Kathānaṃ vatthubhāvatoti kathāsamudāyassa pakaraṇassa attano ekadesānaṃ okāsabhāvaṃ vadati.
Kathānaṃ vatthubhāvato means the treatises, which are collections of discussions, are the ground for their own parts.
Bằng câu Kathānaṃ vatthubhāvato (vì là nền tảng của các cuộc luận đàm), ngài nói về việc bộ luận này, là một tập hợp các cuộc luận đàm, là nơi nương tựa cho các phần riêng lẻ của chính nó.
Samudāye hi ekadesā antogadhāti.
For the parts are included in the whole.
Bởi vì các phần riêng lẻ được bao hàm trong tập hợp.
Yena pakārena saṅkhepena adesayi, taṃ dassento ‘‘mātikāṭhapaneneva ṭhapitassā’’ti āha.
Showing the manner in which it was taught briefly, it is said, "of that which was laid down only by the laying down of the mātikā."
Để chỉ ra cách thức mà ngài đã thuyết giảng một cách tóm tắt, ngài đã nói ‘‘mātikāṭhapaneneva ṭhapitassā’’ (của bộ luận được thiết lập chỉ bằng cách đặt ra các đề mục).
Anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyīti parinibbānameva parinibbānassa parinibbānantarato visesanatthaṃ karaṇabhāvena vuttaṃ.
Attaining Parinibbāna with the Nibbāna-element that is without any remainder of clinging – Parinibbāna itself is stated as the means to distinguish Parinibbāna from another type of Parinibbāna.
Anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyī (Ngài đã nhập Vô Dư Y Niết-bàn giới): Chính sự nhập Niết-bàn được nói đến như một công cụ để phân biệt nó với một loại Niết-bàn khác ngay sau khi nhập Niết-bàn.
Yāya vā nibbānadhātuyā adhigatāya pacchimacittaṃ appaṭisandhikaṃ jātaṃ, sā tassa appaṭisandhivūpasamassa karaṇabhāvena vuttāti.
Alternatively, the Nibbāna-element, by attaining which the last thought became without rebirth-linking, is stated as the means for that cessation of rebirth-linking.
Hoặc, Niết-bàn giới mà khi chứng đắc, tâm cuối cùng trở nên không còn tái tục, được nói đến như là công cụ cho sự chấm dứt không còn tái tục đó.
Dubbalapakkhanti na kāḷāsokaṃ viya balavantaṃ, atha kho ekamaṇḍalikanti vadanti.
Dubbalapakkaṃ means not powerful like King Kālāsoka, but they say it means a king who rules over only one region.
Dubbalapakkhaṃ (phe yếu thế): Người ta nói rằng không phải là người có thế lực như vua Kālāsoka, mà là một vị vua chỉ cai trị một vùng.
Dhammavādīadhammavādīvisesajananasamatthāya pana paññāya abhāvato dubbalatā vuttā.
However, weakness is stated due to the lack of wisdom capable of distinguishing between Dhamma-speakers and non-Dhamma-speakers.
Sự yếu thế được nói đến là do thiếu trí tuệ có khả năng phân biệt giữa người theo chánh pháp và người theo tà pháp.
Tesaṃyevāti bāhuliyānameva, bahussutikātipi nāmaṃ.
Tesaṃyeva refers to the Bāhulika teachers themselves, also known as Bahussutikā.
Tesaṃyeva (của chính họ): Của chính những người Bāhuliya, cũng có tên là Bahussutika.
Bhinnakāti mūlasaṅgītito mūlanikāyato vā bhinnā, laddhiyā suttantehi liṅgākappehi ca visadisabhāvaṃ gatāti attho.
Bhinnakā means divided from the original Saṅgīti or from the original Nikāya; the meaning is that they became dissimilar in doctrine, Suttas, and deportment.
Bhinnakā (những người ly khai): Có nghĩa là họ đã ly khai khỏi cuộc kết tập nguyên thủy hoặc khỏi bộ phái nguyên thủy; họ đã trở nên khác biệt về học thuyết, kinh điển và các quy tắc về hình tướng.
Mūlasaṅgahanti pañcasatikasaṅgītiṃ.
Mūlasaṅgahaṃ means the Pañcasatika Saṅgīti (First Council).
Mūlasaṅgahaṃ (cuộc kết tập gốc): Cuộc kết tập lần thứ nhất (Pañcasatikasaṅgīti).
Aññatra saṅgahitātiādīsu dīghādīsu aññatra saṅgahitato suttantarāsito taṃ taṃ suttaṃ nikkaḍḍhitvā aññatra akariṃsūti vuttaṃ hoti.
In aññatra saṅgahitā and so on, it means that they extracted various suttas from the collection of suttas compiled elsewhere in Dīgha Nikāya and so on, and composed them elsewhere.
Trong các câu như Aññatra saṅgahitā (được kết tập ở nơi khác), có nghĩa là họ đã lấy các kinh này kinh kia từ tập hợp các kinh đã được kết tập ở nơi khác trong các bộ như Dīgha Nikāya, v.v., và đặt chúng ở một nơi khác.
Saṅgahitato vā aññatra asaṅgahitaṃ suttaṃ aññatra katthaci akariṃsu, aññaṃ vā akariṃsūti attho.
Alternatively, it means that they compiled suttas not included elsewhere from the compiled suttas, into some other Nikāya, or they composed other suttas.
Hoặc có nghĩa là họ đã đặt một kinh không được kết tập ở một nơi khác, ngoài những gì đã được kết tập, hoặc họ đã tạo ra một kinh khác.
Atthaṃ dhammañcāti pāḷiyā atthaṃ pāḷiñca.
Atthaṃ dhammañca means the meaning of the Pāli and the Pāli itself.
Atthaṃ dhammañca (ý nghĩa và pháp): Ý nghĩa của văn bản Pāli và chính văn bản Pāli.
Vinaye nikāyesu ca pañcasūti vinaye ca avasesapañcanikāyesu ca.
Vinaye nikāyesu ca pañcasu means in the Vinaya Piṭaka and in the remaining five Nikāyas.
Vinaye nikāyesu ca pañcasū (trong Luật và trong năm bộ Nikāya): Trong Luật và trong năm bộ Nikāya còn lại.
‘‘Dvepānanda, vedanā vuttā mayā pariyāyenā’’tiādi (ma. ni. 2.89) pariyāyadesitaṃ.
“Ananda, I have declared two kinds of feeling by way of an indirect statement,” and so on (MN 2.89) is taught by indirect statement (pariyāyadesitaṃ).
Câu "Này Ānanda, Ta đã thuyết giảng hai loại thọ một cách gián tiếp", v.v... là pariyāyadesitaṃ (lời dạy gián tiếp).
Upekkhāvedanā hi santasmiṃ paṇīte sukhe vuttā bhagavatāti ayañhettha pariyāyo.
For here, the equanimous feeling was declared by the Blessed One as tranquil, sublime, and happiness—this is the indirect statement here.
Ở đây, sự gián tiếp là ở chỗ Đức Thế Tôn đã nói về thọ xả trong lạc thọ thanh tịnh và vi diệu.
‘‘Tisso imā, bhikkhave, vedanā sukhā dukkhā upekkhā vedanā’’tiādi (saṃ. ni. 4.249-251) nippariyāyadesitaṃ.
“Monks, there are these three kinds of feeling: pleasant, painful, and neither-pleasant-nor-painful,” and so on (SN 4.249-251) is taught by direct statement (nippariyāyadesitaṃ).
Câu "Này các Tỳ-kheo, có ba loại thọ này: lạc thọ, khổ thọ, và xả thọ", v.v... là nippariyāyadesitaṃ (lời dạy trực tiếp).
Vedanāsabhāvo hi tividhoti ayamettha nippariyāyatā.
For here, the nature of feeling is threefold—this is the directness here.
Ở đây, sự trực tiếp là ở chỗ bản chất của thọ có ba loại.
‘‘Sukhāpi vedanā aniccā saṅkhatā’’tiādi (dī. ni. 2.123) nītatthaṃ.
“Pleasant feeling too is impermanent, conditioned,” and so on (DN 2.123) is of definitive meaning (nītatthaṃ).
Câu "Lạc thọ cũng là vô thường, là pháp hữu vi", v.v... là nītatthaṃ (có ý nghĩa đã được xác định).
‘‘Yaṃ kiñci vedayitaṃ, sabbaṃ taṃ dukkha’’ntiādi (saṃ. ni. 2.32) neyyatthaṃ.
“Whatever is felt, all that is suffering,” and so on (SN 2.32) is of meaning to be inferred (neyyatthaṃ).
Câu "Bất cứ cảm thọ nào, tất cả đều là khổ", v.v... là neyyatthaṃ (có ý nghĩa cần được suy diễn).
‘‘Tīhi, bhikkhave, ṭhānehi jambudīpakā manussā uttarakuruke ca manusse adhiggaṇhanti deve ca tāvatiṃse’’tiādikaṃ (a. ni. 9.21) aññaṃ sandhāya bhaṇitaṃ gahetvā aññaṃ atthaṃ ṭhapayiṃsu.
They took “Monks, the humans of Jambudīpa surpass the humans of Uttarakuru and the Tāvatiṃsa devas in three respects,” and so on (AN 9.21), which was spoken with reference to something else, and assigned another meaning to it.
Họ đã lấy lời dạy được nói với một ý hướng khác, như "Này các Tỳ-kheo, do ba điều mà loài người ở Jambudīpa vượt hơn loài người ở Uttarakuru và các vị trời ở Tāvatiṃsa", v.v..., và thiết lập một ý nghĩa khác.
‘‘Natthi devesu brahmacariyavāso’’tiādikaṃ (kathā. 270) suttañca aññaṃ sandhāya bhaṇitaṃ atthañca aññaṃ ṭhapayiṃsūti evamettha attho daṭṭhabbo.
Similarly, the sutta beginning “There is no holy life among devas” (Kathā. 270) was spoken with reference to something else, and they assigned another meaning to it—this is how the meaning here should be understood.
Ở đây, cần hiểu ý nghĩa như sau: họ đã lấy kinh như "Không có đời sống phạm hạnh ở cõi trời", v.v..., là lời dạy được nói với một ý hướng khác, và đã thiết lập một ý nghĩa khác.
‘‘Atthekacco puggalo attahitāya paṭipanno’’tiādi (pu. pa. mātikā 4.24) byañjanacchāyāya saṇhasukhumaṃ suññatādi atthaṃ bahuṃ vināsayuṃ.
By the shadow of expression like “There is a certain individual who practices for his own welfare” (Pug. Paññat. Mātikā 4.24), they destroyed much subtle and profound meaning such as emptiness.
Bằng bóng dáng của từ ngữ như "Có một hạng người thực hành vì lợi ích của bản thân", v.v..., họ đã hủy hoại nhiều ý nghĩa vi tế và sâu sắc như tánh không, v.v...
Vinayagambhīranti vinaye gambhīrañca ekadesaṃ chaḍḍetvāti attho.
Vinayagambhīraṃ means having abandoned a part of what is profound in the Vinaya.
Vinayagambhīraṃ (sâu sắc trong Luật): Có nghĩa là họ đã loại bỏ một phần sâu sắc trong Luật.
Kilesavinayena vā gambhīraṃ ekadesaṃ suttaṃ chaḍḍetvāti attho.
Alternatively, it means having abandoned a part of the sutta that is profound due to the eradication of defilements.
Hoặc có nghĩa là họ đã loại bỏ một phần kinh sâu sắc về phương diện đoạn trừ phiền não.
Patirūpanti attano adhippāyānurūpaṃ suttaṃ, suttapatirūpakaṃ vā asuttaṃ.
Patirūpaṃ means a sutta that is in accordance with one's own intention, or a spurious sutta that is not a sutta.
Patirūpaṃ suttaṃ (kinh tương tự): Một kinh phù hợp với quan điểm của họ, hoặc một kinh giả mạo không phải là kinh thật.
Ekacce aṭṭhakathākaṇḍameva vissajjiṃsu, ekacce sakalaṃ abhidhammapiṭakanti āha ‘‘atthuddhāraṃ abhidhammaṃ chappakaraṇa’’nti.
Some rejected only the section of the commentaries, while others rejected the entire Abhidhamma Piṭaka. Thus, it is said, "the Abhidhamma of profound meaning, the six treatises."
Một số đã loại bỏ chỉ phần Chú giải, một số khác thì loại bỏ toàn bộ tạng Abhidhamma, vì vậy đã nói ‘‘atthuddhāraṃ abhidhammaṃ chappakaraṇa’’ (sáu bộ luận Abhidhamma là tinh yếu).
Kathāvatthussa savivādattepi avivādāni chappakaraṇāni paṭhitabbāni siyuṃ, tāni nappavattantīti hi dassanatthaṃ ‘‘chappakaraṇa’’nti vuttanti.
Even though the Kathāvatthu is contentious, the six treatises, being non-contentious, should be recited. Indeed, this is said as "the six treatises" to show that these do not arise (among the wrong-doers).
Mặc dù bộ Kathāvatthu có tranh cãi, sáu bộ luận không có tranh cãi đáng lẽ phải được học thuộc, nhưng chúng không được lưu hành, để chỉ rõ điều này, nên đã nói là ‘‘chappakaraṇa’’ (sáu bộ luận).
Tatiyasaṅgītito vā pubbe pavattamānānaṃ vasena ‘‘chappakaraṇa’’nti vuttaṃ.
Or, it is said as "the six treatises" with reference to those that were current before the Third Council.
Hoặc, đã nói ‘‘chappakaraṇa’’ (sáu bộ luận) là dựa vào các bộ luận đã được lưu hành trước kỳ kết tập thứ ba.
Aññānīti aññāni abhidhammapakaraṇādīni.
Aññāni means other Abhidhamma treatises and the like.
Aññāni có nghĩa là các bộ luận Abhidhamma khác, v.v.
Nāmanti yaṃ buddhādipaṭisaṃyuttaṃ na hoti mañjusirītiādikaṃ, taṃ nikāyanāmaṃ.
Nāma refers to a name of a collection, such as Mañjusiri and so forth, which is not connected to the Buddha and the like.
Nāma là tên của bộ phái, chẳng hạn như Mañjusirī, v.v., mà không liên quan đến Đức Phật, v.v.
Liṅganti nivāsanapārupanādivisesakataṃ saṇṭhānavisesaṃ.
Liṅga refers to a specific form characterized by wearing (robes) and draping (robes) and so forth.
Liṅga là hình tướng đặc biệt được tạo ra bởi sự khác biệt trong cách mặc y, đắp y, v.v.
Sikkādikaṃ parikkhāraṃ.
Parikkhāra means requisites such as a carrying strap (sikkā) and so forth.
Parikkhāra là vật dụng như đãy, v.v.
Ākappo ṭhānādīsu aṅgaṭṭhapanaviseso daṭṭhabbo.
Ākappo should be understood as a specific way of arranging the limbs in postures and so forth.
Ākappo cần được hiểu là sự sắp đặt đặc biệt các bộ phận cơ thể trong tư thế đứng, v.v.
Karaṇanti cīvarasibbanādikiccaviseso.
Karaṇa means a specific act such as sewing robes and so forth.
Karaṇa là các công việc đặc biệt như may y, v.v.
Saṅkantikassapikena nikāyena vādena vā bhinnā saṅkantikāti attho.
Saṅkantikā means those who were separated by the Saṅkanti Kassapika sect or by its doctrine.
Saṅkantikā có nghĩa là những người đã tách ra khỏi bộ phái Kassapika hoặc từ học thuyết của họ.
Saṅkantikānaṃ bhedā suttavādī anupubbena bhijjatha bhijjiṃsūti attho.
From the divisions of the Saṅkantikā doctrines, the Suttavādī split up in succession.
Các nhánh của Saṅkantikā là Suttavādī, đã tuần tự phân rã, nghĩa là họ đã phân rã.
Bhinnavādenāti bhinnā vādā etasminti bhinnavādo, tena abhinnena theravādena saha aṭṭhārasa hontīti vuttaṃ hoti.
Bhinnavādenā means that from this Theravāda, various doctrines are separated; hence, it is called bhinnavāda. This implies that, together with the undifferentiated Theravāda, there are eighteen sects.
Bhinnavādenā có nghĩa là: trong đó có các học thuyết bị phân rã, đó là bhinnavādo (thuyết bị phân rã); cùng với Theravāda không bị phân rã đó, có mười tám học thuyết, điều này đã được nói đến.
Bhinnavādenāti vā bhinnāya laddhiyā aṭṭhārasa honti, te sabbepi sahāti attho.
Or, Bhinnavādenā means that there are eighteen by way of separate doctrines, implying that all of them are included together.
Hoặc bhinnavādenā có nghĩa là: với học thuyết đã bị phân rã, có mười tám học thuyết, tất cả chúng đều cùng nhau.
Theravādānamuttamoti ettha thera-iti avibhattiko niddeso.
In the phrase Theravādānamuttamo, thera is an indeclinable term.
Trong câu Theravādānamuttamo, thera là một cách chỉ định không có biến cách.
Therānaṃ ayanti thero.
This (doctrine) belongs to the Theras, hence it is thera.
Cái gì của các vị trưởng lão thì gọi là thero.
Ko so?
What is that?
Đó là gì?
Vādo.
The doctrine (vādo).
Là học thuyết (vādo).
Thero vādānamuttamoti ayamettha attho.
The meaning here is "the Thera's doctrine is the best among doctrines."
Học thuyết của các vị trưởng lão là tối thượng trong các học thuyết, đây là ý nghĩa ở đây.
Uppanne vāde sandhāya ‘‘parappavādamathana’’nti āha.
With reference to existing doctrines, he says parappavādamathana (crushing other doctrines).
Nhắm đến các học thuyết đã phát sinh, ngài đã nói ‘‘parappavādamathana’’ (đè bẹp các học thuyết khác).
Āyatiṃ uppajjanakavādānaṃ paṭisedhanalakkhaṇabhāvato ‘‘āyatilakkhaṇa’’nti vuttaṃ.
It is called āyatilakkhaṇa (having the characteristic of future occurrence) because it has the characteristic of preventing future doctrines from arising.
Vì có đặc tính ngăn chặn các học thuyết sẽ phát sinh trong tương lai, nên được gọi là ‘‘āyatilakkhaṇa’’ (có đặc tính cho tương lai).