3. ‘‘Kathañcahotī’’ti sambandho.
The connection is, "Kathañ ca hoti" (How does it come about?).
3. Sự kết nối là ‘‘kathañca hotī’’ (và xảy ra như thế nào).
Iti ayaṃ pucchā.
This is the question.
Đây là câu hỏi.
‘‘Vuccate’’ti visajjanā kathīyate.
"Vuccate" means the answer is given, it is explained.
‘‘Vuccate’’ (được nói) là câu trả lời được nói ra.
‘‘Hī’’tivitthārajotako.
"Hī" is an indicator of elaboration.
‘‘Hī’’ là từ làm rõ sự mở rộng.
‘‘Vandanā kiriyābhinipphādako puññappavāho’’ti sambandho.
The connection is, "puññappavāho (the stream of merit) is abhinīpphādako (accomplishing) vandanākiriyā (the act of veneration)."
Sự kết nối là ‘‘vandanā kiriyābhinipphādako puññappavāho’’ (dòng công đức được tạo ra bởi hành vi đảnh lễ).
‘‘Aneka…pe… vāre’’ti accanta saṃyogatthe upayoga vacanaṃ.
"Aneka…pe… vāre" is a usage indicating extreme conjunction in meaning.
‘‘Aneka…pe… vāre’’ là cách dùng từ chỉ sự kết hợp tuyệt đối.
‘‘Puññābhisando’’ti puññābhisoto, puññappavāhoti tasseva vevacanaṃ.
"Puññābhisando" means the flow of merit, "puññappavāho" is a synonym for it.
‘‘Puññābhisando’’ (dòng công đức) là puññābhisoto (dòng chảy công đức), puññappavāho (dòng công đức) là từ đồng nghĩa của nó.
‘‘So ca puññātissayo hotī’’ti sambandho.
The connection is, "so ca puññātissayo hoti" (and that is an excess of merit).
Sự kết nối là ‘‘so ca puññātissayo hotī’’ (và công đức đó là công đức vượt trội).
Kasmā so puññā tissayo hotīti.
Why is there such an excess of merit?
Tại sao công đức đó lại là công đức vượt trội?
Khetta sampattiyā ca ajjhāsaya sampattiyā ca hotīti dassetuṃ ‘‘anuttaresū’’tiādimāha.
To show that it arises due to the perfection of the field (khetta sampatti) and the perfection of intention (ajjhāsaya sampatti), it begins with "anuttaresu" (in the unsurpassed ones).
Để trình bày rằng điều đó xảy ra do sự thành tựu của ruộng phước (khetta sampatti) và sự thành tựu của ý hướng (ajjhāsaya sampatti),* nói bắt đầu bằng ‘‘anuttaresu’’.
Saṃvaḍḍhitthāti saṃvaḍḍhito.
"Saṃvaḍḍhitattā" (by being increased) means saṃvaḍḍhito (increased).
‘‘Saṃvaḍḍhitatta’’ là saṃvaḍḍhito (đã tăng trưởng).
Puññābhisando.
The stream of merit.
Dòng công đức.
Saṃvaḍḍhitassabhāvo saṃvaḍḍhitattaṃ.
The state of being increased is saṃvaḍḍhitattaṃ (the fact of being increased).
Trạng thái đã tăng trưởng là saṃvaḍḍhitattaṃ.
Sugandhehiviya suparisuddhaṃvatthaṃ paribhāvīyitthāti paribhāvito.
"Paribhāvitattā" (by being pervaded) means paribhāvito (pervaded), like a pure cloth pervaded with fragrances.
‘‘Paribhāvitatta’’ là paribhāvito (đã thấm nhuần) như vải tinh khiết đã thấm nhuần hương thơm.
Puññābhisandoyeva.
It is indeed the stream of merit.
Chính là dòng công đức.
Paribhāvitassa bhāvo paribhāvitattaṃ.
The state of being pervaded is paribhāvitattaṃ (the fact of being pervaded).
Trạng thái đã thấm nhuần là paribhāvitattaṃ.
Ubhayatthāpi hetu atthe nissakkavacanaṃ.
In both cases, it is an ablative case indicating the cause.
Ở cả hai nơi, đây là cách dùng từ chỉ nguyên nhân ở nghĩa nguyên nhân.
‘‘Mahājutiko’’ti mahātejo.
"Mahājutiko" means greatly radiant.
‘‘Mahājutiko’’ (có đại oai lực) là có đại uy lực (mahātejo).
‘‘Mahapphalo’’ti mūlapphalena mahapphalo.
"Mahapphalo" means greatly fruitful in terms of fundamental results.
‘‘Mahapphalo’’ (có đại quả) là có đại quả ở nghĩa quả gốc.
‘‘Mahānisaṃso’’ti ānisaṃsapphalena mahānisaṃso.
"Mahānisaṃso" means greatly beneficial in terms of beneficial results.
‘‘Mahānisaṃso’’ (có đại lợi ích) là có đại lợi ích ở nghĩa quả lợi ích.
Ānisaṃsapphalanti ca paramparā phalaṃ vuccati.
Beneficial results are also called successive results (paramparā phalaṃ).
Và quả lợi ích (ānisaṃsapphala) được gọi là quả nối tiếp (paramparā phala).
Aññaṃ puññaṃ atikkamanto sayati pavattatīti atissayo.
"Atissayo" means that which surpasses other merit and occurs (literally, 'sleeps').
‘‘Atissayo’’ là vượt qua các công đức khác và tiếp tục diễn tiến.
Puññañca taṃ atissayocāti puññātissayo.
"Puññātissayo" means merit and that excess.
Công đức và sự vượt trội là ‘‘puññātissayo’’.
Atissayapuññaṃ, adhika puññanti attho.
The meaning is excessive merit, abundant merit.
Nghĩa là công đức vượt trội, công đức thù thắng.
‘‘So anubalaṃ deti, okāsalābhaṃ karotī’’ti sambandho.
The connection is, "so anubalaṃ deti (it gives additional strength), okāsalābhaṃ karoti (it creates an opportunity)."
Sự kết nối là ‘‘so anubalaṃ deti, okāsalābhaṃ karotī’’ (nó ban cho sức mạnh hỗ trợ, tạo cơ hội).
Kathañca anubalaṃ deti, kathañca okāsalābhaṃ karotīti āha ‘‘sayaṃ payoga sampattibhāveṭhatvā’’tiādiṃ.
He explains how it gives additional strength and how it creates an opportunity by stating "sayaṃ payoga sampattibhāvetvā" (having perfected one's own endeavor) and so on.
Làm sao nó ban cho sức mạnh hỗ trợ, và làm sao nó tạo cơ hội?* nói bắt đầu bằng ‘‘sayaṃ payoga sampattibhāve ṭhatvā’’ (tự mình đứng ở trạng thái thành tựu sự nỗ lực).
Tattha payogasampattināma atīta puññakammānaṃ balavataraṃ upatthambhakakammaṃ hoti.
There, "payogasampatti" refers to the highly supportive kamma of past meritorious actions.
Ở đó, ‘‘payogasampatti’’ (thành tựu sự nỗ lực) là nghiệp hỗ trợ mạnh mẽ hơn của các thiện nghiệp trong quá khứ.
‘‘Bahiddhā’’ti bahiddhasantānato.
"Bahiddhā" means from external sources.
‘‘Bahiddhā’’ (bên ngoài) là từ dòng tương tục bên ngoài.
‘‘Vipattipaccaye sampattipaccaye’’ti yojetabbaṃ.
It should be connected as "vipattipaccaye sampattipaccaye" (unfavorable conditions and favorable conditions).
Phải kết nối là ‘‘vipattipaccaye sampattipaccaye’’ (các nhân duyên thất bại và các nhân duyên thành công).
Tattha, vipattipaccayānāma-rājatovā coratovā-tiādinā āgatā dukkhuppattipaccayā.
There, unfavorable conditions (vipattipaccayānāma) are factors causing suffering, such as those arising from kings or thieves and so on.
Ở đó, các nhân duyên thất bại (vipattipaccayā) là các nhân duyên phát sinh khổ đã được đề cập như từ vua, từ kẻ trộm, vân vân.
Sampattipaccayānāma kāyacittānaṃ sappāya paccayā.
Favorable conditions (sampattipaccayānāma) are beneficial conditions for body and mind.
Các nhân duyên thành công (sampattipaccayā) là các nhân duyên thích hợp cho thân và tâm.
Cattāro paccayā ca upaṭṭhākakulāni ca ārakkha devatādayo ca sukhuppatti paccayā.
The four requisites, supporting families, guardian deities, and so on, are conditions for the arising of happiness.
Bốn nhân duyên (tứ vật thực), các gia đình cúng dường, các vị thiên bảo hộ, vân vân, là các nhân duyên phát sinh an lạc.
Tehi paccayehi pāmojja bahu lassa therassa santāne rattidivaṃ pītipassaddhisukhasamādhīnaṃ pavattiyā ajjhattabhūtā utucittāhārā ca ati paṇītā honti.
Due to these conditions, the internal elements (utu, citta, āhāra) of climate, mind, and food, which cause the continuous occurrence of joy, tranquility, happiness, and concentration day and night in the Venerable One, who is rich in delight, become exceedingly excellent.
Do các nhân duyên đó, trong dòng tương tục của vị Trưởng lão tràn đầy hỷ lạc, các yếu tố nội tại như thời tiết, tâm, và vật thực trở nên vô cùng vi diệu do sự liên tục của hỷ, khinh an, lạc và định cả ngày lẫn đêm.
Tehi samuṭṭhitā sarīraṭṭhakadhātuyo ca atipaṇītā eva hutvā upabrūhanti.
The eight constituent elements of the body, arising from these, also become exceedingly excellent and flourish.
Và tám yếu tố cấu thành thân (sarīraṭṭhakadhātuyo) phát sinh từ các yếu tố đó cũng trở nên vô cùng vi diệu và tăng trưởng.
Tattha sarīraṭṭhakadhātuyo nāma pathavi ādayo vātapittasemhādayoca.
There, the eight constituent elements of the body are earth, etc., and wind, bile, phlegm, etc.
Ở đó, tám yếu tố cấu thành thân là đất, vân vân, và gió, mật, đàm, vân vân.
‘‘Anubalaṃdetī’’tiabhinavaṃthāmabalaṃ pavatteti.
"Anubalaṃ deti" means it gives new strength and power.
‘‘Anubalaṃ deti’’ (ban cho sức mạnh hỗ trợ) là tạo ra sức mạnh mới.
‘‘Puññantarassā’’ti pavattivipākajanakassa bahuvidhassa puñña kammassa.
"Puññantarassa" refers to various kinds of meritorious kamma that produce results in the course of existence.
‘‘Puññantarassa’’ (cho công đức khác) là cho nhiều loại thiện nghiệp tạo ra quả dị thục trong sự tiếp nối.
‘‘Athā’’ti tasmiṃ kāleti attho.
"Athā" means at that time.
‘‘Athā’’ (sau đó) có nghĩa là vào lúc đó.
‘‘Balavabalavantiyo hutvā’’ti pakati balato atibalavantiyo hutvā.
"Balavabalavantiyo hutvā" means by becoming exceedingly strong, more powerful than natural strength.
‘‘Balavabalavantiyo hutvā’’ (trở nên mạnh mẽ hơn) là trở nên mạnh mẽ hơn so với sức mạnh tự nhiên.
‘‘Tasmiṃ therasantāne’’ti sambandho.
The connection is, "in the Venerable One's continuity."
Sự kết nối là ‘‘tasmiṃ therasantāne’’ (trong dòng tương tục của vị Trưởng lão đó).
‘‘Iṭṭhapphalaghanapūrite’’ti iṭṭhapphalabhūtānaṃ rūpasantatīnaṃ ghanena pūrite.
"Iṭṭhapphalaghanapūrite" means filled with the density of desired results, which are continuities of pleasant phenomena.
‘‘Iṭṭhapphalaghanapūrite’’ (được lấp đầy bởi sự dày đặc của các quả mong muốn) là được lấp đầy bởi sự dày đặc của các dòng sắc pháp (rūpasantatīnaṃ) là các quả mong muốn.
‘‘Okāso nāma natthī’’ti patiṭṭhānokāso nāma natthi.
"Okāso nāma natthi" means there is no opportunity for establishment.
‘‘Okāso nāma natthi’’ (không có cơ hội) là không có cơ hội để thiết lập.
‘‘Itī’’ti tasmā.
"Iti" means therefore.
‘‘Iti’’ (như vậy) là do đó.
‘‘Dūrato apanītāneva hontī’’ti sambandho.
The connection is, "are kept far away."
Sự kết nối là ‘‘dūrato apanītāneva hontī’’ (chúng bị loại bỏ từ xa).
Iṭṭhapphalasantānaṃ vibādhanti nīvārentīti iṭṭhapphalasantānavibādhakāni upapīḷakūpaghātakakammāni.
"Iṭṭhapphalasantānavibādhakāni" means actions that hinder the continuity of desired results, oppressive or destructive actions.
Các nghiệp chướng ngại (upapīḷakūpaghātakakammāni) là những nghiệp gây trở ngại, ngăn cản các dòng quả mong muốn (iṭṭhapphalasantānavibādhakāni).
Aniṭṭhapphala santāna janakāni, akusala janaka kammāni, apuñña kammānīti tānitividhāni akusalakammāni dūrato apanītāneva honti, tesaṃ vipākassa anokāsakaraṇenāti adhippāyo.
The intention is that actions that produce undesirable results, unwholesome kamma, and demeritorious kamma, these three types of unwholesome kamma, are indeed kept far away, by making no opportunity for their results.
Các nghiệp tạo ra dòng quả không mong muốn (aniṭṭhapphala santāna janakāni), các nghiệp tạo ra bất thiện (akusala janaka kammāni), các bất thiện nghiệp (apuñña kammāni) – ba loại bất thiện nghiệp này bị loại bỏ từ xa, ý nghĩa là chúng không có cơ hội để trổ quả dị thục.
Tenāha ‘‘nahī’’tiādiṃ.
Therefore, he said, "Nahī" (indeed not) and so on.
Vì vậy,* nói ‘‘nahī’’ (thật vậy), vân vân.
‘‘Tato’’ti tasmā apuñña kammānaṃ dūrato apanītattā.
"Tato" means therefore, due to the demeritorious kamma being kept far away.
‘‘Tato’’ (từ đó) là do các bất thiện nghiệp bị loại bỏ từ xa.
Abhivādetabbānaṃ mātāpitu samaṇabrāhmaṇādīnaṃ abhivādanakammegaruṃkaraṇaṃ abhivādana sīlaṃ nāma.
"Abhivādanasīlaṃ" refers to the practice of showing respect to those who should be greeted, such as parents, ascetics, brahmins, etc.
‘‘Abhivādana sīlaṃ’’ (giới hạnh cung kính) là sự tôn trọng hành vi cung kính đối với những người đáng được cung kính như cha mẹ, sa-môn, bà-la-môn, vân vân.
Taṃ assa atthīti abhivādanasīlī.
One who has this is "abhivādanasīlī" (one endowed with the habit of salutation).
Vị nào có giới hạnh đó thì là ‘‘abhivādanasīlī’’ (người có giới hạnh cung kính).
Guṇavuddhavayavuddhe apaceti attānaṃ nīcavutti karaṇena pūjetisīlenāti vuddhāpacāyī.
"Vuddhāpacāyī" means one who reveres those who are senior in virtue and age by acting humbly.
‘‘Vuddhāpacāyī’’ (người biết cung kính bậc trưởng thượng) là người biết cung kính những vị có phẩm chất và tuổi tác cao hơn bằng cách hạ mình.
Ubhayatthāpisampadāna vacanaṃ.
In both instances, it is the dative case.
Ở cả hai nơi, đây là cách dùng từ chỉ đối tượng.
Evantiādini gamana vacanaṃ.
"Evaṃ" and so on is a concluding statement.
‘‘Evaṃ’’ (như vậy), vân vân, là lời kết luận.
Nigamanti ca niṭṭhaṅgamanaṃ.
"Nigama" also means conclusion.
Và ‘‘nigama’’ là sự kết thúc.
Tasmātiādi laddhaguṇa vacanaṃ.
"Tasmā" and so on is a statement of acquired quality.
‘‘Tasmā’’ (do đó), vân vân, là lời nói về phẩm chất đã đạt được.
Laddhaguṇoti ca taṃtaṃpasaṅga visodhanaṃ paripuṇṇaṃ katvā laddhovisuddho attho vuccati.
"Laddhaguṇo" means a pure meaning acquired by fully clarifying the respective context.
Và ‘‘laddhaguṇo’’ (phẩm chất đã đạt được) có nghĩa là ý nghĩa đã được thanh lọc, đã được hoàn thiện bằng cách làm rõ từng trường hợp liên quan.
Tathā vacana sāmatthiyena laddho atthantaropi ayamidha adhippeto.
And by the power of the statement, another meaning acquired in this way is also intended here.
Cũng vậy, một ý nghĩa khác đã đạt được nhờ khả năng của lời nói cũng được ngụ ý ở đây.
‘‘Nakevalañca therasseva anantarāyena parisamāpanatthaṃ hotī’’ti yojanā.
The connection is, "It is not merely for the unobstructed completion of the Venerable One."
Sự kết nối là ‘‘na kevalañca therasseva anantarāyena parisamāpanatthaṃ hotī’’ (và không chỉ để hoàn thành không chướng ngại cho riêng vị Trưởng lão).
‘‘Sotūnañcagahaṇa kicca sampajjanattha’’ntisambandho.
The connection is, "and for the successful comprehension of the listeners."
Sự kết nối là ‘‘sotūnañca gahaṇa kicca sampajjanatthaṃ’’ (mà còn để thành tựu công việc nắm bắt của những người nghe).
Suṇantīti sotāro.
"Sotāro" are those who listen.
‘‘Suṇantīti sotāro’’ (những người nghe là những người đang nghe).
Tesaṃ.
Their (referring to the listeners).
Của các vị đó.
‘‘Gaṇhantāna’’nti uggaṇhantānaṃ.
"Gaṇhantānaṃ" means of those who grasp (understand).
‘‘Gaṇhantānaṃ’’ (của những người đang nắm bắt) là của những người đang học hỏi.
‘‘Vandanāsiddhiyā’’tira tanattayevandanā puññassasiddhito.
"Vandanāsiddhiyā" means by the success of the merit of venerating the Triple Gem.
‘‘Vandanāsiddhiyā’’ (do sự thành tựu của sự đảnh lễ) là do sự thành tựu của công đức đảnh lễ Tam Bảo.
Javanavinicchaye yasmā antarāya nīvāraṇaṃnāma diṭṭhadhamme icchitabbaṃ phalaṃ hoti.
Because, in the determination of impulsion (javana), the warding off of obstacles is a desired result in this very life.
Trong việc quyết định tốc hành, bởi vì sự ngăn chặn chướng ngại là một quả mong muốn trong hiện tại (diṭṭhadhamma).
Diṭṭha dhammo ca pathama javanassa vipākakkhettaṃ.
And the present life is the field for the ripening of the first impulsion.
Và đời hiện tại là cảnh giới quả của tâm javana đầu tiên.
Tasmā upatthambhana kiccaṃ patvāpi pathama javana cetanā eva idhapariyattāti adhippāyena ‘‘diṭṭhadhammavedanīyabhūtā’’ti vuttaṃ.
Therefore, even if it fulfills the function of supporting, only the volition of the first impulsion is sufficient here, with this intention it is said "becomes experienceable in this very life."
Do đó, với ý nghĩa rằng chính tâm sở tác ý javana đầu tiên là điều được đề cập ở đây, dù đạt đến chức năng hỗ trợ, nên đã nói là "có thể cảm nhận được trong đời hiện tại".
Sā pana pathama javana cetanā upatthambhana kiccaṃ patvāpi sabbadubbalā evasiyā.
But that volition of the first impulsion, even having fulfilled the function of supporting, would still be the weakest of all.
Nhưng tâm sở tác ý javana đầu tiên ấy, dù đạt đến chức năng hỗ trợ, vẫn hoàn toàn yếu ớt.
Kasmā, aladdhāsevanattā.
Why? Because it has not obtained repeated practice.
Vì sao? Vì không được thực hành.
Sesa cetanāyo eva balavatiyo siyuṃ.
Only the remaining volitions would be powerful.
Chính các tâm sở tác ý còn lại mới mạnh mẽ.
Kasmā, laddhā sevanattāti daṭṭhabbaṃ.
Why? Because they have obtained repeated practice—this should be understood.
Vì sao? Phải hiểu là vì được thực hành.
‘‘Sattajavanapakkhe adhippetattā upaladdhabbattā taṃ nasundara’’nti sambandho.
The connection is: "Because it is intended in the seven-impulsion stage and ought to be obtained, that is not good."
Liên quan đến câu: "Vì được đề cập trong trường hợp bảy tâm javana, nên điều đó không tốt để được tìm thấy".
‘‘Itī’’ti vākyaparisamāpanaṃ.
"Iti" marks the conclusion of the sentence.
"Itī" là kết thúc câu.
‘‘Yathā appamattakaṃ hoti.
"Just as it is of little quantity.
"Như thế nào là rất ít.
Evamevaṃ appamattakaṃ hotī’’ti yojetabbaṃ.
So too it is of little quantity"—this should be connected.
Cũng như vậy là rất ít" – phải kết hợp như thế.
‘‘Tathāhī’’ti tato evāti attho.
"Tathāhi" means 'for that very reason'.
"Tathāhī" có nghĩa là "chính vì thế".
Paṭṭhānepi=kabaḷīkāroāhāro imassakāyassa āhāra paccayenapaccayo=tivibhatto.
Also in the Paṭṭhāna: "Edible food is a condition for this body by way of food condition"—it is divided thus.
Trong Paṭṭhāna cũng vậy, "Thực phẩm đoàn thực là duyên cho thân này bằng duyên vật thực" đã được phân chia ba phần.
Itarathā ‘kabaḷīkāro āhāro āhārasamuṭṭhānānaṃ rūpānaṃ āhārapaccayena paccayo’ti vibhatto siyāti.
Otherwise, it would be divided as: 'Edible food is a condition for the rūpa originated from food by way of food condition.'
Nếu không thì đã được phân chia là "Thực phẩm đoàn thực là duyên cho các sắc pháp do vật thực sinh ra bằng duyên vật thực".
‘‘Adhunāvā’’ti imasmiṃ bhave eva.
"Adhunā vā" means 'in this very existence'.
"Adhunāvā" có nghĩa là "chính trong đời này".
Evaṃ vandanāyapayojanaṃ dīpetvā idāni sesānaṃ piṇḍatthānaṃ payojanaṃ dīpetuṃ ‘‘yasmāpanā’’tiādi vuttaṃ.
Having thus explained the purpose of the veneration, now, in order to explain the purpose of the remaining summaries, "yasmā pana" and so on, is stated.
Sau khi đã chỉ ra mục đích của sự đảnh lễ như vậy, bây giờ để chỉ ra mục đích của các ý nghĩa tóm tắt còn lại, đã nói "yasmāpanā" (vì vậy) v.v..
Tattha, ‘‘āditoviditesatī’’tiādimhi-bhāsissaṃ abhidhammattha saṅgaha-nti padaṃ sutvā viññātesati, ‘‘ussāhojāyati’’.
There, in "āditoviditesatī" and so on, upon hearing the phrase "bhāsissaṃ abhidhammattha saṅgahaṃ" and understanding it, "enthusiasm arises."
Trong đó, tại "āditoviditesatī" v.v., khi nghe câu "bhāsissaṃ abhidhammattha saṅgaha" (tôi sẽ thuyết tóm tắt ý nghĩa Vi Diệu Pháp), và sau khi đã hiểu, thì "sự hăng hái phát sinh".
Imaṃ uggahetvā sudullabhe abhidhammatthe ca anāyāsena jānissāma, tammūlakassa ca anupādā parinibbānantassa payojanassabhāgino bhavissāmāti cittuppāda sambhavatoti adhippāyo.
The intention is that upon learning this, one thinks: 'We will easily comprehend the extremely rare Abhidhamma meanings, and we will become partakers of the aim of unconditioned complete Nibbāna which has this as its root.' Thus, the thought arises.
Ý nghĩa là: "Chúng ta sẽ học được điều này và sẽ dễ dàng hiểu được các ý nghĩa Vi Diệu Pháp rất khó tìm, và sẽ là người chia sẻ mục đích của sự Niết Bàn không chấp thủ dựa trên điều đó" – tư tưởng như vậy có thể phát sinh.
‘‘Atulo’’ti aññena so asadisoti vā, añño vātena sadisotassanatthītivā, - dvidhāpiattholabbhati.
‘Atulo’ means: He is unequalled by another, or there is no other equal to him. Both meanings are obtained in two ways.
"Atulo" có thể có hai nghĩa: hoặc là không ai khác giống như Ngài, hoặc là không có ai khác giống như Ngài. Cả hai nghĩa đều có thể được hiểu.
Sādhakagāthāyaṃ ‘‘paṭipuggalo’’ti yugaggāhīpuggalo.
In the verse for proof, ‘paṭipuggalo’ means an opposing individual.
Trong kệ chứng minh, "paṭipuggalo" là người đối lập.
Kiñcāpi makkhali pūraṇādayo visuṃvisuṃ - ahaṃ sabbaññū sabbadassāvī - tica, ahaṃ sammāsambuddho-tica paṭijānantā yugaggāhino hutvā vicaranti.
Although Makkhali, Pūraṇa, and others proclaim individually — ‘I am omniscient, all-seeing,’ and ‘I am a Sammāsambuddha’ — and wander about as opposing individuals.
Mặc dù Makkhali, Pūraṇa, v.v. đã tự xưng riêng rẽ rằng: "Ta là bậc Toàn Tri, Toàn Kiến" và "Ta là Sammāsambuddha", họ vẫn sống như những người đối lập.
Dhammato pana sineru pabbata rājassa santike sakkhara kathalāniviyasampajjantīti.
From the perspective of the Dhamma, however, they are like tiny pebbles beside the Sineru mountain-king.
Nhưng về mặt Chánh Pháp, họ chỉ như những hạt sỏi nhỏ bé so với vua núi Sineru.
‘‘Anacchariya’’nti natāva accharitabbaṃ hotīti attho.
‘Anacchariyaṃ’ means: It is not yet to be wondered at.
"Anacchariyaṃ" có nghĩa là: "Điều đó không đáng ngạc nhiên."
‘‘Buddhabhūtassā’’ti buddhabhāvaṃ bhūtassapattassa.
‘Buddhabhūtassā’ means: one who has become, who has attained the state of a Buddha.
"Buddhabhūtassā" là người đã đạt đến trạng thái Phật.
‘‘Yaṃ buddha bhūtassa atulattaṃ, etaṃ anacchariya’’nti yojanā.
The construction is: ‘That the Buddha, having become a Buddha, is peerless—this is not to be wondered at.’
"Yaṃ buddha bhūtassa atulattaṃ, etaṃ anacchariyaṃ" được liên kết là: "Sự vô song của bậc đã thành Phật, điều đó không đáng ngạc nhiên."
Yadi cetaṃ anacchariyaṃ hoti, katamaṃ pana tāva acchariyaṃ bhavatīti āha ‘‘sampatijātassā’’tiādiṃ.
If this is not to be wondered at, then what is truly wondrous? To show this, he states: ‘sampatijātassā’ and so on.
Nếu điều đó không đáng ngạc nhiên, vậy thì điều gì đáng ngạc nhiên? Để trả lời, đã nói "sampatijātassā" v.v.
Tattha ‘‘sampatijātassā’’ti ajjevajātassapi assa bhagavato.
There, ‘sampatijātassā’ means: of this Blessed One, even though he has just been born today.
Trong đó, "sampatijātassā" là của Đức Thế Tôn, ngay cả khi Ngài mới đản sinh.
Kathaṃ atulatā paññāyatīti āha ‘‘tadāhī’’tiādiṃ.
How is this peerlessness known? He states: ‘tadāhī’ and so on.
Làm thế nào mà sự vô song được biểu hiện? Điều đó đã được nói trong "tadāhī" v.v.
‘‘Ekaṅgaṇānī’’ti ekatalāni.
‘Ekaṅgaṇānī’ means: having a single floor/surface.
"Ekaṅgaṇānī" là một mặt phẳng.
Tadāhi bodhisattassapuññānubhāvena atimahanto obhāso pātubbhavati.
At that time, due to the power of the Bodhisatta’s merit, a vast radiance appeared.
Khi đó, nhờ oai lực công đức của Bồ Tát, một ánh sáng cực kỳ vĩ đại xuất hiện.
= Uḷāro obhāso pāturahosi atikkammadevānaṃ devānubhāva=ntihi vuttaṃ.
It is stated: ‘A glorious radiance appeared, surpassing the might of the devas.’
Đã nói rằng: "Một ánh sáng rực rỡ xuất hiện, vượt qua oai lực của chư thiên."
Tena obhāsena pharitā sabbe pathavi pabbatādayo jātiphalikakkhandhāviya suppasannā honti.
All lands and mountains and so on, pervaded by that radiance, became perfectly clear, like heaps of crystal.
Do ánh sáng đó lan tỏa, tất cả đất đai, núi non, v.v. đều trở nên trong suốt như những khối pha lê tự nhiên.
Dasasahassa cakkavāḷāni ekatalaṃ hutvā paññāyanti.
Ten thousand world-systems appeared as a single plane.
Mười ngàn thế giới (cakkavāḷa) xuất hiện như một mặt phẳng duy nhất.
Tena vuttaṃ ‘‘anekāni cakkavāḷasahassāni ekaṅgaṇāni ahesu’’nti.
Therefore, it is said: ‘Many thousands of world-systems became one-pathed.’
Do đó đã nói: "Hàng ngàn thế giới đã trở thành một mặt phẳng duy nhất."
‘‘Paramāya pūjāyāti thutimaṅgalavacanapūjāya.
‘Paramāya pūjāyā’ means: with worship through words of praise and blessings.
"Paramāya pūjāyāti" là sự cúng dường bằng lời tán thán và chúc lành.
‘‘Lokassā’’ti sabba sattalokato.
‘Lokassā’ means: from the world of all beings.
"Lokassā" là từ tất cả chúng sinh trong thế gian.
Evaṃ acchambhi vācaṃ nicchāresi dhammatāya sañcoditattāti adhippāyo.
The intention is that he fearlessly uttered the statement, being urged by the natural course of events.
Ý nghĩa là: "Đức Phật đã thốt ra lời nói không sợ hãi như vậy vì được thúc đẩy bởi bản chất tự nhiên (dhammatā)."
Tattha ‘‘acchambhivāca’’nti visāradavācaṃ.
There, ‘acchambhivācaṃ’ means: a confident statement.
Trong đó, "acchambhivāca" là lời nói tự tin.
Āsabhiṃ vācantipi pāṭho.
‘Āsabhiṃ vācaṃ’ is also a reading.
Cũng có bản đọc là "āsabhiṃ vācaṃ" (lời nói của bậc tối thượng).
Uttamavācanti attho.
Meaning, a supreme statement.
Có nghĩa là lời nói tối thượng.
‘‘Nicchāresī’’ti udāharati.
‘Nicchāresī’ means: he uttered.
"Nicchāresī" là thốt ra.
Idampi anacchariyaṃ, aññaṃ pitato acchariyataraṃ atthīti dassetuṃ ‘‘yadāpanā’’tiādi āraddhaṃ.
This too is not extraordinary; to show that something even more extraordinary exists than that, ‘yadāpanā’ and so on, is begun.
Điều này cũng không đáng ngạc nhiên, để chỉ ra rằng còn có điều khác đáng ngạc nhiên hơn nữa, đã bắt đầu với "yadāpanā" v.v.
Pāramitā guṇehi tena sadiso kocinattheva thapetvā aññe ca mahābodhi satteti adhippāyo.
The intention is: apart from him, no one is equal to him in terms of Pāramitā qualities, setting aside other Mahābodhisattas.
Ý nghĩa là: "Không có ai khác giống như Ngài về các phẩm chất Pāramitā, ngoại trừ các Đại Bồ Tát khác."
‘‘Assā’’ti tena sadisassa.
‘Assā’ means: of one equal to him.
"Assā" là của người giống như Ngài.
‘‘Natthibhāvo dīpetabbo’’ti sambandho.
‘Natthibhāvo dīpetabbo’ is the connection (the non-existence should be shown).
"Natthibhāvo dīpetabbo" là sự liên kết: "sự không tồn tại cần được làm sáng tỏ."
‘‘Dīpetabbo’’ti buddhavaṃsapāḷito āharitvā dīpetabbo.
‘Dīpetabbo’ means: it should be shown, having been brought from the Buddhavaṃsa Pāḷi.
"Dīpetabbo" là cần được làm sáng tỏ bằng cách trích dẫn từ Buddhavaṃsapāḷi.
‘‘Kutosāvakabodhisattānaṃ satasahassaṃ sakkhissatī’’ti yojanā.
The construction is: ‘How could a hundred thousand of disciple Bodhisattas be capable?’
"Kutosāvakabodhisattānaṃ satasahassaṃ sakkhissatī" được liên kết là: "Làm sao hàng trăm ngàn Bồ Tát Thanh Văn có thể sánh bằng?"
Pāramiyo pakārenavicinanti etenāti pāramipavicayo.
Pāramipavicayo means the wisdom by which they variously analyze the Pāramīs.
Cái gì phân tích các pāramī một cách chi tiết thì được gọi là pāramipavicayo (sự phân tích pāramī).
Ñāṇaṃ.
It is knowledge.
Đó là trí tuệ (ñāṇa).
Taṃpanañāṇaṃ mahābodhisattānaṃ eva uppannaṃ nahoti.
But that knowledge is not only arisen in Mahābodhisattas.
Tuy nhiên, trí tuệ đó không chỉ phát sinh ở các Đại Bồ Tát.
Paccekabodhisatta sāvakabodhisattānaṃpi uppannameva.
It has also arisen in Paccekabodhisattas and Sāvaka Bodhisattas.
Nó cũng đã phát sinh ở các Bồ Tát Độc Giác (Paccekabodhisatta) và Bồ Tát Thanh Văn (Sāvakabodhisatta).
Tadeva ca sabbesaṃpi bodhisattānaṃ niyatabyākaraṇappaṭilābhe padhānakāraṇanti dassetuṃ ‘‘sāvakabodhisattāpī’’tiādi vuttaṃ.
To show that this indeed is the principal cause for the attainment of definite prediction for all Bodhisattas, ‘sāvakabodhisattāpī’ and so on is stated.
Để chỉ ra rằng chính trí tuệ đó là nguyên nhân chính cho sự thọ ký chắc chắn của tất cả các Bồ Tát, đã nói "sāvakabodhisattāpī" v.v.
Tattha bodhivuccativimokkhaññāṇaṃ.
There, bodhi is called vimokkhañāṇa (knowledge of liberation).
Trong đó, "bodhi" được gọi là giải thoát trí (vimokkhaññāṇa).
Ariyamaggassetaṃ nāmaṃ.
This is a name for the Noble Path.
Đây là một tên gọi của con đường Thánh đạo (ariyamagga).
Bodhimhisajanti laggantīti bodhisattā.
Bodhisattas are those who cling to or are attached to bodhi.
Những người gắn bó với Bodhi (bodhimhi sajjanti) được gọi là bodhisattā.
‘‘Laggantī’’ti tappaṭilābhatthāya niyata cittā hontīti attho.
‘Laggantī’ means: they become determined in mind for its attainment.
"Laggantī" có nghĩa là: "Họ có tâm kiên định để đạt được điều đó."
Bodhi atthāya paṭipannā sattā bodhisattātipi yujjati.
It is also appropriate to say that beings who have embarked on the path to bodhi are Bodhisattas.
Những chúng sinh thực hành vì mục đích Bodhi cũng hợp lý khi được gọi là bodhisattā.
Buddha suññepiloke kammassakatāñāṇe ṭhatvā vaṭṭadukkhato mokkhadhammapariyesino sattāti vuttaṃ hoti.
It is said that even in a world devoid of Buddhas, they are beings who, based on the knowledge of Kamma as their own possession, seek the Dhamma of liberation from the suffering of saṃsāra.
Điều đó có nghĩa là: "Ngay cả trong một thế giới không có Phật, những chúng sinh tìm kiếm Pháp giải thoát khỏi khổ đau của luân hồi, dựa trên trí tuệ về nghiệp báo."
‘‘Sambhāra dhamme’’ti dasavidhe pārami dhamme.
‘Sambhāra dhamme’ means: the ten types of Pāramī qualities.
"Sambhāra dhamme" là mười pháp pāramī.
Vaṭṭaṃ anusaranti anugacchantīti vaṭṭānusārino.
Vaṭṭānusārino means those who follow or pursue saṃsāra.
Những người đi theo luân hồi (vaṭṭaṃ anusaranti) được gọi là vaṭṭānusārino.
Pathaviyaṃ paṃsucuṇṇāni viya pakatiyā vaputhubhūtājanāti puthujjanā.
Puthujjanā are people who are naturally numerous like dust particles on the earth.
Những người phàm phu (puthujjanā) là những người tự nhiên phân tán như những hạt bụi trên mặt đất.
Mahantāputhujjanāti mahāputhujjanā.
Mahāputhujjanā are great ordinary people.
Những người phàm phu vĩ đại (mahantāputhujjanā) là mahāputhujjanā.
Vaṭṭānusārino ca te mahāputhujjanācāti samāso.
The compound is: vaṭṭānusārino (followers of saṃsāra) and mahāputhujjanā (great ordinary people).
Đó là một hợp chất: "Và họ là những người đi theo luân hồi và là những người phàm phu vĩ đại."
Tesaṃ bhāvoti viggaho.
The analysis is: their state.
Sự phân tích là: "Trạng thái của họ."
Ayaṃ bhāvoyeva tesaṃ bhūmīti ca vuccati.
This state is also called their stage (bhūmi).
Chính trạng thái này cũng được gọi là cảnh giới của họ (bhūmi).
Atthato pana mokkhadhammanirapekkhatā eva.
In terms of meaning, it is precisely indifference to the Dhamma of liberation.
Nhưng theo nghĩa thực, đó là sự thờ ơ với Pháp giải thoát.
Acchandikatātipi vuccati.
It is also called absence of desire.
Cũng được gọi là sự không có ý muốn (acchandikatā).
‘‘Okkantā’’ti paviṭṭhā.
‘Okkantā’ means: entered.
"Okkantā" là đã nhập vào.
Tayoniyatā, bodhisattaniyato ca cūḷasotāpannaniyato ca ariya sotāpannaniyato ca.
There are three kinds of fixed destiny: the Bodhisatta's fixed destiny, the minor stream-enterer's fixed destiny, and the noble stream-enterer's fixed destiny.
Có ba loại chắc chắn: chắc chắn của Bồ Tát, chắc chắn của Tiểu Dự Lưu (cūḷasotāpanna), và chắc chắn của Thánh Dự Lưu (ariya sotāpanna).
Tattha bodhisattaniyato bodhisambhārabalena siddho.
Among these, the Bodhisatta destined for Buddhahood is established by the power of his requisites for Buddhahood.
Trong số đó, Bồ tát chắc chắn thành tựu nhờ sức mạnh của các Ba-la-mật.
Cūḷasotāpanna niyato paccayākārānubodhaññāṇabalena.
The minor stream-enterer is destined by the power of knowledge comprehending the conditions (of existence).
Tiểu Dự Lưu chắc chắn nhờ sức mạnh của trí tuệ thấu hiểu duyên khởi.
Ariyasotāpanna niyato sotāpatti maggaññāṇa balena.
The noble stream-enterer is destined by the power of the Stream-entry Path knowledge.
Thánh Dự Lưu chắc chắn nhờ sức mạnh của trí tuệ Đạo Dự Lưu.
Tesu bodhisattaniyato idha adhippetoti vuttaṃ ‘‘ekena pariyāyenā’’tiādi.
Among these, the Bodhisatta destined for Buddhahood is intended here, as stated in ‘in one way’ and so on.
Trong số đó, Bồ tát chắc chắn được đề cập ở đây, do đó đã được nói “bằng một phương cách”, v.v.
Vattabbamevanatthitesaṃ dvinnaṃ bodhisattānaṃ pārami pavicayaññāṇa sampattiyā vinā niyatabyākaraṇa lābhā saṅkāya eva abhāvatoti adhippāyo.
The meaning is that there is nothing to be said regarding the certainty of destiny for these two Bodhisattas without the attainment of the knowledge of the analysis of perfections, as there is no doubt about it.
Ý nghĩa là không cần phải nói về hai vị Bồ tát đó, vì việc thọ ký chắc chắn không thể có được nếu không có sự thành tựu trí tuệ phân tích Ba-la-mật.
6. Evaṃ dvinnaṃ padānaṃ padattha saṃvaṇṇanaṃ katvā idāni tesaṃyeva atthuddhārasaṃvaṇṇanaṃ karonto ‘‘imehi panā’’tiādimāha.
Having thus explained the meanings of the two words, it now begins the explanation of their essence, saying, ‘imehi panā’ (but by these) and so on.
6. Sau khi giải thích ý nghĩa của hai từ như vậy, bây giờ để giải thích ý nghĩa tóm tắt của chúng, ông ấy nói “imehi panā”, v.v.
Tattha ‘‘sampadā’’ti sampattiyo.
Here, ‘sampadā’ means attainments.
Trong đó, “sampadā” có nghĩa là “những thành tựu”.
‘‘Bodhisambhārasambharaṇaṃ nāma’’ samatiṃ sapāramīnaṃ paripūraṇaṃ.
‘Bodhisambhārasambharaṇaṃ’ means the fulfillment of the thirty-seven perfections.
“Bodhisambhārasambharaṇaṃ nāma” có nghĩa là “sự viên mãn của ba mươi Ba-la-mật”.
‘‘Mahāvajiraññāṇa’’nti bhagavato āsavakkhayaññāṇampi vuccati.
‘Mahāvajiraññāṇaṃ’ is also called the knowledge of the destruction of cankers of the Blessed One.
“Mahāvajiraññāṇaṃ” cũng được gọi là “trí tuệ diệt trừ lậu hoặc của Đức Thế Tôn”.
Tassa pubbabhāge buddhabhāvatthāya anupadadhammavipassanāvasena chattiṃsa koṭi satasahassa saṅkhānaṃ devasikaṃ vaḷañjanakapphalasamāpattīnaṃ pubbabhāga vipassanāñāṇampi mahāvajiraññāṇanti vuccati.
In its preceding phase, for the sake of Buddhahood, the preceding vipassanā knowledge of daily attainment of fruition of perception, amounting to thirty-six crores of hundred thousands, through the discernment of dhamma one by one, is also called ‘mahāvajiraññāṇa’ (Great Adamantine Knowledge).
Trí tuệ quán chiếu tiền phần của Tam-ma-bát-đề quả vị được sử dụng hàng ngày, gồm ba mươi sáu vạn ức, theo cách quán chiếu pháp từng bước để đạt đến Phật quả trong giai đoạn tiền phần của nó, cũng được gọi là mahāvajiraññāṇa (Đại Kim Cang Trí).
Sabbampetaṃ mahāṭīkāyaṃ vuttaṃ.
All this is stated in the Mahāṭīkā.
Tất cả những điều này đã được nói trong Mahāṭīkā.
‘‘Mahābodhiyā’’ti sabbaññu buddhānaṃ abhisambodhi saṅkhātassa aggamaggaññāṇassa.
‘Mahābodhiyā’ means the knowledge of the highest path, which is the complete enlightenment of the all-knowing Buddhas.
“Mahābodhiyā” có nghĩa là “trí tuệ Đạo Tối Thượng, tức là sự Giác Ngộ Toàn Tri của chư Phật Toàn Giác”.
Pahiyyanti pahātabbā dhammā etenāti pahānaṃ.
‘Pahānaṃ’ (abandonment) is that by which things to be abandoned are abandoned.
Những pháp cần được đoạn trừ bởi cái này được gọi là pahāna (sự đoạn trừ).
Pajahanti pahātabbedhammeetenātivā pahānanti katvā taṃ aggamaggaññāṇampitaṃ vipassanāñāṇampi pahānanti vuccatīti iminā adhippāyena ‘‘pahānasampadāyaṃ vā sā saṅgahitā’’ti vuttaṃ.
Or, taking ‘pahānaṃ’ as that by which things to be abandoned are abandoned, that knowledge of the highest path and that vipassanā knowledge are also called ‘pahāna’. With this intention, it is said, ‘vā sā saṅgahitā pahānasampadāyaṃ’ (or it is included in the accomplishment of abandonment).
Hoặc vì những pháp cần được đoạn trừ được đoạn trừ bởi cái này, nên nó được gọi là pahāna. Với ý nghĩa này, trí tuệ Đạo Tối Thượng đó và trí tuệ quán chiếu đó cũng được gọi là pahāna, do đó đã được nói “hoặc nó được bao gồm trong pahānasampadā (thành tựu đoạn trừ)”.
Pañcasīlāni.
The five precepts.
Năm giới.
Pāṇātipātassa pahānaṃsīlaṃ, veramaṇisīlaṃ, cetasikaṃsīlaṃ, saṃvarosīlaṃ, avītikkamosilantiādīsuviya etthahi pahānasīlaṃ nāma yathā vuttena atthena veramaṇisīlamevāti yujjati.
Here, in phrases like ‘pahānapāṇātipātassa sīlaṃ’ (virtue of abandoning the taking of life), ‘veramaṇisīlaṃ’ (virtue of abstinence), ‘cetasikaṃ sīlaṃ’ (mental virtue), ‘saṃvarasīlaṃ’ (virtue of restraint), ‘avītikkamasīlaṃ’ (virtue of non-transgression), the virtue of abandonment (pahānasīla) is appropriately the virtue of abstinence itself, as explained.
Trong các ví dụ như giới đoạn trừ sát sinh, giới kiêng cữ, giới tâm sở, giới phòng hộ, giới không vi phạm, v.v., giới đoạn trừ ở đây phù hợp với ý nghĩa đã nêu, tức là giới kiêng cữ.
Pahānaṃ nāma kocidhammo nahotīti adhippāye pana satipahāna sīsena pahānasādhakaṃ tadevañāṇadvayaṃ upacārenapahānanti gahetabbaṃ.
If, however, the intention is that there is no such thing as ‘pahāna’ (abandonment), then the same two kinds of knowledge that effect abandonment, under the heading of abandonment with mindfulness, should be understood as ‘pahāna’ by way of metaphorical designation.
Tuy nhiên, nếu ý nghĩa là không có pháp nào gọi là pahāna, thì hai trí tuệ đó, vốn là phương tiện để đoạn trừ, phải được hiểu theo nghĩa ẩn dụ là pahāna dưới tiêu đề satipahāna (sự đoạn trừ bằng niệm).
Itarathā pahānasampadā nāma asārā aphalāti āpajjeyyāti.
Otherwise, the accomplishment of abandonment would become worthless and fruitless.
Nếu không, pahānasampadā sẽ trở thành vô ích và không có kết quả.
Paccekabuddha buddhasāvakā kilese pajahantāpi vāsanāya saha appajahanato citta santāne mohavāsanāya vijjamānattā sabbaññu bhāvaṃ nagacchanti.
Paccekabuddhas and disciples of the Buddha, even though they abandon defilements, do not attain omniscience because they do not abandon along with the latent tendencies (vāsanā), due to the presence of the latent tendency of delusion in their mental continuum.
Dù các vị Phật Độc Giác và Thanh Văn đệ tử có đoạn trừ phiền não, nhưng vì không đoạn trừ cùng với tập khí và vì tập khí si mê vẫn còn trong tâm thức, nên họ không đạt đến Phật quả Toàn Tri.
Tasmā yathātesaṃ kilesappahānaṃ pahānasampadā nāma nahoti.
Therefore, just as their abandonment of defilements is not called the accomplishment of abandonment,
Do đó, sự đoạn trừ phiền não của họ không được gọi là pahānasampadā.
Natathāsabbaññubuddhānanti āha ‘‘sahavāsanāyā’’tiādiṃ.
It is not so for the Omniscient Buddhas. Thus, it says, ‘sahavāsanāyā’ (together with latent tendencies) and so on.
Không phải như vậy đối với chư Phật Toàn Tri. Do đó, ông ấy nói “sahavāsanāyā”, v.v.
Vibhāvaniyaṃñāṇasampadā pathamaṃ vuttā.
In the Vibhāvanī, knowledge accomplishment is stated first.
Trong Vibhāvanī, ñāṇasampadā (thành tựu trí tuệ) được nói trước.
Tato pahāna sampadā.
Then, abandonment accomplishment.
Sau đó là pahānasampadā (thành tựu đoạn trừ).
Ṭīkāyaṃ pana pahānasampadā pathamaṃ vuttā.
In the Ṭīkā, however, abandonment accomplishment is stated first.
Tuy nhiên, trong Ṭīkā, pahānasampadā được nói trước.
Tato adhigama sampadānāma vuttā.
Then, attainment accomplishment is stated.
Sau đó là adhigamasampadā (thành tựu chứng đắc).
Tato ñāṇasampadā.
Then, knowledge accomplishment.
Sau đó là ñāṇasampadā.
Pahānasampadāyañca aggamaggaññāṇaṃ dassitaṃ.
And in the abandonment accomplishment, the knowledge of the highest path is shown.
Và trong pahānasampadā, trí tuệ Đạo Tối Thượng được chỉ ra.
Adhigama sampadāti ca sabbaññutaññāṇappaṭilābho vutto.
And in the attainment accomplishment, the acquisition of omniscient knowledge is mentioned.
Và adhigamasampadā được nói là sự chứng đắc trí tuệ Toàn Tri.
Ñāṇasampadāyampana tehi dvīhi ñāṇehi avasesānidasabalaññāṇādīnisabbaññāṇānidassitāni.
In the knowledge accomplishment, however, all other knowledges, such as the ten powers of knowledge, apart from those two knowledges, are shown.
Còn trong ñāṇasampadā, tất cả các trí tuệ còn lại, như mười lực trí, v.v., ngoài hai trí tuệ đó, đều được chỉ ra.
Idhapi ṭīkānayameva sambhāvento ‘‘pahānasampadāyevapanā’’tiādimāha.
Here too, intending to follow the method of the Ṭīkā, it says, ‘pahānasampadāyevapanā’ (but in the accomplishment of abandonment itself) and so on.
Ở đây cũng vậy, để làm cho phù hợp với cách giải thích của Ṭīkā, ông ấy nói “pahānasampadāyevapanā”, v.v.
‘‘Sabbaññutaññāṇappadaṭṭhāna’’nti sabbaññutaññāṇassapadaṭṭhānaṃ, āsanna kāraṇaṃ.
‘Sabbaññutaññāṇappadaṭṭhānaṃ’ means the proximate cause, the immediate condition for omniscient knowledge.
“Sabbaññutaññāṇappadaṭṭhānaṃ” có nghĩa là “căn bản của trí tuệ Toàn Tri, nguyên nhân gần”.
‘‘Na hi maggaññāṇato aññā pahānasampadānāma atthi’’.
‘Na hi maggaññāṇato aññā pahānasampadānāma atthi’ (Indeed, there is no accomplishment of abandonment apart from path-knowledge).
“Không có pahānasampadā nào khác ngoài trí tuệ Đạo.”
Paramatthato natthīti adhippāyo.
The intention is that in the ultimate sense, it does not exist.
Ý nghĩa là trên thực tế không có.
Idañca visuddhimagge=pahānanti koci dhammonāma natthi aññatra vuttappakārānaṃ pāṇātipātādīnaṃ anuppādamattato=ti āgatattā vuttaṃ.
And this is stated because it is mentioned in the Visuddhimagga: ‘Pahānaṃ’ (abandonment) is not any dhamma, but merely the non-arising of such things as the aforementioned taking of life.
Điều này đã được nói trong Visuddhimagga: “Không có pháp nào gọi là pahāna, ngoại trừ sự không phát sinh của sát sinh, v.v., đã được nói.”
Pahāyakadhammasamādānena pana pahātabba dhammānaṃ anuppādo nāma ekopaṇīta dhammohoti.
However, the non-arising of phenomena to be abandoned through the undertaking of phenomena that abandon is indeed a subtle dhamma.
Tuy nhiên, sự không phát sinh của các pháp cần được đoạn trừ bằng cách thực hành các pháp đoạn trừ là một pháp cao quý.
Ekaṃ santi padaṃ hoti.
It is a state of peace.
Nó là một trạng thái an tịnh.
Tathāhi vuttaṃ paṭisambhidā magge=uppādo bhayaṃ, anuppādo khemanti santipade ñāṇaṃ.
Thus, it is said in the Paṭisambhidāmagga: ‘Arising is fear, non-arising is safety’—knowledge in the state of peace.
Như đã nói trong Paṭisambhidāmagga: “Sự phát sinh là sợ hãi, sự không phát sinh là an toàn – trí tuệ về trạng thái an tịnh.
Pavatti bhayaṃ, appavatti khemanti santipadeñāṇa=nti.
‘Continuity is fear, non-continuity is safety’—knowledge in the state of peace.
Sự tiếp diễn là sợ hãi, sự không tiếp diễn là an toàn – trí tuệ về trạng thái an tịnh.”
Tadaṅgappahānaṃ panatadaṅgaanuppādo nāma.
The abandonment by substitution, however, is the non-arising of that part.
Sự đoạn trừ từng phần được gọi là sự không phát sinh từng phần.
Vikkhambhanappahānaṃ vikkhambhana anuppādo nāma.
The abandonment by suppression is the non-arising by suppression.
Sự đoạn trừ bằng trấn áp được gọi là sự không phát sinh bằng trấn áp.
Samucchedappahānaṃ samuccheda anuppādo nāmāti vattabbaṃ.
The abandonment by eradication is the non-arising by eradication, so it should be said.
Sự đoạn trừ bằng nhổ tận gốc được gọi là sự không phát sinh bằng nhổ tận gốc.
Idha pana anuppāda sampāpakaṃ vipassanā ñāṇañca maggaññāṇañca upacārena pahānanti adhippetaṃ.
Here, however, the vipassanā knowledge and path-knowledge that lead to non-arising are metaphorically intended as ‘pahāna’ (abandonment).
Tuy nhiên, ở đây, trí tuệ quán chiếu và trí tuệ Đạo, vốn là những cái dẫn đến sự không phát sinh, được hiểu theo nghĩa ẩn dụ là pahāna.
Kasmā, upariñāṇa sampadādīnaṃ paccayattāti daṭṭhabbaṃ.
Why? It should be seen as being the condition for the knowledge accomplishments and so on above.
Tại sao? Phải hiểu rằng đó là nguyên nhân của ñāṇasampadā (thành tựu trí tuệ), v.v. ở trên.
‘‘Sampadāsaṅkaro’’ti sampadāsambhedo, sampadāsammisso.
‘Sampadāsaṅkaro’ means an intermingling of attainments, a mixture of attainments.
“Sampadāsaṅkaro” có nghĩa là “sự pha trộn các thành tựu, sự hòa lẫn các thành tựu”.
‘‘Ñāyāgata’’nti yuttito āgataṃ.
‘Ñāyāgataṃ’ means arrived at through reasoning.
“Ñāyāgataṃ” có nghĩa là “được đến từ lý lẽ”.
‘‘Sīlādiguṇehī’’ti sīla samādhi paññā vimutti vimuttiññāṇadassana guṇehi.
‘Sīlādiguṇehi’ means with virtues such as morality, concentration, wisdom, liberation, and the knowledge and vision of liberation.
“Sīlādiguṇehi” có nghĩa là “bằng các đức tính giới, định, tuệ, giải thoát, giải thoát tri kiến”.
‘‘Iddhidhammehī’’ti iddhividhābhiññādīhi iddhiguṇehi.
‘Iddhidhammehi’ means with supernatural powers such as the various psychic powers (iddhi) and higher knowledges (abhiññā).
“Iddhidhammehi” có nghĩa là “bằng các đức tính thần thông như thần thông biến hóa, v.v.”.
‘‘Lakkhaṇānubyañjanappaṭimaṇḍitassā’’ti dvattiṃsa mahāpurisalakkhaṇehi ca asīti khuddakalakkhaṇehi ca paṭimaṇḍitassa.
‘Lakkhaṇānubyañjanappaṭimaṇḍitassā’ means adorned with the thirty-two major marks of a Great Man and the eighty minor characteristics.
“Lakkhaṇānubyañjanappaṭimaṇḍitassā” có nghĩa là “được trang hoàng bằng ba mươi hai tướng tốt của bậc đại nhân và tám mươi tướng phụ”.
‘‘Āsayo’’ti citta santāne adhisayito icchāviseso.
‘Āsayo’ means a specific desire inherent in the mental continuum.
“Āsayo” có nghĩa là “một loại mong muốn đặc biệt ẩn chứa trong tâm thức”.
‘‘Ajjhāsayassā’’ti alobhajjhāsayādikassaajjhāsayassa.
‘Ajjhāsayassā’ refers to inclinations such as the inclination of non-greed.
“Ajjhāsayassā” có nghĩa là “của ý hướng như ý hướng không tham, v.v.”.
‘‘Uḷāratā’’ti paṇītatā.
‘Uḷāratā’ means sublimity.
“Uḷāratā” có nghĩa là “sự cao quý”.
‘‘Hitajjhāsayatā’’tihitakāmatā.
‘Hitajjhāsayatā’ means the desire for others’ welfare.
“Hitajjhāsayatā” có nghĩa là “ý muốn làm lợi ích”.
Aparipāka gatindriyānaṃ sattānaṃ indriyaparipākakālāgamanañca ettha vattabbaṃ.
Here, the arrival of the time for the maturing of the faculties of beings whose faculties have not yet matured should also be mentioned.
Sự đến thời kỳ chín muồi của các căn cho những chúng sinh có căn chưa chín muồi cũng cần được nói ở đây.
‘‘Abhiññātāna’’nti atipākaṭānaṃ.
“Abhiññātāna” means very evident.
‘‘Abhiññātāna’’ (thâm hiểu) có nghĩa là rất rõ ràng (atipākaṭānaṃ).
‘‘Dvepahānasampadā’’ti dvepahāna sampadā ñāṇasampadā.
“Dvepahānasampadā” means the perfection of two abandonments, the perfection of knowledge.
‘‘Dvepahānasampadā’’ (thành tựu hai sự đoạn trừ) có nghĩa là thành tựu hai sự đoạn trừ, tức là thành tựu trí tuệ (ñāṇasampadā).
Sammāsambuddhapade.
In the term ‘Sammāsambuddha’.
Trong từ ngữ Sammāsambuddha (Chánh Đẳng Giác).
‘‘Sāmaṃ saccāni abhisambujjhī’’ti ettha abhisambodhisaṅkhātaṃ aggamaggaññāṇaṃ gahitaṃ.
Here, in ‘having perfectly awakened to the truths by oneself’, the supreme path-knowledge, which is perfect enlightenment, is understood.
Ở đây, cụm từ ‘‘Sāmaṃ saccāni abhisambujjhī’’ (tự mình giác ngộ các sự thật) bao hàm trí tuệ đạo tối thượng (aggamaggaññāṇa) được gọi là Abhisambodhi (sự giác ngộ hoàn toàn).
Tañca pahānakiccappadhānaṃ hoti.
And that is primarily concerned with the function of abandoning.
Và điều đó chủ yếu là công việc đoạn trừ (pahānakiccappadhāna).
‘‘Tattha ca sabbaññutaṃ patto’’ti ettha sabbaññutaññāṇaṃ.
Here, in ‘and having attained omniscience therein’, omniscience is understood.
Ở đây, cụm từ ‘‘Tattha ca sabbaññutaṃ patto’’ (và đã đạt đến sự toàn tri ở đó) là trí tuệ toàn tri (sabbaññutaññāṇa).
‘‘Balesu ca vasibhāva’’nti ettha dasabalaññāṇāni gahitāni.
Here, in ‘and mastery over the powers’, the knowledge of the ten powers (dasabalaññāṇa) is understood.
Ở đây, cụm từ ‘‘Balesu ca vasibhāva’’ (và sự tinh thông các năng lực) bao hàm mười trí lực (dasabalaññāṇāni).
Tena vuttaṃ ‘‘dve…pe… sammāsambuddhapadenavibhāvitā’’ti.
Therefore, it is said: “two…pe… elucidated by the term ‘Sammāsambuddha’.”
Do đó đã nói: ‘‘dve…pe… sammāsambuddhapadenavibhāvitā’’ (hai…vân vân… được giải thích bằng từ Chánh Đẳng Giác).
Dhammavacanatthe.
In the meaning of the Dhamma word.
Trong ý nghĩa của từ Dhamma.
‘‘Dhāretī’’ti vahati.
“Dhāretī” means bears or holds.
‘‘Dhāretī’’ (nâng đỡ) là mang vác.
Gāthāyaṃ ‘‘rakkhatī’’ti apāyādidukkhatorakkhati.
In the verse, “rakkhatī” means protects from suffering such as the lower realms.
Trong kệ, ‘‘rakkhatī’’ (bảo vệ) là bảo vệ khỏi khổ cảnh địa ngục, v.v.
‘‘Yesa’’nti kilesānaṃ.
“Yesaṃ” refers to defilements (kilesa).
‘‘Yesaṃ’’ (của những ai) là của các phiền não.
‘‘Imasmiṃ atthe’’ti kilesasamucchindanasaṅkhāte dhāraṇatthe.
“Imasmiṃ atthe” means in this meaning of upholding, which is the eradication of defilements.
‘‘Imasmiṃ atthe’’ (trong ý nghĩa này) là trong ý nghĩa nâng đỡ được gọi là đoạn trừ phiền não.
‘‘Nibbānañcanippariyāyato dhammo nāmā’’ti kasmā vuttaṃ, nanu nissaraṇappahānameva nibbānassa kiccaṃ, idañca samucchedappahānanti codanaṃ pariharanto ‘‘ariyamaggāhī’’tiādimāha.
“Why is it said that Nibbāna, in its non-figurative sense, is Dhamma?” To refute the objection that Nibbāna’s function is indeed escape (nissaraṇa-pahāna), while this is complete eradication (samuccheda-pahāna), he says: “ariyamaggāhī” and so on.
‘‘Nibbānañcanippariyāyato dhammo nāmā’’ (Nibbāna cũng là Pháp một cách trực tiếp) tại sao lại nói như vậy? Há không phải công việc của Nibbāna là sự xuất ly và đoạn trừ sao, và đây là sự đoạn trừ tận gốc? Để bác bỏ câu hỏi này, đã nói ‘‘ariyamaggāhī’’ (người nắm giữ Thánh Đạo) và các câu tiếp theo.
‘‘Nibbānena saheva hutvā’’ti ārammaṇādhipatibhūtaṃ ārammaṇū panissayabhūtañca nibbānaṃ attano patiṭṭhaṃ katvāti adhippāyo.
“Nibbānena saheva hutvā” means having Nibbāna as its object and dominant condition, and as a strong supporting condition, making Nibbāna its foundation—this is the intention.
‘‘Nibbānena saheva hutvā’’ (cùng tồn tại với Nibbāna) có ý nghĩa là lấy Nibbāna làm đối tượng chi phối và làm chỗ nương tựa của đối tượng, làm nền tảng cho chính mình.
Apica, samucchedoti ca nissaraṇanti ca atthato samānagatikaṃ hoti.
Moreover, eradication (samuccheda) and escape (nissaraṇa) are synonymous in meaning.
Hơn nữa, ‘‘samuccheda’’ (đoạn tận) và ‘‘nissaraṇa’’ (xuất ly) có cùng ý nghĩa.
Tasmā nissaraṇaṃpi mukhyadhāraṇa mevāti daṭṭhabbaṃ.
Therefore, escape should also be understood as the primary upholding.
Do đó, nissaraṇa cũng là sự nâng đỡ chính yếu, nên được hiểu như vậy.
Nissaraṇamevavā padhānadhāraṇanti piyujjatiyeva.
Or it is quite appropriate that escape is the primary upholding.
Hoặc nissaraṇa là sự nâng đỡ chính yếu, điều này cũng được chấp nhận.
‘‘Dhāraṇūpāyoyevahoti’’.
“It is merely a means of upholding.”
‘‘Dhāraṇūpāyoyevahoti’’ (chỉ là phương tiện nâng đỡ).
Namukhyadhāraṇaṃ.
Not the primary upholding.
Không phải là sự nâng đỡ chính yếu.
Kasmā, samuccheda kiccābhāvato.
Why? Because of the absence of the function of eradication.
Tại sao? Vì không có công việc đoạn tận.
‘‘Etepañca pariyāyadhammāyeva’’.
“These five are merely figurative dhammas.”
‘‘Etepañca pariyāyadhammāyeva’’ (năm pháp này chỉ là những pháp gián tiếp).
Kasmā, nibbānassaviyamaggānaṃ samuccheda kicce asahāyattāti.
Why? Because they are not companions to Nibbāna and the Noble Paths in the function of eradication.
Tại sao? Vì chúng không độc lập trong công việc đoạn tận của Nibbāna và các đạo.
Ettha ca ‘‘sāmaññapphalānī’’ti samaṇassa bhāvo sāmaññaṃ.
And here, “sāmaññapphalāni” refers to the state of a recluse (samaṇa), which is sāmaññaṃ.
Ở đây, ‘‘sāmaññapphalānī’’ (các quả Sa-môn) là trạng thái của Sa-môn là sāmañña.
Ariyamaggassetaṃ nāmaṃ.
This is a name for the Noble Path (ariyamagga).
Đây là tên của Thánh Đạo.
Sāmaññassaphalaṃ sāmaññapphalaṃ.
The fruit of reclusehood is sāmaññapphalaṃ (fruits of recluseship).
Quả của sāmañña là sāmaññapphala.
Dutīyavikappe akicca paccayabhūtāpi kecikitakapaccayā kammatthegatā kiccapaccayānaṃpi atthaṃ dīpeti.
In the second alternative, some krit-participles, even though indicating non-action, refer to the sense of action, also signifying the meaning of action-participles.
Trong lựa chọn thứ hai, một số tiếp vĩ ngữ ‘kita’ dù là nhân duyên không phải là công việc, nhưng khi được dùng trong ý nghĩa của nghiệp, chúng cũng biểu thị ý nghĩa của các nhân duyên là công việc.
Yathā, diṭṭhaṃ, sutaṃ, mutaṃ, viññātanti vuttaṃ ‘‘dhāraṇāraho’’ti.
As in, ‘seen, heard, sensed, cognized’, so it is said, “dhāraṇāraho” (worthy of upholding).
Như đã nói ‘‘diṭṭhaṃ, sutaṃ, mutaṃ, viññātaṃ’’ (đã thấy, đã nghe, đã cảm nhận, đã biết) là ‘‘dhāraṇāraho’’ (đáng được nâng đỡ).
‘‘Yathā vutta dhammā yevā’’ti pañcamukhyadhammā, pañcapariyāyadhammāyeva.
“Yathā vutta dhammā yevā” means the five principal dhammas, only the five figurative dhammas.
‘‘Yathā vutta dhammā yevā’’ (chỉ là các pháp đã nói) là chỉ là năm pháp chính yếu, năm pháp gián tiếp.
‘‘Kecī’’ti cattāro maggā.
“Kecī” (some) refers to the four Paths.
‘‘Kecī’’ (một số) là bốn đạo.
Puna ‘‘kecī’’ti nibbānameva.
Again, “kecī” refers to Nibbāna alone.
Lại ‘‘kecī’’ là chỉ Nibbāna.
Bahuvacana sotepatitattā ettha bahuvacanaṃ ruḷaṃ.
Here, the plural form is conventionally used because it falls under the sound of the plural.
Ở đây, số nhiều được dùng vì nó rơi vào phạm vi của số nhiều.
Puna ‘‘kecī’’ti cattāro sāmaññapphala dhammā.
Again, “kecī” refers to the four Fruits of Recluseship.
Lại ‘‘kecī’’ là bốn pháp quả Sa-môn.
‘‘Kecī’’ti pariyatti dhammo.
“Kecī” refers to the Dhamma of study (Pariyatti Dhamma).
‘‘Kecī’’ là pháp Pariyatti (giáo pháp).
Etthāpi bahuvacanaṃ sotapatitameva.
Here too, the plural form is conventionally used.
Ở đây, số nhiều cũng được dùng vì nó rơi vào phạm vi của số nhiều.
‘‘Dhārenta’’nti dhārentaṃ puggalaṃ.
“Dhārentaṃ” refers to the person who upholds.
‘‘Dhārentaṃ’’ (người đang nâng đỡ) là người đang nâng đỡ.
Tatīya vikappe ‘‘apatamānaṃ vahantī’’ti apatamānaṃ katvā vahanti.
In the third alternative, “apatamānaṃ vahantī” means they carry it without falling.
Trong lựa chọn thứ ba, ‘‘apatamānaṃ vahantī’’ (mang vác mà không rơi) là mang vác mà không để rơi.
Catuttha vikappe ‘‘etthā’’ti etasmiṃ dhamme.
In the fourth alternative, “etthā” means in this Dhamma.
Trong lựa chọn thứ tư, ‘‘etthā’’ (ở đây) là trong pháp này.
Dhammovadīpaṃ etesanti dhammadīpā.
Dhammadīpā are those for whom Dhamma is a lamp.
Pháp là ngọn đèn của họ, nên là dhammadīpā (ngọn đèn Pháp).
Dhammova paṭisaraṇaṃ etesanti dhammappaṭisaraṇā.
Dhammappatisaraṇā are those for whom Dhamma is the sole refuge.
Pháp là nơi nương tựa của họ, nên là dhammappaṭisaraṇā (nơi nương tựa Pháp).
Dhammadīpā bhikkhave bhavatha dhammappaṭisaraṇā, anaññappaṭisaraṇā tihi vuttaṃ.
As it is said: “Be islands unto yourselves, bhikkhus, with the Dhamma as your refuge, with no other refuge.”
Đã nói: ‘‘Này các Tỳ-kheo, hãy là ngọn đèn Pháp, nơi nương tựa Pháp, không có nơi nương tựa nào khác.’’
Laddhā patiṭṭhā etesanti laddhappatiṭṭhā.
Laddhappatiṭṭhā are those who have attained a footing.
Họ đã đạt được nơi nương tựa, nên là laddhappatiṭṭhā (đã đạt được nơi nương tựa).
Yujjatiyeva.
It is appropriate.
Điều này được chấp nhận.
Dhammadīpapāṭhānulomattāti adhippāyo.
The intention is that it aligns with the teaching of ‘Dhamma as a lamp’.
Có ý nghĩa là phù hợp với bài tụng dhammadīpa.
Dhammavicāraṇāyaṃ, codakopaṭipatti dhammaṃ dasavidha dhammato aññaṃmaññamāno ‘‘kasmā’’tiādinā codeti.
In the analysis of phenomena, the questioner, considering the practice-dharma to be different from the ten kinds of phenomena, questions with ‘Why?’ and so on.
Trong sự suy xét về Pháp, người chất vấn cho rằng pháp hành khác với mười loại pháp, nên chất vấn bằng câu "Tại sao?" và những câu tương tự.
So pana paṭipatti dhammo tato aññona hoti, tattheva antogadhoti dassento ‘‘sopanā’’tiādimāha.
But showing that this practice-dharma is not different from them, but is included therein, it states ‘So, that…’ and so on.
Nhưng pháp hành đó không khác với điều đó, nó được bao hàm trong đó. Để chỉ ra điều đó, (Đại Chú Giải) nói "Vậy thì..." và những câu tương tự.
‘‘Maggassa pubbabhāgappaṭipadā hotī’’ti yathā ambarukkho ambapupphaambapphalassa patiṭṭhā bhāvena pubbabhāga nissayo hoti.
It is ‘the preliminary practice of the path,’ just as a mango tree, by being the foundation for mango flowers and mango fruits, is the preliminary support.
"là pháp hành phần trước của con đường (Đạo)", ví như cây xoài là duyên y chỉ phần trước đối với hoa xoài và quả xoài, do là nền tảng.
Kasmā, itoyevatassa pupphapphalassa jātattā etthevasaṃ vaḍḍhitattā ca.
Why? Because its flowers and fruits originate from it, and develop right there.
Tại sao? Vì hoa và quả của nó được sinh ra từ chính cây này và được nuôi dưỡng lớn lên tại đây.
Tathā paṭipatti dhammopi ariyamaggapphalassapatiṭṭhābhāvena pubbabhāgūpanissayappaṭipadāhoti.
Similarly, the practice-dharma, by being the foundation for the fruits of the Noble Path, is a preliminary supporting practice.
Cũng vậy, pháp hành (paṭipatti dhamma) cũng là pháp hành duyên y chỉ phần trước, do là nền tảng của quả Thánh đạo.
Kasmā, itoyeva tassajātattā etthevasaṃ vaḍḍhitattā ca.
Why? Because they originate from it, and develop right there.
Tại sao? Vì quả Thánh đạo được sinh ra từ chính pháp hành này và được nuôi dưỡng lớn lên tại đây.
Vuttañhetaṃ mahāvagga saṃyutte.
This has been stated in the Mahāvagga Saṃyutta.
Điều này đã được nói trong Tương Ưng Đại Phẩm (Mahāvagga Saṃyutta):
Seyyathāpi bhikkhave yekeci mebījagāmabhūtagāmāvuḍḍhiṃ viruḷiṃ vepullaṃ āpajjanti.
Just as, bhikkhus, whatever seed-plants or sprout-plants attain growth, increase, and full development,
"Này các Tỳ-khưu, những gì thuộc về loại hạt giống và loại thực vật đều tăng trưởng, lớn lên và phát triển.
Sabbete pathaviṃ nissāya pathaviṃ patiṭṭhāya.
all these depend on the earth, are established on the earth.
Tất cả những điều đó đều nương tựa vào đất, đặt nền tảng trên đất.
Evameva kho bhikkhave bhikkhusīlaṃ nissāya sīlepatiṭṭhāya ariyaṃ aṭṭhaṅgīkaṃ maggaṃ bhāvento vuḍḍhiṃ viruḷhiṃ vepullaṃ pāpuṇāti dhammesūti.
Even so, bhikkhus, a bhikkhu who, depending on sīla, established on sīla, develops the Noble Eightfold Path, attains growth, increase, and full development in the Dhamma.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu nương tựa vào giới, đặt nền tảng trên giới, tu tập Bát Thánh Đạo sẽ tăng trưởng, lớn lên và phát triển trong các pháp."
‘‘Pubbacetanāviyadāne’’ti yathā tividhaṃ puññaṃ, dānamayaṃ puññaṃ sīlamayaṃ puññaṃ bhāvanāmayaṃ puññanti vutte dānavatthu pariyesanato paṭṭhāya dānaṃ ārabbhapavattā sabbā pubbabhāga cetanā dānavacane saṅgahitā dānantveva saṅkhyaṃgatā.
Regarding ‘preliminary volition in giving’ and so on: Just as when the threefold merit—merit consisting of giving, merit consisting of sīla, merit consisting of development—is mentioned, all preliminary volitions that arise concerning giving, from the investigation of the object of giving onwards, are encompassed by the term ‘giving’ and are counted as giving.
"Như ý định trước trong sự bố thí", ví như khi nói về ba loại phước đức: phước đức do bố thí, phước đức do giữ giới, phước đức do tu tập, thì tất cả những ý định phần trước phát sinh liên quan đến bố thí, bắt đầu từ việc tìm kiếm vật bố thí, đều được bao hàm trong từ "bố thí" và được tính là bố thí.
Evaṃ so paṭipatti dhammo ariya maggavacane evasaṅgahito, ariyamaggo tveva saṅkhyaṃ gatoti vuttaṃ hoti.
In this way, that practice-dharma is encompassed by the term ‘Noble Path’ and is counted as the Noble Path—this is what is stated.
Cũng vậy, pháp hành đó được bao hàm trong từ Thánh đạo, và được tính là Thánh đạo. Đó là điều đã được nói.
‘‘Samānadiṭṭhisīlāna’’nti samānadiṭṭhikānaṃ samānasīlānañca.
‘Samānadiṭṭhisīlānaṃ’ means 'for those with similar views and similar precepts'.
“Samānadiṭṭhisīlānaṃ” nghĩa là những người có cùng chánh kiến và cùng giới hạnh.
Etena samānadiṭṭhisīlā janā gaṇīyanti etthāti gaṇo.
By this, it illuminates the meaning that 'gaṇa' is where people of similar views and precepts are counted, and 'saṅgha' is where they are brought together, unified.
Điều này làm sáng tỏ ý nghĩa rằng “gaṇa” là nơi mà những người có cùng chánh kiến và giới hạnh được tập hợp.
Saṃhanīyanti ekatokarīyanti etthāti saṅghoti imamatthaṃ dīpeti.
It demonstrates this meaning.
Và “saṅgha” là nơi mà họ được tập hợp lại với nhau.
Saha ekato dhammaṃ carantīti sahadhammikā.
Those who practice the Dhamma together are sahadhammikā.
Những người cùng thực hành Pháp với nhau là Sahadhammika (đồng Phạm hạnh).
Ekassa satthuno dhamma vinaye pabbajitā.
Those who have gone forth into the Dhamma-Vinaya of one Teacher.
Những người đã xuất gia trong Pháp và Luật của một Bậc Đạo Sư.
Tesaṃ sahadhammikānaṃ.
For those sahadhammikā.
Của những người đồng Phạm hạnh đó.
Bhagavato sāvakasaṅgho uttamagaṇo nāma.
The Sangha of the Blessed One's disciples is indeed the supreme assembly (uttamagaṇa).
Tăng chúng đệ tử của Đức Thế Tôn được gọi là Gaṇuttama (tập thể tối thượng).
Ye keci loke saṅghāvā gaṇāvā.
Whatever assemblies or groups there are in the world.
Bất cứ tăng chúng hay tập thể nào trên thế gian.
Tathāgatassa sāvakasaṅgho tesaṃ aggamakkhāyatīti hi vuttaṃ.
For it has been said that the Sangha of the Tathāgata's disciples is declared to be the foremost among them.
Thật vậy, đã nói rằng Tăng chúng đệ tử của Đức Như Lai được xưng là tối thượng trong số đó.
Soyeva idha gaṇuttamoti vuccati visesana para nipāta vasenāti adhippāyo.
The intention is that this very Sangha is called 'gaṇuttama' here, by way of a special qualifying suffix.
Ý nghĩa là chính Tăng chúng đó ở đây được gọi là Gaṇuttama theo cách sử dụng tính từ đứng sau danh từ.
Uttamasaddassa guṇanāmattā ‘‘guṇamhiyeva pavattatī’’ti vuttaṃ.
Since the word 'uttama' is a quality-noun, it is said 'it refers only to a quality'.
Vì từ “uttama” là danh từ chỉ phẩm chất, nên nói “chỉ được dùng cho phẩm chất”.
‘‘Tenā’’ti uttama saddena.
‘Tenā’ means 'by that word uttama'.
“Tenā” nghĩa là bằng từ “uttama”.
‘‘Gaṇoti saṅghoyeva vuccati’’ saṅghasaddassapi samūhaṭṭhe niruḷhattā, ‘‘so vinayakammesu pasiddho’’ti pañcasaṅghā catuvaggasaṅgho, pañcavaggasaṅgho, dasavaggasaṅgho, vīsativaggasaṅgho, atirekavīsativaggasaṅgho, catuvaggakaraṇīyaṃ kammaṃ, pañcavaggakaraṇīyaṃ kammantiādinā pasiddho pākaṭo.
‘Gaṇoti saṅghoyeva vuccati’ means 'the Sangha is indeed called a group', and since the word 'Sangha' is established in the sense of a collection, ‘so vinayakammesu pasiddho’ means 'it is well-known in Vinaya acts'—it is known and clear by terms such as the five Sanghas, a four-member Sangha, a five-member Sangha, a ten-member Sangha, a twenty-member Sangha, a Sangha of more than twenty members, an act requiring four members, an act requiring five members, and so forth.
“Gaṇo” chỉ được gọi là Saṅgha (Tăng chúng), vì từ “saṅgha” cũng có nghĩa là tập hợp, và “nó nổi tiếng trong các nghi thức của Vinaya” như “Tăng chúng bốn vị, Tăng chúng năm vị, Tăng chúng mười vị, Tăng chúng hai mươi vị, Tăng chúng hơn hai mươi vị, nghi thức cần bốn vị, nghi thức cần năm vị” và các điều tương tự, đã trở nên rõ ràng và nổi tiếng.
Dakkhiṇā vuccati kammañca kammaphalañca saddahitvā āyatiṃ vipākapphalappaṭi lābhatthāya dinnaṃ dānakammaṃ dakkhanti vaḍḍhanti sattā etāyāti katvā.
‘Dakkhiṇā’ is said to be a gift given with faith in both action and its result, for the purpose of attaining future results; it is so called because beings 'grow' (vaḍḍhanti) by it.
Dakkhiṇā được gọi là hành động bố thí được thực hiện với niềm tin vào nghiệp và quả của nghiệp, nhằm mục đích đạt được quả báo trong tương lai, vì nhờ đó mà chúng sinh “dakkhanti” (tiến bộ, tăng trưởng) nên được gọi là Dakkhiṇā.
Taṃdakkhiṇaṃ paṭiggaṇhituṃ arahatīti dakkhiṇeyyo.
‘Dakkhiṇeyyo’ means 'one who is worthy to receive that dakkhiṇā'.
Người xứng đáng nhận Dakkhiṇā đó là Dakkhiṇeyya.
‘‘Arahatī’’ti ca anuttara puññakkhetta visesattādāyakena icchita patthitassa āyatiṃ phalassa suṭṭhusampādanavasena dāyakassa ca avirādhanato asaṅkhyeyyāppameyyavaḍḍhi āvahanato ca paṭiggaṇhituṃ arahati.
And ‘arahati’ means 'is worthy' because, as an exceptional field of unexcelled merit, it thoroughly accomplishes the desired and wished-for fruit for the donor in the future, and because it brings immeasurable and incalculable growth to the donor without deviation, one is worthy to receive it.
“Arahatī” (xứng đáng) nghĩa là xứng đáng nhận, vì là một ruộng phước vô thượng, và vì không làm cho người thí chủ thất vọng, mà còn mang lại sự tăng trưởng vô lượng vô biên cho người thí chủ bằng cách thành tựu một cách tốt đẹp quả báo mong muốn trong tương lai.
Evarūpaṃhidānaṃ nāma uḷāradānaṃ hoti.
Such a gift is indeed a magnificent gift.
Thật vậy, một sự bố thí như vậy được gọi là sự bố thí cao quý.
Taṃ yesudussīlesudiyyati.
But when it is given to those who are immoral.
Khi sự bố thí đó được dâng cho những người ác giới.
Tesaṃ khetta duṭṭhattā dāyakena icchitapatthitaṃ phalaṃ na sampādeti.
Because their field is corrupted, the desired and wished-for fruit for the donor is not accomplished.
Vì ruộng phước của họ xấu, nên quả báo mà người thí chủ mong muốn không được thành tựu.
Nipphalaṃ vā hoti.
Or it is fruitless.
Hoặc không có quả báo.
Appapphalaṃ vā.
Or it yields little fruit.
Hoặc có ít quả báo.
Evaṃsati, te dāyakañca virādhenti nāma.
When this happens, they betray the donor.
Khi đó, họ được gọi là làm cho người thí chủ thất vọng.
Puññapphalāni ca vināsenti nāma.
And they destroy the fruits of merit.
Và họ được gọi là hủy hoại các quả phước.
Sayañca taṃdānaṃ paṭiggahaṇato vā paribhogato vā saddhādeyyaṃ vinipātanato vā duggati bhāgino honti.
And by receiving or partaking of that gift themselves, or by destroying what was given in faith, they become partakers of a miserable destiny.
Và chính họ, do nhận hoặc hưởng thụ sự bố thí đó, hoặc do làm cho vật cúng dường của tín thí bị hư hoại, sẽ rơi vào khổ cảnh.
Tasmāte evarūpaṃ dānaṃ paṭiggaṇhituṃ nārahantīti.
Therefore, they are not worthy to receive such a gift.
Do đó, họ không xứng đáng nhận sự bố thí như vậy.
‘‘Upasampadākammaṃ sammuti nāmā’’ti ekena pariyāyena sammuti kammaṃ nāma.
‘Upasampadākammaṃ sammuti nāmā’ means 'the act of ordination is called a conventional act in one sense'.
“Upasampadākammaṃ sammuti nāmā” nghĩa là nghi thức Upasampadā (thọ Cụ túc giới) theo một cách nào đó được gọi là nghi thức đồng thuận (sammuti).
Tañhi kāmaṃtera sasusammuti kammesunāgataṃ.
For it is not included among the conventional acts mentioned in other places.
Thật vậy, điều đó không được đề cập trong các nghi thức đồng thuận của họ.
Ñatti catuttha kammavācā saṅkhātāya pana saṅghasammutiyā siddhattā tena pariyāyena sammuti kammanti vuccatīti.
However, since it is established by the Sangha's convention, which is known as a ñatti-catuttha kammavācā (motion followed by three announcements), it is called a conventional act in that sense.
Nhưng vì nó được thành tựu bởi sự đồng thuận của Tăng chúng, được gọi là Ñatti-catuttha-kammavācā (lời tuyên bố và ba lần bạch), nên theo cách đó nó được gọi là nghi thức đồng thuận.
‘‘Upasampannabhūmiṃ patvā’’ti upasampannabhūmi saṅkhātaṃ upariṭhānantaraṃ patvā.
‘Upasampannabhūmiṃ patvā’ means 'having attained the state of one who is fully ordained', which is a higher status.
“Upasampannabhūmiṃ patvā” nghĩa là đạt đến địa vị cao hơn, được gọi là địa vị của người đã thọ Cụ túc giới.
Tathā hi vuttaṃ vinaye bhikkhu vibhaṅge.
For it is stated in the Vinaya, in the Bhikkhu Vibhaṅga:
Thật vậy, trong Vinaya, trong Bhikkhu-vibhaṅga đã nói:
Ñatti catutthena kammena akuppena ṭhānārahenāti.
"By an immutable act with a ñatti-catuttha kammavācā which is worthy of establishment."
“Bằng nghi thức Ñatti-catuttha không thể hủy bỏ, xứng đáng với địa vị.”
Tattha, ‘‘ṭhānārahenā’’ti upasampanna bhūmisaṅkhātaṃ ṭhānantaraṃ pāpetuṃ arahenāti attho.
There, ‘ṭhānārahenā’ means 'worthy to bring to the state, which is called the state of one who is fully ordained'.
Trong đó, “ṭhānārahenā” nghĩa là xứng đáng đạt đến địa vị được gọi là địa vị của người đã thọ Cụ túc giới.
‘‘Upasampannabhūmī’’ti ca upasampanna sīlaṃ vuccati.
And ‘upasampannabhūmī’ refers to the morality of one who is fully ordained.
“Upasampannabhūmī” cũng được gọi là giới hạnh của người đã thọ Cụ túc giới.
‘‘Vinayakammesu pasiddho’’ti.
‘Vinayakammesu pasiddho’ means 'well-known in Vinaya acts'.
“Nổi tiếng trong các nghi thức của Vinaya”
Suṇātumebhante saṅgho tiādīsu pākaṭo.
It is clear in phrases like "May the Sangha, venerable sirs, listen," and so forth.
Rõ ràng trong các câu như “Suṇātumebhante saṅgho” (Bạch Đại đức Tăng xin lắng nghe) và các câu tương tự.
Apica ‘‘sammuti saṅgho’’ti, devasaṅghāsamāgatātiādīsu viya bahūnaṃ samūhanaṭṭhena lokasammutiyā siddhosaṅgho sammuti saṅghotipi yujjati.
Furthermore, ‘sammuti saṅgho’ is also fitting for a Sangha established by worldly convention as a collection of many, as in phrases like "the assembly of devas has gathered."
Hơn nữa, Tăng chúng được thành tựu theo sự đồng thuận của thế gian, do sự tập hợp của nhiều người, như trong “sammuti saṅgho” (Tăng chúng đồng thuận) và “devasaṅghā samāgatā” (chư thiên tập hợp), cũng hợp lý khi gọi là Sammuti Saṅgha.
‘‘Ariyapuggalasamūho’’ti puthujjanakalyāṇako bhikkhu pubbe vuttanayena sotāpatti maggaṭṭhe saṅgahitoti, tena saha aṭṭhavidho ariya puggalasamūho.
‘Ariyapuggalasamūho’ means 'the group of Noble Ones', where a virtuous ordinary person (puthujjanakalyāṇako bhikkhu) is included as a stream-enterer on the path (sotāpatti maggaṭṭhe) in the manner previously stated; together with that, there is the eight-fold group of Noble Ones.
“Ariyapuggalasamūho” nghĩa là tập hợp tám hạng Thánh nhân, cùng với Tỳ-khưu phàm phu có thiện hạnh, được bao gồm trong hạng người đạt đến đạo Tu-đà-hoàn theo cách đã nói trước đó.
‘‘Sammuti saṅghe antogadhoyevā’’ti etena dakkhiṇeyyasaṅgho nāma visuṃ navattabbo.
‘Sammuti saṅghe antogadhoyevā’ means 'is indeed included within the conventional Sangha', and by this, it shows that the Sangha worthy of offerings (dakkhiṇeyyasaṅgho) need not be mentioned separately.
“Sammuti saṅghe antogadhoyevā” nghĩa là Tăng chúng xứng đáng nhận cúng dường không cần phải nói riêng.
Tasmiñca navattabbe sati, sammuti saṅghotipi vattabba kiccaṃ natthi.
And when it is not to be mentioned separately, there is no need to mention the conventional Sangha either.
Và khi không cần nói riêng điều đó, thì cũng không cần phải nói “Sammuti Saṅgha”.
Bhagavato sāvakasaṅgho tveva vattabbaṃ hotīti dasseti.
It shows that only "the Sangha of the Blessed One's disciples" should be said.
Chỉ cần nói “Tăng chúng đệ tử của Đức Thế Tôn” là đủ. Điều này được chỉ ra.
Saccametaṃ.
This is true.
Điều này là đúng.
Idha pana saṅghavacanena āgataṭṭhānassa duvidhattā saṅghassa duvidhatā vuttā.
But here, because the word 'Sangha' appears in two contexts, the two types of Sangha are mentioned.
Tuy nhiên, ở đây, vì từ “saṅgha” xuất hiện ở hai nơi, nên đã nói về hai loại Tăng chúng.
Tattha sammuti saṅghassa āgataṭṭhānaṃ vinayakammesūti vuttameva.
The context in which the conventional Sangha appears, as already stated, is in Vinaya acts.
Trong đó, nơi mà Sammuti Saṅgha xuất hiện đã được nói là trong các nghi thức của Vinaya.
Idāni ariyasaṅghassa āgataṭṭhānaṃ dassento ‘‘tathāpī’’tiādimāha.
Now, showing the context in which the Noble Sangha appears, it begins with ‘tathāpī’ (nevertheless).
Bây giờ, để chỉ ra nơi mà Ariya Saṅgha xuất hiện, nên nói “tathāpī” và các điều tương tự.
Tattha saraṇa gamana…pe… anussatiṭṭhānesu upasampannabhūto bhikkhusaṅghova gahetabbo.
There, in the contexts of going for refuge... and recollections, the Sangha of bhikkhus who are fully ordained is to be taken.
Trong đó, tại các nơi như quy y… (pe)… các niệm xứ, chỉ nên lấy Tỳ-khưu Tăng đã thọ Cụ túc giới.
Dakkhiṇāvisuddhiṭṭhāne pana puggalikadānesu catūhi sotāpattiyaṅgehi samannāgato upāsakopi sāmaṇeropi yujjati.
However, in the context of the purification of offerings (dakkhiṇāvisuddhiṭṭhāne), in individual gifts, an उपासक (upāsaka) or even a novice (sāmaṇera) endowed with the four factors of stream-entry (sotāpattiyaṅgehi) is suitable.
Còn tại nơi thanh tịnh của sự cúng dường (dakkhiṇāvisuddhi), trong các sự bố thí riêng lẻ, cả Upāsaka (cư sĩ nam) và Sāmaṇera (Sa-di) đầy đủ bốn chi phần của Tu-đà-hoàn cũng hợp lý.
Saṅghika dānesu pana bhikkhusaṅghova.
In offerings made to the Saṅgha, it is indeed the community of bhikkhus.
Nhưng trong các cúng dường đến Tăng, chính là Tăng đoàn chư Tỳ-kheo.
‘‘Tathā tathā saṃvaṇṇetvā’’ti āhuneyyo, pāhuneyyo, dakkhiṇeyyo, añjalīkaraṇīyyo, anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassā, tiādināsuṭṭhu thometvā.
"Having extolled them in various ways" means having thoroughly praised them with terms such as 'worthy of offerings, worthy of hospitality, worthy of donations, worthy of reverential salutation, the unsurpassed field of merit for the world.'
"Sau khi tán thán như vậy, như vậy" nghĩa là sau khi tán thán một cách đúng đắn bằng những lời như "đáng được cúng dường, đáng được tiếp đón, đáng được dâng lễ vật, đáng được chắp tay cung kính, là ruộng phước vô thượng của đời", v.v.
So dakkhiṇeyya saṅgho.
That is the Saṅgha worthy of donations.
Tăng đoàn đó là Tăng đoàn đáng được cúng dường.
‘‘Puthujjana saṅgho’’ti idaṃ ariya saṅghena vinākevalaṃ puthujjanasaṅghaṃ sandhāya vuttaṃ.
"The Saṅgha of ordinary people"—this is said referring to a Saṅgha composed solely of ordinary people, without any Noble Ones.
"Tăng đoàn phàm phu" là lời được nói đến chỉ riêng Tăng đoàn phàm phu, không có Tăng đoàn bậc Thánh.
Ettha ca saṅgha vacanena saṅgha pariyāpanno ekopi bhikkhu gahetabbo.
And here, by the word 'Saṅgha,' even a single bhikkhu included in the Saṅgha should be understood.
Và ở đây, với từ "Tăng đoàn", một vị Tỳ-kheo thuộc về Tăng đoàn cũng được hiểu.
So sace puthujjano hoti, anuttaraṃ puññakkhettaṃ nahoti.
If he is an ordinary person, he is not an unsurpassed field of merit.
Vị đó nếu là phàm phu thì không phải là ruộng phước vô thượng.
Yadi ariya puggalo hoti, anuttaraṃ puññakkhettaṃ hoti.
If he is a noble person, he is an unsurpassed field of merit.
Nếu là bậc Thánh thì là ruộng phước vô thượng.
10. Abhidhammatthapade.
10. In the Abhidhammattha-pada.
10. Trong các từ ngữ của Vi Diệu Pháp.
‘‘Abhidhamme’’ti abhidhammappakaraṇe.
"In the Abhidhamma" means in the Abhidhamma treatises.
"Abhidhamme" là trong các bộ Vi Diệu Pháp.
‘‘Ettha, etenā’’ti vacanehi saṅgahasaddassa ekasesavidhānaṃpi viññāyati.
Here, through the words "here, by this," the single-remainder rule for the word 'saṅgaha' is also understood.
Ở đây, bằng các từ "ettha, etenā", sự quy định ekasesa (một còn lại) của từ saṅgaha cũng được hiểu.
‘‘Aññaṃpāḷidvayaṃ vuccati’’.
"Another two Pāli passages are mentioned."
"Hai đoạn Pāḷi khác được nói đến."
Kasmātaṃ pāḷidvayaṃ abhidhammo nāmāti vuttaṃ ‘‘tañcā’’tiādi.
Why are these two Pāli passages called Abhidhamma? "That, moreover," and so forth.
Vì sao hai đoạn Pāḷi đó được gọi là Vi Diệu Pháp? "Tañcā" v.v.
‘‘Yathāpavatte’’ti attano paccayānurūpaṃ pavatte.
"As it occurs" means as it occurs according to its conditions.
"Yathāpavatte" nghĩa là diễn tiến theo các duyên của chính nó.
‘‘Paramatthadhamme evā’’ti dve me bhikkhave puggalā, tayomebhikkhave puggalātiādinā paññattivohārena pavattāpi desanā paramattha dhammehi vinā napavattati.
"Only ultimate phenomena" means that even teachings presented with conventional designations such as "Monks, there are two kinds of individuals," "Monks, there are three kinds of individuals," do not proceed without ultimate phenomena.
"Paramatthadhamme evā" nghĩa là ngay cả lời dạy được diễn tiến bằng các cách nói chế định như "Này các Tỳ-kheo, có hai hạng người", "Này các Tỳ-kheo, có ba hạng người" cũng không thể diễn tiến nếu không có các pháp chân đế.
Paramattha dhammānaṃ nānattavaseneva puggalānaṃ nānattasambhavato.
Because the diversity of individuals arises only through the diversity of ultimate phenomena.
Vì sự khác biệt của các hạng người chỉ có thể xảy ra do sự khác biệt của các pháp chân đế.
Tasmā paramatthadhamme eva dīpeti.
Therefore, it reveals only ultimate phenomena.
Do đó, chỉ trình bày các pháp chân đế.
Na āṇāvidhānaṃ dīpeti.
It does not reveal the laying down of rules.
Không trình bày các quy định về giới luật.
‘‘Dvīsudhammesū’’ti niddhāraṇe bhummavacanaṃ.
"Among two phenomena" is a locative case for determination.
"Dvīsu dhammesū" là cách nói chỉ định vị trong sự phân biệt.
‘‘Yoitarato’’ti niddhāraṇīyaṃ.
"Which is from the other" is what is to be determined.
"Yoitarato" là cái được phân biệt.
‘‘Yo’’ti yo dhammo.
"Which" means which phenomenon.
"Yo" là pháp nào.
‘‘Itarato’’ti itara dhammato suttanta dhammato.
"From the other" means from the other phenomenon, from the Suttanta phenomenon.
"Itarato" là từ pháp khác, từ pháp kinh tạng.
‘‘Evañca katvā’’ti iminākāraṇenāti attho.
"And having done so" means by this reason.
"Evañca katvā" nghĩa là với lý do này.
Aṭṭhakathāsu vuttanti sambandho.
The connection is: "stated in the commentaries."
"Đã được nói trong các bản Chú giải" là sự liên kết.
Desetabbappakārānaṃ anavasesavibhattivasena atirekatā, suddha dhammādhiṭṭhāna desanā pavattivasena visesatā yojetabbā.
An excess (of qualities) by way of the complete analysis of the types to be taught, and a distinction by way of the teaching proceeding based purely on Dhamma, should be understood.
Sự vượt trội nên được gán cho cách phân chia không còn sót lại của các loại cần phải được thuyết giảng, và sự đặc biệt nên được gán cho cách thuyết giảng dựa trên các pháp thuần túy.
‘‘Yato’’ti yasmā anavasesavibhattito, ativitthāradesanābhāvatoti vuttaṃ hoti.
"Yato" means "because" of the complete analysis, meaning, it is said, "because there is an extremely detailed teaching."
Từ “Yato” (vì) có nghĩa là vì sự phân chia không còn sót lại, tức là vì không có sự thuyết giảng quá rộng rãi.
Kasmā devesu eva desentīti āha ‘‘na hi manussā’’tiādiṃ.
Why did he teach only to devas? He said, starting with "for humans do not..."
Tại sao chỉ thuyết giảng cho chư thiên? (Vị ấy) nói: “Vì con người không thể…” và vân vân.
Tattha ‘‘na hi manussā paṭiggahetuṃ sakkontī’’ti sambandho.
There, the connection is, "for humans are not able to receive it."
Ở đó, có liên quan đến “con người không thể tiếp nhận.”
‘‘Pavattanayogya’’nti pavattanatthāya pahontaṃ.
"Suitable for proceeding" means "sufficient for the purpose of proceeding."
“Pavattanayogya” (phù hợp để vận hành) có nghĩa là đủ để vận hành.
‘‘Kathāmagga’’nti desanākathāpabandhaṃ.
"Path of discourse" refers to the continuous exposition of the teaching.
“Kathāmagga” (con đường câu chuyện) có nghĩa là chuỗi câu chuyện thuyết giảng.
‘‘Ekamātikānu bandhā’’ti kusalā dhammā akusalā dhammātiādikaṃ ekaṃ abhidhamma mātikaṃ anugatā.
"Following a single Mātika" means following one Abhidhamma Mātika, such as "wholesome phenomena, unwholesome phenomena," and so on.
“Ekamātikānu bandhā” (theo một mẫu thức) có nghĩa là theo một mẫu thức Abhidhamma, như “các pháp thiện, các pháp bất thiện,” v.v.
‘‘Tassā’’ti abhidhammassa.
"Its" refers to the Abhidhamma.
“Tassā” (của nó) có nghĩa là của Abhidhamma.
Atireka visesatanti sambandho.
The connection is "excess and distinction."
Có liên quan đến “sự vượt trội và đặc biệt.”
‘‘Tatthā’’ti tissaṃ aṭṭhasāliniyaṃ.
"Therein" refers to the three (Pitakas) or the Aṭṭhasālinī.
“Tatthā” (ở đó) có nghĩa là trong Aṭṭhasālinī.
Ādimhiyevatattha kenaṭṭhena abhidhammo, dhammātireka dhammavisesaṭṭhe nā-ti vatvā tadatthaṃ vitthārento suttañhi patvā pañcakkhandhā ekadeseneva vibhattā, nanippadesena.
In the beginning of that work, after stating "By what meaning is it Abhidhamma? By the meaning of excess of Dhamma and distinction of Dhamma," and expanding on that meaning, it is said that in the Suttas, the five aggregates are analyzed only partially, not completely.
Ngay từ đầu, ở đó, sau khi nói “Abhidhamma có nghĩa là gì? Có nghĩa là sự vượt trội của các pháp và sự đặc biệt của các pháp,” và để giải thích ý nghĩa đó, (vị ấy) nói rằng khi đến Suttanta, năm uẩn được phân chia chỉ một phần, chứ không phải toàn bộ.
Abhidhammaṃ patvā pana nippadesatova vibhattā-ti vuttaṃ.
But in the Abhidhamma, they are analyzed completely.
Nhưng khi đến Abhidhamma, chúng được phân chia toàn bộ.
Tenāha ‘‘dhammanāmikāna’’ntiādiṃ.
Therefore, he said, starting with "of those named Dhamma."
Vì vậy, (vị ấy) nói “dhammanāmikānaṃ” (của những pháp có tên) và vân vân.
‘‘Dhammo panā’’ti pāḷidvayamāha.‘‘Evaṃ santepī’’ti aṭṭhasāliniyaṃ evaṃ vicāritepisati.
"However, the Dhamma" refers to the two Pāḷi lines. "Even if it is so" means "even if it is deliberated upon in the Aṭṭhasālinī."
“Dhammo panā” (nhưng pháp) nói hai đoạn Pāḷi. “Evaṃ santepī” (mặc dù là như vậy) có nghĩa là mặc dù đã được xem xét như vậy trong Aṭṭhasālinī.
‘‘Sabbajeṭṭhako’’ti tiṇṇaṃ piṭakānaṃ majjhesabbajeṭṭhako.
"Eldest of all" means "the eldest of all among the three Pitakas."
“Sabbajeṭṭhako” (cao cả nhất) có nghĩa là cao cả nhất trong ba Tạng.
Kasmā sabbajeṭṭhako siyāti āha ‘‘vinayaṃ vivaṇṇentassahī’’tiādiṃ.
Why is it the eldest of all? He said, starting with "for one who disparages the Vinaya..."
Tại sao lại là cao cả nhất? (Vị ấy) nói: “Vì người phỉ báng Vinaya…” và vân vân.
Tattha ‘‘vivaṇṇentassā’’ti garahantassa.
There, "disparaging" means "blaming."
Ở đó, “vivaṇṇentassā” (của người phỉ báng) có nghĩa là của người chỉ trích.
Carati pavattatīti cakkaṃ.
That which rolls or proceeds is a "wheel" (cakka).
Cái gì vận hành thì gọi là bánh xe (cakka).
Lokasmiṃ kenaci samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā paṭinivattituṃ asakkuṇeyyaṃ āṇāvidhānaṃ āṇācakkaṃ nāma.
An "Aññā-cakka" (wheel of authority) is a regulation of command that cannot be turned back by any recluse, brahmin, deva, Māra, or Brahmā in the world.
Cái gì không thể bị bất kỳ sa-môn, bà-la-môn, chư thiên, Ma vương hay Phạm thiên nào trong thế gian ngăn cản thì gọi là bánh xe quyền lực (āṇācakka).
Tathā asakkuṇeyyaṃ desanā vidhānaṃ dhammacakkaṃ nāma.
Similarly, a "Dhamma-cakka" (wheel of Dhamma) is a system of teaching that cannot be turned back.
Cái gì không thể bị ngăn cản như vậy thì gọi là bánh xe Pháp (dhammacakka).
Tattha, yo pana bhikkhu methunaṃ dhammaṃ paṭisevati, pārājiko hoti asaṃvāso-tiādinā nayena pavattaṃ āṇāvidhānaṃ āṇācakkaṃ nāma.
There, the regulation of command that proceeds in the manner of "Whatever bhikkhu engages in sexual intercourse is defeated and is no longer in communion" is called an Aññā-cakka.
Ở đó, cái gì là quy định quyền lực vận hành theo cách “này các Tỳ-kheo, Tỳ-kheo nào giao cấu, thì phạm tội Pārājika, không còn sống chung,” v.v., thì gọi là bánh xe quyền lực.
Cattārimāni bhikkhave ariyasaccānī-tiādikaṃ desanāvidhānaṃ dhammacakkaṃ nāma.
The system of teaching, such as "Bhikkhus, these are the four noble truths," is called a Dhamma-cakka.
Cái gì là quy định thuyết giảng “này các Tỳ-kheo, đây là bốn Thánh đế,” v.v., thì gọi là bánh xe Pháp.
Tadubhayaṃpi koci bhindituṃ pārājikaṃ vā bhikkhuṃ apārājikaṃ kātuṃ catussaccaṃ vā dhammaṃ asaccaṃ kātuṃ nasakkoti.
No one can break both of these, neither making a bhikkhu who is defeated not defeated, nor making the four Noble Truths untrue.
Cả hai điều đó không ai có thể phá vỡ, không thể biến một Tỳ-kheo Pārājika thành không Pārājika, hay biến Pháp Tứ Thánh Đế thành không phải sự thật.
Atha kho karontoyeva devadattoviya āpāyiko hoti.
Rather, by doing so, one becomes destined for the lower realms, like Devadatta.
Mà người làm như vậy sẽ đi vào cõi đọa lạc, giống như Devadatta.
Pārājikoca bhikkhu attānaṃ suddhaṃ akaronto apāyagāmīyeva hoti.
And a bhikkhu who is defeated, if he does not purify himself, is certainly bound for the lower realms.
Và Tỳ-kheo Pārājika, nếu không tự làm cho mình thanh tịnh, cũng sẽ đi vào cõi đọa lạc.
Evaṃ sabbesu vinaya sikkhāpadesu.
This applies to all Vinaya training rules.
Tương tự như vậy trong tất cả các giới luật Vinaya.
Evaṃ kenaci paṭinivattituṃ asakkuṇeyyattā tadubhayaṃpi appaṭivattiyaṃ cakkaṃ nāma hoti.
Thus, because both of these cannot be turned back by anyone, they are called an "irreversible wheel."
Vì không ai có thể ngăn cản được như vậy, nên cả hai đều được gọi là bánh xe không thể bị đảo ngược (appaṭivattiyaṃ cakkaṃ).
‘‘Vinayo nāma sāsanassa mūla’’nti vinaye ṭhite bhikkhusaṅgho paññāyati.
"The Vinaya is the root of the Dispensation" means that when the Vinaya stands firm, the Bhikkhu Saṅgha is evident.
“Vinaya là gốc rễ của giáo pháp.” Khi Vinaya còn tồn tại, Tăng đoàn Tỳ-kheo sẽ được thấy rõ.
Bhikkhu saṅghe paññāyante tividhopisaddhammopaññāyati, tividhaṃpi satthusāsanaṃ tiṭṭhati.
When the Bhikkhu Saṅgha is evident, the three-fold Saddhamma is evident, and the three-fold teaching of the Teacher endures.
Khi Tăng đoàn Tỳ-kheo được thấy rõ, cả ba loại Chánh pháp cũng được thấy rõ, cả ba loại giáo pháp của Bậc Đạo Sư cũng tồn tại.
Evaṃ vinayo tividhassasāsanassa mūlaṃ hotīti.
Thus, the Vinaya is the root of the three-fold Dispensation.
Như vậy, Vinaya là gốc rễ của ba loại giáo pháp.
Kathañcapariyattisaddhamme paññāyante tividhaṃpi sāsanaṃ tiṭṭhatīti.
And how does the three-fold Dispensation endure when the Pariyatti Saddhamma is evident?
Làm thế nào mà khi Chánh pháp Pariyatti được thấy rõ, cả ba loại giáo pháp cũng tồn tại?
Vuccate.
It is said:
Được nói rằng.
Tattha sāsanaṃ tiṭṭhatīti kittakaṃkālaṃ tiṭṭhatīti.
There, how long does the Dispensation endure?
Ở đó, giáo pháp tồn tại, vậy tồn tại trong bao lâu?
Pañcavassasahassāni tiṭṭhatīti porāṇaṭṭhakathāsukathayiṃsu.
The ancient commentaries said that it endures for five thousand years.
Các Chú giải cổ đã nói rằng nó tồn tại năm ngàn năm.
Micchāvādinopanavadanti vinaye cūḷavaggebhikkhunikkhandhake sace ānanda mamasāsanemātugāmo pabbajjaṃ nalabheyya.
But those of wrong view now say, regarding the Cūḷavagga, Bhikkhunikkhandhaka in the Vinaya: "If, Ānanda, women had not received permission to go forth in my Dispensation,
Nhưng những người có tà kiến mới nói rằng trong Cūḷavagga, phần Bhikkhunikkhandhaka, có nói: “Này Ānanda, nếu nữ giới không được xuất gia trong giáo pháp của Ta.
Vassasahassaṃ saddhammo tiṭṭheyya.
the Saddhamma would have endured for a thousand years.
Chánh pháp sẽ tồn tại một ngàn năm.
Idāni mātugāmassa pabbajjā anuññātā gotamiyā punappunaṃ āyācanaṃ upādāya.
Now, since permission has been granted for women to go forth, owing to Gotamī's repeated pleading,
Bây giờ, vì Gotamī đã nhiều lần thỉnh cầu, nữ giới đã được phép xuất gia.
Pañcevadāni ānanda vassasatāni saddhammoṭhassatīti vuttaṃ.
the Saddhamma, Ānanda, will only endure for five hundred years," it was stated.
Này Ānanda, bây giờ Chánh pháp sẽ chỉ tồn tại năm trăm năm.”
Tasmā buddhasāsanaṃ pañcavassasatāni eva tiṭṭhati.
Therefore, the Buddha's Dispensation endures for only five hundred years.
Vì vậy, giáo pháp của Đức Phật chỉ tồn tại năm trăm năm.
Tatoparaṃ ekadivasaṃpi na tiṭṭhati.
Beyond that, it does not endure for even a single day.
Sau đó, nó không tồn tại dù chỉ một ngày.
Idāni sāsanappaṭi rūpakamattaṃ hotīti.
Now, there is only a semblance of the Dispensation.
Bây giờ, nó chỉ là hình ảnh mô phỏng của giáo pháp.
Taṃ tesaṃ micchā vacanamattaṃ.
That is merely their wrong statement.
Đó chỉ là lời nói sai lầm của họ.
‘‘Pañcevavassasatānī’’ti idaṃ pana sanniṭṭhāna vacanaṃ nahoti.
The statement "only five hundred years" is not a conclusive statement.
“Chỉ năm trăm năm” đây không phải là lời kết luận.
Mātugāmānaṃ ādīnava dīpanamattavacanaṃ.
It is merely a statement revealing the danger (of women's ordination).
Đây chỉ là lời nói để chỉ ra sự nguy hiểm của nữ giới.
So ca ādīnavo aṭṭhagarudhamme saṇṭhapetvā satthārā eva paṭibāhito.
And that danger was averted by the Teacher himself by establishing the eight Garudhammas.
Và sự nguy hiểm đó đã bị Bậc Đạo Sư ngăn chặn bằng cách thiết lập tám giới trọng (aṭṭhagarudhamma).
Puna ‘‘vassasahassa’’nti idamevasanniṭṭhāna vacanaṃ jātanti.
Thus, the statement "a thousand years" itself became the conclusive statement.
Một lần nữa, “một ngàn năm” đây mới là lời kết luận.
Etthapikecivadanti vassasahassameva sāsanaṃ tiṭṭhati, tatoparaṃ ekadivasa mattaṃpi na tiṭṭhati, antaradhāyati.
Regarding this, some also say that the Dispensation endures for only a thousand years; beyond that, it does not endure for even a single day, but disappears.
Ở đây, một số người cũng nói rằng giáo pháp chỉ tồn tại một ngàn năm, sau đó nó không tồn tại dù chỉ một ngày, mà biến mất.
Tadā sīmāyopi asīmā honti.
Then even the boundaries are no longer boundaries.
Khi đó, các sīmā cũng trở thành không phải sīmā.
Pacchātāsu upasampāditāpi anupasampannā honti.
Those ordained after that are not truly ordained.
Những người đã thọ giới sau đó cũng trở thành chưa thọ giới.
Idāni sāsanappaṭi rūpakamattaṃ hotīti.
Now there is only a semblance of the Dispensation.
Bây giờ, nó chỉ là hình ảnh mô phỏng của giáo pháp.
Idaṃpi tesaṃ atthañcakāraṇañca adisvā ajānitvā vuttattā micchā vacanamattaṃ hoti.
This, too, is merely their wrong statement, because it was said without seeing or knowing the meaning and the reason.
Điều này cũng chỉ là lời nói sai lầm của họ vì họ không thấy và không hiểu ý nghĩa và nguyên nhân.
Ayaṃ panettha attho.
This is the meaning here:
Ý nghĩa ở đây là:
‘‘Vassasahassaṃ saddhammo tiṭṭheyyā’’ti vassasahassameva saddhammo aparihāyamāno tiṭṭheyya.
"The Saddhamma would endure for a thousand years" means the Saddhamma would endure for a thousand years without decline.
“Chánh pháp sẽ tồn tại một ngàn năm” có nghĩa là Chánh pháp sẽ tồn tại không suy thoái trong một ngàn năm.
Tatoparaṃ pana na tiṭṭheyya, anukkamena parihāyamāno gaccheyyāti.
But after that, it would not endure in that way, but would gradually decline.
Nhưng sau đó, nó sẽ không tồn tại như vậy, mà sẽ dần dần suy thoái.
Kathaṃ pana aparihāyamāno tiṭṭhati, kathañca parihāyamāno gacchatīti.
But how does it endure without decline, and how does it gradually decline?
Thế nào là tồn tại không suy thoái, và thế nào là dần dần suy thoái?
Vuccate.
It is said:
Được nói rằng.
Pañcasaṅghā veditabbā.
Five types of Saṅgha should be understood.
Năm loại Tăng đoàn cần được biết.
Yesu saṅghe susaddhammo tiṭṭhati.
In these Saṅghas, the Saddhamma endures.
Trong những Tăng đoàn đó, Chánh pháp tồn tại.
Katame pañca.
Which five?
Năm loại nào?
Khīṇāsavasaṅgho, anāgāmisaṅgho, sakadāgāmisaṅgho, sotāpannasaṅgho, puthujjanakalyāṇakasaṅgho,ti.
The Saṅgha of Arahants, the Saṅgha of Non-returners, the Saṅgha of Once-returners, the Saṅgha of Stream-enterers, and the Saṅgha of noble worldlings (Puthujjanakalyāṇaka).
Là Tăng đoàn A-la-hán (Khīṇāsavasaṅgho), Tăng đoàn Bất Lai (Anāgāmisaṅgho), Tăng đoàn Nhất Lai (Sakadāgāmisaṅgho), Tăng đoàn Nhập Lưu (Sotāpannasaṅgho), và Tăng đoàn Phàm phu Thiện nhân (Puthujjanakalyāṇakasaṅgho).
Tattha, vassasahassabbhantare sabbepañcasaṅghā paññāyanti.
There, within the thousand-year period, all five types of Saṅgha are evident.
Ở đó, trong vòng một ngàn năm, tất cả năm loại Tăng đoàn đều được thấy rõ.
Evaṃ vassasahassaṃ saddhammo aparihāyamāno tiṭṭhati.
Thus, for a thousand years, the Saddhamma endures without decline.
Như vậy, Chánh pháp tồn tại không suy thoái trong một ngàn năm.
Tatoparaṃ khīṇāsavasaṅgho na paññāyati.
After that, the Saṅgha of Arahants is no longer evident.
Sau đó, Tăng đoàn A-la-hán không còn được thấy rõ.
Sesāni cattārivassasahassāni anukkamena sesānaṃ catunnaṃ saṅghānaṃ khettāni jātāni.
The remaining four thousand years become the periods for the remaining four Saṅghas in succession.
Bốn ngàn năm còn lại là thời kỳ của bốn loại Tăng đoàn còn lại theo thứ tự.
Evaṃ tatoparaṃ parihāyamāno gacchatīti ayamettha attho.
Thus, after that, it gradually declines—this is the meaning here.
Như vậy, sau đó nó dần dần suy thoái, đây là ý nghĩa ở đây.
Kāraṇaṃ vuccate.
The reason is stated:
Nguyên nhân được nói rằng.
‘‘Saddhammo tiṭṭheyyā’’ti ettha tividho saddhammo ‘pariyattisaddhammo, paṭipattisaddhammo, paṭivedhasaddhammo,ti.
Here, "the Saddhamma endures" refers to the three-fold Saddhamma: Pariyatti Saddhamma, Paṭipatti Saddhamma, and Paṭivedha Saddhamma.
Ở đây, “Chánh pháp tồn tại” có nghĩa là ba loại Chánh pháp: Chánh pháp Pariyatti (học tập), Chánh pháp Paṭipatti (thực hành), và Chánh pháp Paṭivedha (thành tựu).
So eva tividhaṃ sāsananti ca vuccati.
It is also called the three-fold Dispensation.
Nó cũng được gọi là ba loại giáo pháp.
Tattha, pariyatti saddhammo nāma sāṭṭhakathānitīṇipiṭakāni.
There, Pariyatti Saddhamma refers to the three Pitakas with their commentaries.
Ở đó, Chánh pháp Pariyatti là ba Tạng Pāḷi cùng với các Chú giải.
Soca etarahi paripuṇṇo tiṭṭhati.
And that now stands complete.
Và nó hiện đang tồn tại đầy đủ.
Kathaṃ pariyatti sāsanaṃ paṭirūpakamattaṃ bhaveyya.
How could the Pariyatti Dispensation be merely a semblance?
Làm thế nào mà giáo pháp Pariyatti lại chỉ là hình ảnh mô phỏng?
Bhikkhū ca pariyattikammikā aneka satasahassamattā paññāyanti.
And bhikkhus who are dedicated to study are evident in many hundreds of thousands.
Và các Tỳ-kheo chuyên về Pariyatti có số lượng hàng trăm ngàn người hiện đang được thấy rõ.
Kathañcidaṃ sāsanaṃ tatoparaṃ ekadivasaṃpi na tiṭṭheyya.
How could this Dispensation not endure for even a single day beyond that?
Làm thế nào mà giáo pháp này lại không tồn tại dù chỉ một ngày sau đó?
Te ca bhikkhū sīlappaṭipattiyaṃ ṭhitā aneka satasahassamattā etarahi sandhissanti.
And those bhikkhus, established in the practice of morality, numbering many hundreds of thousands, will now be found.
Và các Tỳ-kheo đó, những người giữ gìn giới luật, có số lượng hàng trăm ngàn người hiện đang được tìm thấy.
Kathañca paṭipatti sāsanaṃ tatoparaṃ na tiṭṭheyya.
And how could the Paṭipatti Dispensation not endure beyond that?
Và làm thế nào mà giáo pháp Paṭipatti lại không tồn tại sau đó?
Pariyattiyāca paṭipattiyāca tiṭṭhamānāyapaṭivedhasaddhammopi na tiṭṭhatīti na vattabbo.
While Pariyatti and Paṭipatti endure, it should not be said that Paṭivedha Saddhamma does not endure.
Khi Pariyatti và Paṭipatti còn tồn tại, không thể nói rằng Chánh pháp Paṭivedha không tồn tại.
Yathāhi-eko dhanaseṭṭhi nāma atthi.
Just as there is a certain wealthy merchant.
Giống như có một phú hộ.
So puttadhītu paramparānaṃ atthāya mahantāratananidhayo bhūmiyaṃ bahūsuṭṭhānesu nidahitvā ṭhapitā honti.
He has stored great treasure troves in many places in the earth for the benefit of his successive generations of sons and daughters.
Ông ta đã chôn giấu nhiều kho báu lớn ở nhiều nơi dưới đất vì lợi ích của con cháu đời sau.
Potthakesu ca tesaṃ pavattiṃ paripuṇṇaṃ likhitvā ṭhapeti.
And he has completely written down their account in books.
Và ông ta cũng ghi chép đầy đủ về chúng trong sách vở.
Tattha nimīsu ca potthakesu ca akkharesu ca dharantesu tenidhayo nassanti antaradhāyantīti na vattabbāyeva.
While those signs and books and letters endure, it should not be said that those treasures perish or disappear.
Khi những kho báu đó, sách vở và chữ viết còn tồn tại, không thể nói rằng các kho báu đó đã mất đi hay biến mất.
Evamidaṃ sāsanaṃ daṭṭhabbaṃ.
Similarly, this Dispensation should be regarded.
Giáo pháp này cũng nên được xem xét như vậy.
Tatthahi nidhīnaṃnidhānabhūmisadisaṃ tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ, dhanaratanasadisāni dhammaratanāni.
For there, the Tepiṭaka Buddha-word is like the ground where treasures are stored, and the Dhamma-gems are like the jewel treasures.
Ở đó, lời dạy của Đức Phật trong Tam Tạng giống như vùng đất chứa kho báu, và các Pháp bảo giống như các kho báu quý giá.
Yathā ca seṭṭhivaṃsejāto balasampanno puriso potthakaṃ passitvā suṭṭhu khaṇanto tāniratanāni labhissatiyeva.
Just as a strong man, born into a merchant family, seeing the ground, will certainly obtain those jewels by digging well.
Cũng như một người có sức mạnh, sinh ra trong dòng dõi trưởng giả, sau khi thấy kho báu, đào bới kỹ lưỡng, chắc chắn sẽ tìm được những viên ngọc quý đó.
Evamidhapi balasampanno bhikkhu desanādhammaṃ sutvā suṭṭhu paṭipajjanto tānidhammaratanāni labhissatiyeva.
Even so, here, a bhikkhu endowed with strength, having heard the Dhamma teaching, by practicing well, will certainly obtain those Dhamma-jewels.
Cũng vậy ở đây, một vị Tỳ-khưu có sức mạnh, sau khi nghe Pháp được thuyết giảng, thực hành đúng đắn, chắc chắn sẽ tìm được những Pháp bảo đó.
Labhamāne ca sati, kathaṃ tānidhammaratanāni antarahitāni.
And when they are obtained, how can those Dhamma-jewels disappear?
Khi đã tìm được, thì những Pháp bảo đó làm sao lại biến mất?
Sīmānañca pavattivānivatti vā āṇācakkasseva visayo hoti.
The establishing and discontinuing of boundaries (sīmā) is the domain of the Wheel of Authority (āṇācakka) only.
Sự xuất hiện hay biến mất của các giới hạn chỉ thuộc về phạm vi của Án-luân (bánh xe quyền uy),
Na dhammacakkassa.
Not of the Wheel of Dhamma (dhammacakka).
chứ không phải của Pháp-luân.
Yañca vuttaṃ-pañcevavassasatānisaddhammo ṭhassatīti ca, - vassasahassaṃ saddhammo tiṭṭheyyāti ca.
And what was said: "The Saddhamma will endure for five hundred years," and "The Saddhamma will endure for a thousand years."
Và lời đã nói: “Chánh pháp sẽ tồn tại năm trăm năm” và “Chánh pháp sẽ tồn tại một ngàn năm”.
Idañca vacanaṃ dhammacakkameva hoti, na āṇācakkaṃ.
This statement refers to the Dhammacakka, not the Āṇācakka.
Lời này là Pháp-luân, không phải Án-luân.
Baddhasīmāyo ca nivattamānā dvīhi kāraṇehi nivattanti antaradhāyanti.
And established boundaries (baddhasīmā) cease and disappear for two reasons:
Và các giới hạn đã được thiết lập biến mất, tiêu tan bởi hai nguyên nhân:
Āṇācakkabhūtāya kammavācāya samūhananena vā, sāsanassa vā antaradhānena.
Either by the abolition of the kammavācā which constitutes the Āṇācakka, or by the disappearance of the Sāsana itself.
hoặc do sự hủy bỏ bằng nghiệp-ngôn (kammavācā) thuộc Án-luân, hoặc do sự biến mất của Giáo pháp.
Tattha vassasahassapariyante kammavācāya samūhananañca natthi.
Among these, there is no abolition of the kammavācā at the end of a thousand years.
Trong đó, vào cuối một ngàn năm, không có sự hủy bỏ bằng nghiệp-ngôn.
Sāsanantaradhānañca nāma anāgate dhātuparinibbānena paricchinnaṃ hoti.
And the disappearance of the Sāsana is determined by the final Parinibbāna of the relics (dhātu) in the future.
Và sự biến mất của Giáo pháp được xác định bởi sự Niết-bàn của Xá-lợi trong tương lai.
Dhātuparinibbānehi jāte sabbaṃ āṇācakkaṃ vigataṃ hoti, antaradhāyati.
When the final Parinibbāna of the relics has occurred, the entire Āṇācakka vanishes, it disappears.
Khi Xá-lợi đã Niết-bàn, tất cả Án-luân đều tiêu tan, biến mất.
Dhammacakkaṃ pana devalokesu yāvānāgatabuddhakālāpi pavattissatiyeva āḷavakapucchāgāthāyo viya.
The Dhammacakka, however, will continue to prevail in the deva realms even until the time of future Buddhas, just like the Āḷavaka-pucchā-gāthās.
Nhưng Pháp-luân vẫn sẽ tiếp tục tồn tại ở các cõi trời cho đến thời Đức Phật tương lai, như các bài kệ vấn đáp của Āḷavaka.
Apicayo vo ānanda mayā dhammo ca vinayo ca desito paññatto.
Moreover, it was said, "Ananda, the Dhamma and the Vinaya that I have taught and laid down,
Hơn nữa, lời đã nói: “Này Ānanda, Pháp và Luật mà Ta đã giảng dạy và chế định cho các con,
So vo mamaccayena satthā-ti vuttaṃ.
that shall be your Teacher after my passing."
sau khi Ta diệt độ, đó sẽ là Bậc Đạo Sư của các con.”
Socati piṭakabhūto dhammavinayo satthā etarahi tividhaṃpi sāsanaṃ lokassa dīpento pakāsento tiṭṭhati.
That Dhamma-Vinaya, consisting of the Piṭaka, is now the Teacher, illuminating and revealing the threefold Sāsana to the world.
Giáo Pháp và Giới Luật, là kho tàng kinh điển, hiện nay vẫn là Bậc Đạo Sư, soi sáng và công bố ba loại Giáo pháp cho thế gian.
Yatobuddhabhāsikānaṃ devamanussānaṃ nānā bāhirakehi janehi asādhāraṇo mahanto ñāṇāloko etarahi vijjotamāno pavattati.
Because the great light of wisdom, unique to human and divine beings who have spoken with the Buddha and are not shared by external persons, is now shining forth and continuing.
Vì ánh sáng trí tuệ vĩ đại, không chung với những người ngoại đạo, do chư Phật thuyết giảng cho chư thiên và loài người, hiện nay đang tỏa sáng và tiếp diễn.
Tehi sabbaññutaññāṇena desitāni etarahidharamānāni caturāsīti dhammakkhandha sahassāni sutvā anamataggesaṃsāre anantāsu lokadhātūsu sabbaṃlokattayappavattiñca, sabbaṃdhammappavattiñca, sabbaññutaññāṇānugatikena sutamayaññāṇena jānanti.
Having heard the eighty-four thousand Dhamma-sections, taught by the Omniscient Wisdom, which still exist now, they understand the entire progression of the three worlds and the entire progression of Dhamma in the immeasurable saṃsāra and in infinite world-systems, by means of wisdom gained through listening, which follows Omniscient Wisdom.
Sau khi nghe tám mươi bốn ngàn Pháp uẩn hiện đang tồn tại, được thuyết giảng bằng Trí Tuệ Toàn Tri, họ biết được tất cả sự vận hành của ba cõi và tất cả sự vận hành của Pháp trong vòng luân hồi vô tận, trong vô số thế giới, bằng trí tuệ do nghe (sutamayañāṇa) phù hợp với Trí Tuệ Toàn Tri.
Āyatiñca saggatthāya ca maggaphalanibbānatthāya ca nānāpuññakiriyavatthūni ārabhanti, pabbajanti.
And in the future, for the sake of heaven and for the sake of the paths, fruits, and Nibbāna, they undertake various meritorious deeds and go forth into homelessness.
Trong tương lai, vì lợi ích của cõi trời, vì lợi ích của Đạo, Quả và Niết-bàn, họ bắt đầu thực hành nhiều việc thiện, xuất gia.
Pariyattiṃ pariyāpuṇanti.
They learn the Pariyatti.
Họ học tập Pariyatti (Giáo học).
Paṭipattiṃ pūrenti.
They fulfill the Paṭipatti.
Họ hoàn thành Paṭipatti (Thực hành).
Bhāvanaṃbhāventi.
They develop Bhāvanā.
Họ tu tập Bhāvanā (Thiền định).
Idaṃ sabbaṃ sāsanappaṭirūpakamattaṃna hoti.
All this is not merely an imitation of the Sāsana.
Tất cả những điều này không chỉ là hình bóng của Giáo pháp.
Ekanta sāsanaṃ hoti.
It is the Sāsana itself.
Đó là Giáo pháp chân thật tuyệt đối.
Kasmā, yathā dhammaṃ yathā vinayaṃ paṭipajjanato.
Why? Because they practice according to the Dhamma and according to the Vinaya.
Tại sao? Vì sự thực hành đúng Pháp, đúng Luật.
Imāya ca paṭipattiyā āyatiṃ saggamaggaphala nibbānappaṭilābhāya saṃvattanikattāti.
And this practice leads to the attainment of heaven, path, fruit, and Nibbāna in the future.
Và bởi sự thực hành này dẫn đến sự thành tựu cõi trời, Đạo, Quả, Niết-bàn trong tương lai.
Ettāvatā sabbaṃ micchāvādīnaṃ micchāvacanaṃ vidhamitaṃviddhaṃsitaṃ hotīti.
Thus, all the erroneous statements of the proponents of wrong views are refuted and destroyed.
Đến đây, tất cả những lời sai lầm của những kẻ tà kiến đều bị phá tan, hủy diệt.
12. Paramatthapadavaṇṇanāyaṃ.
12. In the commentary on the word "Paramattha":
12. Trong phần giải thích từ Paramattha.
Visesanapadaṃ nāma katthaci bhūtakathanatthāyavā payujjati kaṇhokāko, setobako,ti.
A qualifying word (visesanapada) is sometimes used for stating a fact, as in "kaṇho kāko" (a black crow), "seto bako" (a white crane).
Từ định ngữ đôi khi được sử dụng để mô tả sự thật, ví dụ: con quạ đen, con cò trắng.
Katthaci aññanivattanatthāya vā payujjati nīlopaṭo, nīlaṃpuppha, nti.
Sometimes it is used for excluding other things, as in "nīlo paṭo" (a blue cloth), "nīlaṃ pupphaṃ" (a blue flower).
Đôi khi nó được sử dụng để loại trừ cái khác, ví dụ: tấm vải xanh, bông hoa xanh.
Idha pana añña nivattanatthāyāti dassetuṃ ‘‘duvidhānihisaccānī’’tiādimāha.
Here, to show that it is for the purpose of excluding other things, he says "duvidhāni hi saccānī" (there are indeed two kinds of truths) and so on.
Ở đây, để chỉ ra rằng nó được sử dụng để loại trừ cái khác, tác giả nói “duvidhāni hi saccāni” (có hai loại sự thật) v.v...
Paññāpīyatītipaññatti.
That which is made known (paññāpīyati) is paññatti (concept/designation).
“Paññāpīyati” là Paññatti (Chế định).
Paññāpanañca nāma samaggānaṃ janānaṃ vohārena ca sampaṭicchanena cāti dvīhi aṅgehi sijjhatīti āha ‘‘tecamahājanā’’tiādiṃ.
And making known (paññāpana) is accomplished by two factors: by the usage of agreeable people and by their acceptance. Thus, he says "te ca mahājanā" (and those many people) and so on.
Và Paññāpana (sự chế định) được thành tựu bởi hai yếu tố: bởi sự giao tiếp và sự chấp nhận của mọi người, vì vậy tác giả nói “te ca mahājanā” (và những người đông đảo đó) v.v...
‘‘Tasmāte sammuti saccanti vuccantī’’ti sambandho.
The connection is: "Tasmā te sammuti saccanti vuccanti" (Therefore, they are called conventional truths).
“Tasmā te sammutisaccanti vuccanti” (Vì vậy chúng được gọi là Sammutisacca - Chân đế tục đế) là câu liên kết.
‘‘Sammatattā’’ti voharitattāceva sampaṭicchitattā ca.
"Sammatattā" means both because it is commonly used and commonly accepted.
“Sammatattā” là vì đã được giao tiếp và chấp nhận.
‘‘Vacīsaccaviratisaccāna’’nti ettha vacīsaccaṃ nāma musāvādarahitaṃ saccavacanaṃ.
In "vacīsaccaviratisaccānaṃ" (of true speech and abstinence truth), "vacīsaccaṃ" means truthful speech free from falsehood.
Trong “vacīsaccaviratisaccānaṃ” (của lời nói chân thật và sự kiêng cữ chân thật), vacīsacca (lời nói chân thật) là lời nói chân thật không có nói dối.
Viratisaccaṃ nāma sammāvācāvirati.
"Viratisaccaṃ" means right speech (sammāvācā-virati).
Viratisacca (sự kiêng cữ chân thật) là chánh ngữ (sammāvācāvirati).
Sāhi musāvādādīhi vacīduccaritehi viramaṇamattena vacīsaccanti vuccati.
Indeed, it is called "vacīsacca" merely by the act of abstaining from verbal misconducts such as false speech.
Chính sự kiêng cữ khỏi các ác hạnh về lời nói như nói dối v.v... được gọi là lời nói chân thật.
‘‘Vatthubhūtattā’’ti adhiṭṭhānabhūtattā.
"Vatthubhūtattā" means being the basis.
“Vatthubhūtattā” là vì là nền tảng.
Sammutisaccanti vuccanti, sammatattā sammuti ca, sā saccānaṃ vatthubhūtattā saccañcāti katvā.
They are called conventional truths, because "sammuti" is that which is conventional, and "sacca" is that which is the basis for truths.
Chúng được gọi là Sammutisacca (Tục đế), vì chúng là Sammuti (tục) do được chấp nhận, và chúng là Sacca (thật) vì là nền tảng của các sự thật.
Sammutiyā siddhaṃ saccaṃ sammutisaccantipi yujjati.
"Sammutiyā siddhaṃ saccaṃ sammutisaccanti" (truth established by convention is conventional truth) is also appropriate.
Sự thật được thành lập bởi Sammuti cũng hợp lý khi gọi là Sammutisacca.
‘‘Sammāpaṭipajjantā’’ti pāṇo nahantabbo, sabbesattā averā hontūtiādinā sammāpaṭipajjantā.
"Sammā paṭipajjantā" means those who practice rightly in ways such as "Life should not be harmed," and "May all beings be free from enmity."
“Sammā paṭipajjantā” là thực hành đúng đắn bằng cách không sát hại chúng sinh, nguyện cho tất cả chúng sinh không có thù hận v.v...
‘‘Sabbalokiyasampattiyo’’ti dānasīlādīnaṃ puññakiriyavatthūnaṃ phalavipākabhūtā sabbalokiyasampattiyo.
"Sabba lokiya sampattiyo" means all worldly attainments, which are the fruition and result of meritorious deeds such as generosity and morality.
“Sabbalokiyasampattiyo” là tất cả các thành tựu thế gian là quả báo của các việc làm phước như bố thí, trì giới v.v...
Sabbe ‘‘bodhisambhāradhamme’’ti dānapāramisīlapāramiādikepāramidhamme.
"Sabbe bodhisambhāradhamme" means all factors leading to enlightenment (bodhisambhāra-dhamma) such as the perfection of generosity (dānapāramī) and the perfection of morality (sīlapāramī).
Tất cả “bodhisambhāradhamme” là các pháp Ba-la-mật như bố thí Ba-la-mật, trì giới Ba-la-mật v.v...
‘‘Ārādhentī’’ti sampādenti.
"Ārādhenti" means they accomplish.
“Ārādhentī” là thành tựu.
‘‘Micchāpaṭipajjantā’’ti duccarita durājīvamicchājīvādīnaṃ vasena micchāpaṭipajjantā.
"Micchā paṭipajjantā" means those who practice wrongly by way of misconduct, wrong livelihood, false living, and so on.
“Micchā paṭipajjantā” là thực hành sai lầm theo các ác hạnh, tà mạng, sinh kế sai lầm v.v...
‘‘Evaṃ mahantaṃ sammuti sacca’’nti etena ahaṃ paramattha saccamevagaṇhāmīti sammuti saccaṃ nabhinditabbaṃ.
By "evaṃ mahantaṃ sammuti saccaṃ" (such a great conventional truth), it is shown that one should not violate conventional truth, thinking "I will only take ultimate truth."
Bằng “evaṃ mahantaṃ sammutisaccaṃ” (tục đế vĩ đại như vậy), tác giả chỉ ra rằng: tôi chỉ nắm giữ paramattha sacca (chân đế), không nên phá hoại sammuti sacca (tục đế).
Bhindantohi sabbasampattīhi paribāhiro assāti dasseti.
Indeed, one who violates it would be deprived of all attainments.
Vì kẻ phá hoại sẽ bị tước đoạt tất cả các thành tựu.
Kathañca taṃ bhindatīti.
And how does one violate it?
Và làm sao nó phá hoại?
Satto nāma natthi.
By holding the view that "There is no being."
Không có chúng sinh.
Sattassa bhavatosaṅkanti nāma natthi.
"There is no transmigration of a being to existence."
Không có sự chuyển sinh của chúng sinh.
Bhavanibbattakaṃ kusalākusalakammaṃ nāma natthīti gaṇhanto ucchedadiṭṭhiyaṃ tiṭṭhati.
"There is no wholesome or unwholesome kamma that gives rise to existence." One who holds this stands in the view of annihilationism (ucchedadiṭṭhi).
Kẻ nắm giữ quan điểm rằng không có nghiệp thiện, bất thiện tạo ra sự tái sinh, thì đứng trong tà kiến đoạn diệt.
Sabbasampattīhi paribāhiro hoti.
He becomes deprived of all attainments.
Bị tước đoạt tất cả các thành tựu.
Apāya pūrako bhavatīti.
He becomes a filler of the lower realms (apāya).
Trở thành kẻ lấp đầy các cõi khổ.
‘‘Vijjamānantveva gaṇhāpetī’’ti saññā cittadiṭṭhi vipallāsānaṃ vatthubhāvena gaṇhāpeti.
"Vijjamānantveva gaṇhāpetī" means it causes one to apprehend things as existing, being the basis for perversions of perception, mind, and views (saññā-citta-diṭṭhi-vipallāsa).
“Vijjamānantveva gaṇhāpetī” là khiến nắm giữ chúng như là đối tượng của sự nhận thức sai lầm, tâm sai lầm, tà kiến sai lầm.
Tenāha ‘‘sakkāyadiṭṭhī’’tiādiṃ.
Therefore, he says "sakkāyadiṭṭhī" (personality view) and so on.
Vì vậy, tác giả nói “sakkāyadiṭṭhī” (thân kiến) v.v...
‘‘Evaṃ viparītañhi sammutisacca’’nti etenasammuti saccamevadaḷhaṃ gahetvā paramattha saccaṃ nabhinditabbaṃ.
"Thus, conventional truth is indeed contradictory." By strongly grasping this conventional truth, ultimate truth should not be broken.
"Sự thật quy ước (sammutisacca) là như vậy, trái ngược." Bằng cách nắm giữ vững chắc sự thật quy ước này, không nên phá hoại sự thật tối hậu (paramattha sacca).
Bhindantohi tāhi diṭṭhīhi namuccati.
For one who breaks it is not freed from those wrong views.
Người phá hoại sẽ không được giải thoát khỏi những tà kiến đó.
Kathañca taṃ bhindati.
And how does one break it?
Và làm thế nào để phá hoại điều đó?
Khandhe vā khandhamuttakevā attajīve gahetvā teca attajīvā parammaraṇā ucchijjantīti gaṇhanto ucchedadiṭṭhiyaṃ tiṭṭhati.
By grasping either aggregates or an 'atta-jīva' (self-life) outside the aggregates, and holding that these 'atta-jīvas' are annihilated after death, one stands in the view of annihilation.
Nắm giữ các uẩn (khandha) hoặc sinh mệnh (attajīva) bên ngoài các uẩn, và cho rằng những sinh mệnh đó bị đoạn diệt sau khi chết, thì người đó an trú trong đoạn kiến (ucchedadiṭṭhi).
Te ca attajīvā bhavābhavesusassatā hutvā bhavatobhavaṃ saṃsaranti sandhāvantīti gaṇhantosassatadiṭṭhiyaṃ tiṭṭhati.
And by holding that these 'atta-jīvas' are eternal through various existences, wandering and transmigrating from one existence to another, one stands in the view of eternity.
Và cho rằng những sinh mệnh đó là thường hằng (sassata) trong các kiếp sống, luân chuyển từ kiếp này sang kiếp khác, thì người đó an trú trong thường kiến (sassatadiṭṭhi).
‘‘Navisaṃvādentī’’ti viparītaṃ nāpādenti.
"They do not contradict" means they do not lead to the opposite.
"Không mâu thuẫn" nghĩa là không gây ra sự trái ngược.
‘‘Taṃ panā’’ti sabhāvasaccaṃ pana.
"But that" means ultimate truth, indeed.
"Taṃ pana" nghĩa là sự thật bản chất (sabhāvasacca).
Anubhavanabhedamattaṃ upādāyeva vedanā sukhāti vuttā.
Feeling is said to be pleasant only by reason of its aspect of experience.
Chỉ do sự khác biệt trong kinh nghiệm mà cảm thọ (vedanā) được gọi là lạc (sukha).
Sabbākārato sukhabhūtattā vedanā sukhāti vuttā nahoti.
Feeling is not said to be pleasant by being pleasant in all respects.
Cảm thọ không được gọi là lạc vì nó là lạc trong mọi khía cạnh.
‘‘Sabbāpivedanā dukkhā evā’’ti padhānattho.
"All feelings are indeed suffering" is the principal meaning.
"Tất cả cảm thọ đều là khổ (dukkha)" là ý nghĩa chính.
Tattha anubhavanabhedo tividho.
Therein, the aspect of experience is threefold.
Ở đây, sự khác biệt trong kinh nghiệm có ba loại.
Sātato vā anubhavanaṃ, assātato vā, majjhattato vā.
Experience from pleasure, or from displeasure, or from neutrality.
Hoặc kinh nghiệm dễ chịu, hoặc kinh nghiệm không dễ chịu, hoặc kinh nghiệm trung tính.
‘‘Dukkhā evā’’ti bhayaṭṭhena dukkhā eva.
"Are indeed suffering" means they are suffering in the sense of danger.
"Đều là khổ" nghĩa là đều là khổ theo nghĩa đáng sợ.
Bhayaṭṭhenāti ca saṃsāra bhayadassīhibhāyitabbaṭṭhena.
"In the sense of danger" means in the sense of being fearful by those who perceive the danger of saṃsāra.
"Theo nghĩa đáng sợ" nghĩa là theo nghĩa đáng sợ đối với những ai nhìn thấy sự đáng sợ của luân hồi (saṃsāra).
Sukho vipāko yesaṃ te sukhavipākā.
Those whose result is pleasant are pleasant-resultant.
Những gì có quả (vipāka) là lạc thì là sukhavipākā (có quả lạc).
Tebhūmakakusalā.
They are wholesome actions pertaining to the three realms.
Đó là những thiện pháp (kusala) thuộc ba cõi (tebhūmaka).
‘‘Kusalasammatā’’ti etena sabhāvasaccepi etevohārā lokasammuti nissitāti dīpeti.
"Considered wholesome" indicates that even in ultimate truth, these designations are based on conventional usage.
"Kusalasammatā" (được xem là thiện) cho thấy rằng ngay cả trong sự thật bản chất, những cách gọi này cũng dựa vào quy ước thế gian (lokasammuti).
‘‘Sāsavatā’’ti āsavehi sahitabhāvo.
"Sāsavatā" means the state of being accompanied by defilements (āsavas).
"Sāsavatā" là trạng thái có cùng với lậu hoặc (āsava).
‘‘Saṃkilesi katā’’ti saṃkilesa dhammehi saṃyuttabhāvo.
"Saṃkilesi katā" means the state of being connected with defiling dhammas.
"Saṃkilesikatā" là trạng thái liên kết với các pháp ô nhiễm (saṃkilesa dhamma).
Oghehi ca yogehi ca upādānehi ca pattabbabhāvo ‘‘oghanīyayoganīya upādānīyatā’’.
"Oghanīya-yoganīya-upādānīyatā" is the state of being attainable by floods (oghas), bonds (yogas), and clingings (upādānas).
"Oghanīya yoganīya upādānīyatā" là trạng thái phải đạt được bởi các dòng nước lũ (ogha), các trói buộc (yoga) và các chấp thủ (upādāna).
Adhikā attā ajjhattā.
That which is superior, internal, is ajjhattā.
"Ajjhattā" là tự ngã (attā) bên trong.
Bahiddhārukkherūpadhammārukkhassa attānāma sāraṭṭhena.
The material dhammas in an external tree are, in the sense of essence, the 'atta' of the tree.
Các pháp sắc (rūpadhamma) bên ngoài, như cây cối, được gọi là tự ngã của cây theo nghĩa cốt lõi.
Sākhāyaṃ rūpadhammā sākhāya attānāma sāraṭṭhena.
The material dhammas in a branch are, in the sense of essence, the 'atta' of the branch.
Các pháp sắc ở cành cây được gọi là tự ngã của cành cây theo nghĩa cốt lõi.
Sattasantānapariyāpannā pana rūpārūpadhammā taṇhāpariggaha daḷhaṭṭhena tato bahiddhā attato adhikā attāti atthena ajjhattāti lokasammuti hoti.
However, the material and immaterial dhammas included in the continuum of beings, by the strong grasping of craving, are called "ajjhattā" in the conventional sense, meaning an 'atta' superior to the external 'atta'.
Nhưng các pháp sắc và vô sắc (rūpārūpadhamma) thuộc dòng tương tục của chúng sinh, do sự nắm giữ mạnh mẽ của tham ái (taṇhāpariggaha), được gọi là "ajjhattā" theo quy ước thế gian, theo nghĩa là tự ngã bên trong, vượt trội hơn tự ngã bên ngoài.
Tenāha ‘‘ajjhattatikañcā’’tiādiṃ.
Therefore, it says, "And the internal triad" and so on.
Vì vậy, có câu "ajjhattatikañca" (và bên trong) v.v.
Dukkhanirodha maggabhāvo ca, iti idaṃ catukkaṃ ariyasaccaṃ nāmāti yojanā.
And the state of being the path to the cessation of suffering; thus, this tetrad is called the Noble Truths—this is the connection.
Và con đường dẫn đến diệt khổ (dukkhanirodha), do đó, bốn điều này được gọi là Thánh đế (ariyasacca) — đó là sự kết nối.
‘‘Idamevā’’ti idaṃ catukkameva.
"This very one" means this very tetrad.
"Idameva" (chỉ điều này) nghĩa là chỉ bốn điều này.
‘‘Acalamāna’’nti etena ariyasaddassa atthaṃ dīpeti.
"Unmoving" explains the meaning of the word 'ariya' (noble).
"Acalamānaṃ" (không lay chuyển) cho thấy ý nghĩa của từ "ariya" (Thánh).
Tebhūmaka dhammānaṃ sukhatā nāma calā hoti.
The pleasantness of the dhammas pertaining to the three realms is impermanent.
Sự lạc (sukhatā) của các pháp thuộc ba cõi (tebhūmaka dhamma) là lay chuyển.
Kasmā, anicca dhammattā.
Why? Because they are impermanent dhammas.
Tại sao? Vì chúng là các pháp vô thường (anicca dhamma).
Te dhammesukhāti gahetvā attano ajjhattaṅgaṃ karontā acireneva dukkhaṃ pāpuṇanti.
Those who take these dhammas as pleasant and make them an internal part of themselves soon experience suffering.
Những ai nắm giữ các pháp đó là lạc và biến chúng thành một phần của tự ngã bên trong mình, sẽ sớm gặp khổ.
Te dhamme dukkhāti ñatvā tehivimuttā puna dukkhaṃ pāpuṇantīti natthi.
Having known these dhammas as suffering and being liberated from them, there is no more experiencing suffering again.
Những ai biết rằng các pháp đó là khổ và giải thoát khỏi chúng, sẽ không bao giờ gặp khổ nữa.
Esanayo sesaariyasaccesu.
This method applies to the remaining Noble Truths.
Phương pháp này cũng áp dụng cho các Thánh đế còn lại.
‘‘Tesū’’tiādimhi duvidhānihi saccānīti vuttesu dvīsu saccesu.
In "among them" and so on, it refers to the two truths mentioned as being of two kinds.
Trong "Tesū" (trong đó) v.v., là trong hai sự thật đã nói là có hai loại sự thật.
‘‘Tena vutta’’ntiādi laddhaguṇavacanaṃ.
"Therefore it is said" and so on, refers to an expression of acquired merit.
"Tena vutta" (do đó đã nói) v.v. là lời nói có phẩm chất đã đạt được.
‘‘Yo vinā aññāpadesenā’’ti ettha aññāpadeso nāma aṭṭhadhamma samodhānaṃ nissāya ghaṭasaṇṭhānaṃ paññāyati, paṭasaṇṭhānaṃ paññāyati, taṃ saṇṭhānaṃ attano sabhāvena vinā aññāpadesena siddhaṃ hoti.
In "that which is without an adventitious designation," an adventitious designation (aññāpadeso) is where the shape of a pot is designated, or the shape of a cloth is designated, based on the combination of eight dhammas; that shape is established without its own inherent nature, by an adventitious designation.
Trong "Yo vinā aññāpadesenā" (cái gì mà không có sự chỉ định khác), "aññāpadesa" là sự chỉ định mà dựa vào sự kết hợp của tám pháp mà hình dạng cái bình (ghaṭasaṇṭhāna) được nhận biết, hình dạng tấm vải (paṭasaṇṭhāna) được nhận biết; hình dạng đó được tạo ra bởi sự chỉ định khác mà không phải do bản chất tự thân của nó.
Yāpanacintana kiriyā nāma atthi.
There is an action of 'running' or 'thinking'.
Có một hành động gọi là "yāpanacintana" (duy trì và suy nghĩ).
Yaṃ cittanti vuccati.
Which is called 'citta' (mind).
Đó là cái được gọi là tâm (citta).
Sā aññāpadesena siddhā na hoti.
It is not established by an adventitious designation.
Nó không được tạo ra bởi sự chỉ định khác.
Attano sabhāvenevasiddhā.
It is established by its own inherent nature.
Nó được tạo ra bởi bản chất tự thân của nó.
Esanayo phusanakiriyā, vedayitakiriyā, dīsūti.
This method applies to the action of touching, the action of feeling, and so on.
Phương pháp này cũng áp dụng cho hành động xúc chạm (phusanakiriyā), hành động cảm thọ (vedayitakiriyā), v.v.
Imamatthaṃ dassetuṃ ‘‘yovinā aññāpadesenā’’tiādimāha.
To show this meaning, it says, "that which is without an adventitious designation" and so on.
Để chỉ ra ý nghĩa này, có câu "yo vinā aññāpadesenā" v.v.
‘‘Cittenaparikappetvā’’ti manoviññāṇa cittena avijjamānaṃ saṇṭhānaṃ vijjamānaṃ katvā.
"Mentally fabricated" means making a non-existent form existent with the mind-consciousness.
"Cittena parikappetvā" (do tâm tưởng tượng) nghĩa là làm cho một hình dạng không tồn tại trở nên tồn tại bằng tâm thức (manoviññāṇa citta).
‘‘Saviggahaṃ katvā’’ti sarīraṃ katvā.
"Having made it with a body" means having made it a body.
"Saviggahaṃ katvā" (làm cho có thân) nghĩa là làm cho có thân.
Vatthu dabbasahitaṃ katvāti vuttaṃ hoti.
It is said to have made it complete with matter and substance.
Nghĩa là làm cho có đối tượng và vật chất.
‘‘Cittamayocittanimmito’’ti supinante diṭṭharūpāni viya cittenapakato cittena nimmito.
"Mind-made, mind-created" means made by mind, created by mind, like forms seen in a dream.
"Cittamayo cittanimmito" (do tâm tạo ra, do tâm xây dựng) nghĩa là được làm ra bởi tâm, được xây dựng bởi tâm, giống như những hình ảnh nhìn thấy trong giấc mơ.
Kasmā sabhāvasiddho paramattho nāmāti āha ‘‘sohī’’tiādiṃ.
Why is the ultimate reality called inherently existing? It says, "that indeed" and so on.
Tại sao sự thật tối hậu (paramattha) được gọi là tự nhiên (sabhāvasiddha)? Câu trả lời là "sohī" (nó là) v.v.
‘‘Santī’’ti etena asadhātu vasena atthoti siddhaṃ vuttaṃ.
"Are" here, by virtue of the root 'as', refers to what is stated as established existence.
"Santī" (tồn tại) cho thấy rằng nó tồn tại theo nghĩa của căn "as" (là).
Saddābuddhīhi araṇīyato upagantabbato atthotipivadanti.
Because it can be approached by words and intellect, it is also said to exist.
Cũng nói rằng nó tồn tại vì nó có thể đạt được (araṇīyato upagantabbato) bằng lời nói và trí tuệ.
‘‘Itarato’’ti parikappasiddhato.
"From the other" means from that which is established by conceptualization.
"Itarato" (khác) nghĩa là được tạo ra bởi sự tưởng tượng.
‘‘Paramo’’ti adhiko.
"Supreme" means superior.
"Paramo" (tối thượng) nghĩa là vượt trội.
Tenāha ‘‘ukkaṃsagato’’ti.
Therefore, it says, "has attained excellence."
Do đó, có câu "ukkaṃsagato" (đạt đến sự ưu việt).
Etena paramasaddassa adhikatthaṃ vadati.
This refers to the superior meaning of the word 'parama' (supreme).
Điều này nói lên ý nghĩa vượt trội của từ "parama".
Idāni tassa uttamatthaṃ dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādivuttaṃ.
Now, to show its ultimate meaning, "furthermore" and so on, is stated.
Bây giờ, để chỉ ra ý nghĩa tối thượng của nó, có câu "apicā" (hơn nữa) v.v.
Tattha, imasmiṃ buddhasāsane pañcasāsana kiccāni mahantāni abhiññeyyānaṃ dhammānaṃ abhijānanaṃ.
Therein, in this Dispensation of the Buddha, there are five great duties of the Dispensation: knowing the dhammas to be known.
Trong giáo pháp của Đức Phật này, có năm nhiệm vụ quan trọng của giáo pháp: nhận biết các pháp cần phải được nhận biết (abhiññeyya).
Pariññeyyānaṃ parijānanaṃ.
Fully understanding the dhammas to be fully understood.
Hiểu rõ các pháp cần phải được hiểu rõ (pariññeyya).
Pahātabbānaṃ pahānaṃ.
Abandoning the dhammas to be abandoned.
Đoạn trừ các pháp cần phải được đoạn trừ (pahātabba).
Sacchi kātabbānaṃ sacchikaraṇaṃ.
Realizing the dhammas to be realized.
Chứng ngộ các pháp cần phải được chứng ngộ (sacchikātabba).
Bhāvetabbānaṃ bhāvanāti.
Developing the dhammas to be developed.
Tu tập các pháp cần phải được tu tập (bhāvetabba).
Tattha sabbepi paramattha dhammā abhiññeyyā nāma.
Therein, all ultimate dhammas are indeed to be known.
Trong đó, tất cả các pháp tối hậu (paramattha dhamma) đều là các pháp cần phải được nhận biết.
Dukkha saccadhammā pariññeyyā nāma.
The dhammas of the truth of suffering are indeed to be fully understood.
Các pháp của khổ đế (dukkha sacca dhamma) là các pháp cần phải được hiểu rõ.
Samudaya saccadhammā pahātabbā nāma.
The dhammas of the truth of the origin of suffering are indeed to be abandoned.
Các pháp của tập đế (samudaya sacca dhamma) là các pháp cần phải được đoạn trừ.
Sāmaññapphalāni ca nibbānañca sacchikātabbā nāma.
The fruits of recluseship and Nibbāna are indeed to be realized.
Các quả Sa-môn (sāmaññaphala) và Nibbāna là các pháp cần phải được chứng ngộ.
Maggasaccadhammā bhāvetabbā nāma.
The dhammas of the truth of the path are indeed to be developed.
Các pháp của đạo đế (magga sacca dhamma) là các pháp cần phải được tu tập.
Tesu dhammesu tesaṃ kiccānaṃ siddhiyā imasmiṃ sāsane sāsanakiccaṃ siddhaṃ hoti.
Through the accomplishment of these duties regarding these dhammas, the duty of the Dispensation is accomplished in this Dispensation.
Trong những pháp đó, khi những nhiệm vụ đó được hoàn thành, nhiệm vụ của giáo pháp trong giáo pháp này sẽ được hoàn thành.
Niṭṭhānaṃ gacchati.
It reaches its completion.
Nó đạt đến sự kết thúc.
Te ca dhammā eva rūpānaṃ sāsana kiccānaṃ avirādhakattā avisaṃvādakattā uttamaṭṭhena paramatthā nāma hontīti imamatthaṃ dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādimāha.
And these dhammas, being non-deceiving and non-contradicting for such duties of the Dispensation, are called 'paramattha' in the ultimate sense—to show this meaning, it says, "furthermore" and so on.
Và những pháp đó, do không gây trở ngại và không mâu thuẫn với các nhiệm vụ của giáo pháp như vậy, nên được gọi là "paramattha" (sự thật tối hậu) theo nghĩa tối thượng — để chỉ ra ý nghĩa này, có câu "apicā" v.v.
Tattha ‘‘ye’’tiyejanā.
Therein, "which" is the connection.
Trong đó, "ye" (những gì) là sự kết nối.
‘‘Aya’’nti ayaṃ dhammo.
"This" means this dhamma.
"Ayaṃ" (điều này) là pháp này.
‘‘Tassā’’ti tassaabhiññeyyassa, tassapariññeyyassa, tassapahātabbassa, tassasacchikā tabbassa tassabhāvetabbassāti sambandho.
"Of that" is the connection: of that to be known, of that to be fully understood, of that to be abandoned, of that to be realized, of that to be developed.
"Tassā" (của điều đó) là sự liên hệ với điều cần được nhận biết, điều cần được hiểu rõ, điều cần được đoạn trừ, điều cần được chứng ngộ, điều cần được tu tập.
Paramatthavaṇṇanā niṭṭhitā.
The explanation of 'paramattha' is concluded.
Phần giải thích về Paramattha đã hoàn thành.
13. Cittavacanatthe.
13. In the meaning of the word 'citta'.
13. Trong ý nghĩa của từ "citta" (tâm).
Nahi sā ārammaṇenavinā labbhati.
For it cannot be obtained without an object.
Nó không thể được tìm thấy nếu không có đối tượng (ārammaṇa).
Cintetīti vutte kiṃ cinteti, ārammaṇaṃ cintetīti evaṃ ārammaṇabhūtena kammapadena vinā asambhavato.
When "it thinks" is said, what does it think? It thinks an object. Because it is impossible without an object as a direct object.
Khi nói "cinteti" (suy nghĩ), thì suy nghĩ điều gì? Suy nghĩ về đối tượng (ārammaṇa) – vì không thể có nó nếu không có một bổ ngữ (kammapada) là đối tượng.
Tasmā idha cintanāti daṭṭhabbā, tasmā assa nāmaṃ siddhanti daṭṭhabbanti sambandho.
Therefore, here, 'thinking' should be understood, and thus its name is established—this is the connection.
Do đó, ở đây nên hiểu là "cintanā" (sự suy nghĩ), và do đó, tên của nó đã được xác lập – đó là sự liên kết.
Sutamayaññāṇaṃ, cintāmayaññāṇa, nti ettha ārammaṇassa bhūtasabhāva cintāpi atthi, sāpaññāevāti taṃ nivattetuṃ ‘‘ārammaṇa…pe… ṇūpaladdhiyevā’’ti vuttaṃ.
In 'knowledge born of learning' and 'knowledge born of reflection', there is also the reflection on the inherent nature of the object, and that is wisdom. To exclude this, "object... and so on... only apprehension" is stated.
Trong "sutamayaññāṇa" (trí tuệ do nghe) và "cintāmayaññāṇa" (trí tuệ do tư duy), cũng có sự suy nghĩ về bản chất thực sự của đối tượng, và đó cũng là trí tuệ (paññā) – để loại bỏ điều đó, có câu "ārammaṇa...pe... ṇūpaladdhiyevā" (chỉ là sự nhận biết đối tượng).
Cittaṃ, mano, mānasaṃ, viññāṇa, nti sabbaṃ cittassa nāmaṃ.
Citta, mano, mānasa, viññāṇa—all are names for citta.
Citta, mano, mānasa, viññāṇa – tất cả đều là tên của tâm.
Ārammaṇa paccayappaṭibaddhaṃ hoti.
It is conditioned by an object as a condition.
Nó bị ràng buộc bởi nhân duyên đối tượng (ārammaṇa paccaya).
Na aññapaccayappaṭibaddhaṃ.
Not conditioned by other conditions.
Không bị ràng buộc bởi các nhân duyên khác.
Na ca aññapaccayena laddhaṃ nāmaṃ.
And the name is not obtained by another condition.
Và danh từ này không được tạo ra bởi một nhân duyên khác.
Evarūpassa ārammaṇa vijānana saṅkhātassa atthantarassabodhakaṃ nahotīti dassetuṃ ‘‘santesu cā’’tiādivuttaṃ.
To show that it does not indicate another meaning, such as the comprehension of an object, the phrase "while existing" and so on was stated.
Để chỉ ra rằng nó không phải là sự biểu thị của một ý nghĩa khác, tức là biết đối tượng theo cách như vậy, nên đã nói "santesu cā" (khi có) và tiếp theo.
‘‘Etenā’’ti idaṃ kattuno kiriyāsādhane atissayūpakārakaṃ karaṇa sādhanaṃ vadatīti dassetuṃ ‘‘tañhī’’tiādivuttaṃ.
To show that "by this" speaks of the instrumental case which is exceptionally helpful in the agent's action, the phrase "for that" and so on was stated.
Để chỉ ra rằng "etenā" (bằng cái này) nói về phương tiện thực hiện (karaṇa sādhana) có sự hỗ trợ đặc biệt cho hành động của chủ thể (kattuno kiriyāsādhane), nên đã nói "tañhī" (chính nó) và tiếp theo.
‘‘Cintanamatta’’nti ettha mattasaddo visesanivatti atthoti, tena nivattitaṃ atthaṃ dasseti ‘‘sabbepihī’’tiādinā.
In "merely thinking," the word matta (merely) has the meaning of excluding qualification; by it, the excluded meaning is shown by "all also" and so on.
Trong "cintanamatta" (chỉ là sự suy nghĩ), từ "matta" có nghĩa là loại trừ đặc tính, và nó chỉ ra ý nghĩa được loại trừ bởi điều đó bằng cách nói "sabbepihī" (tất cả đều) và tiếp theo.
‘‘Viggaho vā’’ti sarīraṃ vā.
"Or the body" means the body.
"Viggaho vā" (hoặc là một hình thể) có nghĩa là sarīraṃ vā (hoặc là thân thể).
Paccayena āyattā paccayāyattā.
Dependent on conditions are condition-dependent.
Paccayāyattā (phụ thuộc vào nhân duyên) là āyattā (phụ thuộc) vào paccayena (nhân duyên).
‘‘Āyattā’’ti sambandhā.
"Dependent" means connected.
"Āyattā" (phụ thuộc) có nghĩa là sambandhā (có liên quan).
Vattanaṃ vutti.
Occurrence is vutti.
Vattanaṃ (sự vận hành) là vutti (sự tồn tại).
Uppajjanaṃ vā ṭhiti vā.
Arising or existing.
Sự phát sinh hoặc sự tồn tại.
Paccayāyattā vutti etesanti ‘‘paccayāyatta vuttino’’.
The occurrence of these is condition-dependent; thus, "having condition-dependent occurrence."
"Paccayāyatta vuttino" (có sự tồn tại phụ thuộc vào nhân duyên) là sự vận hành của những điều này phụ thuộc vào nhân duyên.
‘‘Thāmenā’’tiādi aññamaññavevacanāni.
"By strength" and so on are synonyms.
"Thāmenā" (bằng sức mạnh) và tiếp theo là những từ đồng nghĩa.
‘‘Ekaṃ bhāvasādhanameva padhānato labbhatī’’ti idaṃ dhammānaṃ taṃ taṃ kiriyā mattabhāvaṃ sandhāya vuttaṃ.
The statement "primarily only one verbal noun (bhāvasādhana) is obtained" was made with reference to the mere state of action of those respective dhammas.
"Ekaṃ bhāvasādhanameva padhānato labbhatī" (chỉ một ý nghĩa của danh từ hành động được hiểu một cách chính yếu) được nói đến để chỉ trạng thái chỉ là hành động của các pháp.
Kiriyāmattabhūtāpi pana te dhammāsayaṃ nānāpaccayā vatthāyaṃ ṭhitā vā honti nānāpaccayuppannāvatthāyaṃ ṭhitā vā.
Even though they are mere actions, those dhammas either exist in a state based on various conditions or exist in a state produced by various conditions.
Mặc dù chỉ là hành động, nhưng những pháp đó có thể ở trong trạng thái dựa vào nhiều nhân duyên khác nhau hoặc ở trong trạng thái phát sinh do nhiều nhân duyên khác nhau.
Tasmā paramattha padesupi yathārahaṃ tadaññasādhanānaṃ paṭilābho avārito hoti.
Therefore, in the ultimate meaning, the attainment of other cases (sādhana) as appropriate is not precluded.
Do đó, ngay cả trong các trường hợp chân đế, việc hiểu các ý nghĩa khác một cách thích hợp vẫn không bị ngăn cản.
Itarathā hetu paccayo, ārammaṇa paccayo, sahajātapaccayo, nissayapaccayotiādīsu kathaṃ bhāvasādhanaṃ yuttaṃ siyāti.
Otherwise, in expressions like "root condition," "object condition," "co-nascence condition," "support condition," how could the verbal noun be appropriate?
Nếu không, làm sao ý nghĩa danh từ hành động có thể phù hợp trong các trường hợp như nhân duyên (hetu paccayo), đối tượng duyên (ārammaṇa paccayo), câu hữu duyên (sahajātapaccayo), y chỉ duyên (nissayapaccayoti) và tiếp theo?
‘‘Padhānato’’ti mukhyato.
"Primarily" means chiefly.
"Padhānato" (một cách chính yếu) có nghĩa là mukhyato (chủ yếu).
‘‘Abhedassa cintanassabhedakaraṇa’’nti idaṃ cintetīti cittantikataṃ kattusādhanaṃ sandhāya vuttaṃ.
"Making a distinction of the undivided thinking" was stated with reference to the agent noun (kattusādhana) "citta" (mind) formed from "cinteti" (thinks).
"Abhedassa cintanassabhedakaraṇaṃ" (việc phân biệt sự suy nghĩ vốn không phân biệt) được nói đến để chỉ danh từ chủ thể (kattusādhana) được tạo ra là "cintetīti cittaṃ" (cái gì suy nghĩ thì là tâm).
‘‘Silāputtakassā’’ti bhesajjamūlānaṃ pisanasilāpotakassa.
"Of the stone-child" means of the pestle stone for grinding medicinal roots.
"Silāputtakassā" (của hòn đá nhỏ) là của hòn đá dùng để nghiền các loại thuốc.
Tassa sarīraṃ nāma visuṃ aṅgaṃ natthi.
There is no separate part called its body.
Thân của nó không có bộ phận riêng biệt.
Abhinnaṃpi bhinnaṃ katvā vuccati ‘‘silāputtakasarīra’’nti.
Even though it is undivided, it is spoken of as if divided, as "the body of the stone-child."
Mặc dù không phân biệt, nhưng được nói là "silāputtakasarīraṃ" (thân của hòn đá nhỏ) như thể đã phân biệt.
Idaṃ abhedassabhedakaraṇaṃ nāma abhūtarūpaṃ hoti.
This "making a distinction of the undivided" is indeed an unreal form.
Điều này gọi là việc phân biệt cái không phân biệt, là một hình thức không có thật.
Payojane sati vattabbaṃ, asati na vattabbanti āha ‘‘tathākaraṇañcā’’tiādiṃ.
He states "and the doing so" and so on, implying that it should be said when there is a purpose, and not said when there is none.
Nên nói khi có mục đích, không nói khi không có mục đích, nên đã nói "tathākaraṇañcā" (và việc làm như vậy) và tiếp theo.
Tattha ‘‘paraparikappitassā’’ti parehi aññatitthā cariyehi paricintitassa.
In that, "of what is imagined by others" refers to what is conjectured by others, by other sectarians.
Ở đó, "paraparikappitassā" (do người khác giả định) có nghĩa là được những người khác, tức là các giáo phái khác, suy nghĩ.
‘‘Satihi…pe… kappanāyā’’ti sace attā atthi, attā cinteti, tasmā attā cittonāmātiādi vattabbaṃ.
"If there is...imagination" implies that if there is a self, the self thinks, therefore the self is called citta and so on, should be said.
"Satihi…pe… kappanāyā" (nếu có… và… sự giả định) có nghĩa là nếu có một linh hồn (attā), linh hồn suy nghĩ, do đó linh hồn được gọi là tâm (citta), v.v., thì nên nói như vậy.
Na vattabbaṃ cintetīti cittanti, cittassa kiriyāmattattā.
It should not be said "citta" because it thinks, as citta is merely action.
Không nên nói "cintetīti cittaṃ" (cái gì suy nghĩ thì là tâm), vì tâm chỉ là một hành động.
Na pana attādiko kattā nāma atthi.
But there is no agent such as a self.
Nhưng không có chủ thể nào như linh hồn (attā) tồn tại.
Tasmā kiriyā mattameva kattāraṃ katvā ‘‘cintetīti citta’’nti vuttaṃ.
Therefore, making action itself the agent, it is said "citta" because it thinks.
Do đó, chỉ lấy hành động làm chủ thể mà nói "cintetīti cittaṃ" (cái gì suy nghĩ thì là tâm).
Tena viññāyatiloke attādikokattā nāma natthīti.
By this, it is understood in the world that there is no agent such as a self.
Qua đó, người ta hiểu rằng không có chủ thể nào như linh hồn tồn tại trong thế gian.
Idaṃ abhedassabheda parikappanāya payojananti vuttaṃ hoti.
This is said to be the purpose of imagining a distinction of the undivided.
Điều này được nói là mục đích của việc giả định sự phân biệt cái không phân biệt.
‘‘Attappadhāno’’ti kiriyāsādhane bahūnaṃkārakānaṃ majjhe sayaṃpadhāno sayaṃjeṭṭhako hutvā.
"Chief agent" means being the chief, the foremost among the many factors in the agent case.
"Attappadhāno" (tự mình là chính yếu) có nghĩa là tự mình trở thành chính yếu, là đứng đầu trong số nhiều tác nhân trong danh từ hành động.
‘‘Taṃkattubhāva’’nti lokesiddhaṃ kattubhāvaṃ.
"That state of agent" means the state of agent established in the world.
"Taṃkattubhāvaṃ" (trạng thái chủ thể đó) là trạng thái chủ thể được công nhận trong thế gian.
‘‘Puna karaṇabhāva’’nti puna loke siddhaṃ karaṇabhāvaṃ.
"Again, the state of instrument" means again, the state of instrument established in the world.
"Puna karaṇabhāvaṃ" (lại là trạng thái phương tiện) là trạng thái phương tiện được công nhận trong thế gian.
Evaṃ cittassa vacanatthaṃ dassetvā idāni tassa abhidhānatthaṃ dassento ‘‘apicetthā’’tiādimāha.
Having thus shown the etymological meaning of citta, now showing its connotative meaning, he says "moreover here" and so on.
Sau khi chỉ ra ý nghĩa từ vựng của tâm như vậy, bây giờ để chỉ ra ý nghĩa định nghĩa của nó, đã nói "apicetthā" (hơn nữa ở đây) và tiếp theo.
Yathayidaṃ ye ime tiracchānagatā pāṇā cittāvicittā.
Just as these living beings, which are in the animal realm, are varied and colorful.
Giống như những chúng sinh ở cõi súc sinh này là đa dạng, kỳ lạ.
Evaṃ cittaṃ vicittaṃ yaṃ aññaṃ atthi, taṃ aññaṃ ekanikāyaṃpi nasamanupassāmī-ti yojanā.
The connection is: "I do not find any other collection (nikāya) that is as varied as citta."
Tương tự, tâm là đa dạng, kỳ lạ, và không có nhóm nào khác mà tôi thấy giống như vậy – đó là cách kết nối.
‘‘Nikāya’’nti sattajātisamū haṃ.‘‘Nissakke karaṇavacana’’nti vibhattāpādānatthe karaṇavacanaṃ.
"Collection" means a group of beings or species. "Instrumental case for absence" means the instrumental case in the sense of the ablative.
"Nikāya" (nhóm) có nghĩa là sattajātisamūhaṃ (tập hợp các loài chúng sinh). "Nissakke karaṇavacanaṃ" (danh từ phương tiện trong ý nghĩa xuất xứ) là danh từ phương tiện trong ý nghĩa xuất xứ của cách ly cách.
Etena tato caraṇato cittatoti atthaṃ vadati.
By this, it means "because of that movement, it is citta."
Qua đó, nó nói lên ý nghĩa "tato caraṇato cittato" (từ sự vận hành đó, từ tâm).
Gāthāyaṃ.
In the verse.
Trong bài kệ.
‘‘Taṃ taṃ sabhāvo’’ti vijānanaphusanādiko sabhāvo, aggissauṇhoviya.
"Its own nature" refers to its own nature of knowing, contacting, and so on, like the warmth of fire.
"Taṃ taṃ sabhāvo" (bản chất riêng biệt đó) là bản chất như sự biết, sự xúc chạm, v.v., giống như hơi nóng của lửa.
‘‘Kiccasampattiyoraso’’ti tena tena dhammena karaṇakiccañca, taṃ kiccaṃ katvā laddho sampattiguṇo ca.
"Functioning and achievement as flavor" refers to the function to be performed by that dhamma, and the quality of achievement gained by performing that function.
"Kiccasampattiyoraso" (chức năng và thành tựu là vị) là hành động cần thực hiện bởi pháp đó, và phẩm chất thành tựu đạt được sau khi thực hiện hành động đó.
Aggissa vatthumhi paripācanakiccaṃ viya, obhāsanaguṇoviya ca.
Like the function of cooking things for fire, and like the quality of illuminating.
Giống như hành động làm chín thức ăn của lửa, và giống như phẩm chất chiếu sáng.
‘‘Gayhākāro’’ti ñāṇena gahetabbo tassa tassa dhammassa dhajabhūto ākāro.
"Mode of apprehension" refers to the prominent mode of each dhamma that is to be apprehended by knowledge.
"Gayhākāro" (khía cạnh có thể nắm bắt) là khía cạnh như lá cờ của pháp đó, có thể được nắm bắt bằng trí tuệ.
Sampatti rasoyeva vuccati.
It is called the flavor of achievement itself.
Chỉ được gọi là vị của thành tựu.
‘‘Phalaṃvāpī’’ti kāriyapphalaṃ vāpi, aggissa dhūmoviya.
"Or result" refers to the resultant effect, like the smoke of fire.
"Phalaṃvāpī" (hoặc là kết quả) là kết quả của hành động, giống như khói của lửa.
‘‘Āsannakāraṇa’’nti attano anantare phalanibbattakaṃ kāraṇaṃ, aggissa aggikāraka puriso viya.
"Proximate cause" refers to the cause that immediately produces its result, like the person who makes a fire.
"Āsannakāraṇaṃ" (nhân gần) là nhân trực tiếp tạo ra kết quả của chính nó, giống như người tạo ra lửa.
‘‘Ala’’nti samatthā.
"Sufficient" means capable.
"Alaṃ" (đủ khả năng) có nghĩa là samatthā (có khả năng).
‘‘Vibuddhino’’ti visesabuddhi sampannassa paṇḍitassa.
"For the discerning" means for the wise person endowed with special understanding.
"Vibuddhino" (của người có trí tuệ đặc biệt) là của vị pandita (hiền trí) có trí tuệ đặc biệt.
‘‘Pubbaṅgamarasa’’nti ārammaṇaggahaṇe padhānarasa kiccaṃ.
"Foremost flavor" means the primary function-flavor in apprehending an object.
"Pubbaṅgamarasaṃ" (vị tiên phong) là chức năng vị chính yếu trong việc nắm bắt đối tượng.
‘‘Sandhāna paccupaṭṭhāna’’nti nirantarappavattākārapaccupaṭṭhānaṃ.
"Presentation as continuous connection" means presentation in the form of continuous occurrence.
"Sandhāna paccupaṭṭhānaṃ" (sự biểu hiện của sự liên tục) là sự biểu hiện của trạng thái vận hành liên tục.
‘‘Nāma rūpapadaṭṭhāna’’nti phassādināmañca vatthu rūpañcacittassapadaṭṭhānaṃ.
"Foundation of name-and-form" means name (nāma) such as contact (phassa) and form (rūpa) as base, are the proximate cause for citta.
"Nāma rūpapadaṭṭhānaṃ" (nền tảng của danh và sắc) là danh như xúc (phassa) và sắc vật chất (vatthu rūpa) là nền tảng của tâm.
22. ‘‘Siniddhacitta’’nti sātavedanāyuttattālūkhacittaṃ na hotīti adhippāyo.
22. "Siniddhacitta" means not a rough citta, due to being associated with pleasant feeling, is the intention.
22. ‘‘Siniddhacittaṃ’’ có nghĩa là tâm không khô khan vì có cảm thọ dễ chịu.
Sumanassabhāvoti vutte kāyikasukhavedanāyapi pasaṅgo siyāti vuttaṃ ‘‘mānasika…pe… nāma’’nti.
When "sumanassabhāva" (mental pleasantness) is stated, the possibility of bodily pleasant feeling might arise, so it is said, "mānasika... pe... nāma" (mental... indeed... is its name).
Nếu nói là trạng thái vui vẻ (sumanassabhāva), thì có thể bao gồm cả cảm thọ lạc về thân (kāyikasukhavedanā), nên Ngài nói ‘‘mānasika…pe… nāma’’ (tâm…v.v…là).
‘‘Sumanābhidhānassā’’ti sumananāmassa.
"Sumanābhidhānassā" means of the name 'sumana'.
‘‘Sumanābhidhānassā’’ có nghĩa là của tên sumanā.
‘‘Pavattinimitta’’nti pavattiyā āsanna kāraṇaṃ.
"Pavattinimitta" means the proximate cause for its occurrence.
‘‘Pavattinimittaṃ’’ có nghĩa là nguyên nhân gần của sự diễn ra.
Kathaṃ pana bhāvo pavattinimittaṃ nāmahotīti āha ‘‘bhavanti…pe… katvā’’ti.
How can a state be a proximate cause for occurrence? He says, "bhavanti... pe... katvā" (they are... having made).
Làm thế nào mà một trạng thái lại là nguyên nhân của sự diễn ra? Ngài nói ‘‘bhavanti…pe… katvā’’ (trở thành…v.v…làm cho).
Nimitte bhummaṃ.
'Nimitte' is in the locative case.
Bhumma (cách sở hữu) trong nimitta.
Tathāhi bhāvo nāma saddappavattinimittanti vuttaṃ.
Thus, it is said that the state is the proximate cause for the use of a word.
Thật vậy, trạng thái được nói là nguyên nhân của sự diễn ra của từ.
Idāni nimitta lakkhaṇaṃ dassento ‘‘yathāhī’’tiādimāha.
Now, showing the characteristic of a sign, he says, "Just as..." and so on.
Bây giờ, để chỉ ra đặc điểm của nimitta, Ngài nói ‘‘yathāhī’’ và tiếp theo.
‘‘Tatthā’’ti tasmiṃ payoge.
"Tatthā" means in that usage.
‘‘Tatthā’’ có nghĩa là trong cách dùng đó.
‘‘Danta nimitta’’nti dantakāraṇā.
"Danta nimitta" means due to teeth.
‘‘Danta nimittaṃ’’ có nghĩa là do răng.
‘‘Taṃ vedanā nimitta’’nti taṃ vedanākāraṇā.
"Taṃ vedanā nimitta" means that is due to feeling.
‘‘Taṃ vedanā nimittaṃ’’ có nghĩa là điều đó do cảm thọ.
Ettha siyā, ‘‘etasminti nimitte bhumma’’nti vuttaṃ, nimittañcanāma akārakaṃ asādhanaṃ, taṃ kathaṃ sādhanaviggahe yujjatīti.
Here it might be asked, "In this sign, it is 'locative' (bhūma)," but a sign (nimitta) is non-agentive and non-instrumental; how then is it suitable in an instrumental analysis (sādhanaviggaha)?
Ở đây có thể có câu hỏi: "Trong dấu hiệu này là bhūma (chủ cách)" đã được nói, nhưng dấu hiệu (nimitta) vốn là không tác động (akāraka), không phải là phương tiện (asādhana), vậy nó làm sao có thể được dùng trong phân tích phương tiện (sādhanaviggahe)?
Adhikaraṇa sādhanānurūpattā saddappavattinimittassāti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood as due to the sign of the word's occurrence being analogous to the locative case.
Nên hiểu rằng vì dấu hiệu (nimitta) của sự phát sinh âm thanh (saddappavatti) phù hợp với phương tiện (sādhana) của xứ sở (adhikaraṇa).
Etenāti ca etasmāti ca hetu atthe ubhayavacananti vadanti.
They say that "etena" and "etasmiṃ" are both in the sense of cause.
Họ nói rằng 'etena' và 'etasmiṃ' cả hai đều là cách nói ở nghĩa nguyên nhân (hetu).
Āsannahetu nāmasādhanarūpo bhavatīti tesaṃ adhippāyo.
Their intention is that a proximate cause assumes the form of an instrumental noun.
Ý của họ là nguyên nhân gần (āsannahetu) trở thành hình thức của phương tiện danh từ (nāmasādhana).
Suṭṭhu karoti, pakatipaccayena anipphannaṃ kammaṃ attano balena nipphādetīti saṅkhāro.
That which acts excellently, bringing about an action not produced by natural conditions through its own power, is a saṅkhāra.
Làm tốt, hành động không được tạo ra bởi nhân duyên tự nhiên (pakatipaccaya) được tạo ra bằng sức mạnh của chính nó, đó là saṅkhāra (hành).
‘‘Pubbābhisaṅkhāro’’ti pubbabhāge abhisaṅkhāro.
"Pubbābhisaṅkhāro" means an abhisaṅkhāra in the preceding part.
"Pubbābhisaṅkhāro" là abhisaṅkhāra (thắng hành) ở phần trước.
Payojeti niyojetīti payogo.
That which employs or assigns is payoga (application).
Payojeti (khiến cho dấn thân), niyojeti (khiến cho dấn thân) là prayoga (sự dấn thân).
Upeti phalasaṅkhāto attho etenāti upāyo.
The meaning, reckoned as a result, comes about by this; therefore, it is upāya (means).
Phalasaṅkhāto attho (ý nghĩa được xem là quả) đến bởi điều này, đó là upāya (phương tiện).
‘‘Āṇattiyāvā’’ti pesanāyavā.
"Or by command" means or by dispatch.
"Āṇattiyā vā" là pesanāya vā (hoặc bằng sự sai bảo).
‘‘Ajjhesanena vā’’ti āyācanena vā.
"Or by entreaty" means or by request.
"Ajjhesanena vā" là āyācanena vā (hoặc bằng sự thỉnh cầu).
‘‘Tajjetvā vā’’ti bhayaṃ dassetvā vā.
"Or by threatening" means or by showing fear.
"Tajjetvā vā" là bhayaṃ dassetvā vā (hoặc bằng cách đe dọa).
‘‘Taṃ taṃ upāyaṃ pare ācikkha’’nti.
"They explain various expedients to others."
"Khiến người khác chỉ ra phương tiện đó, phương tiện đó."
Kathaṃ ācikkhantīti āha ‘‘akaraṇe’’tiādiṃ.
How do they explain? It states "akaraṇe" and so on.
Nói "akaraṇe" v.v... để giải thích "chỉ ra bằng cách nào?"
‘‘Tasmiṃ tasmiṃ kamme payojetītikatvā idha saṅkhāro nāmā’’ti yojanā.
The phrasing is: "Because one applies (payojeti) to this or that action, here it is called saṅkhāra."
"Do đó, trong nghiệp đó, khiến cho dấn thân, ở đây gọi là saṅkhāra (hành)" là cách liên kết câu.
‘‘Paccaya gaṇo’’ti pakatipaccayagaṇo.
"Group of conditions" refers to the group of natural conditions.
"Paccaya gaṇo" là pakatipaccayagaṇo (tập hợp các nhân duyên tự nhiên).
‘‘Tenā’’ti saṅkhārena.
"By that" means by the saṅkhāra.
"Tenā" là saṅkhārena (bởi hành).
‘‘Sādhāraṇo’’ti kusalākusalābyākatānaṃ sādhāraṇo.
"Common" means common to wholesome, unwholesome, and indeterminate.
"Sādhāraṇo" là sādhāraṇo (phổ biến) cho thiện, bất thiện và vô ký.
‘‘Duvidhena saṅkhārenā’’ti payogena vā upāyena vā.
"By two kinds of saṅkhāra" means either by application (payoga) or by means (upāya).
"Duvidhena saṅkhārenā" là hoặc bằng prayoga (sự dấn thân) hoặc bằng upāya (phương tiện).
‘‘Yo pana tenasahito’’tiādinā pubbevuttamevatthaṃ pakārantarenapākaṭaṃ kātuṃ ‘‘sopana yadā’’tiādi vuttaṃ.
To clarify the previously stated meaning in another way, by "yo pana tenasahito" and so on, it is stated "sopana yadā" and so on.
"Yo pana tenasahito" v.v... đã được nói là "so pana yadā" v.v... để làm rõ nghĩa đã nói trước đó bằng một cách khác.
‘‘Itī’’tiādi laddhaguṇa vacanaṃ.
"Iti" and so on are words indicating an acquired quality.
"Itī" v.v... là từ chỉ phẩm chất đã đạt được.
‘‘Paccayagaṇassevanāma’’nti paccayagaṇasseva visesa nāmanti vuttaṃ hoti.
"Only a group of conditions" means it is stated as a special name only for a group of conditions.
"Paccayagaṇassevanāma" có nghĩa là "tên đặc biệt của tập hợp các nhân duyên."
Uppannatthe ikapaccayoti kathaṃ viññāyatīti āha ‘‘yasmiṃ samaye’’tiādiṃ.
How is it known that ika suffix is in the sense of "arisen"? It says "yasmiṃ samaye" and so on.
Nói "yasmiṃ samaye" v.v... để giải thích "làm sao hiểu được ikapaccayoti (hậu tố ika) ở nghĩa đã sinh khởi?"
‘‘Pāḷiya’’nti dhammasaṅgaṇipāḷiyaṃ.
"In the Pali text" refers to the Dhammasaṅgaṇī-Pāḷi.
"Pāḷiya" là Dhammasaṅgaṇipāḷiyaṃ (trong bộ Dhammasaṅgaṇī).
‘‘Asallakkhetvā’’ti acintetvā iccevattho.
"Without considering" means without reflecting; this is the meaning.
"Asallakkhetvā" có nghĩa là acintetvā (không suy nghĩ).
Sabbametaṃ nayujjatiyeva.
All this is not appropriate.
Tất cả những điều này đều không hợp lý.
Kasmā, pāḷiaṭṭhakathāhi asaṃsandanattā, atthayuttibyañjanayuttīnañca avisadattāti adhippāyo.
Why? The intention is: because it does not correspond with the Pāḷi and the commentaries, and because the meaning and expression are unclear.
Tại sao? Vì không phù hợp với các bản chú giải (aṭṭhakathā) và không rõ ràng về mặt ý nghĩa (atthayutti) và văn phong (byañjanayutti).
‘‘Ta’’nti cittaṃ.
"That" refers to the mind.
"Taṃ" là cittaṃ (tâm).
‘‘Etenā’’ti pubbappayogena.
"By this" refers to the prior application (pubbappayoga).
"Etenā" là pubbappayogena (bởi sự dấn thân trước đó).
‘‘Yathāvuttanayenā’’ti tikkhabhāvasaṅkhātamaṇḍanavisesena.
"By the method mentioned" refers to the specific embellishment characterized by keenness.
"Yathāvuttanayenā" là tikkhabhāvasaṅkhātamaṇḍanavisesena (bởi sự trang hoàng đặc biệt được gọi là sắc bén).
‘‘So panā’’ti pubbappayogo pana.
"That" refers to the prior application (pubbappayoga).
"So panā" là pubbappayogo pana (nhưng sự dấn thân trước đó).
‘‘Itī’’ti tasmā.
"Iti" means therefore.
"Itī" là tasmā (do đó).
‘‘Taṃ nibbattito’’ti tena pubbappayogena nibbattito.
"Generated by that" means generated by that prior application.
"Taṃ nibbattito" là tena pubbappayogena nibbattito (được tạo ra bởi sự dấn thân trước đó).
‘‘Virajjhitvā’’ti ayuttapakkhepatitvā.
"Having been wrongly placed" means having fallen into an inappropriate insertion.
"Virajjhitvā" là ayuttapakkhepatitvā (bỏ qua những điều không phù hợp).
Etenapaṭikkhittā hotīti sambandho.
The connection is: "By this, it is rejected."
Liên kết câu là "Etena paṭikkhittā hoti" (bị bác bỏ bởi điều này).
Gāthāyaṃ.
In the verse.
Trong kệ.
‘‘Cittasambhavī’’ti cittasmiṃ sambhūto.
"Cittasambhavī" means born in the mind.
"Cittasambhavī" là cittasmiṃ sambhūto (sinh khởi trong tâm).
Viseso saṅkhāro nāmāti yojanā.
The phrasing is: "A special saṅkhāra."
Cách liên kết câu là "Viseso saṅkhāro nāmā" (được gọi là hành đặc biệt).
Salomako, sapakkhakotyādīsuviyāti vuttaṃ.
It is stated, as in "salomako, sapakkhako" (with hair, with wings) and so on.
Đã nói là giống như trong "salomako, sapakkhako" v.v...
Sāsavā dhammā, sārammaṇā dhammātyādīsuviyāti pana vutte yuttataraṃ.
However, it is more appropriate if stated as in "sāsavā dhammā, sārammaṇā dhammā" (phenomena with taints, phenomena with objects) and so on.
Tuy nhiên, nói giống như trong "sāsavā dhammā, sārammaṇā dhammā" v.v... thì hợp lý hơn.
‘‘Pāḷiaṭṭhakathā siddha’’nti pāḷiaṭṭhakathāto siddhaṃ.
"Established in the Pāḷi and commentaries" means established from the Pāḷi and commentaries.
"Pāḷiaṭṭhakathā siddhaṃ" là pāḷiaṭṭhakathāto siddhaṃ (được chứng minh từ Pāḷi và Aṭṭhakathā).
Apicayatthavisuddhimaggādīsu asaṅkhāraṃ cittaṃ, sasaṅkhāraṃ cittanti āgataṃ.
Moreover, in the Atthavisuddhimagga and elsewhere, it is stated: "mind without saṅkhāra (asasaṅkhāraṃ cittaṃ)" and "mind with saṅkhāra (sasaṅkhāraṃ cittaṃ)."
Hơn nữa, trong Visuddhimagga v.v... có nói về "asaṅkhāraṃ cittaṃ" (tâm không có hành) và "sasaṅkhāraṃ cittaṃ" (tâm có hành).
Tattha ayaṃ pacchimanayo yutto.
In that context, this latter method is appropriate.
Ở đó, cách giải thích sau này là hợp lý.
Upāyasamuṭṭhitassa anekasatasambhavato ‘‘idañca nayadassanamevā’’ti vuttaṃ.
Because of the arising of many hundreds from upāya, it is stated, "this is merely a view of a method."
Vì sự sinh khởi của một trăm ngàn phương tiện là vô số, nên đã nói "idañca nayadassanamevā" (đây chỉ là một cách trình bày).
‘‘Udāsinabhāvenā’’ti majjhattabhāvena.
"By indifference" means by neutrality.
"Udāsinabhāvenā" là majjhattabhāvena (bằng thái độ trung dung).
‘‘Yato’’ti yasmā.
"Because" means because.
"Yato" là yasmā (bởi vì).
Vikārapatto hoti.
It undergoes modification.
Trở nên biến đổi.
Tato adhimattapassanaṃ viññāyatīti yojanā.
The phrasing is: "From that, excessive perception is understood."
Cách liên kết câu là "Tato adhimattapassanaṃ viññāyatī" (từ đó hiểu được sự thấy biết cực độ).
58. Sakadāgāmi magge.
58. On the Sakadāgāmi Path.
58. Trong Sakadāgāmi magga (Nhất Lai đạo).
‘‘Sakiṃ āgacchatī’’ti itogantvā puna idha āgacchatīti attho.
'Sakiṃ āgacchati' means 'having gone from here, one returns here once more'.
“Sakiṃ āgacchati” (đến một lần) nghĩa là đi từ đây rồi lại đến đây một lần nữa.
‘‘Sīlenā’’ti pakatisabhāvena.
'By sīla' means by natural disposition.
“Sīlena” (do bản chất) nghĩa là do bản chất tự nhiên.
Kāmalokaṃ āgacchanti etehīti kāmalokāgamanā.
They come to the sense-sphere world by these, therefore they are 'kāmalokāgamanā' (causes of coming to the sense-sphere world).
Những gì đến cõi Dục (kāmaloka) do chúng, đó là kāmalokāgamanā.
Kilesā.
Defilements (kilesa).
Các phiền não.
Tesaṃ sabbhāvena vijjamānabhāvena.
By their existence, by their present nature.
Do sự hiện hữu của chúng.
Pāḷiyaṃ ‘‘ekaccassa puggalassā’’ti kattu atthesāmivacanaṃ.
In the Pāḷi, 'ekaccassa puggalassa' is a genitive case used in the sense of the agent.
Trong Pāḷi, “ekaccassa puggalassa” là cách dùng sở hữu cách (sāmivacana) mang nghĩa chủ cách (kattu attha).
Ekaccena puggalena appahīnā nīti sambandho.
The connection is: not abandoned by a certain individual.
Đó là sự liên kết rằng “ekaccena puggalena appahīnā” (chưa được một số người đoạn trừ).
‘‘Sahabyataṃ’’ti sahāyabhāvaṃ.
'Sahabyataṃ' means 'companionship'.
“Sahabyataṃ” (sự đồng hành) nghĩa là sự làm bạn.
‘‘Āgāmīhotī’’ti vatvā tamevatthaṃ vadati ‘‘āgantvā itthatta’’nti.
Having said 'āgāmī hoti', he states the same meaning: 'having come to this state of existence'.
Sau khi nói “āgāmī hotī” (trở thành người đến),* nói về cùng ý nghĩa đó “āgantvā itthattaṃ” (đến trạng thái này).
Āgacchati sīlenāti āgantvā.
He comes by his nature, thus 'āgantvā' (having come).
Đến do bản chất là đến.
Itthaṃ bhāvo itthattaṃ.
This state of existence is 'itthattaṃ'.
Trạng thái này là itthattaṃ.
Imaṃ kāmattabhāvaṃ āgantvā, tasmā āgāmī nāma hotīti yojanā.
The construction is: 'having come to this state of existence in the sense-sphere, therefore he is called āgāmī'.
Ý nghĩa là: đến trạng thái dục giới này, do đó được gọi là āgāmī (người đến).
‘‘Ayañca attho’’ti paṭisandhivasena sakiṃ imaṃ lokaṃ āgacchatītiādiko attho.
'This meaning' refers to the meaning 'one comes to this world once more by way of rebirth', and so on.
“Ayañca attho” (và ý nghĩa này) là ý nghĩa “đến thế giới này một lần nữa theo cách tái sinh” và tiếp theo.
‘‘Kilesa gativasenā’’ti kāmalokā gamana kilesa gativasena.
'By way of the course of defilements' means by way of the course of defilements that lead to rebirth in the sense-sphere.
“Kilesa gativasena” (theo cách vận hành của phiền não) nghĩa là theo cách vận hành của các phiền não dẫn đến cõi Dục.
Maggasahāyena jhānena vikkhambhitā kilesā maggena samucchinna gatikā honti.
The defilements that are suppressed by jhāna, the companion of the path, have their course cut off by the path.
Các phiền não bị thiền định (jhāna) – bạn đồng hành của đạo – trấn áp, trở thành những phiền não mà sự vận hành của chúng bị đạo đoạn trừ hoàn toàn.
Ayaṃ maggasahāyojhānānubhāvo nāma.
This is called the power of jhāna, the companion of the path.
Đây được gọi là năng lực của thiền định, bạn đồng hành của đạo.
Tenāha ‘‘na hī’’tiādiṃ.
Therefore, he says 'na hī' and so on.
Do đó,* nói “na hī” (không phải) và tiếp theo.
‘‘Devalokato’’ti ettha brahmalokopi saṅgahito.
Here, 'devalokato' also includes the Brahma-world.
Trong “devalokato” (từ cõi trời) ở đây, cõi Phạm thiên (brahmaloka) cũng được bao gồm.
Pacchimasmiṃ pana atthe satīti yojanā.
However, in the latter meaning, the construction is 'there being'.
Tuy nhiên, trong ý nghĩa sau, đó là sự liên kết “nếu có” (sati).
Āgamanasīlo āgantvā.
One who is in the habit of returning is 'āgantvā' (having come).
Người có bản chất đến là āgantvā (đến).
Na āgantvā anāgantvā.
Not having come, 'anāgantvā' (not having come).
Không đến là anāgantvā (không đến).
‘‘Tenā’’ti anāgamanena.
'Tenā' means by not returning.
“Tena” (do đó) nghĩa là do sự không đến.
‘‘Nānatthā sambhavato’’ti dvīsu itthattasaddesu ekasmiṃ imaṃ kāmāvacara lokanti ekasmiṃ imaṃ manussa lokanti evaṃ nānatthānaṃ asambhavato.
'Because different meanings are impossible' means because different meanings are impossible in the two words 'itthatta' – in one sense 'this sense-sphere world' and in another sense 'this human world'.
“Nānatthā sambhavato” (do không có nhiều ý nghĩa) nghĩa là do không có nhiều ý nghĩa như “thế giới dục giới này” trong một từ “itthattaṃ” và “thế giới loài người này” trong một từ “itthattaṃ” khác.
Pāḷiyaṃ ‘‘sabyā bajjho’’ti cetodukkha saṅkhātena cetasikarogā bādhena sahito.
In the Pāḷi, 'sabyā bajjho' means accompanied by the affliction of mental sickness, which is called mental suffering.
Trong Pāḷi, “sabyā bajjho” (có bệnh) nghĩa là có bệnh về tâm (cetasika roga) được gọi là khổ tâm (cetodukkha).
Tenāha ‘‘tehi paṭighānusayassā’’tiādiṃ.
Therefore, he says 'tehi paṭighānusayassā' and so on.
Do đó,* nói “tehi paṭighānusayassā” (do những phiền não tiềm ẩn đó) và tiếp theo.
Tattha ‘‘te’’ti puthujjana sotāpanna sakadāgāmino.
Here, 'te' refers to ordinary people, stream-enterers, and once-returners.
Ở đó, “te” (họ) là phàm nhân, Dự lưu và Nhất Lai.
Sabyā bajjhānāmāti sambandho.
The connection is 'they are called sabyā bajjhā'.
Đó là sự liên kết rằng “sabyā bajjhānāmāti” (được gọi là có bệnh).
‘‘Pacchimassa vākyassā’’ti āgantvā itthattaṃ sotāpanna sakadāgāmino tena daṭṭhabbāti vākyassa.
'Of the latter statement' refers to the statement 'having come to this state of existence, a stream-enterer and a once-returner should be understood by that'.
“Pacchimassa vākyassā” (của câu sau) là của câu “āgantvā itthattaṃ sotāpanna sakadāgāmino tena daṭṭhabbāti” (Dự lưu và Nhất Lai đến trạng thái này nên được thấy bởi điều đó).
‘‘Dvīsu sakadāgāmīsū’’ti āgantvā itthattanti vuttattā tena atthena sakadāgāmināmakesu dvīsu sotāpanna sakadāgāmīsu.
'Among the two once-returners' means among the two stream-enterers and once-returners who are called 'once-returners' by that meaning, since 'having come to this state of existence' is stated.
“Dvīsu sakadāgāmīsu” (trong hai hạng Nhất Lai) nghĩa là trong hai hạng Dự lưu và Nhất Lai được gọi là Nhất Lai theo nghĩa đó do đã nói “āgantvā itthattaṃ” (đến trạng thái này).
‘‘Purimassā’’ti sotāpannassa.
'Of the former' refers to the stream-enterer.
“Purimassā” (của người trước) nghĩa là của Dự lưu.
‘‘Anañña sādhāraṇe nevā’’ti dutīya phalaṭṭhādīhi asāmaññeneva.
'Indeed, not common to others' means not common to those who have attained the second fruition and so on.
“Anañña sādhāraṇe nevā” (chỉ riêng biệt) nghĩa là chỉ riêng biệt với các bậc đạt Nhị quả và các bậc khác.
Brahmalokeṭhitānaṃ sotāpannānaṃ sattakkhattu parama tādibhāvo natthi viya dutīya phalaṭṭhānaṃ sakadāgāmi bhāvopi natthi.
Just as stream-enterers residing in the Brahma-world do not have the state of being reborn at most seven times, so too, those who have attained the second fruition do not have the state of being once-returners.
Cũng như không có trạng thái tối đa bảy lần tái sinh (sattakkhattu parama) cho các Dự lưu đang ở cõi Phạm thiên, cũng không có trạng thái Nhất Lai cho các bậc đạt Nhị quả.
Tenāha ‘‘pathama dutīya phalaṭṭhāpī’’tiādiṃ.
Therefore, he says 'pathama dutīya phalaṭṭhāpī' and so on.
Do đó,* nói “pathama dutīya phalaṭṭhāpī” (cả các bậc đạt Sơ quả và Nhị quả) và tiếp theo.
‘‘Tasmā’’tiādi laddhaguṇavacanaṃ.
'Tasmā' and so on is a statement of acquired quality.
“Tasmā” (do đó) và tiếp theo là lời nói về phẩm chất đã đạt được.
‘‘Iti katvā’’ti iminā kāraṇena.
'Iti katvā' means 'for this reason'.
“Iti katvā” (do vậy) nghĩa là vì lý do này.
‘‘Heṭṭhū parūpapattivasenā’’ti uparito āgantvā heṭṭhūpapatti ca, heṭṭhato āgantvā uparūpapatti cāti evaṃ heṭṭhūparūpapattivasena.
'By way of rebirths above and below' means by way of rebirths coming down from above and coming up from below, thus 'heṭṭhūparūpapattivasena'.
“Heṭṭhū parūpapattivasenā” (theo cách tái sinh thấp hơn và cao hơn) nghĩa là theo cách tái sinh thấp hơn sau khi đến từ trên, và tái sinh cao hơn sau khi đến từ dưới, như vậy là theo cách tái sinh thấp hơn và cao hơn.
‘‘Evañca katvā’’tiādi dutīya laddha guṇavacanaṃ.
'Evañca katvā' and so on is a second statement of acquired quality.
“Evañca katvā” (và đã làm như vậy) và tiếp theo là lời nói về phẩm chất đã đạt được thứ hai.
‘‘Pañcannaṃ idha niṭṭhā’’ti pañcannaṃ puggalānaṃ idha kāmaloke niṭṭhā anupādisesa nibbānapattīti vuttaṃ hoti.
'The final goal of five here' means the final goal, the attainment of Nibbāna without remainder, for five individuals in this sense-sphere world.
“Pañcannaṃ idha niṭṭhā” (sự chấm dứt của năm hạng ở đây) nghĩa là sự chấm dứt của năm hạng người ở cõi Dục này, tức là sự đạt đến Nibbāna không còn dư y (anupādisesa nibbānapatti).
‘‘So panā’’ti sakadāgāmi puggalo pana.
'That' refers to that once-returner individual.
“So panā” (người đó) nghĩa là người Nhất Lai đó.
Yesaṃ pana aṭṭhakathā cariyānaṃ attho, tesaṃ attheso sakadāgāmi puggalo pañcavidhova vutto, na chaṭṭho puggaloti yojanā.
The construction is: 'However, in the opinion of those Aṭṭhakathā teachers whose meaning is this, that once-returner individual is stated to be only five kinds, not a sixth individual'.
Đối với những luận sư (aṭṭhakathā cariyānaṃ) có ý nghĩa đó, người Nhất Lai đó chỉ được nói là có năm loại, không phải loại thứ sáu – đó là sự liên kết.
Yesaṃ pana imaṃ lokanti attho, tesaṃ atthe chaṭṭhopi labbhatīti dassetuṃ ‘‘mahāparinibbāna…pe… āgato yevā’’ti vuttaṃ.
However, to show that a sixth individual is also found in the opinion of those whose meaning is 'this world', it is stated 'mahāparinibbāna…pe… āgato yevā'.
Để chỉ ra rằng đối với những ai có ý nghĩa “thế giới này” (imaṃ lokaṃ), loại thứ sáu cũng được tìm thấy,* nói “mahāparinibbāna…pe… āgato yevā” (Đại Bát Niết Bàn… vân vân… chỉ là người đã đến).
Tattha ‘‘sakiṃ āgamanaṭṭhena āgato yevā’’ti sakiṃ āgamanaṭṭhena sakadāgāmīsu āgatoyeva.
Here, 'sakiṃ āgamanaṭṭhena āgato yevā' means 'he has indeed come by way of coming once, among the once-returners who have come by way of coming once'.
Ở đó, “sakiṃ āgamanaṭṭhena āgato yevā” (chỉ là người đã đến theo nghĩa đến một lần) nghĩa là chỉ là người đã đến trong số các Nhất Lai theo nghĩa đến một lần.
Sabbaññu buddhāpi pathama phalaṭṭha bhūtā sattakkhattu paramatāyaṃ saṇṭhitā viyāti yojanā.
The construction is: 'Even Omniscient Buddhas, having attained the first fruition, are established in the state of being reborn at most seven times'.
Ngay cả chư Phật Toàn Giác (Sabbaññu buddhā) cũng giống như những bậc đạt Sơ quả, an trú trong trạng thái tối đa bảy lần tái sinh – đó là sự liên kết.
Ettha ca ‘‘sattakkhattuparamatāyaṃ’’ti sattakkhattu paramabhāve.
And here, 'sattakkhattuparamatāyaṃ' means 'in the state of being reborn at most seven times'.
Ở đây, “sattakkhattuparamatāyaṃ” (trong trạng thái tối đa bảy lần tái sinh) nghĩa là trong trạng thái tối đa bảy lần.
Idañca nidassana vacanamattaṃ.
And this is merely an illustrative statement.
Và đây chỉ là một lời ví dụ.
Sabbaññu buddhāpi dutīya phalaṭṭhabhūtā sakiṃ āgamanappakatiyaṃ saṇṭhitāyeva honti.
Even Omniscient Buddhas, having attained the second fruition, are indeed established in the nature of coming back once.
Ngay cả chư Phật Toàn Giác cũng giống như những bậc đạt Nhị quả, an trú trong bản chất đến một lần.
Kasmā, tasmiṃ khaṇe taṃ sabhāvānati vattanatoti adhippāyo.
Why? The intention is: because at that moment, that nature is not transgressed.
Tại sao? Ý nghĩa là vào khoảnh khắc đó, bản chất đó không bị vượt qua.
Sabbopi so chabbīdho puggalo idha…pe… daṭṭhabbo.
All those six kinds of individuals should be understood here…pe….
Tất cả sáu loại người đó ở đây… vân vân… nên được thấy.
Etena yaṃ vuttaṃ vibhāvaniyaṃ pañcasu sakadāgāmīsu pañcamakova idhādhippetoti.
By this, what was said in the commentary that only the fifth of the five once-returners is intended here is refuted.
Với điều này, điều đã nói trong Vibhāvanīya rằng chỉ loại thứ năm trong năm hạng Nhất Lai được đề cập ở đây.
Taṃ paṭikkhittaṃ hoti.
That is refuted.
Điều đó đã bị bác bỏ.
Kasmā, pañcamako eva idha sakadāgāmipade adhippetesati itare cattāro kattha adhippetā siyunti vattabbattā.
Why? Because if only the fifth is intended in the term 'sakadāgāmī' here, then it would have to be asked where the other four are intended.
Tại sao? Bởi vì nếu chỉ loại thứ năm được đề cập trong từ “Nhất Lai” ở đây, thì bốn loại kia sẽ được đề cập ở đâu – điều này cần phải được nói.
Janakabhūto samāno.
Being the generator.
Trở thành người tạo ra.
‘‘Ñāyāgatā evā’’ti yuttito paramparāgatā eva.
'Ñāyāgatā evā' means indeed having come by logical tradition.
“Ñāyāgatā evā” (chỉ đến theo lẽ phải) nghĩa là chỉ đến theo lẽ phải một cách truyền thống.
Tenāha ‘‘yathā’’tiādiṃ.
Therefore, he says 'yathā' and so on.
Do đó,* nói “yathā” (như thế) và tiếp theo.
‘‘Aviruddho’’ti ñāyena aviruddho.
'Aviruddho' means not contradictory by logic.
“Aviruddho” (không mâu thuẫn) nghĩa là không mâu thuẫn với lẽ phải.
68. Evaṃ citta saṅgahassa dīpaniṃ katvā cetasika saṅgahassa dīpaniṃ karonto pathamaṃ pubbāparānu sandhiñca ādigāthāya payojana sambandhañca dassetuṃ ‘‘evaṃ’’tiādi māraddho.
68. Having thus provided the exposition of the compilation of consciousness, in order to provide the exposition of the compilation of mental factors, the section beginning with “‘evaṃ’” is commenced to show the connection of the preceding and succeeding context and the purpose of the initial verse.
68. Như vậy, sau khi đã giải thích tập hợp tâm, khi bắt đầu giải thích tập hợp tâm sở, trước tiên để trình bày sự liên kết giữa phần trước và phần sau, và mối liên hệ mục đích của kệ ngôn mở đầu, đã bắt đầu bằng “evaṃ” (như vậy), v.v..
Tattha ‘‘anupatta’’ntiādimhi cittaṃ cetasikaṃ rūpaṃ, nibbānamitisabbathāti evaṃ anukkamo vutto.
There, in “‘anupattaṃ’” and so forth, the sequence of consciousness, mental factors, matter, and Nibbāna is stated as “in every way.”
Ở đó, trong “anupattaṃ” (đã đến lượt), v.v., đã nói về trình tự như: tâm, tâm sở, sắc, Niết-bàn—tất cả đều như vậy.
Tena anukkamena anupattaṃ.
It has arrived in that sequence.
Đã đến lượt theo trình tự đó.
Hetu visesanañcetaṃ.
And this is a modifier of the reason.
Và đây là một tính từ chỉ nguyên nhân.
Yasmā cittasaṅgahānantaraṃ cetasika saṅgaho anupatto, tasmā idāni taṃ saṅgahaṃ karotīti dīpeti.
Since the compilation of mental factors immediately follows the compilation of consciousness, it indicates that he now undertakes that compilation.
Vì tập hợp tâm sở đến lượt sau tập hợp tâm, nên bây giờ vị ấy thực hiện tập hợp đó.
Cattāri sampayoga lakkhaṇāni ‘ekuppādatā, eka nirodhatā, ekā rammaṇatā, eka vatthukatā,ti.
The four characteristics of concomitance are: simultaneous arising, simultaneous cessation, having the same object, and having the same basis.
Bốn đặc tính tương ưng là: đồng sanh, đồng diệt, đồng đối tượng, đồng y xứ.
‘‘Cetasi yuttā’’ti cittasmiṃ niyuttā.
“‘Cetasi yuttā’” means connected with consciousness.
“Cetasi yuttā” (gắn liền với tâm) nghĩa là gắn liền với tâm.
Cittaṃ nissāya attano attano kiccesu ussukkaṃ āpannāti attho.
The meaning is that they are intent on their respective functions, dependent on consciousness.
Ý nghĩa là chúng nương tựa vào tâm và bận rộn với các phận sự riêng của mình.
‘‘Cetasā vāyuttā’’ti cittena vā sampayuttā.
“‘Cetasā vā yuttā’” means or conjoined with consciousness.
“Cetasā vāyuttā” (hoặc tương ưng với tâm) nghĩa là tương ưng với tâm.
Cittena saha ekībhāvaṃ gatāti attho.
The meaning is that they have become one with consciousness.
Ý nghĩa là chúng đã đạt đến sự đồng nhất với tâm.
‘‘Sarūpadassana’’nti saṅkhyāsarūpadassanaṃ.
“‘Sarūpadassanaṃ’” means the showing of the numerical form.
“Sarūpadassanaṃ” (trình bày bản chất) là trình bày bản chất theo số lượng.
Siddhapadaṃ nāma pakati paccayehi nipphanna padaṃ.
A siddhapada is a word formed by natural roots and suffixes.
Siddhapada (từ đã thành lập) là từ được tạo thành bởi gốc từ và hậu tố.
‘‘Pubbantato’’ti ekassasaṅkhata dhammassa pathama bhāgato.
“‘Pubbantato’” means from the first part of a conditioned phenomenon.
“Pubbantato” (từ phần đầu) nghĩa là từ phần đầu của một pháp hữu vi.
Uddhaṃ pajjanaṃ nāma katamanti āha ‘‘sarūpato pātubhavana’’nti.
What is meant by the arising upwards? It states, “‘the manifestation of its own form’.”
Sự xuất hiện lên là gì? Vị ấy nói: “sarūpato pātubhavanaṃ” (sự hiện hữu của bản chất).
Dhātu pāṭhesu-janipātubhāve-ti vuttattā āha ‘‘jātīti vuttaṃ hotī’’ti.
Since in the Dhatupāṭha it is stated: “jani-pātubhāve (to be born, to manifest),” it is stated, “‘it means birth’.”
Vì trong các bản văn gốc về căn bản đã nói “jani pātubhāve” (sanh là hiện hữu), nên vị ấy nói: “jātīti vuttaṃ hoti” (có nghĩa là sanh).
‘‘Sarūpa vināso’’ti sarūpato pātubhavantassa bhāvassa vināso antaradhānaṃ.
“‘Sarūpavināso’” means the destruction, the disappearance, of the state that manifests its own form.
“Sarūpa vināso” (sự diệt vong của bản chất) nghĩa là sự diệt vong, sự biến mất của trạng thái hiện hữu của bản chất.
‘‘Evaṃ parattha pī’’ti parasmiṃ ekālambaṇavatthukādipadepi.
“‘Evaṃ parattha pī’” means similarly in other terms such as ‘having a single object’ or ‘having a single basis’.
“Evaṃ parattha pī” (cũng vậy ở những chỗ khác) nghĩa là cũng vậy trong các từ như “ekālambaṇavatthukādipada” (từ có một đối tượng và một y xứ, v.v.).
‘‘Eka cittassapi bahudevā’’ti cakkhu viññāṇaṃ rūpaṃ passantaṃ ekameva rūpaṃ passatīti natthi.
“‘Even with one consciousness, many deities’” (This phrase seems to be an analogy, or an example to illustrate a point). Visual consciousness seeing forms does not mean it sees only one form.
“Eka cittassapi bahudevā” (ngay cả đối với một tâm, có nhiều đối tượng) nghĩa là không phải tâm nhãn thức khi thấy sắc thì chỉ thấy một sắc.
Anekāni evarūpāni ekato katvā passati.
It sees many such forms combined as one.
Nó thấy nhiều sắc như vậy được tập hợp lại với nhau.
Sotaviññāṇādīsupi eseva nayo.
The same method applies to ear-consciousness and so forth.
Tương tự cũng vậy đối với tâm nhĩ thức, v.v..
Evañca katvā pāḷiyaṃ.
And in this way, in the Pāḷi:
Và khi làm như vậy, trong Pāḷi:
Cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhu viññāṇaṃ.
“Depending on the eye and forms, visual consciousness arises.”
Do nương vào mắt và các sắc, nhãn thức sanh khởi.
Sotañca paṭicca sadde ca uppajjati sotaviññāṇantiādinā vatthudvāresu ekavacanaṃ vatvā ārammaṇesu bahuvacanaṃ katanti.
It is stated that after speaking of the bases in the singular in “Depending on the ear and sounds, auditory consciousness arises” and so forth, the objects are spoken of in the plural.
Do nương vào tai và các âm thanh, nhĩ thức sanh khởi, v.v., đã nói số ít ở các căn môn và số nhiều ở các đối tượng.
‘‘Ekattaṃ upanetvā’’ti cakkhu viññāṇe bahūnipi rūpārammaṇāni rūpatā samaññena ekībhāvaṃ katvā ekaṃ ārammaṇantveva vuttanti adhippāyo.
“‘Uniting into one’” means the intention is that even many visual objects are made one by the common designation of 'form' and are thus referred to as a single object for visual consciousness.
“Ekattaṃ upanetvā” (đưa về một) có nghĩa là, ngay cả nhiều đối tượng sắc trong nhãn thức cũng được làm cho đồng nhất bằng danh xưng sắc tính và được nói là một đối tượng, đó là ý nghĩa.
Saddārammaṇādīsupi eseva nayo.
The same method applies to sound objects and so forth.
Tương tự cũng vậy đối với đối tượng âm thanh, v.v..
Taṃ na sundaraṃ.
That is not good.
Điều đó không hay.
Attha visesassa aviññāpanato.
Because it does not convey the special meaning.
Vì không làm rõ được ý nghĩa đặc biệt.
Kopanāyaṃ attha visesoti.
What is that special meaning here?
Ý nghĩa đặc biệt ở đây là gì?
Yācittassa jāti, sāyeva phassādīnantiādiko attho.
The meaning is, for example, that the birth of consciousness is the very birth of contact and so forth.
Ý nghĩa là sự sanh của tâm cũng chính là sự sanh của xúc, v.v..
Tenāha ‘‘atha kho’’tiādiṃ.
Therefore, it says “‘but rather’” and so forth.
Vì vậy, vị ấy nói “atha kho” (nhưng), v.v..
Adhippetā ekuppādatā.
Simultaneous arising is intended.
Sự đồng sanh được ý muốn nói.
Esa nayo eka nirodhatādīsu.
This method applies to simultaneous cessation and so forth.
Tương tự cũng vậy đối với sự đồng diệt, v.v..
‘‘Mūlaṭīkāya’’nti rūpakaṇḍamūlaṭīkāyaṃ.
“‘In the Mūlaṭīkā’” refers to the Mūlaṭīkā of the rūpa section.
“Mūlaṭīkāyaṃ” (trong Mūlaṭīkā) nghĩa là trong Mūlaṭīkā của phần sắc.
‘‘Sahevā’’ti ekato eva.
“‘Sahevā’” means together.
“Sahevā” (đồng thời) nghĩa là cùng một lúc.
‘‘Uppādādippavattito’’ti uppādassa ca jīraṇassa ca nirodhassa ca pavattito.
“‘Due to the occurrence of arising and so forth’” means due to the occurrence of arising, aging, and cessation.
“Uppādādippavattito” (do sự diễn tiến của sự sanh, v.v.) nghĩa là do sự diễn tiến của sự sanh, sự già nua và sự diệt.
‘‘Uppādādayo’’ti uppāda jīraṇa nirodhā.
“‘Arising and so forth’” refers to arising, aging, and cessation.
“Uppādādayo” (sự sanh, v.v.) nghĩa là sự sanh, sự già nua, sự diệt.
Jātijarāmaraṇānīti vuttaṃ hoti.
It is stated that birth, aging, and death are intended.
Có nghĩa là sanh, già, chết.
‘‘Cetasikāmatā’’ti cetasikā iti viññātā.
“‘Cetasikāmatā’” means known as mental factors.
“Cetasikāmatā” (được xem là tâm sở) nghĩa là được biết là tâm sở.
‘‘Bhāvappadhānaṃ’’ti ekuppāda bhāvo ekuppādoti vutto.
“‘Bhāvappadhānaṃ’” means the state of simultaneous arising is called simultaneous arising.
“Bhāvappadhānaṃ” (trạng thái là chính) nghĩa là trạng thái đồng sanh được gọi là đồng sanh.
Tathā eka nirodhādīsu.
Similarly in simultaneous cessation and so forth.
Cũng vậy đối với đồng diệt, v.v..
Yathā idaṃpi saṅgheratanaṃ paṇīta-ntiādīsu ayaṃ ratana bhāvo paṇītoti hettha attho.
Just as in “‘This gem of the Saṅgha is indeed excellent’” and so forth, the meaning here is “this state of being a gem is excellent.”
Giống như trong “idaṃpi saṅgheratanaṃ paṇītaṃ” (bảo vật Tăng này là thù thắng), v.v., ý nghĩa ở đây là trạng thái bảo vật này là thù thắng.
‘‘Ye’’ti ye dhammā.
“‘Ye’” means which phenomena.
“Ye” (những gì) nghĩa là những pháp nào.
‘‘Sahajāta paccayuppanna rūpāni pī’’ti sahajātapaccayato uppannāni rūpānipi.
“‘Also phenomena arisen from the conascent condition’” means also matter arisen from the conascent condition.
“Sahajāta paccayuppanna rūpāni pī” (và các sắc sanh do duyên đồng sanh) nghĩa là các sắc sanh do duyên đồng sanh.
Cetasikāni nāma siyunti sambandho.
The connection is that they might be called mental factors.
Có nghĩa là chúng có thể là tâm sở.
‘‘Tadā yatta vuttitāyā’’ti cittāyattavuttiyāya.
“‘Tadāyattavuttitāyā’” means due to their dependence on consciousness.
“Tadā yatta vuttitāyā” (vì sự tồn tại phụ thuộc vào đó) nghĩa là vì sự tồn tại phụ thuộc vào tâm.
‘‘Cetoyuttānī’’ti hetu visesanaṃ.
“‘Cetoyuttānī’” is a modifier of the reason.
“Cetoyuttānī” (gắn liền với tâm) là một tính từ chỉ nguyên nhân.
Tadeva hetumanta visesananti ca hetu anto nītavisesananti ca hetu anto gadhavisesananti ca vadanti.
They also call this a qualifier that contains the reason, a qualifier that has brought the reason within, or a qualifier that speaks the reason within.
Người ta gọi đó là tính từ chỉ nguyên nhân, tính từ có nguyên nhân ở cuối, và tính từ chứa nguyên nhân.
‘‘Tesa’’nti cittassa sahajātapaccayuppannarūpānaṃ.
“‘Of them’” refers to consciousness and conascently arisen matter.
“Tesaṃ” (của chúng) nghĩa là của tâm và các sắc sanh do duyên đồng sanh.
‘‘Nānubhontī’’ti napāpuṇanti.
“‘Nānubhontī’” means do not experience.
“Nānubhontī” (không trải nghiệm) nghĩa là không đạt được.
‘‘Na hi sakkā jānituṃ’’ti etena bhūtakathana visesanāni etānīti dīpeti.
“‘For it is not possible to know’” indicates that these are descriptive modifiers.
“Na hi sakkā jānituṃ” (thật không thể biết được) bằng cách này, vị ấy cho thấy rằng đây là những tính từ mô tả sự thật.
Bhūtakathanaṃpi samānaṃ vatticchāvasena byavacchedakaṃpi sambhavati.
A descriptive statement can also function as a distinguishing one, according to the speaker’s intention.
Sự mô tả sự thật cũng có thể là sự phân biệt theo ý muốn giống nhau.
‘‘Vayopaññāyatī’’ti vināso pakāsati.
“‘Vayopaññāyatī’” means destruction is revealed.
“Vayopaññāyatī” (sự diệt vong được biết rõ) nghĩa là sự diệt vong được biểu hiện.
‘‘Ṭhitāyā’’ti tiṭṭha mānāya vedanāya.
“‘Ṭhitāyā’” means of the abiding feeling.
“Ṭhitāyā” (của sự tồn tại) nghĩa là của cảm thọ đang tồn tại.
Añño pakāro aññathā.
Another kind is different.
Một loại khác là khác đi.
Aññathā bhāvo aññathattaṃ.
The state of being otherwise is otherness.
Trạng thái khác đi là sự khác biệt.
Jarāvasena pariṇāmoti vuttaṃ hoti.
It is stated that transformation is meant in the sense of aging.
Có nghĩa là sự chuyển biến theo sự già nua.
Yo pathavīdhātuyā uppādo, yā ṭhiti, yā abhinibbatti, yo pātubhāvo.
The arising of the earth element, its duration, its manifestation, its appearance:
Sự sanh khởi nào của địa đại, sự tồn tại nào, sự hiện hữu nào, sự xuất hiện nào.
Eso dukkhassa uppādo, esā rogānaṃ ṭhiti, eso jarāmaraṇassa pātubhāvoti yojanā.
This is the arising of suffering, this is the duration of diseases, this is the manifestation of aging and death—this is the arrangement.
Đây là sự sanh khởi của khổ, đây là sự tồn tại của các bệnh, đây là sự xuất hiện của già chết, đó là cách kết nối.
‘‘Itarathā’’ti ito aññathā gahite satīti attho.
“‘Otherwise’” means if it is understood differently from this.
“Itarathā” (nếu không) nghĩa là nếu được hiểu khác đi so với điều này.
Ekasmiṃ rūpārūpakalāpe nānā dhammānaṃ vasena bahūsu uppādesu ca nirodhesu ca gahitesūti vuttaṃ hoti.
It is stated that if many arisings and cessations are taken, in terms of various phenomena, within a single mind-and-matter kalāpa.
Có nghĩa là khi nhiều sự sanh và sự diệt được hiểu theo sự khác biệt của các pháp trong một tập hợp sắc và vô sắc.
‘‘Vikārarūpānaṃ’’ti viññatti dvaya lahutādittayānaṃ.
“‘Of the modified forms’” refers to the two kinds of intimation and the trio of lightness and so forth.
“Vikārarūpānaṃ” (của các sắc biến đổi) nghĩa là của hai loại biểu tri và ba loại khinh, v.v..
Sabbānipi upādārūpāni catunnaṃ mahābhūtānaṃ upādāya pavattattā mahābhūta gaṇanāya cattāri cattāri siyuṃti iminā adhippāyena ‘‘sabbesampi vā’’tiādivuttaṃ.
Since all derived material phenomena exist dependent on the four great elements, in the enumeration of the great elements, there would be four each—with this intention, “‘sabbesampi vā’” and so forth is stated.
Tất cả các sắc y sinh đều tồn tại do nương vào bốn đại chủng, nên theo số lượng đại chủng, chúng sẽ là bốn bốn, với ý nghĩa này đã nói “sabbesampi vā” (hoặc của tất cả), v.v..
Sabbesampi vā cakkhādīnaṃ upādārūpānaṃ ekekasmiṃ kalāpe bahubhāvo vattabbo siyāti yojanā.
The statement means that the multiplicity of each of all the derived material phenomena, such as the eye and so forth, in a single kalāpa should be declared.
Có nghĩa là, cần phải nói rằng ngay cả trong mỗi tập hợp của tất cả các sắc y sinh như mắt, v.v., cũng có nhiều.
Kasmā bahubhāvo vattabboti āha ‘‘catunnaṃ mahābhūtāna’’ntiādiṃ.
Why should multiplicity be declared? He states, “‘catunnaṃ mahābhūtānaṃ’” and so forth.
Tại sao cần phải nói là có nhiều? Vị ấy nói “catunnaṃ mahābhūtānaṃ” (của bốn đại chủng), v.v..
69. Phassavacanatthe.
69. In the meaning of the term "contact" (phassa).
69. Trong ý nghĩa của từ Xúc (Phassa).
‘‘Phusatī’’ti ārammaṇaṃ āhanati, saṅghaṭṭeti.
"Touches" means it strikes the object, it impinges upon it.
"Phusati" có nghĩa là va chạm, tiếp xúc với đối tượng.
Tañca saṅghaṭṭa naṃ nadosapaṭighassa viya ārammaṇassa vibādhanaṃ hoti, atha kho bhamarassa paduma pupphesu pupphara saggahaṇaṃ viya vijānana matte aṭhatvā ārammaṇa rasapātubhāvatthaṃ yathārammaṇaṃ saṃhanana mevāti dassetuṃ ‘‘phusanañcetthā’’tiādimāha.
And that impingement is not like an impediment to the object, as in the case of a fault or repulsion; rather, to show that it is merely the impinging upon the object as appropriate, for the manifestation of the object's essence, without merely knowing it, like a bee extracting nectar from lotus flowers, it says, "And here, touching," and so on.
Sự tiếp xúc đó không phải là sự quấy nhiễu đối tượng như sự va chạm của lỗi lầm, mà là sự tiếp xúc với đối tượng để làm cho vị của đối tượng hiển lộ, không chỉ dừng lại ở việc biết đối tượng, giống như con ong lấy mật hoa từ bông sen, để chỉ ra điều đó, ngài nói "phusanañcetthā" và tiếp theo.
‘‘Āhaccā’’ti āhanitvā sampāpuṇitvā.
"Having struck" means having struck, having reached.
"Āhaccā" có nghĩa là va chạm, đạt đến.
‘‘Upahaccā’’ti tasseva vevacanaṃ.
"Having impacted" is a synonym for that same word.
"Upahaccā" là từ đồng nghĩa của từ đó.
Ayamattho kathaṃ pākaṭoti āha ‘‘yato’’tiādiṃ.
To clarify how this meaning is evident, it begins by saying "since" (yato) and so on.
Ý nghĩa này hiển nhiên như thế nào? Ngài nói "yato" và tiếp theo.
Tattha ‘‘yato’’ti yaṃ kāraṇā.
Therein, "since" refers to "due to which cause."
Ở đây, "yato" có nghĩa là vì lý do gì.
‘‘Tadanubhavantī’’ti taṃ ārammaṇa rasaṃ anubhavantī, vedanā pātubhavati, vedanā pātubhāvaṃ disvā ārammaṇapphusanaṃ ñāṇe pākaṭaṃ hotīti adhippāyo.
"Experiencing that" means experiencing the essence of that object, feeling (vedanā) manifests; seeing the manifestation of feeling, the contact with the object becomes evident to knowledge – this is the intention.
"Tadanubhavantī" có nghĩa là thọ hưởng vị của đối tượng đó, thọ (vedanā) hiển lộ, khi thấy thọ hiển lộ, sự tiếp xúc với đối tượng trở nên rõ ràng trong trí tuệ, đó là ý nghĩa.
Svāyaṃ phusana lakkhaṇo, saṅghaṭṭanaraso, sannipātapaccupaṭṭhāno, āpātā gatavisaya padaṭṭhāno.
This contact has the characteristic of touching, the function of impinging, the manifestation as convergence, and the proximate cause of an object that has come within range.
Xúc này có đặc tướng là tiếp xúc, phận sự là va chạm, biểu hiện là sự hội tụ, nhân cận là đối tượng đến với sự va chạm.
Tattha sannipāto nāma tiṇṇaṃ tiṇṇaṃ dvārā rammaṇa viññāṇānaṃ saṅgati samāgamo samodhānaṃ.
Therein, convergence (sannipāto) refers to the meeting, coming together, and combination of the three: door, object, and consciousness.
Ở đây, sự hội tụ (sannipāta) là sự kết hợp, sự gặp gỡ, sự hòa hợp của ba (căn, cảnh, thức).
Tathāhi vuttaṃ.
Thus, it is said:
Như đã nói:
Cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhu viññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso tiādi.
"Depending on the eye and forms, eye-consciousness arises; the convergence of the three is contact (phassa)," and so on.
Nương vào mắt và các sắc, nhãn thức sanh khởi, sự hội tụ của ba là xúc, v.v...
‘‘Saṅghaṭṭanaraso’’ti ārammaṇe sammadeva ghaṭṭana kicco.
"The function of impinging" means its proper action is to impinge upon the object.
"Saṅghaṭṭanaraso" có nghĩa là phận sự va chạm đúng đắn với đối tượng.
Saṅghaṭṭana kiccattā eva tiṇṇaṃ sannipāto hutvā dhamma cintāñāṇassa paṭimukhaṃ upaṭṭhāti pakāsatīti.
Because its function is to impinge, it becomes the convergence of the three and presents itself prominently to the knowledge of investigating phenomena.
Vì có phận sự va chạm, nên nó là sự hội tụ của ba và hiển lộ rõ ràng trước trí tuệ tư duy pháp.
‘‘Sannipāta paccupaṭṭhāno’’.
"Manifestation as convergence."
"Sannipāta paccupaṭṭhāno" (biểu hiện là sự hội tụ).
Paccupaṭṭhānanti vā paññāṇaṃ vuccati dhajorathassa paññāṇanti ettha viya.
Manifestation (paccupaṭṭhānaṃ) also means recognition, as in "the recognition of the banner-chariot."
Paccupaṭṭhāna cũng được gọi là paññāṇa (sự nhận biết), như trong câu "dhajorathassa paññāṇaṃ" (sự nhận biết của xe cờ).
Sannipātākāro paccupaṭṭhānaṃ yassāti sannipātapaccupaṭṭhāno.
That which has the appearance of convergence as its manifestation is "manifestation as convergence."
Sannipātapaccupaṭṭhāno là cái có biểu hiện là trạng thái hội tụ.
Vedanāpaccu paṭṭhāno vā.
Or, manifestation as feeling.
Hoặc biểu hiện là thọ (vedanā).
Dhūmoviya aggissa.
Like smoke is of fire.
Như khói là biểu hiện của lửa.
Vedanāphalaṃ paccupaṭṭhānaṃ yassāti viggaho.
The analysis is: that which has the result of feeling as its manifestation.
Phân tích từ là cái có quả của thọ là biểu hiện.
Aṭṭhasāliniyaṃ pana kasmā panettha phasso pathamaṃ vutto tipucchitvā mahāaṭṭhakathā vādotāva dassito.
In the Aṭṭhasālinī, however, after asking "Why is contact mentioned first here?", the view of the Great Commentary is first presented:
Trong Aṭṭhasālinī, sau khi hỏi tại sao xúc được nói đến đầu tiên ở đây, quan điểm của Đại Chú Giải (Mahāaṭṭhakathā) đã được trình bày.
Cittassa pathamābhinipātattā.
Because of the mind's initial engagement.
Vì tâm là sự tiếp cận đầu tiên.
Ārammaṇasmiñhi cittassa pathamābhinipāto hutvā phasso ārammaṇaṃ phusamāno uppajjati.
For when the mind initially engages with the object, contact arises, touching the object.
Thật vậy, khi tâm tiếp cận đối tượng lần đầu tiên, xúc sanh khởi bằng cách tiếp xúc với đối tượng.
Tasmā pathamaṃ vutto.
Therefore, it is mentioned first.
Do đó, nó được nói đến đầu tiên.
Phassena phussitvā vedanāya vedayati.
Having been contacted by contact, one feels by feeling.
Sau khi tiếp xúc bằng xúc, nó thọ hưởng bằng thọ.
Saññāya sañjānāti.
One perceives by perception.
Nó nhận biết bằng tưởng.
Cetanāya cetati.
One wills by volition.
Nó tác ý bằng tư.
Tena vuttaṃ phuṭṭho bhikkhave vedeti, phuṭṭho sañjānāti, phuṭṭho cetetīti.
Therefore it is said: "Being contacted, bhikkhus, one feels; being contacted, one perceives; being contacted, one wills."
Do đó, đã nói: "Này các Tỳ-khưu, khi được xúc chạm, người ta thọ hưởng; khi được xúc chạm, người ta nhận biết; khi được xúc chạm, người ta tác ý."
Api ca ayaṃ phasso nāma yathāpāsādaṃ patvā thambho nāma sesadabba sambhārānaṃ balavapaccayo.
Moreover, this contact is like a pillar that, having reached the palace, is a powerful condition for the other building materials.
Hơn nữa, xúc này giống như một cây cột sau khi dựng lên một tòa nhà, là một yếu tố mạnh mẽ cho các vật liệu khác.
Evameva sahajāta sampayutta dhammānaṃ balava paccayo hoti.
Just so, it is a powerful condition for co-arisen and associated phenomena.
Cũng vậy, nó là yếu tố mạnh mẽ cho các pháp đồng sanh và tương ưng.
Tasmā pathamaṃ vuttoti.
Therefore, it is mentioned first.
Do đó, nó được nói đến đầu tiên.
Saṅgahakārena pana idaṃ pana akāraṇaṃ, ekakkhaṇasmiñhi uppanna dhammānaṃ ayaṃ pathamaṃ uppanno ayaṃ pacchāti idaṃ vattuṃ na labbhā.
But the Compilers stated that "this is not a reason, for it is not possible to say, 'this arose first, this arose later' concerning phenomena that arise in a single moment.
Tuy nhiên, tác giả của Tập Yếu (Saṅgahakāra) nói rằng điều này không có lý do, vì không thể nói rằng trong các pháp sanh khởi cùng một sát-na, cái này sanh trước, cái kia sanh sau.
Balavapaccayabhāvepi phassassakāraṇaṃ na dissatīti evaṃ taṃ vādaṃ paṭikkhipetvā idaṃ vuttaṃ desanā vāreneva phasso pathamaṃ vuttoti.
Even in the case of being a powerful condition, no reason for contact is seen," and thus rejecting that view, it was said: "Contact is mentioned first merely by way of the discourse order."
Ngay cả trong trường hợp xúc là nhân duyên mạnh mẽ, cũng không thấy lý do, và như vậy, bác bỏ quan điểm đó, ngài đã nói rằng xúc được nói đến đầu tiên chỉ theo thứ tự thuyết giảng.
Tattha ‘‘desanāvāre nevā’’ti desanakkameneva, tato aññaṃ kāraṇaṃ natthīti adhippāyo.
Therein, "merely by way of the discourse order" means just by the order of teaching; there is no other reason – this is the intention.
Ở đây, "desanāvāre nevā" có nghĩa là chỉ theo thứ tự thuyết giảng, không có lý do nào khác.
Tesu pana dvīsu vādesu mahāaṭṭhakathā vādo eva yutto.
Of these two views, however, the view of the Great Commentary is indeed appropriate.
Trong hai quan điểm đó, quan điểm của Đại Chú Giải là hợp lý hơn.
Yañhi tattha vuttaṃ cittassa pathamābhinipāto hutvāti.
For what was stated there: "having become the mind's initial engagement."
Vì điều đã nói ở đó là "khi tâm tiếp cận lần đầu tiên".
Tattha pathamābhinipātoti idaṃ kiccappadhānattā vuttaṃ.
Therein, "initial engagement" is said because of the prominence of its function.
Ở đây, "pathamābhinipāto" (tiếp cận lần đầu tiên) được nói đến vì sự ưu việt của phận sự.
Na panaññehi cetasikehi vinā visuṃ pathamaṃ uppannattā.
Not because it arises first alone, without other mental factors.
Chứ không phải vì nó sanh khởi riêng biệt trước các tâm sở khác.
Yathā taṃ ye keci bhikkhave dhammā akusalā akusalabhāgiyā akusalapakkhikā.
Just as in this Sutta: "Whatever unwholesome phenomena, bhikkhus, belong to the unwholesome, are on the side of the unwholesome,
Giống như trong kinh này: "Này các Tỳ-khưu, bất cứ pháp nào là bất thiện, thuộc về bất thiện, thuộc phe bất thiện,
Sabbe te manopubbaṅgamā, mano tesaṃ dhammānaṃ pathamaṃ uppajjatīti imasmiṃ sutte kiccappadhānattā mano tesaṃ dhammānaṃ pathamaṃ uppajjatīti vuttaṃ.
all of them are mind-preceded; mind arises first for those phenomena"— it is said "mind arises first for those phenomena" because of the prominence of its function.
tất cả những pháp đó đều do ý dẫn đầu, ý sanh khởi trước những pháp đó," ở đây, "ý sanh khởi trước những pháp đó" được nói đến vì sự ưu việt của phận sự.
Na pana sabbacetasikehi vinā visuṃ pathamaṃ uppannattāti daṭṭhabbaṃ.
It should not be understood as arising first alone, without all other mental factors.
Chứ không phải vì nó sanh khởi riêng biệt trước tất cả các tâm sở, điều đó phải được hiểu.
Balavapaccaya bhāvepi phassassakāraṇaṃ dissatiyeva.
Even in the case of being a powerful condition, a reason for contact is indeed seen.
Lý do xúc là nhân duyên mạnh mẽ cũng được thấy.
Phassohetu phasso paccayo vedanākkhandhassa paññā panāya.
For it is said: "Contact is a cause, contact is a condition for the manifestation of the aggregate of feeling.
Vì xúc là nhân, xúc là duyên cho sự nhận biết của uẩn thọ.
Phasso hetu phasso paccayo saññākkhandhassa paññā nāya.
Contact is a cause, contact is a condition for the manifestation of the aggregate of perception.
Xúc là nhân, xúc là duyên cho sự nhận biết của uẩn tưởng.
Phasso hetu phasso paccayo saṅkhārakkhandhassa paññāpanāyāti hi vuttaṃ.
Contact is a cause, contact is a condition for the manifestation of the aggregate of mental formations."
Xúc là nhân, xúc là duyên cho sự nhận biết của uẩn hành, như đã nói.
Tasmā sabbesaṃ cetasikānaṃ dhammānaṃ phassappadhānattā eva phassa balavapaccayattā eva ca phasso pathamaṃ vuttoti daṭṭhabbaṃ.
Therefore, it should be understood that contact is mentioned first precisely because of the predominance of contact among all mental factors, and because contact is a powerful condition.
Do đó, phải hiểu rằng xúc được nói đến đầu tiên là do sự ưu việt của xúc trong tất cả các tâm sở và do xúc là nhân duyên mạnh mẽ.
Ettha ca cittaṃ ārammaṇa vijānanaṭṭhena phassādīnaṃ sabbacetasika dhammānaṃ pubbaṅgamaṃ hoti, padhānaṃ, jeṭṭhakaṃ.
And here, the mind is the forerunner, the chief, the foremost of contact and all mental phenomena by way of knowing the object.
Ở đây, tâm là cái dẫn đầu, là chính yếu, là tối thượng của xúc và tất cả các tâm sở khác theo nghĩa nhận biết đối tượng.
Phasso pana ārammaṇa saṅghaṭṭanaṭṭhena sabbesaṃ cetasika dhammānaṃ pubbaṅgamo hoti, padhāno, jeṭṭhakoti ayaṃ dvinnaṃ visesoti.
But contact is the forerunner, the chief, the foremost of all mental factors by way of impinging upon the object – this is the difference between the two.
Còn xúc là cái dẫn đầu, là chính yếu, là tối thượng của tất cả các tâm sở theo nghĩa va chạm đối tượng, đây là sự khác biệt giữa hai cái.
Ettha codako phusanaṃ nāma sappaṭigharūpānaṃ eva kiccanti maññamāno ‘‘nanucā’’tiādinā codeti.
Here, the questioner, thinking that touching is only the function of phenomena with resistance, raises the objection with "but is it not?" and so on.
Ở đây, người chất vấn, nghĩ rằng sự tiếp xúc chỉ là phận sự của các sắc có đối ngại, đã chất vấn bằng cách nói "nanucā" và tiếp theo.
‘‘Nanucā’’ti codedhīti dīpeti.
"But is it not?" signifies an objection.
"Nanucā" chỉ ra rằng đó là một câu hỏi.
‘‘Appaṭighasabhāvā’’ti hetuvisesanaṃ.
"Of non-resistant nature" is a special qualification of the cause.
"Appaṭighasabhāvā" là đặc tính của nguyên nhân.
‘‘Kiñcī’’ti kiñcivatthuṃ.
"Anything" means any object.
"Kiñcī" là bất cứ vật gì.
Ayaṃ pana phasso.
This contact, however,
Tuy nhiên, xúc này
‘‘Cittassa vikārā pattiṃ’’ti calana kampana thambhana jeguccha bhaya tāsa chambhitattā divasena vikārā pajjanaṃ.
"The mind's attainment of alteration" means the mind's becoming altered by way of agitation, tremor, rigidity, disgust, fear, terror, trembling, and so on.
"Cittassa vikārā pattiṃ" (sự biến đổi của tâm) là sự sanh khởi của các biến đổi như rung động, chấn động, cứng đờ, ghê tởm, sợ hãi, kinh hoàng.
‘‘Vedanā visesuppattiṃ’’ti sukhavedanīyaṃ phassaṃ paṭicca sukhavedanā, dukkhavedanīyaṃ phassaṃ paṭicca dukkha vedanātiādinā nayena phassa visesānurūpaṃ vedanā visesuppattiṃ sādheti.
"The arising of distinct feelings" validates the arising of distinct feelings in accordance with the distinctions of contact, for instance, pleasant feeling arises in dependence on pleasant contact, painful feeling in dependence on painful contact, and so on.
"Vedanā visesuppattiṃ" (sự sanh khởi của các loại thọ đặc biệt) là sự tạo ra các loại thọ đặc biệt phù hợp với các loại xúc đặc biệt, theo cách: nương vào xúc đáng thọ lạc, thọ lạc sanh khởi; nương vào xúc đáng thọ khổ, thọ khổ sanh khởi, v.v...
Ettha ca phusanaṃ nāma duvidhaṃ rūpapphusanaṃ, nāmapphusana, nti.
And here, touching is of two kinds: material touching and mental touching.
Ở đây, sự tiếp xúc có hai loại: sự tiếp xúc của sắc và sự tiếp xúc của danh.
Tattha rūpapphusanaṃ nāma phoṭṭhabba dhātūnaṃ kiccaṃ.
Therein, material touching is the function of the tangible elements.
Trong đó, sự tiếp xúc của sắc là phận sự của các xúc giác.
Nāmapphusanaṃ duvidhaṃ phassapphusanaṃ, ñāṇapphusana, nti.
Mental touching is of two kinds: contact-touching and knowledge-touching.
Sự tiếp xúc của danh có hai loại: sự tiếp xúc của xúc (phassa) và sự tiếp xúc của trí tuệ (ñāṇa).
Tattha ñāṇapphusanaṃ nāma ñāṇappaṭivedho.
Therein, knowledge-touching is the penetration of knowledge.
Trong đó, sự tiếp xúc của trí tuệ là sự thấu hiểu bằng trí tuệ.
Api ca jhānamagga phala nibbānānaṃ paṭilābhopi phusananti vuccati.
Moreover, the attainment of jhāna, path, fruition, and Nibbāna is also called "touching."
Hơn nữa, sự thành tựu thiền, đạo, quả, Niết-bàn cũng được gọi là sự tiếp xúc.
Phusanti dhīrā nibbānaṃ.
"The wise touch Nibbāna,
"Bậc trí tiếp xúc Niết-bàn,
Yogakkhemaṃ anuttaraṃ.
The unexcelled security from bondage.
Sự an ổn tối thượng."
Phusāmi nekkhamaṃ sukhaṃ.
I touch the bliss of renunciation,
"Tôi tiếp xúc sự lạc của xuất ly,
Aputhujjana sevitanti-ādīsu.
Not served by ordinary people" — in these and similar statements.
Không được phàm phu ưa thích," v.v...
Idaṃ upamā mattaṃ siyā, kassaci manda paññassāti adhippāyo.
This might be merely an analogy for someone of dull wisdom – this is the intention.
Điều này có thể chỉ là một sự ví von cho một số người kém trí tuệ, đó là ý nghĩa.
‘‘Ida’’nti kheḷuppāda vacanaṃ.
"This" refers to the saying about the production of saliva.
"Idaṃ" là lời nói về sự sanh khởi của nước bọt.
Viññussa pana atipākaṭa phassa nidassanena appākaṭa phassa vibhāvanaṃ yuttameva.
For the discerning, however, illustrating subtle contact through an extremely evident example of contact is indeed appropriate.
Tuy nhiên, đối với người có trí tuệ, việc giải thích sự tiếp xúc không rõ ràng bằng một ví dụ về sự tiếp xúc rất rõ ràng là hợp lý.
Tenāha ‘‘atipākaṭāya panā’’tiādiṃ.
Therefore, it says, "But due to its extreme clarity," and so on.
Do đó, ngài nói "atipākaṭāya panā" và tiếp theo.
93. Kukkuccavacanatthe.
93. In the meaning of the word 'kukkucca' (remorse).
93. Về ý nghĩa của từ “hối hận” (kukkucca).
‘‘Kiriyā kataṃ’’ti kata saddassabhāva sādhanamāha.
"A deed done"—explains the instrumental case of the word 'kata'.
“Đã làm việc” (kiriyā kataṃ) nói về cách hình thành từ ‘kata’ (đã làm).
Evaṃ vacanatthaṃ dassetvā abhidheyyatthaṃ dassento ‘‘atthato panā’’tiādimāha.
Having thus shown the etymological meaning, it begins with "but in reality" and so on, to show the referential meaning.
Sau khi trình bày ý nghĩa của từ như vậy, để trình bày ý nghĩa của đối tượng, nó nói “atthato panā” (nhưng về ý nghĩa), v.v.
‘‘Anusocana vasenā’’ti pacchā punappunaṃ cittasantāpavasena.
"By way of lamenting"—meaning by way of repeated mental torment afterwards.
“Do sự hối tiếc” (anusocana vasena) có nghĩa là, do sự phiền não của tâm lặp đi lặp lại sau đó.
So kukatanti vuccatīti sambandho.
That is called 'kukatā' (wrong action)—this is the connection.
Người đó được gọi là đã làm điều sai trái (kukatanti vuccati) – đây là sự liên kết.
‘‘Kusala dhammesū’’ti puñña kiriyavatthu dhammesu citta pariyādānāya eva saṃvattati.
"Regarding wholesome dhammas"—it leads to the exhaustion of the mind concerning objects of meritorious deeds.
“Trong các pháp thiện” (kusala dhammesu) có nghĩa là, trong các pháp là đối tượng của việc làm phước, nó chỉ dẫn đến sự kiệt quệ của tâm.
Kukkucca samaṅgī puggalo puññakammaṃ karontopi citta sukhaṃ na labhati.
A person afflicted with kukkucca does not find mental happiness even while performing meritorious deeds.
Người có sự hối hận (kukkucca samaṅgī puggalo), dù đang làm việc phước, cũng không đạt được sự an lạc của tâm.
Bahujana majjhe vasitvā nānākiccāni karonto nānā tiracchāna kathaṃ kathento citta sukhaṃ labhati.
Residing among many people, performing various tasks, and speaking various animal-like talks, one finds mental happiness.
Người ở giữa nhiều người, làm nhiều việc khác nhau, nói nhiều chuyện tầm phào, thì đạt được sự an lạc của tâm.
Tadā tassa puññakamma karaṇatthāya cittaṃ pariyādīyati, parikkhiyyati.
Then, for the purpose of performing meritorious deeds, one's mind becomes exhausted, worn out.
Khi đó, tâm của người ấy bị kiệt quệ, bị hao mòn vì việc làm phước.
Cittavasaṃ gacchanto vicarati.
One wanders, being controlled by the mind.
Người ấy hành động theo ý muốn của tâm.
Evaṃ citta pariyādānāya eva saṃvattati.
Thus, it leads to the exhaustion of the mind.
Như vậy, nó chỉ dẫn đến sự kiệt quệ của tâm.
‘‘Aṭṭhakathāyaṃ’’ti aṭṭhasāliniyaṃ.
"In the Commentary"—meaning in the Aṭṭhasālinī.
“Trong Chú giải” (aṭṭhakathāyaṃ) là trong Aṭṭhasālinī.
‘‘Katā katassa sāvajjānavajjassā’’ti pubbe katassa sāvajjakammassa, akatassa anavajja kammassa.
"Of done and undone, blameable and blameless"—of blameable actions done previously, and blameless actions not done.
“Về việc đã làm và chưa làm, có tội và không tội” (katā katassa sāvajjānavajjassā) là về hành động có tội đã làm trước đây và hành động không tội chưa làm.
Kammatthesāmivacanaṃ.
The genitive case expresses the object.
Đây là sở hữu cách (sāmivacanaṃ) theo nghĩa hành động (kammatthe).
‘‘Abhimukhagamanaṃ’’ti ārammaṇa karaṇavasena cittassa abhimukhappavattanaṃ.
"Going towards" means the mind's occurrence towards an object by way of making it an object.
“Hướng về” (abhimukhagamanaṃ) là sự vận hành của tâm hướng về đối tượng.
Etena paṭimukhaṃ saraṇaṃ cintanaṃ paṭisāroti dasseti.
By this, it shows that "paṭisāra" means to reflect, to contemplate facing it.
Điều này cho thấy rằng sự nhớ lại và suy nghĩ đối diện được gọi là sự hối tiếc (paṭisāro).
‘‘Akataṃ na karotī’’ti akataṃ kātuṃ na sakkotīti adhippāyo.
"Does not do what is not done"—the intention is that it cannot do what is not done.
“Không làm điều chưa làm” (akataṃ na karotī) có nghĩa là, không thể làm điều chưa làm.
Evaṃ kataṃ na karotīti etthapi.
The same applies to "does not do what is done."
Tương tự như vậy với “không làm điều đã làm” (kataṃ na karotī).
‘‘Virūpo’’ti vībhaccho asobhaṇo.
"Ugly" means disgusting, unlovely.
“Xấu xí” (virūpo) là ghê tởm, không đẹp.
‘‘Kucchito’’ti garahitabbo.
"Reprehensible" means to be censured.
“Đáng chê trách” (kucchito) là đáng bị chỉ trích.
Nanu pubbe cittuppādo kucchitoti vutto.
Wasn't it said earlier that the thought-moment is reprehensible?
Chẳng phải trước đây đã nói rằng tâm sinh khởi (cittuppādo) là đáng chê trách sao?
Aṭṭhakathāyaṃ pana vippaṭisāro kucchitoti vutto.
But in the Commentary, 'vippaṭisāra' (regret) is said to be reprehensible.
Nhưng trong Chú giải lại nói rằng sự hối hận (vippaṭisāro) là đáng chê trách.
Ubhayametaṃ na sametīti.
These two do not agree.
Cả hai điều này không phù hợp.
No na sameti, aññathānu papattitoti dassetuṃ ‘‘ettha cā’’tiādimāha.
No, they do not disagree; it is an unavoidable implication, to show this, it begins with "and here" and so on.
Không, chúng không không phù hợp, để trình bày rằng chúng không thể được giải thích khác, nó nói “ettha cā” (và ở đây), v.v.
‘‘Yena ca kāraṇenā’’ti katākataṃ paṭicca niratthaka cittappavatti kāraṇena.
"And by which reason"—meaning by the reason of useless mental activity regarding what is done and not done.
“Do nguyên nhân nào” (yena ca kāraṇenā) là do nguyên nhân của sự vận hành tâm vô ích liên quan đến điều đã làm và chưa làm.
So cittuppādova kukatapade gahetuṃ yutto, navibhāvaniyaṃ viya katākata duccarita sucaritanti adhippāyo.
That very thought-moment is suitable to be taken as 'kukatā' (wrong action), not as the bad and good conduct of what is done and not done, as in the Vibhāvanī, is the intention.
Ý nghĩa là, chính tâm sinh khởi đó nên được nắm giữ trong từ “kukatapa” (điều sai trái), không giống như trong Vibhāvanī, nơi nói về hành vi thiện và ác đã làm và chưa làm.
Nanu vibhāvaniyampi so cittuppādova upacāra nayena gahitoti ce.
If it is asked whether that thought-moment is taken metaphorically even in the Vibhāvanī?
Nếu nói rằng trong Vibhāvanī, chính tâm sinh khởi đó cũng được nắm giữ theo cách ẩn dụ (upacāra naya), thì sao?
Yutti vasena ca aṭṭhakathāgamena ca mukhyato siddhe sati, kiṃ upacāra nayena.
When it is primarily established by reason and by the tradition of the Commentary, what need is there for a metaphorical interpretation?
Khi điều đó đã được chứng minh một cách chính yếu theo lý lẽ và theo truyền thống chú giải, thì cần gì cách ẩn dụ?
Tenāha ‘‘vibhāvaniyaṃ panā’’tiādiṃ.
Therefore, it says "but in the Vibhāvanī" and so on.
Vì thế, nó nói “vibhāvaniyaṃ panā” (nhưng trong Vibhāvanī), v.v.
Kukatassabhāvo kukkuccaṃ, akārassa ukāraṃ katvāti ayaṃ aṭṭhakathānayo.
The nature of 'kukatā' is 'kukkucca', by changing the 'a' sound to 'u'—this is the method of the Commentary.
Bản chất của điều sai trái là hối hận (kukkucca), bằng cách biến chữ ‘a’ thành ‘u’ – đây là phương pháp của Chú giải.
Idāni saddasatthanayena aparaṃ vacanatthañca adhippāyatthañca dassetuṃ ‘‘api cā’’tiādi āraddhaṃ.
Now, to show another etymological meaning and intended meaning according to the science of grammar, it begins with "moreover" and so on.
Bây giờ, để trình bày một ý nghĩa khác của từ và ý nghĩa dự định theo ngữ pháp học, nó bắt đầu bằng “api cā” (hơn nữa), v.v.
Tattha ‘‘dhātupāṭhesū’’ti akkharadhātuppakāsanesu nirutti pāṭhesu.
Therein, "in the dhātupāṭha" means in the vocabularies of roots, in the grammatical texts.
Trong đó, “trong các bộ sưu tập gốc” (dhātupāṭhesū) là trong các bộ sưu tập ngữ nguyên, trong các bộ sưu tập từ điển.
Paṭhantiyeva, no na paṭhanti.
They read, they do not not read.
Họ đọc, không phải là không đọc.
Te ca atthā cetaso vippaṭisāro mano vilekhoti evaṃ pāḷiyaṃ vuttehi kukkuccapariyāyehi samentiyeva.
And those meanings agree with the synonyms of kukkucca mentioned in the Pāli, such as 'cetaso vippaṭisāro' (mental regret) and 'mano vilekho' (mental scratch/agitation).
Và những ý nghĩa đó phù hợp với các từ đồng nghĩa của hối hận (kukkucca) đã được nói trong Pāḷi như “sự hối hận trong tâm” (cetaso vippaṭisāro), “sự phiền não của tâm” (mano vilekho).
Tasmā ayaṃ aparonayo idha avassaṃ vattabbo yevāti dīpeti.
Therefore, it suggests that this other method must necessarily be mentioned here.
Vì vậy, nó chỉ ra rằng phương pháp khác này nhất định phải được nói ở đây.
Vippaṭi sāripuggalo ca taṃ taṃ puññakammaṃ karontopi vippaṭi sāragginā dayhamāna citto puññakamme cittappasādaṃ nalabhati.
And a person experiencing regret, even while performing meritorious deeds, has a mind consumed by the fire of regret and does not find mental clarity in meritorious deeds.
Và người hối hận (vippaṭi sāripuggalo), dù đang làm các việc phước đó, nhưng với tâm bị thiêu đốt bởi ngọn lửa hối hận, không đạt được sự thanh tịnh của tâm trong việc làm phước.
Citta sukhaṃ na vindati.
Does not experience mental happiness.
Không tìm thấy sự an lạc của tâm.
Kiṃ iminā kammenāti taṃ pahāya yattha citta sukhaṃ vindati, tattha vicarati.
"What is the use of this action?" he asks, and abandoning it, he goes where he finds mental happiness.
“Việc làm này có ích gì?” (kiṃ iminā kammenā) – bỏ nó đi, người ấy hành động ở nơi mà tìm thấy sự an lạc của tâm.
Evaṃ vippaṭisāro puññakammato saṅkocanaṃ nāma hotīti.
Thus, regret causes withdrawal from meritorious actions.
Như vậy, sự hối hận được gọi là sự co rút khỏi việc làm phước.
Kilesasallikhanaṃ nāma santuṭṭhi sallekhappaṭipattiyaṃ ṭhitassa tadaṅgappahānādivasena taṃ taṃ kilesappahānaṃ vuccati.
"Scraping away defilements" refers to the abandonment of various defilements by way of temporary abandonment, etc., for one who is established in the practice of contentment and austerity.
“Gọt giũa phiền não” (kilesasallikhanaṃ) được nói đến là sự đoạn trừ phiền não đó, v.v., theo cách đoạn trừ từng phần (tadaṅgappahāna), đối với người đang thực hành sự tri túc và gọt giũa phiền não.
‘‘Anutthunanākārenā’’ti punappunaṃ vilapanākārena.
"By way of repeatedly wailing" means by way of lamenting again and again.
“Theo cách than vãn lặp đi lặp lại” (anutthunanākārenā) là theo cách than khóc lặp đi lặp lại.
Saṅkocatīti vatvā tassa ubhayaṃ atthaṃ dassento ‘‘kusalakamma samādāne’’tiādimāha.
Having said "it contracts," he shows both meanings by "in undertaking wholesome actions" and so on.
Sau khi nói “co rút lại” (saṅkocatīti), để trình bày cả hai ý nghĩa của nó, nó nói “kusalakamma samādāne” (trong việc thực hành thiện nghiệp), v.v.
Namitumpi na deti.
It does not even allow one to incline towards it.
Nó thậm chí không cho phép cúi đầu.
Kuto samādātuṃ vā vaḍḍhetuṃ vā dassatīti adhippāyo.
How then would it allow one to undertake or develop it? is the intention.
Ý nghĩa là, làm sao nó có thể cho phép thực hành hay phát triển?
‘‘Tanukaraṇenā’’ti dubbalakaraṇena.
"By making thin" means by making weak.
“Bằng cách làm suy yếu” (tanukaraṇenā) là bằng cách làm cho yếu đi.
Visesanaṭṭhekaraṇa vacanaṃ.
The instrumental case is for emphasis.
Từ ‘karaṇa’ ở đây có nghĩa là đặc tính (visesanaṭṭhe).
‘‘So’’ti dhammasamūho.
"That" refers to the group of dhammas.
“Cái đó” (so) là tập hợp các pháp.
Taṃ pana kukkuccaṃ.
But that 'kukkucca'.
Còn cái hối hận đó (taṃ pana kukkuccaṃ).
Keci pana kukkuccaṃ paccuppanna sucarita duccaritā rammaṇampi anāgata sucarita duccaritā rammaṇampi kappenti.
Some people also conceive of kukkucca as having present good and bad conduct as its object, and future good and bad conduct as its object.
Một số người cho rằng hối hận cũng là đối tượng của hành vi thiện và ác hiện tại, và là đối tượng của hành vi thiện và ác vị lai.
Taṃ paṭikkhipanto ‘‘tenā’’tiādimāha.
Rejecting that, it says "therefore" and so on.
Để bác bỏ điều đó, nó nói “tenā” (vì thế), v.v.
Mahāniddesapāṭhe dvīhākārehi uppajjati kukkuccaṃ cetaso vippaṭisāro manovilekhoti pāṭho.
In the Mahāniddesa, the reading is "remorse, mental regret, mental vexation arises in two ways."
Trong kinh Mahāniddesa, sự hối hận (kukkuccaṃ), sự hối tiếc của tâm (cetaso vippaṭisāro), và sự dằn vặt tâm ý (manovilekho) phát sinh theo hai cách – đó là bài kệ.
‘‘Katattā cā’’ti akattabbassa katattā ca.
"And by having done" (means) by having done what should not have been done.
“Do đã làm” là do đã làm điều không nên làm.
‘‘Akatattā cā’’ti kattabbassa akatattā ca.
"And by not having done" (means) by not having done what should have been done.
“Do chưa làm” là do chưa làm điều nên làm.
Keci pana ayaṃ vippaṭisāro nāma kadāci kassaci kenaci kāraṇena pubbekata sucaritampi akata duccaritampi ārabbha uppajjati.
Some say that this called remorse sometimes arises in anyone, for any reason, regarding good deeds done in the past, or bad deeds not done.
Tuy nhiên, một số người nói rằng sự hối tiếc này đôi khi phát sinh trong tâm của một người nào đó vì một lý do nào đó, liên quan đến cả việc đã làm điều thiện trong quá khứ và việc chưa làm điều ác.
Ummattakasadisañhi puthujjana cittanti vadanti.
They say that the mind of an ordinary person is like that of a madman.
Họ nói rằng tâm của phàm phu giống như kẻ điên vậy.
Taṃ paṭikkhipanto ‘‘etenā’’tiādimāha.
Rejecting that, (the text) says, "by this," etc.
Để bác bỏ điều đó, ngài nói “bởi lẽ này” và tiếp tục.
So pana kesañci vāde vippaṭisāro nāma domanassaṃ hoti, na kukkuccanti adhippāyo.
The intention is that, in the view of some, remorse is mental pain (domanassa), not agitation (kukkucca).
Ý nghĩa là: trong quan điểm của một số người, sự hối tiếc là sự ưu phiền (domanassaṃ), không phải là sự hối hận (kukkuccaṃ).
Soca kho dvidhā bhāvo.
And that indeed is a twofold state.
Và điều đó có hai loại.
Apāyabhayena tajjīyanti tāsīyantīti apāyabhaya tajjitā.
They are threatened, they are terrified by the fear of woeful states, hence "threatened by the fear of woeful states."
Những người bị đe dọa, bị kinh hãi bởi nỗi sợ đọa xứ (apāya) được gọi là apāyabhaya tajjitā (bị nỗi sợ đọa xứ đe dọa).
‘‘Na aññesaṃ’’ti sucarita duccaritaṃ ajānantānaṃ amanasikarontānañca na hoti.
"Not for others" means it does not occur for those who do not know or do not reflect on good and bad conduct.
“Không phải những người khác” là không có ở những người không biết hoặc không chú tâm đến việc thiện và việc ác.
Kathaṃ viññāyatīti ce.
If it is asked, "How is this understood?"
Nếu hỏi: làm sao để biết?
Sucaritaduccarita nāmena anusocanākārassa dassitattāti vuttaṃ ‘‘akataṃ me’’tiādi.
(It is understood) because the manner of regretting good and bad conduct is shown, as stated in "I have not done," etc.
Thì đã nói “điều tôi chưa làm” v.v. vì đã chỉ ra cách thức than thở về việc thiện và việc ác.
Yāthāvamāno nāma seyyassa seyyo hamasmīti sadisassa sadisohamasmīti hīnassa hīnohamasmītiādinā pavatto bhūtamāno.
True conceit is a real conceit that arises as, "I am superior to the superior," "I am equal to the equal," "I am inferior to the inferior," and so on.
Yāthāvamāno (kiêu mạn đúng thực) là sự kiêu mạn chân thật phát sinh theo cách: “Tôi giỏi hơn người giỏi”, “Tôi bằng người bằng”, “Tôi kém hơn người kém” v.v.
Yañcakukkuccaṃ uppajjatīti sambandho.
And this kukkucca arises, is the connection.
Và kukkuccaṃ (hối hận) phát sinh – đó là sự liên kết.
‘‘Akatvā’’ti taṃ kalyāṇa kammaṃ akatvā.
"Not having done" means not having done that wholesome deed.
“Chưa làm” là chưa làm điều thiện nghiệp đó.
‘‘Katvā’’ti taṃ pāpakammaṃ katvā.
"Having done" means having done that unwholesome deed.
“Đã làm” là đã làm điều ác nghiệp đó.
Idaṃ pana pubbekatā katakāle eva ayāthāvaṃ hoti.
However, this is untrue only at the time of doing or not doing in the past.
Tuy nhiên, điều này là không đúng thực vào thời điểm đã làm việc trong quá khứ.
Anusocana kālepana yāthāvameva.
But at the time of regretting, it is true.
Nhưng vào thời điểm than thở thì lại đúng thực.
‘‘Hattha kukkuccaṃ’’ti ettha saṅkocanattho na labbhati.
Here, in "hand-kukkucca," the meaning of shrinking or contracting is not taken.
Trong cụm từ “hattha kukkuccaṃ” (sự hối hận của tay), ý nghĩa co rút không được chấp nhận.
Kucchita kiriyattho eva labbhati.
Only the meaning of blameworthy action is taken.
Chỉ chấp nhận ý nghĩa hành động xấu xa.
Hatthalolatāhi hattha kukkuccanti vuccati.
It is called hand-kukkucca because of the frivolity of hands.
Do sự lăng xăng của tay mà gọi là hattha kukkuccaṃ (sự hối hận của tay).
Pādalolatā ca pādakukkuccaṃ.
And foot-frivolity is foot-kukkucca.
Sự lăng xăng của chân là pādakukkuccaṃ (sự hối hận của chân).
Tenāha ‘‘asaṃyata kukkuccaṃ nāmā’’ti.
Therefore, it is said, "that which is called unrestrained kukkucca."
Vì thế, ngài nói “gọi là sự hối hận không chế ngự”.
Yaṃ pana kukkuccaṃ.
That which is kukkucca.
Còn về sự hối hận (kukkuccaṃ).
‘‘Taṃ’’ti taṃ vatthuṃ.
"That" refers to that object.
“Điều đó” là điều sự vật đó.
Kukkuccaṃ karontīti kukkuccāyantā.
Those who are doing kukkucca are "kukkuccāyantā."
Những người đang tạo ra sự hối hận được gọi là kukkuccāyantā (những người hối hận).
Nāmadhātu padañhetaṃ.
This is a nominal verb formation.
Đây là một danh từ động từ.
Kappati nu kho, na nu kho kappatīti evaṃ vinaya saṃsayaṃ uppādentāti attho.
The meaning is that they give rise to doubt in the Vinaya, thinking, "Is it allowable or not allowable?"
Ý nghĩa là: họ tạo ra sự nghi ngờ về giới luật theo cách “có được phép không, không được phép chăng?”
‘‘Kukkuccappakatatāyā’’ti kukkuccena apakatatāya abhibhūtatāya.
"By being naturally inclined to kukkucca" means by being overcome or overwhelmed by kukkucca.
“Do bị sự hối hận chi phối” là do bị sự hối hận làm cho hư hoại, bị lấn át.
‘‘Attano avisaye’’ti āṇācakkaṭhāne.
"In one's own sphere" refers to the place of authority.
“Trong phạm vi không thuộc về mình” là trong vị trí của bánh xe quyền lực.
Āṇācakka sāmino buddhassavisayattā attano sāvaka bhūtassa avisayeti attho.
The meaning is that it is not within the sphere of the Buddha, the owner of the wheel of authority, and thus not within the sphere of his disciple.
Ý nghĩa là: vì thuộc về phạm vi của Đức Phật, bậc chủ nhân của bánh xe quyền lực, nên không thuộc về phạm vi của đệ tử Ngài.
Ye pana karontiyeva kukkuccāyantā pīti adhippāyo.
The intention is, "even those who are doing it are still experiencing kukkucca."
Ý nghĩa là: những người đang làm thì cũng đang hối hận.
‘‘Āpattiṃ’’ti dukkaṭāpattiṃ.
"An offense" refers to an offense of wrong-doing (dukkata).
“Sự phạm lỗi” là dukkaṭāpatti (sự phạm lỗi tác ác).
120. Sobhaṇacetasikesu.
120. Among beautiful mental factors (sobhaṇa cetasikesu).
120. Trong các tâm sở tịnh hảo.
‘‘Tīsu khandhesu’’ti sīlakkhandha samādhikkhandha paññākkhandhesu ca.
"'In the three aggregates' means in the aggregate of morality (sīlakkhandha), the aggregate of concentration (samādhikkhandha), and the aggregate of wisdom (paññākkhandha)."
"Trong ba uẩn" là trong giới uẩn, định uẩn và tuệ uẩn.
‘‘Sammādiṭṭhi pacchimako’’ti sammādiṭṭhiyā pacchato anubandhakoti attho.
"'Sammādiṭṭhi pacchimako' means following after Right View."
"Chánh kiến là sau cùng" có nghĩa là "theo sau chánh kiến".
Sammādiṭṭhiyā parivā ramattoti vuttaṃ hoti.
It means that it is an attendant of Right View.
Có nghĩa là "là sự tùy tùng của chánh kiến".
‘‘Tasmiṃ asati pī’’ti dutīyajjhānika maggādīsu tasmiṃ sammāsaṅkappe asantepi.
"'Tasmiṃ asati pī' means even without that Right Intention (sammāsaṅkappa) in the paths of the second jhāna and so on."
"Ngay cả khi không có nó" là ngay cả khi không có chánh tư duy ấy trong các đạo thiền thứ hai, v.v.
‘‘Sīlasamādhikkhandha dhammesu panā’’ti ‘sammāvācā, sammākammanto, sammāājīvo,ti ime tayo dhammā sīlakkhandha dhammā nāma.
"'Sīlasamādhikkhandha dhammesu panā' means 'Right Speech (sammāvācā), Right Action (sammākammanto), Right Livelihood (sammāājīvo)'—these three are called the mental states of the aggregate of morality."
"Tuy nhiên, trong các pháp thuộc giới uẩn và định uẩn" – "chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng" – ba pháp này được gọi là các pháp thuộc giới uẩn.
Sammā vāyāmo, sammāsati, sammāsamādhī,ti ime tayo dhammā samādhikkhandhā nāma.
"Right Effort (sammā vāyāmo), Right Mindfulness (sammāsati), Right Concentration (sammāsamādhī)'—these three are called the mental states of the aggregate of concentration."
"Chánh tinh tấn, chánh niệm, chánh định" – ba pháp này được gọi là các pháp thuộc định uẩn.
Imesu sīlakkhandha samādhikkhandhesu.
"In these aggregates of morality and concentration."
Trong các giới uẩn và định uẩn này.
‘‘Eko ekassa kiccaṃ na sādhetī’’ti tesu sammāvācā sammākammantassa kiccaṃ na sādheti.
"'Eko ekassa kiccaṃ na sādhetī' means Right Speech does not fulfill the function of Right Action.
"Một pháp không hoàn thành chức năng của một pháp khác" có nghĩa là chánh ngữ không hoàn thành chức năng của chánh nghiệp.
Sammā ājīvassa kiccaṃ na sādheti.
It does not fulfill the function of Right Livelihood.
Không hoàn thành chức năng của chánh mạng.
Sammākammanto ca sammāvācāya kiccaṃ na sādhetītiādinā sabbaṃ vattabbaṃ.
And Right Action does not fulfill the function of Right Speech, and so on—all this should be said.
Và chánh nghiệp không hoàn thành chức năng của chánh ngữ, v.v. – tất cả đều phải nói như vậy.
‘‘Sīlesu paripūrakāritā vasenā’’ti sīlappaṭipakkha dhammānaṃ samucchindakāritā vasenāti adhippāyo.
"'By way of fulfilling the precepts (sīlesu paripūrakāritā vasenā)'—the intention is by way of entirely cutting off the mental states opposed to morality."
"Theo cách hoàn thành đầy đủ trong giới" là theo ý nghĩa đoạn trừ hoàn toàn các pháp đối nghịch với giới.
Musāvāda virati musāvādameva pajahituṃ sakkoti.
"Abstinence from false speech can only abandon false speech."
Sự từ bỏ nói dối chỉ có thể đoạn trừ nói dối.
Na itarāni pisuṇavācādīnīti yojanā.
"It cannot abandon other things like malicious speech, and so on"—this is the connection.
Không thể đoạn trừ các pháp khác như nói lời chia rẽ, v.v. – đó là sự liên kết.
Ettha siyā.
Here, it might be said:
Ở đây có thể có câu hỏi.
Musāvādavirati nāma kusala dhammo hoti.
Abstinence from false speech is a wholesome mental state.
Sự từ bỏ nói dối là một pháp thiện.
Kusala dhammo ca nāma sabbassa akusala dhammassa paṭipakkho.
And a wholesome mental state is an opponent of all unwholesome mental states.
Và một pháp thiện là đối nghịch với tất cả các pháp bất thiện.
Ekasmimpi kusala dhamme uppajjamāne tasmiṃ santāne sabbāni akusalāni pajahituṃ sakkontīti vattabbāni.
It should be said that when even one wholesome mental state arises, it is able to abandon all unwholesome states in that continuum.
Khi một pháp thiện phát sinh, tất cả các pháp bất thiện trong dòng tâm thức đó đều có thể bị đoạn trừ – điều này phải được nói.
Atha ca pana musāvāda virati musāvādameva pajahituṃ sakkoti, na itarānīti vuttaṃ.
However, it is stated that abstinence from false speech can only abandon false speech, not others.
Tuy nhiên, đã nói rằng sự từ bỏ nói dối chỉ có thể đoạn trừ nói dối, không thể đoạn trừ các pháp khác.
Kathamidaṃ daṭṭhabbanti.
How should this be understood?
Điều này phải được hiểu như thế nào?
Vuccate.
It is explained.
Được nói rằng.
Pajahituṃ sakkotīti idaṃ pañcasu pahānesu tadaṅgappahāna vacanaṃ.
"Is able to abandon" – this is a statement regarding abandonment by substitution among the five kinds of abandonment.
“Có thể đoạn trừ” là lời nói về sự đoạn trừ từng phần (tadaṅgappahāna) trong năm sự đoạn trừ.
Tadaṅgappahānanti ca tena tena kusalaṅgena tassa tassa akusalaṅgassa pahānaṃ tadaṅgappahānaṃ nāma.
And abandonment by substitution is the name given to the abandonment of each specific unwholesome factor by each specific wholesome factor.
Và tadaṅgappahāna có nghĩa là sự đoạn trừ từng chi bất thiện bởi từng chi thiện.
Idaṃ vuttaṃ hoti, idha sappuriso pāṇātipātā paṭiviramāmītiādinā visuṃ visuṃ sikkhāpadāni samādiyitvā pāṇāti pātavirati saṅkhātena kusalaṅgena pāṇātipāta saṅkhātaṃ akusalaṅgaṃ pajahati.
This means that here, a virtuous person, having undertaken the precepts individually with phrases such as, "I abstain from the destruction of life," abandons the unwholesome factor known as the destruction of life by means of the wholesome factor known as abstinence from the destruction of life.
Điều này có nghĩa là, ở đây, bậc thiện nhân thọ trì từng giới riêng biệt với ý nghĩ “tôi sẽ tránh xa sát sanh” và các điều tương tự, rồi đoạn trừ chi bất thiện được gọi là sát sanh bằng chi thiện được gọi là sự tránh xa sát sanh.
Adinnādāna virati saṅkhātena kusalaṅgena adinnādāna saṅkhātaṃ akusalaṅgaṃ pajahatītiādinā vitthāretabbaṃ.
It should be elaborated in this manner: by the wholesome factor known as abstinence from taking what is not given, one abandons the unwholesome factor known as taking what is not given, and so forth.
Và phải giải thích rộng ra rằng: Đoạn trừ chi bất thiện được gọi là trộm cắp bằng chi thiện được gọi là sự tránh xa trộm cắp, v.v.
Ekasmimpi kusala dhamme uppajjamāne tasmiṃ santāne sabbāni akusalāni na uppajjantīti ettha pana anokāsattā eva na uppajjanti, na pahānattā.
When even a single wholesome quality arises in that mental continuum, all unwholesome qualities do not arise. Here, however, they do not arise due to lack of opportunity, not due to abandonment.
Ở đây, khi một thiện pháp phát sinh trong dòng tâm thức đó, tất cả các bất thiện pháp không phát sinh là do không có cơ hội, chứ không phải do đoạn trừ.
Na hi tasmiṃ santāne tasmiṃ khaṇe tāni akusalāni eva na uppajjanti.
For it is not only those unwholesome qualities that do not arise in that mental continuum at that moment.
Quả thật, trong dòng tâm thức đó, vào khoảnh khắc đó, không chỉ những bất thiện pháp đó không phát sinh.
Athakho sabbāni aññāni kusala cittāni ca na uppajjanti.
Rather, all other wholesome mental states also do not arise.
Mà tất cả các tâm thiện khác cũng không phát sinh.
Sabbāni abyākata cittāni ca na uppajjanti.
And all indeterminate mental states also do not arise.
Và tất cả các tâm vô ký cũng không phát sinh.
Tāni anokā sattā eva na uppajjanti.
These do not arise due to lack of opportunity.
Chúng không phát sinh là do không có cơ hội.
Na pahānattā na uppajjanti.
They do not arise due to abandonment.
Chúng không phát sinh không phải do sự đoạn trừ.
Tadaṅgappahānādi vasena pana pahānaṃ sandhāya idha pajahituṃ sakkoti-na sakkotīti vuttaṃ.
However, in reference to abandonment in terms of abandonment by substitution and so forth, it is stated here, "is able to abandon" and "is not able to abandon."
Tuy nhiên, ở đây, “có thể đoạn trừ – không thể đoạn trừ” được nói đến là nhằm chỉ sự đoạn trừ theo nghĩa tadaṅgappahāna và các loại khác.
Ettāvatā tadaṅgappahānaṃ nāma supākaṭaṃ hoti.
Thus, abandonment by substitution becomes very clear.
Đến đây, tadaṅgappahāna trở nên rất rõ ràng.
Musāvāda virati musāvādameva pajahituṃ sakkoti.
Abstinence from false speech is able to abandon only false speech.
Sự tránh xa lời nói dối chỉ có thể đoạn trừ lời nói dối.
Na itarānīti idañca suṭṭhu upapannaṃ hotīti.
And not the others – this is very well established.
Và không phải những điều khác, điều này rất hợp lý.
‘‘Ettha cā’’tiādīsu kāyaṅgacopanatthāya vācaṅgacopanatthāya ca pavattāni kāyavacīco pana bhāgiyāni nāma.
In phrases such as "And here," those that occur for the purpose of suppressing bodily actions and suppressing verbal actions are called actions contributing to the suppression of bodily and verbal actions.
Trong các câu “Và ở đây” v.v., những điều được gọi là kāyavacīcopana bhāgiyāni (những phần thuộc về sự che đậy thân và khẩu) là những điều được thực hành để che đậy thân và che đậy khẩu.
Kāmāvacara kusalesveva viratiyo sandissanti.
Abstinences are found only in wholesome Kāmāvacara states.
Các virati (sự tránh xa) chỉ tương ứng trong các tâm thiện dục giới.
‘‘Kāmāvacara kusalesu pī’’ti niddhāraṇe bhummavacanaṃ.
The locative case in "even among Kāmāvacara wholesome states" is for determination.
“Cũng trong các tâm thiện dục giới” là cách nói định rõ trong trường hợp định rõ.
Kāmabhūmiyaṃ uppannesu eva kāmāvacara kusalesu sandissanti.
They are found only in Kāmāvacara wholesome states that arise in the sense-sphere realm.
Chúng chỉ tương ứng trong các tâm thiện dục giới phát sinh trong cõi dục giới.
Tividha kuhanavatthūni ca viramitabbavatthuṭṭhāneṭhitāni.
The three kinds of objects of deception are established in the position of things to be abstained from.
Và ba loại vatthu (đối tượng) của sự lừa dối được đặt ở vị trí của đối tượng cần tránh xa.
Ettha ca kuhanaṃ nāma vimhāpanaṃ lābhasakkāra silokatthāya manussānaṃ nānāmāyāsāṭheyya kammāni katvā acchariyabbhuta bhāvakaraṇanti vuttaṃ hoti.
Here, deception means performing various acts of trickery and deceit to astonish people and create a sense of wonder and amazement, all for the sake of gain, honor, and fame.
Ở đây, kuhana (sự lừa dối) có nghĩa là, để có được lợi lộc, danh tiếng, lời khen ngợi, người ta thực hiện các hành vi lừa đảo, xảo trá khác nhau để gây kinh ngạc, kỳ lạ, phi thường.
Taṃ pana tividhaṃ ‘paccayappaṭisevanakuhanañca, sāmantajappana kuhanañca, iriyā pathasaṇṭhā pana kuhanañca.
That, however, is threefold: deception regarding the use of requisites, deception through flattering, and deception through posturing in deportment.
Tuy nhiên, điều đó có ba loại: kuhana về việc thọ dụng vật dụng, kuhana về việc khấn vái gần gũi, và kuhana về việc tạo dáng oai nghi.
Tattha mahicchoyeva samāno appicchākāraṃ dassetvā ādito āgatā gate catupaccaye paṭikkhipitvā pacchā bahuṃ bahuṃ āgate paccaye paṭiggaṇhāti.
Among these, one who is excessively acquisitive, though appearing to be content, initially rejects the four requisites that arrive, but later accepts many more that come.
Trong đó, một người có nhiều dục vọng lại thể hiện dáng vẻ ít dục vọng, từ chối các vật dụng đến từ đầu, sau đó lại nhận nhiều vật dụng đến sau.
Idaṃ paccayappaṭisevana kuhanaṃ nāma.
This is called deception regarding the use of requisites.
Đây gọi là kuhana về việc thọ dụng vật dụng.
Pāpicchoyeva samāno ayaṃ jhānalābhīti vā abhiññālābhīti vā arahāti vā jano maṃ sambhāvetūti sambhāvanaṃ icchanto attānaṃ uttari manussa dhammānaṃ santike te vā attano santike katvā vañceti.
One who is of evil desires, wishing people to honor him, thinking "this one is an attainment-of-Jhana, or an attainment-of-Abhiññā, or an Arahant," deceives others by claiming to possess superhuman states or by making them believe he is endowed with such qualities.
Một người có ác dục, mong muốn mọi người kính trọng mình là “vị này đã đắc thiền” hoặc “đã đắc thắng trí” hoặc “là A-la-hán”, lừa dối bằng cách tự cho mình là có các pháp thượng nhân hoặc cho rằng những người đó có các pháp thượng nhân nơi mình.
Idaṃ sāmantajappana kuhanaṃ nāma.
This is called deception through flattering.
Đây gọi là kuhana về việc khấn vái gần gũi.
Pāpicchoyeva samāno ayaṃ santavutti samāhito āraddhavīriyoti jano maṃ sambhāvetūti sambhāvanaṃ icchanto iriyā patha nissitaṃ nānāvañcanaṃ karoti.
One who is of evil desires, wishing people to honor him, thinking "this one is of peaceful conduct, composed, and diligent," performs various deceptions connected with deportment.
Một người có ác dục, mong muốn mọi người kính trọng mình là “vị này có oai nghi an tịnh, có định tâm, có tinh tấn đã bắt đầu”, thực hiện nhiều sự lừa dối liên quan đến oai nghi.
Idaṃ iriyā patha saṇṭhāpana kuhanaṃ nāma.
This is called deception through posturing in deportment.
Đây gọi là kuhana về việc tạo dáng oai nghi.
‘‘Sikkhāpadassa vatthūnī’’ti surā pāna vikāla bhojana naccagītavādita dassana savanādīni.
"Objects of the precept" are things like drinking liquor, eating at the wrong time, dancing, singing, playing musical instruments, watching, and listening.
“Các đối tượng của giới” là uống rượu, ăn phi thời, xem nghe múa hát hòa tấu, v.v.
Surāmerayapānā viramādhīti samādiyantassa surāmerayapāna cetanā viramitabba vatthu nāma.
For one undertaking the precept "I abstain from distilled and fermented liquors," the intention to drink distilled and fermented liquors is the object to be abstained from.
Đối với người thọ trì giới “tôi sẽ tránh xa rượu và các chất say”, cetanā (ý định) uống rượu và các chất say được gọi là đối tượng cần tránh xa.
Vikāla bhojanā viramāmīti samādiyantassa vikāle yāvakālika vatthussa paribhuñjana cetanā viramitabba vatthu nāma.
For one undertaking the precept "I abstain from eating at the wrong time," the intention to consume food allowable for a certain time at the wrong time is the object to be abstained from.
Đối với người thọ trì giới “tôi sẽ tránh xa ăn phi thời”, cetanā thọ dụng vật thực yāvakālika (vật thực dùng trong thời gian cho phép) vào phi thời được gọi là đối tượng cần tránh xa.
Sesesupi eseva nayo.
The same method applies to the remaining ones.
Trong các trường hợp còn lại cũng vậy.
Lokuttara cittesu.
In Lokuttara mental states.
Trong các tâm siêu thế.
‘Sabbathāpī,ti ca ‘niyatā’ti ca ‘ekato vā’ti ca tīṇi visesanāni.
"In all ways," "definitely," and "together or separately" are three specifications.
“Trong mọi trường hợp”, “nhất định”, và “cùng một lúc” là ba đặc điểm.
Lokiyesu pana ‘kadācī’ti ca ‘visuṃ visuṃ’ti ca dve dve visesanāni.
In the Lokiya states, however, "sometimes" and "individually" are two separate specifications.
Trong các tâm thế gian thì “đôi khi” và “riêng biệt” là hai đặc điểm.
Tattha lokuttaresu ‘sabbathāpī’ti idaṃ samucchedappahāna dassanaṃ lokiyesupi tabbiparītaṃ tadaṅgappahāna dassanaṃ adhippetanti katvā ‘‘ekeka duccaritappahānavasene vā’’ti vuttaṃ.
Among these, in the Lokuttara states, "in all ways" refers to abandonment by eradication, while in the Lokiya states, its opposite, abandonment by substitution, is intended, hence it is stated, "or by way of abandoning each evil conduct individually."
Trong đó, đối với các tâm siêu thế, “trong mọi trường hợp” là chỉ sự đoạn trừ tận gốc (samucchedappahāna); đối với các tâm thế gian, điều ngược lại là chỉ sự đoạn trừ từng phần (tadaṅgappahāna), nên đã nói “hoặc theo cách đoạn trừ từng ác hạnh”.
131. Hetusaṅgahe.
131. In the Summary of Roots.
131. Trong Hetusaṅgaha (Tập yếu về Nhân).
‘‘Suppatiṭṭhitabhāvasādhanaṃ’’ti suṭṭhu patiṭṭhahantīti suppatiṭṭhitā.
"Suppatiṭṭhitabhāvasādhanaṃ" means 'suppatiṭṭhitā' (well-established) because they are well-established.
“Suppatiṭṭhitabhāvasādhanaṃ” tức là “suppatiṭṭhitā” vì chúng được an lập vững chắc.
Suppatiṭṭhita bhāvasādhanaṃ hetu kiccaṃ nāmāti yojanā.
It is to be construed as: the function of a root is called 'suppatiṭṭhita bhāvasādhanaṃ' (causing to be well-established).
“Suppatiṭṭhita bhāvasādhanaṃ” tức là chức năng của nhân là làm cho trạng thái được an lập vững chắc, đó là cách kết nối.
‘‘Imepi dhammā’’ti imepi cha hetu dhammā.
"These same phenomena" means these same six root-phenomena.
“Imepi dhammā” tức là sáu nhân pháp này.
‘‘Tatthā’’ti tesu ārammaṇesu, sādhenti.
"Therein" refers to those objects; they bring about success.
“Tatthā” tức là trên các đối tượng ấy, chúng thành tựu.
Tasmā suppatiṭṭhita bhāvasādhanaṃ hetukiccaṃ nāmāti vuttaṃ.
Therefore, it is said that the function of a root is called 'suppatiṭṭhita bhāvasādhanaṃ' (causing to be well-established).
Vì vậy, đã nói rằng chức năng của nhân là làm cho trạng thái được an lập vững chắc.
‘‘Apare panā’’ti paṭṭhānaṭṭha kathāyaṃ āgato revatatthera vādo.
"Others, however" refers to the view of Thera Revata as presented in the Paṭṭhānaṭṭhakathā.
“Apare panā” tức là lời nói của Trưởng lão Revata được đề cập trong Chú giải Paṭṭhāna.
‘‘Dhammānaṃ kusalādi bhāvasādhanaṃ’’ti sahajātadhammānaṃ kusalabhāvasādhanaṃ akusalabhāvasādhanaṃ abyākatabhāvasādhanaṃ.
"Dhammānaṃ kusalādi bhāvasādhanaṃ" means causing co-nascent phenomena to be wholesome, causing them to be unwholesome, causing them to be indeterminate.
“Dhammānaṃ kusalādi bhāvasādhanaṃ” tức là làm thành tựu trạng thái thiện, trạng thái bất thiện, trạng thái vô ký của các pháp đồng sanh.
‘‘Evaṃ sante’’tiādi taṃ vādaṃ paṭikkhipantānaṃ paṭikkhepavacanaṃ.
"Evaṃ sante" and so on, are the words of refutation from those who reject that view.
“Evaṃ sante” v.v... là lời bác bỏ của những người bác bỏ quan điểm đó.
‘‘Yesa’’nti mohamūla citta dvaye moho ca ahetuka cittuppāda rūpa nibbānāni ca.
"Whose" refers to delusion in the two delusion-rooted thought-moments, and also to rootless thought-moments, rūpa, and Nibbāna.
“Yesaṃ” tức là si mê trong hai tâm gốc si và các tâm sanh khởi vô nhân, sắc, Nibbāna.
‘‘Na sampajjeyyā’’ti sahajāta hetuno abhāvā tassa mohassa akusala bhāvo, itare sañca abyākata bhāvo na sampajjeyya.
"Would not come to be" means that, due to the absence of a co-nascent root, the unwholesome nature of that delusion, and the indeterminate nature of the others, would not come to be.
“Na sampajjeyyā” tức là do không có nhân đồng sanh, trạng thái bất thiện của si ấy và trạng thái vô ký của các pháp khác sẽ không thành tựu.
Idaṃ vuttaṃ hoti.
This is what is meant:
Điều này có nghĩa là:
Hetu nāma sahajāta dhammānaṃ kusalādibhāvaṃ sādhetīti vuttaṃ.
It is stated that a root brings about the wholesome nature and so on of co-nascent phenomena.
Đã nói rằng nhân làm thành tựu trạng thái thiện, v.v... của các pháp đồng sanh.
Evaṃ sati, so moho sampayutta dhammānaṃ akusala bhāvaṃ sādheyya.
If this were so, that delusion would bring about the unwholesome nature of its associated phenomena.
Nếu vậy, si mê ấy sẽ làm thành tựu trạng thái bất thiện của các pháp tương ưng.
Attano pana akusala bhāvaṃ sādhento sahajāto añño hetu natthi.
However, there is no other co-nascent root that brings about its own unwholesome nature.
Tuy nhiên, không có nhân đồng sanh nào khác làm thành tựu trạng thái bất thiện của chính nó.
Tasmā tassa akusalabhāvo na sampajjeyya.
Therefore, its unwholesome nature would not come to be.
Vì vậy, trạng thái bất thiện của nó sẽ không thành tựu.
Tathā ahetuka cittuppāda rūpa nibbānānañca abyākatabhāvaṃ sādhento koci sahajāto hetu nāma natthīti tesampi abyākata bhāvo na sampajjeyya.
Similarly, there is no co-nascent root that brings about the indeterminate nature of rootless thought-moments, rūpa, and Nibbāna; hence, their indeterminate nature would also not come to be.
Tương tự, không có nhân đồng sanh nào làm thành tựu trạng thái vô ký của các tâm sanh khởi vô nhân, sắc, Nibbāna, nên trạng thái vô ký của chúng cũng sẽ không thành tựu.
Na ca na sampajjati.
But they do come to be.
Mà chúng lại không không thành tựu.
Tasmā so theravādo na yuttoti.
Therefore, that view of the Elder is not appropriate.
Vì vậy, quan điểm của Trưởng lão ấy là không hợp lý.
Ettha siyā.
Here, it might be said:
Ở đây có thể có:
Soca moho attano dhammatāya akusalo hoti.
That delusion is unwholesome by its own nature.
Si mê ấy tự bản chất là bất thiện.
Tāni ca ahetuka cittuppādarūpa nibbānāni attano dhammatāya abyākatāni hontīti.
And those rootless thought-moments, rūpa, and Nibbāna are indeterminate by their own nature.
Và các tâm sanh khởi vô nhân, sắc, Nibbāna tự bản chất là vô ký.
Evaṃ sante, yathā te dhammā.
If this were so, then just as those phenomena are,
Nếu vậy, như các pháp ấy,
Tathā aññepi dhammā attano dhammatāya eva kusalā kusalā byākatā bhavissanti.
so too would all other phenomena be wholesome, unwholesome, or indeterminate purely by their own nature.
các pháp khác cũng sẽ tự bản chất là thiện, bất thiện, vô ký.
Na cettha kāraṇaṃ atthi, yenakāraṇena te eva dhammā attano dhammatāya akusalā byākatā honti.
And there is no reason here why those phenomena alone should be unwholesome or indeterminate by their own nature,
Mà ở đây không có lý do nào để các pháp ấy tự bản chất là bất thiện, vô ký.
Aññe pana dhammā attano dhammatāya kusalā kusalā byākatā na honti, hetūhi eva hontīti.
while other phenomena are not wholesome, unwholesome, or indeterminate by their own nature, but only through roots.
Còn các pháp khác thì không tự bản chất là thiện, bất thiện, vô ký, mà chỉ do các nhân mà thành.
Tasmā tesaṃ sabbesampi kusalādi bhāvatthāya hetūhi payojanaṃ natthi.
Therefore, for all of them to have a wholesome nature and so on, roots would not be necessary.
Vì vậy, không cần đến các nhân để có trạng thái thiện, v.v... cho tất cả chúng.
Tasmā so theravādo na yutto yevāti.
Therefore, that view of the Elder is indeed not appropriate.
Vì vậy, quan điểm của Trưởng lão ấy là hoàn toàn không hợp lý.
Na kevalañca tasmiṃ theravāde ettako doso atthi.
And not only is there this much fault in that Elder's view;
Và không chỉ có lỗi lầm như vậy trong quan điểm của Trưởng lão ấy.
Atha kho aññopi doso atthīti dassetuṃ ‘‘yāni cā’’tiādimāha.
rather, there is another fault as well, to show which he states "yāni cā" and so on.
Mà còn có lỗi lầm khác, để chỉ ra điều đó, đã nói “yāni cā” v.v...
Tatthāyaṃ adhippāyo.
Here is the intention:
Ở đây ý nghĩa là:
Sace dhammānaṃ kusalādi bhāvo sahajāta hetuppaṭibaddho siyā.
If the wholesome nature and so on of phenomena were dependent on co-nascent roots,
Nếu trạng thái thiện, v.v... của các pháp phụ thuộc vào nhân đồng sanh.
Evaṃ sati, hetu paccaye kusala hetuto laddha paccayāni rūpāni kusalāni bhaveyyuṃ.
then, in the root condition, rūpa that have obtained condition from wholesome roots would be wholesome.
Nếu vậy, các sắc pháp nhận được duyên từ nhân thiện trong duyên nhân sẽ là thiện.
Akusala hetuto laddha paccayāni rūpāni akusalāni bhaveyyuṃ.
Rūpa that have obtained condition from unwholesome roots would be unwholesome.
Các sắc pháp nhận được duyên từ nhân bất thiện sẽ là bất thiện.
Na ca bhavanti.
But they are not.
Mà chúng lại không phải vậy.
Tasmā so vādo ayutto yevāti.
Therefore, that view is indeed inappropriate.
Vì vậy, quan điểm ấy là hoàn toàn không hợp lý.
Idāni puna taṃ theravādaṃ paggahetuṃ ‘‘yathāpanā’’tiādimāha.
Now, to uphold that Elder's view again, he states "yathāpanā" and so on.
Bây giờ, để ủng hộ lại quan điểm của Trưởng lão ấy, đã nói “yathāpanā” v.v...
‘‘Dhammesū’’ti catussacca dhammesu.
"Dhammesu" means in the phenomena of the Four Noble Truths.
“Dhammesu” tức là trong các pháp Tứ Thánh đế.
Muyhanakiriyā nāma andhakāra kiriyā.
Muyhanakiriyā means the act of obscuring.
Hành động si mê tức là hành động làm cho tối tăm.
Dhammacchando nāma dānaṃ dātukāmo, sīlaṃ pūretukāmo, bhāvanaṃ bhāvetukāmo iccādinā pavatto chando.
Dhammacchando is the desire that arises, for example, wanting to give a gift, wanting to fulfill morality, wanting to cultivate meditation.
Dhammacchando tức là ý muốn cho bố thí, ý muốn viên mãn giới, ý muốn tu tập thiền định, v.v...
‘‘Akkhantī’’ti akkhamanaṃ, arocanaṃ, amanāpo.
"Akkhantī" means intolerance, disapproval, disagreeableness.
“Akkhantī” tức là không nhẫn nại, không hài lòng, không vừa ý.
Pāpa dhamma pāpā rammaṇa virodho nāma kāmarāgaṭṭhānīyehi sattavidha methuna dhammādīhi pāpa dhammehi ceva pañcakāmaguṇā rammaṇe hi ca cittassa virodho, jeguccho paṭikūlo.
Pāpa dhamma pāpā rammaṇa virodho means the opposition of the mind to unwholesome phenomena such as the seven kinds of sexual misconduct and so on which are the basis of sensual lust, and to the objects of the five sense pleasures; it is disgust, aversion.
Pāpa dhamma pāpā rammaṇa virodho tức là sự đối nghịch, sự ghê tởm, sự chán ghét của tâm đối với các pháp bất thiện như bảy loại pháp tà dâm, v.v... là nơi phát sinh tham dục, và đối với các đối tượng ngũ dục.
Muyhanakiriyā pana ekanta akusala jātikā eva hoti.
The act of obscuring, however, is solely of the unwholesome class.
Tuy nhiên, hành động si mê chỉ thuộc về loại bất thiện.
Ettāvatā mohamūla citta dvaye moho attano dhammatāya akusalo hotīti imamatthaṃ patiṭṭhāpeti.
By this much, it establishes the point that delusion in the two delusion-rooted thought-moments is unwholesome by its own nature.
Đến đây, khẳng định rằng si mê trong hai tâm gốc si tự bản chất là bất thiện.
‘‘Evaṃ sante’’tiādikaṃ tattha dosāropanaṃ vidhamati.
"Evaṃ sante" and so on, refutes the imputation of fault therein.
“Evaṃ sante” v.v... bác bỏ sự gán lỗi ở đó.
Idāni ahetuka cittuppāda rūpa nibbānāni attano dhammatāya abyākatāni hontīti imamatthaṃ patiṭṭhāpetuṃ ‘‘yoca dhammo’’tiādimāha.
Now, to establish the point that rootless thought-moments, rūpa, and Nibbāna are indeterminate by their own nature, he states "yoca dhammo" and so on.
Bây giờ, để khẳng định rằng các tâm sanh khởi vô nhân, sắc, Nibbāna tự bản chất là vô ký, đã nói “yoca dhammo” v.v...
‘‘Ettakamevā’’ti aññaṃ dukkara kāraṇaṃ natthīti adhippāyo.
"Ettakamevā" means there is no other difficult reason; this is the intention.
“Ettakamevā” tức là không có lý do khó khăn nào khác.
‘‘Ahetuka cittānaṃ’’ti ahetuka cittuppādānaṃ.
"Ahetuka cittānaṃ" means of rootless thought-moments.
“Ahetuka cittānaṃ” tức là của các tâm sanh khởi vô nhân.
Attano dhammatāya eva siddho.
It is accomplished purely by its own nature.
Tự bản chất đã thành tựu.
Ettāvatā-ahetuka.
By this much, the rootless,
Đến đây, vô nhân.
La.
... (missing word for rootless thought-moments/rūpa/Nibbāna)
Và.
Nibbānāni attano dhammatāya abyākatāni hontī-ti imamatthaṃ patiṭṭhāpeti.
... Nibbāna are indeterminate by their own nature—this point is established.
Khẳng định rằng Nibbāna tự bản chất là vô ký.
‘‘Evaṃ sante’’tiādi tattha dosāropanaṃ apaneti.
"Evaṃ sante" and so on, removes the imputation of fault therein.
“Evaṃ sante” v.v... loại bỏ sự gán lỗi ở đó.
Idāni sabbopi moho attano dhammatāya akusala bhāveṭhatvā aññesaṃ icchā nāma atthi, akkhanti nāma atthīti evaṃ vuttānaṃ icchā akkhanti dhammānampi akusala bhāvaṃ sādhetīti dassetuṃ ‘‘tattha moho’’tiādimāha.
Now, to show that while all delusion is unwholesome by its own nature, phenomena like 'icchā' (desire) and 'akkhanti' (intolerance), as stated, also bring about their own unwholesome nature, he states "tattha moho" and so on.
Bây giờ, để chỉ ra rằng tất cả si mê tự bản chất là bất thiện, và các pháp như ý muốn và không nhẫn nại, v.v... cũng làm thành tựu trạng thái bất thiện, đã nói “tattha moho” v.v...
‘‘Muyhana nissandāni evā’’ti muyhanakiriyāya nissandapphalāni eva.
"Muyhana nissandāni evā" means they are purely the consequential results of the act of obscuring.
“Muyhana nissandāni evā” tức là chỉ là quả của hành động si mê.
Na kevalaṃ so lobhādīnaṃ akusalabhāvaṃ sādheti, atha kho alobhādīnampi kusalabhāvaṃ so eva sādhetīti dassetuṃ ‘‘alobhādīnañcā’’tiādi vuttaṃ.
It is stated "alobhādīnañcā" and so on, to show that not only does it bring about the unwholesome nature of greed and so on, but it also brings about the wholesome nature of non-greed and so on.
Không chỉ làm thành tựu trạng thái bất thiện của tham, v.v... mà còn làm thành tựu trạng thái thiện của vô tham, v.v... đã nói “alobhādīnañcā” v.v...
‘‘Avijjānusayena saheva siddho’’ti tāni sattasantāne avijjānusaye appahīne kusalāni honti.
"Avijjānusayena saheva siddho" means when the latent tendency of ignorance is not abandoned in the beings' continuum, they are wholesome.
“Avijjānusayena saheva siddho” tức là chúng là thiện khi tùy miên vô minh chưa được đoạn trừ trong dòng tâm của chúng sanh.
Pahīne kiriyāni hontīti adhippāyo.
When it is abandoned, they are functional; this is the intention.
Khi đã được đoạn trừ thì chúng là duy tác, đó là ý nghĩa.
Idāni lobha dosānaṃ alobhādīnañca hetu kiccaṃ dassetuṃ ‘‘tāni pana lobhādīnī’’tiādi vuttaṃ.
Now, to show the function of roots for greed and hatred, and for non-greed and so on, it is stated "tāni pana lobhādīnī" and so on.
Bây giờ, để chỉ ra chức năng nhân của tham, sân và vô tham, v.v... đã nói “tāni pana lobhādīnī” v.v...
Rajjana dussanānaṃ nissandāni rajjanādinissandāni.
The results of becoming attached and becoming averse are the results of attachment and so on.
Rajjana dussanānaṃ nissandāni tức là quả của sự tham đắm và sân hận.
‘‘Diṭṭhi mānādīnī’’ti diṭṭhi māna issā macchariyādīni.
"Diṭṭhi mānādīnī" means wrong view, conceit, envy, avarice, and so on.
“Diṭṭhi mānādīnī” tức là tà kiến, kiêu mạn, tật đố, xan tham, v.v...
Arajjana adussana amuyhanānaṃ nissandāni arajjanādi nissandāni.
The results of non-attachment, non-aversion, and non-delusion are the results of non-attachment and so on.
Arajjana adussana amuyhanānaṃ nissandāni tức là quả của sự không tham đắm, không sân hận, không si mê.
‘‘Saddhādīnī’’ti saddhā sati hiri ottappādīni.
"Saddhādīnī" means faith, mindfulness, moral shame, moral dread, and so on.
“Saddhādīnī” tức là tín, niệm, tàm, quý, v.v...
‘‘Hetumukhenapī’’ti ahetuka cittuppāda rūpa nibbānānaṃ abyākatabhāvo attano dhammatāya siddhoti vutto.
"Hetumukhenapī" means it has been stated that the indeterminate nature of rootless thought-moments, rūpa, and Nibbāna is accomplished by their own nature.
“Hetumukhenapī” tức là trạng thái vô ký của các tâm sanh khởi vô nhân, sắc, Nibbāna đã được nói là tự bản chất thành tựu.
Sahetuka vipāka kriyānaṃ abyākata bhāvo pana attano dhammatāya siddhotipi sahajāta hetūnaṃ hetu kiccena siddhotipi vattuṃ vaṭṭatīti adhippāyo.
The indeterminate nature of rooted resultant and functional phenomena, however, can be said to be accomplished either by their own nature or by the function of co-nascent roots; this is the intention.
Tuy nhiên, trạng thái vô ký của các quả và duy tác có nhân thì có thể nói là tự bản chất thành tựu hoặc là thành tựu do chức năng nhân của các nhân đồng sanh, đó là ý nghĩa.
Vibhāva nipāṭhe.
In the Vibhāvanī Commentary.
Trong Vibhāvanīpāṭha.
‘‘Maggitabbo’’ti gavesitabbo.
"Maggitabbo" means to be sought.
“Maggitabbo” tức là cần phải tìm kiếm.
Atha tesaṃ kusalādi bhāvo sesasampayutta hetuppaṭi baddho siyāti yojanā.
Then, it is to be construed as: their wholesome nature and so on would be dependent on other associated roots.
Và trạng thái thiện, v.v... của chúng phụ thuộc vào các nhân tương ưng còn lại, đó là cách kết nối.
‘‘Appaṭi baddho’’ti hetunā appaṭi baddho.
"Appaṭibaddho" means not dependent on a root.
“Appaṭi baddho” tức là không phụ thuộc vào nhân.
‘‘Kusalādibhāvo’’ti kusalādibhāvo siyā.
"Kusalādibhāvo" means there would be a wholesome nature and so on.
“Kusalādibhāvo” tức là trạng thái thiện, v.v...
‘‘So’’ti kusalādibhāvo.
"So" means that wholesome nature and so on.
“So” tức là trạng thái thiện, v.v...
‘‘Ahetukānaṃ’’ti ahetuka cittuppāda rūpa nibbānānaṃ.
"Ahetukānaṃ" means of rootless thought-moments, rūpa, and Nibbāna.
“Ahetukānaṃ” tức là của các tâm sanh khởi vô nhân, sắc, Nibbāna.
Idāni ‘yāni ca laddhahetu paccayānī’tiādi vacanaṃ paṭikkhipanto ‘‘yathācā’’tiādimāha.
Now, refuting the statement 'yāni ca laddhahetu paccayānī' and so on, he states "yathācā" and so on.
Bây giờ, bác bỏ lời nói “yāni ca laddhahetu paccayānī” v.v... đã nói “yathācā” v.v...
‘‘Rūpārūpa dhammesū’’ti niddhāraṇe bhumma vacanaṃ.
"Rūpārūpa dhammesu" is the locative case of determination.
“Rūpārūpa dhammesu” là cách dùng ở vị trí định chỉ.
‘‘Arūpa dhammesu evā’’ti niddhāraṇīyaṃ.
"Arūpa dhammesu evā" is to be determined.
“Arūpa dhammesu evā” là để định chỉ.
Na rūpa dhammesu pharanti.
They do not pervade rūpa phenomena.
Không lan tỏa đến các pháp sắc.
Evaṃ sati, kasmā te rūpa dhammā jhānapaccayuppannesu vuttāti āha ‘‘te panā’’tiādiṃ.
This being the case, why are these material phenomena mentioned among those arisen conditioned by jhāna? He says, "Those, however," and so on.
Nếu vậy, tại sao những pháp sắc đó lại được nói đến trong các pháp do thiền sinh khởi? (Về điều này, Luận sư) đã nói “te pana” (những điều đó thì) v.v.
Sesamettha suviññeyyaṃ.
The rest here is easily understood.
Phần còn lại ở đây rất dễ hiểu.
‘‘Taṃ pana tesaṃ’’ti tesaṃ haṃsādīnaṃ taṃ vaṇṇavisesaṃ.
"That of those" refers to that distinctive color of those geese, etc.
“Taṃ pana tesaṃ” (những điều đó thì của chúng) nghĩa là sự đặc biệt về màu sắc đó của những con ngỗng v.v.
‘‘Yoniyo’’ti mātāpitu jātiyo.
"Birthplaces" means the origins of parents.
“Yoniyo” (loài sinh) nghĩa là sự sinh ra từ cha mẹ.
‘‘Abyākatānaṃ panāti sabbaṃ’’ti abyākatānaṃ pana abyākatabhāvo niranusaya santānappaṭi baddho, kammappaṭi baddho, avipākabhāvappaṭi baddho cāti daṭṭhabbanti idaṃ sabbaṃ.
"And for the indeterminate, all" refers to the indeterminate nature of the indeterminate, which should be seen as connected to a continuum free from latent defilements, connected to kamma, and connected to the state of being non-resultant—all this.
“Abyākatānaṃ panāti sabbaṃ” (những điều vô ký thì tất cả) nghĩa là tất cả điều này cần được hiểu là trạng thái vô ký của những điều vô ký thì bị ràng buộc bởi dòng tương tục không có tùy miên, bị ràng buộc bởi nghiệp, và bị ràng buộc bởi trạng thái không quả báo.
‘‘Vutta pakkhepatati yevā’’ti tasmiṃ pakkhe antogadhamevāti adhippāyo.
"Falls within the aforementioned category" means that it is included in that category.
“Vutta pakkhepatati yevā” (chỉ thuộc về phần đã nói) nghĩa là chỉ nằm trong phần đó.
134. Ārammaṇa saṅgahe.
134. In the summary of objects.
134. Trong phần tóm tắt đối tượng.
‘‘Dubbala purisenā’’ti gelaññābhibhūtattā vā jarābhibhūtattā vā daṇḍena vā rajjukena vā vinā uṭṭhātumpi patiṭṭhātumpi aparāparaṃ gantumpi asakkontena dubbala purisena daṇḍakaṃ vā rajjukaṃ vā ālambiyati.
"By a weak person" means by a weak person who is unable to stand up, to stand firm, or to go back and forth without a stick or a rope, being afflicted by sickness or old age, he takes hold of a stick or a rope.
“Bởi người yếu đuối” nghĩa là người yếu đuối, vì bị bệnh tật hoặc tuổi già hành hạ, không thể đứng dậy, đứng vững, hoặc đi lại mà không có gậy hoặc dây, nên bám vào gậy hoặc dây.
Ālambitvā uṭṭhāti.
Having taken hold, he stands up.
Bám vào rồi đứng dậy.
Patiṭṭhāti.
He stands firm.
Đứng vững.
Aparāparaṃ gacchati.
He goes back and forth.
Đi lại.
Evameva.
Just so.
Cũng vậy.
Amuñca mānehi hutvāti pāṭhaseso.
The rest of the passage is: "having become not letting go".
Phần còn lại của đoạn văn là “không buông bỏ”.
‘‘Āgantvā’’ti ārammaṇa karaṇa vasena tato tato āgantvā.
"Having come" means having come from various places by way of becoming an object.
“Đến” nghĩa là đến từ nơi này nơi kia theo cách tạo tác đối tượng.
‘‘Visuṃ siddhānī’’ti ālambiyatīti etasmiṃ atthe sati, ālambaṇanti sijjhati.
"Distinctly established" means that if the meaning "is grasped" is present, then ālambaṇa (that which is grasped) is established.
“Được thành tựu riêng biệt” nghĩa là khi có nghĩa “được bám vào”, thì “ālambaṇa” (đối tượng) được thành tựu.
Ārammaṇanti na sijjhati.
Ārammaṇa (object, that which delights) is not established.
“Ārammaṇa” (đối tượng) thì không được thành tựu.
Tāni ettha āgantvā ramantīti etasmiṃ atthe sati, ārammaṇanti sijjhati.
If the meaning "they come and delight here" is present, then ārammaṇa is established.
Khi có nghĩa “chúng đến và vui thích ở đây”, thì “ārammaṇa” (đối tượng) được thành tựu.
Ālambaṇanti na sijjhati.
Ālambaṇa is not established.
“Ālambaṇa” (đối tượng) thì không được thành tựu.
Evañca sati ekaṃ padaṃ dvīhivākyehi dassanaṃ na sundaranti.
If this is the case, then to show one word with two phrases is not good.
Và khi như vậy, việc trình bày một từ bằng hai câu không đẹp.
‘‘Aññāni ārammaṇānī’’ti rūpārammaṇato aññāni saddārammaṇādīni.
"Other objects" means objects of sound, etc., other than objects of sight.
“Các đối tượng khác” nghĩa là các đối tượng âm thanh, v.v... khác với đối tượng sắc.
‘‘Āgacchatī’’ti āvibhāvaṃ gacchati, uppādappavatti vasena paccakkhabhāvaṃ pāpuṇāti.
"Comes" means comes into manifestation, reaches a present state by way of arising and occurring.
“Đến” nghĩa là đi vào sự hiển lộ, đạt đến trạng thái hiện tiền theo cách phát sinh và tiếp diễn.
‘‘Āgacchitthā’’ti āvibhāvaṃ gacchittha, uppādappavatti vasena paccakkhabhāvaṃ pāpuṇittha.
"Came" means came into manifestation, reached a present state by way of arising and occurring.
“Đã đến” nghĩa là đã đi vào sự hiển lộ, đã đạt đến trạng thái hiện tiền theo cách phát sinh và tiếp diễn.
‘‘Anāgataṃ’’ti ettha na kāro avatthā vasena paṭisedho.
Here, in "not yet come" (anāgata), the na particle is a negation by way of state.
Ở đây, trong “anāgataṃ” (vị lai), tiếp đầu ngữ “na” là sự phủ định theo trạng thái.
Yo dhammo paccaya sāmaggiyaṃ sati āgamana jātiko uppajjana sīlo.
The phenomenon that, when the conditions are complete, is of the nature of coming, whose characteristic is arising.
Pháp nào có bản chất đến, có khuynh hướng phát sinh khi có đầy đủ các duyên.
So eva idāni āgacchati, idāni āgacchittha, idāni āgamana jātiyaṃ ṭhito, nāgacchati nāgacchitthāti iminā atthena so anāgato nāma.
That very* now comes, now came, now stands in the state of coming; it does not come, it did not come – by this meaning, that* is called anāgata (not yet come).
Chính pháp đó bây giờ đến, bây giờ đã đến, bây giờ đang ở trong bản chất đến, không đến, không đã đến – với ý nghĩa này, nó được gọi là vị lai.
Nibbāna paññattiyo pana āgamana jātikā na honti.
However, Nibbāna and concepts are not of the nature of coming.
Tuy nhiên, Niết Bàn và các khái niệm không có bản chất đến.
Tasmā āgamanappasaṅgābhāvato anāgatāti na vuccantīti.
Therefore, due to the absence of the occasion for coming, they are not called anāgata.
Do đó, vì không có khả năng đến, chúng không được gọi là vị lai.
Tenāha ‘‘uppāda jātikā’’tiādiṃ.
Thus it is said: "of the nature of arising," etc.
Vì vậy, đã nói “có bản chất phát sinh”, v.v...
‘‘Taṃ vicāretabbaṃ’’ti vatvā vicāraṇākāraṃ dasseti ‘‘sabbepihī’’tiādinā.
Having said "that should be investigated," it shows the method of investigation with "all of them," etc.
Nói “cần phải xem xét điều đó” rồi trình bày cách xem xét bằng “sabbepihī” (tất cả chúng), v.v...
Te yadā vattabba pakkhe tiṭṭhantīti sambandho.
This is connected with "when they stand on the side of what should be stated."
Mối liên hệ là “khi chúng đứng về phía có thể nói”.
Uppāda jātikānaññeva saṅkhata dhammānaṃ.
Of conditioned phenomena that are only of the nature of arising.
Chỉ của các pháp hữu vi có bản chất phát sinh.
Tāsaṃ nibbāna paññattīnaṃ.
Of those Nibbāna and concepts.
Của các khái niệm Niết Bàn đó.
‘‘Na tathā imesaṃ’’ti imesaṃ dvāra vimuttānaṃ ārammaṇaṃ pana tathā na hotīti yojanā.
"Not so for these" is to be construed as "the object of these door-freed* is not so."
“Không phải như vậy đối với những cái này” là cách ghép câu: “đối tượng của những tâm thoát khỏi cửa này thì không phải như vậy”.
‘‘Tatthā’’ti tasmiṃ bhava visese.
"Therein" means in that particular existence.
“Ở đó” nghĩa là trong cõi sống đặc biệt đó.
Vibhāvanipāṭhe ‘‘āvajjanassaviyā’’ti āvajjanassa ārammaṇaṃ viya.
In the Vibhāvanī commentary, "as of adverting" means "like the object of adverting."
Trong phần Vibhāvanī, “āvajjanassaviyā” nghĩa là “như đối tượng của hướng tâm”.
Aggahitameva hutvā.
Having become ungrasped.
Chưa được nắm giữ.
‘‘Ekavajjana vīthiyaṃ aggahita bhāvo idha na pamāṇa’’nti cha dvāraggahitanti idha appamāṇaṃ.
"The state of being ungrasped in a single adverting process is not a criterion here" means that what is grasped by the six doors is not a criterion here.
“Trạng thái chưa được nắm giữ trong một lộ trình hướng tâm không phải là bằng chứng ở đây” nghĩa là “được nắm giữ bởi sáu cửa” là không có giá trị ở đây.
Bhavantare gahitassa adhippetattā.
Because what is grasped in another existence is intended.
Vì ý nghĩa là đã được nắm giữ trong một cõi sống khác.
‘‘Kālavimutta sāmaññaṃ’’vāti yaṃ kiñcikāla vimuttaṃ vā na hotīti adhippāyo.
"Or common to all time-freed" means that it is not free from time in any way, this is the intention.
“Tính phổ biến của sự giải thoát khỏi thời gian” nghĩa là bất cứ điều gì được giải thoát khỏi thời gian hoặc không phải là như vậy.
Āgamasiddhi vohāro nāma ‘‘kammanti vā, kammanimittanti vā, gati nimittanti vā, pasiddho vohāro vuccati.
The established usage of tradition is what is called "karma," or "karma-sign," or "destiny-sign," a well-known usage.
Thuật ngữ “āgamasiddhi vohāro” (thuật ngữ được thiết lập theo truyền thống) được gọi là “hành động”, hoặc “dấu hiệu của hành động”, hoặc “dấu hiệu của cõi tái sinh”.
Ajāta satturājā saṅkiccajātakepi pitaraṃ māreti.
King Ajātasattu also killed his father in the Saṅkiccajātakā.
Vua Ajātasattu cũng đã giết cha mình trong Sāṅkicca Jātaka.
Tasmā ‘‘dvīsubhavesū’’ti vuttaṃ.
Therefore, it is said "in two existences."
Vì vậy, đã nói “trong hai cõi sống”.
‘‘Cha hi dvārehī’’ti karaṇa bhūtehi chahi cakkhādi dvārehi.
"By the six doors" means by the six sense-doors such as the eye, which are instrumental causes.
“Bởi sáu cửa” nghĩa là bởi sáu cửa nhãn, v.v... là phương tiện.
‘‘Maraṇāsanna javanehī’’ti kattu bhūtehi maraṇāsanne pavattehi cha dvārika javanehi.
"By the impulsion* near death" means by the six-doored impulsion* occurring near death, which are agents.
“Bởi các tâm tốc hành cận tử” nghĩa là bởi các tâm tốc hành sáu cửa phát sinh gần lúc chết là chủ thể.
‘‘Anekaṃ sabhāvaṃ’’ti anekanta bhāvaṃ.
"Manifold nature" means uncertainty.
“Trạng thái không nhất định” nghĩa là trạng thái không nhất định.
Yañhi ārammaṇanti sambandho.
The connection is "whichever object".
Mối liên hệ là “đối tượng nào”.
‘‘Kenaci dvārena aggahitameva hotī’’ti ettha asaññī bhavato cutānaṃ sattānaṃ kāmapaṭisandhiyā kammādi ārammaṇaṃ bhavantare kenaci dvārena aggahitanti yuttaṃ.
Here, in "is ungrasped by any door," it is appropriate that the karma-sign, etc., of beings who die from the unconscious existence and take rebirth in the sense-sphere is ungrasped by any door in that existence.
Trong câu “kenaci dvārena aggahitameva hotī” (chỉ chưa được nắm giữ bởi bất kỳ cửa nào), việc đối tượng của nghiệp, v.v... của những chúng sinh tái sinh vào cõi Dục từ cõi Vô Tưởng là chưa được nắm giữ bởi bất kỳ cửa nào trong cõi sống trước là hợp lý.
Kasmā, tasmiṃ bhave kassacidvārasseva abhāvato.
Why? Because there is no door at all in that existence.
Tại sao? Vì không có bất kỳ cửa nào trong cõi sống đó.
Arūpabhavato cutānaṃ pana kāmapaṭisandhiyā gati nimitta sammataṃ ārammaṇaṃ kathaṃ bhavantare kenaci dvārena aggahitaṃ bhaveyya, manodvāraggahitameva bhaveyyāti imaṃ codanaṃ visodhetuṃ ‘‘ettha ca yasmā paṭṭhāne’’tiādi vuttaṃ.
But how could the object, considered a destiny-sign, of those who die from the formless existence and take rebirth in the sense-sphere, be ungrasped by any door in that existence? It would surely be grasped by the mind-door. To clarify this objection, "and here, because in the Paṭṭhāna," etc., is stated.
Nhưng đối tượng được coi là dấu hiệu của cõi tái sinh cho sự tái sinh vào cõi Dục của những chúng sinh tái sinh từ cõi Vô Sắc thì làm sao có thể chưa được nắm giữ bởi bất kỳ cửa nào trong cõi sống trước? Nó phải được nắm giữ bởi ý môn. Để giải quyết câu hỏi này, đã nói “ettha ca yasmā paṭṭhāne” (và ở đây vì trong Paṭṭhāna), v.v...
Tato cutānaṃ sattānaṃ yā kāmapaṭisandhi, tassākāmapaṭi sandhiyā.
For the sense-sphere rebirth of beings who die from there.
Sự tái sinh vào cõi Dục của những chúng sinh tái sinh từ cõi đó, của sự tái sinh vào cõi Dục đó.
Paccuppannaṃ gatinimittaṃ ārammaṇaṃ etissāti viggaho.
The analysis is: "for this*, the present destiny-sign is the object."
Cấu trúc là “dấu hiệu của cõi tái sinh hiện tại là đối tượng của nó”.
Kāmapaṭisandhi.
Sense-sphere rebirth.
Sự tái sinh vào cõi Dục.
Paresaṃ payoga balenāpi kammādīnaṃ upaṭṭhānaṃ nāma hotītiādinā yojetabbaṃ.
It should be connected with "the manifestation of karma, etc., occurs even by the power of others' effort," etc.
Cần phải ghép với “sự xuất hiện của nghiệp, v.v... cũng có thể xảy ra do sức mạnh của sự áp dụng của người khác”, v.v...
‘‘Suṭṭhu āsevitānaṃ’’ti cirakālaṃ saṅgha vatta cetiyavatta karaṇādivasena taṃ taṃ bhāvanā kammavasena ca suṭṭhu āsevitānaṃ kammakammanimittānaṃ.
"Of those well cultivated" means karma and karma-signs that have been well cultivated for a long time by way of performing duties to the Saṅgha and stupas, etc., and by way of cultivating that particular bhāvanā.
“Đã được thực hành tốt” nghĩa là các nghiệp và dấu hiệu của nghiệp đã được thực hành tốt trong một thời gian dài bằng cách thực hiện các phận sự đối với Tăng đoàn, phận sự đối với bảo tháp, v.v... và bằng cách thực hành thiền định đó.
‘‘Hoti yevā’’ti kammādīnaṃ upaṭṭhānaṃ nāma hotiyeva.
"It certainly occurs" means the manifestation of karma, etc., certainly occurs.
“Chắc chắn là có” nghĩa là sự xuất hiện của nghiệp, v.v... chắc chắn là có.
‘‘Āgantvā’’ti imaṃ manussa lokaṃ āgantvā gaṇhantiyeva.
"Having come" means having come to this human world, they certainly grasp.
“Đến” nghĩa là đến cõi người này và nắm giữ.
Tadāpi nirayapālehi dassitaṃ taṃ taṃ gati nimittaṃ ārammaṇaṃ katvā cavanti.
Even then, they pass away, taking that destiny-sign, etc., shown by the guardians of hell, as their object.
Khi đó, họ cũng chuyển sinh bằng cách lấy các dấu hiệu của cõi tái sinh được các cai ngục địa ngục trình bày làm đối tượng.
‘‘Taṃ’’ti revatiṃ nāma itthiṃ.
"That" refers to the woman named Revatī.
“Người đó” nghĩa là người phụ nữ tên Revatī.
Nanu nirayapālā nāma tāvatiṃsā bhavanaṃ gantuṃ na sakkuṇeyyunti.
Surely the guardians of hell cannot go to the Tāvatiṃsa realm?
Chẳng phải các cai ngục địa ngục không thể đi đến cõi trời Đao Lợi sao?
No nasakkuṇeyyuṃ.
No, they can't.
Không, họ không thể không.
Kasmā, mahiddhika yakkha jātikattāti dassetuṃ ‘‘tehī’’tiādi vuttaṃ.
Why? To show that they are of the nature of powerful yakkhas, "by them," etc., is stated.
Tại sao? Để chỉ ra rằng họ thuộc loại quỷ có đại thần thông, đã nói “tehī” (bởi họ), v.v...
‘‘Vessavaṇa dūtā’’ti vessavaṇamahārājassa dūtā.
"Messengers of Vessavaṇa" means messengers of the Great King Vessavaṇa.
“Sứ giả của Vessavaṇa” nghĩa là sứ giả của Đại vương Vessavaṇa.
‘‘Upacārajjhāneṭhatvā’’ti appanājhānaṃ apattatāya upacārabhāvanābhūte kāmāvacarajjhāneṭhatvā.
"Having stood in the access jhāna" means having stood in the sense-sphere jhāna which is of the nature of access concentration, not having attained absorption jhāna.
“Đứng trong cận định” nghĩa là đứng trong thiền Dục giới là cận định vì chưa đạt đến an chỉ định.
‘‘Tāneva nimittānī’’ti pathavīkasiṇa nimittādīni paṭibhāga nimittāni.
"Those very signs" means the counter-signs such as the earth-kasiṇa sign.
“Chính những dấu hiệu đó” nghĩa là các tướng đối phần như tướng đất kasina, v.v...
‘‘Kāmapaṭisandhiyā ārammaṇaṃ’’ti tehi nimittārammaṇehi aññaṃ upacāra bhāvanā kammaṃ vā yaṃ kiñci anurūpaṃ gati nimittaṃ vā.
"The object of sense-sphere rebirth" refers to some other access concentration karma or any suitable destiny-sign, apart from those sign-objects.
“Đối tượng của sự tái sinh vào cõi Dục” nghĩa là một nghiệp cận định khác hoặc bất kỳ dấu hiệu cõi tái sinh phù hợp nào khác ngoài những đối tượng tướng đó.
‘‘Tāneva nimittāni gahetvā’’ti vacanena tāni nimittāni maraṇāsanna javanehi gahitānīti dasseti.
By the statement "having taken those very signs," it is shown that those signs are grasped by the impulsion* near death.
Bằng câu “nắm giữ chính những dấu hiệu đó”, điều đó chỉ ra rằng những dấu hiệu đó đã được nắm giữ bởi các tâm tốc hành cận tử.
Tāni ca paññatti dhammattā kāmapaṭisandhiyā ārammaṇaṃ na hontīti.
And since those are concepts, they are not the object of sense-sphere rebirth.
Và vì chúng là các pháp khái niệm, chúng không phải là đối tượng của sự tái sinh vào cõi Dục.
‘‘Paccuppannagati nimitte siddhe siddhamevā’’ti tasmiṃ bhave gatassa tattha yāvajīvampi anu bhavitabbaṃ ārammaṇaṃ nāma tasmiṃ khaṇe dharamānaṃ paccuppannampi atthi.
"When the present destiny-sign is established, it is indeed established" means that in that existence, the object that is to be experienced throughout life by one who has gone there, which exists at that moment, is also present.
“Khi dấu hiệu của cõi tái sinh hiện tại đã được chứng minh, thì nó đã được chứng minh” nghĩa là đối tượng mà một người đã đến cõi đó phải trải nghiệm suốt đời trong cõi đó, vào khoảnh khắc đó, cũng có cái hiện tại đang tồn tại.
Tato vaḍḍhamānaṃ anāgatampi atthi.
There is also that which is increasing from that, the future.
Cũng có cái vị lai đang phát triển từ đó.
Tattha paccuppanne upaṭṭhahante paṭisandhiyā ārammaṇaṃ sampajjati.
When the present manifests, the object for rebirth is fulfilled.
Khi cái hiện tại xuất hiện, đối tượng của sự tái sinh được thành tựu.
Anāgataṃ pana anupaṭṭhahantampi paccuppanne antogadhasadisaṃ hotīti adhippāyo.
The intention is that even the future, not manifesting, is like being included in the present.
Nhưng cái vị lai, ngay cả khi không xuất hiện, cũng giống như được bao gồm trong cái hiện tại.
Vibhāvani pāṭhena ca paccuppanna gatinimittaṃ viya āpātamāgataṃ, kasmā, paccuppanna gati nimitteneva kicca siddhito-ti adhippāyo.
And according to the Vibhāvanī commentary, the present destiny-sign appears immediately, why? Because the purpose is achieved by the present destiny-sign itself – this is the intention.
Và theo phần Vibhāvanī, nó đến ngay lập tức như dấu hiệu của cõi tái sinh hiện tại, tại sao? Vì sự thành tựu chức năng chỉ cần dấu hiệu của cõi tái sinh hiện tại.
Sesamettha subodhaṃ.
The rest here is easily understood.
Phần còn lại ở đây dễ hiểu.
‘‘Tānihī’’tiādīsu.
In "those, indeed," etc.
Trong “Tānihī” (chúng), v.v...
Keci vadanti.
Some say.
Một số người nói.
Anejosanti mārabbha.
Referring to those who are free from agitation.
Bắt đầu từ “Anejosanti” (không dao động).
Yaṃ kālamakarīmunīti vuttattā sabbaññu buddhādīnaṃ parinibbāna cuti cittaṃ santi lakkhaṇaṃ nibbānaṃ ārammaṇaṃ karotīti.
Since it is said "when the Sage passed away," the passing-away consciousness of the Omniscient Buddhas, etc., makes Nibbāna, which has the characteristic of peace, its object.
Vì đã nói “khi vị thánh đã tịch diệt”, nên tâm chuyển sinh nhập Niết Bàn của chư Phật Toàn Giác, v.v... lấy Niết Bàn có đặc tính an tịnh làm đối tượng.
Taṃ sabbathāpi kāmāvacarā lambaṇā nevāti iminā apanetabbanti dassetuṃ ‘‘tā nihi sabbaññu buddhānaṃ uppannāni pī’’tiādi vuttaṃ.
To show that this should be completely removed, considering it is never a sense-sphere object, it was said, "These also arose for omniscient Buddhas," and so on.
Để chỉ ra rằng điều đó trong mọi trường hợp không phải là đối tượng cõi dục, nên được loại bỏ bằng cách này, nên đã nói “chúng cũng khởi lên nơi các vị Phật Toàn Giác” v.v.
‘‘Lokuttara dhammā’’tiādīsu.
In phrases like "supramundane dhammas."
Trong các câu “các pháp siêu thế” v.v.
‘‘Tānī’’ti dvādasā kusala cittāni aṭṭhañāṇa vippayutta kusala kriya javanāni ca.
"These" refers to the twelve wholesome cittas and the eight javanas of functional consciousness dissociated from knowledge.
“Chúng” là mười hai tâm thiện và tám tâm javana thiện và tâm duy tác ly trí.
Ajjhāna lābhino puthujjanā mahaggatajjhānānipi ālambituṃ na sakkontīti vuttaṃ ‘‘paññattiyā saha kāmāvacarā rammaṇānī’’ti.
It is said "sense-sphere objects together with concepts" because ordinary people who have not attained jhānas are unable to apprehend even the developed jhānas.
Đã nói “các đối tượng cõi dục cùng với khái niệm” để chỉ rằng phàm nhân chưa đắc thiền không thể lấy ngay cả các thiền siêu thế làm đối tượng.
‘‘Tāne vā’’ti ñāṇa sampayutta kāma kusalāni eva.
"Or these" refers to just the sense-sphere wholesome cittas associated with knowledge.
“Chỉ những điều đó” là chỉ những tâm thiện cõi dục hợp trí.
Jhānalābhīnaṃ tāneva ñāṇa sampayuttakāma kusalāni.
For those who have attained jhānas, these are precisely the sense-sphere wholesome cittas associated with knowledge.
Đối với những người đắc thiền, chỉ những tâm thiện cõi dục hợp trí đó.
Heṭṭhima phalaṭṭhānaṃ tāneva attanā adhigata maggaphala nibbānā rammaṇāni.
For those at the lower fruit-attainment, these are precisely the objects of the path, fruition, and Nibbāna attained by themselves.
Đối với những người trú quả thấp hơn, chỉ những Đạo, Quả và Nibbāna mà họ đã chứng đắc đó là đối tượng.
‘‘Jhānāni patthentī’’ti āyatiṃ jhānalābhino bhaveyyāmāti patthanaṃ karonti.
"They aspire to jhānas" means they make a wish, "May we be attainers of jhānas in the future."
“Mong cầu các thiền” là họ thực hiện sự mong cầu rằng “chúng ta sẽ là những người đắc thiền trong tương lai”.
‘‘Tesaṃ pī’’ti tesaṃ puthujjanānampi.
"For them too" means for those ordinary people too.
“Của họ” là của những phàm nhân đó.
‘‘Te’’ti te lokuttara dhammā.
"They" refers to those supramundane dhammas.
“Chúng” là những pháp siêu thế đó.
‘‘Anubhontī’’ti sampāpuṇanti.
"They experience" means they attain.
“Thọ hưởng” là đạt được.
‘‘Navanipāte’’ti aṅguttara nikāye navanipāte.
"In the Navanipāta" means in the Navanipāta of the Aṅguttara Nikāya.
“Trong Tạp Bộ Chín Pháp” là trong Tạp Bộ Chín Pháp của Tăng Chi Bộ Kinh.
Sesaṃ sabbaṃ suviññeyyameva.
All the rest is easily understood.
Tất cả phần còn lại đều rất dễ hiểu.
135. Vatthusaṅgahe.
135. In the Collection on Bases.
135. Trong Vatthusaṅgaha (Tập Y Cứ).
‘‘Vatthū’’ti nissaya viseso vuccati.
"Base" refers to a specific type of support.
“Vatthu” được gọi là một loại y cứ đặc biệt.
Tāni nissaya vatthūni yesaṃ tāni tabbatthukāni.
Those that have these bases of support are called "having those bases" (tabbatthukāni).
Những gì có các y cứ đó là “tabbatthukāni” (có các y cứ đó).
‘‘Tesañca saddo na yujjatī’’ti tesaṃ vāde ca saddo na yujjati.
"And the word for them does not fit" means in their argument, the word 'ca' (and) does not fit.
“Và từ đó không hợp lý” là từ “ca” (và) không hợp lý trong quan điểm của họ.
Na hi alutta ca kāraṃ dvanda padaṃ nāma atthīti.
For there is no such thing as a dvanda compound with an unelided 'ca'.
Thật vậy, không có từ kép nào không có từ “ca” bị lược bỏ.
‘‘Pubbapadesu ānetabbo’’ti cakkhu vatthu ca sotavatthu cātiādinā ānetabbo.
"It should be brought into the preceding terms" means it should be brought in with phrases like 'eye-base and ear-base'.
“Nên được đưa vào các từ trước” là nên được đưa vào bằng cách nói “y cứ nhãn và y cứ nhĩ” v.v.
Samāsa padaṃ na yujjati.
A compound word is not appropriate.
Từ ghép không hợp lý.
Na hi samāsa padato eka desaṃ aññattha ānetuṃ yujjatīti.
For it is not appropriate to bring a part of a compound word elsewhere.
Thật vậy, không hợp lý khi đưa một phần của từ ghép sang nơi khác.
Avibhattika niddeso nāma cakkhuṃ, sotaṃ, ghānaṃ, jivhā, kāyo, hadayaṃ, vatthu cāti vattabbe pubbapadesu avibhattika niddeso.
A statement without inflection means "eye, ear, nose, tongue, body, heart, and base" where 'vatthu' (base) is stated without inflection among the preceding terms.
“Avibhattika niddesa” (chỉ định không biến cách) là chỉ định không biến cách trong các từ trước khi lẽ ra phải nói “nhãn, nhĩ, tỷ, thiệt, thân, ý, và y cứ”.
Evañcasati vatthu saddo ca saddo ca pubbapadesu ānetuṃ labbhantīti.
If this is the case, the word 'vatthu' and the word 'ca' can be brought into the preceding terms.
Khi đó, từ “vatthu” và từ “ca” có thể được đưa vào các từ trước.
Kāmataṇhāya adhīnena āyattena kāmāvacara kammena nibbattā kāmataṇhādhīna kamma nibbattā.
"Kāmataṇhādhīnakammanibbattā" means generated by kamma pertaining to the sense-sphere, which is dependent on and under the sway of craving for sensuality.
“Kāmataṇhādhīna kamma nibbattā” (do nghiệp phụ thuộc vào ái dục cõi dục sinh ra) là được sinh ra bởi nghiệp cõi dục phụ thuộc vào, bị chi phối bởi ái dục cõi dục.
‘‘Rūpādīnaṃ paribhogo’’ti rūpādīnaṃ pañcakāmaguṇānaṃ paribhogo.
"Enjoyment of sights and so on" means enjoyment of the five sense pleasures like sights and so on.
“Sự thọ hưởng sắc v.v.” là sự thọ hưởng năm dục trần sắc v.v.
‘‘Parittakammaṃ pī’’ti sabbaṃ kāmāvacara kammampi.
"Even insignificant kamma" refers to all kamma pertaining to the sense-sphere.
“Ngay cả nghiệp nhỏ” là tất cả nghiệp cõi dục.
‘‘Pūrayamānaṃ’’ti paripūrentaṃ.
"Completing" means fulfilling.
“Pūrayamānaṃ” là làm cho đầy đủ.
Cakkhu dassanānuttariyaṃ nāma.
The eye is called the unsurpassed seeing.
Nhãn được gọi là “dassanānuttariya” (sự thấy tối thượng).
Sotaṃ savanānuttariyaṃ nāma.
The ear is called the unsurpassed hearing.
Nhĩ được gọi là “savanānuttariya” (sự nghe tối thượng).
Sabbesaṃ dassana kiccānaṃ majjhe buddha dassanā divasena anuttaraṃ dassanaṃ janetīti dassanānuttariyaṃ.
"Unsurpassed seeing" means it generates unsurpassed seeing, especially through the seeing of the Buddha, among all acts of seeing.
Giữa tất cả các việc thấy, nó tạo ra sự thấy tối thượng thông qua việc thấy Phật v.v., nên gọi là “dassanānuttariya”.
Evaṃ savanānuttariyepi catusacca dhammassavanā divasenāti vattabbaṃ.
Similarly, regarding unsurpassed hearing, it should be said, "especially through the hearing of the Four Noble Truths."
Tương tự, đối với “savanānuttariya” cũng nên nói rằng “thông qua việc nghe Pháp Tứ Diệu Đế v.v.”.
‘‘Ajjhatta bahiddha santā nesu pī’’ti ajjhatta santānepi bahiddha santānepi.
"Even in internal and external continuities" means in both internal and external continuities.
“Ngay cả trong những dòng tâm thức nội tại và ngoại tại” là ngay cả trong những dòng tâm thức nội tại và trong những dòng tâm thức ngoại tại.
‘‘Suddhe’’ti kenaci ālokena ca andhakārena ca virahite.
"Pure" means devoid of any light or darkness.
“Suddhe” (trong sạch) là không có bất kỳ ánh sáng hay bóng tối nào.
Āloko hi eko rūpa viseso.
For light is a specific type of rūpa.
Ánh sáng là một loại sắc đặc biệt.
Tathā andhakāro ca.
Likewise, darkness.
Cũng như bóng tối.
Te ca tattha natthi.
And they are not present there.
Chúng không có ở đó.
‘‘Imasmiṃ saṅgahe’’ti vatthu saṅgahe.
"In this collection" means in the collection on bases (vatthu saṅgaha).
“Trong tập này” là trong Vatthusaṅgaha.
Visiṭṭhaṃ jānanaṃ vijānanaṃ.
"Vijānana" is knowing distinctly.
“Vijānana” là sự biết đặc biệt.
Tañca vijānanaṃ tīsu manodhātūsu natthīti vuttaṃ ‘‘vijānana kiccābhāvato’’ti.
And since that distinct knowing is not present in the three mind-elements (manodhātu), it is said, "due to the absence of the function of distinct knowing."
Và sự biết đặc biệt đó không có trong ba ý giới, nên đã nói “do không có chức năng biết đặc biệt”.
Āvajjana kiccaṃ kimetanti, manasikāra mattaṃ hoti.
What is the function of adverting (āvajjana)? It is merely an act of attention (manasikāra).
Chức năng hướng tâm là gì? Nó chỉ là sự tác ý.
Sampaṭicchana kiccañca pañcaviññāṇehi yathā gahitāneva pañcārammaṇāni sampaṭicchana mattaṃ hoti.
And the function of receiving (sampaṭicchana) is merely receiving the five objects just as they were apprehended by the five consciousnesses.
Và chức năng tiếp thọ chỉ là sự tiếp thọ năm đối tượng đã được năm thức biết như thế nào.
Tenāha ‘‘visesajānana kiccāni na hontī’’ti.
Therefore, it is said, "They are not functions of distinct knowing."
Vì vậy, đã nói “không phải là các chức năng biết đặc biệt”.
Dassanaṃ, savanaṃ, ghāyanaṃ, sāyanaṃ, phusana, nti imāni kiccāni thokaṃ visesa jānana kiccāni hontīti vuttaṃ ‘‘paccakkhato dassanā divasenā’’tiādiṃ.
The functions of seeing, hearing, smelling, tasting, and touching are said to be slightly distinct knowing functions, as stated "through direct seeing and so on."
Đã nói “do sự thấy trực tiếp v.v.” để chỉ rằng các chức năng thấy, nghe, ngửi, nếm, xúc chạm này là các chức năng biết đặc biệt một phần.
Thokaṃ visesa jānana kiccāni honti.
They are slightly distinct knowing functions.
Chúng là các chức năng biết đặc biệt một phần.
Tasmā tāni pañcaviññāṇānīti vuttāni.
Therefore, they are called the five consciousnesses.
Do đó, chúng được gọi là năm thức.
Avasesā pana santīraṇādayo manoviññāṇadhātuyo nāmāti sambandho.
The connection is that the remaining investigating consciousnesses (santīraṇa) and so on are called mind-consciousness elements (manoviññāṇadhātu).
Còn lại, các ý thức giới như thẩm sát v.v. là “manoviññāṇadhātu” (ý thức giới) — đây là sự liên kết.
Nanu mananaṭṭhena mano ca taṃ vijānanaṭṭhena viññāṇañcāti vuttepi pañcaviññāṇehi viseso natthīti āha ‘‘atissaya visesa jānana dhātuyoti attho’’ti.
Even if it is said "mind in the sense of 'to think' (manana) and consciousness in the sense of 'to distinctly know' (vijānana)," there is no distinction from the five consciousnesses. Therefore, he says, "It means an element of excessively distinct knowing."
Mặc dù nói rằng “ý” theo nghĩa tác ý và “thức” theo nghĩa biết đặc biệt, nhưng không có sự khác biệt với năm thức, nên đã nói “có nghĩa là giới biết đặc biệt vượt trội”.
Evaṃ santepi so attho saddayuttiyā siddho na hoti.
Even so, that meaning is not established by grammatical propriety.
Ngay cả khi có như vậy, ý nghĩa đó không được xác lập bởi ngữ pháp.
Yadicchā vasena vutto hotīti āha ‘‘pariyāya padānaṃ’’tiādi.
He says, "of synonymous terms," etc., implying it is stated arbitrarily.
Nó được nói theo ý muốn, nên đã nói “của các từ đồng nghĩa” v.v.
Etena so attho saddayuttiyā eva siddho.
By this, that meaning is indeed established by grammatical propriety itself.
Bằng cách này, ý nghĩa đó được xác lập bởi chính ngữ pháp.
Na yadicchāvasena vuttoti dasseti.
He shows that it is not stated arbitrarily.
Nó chỉ ra rằng không phải được nói theo ý muốn.
‘‘Visesana samāse’’ti mano ca taṃ viññāṇañcāti manoviññāṇanti evarūpe kammadhāraya samāse.
"In a qualifying compound" refers to a Kammadhāraya compound of this form: "mind and that consciousness, thus mind-consciousness (manoviññāṇa)."
“Trong samāsa (từ ghép) mô tả” là trong samāsa karmadhāraya (từ ghép xác định) như vậy: “ý và thức đó là ý thức”.
‘‘Padaṭṭhānaṃ’’ti ettha padanti ca ṭhānanti ca kāraṇattha vacanāni, tasmā pariyāya saddā nāma.
In "padaṭṭhāna" (proximate cause), "pada" and "ṭhāna" are words meaning cause; therefore, they are synonyms.
Trong “padaṭṭhāna” (nguyên nhân gần), “pada” và “ṭhāna” là các từ có nghĩa là nguyên nhân, do đó chúng là các từ đồng nghĩa.
Padañca taṃ ṭhānañcāti vutte atissaya kāraṇanti attho viññāyati.
When said "pada and that ṭhāna," the meaning "excessive cause" is understood.
Khi nói “pada và ṭhāna đó”, ý nghĩa là “nguyên nhân vượt trội” được hiểu.
Tathā dukkha dukkhaṃ, rūpa rūpaṃ, rāja rājā, devadevotiādīni.
Similarly, 'dukkha dukkha' (suffering of suffering), 'rūpa rūpa' (form of form), 'rāja rājā' (king of kings), 'devadeva' (god of gods), and so on.
Cũng như “khổ khổ”, “sắc sắc”, “vua của các vua”, “chư thiên của các chư thiên” v.v.
‘‘Katthaci dissati yujjati cā’’ti na hi katthaci dissati ca.
"It is seen and fits somewhere" means it is not seen anywhere.
“Đôi khi được thấy và hợp lý” có nghĩa là “không phải lúc nào cũng được thấy”.
Sacepi katthaci disseyya, na hi yujjati cāti attho.
Even if it were seen somewhere, it would not fit, is the meaning.
Ngay cả khi đôi khi được thấy, nó không hợp lý.
‘‘Manaso viññāṇaṃ’’ti ettha paṭisandhi cittato paṭṭhāya yāvacuti cittā antare sabbaṃ citta santānaṃ satta viññāṇa dhātūnaṃ vasena vibhāgaṃ katvā attho vattabbo.
In "manaso viññāṇaṃ" (consciousness of mind), the meaning should be stated by dividing the entire citta-continuity from the rebirth-linking citta up to the death-citta, according to the seven consciousness-elements.
Trong “thức của ý”, nên giải thích ý nghĩa bằng cách phân loại toàn bộ dòng tâm thức từ tâm tái tục cho đến tâm tử theo bảy thức giới.
Pañcadvārā vajjanañca sampaṭicchana dvayañca manodhātu mattattā mano nāma.
The five-door adverting and the two receiving consciousnesses are called "mind" (mano) because they are merely mind-elements (manodhātu).
Hướng tâm ngũ môn và hai tiếp thọ chỉ là ý giới, nên gọi là ý.
Pañcaviññāṇāni viññāṇa mattāni nāma.
The five consciousnesses are merely "consciousness" (viññāṇa).
Năm thức chỉ là thức.
Avasesāni sabbāni viññāṇāni manassa viññāṇanti atthena manoviññāṇāni nāma.
All the remaining consciousnesses are called "mind-consciousness" (manoviññāṇa) in the sense of "consciousness of the mind."
Tất cả các thức còn lại được gọi là ý thức theo nghĩa “thức của ý”.
Tattha ‘‘manassa viññāṇaṃ’’ti anantara paccaya bhūtassa vā manassa paccayuppanna bhūtaṃ viññāṇaṃ.
There, "consciousness of the mind" refers to the resultant consciousness that arose from the mind that served as the immediately preceding condition (anantara paccaya).
Trong đó, “thức của ý” là thức được sinh ra từ ý làm duyên vô gián.
Ettha sampaṭicchana dvayaṃ paccayamano nāma.
Here, the two receiving consciousnesses are called the conditioning mind (paccayamano).
Ở đây, hai tiếp thọ được gọi là ý làm duyên.
Santīraṇato paṭṭhāya yāva dvārantare pañcadvārā vajjanaṃ nāgacchati, tāva antare sabbaṃ manoviññāṇa santānaṃ paccayuppanna viññāṇaṃ nāma.
From the investigating consciousness onwards, as long as the five-door adverting does not arise within the interval, the entire continuity of mind-consciousness within that interval is called the resultant consciousness (paccayuppanna viññāṇa).
Toàn bộ dòng ý thức từ thẩm sát cho đến khi hướng tâm ngũ môn không khởi lên trong các môn khác được gọi là thức được sinh ra từ duyên.
Puna ‘‘manassa viññāṇa’’nti paccayuppanna bhūtassa manassa paccaya bhūtaṃ viññāṇaṃ.
Again, "consciousness of the mind" refers to the conditioning consciousness of the mind that serves as the resultant (paccayuppanna).
Lại nữa, “thức của ý” là thức làm duyên cho ý được sinh ra từ duyên.
Ettha pañcadvārā vajjanaṃ paccayuppanna mano nāma.
Here, the five-door adverting is called the resultant mind (paccayuppanna mano).
Ở đây, hướng tâm ngũ môn được gọi là ý được sinh ra từ duyên.
Tato pure sabbaṃ manoviññāṇa santānaṃ paccaya mano nāma.
Before that, the entire continuity of mind-consciousness is called the conditioning mind (paccaya mano).
Trước đó, toàn bộ dòng ý thức được gọi là ý làm duyên.
Sesaṃ suviññeyyaṃ.
The rest is easily understood.
Phần còn lại rất dễ hiểu.
Avasesāpanātiādīsu.
In "Avasesāpanātiādīsu" (And the remaining, etc.).
Trong “còn lại” v.v.
‘‘Manoviññāṇadhātu bhāvaṃ sambhāvetī’’ti avasesā pana dhammā manoviññāṇadhātu ca nāma honti, hadaya vatthuñca nissāyayeva vattantīti evaṃ tesaṃ dhammānaṃ manoviññāṇadhātu bhāvañca sambhāveti, vaṇṇeti.
"Sambhāveti the state of being a mind-consciousness element" means that the remaining dhammas are also called mind-consciousness elements, and they operate solely dependent on the heart-base; thus, it explains and clarifies their state of being a mind-consciousness element.
“Xác lập trạng thái ý thức giới” là “các pháp còn lại là ý thức giới và chỉ tồn tại dựa vào ý vật”, như vậy, nó xác lập và mô tả trạng thái ý thức giới của các pháp đó.
Suṭṭhu pakāsetīti attho.
It means it illuminates well.
Có nghĩa là trình bày rõ ràng.
Ettha panātiādīsu.
In "Ettha panātiādīsu" (However, here, etc.).
Trong “ở đây” v.v.
‘‘Pāḷiyaṃ’’ti indriya saṃyutta pāḷiyaṃ.
"In the Pāḷi" refers to the Indriya Saṃyutta Pāḷi.
“Trong Pāḷi” là trong Pāḷi Indriyasaṃyutta (Tương Ưng Căn).
Dutīyajjhāne eva aparisesa nirodha vacanaṃ viruddhaṃ siyā.
The statement of complete cessation (nirodha) in the second jhāna alone would be contradictory.
Lời nói về sự diệt tận không còn sót lại trong đệ nhị thiền sẽ mâu thuẫn.
Kathaṃ, sace paṭigho anīvaraṇā vattho nāma natthi.
How so? If aversion (paṭigha) is not an object that hinders.
Tại sao? Nếu sân không phải là một pháp che chướng.
Pathamajjhānato pubbe eva so niruddho siyā.
Then it would have ceased even before the first jhāna.
Thì nó đã diệt tận trước đệ nhất thiền.
Atha dutīyajjhānupacārepi so uppajjeyya, pathamajjhānampi parihīnaṃ siyā.
If, however, it were to arise even in the access concentration (upacāra) of the second jhāna, then the first jhāna would also be diminished.
Nếu nó vẫn khởi lên trong cận định của đệ nhị thiền, thì đệ nhất thiền cũng sẽ bị suy thoái.
Tasmiṃ parihīne sati, dutīyajjhānampi nuppajjeyya.
When that is diminished, the second jhāna would also not arise.
Khi đó bị suy thoái, đệ nhị thiền cũng sẽ không khởi lên.
Evaṃ viruddhaṃ siyā.
Thus, it would be contradictory.
Như vậy sẽ mâu thuẫn.
‘‘Purima kāraṇamevā’’ti anīvaraṇā vatthassa paṭighassa abhāvatoti kāraṇaṃ eva.
"The former reason itself" refers to the reason that there is no aversion as a hindering object.
“Chỉ là nguyên nhân trước đó” là chỉ là nguyên nhân do không có sân là pháp không che chướng.
Paratoghoso nāma sāvakānaṃ sammādiṭṭhippaṭilābhāya padhāna paccayo hoti.
The voice of another (paratoghosa) is a primary condition for disciples to attain right view.
“Paratoghosa” (tiếng nói từ người khác) là yếu tố chính để các đệ tử đạt được chánh kiến.
So ca arūpabhave natthi.
And it does not exist in the immaterial existences (arūpabhava).
Và điều đó không có trong các cõi vô sắc.
Dhammābhisamayo nāma catusacca dhammappaṭivedho, buddhā ca pacceka sambuddhā ca sayambhuno parato ghosena vinā dhammaṃ paṭivijjhanti.
Dhammābhisamaya is the penetration of the Four Noble Truths. Buddhas and Paccekabuddhas, being self-existent, penetrate the Dhamma without reliance on others' proclamation.
Thắng tri pháp (Dhammābhisamaya) là sự thể nhập Tứ Thánh Đế. Chư Phật và chư Phật Độc Giác tự mình thể nhập pháp mà không cần tiếng nói từ người khác.
Te ca tattha nuppajjanti.
And they do not arise there.
Và các vị ấy không sanh khởi ở đó.
‘‘Rūpavirāga bhāvanāyā’’ti rūpavirāga bhāvanā balena.
"Through the development of dispassion for form" means by the power of developing dispassion for form.
"Do sự tu tập ly tham sắc" có nghĩa là do năng lực của sự tu tập ly tham sắc.
Tesaṃ rūpāvacara cittānaṃ.
Of those rūpāvacara consciousnesses.
Của các tâm thuộc cõi sắc đó.
‘‘Samatikkantattā’’ti tesu nikantippahānavasena suṭṭhu atikkantattā.
"Due to having transcended" means due to having thoroughly transcended them by way of abandoning attachment.
"Do đã vượt qua" có nghĩa là đã vượt qua một cách xuất sắc bằng cách đoạn trừ sự ưa thích đối với các pháp đó.
Sesaṃ sabbaṃ suviññeyyaṃ.
All the rest is easily understood.
Tất cả những phần còn lại đều dễ hiểu.
‘‘Yāni panā’’tiādīsu.
In "those however," and so on.
Trong "Và những gì," v.v.
Dvatti cittakkhaṇāni atikkamma āpātaṃ āgacchantīti yojanā.
The connection is: "coming into range having elapsed thirty-two moments of consciousness."
Có nghĩa là, chúng vượt qua ba mươi hai sát na tâm và xuất hiện.
Evaṃ paratthapi.
Likewise elsewhere.
Cũng vậy ở những chỗ khác.
Vibhūtassāti ca avibhūtassāti ca idaṃ ādimhi manodvāre pana vibhūtassāti ca avibhūtassāti ca padānaṃ uddharaṇaṃ.
"Clear" and "unclear" are extractions of the words "clear" and "unclear" in the mind-door at the beginning.
"Rõ ràng" và "không rõ ràng" là sự trích dẫn các từ "rõ ràng" và "không rõ ràng" từ phần đầu "Trong ý môn."
‘‘Rūpā rūpānaṃ’’ti rūpa dhammānañca arūpa dhammānañca.
"Of forms and non-forms" means of both form-dhamma and non-form-dhamma.
"Của sắc và vô sắc" có nghĩa là của các pháp sắc và các pháp vô sắc.
‘‘Tāvā’’ti vīthi cittappavatti dassanato pathamataraṃ evāti attho.
"Then" means even before the occurrence of the mental process – this is the meaning.
"Trước hết" có nghĩa là trước hết trong sự tiến trình của các tâm vīthi.
‘‘Addhāna paricchedaṃ’’ti khaṇakāla paricchedaṃ.
"Temporal delimitation" means delimitation of momentary time.
"Sự phân định thời gian" có nghĩa là sự phân định thời gian sát na.
Vibhāvanipāṭhe ‘‘atimahantā divasena visaya vavatthānaṃ hotī’’ti vacanena ādimhi ‘chavatthūni, cha dvārāni, cha ārammaṇāni, cha viññāṇāni, cha vīthiyo, cha dhāvisayappavattī,ti evaṃ vuttesu chasu chakkesu chadhāvisayappavattīti padamattaṃ saṅgaṇhāti.
In the Vibhāvanī, the statement "for an exceedingly great (object), the ascertainment of the object occurs over a day" takes only the phrase "occurrence of objects in six ways" among the six sextads mentioned at the beginning, namely, 'six bases, six doors, six objects, six consciousnesses, six mental processes, six occurrences of objects'.
Trong bản Vibhāvanī, câu "Đối tượng cực lớn được phân định trong một ngày" chỉ bao gồm từ "sáu loại tiến trình đối tượng" trong sáu nhóm đã nói ở phần đầu: "sáu căn, sáu môn, sáu đối tượng, sáu thức, sáu tiến trình tâm, sáu loại tiến trình đối tượng."
Taṃ anupapannaṃ hoti.
That is not appropriate.
Điều đó không hợp lý.
Tenāha ‘‘evañhi satī’’tiādiṃ.
Therefore, he says "for if this is so," and so on.
Vì vậy, ngài nói "Nếu vậy," v.v.
‘‘Visaya vavatthānattha mevā’’ti atimahantādi visaya vavatthānatthameva vuttanti na ca sakkā vattuṃ.
"Only for the purpose of ascertaining objects" cannot be said to be stated solely for the purpose of ascertaining objects like exceedingly great ones.
"Chỉ để phân định đối tượng" không thể nói rằng chỉ được nói để phân định đối tượng cực lớn, v.v.
Rūpā rūpa dhammānaṃ addhāna paricchedo nāma abhidhamme sabbattha icchitabbo.
The temporal delimitation of form-dhamma and non-form-dhamma should be accepted everywhere in Abhidhamma.
Sự phân định thời gian của các pháp sắc và vô sắc cần phải được chấp nhận ở khắp mọi nơi trong Vi Diệu Pháp.
Tasmā tassa dassanatthampi taṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ.
Therefore, it should be understood that it was stated also for the purpose of demonstrating that.
Vì vậy, cần phải hiểu rằng điều đó cũng được nói để chỉ ra điều đó.
‘‘Sabhāvappaṭilābho’’ti cintana phusanādīnaṃ pātubhāvo vuccati.
"Attainment of own-nature" is said to be the manifestation of reflecting, touching, and so on.
"Sự đạt được bản chất" được gọi là sự xuất hiện của sự suy tư, sự xúc chạm, v.v.
‘‘Anivattī’’ti anantaradhānaṃ vuccati.
"Non-cessation" is said to be non-disappearance.
"Không biến mất" được gọi là không bị che khuất.
‘‘Parihāyitvā’’ti jarā kiccaṃ āha.
"Having deteriorated" refers to the function of decay.
"Suy yếu" nói về chức năng lão hóa.
‘‘Accharāsaṅghāṭakkhaṇassā’’ti aṅgulīnaṃ saṅghaṭṭanakkhaṇassa.
"Of the moment of snapping the fingers" refers to the moment of striking the fingers together.
"Sát na gõ ngón tay" có nghĩa là sát na của sự va chạm giữa các ngón tay.
Ācariyānandatthero nāma abhidhamma ṭīkākāro vuccati.
Ācariya Ānandatthera is referred to as the commentator on the Abhidhamma.
Trưởng lão Ācariyānanda được gọi là tác giả của các chú giải Vi Diệu Pháp.
‘‘Assā vijjuyāṭhiti nāma visuṃ na paññāyatī’’ti vijjuppādaṃ passantānaṃ na paññāyati.
"The duration of that lightning cannot be distinctly perceived" means it is not perceived by those who witness the arising of lightning.
"Sự tồn tại của tia chớp đó không được nhận biết riêng biệt" có nghĩa là những người đang nhìn thấy sự xuất hiện của tia chớp không nhận biết được.
Tathā cittampi vaḍḍhanānantarameva bhijjatīti yojanā.
Likewise, consciousness breaks up immediately after its arising – this is the connection.
Cũng vậy, tâm bị tan rã ngay sau khi sanh khởi.
Tenāha ‘‘taṃ pī’’tiādiṃ.
Therefore, he says "that too," and so on.
Vì vậy, ngài nói "Điều đó cũng vậy," v.v.
Udayabhāgo nāma vaḍḍhanabhāgo, vayabhāgo nāma antaradhānabhāgo.
The arising phase is the growth phase; the passing away phase is the disappearance phase.
Phần sanh khởi được gọi là phần tăng trưởng, phần diệt được gọi là phần biến mất.
‘‘Evañca katvā’’ti laddhaguṇa vacanaṃ.
"And having done this" is a statement acknowledging a quality.
"Và khi làm như vậy" là một lời nói có giá trị.
‘‘Ekaṃcittaṃ divasaṃ tiṭṭhatī’’ti pucchā vacanaṃ.
"Does one consciousness last a day?" is a question.
"Một tâm tồn tại trong một ngày" là một câu hỏi.
‘‘Āmantā’’ti paṭiññā vacanaṃ.
"Yes" is an affirmative statement.
"Vâng" là một lời đồng ý.
‘‘Vayakkhaṇo’’ti pucchā.
"The moment of passing away" is the question.
"Sát na diệt" là một câu hỏi.
‘‘Na hevaṃ vattabbe’’ti paṭikkhepo.
"It should not be said thus" is a refutation.
"Không nên nói như vậy" là một lời bác bỏ.
Paccatta vacanassa ekārattaṃ.
A single night for a singular expression.
Một đêm cho từ cá nhân.
Evaṃ navattabbanti attho.
This means it should not be said thus.
Có nghĩa là không nên nói như vậy.
‘‘Mahātherenā’’ti moggali puttatissa mahātherena.
"By the Mahāthera" refers to the Mahāthera Moggaliputtatissa.
"Bởi vị Đại Trưởng Lão" có nghĩa là bởi Đại Trưởng Lão Moggaliputtatissa.
Nanu suttantesu vuttanti sambandho.
It is stated in the Suttas, is the connection.
Có nghĩa là "Chẳng phải đã được nói trong kinh tạng sao?"
‘‘Nā’’ti na upalabbhati.
"No" means it is not found.
"Không" có nghĩa là không tìm thấy.
‘‘Imassa vuttattā’’ti imassa vacanassa vuttattā.
"Due to this being stated" means due to this statement being made.
"Do điều này đã được nói" có nghĩa là do lời nói này đã được nói.
Saṅkhata lakkhaṇaṃ visayo yesaṃ tāni saṅkhata visaya lakkhaṇāni.
The characteristics whose objects are conditioned are the conditioned-object characteristics.
Những đặc tính có đối tượng là các pháp hữu vi được gọi là đặc tính có đối tượng hữu vi.
Saṅkhata dhammameva āhacca tiṭṭhati.
It stands referring only to conditioned dhammas.
Chỉ tồn tại dựa vào các pháp hữu vi.
Ayaṃ abhidhamme dhammatāti adhippāyo.
This is the nature of phenomena in Abhidhamma – this is the intention.
Ý nghĩa là đây là bản chất của pháp trong Vi Diệu Pháp.
‘‘Saṅgaha kārenā’’ti ācariya buddhaghosattheraṃ vadati.
"By the compiler" refers to Ācariya Buddhaghosatthera.
"Bởi vị tổng tập" nói về Trưởng lão Ācariya Buddhaghosa.
‘‘Atthikkhaṇaṃ’’ti khaṇadvayameva vuccati.
"Moment of existence" refers only to two moments.
"Sát na hữu" chỉ được gọi là hai sát na.
Iti vatvā tamatthaṃ sādhentīti sambandho.
Having said this, they establish that meaning – this is the connection.
Có nghĩa là, sau khi nói như vậy, các vị ấy chứng minh ý nghĩa đó.
Gāthāyaṃ.
In the verse.
Trong câu kệ.
‘‘Tassevā’’ti tassā ṭhitiyā eva bhedo.
"Of that very (duration)" refers to the breaking up of that duration itself.
"Của chính nó" có nghĩa là sự hoại diệt của chính sự tồn tại đó.
Sabbadā sabbapāṇinaṃ maraṇaṃ nāma vuccatīti yojanā.
It is said that death for all beings is always – this is the connection.
Có nghĩa là, cái chết của tất cả chúng sanh được gọi là luôn luôn.
‘‘Tamatthaṃ’’ti tāni atthikkhaṇaṃ upādāya labbhantīti atthaṃ.
"That meaning" refers to the meaning that those are obtained by taking the moment of existence.
"Ý nghĩa đó" có nghĩa là ý nghĩa rằng chúng được đạt được dựa trên sát na hữu.
‘‘Athavā’’ti eko theravādo.
"Or else" refers to one Theravāda tradition.
"Hoặc" là một quan điểm của một vị trưởng lão.
‘‘Santati vasena ṭhānaṃ’’ti ṭhitāya aññathattaṃ paññāyatīti ettha ṭhitabhāvasaṅkhātaṃ ṭhānaṃ santati ṭhitivasena veditabbanti vadanti.
"Duration in the sense of continuity" refers to the saying "alteration is perceived in that which endures," where "duration" (ṭhāna), which is the state of enduring, is to be understood as duration in the sense of continuity, they say.
"Sự tồn tại theo dòng chảy" có nghĩa là, trong câu "sự biến đổi của sự tồn tại được nhận biết," các vị ấy nói rằng sự tồn tại, tức là trạng thái tồn tại, cần được hiểu là sự tồn tại theo dòng chảy.
‘‘Imasmiṃ pana sutte’’ti vedanāya uppādo paññāyati, vayo paññāyati, ṭhitāya aññathattaṃ paññāyatīti idaṃ suttaṃ vadati.
"But in this Sutta" refers to this Sutta that says: "The arising of feeling is perceived, the passing away is perceived, alteration is perceived in that which endures."
"Nhưng trong kinh này" nói về kinh "sự sanh khởi của thọ được nhận biết, sự diệt của thọ được nhận biết, sự biến đổi của sự tồn tại được nhận biết."
‘‘Appaṭibāhetvā’’ti anīvāretvā.
"Without preventing" means without hindering.
"Không ngăn cản" có nghĩa là không từ chối.
Yāvaḍḍhanassa nivatti nāma atthi.
There is a cessation of growth.
Có sự chấm dứt của sự tăng trưởng.
Udaya pariyanta mattabhūtā sā eva nivatti.
That very cessation consists merely of the end of arising.
Chính sự chấm dứt đó chỉ là sự khởi lên và kết thúc.
‘‘Dvīhi khandhehī’’ti rūpa jarā rūpakkhandhena saṅgahitā.
"By two aggregates" means material decay is included in the aggregate of materiality.
“Bởi hai uẩn” – sắc lão được thâu tóm bởi sắc uẩn.
Arūpa jarā saṅkhārakkhandhenāti evaṃ dvīhi khandhehi.
Immaterial decay by the aggregate of formations. Thus, by two aggregates.
Vô sắc lão bởi hành uẩn, như vậy là bởi hai uẩn.
Yañca tattha vuttanti sambandho.
And what was stated there – this is the connection.
Và điều đã được nói ở đó là sự liên kết.
Rūpassa uppādo dvidhābhinditvā desito.
The arising of materiality has been expounded by dividing it into two ways.
Sự sinh khởi của sắc được trình bày bằng cách chia làm hai.
Kathaṃ, upacayo santatī tiyojanā.
How? Growth and continuity – this is the explanation.
Bằng cách nào? Sự tăng trưởng và sự liên tục, đó là sự kết nối.
‘‘Vibhāgā rahassā’’ti uppādo uppajja naṭṭhena eko samāno rūpānaṃ vaḍḍhana samaye uppādo.
"By subtle distinction" means that arising, being one in the sense of arising and perishing, is the arising at the time of the growth of material phenomena.
“Sự phân biệt bí mật” là sự sinh khởi, khi sinh lên rồi diệt đi, là một, là sự sinh khởi vào lúc các sắc tăng trưởng.
Upari vaḍḍhanaṭṭhena upacayoti vutto.
It is called "growth" in the sense of increasing.
Nó được gọi là sự tăng trưởng theo nghĩa tăng trưởng lên.
Avaḍḍhitvā ṭhita samaye uppādo yathā ṭhita nīhārena cirakālaṃ pavatti atthena santatīti vutto.
The arising at the time when there is no increase, but a continuation in the manner of remaining as it is for a long time, is called "continuity".
Sự sinh khởi vào lúc không tăng trưởng mà đứng yên, theo nghĩa là sự tiếp diễn trong thời gian dài theo cách thức đứng yên, được gọi là sự liên tục.
Evaṃ vibhāgā rahassa.
Thus, by subtle distinction.
Như vậy là sự phân biệt bí mật.
‘‘Yathānuloma sāsanaṃ’’ti vinetabba puggalānaṃ ajjhāsayānuloma sāsanaṃ.
"Teaching in accordance" means a teaching in accordance with the dispositions of the individuals to be trained.
“Giáo pháp thuận theo” là giáo pháp thuận theo sở thích của những người cần được giáo hóa.
‘‘Arūpa’’ntiādīsu.
Among "immaterial" etc.
Trong “vô sắc” và các từ khác.
‘‘Arūpaṃ’’ti sabbaso rūpasaṇṭhāna rahitattā citta cetasikaṃ nāmaṃ vuccati.
"Immaterial" refers to name (nāma), i.e., mind and mental factors, because it is entirely devoid of material form.
“Vô sắc” được gọi là danh, tức là tâm và tâm sở, vì hoàn toàn không có hình tướng sắc pháp.
‘‘Arūpi sabhāvattā’’ti arūpa dhamma sabhāvattā iccevattho.
"By being of an immaterial nature" means, indeed, by being of the nature of immaterial phenomena.
“Vì bản chất vô sắc” có nghĩa là vì bản chất của pháp vô sắc.
Tattha arūpa dhamma sabhāvo nāma rūpa dhammato sataguṇenavāsahassaguṇenavāsaṇhasukhumasabhāvo.
Therein, the nature of immaterial phenomena is a nature that is a hundred times or a thousand times more subtle than the nature of material phenomena.
Ở đây, bản chất của pháp vô sắc là một bản chất vi tế hơn gấp trăm lần hoặc ngàn lần so với pháp sắc.
Vibhāva nipāṭhe.
In the Vibhāvanī commentary:
Trong Vibhāvanīpāṭha.
‘‘Gāhaka gahetabba bhāvassa taṃ taṃ khaṇavasena nipphajjanato’’ti ettha pañcadvāra vīthīsu vīthi cittānañca ārammaṇānañca visayī visayabhāvo gāhaka gahetabba bhāvo nāma.
"Because the state of being apprehended and apprehender arises moment by moment" – here, in the five-door thought-processes, the state of the apprehending subject and the apprehended object, referring to the thought-process cittas and the objects, is called the state of being apprehended and apprehender.
Ở đây, “vì sự hiện hữu của chủ thể nắm bắt và đối tượng bị nắm bắt phát sinh theo từng sát-na” – trong các lộ trình ngũ môn, sự hiện hữu của chủ thể nắm bắt và đối tượng bị nắm bắt được gọi là trạng thái của tâm lộ trình và đối tượng.
‘‘Taṃ taṃ khaṇavasena nipphajjanato’’ti vīthi cittāni ca ekasmiṃ ārammaṇepi āvajjanādīhi nānā kiccehi gaṇhantā eva gahaṇa kiccaṃ sampādenti.
"Because it arises moment by moment" means that the thought-process cittas accomplish the act of apprehension by apprehending even a single object through various functions like adverting.
“Vì sự phát sinh theo từng sát-na” có nghĩa là các tâm lộ trình, ngay cả đối với một đối tượng duy nhất, vẫn hoàn thành công việc nắm bắt bằng cách nắm bắt với nhiều chức năng khác nhau như sự chú ý (āvajjana) v.v…
Nānā kiccāni ca nānā cittānaṃ vasena sampajjanti.
And the various functions are accomplished by means of various cittas.
Và các chức năng khác nhau được hoàn thành tùy theo các tâm khác nhau.
Ārammaṇāni ca purejātāni hutvā yāva tāni kiccāni sampajjanti, tāva paccuppannabhāvena dharamānāni eva gahaṇaṃ sampādenti.
And the objects, having arisen previously, accomplish apprehension by persisting in the present state as long as those functions are being accomplished.
Và các đối tượng, sau khi đã sinh khởi trước, vẫn duy trì ở trạng thái hiện tại cho đến khi các chức năng đó được hoàn thành, mới hoàn thành việc nắm bắt.
Evaṃ sati, gāhakānaṃ vīthi cittānañca khaṇattayāyukattā eva gāhaka kiccaṃ nipphajjati, sijjhati.
This being so, the act of apprehension by the apprehending thought-process cittas is accomplished and completed precisely because they last for three moments.
Khi đã như vậy, công việc nắm bắt chỉ phát sinh và thành tựu vì các tâm lộ trình là chủ thể nắm bắt có tuổi thọ ba sát-na.
Gahetabbānaṃ ārammaṇānañca sattarasa cittakkhaṇāyukattā eva gahetabba kiccaṃ nipphajjati, sijjhati.
The act of being apprehended by the objects is accomplished and completed precisely because they last for seventeen thought-moments.
Và công việc bị nắm bắt chỉ phát sinh và thành tựu vì các đối tượng bị nắm bắt có tuổi thọ mười bảy sát-na tâm.
Evaṃ taṃ taṃ khaṇa vasena nipphajjanato.
Thus, because it arises moment by moment.
Như vậy là vì sự phát sinh theo từng sát-na.
Viññatti dvayaṃ eka cittakkhaṇikaṃ.
The two intimations (viññatti) last for one thought-moment.
Hai viññatti (sắc biểu tri) chỉ tồn tại một sát-na tâm.
Kasmā, cittānu parivatti dhammattā.
Why? Because they are phenomena that follow the citta.
Tại sao? Vì chúng là pháp tùy thuộc vào tâm.
‘‘Uppādamattā’’ti nipphanna rūpānaṃ uppādamattā.
"Merely arising" means merely the arising of produced material phenomena.
“Chỉ là sự sinh khởi” là chỉ là sự sinh khởi của các sắc đã thành tựu.
‘‘Bhaṅgamattā’’ti tesameva bhaṅgamattā.
"Merely perishing" means merely the perishing of those same phenomena.
“Chỉ là sự hoại diệt” là chỉ là sự hoại diệt của chính những sắc đó.
‘‘Rūpa dhammānaṃ’’ti nipphanna rūpa dhammānaṃ.
"Of material phenomena" means of produced material phenomena.
“Của các pháp sắc” là của các pháp sắc đã thành tựu.
‘‘Uppādanirodha vidhānassā’’ti uppāda nirodha vidhānabhūtassa mahāaṭṭhakathāvādassa paṭisiddhattāti sambandho.
"Of the arrangement of arising and cessation" – the connection is that it is repudiated because it is the arrangement of arising and cessation, which is the doctrine of the Great Commentary.
“Của sự quy định sinh diệt” là sự liên kết với việc bác bỏ thuyết Mahāaṭṭhakathā là sự quy định sinh diệt.
‘‘Taṃ’’ti taṃ mahāaṭṭhakathā vacanaṃ.
"That" refers to that statement of the Great Commentary.
“Điều đó” là lời nói của Mahāaṭṭhakathā đó.
‘‘Tasmiṃ vāde’’ti tasmiṃ mahāaṭṭhakathāvāde.
"In that doctrine" refers to that doctrine of the Great Commentary.
“Trong thuyết đó” là trong thuyết Mahāaṭṭhakathā đó.
‘‘Tattha āgatā’’ti tasmiṃ vāde āgatā.
"Expressed therein" refers to what is expressed in that doctrine.
“Đã đến đó” là đã đến trong thuyết đó.
Yaṃ pana vibhāvaniyaṃ kāraṇaṃ vuttanti sambandho.
And the reason for clarification that was stated – this is the connection.
Và điều cần được giải thích đã được nói là sự liên kết.
‘‘Taṃ ṭīkānayaṃ’’ti taṃ soḷasa cittakkhaṇāyuka dīpakaṃ mūlaṭīkānayaṃ.
"That टीका system" refers to that Mūlaṭīkā system that explains phenomena lasting for sixteen thought-moments.
“Hệ thống chú giải đó” là hệ thống chú giải gốc (mūlaṭīkā) giải thích về tuổi thọ mười sáu sát-na tâm đó.
Tadatthaṃ sādhentena vibhāvani ṭīkācariyena vuttanti sambandho.
The connection is that it was stated by the Vibhāvanī Ṭīkā teacher, who was establishing its meaning.
Điều đó đã được vị chú giải sư Vibhāvanīṭīkā nói để chứng minh ý nghĩa đó, đó là sự liên kết.
Saṅgahakārassa aṭṭhakathā cariyassa.
Of the compiler, the commentary teacher.
Của vị biên soạn (Saṅgahakāra), vị chú giải sư (aṭṭhakathācariya).
‘‘Upacarīyatī’’ti upacāra vasena voharīyati.
"Is metaphorically expressed" means is expressed by way of metaphor.
“Được sử dụng theo nghĩa ẩn dụ” là được gọi theo nghĩa ẩn dụ.
Vibhāvanipāṭhe.
In the Vibhāvanī commentary:
Trong Vibhāvanīpāṭha.
‘‘Etānī’’ti ārammaṇāni.
"These" refers to the objects.
“Những điều này” là các đối tượng.
‘‘Taṃ’’ti taṃ eka cittakkhaṇaṃ.
"That" refers to that one thought-moment.
“Điều đó” là sát-na tâm đó.
‘‘Te cā’’ti rūpa dhammā ca.
"And those" refers to the material phenomena.
“Và những điều đó” là các pháp sắc.
‘‘Paripuṇṇa paccayūpaladdhā’’ti paripuṇṇaṃ paccayaṃ upaladdhā.
"Having attained complete conditions" means having attained complete conditions.
“Đã nhận được đầy đủ duyên” là đã nhận được duyên đầy đủ.
‘‘So’’ti ṭīkākāro.
"He" refers to the ṭīkā writer.
“Vị đó” là vị chú giải sư (ṭīkākāra).
‘‘Itarānī’’ti gandharasa phoṭṭhabbāni.
"The others" refers to odors, tastes, and tangible objects.
“Những điều khác” là hương, vị và xúc.
‘‘Gocarabhāvaṃ’’ti pañcadvārika cittānaṃ gocarabhāvaṃ.
"The state of being an object" refers to the state of being an object for the five-door cittas.
“Trạng thái đối tượng” là trạng thái đối tượng của các tâm ngũ môn.
‘‘Purimāni dve’’ti rūpasaddā rammaṇāni.
"The former two" refers to visual objects and sounds.
“Hai điều trước” là đối tượng sắc và đối tượng âm thanh.
‘‘Nimitta vasena ghaṭṭentī’’ti ādāsaṃ passantassa mukhasadisaṃ mukhanimittaṃ mukhappaṭibimbaṃ ādāse upaṭṭhāti.
"Impacting by way of a sign" means that for one who looks in a mirror, a facial sign similar to the face, a reflection of the face, appears in the mirror.
“Va chạm theo nghĩa tướng” là khi một người nhìn vào gương, tướng mặt giống mặt, tức là hình ảnh phản chiếu của mặt, hiện ra trong gương.
Evaṃ rūpārammaṇaṃ cakkhupasāde saddārammaṇañca sotapasāde taṃ sadisa nimitta vasena ghaṭṭenti.
In this way, a visual object impacts the eye-sensitivity and a sound object impacts the ear-sensitivity by way of a similar sign.
Cũng vậy, đối tượng sắc va chạm vào nhãn căn, và đối tượng âm thanh va chạm vào nhĩ căn, theo nghĩa tướng tương tự như vậy.
Navatthu vasena ghaṭṭenti.
They do not impact by way of the object itself.
Không va chạm theo nghĩa vật chất.
Sayaṃ gantvā na ghaṭṭentīti adhippāyo.
The intention is that they do not go themselves and impact.
Ý nghĩa là chúng không tự đi đến và va chạm.
Asampattānaññeva ārammaṇānaṃ.
Of objects that are not yet arrived.
Của các đối tượng chưa tiếp xúc.
‘‘Nimittu paṭṭhāna vasenā’’ti nimittassa upaṭṭhānavasena.
"By way of the appearance of a sign" means by way of the presentation of a sign.
“Theo nghĩa tướng hiện ra” là theo nghĩa tướng hiện ra.
‘‘Nimitta appanāvasenā’’ti nimittassa pavesana vasena.
"By way of the placement of a sign" means by way of the entering of a sign.
“Theo nghĩa tướng đi vào” là theo nghĩa tướng đi vào.
Manodvāre pana asampattāniyeva hutvāti pāṭhaseso.
But in the mind-door, they exist as unarrived phenomena – this is the rest of the reading.
Còn ở ý môn thì là chưa tiếp xúc, đó là phần còn lại của câu văn.
‘‘Āpātā gamanañcetthā’’tiādīsu.
Among "the approaching of objects" etc.
Trong “sự đến một cách đột ngột ở đây” và các từ khác.
‘‘Lañchakānaṃ’’ti lañchanakārānaṃ.
"Of engravers" means of those who engrave.
“Của những người khắc” là của những người làm công việc khắc.
‘‘Lañchanakkhandhaṃ’’ti ayomayaṃ lañchanakkhandhaṃ.
"Engraving block" means an iron engraving block.
“Khối khắc” là khối khắc bằng sắt.
So ca lañchanakkhandho tālapaṇṇe āpātetvā akkharaṃ upaṭṭhāpeti.
And that engraving block, when placed on a palm leaf, causes characters to appear.
Và khối khắc đó, sau khi đặt lên lá cọ, làm hiện ra chữ.
Tattha ‘‘āpātetvā’’ti ajjhottharitvā.
Therein, "āpātetvā" means having impressed deeply.
Ở đó, “sau khi đặt lên” là sau khi phủ lên.
‘‘Cakkhādippathe’’ti cakkhādīnaṃ visayakkhette.
"In the field of the eye etc." refers to the sensory field of the eye etc.
“Trong phạm vi của mắt và các căn khác” là trong phạm vi đối tượng của mắt và các căn khác.
Na kevalaṃ attano dvāresu eva āpāta māgacchanti.
Not only do they come into contact at their own doors.
Không chỉ đến một cách đột ngột ở các môn của chính chúng.
Atha kho manodvārepi āpāta māgacchanti.
But they also come into contact at the mind-door.
Mà còn đến một cách đột ngột ở ý môn.
Na kevalaṃ bhavaṅga manodvāre eva āpāta māgacchantīti yojanā.
It is to be connected as: not only do they come into contact at the bhavaṅga mind-door.
Không chỉ đến một cách đột ngột ở ý môn bhavanga, đó là sự kết nối.
‘‘Tesu panā’’ti tesu ārammaṇesu pana.
"Among those" refers to among those objects.
“Trong số những điều đó” là trong số những đối tượng đó.
Tāni ārammaṇāni yesaṃ tāni tadā rammaṇāni.
Those objects whose objects are such are called "tadārammaṇa".
Những đối tượng đó là những gì mà chúng có, đó là tadārammaṇa.
Na ekakkhaṇe pañcasu ārammaṇesu vīthi cittāni pavattanti, ekekasmiṃ ārammaṇe evāti vuttattā na dvīsu, na tīsu, na catūsūtipi vattabbaṃ.
Thought-process cittas do not occur simultaneously at five objects in one moment, but at each single object, as has been stated, so it should also be said, not at two, not at three, not at four.
Không phải các tâm lộ trình phát sinh cùng một lúc trên năm đối tượng, mà là trên từng đối tượng một, vì đã được nói như vậy, nên cũng không cần nói là không trên hai, không trên ba, không trên bốn.
Bahucittakkhaṇātītāni pañcārammaṇāni bahucittakkhaṇātīte pañcadvāreti yojanā.
The connection is: the five objects, having passed many thought-moments, at the five doors, having passed many thought-moments.
Năm đối tượng đã trôi qua nhiều sát-na tâm ở ngũ môn đã trôi qua nhiều sát-na tâm, đó là sự kết nối.
Pañcadvāreti ca pañcadvāresūti attho.
And "at the five doors" means in the five doors.
Và “ngũ môn” có nghĩa là ở ngũ môn.
‘‘Evaṃ satī’’ti tesaṃ pasādānaṃ āvajjanena saddhiṃ uppattiyā sati.
"This being so" means when those sensitivities arise together with adverting.
“Khi đã như vậy” là khi có sự sinh khởi của các tịnh sắc đó cùng với sự chú ý.
‘‘Ādilakkhaṇaṃ’’ti pañcārammaṇānaṃ pañcadvāresu āpātā gamana saṅkhātaṃ visayappavattiyā ādilakkhaṇaṃ.
"Initial characteristic" refers to the initial characteristic of the occurrence of objects, which is the approaching of the five objects at the five doors.
“Đặc tính ban đầu” là đặc tính ban đầu của sự vận hành đối tượng, được gọi là sự đến một cách đột ngột của năm đối tượng ở ngũ môn.
Calanañca daṭṭhabbanti sambandho.
And agitation should be seen – this is the connection.
Và sự rung động cũng phải được thấy, đó là sự liên kết.
‘‘Yathā gahitaṃ’’ti paṭisandhito paṭṭhāya gahitappakāraṃ.
"As it has been received" means the manner in which it has been received from the moment of rebirth onwards.
“Như đã nắm giữ” là cách thức đã nắm giữ kể từ khi tái tục.
Vibhāvanipāṭhe ‘‘yogya desāvaṭṭhāna vasenā’’ti āpātaṃ āgantuṃ yuttaṭṭhāne aveccaṭṭhāna vasena.
In the Vibhāvanī commentary, "by way of remaining in a suitable place" means by way of remaining in a place suitable for the approaching of objects.
Trong Vibhāvanīpāṭha, “theo nghĩa ở vị trí thích hợp” là theo nghĩa ở vị trí không thể tránh khỏi, ở nơi thích hợp để đến một cách đột ngột.
Yujjanañca, manthanañca, khobhakaraṇañca, ghaṭṭananti ca āpātā gamananti ca vuccatīti yojanā.
It is connected as: joining, churning, disturbing, impacting, and the approaching of objects are all said.
Sự kết hợp, sự khuấy động, sự gây xáo trộn, và sự va chạm, và sự đến một cách đột ngột được gọi là như vậy, đó là sự kết nối.
Heṭṭhā vuttoyeva āpātā gamanañcetthātiādinā.
The approaching of objects etc. already mentioned below.
Điều đã được nói ở dưới là “sự đến một cách đột ngột ở đây” và các từ khác.
‘‘Nānā ṭhāniyesū’’ti nānā ṭhānesu ṭhitesu.
"In various places" refers to existing in various places.
“Ở những vị trí khác nhau” là ở những vị trí khác nhau.
‘‘Eko dhammaniyāmo nāmā’’ti yathā bodhisatte mātukucchimhi paṭisandhiṃ gaṇhante dhammaniyāma vasena sakale jātikkhette pathavikampanaṃ ahosi.
"One dhammaniyāma" (natural law) means that just as when the Bodhisatta conceived in his mother's womb, an earthquake occurred throughout the entire birth-region by way of dhammaniyāma.
“Một định luật của pháp” là như khi Bồ Tát tái tục trong bụng mẹ, vì định luật của pháp, toàn bộ cõi sinh đã rung chuyển.
Tathā idhapi pañcadvāresu ekekasmiṃ dvāre ārammaṇe ghaṭṭente dhammaniyāma vasena bhavaṅga calanaṃ hoti.
Similarly here, when an object impacts each of the five doors, bhavaṅga vibration occurs by way of dhammaniyāma.
Cũng vậy ở đây, khi đối tượng va chạm vào từng môn trong ngũ môn, vì định luật của pháp, sự rung động của bhavanga xảy ra.
Ayaṃ dhammaniyāmo nāma.
This is called dhammaniyāma.
Đây được gọi là định luật của pháp.
‘‘Sahevā’’ti ekatoyeva.
"Simultaneously" means at the same time.
“Đồng thời” là cùng một lúc.
Kathaṃ hadaya vatthu nissitassa bhavaṅgassa calanaṃ siyāti yojanā.
How can there be vibration of the bhavaṅga, which depends on the heart-base? – this is the connection.
Làm thế nào mà sự rung động của bhavanga nương vào vật ý xứ có thể xảy ra, đó là sự kết nối.
Ettha ca pañcaviññāṇassa calanaṃ siyāti idaṃ na vattabbaṃ.
And here, it should not be said that there is vibration of the five consciousnesses.
Và ở đây, không nên nói rằng sự rung động của ngũ thức có thể xảy ra.
Kasmā, tadā pañcaviññāṇassa avijjamānattā.
Why? Because the five consciousnesses do not exist at that time.
Tại sao? Vì lúc đó ngũ thức không tồn tại.
Yadā ca taṃ vijjati, tadā taṃ na calatīti na vattabbaṃ.
And when it does exist, it should not be said that it does not vibrate.
Và khi nó tồn tại, không nên nói rằng nó không rung động.
Sabbampi hi vīthicittaṃ nāma calati yevāti.
For every thought-process citta does indeed vibrate.
Vì tất cả các tâm lộ trình đều rung động.
Santati nāma pubbā parappabandho.
Continuity (santati) is the succession of earlier and later events.
Santati là sự nối tiếp từ trước ra sau.
Saṇṭhānaṃ nāma sahappavattānaṃ ekato ṭhiti.
Configuration (saṇṭhāna) is the simultaneous existence of co-arising phenomena.
Saṇṭhāna là sự đứng yên cùng nhau của những gì cùng phát sinh.
Idha saṇṭhānaṃ adhippetaṃ.
Here, configuration is intended.
Ở đây, saṇṭhāna được đề cập đến.
Pañcanissaya mahābhūtehi saddhiṃ hadaya vatthu nissayabhūtānaṃ eka saṇṭhāna bhāvena ekābaddhattāti vuttaṃ hoti.
It is said that they are bound together as one, being of a single form, together with the five dependent great elements which are the supports of the heart-base.
Năm đại chủng y cứ cùng với vật tim (hadaya vatthu) được nói là gắn kết với nhau thành một thể thống nhất do có cùng hình dạng (eka saṇṭhāna bhāvena) và là nơi nương tựa cho nhau (nissayabhūtānaṃ).
Tenāha ‘‘saṇṭhāna vasenāti pana vattabbaṃ’’ti.
Therefore, it is said, "It should be expressed by way of form."
Vì vậy, nói rằng “nên nói theo phương diện hình dạng (saṇṭhāna vasenāti)”.
‘‘Tādisassa anukkama calanassā’’ti vibhāvaniyaṃ bherisakkharopamāya saddhiṃ rūpādinā pasāde ghaṭṭite tannissa yesu mahābhūtesu calitesu anukkamena taṃ sambandhānaṃ sesarūpānampi calanena hadaya vatthumhi calite tannissitassa bhavaṅgassa calanā kārena pavattitotīti evaṃ vuttassa anukkama calanassa.
In the explanation, "of such sequential stirring," it refers to the sequential stirring that arises when, just as in the simile of the drum and pebbles, an eye-object etc. strikes the sensitive matter, stirring the great elements dependent on it, and then in sequence, stirring the remaining material qualities connected with it, stirring the heart-base, and proceeding by way of the stirring of the bhavaṅga dependent on it.
“Của sự rung động tuần tự như vậy (tādisassa anukkama calanassā)” – trong phần giải thích (vibhāvaniyaṃ), cùng với ví dụ về tiếng trống và sỏi (bherisakkharopamāya saddhiṃ), khi sắc (rūpa) v.v. chạm vào tịnh sắc (pasāde ghaṭṭite), các đại chủng (mahābhūtesu) nương vào đó rung động (calitesu), rồi tuần tự các sắc pháp còn lại (sesarūpānampi) có liên hệ với chúng cũng rung động (calanena), khi vật tim (hadaya vatthumhi) rung động (calite), thì bhavaṅga nương vào đó (tannissitassa) cũng rung động (calanā kārena) và khởi lên (pavattitotīti). Đó là sự rung động tuần tự được nói như vậy (evaṃ vuttassa anukkama calanassa).
‘‘Bhavaṅgappavāhaṃ’’ti bhavaṅga santatiṃ.
"Bhavaṅgappavāhaṃ" means the continuity of bhavaṅga.
“Dòng bhavaṅga (bhavaṅgappavāhaṃ)” là dòng tâm bhavaṅga (bhavaṅga santatiṃ).
‘‘Kurumānaṃ’’ti karontaṃ.
"Kurumānaṃ" means doing.
“Đang làm (kurumānaṃ)” là đang tạo tác (karontaṃ).
Sallakkhentaṃ’’ti idamevāti sanniṭṭhāpentaṃ.
"Sallakkhentaṃ" means determining, "This is it."
“Đang suy xét (sallakkhentaṃ)” là đang quyết định “chính là điều này” (idamevāti sanniṭṭhāpentaṃ).
‘‘Yoni somanasikārādivasenā’’ti yoni somanasikāro kusala javanuppattiyā paccayo.
"Yonisomanasikārādivasena" means that proper attention (yoniso manasikāra) is the condition for the arising of wholesome javanas.
“Theo phương diện tác ý như lý (yonisomanasikārādivasenā)” – tác ý như lý (yonisomanasikāro) là nhân duyên cho sự khởi lên của tâm javana thiện (kusala javanuppattiyā paccayo).
Ayoni somanasikāro akusala javanuppattiyā paccayo.
Improper attention (ayoniso manasikāra) is the condition for the arising of unwholesome javanas.
Tác ý phi như lý (ayoni somanasikāro) là nhân duyên cho sự khởi lên của tâm javana bất thiện (akusala javanuppattiyā paccayo).
Niranusaya santānatā kriyajavanuppattiyā paccayo.
The absence of latent tendencies (niranusaya santānatā) is the condition for the arising of functional javanas.
Dòng tương tục không có tùy miên (niranusaya santānatā) là nhân duyên cho sự khởi lên của tâm javana duy tác (kriyajavanuppattiyā paccayo).
Tesu ca somanassa javanādīnaṃ uppatti paccayopi heṭṭhā citta saṅgahe vuttanayena veditabbo.
And the condition for the arising of javanas accompanied by joy and so forth should be understood in the manner explained below in the "Collection of Consciousness" (Cittasaṅgaha).
Và trong số đó, nhân duyên cho sự khởi lên của tâm javana hỷ (somanassa javanādīnaṃ uppatti paccayopi) v.v. cũng phải được hiểu theo cách đã nói trong phần Tóm lược Tâm (citta saṅgaha) bên dưới.
‘‘Bhavaṅgapāto’’tiādīsu.
In "Bhavaṅgapāto" and so forth:
Trong “sự rơi của bhavaṅga (bhavaṅgapāto)” v.v.
‘‘Āvajjanato paṭṭhāya uṭṭhitaṃ’’ti kamma vipākasantānato ca tadārammaṇato ca muñcitvā visuṃ kriyāmaya byāpārena ārammaṇantaraṃ gahetvā uṭṭhitaṃ samuṭṭhitaṃ.
"Āvajjanato paṭṭhāya uṭṭhitaṃ" means that which has arisen, having freed itself from the continuum of kamma-results and from the same object, and has arisen (samuṭṭhita) by taking another object through the function of functional activity.
“Khởi lên kể từ sự hướng tâm (āvajjanato paṭṭhāya uṭṭhitaṃ)” là đã thoát khỏi dòng tương tục quả nghiệp (kamma vipākasantānato) và đối tượng của chúng (tadārammaṇato), rồi thọ nhận một đối tượng khác (ārammaṇantaraṃ gahetvā) bằng hoạt động duy tác (kriyāmaya byāpārena) riêng biệt, và đã khởi lên (uṭṭhitaṃ), đã phát sinh (samuṭṭhitaṃ).
Bhavaṅga calanampi uṭṭhānassa ādi hoti.
Even the stirring of the bhavaṅga is the beginning of the arising.
Sự rung động của bhavaṅga (bhavaṅga calanampi) cũng là khởi đầu của sự khởi lên (uṭṭhānassa ādi hoti).
Tasmā tampi uṭṭhite citta santāne saṅgaṇhanto pathama bhavaṅga calanatoyeva vāti vuttaṃ.
Therefore, it is said that by including even that in the arisen consciousness continuum, it refers to the first stirring of the bhavaṅga itself.
Vì vậy, khi bao gồm cả điều đó trong dòng tâm đã khởi lên (uṭṭhite citta santāne saṅgaṇhanto), thì được nói là “chỉ từ sự rung động bhavaṅga đầu tiên (pathama bhavaṅga calanatoyeva)”.
‘‘Imasmiṃ ṭhāne’’ti vīthi cittānaṃ anukkamena attano kiccehi ārammaṇappavattiṭṭhāne.
"Imasmiṃ ṭhāne" refers to this place where the vīthi-consciousnesses proceed with their objects in sequence according to their functions.
“Tại nơi này (imasmiṃ ṭhāne)” là tại nơi mà các tâm lộ trình (vīthi cittānaṃ) tuần tự khởi lên đối tượng (ārammaṇappavattiṭṭhāne) với các phận sự của chúng (attano kiccehi).
‘‘Dovārikopamā’’ti badhiradovārikopamā.
"Dovārikopamā" is the simile of the deaf doorkeeper.
“Ví dụ người gác cổng (dovārikopamā)” là ví dụ người gác cổng bị điếc (badhiradovārikopamā).
‘‘Gāmillopamā’’ti gāmadārakopamā.
"Gāmillopamā" is the simile of the village boy.
“Ví dụ đứa trẻ làng (gāmillopamā)” là ví dụ đứa trẻ làng (gāmadārakopamā).
‘‘Ambopamā’’ti ambapphalopamā.
"Ambopamā" is the simile of the mango fruit.
“Ví dụ trái xoài (ambopamā)” là ví dụ trái xoài (ambapphalopamā).
Aññāpi upamā atthi.
Other similes also exist:
Cũng có những ví dụ khác.
Makkaṭasuttopamā, ucchuyantopamā, jaccandhopamā.
the simile of the monkey's thread, the simile of the sugarcane press, the simile of the man born blind.
Ví dụ bài kinh về con khỉ (Makkaṭasuttopamā), ví dụ máy ép mía (ucchuyantopamā), ví dụ người mù bẩm sinh (jaccandhopamā).
Tāsabbāpi aṭṭhasāliniyaṃ vipākuddhāra kathāto gahetabbā.
All of these should be taken from the Vipākuddhārakathā in the Aṭṭhasālinī.
Tất cả những ví dụ đó (tāsabbāpi) phải được lấy từ phần trình bày về sự rút ra quả (vipākuddhāra kathāto) trong Aṭṭhasālinī.
‘‘Yatthahī’’tiādīsu.
In "Yatthahī" and so forth:
Trong “Nơi nào vậy (yatthahī)” v.v.
‘‘Kathaṃ cha chakka yojanā hotī’’ti.
"How do the six hexads (cha chakka) combine?"
“Sáu sáu sự phối hợp diễn ra như thế nào (kathaṃ cha chakka yojanā hotī)”?
Cakkhu vatthu vacanañca, cakkhudvāra vacanañca, rūpā rammaṇa vacanañca, cakkhu viññāṇa vacanañca, cakkhudvāra vīthi cakkhu viññāṇa vīthi vacanañca, atimahantā rammaṇa vacanañcā,ti etāni chavacanāni.
These are the six expressions: the expression of the eye-base, the expression of the eye-door, the expression of the eye-object, the expression of eye-consciousness, the expression of the eye-door process (vīthi) and eye-consciousness process (vīthi), and the expression of the extremely great object.
Sáu từ này là: từ vật nhãn (cakkhu vatthu vacanañca), từ nhãn môn (cakkhudvāra vacanañca), từ đối tượng sắc (rūpā rammaṇa vacanañca), từ nhãn thức (cakkhu viññāṇa vacanañca), từ lộ trình nhãn môn (cakkhudvāra vīthi) và lộ trình nhãn thức (cakkhu viññāṇa vīthi vacanañca), và từ đối tượng cực đại (atimahantā rammaṇa vacanañcā).
Tehi chachakkehi āharitvā imissaṃ vīthiyaṃ dassitāni.
These six expressions are introduced into this process (vīthi) from the six hexads.
Chúng được rút ra từ sáu sáu nhóm đó (chachakkehi) và được trình bày trong lộ trình này (imissaṃ vīthiyaṃ dassitāni).
Sesavīthīsupi yathālābhaṃ dassitabbāni.
They should also be introduced into the other processes as applicable.
Trong các lộ trình còn lại (sesavīthīsupi) cũng phải được trình bày tùy theo sự thích hợp (yathālābhaṃ dassitabbāni).
Evaṃ chachakkayojanā hoti.
Thus, there is the combination of the six hexads.
Như vậy, có sự phối hợp sáu sáu (cha chakka yojanā hoti).
‘‘Ettha ca yattakānī’’tiādīsu.
In "Ettha ca yattakānī" and so forth:
Trong “Ở đây, bao nhiêu (ettha ca yattakānī)” v.v.
‘‘Ekūna paññāsa parimāṇesū’’ti ekassanipphanna rūpadhammassa ekapaññāsa mattesu khuddakakkhaṇesu uppādakkhaṇañca bhaṅgakkhaṇañca ṭhapetvā majjhe ekūna paññāsa mattāni ṭhitikkhaṇāni santi.
"Ekūna paññāsa parimāṇesu" means that in the fifty-one minor moments of a single arisen rūpa-dhammas, excluding the moment of arising and the moment of dissolution, there are forty-nine moments of duration.
“Trong số bốn mươi chín (ekūna paññāsa parimāṇesū)” – trong năm mươi mốt sát na nhỏ (ekapaññāsa mattesu khuddakakkhaṇesu) của một sắc pháp đã thành tựu (ekassanipphanna rūpadhammassa), trừ sát na sinh (uppādakkhaṇañca) và sát na diệt (bhaṅgakkhaṇañca), ở giữa có bốn mươi chín sát na tồn tại (ekūna paññāsa mattāni ṭhitikkhaṇāni santi).
Tesu khaṇesu anukkamena uppannā ekūna paññāsa cakkhu pasādā ca santi.
In these moments, forty-nine eye-sensitivities (cakkhu-pasāda) arise in sequence.
Trong những sát na đó (tesu khaṇesu), có bốn mươi chín nhãn tịnh sắc (cakkhu pasādā ca santi) tuần tự khởi lên (anukkamena uppannā).
‘‘Kismiñcī’’ti tesu katarasmiṃ nāma cakkhu pasāde na ghaṭṭentīti na vattabbāni.
"Kismiñcī" means it should not be said that they do not strike any one of these eye-sensitivities.
“Trong cái nào (kismiñcī)” – không thể nói rằng chúng không chạm vào nhãn tịnh sắc nào trong số đó (tesu katarasmiṃ nāma cakkhu pasāde na ghaṭṭentīti na vattabbāni).
‘‘Tesu panā’’ti niddhāraṇe bhummavacanaṃ.
"Tesu panā" is a locative of determination.
“Trong số đó (tesu panā)” là cách dùng địa cách để chỉ sự xác định (niddhāraṇe bhummavacanaṃ).
‘‘Yadeva ekaṃ cakkhū’’ti niddhāraṇīyaṃ.
"Yadeva ekaṃ cakkhū" is the one to be determined.
“Chính cái nhãn đó (yadeva ekaṃ cakkhū)” là cái được xác định (niddhāraṇīyaṃ).
Taṃ pana katamanti.
Which one is that?
Nhưng cái đó là cái nào?
Atīta bhavaṅgena saddhiṃ uppajjitvā taṃ atikkamma bhavaṅga calanakkhaṇe laddhaghaṭanaṃ ekaṃ cakkhu.
It is the one eye-sensitivity that arises together with the past bhavaṅga, transcends it, and obtains a contact at the moment of bhavaṅga-stirring.
Một nhãn (ekaṃ cakkhu) đã khởi lên cùng với bhavaṅga quá khứ (atīta bhavaṅgena saddhiṃ uppajjitvā), vượt qua bhavaṅga đó (taṃ atikkamma), và đã thọ nhận sự chạm xúc (laddhaghaṭanaṃ) vào sát na rung động của bhavaṅga (bhavaṅga calanakkhaṇe).
Taṃ pana cakkhu viññāṇassa vatthu bhāvañca dvārabhāvañca sādheti.
That eye-sensitivity serves as the base (vatthu) and the door (dvāra) for eye-consciousness.
Nhãn đó (taṃ pana cakkhu) thực hiện phận sự làm vật y cứ (vatthu bhāvañca) và phận sự làm môn (dvārabhāvañca) của nhãn thức (cakkhu viññāṇassa).
Sesaviññāṇānaṃ dvārabhāvaṃ sādhetīti.
It serves as the door for the other consciousnesses.
Nó thực hiện phận sự làm môn (dvārabhāvaṃ sādhetīti) của các thức còn lại (sesaviññāṇānaṃ).
Tenāha ‘‘yathārahaṃ’’ti.
Therefore, it is said, "yathārahaṃ" (as appropriate).
Vì vậy, nói rằng “tùy theo sự thích hợp (yathārahaṃ)”.
Etadeva etaṃ eva cakkhu kicca sādhanaṃ nāma hoti vīthi cittuppattiyā vatthu kiccadvāra kiccānaṃ sādhanato.
This very eye-sensitivity is called the accomplisher of the function, because it accomplishes the function of the base and the function of the door for the arising of the vīthi-consciousnesses.
Chính điều này là sự thực hiện phận sự của nhãn (cakkhu kicca sādhanaṃ nāma hoti) vì nó thực hiện phận sự vật y cứ (vatthu kicca) và phận sự môn (dvāra kiccānaṃ) cho sự khởi lên của các tâm lộ trình (vīthi cittuppattiyā).
‘‘Yaṃ majjhimāyukaṃ’’ti mandāyuka amandāyukānaṃ majjhe pavattattā yaṃ majjhimāyukanti vadanti.
"Yaṃ majjhimāyukaṃ" is called "majjhimāyuka" (middle-lived) because it occurs between the short-lived and the long-lived.
“Cái có tuổi thọ trung bình (yaṃ majjhimāyukaṃ)” là cái mà người ta gọi là có tuổi thọ trung bình (yaṃ majjhimāyukanti vadanti) vì nó tồn tại giữa những cái có tuổi thọ ngắn (mandāyuka) và những cái có tuổi thọ dài (amandāyukānaṃ).
Taṃ kicca sādhanaṃ nāmāti yojanā.
The connection is that "that is called the accomplisher of the function."
Đó là cái thực hiện phận sự (taṃ kicca sādhanaṃ nāmāti) – đó là sự phối hợp.
‘‘Itarāni panā’’ti ekūna paññāsa parimāṇesu cakkhu pasādesūti vuttāni, tesu ekaṃ kicca sādhanaṃ ṭhapetvā sesāni itarāni aṭṭha cattālīsa cakkhūni moghavatthūni nāma honti.
"Itarāni panā" means that among the forty-nine eye-sensitivities mentioned, excluding the one that accomplishes the function, the remaining forty-eight eyes are called useless bases (mogha-vatthūni).
“Còn những cái khác (itarāni panā)” – trong số các nhãn tịnh sắc được nói là có bốn mươi chín số lượng (ekūna paññāsa parimāṇesu cakkhu pasādesūti vuttāni), trừ một cái thực hiện phận sự (ekaṃ kicca sādhanaṃ ṭhapetvā), bốn mươi tám nhãn còn lại (sesāni itarāni aṭṭha cattālīsa cakkhūni) được gọi là vật y cứ vô ích (moghavatthūni nāma honti).
Rūpā rammaṇehi saddhiṃ laddha ghaṭṭanānampi sataṃ vīthi cittuppattiyā vatthu kiccadvāra kiccarahitattā.
Even though they obtain contact with the eye-objects, they are devoid of the function of the base and the function of the door for the arising of vīthi-consciousnesses.
Mặc dù chúng đã thọ nhận sự chạm xúc với đối tượng sắc (rūpā rammaṇehi saddhiṃ laddha ghaṭṭanānampi sataṃ), nhưng chúng không có phận sự vật y cứ (vatthu kicca) và phận sự môn (dvāra kiccarahitattā) cho sự khởi lên của các tâm lộ trình (vīthi cittuppattiyā).
Tesu katamāni mandāyukāni nāmāti āha ‘‘tāni panā’’tiādiṃ.
To which of them are the short-lived referred, he says "tāni panā" and so forth.
Trong số đó, cái nào được gọi là có tuổi thọ ngắn (mandāyukāni nāmāti)? Lời nói bắt đầu bằng “chúng đó (tāni panā)” v.v.
Kicca sādhanato purimāni nāma atīta bhavaṅgato pure terasasu bhavaṅgesu ādi bhavaṅgassa bhaṅgakkhaṇato paṭṭhāya khaṇe khaṇe uppannā sattatiṃsa cakkhu pasādā.
"Kicca sādhanato purimāni" refers to the thirty-seven eye-sensitivities that arose moment by moment, starting from the moment of dissolution of the first bhavaṅga, during the thirteen bhavaṅgas before the accomplisher of the function, prior to the past bhavaṅga.
Những cái trước cái thực hiện phận sự (kicca sādhanato purimāni nāma) là ba mươi bảy nhãn tịnh sắc (sattatiṃsa cakkhu pasādā) đã khởi lên từng sát na (khaṇe khaṇe uppannā) kể từ sát na diệt (bhaṅgakkhaṇato paṭṭhāya) của bhavaṅga đầu tiên (ādi bhavaṅgassa) trong mười ba bhavaṅga trước bhavaṅga quá khứ (atīta bhavaṅgato pure terasasu bhavaṅgesu).
Tāni mandāyukānīti vadanti.
These are called the short-lived (mandāyukāni).
Chúng được gọi là có tuổi thọ ngắn (tāni mandāyukānīti vadanti).
Kasmā, kicca sādhanato appatarāyukattā.
Why? Because their lifespan is shorter than that of the accomplisher of the function.
Tại sao? Vì tuổi thọ của chúng ngắn hơn cái thực hiện phận sự (kicca sādhanato appatarāyukattā).
Kicca sādhanato pacchimāni nāma atīta bhavaṅgassa ṭhitikkhaṇato paṭṭhāya khaṇe khaṇe uppannā ekādasa cakkhu pasādā, tāni amandāyukānīti vadanti.
"Kicca sādhanato pacchimāni" refers to the eleven eye-sensitivities that arose moment by moment, starting from the moment of duration of the past bhavaṅga, after the accomplisher of the function; these are called the long-lived (amandāyukāni).
Những cái sau cái thực hiện phận sự (kicca sādhanato pacchimāni nāma) là mười một nhãn tịnh sắc (ekādasa cakkhu pasādā) đã khởi lên từng sát na (khaṇe khaṇe uppannā) kể từ sát na tồn tại (ṭhitikkhaṇato) của bhavaṅga quá khứ (atīta bhavaṅgassa). Chúng được gọi là có tuổi thọ dài (tāni amandāyukānīti vadanti).
Kasmā, kicca sādhanato bahutarāyukattā.
Why? Because their lifespan is longer than that of the accomplisher of the function.
Tại sao? Vì tuổi thọ của chúng dài hơn cái thực hiện phận sự (kicca sādhanato bahutarāyukattā).
Tadubhayānipi aṭṭha cattālīsa mattāni veditabbānīti sambandho.
The connection is that "both of these, forty-eight in number, should be understood."
Cả hai loại đó (tadubhayānipi) phải được biết là có bốn mươi tám số lượng (aṭṭha cattālīsa mattāni veditabbānīti) – đó là sự liên kết.
‘‘Tato’’ti tehi aṭṭhacattālīsa mattehi.
"Tato" means by those forty-eight.
“Từ đó (tato)” là từ bốn mươi tám cái đó (tehi aṭṭhacattālīsa mattehi).
‘‘Purimatarānī’’ti sattatiṃsa mandāyukehi purimatarāni.
"Purimatarānī" means those prior to the thirty-seven short-lived ones.
“Những cái trước hơn (purimatarānī)” là những cái trước hơn ba mươi bảy cái có tuổi thọ ngắn (sattatiṃsa mandāyukehi purimatarāni).
Tāni hi cakkhu viññāṇassa uppādakkhaṇe ṭhiti bhāvena anupaladdhattā idha na gahitāni.
Indeed, these are not included here because they are not observed to be in existence at the moment of the arising of eye-consciousness.
Vì chúng không được nhận thấy (anupaladdhattā) ở trạng thái tồn tại (ṭhiti bhāvena) vào sát na sinh (uppādakkhaṇe) của nhãn thức (cakkhu viññāṇassa), nên chúng không được bao gồm ở đây (idha na gahitāni).
‘‘Pacchimatarānī’’ti ekādasa amandāyukehi pacchimatarāni.
"Pacchimatarānī" means those subsequent to the eleven long-lived ones.
“Những cái sau hơn (pacchimatarānī)” là những cái sau hơn mười một cái có tuổi thọ dài (ekādasa amandāyukehi pacchimatarāni).
Tāni ca cakkhu viññāṇassa uppādakkhaṇe uppannānipi tasmiṃ khaṇe ṭhiti bhāvena anupaladdhattā idha na gahitāni.
And these, even though they arise at the moment of the arising of eye-consciousness, are not included here because they are not observed to be in existence at that moment.
Và mặc dù chúng đã khởi lên (uppannānipi) vào sát na sinh (uppādakkhaṇe) của nhãn thức (cakkhu viññāṇassa), nhưng vì chúng không được nhận thấy (anupaladdhattā) ở trạng thái tồn tại (ṭhiti bhāvena) vào sát na đó (tasmiṃ khaṇe), nên chúng không được bao gồm ở đây (idha na gahitāni).
Kasmā pana cakkhuviññāṇassa uppādakkhaṇe ṭhiti bhāvena anupaladdhāni tadubhayāni idha na gahitānīti.
Why are both of these, which are not observed to be in existence at the moment of the arising of eye-consciousness, not included here?
Nhưng tại sao cả hai loại đó (tadubhayāni) không được bao gồm ở đây (idha na gahitānīti) vì chúng không được nhận thấy (anupaladdhāni) ở trạng thái tồn tại (ṭhiti bhāvena) vào sát na sinh (uppādakkhaṇe) của nhãn thức (cakkhuviññāṇassa)?
Cakkhu viññāṇassa uppādakkhaṇe ṭhiti bhāvena dharamānānaṃ aṭṭhacattālīsa mattānaṃ cakkhūnaṃ majjhe eva katamaṃ cakkhu cakkhu viññāṇassa vatthu kicca dvāra kiccaṃ sādhetīti āsaṅkitabbaṃ hoti.
It might be questioned which of the forty-eight eyes that exist at the moment of the arising of eye-consciousness, by way of duration, accomplishes the function of the base and the function of the door for eye-consciousness.
Phải nghi vấn rằng: trong số bốn mươi tám nhãn (aṭṭhacattālīsa mattānaṃ cakkhūnaṃ) đang tồn tại (dharamānānaṃ) ở trạng thái tồn tại (ṭhiti bhāvena) vào sát na sinh (uppādakkhaṇe) của nhãn thức (cakkhu viññāṇassa), nhãn nào (katamaṃ cakkhu) thực hiện phận sự vật y cứ (vatthu kicca) và phận sự môn (dvāra kiccaṃ) của nhãn thức (cakkhu viññāṇassa)?
Ettha ca pañca vatthūni nāma attano ṭhitikkhaṇe eva pañcaviññāṇānaṃ vatthudvāra kicca sādhakattā cakkhu viññāṇassa uppādakkhaṇe ṭhiti bhāvena anupaladdhattā idha na gahitānīti ca, cakkhu viññāṇassa uppādakkhaṇe ṭhiti bhāvena dharamānānanti ca, vuttanti daṭṭhabbaṃ.
And here, it should be understood that the five bases are not included because they accomplish the function of the base and door for the five consciousnesses only at their own moments of duration, and are not observed to be in existence at the moment of the arising of eye-consciousness, and also, "those that exist at the moment of the arising of eye-consciousness by way of duration" has been stated.
Và ở đây (ettha ca), năm vật y cứ (pañca vatthūni nāma) không được bao gồm ở đây (idha na gahitānīti ca) vì chúng không được nhận thấy (anupaladdhattā) ở trạng thái tồn tại (ṭhiti bhāvena) vào sát na sinh (uppādakkhaṇe) của nhãn thức (cakkhu viññāṇassa), do chúng chỉ thực hiện phận sự vật y cứ và môn (vatthudvāra kicca sādhakattā) của năm thức (pañcaviññāṇānaṃ) vào chính sát na tồn tại của chúng (attano ṭhitikkhaṇe eva); và được nói là “đang tồn tại (dharamānānanti ca) ở trạng thái tồn tại (ṭhiti bhāvena) vào sát na sinh (uppādakkhaṇe) của nhãn thức (cakkhu viññāṇassa)” – điều này phải được thấy (vuttanti daṭṭhabbaṃ).
137. ‘‘Manodvāre panā’’tiādīsu.
137. In "In the mind-door, however," and so on.
137. Trong các câu như “Manodvāre panā” (nhưng ở ý môn) v.v.
‘‘Parittakkhaṇā pī’’ti citta phassādayo appatarakkhaṇāpi.
"Even for a brief moment" means even if mental contacts and so on last for a shorter moment.
“Parittakkhaṇā pī” (dù chỉ trong khoảnh khắc nhỏ) có nghĩa là dù các tâm, xúc v.v. chỉ trong khoảnh khắc rất nhỏ.
‘‘Atītānāgatā pī’’ti atītānāgata dhammāpi.
"Even past and future" means even past and future phenomena.
“Atītānāgatā pī” (dù quá khứ và vị lai) có nghĩa là dù các pháp quá khứ và vị lai.
‘‘Ghaṭṭanenā’’ti rūpādīnaṃ ghaṭṭanena.
"By impact" means by the impact of forms and so on.
“Ghaṭṭanena” (bởi sự va chạm) có nghĩa là bởi sự va chạm của sắc v.v.
‘‘Yatthā’’ti yasmiṃ bhavaṅge.
"Where" means in which bhavaṅga.
“Yatthā” (ở đâu) có nghĩa là ở bhavaṅga nào.
‘‘Pañcadvārānu bandhakaṃ’’ti pañcadvāra vīthi anugataṃ.
"Connected with the five doors" means following the five-door process-series.
“Pañcadvārānu bandhakaṃ” (liên kết với năm môn) có nghĩa là theo sau lộ trình năm môn.
Atītaṃ ālambaṇaṃ pavatteti yevāti sambandho.
The connection is: "It indeed causes the past object to occur."
Sự liên kết là “ālambaṇa quá khứ vẫn diễn ra”.
‘‘Yathāpātā gatamevā’’ti pakatiyā āpātā gatappakārameva.
"Just as it is perceived" means just as it is naturally perceived.
“Yathāpātā gatamevā” (chỉ đến một cách tự nhiên) có nghĩa là chỉ theo cách đến một cách tự nhiên.
‘‘Tathā tathā’’ti diṭṭha sambandhādinā tena tena pakārena.
"In various ways" means in those various ways, such as by seen connection.
“Tathā tathā” (như thế như thế) có nghĩa là theo cách này hay cách khác, chẳng hạn như do sự liên kết với cái đã thấy.
‘‘Kiñcī’’ti kiñci ārammaṇaṃ.
"Something" means some object.
“Kiñcī” (một cái gì đó) có nghĩa là một đối tượng nào đó.
‘‘Disvā’’ti paccakkhaṃ katvā.
"Having seen" means having made it directly perceptible.
“Disvā” (đã thấy) có nghĩa là đã làm cho trực tiếp.
Pañcadvāraggahitañhi ārammaṇaṃ paccakkhakataṭṭhena diṭṭhanti vuccati.
An object apprehended by the five doors is called "seen" in the sense of being directly perceptible.
Thật vậy, đối tượng được thu nhận qua năm môn được gọi là “diṭṭha” (đã thấy) vì nó đã được làm cho trực tiếp.
Yaṃ kiñci ārammaṇaṃ.
Whatever object.
Một đối tượng nào đó.
‘‘Anumānentassā’’ti evameva bhavittha, bhavissati, bhavatīti anumānaññāṇena cintentassa.
"For one who infers" means for one who reflects with inferential knowledge, thinking, "It must have been so, it will be so, it is so."
“Anumānentassā” (của người đang suy luận) có nghĩa là của người đang suy nghĩ bằng trí tuệ suy luận rằng “nó đã như thế, nó sẽ như thế, nó là như thế”.
Taṃ sadisaṃ ārammaṇaṃ.
An object similar to that.
Đối tượng tương tự đó.
‘‘Parassa saddahanā’’ti paravacanaṃ sutvā yathā ayaṃ vadati, tathe vetanti saddahanā.
"Confidence in another" means hearing another's words and being confident that "it is just as this one says."
“Parassa saddahanā” (sự tin tưởng của người khác) có nghĩa là sự tin tưởng rằng “như người này nói, nó đúng là như thế” sau khi nghe lời nói của người khác.
‘‘Diṭṭhi’’ vuccati ñāṇaṃ vā laddhi vā.
"View" is called knowledge or belief.
“Diṭṭhi” được gọi là trí tuệ (ñāṇa) hoặc quan điểm (laddhi).
‘‘Nijjhānaṃ’’ti suṭṭhu olokanaṃ.
"Thorough investigation" means looking thoroughly.
“Nijjhānaṃ” (sự xem xét kỹ lưỡng) có nghĩa là sự nhìn kỹ.
‘‘Khantī’’ti khamanaṃ sahanaṃ.
"Patience" means enduring, tolerating.
“Khantī” (sự nhẫn nại) có nghĩa là sự chịu đựng, sự nhẫn nại.
Aññathattaṃ agamanaṃ.
Not going into another state.
Không thay đổi.
Diṭṭhiyā nijjhānaṃ diṭṭhinijjhānaṃ.
Thorough investigation of a view is diṭṭhinijjhāna.
Sự xem xét kỹ lưỡng của quan điểm là diṭṭhinijjhāna.
Diṭṭhinijjhānassa khanti diṭṭhinijjhānakkhanti.
Patience in the thorough investigation of a view is diṭṭhinijjhānakkhanti.
Sự nhẫn nại đối với sự xem xét kỹ lưỡng của quan điểm là diṭṭhinijjhānakkhanti.
‘‘Sesaṃ’’ti nānākamma balenātiādikaṃ.
"The rest" means phrases like "by the power of various kammas," and so on.
“Sesaṃ” (phần còn lại) có nghĩa là “do năng lực của các nghiệp khác nhau” v.v.
‘‘Devato pasaṃhāravasenā’’ti devatā kadāci kesañci supinante nānārammaṇāni upasaṃharitvā dassenti.
"By way of presentation by deities" means that deities sometimes present various objects in the dreams of some individuals.
“Devato pasaṃhāravasenā” (do sự trình bày của các vị trời) có nghĩa là đôi khi các vị trời trình bày các đối tượng khác nhau trong giấc mơ của một số người.
Evaṃ devato pasaṃhāra vasenāpi.
Thus, also by way of presentation by deities.
Như vậy, cũng do sự trình bày của các vị trời.
Anubodho nāma lokiyaññāṇa vasena catussacca dhammānaṃ anubujjhanaṃ.
Anubodha means the comprehension of the Four Noble Truths by means of mundane knowledge.
Anubodha là sự giác ngộ các pháp Tứ Thánh Đế theo trí tuệ thế gian.
Paṭivedho nāma lokuttaraññāṇa kiccaṃ.
Paṭivedha means the function of supramundane knowledge.
Paṭivedha là chức năng của trí tuệ siêu thế.
Ananta rūpa nissaya paccayaggahaṇena pakatū panissaya paccayampi upalakkheti.
By taking the anantarūpanissaya-paccaya (proximity-support condition), it also indicates the pakatūpanissaya-paccaya (natural-support condition).
Bằng cách nắm giữ duyên nương tựa vô gián của sắc (ananta rūpa nissaya paccaya), ngài cũng ám chỉ duyên nương tựa tự nhiên (pakatūpanissaya paccaya).
Citta santānassa anantarūpanissaya paccayabhāvo nāmāti sambandho.
The connection is: "The state of the mind-stream being the anantarūpanissaya-paccaya."
Sự liên kết là “sự liên tục của tâm có trạng thái là duyên nương tựa vô gián của sắc”.
Ananta rūpa nissaya paccayasatti nāma anantara parampara vippharaṇavasena mahāgatikā hotīti vuttaṃ hoti.
The power of the anantarūpanissaya-paccaya is said to be far-reaching by means of proximate and successive diffusion.
Sức mạnh của duyên nương tựa vô gián của sắc (ananta rūpa nissaya paccayasatti) được nói là có sự lan tỏa rộng lớn (mahāgatikā) theo cách lan tỏa vô gián và kế tiếp.
Ananta rūpa nissaya paccayānu bhāvotipi yujjati.
Anantarūpanissaya-paccayānubhāva (the influence of the proximity-support condition) is also suitable.
Cũng hợp lý khi nói “ananta rūpa nissaya paccayānubhāvopi” (cũng là năng lực của duyên nương tựa vô gián của sắc).
Kathaṃ mahāvipphāroti āha ‘‘sakiṃ pī’’tiādiṃ.
How is it far-reaching? He says, "even once," and so on.
Ngài nói “sakiṃ pī” (dù chỉ một lần) v.v. để giải thích “làm thế nào mà nó có sự lan tỏa rộng lớn”.
‘‘Suṭṭhu āsevitvā’’ti ettha pacchā appamussamānaṃ katvā punappunaṃ sevanaṃ suṭṭhu āsevanaṃ nāma.
Here, "having thoroughly cultivated" means repeatedly cultivating in such a way that it is not easily forgotten later, is called thorough cultivation.
Ở đây, “suṭṭhu āsevitvā” (đã thực hành tốt) có nghĩa là sự thực hành lặp đi lặp lại, làm cho nó không bị quên đi sau này, được gọi là sự thực hành tốt.
Na kevalaṃ purima citta santānassa so upanissaya paccayānubhāvo eva mahāvipphāro hoti.
Not only is that influence of the upanissaya-paccaya (support condition) of the former mind-stream far-reaching.
Không chỉ năng lực duyên nương tựa cận y (upanissaya paccayānubhāva) của sự liên tục tâm trước đó có sự lan tỏa rộng lớn.
Pakatiyā cittassa vicitta bhāva saṅkhātaṃ cintanā kiccampi mahāvipphāraṃ hotīti dassetuṃ ‘‘cittañca nāmā’’tiādivuttaṃ.
To show that the mind's function of thinking, which is its diverse nature, is also far-reaching, phrases like "And the mind is called" were stated.
Để làm sáng tỏ rằng chức năng tư duy (cintanā kicca) của tâm, tức là sự đa dạng của tâm theo tự nhiên, cũng có sự lan tỏa rộng lớn, ngài đã nói “cittañca nāmā” (và tâm thì) v.v.
Kathaṃ mahāvipphāraṃ hotīti āha ‘‘kiñci nimittaṃ’’tiādiṃ.
How is it far-reaching? He says, "some sign," and so on.
Ngài nói “kiñci nimittaṃ” (một dấu hiệu nào đó) v.v. để giải thích “làm thế nào mà nó có sự lan tỏa rộng lớn”.
‘‘Kiñci nimittaṃ’’ti diṭṭhādīsu nānā rammaṇesu kiñci appamattakaṃ diṭṭhādikaṃ ārammaṇa nimittaṃ.
"Some sign" means some small sign of an object, such as what is seen, among various objects that are seen and so on.
“Kiñci nimittaṃ” (một dấu hiệu nào đó) có nghĩa là một dấu hiệu đối tượng nhỏ nhặt nào đó đã được thấy v.v. trong các đối tượng khác nhau đã được thấy v.v.
‘‘Tehi cakāraṇehī’’ti tehi kattubhūtehi diṭṭhādīhi kāraṇehi.
"By those causes" means by those agent-causes, such as what is seen.
“Tehi cakāraṇehī” (bởi các nguyên nhân đó) có nghĩa là bởi các nguyên nhân như cái đã thấy v.v. là chủ thể.
‘‘Codīyamānaṃ’’ti payojīyamānaṃ.
"Being urged" means being prompted.
“Codīyamānaṃ” (được thúc đẩy) có nghĩa là được sử dụng.
‘‘Ajjhāsaya yuttaṃ’’ti ajjhāsayena saṃyuttaṃ.
"Connected with inclination" means endowed with inclination.
“Ajjhāsaya yuttaṃ” (liên kết với khuynh hướng) có nghĩa là được kết hợp với khuynh hướng.
Bhavaṅga cittassa ārammaṇaṃ nāma avibhūtaṃ hoti.
The object of the bhavaṅga-citta is obscure.
Đối tượng của tâm bhavaṅga thì không rõ ràng.
Bhavaṅgaṃ cāletvā āvajjanaṃ niyojetīti sambandho.
The connection is: "It stirs the bhavaṅga and directs the āvajjana."
Sự liên kết là “nó làm rung động bhavaṅga và sai khiến sự hướng tâm”.
‘‘Laddha paccayesū’’ti ālokādivasena vā diṭṭhādivasena vā laddha paccayavantesu.
"In those that have attained conditions" means in those that possess attained conditions, such as light, or what is seen.
“Laddha paccayesū” (trong những cái đã có duyên) có nghĩa là trong những cái đã có duyên theo ánh sáng v.v. hoặc theo cái đã thấy v.v.
Tadabhininnākāro nāma niccakālampi tesu ārammaṇesu abhimukhaṃ ninnākāro.
"That inclination towards it" means a constant inclination towards those objects.
Tadabhininnākāro là trạng thái luôn luôn hướng về các đối tượng đó.
Tena ākārena pavatto manasikāro.
The attention (manasikāra) that occurs with that mode.
Sự tác ý (manasikāra) diễn ra theo trạng thái đó.
Tena sampayuttassa.
Of that which is associated with it.
Của cái được kết hợp với điều đó.
Etehi vacanehi suddhamanodvāre ārammaṇānaṃ apātāgamanañca bhavaṅga calanañca na kevalaṃ laddha paccayānaṃ ārammaṇānaṃ vaseneva hoti.
By these words, it is established that in the pure mind-door, the immediate perception of objects and the stirring of the bhavaṅga do not occur solely due to objects that have attained conditions.
Với những lời này, điều được xác lập là sự đến tự nhiên của các đối tượng và sự rung động của bhavaṅga trong ý môn thuần túy không chỉ xảy ra do các đối tượng đã có duyên.
Tādisena pana manasikārena yuttassa sayañca vīthi citta cintanā kiccassa cittassa vasenāpi hotīti siddhaṃ hoti.
Rather, they also occur due to the mind itself, which is associated with such attention and which performs the function of thought in the process-series.
Mà còn xảy ra do tâm, tức là chức năng tư duy của lộ trình tâm, được kết hợp với sự tác ý như vậy.
Na hi ārammaṇantare abhininnākāro nāma natthīti sakkā vattuṃ.
Indeed, it cannot be said that there is no inclination towards an inner object.
Thật vậy, không thể nói rằng không có sự hướng về các đối tượng khác.
Kasmā, abhāvita cittānaṃ pamāda bahulānaṃ janānaṃ kadāci karahaci bhāvanā manasikāre karīyamānepi vīthi citta santānassa bahiddhā nānārammaṇesu abhininnākārassa sandissanatoti.
Why? Because for people whose minds are undeveloped and who are prone to heedlessness, even when a meditation attention is occasionally performed, an inclination of the mind-stream towards various external objects is observed.
Tại sao? Bởi vì ngay cả khi những người chưa tu tập, những người thường xuyên phóng dật, đôi khi thực hành sự tác ý tu tập, thì sự hướng về các đối tượng khác nhau bên ngoài của sự liên tục lộ trình tâm vẫn được thấy.
‘‘Yathā cetthā’’ti yathā ettha manodvāre rūpārūpa sattānaṃ vibhūtā rammaṇepi tadā rammaṇuppādo natthi, evanti yojanā.
"Just as here" means just as here in the mind-door, even for a distinct object of sentient beings, there is no arising of tadārammaṇa—this is the connection.
“Yathā cetthā” (như ở đây) có nghĩa là “như ở đây, trong ý môn, ngay cả khi đối tượng của các chúng sinh sắc và vô sắc là rõ ràng, không có sự phát sinh của tadārammaṇa, thì cũng vậy”.
Ñāṇavibhaṅgaṭṭhakathāyaṃ pana voṭṭhabbanavāropi āgato.
In the Ñāṇavibhaṅga Commentary, however, the voṭṭhabbana occasion is also presented.
Trong Ñāṇavibhaṅgaṭṭhakathā, cũng có trường hợp voṭṭhabbana.
Yathāha supineneva diṭṭhaṃ viya me, sutaṃ viya meti kathanakālepi abyākato yevāti.
As it is said, "Even when one says, 'It seems I saw it in a dream, it seems I heard it,' it is still undeterminable (abyākata)."
Như ngài nói, “ngay cả khi nói ‘tôi đã thấy như trong mơ, tôi đã nghe như trong mơ’, nó vẫn là vô ký (abyākata)”.
Tattha hi ‘‘abyākato yevā’’ti supinante manodvāre dvattikkhattuṃ uppannassa āvajjanassa vasena abyākatoyeva.
There, indeed, "it is merely indeterminate" refers to the indeterminate nature due to the arising of attending consciousness two or three times at the mind-door during a dream.
Trong đó, quả vậy, (tâm) chỉ là vô ký, do sự chú ý (āvajjana) khởi lên hai hoặc ba lần ở ý môn trong chiêm bao, (thì tâm đó) chỉ là vô ký.
Tato paraṃ bhavaṅgapāto.
After that, there is a fall into bhavaṅga.
Sau đó là rơi vào hộ kiếp (bhavaṅga).
Aṭṭhasāliniyampi vuttaṃ ayaṃ pana vāro diṭṭhaṃ viya me, sutaṃ viya me tiādīni vadanakāle labbhatīti.
It is also stated in the Aṭṭhasālinī that "this particular occurrence is obtained when one says 'it is as if I saw, it is as if I heard,' and so on."
Trong Aṭṭhasālinī cũng đã nói rằng trường hợp này được tìm thấy khi nói những điều như "tôi như đã thấy, tôi như đã nghe," v.v.
Taṃ pana pañca dvāre parittārammaṇe dvattikkhattuṃ uppannassa voṭṭhabbanassa vasena vuttaṃ.
However, that is said in reference to the determining consciousness arising two or three times at the five doors with a slight object.
Nhưng điều đó đã được nói do sự xác định (voṭṭhabbana) khởi lên hai hoặc ba lần với đối tượng nhỏ ở năm môn.
‘‘Sopi idha laddhuṃ vaṭṭati yevā’’ti sopi vāro imasmiṃ manodvāre laddhuṃ vaṭṭatiyeva.
"That also is proper to be obtained here" means that that occurrence is proper to be obtained at this mind-door.
"Điều đó cũng có thể được tìm thấy ở đây" là trường hợp đó cũng có thể được tìm thấy ở ý môn này.
‘‘Bhavaṅge calite nivattanakavārānaṃ’’ti dvikkhattuṃ bhavaṅga calanamatte ṭhatvā vīthi cittāni anuppajjitvā bhavaṅgapātavasena nivattanakānaṃ moghavārānaṃ manodvārepi pamāṇaṃ na bhavissatiyeva.
"When the bhavaṅga stirs," referring to the occurrences of turning back, which are 'empty occurrences' (moghavāra), staying merely at the stirring of the bhavaṅga twice, without the arising of vīthi cittas, and instead falling into bhavaṅga, there will be no measure of such occurrences even at the mind-door.
"Đối với các trường hợp bị gián đoạn khi hộ kiếp rung động" là ở ý môn này, cũng sẽ không có giới hạn cho các trường hợp vô hiệu bị gián đoạn do các tâm lộ không khởi lên mà chỉ dừng lại ở sự rung động hộ kiếp hai lần rồi rơi vào hộ kiếp.
Atha imasmiṃvāre vīthi cittappavatti natthi.
In this occurrence, there is no vīthi citta process.
Vậy thì trong trường hợp này, không có sự vận hành của các tâm lộ.
Evaṃ sati, imasmiṃ vīthi saṅgahe so vāro na vattabboti ce.
If that is the case, then that occurrence should not be spoken of in this vīthi classification.
Nếu như vậy, thì trường hợp đó không nên được nói đến trong tập hợp các tâm lộ này.
Vattabboyeva.
It should indeed be spoken of.
Nên nói đến.
Kasmā, chadhā visayappavattīti imasmiṃ chakke saṅgahitattāti dassetuṃ ‘‘visaye ca āpātāgate’’tiādi vuttaṃ.
Why? To show that it is included in this set of six, "the object occurring at the threshold" and so on, are stated.
Tại sao? Để chỉ ra rằng nó được bao gồm trong sáu loại này, tức là "sáu cách vận hành của đối tượng", nên đã nói "và đối tượng đến ngay tức thì," v.v.
Ārammaṇabhūtā visayappavatti.
The occurrence of the object becoming the support.
Sự vận hành của đối tượng là đối tượng.
Ekekasmiṃ anubandhakavāre.
In each connected occurrence.
Trong mỗi trường hợp liên tục.
‘‘Tadārammaṇa vārādayo’’ti tadārammaṇa vāro javanavāro voṭṭhabbana vāro moghavāro.
"Such as the tadārammaṇa occurrence" refers to the tadārammaṇa occurrence, the javana occurrence, the determining occurrence, and the empty occurrence.
"Các trường hợp tadārammaṇa, v.v." là trường hợp tadārammaṇa (đăng ký), trường hợp javana (tốc hành), trường hợp voṭṭhabbana (xác định), trường hợp mogha (vô hiệu).
Tesu pana tadā rammaṇavāro vatthuggahaṇe ca nāmaggahaṇe ca na labbhati.
Among these, however, the tadārammaṇa occurrence is not obtained in the apprehension of form and the apprehension of name.
Trong số đó, trường hợp tadārammaṇa không được tìm thấy trong việc nắm bắt vật chất (vatthuggahaṇa) và nắm bắt danh (nāmaggahaṇa).
‘‘Vatthū’’ti hi saṇṭhāna paññatti.
For "form" means a concept of shape.
Vì "vatthu" là khái niệm về hình dạng.
‘‘Nāmaṃ’’ti nāma paññatti.
"Name" means a concept of name.
"Nāma" là khái niệm về tên.
Na ca tadā rammaṇaṃ paññattā rammaṇaṃ hotīti.
And tadārammaṇa does not have a concept as its object.
Và tadārammaṇa không phải là đối tượng khái niệm.
Tena vuttaṃ ‘‘yathārahaṃ’’ti.
Therefore, "as appropriate" is stated.
Do đó đã nói "tùy theo sự thích hợp."
‘‘Tatthā’’ti tesu diṭṭhavārādīsu chasu vāresu.
"Therein" refers to those six occurrences, such as the seen occurrence.
"Tattha" là trong sáu trường hợp đó, tức là các trường hợp đã thấy, v.v.
Etarahi pana keci ācariyāti pāṭhaseso.
Now, "some teachers" is the remaining part of the text.
Tuy nhiên, hiện nay có một số vị thầy là phần còn lại của văn bản.
‘‘Atīta bhavaṅga vasenā’’ti ekaṃ bhavaṅgaṃ atikkamma āpātā gate ārammaṇe eko vāro, dve bhavaṅgāni atikkamma āpātā gate ekotiādinā atīta bhavaṅga bhedavasena.
"By means of past bhavaṅga" means by means of the different kinds of past bhavaṅga: one occurrence when the object comes to the threshold after one bhavaṅga has passed, another when it comes after two bhavaṅgas have passed, and so on.
"Do sự khác biệt của hộ kiếp đã qua" là một trường hợp khi đối tượng đến ngay tức thì sau khi một hộ kiếp đã qua, một trường hợp khác khi đối tượng đến ngay tức thì sau khi hai hộ kiếp đã qua, v.v., do sự khác biệt của hộ kiếp đã qua.
‘‘Tadā rammaṇa vasenā’’ti tadā rammaṇassa uppannavāro anuppanna vāroti evaṃ tadā rammaṇa vasena.
"By means of tadārammaṇa" means by means of tadārammaṇa thus: the occurrence of tadārammaṇa having arisen, and the occurrence of tadārammaṇa not having arisen.
"Do tadārammaṇa" là do tadārammaṇa như vậy, tức là trường hợp tadārammaṇa khởi lên và trường hợp tadārammaṇa không khởi lên.
Kappenti cintenti, vidahanti vā.
They arrange, they conceive, or they establish.
Họ sắp đặt, họ suy nghĩ, hoặc họ tạo ra.
‘‘Khaṇa vasena balavadubbalatā sambhavo’’ti yathā pañcadvāre atimahantā rammaṇesupi ārammaṇa dhammā uppādaṃ patvā ādito ekacittakkhaṇamatte dubbalā honti.
"The possibility of strength and weakness by moment" means that just as the object-states in very great objects at the five doors, having reached origination, are weak for merely one moment of consciousness at first.
"Sự mạnh yếu có thể xảy ra theo sát-na" là giống như ở năm môn, ngay cả trong các đối tượng rất lớn, các pháp đối tượng sau khi đạt đến sự khởi lên, ban đầu yếu ớt chỉ trong một sát-na tâm.
Attano dvāresu āpātaṃ āgantuṃ na sakkonti.
They are unable to come to the threshold of their own doors.
Chúng không thể đến ngay tức thì ở các môn của chúng.
Eka cittakkhaṇaṃ pana atikkamma balavantā honti.
But having passed one moment of consciousness, they become strong.
Nhưng sau khi vượt qua một sát-na tâm, chúng trở nên mạnh mẽ.
Attano dvāresu āpātaṃ gantuṃ sakkonti.
They are able to come to the threshold of their own doors.
Chúng có thể đến ngay tức thì ở các môn của chúng.
Mahantā rammaṇādīsu pana dvi cittakkhaṇikamatte dubbalā hontītiādinā vattabbā.
And in great objects, etc., they are said to be weak for merely two moments of consciousness, and so on.
Tuy nhiên, trong các đối tượng lớn, v.v., chúng yếu ớt chỉ trong hai sát-na tâm, v.v., cần phải nói.
Na tathā manodvāre ārammaṇānaṃ khaṇa vasena balavadubbalatā sambhavo atthi.
There is no such possibility of strength and weakness by moment for objects at the mind-door.
Không có sự mạnh yếu của các đối tượng theo sát-na ở ý môn như vậy.
Kasmā natthīti āha ‘‘tadā’’tiādiṃ.
Why not? It says "then," and so on.
Tại sao không có? Bởi vì đã nói "tadā" v.v.
Tattha ‘‘tadā’’ti tasmiṃ vīthi cittappavattikāle.
There, "then" means at that time of vīthi citta process.
Trong đó, "tadā" là vào thời điểm vận hành của tâm lộ đó.
‘‘Tatthā’’ti manodvāre.
"Therein" means at the mind-door.
"Tattha" là ở ý môn.
138. Appanāvāre.
In the occurrence of absorption (appanāvāra).
138. Trong trường hợp appanā (nhập định).
‘‘Appanā javanaṃ’’ti kammapadaṃ.
"Absorption javana" is the object case.
"Appanā javanaṃ" là túc từ.
‘‘Tadā rammaṇaṃ’’ti kattupadaṃ.
"Tadārammaṇa" is the subject case.
"Tadārammaṇaṃ" là chủ từ.
‘‘Indriya samatādīhī’’ti saddhādīnaṃ pañcannaṃ indriyānaṃ aññamaññaṃ anati vattanavasena samatādīhi.
"By means of faculty-equanimity, etc." refers to the non-transgression of the five faculties, such as faith, from one another, due to their equanimity, etc.
"Do sự bình đẳng của các căn, v.v." là do sự bình đẳng, v.v., không vượt quá lẫn nhau của năm căn: tín, v.v.
‘‘Parito’’ti samantato.
"Around" means on all sides.
"Parito" là khắp mọi phía.
‘‘Upeccā’’ti upagantvā.
"Having approached" means having gone near.
"Upeccā" là đến gần.
Appanaṃ vahituṃ janetuṃ samattha bhāvo appanāvahasamatthabhāvo.
The ability to bring forth absorption, to generate it, is the state of being able to bring forth absorption.
Khả năng mang lại, tạo ra appanā là "appanāvahasamatthabhāvo" (khả năng có thể mang lại appanā).
‘‘Yassa pavattiyā’’ti yassa upacāra javanassa pavattito.
"By the arising of which" means by the arising of which proximate javana.
"Yassa pavattiyā" là từ sự vận hành của javana cận định (upacāra javana) đó.
‘‘Aciraṃ kālaṃ’’ti acirekāle.
"Not for a long time" means in a short time.
"Aciraṃ kālaṃ" là trong thời gian không lâu.
Paritta jātikā nāma kāmāvacarajāti.
"Of the sensuous plane" refers to the kāmāvacara plane.
Loại thấp kém (paritta jātikā) là loại dục giới (kāmāvacarajāti).
‘‘Gottaṃ’’ti kammakattu padaṃ.
"Lineage" is the object-agent case.
"Gottaṃ" là túc từ kiêm chủ từ.
‘‘Abhibhuyyatī’’ti bhāvanā balena abhibhuyyamānaṃ hoti.
"Is overcome" means it is being overcome by the power of development.
"Abhibhuyyatī" là bị chế ngự bởi sức mạnh của sự tu tập.
Abhimaddīyamānaṃ hotīti attho.
It means it is being suppressed.
Ý nghĩa là bị áp đảo.
‘‘Chijjatī’’ti idaṃ pana abhibhavanassa sikhāpatta dassanaṃ.
"Is cut off" however, illustrates the climax of overcoming.
"Chijjatī" là sự thể hiện đỉnh cao của sự chế ngự.
Yāva taṃ gottaṃ chedaṃ pāpuṇāti, tāva abhibhuyyati, maddīyatīti vuttaṃ hoti.
It means that it is overcome, suppressed, until that lineage reaches an end.
Đã nói rằng nó bị chế ngự, bị áp đảo cho đến khi chủng tộc đó đạt đến sự cắt đứt.
Gottaṃ abhibhavatīti gotrabhūtipi yujjati.
"Overcoming the lineage" is also appropriate for gotrabhū.
"Chế ngự chủng tộc" cũng thích hợp với "gotrabhū" (chuyển chủng).
‘‘Pañcamaṃ’’ti pañcame cittavāre.
"Fifth" refers to the fifth moment of consciousness.
"Pañcamaṃ" là ở tâm lộ thứ năm.
‘‘Tadāhi javanaṃ patitaṃ nāma hotī’’ti pakatiyā javanappavattināma sattakkhattu paramo hoti.
"At that time, the javana is said to have fallen" means that naturally, the javana process is normally up to seven times.
"Tadāhi javanaṃ patitaṃ nāma hotī" là thông thường, sự vận hành của javana tối đa là bảy lần.
Catutthañca muddhapattaṃ.
And the fourth reaches its peak.
Và lần thứ tư là đạt đỉnh.
Pañcamato paṭṭhāya patitaṃ.
From the fifth onwards, it has fallen.
Từ lần thứ năm trở đi là suy yếu.
Tasmā tasmiṃ pañcamavāre javanaṃ patitaṃ nāma hoti.
Therefore, at that fifth moment, the javana is said to have fallen.
Do đó, trong lần thứ năm đó, javana được gọi là suy yếu.
‘‘Dutīyenā’’ti dutīyena eva saddena.
"By the second" means by the second sound itself.
"Dutīyenā" là chỉ bằng từ thứ hai.
‘‘Dutīyaṃ’’ti dutīye cittavāre.
"Second" refers to the second moment of consciousness.
"Dutīyaṃ" là ở tâm lộ thứ hai.
Tadā anulomaṃ pathamajavanaṃ hotīti vuttaṃ ‘‘aladdhā sevanaṃ anuloma’’nti.
Then the anuloma is the first javana—this is what "without having obtained repetition, anuloma" means.
Khi đó, tâm thuận thứ là javana đầu tiên, đã nói "thuận thứ không được thói quen."
‘‘Etenevā’’ti etena eva sadda dvaye neva.
"By this very one" means by these two sounds themselves.
"Etenevā" là chỉ bằng hai từ này.
Aṭṭhasāliniyaṃ pana anuññātā viya dissati.
However, in the Aṭṭhasālinī, it seems to be permitted.
Tuy nhiên, trong Aṭṭhasālinī, dường như được cho phép.
Vuttañhi tattha.
For it is stated there:
Vì đã nói ở đó:
Mandapaññassa cattāri anulomāni honti, pañcamaṃ gotrabhu, chaṭṭhaṃ maggacittaṃ, sattamaṃ phalanti.
"For the dull-witted, there are four anulomas, the fifth is gotrabhū, the sixth is the path-consciousness, the seventh is the fruit."
Đối với người có trí tuệ kém, có bốn thuận thứ, thứ năm là chuyển chủng (gotrabhū), thứ sáu là tâm đạo (maggacitta), thứ bảy là tâm quả (phala).
‘‘Itaraṭṭhakathāsū’’ti vinayaṭṭha kathādīsu.
"In other commentaries" refers to the Vinayaṭṭhakathā and so on.
"Itaraṭṭhakathāsu" là trong các Aṭṭhakathā khác như Vinayaṭṭhakathā, v.v.
‘‘Paṭisiddhattā’’ti pañcamaṃ gotra bhuppavattiyā paṭisiddhattā ādimhi aṭṭhannaṃ aññatrasmiṃti vuttattā idha niruddheti padaṃ avassaṃ icchitabbamevāti vuttaṃ ‘‘niruddhe anantaramevāti padacchedo’’ti.
"Because it is prohibited" means because the arising of the fifth gotrabhū is prohibited, and because it is stated at the beginning "in one of the eight," therefore, the word "ceased" must necessarily be desired here—thus it is stated, "the word division is 'immediately upon cessation.'"
"Paṭisiddhattā" là do sự cấm đoán sự vận hành của chuyển chủng thứ năm, và do đã nói "trong một trong tám cái ban đầu," nên từ "niruddhe" (đã diệt) ở đây nhất thiết phải được mong muốn, do đó đã nói "niruddhe anantarameva" là cách ngắt từ.
Anantara saddassa ca niccaṃ sambandhāpekkhattā tamevapadaṃ vibhatti pariṇāmena adhikatanti āha ‘‘niruddhassāti atthato laddhamevā’’ti.
And because the word "immediately" always implies a connection, that very word is understood to be implied through a change in case-ending—thus it states, "the meaning of 'of the ceased' is certainly implied."
Và vì từ "anantara" luôn mong đợi mối liên hệ, nên từ đó được thêm vào bằng cách biến cách, do đó đã nói "niruddhassa" là đã đạt được ý nghĩa.
‘‘Vasibhūtāpī’’ti vasibhūtāpi samānā.
"Even having attained mastery" means even being proficient.
"Vasibhūtāpī" là dù đã thành tựu sự thuần thục.
‘‘Ekavāraṃ javitvā’’ti idaṃ lokiyappanāvasena vuttaṃ.
"Having run once" is stated in terms of worldly absorption.
"Ekavāraṃ javitvā" là điều này được nói theo ý nghĩa của appanā thế gian.
Lokuttara appanāpana sattamampi uppajjatiyeva.
The seventh appanā-javana of the supramundane also arises.
Tâm nhập định siêu thế thứ bảy cũng khởi lên.
Mūlaṭīkā pāṭhe ‘‘bhūmantarapattiyā’’ti gotrabhu cittaṃ kāmabhūmi hoti.
In the Mūlaṭīkā text, "due to attaining an intermediate plane" (bhūmantarapattiyā) refers to the gotrabhu consciousness which belongs to the sense-sphere plane.
Trong bản Mūlaṭīkā, "do đạt được sự khác biệt về cõi" (bhūmantarapattiyā) nghĩa là tâm chuyển tộc (gotrabhu cittaṃ) thuộc cõi Dục (kāmabhūmi).
Appanāpana mahaggatabhūmi vā lokuttarabhūmi vā hoti.
The appanā consciousness, however, belongs either to the fine-material plane or the supramundane plane.
Tâm nhập định (appanāpana) thuộc cõi Sắc Giới (mahaggatabhūmi) hoặc cõi Siêu Thế (lokuttarabhūmi).
Evaṃ bhūmantarapattiyā.
Thus, "due to attaining an intermediate plane."
Như vậy là do đạt được sự khác biệt về cõi.
‘‘Ārammaṇantara laddhiyā’’ti phalasamāpatti vīthiyaṃ phalajavanaṃ sandhāya vuttaṃ.
"Due to gaining an intermediate object" (ārammaṇantara laddhiyā) is stated with reference to the fruit-consciousness in the phalasamāpatti thought-process.
"Do đạt được sự khác biệt về đối tượng" (ārammaṇantara laddhiyā) được nói đến để chỉ tốc hành tâm quả (phalajavana) trong lộ trình nhập quả (phalasamāpatti vīthiyaṃ).
Tatthahi purimāni anuloma javanāni saṅkhārā rammaṇāni honti.
For in that process, the preceding anuloma-javanas have conditioned phenomena as their objects.
Ở đây, các tốc hành thuận thứ (anuloma javana) trước đó có đối tượng là các pháp hữu vi (saṅkhārārammaṇa).
Phalajavanaṃ nibbānārammaṇaṃ.
The fruit-consciousness has Nibbāna as its object.
Tốc hành tâm quả (phalajavana) có đối tượng là Nibbāna.
Idañca kāraṇamattameva.
And this is merely a reason.
Và đây chỉ là một lý do.
Yathāvutta leḍḍupamā eva idha yuttarūpāti daṭṭhabbaṃ.
The simile of the clod of earth, as stated, is indeed suitable here, so it should be understood.
Nên hiểu rằng ví dụ về cục đất sét được nêu trên là phù hợp ở đây.
‘‘Na kho panetaṃ evaṃ daṭṭhabba’’nti etaṃ atthajātaṃ na kho evaṃ daṭṭhabbaṃ.
"However, this should not be seen thus" (na kho panetaṃ evaṃ daṭṭhabbaṃ) means that this state of affairs should not be seen thus.
"Không nên hiểu như vậy" (na kho panetaṃ evaṃ daṭṭhabbaṃ) nghĩa là không nên hiểu sự việc này như vậy.
‘‘Anaddhanīyā’’ti addhānaṃ dīghakālaṃ nakha mantīti anaddhanīyā.
"Not lasting long" (anaddhanīyā) means they do not last for a long period, for a long time; thus, not lasting long.
"Anaddhanīyā" nghĩa là không tồn tại lâu dài (dīghakālaṃ) trên con đường (addhānaṃ).
Asārā.
They are unsubstantial.
Không cốt yếu.
Asārattā eva sīghataraṃ ruhanti.
Because they are unsubstantial, they sprout very quickly.
Chính vì không cốt yếu nên chúng tăng trưởng nhanh hơn.
Sīghataraṃ vuddhiṃ viruḷhiṃ āpajjanti.
They attain growth and development very quickly.
Chúng đạt được sự tăng trưởng và phát triển nhanh hơn.
Sāravantā pana sārena saha vaḍḍhamānattā sīghataraṃ naruhanti.
However, those that are substantial, growing together with their substance, do not sprout very quickly.
Nhưng những thứ có cốt yếu thì không tăng trưởng nhanh hơn vì chúng tăng trưởng cùng với cốt yếu.
Sīghataraṃ vuddhiṃ viruḷhiṃ nā pajjanti.
They do not attain growth and development very quickly.
Chúng không đạt được sự tăng trưởng và phát triển nhanh hơn.
Tenāha ‘‘ekavassajīvino’’tiādiṃ.
Therefore, it says, "living for one year," and so forth.
Vì vậy, (Vị ấy) nói "chúng sống được một năm" (ekavassajīvino) v.v...
‘‘Evamevā’’tiādīsu ‘‘patitajavanesū’’ti pañcama chaṭṭha sattama javanesu.
In "Thus, indeed" and so forth, "in the fallen javanas" refers to the fifth, sixth, and seventh javanas.
Trong "Cũng vậy" (evamevā) v.v..., "trong các tốc hành đã rơi rụng" (patitajavanesu) là tốc hành thứ năm, thứ sáu, thứ bảy.
‘‘Ettha cā’’tiādīsu.
In "And here" and so forth,
Trong "Ở đây và" (ettha cā) v.v...
‘‘Supakkasālibhatta sadisānī’’ti yathā sālibhattāni supakkattā eva mudutarāni hutvā dubbalāni aciraṭṭhitikāni.
"Like well-cooked rice" means that just as cooked rice, being well-cooked, becomes very soft, weak, and does not last long.
"Giống như cơm gạo lúa chín kỹ" (supakkasālibhatta sadisānī) nghĩa là giống như cơm gạo lúa, vì chín kỹ nên mềm hơn, yếu và không bền lâu.
Tasmiṃ divasepi pūtibhāvaṃ gacchanti.
Even on that very day, it spoils.
Ngay trong ngày đó cũng trở nên hư thối.
Evaṃ appanā javanāni.
Similarly, the appanā-javanas.
Các tốc hành nhập định (appanā javana) cũng vậy.
‘‘Yasmā cā’’tiādīsu.
In "And because" and so forth,
Trong "Vì vậy và" (yasmā cā) v.v...
‘‘Duvidhassa niyamassā’’ti javananiyamassa ca kālaniyamassa ca.
"Of the two kinds of regularity" refers to the regularity of javana and the regularity of time.
"Của hai loại quy định" (duvidhassa niyamassā) là quy định về tốc hành (javana niyama) và quy định về thời gian (kāla niyama).
‘‘Paṭisandhiyā anantara paccaya bhāvino’’ti sattama javana cetanā anantara paccayo, tadanantare pavattaṃ vipāka santānaṃ paccayuppanno, tameva ca avasāne cuti cittaṃ hutvā bhavantare paṭisandhi cittassa anantara paccayo.
"Being the immediate condition for rebirth" means that the volition of the seventh javana is the immediate condition, the subsequent resultant continuum is the effect conditioned by it, and that very volition, becoming the death-consciousness at the end, is the immediate condition for the rebirth-consciousness in the next existence.
"Là duyên vô gián cho tái tục" (paṭisandhiyā anantara paccaya bhāvino) nghĩa là tâm sở tư (cetanā) của tốc hành tâm thứ bảy là duyên vô gián (anantara paccaya), dòng tâm quả (vipāka santāna) tiếp theo là pháp do duyên sinh (paccayuppanno), và chính tâm đó, khi trở thành tâm tử (cuti citta) ở cuối đời, là duyên vô gián cho tâm tái tục (paṭisandhi citta) ở đời sau.
Evaṃ paṭisandhi cittassa anantara paccaya bhāvena avassaṃ bhavissamānassāti attho.
Thus, the meaning is: "that which is sure to occur by being the immediate condition for the rebirth-consciousness."
Như vậy, nghĩa là chắc chắn sẽ xảy ra do là duyên vô gián cho tâm tái tục.
Idañca kāraṇa mattameva.
And this is merely a reason.
Và đây chỉ là một lý do.
Mahāṭīkāvacanaṃ pana kiñci vattabba rūpanti na paṭikkhittaṃ.
However, the statement of the Mahāṭīkā is not rejected as something worth saying.
Lời của Mahāṭīkā không bị bác bỏ vì có điều đáng nói.
‘‘Nirantarappavattānaṃ’’ti ādīsu.
In "continuously occurring" and so forth,
Trong "của những tâm liên tục khởi lên" (nirantarappavattānaṃ) v.v...
Bhinnā asadisā vedanā yesaṃ tāni bhinnavedanāni.
"Having different feelings" (bhinnavedanāni) means those whose feelings are different and dissimilar.
Những tâm có thọ khác nhau (bhinnā asadisā vedanā) là những tâm có thọ khác nhau.
‘‘Āsevana paccanīkānaṃ’’ti āsevana paccayappaṭi pakkhānaṃ.
"Opposed to the repetition condition" (āsevana paccanīkānaṃ) refers to those that are antagonistic to the repetition condition.
"Đối nghịch với duyên lặp lại" (āsevana paccanīkānaṃ) nghĩa là đối nghịch với duyên lặp lại (āsevana paccaya).
Abhinnā vedanā yesanti viggaho.
The analysis is "those whose feelings are not different."
Phân tích là "những tâm có thọ không khác nhau".
Kriyajavanānantaraṃ arahattaphalaṃ phalasamāpatti vīthiyaṃ daṭṭhabbaṃ.
The Arahantship-fruit after kriyā-javana should be seen in the phalasamāpatti thought-process.
Tâm quả Arahán (arahattaphalaṃ) sau tâm hành (kriyajavana) nên được hiểu trong lộ trình nhập quả (phalasamāpatti vīthiyaṃ).
Sesametthasuviññeyyaṃ.
The rest here is easy to understand.
Phần còn lại ở đây dễ hiểu.
Vibhāvanipāṭhe.
In the Vibhāvanī text:
Trong bản Vibhāvanī.
‘‘Pavattiyā’’ti pavattanato.
"By occurrence" (pavattiyā) means by occurring.
"Do sự diễn tiến" (pavattiyā) là do sự diễn tiến.
Aṭṭhakathādhippāye ṭhatvā vuttattā aṭṭhakathāgāravena’’taṃ vicāretabba mevā’’ti vuttaṃ.
Because it was said, taking the intention of the Aṭṭhakathā, with reverence for the Aṭṭhakathā, ‘That should indeed be investigated,’ it was said.
Vì được nói dựa trên quan điểm của Chú giải, nên với lòng tôn kính Chú giải, điều đó được nói là “chắc chắn cần phải xem xét.”
Atthato pana ayuttamevāti vuttaṃ hoti.
But in essence, it means it is indeed inappropriate.
Nhưng về ý nghĩa, điều đó được nói là chắc chắn không hợp lý.
Esanayo aññatthapi.
This method applies elsewhere as well.
Phương pháp này cũng tương tự ở những chỗ khác.
‘‘Dhamma cakkhurahitā’’ti dhamma vavatthānaññāṇa cakkhu rahitā.
‘Devoid of the Dhamma-eye’ means devoid of the eye of knowledge for discerning Dhamma.
“Dhamma cakkhurahitā” (không có Pháp nhãn) có nghĩa là không có nhãn giới của tuệ phân biệt pháp.
‘‘Kusalākusalāni yevā’’ti tesaṃ dhamma cakkhu rahitānaṃ uppannāni kusalākusalāniyeva.
‘Only wholesome and unwholesome deeds’ refers to the wholesome and unwholesome deeds that arise in those who are devoid of the Dhamma-eye.
“Kusalākusalāni yevā” (chỉ là thiện và bất thiện) có nghĩa là những điều thiện và bất thiện đã sinh khởi nơi những người không có Pháp nhãn.
Gāthāyaṃ.
In the verse.
Trong bài kệ.
‘‘Rūpā’’ti rūpato nappavedhantīti sambandho.
‘Forms’ implies ‘they are not perturbed by forms.’
“Rūpā” (các sắc) có nghĩa là không bị lay động bởi sắc, đó là sự liên kết.
‘‘Saddā’’tiādīsupi esevanayo.
The same method applies to ‘sounds,’ etc.
Trong các trường hợp “saddā” (các tiếng), v.v., cũng theo phương pháp này.
Nappavedhantīti ca na calanti, na kampanti, cittaññathattaṃ na gacchanti.
‘Are not perturbed’ means they do not waver, do not tremble, and their minds do not undergo alteration.
“Nappavedhanti” có nghĩa là không lay động, không rung chuyển, tâm không thay đổi.
Tathā upekkhā kriyajavanānantarampi tadārammaṇāni somanassu pekkhāvedanā yuttāni eva siyunti yojanā.
Similarly, it should be connected as: even after the equanimity functional javana, tadārammaṇas associated with pleasant and equanimous feelings may arise.
Cũng vậy, ngay cả sau các javana (tốc hành tâm) hành vi xả, các tadārammaṇa (đăng ký tâm) đi kèm với thọ hỷ và thọ xả có thể sinh khởi, đó là sự liên kết.
Mūlaṭīkāpāṭhe.
In the text of the Mūlaṭīkā.
Trong đoạn văn của Mūlaṭīkā (Phụ Chú Giải Gốc).
‘‘Tadārammaṇatā’’ti tadārammaṇatāya tadārammaṇabhāvena.
‘Tadārammaṇatā’ means by way of tadārammaṇa, by being tadārammaṇa.
“Tadārammaṇatā” có nghĩa là bởi trạng thái tadārammaṇa.
‘‘Katthacī’’ti katthaci abhidhamma pāḷiyaṃ.
‘Somewhere’ means somewhere in the Abhidhamma Pāḷi.
“Katthaci” (ở một số nơi) có nghĩa là ở một số đoạn Pāḷi của Abhidhamma.
‘‘Vijjamāne ca tasmiṃ’’ti tasmiṃ kriyajavanānu bandhake tadā rammaṇe vijjamāne sati.
‘And when that is present’ means when that tadārammaṇa, which accompanies the functional javana, is present.
“Vijjamāne ca tasmiṃ” (và khi điều đó tồn tại) có nghĩa là khi tadārammaṇa theo sau javana hành vi tồn tại.
Etaṃ bhavaṅgañca nāma anubandhatīti sambandho.
This bhavaṅga indeed accompanies, is the connection.
Bhavaṅga (hộ kiếp) này cũng tiếp nối, đó là sự liên kết.
Nadīsoto paṭisotagāmināvaṃ anubandhati viyāti yojanā.
It should be connected as: just as a river current accompanies a boat going upstream.
Giống như dòng sông tiếp nối con thuyền đi ngược dòng, đó là sự liên kết.
‘‘Savipphārikaṃ evajavanaṃ’’ti kilesa dhammānaṃ vipallāsa dhammānañca vasena khaṇamattepi anekasatesu ārammaṇesu vividhākārena pharaṇavegasahitaṃ kusalākusala javanameva anubandhatīti yuttaṃ.
‘Indeed the javana that spreads’ means it is appropriate that only the wholesome and unwholesome javana, which spreads in various ways across hundreds of objects in an instant due to defilement-states and distorted states, accompanies it.
“Savipphārikaṃ evajavanaṃ” (chỉ javana lan tỏa) có nghĩa là hợp lý khi javana thiện và bất thiện tiếp nối, mang theo tốc độ lan tỏa đa dạng trên hàng trăm đối tượng trong một khoảnh khắc, do các pháp phiền não và các pháp sai lầm.
Na pana kriyajavanaṃ anubandhatīti yuttanti yojanā.
But it is not appropriate that a functional javana accompanies it, is the connection.
Nhưng không hợp lý khi javana hành vi tiếp nối, đó là sự liên kết.
‘‘Chaḷaṅgu pekkhāvato’’ti cakkhunā rūpaṃ disvā neva sumano hoti, na dummano, upekkhako viharatī-tiādinā vuttāya cha dvārikavasena chaḷaṅga samannāgatāya upekkhāya sampannassa.
‘To one endowed with sixfold equanimity’ refers to one who is accomplished in the equanimity endowed with six factors by way of the six doors, as stated by ‘seeing a form with the eye, he is neither pleased nor displeased, he abides with equanimity,’ etc.
“Chaḷaṅgupekkhāvato” (người có xả sáu chi) có nghĩa là người đã thành tựu xả sáu chi, được nói đến như “khi thấy sắc bằng mắt, người ấy không vui, không buồn, sống với xả,” v.v., tức là xả liên quan đến sáu cửa.
Vattanaṃ vutti.
Vattana is vutti (occurrence/course).
Sự vận hành là vutti.
Santā vutti assāti santa vutti.
He whose occurrence is peaceful is santavutti (of peaceful occurrence).
Người có sự vận hành tĩnh lặng là santa vutti.
Taṃ vicārento ‘‘paṭṭhāne panā’’tiādimāha.
Investigating that, he states, ‘But in the Paṭṭhāna,’ etc.
Khi xem xét điều đó, ngài nói “paṭṭhāne pana” (nhưng trong Paṭṭhāna), v.v.
‘‘Yadi cetaṃ vucceyyā’’ti ettha ‘‘etaṃ’’ti kriyā byākatetiādikaṃ etaṃ vacanaṃ.
In ‘If this were said,’ ‘this’ refers to this statement, ‘the functional is undetermined,’ etc.
Trong “Yadi cetaṃ vucceyyā” (nếu điều này được nói), “etaṃ” (điều này) là lời nói “kriyā byākatā” (hành vi là vô ký), v.v.
‘‘Tasmiṃ’’ti tasmiṃ vacane.
‘In that’ refers to in that statement.
“Tasmiṃ” (trong điều đó) có nghĩa là trong lời nói đó.
‘‘Evamādinā’’ti evamādinā nayena.
‘In such a way’ refers to in such a manner.
“Evamādinā” (theo cách này) có nghĩa là theo phương pháp này, v.v.
Vibhāvanipāṭhe.
In the Vibhāvanī text.
Trong đoạn văn của Vibhāvanī.
‘‘Uttaraṃ’’ti parihāraṃ.
‘Higher’ means the refutation.
“Uttaraṃ” (câu trả lời) có nghĩa là sự giải thích.
‘‘Vipassanācāra vasenā’’ti vipassanā pavatti vasena.
‘By way of the practice of vipassanā’ means by way of the occurrence of vipassanā.
“Vipassanācāra vasenā” (theo cách hành xử của tuệ quán) có nghĩa là theo sự vận hành của tuệ quán.
‘‘Tesaṃ’’ti somanassa domanassānaṃ.
‘Of those’ refers to of pleasure and displeasure.
“Tesaṃ” (của những điều đó) có nghĩa là của hỷ và ưu.
‘‘Itarītarānantara paccayatā’’ti aññamaññānantara paccayatāti attho.
‘Reciprocal immediate conditionality’ means the conditionality of being mutually immediate.
“Itarītarānantara paccayatā” (duyên vô gián lẫn nhau) có nghĩa là duyên vô gián của lẫn nhau.
‘‘Therenā’’ti anuruddhattherena.
‘By the Elder’ means by Anuruddha Thera.
“Therena” (do Trưởng lão) có nghĩa là do Trưởng lão Anuruddha.
Sabbāni tadā rammaṇāni, sabbāni bhavaṅgāni ca.
All tadārammaṇas and all bhavaṅgas.
Tất cả các tadārammaṇa và tất cả các bhavaṅga.
‘‘Samudā carantī’’ti cirakālaṃ sañcaranti.
‘Occur’ means they function for a long time.
“Samudā caranti” (vận hành cùng nhau) có nghĩa là vận hành trong một thời gian dài.
‘‘Etānihī’’tiādinā tesaṃ aṭṭhārasannaṃ javanānaṃ anantaraṃ tadārammaṇānaṃ aniyamato pavattiyā kāraṇayuttiṃ dasseti.
By ‘these indeed,’ etc., he shows the logical reason for the irregular occurrence of tadārammaṇas immediately after those eighteen javanas.
Với “Etānihī” (những điều này), v.v., ngài chỉ ra lý do hợp lý cho sự vận hành không nhất định của các tadārammaṇa sau mười tám javana đó.
Sambhavati uppajjati etenāti sambhavo.
Sambhava is that by which something arises or comes into being.
Điều gì sinh khởi, phát sinh bởi điều này thì là sambhava (sự sinh khởi).
Tadā rammaṇassa sambhavo tadā rammaṇa sambhavo.
The arising of tadārammaṇa is tadārammaṇa-sambhava.
Sự sinh khởi của tadārammaṇa là tadārammaṇa sambhava.
Athavā, sambhavanaṃ uppajjanaṃ sambhavoti ime dve atthe dassetuṃ ‘‘tadā rammaṇa sambhavo’’tiādi vuttaṃ.
Alternatively, in order to show these two meanings, namely, sambhavana (arising) and sambhava (arising), ‘the arising of tadārammaṇa,’ etc., was stated.
Hoặc, để chỉ ra hai ý nghĩa là sự sinh khởi và sự phát sinh, ngài đã nói “tadārammaṇa sambhavo” (sự sinh khởi của tadārammaṇa), v.v.
‘‘Yesaṃ panā’’tiādīsu.
In ‘But for those,’ etc.
Trong “Yesaṃ panā” (nhưng của những người), v.v.
‘‘Yesaṃ’’ti yesaṃ puggalānaṃ.
‘Those’ refers to those individuals.
“Yesaṃ” (của những người) có nghĩa là của những cá nhân nào.
‘‘Itarānī’’ti upekkhā santīraṇa dvayato aññāni.
‘The others’ refers to those other than the two equanimous santīraṇas.
“Itarānī” (những điều khác) có nghĩa là những điều khác với hai santīraṇa (thẩm sát tâm) xả.
‘‘Na hontīti na vattabbānī’’ti vuttaṃ.
‘It should not be said that they do not exist’ was stated.
Được nói là “Na hontīti na vattabbānī” (không thể nói là không tồn tại).
Evaṃsati, kasmā therena idha na vuttānīti.
If so, why were they not stated by the Elder here?
Nếu vậy, tại sao Trưởng lão không nói đến ở đây?
Aṭṭhasāliniyaṃ avuttattā idha na vuttānīti.
Because they were not stated in the Aṭṭhasālinī, they were not stated here.
Vì không được nói trong Aṭṭhasālinī, nên không được nói ở đây.
Aṭṭhasāliniyaṃ pana kasmā na vuttāni.
But why were they not stated in the Aṭṭhasālinī?
Nhưng tại sao không được nói trong Aṭṭhasālinī?
Yebhūyya niyamasote patitattā na vuttāni.
They were not stated because they fall into the general rule of prevalence.
Vì chúng thuộc về quy tắc chung, nên không được nói đến.
Na pana alabbhamānattā na vuttānīti imamatthaṃ dassento ‘‘aṭṭhakathāyaṃ panā’’tiādimāha.
But not because they are unobtainable; showing this meaning, he states, ‘But in the Aṭṭhakathā,’ etc.
Không phải vì không thể có được mà không được nói đến, khi chỉ ra ý nghĩa này, ngài nói “aṭṭhakathāyaṃ panā” (nhưng trong Chú giải), v.v.
‘‘Upekkhāsahagata santīraṇa dvayameva vuttaṃ’’ti āgantuka bhavaṅgabhāvena vuttaṃ.
‘Only the two equanimous santīraṇas were stated’ means they were stated as incidental bhavaṅga.
“Upekkhāsahagata santīraṇa dvayameva vuttaṃ” (chỉ hai santīraṇa đi kèm với xả được nói đến) có nghĩa là được nói đến như bhavaṅga khách.
Yathāha athassa yadā somanassa sahagatappaṭisandhikassa pavatte jhānaṃ nibbattetvā pamādena parihīnajjhānassa paṇīta dhammo me naṭṭhoti paccavekkhato vippaṭisāri vasena domanassaṃ uppajjati, tadā kiṃ uppajjati.
As it is said: ‘And when for one whose rebirth-linking was associated with pleasure, after developing jhāna in the course of life, and whose jhāna has declined due to heedlessness, displeasure arises in the sense of regret, reflecting “My exalted state has been lost,” then what arises?
Như ngài đã nói, “Khi một người tái sinh với tâm tái sinh đi kèm với hỷ, sau khi đã thành tựu thiền định trong đời này, rồi do phóng dật mà thiền định bị suy thoái, khi người ấy quán xét rằng ‘pháp cao thượng của ta đã mất,’ và do hối tiếc mà ưu sinh khởi, thì điều gì sinh khởi?
Somanassānantarañhi domanassaṃ, domanassānantarañca somanassaṃ paṭṭhāne paṭisiddhaṃ.
For, in the Paṭṭhāna, pleasure immediately after displeasure, and displeasure immediately after pleasure, are disallowed.
Vì trong Paṭṭhāna đã bác bỏ hỷ sau ưu, và ưu sau hỷ.
Mahaggata dhammaṃ ārabbha javane javite tadā rammaṇampi tattheva paṭisiddhanti.
And tadārammaṇa after javana that has run its course with respect to an exalted state is also disallowed there.’
Và tadārammaṇa sau javana liên quan đến các pháp đại hành cũng bị bác bỏ ở đó.
Kusala vipākāvā akusalavipākāvā upekkhā sahagatā hetukamanoviññāṇa dhātu uppajjati.
The mind-consciousness element associated with equanimity, either wholesome resultant or unwholesome resultant, arises.
Thì tâm giới ý thức vô nhân đi kèm với xả, là quả của thiện hay quả của bất thiện, sẽ sinh khởi.
Kimassā rammaṇanti.
What is its object?
Đối tượng của nó là gì?”
Rūpādīsu paritta dhammesu aññataraṃ.
One of the limited states such as forms.
Một trong các pháp hạn lượng như sắc, v.v.
Etesu hi yadeva tasmiṃ samaye āpātamāgataṃ hoti.
For, whichever of these comes into mental range at that time.
Vì trong những điều này, bất cứ điều gì xuất hiện vào thời điểm đó.
Taṃ ārabbha etaṃ cittaṃ uppajjatīti veditabbaṃ-ti.
It should be understood that this consciousness arises taking that as its object.
Tâm này sinh khởi dựa trên điều đó, cần phải hiểu như vậy.”
Evaṃ domanassasahagata javanānurūpaṃ upekkhāsahagata santīraṇa dvayameva āgantuka bhavaṅgabhāvena aṭṭhakathāyaṃ vuttanti.
Thus, only the two equanimous santīraṇas, corresponding to the javana associated with displeasure, were stated in the Aṭṭhakathā as incidental bhavaṅga.
Như vậy, chỉ hai santīraṇa đi kèm với xả, phù hợp với javana đi kèm với ưu, được nói đến trong Chú giải như bhavaṅga khách.
‘‘Etampi yujjati yevā’’ti akusala javanāvasāne etaṃ sahetukaṃ āgantuka bhavaṅgaṃpi yujjatiyeva.
‘Even this is appropriate’ means even this foundational incidental bhavaṅga is appropriate at the end of unwholesome javana.
“Etampi yujjati yevā” (điều này cũng hợp lý) có nghĩa là bhavaṅga khách có nhân này cũng hợp lý khi kết thúc javana bất thiện.
‘‘Domanassa javanānantaraṃ bhavaṅga pātova hotī’’ti upekkhā sahagata mūlabhavaṅga pātova hoti.
‘Immediately after the javana of displeasure, there is the falling into bhavaṅga’ means there is the falling into the root bhavaṅga associated with equanimity.
“Domanassa javanānantaraṃ bhavaṅga pātova hotī” (sau javana ưu, chỉ có sự rơi vào bhavaṅga) có nghĩa là chỉ có sự rơi vào bhavaṅga gốc đi kèm với xả.
Āgantuka bhavaṅgena kiccaṃ natthi.
There is no need for an incidental bhavaṅga.
Không có việc gì với bhavaṅga khách.
Kasmā, upekkhā paṭisandhikattā.
Why? Because of rebirth-linking associated with equanimity.
Tại sao? Vì tái sinh bằng xả.
Nevatadārammaṇa sambhavo atthi.
There is no arising of tadārammaṇa.
Cũng không có sự sinh khởi của tadārammaṇa.
Kasmā, tesu ārammaṇesu tadārammaṇavārassa asambhavato.
Why? Because the tadārammaṇa sequence is not possible in those objects.
Tại sao? Vì trong các đối tượng đó, không có sự sinh khởi của lượt tadārammaṇa.
Na hi mahantārammaṇesu ca avibhūtārammaṇesu ca tadārammaṇavāro sambhavati.
For, the tadārammaṇa sequence is not possible for very great objects nor for indistinct objects.
Vì lượt tadārammaṇa không sinh khởi trong các đối tượng quá lớn và các đối tượng không rõ ràng.
Na ca mūlabhavaṅga sambhavo atthi.
And there is no arising of the root bhavaṅga.
Cũng không có sự sinh khởi của bhavaṅga gốc.
Kasmā, mūlabhavaṅgabhū tassa somanassa bhavaṅgassa domanassa javanena saha viruddhattā.
Why? Because that bhavaṅga of pleasure, which is the root bhavaṅga, is contradictory to the javana of displeasure.
Tại sao? Vì bhavaṅga hỷ, là bhavaṅga gốc của người ấy, mâu thuẫn với javana ưu.
‘‘Iti katvā’’ti iminā kāraṇena.
‘Therefore’ means for this reason.
“Iti katvā” (do đó) có nghĩa là vì lý do này.
‘‘Ekaṃ’’ti ekaṃ upekkhāsahagata vipākaṃ.
‘One’ refers to one equanimous resultant.
“Ekaṃ” (một) có nghĩa là một quả đi kèm với xả.
Tathā tasseva domanassaṃ uppādentassa neva tadārammaṇa sambhavo atthi.
Similarly, for that same person generating displeasure, there is no arising of tadārammaṇa.
Cũng vậy, đối với người mà ưu sinh khởi, không có sự sinh khởi của tadārammaṇa.
Na ca mūlabhavaṅga sambhavoti katvā domanassānantaraṃ chasu…pe… pavattatīti yojanā.
And there is no arising of the root bhavaṅga; therefore, it should be connected as: immediately after displeasure, in the six…etc…it occurs.
Và không có sự sinh khởi của bhavaṅga gốc, do đó, sau ưu, trong sáu… v.v… vận hành, đó là sự liên kết.
Tattha ‘‘tassevā’’ti somanassappaṭisandhikasseva.
There, ‘for that same’ refers to for the same person whose rebirth-linking was associated with pleasure.
Ở đó, “tassevā” (của chính người ấy) có nghĩa là của chính người tái sinh với hỷ.
Nevatadārammaṇa sambhavo atthi.
There is no arising of tadārammaṇa.
Không có sự sinh khởi của tadārammaṇa.
Kasmā, ārammaṇānaṃ atimahantattepi ativibhūtattepi sati somanassa tadārammaṇassa javanena saha viruddhattā.
Why? Even if the objects are very great or very clear, the tadārammaṇa of pleasure is contradictory to the javana.
Tại sao? Vì tadārammaṇa hỷ mâu thuẫn với javana khi đối tượng quá lớn hoặc quá rõ ràng.
Upekkhā tadā rammaṇassa ca ārammaṇena saha viruddhattā.
And the tadārammaṇa of equanimity is contradictory to the object.
Và tadārammaṇa xả mâu thuẫn với đối tượng.
Na hi ati iṭṭhārammaṇe upekkhā tadārammaṇaṃ pavattati.
For, the tadārammaṇa of equanimity does not occur for very agreeable objects.
Vì tadārammaṇa xả không vận hành trên đối tượng quá đáng yêu thích.
Mahaggata paññattā rammaṇesu pana ubhayampi tadārammaṇaṃ nuppajjatiyeva.
But for exalted and conceptual objects, neither of the tadārammaṇas arises at all.
Nhưng trong các đối tượng được chế định đại hành, cả hai tadārammaṇa đều không sinh khởi.
Na ca mūlabhavaṅga sambhavo atthi.
And there is no arising of the root bhavaṅga.
Cũng không có sự sinh khởi của bhavaṅga gốc.
Kasmā, javanena saha viruddhattāti.
Why? Because it is contradictory to the javana.
Tại sao? Vì mâu thuẫn với javana.
144. Bhavantare okkamanti etāyāti okkantīti piyujjati.
144. They enter into other existences by this, hence 'okkanti', thus it is used.
“Okkantī” được dùng vì chúng sinh đi vào các cõi tái sinh khác thông qua nó.
‘‘Sotarahito’’ti pasādasotarahito.
‘‘Sotarahito’’ means 'devoid of the ear of faith'.
“Sotarahito” là không có nhĩ tịnh tín.
Evaṃ sesesupi.
Similarly in the rest.
Tương tự với các giác quan khác.
‘‘Āsittakādibhāvenā’’ti āsittakapaṇḍakādi bhāvena.
‘‘Āsittakādibhāvena’’ means 'by being an āsittaka-paṇḍaka and so on'.
“Āsittakādibhāvenā” là do trạng thái āsittaka, paṇḍaka, v.v.
‘‘Dvīhi byañjanehī’’ti dvīhi nimittehi.
‘‘Dvīhi byañjanehī’’ means 'by two signs'.
“Dvīhi byañjanehī” là bởi hai dấu hiệu.
‘‘Vibacchavacano’’ti vipannavacano.
‘‘Vibacchavacano’’ means 'one whose speech has deteriorated'.
“Vibacchavacano” là người có lời nói sai lệch.
‘‘Vatthu vipannassā’’ti ettha ‘‘vatthū’’ti sambhāra cakkhu vuccati.
In ‘‘vatthu vipannassa’’, ‘‘vatthu’’ means 'the sensitive faculty of the eye'.
Trong “Vatthu vipannassā”, “vatthu” được gọi là nhãn căn.
Tassa ādito paṭṭhāya vipannattā tena samannāgato puggalo vatthuvipannoti vuccati.
Because of its deterioration from the very beginning, the individual endowed with it is called 'vatthuvipanna'.
Vì nó đã bị hư hỏng ngay từ đầu, nên người có nhãn căn bị hư hỏng được gọi là vatthuvipanna.
‘‘Tassa tassā’’ti cakkhuso tādikassa.‘‘Pasūtiyaṃ yevā’’ti vijāyamānakāleyeva.
‘‘Tassa tassā’’ means 'of each such' as the eye and ear. ‘‘Pasūtiyaṃ yeva’’ means 'at the very time of birth'.
“Tassa tassā” là của nhãn căn, nhĩ căn, v.v. “Pasūtiyaṃ yevā” là ngay khi được sinh ra.
‘‘Paññāveyyattiyabhāvassā’’ti ettha byattassa bhāvo veyyattiyaṃ.
In ‘‘paññāveyyattiyabhāvassa’’, 'veyyattiya' is the state of being developed.
Trong “Paññāveyyattiyabhāvassā”, “veyyattiyaṃ” là trạng thái của người có trí tuệ.
‘‘Byattassā’’ti pharaṇaññāṇassa puggalassa.
‘‘Byattassa’’ means 'of the individual whose knowledge has developed and spread'.
“Byattassā” là của người có trí tuệ thấu suốt.
Paññā saṅkhātaṃ veyyattiyaṃ assāti viggaho.
The analysis is that there is wisdom, which is 'veyyattiya' for him.
Có trí tuệ được gọi là veyyattiyaṃ – đó là sự phân tích.
Dvihetuka tihetukānaṃpi na sakkā niyametunti sambandho.
It is connected with "it cannot be determined even for two-rooted and three-rooted individuals."
Không thể quy định cho những người có hai nhân hoặc ba nhân – đó là mối liên hệ.
Kathaṃ na sakkāti āha ‘‘mātukucchimhi vipatti nāma natthī’’ti.
How cannot it be determined? He says: ‘‘mātukucchimhi vipatti nāma natthī’’ (there is no deterioration in the mother's womb).
Tại sao không thể? Nói rằng “mātukucchimhi vipatti nāma natthī” (không có sự hư hỏng trong bụng mẹ).
Katamesaṃ vipattīti.
What kind of deterioration?
Sự hư hỏng của ai?
Uppannānampi cakkhu sotānaṃ vipatti.
Deterioration of even the arisen eyes and ears.
Sự hư hỏng của nhãn căn và nhĩ căn đã phát sinh.
Kenakāraṇena vipattīti.
For what reason is there deterioration?
Vì lý do gì mà hư hỏng?
Parūpakkamenavā mātuyā visama payogena vā nānābādhena vā vipattīti yojanā.
The connection is that there is deterioration due to harm from others, or improper conduct by the mother, or various diseases.
Sự hư hỏng là do sự tấn công từ bên ngoài, hoặc do sự sử dụng sai lệch của người mẹ, hoặc do nhiều bệnh tật – đó là sự liên kết.
Dhātupāṭhe yakkha pūjāyaṃti paṭhitattā ‘‘pūjanīyaṭṭhenā’’ti vuttaṃ.
Since it is read in the Dhātupāṭha (root dictionary) as "yakkha pūjāyaṃ," it is said ‘‘pūjanīyaṭṭhenā’’ (in the sense of being worthy of worship).
Vì trong Dhātupāṭha có ghi “yakkha pūjāyaṃ” (trong việc thờ cúng yakkha), nên nói “pūjanīyaṭṭhenā” (với ý nghĩa đáng được thờ cúng).
Etena yakkhitabbā pūjitabbā yakkhāti dasseti.
Thereby it shows that those to be worshipped are yakkhas.
Điều này cho thấy rằng yakkha là những người đáng được thờ cúng, đáng được tôn kính.
Ye pana kicchajīvikapattā vicaranti, te bhūmassitā nāma hontīti yojanā.
It is connected that those who wander having attained a difficult livelihood are called 'bhūmassitā'.
Những người sống một cuộc sống khó khăn, lang thang, được gọi là “bhūmassitā” (nương tựa vào đất) – đó là sự liên kết.
‘‘Bhūmissitā’’ti pāṭhe bhūmiyaṃ sitā nissitāti imamatthaṃ dassetuṃ ‘‘puññanibbattassā’’tiādi vuttaṃ.
When it is read as ‘‘Bhūmissitā’’, to show this meaning—"situated on the earth, dependent"—it is said ‘‘puññanibbattassā’’ and so on.
Trong bản đọc “Bhūmissitā” (nương tựa vào đất), để chỉ ra ý nghĩa “nissitā” (nương tựa), đã nói “puññanibbattassā” và những từ tương tự.
‘‘Virūpā hutvā’’ti te vaṇṇatopi dubbaṇṇā honti.
‘‘Virūpā hutvā’’ means that they are ill-favored in complexion.
“Virūpā hutvā” nghĩa là họ xấu xí về màu sắc.
Saṇṭhānatopi dussaṇṭhānā.
And ill-formed in physique.
Cũng xấu xí về hình dáng.
Jīvikatopi kicchajīvikātiādinā vipannarūpā hutvā.
And having deteriorated forms, like having a difficult livelihood and so on.
Và có cuộc sống khó khăn, v.v., tức là có hình dạng hư hỏng.
‘Vivasā hutvā nipatantī’ti vinipātikātipi vadanti.
They also say 'vinipātikā' to mean 'they fall helpless'.
‘Vivasā hutvā nipatantī’ cũng được gọi là vinipātikā (sa đọa).
Vivasāti ca attano vasena icchāya vināti attho.
And 'vivasā' means 'without their own control or will'.
Vivasā cũng có nghĩa là không theo ý muốn của mình.
‘‘Vivittaṭṭhānesū’’ti janavivittesu ṭhānesu.
‘‘Vivittaṭṭhānesu’’ means 'in places deserted by people'.
“Vivittaṭṭhānesū” là ở những nơi vắng người.
Pariyesitvā vā jīvitaṃ kappenti.
They sustain life by seeking.
Họ kiếm sống bằng cách tìm kiếm.
Pīḷetvā vā jīvitaṃ kappenti.
Or they sustain life by tormenting.
Hoặc kiếm sống bằng cách áp bức.
Tāsetvā pīḷetvā vā jīvitaṃ kappentīti yojanā.
The connection is that they sustain life by frightening and tormenting.
Hoặc kiếm sống bằng cách đe dọa và áp bức – đó là sự liên kết.
‘‘Vemānikapetāpī’’ti attano puññanibbattaṃ dibbavimānaṃ yesaṃ atthi, te vemānikā.
‘‘Vemānikapetāpī’’ means 'those who have a divine mansion arisen from their own merit are Vemānikas'.
“Vemānikapetāpī” là những người có cung điện trời được sinh ra từ công đức của họ, đó là Vemānika.
Te pana puññāpuññamissaka kammena nibbattattā keci divā dibbasukhaṃ anubhavanti, rattiṃ petadukkhaṃ.
Because they are reborn by a mixed kamma of merit and demerit, some experience divine happiness by day and peta suffering by night.
Vì họ được sinh ra từ nghiệp thiện và bất thiện lẫn lộn, nên một số người hưởng thụ hạnh phúc trời vào ban ngày và đau khổ của ngạ quỷ vào ban đêm.
Keci rattiṃ dibbasukhaṃ anubhavanti, divā petadukkhanti.
Some experience divine happiness at night, and suffering as petas by day.
Một số người hưởng thụ hạnh phúc chư thiên vào ban đêm, và khổ cảnh ngạ quỷ vào ban ngày.
Parehi dattaṃ dinnaṃ puññapphalaṃ upanissāya jīvantīti paradattūpajīvino.
They subsist on what is given by others, relying on the fruit of merit bestowed by others, hence they are called paradattūpajīvino.
Sống nhờ vào quả phước được người khác bố thí, cúng dường, nên gọi là paradattūpajīvino (sống nhờ vật người khác cho).
‘‘Parehi dinnaṃ puññapphalaṃ’’ti ñātakehi puññaṃ katvā idaṃ me puññaṃ petānaṃ kālaṅkatānaṃ ñātīnaṃ dedhīti evaṃ dinnaṃ puññapphalaṃ.
‘The fruit of merit given by others’ means the fruit of merit given in this way: when relatives perform a meritorious deed and say, ‘May this merit of ours be given to our departed relatives who have passed away to the peta-world.’
"Quả phước được người khác cho" là quả phước được cho như thế này: "Sau khi thân quyến làm phước, hãy hồi hướng phước này đến thân quyến đã qua đời của tôi."
‘‘Sakalacakkavāḷapariyāpannā ekabhūmakā’’ti yathā tāvatiṃsābhūmi nāma sabba cakkavāḷesupi atthi.
‘Encompassed within all cakkavāḷas on one plane’ means, just as the Tāvatiṃsā plane exists in all cakkavāḷas.
"Tất cả các cõi trong toàn bộ vũ trụ đều có một tầng địa (cõi)" là như cõi Tam Thập Tam Thiên (Tāvatiṃsa) có trong tất cả các cõi vũ trụ.
Sabbāpi dibbena vassasahassena ekaāyu paricchedo hoti.
In all of them, the lifespan is uniformly one thousand divine years.
Tất cả đều có một giới hạn tuổi thọ là một ngàn năm của chư thiên.
Imasmiṃ cakkavāḷe vattabbaṃ natthi.
There is nothing to say about this cakkavāḷa.
Ở vũ trụ này thì không cần nói đến.
Na tathā nirayesu vā tiracchāna yoniyaṃ vā pettivisayevā asurakāyevā manussesuvā bhummadevesu vā ekaparicchedo nāma atthi.
It is not so in the hells, or in the animal realm, or in the petti-visaya, or in the asura-kāya, or among humans, or among terrestrial devas; there is no such uniform lifespan.
Không có một giới hạn tuổi thọ nào như thế trong các cõi địa ngục, hay cõi súc sanh, hay cõi ngạ quỷ, hay cõi A-tu-la, hay cõi người, hay cõi chư thiên hạ giới.
Catunnaṃ apāyānaṃ āyuppamāṇa gaṇanāya niyamo natthīti vuttaṃ, na nu brahma saṃyutte kokālikaṃ bhikkhuṃ ārabbha bhagavatā vutto dasannaṃ nirayānaṃ visuṃ visuṃ atthīti.
It is said that there is no fixed calculation for the lifespan in the four lower realms. But in the Brahmasaṃyutta, wasn't it said by the Blessed One concerning the monk Kokālika that there are ten hells, each with a distinct lifespan?
Đã nói rằng không có quy định về số lượng tuổi thọ của bốn đường ác, chẳng phải trong Tương Ưng Phạm Thiên, Đức Thế Tôn đã nói về mười địa ngục riêng biệt khi đề cập đến Tỳ-kheo Kokālika sao?
Saccaṃ atthi.
That is true.
Đúng vậy, có.
Te pana dasanirayā avīciniraye pariyāpannā hutvā tassa padesamattā honti.
However, those ten hells are encompassed within Avīci Hell and are merely parts of it.
Nhưng mười địa ngục đó thuộc về địa ngục Avīci và chỉ là một phần của nó.
Na tehi pade samattehi sakalo avīcinirayo niyatāyu parimāṇoti sakkā vattuṃ.
It cannot be said that the entire Avīci Hell has a fixed lifespan based on these mere parts.
Không thể nói rằng toàn bộ địa ngục Avīci có tuổi thọ cố định bởi những phần đó.
Api ca sopi tesaṃ āyuparicchedo avīcibhūmiyā niyāmena siddho na hoti.
Furthermore, even that lifespan calculation for them is not established by the rule of the Avīci plane itself.
Hơn nữa, giới hạn tuổi thọ đó cũng không được xác định theo quy tắc của cõi Avīci.
Tena tena kammaviseseneva siddho.
It is established solely by those specific types of kamma.
Nó được xác định bởi từng loại nghiệp đặc biệt đó.
Tasmā yaṃ vuttaṃ ‘‘tattha yebhūyyena kammappamāṇattā’’ti, taṃ su vuttaṃ hoti.
Therefore, what was said, ‘there, mostly due to the measure of kamma,’ is well said.
Vì vậy, điều đã nói "ở đó phần lớn tùy thuộc vào nghiệp" là lời nói đúng đắn.
Tenāha ‘‘tattha nirayesū’’tiādiṃ.
That is why it says, ‘there, in the hells,’ and so on.
Do đó, Ngài nói "ở đó trong các địa ngục" v.v.
‘‘Evaṃ sante’’ti na itara dīpavāsīnaṃ āyukappassa ārohaṇañca orohaṇañca atthīti vutte satīti attho.
‘Such being the case’ means, when it is said that there is no waxing and waning of the lifespan for the inhabitants of other continents.
"Khi điều này xảy ra" có nghĩa là khi được nói rằng không có sự tăng giảm của kiếp sống đối với những người sống ở các châu khác.
Samācāro nāma dasasucaritāni.
Samācāra means the ten wholesome actions.
Samācāra (chánh hạnh) là mười thiện hạnh.
Visamācāro nāma dasaduccaritāni.
Visamācāra means the ten unwholesome actions.
Visamācāra (tà hạnh) là mười ác hạnh.
Tesaṃ nissandabhūtā sampattivipattiyoti sambandho.
The connection is that prosperity and misfortune are the results stemming from these.
Sự liên hệ là tài sản và sự suy vong là kết quả của chúng.
‘‘Tesaṃ pī’’ti itara dīpavāsīnaṃpi.
‘Even for them’ means even for the inhabitants of other continents.
"Của những người đó" là của những người sống ở các châu khác.
So evaparicchedoti āpajjati.
It would imply that they too have a fixed lifespan.
Điều đó sẽ dẫn đến một giới hạn như vậy.
Na ca sakkā tathā bhavituṃ.
But it cannot be so.
Và điều đó không thể xảy ra.
Ādikappakāle sabbesampi catudīpa vāsīnaṃ asaṅkhyeyyāyukatā sambhavatoti.
In the beginning of the kappa, all inhabitants of the four continents can have an immeasurable lifespan.
Vào thời kỳ đầu kiếp, tất cả cư dân của bốn châu đều có thể có tuổi thọ vô số.
Atha itaradīpavāsīnampi āyukappassa ārohaṇaṃ orohaṇañca atthi.
Then, the lifespans of the inhabitants of other continents also wax and wane.
Vậy thì, cư dân các châu khác cũng có sự tăng giảm của kiếp sống.
Evaṃ sati, etarahipi tesaṃ āyukappo jambudīpavāsīnaṃ āyukappena ekagatiko siyāti codanā.
If that is so, the challenge is that their lifespan should be the same as the lifespan of the inhabitants of Jambudīpa even now.
Khi điều này xảy ra, tuổi thọ của họ bây giờ có thể đồng nhất với tuổi thọ của cư dân Jambudīpa (Diêm-phù-đề), đó là một câu hỏi.
Nissandamattattātiādi parihāro.
The refutation begins with ‘It is merely a result.’
Sự phản bác là "chỉ là kết quả" v.v.
Natthi idaṃ mama idaṃ mamāti pavattā pāṭipuggalikataṇhā etesanti ‘‘amamā’’.
‘Amamā’ means that they do not have the individual craving (taṇhā) that thinks ‘this is mine, this is mine.’
"Amamā" (không có của riêng) là không có ái cá nhân như "cái này là của tôi, cái này là của tôi" phát sinh trong những người này.
‘‘Apariggahā’’ti puttadārādipariggaharahitā.
‘Apariggahā’ means they are free from possessions like children and wives.
"Apariggahā" (không có sở hữu) là không có sở hữu như vợ con v.v.
‘‘Uparime cātumahārājike’’ti ākāsaṭṭhakacātumahārājike.
‘In the upper Cātumahārājika heaven’ means in the ākāsaṭṭhaka Cātumahārājika heaven.
"Uparime cātumahārājike" (trong cõi Tứ Đại Thiên Vương phía trên) là trong cõi Tứ Đại Thiên Vương trú trên không trung.
Dive devaloke siddhāni dibbāni.
Divine things are those that have been achieved in the heavenly world.
Dibba (chư thiên) là những gì thành tựu trong cõi trời.
‘‘Yāva nimirājakālā’’ti yāva amhākaṃ bodhisattabhūtassa nimirañño uppannakālā.
‘Up to the time of King Nimi’ means up to the time when King Nimi, who was our Bodhisatta, appeared.
"Yāva nimirājakālā" (cho đến thời vua Nimi) là cho đến thời vị vua Nimi, khi Bồ Tát của chúng ta được sinh ra.
Kassa pabuddho purime antarakappe uppanno.
What Buddha appeared in the former antarakappa?
Đức Phật Kassapa đã xuất hiện trong nội kiếp trước.
Nimirājā pana imasmiṃ antara kappe uppanno.
King Nimi, however, appeared in this antarakappa.
Còn vua Nimi thì xuất hiện trong nội kiếp này.
‘‘Manussa lokehi paññāsavassāni cātumahārājike ekodibbarattidivo hotī’’tiādi abhidhamme dhamma hadaya vibhaṅge āgatanayena vutto.
‘Fifty human years constitute one divine day and night in Cātumahārājika heaven’ and so on, is stated according to the method found in the Dhammasangahavibhaṅga of the Abhidhamma.
"Năm mươi năm của cõi người là một ngày đêm của cõi Tứ Đại Thiên Vương" v.v. được nói theo cách được đề cập trong Abhidhamma, trong Dhammahadayavibhaṅga.
Catugguṇavacane.
In the word ‘quadruple.’
Trong lời nói gấp bốn lần.
‘‘Uparimānaṃ’’ti uparimānaṃ devānaṃ.
‘Of the higher ones’ means of the higher devas.
"Uparimānaṃ" (của các vị trên) là của các vị chư thiên phía trên.
Ekaṃ vassasahassaṃ āyuppamāṇaṃ hotīti sambandho.
The connection is that their lifespan is one thousand years.
Sự liên hệ là tuổi thọ là một ngàn năm.
‘‘Dve’’ti dve vassasahassāni.
‘Two’ means two thousand years.
"Dve" (hai) là hai ngàn năm.
‘‘Aṭṭhā’’ti aṭṭhavassasahassāni.
‘Eight’ means eight thousand years.
"Aṭṭhā" (tám) là tám ngàn năm.
‘‘Heṭṭhimānaṃ’’ti heṭṭhimānaṃ devānaṃ.
‘Of the lower ones’ means of the lower devas.
"Heṭṭhimānaṃ" (của các vị dưới) là của các vị chư thiên phía dưới.
‘‘Uparimānaṃ’’ti uparimānaṃ devānaṃ.
‘Of the higher ones’ means of the higher devas.
"Uparimānaṃ" (của các vị trên) là của các vị chư thiên phía trên.
Yāme eko rattidivotiādinā yojetabbaṃ.
It should be connected with ‘one day and night in a watch,’ and so on.
Nên kết hợp với "một ngày đêm là một canh" v.v.
‘‘Cattārī’’ti manussaloke cattāri vassasatāni.
‘Four’ means four hundred years in the human world.
"Cattārī" (bốn) là bốn trăm năm của cõi người.
Evaṃ sesesu.
Similarly for the rest.
Tương tự với các trường hợp còn lại.
‘‘Ādianta dassanavasenā’’ti cātumahārājike manussavassagaṇanā dassanaṃ ādidassanaṃ nāma.
‘By way of showing the beginning and end’ means showing the human year count in Cātumahārājika heaven is called showing the beginning.
"Theo cách thể hiện khởi đầu và kết thúc" là việc thể hiện số năm của con người trong cõi Tứ Đại Thiên Vương được gọi là thể hiện khởi đầu.
Idāni vasavattiyaṃ manussavassagaṇanā dassanaṃ anta dassanaṃ nāma.
Now, showing the human year count in Vasavatti heaven is called showing the end.
Bây giờ, việc thể hiện số năm của con người trong cõi Vasavatti được gọi là thể hiện kết thúc.
145. Kammacatukke.
In the fourfold section on kamma.
145. Trong Tứ đề Nghiệp.
‘‘Janetī’’ti ajanitaṃ janeti.
‘It produces’ means it produces what is not yet produced.
"Janetī" (sinh ra) là sinh ra cái chưa được sinh ra.
Pātubhāveti.
It brings into manifestation.
Làm cho xuất hiện.
‘‘Upatthambhatī’’ti janitaṃ upatthambhati.
‘It supports’ means it supports what has been produced.
"Upatthambhatī" (trợ giúp) là trợ giúp cái đã được sinh ra.
Ciraṭṭhitikaṃ karoti.
It makes it long-lasting.
Làm cho tồn tại lâu dài.
‘‘Upapīḷetī’’ti janitaṃ upapīḷeti, parihāpeti.
‘It afflicts’ means it afflicts what has been produced, it causes it to decline.
"Upapīḷetī" (làm suy yếu) là làm suy yếu cái đã được sinh ra, làm cho nó suy tàn.
‘‘Upaghātetī’’ti upacchindati.
‘It destroys’ means it cuts off.
"Upaghātetī" (hủy diệt) là cắt đứt.
‘‘Kaṭattā rūpānaṃ’’ti kaṭattānāmakānaṃ kammajarūpānaṃ.
‘Of kaṭattā rūpa’ means of the kamma-born formations called kaṭattā.
"Kaṭattā rūpānaṃ" (của các sắc do nghiệp) là của các sắc do nghiệp gọi là kaṭattā.
‘‘Kammapathapattāvā’’ti ettha paṭisandhijanena sati, sabbampi kammaṃ kammapathapattaṃ nāma hotīti daṭṭhabbaṃ.
Here, "Kammapathapattāvā" means that when rebirth-generating consciousness arises, all kamma is to be understood as kammapathapatta (attained the path of action).
Trong cụm từ ‘‘Kammapathapattāvā’’ (đã đạt đến nghiệp đạo), cần phải hiểu rằng khi có nghiệp tạo ra tái sinh, tất cả nghiệp đều được gọi là đã đạt đến nghiệp đạo.
Vipaccitthāti vipakkaṃ.
"Vipaccitthā" means ripened (vipakka).
Vipaccitthā có nghĩa là vipakkaṃ (đã chín muồi).
Vipakkaṃ vipākaṃ yesanti vipakka vipākā.
Those whose vipāka (result) is vipakka (ripened) are vipakka vipākā (having ripened results).
Vipakkaṃ vipākaṃ yesanti (những gì có quả đã chín muồi) được gọi là vipakka vipākā (quả đã chín muồi).
Upatthambhamānā pavattati.
It proceeds, supporting.
Nó tiếp tục tồn tại bằng cách hỗ trợ.
Sayaṃpi paccayalābhe satīti adhippāyo.
The intention is that it (kamma) also occurs when it obtains conditions.
Ý nghĩa là: ngay cả khi tự nó có được các điều kiện.
‘‘Aladdhokāsassā’’ti idaṃ nidassana mattaṃ.
"Aladdhokāsa" (having not obtained an opportunity) is merely an example.
Cụm từ ‘‘Aladdhokāsassā’’ (cho nghiệp chưa có cơ hội) đây chỉ là một ví dụ.
Laddhokāsassapi upatthambhanaṃ nāma icchitabbameva.
Even for that which has obtained an opportunity, support (upatthambhana) is indeed desired.
Ngay cả đối với nghiệp đã có cơ hội, sự hỗ trợ cũng là điều mong muốn.
Aññaṃ akusalakammaṃ okāsaṃ labhatīti yojanā.
The connection is that other unwholesome kamma obtains an opportunity.
Sự kết nối là: nghiệp bất thiện khác có được cơ hội.
‘‘Cāyaṃ’’ti ce ayaṃ.
"Cāyaṃ" means ce ayaṃ (if this).
‘‘Cāyaṃ’’ có nghĩa là ce ayaṃ (nếu đây).
‘‘Kālaṅkariyā’’ti kālaṃkareyya.
"Kālaṅkariyā" means kālaṃ kareyya (should die).
‘‘Kālaṅkariyā’’ có nghĩa là kālaṃkareyya (sẽ chết).
‘‘Assā’’ti imassa puggalassa.
"Assā" refers to this person.
‘‘Assā’’ có nghĩa là imassa puggalassa (của người này).
‘‘Pasāditaṃ’’ti pasannaṃ.
"Pasāditaṃ" means gladdened, serene.
‘‘Pasāditaṃ’’ có nghĩa là pasannaṃ (thanh tịnh/hoan hỷ).
‘‘Padūsitaṃ’’ti paduṭṭhaṃ.
"Padūsitaṃ" means corrupted, defiled.
‘‘Padūsitaṃ’’ có nghĩa là paduṭṭhaṃ (bị làm ô uế/bị làm hư hỏng).
Pubbe ‘maraṇāsanna kāle’ti vuttattā idha ‘pavattikālepī’ti vuttaṃ.
Because it was previously stated as 'at the time near death', here it is stated as 'even at the time of occurrence'.
Vì trước đó đã nói ‘vào thời điểm cận tử’, nên ở đây nói ‘ngay cả trong thời kỳ diễn tiến’.
‘‘Etaṃ’’ti kammantarassa upatthambhanaṃ.
"Etaṃ" refers to the support of another kamma.
‘‘Etaṃ’’ có nghĩa là sự hỗ trợ của nghiệp khác.
‘‘Jīvitaparikkhāre’’ti jīvitaparivāre paccaye.
"Jīvitaparikkhāre" means in the requisites for life, the surrounding factors.
‘‘Jīvitaparikkhāre’’ có nghĩa là các yếu tố hỗ trợ sự sống.
‘‘Samudānetvā’’ti samāha ritvā.‘‘Etthā’’ti upatthambhaka kammaṭṭhāne.
"Samudānetvā" means having collected. "Ettha" means in this supporting kamma-object.
‘‘Samudānetvā’’ có nghĩa là samāharitvā (thu thập). ‘‘Etthā’’ có nghĩa là trong nghiệp hỗ trợ.
Khandhasantānassa upabrūhananti sambandho.
The connection is the enhancement of the continuity of aggregates (khandhasantāna).
Sự kết nối là: sự tăng trưởng của dòng tương tục các uẩn.
‘‘Vuttanayenā’’ti ‘jīvitantarāye apanetvā’tiādinā vuttanayena.
"Vuttanayenā" means in the manner stated, such as 'having removed obstacles to life'.
‘‘Vuttanayenā’’ có nghĩa là theo cách đã nói như ‘loại bỏ các chướng ngại cho sự sống’ v.v.
Khandhasantānassa ciratarappavattinti sambandho.
The connection is the longer duration of the continuity of aggregates.
Sự kết nối là: sự tiếp diễn lâu dài hơn của dòng tương tục các uẩn.
‘‘Vuttappakārā’’ti ‘vipaccituṃ aladdhokāsāvā vipakka vipākā vā sabbāpi kusalā kusala cetanā’ti evaṃ vuttappakārā.
"Vuttappakārā" means 'all wholesome and unwholesome volitions, whether they have not obtained an opportunity to ripen or whose results have not ripened', as stated in this manner.
‘‘Vuttappakārā’’ có nghĩa là theo cách đã nói như ‘tất cả các ý định thiện và bất thiện, dù chưa có cơ hội để chín muồi hay đã có quả chín muồi’.
‘‘Dubbalataraṃ katvā vā vibādhamānā’’ti upapīḷaka kammakiccaṃ vuttaṃ.
"Dubbalataraṃ katvā vā vibādhamānā" describes the function of oppressive kamma, either making it weaker or hindering it.
‘‘Dubbalataraṃ katvā vā vibādhamānā’’ (làm cho yếu hơn hoặc cản trở) được nói đến như chức năng của nghiệp áp bức.
‘‘Janaka kammassa dubbala āyūhanakāle’’ti samuccayanakāle.
"Janaka kammassa dubbala āyūhanakāle" refers to the time of weakening accumulation of the generative kamma.
‘‘Janaka kammassa dubbala āyūhanakāle’’ có nghĩa là vào thời điểm nghiệp tạo tác tích lũy yếu ớt.
‘‘Vihata sāmatthiyaṃ’’ti vināsitasattikaṃ.
"Vihata sāmatthiyaṃ" means having its power destroyed.
‘‘Vihata sāmatthiyaṃ’’ có nghĩa là đã bị phá hủy năng lực.
‘‘Mahesakkhesū’’ti mahānubhāvesu.
"Mahesakkhesu" means among those of great power.
‘‘Mahesakkhesū’’ có nghĩa là những người có uy lực lớn.
‘‘Upatthambhakampi tabbipariyāyena veditabbaṃ’’ti upapīḷaka kammato vipariyāyena veditabbaṃ.
"Upatthambhakampi tabbipariyāyena veditabbaṃ" means that supporting kamma should be understood in contrast to oppressive kamma.
‘‘Upatthambhakampi tabbipariyāyena veditabbaṃ’’ có nghĩa là nghiệp hỗ trợ cũng cần được hiểu theo cách ngược lại với nghiệp áp bức.
‘Uparibhūmi nibbattakampi samānaṃ heṭṭhābhūmiyaṃ nibbattetī’tiādīsu ‘heṭṭhābhūmi nibbattakampi samānaṃ uparibhūmiyaṃ nibbattetī’tiādinā vattabbanti adhippāyo.
The intention is that in cases like 'even that which generates in a higher realm, generates in a lower realm', it should be understood by saying 'even that which generates in a lower realm, generates in a higher realm'.
Ý nghĩa là: trong các trường hợp như ‘nghiệp đáng lẽ tạo ra tái sinh ở cõi trên nhưng lại tạo ra ở cõi thấp’, thì cần phải nói theo cách ‘nghiệp đáng lẽ tạo ra tái sinh ở cõi thấp nhưng lại tạo ra ở cõi trên’.
Ajātasatturājavatthumhi tassa rañño pitughātakammaṃ mahāavīciniraye nibbattanakampi samānaṃ pacchā buddhu paṭṭhāna kammena bādhīyamānaṃ vihatasāmatthiyaṃ hutvā taṃ ussadaniraye nibbatteti.
In the story of King Ajātasattu, though his parricide kamma was capable of generating rebirth in the Mahā-Avīci hell, being hindered by his later kamma of reverence for the Buddha, its power was destroyed, and it generated rebirth in the Ussada hell.
Trong câu chuyện về Vua Ajātasattu, nghiệp giết cha của vị vua đó, đáng lẽ phải đưa đến tái sinh trong đại địa ngục Avīci, nhưng sau đó bị nghiệp phát sinh từ Đức Phật cản trở, trở nên mất năng lực và khiến ông tái sinh trong địa ngục Ussada.
Khandhasantānassa vibādhanaṃ nāma sattassa dukkhuppatti karaṇanti sambandho.
The connection is that hindering the continuity of aggregates means causing suffering to beings.
Sự kết nối là: sự cản trở dòng tương tục các uẩn chính là việc gây ra khổ cho chúng sinh.
Kathaṃ gomahiṃsādīnaṃ puttadārañātimittānañca vipattikaraṇaṃ tassa sattassa upapīḷaka kammakiccaṃ bhaveyya.
How can causing misfortune to cows, buffaloes, etc., and to one's children, spouses, relatives, and friends constitute the function of oppressive kamma for that being?
Làm thế nào mà việc gây ra tai họa cho bò, trâu v.v. và cho con cái, vợ, họ hàng, bạn bè của người đó lại có thể là chức năng của nghiệp áp bức đối với chính người đó?
Aññohi so puggalo, aññe gomahiṃsādayo.
That person is one, and the cows, buffaloes, etc. are others.
Người đó là một người khác, còn bò, trâu v.v. là những người khác.
Na ca aññena kataṃ kammaṃ aññesaṃ sattānaṃ dukkhuppattiṃ vā sukhuppattiṃ vā kareyyāti codanā.
And kamma done by one does not cause suffering or happiness to other beings—this is the objection.
Và nghiệp do người khác tạo ra không thể gây ra khổ hay lạc cho các chúng sinh khác – đây là một câu hỏi phản biện.
Duvidhantiādinā taṃ vissajjeti.
It refutes that by saying "Duvidhaṃ" (of two kinds), etc.
Vị ấy giải đáp điều đó bằng cách nói ‘‘Duvidhaṃ’’ (có hai loại) v.v.
Ānanda seṭṭhivatthumhi.
In the story of Ānanda the wealthy merchant.
Trong câu chuyện về trưởng giả Ānanda.
Soseṭṭhi mahāmacchariyo ahosi.
That merchant was extremely stingy.
Vị trưởng giả đó rất keo kiệt.
Aññepi dānaṃ dente nīvāresi.
He also prevented others from giving donations.
Ông còn ngăn cản những người khác bố thí.
So tato cavitvā ekasmiṃ gāmake ekissā itthiyākucchimhi jāto.
After passing away from there, he was born into the womb of a woman in a certain village.
Sau khi chết, ông tái sinh trong bụng của một người phụ nữ ở một ngôi làng nhỏ.
Tassa jātakālato paṭṭhāya tassa pāpakammena mātaraṃ ādiṃ katvā sakalagāmikānaṃ janānaṃ dukkhuppatti hotīti dhammapada aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
From the time of his birth, due to his evil kamma, suffering befell all the villagers, starting with his mother, as stated in the Dhammapada commentary.
Trong Chú giải Pháp Cú (Dhammapada Aṭṭhakathā) có nói rằng: từ khi ông ta sinh ra, do nghiệp ác của ông ta, tai họa đã xảy ra cho tất cả dân làng, bắt đầu từ mẹ ông ta.
Tasmā nissandaphalavasena aññena kataṃ kammaṃ aññesaṃ sattānaṃ dukkhuppattiṃ vā sukhuppattiṃ vā karoti yevāti daṭṭhabbaṃ.
Therefore, it should be understood that kamma done by one does indeed cause suffering or happiness to other beings in the sense of a resultant fruit (nissandaphala).
Do đó, cần phải hiểu rằng nghiệp do người khác tạo ra chắc chắn gây ra khổ hoặc lạc cho các chúng sinh khác theo cách quả phụ thuộc (nissandaphala).
Visuddhimaggapāṭhe.
In the Visuddhimagga text.
Trong văn bản Visuddhimagga.
‘‘Tadevā’’ti taṃ upaghātaka kammameva.
"Tadevā" means that same destructive kamma.
‘‘Tadevā’’ có nghĩa là chính nghiệp phá hoại đó.
‘‘Idha cā’’ti imasmiṃ abhidhammatthasaṅgahe.
"Idha cā" means in this Abhidhammatthasaṅgaha.
‘‘Idha cā’’ có nghĩa là trong Abhidhammatthasaṅgaha này.
‘‘Imassa pī’’ti imassa upaghātaka kammassapi.
"Imassa pī" means also of this destructive kamma.
‘‘Imassa pī’’ có nghĩa là ngay cả của nghiệp phá hoại này.
Duṭṭhagāmaṇi rañño vatthumhi ca soṇatthera pituno vatthumhi ca tesaṃ maraṇāsannakāle pathamaṃ duggati nimittāni upaṭṭhahanti.
In the stories of King Duṭṭhagāmaṇi and the Elder Soṇa's father, at the time near their death, signs of a bad destination first appeared.
Trong câu chuyện về Vua Duṭṭhagāmaṇī và câu chuyện về cha của Trưởng lão Soṇa, vào thời điểm cận tử của họ, trước tiên các điềm xấu của cảnh giới khổ đã hiện ra.
Pacchā rañño ekaṃ pubbakataṃ kalyāṇa kammaṃ anussarantassa therapitu ca taṅkhaṇe eva ekaṃ kalyāṇa kammaṃ karontassa tāni duggati nimittāni antaradhāyanti.
Later, as the king recollected a good deed done in the past, and as the elder's father performed a good deed at that very moment, those signs of a bad destination disappeared.
Sau đó, khi vị vua nhớ lại một nghiệp thiện đã làm trong quá khứ, và khi cha của vị trưởng lão thực hiện một nghiệp thiện ngay lúc đó, các điềm xấu của cảnh giới khổ đó đã biến mất.
Sagganimittāni pātubbhavanti.
Signs of a heavenly destination appeared.
Các điềm lành của cảnh giới trời đã xuất hiện.
Ubhopi cavitvā sagge nibbattantīti.
Both passed away and were reborn in heaven.
Cả hai đều chết và tái sinh trên cõi trời.
Kusalā kusala kammānaṃ khayaṃ karotīti kusalā kusala kammakkhayakaro.
It means the destroyer of wholesome and unwholesome kamma (kusalākusalakammakkhayakaro).
Kusalā kusala kammakkhayakaro có nghĩa là nghiệp làm tiêu diệt các nghiệp thiện và bất thiện.
‘‘Āyu kammesu vijjamānesū’’ti tassa sattassa āyu paricchedo ca pariyanta gato na hoti, kammānubhāvo ca parikkhīṇo na hoti.
"Āyu kammesu vijjamānesu" means that the person's lifespan is not yet exhausted, nor is the power of their kamma diminished.
‘‘Āyu kammesu vijjamānesū’’ có nghĩa là tuổi thọ của chúng sinh đó chưa kết thúc và năng lực của nghiệp chưa bị tiêu hao.
Evaṃ āyu kammesu vijjamānesu.
Thus, when there is remaining life and kamma.
Như vậy, khi tuổi thọ và nghiệp vẫn còn.
‘‘Aparādha kammassā’’ti mātāpitūsuvā dhammikasamaṇa brāhmaṇesu vā aparajjhanavasena katassa aparādhakammassa.
"Aparādha kammassa" refers to kamma of offense committed by offending parents or virtuous recluses and brahmins.
‘‘Aparādha kammassā’’ có nghĩa là nghiệp phạm lỗi đã làm do phạm lỗi với cha mẹ hoặc với các sa môn, bà la môn hợp pháp.
‘‘So panā’’ti majjhimaṭṭhakathāvādo pana.
"So panā" means that the view of the Majjhima Aṭṭhakathā (Middle Commentary).
‘‘So panā’’ có nghĩa là quan điểm của Chú giải Trung Bộ.
‘‘Aruccamāno viyā’’ti anicchiyamānoviya.
"Aruccamāno viyā" means as if undesired.
‘‘Aruccamāno viyā’’ có nghĩa là dường như không mong muốn.
‘‘So’’ti majjhimaṭṭhakathā vādo.
"So" refers to the view of the Majjhima Aṭṭhakathā.
‘‘So’’ có nghĩa là quan điểm của Chú giải Trung Bộ.
‘‘Tattha panā’’ti majjhimaṭṭhakathāyaṃ pana.
"Tattha panā" means however, in the Majjhima Aṭṭhakathā.
‘‘Tattha panā’’ có nghĩa là trong Chú giải Trung Bộ.
‘‘Sabbañcetaṃ’’ti sabbañca etaṃ suttavacanaṃ, vasena vuttanti sambandho.
"Sabbañcetaṃ" means that all this Sutta statement is said in accordance with the connection.
‘‘Sabbañcetaṃ’’ có nghĩa là tất cả lời dạy trong kinh này, sự kết nối là: đã được nói theo cách đó.
Anicchantehi ṭīkā cariyehi.
By the ṭīkā commentators who did not agree.
Bởi các vị chú giải sư không đồng ý.
‘‘Vipākaṃ paṭiicchitabbo’’ti vipākaṃ paṭicca icchi tabbo.
"Vipākaṃ paṭiicchitabbo" means vipākaṃ paṭicca icchi tabbo (to be desired on account of the result).
‘‘Vipākaṃ paṭiicchitabbo’’ có nghĩa là vipākaṃ paṭicca icchi tabbo (được mong muốn tùy thuộc vào quả).
Ettha ‘‘vipākaṃ’’ti kammanibbattakkhandha santānaṃ vuccati.
Here, "vipākaṃ" refers to the continuity of aggregates generated by kamma.
Ở đây, ‘‘vipākaṃ’’ có nghĩa là dòng tương tục các uẩn do nghiệp tạo ra.
Tassa janakaṃ kammaṃ janaka kammanti vuccati.
The kamma that generates it is called generative kamma (janaka kamma).
Nghiệp tạo ra nó được gọi là nghiệp tạo tác (janaka kamma).
Tasseva khandhasantānassa upatthambhakaṃ tasseva upapīḷakaṃ tasseva upaghātakaṃ kammaṃ upaghātaka kammanti vuccatīti adhippāyo.
The intention is that the kamma which supports that same continuity of aggregates, that which oppresses it, and that which destroys it, is called destructive kamma (upaghātaka kamma).
Ý nghĩa là: nghiệp hỗ trợ dòng tương tục các uẩn đó, nghiệp áp bức nó, nghiệp phá hoại nó được gọi là nghiệp phá hoại (upaghātaka kamma).
‘‘Sāketa pañhe’’ti vipākuddhāre āgate sāketa pañhe.
"Sāketa pañhe" refers to the Sāketa problem, as it appears in the exposition of results (vipākuddhāre).
Trong ‘‘Sāketa pañhe’’ (câu hỏi về Sāketa) có trong phần trích dẫn về quả (vipākuddhāra).
Dhammadinnāya nāma uggasena rañño deviyā vatthumhi sādevī pubbe ekaṃ ajaṃ ghātesi, tena kammena apāyesu patitvā pacchā pavatti vipākavasena bahūsu bhavesu ajasarīre lomagaṇanāmattaṃ attano sīsacchedana dukkhaṃ anubhosīti.
In the story of Queen Dhammadinnā of King Uggasena, that queen had previously killed a goat. Due to that kamma, she fell into lower realms, and later, in the course of resultant experiences, she underwent the suffering of having her head cut off as many times as there were hairs on a goat's body in many existences.
Trong câu chuyện về hoàng hậu Dhammadinnā của Vua Uggasena, hoàng hậu đó trước đây đã giết một con dê; do nghiệp đó, bà đã rơi vào các cõi khổ, và sau đó, do quả diễn tiến, bà đã phải chịu đựng nỗi khổ bị chặt đầu nhiều lần tương ứng với số lông trên thân dê trong nhiều kiếp.
‘‘Sā panā’’ti sā ekā pāṇātipāta cetanā pana.
"Sā panā" means that single volition of taking life.
‘‘Sā panā’’ có nghĩa là chính ý định sát sinh đó.
Mahāmoggalāna vatthu nāma pañcasata corānaṃ therassa ghāta na vatthu.
The story of Mahāmoggallāna refers to the story of the murder of the Elder by five hundred robbers.
Câu chuyện về Đại Mục Kiền Liên là câu chuyện về việc vị trưởng lão bị năm trăm tên cướp giết hại.
Therohi attanā pubbakatena upacchedaka kammena coraghātanaṃ labhitvā parinibbuto.
Indeed, the Elder obtained death by robbers due to his previously committed destructive kamma and passed into final Nibbāna.
Vị trưởng lão đã đạt đến Niết Bàn sau khi bị cướp giết hại do nghiệp phá hoại đã làm trong quá khứ.
Sāmāvatidevī ca vaggumudānaditīravāsino pañcasata bhikkhū ca attano pubbakatehi upacchedaka kammehi tādisaṃ parūpakkamaṃ labhitvā saggesu nibbattā.
Queen Sāmāvatī and the five hundred bhikkhus residing on the banks of the Vaggu river obtained such harm from others due to their previously committed destructive kamma and were reborn in the heavens.
Hoàng hậu Sāmāvatī và năm trăm tỳ khưu sống bên bờ sông Vaggumudā đã phải chịu đựng những sự tấn công tương tự từ người khác do nghiệp phá hoại đã làm trong quá khứ, và đã tái sinh trên cõi trời.
Dussimāro nāma kakusandha buddhakāle māradeva putto vuccati.
Dussimāra is said to be the son of Māra-deva in the time of Kakusandha Buddha.
Dussimāra được gọi là con trai của Māra-deva vào thời Đức Phật Kakusandha.
Kalāburājānāma khanti vāditā pasassa ghātako vuccati.
King Kalābu is said to be the killer of the ascetic Khantivāda.
Vua Kalābu được gọi là kẻ giết hại vị ẩn sĩ Khantivādī.
Te pana taṅkhaṇe attanā katena upacchedaka kammena taṅkhaṇe eva cavitvā avīcimhi nibbattā.
Due to the destructive kamma they committed at that moment, they passed away immediately and were reborn in Avīci hell.
Ngay lúc đó, do nghiệp phá hoại đã làm, họ đã chết ngay lập tức và tái sinh trong địa ngục Avīci.
Tattha purima vatthūsu upacchedaka kammaṃ upacchindana mattaṃ karoti.
In the former stories, the destructive kamma merely cuts off.
Trong các câu chuyện trước, nghiệp phá hoại chỉ làm nhiệm vụ phá hoại.
Na attano vipākaṃ deti.
It does not yield its own result.
Nó không tạo ra quả của chính nó.
Pacchimavatthūsu pana upacchindanañca karoti, vipākañca detīti.
But in the latter stories, it both cuts off and yields a result.
Nhưng trong các câu chuyện sau, nó vừa làm nhiệm vụ phá hoại, vừa tạo ra quả – đây là lời giải thích trong Vibhāvanī.
Vibhāvanipāṭhe.
In the Vibhāvanī commentary.
Trong văn bản Vibhāvanī.
‘‘Upacchedana pubbakaṃ’’ti upacchedana pubbakaṃ vipākaṃ janetīti yojanā.
The construction is: "Upacchedana pubbakaṃ" means "it generates a result preceded by cutting off."
“Upacchedana pubbakaṃ” có nghĩa là tạo ra quả có tính chất cắt đứt trước.
Kammantarassa vipākaṃ upacchinditvāva attano vipākaṃ janetīti adhippāyo.
The intention is that it generates its own result only after cutting off the result of another kamma.
Ý nghĩa là sau khi cắt đứt quả của nghiệp khác, nó mới tạo ra quả của chính mình.
Tattha ‘‘attano vipākaṃ janetī’’ti idha kadāci janeti, kadāci na janetīti evaṃ vibhāgassa akatattā ‘‘taṃ na sundaraṃ’’ti vuttaṃ.
Here, regarding "it generates its own result," it is said, "that is not appropriate," because a distinction like "sometimes it generates, sometimes it does not generate" has not been made.
Ở đó, việc nói “tạo ra quả của chính mình” (attano vipākaṃ janeti) thì không hay, vì ở đây không có sự phân biệt rằng “đôi khi nó tạo ra, đôi khi không tạo ra”.
Tenāha ‘‘idha pubbakatenā’’tiādiṃ.
Therefore, it says, "here by what was done previously," and so on.
Vì vậy, (văn bản) đã nói “ở đây do nghiệp đã làm trước” v.v.
‘‘Aṭṭhakathāsuyeva āgatattā’’ti tesu vatthūsu tejanā upacchedaka kammena marantīti evaṃ vatvā āgatattā.
"Because it is stated in the commentaries" means because it is stated in those stories that those persons die by means of cutting-off kamma.
“Vì đã được nói trong các bản Chú giải” (Aṭṭhakathāsuyeva āgatattā) là vì đã nói rằng trong những sự việc đó, những người đó chết bởi nghiệp cắt đứt.
Vipākaṃ nibbattetīti vipāka nibbattakaṃ.
That which produces a result is vipāka nibbattaka.
Vipākaṃ nibbattetīti vipāka nibbattakaṃ (tạo ra quả gọi là nghiệp tạo quả).
Tassa bhāvo vipāka nibbattakattaṃ.
Its state is vipāka nibbattakatta.
Tính chất của nó là vipāka nibbattakattaṃ (tính chất tạo quả).
Vipāka nibbattakattassa abhāvoti viggaho.
The analysis is "the absence of vipāka nibbattakatta."
Viggaha (phân tích từ) là: không có tính chất tạo quả.
148. Pākaṭṭhānacatukke.
In the fourfold division of ripening place.
148. Trong bốn loại nơi quả báo.
‘‘Kāyādīnaṃ’’ti copanakāyādīnaṃ.
‘Kāyādīnaṃ’ refers to the moving body, etc.
“Kāyādīnaṃ” (của thân, v.v.) là của thân tác động, v.v.
Kāya viññattādīnanti vuttaṃ hoti.
It means bodily intimation, etc.
Được nói là của thân biểu tri, v.v.
‘‘Atipātentī’’ti atikkamma payogena abhibhavitvā pātenti.
‘Atipātentī’ means they excessively overcome and bring down by means of exertion.
“Atipātentī” (vượt qua) là vượt qua và chế ngự bằng sự tác động.
Tenāha ‘‘atipātanañcetthā’’tiādiṃ.
Therefore, he said, ‘atipātanañcettha’ (and here, the act of exceeding), etc.
Do đó, nói “atipātanañcetthā” (sự vượt qua ở đây), v.v.
‘‘Adinnaṃ’’ti sāmikenaadinnaṃ parasantakaṃ.
‘Adinnaṃ’ means what is not given by the owner, another's property.
“Adinnaṃ” (vật chưa được cho) là vật thuộc về người khác chưa được chủ nhân cho.
Agamanīyavatthūni nāma avītikkamanatthāya anupagantabbāni māturakkhitādīni itthi purisasarīrāni.
Unsuitable objects (agamanīyavatthūni) are the bodies of women and men, such as those protected by a mother, which should not be approached in order not to transgress.
“Agamanīyavatthūni” (các đối tượng không nên đến gần) là các thân thể nam nữ như người được mẹ bảo vệ, v.v., không nên đến gần để tránh vi phạm.
‘‘Tassā’’ti parapāṇassa.
‘Tassā’ (of that) refers to the other living being.
“Tassā” (của người khác) là của sinh vật khác.
‘‘Tato’’ti parapariggahita bhāvato.
‘Tato’ (from that) means from being the property of another.
“Tato” (từ đó) là từ sự sở hữu của người khác.
‘‘Acchindaka cetanā’’ti parasantakassa attano santakakaraṇavasena bhusaṃ parasantakā bhāvacchindaka cetanā.
‘Acchindaka cetanā’ means the volition of violently severing its state as another’s property, with the intention of making another’s property one’s own.
“Acchindaka cetanā” (tác ý cướp đoạt) là tác ý cướp đoạt một cách mạnh mẽ sự sở hữu của người khác để biến thành của mình.
Viluppana cetanāti vuttaṃ hoti.
It is said to be the volition of plundering.
Được nói là tác ý cướp bóc.
‘‘Maggena maggappaṭipādakassā’’ti attano maggena paramagga sampayojakassa.
‘Maggena maggappaṭipādakassā’ (for one who sets forth on the path through the path) means for one who connects others to the path by one’s own path.
“Maggena maggappaṭipādakassā” (của người thực hành con đường bằng con đường) là của người kết nối con đường khác bằng con đường của mình.
‘‘Etthapī’’ti yathā adinnādāne parapariggahita saññinoti dutīyaṃ aṅgapadaṃ vuttaṃ.
‘Etthāpi’ (here too), just as in taking what is not given, the second factor, "being aware of it as belonging to another," is stated.
“Etthāpi” (ở đây cũng vậy) là như trong trường hợp trộm cắp, đã nói đến chi phần thứ hai là “nhận biết là vật thuộc sở hữu của người khác”.
Evaṃ etthapi.
So too here.
Ở đây cũng vậy.
Ettha vadanti agamanīya vatthu vasena cittanti avatvā tasmiṃ sevana cittanti vuttaṃ.
Here, they say that instead of saying "the mind with respect to an unsuitable object," it is said "the mind of sexual misconduct in that."
Ở đây, họ nói rằng không nói “tâm đối với đối tượng không nên đến gần”, mà nói “tâm giao cấu đối với đối tượng đó”.
Tasmā agamanīya vatthu saññitāti avuttampi vuttasadisaṃ hotīti.
Therefore, even if "being aware of an unsuitable object" is not stated, it is as good as stated.
Do đó, dù không nói “nhận biết là đối tượng không nên đến gần” thì cũng giống như đã nói.
Na hoti.
That is not the case.
Không phải vậy.
Na hi tasminti vacanaṃ saññāvisesa sahitaṃ atthaṃ vadati.
For the word "tasmiṃ" (in that) does not convey a meaning accompanied by a specific perception.
Vì từ “tasmiṃ” (đối tượng đó) không nói đến ý nghĩa kèm theo sự nhận biết đặc biệt.
Īdisesu ca ṭhānesu sace saññāpadhānaṃ hoti.
And in such places, if perception is primary,
Và trong những trường hợp như vậy, nếu sự nhận biết là chính yếu.
Pāṇasaññitā, parapariggahita saññitā,ti aṅga padaṃ viya idhapi agamanīya vatthu saññitāti dutīyaṃ aṅgapadaṃ avassaṃ vattabbaṃ hoti.
like the factor "being aware of a living being" or "being aware of what belongs to another," here too, the second factor "being aware of an unsuitable object" must necessarily be stated.
Thì chi phần thứ hai “nhận biết là đối tượng không nên đến gần” phải được nói đến ở đây, giống như chi phần “nhận biết là sinh vật” và “nhận biết là vật thuộc sở hữu của người khác”.
Kasmā, aṅganiyamaṭṭhānattā.
Why? Because it is a place for the determination of factors.
Tại sao? Vì đó là nơi quy định các chi phần.
Tenāha ‘‘etenā’’tiādiṃ.
Therefore, he said, ‘etena’ (by this), etc.
Do đó, nói “etena” (bởi điều này), v.v.
‘‘Caturaṅgīkova vutto’’ti tassa cattāro sambhārā.
‘Caturaṅgīkova vutto’ (stated as having four factors) means its four constituents are:
“Caturaṅgīkova vutto” (chỉ được nói là có bốn chi phần) là bốn yếu tố của nó.
Agamanīya vatthu, tasmiṃ sevana cittaṃ, sevanappayogo, maggena maggappaṭipatti adhivāsananti.
an unsuitable object, the mind to engage in it, the effort of engaging, and enduring the practice of the path through the path.
Đối tượng không nên đến gần, tâm giao cấu đối với đối tượng đó, sự tác động giao cấu, sự chấp nhận thực hành con đường bằng con đường.
‘‘Sā’’ti bhikkhunī.
‘Sā’ (she) means the bhikkhunī.
“Sā” (người đó) là tỳ-khưu-ni.
‘‘Rakkhitāsu saṅgahitā’’ti māturakkhita pitu rakkhitādīsu saṅgahitā.
‘Rakkhitāsu saṅgahitā’ (included among the protected ones) means included among those protected by mother, protected by father, etc.
“Rakkhitāsu saṅgahitā” (được bao gồm trong những người được bảo vệ) là được bao gồm trong những người được mẹ bảo vệ, được cha bảo vệ, v.v.
‘‘Ṭīkāsu panā’’ti suttantaṭīkāsu pana.
‘Ṭīkāsu pana’ (but in the subcommentaries) means in the Suttanta-ṭīkās.
“Ṭīkāsu pana” (nhưng trong các chú giải phụ) là nhưng trong các chú giải phụ của kinh tạng.
‘‘Sā’’ti bhikkhunī.
‘Sā’ (she) means the bhikkhunī.
“Sā” (người đó) là tỳ-khưu-ni.
Pāsaṇḍā vuccanti dvāsaṭṭhi diṭṭhigatādīni.
Heresies (pāsaṇḍā) are called the sixty-two wrong views, etc.
“Pāsaṇḍā” (các tà phái) được gọi là sáu mươi hai tà kiến, v.v.
Taṃ vādino pāsaṇḍiyā nāma.
Those who hold such views are called heretics (pāsaṇḍiyā).
Những người theo các tà kiến đó được gọi là pāsaṇḍiyā (những người theo tà phái).
Tesaṃ dhammo pāsaṇḍiya dhammo nāma.
Their doctrine is called the heretical doctrine (pāsaṇḍiya dhammo).
Pháp của họ được gọi là pāsaṇḍiya dhamma (pháp của tà phái).
Micchācāropi dussīlāya itthiyā vītikkamo appasāvajjo.
Sexual misconduct, when committed by a morally corrupt woman, is less blameworthy.
Hành vi tà dâm cũng là sự vi phạm ít tội lỗi của một người phụ nữ hư hỏng.
Tato gorūpa sīlikāya mahāsāvajjo.
More blameworthy is that committed by a woman of bovine conduct (gorūpasīlikā).
Từ đó, là tội lỗi lớn của người phụ nữ giữ giới bò.
Tato saraṇaṅgatāya, pañca sikkhā padikāya, sāmaṇeriyā, puthujjana bhikkhuniyātiādi.
Still more blameworthy is that committed by one who has taken refuge, by one observing the five precepts, by a female novice (sāmaṇerī), by a puthujjana bhikkhunī, and so on.
Từ đó, là của người quy y Tam Bảo, người giữ năm giới, sa-di-ni, tỳ-khưu-ni phàm phu, v.v.
Aṭṭhakathā pāṭhe.
In the Aṭṭhakathā text.
Trong đoạn văn của Chú Giải.
‘‘Etthā’’ti imasmiṃ akusalakāyakamme.
‘Ettha’ (here) means in this unwholesome bodily action.
“Ettha” (ở đây) là trong hành động thân bất thiện này.
‘‘Na gahitaṃ’’ti therena vā aṭṭhakathācariyehi vā na gahitaṃ.
‘Na gahitaṃ’ (not included) means not included by the Elder or the Aṭṭhakathā teachers.
“Na gahitaṃ” (không được chấp nhận) là không được các Trưởng lão hoặc các vị Chú Giải sư chấp nhận.
Surañca merayañca pivanti etenāti surāmeraya pānaṃ.
Drinking liquor (surāmerayapānaṃ) is that by which liquor and intoxicants are drunk.
“Surañca merayañca pivanti etenāti surāmeraya pānaṃ” (họ uống rượu và men bằng cái này, nên gọi là uống rượu và men).
Tadajjhoharaṇa cetanā kammaṃ.
It is the volition of consuming them.
Tác ý nuốt vào đó là nghiệp.
‘‘Sabba lahuko’’ti sabbesaṃ surāpāna kamma vipākānaṃ majjhe yo vipāko lahukataro, pavattivipākamattoti vuttaṃ hoti.
‘Sabba lahuko’ (the lightest of all) means among all the results of liquor-drinking karma, whichever result is the lightest; it is said to be merely a result in the course of existence.
“Sabba lahuko” (nhẹ nhất) là trong tất cả các quả báo của nghiệp uống rượu, quả báo nào nhẹ nhất, tức là chỉ là quả báo trong đời hiện tại.
‘‘Ummattakasaṃvattaniko’’ti ummattabhāva saṃvattaniko.
‘Ummattakasaṃvattaniko’ means leading to madness.
“Ummattakasaṃvattaniko” (dẫn đến sự điên loạn) là dẫn đến trạng thái điên loạn.
‘‘Pañcapī’’ti surāpāna kammena saha pañcapi.
‘Pañcapi’ (all five) means all five, including the karma of drinking liquor.
“Pañcapi” (cả năm) là cả năm cùng với nghiệp uống rượu.
Mūlaṭīkā vacane.
In the Mūla-ṭīkā statement.
Trong lời của Chú Giải Phụ Gốc.
‘‘Tassā’’ti surāpāna kammassa.
‘Tassā’ (of that) refers to the karma of drinking liquor.
“Tassā” (của nó) là của nghiệp uống rượu.
Paṭisambhidā maggaṭīkāyaṃ imassa vākyassa saṃvaṇṇanāyaṃ vuttanti sambandho.
It is connected to what is stated in the commentary on this sentence in the Paṭisambhidāmagga-ṭīkā.
Có sự liên kết rằng “đã được nói trong phần giải thích câu này trong Chú Giải Phụ của Paṭisambhidāmagga”.
Tattha ‘‘tabbi ramaṇādayo cā’’ti tato surāpānato viramaṇādayo ca.
There, ‘tabbīramaṇādayo cā’ means abstinence from that (liquor) and other things.
Ở đó, “tabbiramaṇādayo cā” (và sự kiêng cữ khỏi điều đó, v.v.) là sự kiêng cữ khỏi việc uống rượu, v.v.
‘‘Madassā’’ti majjanassa.
‘Madassā’ (of intoxication) means of becoming intoxicated.
“Madassā” (của sự say sưa) là của sự say sưa.
‘‘Apuññapathassā’’ti akusala kamma pathassa.
‘Apuññapathassā’ (of the unwholesome path) means of the path of unwholesome karma.
“Apuññapathassā” (của con đường bất thiện) là của con đường nghiệp bất thiện.
‘‘Tabbirati pī’’ti tato surāpānato viratipi.
‘Tabbirati pī’ (also the abstinence from that) means also the abstinence from that liquor-drinking.
“Tabbiratipi” (sự kiêng cữ khỏi điều đó cũng vậy) là sự kiêng cữ khỏi việc uống rượu cũng vậy.
‘‘Nimmadatāyā’’ti majjanarahita bhāvassa.
‘Nimmadatāyā’ (of freedom from intoxication) means of the state of being free from intoxication.
“Nimmadatāyā” (của sự không say sưa) là của trạng thái không say sưa.
‘‘Sā’’ti nimmadatā.
‘Sā’ (that) refers to freedom from intoxication.
“Sā” (điều đó) là sự không say sưa.
‘‘Puññapathassā’’ti kusalakamma pathassa.
‘Puññapathassā’ (of the wholesome path) means of the path of wholesome karma.
“Puññapathassā” (của con đường thiện) là của con đường nghiệp thiện.
‘‘Itī’’ti tasmā.
‘Iti’ (thus) means therefore.
“Iti” (do đó) là do đó.
‘‘Tānī’’ti surāpāna kammatabbirati kammāni.
‘Tāni’ (those) refers to the karma of drinking liquor and the karma of abstaining from it.
“Tāni” (chúng) là nghiệp uống rượu và nghiệp kiêng cữ khỏi điều đó.
‘‘Na itaraṃ’’ti kammapathehi asambandhaṃ.
‘Na itaraṃ’ (not the other) means not unconnected with the paths of karma.
“Na itaraṃ” (không phải cái khác) là không liên quan đến các con đường nghiệp.
Surāpānaṃ visuṃ paṭisandhiṃ na detīti yojanā.
The interpretation is that drinking liquor does not by itself give rise to rebirth.
Cách giải thích là việc uống rượu không mang lại tái sinh riêng biệt.
Tabbirati kamme pana sace idaṃ surāpānaṃ nāma pāpakammaṃ duccaritanti ñatvā samādāna virati sampattavirati vasena taṃ sikkhāpadaṃ rakkhati.
However, concerning the karma of abstaining from it, if one knows that this act of drinking liquor is an evil deed, a misdeed, and accordingly observes that precept through undertaking and accomplishing abstinence,
Nhưng trong nghiệp kiêng cữ khỏi điều đó, nếu một người biết rằng việc uống rượu này là một ác nghiệp, một ác hạnh, và giữ giới đó bằng cách kiêng cữ theo sự thọ trì và sự thành tựu của sự kiêng cữ.
Taṃ sīlaṃ aññehi puññapathehi asambandhampi visuṃ paṭisandhiṃ na detīti na vattabbaṃ.
it should not be said that such sīla, even if unconnected with other wholesome paths, does not by itself give rise to rebirth.
Thì không nên nói rằng giới đó, dù không liên quan đến các con đường thiện khác, cũng không mang lại tái sinh riêng biệt.
‘‘Evamidaṃ pī’’ti evaṃ idampi surāpāna kammaṃ kamma pathapattassa kammassa parivārabhūtaṃ eva paṭisandhiṃ janetīti yojanā.
‘Evamidaṃ pī’ (thus this also) means thus this karma of drinking liquor also generates rebirth only as an accompaniment to the karma belonging to the path of karma.
“Evamidaṃ pi” (điều này cũng vậy) là cách giải thích rằng nghiệp uống rượu này cũng chỉ mang lại tái sinh như một phần phụ của nghiệp thuộc con đường nghiệp.
‘‘Tatthā’’ti kammapathasuttesu.
‘Tatthā’ (there) means in the suttas on the paths of karma.
“Tatthā” (ở đó) là trong các kinh về con đường nghiệp.
Sarūpato na vuttanti ca sakkā vattunti sambandho.
It is connected to the fact that it can be said that it is not mentioned in its own form.
Có sự liên kết rằng “cũng có thể nói là không được nói đến theo bản chất của nó”.
‘‘Yaṃ’’ti yaṃ surāpāna kammaṃ.
‘Yaṃ’ (which) means which karma of drinking liquor.
“Yaṃ” (cái nào) là nghiệp uống rượu nào.
‘‘Tatthā’’ti tesu kammapathasuttesu.
‘Tatthā’ (there) means in those suttas on the paths of karma.
“Tatthā” (ở đó) là trong các kinh về con đường nghiệp đó.
Kamma jananaṃ nāma duccarita kammānaṃ jananaṃ.
Generating karma means generating misdeeds.
“Kamma jananaṃ” (sự phát sinh nghiệp) là sự phát sinh các ác hạnh.
Sakkena devāna mindena tassa apāyagāmitā vuttāti sambandho.
It is connected to the fact that Sakka, the king of devas, stated its destination to a woeful state.
Có sự liên kết rằng “Sakka, vua của chư thiên, đã nói về sự đi đến cõi khổ của nó”.
Tassāsurāya puṇṇaṃ imaṃ surākumbhaṃkiṇātha.
Buy this jar full of liquor from that Asura woman.
Hãy mua bình rượu đầy này của Asura.
Mūlaṃ detha gaṇhāthāti attho.
The meaning is, "Give the price and take it."
Ý nghĩa là “hãy trả tiền và lấy đi”.
‘‘Tassā’’ti surāpāna kammassa.
‘Tassā’ (of that) refers to the karma of drinking liquor.
“Tassā” (của nó) là của nghiệp uống rượu.
Apāyaṃ gameti sampāpetīti apāya gāmī.
One who goes to a woeful state (apāyagāmī) means one who leads to, or brings about, a woeful state.
“Apāyaṃ gameti sampāpetīti apāya gāmī” (dẫn đến, đưa đến cõi khổ, nên gọi là apāya gāmī – dẫn đến cõi khổ).
‘‘Yadidaṃ’’ti yā ayaṃ yathālābha yojanā atthi.
‘Yadidaṃ’ (which is this) means which application according to what is available exists.
“Yadidaṃ” (điều này) là cách giải thích “yathālābha” (tùy theo sự đạt được) này có tồn tại.
Mūlaṭīkā vacane.
In the Mūla-ṭīkā statement.
Trong lời của Chú Giải Phụ Gốc.
‘‘Kammasahajātā’’ti akusala kammasahajātā taṇhā.
‘Kammasahajātā’ (arising together with karma) refers to craving (taṇhā) arising together with unwholesome karma.
“Kammasahajātā” (phát sinh đồng thời với nghiệp) là tham ái phát sinh đồng thời với nghiệp bất thiện.
‘‘Tesaṃ’’ti tesaṃ pañcannaṃ kammānaṃ.
‘Tesaṃ’ (of those) means of those five karmas.
“Tesaṃ” (của chúng) là của năm nghiệp đó.
‘‘Koṭṭhāsato’’ti dhammasaṅgaṇiyaṃ phasso hoti, vedanā hotītiādinā vutte dhammuddesavāre jhānādikoṭṭhāsā nāma āgatā.
‘Koṭṭhāsato’ (as a division) refers to the jhāna and other divisions mentioned in the Dhammasaṅgaṇī in the section on the exposition of dhammas, stated as "there is contact, there is feeling," etc.
“Koṭṭhāsato” (từ phần) là trong phần trình bày các pháp đã được nói đến trong Dhammasaṅgaṇī bằng cách “có xúc, có thọ”, v.v., các phần như thiền định, v.v., đã được đề cập.
Tesu pañca sikkhāpadā koṭṭhāsato kammapatha koṭṭhāsikā eva.
Among these, the five precepts are indeed divisions of the paths of karma.
Trong số đó, năm giới thuộc về phần của con đường nghiệp.
Kammapatha koṭṭhāse antogadhāti attho.
The meaning is that they are included within the division of the paths of karma.
Ý nghĩa là “được bao gồm trong phần của con đường nghiệp”.
‘‘Purimānaṃ catunnaṃ’’ti pāṇāti pātādīnaṃ catunnaṃ kammānaṃ.
‘Purimānaṃ catunnaṃ’ (of the previous four) refers to the four karmas of killing living beings, etc.
“Purimānaṃ catunnaṃ” (của bốn nghiệp trước) là của bốn nghiệp sát sinh, v.v.
‘‘Paṭikkhitto’’ti tassa kammapathabhāvo paṭikkhitto.
‘Paṭikkhitto’ (rejected) means its status as a path of karma is rejected.
“Paṭikkhitto” (bị bác bỏ) là trạng thái con đường nghiệp của nó bị bác bỏ.
‘‘Tatīyaṃ’’ti tatīya suttaṃ.
"Third" means the third Sutta.
“Tatīyaṃ” (Thứ Ba) nghĩa là bài kinh thứ ba.
Etāsupi ca aṭṭhakathāsu.
Also in these Commentaries.
Cũng trong các bản chú giải này.
149. Vacīkamme.
Verbal action.
149. Trong khẩu nghiệp.
‘‘Musā vadantī’’ti abhūtato vadanti.
"They speak falsely" means they speak of what is not.
“Musā vadanti” (nói dối) là nói những điều không có thật.
Pisati etāyāti pisuṇā.
That by which one grinds (divides) is "slanderous speech" (pisuṇā).
Pisunā (lời đâm thọc) là thứ mà người ta dùng để chia rẽ (người khác).
‘‘Nirutti nayenā’’ti ettha piyasuñña karaṇāti vattabbe akkhara lopakaraṇaṃ nirutti nayo nāma.
In "by way of etymology" (nirutti naya), the dropping of a letter in what should be stated as 'causing pleasantness to be empty' is called the method of etymology.
“Nirutti nayena” (theo phương pháp ngữ nguyên). Ở đây, việc bỏ chữ khi đáng lẽ phải nói “piyasuñña karaṇā” (làm cho người thân yêu trở nên trống rỗng) được gọi là phương pháp ngữ nguyên.
‘‘Yenā’’ti yenajanena.
"By whom" means by which person.
“Yenā” (bởi ai) là bởi người nào.
‘‘Samphaṃ’’ti ettha saṃsaddo sammati dukkhaṃ etenāti atthena sukhe hite vattatīti āha ‘‘saṃ sukhaṃ hitañcā’’ti.
Here, in "senseless talk" (samphaṃ), the prefix "saṃ" is used in the sense of happiness and welfare with the meaning 'by this, suffering is calmed', so he says, "saṃ means happiness and welfare."
“Samphaṃ” (vô ích). Ở đây, từ “saṃ” được dùng với nghĩa hạnh phúc và lợi ích, với ý nghĩa rằng nỗi khổ được dập tắt bởi nó, nên (chú giải sư) nói “saṃ là hạnh phúc và lợi ích”.
Kīdisaṃ sukhaṃ hitañcāti āha ‘‘sādhujanehi adhigantabbaṃ’’ti.
What kind of happiness and welfare? He says, "that which is to be attained by good people."
Hạnh phúc và lợi ích như thế nào? (Chú giải sư) nói “là điều mà những người tốt lành nên đạt được”.
Etena pāpajanehi adhigantabbaṃ hitasukhaṃ paṭikkhipati.
By this, he rejects the welfare and happiness to be attained by bad people.
Điều này bác bỏ hạnh phúc và lợi ích mà những người xấu xa đạt được.
Hitasukhassa vināsanaṃ nāma tassa āgamana maggabhindananti āha ‘‘hitasukha maggaṃ bhindatī’’ti.
The destruction of welfare and happiness means breaking the path of its arrival, so he says, "it breaks the path of welfare and happiness."
Sự hủy hoại hạnh phúc và lợi ích có nghĩa là phá vỡ con đường dẫn đến chúng, nên (chú giải sư) nói “phá vỡ con đường hạnh phúc và lợi ích”.
‘‘Taṃ vā’’ti ettha ‘‘taṃ’’ti hitasukhaṃ.
Here, in "that or," "that" refers to welfare and happiness.
“Taṃ vā” (hoặc điều đó). Ở đây, “taṃ” là hạnh phúc và lợi ích.
‘‘Attha dhammā pagatassā’’ti atthato ca dhammato ca apagatassa.
"Devoid of meaning and Dhamma" means departed from meaning and Dhamma.
“Attha dhammā pagatassā” (xa rời lợi ích và pháp) là xa rời lợi ích và pháp.
‘‘Paṭibhāṇa cittassā’’ti suṇantānaṃ cittarati cittahāsavaḍḍhanatthāya paṭibhāṇaññāṇena cittīkatassa.
"Cleverly crafted talk" refers to talk adorned with insightful knowledge for the purpose of increasing the listeners' delight and amusement.
“Paṭibhāṇa cittassā” (có tâm ứng đối) là được làm cho tâm vui thích bởi tuệ ứng đối để tăng thêm niềm vui và sự hài hước trong tâm của người nghe.
‘‘Yatthā’’ti yasmiṃ kathā magge.
"Wherein" means in which discourse.
“Yatthā” (ở đâu) là trong con đường thuyết pháp nào.
‘‘Attha dhamma vinayapadaṃ’’ti attha padañca dhammapadañca vinaya padañca.
"Words of meaning, Dhamma, and Vinaya" means words of meaning, words of Dhamma, and words of Vinaya.
“Attha dhamma vinayapadaṃ” (lời về lợi ích, pháp và luật) là lời về lợi ích, lời về pháp và lời về luật.
Tattha attho nāma ārogyasampatti, mittasampatti, paññāsampatti, dhana sampatti, bhogasampattiyo.
Among these, "words of meaning" refers to phrases that generate skill in attainments such as health, friendship, wisdom, wealth, and possessions.
Trong đó, lợi ích là sự thành tựu về sức khỏe, sự thành tựu về bạn bè, sự thành tựu về trí tuệ, sự thành tựu về tài sản, sự thành tựu về của cải.
Tāsu kosallajanakaṃ vākyapadaṃ atthapadaṃ nāma.
"Words of Dhamma" refers to phrases that generate skill in intrinsic qualities (Dhamma), such as 'this wholesome conduct leads to heaven, this unwholesome conduct leads to states of woe'.
Lời nói tạo ra sự khéo léo trong các điều đó được gọi là lời về lợi ích.
Idaṃ sucaritaṃ nāma saggasaṃvattanikaṃ, idaṃ duccaritaṃ nāma apāya saṃvattanikanti evaṃ sabhāva dhammesu kosalla janakaṃ vākya padaṃ dhamma padaṃ nāma.
"Words of Vinaya" refers to phrases that generate skill in disciplines, such as 'the mind should be disciplined in this way, the faculties should be disciplined in this way, lust should be removed in this way, hatred should be removed in this way', etc.
Điều này là thiện hạnh dẫn đến cõi trời, điều này là ác hạnh dẫn đến khổ cảnh. Lời nói tạo ra sự khéo léo trong các pháp tự tánh như vậy được gọi là lời về pháp.
Evaṃ cittaṃ damitabbaṃ, evaṃ indriyāni damitabbāni, evaṃ rāgo vinetabbo, evaṃ doso vinetabbotiādinā vinetabbesu vinaya kosallajanakaṃ vākyapadaṃ vinaya padaṃ nāma.
"Words of Vinaya" refers to phrases that generate skill in disciplines, such as 'the mind should be disciplined in this way, the faculties should be disciplined in this way, lust should be removed in this way, hatred should be removed in this way', etc., regarding what is to be disciplined.
Tâm cần được điều phục như thế này, các căn cần được điều phục như thế này, tham cần được điều phục như thế này, sân cần được điều phục như thế này, v.v. Lời nói tạo ra sự khéo léo trong các điều cần điều phục như vậy được gọi là lời về luật.
Yattha evarūpaṃ attha padañca dhamma padañca vinaya padañca kiñci natthi.
Wherein there is nothing of such words of meaning, Dhamma, and Vinaya.
Nơi nào không có bất kỳ lời nào về lợi ích, lời về pháp và lời về luật như vậy.
Tassa vācā vatthumattassa etaṃnāmaṃ hotīti yojanā.
This is the name for the mere object of such speech – this is the connection.
Lời nói đó chỉ là một sự vật vô nghĩa. Đây là cách giải thích.
‘‘Samphaṃ’’ti vuttappakāraṃ niratthakavacanaṃ.
"Senseless talk" means the aforementioned kind of meaningless speech.
“Samphaṃ” (vô ích) là lời nói vô nghĩa như đã nói.
‘‘Tatthā’’ti tesu vacīkammesu.
"Therein" refers to those verbal actions.
“Tatthā” (trong đó) là trong các khẩu nghiệp đó.
Visaṃvādanaṃ nāma virajjhā panaṃ.
"Deceiving" means leading astray.
Visaṃvādanaṃ (lừa dối) là làm cho sai lạc.
Visaṃvādako nāma virajjhāpanako.
"Deceiver" means one who leads astray.
Visaṃvādako (người lừa dối) là người làm cho sai lạc.
Atthaṃ bhañjati vināsetīti attha bhañjanako.
One who breaks or destroys meaning is a "meaning-destroyer."
Atthaṃ bhañjati (phá hoại lợi ích), vināseti (hủy diệt) nên là atthabhañjanako (người phá hoại lợi ích).
‘‘Kammapathabhedo’’ti paṭisandhi janako kammapathaviseso.
"Breaking of the path of action" refers to a specific path of action that generates rebirth-linking.
“Kammapathabhedo” (sự phá hoại nghiệp đạo) là một loại nghiệp đạo tạo ra sự tái sinh.
‘‘Itaro’’ti attha bhañjanakato añño musāvādo.
"The other" refers to false speech other than meaning-destroying.
“Itaro” (cái khác) là lời nói dối khác với người phá hoại lợi ích.
‘‘Kamma mevā’’ti pavatti vipāka janakaṃ vacīkammameva.
"Action itself" means a verbal action that generates resultant continuity.
“Kamma mevā” (chỉ là nghiệp) là chỉ là khẩu nghiệp tạo ra quả dị thục trong sự tiếp nối.
‘‘Rajānaṃ’’ti dhūlīnaṃ.
"Of dusts" refers to defilements.
“Rajānaṃ” (của các bụi bặm) là của các bụi bặm.
Tāsu sugati duggatīsu uppajjantīti taduppajjanakāni.
"Generating them" means generating rebirth in those happy and unhappy destinations.
Chúng phát sinh trong các thiện thú và ác thú đó nên là taduppajjanakāni (những điều tạo ra sự phát sinh đó).
‘‘Pathabhūtattā’’ti uppattimaggabhūtattā.
"Due to being a path" means due to being a path of origination.
“Pathabhūtattā” (vì là con đường) là vì là con đường tái sinh.
‘‘Bheda purekkhārenā’’ti mittabhedapurekkhārena.
"With the intention of breaking" means with the intention of breaking friendships.
“Bheda purekkhārenā” (với ý định chia rẽ) là với ý định chia rẽ bạn bè.
Mittaṃ bhindatīti bhedako.
One who breaks a friend is a "breaker."
Bhindati mittaṃ (chia rẽ bạn bè) nên là bhedako (người chia rẽ).
‘‘Saṃkiliṭṭha cetanā’’ti attha purekkhāra dhamma purekkhāra vinaya purekkhāra anusāsani purekkhāra rahitā kevalaṃ bhedapurekkhāra cetanā saṃkiliṭṭha cetanā nāma.
"Defiled volition" refers to a volition that is devoid of the intention for meaning, Dhamma, Vinaya, or instruction, but is solely an intention to break (friendships).
“Saṃkiliṭṭha cetanā” (tư tâm ô nhiễm) là tư tâm chỉ có ý định chia rẽ, không có ý định lợi ích, ý định pháp, ý định luật, ý định giáo huấn.
‘‘Pare bhinne yevā’’ti parajane parajanena mithubhedavasena bhinneyeva.
"When others are already divided" means when people are already divided from each other through mutual disagreement.
“Pare bhinne yevā” (chỉ khi người khác bị chia rẽ) là chỉ khi người khác bị chia rẽ bởi người khác theo cách chia rẽ lẫn nhau.
‘‘Yaṃ kiñcī’’ti yaṃ kiñci akkosavatthu.
"Whatever" means whatever object of abuse.
“Yaṃ kiñcī” (bất cứ điều gì) là bất cứ điều gì là đối tượng của sự mắng chửi.
‘‘Ayaṃ pī’’ti ayaṃ pharusavācāpi.
"This also" refers to this harsh speech also.
“Ayaṃ pī” (cái này cũng) là lời nói thô tục này cũng.
Evaṃ akkosana kammaṃpi akkositabbassa dūre ṭhitassapi matassapi sampajjatīti yojanā.
Thus, the action of abusing also reaches the one to be abused, even if he is far away or dead – this is the connection.
Cứ như thế, nghiệp mắng chửi cũng thành tựu đối với người bị mắng chửi dù ở xa hay đã chết. Đây là cách giải thích.
Anatthaṃ niratthakavācā vatthu mattaṃ viññāpetīti anatthaviññāpanako.
One who makes known meaninglessness or useless speech is an "unmeaning-announcer."
Anatthaṃ (vô ích), niratthakavācā (lời nói vô nghĩa) chỉ thông báo về một sự vật. Nên là anatthaviññāpanako (người thông báo về sự vô ích).
‘‘Saccato gaṇhante yevā’’ti yathā so katheti, tathā taṃ vatthu uppanna pubbanti evaṃ saccato gaṇhanteyeva.
"When they take it as truth" means when they truly accept that the matter occurred as he states it.
“Saccato gaṇhante yevā” (chỉ khi chấp nhận là sự thật) là chỉ khi chấp nhận là sự thật rằng sự vật đó đã từng xảy ra đúng như người đó nói.
Keci saccato gaṇhitvā kiñci vatthuṃ pūjanīya ṭhāne ṭhapetvā thomentā pūjentā vandantā pariharanti.
Some, taking it as truth, place some object in a place of veneration, praising, worshipping, and bowing to it, they revere it.
Một số người, chấp nhận một điều gì đó là sự thật, đặt một vật nào đó vào vị trí đáng tôn kính, tán thán, cúng dường, đảnh lễ và mang theo.
Samparāyi katthāya taṃ saraṇaṃ gacchanti.
For the sake of future existence, they go to that for refuge.
Vì lợi ích của đời sau, họ quy y điều đó.
Sabbametaṃ niratthakaṃ hoti.
All of this is futile.
Tất cả những điều này đều vô ích.
‘‘Tadassādavasenā’’ti taṃ rājakathādiṃ tattha cittaratiṃ labhitvā assādavasena kathentasseva kammaṃ hoti.
"Based on its enjoyment" refers to the action of one who speaks of such things as royal stories, having found delight of mind therein, based on enjoyment.
"Theo cách hưởng thụ" nghĩa là đó là nghiệp của người nói, đã tìm thấy sự hoan hỷ trong tâm ở đó, theo cách hưởng thụ câu chuyện về vua chúa, v.v.
Anicca lakkhaṇa vibhāvanatthāya vā ratanattaya guṇavibhāvanatthāya vā pāpa garaha kalyāṇa sambhāvanāya vā kathentassa pana satthakameva hotīti adhippāyo.
However, the meaning is that for one who speaks for the purpose of clarifying the characteristic of impermanence, or for clarifying the virtues of the Triple Gem, or for condemning evil and praising good, it is indeed beneficial.
Tuy nhiên, đối với người nói để làm rõ đặc tính vô thường, hoặc để làm rõ các đức tính của Tam Bảo, hoặc để quở trách điều ác và tán dương điều thiện, thì điều đó thực sự có lợi – đây là ý nghĩa.
Tenāha ‘‘attha dhamma vinaya nissitaṃ’’tiādiṃ.
Therefore, it is said, "based on meaning, Dhamma, and Vinaya," and so on.
Do đó, có câu "nương tựa vào nghĩa, Pháp, và Luật", v.v.
Sesamettha kāyadvāre dīpitameva.
The rest here has been explained in relation to the bodily door.
Phần còn lại ở đây đã được giải thích ở cửa thân.
150. Manokamme.
150. Mental actions.
150. Trong ý nghiệp.
‘‘Abhijhāyantī’’ti atirekataraṃ jhāyanti, cintenti, olokenti vāti imamatthaṃ dassento ‘‘assādamatte aṭhatvā’’tiādimāha.
"Abhijhāyanti" (they covet) means they contemplate excessively, think, or observe; showing this meaning, it is said, "not having stopped merely at enjoyment," and so on.
"Abhijhāyanti" (tham lam) nghĩa là suy nghĩ quá mức, chiêm nghiệm, hoặc quan sát – để chỉ ý nghĩa này, ngài nói "không dừng lại ở sự hưởng thụ", v.v.
‘‘Byāpādentī’’ti vigatabhāvaṃ āpādenti sampāpenti.
"Byāpādenti" (they malevolently intend) means they bring about a state of being removed, they bring to completion.
"Byāpādenti" (sân hận) nghĩa là làm cho trở nên hư hoại, làm cho đạt được.
Tañca āpādanaṃ na kāyavācāhi.
And that bringing about is not by body or speech.
Và sự làm cho đạt được đó không phải bằng thân hay lời nói.
Atha kho cittenevāti vuttaṃ ‘‘cintentī’’ti.
Rather, it is by mind, as it is said, "they think."
Mà là chỉ bằng tâm – đó là ý nghĩa của từ "cintenti" (suy nghĩ).
‘‘Tabbi parītato’’ti sappurisa paññattito viparītena.
"Tabbi parītato" (contrary to that) means contrary to what is declared by the good.
"Tabbi parītato" (ngược lại với điều đó) nghĩa là ngược lại với những gì được bậc thiện trí quy định.
‘‘Tatthā’’ti tesu manokammesu.
"Tatthā" (therein) refers to those mental actions.
"Tatthā" (ở đó) nghĩa là trong những ý nghiệp đó.
‘‘Idaṃ mamassā’’ti idaṃ santakaṃ mamasantakaṃ bhaveyya, aho sādhu vatāti yojanā.
"Idaṃ mamassā" (may this be mine) means, "May this possession belong to me, oh, how good it would be!" This is the connection.
"Idaṃ mamassā" (cái này là của tôi) nghĩa là điều này nên là tài sản của tôi, thật tốt biết bao – đây là cách ghép câu.
‘‘Attano katvā’’ti attano santakaṃ katvā.
"Attano katvā" (having made it one's own) means having made it one's own possession.
"Attano katvā" (biến thành của mình) nghĩa là biến thành tài sản của mình.
‘‘Lābhāvatime’’ti ettha sulābhaṃ labhantīti lābhā.
"Lābhāvatime" (those are my gains): here, those who obtain easily are gains.
"Lābhāvatime" (lợi lộc cho tôi) ở đây, những người đạt được sự dễ dàng gọi là lābhā (lợi lộc).
‘‘Attano kareyyaṃ’’ti attano santakaṃ kareyyaṃ.
"Attano kareyyaṃ" (I would make it my own) means "I would make it my own possession."
"Attano kareyyaṃ" (tôi sẽ biến thành của mình) nghĩa là tôi sẽ biến thành tài sản của mình.
Parabhaṇḍaṃ vatthu yassāti parabhaṇḍa vatthuko.
One for whom another's property is the object is one whose object is another's property.
Người mà vật sở hữu là của người khác gọi là parabhaṇḍa vatthuko (người có vật sở hữu của người khác).
‘‘Vatthū’’ti ārammaṇabhūtaṃ vatthu.
"Vatthu" (object) refers to the object serving as the support.
"Vatthu" (vật) nghĩa là vật làm đối tượng.
Yāva na pariṇāmeti, tāva na kammapathabhedo hotīti yojanā.
The connection is that as long as one does not appropriate it, there is no breaking of the path of action.
Chừng nào chưa chuyển hóa, chừng đó chưa có sự phá vỡ nghiệp đạo – đây là cách ghép câu.
‘‘Vuttañhetaṃ aṭṭhakathāsū’’ti adhikāro.
"Vuttañhetaṃ aṭṭhakathāsū" (This is said in the commentaries) is the heading.
"Vuttañhetaṃ aṭṭhakathāsu" (điều này đã được nói trong các bản Chú giải) là tiêu đề.
‘‘Ayaṃ’’ti ayaṃ satto.
"Ayaṃ" (this) refers to this being.
"Ayaṃ" (người này) nghĩa là chúng sinh này.
‘‘Tassā’’ti tassa sattassa.
"Tassā" (his) refers to that being's.
"Tassā" (của người đó) nghĩa là của chúng sinh đó.
Dasavatthukāmicchādiṭṭhi nāma ‘natthidinnaṃ, natthiyiṭṭhaṃ, natthihutaṃ’tiādikā micchādiṭṭhi.
The wrong view consisting of ten objects is the wrong view such as 'there is no given, there is no offering, there is no sacrifice'.
Tà kiến mười sự vật (dasavatthukāmicchādiṭṭhi) là tà kiến như "không có bố thí, không có cúng dường, không có tế tự", v.v.
Dvāsaṭṭhi diṭṭhigatesu kācidiṭṭhiyo natthikādi sabhāvā honti.
Among the sixty-two wrong views, some views are nihilistic in nature.
Trong sáu mươi hai loại tà kiến, một số loại tà kiến có bản chất hư vô, v.v.
Idha pana tabbahulanayena kammamevāti vuttaṃ.
But here, by way of prevalence, it is stated to be merely kamma.
Ở đây, tuy nhiên, nó được nói chủ yếu là nghiệp.
Yathāvuttoti sambandho.
The connection is "as stated."
"Yathāvutto" (như đã nói) là mối liên hệ.
Gacchantassa puggalassa.
Of the person who is going.
Của người đang đi.
‘‘Cittuppādo’’ti maggacittuppāde.
"Cittuppādo" (arising of thought) refers to the arising of path-thought.
"Cittuppādo" (sự phát sinh tâm) nghĩa là sự phát sinh tâm đạo.
‘‘Passanto’’ti tīṇi lakkhaṇāni passanto.
"Passanto" (seeing) refers to seeing the three characteristics.
"Passanto" (thấy) nghĩa là thấy ba đặc tính.
Vuttoti sambandho.
The connection is "said."
"Vutto" (được nói) là mối liên hệ.
‘‘Niyāmaṃ’’ti sammatta niyāmaṃ.
"Niyāmaṃ" (fixedness) refers to the fixedness of rightness.
"Niyāmaṃ" (sự chắc chắn) nghĩa là sự chắc chắn của chánh định.
Aviparītaniyāmanti attho.
The meaning is "unperverted fixedness."
Nghĩa là sự chắc chắn không sai lệch.
Puna ‘‘niyāmaṃ’’ti micchattaniyāmaṃ.
Again, "niyāmaṃ" (fixedness) refers to the fixedness of wrongness.
Lại nữa, "niyāmaṃ" (sự chắc chắn) nghĩa là sự chắc chắn của tà kiến.
Viparīta niyāmanti attho.
The meaning is "perverted fixedness."
Nghĩa là sự chắc chắn sai lệch.
Tikicchituṃ asakkuṇeyyoti atekiccho.
"Tikicchituṃ asakkuṇeyyo" (unable to be cured) means incurable.
Không thể chữa trị được gọi là atekiccho (không thể chữa trị).
Ekantena apāyagāmī hotīti attho.
The meaning is "one who is destined for a woeful state."
Nghĩa là chắc chắn sẽ đi đến cõi khổ.
‘‘Apassitvā’’ti diṭṭhiṭṭhānānaṃ apassitvā.
"Apassitvā" (without seeing) means without resorting to the bases of views.
"Apassitvā" (không dựa vào) nghĩa là không dựa vào các quan điểm.
‘‘Micchādhimokkhamattenā’’ti titthā cariyesu saddahana mattenāti adhippāyo.
"Micchādhimokkhamattenā" (merely by wrong inclination) means merely by believing in other teachers, this is the intention.
"Micchādhimokkhamattenā" (chỉ bằng sự quyết định sai lầm) nghĩa là chỉ bằng sự tin tưởng vào các giáo chủ ngoại đạo – đây là ý nghĩa.
‘‘Sakaṃ ācariyakaṃ’’ti attano ācariyassa santakabhūtaṃ.
"Sakaṃ ācariyakaṃ" (his own teacher's) refers to what belongs to one's own teacher.
"Sakaṃ ācariyakaṃ" (của vị thầy mình) nghĩa là thuộc về vị thầy của mình.
Ṭhito puggalo.
The person who has stood firm.
Người đứng vững.
Aṭṭhakathāyaṃ vutto, yathāha micchattatike micchāsabhāvāti micchattā.
It is stated in the Commentary, as it says, "in the triad of wrongness, wrong in nature" means wrong.
Được nói trong Chú giải, như đã nói, trong bộ ba tà kiến, những gì có bản chất tà kiến là tà kiến.
Vipākadāne sati, khandhabhedānantarameva vipākadānato niyatā.
When there is fruition, they are fixed because they give fruition immediately after the dissolution of the aggregates.
Khi quả báo xảy ra, chúng là chắc chắn vì quả báo xảy ra ngay sau khi các uẩn tan rã.
Micchattā ca te niyatā cāti micchattaniyatā.
Being wrong and fixed means micchattaniyatā (fixed in wrongness).
Chúng vừa là tà kiến vừa là chắc chắn, nên gọi là micchattaniyatā (tà kiến chắc chắn).
Sammāsa bhāvāti sammattā.
Right in nature means sammattā (right).
Những gì có bản chất chánh kiến là chánh kiến.
Sammattā ca te niyatā ca anantarameva phaladāna niyamenāti sammattaniyatāti.
Being right and fixed by the rule of giving immediate fruit means sammattaniyatā (fixed in rightness).
Chúng vừa là chánh kiến vừa là chắc chắn, theo quy luật cho quả ngay lập tức, nên gọi là sammattaniyatā (chánh kiến chắc chắn).
‘‘Tassā’’ti micchādiṭṭhiyā.
"Tassā" (that) refers to that wrong view.
"Tassā" (của điều đó) nghĩa là của tà kiến.
‘‘Acopetvā’’ti acāletvā.
"Acopetvā" (without shaking) means without moving.
"Acopetvā" (không lay chuyển) nghĩa là không làm rung động.
‘‘Etenā’’ti etenapi saddena.
"Etenā" (by this) means also by this word.
"Etenā" (bằng điều này) nghĩa là cũng bằng từ này.
‘‘Imesaṃ’’ti manokammānaṃ.
"Imesaṃ" (these) refers to these mental actions.
"Imesaṃ" (của những điều này) nghĩa là của các ý nghiệp.
‘‘Etenā’’ti manasmiṃ evāti vacanena.
"Etenā" (by this) refers to the expression "only in mind."
"Etenā" (bằng điều này) nghĩa là bằng lời nói "chỉ trong tâm".
‘‘Upapannaṃ’’ti paripuṇṇaṃ.
"Upapannaṃ" (complete) means perfect.
"Upapannaṃ" (phù hợp) nghĩa là đầy đủ.
‘‘Upalakkhaṇādivasenā’’ti upalakkhaṇanaya nidassananaya padhānanayādivasena.
"Upalakkhaṇādivasenā" (by way of indication, etc.) means by way of the method of indication, the method of example, the method of principal, and so on.
"Upalakkhaṇādivasenā" (theo cách của sự biểu thị, v.v.) nghĩa là theo cách của phương pháp biểu thị, phương pháp minh họa, phương pháp chủ yếu, v.v.
‘‘Atthantarappasaṅgo hotī’’ti kathaṃ hoti.
"Atthantarappasaṅgo hotī" (There would be another meaning implied) means how is it?
"Atthantarappasaṅgo hotī" (có sự liên quan đến ý nghĩa khác) nghĩa là làm sao mà có?
Evasaddena vinā pāṇātipāta kammaṃ kāyadvāre bāhulla vuttito kāyakammaṃ nāmāti vutte idaṃ laddhātapatto rājakumāroti viya upalakkhaṇanayamattaṃ.
If, without this word "eva," the action of taking life is called a bodily action because it is predominantly stated as occurring through the bodily door, this is merely an indicative method, like "this prince has obtained an umbrella."
Nếu không có từ "evaṃ" (chỉ), thì nghiệp sát sinh được nói là thân nghiệp vì nó được nói chủ yếu ở cửa thân, điều này chỉ là phương pháp biểu thị, giống như "vị hoàng tử này đã đạt được sự che chở của chiếc lọng".
Tena sesadvāresupi bāhulla vuttiṃ upasallakkhetīti atthantarappasaṅgo siyāti.
Thereby, it implies predominantly occurring through other doors as well; thus, another meaning would be implied.
Do đó, có thể có sự liên quan đến ý nghĩa khác, rằng nó cũng biểu thị sự chủ yếu ở các cửa khác.
Evaṃ sesanayesupīti.
So it is in other methods as well.
Tương tự như vậy trong các phương pháp khác.
‘‘Apicā’’ti kiñci vattabbaṃ atthīti joteti.
"Apicā" (Furthermore) indicates that there is something to be said.
"Apicā" (hơn nữa) biểu thị rằng có điều gì đó cần nói.
‘‘Tesū’’ti pāṇavadhādīsu.
"Tesū" (among those) refers to taking life and so on.
"Tesū" (trong những điều đó) nghĩa là trong việc sát sinh, v.v.
‘‘Ekaṃ aṅgaṃ’’ti upakkamoti catutthaṃ aṅgaṃ.
"Ekaṃ aṅgaṃ" (one factor) refers to the fourth factor, effort (upakkama).
"Ekaṃ aṅgaṃ" (một yếu tố) nghĩa là yếu tố thứ tư là sự khởi sự (upakkama).
‘‘Taṃ sahajātā cā’’ti cetanā sahajātā ca.
"Taṃ sahajātā cā" (and that co-arisen) means and co-arisen with cetanā (volition).
"Taṃ sahajātā cā" (và những điều đồng sinh đó) nghĩa là và những tác ý đồng sinh.
Cetanā pakkhe bhavāti cetanā pakkhikā.
Belonging to the side of cetanā means cetanāpakhika (related to volition).
Những gì thuộc về phía tác ý gọi là cetanā pakkhikā (thuộc về phía tác ý).
Cetanā viya kāyakammabhāvaṃ gacchantīti vuttaṃ hoti.
It is said that they become like bodily actions, like cetanā.
Nghĩa là chúng trở thành thân nghiệp như tác ý.
‘‘Abbohārikattaṃ gacchantī’’ti manokammanti voharituṃ appahonakattaṃ gacchantīti attho.
"Abbohārikattaṃ gacchantī" (they become indescribable) means they become unfit to be designated as mental actions, this is the meaning.
"Abbohārikattaṃ gacchantī" (trở thành không thể gọi tên) nghĩa là trở thành không thể gọi là ý nghiệp.
Attā padhānaṃ yesaṃ te attappadhānā.
Those for whom oneself is the principal are attappadhānā (self-dominant).
Những điều mà tự ngã là chính yếu gọi là attappadhānā (có tự ngã là chính yếu).
Abhijjhādayo.
Covetousness and so on.
Tham lam, v.v.
Attappadhānā na honti.
They are not self-dominant.
Không phải là có tự ngã là chính yếu.
Cetanā padhānā honti.
They are volition-dominant.
Tác ý là chính yếu.
Idheva te attappadhānā hontīti attho.
The meaning is that they are self-dominant only here.
Nghĩa là ở đây chúng có tự ngã là chính yếu.
‘‘Tathā tathā’’ti ahovata idaṃ mamassātiādinā tena tena pakārena.
"Tathā tathā" (in various ways) means in those various ways, such as "Oh, may this be mine!"
"Tathā tathā" (theo cách đó) nghĩa là theo cách đó, như "ồ, ước gì điều này là của tôi", v.v.
‘‘Tatthā’’ti tesu manokammesu.
"Tatthā" (therein) refers to those mental actions.
"Tatthā" (ở đó) nghĩa là trong những ý nghiệp đó.
‘‘Sabbena sabbaṃ’’ti pāṭipadikapadametaṃ.
"Sabbena sabbaṃ" (in every respect) is a nominal compound.
"Sabbena sabbaṃ" (hoàn toàn) là một từ nguyên thể.
Sabbappakāratoti attho.
The meaning is "in every manner."
Nghĩa là bằng mọi cách.
‘‘Idhā’’ti manokammaṭṭhāne.
"Idhā" (here) refers to the sphere of mental action.
"Idhā" (ở đây) nghĩa là ở vị trí ý nghiệp.
‘‘Manokamma kiccavisesenā’’ti ahovata idaṃ mamassātiādikena kicca visesena.
"Manokamma kiccavisesenā" (by the specific function of mental action) refers to the specific function such as "Oh, may this be mine!"
"Manokamma kiccavisesenā" (bằng sự đặc biệt của chức năng ý nghiệp) nghĩa là bằng sự đặc biệt của chức năng như "ồ, ước gì điều này là của tôi", v.v.
Manokamma dīpanā niṭṭhitā.
The explanation of mental action is concluded.
Phần giải thích về ý nghiệp đã hoàn tất.
Sīlapade.
In the term sīla.
Trong từ giới (sīla).
‘‘Sīlayatī’’ti sammā dahati ca upadhāreti cāti dvidhā attho.
‘‘It sustains’’ has two meanings: it places properly and it supports.
"Sīlayati" có hai nghĩa: giữ gìn đúng đắn và nâng đỡ.
‘‘Susamāhitānī’’ti suppatiṭṭhitāni.
‘‘Well-established’’ means firmly established.
"Được an lập vững chắc" (Susamāhitānī) là được thiết lập vững vàng.
‘‘Uparime kusala dhamme’’ti mahaggata lokuttara kusaladhamme.
‘‘Higher wholesome qualities’’ refers to the supramundane (lokuttara) wholesome qualities pertaining to the great sphere (mahaggata).
"Các pháp thiện cao hơn" (Uparime kusala dhamme) là các pháp thiện siêu thế và cao thượng.
Sattasu visuddhīsu uparime citta visuddhādi kusaladhamme.
The higher wholesome qualities of mind purification and so forth, among the seven purifications.
Trong bảy sự thanh tịnh, là các pháp thiện cao hơn như tâm thanh tịnh, v.v.
‘‘Adhikusala dhamme’’ti adhike bodhipakkhiya kusala dhamme.
‘‘Additional wholesome qualities’’ refers to the superior wholesome qualities pertaining to enlightenment (bodhipakkhiya).
"Các pháp thiện vượt trội" (Adhikusala dhamme) là các pháp thiện Bồ-đề phần vượt trội.
Parehi dinnaṃ, tadeva pattiṃ.
That which is given by others is indeed merit.
Những gì được người khác cho, chính là sự thành tựu đó.
Sabbāni pana tāni dānādīni kusalāni.
All those acts of giving and so on are wholesome.
Tuy nhiên, tất cả những bố thí, v.v., đó đều là thiện.
Sodhenti sappurisājanā.
Good people purify them.
Những người thiện lành thanh lọc.
Tāni evapuññāni.
These are such merits.
Những công đức đó.
Ekamekaṃ puññakriyavatthu.
Each is a basis for meritorious deeds.
Mỗi một việc làm công đức.
‘‘Iminā paccayenā’’ti cīvarādi paccayena, annapānādi paccayena, dhana dhanaññādipaccayena vā.
‘‘By this condition’’ refers to the condition of robes and so on, or the condition of food and drink and so on, or the condition of wealth and riches and so on.
"Với nhân duyên này" (Iminā paccayenā) là với nhân duyên y phục, v.v., nhân duyên thức ăn đồ uống, v.v., hoặc nhân duyên tiền bạc, tài sản, v.v.
‘‘Sabbaṃpi cetaṃ’’ti sabbampi etaṃ dasavidhaṃ puññaṃ.
‘‘All of this’’ refers to all ten kinds of merit.
"Tất cả điều này" (Sabbaṃpi cetaṃ) là tất cả mười loại công đức này.
‘‘Hīnena chandenā’’ti yasakāmatādivasena hīnena chandena, hīnena cittena, hīnena vīriyena, hīnāya vīmaṃsāya.
‘‘With an inferior wish’’ refers to an inferior wish based on desiring fame, etc., or with an inferior mind, with inferior effort, with inferior investigation.
"Với ý muốn thấp kém" (Hīnena chandenā) là với ý muốn thấp kém do mong muốn danh tiếng, v.v., với tâm thấp kém, với tinh tấn thấp kém, với sự quán xét thấp kém.
‘‘Majjhimenā’’ti puññapphalakāmatādivasena majjhimena.
‘‘With a middling wish’’ refers to a middling wish based on desiring the results of merit, etc.
"Với ý muốn trung bình" (Majjhimenā) là với ý muốn trung bình do mong muốn quả báo công đức, v.v.
‘‘Paṇītenā’’ti kattabbamevidanti ariyavaṃsānu brūhanavasena paṇītena chandādinā pavatti taṃ paṇītanti yojanā.
‘‘With a sublime wish’’ means, ‘‘This must be done!’’ – this is the connection, that it proceeds with a sublime wish and so on, based on cultivating the noble lineage (ariya-vaṃsa), making it sublime.
"Với ý muốn cao thượng" (Paṇītenā) là sự liên kết với ý muốn cao thượng do sự phát triển truyền thống của bậc Thánh, cho rằng "việc này phải làm", thì đó là cao thượng.
‘‘Yasakāmatāyā’’ti kitti saddakāmatāya vā, parivārakāmatāya vā.
‘‘Desiring fame’’ means desiring a reputation or desiring a retinue.
"Do mong muốn danh tiếng" (Yasakāmatāyā) là do mong muốn tiếng tăm hoặc do mong muốn quyến thuộc.
‘‘Puññapphalakāmatāyā’’ti bhavasampatti bhogasampattikāmatāya.
‘‘Desiring the fruit of merit’’ means desiring prosperity in existence and abundance of possessions.
"Do mong muốn quả báo công đức" (Puññapphalakāmatāyā) là do mong muốn sự thành tựu của kiếp sống và sự giàu có.
‘‘Ariyabhāvaṃ nissāyā’’ti idaṃ dānaṃ nāma ariyānaṃ vaṃso.
‘‘Relying on noble conduct’’: this giving is indeed the lineage of the noble ones.
"Nương vào trạng thái Thánh" (Ariyabhāvaṃ nissāyā) là bố thí này là truyền thống của các bậc Thánh.
Ahampi ariyo.
‘‘I am also noble.’’
Tôi cũng là một bậc Thánh.
Tasmā mayāpi kattabbamevidanti evaṃ ariyabhāvaṃ nissāyāti attho.
Therefore, ‘‘it must also be done by me’’; this is the meaning of ‘‘relying on such noble conduct.’’
Do đó, tôi cũng phải làm việc này, ý nghĩa là nương vào trạng thái Thánh như vậy.
Ettha ca ‘‘ariyo’’ti ācāra ariyopi yujjati dassana ariyopi.
Here, ‘‘noble’’ is applicable to both the noble in conduct and the noble in insight.
Ở đây, "bậc Thánh" (ariyo) cũng phù hợp với bậc Thánh về hành vi và bậc Thánh về kiến giải.
Tattha ācāra ariyo nāma sappuriso puthujjana kalyāṇako vuccati.
There, the noble in conduct is called a good person, a common virtuous person (puthujjana kalyāṇaka).
Trong đó, bậc Thánh về hành vi được gọi là người thiện lành phàm phu.
Dassana ariyo nāma paramattha ariyo.
The noble in insight is the ultimately noble one.
Bậc Thánh về kiến giải là bậc Thánh tối thượng.
‘‘Pāramitā dānaṃ’’ti sabbadānehi aggapattaṃ mahābodhi sattānaṃ pāraṅgatadānaṃ.
‘‘Pāramitā Dāna’’ refers to the highest giving that has reached the summit of all giving, the giving that has gone to the far shore by the great Bodhisattas.
"Bố thí Ba-la-mật" (Pāramitā dānaṃ) là bố thí đạt đến đỉnh cao nhất trong tất cả các bố thí, bố thí vượt qua của các vị Đại Bồ-tát.
Tañhi sabba sattavimokkhatthāya pavatti tattā aggapattaṃ hoti, pāraṅgataṃ.
For it becomes supreme and goes to the far shore because it proceeds for the liberation of all beings.
Vì nó diễn ra vì sự giải thoát của tất cả chúng sinh, nên nó đạt đến đỉnh cao, vượt qua.
Tato uttaritarassa kassacidānassa abhāvato.
Because there is no giving higher than that.
Vì không có bố thí nào cao hơn thế.
Sesesupi puñña kriyavatthūsu.
In the remaining bases of meritorious deeds as well.
Trong các việc làm công đức còn lại.
‘‘Tikadvayaṃ’’ti purimādi hīnādi tikadvayaṃ.
‘‘The two triads’’ refers to the two triads of former/latter and inferior/middling/sublime.
"Hai bộ ba" (Tikadvayaṃ) là hai bộ ba trước và thấp, v.v.
‘‘Antima vatthunā’’ti antima vatthu ajjhāpajjanena vā.
‘‘By the last offence’’ refers to the transgression of the last offence, or by being accused of the last offence.
"Với điều cuối cùng" (Antima vatthunā) là hoặc với sự phạm vào điều cuối cùng.
‘‘Dussīlo nāmā’’ti dussīla bhikkhu nāma.
‘‘An immoral person’’ refers to an immoral bhikkhu.
"Người ác giới" (Dussīlo nāmā) là tỳ-khưu ác giới.
So hi yāvabhikkhuppaṭīññaṃ na vijahi.
For as long as he has not renounced the bhikkhu-vow,
Vì vị ấy, chừng nào chưa từ bỏ lời tuyên bố là tỳ-khưu.
Tāva bhikkhu eva.
he is indeed a bhikkhu.
Thì vẫn là tỳ-khưu.
Na sāmaṇero, na gihī.
Not a sāmaṇera, not a layperson.
Không phải sa-di, không phải cư sĩ.
Taṃ ce añño bhikkhu amūlakena antima vatthunā anuddhaṃseti.
If another bhikkhu defames him with a groundless last offence,
Nếu một tỳ-khưu khác vu khống vị ấy bằng một điều cuối cùng không có căn cứ.
Anuddhaṃsentassa saṅghādi seso.
the bhikkhu who defames him incurs a Saṅghādisesa.
Người vu khống sẽ phạm Tăng tàn.
Omasavāde pācittiyaṃ.
For an insulting speech, a pācittiya.
Phạm Ba-dật-đề trong lời nói xúc phạm.
Sahaseyyaṭṭhāne tena saha atireka rattiṃ sayantassāpi āpatti natthi.
In a place of co-sleeping, there is no offence for one who sleeps with him for more than one night.
Tại nơi ngủ chung, người ngủ cùng vị ấy quá một đêm cũng không phạm giới.
Tasmā so dussīla bhikkhutveva vattabboti.
Therefore, he should be called an immoral bhikkhu.
Do đó, vị ấy phải được gọi là tỳ-khưu ác giới.
‘‘Puna kammavācāya samādātabbanti natthī’’ti yathā sikkhaṃ paccakkhantassa sabbaṃ samādānaṃ bhijjati.
‘‘There is no need to undertake it again with a kamma-vācā’’: just as when one renounces the training, all undertakings are broken.
"Không cần thọ lại bằng Tăng sự" (Puna kammavācāya samādātabbanti natthī) là giống như khi một người từ bỏ học giới, tất cả các sự thọ giới đều bị phá vỡ.
Puna bhikkhubhāvaṃ icchantena puna kammavācāya samādātabbaṃ hoti.
One who wishes to be a bhikkhu again must undertake it again with a kamma-vācā.
Người muốn trở lại làm tỳ-khưu phải thọ lại bằng Tăng sự.
Evaṃ puna kammavācāya samādātabbanti natthi.
Similarly, there is no need to undertake it again with a kamma-vācā.
Tương tự, không cần thọ lại bằng Tăng sự.
‘‘Itaresu panā’’ti liṅganāsanaṅgato aññesu daṇḍakammaṅgesu.
‘‘In the others’’ refers to other acts of punishment, apart from the destruction of the robe and insignia.
"Trong các trường hợp khác" (Itaresu panā) là trong các phần hình phạt khác ngoài việc hủy bỏ giới tướng.
Niccasīlādīsu.
Regarding permanent sīla and so on.
Trong các giới thường xuyên, v.v.
‘‘Yaṃ niccameva vaṭṭatī’’ti yaṃ pāṇātipāta virati sīlaṃ niccameva rakkhituṃ vaṭṭati.
‘‘That which must always be observed’’ refers to the sīla of abstention from killing living beings, which must always be protected.
"Điều luôn luôn phải giữ" (Yaṃ niccameva vaṭṭatī) là giới từ bỏ sát sinh luôn luôn phải giữ.
Aniccaṃ na vaṭṭati.
It is not proper to not observe it.
Không phải là không thường xuyên.
Kasmā, pāṇaghātādiṃ karontassa sabbakālampi duccarita sambhavato.
Why? Because for one who commits killing and so on, wrongdoing is possible at all times.
Tại sao? Vì ác hạnh có thể xảy ra bất cứ lúc nào đối với người sát sinh, v.v.
Tenāha ‘‘aniccaṃ sāvajjaṃ hotī’’ti.
Therefore, he said, ‘‘It is always blameworthy.’’
Do đó, nói rằng "không thường xuyên là có tội" (aniccaṃ sāvajjaṃ hotī).
Duccaritaṃ hotīti attho.
The meaning is, ‘‘It is wrongdoing.’’
Ý nghĩa là có ác hạnh.
‘‘Yaṃ niccampi vaṭṭatī’’ti pakati gahaṭṭhānaṃ yaṃ vikāla bhojanādi virati sīlaṃ niccampi vaṭṭati.
‘‘That which may also be observed permanently’’ refers to the sīla of abstention from eating at inappropriate times and so on for ordinary householders, which may also be observed permanently.
"Điều luôn luôn phải giữ" (Yaṃ niccampi vaṭṭatī) là giới từ bỏ ăn phi thời, v.v., của cư sĩ bình thường luôn luôn phải giữ.
‘‘Aniccampi vaṭṭatī’’ti samādāna divasaṃ atikkamitvā vikāla bhojanādiṃ karontassa vītikkama dosovā duccarita doso vā natthīti adhippāyo.
‘‘May also be observed impermanently’’ means that for one who eats at inappropriate times after the day of undertaking has passed, there is no fault of transgression or fault of wrongdoing; this is the intention.
"Cũng có thể không thường xuyên" (Aniccampi vaṭṭatī) là ý nghĩa rằng không có lỗi vi phạm hoặc lỗi ác hạnh đối với người ăn phi thời, v.v., sau ngày thọ giới.
Tenāha ‘‘sāvajjaṃ na hotī’’ti.
Therefore, he said, ‘‘It is not blameworthy.’’
Do đó, nói rằng "không có tội" (sāvajjaṃ na hotī).
Duccaritaṃ na hotīti attho.
The meaning is, ‘‘It is not wrongdoing.’’
Ý nghĩa là không có ác hạnh.
Tathā dasasīlañca pakati gahaṭṭhānaṃ aniccasīlaṃ nāmāti yojanā.
Similarly, the ten sīlas for ordinary householders are called impermanent sīla; this is the connection.
Tương tự, mười giới của cư sĩ bình thường được gọi là giới không thường xuyên.
‘‘Aniccasīlameva hotī’’ti pakati gahaṭṭhānaṃ taṃ dasasīlaṃ yāvajīvaṃ niccaṃ katvā samādiyitvā rakkhantānampi apabbajitattā pabbajitesu jāti sabhāveneva siddhaṃ niccasīlaṃ nāma na hoti.
‘‘It is only impermanent sīla’’: for ordinary householders, even if they undertake and protect those ten sīlas permanently for life, because they are not renunciates, it is not the permanent sīla that is inherent in renunciates by virtue of their birth.
"Chỉ là giới không thường xuyên" (Aniccasīlameva hotī) là mười giới đó của cư sĩ bình thường, ngay cả khi họ thọ và giữ chúng vĩnh viễn, cũng không phải là giới thường xuyên tự nhiên như của những người đã xuất gia, vì họ chưa xuất gia.
Yāvajīvaṃ katvā samādāna vaseneva niccaṃ hotīti adhippāyo.
The intention is that it becomes permanent only by means of undertaking it for life.
Ý nghĩa là nó chỉ là thường xuyên do sự thọ giới vĩnh viễn.
‘‘Vesadhāraṇena saha siddhattā’’ti ettha kathaṃ vesadhāraṇena siddhaṃ hotīti.
‘‘Because it is established with the donning of robes’’: here, how is it established with the donning of robes?
"Do thành tựu cùng với việc mang y phục" (Vesadhāraṇena saha siddhattā), ở đây, làm sao nó được thành tựu cùng với việc mang y phục?
Vesadhāraṇaṃ nāma gihivatthaṃ pahāya kāsāya vattha dhāraṇaṃ.
Donning robes means abandoning lay garments and donning saffron robes.
Mang y phục là từ bỏ y phục cư sĩ và mặc y vàng.
Kāsāyavatthañca nāma arahattadhajo hoti.
And saffron robes are the banner of Arahantship.
Y vàng là lá cờ của A-la-hán.
Na ca arahattadhajaṃ dhārentassa sikkhāpadaṃ asamādiyantassapi vikāle bhuñjituṃ vaṭṭati.
And one who wears the banner of Arahantship is not permitted to eat at inappropriate times, even if they have not undertaken the precepts.
Và người mang lá cờ A-la-hán, ngay cả khi không thọ giới, cũng không được ăn phi thời.
Tathā naccādīni passituṃ, mālādīni dhāretuṃ, uccāsayanādīsu vasituṃ, jātarūpādīni sādituṃ.
Similarly, to watch dancing, etc., to wear garlands, etc., to dwell on high beds, etc., to accept gold and silver, etc.
Tương tự, không được xem múa hát, v.v., không được đeo vòng hoa, v.v., không được ngủ trên giường cao, v.v., không được nhận vàng bạc, v.v.
Kasmā iti ce, tesañhi taṃ taṃ yathāsakaṃ sīlaṃ niccaṃ suddhaṃ katvā rakkhitumeva vaṭṭatītiādinā kāraṇaṃ heṭṭhā vuttamevāti.
If it is asked why, the reason for this is already stated below, that it is proper for them to always protect their respective sīla purely, and so on.
Nếu hỏi tại sao, thì lý do đã được nói ở dưới, rằng giới của họ phải được giữ gìn thanh tịnh vĩnh viễn, v.v.
‘‘Appanaṃ apattāva adhippetā’’ti appanāpattānaṃ mahaggatabhāvanānaṃ visuṃ upari vakkhamānattāti adhippāyo.
‘‘Are intended as not having attained absorption’’: the intention is that the absorptions of the great sphere (mahaggata bhāvanā) are spoken of separately later.
"Chỉ những điều chưa đạt đến an chỉ" (Appanaṃ apattāva adhippetā) là ý nghĩa rằng các pháp tu tập cao thượng đã đạt đến an chỉ sẽ được nói riêng ở trên.
‘‘Etthevā’’ti imasmiṃ bhāvanā kamme eva.
"Herein" (ettheva) means in this very act of mental development.
"Chính tại đây" (Etthevā) là trong hành động tu tập này.
‘‘Te saññevā’’ti ratanattayādīnaṃ eva ca.
"Those perceptions" (te saññeva) refers to those of the Triple Gem and so forth.
"Chỉ những nhận thức đó" (Te saññevā) là chỉ về Tam Bảo, v.v.
Gantuṃ āraddho gamiko.
A traveler (gamiko) is one who has set out to go.
Người khởi hành là người bắt đầu đi.
Addhānaṃ dīghamaggaṃ gacchanto addhiko.
A wayfarer (addhiko) is one going a long way.
Người lữ hành là người đi trên con đường dài.
‘‘Parisuddhenā’’ti lābhasakkārādi nirapekkhatāya attukkaṃ sana paravambhanādi rahitatāya ca parisuddhena.
"By purified" (parisuddhena) means purified by being independent of gain and honor, and free from self-exaltation and disparagement of others.
"Với sự thanh tịnh" (Parisuddhenā) là với sự thanh tịnh do không bám víu vào lợi lộc, danh tiếng, v.v., và không có sự tự đề cao, khinh thường người khác, v.v.
‘‘Hitappharaṇa cittenā’’ti mayi karonte imassa ettakaṃ hitasukhaṃ bhavissatīti evaṃ tesaṃ hitasukhesu pharaṇa cittena.
"With a mind pervaded by welfare" (hitappharaṇa cittena) means with a mind pervading their welfare and happiness, thinking, "When I do this, this much welfare and happiness will come to them."
"Với tâm lan tỏa lợi ích" (Hitappharaṇa cittena) là với tâm lan tỏa lợi ích và hạnh phúc đến họ, nghĩ rằng: "Khi tôi làm điều này, sẽ có chừng đó lợi ích và hạnh phúc cho họ".
Mettacittenāti vuttaṃ hoti.
This is said to be with a mind of loving-kindness.
Điều đó có nghĩa là với tâm từ (mettācittena).
‘‘Attano kiccesu viyā’’ti etena tesaṃ sabbaṃ kiccaṃ attanobhāraṃ karotīti dīpeti.
"As if in one's own affairs" (attano kiccesu viyā) indicates that one takes all their affairs upon oneself as a burden.
"Như trong việc của chính mình" (Attano kiccesu viya) điều này cho thấy rằng người đó coi tất cả công việc của họ như gánh nặng của chính mình.
‘‘Sādhāraṇa karaṇaṃ’’ti attano puññaṃ paresaṃ dānaṃ.
"Making common cause" (sādhāraṇa karaṇaṃ) is sharing one's merit with others.
"Hành động chia sẻ" (Sādhāraṇa karaṇaṃ) là bố thí phước báu của mình cho người khác.
Atta manatāpavedaniyādhusādhūti vacībhedakaraṇaṃ.
"Excellent, excellent!" (sādhu, sādhu!) is an utterance expressing joy or approval arising from one's own mind.
"Tâm tôi hoan hỷ, thật tốt lành" (Atta manatāpavedaniyādhusādhūti) là việc phát ra lời nói.
Tañhidinnañcānumoditañca diṭṭhadhammavedanīyaṃ jātanti sambandho.
The connection is that what has been given and appreciated becomes perceptible in this very life.
Sự liên hệ là: Điều đó (việc bố thí và tùy hỷ) đã được cho và được tùy hỷ, trở thành nghiệp cảm quả trong hiện tại.
‘‘Yonisomanasikāre ṭhatvāti ettha silokādipakkhikaṃ ayonisomanasikāraṃ jahitvā suṇantassa imaṃ dhammaṃ sutvā attharasadhammarasappaṭisaṃvedī bhavissāmīti, desentassa imaṃ desento dhammassa ca suṇantānañca anuggahaṃ karissāmīti yonisomanasikāre ṭhatvā.
Here, "standing in right attention" (yonisomanasikāre ṭhatvā) means having abandoned wrong attention (ayonīsomanasikāra) that favors fame and so forth; for the listener, thinking "Having heard this Dhamma, I shall experience the flavor of meaning and the flavor of Dhamma"; for the teacher, thinking "By teaching this, I shall benefit the Dhamma and the listeners"—thus standing in right attention.
"An trú trong tác ý như lý" (Yonisomanasikāre ṭhatvā) ở đây, là từ bỏ tác ý phi như lý (ayoniso manasikāra) liên quan đến danh tiếng, v.v., và an trú trong tác ý như lý, nghĩ rằng: "Khi nghe pháp này, tôi sẽ cảm nhận được vị lợi ích và vị pháp", và người thuyết pháp nghĩ rằng: "Khi thuyết pháp này, tôi sẽ giúp đỡ pháp và những người nghe".
Lābha sakkārādi pakkhiko manasikāro ayoni somanasikāro nāma.
Attention that favors gain and honor is called wrong attention.
Tác ý liên quan đến lợi lộc, danh tiếng, v.v., được gọi là tác ý phi như lý (ayoniso manasikāra).
Niyyānattha nissaraṇattha pakkhiko yonisomanasikāro nāma.
Attention that favors liberation and escape is called right attention.
Tác ý liên quan đến sự giải thoát, thoát ly, được gọi là tác ý như lý (yonisomanasikāra).
Niravajja kammāni nāma kasigorakkhādi kammāni.
Blameless actions are actions such as farming and cattle-rearing.
Nghiệp không đáng chê trách (niravajja kammāni) là các nghiệp như cày cấy, chăn nuôi, v.v.
Niravajjasippāni nāma vaḍḍhakisippādīni vejjasippādīni ca.
Blameless crafts are such as carpentry, medical crafts, and so forth.
Nghề nghiệp không đáng chê trách (niravajja sippāni) là các nghề như thợ mộc, v.v., và các nghề y, v.v.
Niravajja vijjāṭhānāni nāma parūparodhara hitāni aṅgavijjā vedavijjā mantavijjādīni.
Blameless fields of knowledge are those free from harming others, such as knowledge of bodily marks, Vedic knowledge, mantra knowledge, and so forth.
Các môn học không đáng chê trách (niravajja vijjāṭhānāni) là các môn học như tướng học (aṅgavijjā), Veda (vedavijjā), chú thuật (mantavijjā), v.v., không làm hại người khác.
‘‘Vodāna karaṇaṃ’’ti visesena visuddhakaraṇaṃ.
"Act of purification" (vodāna karaṇaṃ) means an act of special purification.
"Hành động thanh lọc" (Vodāna karaṇaṃ) là hành động làm cho đặc biệt thanh tịnh.
‘‘Taṃ sabhāvattā’’ti dānasabhāvattā.
"Because of its nature" (taṃ sabhāvattā) means because of the nature of giving (dāna).
"Do bản chất đó" (Taṃ sabhāvattā) là do bản chất của sự bố thí (dāna).
‘‘Cāritta sīlattā’’ti sappurisānaṃ pakati cāritta sīlattā.
"Because of the conduct of sīla" (cāritta sīlattā) means because it is the natural conduct (sīla) of good people.
"Do bản chất của giới hạnh" (Cāritta sīlattā) là do bản chất của giới hạnh là hành vi tự nhiên của bậc thiện nhân.
Puna ‘‘taṃ sabhāvattā’’ti bhāvanā sabhāvattā.
Again, "because of its nature" (taṃ sabhāvattā) means because of the nature of mental development (bhāvanā).
Lại nữa, "do bản chất đó" (taṃ sabhāvattā) là do bản chất của sự tu tập (bhāvanā).
Tathāhi desentassa ca suṇantassa ca desanāsotānusārena cittabhāvanā ñāṇabhāvanāvahattā desanāsavanā sabhāvā honti.
Thus, for both the teacher and the listener, the act of teaching and listening become of the nature of mental development, as they lead to the development of mind and wisdom in accordance with the flow of the teaching.
Thật vậy, đối với người thuyết pháp và người nghe, sự thuyết pháp và lắng nghe có bản chất tu tập (bhāvanā) vì chúng dẫn đến sự tu tập tâm (cittabhāvanā) và tu tập trí tuệ (ñāṇabhāvanā) theo dòng thuyết pháp và lắng nghe.
Attano diṭṭhiṃ sayameva ujuṃ karontassa ca ñāṇabhāvanā kammameva.
Also, for one who straightens their own view by themselves, it is indeed an act of wisdom-development.
Đối với người tự mình làm cho kiến chấp của mình ngay thẳng, đó cũng là hành động tu tập trí tuệ.
Tathā parassa dhammadesanaṃ sutvā ujuṃ karontassāpīti.
Likewise, for one who straightens their view after hearing the Dhamma taught by another.
Cũng vậy, đối với người nghe pháp của người khác và làm cho kiến chấp của mình ngay thẳng.
‘‘Dhammo nāma natthī’’ti desanā dhammo nāma natthi.
"There is no Dhamma" (dhammo nāma natthīti) means there is no such thing as a teaching that says there is no Dhamma.
"Pháp không có" (Dhammo nāma natthi) có nghĩa là không có pháp thuyết giảng.
Kasmā, dānasīlāni desentenapi ante lakkhaṇattayena sahasaccappakāsanassa kattabbattā.
Why? Because even in teaching giving and sīla, the three characteristics and the Four Noble Truths must ultimately be revealed.
Tại sao? Bởi vì ngay cả khi thuyết giảng bố thí và giới hạnh, cuối cùng cũng phải làm cho rõ ba đặc tính và bốn sự thật.
Etena desanāsavanā ante lakkhaṇattayānupassanā bhāvanā kammaṭṭhāne patiṭṭhitattā taṃ sabhāvā hontīti dasseti.
By this, it shows that teaching and listening, being ultimately established in the meditation subject of insight into the three characteristics, are of that nature.
Điều này cho thấy rằng sự thuyết pháp và lắng nghe có bản chất tu tập vì cuối cùng chúng được thiết lập trên nền tảng của sự quán chiếu ba đặc tính.
‘‘Manokamma mevā’’ti paduddhāro.
"It is merely a mental action" (manokamma mevā) is the parsing of the word.
"Chỉ là ý nghiệp" (Manokamma mevā) là sự bổ sung từ.
‘‘Manasmiṃ evā’’ti manodvāre eva.
"Only in the mind" (manasmiṃ evā) means only in the mind-door.
"Chỉ trong ý" (Manasmiṃ evā) là chỉ trong ý môn.
‘‘Kiccasiddhito’’ti appanākiccassa sijjhanato.
"From the success of the function" (kiccasiddhito) means from the accomplishment of the function of jhāna attainment (appanā).
"Do sự thành tựu của chức năng" (Kiccasiddhito) là do sự thành tựu của chức năng an chỉ.
‘‘Aṅgabhāvā sambhavato’’ti appanā kiccasiddhiyaṃ aṅgabhāvā sambhavato.
"From the possibility of being a factor" (aṅgabhāvā sambhavato) means from the possibility of being a factor in the accomplishment of the jhāna attainment function.
"Do sự hiện hữu của yếu tố" (Aṅgabhāvā sambhavato) là do sự hiện hữu của yếu tố trong sự thành tựu chức năng an chỉ.
‘‘Tañcabhāvanā maya’’nti paduddhāro.
"And that is made of mental development" (tañcabhāvanā mayaṃ) is the parsing of the word.
"Và đó là do tu tập" (Tañcabhāvanā mayaṃ) là sự bổ sung từ.
‘‘Dānādivasenā’’ti dānasīlavasena.
"In terms of giving, etc." (dānādivasenā) means in terms of giving and sīla.
"Theo cách bố thí, v.v." (Dānādivasenā) là theo cách bố thí và giới hạnh.
Dānavasena appavattanatoti idaṃ tāva yujjati.
That it does not occur in terms of giving is indeed appropriate.
Điều này có nghĩa là "không phát sinh theo cách bố thí" là hợp lý.
Sīlavasena appavattanatoti idaṃ pana pāḷiyā na sameti.
But that it does not occur in terms of sīla does not agree with the Pāḷi.
Nhưng "không phát sinh theo cách giới hạnh" thì không phù hợp với Pāḷi.
Pāḷiyañhi mahaggatajjhānesupi pahānaṃ sīlaṃ veramaṇi sīlantiādi vuttanti codanā.
For in the Pāḷi, even in the exalted jhānas, abandonment is called sīla, and abstinence is called sīla, and so forth—this is the objection.
Sự chất vấn là: Trong Pāḷi, đã nói rằng sự đoạn trừ các triền cái trong các thiền siêu thế cũng là giới (sīla), giới là sự kiêng cữ (veramaṇi sīla), v.v.
Taṃ pariharanto ‘‘yaṃ panā’’tiādimāha.
Responding to this, he says, "But what" (yaṃ panā) and so forth.
Để giải thích điều đó, ngài nói: "Mà lại" (yaṃ panā), v.v.
‘‘Pariyāyena vuttaṃ’’ti kenapariyāyena vuttanti.
"It is said by way of a substitute" (pariyāyena vuttaṃ) means by what substitute is it said?
"Được nói theo một phương cách" (Pariyāyena vuttaṃ) là được nói theo phương cách nào?
Pakati cārittaṃ sīlanti vuccati.
Natural conduct is called sīla.
Hành vi tự nhiên được gọi là giới (sīla).
Uppanne ca pathamajjhāne nīvaraṇānaṃ pahānaṃ nāma pakaticārittameva pakati niyāmena pavattameva.
And the abandonment of the hindrances in the arising of the first jhāna is precisely natural conduct, occurring by way of natural order.
Và sự đoạn trừ các triền cái khi thiền sơ thiền phát sinh chính là hành vi tự nhiên, nó vận hành theo quy luật tự nhiên.
Iti pakaticārittattā sīlanti vuttaṃ.
Thus, because it is natural conduct, it is called sīla.
Vì vậy, nó được gọi là giới (sīla) do bản chất là hành vi tự nhiên.
Puna nīvaraṇānaṃ pahānameva tehi vigamanaṭṭhena veramaṇīti ca, pidahanaṭṭhena saṃvaroti ca, pahāna kiccaṃ avijahanaṭṭhena avītikkamoti ca, vuttaṃ.
Furthermore, the abandonment of the hindrances itself is called abstinence (veramaṇī) because they depart from them; and restraint (saṃvara) because they cover them; and non-transgression (avītikkama) because the function of abandonment is not forsaken—thus it is said.
Lại nữa, sự đoạn trừ các triền cái được gọi là kiêng cữ (veramaṇī) vì chúng rời đi, được gọi là phòng hộ (saṃvara) vì chúng được che đậy, và được gọi là không vi phạm (avītikkama) vì chức năng đoạn trừ không bị bỏ rơi.
Cetanāsīlanti ettha pana jhānasampayutta cetanā eva vuccati.
Here, however, in "volitional sīla," it refers to the volition associated with jhāna.
Ở đây, "giới là tác ý" (cetanāsīla) chỉ đề cập đến tác ý tương ưng với thiền.
Sā ca sīlajāti kattā sīlanti vuttāti daṭṭhabbaṃ.
And since it is the cause of the sīla-category, it should be understood as being called sīla.
Và cần phải hiểu rằng tác ý đó được gọi là giới vì nó thuộc loại giới.
‘‘Appanāpatta’’nti paduddhāro.
"Attained to attainment" (appanāpattaṃ) is the parsing of the word.
"Đạt đến an chỉ" (Appanāpattaṃ) là sự bổ sung từ.
‘‘Jhānabhedenā’’ti pana vattabbaṃ.
But it should be said, "by distinction of jhāna."
"Theo sự phân loại của thiền" (Jhānabhedenā) thì phải nói là như vậy.
Rūpāvacarakusalañhi jhānabhedena pañcavidhaṃ, jhānameva pana jhānaṅgabhedena pañcavidhanti.
For rūpāvacara kusala (fine-material sphere wholesome consciousness) is fivefold by distinction of jhāna, and jhāna itself is fivefold by distinction of jhāna factors.
Thật vậy, thiện nghiệp sắc giới có năm loại theo sự phân loại của thiền, nhưng thiền cũng có năm loại theo sự phân loại của các chi thiền.
‘‘Sabbatthā’’tiādīsu.
In "Everywhere" (sabbatthā) and so forth:
Trong "Sabbatthā" (ở khắp mọi nơi), v.v.
‘‘Vipaccatīti vipācetī’’ti vadanti.
"It becomes ripe (vipaccati), it ripens (vipāceti)"—so they say.
Họ nói rằng "vipaccati" có nghĩa là "vipāceti" (làm cho chín).
Taṃ pana padarūpena na sametīti aññaṃ atthaṃ vadanto ‘‘sabbampi vā’’tiādimāha.
But that does not agree with the form of the word, so he says "or all" (sabbampi vā) and so forth, expressing another meaning.
Nhưng điều đó không phù hợp với hình thái của từ, vì vậy ngài nói một ý nghĩa khác: "Hoặc tất cả" (sabbampi vā), v.v.
‘‘Mahāsampattiyo samuṭṭhāpetvā’’ti devaloke devasampatti sadisā dibbavimānādikā mahāsampattiyo samuṭṭhāpetvā.
"Having produced great attainments" (mahāsampattiyo samuṭṭhāpetvā) means having produced great attainments such as divine mansions, similar to the divine attainments in the deva-worlds.
"Tạo ra những sự giàu có lớn lao" (Mahāsampattiyo samuṭṭhāpetvā) là tạo ra những sự giàu có lớn lao như các cung điện thần thánh, v.v., tương tự như sự giàu có của chư thiên trong cõi trời.
Idaṃ ‘‘okāsaṃ katvā’’ti pade visesanaṃ.
This is an adjective for the word "having made an opportunity" (okāsaṃ katvā).
Điều này là một trạng từ bổ nghĩa cho từ "tạo cơ hội" (okāsaṃ katvā).
Tattha ‘‘sukha vipākaṃ’’ti idaṃ aṭṭha ahetuka vipākāni sandhāya vuttaṃ.
There, "pleasant result" refers to these eight rootless results.
Ở đó, cụm từ “quả báo an lạc” này được nói đến để ám chỉ tám quả báo vô nhân.
Rūpaloke brahmānaṃ rūpakāyo rūpāvacara kammena nibbatto.
In the rūpa-loka, the rūpa-body of the Brahmās is generated by rūpāvacara kamma.
Trong cõi Sắc, thân sắc của các Phạm thiên được tạo ra do nghiệp Sắc giới.
So ca kāmāvacara dhamma samūho eva.
And that is simply a collection of kāmāvacara phenomena.
Và đó chính là tập hợp các pháp Dục giới.
Evaṃ sante tasmiṃ loke pañca ahetuka vipākānipi rūpāvacara kammena nibbattāni siyunti codanā.
If that is so, then in that realm, the five rootless results could also be generated by rūpāvacara kamma—this is the objection.
Nếu vậy, trong cõi đó, năm quả báo vô nhân cũng có thể được tạo ra do nghiệp Sắc giới, đó là một câu hỏi.
Taṃ pariharanto ‘‘rūpāvacara kusalaṃhī’’tiādimāha.
Dispelling that, he says, "It is rūpāvacara wholesome (kamma)," and so on.
Để giải thích điều đó, ngài nói bắt đầu bằng “chính là thiện Sắc giới”.
‘‘Tānī’’ti apāyabhūmiyaṃ uppannāni aṭṭha ahetuka vipākāni.
"Those" refers to the eight rootless results that arise in the planes of deprivation (apāya-bhūmi).
“Chúng” là tám quả báo vô nhân đã sanh khởi trong cõi đọa xứ.
‘‘Sabbasmiṃ kāmaloke’’ti ekādasavidhe kāmaloke.
"In the entire kāma-loka" means in the elevenfold kāma-loka.
“Trong toàn thể cõi Dục” là trong mười một cõi Dục.
‘‘Tesu cā’’ti tesu aṭṭha ahetuka vipākesu ca.
"And in those" means and in those eight rootless results.
“Và trong chúng” là và trong tám quả báo vô nhân đó.
‘‘Ārammaṇantare’’ti kasiṇa nimittādito aññasmiṃ ārammaṇe.
"In another object" means in an object other than kasiṇa-nimitta and so forth.
“Trong đối tượng khác” là trong đối tượng khác ngoài kasiṇa-nimitta v.v…
‘‘Nimittā rammaṇe’’ti kasiṇa nimittādike nimitta paññattā rammaṇe.
"In a nimitta object" means in a conventional nimitta object, such as a kasiṇa-nimitta.
“Trong đối tượng nimitta” là trong đối tượng nimitta-paññatti như kasiṇa-nimitta v.v…
‘‘Tāni pañcavipākānī’’ti cakkhu viññāṇādīni pañca ahetuka vipākāni kāmāvacara kusala kammasseva vipākāni hontīti yojanā.
The connection is: "Those five results," meaning the five rootless results such as eye-consciousness, are results solely of kāmāvacara wholesome kamma.
“Năm quả báo đó” là năm quả báo vô nhân như nhãn thức v.v… chỉ là quả báo của nghiệp thiện Dục giới, đó là cách sắp xếp câu.
‘‘Soḷasaka maggo’’ti soḷasakathā maggo kathāpabandho.
"The sixteenfold path" means a continuous discourse on the sixteen topics.
“Mười sáu đạo” là mười sáu câu chuyện, một chuỗi câu chuyện.
Evaṃ dvādasa kamaggo.
Similarly, the twelvefold kamma-path.
Tương tự, mười hai đạo nghiệp.
‘‘Ahetukaṭṭhaka’’nti ahetuka vipākaṭṭhakaṃ.
"The group of rootless" means the group of rootless results.
“Tám vô nhân” là tám quả báo vô nhân.
Sammā pakārena jānātīti sampajānaṃ.
He who knows rightly, he is sampajāna (possessing clear comprehension).
Biết một cách đúng đắn gọi là chánh tri kiến (sampajāna).
Ñāṇaṃ.
Knowledge.
Trí tuệ.
Sampajānena katanti viggaho.
The explanation is: "done with clear comprehension."
Được thực hiện với chánh tri kiến, đó là cách phân tích từ.
Na sampajānakataṃ asampajānakataṃ.
Not done with clear comprehension is asampajānakata (done without clear comprehension).
Không được thực hiện với chánh tri kiến là bất chánh tri kiến.
‘‘Saddahitvā’’ti etena diṭṭhuju kammañāṇa sampattiṃ dīpeti.
By "having conviction," he clarifies the attainment of knowledge that makes views upright (diṭṭhujukammañāṇa).
Bằng cách nói “tin tưởng”, điều này chỉ ra sự thành tựu của trí tuệ về nghiệp và sự ngay thẳng của tà kiến.
Na hi tena ñāṇena asampanno kammañca kammaphalañca saddahatīti.
For one not endowed with that knowledge does not have conviction in kamma and its fruit.
Thật vậy, người không thành tựu trí tuệ đó không thể tin tưởng vào nghiệp và quả của nghiệp.
Jānitvāti vā pāṭho siyā.
Or the reading could be "having known."
Hoặc có thể là pāṭha “biết”.
‘‘Ekamekaṃ’’ti ekamekaṃ kusalakammaṃ.
"Each one" refers to each wholesome kamma.
“Mỗi một” là mỗi một nghiệp thiện.
‘‘Kusala samaye’’ti kusala kamma karaṇakāle.
"At the time of wholesome kamma" means at the time of performing wholesome kamma.
“Vào thời thiện” là vào thời điểm thực hiện nghiệp thiện.
Kusaluppattikāle vā.
Or at the time of the arising of wholesome kamma.
Hoặc vào thời điểm thiện pháp sanh khởi.
Yassame īdisaṃ puññaṃ pasutaṃ.
The meaning is: "For whom such merit has been accumulated,
Phước báu như vậy đã được tạo ra cho tôi.
Tassame bhavalābho bhogalābho mittalābho sabbelābhā ekantena sulābhāti attho.
for him, attainment of existence, attainment of wealth, attainment of friends, all attainments are always easy to obtain."
Đối với người đó, sự thành tựu các cõi sống, sự thành tựu tài sản, sự thành tựu bạn bè, tất cả mọi thành tựu đều chắc chắn dễ dàng đạt được, đó là ý nghĩa.
‘‘Suladdhaṃ’’ti idaṃ puññaṃ suladdhaṃ.
"Well-obtained" means this merit is well-obtained.
“Được thành tựu tốt đẹp” là phước báu này được thành tựu tốt đẹp.
Devesu ca manussesu saṃsaritvāti pāṭhaseso.
The remainder of the text is "having wandered on in the realms of gods and humans."
Sau khi luân hồi trong cõi trời và cõi người, đó là phần còn lại của pāṭha.
‘‘Sesenā’’ti tassakammassa vipākāvasesena.
"By the remainder" means by the remaining result of that kamma.
“Với phần còn lại” là với phần còn lại của quả báo của nghiệp đó.
Aṭṭhakathā pāṭhe.
In the Aṭṭhakathā text.
Trong pāṭha của Aṭṭhakathā.
‘‘Ekapiṇḍapātasmiṃ’’ti ekavāraṃ piṇḍapātadāne.
"In one almsfood" means in giving almsfood once.
“Trong một bữa ăn khất thực” là trong việc cúng dường một bữa ăn khất thực một lần.
Saṃyuttaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
It is stated in the Saṃyutta-aṭṭhakathā.
Được nói trong Saṃyuttaṭṭhakathā.
Tasmā yaṃ vuttaṃ ‘ekā cetanā ekameva paṭisandhiṃ detī’ti, taṃ suvuttanti adhippāyo.
Therefore, the intention is that what is said, 'one volition gives only one rebirth-linking,' is well-said.
Do đó, điều đã nói ‘một tâm sở cetanā chỉ cho một sự tái sanh’ là được nói đúng, đó là ý nghĩa.
‘‘Paṭipakkhehī’’ti paṭipakkhehi akusalehi.
"By the opponents" means by the unwholesome things which are opponents.
“Bởi các đối thủ” là bởi các bất thiện pháp đối thủ.
Visesena bhusaṃ muḷho byāmuḷho.
"Completely deluded" means especially very deluded.
Đặc biệt là rất si mê, bị mê muội.
Ativiya byāmuḷho atibyāmuḷho.
"Excessively deluded" means exceedingly deluded.
Quá si mê là atibyāmuḷha.
Atibyāmuḷhatthāya paccayabhūtanti viggaho.
The explanation is: "that which is a cause for being excessively deluded."
Là nhân tố cho sự quá si mê, đó là cách phân tích từ.
Atiduppaññāya paccayabhūtanti attho.
The meaning is: "that which is a cause for extreme lack of wisdom."
Là nhân tố cho sự kém trí tuệ quá mức, đó là ý nghĩa.
So hi thero vadatīti sambandho.
The connection is: "For that Elder says."
Vị Trưởng lão đó nói như vậy, đó là sự liên kết.
‘‘Iti katvā’’ti evaṃ manasikaritvā.
"Having thought thus" means having reflected in this way.
“Do đó” là sau khi tác ý như vậy.
‘‘Sannihitapaccayamattenā’’ti āsanne saṇṭhitapaccaya mattena.
"Merely by means of the proximate condition" means merely by means of the nearby, established condition.
“Chỉ với nhân duyên gần gũi” là chỉ với nhân duyên hiện hữu gần kề.
‘‘Pubbapayoga paccayamattenā’’ti vuttaṃ hoti.
It is said to be "merely by means of the prior effort-condition."
Được nói là “chỉ với nhân duyên của sự vận dụng trước”.
Balavakammavasena uppannattā tikkhataraṃ vipākaṃ.
Result that is sharp (tikkha) arises due to strong kamma.
Do sanh khởi theo nghiệp mạnh mẽ nên quả báo mãnh liệt hơn.
Yadā payoga rahitena paccayagaṇena uppajjati, tadā asaṅkhārikaṃ nāma.
When it arises due to a group of conditions without effort, then it is called asaṅkhārika.
Khi sanh khởi bởi tập hợp nhân duyên không có sự vận dụng, thì gọi là asaṅkhārika.
Yadā payogasahitena, tadā sasaṅkhārikaṃ nāma.
When it arises with effort, then it is called sasaṅkhārika.
Khi có sự vận dụng, thì gọi là sasaṅkhārika.
Tattha asaṅkhārikaṃ tikkhaṃ nāma.
Among these, asaṅkhārika is called sharp.
Trong đó, asaṅkhārika là mãnh liệt.
Sasaṅkhārikaṃ mandaṃ nāma.
Sasaṅkhārika is called dull.
Sasaṅkhārika là yếu ớt.
Tathā dubbala kammena uppanne mandavipākepi yojetabbaṃ.
Similarly, it should be applied to the dull result (mandavipāka) arising from weak kamma.
Tương tự, cũng nên áp dụng cho quả báo yếu ớt sanh khởi bởi nghiệp yếu ớt.
Evaṃ tikkhamandānaṃ mandatikkhatāpatti nāma siyā.
In this way, there could be a dullness or sharpness of the sharp and the dull.
Như vậy, có thể có sự thay đổi từ mãnh liệt sang yếu ớt và từ yếu ớt sang mãnh liệt.
Na ca tathā sakkā bhavitunti adhippāyo.
And it cannot be so—this is the intention.
Và điều đó không thể xảy ra, đó là ý nghĩa.
Ettha siyā, yadi pubbakammavasena aṭṭhannaṃ mahāvipākānaṃ saṅkhārabhedo siddho siyā, aṭṭhannaṃ ahetuka vipākānampi sosaṅkhārabhedo siddho bhaveyya.
Here, if the difference in volitional formations (saṅkhāra-bheda) of the eight great results (mahāvipāka) were established based on prior kamma, then the difference in volitional formations for the eight rootless results would also be established.
Ở đây, có thể có câu hỏi rằng: Nếu sự khác biệt về saṅkhāra của tám đại quả báo đã được chứng minh dựa trên nghiệp quá khứ, thì sự khác biệt về saṅkhāra của tám quả báo vô nhân cũng sẽ được chứng minh.
Tānipi hi kānici asaṅkhārikena kammena nibbattāni, kānici sasaṅkhārikenāti codanā.
For some of these are generated by asaṅkhārika kamma, and some by sasaṅkhārika kamma—this is the objection.
Vì một số trong chúng được tạo ra bởi nghiệp asaṅkhārika, và một số bởi nghiệp sasaṅkhārika.
Taṃ pariharanto ‘‘ahetuka vipākānaṃ panā’’tiādimāha.
Dispelling that, he says, "However, regarding rootless results," and so on.
Để giải thích điều đó, ngài nói bắt đầu bằng “nhưng đối với các quả báo vô nhân”.
‘‘Ubhayakamma nibbattanaṃ’’ti tesaṃ saṅkhāra bhedarahitattā asaṅkhārika kammenapi virodho natthi.
"Generation by both types of kamma" means that since they lack difference in volitional formations, there is no contradiction with asaṅkhārika kamma.
“Sự tạo ra bởi cả hai loại nghiệp” là do chúng không có sự khác biệt về saṅkhāra, nên không có mâu thuẫn với nghiệp asaṅkhārika.
Sasaṅkhārika kammenapi virodho natthi.
There is also no contradiction with sasaṅkhārika kamma.
Cũng không có mâu thuẫn với nghiệp sasaṅkhārika.
Asaṅkhārika kammenapi nibbattanti.
They are generated by asaṅkhārika kamma.
Chúng cũng được tạo ra bởi nghiệp asaṅkhārika.
Sasaṅkhārika kammenapi nibbattanti.
They are also generated by sasaṅkhārika kamma.
Chúng cũng được tạo ra bởi nghiệp sasaṅkhārika.
Evaṃ ubhayakamma nibbattanaṃ yuttaṃ.
Thus, generation by both types of kamma is appropriate.
Như vậy, sự tạo ra bởi cả hai loại nghiệp là hợp lý.
‘‘Iti adhippāyo’’ti tassa therassa adhippāyo.
"This is the intention" means the intention of that Elder.
“Đó là ý của Trưởng lão đó”.
‘‘Na kammāgamana vasenā’’ti kammasaṅkhātassa cirakālato āgamana paccayassa vasena.
"Not by way of the advent of kamma" means not by way of the condition of kamma, which is called advent (āgamana) from a long time ago.
“Không phải theo sự đến của nghiệp” là theo nhân duyên của sự đến từ thời gian xa xưa được gọi là nghiệp.
‘‘Āgamanaṃ’’ti ca āgacchati etenāti āgamananti viggaho.
"Advent" is explained as: "that by which one comes, therefore advent."
“Sự đến” là cái mà nhờ đó mà đến, đó là sự phân tích từ āgamana.
‘‘Kammabhave’’ti atīte kammakaraṇabhave.
"In the kamma-existence" means in the past existence of performing kamma.
“Trong cõi nghiệp” là trong cõi đã tạo nghiệp trong quá khứ.
‘‘Kecanā’’ti keci.
"Some" means some people.
“Một số” là một vài người.
Aṭṭhasāliniyaṃ pana āgatāti ca.
And it is stated in the Aṭṭhasālinī.
Và được nói là đã đến trong Aṭṭhasālinī.
Paṭisambhidā magge pana dvihetukā vuttāti ca sambandho.
And the connection is that in the Paṭisambhidāmagga, two-rooted (dvihetuka) rebirths are mentioned.
Và được nói là nhị nhân trong Paṭisambhidāmagga, đó là sự liên kết.
Imasmiṃ ṭhāne paṭisambhidā maggaṭṭhakathā vacanampi vattabbanti vadanto ‘‘tattha panā’’tiādimāha.
Saying that the statement from the Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā should also be mentioned in this place, he says, "However, there," and so on.
Nói rằng ở chỗ này cũng nên nói lời của Paṭisambhidāmaggaṭṭhakathā, ngài nói bắt đầu bằng “nhưng ở đó”.
‘‘Tīsukhaṇesū’’ti kammakkhaṇe nikantikkhaṇe paṭisandhikkhaṇeti tīsukhaṇesu.
"In the three moments" means in the three moments of kamma-moment, incision-moment (nikantikkhaṇa), and rebirth-linking moment (paṭisandhikkhaṇa).
“Trong ba sát-na” là trong ba sát-na: sát-na nghiệp, sát-na ni-kanti (sự kết nối), sát-na tái sanh.
‘‘Ṭīkākārāpanā’’ti abhidhammaṭīkākārāpana.
"Commentary writers (ṭīkākārā)" means the Abhidhamma commentary writers (ṭīkākārā).
“Các vị Ṭīkā-kāra” là các vị Ṭīkā-kāra của Abhidhamma.
‘‘Sāvasesapāṭho’’ti pāḷiyaṃ tihetukena kammena dvihetuka paṭisandhi, dvihetukena kammena ahetuka paṭisandhi avasesā hoti.
"The remaining text" means in the Pāḷi, the two-rooted rebirth (dvihetuka paṭisandhi) remains from three-rooted kamma (tihetuka kamma), and the rootless rebirth (ahetuka paṭisandhi) remains from two-rooted kamma.
“Pāṭha còn sót lại” là trong Pāḷi, tái sanh nhị nhân còn sót lại bởi nghiệp tam nhân, tái sanh vô nhân còn sót lại bởi nghiệp nhị nhân.
Evaṃ avasesa vākya sahito pāṭho.
Thus, it is the text accompanied by the remaining statement.
Như vậy, pāṭha có câu còn sót lại.
Sarikkhameva sarikkhakaṃ.
Similar is sarikkhakaṃ.
Tương tự là sarikkhakaṃ.
Kammena sarikkhakaṃ sadisaṃ kammasarikkhakaṃ.
Similar to kamma, like kamma, is kammasarikkhakaṃ.
Tương tự với nghiệp, giống với nghiệp là kammasarikkhakaṃ.
Vipākaṃ.
Result.
Quả báo.
‘‘Mahātherenā’’ti sāriputta mahātherena.
"By the Great Elder" means by the Great Elder Sāriputta.
“Bởi Đại Trưởng lão” là bởi Đại Trưởng lão Sāriputta.
Evañca katvātiādinā ṭīkākārānaṃ vacanaṃ upatthambheti.
And thus, by "Evañca katvā" and so on, he supports the statement of the commentary writers.
Và bằng cách nói như vậy v.v…, ngài củng cố lời của các vị Ṭīkā-kāra.
154. Rūpāvacarakamme.
154. Regarding rūpāvacara kamma.
154. Trong nghiệp Sắc giới.
‘‘Appaguṇatāyā’’ti aparicitatāya.
"Due to scarcity of qualities" means due to unfamiliarity.
“Do sự ít đức tính” là do sự không quen thuộc.
Avaḍḍhatāya.
Due to not increasing.
Do sự không tăng trưởng.
‘‘Hīnehi chandādīhī’’ti lābhasakkāra silokādi sāpekkhatāya hīnehi chandādīhi.
"By inferior desires and so forth" means by inferior desires and so forth due to longing for gain, honor, fame, etc.
“Bởi các dục v.v… thấp kém” là bởi các dục v.v… thấp kém do sự mong cầu lợi lộc, danh tiếng, lời khen v.v…
‘‘Te dhammā’’ti chandādayo dhammā.
"Those phenomena" refers to phenomena such as desire (chanda).
“Các pháp đó” là các pháp như dục v.v…
Tāni idha nādhippetāni.
Those are not intended here.
Chúng không được đề cập ở đây.
Kasmā, upapattippabhedassa asādhakattāti adhippāyo.
Why? The intention is: "because they are not conducive to the varieties of rebirth."
Tại sao? Vì chúng không phải là nhân tố cho sự phân loại các cõi tái sanh, đó là ý nghĩa.
‘‘Imānevā’’ti imāni eva jhānāni.
"These alone" means these jhāna states alone.
“Chính những điều này” là chính những thiền này.
‘‘Tividhāsū’’ti ekasmiṃtale brahmapārisajjādi vasena tividhāsu.
"In three kinds" means in three kinds based on Brahmā's retinues (brahmapārisajjādi) within one plane.
“Trong ba loại” là trong ba loại như Phạm Thiên hội chúng v.v… trong cùng một tầng.
‘‘Aṭṭhārasappabhedena vibhajitvā’’ti tīsu hīna majjhimapaṇītesu ekekasmiṃ hīna hīnaṃ hīna majjhimaṃ hīna paṇītantiādinā vibhattena navavidhāni honti.
"Having divided into eighteen kinds" means among the three—inferior, medium, and superior—each is divided into inferior-inferior, inferior-medium, inferior-superior, and so on, resulting in nine kinds.
“Sau khi phân chia thành mười tám loại” là trong ba loại thấp, trung, thượng, mỗi loại được chia thành thấp-thấp, thấp-trung, thấp-thượng v.v… thì có chín loại.
Puna tesu tīṇi majjhimāni.
Again, among those, the three medium ones.
Lại nữa, trong số đó có ba loại trung.
Majjhimahīnaṃ majjhimamajjhimantiādinā vibhattāni navavidhāni honti.
Divided into medium-inferior, medium-medium, and so on, these become nine kinds.
Được chia thành trung-thấp, trung-trung v.v… thì có chín loại.
Evaṃ aṭṭhārasabhedena vibhajitvā.
Thus, having divided into eighteen kinds.
Như vậy, sau khi phân chia thành mười tám loại.
‘‘Kammadvārāni nāmā’’ti kammappavatti mukhāni nāma.
"Kamma-doors" means the avenues for the occurrence of kamma.
“Cửa nghiệp” là các phương diện của sự vận hành của nghiệp.
‘‘Imehi pabhāvitattā’’ti imehi pabhāvehi mūlakāraṇehi pabhāvitattā pavattāpitattā.
"Because they are generated by these" means because they are generated, brought about, by these causes, these root causes.
“Do được ảnh hưởng bởi những điều này” là do được làm cho vận hành, được tạo ra bởi những nguyên nhân gốc này.
‘‘Aṭṭhārasakhattiyā’’ti hīnamajjhimādibhedena aṭṭhārasa khattiyā.
"Eighteen khattiyas" means eighteen khattiyas distinguished as inferior, medium, and so forth.
“Mười tám vị Sát-đế-lợi” là mười tám vị Sát-đế-lợi theo sự phân loại thấp, trung v.v…
Tathā aṭṭhārasa brāhmaṇādayo.
Similarly, eighteen brāhmaṇas and so forth.
Tương tự, mười tám vị Bà-la-môn v.v…
Aṭṭha cattālīsa gottāni nāma hīnamajjhimā divasena vibhattāni gotamagottādīni aṭṭhacattālīsa gottāni.
"Forty-eight clans" means forty-eight clans such as the Gotama clan, divided by inferior, medium, and so forth.
Bốn mươi tám dòng họ là bốn mươi tám dòng họ như dòng họ Gotama v.v… được phân loại theo thấp, trung v.v…
Tesaṃ cāritta paṭipattibhūtāni caraṇānipi aṭṭhacattālīsa hontīti.
And their practices and modes of conduct (caraṇa) are also forty-eight.
Và các hạnh (caraṇa) là sự thực hành của họ cũng có bốn mươi tám.
Ettha siyā.
Here, it might be objected:
Ở đây, có thể có câu hỏi rằng:
Purima vacane hīnādīni brahmaloke, aṭṭhakathā vacanehīnādīni manussaloketi sādhetabbaṃ aññaṃ, sādhakaṃ aññanti codanā.
"The previous statement refers to inferior, etc., in the Brahma-world, while the Aṭṭhakathā statement refers to inferior, etc., in the human world—one thing to be established is one, and the establishing factor is another."
Trong lời nói trước, thấp v.v… là ở cõi Phạm Thiên, trong lời nói của Aṭṭhakathā, thấp v.v… là ở cõi người, như vậy, cái để chứng minh là khác, và cái để được chứng minh là khác.
Taṃ pariharati ‘‘etenahī’’tiādinā.
He dismisses that objection by saying, "By this then," and so on.
Để giải thích điều đó, ngài nói bắt đầu bằng “bằng điều này”.
‘‘Upalakkhetī’’ti paccakkhato pākaṭaṃ ekadesaṃ dassetvā apākaṭe tādisepi jānāpetīti attho.
"It signifies" means by showing a manifest part directly, it makes known similar unmanifest things.
“Chỉ ra” là bằng cách chỉ ra một phần rõ ràng trực tiếp, ngài làm cho người ta biết được những điều tương tự không rõ ràng, đó là ý nghĩa.
‘‘Samatthā samatthaṃ vā’’ti samatthā samatthabhāvaṃ vā.
“Being capable or capability” means capable or the state of capability.
‘‘Samatthā samatthaṃ vā’’ (có khả năng hoặc khả năng) nghĩa là có khả năng hoặc trạng thái có khả năng.
‘‘Tathā hānenā’’ti tathāhi anena ācariyena.
“Thus by renunciation” means, indeed, by this teacher.
‘‘Tathā hānenā’’ (như vậy bằng sự từ bỏ) nghĩa là như vậy bởi vị đạo sư này.
Anuruddhā cariyenāti vuttaṃ hoti.
It is said that this refers to Acariya Anuruddha.
Điều này có nghĩa là đã được nói bởi Anuruddha-ācariya.
Nāma rūpa paricchede vuttanti sambandho.
The connection is that it is stated in the “Demarcation of Mind and Matter”.
Sự liên kết là điều này đã được nói trong phân tích danh và sắc (nāma-rūpa pariccheda).
Samānāsevane laddhe sati, mahabbale vijjamāne mahaggatakammaṃ vipākaṃ janeti.
When homogeneous repeated performance is obtained, if it is very powerful, it generates the result of developed karma.
Khi sự thực hành liên tục (samānāsevana) được đạt đến, và có một sức mạnh lớn (mahabbale), thì nghiệp siêu thế (mahaggata kamma) sẽ tạo ra quả (vipāka).
Tādisaṃ hetuṃ aladdhā alabhitvā abhiññā cetanā vipākaṃ na paccatīti yojanā.
The connection is that the supernormal knowledge volition, having not obtained such a cause, does not bring forth a result.
Sự kết nối là: nếu không đạt được nhân như vậy, ý chí (cetanā) của thần thông (abhiññā) sẽ không tạo ra quả (vipāka).
Tattha ‘‘samānā sevane’’ti bhūmisamānatā vasena samānāsevane.
Here, “homogeneous repeated performance” means homogeneous repeated performance by way of the homogeneity of planes.
Ở đây, "samānāsevane" (trong sự thực hành liên tục) có nghĩa là sự thực hành liên tục theo sự tương đồng về cảnh giới (bhūmisamānatā).
Kāmajavanaṃ kāmajavanena samānāsevanaṃ.
Sense-sphere impulsion has homogeneous repeated performance with sense-sphere impulsion.
Tốc hành dục giới (kāmajavana) có sự thực hành liên tục với tốc hành dục giới.
Rūpajavanaṃ rūpajavanena.
Form-sphere impulsion with form-sphere impulsion.
Tốc hành sắc giới (rūpajavana) với tốc hành sắc giới.
Arūpajavanaṃ arūpajavanenāti daṭṭhabbaṃ.
And formless-sphere impulsion with formless-sphere impulsion, so it should be understood.
Tốc hành vô sắc giới (arūpajavana) với tốc hành vô sắc giới, điều này nên được hiểu như vậy.
Tena vuttaṃ ‘‘samānabhūmikato’’tiādi.
Therefore, it is said, “‘from the same plane’” and so on.
Vì vậy, đã nói ‘‘samānabhūmikato’’ (từ cùng một cảnh giới) v.v.
Tattha ‘‘tadabhāvato’’ti tādisassa balavabhāvassa abhāvato.
Here, “‘due to its absence’” means due to the absence of such a powerful state.
Ở đây, ‘‘tadabhāvato’’ (do không có điều đó) có nghĩa là do không có trạng thái mạnh mẽ như vậy.
Ekavāramattabhūtā mahaggata cetanā ca.
And the developed volition that occurs only once.
Và ý chí siêu thế (mahaggata cetanā) chỉ xuất hiện một lần.
‘‘Sabba pathamabhūtā’’ti samāpatti vīthīsu gotrabhussa anantare mahaggata javanaṃ sandhāya vuttaṃ.
“‘All first-occurring’” is said with reference to the developed impulsion immediately following the gotrabhū in the jhāna attainment sequences.
‘‘Sabba pathamabhūtā’’ (là lần đầu tiên xuất hiện) được nói để chỉ tốc hành siêu thế (mahaggata javana) ngay sau Gotrabhū trong các lộ trình thiền định (samāpatti vīthī).
Lokuttara maggacetanā kadācipi samānā sevanaṃ na labhati.
Supramundane path-volition never obtains homogeneous repeated performance.
Ý chí đạo siêu thế (lokuttara magga-cetanā) không bao giờ đạt được sự thực hành liên tục (samānāsevana).
Evaṃ santepi attano anantarato paṭṭhāya yāvajīvampi bhavantarepi ariyaphalaṃ janetiyeva.
Even so, from its immediate subsequent moment, it continues to generate the noble fruition for as long as one lives, even in future existences.
Mặc dù vậy, nó vẫn tạo ra quả thánh (ariyaphala) từ ngay sau nó cho đến trọn đời và cả trong các kiếp sống sau.
Evamevāti vuttaṃ hoti.
This is what is meant by “in this very way”.
Điều này có nghĩa là "cũng như vậy".
Idaṃ pavattiphalaṃ nāma hoti, idha pana paṭisandhi phalaṃ vicāritaṃ, tasmā asamānaṃ idaṃ nidassananti ce.
If you say, “This is called the fruition in existence, but here fruition for rebirth is being discussed; therefore, this example is dissimilar,”
Nếu nói rằng đây là quả của sự tiếp diễn (pavattiphala), còn ở đây đang xem xét quả tái sinh (paṭisandhi phala), vậy đây là một ví dụ không tương đồng.
Vuccate.
It is said:
Được nói rằng:
Maggacetanā nāma taṇhā sahāyakaṃ vaṭṭagāmi kammaṃ na hoti.
Path-volition is not karma that is accompanied by craving and leads to the cycle of existence.
Ý chí đạo (magga-cetanā) không phải là nghiệp dẫn đến luân hồi (vaṭṭagāmi kamma) có tham ái (taṇhā) làm bạn đồng hành.
Ataṇhā sahāyakaṃ vivaṭṭagāmi kammaṃ hoti.
It is karma that is not accompanied by craving and leads to the cessation of the cycle of existence.
Nó là nghiệp dẫn đến thoát ly luân hồi (vivaṭṭagāmi kamma) không có tham ái làm bạn đồng hành.
Tasmā paṭisandhiṃ na deti.
Therefore, it does not give rebirth.
Vì vậy, nó không tạo ra tái sinh (paṭisandhi).
Sace pana taṃ taṇhā sahāyakaṃ vaṭṭagāmikammaṃ bhaveyya.
If, however, that karma were accompanied by craving and led to the cycle of existence,
Tuy nhiên, nếu nó là nghiệp dẫn đến luân hồi có tham ái làm bạn đồng hành,
Paṭisandhi kālepi phalaṃ dadeyya.
It would give a result even at the time of rebirth.
thì nó sẽ tạo ra quả ngay cả trong thời điểm tái sinh.
Asamānā sevanatā pamāṇaṃ na bhaveyya.
The dissimilarity of repeated performance would not be the criterion.
Khi đó, sự không có thực hành liên tục sẽ không phải là bằng chứng.
Evaṃ aññakāraṇattā asamānaṃ nidassanaṃ hoti.
Thus, the example is dissimilar due to another cause.
Như vậy, do một nguyên nhân khác, ví dụ này không tương đồng.
Na asamānā sevanatāyāti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood that it is not due to the dissimilarity of repeated performance.
Không phải do sự không có thực hành liên tục, điều này nên được hiểu như vậy.
‘‘Upacitattā’’ti punappunaṃ āsevana lābhena vaḍḍhitattā.
“‘Accumulated’” means increased by repeatedly obtaining repeated performance.
‘‘Upacitattā’’ (do được tích lũy) có nghĩa là do được tăng trưởng nhờ sự thực hành liên tục lặp đi lặp lại.
‘‘Sā cetanā’’tiādikammikamahaggata cetanā ca.
“‘That volition’” means the developed volition of the first practitioner.
‘‘Sā cetanā’’ (ý chí đó) là ý chí siêu thế (mahaggata cetanā) của người mới tu tập (ādikammika).
‘‘Nā’’ti codanā, na siyāti attho.
“‘Nā’” is an objection; the meaning is “it would not be”.
‘‘Nā’’ là một câu hỏi, nghĩa là "không thể có được".
Na ca sāpi samānabhūmaka dhammato laddhā sevanā hoti.
Nor is that also a repeated performance obtained from phenomena of the same plane.
Và ngay cả điều đó cũng không phải là sự thực hành liên tục đạt được từ các pháp cùng cảnh giới.
Evaṃ santepi katattā bhāvitattāti vuttaṃ.
Even so, it is said “‘because it is done, because it is cultivated’”.
Mặc dù vậy, đã nói "katattā bhāvitattā" (do đã được thực hiện, do đã được tu tập).
Bhāvitattāti ca punappunaṃ āsevana lābhena vaḍḍhitattā iccevattho.
And “‘cultivated’” means increased by repeatedly obtaining repeated performance.
Và "bhāvitattā" (do đã được tu tập) cũng có nghĩa là do được tăng trưởng nhờ sự thực hành liên tục lặp đi lặp lại.
Tasmā viññāyati asamānabhūmikehi pubbabhāgappavattehi kāmajavanehi paramparato punappunaṃ laddhā sevanatāya eva idha upacitattāti vuttanti.
Therefore, it is understood that “‘accumulated’” here is said due to the repeated performance obtained in succession from sense-sphere impulsions that were previously occurring in different planes.
Vì vậy, điều này được hiểu rằng ở đây "upacitattā" (do được tích lũy) được nói là do sự thực hành liên tục lặp đi lặp lại đã đạt được một cách kế thừa từ các tốc hành dục giới (kāmajavana) đã diễn ra trước đó, không cùng cảnh giới.
Tena vuttaṃ ‘‘ubhayattha panā’’tiādi.
Therefore, it is said “‘in both cases’” and so on.
Vì vậy, đã nói ‘‘ubhayattha panā’’ (nhưng trong cả hai trường hợp) v.v.
Tattha ‘‘ubhayatthā’’ti ubhayesu katattā upacitattāti ca katattā bhāvitattāti ca vuttesu pāṭhesu.
Here, “‘in both cases’” means in both readings where it is said “because it is done, because it is accumulated” and “because it is done, because it is cultivated”.
Ở đây, ‘‘ubhayatthā’’ (trong cả hai trường hợp) là trong các bản văn đã nói "katattā upacitattā" (do đã được thực hiện, do được tích lũy) và "katattā bhāvitattā" (do đã được thực hiện, do đã được tu tập).
‘‘Pathama samannāhārato paṭṭāyā’’ti mahaggatajjhāne appanāvīthito pure dvīsu parikamma bhāvanā upacāra bhāvanāsu parikamma bhāvanaṃ bhāventassa pathavī pathavītiādinā pathama samannāhārato paṭṭhāya.
“‘From the first apprehension’” means, in the case of developed jhāna, from the first apprehension of the meditator cultivating the preliminary stage of meditation (parikamma-bhāvanā) in the two stages (parikamma-bhāvanā and upacāra-bhāvanā) before the absorption sequence, by saying ‘earth, earth’ and so on.
‘‘Pathama samannāhārato paṭṭāyā’’ (bắt đầu từ sự chú ý đầu tiên) là bắt đầu từ sự chú ý đầu tiên, như "đất, đất" v.v., của người đang tu tập thiền sơ khởi (parikamma bhāvanā) trong hai giai đoạn tu tập là parikamma bhāvanā và upacāra bhāvanā, trước lộ trình nhập định (appanāvīthi) trong thiền siêu thế (mahaggatajjhāna).
Lokuttara maggepana dasasu vipassanā ñāṇesu sabbapathamaṃ sammasanaññāṇaṃ bhāventassa rūpaṃ aniccaṃ vedanā aniccātiādinā pathama samannāhārato paṭṭhāyāti attho.
And in the case of the supramundane path, it means from the first apprehension of the meditator cultivating the apprehending knowledge (sammasanañāṇa), which is the very first among the ten vipassanā knowledges, by saying ‘form is impermanent, feeling is impermanent’ and so on.
Còn trong đạo siêu thế (lokuttara magga), nghĩa là bắt đầu từ sự chú ý đầu tiên, như "sắc là vô thường, thọ là vô thường" v.v., của người đang tu tập tuệ quán tư duy (sammasanaññāṇa) là tuệ quán đầu tiên trong mười tuệ quán (vipassanā ñāṇa).
Upacinitvāti ca bhāvetvāti ca vaḍḍhetvā icceva attho.
“To accumulate” and “to cultivate” both mean to increase.
"Upacinitvā" (đã tích lũy) và "bhāvetvā" (đã tu tập) đều có nghĩa là đã tăng trưởng.
‘‘Abbhuṇhā’’ti abhinavāti vuttaṃ hoti.
“‘Abbhuṇhā’” means new, it is said.
‘‘Abbhuṇhā’’ (mới mẻ) có nghĩa là mới.
‘‘Ayaṃ vādo’’ti anuruddhā cariyassa vādo.
“‘This statement’” is the statement of Acariya Anuruddha.
‘‘Ayaṃ vādo’’ (quan điểm này) là quan điểm của Anuruddha-ācariya.
Yadi evaṃ, aṭṭhakathāsu saṅkhāra paccayā viññāṇa pada niddesesu abhiññā cetanā panettha parato viññāṇassa paccayo na hotīti na gahitāti vuttaṃ.
If so, it is stated that in the commentaries, in the explanations of the terms for consciousness conditioned by formations (saṅkhāra paccayā viññāṇa), supernormal knowledge volition is not taken here as a condition for subsequent consciousness.
Nếu vậy, trong các Chú giải, trong phần giải thích về duyên thức (saṅkhāra paccayā viññāṇa), đã nói rằng ý chí thần thông (abhiññā cetanā) không được chấp nhận là duyên cho thức (viññāṇa) sau này.
Tattha aññaṃ yuttaṃ kāraṇaṃ vattabbanti, taṃ vadanto ‘‘catutthajjhāna samādhissa panā’’tiādimāha.
Here, another appropriate reason should be stated, and in stating it, he says “‘However, for the fourth jhāna concentration’” and so on.
Ở đây, cần phải nói một lý do hợp lý khác, và khi nói điều đó, ngài đã nói ‘‘catutthajjhāna samādhissa panā’’ (nhưng đối với định của thiền thứ tư) v.v.
‘‘Ṭīkākārā’’ti abhidhammaṭīkākārā.
“‘Commentators’” means the Abhidhamma commentators.
‘‘Ṭīkākārā’’ (các tác giả chú giải phụ) là các tác giả chú giải phụ Abhidhamma (Abhidhammaṭīkākārā).
‘‘Tassā panā’’tiādi attanovāda dassanaṃ.
“‘Her’” and so on is his own view.
‘‘Tassā panā’’ (nhưng của điều đó) v.v. là sự trình bày quan điểm của chính mình.
Sādhentiyā abhiññā cetanāya.
By the supernormal knowledge volition that accomplishes.
Bởi ý chí thần thông (abhiññā cetanā) đang chứng đắc.
Acittakabhava patthanāsahitaṃ saññā virāganti sambandho.
The connection is: "the fading away of perception accompanied by the aspiration for an unconscious existence".
Sự liên kết là sự ly tham tưởng (saññā virāga) kèm theo sự khao khát một trạng thái vô tâm (acittakabhava patthanā).
‘‘Idhā’’ti manussa loke.
“‘Here’” means in the human world.
‘‘Idhā’’ (ở đây) là trong thế giới loài người.
‘‘Anāgāmino panā’’tiādīsu.
In “Anāgāmino panā” and so on:
Trong ‘‘Anāgāmino panā’’ (nhưng đối với bậc Bất Lai) v.v.
‘‘Etenā’’ti etena attha vacanena.
“‘By this’” means by this statement of meaning.
‘‘Etenā’’ (bởi điều này) là bởi lời giải thích ý nghĩa này.
‘‘Saddhādhiko’’ti sandhindriyādhiko.
“‘Faith-dominant’” means dominant in the faculty of faith (saddhindriya).
‘‘Saddhādhiko’’ (người có tín trội) là người có tín căn (sandhindriya) trội.
Evaṃ vīriyādhikādīsupi.
Similarly for those dominant in energy (vīriyādhika) and so on.
Cũng vậy đối với người có tinh tấn trội (vīriyādhika) v.v.
‘‘Attanā laddha samāpattīnaṃ’’ti ekassapi puggalassa bahūnaṃ attanā laddha samāpattīnaṃ.
“‘Of one’s own attained attainments’” means of the many attainments attained by one individual.
‘‘Attanā laddha samāpattīnaṃ’’ (trong số các thiền định đã đạt được bởi chính mình) là trong số nhiều thiền định đã đạt được bởi một người.
Tesu puthujjana sotāpanna sakadāgāmīsu.
Among these ordinary persons, stream-enterers, and once-returners.
Trong số những phàm nhân (puthujjana), bậc Nhập Lưu (sotāpanna), bậc Nhất Lai (sakadāgāmī) đó.
‘‘Puthujjano’’ti jhānalābhi puthujjano.
“‘Ordinary person’” means an ordinary person who has attained jhāna.
‘‘Puthujjano’’ (phàm nhân) là phàm nhân đắc thiền (jhānalābhi puthujjano).
‘‘Nikantiyāsatī’’ti kāmabhavanikantiyā sati.
“‘When there is longing’” means when there is longing for the sense-sphere existence.
‘‘Nikantiyāsatī’’ (khi có sự tham ái) là khi có sự tham ái đối với cõi dục (kāmabhava nikantiyā).
‘‘Itare panā’’ti sotāpanna sakadāgāmino pana.
“‘But the others’” refers to stream-enterers and once-returners.
‘‘Itare panā’’ (nhưng những người khác) là bậc Nhập Lưu (sotāpanna) và bậc Nhất Lai (sakadāgāmī).
Parihīnajjhānā eva tattha nibbattanti.
They are reborn there with diminished jhāna.
Chính những người đã thoái thiền (parihīnajjhānā) đó tái sinh ở đó.
Na nikanti balenāti adhippāyo.
The intention is that it is not by the power of longing.
Ý nghĩa là không phải do sức mạnh của tham ái (nikanti balena).
Vibhāvanipāṭhe ‘‘tesaṃ pī’’ti jhānalābhi sotāpanna sakadāgāmīnampi.
In the Vibhāvanī reading, “‘even for them’” means even for the jhāna-attaining stream-enterers and once-returners.
Trong bản văn Vibhāvanī, ‘‘tesaṃ pī’’ (cũng của những người đó) là cũng của phàm nhân đắc thiền (jhānalābhi puthujjana), bậc Nhập Lưu (sotāpanna) và bậc Nhất Lai (sakadāgāmī).
Icchantena ṭīkācariyena.
By the commentator who desires this.
Bởi vị đại sư chú giải phụ (ṭīkācariya) muốn nói điều đó.
Tathā nikantiyā sati puthujjanādayo kāmāvacara kamma balena kāmabhavepi nibbattantīti yojanā.
The connection is: "Similarly, when there is longing, ordinary persons and so on are reborn even in the sense-sphere existence by the power of kāmāvacara karma."
Sự kết nối là: khi có sự tham ái (nikantiyā sati), phàm nhân v.v. cũng tái sinh trong cõi dục (kāmabhava) do sức mạnh của nghiệp dục giới (kāmāvacara kamma).
Cetopaṇidhi ijjhati.
The mental resolution is accomplished.
Nguyện vọng (cetopaṇidhi) thành tựu.
Kasmā, visuddhattā.
Why? Because of purity.
Tại sao? Do sự thanh tịnh.
Sīlavisuddhattāti adhippāyo.
The intention is because of the purity of sīla.
Ý nghĩa là do sự thanh tịnh về giới (sīlavisuddhattā).
‘‘Te’’ti jhānalābhi sotāpanna sakadāgāmino.
“‘Those’” refers to the jhāna-attaining stream-enterers and once-returners.
‘‘Te’’ (những người đó) là phàm nhân đắc thiền (jhānalābhi puthujjana), bậc Nhập Lưu (sotāpanna) và bậc Nhất Lai (sakadāgāmī).
Aṅguttara pāṭhe.
In the Saṃyutta reading:
Trong bản văn Aṅguttara.
‘‘Sahadassanuppādā’’ti sotāpatti maggaññāṇaṃ dassananti vuccati.
“‘With the arising of insight’” means the stream-entry path-knowledge is called insight.
‘‘Sahadassanuppādā’’ (cùng với sự phát sinh của cái thấy) là tuệ đạo Nhập Lưu (sotāpatti maggaññāṇa) được gọi là cái thấy (dassana).
Dassanassa uppādakkhaṇena saddhiṃ.
Together with the moment of the arising of insight.
Cùng với khoảnh khắc phát sinh của cái thấy.
Natthi tassa taṃ saṃyojanantipi pāṭho.
There is also the reading: “That fetter is not his.”
Cũng có bản văn "Natthi tassa taṃ saṃyojanaṃ" (không có kiết sử đó đối với người ấy).
‘‘Imaṃ lokaṃ’’ti imaṃ kāmalokaṃ.
“‘This world’” means this sense-sphere world.
‘‘Imaṃ lokaṃ’’ (thế giới này) là thế giới dục giới này (kāmaloka).
‘‘Vipassanā nikanti taṇhā’’ti teneva dhammarāgena tāya dhamma nandiyāti evaṃ vuttā vipassanā sukhe nikanti taṇhā.
“‘Vipassanā longing-craving’” means the craving for longing for the bliss of vipassanā, as stated thus by “that very dhamma-affection, that dhamma-delight”.
‘‘Vipassanā nikanti taṇhā’’ (tham ái tham đắm tuệ quán) là tham ái tham đắm (nikanti taṇhā) trong lạc của tuệ quán (vipassanā sukhe), được nói như vậy bởi sự ái pháp (dhammarāgena) và sự hoan hỷ pháp (dhamma nandiyā).
Paccaye sati kuppanti nassantīti kuppā.
“Kuppā” means that they waver and perish when there is a condition.
Những gì bị lay chuyển, bị hủy diệt khi có duyên, đó là "kuppā" (có thể lay chuyển).
Kuppā dhammā yesaṃ te kuppa dhammā.
Those whose dhammas are kuppā are called kuppadhammā.
Những người có các pháp có thể lay chuyển đó là "kuppa dhammā" (có các pháp có thể lay chuyển).
‘‘Dhammā’’ti mahaggata dhammā.
“‘Dhammas’” means developed dhammas.
‘‘Dhammā’’ (các pháp) là các pháp siêu thế (mahaggata dhammā).
Ime dve sotāpanna sakadāgāmino sīlesu paripūrakārino nāma.
These two, the stream-enterer and once-returner, are called perfect in precepts.
Hai bậc Nhập Lưu (sotāpanna) và Nhất Lai (sakadāgāmī) này được gọi là những người hoàn thành giới hạnh (sīlesu paripūrakārino).
Sīlappaṭi pakkhānaṃ kilesānaṃ sabbaso pahīnattā.
Because the defilements opposing precepts are entirely eradicated.
Do các phiền não (kilesa) đối nghịch với giới đã được đoạn trừ hoàn toàn.
Tasmā te sīlesu akuppa dhammāti vuccanti.
Therefore, they are called ‘not wavering in precepts’ (akuppadhammā sīlesu).
Vì vậy, họ được gọi là "akuppa dhammā" (có các pháp không thể lay chuyển) trong giới hạnh.
Samādhismiṃ pana kuppa dhammā eva.
But they are ‘wavering in concentration’ (kuppadhammā samādhismiṃ).
Nhưng trong định (samādhi) thì họ vẫn là "kuppa dhammā" (có các pháp có thể lay chuyển).
‘‘Mahābrahmesu na nibbattantī’’ti mahābrahmattaṃ na labhantīti adhippāyo.
“‘Are not reborn among the Mahābrahmās’” means they do not attain the state of Mahābrahmā; this is the intention.
‘‘Mahābrahmesu na nibbattantī’’ (không tái sinh trong các cõi Đại Phạm Thiên) có nghĩa là không đạt được trạng thái Đại Phạm Thiên (mahābrahmattaṃ).
‘‘Hīnajjhāsayattā’’ti ettha itthiyo nāma pakatiyāva hīnajjhāsayā honti nīca chandā nīca cittā mandavīriyā mandapaññā.
In “‘due to inferior aspiration,’” women are naturally of inferior aspiration, having low desires, low minds, weak energy, and weak wisdom.
Trong ‘‘Hīnajjhāsayattā’’ (do có ý định thấp kém), phụ nữ vốn dĩ có ý định thấp kém (hīnajjhāsayā), có dục vọng thấp kém (nīca chandā), tâm ý thấp kém (nīca cittā), tinh tấn yếu kém (mandavīriyā), trí tuệ kém cỏi (mandapaññā).
Kasmā, hīnaliṅgattā.
Why? Because of their inferior gender.
Tại sao? Do có giới tính thấp kém (hīnaliṅgattā).
Kasmā ca tā hīnaliṅgā honti.
And why are they of inferior gender?
Và tại sao họ lại có giới tính thấp kém?
Dubbala kammanibbattattā.
Because they are produced by weak karma.
Do nghiệp yếu kém (dubbala kamma) tạo ra.
Dubbala kammanti ca purisatta janakaṃ kammaṃ upādāya vuccati.
And ‘weak karma’ is said with reference to the karma that produces male gender.
Và nghiệp yếu kém (dubbala kamma) được nói đến dựa trên nghiệp tạo ra giới tính nam (purisatta janakaṃ kamma).
Brahmapurohitānampi saṅgahaṇaṃ veditabbaṃ.
It should be known that this also includes the Brahma-purohitas.
Cũng nên hiểu rằng điều này bao gồm cả các Phạm Thiên thị giả (Brahmapurohita).
Kasmā, brahmapārisajjānanti aṭṭhakathā vacanassa yebhūyyavacanattā.
Why? Because the commentary's statement ‘brahmapārisajjānaṃ’ is a general statement.
Tại sao? Vì lời của Chú giải "brahmapārisajjānaṃ" (của các Phạm Thiên tùy tùng) là một cách nói phổ biến (yebhūyyavacana).
Tenāha ‘‘na mahābrahmānaṃ’’ti.
Therefore, it says “‘not of the Mahābrahmās’” (na mahābrahmānaṃ).
Vì vậy, ngài nói ‘‘na mahābrahmānaṃ’’ (không phải của các Đại Phạm Thiên).
Itarathā na brahmapurohitānaṃ na ca mahābrahmānanti vuttaṃ siyā.
Otherwise, it would have been said ‘not of the Brahma-purohitas nor of the Mahābrahmās’.
Nếu không, sẽ nói "na brahmapurohitānaṃ na ca mahābrahmānaṃ" (không phải của các Phạm Thiên thị giả và cũng không phải của các Đại Phạm Thiên).
Na ca tathā sakkā vattuṃ ‘brahmattanti mahābrahmatta’nti iminā vacanena virujjhanato.
And it is not possible to say so, as it would contradict the statement ‘brahmattanti mahābrahmattaṃ’ (brahmattā means the state of Mahābrahmā).
Và không thể nói như vậy, vì nó mâu thuẫn với lời nói "brahmattanti mahābrahmattaṃ" (Phạm Thiên tính là Đại Phạm Thiên tính).
Ayañca attho na kevalaṃ yebhūyyanayamattena siddho.
And this meaning is not only established by the general method.
Và ý nghĩa này không chỉ được chứng minh bằng cách nói phổ biến.
Atha kho byañjana sāmatthiyenāpi siddhoti dassetuṃ ‘‘tehī’’tiādimāha.
But also to show that it is established by the power of expression, he says “‘by them’” and so on.
Mà còn được chứng minh bằng sức mạnh của văn tự, để chỉ ra điều đó, ngài nói ‘‘tehī’’ (bởi những người đó) v.v.
Tattha ‘‘te’’ti brahmapurohitā.
Here, “‘they’” are the Brahma-purohitas.
Ở đây, ‘‘te’’ (những người đó) là các Phạm Thiên thị giả (brahmapurohita).
Saṃyuttapāṭhe.
In the Saṃyutta reading:
Trong bản văn Saṃyutta.
‘‘Paṭibhātutaṃ’’ti ettha ‘‘taṃ’’ti tuyhaṃ.
In “‘paṭibhātutaṃ,’” “‘taṃ’” means to you.
Trong ‘‘Paṭibhātutaṃ’’ (hãy hiện ra cho bạn), ‘‘taṃ’’ (điều đó) là của bạn.
Dhammīkathā tuyhaṃ paṭibhātu, pātubbhavatu.
May the dhamma talk appear to you, may it manifest.
Pháp thoại (dhammīkathā) hãy hiện ra cho bạn, hãy xuất hiện.
Kathetu icceva vuttaṃ hoti.
It means "to speak".
Có nghĩa là đã nói "để nói".
‘‘Brāhmaṇā’’ti abhibhuṃ bhikkhuṃ ālapati.
"Brāhmaṇā" (Brahmins) is addressing the bhikkhus with reverence.
"Này các Bà-la-môn" là gọi vị tỳ khưu một cách tôn kính.
‘‘Brahmuno’’ti mahābrahmuno atthāya.
"Brahmuno" (of Brahmā) means for the purpose of Mahābrahmā.
"Của Phạm thiên" là vì mục đích của Đại Phạm thiên.
Evaṃ sesesu dvīsu.
Similarly in the remaining two.
Tương tự với hai điều còn lại.
‘‘Tesaṃ’’ti brahmapurohitānaṃ.
"Tesaṃ" (of them) refers to the brahmins who are purohitas.
"Của họ" là của các Phạm thiên và các vị phụ tá của họ.
Vibhāvanipāṭhe ‘‘iti attho daṭṭhabbo’’ti ‘‘brahmapārisajjesu yevā’’ti pulliṅga vacanattā puggalappadhānaṃ hoti.
In the Vibhāvanipāṭha, where it states "this meaning should be understood as 'among the attendants of Brahmā'", because it is in the masculine gender and plural number, it is foremost concerning individuals.
Trong phần giải thích, "nên hiểu ý nghĩa này" là "chỉ trong các hội chúng của Phạm thiên", vì là từ giống đực nên chủ yếu là cá nhân.
Nabhūmippadhānaṃ.
Not foremost concerning planes of existence.
Không phải chủ yếu là cõi.
Tasmā ayamattho yuttivasena daṭṭhabboti.
Therefore, this meaning should be understood in a suitable way.
Do đó, ý nghĩa này nên được xem xét một cách hợp lý.
‘‘Tīsubhavaggesū’’ti vehapphalabhūmi puthujjanabhavaggo nāma hoti rūpaloke.
"In the three highest planes of existence": the Vehapphala plane is called the highest plane of existence for ordinary individuals (puthujjana-bhavagga) in the rūpa world.
"Trong ba cõi cao nhất": Cõi Quảng Quả (Vehapphala) được gọi là cõi cao nhất của phàm nhân (puthujjanabhavagga) trong sắc giới.
Tato upari puthujjanabhūmiyā abhāvato.
Because there is no plane for ordinary individuals above that.
Vì không có cõi phàm nhân nào cao hơn cõi đó.
Akaniṭṭhabhūmi ariyabhavaggo nāma.
The Akaniṭṭha plane is called the highest plane of existence for noble ones (ariya-bhavagga).
Cõi Vô Phiền (Akaniṭṭha) được gọi là cõi cao nhất của bậc Thánh (ariyabhavagga).
Tattha ṭhitānaṃ ariyānaṃ tattheva niṭṭhānato.
Because noble ones abiding there reach their culmination right there.
Vì các bậc Thánh trú ở đó sẽ đạt đến sự chấm dứt ngay tại đó.
Nevasaññābhūmi lokabhavaggo nāma.
The Nevasaññābhūmi (neither perception nor non-perception) plane is called the highest plane of existence in the world (loka-bhavagga).
Cõi Phi Tưởng Phi Phi Tưởng (Nevasaññābhūmi) được gọi là cõi cao nhất của thế gian (lokabhavagga).
Tato upari lokasseva abhāvatoti.
Because there is no world above that.
Vì không có thế gian nào cao hơn cõi đó.
155. Maraṇuppattiyaṃ.
155. In the arising of death.
155. Trong phần "Sự phát sinh của cái chết".
‘‘Āyuparimāṇassā’’ti āyukappassa.
"Of the span of life" means of the lifespan.
"Của tuổi thọ" là của kiếp tuổi thọ.
‘‘Tadubhayassā’’ti āyukappassa ca kammassa ca.
"Of both" means of the lifespan and of kamma.
"Của cả hai" là của kiếp tuổi thọ và của nghiệp.
‘‘Upaghātaka kammenā’’ti balavantena pāṇātipātakammena.
"By life-destroying kamma" means by strong kamma of pāṇātipāta.
"Do nghiệp phá hoại" là do nghiệp sát sinh mạnh mẽ.
‘‘Dussimāra kalāburājādīnaṃ viyā’’ti tesaṃ maraṇaṃ viya.
"Like that of Dussimāra, Kalābu, and kings, etc." means like their death.
"Như cái chết của Dussimāra, Kalābu, các vị vua, v.v." là như cái chết của họ.
Uparodhitaṃ khandha santāna massāti viggaho.
The breakdown is "the continuum of aggregates obstructed".
"Dòng tương tục của các uẩn bị ngăn chặn" là cách phân tích.
‘‘Uparodhitaṃ’’ti upagantvā nirodhāpitaṃ.
"Obstructed" means having gone to cessation.
"Bị ngăn chặn" là bị đến và bị chấm dứt.
Kammaṃ khiyyatiyeva.
Kamma simply perishes.
Nghiệp bị tiêu diệt.
Evaṃ sati, sabbaṃpi maraṇaṃ ekena kammakkhayena siddhaṃ.
This being the case, all death is accomplished by the exhaustion of one kamma.
Khi điều này xảy ra, tất cả cái chết đều được thành tựu do sự tiêu diệt của một nghiệp.
Tasmā ekaṃ kammakkhaya maraṇameva vattabbanti vuttaṃ hoti.
Therefore, it is said that only death due to kamma exhaustion should be spoken of.
Do đó, có nghĩa là chỉ nên nói về cái chết do sự tiêu diệt của một nghiệp.
‘‘Itarepi vuttā’’ti itarānipi tīṇi maraṇāni vuttānīti codanā.
"The others are also mentioned" is a question implying that the other three kinds of death are also mentioned.
"Những cái khác cũng đã được nói đến" là một câu hỏi rằng ba loại chết khác cũng đã được nói đến.
Vuccate parihāro.
The answer is stated as a refutation.
Câu trả lời được nói đến.
‘‘Sarasavasenevā’’ti attano dhammatāvaseneva.
"By its own nature" means by its own characteristic nature.
"Chỉ theo bản chất riêng" là chỉ theo đặc tính tự nhiên của nó.
Nānā āyu kappaṃ vidahanti saṅkharontīti nānāāyukappa vidhāyakā.
They arrange and construct various lifespans, thus they are "arrangers of various lifespans".
"Những người tạo ra nhiều kiếp tuổi thọ khác nhau" là những người sắp đặt, tạo ra nhiều kiếp tuổi thọ khác nhau.
‘‘Sattanikāye’’ti sattasamūhe.
"In the multitude of beings" means in the group of beings.
"Trong nhóm chúng sinh" là trong tập hợp chúng sinh.
Niccakālaṃ ṭhitiṃ karontīti ṭhitikarā.
They cause constant existence, thus they are "cause of existence".
"Những người duy trì sự tồn tại" là những người duy trì sự tồn tại vĩnh viễn.
Kadāci vuddhiṃ karonti, kadāci hāniṃ karontīti vuddhikarā hānikarā ca.
Sometimes they cause increase, sometimes they cause decrease, thus they are "cause of increase and cause of decrease".
"Những người tạo ra sự tăng trưởng và suy giảm" là đôi khi tạo ra sự tăng trưởng, đôi khi tạo ra sự suy giảm.
‘‘Tesaṃ vasenā’’ti tesaṃ utu āhārānaṃ vasena.
"By their power" means by the power of those seasons and foods.
"Do sức mạnh của chúng" là do sức mạnh của các yếu tố thời tiết và thức ăn đó.
‘‘Tayopi cete’’ti etetayopi ṭhitikarādayo.
"These three also" means these three, the causes of existence and so on.
"Ba điều này" là ba điều này, tức là những người duy trì sự tồn tại, v.v.
Kammaṃ vipaccamānaṃ datvā khiyyatīti sambandho.
The connection is that kamma perishes after giving its result.
Mối liên hệ là nghiệp bị tiêu diệt sau khi đã cho quả dị thục.
Etena evarūpeṭhāne kammaṃ appadhānanti dīpeti.
By this, it is indicated that kamma is not primary in such a situation.
Qua điều này, nó cho thấy rằng trong những trường hợp như vậy, nghiệp không phải là yếu tố chính.
‘‘Tadanurūpaṃ evā’’ti taṃ dasavassakālānu rūpaṃ eva.
"Corresponding to that" means corresponding to that ten-year period.
"Chỉ phù hợp với điều đó" là chỉ phù hợp với khoảng thời gian mười năm đó.
‘‘Bho gañcā’’ti dhanadhaññādiparibhogañca.
"Enjoyments" means the enjoyment of wealth, grains, etc.
"Sự hưởng thụ" là sự hưởng thụ của cải, ngũ cốc, v.v.
Tesaṃ utuāhārānaṃ gati etesanti taggatikā.
Their destination is determined by those seasons and foods, thus they are "determined by them".
"Những người đi theo chúng" là những người có sự vận hành của các yếu tố thời tiết và thức ăn đó.
Tesaṃ utuāhārānaṃ gatiṃ anuvattantīti vuttaṃ hoti.
It means they follow the course of those seasons and foods.
Có nghĩa là họ tuân theo sự vận hành của các yếu tố thời tiết và thức ăn đó.
Tenāha ‘‘tadanuvattikā’’ti.
Therefore, it says "following them".
Vì vậy, đã nói "những người tuân theo điều đó".
Saṅkhāravidūhi aññatrāti sambandho.
The connection is "except for those who know formations".
Mối liên hệ là "ngoại trừ những người hiểu biết về các hành".
Saṅkhāraviduno ṭhapetvāti attho.
The meaning is "excluding those who know formations".
Ý nghĩa là "ngoại trừ những người hiểu biết về các hành".
Iddhiyā pakatāti iddhimayā.
Made by psychic power are "iddhimayā".
"Được tạo ra bằng thần thông" là được tạo ra bằng thần thông.
‘‘Iddhiyā’’ti deviddhiyāvā bhāvanāmayiddhiyāvā.
"By psychic power" means by divine psychic power or by psychic power born of development.
"Bằng thần thông" là bằng thần thông của chư thiên hoặc thần thông do tu tập.
Vijjāya pakatāti vijjāmayā.
Made by knowledge are "vijjāmayā".
"Được tạo ra bằng minh chú" là được tạo ra bằng minh chú.
‘‘Vijjāyā’’ti gandhārivijjāya.
"By knowledge" means by Gandharva knowledge.
"Bằng minh chú" là bằng minh chú Gandhari.
Aṭṭhi nhāru maṃsa lohitādikā rasadhātuyo ayanti vaḍḍhanti etehīti rasāyanāni.
Those by which bone, sinews, flesh, blood, and other nutrient elements go and increase are "rasāyanāni" (elixirs).
"Các loại thuốc bổ" là những thứ mà qua đó các yếu tố chất lỏng như xương, gân, thịt, máu, v.v., phát triển.
Tāni vidahanti etehīti rasāyana vidhayo.
Those by which these are arranged are "rasāyana vidhayo" (methods of elixirs).
"Các phương pháp bào chế thuốc bổ" là những phương pháp mà qua đó họ bào chế chúng.
Nayūpadesā.
Precepts for guidance.
Các lời khuyên về phương pháp.
Ciraṭṭhiti katthāya jīvitaṃ saṅkharonti etehīti jīvita saṅkhārā.
Those by which life is sustained for a long duration are "jīvita saṅkhārā" (life-sustaining formations).
"Các hành duy trì sự sống" là những thứ mà qua đó họ duy trì sự sống để tồn tại lâu dài.
Iddhimaya vijjāmaya jīvita saṅkhāresu ca rasāyana vidhisaṅkhātesu jīvita saṅkhāresu ca vidunoti samāso.
"Viduno" (of the knower) is a compound referring to "iddhimaya, vijjāmaya, and jīvita saṅkhāras that are called rasāyana vidhis".
Phép hợp từ là "những người hiểu biết về các hành duy trì sự sống được tạo ra bằng thần thông, bằng minh chú, và các hành duy trì sự sống được gọi là các phương pháp bào chế thuốc bổ".
‘‘Dvi samuṭṭhānika rūpadhammesū’’ti utusamuṭṭhānika rūpadhammesu ca āhāra samuṭṭhānika rūpadhammesu ca.
"In the twofold-originated rūpa-dharmas" means in rūpa-dharmas originated by season and in rūpa-dharmas originated by food.
"Trong các pháp sắc có hai nguồn gốc" là trong các pháp sắc có nguồn gốc từ thời tiết và trong các pháp sắc có nguồn gốc từ thức ăn.
‘‘Pariṇamantesū’’ti vipariṇamantesu.
"When transforming" means when undergoing adverse transformation.
"Khi biến đổi" là khi thay đổi.
Tenāha ‘‘jiyyamānesū’’tiādiṃ.
Therefore, it states "when decaying," etc.
Vì vậy, đã nói "khi suy yếu", v.v.
‘‘Yāvamahantaṃ pīti’’ sabbaññubuddhānaṃ kammaṃ viya koṭipattavasena atimahantampi.
"Even how great" means even if it is very great, like the kamma of the Omniscient Buddhas, reaching its peak.
"Dù lớn đến đâu" là dù rất lớn, như nghiệp của chư Phật Toàn Giác, ở mức độ tột đỉnh.
‘‘Assā’’ti kammassa.
"Of it" means of kamma.
"Của nó" là của nghiệp.
‘‘Upacchedaka maraṇepi netabbo’’ti balavante upacchedaka kamme āgate yāvamahantampi janaka kammaṃ attano vipākādhiṭṭhāna vipattiyā khiyyatiyeva.
"It should be understood in terms of intercepting death" means when a strong intercepting kamma arises, even how great a generative kamma perishes due to the failure of its result-producing basis.
"Cũng nên dẫn đến cái chết bị cắt đứt" là khi nghiệp cắt đứt mạnh mẽ xuất hiện, nghiệp sinh ra dù lớn đến đâu cũng bị tiêu diệt do sự thất bại của nền tảng quả dị thục của chính nó.
So cassakhayo na sarasena hoti, atha kho upacchedaka kamma balena hotīti idha upacchedaka maraṇaṃ visuṃ gahitanti evaṃ upacchedaka maraṇepi netabbo.
And that perishing is not by its own nature, but by the power of the intercepting kamma. Therefore, intercepting death is taken separately here. Thus, it should be understood in terms of intercepting death.
Sự tiêu diệt đó không xảy ra tự nhiên, mà do sức mạnh của nghiệp cắt đứt; do đó, cái chết bị cắt đứt được đề cập riêng ở đây. Như vậy, cũng nên dẫn đến cái chết bị cắt đứt.
‘‘Akāla maraṇaṃ’’ti āyukkhayamaraṇādīni tīṇi maraṇāni kālamaraṇāni nāma, maraṇā rahakāle maraṇānīti vuttaṃ hoti.
"Untimely death" refers to the three kinds of death—death due to exhaustion of lifespan and so on—which are called timely deaths, meaning deaths occurring at the appropriate time for death.
"Cái chết không đúng thời" là ba loại chết như cái chết do hết tuổi thọ, v.v., được gọi là cái chết đúng thời, có nghĩa là cái chết xảy ra vào thời điểm thích hợp.
Tato aññaṃ yaṃ kiñci maraṇaṃ akāla maraṇanti vuccati.
Any other death is called untimely death.
Bất kỳ cái chết nào khác ngoài những cái đó đều được gọi là cái chết không đúng thời.
Tenāha ‘‘tañhi pavattamānaṃ’’tiādiṃ.
Therefore, it states "for when it occurs," etc.
Vì vậy, đã nói "vì nó đang diễn ra", v.v.
‘‘Mūlabhedato’’ti mūlakāraṇappabhedato.
"From the breaking of the root" means from the fundamental cause.
"Do sự phá vỡ gốc rễ" là do sự phá vỡ nguyên nhân gốc rễ.
Yasmā pana milinda pañhe vuttanti sambandho.
The connection is "because it is stated in the Milindapañha".
Mối liên hệ là "vì nó đã được nói đến trong Milindapañha".
Sannipatantīti sannipātā.
Coming together are "sannipātā" (confluences).
"Sự kết hợp" là sự kết hợp.
Sannipātehi uppannā sannipātikāti atthaṃ sandhāya ‘‘sannipatitānaṃ’’ti vuttaṃ.
"Of those that have come together" is stated with the meaning that they are "sannipātikā" (confluent) because they arise from confluences.
"Của những gì đã kết hợp" đã được nói đến với ý nghĩa "được sinh ra từ sự kết hợp" là "sannipātika".
Athavā.
Or else,
Hoặc là.
Sannipatanaṃ sannipāto.
Coming together is "sannipāta".
Sự kết hợp là sannipāta.
Dvinnaṃ tiṇṇaṃ vā dosānaṃ missakabhāvo.
The mixing of two or three humors.
Sự pha trộn của hai hoặc ba khuyết điểm.
Sannipātena uppannā sannipātikātipi yujjati.
It is also appropriate that they are "sannipātikā" (confluent) because they arise from a confluence.
"Được sinh ra do sự kết hợp" là sannipātika cũng hợp lý.
‘‘Anisammakārīnaṃ’’ti anisāmetvā anupadhāretvā karaṇa sīlānaṃ.
"Of those who act carelessly" means of those whose habit is to act without careful consideration or investigation.
"Của những người hành động thiếu suy nghĩ" là của những người có thói quen hành động mà không suy xét, không cân nhắc.
Pavattā ābādhā visamaparihārajānāmāti yojanā.
The construction is "we know the diseases that arise due to improper care".
Mối liên hệ là "chúng ta biết các bệnh tật phát sinh và các phương pháp chữa trị không đúng".
‘‘Attanā vākatānaṃ payogānaṃ’’ti satthaharaṇa, visakhādana, udakapātanādivasena katānaṃ.
"Of the actions performed by oneself" means actions performed by wielding a weapon, consuming poison, drowning, etc.
"Của những hành động đã làm bởi chính mình" là của những hành động đã làm như tự đâm bằng dao, tự ăn thuốc độc, tự nhảy xuống nước, v.v.
‘‘Vināsentī’’ti satthavassa vālukavassādīni vassāpetvāvā samudda vīciyo uṭṭhāpetvāvā evarūpe mahante bhayupaddave katvā vināsenti.
"They destroy" means they destroy by causing showers of weapons or sand, etc., or by raising ocean waves, thus creating such great dangers and calamities.
"Họ hủy diệt" là họ hủy diệt bằng cách gây ra những tai họa, hiểm nguy lớn như làm mưa vũ khí, mưa cát, v.v., hoặc làm dấy lên sóng biển.
‘‘Manussa pathe’’ti manussa padese.
"In human regions" means in human territory.
"Trên đường của loài người" là ở vùng đất của loài người.
‘‘Te’’ti caṇḍā yakkhā.
"They" refers to fierce yakkhas.
"Chúng" là những dạ xoa hung dữ đó.
‘‘Jīvitakkhayaṃ pāpentī’’ti manussānaṃ vā gomahiṃsānaṃ vā medalohitāni pātabyatthāya tesu nānārogantara kappāni uppādetvā jīvitakkhayaṃ pāpentīti attho.
"They bring about the destruction of life" means with the intention of consuming the fat and blood of humans or cows and buffaloes, they cause various internal diseases in them, thus bringing about the destruction of life.
"Họ dẫn đến sự hủy diệt sự sống" có nghĩa là để uống mỡ và máu của con người hoặc trâu bò, họ tạo ra nhiều loại bệnh tật và dẫn đến sự hủy diệt sự sống của chúng.
‘‘Vattabbameva natthī’’ti sakalaṃ rajjaṃ vā raṭṭhaṃ vā dīpakaṃ vā vināsentīti vutte sakalaṃ janapadaṃ vā nagaraṃ vā nigamaṃ vā gāmaṃ vā taṃ taṃ puggalaṃ vā vināsentīti visuṃ vattabbaṃ natthīti adhippāyo.
"There is nothing that needs to be said" means that when it is said that they destroy an entire kingdom, or country, or island, there is nothing that needs to be said separately that they destroy an entire province, or city, or town, or village, or individual person; this is the intention.
"Không cần phải nói" có nghĩa là khi đã nói "họ hủy diệt cả một vương quốc, một quốc gia hoặc một hòn đảo", thì không cần phải nói riêng rằng họ hủy diệt cả một vùng, một thành phố, một thị trấn, một ngôi làng hoặc một cá nhân nào đó.
‘‘Satthadubbhikkharogantara kappāpī’’ti satthantara kappo dubbhikkhantara kappo rogantara kappoti ime tayo antara kappāpi idha vattabbāti attho.
"Also periods of weapons, famine, and diseases" means that these three internal periods—the period of weapons, the period of famine, and the period of diseases—should also be mentioned here.
"Các kiếp trung gian về vũ khí, đói kém và bệnh tật" có nghĩa là ba kiếp trung gian này—kiếp trung gian về vũ khí, kiếp trung gian về đói kém, và kiếp trung gian về bệnh tật—cũng nên được nói đến ở đây.
Tesu pana rogantara kappo yakkhā vāḷe amanusse ossajjanti, tena bahū manussā kālaṅkarontīti iminā ekadesena vuttoyeva.
Among these, the period of diseases is already mentioned in part by saying that yakkhas let loose beasts and non-humans, and many people die because of them.
Trong số đó, kiếp trung gian về bệnh tật đã được nói đến một phần qua câu "các dạ xoa thả thú dữ và phi nhân, do đó nhiều người chết".
‘‘Upapīḷako paghātakānaṃ kammānaṃ vipaccanavasenā’’ti ettha tesaṃ kammānaṃ okāsappaṭilābhena sattasantāne sukhasantānaṃ vibādhetvā maraṇaṃ vā pāpetvā maraṇa mattaṃ vā dukkhaṃ janetvā pīḷanañca ghātanañca idha vipaccana nāmena vuttanti daṭṭhabbaṃ.
In "by the ripening of oppressing and destroying kammas," it should be understood that "vipaccana" here refers to the oppression and destruction of the continuum of happiness in the continuum of beings by the opportunity of those kammas, leading to death or merely causing suffering.
Ở đây, trong câu "do sự chín muồi của các nghiệp áp bức và phá hoại", nên hiểu rằng sự áp bức và phá hoại ở đây được gọi là sự chín muồi, bằng cách cản trở dòng hạnh phúc trong dòng tương tục của chúng sinh và dẫn đến cái chết, hoặc bằng cách tạo ra đau khổ chỉ ở mức độ chết, do các nghiệp đó có cơ hội phát sinh.
Vipākaṃ pana janentuvā, māvā, idha appamāṇanti.
Whether it produces results or not is not relevant here.
Còn việc nó có tạo ra quả dị thục hay không thì không quan trọng ở đây.
Ettha siyā.
Here, there might be a question:
Ở đây có thể có một câu hỏi.
Aṭṭhasu kāraṇesu opakkamikaṭṭhāne ‘kuppitāhi devatā sakalaṃ rajjādikaṃ asesaṃ katvā vināsentī’ti vuttaṃ.
Among the eight causes, in the section on accidental causes, it is stated that 'angered deities destroy an entire kingdom and so on, leaving nothing behind'.
Trong tám nguyên nhân, ở trường hợp "do sự can thiệp", đã nói rằng "các vị thần nổi giận hủy diệt toàn bộ vương quốc, v.v., không còn sót lại gì".
Tattha vināsitā janā kiṃ nu kho attano attano kamma vipākajehi ābādhana daṇḍehi vā vinassanti, udāhu visuṃ opakkamikehi ābādhana daṇḍehi vā vinassanti.
Do the people who are destroyed there perish due to diseases and punishments arising from the results of their own kamma, or do they perish due to separate accidental diseases and punishments?
Vậy những người bị hủy diệt ở đó chết do các hình phạt bệnh tật phát sinh từ quả dị thục nghiệp của chính họ, hay chết do các hình phạt bệnh tật do sự can thiệp riêng biệt?
Yañcettha vuttaṃ ‘evaṃ akāla maraṇaṃ upacchedaka kammunā vā aññehi vā aneka sahassehi kāraṇehi hotī’ti.
And what is stated here is 'thus untimely death occurs by intercepting kamma or by thousands of other causes'.
Và điều đã nói ở đây là "như vậy, cái chết không đúng thời xảy ra do nghiệp cắt đứt hoặc do vô số nguyên nhân khác".
Tattha yassa upacchedaka kammaṃ nāma natthi.
There, for whom there is no destructive kamma.
Trong đó, đối với người mà không có nghiệp đoạn diệt (upacchedaka kamma).
Kiṃ tassa aññena kāraṇena akāla maraṇaṃ nāma bhaveyyāti.
Could there be untimely death for him due to some other cause?
Liệu cái chết phi thời (akāla maraṇa) có thể xảy ra với người đó do một nguyên nhân khác không?
Ettha vadeyyuṃ, tassa aññena kāraṇena akāla maraṇaṃ nāma na bhaveyya.
Here they would say, for him there would be no untimely death due to any other cause.
Ở đây, họ sẽ nói rằng, cái chết phi thời không thể xảy ra với người đó do một nguyên nhân khác.
Sabbe sattā kammassakā, kammadāyādā, kammayonī, kamma bandhū, kammappaṭissaraṇātihi vuttaṃti.
Because it is said: "All beings are owners of their kamma, heirs of their kamma, born of their kamma, bound by their kamma, supported by their kamma."
Vì đã được nói rằng: “Tất cả chúng sinh đều là chủ nhân của nghiệp, là thừa tự của nghiệp, sinh ra từ nghiệp, có nghiệp làm quyến thuộc, có nghiệp làm nơi nương tựa.”
Tesaṃ taṃ vādaṃ bhindanto ‘‘yehikeci loke dissantī’’tiādimāha.
Breaking down their argument, he says, "Whatever is seen in the world..." and so on.
Để bác bỏ luận điểm đó của họ,* nói: “Những gì được thấy trên đời...” (yehikeci loke dissantī) và tiếp theo.
Puna tadatthaṃ daḷhaṃ karonto ‘‘yathāhā’’tiādiṃ vadati.
Again, making that point firm, he says, "Just as it is said..." and so on.
Lại nữa, để củng cố ý nghĩa đó,* nói: “Như đã nói...” (yathāhā) và tiếp theo.
Tattha duvidhaṃ kammaphalaṃ, vipāka phalañca nissanda phalañca.
There, kamma-result is twofold: vipāka-result and nissanda-result.
Trong đó, quả nghiệp (kammaphala) có hai loại: quả dị thục (vipāka phala) và quả lưu xuất (nissanda phala).
Tattha vipāka phalaṃ nāma vipākakkhandhā ca cakkhu sotādīni kaṭattā rūpāni ca.
There, vipāka-result means the vipāka-aggregates and the kamma-born material phenomena such as eyes, ears, etc.
Trong đó, quả dị thục (vipāka phala) là các uẩn dị thục (vipākakkhandhā) và các sắc do nghiệp tạo (kaṭattā rūpāni) như mắt, tai, v.v.
Taṃ yena pubbe kammaṃ kataṃ, tasseva sādhāraṇaṃ hoti.
That belongs exclusively to the one by whom the kamma was done previously.
Điều đó chỉ thuộc về người đã tạo nghiệp trước đây.
Tassa santāne eva pavattati.
It continues only in his continuum.
Nó chỉ diễn tiến trong dòng tương tục của người đó.
Nissanda phalaṃ nāma tassa sukhuppattiyā vā dukkhuppattiyā vā attano kammānubhāvena bahiddhā samuṭṭhitāni iṭṭhārammaṇāni vā aniṭṭhā rammaṇāni vā.
Nissanda-result means agreeable objects or disagreeable objects arising externally by the power of one's own kamma, either for the arising of his happiness or for the arising of his suffering.
Quả lưu xuất (nissanda phala) là những đối tượng khả ái (iṭṭhārammaṇāni) hoặc bất khả ái (aniṭṭhā rammaṇāni) phát sinh từ bên ngoài, do năng lực nghiệp của chính người đó, khi hạnh phúc hoặc khổ đau phát sinh.
Taṃ pana aññesampi sādhāraṇaṃ hoti.
But that is common to others as well.
Tuy nhiên, điều đó cũng thuộc về những người khác.
Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘sakakammasamuṭṭhitā eva.
Referring to that, it is said: "Indeed arising from one's own kamma.
Liên quan đến điều đó, đã được nói: “Chỉ do nghiệp của chính mình phát sinh.
Paresaṃ sādhāraṇā evā’’ti.
...and indeed common to others."
Chỉ thuộc về người khác.”
Loke aṭṭhaloka dhammā nāma sabbe kamma vipākajā evāti na vattabbā.
It should not be said that all eight worldly conditions are born solely of kamma-vipāka.
Không thể nói rằng tám pháp thế gian (aṭṭhaloka dhammā) trên đời đều chỉ do quả dị thục của nghiệp.
Ime ca sattā saṃsāre saṃsarantā aṭṭhasuloka dhammesu nimmujjantā saṃsaranti, tasmā te vināpi upapīḷaka kammena aññehi kāraṇehi nānādukkhaṃ phusantiyeva.
And these beings, while wandering in saṃsāra, immersing themselves in the eight worldly conditions, wander on; therefore, even without oppressive kamma, they certainly experience various sufferings due to other causes.
Và những chúng sinh này, khi luân hồi trong vòng sinh tử, chìm đắm trong tám pháp thế gian mà luân hồi, do đó, ngay cả khi không có nghiệp áp bức (upapīḷaka kamma), họ vẫn phải chịu đựng nhiều khổ đau do các nguyên nhân khác.
Tathā vināpi upacchedaka kammena maraṇa dukkhaṃ pāpuṇantiyeva.
Similarly, even without destructive kamma, they certainly experience the suffering of death.
Tương tự, ngay cả khi không có nghiệp đoạn diệt (upacchedaka kamma), họ vẫn phải chịu đựng khổ đau của cái chết.
Tena vuttaṃ ‘‘kammena vinā yatokutoci samuṭṭhitā’’tiādi.
Therefore, it is said: "Arising from whatever cause apart from kamma," and so on.
Vì thế, đã được nói: “Phát sinh từ bất cứ đâu mà không có nghiệp” (kammena vinā yatokutoci samuṭṭhitā) và tiếp theo.
‘‘Taṃ’’ti vipaccamānakaṃ kammaṃ.
"That" refers to the kamma ripening.
“Nó” (Taṃ) – nghiệp đang chín (vipaccamānakaṃ kammaṃ).
‘‘Niyāmaka sahakāri paccayabhūtā’’ti ettha yathā nāvāyaṃ niyāmako nāma nāvaṃ icchitadisābhimukhaṃ niyāmeti, niyojeti.
In "being the regulating and assisting condition," just as a pilot in a ship steers and directs the ship towards the desired direction.
Trong câu “Các duyên trợ giúp điều khiển” (Niyāmaka sahakāri paccayabhūtā) – ở đây, giống như người lái thuyền (niyāmako) điều khiển, hướng dẫn con thuyền đến hướng mong muốn.
Tathā ayaṃ taṇhāpi bhavanikanti hutvā cittasantānaṃ gantabbabhavābhimukhaṃ niyāmeti, niyojeti.
Likewise, this craving, becoming a bond to existence, steers and directs the mind-continuum towards the existence to be gone to.
Tương tự, ái (taṇhā) này, trở thành sự thích thú đối với kiếp sống (bhavanikanti), điều khiển, hướng dẫn dòng tâm thức (cittasantānaṃ) đến kiếp sống cần đến (gantabbabhavābhimukhaṃ).
Kammassa ca accāyatta sahāyabhāvena sahakārī paccayo hotīti daṭṭhabbaṃ.
And it should be understood as an assisting condition due to its constant companionship with kamma.
Và cần hiểu rằng nó là duyên trợ giúp (sahakārī paccayo) do có vai trò bạn đồng hành không thể thiếu của nghiệp.
‘‘Kusalākusala kammanimittāni vā’’ti aññāni kusalā kusalakammanimittāni vā.
"Or wholesome and unwholesome kamma-signs" means other wholesome and unwholesome kamma-signs.
“Hoặc các tướng nghiệp thiện và bất thiện” (Kusalākusala kammanimittāni vā) – hoặc các tướng nghiệp thiện và bất thiện khác.
‘‘Tadupatthambhikā’’ti tassa kammassa upatthambhikā.
“Tadupatthambhikā” means the sustainer of that kamma.
“Tadupatthambhikā” (hỗ trợ điều đó) nghĩa là sự hỗ trợ của nghiệp đó.
‘‘Nimittassādagadhitaṃ’’ti mukhanimittādīsu assādentaṃ gijjhantaṃ.
“Nimittassādagadhitaṃ” means tasting and clinging to the signs of the face and so on.
“Nimittassādagadhitaṃ” (dính mắc vào sự thích thú của tướng) nghĩa là thích thú, dính mắc vào các tướng như tướng miệng.
‘‘Tiṭṭhamānaṃ tiṭṭhatī’’ti tiṭṭhamānaṃ hutvā tiṭṭhati.
“Tiṭṭhamānaṃ tiṭṭhati” means remaining, it remains as if standing.
“Tiṭṭhamānaṃ tiṭṭhati” (đứng yên, tồn tại) nghĩa là trở nên đứng yên và tồn tại.
Amuñcitvā tiṭṭhatīti vuttaṃ hoti.
It is said that it remains without letting go.
Được nói là tồn tại mà không buông bỏ.
Anubyañjanaṃ nāma piyasātarūpo kathitalapitādi kriyāviseso.
Anubyañjana refers to a particular kind of action, such as speaking or conversing, which is of a pleasing and agreeable form.
Anubyañjana (tùy tướng) là đặc tính của hành động như nói, trò chuyện, có hình thức đáng yêu, dễ chịu.
‘‘Assa puggalassā’’ti āsanna maraṇassa puggalassa.
“Assa puggalassa” means for the person nearing death.
“Assa puggalassā” (của người này) nghĩa là của người sắp chết.
Aṭṭhakathā pāṭhe.
In the commentary reading.
Trong các bản văn của Chú giải.
‘‘Kilesa balavināmitaṃ’’ti avijjā taṇhādīnaṃ kilesānaṃ balena vināmitaṃ.
“Kilesa balavināmitaṃ” means bent by the power of defilements such as ignorance and craving.
“Kilesa balavināmitaṃ” (bị uốn cong bởi sức mạnh phiền não) nghĩa là bị uốn cong bởi sức mạnh của các phiền não như vô minh, tham ái.
Paṭicchādikā ādīna vā yassāti viggaho.
The analysis is: that which covers, or that which leads to disadvantage.
Sự phân tích là: Paṭicchādikā (che đậy) hoặc yassā (của cái gì) là ādīna (điểm yếu).
‘‘Taṃ’’ti cittasantānaṃ.
“Taṃ” refers to the mental continuum.
“Taṃ” (điều đó) nghĩa là dòng tâm thức.
‘‘Tasmiṃ’’ti kammādivisaye.
“Tasmiṃ” refers to that kamma-related object.
“Tasmiṃ” (trong điều đó) nghĩa là trong đối tượng như nghiệp.
Aṭṭhakathāya na sameti.
It does not align with the commentary.
Không phù hợp với Chú giải.
Tasmiṃ visayetihi tattha vuttaṃ.
There, it is said “in that object”.
Trong đó, được nói là “trong đối tượng đó”.
Na vuttaṃ tasmiṃ bhaveti.
It is not said “in that existence”.
Không nói là “trong sự tồn tại đó”.
‘‘Tasmiṃ vuttā naṃ’’ti tasmiṃ ‘yebhūyyena bhavantare cha dvāraggahitaṃ’ti ṭhāne ṭīkāsu vuttānaṃ.
“Tasmiṃ vuttā naṃ” means those stated in the sub-commentaries at the place where it is said, “mostly grasped by the six doors in another existence.”
“Tasmiṃ vuttā naṃ” (được nói trong điều đó) nghĩa là những điều được nói trong các Tīkā (phụ chú giải) tại chỗ “yebhūyyena bhavantare cha dvāraggahitaṃ” (phần lớn được nắm bắt bởi sáu căn môn trong kiếp sau).
Taṃ sadisa javanuppatti nāma kammakaraṇakāle pavatta javanehi sadisānaṃ idāni javanānaṃ uppatti.
“Taṃ sadisa javanuppatti” means the arising of present impulsion moments similar to the impulsion moments that occurred at the time of performing kamma.
Taṃ sadisa javanuppatti (sự phát sinh của tâm javana tương tự) nghĩa là sự phát sinh của những tâm javana hiện tại tương tự với những tâm javana đã xảy ra vào lúc hành nghiệp.
Bhavappaṭicchannañca kammaṃ apākaṭañca kammaṃ na tathā upaṭṭhāti.
And kamma hidden by existence, and kamma that is not manifest, do not appear in that way.
Nghiệp bị che đậy và nghiệp không rõ ràng không hiện hữu như vậy.
Kevalaṃ attānaṃ abhinavakaraṇa vasena dvārapattaṃ hutvā upaṭṭhātīti adhippāyo.
The intention is that it merely appears by reaching the door by way of renewing itself.
Ý nghĩa là: chỉ hiện hữu khi đã đến các căn môn bằng cách tự làm mới.
‘‘Visīda pattā’’ti visaññībhāvena virūpaṃ hutvā sīdanapattā.
“Visīda pattā” means having attained a state of sinking, having become distorted through unconsciousness.
“Visīda pattā” (đạt đến sự suy sụp) nghĩa là đạt đến sự suy sụp một cách biến dạng do trạng thái vô tri giác.
‘‘Tabbiparītena pāpakamma bahulāpi vattabbā’’ti tepivisīdantare āvudha hatthā pāṇaghātaṃ karontā gaṇhathabandhathāti ugghosantā duṭṭhacittā hontītiādinā vattabbā.
“Tabbiparītena pāpakamma bahulāpi vattabbā” means those who are full of evil kamma, in contrast to this, are also said to be those who, while sinking, are armed, killing beings, shouting “seize them, bind them,” and have malicious minds.
“Tabbiparītena pāpakamma bahulāpi vattabbā” (cũng nên nói về những người có nhiều ác nghiệp trái ngược với điều đó) nghĩa là nên nói về những người có tâm ác, những người đang giết hại với vũ khí trong tay, đang la hét “hãy bắt, hãy trói” giữa những người đang suy sụp.
Aṭṭhakathā pāṭhesu.
In the commentary readings.
Trong các bản văn của Chú giải.
Ukkhitto asi yassāti ukkhittā siko.
“Ukkhittāsika” is one whose sword is drawn.
Ukkittāsiko (người có gươm giương lên) nghĩa là người có gươm giương lên.
Patudanti vijjhanti etenāti patodanaṃ.
“Patodana” is that by which they pierce or goad.
Patodanaṃ (que chọc) là cái mà người ta dùng để chọc, đâm.
Pājanadaṇḍo.
A goading stick.
Cây gậy thúc đẩy.
Tassa agge katā sūci patodana sūci.
The needle at its tip is a goading needle.
Mũi kim được gắn ở đầu cây gậy đó là patodana sūci (kim chọc).
‘‘Patodana dukkhaṃ’’ti vijjhana dukkhaṃ.
“Patodana dukkhaṃ” means the pain of piercing.
“Patodana dukkhaṃ” (khổ đau do chọc) nghĩa là khổ đau do bị đâm.
Kathaṃ pana ukkhittāsikādibhāvena upaṭṭhānaṃ kammupaṭṭhānaṃ nāma hoti.
But how is the appearance as one with a drawn sword, etc., called the appearance of kamma?
Vậy thì sự hiện hữu dưới hình thức người có gươm giương lên v.v. được gọi là sự hiện hữu của nghiệp như thế nào?
Kathañca taṃ paṭisandhiyā ārammaṇabhāvaṃ upetīti āha ‘‘so cā’’tiādiṃ.
And how does it become an object for rebirth-linking? To explain this, he states “so cā” and so on.
Và làm thế nào điều đó trở thành đối tượng của tái sinh? Để trả lời, Ngài nói “so cā” (và điều đó) v.v.
Uppajjamānānaṃ sattānaṃ.
Of beings that are arising.
Của các chúng sinh đang phát sinh.
‘‘Itaresaṃ panā’’ti rūpārūpa bhavesu uppajjamānānaṃ pana.
“Itaresaṃ pana” means for those arising in the rūpa and arūpa existences.
“Itaresaṃ panā” (còn đối với những người khác) nghĩa là còn đối với những người đang phát sinh trong các cõi sắc và vô sắc.
‘‘Paripuṇṇaṃ katvā’’ti tadārammaṇa pariyosānāyavā suddhāya vā javanavīthiyāti evaṃ paripuṇṇaṃ katvā.
“Paripuṇṇaṃ katvā” means having made it complete in this way, either with the completion of that object or with a pure impulsion process.
“Paripuṇṇaṃ katvā” (làm cho đầy đủ) nghĩa là làm cho đầy đủ như vậy, hoặc bằng tiến trình javana kết thúc bằng tadārammaṇa, hoặc bằng tiến trình javana thuần túy.
Ayaṃ pana bhavaṅgāvasāne cuticittuppatti nāma aṭṭhakathāsu natthi.
However, this arising of the death-consciousness at the end of the bhavaṅga is not found in the commentaries.
Tuy nhiên, sự phát sinh của tâm tử vào cuối bhavaṅga này không có trong các Chú giải.
Yañca bhavaṅgaṃ otaritvā parinibbāyatītiādi tattha tattha vuttaṃ.
And what is said here and there, such as “having descended into bhavaṅga, one attains Nibbāna,” and so on.
Và điều được nói ở nhiều nơi là “sau khi đi vào bhavaṅga, vị ấy nhập Niết Bàn” v.v.
Tatthapi ‘‘bhavaṅgaṃ’’ti cuticittameva ṭīkāsu vaṇṇenti.
Even there, the sub-commentaries explain “bhavaṅga” as the death-consciousness itself.
Ở đó, các Tīkā (phụ chú giải) cũng giải thích “bhavaṅgaṃ” (bhavaṅga) là chính tâm tử.
Tasmā ‘‘bhavaṅgakkhayevā’’ti idaṃ kathaṃ yujjeyyāti āha ‘‘ettha cā’’tiādiṃ.
Therefore, to ask how “bhavaṅgakkhayevā” could be appropriate, he states “ettha cā” and so on.
Do đó, để giải thích “bhavaṅgakkhayevā” (chỉ khi bhavaṅga diệt) này phù hợp như thế nào, Ngài nói “ettha cā” (và ở đây) v.v.
Anurūpaṃ setīti anusayo.
It lies in accordance; thus, anusaya.
Anusayo (tùy miên) là cái nằm theo.
Anubandho hutvā setīti anusayo.
It lies as a persistent accompaniment; thus, anusaya.
Anusayo là cái nằm theo như một sự ràng buộc.
Anu anu vā setīti anusayo.
Or it lies again and again; thus, anusaya.
Anusayo là cái nằm liên tục.
Ettha ca anusayo nāma javanasahajāto na hoti.
And here, anusaya is not concomitant with impulsion.
Và ở đây, anusaya (tùy miên) không phải là cái đồng sinh với javana.
Idha ca anusaya nāmena vuttaṃ.
And here, it is spoken of by the name anusaya.
Và ở đây, được nói với tên gọi anusaya.
Nānājavana sahajātā ca avijjā taṇhā paṭisandhiyā visesa paccayā honteva.
And ignorance and craving, concomitant with various impulsion moments, are indeed specific conditions for rebirth-linking.
Và vô minh, tham ái, đồng sinh với các javana khác nhau, chắc chắn là những nhân đặc biệt cho tái sinh.
Kathaṃ tā idha gahitā siyunti āha ‘‘ettha cā’’tiādiṃ.
To ask how they could be understood here, he states “ettha cā” and so on.
Làm thế nào chúng được nắm bắt ở đây? Để trả lời, Ngài nói “ettha cā” (và ở đây) v.v.
Evaṃ sante avijjā parikkhittena taṇhāmūlakenāti vuttesu suṭṭhu yujjati.
This being the case, it perfectly fits what is said: “encompassed by ignorance, rooted in craving.”
Khi nói như vậy, thì điều này rất phù hợp với câu “được bao quanh bởi vô minh, có tham ái làm gốc”.
Anusayehi saha javanasahajātānampi laddhattā.
Because those concomitant with impulsion, along with the anusayas, are also included.
Vì đã bao gồm cả những cái đồng sinh với javana cùng với các tùy miên.
Tasmā idha anusaya vacanaṃ na yuttanti codanā.
Therefore, the objection is that the word anusaya here is not appropriate.
Do đó, có sự chất vấn rằng việc dùng từ anusaya ở đây là không phù hợp.
Yuttamevāti dassento ‘‘api cā’’tiādimāha.
Showing that it is indeed appropriate, he states “api cā” and so on.
Để chỉ ra rằng điều đó là phù hợp, Ngài nói “api cā” (hơn nữa) v.v.
‘‘Pariyattā’’ti samattā.
“Pariyattā” means completed.
“Pariyattā” (đã hoàn tất) nghĩa là đã hoàn thành.
‘‘So pī’’ti phassādi dhamma samūhopi.‘‘Tathā rūpā yevā’’ti aggamaggena appahīna rūpāyeva, anusayabhūtāyevāti vuttaṃ hoti.
“So pī” means that group of phenomena, such as contact, too. “Tathā rūpā yevā” means only those forms that are not abandoned by the highest path, meaning they are only in the nature of anusaya.
“So pī” (điều đó cũng) nghĩa là tập hợp các pháp như xúc cũng. “Tathā rūpā yevā” (chỉ có hình thái như vậy) nghĩa là chỉ có hình thái không bị đoạn trừ bởi Đạo tối thượng, được nói là chỉ có hình thái tùy miên.
‘‘Taṃ’’ti citta santānaṃ.
“Taṃ” refers to the mental continuum.
“Taṃ” (điều đó) nghĩa là dòng tâm thức.
‘‘Tatthā’’ti tadubhayasmiṃ.
“Tatthā” means in both of those.
“Tatthā” (ở đó) nghĩa là ở cả hai điều đó.
Kathaṃ taṃ tattha khipantīti āha ‘‘tasmiṃ’’tiādiṃ.
To ask how they cast it there, he states “tasmiṃ” and so on.
Làm thế nào điều đó ném chúng vào đó? Để trả lời, Ngài nói “tasmiṃ” (trong điều đó) v.v.
‘‘Vijānanadhātuyā’’ti viññāṇa dhātuyā.
“Vijānanadhātuyā” means the element of consciousness.
“Vijānanadhātuyā” (vào yếu tố nhận biết) nghĩa là vào viññāṇa dhātu (thức giới).
Saṅkantā nāma natthi.
There is no such thing as transference.
Không có sự chuyển dịch.
Yattha yattha uppajjanti.
Wherever they arise,
Chúng phát sinh ở đâu.
Tattha tattheva bhijjantīti adhippāyo.
they disintegrate right there; that is the intention.
Ý nghĩa là chúng diệt ngay tại đó.
Kuto maraṇakāle saṅkantā nāma atthi vijjantīti yojanā.
The question is, how can there be any such thing as transference at the time of death?
Vậy thì, làm sao có sự chuyển dịch vào lúc chết? Đó là câu hỏi.
Evaṃ sante idaṃ vacanaṃ anamataggiya suttena viruddhaṃ siyāti.
If this is so, this statement would contradict the Anamatagga Sutta.
Nếu vậy, lời nói này sẽ mâu thuẫn với kinh Anamataggiya (Vô Thủy).
Na viruddhaṃ.
It does not contradict it.
Không mâu thuẫn.
Idañhi abhidhamma vacanaṃ, mukhyavacanaṃ, anamataggiya suttaṃ pana suttanta vacanaṃ pariyāya vacananti dassento ‘‘yañcā’’tiādimāha.
For this is a statement from the Abhidhamma, a primary statement, whereas the Anamatagga Sutta is a Sutta statement, a provisional statement. To show this, he states “yañcā” and so on.
Vì đây là lời nói của Vi Diệu Pháp, là lời nói chính yếu, còn kinh Anamataggiya là lời nói của Kinh tạng, là lời nói phương tiện. Để chỉ ra điều đó, Ngài nói “yañcā” (và điều đó) v.v.
Pariyāyena vuttanti vatvā taṃ pariyāyaṃ dasseti ‘‘yesañhī’’tiādinā.
Having said that it is stated provisionally, he clarifies that provisional meaning with “yesañhī” and so on.
Sau khi nói rằng điều đó được nói một cách phương tiện, Ngài chỉ ra phương tiện đó bằng cách nói “yesañhī” (vì những người nào) v.v.
‘‘So’’ti so puggalo.
“So” refers to that person.
“So” (người đó) nghĩa là người đó.
‘‘Tesaṃ’’ti avijjā taṇhā saṅkhārānañca paṭisandhi nāma rūpa dhammānañca.
“Tesaṃ” refers to ignorance, craving, and volitional formations, and to the phenomena of mind and body that constitute rebirth-linking.
“Tesaṃ” (của những điều đó) nghĩa là của vô minh, tham ái, hành, và của các pháp danh sắc của tái sinh.
‘‘Hetupphalasambandhena bhavantaraṃ sandhāvati saṃsaratīti vuccatī’’ti pubbe kammakaraṇakālepi te avijjā taṇhā saṅkhārā eva so sattoti vuccanti.
“Hetupphalasambandhena bhavantaraṃ sandhāvati saṃsaratīti vuccati” means that previously, at the time of performing kamma, those very ignorance, craving, and volitional formations are referred to as ‘that being.’
“Hetupphalasambandhena bhavantaraṃ sandhāvati saṃsaratīti vuccatī” (được gọi là chạy trôi, luân hồi từ kiếp này sang kiếp khác bằng mối liên hệ nhân quả) nghĩa là ngay cả vào lúc hành nghiệp trước đây, chính vô minh, tham ái, hành đó được gọi là chúng sinh đó.
Pacchā tesaṃ phalabhūtāyaṃ paṭisandhiyā pātubhavanakālepi sāpaṭisandhi eva so sattoti vuccati.
Afterwards, at the time of the manifestation of that rebirth-linking, which is their result, that very rebirth-linking is referred to as ‘that being.’
Sau đó, vào lúc tái sinh đó xuất hiện, là quả của chúng, thì chính tái sinh đó được gọi là chúng sinh đó.
Majjhe dhammappabandhopi so sattoti vuccati.
In between, the continuity of phenomena is also referred to as ‘that being.’
Ở giữa, dòng pháp cũng được gọi là chúng sinh đó.
Evaṃ hetudhammehi saddhiṃ phaladhamme ekaṃ sattaṃ karontassa hetupphala sambandho hoti.
Thus, when one makes the causal phenomena and the resultant phenomena into a single being, there is a cause-and-effect connection.
Như vậy, khi làm cho các pháp quả cùng với các pháp nhân thành một chúng sinh, thì có mối liên hệ nhân quả.
Evaṃ hetupphala sambandhena so eva kammaṃ karoti.
In this way, through the cause-and-effect connection, that very one performs kamma.
Như vậy, bằng mối liên hệ nhân quả, chính người đó hành nghiệp.
Tena kammena so eva bhavantaraṃ sandhāvati saṃsaratīti vuccati.
By that kamma, that very one is said to wander and transmigrate from one existence to another.
Bằng nghiệp đó, chính người đó được gọi là chạy trôi, luân hồi từ kiếp này sang kiếp khác.
Ettha ca anamataggo yaṃ bhikkhave.
And here, “Anamataggo yaṃ bhikkhave.
Và ở đây, “Anamataggo yaṃ bhikkhave” (Này các tỳ khưu, không có điểm khởi đầu).
Avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃti evaṃ sattavohārena vuttattā sādhammadesanā pariyāyadesanā hoti.
Avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ” (Anamatagga, monks, for beings shrouded in ignorance), by being stated with the term ‘beings’ in this way, that teaching of the Dhamma becomes a provisional teaching.
“Avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ” (của những chúng sinh bị vô minh che lấp) v.v. Vì được nói bằng cách gọi là chúng sinh, nên lời giảng pháp đó là lời giảng pháp phương tiện.
Pariyāyadesanattā ca sandhāvataṃ saṃsaratanti pariyāyopi sijjhati.
And because it is a provisional teaching, the provisional statement “wandering and transmigrating” also becomes established.
Và vì là lời giảng pháp phương tiện, nên phương tiện “sandhāvataṃ saṃsaratanti” (những người chạy trôi, luân hồi) cũng trở nên phù hợp.
Yassaṃ pana dhamma desanāyaṃ dhammadesanāti vacanānu rūpaṃ dhammameva deseti, na sattaṃ, na puggalaṃ.
However, in a Dhamma teaching where, in accordance with the phrase ‘Dhamma teaching,’ only Dhamma is taught, not a being, not a person,
Tuy nhiên, trong lời giảng pháp mà theo đúng lời nói là lời giảng pháp, chỉ giảng về pháp, không phải về chúng sinh, không phải về cá nhân.
Ayaṃ dhammadesanā eva mukhyadesanā nāma hoti.
this Dhamma teaching is called the primary teaching.
Lời giảng pháp này chính là lời giảng pháp chính yếu.
Tattha desita dhammā pana pakatikālepi desantaraṃ kālantaraṃ khaṇantaraṃ saṅkantā nāma natthi.
And the phenomena taught therein, even in their natural state, do not transfer to another place, another time, or another moment.
Tuy nhiên, các pháp được giảng ở đó, ngay cả trong thời gian bình thường, cũng không có sự chuyển dịch từ nơi này sang nơi khác, từ thời gian này sang thời gian khác, từ sát na này sang sát na khác.
Yattha yattha uppannā, tattha tattheva bhijjanti.
Wherever they arise, they disintegrate right there.
Chúng phát sinh ở đâu, chúng diệt ngay tại đó.
Khayavayaṃ gacchanti.
They undergo decay and dissolution.
Chúng đi đến sự diệt vong.
Tena vuttaṃ ‘na hi uppannuppannā dhammā.
Therefore, it is said, ‘Indeed, phenomena, having arisen,
Do đó, được nói là “na hi uppannuppannā dhammā” (không phải các pháp đã phát sinh).
Saṅkantā nāma atthī’ti.
there is no such thing as transference.’
“Saṅkantā nāma atthī” (có sự chuyển dịch).
Paṭighoso ca, padīpo ca, muddā ca.
Echo, lamp, and seal.
Và tiếng vọng, và ngọn đèn, và con dấu.
Ādisaddena paṭibimbacchāyā ca, bījasaṅkhāro ca, pāṭibhogo ca, bālakumāra sarīresu upayuttā vijjāsipposadhā cāti evaṃ aṭṭhakathā yaṃ āgatāni nidassanāni saṅgayhanti.
By the term “etc.” are included examples found in the commentaries, such as reflection, shadow, the seed-condition, a guarantee, and the knowledge, skills, and medicines used for children's bodies.
Với từ “ādi” (v.v.), các ví dụ được đưa ra trong Chú giải như bóng phản chiếu, hạt giống, sự bảo đảm, và kiến thức, kỹ năng, thuốc men được sử dụng trong cơ thể trẻ em cũng được bao gồm.
‘‘Nidassanā’’nīti ca upamāyo vuccanti.
“Nidassanāni” are also called similes.
“Nidassanā” (ví dụ) được gọi là những phép ẩn dụ.
Tattha ‘‘paṭighoso’’ti gambhīraleṇa dvāre ṭhatvā saddaṃ karontassa antoleṇe paṭighoso pavattati.
There, “paṭighoso” (echo) refers to the echo that arises inside a cave when someone stands at the mouth of a deep cave and makes a sound.
Ở đó, “paṭighoso” (tiếng vọng) là khi một người tạo ra âm thanh đứng ở cửa hang sâu, tiếng vọng sẽ vang lên bên trong hang.
Tattha dvāre uppanno mūlasaddo antoleṇaṃ na gacchati, uppannaṭṭhāne eva nirujjhati.
There, the original sound that arose at the entrance does not go into the cave; it ceases right where it arose.
Ở đó, âm thanh gốc phát sinh ở cửa hang không đi vào bên trong hang, mà diệt ngay tại nơi nó phát sinh.
Paṭighoso ca tato āgato na hoti.
And the echo does not come from it.
Và tiếng vọng không đến từ đó.
Na ca vinā mūlasadda + paccayena aññato pavattati.
Nor does it arise from anywhere else without the condition of the original sound.
Và nó không phát sinh từ nơi khác mà không có nhân là âm thanh gốc.
Mūlasaddapaccayā eva tattha pavattatīti.
It arises there precisely by the condition of the original sound.
Nó chỉ phát sinh ở đó do nhân là âm thanh gốc.
Tattha mūlasaddo viya atīta kammaṃ.
There, the original sound is like past kamma.
Ở đó, nghiệp quá khứ giống như âm thanh gốc.
Paṭighoso viya anantare paṭisandhi.
The echo is like subsequent rebirth-linking.
Tái sinh liền sau đó giống như tiếng vọng.
Esanayo padīpa muddā paṭibimbacchāyāsu.
This method applies to the lamp, the seal, and the reflection.
Phương pháp này cũng áp dụng cho đèn, con dấu, bóng phản chiếu.
Tattha ‘‘padīpo’’ti pathamaṃ ekaṃ padīpaṃ jāletvā tena aññaṃ padīpasatampi padīpa sahassampi jāleti.
There, “padīpo” (lamp) refers to lighting one lamp first, and then using it to light a hundred or a thousand other lamps.
Ở đó, “padīpo” (ngọn đèn) là khi người ta thắp một ngọn đèn đầu tiên, rồi dùng nó để thắp hàng trăm, hàng ngàn ngọn đèn khác.
‘‘Muddā’’ti lañchanalekhā.
“Muddā” means a seal impression or engraving.
“Muddā” (con dấu) là chữ khắc dấu.
Tattha ekena lañchanakkhandhena, tena lañchanalekhāsatampi lañchanalekhā sahassampi karoti.
There, with one seal, one can make hundreds or even thousands of seal impressions.
Ở đó, với một con dấu, người ta có thể tạo ra hàng trăm, thậm chí hàng ngàn dấu ấn.
‘‘Paṭibimbacchāyā’’ti pasannesu ādāsapaṭṭesuvā udakesuvā uppannā sarīracchāyā.
"Reflection" means the image of the body that appears on clear mirror surfaces or in water.
"Paṭibimbacchāyā" (bóng phản chiếu) là bóng của cơ thể xuất hiện trên mặt gương sáng hoặc trên mặt nước.
Etehi nidassanehi phalaṃ nāma hetuto āgataṃ na hoti.
By these illustrations, it is shown that the fruit (effect) does not, in itself, come from the cause.
Qua những ví dụ này, quả không phải là cái đến từ nhân.
Hetunā ca vinā na sijjhatīti ettakamatthaṃ dīpeti.
And it demonstrates this much: that without the cause, it does not arise.
Và không thể thành tựu nếu không có nhân, đó là ý nghĩa được chỉ ra.
‘‘Bījasaṅkhāro’’ti kālantare uppannesu pupphaphalesu icchitavaṇṇa gandharasapātubhāvatthāya ropanakāle ambabījādīsu icchitavaṇṇa gandharasadhātūnaṃ paribhāvanā.
"Seed-preparation" means the cultivation of desired color, fragrance, and taste elements in mango seeds, etc., at the time of planting, for the manifestation of the desired color, fragrance, and taste in the flowers and fruits that will arise later.
"Bījasaṅkhāro" (sự chuẩn bị hạt giống) là sự tẩm ướp các yếu tố màu sắc, mùi hương, vị mong muốn vào hạt xoài, v.v., vào thời điểm gieo trồng, để những màu sắc, mùi hương, vị mong muốn đó xuất hiện trên hoa quả sinh ra sau này.
Tattha tappaccayā kālantare pupphaphalesu uppannesu tevaṇṇagandharasā pātubbhavanti.
There, due to that condition, when the flowers and fruits arise later, those very colors, fragrances, and tastes manifest.
Ở đó, do duyên đó, những màu sắc, mùi hương, vị ấy xuất hiện trên hoa quả sinh ra sau này.
‘‘Pāṭibhogo’’ti kiñci atthaṃ sādhetuṃ parassa santike iṇaṃ gaṇhantassa tavadhanaṃ saṃvaccharena vuḍḍhiyā saha dassāmi, sace nadadeyyaṃ.
"Guarantor" (or security) means, for one who takes a loan from another to accomplish some purpose, the declaration: "I will repay your money together with interest within a year; if I do not repay it,
"Pāṭibhogo" (sự bảo đảm) là lời cam kết của người vay tiền từ người khác để thực hiện một việc gì đó: "Tôi sẽ trả lại tiền của ông cùng với lãi suất trong một năm, nếu tôi không trả được."
Asukaṃ nāma mamakhettaṃ vā vatthuvā tuyhaṃ hotūti paṭiññāṭhapanaṃ.
such-and-such field or property of mine shall be yours."
"Thì mảnh đất hoặc tài sản tên là X của tôi sẽ thuộc về ông."
Tattha tappaccayā dhanaṃ labhitvā taṃ atthañca sādheti.
There, due to that condition, one obtains money and accomplishes that purpose.
Ở đó, do duyên đó, người ấy nhận được tiền và hoàn thành việc đó.
Kāle sampatte vuḍḍhiyā saha iṇañca sodheti.
When the time comes, one repays the loan together with interest.
Đến hạn, người ấy cũng trả nợ cùng với lãi suất.
‘‘Vijjāsipposadhā’’ti loke puttake yāvajīvaṃ hitatthāya daharakāle kiñci vijjaṃvā sippaṃvā sikkhāpenti.
"Knowledge, crafts, and medicines" means that in the world, for the lifelong welfare of children, they are taught some knowledge or craft when young.
"Vijjāsipposadhā" (kiến thức, nghề nghiệp, thuốc men) là ở đời, vì lợi ích trọn đời của con cái, khi còn nhỏ người ta dạy chúng một kiến thức hoặc một nghề nghiệp nào đó.
Yāvajīvaṃ khararogānaṃ anuppādatthāya daharakāle ojavantaṃ kiñci osadhaṃ vā ajjhohārenti.
To prevent severe diseases from arising throughout life, some potent medicine is administered to them when young.
Để không mắc các bệnh hiểm nghèo suốt đời, khi còn nhỏ người ta cho chúng dùng một loại thuốc bổ nào đó.
Tattha tappaccayā puttānaṃ yāvajīvaṃ hitappaṭilābho vā tādisānaṃ rogānaṃ anuppādo vā hotiyeva.
There, due to that condition, either lifelong welfare for the children or the non-arising of such diseases certainly occurs.
Ở đó, do duyên đó, con cái được lợi ích trọn đời hoặc không mắc các bệnh như vậy.
Etehi yathā kālantare asantesuyeva pāṭibhogādīsu mūlakammesu pubbabhāge katapaccayā eva pacchā attha sādhanādīni sijjhanti.
These examples show that just as, in the case of a guarantor and so forth, even when the original actions are no longer present, the accomplishments of purposes and so on arise later due to the conditions created earlier;
Qua những ví dụ này, cũng như sau này các việc như thành tựu mục đích, v.v., thành tựu chỉ vì các hành động gốc như sự bảo đảm, v.v., đã được thực hiện trước đó, dù chúng không còn tồn tại vào thời điểm sau này.
Tathā kusalā kusala kammāni katvā kālantare tesu asantesupi pubbe katattā eva pacchā paṭisandhādīni phalāni pātubbhavantīti dīpeti.
similarly, having performed wholesome and unwholesome kamma, even when they are no longer present later, rebirth and other fruits manifest later simply because they were performed earlier.
Tương tự, sau khi đã tạo các nghiệp thiện và bất thiện, dù chúng không còn tồn tại vào thời điểm sau này, nhưng vì đã được tạo ra trước đó, nên sau này các quả như tái sinh, v.v., xuất hiện, đó là ý nghĩa được chỉ ra.
Tenavuttaṃ ‘‘paṭighosa padīpamuddādīni cettha nidassanānī’’ti.
Therefore, it was said, "reverberation, lamp, seal, etc., are the illustrations here."
Vì thế đã nói: "Tiếng vang, đèn, con dấu, v.v., là các ví dụ ở đây."
‘‘Kammadubbalabhāvenā’’ti tadā jīvitindriyassa dubbalattā kammampi dubbalameva hotīti katvā vuttaṃ.
"Due to the weakness of kamma" — this was said because at that time, due to the weakness of the life faculty, the kamma itself is also weak.
"Kammadubbalabhāvena" (do nghiệp yếu kém) là nói như vậy vì lúc đó sinh mạng căn yếu kém nên nghiệp cũng yếu kém.
Kāmañcettha aṭṭhakathāyaṃ vatvā dassitaṃ, tathāpi sambhavatīti sambandho.
Although this has been stated and shown in the commentary, it is still possible — this is the connection.
Mặc dù điều này đã được giải thích trong Chú Giải, nhưng nó vẫn có thể xảy ra, đó là sự liên kết.
Tattha ‘‘taṃ pī’’ti gatinimittampi.
There, "that also" means the sign of destination (gatinimitta) also.
Ở đó, "taṃ pī" (điều đó cũng) là dấu hiệu của cõi tái sinh cũng vậy.
‘‘Tathā cavantānaṃ’’ti dibbarathādīni gatinimittaṃ katvā cavantānaṃ.
"And for those passing away" means for those passing away making the divine chariot and so forth the sign of destination.
"Tathā cavantānaṃ" (và những người đang chết như vậy) là những người đang chết với dấu hiệu của cõi tái sinh là xe trời, v.v.
‘‘Dayhamānakāyenā’’ti itthambhūtalakkhaṇe karaṇavacanaṃ.
"With a body being burnt" is the instrumental case indicating a characteristic.
"Dayhamānakāyenā" (với thân đang cháy) là cách dùng từ công cụ trong ý nghĩa của một đặc điểm xác định.
Gāthāyaṃ.
In the verse:
Trong bài kệ.
Pañcadvāre paṭisandhikammaṃ vinā dvigocare siyāti yojanā.
The connection is that rebirth consciousness in the five sense-doors can occur with two types of objects (gocara), without kamma.
Sự liên kết là: tái sinh ở năm cửa có thể xảy ra với hai đối tượng mà không có nghiệp.
Tattha ‘‘dvigocare’’ti kammanimitta gatinimittabhūte dvigocare.
There, "with two types of objects" means with the two types of objects, namely the kamma sign and the destination sign.
Ở đó, "dvigocare" (hai đối tượng) là hai đối tượng là dấu hiệu của nghiệp và dấu hiệu của cõi tái sinh.
Tattha pañcadvāre paṭisandhi nāma pañcadvārika maraṇāsanna vīthicittānaṃ ante ca vantānaṃ paṭisandhi.
There, rebirth consciousness in the five sense-doors means the rebirth consciousness of those who pass away at the end of the five-door javana thought-processes (vīthicitta) approaching death.
Ở đó, tái sinh ở năm cửa là sự tái sinh của những người chết sau các lộ tâm cận tử ở năm cửa.
Sāpi gatinimittabhūte gocare siyāti vutte pañcadvārika vīthicittāni pañcārammaṇabhūtāni gatinimittāni ārammaṇaṃ karontītipi siddhaṃ hoti.
If it is said that it can occur with the destination sign as the object, then it is also established that the five-door javana thought-processes take as their objects the five sense-objects that are destination signs.
Khi nói rằng điều đó cũng có thể xảy ra với đối tượng là dấu hiệu của cõi tái sinh, thì cũng được xác lập rằng các lộ tâm ở năm cửa lấy các dấu hiệu của cõi tái sinh là năm đối tượng làm đối tượng.
Evañca sati.
If this is the case,
Khi điều này xảy ra.
Tesaṃ vīthicittānaṃ ante acavitvā tadanubandhaka manodvārikavīthicittehipi kadāci kesañci ca vanaṃ nanasambhavatīti sakkā vattuṃ.
it can be said that it is not possible for some to pass away without passing away at the end of those javana thought-processes, but rather by means of subsequent mind-door javana thought-processes.
Có thể nói rằng đối với một số người, sự chết không thể xảy ra ngay sau các lộ tâm đó mà phải thông qua các lộ tâm ý môn tiếp nối.
Tesu pana anubandhaka vīthīsu atītaggahaṇa samudāyaggahaṇehi ca vantānaṃ atītānipi gatinimittāni labbhanti.
However, in those subsequent thought-processes, destination signs that are past can also be obtained by apprehending the past or by apprehending a collection.
Tuy nhiên, trong các lộ tâm tiếp nối đó, các dấu hiệu của cõi tái sinh đã qua cũng có thể được nhận biết thông qua sự nắm bắt quá khứ và sự nắm bắt tổng thể của những người đang chết.
Vatthuggahaṇanāmaggahaṇehi ca vantānaṃ dhammā rammaṇaṃpi labbhatiyeva.
And for those passing away by apprehending an object or by apprehending a name, mind-objects can also be obtained.
Và đối với những người đang chết thông qua sự nắm bắt đối tượng và sự nắm bắt danh, đối tượng pháp cũng có thể được nhận biết.
Tasmā yaṃ vuttaṃ ācariyena kāmāvacara paṭisandhiyā cha dvāraggahitaṃ kammanimittaṃ gatinimittañca paccuppannamatītā rammaṇaṃ upalabbhatīti.
Therefore, what was said by the teacher—that for rebirth consciousness in the sensuous sphere, the kamma sign and destination sign apprehended through the six doors can be present or past objects—
Do đó, điều mà vị thầy đã nói rằng: "Đối với tái sinh cõi dục, dấu hiệu của nghiệp và dấu hiệu của cõi tái sinh được nắm bắt qua sáu cửa, có thể là đối tượng hiện tại hoặc quá khứ."
Taṃ suvuttamevāti daṭṭhabbaṃ.
that should be regarded as well-said.
Điều đó phải được xem là đã nói đúng.
Yaṃ pana ‘tameva tathopaṭṭhitaṃ ārammaṇaṃ ārabbha cittasantānaṃ abhiṇhaṃ pavattatī’ti evaṃ antimavīthito pubbabhāge bahūnaṃ vīthivārānaṃ pavattanaṃ ācariyena vuttaṃ.
However, what the teacher said about the frequent occurrence of many thought-process sequences before the final sequence, stating "the continuum of consciousness repeatedly proceeds by taking that very object, thus presented,"
Tuy nhiên, điều mà vị thầy đã nói về sự tiếp diễn của nhiều lộ trình tâm trước lộ trình cuối cùng, như: "Lộ trình tâm ấy tiếp diễn liên tục, lấy đối tượng xuất hiện như vậy làm đối tượng."
Taṃ tathopaṭṭhitaṃ gatinimittaṃ ārabbhātipi laddhuṃ vaṭṭatiyeva.
it is indeed appropriate to take that as "by taking that very destination sign, thus presented."
Điều đó cũng có thể được hiểu là lấy dấu hiệu của cõi tái sinh xuất hiện như vậy làm đối tượng.
Evañcasati, gatinimittaṃpi atītaṃ labbhatīti dassetuṃ ‘‘yadāpanā’’tiādi vuttaṃ.
If this is the case, then to show that a past destination sign can also be obtained, it was said "when it is..." and so on.
Khi điều này xảy ra, để chỉ ra rằng dấu hiệu của cõi tái sinh cũng có thể là quá khứ, đã nói "yadāpanā" (khi nào thì) v.v.
‘‘Santati vasenā’’ti santati paccuppanna vasena.
"By way of continuum" means by way of the present continuum.
"Santati vasenā" (theo dòng tương tục) là theo dòng tương tục hiện tại.
‘‘Tassā’’ti gatinimittassa.
"Its" refers to the destination sign.
"Tassā" (của điều đó) là của dấu hiệu của cõi tái sinh.
Yebhūyyena vutto, na sabbasaṅgāhikena vuttoti adhippāyo.
The intention is that it was generally stated, not comprehensively.
Ý nghĩa là điều đó được nói chủ yếu, không phải bao gồm tất cả.
‘‘Manodvārika maraṇāsanna javanānaṃpi icchitabbattā’’ti purejātapaccaya bhāvena icchitabbattāti adhippāyo.
"Because mind-door javanas approaching death are also desired" means that they are desired as a pre-nascent condition—this is the intention.
"Manodvārika maraṇāsanna javanānaṃpi icchitabbattā" (vì các tâm tốc hành ý môn cận tử cũng được mong muốn) là ý nghĩa là được mong muốn với tư cách là duyên tiền sinh.
‘‘Tadanubandhāyā’’ti tāni manodvāri kamaraṇāsanna javanāni anugatāya.
"Following that" refers to following those mind-door javanas approaching death.
"Tadanubandhāyā" (theo sau điều đó) là theo sau các tâm tốc hành ý môn cận tử đó.
‘‘Paṭisandhiyāpi sambhavato’’ti tassa purejāta paccayassa paṭisandhiyāpi purejāta paccayatā sambhavato.
"Because it is possible for rebirth" means because it is possible for that pre-nascent condition to also be a pre-nascent condition for rebirth.
"Paṭisandhiyāpi sambhavato" (vì tái sinh cũng có thể xảy ra) là vì duyên tiền sinh đó cũng có thể là duyên tiền sinh của tái sinh.
Nanu therena bhinditvā avuttepi bhinditabbe sati, bhindanameva yuttanti ce.
If it is asked whether, even if the elder did not make a distinction, it is appropriate to make a distinction when it should be made, then
Nếu nói rằng, mặc dù Trưởng lão không phân biệt, nhưng khi cần phân biệt thì việc phân biệt là hợp lý.
Na yuttaṃ.
it is not appropriate.
Điều đó không hợp lý.
Kasmā, kammanimittena samānagatikattā.
Why? Because it has the same destination as the kamma sign.
Tại sao? Vì nó có cùng cõi tái sinh với dấu hiệu của nghiệp.
Tenāha ‘‘nacataṃ’’tiādiṃ.
Therefore, he said "that is not..." and so on.
Vì thế đã nói "nacataṃ" (không phải điều đó) v.v.
Vibhāvaniyaṃ yathāsambhavaṃ yojetabbaṃti vatvā aparepana avisesatova vaṇṇentīti aparevādopi vutto.
In the Vibhāvinī, it is stated that it should be connected as appropriate, and then it is also stated that others explain it without distinction, thereby mentioning the view of others.
Sau khi nói rằng trong Vibhāvanīya cần phải liên kết theo khả năng, thì cũng đã nói đến quan điểm khác rằng những người khác giải thích mà không phân biệt.
Tattha ‘‘avisesato vaṇṇentī’’ti abhinditvāva vaṇṇentīti vuttaṃ hoti.
There, "explain it without distinction" means they explain it without making a separation.
Ở đó, "avisesato vaṇṇentī" (giải thích mà không phân biệt) có nghĩa là giải thích mà không phân biệt.
Puna taṃ aparevādaṃ asampaṭicchanto ‘‘aṭṭhakathāyaṃ panā’’tiādimāha.
Then, not accepting that view of others, he says "But in the commentary..." and so on.
Sau đó, không chấp nhận quan điểm khác đó, lại nói "aṭṭhakathāyaṃ panā" (nhưng trong Chú Giải) v.v.
Idha pana taṃ aparevādaṃ paggaṇhanto puna ‘‘yañca tatthā’’tiādimāha.
Here, however, upholding that view of others, he again says "And what is there..." and so on.
Ở đây, chấp nhận quan điểm khác đó, lại nói "yañca tatthā" (và điều gì ở đó) v.v.
Tattha ‘‘tadārammaṇāyā’’ti taṃ gatinimittā rammaṇāya.
There, "for that object" refers to for that destination sign object.
Ở đó, "tadārammaṇāyā" (lấy điều đó làm đối tượng) là lấy dấu hiệu của cõi tái sinh làm đối tượng.
‘‘Tesaṃ vacanaṃ’’ti aparesaṃ vacanaṃ.
"Their statement" refers to the statement of others.
"Tesaṃ vacanaṃ" (lời nói của họ) là lời nói của những người khác.
‘‘Aññatra avicāraṇāyā’’ti kasmā vuttaṃ.
"Except for non-investigation" - why was this said?
"Aññatra avicāraṇāyā" (trừ khi không suy xét) tại sao lại nói như vậy?
Nanu aṭṭhakathāyaṃ panātiādi sabbaṃ vicāraṇā vacanameva hotīti.
Is not "But in the commentary..." and so forth, all a statement of investigation?
Chẳng phải tất cả những gì như "nhưng trong Chú Giải" v.v. đều là lời suy xét sao?
Saccaṃ yathā diṭṭhapāṭhavasena, sāvasesa pāṭhabhāvaṃ pana na vicāretiyeva.
True, in terms of the text as seen, but it does not investigate the state of the text being incomplete.
Đúng vậy, theo văn bản đã thấy, nhưng nó không suy xét về trạng thái văn bản còn thiếu sót.
Tasmā ‘‘aññatra avicāraṇāyā’’ti vuttaṃ.
Therefore, it was said, "except for non-investigation."
Vì thế đã nói "aññatra avicāraṇāyā" (trừ khi không suy xét).
Ettha siyā.
Here, one might ask:
Ở đây có thể có một câu hỏi.
Aṭṭhakathāpāṭho sāvaseso hotu, mūlaṭīkāpāṭho pana manodvāre yevāti niyametvā vuttattā kathaṃ sāvaseso siyāti.
Let the commentary text be incomplete, but since the Mūlaṭīkā text is stated as being exclusively in the mind-door, how could it be incomplete?
Văn bản Chú Giải có thể còn thiếu sót, nhưng văn bản Mūlaṭīkā đã được quy định là chỉ ở ý môn, vậy làm sao nó có thể còn thiếu sót?
Niyametvā vuttopi idha adhippetatthe aparipuṇṇe sāvaseso eva hotīti.
Even if it is stated exclusively, if the intended meaning here is incomplete, it is still incomplete.
Mặc dù đã được quy định, nhưng nếu ý nghĩa được đề cập ở đây không đầy đủ thì nó vẫn còn thiếu sót.
Tena vuttaṃ ‘‘aññaṃ kāraṇaṃ natthi aññatra avicāraṇāyā’’ti.
Therefore, it was said, "there is no other reason except for non-investigation."
Vì thế đã nói "aññaṃ kāraṇaṃ natthi aññatra avicāraṇāyā" (không có lý do nào khác trừ khi không suy xét).
‘‘Paccuppannamatītaṃ’’tiādīsu.
In "present or past" and so on:
Trong "paccuppannamatītaṃ" (hiện tại và quá khứ) v.v.
Tadārammaṇāvasānāya pañcadvārika javanavīthiyā ca vanaṃ hotīti yojanā.
The connection is that passing away occurs with a five-door javana thought-process culminating in tadārammaṇa.
Sự liên kết là: sự chết xảy ra với lộ tâm tốc hành ở năm cửa kết thúc bằng tâm đón nhận đối tượng.
Evaṃ aparatthapi.
Similarly elsewhere.
Tương tự ở những chỗ khác.
Balavantepi sati.
Even when strong.
Mặc dù mạnh mẽ.
Tadārammaṇāvasānāya eva vīthiyā.
Only with a thought-process culminating in tadārammaṇa.
Chỉ với lộ trình tâm kết thúc bằng tâm đón nhận đối tượng.
‘‘Vuttattā panā’’ti aṭṭhakathāyaṃ eva vuttattā pana.
"But because it is stated" means but because it is stated in the commentary.
"Vuttattā panā" (nhưng vì đã được nói) là nhưng vì đã được nói trong Chú Giải.
‘‘Purimabhāge evā’’ti pañcadvārika antima vīthito pubbabhāge eva.
"Only in the preceding part" means only in the part preceding the final five-door thought-process.
"Purimabhāge evā" (chỉ ở phần trước) là chỉ ở phần trước của lộ trình tâm cuối cùng ở năm cửa.
‘‘Tāhī’’ti deyyadhammavatthūhi.
"By them" refers to by the meritorious offerings.
"Tāhī" (bởi những điều đó) là bởi các vật cúng dường.
‘‘Yathātaṃ’’ti taṃ atthajātaṃ katamaṃ viyāti attho.
"As it is" means what kind of thing is that, is the meaning.
"Yathātaṃ" (như vậy) là ý nghĩa là loại sự vật đó là gì.
‘‘Ito’’ti manussa bhavato.
"From here" means from the human existence.
"Ito" (từ đây) là từ cõi người.
Nimitta sadisaṃ saddaṃ vaṇṇanti sambandho.
The connection is that they describe a sound similar to a sign.
Sự liên kết là: mô tả âm thanh giống như dấu hiệu.
‘‘Naṭṭhacakāraṃ’’ti patitacakāraṃ.
"Omitted 'ca'" means a dropped 'ca'.
"Naṭṭhacakāraṃ" (chữ ca đã mất) là chữ ca bị bỏ đi.
Aṭṭhakathāpāṭhe ñātakā mātādayo pañcadvāre upasaṃharantīti sambandho.
In the commentary text, the connection is that relatives such as mothers direct it to the five sense-doors.
Trong văn bản Chú Giải, sự liên kết là: người thân, mẹ, v.v., đưa đến năm cửa.
‘‘Tavatthāyā’’ti tavaatthāya.
"For your welfare" means for your benefit.
"Tavatthāyā" (vì lợi ích của bạn) là vì lợi ích của bạn.
‘‘Cīnapaṭasomārapaṭādivasenā’’ti cīnaraṭṭhe pavatto paṭo cīnapaṭo.
"By means of Chinese silk, Somāra silk, etc." refers to the cloth prevalent in the Chinese country, which is Chinese silk.
"Cīnapaṭasomārapaṭādivasenā" (theo cách của vải Trung Quốc, vải Somāra, v.v.) là vải được sản xuất ở Trung Quốc là vải Trung Quốc.
Tathā somārapaṭepi.
Similarly with Somāra silk.
Tương tự với vải Somāra.
‘‘Tānī’’ti rasaphoṭṭhabbāni.
"Those" refers to tastes and tactile objects.
"Tānī" (những điều đó) là vị và xúc.
Phoṭṭhabbaṃ pana aññaṃpi yujjateva.
But other phoṭṭhabba (tangibles) are also applicable.
Xúc trần khác cũng phù hợp.
Atthidānīti manasikatattā paccuppannabhūtānīti vuttaṃ.
It is called 'present bhūtas' because it is apprehended as "now existing."
Vì đã tác ý rằng “có hiện tại”, nên được gọi là “các đại hiện tại”.
‘‘Arūpīnaṃ’’ti arūpabrahmānaṃ.
"Of the formless ones" refers to the arūpa-brahmās.
“Arūpīnaṃ” (của các vị vô sắc) là của các Phạm thiên vô sắc.
‘‘Te’’ti arūpino.
"They" refers to the formless ones.
“Te” (họ) là các vị vô sắc.
‘‘Tānī’’ti heṭṭhimajjhānāni.
"Those" refers to the lower jhānas.
“Tānī” (chúng) là các thiền thấp hơn.
Vissaṭṭhaṃ laddhajhānaṃ yesaṃ te vissaṭṭhajjhānā.
Those who have abandoned the jhāna they attained are vissaṭṭhajjhānā.
Thiền đã được đã rời bỏ những vị nào, họ là những vị đã xả ly thiền.
‘‘Tatoyeva cā’’ti vissaṭṭhajjhānattāyeva ca.
"And for that very reason" means precisely because they are vissaṭṭhajjhānā.
“Tatoyeva cā” (và chính từ đó) là vì đã xả ly thiền.
Ākaḍḍhitaṃ mānasaṃ cittaṃ etesanti viggaho.
The analysis is: their mind (citta), their mental faculty (mānasa), is drawn (back).
Ý nghĩa là: tâm đã bị lôi kéo của những vị này.
Idañca hetuvisesana padaṃ.
And this is a qualifying term for the cause.
Và đây là một từ đặc biệt chỉ nguyên nhân.
Ākaḍḍhitamānasattā kāmabhave uppajjamānānanti dīpeti.
It indicates that they are born in the sense-sphere existence due to having their minds drawn back.
Nó chỉ ra rằng vì tâm đã bị lôi kéo, nên họ tái sanh vào cõi dục.
Tesaṃ arūpīnaṃ.
Of those formless ones.
Của các vị vô sắc đó.
‘‘Aññaṃ dubbala kammaṃ’’ti upacārajjhānakammato aññaṃ tihetukomakaṃ kammaṃ.
"Another weak kamma" refers to a kamma that is tihetukomaka (weak, but with three roots), different from the upacāra-jhāna kamma.
“Aññaṃ dubbala kammaṃ” (nghiệp yếu khác) là nghiệp tam nhân yếu kém khác với nghiệp thiền cận định.
‘‘Tesaṃ’’ti rūpalokato ca vantānaṃ.
"Of them" refers to those who have abandoned the rūpa-world.
“Tesaṃ” (của chúng) là của những vị đã rời bỏ cõi sắc.
‘‘Sato’’ti santassa samānassa.
"Existing" means being present, being similar.
“Sato” (có) là của cái đang tồn tại, đang có mặt.
‘‘Upatthambhane kāraṇaṃ natthī’’ti idaṃ upacārajjhāna kammassa garuka kammagatikattā vuttaṃ.
"There is no cause for support" is stated because upacāra-jhāna kamma has the nature of a heavy kamma.
“Upatthambhane kāraṇaṃ natthī” (không có nguyên nhân hỗ trợ) điều này được nói vì nghiệp thiền cận định là nghiệp có vận tốc nặng.
Ekanta garukakammabhūtaṃpi pana mahaggatajjhāna kammaṃ nāma nānānikanti balena paṭibāhīyamānaṃ paṭisandhiṃ na detiyeva.
However, even mahaggata-jhāna kamma, which is inherently heavy kamma, when thwarted by the power of various obstacles, does not give rebirth.
Tuy nhiên, nghiệp thiền siêu thế, dù là nghiệp cực kỳ nặng, nhưng bị các sức mạnh khác nhau ngăn cản, nên không tạo ra tái sanh.
Upacārajjhāna kamme vattabbaṃ natthīti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood that there is nothing to be said about upacāra-jhāna kamma.
Nên hiểu rằng không có gì để nói về nghiệp thiền cận định.
‘‘Tādisānī’’ti tathā rūpāni dvihetukomaka kammāni tesaṃ okāsaṃ na labhanti.
"Such" refers to such dvihetukomaka kamma (two-rooted weak kamma) which do not find an opportunity for them.
“Tādisānī” (những nghiệp như vậy) là những nghiệp nhị nhân yếu kém như vậy không tìm được cơ hội cho những vị đó.
Nīvaraṇānaṃ suṭṭhuvikkhambhitattāyeva.
Precisely because the hindrances are thoroughly suppressed.
Chính vì các triền cái đã bị chế ngự hoàn toàn.
‘‘Yenā’’ti yena chandādīnaṃ pavatti kāraṇena.
"By which" refers to the cause of the occurrence of desire (chanda) and so on.
“Yenā” (do cái gì) là do nguyên nhân nào mà dục… được phát sinh.
‘‘Nānākammāni pī’’ti upacārajjhāna kammato aññāni paccuppanna kammānipi atītabhavesu katāni aparapariyāya kammānipi.
"Even various kamma" refers to kamma different from upacāra-jhāna kamma, as well as present kamma and aparapariyāya kamma (kamma whose results manifest in later lives) performed in past existences.
“Nānākammāni pī” (và các nghiệp khác nhau) là các nghiệp hiện tại khác với nghiệp thiền cận định, và các nghiệp aparapariyāya (có thể cho quả ở kiếp sau) đã được tạo trong các kiếp quá khứ.
‘‘Yena cā’’ti yena nānākammānampi okāsa lābhakāraṇena ca.
"And by which" refers to the cause by which even various kamma gain opportunity.
“Yena cā” (và do cái gì) là do nguyên nhân nào mà các nghiệp khác nhau cũng tìm được cơ hội.
‘‘Te’’ti rūpī brahmāno.
"They" refers to the rūpa-brahmās.
“Te” (họ) là các Phạm thiên có sắc.
‘‘Vuttanayene vā’’ti suṭṭhuvikkhambhitanīvaraṇānaṃ tesaṃ appanā pattajjhānavisesena* paribhāvita cittasantānattā’ti ca vuttanayeneva.
"Or by the explained method" means by the method explained as "because their mental continuum is pervaded by the special jhāna that has attained appanā (full absorption), for those whose hindrances are thoroughly suppressed*."
“Vuttanayene vā” (hoặc theo cách đã nói) là theo cách đã nói rằng “vì tâm thức của họ đã được tẩm ướp bằng đặc tính thiền định đạt đến an chỉ, với các triền cái đã bị chế ngự hoàn toàn*”.
‘‘Taṃ kāraṇaṃ’’ti ahetuka paṭisandhiyā abhāva kāraṇaṃ.
"That cause" refers to the cause of the absence of a-hetuka rebirth-linking.
“Taṃ kāraṇaṃ” (nguyên nhân đó) là nguyên nhân không có tái sanh vô nhân.
Parampara bhavesuca vīthimuttacittānaṃ pavattākāraṃ dassetunti sambandho.
The connection is to show the mode of occurrence of consciousness free from the thought-process in successive existences.
Liên hệ là: để chỉ ra cách thức các tâm không nằm trong tiến trình (vīthimutta) vận hành trong các kiếp liên tục.
‘‘Yathā tāniyeva osadhānī’’ti loke ekaṃ osadhaṃ labhitvātaṃ devasikaṃ bhuñjati.
"Just as those very medicines" in the world, one obtains a medicine and consumes it daily.
“Yathā tāniyeva osadhānī” (giống như chính những loại thuốc đó) là trong đời, người ta lấy một loại thuốc và uống nó hàng ngày.
Ekopathamadivase bhuñjantaṃ disvā katamaṃ nāma tvaṃ osadhaṃ bhuñjasīti pucchi.
Seeing him consume it on the first day, one asks, "What medicine are you consuming?"
Thấy người đó uống vào ngày đầu tiên, người ta hỏi: “Ông uống loại thuốc gì vậy?”
Idaṃ nāma osadhaṃ bhuñjāmīti vadati.
He says, "I am consuming this medicine."
Người đó nói: “Tôi uống loại thuốc này.”
Punadivasesupi osadhaṃ bhuñjantaṃ disvā tatheva pucchi.
Seeing him consume the medicine on subsequent days, one asks in the same way.
Vào những ngày sau, thấy người đó uống thuốc, cũng hỏi như vậy.
Tameva osadhaṃ bhuñjāmīti vadati.
He says, "I am consuming that very medicine."
Người đó nói: “Tôi uống chính loại thuốc đó.”
Tattha ‘‘tameva osadhaṃ’’ti yaṃ pathamadivase osadhaṃ tayāca pucchitaṃ.
Here, "that very medicine" means the medicine you asked about on the first day.
Ở đây, “tameva osadhaṃ” (chính loại thuốc đó) có nghĩa là: loại thuốc mà ông đã hỏi vào ngày đầu tiên.
Mayā ca kathitaṃ.
And I spoke about.
Và tôi đã nói.
Tameva ajja bhuñjāmīti attho.
The meaning is, "I am consuming that very medicine today."
Chính loại thuốc đó tôi uống hôm nay.
Tattha pana pathamadivase bhuttaṃ osadhaṃ aññaṃ.
However, the medicine consumed on the first day is one thing.
Tuy nhiên, loại thuốc uống vào ngày đầu tiên là khác.
Ajja bhuttaṃ aññaṃ.
The medicine consumed today is another.
Loại thuốc uống hôm nay là khác.
Taṃsadisaṃ pana aññaṃpi tamevāti loke voharanti tāniyeva osadhāni bhuñjāmīti.
But people in the world commonly refer to another medicine that is similar as "that very medicine," saying, "I am consuming those very medicines."
Nhưng trong đời, người ta gọi loại thuốc khác tương tự như vậy là “chính loại đó”, nói rằng “tôi uống chính những loại thuốc đó”.
Evaṃ idhapi tassadise tabbohāro daṭṭhabbo.
Similarly here, referring to something similar with that term should be understood.
Cũng vậy, ở đây, nên hiểu rằng cách gọi đó áp dụng cho những gì tương tự.
‘‘Tasmiṃ’’ti bhavaṅgacitte.
"In that" refers to the bhavaṅga consciousness.
“Tasmiṃ” (trong đó) là trong tâm Bhavaṅga.
Avattamāne upapattibhavo occhijjati.
If it does not occur, the rebirth-existence (upapatti-bhava) is cut off.
Khi nó không vận hành, hữu tái sanh bị cắt đứt.
Vattamāne na occhijjati.
If it occurs, it is not cut off.
Khi nó vận hành, nó không bị cắt đứt.
Tasmā tassa upapatti bhavassa anoccheda aṅgatthāya kāraṇattā bhavaṅganti vuccatīti adhippāyo.
Therefore, the intention is that it is called bhavaṅga because it is the cause, the factor, for the non-cessation of that rebirth-existence.
Do đó, ý nghĩa là nó được gọi là Bhavaṅga vì nó là nguyên nhân cho sự không cắt đứt của hữu tái sanh.
‘‘Upapatti bhavo’’ti ca kammajakkhandhasantānaṃ vuccati.
And "rebirth-existence" (upapatti-bhava) refers to the continuum of kamma-born aggregates.
Và “Upapatti bhavo” (hữu tái sanh) được gọi là dòng dõi các uẩn do nghiệp sinh.
‘‘Parasamaye’’ti uccheda diṭṭhīnaṃ vāde.
"In other schools" refers to the doctrines of those holding annihilationist views.
“Parasamaye” (trong giáo lý khác) là trong học thuyết của những người theo tà kiến đoạn diệt.
‘‘Vaṭṭamūlānī’’ti avijjātaṇhā vuccanti.
"Roots of the round" (vaṭṭamūlāni) refer to ignorance (avijjā) and craving (taṇhā).
“Vaṭṭamūlānī” (các gốc rễ của luân hồi) được gọi là vô minh và ái.
Vaṭṭamūlāni suṭṭhuucchijjanti etthāti viggaho.
The analysis is: here the roots of the round are thoroughly cut off.
Ý nghĩa là: các gốc rễ của luân hồi bị cắt đứt hoàn toàn ở đây.
‘‘Yassa atthāyā’’ti saupādisesādikassa nibbānassa paṭilābhatthāya.
"For the sake of which" refers to for the sake of attaining Nibbāna, which is saupādisesa (with remainder of aggregates) and so on.
“Yassa atthāyā” (vì mục đích gì) là vì mục đích đạt được Nibbāna hữu dư y và các loại khác.
‘‘Paṭṭhapīyantī’’ti pavattāpīyanti.
"Are set forth" means are made to occur.
“Paṭṭhapīyantī” (được thiết lập) là được phát sinh.
Pajjanti pāpuṇanti ariyā janā etthāti padaṃ.
The term signifies that noble individuals attain and reach it.
Từ này có nghĩa là các bậc Thánh nhân đạt đến ở đây.
Parato samantipade anupādisesassa gayhamānattā idha saupādisesanti vuttaṃ.
Since anupādisesa (without remainder of aggregates) is taken in the subsequent term samantipade, saupādisesa is mentioned here.
Vì Nibbāna vô dư y được nắm bắt trong từ “samanti” (tĩnh lặng) ở sau, nên ở đây được nói là hữu dư y.
Bujjhantīti budhā.
Those who understand are budhā (the wise).
“Bujjhantīti budhā” (những người giác ngộ là bậc trí).
Suṭṭhu saddhiṃ ucchinnaṃ sinehabandhanaṃ yehi te susamucchinnasinehabandhanā.
Those by whom the bonds of affection are thoroughly cut off are susamucchinnasinehabandhanā (those with thoroughly severed bonds of affection).
Những vị nào đã cắt đứt hoàn toàn mối ràng buộc của ái, họ là những vị đã cắt đứt hoàn toàn mối ràng buộc của ái.
Kathañca suṭṭhuucchinnaṃ, kehi ca saddhiṃ ucchinnantiāha ‘‘anusayamattaṃ pī’’tiādiṃ.
How are they thoroughly cut off, and with whom are they cut off? He says, "even the mere latent tendency" and so on.
Làm sao và với ai mà nó bị cắt đứt hoàn toàn? Kinh nói: “anusayamattaṃ pī” (ngay cả tùy miên) v.v...
‘‘Sesakilesehī’’ti taṇhāsineha bandhanato avasesa kilesehi.
"By the remaining defilements" refers to defilements other than the bonds of craving-affection.
“Sesakilesehī” (với các phiền não còn lại) là với các phiền não còn lại ngoài mối ràng buộc ái.
‘‘Adhisayitaṃ’’ti vikkhambhituṃpi asakkuṇeyyaṃ hutvā atirekataraṃ sayitaṃ.
"Has deeply lain" means has lain excessively, being unable even to be suppressed.
“Adhisayitaṃ” (đã nằm chồng lên) là đã nằm chồng lên một cách vượt trội, đến mức không thể chế ngự được.
‘‘Adhigamāvahaṃ’’ti adhigamo vuccati navavidho lokuttara dhammo.
"Bringing attainment" refers to adhigama, which is called the ninefold supramundane Dhamma.
“Adhigamāvahaṃ” (đem lại sự chứng đắc) sự chứng đắc được gọi là chín pháp siêu thế.
Taṃ āvahatīti adhigamāvahaṃ.
That which brings it is adhigamāvahaṃ.
Cái gì đem lại điều đó thì là adhigamāvahaṃ (đem lại sự chứng đắc).
‘‘Sīlaṃ’’ti catupārisuddhisīlaṃ.
"Virtue" refers to the fourfold purity of conduct (catupārisuddhisīla).
“Sīlaṃ” (giới) là Tứ Thanh Tịnh Giới.
‘‘Dhutaṅgaṃ’’ti terasadhutaṅgaṃ.
"Ascetic practices" refers to the thirteen dhutaṅgas.
“Dhutaṅgaṃ” (khổ hạnh) là mười ba pháp Khổ hạnh.
Sesamettha suviññeyyaṃ.
The rest here is easily understood.
Phần còn lại ở đây dễ hiểu.
156. Rūpasaṅgahe.
156. In the Compendium of Materiality.
Trong Tóm Lược Về Sắc.
‘‘Cittacetasike’’ti cittacetasika dhamme.
"Consciousness and mental factors" refers to the phenomena of consciousness and mental factors.
“Cittacetasike” (các tâm và sở hữu tâm) là các pháp tâm và sở hữu tâm.
‘‘Dvīhi pabhedappavattīhī’’ti dvīhi pabhedasaṅgahapavatti saṅgahehi.
"By two modes of occurrence" refers to two compendiums: the compendium of distinctions and the compendium of occurrences.
“Dvīhi pabhedappavattīhī” (bằng hai cách phân loại và vận hành) là bằng hai cách tóm lược về phân loại và tóm lược về vận hành.
‘‘Ye vattantī’’ti ye dhammā vattanti pavattanti.
"Which occur" refers to those phenomena that occur, that take place.
“Ye vattantī” (những pháp nào vận hành) là những pháp nào vận hành, phát sinh.
‘‘Ettāvatā’’ti ettakena ‘tattha vuttābhidhammatthā’tiādikena vacanakkamena.
"By this much" means by this much textual order, such as 'the Abhidhamma meanings mentioned therein'.
“Ettāvatā” (đến chừng đó) là với trình tự lời nói “tattha vuttābhidhammatthā” (các ý nghĩa Abhidhamma đã được nói ở đó) v.v... đến chừng đó.
Nipātaṃ icchantā ettakehi pañcahi paricchedehīti vaṇṇenti.
Those who prefer an indeclinable particle explain it as "by these five sections."
Những người muốn có một tiểu từ (nipāta) thì giải thích là “bằng năm phần đến chừng đó”.
Vacanavipallāsaṃ icchantātipi yujjati.
It is also suitable for those who prefer a reversal of words.
Cũng phù hợp nếu muốn có sự đảo ngữ.
‘‘Samuṭṭhātī’’ti suṭṭhu uṭṭhāti, pātubbhavati, vijjamānataṃ gacchati.
"Arises" means arises well, becomes manifest, comes into existence.
“Samuṭṭhātī” (phát sinh) là phát sinh hoàn toàn, xuất hiện, trở thành hiện hữu.
‘‘Kammādī’’ti kammādipaccayo.
"Kamma and so on" refers to the condition of kamma and so on.
“Kammādī” (nghiệp v.v...) là duyên nghiệp v.v...
‘‘Piṇḍī’’ti ekagghanatā vuccati.
"Mass" refers to a unified state.
“Piṇḍī” (khối) được gọi là sự đồng nhất.
Upādāya mahantāni eva hutvāti sambandho.
The connection is: having become great from the derived rūpas.
Liên hệ là: trở thành những cái lớn do sự nương tựa.
Indriyabaddhasantānaṃ sattasantānaṃ.
The continuum of beings whose senses are bound.
Dòng dõi chúng sinh là dòng dõi bị ràng buộc bởi các căn.
Ajjhatta santānaṃtipi vuccati.
It is also called the internal continuum.
Cũng được gọi là dòng dõi nội tại.
‘‘Visaṃvādakaṭṭhenā’’ti virādhakaṭṭhena.
"By the misleading aspect" refers to the deceiving aspect.
“Visaṃvādakaṭṭhenā” (theo nghĩa lừa dối) là theo nghĩa làm sai lệch.
Bhūtañca abhūtaṃ katvā abhūtañca bhūtaṃ katvā sandassakaṭṭhenāti vuttaṃ hoti.
It means by the aspect of presenting what is real as unreal and what is unreal as real.
Có nghĩa là: theo nghĩa hiển thị cái có thật thành không có thật, và cái không có thật thành có thật.
Bhūtavajjappaṭicchādanakammaṃ mahāmāyā nāma.
The kamma of concealing a fault that exists is called mahāmāyā (great deception).
Nghiệp che giấu lỗi lầm có thật được gọi là Mahāmāyā (Đại Huyễn Thuật).
Māyaṃ karontīti māyākārā.
Those who perform illusions are māyākārā (illusionists).
Những người tạo ra huyễn thuật là Māyākārā (những nhà ảo thuật).
Āvisanaṃ nāma sattānaṃ sarīresu āvisanaṃ.
"Possession" refers to the possession of beings' bodies.
Sự nhập là sự nhập vào thân thể của chúng sinh.
Gahaṇaṃ nāma sattānaṃ attanovasaṃ vattāpanaṃ.
"Seizing" refers to making beings subject to one's own will.
Sự chiếm hữu là sự làm cho chúng sinh phục tùng ý mình.
Tadubhayaṃ karontā kattha ṭhatvā karonti.
Where do those who perform both of these stand? Do they perform them while standing inside or outside?
Hai điều đó, họ làm ở đâu?
Antovāṭhatvā karonti, bahivā ṭhatvā karontīti pākatikehi manussehi jānituṃ passituṃ asakkuṇeyyattā acinteyyaṭṭhānaṃ nāma.
It is an inconceivable state, as ordinary humans cannot know or see it.
Họ làm khi ở bên trong hay ở bên ngoài? Đó là một nơi không thể nghĩ bàn vì con người bình thường không thể biết hay nhìn thấy được.
‘‘Vañcakaṭṭhenā’’ti etā pakatiyā atidubbaṇṇaṃ attānaṃ devaccharāvaṇṇaṃ katvā vañcenti.
"By the deceiving aspect" means they deceive by making their naturally very ugly selves appear as celestial nymphs.
“Vañcakaṭṭhenā” (theo nghĩa lừa dối) những vị này lừa dối bằng cách biến bản thân vốn xấu xí thành vẻ đẹp của tiên nữ.
Vasanarukkhagumbaṃpi dibbavimānaṃ katvā vañcenti.
They deceive by making a tree or bush where they reside appear as a divine mansion.
Họ cũng lừa dối bằng cách biến bụi cây nơi mình ở thành cung điện chư thiên.
Evarūpena vañcakaṭṭhena.
By such a deceiving aspect.
Theo nghĩa lừa dối như vậy.
‘‘Tenevaṭṭhenā’’ti visaṃvādakaṭṭhādinā tividheneva atthena.
"By that very aspect" means by these three aspects, namely the misleading aspect and so on.
“Tenevaṭṭhenā” (chính theo nghĩa đó) là chính theo ba nghĩa: nghĩa lừa dối v.v...
Tānipihi asattabhūtaṃyeva attānaṃ sattoti visaṃvādenti.
For those also deceive by making their non-being self appear as a being.
Chúng cũng lừa dối rằng bản thân không phải là chúng sinh mà là chúng sinh.
Arukkhaṃyeva attānaṃ rukkhoti visaṃvādenti.
They deceive by making their non-tree self appear as a tree.
Chúng lừa dối rằng bản thân không phải là cây mà là cây.
Aniṭṭhaṃ, akantaṃ, amanāpaṃyeva attānaṃ iṭṭho, kanto, manāpoti vañcenti, tathā sahajātānañca tesaṃ aññamaññassa anto vā tiṭṭhanti.
They deceive by making their undesirable, unpleasant, disagreeable self appear as desirable, pleasant, agreeable, and similarly, for those that arise together, it is a state that cannot be known or seen whether they stand inside or outside of each other.
Chúng lừa dối rằng bản thân không mong muốn, không dễ chịu, không vừa ý lại là mong muốn, dễ chịu, vừa ý. Cũng vậy, đối với những cái đồng sinh với chúng, chúng ở bên trong hay ở bên ngoài?
Udāhubahivātiṭṭhantīti jānituṃ passituṃ asakkuṇeyyaṃ ṭhānaṃ hotīti.
Or whether they stand outside.
Nơi đó là nơi không thể biết hay nhìn thấy được.
‘‘Ubhayatthapī’’ti māyākārādi mahābhūtesu ca pathaviyādimahābhūtesu ca.
"In both cases" refers to the great elements of illusionists and so on, and the great elements of earth and so on.
“Ubhayatthapī” (ở cả hai nơi) là ở cả các đại chủng của nhà ảo thuật v.v... và các đại chủng đất v.v...
‘‘Abhūtānī’’ti asantāni, asaccāni.‘‘Abbhutānī’’ti acchariyakammāni.
"Unreal" means non-existent, untrue. "Wonderful" means astonishing deeds.
“Abhūtānī” (không có thật) là không tồn tại, không chân thật. “Abbhutānī” (kỳ diệu) là những hành động kỳ diệu.
‘‘Imasmiṃ pāṭhe’’ti catunnaṃ mahābhūtānanti evaṃ sambandha padasahite pāṭhe.
"In this reading" refers to the reading with the related term 'of the four great elements'.
“Imasmiṃ pāṭhe” (trong đoạn văn này) là trong đoạn văn có từ liên kết như “catunnaṃ mahābhūtānaṃ” (của bốn đại chủng).
Aññattha pana upādārūpaṃ anupādārūpantiādīsu yakāra viraho diṭṭhoti adhippāyo.
The intention is that elsewhere, in phrases like upādārūpaṃ anupādārūpaṃ, the absence of the letter 'y' (ya) is observed.
Ý nghĩa là: ở những chỗ khác, như “upādārūpaṃ anupādārūpaṃ” (sắc y sinh, sắc không y sinh) v.v... thì thấy không có chữ “y”.
Dhātūnaṃ anekatthattā ‘‘pathayati pakkhāyatī’’ti vuttaṃ.
Because elements have many meanings, it is said ‘spreads, appears’.
Vì các giới có nhiều nghĩa nên được nói là "rộng ra, lan ra".
‘‘Puthū’’ti pāṭipadikapadaṃ.
‘Puthu’ is a nominal stem.
"Puthū" là từ gốc.
Tameva jātatthe niruttinayena pathavīti siddhanti dassetuṃ ‘‘puthumahantī’’tiādi vuttaṃ.
To show that ‘pathavī’ is established in the sense of 'origin' (jātatthā) by the etymological method, ‘puthumahantī’ and so on were stated.
Để chỉ ra rằng chính điều đó được thành tựu là pathavī (đất) theo phương pháp ngữ nguyên trong nghĩa sinh ra, nên đã nói "Puthumahantī" (rộng lớn) v.v.
Pakārena thavīyatīti atthe pathavīti idaṃ ujukameva.
In the sense of ‘that which is praised in various ways’, this ‘pathavī’ is straightforward.
Trong nghĩa "được ca ngợi bằng cách", thì từ pathavī này chính là thẳng.
‘‘Āpetī’’ti byāpeti.
‘Āpeti’ means ‘pervades’.
"Āpeti" là lan rộng.
‘‘Appāyatī’’ti bhusaṃ pāyati, vaḍḍheti.
‘Appāyati’ means ‘drinks excessively, increases’.
"Appāyati" là nuôi dưỡng rất nhiều, làm tăng trưởng.
Tenāha ‘‘suṭṭhu brūhetī’’tiādiṃ.
Therefore, it says ‘nourishes well’ and so on.
Vì vậy đã nói "rất tăng trưởng" v.v.
Nisānatthavaseneva paripācanatthopi labbhatīti āha ‘‘paripācetivā’’ti.
It is said ‘or brings to maturity’ because the meaning of 'bringing to maturity' is also obtained simply by the sense of ‘sharpening’.
Theo nghĩa làm sắc bén, cũng có thể đạt được nghĩa làm chín muồi, nên nói "hoặc làm chín muồi".
‘‘Samīretī’’ti suṭṭhu īreti kampeti.
‘Samīreti’ means ‘stirs well, agitates’.
"Samīreti" là lay động, rung chuyển mạnh mẽ.
Vāyati vahatīti vāyo atthātissaya nayena.
‘Vāyo’ in the sense of ‘stirs, carries’ by way of emphasis on meaning.
"Vāyati" (thổi) và "vahati" (mang đi) là vāyo (gió) theo cách diễn giải nghĩa đặc biệt.
‘‘Vitthambhanaṃ’’ti vividhena ākārena bhūtasaṅghāṭānaṃ thambhanaṃ vahanaṃ abhinīharaṇaṃ.
‘Vitthambhanaṃ’ means the supporting, carrying, or bringing forth of the aggregate of beings in various ways.
"Vitthambhanaṃ" là sự nâng đỡ, mang vác, gánh chịu các nhóm yếu tố vật chất (bhūtasaṅghāṭa) theo nhiều cách khác nhau.
Kakkhaḷatā nāma kharatā pharusatā.
Kakkhaḷatā means hardness, harshness.
Kakkhaḷatā (sự cứng rắn) có nghĩa là kharatā (sự thô cứng), pharusatā (sự thô ráp).
Sahajātarūpānaṃ patiṭṭhānatthāya thaddhatā thūlatā.
Stiffness, stoutness, for the purpose of serving as a foundation for co-arisen phenomena.
Đó là sự cứng chắc, sự dày đặc để làm nền tảng cho các sắc đồng sinh.
Sā sesabhūtesu natthīti āha ‘‘sesabhūtattayaṃ upādāyā’’ti.
It says ‘compared to the other three elements’ because this quality is not present in the other elements.
Vì điều đó không có ở ba yếu tố vật chất còn lại, nên nói "ngoại trừ ba yếu tố vật chất còn lại".
‘‘Anavaṭṭhānatā’’ti ettha avaṭṭhānaṃ nāma acalaṭṭhānaṃ.
In ‘anavaṭṭhānatā’, ‘avaṭṭhāna’ means an unmoving state.
Trong "anavaṭṭhānatā" (sự không ổn định), avaṭṭhāna có nghĩa là sự đứng yên, không lay chuyển.
Na avaṭṭhānanti anavaṭṭhānaṃ.
Not unmoving is anavaṭṭhāna.
Không đứng yên gọi là anavaṭṭhāna.
Calananti vuttaṃ hoti.
It means movement.
Có nghĩa là lay động.
Tenāha ‘‘mudubhūtāpī’’tiādiṃ.
Therefore, it says ‘even when soft’ and so on.
Vì vậy đã nói "dù mềm mại" v.v.
Ābandhakaṃ nāma ābandhitabbe vatthumhi mudumhi sati, daḷhaṃ na bandhati.
‘Ābandhakaṃ’ means that when the object to be bound is soft, it does not bind firmly.
Cái gọi là ābandhakaṃ (sự buộc chặt), khi vật cần buộc mềm mại thì không buộc chặt được.
Thaddhesati, daḷhaṃ bandhatīti idaṃ lokatova siddhanti āha ‘‘ābandhitabbāyā’’tiādiṃ.
It says ‘for binding’ and so on, because it is known from common experience that it binds firmly when the object is stiff.
Khi cứng chắc thì buộc chặt được, điều này đã được chứng minh từ thế gian, nên nói "để buộc chặt" v.v.
‘‘Tabbhāvaṃ’’ti pariṇatabhāvaṃ.
‘Tabbhāvaṃ’ means the state of ripeness.
"Tabbhāvaṃ" là trạng thái chín muồi.
‘‘Paripācakatā dassanato’’ti hemante ajjhohaṭāhārānaṃ suṭṭhuparipācakatā dassanatoti vadanti.
It is said ‘because of the observation of maturation’ that during winter, ingested food is observed to be well-digested.
"Paripācakatā dassanā" (do thấy sự làm chín muồi) có nghĩa là do thấy sự làm chín muồi tốt các món ăn đã ăn vào mùa đông, như người ta nói.
Usati dahatīti uṇhaṃ.
‘Uṇhaṃ’ is that which burns, consumes.
Usati (đốt), dahati (thiêu đốt) là uṇhaṃ (nóng).
‘‘Dahatī’’ti ca uṇhatejopi uṇhabhāvena dahati, sītatejopi sītabhāvena dahati.
And ‘burns’ means that both the heat-element burns with its hot nature and the cold-element burns with its cold nature.
"Dahati" là năng lực nóng cũng thiêu đốt bằng trạng thái nóng, năng lực lạnh cũng thiêu đốt bằng trạng thái lạnh.
Uṇhena phuṭṭhaṃ vatthu uṇhattaṃ gacchati, sītena phuṭṭhaṃ vatthu sītattaṃ gacchati.
An object affected by heat becomes hot; an object affected by cold becomes cold.
Vật bị chạm bởi cái nóng thì trở nên nóng, vật bị chạm bởi cái lạnh thì trở nên lạnh.
Yañca uṇhattaṃ gacchati, taṃ uṇhatejo uṇhabhāvena dahatināma.
That which becomes hot is said to be burned by the heat-element with its hot nature.
Cái gì trở nên nóng, thì năng lực nóng thiêu đốt bằng trạng thái nóng.
Yañca sītattaṃ gacchati, taṃ sītatejo sītabhāvena dahatināma.
That which becomes cold is said to be burned by the cold-element with its cold nature.
Cái gì trở nên lạnh, thì năng lực lạnh thiêu đốt bằng trạng thái lạnh.
Evaṃ sītatejopi usatidahatīti atthena uṇhatta lakkhaṇonāma hotīti.
Thus, the cold-element also burns and consumes in the sense of having the characteristic of heat.
Như vậy, năng lực lạnh cũng thiêu đốt, theo nghĩa đó thì có đặc tính nóng.
Evaṃsante nīlenavaṇṇena phuṭṭhaṃ vatthu nīlaṃ hoti.
If this is so, an object affected by blue color becomes blue.
Nếu vậy, vật bị chạm bởi màu xanh thì trở nên xanh.
Pītena phuṭṭhaṃ pītaṃ hoti.
Affected by yellow, it becomes yellow.
Bị chạm bởi màu vàng thì trở nên vàng.
Nīlaṃpi pītaṃpi taṃ vatthuṃ dahatināmāti ce.
If that object is said to be burned by blue and yellow.
Nếu nói rằng vật đó, dù xanh hay vàng, cũng là thiêu đốt.
Nīlena vaṇṇena phuṭṭhaṃnāma natthi.
There is no such thing as being affected by blue color.
Không có cái gọi là bị chạm bởi màu xanh.
Tathā pītena.
Similarly, by yellow.
Cũng vậy với màu vàng.
Kasmā, nīlādīnaṃ upādārūpānaṃ phusana kiccā bhāvato.
Why? Because derived material qualities like blue do not have the function of impacting.
Vì sao? Vì các sắc phụ thuộc như xanh v.v. không có chức năng xúc chạm.
Sammissitaṃ nāma hoti.
It is said to be mixed.
Nó chỉ là sự pha trộn.
Na ca sammissanamattena dahati.
And it does not burn merely by mixing.
Và không phải chỉ bằng sự pha trộn mà thiêu đốt.
Phusanto eva dahati.
It burns only by impacting.
Chỉ khi xúc chạm thì mới thiêu đốt.
Phusantānaṃpi pathavivātānaṃ dahanakiccaṃ natthi.
Even for impacting earth and wind elements, there is no function of burning.
Ngay cả các địa đại và phong đại khi xúc chạm cũng không có chức năng thiêu đốt.
Paripācanakiccaṃ natthīti adhippāyo.
The intention is that there is no function of maturation.
Ý muốn nói là không có chức năng làm chín muồi.
Sace ghanathaddhe silāthambhe vitthambhanaṃ atthi, sakalo silāthambho kappāsapicuguḷhoviya sithilo ca lahuko ca bhaveyya.
If there were supporting in dense, stiff stone pillars, the entire stone pillar would become loose and light like a ball of cotton.
Nếu có sự nâng đỡ trong các cột đá cứng chắc, thì toàn bộ cột đá sẽ trở nên lỏng lẻo và nhẹ nhàng như một cuộn bông.
Naca bhavati.
But it does not become so.
Nhưng điều đó không xảy ra.
Tasmā tattha vitthambhanaṃ natthīti adhippāyena ‘‘so pana ghanathaddhesu silāthambhādīsu na labbhatī’’ti codeti.
Therefore, it raises an objection, saying, ‘But it is not found in dense, stiff stone pillars and so on,’ with the intention that supporting is not present there.
Vì vậy, với ý nghĩa rằng không có sự nâng đỡ ở đó, nên đã đặt câu hỏi "nhưng điều đó không được tìm thấy trong các cột đá cứng chắc v.v.".
Tattha pana vitthambhanaṃ labbhamānaṃ adhimattena na labbhati, sahajātabhūtānaṃ upatthambhanamattena labbhatīti dassento ‘‘nā’’ti vatvā ‘‘tatthahī’’tiādimāha.
But the supporting found there is not found excessively, but is found only as the mere upholding of co-arisen elements, thus it says ‘nā’ and then ‘tatthahī’ and so on.
Tuy nhiên, sự nâng đỡ được tìm thấy ở đó không phải là quá mức, mà chỉ là sự nâng đỡ các yếu tố vật chất đồng sinh, nên sau khi nói "không", đã nói "vì ở đó" v.v.
Tattha ‘‘vahatī’’ti thaddhakakkhaḷa kiccaṃ vahati.
There, ‘vahatī’ means it carries the function of stiffness and hardness.
Ở đó, "vahati" là mang vác chức năng cứng chắc và thô ráp.
Gocararūpesu.
Among the sense objects.
Trong các sắc cảnh giới.
‘‘Vaṇṇavisesaṃ’’ti vaṇṇavisesatthaṃ.
‘Vaṇṇavisesaṃ’ means for the sake of a specific color.
"Vaṇṇavisesaṃ" là vì sự đặc biệt của màu sắc.
Vaṇṇavikāranti vuttaṃ hoti.
It means a change in color.
Có nghĩa là sự biến đổi của màu sắc.
Hadaye gato pavatto bhāvo hadayaṅgatabhāvo.
‘Hadayaṅgatabhāvo’ is the state that has entered and arisen in the heart.
Trạng thái đã đi vào trái tim, đã diễn ra trong trái tim là hadayaṅgatabhāvo (trạng thái đi vào lòng).
‘‘Bhāvo’’ti ca adhippāyo vuccati.
And ‘bhāvo’ is also called intention.
"Bhāvo" cũng được gọi là ý định.
Taṃ pakāseti, mukhe vaṇṇavikāraṃ disvā ayaṃ me tussati, ayaṃ me ruccati, ayaṃ me kuppati, ayaṃ somanassito, ayaṃ domanassitoti evaṃ jānanapaccayattā.
It reveals that, by seeing a change in color in the face, ‘this one is pleased with me, this one likes me, this one is angry with me, this one is joyful, this one is sorrowful’; because it is a condition for knowing thus.
Nó biểu lộ điều đó, do là nguyên nhân để biết rằng "người này hài lòng với tôi, người này thích tôi, người này giận tôi, người này hoan hỷ, người này ưu phiền" khi nhìn thấy sự biến đổi sắc mặt.
‘‘Pakatiyā pī’’ti vaṇṇavisesaṃ anāpajjitvāpīti adhippāyo.
‘Pakatiyāpī’ means, the intention is, even without undergoing a change in color.
"Pakatiyā pi" có nghĩa là ngay cả khi không có sự biến đổi màu sắc.
‘‘Yaṃ kiñcidabbaṃ’’ti saviññāṇakavatthuṃ.
‘Yaṃ kiñcidabbaṃ’ means any conscious object.
"Yaṃ kiñcidabbaṃ" là vật có ý thức.
Samavisamaṃ pubbe pakāsitaṃ.
Samavisamaṃ was explained earlier.
"Samavisamaṃ" đã được giải thích trước đó.
Taṃ taṃ atthaṃ vā ācikkhati taṃ sutvā tassa tassa atthassa jānanato.
It describes that particular meaning, or by hearing it, there is knowledge of that particular meaning.
Nó chỉ ra ý nghĩa đó, hoặc ý nghĩa này, do nghe điều đó mà biết được ý nghĩa đó, ý nghĩa này.
Attano vatthuṃ vā ācikkhati taṃ sutvā tassa vatthussapi jānanato.
Or it describes its own object, or by hearing it, there is knowledge of that object.
Hoặc nó chỉ ra vật của chính mình, do nghe điều đó mà biết được cả vật đó.
‘‘Attano vatthuṃ sūcetī’’ti idha idaṃ nāma atthīti pakāseti.
‘Attano vatthuṃ sūcetī’ here means it reveals that ‘this particular thing exists’.
"Attano vatthuṃ sūcetī" ở đây có nghĩa là nó biểu lộ rằng có điều này.
‘‘Phusīyatī’’ti phusitvā vijānīyati.
‘Phusīyatī’ means it is known by touching.
"Phusīyati" là được biết bằng cách xúc chạm.
‘‘Taṃ’’ti phusanaṃ.
‘Taṃ’ means touching.
"Taṃ" là sự xúc chạm.
‘‘Tassā’’ti āpodhātuyā.
‘Tassā’ means of the water element.
"Tassā" là của thủy đại.
‘‘Dravatāvā’’ti addatintarasatāvā.
‘Dravatāvā’ means wetness or fluidity.
"Dravatāvā" là hoặc sự ẩm ướt, sự lỏng lẻo.
Phusitvā gayhati, sā ca āpodhātu siyāti codeti.
It is apprehended by contact, and that should be the water element, he objects.
Nó được nắm giữ khi chạm vào, và đó có thể là thủy đại, người ta chất vấn.
Vuccate parihāro.
The refutation is stated.
Lời giải thích được trình bày.
Evaṃ pana na labbhati, tasmā sā tejoyeva.
But this is not accepted; therefore, that is only the fire element.
Tuy nhiên, điều này không được chấp nhận, do đó nó chỉ là hỏa đại.
Na āpoti.
Not water.
Không phải thủy đại.
Ettha evaṃ alabbhamānāpi sāsītatā āpoyeva, na tejo.
Here, even if it is not so obtained, coldness is indeed water, not fire.
Ở đây, ngay cả khi không được chấp nhận như vậy, tính lạnh vẫn là thủy đại, không phải hỏa đại.
Kasmā, āpassapi sītuṇhavasena duvidhatā sambhavato.
Why? Because it is possible for water also to be twofold, by way of cold and hot.
Tại sao? Vì thủy đại cũng có thể có hai loại theo tính lạnh và tính nóng.
Tasmiñhi loharase uṇhatā uṇhaāpo, sītavatthūsu sītatā sītaāpoti ce.
For in that molten metal, heat is hot water, and in cold objects, coldness is cold water, if one says so.
Trong chất lỏng kim loại đó, tính nóng là thủy đại nóng; trong các vật lạnh, tính lạnh là thủy đại lạnh, nếu nói như vậy.
Evaṃ pana sati tejo nāma natthīti āpajjatīti parihāro.
But if that is the case, it leads to the conclusion that there is no such thing as the fire element; this is the refutation.
Tuy nhiên, nếu vậy, thì sẽ dẫn đến việc không có hỏa đại nào cả — đó là lời giải thích.
‘‘Saha appavattanato’’ti ekato appavattanato.
"Due to not occurring together" means due to not occurring at the same time.
"Do không cùng tồn tại" nghĩa là do không tồn tại cùng lúc.
‘‘Orapārānaṃ viyā’’ti nadiyaṃ tīraṃ nāma idaṃ orimatīraṃ, idaṃ pārimanti niyamato natthi.
"Like the near and far banks": in a river, there is no fixed rule that 'this is the near bank, this is the far bank'.
"Giống như bờ bên này và bờ bên kia" nghĩa là trên một con sông, không có quy định cố định rằng đây là bờ bên này và kia là bờ bên kia.
Yattha sayaṃ tiṭṭhati, taṃ orimanti, itaraṃ pārimanti voharati.
Where one stands oneself, that is called the near bank, and the other is called the far bank.
Nơi nào người ta đứng, nơi đó được gọi là bờ bên này, và nơi còn lại được gọi là bờ bên kia.
Evaṃ orapārānaṃ anavaṭṭhānaṃ hotīti.
Thus, the near and far banks are unfixed.
Như vậy, bờ bên này và bờ bên kia không có sự cố định.
Ettha ca ‘‘sītuṇhānaṃ saha appavattanato’’ti etena yadi te saha pavatteyyuṃ.
And here, by "due to coldness and heat not occurring together," it implies that if they were to occur together,
Ở đây, với câu "do tính lạnh và tính nóng không cùng tồn tại", nếu chúng cùng tồn tại,
Tattha sītatā āponāma, uṇhatā tejonāmāti vattabbā siyuṃ.
then coldness would have to be called water, and heat would have to be called fire.
thì tính lạnh sẽ được gọi là thủy đại, và tính nóng sẽ được gọi là hỏa đại.
Na pana te saha pavattanti, tasmā tathā na vattabbā hontīti dasseti.
But they do not occur together; therefore, he shows that they should not be called that way.
Nhưng chúng không cùng tồn tại, do đó chúng không được gọi như vậy, điều này được chỉ ra.
Na na vattabbā.
They should not be not called.
Chúng không phải là không được gọi như vậy.
Kasmā, uṇhatejena yuttohi āpo uṇhattameva gacchati.
Why? For water combined with the fire element becomes hot.
Tại sao? Vì thủy đại, khi kết hợp với hỏa đại, sẽ trở nên nóng.
Yathātaṃ uṇhatejena yuttā pathavīpi vāyopi uṇhattameva gacchantīti.
Just as earth and air, when combined with the fire element, also become hot.
Cũng như vậy, địa đại và phong đại, khi kết hợp với hỏa đại nóng, cũng trở nên nóng.
Tasmā te saha na pavattanti.
Therefore, they do not occur together.
Do đó, chúng không cùng tồn tại.
Saha appavattesupi tesu aññattha sītavatthūsu sītatā āponāmāti vattabbameva hotīti codanā.
Even when they do not occur together, among them, in other cold objects, coldness must be called water; this is the objection.
Ngay cả khi chúng không cùng tồn tại, trong các vật lạnh khác, tính lạnh vẫn phải được gọi là thủy đại — đó là sự chất vấn.
Evaṃsante tasmiṃ loharase sabbepi rūpadhammā uṇhattaṃ gacchantīti sabbepi tejobhāvaṃ pāpuṇanti.
If that is the case, then in that molten metal, all material phenomena become hot, and thus all attain the state of fire.
Nếu vậy, thì tất cả các pháp sắc trong chất lỏng kim loại đó đều trở nên nóng, và tất cả chúng đều đạt đến trạng thái hỏa đại.
‘Uṇhatta lakkhaṇo tejo’tihi vuttaṃ.
For it is said, 'the fire element has the characteristic of heat'.
Vì đã nói rằng 'hỏa đại có đặc tính nóng'.
Yadi ca sītavatthūsu sītabhāvo nāma siyā.
And if there were such a thing as coldness in cold objects,
Và nếu có tính lạnh trong các vật lạnh,
Tatthapi tena yuttā sabbepi rūpadhammā sītataṃ gacchantiyeva.
there too, all material phenomena combined with it would become cold.
thì tất cả các pháp sắc kết hợp với nó cũng sẽ trở nên lạnh.
Tatthapi tavamatiyā sabbepi āpobhāvaṃ pāpuṇanti.
There too, according to your view, all would attain the state of water.
Ở đó, theo ý bạn, tất cả chúng đều đạt đến trạng thái thủy đại.
Na pana sakkā tathā bhavituṃ.
But it is not possible for it to be so.
Nhưng điều đó không thể xảy ra.
Na hi evarūpaṃ lakkhaṇaññathattaṃ nāma tesaṃ atthi.
For there is no such alteration of characteristics for them.
Vì chúng không có sự thay đổi đặc tính như vậy.
Bhāvaññathattameva atthi.
There is only an alteration of state.
Chỉ có sự thay đổi trạng thái tồn tại.
Tattha ‘‘lakkhaṇaññathattaṃ’’ nāma pathavī āpobhāvaṃ gacchati.
Here, "alteration of characteristics" means earth becomes water,
Ở đây, "thay đổi đặc tính" nghĩa là địa đại trở thành thủy đại,
Āpo pathavibhāvaṃ gacchatītiādi.
water becomes earth, and so on.
thủy đại trở thành địa đại, v.v.
‘‘Bhāvaññathattaṃ’’ nāma pathavī kadāci kakkhaḷā hoti.
"Alteration of state" means earth is sometimes hard,
"Thay đổi trạng thái tồn tại" nghĩa là địa đại đôi khi cứng,
Kadāci mudukā.
sometimes soft.
đôi khi mềm.
Āpo kadāci ābandhanamatto hoti.
Water is sometimes merely cohesion,
Thủy đại đôi khi chỉ có tính kết dính,
Kadāci paggharaṇako.
sometimes flowing.
đôi khi có tính chảy tràn.
Tejo kadāci uṇho, kadāci sīto.
Fire is sometimes hot, sometimes cold.
Hỏa đại đôi khi nóng, đôi khi lạnh.
Vāyo kadāci vitthambhanamatto, kadāci samudīraṇoti.
Air is sometimes merely expansion, sometimes agitation.
Phong đại đôi khi chỉ có tính trương nở, đôi khi có tính chuyển động.
Evaṃ ekamekassā dhātuyā tikkha manda omattādhimattavasena kriyāsaṅkanti nāma atthīti.
Thus, for each element, there is a variation in action by way of sharpness, dullness, mildness, and intensity.
Như vậy, mỗi đại chủng đều có sự chuyển biến về hoạt động theo mức độ mạnh, yếu, ít, nhiều.
Tasmā yaṃ vuttaṃ ‘uṇhatejena yuttohi āpo uṇhattameva gacchati, yathā taṃ uṇhatejena yuttā pathavīpi vāyopi uṇhattameva gacchantī’ti.
Therefore, what was said: 'water combined with the fire element becomes hot, just as earth and air combined with the fire element also become hot' —
Do đó, điều đã nói rằng 'thủy đại, khi kết hợp với hỏa đại nóng, sẽ trở nên nóng, cũng như địa đại và phong đại, khi kết hợp với hỏa đại nóng, cũng trở nên nóng',
Taṃ lakkhaṇaññathattavacanaṃ hoti.
That is a statement of alteration of characteristics.
đó là một lời nói về sự thay đổi đặc tính.
Na yujjati.
It is not logical.
Điều đó không hợp lý.
Na hi uṇhatejena yuttā sabbetedhammā uṇhattaṃ gacchanti.
For not all these phenomena, when combined with the fire element, become hot.
Vì không phải tất cả các pháp này, khi kết hợp với hỏa đại nóng, đều trở nên nóng.
Attano attano sabhāvaṃ na vijahanti.
They do not abandon their respective inherent natures.
Chúng không từ bỏ bản chất riêng của mình.
Tathāhi tasmiṃ pakkuthite santatte loharase bhāvo uṇhattaṃ na gacchati.
Thus, in that bubbling, heated molten metal, water does not become hot.
Thật vậy, trong chất lỏng kim loại đang sôi sục, tính kết dính không trở nên nóng.
Ābandhana sabhāvaṃ vā paggharaṇa sabhāvaṃ vā na vijahati.
It does not abandon its nature of cohesion or its nature of flowing.
Nó không từ bỏ bản chất kết dính hay bản chất chảy tràn.
Yadi uṇhattaṃ gaccheyya, taṃ sabhāvaṃ vijaheyya.
If it were to become hot, it would abandon that nature.
Nếu nó trở nên nóng, nó sẽ từ bỏ bản chất đó.
Evaṃsati, tasmiṃ loharase ābandhanākāro vā paggharaṇākāro vā na paññāyeyya.
If that were the case, the cohesive aspect or the flowing aspect would not be discernible in that molten metal.
Nếu vậy, trong chất lỏng kim loại đó, trạng thái kết dính hay trạng thái chảy tràn sẽ không được nhận biết.
Sabberūpa dhammā vikkireyyuṃ.
All material phenomena would scatter.
Tất cả các pháp sắc sẽ tan rã.
Vikkiritvā antaradhāreyyuṃ.
Having scattered, they would disappear.
Sau khi tan rã, chúng sẽ biến mất.
Na ca na paññāyati.
But they are not unperceivable.
Nhưng điều đó không được nhận biết.
Nāpi vikkiranti.
Nor do they scatter.
Cũng không tan rã.
Noca tattha ābandhanākāro uṇhattaṃ gacchati.
Nor does the cohesive aspect there become hot.
Và ở đó, trạng thái kết dính không trở nên nóng.
Aññohi ābandhanākāro, aññaṃ uṇhattaṃ.
The cohesive aspect is one thing, heat is another.
Trạng thái kết dính là một thứ, tính nóng là một thứ khác.
Ābandhanākāro āpo, uṇhattaṃ tejo.
The cohesive aspect is water, heat is fire.
Trạng thái kết dính là thủy đại, tính nóng là hỏa đại.
Tattha pathavivāyesupi esevanayo.
The same principle applies to earth and air there.
Ở đó, đối với địa đại và phong đại cũng theo cách tương tự.
Tasmā yaṃ vuttaṃ ‘‘yadi te saha pavatteyyuṃ.
Therefore, what was said: "if they were to occur together,
Do đó, điều đã nói rằng "nếu chúng cùng tồn tại,
Tattha sītatā āponāma, uṇhatā tejo nāmāti vattabbā siyuṃ.
then coldness would have to be called water, and heat would have to be called fire.
thì tính lạnh sẽ được gọi là thủy đại, và tính nóng sẽ được gọi là hỏa đại.
Na pana te saha pavattanti.
But they do not occur together.
Nhưng chúng không cùng tồn tại.
Tasmā tathā na vattabbā hontīti dassetī’’ti.
Therefore, he shows that they should not be called that way" —
Do đó chúng không được gọi như vậy, điều này được chỉ ra",
Taṃ suvuttamevāti daṭṭhabbaṃ.
That should be understood as well-stated.
điều đó phải được xem là đã nói đúng.
‘‘Tesaṃ anavaṭṭhānato’’ti etena sace te sītuṇhā avaṭṭhitā siyuṃ.
By "due to their impermanence," it implies that if coldness and heat were permanent,
Với câu "do chúng không cố định", nếu tính lạnh và tính nóng cố định,
Atha sabbakālepi sītatā āponāma, uṇhatā tejonāmāti vattabbā siyuṃ.
then at all times, coldness would have to be called water, and heat would have to be called fire.
thì trong mọi lúc, tính lạnh sẽ được gọi là thủy đại, và tính nóng sẽ được gọi là hỏa đại.
Na pana te avaṭṭhitā honti.
But they are not permanent.
Nhưng chúng không cố định.
Anavaṭṭhitā eva honti.
They are indeed impermanent.
Chúng luôn không cố định.
Tasmā tathā na vattabbā hontīti dasseti.
Therefore, he shows that they should not be called that way.
Do đó chúng không được gọi như vậy, điều này được chỉ ra.
Ettha ca anavaṭṭhitesu santesu yadi sītatā āpo nāma, uṇhatā tejonāmāti vadeyyuṃ.
And here, if, while they are impermanent, one were to say that coldness is water and heat is fire,
Ở đây, khi chúng không cố định, nếu người ta nói rằng tính lạnh là thủy đại, tính nóng là hỏa đại,
Evañcasati, āpatejāpi anavaṭṭhitā siyuṃ.
then the water and fire elements would also be impermanent.
thì thủy đại và hỏa đại cũng sẽ không cố định.
Yo idāni āpo, soyeva khaṇantare tejo nāma.
What is now water would in another moment be called fire.
Cái gì bây giờ là thủy đại, thì trong khoảnh khắc khác lại là hỏa đại.
Yo vā idāni tejo, soyeva khaṇantare āpo nāmāti āpajjeyyuṃ.
Or what is now fire would in another moment be called water; this would follow.
Hoặc cái gì bây giờ là hỏa đại, thì trong khoảnh khắc khác lại là thủy đại — điều đó sẽ xảy ra.
Na ca sakkā tathā bhavituṃ.
But it is not possible for it to be so.
Nhưng điều đó không thể xảy ra.
Lakkhaṇaññathatte asante vohāraññathattassapi asambhavato.
Since there is no alteration of characteristics, there is also no possibility of alteration of conventional designation.
Vì khi không có sự thay đổi đặc tính, thì sự thay đổi cách gọi cũng không thể có.
Tena vuttaṃ ‘‘orapārānaṃ viya tesaṃ anavaṭṭhānato ca viññāyatī’’ti.
Therefore, it was said, "and it is understood from their impermanence, like that of the near and far banks."
Do đó đã nói rằng "và được biết đến do sự không cố định của chúng, giống như bờ bên này và bờ bên kia".
Tattha ‘‘viññāyatī’’ti sāsītatā tejoyeva, na āpoti viññāyatīti.
Here, "is understood" means it is understood that coldness is indeed the fire element, not water.
Ở đây, "được biết đến" nghĩa là tính lạnh chỉ là hỏa đại, không phải thủy đại — điều đó được biết đến.
Jīvitarūpe.
In the life-rūpa.
Trong sắc sinh mạng.
‘‘Ādhippaccayogenā’’ti adhipatibhāvayogena.
"By way of dominant condition" means by way of being the state of dominance.
‘Ādhippaccayogenā’ (bởi sự kết hợp với duyên chủ) là bởi sự kết hợp với trạng thái chủ.
‘‘Adhipatibhāvo’’ti ca indriyapaccaya kiccaṃ vuccati.
"State of dominance" is said to be the function of the faculty condition.
‘Adhipatibhāvo’ (trạng thái chủ) là nói đến chức năng duyên căn.
Na adhipati paccayakiccaṃ.
Not the function of the dominance condition.
Không phải chức năng duyên tăng thượng.
‘‘Jīvantī’’ti haritabhāvaṃ na vijahantīti vuttaṃ hoti.
"They live" means that they do not abandon their green state.
‘Jīvantī’ (sống) có nghĩa là không từ bỏ trạng thái xanh tươi.
Na hi tāni ekantena jīvantāni nāma honti.
For they are not absolutely alive.
Vì chúng không phải là những thứ thực sự sống.
Jīvita rūpassa ekanta kammajassa bahiddhā anupaladdhattā.
Due to the life-rūpa, which is solely kamma-born, not being found externally.
Vì sắc sinh mạng, vốn hoàn toàn do nghiệp sinh, không được tìm thấy bên ngoài.
Kammajarūpāni jīvanti yevāti sambandho.
The connection is that kamma-born rūpas truly live.
Sự liên kết là: các sắc do nghiệp sinh vẫn sống.
‘‘Kamme asantepī’’ti kammacetanāya pubbe niruddhattā vuttaṃ.
"Even when kamma is absent" is stated because kamma-volition has ceased previously.
‘Kamme asantepī’ (dù nghiệp không có) được nói vì nghiệp tư đã diệt trước đó.
Tadatthaṃ byatirekato pākaṭaṃ karonto ‘‘tathāhī’’tiādimāha.
To make this clear by way of exclusion, he said, "just as" and so on.
Để làm rõ điều đó bằng cách phủ định, Ngài nói ‘tathāhī’ (thật vậy) và tiếp theo.
‘‘Itara rūpānī’’ti cittajarūpādīni.
"Other rūpas" means citta-born rūpas and so on.
‘Itara rūpānī’ (các sắc khác) là các sắc do tâm sinh, v.v.
Ekavīthivāro nāma pañcadvāravīthivāro.
"One vīthi-period" means a pañcadvāra-vīthi-period.
‘Ekavīthivāro’ (một lộ trình tâm) là lộ trình tâm ngũ môn.
Manodvāravīthivāro ekajavana vāroti vutto.
A manodvāra-vīthi-period is called a single javana-period.
Lộ trình tâm ý môn được gọi là một lộ trình javana.
Paricchinnaṃ hoti.
It is delimited.
Nó được phân định.
Kasmā, ekekasmiṃ vīthivāre niruddhe bhavaṅga samaye asadisassa rūpasantānassa pātubbhāvatoti adhippāyo.
Why? The intention is: because upon the cessation of each vīthi-period, a dissimilar rūpa-continuum arises at the bhavaṅga moment.
Tại sao? Ý nghĩa là vì khi mỗi lộ trình tâm diệt, một dòng sắc không tương đồng xuất hiện vào thời kỳ Bhavanga.
Tañca kho rūpavisesaṃ jānantasseva pākaṭaṃ hoti.
And that specific rūpa becomes clear only to one who knows it.
Và sắc đặc biệt đó chỉ rõ ràng đối với người biết.
Ajānantassa pana taṅkhaṇamatte apākaṭaṃ.
For one who does not know it, it is unclear at that very moment.
Đối với người không biết, nó không rõ ràng trong khoảnh khắc đó.
Kasmā, tādisassapi utujarūpasantānassa thokaṃ pavattanato.
Why? Because even for such a person, the utu-born rūpa-continuum lasts for a short while.
Tại sao? Vì dòng sắc do thời tiết sinh cũng tồn tại một chút như vậy.
Yassahi dosa samuṭṭhitena rūpasantānena mukharūpaṃ dubbaṇṇaṃ hoti.
For if one's facial rūpa becomes discolored due to a rūpa-continuum arisen from a dosa.
Thật vậy, đối với người mà sắc mặt trở nên xấu xí do dòng sắc phát sinh từ bệnh tật.
Tassa dose niruddhepi taṃ rūpaṃ thokaṃ dubbaṇṇameva khāyatīti.
Even when that dosa has ceased, that rūpa still appears discolored for a short while.
Ngay cả khi bệnh tật đã diệt, sắc đó vẫn có vẻ xấu xí một chút.
‘‘Utujāhārajānañca santati paccuppannaṃ’’ti adhikāro.
"And the present continuum of utu-born and āhāra-born*" is the topic.
‘Utujāhārajānañca santati paccuppannaṃ’ (và dòng sắc do thời tiết sinh và do vật thực sinh hiện tại) là chủ đề.
Ekaṃ addhāpaccuppannameva hotīti vuttaṃ.
It is said that only one is present for a duration.
Đã nói rằng nó chỉ là hiện tại trong một khoảng thời gian.
Na nu cakkhusotādīni kammajarūpasantānānipi pavattikāle kadāci suppasannāni, kadāci pasannāni, kadāci appasannāni dissantīti.
Do not the kamma-born rūpa-continuums like the eye and ear also sometimes appear very clear, sometimes clear, and sometimes unclear during their occurrence?
Chẳng phải các dòng sắc do nghiệp sinh như nhãn căn, nhĩ căn, v.v., đôi khi rất trong sáng, đôi khi trong sáng, đôi khi không trong sáng trong thời kỳ tồn tại sao?
Saccaṃ, tathā pavatti pana santāna vicchedena na hoti, nānāvicchinne ca ekekasmiṃ santāne tesaṃ punaghaṭanaṃ nāma natthi.
True, but such occurrence does not happen by interruption of the continuum, and in each distinct interrupted continuum, there is no reconstitution of them.
Đúng vậy, nhưng sự tồn tại như vậy không phải do sự gián đoạn của dòng sắc, và không có sự tái hợp của chúng trong mỗi dòng sắc đã bị gián đoạn khác nhau.
Sakiṃ andho andhoyeva hoti.
Once blind, one remains blind.
Một khi đã mù thì mãi mãi mù.
Badhiroca badhiroyevāti adhippāyo.
And deaf, one remains deaf; that is the intention.
Và một khi đã điếc thì mãi mãi điếc—đó là ý nghĩa.
‘‘Yadi evaṃ’’ti evaṃ yadi siyāti attho.
"If so" means if it were so.
‘Yadi evaṃ’ (nếu vậy) có nghĩa là ‘nếu điều này xảy ra’.
‘‘Arūpa dhammānaṃ santati paccuppannaṃ’’ti adhikāro.
The phrase 'the continuity of formless phenomena is present' is the topic.
‘‘Sự liên tục hiện tiền của các pháp vô sắc’’ là đề mục.
‘‘Vipākānī’’ti bhavaṅgabhūtāni vipākāni.
'Results' (vipākāni) refers to results that are bhavanga.
‘‘Vipākāni’’ là các quả (vipāka) đã trở thành bhavaṅga.
Ekasantativasena pavattissantiyeva, tasmā tesaṃ nānāsantati paccuppannaṃ nāma na vattabbaṃ.
They occur as a single continuity, therefore it should not be said that for them there is a diverse continuity presently existing.
Chúng sẽ tiếp tục diễn tiến theo một dòng liên tục duy nhất, do đó, không nên nói rằng chúng có sự liên tục hiện tiền đa dạng.
Kasmā, yāvajīvampi eka kammanibbattattāti adhippāyo.
Why? The meaning is that even for a lifetime, they are produced by a single kamma.
Vì sao? Ý nghĩa là chúng được sinh ra bởi một nghiệp duy nhất suốt cả đời.
‘‘Itarāni panā’’ti kusalā kusala kriyacittāni pana.
However, 'the others' refers to wholesome, unwholesome, and functional consciousnesses.
‘‘Itarāni pana’’ là các tâm thiện, bất thiện và duy tác (kriyā).
‘‘Tadārammaṇā’’ti niruddhārammaṇā.
'Object-related' (tadārammaṇā) means having ceased objects.
‘‘Tadārammaṇā’’ là có đối tượng đã diệt.
Addhānappharaṇānubhāvena pavattantiyeva.
They persist through the power of pervading the duration (of an existence).
Chúng tiếp tục diễn tiến bởi năng lực lan tỏa trong một khoảng thời gian.
Na pana cittajarūpādīni viya attano janakapaccaye niruddhe nirujjhanti.
But they do not cease when their generative conditions have ceased, like mind-born matter and so on.
Nhưng chúng không diệt khi nhân duyên sinh ra chúng đã diệt, như các sắc do tâm sinh, v.v.
Ayaṃ arūpadhammānaṃ jīvantatte visesoti adhippāyo.
This is the distinction in the vitality of formless phenomena—this is the meaning.
Đây là điểm đặc biệt trong sự sống còn của các pháp vô sắc, đó là ý nghĩa.
‘‘Ayamattho vattabbo’’ti arūpa dhammānaṃ jīvantatāviseso vattabbo.
'This matter should be stated' means the distinction in the vitality of formless phenomena should be stated.
‘‘Ayamattho vattabbo’’ nghĩa là phải nói về điểm đặc biệt trong sự sống còn của các pháp vô sắc.
Yathā rūpasantatiyaṃ anantara paccayo nāma natthi.
Just as in the continuity of matter, there is no such thing as an immediate condition.
Giống như trong sự liên tục của sắc, không có duyên vô gián nào.
Cutikāle bhavantararūpasantānassa kiñci paccayattaṃ anupagantvā nirujjhati.
At the moment of decease, it ceases without becoming any condition for the continuity of matter in another existence.
Vào thời điểm chết, sự liên tục của sắc giữa các kiếp diệt đi mà không trở thành bất kỳ duyên nào.
Tena bhavantara pātubbhāvo nāma tesaṃ natthi.
Therefore, for them, there is no such thing as manifestation in another existence.
Vì vậy, không có sự tái sinh giữa các kiếp đối với chúng.
Na tathā arūpasantatiyaṃ.
It is not so with the continuity of formless phenomena.
Không như vậy đối với sự liên tục của vô sắc.
Tattha pana cuticittampi paṭisandhiyā anantara paccayo hutvā nirujjhati.
There, even the death-consciousness ceases after becoming an immediate condition for rebirth-linking.
Trong đó, ngay cả tâm tử cũng diệt đi sau khi trở thành duyên vô gián cho tâm tái tục (paṭisandhi).
Tena bhavantarapātubbhāvo nāma tesaṃ atthi.
Therefore, for them, there is such a thing as manifestation in another existence.
Vì vậy, có sự tái sinh giữa các kiếp đối với chúng.
Ayampi arūpadhammānaṃ jīvantatte viseso.
This also is a distinction in the vitality of formless phenomena.
Đây cũng là điểm đặc biệt trong sự sống còn của các pháp vô sắc.
Tasmā arūpadhammānaṃpi kammajarūpānaṃ viya niccaṃ jīvitayogena jīvantattā santati paccuppannaṃ nāma na bhaveyyāti na codetabbanti.
Therefore, it should not be challenged that for formless phenomena, just like kamma-born matter, there would be no such thing as a diverse continuity presently existing, due to their constant vitality associated with life.
Do đó, không nên chất vấn rằng sự liên tục hiện tiền của các pháp vô sắc cũng không thể có, vì chúng luôn sống còn nhờ sự kết hợp với sinh mạng, giống như các sắc do nghiệp sinh.
Kusalā kusala kriyacittāni nāma akammajāni honti.
Wholesome, unwholesome, and functional consciousnesses are not kamma-born.
Các tâm thiện, bất thiện và duy tác là những thứ không do nghiệp sinh.
Cittajarūpādīni viya atītaṃ kammaṃ anapekkhitvā taṅkhaṇikehi nānāpaccayehi uppajjanti.
Like mind-born matter and so on, they arise from various momentary conditions, without depending on past kamma.
Chúng phát sinh từ các duyên khác nhau tại thời điểm đó mà không cần đến nghiệp quá khứ, giống như các sắc do tâm sinh, v.v.
Tasmā tesaṃ jīvantānaṃpi sataṃ ajīvantānaṃ cittajarūpādīnaṃ viya nānāsantati paccuppannaṃ nāma atthi.
Therefore, for them, even though they are vital, there is such a thing as a diverse continuity presently existing, just like for non-vital mind-born matter and so on.
Do đó, ngay cả khi chúng là những thứ sống còn, chúng vẫn có sự liên tục hiện tiền đa dạng, giống như các sắc do tâm sinh, v.v., vốn không sống còn.
Jīvantatā visesopi atthīti adhippāyo.
The meaning is that there is also a distinction in vitality.
Ý nghĩa là cũng có sự đặc biệt trong sự sống còn.
Ettha keci vadanti.
Here, some say:
Ở đây, một số người nói:
Rukkhādīsupi jīvitaṃ nāma atthi.
Even in trees and so on, there is such a thing as life.
Ngay cả ở cây cối, v.v., cũng có sự sống.
Yato tesaṃ haritatā ca aharitatā ca rūhanañca-arūhanañca dissatīti.
Because for them, greenness and non-greenness, growing and not growing are seen.
Vì người ta thấy chúng có màu xanh và không xanh, phát triển và không phát triển.
Vuccate, yadi tesaṃ jīvitaṃ nāma atthi, arūpajīvitaṃ vā siyā, rūpajīvitaṃ vā.
It is said: If for them there is such a thing as life, it would either be formless life or material life.
Được nói rằng, nếu chúng có sự sống, thì đó hoặc là sinh mạng vô sắc, hoặc là sinh mạng sắc.
Tattha sace arūpajīvitaṃ hoti.
There, if it is formless life,
Trong đó, nếu đó là sinh mạng vô sắc,
Yathā tena samannāgato satto punappunaṃ maritvā punappunaṃ bhavantare pātubbhavanti.
just as a being endowed with it repeatedly dies and repeatedly manifests in another existence,
Thì giống như chúng sinh có được nó (sinh mạng vô sắc) chết đi rồi lại tái sinh nhiều lần ở kiếp khác.
Tathā rukkhāpi maritvā bhavantare pātubbhaveyyuṃ.
so too, trees, having died, would manifest in another existence.
Thì cây cối cũng sẽ chết đi rồi tái sinh ở kiếp khác.
Atha rūpajīvitaṃ siyā.
If it were material life,
Nếu đó là sinh mạng sắc,
Yathā sattānaṃ cakkhādi aṅgesu jīvita santāne bhinne tāni aṅgāni puna jīvantāni kātuṃ na sakkonti.
just as for beings, when the continuity of life in limbs like the eye is broken, those limbs cannot be made vital again,
Thì giống như khi sự liên tục của sinh mạng trong các bộ phận như mắt, v.v. của chúng sinh bị cắt đứt, không thể làm cho các bộ phận đó sống lại được nữa.
Tathā rukkhāpi khandhesu vā sākhāsuvā chinnesu jīvitasantāne bhinne tekhandhāvā sākhāyo vā puna aññattha ropetuṃ na sakkā bhaveyyuṃ.
so too for trees, when the continuity of life in their trunks or branches is broken by cutting, those trunks or branches could not be replanted elsewhere.
Thì cây cối cũng vậy, khi thân hoặc cành bị chặt đứt, sự liên tục của sinh mạng bị gián đoạn, không thể trồng lại thân hoặc cành đó ở nơi khác được nữa.
Sakkā eva bhavanti.
They can, however, be replanted.
Nhưng điều đó vẫn có thể xảy ra.
Tasmā tadubhayaṃpi jīvitaṃ nāma tesaṃ natthīti daṭṭhabbaṃ.
Therefore, it should be understood that neither of these two kinds of life exist for them.
Do đó, cần phải hiểu rằng cả hai loại sinh mạng đó đều không có ở chúng.
Vibhāvanipāṭhe.
In the Vibhāvanī commentary:
Trong Vibhāvanīpāṭha.
Na hi tesaṃ kammaṃyeva ṭhitikāraṇaṃ hotīti ettha kammaṃ ṭhitikāraṇaṃ eva na hotīti yojetabbaṃ.
In the statement 'kamma alone is not the condition for their persistence,' it should be construed as 'kamma is not the condition for their persistence.'
Ở đây, ‘‘Na hi tesaṃ kammaṃyeva ṭhitikāraṇaṃ hotīti’’ nên được kết nối là nghiệp không phải là nguyên nhân duy trì.
Tenāha ‘‘āhārajādīnaṃ’’tiādiṃ.
Therefore, it says 'of those born from nutriment' and so on.
Vì vậy, đã nói ‘‘āhārajādīnaṃ’’ v.v.
Ekakalāpe gatā pavattā sahajāta paccayā, tehi āyattā paṭibaddhāti viggaho.
The analysis is 'those that occur, that persist in one kalāpa, are conascent conditions; they are dependent upon, connected with those.'
‘‘Ekakalāpe gatā pavattā sahajāta paccayā, tehi āyattā paṭibaddhāti’’ là sự phân tích ngữ pháp.
Kammādīnaṃ rūpajanakapaccayānaṃ janakānubhāvo nāma rūpakalāpānaṃ uppādakkhaṇe eva pharati, na ṭhitikkhaṇe.
The generative power of kamma and other generative conditions for matter pervades only at the moment of the arising of matter-groups (rūpakalāpa), not at the moment of their persistence.
Năng lực sinh sản của các duyên sinh sắc như nghiệp, v.v. chỉ phát sinh vào khoảnh khắc sinh (uppādakkhaṇa) của các nhóm sắc, chứ không phải vào khoảnh khắc trụ (ṭhitikkhaṇa).
Upacayasantatiyo ca uppādakkhaṇe labbhanti, na ṭhitikkhaṇe.
The continuities of growth are obtained at the moment of arising, not at the moment of persistence.
Các sự liên tục của tăng trưởng (upacaya) chỉ có được vào khoảnh khắc sinh, chứ không phải vào khoảnh khắc trụ.
Tasmā tā janakapaccayānubhāvakkhaṇe laddhattā kutocijātanāmaṃ labhanti.
Therefore, since they are obtained at the moment of the generative conditions' power, they receive the name 'born from something.'
Do đó, vì chúng có được vào khoảnh khắc năng lực của các duyên sinh, chúng có tên là ‘sinh ra từ đâu đó’.
Jaratāpana ṭhitikkhaṇe eva labbhati, na uppādakkhaṇe.
But aging is obtained only at the moment of persistence, not at the moment of arising.
Nhưng sự già yếu (jaratā) chỉ có được vào khoảnh khắc trụ, chứ không phải vào khoảnh khắc sinh.
Tasmā sā kutocijāta nāmaṃ na labhati.
Therefore, it does not receive the name 'born from something.'
Do đó, nó không có tên là ‘sinh ra từ đâu đó’.
Yadi pana āhārajādīnaṃ rūpadhammānaṃ ṭhiti nāma āhārādi janakapaccayāyattā bhaveyya.
If, however, the persistence of material phenomena born from nutriment and so on were dependent on their generative conditions such as nutriment,
Nếu sự trụ của các pháp sắc do vật thực sinh, v.v. phụ thuộc vào các duyên sinh như vật thực, v.v.
Jaratāpi janakapaccayānubhāvakkhaṇeva labbhamānā siyā.
then aging would also be obtained at the moment of the generative conditions' power.
Thì sự già yếu cũng có được vào khoảnh khắc năng lực của các duyên sinh.
Evañcasati, sāpi kutocijāta nāmaṃ labheyya.
And if this were so, it too would receive the name 'born from something.'
Và nếu vậy, nó cũng sẽ có tên là ‘sinh ra từ đâu đó’.
Na pana labhati.
But it does not.
Nhưng nó không có được.
Tasmā tesaṃ ṭhiti nāma janakapaccayāyattā na hotīti imamatthaṃ dassento ‘‘itarathā’’tiādimāha.
Therefore, to show this meaning that their persistence is not dependent on generative conditions, it says 'otherwise' and so on.
Do đó, để chỉ ra ý nghĩa này rằng sự trụ của chúng không phụ thuộc vào các duyên sinh, đã nói ‘‘itarathā’’ v.v.
‘‘Upatthambhamānā’’ti kalāpantare ṭhatvā upatthambhamānā.
'Sustaining' means sustaining by being in another kalāpa.
‘‘Upatthambhamānā’’ là duy trì khi đứng trong một nhóm sắc khác.
‘‘Na khaṇaṭhitippavattiyā’’ti khaṇaṭhi tibhāvena pavattiatthāya upatthambhanti, anupāletīti yojanā.
'Not for momentary persistence' means 'they sustain for the purpose of occurring as momentary persistence, they maintain'—this is the construction.
‘‘Na khaṇaṭhitippavattiyā’’ là sự kết nối rằng chúng duy trì, bảo vệ cho sự diễn tiến trong trạng thái trụ (khaṇaṭhiti).
Sabbesaṃpi rūpārūpadhammānaṃ.
Of all material and formless phenomena.
Của tất cả các pháp sắc và vô sắc.
‘‘Taṃ’’ti vibhāvanivacanaṃ.
'That' is the Vibhāvanī's statement.
‘‘Taṃ’’ là từ trong vibhāvana.
‘‘Idaṃ panā’’ti jīvitarūpaṃ pana.
However, 'this' refers to life-matter.
‘‘Idaṃ pana’’ là sắc sinh mạng.
Lakkhaṇarūpesu.
Among the characteristic forms.
Trong các sắc đặc tính.
‘‘Cayanaṃ’’ti sañcitabhāvagamanaṃ.
‘Accumulation’ means the state of being accumulated.
“Sự tích lũy” là trạng thái được tích lũy.
‘‘Ādito’’tiādimhi.
‘From the beginning’ means at the beginning.
“Ban đầu” là ở phần đầu.
‘‘Uparito’’ti uparibhāge.
‘From above’ means in the upper part.
“Phía trên” là ở phần trên.
‘‘Ācayo’’tiādimhi cayo.
‘Accumulation’ means accumulation at the beginning.
“Sự tăng trưởng” là sự tích lũy ở phần đầu.
‘‘Upacayo’’ti uparūparicayo.
‘Further accumulation’ means accumulation successively.
“Sự tích tụ” là sự tích lũy ngày càng tăng lên.
‘‘Addhānapūraṇavasenā’’ti vassasatampi vassasahassampi dīghakālaṃ attabhāvaṃ pūraṇavasena.
‘By way of filling up an eon’ means by way of filling up a lifespan for a long time, even a hundred or a thousand years.
“Theo cách hoàn thành thời gian” là theo cách hoàn thành sự tồn tại trong một thời gian dài, dù là một trăm năm hay một ngàn năm.
‘‘Tena pariyāyenā’’ti upasaddassa atthanānattaṃ acintetvā nibbattiṃ vaḍḍhiyaṃ antogadhaṃ katvā vuttena tenapariyāyena.
‘By that method’ means by that method stated by including origination and growth, without considering the various meanings of the prefix "upa."
“Theo cách đó” là theo cách đã nói bằng cách bao gồm sự sinh và sự tăng trưởng mà không cần suy nghĩ về sự đa dạng ý nghĩa của tiền tố ‘upa’.
Tassa ca ekekassa santati paccuppannassa.
And the present continuity of each of these.
Và của mỗi dòng liên tục hiện tại.
Tattha cittajarūpesu assāsa passāsānaṃ vā padavārahatthavārādīnaṃ vā akkharānaṃ vā nibbatti vaḍḍhi pavattiyo dissantiyeva.
In mind-born forms, the origination, growth, and occurrence of in-breaths and out-breaths, or foot-steps and hand-movements, or letters, are indeed seen.
Ở đó, trong các sắc pháp do tâm sinh, sự sinh, sự tăng trưởng và sự vận hành của hơi thở vào ra, hoặc của các bước chân, cử chỉ tay v.v., hoặc của các chữ cái đều được thấy rõ.
Tathā nānācittasamuṭṭhitānaṃ nānārūpasantatīnaṃ pīti.
Similarly, the same is true for various continuities of forms arising from various minds.
Cũng vậy, đối với các dòng sắc pháp khác nhau do các tâm khác nhau sinh ra.
Utujarūpesu iriyā pathanānattaṃ paṭicca sukhadukkhajanakānaṃ nānārūpasantatīnaṃ nibbattivaḍḍhipavattiyo dissantiyeva.
In climatic forms, the origination, growth, and occurrence of various continuities of forms generating pleasure and pain, depending on various postures, are indeed seen.
Trong các sắc pháp do thời tiết sinh, sự sinh, sự tăng trưởng và sự vận hành của các dòng sắc pháp khác nhau gây ra khổ và lạc do sự đa dạng của oai nghi đều được thấy rõ.
Tathā bahiddhā khāṇukaṇṭakādisamphassena sītuṇhādisamphassena vātātapādisamphassena vā sarīre uppannānaṃ nānārūpasantatīnampi cakkhurogādirūpānampīti.
Similarly, the same is true for various continuities of forms arising in the body from external contact with stumps, thorns, etc., or contact with cold and heat, etc., or contact with wind and sun, etc., and also for forms like eye diseases.
Cũng vậy, đối với các dòng sắc pháp khác nhau sinh ra trong thân do sự tiếp xúc với cọc gỗ, gai góc v.v., do sự tiếp xúc với lạnh, nóng v.v., do sự tiếp xúc với gió, nắng v.v., và đối với các sắc pháp như bệnh mắt v.v.
Āhārajarūpesu āhāranānattaṃ paṭicca sarīre uppannānaṃ samavisamarūpasantatīnaṃti.
In nutriment-born forms: for the continuities of even and uneven forms arising in the body depending on various nutriment.
Trong các sắc pháp do vật thực sinh, của các dòng sắc pháp không đều và đều sinh ra trong thân do sự đa dạng của vật thực.
‘‘Ayaṃ nayo’’ti bahiddhāsantāne nidassana nayo.
‘This method’ is the method of illustration in external continuities.
“Cách này” là cách minh họa trong dòng liên tục bên ngoài.
Tena ajjhattasantānepi sattasantānānaṃ hatthapādādisantānānaṃ kesalomādi santānānañca nibbatti vaḍḍhipavattiyo nidasseti.
By this, he illustrates the origination, growth, and occurrence of continuities of beings, continuities of hands and feet, and continuities of hair and bodily hair, etc., even in the internal continuity.
Bằng cách đó, nó minh họa sự sinh, sự tăng trưởng và sự vận hành của các dòng liên tục của chúng sinh, các dòng liên tục của tay chân v.v., và các dòng liên tục của tóc lông v.v. trong dòng liên tục nội tại.
‘‘Jīraṇaṃ’’ti abhinavāvatthato hāyanaṃ.
‘Decay’ means decline from the fresh state.
“Sự già nua” là sự suy giảm từ trạng thái mới mẻ.
Pāḷipāṭhe.
In the Pali text.
Trong bản Pāḷi.
‘‘Ṭhitassa aññathattaṃ’’ti añño pakāro aññathā.
‘The alteration of what has remained’ means a different kind, otherwise.
“Sự thay đổi của cái đã tồn tại” là một loại khác, là sự khác biệt.
Aññathā bhāvo aññathattaṃ.
The state of being otherwise is alteration.
Trạng thái khác biệt là sự thay đổi.
Etena jarāvasenavā nānārogābādhādivasena vā vipariṇāmo vutto.
By this, transformation due to aging or due to various illnesses and afflictions, etc., is stated.
Bằng cách này, sự biến đổi đã được nói đến do sự già nua hoặc do các bệnh tật khác nhau v.v.
‘‘Tathā avatthābhedayogato’’ti jātirūpameva ādimhi nibbatti hoti.
‘Similarly, due to the connection of state differentiation’: the form of origination is indeed origination at the beginning.
“Cũng vậy, do sự khác biệt về trạng thái” là sắc pháp sinh ra ngay từ đầu.
Tatoparaṃ tameva vaḍḍhi hoti.
After that, that same is growth.
Sau đó, chính nó là sự tăng trưởng.
Tato paraṃ tameva pavatti hotīti evaṃ tathā avatthābhedayogato.
After that, that same is occurrence. Thus, similarly, due to the connection of state differentiation.
Sau đó, chính nó là sự vận hành, theo cách đó, cũng vậy, do sự khác biệt về trạng thái.
Tenāha ‘‘sāhī’’tiādiṃ.
Therefore, it is said, ‘for it,’ and so on.
Vì vậy, đã nói “chính nó” v.v.
‘‘Pabandhayatī’’ti pabandhaṃ karoti.
‘It connects’ means it creates a connection.
“Nó liên kết” là nó tạo ra sự liên kết.
Saṅgahagāthādīsu pana suviññeyyā.
But in the summary verses, etc., it is easily understood.
Tuy nhiên, trong các bài kệ tổng hợp v.v. thì dễ hiểu.
‘‘Ettha ca pacchimānī’’tiādīsu.
‘Here, the latter,’ and so on.
Trong các câu “và ở đây, những cái sau” v.v.
Vohārasiddhamattabhāvaṃ’’ti puggalo satto attā jīvotiādikā paññatti nāma vohāra siddhamattā hoti.
‘Mere conventionally established existence’ means designations like person, being, self, living being, etc., are merely conventionally established.
“Sự tồn tại được thiết lập bởi quy ước” là sự chế định như “người, chúng sinh, tự ngã, sinh mạng” v.v. chỉ là sự tồn tại được thiết lập bởi quy ước.
Sabhāvasiddhā na hoti.
They are not inherently established.
Nó không phải là sự tồn tại được thiết lập bởi bản chất.
Sāhi mahājanehi khandha pañcakaṃ upādāya puggalo nāma atthīti sammatattā voharitattā vohārasiddhā nāma.
For these are called conventionally established because they are agreed upon and spoken of by the general public, based on the five aggregates, that there is such a thing as a person.
Chính nó được gọi là được thiết lập bởi quy ước vì nó được đại chúng chấp nhận và quy ước rằng có một người dựa trên năm uẩn.
Sabhāvasiddhā pana na hoti.
But they are not inherently established.
Nhưng nó không phải là sự tồn tại được thiết lập bởi bản chất.
Tasmā ariyānaṃ vohāre puggalo nāma natthīti sijjhati.
Therefore, it is established that in the discourse of the Noble Ones, there is no such thing as a person.
Do đó, trong quy ước của các bậc Thánh, không có người nào tồn tại, điều đó được chứng minh.
Imāni pana rūpāni sabhāvasiddhattā ariyānaṃ vohārepi atthīti sijjhanti.
But these forms are established in the discourse of the Noble Ones too, because they are inherently established.
Tuy nhiên, những sắc pháp này được thiết lập bởi bản chất, nên chúng cũng tồn tại trong quy ước của các bậc Thánh, điều đó được chứng minh.
Tenāha ‘‘tādisenā’’tiādiṃ.
Therefore, it is said, ‘by such a one,’ and so on.
Vì vậy, đã nói “bởi cái như vậy” v.v.
‘‘Suddhadhammagatiyā siddhenā’’ti pathavīdhātu nāma suddhadhammo hoti.
‘Established by the course of pure phenomena’: the earth element is indeed a pure phenomenon.
“Được thiết lập bởi sự vận hành của pháp thuần túy” là địa đại là pháp thuần túy.
Sā uppādampi gacchati, jarampi gacchati, bhedampi gacchati.
It undergoes origination, decay, and dissolution.
Nó đi đến sự sinh, đi đến sự già, đi đến sự hoại.
Tasmā tassā uppādopi jarāpi bhedopi suddhadhammagatiyā siddho nāma.
Therefore, its origination, decay, and dissolution are established by the course of pure phenomena.
Do đó, sự sinh, sự già và sự hoại của nó được gọi là được thiết lập bởi sự vận hành của pháp thuần túy.
Evaṃ lakkhaṇarūpānaṃ suddhadhammagatisiddhaṃ paramatthalakkhaṇaṃ veditabbaṃ.
Similarly, the ultimate characteristic of the characteristic forms established by the course of pure phenomena should be understood.
Cũng vậy, đặc tính tối hậu của các sắc đặc tính được thiết lập bởi sự vận hành của pháp thuần túy cần được hiểu.
Tathā viññatti dvayassapi vikārarūpattayassapi pariccheda rūpassapīti.
Similarly, for both kinds of intimation, and all three kinds of modified forms, and the delimited form.
Cũng vậy, đối với cả hai biểu tri, đối với cả ba sắc biến đổi, và đối với sắc giới hạn.
Yathā ca imesaṃ rūpānaṃ.
And just as for these forms.
Và như đối với những sắc pháp này.
Tathā nibbānassapi suddhadhammagatisiddhaṃ paramatthalakkhaṇaṃ atthiyeva.
So too for Nibbāna, there is indeed an ultimate characteristic established by the course of pure phenomena.
Cũng vậy, Niết Bàn cũng có đặc tính tối hậu được thiết lập bởi sự vận hành của pháp thuần túy.
Kilesadhammāhi ariyamagge abhāvite bhavaparamparāya uppādaṃ gacchantiyeva.
For the defilement phenomena, when the Noble Path has not been cultivated, they indeed undergo origination in the cycle of existence.
Các pháp phiền não vận hành đến sự sinh liên tục trong vòng luân hồi khi Thánh đạo chưa được tu tập.
Bhāvitepana anuppādaṃ nirodhaṃ gacchantiyeva.
But when cultivated, they indeed undergo non-origination, cessation.
Tuy nhiên, khi đã được tu tập, chúng vận hành đến sự không sinh, đến sự đoạn diệt.
Tasmā kilesadhammānaṃ anuppādanirodhopi suddhadhammagatiyā siddho nāma.
Therefore, the non-origination and cessation of defilement phenomena are also established by the course of pure phenomena.
Do đó, sự không sinh và sự đoạn diệt của các pháp phiền não được gọi là được thiết lập bởi sự vận hành của pháp thuần túy.
Evaṃ nibbānassapi suddhadhammagatisiddhaṃ paramatthalakkhaṇaṃ veditabbaṃ.
Similarly, the ultimate characteristic of Nibbāna established by the course of pure phenomena should be understood.
Cũng vậy, đặc tính tối hậu của Niết Bàn được thiết lập bởi sự vận hành của pháp thuần túy cần được hiểu.
Atthi bhikkhave ajātaṃ abhūtanti idaṃ suttaṃpi ettha vattabbaṃ.
Bhikkhus, it should also be said here: 'There is, monks, the unborn, the unbecome.'
Này các Tỳ-khưu, có cái không sinh, không thành – bài kinh này cũng nên được nói ở đây.
Etena ariyavohāre nibbānassa ekantena atthitā bhagavatā vuttā hoti.
By this, the complete existence of Nibbāna in noble speech is stated by the Blessed One.
Qua đó, sự tồn tại tuyệt đối của Nibbāna trong ngôn ngữ của bậc Thánh đã được Đức Thế Tôn nói đến.
Tenāha ‘‘itarathā’’tiādiṃ.
Therefore, it is said, "otherwise," and so on.
Do đó, Ngài đã nói "nếu không thì" v.v...
‘‘Nasabhāvato anupaladdhattā anipphannāni nāma hontī’’ti etena etāni asabhāvarūpānīti ca alakkhaṇa rūpānīti ca asammasanarūpānīti ca na sakkā vattuṃtipi dīpeti.
By the statement "because they are not apprehended by their own nature, they are called unarisen," it is also shown that these cannot be called "form without own-nature," "form without characteristics," or "form not to be comprehended."
"Do không thể nhận biết được bản chất của chúng, nên chúng không được gọi là chưa thành tựu" – điều này cũng cho thấy rằng không thể nói chúng là các sắc không có bản chất, các sắc không có tướng, các sắc không thể quán sát.
Kasmā, yathāsakaṃ sabhāvehi sabhāvavantattā yathāsakaṃ lakkhaṇe hi salakkhaṇattā paṭisambhidāmagge sammasanaññāṇa vibhaṅge jātijarāmaraṇānampi sammasitabbadhammesu āgatattāti.
Why? Because they possess their respective own-natures by their respective own-natures, and their respective characteristics by their respective characteristics, and because birth, aging, and death are also included among the dhammas to be comprehended in the analysis of the knowledge of comprehension in the Paṭisambhidāmagga.
Tại sao? Vì chúng có bản chất riêng của chúng, có tướng riêng của chúng; và trong phần phân tích tuệ quán sát của Paṭisambhidāmagga, sinh, già, chết cũng được bao gồm trong các pháp cần quán sát.
Aṭṭhasāliniyampi ayamattho vuttoyeva.
This meaning is also stated in the Aṭṭhasālinī.
Ý nghĩa này cũng đã được nói trong Aṭṭhasālinī.
Yathāha parinipphannanti pannarasarūpāni parinipphannāni nāma.
As it says, "completed" refers to the fifteen forms that are completed.
Như đã nói, "đã thành tựu" – mười lăm sắc được gọi là đã thành tựu.
Dasarūpāni aparinipphannāni nāma.
The ten forms are called uncompleted.
Mười sắc được gọi là chưa thành tựu.
Yadi aparinipphannāni nāma.
If they are called uncompleted,
Nếu chúng được gọi là chưa thành tựu.
Evaṃsati, asaṅkhatāni nāma siyuṃ.
then, in that case, they would be called unconditioned.
Khi đó, chúng sẽ là các pháp vô vi (asaṅkhata).
Tesaṃyeva panarūpānaṃ kāyavikāro kāyaviññatti nāma.
Among those very forms, a bodily alteration is called kāyaviññatti (bodily intimation).
Nhưng trong số các sắc đó, biến đổi của thân được gọi là thân biểu tri (kāyaviññatti).
Vacīvikāro vacīviññatti nāma.
A verbal alteration is called vacīviññatti (verbal intimation).
Biến đổi của lời nói được gọi là khẩu biểu tri (vacīviññatti).
Chiddaṃ vivaraṃ ākāsadhātu nāma.
A hole or opening is called ākāsadhātu (space element).
Khe hở, khoảng trống được gọi là không giới (ākāsadhātu).
Lahubhāvo lahutā nāma.
Lightness is called lahutā (lightness).
Trạng thái nhẹ nhàng được gọi là khinh khoái (lahutā).
Mudubhāvo mudutā nāma.
Softness is called mudutā (softness).
Trạng thái mềm mại được gọi là nhu nhuyến (mudutā).
Kammaññabhāvo kammaññatā nāma.
Workability is called kammaññatā (workability).
Trạng thái thích hợp cho công việc được gọi là thích nghiệp (kammaññatā).
Nibbatti upacayo nāma.
Production is called upacaya (growth).
Sự phát sinh được gọi là tích tập (upacaya).
Pavatti santati nāma.
Continuance is called santati (continuity).
Sự tiếp diễn được gọi là tương tục (santati).
Jīraṇākāro jaratā nāma.
The state of aging is called jaratā (aging).
Trạng thái suy tàn được gọi là lão hóa (jaratā).
Hutvā abhāvākāro aniccatā nāmāti sabbaṃ parinipphannaṃ saṅkhatamevāti.
The state of having existed and then ceased to exist is called aniccatā (impermanence)—thus everything is completed and conditioned.
Trạng thái đã có rồi không còn nữa được gọi là vô thường (aniccatā) – tất cả đều là đã thành tựu, là hữu vi.
Tattha ‘‘tesaṃyeva rūpānaṃ’’ti niddhāraṇe bhummaṃ.
Here, "among those very forms" is a locative case for determination.
Ở đây, "trong số các sắc đó" là cách dùng giới từ chỉ sự phân định.
Tesaṃyeva dasannaṃ rūpānaṃ majjheti vuttaṃ hoti.
It means, "among those very ten forms."
Nghĩa là, trong số mười sắc đó.
‘‘Itisabbaṃ’’ti idaṃ sabbaṃ dasavidhaṃ rūpaṃ parinipphannameva saṅkhatamevāti attho.
"Thus all" means all these ten kinds of form are completed and conditioned.
"Như vậy tất cả" – nghĩa là tất cả mười loại sắc này đều là đã thành tựu, là hữu vi.
Khandhavibhaṅgaṭṭhakathāyampi vuttova.
It is also stated in the Khandhavibhaṅgaṭṭhakathā.
Trong Chú giải Phân tích Uẩn cũng đã được nói.
Yathāha pañcavipanakhandhā parinipphannāva honti, no aparinipphannā.
As it says, the five apprehendable aggregates are indeed completed, not uncompleted.
Như đã nói, năm uẩn bị hoại diệt đều là đã thành tựu, không phải chưa thành tựu.
Saṅkhatāva, no asaṅkhatā.
They are indeed conditioned, not unconditioned.
Là hữu vi, không phải vô vi.
Apica nipphannāpi hontiyeva.
Moreover, they are indeed arisen.
Hơn nữa, chúng cũng là đã thành tựu.
Sabhāvadhammesuhi nibbānamevekaṃ aparinipphannaṃ anipphannañcāti ca.
Among phenomena with their own nature, Nibbāna alone is uncompleted and unarisen.
Trong các pháp tự tánh, chỉ có Nibbāna là chưa thành tựu và không thành tựu.
Nirodhasamāpatti ca nāma paññatti ca kathanti.
And how are nirodhasamāpatti and paññatti to be understood?
Và sự nhập Diệt Thọ Tưởng Định (Nirodhasamāpatti) và khái niệm (paññatti) thì sao?
Nirodhasamāpatti lokiyalokuttarāti vā saṅkhatāsaṅkhatāti vā parinipphannāparinipphannāti vā na vattabbā.
Nirodhasamāpatti should not be said to be either mundane or supramundane, conditioned or unconditioned, completed or uncompleted.
Diệt Thọ Tưởng Định không thể nói là thuộc thế gian hay siêu thế, hữu vi hay vô vi, đã thành tựu hay chưa thành tựu.
Nipphannā pana hoti.
But it is arisen,
Nhưng nó là đã thành tựu.
Samāpajjantena samāpajjitabbato.
because it is to be attained by one who attains it.
Vì nó phải được người nhập định nhập vào.
Tathā nāmapaññatti, sāpihi lokiyādibhedaṃ nalabhati.
Similarly, nāmapaññatti (conceptual designation); it also does not acquire the distinction of being mundane, etc.
Tương tự, khái niệm danh (nāmapaññatti) cũng không thuộc các loại thế gian v.v...
Nipphannā pana hoti.
But it is arisen,
Nhưng nó là đã thành tựu.
No anipphannā.
not unarisen.
Không phải không thành tựu.
Nāmaggahaṇañhi gaṇhantova gaṇhātīti ca.
For one who grasps a name, grasps it indeed.
Vì sự nắm giữ danh là người nắm giữ tự nắm giữ.
Etena lakkhaṇarūpānampi nipphannatā siddhā hoti.
By this, the arisal of characteristic-forms is also established.
Qua đó, sự thành tựu của các sắc tướng cũng được xác lập.
Visuddhi maggepana nipphannaṃ anipphannaṃtidukassa niddese.
However, in the Visuddhimagga, in the exposition of the pair of "arisen" and "unarisen,"
Tuy nhiên, trong Visuddhimagga, trong phần giải thích về cặp "đã thành tựu - không thành tựu".
Aṭṭhārasavidhaṃ rūpaṃ paricchedavikāra lakkhaṇabhāvaṃ atikkamitvā sabhāveneva pariggahetabbato nipphannaṃ, sesaṃ tabbiparītatāya anipphannanti ca.
the eighteen kinds of form are arisen because they are to be apprehended by their own nature, transcending the state of delimitation, alteration, and characteristic; the rest are unarisen because they are the opposite of that.
Mười tám loại sắc là đã thành tựu vì chúng phải được nắm giữ bằng tự tánh, vượt qua trạng thái phân định, biến đổi và tướng; còn lại là không thành tựu vì ngược lại.
Nipphannarūpaṃ pana rūparūpaṃ nāmāti ca.
And an arisen form is called rūparūpa (actual form).
Và sắc đã thành tựu được gọi là sắc-sắc.
Yaṃ catūhi kammādīhi jātaṃ, taṃ catujaṃ nāma.
That which is born of the four (karma, etc.) is called four-born.
Cái gì sinh ra từ bốn nghiệp v.v... thì được gọi là tứ sinh.
Taṃ lakkhaṇa rūpavajjaṃ avasesarūpaṃ.
That is the remaining form, excluding characteristic-form.
Đó là các sắc còn lại, trừ sắc tướng.
Lakkhaṇarūpaṃ pana na kutocijātanti ca vuttaṃ.
Characteristic-form, however, is not born from anywhere.
Còn sắc tướng thì không sinh ra từ đâu cả.
Sabbañcetaṃ ācariyehi gahitanāmamattattā vatticchānugataṃ hoti.
And all this is consistent with the speaker's intention, being merely names adopted by the teachers.
Tất cả những điều này đều tùy thuộc vào cách gọi của các vị thầy, tùy theo ý muốn.
Yaṃ ruccati, taṃ gahetvā kathetabbanti.
Whatever one likes, that should be taken and spoken.
Nên lấy cái gì thích hợp để nói.
197. Rūpavibhāge.‘‘Ekavidhanayaṃ tāva dassetuṃ’’ti rūpavibhāgato pathamaṃ dassetuṃ.
197. In the Division of Form. "To show the one-fold method first" means to show it first among the divisions of form.
197. Trong phần phân loại sắc, "để trình bày trước hết phương pháp một loại" – để trình bày trước tiên từ sự phân loại sắc.
Etena ekavidhanayo rūpavibhāgo nāma na tāva hotīti dasseti.
By this, it shows that the one-fold method is not yet a division of form.
Điều này cho thấy rằng phương pháp phân loại sắc một loại chưa phải là như vậy.
Taṃ na sameti.
That does not fit.
Điều đó không phù hợp.
Kena na sametīti āha ‘‘vakkhatihī’’tiādiṃ.
Why does it not fit? It says, "because it will be said," and so on.
Tại sao không phù hợp? Vì đã nói "sẽ nói" v.v...
‘‘Ajjhattikādibhedena vibhajanti vicakkhaṇā’’ti etena sabbaṃrūpaṃ ajjhattikabāhiravasena duvidhantiādiko duvidhanayo eva rūpavibhāganayo nāmāti viññāyati.
By the statement, "The wise divide by internal, etc., distinctions," it is understood that the two-fold method, such as all form being two-fold according to internal and external, is indeed the method of dividing form.
"Những người có trí phân loại theo sự khác biệt như nội sắc v.v..." – điều này cho thấy rằng tất cả các sắc đều là phương pháp phân loại sắc theo phương pháp hai loại, như nội sắc và ngoại sắc.
Tasmā tena na sametīti vuttaṃ hoti.
Therefore, it is said that it does not fit.
Do đó, đã nói rằng điều đó không phù hợp.
Apica pāḷiyaṃ.
Moreover, in the Pāḷi,
Hơn nữa, trong Pāḷi.
Sahetukā dhammā, ahetukā dhammātiādi dukesu sabbaṃrūpaṃ ahetukameva, na sahetukantiādi niyamakaraṇampi rūpavibhāgo evāti katvā tathā vuttanti gahetabbaṃ.
the setting of rules like "all form is only unconditioned, not conditioned," in pairs such as "conditioned phenomena, unconditioned phenomena," should be taken as a division of form, thus it is stated as such.
Các pháp có nhân, các pháp không nhân v.v... trong các cặp hai loại, tất cả các sắc đều là không nhân, không phải có nhân – sự quy định này cũng được coi là sự phân loại sắc, nên được hiểu như vậy.
‘‘Itarāni panā’’ti kāmāvacarantiādīni pana.
"Others, however" means those such as sense-sphere.
"Còn những cái khác" – còn những cái thuộc cõi Dục v.v...
‘‘Janakena paccayenā’’ti padhānavacanametaṃ.
"By the generative condition" is a principal statement.
"Bằng nhân sinh khởi" – đây là lời nói chính.
Upatthambhakādi paccayāpi gahetabbā eva.
Supportive and other conditions should also be included.
Các nhân hỗ trợ v.v... cũng nên được hiểu.
‘‘Saṅgammā’’ti samāgantvā.
"Having come together."
"Saṅgammā" – tụ hội lại.
‘‘Karīyatī’’ti nipphādīyati.
"Is made" means is produced.
"Karīyatī" – được tạo ra.
Yodhammotiādīsu.
In "Whatever dhamma," and so on:
Trong "pháp nào" v.v...
‘‘Pahīno pī’’ti chindanabhindanādivasena pahīnopi.
"Even when abandoned" means even when abandoned by cutting, breaking, etc.
"Dù đã đoạn trừ" – dù đã đoạn trừ bằng cách cắt đứt, phá hủy v.v...
‘‘Tasmiṃ satī’’ti samudayappahāne sati.
"When that exists" means when the abandoning of origination exists.
"Khi có điều đó" – khi có sự đoạn trừ tập khởi.
Kiccapaccayānaṃ arahatthassa ca sakkatthassa ca dīpanato duvidhaṃ atthaṃ dassetuṃ ‘‘aṭṭhānattā’’tiādi vuttaṃ.
To show two kinds of meaning, by clarifying the meaning of "should be done" for functional conditions and the meaning of "should be done" for potential conditions, "because it is impossible," and so on, is stated.
Để trình bày hai ý nghĩa, vì nó làm sáng tỏ ý nghĩa của sự xứng đáng và sự có thể của các nhân cần thiết, nên đã nói "không có chỗ" v.v...
‘‘Tabbisayassā’’ti rūpavisayassa.
"Of that object" means of the object of form.
"Đối tượng của điều đó" – đối tượng của sắc.
‘‘Evaṃ’’ti evaṃsante.
"Thus" means if it is so.
"Như vậy" – nếu là như vậy.
‘‘Pahīnaṃ bhavissatī’’ti anāgatabhave puna anuppādatthāya idheva pahīnaṃ bhavissatīti attho.
"It will be abandoned" means it will be abandoned right here, so that it will not arise again in a future existence.
"Sẽ được đoạn trừ" – nghĩa là sẽ được đoạn trừ ngay tại đây để không tái sinh trong kiếp vị lai.
Tenāha ‘‘ucchinnamūlaṃ’’tiādiṃ.
Therefore, it is said, "with roots cut off," and so on.
Do đó, đã nói "gốc rễ đã bị cắt đứt" v.v...
‘‘Tālāvatthukataṃ’’ti chinnatālakkhāṇukaṃ viya kataṃ bhavissati.
"Rendered like a palm-tree stump" means it will be like a palm-tree stump with its top cut off.
"Được làm thành như một gốc cây thốt nốt" – sẽ được làm thành như một gốc cây thốt nốt đã bị chặt.
‘‘Anabhāvaṃ kataṃ’’ti puna abhāvaṃ kataṃ.
"Rendered non-existent" means rendered non-existent again.
"Được làm cho không còn nữa" – được làm cho không còn nữa.
‘‘Pākaṭo’’ti dassanādikiccavisesehi paññāto.
"Manifest" means known by specific functions such as seeing.
"Pākaṭo" – được biết đến qua các hành động đặc biệt như nhìn thấy.
‘‘Tadupādāyā’’ti taṃ upanidhāya.
"Because of that" means by relying on that.
"Tadupādāyā" – dựa vào điều đó.
Vibhāvanipāṭhe.
In the Vibhāvanī Commentary:
Trong Vibhāvanipāṭha.
‘‘Ajjhattikarūpaṃ’’ti paduddhāraṇaṃ.
"Internal form" is an extraction of a term.
"Nội sắc" – là sự trích dẫn từ ngữ.
Attānaṃ adhikicca pavattaṃ ajjhattaṃ.
"Ajjhatta" is that which arises concerning oneself.
Cái gì phát sinh dựa vào tự thân thì là nội.
Ajjhattameva ajjhattikanti dasseti ‘‘attabhāvasaṅkhātaṃ’’tiādinā.
It shows "ajjhattika" as "ajjhatta itself" by stating "called one's own body," and so on.
"Chính nội là nội sắc" – điều này được giải thích bằng "được gọi là tự thân" v.v...
Taṃ na sundaraṃ.
That is not good.
Điều đó không hay.
Kasmā, ajjhattadhamma ajjhattika dhammānañca aviseso āpajjatīti vakkhamānakāraṇattā.
Why? Because, as will be stated, there would be no distinction between internal phenomena and "ajjhattika" phenomena.
Tại sao? Vì sẽ dẫn đến sự không phân biệt giữa nội pháp và nội sắc, như sẽ được nói sau.
‘‘Dvārarūpaṃ nāmā’’ti paduddhārapadaṃ.
"Door-form" is a term extracted.
"Được gọi là sắc môn" – là từ trích dẫn.
Kasmā dvārarūpaṃ nāmāti āha ‘‘yathākkamaṃ’’tiādiṃ.
Why is it called door-form? It says, "in due order," and so on.
Tại sao được gọi là sắc môn? Vì đã nói "theo thứ tự" v.v...
Paratopi esanayo.
The same method applies elsewhere too.
Sau này cũng là phương pháp đó.
‘‘Desanābheda rakkhaṇatthaṃ’’ti dukadesanābhedato rakkhaṇatthaṃ.
"For the sake of preserving the distinction in exposition" means for the sake of preserving the distinction in the exposition of pairs.
"Để bảo vệ sự khác biệt trong giáo pháp" – để bảo vệ sự khác biệt trong giáo pháp hai loại.
Tattha desanābhedo nāma rūpakaṇḍe pañcaviññāṇānaṃ vatthu rūpañca, na vatthu rūpañca, ārammaṇa rūpañca, na ārammaṇa rūpañca vatvā manoviññāṇassa na vuttaṃ.
Here, the distinction in exposition is that in the section on form, having spoken of the object-forms and non-object-forms of the five consciousnesses, it did not speak of those of mind-consciousness.
Ở đó, sự khác biệt trong giáo pháp là trong phần sắc, đã nói về sắc căn cứ và không căn cứ, sắc đối tượng và không đối tượng của năm thức, nhưng chưa nói về ý thức.
Yadi vucceyya, ārammaṇaduke manoviññāṇassa ārammaṇa rūpaṃ, na ārammaṇa rūpanti dukapadaṃ na labbheyya.
If it were spoken of, the term "pair" would not be applicable to mind-consciousness in the pair of objects (object-form and non-object-form).
Nếu nói, trong cặp đối tượng, sắc đối tượng và không đối tượng của ý thức sẽ không được tìm thấy một từ cặp.
Ayaṃ desanābhedo nāma.
This is called the distinction in exposition.
Đây là sự khác biệt trong giáo pháp.
Vatthudukesu hadayavatthuvasena labbhamānaṃ manoviññāṇadukaṃ na vuttanti.
It is stated that the pair of mind-consciousness, which occurs through the heart-base in the pairs of bases, is not mentioned.
Trong các cặp căn cứ, cặp ý thức được tìm thấy dựa trên ý căn (hadayavatthu) đã không được nói.
‘‘Thūlasabhāvattā’’ti sukhumarūpaṃ upādāya vuttaṃ.
"Because of its gross nature" is stated by referring to subtle form.
"Vì có bản chất thô" – được nói dựa trên sắc vi tế.
‘‘Dūre pavattassapī’’ti yathā sukhumarūpaṃ attano sarīre pavattampi ñāṇena sīghaṃ pariggahetuṃ na sakkā hoti, tathā idaṃ.
"Even when arisen far away" means just as subtle form, even when present in one's own body, cannot be quickly apprehended by knowledge, so too this.
"Ngay cả khi phát sinh ở xa" – giống như sắc vi tế, dù phát sinh trong chính thân mình cũng không thể nhanh chóng được nắm giữ bằng tuệ, thì điều này cũng vậy.
Imassa pana dūre pavattassapi.
But of this, even when arisen far away,
Nhưng dù cái này phát sinh ở xa.
‘‘Gahaṇayogyattā’’ti ñāṇena pariggahaṇapattattāti adhippāyo.
"Because of its suitability for apprehension" is the intention, meaning "because it is suitable for apprehension by knowledge."
"Có khả năng được nắm giữ" – ý nghĩa là có thể được nắm giữ bằng tuệ.
Vibhāvanipāṭhe.
In the Vibhāvanī Commentary:
Trong Vibhāvanipāṭha.
‘‘Sayaṃnissayavasena cā’’ti sayañca nissaya mahābhūtavasena ca.
"And by self and by way of support" means by itself and by way of the supporting great elements.
"Và theo cách tự nương tựa" – và tự mình và theo cách nương tựa vào đại chủng.
Tattha sayaṃ sampattā nāma phoṭṭhabbadhātuyo.
Here, the elements of touch are those that are directly connected.
Ở đó, những cái tự đạt được là xúc giới.
Nissayavasena sampattā nāma gandharasā.
Odours and tastes are those connected by way of support.
Những cái đạt được theo cách nương tựa là hương và vị.
Ubhayathāpi asampattā nāma cakkhu rūpa, sota saddā.
Visible objects for the eye and sounds for the ear are those not connected in either way.
Những cái không đạt được theo cả hai cách là sắc mắt, âm thanh tai.
Yo paṭimukhabhāvo atthi, yaṃ aññamaññapatanaṃ atthīti yojanā.
The conjunction is: "Whatever state of being facing exists, whatever mutual impingement exists."
Sự đối diện có, sự va chạm lẫn nhau có – là cách ghép câu.
Na ca tāni aññappakārāni eva sakkā bhavitunti sambandho.
And the connection is: "And those cannot possibly be of another kind."
Và chúng không thể có cách khác – là sự liên kết.
‘‘Anuggaha upaghātavasenā’’ti vaḍḍhanatthāya anuggahavasena, hāyanādi atthāya upaghātavasena.
‘By way of favor and destruction’ means by way of favor for growth, and by way of destruction for decay, etc.
“Anuggaha upaghātavasenā” (bằng cách hỗ trợ và làm suy yếu) có nghĩa là bằng cách hỗ trợ để phát triển, và bằng cách làm suy yếu để suy tàn, v.v.
‘‘Yaṃ kiñcī’’ti catusamuṭṭhānikarūpaṃ gaṇhāti.
‘Whatever’ refers to rūpa produced by the four causes.
“Yaṃ kiñcī” (bất cứ điều gì) bao gồm sắc do bốn nhân sinh.
‘‘Ādinnaparāmaṭṭhattā’’ti taṇhāmānehi etaṃ mama esohamasmītiādinnattā, diṭṭhiyā eso me attāti parāmaṭṭhattā ca.
‘Because it is grasped and clung to’ means because it is grasped by craving and conceit, thinking ‘this is mine, I am this’, and clung to by wrong view, thinking ‘this is my self’.
“Ādinnaparāmaṭṭhattā” (do bị chấp thủ và nắm giữ) là do bị tham ái và kiêu mạn chấp thủ rằng “cái này là của tôi, tôi là cái này”, và do bị tà kiến nắm giữ rằng “cái này là tự ngã của tôi”.
‘‘Niccakālaṃ pavattivasenā’’ti ekena janakakammena paṭisandhikkhaṇato paṭṭhāya niccakālaṃ pavattivasena.
‘By way of always existing’ means by way of always existing from the moment of re-linking consciousness, due to a single generating kamma.
“Niccakālaṃ pavattivasenā” (bằng cách vận hành liên tục) có nghĩa là bằng cách vận hành liên tục từ khoảnh khắc tái tục do một nghiệp tạo tác.
‘‘Upacarīyatī’’ti voharīyati.
‘It is applied’ means it is customarily spoken of.
“Upacarīyatī” (được sử dụng) có nghĩa là được gọi.
‘‘Atthavisesabodho’’ti rūpārammaṇassa kiccavisesabodho.
‘Understanding the specific meaning’ means understanding the specific function of the visible object.
“Atthavisesabodho” (sự hiểu biết về đặc tính) là sự hiểu biết về đặc tính của đối tượng sắc.
‘‘Asampattavasenā’’ti visayaṭṭhānaṃ sayaṃ asampajjanavasena.
‘By way of not being in contact’ means by not reaching the object's location oneself.
“Asampattavasenā” (bằng cách không tiếp xúc) là bằng cách tự mình không tiếp xúc với nơi đối tượng.
Attanoṭhānaṃ vā visayassa asampajjanavasena.
Or by the object not reaching one's own location.
Hoặc bằng cách đối tượng không tiếp xúc với nơi của chính nó.
Tattha visayassa asampattaṃ dassento ‘‘tatthā’’tiādimāha.
In that regard, showing that the object is not in contact, it begins by saying, ‘there’, etc.
Ở đây, để chỉ ra sự không tiếp xúc của đối tượng, ngài nói “tatthā” (ở đó), v.v.
Tathā sotasaddesu ca aññamaññaṃ laggitvā uppajjamānesu.
Similarly, when sounds arise from one another, adhering to each other.
Cũng vậy, trong trường hợp âm thanh của tai, khi chúng phát sinh do va chạm lẫn nhau.
‘‘Sampattiyā evā’’ti sampajjanatthāya eva.
‘Only by contact’ means only for the sake of contact.
“Sampattiyā evā” (chỉ bằng sự tiếp xúc) là chỉ để tiếp xúc.
Tathā āpo ca sampattiyā eva paccayoti yojanā.
Similarly, the connection is that water is also a condition only by contact.
Cũng vậy, nước cũng là duyên chỉ bằng sự tiếp xúc, đó là cách kết nối.
Dubbalapathavī eva sannissayo yassāti viggaho.
The analysis is: that of which the weak earth is the support.
Đất yếu là nơi nương tựa của nó, đó là sự phân tích.
‘‘Assā’’ti cakkhussa.
‘Of this’ means of the eye.
“Assā” (của nó) là của mắt.
‘‘Sotassapanakathaṃ’’ti sotassa asampattaggahaṇaṃ kathaṃ pākaṭaṃ.
‘The discourse on the ear’s non-contact’ means how is the ear's non-contact apparent?
“Sotassapanakathaṃ” (câu chuyện về sự không tiếp xúc của tai) là làm thế nào sự không tiếp xúc của tai trở nên rõ ràng.
Sampattaggahaṇaṃ eva pākaṭanti dīpeti.
It shows that only contact is apparent.
Ngài chỉ ra rằng chỉ sự tiếp xúc mới rõ ràng.
Tenāha ‘‘tatthahī’’tiādiṃ.
Therefore, it says, ‘for there’, etc.
Vì vậy, ngài nói “tatthahī” (thật vậy), v.v.
Dakkhiṇapassato vā suyyati, cetiyādikassa puratthimadisābhāge ṭhitānanti adhippāyo.
The intention is that it is heard from the right side, or from those standing in the eastern direction of a cetiya, etc.
Hoặc nghe từ phía bên phải, ý là những người đứng ở phía đông của tháp, v.v.
‘‘Paṭighaṭṭanānighaṃso’’ti sotesu paṭighaṭṭanavego.
‘Collision and friction’ means the impact of collision in the ear.
“Paṭighaṭṭanānighaṃso” (sự va chạm và cọ xát) là tốc độ va chạm trong tai.
‘‘Tesaṃ’’ti āsannevā dūre vā ṭhitānaṃ.
‘Of them’ means of those standing near or far.
“Tesaṃ” (của những người đó) là của những người đứng gần hoặc xa.
Hotu dūre ṭhitānaṃ cirena sutoti abhimāno.
The assumption is: let it be that those standing far away hear it late.
Giả định rằng những người đứng xa nghe thấy chậm hơn.
Kasmā pana ujukaṃ asutvā dakkhiṇapassatovā uttarapassato vā suṇeyya, asuyyamāno bhaveyyāti pucchā.
But why should one not hear it directly, but from the right side or the north side? One might be wondering, this is the question.
Nhưng tại sao lại không nghe trực tiếp mà lại nghe từ phía bên phải hoặc bên trái, như thể bị che khuất? Đó là câu hỏi.
Taṃ kathento ‘‘apicā’’tiādimāha.
Explaining that, it begins by saying, ‘moreover’, etc.
Để giải thích điều đó, ngài nói “apicā” (hơn nữa), v.v.
Vibhāvanipāṭhe.
In the Vibhāvanī treatise.
Trong bản Vibhāvanī.
‘‘Gantvā visayadesaṃ taṃ, pharitvā gaṇhatīti ce’’ti taṃ cakkhusota dvayaṃ dūrevisayānaṃ uppannadesaṃ pharitvā gaṇhatīti cevadeyyāti attho.
‘If it is said that it goes to the object's location and, having pervaded it, grasps it’, the meaning is that if one were to say that the two, the eye and ear, go to the place where distant objects arise, and having pervaded it, grasp it.
“Gantvā visayadesaṃ taṃ, pharitvā gaṇhatīti ce” (nếu nói rằng nó đi đến nơi đối tượng đó, rồi lan tỏa và nắm bắt) có nghĩa là nếu nói rằng hai thứ mắt và tai đó đi đến nơi phát sinh của các đối tượng xa, rồi lan tỏa và nắm bắt.
Dūreṭhatvā passanto suṇanto ca mahantampipabbataṃ ekakkhaṇe passati, mahantaṃpi meghasaddaṃ ekakkhaṇe suṇāti.
One who sees and hears from a distance sees even a large mountain in one instant, and hears even a loud thunderclap in one instant.
Người nhìn và nghe từ xa có thể nhìn thấy một ngọn núi lớn trong một khoảnh khắc, và nghe thấy tiếng mây lớn trong một khoảnh khắc.
Tasmā ubhayaṃ asampattagocaranti viññāyati.
Therefore, it is understood that both are beyond the range of contact.
Vì vậy, cả hai đều được hiểu là không tiếp xúc với đối tượng.
Imasmiṃ vacane ṭhatvā idaṃ parikappavacanaṃ dasseti taṃ dvayaṃ visayappadesaṃ gantvā mahantaṃpi pabbataṃ vā meghasaddaṃ vā pharitvā gaṇhāti.
Standing on this statement, it presents this hypothetical statement: that pair, having gone to the region of the object, pervades and grasps even a large mountain or a thunderclap.
Dựa vào lời nói này, ngài trình bày lời giả định này: hai thứ đó đi đến nơi đối tượng, rồi lan tỏa và nắm bắt một ngọn núi lớn hoặc tiếng mây lớn.
Tasmā mahantaṃpi passati, suṇāti.
Therefore, it sees and hears even large things.
Vì vậy, nó nhìn thấy và nghe thấy cái lớn.
Na asampattagocarattā mahantaṃ passati suṇātīti koci vadeyyāti vuttaṃ hoti.
It is said that one might not say that it sees and hears large things due to not being in contact.
Không phải vì không tiếp xúc với đối tượng mà nó nhìn thấy và nghe thấy cái lớn, không ai nói như vậy, điều đó đã được nói.
Adhiṭṭhānavidhānepi tassa so gocaro siyāti.
Even in the arrangement of determination, that object might be its sphere.
Ngay cả trong phương pháp xác định, đối tượng đó có thể là đối tượng của nó.
Evaṃsati, dibbacakkhu dibbasotābhiññānaṃ adhiṭṭhānavidhānepi so rūpasaddavisayo tassa pasādacakkhusotassa gocaro siyāti abhiññādhiṭṭhāna kiccaṃ nāma natthi.
If that were the case, even in the arrangement of determination for divine eye and divine ear abhiññā, that rūpa and sound object would be the sphere of that sensitive eye and ear, and there would be no such thing as the function of determining abhiññā.
Nếu vậy, ngay cả trong phương pháp xác định của thần nhãn và thần nhĩ, đối tượng sắc và thanh đó có thể là đối tượng của tịnh sắc nhãn và tịnh sắc nhĩ đó, nhưng không có việc gọi là công việc xác định của thắng trí.
Cakkhusotaṃ devalokampi gantvā dibbarūpampi dibbasaddampi gaṇheyya.
The eye and ear might even go to the deva world and grasp divine rūpa and divine sounds.
Mắt và tai có thể đi đến cõi trời và nắm bắt cả sắc trời và thanh trời.
Na pana gaṇhāti.
But they do not grasp them.
Nhưng chúng không nắm bắt.
Tasmā tassa visayadesagamanañca mahantadesapharaṇañca na cintetabbanti vuttaṃ hoti.
Therefore, it is said that one should not conceive of its going to the object's location and pervading a large area.
Vì vậy, việc đi đến nơi đối tượng và lan tỏa khắp nơi rộng lớn của chúng không nên được suy nghĩ, điều đó đã được nói.
Yamakapāṭhesu.
In the Yamaka passages.
Trong các bản Yamaka.
Yassa vā pana puggalassa.
Or of whichever person.
Hoặc của người nào.
‘‘Nirujjhatī’’ti bhaṅgakkhaṇa samaṅgitamāha.
‘Cessates’ refers to the moment of dissolution.
“Nirujjhatī” (diệt) chỉ khoảnh khắc tan rã.
‘‘Uppajjatī’’ti uppādakkhaṇa samaṅgitaṃ.
‘Arises’ refers to the moment of origination.
“Uppajjatī” (sinh) chỉ khoảnh khắc phát sinh.
‘‘Itī’’ti ayaṃ pucchā.
‘Thus’ is this question.
“Itī” (như vậy) là câu hỏi này.
‘‘No’’ti paṭikkhepo.
‘No’ is a denial.
“No” (không) là sự phủ định.
Samudayasaccassa bhaṅgakkhaṇe dukkhasaccabhūtassa rūpassavā nāmassavā uppādo nāma natthīti vuttaṃ hoti.
It is said that there is no arising of rūpa or nāma, which are suffering-truth, at the moment of dissolution of the origin-truth.
Có nghĩa là, trong khoảnh khắc tan rã của Khổ đế, không có sự phát sinh của sắc hoặc danh thuộc Khổ đế.
Yassa kusalā dhammā uppajjanti, yassa akusalā dhammā uppajjantīti dve pāṭhāgahetabbā.
The two passages ‘whose wholesome phenomena arise’ and ‘whose unwholesome phenomena arise’ should be taken.
Hai bản văn “Yassa kusalā dhammā uppajjanti” (pháp thiện của ai phát sinh) và “yassa akusalā dhammā uppajjanti” (pháp bất thiện của ai phát sinh) cần được lấy.
‘‘No’’ti kusalākusala dhammānaṃ uppādakkhaṇe abyākatabhūtānaṃ rūpānaṃ vā nāmānaṃ vā nirodho nāma natthīti vuttaṃ hoti.
‘No’ means it is said that at the moment of the arising of wholesome and unwholesome phenomena, there is no cessation of undifferentiated rūpa or nāma.
“No” (không) có nghĩa là, trong khoảnh khắc phát sinh của các pháp thiện và bất thiện, không có sự diệt của sắc hoặc danh thuộc vô ký.
Tesupāṭhesu kesañcivādīnaṃ vacanokāsaṃ dassetuṃ ‘‘arūpabhavaṃ’’tiādi vuttaṃ.
In those passages, to show the possibility of certain statements, it is said, ‘the immaterial existence’, etc.
Để chỉ ra cơ hội cho lời nói của một số người tranh luận trong các bản văn đó, ngài nói “arūpabhavaṃ” (cõi vô sắc), v.v.
‘‘Ce’’ti kocivādī cevadeyya.
‘If’ means if some debater were to say.
“Ce” (nếu) có nghĩa là nếu một số người tranh luận nói.
‘‘Nā’’ti na vattabbaṃ.
‘Not’ means it should not be said.
“Nā” (không) là không nên nói.
‘‘Uppajjatī’’ti ca uddhaṭā siyunti sambandho.
‘Arises’ and ‘is uplifted’ is the connection.
“Uppajjatī” (phát sinh) và “uddhaṭā siyunti” (có thể được nhấc lên) là sự kết nối.
‘‘Itarattha cā’’ti tato itarasmiṃ yassa kusalā dhammātiādipāṭhe ca.
‘And in the other case’ means also in the other passage, ‘whose wholesome phenomena’, etc.
“Itarattha cā” (và ở nơi khác) là trong bản văn khác “yassa kusalā dhammāti” (pháp thiện của ai), v.v.
‘‘Tampi nā’’ti tampi vacanaṃ na vattabbanti attho.
‘That too is not’ means that statement too should not be made.
“Tampi nā” (điều đó cũng không) có nghĩa là lời nói đó cũng không nên nói.
‘‘Purimakoṭṭhāse’’ti asaññasattānaṃ tesaṃ tatthāti imasmiṃ purimapakkheti adhippāyo.
‘In the former part’ means in this former section concerning those non-percipient beings there, is the intention.
“Purimakoṭṭhāse” (trong phần trước) có nghĩa là trong phần trước này: “của những chúng sinh vô tưởng ở đó”.
‘‘Pacchimakoṭṭhāse’’ti sabbesaṃ cavantānaṃ pavatte cittassabhaṅgakkhaṇeti imasmiṃ pacchima pakkhe.
‘In the latter part’ means in this latter section concerning the moment of dissolution of consciousness for all those passing away in the course of existence.
“Pacchimakoṭṭhāse” (trong phần sau) là trong phần sau này: “trong khoảnh khắc tan rã của tâm đang vận hành của tất cả những người đang diệt”.
Cavantānaṃ icceva vuttaṃ siyā, na pavatte cittassa bhaṅgakkhaṇeti, no ca na vuttaṃ, tasmā viññāyati pavatte cittassa bhaṅgakkhaṇe rūpajīvitindriyampi na uppajjatīti.
It would be stated only as ‘of those passing away’, and not ‘at the moment of dissolution of consciousness in the course of existence’, but it is not unstated; therefore, it is understood that the rūpa-life faculty also does not arise at the moment of dissolution of consciousness in the course of existence.
Chỉ nói “của những người đang diệt” thôi, không nói “trong khoảnh khắc tan rã của tâm đang vận hành”, nhưng điều đó không phải là không nói, vì vậy được hiểu rằng ngay cả trong khoảnh khắc tan rã của tâm đang vận hành, sắc mạng quyền cũng không phát sinh.
Rūpajīvitindriye ca anuppajjamāne sati, sabbāni kammajarūpāni utujarūpāni āhārajarūpāni ca cittassa bhaṅgakkhaṇe nuppajjantīti viññātabbaṃ hotīti adhippāyo.
And when the rūpa-life faculty does not arise, it should be understood that all kamma-born rūpa, temperature-born rūpa, and nutriment-born rūpa do not arise at the moment of dissolution of consciousness, is the intention.
Và khi sắc mạng quyền không phát sinh, tất cả các sắc do nghiệp sinh, sắc do thời tiết sinh và sắc do vật thực sinh cũng không phát sinh trong khoảnh khắc tan rã của tâm, đó là ý nghĩa cần được hiểu.
‘‘Pacchimakoṭṭhāse’’ti sabbesaṃ cavantānaṃ pavatte cittassa bhaṅgakkhaṇeti imasmiṃ pacchimapakkhe.
‘In the latter part’ means in this latter section concerning the moment of dissolution of consciousness for all those passing away in the course of existence.
“Pacchimakoṭṭhāse” (trong phần sau) là trong phần sau này: “trong khoảnh khắc tan rã của tâm đang vận hành của tất cả những người đang diệt”.
Tattha ca pavatte cittassa bhaṅgakkhaṇeti idaṃ adhippetaṃ.
And in that, ‘at the moment of dissolution of consciousness in the course of existence’ is intended.
Và ở đó, “trong khoảnh khắc tan rã của tâm đang vận hành” là điều được đề cập.
Evaṃ pāḷisādhakaṃ dassetvā idāni yuttisādhakaṃ dassento ‘‘yasmā cā’’tiādimāha.
Having thus shown the scriptural proof, it now proceeds to show the logical proof, beginning by saying, ‘and because’, etc.
Sau khi chỉ ra sự xác minh theo Pāḷi như vậy, bây giờ để chỉ ra sự xác minh theo lý lẽ, ngài nói “yasmā cā” (và vì), v.v.
‘‘Tassā’’ti ānandā cariyassa mūlaṭīkākārassa.
‘Of him’ refers to Venerable Ānanda, the author of the Mūlaṭīkā.
“Tassā” (của ngài ấy) là của Ānandācariya, tác giả của Mūlaṭīkā.
Vibhāvaniyaṃ.
In the Vibhāvanī.
Trong Vibhāvanī:
Bhaṅge rūpassa nuppādo, cittajānaṃ vasena vā.
‘No arising of rūpa at dissolution, or by way of mind-born (rūpa),
Sắc không sinh khi hoại diệt, hoặc theo nghĩa của các sắc do tâm sinh.
Āruppaṃ vāpi sandhāya, bhāsito yamakassa hi.
Or referring to the immaterial existence, indeed spoken of in the Yamaka.
Hoặc đề cập đến cõi vô sắc, đã được nói trong Yamaka.
Na cittaṭṭhiti bhaṅge ca, na rūpassa asambhavo.
There is no persistence of consciousness, and no impossibility of rūpa at dissolution’
Không có sự tồn tại của tâm khi hoại diệt, và không có sự không tồn tại của sắc.
Ti vuttaṃ.
thus it is stated.
Đã được nói.
Tattha ‘‘na hi na cittaṭṭhitī’’ti cittassaṭhiti nāma na hi natthi.
In that, ‘there is no persistence of consciousness’ means there is indeed no persistence of consciousness.
Ở đó, “na hi na cittaṭṭhitī” (không phải là không có sự tồn tại của tâm) có nghĩa là không phải là không có sự tồn tại của tâm.
‘‘Bhaṅgecā’’ti cittassabhaṅgakkhaṇe ca.
‘And at dissolution’ means and at the moment of dissolution of consciousness.
“Bhaṅgecā” (và khi hoại diệt) là và trong khoảnh khắc tan rã của tâm.
Taṃ asambhāvento ‘‘yamakapāḷiyo panā’’tiādimāha.
Not admitting that, it begins by saying, ‘but the Yamaka passages’, etc.
Không chấp nhận điều đó, ngài nói “yamakapāḷiyo panā” (nhưng các bản Pāḷi Yamaka), v.v.
‘‘Nānatthā nānābyañjanā’’ti etena pāḷisaṃsandanā nāma garukattabbāti dīpeti.
‘With different meanings and different expressions’ by this it shows that reconciling the Pāli texts is a weighty task.
“Nānatthā nānābyañjanā” (có nhiều nghĩa, nhiều cách diễn đạt) bằng điều này, ngài chỉ ra rằng việc đối chiếu Pāḷi là một việc khó khăn.
‘‘Gambhīro ca satthu adhippāyo’’ti etena attānaṃ satthumataññuṃ katvā idaṃ sandhāya etaṃ sandhāyāti vattuṃ dukkaranti dīpeti.
‘And profound is the Teacher’s intention’ by this it shows that it is difficult to say, acting as one who understands the Teacher’s view, ‘this refers to this, this refers to that’.
“Gambhīro ca satthu adhippāyo” (và ý định của Đức Phật là sâu sắc) bằng điều này, ngài chỉ ra rằng việc tự cho mình là người hiểu ý Đức Phật để nói “đề cập đến điều này, đề cập đến điều kia” là khó.
‘‘Suddhaṃ arūpamevā’’ti suddhaṃ arūpappaṭisandhiṃ eva.
"Purely formless" means purely the formless rebirth-linking.
"Chỉ thuần túy vô sắc" (suddhaṃ arūpamevā) có nghĩa là chỉ thuần túy tái sinh vô sắc (arūpappaṭisandhi).
Cha cattālīsacittāni rūpaṃ janetuṃ na sakkonti.
Forty-six consciousnesses are unable to generate matter.
Bốn mươi sáu tâm không thể sinh ra sắc.
Evaṃ sati arūpavipākavajjitanti kasmā vuttanti āha ‘‘arūpavipākāpanā’’tiādiṃ.
If this is so, why is it said "excluding formless resultant consciousnesses"? He says, "By eliminating formless resultant consciousnesses," and so on.
Nếu vậy, tại sao lại nói "trừ quả vô sắc"? Ông ấy nói, bắt đầu bằng "sự loại bỏ quả vô sắc" (arūpavipākāpanā).
Vibhāvanipāṭhe.
In the Vibhāvanī exposition.
Trong bản văn Vibhāvanī.
‘‘Hetuno’’ti rūpavirāgabhāvanā kammasaṅkhātassa hetussa.
"Due to the cause" refers to the cause, which is the karma of developing dispassion for matter.
"Của nhân" (hetuno) là của nhân được gọi là nghiệp, tức sự tu tập ly tham sắc.
‘‘Tabbīdhuratāyā’’ti rūpaviruddhatāya.
"Due to its absence" means due to its opposition to matter.
"Do sự đối nghịch với nó" (tabbīdhuratāya) là do sự đối nghịch với sắc.
Rūpārūpavirāgabhāvanābhūto maggo.
The path is the development of dispassion for both matter and formless states.
Con đường đã là sự tu tập ly tham sắc và vô sắc.
Tena nibbattassa.
Of that which is generated by it.
Của cái được tạo ra bởi nó.
Rūpokāso nāma kāmarūpabhavo.
"Material realm" means the sensual and fine-material planes of existence.
Không gian sắc (rūpokāsa) là cõi dục giới và sắc giới.
Vibhāvanipāṭhe.
In the Vibhāvanī exposition.
Trong bản văn Vibhāvanī.
‘‘Ekūna na vutibhavaṅgasse vā’’ti pavattikāle rūpajanakassa ekūna na vutibhavaṅga cittassāti attho.
"Or of the forty-nine bhavanga-consciousnesses" means the forty-nine bhavanga-consciousnesses that generate matter during the life-process.
"Của tâm hữu phần một trăm mười bảy" (ekūna na vutibhavaṅgasse vā) có nghĩa là của tâm hữu phần một trăm mười bảy sinh ra sắc trong thời kỳ diễn tiến.
Tattha pana arūpavipākaṃ pavattikālepi rūpajanakaṃ na hotīti āha ‘‘tatthā’’tiādiṃ.
However, regarding that, since the formless resultant consciousness does not generate matter even during the life-process, he says, "Therein," and so on.
Tuy nhiên, ở đó, quả vô sắc không sinh ra sắc ngay cả trong thời kỳ diễn tiến, nên ông ấy nói, bắt đầu bằng "ở đó" (tatthā).
Keci pana paṭisandhi cittassa uppādakkhaṇe rūpaṃ pacchājāta paccayaṃ na labhati.
Some say that the rebirth-linking consciousness does not receive the post-natal condition for matter at the moment of its arising.
Tuy nhiên, một số người nói rằng tâm tái sinh không nhận được duyên hậu sanh cho sắc vào khoảnh khắc sinh khởi.
Ṭhitikkhaṇe rūpaṃ parato bhavaṅgacittato pacchājātapaccayaṃ labhatīti vadanti.
At the moment of its presence, it receives the post-natal condition for matter from subsequent bhavanga-consciousnesses.
Vào khoảnh khắc tồn tại, sắc nhận được duyên hậu sanh từ tâm hữu phần sau đó.
Taṃ na gahetabbanti dassetuṃ ‘‘na hi attanā’’tiādi vuttaṃ.
To show that this should not be accepted, "Not by itself," and so on, was stated.
Để chỉ ra rằng điều đó không nên được chấp nhận, đã nói "không phải tự nó" (na hi attanā) v.v.
Sayaṃ vijjamāno hutvā upakārako paccayo atthipaccayo.
The atthipaccaya (presence condition) is a condition that, existing by itself, is helpful.
Duyên hiện hữu (atthipaccayo) là duyên hỗ trợ khi tự nó đang hiện hữu.
Pacchājāto ca tassa ekadeso.
And the pacchājāta (post-natal) is a part of that.
Và duyên hậu sanh là một phần của nó.
‘‘Āyusaṅkhārānaṃ’’ti usmādīnaṃ.
"Of the life-formations" refers to heat, etc.
"Của các hành thọ mạng" (āyusaṅkhārānaṃ) là của hơi ấm v.v.
‘‘Taṃ’’ti khīṇāsavānaṃ cuticittaṃ.
"That" refers to the passing-away consciousness of Arahants (those whose defilements are destroyed).
"Đó" (taṃ) là tâm tử của các vị A-la-hán.
‘‘Yathāhā’’ti so thero kiṃ āha.
"As he said": What did that Elder say?
"Như ông ấy đã nói" (yathāhā) – vị trưởng lão đó đã nói gì?
‘‘Vuttaṃ’’ti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
"Stated" means stated in the commentaries.
"Đã nói" (vuttaṃ) là đã nói trong Chú Giải.
Iti pana vacanato aññesaṃpi cuticittaṃ rūpaṃ na samuṭṭhāpetīti viññāyatīti padhānavacanaṃ.
It is the principal statement, from which it is understood that the passing-away consciousness of others also does not produce matter.
Tuy nhiên, theo lời nói này, tâm tử của những người khác cũng không tạo ra sắc, nên đây là lời nói chính yếu để hiểu.
Pana saddo aruci jotako.
The particle pana indicates dissatisfaction.
Từ "pana" biểu thị sự không hài lòng.
‘‘Tathā vuttepī’’ti joteti.
It shows "even when stated thus."
"Ngay cả khi đã nói như vậy" (tathā vuttepī) biểu thị điều đó.
Vacīsaṅkhāro nāma vitakkavicāro.
Vacīsaṅkhāra (verbal formation) refers to initial application and sustained application.
Ngữ hành (vacīsaṅkhāro) là tầm và tứ.
Kāyasaṅkhāro nāma assāsapassāsavāto.
Kāyasaṅkhāra (bodily formation) refers to the in-and-out breath.
Thân hành (kāyasaṅkhāro) là hơi thở vào và hơi thở ra.
So sabbesaṃpi kāmasattānaṃ cuti cittassa uppādakkhaṇe ca tato purimacittassa uppādakkhaṇe ca nanirujjhatīti vacanena cuticittato pubbabhāgeyeva assāsapassāsānaṃ abhāvaṃ ñāpeti.
By the statement that it does not cease at the moment of the arising of the passing-away consciousness of all beings in the sensual realm, nor at the moment of the arising of the consciousness immediately prior to it, it is made known that there is no in-and-out breath in the period just before the passing-away consciousness.
Lời nói rằng hơi thở vào và hơi thở ra không diệt vào khoảnh khắc sinh khởi của tâm tử và vào khoảnh khắc sinh khởi của tâm trước đó của tất cả chúng sinh dục giới, cho biết rằng hơi thở vào và hơi thở ra không hiện hữu ngay trước tâm tử.
Nanu imissaṃ pāḷiyaṃ cutikāle assāsapassāsassa abhāvaṃ vadati.
Does not this canonical text speak of the absence of in-and-out breath at the time of death?
Chẳng phải trong đoạn kinh này chỉ nói về sự không hiện hữu của hơi thở vào và hơi thở ra vào lúc chết sao?
Aññesaṃ cittajarūpānaṃ abhāvaṃ na vadati.
It does not speak of the absence of other matter generated by consciousness.
Nó không nói về sự không hiện hữu của các sắc do tâm khác.
Tasmā imāya pāḷiyā sabbesampi cuticittaṃ assāsapassāsaṃ na janetīti viññāyati.
Therefore, from this canonical text, it is understood that the passing-away consciousness of all beings does not generate in-and-out breath.
Do đó, từ đoạn kinh này, có thể hiểu rằng tất cả các tâm tử đều không sinh ra hơi thở vào và hơi thở ra.
Na aññāni cittajarūpānīti codanā.
Not other matter generated by consciousness—this is the objection.
Không phải các sắc do tâm khác – đây là một câu hỏi.
Taṃ pariharanto ‘‘na hī’’tiādimāha.
Ward off that objection, he says, "Not indeed," and so on.
Để bác bỏ điều đó, ông ấy nói, bắt đầu bằng "không phải vậy" (na hī) v.v.
Na hi rūpasamuṭṭhāpakacittassa kāyasaṅkhāra samuṭṭhāpanaṃ atthīti sambandho.
The connection is: "Indeed, there is no generation of bodily formation by the consciousness that produces matter."
Có sự liên kết là: không có sự tạo ra thân hành của tâm tạo ra sắc.
‘‘Gabbhagamanādivinibaddhābhāve’’ti mātukucchimhi gatassa assāsapassāso na uppajjati, tathā udake nimuggassa.
"In the absence of restrictions such as going into the womb": The in-and-out breath does not arise for one who has entered the mother's womb, nor for one who is immersed in water.
"Trong trường hợp không có các ràng buộc như đi vào bào thai" (gabbhagamanādivinibaddhābhāve) là hơi thở vào và hơi thở ra không sinh khởi ở người đã vào bụng mẹ, cũng như ở người đã chìm trong nước.
Bāḷhaṃ visaññībhūtassa.
For one who has become extremely unconscious.
Ở người hoàn toàn bất tỉnh.
Catutthajjhānaṃ samāpajjantassa.
For one who is entering the fourth jhāna.
Ở người đang nhập Tứ thiền.
Nirodhasamāpattiṃ samāpajjantassa.
For one who is entering the cessation of perception and feeling.
Ở người đang nhập Diệt thọ tưởng định.
Rūpārūpabhave ṭhitassāti.
For one abiding in the fine-material or formless planes.
Ở người đang ở trong cõi sắc và vô sắc.
Tasmā etegabbhagamanādayo assāsapassāsaṃ vinibaddhanti nīvārentīti gabbhagamanādivinibaddhā.
Therefore, these, such as going into the womb, restrict the in-and-out breath; hence, they are "restrictions such as going into the womb."
Do đó, những việc như đi vào bào thai này ràng buộc hơi thở vào và hơi thở ra, tức là chúng ngăn cản hơi thở vào và hơi thở ra, nên chúng là "các ràng buộc như đi vào bào thai" (gabbhagamanādivinibaddhā).
Tesaṃ abhāvoti viggaho.
The analysis is "the absence of these."
Sự không hiện hữu của chúng là sự phân tích.
Vinā imehi kāraṇehi assāsapassāsassa ca aññacittajarūpānañca viseso natthīti vuttaṃ hoti.
It is stated that without these conditions, there is no distinction between the in-and-out breath and other matter generated by consciousness.
Điều đó có nghĩa là không có sự khác biệt giữa hơi thở vào và hơi thở ra và các sắc do tâm khác, ngoại trừ những nguyên nhân này.
Aññaṃpi yuttiṃ dasseti ‘‘cuto cā’’tiādinā.
He also shows another reason, "And one who has passed away," and so on.
Ông ấy cũng chỉ ra một lý lẽ khác, bắt đầu bằng "và đã chết" (cuto cā) v.v.
Cuto ca hoti, assa cittasamuṭṭhāna rūpañca pavattatīti na ca yuttanti yojanā.
The construction is: "And one who has passed away, and for whom matter generated by consciousness continues to operate—that is not reasonable."
Sự liên kết là: và đã chết, và sắc do tâm của người đó tiếp tục diễn tiến là không hợp lý.
So ca suṭṭhu oḷāriko rūpadhammo.
And that is a very gross material phenomenon.
Và pháp sắc đó rất thô.
Iti tasmā na sakkā vattuṃti sambandho.
Therefore, it is not possible to say this—this is the connection.
Do đó, không thể nói như vậy – đây là sự liên kết.
‘‘Imassa atthassā’’ti vatvā taṃ atthaṃ vadati ‘‘oḷārikassā’’tiādinā.
Having said "of this meaning," he then explains that meaning with "of the gross," and so on.
Nói "của ý nghĩa này" (imassa atthassā), ông ấy nói ý nghĩa đó, bắt đầu bằng "của cái thô" (oḷārikassā) v.v.
‘‘Katīpaya khaṇamattaṃ’’ti pannarasakhaṇasoḷasakhaṇamattaṃ.
"Only for a few moments" means for about fifteen or sixteen moments.
"Chỉ một vài khoảnh khắc" (katīpaya khaṇamattaṃ) là chỉ mười lăm hoặc mười sáu khoảnh khắc.
‘‘Cittajarūpappavattiyā’’ti cittajarūpappavattanato.
"Due to the occurrence of matter generated by consciousness" means due to the occurrence of matter generated by consciousness.
"Do sự diễn tiến của sắc do tâm" (cittajarūpappavattiyā) là do sự diễn tiến của sắc do tâm.
Dubbalā honti, tadā pañcārammaṇānipi pañcadvāresu āpātaṃ nāgacchanti.
They become weak; at that time, even the five sense objects do not appear at the five sense doors.
Chúng trở nên yếu ớt, khi đó năm đối tượng cũng không xuất hiện ở năm cửa.
‘‘Paccayaparittatāya vā’’ti tadā pacchājātapaccayassa alābhato vuttaṃ.
"Or due to the scarcity of conditions" is stated due to the non-receipt of the post-natal condition at that time.
"Hoặc do sự ít ỏi của duyên" (paccayaparittatāya vā) được nói là do không có duyên hậu sanh vào lúc đó.
Dubbalā honti.
They become weak.
Chúng trở nên yếu ớt.
Tadā dubbalattā eva pañcārammaṇāni pañcadvāresu āpātaṃ nāgacchanti.
At that time, due to their weakness, the five sense objects do not appear at the five sense doors.
Vào lúc đó, do sự yếu ớt, năm đối tượng không xuất hiện ở năm cửa.
Pariyosānepi ekacittakkhaṇamatte.
Even at the very end, only for one moment of consciousness.
Ngay cả ở cuối, chỉ trong một khoảnh khắc tâm.
Vatthussa ādiantanissitāni paṭisandhikkhaṇe ādimhi nissitāni.
Those dependent on the beginning and end of the base are dependent on the beginning at the moment of rebirth-linking.
Những cái dựa vào đầu và cuối của căn cứ, vào khoảnh khắc tái sinh thì dựa vào đầu.
Maraṇāsannakāle ante nissitāni.
At the time near death, they are dependent on the end.
Vào lúc gần chết thì dựa vào cuối.
Samadubbalāni eva honti.
They are equally weak.
Chúng đều yếu ớt như nhau.
Tasmā yathā sabbapaṭisandhicittampi rūpaṃ na janeti, tathā sabbacuticittampi rūpaṃ na janetīti sakkā viññātunti.
Therefore, just as all rebirth-linking consciousness does not generate matter, so also all passing-away consciousness does not generate matter—this can be understood.
Do đó, có thể hiểu rằng cũng như tất cả các tâm tái sinh đều không sinh ra sắc, thì tất cả các tâm tử cũng không sinh ra sắc.
‘‘Pāḷivirodhaṃ’’ti pubbe dassitāya saṅkhāra yamakapāḷiyā virodhaṃ.‘‘Kāraṇaṃ vuttamevā’’ti cittañhi uppādakkhaṇe eva paripuṇṇaṃ paccayaṃ labhitvā balavaṃ hotīti vuttameva.
"Contradiction with the Pāḷi" refers to contradiction with the Saṅkhāra Yamaka Pāḷi previously shown. "The reason has already been stated" means it has already been stated that consciousness, indeed, becomes strong by receiving full conditions only at the moment of its arising.
"Mâu thuẫn với kinh tạng" (pāḷivirodhaṃ) là mâu thuẫn với kinh Saṅkhāra Yamaka đã được chỉ ra trước đó. "Nguyên nhân đã được nói" (kāraṇaṃ vuttamevā) là đã nói rằng tâm trở nên mạnh mẽ khi nhận được duyên đầy đủ ngay vào khoảnh khắc sinh khởi.
‘‘Taṃ’’ti appanājavanaṃ.
"That" refers to appanā-javana (absorption impulsion).
"Đó" (taṃ) là tốc hành tâm nhập định (appanājavanaṃ).
Acalamānaṃ hutvā.
Being unmoving.
Không lay động.
‘‘Abbokiṇṇe’’ti vīthicitta vārena avokiṇṇe.
"Without interruption" means without interruption by the sequence of process-consciousnesses.
"Không bị gián đoạn" (abbokiṇṇe) là không bị gián đoạn bởi luân chuyển của tâm lộ.
Na tathā pavattamānesu aṅgāni osīdanti, yathā ṭhapitāneva hutvā pavattanti.
The limbs do not sink when they proceed in such a way, but rather they proceed as if set firmly.
Các chi không chìm xuống khi chúng diễn tiến như vậy, mà chúng diễn tiến như thể chúng đã được thiết lập.
‘‘Na tatoparaṃ’’ti tato atirekaṃ rūpavisesaṃ na janeti.
"Not beyond that" means it does not generate any additional special matter.
"Không hơn thế" (na tatoparaṃ) là không sinh ra một loại sắc đặc biệt nào hơn thế.
‘‘Kiñcī’’ti kiñcicittaṃ.
"Any" refers to any consciousness.
"Bất cứ điều gì" (kiñcī) là bất cứ tâm nào.
‘‘Uttarakiccaṃ’’ti uparūparikiccaṃ.
"Further task" refers to subsequent tasks.
"Việc làm tiếp theo" (uttarakiccaṃ) là việc làm cao hơn nữa.
‘‘Aṭṭha puthujjanānaṃ’’ti aṭṭha somanassa javanāni hasanaṃpi janenti.
"Eight for ordinary individuals" refers to the eight joy-associated impulsion-consciousnesses also generating laughter.
"Tám của phàm phu" (aṭṭha puthujjanānaṃ) là tám tốc hành tâm hỷ cũng sinh ra sự cười.
Cha javanāni pañcajavanānīti adhikāro.
The six impulsion-consciousnesses, the five impulsion-consciousnesses—this is the context.
Sáu tốc hành tâm, năm tốc hành tâm – đây là phần liên quan.
Tesaṃ buddhānaṃ.
Of those Buddhas.
Của các vị Phật đó.
Sitakammassāti sambandho.
Connected with the act of smiling.
Có sự liên kết là "của hành động cười" (sitakammassa).
Sitakammaṃ nāma mihitakammaṃ.
Sitakamma means the act of smiling.
Hành động cười (sitakammaṃ) là hành động mỉm cười.
‘‘Kāraṇaṃ vuttamevā’’ti ‘rūpassa pana upatthambhakabhūtā utuāhārā pacchājātapaccaya dhammā ca ṭhitikkhaṇe eva pharantī’ti evaṃ kāraṇaṃ vuttameva.
"The reason has already been stated" means the reason has already been stated thus: 'As for matter, the supporting factors—temperature and nutriment, and the post-natal conditioned phenomena—are effective only at the moment of its presence.'
"Nguyên nhân đã được nói" (kāraṇaṃ vuttamevā) là nguyên nhân đã được nói rằng "các pháp duyên hậu sanh như nhiệt độ và thực phẩm, vốn là yếu tố hỗ trợ cho sắc, chỉ tác động vào khoảnh khắc tồn tại."
‘‘Utuno balavabhāvo’’ti rūpuppādanatthāya balavabhāvo.
"The strong nature of temperature" means its strong nature for the production of matter.
"Sức mạnh của nhiệt độ" (utuno balavabhāvo) là sức mạnh để sinh ra sắc.
Santatiṭhitiyā balavabhāvo pana pacchājātapaccayāyatto hoti.
However, the strong nature for the continuity of presence is dependent on the post-natal condition.
Tuy nhiên, sức mạnh của sự tồn tại liên tục phụ thuộc vào duyên hậu sanh.
Rūpaṃ na samuṭṭhāpeyya.
It would not produce matter.
Nó không nên sinh ra sắc.
No na samuṭṭhāpetīti āha ‘‘vakkhati cā’’tiādiṃ.
No, it does not produce matter—he says, "And he will say," and so on.
Không phải nó không sinh ra, nên ông ấy nói, bắt đầu bằng "và sẽ nói" (vakkhati cā) v.v.
Ajjhatta santānagato ca bahiddhāsantānagato ca duvidhāhāroti sambandho.
The connection is: "There are two kinds of nutriment: that which is within one's own continuum and that which is external."
Có sự liên kết là: thực phẩm có hai loại, thuộc dòng nội tại và thuộc dòng ngoại tại.
Saṃyuttake yakkhasaṃyuttapāḷiyaṃ.
In the Pāli of the Yakkha Saṃyutta in the Saṃyutta Nikāya.
Trong kinh Saṃyutta, phần Yakkha Saṃyutta.
Gāthāsu.
In the verses.
Trong các kệ.
‘‘Kalalā’’ti kalalato.
‘Kalalā’ means from the embryo.
“Kalalā” là từ kalala (hợp thể).
‘‘Abbudā’’ti abbudato.
‘Abbudā’ means from the aṃmbu-stage.
“Abbudā” là từ abbuda (bọt nước).
‘‘Pesiyā’’ti pesito.
‘Pesiyā’ means from the muscle-stage.
“Pesiyā” là từ pesi (khối thịt).
‘‘Ghanā’’ti ghanato.
‘Ghanā’ means from the compact-stage.
“Ghanā” là từ ghana (khối cứng).
‘‘Jātiuṇṇaṃsūhī’’ti suddhajātikassa elakassa lomaṃsūhi.
‘Jātiuṇṇaṃsūhī’ means from the wool fibers of a purebred lamb.
“Jātiuṇṇaṃsūhī” là từ những sợi lông của con cừu thuộc giống thuần chủng.
‘‘Paripakkasamūhakaṃ’’ti kalalato paraṃ thokaṃ paripakkañca samūhākārañca hutvā.
‘Paripakkasamūhakaṃ’ means having become slightly ripened and aggregated after the embryo stage.
“Paripakkasamūhakaṃ” là sau kalala, nó trở nên hơi chín và có hình dạng khối.
‘‘Vivattamānaṃ tabbhāvaṃ’’ti kalalabhāvaṃ vijahitvā vattamānaṃ.
‘Vivattamānaṃ tabbhāvaṃ’ means undergoing change, abandoning the state of the embryo.
“Vivattamānaṃ tabbhāvaṃ” là thay đổi trạng thái kalala và tiếp tục.
‘‘Vilīnati pusadisā’’ti aggimhi vilīnatipurasasadisā.
‘Vilīnati pusadisā’ means like pus melting in fire.
“Vilīnati pusadisā” là giống như mủ tan chảy trong lửa.
‘‘Muccatī’’ti kapāle nalaggati.
‘Muccatī’ means it does not stick to the skull.
“Muccatī” là không dính vào xương sọ.
Etānijāyantīti evaṃ aṭṭhakathāyañca vuttaṃ.
These arise, thus it is stated in the Commentary as well.
Trong Chú giải (Aṭṭhakathā) cũng nói rằng “những điều này phát sinh như vậy”.
‘‘Dvā cattālīsame sattāhe’’ti navamāse atikkamma vīsatimedivase.
‘Dvācattālīsame sattāhe’ means on the twentieth day after nine months have passed.
“Vào tuần thứ bốn mươi hai” là vào ngày thứ hai mươi sau khi đã qua chín tháng.
Yadi evaṃ, pañcamesattāhe pañcappasākhā jāyanti, ekādasamesattāhe cattāri āyatanāni jāyanti, majjhepana pañcasattāhā atthi.
If so, in the fifth week, the five branches arise, and in the eleventh week, the four bases arise, but there are five weeks in between.
Nếu vậy, vào tuần thứ năm, năm chi phát sinh; vào tuần thứ mười một, bốn xứ phát sinh; nhưng ở giữa có năm tuần.
Tattha kathanti āha ‘‘ettha cā’’tiādiṃ.
How is that, he asks, and replies with ‘ettha cā’ (and here), etc.
Thế thì ở đó như thế nào? Điều này được nói trong “ettha ca” (và ở đây), v.v.
‘‘Chasattāhā’’ti ekādasamena saddhiṃ chasattāhā.
‘Chasattāhā’ means six weeks including the eleventh.
“Sáu tuần” là sáu tuần bao gồm tuần thứ mười một.
Ekādasamepi hi pacchimadivase jātattā chadivasāni avasiṭṭhāni honti.
For in the eleventh, since it arises on the last day, six days remain.
Thật vậy, ngay cả vào tuần thứ mười một, vì nó phát sinh vào ngày cuối cùng, nên còn lại sáu ngày.
‘‘Pariṇatakālā’’ti paripakkakālā.
‘Pariṇatakālā’ means ripened times.
“Pariṇatakālā” là thời điểm chín muồi.
Paripākagatā eva hi kammajamahābhūtā suppasannā honti.
Indeed, the kamma-born great elements are very clear when they have reached ripeness.
Thật vậy, các đại chủng do nghiệp sinh ra chỉ trở nên trong suốt khi đã chín muồi.
Tesañca pasādaguṇā pasādarūpā hontīti.
And their qualities of clarity are the sensitive forms.
Và những phẩm chất trong suốt của chúng là các sắc trong suốt.
‘‘Tassā’’ti kalalassa.
‘Tassā’ means of the embryo.
“Của nó” là của kalala.
Vaṇṇajātaṃ vā saṇṭhānaṃ vāti sambandho.
The connection is either its color or shape.
Liên quan đến màu sắc hoặc hình dạng.
‘‘Ākāsakoṭṭhāsiko’’ti manussehi ākāsakoṭṭhāse ṭhapito.
‘Ākāsakoṭṭhāsiko’ means placed in space by humans.
“Ākāsakoṭṭhāsiko” là được con người đặt vào khoang không gian.
Hutvāti pāṭhaseso.
‘Hutvāti’ (having become) is the remaining part of the text.
“Hutvā” là phần còn lại của văn bản.
Kathaṃ paramāṇuto parittakaṃ siyāti āha ‘‘sohī’’tiādiṃ.
How can it be smaller than a paramāṇu, he asks, and replies with ‘sohī’ (it), etc.
Làm thế nào nó có thể nhỏ hơn nguyên tử? Điều này được nói trong “so hi” (thật vậy), v.v.
‘‘So’’ti paramāṇu.
‘So’ refers to the paramāṇu.
“So” (ấy) là paramāṇu (vi trần).
Paṭisandhikkhaṇe kalalarūpaṃ kalāpattayaparimāṇaṃ.
At the moment of rebirth-linking, the kalala-form has the measure of three kalāpas.
Vào khoảnh khắc tái tục, sắc kalala có kích thước bằng ba kalāpa.
Paramāṇu pana ekūnapaññāsakalāpaparimāṇo.
But a paramāṇu has the measure of forty-nine kalāpas.
Nhưng paramāṇu có kích thước bằng bốn mươi chín kalāpa.
Tasmā taṃ tato parittakanti vuttaṃ hoti.
Therefore, it is said that it is smaller than that.
Do đó, nó được nói là nhỏ hơn cái đó.
Paṭisandhikkhaṇato paraṃ pana taṃpi khaṇekhaṇe upacitameva hoti.
But after the moment of rebirth-linking, that also indeed grows moment by moment.
Nhưng sau khoảnh khắc tái tục, nó cũng chỉ tăng trưởng từng khoảnh khắc.
‘‘Dhātūnaṃ’’ti catudhātuvavatthāne āgatānaṃ catunnaṃ mahābhūtānaṃ.
By "elements" are meant the four great primaries mentioned in the establishment of the four elements.
“Dhātūnaṃ” (của các yếu tố) là bốn đại oai nghi được đề cập trong sự phân định bốn yếu tố.
Kalalassavā upacitappamāṇaṃ gahetvā vuttantipi yujjati.
Or, it is also appropriate to say, taking the grown measure of the kalala.
Cũng hợp lý khi nói rằng nó được lấy theo kích thước tăng trưởng của kalala.
‘‘Vatthusmiṃ’’ti abbudādivatthumhi.
"In the object" refers to the abbuda (embryonic stage) and other objects.
“Vatthusmiṃ” (trong vật) là trong vật thể như khối u.
‘‘Jalābumūlānusārenā’’ti jalābujātakāle tassa mūlānu sārenāti adhippāyo.
"Following the root of the jalābu" means, at the time of birth from a womb, following its root; this is the intention.
“Jalābumūlānusārenā” (theo gốc của jalābu) có nghĩa là theo gốc của nó vào thời điểm sinh ra từ bọc thai.
Gāthāyaṃ.
In the verse:
Trong kệ.
‘‘Mātutiro kucchigato’’ti vattabbe gāthābandhavasena ‘‘mātukucchigato tiro’’ti vuttaṃ.
Instead of saying "gone inside the mother's womb," it is said "gone inside the mother's womb" for the sake of the verse meter.
Thay vì nói “mātutiro kucchigato” (đi vào trong bụng mẹ), vì lý do vần điệu của kệ, nó được nói là “mātukucchigato tiro”.
Tenāha ‘‘mātuyā tirokucchi gato’’ti.
Therefore, it is said: "gone inside the mother's womb."
Vì vậy, nó nói “mātuyā tirokucchi gato” (đi vào trong bụng mẹ).
‘‘Chiddo’’ti sukhumehi chiddehi samannāgato.
"Perforated" means endowed with subtle perforations.
“Chiddo” (có lỗ) là được trang bị những lỗ nhỏ.
Laddhaṃvā pānabhojanaṃ.
Or, the food and drink received.
Đồ ăn thức uống đã được nhận.
‘‘Tato paṭṭhāyā’’ti sattarasamabhavaṅgacittato paṭṭhāya.
"From then onwards" means from the seventeenth bhavaṅga consciousness onwards.
“Tato paṭṭhāyā” (kể từ đó) là kể từ tâm bhavaṅga thứ mười bảy.
‘‘Rūpasamuṭṭhāne vuttamevā’’ti rūpasamuṭṭhāne mūlaṭīkāvāda vicāraṇāyaṃ ‘yaṃ pitattha na ca yutta’ntiādinā vuttameva.
"It has been said in rūpasamuṭṭhāna" means what has been said in the Mūlaṭīkā discussion on rūpasamuṭṭhāna beginning with 'whatever is not suitable there'.
“Rūpasamuṭṭhāne vuttamevā” (chỉ được nói trong sự khởi lên của sắc) là chỉ được nói trong phần thảo luận về lời dạy của Chú giải gốc về sự khởi lên của sắc, bắt đầu bằng ‘yaṃ pitattha na ca yuttaṃ’ (điều đó không phù hợp ở đây).
‘‘Ajjhohaṭāhārābhāvato’’ti bahiddhāhārābhāvatoti adhippāyo.
"Due to the absence of ingested food" means due to the absence of external food; this is the intention.
“Ajjhohaṭāhārābhāvato” (do không có thức ăn được tiêu hóa) có nghĩa là do không có thức ăn từ bên ngoài.
‘‘Tatthā’’ti rūpabrahmaloke.
"There" refers to the rūpa-Brahmaloka.
“Tatthā” (ở đó) là ở cõi sắc Phạm thiên.
Abhāvaṃ vaṇṇeti.
He describes the absence.
Mô tả sự không hiện hữu.
Kasmāpana vaṇṇeti, nanu vaṇṇentassa aṭṭhakathā virodho siyāti.
Why does he describe it? Won't there be a contradiction with the commentary if he describes it?
Tại sao lại mô tả? Chẳng phải sẽ có sự mâu thuẫn với Chú giải sao?
Virodho vā hotu, avirodho vā.
Let there be a contradiction or not.
Dù có mâu thuẫn hay không mâu thuẫn.
Pāḷiyeva pamāṇanti dassento ‘‘rūpadhātuyā’’tiādinā vibhaṅge pāḷiṃ āhari.
Showing that the Pāli itself is the authority, he cited the Pāli from the Vibhaṅga starting with "in the rūpa-sphere".
Để chỉ ra rằng Pāḷi là chuẩn mực, Ngài đã trích dẫn Pāḷi trong Vibhaṅga bằng cách nói “rūpadhātuyā” (ở cõi sắc), v.v.
Tattha ‘‘rūpadhātuyā’’ti rūpalokadhātuyā.
There, "in the rūpa-sphere" means in the rūpa-world sphere.
Ở đó, “rūpadhātuyā” là ở cõi sắc giới.
Rūpa brahmaloketi vuttaṃ hoti.
It is said: in the rūpa-Brahmaloka.
Được nói là ở cõi sắc Phạm thiên.
‘‘Upapattikkhaṇe’’ti paṭisandhikkhaṇe.
"At the moment of origination" refers to the moment of rebirth-linking.
“Upapattikkhaṇe” (vào khoảnh khắc tái sinh) là vào khoảnh khắc paṭisandhi.
Ācariyassa adhippāyaṃ vibhāvento ‘‘etthacā’’tiādimāha.
Explaining the teacher's intention, he says, "Here, too," and so on.
Để phân tích ý định của vị Đạo sư, Ngài nói “etthacā” (và ở đây), v.v.
‘‘Phoṭṭhabbe paṭikkhittepī’’ti pañcāyatanānīti vā pañcadhātuyoti vā paricchedakaraṇameva paṭikkhi panaṃ daṭṭhabbaṃ.
"Even though tangibles are rejected" means the exclusion is to be understood as the delimitation of the five sense bases or the five elements.
“Phoṭṭhabbe paṭikkhittepī” (mặc dù xúc đã bị loại bỏ) thì việc phân định là năm căn hoặc năm yếu tố (dhātu) nên được xem là sự loại bỏ.
‘‘Kiccantara sabbhāvā’’ti phoṭṭhabbakiccato kiccantarassa vijjamānattā.
"Due to the existence of another function" means due to the existence of a function other than the function of tangibles.
“Kiccantara sabbhāvā” (do sự hiện hữu của một chức năng khác) là do có một chức năng khác ngoài chức năng của xúc.
Kimpana kiccantaranti.
What, then, is that other function?
Vậy chức năng khác đó là gì?
Rūpakāyassa pavattiyā hetupaccayakiccaṃ.
The function of being a cause and condition for the continuation of the rūpa-body.
Đó là chức năng nhân duyên cho sự tồn tại của thân sắc.
Mahābhūtā hetū mahābhūtā paccayā rūpakkhandhassa paññāpanāyāti hi bhagavatā vuttaṃ.
For it was said by the Blessed One: "The great primaries are the causes, the great primaries are the conditions for the manifestation of the rūpa-aggregate."
Vì Đức Thế Tôn đã nói rằng: “Các đại oai nghi là nhân, các đại oai nghi là duyên cho sự thiết lập sắc uẩn.”
Tattha hetukiccaṃ nāma rūpajananakiccaṃ.
There, the function of being a cause is the function of generating rūpa.
Ở đó, chức năng nhân là chức năng tạo ra sắc.
Paccaya kiccaṃ nāma rūpūpatthambhana kiccaṃ.
The function of being a condition is the function of sustaining rūpa.
Chức năng duyên là chức năng duy trì sắc.
Kiccantaramevanatthīti ghānādīnaṃ visaya gocarabhāvakiccaṃ tesaṃ kiccaṃ nāma, tato aññaṃ kiccaṃ nāma natthi.
If there is no other function, then the function of smell and so on is their sphere of sense objects, and there is no other function than that.
Không có chức năng nào khác, chức năng của các căn như khứu giác, v.v., là chức năng đối tượng của chúng, và không có chức năng nào khác ngoài chức năng đó.
‘‘Yenā’’ti kiccantarena.
"By which" means by which other function.
“Yenā” (bằng cái gì) là bằng chức năng khác.
‘‘Te’’ti gandhādayo.
"They" refers to odours and so on.
“Te” (chúng) là các hương, v.v.
Idāni aṭṭhaka tānugataṃ vādaṃ dassento ‘‘yathāpanā’’tiādimāha.
Now, showing the view consistent with the commentaries, he says, "Just as," and so on.
Bây giờ, để trình bày quan điểm theo Chú giải, Ngài nói “yathāpanā” (như thế nào), v.v.
‘‘Yena kiccavisesenā’’ti visayagocarabhāvakiccavisesena.
"By which specific function" means by the specific function of being a sphere of sense objects.
“Yena kiccavisesenā” (bằng chức năng đặc biệt nào) là bằng chức năng đặc biệt của đối tượng.
Rūpajananarūpūpatthambhana kiccavisesena ca.
And by the specific function of generating and sustaining rūpa.
Và bằng chức năng đặc biệt của sự tạo ra sắc và duy trì sắc.
‘‘Sabbatthā’’ti sabbasmiṃ pāḷippadese.
"Everywhere" means in every Pāli passage.
“Sabbatthā” (ở khắp mọi nơi) là ở tất cả các đoạn Pāḷi.
‘‘Tesaṃ’’ti gandhādīnaṃ.
"Of them" refers to odours and so on.
“Tesaṃ” (của chúng) là của các hương, v.v.
‘‘Tatthā’’ti rūpaloke.
"There" means in the rūpa-world.
“Tatthā” (ở đó) là ở cõi sắc.
‘‘Nissanda dhammamattabhāvenā’’ti ettha yathā aggimhi jāte tassa nissandā nāma icchantassapi anicchantassapi jāyantiyeva.
"In the state of being mere emanations of phenomena" - here, just as when fire arises, its emanations naturally arise whether one desires them or not.
“Nissanda dhammamattabhāvenā” (chỉ với bản chất là pháp trôi chảy) ở đây, giống như khi lửa cháy, các pháp trôi chảy của nó phát sinh dù người ta muốn hay không muốn.
Vaṇṇopi jāyati, obhāsopi, gandhopi, rasopi, dhūmopi, pupphullānipi kadāci jāyantiyeva.
Colour also arises, brilliance also, odour also, taste also, smoke also, and sometimes even sparks arise.
Sắc cũng phát sinh, ánh sáng cũng, hương cũng, vị cũng, khói cũng, và đôi khi cả những tia lửa cũng phát sinh.
Tehi vaṇṇādīhi karaṇīye kiccavisese satipi asatipi.
Whether there is a specific function to be performed by these colours and so on, or not.
Dù có hay không có chức năng đặc biệt cần thực hiện bởi những sắc, v.v., đó.
Tathā mahābhūtesu jātesu tesaṃ nissandā nāma icchantassapi anicchantassapi kiccavisese satipi asatipi jāyantiyeva.
Similarly, when the great primaries arise, their emanations naturally arise whether one desires them or not, whether there is a specific function or not.
Cũng vậy, khi các đại oai nghi phát sinh, các pháp trôi chảy của chúng phát sinh dù người ta muốn hay không muốn, dù có hay không có chức năng đặc biệt.
Evaṃ nissandadhammamattabhāvena.
Thus, in the state of being mere emanations of phenomena.
Như vậy, chỉ với bản chất là pháp trôi chảy.
Anuppaveso yutto siyā ajjhatta santāneti adhippāyo.
The intention is that their inclusion in the internal continuum would be appropriate.
Ý nghĩa là sự thâm nhập vào dòng tương tục nội tại là hợp lý.
Bahiddhā santāne pana vatthā bharaṇa vimānādīsu tesaṃ bhāvo icchi tabbo siyā.
But in the external continuum, their existence should be desired in clothes, ornaments, mansions, and so on.
Nhưng trong dòng tương tục bên ngoài, sự hiện hữu của chúng trong y phục, trang sức, cung điện, v.v., có thể được mong muốn.
Ajjhattepi vā kāyaṃ oḷārikaṃ katvā māpitakāleti.
And even internally, at the time when the body is made gross and created.
Hoặc ngay cả trong nội tại, vào thời điểm thân được tạo ra một cách thô thiển.
Ettha ca ‘‘dhammāyatana dhammadhātūsu anuppaveso’’ti ettha aṭṭhasāliniyaṃ tāva.
And here, regarding "inclusion in the dhamma-sphere and dhamma-element," it is stated in the Aṭṭhasālinī:
Ở đây, “dhammāyatana dhammadhātūsu anuppaveso” (sự thâm nhập vào pháp xứ và pháp giới), trong Aṭṭhasālinī, đã nói rằng:
Ye pana anāpātāgatā rūpādayopi dhammārammaṇamicceva vadantīti vuttaṃ.
"Some also say that even rūpas and so on that have not entered the sphere of apprehension are indeed sense objects of mind."
“Những sắc, v.v., không nằm trong phạm vi nhận biết cũng được gọi là pháp cảnh.”
Taṃ tattha paṭikkhittaṃ.
That is rejected there.
Điều đó đã bị bác bỏ ở đó.
Anāpātāgamanaṃ nāma visayagocara kiccarahitatā vuccati.
"Not entering the sphere of apprehension" means being without the function of a sense object.
“Anāpātāgamanaṃ” (không nằm trong phạm vi nhận biết) được gọi là không có chức năng đối tượng.
Tañca manussānampi devānampi brahmānampi pasādarūpesu anāpātā gamanameva adhippetaṃ.
And this "not entering the sphere of apprehension" refers specifically to the sense faculties of humans, devas, and Brahmās.
Và điều đó có nghĩa là không nằm trong phạm vi nhận biết của các sắc tịnh tín của loài người, chư thiên và Phạm thiên.
Taṃ pana atthinatthīti vicāretvā kathetabbaṃ.
But whether that exists or not should be investigated and explained.
Tuy nhiên, điều đó cần được xem xét và giải thích là có hay không có.
Api ca nissandadhammā nāma oḷārikānaṃ mahābhūtānaṃ vividhākārāpi bhaveyyuṃ.
Moreover, emanations of phenomena might also be of various kinds for the gross great primaries.
Hơn nữa, các pháp trôi chảy của các đại oai nghi thô thiển có thể có nhiều hình thái khác nhau.
Brahmānaṃ pana ajjhatta rūpaṃ appanā pattakammavisesena pavattaṃ atisukhumaṃ hoti.
But the internal rūpa of Brahmās, having arisen through a special kind of kamma that has attained absorption, is extremely subtle.
Tuy nhiên, sắc nội tại của Phạm thiên rất vi tế, phát sinh do nghiệp đặc biệt đạt đến appanā.
Tasmā kāmasatta santāne viya tattha paripuṇṇaṃ nissandarūpaṃ nāma vicāretabbameva.
Therefore, a complete emanated rūpa there, like in the continuum of sensual beings, should certainly be investigated.
Do đó, sắc trôi chảy hoàn chỉnh ở đó cần được xem xét, giống như trong dòng tương tục của chúng sinh dục giới.
Dhammā rammaṇañca mukhyadhammārammaṇaṃ anuloma dhammāyatananti pāḷiyaṃ vuttaṃ natthi yevāti.
And it is not said in the Pāli that the primary sense object of mind is an 'anuloma' (conducive) dhamma-sphere.
Và trong Pāḷi, không có nói rằng pháp cảnh chính là pháp xứ thuận nghịch.
‘‘Jīvita chakkañcā’’ti vattabbaṃ rūpaloke.
"The life-sextad," it should be said, in the rūpa-world.
“Jīvita chakkañcā” (và sáu nhóm sinh mạng) nên được nói ở cõi sắc.
‘‘Tatthā’’ti asaññasatte.
"There" refers to the Asaññā-beings.
“Tatthā” (ở đó) là ở cõi Vô tưởng.
Kāmaloke jīvitanavakaṃ kasmā visuṃ na vuttanti.
Why is the life-nonad not mentioned separately in the kāma-world?
Tại sao chín nhóm sinh mạng không được nói riêng ở cõi dục giới?
Paṭisandhikkhaṇe kasmā na vuttaṃ.
Why is it not mentioned at the moment of rebirth-linking?
Tại sao không được nói vào khoảnh khắc paṭisandhi?
Pavattikālepi visuṃ na vuttameva.
Even during the continuum, it is not mentioned separately.
Ngay cả trong thời gian tồn tại, nó cũng không được nói riêng.
‘‘Āhārūpatthambhakassā’’ti āhārasaṅkhātassa rūpūpatthambhakassa.
"Of the supporter of food" means of the supporter of rūpa, which is called food.
“Āhārūpatthambhakassā” (của sự duy trì bởi thức ăn) là của sự duy trì sắc được gọi là thức ăn.
‘‘Sakalasarīra byāpino anupālakajīvitassā’’ti kāyadasakabhāvadasakesu pariyāpannassa jīvitassa.
"Of the life that pervades the entire body and sustains it" refers to the life included in the ten-fold body aggregate and the ten-fold existence aggregate.
“Sakalasarīra byāpino anupālakajīvitassā” (của sinh mạng duy trì lan tỏa khắp toàn thân) là của sinh mạng bao gồm trong mười nhóm thân và mười nhóm bhava.
‘‘Eta devā’’ti jīvitanavakameva.
"This" means the life-nonad itself.
“Eta devā” (chính điều này) là chính chín nhóm sinh mạng.
‘‘Tatthā’’ti rūpaloke.
"There" refers to the rūpa-world.
“Tatthā” (ở đó) là ở cõi sắc.
Udayabhūtassā’’ti vaḍḍhibhūtassa.
"Of what has arisen" means of what has grown.
“Udayabhūtassā” (của sự phát triển) là của sự tăng trưởng.
‘‘Dvīsu aggīsū’’ti pācakaggismiñca kāyaggismiñca.
"In the two fires" means in the digestive fire and the bodily fire.
“Dvīsu aggīsū” (trong hai loại lửa) là trong lửa tiêu hóa và lửa thân.
Ātaṅko vuccati rogo.
"Ātaṅka" is called sickness.
Ātaṅka được gọi là bệnh.
Bahuko ātaṅko yassāti viggaho.
The analysis is: "one who has much sickness."
Viggaha là “người có nhiều bệnh”.
‘‘Visamavepākiniyā’’ti visamaṃ pācentiyā.
"Of the unequally digesting" means of that which digests unequally.
“Visamavepākiniyā” (của sự tiêu hóa không đều) là của sự tiêu hóa không đều.
‘‘Gahaṇiyā’’ti udaragginā.
"Of the receptacle" means by the abdominal fire.
“Gahaṇiyā” (bởi chứng khó tiêu) là bởi lửa dạ dày.
‘‘Padhānakkhamāyā’’ti padhāna saṅkhātaṃ bhāvanārabbhakiccaṃ khamantiyā.
"Capable of effort" means capable of the function of beginning spiritual cultivation, which is called effort.
“Padhānakkhamāyā” (có khả năng cho sự tinh tấn) là có khả năng cho hành động khởi đầu phát triển được gọi là tinh tấn.
‘‘Etaṃ’’ti jīvitanavakaṃ.
"This" refers to the life-nonad.
“Etaṃ” (điều này) là chín nhóm sinh mạng.
‘‘Therena cā’’ti anuruddhattherena ca.
"And by the elder" means and by the Elder Anuruddha.
“Therena cā” (và bởi Trưởng lão) là và bởi Trưởng lão Anuruddha.
‘‘Etaṃ’’ti jīvita navakaṃ.
"This" refers to the life-nonad.
“Etaṃ” (điều này) là chín nhóm sinh mạng.
‘‘Nirodhakkamo’’ti maraṇāsannakāle nirodhakkamo.
"Capable of cessation" means capable of cessation at the time approaching death.
“Nirodhakkamo” (có khả năng diệt trừ) là có khả năng diệt trừ vào thời điểm gần chết.
‘‘Etthā’’ti rūpaloke.
"Here" means in the rūpa-world.
“Etthā” (ở đây) là ở cõi sắc.
Kaḷevaraṃ vuccati matasarīraṃ.
"Kaḷevara" is called a dead body.
Kaḷevara được gọi là thân chết.
Tassa nikkhepo kaḷevaranikkhepo.
Its abandonment is the abandonment of the dead body.
Sự vứt bỏ thân chết là kaḷevaranikkhepo.
Aññesañca opapātikānaṃ kaḷevaranikkhepo nāma natthi.
And there is no abandonment of the dead body for other spontaneously arisen beings.
Và không có sự vứt bỏ thân chết đối với các chúng sinh hóa sinh khác.
Kasmā pana tesaṃ kaḷevaranikkhepo nāma natthīti āha ‘‘tesañhī’’tiādiṃ.
Why, then, is there no abandonment of the dead body for them? He says, "For them," and so on.
Tại sao không có sự vứt bỏ thân chết đối với chúng? Ngài nói “tesañhī” (vì chúng), v.v.
Vibhāvanipāṭhe.
In the Vibhāvanī treatise.
Trong Vibhāvanīpāṭha.
Sabbesaṃpi rūpabrahmānaṃ.
For all rūpa-Brahmās also.
Đối với tất cả các Phạm thiên sắc giới.
Āhārasamuṭṭhānānaṃ rūpānaṃ abhāvato tisamuṭṭhānānīti vuttaṃ.
Due to the absence of rūpas arisen from food, it is said to be arisen from three sources.
Do không có các sắc phát sinh từ thức ăn, nên được nói là ba nguồn gốc.
Asaññasatte cittasamuṭṭhānānampi abhāvato dvisamuṭṭhānānīti vuttaṃ.
In the Asaññā-beings, due to the absence of rūpas arisen from consciousness also, it is said to be arisen from two sources.
Ở cõi Vô tưởng, do không có các sắc phát sinh từ tâm, nên được nói là hai nguồn gốc.
‘‘Tānī’’ti maraṇāsanna cittasamuṭṭhānāni.
"These" refers to rūpas arisen from consciousness at the approach of death.
“Tānī” (chúng) là các sắc phát sinh từ tâm gần chết.
Taṃ parimāṇaṃ assāti tāvattakaṃ.
That which has that measure is 'tāvattakaṃ'.
Có kích thước bằng đó là tāvattakaṃ.
‘‘Lahukagarukatādivikāro’’ti sakalarūpakāyassa lahukagarukādivikāro.
"The change of lightness and heaviness" refers to the change of lightness and heaviness of the entire rūpa-body.
“Lahukagarukatādivikāro” (sự biến đổi như nhẹ và nặng) là sự biến đổi như nhẹ và nặng của toàn bộ thân sắc.
Api ca tattha dandhattādikara dhātukkhobhapaccayānaṃ sabbaso abhāvato niccakālampi sakalasarīrassa lahutādiguṇo vattatiyeva.
Moreover, there, due to the complete absence of causes for sluggishness and so on, and of disturbances of elements, the quality of lightness and so on always persists in the entire body.
Hơn nữa, ở đó, do hoàn toàn không có các yếu tố gây xáo trộn oai nghi như sự chậm chạp, v.v., nên phẩm chất nhẹ nhàng của toàn thân luôn tồn tại.
Kiṃ tattha paṭipakkha dhammappavatti cintāya.
Why ponder the occurrence of opposing phenomena there?
Có gì đáng suy nghĩ về sự tồn tại của các pháp đối nghịch ở đó?
Tathā asaññasattepi ruppanavikāra cintāyāti.
Similarly, in the Asaññā-beings, concerning the change of affliction.
Cũng vậy, ở cõi Vô tưởng, trong sự suy nghĩ về sự biến đổi của sự chịu đựng.
161. Nibbānasaṅgahe.
161. In the summary of Nibbāna.
161. Trong Nibbānasaṅgaha.
Dvīsu nibbānapadesu pathamapadaṃ aviññātatthaṃ sāmañña padaṃ.
Of the two terms for Nibbāna, the first term is a general term, whose meaning is not specified.
Trong hai từ Nibbāna, từ đầu tiên là từ chung, có nghĩa chưa được biết đến.
Dutīyaṃ viññā tatthaṃ visesapadaṃ.
The second is a specific term, whose meaning is specified.
Từ thứ hai là từ đặc biệt, có nghĩa đã được biết đến.
Kilese sametīti samaṇo.
He who allays defilements is a samaṇa.
Làm lắng dịu các phiền não nên gọi là Sa-môn (Samaṇa).
Ariyapuggalo.
A noble person.
Bậc Thánh nhân.
Samaṇassa bhāvo sāmaññaṃ.
The state of a samaṇa is sāmañña (recluseship).
Trạng thái của Sa-môn là Sa-môn quả (sāmañña).
Ariyamaggo.
The Noble Path.
Đạo lộ Thánh.
Sāmaññassa phalāni sāmaññaphalāni.
The fruits of sāmañña are sāmaññaphala (the fruits of recluseship).
Các quả của Sa-môn quả là các Sa-môn quả (sāmaññaphala).
Lokato uttarati atikkamatīti lokuttaraṃ.
That which transcends, surpasses the world, is lokuttara (supramundane).
Vượt lên khỏi thế gian, vượt qua thế gian nên gọi là siêu thế (lokuttara).
Loke na paññāvīyatīti paññattīti imamatthaṃ sandhāya ‘‘nahī’’tiādimāha.
Intending this meaning, that it is not designated in the world as a designation, he said "not so" and so on.
Dựa vào ý nghĩa "không được nhận biết trong thế gian" hoặc "khái niệm" mà nói "không" v.v...
Cattārimaggaññāṇāni catumaggaññāṇanti evaṃ samāsavasena ekavacanantaṃ padaṃ vākyaṃ patvā bahuvacanantaṃ hotītiāha ‘‘catūhi ariyamaggaññāṇehī’’ti.
He said "by the four noble path-knowledges" to indicate that the word, which ends in the singular number by way of a compound, such as "four path-knowledges" (catumāgga-ñāṇa), becomes plural when it reaches the sentence.
Bốn đạo trí Thánh là tứ đạo trí (catumaggaññāṇa), một từ số ít như vậy, khi đến câu văn thì trở thành số nhiều, nên nói "bởi bốn đạo trí Thánh".
‘‘Tādisamhā’’ti ariyamaggasadisamhā.
"From such a one" means similar to the Noble Path.
"Tādisamhā" là tương tự như đạo Thánh.
‘‘Vimukhānaṃ’’ti parammukhānaṃ.
"Turned away" means having one's back turned.
"Vimukhānaṃ" là quay lưng lại.
‘‘Jaccandhānaṃ viyā’’ti jaccandhānaṃ candamaṇḍalassa avisayabhāvo viya.
"Like those born blind" means like the moon's orb being beyond the range of those born blind.
"Jaccandhānaṃ viya" là giống như người mù bẩm sinh không thể thấy mặt trăng.
‘‘Tassā’’ti nibbānassa.
"Its" refers to Nibbāna.
"Tassā" là của Nibbāna.
Tattha ‘‘jaccandhānaṃ’’ti avisayapade sāmipadaṃ.
Here, "of those born blind" is a possessive word in the sense of being out of range.
Ở đây, "jaccandhānaṃ" là từ chỉ chủ sở hữu trong cụm từ "không thể thấy".
‘‘Tassā’’ti bhāvapadaṃ.
"Its" is a word indicating state.
"Tassā" là từ chỉ trạng thái.
‘‘Yaṃ kiñcī’’ti kiñciyaṃ atthajātaṃ.
"Whatever" means any existing thing.
"Yaṃ kiñcī" là bất kỳ loại sự vật nào.
Assanibbānassa siddhatanti sambandho.
The connection is: "Its Nibbāna is attained."
Liên quan đến sự thành tựu của Nibbāna.
Apākaṭassa dhammassa.
Of an unmanifest dhamma.
Của pháp không hiển lộ.
Vāyāmopi nāma na atthi.
There is not even an effort.
Ngay cả sự tinh tấn cũng không có.
Kuto tassa sacchikaraṇaṃ bhavissatīti adhippāyo.
The intention is: "How will its realization come about?"
Ý nghĩa là: làm sao có thể chứng ngộ được điều đó?
‘‘Yenā’’ti vāyāmena.
"By which" refers to effort.
"Yenā" là bởi sự tinh tấn.
‘‘Nibbānena vinā’’ti nibbānārammaṇaṃ alabhitvāti vuttaṃ hoti.
"Without Nibbāna" means not attaining Nibbāna as the object, so it is said.
"Nibbānena vinā" có nghĩa là không đạt được đối tượng Nibbāna.
‘‘Akiccasiddhiṃ’’ti kilesappahāna kiccassa asiddhiṃ.
"Non-achievement of what ought to be done" means non-achievement of the task of abandoning defilements.
"Akiccasiddhiṃ" là sự không thành tựu của việc đoạn trừ phiền não.
‘‘Tato’’ti tasmā.
"Therefore" means for that reason.
"Tato" là do đó.
‘‘Vadhāyā’’ti vadhituṃ.
"For destruction" means to destroy.
"Vadhāyā" là để giết hại.
‘‘Parisakkantā’’ti vāyamantā.
"Striving" means making effort.
"Parisakkantā" là đang tinh tấn.
Gāthāyaṃ.
In the stanza.
Trong kệ ngôn.
‘‘Antojaṭā’’ti ajjhattasantāne taṇhājaṭā, taṇhāvinaddhā.
"Inner tangle" means the tangle of craving within one's own continuum, entangled with craving.
"Antojaṭā" là lưới tham ái trong nội tâm, bị tham ái trói buộc.
‘‘Bahijaṭā’’ti bahiddhāsantāne taṇhājaṭā, taṇhāvinaddhā.
"Outer tangle" means the tangle of craving in the external continuum, entangled with craving.
"Bahijaṭā" là lưới tham ái trong ngoại cảnh, bị tham ái trói buộc.
‘‘Tassā’’ti taṇhāya.
"Its" refers to craving.
"Tassā" là của tham ái.
‘‘Vatthuto’’ti visuṃvisuṃ jātasarūpato.
"From the thing" means from the nature that arises separately.
"Vatthuto" là theo bản chất của từng loại riêng biệt.
Parinibbāyiṃsu, parinibbāyanti, parinibbāyissantīti parinibbutā.
Those who have attained Nibbāna are "parinibbutā," referring to those who have attained Nibbāna, are attaining Nibbāna, or will attain Nibbāna.
Đã Niết-bàn, đang Niết-bàn, sẽ Niết-bàn, đó là "parinibbutā" (đã Niết-bàn).
Takārapaccayassa kālattayepi pavattanato.
Because the suffix ta functions in all three times.
Vì hậu tố "ta" được dùng cho cả ba thời.
Yathā diṭṭhā, sutā, mutā, viññātā,ti.
Just as in "seen, heard, sensed, cognized."
Như đã thấy, đã nghe, đã cảm nhận, đã nhận biết.
Visiṭṭhaṃ katvā jānitabbanti viññāṇaṃ.
That which should be known distinctly is viññāṇa (consciousness).
Sự nhận biết đặc biệt là "viññāṇa" (thức).
Na nidassitabbanti anidassanaṃ.
That which is not demonstrated is anidassana (undemonstrable).
Không được chỉ ra là "anidassana" (không hiển lộ).
Natthi anto etassāti anantaṃ.
That which has no end is ananta (infinite).
Không có giới hạn là "ananta" (vô biên).
Sabbato pavattā guṇappabhā etassāti sabbatopabhaṃ.
That from which qualities and radiance emanate in all directions is sabbatopabha (radiant in all directions).
Ánh sáng công đức phát ra từ mọi phía là "sabbatopabhaṃ" (chiếu sáng khắp mọi nơi).
‘‘Bhagavatā vuttaṃ’’ti dīghanikāye kevaṭṭasutte vuttaṃ.
"Spoken by the Blessed One" means spoken in the Kevaṭṭa Sutta of the Dīgha Nikāya.
"Bhagavatā vuttaṃ" là được Đức Thế Tôn nói trong kinh Kevaṭṭa của Trường Bộ Kinh.
‘‘Savantiyo’’ti mahānadiyo vā kunnadiyo vā.
"Flowing ones" means either great rivers or minor rivers.
"Savantiyo" là các sông lớn hoặc các sông nhỏ.
‘‘Appentī’’ti pavisanti.
"Entering" means they enter.
"Appentī" là chảy vào.
‘‘Dhārāti’’ meghavuṭṭhidhārā.
"Stream" refers to the stream of rainwater.
"Dhārāti" là các dòng mưa.
Buddhesu anuppajjantesu ekasattopi parinibbātuṃ na sakkotīti idaṃ buddhuppādakappe eva pacceka sambuddhāpi uppajjantīti katvā vuttaṃ.
This statement, "When Buddhas do not arise, not even one being can attain Nibbāna," is made on the assumption that even Paccekasambuddhas arise only in a Buddha-era.
Ngay cả một chúng sinh cũng không thể chứng Niết-bàn khi các Đức Phật không xuất hiện, điều này được nói dựa trên việc ngay cả các vị Độc Giác Phật cũng xuất hiện trong kiếp có Phật xuất hiện.
Apadāna pāḷiyaṃ pana buddhasuññakappepi paccekasambuddhānaṃ uppatti āgatā eva.
However, in the Apadāna Pāḷi, the arising of Paccekasambuddhas is mentioned even in epochs devoid of Buddhas.
Tuy nhiên, trong Apadāna Pāḷi, sự xuất hiện của các vị Độc Giác Phật cũng được đề cập trong các kiếp không có Phật.
‘‘Ekasattopī’’ti vā sāvakasatto gahetabbo.
Or "not even one being" should be understood as a disciple-being.
"Ekasattopī" nên được hiểu là chúng sinh đệ tử.
Evañhi sati apadānapāḷiyā avirodho hoti.
Only then is there no contradiction with the Apadāna Pāḷi.
Khi đó, sẽ không có sự mâu thuẫn với Apadāna Pāḷi.
‘‘Ārādhentī’’ti sādhenti paṭilabhanti.
"They accomplish" means they achieve, they obtain.
"Ārādhentī" là thành tựu, đạt được.
Sabbato pavattā guṇappabhā etassāti atthaṃ sandhāya ‘‘sabbatopabhā sampannaṃ’’ti vuttaṃ.
"Endowed with all-pervading radiance" is said intending the meaning "that from which qualities and radiance emanate in all directions."
Dựa vào ý nghĩa "ánh sáng công đức phát ra từ mọi phía" mà nói "sabbatopabhā sampannaṃ" (đầy đủ sự chiếu sáng khắp mọi nơi).
‘‘Joti vanta tarovā’’ti obhāsavantataro vā.
"Or a more luminous tree" means or a more radiant one.
"Joti vanta tarovā" là hoặc sáng chói hơn.
Sabbattha pabhavati saṃvijjatīti sabbatopabhanti imamatthaṃ sandhāya sabbato vā pabhutameva hotīti vuttaṃ.
Intending this meaning, that it originates and exists everywhere, it is said that it is indeed entirely pervasive.
Dựa vào ý nghĩa "hiện hữu khắp mọi nơi" mà nói "sabbatopabhaṃ" (chiếu sáng khắp mọi nơi) hoặc chỉ là sự hiện hữu khắp mọi nơi.
Tenāha ‘‘na katthaci natthī’’ti.
Therefore, he said, "It is not absent anywhere."
Do đó, nói "không có ở bất cứ đâu".
‘‘Evaṃsante pī’’ti evaṃ vuttanayena ekavidhe santepi.
"Even when it is so" means even when it is of one kind, as stated.
"Evaṃsante pī" là ngay cả khi như vậy, theo cách đã nói, là một loại.
‘‘Upacarituṃ’’ti upacāravasena voharituṃ.
"To metaphorically express" means to express by way of metaphorical designation.
"Upacarituṃ" là để dùng theo cách biểu đạt.
‘‘Yathāhā’’ti tasmiṃ yevasutte puna kiṃ āha.
"As he said" means what else did he say in that very Sutta?
"Yathāhā" là điều gì khác được nói trong cùng kinh đó.
Bhavaṃ netīti bhavanetti.
That which leads to existence is bhavanetti (the 'leading to existence').
Dẫn đến hữu là "bhavanetti" (dây dẫn đến hữu).
Bhavataṇhā eva.
Craving for existence itself.
Chính là hữu ái.
‘‘Samparāyikā’’ti cutianantare pattabbā.
"Pertaining to the next existence" means to be attained immediately after death.
"Samparāyikā" là sẽ đạt được ngay sau khi chết.
Dvinnaṃ khīṇāsavānaṃ anupādisesatā vuttāti sambandho.
The connection is: "the anupādisesatā (state of having no remainder) of the two Arahants is spoken of."
Liên quan đến việc nói về sự vô dư y của hai vị A-la-hán.
Ettha ‘‘anupādisesatā’’ti anupādisesanibbānaṃ vuccati.
Here, "anupādisesatā" refers to anupādisesa-Nibbāna.
Ở đây, "anupādisesatā" được gọi là Vô Dư Y Niết-bàn.
Sekkhesu arahattamaggaṭṭhassa sekkhassa kilesupādisesa vasena anupādisesatā vuttā.
Among the Sekkhas (learners), the anupādisesatā (state of having no remainder) of the Sekkha who is on the path to Arahantship is spoken of in terms of the remainder of defilements.
Đối với các vị Hữu học, sự vô dư y được nói dựa trên sự tồn tại của phiền não dư y của vị Hữu học đang ở đạo A-la-hán.
‘‘Kilesupādiseso’’ti ca kilesa saṅkhāto upādiseso.
And "remainder of defilements" means the remainder consisting of defilements.
"Kilesupādiseso" là phiền não dư y được gọi là phiền não.
Tathā khandhupādisesopi.
Similarly, the remainder of aggregates.
Cũng như uẩn dư y.
Antarāparinibbāyītiādīsu parinibbānaṃ nāma kilesaparinibbānaṃ vuttaṃ.
In "antarāparinibbāyī" and so on, Nibbāna is spoken of as the Nibbāna of defilements.
Trong "Antarāparinibbāyī" v.v..., Niết-bàn được nói là sự Niết-bàn của phiền não.
Ubhato bhāga vimuttādīnaṃ padattho navamaparicchede āgamissati.
The meaning of terms like "ubhato bhāga vimutta" (released in both ways) will come in the ninth chapter.
Ý nghĩa của các từ như "ubhato bhāga vimutta" (giải thoát cả hai phần) sẽ được trình bày trong chương thứ chín.
‘‘Kilesakkhayena saheva khiyyantī’’ti paccuppannabhave arahattamaggakkhaṇe kilesakkhayena saddhiṃ eva khiyyanti.
"They cease together with the cessation of defilements" means they cease simultaneously with the cessation of defilements at the moment of the Arahantship path in the present existence.
"Kilesakkhayena saheva khiyyantī" là cùng với sự đoạn trừ phiền não ngay trong khoảnh khắc đạo A-la-hán ở kiếp hiện tại, chúng bị tiêu diệt.
Anuppāda dhammataṃ gacchanti.
They attain the nature of non-arising.
Chúng đạt đến bản chất không sinh khởi.
Tathā anāgāmi puggalassa kāmapaṭisandhikkhandhāpi anāgāmimaggakkhaṇe, sotāpannassa sattabhaveṭhapetvā avasesa kāmapaṭisandhikkhandhā sotāpatti maggakkhaṇe taṃ taṃ kilesakkhaye na saheva khiyyantīti.
Similarly, the aggregates of rebirth in the sense-sphere of the anāgāmi (non-returner) cease simultaneously with the cessation of defilements at the moment of the Anāgāmi path, and the remaining aggregates of rebirth in the sense-sphere of the sotāpanna (stream-enterer), after excluding the seven existences, cease simultaneously with the cessation of defilements at the moment of the Sotāpatti path.
Tương tự, các uẩn tái sinh trong cõi dục của vị Bất Lai cũng bị tiêu diệt cùng với sự đoạn trừ phiền não ngay trong khoảnh khắc đạo Bất Lai, và các uẩn tái sinh trong cõi dục còn lại (sau khi loại bỏ bảy kiếp) của vị Dự Lưu cũng bị tiêu diệt cùng với sự đoạn trừ phiền não ngay trong khoảnh khắc đạo Dự Lưu.
Paccuppannakkhandhā pana kilesakkhayena sahakhiyyanti.
The present aggregates, however, cease simultaneously with the cessation of defilements.
Tuy nhiên, các uẩn hiện tại bị tiêu diệt cùng với sự đoạn trừ phiền não.
Khandhupādisesā nāma hutvā yāvamaraṇakālā khīṇāsavānampi pavattanti.
The khandhūpādisesā (remainder of aggregates) continue to exist even for Arahants until the time of death.
Các uẩn dư y vẫn tiếp diễn cho đến thời điểm chết ngay cả đối với các vị A-la-hán.
Kasmā pavattantīti āha ‘‘yāvacutiyā pavattamānaṃ’’tiādiṃ.
Why do they continue? He says, "That which continues until death" and so on.
Tại sao chúng tiếp diễn? Nói "yāvacutiyā pavattamānaṃ" v.v...
Paccuppannakkhandhasantānaṃ pana dhammatāsiddhanti sambandho.
The connection is: the continuum of present aggregates is established by its nature.
Liên quan đến sự thành tựu của bản chất dòng uẩn hiện tại.
‘‘Phalanissandabhūtaṃ’’ti vipākaphalabhūtañca nissandaphalabhūtañca hutvā.
"Being both fruit of kamma and resultant fruit" means being both the fruit of ripening and the overflowing fruit.
"Phalanissandabhūtaṃ" là vừa là quả dị thục vừa là quả tương ưng.
‘‘Tenasahevā’’ti kilesakkhayena saheva.
"Together with that" means together with the cessation of defilements.
"Tenasahevā" là cùng với sự đoạn trừ phiền não.
‘‘Yasmāpanā’’tiādīsu.
In "since indeed" and so on.
Trong "Yasmāpanā" v.v...
Parisamantato bundhanti nīvārenti, santisukhassa antarāyaṃ karontīti palibodhā.
Those that bind from all sides, obstruct, and cause hindrance to the bliss of peace are palibodhā (hindrances).
Chặn đứng, ngăn cản từ mọi phía, gây trở ngại cho sự an lạc tịch tịnh là "palibodhā" (chướng ngại).
Kilesābhisaṅkharaṇa kiccāni, kammābhisaṅkharaṇakiccāni, khandhābhisaṅkharaṇa kiccāni ca.
The tasks of conditioning defilements, the tasks of conditioning kamma, and the tasks of conditioning aggregates.
Các việc tạo tác phiền não, các việc tạo tác nghiệp, và các việc tạo tác uẩn.
Palibodhehi saha vattantīti sapalibodhā.
Those that exist with hindrances are sapalibodhā (with hindrances).
Tồn tại cùng với các chướng ngại là "sapalibodhā" (có chướng ngại).
Saṅkhāra nimittehi saha vattantīti sanimittā.
Those that exist with signs of mental formations are sanimittā (with signs).
Tồn tại cùng với các tướng hành là "sanimittā" (có tướng).
Taṇhāpaṇidhīhi saha vattantīti sapaṇihitā.‘‘Tato’’ti pāpakammato, apāyadukkhato ca.
Those that exist with aspirations of craving are sapaṇihitā (with aspirations). "From that" means from evil kamma and from the suffering of the lower realms.
Tồn tại cùng với các sự mong cầu tham ái là "sapaṇihitā". "Tato" là từ ác nghiệp, và từ khổ cảnh giới thấp.
‘‘Kocī’’ti kocidhammo.
"Someone" means some dhamma.
"Kocī" là bất kỳ pháp nào.
‘‘Nirodhetuṃ sakkotī’’ti sakkāyadiṭṭhiyā niruddhāya te nirujjhanti.
"Can cease" means when sakkāyadiṭṭhi (personality view) is ceased, they cease.
"Nirodhetuṃ sakkotī" là khi tà kiến thân kiến bị diệt trừ, chúng sẽ bị diệt trừ.
Aniruddhāya nanirujjhanti.
When it is not ceased, they do not cease.
Nếu không bị diệt trừ, chúng sẽ không bị diệt trừ.
Tasmā sakkāyadiṭṭhi nirodho nibyāpāradhammopi samāno te palibodhe nirodheti nāma.
Therefore, the cessation of personality view, though a non-active dhamma, is said to cease those hindrances.
Do đó, sự diệt trừ thân kiến, mặc dù là pháp không có hoạt động, nhưng vẫn diệt trừ các chướng ngại đó.
‘‘Nirodhetuṃ sakkotī’’ti ca abyāpāre byāpāraparikappanāti daṭṭhabbaṃ.
And "can cease" should be understood as conceiving activity in the non-active.
Và "nirodhetuṃ sakkotī" nên được hiểu là sự tưởng tượng hoạt động trong cái không hoạt động.
Sakkāyadiṭṭhinirodhoyeva te palibodhe nirodhetuṃ sakkotīti ettha dvinnampi nirodho ekoyeva.
In "only the cessation of personality view can cease those hindrances," the cessation of both is one and the same.
Trong câu "chỉ có sự diệt trừ thân kiến mới có thể diệt trừ các chướng ngại đó", sự diệt trừ của cả hai là một.
Evaṃ santepi avijjā nirodhā saṅkhāra nirodhotiādīsu viya abhede bhedaparikappanā hotīti.
Even so, there is a conception of division in the undivided, as in "with the cessation of ignorance, mental formations cease," and so on.
Ngay cả khi như vậy, vẫn có sự tưởng tượng về sự khác biệt trong cái không khác biệt, giống như trong câu "do sự diệt trừ vô minh mà các hành bị diệt trừ" v.v...
Uppādo ca pavatto ca uppādappavattā.
Arising and continuation are uppādappavattā (arising and continuation).
Sự sinh khởi và sự tiếp diễn là "uppādappavattā" (sinh khởi và tiếp diễn).
Te mūlaṃ yassāti viggaho.
The analysis is: "That whose root they are."
Sự phân tích là: đó là cội rễ của cái gì.
Yena oḷārikākārena.
By which gross form.
Bởi hình tướng thô thiển nào.
Mārentīti mārā.
Those who kill are mārā.
Giết hại là "mārā" (ma).
Vadhakapaccatthikāti vuttaṃ hoti.
It is said: "murderous enemies."
Có nghĩa là kẻ thù giết hại.
Kilesamārādayo.
The defilement-mārās and so on.
Các phiền não ma v.v...
Mārā dahanti tiṭṭhanti etesūti māradheyyā.
That in which mārās burn and abide is māradheyyā (realm of Māra).
Các ma thiêu đốt, tồn tại trong đó là "māradheyyā" (cảnh giới của ma).
Māreti cāveti cāti maccu.
That which kills and displaces is maccu (death).
Giết hại và làm cho chuyển dời là "maccu" (tử thần).
Maraṇameva.
Death itself.
Chính là cái chết.
Maccudahati tiṭṭhati etesūti maccudheyyā.
That in which death burns and abides is maccudheyyā (realm of death).
Tử thần thiêu đốt, tồn tại trong đó là "maccudheyyā" (cảnh giới của tử thần).
‘‘Natthi tasmiṃ nimittaṃ’’ti vutte paññattidhammesupi uppādappavattamūlaṃ nimittaṃ nāma natthi.
When it is said, "There is no sign in that," even in designated dhammas, there is no sign called the root of arising and continuation.
Khi nói "không có tướng trong đó", thì ngay cả trong các pháp chế định cũng không có tướng được gọi là cội rễ của sự sinh khởi và tiếp diễn.
Evaṃsati, tehi nibbānassa aviseso āpajjatīti codanā.
If so, the challenge arises that Nibbāna would not be distinct from them.
Khi đó, sẽ xảy ra sự chất vấn rằng Nibbāna không khác biệt với chúng.
Taṃ pariharanto ‘‘tañhī’’tiādimāha.
Responding to this, he said "for that" and so on.
Để giải quyết điều đó, nói "tañhī" v.v...
Viddhaṃsetvāti ca sādhentanti ca atthavisesa pākaṭatthāya abyāpāre byāpāra parikappanā eva.
"Having destroyed" and "achieve" are merely the conception of activity in the non-active for the sake of clarifying the specific meaning.
"Viddhaṃsetvā" (sau khi phá hủy) và "sādhentanti" (thành tựu) chỉ là sự tưởng tượng về hoạt động trong cái không hoạt động, để làm rõ ý nghĩa đặc biệt.
Paṇītādibhede.
In the divisions of the refined and so on.
Trong các loại như cao thượng v.v...
Idaṃ buddhānaṃ nibbānaṃ paṇītaṃ.
This Nibbāna of the Buddhas is supreme.
Nibbāna này của các Đức Phật là cao thượng.
Idaṃ paccekabuddhānaṃ nibbānaṃ majjhimaṃ.
This Nibbāna of the Paccekabuddhas is middling.
Nibbāna này của các vị Độc Giác Phật là trung bình.
Idaṃ buddhasāvakānaṃ nibbānaṃ hīnanti bhinnaṃ na hotīti yojetabbaṃ.
It should be connected thus: "This Nibbāna of the Buddha's disciples is inferior" is not separate.
Nibbāna này của các đệ tử Phật là thấp kém, không có sự khác biệt như vậy, nên cần được kết nối.
Nānappakārena cittaṃ nidheti etenāti paṇihitaṃ.
The mind is established in various ways by this; therefore, it is paṇihita (well-directed).
Tâm được đặt đúng chỗ bởi cái này theo nhiều cách khác nhau, đó là paṇihita (được hướng tới đúng đắn).
‘‘Nidhetī’’ti ārammaṇesu ninnaṃ poṇaṃ pabbhāraṃ katvā ṭhapetīti attho.
Nidheti means to establish* by making it incline, lean, and bend towards objects.
"Nidheti" có nghĩa là đặt tâm nghiêng về, hướng về, dốc về các đối tượng.
Tathā paṇidhānapaṇidhīsu.
Similarly in paṇidhāna (aspiration) and paṇidhī (resolutions).
Tương tự trong paṇidhāna và paṇidhi.
Atthato ekaṃ āsātaṇhāya nāmaṃ.
In essence, it is one name for the craving of hope.
Về ý nghĩa, đó là một tên gọi của āsātaṇhā (ái dục).
‘‘Labbhamānāpī’’ti bhavasampatti bhogasampattiyo labbhamānāpi.
Labbhamānāpi means even when realms of existence and wealth are obtained.
"Labbhamānāpi" (dù được đạt đến) có nghĩa là dù sự thành tựu của hữu và sự thành tựu của tài sản được đạt đến.
‘‘Pipāsavinaya dhammattā’’ti pātuṃ paribhuñjituṃ icchā pipāsā.
Pipāsavinaya dhammattā means pipāsā is the desire to drink and consume.
"Pipāsavinaya dhammattā" (vì có bản chất dập tắt cơn khát) có nghĩa là sự mong muốn uống hoặc hưởng thụ là pipāsā (khát).
Pipāsaṃ vineti vigametīti pipāsavinayo.
Pipāsavinaya is that which removes or dispels pipāsā.
Dập tắt, loại bỏ cơn khát là pipāsavinaya (sự dập tắt cơn khát).
‘‘Vedayitasukhaṃ’’ti vedanāsukhaṃ.
Vedayitasukha means the happiness of feeling.
"Vedayitasukhaṃ" (khổ cảm thọ) có nghĩa là vedanāsukha (hạnh phúc của cảm thọ).
‘‘Katamaṃ taṃ āvuso’’ti pāḷipāṭhe ‘‘taṃ’’ti tasmā.
In the canonical text Katamaṃ taṃ āvuso, taṃ means 'therefore'.
Trong đoạn kinh Pali, "taṃ" (cái đó) có nghĩa là "tasmā" (do đó).
‘‘Yadettha vedayitaṃ natthī’’ti yasmā ettha vedayitaṃ natthi.
Yadettha vedayitaṃ natthi means 'because there is no feeling here'.
"Yadettha vedayitaṃ natthī" (nơi đây không có cảm thọ) có nghĩa là vì nơi đây không có cảm thọ.
Tasmā nibbāne sukhaṃ nāma katamanti yojanā.
Therefore, the connection is: 'What kind of happiness is there in Nibbāna?'
Do đó, hạnh phúc trong Nibbāna là gì? Đó là cách sắp xếp câu.
‘‘Etthā’’ti etasmiṃ nibbāne.
Etthā means 'in this Nibbāna'.
"Ettha" (nơi đây) có nghĩa là trong Nibbāna này.
‘‘Etadevetthā’’tiādimhi.
In the phrase starting with Etadevetthā...
Trong câu "Etadevetthā" và các câu tương tự.
‘‘Eta devā’’ti esoeva.
Eta devā means 'that itself'.
"Eta devā" (cái đó, chư thiên) có nghĩa là chính cái đó.
Yasmā ettha vedayitaṃ natthi.
Because there is no feeling here.
Vì nơi đây không có cảm thọ.
Tasmā eso vedayitassa natthibhāvo eva etthanibbāne sukhanti yojanā.
Therefore, the connection is: 'This very absence of feeling is happiness in Nibbāna'.
Do đó, chính sự không có cảm thọ đó là hạnh phúc trong Nibbāna này. Đó là cách sắp xếp câu.
Anusayapadatthe.
In the meaning of anusaya.
Trong ý nghĩa của từ tùy miên (anusaya).
‘‘Uppajjantī’’ti uppajjituṃ sakkonti.
“‘Arise’ means they are capable of arising.”
"Khởi lên" nghĩa là có khả năng khởi lên.
Na pana ekantato uppajjanti.
But they do not necessarily arise.
Nhưng không nhất thiết phải khởi lên.
Santesuhi ekantato uppajjantesu anusayā nāma na honti sayanakiccasseva abhāvato.
If they always arose when present, they would not be called anusayas, because there would be no dormant state.
Nếu chúng nhất thiết phải khởi lên khi hiện hữu, thì sẽ không có tùy miên vì không có chức năng nằm tiềm ẩn.
‘‘Uppajjantī’’ti vā uppajjituṃ pahonti.
Or “‘arise’ means they are able to arise.”
Hoặc "khởi lên" nghĩa là có khả năng khởi lên.
Patthodano bahūnaṃ janānaṃ pahotītiādīsu viya.
As in "a pot of rice is sufficient for many people," and so on.
Giống như trong các trường hợp "một bát cơm đủ cho nhiều người", v.v.
Paññattiyohi asabhāvadhammajātikattā kāraṇa lābhepi uppajjituṃ nappahonti.
Because conventional designations (paññatti) are not truly existing phenomena, they are not able to arise even if conditions are met.
Vì các pháp chế định (paññatti) là loại pháp không có tự tánh, nên ngay cả khi có điều kiện, chúng cũng không thể khởi lên.
Ime pana sabhāvadhammajātikattā kāraṇa lābhe sati uppajjituṃ pahontīti.
These (anusayas), however, being truly existing phenomena, are able to arise when conditions are met.
Nhưng những điều này, vì là loại pháp có tự tánh, nên khi có điều kiện, chúng có thể khởi lên.
Evañhisati, uppādaṃ apattānaṃpi tesaṃ paramatthajātikatā siddhā hotīti.
If this is so, the ultimate nature of those (defilements) that have not yet arisen is established.
Khi đó, ngay cả đối với những điều chưa đạt đến sự khởi lên, tự tánh tối hậu của chúng vẫn được thiết lập.
‘‘Saha anusentī’’ti ekato anusentīti vuttā kāmarāgānusayo ca paṭighānusayo ca mānānusayo ca diṭṭhānusayo ca vicikicchānusayo ca.
“‘They lie together’ means they lie together” refers to the sensual passion anusaya, the aversion anusaya, the conceit anusaya, the view anusaya, and the doubt anusaya.
"Cùng nằm tiềm ẩn" nghĩa là cùng nằm tiềm ẩn, được nói đến là tùy miên tham dục (kāmarāgānusaya), tùy miên sân hận (paṭighānusaya), tùy miên kiêu mạn (mānānusaya), tùy miên tà kiến (diṭṭhānusaya) và tùy miên hoài nghi (vicikicchānusaya).
Imesaṃ sattānaṃ sattasantāne anusayakiccamattaṃ ṭhapetvā ekato uppatti nāma natthi.
Apart from the mere function of lying dormant (anusaya) in the mental continuum of these beings, there is no simultaneous arising of these.
Đối với những điều này, ngoài chức năng tùy miên trong dòng tâm thức của chúng sinh, không có sự khởi lên đồng thời.
Yadi ekato uppajjeyyuṃ.
If they were to arise together,
Nếu chúng khởi lên đồng thời.
Dvādasā kusalacittāni sattasantāne niccakālampi ekato uppajjeyyuṃ.
the twelve unwholesome consciousnesses would also arise together in the mental continuum of beings at all times.
Thì mười hai tâm bất thiện cũng sẽ khởi lên đồng thời trong dòng tâm thức của chúng sinh liên tục.
Na ca uppajjanti.
But they do not arise.
Nhưng chúng không khởi lên.
Tasmā viññāyati uppajjanaṃ nāma appahīnaṭṭhena uppajjanārahabhāvo vuttoti.
Therefore, it is understood that "arising" refers to being capable of arising due to not being abandoned.
Do đó, có thể hiểu rằng "khởi lên" nghĩa là trạng thái có khả năng khởi lên do chưa được đoạn trừ.
Sentīti vatvā tadatthaṃ dasseti ‘‘visuṃ’’tiādinā.
Having said “they lie dormant,” he explains its meaning with “‘separately,’ and so on.”
Sau khi nói "nằm tiềm ẩn", giải thích ý nghĩa của nó bằng "riêng biệt", v.v.
‘‘Avuṭṭhitā’’ti uppādaṃ apattā.
“‘Not arisen’ means not having attained arising.”
"Chưa khởi lên" nghĩa là chưa đạt đến sự khởi lên.
‘‘Tathāpavattā’’ti cālanākārena pavattā.
“‘Thus arisen’ means arisen in the manner of agitation.”
"Vận hành như vậy" nghĩa là vận hành theo cách dao động.
Puna ‘‘tathāpavattā’’ti javanasahajātākārena pavattā.
Again, “‘thus arisen’ means arisen in the manner of co-arising with javana (impulsion).”
Lại nữa, "vận hành như vậy" nghĩa là vận hành theo cách đồng sanh với tốc hành tâm (javana).
‘‘Yesaṃ’’ti kāmarāgānusayādīnaṃ.
“‘Of which’ refers to the sensual passion anusaya, etc.”
"Của những điều nào" nghĩa là của tùy miên tham dục, v.v.
‘‘Āvajjanaṃ’’ti āvajjanacittaṃ.
“‘Turning towards’ means the advertence consciousness (āvajjanacitta).”
"Sự hướng tâm" nghĩa là tâm hướng tâm.
‘‘Damathaṃ’’ti sudantabhāvaṃ.
“‘Taming’ means the state of being well-tamed.”
"Sự điều phục" nghĩa là trạng thái đã được điều phục tốt.
‘‘Tathā pavattā’’ti cittasantānānusayanākārena pavattā.
“‘Thus arisen’ means arisen in the manner of anusayas in the mental continuum.”
"Vận hành như vậy" nghĩa là vận hành theo cách tùy miên trong dòng tâm thức.
Tāavatthā yesaṃ te tadavatthikā.
Those for whom these are the states are "tadavatthikā" (in that state).
Những điều có các trạng thái đó được gọi là "có các trạng thái đó".
Yadi te uppādaṃ apattā.
If they have not attained arising,
Nếu chúng chưa đạt đến sự khởi lên.
Evaṃsati, te paramatthāpi nāma na bhaveyyunti codanaṃ pariharati ‘‘te panā’’tiādinā.
then they would not be ultimate realities (paramattha). He refutes this objection by saying, “‘but these,’ and so on.”
Khi đó, chúng sẽ không phải là pháp tối hậu, giải thích sự chất vấn bằng "nhưng chúng", v.v.
Sace te kusalābyākata cittasantānampi anugatā.
If they are inherent in the continuum of wholesome and indeterminate consciousness as well,
Nếu chúng cũng tồn tại trong dòng tâm thức thiện và vô ký.
Evaṃsati, te kusalābyākatāni nāma siyunti codanaṃ pariharati ‘‘na cā’’tiādinā.
then they would be wholesome and indeterminate. He refutes this objection by saying, “‘nor are they,’ and so on.”
Khi đó, chúng sẽ là thiện và vô ký, giải thích sự chất vấn bằng "và không", v.v.
Atha te ekanta akusalā siyuṃ.
If they were exclusively unwholesome,
Nếu chúng nhất thiết là bất thiện.
Evaṃsati, kusalābyākatehi viruddhā bhaveyyuṃti codanaṃ pariharati ‘‘nāpī’’tiādinā.
then they would be contrary to wholesome and indeterminate states. He refutes this objection by saying, “‘nor are they,’ and so on.”
Khi đó, chúng sẽ mâu thuẫn với thiện và vô ký, giải thích sự chất vấn bằng "cũng không", v.v.
Yadi uppādaṃ apattā.
If they have not attained arising,
Nếu chúng chưa đạt đến sự khởi lên.
Evaṃsati, kālavimuttā siyunti āha ‘‘nāpikālattaya vinimuttā’’tiādiṃ.
then they would be beyond time. He says, “‘nor are they outside the three times,’ and so on.”
Khi đó, chúng sẽ thoát khỏi thời gian, nói "cũng không thoát khỏi ba thời" v.v.
‘‘Sānusaye cittasantāne’’ti sekkhaputhujjanānaṃ cittasantāne.
“‘In a mental continuum with anusayas’ means in the mental continuum of trainees (sekha) and ordinary people (puthujjana).”
"Trong dòng tâm thức có tùy miên" nghĩa là trong dòng tâm thức của các bậc Hữu Học và phàm phu.
‘‘Saha magguppādā’’ti magguppādena saheva.
“‘Together with the arising of the path’ means simultaneously with the arising of the path.”
"Cùng với sự khởi lên của đạo" nghĩa là cùng với sự khởi lên của đạo.
‘‘Tattha tattha vutto’’ti aṭṭhakathāṭīkāsu vutto.
“‘Stated here and there’ means stated in the commentaries (aṭṭhakathā) and sub-commentaries (ṭīkā).”
"Đã được nói ở đó đó" nghĩa là đã được nói trong các chú giải và phụ chú.
‘‘Anāgatasāmaññaṃ’’ti anāgatasadisaṃ.
“‘Resemblance to the future’ means similar to the future.”
"Tương tự như vị lai" nghĩa là giống như vị lai.
Na ekanta anāgatantipi vadanti.
They also say it is not absolutely future.
Cũng nói rằng chúng không nhất thiết là vị lai.
Kathaṃ te saṅkhatajātikā hontīti āha ‘‘tehi magge’’tiādiṃ.
How can they be of the conditioned nature? He states “‘by those paths,’ and so on.”
Làm thế nào chúng có thể là loại pháp hữu vi, nói "bởi những đạo đó", v.v.
Vibhāvanipāṭhe.
In the Vibhāvanipāṭha.
Trong phần Vibhāvanī.
‘‘Appahīnā’’ti maggena appahīnā.
‘Unabandoned’ means unabandoned by the path.
“Chưa được đoạn trừ” nghĩa là chưa được đạo đoạn trừ.
‘‘Tadavatthā’’ti uppajjanārahāvatthā.
‘That state’ means the state fit for arising.
“Trạng thái đó” nghĩa là trạng thái có thể phát sinh.
‘‘Taṃ sabhāvattā’’ti kāmarāgādi sabhāvattā.
‘Because of that nature’ means because of the nature of sensual lust (kāmarāga) and so on.
“Do bản chất đó” nghĩa là do bản chất của dục ái, v.v.
‘‘Tathā vuccantī’’ti anusayāti vuccanti.
‘Are so called’ means are called anusayas (latent tendencies).
“Được gọi như vậy” nghĩa là được gọi là tùy miên (anusaya).
Anāgatā nāma na honti.
They are not, in fact, future.
Chúng không phải là vị lai.
Cittasantāne vattamānabhāvena siddhattā.
Because they are actualized by their presence in the mind-continuum.
Do chúng tồn tại trong dòng tâm thức.
‘‘Hañci pajahatī’’ti yadipajahati.
‘If one abandons’ means if one abandons.
“Nếu đoạn trừ” nghĩa là nếu đoạn trừ.
‘‘Tenahī’’ti tato eva.
‘Then’ means for that very reason.
“Thì” nghĩa là do đó.
‘‘Ratto’’ti rāgasamaṅgī hutvā.
‘One who is lustful’ means being endowed with lust (rāga).
“Tham đắm” nghĩa là do có tham (rāga).
‘‘Duṭṭho’’ti dosasamaṅgī hutvā.
‘One who is hateful’ means being endowed with hatred (dosa).
“Sân hận” nghĩa là do có sân (dosa).
‘‘Muḷho’’ti mohasamaṅgī hutvā pajahatīti doso āpajjatīti vuttaṃ hoti.
‘One who is deluded’ means being endowed with delusion (moha), abandons. It is said that a fault arises thus.
“Si mê” nghĩa là do có si (moha) mà đoạn trừ, điều đó có nghĩa là lỗi lầm sẽ xảy ra.
Pariyuṭṭhāna pattānaṃ rāgādīnaṃ.
Of lust (rāga) and so on, which have reached the stage of manifest defilement (pariyuṭṭhāna).
Của các pháp tham, v.v., đã đạt đến trạng thái hiện hành (pariyuṭṭhāna).
‘‘Maggavajjhaṃ’’ti maggena vadhitabbaṃ.
‘To be slain by the path’ means that which is to be slain by the path.
“Bị đạo diệt trừ” nghĩa là bị đạo diệt trừ.
‘‘Uppannaṃ’’ti paccuppannaṃ.
‘Arisen’ means present.
“Đã sinh” nghĩa là hiện tại.
Vattamānañca taṃ uppannañcāti vattamānuppannaṃ.
It is both present and arisen, thus it is vattamānuppanna (present-arisen).
Vừa hiện tại vừa đã sinh, gọi là hiện tại đã sinh (vattamānuppanna).
‘‘Bhutvā’’ti ārammaṇaṃ paribhuñjitvā.
‘Having enjoyed’ means having fully enjoyed the object.
“Đã thọ hưởng” nghĩa là đã thọ hưởng đối tượng (ārammaṇa).
Vigacchatīti vigataṃ.
It departs, thus it is departed.
Vigacchati nghĩa là đã qua đi.
Bhutvā vigatañca taṃ uppannañcāti bhutvā vigatuppannaṃ.
It is both having enjoyed and departed, and arisen, thus it is bhutvā vigatuppanna (having-enjoyed-departed-arisen).
Vừa đã thọ hưởng vừa đã qua đi vừa đã sinh, gọi là đã thọ hưởng đã qua đi đã sinh (bhutvā vigatuppanna).
Vipaccanatthāya okāsaṃ karontīti okāsakataṃ.
They make an opportunity for ripening, thus it is okāsakata (given opportunity).
Tạo cơ hội để phát triển, gọi là đã tạo cơ hội (okāsakata).
Okāsakatañca taṃ uppannañcāti okāsakatuppannaṃ.
It is both given opportunity and arisen, thus it is okāsakatuppanna (given-opportunity-arisen).
Vừa đã tạo cơ hội vừa đã sinh, gọi là đã tạo cơ hội đã sinh (okāsakatuppanna).
Samudācāro vuccati bhiyyo pavattanaṃ.
Further manifestation is called samudācāra.
Samudācāra được gọi là sự phát sinh mạnh mẽ hơn.
Samudācāro ca so uppannañcāti samudācāruppannaṃ.
It is both manifestation and arisen, thus it is samudācāruppanna (manifestation-arisen).
Vừa là samudācāra vừa là đã sinh, gọi là samudācāra đã sinh (samudācāruppanna).
Khandhapañcaka saṅkhātaṃ bhūmiṃ labhatīti bhūmiladdhaṃ.
It obtains a plane, which is the aggregate of five aggregates, thus it is bhūmiladdha (obtained a plane).
Đạt được nền tảng là năm uẩn, gọi là đã đạt nền tảng (bhūmiladdha).
Bhūmiladdhañca taṃ uppannañcāti bhūmiladdhuppannaṃ.
It is both obtained a plane and arisen, thus it is bhūmiladdhuppanna (obtained-a-plane-arisen).
Vừa đã đạt nền tảng vừa đã sinh, gọi là đã đạt nền tảng đã sinh (bhūmiladdhuppanna).
Ārammaṇaṃ adhikataraṃ gaṇhātīti ārammaṇādhiggahitaṃ.
It grasps the object excessively, thus it is ārammaṇādhiggahita (excessively-grasped-object).
Nắm giữ đối tượng một cách mạnh mẽ hơn, gọi là đã nắm giữ đối tượng mạnh mẽ (ārammaṇādhiggahita).
Ārammaṇādhiggahitañca taṃ uppannañcāti ārammaṇādhiggahituppannaṃ.
It is both excessively grasped an object and arisen, thus it is ārammaṇādhiggahituppanna (excessively-grasped-object-arisen).
Vừa đã nắm giữ đối tượng mạnh mẽ vừa đã sinh, gọi là đã nắm giữ đối tượng mạnh mẽ đã sinh (ārammaṇādhiggahituppanna).
Mahaggatajjhānena avikkhambhitañca taṃ uppannañcāti avikkhambhituppannaṃ.
It is both not suppressed by the developed jhāna and arisen, thus it is avikkhambhituppanna (not-suppressed-arisen).
Vừa chưa bị thiền đại hành trấn áp vừa đã sinh, gọi là chưa bị trấn áp đã sinh (avikkhambhituppanna).
Maggena asamugghāṭitañca taṃ uppannañcāti asamugghāṭituppannaṃ.
It is both not eradicated by the path and arisen, thus it is asamugghāṭituppanna (not-eradicated-arisen).
Vừa chưa bị đạo nhổ tận gốc vừa đã sinh, gọi là chưa bị nhổ tận gốc đã sinh (asamugghāṭituppanna).
Evaṃ maggavajjhānaṃ anusayānaṃ uppannabhāvena vuttattā paccuppannatā pariyāyova tesaṃ vattabboti.
Thus, since the latent tendencies (anusayas) to be slain by the path are described as arisen, their present state should be regarded as a synonym.
Như vậy, do tùy miên bị đạo diệt trừ được nói là đã sinh, nên chúng được gọi là hiện tại một cách gián tiếp.
‘‘Sekkhā’’ti sattasekkhapuggalā.
‘Trainees’ are the seven trainee individuals (sekkhapuggalā).
“Bậc hữu học” nghĩa là bảy hạng người hữu học.
‘‘Addhānavante dhamme’’ti tekālikasaṅkhata dhamme.
"States possessing a path (addhāna)" refers to conditioned states pertaining to the three times.
‘‘Các pháp có thời gian’’ tức là các pháp hữu vi thuộc ba thời.
Apatamāne katvāti pāṭhaseso.
"Making them not fall" is the remainder of the reading.
‘‘Apatamāne katvā’’ là phần còn lại của câu.
Yathā upādānaṃti disvā upādārūpaṃti pade ādāsaddo viññāyati.
Seeing "just as upādānaṃ", in the word "upādārūpaṃ", the syllable "ādā" is understood.
Cũng như ‘‘upādānaṃ’’ thì trong từ ‘‘upādārūpaṃ’’, âm ‘‘ādā’’ được hiểu.
Na upubba padasaddo.
Not the word with "upa" as a prefix.
Không phải âm ‘‘upu’’ ở đầu từ.
Itarathā upādānanti nasijjhati.
Otherwise, "upādānaṃ" would not be formed.
Nếu không thì ‘‘upādānaṃ’’ sẽ không được thiết lập.
Evaṃ addhā, addhāna, padesupi.
Likewise in the words "addhā", "addhāna".
Tương tự trong các từ ‘‘addhā’’, ‘‘addhāna’’, ‘‘padesu’’.
Tenāha ‘‘addhānaṃ’’ti nasijjhatīti.
Therefore, it is said that "addhānaṃ" is not formed.
Vì vậy, nói rằng ‘‘addhānaṃ’’ không được thiết lập.
Saṃkhipanti vīsatākārā etesūti saṅkhepā.
"They summarize" means these are summaries because twenty modes are compressed into them.
‘‘Saṅkhepā’’ là hai mươi khía cạnh được tóm tắt trong đó.
Saṅgahā.
Compendiums.
Các tập hợp.
‘‘Vaṭṭadhammā’’ti saṅkhārādayo dhammā.
"States of the round" refers to states like saṅkhāras.
‘‘Các pháp luân hồi’’ tức là các pháp như hành (saṅkhārā) v.v.
‘‘Etthā’’ti etāsu avijjātaṇhāsu.
"Here" means in these ignorance and craving.
‘‘Ở đây’’ tức là trong vô minh và ái này.
Kathaṃ tiṭṭhantīti āha ‘‘tadāyattavuttitāyā’’ti.
How do they stand? He says, "By being dependent on them."
Hỏi: Chúng tồn tại như thế nào? Đáp: ‘‘Do sự tồn tại phụ thuộc vào chúng’’.
‘‘Patiṭṭhā’’ti suppatiṭṭhitaṭṭhānāni.
"Foundations" means firmly established places.
‘‘Nền tảng’’ tức là các nơi được thiết lập vững chắc.
‘‘Pabhavā’’ti vaṭṭadhammaparamparappavattiyā mūla padhāna kāraṇāni.
"Sources" means the fundamental and principal causes for the continuous arising of the states of the round.
‘‘Nguồn gốc’’ tức là các nguyên nhân chính yếu, cơ bản cho sự tiếp nối liên tục của các pháp luân hồi.
Tattha hetu ca desetabbo hoti.
There, the cause should also be taught.
Ở đó, nguyên nhân cũng cần được trình bày.
Itarathā issaranimmānadiṭṭhi ahetuka diṭṭhīnaṃ okāso siyāti.
Otherwise, there would be room for the view of creation by a sovereign god or the view of groundlessness.
Nếu không, sẽ có chỗ cho tà kiến về Đấng Sáng Tạo và tà kiến vô nhân.
Phalañca desetabbaṃ hoti.
And the result should also be taught.
Và quả cũng cần được trình bày.
Itarathā ucchedadiṭṭhiyā okāso siyāti.
Otherwise, there would be room for the annihilationist view.
Nếu không, sẽ có chỗ cho tà kiến đoạn diệt.
‘‘Addhuno’’ti dīghakālassa.
"Of the path (addhuno)" means of the long time.
‘‘Của thời gian’’ tức là của thời gian dài.
‘‘Nivattetī’’ti samucchindati.
"Cuts off" means utterly destroys.
‘‘Chấm dứt’’ tức là đoạn trừ hoàn toàn.
‘‘Ahetū apaccayā sattā pavattantī’’ti pubbaheturahitā pubbapaccayarahitā hutvā imesattā pavattanti.
"Beings proceed without cause or condition" means these beings proceed having no prior cause and no prior condition.
‘‘Các hữu tình tồn tại mà không có nhân, không có duyên’’ nghĩa là các hữu tình này tồn tại mà không có nguyên nhân trước, không có duyên trước.
‘‘Avijjādīhi sādhetabbo na hotī’’ti bhavaparamparāsu nicco hutvā sandhāvantassa avijjādīhi kattabba kiccaṃ na hotīti adhippāyo.
"Does not need to be accomplished by ignorance, etc." means that for one who wanders perpetually, being eternal through successions of existences, there is no need for anything to be done by ignorance, etc. This is the intention.
‘‘Không cần phải được thiết lập bởi vô minh v.v.’’ nghĩa là ý muốn nói rằng không có việc gì cần phải làm bởi vô minh v.v. đối với người luân hồi liên tục trong các kiếp sống mà không thay đổi.
‘‘Kesañci na sambhavantiyevā’’ti anāgāmīnaṃ arahantānañca na sambhavantiyeva.
"For some, they do not even arise" means for non-returners and arahants, they do not arise at all.
‘‘Đối với một số người, chúng không thể phát sinh’’ tức là đối với bậc Bất Lai (Anāgāmī) và A-la-hán (Arahant), chúng không thể phát sinh.
Mahāādīnavarāsidassanatthaṃ sokādivacanaṃ hotīti yojanā.
The saying about sorrow, etc., is meant to show the great mass of danger, thus the connection.
‘‘Câu nói về sầu khổ v.v. là để chỉ ra khối tai họa lớn’’ là cách sắp xếp câu.
‘‘Tesaṃ’’ti aññesaṃ paccayānaṃ.
"Of them" means of other conditions.
‘‘Của chúng’’ tức là của các duyên khác.
‘‘Laddhā’’ti atthato laddhā.
"Having obtained" means having obtained in meaning.
‘‘Đạt được’’ tức là đạt được về mặt ý nghĩa.
‘‘Tadavinābhāvibhāvalakkhaṇenā’’ti ettha tena tena paccayena avinābhāvīnaṃ bhāvo, so eva lakkhaṇanti viggaho.
In "with the characteristic of non-separateness from them," the analysis is: "the state of being non-separate from each particular condition, and that itself is the characteristic."
Ở đây, ‘‘với đặc tính của sự không thể tách rời khỏi chúng’’ là sự phân tích: sự tồn tại không thể tách rời khỏi duyên này, đó chính là đặc tính.
‘‘Parattha pī’’ti ito paresu taṇhupādāna bhavaggahaṇenātiādīsupi.
"Elsewhere also" means in phrases like "from craving, clinging, grasping for existence" and so forth, which follow this.
‘‘Ở nơi khác nữa’’ tức là ở những chỗ khác như ‘‘do ái, chấp thủ, sự hiện hữu, sự nắm giữ’’ v.v.
‘‘Ādito’’tiādimhi.
"From the beginning" means at the beginning.
‘‘Ban đầu’’ tức là ở phần đầu.
Vibhāvanipāṭhe.
In the Vibhāvanī commentary.
Trong Vibhāvanīpāṭha.
‘‘Kilesabhāvasāmaññato’’ti kilesabhāvena samānattā sadisattā.
"By commonality of defilement-nature" means by similarity, by sameness, in the nature of defilement.
‘‘Do sự tương đồng về trạng thái phiền não’’ tức là do sự giống nhau, sự tương tự về trạng thái phiền não.
‘‘Lakkhitabba dhammehī’’ti viññāṇādīhi.
"By states to be characterized" means by consciousness and so forth.
‘‘Bởi các pháp cần được nhận biết’’ tức là bởi thức (viññāṇa) v.v.
‘‘Pathamena dutīyassā’’ti pathamasaṅkhepena saddhiṃ dutīyassa saṅkhepassa ekā sandhītiādinā yojetabbaṃ.
"Of the second with the first" should be connected by saying "there is one juncture of the second summary with the first summary" and so forth.
‘‘Của cái thứ hai với cái thứ nhất’’ tức là cần được kết nối như ‘‘sự kết nối của cái tóm tắt thứ hai với cái tóm tắt thứ nhất là một’’ v.v.
‘‘Lokassa pākaṭa vohārenā’’ti kilesadhammā kammadhammā ca loke hetūti pākaṭā honti.
"By common usage in the world" means defilement-states and kamma-states are known in the world as causes.
‘‘Bằng cách dùng từ ngữ phổ biến trong thế gian’’ tức là các pháp phiền não và các pháp nghiệp được biết đến trong thế gian là nhân.
Vipākadhammā pana phalanti pākaṭā.
Vipāka-states, however, are known as results.
Còn các pháp quả dị thục thì được biết đến là quả.
Evaṃ loke pākaṭa vohārena.
Thus, by common usage in the world.
Như vậy, bằng cách dùng từ ngữ phổ biến trong thế gian.
Idha pana kilesadhammakammadhammā vā hontu, vipākadhammā vā, yo yo paccayapakkhe ṭhito, so so hetūtipi vattabboyeva.
Here, however, whether they be defilement-states and kamma-states or vipāka-states, whatever stands on the side of condition is to be called a cause.
Ở đây, dù là các pháp phiền não và các pháp nghiệp, hay các pháp quả dị thục, bất cứ cái gì đứng về phía duyên, cái đó cũng được gọi là nhân.
Yo yo paccayuppanna pakkhe ṭhito, so so phalantidassento ‘‘hetuphalasaddāpanā’’tiādimāha.
To show that whatever stands on the side of the conditioned-arising is a result, he says, "The terms cause and result" and so forth.
Và bất cứ cái gì đứng về phía pháp do duyên sinh, cái đó là quả, để chỉ ra điều đó, nên nói ‘‘sự đặt tên nhân và quả’’ v.v.
Aṭṭhakathā pāṭhe.
In the Aṭṭhakathā reading.
Trong Aṭṭhakathāpāṭha.
‘‘Sajjantassā’’ti saṃvidahantassa.
"Of one who performs" means of one who arranges.
‘‘Của người sắp xếp’’ tức là của người chuẩn bị.
‘‘Āyūhana saṅkhārā nāmā’’tiādito paṭṭhāya samuccayanasaṅkhārā nāma.
"Accumulating saṅkhāras" refers to accumulating saṅkhāras from the beginning.
‘‘Āyūhana saṅkhārā nāma’’ tức là các hành tích lũy (samuccayanasaṅkhārā) bắt đầu từ đó.
‘‘Dakkhiṇaṃ’’ti dānavatthuṃ.
"A gift" means an object of giving.
‘‘Dakkhiṇaṃ’’ tức là vật cúng dường.
Dakkhiṇodakaṃ vā.
Or water of dedication.
Hoặc nước cúng dường (dakkhiṇodakaṃ).
‘‘Ettha cā’’ti imasmiṃ tatīyapañcake ca.
"And here" means in this third pentad too.
‘‘Ở đây’’ tức là trong nhóm năm thứ ba này.
‘‘Vuttanayene vā’’ti pathamapañcake vuttanayeneva.
"Or in the manner stated" means in the manner stated in the first pentad.
‘‘Cũng theo cách đã nói’’ tức là theo cách đã nói trong nhóm năm thứ nhất.
Vibhāvanipāṭhe.
In the Vibhāvanī commentary.
Trong Vibhāvanīpāṭha.
‘‘Āyatiṃ paṭisandhiyā paccayacetanā bhavo nāmā’’ti idaṃ uddesapāḷiyaṃ yathādiṭṭhapāṭhavaseneva vuttaṃ.
"Volition that is a condition for rebirth in the future is called bhava (existence)"—this was stated in the summary Pāli according to the reading as it appears.
‘‘Ý chí là duyên cho tái sinh trong tương lai được gọi là hữu’’ (Āyatiṃ paṭisandhiyā paccayacetanā bhavo nāmā) câu này được nói theo cách đọc đã thấy trong bản Pāḷi tóm tắt (uddesapāḷi).
Tathā purimakammabhavasmiṃ idha paṭisandhiyā paccayacetanā saṅkhārā nāmāti idañca.
And likewise this: "Volition that is a condition for rebirth here in the previous kamma-bhava is called saṅkhāras."
Và câu ‘‘ý chí là duyên cho tái sinh ở đây trong kiếp nghiệp quá khứ được gọi là hành’’ (purimakammabhavasmiṃ idha paṭisandhiyā paccayacetanā saṅkhārā nāmāti) cũng vậy.
Idha pana pubbeyeva dvīsuhetupañcakesu dvinnaṃ saṅkhāra kammabhavānaṃ saṅgahitattā aṭṭhakathāyaṃ vuttanayeneva dvinnaṃ saṅkhāra kammabhavānaṃ viseso yutto.
Here, however, since the two saṅkhāra and kamma-bhavas were already included in the two prior pentads of causes, the distinction between the two saṅkhāra and kamma-bhavas is appropriate in the manner stated in the Aṭṭhakathā.
Ở đây, vì hai hành nghiệp hữu đã được bao gồm trong hai nhóm năm nhân trước đó, nên sự phân biệt giữa hai hành nghiệp hữu theo cách đã nói trong Aṭṭhakathā là hợp lý.
Tenāha ‘‘taṃ idha na yujjatī’’ti.
Therefore, it is said, "That is not appropriate here."
Vì vậy, nói rằng ‘‘điều đó ở đây không hợp lý’’.
‘‘Saṅgahitattā’’ti pubbeyeva saṅgahitattā.
"Due to being included" means due to being included already.
‘‘Do đã được bao gồm’’ tức là do đã được bao gồm từ trước.
‘‘Etaṃ’’ti vibhāvani vacanaṃ.
"This" refers to the statement in the Vibhāvanī.
‘‘Điều này’’ tức là câu nói trong Vibhāvanī.
‘‘Dhammavibhāgarakkhaṇatthaṃ’’ti vibhaṅge bhavapade upapattibhavassapi vibhattattā evaṃ vibhattassa dhammavibhāgassa rakkhaṇatthaṃ.
"For the protection of the division of states" means for the protection of the division of states that has been thus divided, because even the bhava of rebirth (upapattibhava) is analyzed in the term bhava in the Vibhaṅga.
‘‘Để bảo vệ sự phân chia các pháp’’ tức là để bảo vệ sự phân chia các pháp đã được phân chia như vậy, vì trong Vibhaṅga, ngay cả hữu tái sinh (upapattibhava) cũng được phân chia trong từ ‘‘hữu’’.
Phalapañcakato anaññaṃpi upapattibhavaṃ aññaṃviya katvā ‘upapattibhavasaṅkhāto bhavekadeso’ti vuttaṃ.
Even though it is not different from the pentad of results, the upapattibhava is treated as if it were different and is called "a portion of bhava, namely the upapattibhava."
Dù hữu tái sinh không khác với nhóm năm quả, nhưng nó được coi như khác và được nói là ‘‘một phần của hữu, được gọi là hữu tái sinh’’.
So ca upapattibhavo nāma paccuppannahetūhi nibbattattā catutthe phalapañcake eva saṅgahito.
And that upapattibhava, being produced by present causes, is included in the fourth pentad of results.
Và hữu tái sinh đó được bao gồm trong nhóm năm quả thứ tư, vì nó được tạo ra bởi các nhân hiện tại.
Tasmā tena upapattibhavasaddena catuttha pañcakameva gahitanti yuttaṃ.
Therefore, it is appropriate that only the fourth pentad is taken by that term upapattibhava.
Vì vậy, hợp lý khi nói rằng nhóm năm thứ tư được bao gồm bởi từ ‘‘hữu tái sinh’’ đó.
Itarathā dve phalapañcakāni vipākavaṭṭanti vutte siddhameva hoti.
Otherwise, if it were said that the two pentads of results are the vipāka-vaṭṭa (round of results), it would already be accomplished.
Nếu không, khi nói ‘‘hai nhóm năm quả là vòng quả dị thục’’, thì điều đó đã được thiết lập rồi.
Evañcasati avasesā cāti ettha dutīyaphalapañcakameva avasiṭṭhaṃ hotīti daṭṭhabbaṃ.
If this is the case, it should be understood that in "and the remaining," only the second pentad of results remains.
Trong trường hợp này, cần phải hiểu rằng chỉ có nhóm năm quả thứ hai là còn lại trong câu ‘‘và những cái còn lại’’.
‘‘Avijjā nāma moho, so ca akusala mūla’’ntiādi abhidhamme mūlayamake mūlanāmena āgatattā vuttaṃ.
"Ignorance is delusion, and that is the root of unwholesomeness"—this was stated because it appears under the name of root in the Mūlayamaka in the Abhidhamma.
‘‘Vô minh là si mê, và đó là gốc rễ của bất thiện’’ v.v. được nói vì nó được đề cập dưới tên gốc rễ trong Mūlayamaka của Abhidhamma.
Dvīsupanabhava cakkesu purimacakke avijjā ādi hoti.
In the two wheels of existence (bhava-cakka), ignorance is the beginning in the former wheel.
Trong hai vòng hữu sinh (bhava cakka), vô minh là khởi đầu trong vòng trước.
Pacchimacakke taṇhā.
In the latter wheel, craving.
Ái trong vòng sau.
Ādi ca nāma mūlanti ca sīsanti ca vattuṃ vaṭṭatīti pariyāyaṃ dassetuṃ ‘‘athavā’’tiādi vuttaṃ.‘‘Āgamanasambhāresū’’ti atītabhavato imaṃbhavaṃ āgamanasambhāresu.
And the beginning can also be called the root and the head, so "or" and so forth were stated to show the alternative meaning, "in the provisions for coming" means in the provisions for coming from the past existence to this existence.
Để chỉ ra rằng ‘‘khởi đầu’’ có thể được gọi là ‘‘gốc rễ’’ và ‘‘đầu’’ (sīsaṃ), nên nói ‘‘hoặc là’’ v.v. ‘‘Trong các yếu tố để đến’’ tức là trong các yếu tố để đến kiếp này từ kiếp quá khứ.
Taṇhā eva sīsaṃ katvā vuttāti yojanā.
Craving is stated as the head, thus the connection.
Ái được nói là cái đầu, là cách sắp xếp câu.
‘‘Tesaṃ antare’’ti avijjāsaṅkhārānaṃ antare.
"Between them" means between ignorance and saṅkhāras.
‘‘Giữa chúng’’ tức là giữa vô minh và hành.
Taṇhāya okāso natthīti kasmā vuttaṃ.
Why is it said that there is no place for craving?
Tại sao lại nói rằng không có chỗ cho ái?
Nanu avijjāya sati, taṇhā nāma ekantena sambhavatiyeva.
Surely, when ignorance exists, craving certainly arises.
Chẳng phải khi có vô minh thì ái chắc chắn phát sinh sao?
Sā ca saṅkhārānaṃ balavapaccayo hoti.
And it is a strong condition for saṅkhāras.
Và nó là duyên mạnh mẽ cho các hành.
Tasmā sā avijjā paccayā taṇhā, taṇhā paccayā saṅkhārāti vattabbā siyāti.
Therefore, it should be said, "Ignorance is a condition for craving, craving is a condition for saṅkhāras."
Vì vậy, lẽ ra phải nói ‘‘do vô minh mà có ái, do ái mà có hành’’.
Taṃ pariharituṃ ‘‘ayañhī’’tiādivuttaṃ.
To refute that, "This indeed" and so forth was stated.
Để giải thích điều đó, nên nói ‘‘vì điều này’’ v.v.
Paṭilomapaṭiccasamuppādo nāma avijjānirodhā saṅkhāranirodhoti evaṃ pavatto paṭiccasamuppādo.
The Dependent Origination in reverse order is the Dependent Origination that proceeds thus: "With the cessation of ignorance, saṅkhāras cease."
Duyên khởi nghịch chiều (Paṭilomapaṭiccasamuppādo) là duyên khởi diễn tiến như ‘‘do vô minh diệt nên hành diệt’’.
‘‘Jarāmaraṇamucchayātiādi navattabbaṃ siyā’’ti jarāmaraṇamucchāyātiādivacanaṃ anulomapaṭiccasamuppāda sambandha vacananti katvā vuttaṃ.
"One should not say 'old age and death swoon,' etc." refers to the statement "old age and death swoon," etc., as a statement connected to the Dependent Origination in direct order.
‘‘Sẽ không cần phải nói ‘già chết và sự sầu khổ v.v.’’’ câu nói này được nói bằng cách coi ‘‘già chết và sự sầu khổ v.v.’’ là câu nói liên quan đến duyên khởi thuận chiều (anulomapaṭiccasamuppāda).
‘‘Uparivaṭṭamūla dhammappaṭipādakānaṃ’’ti upari dutiyānāgatabhāvādīsu avijjātaṇhā saṅkhātānaṃ vaṭṭamūladhammānaṃ niyojakānaṃ.
"Of the introducers of the root states of the round above" means of the introducers of the root states of the round, namely ignorance and craving, in the future two existences and so forth above.
‘‘Của những người chỉ ra các pháp gốc rễ của luân hồi ở trên’’ tức là của những người sắp đặt các pháp gốc rễ của luân hồi, tức là vô minh và ái, trong các kiếp vị lai thứ hai v.v. ở trên.
‘‘Te pī’’ti sokādayo dukkhadhammāpi.
"They too" means these sorrowful states of suffering too.
‘‘Chúng cũng vậy’’ tức là các pháp khổ như sầu khổ v.v. cũng vậy.
‘‘Āsavasambhūtā’’ti āsavehi sambhūtā sañjātā.
"Born of defilements (āsavas)" means arisen, produced from āsavas.
‘‘Phát sinh từ lậu hoặc’’ tức là phát sinh, sanh khởi từ các lậu hoặc (āsava).
‘‘Tesaṃ’’ti sokādīnaṃ dukkhadhammānaṃ.
"Of them" means of those sorrowful states of suffering and so forth.
‘‘Của chúng’’ tức là của các pháp khổ như sầu khổ v.v.
‘‘Jarāmaraṇaṅge gahaṇaṃ’’ti dvādasasu aṅgesu jarāmaraṇaṅge saṅgahaṇaṃ.
"Inclusion in the factor of old age and death" means inclusion in the factor of old age and death among the twelve factors.
‘‘Sự bao gồm trong chi già chết’’ tức là sự bao gồm trong chi già chết trong mười hai chi.
‘‘Pavaḍḍhatī’’ti bhusaṃ vaḍḍhati.
"Greatly increases" means intensely increases.
‘‘Tăng trưởng’’ tức là tăng trưởng mạnh mẽ.
‘‘Āsavasamudayā’’ti āsavasamuppādā.
"From the origination of defilements" means from the arising of āsavas.
‘‘Do lậu hoặc tập khởi’’ tức là do sự phát sinh của các lậu hoặc.
‘‘Avijjāsamudayo’’ti avijjāsamuppādo.
"Origination of ignorance" means arising of ignorance.
‘‘Vô minh tập khởi’’ tức là sự phát sinh của vô minh.
‘‘Avijjāpaccayāsaṅkhārātī’’ti ettha itisaddo ādiattho.
In "ignorance is a condition for saṅkhāras," the word "iti" means "and so forth."
Trong câu ‘‘do vô minh mà có hành’’ (Avijjāpaccayāsaṅkhārātī), từ ‘‘iti’’ có nghĩa là ‘‘v.v.’’.
‘‘Nānābyasana phuṭṭhassā’’ti ñātibyasanādīhi nānābyasanehi phuṭṭhassa, vihiṃsitassa.
"Of one afflicted by various misfortunes" means of one afflicted, tormented, by various misfortunes such as misfortunes related to relatives.
‘‘Của người bị chạm bởi nhiều tai họa’’ tức là của người bị chạm, bị tổn hại bởi nhiều tai họa như tai họa người thân v.v.
‘‘Yato’’ti yaṃ kāraṇā, avijjātaṇhānaṃ vaḍḍhanakāraṇā.
"Because" means for what reason, due to the reason for the increase of ignorance and craving.
‘‘Vì vậy’’ tức là vì nguyên nhân làm tăng trưởng vô minh và ái.
‘‘Vaṭṭaṃ’’ti saṅkhārādikaṃ bhavacakkaṃ.
"Vaṭṭa" means the cycle of existence, beginning with formations (saṅkhāra).
“Vaṭṭaṃ” (luân hồi) là vòng sinh tử (bhavacakka), bắt đầu từ các hành (saṅkhāra), v.v.
Saṃmuyhanaṃ sammoho.
Bewilderment is delusion.
Saṃmuyhanaṃ là sự si mê (sammoha).
Pariyesanaṃ pariyeṭṭhi.
Seeking is search.
Pariyesanaṃ là sự tìm cầu (pariyeṭṭhi).
Vipaccatīti vipāko.
"It ripens" means vipāka (result).
Vipaccatīti là quả dị thục (vipāka).
Vipāko eva vepakkaṃ.
Vipāka itself is vepakka (resultant).
Vipāka chính là vepakkaṃ.
Sammoho vepakkaṃ assāti sammohavepakkaṃ.
Delusion is the resultant; thus, "resultant from delusion".
Sammoho là quả dị thục, nên gọi là sammohavepakkaṃ (quả dị thục của si mê).
Tathā pariyeṭṭhive pakkañcāti imamatthaṃ dasseti ‘‘tadubhayaṃ’’tiādinā.
Similarly, 'resultant from seeking' – this meaning is shown by "that two-fold" and so on.
Tương tự, pariyeṭṭhivepakkañca (quả dị thục của sự tìm cầu), ý nghĩa này được giải thích bằng “tadubhayaṃ” (cả hai điều đó), v.v.
Tadubhayaṃ vipākaṃ etassāti katvā dukkhaṃ sammohavepakkanti ca pariyeṭṭhivepakkanti ca vuccatīti yojanā.
This is the construction: "Having made both of these its vipāka, suffering is called 'resultant from delusion' and 'resultant from seeking'."
Cách sắp xếp câu là: Vì cả hai điều đó là quả dị thục của nó, nên khổ được gọi là sammohavepakka (quả dị thục của si mê) và pariyeṭṭhivepakka (quả dị thục của sự tìm cầu).
Api ca, sammohaṃ vipāceti sañjanetīti sammoha vepakkaṃ.
Furthermore, "that which produces delusion as a result" is sammohavepakka.
Hơn nữa, sammohaṃ vipāceti (làm cho si mê chín muồi), sañjanetīti (làm phát sinh) nên gọi là sammohavepakkaṃ.
Evaṃ pariyeṭṭhivepakkantipi yujjati.
In this way, 'pariyeṭṭhivepakka' is also appropriate.
Tương tự, pariyeṭṭhivepakkaṃ cũng hợp lý.
‘‘Kicchaṃ’’ti kasiraṃ dukkhaṃ āpanno.
"Distressful" means having fallen into difficulty and suffering.
“Kicchaṃ” là rơi vào sự khó khăn (kasiraṃ), khổ.
‘‘Miyyatī’’ti marati.
"He dies" means he passes away.
“Miyyatī” là chết (marati).
‘‘Ca vatī’’ti saṅkamati.
"He moves on" means he transmigrates.
“Ca vatī” là chuyển dịch (saṅkamati).
‘‘Upapajjatī’’ti bhavantaraṃ upeti.
"He is reborn" means he reaches another existence.
“Upapajjatī” là đi đến một đời sống khác (bhavantaraṃ upeti).
‘‘Atha ca panā’’ti evaṃbhūtassa sato.
"But then" means to one who is in such a state.
“Atha ca panā” là khi đã trở thành như vậy.
‘‘Jarāmaraṇassā’’ti jarāmaraṇa saṅkhātassa imassa dukkhassāti sambandho.
"Of old age and death" refers to this suffering known as old age and death – this is the connection.
“Jarāmaraṇassā” có liên quan đến khổ này được gọi là già chết (jarāmaraṇa saṅkhātassa imassa dukkhassā).
‘‘Nissaraṇaṃ’’ti niggamanaṃ.
"Escape" means going forth.
“Nissaraṇaṃ” là sự thoát ly (niggamanaṃ).
‘‘Nappajānātī’’ti ayaṃ loko nappajānāti.
"Does not understand" means this world does not understand.
“Nappajānātī” là thế gian này không biết.
‘‘Āgatiyā’’ti imasmiṃ bhave paṭisandhiviññāṇuppattivasena āgamanena.
"By coming" means by coming in this existence, in the sense of the arising of rebirth-linking consciousness.
“Āgatiyā” là sự đến trong đời này qua sự phát sinh của thức tái tục (paṭisandhiviññāṇa).
‘‘Gatiyā cā’’ti anāgatabhave jātipātubbhāvavasena gamanena ca.
"And by going" means by going in future existences, in the sense of the manifestation of birth.
“Gatiyā cā” là sự đi trong đời vị lai qua sự xuất hiện của sinh (jāti).
Ādisaṅkhāto pubbapariyanto yassa atthītiādimantaṃ.
"Having a beginning" means that which has a beginning, the former end, stated as the beginning.
Ādimantaṃ là cái có khởi điểm được gọi là tiền biên (pubbapariyanto).
Na ādimantaṃ anādimantaṃ.
Not having a beginning is without beginning.
Na ādimantaṃ là không có khởi điểm (anādimantaṃ).
‘‘Vaṭṭappavattassā’’ti tividhavaṭṭasaṅkhātassa pabandhappavattassa.
"Of the cycle that proceeds" means of the continuous proceeding, known as the threefold cycle.
“Vaṭṭappavattassā” là sự tiếp diễn của luân hồi được gọi là ba loại luân hồi (tividhavaṭṭasaṅkhātassa pabandhappavattassa).
Jātiyā vuttāya sabbāni tassā nidānāni vuttāni eva hontīti katvā ‘‘jātiyā eva vā’’ti vuttaṃ.
All its causes are stated when birth is stated; thus, it is said, "or indeed, by birth."
Vì tất cả các nhân của sinh đã được nói đến khi sinh được nói đến, nên “jātiyā eva vā” được nói.
‘‘Iccevaṃ’’ti iti evaṃ.
"Thus" means in this way.
“Iccevaṃ” là như vậy.
Tattha avijjāpaccayā saṅkhārātiādinā nayena paṭṭhapesi mahāmunīti sambandho.
The connection is: "there, the Great Sage established it in the manner beginning 'with ignorance as condition, formations,' and so on."
Ở đó, có liên quan đến việc Đức Đại Hiền đã trình bày theo phương pháp “vô minh duyên hành”, v.v.
Ācariya vādepana ‘‘iccevaṃ’’ti jarāmaraṇa mucchāyātiādinānayena.
According to the teachers' view, "thus" refers to the manner beginning 'from infatuation with old age and death,' and so on.
Theo lời của các bậc thầy thì “iccevaṃ” là theo phương pháp “già chết, si mê”, v.v.
Ābandhaṃ anādikanti sambandho.
The connection is: "bondage without beginning."
Có liên quan đến sự ràng buộc không có khởi điểm (ābandhaṃ anādikanti).
Idhapi tameva sambandhaṃ gahetvā yojeti ‘‘iccevaṃ ābandhanti.
Here too, taking that same connection, he combines it: "thus bondage."
Ở đây cũng vậy, nắm giữ mối liên hệ đó và sắp xếp câu: “iccevaṃ ābandhaṃ”.
Punappunaṃ ābandhaṃ’’ti.
"Bondage again and again."
“Sự ràng buộc lặp đi lặp lại” (Punappunaṃ ābandhaṃ).
Avijjā ādimhi vuttā.
Ignorance is stated at the beginning.
Vô minh được nói ở phần đầu.
Tasmā sā sayaṃ ahetu apaccayā hutvā vaṭṭassa ādipaccayabhūtā hotīti codanā.
Therefore, the objection is: "it, being itself causeless and conditionless, becomes the primary condition for the cycle."
Do đó, có một câu hỏi rằng vô minh tự nó là vô nhân, không có duyên, nhưng lại là duyên khởi đầu của luân hồi.
Taṃ pariharati ‘‘vaṭṭassā’’tiādinā.
He refutes that by "of the cycle" and so on.
Để giải thích điều đó, văn bản nói “vaṭṭassā” (của luân hồi), v.v.
‘‘Vaṭṭakathāya sīsabhūtattā’’ti vaṭṭassa ādināma natthi.
"Because it is the head of the discourse on the cycle" means the cycle has no beginning.
“Vaṭṭakathāya sīsabhūtattā” (vì là phần đầu của sự trình bày về luân hồi) là luân hồi không có khởi điểm.
Tassa pana pavatti nivattiyo atthi.
But it has proceeding and ceasing.
Nhưng nó có sự vận hành và sự chấm dứt.
Jānantehi tāsaṃ pakāsanatthāya paṭiccasamuppādakathānāma vaṭṭakathā ekantena kathetabbā hoti.
For those who know, to explain these, the discourse on dependent origination, which is the discourse on the cycle, must absolutely be expounded.
Để những người hiểu biết có thể giải thích chúng, sự trình bày về duyên khởi (paṭiccasamuppādakathā) phải được trình bày một cách tuyệt đối như là sự trình bày về luân hồi.
Kathentehi ca vaṭṭadhammānaṃ majjhe katamassa dhammassa kiccaṃ vaṭṭappavattatthāya padhānataraṃ hotīti jānitabbaṃ hoti.
And for those who expound, it must be known which among the phenomena of the cycle has a more primary function for the progression of the cycle.
Và khi trình bày, cần phải biết trong số các pháp luân hồi, pháp nào có vai trò quan trọng nhất cho sự vận hành của luân hồi.
Tadā kiccavasena padhānataraṃ ekaṃ dhammaṃ mūlaṃ sīsaṃ katvā vaṭṭakathā kathetabbāti.
Then, a discourse on the cycle should be expounded, making one phenomenon, which is more primary in terms of function, the root or head.
Khi đó, một pháp quan trọng nhất về mặt vai trò phải được lấy làm gốc, làm đầu để trình bày về luân hồi.
Idaṃ vaṭṭakathāya sīsaṃ nāma.
This is called the head of the discourse on the cycle.
Đây chính là phần đầu của sự trình bày về luân hồi.
Tattha avijjā nāma moho.
There, ignorance is delusion.
Ở đó, vô minh chính là si mê (moha).
So ca muyhanakiriyā.
And that is the act of deluding.
Và đó là hành động si mê.
Andhabhāvakaraṇañcassa kiccaṃ.
Its function is also to cause blindness.
Vai trò của nó là làm cho mù quáng.
Na ca paññā cakkhussa andhabhāvakaraṇa sadisaṃ aññaṃ vaṭṭassa pavattatthāya padhānakiccaṃ nāma atthi.
And there is no other primary function for the progression of the cycle comparable to causing blindness to the eye of wisdom.
Và không có vai trò quan trọng nào khác cho sự vận hành của luân hồi tương tự như việc làm cho con mắt trí tuệ mù quáng.
Tasmā avijjā evettha sabbappadhāna kiccattā vaṭṭakathāya sīsabhūtā hoti.
Therefore, ignorance itself here, due to its most primary function, becomes the head of the discourse on the cycle.
Do đó, chính vô minh là phần đầu của sự trình bày về luân hồi vì nó có vai trò quan trọng nhất ở đây.
Evaṃ vaṭṭakathāya sīsabhūtattā sā ādimhi vuttāti.
Thus, because it is the head of the discourse on the cycle, it is stated at the beginning.
Như vậy, vì là phần đầu của sự trình bày về luân hồi, nên nó được nói đến ở phần đầu.
‘‘Anādikabhāvo eva dassito’’ti anādikabhāvo dassito eva.
"Its beginninglessness is indeed shown" means its beginninglessness is indeed shown.
“Anādikabhāvo eva dassito” là sự không có khởi điểm đã được chỉ ra.
No na dassitoti attho.
The meaning is: it is not not shown.
Không phải là không được chỉ ra, đó là ý nghĩa.
Iti etaṃ atthajātaṃ paccakkhato siddhaṃ.
Thus, this aggregation of meanings is directly established.
Như vậy, tập hợp ý nghĩa này đã được chứng minh trực tiếp.
‘‘Idhā’’ti imasmiṃbhave.
"Here" means in this existence.
“Idhā” là trong đời này.
‘‘Tassā’’ti atīta bhavapariyāpannāya avijjāya.
"Of that" means of ignorance pertaining to a past existence.
“Tassā” là của vô minh thuộc về đời quá khứ.
‘‘Aññāya avijjāya evā’’ti atītabhavatopi purimabhave siddhāya aññāya avijjāya eva.
"By another ignorance" means by another ignorance established in an existence even prior to the past existence.
“Aññāya avijjāya evā” là của một vô minh khác đã được xác lập trong đời trước của đời quá khứ.
‘‘Tassāpī’’ti purimatarabhave avijjāyapi.
"Of that too" means of ignorance in an even more ancient existence.
“Tassāpī” là của vô minh trong đời xa hơn nữa.
‘‘Attabhāvo’’ti purimataro attabhāvo.
"Existence" means a more ancient existence.
“Attabhāvo” là đời sống xa hơn nữa.
‘‘Padhāna paccayabhūtattā’’ti pubbe vuttanayena andhabhāvakaraṇa kiccattā vaṭṭappavattiyā padhāna paccayabhūtā hoti.
"Because it is the principal condition" means it becomes the principal condition for the progression of the cycle, due to its function of causing blindness, in the manner stated previously.
“Padhāna paccayabhūtattā” là vì có vai trò làm cho mù quáng theo phương pháp đã nói ở trên, nên nó là duyên chính cho sự vận hành của luân hồi.
Evaṃ padhānapaccayabhūtattā.
Thus, because it is the principal condition.
Như vậy, vì là duyên chính.
‘‘Tassa tassāti niṭṭhānameva na paññāyeyyā’’ti tassa paccayassa paccayo vattabbo.
"Of that and that, the conclusion would simply not be found" means the condition of that condition must be stated.
“Tassa tassāti niṭṭhānameva na paññāyeyyā” là phải nói duyên của duyên đó.
Tassapi paccayassa paccayo vattabboti evaṃ vassasatampi vassasahassaṃpi niṭṭhānameva na paññāyeyya.
The condition of that condition's condition must also be stated, and so on, for a hundred years or a thousand years, the conclusion would simply not be found.
Và cũng phải nói duyên của duyên đó, như vậy dù hàng trăm năm, hàng ngàn năm cũng không thể tìm thấy điểm kết thúc.
‘‘Vuttoyevā’’ti avijjāya paccayo vuttoyeva.
"Is already stated" means the condition of ignorance is already stated.
“Vuttoyevā” là duyên của vô minh đã được nói đến rồi.
‘‘Pañcanīvaraṇātissavacanīyaṃ’’ti pañcanīvaraṇa dhammā avijjāya āhāroti vacanīyaṃ bhaveyya.
"That which should be said regarding the five hindrances" means the phenomena of the five hindrances would be said to be the nutriment for ignorance.
“Pañcanīvaraṇātissavacanīyaṃ” là có thể nói rằng năm triền cái (pañcanīvaraṇa dhammā) là thức ăn của vô minh.
Tattha ‘‘āhāro’’ti balavapaccayo vuccatīti.
There, "nutriment" means a strong condition.
Ở đó, “āhāro” được gọi là duyên mạnh (balavapaccayo).
168. Paccayaniddese.
In the ‘Elucidation of Conditions’ (Paccayaniddese):
168. Trong phần giải thích về duyên.
‘‘Pañcadhā’’ti pañcavidhehi paccayehi.
‘In five ways’ means by five kinds of conditions.
“Năm cách” nghĩa là bằng năm loại duyên.
‘‘Ekadhā’’ti ekavidhena paccayena.
‘In one way’ means by one kind of condition.
“Một cách” nghĩa là bằng một loại duyên.
Evaṃ sesesupi.
Thus, in the remaining cases too.
Cũng vậy trong các trường hợp còn lại.
‘‘Avicchedāyā’’ti avicchedatthāya.
‘For non-interruption’ means for the sake of non-interruption.
“Để không gián đoạn” nghĩa là vì mục đích không gián đoạn.
‘‘Paṭipādanāyā’’ti yojanatthāya.
‘For arrangement’ means for the sake of connection.
“Để sắp xếp” nghĩa là để kết nối.
Yo koci cittuppādo aviruddhassa yassa kassaci cittuppādassa paccayo na na hotīti yojanā.
The connection is: No mental state is not a condition for any other unconflicting mental state.
Sự kết nối là: bất kỳ tâm sở nào cũng không phải là không phải duyên cho bất kỳ tâm sở nào không đối nghịch.
‘‘Punuppannānaṃ’’ti nirujjhitvā puna uppannānaṃ.
‘For those arisen again’ means for those that, having ceased, have arisen again.
“Đã sanh khởi lại” nghĩa là đã diệt rồi sanh khởi lại.
‘‘Purimāni javanānī’’ti ettha maggo gotrabhuto āsevana paccayaṃ labhati.
In “former javanas,” the Path, being of the Gotrabhū type, receives the Āsevana condition.
Ở đây, trong “các tâm javana trước”, đạo lộ (magga) được xem là gotrabhu nhận duyên Tăng thượng (āsevana).
Phalassa pana so bhinnajātikattā āsevana paccayo na hoti.
However, for the Fruition, being of a different nature, it is not an Āsevana condition.
Tuy nhiên, đối với quả (phala), nó không phải là duyên Tăng thượng vì thuộc loại khác.
Phalaṃ pana sabbaso āsevana muttaṃ hoti.
The Fruition is entirely free from Āsevana.
Quả thì hoàn toàn thoát khỏi duyên Tăng thượng.
Tasmā tadubhayaṃ idha purimajavanasaṅkhyaṃ na gacchatīti vuttaṃ ‘‘magga phalajavanavajjānī’’ti.
Therefore, it is said “excluding Path and Fruition javanas” because those two are not counted as former javanas here.
Do đó, cả hai không thuộc về số tâm javana trước, như đã nói “trừ các tâm javana đạo và quả”.
Phalajavanavajjānaṃ pacchimānaṃ javanānaṃ.
Of the later javanas, excluding Path and Fruition javanas.
Các tâm javana cuối cùng, trừ các tâm javana quả.
‘‘Sabbākārapāripūraṃ’’ti ettha kusalādijātipi saṅgahitāti vuttaṃ ‘‘jātimattenapī’’ti.
In “completeness in all respects,” even the category of wholesome, etc., is included, so it is said “even by way of class.”
Ở đây, trong “sự viên mãn mọi phương diện”, ngay cả loại thiện (kusala) v.v. cũng được bao gồm, như đã nói “ngay cả chỉ về loại”.
Abhinnā eva siyuṃ.
They would be identical.
Chúng sẽ là không khác biệt.
Na pana bhinnā honti.
But they are not different.
Nhưng chúng không phải là khác biệt.
Kadāci kecibhinnā eva honti.
Sometimes some are indeed different.
Đôi khi một số thì khác biệt.
Tasmā bhinnajātikā dhammā.
Therefore, they are phenomena of different kinds.
Do đó, các pháp thuộc loại khác biệt.
Na sakkontīti yojanā.
The connection is: they are not able.
Sự kết nối là: không thể.
‘‘Kāmāvacarabhāvato mahaggatānuttarabhāvapatti nāmā’’ti cittasantānassāti adhippāyo.
‘Attainment of the Mahaggata or Anuttara state from the Kāma sphere’ refers to the mind-continuum.
“Sự đạt đến trạng thái đại hành và siêu thế từ trạng thái dục giới” là ý nói về dòng tâm.
Gotra bhucittaṃ kāmabhūmi.
The Gotrabhū citta is in the Kāma realm.
Tâm gotrabhu thuộc cõi dục.
Jhānacittaṃ mahaggatabhūmi.
The Jhāna citta is in the Mahaggata realm.
Tâm thiền thuộc cõi đại hành.
Maggacittaṃ lokuttara bhūmi.
The Magga citta is in the Lokuttara realm.
Tâm đạo thuộc cõi siêu thế.
Kammacetanāya niruddhāyapi tassā pavattākāro nanirujjhati.
Even when the volitional act of kamma has ceased, its mode of operation does not cease.
Ngay cả khi nghiệp tư (kammacetanā) đã diệt, trạng thái tiếp diễn của nó không diệt.
Cittasantānaṃ anugacchati.
It accompanies the mind-continuum.
Nó theo dõi dòng tâm.
So eva āyatiṃ vipākadhammarāsi hutvā pātubbhavati.
That very thing later manifests as a mass of resultant phenomena.
Chính nó sẽ hiện khởi như một khối pháp quả báo trong tương lai.
Tasmā so vipākassa bījasaṅkhyaṃ gacchati.
Therefore, it goes by the designation of seed for the result.
Do đó, nó đi vào số hạt giống của quả báo.
So ca yāva na vipaccati.
And as long as it has not ripened,
Và chừng nào nó chưa trổ quả.
Tāva saṃsārappavattiyā sati, antarā vinaṭṭho nāma na hoti.
as long as saṃsāra continues, it is not said to be lost in between.
Chừng đó, khi sự tiếp diễn của vòng luân hồi còn, nó không bị diệt giữa chừng.
Tasmā kammacetanā uppajjamānā cittasantāne tassa bījassa nidhānatthāya uppajjati, nirujjhamānā ca nidahitvā eva nirujjhatīti vuttaṃ ‘‘attano pavattākārasaṅkhāta bījanidhānañcā’’ti.
Therefore, when the volitional act of kamma arises, it arises for the purpose of depositing the seed, which is its mode of operation, in the mind-continuum; and when it ceases, it ceases only after depositing it. Thus, it is said, ‘and the deposition of the seed, which is its mode of operation’.
Do đó, nghiệp tư sanh khởi để cất giữ hạt giống đó trong dòng tâm, và khi diệt thì diệt sau khi đã cất giữ, như đã nói “và sự cất giữ hạt giống gọi là trạng thái tiếp diễn của chính nó”.
‘‘Cetanāya hotī’’ti cetanāya sādhāraṇaṃ hoti.
‘It is by volition’ means it is common to volition.
“Do tư” nghĩa là chung với tư.
Purejātā sālarukkhapotakā paccayā hontīti sambandho.
The connection is: young Sal trees, arisen earlier, become conditions.
Sự kết nối là: các cây con sala đã sanh trước là duyên.
Purimacittakkhaṇesu uppannā catusamuṭṭhānikarūpadhammāti sambandhitabbaṃ.
It should be connected as: the material phenomena arisen from the four sources, which arose in previous mind-moments.
Cần kết nối là: các pháp sắc sanh từ bốn nguồn đã sanh trong các sát-na tâm trước.
‘‘Āhārajakāyo’’ti evaṃ vuttāti pāṭhaseso.
‘The body born of nutriment’ is the remaining part of the text thus stated.
“Thân do vật thực sanh” là phần còn lại của câu nói như vậy.
‘‘Pacchā jātenā’’ti pacchājātapaccayena payojanaṃ natthi.
‘With that which arose later’ means there is no purpose with the Pacchājāta condition.
“Với cái sanh sau” nghĩa là không có mục đích với duyên sanh sau.
Jiṇṇapatarukkhassa udakāsiñcanaṃ viya hotīti adhippāyo.
The intention is that it is like watering an old, withered tree.
Ý nghĩa là giống như việc tưới nước cho cây già cỗi.
‘‘Yadaggenā’’ti yenakāraṇa koṭṭhāsena.
‘By which aspect’ means by which causal part.
“Bằng cách nào” nghĩa là bằng phần lý do nào.
‘‘Vatthu rūpaṃ’’ti nirodhāsannaṃ hadayavatthu rūpaṃ.
‘Heart-base materiality’ means the heart-base materiality nearing cessation.
“Sắc y xứ” nghĩa là sắc y xứ trái tim gần diệt.
‘‘Evamayaṃ pī’’ti evaṃ ayaṃ pacchājātapaccayopi.
‘Likewise this’ means likewise this Pacchājāta condition too.
“Cũng vậy cái này” nghĩa là cũng vậy duyên sanh sau này.
Vividhena ākārena pharaṇaṃ kālantara desantara gamanaṃ vipphāro.
Dispersion (vipphāro) is the spreading in various ways, movement to another time or another place.
Sự lan tỏa theo nhiều cách, sự đi đến nơi khác, thời gian khác là sự lan rộng (vipphāro).
Mahanto vipphāro yassāti samāso.
It is a compound meaning ‘that which has great dispersion’.
Là hợp chất của cái có sự lan rộng lớn.
‘‘Vatthumhī’’ti hadayavatthumhi.
‘In the base’ means in the heart-base.
“Trong y xứ” nghĩa là trong y xứ trái tim.
Pañcahi khandhehi vokiṇṇo sammissoti pañcavokāro.
Mixed, interwoven with the five aggregates is Pañcavokāra.
Hòa trộn, lẫn lộn với năm uẩn là pañcavokāra (ngũ uẩn hữu).
Kāma rūpabhavo.
The Kāma and Rūpa existences.
Cõi dục, cõi sắc.
Vinā uppajjituṃ na sakkoti.
It cannot arise without it.
Không thể sanh khởi nếu không có.
Rūpavirāgabhāvanābalena rūpassa avikkhambhitattāti adhippāyo.
The intention is that materiality is not suppressed by the power of the development of dispassion towards materiality.
Ý nghĩa là do sức mạnh của sự tu tập ly tham sắc, sắc không bị chướng ngại.
‘‘Purejātaṃ vā’’ti ekacittakkhaṇātīte purejātaṃ vā.
‘Or that which arose earlier’ means that which arose earlier, one mind-moment past.
“Hoặc đã sanh trước” nghĩa là hoặc đã sanh trước một sát-na tâm.
‘‘Vaḍḍhanapakkhe ṭhitaṃ vā’’ti tato pacchā yāva aṭṭhama cittakkhaṇā vaḍḍhanapakkhe ṭhitaṃ vā.
‘Or that which is in the growth phase’ means that which is in the growth phase, from that point up to the eighth mind-moment.
“Hoặc đang trong giai đoạn tăng trưởng” nghĩa là hoặc đang trong giai đoạn tăng trưởng từ đó cho đến sát-na tâm thứ tám.
‘‘Uppannaṃ vatthū’’ti uppannaṃ vatthurūpaṃ.
‘The arisen base’ means the arisen heart-base materiality.
“Y xứ đã sanh” nghĩa là sắc y xứ đã sanh.
‘‘Etthā’’ti imasmiṃ purejāta paccaye.
‘Here’ means in this Purejāta condition.
“Ở đây” nghĩa là trong duyên sanh trước này.
Kiñcāpi dissatīti sambandho.
The connection is: although it appears.
Sự kết nối là: mặc dù có thể thấy.
‘‘Paccanīye’’ti paccanīya vāre.
‘In the contrary’ means in the negative enumeration.
“Trong đối nghịch” nghĩa là trong trường hợp đối nghịch.
‘‘Taṃ’’ti ārammaṇapurejātaṃ.
‘That’ refers to the Ārammaṇa Purejāta.
“Cái đó” nghĩa là cái sanh trước làm đối tượng.
Tassa ārammaṇassa aparibyattattāvāti sambandho.
The connection is: because that object is not fully distinct.
Sự kết nối là: vì đối tượng đó chưa được rõ ràng.
Kāraṇaṃ vadanti paṭṭhānaṭīkācariyā.
The teachers of the Paṭṭhāna commentary state the reason.
Các vị luận sư Paṭṭhānaṭīkā nói về lý do.
Arūpabhave maraṇāsannakāle kassaci gatinimittu paṭṭhānaṃ aṭṭhakathāsu vuttameva.
In the Arūpa realm, at the time of approaching death, the appearance of a destiny-sign for someone is mentioned in the commentaries.
Trong cõi vô sắc, vào thời điểm gần chết, một số tướng cảnh giới (gatinimitta) được nhắc đến trong các chú giải Paṭṭhāna.
Evañcasati, tattha ārammaṇa purejātaṃ laddhabbameva.
If that is the case, Ārammaṇa Purejāta must be obtained there.
Nếu vậy, duyên sanh trước làm đối tượng phải được tìm thấy ở đó.
Paṭṭhānepana tasmiṃbhave sabbaṃ purejātapaccayaṃ paṭikkhipati.
But in the Paṭṭhāna, it rejects all Purejāta conditions in that existence.
Tuy nhiên, trong Paṭṭhāna, nó bác bỏ tất cả các duyên sanh trước trong cõi đó.
Kasmā iti ce, vatthu purejātapaccayassa tattha aladdhabbattāti iminā adhippāyena ‘‘āruppeviyā’’ti vuttaṃ.
If asked why, it is said ‘as in the Arūpa realm’ with the intention that the Vatthu Purejāta condition is not obtainable there.
Nếu hỏi tại sao, thì đó là vì duyên sanh trước y xứ không thể tìm thấy ở đó, với ý nghĩa này đã nói “giống như trong cõi vô sắc”.
Ettha ca paṭṭhāne arūpabhave dvepi purejātapaccayā paṭikkhittā, tasmā sabbepi arūpa puggalā sabbaṃpi rūpadhammaṃ ārammaṇaṃ na karontītipi vadanti.
And here, in the Paṭṭhāna, both Purejāta conditions in the Arūpa realm are rejected; therefore, they also say that all Arūpa individuals do not make any material phenomenon their object.
Và ở đây, trong Paṭṭhāna, cả hai duyên sanh trước trong cõi vô sắc đều bị bác bỏ, do đó họ cũng nói rằng tất cả các cá nhân vô sắc không lấy bất kỳ pháp sắc nào làm đối tượng.
Evañca katvā ārammaṇa saṅgahadīpaniyaṃ ‘asaññībhavato cutānaṃ viya arūpabhavato cutānaṃpi gatinimittabhūtaṃ kāmapaṭisandhiyā ārammaṇaṃ bhavantare kenacidvārena aggahitaṃ, kevalaṃ kammabaleneva upaṭṭhāpita’nti vuttaṃ.
And having done so, in the Ārammaṇa Saṅgaha Dīpanī, it is stated: ‘For those who have passed away from the Arūpa existence, like those who have passed away from the Asaṅñī existence, the Kāma rebirth-linking object, which serves as a destiny-sign, was not grasped through any door in a previous existence; it merely arose by the power of kamma.’
Và làm như vậy, trong Ārammaṇasaṅgahadīpanī đã nói rằng: “Giống như những người chết từ cõi vô tưởng, những người chết từ cõi vô sắc cũng có đối tượng tái sanh dục giới là tướng cảnh giới, không được nắm giữ bằng bất kỳ cách nào trong kiếp sống trước, mà chỉ được thiết lập bởi sức mạnh của nghiệp”.
‘‘Gūthakuṇapādīnī’’ti gūthañca matapūtisarīrāni ca.
‘Excrement, corpses, etc.’ means excrement and dead, rotting bodies.
“Phân và xác chết” nghĩa là phân và các thi thể thối rữa đã chết.
‘‘Evaṃ vuttehī’’ti paṭṭhāne vuttehi.
‘By those thus stated’ means by those stated in the Paṭṭhāna.
“Được nói như vậy” nghĩa là được nói trong Paṭṭhāna.
Te pana akusalā dhammā kathaṃ catubhūmika kusalānaṃ upanissaya paccayā hontīti āha ‘‘tattha ānantariya vajjānī’’tiādiṃ.
Then he asks how those unwholesome phenomena become Upāsevana conditions for wholesome phenomena of the four realms, and says, ‘there, excluding those of immediate result,’ and so on.
Vậy những pháp bất thiện đó làm sao có thể là duyên cận y cho các pháp thiện thuộc bốn cõi? Ngài nói “trừ những cái vô gián” v.v.
Tattha ānantariya kammakatānaṃ kilesāvaraṇa kammāvaraṇehi samannāgatattā jhānamaggappaṭilābho nāma natthīti vuttaṃ ‘‘ānantariya vajjānī’’ti.
There, for those who have committed deeds with immediate results, since they are endowed with defilement-obscuration and kamma-obscuration, the attainment of jhāna and Path is impossible. Thus, it is said ‘excluding those of immediate result’.
Ở đó, đối với những người đã tạo nghiệp vô gián, vì họ bị bao phủ bởi chướng ngại phiền não và chướng ngại nghiệp, không có sự đạt được thiền và đạo, như đã nói “trừ những cái vô gián”.
‘‘Tānī’’ti rāgādīni akusalāni catubhūmika kusalānaṃ uppattiyā balavanissayā hontīti yojanā.
The connection is: ‘Those’ (i.e., greed, etc., unwholesome phenomena) become strong supports for the arising of wholesome phenomena of the four realms.
Sự kết nối là: “Những cái đó” (rāga v.v. bất thiện) là cận y mạnh mẽ cho sự sanh khởi của các pháp thiện thuộc bốn cõi.
‘‘Samatikkamamukhenā’’ti paṭṭhāne akusalo dhammo kusalassa dhammassa upanissaya paccayena paccayoti etassa pañhassa vibhaṅge pāṇaṃ hantvā tassa paṭighā tatthāya dānaṃ deti, sīlaṃ samādiyati, uposathakammaṃ karoti, jhānaṃ uppādeti, maggaṃ uppādeti, abhiññaṃ uppādetīti vuttaṃ.
‘By way of overcoming’ means that in the Paṭṭhāna, in the analysis of the question ‘How does an unwholesome phenomenon become a condition for a wholesome phenomenon by way of the Upāsevana condition?’, it is stated: ‘Having killed a living being, one gives a gift for its appeasement, undertakes precepts, performs Uposatha acts, generates jhāna, generates the Path, generates Abhiññā.’
“Bằng cách vượt qua” nghĩa là trong phần phân tích câu hỏi “Pháp bất thiện là duyên cho pháp thiện bằng duyên cận y” trong Paṭṭhāna, đã nói rằng: “Sau khi giết hại chúng sanh, vì sự trả thù đó, người ta bố thí, giữ giới, thực hành uposatha, sanh thiền, sanh đạo, sanh thắng trí”.
Tattha ‘‘tassa paṭighātatthāyā’’ti tassa pāṇātipātakammassa paṭihananatthāya pahānatthāya samatikkamanatthāyāti vuttaṃ hoti.
Here, 'for the overcoming of that' means for the repulsion, for the abandonment, for the transcendence of that act of killing living beings.
Ở đây, cụm từ ‘‘để ngăn chặn điều đó’’ có nghĩa là để đẩy lùi, để từ bỏ, để vượt qua nghiệp sát sinh đó.
So ce pāṇātipātī puggalo puna saṃvegaṃ āpajjitvā tassa kammassa samatikkamanatthāya dānaṃ deti, sīlaṃ samādiyati, uposatha kammaṃ karoti.
If that person who has killed living beings again experiences spiritual urgency, and gives alms, undertakes precepts, performs Uposatha observance for the overcoming of that act.
Nếu người đã sát sinh đó lại phát khởi lòng sám hối, rồi để vượt qua nghiệp đó, người ấy bố thí, thọ trì giới, thực hành giới Uposatha.
Tadā taṃ pāṇāti pātakammaṃ taṃ puggalaṃ dānakammeniyojeti nāma.
Then that act of killing living beings, as it were, engages that person in the act of giving.
Khi đó, nghiệp sát sinh đó được gọi là đã thúc đẩy người ấy thực hiện hành động bố thí.
Tathā sīlakamme uposatha kammeti.
Similarly, in the act of undertaking precepts and Uposatha observance.
Tương tự, đối với hành động giữ giới và hành động Uposatha.
Yathāhi rājā evaṃ vadeyya imasmiṃ divase yo uposathaṃ nupavasati, taṃ ghātessāmīti.
Just as a king might say, "Whoever does not observe the Uposatha on this day, I will have him killed."
Ví như một vị vua có thể nói rằng: “Ai không giữ giới Uposatha trong ngày này, ta sẽ giết người đó.”
Tadā sabbepi nāgarā uposathaṃ upavaseyyuṃ.
Then all the citizens would observe the Uposatha.
Khi đó, tất cả người dân đều sẽ giữ giới Uposatha.
Evamidaṃ daṭṭhabbaṃ.
This should be understood in the same way.
Điều này nên được hiểu như vậy.
Rājāviya hi tassa pāṇātipātakammaṃ.
Indeed, that act of killing living beings is like the king.
Nghiệp sát sinh đó giống như vị vua.
Nāgarā viya so pāṇaghātako.
That killer of living beings is like the citizens.
Người sát sinh đó giống như những người dân.
Uposatha kamma kusalāni viya tassa dānasīla uposatha kamma kusalānīti.
The wholesome acts of giving, precepts, and Uposatha observance of that person are like the skillful Uposatha observance.
Những thiện nghiệp bố thí, giữ giới, và Uposatha của người ấy giống như những thiện nghiệp Uposatha.
‘‘Jhānaṃ uppādeti, maggaṃ uppādeti, abhiññaṃ uppādetī’’ti padesupi esevanayo.
The same method applies to the phrases 'generates jhāna,' 'generates the path,' 'generates abhiññā.'
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho các trường hợp ‘‘phát sinh thiền, phát sinh đạo, phát sinh thắng trí’’.
Evaṃ samatikkamamukhena ekaṃpi akusalaṃ sabbāni catubhūmika kusalāni upanissaya sattiyā janeti pavattetīti veditabbaṃ.
Thus, it should be understood that even one unwholesome deed, by way of overcoming, generates and maintains all four-tiered wholesome deeds through the power of upanissaya.
Như vậy, cần biết rằng một bất thiện nghiệp cũng có thể tạo ra và duy trì tất cả các thiện nghiệp thuộc bốn cõi thông qua sức mạnh của cận y duyên.
‘‘Tāniyeva sabbānī’’ti ānantariya kammasahitānisabbāni akusalāniyeva sabbesaṃ akusalānaṃ abyākata dhammānaṃ uppattiyā balavanissayā hontīti yojanā.
The connection is: 'All those' refers to all unwholesome deeds, including immediately effective kamma, which are strong supporting conditions for the arising of all unwholesome and indeterminate phenomena.
Cụm từ ‘‘tất cả những điều đó’’ có nghĩa là tất cả các bất thiện nghiệp, bao gồm cả nghiệp cận tử, trở thành cận y duyên mạnh mẽ cho sự phát sinh của tất cả các bất thiện nghiệp và các pháp vô ký.
Dānasīlādayo kusalā dhammā.
Giving, precepts, and other wholesome phenomena.
Các pháp thiện như bố thí, giữ giới, v.v.
Suṭṭhu balavaṃ kammaṃ adhippetaṃ, na dubbalaṃ.
A very strong kamma is intended, not a weak one.
Nghiệp mạnh mẽ được đề cập, không phải nghiệp yếu ớt.
Upanissayaṭṭhānattā.
Because it is a basis for upanissaya.
Vì là nơi cận y.
Tesaṃpi rūpadhammānaṃ balavanissayā nanuhontīti sambandho.
The connection is: 'Are they not also strong supporting conditions for those material phenomena?'
Mối liên hệ là: Chúng không phải là cận y duyên mạnh mẽ cho các pháp sắc đó sao?
Kathaṃ hontīti āha ‘‘bahiddhārukkhatiṇādīnaṃ’’tiādiṃ.
He asks, 'How do they become so?' and begins with 'external trees and grass, etc.'
Làm thế nào chúng trở thành như vậy? Điều này được nói trong ‘‘bên ngoài, cây cối, cỏ, v.v.’’.
Tattha pathavīrasa āporasavassodaka bījāni rukkhatiṇādīnaṃ balavanissayā honti.
Here, the essence of earth, the essence of water, rain, and seeds are strong supporting conditions for trees, grass, etc.
Ở đây, tinh chất đất, tinh chất nước, nước mưa và hạt giống là cận y duyên mạnh mẽ cho cây cối, cỏ, v.v.
Mūlabhesajjādīni ajjhattaṃ santānaṃ balavanissayā hontīti yojanā.
The connection is: Roots, medicines, etc., are strong supporting conditions for one's own internal continuum.
Rễ cây thuốc, v.v. là cận y duyên mạnh mẽ cho các dòng tâm thức bên trong thân.
‘‘Pakatassevā’’ti pathamataraṃ katassa uppādanādikammasseva.
‘Of that which has been done’ refers to kamma that has been previously performed, produced, etc.
‘‘Cái đã được làm’’ có nghĩa là hành động tạo ra và thực hành đã được làm trước tiên.
‘‘Na evaṃ rūpasantānenā’’ti evaṃ rūpasantānena uppāditā upasevitā dhammā natthi.
‘Not in such a continuum’ means there are no phenomena produced or cultivated in such a continuum.
‘‘Không phải dòng tâm thức như vậy’’ có nghĩa là không có các pháp được tạo ra và thực hành bởi dòng tâm thức như vậy.
‘‘Taṃ’’ti utubījādikaṃ.
‘That’ refers to season, seed, etc.
‘‘Điều đó’’ có nghĩa là thời tiết, hạt giống, v.v.
Kammādikañca.
And kamma, etc.
Và nghiệp, v.v.
‘‘Pakataṃ’’ti puretaraṃ uppāditañca upasevitañca.
‘Performed’ refers to what has been previously produced and cultivated.
‘‘Đã được làm’’ có nghĩa là đã được tạo ra và thực hành trước đó.
Sacetanasseva cetanaṃ pakappanaṃ pakaraṇanti sambandho.
The connection is: volition, planning, and preparation belong to a sentient being.
Mối liên hệ là: Tư ý chí, sự sắp đặt, sự chuẩn bị chỉ thuộc về người có ý chí.
Cetanaṃ pakappanaṃ pakaraṇaṃ nāmāti attho.
The meaning is: volition is called planning and preparation.
Ý nghĩa là: Tư ý chí là sự sắp đặt, sự chuẩn bị.
‘‘Pakappanaṃ’’ti ca saṃvidhānaṃ.
‘Planning’ also means arrangement.
‘‘Sự sắp đặt’’ cũng là sự tổ chức.
‘‘Kiñcī’’ti kiñcikammādikaṃ utubhojanādikañca.
‘Something’ refers to any kamma, etc., or season, food, etc.
‘‘Bất cứ điều gì’’ có nghĩa là bất cứ nghiệp, v.v., hoặc thời tiết, thức ăn, v.v.
Attano ca uppannā rāgādayo parassa ca santāne parassa ca uppannā rāgādayo attano ca santāneti yojanā.
The connection is: passions that have arisen in oneself, and passions that have arisen in the continuum of another, and passions that have arisen in one's own continuum.
Ý nghĩa là: Tham ái, v.v. phát sinh trong dòng tâm thức của chính mình và tham ái, v.v. phát sinh trong dòng tâm thức của người khác cũng là trong dòng tâm thức của chính mình.
‘‘Nidassanaṃ’’ti udāharaṇaṃ hoti.
‘Example’ means it is an illustration.
‘‘Ví dụ’’ có nghĩa là một ví dụ.
Manopadosikadevā aññamaññaṃ disvā attano manaṃ padūsenti.
Mind-corrupting devas, seeing each other, corrupt their own minds.
Các vị thiên Manopadosika nhìn thấy nhau và làm ô nhiễm tâm của mình.
Bāḷhaṃ issādhammaṃ uppādenti.
They generate strong envy.
Họ phát sinh tâm đố kỵ mãnh liệt.
Tasmiṃyeva khaṇe cavanti.
They pass away at that very moment.
Ngay trong khoảnh khắc đó, họ mạng chung.
Tesaṃ dve issādhammā aññamaññassa balavanissayā hontīti.
Their two envious states become strong supporting conditions for each other.
Hai tâm đố kỵ của họ trở thành cận y duyên mạnh mẽ cho nhau.
Kāmāvacara kusalassa balavanissayā hontītiādinā yojetabbaṃ.
It should be connected starting with 'they become strong supporting conditions for kāmāvacara wholesome kamma.'
Nên kết hợp với: trở thành cận y duyên mạnh mẽ cho thiện nghiệp dục giới, v.v.
Vibhāvanipāṭhe.
In the Vibhāvanī commentary:
Trong Vibhāvanīpāṭha.
Jhāna magga phala vipassanādibhedaṃ ālambaṇaṃ paccavekkhana assādanādi dhamme attādhīne karotīti yojanā.
The connection is: it makes the object (which has divisions such as jhāna, path, fruition, insight) and phenomena (such as reflection and enjoyment) subject to oneself.
Ý nghĩa là: Biến các pháp như thiền, đạo, quả, tuệ quán, v.v. thành đối tượng, quán sát, hoan hỷ, v.v. thành tự chủ.
‘‘Attādhīne’’ti attāyatte attābaddhe.
‘Subject to oneself’ means dependent on oneself, bound to oneself.
‘‘Tự chủ’’ có nghĩa là thuộc về mình, bị ràng buộc bởi mình.
Paṭṭhāne pañhavāre dānaṃ datvā sīlaṃsamādiyitvā uposathakammaṃ katvā taṃ garuṃ katvā paccavekkhati.
In the Paṭṭhāna's section on questions, having given alms, undertaken precepts, and performed the Uposatha observance, one reflects upon them as weighty.
Trong Paṭṭhāna, phần Pañhavāra, sau khi bố thí, thọ giới, thực hành giới Uposatha, người ta coi trọng điều đó và quán sát.
Pubbe suciṇṇāni garuṃ katvā paccavekkhantītiādinā āgatattādāna sīla.
Thus it is said, 'having made the previously well-practiced (acts) weighty, they reflect upon them,' and so forth, regarding giving, precepts,
Vì đã được nói rằng ‘‘coi trọng những điều đã được thực hành tốt trước đây và quán sát’’, nên bố thí, giữ giới.
Nibbānāni cevāti vuttaṃ.
Nibbāna itself.
Và Nibbāna cũng được nói đến.
Rāgaṃ garuṃkatvā assādenti, abhinandatītiādinā, cakkhuṃ garuṃ katvā assādentītiādinā ca āgatattā ‘‘rāga diṭṭhi cakkhu sotādīnicā’’ti vuttaṃ.
Because it is said, 'making greed weighty, they enjoy it, they delight in it,' and so forth, and 'making the eye weighty, they enjoy it,' and so forth, therefore it is said 'greed, wrong view, eye, ear, etc.'
Vì đã được nói rằng ‘‘coi trọng tham ái và hoan hỷ, v.v.’’ và ‘‘coi trọng mắt và hoan hỷ, v.v.’’, nên ‘‘tham ái, tà kiến, mắt, tai, v.v.’’ được nói đến.
‘‘Parattha pī’’ti parato nissaya paccayādīsupi.
‘Also in other places’ refers to other supporting conditions, causes, etc.
‘‘Ở nơi khác’’ cũng có nghĩa là ở những duyên cận y, v.v. khác.
‘‘So evā’’ti paccupatthambhako eva.
‘That very one’ means that very one which supports.
‘‘Chính điều đó’’ có nghĩa là chính sự hỗ trợ.
‘‘Kiñcī’’ti kiñcimattaṃpi.
‘Anything’ means even a little bit.
‘‘Một chút gì đó’’ có nghĩa là dù chỉ một chút.
Mahābhūte kiñci upatthambhetuṃ na sakkontīti yojanā.
The connection is: it is not possible to support the great elements in any way.
Ý nghĩa là: Không thể hỗ trợ các đại hiển dù chỉ một chút.
Nanu āhāra rūpaṃ mahābhūte upatthambhetuṃ sakkoti.
But does not physical food support the great elements?
Há sắc vật thực không thể hỗ trợ các đại hiển sao?
Jīvitarūpañca kammajamahābhūte anupāletunti.
And does not vitality-matter sustain the kamma-born great elements?
Và sắc mạng quyền không thể duy trì các đại hiển do nghiệp sinh sao?
Idha pana sahajātapaccaya kiccaṃ adhippetaṃ.
But here, the function of conascence condition is intended.
Nhưng ở đây, chức năng của duyên đồng sinh được đề cập.
Tesañca dvinnaṃ sahajātapaccaya kiccaṃ natthi.
And for these two, there is no function as a conascence condition.
Và hai điều đó không có chức năng duyên đồng sinh.
Taṃ parato āvī bhavissatīti.
That will become clear later.
Điều đó sẽ rõ ràng sau này.
‘‘Vatthu vipākānaṃ’’ti vatthurūpaṃ vipākānaṃ.
‘Of the basis and results’ means the basis-material for the results.
‘‘Của vật y và quả’’ có nghĩa là sắc vật y của các quả.
Paṭṭhānapāṭhe.
In the Paṭṭhāna text:
Trong Paṭṭhānapāṭha.
Ārammaṇañca, nissayo ca, purejātañca, vippayutto ca, atthi ca, avigato cā,ti chasupaccayesu ghaṭitesu tīṇi visajjanāni labbhantīti yojanā.
The connection is: when six conditions—object, support, pre-arisen, dissociated, present, and non-departed—are applied, three answers are obtained.
Ý nghĩa là: Khi sáu duyên là đối tượng, cận y, tiền sinh, bất tương ưng, hiện hữu và bất ly được kết hợp, ba câu trả lời được tìm thấy.
Tīṇi visajjanāni nāma vatthu kusalānaṃ khandhānaṃ cha hi paccayehi paccayo.
The three answers are: the basis is a condition for the wholesome aggregates by way of six conditions.
Ba câu trả lời đó là: vật y là duyên cho các uẩn thiện bằng sáu duyên.
Vatthu akusalānaṃ, vatthu abyākatānanti.
For the unwholesome aggregates of the basis, and for the indeterminate aggregates of the basis.
Vật y là duyên cho các uẩn bất thiện, vật y là duyên cho các uẩn vô ký.
Ettha ca attano ajjhattaṃ vatthuṃ ārabbha vatthu me aniccantiādinā sammasantassa vatthurūpaṃ kusalānaṃ khandhānaṃ chahi paccayehi paccayo.
Here, for one who contemplates one's own internal basis, thinking 'this basis of mine is impermanent,' the basis-material is a condition for the wholesome aggregates by way of six conditions.
Ở đây, đối với người quán sát vật y bên trong của chính mình rằng ‘‘vật y này là vô thường, v.v.’’, thì sắc vật y là duyên cho các uẩn thiện bằng sáu duyên.
Etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attā,ti upādiyantassa vatthu rūpaṃ akusalānaṃ.
For one who clings, thinking 'this is mine, this I am, this is my self,' the basis-material is for the unwholesome aggregates.
Đối với người chấp thủ rằng ‘‘đây là của tôi, đây là tôi, đây là tự ngã của tôi’’, thì sắc vật y là duyên cho các uẩn bất thiện.
Ubhayatthapi āvajjanakkhaṇe abyākatānaṃ.
In both cases, at the moment of adverting, it is for the indeterminate aggregates.
Trong cả hai trường hợp, vào khoảnh khắc chú ý, là duyên cho các uẩn vô ký.
Arahato pana taṃ aniccantiādinā sammasantassa kriyābyākatānaṃ khandhānanti.
However, for an Arahant who contemplates 'that is impermanent,' it is for the functional-indeterminate aggregates.
Nhưng đối với Arahant, khi quán sát rằng ‘‘điều đó là vô thường, v.v.’’, thì là duyên cho các uẩn vô ký hành động.
Tenāha ‘‘paccuppannaṃ vatthuṃ’’tiādiṃ.
Therefore, it is said, 'present basis,' etc.
Vì vậy, Ngài nói ‘‘vật y hiện tại’’, v.v.
Tattha ‘‘paccuppannaṃ vatthuṃ’’ti attano paccuppannaṃ vatthuṃ.
Here, 'present basis' means one's own present basis.
Ở đây, ‘‘vật y hiện tại’’ có nghĩa là vật y hiện tại của chính mình.
Adhiṭṭhānavidhāne pana ākāsa gamane rūpakāyaṃ ārabbhacittaṃ viya kāyaṃ lahukaṃ adhiṭṭhahantassa tappariyāpannaṃ vatthu abhiññācitta dvayassāti yojetabbaṃ.
In the section on determination, the connection is: for the two abhiññā-consciousnesses, the basis-material included therein is like the mind that determines the body to be light when practicing space-walking by focusing on the physical body.
Trong phương pháp quyết định, đối với người quyết định thân nhẹ nhàng như tâm quyết định sắc thân để đi trên không, thì vật y bao gồm trong đó là của hai tâm thắng trí.
‘‘Aniṭṭheṭhāne’’ti javanacittassa āvajjanena vinā uppajjanaṃ nāma katthaci icchitabbaṃ hoti.
‘In an undesirable state’ means the arising of javana-consciousness without adverting is sometimes desirable.
‘‘Ở nơi không mong muốn’’ có nghĩa là sự phát sinh của tâm javana mà không có sự chú ý đôi khi được mong muốn.
Katthaci anicchitabbaṃ.
And sometimes undesirable.
Đôi khi không được mong muốn.
Tattha nirodhasamāpattito vuṭṭhāne, maggavīthīsu gotrabhuvodānaṭṭhāne, āgantuka bhavaṅgaṭṭhāneti idaṃ icchitabbaṭṭhānaṃ nāma.
Here, emerging from nirodhasamāpatti, in the gotrabhū and vodāna moments of the path-process, and in the case of adventitious bhavaṅga—these are called desirable states.
Ở đây, sự xuất khỏi diệt thọ tưởng định, ở vị trí Gotrabhū và Odāna trong các lộ trình đạo, ở vị trí Bhavanga đến là nơi được mong muốn.
Ito aññaṃ anicchitaṭṭhānaṃ nāma.
Any other state is called an undesirable state.
Nơi khác ngoài những điều này là nơi không mong muốn.
Evaṃ anicchitabbe ṭhāneti attho.
Thus, the meaning is 'in an undesirable state.'
Ý nghĩa là: Ở nơi không mong muốn như vậy.
‘‘Pakatikāle’’ti maraṇāsannakālato aññasmiṃkāle.
‘In normal time’ means at a time other than the time nearing death.
‘‘Vào thời gian bình thường’’ có nghĩa là vào thời gian khác ngoài thời gian cận tử.
‘‘Tānivā’’ti attano attano nissayavatthūnivā.
‘Or those’ refers to their respective supporting bases.
‘‘Hoặc những điều đó’’ có nghĩa là hoặc các vật y của chính chúng.
‘‘Aññaṃ vā’’ti vatthuto aññaṃ rūpādikaṃ vā.
‘Or another’ refers to other material phenomena, etc., apart from the basis.
‘‘Hoặc điều khác’’ có nghĩa là hoặc sắc, v.v. khác với vật y.
‘‘Bhinnārammaṇāni nāmā’’ti aññaṃ āvajjanassa ārammaṇaṃ, aññaṃ javanānanti evaṃ javanāni āvajjanena bhinnārammaṇāni vā.
‘Are called disparate objects’ means that the object of adverting is one, and that of the javana-consciousnesses is another; thus, the javana-consciousnesses have disparate objects from adverting.
‘‘Được gọi là đối tượng khác biệt’’ có nghĩa là đối tượng của chú ý là khác, đối tượng của javana là khác, như vậy các javana có đối tượng khác biệt với chú ý.
Tena vuttaṃ ‘‘pacchāuppannānī’’tiādi.
Therefore, it is said, 'arisen later,' etc.
Vì vậy, đã nói ‘‘phát sinh sau’’, v.v.
‘‘Tesaṃ’’ti vīthicittānaṃ.
‘Of those’ refers to the process-consciousnesses.
‘‘Của chúng’’ có nghĩa là của các tâm lộ.
‘‘Tadevā’’ti taṃ evavatthu rūpaṃ.
‘That very one’ means that very basis-material.
‘‘Chính điều đó’’ có nghĩa là chính sắc vật y đó.
‘‘Vatthu cā’’ti nissayo ca.
‘And basis’ means and the supporting condition.
‘‘Và vật y’’ có nghĩa là và cận y.
‘‘Tesaṃ’’ti aṭṭhakathācariyānaṃ.
‘Of those’ refers to the Aṭṭhakathā teachers.
‘‘Của chúng’’ có nghĩa là của các vị chú giải.
Na hi gahetuṃ sakkontīti sambandho.
The connection is: 'they cannot grasp it.'
Mối liên hệ là: Không thể nắm bắt được.
Sesamettha subodhaṃ.
The rest here is easily understood.
Phần còn lại ở đây dễ hiểu.
‘‘Kasmā vuttaṃ’’tiādīsu.
In phrases like 'Why is it said?' etc.
Trong ‘‘Tại sao được nói’’, v.v.
‘‘Tassa yakkhassā’’ti indakanāmassa tassayakkhassa.
‘Of that yakkha’ refers to that yakkha named Indaka.
‘‘Của vị dạ xoa đó’’ có nghĩa là của vị dạ xoa tên Indaka đó.
‘‘Itaresaṃpī’’ti saṃsedajopapātikānaṃpi.
‘Also of others’ refers also to those born from moisture and spontaneously arisen.
‘‘Của những người khác’’ cũng có nghĩa là của những chúng sinh sinh ra từ ẩm ướt và hóa sinh.
‘‘Duvidhenā’’ti rūpajanana kiccaṃ rūpūpatthambhana kiccanti evaṃ duvidhena.
‘In two ways’ means in two ways, thus: the function of generating material phenomena and the function of sustaining material phenomena.
‘‘Bằng hai cách’’ có nghĩa là bằng hai cách như chức năng tạo sắc và chức năng hỗ trợ sắc.
Athavā ‘‘duvidhenā’’ti ajjhattāhārassa upatthambhanaṃ bahiddhāhārassa upatthambhananti evaṃ duvidhena.
Alternatively, ‘in two ways’ means in two ways, thus: the sustenance of internal food and the sustenance of external food.
Hoặc ‘‘bằng hai cách’’ có nghĩa là bằng hai cách như hỗ trợ vật thực bên trong và hỗ trợ vật thực bên ngoài.
‘‘Tathārūpānañcā’’ti appanāpattakammavisesena siddhānañca.
‘And those of such a nature’ means also those accomplished by specific kamma pertaining to absorption.
‘‘Và những điều như vậy’’ có nghĩa là những điều đã thành tựu bởi loại nghiệp đặc biệt đạt đến appanā.
‘‘Ajjhattāhāropī’’ti pisaddena yathāvuttajīvitindriyañca arūpāhāre ca sampiṇḍeti.
The word “internal nutriment” (Ajjhattāhāropi), by means of the particle ‘pi’, also includes the life faculty as stated and formless nutriment.
Với từ "pī" (cũng) trong "ajjhattāhāropī" (thức ăn nội tại), nó bao gồm cả sinh mạng quyền đã được nói và các thức ăn vô sắc.
‘‘Vatthuvipākānaṃ’’ti vatthurūpaṃ vipākānaṃ.
"Vatthuvipākānaṃ" refers to the physical basis of the resultants.
"Vatthuvipākānaṃ" (của các quả dị thục của căn cứ) là sắc căn cứ của các quả dị thục.
‘‘Sabbathā’’ti abyāyapadaṃ.
"Sabbathā" is an indeclinable word.
"Sabbathā" (bằng mọi cách) là một từ bất biến.
Tañca sabbavibhattiyuttaṃ.
And it is endowed with all case endings.
Và nó được dùng với tất cả các biến cách.
Idha pana paccattavacananti āha ‘‘sabbathā’’ti sabbappakāranti.
But here, regarding its nominative sense, "sabbathā" means "in every kind/manner."
Nhưng ở đây, nó là cách nói của chủ cách, nên nói "sabbathā" (bằng mọi cách) là bằng mọi phương cách.
Pakāro ca veditabboti sambandho.
And the connection is that the kind/manner should be understood.
Và phương cách cần được biết, đó là sự liên kết.
Kathaṃ veditabboti āha ‘‘tividho’’tiādiṃ.
As to how it should be understood, he states, "of three kinds," and so forth.
Làm sao cần được biết? Nên nói "tividho" (có ba loại), v.v.
‘‘Sahajāte saṅgahetabbaṃ’’ti paccayabhāvena saṅgahetabbaṃ.
"Should be included in the co-arisen" means it should be included as a condition.
"Sahajāte saṅgahetabbaṃ" (cần được bao gồm trong đồng sanh) là cần được bao gồm theo khía cạnh duyên.
Sahajananaṃ nāma attanā saha janentassa sahajananaṃ.
Co-arising means arising together with oneself for that which causes it to arise.
Đồng sanh (sahajanana) là sự đồng sanh với cái tự mình sanh ra.
Tañca kammacittādīnaṃ viya visuṃ jananakiccaṃ na hoti.
And that is not a separate act of generation like that of kamma, consciousness, etc.
Và đó không phải là một hành động sanh riêng biệt như nghiệp, tâm, v.v.
Attani uppajjante eva itarāni rūpāni uppajjanti.
Only when it arises in itself do other rūpas arise.
Khi tự nó sanh khởi, thì các sắc khác cũng sanh khởi.
Anuppajjante na uppajjantīti evarūpaṃ jananakiccaṃ veditabbaṃ.‘‘Vināva sahuppādanakiccenā’’ti attanā sahuppādanakicce āhārassa byāpāro natthīti adhippāyo.
It should be understood that this kind of generating act means that if it does not arise, others do not arise. The intention is that there is no activity of nutriment in the function of co-arising with oneself.
Khi nó không sanh khởi, thì chúng không sanh khởi – hành động sanh như vậy cần được biết. "Vināva sahuppādanakiccenā" (mà không cần hành động đồng sanh) có nghĩa là không có sự hoạt động của thức ăn trong hành động đồng sanh với chính nó.
Teneva sahajātāni upatthambhantopi sahajātapaccayattaṃ na gacchatīti.
Therefore, even while sustaining what is co-arisen, it does not attain the state of a co-arisen condition.
Vì lẽ đó, dù hỗ trợ các pháp đồng sanh, nó cũng không trở thành duyên đồng sanh.
Esanayo rūpajīvitindriyepi.
This method applies to the rūpa-life faculty as well.
Đây cũng là phương pháp đối với sắc mạng quyền.
Tena vuttaṃ ‘‘jīvitaṃpī’’tiādi.
Therefore, it is said, "and life," and so forth.
Do đó, đã nói "jīvitaṃpī" (mạng quyền cũng vậy), v.v.
‘‘Tīsū’’ti ārammaṇañca upanissayo ca atthicāti imesu tīsu.
"In three" refers to these three: object (ārammaṇa), decisive support (upanissaya), and presence (atthi).
"Tīsū" (trong ba) là trong ba điều này: cảnh, và cận y duyên có.
Ārammaṇādhipatimhi purejātā rammaṇādhipatipi atthi.
In the case of object-dominance (ārammaṇādhipati), there is also pre-nascent object-dominance.
Trong cảnh tăng thượng, cũng có cảnh tăng thượng tiền sanh.
So purejātatthi paccayo evāti atthipaccaye saṅgahito.
That is merely a pre-nascent presence condition, and thus it is included in the presence condition.
Nó là duyên hiện hữu tiền sanh, nên được bao gồm trong duyên hiện hữu.
‘‘Tasmiṃ kate pavattamānānaṃ’’ti tasmiṃ kamme kate tassa katattā eva pavattamānānaṃ.
"For those that occur after that has been done" means for those that occur precisely because that kamma has been done.
"Tasmiṃ kate pavattamānānaṃ" (của những gì diễn ra khi điều đó đã được thực hiện) là của những gì diễn ra chỉ vì nghiệp đó đã được thực hiện.
Ārammaṇākāro gocaravisayākāro.
"The aspect of the object" refers to the aspect of the sense-field.
Dạng thức của cảnh là dạng thức của đối tượng giác quan.
‘‘Santānavisesaṃ katvā’’ti bījanidhānaṃ katvāti adhippāyo.
"Having established a particular continuity" means having laid the seed, is the intention.
"Santānavisesaṃ katvā" (tạo ra một sự liên tục đặc biệt) có nghĩa là tạo ra sự gieo giống.
‘‘Te’’ti ārammaṇapaccaya kamma paccayā.
"They" refers to the object condition and kamma condition.
"Te" (chúng) là duyên cảnh, duyên nghiệp.
‘‘Akāliko’’ti maggacetanāvasena akāliko.
"Timeless" means timeless in the sense of path-volition (maggacetanā).
"Akāliko" (vô thời gian) là vô thời gian theo nghĩa của tư tâm đạo.
Sohi attano anantarephalaṃ janeti.
For it generates its fruit immediately.
Vì nó sanh ra quả ngay lập tức.
Tasmā āgametabbassa āyatikālassa abhāvā akālikoti vuccati.
Therefore, it is called timeless because there is no future time to be awaited.
Do đó, vì không có thời gian tương lai cần chờ đợi, nên nó được gọi là vô thời gian.
Avaseso nānakkhaṇikapaccayo kāliko.
The remaining non-simultaneous condition is temporal.
Các duyên dị thời còn lại là hữu thời.
‘‘Paccayaṭṭhenā’’ti paccayakiccena.
"In the sense of condition" means by way of the function of condition.
"Paccayaṭṭhenā" (theo nghĩa duyên) là theo chức năng duyên.
Lokappavattiyā kammahetukattāti sambandho.
The connection is that the continuity of the world is kamma-caused.
Sự liên kết là sự vận hành của thế gian do nghiệp làm nhân.
‘‘Phalahetū pacārenā’’ti phalabhūtāya sabbalokappavattiyā hetubhūtassa kammassa nāmaṃ phalamhi āropetvā vohārena sabbepi tevīsatipaccayā kammasabhāvaṃ nātivattantīti yojanā.
"By means of fruit-cause" is a linguistic usage where the name of kamma, which is the cause of all worldly occurrences that are its fruit, is superimposed upon the fruit, and thus the exposition is that all twenty-three conditions do not transcend the nature of kamma.
"Phalahetū pacārenā" (bằng cách gọi nhân quả) là bằng cách gán tên của nghiệp, là nhân của tất cả sự vận hành của thế gian, cho quả, và bằng cách nói như vậy, tất cả hai mươi ba duyên đều không vượt ra ngoài bản chất của nghiệp.
Kammapaccaya saṅkhyaṃ gacchantīti vuttaṃ hoti.
It is said that they fall within the category of kamma conditions.
Điều đó có nghĩa là chúng được tính vào duyên nghiệp.
‘‘Vijjamānā yevā’’ti atthipaccayā evāti vuttaṃ hoti.
"Only existing ones" means only presence conditions, it is said.
"Vijjamānā yevā" (chỉ những gì hiện hữu) có nghĩa là chỉ những duyên hiện hữu.
‘‘Sāsanayuttiyā viruddhamevā’’ti ettha sāsanayutti nāma tīṇipiṭakāni.
Here, "it is indeed contrary to the teaching" means that the teaching refers to the three Piṭakas.
"Sāsanayuttiyā viruddhamevā" (chỉ mâu thuẫn với giáo pháp) – ở đây, giáo pháp là ba tạng kinh.
‘‘Viruddhamevā’’ti ārammaṇa paccayabhūtā sabbe pathavī pabbata nadīsamudda ajaṭākāsādayo ca sabbāpaññattiyo ca nibbānañca kammasaṅkhyaṃ gacchantīti vadanto ca, sabbe atītānāgata dhammā atthipaccayā evāti vadanto ca, tīhi piṭakehipi virujjhatiyeva.
"It is indeed contrary" means that one who says that all earths, mountains, rivers, oceans, empty space, and so forth, which are object conditions, as well as all concepts and Nibbāna, fall into the category of kamma, and one who says that all past and future phenomena are merely presence conditions, indeed contradicts the three Piṭakas.
"Viruddhamevā" (chỉ mâu thuẫn) là, người nói rằng tất cả đất, núi, sông, biển, hư không vô tri, v.v., và tất cả các khái niệm, và Nibbāna, là duyên cảnh và được tính vào nghiệp, và người nói rằng tất cả các pháp quá khứ và vị lai đều là duyên hiện hữu, thì chỉ mâu thuẫn với cả ba tạng kinh.
Paṭṭhānapāḷiyā pana vattabbameva natthi.
As for the Paṭṭhāna Pāḷi, there is nothing further to be said.
Còn về Paṭṭhāna Pāḷi thì không cần nói gì nữa.
Atthi saddohi paṭṭhāne paccuppannabhāvena vijjamānattho.
In the Paṭṭhāna, the word "atthi" (is) signifies existence in the present moment.
Trong Paṭṭhāna, với từ "atthi" (có), nghĩa là hiện hữu theo khía cạnh hiện tại.
Na paramattha dhamma bhāvena.
Not in the sense of ultimate realities.
Không phải theo khía cạnh pháp tối hậu.
Nāpiloka sammutivasena.
Nor in the sense of worldly convention.
Cũng không phải theo khía cạnh quy ước thế gian.
Na hi paramattha dhamma bhūtāpi atītānāgatadhammā idha atthi saṅkhyaṃ gacchanti.
For even past and future phenomena, though ultimate realities, do not here fall into the category of "atthi."
Vì các pháp quá khứ và vị lai, dù là pháp tối hậu, ở đây cũng không được tính vào "atthi" (hiện hữu).
Nāpipaññatti hoti.
Nor are they concepts.
Cũng không phải là khái niệm.
‘‘Aññamaññappaṭibaddhaokāse’’ti aññamaññaṃ nissayanissitabhāve na paṭibaddhe kāmarūpabhavokāse.
"In the mutually bound realms" refers to the realms of sense-desire (kāmabhava) and form (rūpabhava), bound by the relationship of mutual support and supported.
"Aññamaññappaṭibaddhaokāse" (trong cõi giới liên kết lẫn nhau) là trong cõi dục giới và sắc giới, nơi các pháp liên kết với nhau theo khía cạnh nương tựa và được nương tựa.
‘‘Yato’’ti yamhāpaṭisandhi viññāṇato.
"From which" means from which re-linking consciousness.
"Yato" (từ cái gì) là từ thức tái sanh nào.
‘‘Yato’’ti vā yamhāsīsato, yamhābījato nibbattīti yojanā.
Or, "from which" refers to "from which head," "from which seed" it arises, is the connection.
Hoặc "yato" (từ cái gì) là từ cái đầu nào, từ hạt giống nào sanh ra, đó là sự liên kết.
‘‘Bījato viya mahārukkhassā’’ti bījapaccayā kaḷīraṅkurādikassa mahārukkhasantānassa nibbattiviya.
"Like a large tree from a seed" refers to the arising of the continuity of a large tree, such as sprouts, from a seed condition.
"Bījato viya mahārukkhassā" (như cây lớn từ hạt giống) là như sự sanh khởi của sự liên tục của cây lớn từ hạt giống, chồi non, v.v., là duyên hạt giống.
Pāḷipāṭhe.
In the Pāḷi text:
Trong bản Paḷi.
‘‘Na okkamissathā’’ti sace na okkameyya.
"Na okkamissathā" means "if it were not to descend."
"Na okkamissathā" (nếu không nhập vào).
‘‘Samuccissathā’’ti apinukho samucceyya, vaḍḍheyya.
"Samuccissathā" means "would it not accumulate, would it not grow?"
"Samuccissathā" (có thể nào nó sẽ tích tụ, tăng trưởng không?).
‘‘Vokkamissathā’’ti sace vigameyya, vināseyya.
"Vokkamissathā" means "if it were to depart, if it were to perish."
"Vokkamissathā" (nếu nó biến mất, hoại diệt).
‘‘Abhinibbattissathā’’ti apinukho abhinibbatteyya, pātubhaveyya.
"Abhinibbattissathā" means "would it not arise, would it not appear?"
"Abhinibbattissathā" (có thể nào nó sẽ sanh khởi, xuất hiện không?).
‘‘Vocchijjissathā’’ti saceucchijjeyya.
"Vocchijjissathā" means "if it were to be cut off."
"Vocchijjissathā" (nếu nó bị đoạn tuyệt).
‘‘Āpajjissathā’’ti apinukho āpajjeyya.
"Āpajjissathā" means "would it not undergo?"
"Āpajjissathā" (có thể nào nó sẽ rơi vào không?).
‘‘Yadidaṃ’’ti yaṃ idaṃ.
"Yadidaṃ" means "that which is this."
"Yadidaṃ" (cái này).
‘‘Idaṃ’’ti nipātamattaṃ.
"Idaṃ" is merely a particle.
"Idaṃ" (cái này) chỉ là một giới từ.
‘‘Viññāṇaṃ’’ti paṭisandhiviññāṇaṃ.
"Viññāṇaṃ" refers to re-linking consciousness.
"Viññāṇaṃ" (thức) là thức tái sanh.
Yaṃ viññāṇaṃ atthi.
The consciousness that exists.
Thức nào hiện hữu.
Eseva viññāṇa dhammoti yojanā.
This very consciousness is dhamma, is the connection.
Chính pháp thức đó, đó là sự liên kết.
‘‘Rūpuppattiyā’’ti rūpuppādassa.
"Of the arising of rūpa" refers to the production of rūpa.
"Rūpuppattiyā" (của sự sanh khởi của sắc) là của sự sanh khởi của sắc.
Viññāṇaṃ paccayo etassāti viññāṇa paccayā.
Consciousness is a condition for it, hence "conditioned by consciousness."
Thức là duyên cho cái này, nên là do thức làm duyên.
Rūpuppatti.
The arising of rūpa.
Sự sanh khởi của sắc.
‘‘Rūpappaveṇiyā’’ti kammajarūpasantatiyā.
"Of the continuity of rūpa" refers to the continuity of kamma-born rūpa.
"Rūpappaveṇiyā" (của dòng sắc) là của sự liên tục của sắc do nghiệp sanh.
‘‘Utuāhārāpī’’ti ajjhatta utuajjhatta āhārāpi.
"Temperature and nutriment also" refers to internal temperature and internal nutriment also.
"Utuāhārāpī" (thời tiết và thức ăn cũng vậy) là thời tiết nội tại và thức ăn nội tại cũng vậy.
Idañca sambhavayutti vasena vuttaṃ.
And this is stated in terms of logical possibility.
Điều này được nói theo sự hợp lý của khả năng.
Atthato pana purimuppannāya rūpappaveṇiyā asati, ajjhattaṃ te utuāhārāpi natthiyeva.
In reality, however, if there is no previously arisen continuity of rūpa, then those internal temperature and nutriment do not exist.
Nhưng về nghĩa tối hậu, nếu không có dòng sắc đã sanh trước, thì thời tiết nội tại và thức ăn nội tại đó cũng không hiện hữu.
Bahiddhā utupana asatipi purimuppannāya rūpappaveṇiyā rūpaṃ na janetīti na vattabbaṃ.
But it should not be said that external temperature does not generate rūpa even if there is no previously arisen continuity of rūpa.
Tuy nhiên, không nên nói rằng thời tiết bên ngoài không sanh ra sắc nếu không có dòng sắc đã sanh trước.
Ṭīkāpāṭhe.
In the Ṭīkā text:
Trong bản chú giải.
‘‘Arūpaṃ panā’’ti arūpabhūmipana.
"As for the formless" means "as for the formless realm."
"Arūpaṃ panā" (còn vô sắc) là còn cõi vô sắc.
‘‘Yasmiṃrūpe’’ti kammajarūpe.
"In which rūpa" refers to kamma-born rūpa.
"Yasmiṃrūpe" (trong sắc nào) là trong sắc do nghiệp sanh.
‘‘Paccayabhāvo atthī’’ti pacchimarūpuppattiyā paccayasatti atthi.
"There is the state of condition" means there is the conditioning power for the arising of later rūpa.
"Paccayabhāvo atthī" (có khía cạnh duyên) là có năng lực duyên cho sự sanh khởi của sắc sau.
Kasmā viññāyatīti ce.
If you ask why it is known,
Nếu hỏi tại sao lại được biết như vậy?
‘‘Puttassā’’tiādimāha.
He says, "of the son," and so forth.
Thì nói "puttassā" (của đứa con), v.v.
‘‘Bījabhāvasaṅkhātaṃ’’ti ambabījādīnaṃ bījabhāvasaṅkhātaṃ.
"Called the state of seed" refers to the state of seed of mango seeds and so forth.
"Bījabhāvasaṅkhātaṃ" (được gọi là trạng thái hạt giống) là được gọi là trạng thái hạt giống của hạt xoài, v.v.
‘‘Niyāmarūpaṃ nāmā’’ti utuvisesamāha.
"Called the form of determinacy" refers to a specific kind of temperature.
"Niyāmarūpaṃ nāmā" (cái gọi là sắc quy định) là nói về sự đặc biệt của thời tiết.
‘‘Yathā vā tathā vā’’ti aniyamatoti vuttaṃ hoti.
"However it may be" implies it is indeterminate.
"Yathā vā tathā vā" (bằng cách này hay cách khác) có nghĩa là không cố định.
‘‘Yonibhāvasaṅkhātaṃ’’ti taṃ taṃ gottakulajātīnaṃ jātibhāvasaṅkhātaṃ.
"Called the state of womb" refers to the state of birth of various families, lineages, and castes.
"Yonibhāvasaṅkhātaṃ" (được gọi là trạng thái nguồn gốc) là được gọi là trạng thái chủng tộc của các dòng họ, gia đình, chủng tộc khác nhau.
‘‘Niyāmarūpaṃ’’ti utuvisesa saṅkhātaṃ niyāmarūpaṃ.
"Determinate form" refers to the determinate form called a specific kind of temperature.
"Niyāmarūpaṃ" (sắc quy định) là sắc quy định được gọi là sự đặc biệt của thời tiết.
Sadisāni rūpasaṇṭhānāni yesanti viggaho.
The analysis is "those for whom the rūpa-forms are similar."
Sự phân tích là: những gì có hình dạng sắc tương tự.
‘‘Paṭisandhirūpasseva ānubhāvo’’ti kalalakālādīsu uppannassa paṭisandhirūpasseva ānubhāvo.
"The power of the re-linking rūpa itself" refers to the power of the re-linking rūpa that arises in stages like kalala (embryonic fluid).
"Paṭisandhirūpasseva ānubhāvo" (chỉ là oai lực của sắc tái sanh) là oai lực của sắc tái sanh đã sanh khởi trong thời kỳ kalala, v.v.
Puna tamevatthaṃ visesetvā dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādimāha.
To further elucidate that very meaning, he states, "Moreover," and so forth.
Để làm rõ thêm ý đó, lại nói "apicā" (hơn nữa), v.v.
‘‘Samudāgataṃ’’ti suṭṭhu uparūpariāgataṃ.
"Accumulated" means "well come again and again."
"Samudāgataṃ" (đã đến đầy đủ) là đã đến liên tiếp một cách tốt đẹp.
Itthibhāvādirūpaṃ bījarūpañca niyāmetīti sambandho.
The connection is that the rūpa such as female form and the seed-rūpa are determined.
Nó quy định sắc trạng thái nữ tính, v.v., và sắc hạt giống, đó là sự liên kết.
‘‘Niyāmakaṃ’’ti nānāvaṇṇasaṇṭhānādīnaṃ niyāmakaṃ.
"Determiner" refers to the determiner of various colors, shapes, and so forth.
"Niyāmakaṃ" (cái quy định) là cái quy định các màu sắc, hình dạng, v.v., khác nhau.
‘‘Tattha imasmiṃ bhave’’tiādīsu.
In "there, in this existence," and so forth:
Trong "Tattha imasmiṃ bhave" (ở đây, trong đời này), v.v.
Dhanañca dhaññañca tato avasesā sabbeupabhogaparibhogācāti viggaho.
The analysis is "wealth and grain, and all other objects of enjoyment and consumption from that."
Sự phân tích là: tài sản và ngũ cốc, và tất cả các vật dụng tiêu dùng và hưởng thụ còn lại từ đó.
Vijjā ca sippañca nānābahussutañca pariyatti cāti dvando.
"Knowledge, craft, various erudition, and learning" is a dvanda compound.
Kiến thức và nghề nghiệp, và sự học rộng khác nhau, và giáo điển, đó là một cặp từ kép.
‘‘Anāgatānaṃ tāsaṃ’’ti tāsaṃ abhinavadhanadhaññādisampattīnaṃ.
"Of those future ones" refers to those new attainments of wealth, grain, etc.
"Anāgatānaṃ tāsaṃ" (của những cái đó trong tương lai) là của những tài sản, ngũ cốc, v.v., mới mẻ đó.
‘‘Upanissaya paccayatā’’ti pubbayogakammassa upanissaya paccayatā.
"Decisive support conditionality" refers to the decisive support conditionality of previous kamma.
"Upanissaya paccayatā" (tính chất duyên cận y) là tính chất duyên cận y của nghiệp đã làm trước.
Tattha dhanadhaññabhogānaṃ paṭilābhatthāya pubbayogakaraṇaṃ nāma kasikamma vāṇijjakammādīnaṃ karaṇaṃ.
There, to perform previous kamma for the attainment of wealth, grain, and enjoyments means to perform kamma such as agriculture and trade.
Ở đây, việc làm nghiệp trước để đạt được tài sản, ngũ cốc, của cải là việc làm nghề nông, nghề buôn bán, v.v.
Tattha kasikamme tāva dhanadhaññabhogānaṃ paṭilābhatthāya kasikammakaraṇe dhanadhaññabhogā anāgatūpanissaya paccayo.
In the case of agriculture, when agricultural kamma is performed for the attainment of wealth, grain, and enjoyments, those wealth, grain, and enjoyments are future decisive support conditions.
Trong nghề nông, khi làm nghề nông để đạt được tài sản, ngũ cốc, của cải, thì tài sản, ngũ cốc, của cải là duyên cận y vị lai.
Idāni kasikammakaraṇaṃ tassa paccayuppannaṃ.
The current performance of agricultural kamma is its conditioned arising.
Việc làm nghề nông hiện tại là quả duyên của nó.
Dhanadhañña bhogānaṃ paṭilābhaparibhogakālesu kasikammakaraṇaṃ atītūpanissaya paccayo.
At the time of the attainment and consumption of wealth, grain, and enjoyments, the performance of agricultural kamma is a past decisive support condition.
Vào thời điểm đạt được và hưởng thụ tài sản, ngũ cốc, của cải, việc làm nghề nông là duyên cận y quá khứ.
Tesaṃ paṭilābho ca paribhogo ca tassa paccayuppanno.
Their attainment and consumption are its conditioned arising.
Việc đạt được và hưởng thụ chúng là quả duyên của nó.
Kasikammakaraṇakkhaṇe pana khetta, vatthu, bīja, meghavuṭṭhiyo ca naṅgalādīni kasibhaṇḍāni ca gomahiṃsā ca kammakāraka purisā ca paccuppannūpanissayo.
However, at the moment of performing agricultural kamma, the field, land, seeds, rainfall, agricultural implements like plows, cattle like cows and buffaloes, and the laborers are present decisive support conditions.
Tuy nhiên, vào thời điểm làm nghề nông, ruộng đất, nhà cửa, hạt giống, mưa, và các dụng cụ nông nghiệp như cày, v.v., và trâu bò, và những người làm công là duyên cận y hiện tại.
Kasikammakaraṇaṃ tassa paccayuppannaṃ.
The performance of agricultural kamma is its conditioned arising.
Việc làm nghề nông là quả duyên của nó.
Kammasādhikassa mātāpitādayo pubbapurisā tassa kammassa atītūpanissaya paccayo.
For one whose kamma is achieved, parents and other ancestors are a past decisive support condition for that kamma.
Cha mẹ và các bậc tiền bối của người thực hiện nghiệp là nhân duyên hỗ trợ mạnh mẽ trong quá khứ cho nghiệp đó.
Taṃ kammaṃ tassa paccayuppannanti.
That kamma is conditioned by them.
Nghiệp đó được sinh khởi do duyên của người ấy.
Evaṃ sesesupi.
Thus also in the remaining cases.
Tương tự trong các trường hợp còn lại.
Sesaṃ suviññeyyaṃ.
The rest is easily understood.
Phần còn lại dễ hiểu.
Imasmiṃ paccayasaṅgahe paccayadhammesu paññattīnaṃpi saṅgahitattā paññatti saṅgahopi therena idha nikkhitto.
In this Compendium of Conditions, since concepts are also included among the conditioning phenomena, the Elder (Thera) has included the Compendium of Concepts here.
Trong bản tóm tắt các duyên này, các paññatti cũng được bao gồm trong các pháp duyên, do đó, ngài trưởng lão đã trình bày cả paññatti saṅgaha (tóm tắt các khái niệm) ở đây.
Tattha ‘‘paññāvīyatī’’ti ettha paññāpanaṃ nāma vohāraṭṭhapanaṃ.
There, in ‘‘is made known’’, ‘making known’ means the establishment of convention.
Ở đây, ‘‘paññāvīyatī’’ (được chỉ định) có nghĩa là thiết lập cách gọi tên.
Tañcaṭhapanaṃ dvīhikāraṇehi sijjhati vadantānaṃ vohārena ca, suṇantānaṃ sampaṭicchanena cāti dassetuṃ ‘‘ayaṃ pī’’tiādimāha.
And that establishment is accomplished by two means: by the convention of those who speak, and by the acceptance of those who listen; to show this, he says ‘‘this too’’, and so on.
Để chỉ ra rằng sự thiết lập đó được hoàn thành bằng hai cách: bằng cách gọi tên của người nói và bằng sự chấp nhận của người nghe, nên Ngài nói ‘‘ayaṃ pī’’ (cái này cũng) v.v.
‘‘Sampaṭicchīyatī’’ti yathā pubbapurisehi voharīyati, tathā pacchima janaparamparāhi voharīyatīti vuttaṃ hoti.
‘‘Is accepted’’ means that just as it was conventionally used by previous generations, so too it is conventionally used by subsequent generations.
‘‘Sampaṭicchīyatī’’ (được chấp nhận) có nghĩa là cách mà các bậc tiền bối đã gọi tên, thì các thế hệ sau cũng gọi tên như vậy.
Pakārena ñāpīyatīti paññattītipi yujjati.
It is also fitting that it is called ‘concept’ because it is made known in a particular way.
Cũng phù hợp khi nói ‘‘paññatti’’ là được biết đến một cách đặc biệt.
‘‘Byañjanattho’’ti manussa, deva, pathavī, pabbatādiko saddattho.
‘‘Expressive meaning’’ (byañjanattho) is the word-meaning of man, god, earth, mountain, and so on.
‘‘Byañjanattho’’ (ý nghĩa của âm tiết) là ý nghĩa của từ như người, chư thiên, đất, núi v.v.
‘‘Paññā pīyantī’’ti pakārena ṭhapīyanti.
‘‘Are made known’’ means are established in a particular way.
‘‘Paññā pīyantī’’ (được chỉ định) là được thiết lập một cách đặc biệt.
Saddapaññattiṃ āhāti adhikāro.
The authority is ‘‘he speaks of sound concept’’.
Đây là phần liên quan đến ‘‘Saddapaññatti’’ (khái niệm bằng từ).
Adhimattabhāvappakāro nāma pathavīpabbatādīsu pathavīdhātuyā adhimatta bhāvaviseso.
The manner of excessive being refers to the special excessive being of the earth element in earth, mountains, and so on.
‘‘Adhimattabhāvappakāro’’ (cách thức hiện hữu vượt trội) là sự hiện hữu đặc biệt vượt trội của địa đại trong đất, núi v.v.
Nadī samuddodakādīsu āpodhātuyā.
Of the water element in rivers, oceans, and other waters.
Của thủy đại trong nước sông, nước biển v.v.
Aggikkhandhesu tejodhātuyā.
Of the fire element in masses of fire.
Của hỏa đại trong các khối lửa.
Vātakkhandhesu vāyodhātuyāti evaṃ adhimatta bhāvaviseso.
Of the air element in masses of air; thus, the special excessive being.
Của phong đại trong các khối gió, v.v., đó là cách thức hiện hữu đặc biệt vượt trội.
Vividhena pakārena pariṇamanaṃ vipariṇāmoti āha tathā tathā vipariṇāmākāranti.
The transformation (vipariṇāma) that occurs in various ways, he states as ‘‘the form of transformation in such and such a manner’’.
‘‘Vividhena pakārena pariṇamanaṃ vipariṇāmo’’ (sự biến đổi theo nhiều cách khác nhau là sự biến dị) nên nói là ‘‘tathā tathā vipariṇāmākāraṃ’’ (cách thức biến dị theo nhiều cách khác nhau).
Pathavīpabbatādivohāro saṇṭhitākāraṃ nissāya pavatto na hoti.
The convention of earth, mountain, and so on, does not occur based on a fixed shape.
Cách gọi tên đất, núi v.v. không phải là do dựa vào hình thể cố định.
Pathavī nāma evaṃ saṇṭhānā, pabbato nāma evaṃ saṇṭhānoti saṇṭhānaniyamo natthi.
There is no fixed shape, such as ‘‘earth is of this shape’’, ‘‘a mountain is of this shape’’.
Không có quy định về hình thể rằng đất có hình dạng như thế này, núi có hình dạng như thế kia.
Paṃsusilānaṃ rāsipuñjappavattimattena vohāro siddhoti vuttaṃ ‘‘na hi idha saṇṭhānaṃ padhānaṃ’’ti.
The convention is established merely by the occurrence of piles and heaps of dust and rocks, hence it is said, ‘‘Indeed, here shape is not primary’’.
Cách gọi tên được thành lập chỉ dựa vào sự hiện hữu của các đống bụi và đá, nên đã nói ‘‘na hi idha saṇṭhānaṃ padhānaṃ’’ (ở đây, hình thể không phải là yếu tố chính).
‘‘Kaṭṭhādayo eva vuccantī’’ti te evasaṇṭhānanānattaṃ paṭicca nānāvohārena vuccanti.
‘‘Sticks and so on are called’’: they are called by various conventions based on the variety of their shapes.
‘‘Kaṭṭhādayo eva vuccantī’’ (chỉ gỗ v.v. được gọi) là chúng được gọi bằng nhiều cách khác nhau tùy thuộc vào sự đa dạng của hình thể.
Pathavī pabbata nadī samuddādīsu viya bhūtānaṃ pavattivisesākārenāti vuttaṃ ‘‘na hi idha samūho padhānaṃ’’ti.
As in earth, mountains, rivers, oceans, and so on, by the particular modes of occurrence of elements, hence it is said, ‘‘Indeed, here aggregation is not primary’’.
Giống như trong đất, núi, sông, biển v.v., do cách thức vận hành đặc biệt của các yếu tố, nên đã nói ‘‘na hi idha samūho padhānaṃ’’ (ở đây, sự tập hợp không phải là yếu tố chính).
‘‘Upādāpaññattī’’ti pañcakkhandha dhamme upādāya tehi anaññaṃ ekībhūtaṃ katvā paññatti.
‘‘Dependent concept’’ (upādāpaññatti) is a concept formed by taking the five aggregates as its basis, making them not different and unified with it.
‘‘Upādāpaññatti’’ (khái niệm nương tựa) là khái niệm được thiết lập bằng cách nương tựa vào các pháp ngũ uẩn, làm cho chúng không khác biệt và hòa nhập làm một.
Na ākāsa paññatti disādesapaññattiyo viya tehi khandhehi muñcitvā paññatti.
It is not a concept separated from those aggregates, like the concept of space or the concept of directions and localities.
Không phải là khái niệm được thiết lập tách rời khỏi các uẩn đó, như khái niệm không gian hay khái niệm phương hướng.
‘‘Yato’’ti yamhādisato.
‘‘From which’’ means from such a quarter.
‘‘Yato’’ (từ đó) là từ phía nào.
‘‘Laddhappakāsattā’’ti laddhappabhāsattā.
‘‘Having obtained manifestation’’ means having obtained luminosity.
‘‘Laddhappakāsattā’’ (do đã được hiển lộ) là do đã được tỏa sáng.
‘‘Ahassā’’ti divasassa.
‘‘Of the day’’ refers to the daytime.
‘‘Ahassā’’ (của ngày) là của ban ngày.
Uddhumātakādīni ‘uddhumātakaṃ paṭikūlaṃ’tiādinā paṭikūlavasena manasikarontassapi nimittaṃ upaṭṭhahantaṃ bhūtavikārappakārena upaṭṭhahatīti katvā bhūtanimitte saṅgaṇhāti.
Uddhumātaka (a bloated corpse) and so on, even when one contemplates it as repulsive with phrases like ‘‘a bloated corpse is repulsive’’, the sign that arises for one arises in the form of a distortion of elements, and thus it is included in the signs of elements.
Uddhumātaka (thây sình chướng) v.v. được bao gồm trong bhūtanimitta (tướng của yếu tố) vì khi người quán chiếu theo cách ghê tởm như ‘‘thây sình chướng thật ghê tởm’’, tướng ấy hiện lên dưới dạng biến đổi của yếu tố.
‘‘Aṭṭhakathāyaṃ’’ti puggalapaññatti aṭṭhakathāyaṃ.
‘‘In the commentary’’ refers to the commentary on Puggalapaññatti.
‘‘Aṭṭhakathāyaṃ’’ (trong Chú giải) là trong Chú giải Puggalapaññatti.
‘‘Tāsaṃ’’ti bhūmipabbatādikānaṃ attha paññattīnaṃ.
‘‘Of those’’ refers to those meaning-concepts like land and mountains.
‘‘Tāsaṃ’’ (của chúng) là của các atthapaññatti (khái niệm ý nghĩa) như đất, núi v.v.
‘‘Tathā tathā’’ti ayaṃ bhūmi, ayaṃ pabbato, tiādinā tena tena vohārena.
‘‘In such and such a way’’ means by this or that convention, for example, ‘‘this is land’’, ‘‘this is a mountain’’.
‘‘Tathā tathā’’ (như thế này như thế kia) là bằng cách gọi tên này, tên kia, như ‘‘đây là đất’’, ‘‘đây là núi’’ v.v.
Atthānaṃ paramatthānaṃ chāyāti atthacchāyā.
A shadow of meanings, of ultimate realities, is a meaning-shadow.
Bóng dáng của các ý nghĩa, của các pháp tối hậu là atthacchāyā (bóng dáng ý nghĩa).
‘‘Chāyā’’ti ca nimittacchāyāyo vuccanti.
‘‘Shadows’’ are called signs and shadows.
‘‘Chāyā’’ (bóng dáng) được gọi là nimittacchāyā (bóng dáng của tướng).
Atthacchāyānaṃ ākāro atthacchāyākāro.
The form of meaning-shadows is the meaning-shadow form.
Hình thức của atthacchāyā là atthacchāyākāra (hình thức bóng dáng ý nghĩa).
‘‘Ākāro’’ti ca nānāsamūha nānāsaṇṭhānādiko ākāro.
‘‘Form’’ (ākāro) refers to the form of various aggregates, various shapes, and so on.
‘‘Ākāro’’ (hình thức) là hình thức của nhiều tập hợp, nhiều hình thể v.v.
Atthoti vā saddābhidheyyo vacanattho.
Or, ‘‘meaning’’ (attho) is the meaning of a word, which is the referent of the word.
Hoặc ‘‘attha’’ là ý nghĩa của từ được biểu thị bằng âm thanh.
Soyeva samūhākārādi nimitta mattattā atthacchāyākāroti vuccatīti imamatthaṃ dasseti ‘‘saddābhidheyya saṅkhātenā’’tiādinā.
And he explains this meaning by ‘‘by what is called the referent of the word’’, saying that it is called the meaning-shadow form because it is merely a sign of aggregated forms and so on.
Chính điều đó được gọi là atthacchāyākāra (hình thức bóng dáng ý nghĩa) vì nó chỉ là tướng của tập hợp, hình thể v.v., điều này được chỉ ra bằng ‘‘saddābhidheyya saṅkhātena’’ (được gọi bằng âm thanh) v.v.
‘‘Dabbappaṭibimbākārenā’’ti dabbasaṅkhātena paṭibimbākārena.
‘‘In the form of a reflection of substance’’ means in the form of a reflection which is a substance.
‘‘Dabbappaṭibimbākārenā’’ (dưới dạng phản chiếu của vật chất) là dưới dạng phản chiếu được gọi là vật chất.
‘‘Olambiyā’’ti avalambitvā.
‘‘Having depended’’ means having hung upon.
‘‘Olambiyā’’ (bám vào) là nương tựa vào.
‘‘Gaṇanūpagaṃ katvā’’ti aya meko attho, idamekaṃ vatthūti evaṃ gaṇanūpagaṃ katvā.
‘‘Having made it subject to enumeration’’ means having made it subject to enumeration thus: ‘‘This is one meaning, this is one thing’’.
‘‘Gaṇanūpagaṃ katvā’’ (bằng cách làm cho có thể đếm được) là bằng cách làm cho có thể đếm được như ‘‘đây là một ý nghĩa’’, ‘‘đây là một vật’’.
‘‘Imechā’’ti ime chasaddapaññatti vohārā nāma nāmakammādi nāma.
‘‘These six’’ refer to these six conventions of sound-concept, such as name-kamma.
‘‘Imechā’’ (sáu điều này) là sáu cách gọi tên saddapaññatti này được gọi là nāmakamma (nghiệp danh) v.v.
‘‘Attanī’’ti nāmapada saṅkhāte attani.
‘‘In oneself’’ refers to oneself, consisting of the name-word.
‘‘Attanī’’ (trong chính nó) là trong chính nó được gọi là danh từ.
Attha visayaṃ eva hutvā pavattati bhāsaññūnanti adhippāyo.
The intention is that it only occurs as an object of meaning for those who know the language.
Ý nghĩa là nó chỉ là đối tượng của ý nghĩa và vận hành đối với những người thông thạo ngôn ngữ.
‘‘Nāme satī’’ti akkharasamūho padaṃ, padasamūho vākyanti evaṃ vutte nāmapade vijjamāne sati.
‘‘When there is a name’’ means when there is a name-word, as when it is said: ‘‘A group of letters is a word, a group of words is a sentence’’.
‘‘Nāme satī’’ (khi có danh) là khi có danh từ được nói như ‘‘tập hợp các chữ cái là một từ’’, ‘‘tập hợp các từ là một câu’’.
‘‘Taduggaṇhantānaṃ’’ti taṃ taṃ nāmapadaṃ vācuggatakaraṇa vasena uggaṇhantānaṃ janānaṃ.
‘‘Of those who grasp it’’ refers to people who grasp that name-word by memorizing it.
‘‘Taduggaṇhantānaṃ’’ (của những người nắm giữ điều đó) là của những người nắm giữ danh từ đó bằng cách học thuộc lòng.
‘‘Tadatthā’’ti tassa tassa nāma padassa atthā.
‘‘Their meanings’’ refer to the meanings of those respective name-words.
‘‘Tadatthā’’ (các ý nghĩa của điều đó) là các ý nghĩa của danh từ đó.
‘‘Āgacchanti yevā’’ti bhāsaññūnaṃ ñāṇābhimukhaṃ āgacchantiyeva.
‘‘Indeed come’’ means they indeed come into the range of knowledge of those who know the language.
‘‘Āgacchanti yevā’’ (chắc chắn đến) là chắc chắn đến trước trí tuệ của những người thông thạo ngôn ngữ.
Etena attani atthassa nāmanaṃ nāma atthajotana kiccamevāti dīpeti.
By this, it is shown that the naming of a meaning in oneself is indeed the function of illuminating the meaning.
Điều này chỉ ra rằng việc gọi tên ý nghĩa trong chính nó chỉ là chức năng làm hiển lộ ý nghĩa.
‘‘Suṇantānaṃ ñāṇaṃ’’ti ettha ‘‘ñāṇaṃ’’ti upalakkhaṇa vacanaṃ, akusala viññāṇassapi adhippetattā.
In ‘‘the knowledge of those who listen’’, ‘‘knowledge’’ is a metonymic expression, because unwholesome consciousness is also intended.
Ở đây, trong ‘‘Suṇantānaṃ ñāṇaṃ’’ (trí tuệ của người nghe), ‘‘ñāṇaṃ’’ (trí tuệ) là một từ chỉ sự biểu thị, vì ngay cả thức bất thiện cũng được bao hàm.
‘‘Taṃ taṃ atthābhimukhaṃ nāmetī’’ti ārammaṇa karaṇavasena nāmeti.
‘‘Inclines towards that particular meaning’’ means it inclines by making it an object.
‘‘Taṃ taṃ atthābhimukhaṃ nāmetī’’ (hướng về ý nghĩa đó) là hướng về ý nghĩa đó bằng cách làm cho nó trở thành đối tượng.
‘‘Nāmaggahaṇa vasenā’’ti ayaṃ asukonāma hotūti evaṃ nāmaggahaṇavasena.
‘‘By way of taking a name’’ means by way of taking a name thus: ‘‘Let this be called so-and-so’’.
‘‘Nāmaggahaṇa vasenā’’ (bằng cách đặt tên) là bằng cách đặt tên như ‘‘đây là người tên là A’’.
‘‘Dhārīyatī’’ti yāvajīvaṃpi appamussamānaṃ katvā dhārīyati.
‘‘Is retained’’ means it is retained without being forgotten throughout life.
‘‘Dhārīyatī’’ (được ghi nhớ) là được ghi nhớ mà không bị lãng quên ngay cả suốt đời.
Nīharitvā vuccati attho etāyāti nirutti.
That by which meaning is extracted and expressed is ‘explanation’ (nirutti).
Nirutti là điều mà ý nghĩa được rút ra và nói ra thông qua nó.
‘‘Etāyā’’ti karaṇabhūtāya etāyanāmajātiyā.
‘‘By this’’ refers to this linguistic category, which is an instrument.
‘‘Etāyā’’ (bằng điều này) là bằng loại danh từ này làm phương tiện.
‘‘Aviditapakkhe’’ti nāmapadaṃ assutakāle aviññātapakkhe.
‘‘In the unknown aspect’’ refers to the aspect unknown when the name-word is unheard.
‘‘Aviditapakkhe’’ (trong phần chưa biết) là trong phần chưa được biết khi danh từ chưa được nghe.
‘‘Tato nīharitvā’’ti aviditapakkhato ñāṇena nīharitvā.
‘‘Having extracted from that’’ means having extracted by knowledge from the unknown aspect.
‘‘Tato nīharitvā’’ (rút ra từ đó) là rút ra bằng trí tuệ từ phần chưa biết.
‘‘Kathīyatī’’ti taṃ sutakāle vadantena suṇantassa ācikkhīyati jānāpīyati.
‘‘Is told’’ means when it is heard, it is explained and made known to the listener by the speaker.
‘‘Kathīyatī’’ (được nói) là khi nghe điều đó, người nói giải thích, làm cho người nghe hiểu.
‘‘Atthassā’’ti aviditapakkhe ṭhitassa atthassa.
‘‘Of the meaning’’ refers to the meaning that remains in the unknown aspect.
‘‘Atthassā’’ (của ý nghĩa) là của ý nghĩa nằm trong phần chưa biết.
‘‘Etasse vā’’ti nāmapadasseva.
‘‘Or of this very one’’ refers to the name-word itself.
‘‘Etasse vā’’ (hoặc của chính điều này) là của chính danh từ.
Nāmapadanti ca kriya padaṃpi, upasaggapadampi, nipātapadampi, pāṭipadikapadaṃpi, idha nāmapadantveva vuccati.
A name-word here refers to a verb, a preposition, a particle, or a nominal stem, all are called name-words.
Danh từ ở đây bao gồm cả động từ, giới từ, tiểu từ và danh gốc.
‘‘Visesanabhūtānaṃ’’ti aññapadatthasamāse samāsapadānaṃ atthā visesanā nāma.
‘‘That are qualifying’’ refers to the meanings of compound words in a bahuvrīhi compound, which are qualifiers.
‘‘Visesanabhūtānaṃ’’ (của những gì là bổ ngữ) là trong saṅkhāse aññapadattha, các ý nghĩa của các từ hợp thành là bổ ngữ.
Evaṃ visesanabhūtānaṃ.
Thus, those that are qualifying.
Như vậy, của những gì là bổ ngữ.
‘‘Puggalassā’’ti aññapadatthabhūtassa abhiññālābhī puggalassa.
‘‘Of the individual’’ refers to the individual who has attained supernormal powers, who is the referent of the bahuvrīhi compound.
‘‘Puggalassā’’ (của cá nhân) là của cá nhân đã chứng đắc thần thông, là đối tượng của aññapadattha.
‘‘Vadantī’’ti ānandācariyaṃ sandhāya vuttaṃ.
‘‘They say’’ is stated with reference to Acariya Ananda.
‘‘Vadantī’’ (họ nói) được nói liên quan đến Ānanda-ācariya.
So hi dhammasaṅgaṇiyaṃ paññattidukaniddese mūlaṭīkāyaṃ tathā vadati.
Indeed, in his Mūlaṭīkā on the Dhammasaṅgaṇī, in the explanation of the concept-duka, he speaks thus.
Vì trong Mūlaṭīkā của Dhammasaṅgaṇī, trong phần trình bày paññattiduka, Ngài đã nói như vậy.
‘‘Tabbhāvaṃ’’ti akkhara padabyañjanabhāvaṃ.
‘‘Its state’’ refers to the state of being letters, words, and expressions.
‘‘Tabbhāvaṃ’’ (trạng thái của điều đó) là trạng thái của chữ cái, từ và âm tiết.
‘‘Assā’’ti nāmapaññattiyā.
‘‘Of this’’ refers to the name concept.
‘‘Assā’’ (của điều này) là của nāmapaññatti.
Akkharapadabyañjanaṃ gocaro ārammaṇaṃ assāti viggaho.
The analysis is: letters, words, and expressions are its object (gocara), its referent (ārammaṇa).
Sự phân tích là: chữ cái, từ và âm tiết là đối tượng, là cảnh giới của nó.
‘‘Anusārenā’’ti anugamanena.
‘‘According to’’ means by following.
‘‘Anusārenā’’ (theo) là theo dõi.
‘‘Lokasaṅketa nimmitā’’ti lokasaṅketaññāṇena pavattitā.
"Conventionally produced" means produced by the knowledge of worldly convention.
"Lokasaṅketa nimmitā" có nghĩa là được tạo ra bởi tri kiến về quy ước thế gian (lokasaṅketaññāṇa).
‘‘Lokasaṅketaññāṇaṃ’’ti ca idaṃ nāmaṃ imassatthassa nāmaṃ, ayamattho imassa nāmassa atthoti evaṃ puretaraṃ lokasaññāṇa jānanakaññāṇaṃ.
And "knowledge of worldly convention" means that this name is the name for this meaning, and this meaning is the meaning of this name; thus, it is the knowledge that knows worldly designations beforehand.
"Lokasaṅketaññāṇa" là tên của ý nghĩa này, và ý nghĩa này là ý nghĩa của tên này; như vậy, đó là tri kiến biết về quy ước thế gian trước đó.
‘‘Atīta saddamattārammaṇā’’ti sotaviññāṇa vīthiyā ārammaṇaṃ hutvā niruddhaṃ atīta saddamattaṃ kurumānā.
"Having merely past sound as its object" means taking as its object merely the past sound that has ceased after being an object in the ear-consciousness process.
"Atīta saddamattārammaṇā" có nghĩa là chỉ có âm thanh quá khứ làm đối tượng, đã diệt đi sau khi trở thành đối tượng của lộ trình nhĩ thức (sotaviññāṇa vīthi).
‘‘Tena vuttavacane’’ti tena sikkhaṃ paccakkhantena bhikkhunā sikkhaṃ paccakkhāmīti vuttavacane.
"In the words spoken by him" refers to the words "I renounce the training" spoken by that monk who is renouncing the training.
"Tena vuttavacane" có nghĩa là trong lời nói được vị tỳ khưu từ bỏ học giới (sikkhaṃ paccakkhanta) nói rằng "Tôi từ bỏ học giới" (sikkhaṃ paccakkhāmi).
Paccuppannaṃ saddaṃ sotaviññāṇa vīthiyā, atītañca saddaṃ manoviññāṇa vīthiyāti yojanā.
The present sound by way of the ear-consciousness process, and the past sound by way of the mind-consciousness process—this is the connection.
Ý nghĩa là: âm thanh hiện tại thuộc lộ trình nhĩ thức (sotaviññāṇa vīthi), và âm thanh quá khứ thuộc lộ trình ý thức (manoviññāṇa vīthi).
‘‘Tāni akkharānī’’ti sikkhaṃ paccakkhāmīti vākye avayavakkharāni.
"Those syllables" refers to the constituent syllables in the phrase "I renounce the training."
"Tāni akkharāni" có nghĩa là những chữ cái thành phần trong câu "Tôi từ bỏ học giới" (sikkhaṃ paccakkhāmi).
‘‘Ayaṃ akkhara samūho’’ti idaṃ nāmapadanti vuttaṃ hoti.
"This collection of syllables" means this nominal term.
"Ayaṃ akkhara samūho" có nghĩa là đây là một danh từ (nāmapada).
Etassa atthassa.
Of this meaning.
Của ý nghĩa này.
‘‘Vinicchayavīthiṃ’’ti akkhara padasallakkhaṇavīthiñca.
"The analytical process" means also the process of discerning syllables and words.
"Vinicchayavīthiṃ" có nghĩa là lộ trình nhận biết chữ cái và từ ngữ.
‘‘Ekakkhare sadde’’ti ‘go’ iccādike ekakkhare paññatti sadde.
"In a single-syllable sound" refers to a single-syllable designation-sound such as 'go'.
Trong "ekakkhare sadde" có nghĩa là trong danh từ (paññatti sadda) một âm tiết như 'go'.
‘‘Yā’’ti nāma paññatti.
"Which" refers to the designation of a name.
"Yā" có nghĩa là danh chế định (nāma paññatti).
‘‘Vadantassa manasā’’ti sambandho.
"By the mind of one speaking" is the connection.
Liên kết với "vadantassa manasā" (bằng tâm của người nói).
‘‘Pubbabhāge’’ti yaṃ kiñci atthaṃ paresaṃ vattukāmo vadanto tassa tassa atthassa nāmaṃ pathamaṃ manodvāravīthiyā niyametvā eva vadati, taṃ nāmaṃ pubbabhāge vadantena manasā vavatthāpitā nāmapaññattīti vuccati.
"In the prior part" means that when someone wishes to speak about something to others, they first determine the name of that particular meaning in the mind-door process, and then speak; that name, determined by the mind speaking in the prior part, is called a name-designation.
"Pubbabhāge" có nghĩa là khi một người muốn nói điều gì đó cho người khác, người đó trước tiên xác định tên của ý nghĩa đó trong lộ trình ý môn (manodvāravīthi) rồi mới nói; danh chế định (nāmapaññatti) được tâm của người nói sắp đặt trước đó được gọi là "pubbabhāge vadantena manasā vavatthāpitā nāmapaññatti".
Paṭipāṭikathanaṃ pavattikkamakathanaṃ.
"Stating in sequence" means stating the order of occurrence.
"Paṭipāṭikathanaṃ" là sự trình bày theo thứ tự, sự trình bày về tiến trình diễn ra.
‘‘Vuttaṃ’’ti aṭṭhakathāsu vuttaṃ.
"Stated" means stated in the commentaries.
"Vuttaṃ" có nghĩa là được nói trong các bản chú giải (aṭṭhakathā).
Tathā addhamattikanti ca vuttanti sambandho.
Similarly, "addhamattika" is also stated—this is the connection.
Liên kết với "Tathā addhamattikanti ca vuttaṃ" (cũng được nói là addhamattikā).
‘‘Vuttaṃ’’ti ca saddasatthesu vuttaṃ.
"Stated" also means stated in the treatises on grammar.
"Vuttaṃ" cũng có nghĩa là được nói trong các ngữ pháp (saddasatthesu).
‘‘Buddhānussatī’’ti ettha buddhasaddo guṇyūpacāra vacanaṃ hoti.
In "Recollection of the Buddha," the word "Buddha" here is used as a term referring to the quality holder.
Trong "Buddhānussatī", từ "Buddha" ở đây là một từ chỉ phẩm chất (guṇyūpacāra vacanaṃ).
Guṇino dabbassa nāmena guṇānaṃ gahetabbattāti vuttaṃ ‘‘buddhaguṇassa anussati buddhānussatī’’ti.
It is stated, "Recollection of the Buddha's qualities is Buddhānussati," because qualities are to be understood by the name of the substantial being possessing the qualities.
Vì các phẩm chất (guṇa) được hiểu bằng tên của vật sở hữu phẩm chất (guṇī dabba), nên nói "buddhaguṇassa anussati buddhānussatī" (sự tùy niệm các phẩm chất của Đức Phật là Phật tùy niệm).
Esanayo dhammānussatādīsu.
This method applies to the recollection of the Dhamma, and so on.
Cách này cũng áp dụng cho Dhammānussati (Pháp tùy niệm) v.v.
‘‘Arahatādī’’ti arahatādiguṇo.
"Arahat and so forth" refers to the qualities of Arahatship and so forth.
"Arahatādī" có nghĩa là phẩm chất A-la-hán (arahatā) v.v.
Vigatāni dussilyādi malāni ca maccherañca yassa taṃ vigatamalamaccheraṃ.
One whose defilements, such as immorality, and stinginess are gone is 'vigatamalamacchera'.
Những cấu uế như ác giới và sự keo kiệt đã được loại bỏ nơi ai, đó là người đã loại bỏ cấu uế và sự keo kiệt (vigatamalamacchera).
Tassa bhāvoti viggaho.
Its state is the explanation (viggaha).
Trạng thái của điều đó là sự giải thích.
‘‘Attanā adhigatanibbānañcā’’ti etena ariyapuggalānaṃ kilesānaṃ accantavūpasamo vutto.
By "one's own attained Nibbāna," the complete cessation of defilements for noble individuals is stated.
Với câu “và Niết Bàn đã tự mình chứng đắc” này, sự lắng dịu hoàn toàn các phiền não của các bậc Thánh đã được nói đến.
‘‘Yaṃ ārabbhā’’ti yaṃ puggalaṃ ārabbha.
"Concerning whom" means concerning which person.
“Đối với ai” là đối với người nào.
Hitūpasaṃhāro nāma ayaṃ puggalo avero hotu, abyāpajjo hotūtiādinā averatādīni hitasukhāni tasmiṃ puggale cittena upasaṃharaṇaṃ.
"Bringing forth welfare" (hitūpasaṃhāro) means the mental application of welfare and happiness, such as freedom from enmity, towards that person, as in "May this person be free from enmity, may they be free from ill-will," and so on.
Sự đem lại lợi ích (hitūpasaṃhāro) là việc dùng tâm để đem lại những điều lợi ích và hạnh phúc như không thù hằn, không làm hại, v.v… cho người đó, bằng cách quán niệm: “Người này cầu mong không thù hằn, cầu mong không làm hại, v.v…”
Karuṇā, muditā, heṭṭhā cetasikasaṅgahe vuttatthā eva.
Compassion (karuṇā) and appreciative joy (muditā) have already been explained in the section on mental concomitants.
Bi, hỷ đã được giải thích ý nghĩa trong phần tóm tắt các tâm sở ở dưới.
Hitūpasaṃhāro ca hitamodanā ca ahitāpanayanañcāti dvando.
Bringing forth welfare, rejoicing in welfare, and removing harm – these form a dvandva compound.
Hitūpasaṃhāro (đem lại lợi ích), hitamodanā (hoan hỷ với lợi ích), và ahitāpanayanaṃ (loại bỏ điều bất lợi) là một cặp từ kép.
Tattha hitūpasaṃhāro mettāya kiccaṃ.
Among these, bringing forth welfare is the function of loving-kindness (mettā).
Trong đó, hitūpasaṃhāro là chức năng của Từ (mettā).
Hitamodanā muditāya.
Rejoicing in welfare is the function of appreciative joy (muditā).
Hitamodanā là của Hỷ (muditā).
Ahitāpanayanaṃ karuṇāya kiccaṃ.
Removing harm is the function of compassion (karuṇā).
Ahitāpanayanaṃ là chức năng của Bi (karuṇā).
Tattha paraṃ hitasukhasampannaṃ disvā tena parahitena attani pītipāmojjavaḍḍhanaṃ hitamodanā nāma.
Among these, "rejoicing in welfare" (hitūmodanā) is the increase of joy and delight within oneself upon seeing another endowed with welfare and happiness through that welfare of others.
Trong đó, khi thấy người khác được lợi ích và hạnh phúc, sự gia tăng niềm vui và hoan hỷ trong bản thân nhờ lợi ích của người khác, đó gọi là hitamodanā (hoan hỷ với lợi ích).
Paraṃ dukkhitaṃ disvā ayaṃ imamhādukkhā muccatu, mākilamatūti evaṃ cittena parasmiṃ ahitassa dukkhassa apanayanaṃ ahitāpanayanaṃ nāma.
"Removing harm" (ahitāpanayanaṃ) is the mental removal of harm and suffering from another, upon seeing them in distress, thinking, "May this one be freed from this suffering, may they not be weary."
Khi thấy người khác đau khổ, sự loại bỏ điều bất lợi là đau khổ đó khỏi người khác bằng cách tâm niệm: “Cầu mong người này thoát khỏi đau khổ này, cầu mong người ấy không mệt mỏi,” đó gọi là ahitāpanayanaṃ (loại bỏ điều bất lợi).
‘‘Tesaṃ’’ti parasattānaṃ.
"Of these" means of other beings.
“Tesaṃ” là của các loài hữu tình khác.
Sassa attano idanti sakaṃ.
"Sakaṃ" means one's own, as in 'this is one's self'.
Sassa (của chính mình), attano (của bản thân), idaṃ (cái này) là sakaṃ (của riêng).
‘‘Idaṃ’’ sukhadukkhakāraṇaṃ.
"This" refers to the cause of happiness and suffering.
“Idaṃ” là nguyên nhân của khổ và lạc.
Attanā katakammaṃ eva sakaṃ yesaṃ te kammassakā.
Those for whom their own deeds are their own are called 'kammassakā'.
Việc tự mình tạo nghiệp là của riêng của ai, những người đó là kammassakā (người có nghiệp là sở hữu của mình).
Parasattā eva.
Other beings themselves.
Chính là các loài hữu tình khác.
Tesaṃ bhāvo.
Their state.
Trạng thái của chúng.
Tassa anubrūhananti viggaho.
Its cultivation is the explanation (viggaha).
Sự tăng trưởng của điều đó là sự giải thích.
‘‘Sīmasambhedo’’ti attā ca piyapuggalo ca majjhattapuggalo ca veripuggalo cāti catasso sīmā.
"Breaking down boundaries" (sīmasambhedo) refers to the four boundaries: oneself, a dear person, a neutral person, and a hostile person.
“Sīmasambhedo” là bốn giới hạn: bản thân, người thân yêu, người trung lập, và kẻ thù.
Sambhindanaṃ sambhedo.
Breaking down is 'sambhedo'.
Sự hòa lẫn là sambhedo.
Sammissanaṃ anānattakaraṇanti attho.
The meaning is mixing or making them non-distinct.
Nghĩa là sự trộn lẫn, sự không khác biệt.
Sīmānaṃ sambhedo sīmasambhedo.
Breaking down the boundaries is sīmasambhedo.
Sự hòa lẫn các giới hạn là sīmasambhedo.
Sabbā itthiyo, sabbepurisātiādinā odhiso paricchedato pharaṇaṃ odhisopharaṇaṃ nāma.
"Pervading with specification" (odhiso pharaṇaṃ) means pervading with a defined limit, as in "All women, all men," and so on.
Sự lan tỏa theo giới hạn được xác định, như “tất cả phụ nữ, tất cả đàn ông, v.v…” được gọi là odhisopharaṇaṃ.
Sabbesattā, sabbepāṇā, sabbebhūtātiādinā anodhiso aparicchedato pharaṇaṃ anodhisopharaṇaṃ nāma.
"Pervading without specification" (anodhiso pharaṇaṃ) means pervading without a defined limit, as in "All beings, all creatures, all existent things," and so on.
Sự lan tỏa không theo giới hạn, không xác định, như “tất cả chúng sinh, tất cả loài hữu tình, tất cả loài hiện hữu, v.v…” được gọi là anodhisopharaṇaṃ.
Puratthimāyadisāya sabbesattā averāhontūtiādinā disāvibhāgavasena pharaṇaṃ disāpharaṇaṃ nāma.
"Pervading by direction" (disā pharaṇaṃ) means pervading according to the division of directions, as in "May all beings in the eastern direction be free from enmity," and so on.
Sự lan tỏa theo phân chia phương hướng, như “cầu mong tất cả chúng sinh ở phương đông không thù hằn, v.v…” được gọi là disāpharaṇaṃ.
‘‘Taṃ samaṅgīno cā’’ti tāhi appamaññāhi samaṅgīno puggalā.
"And endowed with those" (taṃ samaṅgīno ca) means persons endowed with those boundless states (appamaññā).
“Taṃ samaṅgīno cā” là những người có đầy đủ các vô lượng tâm đó.
‘‘Niccaṃ sommahadayabhāvenā’’ti sabbakālaṃ santasītala hadayabhāvena.
"Constantly with a very cool heart" (niccaṃ sommahadayabhāvena) means with a peaceful and cool heart at all times.
“Niccaṃ sommahadayabhāvenā” là với tâm thái luôn luôn bình thản và mát mẻ.
Brahmasaddo vā seṭṭhapariyāyo ‘brahmaṃ puññaṃ pasavatī’tiādīsu viya.
Or the word 'brahma' (brahmaṃ) is a synonym for 'excellent', as in phrases like 'one produces excellent merit' (brahmaṃ puññaṃ pasavatī).
Hoặc từ Brahma là một từ đồng nghĩa với ‘tối thượng’ (seṭṭha), như trong “brahmaṃ puññaṃ pasavatī” (phát sinh phước báu tối thượng), v.v…
Asitabbaṃ bhuñjitabbanti asitaṃ.
What is to be eaten or consumed is 'asitaṃ'.
Cái cần ăn là asitaṃ.
Pañcabhojanaṃ.
The five kinds of food.
Năm loại thực phẩm.
Pātabbanti pītaṃ.
What is to be drunk is 'pītaṃ'.
Cái cần uống là pītaṃ.
Aṭṭhavidhaṃ pānaṃ.
The eight kinds of drinks.
Tám loại đồ uống.
Dantena khāyitabbaṃ khāditabbanti khāyitaṃ.
What is to be chewed with the teeth is 'khāyitaṃ'.
Cái cần nhai bằng răng là khāyitaṃ.
Pūvakkhajjaphalakkhajjādikaṃ nānākhādanīyaṃ.
Various kinds of edibles such as cakes, fruits, etc.
Các loại đồ ăn vặt khác nhau như bánh ngọt, trái cây, v.v…
Aṅgulīhipi gahetvā sāyitabbaṃ lehitabbanti sāyitaṃ.
What is to be licked after taking with the fingers is 'sāyitaṃ'.
Cái cần liếm, cần nếm bằng ngón tay là sāyitaṃ.
Madhupphāṇitādikaṃ sāyanīyaṃ.
Lickables such as honey, treacle, etc.
Các loại đồ nếm như mật ong, đường phèn, v.v…
Sarasappaṭikūlatā nāma attano sabhāvato paṭikūlatā.
"Repulsiveness by nature" (sarasappaṭikūlatā) means repulsiveness due to its inherent nature.
Sarasappaṭikūlatā (sự ghê tởm do bản chất) là sự ghê tởm do chính bản chất của nó.
Catubbidhopi hi āhāro bhājanesu vā hatthamukhādīsu vā yattha yattha sammakkheti, laggati, limpati.
Indeed, all four kinds of food, wherever they are smeared, stuck, or soiled – whether in dishes or on hands and mouth, etc.
Bởi vì tất cả bốn loại thực phẩm, dù dính vào bát đĩa, tay, miệng, hay bất cứ nơi nào, đều làm bẩn, bám dính, và lem luốc.
Taṃ udakena dhovitabbaṃ hoti.
– must be washed with water.
Chúng cần phải được rửa sạch bằng nước.
Adhotaṃ pana tampi jegucchanīyaṃ hoti.
If not washed, even that becomes disgusting.
Nếu không rửa, chúng cũng trở nên đáng ghê tởm.
Āsayato paṭikūlatā nāma tassa ajjhoharīyamānassa kaṇṭhādīsu ṭhitehi pittasemhādīhi āsayehi sammissanavasena paṭikūlatā.
"Repulsiveness by storage" (āsayato paṭikūlatā) means repulsiveness due to mixing with bile, phlegm, and other humors (āsaya) situated in the throat and other places as it is being ingested.
Āsayato paṭikūlatā (sự ghê tởm do nơi chứa) là sự ghê tởm do sự trộn lẫn với các chất tiết như mật, đờm, v.v… từ các khoang chứa trong cổ họng khi thực phẩm được nuốt vào.
Nidhānato paṭikūlatā nāma nidhānato paṭikūlatā.
"Repulsiveness by receptacle" (nidhānato paṭikūlatā) means repulsiveness by receptacle.
Nidhānato paṭikūlatā (sự ghê tởm do nơi chứa) là sự ghê tởm do nơi chứa.
‘‘Nidhānaṃ’’ti ca āmāsayo vuccati.
And 'nidhāna' refers to the stomach.
“Nidhānaṃ” được gọi là dạ dày.
Pakkato paṭikūlatā nāma tassa nidhānagatassa paripakkakāle gūthamuttādibhāvapattito paṭikūlatā.
"Repulsiveness by digestion" (pakkato paṭikūlatā) means repulsiveness due to its transformation into feces, urine, etc., when it is fully digested in the receptacle.
Pakkato paṭikūlatā (sự ghê tởm do đã tiêu hóa) là sự ghê tởm do khi thực phẩm đã được chứa trong dạ dày và tiêu hóa, nó trở thành phân, nước tiểu, v.v…
Apakkato paṭikūlatā nāma tasmiṃ aparipakke ajiṇṇe sati sarīre nānāroguppattivasena paṭikūlatā.
"Repulsiveness by indigestibility" (apakkato paṭikūlatā) means repulsiveness due to the emergence of various diseases in the body when it is undigested and unripe.
Apakkato paṭikūlatā (sự ghê tởm do chưa tiêu hóa) là sự ghê tởm do khi thực phẩm chưa tiêu hóa, chưa nghiền nát, nó gây ra nhiều bệnh tật trong cơ thể.
Phalato paṭikūlatā nāma tassa paripakkakālato paṭṭhāya sarīre kesalomādīnaṃ paṭikūlarāsīnaṃ vaḍḍhanavasena paṭikūlatā.
"Repulsiveness by result" (phalato paṭikūlatā) means repulsiveness due to the increase of repulsive heaps in the body, such as hair and body hair, from the time of its digestion.
Phalato paṭikūlatā (sự ghê tởm do kết quả) là sự ghê tởm do từ khi thực phẩm được tiêu hóa, nó làm tăng trưởng các khối ghê tởm trong cơ thể như tóc, lông, v.v…
Nissandato paṭikūlatā nāma tassa na vahidvārehi vā lomakūpehivā aññehi nānāvaṇamukhehi vā uggharaṇa paggharaṇādivasena paṭikūlatā.
"Repulsiveness by effluence" (nissandato paṭikūlatā) means repulsiveness due to its oozing and flowing out through the nine doors, hair follicles, or other various wound openings.
Nissandato paṭikūlatā (sự ghê tởm do sự tiết ra) là sự ghê tởm do sự tiết ra, chảy ra từ các lỗ hở bên ngoài, từ các lỗ chân lông, hoặc từ các vết thương khác nhau.
‘‘Tatthā’’ti tasmiṃ catubbidhe āhāre.
"Therein" (tatthā) refers to those four kinds of food.
“Tatthā” là trong bốn loại thực phẩm đó.
‘‘Nikantippahānasaññā’’ti kantāramagge mātāpitūnaṃ kantāranittaraṇatthāya putta maṃsakhādane viya ati manuññepi āhāre rasataṇhā pahānavasena pavattā saññā.
"Perception of abandoning craving" (nikantippahānasaññā) is a perception that arises through abandoning craving for taste even in extremely delightful food, like eating one's child's flesh to cross a wilderness in the desert for one's parents.
“Nikantippahānasaññā” là nhận thức về việc từ bỏ sự thèm muốn hương vị ngay cả đối với thực phẩm cực kỳ ngon lành, giống như việc cha mẹ ăn thịt con để vượt qua sa mạc.
‘‘Salakkhaṇādivasenā’’ti salakkhaṇasasambhārādivasena.
"By means of own characteristics, etc." (salakkhaṇādivasenā) means by means of own characteristics, components, and so forth.
“Salakkhaṇādivasenā” là theo tự tướng và các yếu tố cấu thành, v.v…
‘‘Rāgena caratī’’ti ettha ‘‘rāgenā’’ti karaṇatthe, itthambhūtalakkhaṇevā karaṇa vacanaṃ.
In "He acts with greed" (rāgena caratī), the word "rāgena" is in the instrumental case, or the instrumental case indicates 'itthambhūtalakkhaṇa' (sign of being such).
Trong “rāgena caratī” (hành động với tham ái), “rāgena” là ở nghĩa công cụ, hoặc từ công cụ ở nghĩa đặc điểm của sự vật.
Tattha karaṇatthetāva ‘‘rāgena caratī’’ti catūsu iriyāpathesu yebhūyyena rāgacittena carati.
First, in the instrumental sense, "He acts with greed" means he mostly acts in the four postures with a greedy mind.
Trong nghĩa công cụ, “rāgena caratī” có nghĩa là hành động trong bốn oai nghi chủ yếu với tâm tham ái.
Rāgacittena niyyamāno vicaratīti vuttaṃ hoti.
It is said that he wanders about, led by a greedy mind.
Có nghĩa là người đó đi lại, hành động bị dẫn dắt bởi tâm tham ái.
Itthambhūta lakkhaṇe pana ‘‘rāgena caratī’’ti tesu rāgaketu rāgadhajo hutvā vicaratīti vuttaṃ hoti.
But in the sense of 'itthambhūtalakkhaṇa', "He acts with greed" means it is said that he wanders among them, having greed as his banner and flag.
Còn trong nghĩa đặc điểm của sự vật, “rāgena caratī” có nghĩa là người đó đi lại, hành động như một biểu tượng, một lá cờ của tham ái.
‘‘Assā’’ti tassapuggalassa.
"Of him" (assā) means of that person.
“Assā” là của người đó.
‘‘Ussanno’’ti uggato pākaṭataro.
"Ussanno" means risen up, more manifest.
“Ussanno” là nổi bật, rõ ràng hơn.
Bahutarotipi vadanti.
Some say 'more abundant'.
Một số người cũng nói là “nhiều hơn”.
‘‘Pahānāyā’’ti ettha itisaddo ādi attho.
In "for abandonment" (pahānāyā), the word 'iti' has the meaning of 'etcetera'.
Trong “pahānāyā”, từ “iti” có nghĩa là “vân vân”.
Tena karuṇā bhāvetabbā vihiṃsāya pahānāya.
Thereby, it includes the remainder of the Pāḷi statement, "Compassion should be developed for the abandonment of harming."
Do đó, nó bao gồm phần còn lại của Pāḷi này: “Bi nên được tu tập để loại bỏ sự làm hại.”
Muditā bhāvetabbā aratiyā pahānāyāti imaṃ pāḷisesaṃ saṅgaṇhāti.
"Appreciative joy should be developed for the abandonment of discontent."
“Hỷ nên được tu tập để loại bỏ sự bất mãn.”
‘‘Nissaraṇatāvacanato’’ti nissaraṇañhetaṃ byāpādassa yadidaṃ mettāceto vimutti.
"And from the statement of release" (nissaraṇatāvacanato) means "This is the release from ill-will, namely, the liberation of mind through loving-kindness."
“Nissaraṇatāvacanato” (do lời nói về sự thoát ly) là: “Đây là sự thoát ly khỏi sân hận, tức là tâm giải thoát từ bi (mettāceto vimutti).”
Nissaraṇañhetaṃ vihesāyayadidaṃ karuṇā cetovimutti.
"This is the release from vexation, namely, the liberation of mind through compassion."
“Đây là sự thoát ly khỏi sự làm hại, tức là tâm giải thoát từ bi (karuṇā cetovimutti).”
Nissaraṇañhetaṃ aratiyā yadidaṃ muditā ceto vimuttīti evaṃ nissaraṇa bhāvavacanato ca.
"This is the release from discontent, namely, the liberation of mind through appreciative joy." Thus, it is also from the statement of the state of release.
“Đây là sự thoát ly khỏi sự bất mãn, tức là tâm giải thoát từ hỷ (muditā ceto vimutti).” Và cũng do lời nói về trạng thái thoát ly.
Catasso appamaññāyo.
The four boundless states (appamaññā).
Bốn vô lượng tâm.
Dosa caritassāti vuttaṃ.
It is said to be for one with a hateful temperament.
Đã nói là của người có tánh sân.
‘‘Dosa vatthuttābhāvato cā’’ti dosuppattiyā vatthu bhāvassakaraṇa bhāvassa abhāvato ca.
"And from the absence of a basis for hatred" (dosa vatthuttābhāvato cā) means from the absence of the state of being a basis or a cause for the arising of hatred.
“Dosa vatthuttābhāvato cā” là do không có nguyên nhân gây ra sân, không có trạng thái là nguyên nhân.
Nīlādīni cattāri kasiṇāni dosa caritassāti vuttaṃ.
It is said that the four kasiṇas, such as blue, are for one with a hateful temperament.
Bốn kasiṇa màu xanh, v.v… đã được nói là của người có tánh sân.
Kasmāpanettha dosa caritassa upekkhā sappāyakāraṇaṃ visuṃ na vuttanti.
Why is equanimity not specifically stated here as a suitable cause for one with a hateful temperament?
Tại sao ở đây không nói riêng về upekhā (xả) là nguyên nhân thích hợp cho người có tánh sân?
Aññakāraṇattā na vuttanti dassento ‘‘ettha cā’’tiādimāha.
To show that it is not mentioned because it is a different cause, he says, "And here," and so on.
Để chỉ ra rằng nó không được nói đến vì là nguyên nhân khác, nên đã nói “ettha cā” (và ở đây), v.v…
‘‘Tisso’’ti tisso appamaññāyo.
"The three" (tisso) refers to the three boundless states.
“Tisso” là ba vô lượng tâm.
‘‘Manāpiyarūpānī’’ti manāpiyavaṇṇāni.
"Pleasant forms" (manāpiyarūpānī) means pleasant colors.
“Manāpiyarūpānī” là những hình sắc dễ chịu.
Vikkhittacitto ca hotīti adhikāro.
"And he has a scattered mind" is the subject (adhikāro).
“Vikkhittacitto ca hotīti” là người có tâm tán loạn, đây là phần bổ sung.
‘‘Tassā’’ti pamāda bahulassa vikkhittacittassa ca puggalassa.
"His" (tassā) refers to a person prone to heedlessness and with a scattered mind.
“Tassā” là của người có nhiều sự phóng dật và tâm tán loạn.
Vuttaṃ siyā.
It might have been stated.
Có thể đã được nói.
Visuddhi magge pana evaṃ vuttaṃ natthīti adhippāyo.
However, the intention is that it is not stated thus in the Visuddhimagga.
Tuy nhiên, ý nghĩa là trong Thanh Tịnh Đạo không có lời nói như vậy.
Vibhāvanipāṭhe.
In the Vibhāvanī commentary.
Trong Vibhāvanīpāṭha.
‘‘Buddhivisaya bhāvenā’’ti vuttaṃ.
It is stated, "by being an object of wisdom."
Đã nói “buddhivisaya bhāvenā” (do là đối tượng của trí tuệ).
Yadi buddhivisayattā mohacaritassa sappāyaṃ.
If it is suitable for one with a deluded temperament due to being an object of wisdom.
Nếu do là đối tượng của trí tuệ mà thích hợp cho người có tánh si.
Buddhivisayabhūtāni maraṇa upasamasaññā vavatthānānipi mohacaritassa sappāyāni siyunti vuttaṃ ‘‘evañhisatī’’tiādiṃ.
The statements "Thus, when this is present," and so on, refer to the fact that perceptions of death, peace, and analysis, which are objects of wisdom, would also be suitable for one with a deluded temperament.
Các nhận thức về cái chết và sự an tịnh, sự phân tích cũng là đối tượng của trí tuệ, có thể thích hợp cho người có tánh si, nên đã nói “evañhisatī” (nếu là vậy), v.v…
‘‘Bhūtakasiṇānī’’ti pathavīkasiṇādīni mahābhūtakasiṇāni.
"Elemental kasiṇas" (bhūtakasiṇānī) refers to the great elemental kasiṇas such as earth kasiṇa.
“Bhūtakasiṇānī” là các kasiṇa về đại hiển lộ như kasiṇa đất, v.v…
‘‘Tatthāpī’’ti vā tesu cattālīsa kammaṭṭhānesupi.
"Even there" (tatthāpī) means even among those forty meditation subjects.
“Tatthāpī” là ngay cả trong bốn mươi đề mục thiền đó.
Evaṃsati vaṇṇakasiṇānaṃ puthulakhuddakatāpi ettha saṅgahitā hotīti.
In that case, the distinction between large and small among color kasiṇas is also included here.
Nếu vậy, sự rộng lớn và nhỏ bé của các kasiṇa màu sắc cũng được bao gồm ở đây.
‘‘Mahantaṃ’’ti vidatthi caturaṅgulato mahantaṃ.
"Large" (mahantaṃ) means larger than a span and four finger-breadths.
“Mahantaṃ” là lớn hơn một gang tay và bốn ngón tay.
Yadi evasaddo yathārutameva yujjeyya.
If the word 'eva' were to be used literally.
Nếu từ “eva” chỉ được dùng theo nghĩa đen.
Evaṃsati khuddakaṃ vitakkacaritasseva sappāyaṃ, na buddhicaritādīnanti evamatthopi gaṇheyya.
In that case, it would also grasp the meaning that a small (kasiṇa) is suitable only for one with a discursive temperament (vitakkacarita), not for one with an intellectual temperament (buddhicarita), and so on.
Nếu vậy, kasiṇa nhỏ chỉ thích hợp cho người có tánh tầm, chứ không phải cho người có tánh trí, v.v…, thì ý nghĩa này cũng có thể được hiểu.
Atha buddhicaritassa pana asappāyaṃ nāma natthīti aṭṭhakathāvacanena virujjheyyāti iminā adhippāyena ‘‘khuddakanti padeyujjatī’’ti vuttaṃ.
Then, with the intention that it would contradict the Aṭṭhakathā statement that there is nothing unsuitable for one with an intellectual temperament, it is stated, "It applies to the word 'small' (khuddakaṃ ti pade yujjatī)."
Nhưng nếu không có gì không thích hợp cho người có tánh trí, thì nó sẽ mâu thuẫn với lời của các chú giải, với ý nghĩa này đã nói “khuddakanti padeyujjatī” (từ ‘khuddaka’ được dùng).
Athavā, puthulaṃ mohacaritassa, khuddakaṃ vitakkacaritasseva, namohacaritassāti atthe sati, buddhicaritādīnaṃ pana puthulaṃpi khuddakaṃpi anuññātaṃ hotīti daṭṭhabbaṃ.
Alternatively, it should be understood that "broad" (puthulaṃ) is for one of dull disposition (mohacarita), and "small" (khuddakaṃ) is for one of discursive thought disposition (vitakkacarita). When there is no dull disposition, both broad and small are allowed for those of Buddha disposition (buddhacarita), etc.
Hoặc là, khi có ý nghĩa là* rộng lớn dành cho người có tánh si,* nhỏ bé dành cho người có tánh tầm, và không dành cho người có tánh si, thì đối với người có tánh Phật v.v... thì cả* rộng lớn và nhỏ bé đều được cho phép.
‘‘Sabbañcetaṃ’’ti sabbañca etaṃcaritavibhāgavacanaṃ.
"All this" (Sabbañcetaṃ) refers to all this statement regarding the divisions of dispositions.
Từ “Sabbañcetaṃ” (tất cả điều này) có nghĩa là tất cả những lời phân chia tánh này.
Ujuvipaccanīkavasena tīsu akusala caritesu puggalesu.
By way of direct opposition, among persons with the three unwholesome dispositions.
Theo cách đối nghịch trực tiếp, đối với ba loại người có tánh bất thiện.
Vitakka carite ca atisappāyatāya saddhābuddhi caritesūti adhippāyo.
And in the disposition of discursive thought, due to its great suitability, (it refers to) those with faith-and-wisdom dispositions; this is the intention.
Ý nghĩa là, và đối với người có tánh tầm, do rất thích hợp,* đối với người có tánh tín và tánh trí.
Tenāha ‘‘rāgādīnaṃ pana avikkhambhikā’’tiādiṃ.
Therefore, it says, "however, it does not suppress lust, etc."
Vì thế,* nói “rāgādīnaṃ pana avikkhambhikā” (nhưng không thể trấn áp tham v.v...) v.v...
‘‘Buddhadhamma.
"Buddha-Dhamma
“Buddhadhamma.
Guṇānaṃ’’ti ettha guṇasaddo pubbapadesu yojetabbo buddhaguṇānañca dhammaguṇānañcātiādinā.
qualities" (guṇānaṃ): here the word "quality" (guṇa) should be joined with the preceding words, as in "the qualities of the Buddha and the qualities of the Dhamma," etc.
Guṇānaṃ” (phẩm chất của Phật, Pháp) ở đây, từ “guṇa” (phẩm chất) phải được ghép vào các từ phía trước, như “phẩm chất của Phật và phẩm chất của Pháp” v.v...
‘‘Tatthā’’ti tasmiṃ guṇapade.
"There" (Tatthā) refers to that word "quality."
“Tatthā” (ở đó) là trong từ “guṇa” (phẩm chất) đó.
Na tappetīti atappanīyo.
"Does not satisfy" (na tappeti) means "unsatisfying" (atappanīyo).
Không làm thỏa mãn, nên là “atappanīyo” (không thỏa mãn).
Tappanaṃ santuṭṭhiṃ na janetīti attho.
The meaning is that it does not generate satisfaction or contentment.
Có nghĩa là không tạo ra sự thỏa mãn, sự hài lòng.
Saṃvejanaṃ saṃvegaṃ janetīti saṃvejaniyo.
"Causes agitation" (saṃvejanaṃ saṃvegaṃ janeti) means "agitating" (saṃvejaniyo).
Tạo ra sự xúc động, sự cảm động, nên là “saṃvejaniyo” (đáng xúc động).
‘‘Dhammo’’ti sabhāvo.
"Phenomenon" (dhammo) refers to nature.
“Dhammo” (pháp) là bản chất.
Saṃvejaniyo dhammo yassāti saṃvejaniya dhammaṃ.
"Agitating phenomenon" (saṃvejaniyadhammaṃ) means that which has an agitating phenomenon.
Pháp đáng xúc động là của ai, nên là “saṃvejaniya dhammaṃ” (pháp đáng xúc động).
Maraṇaṃ.
Death.
Cái chết.
‘‘Pañcamajjhānasamādhissā’’ti rūpāvacara pañcamajjhāna samādhissa.
"Of the fifth jhāna concentration" (Pañcamajjhānasamādhissa) refers to the concentration of the rūpāvacara fifth jhāna.
“Pañcamajjhānasamādhissā” (thiền định ngũ thiền) là thiền định ngũ thiền thuộc cõi sắc giới.
‘‘Udayamattānī’’ti vaḍḍhitamattāni.
"Merely arisen" (udayamattānī) means merely increased.
“Udayamattānī” (chỉ là sự tăng trưởng) là chỉ là sự phát triển.
‘‘Tatthā’’ti paṭikūlārammaṇesu.
"There" (Tatthā) refers to the repulsive objects.
“Tatthā” (ở đó) là trong các đối tượng ghê tởm.
‘‘Pubbacchaṭṭakassā’’ti purāṇacchaṭṭakassa.
"Of the former sixth" (Pubbacchaṭṭakassā) refers to the old sixth.
“Pubbacchaṭṭakassā” (của cái cũ sáu) là của cái cũ sáu.
Gūthamuttavissajjana kassāti vuttaṃ hoti.
It means the excretion of feces and urine.
Có nghĩa là sự bài tiết phân và nước tiểu.
Tenāha ‘‘gūtharāsi dassane viyā’’ti.
Therefore, it says, "as if seeing a heap of dung."
Vì thế,* nói “gūtharāsi dassane viyā” (như khi nhìn thấy đống phân).
Na te kadāci somanassena vinā appanaṃ pāpuṇanti.
They never attain absorption without joy.
Chúng không bao giờ đạt đến sự an định mà không có hỷ.
Byāpādavihiṃsā aratīnaṃ dūribhāvena somanassuppattiyā atisukarattā pañcamajjhāne viya sukhasomanassānañca avikkhambhanato.
Because ill-will, harmfulness, and discontent are far removed, joy easily arises, and happiness and joy are not suppressed as in the fifth jhāna.
Do sự xa lìa sân hận và ác ý, sự phát sinh hỷ rất dễ dàng, và hỷ lạc không bị trấn áp như trong ngũ thiền.
‘‘Udāsinapakkhe’’ti ajjhupekkhanapakkhe.
"In the neutral side" (udāsinapakkhe) refers to the side of equanimity.
“Udāsinapakkhe” (về phía trung lập) là về phía xả.
‘‘Daḷhaṃ’’ti bhusaṃ.
"Strong" (daḷhaṃ) means intensely.
“Daḷhaṃ” (mạnh mẽ) là rất nhiều.
‘‘Vibhūtaṃ’’ti pākaṭaṃ.
"Manifest" (vibhūtaṃ) means apparent.
“Vibhūtaṃ” (rõ ràng) là hiển nhiên.
Nimittaṃ daḷhavibhūtaṃ katvā gahaṇaṃ daḷha vibhūtaggahaṇaṃ.
"Strongly manifest apprehension" (daḷhavibhūtaggahaṇaṃ) is taking the sign by making it strong and manifest.
Sự nắm giữ kiên cố và rõ ràng là sự nắm giữ dấu hiệu đã được làm cho kiên cố và rõ ràng.
‘‘Kassaci ārammaṇassā’’ti buddhaguṇādi ārammaṇassa.
"Of a certain object" (kassaci ārammaṇassā) refers to an object such as the qualities of the Buddha.
“Kassaci ārammaṇassā” (của một đối tượng nào đó) là của đối tượng như phẩm chất của Phật v.v...
‘‘Paṭibhāganimittaṃ’’ti ettha paṭibhāgasaddo tassa dise pavattoti āha ‘‘tādise’’tiādiṃ.
In "counterpart sign" (paṭibhāganimittaṃ), the word "counterpart" (paṭibhāga) means "in that direction," so it says, "of such a kind," etc.
Trong từ “Paṭibhāganimittaṃ” (tướng đối phần) này, từ “paṭibhāga” (đối phần) có nghĩa là “theo hướng đó”, nên* nói “tādise” (tương tự như vậy) v.v...
‘‘Taṃsaṇṭhāne’’ti etena pathavimaṇḍalādīsu viya saṇṭhānākārena ṭhitesu sabhāva dhamma puñjesu eva tassadisaṃ paṭibhāganimittaṃ nāma sijjhatīti dasseti.
By "in that shape" (taṃsaṇṭhāne), it shows that a counterpart sign of that kind is established only in aggregates of natural phenomena that exist in the form of a shape, like earth-mandala, etc.
Bằng từ “Taṃsaṇṭhāne” (trong hình dạng đó),* chỉ ra rằng tướng đối phần tương tự như vậy chỉ có thể thành tựu trong các tập hợp pháp bản chất tồn tại dưới dạng hình thể, như trong địa đại mandala v.v...
‘‘Eva’’nti samathasaṅgahe tāva dasakasiṇāni, dasaasubhātiādinā vuttena vacanakkamena.
"Thus" (Evaṃ): in the summary of serenity, in the order of expression stated with "the ten kasiṇas, the ten asubhas," etc.
“Evaṃ” (như vậy) là theo thứ tự lời nói đã được nói đến trong Samathasaṅgaha (Tóm tắt về Tịnh chỉ) như mười biến xứ, mười bất tịnh v.v...
‘‘Uggahakosallaṃ’’ti bhāvanākammaṃ ārabhitukāmena bhikkhunā ācariyassa santike sabbassa kammaṭṭhāna vidhānassa uggahaṇaṃ uggaho.
"Skill in apprehension" (uggahakosallaṃ): "apprehension" (uggaha) is the learning of the complete procedure of all meditation subjects from a teacher by a bhikkhu who intends to begin the meditation practice.
“Uggahakosallaṃ” (sự khéo léo trong việc nắm bắt) là sự nắm bắt toàn bộ phương pháp thiền định từ vị thầy của một Tỳ-kheo muốn bắt đầu hành thiền.
Tasmiṃ kosallaṃ uggahakosallaṃ.
"Skill in that" (tasmiṃ kosallaṃ) is skill in apprehension.
Sự khéo léo trong đó là “uggahakosallaṃ” (sự khéo léo trong việc nắm bắt).
Apicettha.
Moreover, in this context,
Hơn nữa, ở đây.
Sabbaṃ uggahituṃ asakkontena yaṃ attanā ārabhissati.
one who cannot apprehend everything should learn the complete procedure of the one he intends to undertake.
Người không thể nắm bắt toàn bộ thì phải nắm bắt đầy đủ phương pháp của một* mà mình sẽ bắt đầu.
Tassa ekassa vidhānaṃ paripuṇṇaṃ uggahetabbaṃ.
.
Người không thể nắm bắt toàn bộ thì phải nắm bắt đầy đủ phương pháp của một* mà mình sẽ bắt đầu.
‘‘Uggaṇhantassā’’ti ettha ukāro upari attho.
In "apprehending" (uggaṇhantassā), the syllable "u" (ukāro) means "further."
Trong từ “Uggaṇhantassā” (của người nắm bắt), âm “u” có nghĩa là “phía trên”.
‘‘Gahaṇaṃ’’ti ca yathā citte avinassamānaṃ hutvā labbhati, tathā katvā cittena gahaṇanti dassetuṃ ‘‘uparūparī’’tiādi vuttaṃ.
And to show that "apprehending" (gahaṇaṃ) means apprehending with the mind in such a way that it does not perish in the mind, it says "again and again" (uparūparī), etc.
Và để chỉ ra “gahaṇaṃ” (sự nắm giữ) là sự nắm giữ bằng tâm theo cách mà nó không bị mất đi trong tâm, nên* đã nói “uparūparī” (lặp đi lặp lại) v.v...
‘‘Samanupassantassā’’ti sammā punappunaṃ cakkhunā dassanasadisaṃ karontassa.
"Observing" (samanupassantassā) means repeatedly doing it properly as if seeing with the eye.
“Samanupassantassā” (của người quán sát) là của người làm cho* giống như nhìn thấy bằng mắt một cách đúng đắn, lặp đi lặp lại.
Parito samantato karaṇaṃ parikammaṃ.
"Preliminary work" (parikammaṃ) is performing all around.
Việc thực hiện xung quanh, khắp nơi là “parikammaṃ” (sự chuẩn bị).
Tasmiṃ nimittaggahaṇakamme yaṃ yaṃ kattabbavidhānaṃ atthi, taṃ taṃ paripuṇṇaṃ katvā gahaṇanti vuttaṃ hoti.
It means apprehending by performing completely all the necessary procedures in that act of apprehending the sign.
Có nghĩa là, trong hành động nắm giữ tướng đó, bất cứ phương pháp nào cần phải làm, thì phải làm cho đầy đủ.
Bhāvanāti vaḍḍhanāti imamatthaṃ dassento ‘‘punappuna’’ntiādimāha.
Showing this meaning that "cultivation" (bhāvanā) means "increasing," it says "again and again" (punappunaṃ), etc.
Để chỉ ra ý nghĩa “bhāvanā” (tu tập) là “vaḍḍhanā” (sự tăng trưởng),* nói “punappunaṃ” (lặp đi lặp lại) v.v...
‘‘Nirantaraṃ padahantassā’’ti rattidivaṃ nirantaraṃ ārabhantassa.
"Striving continuously" (nirantaraṃ padahantassā) means striving continuously day and night.
“Nirantaraṃ padahantassā” (của người tinh tấn không ngừng) là của người tinh tấn không ngừng ngày đêm.
Uggaha nimitte saṇṭhānaṃ gaṇhantopi vaṇṇarūpādinā sabhāva dhammena saheva gaṇhāti.
Even when taking the shape in the apprehended sign, one takes it together with the natural phenomena such as color and form.
Khi nắm giữ hình dạng trong tướng học,* nắm giữ cùng với các pháp bản chất như màu sắc, hình tướng v.v...
Paṭibhāganimitte pana sabhāvadhammaṃ muñcitvā tassa disaṃ nimitta paññatti saṅkhātaṃ suddhasaṇṭhānameva gaṇhāti.
However, in the counterpart sign, one takes only the pure shape, which is called the sign-concept, abandoning the natural phenomena.
Nhưng trong tướng đối phần,* bỏ qua pháp bản chất và chỉ nắm giữ hình dạng thuần túy, được gọi là tướng chế định.
Ettha siyā, paṭibhāganimittepi vaṇṇo nāma sandissati yevāti.
Here it might be said that color is indeed perceived in the counterpart sign.
Ở đây có thể có câu hỏi, màu sắc cũng được nhìn thấy trong tướng đối phần ư?
So pana paṭibhāgamattaṃ hoti.
But that is merely a semblance.
Nhưng đó chỉ là sự phản chiếu.
Na ekantavaṇṇo.
It is not definitively a color.
Không phải là màu sắc tuyệt đối.
Tenāha ‘‘tappaṭibhāgaṃ vatthu dhammavimuccitaṃ’’ti.
Therefore, it says, "that counterpart, freed from the substantial phenomenon."
Vì thế,* nói “tappaṭibhāgaṃ vatthu dhammavimuccitaṃ” (đối tượng phản chiếu đó không có pháp bản chất).
‘‘Sannisinnaṃ’’ti acalaṃ.
"Firmly established" (sannisinnaṃ) means unmoving.
“Sannisinnaṃ” (được an trú) là bất động.
‘‘Pavesitaṃ’’ti bhāvanācittassa abbhantare pakkhittaṃ viya hotīti adhippāyo.
"Entered" (pavesitaṃ): the intention is that it is as if placed inside the meditation-mind.
“Pavesitaṃ” (được đưa vào) có nghĩa là như thể được đặt vào bên trong tâm thiền định.
Obhāsatīti obhāso.
"Shines forth" (obhāsatīti) means "radiance" (obhāso).
Chiếu sáng là “obhāso” (sự chiếu sáng).
Obhāso hutvā jātanti obhāsajātaṃ.
"Arisen as radiance" (obhāsajātaṃ) means that which has become radiance.
Đã trở thành sự chiếu sáng, nên là “obhāsajātaṃ” (đã phát sinh sự chiếu sáng).
Obhāsanaṃ vā obhāso.
Or "shining forth" (obhāsanaṃ) is radiance.
Hoặc là sự chiếu sáng là “obhāso” (sự chiếu sáng).
Jāto obhāso assāti obhāsajātaṃ.
"Arisen as radiance" (obhāsajātaṃ) means that which has arisen as radiance.
Có sự chiếu sáng đã phát sinh, nên là “obhāsajātaṃ” (đã phát sinh sự chiếu sáng).
‘‘Pātentī’’ti paṭipātenti.
"They cause to fall" (pātentī) means they cause to reverse.
“Pātentī” (làm cho rơi xuống) là làm cho rơi xuống.
Puna uppajjanavasena uṭṭhātuṃ na denti.
They do not allow them to arise again, in the sense of appearing again.
Không cho phép chúng phát sinh trở lại.
‘‘Etāyā’’ti kattu atthe karaṇavacanaṃ.
"By this" (Etāyā) is an instrumental case in the sense of agent.
“Etāyā” (bằng cái này) là từ chỉ công cụ ở nghĩa chủ cách.
‘‘Nimittarakkhaṇavidhānaṃ’’ti samuppannassa nimittassa anassanatthāya sattavidhehi palibodha dhammehi rakkhaṇatthaṃ.
"Procedure for guarding the sign" (Nimittarakkhaṇavidhānaṃ) refers to guarding the arisen sign from perishing by means of the seven kinds of impediments.
“Nimittarakkhaṇavidhānaṃ” (phương pháp bảo vệ tướng) là để bảo vệ tướng đã phát sinh khỏi bị mất đi bằng bảy chướng ngại.
Katame pana tesattavidhā palibodhadhammā nāmāti.
But what are these seven kinds of impediments?
Vậy bảy chướng ngại đó là gì?
Idha amhehi vattabbaṃ natthi.
We have nothing to say here.
Ở đây chúng ta không cần phải nói.
Visuddhi magge eva te vuttāti dassetuṃ gāthamāha.
To show that they are stated in the Visuddhimagga itself, he recites a verse.
Để chỉ ra rằng chúng đã được nói đến trong Thanh Tịnh Đạo,* đã nói bài kệ.
‘‘Āvāso’’ti asappāyāvāso.
"Dwelling place" (Āvāso) refers to an unsuitable dwelling place.
“Āvāso” (chỗ ở) là chỗ ở không thích hợp.
‘‘Gocaro’’ti asappāyagocaragāmo.
"Alms-resort" (Gocaro) refers to an unsuitable alms-resort village.
“Gocaro” (phạm vi khất thực) là làng khất thực không thích hợp.
‘‘Bhassaṃ’’ti asappāyavacanaṃ.
"Speech" (Bhassaṃ) refers to unsuitable speech.
“Bhassaṃ” (lời nói) là lời nói không thích hợp.
Evaṃ puggalādīsu.
Similarly with persons, etc.
Cũng vậy đối với người v.v...
‘‘Sevethā’’ti seveyya.
"Should frequent" (Sevethā) means should associate with.
“Sevethā” (nên phục vụ) là nên phục vụ.
‘‘Evañhipaṭipajjato’’ti evaṃhivajjitabbe vajjanavasena sevitabbe sevanavasena paṭipajjantassa.
"Thus practicing" (Evañhipaṭipajjato) means one who practices by avoiding what should be avoided and frequenting what should be frequented.
“Evañhipaṭipajjato” (của người thực hành như vậy) là của người thực hành theo cách tránh những gì cần tránh và phục vụ những gì cần phục vụ.
‘‘Kāmataṇhāya visayabhāvaṃ atikkamitvā’’ti etena kāmabhūmi kāmabhavasamatikkamo, rūpabhūmirūpabhava okkamo ca vutto.
"Having transcended the sphere of sensual craving" (Kāmataṇhāya visayabhāvaṃ atikkamitvā) indicates the transcendence of the sensuous realm and sensuous existence, and the attainment of the fine-material realm and fine-material existence.
Bằng từ “Kāmataṇhāya visayabhāvaṃ atikkamitvā” (vượt qua phạm vi của dục ái),* đã nói về sự vượt qua cõi dục, hữu dục, và sự đi vào cõi sắc, hữu sắc.
Vasanaṃ vasī.
"Control" (vasanaṃ) is mastery (vasī).
Sự sống là “vasī” (sự thành thạo).
Satti.
Ability.
Năng lực.
Sāmatthiyanti attho.
Power, is the meaning.
Có nghĩa là khả năng.
Vasiṃ bhūtaṃ pattanti vasibhūtaṃ.
"Attained to mastery" (vasibhūtaṃ) means having attained control.
Đã đạt được sự thành thạo là “vasibhūtaṃ” (đã thành thạo).
Vasī eva vasitā.
"Mastery" (vasitā) is simply mastery.
Sự thành thạo chính là “vasitā” (sự thành thạo).
Yathā pāramitāti.
Just like perfection (pāramitā).
Như pāramitā (ba-la-mật).
‘‘Tato vicāranti’’ ettha itisaddo ādiattho.
In "then discursive thought" (tato vicāranti), the word "iti" has the meaning of "beginning with."
Trong từ “Tato vicāranti” (từ đó, tầm) này, từ “iti” (vậy) có nghĩa là “v.v...”.
Tena tato pītiṃtiādiṃ saṅgaṇhāti.
Therefore, it includes "then rapture," etc.
Bằng cách đó,* bao gồm “tato pītiṃ” (từ đó, hỷ) v.v...
Icchantānaṃ tesaṃ sabbaññubuddhānaṃ.
"Of those all-knowing Buddhas who desire it."
“Icchantānaṃ tesaṃ sabbaññubuddhānaṃ” (của những vị Phật Toàn Giác mong muốn đó).
‘‘Yatthā’’ti yesudvīsubhavaṅgesu.
"Where" (Yatthā) refers to which two bhavangas (life-continuum states).
“Yatthā” (ở đâu) là trong hai bhavaṅga (hữu phần) nào.
‘‘Bhavaṅgacāre’’ti bhavaṅgappavattiyaṃ.
"In the course of the life-continuum" (Bhavaṅgacāre) refers to the occurrence of the life-continuum.
“Bhavaṅgacāre” (trong sự vận hành của hữu phần) là trong sự vận hành của hữu phần.
‘‘Dandhāyitattaṃ’’ti dandhaṃ hutvā ayati pavattatīti dandhāyitaṃ.
"Sluggishness" (dandhāyitattaṃ): "sluggish" (dandhāyitaṃ) means proceeding slowly.
“Dandhāyitattaṃ” (sự chậm chạp) là sự vận hành chậm chạp.
Tassa bhāvo dandhāyitattaṃ.
The state of that is sluggishness.
Bản chất của nó là “dandhāyitattaṃ” (sự chậm chạp).
‘‘Ṭhapetuṃ’’ti adhiṭṭhānaṃ katvā ṭhapetuṃ.
"To establish" (Ṭhapetuṃ) means to establish by resolution.
“Ṭhapetuṃ” (để an trú) là để an trú bằng cách quyết định.
Tato anatikkamituṃ.
From that, not to transgress.
Để không vượt qua từ đó.
‘‘Yatthicchakaṃ’’tiādīni kriyāvisesanapadāni.
"As one desires" (Yatthicchakaṃ), etc., are adverbial phrases.
“Yatthicchakaṃ” (tùy ý muốn) v.v... là các từ bổ nghĩa cho hành động.
‘‘Yatthicchakaṃ’’ti yattha yattha ṭhāne icchānu rūpaṃ.
"As one desires" (Yatthicchakaṃ) means in whatever place one desires.
“Yatthicchakaṃ” (tùy ý muốn) là ở bất cứ nơi nào theo ý muốn.
Yadicchakantiyasmiṃ yasmiṃ khaṇe icchānu rūpaṃ.
"Whenever one desires" (Yadicchakaṃ) means at whatever moment one desires.
“Yadicchakaṃ” (tùy theo thời điểm mong muốn) là vào bất cứ khoảnh khắc nào theo ý muốn.
‘‘Yāvaticchakaṃ’’ti yattakena pamāṇena icchānu rūpaṃ.
"To whatever extent one desires" (Yāvaticchakaṃ) means to whatever measure one desires.
“Yāvaticchakaṃ” (tùy theo mức độ mong muốn) là theo bất cứ mức độ nào theo ý muốn.
‘‘Vitakkādikaṃ oḷārikaṅgaṃ pahānāyā’’ti ettha kassa balena pahānaṃ hoti.
In "for the abandonment of gross factors like discursive thought" (vitakkādikaṃ oḷārikaṅgaṃ pahānāyā), by the power of what does abandonment occur?
Trong từ “Vitakkādikaṃ oḷārikaṅgaṃ pahānāyā” (để đoạn trừ các yếu tố thô như tầm) này, bằng sức mạnh của cái gì mà sự đoạn trừ xảy ra?
Taṃ taṃ virāga bhāvanā balena pahānaṃ hoti.
That abandonment occurs by the power of that particular detachment-cultivation.
Sự đoạn trừ xảy ra bằng sức mạnh của sự tu tập ly tham đó.
Kāca taṃ taṃ virāgabhāvanā nāma hoti.
And what is that particular detachment-cultivation?
Và sự tu tập ly tham đó là gì?
Ajjhāsaya visesa pariggahitā upacārabhāvanā evāti imamatthaṃ dassetuṃ ‘‘pathamajjhānaṃ tāvā’’tiādi vuttaṃ.
To show this meaning, that it is simply access concentration imbued with a specific resolve, it says, "the first jhāna indeed," etc.
Để chỉ ra ý nghĩa này là chỉ là sự tu tập cận định được bao gồm bởi sự đặc biệt của ý định,* đã nói “pathamajjhānaṃ tāvā” (trước hết là sơ thiền) v.v...
‘‘Ātāpavīriyaṃ’’ti yenavīriyena yogino attānaṃ vā kilesa dhamme vā ātāpenti paritāpenti.
"Burning energy" (ātāpavīriyaṃ) is the energy by which yogis burn or torment themselves or defilements.
“Ātāpavīriyaṃ” (tinh tấn nhiệt tâm) là sự tinh tấn mà nhờ đó hành giả đốt cháy, làm khổ mình hoặc các pháp phiền não.
Taṃ ātāpavīriyaṃ nāma.
That is called burning energy.
Đó được gọi là “ātāpavīriyaṃ” (tinh tấn nhiệt tâm).
Ugghāṭīyamānampi ākāsameva hoti.
Even when uncovered, it is space itself.
Ngay cả khi được mở rộng, nó vẫn là không gian.
Taṃ ārabbha uparijhānantaruppattiyā bhāvanaṃ karontassapi punappunaṃ tameva pañcamajjhānaṃ uppajjati.
Even for one who practices meditation with regard to that, for the arising of a subsequent jhāna, that very fifth jhāna repeatedly arises.
Ngay cả khi hành giả tu tập để phát sinh các thiền cao hơn dựa trên cái đó, thì chính ngũ thiền đó vẫn phát sinh lặp đi lặp lại.
Ārammaṇe ca anatikkante jhānaṃpi anatikkantameva hotīti.
And when the object is not transcended, the jhāna too is not transcended.
Và khi đối tượng không bị vượt qua, thì thiền định cũng không bị vượt qua.
‘‘Tatthā’’ti tasmiṃ ākāsakasiṇe.
"There" (Tatthā) refers to that space kasiṇa.
“Tatthā” (ở đó) là trong không gian biến xứ đó.
‘‘Tadatikkamanasambhavo’’ti kasiṇa nimittātikkamanasambhavo.
"Possibility of transcending that" (Tadatikkamanasambhavo) refers to the possibility of transcending the kasiṇa sign.
“Tadatikkamanasambhavo” (khả năng vượt qua cái đó) là khả năng vượt qua tướng biến xứ.
‘‘Yathādiṭṭhe’’ti jhānacakkhunā diṭṭhappakāre.
"As seen" (Yathādiṭṭhe) refers to the way seen with the eye of jhāna.
“Yathādiṭṭhe” (như đã thấy) là theo cách đã được thấy bằng mắt thiền.
‘‘Sambhāvetvā’’ti thometvā.
“Sambhāvetvā” means having praised.
“Sambhāvetvā” (tôn kính) là tán thán.
Sammā anussaraṇaṃ samanussaraṇaṃ.
Right recollection is samanussaraṇaṃ.
“Sammā anussaraṇaṃ” là sự hồi tưởng đúng đắn, “samanussaraṇaṃ”.
‘‘Itaresaṃpi vā’’ti puthujjana paṇḍitānaṃpi vā.
“Itaresaṃpi vā” means or for wise ordinary people.
“Itaresaṃpi vā” (hoặc của những người khác) là hoặc của những người phàm phu thông thái.
Maraṇa saññā vavatthānesu parikammañca samādhiyati, upacāro ca sampajjatīti yojanā tikkhapaññānaṃ pana puthujjanānaṃpi sataṃ buddhaguṇādīsupi upacāra sambhavo aṭṭhakathāyaṃ vuttoyeva.
The preliminary work is established and access concentration arises in the analyses of the perception of death; this is the connection. However, the possibility of access concentration even in the qualities of the Buddha, etc., for ordinary people with keen wisdom, has indeed been stated in the commentary.
Cách giải thích là: trong các sự an lập tưởng chết, sự chuẩn bị được định tâm và cận định cũng thành tựu. Tuy nhiên, đối với những phàm nhân có trí tuệ sắc bén, khả năng cận định trong các đức Phật, v.v. cũng đã được nói trong chú giải.
‘‘Samathajjhānesū’’ti idaṃ adhikāravasena vuttaṃ.
“Samathajjhānesū” – this is stated with reference to the specific context.
“Trong các thiền tịnh chỉ” điều này được nói theo phạm vi (của nó).
Vipassanā kammaṃpi gahetabbamevāti daṭṭhabbaṃ.
Vipassanā practice should also be included, so it should be understood.
Cần phải hiểu rằng cả nghiệp Vipassanā cũng nên được chấp nhận.
Pubbedānaṃ datvā iminā puññena āyatiṃ jhānābhiññāyo vā maggaphalāni vā paṭilabhissāmīti patthanaṃ katvā āgatopi katādhikāro evātipi vadanti.
They also say that one who, having previously given a donation and made the aspiration “May I, by this merit, attain jhānas and supernormal powers or the paths and fruits in the future,” has come, is also one who has made an aspiration.
Họ cũng nói rằng người đã đến sau khi bố thí trước và nguyện rằng “Với phước báu này, trong kiếp tương lai, tôi sẽ đạt được các thiền định và thắng trí, hoặc các đạo quả” cũng là người đã tạo điều kiện.
Katamo pana katādhikāro nāmāti āha ‘‘āsannabhave’’tiādiṃ.
But who is called ‘one who has made an aspiration’? He says, “‘āsannabhave’” and so on.
Vậy ai là người đã tạo điều kiện? (Chú giải) nói: “Trong kiếp gần nhất”, v.v.
Aṭṭhavidhesu catukkanayavasena, navavidhesu pañcakanayavasena vuttoti tesaṃ vādīnaṃ sādhakavacanaṃ.
This is the supporting statement for their view that in eight types, it is mentioned by way of the four-fold method, and in nine types, by way of the five-fold method.
Đó là lời chứng minh của các luận sư đó, được nói theo cách bốn loại trong tám loại, và theo cách năm loại trong chín loại.
Vicāretvā pana gahetabbaṃ.
However, it should be accepted after consideration.
Tuy nhiên, cần phải xem xét kỹ lưỡng rồi chấp nhận.
Ākāsa kasiṇena vinā arūpajjhānāni labhitvā puna abhiññatthāya parikammekate ākāsakasiṇepi kattabbattā tassa abhiññāpādakatā sambhavo vuttoti atthassa sambhavato.
Having attained the immaterial jhānas without the space kasiṇa, and then performing preliminary work for supernormal power, it is said that the space kasiṇa can also be made productive for supernormal power because of the possibility of that meaning.
Vì có khả năng sinh ra thắng trí, nên được nói rằng sau khi đạt được các thiền vô sắc không có không gian kasiṇa, và sau đó thực hiện sự chuẩn bị (parikamma) cho không gian kasiṇa để đạt thắng trí, thì điều đó cũng phải được thực hiện.
Pubbe abhāvita bhāvanoti ca akatādhikāroti ca atthato ekaṃ.
“A previously uncultivated meditation” and “one who has not made an aspiration” are one and the same in meaning.
“Sự tu tập chưa từng được tu tập trước đây” và “người chưa tạo điều kiện” về nghĩa là một.
‘‘Ādikammiko’’ti abhiññākamme ādikammiko.
“Ādikammiko” means a beginner in the work of supernormal power.
“Người sơ nghiệp” là người sơ nghiệp trong nghiệp thắng trí.
‘‘Tādisānaṃ’’ti pubbe akatādhikārānaṃ abhāvitabhāvanānaṃ idāni iddhivikubbanaṃ karissāmīti ārabhantānaṃ abhiññākamme ādikammikakulaputtānanti sambandho.
The connection is: “‘Tādisānaṃ’ means for such noble sons who have not previously made an aspiration, whose meditation has not been cultivated, and who are now starting, saying ‘I will perform a feat of psychic power,’ they are beginners in the work of supernormal power.”
“Những người như vậy” là sự liên kết với những thiện nam tử sơ nghiệp trong nghiệp thắng trí, những người chưa từng tạo điều kiện trước đây, chưa từng tu tập, và bây giờ bắt đầu thực hiện các thần biến.
‘‘Iddhivikubbanaṃ’’ti ca upalakkhaṇavacanaṃ.
“Iddhivikubbanaṃ” is a word indicating an example.
“Thần biến” là một từ chỉ sự biểu thị.
Dibbāya sotadhātuyā saddaṃ savanaṃ karissāmītiādikaṃpi gahetabbaṃ.
Hearing sounds with the divine ear element, seeing forms, and so on, should also be included.
Cũng cần phải chấp nhận những điều như “Tôi sẽ nghe âm thanh bằng thiên nhĩ”, v.v.
Idañca ādikammikavidhānādhikārattā vuttaṃ.
And this is stated because it is the section on the procedure for beginners.
Điều này được nói vì nó thuộc về phạm vi của phương pháp dành cho người sơ nghiệp.
Abhiññāsu vasipattānampi taṃ pañcamajjhānaṃ chasuārammaṇesu yathārahaṃ appetiyeva.
Even for those proficient in supernormal powers, that fifth jhāna is applied appropriately to the six objects.
Ngay cả đối với những người đã thành thạo các thắng trí, thiền thứ năm đó cũng được an chỉ thích hợp trong sáu đối tượng.
‘‘Adhiṭṭhātabbaṃ’’ti yathicchita nipphattatthāya sataṃ hotu sahassaṃ hotūtiādinā cittena abhividhātabbaṃ.
“Adhiṭṭhātabbaṃ” means to resolve with the mind, “May there be a hundred, may there be a thousand,” etc., for the desired accomplishment.
“Cần phải quyết định” có nghĩa là cần phải hướng tâm đến với ý nghĩ “Hãy là một trăm, hãy là một ngàn”, v.v., để đạt được thành tựu như ý muốn.
Abhinīharitabbanti vuttaṃ hoti.
It is said to mean ‘to direct’.
Có nghĩa là cần phải hướng đến.
‘‘Sataṃ homi, sahassaṃ homīti vā’’ti attānaṃ sataṃ vā sahassaṃ vā nimminanavasena vuttaṃ.
“Sataṃ homi, sahassaṃ homīti vā” means stated in the sense of creating oneself as a hundred or a thousand.
“Hãy là một trăm, hoặc hãy là một ngàn” được nói theo cách hóa hiện bản thân thành một trăm hoặc một ngàn.
Sesaṃ pana aññathānimminanavasena.
The rest is in the sense of creating in other ways.
Còn lại là theo cách hóa hiện khác.
Sotuṃ vā saddaṃ, passituṃ vā rūpaṃ, jānituṃ vā paracittaṃ.
Or to hear sounds, or to see forms, or to know the minds of others.
Để nghe âm thanh, hoặc để thấy sắc, hoặc để biết tâm người khác.
Anussarituṃ vā pubbenivutthaṃ.
Or to recollect past existences.
Hoặc để nhớ các kiếp trước.
Aṭṭhakathāpāṭhe.
In the commentary text.
Trong văn bản chú giải.
‘‘Adhiṭṭhātī’’ti abhiññāya adhiṭṭhāti.
“Adhiṭṭhātī” means he resolves by supernormal power.
“Quyết định” là quyết định bằng thắng trí.
Abhividhāti nibbattetīti vuttaṃ hoti.
It is said to mean ‘produces’ or ‘generates’.
Có nghĩa là hướng đến, tạo ra.
Duvidhaṃhi adhiṭṭhānaṃ parikammena adhiṭṭhānaṃ abhiññāya adhiṭṭhānanti.
There are two kinds of resolution: resolution by preliminary work and resolution by supernormal power.
Có hai loại quyết định: quyết định bằng sự chuẩn bị (parikamma) và quyết định bằng thắng trí.
Idha pana abhiññāya adhiṭṭhānaṃ vuttaṃ.
Here, resolution by supernormal power is mentioned.
Ở đây, được nói về quyết định bằng thắng trí.
‘‘Adhiṭṭhāna cittenā’’ti abhiññācittenāti vuttaṃ hoti.
“Adhiṭṭhāna cittenā” means by the supernormal power consciousness, so it is said.
“Với tâm quyết định” có nghĩa là với tâm thắng trí.
‘‘Parikammacittassā’’ti pubbabhāge āvajjana parikamma adhiṭṭhānaparikammacittassa.
“Parikammacittassā” means the preliminary work consciousness of adverting, preliminary work, and resolution in the preceding stage.
“Của tâm chuẩn bị (parikamma)” là của tâm chuẩn bị cho sự chú ý, chuẩn bị cho sự quyết định ở phần trước.
Pacchimaṃ pana pādakajjhāna samāpajjanaṃ.
The subsequent one, however, is the attainment of the base jhāna.
Còn phần sau là nhập thiền nền tảng.
Parikammacittassa samādhānatthāyāti vuttaṃ.
It is stated, “for the establishment of the preliminary work consciousness.”
Được nói là để định tâm chuẩn bị.
Parikammacitte samāhite kiṃ payojananti āha ‘‘tathāhī’’tiādiṃ.
What is the purpose when the preliminary work consciousness is established? He says, “‘tathāhī’” and so on.
Nếu tâm chuẩn bị đã định, mục đích là gì? (Chú giải) nói: “Vì vậy”, v.v.
‘‘Sesābhiññāsupi yathārahaṃ vattabbo’’ti dibbasotaparikamme tenevaparikamma samādhiññāṇasotena āsanne dibbavisayaṃpi saddaṃ suṇātītiādinā vattabbo.
“Sesābhiññāsupi yathārahaṃ vattabbo” means it should be stated appropriately for the other supernormal powers too, in the manner of: “by the ear of knowledge of the preliminary work concentration, he hears even distant divine sounds,” and so on.
“Cũng nên được nói một cách thích hợp trong các thắng trí còn lại” có nghĩa là trong sự chuẩn bị cho thiên nhĩ, nên được nói rằng “bằng nhĩ thức trí định tâm chuẩn bị đó, người ta nghe được cả âm thanh thuộc cảnh giới chư thiên ở gần”, v.v.
‘‘Iti katvā’’ti iti manasikatvā.
“Iti katvā” means having reflected thus.
“Vì vậy” là suy nghĩ như vậy.
‘‘Taṃ’’ti pacchimaṃ pādakajjhāna samāpajjanaṃ.
“Taṃ” means the subsequent attainment of the base jhāna.
“Điều đó” là sự nhập thiền nền tảng sau cùng.
‘‘Idha nagahitanti daṭṭhabbaṃ’’ti therassa matena daṭṭhabbanti adhippāyo.
“Idha nagahitanti daṭṭhabbaṃ” means the intention is that it should be understood according to the Elder’s view.
“Cần phải hiểu là không được chấp nhận ở đây” có nghĩa là theo ý kiến của Trưởng lão.
Idha pana ādikammikavidhānappadhānattā pacchimaṃpi pādakajjhāna samāpajjanaṃ vattabbamevāti.
However, since the procedure for beginners is primary here, the subsequent attainment of the base jhāna should also be mentioned.
Tuy nhiên, ở đây, vì phương pháp của người sơ nghiệp là chính, nên sự nhập thiền nền tảng sau cùng cũng cần phải được nói đến.
‘‘Kāyagatikaṃ adhiṭṭhahitvā’’ti ayaṃ kāyo viya idaṃ cittaṃpi dandhagamanaṃ hotūti evaṃ cittaṃ kāyagatikaṃ karaṇena adhiṭṭhahitvā.
“Kāyagatikaṃ adhiṭṭhahitvā” means resolving the mind to be like the body in movement, “May this mind also move slowly,” thus making the mind kāyagatika.
“Quyết định thân hành” có nghĩa là quyết định bằng cách làm cho tâm có thân hành như vậy: “Tâm này cũng hãy chậm chạp như thân này”.
‘‘Dissamānena kāyenā’’ti dandhagamanena gacchantattā bahujanānampi dissamānena rūpakāyena.
“Dissamānena kāyenā” means by the visible physical body, which moves slowly and is thus visible to many people.
“Với thân hiện hữu” là với sắc thân mà nhiều người cũng có thể thấy, vì nó di chuyển chậm chạp.
Tabbi parītena sīghagamanaṃ veditabbaṃ.
The opposite of that, swift movement, should be understood.
Cần phải hiểu rằng điều đó cũng nhanh chóng.
‘‘Ārammaṇamattaṃ hotī’’ti anipphannarūpaṃ sandhāya vuttaṃ.
“Ārammaṇamattaṃ hotī” refers to unmanifested form, so it is said.
“Chỉ là đối tượng” được nói liên quan đến sắc chưa thành tựu.
‘‘Ārammaṇa purejātaṃ’’ti nipphannarūpaṃ.
“Ārammaṇa purejātaṃ” is manifested form.
“Sắc đối tượng sinh trước” là sắc đã thành tựu.
Itaraṃ pana hadaya vatthurūpaṃ sandhāya vuttanti daṭṭhabbaṃ.
The other, however, is stated with reference to the heart-base form, so it should be understood.
Cần phải hiểu rằng cái kia được nói liên quan đến sắc căn bản tâm.
Paracitta vijānanaṭṭhāne aṭṭhakathāṭīkācariyānaṃ vicāraṇā atthīti taṃ dassetuṃ ‘‘ettha ca aṭṭhakathāyaṃ tāvā’’tiādi vuttaṃ.
There is a discussion among the teachers of the commentaries and sub-commentaries regarding the knowing of others’ minds, and to show this, “‘ettha ca aṭṭhakathāyaṃ tāvā’” and so on is stated.
Tại chỗ biết tâm người khác, có sự xem xét của các vị thầy chú giải và tiểu chú giải, để chỉ ra điều đó, nên được nói: “Ở đây, trước hết trong chú giải”, v.v.
‘‘Aṭṭhakathāyaṃ’’ti dhammasaṅgaṇi aṭṭhakathāyaṃpi visuddhimagga aṭṭhakathāyaṃpi.
“Aṭṭhakathāyaṃ” means in the Dhammasaṅgaṇi Commentary and also in the Visuddhimagga Commentary.
“Trong chú giải” là trong cả chú giải Dhammasaṅgaṇī và chú giải Visuddhimagga.
‘‘Khaṇikavasenā’’ti khaṇikapaccuppannavasena.
“Khaṇikavasenā” means by way of momentary present.
“Theo sát na” là theo sát na hiện tại.
Āvajjane niruddheti sambandho.
It is connected to “ceases at adverting.”
Liên kết là “chấm dứt trong sự chú ý”.
‘‘Ekaṃ cittaṃ’’ti parassa cittaṃ.
“Ekaṃ cittaṃ” means the mind of another.
“Một tâm” là tâm của người khác.
Tadeva atītaṃ cittaṃ gaṇhanti.
They grasp that same past mind.
Chính tâm đó là tâm quá khứ được chấp nhận.
‘‘Tānī’’ti javanāni.
“Tānī” means the javanas.
“Những điều đó” là những javana.
‘‘Tesaṃ’’ti javanānaṃ.
“Tesaṃ” means of the javanas.
“Của những điều đó” là của những javana.
‘‘Tenā’’ti āvajjanena.
“Tenā” means by adverting.
“Với điều đó” là với sự chú ý.
‘‘Itarathā’’ti aññathā santati addhāvasena vuttanti gahite sati.
“Itarathā” means otherwise, if it is understood as stated by way of continuity and duration.
“Nếu không” là nếu khác, khi được chấp nhận là được nói theo thời gian liên tục.
Vutto siyā.
It would be stated.
Sẽ được nói.
Kasmā, santati addhāvasena paccuppanne gahite sati, sabbāya ekajavanavīthiyā ekapaccuppannattā.
Why? Because if the present is grasped by way of continuity and duration, then the entire javana thought-process is one present moment.
Tại sao? Vì khi hiện tại được chấp nhận theo thời gian liên tục, thì toàn bộ một lộ javana là một hiện tại.
‘‘Sabbāni cittānī’’ti javanacittāni.
“Sabbāni cittānī” means the javana cittas.
“Tất cả các tâm” là các tâm javana.
‘‘Sahuppannānī’’ti idaṃ sahuppannānaṃpi atthitāya vuttaṃ.
“Sahuppannānī” is stated because there are also co-arising ones.
“Đồng sinh” được nói vì sự hiện hữu của các tâm đồng sinh.
Āvajjanādīni pana khaṇabhedaṃ nagaṇhanti.
Adverting and so on, however, do not take into account the distinction of moments.
Tuy nhiên, sự chú ý, v.v., không chấp nhận sự khác biệt sát na.
Sabbaṃ parassa cittaṃ ekacittamiva gaṇhanti.
They grasp the entire mind of another as if it were one mind.
Tất cả tâm của người khác được chấp nhận như một tâm duy nhất.
Tasmā kālabhedopi natthīti daṭṭhabbaṃ.
Therefore, it should be understood that there is no distinction of time either.
Do đó, cần phải hiểu rằng không có sự khác biệt về thời gian.
‘‘Nibbānañcā’’ti vuttaṃ, kathaṃ nibbānaṃ pubbenivutthaṃ nāma siyāti.
“Nibbānañcā” is stated. How could Nibbāna be called a past existence?
“Niết bàn” cũng được nói, nhưng làm sao Niết bàn có thể là điều đã xảy ra trước đây?
Atīte parinibbutānaṃ maggaphalāni anussaraṇakāle tesaṃ ārammaṇabhūtaṃ nibbānaṃpi anussaratiyeva.
When recollecting the paths and fruits of those who have attained parinibbāna in the past, one also recollects Nibbāna, which was their object.
Khi nhớ lại các đạo quả của những vị đã nhập Niết bàn trong quá khứ, Niết bàn là đối tượng của họ cũng được nhớ lại.
Tattha tesaṃ maggaphalānaṃ atītattā nibbānaṃpi pubbenivutthaṃ nāma hotīti.
In that case, because their paths and fruits are past, Nibbāna also becomes a past existence.
Ở đó, vì các đạo quả của họ đã là quá khứ, nên Niết bàn cũng trở thành điều đã xảy ra trước đây.
Aniccassa dhammassa anuanupassanāti sambandho.
The connection is: constant contemplation (anuanupassanā) of impermanent phenomena.
Sự liên kết là sự quán sát liên tục pháp vô thường (aniccassa dhammassa anuanupassanā).
‘‘Anuanupassanā’’ti ca ñāṇacakkhunā punappunaṃ nijjhāyanā olokanā.
‘Anuanupassanā’ means repeatedly observing and looking intently with the eye of knowledge.
“Anuanupassanā” (quán sát liên tục) nghĩa là sự nhìn ngắm, sự quan sát lặp đi lặp lại bằng nhãn trí.
‘‘Dhammānaṃ’’ti pañcakkhandha dhammānaṃ.
‘Dhammānaṃ’ refers to the phenomena of the five aggregates.
“Dhammānaṃ” (của các pháp) là các pháp của năm uẩn (pañcakkhandha).
‘‘Yattha yatthā’’ti yasmiṃ yasmiṃ sarīraṅge.
‘Yattha yatthā’ means in whichever bodily part.
“Yattha yattha” (ở đâu, ở đâu) là ở bộ phận cơ thể nào, bộ phận cơ thể nào.
‘‘Purāṇa dhammānaṃ’’ti purāṇānaṃ pātubbhūtānaṃ, vaḍḍhitānañca dhammakoṭṭhāsānaṃ antaradhānaṃ vayo vuccati.
‘Purāṇa dhammānaṃ’ refers to the disappearance, called decay, of old, arisen, and developed portions of phenomena.
“Purāṇa dhammānaṃ” (của các pháp cũ) là sự biến mất của các phần pháp cũ, đã hiện hữu và đã tăng trưởng, đó được gọi là sự lão hóa (vayo).
Vipassanā kammaṃ patvā khaṇikavasena ekekadhammavibhāgavasena ca anupassanā kiccaṃ natthīti āha ‘‘samūha santativasena panā’’ti.
Having attained the practice of vipassanā, it is said, “‘samūha santativasena’,” because there is no task of contemplating momentarily or by way of analyzing each single phenomenon.
Khi đạt đến công việc tuệ quán (vipassanā kammaṃ), không có việc quán sát (anupassanā kiccaṃ) theo từng sát na (khaṇikavasena) và theo sự phân chia từng pháp (ekekadhammavibhāgavasena). Do đó, nói rằng: “Tuy nhiên, theo cách tập hợp (samūha) và liên tục (santativa).”
Ekekadhammavibhāgavasena anupassanāpi pana pakatiyā supākaṭesu cittavedanādīsu icchitabbāyeva.
However, contemplation by way of analyzing each single phenomenon is still desirable for phenomena that are naturally evident, such as consciousness and feeling.
Tuy nhiên, sự quán sát theo sự phân chia từng pháp cũng nên được mong muốn ở những tâm và thọ (cittavedanādīsu) vốn đã hiển lộ rõ ràng một cách tự nhiên (pakatiyā supākaṭesu).
‘‘Aniccatāya paramākoṭī’’ti tato uttari aniccatā nāma natthīti adhippāyo.
‘Aniccatāya paramākoṭī’ means that there is no impermanence beyond that; such is the intention.
“Aniccatāya paramākoṭī” (tột đỉnh của vô thường) có nghĩa là không có vô thường nào cao hơn thế.
Dhammānaṃ tathā tathā bhāyitabbappakāro nāma pañcakkhandhe ‘aniccato, dukkhato, rogato, gaṇḍato, sallato, aghato, ābādhato, tiādinā vutto bhāyitabbappakāro.
The manner in which phenomena should be feared is the manner of fear described for the five aggregates as ‘impermanent, suffering, a disease, a boil, a dart, an affliction, a tribulation,’ and so on.
Cách thức đáng sợ hãi của các pháp là cách thức đáng sợ hãi được nói đến trong năm uẩn (pañcakkhandhe) như: ‘là vô thường, là khổ, là bệnh, là mụn nhọt, là mũi tên, là tai họa, là tật bệnh,’ v.v.
Tassa samanupassanāñāṇaṃ bhayañāṇaṃ.
The knowledge that contemplates this is knowledge of fear.
Trí tuệ quán sát (samanupassanāñāṇaṃ) điều đó là trí tuệ sợ hãi (bhayañāṇaṃ).
Etena apāyadukkha saṃsāra dukkhabhīrukehi janehi bhāyitabbanti bhayaṃ.
By this, ‘fear’ is what should be feared by people who are afraid of the suffering of the lower realms and the suffering of saṃsāra.
Với điều này, sự sợ hãi là điều mà những người sợ hãi khổ cảnh (apāyadukkha) và khổ luân hồi (saṃsāra dukkha) nên sợ hãi.
Te vā bhāyanti etasmāti bhayaṃ.
Or, ‘fear’ is that from which they fear.
Hoặc chúng sợ hãi điều này, nên gọi là sợ hãi.
Bhayassa samanu passanāñāṇaṃ bhayañāṇanti imamatthaṃ dasseti.
This demonstrates the meaning that the knowledge contemplating fear is knowledge of fear.
Điều này cho thấy ý nghĩa rằng trí tuệ quán sát sự sợ hãi là trí tuệ sợ hãi.
‘‘Kiñcibhayavatthuṃ’’ti sīhabyagghādikaṃ bhayavatthuṃ.
‘Kiñcibhayavatthuṃ’ means any object of fear such as lions or tigers.
“Kiñcibhayavatthuṃ” (đối tượng đáng sợ hãi nào đó) là đối tượng đáng sợ hãi như sư tử, hổ, v.v.
‘‘Paṭissaraṇe’’ti guhāleṇādike paṭissaraṇe.
‘Paṭissaraṇe’ means a refuge like a cave or a rock shelter.
“Paṭissaraṇe” (nơi nương tựa) là nơi nương tựa như hang động, hốc đá, v.v.
‘‘Tesaṃ’’ti bhijjanasabhāvānaṃ dhammānaṃ.
‘Tesaṃ’ refers to phenomena that are of a nature to break apart.
“Tesaṃ” (của chúng) là của các pháp có bản chất hoại diệt.
‘‘Tehī’’ti bhijjanasabhāvehi.
‘Tehī’ refers to those of a nature to break apart.
“Tehī” (bởi chúng) là bởi các pháp có bản chất hoại diệt.
Ukkaṇṭhatā nāma cittassa viruddhatā nikkhamābhimukhatā.
Ukkaṇṭhatā is a disinclination of the mind, a tendency to depart.
Sự chán ghét (ukkaṇṭhatā) là sự đối nghịch của tâm, là sự hướng đến thoát ly.
‘‘Cattālīsāya ākārehī’’ti pañcakkhandhe ‘aniccato, dukkhato, rogato, gaṇḍato, sallato, aghato, ābādhato, parato, palokato, ītito,.
‘Cattālīsāya ākārehī’ means by the forty aspects mentioned in the Mahāniddesa, in the Mogha-pañhā-niddesa, when one sees the five aggregates as ‘impermanent, suffering, a disease, a boil, a dart, an affliction, a tribulation, alien, decaying, a calamity,
“Cattālīsāya ākārehi” (bằng bốn mươi phương diện) là bằng bốn mươi phương diện được nêu trong Mahāniddesa, trong Moghapañhaniddesa, khi nhìn năm uẩn (pañcakkhandhe) như: ‘là vô thường, là khổ, là bệnh, là mụn nhọt, là mũi tên, là tai họa, là tật bệnh, là kẻ khác, là hoại diệt, là tai ương,
Upaddavato, bhayato, upasaggato, calato, pabhaṅguto, addhuvato, atāṇato, aleṇato, assaraṇato, rittato,.
a misfortune, a terror, an obstruction, trembling, fragile, unstable, without protector, without shelter, without refuge, empty,
là tai họa, là đáng sợ hãi, là chướng ngại, là dao động, là hoại diệt, là không bền vững, là không nơi che chở, là không nơi ẩn náu, là không nơi nương tựa, là rỗng không,
Tucchato, suññato, anattato, ādīnavato, vipariṇāma dhammato, asārakato, aghamūlato, vadhakato, vibhavato, sāsavato,.
hollow, void, non-self, full of danger, of a nature to change, without essence, a root of affliction, a murderer, destructive, tainted,
là trống rỗng, là trống không, là vô ngã, là nguy hiểm, là pháp biến hoại, là không có cốt lõi, là gốc rễ của tai họa, là kẻ sát nhân, là sự tiêu vong, là có lậu hoặc,
Saṅkhatato, mārāmisato, jātidhammato, jarādhammato, byādhidhammato, maraṇadhammato, sokaparidevadhammato, dukkhadomanassa dhammato, upāyāsa dhammato, saṃkilesika dhammato, passanto suññato lokaṃ avekkhatīti evaṃ mahāniddese moghapañhaniddese āgatehi cattālīsāya ākārehi.
conditioned, a bait for Māra, of a nature to birth, of a nature to decay, of a nature to sickness, of a nature to death, of a nature to sorrow and lamentation, of a nature to pain and distress, of a nature to despair, of a nature to defilement,’ thus perceiving the world as void.
là pháp hữu vi, là mồi của Ma vương, là pháp sinh, là pháp già, là pháp bệnh, là pháp chết, là pháp sầu bi, là pháp khổ ưu, là pháp phiền não, là pháp ô nhiễm, khi nhìn thế giới là trống rỗng.
Tattha pañcakkhandhe aniccato passantotiādinā yojetabbaṃ.
There, it should be connected as ‘seeing the five aggregates as impermanent,’ and so on.
Ở đó, nên kết hợp với ‘nhìn năm uẩn là vô thường,’ v.v.
‘‘Aniccato’’ti ca aniccabhāvenāti attho.
And ‘aniccatto’ means by way of impermanence.
“Aniccato” (là vô thường) có nghĩa là do bản chất vô thường.
Sabbepi pañcakkhandhā aniccā evāti passantoti vuttaṃ hoti.
It is said that one sees all the five aggregates as indeed impermanent.
Có nghĩa là nhìn tất cả năm uẩn đều là vô thường.
Kathaṃ pana aniccato passanto suññato lokaṃ avekkhatīti.
How, then, does one see the world as void by seeing it as impermanent?
Làm sao khi nhìn là vô thường lại nhìn thế giới là trống rỗng?
Niccaguṇa suññatāya suññato pañcakkhandhabhūtaṃ lokaṃ avekkhati.
One perceives the world, composed of the five aggregates, as void due to its emptiness of the quality of permanence.
Do trống rỗng các phẩm chất thường hằng, nên nhìn thế giới bao gồm năm uẩn là trống rỗng.
Sesapadesupi esevanayo.
The same method applies to the remaining terms.
Ở các từ ngữ còn lại cũng theo cách này.
Tattha ‘‘aniccā evā’’ti paṭisandhikkhaṇato paṭṭhāya yadākadāci maraṇa dhammattā aniccā eva.
Among these, ‘anicca eva’ means that they are indeed impermanent, being of a nature to die at any time from the moment of reconception onwards.
Ở đó, “aniccā evā” (chắc chắn là vô thường) là vô thường, vì kể từ sát na tái tục cho đến bất cứ khi nào cũng có bản chất chết chóc.
‘‘Dukkhā evā’’ti anicca dhammattāyeva dukkhā eva.
‘Dukkhā eva’ means that they are indeed suffering, precisely because they are impermanent.
“Dukkhā evā” (chắc chắn là khổ) là khổ, chính vì có bản chất vô thường.
Yadaniccaṃ, taṃ dukkhaṃtihi vuttaṃ.
As it is said, ‘That which is impermanent is suffering.’
Vì đã nói rằng: “Cái gì vô thường thì cái đó là khổ.”
Dukkha saccadhammattā vā.
Or, because they are phenomena of the truth of suffering.
Hoặc vì có bản chất là khổ đế.
‘‘Rogā evā’’ti rogajātikattā rogā eva.
‘Rogā eva’ means that they are indeed diseases, because they are of the nature of disease.
“Rogā evā” (chắc chắn là bệnh) là bệnh, vì có bản chất là bệnh.
Yehi keci loke cakkhu rogādikā anekasahassā rogā nāma sandissanti.
Whatever thousands of diseases, such as eye diseases, are seen in the world,
Bất cứ bệnh nào như bệnh mắt, v.v., hàng ngàn bệnh khác nhau được thấy trên đời.
Sabbete imepañcakkhandhā eva.
all of them are these five aggregates.
Tất cả những điều đó đều là năm uẩn này.
Ito aññokoci rogo nāma natthi.
There is no other disease apart from these.
Ngoài điều này, không có bệnh nào khác.
Tasmā te ekantena rogajātikā evāti.
Therefore, they are absolutely of the nature of disease.
Vì vậy, chúng chắc chắn có bản chất là bệnh.
Api ca, dukkhasacca dhammattātīhi dukkhatāhi catūhi dukkhaṭṭhehi ca abhiṇhasampaṭippīḷanato rujjanaṭṭhena rogā eva.
Moreover, due to being phenomena of the truth of suffering, and being constantly oppressed by the three kinds of suffering and the four aspects of suffering, they are indeed diseases in the sense of ailing.
Hơn nữa, chúng chắc chắn là bệnh theo nghĩa là chúng bị dày vò liên tục bởi ba loại khổ (tīhi dukkhatāhi) và bốn trạng thái khổ (catūhi dukkhaṭṭhehi) do bản chất là khổ đế, và theo nghĩa là chúng bị đau đớn (rujjanaṭṭhena).
Tattha ‘‘tīhi dukkhatāhī’’ti dukkhadukkhatā saṅkhāra dukkhatā vipariṇāma dukkhatāti imāhi tīhidukkhatāhi.
There, ‘tīhi dukkhatāhi’ means by these three kinds of suffering: suffering as pain, suffering as formations, and suffering as change.
Ở đó, “tīhi dukkhatāhi” (bởi ba loại khổ) là bởi ba loại khổ này: khổ khổ (dukkha dukkhatā), hành khổ (saṅkhāra dukkhatā), và hoại khổ (vipariṇāma dukkhatā).
‘‘Catūhi dukkhaṭṭhehī’’ti dukkhassa pīḷanaṭṭho, saṅkhataṭṭho, santāpaṭṭho, vipariṇāmaṭṭho,ti imehi catūhi dukkhaṭṭhehi.
‘Catūhi dukkhaṭṭhehī’ means by these four aspects of suffering: the aspect of oppression, the aspect of being conditioned, the aspect of torment, and the aspect of change.
“Catūhi dukkhaṭṭhehī” (bởi bốn trạng thái khổ) là bởi bốn trạng thái khổ này: trạng thái bị dày vò (pīḷanaṭṭho), trạng thái hữu vi (saṅkhataṭṭho), trạng thái bị nung nấu (santāpaṭṭho), trạng thái biến hoại (vipariṇāmaṭṭho).
Dukkha kiccehīti attho.
It means by the functions of suffering.
Có nghĩa là bởi các tác vụ của khổ.
Esanayo gaṇḍādīsu.
This method applies to ‘boil’ and so on.
Cách này cũng áp dụng cho mụn nhọt, v.v.
Tattha gaṇḍonāma pīḷakābādho.
There, ‘gaṇḍo’ means a painful affliction like a boil.
Ở đó, mụn nhọt (gaṇḍo) có nghĩa là bệnh nhọt.
Sallaṃ nāma vijjhanaṭṭhena kilesa sallañca dukkhasallañca.
‘Sallaṃ’ means, in the sense of piercing, both the dart of defilements and the dart of suffering.
Mũi tên (sallaṃ) có nghĩa là mũi tên phiền não (kilesa sallañca) và mũi tên khổ (dukkhasallañca) theo nghĩa đâm xuyên.
Aghanti niratthakaṃ.
‘Aghaṃ’ means useless.
Tai họa (aghaṃ) có nghĩa là vô ích.
Ime ca khandhā vipattipariyosānattā niratthakā eva honti.
And these aggregates are indeed useless, as their culmination is disaster.
Và những uẩn này chắc chắn là vô ích vì kết cục là sự suy vong.
Sabbāsampattiyo vipattipariyosānāti hi vuttaṃ.
For it is said that all prosperity culminates in disaster.
Vì đã nói rằng: “Tất cả những thành tựu đều có kết cục là sự suy vong.”
Avissāsikaṭṭhena pare eva.
They are indeed ‘others’ in the sense of being untrustworthy.
Chắc chắn là kẻ khác (pare) theo nghĩa không đáng tin cậy.
Na hi te etaṃ mama, eso hamasmi, eso me attāti evaṃ vissāsaṃ arahanti.
Indeed, they are not worthy of trust, as in ‘this is mine, this am I, this is my self.’
Thật vậy, chúng không đáng được tin cậy rằng: “Cái này là của tôi, tôi là cái đó, cái đó là tự ngã của tôi.”
Tathā vissāsaṃ karontassa nānādukkhehi niccaṃ vihiṃsanato.
Because one who trusts thus is constantly harmed by various sufferings.
Vì chúng luôn làm hại người tin cậy như vậy bằng nhiều loại khổ.
Paṭisandhito paṭṭhāya yadākadāci palujjanadhammattā palokadhammā eva.
They are indeed ‘palokadhammā’ (decaying phenomena), being of a nature to disintegrate at any time from the moment of reconception onwards.
Chắc chắn là pháp hoại diệt (palokadhammā) vì có bản chất tan rã từ khi tái tục cho đến bất cứ khi nào.
‘‘Ītī’’ti antarāyo vuccati.
‘Ītī’ is called a calamity.
“Ītī” (tai ương) được gọi là chướng ngại.
Khandhā antarāya jātikā evāti vuttaṃ hoti.
It is said that the aggregates are indeed of the nature of calamity.
Có nghĩa là các uẩn chắc chắn có bản chất là chướng ngại.
Ajjhattabhāvaṃ upagantvā dutattā vibādhakattā upaddavā eva.
Having become an inner state, they are indeed ‘upaddavā’ (misfortunes) in the sense of being troublesome and obstructive.
Chắc chắn là tai họa (upaddavā) vì chúng đi vào trạng thái nội tại và gây cản trở.
Bhāyitabbattā bhayā eva.
They are indeed ‘bhayā’ (terrors) because they are to be feared.
Chắc chắn là đáng sợ hãi (bhayā) vì chúng đáng sợ hãi.
Anattā eva samānā ajjhattabhāvaṃ upagantvā sajjanato lagganato dummo cayato upasaggā eva.
Though they are indeed non-self, having become an inner state and generating attachment and difficulty to release, they are indeed ‘upasaggā’ (obstructions).
Chắc chắn là chướng ngại (upasaggā) vì chúng là vô ngã nhưng lại đi vào trạng thái nội tại, bám víu, và khó thoát ra.
Niccakālaṃ lokadhammehi calanattā vipphandanattā calāeva.
They are indeed ‘calā’ (trembling) because they are constantly shaking and agitated by worldly conditions.
Chắc chắn là dao động (calā) vì chúng luôn dao động và rung chuyển bởi các pháp thế gian.
Nānappakārena bhañjanadhammattā pabhaṅguno eva.
They are indeed ‘pabhaṅguno’ (fragile) because they are of a nature to break apart in various ways.
Chắc chắn là hoại diệt (pabhaṅguno) vì chúng có bản chất bị hủy hoại theo nhiều cách khác nhau.
Khaṇamattampi athirattā addhuvā eva.
They are indeed ‘addhuvā’ (unstable) because they are not firm even for a moment.
Chắc chắn là không bền vững (addhuvā) vì chúng không ổn định dù chỉ một sát na.
Jarāmaraṇādito apāyavinipatanādito bhayato tāyati rakkhatīti tāṇaṃ.
‘Tāṇaṃ’ is that which protects and guards from fear, such as decay, death, and falling into the lower realms.
Nơi che chở (tāṇaṃ) là cái che chở, bảo vệ khỏi sự sợ hãi của già chết, v.v., và khỏi sự sa đọa vào các khổ cảnh.
Te ca khandhā kassacitāṇā na honti.
And these aggregates are not a protector for anyone.
Và những uẩn đó không phải là nơi che chở cho bất cứ ai.
Tesañca kiñcitāṇaṃ nāma natthi.
And there is no protector for them.
Và chúng cũng không có bất kỳ nơi che chở nào.
Tasmā atāṇā eva.
Therefore, they are indeed ‘atāṇā’ (without protector).
Vì vậy, chúng chắc chắn là không nơi che chở (atāṇā).
Bhayato bhīrukā janā līyanti nilīyanti etthāti leṇaṃ.
‘Leṇaṃ’ is where fearful people hide and take shelter from fear.
Nơi ẩn náu (leṇaṃ) là nơi mà những người sợ hãi ẩn mình, trốn tránh khỏi sự sợ hãi.
Te ca kassacileṇā na honti.
And these are not a shelter for anyone.
Và chúng không phải là nơi ẩn náu cho bất cứ ai.
Tesañca kiñcileṇaṃ nāma natthi.
And there is no shelter for them.
Và chúng cũng không có bất kỳ nơi ẩn náu nào.
Tasmā aleṇā eva.
Therefore, they are indeed ‘aleṇā’ (without shelter).
Vì vậy, chúng chắc chắn là không nơi ẩn náu (aleṇā).
Bhayaṃ saratihiṃsatīti saraṇaṃ.
‘Saraṇaṃ’ is that which remembers and harms fear.
Nơi nương tựa (saraṇaṃ) là điều làm hại, gây tổn thương sự sợ hãi.
Te ca kassacisaraṇaṃ na honti.
And these are not a refuge for anyone.
Và chúng không phải là nơi nương tựa cho bất cứ ai.
Tesañca kiñcisaraṇaṃ nāma natthi.
And there is no refuge for them.
Và chúng cũng không có bất kỳ nơi nương tựa nào.
Tasmā assaraṇā eva.
Therefore, they are indeed ‘assaraṇā’ (without refuge).
Vì vậy, chúng chắc chắn là không nơi nương tựa (assaraṇā).
Niccatādīhi sabbehi sobhaṇaguṇehi sabbaso rahitattā tucchattā suññattārittā eva.
They are indeed ‘rittā’ (empty), being completely devoid of all beautiful qualities like permanence, and thus hollow and void.
Chắc chắn là rỗng không (rittā) vì hoàn toàn không có tất cả các phẩm chất tốt đẹp như thường hằng, v.v., vì trống rỗng, vì trống không.
Tucchā eva.
They are indeed ‘tucchā’ (hollow).
Chắc chắn là trống rỗng (tucchā).
Suññā eva.
They are indeed ‘suññā’ (void).
Chắc chắn là trống không (suññā).
Attā vuccati yassakassaci koci sārabhūto paṭissaraṇo.
‘Attā’ (self) is said to be some essential refuge for anyone.
Tự ngã (attā) được gọi là một nơi nương tựa cốt yếu của bất cứ ai.
Te sayañca kassaci attāna honti.
They themselves are not a self for anyone.
Bản thân chúng không phải là tự ngã của bất cứ ai.
Attano ca koci attānāma natthi.
And there is no self for their self.
Và chúng cũng không có bất kỳ tự ngã nào.
Tasmā anattā eva.
Therefore, they are indeed ‘anattā’ (non-self).
Vì vậy, chúng chắc chắn là vô ngã (anattā).
Aniccatādīhi ādīnavehi dosehi sampuṇṇattā ādīnavā eva.
They are indeed ‘ādīnavā’ (full of danger) because they are replete with dangers and faults such as impermanence.
Chắc chắn là nguy hiểm (ādīnavā) vì đầy rẫy các tai họa, các lỗi lầm như vô thường, v.v.
Vipariṇāma sabhāvattā vipariṇāmā eva.
They are indeed ‘vipariṇāmā’ (of a nature to change) because they are of a nature to transform.
Chắc chắn là biến hoại (vipariṇāmā) vì có bản chất biến hoại.
Sārabhūtassa kassaci adhiṭṭhānassa abhāvā asārāeva.
They are indeed ‘asārā’ (without essence) because there is no essential foundation for anything.
Chắc chắn là không có cốt lõi (asārā) vì không có bất kỳ nền tảng cốt yếu nào.
Aghassa sabbaniratthakassa patiṭṭhānattā aghamūlā eva.
They are indeed ‘aghamūlā’ (roots of affliction) because they are the foundation of all useless suffering.
Chắc chắn là gốc rễ của tai họa (aghamūlā) vì là nơi nương tựa của mọi sự vô ích.
Te sayaṃ maraṇa dhammasamaṅgīno hutvā tena maraṇasatthena maraṇāvudhena saṃsāre sattānaṃ niccaṃ mārakattā jīvitindriyupacchedakattā vadhakā eva.
Having themselves become endowed with the nature of death, and being the constant killers of beings in saṃsāra, severing their life faculty with that weapon of death, they are indeed ‘vadhakā’ (murderers).
Bản thân chúng mang bản chất chết chóc, và bằng vũ khí chết chóc đó, chúng luôn là kẻ giết hại chúng sinh trong luân hồi, là kẻ đoạn tuyệt mạng căn, nên chúng chắc chắn là kẻ sát nhân (vadhakā).
Niccasukhahita vuḍḍhivigatattā vibhavā eva.
They are indeed ‘vibhavā’ (destructive) because they are devoid of constant happiness and beneficial growth.
Chắc chắn là sự tiêu vong (vibhavā) vì thiếu vắng sự tăng trưởng của hạnh phúc và lợi ích vĩnh cửu.
Āsavehi pariggahitattā sāsavā eva.
They are indeed ‘sāsavā’ (tainted) because they are encompassed by the asavas.
Chắc chắn là có lậu hoặc (sāsavā) vì bị các lậu hoặc nắm giữ.
Niccakālaṃ paccayāyattavuttikattā saṅkhatā eva.
They are indeed ‘saṅkhatā’ (conditioned) because they are always dependent on conditions for their existence.
Chắc chắn là pháp hữu vi (saṅkhatā) vì luôn có sự tồn tại phụ thuộc vào các duyên.
Kilesamāramaccumārānaṃ āmisāhārattā mārāmisā eva.
They are indeed ‘mārāmisā’ (bait for Māra) because they are the bait and sustenance for Māra of defilements and Māra of death.
Chắc chắn là mồi của Ma vương (mārāmisā) vì là thức ăn, là mồi của Ma phiền não và Ma chết chóc.
Anicchantasseva sato cakkhurogādibhāvena apāyabhavādibhāvena jātasabhāvattā jātidhammā eva.
Even when one does not wish for it, they are indeed ‘jātidhammā’ (of a nature to birth), being born as eye disease and so on, and as states of suffering and existence.
Chắc chắn là pháp sinh (jātidhammā) vì có bản chất sinh ra dưới dạng bệnh mắt, v.v., và dưới dạng các cõi khổ, v.v., đối với những người không mong muốn.
Anicchantasseva sato hāyanamaraṇasabhāvattā jarāmaraṇa dhammā eva.
Even when one does not wish for it, they are indeed ‘jarāmaraṇa dhammā’ (of a nature to decay and death), being of a nature to decline and die.
Chắc chắn là pháp già chết (jarāmaraṇa dhammā) vì có bản chất suy tàn và chết chóc đối với những người không mong muốn.
Sokādīnaṃ vatthubhāvena dhāraṇattā sokādi dhammā eva.
They are indeed ‘sokādi dhammā’ (of a nature to sorrow, etc.) because they are borne as objects of sorrow and so on.
Chắc chắn là pháp sầu bi (sokādi dhammā) vì là nền tảng, là nơi nương tựa của sầu bi, v.v.
Taṇhā saṃkilesa diṭṭhisaṃkilesa duccarita saṃkilesehi niyuttattā saṃkilesika dhammā evāti.
Because they are involved in the defilement of craving, the defilement of wrong view, and the defilement of misconduct, they are indeed defiling phenomena.
Vì liên hệ với ô nhiễm tham ái, ô nhiễm tà kiến, và ô nhiễm ác hạnh, nên chúng chỉ là các pháp ô nhiễm.
Tena vuttaṃ ‘‘cattālīsāya ākārehī’’ti.
Therefore, it is said, "by forty aspects."
Do đó đã nói: “bằng bốn mươi phương diện”.
‘‘Paṭisaṅkhānavasenā’’ti parivīmaṃsanavasena.‘‘Nikantiyā’’ti nikantitaṇhāya.
"By way of wise reflection" means by way of careful investigation. "By attachment" means by the craving that brings one low.
“Theo cách quán xét” có nghĩa là theo cách thẩm tra. “Với sự luyến ái” có nghĩa là với tham ái luyến chấp.
‘‘Pariyādinnāyā’’ti sukkhabhāvapattāya.
"Completely taken over" means having reached a state of dryness.
“Đã bị chiếm đoạt” có nghĩa là đã đạt đến trạng thái khô cạn.
‘‘Bhayañcā’’ti bhayañāṇavasena uppannaṃ ottappabhayañca.
"And fear" means the fear of moral shame (ottappa-bhaya) that arises by way of the knowledge of fear.
“Và sự sợ hãi” có nghĩa là sự sợ hãi do hổ thẹn (ottappa) phát sinh theo cách trí tuệ về sự sợ hãi.
‘‘Kammacittotukāhāravasenā’’ti ettha kakāro sandhi vasena āgamo.
In "by kamma, consciousness, temperature, and nutriment," the letter 'ka' is an augment due to sandhi.
Trong “do nghiệp, tâm, thời tiết, thực phẩm” (kammacittotukāhāravasena), chữ “ka” là âm nối (sandhi) được thêm vào.
Kammavasena cittavasena utuvasena āhāravasenāti attho.
The meaning is: by kamma, by consciousness, by temperature, by nutriment.
Có nghĩa là do nghiệp, do tâm, do thời tiết, do thực phẩm.
Anurūpānaṃ paccayānaṃ sāmaggīti viggaho.
"A collection of suitable conditions" is the analysis.
“Sự hội tụ của các duyên phù hợp” là cách phân tích từ.
‘‘Aññathā pavattiyā’’ti aññena pakārena pavattanassa.
"Otherwise proceeding" means proceeding in a different manner.
“Sự vận hành khác” (aññathā pavattiyā) có nghĩa là sự vận hành theo một cách khác.
‘‘Hetusambhārapaccayehī’’ti hetupaccaya sambhārapaccayehi.
"By causal conditions and supporting conditions" refers to hetu-conditions and sambhāra-conditions.
“Bởi các duyên nhân và duyên trợ” (hetusambhārapaccayehī) có nghĩa là bởi các duyên nhân (hetupaccaya) và các duyên trợ (sambhārapaccaya).
Janaka paccayā hetupaccayā nāma.
Generative conditions are called hetu-conditions.
Các duyên sinh ra được gọi là duyên nhân.
Parivārapaccayā sambhārapaccayā nāma.
Attendant conditions are called sambhāra-conditions.
Các duyên phụ trợ được gọi là duyên trợ.
‘‘Kammappavattiyā’’ti kammappavattito.
"From the proceeding of kamma" means from the proceeding of kamma.
“Do sự vận hành của nghiệp” (kammappavattiyā) có nghĩa là từ sự vận hành của nghiệp.
‘‘Vipākappavattiyā’’ti vipākappavattito.
"From the proceeding of result" means from the proceeding of result.
“Do sự vận hành của quả báo” (vipākappavattiyā) có nghĩa là từ sự vận hành của quả báo.
Ekassa sattassa anamatagge saṃsāre saṃsarantassa rūpakāyopi atthi nāmakāyopi atthi.
For a single being wandering in beginningless saṃsāra, there is a rūpakāya and there is a nāmakāya.
Đối với một chúng sinh luân hồi trong vô lượng kiếp (anamatagge saṃsāre), có cả sắc thân (rūpakāya) và danh thân (nāmakāya).
Tato añño kocisabhāvo nāma natthi.
There is no other nature apart from these.
Không có bất kỳ bản chất nào khác ngoài hai cái đó.
Dve ca kāyā pañcavokāre saṃsarantassa ekato pavattanti.
And when wandering in the fivefold existence, the two kāyas proceed together.
Và khi luân hồi trong cõi ngũ uẩn (pañcavokāra), hai thân này vận hành cùng nhau.
Asaññasatte saṃsarantassa rūpakāyo eva pavattati.
For one wandering in the non-percipient realms, only the rūpakāya proceeds.
Khi luân hồi trong cõi vô tưởng (asaññasatta), chỉ có sắc thân vận hành.
So eva tattha ekosattoti saṅkhyaṃ gacchati.
That alone is counted as a single being there.
Nó được tính là một chúng sinh ở đó.
Arūpe saṃsarantassa nāma kāyo eva pavattati.
For one wandering in the formless realms, only the nāmakāya proceeds.
Khi luân hồi trong cõi vô sắc (arūpa), chỉ có danh thân vận hành.
So eva tattha eko sattoti saṅkhyaṃ gacchati.
That alone is counted as a single being there.
Nó được tính là một chúng sinh ở đó.
‘‘Saṅkhyaṃ gacchatī’’ti ca paññattimattaṃ gacchatīti adhippāyo.
And "is counted" means it reaches the state of a mere designation—this is the intention.
“Được tính” (Saṅkhyaṃ gacchatī) có nghĩa là được tính theo chế định (paññatti).
Tesu ca kāyesu rūpakāye cuti paṭisandhīnaṃ aññamaññaṃ anantara paccayatā nāma natthi.
And among these kāyas, in the rūpakāya, there is no direct proximity as condition between decease and rebirth.
Trong các thân đó, sắc thân không có sự tương duyên vô gián (anantara paccayatā) giữa sự chết (cuti) và sự tái sinh (paṭisandhi).
Ekamekasmiṃ bhave ekameko hutvā cutikāle bhijjati.
In each existence, each (rūpa) arises and disintegrates at the moment of decease.
Trong mỗi kiếp, mỗi cá thể sắc thân tan rã vào lúc chết.
Rūpasantati chijjati.
The continuity of rūpa is cut off.
Dòng sắc (rūpasantati) bị cắt đứt.
Paṭisandhirūpena saha paccaya paccayuppannatā pabandho nappavattati.
The causal sequence of condition and conditioned, along with rebirth-rūpa, does not continue.
Sự liên tục của duyên và pháp do duyên sinh (paccaya paccayuppannatā pabandho) không vận hành cùng với sắc tái sinh (paṭisandhirūpa).
Nāma kāye pana cuti paṭisandhīnaṃ aññamaññaṃ anantarapaccayatā atthi.
In the nāmakāya, however, there is direct proximity as condition between decease and rebirth.
Tuy nhiên, trong danh thân, có sự tương duyên vô gián giữa sự chết và sự tái sinh.
Cutikālepi nāmasantati na chijjati.
Even at the time of decease, the continuity of nāma is not cut off.
Ngay cả vào lúc chết, dòng danh (nāmasantati) cũng không bị cắt đứt.
Paṭisandhi nāmena saha paccaya paccayuppannatā pabandho pavattatiyeva.
The causal sequence of condition and conditioned, along with rebirth-nāma, does indeed continue.
Sự liên tục của duyên và pháp do duyên sinh vận hành cùng với danh tái sinh.
Tattha paṭiccasamuppāda kusalo bhikkhu paṭiccasamuppādaññāṇe ṭhatvā ekasmiṃbhave ekassa sattassa pavattiṃ passanto sattaṃ nāma na passati.
Therein, a bhikkhu skilled in dependent origination, standing in the knowledge of dependent origination, seeing the continuity of a single being in a single existence, does not see a being.
Ở đó, một tỳ khưu thiện xảo trong Duyên Khởi (paṭiccasamuppāda kusalo) đứng trên trí Duyên Khởi (paṭiccasamuppādaññāṇa), khi quán sát sự vận hành của một chúng sinh trong một kiếp, không thấy có chúng sinh.
Puggalaṃ nāma na passati.
He does not see a person.
Không thấy có cá nhân.
Ahantipi na passati.
He does not see "I" either.
Cũng không thấy “tôi”.
Parotipi na passati.
He does not see "other" either.
Cũng không thấy “người khác”.
Ahaṃ atītesu bhavesu ahosintipi na passati.
He does not see "I was in past existences" either.
Cũng không thấy “tôi đã từng là trong các kiếp quá khứ”.
Imasmiṃbhave asmītipi na passati.
He does not see "I am in this existence" either.
Cũng không thấy “tôi đang là trong kiếp này”.
Anāgatesu bhavissāmītipi na passati.
He does not see "I shall be in future existences" either.
Cũng không thấy “tôi sẽ là trong các kiếp tương lai”.
Atha kho avijjā paccayā saṅkhārā pavattanti.
But rather, he sees that volitional formations arise conditioned by ignorance.
Mà chỉ thấy rằng do vô minh (avijjā) mà các hành (saṅkhāra) vận hành.
Saṅkhāra paccayā bhavantare viññāṇaṃ pavattatītiādinā nayena nāmarūpa dhammānaṃ hetuphala paramparāvasena avicchedappavattimeva passati.
Consciousness arises in another existence conditioned by volitional formations, and so on; in this way, he sees only the uninterrupted continuity of nāma-rūpa phenomena by way of cause and effect.
Do các hành mà thức (viññāṇa) vận hành trong kiếp sau, v.v., theo cách đó, chỉ thấy sự vận hành không gián đoạn của các pháp danh sắc (nāmarūpa dhamma) theo chuỗi nhân quả.
Ekasmiṃbhave pavattiṃ passante sati, anamataggesaṃsāre anantesu bhavesu tassa sattassa pavatti diṭṭhā eva hoti tatthapi evameva, tatthapi evamevāti.
When one sees the continuity in a single existence, the continuity of that being in beginningless saṃsāra, in endless existences, is also seen, "it is likewise there, it is likewise there."
Khi quán sát sự vận hành trong một kiếp, sự vận hành của chúng sinh đó trong vô lượng kiếp luân hồi cũng được thấy là tương tự như vậy, và ở đó cũng tương tự như vậy.
Tadā tassa soḷasavidhā kaṅkhā pahīyatīti imamatthaṃ ‘‘dassento anamatagge saṃsāre’’tiādimāha.
Then his sixteen types of doubt are abandoned—to show this meaning, it is said "by showing in beginningless saṃsāra" and so on.
Khi đó, mười sáu loại nghi ngờ của người ấy được đoạn trừ. Để trình bày ý nghĩa này, đã nói “khi cho thấy trong vô lượng kiếp luân hồi”, v.v.
Tattha katamā soḷasavidhā kaṅkhāti.
What are these sixteen types of doubt?
Vậy mười sáu loại nghi ngờ đó là gì?
Ahosiṃ nu kho ahaṃ atītamaddhānaṃ.
"Was I, indeed, in the past?"
“Tôi đã từng tồn tại trong quá khứ chăng?”
Na nu kho ahosiṃ.
"Was I not, indeed?"
“Tôi đã không tồn tại chăng?”
Kiṃ nu kho ahosiṃ.
"What, indeed, was I?"
“Tôi đã từng là gì chăng?”
Kathaṃ nu kho ahosiṃ.
"How, indeed, was I?"
“Tôi đã từng là như thế nào chăng?”
Kiṃ hutvā kiṃ ahosiṃ nu kho ahaṃ atītamaddhānanti evaṃ pubbante pañcavidhā kaṅkhāvuttā.
"Having been what, what, indeed, was I in the past?"—Thus, five kinds of doubt concerning the past are stated.
“Tôi đã từng là gì để rồi trở thành gì trong quá khứ chăng?” Như vậy, năm loại nghi ngờ về quá khứ đã được nói đến.
Bhavissāmi nu kho ahaṃ anāgatamaddhānaṃ.
"Shall I be, indeed, in the future?"
“Tôi sẽ tồn tại trong tương lai chăng?”
Na nu kho bhavissāmi.
"Shall I not, indeed?"
“Tôi sẽ không tồn tại chăng?”
Kiṃ nu kho bhavissāmi.
"What, indeed, shall I be?"
“Tôi sẽ là gì chăng?”
Kathaṃ nu kho bhavissāmi.
"How, indeed, shall I be?"
“Tôi sẽ là như thế nào chăng?”
Kiṃ hutvā kiṃ bhavissāmi nu kho ahaṃ anāgatamaddhānanti evaṃ aparante pañcavidhā kaṅkhā vuttā.
"Having been what, what, indeed, shall I be in the future?"—Thus, five kinds of doubt concerning the future are stated.
“Tôi sẽ là gì để rồi trở thành gì trong tương lai chăng?” Như vậy, năm loại nghi ngờ về tương lai đã được nói đến.
Ahaṃ nu kho smi.
"Am I, indeed?"
“Tôi đang tồn tại chăng?”
No nu kho smi.
"Am I not, indeed?"
“Tôi không tồn tại chăng?”
Kinnu kho smi.
"What, indeed, am I?"
“Tôi là gì chăng?”
Kathaṃ nu kho smi.
"How, indeed, am I?"
“Tôi là như thế nào chăng?”
Ahaṃ nu kho satto kuto āgato.
"This being, I, whence have I come?"
“Tôi, chúng sinh này, từ đâu đến?”
So kuhiṃ gāmī bhavissāmīti evaṃ paccuppanne chabbidhā kaṅkhā vuttā.
"Whither shall I go?"—Thus, six kinds of doubt concerning the present are stated.
“Tôi sẽ đi về đâu?” Như vậy, sáu loại nghi ngờ về hiện tại đã được nói đến.
Imā soḷasavidhā kaṅkhāti.
These are the sixteen kinds of doubt.
Đây là mười sáu loại nghi ngờ.
Tattha ahosiṃ nu kho, na nu kho ahosinti iminā padadvayena atītakāle attano atthi natthibhāve kaṅkhati.
Therein, with the two phrases "Was I, indeed?" and "Was I not, indeed?", one doubts about one's existence or non-existence in the past.
Trong đó, với hai từ “tôi đã từng tồn tại chăng, tôi đã không tồn tại chăng”, người ấy nghi ngờ về sự tồn tại hay không tồn tại của mình trong quá khứ.
Sace atthi, kiṃ nu kho ahosinti kaṅkhati.
If one existed, one doubts: "What, indeed, was I?"
Nếu có tồn tại, thì nghi ngờ “tôi đã từng là gì chăng?”
Kenaci hetunā paccayena vā ahosiṃ.
"Did I exist by some cause or condition?"
Tôi đã tồn tại do một nguyên nhân, một điều kiện nào đó.
Kenaci iddhimantena vā nimmito ahosiṃ.
"Or was I created by some powerful being?"
Hoặc tôi đã được tạo ra bởi một vị thần có thần thông.
Ahetu apaccayā vā animmito vā sayaṃjāto ahosinti attho.
The meaning is: "Did I exist without cause, without condition, uncreated, or spontaneously arisen?"
Hoặc tôi đã tự sinh ra mà không có nguyên nhân, không có điều kiện, không được tạo ra. Đó là ý nghĩa.
Yadi tesupakāresu aññatarena ahosiṃ.
If I existed in one of those ways,
Nếu tôi đã tồn tại theo một trong những cách đó.
Kathaṃ nu kho ahosiṃ.
"How, indeed, was I?"
Thì tôi đã tồn tại như thế nào chăng?
Apādakovā ahosiṃ.
"Was I legless?"
Tôi đã là loài không chân chăng?
Dvipādako vā.
"Or two-legged?"
Hay là loài hai chân?
Catuppādakovā.
"Or four-legged?"
Hay là loài bốn chân?
Bahuppādakovā.
"Or many-legged?"
Hay là loài nhiều chân?
Rūpīvā.
"Or with form?"
Hay là loài có sắc?
Arūpīvā.
"Or without form?"
Hay là loài vô sắc?
Saññīvā.
"Or with perception?"
Hay là loài có tưởng?
Asaññīvā iccādi.
"Or without perception?" and so on.
Hay là loài vô tưởng, v.v.
Atha tesu apādakādīsu aññataro ahaṃ ahosiṃ.
Then, if I was one of those, legless or otherwise,
Nếu tôi đã là một trong số các loài không chân, v.v. đó.
Kiṃ hutvā kiṃ ahosiṃ.
"Having been what, what was I?"
Thì tôi đã là gì để rồi trở thành gì?
Pathamabhave kiṃ hutvā dutīya bhavādīsu kiṃ ahosinti idaṃ bhavaparamparāvasena vuttaṃ.
"Having been what in the first existence, what was I in the second existence and so on?"—This is stated in terms of the continuity of existences.
Điều này được nói đến theo chuỗi luân hồi (bhavaparamparāvasena): đã là gì trong kiếp đầu tiên, rồi trở thành gì trong kiếp thứ hai, v.v.
Esanayo aparantepi.
This method also applies to the future.
Cách này cũng tương tự đối với tương lai (aparante).
Paccuppanne ‘‘ahaṃ nu kho smi, no nu kho smī’’ti yathā khuddakavatthu vibhaṅge aṭṭhasatataṇhāvicaritesu.
In the present, 'Am I indeed, am I indeed not?' This is like what is said in the minor stories in the Vibhaṅga, concerning the 108 movements of craving.
Trong hiện tại, ‘phải chăng tôi hiện hữu, phải chăng tôi không hiện hữu?’ như trong Vibhaṅga, về sự việc nhỏ trong một trăm lẻ tám sự suy tư về ái.
Satasmīti hoti.
It occurs as 'I am eternal'.
Là thường còn vậy.
Sītasmīti hotīti vuttaṃ.
It is said to occur as 'I am annihilated'.
Là đoạn diệt vậy, đã được nói.
Tattha ‘‘satasmī’’ti ahaṃ sassato vā bhavāmi.
Here, 'I am eternal' means 'I am eternal'.
Ở đó, ‘là thường còn’ nghĩa là tôi là thường còn.
‘‘Sītasmī’’ti ahaṃ ucchinnovā bhavāmīti attho.
Here, 'I am annihilated' means 'I am annihilated'.
‘Là đoạn diệt’ nghĩa là tôi là đoạn diệt.
Yathā ca.
And just as,
Cũng như:
Atthīti kho eko anto.
Indeed, 'there is' is one extreme.
‘Có’ là một cực đoan.
Natthīti kho dutīyo antoti vuttaṃ.
Indeed, 'there is not' is the second extreme, it is said.
‘Không’ là cực đoan thứ hai, đã được nói.
Tattha ‘‘atthī’’ti attānāma bhavābhavesu niccakālaṃ atthi.
Here, 'there is' means that the self (attā) exists perpetually through becoming and non-becoming.
Ở đó, ‘có’ nghĩa là tự ngã luôn hiện hữu trong các kiếp sống.
‘‘Natthī’’ti tathā natthi, ucchijjati.
'There is not' means it does not exist in that way, it is cut off.
‘Không’ nghĩa là không như vậy, bị đoạn diệt.
Na hoti parammaraṇāti attho.
It does not exist after death, this is the meaning.
Không còn sau khi chết, là ý nghĩa.
Tathā idhāpi ahaṃ nu kho smi.
Likewise here, 'Am I indeed?
Cũng vậy ở đây, ‘phải chăng tôi hiện hữu?
No nu kho smīti kaṅkhati.
Am I indeed not?' One is perplexed thus.
Phải chăng tôi không hiện hữu?’ là nghi ngờ.
Tattha ‘‘ahaṃ nu khosmī’’ti ayaṃ ahaṃ nāma bhavābhavesu niccakālaṃ asmi nu kho, mama attānāma sassato hutvā sabbakālaṃ atthi nu khoti vuttaṃ hoti.
Here, 'Am I indeed?' means, 'Am I indeed this person (ayaṃ ahaṃ) existing perpetually through becoming and non-becoming, is my self (attā) indeed eternal and always existent?' This is what is said.
Ở đó, ‘phải chăng tôi hiện hữu?’ nghĩa là ‘phải chăng cái gọi là tôi này luôn hiện hữu trong các kiếp sống, phải chăng cái gọi là tự ngã của tôi là thường còn và luôn hiện hữu?’ đã được nói.
‘‘No nu kho smī’’ti tathā no asmi nu kho.
'Am I indeed not?' means 'Am I indeed not like that?
‘Phải chăng tôi không hiện hữu?’ nghĩa là ‘phải chăng tôi không hiện hữu như vậy?
Mama attā tathā natthi nu khoti attho.
Does my self not exist in that way?' This is the meaning.
Phải chăng tự ngã của tôi không hiện hữu như vậy?’
Ettha ca ‘‘bhavābhavesū’’ti pavattepi paccuppanne vattamānaṃ attānaṃ gahetvā pavattā paccuppanne saṅgahitanti daṭṭhabbaṃ.
And here, 'through becoming and non-becoming' should be understood as encompassing the present, by taking the self (attā) existing in the present, thus the present in the course of existence is included.
Và ở đây, ‘trong các kiếp sống’ (bhavābhavesu) nên được hiểu là bao gồm tự ngã hiện tại đang diễn tiến trong hiện tại, do đó các kiếp sống đã diễn tiến được bao gồm trong hiện tại.
‘‘Kiṃ nu kho smī’’ti ahaṃ nāma santo jāto kiṃ nu kho asmi.
'What indeed am I?' means 'What indeed am I, being existent and born?
‘Phải chăng tôi là gì?’ nghĩa là ‘cái gọi là tôi, khi hiện hữu và sinh ra, phải chăng tôi là gì?
Kenaci hetunā paccayena vā asmi nu kho.
Am I indeed by some cause or condition?
Phải chăng tôi hiện hữu do một nhân hay một duyên nào đó?
Kenaci iddhimantena vā nimmito bhavāmi nu kho.
Am I indeed created by some powerful being?
Hay phải chăng tôi được tạo ra bởi một vị thần thông nào đó?
Udāhu ahetu apaccayā vā kenaci animmito vā sayaṃ nu kho bhavāmi nu khoti attho.
Or am I indeed without cause, without condition, uncreated by anyone, or by myself?' This is the meaning.
Hay phải chăng tôi tự hiện hữu mà không có nhân, không có duyên, không được tạo ra bởi ai cả?’ là ý nghĩa.
‘‘Kathaṃ nu kho smī’’ti ettha pana apadādīhi ayojetvā ahaṃ nu kho kiṃ gotto bhavāmi.
In 'How indeed am I?' one should apply it, without joining it with things like lack of feet, as 'What indeed is my lineage (gotta)?'
Và ở đây, ‘phải chăng tôi là như thế nào?’ nên được ghép với ‘tôi thuộc dòng dõi nào?’ mà không ghép với ‘không có chân’ (apadādīhi).
Gotamagotto vā vāseṭṭha gotto vā tiādinā yojetabbaṃ.
'Am I of Gotama clan or Vāseṭṭha clan?', and so on, it should be joined.
Nên được ghép với ‘thuộc dòng dõi Gotama hay dòng dõi Vāseṭṭha’ v.v...
Ādi kappakāle tāni gottāni etarahi sambhedaṃ gacchanti.
In the primeval epoch, those clans mingle in the present.
Vào thời kỳ đầu kiếp, những dòng dõi đó hiện nay đang bị pha trộn.
Tasmā tesu kaṅkhanto kaṅkhatiyeva.
Therefore, one who doubts in them, indeed doubts.
Vì vậy, người nghi ngờ về chúng vẫn nghi ngờ.
‘‘Ahaṃ kuto āgato’’ti ahaṃ atīte kutobhavato āgato asmi.
'From where have I come?' means 'From what existence in the past have I come?'
‘Tôi từ đâu đến?’ nghĩa là ‘trong quá khứ, tôi từ kiếp nào mà đến?’
‘‘Sokuhiṃgāmī bhavissāmī’’ti so ahaṃ āyatiṃ bhave kuhiṃ gāmiko bhavissāmīti kaṅkhati.
'Where shall I go?' means 'To what existence in the future shall I go?' One is perplexed thus.
‘Tôi sẽ đi về đâu?’ nghĩa là ‘trong tương lai, tôi sẽ đi về kiếp nào?’ là nghi ngờ.
‘‘Kaṅkhāya atikkamo’’ti so bhikkhu paṭiccasamuppāde avijjādikaṃ atītahetu pañcakaṃ passanto tasmiṃbhave sabbaṃpi paṭiccasamuppādaṃ passatiyeva.
Regarding 'Overcoming perplexity', that bhikkhu, seeing the five past causes such as ignorance in dependent origination, sees the entire dependent origination in that existence.
‘Vượt qua nghi ngờ’ nghĩa là vị tỳ khưu đó, khi thấy năm nhân quá khứ như vô minh v.v... trong Duyên khởi, thì thấy toàn bộ Duyên khởi trong kiếp đó.
Evaṃ passanto na tattha ahaṃ nāma koci atthi, yaṃ paṭicca atīta visayā pañcavidhā kaṅkhā uppajjati.
Seeing thus, there is no 'I' there, by depending on which the five kinds of perplexity concerning the past arise.
Khi thấy như vậy, không có bất cứ ai gọi là tôi ở đó, mà do đó năm loại nghi ngờ về quá khứ sinh khởi.
Dhamma mattameva tattha atthīti evaṃ atīte kaṅkhā vatthussa abhāvadassanena pañcavidhāya kaṅkhāya atikkamo hoti.
Only mere dhammas exist there. In this way, by seeing the absence of a basis for perplexity in the past, there is the overcoming of the five kinds of perplexity.
Chỉ có các pháp mà thôi ở đó, như vậy, do thấy sự không hiện hữu của đối tượng nghi ngờ trong quá khứ, năm loại nghi ngờ được vượt qua.
Nanu tathā passantassapi kathaṃ nu kho smi, kiṃ hutvā kiṃ ahosiṃ nu khoti ayaṃ kaṅkhā atthiyeva.
But for one who sees thus, does not this perplexity remain: 'How indeed was I, what was I, what did I become?'
Phải chăng ngay cả đối với người thấy như vậy, nghi ngờ ‘phải chăng tôi là như thế nào, tôi đã là gì và đã trở thành gì?’ vẫn còn?
Tathā passantopi hi vinā pubbenivāsaññāṇena atīte bhave ahaṃ dvipādako ahosintivā catuppādako ahosinti vā tato cuto asukabhave uppannoti vā na jānāti na passatīti.
Even one who sees thus, without the knowledge of previous existences, does not know or see whether 'I was a biped in a past existence' or 'I was a quadruped', or 'Having passed away from there, I was reborn in such and such an existence'.
Vì ngay cả người thấy như vậy, nếu không có Túc mạng trí, cũng không biết, không thấy rằng ‘trong kiếp quá khứ tôi đã là loài hai chân hay loài bốn chân, và từ đó chết đi đã sinh vào kiếp nào đó’.
Vuccate.
It is said:
Được nói.
Sā pana kaṅkhā dhamma mattappavatti dassanato paṭṭhāya antarāyika kaṅkhā na hoti.
That perplexity, however, from the point of seeing the mere occurrence of dhammas, is not an obstructing perplexity.
Nhưng nghi ngờ đó, kể từ khi thấy sự diễn tiến của các pháp, không phải là nghi ngờ gây chướng ngại.
Vicikicchā paṭirūpikā eva.
It is merely a semblance of doubt (vicikicchā paṭirūpikā eva).
Nó chỉ là một dạng của nghi hoặc (vicikicchā) mà thôi.
Sā hi ariyānaṃpi labbhati yevāti.
For it is found even among the noble ones (ariyas).
Vì nó vẫn có thể tìm thấy ngay cả ở các bậc Thánh.
Tathā anāgate phalapañcakaṃ passanto aparante pañcavidhaṃ kaṅkhaṃ atikkamati.
Likewise, seeing the five future results, one overcomes the five kinds of perplexity concerning the future (aparanta).
Cũng vậy, khi thấy năm quả vị trong tương lai, vị ấy vượt qua năm loại nghi ngờ về tương lai.
Paccuppanne phalapañcakañca hetupañcakañca passanto paccuppanne kaṅkhā chakkaṃ atikkamati.
Seeing the five present results and the five present causes, one overcomes the six kinds of perplexity concerning the present.
Khi thấy năm quả vị và năm nhân trong hiện tại, vị ấy vượt qua sáu loại nghi ngờ trong hiện tại.
Sesaṃ sabbaṃ pubbante vuttanayamevāti.
All the rest is as stated in the section on the past (pubbanta).
Tất cả những điều còn lại đều theo cách đã nói về quá khứ.
Aṭṭhavidhāya kaṅkhāya atikkamane pana paṭiccasamuppādaṃ anulomappaṭilomaṃ passanto desanā dhamme ca lokuttara dhammesu ca kaṅkhaṃ atikkamati.
In overcoming the eight kinds of perplexity, seeing dependent origination in direct and reverse order, one overcomes perplexity concerning the teaching (desanā dhamma) and concerning supramundane states (lokuttara dhamma).
Và trong việc vượt qua tám loại nghi ngờ, khi thấy Duyên khởi theo thuận và nghịch, vị ấy vượt qua nghi ngờ về các pháp giáo lý và các pháp siêu thế.
Dhamme kaṅkhātikkamanena saheva desente satthari ca, yathānusiṭṭhaṃ paṭipanne saṅghe ca, tīsu sikkhāsu ca, yathāvutte pubbante ca, aparante ca, pubbantā parantesu ca, paṭiccasamuppādena saha paṭiccasamuppannesu dhammesu ca sabbaṃ kaṅkhaṃ atikkamatiyeva.
With the overcoming of perplexity concerning the Dhamma, one overcomes all perplexity concerning the Teacher who teaches it, concerning the Saṅgha who practices as instructed, concerning the three trainings, concerning the aforementioned past, concerning the future, concerning the past and future, and concerning the states born of dependent origination along with dependent origination itself.
Cùng với việc vượt qua nghi ngờ về các pháp, vị ấy vượt qua tất cả nghi ngờ về vị Đạo sư đã thuyết pháp, về Tăng chúng đã thực hành đúng như đã được dạy, về ba học giới, về quá khứ đã được nói, về tương lai, về quá khứ và tương lai, và về các pháp duyên sinh cùng với Duyên khởi.
Tenāha ‘‘sabhāva dhammappavattiyā’’tiādiṃ.
Therefore, it is said, "by the occurrence of natural phenomena" and so on.
Vì vậy, đã nói ‘do sự diễn tiến của các pháp tự tánh’ v.v...
Tattha ‘‘sabhāvadhammappavattiyā cā’’ti paccayaparamparāvasena sabhāvadhammānaṃ paramparappavattiyā ca.
Here, "and by the occurrence of natural phenomena (sabhāvadhammapavatti)" means by the continuous occurrence of natural phenomena according to the sequence of conditions.
Ở đó, ‘và do sự diễn tiến của các pháp tự tánh’ nghĩa là do sự diễn tiến liên tục của các pháp tự tánh theo chuỗi nhân duyên.
Dhammasu dhammatā nāma desanā dhammassa svākkhātatādibhāvena sundara dhammatā.
The "dhammatā" (nature of dhammas) in dhammas is the beautiful nature (sundara dhammatā) of the teaching Dhamma, by virtue of its being well-proclaimed, etc.
Pháp tính (dhammatā) trong các pháp là pháp tính tốt đẹp do pháp giáo lý được thuyết giảng khéo léo v.v...
Anavajjadhammatā.
It is the faultless nature.
Là pháp tính không tỳ vết.
Buddhasubuddhatā nāma taṃ dhammaṃ desentassa buddhassa sabbaññubuddhatā.
"Buddha's perfect enlightenment" is the omniscience of the Buddha who teaches that Dhamma.
Phật toàn giác (Buddhasubuddhatā) là trí tuệ toàn giác của Đức Phật, Đấng đã thuyết giảng pháp đó.
Pariyuṭṭhitānaṃ diṭṭhivicikicchānaṃ vikkhambhanaṃ nāma heṭṭhā dhammavavatthāna vasena paccayapariggahavasena ca sijjhati.
The suppression (vikkhambhana) of the obsessions of wrong view and perplexity (diṭṭhivicikicchānaṃ) is achieved through the demarcation of dhammas below (dhammavavatthāna) and through the discernment of conditions (paccayapariggaha).
Sự trấn áp các tà kiến và nghi hoặc đang bao vây được thành tựu do sự xác định các pháp từ bên dưới và do sự nhận biết các nhân duyên.
Vipassanā kammaṃ pana anusayabhūtānaṃ diṭṭhivicikicchānaṃ sallikhanatthāya karīyatīti vuttaṃ ‘‘anusaya samūhananatthañcā’’tiādi.
But the work of insight (vipassanā kamma) is undertaken for the eradication (sallikhanatthāya) of latent wrong views and perplexities (anusayabhūtānaṃ diṭṭhivicikicchānaṃ), as stated in "for the eradication of latent tendencies" and so on.
Tuy nhiên, hành thiền quán được thực hiện để loại bỏ các tà kiến và nghi hoặc tiềm ẩn, đã được nói ‘và để loại bỏ các tùy miên’ v.v...
‘‘Tattha panā’’ti tasmiṃ paṭisambhidā magge pana.
"And there" refers to that Paṭisambhidāmagga.
‘Ở đó’ (Tattha pana) nghĩa là trong con đường Phân tích (Paṭisambhidāmagga) đó.
Vibhattesūti pāṭhaseso.
"Vibhattesu" is the omitted part of the text.
‘Đã được phân tích’ (Vibhattesu) là phần còn lại của câu.
‘‘Yassā’’ti yogī puggalassa.
"Whose" refers to the yogin person.
‘Của người nào’ (Yassā) là của hành giả (yogī puggalassa).
‘‘Yaṃ dūre santikevā’’ti yaṃ dūre pavattaṃ rūpaṃ vā, santike pavattaṃ rūpaṃvāti pāṭhaseso.
"Whatever is far or near" means "whatever rūpa (form) occurs far or rūpa occurs near," this is the omitted part of the text.
‘Cái gì xa hay gần’ (Yaṃ dūre santikevā) là phần còn lại của câu ‘cái gì là sắc pháp diễn ra ở xa, hay sắc pháp diễn ra ở gần’.
‘‘Tadatthassa panā’’ti sammasitadhammuddhāratthassa.
"But for the purpose of that" means for the purpose of extracting the dhammas that have been contemplated.
‘Và về mục đích đó’ (Tadatthassa panā) là về mục đích rút ra các pháp đã được quán sát.
‘‘Ñāṇena daḷhaṃ gahetvā’’ti dhammavavatthānaññāṇena suṭṭhuvibhūtaṃ katvāti adhippāyo.
"Having firmly grasped with knowledge" means having made it very clear with the knowledge of dhamma-demarcation, this is the intention.
‘Nắm giữ vững chắc bằng trí tuệ’ (Ñāṇena daḷhaṃ gahetvā) có nghĩa là làm cho rõ ràng bằng trí tuệ xác định các pháp.
Idāni yaṃ yaṃ daḷhaṃ gahetabbaṃ.
Now, to show what should be firmly grasped,
Bây giờ, để chỉ ra từng thứ cần được nắm giữ vững chắc theo bản chất của chúng, đã nói ‘ở đó’ v.v...
Taṃ taṃ sarūpato dassetuṃ ‘‘tatthā’’tiādimāha.
He says "there" and so on, to show its inherent nature.
Để chỉ ra tính vô thường của sắc pháp đã được nắm giữ vững chắc, đã nói ‘và hành động đó’ v.v...
Puna daḷhaṃ gahitassa rūpassa aniccalakkhaṇaṃ dassetuṃ ‘‘sā ca kriyā’’tiādi vuttaṃ.
Further, to show the characteristic of impermanence (aniccalakkhaṇa) of the rūpa that has been firmly grasped, "that action" and so on is said.
Để chỉ ra tính vô thường của sắc pháp đã được nắm giữ vững chắc, đã nói ‘và hành động đó’ v.v...
‘‘Nassantī’’ti bhijjanti.
"Perishing" means breaking up.
‘Diệt mất’ (Nassantī) nghĩa là bị tan rã.
Aniccataṃ gacchanti.
They attain impermanence.
Trở thành vô thường.
‘‘Vitthambhana kriyā’’ti ettha vividhena thambhanaṃ vitthambhanaṃ.
In "vitthambhana kriyā" (extending action), 'vitthambhana' is extending in various ways.
‘Hành động lan tỏa’ (Vitthambhana kriyā) ở đây, ‘vitthambhana’ là sự lan tỏa theo nhiều cách.
Nānādisābhimukhavasena thambhanaṃ vahananti attho.
It means extending or carrying in various directions.
Nghĩa là sự lan tỏa, sự mang vác theo các hướng khác nhau.
‘‘Imāsañcā’’ti catunnaṃ mahābhūtānañca.
"And of these" means of the four great elements.
‘Và của những thứ này’ (Imāsañcā) là của bốn đại yếu tố.
Visuṃ visunti vuttattā tāsaṃ aññamaññañca sahajātesu gahaṇaṃ sambhavatīti vuttaṃ ‘‘āpādīnaṃ’’ti.
Since it is said "individually, individually," the inclusion of mutual and co-arisen states is possible, therefore it is said "of the water element (āpa)" and so on.
Do đã nói ‘từng cái riêng biệt’, nên có thể hiểu là sự nắm giữ của chúng với nhau và với những thứ đồng sinh, đã nói ‘của các yếu tố nước’ v.v...
Āpādīnaṃ sesamahābhūtānañcāti attho.
The meaning is "of the water element and the other great elements."
Nghĩa là của các yếu tố nước và các đại yếu tố còn lại.
Santatiyā sarīrāni santati sarīrāni.
"Santatiyā sarīrāni" means continuous bodies.
Các thân thể liên tục là các thân thể liên tục.
‘‘Tathā tathā kappetvā’’ti rūpadhammānaṃ santati parivatti nāma abhikkamantassa evaṃ bhaveyya, paṭikkamantassa evaṃ bhaveyya, tathā samiñjantassa pasārentassātiādinā parikappetvā.
"Conceiving in various ways" means conceiving the continuity of rūpa-dhammas thus: "For one advancing, it would be like this; for one retreating, it would be like this; likewise for one bending or stretching," and so on.
‘Tưởng tượng như vậy’ (Tathā tathā kappetvā) nghĩa là tưởng tượng rằng ‘sự liên tục của các pháp sắc sẽ là như thế này khi tiến tới, sẽ là như thế này khi lùi lại, cũng vậy khi co lại và duỗi ra’ v.v...
‘‘Sesakhandhesupi taṃ taṃ santati nānattaṃ’’ti vedanākkhandhe tāva kāye kāyikasukhasantati dukkhasantatīnaṃ nānattaṃ.
"In the remaining aggregates, that continuity has diversity": in the aggregate of feeling (vedanākkhandha) first, the diversity of bodily pleasant feelings and painful feelings in the body.
‘Sự đa dạng của sự liên tục đó trong các uẩn còn lại’ nghĩa là trong uẩn thọ, sự đa dạng của sự liên tục của khổ thọ và lạc thọ thân.
Citte somanassa domanassa santatīnaṃ.
In the mind, the continuity of joy and sorrow.
Trong tâm, sự liên tục của hỷ thọ và ưu thọ.
Upekkhā santati pana avibhūtā hoti.
The continuity of equanimity (upekkhā), however, is not evident.
Tuy nhiên, sự liên tục của xả thọ thì không rõ ràng.
Kappetvā gahetabbā.
It must be conceived and grasped.
Nên được tưởng tượng và nắm giữ.
Yadā citte somanassa domanassāni na sandissanti, tadā idāni upekkhā me vedanā pavattatīti vā, yadā tāni sandissanti, tadā sā nirujjhatīti vā evaṃ takketvā sammasitabbāti vuttaṃ hoti.
When joy and sorrow do not arise in the mind, one should contemplate and reflect thus: "Now the feeling of equanimity occurs to me," or when they arise, "Then it ceases."
Khi hỷ và ưu không xuất hiện trong tâm, thì ‘bây giờ xả thọ đang diễn ra trong tôi’ hoặc khi chúng xuất hiện, thì ‘nó đang diệt đi’, như vậy nên được suy luận và quán sát, là ý nghĩa.
Saññākkhandhe rūpasaññāsaddasaññādīnaṃ vasena.
In the aggregate of perception (saññākkhandha), it is by way of perception of form, perception of sound, and so on.
Trong uẩn tưởng, theo các loại tưởng về sắc, tưởng về âm thanh v.v...
Saṅkhārakkhandhe rūpasañcetanā saddasañcetanādīnaṃ vasena, nānāvitakka vicārādīnaṃ vasena, lobhālobha dosādosa mohāmohādīnaṃ vasena ca.
In the aggregate of mental formations (saṅkhārakkhandha), it is by way of volition for form, volition for sound, and so on, by way of various thoughts (vitakka) and reflections (vicāra), and so on, and by way of greed/non-greed, hatred/non-hatred, delusion/non-delusion, and so on.
Trong uẩn hành, theo các loại tư niệm về sắc, tư niệm về âm thanh v.v..., theo các loại tầm và tứ khác nhau v.v..., và theo các loại tham không tham, sân không sân, si không si v.v...
Viññāṇakkhandhe cakkhuviññāṇādīnaṃ, kusalā kusalaviññāṇādīnañca vasena santati nānattaṃ veditabbaṃ.
In the consciousness aggregate, the diversity of continuity should be understood based on eye-consciousness and so forth, and wholesome and unwholesome consciousness and so forth.
Trong thức uẩn, sự liên tục có nhiều loại nên được hiểu theo cách của nhãn thức, v.v., và theo cách của các thức thiện, bất thiện, v.v.
Vissāsaṃ karotīti vatvā tadatthaṃ vivarati ‘‘etaṃ me’’tiādinā.
Having said "it establishes confidence," its meaning is clarified with "this is mine" and so forth.
Sau khi nói rằng "tạo ra sự tin cậy",* giải thích ý nghĩa đó bằng cách bắt đầu với "đây là của tôi", v.v.
Tattha tayovissāsā taṇhāvissāso, mānavissāso, diṭṭhivissāso.
Here there are three types of confidence: confidence of craving (taṇhāvissāsa), confidence of conceit (mānavissāsa), and confidence of wrong view (diṭṭhivissāsa).
Trong đó có ba loại tin cậy (vissāsa): tin cậy do tham ái (taṇhāvissāsa), tin cậy do mạn (mānavissāsa), tin cậy do tà kiến (diṭṭhivissāsa).
Tattha etaṃ mamāti taṇhāvissāso.
Here, "this is mine" is the confidence of craving.
Trong đó, "đây là của tôi" là tin cậy do tham ái.
Esohamasmīti mānavissāso.
"I am this" is the confidence of conceit.
"Tôi là cái này" là tin cậy do mạn.
Eso me attāti diṭṭhivissāso.
"This is my self" is the confidence of wrong view.
"Đây là tự ngã của tôi" là tin cậy do tà kiến.
‘‘Pariharatī’’ti bhavābhavesu pariggahetvā harati vahati.
"Carries around" means, having grasped it, one carries it and bears it through various existences.
"Pariharati" (duy trì) nghĩa là nắm giữ và mang theo trong các đời sống.
‘‘Paramajjhattabhāvenā’’ti padhānaajjhattabhāvena.
"In the ultimate innermost sense" means in the principal innermost sense.
"Paramajjhattabhāvena" (bằng cách là cái tối thượng nội tại) nghĩa là bằng cách là cái nội tại chính yếu.
Ajjhattasārabhāvenāti vuttaṃ hoti.
It means in the sense of the essence of the self.
Nghĩa là, bằng cách là tinh túy nội tại.
‘‘Pariggahito’’ti eso me attāti diṭṭhipariggahena pariggahito.
"Grasped" means grasped by the grasping of wrong view, thinking "this is my self."
"Pariggahito" (bị nắm giữ) nghĩa là bị nắm giữ bởi sự nắm giữ của tà kiến "đây là tự ngã của tôi".
Tayo hi pariggahā taṇhā pariggaho, mānapariggaho, diṭṭhipariggahoti.
Indeed, there are three types of grasping: grasping of craving, grasping of conceit, and grasping of wrong view.
Thật vậy, có ba loại nắm giữ: nắm giữ do tham ái, nắm giữ do mạn, nắm giữ do tà kiến.
Vase sabbaso vattanto nāma kevalaṃ vasāyattavuttiko eva siyā, na paccayāyattavuttikoti dassento ‘‘yathāvuttehī’’tiādimāha.
To show that "acting entirely at one's will" would mean acting solely under one's own control, not dependent on conditions, it says "by the aforementioned" and so forth.
Để chỉ ra rằng "vận hành hoàn toàn theo ý muốn" có nghĩa là hoàn toàn phụ thuộc vào ý muốn, chứ không phải phụ thuộc vào các duyên,* nói "yathāvuttehi" (bằng những điều đã nói), v.v.
Tattha ‘‘yathāvuttehī’’ti sabbasaṅgahe vuttappakārehi kammābhisaṅkharaṇādīhi.
Here, "by the aforementioned" refers to the types of karma-formations and so forth mentioned in the "sabbasaṅgaha."
Trong đó, "yathāvuttehi" (bằng những điều đã nói) nghĩa là bằng các loại nghiệp hành, v.v., đã được nói trong toàn bộ tập hợp.
‘‘Tathāpariggahetabbo’’ti eso me attāti evaṃ paramajjhattabhāvena pariggahetabbo.
"To be grasped in that way" means "this is my self," to be grasped in such an ultimate innermost sense.
"Tathāpariggahetabbo" (nên được nắm giữ như vậy) nghĩa là nên được nắm giữ bằng cách là cái tối thượng nội tại, như "đây là tự ngã của tôi".
Tathā hi yo attano vasena vattati, tasmiṃ attano sāmibhāvo natthi.
For if one acts at one's own will, one has no mastery over it.
Thật vậy, đối với cái vận hành theo ý muốn của mình, không có quyền làm chủ đối với nó.
Yasmiñca sāmibhāvo natthi, tasmiṃ rūpādike dhamme attānaṃ sāmikaṃ katvā eso mama attāti pariggaho nāma micchā eva.
And where there is no mastery, to make oneself the master of that rūpa and other phenomena and grasp it as "this is my self" is indeed wrong.
Và đối với cái không có quyền làm chủ, việc nắm giữ như "đây là tự ngã của tôi", biến tự ngã thành chủ nhân trong các pháp sắc, v.v., là hoàn toàn sai lầm.
Tathā yo ca khaṇika dhammo hoti, khaṇe khaṇe bhijjati, taṃ rūpādikaṃ khandhapañcakaṃ attano sāraṃ katvā tathā pariggahopi micchā eva.
Similarly, for that which is momentary and breaks up moment by moment—the five aggregates, including rūpa—to make it one's essence and grasp it in that way is also indeed wrong.
Tương tự, đối với pháp sinh diệt từng sát na, việc nắm giữ năm uẩn sắc, v.v., đó như là tinh túy của tự ngã cũng hoàn toàn sai lầm.
Ettha ca ‘‘micchā evā’’ti paramattha saccaṃ patvā micchā eva.
Here, "is indeed wrong" means it is indeed wrong when seen in terms of ultimate truth (paramattha sacca).
Ở đây, "hoàn toàn sai lầm" nghĩa là hoàn toàn sai lầm khi đạt đến chân lý tối hậu.
Vipallāso evāti vuttaṃ hoti.
It means it is merely a perversion (vipallāsa).
Nghĩa là, đó hoàn toàn là sự đảo điên.
‘‘Sukhaṃ viddhaṃsetī’’ti kāyikasukhañca cetasika sukhañca viddhaṃseti.
"Destroys happiness" means it destroys both bodily happiness and mental happiness.
"Sukhaṃ viddhaṃseti" (hủy hoại hạnh phúc) nghĩa là hủy hoại hạnh phúc thân và hạnh phúc tâm.
Vināseti.
It annihilates.
Phá hoại.
‘‘Nānādukkhaṃ janetī’’ti kāyikadukkhañca cetasika dukkhañca janeti uppādeti.
"Generates various sufferings" means it generates, it produces, both bodily suffering and mental suffering.
"Nānādukkhaṃ janeti" (sinh ra nhiều khổ) nghĩa là sinh ra, tạo ra khổ thân và khổ tâm.
‘‘Idañca rūpaṃ edisameva hotī’’ti kathaṃ hoti.
"And this rūpa is of such a kind"—how is it?
"Idañca rūpaṃ edisameva hoti" (và sắc này cũng là như vậy) — là như thế nào?
Manussattabhāve ṭhitānaṃ sattānaṃ yathāpavattaṃ manussa sukhaṃ viddhaṃseti, jiṇṇabhinnabhāvaṃ pāpeti, nānādukkhaṃ janeti.
For beings existing in the human state, it destroys the existing human happiness, causes them to reach a state of old age and decay, and generates various sufferings.
Đối với những chúng sinh đang ở trong trạng thái làm người, nó hủy hoại hạnh phúc con người theo cách chúng vận hành, đưa đến trạng thái già nua, hoại diệt, và sinh ra nhiều khổ.
Sayaṃ apāyattabhāvaṃ gahetvā tesaṃ nānāapāya dukkhaṃ janeti.
Taking on the state of woe itself, it generates various woe-sufferings for them.
Tự nó mang lấy trạng thái ác đạo, và sinh ra nhiều khổ ác đạo cho chúng.
Tathā devattabhāve sakkattabhāve brahmattabhāve ṭhitānantiādinā vattabbaṃ.
Similarly, it should be stated for those in the divine state, the state of Sakka, the state of Brahmā, and so forth.
Tương tự, cũng nên nói về những chúng sinh đang ở trong trạng thái chư thiên, trạng thái Sakka, trạng thái Phạm thiên, v.v.
Tathā manussattabhāve ṭhitānaṃ nānāvipariṇāma kiccehi yathāpavattaṃ sukhaṃ viddhaṃseti, nānāpaccayābhisaṅkharaṇakiccehi nānādukkhaṃ janeti.
Likewise, for those in the human state, through various processes of change, it destroys existing happiness, and through various processes of conditioning causes, it generates various sufferings.
Tương tự, đối với những chúng sinh đang ở trong trạng thái làm người, nó hủy hoại hạnh phúc theo cách chúng vận hành bằng nhiều sự biến đổi khác nhau, và sinh ra nhiều khổ bằng nhiều sự hành tạo duyên khác nhau.
Tena vuttaṃ ‘‘idañca rūpaṃ edisamevā’’ti.
Therefore it is said, "and this rūpa is of such a kind."
Vì thế, đã nói "và sắc này cũng là như vậy".
‘‘Sāronāma thāmabalaviseso vuccatī’’ti etena thāmabalavisesena sampannaṃ vatthuṃpi saṅgaṇhāti.
"Essence is called strength and power" – by this, it also includes a thing endowed with strength and power.
"Sāro nāma thāmabalaviseso vuccati" (Sāra được gọi là sự đặc biệt của sức mạnh và năng lực) — bằng điều này, nó cũng bao gồm vật chất được phú cho sự đặc biệt của sức mạnh và năng lực.
‘‘Asārakaṭṭhenā’’ti ettha sāro eva sārakaṃ, na sārakaṃ asārakanti imamatthaṃ sandhāya ‘‘rūpaṃ pana sayaṃpi evarūpo sāro na hotī’’ti vuttaṃ.
Regarding "due to being without essence (asārakaṭṭhena)," in reference to the meaning that "sāraka" is essence itself, and "not sāraka" is "asāraka," it is said, "but rūpa itself is not essence of this kind."
Trong "asārakaṭṭhena" (do tính vô tinh túy), "sāraka" chính là sāra (tinh túy), "na sāraka" (không phải tinh túy) là "asāraka" (vô tinh túy) — dựa trên ý nghĩa này, đã nói "rūpaṃ pana sayaṃpi evarūpo sāro na hoti" (nhưng sắc tự nó không phải là tinh túy như vậy).
Sattānaṃ attasāro jīvasāro na hotīti attho.
The meaning is that it is not the essence of self (attasāra) or the essence of life (jīvasāra) for beings.
Nghĩa là, nó không phải là tinh túy của tự ngã, tinh túy của sinh mạng của chúng sinh.
Natthi sāro etassāti asārakanti imamatthaṃ sandhāya ‘‘na ca evarūpena sārena yuttaṃ’’ti vuttaṃ.
In reference to the meaning that "asāraka" means "that which has no essence," it is said, "nor is it endowed with essence of such a kind."
"Natthi sāro etassāti asārakaṃ" (không có tinh túy trong nó nên là vô tinh túy) — dựa trên ý nghĩa này, đã nói "na ca evarūpena sārena yuttaṃ" (và nó không được phú cho tinh túy như vậy).
Attasārena jīvasārena saṃyuttaṃ hotīti attho.
The meaning is that it is connected with the essence of self, the essence of life.
Nghĩa là, nó được kết hợp với tinh túy của tự ngã, tinh túy của sinh mạng.
Tattha purimo attho rūpaṃ attato samanupassatīti idaṃ sandhāya vutto.
Here, the former meaning is stated in reference to "one perceives rūpa as self."
Trong đó, ý nghĩa trước được nói dựa trên "rūpaṃ attato samanupassati" (thấy sắc là tự ngã).
Pacchimo rūpavantaṃ vā attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃti imāni sandhāya vutto.
The latter is stated in reference to "either the self as having rūpa, or rūpa in the self, or the self in rūpa."
Ý nghĩa sau được nói dựa trên "rūpavantaṃ vā attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ" (hoặc tự ngã có sắc, hoặc sắc trong tự ngã, hoặc tự ngã trong sắc).
Etena asārakaṭṭhenāti asārabhāvena, asārayuttabhāvena vāti ca.
By this, "due to being without essence" means due to being essenceless, or due to being associated with essencelessness.
Bằng điều này, "asārakaṭṭhena" (do tính vô tinh túy) nghĩa là do bản chất vô tinh túy, hoặc do bản chất được phú cho sự vô tinh túy.
Anattāti etthapi na attā anattā, natthi attā etassāti vā anattāti ca dvidhā attho sijjhati.
In "anattā" as well, the meaning is established in two ways: "not self is anattā," or "that which has no self is anattā."
Trong "anattā" (vô ngã) này cũng vậy, ý nghĩa được thành lập theo hai cách: không phải tự ngã là vô ngã, hoặc không có tự ngã trong nó là vô ngã.
‘‘Yañcā’’ti yañca rūpaṃ.
"Whatever" means whatever rūpa.
"Yañcā" (và cái gì) nghĩa là sắc nào.
‘‘Pīḷetī’’ti taṃ samaṅgī puggalaṃ pīḷeti.
"Oppresses" means it oppresses the individual possessing it.
"Pīḷeti" (làm khổ) nghĩa là làm khổ người có nó.
Etena anattabhāve siddhe dukkhabhāvopi siddhoti dasseti.
By this, it is shown that when the state of anattā is established, the state of dukkha is also established.
Bằng điều này,* chỉ ra rằng khi tính vô ngã được xác lập, tính khổ cũng được xác lập.
‘‘Tiṇṇaṃ vayānaṃ vasena addhābhedo yojetabbo’’ti pathamavaye pavattaṃ rūpaṃ dutīyavayaṃ na pāpuṇāti, pathamavaye eva nirujjhatītiādinā addhāpaccuppanne antogadhabhedo yojetabbo.
"The division of time should be applied according to the three phases of existence" – the rūpa that occurs in the first phase does not reach the second phase, but ceases in the first phase itself, and so forth, the division included within the present time (addhāpaccuppanna) should be applied.
"Tiṇṇaṃ vayānaṃ vasena addhābhedo yojetabbo" (sự phân chia thời gian nên được áp dụng theo ba giai đoạn tuổi tác) nghĩa là sắc tồn tại trong giai đoạn tuổi tác thứ nhất không đạt đến giai đoạn tuổi tác thứ hai, nó diệt ngay trong giai đoạn tuổi tác thứ nhất, v.v. Sự phân chia nội tại trong hiện tại nên được áp dụng theo thời gian.
‘‘Sabhāgekasantānavasenā’’ti sabhāgānaṃ dhammānaṃ sabhāgaṭṭhena ekībhūtā santati sabhāgekasantati.
"By means of homogeneous continuity" means a continuity that is unified by the homogeneous nature of homogeneous phenomena is "homogeneous continuity."
"Sabhāgekasantānavasenā" (theo cách của sự liên tục đồng loại duy nhất) nghĩa là sự liên tục của các pháp đồng loại, trở thành một do tính đồng loại, là sự liên tục đồng loại duy nhất.
‘‘Sabhāgānaṃ dhammānaṃ’’ti ca cittajesutāva nirantarappavattena lobhasampayuttacittena sahajātā rūpadhammā sabhāgarūpadhammā nāma.
And "homogeneous phenomena" refers to rūpa-phenomena arising along with consciousness associated with greed, which occur continuously, especially those produced by citta, which are called homogeneous rūpa-phenomena.
Và "sabhāgānaṃ dhammānaṃ" (của các pháp đồng loại) nghĩa là các pháp sắc sinh khởi đồng thời với tâm tham tương ưng, do tâm sinh, liên tục vận hành, được gọi là các pháp sắc đồng loại.
Tathā nāma dhammā ca.
Similarly, nāma-phenomena.
Cũng vậy, các pháp danh.
Evaṃ dosasampayuttādīsupi.
Thus, also in the case of those associated with hatred, and so forth.
Tương tự, trong các trường hợp tương ưng với sân, v.v.
Utujesu nirantarappavattena sītautunā samuṭṭhitā rūpadhammā sabhāgarūpa dhammā nāma.
Rūpa-phenomena arisen from cold temperature, occurring continuously due to temperature, are called homogeneous rūpa-phenomena.
Các pháp sắc sinh khởi do mùa lạnh, liên tục vận hành do mùa, được gọi là các pháp sắc đồng loại.
Tathā uṇhautunā samuṭṭhitā.
Similarly, those arisen from hot temperature.
Tương tự, các pháp sắc sinh khởi do mùa nóng.
Esanayo āhārajesupīti evaṃ sabhāgekasantativasena.
This method applies also to those produced by nutriment—thus, by means of homogeneous continuity.
Cách này cũng áp dụng cho các pháp do vật thực sinh — như vậy là theo cách của sự liên tục đồng loại duy nhất.
‘‘Sampāpuṇituṃ’’ti ñāṇena sampāpuṇituṃ.
"To attain" means to attain by wisdom.
"Sampāpuṇituṃ" (để đạt được) nghĩa là để đạt được bằng trí tuệ.
‘‘Addhāsantativasenā’’ti ettha santativasena sammasanaṃ visesato adhippetaṃ.
Here, in "by means of temporal continuity," the contemplation by means of continuity is especially intended.
Trong "addhāsantativasenā" (theo cách của sự liên tục thời gian), sự quán sát theo cách của sự liên tục được đặc biệt chú trọng.
Evañca katvā heṭṭhā aniccaṃ khayaṭṭhenāti pade catunnaṃ mahābhūtānaṃ santati vibhāganayo suṭṭhu dassitoti.
Having done so, it shows well the method of dividing the continuity of the four great elements in the phrase "impermanent due to the meaning of perishing" below.
Và khi làm như vậy, cách phân chia sự liên tục của bốn đại yếu tố đã được chỉ ra rõ ràng trong câu "heṭṭhā aniccaṃ khayaṭṭhenāti" (phía dưới là vô thường theo nghĩa hoại diệt).
‘‘Aniccalakkhaṇa dassanameva padhānaṃ’’ti imasmiṃ ñāṇepi udayabbayaññāṇepi bhaṅgaññāṇepi aniccalakkhaṇa dassanameva padhānaṃ.
"The perception of the characteristic of impermanence is principal"—in this knowledge (ñāṇa), in the knowledge of arising and passing away (udayabbayaññāṇa), and in the knowledge of dissolution (bhaṅgaññāṇa), the perception of the characteristic of impermanence is principal.
"Aniccalakkhaṇa dassanameva padhānaṃ" (việc thấy tướng vô thường là chính yếu) — trong trí này, trong trí sinh diệt, và trong trí hoại diệt, việc thấy tướng vô thường là chính yếu.
Bhayaññāṇe ca ādīnavaññāṇe ca nibbidāñāṇe ca dukkhalakkhaṇa dassanaṃ padhānaṃ.
In the knowledge of fear (bhayaññāṇa), the knowledge of danger (ādīnavaññāṇa), and the knowledge of dispassion (nibbidāñāṇa), the perception of the characteristic of suffering (dukkhalakkhaṇa) is principal.
Trong trí sợ hãi, trí nguy hiểm, và trí nhàm chán, việc thấy tướng khổ là chính yếu.
Upari catūsu ñāṇesu anattalakkhaṇa dassanaṃ padhānanti.
In the four knowledges above, the perception of the characteristic of non-self (anattalakkhaṇa) is principal.
Trong bốn trí phía trên, việc thấy tướng vô ngã là chính yếu.
‘‘Samuditesū’’ti aññamaññaṃ avinābhāvasahāyabhāvena samuppannesu.
"Arisen together" means having arisen with mutual inseparability and companionship.
"Samuditesu" (khi cùng sinh khởi) nghĩa là khi sinh khởi với nhau, không thể tách rời, làm bạn với nhau.
Idañca avijjāsamudayā rūpasamudayo.
And this is stated in the Pāḷi in terms of "from the arising of ignorance, the arising of rūpa";
Và điều này được nói theo Pāḷi: "do vô minh sinh khởi nên sắc sinh khởi".
Taṇhāsamudayā upādāna samudayo.
"from the arising of craving, the arising of clinging";
"Do tham ái sinh khởi nên chấp thủ sinh khởi".
Āhāra samudayā rūpasamudayoti pāḷivasena vuttaṃ.
"from the arising of nutriment, the arising of rūpa."
"Do vật thực sinh khởi nên sắc sinh khởi".
Appahīna vasenāti pāḷipade pana avijjā taṇhā diṭṭhānusayānaṃ appahīnaṭṭhena santāne vijjamānatā eva pamāṇanti daṭṭhabbaṃ.
However, in the Pāḷi phrase "by not being abandoned," it should be understood that the existence of unabandoned latent tendencies of ignorance, craving, and wrong view in the continuum is the only measure.
Tuy nhiên, trong từ Pāḷi "appahīna vasena" (theo cách chưa đoạn trừ), cần hiểu rằng sự tồn tại trong dòng tương tục do vô minh, tham ái, tà kiến, và các tùy miên chưa được đoạn trừ là bằng chứng.
‘‘Samudentī’’ti paṭisandhito paṭṭhāya ekato udenti.
"Arise together" means they arise together starting from rebirth-linking.
"Samudenti" (cùng sinh khởi) nghĩa là cùng sinh khởi từ lúc tái sinh trở đi.
Uparūpari enti.
They proceed successively.
Liên tục đi lên.
Āgacchantīti attho.
The meaning is they come forth.
Nghĩa là, chúng đến.
Ekabhavabhāvena pātubbhavantīti adhippāyo.
The intention is that they appear in a single existence.
Ý nghĩa là chúng hiện hữu trong một đời sống.
Tenāha ‘‘yāvamaraṇakālā’’tiādiṃ.
Therefore, it says "up to the time of death" and so forth.
Vì thế, đã nói "yāvamaraṇakālā" (cho đến thời điểm chết), v.v.
‘‘Pasavantī’’ti pavaḍḍhamānā savanti, pavattanti, sandanti.
"Flow forth" means they flow forth, proceed, stream forth as they grow.
"Pasavanti" (sinh ra) nghĩa là chúng chảy, vận hành, tuôn trào khi phát triển.
‘‘Tesu panā’’ti avijjā taṇhupādāna kammesu.
"Among those" refers to ignorance, craving, clinging, and karma.
"Tesu panā" (trong đó) nghĩa là trong vô minh, tham ái, chấp thủ, và nghiệp.
‘‘Nirujjhantī’’ti tasmiṃbhave eva nirujjhanti.
"Cease" means they cease in that very existence.
"Nirujjhanti" (diệt) nghĩa là chúng diệt ngay trong đời sống đó.
Tasmiṃ bhave nirodho nāma bhavantare puna anuppādo yevāti vuttaṃ ‘‘bhavantare’’tiādi.
That cessation in that existence means indeed no further arising in another existence; therefore it is said "in another existence" and so forth.
Sự diệt trong đời sống đó có nghĩa là không tái sinh trở lại trong đời sống khác — điều này được nói là "bhavantare" (trong đời sống khác), v.v.
‘‘Taṃ santatiyaṃ’’ti tasmiṃ paccuppanna bhaveti vuttaṃ hoti.
"In that continuity" means in that present existence.
"Taṃ santatiyaṃ" (trong sự liên tục đó) nghĩa là trong đời sống hiện tại đó.
‘‘Puna anuppādasaṅkhātaṃ nirodhaṃ’’ti santati nirodho nāma vutto.
"Cessation called non-arising again" refers to the cessation of continuity.
"Puna anuppādasaṅkhātaṃ nirodhaṃ" (sự diệt được gọi là không tái sinh trở lại) nghĩa là sự diệt của sự liên tục đã được nói đến.
Na nibbāna nirodho.
Not the cessation of Nibbāna.
Không phải sự diệt của Nibbāna.
Etāhi paccaye sati, bhavantare uppajjīssanti yevāti.
If these conditions are present, they will arise again in another existence.
Khi có các duyên này, chúng sẽ tái sinh trở lại trong đời sống khác.
Idāni yathāpavatta santatīsu pariyāpannānaṃ sabbapacchimānaṃ nāmarūpānaṃ khaṇikanirodhavasena atthaṃ vadanto ‘‘yathāpavatta santatiyo vā chijjanti bhijjantī’’ti vuttaṃ.
Now, stating the meaning in terms of the momentary cessation of all the very last nāma-rūpa included in the existing continuities, it is said, "or the existing continuities are cut off and broken up."
Bây giờ, khi nói về ý nghĩa của sự diệt sát na của tất cả các danh sắc cuối cùng nằm trong các sự liên tục vận hành, đã nói "yathāpavatta santatiyo vā chijjanti bhijjantī" (hoặc các sự liên tục vận hành bị cắt đứt, bị phá vỡ).
‘‘Udayabbayaṃ samanupassantassa cā’’ti ettha katamo udayo nāma, katamo vayo nāma, kathañca tadubhayaṃ samanupassatīti āha ‘‘udayabbayaṃ passantassāti ettha yathā nāmā’’tiādiṃ.
What is 'rise' here, what is 'fall', and how does one contemplate both? – regarding "Also for one contemplating rise and fall," thus it is said, "Here, for one seeing rise and fall, just as..."
Về câu ‘‘Udayabbayaṃ samanupassantassa cā’’ (người quán sát sự sanh diệt), ở đây, cái gì gọi là sự sanh, cái gì gọi là sự diệt, và làm thế nào để quán sát cả hai điều đó? (Văn bản) bắt đầu giải thích bằng câu ‘‘udayabbayaṃ passantassāti ettha yathā nāmā’’ (ở đây, đối với người thấy sự sanh diệt, như là...).
Tattha ‘‘tamo khandho’’ti tamorāsi.
Therein, "darkness aggregate" means a mass of darkness.
Ở đây, ‘‘tamo khandho’’ (khối tối) có nghĩa là một khối tối tăm.
‘‘Vetī’’ti vigacchati.
"It goes" means it departs.
‘‘Vetī’’ (biến mất) có nghĩa là tiêu tan.
Antara dhāyati.‘‘Udayo’’ti uppādo ceva vaḍḍhi ca.
It disappears. "Rise" means both production and growth.
Biến mất. ‘‘Udayo’’ (sanh) có nghĩa là cả sự sanh khởi và sự tăng trưởng.
‘‘Vayo’’ti vigamanaṃ, antaradhānaṃ.
"Fall" means departing, disappearing.
‘‘Vayo’’ (diệt) có nghĩa là sự tiêu tan, sự biến mất.
‘‘Nānāpayogavasenavā’’ti samiñjanappasāraṇādi nānāpayogavasena vā.
"Or by various applications" means or by various applications such as flexing and extending.
Hoặc ‘‘Nānāpayogavasenavā’’ (do nhiều cách vận dụng khác nhau) có nghĩa là do nhiều cách vận dụng khác nhau như co duỗi.
Udayapakkhānaṃ nānāsantatīnaṃ udayañca udayato.
The rise of various continuities belonging to the rising side from their rise.
Và sự sanh khởi của các dòng tương tục khác nhau thuộc về mặt sanh, từ sự sanh khởi của chúng.
Vayapakkhānaṃ nānāsantatīnaṃ vayañca vayatoti yojanā.
And the fall of various continuities belonging to the falling side from their fall—this is the connection.
Và sự diệt của các dòng tương tục khác nhau thuộc về mặt diệt, từ sự diệt của chúng – đây là cách kết nối.
Ayamidha adhippeto.
This is what is intended here.
Đây là ý nghĩa được đề cập ở đây.
Vipassanaṃ upecca kilesenti, malīnabhāvaṃ gamentīti vipassanupakkilesā.
"Vipassanā defilements" are those that approach vipassanā and make it impure.
Những điều làm cho thiền quán bị nhiễm ô, làm cho trở nên dơ bẩn, gọi là vipassanupakkilesā (phiền não của thiền quán).
Paribandhanti nīvārentīti paribandhakāti heṭṭhā vuttameva antarāyika dhammānaṃ nāmaṃ.
"Hindrances" means they obstruct, prevent; this is the same name for obstructive phenomena mentioned earlier.
Những điều cản trở, ngăn chặn, gọi là paribandhakā (những điều cản trở), đây là tên của các pháp chướng ngại đã được nói ở trên.
‘‘Sarīrobhāso’’ti sakalasarīrato nikkhanto obhāso.
"Body luster" means a radiance emanating from the entire body.
‘‘Sarīrobhāso’’ (sự rực rỡ của thân) là ánh sáng phát ra từ toàn thân.
‘‘Pañcavidhā pītī’’ti khuddikā pīti, khaṇikā pīti, okkantikā pīti, ubbegā pīti, pharaṇā pītīti.
"Fivefold rapture" means minor rapture, momentary rapture, showering rapture, uplifting rapture, pervasive rapture.
‘‘Pañcavidhā pītī’’ (năm loại hỷ) là tiểu hỷ (khuddikā pīti), sát na hỷ (khaṇikā pīti), xung mãn hỷ (okkantikā pīti), khinh an hỷ (ubbegā pīti), và biến mãn hỷ (pharaṇā pīti).
‘‘Duvidhā passaddhī’’ti atibalavantī kāyapassaddhiceva cittapassaddhi ca.
"Twofold tranquility" means very strong bodily tranquility and mental tranquility.
‘‘Duvidhā passaddhī’’ (hai loại khinh an) là khinh an thân (kāyapassaddhi) và khinh an tâm (cittapassaddhi) rất mạnh mẽ.
Vipassanā kamme okappanākārappavattā saddhāeva adhimuccanaṭṭhena adhimokkho saddhādhimokkho.
The faith that arises through application in the work of vipassanā, by way of resolute decision, is called faith-resolve.
Saddhā (tín) được vận hành trong công việc thiền quán, chính tín đó, do sự quyết định, là adhimokkho saddhādhimokkho (sự quyết định của tín).
‘‘Vīriyaṃ’’ti tasmiṃ kamme anikkhittadhuraṃ paggahitasīsaṃ vīriyaṃ.
"Effort" means effort with an unabandoned burden and a raised head in that work.
‘‘Vīriyaṃ’’ (tinh tấn) là tinh tấn không buông bỏ gánh nặng, nâng cao đầu trong công việc đó.
‘‘Sukhaṃ’’ti cittasukhaṃ.
"Happiness" means mental happiness.
‘‘Sukhaṃ’’ (lạc) là lạc của tâm.
Tenāha ‘‘somanassaṃ’’ti.
Therefore, it is said "joy."
Do đó, nói ‘‘somanassaṃ’’ (hỷ).
‘‘Vipassanāñāṇaṃ’’ti indavissaṭṭhavajirasadisaṃ balavavipassanāñāṇaṃ.
"Vipassanā knowledge" means strong vipassanā knowledge, like an Indra's thunderbolt.
‘‘Vipassanāñāṇaṃ’’ (tuệ quán) là tuệ quán mạnh mẽ, giống như kim cương của Indra.
‘‘Satī’’ti tasmiṃ kamme appamuṭṭhā sati.
"Mindfulness" means unforgetting mindfulness in that work.
‘‘Satī’’ (niệm) là niệm không lãng quên trong công việc đó.
‘‘Tatramajjhattupekkhā’’ti cittassa līnuddhaccādīhi visamantehi vimuttā tatramajjhattatāsaṅkhātā upekkhā.
"Equanimity of even-mindedness" means equanimity called even-mindedness, free from mental sluggishness, agitation, and so forth.
‘‘Tatramajjhattupekkhā’’ (xả trung tính) là upekkhā (xả) được gọi là tatramajjhattatā (tính trung tính) giải thoát khỏi sự chìm đắm, phóng dật, v.v., của tâm.
‘‘Āvajjanupekkhā’’ti vasibhāvapattā āvajjanasaṅkhātā upekkhā.
"Advertence equanimity" means equanimity consisting of advertence that has attained mastery.
‘‘Āvajjanupekkhā’’ (xả hướng tâm) là upekkhā (xả) được gọi là āvajjanā (hướng tâm) đã đạt đến sự thành thạo.
‘‘Ālayaṃ’’ti taṇhālayaṃ.
"Attachment" means attachment of craving.
‘‘Ālayaṃ’’ (nơi trú ẩn) là taṇhālayaṃ (nơi trú ẩn của tham ái).
‘‘Kurumānā’’ti karontī.
"Making" means doing.
‘‘Kurumānā’’ (đang làm) là karontī (đang thực hiện).
‘‘Sukhumā taṇhā’’ti kusalehi missakattā idaṃ akusalantipi jānituṃ asakkuṇeyyā sukhumataṇhā.
"Subtle craving" means a subtle craving that, being mixed with wholesome things, one cannot recognize as unwholesome.
‘‘Sukhumā taṇhā’’ (ái vi tế) là tham ái vi tế mà người ta không thể nhận ra đây là bất thiện do nó pha trộn với thiện pháp.
‘‘Na vatame’’ti mama na uppannapubbovatāti yojanā.
"Never for me" means "never arose for me before"—this is the connection.
‘‘Na vatame’’ (chưa từng sanh khởi nơi tôi) có nghĩa là chưa từng sanh khởi nơi tôi.
‘‘Assādasahitā’’ti obhāsādīsu assādataṇhā sahitā.
"Accompanied by gratification" means accompanied by the craving for gratification in luster and so forth.
‘‘Assādasahitā’’ (kèm theo sự hưởng thụ) là tham ái hưởng thụ kèm theo các obhāsa (ánh sáng), v.v.
‘‘Adhimāna vasenā’’ti adhikataraṃ maññanāvasena.
"By way of excessive conceit" means by way of thinking oneself superior.
‘‘Adhimāna vasenā’’ (do sự kiêu mạn quá mức) là do sự kiêu mạn quá mức.
‘‘Tāvadevā’’ti nikantiyā uppattikkhaṇeyeva.
"Right then" means at the very moment of craving's arising.
‘‘Tāvadevā’’ (ngay lúc đó) là ngay lúc sanh khởi của sự ham muốn.
‘‘Nikāmanākāro’’ti icchanākāro.
"Mode of desire" means the mode of wishing.
‘‘Nikāmanākāro’’ (cách ham muốn) là cách mong muốn.
Assādanākāro.
The mode of enjoyment.
Cách hưởng thụ.
‘‘Nikāmanassavatthū’’ti nikantiyā vatthu.
"Object of desire" means the object of craving.
‘‘Nikāmanassavatthū’’ (đối tượng của sự ham muốn) là đối tượng của sự ham muốn.
‘‘Addhā’’ti ekantena.
"Indeed" means certainly.
‘‘Addhā’’ (chắc chắn) là một cách tuyệt đối.
‘‘Handā’’ti cittavissaṭṭhakaraṇe nipātapadaṃ.
"Well then" is an exclamatory particle for expressing mental resolution.
‘‘Handā’’ là một từ cảm thán để làm cho tâm thanh thản.
Idāneva naṃ visodhemi, na ciraṃ pavattituṃ dassāmīti imamatthaṃ dīpeti.
It indicates the meaning, "I shall purify it right now; I will not allow it to continue for long."
Nó biểu thị ý nghĩa này: "Bây giờ tôi sẽ thanh lọc nó ngay lập tức, tôi sẽ không để nó tiếp tục lâu nữa."
‘‘Tesvevā’’ti tesuobhāsādīsu eva.
"In those very ones" means in those very lusters and so forth.
‘‘Tesvevā’’ (chính trong những điều đó) là chính trong các obhāsa (ánh sáng) đó, v.v.
Aṭṭhakathāya na sameti.
It does not agree with the commentaries.
Không phù hợp với Chú Giải.
Aṭṭhakathāyaṃ nikanti vikkhambhanassa visuṃ vuttattāti adhippāyo.
The intention is that craving and suppression are mentioned separately in the commentaries.
Ý nghĩa là trong Chú Giải, nikanti (sự ham muốn) và vikkhambhanassa (sự trấn áp) được nói riêng biệt.
Vipassanāparipāko nāma visesantarappavattena pākaṭoti dassetuṃ ‘‘saṅkhārupekkhābhāvaṃ pattā’’tiādimāha.
To show that the maturation of vipassanā becomes manifest through the arising of a special difference, it says "having reached the state of equanimity regarding formations," and so on.
Để chỉ ra rằng sự chín muồi của thiền quán được biểu hiện qua sự vận hành của một trạng thái đặc biệt, (văn bản) nói ‘‘saṅkhārupekkhābhāvaṃ pattā’’ (đã đạt đến trạng thái xả hành), v.v.
Vuṭṭhānagāmini vipassanābhāvapattenāti vuttaṃ hoti.
It means having attained the state of vipassanā leading to emergence.
Có nghĩa là đã đạt đến trạng thái thiền quán dẫn đến sự xuất ly.
‘‘Dve vipassanā cittānī’’ti upacārānulomacittāni.
"Two vipassanā consciousnesses" are approach- and adaptation-consciousnesses.
‘‘Dve vipassanā cittānī’’ (hai tâm thiền quán) là tâm cận hành và tâm tùy thuận.
So hi vuṭṭhānanti vuccatīti sambandho.
The connection is: for that is called emergence.
Chính nó được gọi là sự xuất ly – đây là sự liên kết.
Saṅkhāra nimittato vā vuṭṭhāti.
Or, it emerges from the sign of formations.
Hoặc xuất ly khỏi tướng các hành.
Nibbānaṃ ārabbha pavattito.
It proceeds, having Nibbāna as its object.
Vận hành hướng đến Nibbāna.
Yadi evaṃ gotrabhupi vuṭṭhānaṃ nāma siyāti.
If so, then even gotrabhū might be called emergence.
Nếu vậy, gotrabhū (chuyển tộc) cũng có thể được gọi là sự xuất ly.
Na siyā.
No, it would not.
Không thể.
Maggassa āvajjanamatte ṭhitattā.
Because it remains merely in the advertence towards the path.
Vì nó chỉ dừng lại ở mức độ hướng tâm đến đạo.
Paṭivedhakiccassaca sammoha samucchedakiccassa abhāvato.
And because the function of penetration and the function of eradicating delusion are absent.
Và vì không có công việc chứng ngộ và công việc đoạn trừ sự si mê.
‘‘Sayaṃ’’ti maggasaṅkhāto sayaṃ.
"Itself" refers to itself, which is the path.
‘‘Sayaṃ’’ (chính nó) là chính đạo.
‘‘Taṃ samaṅgīpuggalaṃ vā’’ti tena maggena samaṅgīpuggalaṃ vā.
"Or that person possessing it" means or that person endowed with that path.
‘‘Taṃ samaṅgīpuggalaṃ vā’’ (hoặc người đầy đủ điều đó) là hoặc người đầy đủ đạo đó.
‘‘Vaṭṭappavattato cā’’ti āyatiṃ bhavesu apāyavaṭṭappavattato vā, aṭṭhama bhavato paṭṭhāya kāmasugati vaṭṭappavattato vā.
"And from the continuation of the round" means or from the continuation of the round of woe in future existences, or from the continuation of the round of sensual heavens starting from the eighth existence.
‘‘Vaṭṭappavattato cā’’ (và do sự vận hành của vòng luân hồi) là hoặc do sự vận hành của vòng luân hồi khổ đau trong các kiếp tương lai, hoặc do sự vận hành của vòng luân hồi dục giới và thiện thú kể từ kiếp thứ tám trở đi.
Avassaṃ vuṭṭhānaṃ gameti sampāpetīti vuṭṭhānagāminīti vacanattho.
The meaning of the word "leading to emergence" is that it inevitably leads to, brings about, emergence.
Chắc chắn dẫn đến sự xuất ly, đạt đến sự xuất ly, đó là ý nghĩa của từ vuṭṭhānagāminī (dẫn đến xuất ly).
‘‘Avassaṃ vuṭṭhānaṃ gacchantī’’ti idha ṭhitānaṃ vuṭṭhānato nivatti nāma natthīti adhippāyo.
"Inevitably going to emergence" implies that for those who stand here, there is no turning back from emergence.
‘‘Avassaṃ vuṭṭhānaṃ gacchantī’’ (chắc chắn đi đến sự xuất ly) có nghĩa là không có sự quay trở lại từ sự xuất ly đối với những người đã đạt đến trạng thái này.
Idañca paccekabuddhānaṃ buddhasāvakānañca vasena daṭṭhabbaṃ.
And this should be understood in terms of Paccekabuddhas and disciples of the Buddha.
Điều này cần được hiểu theo trường hợp của các vị Độc Giác Phật và các vị đệ tử Phật.
Sabbaññu bodhisattā pana pubbabuddhānaṃ sāsane pabbajitvā vipassanā kammaṃ ārabhantā anulomaññāṇaṃ āhacca ṭhapentīti aṭṭhaka thāsu vuttaṃ.
But All-Encompassing Bodhisattas, having gone forth in the dispensation of previous Buddhas and undertaking the work of vipassanā, keep anulomañaṇa (adaptation knowledge) at the ready, as stated in the commentaries.
Tuy nhiên, các vị Bồ Tát Toàn Giác khi xuất gia trong giáo pháp của các vị Phật quá khứ và bắt đầu công việc thiền quán, họ đạt đến anulomañāṇa (tuệ tùy thuận) – điều này được nói trong các Chú Giải.
Tattha ‘‘āhaccā’’ti idaṃ saṅkhārupekkhāñāṇassa matthakapattidassanatthaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ.
Therein, "at the ready" should be understood as said to show the attainment of the pinnacle of equanimity knowledge regarding formations.
Trong đó, ‘‘āhaccā’’ (đạt đến) cần được hiểu là được nói để chỉ sự đạt đến đỉnh cao của saṅkhārupekkhāñāṇa (tuệ xả hành).
‘‘Āvajjanaṭṭhāniyaṃ’’ti tato pubbabhāge kenaci cittena aggahite nibbānā rammaṇe āvajjanaṭṭhāniyaṃ.
"Serving as advertence" means serving as advertence towards Nibbāna, which had not been apprehended by any consciousness in the preceding stage.
‘‘Āvajjanaṭṭhāniyaṃ’’ (là nơi hướng tâm) là nơi hướng tâm đến Nibbāna, đối tượng chưa được nắm bắt bởi bất kỳ tâm nào trước đó.
‘‘Taṃ’’ti gotrabhuññāṇaṃ.
"That" refers to gotrabhū knowledge.
‘‘Taṃ’’ (điều đó) là gotrabhuñāṇa (tuệ chuyển tộc).
Gottaṃ bhavati abhibhavati chindatīti gotrabhu.
"Gotrabhū" means it becomes, overpowers, cuts off the lineage.
Gottaṃ (tộc) sanh khởi, vượt qua, đoạn trừ, nên gọi là gotrabhu (chuyển tộc).
Gottaṃ vā abhisambhuṇāti pāpuṇātīti gotrabhūti vacanattho.
Or the meaning of "gotrabhū" is that it completely attains or reaches the lineage.
Hoặc đạt đến, thành tựu gottaṃ (tộc), đó là ý nghĩa của từ gotrabhū (chuyển tộc).
Kathaṃ pana gotrabhu cittaṃ gotrabhuññāṇaṃ puthujjanagottaṃ chindati, ariyagottaṃ pāpuṇātīti yujjeyya, sohi puggalo tasmiṃkhaṇe puthujjanagottapariyāpannoevāti.
But how can gotrabhū consciousness, gotrabhū knowledge, cut off the mundane lineage and attain the noble lineage, when that person at that moment is still included in the mundane lineage?
Nhưng làm thế nào tâm chuyển tộc (gotrabhu cittaṃ), tuệ chuyển tộc (gotrabhuñāṇaṃ) lại đoạn trừ phàm phu tộc (puthujjanagottaṃ) và đạt đến Thánh tộc (ariyagottaṃ) được? Bởi vì người đó vào lúc đó vẫn thuộc về phàm phu tộc.
Attani pana chinnattā sayaṃ chindati nāma.
But by being cut off within itself, it is said to cut off itself.
Tuy nhiên, do đã được đoạn trừ trong chính mình, nên gọi là tự đoạn trừ.
Nibbānassa ca ariyagocarattā taṃ ārammaṇa karaṇavasena ariyagottaṃ pāpuṇāti nāmāti daṭṭhabbaṃ.
And since Nibbāna is the domain of the noble ones, by making it its object, it is said to attain the noble lineage—this should be understood.
Và vì Nibbāna là cảnh giới của bậc Thánh, nên do lấy Nibbāna làm đối tượng, gọi là đạt đến Thánh tộc.
Paccayasattivisesena attano anantare ariyagottaṃ bhāveti, pātubhāvetīti gotrabhūtipi yujjati.
Through the special power of conditions, it brings about, makes manifest, the noble lineage immediately after itself, and so it is fitting to call it gotrabhū.
Do năng lực đặc biệt của nhân duyên, nó làm cho Thánh tộc sanh khởi, biểu hiện trong tâm kế tiếp của mình, nên cũng hợp lý khi gọi là gotrabhū (chuyển tộc).
‘‘Paricchijjā’’ti paricchinditvā.
"Having ascertained" means having delimited.
‘‘Paricchijjā’’ (đoạn trừ) là paricchinditvā (đã đoạn trừ).
Diṭṭhivicikicchādīhi sabbavipphandanehi muñcitvāti vuttaṃ hoti.
It means having been released from all vacillations such as wrong views and doubt.
Có nghĩa là đã thoát khỏi mọi sự dao động do tà kiến, nghi ngờ, v.v.
Sammohassa pahānameva daṭṭhabbaṃ.
The abandonment of delusion itself should be understood.
Chỉ cần thấy sự đoạn trừ si mê.
Na te dhamme ārammaṇa karaṇa vasena jānanaṃ.
It is not the knowing of those phenomena by making them an object.
Không phải là sự biết các pháp đó bằng cách lấy chúng làm đối tượng.
Kathaṃ te dhamme ārammaṇaṃ akaronto maggo te dhamme parijānāti nāmāti.
How can the path, without making those phenomena an object, be said to fully understand them?
Làm thế nào đạo lại nhận biết các pháp đó mà không lấy chúng làm đối tượng?
Kiccasiddhi vasena.
By way of accomplishing its function.
Do sự thành tựu công việc.
So hi sammohaṃ pajahanto ārammaṇaṃ karontānipi hi pubbabhāgaññāṇāni tappahānakiccassa asādhakattā dukkha saccaṃ parijānantānīti na vuccanti.
For while abandoning delusion, the preceding knowledges, even if they make objects, are not called fully understanding the truth of suffering, because they do not accomplish the function of its abandonment.
Thật vậy, các tuệ tiền phần, dù lấy đối tượng làm cảnh, nhưng do không thành tựu công việc đoạn trừ si mê, nên không được gọi là nhận biết khổ đế.
Maggo pana ārammaṇaṃ akarontopi tappahānakiccassa sādhakattātaṃ saccaṃ parijānātīti vuccati.
But the path, even without making an object, is called fully understanding that truth because it accomplishes the function of its abandonment.
Còn đạo, dù không lấy đối tượng làm cảnh, nhưng do thành tựu công việc đoạn trừ si mê, nên được gọi là nhận biết chân lý đó.
Tato paṭṭhāya tassapuggalassa sabbakālaṃ tasmiṃsacce parijānana kiccassa siddhattā.
Because from that point onwards, the function of fully understanding that truth is accomplished for that person for all time.
Vì kể từ đó, công việc nhận biết chân lý đó đã được thành tựu vĩnh viễn đối với người đó.
Yathāhi eko puriso cakkhumhi pittasemhādidosehi palibuddhattā andho hoti.
Just as a certain man, being obstructed in his eye by faults such as bile and phlegm, becomes blind.
Như một người đàn ông, vì bị các bệnh về mắt như đờm và mật làm cản trở, nên bị mù.
Na kiñci passati.
He sees nothing.
Không thấy bất cứ điều gì.
Yadā pana so ekaṃ tejavantaṃ añjanaṃ labhitvā cakkhuṃ añjayanto sabbarattiṃ niddāyati.
But when he obtains a potent collyrium, and anointing his eye, sleeps through the whole night.
Nhưng khi người đó có được một loại thuốc nhỏ mắt mạnh, nhỏ vào mắt rồi ngủ suốt đêm.
Tassa niddāyantasseva cakkhumhi sabbadosā nassanti.
While he sleeps, all the faults in his eye vanish.
Trong khi người đó đang ngủ, tất cả các bệnh trong mắt đều tiêu tan.
Cakkhu vippasannaṃ hoti.
His eye becomes perfectly clear.
Mắt trở nên trong sáng.
Taṅkhaṇato paṭṭhāya so niddāyantopi rūpāni passatīti vuccati.
From that moment onwards, it is said that he sees forms even while sleeping.
Từ khoảnh khắc đó trở đi, người ta nói rằng ngay cả khi đang ngủ, người đó vẫn thấy các sắc (rūpa).
Kasmā, andhabhāvavigamena dassanakiccassa siddhattā.
Why? Because the function of seeing has been accomplished with the removal of blindness.
Vì sao? Vì sự mù lòa đã chấm dứt, chức năng nhìn đã được hoàn thành.
Evamevamidaṃ daṭṭhabbanti.
In the same way, this should be understood.
Cũng vậy, điều này nên được thấy.
Ekadesena vā heṭṭhimamaggesu, anavasesena vā arahattamagge.
Either partially in the lower paths, or completely in the path of Arahantship.
Hoặc một phần trong các đạo thấp hơn, hoặc toàn bộ trong đạo A-la-hán (arahattamagga).
‘‘Apacchāvattikaṃ’’ti ettha pacchato āvattanaṃ pacchāvattaṃ.
Here, 'Apacchāvattikaṃ' (not turning back) means 'pacchāvattaṃ' (turning back) is turning back.
Ở đây, “Apacchāvattikaṃ” có nghĩa là “pacchāvattaṃ” là sự quay trở lại phía sau.
Natthi pacchāvattaṃ assāti apacchāvattikanti viggaho.
The analysis is: 'there is no turning back for it', thus 'apacchāvattikaṃ'.
Không có sự quay trở lại phía sau đối với nó, nên gọi là apacchāvattikaṃ.
‘‘Puna anuppādadhammatāpattivasena nirodhasaṅkhātaṃ’’ti maggakkhaṇe eva tānivaṭṭāni puna anuppādasabhāvaṃ āpajjanti, nirujjhanti.
"Through becoming of the nature of non-arising again, it is called cessation": in the moment of the path itself, those defilements assume the nature of non-arising again; they cease.
“Sự diệt trừ được gọi là không còn tái sinh trở lại” có nghĩa là ngay tại khoảnh khắc đạo (magga), những phiền não đó không còn tái sinh trở lại, chúng bị diệt trừ.
Tathā nirodhasaṅkhātaṃ.
Thus it is called cessation.
Cũng vậy, đó là sự diệt trừ.
‘‘Uppādanasaṅkhātāya bhāvanāyā’’ti etena maggassa ekacittakkhaṇikattā vaḍḍhanasaṅkhātāya bhāvanāya okāso natthīti katvā vuttaṃ.
"By the development called arising" – this is said because, due to the path being momentary (ekacittakkhaṇika), there is no scope for development in the sense of increase.
Với câu “do sự tu tập được gọi là phát sinh”, điều này được nói vì đạo (magga) chỉ tồn tại trong một sát-na tâm (ekacittakkhaṇa), nên không có cơ hội cho sự tu tập được gọi là tăng trưởng.
Ariyamaggaṃ paṭilābhatthāya pana pavattitā pubbabhāgabhāvanāpi maggabhāvanā eva.
However, the preliminary development that leads to the attainment of the noble path is also the development of the path.
Tuy nhiên, sự tu tập sơ khởi (pubbabhāgabhāvanā) được thực hành để đạt được Thánh đạo (ariyamagga) cũng chính là sự tu tập đạo (maggabhāvanā).
Sā ca ariyamaggaṃ patvā matthakapattā hoti.
And that, upon reaching the noble path, reaches its culmination.
Và khi đạt đến Thánh đạo, sự tu tập đó đạt đến đỉnh cao.
Tasmā ariyamaggo eva matthakapatto bhāvanānuttaro hotīti imināpariyāyena vaḍḍhana saṅkhātāya bhāvanāyātipi yujjatiyeva.
Therefore, the noble path itself, having reached its culmination, is the supreme development – in this sense, development in the sense of increase is also appropriate.
Do đó, Thánh đạo chính là đỉnh cao, là sự tu tập vô thượng (bhāvanānuttara), theo cách này cũng phù hợp với “sự tu tập được gọi là tăng trưởng”.
Attano anantare pavattaṃ ānantarikaṃ.
That which occurs immediately after itself is ānantarikaṃ (immediate).
Ngay sau đó xảy ra là ānantarikaṃ.
Ānantarikaṃ phalaṃ etassāti viggaho.
The analysis is: 'that of which the fruit is immediate (ānantarikaṃ)'.
Quả (phala) của nó là ānantarikaṃ.
Tassa ca tatoparaṃ dve vā tīṇi vā phalacittāni pavattantīti iminā sambandho.
And it is connected with the fact that two or three fruit-moments follow thereafter.
Và sau đó, hai hoặc ba tâm quả (phalacitta) phát sinh, mối liên hệ là như vậy.
Apanīto aggi etasmāti apanītaggiko.
"Apanītaggiko" means the fire has been removed from it.
Lửa đã được loại bỏ khỏi nó, nên gọi là apanītaggiko (không còn lửa).
‘‘Nibbāpento viyā’’ti etena paṭippassambhanappahānakiccena maggānukulappavattiṃ dasseti.
"As if extinguishing" – by this, the text shows the practice conducive to the path through the function of abandonment by pacification.
Với câu “như dập tắt”, điều này cho thấy sự vận hành thuận lợi của đạo (magga) thông qua hành động đoạn trừ bằng cách trấn áp (paṭippassambhanappahāna).
‘‘Tesaṃ’’ti tesaṃ cakkhūnaṃ.
"Of them" means of those eyes.
“Của chúng” có nghĩa là của những con mắt đó.
Taṃ rūpaṃ tassa pākaṭaṃ na tāva hotīti sambandho.
The connection is: that form is not yet apparent to him.
Sắc (rūpa) đó chưa hiện rõ đối với người đó, mối liên hệ là như vậy.
‘‘Tassā’’ti tassa puggalassa.
"Of him" means of that individual.
“Của người đó” có nghĩa là của cá nhân đó.
‘‘Paccavekkhanavāresū’’ti ettha pasādacakkhunā diṭṭhe pavattā anubandhaka vīthiyopi saṅgayhanti.
Here, "in the review sections" also includes the subsequent thought processes that follow what was seen with the sensitive eye.
Trong “Paccavekkhanavāresū” (trong các lượt quán xét), các lộ trình tâm (vīthi) tiếp nối phát sinh sau khi nhìn thấy bằng nhãn căn thanh tịnh (pasādacakkhu) cũng được bao gồm.
‘‘Abhinivisanaṃ’’ti ajjhattaṃ daḷhataraṃ patiṭṭhānaṃ.
"Abhinivisanaṃ" means a very firm establishment within oneself.
“Sự bám chấp” có nghĩa là sự an trú vững chắc hơn bên trong.
‘‘Nikhātasinerupā dassaviyā’’ti tassa pavattanaṃ viya.
"Like a deeply embedded Meru mountain" is like its functioning.
“Như núi Sineru được chôn chặt” có nghĩa là sự vận hành của nó giống như vậy.
‘‘Kevalaṃ paccayāyatta vuttitāya adiṭṭhattā’’ti etena eso me attā, na parassa attāti evaṃ attānaṃ attassa sāmikaṃ katvā gahaṇakāraṇaṃ vadati.
"Merely by not seeing its existence as dependent on conditions" – by this, the text states the reason for grasping 'this is my self, not another's self', thus making the self the owner of the self.
Với câu “vì không thấy sự tồn tại hoàn toàn phụ thuộc vào duyên”, điều này nói lên lý do tại sao người ta chấp thủ “đây là tự ngã của tôi, không phải tự ngã của người khác”, tức là coi tự ngã là chủ nhân của chính mình.
Tattha kevalasaddena paramattha saccaṃ patvā attasseva abhāvato khandhapañcakassa attanovasāyatta vuttitaṃ nivatteti.
Here, by the word 'merely', it negates the notion of the five aggregates existing by the power of self, due to the non-existence of a self when the ultimate truth is reached.
Ở đây, với từ “kevala” (hoàn toàn), khi đạt đến chân đế (paramattha sacca), vì không có tự ngã, nên nó bác bỏ sự tồn tại của năm uẩn (khandhapañcaka) là do tự ngã kiểm soát.
Sammuti saccaṃ pana patvā attassa vijjamānattā mahājano attano khandhapañcakaṃ attano vasāyatta vuttiṃ maññamāno eso me attāti gaṇhāti.
But when conventional truth is reached, due to the existence of a self, the common people, imagining their five aggregates to exist by their own power, grasp 'this is my self'.
Tuy nhiên, khi đạt đến tục đế (sammuti sacca), vì tự ngã vẫn tồn tại, nên đại chúng chấp thủ năm uẩn của mình là do tự ngã kiểm soát, nghĩ rằng “đây là tự ngã của tôi”.
‘‘Khaṇabhaṅgassa ca adiṭṭhattā’’ti etena eso me sāraṭṭhena attā.
"And by not seeing its momentariness" – by this, the text states the reason for grasping 'this is my self in the sense of essence'.
Với câu “và vì không thấy sự diệt mất từng khoảnh khắc (khaṇabhaṅga)”, điều này nói lên lý do chấp thủ “đây là tự ngã của tôi theo nghĩa cốt lõi.
Eso mama sāro.
'This is my essence'.
Đây là cốt lõi của tôi.
Etaṃ mama sarīraṃ.
'This is my body'.
Đây là thân thể của tôi.
Yāva vassasataṃpi vassasahassampi etaṃ khandhapañcakaṃ na bhijjati, na vinassati.
'This fivefold aggregate does not break up, does not perish, for a hundred years, or even a thousand years'.
Năm uẩn này không bị tan rã, không bị hủy diệt cho đến hàng trăm năm, hàng ngàn năm.
Tāva ahaṃ na marāmi.
'As long as that is so, I do not die'.
Chừng nào đó, tôi sẽ không chết.
Yadā etaṃ bhijjati, vinassati.
'When this breaks up, perishes'.
Khi cái này tan rã, hủy diệt.
Tadā ahaṃ marāmi.
'Then I die'.
Khi đó tôi sẽ chết.
Ahañca mama khandhapañcakañca advayaṃ anānattanti evaṃ gahaṇakāraṇaṃ vadati.
'I and my fivefold aggregate are non-dual, non-diverse' – thus he states the reason for grasping.
Tôi và năm uẩn của tôi là không hai, không khác biệt” – lý do chấp thủ như vậy.
Tattha ‘‘khaṇabhaṅgassā’’ti nāmarūpadhammānaṃ khaṇe khaṇe bhañjanassa bhijjanassa maraṇassa.
There, "of momentariness" means of the breaking up, perishing, death of nāmarūpa phenomena moment by moment.
Ở đây, “khaṇabhaṅgassā” có nghĩa là sự tan rã, sự vỡ nát, sự chết của các pháp danh sắc (nāmarūpadhamma) từng khoảnh khắc.
Idampanamaraṇaṃ sammuti sacce natthi.
However, this death does not exist in conventional truth.
Tuy nhiên, cái chết này không tồn tại trong tục đế.
Paramattha sacce eva atthi.
It exists only in ultimate truth.
Nó chỉ tồn tại trong chân đế.
Tasmā taṃ apassanto mahājano attano khandhapañcakaṃ attanosāraṃ maññamāno eso me attāti gaṇhātīti.
Therefore, the common people, not seeing that, imagine their fivefold aggregate to be their essence and grasp 'this is my self'.
Do đó, đại chúng, vì không thấy điều đó, coi năm uẩn của mình là cốt lõi của mình, và chấp thủ “đây là tự ngã của tôi”.
‘‘Taṃ dvayaṃ sudiṭṭhaṃ katvā’’ti khandhapañcakassa kevalaṃ paccayāyatta vuttitañca khaṇabhaṅgañca ñāṇa cakkhunā suṭṭhudiṭṭhaṃ katvā.
"Having clearly seen that duality" means having clearly seen through the eye of wisdom both the mere dependent existence and the momentariness of the five aggregates.
“Sau khi thấy rõ hai điều đó” có nghĩa là sau khi thấy rõ bằng nhãn trí (ñāṇa cakkhu) rằng năm uẩn hoàn toàn phụ thuộc vào duyên và sự diệt mất từng khoảnh khắc.
Tattha pañcannaṃ khandhānaṃ paṭiccasamuppādaṃ suṭṭhupassanto kevalaṃ paccayāyatta vuttitañca avasāyatta vuttitañca suṭṭhu passati.
There, one who clearly sees the dependent co-arising of the five aggregates clearly sees both their mere dependent existence and their non-existence by one's own power.
Ở đây, người nào thấy rõ sự duyên khởi (paṭiccasamuppāda) của năm uẩn, người đó thấy rõ sự tồn tại hoàn toàn phụ thuộc vào duyên và sự không tồn tại do tự ngã kiểm soát.
Yo ca attano vasāyattavutti na hoti.
And that which does not exist by one's own power.
Và cái gì không do tự ngã kiểm soát.
So paramatthasaccaṃ patvā eso mama santakantipi vattuṃ nārahati.
When one reaches ultimate truth, one is not even able to say 'this belongs to me'.
Khi đạt đến chân đế, nó cũng không đáng để nói “đây là của tôi”.
Kuto mama attāti.
How much less 'this is my self'?
Huống hồ “đây là tự ngã của tôi”.
Api ca, satto nāma sabhāvato natthi.
Moreover, a being (satta) by nature does not exist.
Hơn nữa, chúng sinh (satta) tự bản chất là không có.
Paññattimattaṃ hoti.
It is merely a designation.
Nó chỉ là một khái niệm (paññatti) mà thôi.
Yo ‘ahanti vā, meti vā, mamāti vā, gayheyya.
Who would grasp 'I', or 'mine', or 'my'?
Ai có thể chấp thủ “tôi”, “của tôi”, hay “tự ngã của tôi”?
Asante ca attasmiṃ ko mama attā nāma bhaveyyāti.
And when there is no self, who would be my self?
Khi không có tự ngã, thì cái gì có thể là tự ngã của tôi?
Khaṇabhaṅgo hoti.
It is momentary.
Nó là vô thường từng khoảnh khắc (khaṇabhaṅga).
Khaṇe khaṇe bhijjati.
It breaks up moment by moment.
Nó tan rã từng khoảnh khắc.
Satto ca nāma ekasmiṃbhave ādimhi sakiṃ eva jāyati.
And a being (satta) is born once at the beginning of an existence.
Và chúng sinh chỉ sinh một lần vào lúc bắt đầu một kiếp sống.
Ante sakiṃ eva marati.
And dies once at the end.
Và chết một lần vào cuối kiếp sống.
Antarā vassasataṃpi vassasahassaṃpi maraṇaṃ nāma natthi.
In between, for a hundred years or a thousand years, there is no such thing as death.
Trong khoảng thời gian giữa đó, không có cái chết nào trong hàng trăm năm hay hàng ngàn năm.
Aññāhi khaṇikadhammānaṃ gati.
The course of momentary phenomena is one thing.
Sự vận hành của các pháp sát-na (khaṇikadhamma) là khác.
Aññā sattassa.
That of a being (satta) is another.
Sự vận hành của chúng sinh là khác.
Evaṃsante kathaṃ khaṇikadhammā sattassa sāraṭṭhena attānāma bhaveyyunti.
If this is so, how can momentary phenomena be the self of a being in the sense of essence?
Nếu vậy, làm sao các pháp sát-na có thể là tự ngã của chúng sinh theo nghĩa cốt lõi?
Tasmā te avasavattanaṭṭhena asārakaṭṭhena ca anattā eva.
Therefore, by reason of not being subject to control and by reason of being insubstantial, they are indeed not self (anattā).
Do đó, chúng là vô ngã (anattā) vì không thể kiểm soát và vì không có cốt lõi.
Apica ‘‘avasavattanaṭṭhenā’’ti ettha vaso nāma sattasantāne eko padhānadhammo.
Moreover, in "by reason of not being subject to control," 'vasa' (control) is a predominant phenomenon in the continuum of a being.
Hơn nữa, ở đây, “avasavattanaṭṭhenā” (theo nghĩa không thể kiểm soát) thì “vaso” (sự kiểm soát) là một pháp chủ yếu trong dòng tương tục của chúng sinh.
Sace attānāma atthi.
If there is indeed a self.
Nếu thực sự có tự ngã.
So eva padhānabhūtassa vasassapi attā bhaveyya.
That self would also be the self of the predominant control.
Thì tự ngã đó cũng phải là tự ngã của sự kiểm soát, vốn là cái chính yếu.
Evaṃsati, yo vaso, so attā.
In that case, what is control, that is self.
Nếu vậy, cái gì là sự kiểm soát, cái đó là tự ngã.
Yo attā, so vasoti bhaveyya.
What is self, that is control.
Cái gì là tự ngã, cái đó là sự kiểm soát.
Tathā ca sati, rūpaṃ attāti gaṇhanto rūpañca vasañca attānañca ekattaṃ katvā gaṇhāti nāma.
And if that were so, one who grasps form as self would be grasping form, control, and self as one.
Nếu vậy, người chấp thủ sắc (rūpa) là tự ngã thì đang chấp thủ sắc, sự kiểm soát và tự ngã là một.
Tathā vedanaṃ attāti.
Likewise, one who grasps feeling as self.
Cũng vậy, người chấp thủ thọ (vedanā) là tự ngã.
Saññaṃ, saṅkhāre, viññāṇaṃ attāti gaṇhantepi.
And those who grasp perception, formations, consciousness as self.
Người chấp thủ tưởng (saññā), hành (saṅkhāra), thức (viññāṇa) là tự ngã cũng vậy.
Evañcasati, satto ca khandhapañcakañca vaso ca attā ca sabbametaṃ ekattaṃ gacchati, eko sattoti saṅkhyaṃ gacchati.
And if that were so, a being and the five aggregates and control and self—all these would become one, they would be counted as one being.
Nếu vậy, chúng sinh, năm uẩn, sự kiểm soát và tự ngã – tất cả những điều này trở thành một, trở thành một chúng sinh.
Na hi imasmiṃ vasavattanaṭṭhe ekassasattassa dve attā tayo attā bahūattāti sakkā bhavituṃ.
Indeed, in this aspect of not being subject to control, it is not possible for one being to have two selves, three selves, or many selves.
Vì trong nghĩa không thể kiểm soát này, không thể có hai tự ngã, ba tự ngã, hay nhiều tự ngã cho một chúng sinh.
Atha yathā yathā sattassa vaso vattati, icchā pavattati.
Then, in whatever way the being's control operates, desire arises.
Vậy thì, tùy theo cách mà sự kiểm soát của chúng sinh vận hành, ý muốn vận hành.
Tathā tathā khandhapañcakampi niccakālaṃ sattassavasaṃ anugaccheyya.
In that same way, the five aggregates would always follow the control of the being.
Thì năm uẩn cũng sẽ luôn tuân theo sự kiểm soát của chúng sinh.
Kasmā, sattassa ca khandhapañcakassa ca vasassa ca nānattābhāvato.
Why? Because there is no diversity between the being, the five aggregates, and control.
Vì sao? Vì chúng sinh, năm uẩn và sự kiểm soát không khác biệt.
Evaṃ anugacchante sati.
When it follows in this manner.
Nếu sự tuân theo như vậy xảy ra.
Rūpaṃ me attā, vedanā me attātiādiggahaṇaṃ vaṭṭeyya.
The apprehension, "Form is my self, feeling is my self," and so on, would be fitting.
Có thể chấp nhận “Sắc là tự ngã của tôi, Thọ là tự ngã của tôi”, v.v.
Sabhāvato aviruddhaṃ bhaveyya.
It would be not contradictory by nature.
Về bản chất, nó sẽ không mâu thuẫn.
Na pana tathā anugacchati.
But it does not follow that way.
Nhưng nó không diễn ra như vậy.
Na hi dubbaṇṇo durūpo puriso attano rūpakāyaṃ attano vaseneva suvaṇṇaṃ surūpaṃ kātuṃ sakkoti.
Indeed, a person of bad complexion and ugly appearance cannot, by their own will, make their own body beautiful and fair.
Một người có màu da xấu, hình dáng xấu xí không thể nào chỉ bằng ý muốn của mình mà làm cho thân sắc của mình trở thành có màu da đẹp, có hình dáng đẹp được.
Tathā dussaddovā susaddaṃ, duggandhovā sugandhaṃ.
Similarly, one with a bad voice cannot make it good, nor one with a bad smell make it fragrant.
Tương tự như vậy, người có tiếng nói xấu thành tiếng nói hay, người có mùi hôi thành mùi thơm.
Na ca andhovā anandhaṃ.
Nor can a blind person make themselves not blind.
Và cũng không, người mù thành không mù.
Badhirovā abadhiraṃ.
Nor a deaf person make themselves not deaf.
Người điếc thành không điếc.
Rogīvā arogaṃ.
Nor a sick person make themselves healthy.
Người bệnh thành không bệnh.
Kuṭṭhīvā akuṭṭhaṃ.
Nor a leper make themselves not leprous.
Người bị phong cùi thành không phong cùi.
Gaṇḍīvā agaṇḍaṃ.
Nor one with a boil make themselves without a boil.
Người có mụn nhọt thành không mụn nhọt.
Jiṇṇovā taruṇaṃ.
Nor an old person make themselves young.
Người già thành trẻ.
Ajaraṃ vā amaraṇaṃ vā kātuṃ sakkoti.
Or make themselves free from aging or death.
Cũng không thể làm cho không già hoặc không chết.
Nāpi apāyesu ca apatantaṃ.
Nor can they prevent falling into states of woe.
Cũng không thể làm cho không rơi vào các cõi khổ.
Patitvā vā tato vimuttaṃ kātuṃ sakkoti.
Or, having fallen, release themselves from there.
Hoặc sau khi rơi vào thì được giải thoát khỏi đó.
Tathā devo vā devattā acāvetuṃ.
Similarly, a deva cannot prevent themselves from falling from devahood.
Tương tự như vậy, chư thiên không thể không rời khỏi địa vị chư thiên.
Sakkovā sakkattā, māro vā mārattā, brahmā vā brahmattāti.
Nor Sakka from Sakkaship, nor Māra from Māraship, nor Brahmā from Brahmaship.
Sakka không thể không rời khỏi địa vị Sakka, Māra không thể không rời khỏi địa vị Māra, Brahmā không thể không rời khỏi địa vị Brahmā.
Esanayo sesakhandhesupi.
This method applies to the remaining aggregates as well.
Phương pháp này cũng áp dụng cho các uẩn còn lại.
Tathā pana avasānugamanato paramattha saccaṃ patvā khandhapañcake attano sāmikiccaṃ issarakiccaṃ nāma natthi.
Thus, because it does not follow one's will, when reaching ultimate truth, there is no ownership or mastery over the five aggregates.
Tương tự như vậy, do sự tùy thuộc vào các nhân duyên, khi đạt đến chân lý tối hậu, trong năm uẩn không có quyền sở hữu, không có quyền làm chủ.
Asāmikameva taṃ hoti, anissaraṃ.
It is without ownership, without mastery.
Chúng không có chủ, không có quyền lực.
Tathā ca sati, attānaṃ tassa sāmiṃ issaraṃ katvā rūpaṃ me attāti gahaṇaṃ micchāgahaṇaṃ nāma hotīti.
And when this is so, to take oneself as its owner and master, apprehending "Form is my self," is a wrong apprehension.
Khi sự việc là như vậy, việc chấp thủ rằng ‘sắc là tự ngã của tôi’ bằng cách biến mình thành chủ nhân, người điều khiển của nó, là một sự chấp thủ sai lầm.
Loke pana mahājano dhammānaṃ paṭiccasamuppādaṃ na jānanti, na passanti, na paṭivijjhanti.
But in the world, the masses do not know, do not see, and do not penetrate the dependent origination of phenomena.
Tuy nhiên, phần đông chúng sinh trên thế gian không biết, không thấy, không thấu hiểu sự duyên khởi của các pháp.
Tesaṃ parampara paccayavasena pavattamāne khandhasantāne sammuti saccavasena nānāvasavattanākārā nāma santi.
For them, in the continuum of aggregates that proceeds by way of successive conditions, there are various aspects of being subject to one's will, according to conventional truth.
Đối với họ, trong dòng tương tục của các uẩn, vốn vận hành theo các nhân duyên kế tiếp, có những trạng thái tùy thuộc vào ý muốn khác nhau theo chân lý quy ước.
Nānāsāmi issarādhipativohārā ca loke sandissanti.
And various expressions of owner, master, and overlord are seen in the world.
Và trong thế gian cũng có những cách gọi khác nhau về chủ nhân, người điều khiển, người thống trị.
Te sammuti saccavasena uppannesu tesu sāmiissarādhipati vohāresu vohāramatte aṭhatvā sabhāvasaccaṃ maññantā micchāgahaṇaṃ gaṇhanti.
Not abiding merely in these conventional expressions of owner, master, and overlord that arise by way of conventional truth, they apprehend them as ultimate reality and grasp a wrong apprehension.
Khi những cách gọi về chủ nhân, người điều khiển, người thống trị này phát sinh theo chân lý quy ước, họ không dừng lại ở những cách gọi đó mà cho rằng đó là chân lý bản chất, và chấp thủ một cách sai lầm.
Ettha siyā.
Here, one might say:
Ở đây có thể có câu hỏi:
Na nu vasonāma icchā.
Is not "will" (vasa) desire?
Chẳng phải ý muốn là sự kiểm soát sao?
Satto ca gantuṃ icchanto gacchati.
And a being, desiring to go, goes.
Và chúng sinh muốn đi thì đi.
Ṭhātuṃ icchanto tiṭṭhati.
Desiring to stand, stands.
Muốn đứng thì đứng.
Evaṃsati.
If this is so,
Nếu vậy,
Tassa khandhapañcakaṃ tassa vasāyatta vutti eva hotīti.
Then their five aggregates are indeed subject to their will.
thì năm uẩn của người đó vận hành theo ý muốn của người đó.
Na hoti.
No, they are not.
Không phải vậy.
Kasmā, paccayāyatta vuttittā eva.
Why? Because they are dependent on conditions.
Vì sao? Vì chúng vận hành tùy thuộc vào các nhân duyên.
Tathāhi gantuṃ icchānāma bahiddhā dhanahetuvā uppajjeyya.
For example, the desire to go might arise from an external cause like wealth.
Thật vậy, ý muốn đi có thể phát sinh do nguyên nhân tài sản bên ngoài.
Nānābhogahetu vā.
Or from various enjoyments.
Hoặc do nguyên nhân các loại vật dụng.
Aññena vā nānākāraṇena.
Or from some other varied reason.
Hoặc do các nguyên nhân khác nhau.
Tattha yesaṃ dhane asati, yaṃ yaṃ dukkhaṃ āgaccheyya kāyikaṃ vā cetasikaṃ vā.
When there is no wealth, whatever bodily or mental suffering might arise for them,
Ở đó, những ai không có tài sản, thì bất kỳ khổ nào phát sinh, dù là khổ thân hay khổ tâm.
Tesaṃ taṃ taṃ dukkhapaccayā dhanicchā nāma uppajjati.
From that suffering, the desire for wealth arises.
Do khổ đó, ý muốn có tài sản phát sinh.
Dhanicchā paccayā ganticchādayo uppajjanti.
From the desire for wealth, the desire to go and so on arises.
Do ý muốn có tài sản, ý muốn đi v.v. phát sinh.
Tathā nānābhogicchā nānākammicchāsu cāti.
Similarly, regarding desires for various enjoyments and various actions.
Tương tự như vậy đối với các ý muốn về các loại vật dụng, các ý muốn về các loại công việc.
Nānādukkhabhayupaddavamūlikāsu icchāsu vattabba meva natthi.
There is no need to speak of desires rooted in various fears, dangers, and afflictions.
Không cần phải nói đến các ý muốn có nguồn gốc từ các loại sợ hãi, tai ương, khổ đau khác nhau.
Tathā nānārammaṇānaṃ palobhana dukkhamūlikāsu ca nānāvitakkānaṃ vipphandanamūlikāsu ca icchāsu.
Similarly, regarding desires rooted in the enticement and suffering of various objects, and desires rooted in the agitation of various thoughts.
Tương tự như vậy đối với các ý muốn có nguồn gốc từ sự mê đắm khổ đau đối với các đối tượng khác nhau, và các ý muốn có nguồn gốc từ sự dao động của các loại tầm khác nhau.
Evaṃ vasopi paccayāyatta vuttiko eva hoti.
Thus, even "will" (vasa) is dependent on conditions.
Như vậy, sự kiểm soát cũng vận hành tùy thuộc vào nhân duyên.
‘‘Gamanaṃ’’ti gamanākārena pavattaṃ khandhapañcakaṃ.
"Going" (gamana) refers to the five aggregates proceeding in the manner of going.
‘‘Sự đi’’ là năm uẩn vận hành theo trạng thái đi.
Yenayenadhanādihetunā so so vaso uppajjati.
By whatever cause, such as wealth, that will arises,
Sự kiểm soát đó phát sinh do nguyên nhân tài sản v.v. nào đó.
Gamanampi tena teneva uppajjati āhārupatthambhanādipaccayena ca.
The going also arises by those same causes, and by conditions such as the sustenance of food.
Sự đi cũng phát sinh do chính nguyên nhân đó và do các nhân duyên như sự nuôi dưỡng của thức ăn v.v.
Vaso pana gamanassa paccayeka desamattaṃ hoti.
But will is only a partial cause of going.
Tuy nhiên, sự kiểm soát chỉ là một phần nhỏ trong các nhân duyên của sự đi.
So hi tadaññapaccayehi vinā sayaṃ uppajjituṃ na sakkoti.
For it cannot arise by itself without other conditions.
Vì nếu không có các nhân duyên khác, nó không thể tự phát sinh.
Kuto gamanaṃ uppādetuṃ.
How then could it produce going?
Làm sao có thể tạo ra sự đi?
Evaṃ ṭhānādīsu.
Similarly with standing and so on.
Tương tự như vậy đối với sự đứng v.v.
Evañca sati, idaṃ khandhapañcakaṃ paccayāyatta vuttikanticceva vattuṃ arahati.
And when this is so, it is fitting to say that these five aggregates are dependent on conditions,
Và như vậy, năm uẩn này chỉ có thể được nói là vận hành tùy thuộc vào nhân duyên.
No vasāyatta vuttikanti.
Not dependent on will.
Không phải vận hành tùy thuộc vào ý muốn.
Api ca gantuṃ icchanto gacchatīti paññatti mattabhūto satto gacchati.
Moreover, when it is said, "desiring to go, one goes," it is a conventionally designated being that goes.
Hơn nữa, khi nói ‘người muốn đi thì đi’, đó là một chúng sinh chỉ mang tính quy ước là đi.
Khandhapañcakaṃ pana khaṇika dhammattā na gacchati.
But the five aggregates, being momentary phenomena, do not go.
Còn năm uẩn, do bản chất là sát na, không đi.
Uppannuppannaṃ tattha tattheva bhijjati.
Each arising aggregate dissolves right there.
Cái gì phát sinh thì ngay tại đó diệt đi.
Santati vasena gamanākāra nimittaṃ paññāyati.
A sign of the characteristic of going is manifested by way of continuity.
Theo dòng tương tục, dấu hiệu của trạng thái đi được nhận biết.
Evaṃ avasavattanaṃ hotīti.
Thus, there is no subjection to will.
Như vậy là không có sự kiểm soát.
Hotu tattha tattheva bhijjanaṃ.
Let them dissolve right there in each moment.
Hãy chấp nhận sự diệt đi ngay tại đó.
Avicchedappavattiyā sati, gamanaṃ sampajjatiyeva.
If there is unbroken continuity, then going is indeed accomplished.
Nếu có sự vận hành không gián đoạn, sự đi vẫn thành tựu.
Gamane ca sampajjamāne khaṇikabhijjanena doso natthīti ce.
And if going is accomplished, there is no fault in momentary dissolution, so one might say.
Và khi sự đi thành tựu, không có lỗi gì do sự diệt đi sát na, nếu nói vậy.
Atthi.
There is a fault.
Có lỗi.
Khaṇikamaraṇañhi sattassa susānabhūmi nāma hoti.
For momentary death is indeed the charnel ground of a being.
Vì cái chết sát na chính là nghĩa địa của chúng sinh.
Antarāyevā āgate pakkhalante vā sati, gacchanto satto yadā kadāci maraṇaṃ vā nigacchati maraṇa mattaṃ vā dukkhanti.
When obstacles arise or one stumbles in between, a being who is going occasionally meets with death, or suffering equivalent to death.
Nếu có chướng ngại xảy ra hoặc bị trượt ngã, chúng sinh đang đi bất cứ lúc nào cũng có thể gặp cái chết hoặc chỉ là sự khổ đau như chết.
Kilese nimināti pavattetīti nimittanti vacanattho.
"Nimitta" (sign/mark) is etymologically explained as that which creates or causes defilements to arise.
Ý nghĩa của từ ‘‘nimitta’’ là cái gì tạo ra hoặc làm phát sinh các phiền não.
‘‘Vipallāsanimittaṃ’’ti ca vipallāsa dhammānaṃ vasena upaṭṭhitaṃ kicca nimittaṃ.
"Vipallāsa-nimitta" (sign of perversion) refers to the functional sign that arises by way of perverted phenomena.
Và ‘‘vipallāsanimittaṃ’’ là dấu hiệu chức năng xuất hiện do các pháp sai lầm.
Taṇhā eva paṇidhīti sambandho.
"Taṇhā eva paṇidhīti sambandho" is the connection (meaning) "craving itself is aspiration."
Chính tham ái là sự mong cầu, đó là mối liên hệ.
Mahantānaṃ ādīnavānaṃ rāsi mahāādīnavarāsi.
The great mass of disadvantages is "mahā-ādīnava-rāsi" (great pile of disadvantages).
Đống nguy hiểm lớn là ‘‘mahāādīnavarāsi’’ (đống hiểm họa lớn).
Khandhesu suññatalakkhaṇaṃ nāma ati gambhīraṃ hoti.
The characteristic of emptiness (suññatā) in the aggregates is indeed extremely profound.
Đặc tính không của các uẩn là vô cùng sâu xa.
Ñāṇasseva visayabhūtaṃ.
It is the domain of wisdom itself.
Chỉ là đối tượng của trí tuệ.
Suññata dassanañca diṭṭhiyā ujuppaṭipakkhanti āha ‘‘saṅkhāresu suññatadassanavasenā’’tiādiṃ.
And the perception of emptiness is directly opposed to wrong view, therefore it is said, "by way of the perception of emptiness in formations," and so on.
Và sự thấy tánh không là đối nghịch trực tiếp với tà kiến, nên nói ‘‘saṅkhāresu suññatadassanavasenā’’ (do sự thấy tánh không trong các hành) v.v.
Tattha ‘‘attha siddhi nāmā’’ti maggaphalappaṭilābhasaṅkhātassa atthassa siddhi nāma.
Here, "attha-siddhi nāma" refers to the accomplishment of the goal, which is the attainment of path and fruit.
Ở đó, ‘‘attha siddhi’’ là sự thành tựu của mục đích, tức là sự chứng đắc đạo quả.
Attāti abhiniveso attābhiniveso.
Adherence to self is "atta-abhiniveso" (self-adherence).
Sự chấp thủ vào tự ngã là ‘‘attābhiniveso’’.
Gaṇhātīti gāho.
That which grasps is "gāho" (grasping).
Cái gì chấp thủ là ‘‘gāho’’ (sự chấp thủ).
Upādīyatīti attho.
It means that which is clung to.
Có nghĩa là được chấp giữ.
Diṭṭhisaṅkhāto gāho diṭṭhiggāho.
Grasping, which consists of wrong view, is "diṭṭhi-ggāho" (grasping of wrong view).
Sự chấp thủ được gọi là ‘‘diṭṭhiggāho’’ (kiến chấp).
Atthābhiniveso ca so diṭṭhiggāho cāti viggaho.
The analysis is: "It is self-adherence, and it is grasping of wrong view."
Đó là sự chấp thủ vào tự ngã và đó là kiến chấp, đó là sự phân tích.
Tassa paṭipakkhaṃ anattānupassanāñāṇaṃ.
Its antidote is the knowledge of contemplation of non-self (anattānupassanāñāṇa).
Đối nghịch với nó là ‘‘anattānupassanāñāṇaṃ’’ (trí tuệ quán vô ngã).
Anu anu bhavanaṃ ānubhāvo.
Experiencing repeatedly is "ānubhāvo" (power/influence).
Sự trải nghiệm liên tục là ‘‘ānubhāvo’’.
Paramparato vaḍḍhananti attho.
It means increasing continuously.
Có nghĩa là sự gia tăng liên tục.
‘‘Tathā samanupassitvā’’ti suññatā kārena samanupassitvā.
"Tathā samanupassitvā" means having contemplated in the manner of emptiness.
‘‘Tathā samanupassitvā’’ là quán sát như vậy, tức là quán sát theo cách tánh không.
Vimuñcantassa ariyapuggalassa.
For the Noble One (ariya-puggala) who is liberated.
Đối với bậc Thánh đang giải thoát.
‘‘Aniccalakkhaṇaṃ nāma nāti gambhīraṃ hoti.
"The characteristic of impermanence (anicca-lakkhaṇa) is not extremely profound.
‘‘Đặc tính vô thường không quá sâu xa.
Saddhāyapi visayabhūtaṃ.
It is also the domain of faith (saddhā).
Nó cũng là đối tượng của đức tin.
Unnatilakkhaṇo ca ahaṃ māno khandhesu niccadhuvavipallāsamūlako saddhāya ca paṭipakkhoti āha ‘‘aniccadassanavasenā’’tiādiṃ.
And the conceit 'I am exalted' (ahaṃ māno), which is rooted in the perversion of permanence and eternality in the aggregates, is opposed to faith, therefore it is said, 'by way of the perception of impermanence,' and so on."
Và ngã mạn ‘ta đây là cao quý’ trong các uẩn có nguồn gốc từ sự sai lầm về thường hằng, bền vững, và là đối nghịch với đức tin, nên nói ‘‘aniccadassanavasenā’’ (do sự thấy vô thường) v.v.
‘‘Nimittābhinivesabhūtassā’’ti niccadhuvanimittābhinivesabhūtassa.
"Nimittābhinivesa-bhūtassa" means for one who has developed the adherence to the sign of permanence and eternality.
‘‘Nimittābhinivesabhūtassā’’ là cái gì trở thành sự chấp thủ vào dấu hiệu thường hằng, bền vững.
‘‘Mānaggāhassā’’ti mānasaṅkhātassa gāhassa.
"Māna-ggāhassa" means for the grasping that is conceit.
‘‘Mānaggāhassā’’ là sự chấp thủ được gọi là ngã mạn.
‘‘Saddhāya pī’’tipisaddena ñāṇaṃ sampiṇḍeti.
With the word "pi" (also) in "saddhāya pi" (even by faith), wisdom is included.
Chữ ‘‘pī’’ (cũng) trong ‘‘saddhāya pī’’ bao gồm cả trí tuệ.
Dukkhalakkhaṇaṃ nāma bhayasaṃvega janakaṃ hoti.
The characteristic of suffering (dukkha-lakkhaṇa) generates fear and urgency.
Đặc tính khổ là cái gì tạo ra sự sợ hãi và kinh hoàng.
Ārammaṇesu taṇhālolassa taṇhāvipphandanassa paṭipakkhaṃ.
It is the antidote to the attachment of craving and the agitation of craving towards objects.
Nó là đối nghịch với sự tham đắm, dao động của tham ái đối với các đối tượng.
Visesato samādhissa anurūpanti āha ‘‘dukkhadassana vasenā’’tiādiṃ.
Especially, it is suitable for concentration (samādhi), therefore it is said, "by way of the perception of suffering," and so on.
Đặc biệt phù hợp với định, nên nói ‘‘dukkhadassana vasenā’’ (do sự thấy khổ) v.v.
‘‘Tiṇṇaṃ dhammānaṃ’’ti paññindriya saddhindriya samādhindriya saṅkhātānaṃ tiṇṇaṃ indriya dhammānaṃ.
"Tiṇṇaṃ dhammānaṃ" (of the three phenomena) refers to the three faculties: the faculty of wisdom (paññindriya), the faculty of faith (saddhindriya), and the faculty of concentration (samādhindriya).
‘‘Tiṇṇaṃ dhammānaṃ’’ là ba pháp căn, tức là tuệ căn, tín căn, định căn.
‘‘Vipassanā gamanavasene vā’’ti vuṭṭhānagāmini vipassanā saṅkhātassa āgamana kāraṇassa vaseneva.
"Vipassanā gamana-vasene vā" (or by way of the approach of vipassanā) means by way of the cause of approach, which is the vipassanā leading to emergence.
‘‘Vipassanā gamanavasene vā’’ là do nguyên nhân của sự đến, tức là vipassanā dẫn đến sự xuất ly.
Idāni pubbe yaṃ vuttaṃ ‘sattaariya puggalavibhāgassa paccayabhāvapattiyā cā’ti.
Now, regarding what was previously stated, "and because it becomes a condition for the division of the seven Noble Persons,"
Bây giờ, để trình bày sự phân loại bảy bậc Thánh nhân, điều đã nói trước đó là ‘và do trở thành nhân duyên cho sự phân loại bảy bậc Thánh nhân’,
Tattha satta ariyapuggalavibhāgaṃ dassetuṃ ‘‘tatthā’’tiādi vuttaṃ.
To show the division of the seven Noble Persons, "tatthā" (therein) and so on was stated.
nên câu ‘‘tatthā’’ (ở đó) v.v. đã được nói.
Dhammānusārī nāmāti ettha ‘‘dhammo’’ti paññā vuccati ‘saccaṃ, dhammo, dhīti, cāgo,ti ettha viya.
In "Dhammānusārī nāma" (one who follows the Dhamma), "Dhamma" here refers to wisdom, as in "saccaṃ, dhammo, dhīti, cāgo" (truth, Dhamma, resolve, generosity).
Ở đây, trong ‘‘Dhammānusārī’’ (tùy pháp hành), ‘‘dhammo’’ (pháp) được gọi là trí tuệ, như trong câu ‘sự thật, pháp, sự kiên trì, sự bố thí’.
Tikkhataraṃ dhammaṃ anussaratīti dhammānusārī.
"Dhammānusārī" is one who intensely follows the Dhamma.
Người thường xuyên quán sát pháp một cách sắc bén là ‘‘dhammānusārī’’.
Paññābalānusārena ādimhi maggaṃ labhatīti vuttaṃ hoti.
It is stated that one attains the path initially by following the power of wisdom.
Có nghĩa là người đó đạt được đạo lộ ban đầu nhờ sự tùy thuận trí tuệ.
Athavā.
Alternatively,
Hoặc là,
‘‘Dhammo’’ti nissattanijjīvaṭṭhena saṅkhāra dhammo vuccati.
"Dhamma" refers to the conditioned phenomena (saṅkhāra-dhamma) in the sense of being without essence or living entity.
‘‘Dhammo’’ (pháp) được gọi là pháp hành theo nghĩa không có tự ngã, không có chúng sinh.
Suññatadassanañca nāma visesato suddhadhamma dassanaṃ nāma.
And the perception of emptiness is especially the perception of pure phenomena.
Và sự thấy tánh không đặc biệt là sự thấy pháp thuần túy.
Iti suddhadhammaṃ anussarati, ñāṇagatiyā anugacchatīti dhammānusārī.
Thus, one who follows pure phenomena, who proceeds by way of knowledge, is a Dhammānusārī.
Như vậy, người quán sát pháp thuần túy, người theo dõi bằng trí tuệ là ‘‘dhammānusārī’’.
Diṭṭhipattoti ettha diṭṭhināma dassanaññāṇaṃ vuccati.
In "Diṭṭhi-ppatto" (one attained to view), "diṭṭhi" (view) refers to the knowledge of seeing.
Ở đây, trong ‘‘Diṭṭhipatto’’ (đạt được kiến), ‘‘diṭṭhi’’ (kiến) được gọi là trí tuệ thấy biết.
Ādito paṭṭhāya parisuddha dassanasampannattā diṭṭhibaleneva sukhena taṃ taṃ maggaphalaṃ pattoti diṭṭhipatto.
Because he is endowed with purified vision from the very beginning, he is called 'one attained to vision' (diṭṭhipatto), as he easily attains the respective paths and fruits by the power of vision itself.
Do ngay từ ban đầu đã thành tựu cái thấy thanh tịnh, người ấy nhờ sức mạnh của kiến mà dễ dàng đạt được các đạo quả khác nhau, nên gọi là Diṭṭhipatto (Kiến Đáo).
Teneva dassana paññābalena kilesabandhanato vimuttoti paññāvimutto.
By that very power of vision and wisdom, he is liberated from the bondage of defilements, hence he is called 'liberated by wisdom' (paññāvimutto).
Cũng chính nhờ sức mạnh của tuệ kiến ấy mà được giải thoát khỏi sự trói buộc của phiền não, nên gọi là Paññāvimutto (Tuệ Giải Thoát).
Saṅkhāra dhammānaṃ khaṇika dhammabhāve suṭṭhu saddahanaṃ aveccappasādo saddhā nāma.
Firm confidence in the momentary nature of conditioned phenomena (saṅkhāra dhammā) is called unshakeable faith (aveccappasāda saddhā).
Saddhā (Tín) là sự tin tưởng vững chắc, không lay chuyển (aveccappasāda) vào trạng thái pháp sát na của các pháp hành.
Tattha ‘‘aveccappasādo’’ti ñāṇasampayuttappasādo.
Here, 'unshakeable faith' means confidence accompanied by knowledge.
Trong đó, “aveccappasāda” (tín tịnh bất động) là sự tịnh tín đi kèm với trí tuệ.
‘‘Ñāṇaṃ’’ti ca saṅkhāra dhammānaṃ khaṇikabhāvanimittānaṃ dassanaññāṇaṃ.
And 'knowledge' is the discerning knowledge of the momentary nature of conditioned phenomena.
Và “ñāṇa” (trí) là trí tuệ thấy được các tướng sát na của các pháp hành.
Tādise hi ñāṇe sati, tattha aveccappasādo nāma jāyati, no aññathāti.
For when there is such knowledge, unshakeable faith arises, and not otherwise.
Thật vậy, khi có trí tuệ như vậy, tín tịnh bất động mới sinh khởi, chứ không phải cách khác.
Saddhaṃ anussaratīti saddhānusārī.
He who follows faith is a faith-follower (saddhānusārī).
Người tùy thuận tín (saddhā) nên gọi là Saddhānusārī (Tùy Tín).
Saddhābaleneva ādimhi ariyamaggaṃ pāpuṇātīti vuttaṃ hoti.
It means that he attains the noble path initially by the power of faith.
Nghĩa là, nhờ sức mạnh của tín mà người ấy đạt được Thánh Đạo ngay từ ban đầu.
Saddhābalena vimuttoti saddhāvimutto.
Liberated by the power of faith, he is a faith-liberated one (saddhāvimutto).
Người được giải thoát nhờ sức mạnh của tín nên gọi là Saddhāvimutto (Tín Giải Thoát).
‘‘Kāyasakkhi nāmā’’ti ettha sakkhaṃti sandiṭṭhaṃ.
In "kāyasakkhi," 'sakkhaṃ' means directly seen.
Trong câu “Kāyasakkhi nāmā” (người gọi là Thân Chứng) thì “sakkhaṃ” có nghĩa là được thấy trực tiếp.
Yaṃ sādhakantipi vuccati.
Which is also called that which brings about realization.
Điều ấy cũng được gọi là bằng chứng.
Attano kāye eva laddhaṃ sakkhaṃ yassāti kāyasakkhī.
He who has directly seen (sakkhaṃ) in his own body is a body-witness (kāyasakkhī).
Kāyasakkhī (Thân Chứng) là người có bằng chứng (sakkhaṃ) đã đạt được ngay trong thân của mình.
Dukkhānu passī puggalo hi saṃvega bahulo hoti.
Indeed, a person who contemplates suffering is abundant in spiritual urgency (saṃvega).
Thật vậy, người quán sát khổ (dukkhānu passī) thường có nhiều sự xúc động (saṃvega).
Saṃvego ca padhāna vīriyassa padaṭṭhānaṃ.
And spiritual urgency is the proximate cause of strenuous effort.
Và sự xúc động là nguyên nhân cận kề của sự tinh tấn (vīriya) chính yếu.
Saṃviggo yoniso padahatīti hi vuttaṃ.
For it is said that "one who is stirred to spiritual urgency strives wisely."
Vì đã nói rằng, người xúc động tinh tấn một cách như lý.
Tasmā so saṃvegavasena bhāvanaṃ anuyuñjanto yaṃ yaṃ purisathāmena pattabbaṃ hoti.
Therefore, such a person, engaging in meditation through spiritual urgency, attains whatever is to be attained by human strength.
Do đó, người ấy, do sự xúc động, chuyên cần tu tập, đạt được những gì cần phải đạt được bằng sức mạnh của con người.
Taṃ taṃ pāpuṇāti.
He attains those things.
Người ấy đạt được điều đó.
Pāpuṇanto ca attano kāye eva sakkhaṃ labhati.
And in attaining, he gains direct realization (sakkhaṃ) in his own body.
Và khi đạt được, người ấy có bằng chứng ngay trong thân của mình.
Sandiṭṭhaṃ jhānasukhaṃ vā maggaphalasukhaṃ vā labhatīti vuttaṃ hoti.
It means he attains the directly seen happiness of jhāna or the happiness of path and fruit.
Nghĩa là, người ấy đạt được sự an lạc thiền định (jhāna-sukha) hoặc sự an lạc đạo quả (magga-phala-sukha) đã được thấy trực tiếp.
‘‘Ubhatobhāga vimutto’’ti arūpajjhānehi rūpakāyato arahattamaggaphalehi nāmakāyatoti evaṃ ubhohi kāyabhāgehi vimutto.
"Ubhatobhāga vimutto" means liberated from both parts of the body: from the physical body (rūpakāya) by the immaterial absorptions (arūpajjhāna), and from the mental body (nāmakāya) by the path and fruit of arahantship (arahattamaggaphala).
“Ubhatobhāga vimutto” (Giải Thoát Cả Hai Phần) là người được giải thoát khỏi sắc thân (rūpakāya) nhờ các thiền vô sắc (arūpajjhāna) và khỏi danh thân (nāmakāya) nhờ các đạo quả A-la-hán, như vậy là giải thoát cả hai phần thân.
Ettha ca tayo ariyapuggalā paññādhiko ca saddhādhiko ca vīriyādhiko ca.
Here, there are three types of noble persons: the wisdom-dominant (paññādhiko), the faith-dominant (saddhādhiko), and the effort-dominant (vīriyādhiko).
Ở đây, có ba loại Thánh nhân: người thiên về tuệ, người thiên về tín, và người thiên về tinh tấn.
Tattha dhammānusārī ca diṭṭhipatto ca paññāvimutto ca paññādhiko nāma.
Among them, the Dhamma-follower (dhammānusārī), the one attained to vision (diṭṭhipatto), and the one liberated by wisdom (paññāvimutto) are called wisdom-dominant.
Trong đó, Dhammānusārī (Tùy Pháp), Diṭṭhipatto (Kiến Đáo) và Paññāvimutto (Tuệ Giải Thoát) là người thiên về tuệ.
Saddhānusārī ca saddhāvimutto ca saddhādhiko nāma.
The faith-follower (saddhānusārī) and the faith-liberated one (saddhāvimutto) are called faith-dominant.
Saddhānusārī (Tùy Tín) và Saddhāvimutto (Tín Giải Thoát) là người thiên về tín.
Kāyasakkhī ca ubhatobhāgavimutto ca vīriyādhiko nāmāti daṭṭhabbaṃ.
The body-witness (kāyasakkhī) and the one liberated in both ways (ubhatobhāgavimutto) are to be understood as effort-dominant.
Kāyasakkhī (Thân Chứng) và Ubhatobhāgavimutto (Giải Thoát Cả Hai Phần) là người thiên về tinh tấn, cần phải hiểu như vậy.
Ayañca puggalavibhāganayo paṭisambhidāmagganayena vutto.
This method of classifying persons is stated in the Paṭisambhidāmagga.
Và cách phân loại các hạng người này được nói theo phương pháp Paṭisambhidāmagga (Vô Ngại Giải Đạo).
Abhidhamme pana puggala paññattiyaṃ saddhāvimutto ca kāyasakkhī ca dvepuggalā sekkhesu eva vuttā.
However, in the Abhidhamma, in the Puggala Paññatti, the faith-liberated one and the body-witness are both mentioned only among those undergoing training (sekkhā).
Tuy nhiên, trong Abhidhamma (Vi Diệu Pháp), trong Puggalapaññatti (Chế Định Nhân), Saddhāvimutto và Kāyasakkhī được nói là hai hạng người chỉ trong hàng Hữu Học (sekkhā).
Arahattaṃ pattā pana ete dvepi paññāvimuttā evāti daṭṭhabbā.
But when these two attain arahantship, they are to be understood as liberated by wisdom.
Nhưng khi đã đạt A-la-hán, cả hai hạng người này đều được xem là Paññāvimuttā (Tuệ Giải Thoát), cần phải hiểu như vậy.
Ettha siyā, saṅkhāra dhammānaṃ khaṇika dhammabhāve suṭṭhu saddahanaṃ aveccappasādo saddhā nāmāti vuttaṃ.
Here, one might ask: it has been stated that firm confidence in the momentary nature of conditioned phenomena is called unshakeable faith.
Ở đây có thể nói rằng, đã nói rằng Saddhā (Tín) là sự tin tưởng vững chắc, không lay chuyển vào trạng thái pháp sát na của các pháp hành.
Kiṃ pana tādisena saddhāmattena sotāpatti maggaṃ pāpuṇātīti.
But does one attain the stream-entry path merely by such faith?
Vậy, liệu người ấy có đạt được đạo Tu-đà-hoàn chỉ với mức độ tín như vậy không?
Ettha amhehi vattabbaṃ natthi.
We have nothing to say here.
Ở đây chúng tôi không có điều gì để nói.
Bhagavatā eva vuttaṃ.
It has been stated by the Blessed One Himself.
Chính Đức Thế Tôn đã nói.
Yathāha mahāvagge okkanta saṃyutte cakkhu bhikkhave aniccaṃ vipariṇāmī aññathābhāvī, yo evaṃ saddahati, evaṃ adhimuccati.
As he says in the Mahāvagga, Okkanta Saṃyutta: "Monks, the eye is impermanent, undergoing change, and alteration. Whoever believes thus, whoever is resolved thus—
Như đã nói trong Mahāvagga, Okkanta Saṃyutta: “Này các Tỳ-kheo, mắt là vô thường, biến hoại, thay đổi. Ai tin tưởng như vậy, ai quyết định như vậy,
Ayaṃ vuccati saddhānusārī.
This one is called a faith-follower.
người ấy được gọi là Saddhānusārī.
Okkanto ariyabhūmiṃ.
He has entered the noble stage.
Đã bước vào Thánh địa.
Atikkanto puthujjanabhūmiṃ.
He has transcended the stage of the ordinary person.
Đã vượt qua địa vị phàm phu.
So yenakammena apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ uppajjeyya.
He does not perform such kamma by which he would arise in a state of woe, a bad destination, a downfall."
Người ấy sẽ không làm nghiệp nào mà do đó sẽ sinh vào cõi khổ, ác thú, đọa xứ.
Na taṃ kammaṃ karotīti.
So it is said.
Không làm nghiệp ấy.”
Sotaṃ bhikkhave aniccaṃ.
"Monks, the ear is impermanent,
“Này các Tỳ-kheo, tai là vô thường.
Vipariṇāmī aññathābhāvītiādinā dvādasāyatanāni vitthāre tabbāni.
undergoing change, and alteration," and so on, the twelve sense bases should be elaborated.
Biến hoại, thay đổi,” v.v., mười hai xứ cần được trình bày chi tiết.
Tattha ‘‘vipariṇāmī’’ti vipariṇāmo yassa atthīti vipariṇāmī.
Here, "vipariṇāmī" means "that which has change" (vipariṇāma).
Trong đó, “vipariṇāmī” là cái có sự biến hoại.
Vipariṇāmoti ca khaṇe khaṇe jīraṇatā bhijjanatā vuccati.
And "vipariṇāma" is called decaying and breaking up moment by moment.
Và “vipariṇāma” được gọi là sự suy tàn, sự tan rã từng sát na.
‘‘Aññathābhāvī’’ti tasseva vevacanaṃ.
"Aññathābhāvī" is a synonym for the same.
“Aññathābhāvī” là từ đồng nghĩa của nó.
‘‘Evaṃ adhimuccatī’’ti etena ñāṇasampayuttasaddhaṃ dīpeti.
By "evaṃ adhimuccatī" (is resolved thus), faith accompanied by knowledge is indicated.
Với câu “evaṃ adhimuccatī” (quyết định như vậy), ngài chỉ ra tín đi kèm với trí tuệ.
Sā eva sotāpattiyaṅgesu buddhe aveccappasādena samannāgato, dhamme, saṅghe aveccappasādena samannāgatoti vuttā.
This very faith is described among the factors of stream-entry as "endowed with unshakeable faith in the Buddha, endowed with unshakeable faith in the Dhamma, endowed with unshakeable faith in the Saṅgha."
Chính tín ấy được nói là “thành tựu tín tịnh bất động đối với Đức Phật” trong các chi của đạo Tu-đà-hoàn, “thành tựu tín tịnh bất động đối với Giáo Pháp, đối với Tăng Già.”
Tattha ñāṇasampayuttasaddhā nāma cakkhādīnaṃ aniccanimitta dassanaññāṇena sampayuttā okappanasaddhā.
Here, faith accompanied by knowledge means resolute conviction (okappanasaddhā) accompanied by the discerning knowledge of the impermanent sign (aniccanimitta) of the eye and so on.
Trong đó, tín đi kèm với trí tuệ là tín quyết định (okappanasaddhā) đi kèm với trí tuệ thấy tướng vô thường của mắt, v.v.
Aniccanimittañca nāma rūpaṃ aniccaṃ khayaṭṭhenātipade vuttanayena cakkhādinissayānaṃ mahābhūtānaṃ santati parivattanādikaṃ vuccati.
And the impermanent sign (aniccanimitta) is said to be the continuous transformation, etc., of the great elements that are the basis of the eye and so on, in the way stated in the explanation of "rūpaṃ aniccaṃ khayaṭṭhenā" (form is impermanent in the sense of decay).
Và tướng vô thường được gọi là sự thay đổi liên tục của các đại oai nghi, v.v., của các căn nương như mắt, v.v., theo cách đã nói trong từ “rūpaṃ aniccaṃ khayaṭṭhenā” (sắc vô thường theo nghĩa hoại diệt).
Tañhi passanto cakkhādīnaṃ aniccabhāve saddahati, adhimuccati.
Indeed, seeing that, one has faith in the impermanence of the eye and so on, and becomes resolved.
Thật vậy, khi thấy điều đó, người ấy tin tưởng, quyết định vào trạng thái vô thường của mắt, v.v.
Tānipi khaṇe khaṇe ekantena bhijjati yevāti saddhādhimokkhaṃ saddhāvinicchayaṃ paṭilabhatīti attho.
The meaning is that they also utterly break up moment by moment, so one attains faith-resolve and faith-certainty.
Nghĩa là, chúng cũng tan rã hoàn toàn từng sát na, người ấy đạt được sự quyết định bằng tín, sự xác định bằng tín.
‘‘Buddhe aveccappasādenā’’ti ettha pana arahatā sammāsambuddhatādīnaṃ buddhaguṇādīnaṃ dassanaññāṇena sampayutto pasādo aveccappasādo nāma.
However, in "Buddhe aveccappasādenā" (with unshakeable faith in the Buddha), unshakeable faith is confidence accompanied by the discerning knowledge of the Buddha's qualities, such as being an Arahant and a Perfectly Self-Enlightened One.
Tuy nhiên, trong câu “Buddhe aveccappasādenā” (tín tịnh bất động đối với Đức Phật), sự tịnh tín đi kèm với trí tuệ thấy các đức tính của Đức Phật như A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, v.v., được gọi là tín tịnh bất động.
Ariyabhūmi nāma diṭṭhānusaya vicikicchānusayehi parisuddhā avatthābhūmi vuccati.
The noble stage (ariyabhūmi) is called the state or ground purified from the latent tendencies of wrong view (diṭṭhānusaya) and doubt (vicikicchānusaya).
Ariyabhūmi (Thánh địa) được gọi là trạng thái, địa vị thanh tịnh khỏi tùy miên tà kiến (diṭṭhānusaya) và tùy miên hoài nghi (vicikicchānusaya).
Tehi sahitā avatthābhūmi puthujjanabhūmi nāma.
The state or ground accompanied by these is called the stage of the ordinary person (puthujjanabhūmi).
Trạng thái, địa vị có kèm theo những điều đó được gọi là Puthujjanabhūmi (Phàm phu địa).
Kathaṃ pana tassa puggalassa puthujjanabhūmiṃ atikkantatā ariyabhūmiṃ okkantatā ca viññāyatīti āha ‘‘so yenā’’tiādiṃ.
How, then, is the transcendence of the ordinary person's stage and the entry into the noble stage understood for that person? The text says, "So yenā..." and so on.
Vậy, làm thế nào để biết được sự vượt qua phàm phu địa và bước vào thánh địa của người ấy? Kinh nói: “so yenā” (người ấy do điều gì), v.v.
Yo attano jīvitahetupi kiñci kammapathapattaṃ apāyagāmi kammaṃ na karoti.
He who does not commit any deed leading to a state of woe, even for the sake of his own life, which falls within the path of action,
Người nào, dù vì mạng sống của mình, cũng không làm bất kỳ nghiệp nào thuộc nghiệp đạo dẫn đến đọa xứ.
So ekantena puthujjanabhūmiṃ atikkanto, ariyabhūmiṃ okkantoti viññāyatīti vuttaṃ hoti.
is understood to have definitively transcended the stage of the ordinary person and entered the noble stage.
Nghĩa là, người ấy chắc chắn đã vượt qua phàm phu địa, đã bước vào thánh địa, cần phải hiểu như vậy.
Idaṃ saddhānusārisuttaṃ.
This is the Discourse on the Faith-Follower (Saddhānusārī Sutta).
Đây là kinh Saddhānusārī.
Aparaṃpi vuttaṃ cakkhu bhikkhave vipariṇāmī aññathābhāvī.
Furthermore, it is said: "Monks, the eye is undergoing change and alteration.
Một kinh khác cũng nói: “Này các Tỳ-kheo, mắt là biến hoại, thay đổi.
Yassa evaṃ mattaso nijjhānaṃ khamati.
Whoever has such a moderate contemplation that is satisfactory—
Ai chấp nhận sự quán sát ở mức độ như vậy.
Ayaṃ vuccati dhammānusārī tiādi.
This one is called a Dhamma-follower," and so on.
Người ấy được gọi là Dhammānusārī (Tùy Pháp),” v.v.
Tattha ‘‘mattaso nijjhānaṃ khamatī’’ti saddhānusārīviya saddahanamatte aṭṭhatvā cakkhādīnaṃ tādisaṃ aniccataṃ samanupassanto thokaṃ thokaṃ dassanaṃ labhatiyeva.
Here, "mattaso nijjhānaṃ khamatī" means that, unlike the faith-follower who merely believes, one who contemplates such impermanence of the eye and so on gradually attains vision.
Trong đó, “mattaso nijjhānaṃ khamatī” (chấp nhận sự quán sát ở mức độ như vậy) nghĩa là không dừng lại ở mức độ tin tưởng như người Tùy Tín, mà quán sát sự vô thường như vậy của mắt, v.v., và đạt được cái thấy từng chút một.
Evaṃsati, cakkhādīni tassa puggalassa nijjhānaṃ olokanaṃ mattaso khamanti nāma.
In this way, the eye and so on are said to be moderately satisfactory for contemplation by that person.
Khi đã như vậy, mắt, v.v., của người ấy chấp nhận sự quán sát, sự nhìn nhận ở mức độ như vậy.
Idaṃ dhammānusārisuttaṃ.
This is the Discourse on the Dhamma-Follower (Dhammānusārī Sutta).
Đây là kinh Dhammānusārī.
Aparaṃpi vuttaṃ cakkhu bhikkhave aniccaṃ vipariṇāmī aññathābhāvī.
Furthermore, it is said: "Monks, the eye is impermanent, undergoing change, and alteration.
Một kinh khác cũng nói: “Này các Tỳ-kheo, mắt là vô thường, biến hoại, thay đổi.
Yo evaṃ pajānāti passati.
Whoever knows and sees thus—
Ai biết rõ và thấy như vậy.
Ayaṃ vuccati sotāpanno tiādi.
This one is called a stream-enterer," and so on.
Người ấy được gọi là Sotāpanno (Tu-đà-hoàn),” v.v.
Tattha ‘‘pajānāti passatī’’ti dhammānusārīviya mattaso nijjhānakkhamamatte aṭṭhatvā paññāya pajānāti, ñāṇacakkhuno paccakkhato passatīti attho.
Here, "pajānāti passatī" means that, unlike the Dhamma-follower who merely finds moderate contemplation satisfactory, one knows with wisdom and sees directly with the eye of knowledge.
Trong đó, “pajānāti passatī” (biết rõ và thấy) nghĩa là không dừng lại ở mức độ chấp nhận sự quán sát như người Tùy Pháp, mà biết rõ bằng tuệ, thấy trực tiếp bằng nhãn tuệ.
Idaṃ diṭṭhipattādīnaṃ suttaṃ.
This is the discourse concerning the one attained to vision and others.
Đây là kinh về Diṭṭhipatta, v.v.
‘‘Attadiṭṭhiyā uppannāya uppajjantī’’ti idaṃ tāsaṃ diṭṭhivicikicchānaṃ attadiṭṭhiyā avinābhāvaṃ dīpeti.
The phrase 'when the view of self arises, they arise' indicates the inseparability of those views and doubts from the view of self.
“Khi tà kiến về ngã sanh khởi, đang sanh khởi” câu này chỉ ra sự bất khả phân ly của những nghi ngờ và tà kiến đó với tà kiến về ngã.
Na pana attadiṭṭhiyā tāhi avinābhāvanti daṭṭhabbaṃ.
However, it should not be understood that the view of self is inseparable from them.
Nhưng không phải tà kiến về ngã bất khả phân ly với chúng, điều này cần được hiểu.
Vipaccantīti apāyesu vipaccanti.
They ripen means they ripen in the lower realms.
“Chín muồi” có nghĩa là chín muồi trong các cõi đọa xứ (apāya).
Apāyapaṭisandhiṃ janenti.
They generate rebirth in the lower realms.
Chúng sanh ra sự tái sanh trong các cõi đọa xứ.
Diṭṭhasaccānañca ariyapuggalānaṃ.
And for noble persons who have seen the truth.
Và đối với các bậc Thánh nhân đã thấy sự thật.
Diṭṭhivicikicchāsampayuttā akusaladhammā diṭṭhivicikicchāggahaṇena gahitāti āha ‘‘diṭṭhivicikicchā vippayuttā’’ti.
Unwholesome dhammas associated with doubt about the views are encompassed by the term 'doubt about the views'; thus, it says 'disassociated from doubt about the views'.
Các pháp bất thiện tương ưng với nghi ngờ và tà kiến được bao gồm bởi sự nắm giữ nghi ngờ và tà kiến, nên nói: “các pháp bất thiện không tương ưng với nghi ngờ và tà kiến”.
‘‘Akusaladhammāce vā’’ti paccuppannabhūtā dasākusalakammapatha dhammā ceva.
'And unwholesome dhammas' refers to the ten unwholesome courses of action that are present.
“Hoặc các pháp bất thiện” là mười pháp nghiệp đạo bất thiện hiện tại.
‘‘Sattahi bhavehī’’ti kriyāpavagge karaṇavacanaṃ.
'In seven existences' is an instrumental case for the completion of an action.
“Trong bảy kiếp” là cách nói chỉ hành động hoàn tất.
Yathā sattahi māsehi vihāraṃ niṭṭhāpetīti.
Just as one completes a monastery in seven months.
Giống như nói: “Hoàn thành tu viện trong bảy tháng”.
Kriyāpavaggotica kriyāyasīghataraṃ niṭṭhāpanaṃ vuccati.
The completion of an action means the swift completion of an action.
“Hoàn tất hành động” có nghĩa là hoàn thành hành động một cách nhanh chóng.
‘‘Sattakkhattuṃ’’ti sattavārā.
'Seven times' means seven occasions.
“Bảy lần” là bảy lượt.
Tīṇi saṃyojanānināma ‘sakkāyadiṭṭhi, vicikicchā, sīlabbataparāmāsasaṃyojanāni,.
The three fetters are the fetters of personality view (sakkāyadiṭṭhi), doubt (vicikicchā), and clinging to rites and rituals (sīlabbataparāmāsa).
Ba kiết sử là: kiết sử thân kiến (sakkāyadiṭṭhi), hoài nghi (vicikicchā), và giới cấm thủ (sīlabbataparāmāsa).
‘‘Avinipāta dhammo’’ti virūpaṃ hutvā patanaṃ vinipāto.
'Of not falling into a lower state' (avinipāta dhammo); falling into a lower state means vinipāta.
“Không đọa lạc” (avinipāta dhammo) có nghĩa là sự sa đọa một cách xấu xa là vinipāta.
Apāyanipātoti vuttaṃ hoti.
It means falling into the lower realms.
Có nghĩa là sự đọa lạc vào các cõi đọa xứ (apāya).
‘‘Dhammo’’ti sabhāvo.
'Dhammo' means nature.
“Pháp” (dhammo) là tự tính.
Natthi vinipāto dhammo yassāti viggaho.
The analysis is: for whom there is no nature of falling into a lower state.
Giải thích là: không có tự tính đọa lạc.
‘‘Niyato’’ti sugatibhavesu niyata gatiko.
'Niyato' means having a fixed destiny in happy existences.
“Chắc chắn” (niyato) là người chắc chắn sẽ đi đến các cõi thiện (sugati).
Sammā bujjhatīti sambodhi.
One rightly awakens; this is Sambodhi.
“Tự giác ngộ hoàn toàn” (sammā bujjhati) là Sambodhi.
Maggaññāṇaṃ.
Path-knowledge.
Trí đạo.
‘‘Parāyanaṃ’’ti parabhāge gantabbaṭṭhānaṃ vuccati.
'Parāyanaṃ' is said to be the destination to be reached in the future.
“Điểm đến” (parāyanaṃ) được gọi là nơi cần đến ở phần sau.
Sambodhisaṅkhātaṃ parāyanaṃ assāti sambodhiparāyano.
One for whom Sambodhi is the ultimate goal is called 'sambodhiparāyano'.
Người có điểm đến là Sambodhi được gọi là Sambodhiparāyano.
‘‘Aniyamattho’’ti vāsaddatthoti vuttaṃ hoti.
'Aniyamattho' means it is used in the sense of the word 'vā' (or).
“Nghĩa không xác định” (aniyamattho) có nghĩa là nghĩa của từ “vā” (hoặc).
Vā saddatthesu ca aniyamattho.
And among the meanings of 'vā', it is the indeterminate meaning.
Và trong các nghĩa của từ “vā” có nghĩa không xác định.
Na vikappattho.
Not the alternative meaning.
Không phải nghĩa lựa chọn.
Vikappatthehi sati dve eva sattakkhattuparamā labbhanti.
If it were the alternative meaning, only two types of 'seven-times-at-most' would be obtained.
Nếu là nghĩa lựa chọn, chỉ có hai loại tối đa bảy lần tái sanh được chấp nhận.
Missakabhavona labbhati.
A mixed existence would not be obtained.
Loại pha trộn không được chấp nhận.
Aniyamatthe tayopi labbhanti.
In the indeterminate meaning, all three are obtained.
Trong nghĩa không xác định, cả ba loại đều được chấp nhận.
Aṭṭhakathāyaṃ pana samuccayatthassa gahitattā eko missakabhavo eva labbhati.
However, in the Commentary, because the conjunctive meaning is adopted, only one mixed existence is obtained.
Tuy nhiên, trong Chú giải, vì nghĩa tập hợp được chấp nhận, nên chỉ có một loại pha trộn được chấp nhận.
Nanu ca saddo nāma samuccayatthe pākaṭo, na aniyamatthe.
But surely the word 'ca' (and) is more common in the conjunctive sense, not the indeterminate sense.
Nếu nói rằng từ “vā” thường rõ ràng ở nghĩa tập hợp, không phải ở nghĩa không xác định.
Tasmā samuccayatthova idha yuttoti ce.
Therefore, if one says that the conjunctive meaning is appropriate here.
Do đó, nghĩa tập hợp ở đây là thích hợp.
Na yutto.
It is not appropriate.
Không thích hợp.
Dvinnaṃ asaṅgahitattā.
Because it would not include the other two.
Vì không bao gồm hai loại.
Aṭṭhakathāyaṃ pana samuccayatthaṃ gahetvā te dve puggalā imasmiṃ pāṭhe asaṅgahitāti vuttaṃ.
However, in the Commentary, having adopted the conjunctive meaning, it is stated that those two individuals are not included in this passage.
Tuy nhiên, trong Chú giải, đã chấp nhận nghĩa tập hợp và nói rằng hai cá nhân đó không được bao gồm trong đoạn này.
Yadi te imasmiṃ pāṭhe asaṅgahitā.
If they are not included in this passage,
Nếu họ không được bao gồm trong đoạn này.
Katthate saṅgahitā bhaveyyuṃ.
Where would they be included?
Thì họ sẽ được bao gồm ở đâu?
Na hi koci sattakkhattu paramo nāma idha asaṅgahitoti yuttoti.
For it is not proper to say that no one who is 'seven-times-at-most' is not included here.
Không hợp lý khi nói rằng không có ai tối đa bảy lần tái sanh không được bao gồm ở đây.
‘‘Assā’’ti tassapāḷipāṭhassa.
'Assā' refers to that Pali text.
“Của nó” (assā) là của đoạn kinh đó.
‘‘Ettha ca yasmā.
'And because here.
“Và ở đây, vì
Paramo nāma vutto’’ti idaṃ upari ‘ye kāmabhave yevā’tiādinā ‘yediṭṭha dhamme vā’tiādinā ca yojetabbaṃ.
The 'at-most' type is mentioned'—this should be connected above with 'those who are in the sense-sphere existences only', etc., and 'those who are in this very life', etc.
Đã nói là tối đa” câu này cần được nối với “những ai ở trong cõi dục” và vân vân, và “những ai ở trong hiện tại” và vân vân ở phần trên.
So ca sukkhavipassako vā parihīnajjhāno vā daṭṭhabboti sambandho.
And that individual should be understood as a dry-insight meditator or one whose jhāna has declined; this is the connection.
Và người đó cần được hiểu là một vị Tỳ khưu khô khan (sukkhavipassako) hoặc một vị bị suy giảm thiền (parihīnajjhāno), đó là sự liên kết.
‘‘Pāḷiyaṃ’’ti puggalapaññatti pāḷiyaṃ.
'In the Pali' refers to the Puggalapaññatti Pali.
“Trong kinh” (pāḷiyaṃ) là trong kinh Puggalapaññatti.
‘‘Idha niṭṭhā’’ti imasmiṃ kāmaloke āsavakkhayaṃ patvā khandhaparinibbānapatti vasena niṭṭhā.
'Completion here' means completion in this human world by attaining the destruction of the influxes and the parinibbāna of the aggregates.
“Hoàn tất ở đây” (idha niṭṭhā) là hoàn tất trong cõi dục giới này bằng cách đạt đến sự diệt tận các lậu hoặc (āsavakkhaya) và sự Niết Bàn của các uẩn (khandhaparinibbāna).
Niṭṭhānaṃ pariyosānanti attho.
Completion means culmination.
Nghĩa là sự hoàn tất, sự kết thúc.
Kulato kulaṃ gacchatīti kolaṃkolo.
One who goes from family to family is a kolaṅkola.
Đi từ gia đình này đến gia đình kia là Kolaṃkola.
Bhavato bhavaṃ gacchatīti attho.
It means one who goes from existence to existence.
Nghĩa là đi từ kiếp này đến kiếp kia.
Ekameva paṭisandhisaṅkhātaṃ bhavabījaṃ assa atthīti ekabījī.
One who has only one seed of existence, which is rebirth, is an ekabījī.
Người chỉ có một hạt giống tái sanh được gọi là Ekabījī.
Yo ca diṭṭheva dhamme arahā.
And one who is an Arahant in this very life.
Và người là A-la-hán ngay trong hiện tại.
Tassa ca idha niṭṭhāti yojanā.
And for him, there is completion here; this is the connection.
Và sự hoàn tất của người đó là ở đây, đó là cách nối câu.
Kena pana tiṇṇaṃ sotāpannānaṃ viseso katoti.
By what, then, is the distinction made among the three Stream-Enterers?
Vậy thì sự khác biệt giữa ba loại Dự lưu được tạo ra bằng cách nào?
Sattakkhattu paramo tāva kevalaṃ pathamamagga sampayuttehi indriyehi kato.
The seven-times-at-most is distinguished solely by the faculties associated with the first path.
Loại tối đa bảy lần tái sanh được tạo ra chỉ bằng các căn tương ưng với đạo đầu tiên.
Itare dve uparimaggatthāya pavattitehi vipassanindriyehi katoti.
The other two are distinguished by the insight faculties that have been developed for the higher paths.
Hai loại còn lại được tạo ra bằng các căn tuệ (vipassanindriyehi) đã được phát triển cho các đạo cao hơn.
Tattha sattakkhattu paramo sabbamuduko hoti.
Among them, the seven-times-at-most is the weakest of all.
Trong đó, loại tối đa bảy lần tái sanh là hoàn toàn mềm yếu.
Tato kolaṃkolo tikkho.
After that, the kolaṅkola is sharper.
Sau đó, loại Kolaṃkola thì sắc bén.
So pana cha bhaviko, pañcabhaviko, catubhaviko, tibhaviko, dvibhavikoti pañcavidho.
This (kolaṅkola), however, is fivefold: having six existences, five existences, four existences, three existences, or two existences.
Loại này có năm loại: sáu kiếp, năm kiếp, bốn kiếp, ba kiếp, hai kiếp.
Tattha pañcabhaviko tikkho.
Among them, the one with five existences is sharp.
Trong đó, loại năm kiếp là sắc bén.
Sesā anukkamena tikkhatarāti daṭṭhabbā.
The rest, in order, are to be understood as sharper.
Các loại còn lại cần được hiểu là sắc bén hơn theo thứ tự.
Ekabījī pana ekabhaviko sabbatikkho.
The ekabījī, however, having one existence, is the sharpest of all.
Loại Ekabījī thì chỉ có một kiếp, là sắc bén nhất.
Tattha sattakkhattu paramo kevalena pathamamaggānubhāvena siddhattā sabbamuduko hoti.
Among them, the seven-times-at-most is the weakest of all because it is accomplished solely by the power of the first path.
Trong đó, loại tối đa bảy lần tái sanh là hoàn toàn mềm yếu vì chỉ thành tựu nhờ năng lực của đạo đầu tiên.
Itare dvepakatiyā sattakkhattu paramabhāve ṭhatvā uparimaggatthāya vipassanā kammaṃ paṭṭhapenti.
The other two, having naturally reached the state of 'seven-times-at-most', begin the practice of insight for the higher paths.
Hai loại còn lại, theo bản chất, sau khi ở trạng thái tối đa bảy lần tái sanh, bắt đầu thực hành thiền quán (vipassanā kamma) để đạt được các đạo cao hơn.
Tadā tesaṃ indriyāni puna visesa pattāni honti, tikkhāni.
Then their faculties again attain distinction, becoming sharp.
Khi đó, các căn của họ lại trở nên đặc biệt, sắc bén.
Tasmā te sattakkhattu paramato tikkhānāma hontīti.
Therefore, they are said to be sharper than the seven-times-at-most.
Do đó, họ sắc bén hơn loại tối đa bảy lần tái sanh.
‘‘Sattavārato oraṃ vā’’ti idaṃ kolaṃkola ekabījino sandhāya vuttaṃ.
'Less than seven times'—this is said in reference to the kolaṅkola and ekabījī.
“Dưới bảy lần” câu này được nói để chỉ loại Kolaṃkola và Ekabījī.
‘‘Upari tiṇṇaṃ maggānaṃ vipassanā niyāmetī’’ti idaṃ uparime dvesotāpanne sandhāya vuttaṃ.
'The insight of the three higher paths is fixed'—this is said in reference to the two higher Stream-Enterers.
“Sự tuệ quán xác định ba đạo cao hơn” câu này được nói để chỉ hai loại Dự lưu cao hơn.
Sattakkhattu paramopana pathamamaggeneva niyamitoti daṭṭhabbaṃ.
The seven-times-at-most, however, is to be understood as being fixed by the first path alone.
Loại tối đa bảy lần tái sanh cần được hiểu là chỉ được xác định bằng đạo đầu tiên.
Tathāhi soyeva saṅgahapāṭhe sarūpato āgato sotāpatti maggaṃ bhāvetvā diṭṭhivicikicchāpahānena pahīnāpāyagamano sattakkhattu paramo sotāpanno nāma hotīti.
Indeed, it is mentioned in the Saṅgaha text itself that a Stream-Enterer who has developed the path of Stream-Entry, eliminated views and doubts, and is freed from going to the lower realms, is called a seven-times-at-most Stream-Enterer.
Thật vậy, chính người đó đã được trình bày trong đoạn tóm tắt như sau: “Người đã tu tập Đạo Dự lưu, đã đoạn trừ thân kiến và hoài nghi, đã thoát khỏi các cõi đọa lạc, được gọi là Dự lưu tối đa bảy lần tái sanh.”
Itare pana dve pāḷiyaṃ sotāpanna puggalavibhāgaṭṭhānesveva āgatāti.
The other two, however, are mentioned in the Pali itself, in the sections dividing Stream-Entry individuals.
Còn hai loại kia thì chỉ được đề cập trong các phần phân loại cá nhân Dự lưu trong kinh điển.
‘‘Ye panā’’ti ye sotāpanna puggalāpana.
'But those' refers to those Stream-Entry individuals.
“Những ai” là những cá nhân Dự lưu.
Gāthāyaṃ ‘‘itosattā’’ti imasmiṃ manussaloke satta saṃsarāni.
In the verse, 'from here seven' means seven wanderings in this human world.
Trong bài kệ, “ở đây bảy” (itosattā) là bảy lần luân hồi trong cõi người này.
‘‘Tatosattā’’ti tasmiṃ devaloke sattāti attho.
'Thence seven' means seven in that divine world.
“Ở đó bảy” (tatosattā) có nghĩa là bảy lần trong cõi trời đó.
Aṅguttarapāṭhe ‘‘tenacittappasādenā’’ti mahāsahassilokadhātuṃ sarena viññāpetuṃ samatthassa satthuguṇe cittappasādo jāyati.
In the Aṅguttara text, 'by that clarity of mind' refers to the arising of mental clarity regarding the qualities of the Teacher, for one capable of making the great Sahassī world-system known by voice.
Trong đoạn kinh Aṅguttara, “với sự trong sạch tâm đó” (tenacittappasādenā) là sự trong sạch tâm sanh khởi đối với các đức của Đức Phật, Đấng có khả năng làm cho một ngàn thế giới rộng lớn rung động bằng giọng nói.
Tena cittappasādena.
By that clarity of mind.
Với sự trong sạch tâm đó.
‘‘Tena pariyāyenā’’ti sace so devesu eva saṃsarati.
'By that method' means if he wanders only among devas.
“Bằng phương cách đó” (tena pariyāyenā) có nghĩa là nếu người đó chỉ luân hồi trong cõi trời.
Sattakkhattuṃ opapātika paṭisandhiyo gaṇhitvā tattheva parinibbāyissati.
He will take seven spontaneous births and attain parinibbāna there.
Sau khi thọ bảy lần tái sanh hóa sanh, người đó sẽ nhập Niết Bàn ngay tại đó.
Yadi manussesu eva saṃsarati.
If he wanders only among humans.
Nếu người đó chỉ luân hồi trong cõi người.
Sattagabbhaseyyaka paṭisandhiyo gaṇhitvā ettheva parinibbāyissati.
He will take seven womb-births and attain parinibbāna here.
Sau khi thọ bảy lần tái sanh trong bào thai, người đó sẽ nhập Niết Bàn ngay tại đây.
Evaṃ desanā vārena cuddasa katvā desitena pariyāyenāti attho.
Thus, it means by the method taught by making fourteen by way of teaching.
Nghĩa là bằng phương cách đã được giảng dạy, tạo thành mười bốn theo cách giảng dạy.
‘‘Taṃ vīmaṃsitabbaṃ’’ti vadantena ṭīkācariyena sayaṃ cuddasapaṭisandhiyova icchatīti dīpeti.
By saying 'that should be investigated', the Tīkā teacher indicates that he himself desires fourteen rebirths.
Khi nói “điều đó cần được suy xét” (taṃ vīmaṃsitabbaṃ), vị chú giải sư (ṭīkācariya) tự mình muốn mười bốn lần tái sanh.
Idāni taṃ cuddasapaṭisandhivādaṃ paṭikkhipanto ‘‘vibhaṅge panā’’tiādimāha.
Now, rejecting that theory of fourteen rebirths, he says 'but in the Vibhaṅga', etc.
Bây giờ, để bác bỏ thuyết mười bốn lần tái sanh đó, ngài nói: “Tuy nhiên, trong Vibhaṅga” và vân vân.
‘‘Vibhaṅge’’ti abhidhamme ñāṇavibhaṅge.
'In the Vibhaṅga' refers to the Ñāṇavibhaṅga of the Abhidhamma.
“Trong Vibhaṅga” là trong Ñāṇavibhaṅga của Vi Diệu Pháp.
Natthi ṭhānamassāti aṭṭhānaṃ.
For it there is no ground, it is groundless (aṭṭhānaṃ).
Không có chỗ cho nó là Aṭṭhānaṃ.
‘‘Ṭhānaṃ’’ti mūlakāraṇaṃ.
'Ground' means fundamental cause.
“Chỗ” (ṭhānaṃ) là nguyên nhân gốc.
Natthi avakāso assāti anavakāso.
For it there is no opportunity, it is without opportunity (anavakāso).
Không có cơ hội cho nó là Anavakāso.
‘‘Avakāso’’ti paccayakāraṇaṃ.
'Opportunity' means a causal condition.
“Cơ hội” (avakāso) là nguyên nhân điều kiện.
‘‘Yaṃ’’ti kriyāparāmasanaṃ.
'Which' refers to the referring back to the action.
“Cái gì” (yaṃ) là sự liên hệ đến hành động.
Yaṃ nibbatteyya, taṃ nibbattanaṃ aṭṭhānaṃ.
That which would bring forth, that bringing forth is groundless.
Cái gì có thể tạo ra, sự tạo ra đó là Aṭṭhānaṃ.
So nibbattana dhammo anavakāsoti yojanā.
That dharma of bringing forth is without opportunity; this is the connection.
Pháp tạo ra đó là Anavakāso, đó là cách nối câu.
‘‘Abhisaṅkhāra viññāṇassā’’ti sattabhavato uddhaṃ kāmabhave paṭisandhijanakassa kusalā kusalakamma viññāṇassa.
'Of volitional consciousness' refers to the consciousness of wholesome and unwholesome kamma that generates rebirth in the sense-sphere beyond seven existences.
“Của thức tái sanh” (abhisaṅkhāra viññāṇassā) là của thức nghiệp thiện và bất thiện tạo ra tái sanh trong cõi dục, vượt quá bảy kiếp.
‘‘Nirodhenā’’ti sotāpatti maggakkhaṇe eva nirodhanena.
'By cessation' means by cessation at the moment of the Stream-Entry path itself.
“Bằng sự diệt tận” (nirodhenā) là bằng sự diệt tận ngay trong khoảnh khắc của Đạo Dự lưu.
Nirujjhantīti sambandho.
"Nirujjhanti" is the connection.
"Nirujjhantīti" (chấm dứt) là sự liên kết.
‘‘Nāmañca rūpañcā’’ti ye nāma rūpadhammā uppajjeyyuṃ.
"Mind-and-matter" refers to those nāma-rūpa phenomena that would arise.
"Nāmañca rūpañcā" (danh và sắc) là những pháp danh và sắc nào có thể sanh khởi.
Ete nāma rūpadhammā ettha etasmiṃ abhisaṅkhāra viññāṇa nirodhakkhaṇe nirujjhantīti yojanā.
These nāma-rūpa phenomena cease here at this moment of the cessation of volitional consciousness—this is the connection.
Những pháp danh và sắc này chấm dứt tại đây, vào khoảnh khắc diệt của thức hành (abhisaṅkhāra viññāṇa) này, đó là cách kết nối.
‘‘Yathāvuttanayenevā’’ti tena pariyāyenāti vuttappakāranayeneva.
"In the manner already stated" means by that method, indeed, by the manner of explanation already given.
"Yathāvuttanayenevā" (cũng theo cách đã nói) có nghĩa là theo cách thức đã được đề cập, theo cách đã được trình bày.
‘‘Tadekaṭṭhamohassā’’ti tena rāgena tena dosena ekasmiṃ citte ekato ṭhitassa mohassa.
"Of delusion having a single ground with it" refers to the delusion existing together with that greed and that hatred in one mind.
"Tadekaṭṭhamohassā" (của si mê đồng nhất) là của si mê tồn tại cùng với tham và sân trong một tâm.
Na diṭṭhivicikicchā sampayuttassa mohassa.
Not of the delusion conjoined with wrong view and doubt.
Không phải của si mê tương ưng với tà kiến và hoài nghi.
Tassa pathamamagge eva pahīnattā.
Because that has already been abandoned at the first path.
Vì điều đó đã được đoạn trừ ngay trong đạo lộ đầu tiên.
Nāpi uddhaccacittasampayuttassa mohassa.
Nor of the delusion conjoined with restlessness (uddhacca).
Cũng không phải của si mê tương ưng với tâm phóng dật.
Tassa catutthamagge eva pahātabbattā.
Because that is to be abandoned only at the fourth path.
Vì điều đó phải được đoạn trừ ngay trong đạo lộ thứ tư.
Uppajjantā rāgadosamohā.
Greed, hatred, and delusion that are arising.
Tham, sân và si mê sanh khởi.
‘‘Dhammikesū’’ti dhammena samena uppannesu.
"In righteous ways" means in ways that have arisen righteously and appropriately.
"Dhammikesū" (trong những điều hợp pháp) là trong những điều sanh khởi một cách hợp pháp, công bằng.
‘‘Yato’’ti yaṃkāraṇā.
"Since" means for what reason.
"Yato" (vì lẽ đó) là vì nguyên nhân nào.
Balavantakāraṇāti attho.
It means a strong reason.
Có nghĩa là vì nguyên nhân mạnh mẽ.
‘‘Tesaṃ’’ti sotāpannānaṃ.
"Their" refers to the stream-enterers (sotāpannā).
"Tesaṃ" (của những vị ấy) là của các vị Nhập Lưu (Sotāpanna).
‘‘Sallikhana vasenā’’ti bahalapakkhaṃ thūlabhāgaṃ suṭṭhulikhanavasena.
"By way of reduction" means by thoroughly cutting down the abundant, gross aspects.
"Sallikhana vasenā" (bằng cách mài giũa) là bằng cách mài giũa kỹ lưỡng phần dày, phần thô.
Adhiccuppatti nāma pubbe yathāpavattaṃ kālaṃ adhicca atikkamma uppatti.
Adhiccuppatti means an arising that goes beyond, that surpasses the previously occurring time.
Adhiccuppatti (sự sanh khởi vượt trội) có nghĩa là sự sanh khởi vượt qua, vượt quá thời gian đã diễn ra trước đó.
Uppajjantānampi rāgadosamohānaṃ.
Even of the greed, hatred, and delusion that arise.
Cũng của tham, sân và si mê đang sanh khởi.
‘‘Tesaṃ pī’’ti sakadāgāmīnampi.
"Even for them" refers to the once-returners (sakadāgāmī).
"Tesaṃ pī" (cũng của những vị ấy) là cũng của các vị Nhất Lai (Sakadāgāmī).
‘‘Methunavatthu samāyogo icchito’’ti jāyampatīnaṃ methunakammasamāyogo nāma sakadāgāmīnaṃ atthīti icchito.
"The joining in sexual intercourse is desired" means that the joining in sexual act of husband and wife is considered to exist for once-returners.
"Methunavatthu samāyogo icchito" (sự kết hợp với đối tượng tà hạnh được mong muốn) có nghĩa là sự kết hợp của hành vi tà hạnh của vợ chồng được mong muốn là có ở các vị Nhất Lai.
Therohi adhiccuppattimattaṃ icchati.
However, the Elder desires only the adhiccuppatti (sudden arising).
Nhưng các vị Trưởng lão chỉ mong muốn sự sanh khởi vượt trội.
Pariyuṭṭhānamandataṃ na icchati.
He does not desire the weakening of obsessions (pariyuṭṭhāna).
Không mong muốn sự yếu kém của phiền não bao vây.
Sakadāgāmīnaṃ puttadhītaropi sandissantīti vadati.
He says that children of once-returners are also seen.
Vị ấy nói rằng con trai và con gái của các vị Nhất Lai cũng được thấy.
‘‘Mahāaṭṭhakathāyaṃ paṭikkhitto’’ti therassa manorathamattaṃti vatvā paṭikkhitto.
"Rejected in the Mahāaṭṭhakathā" means it was rejected, stating that it was merely the Elder's wish.
"Mahāaṭṭhakathāyaṃ paṭikkhitto" (bị bác bỏ trong Đại Chú Giải) có nghĩa là bị bác bỏ khi nói rằng đó chỉ là mong muốn của vị Trưởng lão.
Idaṃ sabbaṃ aṭṭhasāliniyaṃ vuttaṃ.
All this is stated in the Aṭṭhasālinī.
Tất cả điều này đã được nói trong Aṭṭhasālinī.
‘‘Chakkanipāte’’ti aṅguttare chakkanipāte.
"In the Chapter of Sixes" refers to the Anguttara Nikāya, Chapter of Sixes.
"Chakkanipāte" (trong Tập Sáu Pháp) là trong Tập Sáu Pháp của Tăng Chi Bộ Kinh (Aṅguttara Nikāya).
‘‘Migāsāḷavatthumhī’’ti migāsāḷanāmikāya upāsikāya vatthumhi.
"In the account of Migasālā" refers to the story of the female lay follower named Migasālā.
"Migāsāḷavatthumhī" (trong câu chuyện của Migasālā) là trong câu chuyện về nữ cư sĩ tên Migasālā.
Keci imaṃ vatthuṃ disvā mahāaṭṭhakathāvādaṃ na rocenti.
Some, seeing this story, do not approve of the view of the Mahāaṭṭhakathā.
Một số người thấy câu chuyện này không chấp nhận lời dạy của Đại Chú Giải.
Mahāsivattheravādaṃ rocenti.
They approve of the view of the Elder Mahāsiva.
Họ chấp nhận lời dạy của Đại Trưởng lão Mahāsiva.
‘‘Abrahmacārino’’ti methuna dhammā appaṭiviratassa.
"One who is not celibate" means one who has not refrained from sexual conduct.
"Abrahmacārino" (không sống phạm hạnh) là của người chưa đoạn trừ pháp tà hạnh.
‘‘Sakadāgāmittaṃ byākataṃ’’ti tasmiṃ kālaṅkate so brāhmaṇo idha sakadāgāmibhāvaṃ patvā tusitākāyaṃ upapannoti evaṃ tassa yaṃ sakadāgāmittaṃ bhagavatā byākataṃ.
"Once-returnership was declared" means that once-returnership of that Brahmin, which was declared by the Buddha, that after his demise, he attained once-returnership here and was reborn in the Tusita heaven.
"Sakadāgāmittaṃ byākataṃ" (quả Nhất Lai được tuyên bố) là khi người Bà la môn đó qua đời, vị ấy đã đạt được trạng thái Nhất Lai tại đây và sanh lên cõi trời Tusita, quả Nhất Lai đó đã được Đức Phật tuyên bố như vậy.
‘‘Adhigamavasenā’’ti sakadāgāmibhāvaṃ paṭilābhavasena.
"By way of attainment" means by way of achieving the state of a once-returner.
"Adhigamavasenā" (bằng cách thành tựu) là bằng cách đạt được trạng thái Nhất Lai.
Na pana abrahmacārino sato adhigamavasenāti adhippāyo.
It is not the intention that it is by way of attainment while being non-celibate.
Nhưng không phải bằng cách thành tựu khi vẫn còn là người không sống phạm hạnh, đó là ý nghĩa.
Maraṇāsannakālepi hi sikkhāpadādhiṭṭhānena saha uparimaggaphalādhigamanaṃ nāma tikkhapaññassa ariyasāvakassa na dukkaranti.
For indeed, even at the time of approaching death, the attainment of the higher paths and fruits, along with the observance of precepts, is not difficult for an Ariyan disciple of keen wisdom.
Ngay cả vào thời điểm cận tử, việc thành tựu các quả đạo cao hơn cùng với sự kiên trì giữ giới không khó đối với một Thánh đệ tử có trí tuệ sắc bén.
Etena kesañci theravādarocanaṃ paṭikkhittaṃ hoti.
By this, the approval of the view of some Elders is rejected.
Bằng điều này, quan điểm chấp nhận của một số vị Trưởng lão đã bị bác bỏ.
‘‘Sakiṃdeva imaṃlokaṃ āgantvā’’ti etena ito paralokaṃ gamanassa ca tato puna idhāgamanassa ca siddhattā ayaṃ puggalo suddhena magganiyāmena kāmabhave dvikkhattu paramonāma hotīti siddho.
"Having come to this world only once" indicates that, since going to the other world and returning here again are established, this person is proven to be a maximum of twice-born in the kāma-bhava (sense-sphere existence) by the pure path-system.
"Sakiṃdeva imaṃlokaṃ āgantvā" (chỉ một lần đến thế giới này) bằng điều này, vì việc đi đến thế giới khác và từ đó trở lại đây đã được xác lập, nên người này được xác lập là tối đa hai lần trong cõi dục theo quy tắc của đạo lộ thuần túy.
Idha patvā tattha nibbattitvā idha parinibbāyī, tattha patvā idha nibbattitvā tattha parinibbāyīti.
One who attains here, is reborn there, and attains final Nibbāna here; or one who attains there, is reborn here, and attains final Nibbāna there.
Đến đây rồi sanh ở đó và nhập Niết Bàn ở đây, hoặc sanh ở đó rồi sanh ở đây và nhập Niết Bàn ở đó.
Sesāpana cattāro vipassanāniyāmena siddhā hontīti viññāyati.
It is understood that the remaining four are established by the system of vipassanā (insight).
Bốn loại còn lại được xác lập theo quy tắc của thiền quán (vipassanā).
Katame cattāro.
Which are the four?
Bốn loại nào?
Idha patvā idha parinibbāyī.
One who attains here and attains final Nibbāna here.
Đến đây rồi nhập Niết Bàn ở đây.
Tattha patvā tattha parinibbāyī.
One who attains there and attains final Nibbāna there.
Sanh ở đó rồi nhập Niết Bàn ở đó.
Idha patvā tattha parinibbāyī.
One who attains here and attains final Nibbāna there.
Đến đây rồi sanh ở đó và nhập Niết Bàn ở đó.
Tattha patvā idha parinibbāyīti.
One who attains there and attains final Nibbāna here.
Sanh ở đó rồi sanh ở đây và nhập Niết Bàn ở đây.
Ettha ca tīsu sotāpannesu ekosattakkhattu paramo eva magganiyāmena siddho.
Among these, of the three stream-enterers, only one is established as a maximum of seven-times-born by the path-system.
Trong số ba loại Nhập Lưu này, chỉ có một loại là tối đa bảy lần sanh tử được xác lập theo quy tắc của đạo lộ.
Sesā pana dve sotāpannā vipassanāniyāmena siddhā.
The other two stream-enterers are established by the vipassanā-system.
Hai loại Nhập Lưu còn lại được xác lập theo quy tắc của thiền quán.
Cha sakadāgāmīsu dve eva magganiyāmena siddhā.
Among the six once-returners, only two are established by the path-system.
Trong số sáu loại Nhất Lai, chỉ có hai loại được xác lập theo quy tắc của đạo lộ.
Sesā pana cattāro vipassanāniyāmena siddhā.
The remaining four are established by the vipassanā-system.
Bốn loại còn lại được xác lập theo quy tắc của thiền quán.
Tattha maggasiddhesu sotāpanna sakadāgāmīsu saṅkaro natthi.
Among those established by the path, there is no mingling (saṅkara) between stream-enterers and once-returners.
Trong số các vị Nhập Lưu và Nhất Lai được xác lập theo đạo lộ, không có sự lẫn lộn.
Vipassanāsiddhesu pana saṅkaro atthi.
However, among those established by vipassanā, there is mingling.
Nhưng trong số những vị được xác lập theo thiền quán, có sự lẫn lộn.
Atthato aviruddhe sati, vohāramattena saṅkare doso natthīti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood that when there is no contradiction in meaning, there is no fault in mingling merely in terminology.
Khi ý nghĩa không mâu thuẫn, thì không có lỗi trong sự lẫn lộn về mặt ngôn ngữ.
Āgantvāti pāṭhavasena āgamanatoti vuttaṃ.
"Āgantvā" is said to mean "āgamana" (coming) in terms of reading.
"Āgantvāti" (đã đến) được nói là "āgamanato" (sự đến) theo cách đọc.
Āgantāti pana pāṭho yutto.
But the reading "āgantā" is appropriate.
Nhưng cách đọc "Āgantā" (người đến) là phù hợp.
Āgamanasīlo āgamana dhammo hutvā sakadāgāmī nāmāti attho.
It means, one who has the nature of coming, whose dhamma is coming, is called a sakadāgāmī (once-returner).
Có nghĩa là người có thói quen đến, có pháp đến, được gọi là Nhất Lai.
Anāgantvā itthattanti etthapi esevanayo.
The same method applies to "anāgantvā itthattaṃ" (not coming to this state).
Trong "Anāgantvā itthattanti" (không đến trạng thái này nữa) cũng theo cách này.
Arahato bhāvo arahattaṃ.
The state of an Arahant is Arahantship.
Trạng thái của bậc A la hán là A la hán.
Arahatta maggaṃ.
The Arahant path.
Đạo A la hán.
Dakkhiṇāya vipattikarānāma appapphala appānisaṃsakarā.
Detrimental to offerings means causing little fruit and little benefit.
"Dakkhiṇāya vipattikarā" (gây ra sự thất bại cho sự cúng dường) có nghĩa là gây ra ít quả, ít lợi ích.
Sampattikarā nāma mahapphala mahānisaṃsakarā.
Conducive to success means causing great fruit and great benefit.
"Sampattikarā" (gây ra sự thành tựu) có nghĩa là gây ra nhiều quả, nhiều lợi ích.
Sīlakkhandhādiguṇā nāma sīlakkhandha samādhikkhandha paññākkhandha vimuttikkhandha vimuttiññāṇa dassanakkhandhaguṇā.
Qualities like the morality aggregate refer to the qualities of the morality aggregate (sīlakkhandha), concentration aggregate (samādhikkhandha), wisdom aggregate (paññākkhandha), liberation aggregate (vimuttikkhandha), and knowledge-and-vision-of-liberation aggregate (vimuttiñāṇadassanakkhandha).
"Sīlakkhandhādiguṇā" (các phẩm chất như giới uẩn) có nghĩa là các phẩm chất của giới uẩn, định uẩn, tuệ uẩn, giải thoát uẩn, giải thoát tri kiến uẩn.
‘‘Dakkhiṇeyyesū’’ti dakkhiṇāraha puggalesu.
"To those worthy of offerings" refers to individuals worthy of offerings.
"Dakkhiṇeyyesū" (trong những người xứng đáng nhận sự cúng dường) là trong những người xứng đáng nhận sự cúng dường.
‘‘Dhuraṃ’’ti padhānasīsaṭṭhāniyaṃ vuccati.
"Foremost" refers to that which is principal or head-like.
"Dhuraṃ" (cái ách) được gọi là vị trí đứng đầu, chính yếu.
Saddhā eva dhuraṃ assāti saddhādhuro.
One whose foremost quality is faith is called "saddhādhuro" (foremost in faith).
Người có đức tin là cái ách của mình là "saddhādhuro" (người có đức tin dẫn đầu).
Evaṃ paññādhuro.
Similarly, "paññādhuro" (foremost in wisdom).
Tương tự, "paññādhuro" (người có trí tuệ dẫn đầu).
Kasmā panettha vīriyadhuro na gahitoti.
Why is "vīriyadhuro" (foremost in energy) not included here?
Tại sao ở đây không đề cập đến "vīriyadhuro" (người có tinh tấn dẫn đầu)?
Pāḷiyaṃ saddhāvāhī maggaṃ bhāveti, paññāvāhī maggaṃ bhāvetīti vuttaṃ.
Because in the Pāli, it is stated: "One foremost in faith cultivates the path," and "One foremost in wisdom cultivates the path."
Trong kinh tạng (Pāḷi), có nói rằng người có đức tin dẫn dắt tu tập đạo lộ, người có trí tuệ dẫn dắt tu tập đạo lộ.
Na pana vuttaṃ vīriyavāhī maggaṃ bhāvetīti.
But it is not stated: "One foremost in energy cultivates the path."
Nhưng không nói rằng người có tinh tấn dẫn dắt tu tập đạo lộ.
Tasmā na gahitoti.
Therefore, it is not included.
Vì vậy, không được đề cập.
Kasmā pana vīriyavāhī maggaṃ bhāvetīti na vuttanti.
Why then is it not stated: "One foremost in energy cultivates the path"?
Nhưng tại sao không nói rằng người có tinh tấn dẫn dắt tu tập đạo lộ?
Vuccate.
It is explained.
Được nói như sau:
Maggaṃ bhāventassa nāma ādimhi diṭṭhivicikicchānaṃ pahānāya kammaṃ mahantaṃ hoti.
For one cultivating the path, at the beginning, the task of abandoning wrong views and doubt is great.
Đối với người tu tập đạo lộ, ban đầu công việc lớn là đoạn trừ tà kiến và hoài nghi.
Kasmā, apāyamūlakattā.
Why? Because they are rooted in the lower realms (apāya).
Tại sao? Vì chúng là gốc rễ của khổ cảnh.
Tattha saddhā ca vicikicchā ca dve ujuppaṭipakkhā honti.
In this regard, faith and doubt are directly opposing forces.
Ở đó, đức tin và hoài nghi là hai đối nghịch trực tiếp.
Yasmiṃ ārammaṇe saddhā nivisati, tasmiṃ vicikicchā natthi.
In the object where faith is established, doubt does not exist.
Đối với đối tượng nào đức tin an trú, thì không có hoài nghi ở đó.
Yasmiṃ vicikicchā nivisati, tasmiṃ saddhā natthi.
In the object where doubt is established, faith does not exist.
Đối với đối tượng nào hoài nghi an trú, thì không có đức tin ở đó.
Tathā paññādiṭṭhiyo ca ujuppaṭipakkhā.
Similarly, wisdom and wrong views are directly opposing forces.
Tương tự, trí tuệ và tà kiến cũng là hai đối nghịch trực tiếp.
Yattha paññā, na tattha diṭṭhi.
Where there is wisdom, there is no wrong view.
Ở đâu có trí tuệ, không có tà kiến ở đó.
Yattha diṭṭhi, na tattha paññāti.
Where there is wrong view, there is no wisdom.
Ở đâu có tà kiến, không có trí tuệ ở đó.
Api ca saddhā attano visaye diṭṭhiṃ vidhamatiyeva.
Furthermore, faith in its own sphere dispels wrong view.
Hơn nữa, đức tin tự thân đã xua tan tà kiến trong phạm vi của nó.
Paññāya vicikicchāvidhamane vattabbameva natthi.
There is no need to speak of wisdom dispelling doubt.
Không cần phải nói về việc trí tuệ xua tan hoài nghi.
Tasmā āraddha vipassako aniccādīsu aveccappasādamattenapi diṭṭhivicikicchāyo pajahitvā saddhānusāribhāvañca suṭṭhutaraṃ pasīditvā saddhāvimuttabhāvañca pāpuṇāti.
Therefore, one who has begun insight meditation, even by mere unshakeable confidence in impermanence, etc., abandons wrong views and doubt, and attains the state of a faith-follower (saddhānusārī) and, becoming exceedingly tranquil, the state of one liberated by faith (saddhāvimutta).
Vì vậy, người bắt đầu thiền quán (vipassanā) đoạn trừ tà kiến và hoài nghi ngay cả bằng sự tịnh tín không lay chuyển đối với vô thường, v.v., và đạt được trạng thái tùy tín hành (saddhānusārī) và tịnh tín sâu sắc hơn, và trạng thái giải thoát bằng đức tin (saddhāvimutta).
Paññāya aniccādīni nijjhānakkhamaṃ katvā dhammānusāribhāvañca suṭṭhutaraṃ passitvā diṭṭhipattapaññā vimuttabhāvañca pāpuṇāti.
By making impermanence, etc., suitable for contemplation through wisdom, one attains the state of a Dhamma-follower (dhammānusārī) and, seeing even more clearly, the state of one attained to view and liberated by wisdom (diṭṭhippatta-paññāvimutta).
Bằng trí tuệ, người ấy làm cho vô thường, v.v., có khả năng quán sát, và đạt được trạng thái tùy pháp hành (dhammānusārī) và thấy rõ hơn, và trạng thái đạt được kiến giải (diṭṭhipatta) và giải thoát bằng trí tuệ (paññāvimutta).
Vīriyaṃ pana diṭṭhivicikicchānaṃ paṭipakkhamattampi na hoti.
However, energy (vīriya) is not even an opponent of wrong views and doubt.
Nhưng tinh tấn không phải là đối nghịch của tà kiến và hoài nghi.
Atha kho tāsaṃ sahāyopi hoti, dhurabhūtañca.
Rather, it is an assistant to them, and also a primary factor.
Mà nó còn là người bạn và là cái ách của chúng.
Paggahalakkhaṇañhi vīriyaṃ.
For energy has the characteristic of exerting effort.
Vì tinh tấn có đặc tính là nâng đỡ.
Taṃ saddhaṃpi paggaṇhāti, paññaṃpi paggaṇhāti, diṭṭhiṃpi paggaṇhāti, vicikicchampi paggaṇhātiyeva.
It exerts effort for faith, it exerts effort for wisdom, it exerts effort for wrong views, and it even exerts effort for doubt.
Nó nâng đỡ đức tin, nâng đỡ trí tuệ, và cũng nâng đỡ tà kiến và hoài nghi.
Kutopana attano sabhāvena diṭṭhivicikicchāyo pajahituṃ sakkhissati.
How then can it abandon wrong views and doubt by its own nature?
Vậy thì làm sao nó có thể tự thân đoạn trừ tà kiến và hoài nghi?
Tasmā imasmiṃ ṭhāne vīriyavāhīti ca vīriyadhuroti ca na vuttoti.
Therefore, in this context, "foremost in energy" (vīriyavāhī) and "foremost in wisdom" (vīriyadhuro) are not stated.
Vì vậy, ở chỗ này, không nói "vīriyavāhī" (người có tinh tấn dẫn dắt) và "vīriyadhuro" (người có tinh tấn dẫn đầu).
Kāyasakkhimhi pana saddhā ca paññā ca samabalā honti.
However, in the case of one who is a body-witness (kāyasakkhī), faith and wisdom are of equal strength.
Tuy nhiên, ở người chứng ngộ bằng thân (kāyasakkhī), đức tin và trí tuệ có sức mạnh cân bằng.
Vīriyañca sayaṃ sammappadhānaṭṭhāne ṭhatvā tadubhayaṃ upabrūheti.
And energy itself, standing in the position of right effort, promotes both of them.
Và tinh tấn tự thân đứng ở vị trí chánh tinh tấn, hỗ trợ cả hai điều đó.
So ca puggalo tadubhayabalena diṭṭhivicikicchādayo pajahitvā kāyasakkhibhāvaṃ pāpuṇāti.
And that person, by the strength of both, abandons wrong views, doubt, etc., and attains the state of a body-witness.
Và người đó, bằng sức mạnh của cả hai, đoạn trừ tà kiến, hoài nghi, v.v., và đạt được trạng thái chứng ngộ bằng thân.
Aṭṭhavimokkhe vā uppādetvā ubhatobhāga vimuttabhāvaṃ pāpuṇāti.
Or, by generating the eight liberations, attains the state of one liberated in both ways (ubhatobhāga-vimutta).
Hoặc sanh khởi tám giải thoát (aṭṭhavimokkha) và đạt được trạng thái giải thoát cả hai mặt (ubhatobhāga vimutta).
Imesu pana dvīsu puggalesu vīriyassa thāmo suṭṭhu pākaṭo.
But in these two types of individuals, the strength of energy is very evident.
Nhưng ở hai loại người này, sức mạnh của tinh tấn rất rõ ràng.
Tasmā ime dve vīriyādhikātveva vattabbā.
Therefore, these two should be called "those with dominant energy" (vīriyādhikā).
Vì vậy, hai loại người này nên được gọi là "vīriyādhika" (người có tinh tấn vượt trội).
Na vīriyadhuroti.
Not "foremost in energy."
Chứ không phải "vīriyadhuro" (người có tinh tấn dẫn đầu).
Catuppaṭipadā nāma dukkhāpaṭipadā dandhābhiññā.
The four paths are: the painful path with slow comprehension.
Bốn đạo lộ là: đạo lộ khổ hạnh, tuệ chậm phát triển.
Dukkhāpaṭipadā khippābhiññā.
The painful path with quick comprehension.
Đạo lộ khổ hạnh, tuệ nhanh phát triển.
Sukhāpaṭipadā dandhābhiññā.
The pleasant path with slow comprehension.
Đạo lộ an lạc, tuệ chậm phát triển.
Sukhāpaṭipadā khippābhiññā.
The pleasant path with quick comprehension.
Đạo lộ an lạc, tuệ nhanh phát triển.
Tividhavimokkho nāma suññato vimokkho.
The threefold liberation is called liberation through emptiness.
Ba sự giải thoát là: giải thoát tánh không (suññato vimokkho).
Animitto vimokkho.
Liberation through the signless.
Giải thoát vô tướng (animitto vimokkho).
Appaṇihito vimokkho.
Liberation through the desireless.
Giải thoát vô nguyện (appaṇihito vimokkho).
‘‘Tayo antarā parinibbāyino’’ti ettha āyukappassa pariyantaṃ apatvā antarā eva kilesaparinibbānapattā antarāparinibbāyī nāma.
Here, "three who attain parinibbāna in the interim" refers to one who attains the parinibbāna of defilements in the interim, without reaching the end of the lifespan. This is called the 'antarāparinibbāyī'.
Trong câu “Ba vị chứng Niết-bàn giữa chừng”, vị chứng Niết-bàn giữa chừng (antarāparinibbāyī) là vị đạt được sự diệt tận phiền não giữa chừng, không đạt đến cuối tuổi thọ.
So tividho.
It is of three kinds.
Vị ấy có ba loại.
Āyukappassa pathamabhāge parinibbāyī, dutīyabhāge, tatīyabhāgeti.
One who attains parinibbāna in the first part of the lifespan, in the second part, and in the third part.
Vị chứng Niết-bàn trong phần đầu của tuổi thọ, trong phần thứ hai, trong phần thứ ba.
Ime tayo antarā parinibbāyino nāma.
These three are called 'antarāparinibbāyī'.
Ba vị này gọi là chứng Niết-bàn giữa chừng (antarāparinibbāyī).
Upahaccaparinibbāyī nāma āyukappa pariyante parinibbāyī.
An 'upahaccaparinibbāyī' is one who attains parinibbāna at the end of the lifespan.
Vị chứng Niết-bàn cận kỳ (upahaccaparinibbāyī) là vị chứng Niết-bàn vào cuối tuổi thọ.
Uddhaṃ mukho vaṭṭasoto etassāti uddhaṃsoto.
One whose stream of existence flows upwards is called an 'uddhamsota'.
Vị có dòng chảy đi lên là vị thượng lưu (uddhaṃsoto).
Akaniṭṭhaṃ avassaṃ gamissatīti akaniṭṭhagāmī.
One who will definitely go to the Akaniṭṭha realm is called an 'akaniṭṭhagāmī'.
Vị chắc chắn sẽ đến cõi Sắc Cứu Cánh (Akaniṭṭha) là vị sẽ đến cõi Sắc Cứu Cánh (akaniṭṭhagāmī).
Vipassanā kammaṃ sasaṅkhāraṃ sappayogaṃ katvā parinibbāyī sasaṅkhāra parinibbāyī.
One who attains parinibbāna by performing vipassanā with exertion and effort is called a 'sasaṅkhāraparinibbāyī'.
Vị chứng Niết-bàn với sự nỗ lực (sasaṅkhāraparinibbāyī) là vị đã thực hành thiền quán (vipassanā) với sự nỗ lực và cố gắng rồi chứng Niết-bàn.
Saṅkhārarahitena sukhena vipassanā kammena parinibbāyī asaṅkhāra parinibbāyī.
One who attains parinibbāna by performing vipassanā effortlessly and easily is called an 'asaṅkhāraparinibbāyī'.
Vị chứng Niết-bàn không cần nỗ lực (asaṅkhāraparinibbāyī) là vị chứng Niết-bàn với thiền quán an lạc không cần nỗ lực.
‘‘Dvādasa sotāpannā’’ti ekabījikā tayo.
"Twelve Sotāpannas" refers to the three 'ekabījikā'.
“Mười hai vị Nhập Lưu” là ba loại Nhất chủng tử (ekabījikā).
Te eva catūhi paṭipadāhi guṇitā dvādasa.
These, multiplied by the four paths, become twelve.
Chính ba loại đó nhân với bốn đạo lộ thì thành mười hai.
Dvādasa sakadāgāmino pubbe vuttanayā eva.
The twelve Sakadāgāmins are as explained previously.
Mười hai vị Nhất Lai (sakadāgāmino) cũng theo cách đã nói ở trước.
262. Caritabbanti cārittaṃ.
262. Caritta is practice.
“Caritabbaṃ” là hạnh kiểm (cārittaṃ).
Dasakusalakammapathadhammajātaṃ.
The collection of qualities of the ten wholesome courses of action.
Là pháp tánh của mười nghiệp đạo thiện.
‘‘Kulācārenā’’ti kulaparamparato āgatena ācārena.
"Kulācārena" means "by the custom passed down through family tradition".
“Do truyền thống gia đình” (kulācārenā) nghĩa là do phong tục được truyền lại từ đời này sang đời khác trong gia đình.
‘‘Ñāti mitta dhana bhogasampattiyā’’ti hetuatthe karaṇavacanaṃ.
"Ñāti mitta dhana bhogasampattiyā" is a causal instrumental case (karana-vacanaṃ) in the sense of "because of".
“Do sự thịnh vượng về thân quyến, bạn bè, tài sản và của cải” (ñāti mitta dhana bhogasampattiyā) là cách dùng cách công cụ để chỉ nguyên nhân.
‘‘Visāle’’ti vipule.
"Visāle" means "abundant".
“Visāle” nghĩa là rộng lớn (vipule).
‘‘Tenā’’ti tassapadassa vibhatyanta dassanaṃ.
"Tenā" is a display of the case ending for that word.
“Tenā” là cách trình bày biến cách của từ đó.
‘‘Saddhāyā’’ti ratanattaye aveccappasādasaddhāvasena.
"Saddhāya" means "by faith in the Triple Gem, the unwavering serene faith".
“Do đức tin” (saddhāyā) nghĩa là do đức tin bất động (aveccappasādasaddhā) vào Tam Bảo.
‘‘Abhivuḍḍhānaṃ’’ti hānabhāgiya ṭhitibhāgiyabhāvaṃ atikkammavisesabhāgiya nibbedhabhāgiya bhāvapattivasena atissaya vuḍḍhānaṃ.
"Abhivuḍḍhānaṃ" means "of those greatly developed" by transcending the states of decline and stagnation, reaching the states conducive to distinction and penetration.
“Đã tăng trưởng” (abhivuḍḍhānaṃ) nghĩa là đã vượt qua trạng thái thoái hóa (hānabhāgiya) và trạng thái đứng yên (ṭhitibhāgiya), đạt đến trạng thái đặc biệt (visesabhāgiya) và trạng thái thấu triệt (nibbedhabhāgiya), tức là đã tăng trưởng vượt bậc.
‘‘Parisuddhānañcā’’ti attukkaṃsana paravambhanādi dosehi parisuddhānañca.
"Parisuddhānañca" means "and of those purified" from faults such as self-exaltation and denigration of others.
“Và thanh tịnh” (parisuddhānañcā) nghĩa là thanh tịnh khỏi các lỗi lầm như tự đề cao và khinh miệt người khác.
Naṃ naṃ janaṃ pātirakkhatīti nampo.
One who protects each and every person is 'nampo'.
“Nampo” là bảo vệ từng người (naṃ naṃ janaṃ pātirakkhati).
Diṭṭhadiṭṭhesu mettāvihārīti vuttaṃ hoti.
It means "one who abides in loving-kindness towards all whom he sees".
Nghĩa là sống với tâm từ bi đối với tất cả những ai mình gặp.
Āvhātabboti avhayo.
That which is to be called is 'avhayo'.
“Āvhātabbo” là sự kêu gọi (avhayo).
Nāmaṃ.
A name.
Là tên gọi.
Nampo iti avhayo assāti nampavhayoti vacanattho.
The meaning of the word 'nampavhayo' is "may it be called nampo".
Ý nghĩa của từ “nampavhayo” là “có tên gọi nampo”.
‘‘Paṇidhāyā’’ti patthetvāti atthaṃ nivatteti ‘‘bhusaṃ nidhāyā’’tiādinā.
"Paṇidhāya" refutes the meaning "having aspired" by saying "bhusaṃ nidhāya" (having firmly placed), etc.
“Paṇidhāyā” nghĩa là “mong ước” (patthetvā), được giải thích thêm bằng “đã đặt để kỹ lưỡng” (bhusaṃ nidhāyā), v.v.
‘‘Upādāya paṭiccā’’ti tassa padassa pariyāyadassanametaṃ.
"Upādāya paṭiccā" is a synonymous expression for that word.
“Upādāya paṭiccā” là cách trình bày từ đồng nghĩa của từ đó.
‘‘Attano mandabuddhīnaṃ’’ti paccakkhe dharamānānanti adhippāyo.
"Attano mandabuddhīnaṃ" implies "those present".
“Đối với những người có trí tuệ kém cỏi” (attano mandabuddhīnaṃ) có ý nghĩa là “những người đang hiện diện trước mắt”.
Tenāha ‘‘pacchima janānaṃ vā’’ti.
Therefore, it says, "or for later generations".
Vì thế, nói “hoặc những người ở thế hệ sau” (pacchima janānaṃ vā).
Anukampanaṃ anukampo.
Compassion is 'anukampo'.
Sự thương xót là lòng trắc ẩn (anukampo).
Kathaṃ nu kho ime janā abhidhammatthesu sukhena ājāneyyunti evaṃ pavatto cittabyāpāro.
The mental operation that proceeds thus: "How might these people easily understand the meanings of the Abhidhamma?"
Đó là sự vận hành của tâm với ý nghĩ: “Làm thế nào để những người này có thể dễ dàng hiểu được các ý nghĩa của Vi Diệu Pháp?”
Atthato anudayasaṅkhātā karuṇāyeva.
In essence, it is indeed karuṇā, which is tenderness.
Về ý nghĩa, đó chính là lòng bi mẫn (karuṇā) được gọi là sự thương xót (anudaya).
Tenāha ‘‘anudayaṃ kāruññaṃ’’ti.
Therefore, it says "anudayaṃ kāruññaṃ" (tenderness, compassion).
Vì thế, nói “lòng thương xót, lòng bi mẫn” (anudayaṃ kāruññaṃ).
‘‘Patthitaṃ’’ti vā sādhuvatassa yaṃ thero evarūpaṃ pakaraṇaṃ kareyyāti evaṃ cirakālaṃ patthitaṃ āsiṃsitanti attho.
"Patthitaṃ" or "sādhuvatassa" means that for a long time it was wished and aspired that the Elder would compose such a treatise.
“Đã được mong ước” (patthitaṃ) hoặc là ý nghĩa rằng “đã được mong ước và hy vọng từ lâu rằng vị Trưởng lão sẽ tạo ra một tác phẩm như vậy” đối với những lời tán thán (sādhuvassa).
‘‘Khuddasikkhāṭīkāyaṃ’’ti porāṇaṭīkaṃ sandhāya vuttaṃ.
"Khuddasikkhāṭīkāyaṃ" is said with reference to the ancient commentary.
“Trong chú giải Khuddasikkhā” (Khuddasikkhāṭīkāyaṃ) được nói đến khi đề cập đến chú giải cổ.
Somavihārotveva paññāyittha tasmiṃ dīpeti adhippāyo.
The intention is that it was evident as Somavihāra and elucidated therein.
Ý nghĩa là “đã được biết đến là tại Somavihāra, và được giải thích ở đó”.
Gāthāyaṃ ‘‘athā’’ti tasmiṃkāle.
In the verse, "athā" means "at that time".
Trong bài kệ, “athā” là “vào lúc đó”.
‘‘Etthā’’ti etasmiṃ nagare.
"Etthā" means "in this city".
“Etthā” là “trong thành phố này”.
‘‘Saddo’’ti kasmā rājā evarūpaṃ maṅgalahatthiṃ brāhmaṇānaṃ adāsi.
"Sound" (saddo) - why did the king give such an auspicious elephant to the brahmins?
“Tiếng ồn” (Saddo) là tại sao nhà vua lại ban con voi may mắn như vậy cho các Bà-la-môn?
Netaṃ patirūpaṃ yaṃ raññā katanti evaṃ pavatto amanāpasaddo.
"This is not proper, what the king has done" – thus arose the unpleasing sound.
Việc nhà vua làm như vậy là không thích hợp, đó là tiếng ồn khó chịu đã phát sinh như vậy.
‘‘Bheravo’’ti bhīrutājanako bhayānako.
"Frightful" (bheravo) means fear-generating, terrifying.
“Ghê sợ” (Bheravo) nghĩa là gây ra sự sợ hãi, đáng sợ.
‘‘Sivīnaṃ’’ti siviraṭṭhavāsīnaṃ.
"Of the Sivis" (Sivīnaṃ) means of the inhabitants of the Sivi kingdom.
“Của người Sivī” (Sivīnaṃ) nghĩa là của những cư dân xứ Sivī.
‘‘Raṭṭhavaḍḍhane’’ti raṭṭhaṃ vaḍḍhetīti raṭṭhavaḍḍhano.
"Increaser of the kingdom" (raṭṭhavaḍḍhane) means that which increases the kingdom, hence "raṭṭhavaḍḍhano".
“Làm hưng thịnh vương quốc” (Raṭṭhavaḍḍhane) nghĩa là làm cho vương quốc phát triển, nên gọi là raṭṭhavaḍḍhano.
Hatthināgo.
An excellent elephant.
Là voi chúa.
So hi lakkhaṇasampanno ājāniyo hoti.
Indeed, it is endowed with auspicious marks and is of noble breed.
Con voi ấy có đầy đủ tướng tốt, là một con voi quý tộc.
Yasmiṃ raṭṭhe taṃ abhimaṅgalaṃ karonti, tasmiṃ raṭṭhe devo sammā vassati, nānābhayupaddavā tasmiṃ nuppajjantīti lokasammato maṅgalahatthī hoti.
In the kingdom where it is made supremely auspicious, in that kingdom, the devas rain down properly, and various dangers and calamities do not arise; thus it is an auspicious elephant recognized by the world.
Trong vương quốc nào mà họ xem nó là điềm lành tối thượng, thì trong vương quốc ấy chư thiên mưa đúng thời, các tai họa và chướng ngại khác nhau không phát sinh; đó là con voi may mắn được thế gian công nhận.
Tena vuttaṃ ‘‘sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane’’ti.
Therefore, it is said, "the increaser of the Sivi kingdom."
Vì thế đã nói “làm hưng thịnh vương quốc của người Sivī”.
‘‘Vitthiṇṇo’’ti vitthārito.
"Extensive" (vitthiṇṇo) means spread out.
“Rộng lớn” (Vitthiṇṇo) nghĩa là được mở rộng.
Ativitthāroti vuttaṃ hoti.
It means very extensive.
Nghĩa là rất rộng lớn.
Dhanīyanti mahājanehi daṭṭhuṃ patthīyantīti dhaññā.
"Desired" (dhanīyanti) means desired to be seen by the great multitude, hence "dhaññā" (renowned).
Được mong muốn bởi đại chúng để nhìn thấy, nên gọi là dhaññā (đáng được ca ngợi).
Mahiddhikā.
Possessing great psychic power.
Có đại thần lực.
Adhivasanti etthāti adhivāso.
That wherein they dwell is "adhivāso" (dwelling place).
Nơi họ cư ngụ, nên gọi là adhivāso (nơi cư ngụ).
Dhaññānaṃ adhivāsoti samāso.
The compound is "the dwelling place of the renowned" (dhaññānaṃ adhivāso).
Sự kết hợp là nơi cư ngụ của những người đáng được ca ngợi.
Ajjhāvasiṃsu etthāti ajjhāvutthaṃ.
That wherein they have dwelt is "ajjhāvutthaṃ" (dwelt in).
Họ đã cư ngụ ở đây, nên gọi là ajjhāvutthaṃ (đã được cư ngụ).
Kittiguṇavasena udenti uggacchantīti uditā.
They arise, they ascend by virtue of their fame and qualities, hence "uditā" (risen).
Họ nổi lên, thăng tiến nhờ danh tiếng và phẩm hạnh, nên gọi là uditā (nổi danh).
Uditānaṃpi uditoti viggaho.
The analysis is "even of the risen, it is risen" (uditānaṃpi uditoti).
Sự phân tích là “của những người nổi danh, lại càng nổi danh”.
Tenāha ‘‘nabhamajjhe’’tiādiṃ.
Therefore, it says "in the middle of the sky" (nabhamajjhe) and so on.
Vì thế đã nói “giữa bầu trời” (nabhamajjhe) v.v...
Sārajjanaṃ sārado.
Sārajjanaṃ is sārado (nervousness, anxiety).
Sự sợ hãi là sārado.
Vigato sārado yassāti visārado.
He from whom nervousness is gone is "visārado" (confident, fearless).
Người không có sự sợ hãi là visārado (không sợ hãi).
Visāradassa bhāvo vesārajjaṃ.
The state of one who is confident is "vesārajjaṃ" (confidence).
Trạng thái không sợ hãi là vesārajjaṃ (sự tự tin).
Pariyattiyaṃ vesārajjaṃ pariyattivesārajjaṃ.
Confidence in the Pariyatti (scriptural studies) is "pariyattivesārajjaṃ".
Sự tự tin trong pariyatti (học vấn) là pariyattivesārajjaṃ.
Tepiṭakapariyattiyaṃ veyyattiyaññāṇaṃ.
This is knowledge of distinctness in the Tepiṭaka Pariyatti.
Là trí tuệ về sự thông hiểu trong Tipiṭaka (Tam Tạng) pariyatti.
Taṃ ādi etissā paññāyāti pariyattivesārajjādi paññā.
That wisdom which has this as its beginning is "pariyattivesārajjādi paññā" (wisdom beginning with confidence in the Pariyatti).
Trí tuệ ấy có sự tự tin trong pariyatti làm khởi điểm, nên gọi là pariyattivesārajjādi paññā (trí tuệ có sự tự tin trong học vấn làm khởi điểm).
Pāpato lajjanasīlāti lajjinoti āha ‘‘pāpagarahino’’ti.
They are by nature ashamed of evil, hence "lajjino" (modest, conscientious); therefore, it says "those who censure evil" (pāpagarahino).
Có bản tính biết hổ thẹn với điều ác, nên gọi là lajjino (người biết hổ thẹn), vì thế đã nói “những người chê bai điều ác” (pāpagarahino).
Pāpaṃ dhammaṃ garahantiādīnavaṃ kathayanti sīlenāti pāpagarahino.
They are "pāpagarahino" (those who censure evil) by the habit of censuring evil deeds and speaking of their disadvantages.
Những người có bản tính chê bai điều ác, nói về sự nguy hiểm của điều ác, nên gọi là pāpagarahino.
‘‘Anussarantū’’ti punappunaṃ sarantu.
"Let them recollect" (anussarantu) means let them recollect again and again.
“Anussarantu” (hãy ghi nhớ) nghĩa là hãy ghi nhớ lặp đi lặp lại.
Visesena bhavanti vepullaṃ gacchantīti vibhavā.
They arise especially, they reach fullness, hence "vibhavā" (excellences).
Đặc biệt phát triển, đạt đến sự sung mãn, nên gọi là vibhavā (sự sung túc).
Puññāni ca tāni vibhavācāti puññavibhavā.
Meritorious deeds and also excellences are "puññavibhavā" (excellences of merit).
Những phước báu ấy cũng là sự sung túc, nên gọi là puññavibhavā (sự sung túc về phước báu).
Vipulapuññānīti dassetuṃ ‘‘vipulānaṃ’’tiādimāha.
To show that they are abundant merits, it says "of the abundant" (vipulānaṃ) and so on.
Để chỉ ra rằng đó là những phước báu lớn, đã nói “của những điều rộng lớn” (vipulānaṃ) v.v...
Anuttariya dhammā nāma dassanānuttariya savanānuttariyādayo.
The unsurpassed qualities (anuttariya dhammā) are, for example, the unsurpassed seeing and the unsurpassed hearing.
Các pháp vô thượng (anuttariya dhammā) là vô thượng về thấy, vô thượng về nghe v.v...
Loke bahūsu dassanesu ito uttaraṃ aññaṃ dassanaṃ nāma natthīti dassanānuttariyaṃ.
Among the many sights in the world, there is no other sight superior to this, hence the unsurpassed seeing (dassanānuttariyaṃ).
Trong vô số điều được thấy trên thế gian, không có điều được thấy nào cao hơn điều này, nên gọi là dassanānuttariyaṃ (vô thượng về thấy).
Ratanattayadassanaṃ.
The sight of the Triple Gem.
Là sự thấy Tam Bảo.
Catusaccadassanañca.
And the sight of the Four Noble Truths.
Và sự thấy Tứ Thánh Đế.
Ratanattayaguṇakathāsavanaṃ, khandhāyatana dhātu saccapaṭiccasamuppādakathāsavanañca savanānuttariyaṃ nāma.
Hearing the qualities of the Triple Gem, and hearing the discourse on aggregates, sense bases, elements, truths, and dependent origination, is called the unsurpassed hearing (savanānuttariyaṃ).
Việc nghe những lời tán thán công đức Tam Bảo, việc nghe những lời giảng về uẩn, xứ, giới, đế, duyên khởi, được gọi là savanānuttariyaṃ (vô thượng về nghe).
Tesu ratanattayādīsu saddhā paṭilābho lābhānuttariyaṃ nāma.
The attainment of faith in these, such as the Triple Gem, is called the unsurpassed gain (lābhānuttariyaṃ).
Trong những điều như Tam Bảo ấy, sự đạt được niềm tin được gọi là lābhānuttariyaṃ (vô thượng về lợi đắc).
Tesameva punappunaṃ saraṇaṃ anussatānuttariyaṃ nāma.
The repeated recollection of these very things is called the unsurpassed recollection (anussatānuttariyaṃ).
Việc ghi nhớ lặp đi lặp lại những điều ấy được gọi là anussatānuttariyaṃ (vô thượng về niệm).
Ratanattaye catūhi paccayehi vā vattappaṭivattakaraṇena vā paricaraṇaṃ pāricariyānuttariyaṃ nāma.
Serving the Triple Gem by the four requisites or by doing what is proper and improper (vatta-paṭivatta) is called the unsurpassed service (pāricariyānuttariyaṃ).
Việc phụng sự Tam Bảo bằng bốn yếu tố (paccaya) hoặc bằng cách thực hành những điều nên làm và không nên làm, được gọi là pāricariyānuttariyaṃ (vô thượng về phụng sự).
Buddhapaññattāsu tīsu sikkhāsu samādāya sikkhanaṃ sikkhānuttariyaṃ nāma.
Undertaking and training in the three trainings (sikkhā) laid down by the Buddha is called the unsurpassed training (sikkhānuttariyaṃ).
Việc thọ trì và tu học ba học giới do Đức Phật chế định, được gọi là sikkhānuttariyaṃ (vô thượng về học).
Tādise paññāvadātaguṇasobhādike guṇe avassaṃ bhajanti pāpuṇantīti tādisaguṇabhāgino.
They certainly obtain, they reach, such qualities as wisdom, purity, and excellence, hence "tādisaguṇabhāgino" (partakers of such qualities).
Chắc chắn đạt được, thọ hưởng những phẩm hạnh cao thượng như trí tuệ thanh tịnh và vẻ đẹp phẩm hạnh, nên gọi là tādisaguṇabhāgino (những người thọ hưởng phẩm hạnh như vậy).
‘‘Bhavissāmā’’ti bhavituṃ ussāhaṃ karissāmāti vuttaṃ hoti.
"We shall be" (bhavissāmā) means "we shall strive to be".
“Bhavissāmā” (chúng ta sẽ là) nghĩa là chúng ta sẽ nỗ lực để trở thành.