Kaṅkhāvitaraṇiṃ nāma pātimokkhaṭṭhakathaṃ ācariyabuddhaghosatthero soṇattherena yācito mahāvihāravāsīnaṃ vācanāmagganissitaṃ sīhaḷapātimokkhaṭṭhakathānayaṃ nissāya ekampi padaṃ pāḷiyā vā mahāvihāravāsīnaṃ porāṇaṭṭhakathāhi vā avirodhetvā akāsi.
Acariya Buddhaghosa Thera, requested by Elder Soṇa, composed the Kaṅkhāvitaraṇī, a commentary on the Pātimokkha, based on the method of recitation of the Mahāvihāra residents, taking the style of the Sinhala Pātimokkha commentaries, without contradicting any word of the Pāḷi or the ancient commentaries of the Mahāvihāra residents.
Trưởng lão Buddhaghosa, được Trưởng lão Soṇa thỉnh cầu, đã soạn bộ chú giải Pātimokkha tên là Kaṅkhāvitaraṇī, dựa trên phương pháp của chú giải Pātimokkha tiếng Sīhaḷa, theo đường lối truyền khẩu của các vị ở Mahāvihāra, không để một từ nào mâu thuẫn với Pāḷi hay với các chú giải cổ của các vị ở Mahāvihāra.
Tena vuttaṃ tissaṃ aṭṭhakathāyaṃ –
Therefore, it is stated in that commentary:
Do đó, trong chú giải ấy có nói rằng –
Aparāpi tisso aṭṭhakathāyo santi khuddakapāṭhaṭṭhakathā dhammapadaṭṭhakathā suttanipātaṭṭhakathā cāti, yā tāsu dissamānanigamanavasena ācariyabuddhaghoseneva katāti paññāyanti.
There are also three other commentaries: the Khuddakapāṭha commentary, the Dhammapada commentary, and the Suttanipāta commentary, which appear, based on their existing conclusions, to have been composed by Acariya Buddhaghosa himself.
Còn có ba bộ chú giải khác là chú giải Khuddakapāṭha, chú giải Dhammapada, và chú giải Suttanipāta, mà dựa vào phần kết luận được tìm thấy trong đó, có thể nhận ra rằng chúng cũng được soạn bởi Trưởng lão Buddhaghosa.
Tattha pana vuttavacanāni kānici kānici āgamaṭṭhakathāsu vuttākārena na honti.
However, some of the statements made therein are not in the same form as those found in the Āgama commentaries.
Tuy nhiên, một số lời văn trong đó không có hình thức giống như những gì được nói trong các bộ chú giải kinh tạng.
Tasmā eke vadanti ‘‘netā ācariyabuddhaghosassā’’ti.
Therefore, some say, "These are not by Acariya Buddhaghosa."
Do đó, một số người nói rằng: "Những bộ này không phải của Trưởng lão Buddhaghosa".
Ekacce pana ‘‘ācariyassa upathambhakattherehi paṭhamaṃ katā, pacchā ācariyena osānasodhanavasena pariyosāpitā vā bhaveyyuṃ, abhidhammaṭṭhakathaṃ āyācantena cūḷabuddhaghosena vā katā bhaveyyu’’nti vadanti.
Others, however, say, "They might have been initially composed by the Acariya's supporting Elders and later finalized by the Acariya through a final revision, or they might have been composed by Cūḷabuddhaghosa, who requested the Abhidhamma commentary."
Một số khác lại nói rằng: "Có thể chúng đã được các vị trưởng lão phụ tá của ngài soạn trước, sau đó được vị Trưởng lão hoàn thiện bằng cách hiệu đính cuối cùng, hoặc có thể chúng được soạn bởi Cūḷabuddhaghosa, người đã thỉnh cầu soạn chú giải Abhidhamma".
Taṃ tathā vā hotu aññathā vā, idāni ekantato vinicchinituṃ na sukarameva.
Whether that is so or otherwise, it is not at all easy to determine definitively now.
Dù là thế này hay thế khác, hiện nay thật khó để quyết định một cách chắc chắn.
Tasmā tāsaṃ nigamanavacanavaseneva ettha pakāsayissāma.
Therefore, we shall declare it here based solely on the concluding words of those works.
Do đó, ở đây chúng tôi sẽ trình bày dựa trên lời văn trong phần kết luận của các bộ đó.
Tāsu hi dhammapadaṭṭhakathaṃ kumārakassapattherena āyācito sirikūṭassa (sirikuḍḍassa) rañño pāsāde viharanto paramparābhataṃ sīhaḷabhāsāya saṇṭhitaṃ porāṇaṭṭhakathaṃ pāḷibhāsāya āropetvā vitthāragatañca vacanakkamaṃ samāsetvā gāthāsu asaṃvaṇṇitapadabyañjanāni saṃvaṇṇetvā akāsi.
Indeed, among those works, the Dhammapadaṭṭhakathā was composed by him while residing in the palace of King Sirikūṭa (or Sirikuḍḍa), at the request of Kumārakassapa Thera. He translated the ancient commentary, which had been traditionally handed down and existed in the Sinhalese language, into the Pali language. He also abridged the extensive narrative and elucidated the words and phrases in the verses that had not been explained.
Trong số đó, ngài đã biên soạn Dhammapadaṭṭhakathā (Chú giải Pháp Cú), theo lời thỉnh cầu của Trưởng lão Kumārakassapa. Khi đang trú ngụ trong cung điện của vua Sirikūṭa (Sirikuḍḍa), ngài đã chuyển dịch bản chú giải cổ (porāṇaṭṭhakathā) vốn được biên soạn bằng tiếng Sinhala sang tiếng Pali, tóm lược phần diễn giải dài dòng, và chú giải các từ ngữ, câu cú chưa được giải thích trong các bài kệ.
Vuttañhi tattha ganthārambhe –
For it is said at the beginning of that work:
Quả thật, trong phần mở đầu của tác phẩm đó có nói –
Ettha ca sirikūṭo nāma samantapāsādikānigamane siripāloti vutto mahānāmoyeva rājāti vadanti.
Here, some say that Sirikūṭa is the same King Mahānāma who is mentioned as Siripāla in the conclusion of the Samantapāsādikā.
Ở đây, người ta nói rằng Sirikūṭa chính là vua Mahānāma, người được gọi là Siripāla trong phần kết luận của Samantapāsādikā.
Evaṃ sati mahesiyā ānayanaṃ samādāpanamārabbha tena raññā dinne dhūmarakkhapabbatavihāre vasantena sā katāti veditabbā.
If this is the case, it should be understood that the work was composed by him while residing in the Dhūmarakkha mountain monastery, which was given by that king in connection with the bringing of his chief queen and her taking the precepts.
Nếu vậy, cần phải biết rằng tác phẩm đó đã được biên soạn khi ngài trú ngụ tại tịnh xá Dhūmarakkha trên núi, do vị vua đó cúng dường nhân dịp thỉnh hoàng hậu về.
Vuttañhetaṃ mahāvaṃse –
This is indeed stated in the Mahāvaṃsa:
Điều này được nói trong Mahāvaṃsa –
Tassa pana rañño kāle sā niṭṭhāpitāti na sakkā gahetuṃ.
However, it is not possible to assume that it was completed during the reign of that king.
Tuy nhiên, không thể cho rằng tác phẩm đó đã được hoàn thành vào thời của vị vua đó.
Tassa hi rañño ekavīsatimavasse samantapāsādikaṃ niṭṭhāpesi.
For the Samantapāsādikā was completed in the twenty-first year of that king's reign.
Vì ngài đã hoàn thành Samantapāsādikā vào năm thứ hai mươi mốt của triều đại vị vua đó.
So ca rājā dvāvīsatimavasse divaṅgato.
And that king passed away in his twenty-second year.
Và vị vua đó đã băng hà vào năm thứ hai mươi hai của triều đại.
Etthantare sādhikaekavassena ‘‘catasso ca āgamaṭṭhakathāyo tisso ca abhidhammaṭṭhakathāyo ayañca dhammapadaṭṭhakathā’’ti sabbā etā na sakkā niṭṭhāpetunti.
Within this period, it would not have been possible to complete all these works—‘‘the four Āgama commentaries, the three Abhidhamma commentaries, and this Dhammapadaṭṭhakathā’’—in a little over one year.
Trong khoảng thời gian hơn một năm này, không thể hoàn thành tất cả những tác phẩm này: “bốn bản chú giải A-hàm, ba bản chú giải Abhidhamma, và bản chú giải Dhammapadaṭṭhakathā này”.
Paramatthajotikaṃ nāma khuddakapāṭhassa ceva suttanipātassa ca aṭṭhakathaṃ kenacipi anāyācito attano icchāvaseneva akāsi.
He composed the Paramatthajotikā, the commentary on the Khuddakapāṭha and Suttanipāta, of his own accord, without being requested by anyone.
Ngài đã biên soạn Paramatthajotikā, tức bản chú giải Khuddakapāṭha và Suttanipāta, theo ý muốn của riêng mình mà không có bất kỳ ai thỉnh cầu.
Vuttañhetaṃ khuddakapāṭhaṭṭhakathāya ganthārambhe –
This is stated at the beginning of the Khuddakapāṭṭhakathā:
Điều này được nói trong phần mở đầu của Khuddakapāṭhaṭṭhakathā –
Bahū pana vicakkhaṇā imā ārambhagāthāyo vicinitvā ‘‘netaṃ ācariyabuddhaghosattherassa viya vacanaṃ hotī’’ti vadanti.
However, many discerning scholars, having examined these introductory verses, say, ‘‘These are not the words of Acariya Buddhaghosa Thera.’’
Nhiều học giả uyên bác, sau khi xem xét những bài kệ mở đầu này, nói rằng: “Đây không phải là lời lẽ của Đại Trưởng lão Ācariya Buddhaghosa.”
Ayañca nesaṃ vicinanākāro, ācariyabuddhaghoso hi yaṃ kañci ganthaṃ sīlādiguṇasampannena aññena āyācitova karoti, idha pana kocipi āyācako natthi.
And this is their way of discerning: Acariya Buddhaghosa always undertakes any work only when requested by another endowed with virtues like morality; but here, there is no one requesting.
Và đây là cách họ xem xét: Ācariya Buddhaghosa chỉ biên soạn bất kỳ tác phẩm nào khi được người khác thỉnh cầu, người có đầy đủ các đức hạnh như giới hạnh; nhưng ở đây không có người thỉnh cầu nào.
Punapi ācariyo ‘‘porāṇasīhaḷaṭṭhakathaṃ bhāsāparivattanavasena karissāmī’’ti ca ‘‘mahāvihāravāsīnaṃ vācanāmaggaṃ nissāya karissāmī’’ti ca evaṃ paṭiññaṃ katvāva karoti, idha pana tādisīpi paṭiññā natthi.
Furthermore, the Acariya always undertakes a work after making a clear statement, such as ‘‘I shall compose it by translating the ancient Sinhalese commentary’’ or ‘‘I shall compose it by relying on the tradition of the Mahāvihāra residents’’; but here, there is no such statement.
Hơn nữa, vị đạo sư (Ācariya) luôn biên soạn sau khi đã cam kết rằng: “Tôi sẽ chuyển dịch bản chú giải tiếng Sinhala cổ” và “Tôi sẽ biên soạn dựa trên phương pháp giảng dạy của các vị trú tại Mahāvihāra”; nhưng ở đây không có lời cam kết nào như vậy.
Punapi ācariyo atigambhīratthānaṃ catunnañcāgamānaṃ abhidhammassa ca saṃvaṇṇanārambhepi dukkarabhāvaṃ na katheti, idha pana ‘‘sāsanaṃ abodhantena mādisenā’’ti attanā sāsanassa abuddhabhāvaṃ pakāsetvā ‘‘atidukkarā’’ti ca katheti.
Moreover, the Acariya does not mention the difficulty of profound meanings even at the beginning of explaining the four Āgamas and the Abhidhamma; but here, he declares his own non-comprehension of the Sāsana, saying ‘‘by one like me who does not comprehend the Sāsana,’’ and also states ‘‘extremely difficult.’’
Hơn nữa, vị đạo sư (Ācariya) không hề nói về sự khó khăn khi bắt đầu chú giải bốn bộ A-hàm và Abhidhamma, những phần có ý nghĩa vô cùng sâu sắc; nhưng ở đây lại nói: “đối với người như tôi, người chưa thấu hiểu giáo pháp” và “vô cùng khó khăn”, công bố sự chưa thấu hiểu giáo pháp của chính mình.
Tasmā ‘‘netaṃ ācariyabuddhaghosassa viya vacana’’nti vadanti.
Therefore, they say, ‘‘These are not the words of Acariya Buddhaghosa.’’
Vì vậy, họ nói: “Đây không phải là lời lẽ của Ācariya Buddhaghosa.”
Taṃ yuttaṃ viya dissati, ācariyo hi attano ganthanigamanesu ‘‘tipiṭakapariyattippabhede sāṭṭhakathe satthusāsane appaṭihatañāṇappabhāvenā’’ti attano ñāṇappabhāvaṃ pakāsesi, so ‘‘sāsanaṃ abodhantena mādisena atidukkarā’’ti īdisaṃ vacanaṃ na katheyyayevāti.
This seems reasonable. For the Acariya, in the conclusions of his works, declared the power of his knowledge, saying, ‘‘by the power of unhindered knowledge in the Master’s teaching, which consists of the Tipiṭaka and its commentaries.’’ Such a person would not utter words like ‘‘by one like me who does not comprehend the Sāsana, extremely difficult.’’
Điều đó dường như hợp lý, vì vị đạo sư (Ācariya) đã công bố sự sáng suốt trong trí tuệ của mình trong phần kết luận các tác phẩm của ngài: “với ánh sáng trí tuệ không bị chướng ngại trong giáo pháp của Đức Đạo Sư, bao gồm Tam Tạng Kinh Điển cùng với các bản chú giải”; một người như vậy sẽ không nói những lời như “đối với người như tôi, người chưa thấu hiểu giáo pháp, điều này vô cùng khó khăn.”
Jātakaṭṭhakathāpi ca ācariyabuddhaghosatthereneva katāti vadanti, kāraṇaṃ panettha na dissati.
It is also said that the Jātakaṭṭhakathā was composed by Acariya Buddhaghosa Thera, but no reason for this is apparent here.
Người ta cũng nói rằng Jātakaṭṭhakathā (Chú giải Bổn Sanh) được biên soạn bởi Đại Trưởng lão Ācariya Buddhaghosa, nhưng không có lý do nào được tìm thấy ở đây.
Sā pana atthadassittherena ca buddhamittattherena ca mahisāsakanikāyikena ca buddhadevattherenāti tīhi therehi abhiyācito mahāvihāravāsīnaṃ vācanāmaggaṃ nissāya katā.
However, that commentary was composed at the request of three Theras: Atthadassi Thera, Buddhamitta Thera, and Buddhadeva Thera of the Mahisāsaka sect, relying on the textual tradition of the Mahāvihāra residents.
Tuy nhiên, tác phẩm này được biên soạn theo lời thỉnh cầu của ba vị trưởng lão: Trưởng lão Atthadassī, Trưởng lão Buddhamitta, và Trưởng lão Buddhadeva thuộc tông phái Mahisāsaka, dựa trên phương pháp giảng dạy của các vị trú tại Mahāvihāra.
Imissāpi nāmaviseso natthi.
There is no special name for this commentary either.
Bản chú giải này cũng không có tên đặc biệt nào.
Vuttaṃ himissā ārambhe –
Indeed, it is stated at its beginning:
Trong phần mở đầu của nó có nói –
Ettāvatā ca ācariyabuddhaghosattherassa ganthabhāvena pākaṭāhi sabbaṭṭhakathāhi saha visuddhimaggassa karaṇappakāro vitthārena vibhāvito hoti.
Thus far, the manner of composing the Visuddhimagga, along with all the commentaries known to be the works of Acariya Buddhaghosa Thera, has been extensively explained.
Cho đến đây, phương pháp biên soạn Visuddhimagga cùng với tất cả các bản chú giải được biết đến là tác phẩm của Đại Trưởng lão Ācariya Buddhaghosa đã được trình bày chi tiết.