383. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
383. Thus have I heard—At one time the Blessed One was staying near Sāvatthī, in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery.
383. Tôi nghe như vầy: Một thời, Đức Thế Tôn trú tại Sāvatthī, trong khu vườn Jetavana của ông Anāthapiṇḍika.
Tena kho pana samayena anāthapiṇḍiko gahapati ābādhiko hoti dukkhito bāḷhagilāno.
Now on that occasion, the householder Anāthapiṇḍika was afflicted, suffering, gravely ill.
Lúc bấy giờ, gia chủ Anāthapiṇḍika bị bệnh, đau đớn, bệnh nặng.
Atha kho anāthapiṇḍiko gahapati aññataraṃ purisaṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, ambho purisa, yena bhagavā tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā mama vacanena bhagavato pāde sirasā vandāhi* – ‘anāthapiṇḍiko, bhante, gahapati ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno.
Then the householder Anāthapiṇḍika addressed a certain man, “Come, good man, go to the Blessed One; having approached, pay homage to the Blessed One’s feet with your head in my name, and say: ‘The householder Anāthapiṇḍika, Venerable Sir, is afflicted, suffering, gravely ill.
Rồi gia chủ Anāthapiṇḍika gọi một người đàn ông và nói: “Này anh, hãy đi đến chỗ Đức Thế Tôn; sau khi đến, hãy cúi đầu đảnh lễ chân Đức Thế Tôn thay lời tôi và thưa rằng: ‘Bạch Thế Tôn, gia chủ Anāthapiṇḍika bị bệnh, đau đớn, bệnh nặng.
So bhagavato pāde sirasā vandatī’ti.
He pays homage to the Blessed One’s feet with his head.’
Ông ấy cúi đầu đảnh lễ chân Đức Thế Tôn’.
Yena cāyasmā sāriputto tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā mama vacanena āyasmato sāriputtassa pāde sirasā vandāhi* – ‘anāthapiṇḍiko, bhante, gahapati ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno.
And go to Venerable Sāriputta; having approached, pay homage to Venerable Sāriputta’s feet with your head in my name, and say: ‘The householder Anāthapiṇḍika, Venerable Sir, is afflicted, suffering, gravely ill.
Và hãy đi đến chỗ Tôn giả Sāriputta; sau khi đến, hãy cúi đầu đảnh lễ chân Tôn giả Sāriputta thay lời tôi và thưa rằng: ‘Bạch Ngài, gia chủ Anāthapiṇḍika bị bệnh, đau đớn, bệnh nặng.
So āyasmato sāriputtassa pāde sirasā vandatī’ti.
He pays homage to Venerable Sāriputta’s feet with his head.’
Ông ấy cúi đầu đảnh lễ chân Tôn giả Sāriputta’.
Evañca vadehi – ‘sādhu kira, bhante, āyasmā sāriputto yena anāthapiṇḍikassa gahapatissa nivesanaṃ tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’’ti.
And also say this: ‘It would be good, Venerable Sir, if Venerable Sāriputta would approach the dwelling of the householder Anāthapiṇḍika, out of compassion.’ ”
Và hãy thưa như vầy: ‘Bạch Ngài, xin Tôn giả Sāriputta hãy đến tư gia của gia chủ Anāthapiṇḍika, vì lòng bi mẫn’.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho so puriso anāthapiṇḍikassa gahapatissa paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
“Yes, venerable sir,” that man replied to Anāthapiṇḍika the householder, and he approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, he sat down to one side.
"Thưa vâng, bạch Thế Tôn," người đàn ông ấy vâng lời gia chủ Anāthapiṇḍika, rồi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn và ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho so puriso bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘anāthapiṇḍiko, bhante, gahapati ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno.
Seated to one side, that man said to the Blessed One: “Venerable sir, Anāthapiṇḍika the householder is afflicted, suffering, gravely ill.
Sau khi ngồi xuống một bên, người đàn ông ấy bạch Thế Tôn rằng: "Bạch Thế Tôn, gia chủ Anāthapiṇḍika đang bị bệnh, khổ sở, bệnh nặng.
So bhagavato pāde sirasā vandatī’’ti.
He pays homage at the Blessed One’s feet with his head.”
Ông ấy đảnh lễ dưới chân Thế Tôn bằng đầu."
Yena cāyasmā sāriputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ sāriputtaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
And he approached Venerable Sāriputta; having approached and paid homage to Venerable Sāriputta, he sat down to one side.
Rồi người ấy đến chỗ Tôn giả Sāriputta; sau khi đến, đảnh lễ Tôn giả Sāriputta và ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho so puriso āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavoca – ‘‘anāthapiṇḍiko, bhante, gahapati ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno.
Seated to one side, that man said to Venerable Sāriputta: “Venerable sir, Anāthapiṇḍika the householder is afflicted, suffering, gravely ill.
Sau khi ngồi xuống một bên, người đàn ông ấy bạch Tôn giả Sāriputta rằng: "Bạch Tôn giả, gia chủ Anāthapiṇḍika đang bị bệnh, khổ sở, bệnh nặng.
So āyasmato sāriputtassa pāde sirasā vandati; evañca vadeti – ‘sādhu kira, bhante, āyasmā sāriputto yena anāthapiṇḍikassa gahapatissa nivesanaṃ tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’’ti.
He pays homage at Venerable Sāriputta’s feet with his head; and he says this: ‘Venerable sir, may Venerable Sāriputta kindly approach Anāthapiṇḍika the householder’s residence, out of compassion.’”
Ông ấy đảnh lễ dưới chân Tôn giả Sāriputta bằng đầu; và ông ấy nói như sau: 'Bạch Tôn giả, xin Tôn giả Sāriputta hãy vì lòng từ mẫn mà đến trú xứ của gia chủ Anāthapiṇḍika.'"
Adhivāsesi kho āyasmā sāriputto tuṇhībhāvena.
Venerable Sāriputta consented by his silence.
Tôn giả Sāriputta chấp thuận bằng sự im lặng.
‘‘Na me, bhante sāriputta, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ.
“Venerable Sāriputta, I am not keeping well, I am not getting by.
"Bạch Tôn giả Sāriputta, con không được khỏe, không được duy trì (sức khỏe).
Bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti, no paṭikkamanti; abhikkamosānaṃ paññāyati, no paṭikkamo.
My painful feelings are increasing sharply, not decreasing; their increase is apparent, not their decrease.
Các cảm thọ khổ của con đang tăng lên dữ dội, không giảm bớt; sự tăng lên được nhận thấy, không phải sự giảm bớt.
Seyyathāpi, bhante sāriputta, balavā puriso tiṇhena sikharena muddhani* abhimattheyya* ; evameva kho me, bhante sāriputta, adhimattā vātā muddhani* ūhananti* .
Just as, Venerable Sāriputta, a strong man might pierce my head with a sharp spear; even so, Venerable Sāriputta, exceedingly strong winds pierce my head.
Bạch Tôn giả Sāriputta, ví như một người mạnh mẽ dùng ngọn giáo sắc nhọn đâm vào đầu; cũng vậy, bạch Tôn giả Sāriputta, những luồng gió dữ dội đang đâm xuyên trong đầu con.
Na me, bhante sāriputta, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ.
Venerable Sāriputta, I am not keeping well, I am not getting by.
Bạch Tôn giả Sāriputta, con không được khỏe, không được duy trì (sức khỏe).
Bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti, no paṭikkamanti; abhikkamosānaṃ paññāyati, no paṭikkamo.
My painful feelings are increasing sharply, not decreasing; their increase is apparent, not their decrease.
Các cảm thọ khổ của con đang tăng lên dữ dội, không giảm bớt; sự tăng lên được nhận thấy, không phải sự giảm bớt.
Seyyathāpi, bhante sāriputta, balavā puriso daḷhena varattakhaṇḍena sīse sīsaveṭhaṃ dadeyya; evameva kho me, bhante sāriputta, adhimattā sīse sīsavedanā.
Just as, Venerable Sāriputta, a strong man might bind my head tightly with a strong leather strap; even so, Venerable Sāriputta, there are exceedingly strong head pains in my head.
Bạch Tôn giả Sāriputta, ví như một người mạnh mẽ dùng một sợi dây da chắc chắn quấn chặt quanh đầu; cũng vậy, bạch Tôn giả Sāriputta, con có một cơn đau đầu dữ dội.
Na me, bhante sāriputta, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ.
Venerable Sāriputta, I am not keeping well, I am not getting by.
Bạch Tôn giả Sāriputta, con không được khỏe, không được duy trì (sức khỏe).
Bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti, no paṭikkamanti; abhikkamosānaṃ paññāyati, no paṭikkamo.
My painful feelings are increasing sharply, not decreasing; their increase is apparent, not their decrease.
Các cảm thọ khổ của con đang tăng lên dữ dội, không giảm bớt; sự tăng lên được nhận thấy, không phải sự giảm bớt.
Seyyathāpi, bhante sāriputta, dakkho goghātako vā goghātakantevāsī vā tiṇhena govikantanena kucchiṃ parikanteyya; evameva kho me, bhante sāriputta, adhimattā vātā kucchiṃ parikantanti.
Just as, Venerable Sāriputta, a skillful butcher or his apprentice might carve up an ox’s belly with a sharp butcher’s knife; even so, Venerable Sāriputta, exceedingly strong winds carve up my belly.
Bạch Tôn giả Sāriputta, ví như một người đồ tể khéo léo hoặc người học việc của đồ tể dùng con dao mổ bò sắc bén rạch bụng; cũng vậy, bạch Tôn giả Sāriputta, những luồng gió dữ dội đang rạch bụng con.
Na me, bhante sāriputta, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ.
Venerable Sāriputta, I am not keeping well, I am not getting by.
Bạch Tôn giả Sāriputta, con không được khỏe, không được duy trì (sức khỏe).
Bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti, no paṭikkamanti; abhikkamosānaṃ paññāyati, no paṭikkamo.
My painful feelings are increasing sharply, not decreasing; their increase is apparent, not their decrease.
Các cảm thọ khổ của con đang tăng lên dữ dội, không giảm bớt; sự tăng lên được nhận thấy, không phải sự giảm bớt.
Seyyathāpi, bhante sāriputta, dve balavanto purisā dubbalataraṃ purisaṃ nānābāhāsu gahetvā aṅgārakāsuyā santāpeyyuṃ, samparitāpeyyuṃ; evameva kho me, bhante sāriputta, adhimatto kāyasmiṃ ḍāho.
Just as, Venerable Sāriputta, two strong men might seize a weaker man by both arms and roast him, burn him thoroughly, over a pit of coals; even so, Venerable Sāriputta, there is an exceedingly strong burning in my body.
Bạch Tôn giả Sāriputta, ví như hai người mạnh mẽ nắm lấy hai cánh tay của một người yếu hơn và nướng, đốt người ấy trên đống than hồng; cũng vậy, bạch Tôn giả Sāriputta, con có một cơn nóng dữ dội trong thân.
Na me, bhante sāriputta, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ.
Venerable Sāriputta, I am not keeping well, I am not getting by.
Bạch Tôn giả Sāriputta, con không được khỏe, không được duy trì (sức khỏe).
Bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti, no paṭikkamanti; abhikkamosānaṃ paññāyati, no paṭikkamo’’ti.
My painful feelings are increasing sharply, not decreasing; their increase is apparent, not their decrease.”
Các cảm thọ khổ của con đang tăng lên dữ dội, không giảm bớt; sự tăng lên được nhận thấy, không phải sự giảm bớt."
‘‘Tasmātiha te, gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na sotaṃ upādiyissāmi, na ca me sotanissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī’ti.
“Therefore, householder, you should train yourself thus: ‘I will not cling to the ear, and consciousness dependent on the ear will not arise in me.’
"Do đó, này gia chủ, ông phải học tập như sau: 'Ta sẽ không chấp thủ tai, và thức tùy thuộc tai sẽ không phát sinh nơi ta.'
Evañhi te, gahapati, sikkhitabbaṃ.
This is how you, householder, should train yourself.
Này gia chủ, ông phải học tập như vậy.
Tasmātiha te, gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na ghānaṃ upādiyissāmi, na ca me ghānanissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī’ti.
Therefore, householder, you should train yourself thus: ‘I will not cling to the nose, and consciousness dependent on the nose will not arise in me.’
Do đó, này gia chủ, ông phải học tập như sau: 'Ta sẽ không chấp thủ mũi, và thức tùy thuộc mũi sẽ không phát sinh nơi ta.'
Evañhi te, gahapati, sikkhitabbaṃ.
This is how you, householder, should train yourself.
Này gia chủ, ông phải học tập như vậy.
Tasmātiha te, gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na jivhaṃ upādiyissāmi, na ca me jivhānissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī’ti.
Therefore, householder, you should train yourself thus: ‘I will not cling to the tongue, and consciousness dependent on the tongue will not arise in me.’
Do đó, này gia chủ, ông phải học tập như sau: 'Ta sẽ không chấp thủ lưỡi, và thức tùy thuộc lưỡi sẽ không phát sinh nơi ta.'
Evañhi te, gahapati, sikkhitabbaṃ.
This is how you, householder, should train yourself.
Này gia chủ, ông phải học tập như vậy.
Tasmātiha te, gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na kāyaṃ upādiyissāmi, na ca me kāyanissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī’ti.
Therefore, householder, you should train yourself thus: ‘I will not cling to the body, and consciousness dependent on the body will not arise in me.’
Do đó, này gia chủ, ông phải học tập như sau: 'Ta sẽ không chấp thủ thân, và thức tùy thuộc thân sẽ không phát sinh nơi ta.'
Evañhi te, gahapati, sikkhitabbaṃ.
This is how you, householder, should train yourself.
Này gia chủ, ông phải học tập như vậy.
Tasmātiha te, gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na manaṃ upādiyissāmi, na ca me manonissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī’ti.
Therefore, householder, you should train yourself thus: ‘I will not cling to the mind, and consciousness dependent on the mind will not arise in me.’
Do đó, này gia chủ, ông phải học tập như sau: 'Ta sẽ không chấp thủ ý, và thức tùy thuộc ý sẽ không phát sinh nơi ta.'
Evañhi te, gahapati, sikkhitabbaṃ.
This is how you, householder, should train yourself.
Này gia chủ, ông phải học tập như vậy.
‘‘Tasmātiha te, gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na cakkhusamphassaṃ upādiyissāmi, na ca me cakkhusamphassanissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī’ti.
“Therefore, householder, you should train yourself thus: ‘I will not cling to eye-contact, and consciousness dependent on eye-contact will not arise in me.’
"Do đó, này gia chủ, ông phải học tập như sau: 'Ta sẽ không chấp thủ nhãn xúc, và thức tùy thuộc nhãn xúc sẽ không phát sinh nơi ta.'
Evañhi te, gahapati, sikkhitabbaṃ.
This is how you, householder, should train yourself.
Này gia chủ, ông phải học tập như vậy.
Tasmātiha te, gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na sotasamphassaṃ upādiyissāmi… na ghānasamphassaṃ upādiyissāmi… na jivhāsamphassaṃ upādiyissāmi… na kāyasamphassaṃ upādiyissāmi… na manosamphassaṃ upādiyissāmi, na ca me manosamphassanissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī’ti.
Therefore, householder, you should train yourself thus: ‘I will not cling to ear-contact... I will not cling to nose-contact... I will not cling to tongue-contact... I will not cling to body-contact... I will not cling to mind-contact, and consciousness dependent on mind-contact will not arise in me.’
Do đó, này gia chủ, ông phải học tập như sau: 'Ta sẽ không chấp thủ nhĩ xúc... Ta sẽ không chấp thủ tỷ xúc... Ta sẽ không chấp thủ thiệt xúc... Ta sẽ không chấp thủ thân xúc... Ta sẽ không chấp thủ ý xúc, và thức tùy thuộc ý xúc sẽ không phát sinh nơi ta.'
Evañhi te, gahapati, sikkhitabbaṃ.
This is how you, householder, should train yourself.
Này gia chủ, ông phải học tập như vậy.
‘‘Tasmātiha te, gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na cakkhusamphassajaṃ vedanaṃ upādiyissāmi, na ca me cakkhusamphassajāvedanānissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī’ti.
“Therefore, householder, you should train thus: ‘I will not cling to feeling born of eye-contact, and my consciousness will not be dependent on feeling born of eye-contact.’
“Do đó, này gia chủ, ông phải học tập như vầy: ‘Tôi sẽ không chấp thủ cảm thọ sinh từ sự xúc chạm của mắt, và thức của tôi sẽ không nương tựa vào cảm thọ sinh từ sự xúc chạm của mắt’.
Evañhi te, gahapati, sikkhitabbaṃ.
Thus indeed, householder, you should train.
Này gia chủ, ông phải học tập như vậy.
Tasmātiha te, gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na sotasamphassajaṃ vedanaṃ upādiyissāmi… na ghānasamphassajaṃ vedanaṃ upādiyissāmi… na jivhāsamphassajaṃ vedanaṃ upādiyissāmi… na kāyasamphassajaṃ vedanaṃ upādiyissāmi… na manosamphassajaṃ vedanaṃ upādiyissāmi, na ca me manosamphassajāvedanānissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī’ti.
Therefore, householder, you should train thus: ‘I will not cling to feeling born of ear-contact… I will not cling to feeling born of nose-contact… I will not cling to feeling born of tongue-contact… I will not cling to feeling born of body-contact… I will not cling to feeling born of mind-contact, and my consciousness will not be dependent on feeling born of mind-contact.’
Do đó, này gia chủ, ông phải học tập như vầy: ‘Tôi sẽ không chấp thủ cảm thọ sinh từ sự xúc chạm của tai… Tôi sẽ không chấp thủ cảm thọ sinh từ sự xúc chạm của mũi… Tôi sẽ không chấp thủ cảm thọ sinh từ sự xúc chạm của lưỡi… Tôi sẽ không chấp thủ cảm thọ sinh từ sự xúc chạm của thân… Tôi sẽ không chấp thủ cảm thọ sinh từ sự xúc chạm của ý, và thức của tôi sẽ không nương tựa vào cảm thọ sinh từ sự xúc chạm của ý’.
Evañhi te, gahapati, sikkhitabbaṃ.
Thus indeed, householder, you should train.
Này gia chủ, ông phải học tập như vậy.
386. ‘‘Tasmātiha te, gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na pathavīdhātuṃ upādiyissāmi, na ca me pathavīdhātunissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī’ti.
386. “Therefore, householder, you should train thus: ‘I will not cling to the earth element, and my consciousness will not be dependent on the earth element.’
386. “Do đó, này gia chủ, ông phải học tập như vầy: ‘Tôi sẽ không chấp thủ địa đại, và thức của tôi sẽ không nương tựa vào địa đại’.
Evañhi te, gahapati, sikkhitabbaṃ.
Thus indeed, householder, you should train.
Này gia chủ, ông phải học tập như vậy.
Tasmātiha te, gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na āpodhātuṃ upādiyissāmi… na tejodhātuṃ upādiyissāmi… na vāyodhātuṃ upādiyissāmi… na ākāsadhātuṃ upādiyissāmi… na viññāṇadhātuṃ upādiyissāmi, na ca me viññāṇadhātunissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī’ti.
Therefore, householder, you should train thus: ‘I will not cling to the water element… I will not cling to the fire element… I will not cling to the air element… I will not cling to the space element… I will not cling to the consciousness element, and my consciousness will not be dependent on the consciousness element.’
Do đó, này gia chủ, ông phải học tập như vầy: ‘Tôi sẽ không chấp thủ thủy đại… Tôi sẽ không chấp thủ hỏa đại… Tôi sẽ không chấp thủ phong đại… Tôi sẽ không chấp thủ không đại… Tôi sẽ không chấp thủ thức đại, và thức của tôi sẽ không nương tựa vào thức đại’.
Evañhi te, gahapati, sikkhitabbaṃ.
Thus indeed, householder, you should train.
Này gia chủ, ông phải học tập như vậy.
‘‘Tasmātiha te, gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na idhalokaṃ upādiyissāmi, na ca me idhalokanissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī’ti.
“Therefore, householder, you should train thus: ‘I will not cling to this world, and my consciousness will not be dependent on this world.’
“Do đó, này gia chủ, ông phải học tập như vầy: ‘Tôi sẽ không chấp thủ thế giới này, và thức của tôi sẽ không nương tựa vào thế giới này’.
Evañhi te, gahapati, sikkhitabbaṃ.
Thus indeed, householder, you should train.
Này gia chủ, ông phải học tập như vậy.
Tasmātiha te, gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘na paralokaṃ upādiyissāmi, na ca me paralokanissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī’ti.
Therefore, householder, you should train thus: ‘I will not cling to the other world, and my consciousness will not be dependent on the other world.’
Do đó, này gia chủ, ông phải học tập như vầy: ‘Tôi sẽ không chấp thủ thế giới khác, và thức của tôi sẽ không nương tựa vào thế giới khác’.
Evañhi te, gahapati, sikkhitabbaṃ.
Thus indeed, householder, you should train.
Này gia chủ, ông phải học tập như vậy.
Tasmātiha te, gahapati, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘yampi me diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anupariyesitaṃ anucaritaṃ manasā tampi na upādiyissāmi, na ca me taṃnissitaṃ viññāṇaṃ bhavissatī’ti.
Therefore, householder, you should train thus: ‘Whatever I have seen, heard, sensed, cognized, attained, sought, repeatedly sought, and dwelt upon by mind—to that also I will not cling, and my consciousness will not be dependent on that.’
Do đó, này gia chủ, ông phải học tập như vầy: ‘Ngay cả những gì tôi đã thấy, đã nghe, đã cảm nhận, đã biết, đã đạt được, đã tìm cầu, đã tìm cầu thêm, đã suy nghĩ trong tâm, tôi cũng sẽ không chấp thủ, và thức của tôi sẽ không nương tựa vào điều đó’.
Evañhi te, gahapati, sikkhitabba’’nti.
Thus indeed, householder, you should train.”
Này gia chủ, ông phải học tập như vậy.”
387. Evaṃ vutte, anāthapiṇḍiko gahapati parodi, assūni pavattesi.
387. When this was said, the householder Anāthapiṇḍika wept and shed tears.
387. Khi được nói như vậy, gia chủ Anāthapiṇḍika khóc, nước mắt tuôn rơi.
Atha kho āyasmā ānando anāthapiṇḍikaṃ gahapatiṃ etadavoca – ‘‘olīyasi kho tvaṃ, gahapati, saṃsīdasi kho tvaṃ, gahapatī’’ti?
Then Venerable Ānanda said to the householder Anāthapiṇḍika, “Are you disheartened, householder? Are you sinking down, householder?”
Rồi Tôn giả Ānanda nói với gia chủ Anāthapiṇḍika: “Này gia chủ, ông đang chìm đắm, này gia chủ, ông đang suy sụp phải không?”
‘‘Nāhaṃ, bhante ānanda, olīyāmi, napi saṃsīdāmi; api ca me dīgharattaṃ satthā payirupāsito manobhāvanīyā ca bhikkhū; na ca me evarūpī dhammī kathā sutapubbā’’ti.
“No, Venerable Ānanda, I am not disheartened, nor am I sinking down. But for a long time I have attended upon the Teacher and the bhikkhus who are dear to my mind; yet I have never before heard such a Dhamma talk.”
“Bạch Tôn giả Ānanda, con không chìm đắm, cũng không suy sụp; nhưng con đã phụng sự bậc Đạo Sư trong một thời gian dài và các vị Tỳ-kheo đáng kính trong tâm, nhưng con chưa từng nghe một bài pháp thoại như vậy trước đây.”
‘‘Na kho, gahapati, gihīnaṃ odātavasanānaṃ evarūpī dhammī kathā paṭibhāti; pabbajitānaṃ kho, gahapati, evarūpī dhammī kathā paṭibhātī’’ti.
“Householder, such a Dhamma talk does not occur to laypeople clad in white; such a Dhamma talk occurs to those who have gone forth, householder.”
“Này gia chủ, một bài pháp thoại như vậy không phù hợp với các gia chủ mặc áo trắng; nhưng này gia chủ, một bài pháp thoại như vậy phù hợp với những người đã xuất gia.”
‘‘Tena hi, bhante sāriputta, gihīnampi odātavasanānaṃ evarūpī dhammī kathā paṭibhātu.
“In that case, Venerable Sāriputta, let such a Dhamma talk occur to laypeople clad in white as well.
“Vậy thì, bạch Tôn giả Sāriputta, xin hãy để một bài pháp thoại như vậy cũng phù hợp với các gia chủ mặc áo trắng.
Santi hi, bhante, kulaputtā apparajakkhajātikā, assavanatā dhammassa parihāyanti; bhavissanti dhammassa aññātāro’’ti.
For, Venerable, there are young men of good family with little dust in their eyes; they perish from not hearing the Dhamma. There will be those who will understand the Dhamma.”
Bạch Tôn giả, có những thiện nam tử có ít bụi trần, họ bị suy thoái vì không được nghe Pháp; sẽ có những người hiểu được Pháp.”
389. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe.
Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was dwelling in Rājagaha, in the Bamboo Grove, at the Squirrels' Feeding Ground.
389. Tôi nghe như vầy: Một thời Thế Tôn trú tại Rājagaha, trong Veluvana, tại Kalandakanivāpa.
Tena kho pana samayena āyasmā ca sāriputto āyasmā ca mahācundo āyasmā ca channo gijjhakūṭe pabbate viharanti.
Now at that time Venerable Sāriputta, Venerable Mahācunda, and Venerable Channa were dwelling on Gijjhakūṭa Mountain.
Lúc bấy giờ, Tôn giả Sāriputta, Tôn giả Mahācunda và Tôn giả Channa đang trú tại núi Gijjhakūṭa.
Tena kho pana samayena āyasmā channo ābādhiko hoti dukkhito bāḷhagilāno.
At that time Venerable Channa was afflicted, suffering, gravely ill.
Lúc bấy giờ, Tôn giả Channa bị bệnh, đau đớn, bệnh nặng.
Atha kho āyasmā sāriputto sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yenāyasmā mahācundo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahācundaṃ etadavoca – ‘‘āyāmāvuso cunda, yenāyasmā channo tenupasaṅkamissāma gilānapucchakā’’ti.
Then Venerable Sāriputta, having risen from his seclusion in the evening, approached Venerable Mahācunda; having approached, he said to Venerable Mahācunda: "Come, friend Cunda, let us go to Venerable Channa to inquire about his health."
Rồi Tôn giả Sāriputta, vào buổi chiều, từ thiền định đứng dậy, đi đến chỗ Tôn giả Mahācunda; sau khi đến, nói với Tôn giả Mahācunda điều này: “Này Hiền giả Cunda, chúng ta hãy đi đến chỗ Tôn giả Channa để thăm bệnh.”
‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā mahācundo āyasmato sāriputtassa paccassosi.
"Yes, friend," Venerable Mahācunda replied to Venerable Sāriputta.
“Thưa Hiền giả,” Tôn giả Mahācunda đã đáp lời Tôn giả Sāriputta.
‘‘Na me, āvuso sāriputta, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ.
"No, friend Sāriputta, I am not coping, I am not keeping going.
“Này Hiền giả Sāriputta, tôi không thể chịu đựng được, tôi không thể sống được.
Bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti, no paṭikkamanti; abhikkamosānaṃ paññāyati, no paṭikkamo.
My severe painful feelings are increasing, not subsiding; their increasing is evident, not their subsiding.
Những cảm thọ đau đớn dữ dội của tôi đang tăng lên, không giảm đi; sự tăng lên của chúng được thấy rõ, không phải sự giảm đi.
Seyyathāpi, āvuso sāriputta, balavā puriso tiṇhena sikharena muddhani abhimattheyya; evameva kho me, āvuso sāriputta, adhimattā vātā muddhani ūhananti.
Just as, friend Sāriputta, a strong man might strike one's head with a sharp sword; even so, friend Sāriputta, do excessive winds rage in my head.
Ví như, này Hiền giả Sāriputta, một người mạnh mẽ dùng gươm sắc bén đâm vào đầu; cũng vậy, này Hiền giả Sāriputta, những cơn gió dữ dội đang thổi lên đầu tôi.
Na me, āvuso sāriputta, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ.
No, friend Sāriputta, I am not coping, I am not keeping going.
Này Hiền giả Sāriputta, tôi không thể chịu đựng được, tôi không thể sống được.
Bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti, no paṭikkamanti; abhikkamosānaṃ paññāyati no paṭikkamo.
My severe painful feelings are increasing, not subsiding; their increasing is evident, not their subsiding.
Những cảm thọ đau đớn dữ dội của tôi đang tăng lên, không giảm đi; sự tăng lên của chúng được thấy rõ, không phải sự giảm đi.
Seyyathāpi, āvuso sāriputta, balavā puriso daḷhena varattakkhaṇḍena sīse sīsaveṭhaṃ dadeyya; evameva kho me, āvuso sāriputta, adhimattā sīse sīsavedanā.
Just as, friend Sāriputta, a strong man might bind one's head with a stout leather thong; even so, friend Sāriputta, is there excessive head-pain in my head.
Ví như, này Hiền giả Sāriputta, một người mạnh mẽ dùng một sợi dây da chắc chắn quấn chặt quanh đầu; cũng vậy, này Hiền giả Sāriputta, những cơn đau đầu dữ dội đang hành hạ tôi.
Na me, āvuso sāriputta, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ.
No, friend Sāriputta, I am not coping, I am not keeping going.
Này Hiền giả Sāriputta, tôi không thể chịu đựng được, tôi không thể sống được.
Bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti, no paṭikkamanti; abhikkamosānaṃ paññāyati, no paṭikkamo.
My severe painful feelings are increasing, not subsiding; their increasing is evident, not their subsiding.
Những cảm thọ đau đớn dữ dội của tôi đang tăng lên, không giảm đi; sự tăng lên của chúng được thấy rõ, không phải sự giảm đi.
Seyyathāpi, āvuso sāriputta, dakkho goghātako vā goghātakantevāsī vā tiṇhena govikantanena kucchiṃ parikanteyya; evameva kho me, āvuso sāriputta, adhimattā vātā kucchiṃ parikantanti.
Just as, friend Sāriputta, a skilled butcher or his apprentice might carve up an ox's belly with a sharp butcher's knife; even so, friend Sāriputta, do excessive winds carve up my belly.
Ví như, này Hiền giả Sāriputta, một người đồ tể khéo léo hoặc một người học việc của đồ tể dùng dao mổ bò sắc bén rạch bụng; cũng vậy, này Hiền giả Sāriputta, những cơn gió dữ dội đang rạch bụng tôi.
Na me, āvuso sāriputta, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ.
No, friend Sāriputta, I am not coping, I am not keeping going.
Này Hiền giả Sāriputta, tôi không thể chịu đựng được, tôi không thể sống được.
Bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti, no paṭikkamanti; abhikkamosānaṃ paññāyati, no paṭikkamo.
My severe painful feelings are increasing, not subsiding; their increasing is evident, not their subsiding.
Những cảm thọ đau đớn dữ dội của tôi đang tăng lên, không giảm đi; sự tăng lên của chúng được thấy rõ, không phải sự giảm đi.
Seyyathāpi, āvuso sāriputta, dve balavanto purisā dubbalataraṃ purisaṃ nānābāhāsu gahetvā aṅgārakāsuyā santāpeyyuṃ samparitāpeyyuṃ; evameva kho me, āvuso sāriputta, adhimatto kāyasmiṃ ḍāho.
Just as, friend Sāriputta, two strong men might seize a weaker man by both arms and roast and torment him over a pit of glowing coals; even so, friend Sāriputta, is there excessive burning in my body.
Ví như, này Hiền giả Sāriputta, hai người mạnh mẽ nắm lấy hai cánh tay của một người yếu hơn và nướng, đốt người đó trên hố than hồng; cũng vậy, này Hiền giả Sāriputta, một cơn sốt dữ dội đang thiêu đốt thân thể tôi.
Na me, āvuso sāriputta, khamanīyaṃ na yāpanīyaṃ.
No, friend Sāriputta, I am not coping, I am not keeping going.
Này Hiền giả Sāriputta, tôi không thể chịu đựng được, tôi không thể sống được.
Bāḷhā me dukkhā vedanā abhikkamanti, no paṭikkamanti; abhikkamosānaṃ paññāyati, no paṭikkamo.
My severe painful feelings are increasing, not subsiding; their increasing is evident, not their subsiding.
Những cảm thọ đau đớn dữ dội của tôi đang tăng lên, không giảm đi; sự tăng lên của chúng được thấy rõ, không phải sự giảm đi.
Satthaṃ, āvuso sāriputta, āharissāmi, nāvakaṅkhāmi jīvita’’nti.
I will take the knife, friend Sāriputta, I do not wish to live."
Này Hiền giả Sāriputta, tôi sẽ dùng dao tự sát, tôi không mong muốn sự sống nữa.”
390. ‘‘Māyasmā channo satthaṃ āharesi.
"Venerable Channa, do not take the knife.
390. “Xin Tôn giả Channa đừng dùng dao tự sát.
Yāpetāyasmā channo.
Venerable Channa, keep going.
Xin Tôn giả Channa hãy sống tiếp.
Yāpentaṃ mayaṃ āyasmantaṃ channaṃ icchāma.
We wish Venerable Channa to keep going.
Chúng tôi mong muốn Tôn giả Channa sống tiếp.
Sace āyasmato channassa natthi sappāyāni bhojanāni, ahaṃ āyasmato channassa sappāyāni bhojanāni pariyesissāmi.
If Venerable Channa has no suitable food, I will search for suitable food for Venerable Channa.
Nếu Tôn giả Channa không có thức ăn thích hợp, tôi sẽ tìm thức ăn thích hợp cho Tôn giả Channa.
Sace āyasmato channassa natthi sappāyāni bhesajjāni, ahaṃ āyasmato channassa sappāyāni bhesajjāni pariyesissāmi.
If Venerable Channa has no suitable medicines, I will search for suitable medicines for Venerable Channa.
Nếu Tôn giả Channa không có thuốc men thích hợp, tôi sẽ tìm thuốc men thích hợp cho Tôn giả Channa.
Sace āyasmato channassa natthi patirūpā upaṭṭhākā, ahaṃ āyasmantaṃ channaṃ upaṭṭhahissāmi.
If Venerable Channa has no suitable attendants, I will attend to Venerable Channa.
Nếu Tôn giả Channa không có người thị giả phù hợp, tôi sẽ thị giả Tôn giả Channa.
Māyasmā channo satthaṃ āharesi.
Venerable Channa, do not take the knife.
Xin Tôn giả Channa đừng dùng dao tự sát.
Yāpetāyasmā channo.
Venerable Channa, keep going.
Xin Tôn giả Channa hãy sống tiếp.
Yāpentaṃ mayaṃ āyasmantaṃ channaṃ icchāmā’’ti.
We wish Venerable Channa to keep going."
Chúng tôi mong muốn Tôn giả Channa sống tiếp.”
‘‘Napi me, āvuso sāriputta, natthi sappāyāni bhojanāni; napi me natthi sappāyāni bhesajjāni; napi me natthi patirūpā upaṭṭhākā; api cāvuso sāriputta, pariciṇṇo me satthā dīgharattaṃ manāpeneva no amanāpena.
"Friend Sāriputta, I do not lack suitable food, nor do I lack suitable medicines, nor do I lack suitable attendants; but, friend Sāriputta, I have long attended the Teacher with what is agreeable, not with what is disagreeable.
“Này Hiền giả Sāriputta, tôi không thiếu thức ăn thích hợp; tôi không thiếu thuốc men thích hợp; tôi cũng không thiếu người thị giả phù hợp; nhưng này Hiền giả Sāriputta, tôi đã phụng sự bậc Đạo Sư trong một thời gian dài bằng những điều vừa lòng, không phải những điều không vừa lòng.
Etañhi, āvuso sāriputta, sāvakassa patirūpaṃ yaṃ satthāraṃ paricareyya manāpeneva no amanāpena.
This indeed, friend Sāriputta, is proper for a disciple: that one attends the Teacher with what is agreeable, not with what is disagreeable.
Thật vậy, này Hiền giả Sāriputta, đây là điều phù hợp cho một đệ tử, đó là phụng sự bậc Đạo Sư bằng những điều vừa lòng, không phải những điều không vừa lòng.
‘Anupavajjaṃ channo bhikkhu satthaṃ āharissatī’ti evametaṃ* , āvuso sāriputta, dhārehī’’ti.
'The blameless bhikkhu Channa will take the knife' — friend Sāriputta, you should remember this."
‘Tỳ khưu Channa sẽ dùng dao tự sát mà không bị khiển trách’ – này Hiền giả Sāriputta, hãy ghi nhớ điều này.”
‘‘Puccheyyāma mayaṃ āyasmantaṃ channaṃ kañcideva desaṃ, sace āyasmā channo okāsaṃ karoti pañhassa veyyākaraṇāyā’’ti.
"We would ask Venerable Channa about a certain matter, if Venerable Channa gives us an opportunity for an explanation of the question."
“Chúng tôi muốn hỏi Tôn giả Channa một điều gì đó, nếu Tôn giả Channa cho phép trả lời câu hỏi.”
‘‘Pucchāvuso sāriputta, sutvā vedissāmī’’ti.
"Ask, friend Sāriputta, I will know after hearing."
“Này Hiền giả Sāriputta, hãy hỏi, tôi sẽ biết sau khi nghe.”
391. ‘‘Cakkhuṃ, āvuso channa, cakkhuviññāṇaṃ cakkhuviññāṇaviññātabbe dhamme ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassasi?
"Friend Channa, do you regard the eye, eye-consciousness, and phenomena cognizable by eye-consciousness as: 'This is mine, this I am, this is my self'?
391. “Này Hiền giả Channa, Hiền giả có thấy mắt, nhãn thức, và các pháp được nhận biết bằng nhãn thức là ‘Đây là của tôi, đây là tôi, đây là tự ngã của tôi’ không?
Sotaṃ, āvuso channa, sotaviññāṇaṃ…pe… ghānaṃ, āvuso channa, ghānaviññāṇaṃ… jivhaṃ, āvuso channa, jivhāviññāṇaṃ … kāyaṃ, āvuso channa, kāyaviññāṇaṃ… manaṃ, āvuso channa, manoviññāṇaṃ manoviññāṇaviññātabbe dhamme ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassasī’’ti?
Do you regard the ear, friend Channa, ear-consciousness... the nose, friend Channa, nose-consciousness... the tongue, friend Channa, tongue-consciousness... the body, friend Channa, body-consciousness... the mind, friend Channa, mind-consciousness, and phenomena cognizable by mind-consciousness as: 'This is mine, this I am, this is my self'?"
Này Hiền giả Channa, Hiền giả có thấy tai, nhĩ thức… mũi, khứu thức… lưỡi, thiệt thức… thân, thân thức… ý, ý thức và các pháp được nhận biết bằng ý thức là ‘Đây là của tôi, đây là tôi, đây là tự ngã của tôi’ không?”
392. ‘‘Cakkhusmiṃ, āvuso channa, cakkhuviññāṇe cakkhuviññāṇaviññātabbesu dhammesu kiṃ disvā kiṃ abhiññāya cakkhuṃ cakkhuviññāṇaṃ cakkhuviññāṇaviññātabbe dhamme ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassasi?
"Friend Channa, seeing what, having fully understood what, do you regard the eye, eye-consciousness, and phenomena cognizable by eye-consciousness as: 'This is not mine, this I am not, this is not my self'?
392. “Này Hiền giả Channa, sau khi thấy điều gì, sau khi liễu tri điều gì nơi mắt, nhãn thức, và các pháp được nhận biết bằng nhãn thức, mà Hiền giả thấy mắt, nhãn thức, và các pháp được nhận biết bằng nhãn thức là ‘Đây không phải của tôi, đây không phải tôi, đây không phải tự ngã của tôi’?”
Sotasmiṃ, āvuso channa, sotaviññāṇe … ghānasmiṃ, āvuso channa, ghānaviññāṇe… jivhāya, āvuso channa, jivhāviññāṇe… kāyasmiṃ, āvuso channa, kāyaviññāṇe… manasmiṃ, āvuso channa, manoviññāṇe manoviññāṇaviññātabbesu dhammesu kiṃ disvā kiṃ abhiññāya manaṃ manoviññāṇaṃ manoviññāṇaviññātabbe dhamme ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassasī’’ti?
Friend Channa, seeing what, comprehending what, do you regard the ear, ear-consciousness, and cognizable phenomena of ear-consciousness as 'This is not mine, I am not this, this is not my self'? ... the nose, nose-consciousness ... the tongue, tongue-consciousness ... the body, body-consciousness ... the mind, mind-consciousness, and cognizable phenomena of mind-consciousness as 'This is not mine, I am not this, this is not my self'?”
“Này hiền giả Channa, đối với tai, đối với nhĩ thức… đối với mũi, này hiền giả Channa, đối với tỷ thức… đối với lưỡi, này hiền giả Channa, đối với thiệt thức… đối với thân, này hiền giả Channa, đối với thân thức… đối với ý, này hiền giả Channa, đối với ý thức, đối với các pháp do ý thức nhận biết, ông thấy gì, liễu tri gì mà quán chiếu ý, ý thức, các pháp do ý thức nhận biết là ‘cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải là tự ngã của tôi’?”
‘‘Cakkhusmiṃ, āvuso sāriputta, cakkhuviññāṇe cakkhuviññāṇaviññātabbesu dhammesu nirodhaṃ disvā nirodhaṃ abhiññāya cakkhuṃ cakkhuviññāṇaṃ cakkhuviññāṇaviññātabbe dhamme ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassāmi.
“Friend Sāriputta, seeing the cessation and comprehending the cessation of the eye, eye-consciousness, and cognizable phenomena of eye-consciousness, I regard the eye, eye-consciousness, and cognizable phenomena of eye-consciousness as ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’
“Này hiền giả Sāriputta, đối với mắt, đối với nhãn thức, đối với các pháp do nhãn thức nhận biết, tôi thấy sự diệt, liễu tri sự diệt mà quán chiếu mắt, nhãn thức, các pháp do nhãn thức nhận biết là ‘cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải là tự ngã của tôi’.
Sotasmiṃ, āvuso sāriputta, sotaviññāṇe… ghānasmiṃ, āvuso sāriputta, ghānaviññāṇe… jivhāya, āvuso sāriputta, jivhāviññāṇe… kāyasmiṃ, āvuso sāriputta, kāyaviññāṇe… manasmiṃ, āvuso sāriputta, manoviññāṇe manoviññāṇaviññātabbesu dhammesu nirodhaṃ disvā nirodhaṃ abhiññā manaṃ manoviññāṇaṃ manoviññāṇaviññātabbe dhamme ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassāmī’’ti.
Friend Sāriputta, seeing the cessation and comprehending the cessation of the ear, ear-consciousness… the nose, nose-consciousness… the tongue, tongue-consciousness… the body, body-consciousness… the mind, mind-consciousness, and cognizable phenomena of mind-consciousness, I regard the mind, mind-consciousness, and cognizable phenomena of mind-consciousness as ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’”
Này hiền giả Sāriputta, đối với tai, đối với nhĩ thức… đối với mũi, này hiền giả Sāriputta, đối với tỷ thức… đối với lưỡi, này hiền giả Sāriputta, đối với thiệt thức… đối với thân, này hiền giả Sāriputta, đối với thân thức… đối với ý, này hiền giả Sāriputta, đối với ý thức, đối với các pháp do ý thức nhận biết, tôi thấy sự diệt, liễu tri sự diệt mà quán chiếu ý, ý thức, các pháp do ý thức nhận biết là ‘cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải là tự ngã của tôi’.”
393. Evaṃ vutte, āyasmā mahācundo āyasmantaṃ channaṃ etadavoca – ‘‘tasmātiha, āvuso channa, idampi tassa bhagavato sāsanaṃ* , niccakappaṃ manasi kātabbaṃ – ‘nissitassa calitaṃ, anissitassa calitaṃ natthi.
393. When this was said, Venerable Mahācunda said to Venerable Channa: “Therefore, friend Channa, this teaching of the Bhagavā should always be kept in mind: ‘For one who is dependent, there is agitation; for one who is independent, there is no agitation.
393. Khi được nói như vậy, Tôn giả Mahācunda nói với Tôn giả Channa: “Do đó, này hiền giả Channa, đây cũng là lời giáo huấn của Đức Thế Tôn ấy, cần phải luôn luôn ghi nhớ trong tâm: ‘Đối với người còn nương tựa thì có sự lay động, đối với người không nương tựa thì không có sự lay động.
Calite asati passaddhi, passaddhiyā sati nati na hoti.
When there is no agitation, there is tranquility; when there is tranquility, there is no inclination.
Khi không có sự lay động thì có sự an tịnh, khi có sự an tịnh thì không có sự nghiêng ngả.
Natiyā asati āgatigati na hoti.
When there is no inclination, there is no coming and going.
Khi không có sự nghiêng ngả thì không có sự đến đi.
Āgatigatiyā asati cutūpapāto na hoti.
When there is no coming and going, there is no passing away and reappearance.
Khi không có sự đến đi thì không có sự chết và tái sinh.
Cutūpapāte asati nevidha na huraṃ na ubhayamantarena.
When there is no passing away and reappearance, there is neither here, nor beyond, nor in between the two.
Khi không có sự chết và tái sinh thì không có ở đây, không có ở kia, không có ở giữa hai nơi.
Esevanto dukkhassā’’’ti.
This is the end of suffering.’”
Đó là sự chấm dứt của khổ đau’.”
Atha kho āyasmā ca sāriputto āyasmā ca mahācundo āyasmantaṃ channaṃ iminā ovādena ovaditvā uṭṭhāyāsanā pakkamiṃsu.
Then Venerable Sāriputta and Venerable Mahācunda, having exhorted Venerable Channa with this exhortation, rose from their seats and departed.
Sau đó, Tôn giả Sāriputta và Tôn giả Mahācunda đã giáo huấn Tôn giả Channa bằng lời giáo huấn này, rồi đứng dậy rời khỏi chỗ ngồi.
394. Atha kho āyasmā channo acirapakkante āyasmante ca sāriputte āyasmante ca mahācunde satthaṃ āharesi.
394. Then, not long after Venerable Sāriputta and Venerable Mahācunda had departed, Venerable Channa took the knife.
394. Sau khi Tôn giả Sāriputta và Tôn giả Mahācunda vừa rời đi không lâu, Tôn giả Channa đã tự sát bằng dao.
Atha kho āyasmā sāriputto yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then Venerable Sāriputta approached the Bhagavā; having approached and paid homage to the Bhagavā, he sat down to one side.
Sau đó, Tôn giả Sāriputta đi đến chỗ Đức Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Đức Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā sāriputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘āyasmatā, bhante, channena satthaṃ āharitaṃ.
Seated to one side, Venerable Sāriputta said to the Bhagavā: “Bhante, Venerable Channa has taken the knife.
Ngồi xuống một bên, Tôn giả Sāriputta bạch Đức Thế Tôn: “Bạch Đức Thế Tôn, Tôn giả Channa đã tự sát bằng dao.
Tassa kā gati, ko abhisamparāyo’’ti?
What was his destination, what his future state?”
Đường đi của vị ấy là gì, sự tái sinh của vị ấy là gì?”
‘‘Nanu te, sāriputta, channena bhikkhunā sammukhāyeva anupavajjatā byākatā’’ti?
“Did not Channa the bhikkhu declare to your face that he was not liable to reproach, Sāriputta?”
“Này Sāriputta, Channa Tỳ-khưu đã không phải là người đáng trách đã được tuyên bố trước mặt con rồi, phải không?”
‘‘Atthi, bhante, pubbajiraṃ* nāma vajjigāmo.
“Bhante, there is a Vajjian village named Pubbajira.
“Bạch Đức Thế Tôn, có một ngôi làng tên là Pubbajira thuộc xứ Vajjī.
Tatthāyasmato channassa mittakulāni suhajjakulāni upavajjakulānī’’ti.
In that place, Venerable Channa had families of friends, families of intimates, families of associates.”
Ở đó, Tôn giả Channa có những gia đình bạn bè, gia đình thân hữu, gia đình được lui tới.”
‘‘Honti* hete, sāriputta, channassa bhikkhuno mittakulāni suhajjakulāni upavajjakulāni.
“It is indeed so, Sāriputta, that Channa the bhikkhu had families of friends, families of intimates, families of associates.
“Này Sāriputta, Channa Tỳ-khưu có những gia đình bạn bè, gia đình thân hữu, gia đình được lui tới này.
Nāhaṃ, sāriputta, ettāvatā ‘saupavajjo’ti vadāmi.
But I do not declare him ‘liable to reproach’ on that account, Sāriputta.
Này Sāriputta, ta không nói ‘người ấy đáng trách’ chỉ vì điều đó.
Yo kho, sāriputta, imañca kāyaṃ nikkhipati aññañca kāyaṃ upādiyati tamahaṃ ‘saupavajjo’ti vadāmi.
He who lays aside this body and takes up another body, him I declare ‘liable to reproach’, Sāriputta.
Này Sāriputta, người nào từ bỏ thân này và chấp thủ một thân khác, ta nói người ấy ‘đáng trách’.
Taṃ channassa bhikkhuno natthi.
That does not exist for Channa the bhikkhu.
Điều đó không có nơi Channa Tỳ-khưu.
‘Anupavajjo channo bhikkhu satthaṃ āharesī’ti evametaṃ, sāriputta, dhārehī’’ti.
‘Channa the bhikkhu, not liable to reproach, took the knife’—thus, Sāriputta, you should remember this.”
‘Channa Tỳ-khưu đã tự sát bằng dao mà không đáng trách’, này Sāriputta, hãy ghi nhớ điều này như vậy.”
395. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
395. Thus have I heard: At one time the Bhagavā was dwelling at Sāvatthī, in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s Park.
395. Tôi nghe như vầy: Một thời, Đức Thế Tôn trú tại Sāvatthī, trong khu vườn Jetavana của ông Anāthapiṇḍika.
Atha kho āyasmā puṇṇo sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then Venerable Puṇṇa, having emerged from seclusion in the evening, approached the Bhagavā; having approached and paid homage to the Bhagavā, he sat down to one side.
Sau đó, Tôn giả Puṇṇa, vào buổi chiều, từ nơi độc cư đứng dậy, đi đến chỗ Đức Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Đức Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā puṇṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sādhu maṃ, bhante, bhagavā saṃkhittena ovādena ovadatu, yamahaṃ bhagavato dhammaṃ sutvā eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto vihareyya’’nti.
Seated to one side, Venerable Puṇṇa said to the Bhagavā: “Bhante, it would be good if the Bhagavā would exhort me with a brief instruction, so that having heard the Dhamma from the Bhagavā, I might dwell alone, secluded, diligent, ardent, and resolute.”
Ngồi xuống một bên, Tôn giả Puṇṇa bạch Đức Thế Tôn: “Bạch Đức Thế Tôn, thật tốt lành nếu Đức Thế Tôn giáo huấn con một lời giáo huấn vắn tắt, để sau khi nghe pháp từ Đức Thế Tôn, con có thể sống một mình, viễn ly, không phóng dật, tinh cần, và chuyên tâm.”
‘‘Tena hi, puṇṇa, suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi; bhāsissāmī’’ti.
“In that case, Puṇṇa, listen, attend carefully; I shall speak.”
“Vậy thì, này Puṇṇa, hãy lắng nghe, hãy chú tâm kỹ lưỡng; ta sẽ nói.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā puṇṇo bhagavato paccassosi.
“Yes, Bhante,” replied Venerable Puṇṇa to the Bhagavā.
“Vâng, bạch Đức Thế Tôn,” Tôn giả Puṇṇa đáp lời Đức Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca –
The Bhagavā said this:
Đức Thế Tôn nói:
‘‘Santi kho, puṇṇa, sotaviññeyyā saddā… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā… manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
“Puṇṇa, there are sounds cognizable by the ear… odours cognizable by the nose… tastes cognizable by the tongue… tangible objects cognizable by the body… mental phenomena cognizable by the mind—agreeable, desirable, charming, lovely, connected with sensual pleasure, enticing.
“Này Puṇṇa, có những âm thanh do nhĩ thức nhận biết… những mùi hương do tỷ thức nhận biết… những vị do thiệt thức nhận biết… những xúc chạm do thân thức nhận biết… những pháp do ý thức nhận biết, là khả ái, khả hỷ, khả ý, đáng yêu, liên hệ đến dục lạc, và gây say đắm.
Taṃ ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu delights in them, welcomes them, and clings to them,
Nếu một Tỳ-khưu hoan hỷ, tán thán, và bám víu vào chúng.
Tassa taṃ abhinandato abhivadato ajjhosāya tiṭṭhato uppajjati nandī.
delighting in them, welcoming them, and clinging to them, delight arises in him.
Khi hoan hỷ, tán thán, và bám víu vào chúng, thì niềm hỷ lạc phát sinh nơi vị ấy.
‘Nandīsamudayā dukkhasamudayo, puṇṇā’ti vadāmi.
‘From the arising of delight comes the arising of suffering, Puṇṇa,’ I say.
‘Từ sự phát sinh của niềm hỷ lạc mà khổ đau phát sinh, này Puṇṇa,’ ta nói vậy.
‘‘Santi ca kho, puṇṇa, sotaviññeyyā saddā… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā… manoviññeyyā dhammā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā.
“But, Puṇṇa, there are sounds cognizable by the ear… odours cognizable by the nose… tastes cognizable by the tongue… tangible objects cognizable by the body… mental phenomena cognizable by the mind—agreeable, desirable, charming, lovely, connected with sensual pleasure, enticing.
“Này Puṇṇa, có những âm thanh do nhĩ thức nhận biết… những mùi hương do tỷ thức nhận biết… những vị do thiệt thức nhận biết… những xúc chạm do thân thức nhận biết… những pháp do ý thức nhận biết, là khả ái, khả hỷ, khả ý, đáng yêu, liên hệ đến dục lạc, và gây say đắm.
Taṃ ce bhikkhu nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati.
If a bhikkhu does not delight in them, does not welcome them, and does not cling to them,
Nếu một Tỳ-khưu không hoan hỷ, không tán thán, không bám víu vào chúng.
Tassa taṃ anabhinandato anabhivadato anajjhosāya tiṭṭhato nandī nirujjhati.
not delighting in them, not welcoming them, and not clinging to them, delight ceases in him.
Khi không hoan hỷ, không tán thán, không bám víu vào chúng, thì niềm hỷ lạc diệt trừ.
‘Nandīnirodhā dukkhanirodho, puṇṇā’ti vadāmi.
‘From the cessation of delight comes the cessation of suffering, Puṇṇa,’ I say.
‘Từ sự diệt trừ của niềm hỷ lạc mà khổ đau diệt trừ, này Puṇṇa,’ ta nói vậy.
396. ‘‘Caṇḍā kho, puṇṇa, sunāparantakā manussā; pharusā kho, puṇṇa, sunāparantakā manussā.
396. “The people of Sunāparanta are fierce, Puṇṇa; the people of Sunāparanta are harsh, Puṇṇa.
396. “Này Puṇṇa, con người xứ Sunāparanta hung bạo; này Puṇṇa, con người xứ Sunāparanta thô ác.
Sace taṃ, puṇṇa, sunāparantakā manussā akkosissanti paribhāsissanti, tattha te, puṇṇa, kinti bhavissatī’’ti?
If the people of Sunāparanta revile and abuse you, Puṇṇa, what will occur to you there?”
Này Puṇṇa, nếu con người xứ Sunāparanta mắng chửi, phỉ báng con, thì này Puṇṇa, con sẽ nghĩ thế nào về điều đó?”
‘‘Sace maṃ, bhante, sunāparantakā manussā akkosissanti paribhāsissanti, tattha me evaṃ bhavissati – ‘bhaddakā* vatime sunāparantakā manussā, subhaddakā vatime sunāparantakā manussā, yaṃ me nayime pāṇinā pahāraṃ dentī’ti.
“Venerable Sir, if the people of Sunāparanta abuse me, insult me, then regarding that, it will occur to me thus: ‘These people of Sunāparanta are indeed good, these people of Sunāparanta are indeed very good, in that they do not strike me with their hands.’
“Bạch Thế Tôn, nếu những người Sunāparanta ấy chửi mắng, lăng mạ con, thì con sẽ nghĩ thế này: ‘Những người Sunāparanta này thật tốt lành, thật thiện lành thay, vì họ không đánh đập con bằng tay.’
Evamettha* , bhagavā, bhavissati; evamettha, sugata, bhavissatī’’ti.
Thus, Blessed One, it will be so; thus, Sugata, it will be so.”
Bạch Thế Tôn, sẽ là như vậy; Bạch Thiện Thệ, sẽ là như vậy.”
‘‘Sace pana te, puṇṇa, sunāparantakā manussā pāṇinā pahāraṃ dassanti, tattha pana te, puṇṇa, kinti bhavissatī’’ti?
“But if, Puṇṇa, the people of Sunāparanta strike you with their hands, then regarding that, Puṇṇa, what will occur to you?”
“Này Puṇṇa, nếu những người Sunāparanta ấy đánh con bằng tay, thì này Puṇṇa, con sẽ nghĩ thế nào?”
‘‘Sace me, bhante, sunāparantakā manussā pāṇinā pahāraṃ dassanti, tattha me evaṃ bhavissati – ‘bhaddakā vatime sunāparantakā manussā, subhaddakā vatime sunāparantakā manussā, yaṃ me nayime leḍḍunā pahāraṃ dentī’ti.
“Venerable Sir, if the people of Sunāparanta strike me with their hands, then regarding that, it will occur to me thus: ‘These people of Sunāparanta are indeed good, these people of Sunāparanta are indeed very good, in that they do not strike me with clods.’
“Bạch Thế Tôn, nếu những người Sunāparanta ấy đánh con bằng tay, thì con sẽ nghĩ thế này: ‘Những người Sunāparanta này thật tốt lành, thật thiện lành thay, vì họ không đánh đập con bằng gạch đá.’
Evamettha, bhagavā, bhavissati; evamettha, sugata, bhavissatī’’ti.
Thus, Blessed One, it will be so; thus, Sugata, it will be so.”
Bạch Thế Tôn, sẽ là như vậy; Bạch Thiện Thệ, sẽ là như vậy.”
‘‘Sace pana te, puṇṇa, sunāparantakā manussā leḍḍunā pahāraṃ dassanti, tattha pana te, puṇṇa, kinti bhavissatī’’ti?
“But if, Puṇṇa, the people of Sunāparanta strike you with clods, then regarding that, Puṇṇa, what will occur to you?”
“Này Puṇṇa, nếu những người Sunāparanta ấy đánh con bằng gạch đá, thì này Puṇṇa, con sẽ nghĩ thế nào?”
‘‘Sace me, bhante, sunāparantakā manussā leḍḍunā pahāraṃ dassanti, tattha me evaṃ bhavissati – ‘bhaddakā vatime sunāparantakā manussā, subhaddakā vatime sunāparantakā manussā, yaṃ me nayime daṇḍena pahāraṃ dentī’ti.
“Venerable Sir, if the people of Sunāparanta strike me with clods, then regarding that, it will occur to me thus: ‘These people of Sunāparanta are indeed good, these people of Sunāparanta are indeed very good, in that they do not strike me with sticks.’
“Bạch Thế Tôn, nếu những người Sunāparanta ấy đánh con bằng gạch đá, thì con sẽ nghĩ thế này: ‘Những người Sunāparanta này thật tốt lành, thật thiện lành thay, vì họ không đánh đập con bằng gậy gộc.’
Evamettha, bhagavā, bhavissati; evamettha, sugata, bhavissatī’’ti.
Thus, Blessed One, it will be so; thus, Sugata, it will be so.”
Bạch Thế Tôn, sẽ là như vậy; Bạch Thiện Thệ, sẽ là như vậy.”
‘‘Sace pana te, puṇṇa, sunāparantakā manussā daṇḍena pahāraṃ dassanti, tattha pana te, puṇṇa, kinti bhavissatī’’ti?
“But if, Puṇṇa, the people of Sunāparanta strike you with sticks, then regarding that, Puṇṇa, what will occur to you?”
“Này Puṇṇa, nếu những người Sunāparanta ấy đánh con bằng gậy gộc, thì này Puṇṇa, con sẽ nghĩ thế nào?”
‘‘Sace me, bhante, sunāparantakā manussā daṇḍena pahāraṃ dassanti, tattha me evaṃ bhavissati – ‘bhaddakā vatime sunāparantakā manussā, subhaddakā vatime sunāparantakā manussā, yaṃ me nayime satthena pahāraṃ dentī’ti.
“Venerable Sir, if the people of Sunāparanta strike me with sticks, then regarding that, it will occur to me thus: ‘These people of Sunāparanta are indeed good, these people of Sunāparanta are indeed very good, in that they do not strike me with knives.’
“Bạch Thế Tôn, nếu những người Sunāparanta ấy đánh con bằng gậy gộc, thì con sẽ nghĩ thế này: ‘Những người Sunāparanta này thật tốt lành, thật thiện lành thay, vì họ không đánh đập con bằng dao kiếm.’
Evamettha, bhagavā, bhavissati; evamettha, sugata, bhavissatī’’ti.
Thus, Blessed One, it will be so; thus, Sugata, it will be so.”
Bạch Thế Tôn, sẽ là như vậy; Bạch Thiện Thệ, sẽ là như vậy.”
‘‘Sace pana te, puṇṇa, sunāparantakā manussā satthena pahāraṃ dassanti, tattha pana te, puṇṇa, kinti bhavissatī’’ti?
“But if, Puṇṇa, the people of Sunāparanta strike you with knives, then regarding that, Puṇṇa, what will occur to you?”
“Này Puṇṇa, nếu những người Sunāparanta ấy đánh con bằng dao kiếm, thì này Puṇṇa, con sẽ nghĩ thế nào?”
‘‘Sace me, bhante, sunāparantakā manussā satthena pahāraṃ dassanti, tattha me evaṃ bhavissati – ‘bhaddakā vatime sunāparantakā manussā, subhaddakā vatime sunāparantakā manussā, yaṃ maṃ* nayime tiṇhena satthena jīvitā voropentī’ti.
“Venerable Sir, if the people of Sunāparanta strike me with knives, then regarding that, it will occur to me thus: ‘These people of Sunāparanta are indeed good, these people of Sunāparanta are indeed very good, in that they do not deprive me of life with a sharp knife.’
“Bạch Thế Tôn, nếu những người Sunāparanta ấy đánh con bằng dao kiếm, thì con sẽ nghĩ thế này: ‘Những người Sunāparanta này thật tốt lành, thật thiện lành thay, vì họ không giết mạng sống của con bằng dao sắc bén.’
Evamettha, bhagavā, bhavissati; evamettha, sugata, bhavissatī’’ti.
Thus, Blessed One, it will be so; thus, Sugata, it will be so.”
Bạch Thế Tôn, sẽ là như vậy; Bạch Thiện Thệ, sẽ là như vậy.”
‘‘Sace pana taṃ, puṇṇa, sunāparantakā manussā tiṇhena satthena jīvitā voropessanti, tattha pana te, puṇṇa, kinti bhavissatī’’ti?
“But if, Puṇṇa, the people of Sunāparanta deprive you of life with a sharp knife, then regarding that, Puṇṇa, what will occur to you?”
“Này Puṇṇa, nếu những người Sunāparanta ấy giết mạng sống của con bằng dao sắc bén, thì này Puṇṇa, con sẽ nghĩ thế nào?”
‘‘Sace maṃ, bhante, sunāparantakā manussā tiṇhena satthena jīvitā voropessanti, tattha me evaṃ bhavissati – ‘santi kho bhagavato sāvakā kāye ca jīvite ca aṭṭīyamānā harāyamānā jigucchamānā satthahārakaṃ pariyesanti.
“Venerable Sir, if the people of Sunāparanta deprive me of life with a sharp knife, then regarding that, it will occur to me thus: ‘There are, indeed, disciples of the Blessed One who, feeling weary of, ashamed of, and disgusted with body and life, seek a weapon-bearer (to end their life).
“Bạch Thế Tôn, nếu những người Sunāparanta ấy giết mạng sống của con bằng dao sắc bén, thì con sẽ nghĩ thế này: ‘Có những đệ tử của Thế Tôn, vì chán ghét, hổ thẹn, ghê tởm thân thể và mạng sống, nên tìm kiếm một người rút dao.
Taṃ me idaṃ apariyiṭṭhaṃyeva satthahārakaṃ laddha’nti.
This weapon-bearer has been obtained by me without my having sought it.’
Đây là người rút dao mà con có được mà không cần tìm kiếm.’
Evamettha, bhagavā, bhavissati; evamettha, sugata, bhavissatī’’ti.
Thus, Blessed One, it will be so; thus, Sugata, it will be so.”
Bạch Thế Tôn, sẽ là như vậy; Bạch Thiện Thệ, sẽ là như vậy.”
‘‘Sādhu, sādhu, puṇṇa!
“Excellent, excellent, Puṇṇa!
“Lành thay, lành thay, này Puṇṇa!
Sakkhissasi kho tvaṃ, puṇṇa, iminā damūpasamena samannāgato sunāparantasmiṃ janapade viharituṃ.
Indeed, Puṇṇa, endowed with this self-control and peacefulness, you will be able to dwell in the Sunāparanta country.
Này Puṇṇa, con có thể cư trú ở xứ Sunāparanta với sự an tịnh và tự chế này.
Yassadāni tvaṃ, puṇṇa, kālaṃ maññasī’’ti.
Now, Puṇṇa, you may do as you see fit.”
Này Puṇṇa, bây giờ con thấy thời điểm thích hợp thì hãy làm.”
397. Atha kho āyasmā puṇṇo bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaramādāya yena sunāparanto janapado tena cārikaṃ pakkāmi.
397. Then, the Venerable Puṇṇa, having delighted in and approved of the Blessed One’s words, rose from his seat, saluted the Blessed One, circumambulated him respectfully, put his lodging in order, and taking his bowl and robe, set out on a journey towards the Sunāparanta country.
397. Rồi Tôn giả Puṇṇa hoan hỷ và tùy hỷ lời dạy của Thế Tôn, đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đảnh lễ Thế Tôn, đi nhiễu hữu rồi thu xếp chỗ ở, mang y bát và lên đường du hành đến xứ Sunāparanta.
Anupubbena cārikaṃ caramāno yena sunāparanto janapado tadavasari.
Journeying by stages, he eventually arrived in the Sunāparanta country.
Du hành từng bước, ngài đến xứ Sunāparanta.
Tatra sudaṃ āyasmā puṇṇo sunāparantasmiṃ janapade viharati.
There, indeed, the Venerable Puṇṇa dwelt in the Sunāparanta country.
Tại đó, Tôn giả Puṇṇa cư trú ở xứ Sunāparanta.
Atha kho āyasmā puṇṇo tenevantaravassena pañcamattāni upāsakasatāni paṭivedesi* , tenevantaravassena pañcamattāni upāsikasatāni paṭivedesi, tenevantaravassena tisso vijjā sacchākāsi.
Then, in that very rainy season, the Venerable Puṇṇa established five hundred lay followers, in that very rainy season he established five hundred female lay followers, and in that very rainy season he realized the three knowledges.
Rồi Tôn giả Puṇṇa, trong cùng mùa an cư đó, đã khiến năm trăm cư sĩ nam giác ngộ; trong cùng mùa an cư đó, đã khiến năm trăm cư sĩ nữ giác ngộ; trong cùng mùa an cư đó, đã chứng đắc Tam Minh.
Atha kho āyasmā puṇṇo aparena samayena parinibbāyi.
Then, at a later time, the Venerable Puṇṇa attained final Nibbāna.
Rồi Tôn giả Puṇṇa, một thời gian sau, đã nhập Niết Bàn.
Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
Then, a number of bhikkhus approached the Blessed One; having approached and saluted the Blessed One, they sat down to one side.
Rồi nhiều Tỳ-kheo đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn và ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘yo so, bhante, puṇṇo nāma kulaputto bhagavatā saṃkhittena ovādena ovadito so kālaṅkato.
Sitting to one side, those bhikkhus said to the Blessed One: “Venerable Sir, the noble son named Puṇṇa, who was exhorted by the Blessed One with a concise instruction, has passed away.
Ngồi xuống một bên, các Tỳ-kheo ấy bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, vị thiện nam tử tên Puṇṇa, người đã được Thế Tôn giáo huấn bằng lời khuyên tóm tắt, đã qua đời.
Tassa kā gati, ko abhisamparāyo’’ti?
What is his destination, what is his future state?”
Ngài ấy sẽ đi về đâu, tái sanh vào cảnh giới nào?”
‘‘Paṇḍito, bhikkhave, puṇṇo kulaputto paccapādi* dhammassānudhammaṃ, na ca maṃ dhammādhikaraṇaṃ viheṭhesi.
“The noble son Puṇṇa, bhikkhus, was wise and acted in accordance with the Dhamma; he did not trouble me regarding the Dhamma.
“Này các Tỳ-kheo, thiện nam tử Puṇṇa là người trí tuệ, đã thực hành Pháp đúng theo Pháp, và không làm ta phiền lòng về Pháp.
Parinibbuto, bhikkhave, puṇṇo kulaputto’’ti.
The noble son Puṇṇa, bhikkhus, has attained final Nibbāna.”
Này các Tỳ-kheo, thiện nam tử Puṇṇa đã nhập Niết Bàn.”
Atha kho bhagavā āyasmantaṃ nandakaṃ āmantesi – ‘‘ovada, nandaka, bhikkhuniyo; anusāsa, nandaka, bhikkhuniyo; karohi tvaṃ, brāhmaṇa, bhikkhunīnaṃ dhammiṃ katha’’nti.
Then the Blessed One addressed the Venerable Nandaka: “Advise the bhikkhunīs, Nandaka; instruct the bhikkhunīs, Nandaka; give a Dhamma talk to the bhikkhunīs, brahmin.”
Rồi Thế Tôn gọi Tôn giả Nandaka và nói: “Này Nandaka, hãy giáo huấn các Tỳ-kheo-ni; này Nandaka, hãy khuyên răn các Tỳ-kheo-ni; này Bà-la-môn, con hãy thuyết pháp cho các Tỳ-kheo-ni.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā nandako bhagavato paṭissutvā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ piṇḍāya pāvisi.
"Yes, venerable sir," the venerable Nandaka replied to the Blessed One, and in the morning, having dressed and taken his bowl and robe, he entered Sāvatthī for alms.
“Thưa vâng, bạch Thế Tôn,” rồi Tôn giả Nandaka vâng lời Thế Tôn, vào buổi sáng đắp y, cầm bát và y đi vào Sāvatthī để khất thực.
Sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto attadutiyo yena rājakārāmo tenupasaṅkami.
Having wandered for alms in Sāvatthī and returned from his alms-round after his meal, he went, with one companion, to the Royal Park.
Sau khi khất thực ở Sāvatthī và trở về sau bữa ăn, ngài cùng một vị khác đi đến khu vườn của vua.
Addasaṃsu kho tā bhikkhuniyo āyasmantaṃ nandakaṃ dūratova āgacchantaṃ.
And those bhikkhunīs saw the venerable Nandaka approaching from afar.
Các Tỳ-khưu-ni ấy thấy Tôn giả Nandaka đang đến từ đằng xa.
Disvāna āsanaṃ paññāpesuṃ, udakañca pādānaṃ upaṭṭhapesuṃ.
Having seen him, they prepared a seat and placed water for his feet.
Sau khi thấy, họ đã sắp đặt chỗ ngồi và chuẩn bị nước rửa chân.
Nisīdi kho āyasmā nandako paññatte āsane.
Then the venerable Nandaka sat down on the prepared seat.
Tôn giả Nandaka ngồi xuống chỗ đã được sắp đặt.
Nisajja pāde pakkhālesi.
Having sat down, he washed his feet.
Ngồi xuống, ngài rửa chân.
Tāpi kho bhikkhuniyo āyasmantaṃ nandakaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
And those bhikkhunīs also, having saluted the venerable Nandaka, sat down to one side.
Các Tỳ-khưu-ni ấy cũng đảnh lễ Tôn giả Nandaka rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnā kho tā bhikkhuniyo āyasmā nandako etadavoca – ‘‘paṭipucchakathā kho, bhaginiyo, bhavissati.
Having sat down to one side, the venerable Nandaka said to those bhikkhunīs, "Sisters, there will be a question-and-answer discourse.
Ngồi xuống một bên, Tôn giả Nandaka nói với các Tỳ-khưu-ni ấy: “Này các chị, sẽ có một cuộc đàm luận hỏi đáp.
Tattha ājānantīhi – ‘ājānāmā’ tissa vacanīyaṃ, na ājānantīhi – ‘na ājānāmā’ tissa vacanīyaṃ.
Therein, those who know should say, 'We know,' and those who do not know should say, 'We do not know.'
Ở đó, những ai hiểu biết thì nên nói ‘Chúng tôi hiểu biết,’ những ai không hiểu biết thì nên nói ‘Chúng tôi không hiểu biết.’
Yassā vā panassa kaṅkhā vā vimati vā ahameva tattha paṭipucchitabbo – ‘idaṃ, bhante, kathaṃ; imassa kvattho’’’ti?
Or if any of you has a doubt or perplexity, I alone am to be questioned about it, saying, 'Venerable sir, how is this? What is the meaning of this?'"
Và nếu có ai nghi ngờ hay hoài nghi gì, thì chính tôi sẽ được hỏi lại về điều đó: ‘Bạch Tôn giả, điều này là gì; ý nghĩa của điều này là gì?’”
‘‘Ettakenapi mayaṃ, bhante, ayyassa nandakassa attamanā abhiraddhā* yaṃ no ayyo nandako pavāretī’’ti.
"Venerable sir, with this invitation alone from the venerable Nandaka, we are pleased and delighted."
“Bạch Tôn giả, chỉ với lời mời này của Tôn giả Nandaka, chúng con đã rất hoan hỷ và hài lòng rồi.”
399. ‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhaginiyo, cakkhu niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
"What do you think, sisters, is the eye permanent or impermanent?"
399. “Này các chị, các chị nghĩ sao, mắt là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
"Impermanent, venerable sir."
“Vô thường, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
"But what is impermanent, is it suffering or happiness?"
“Mà cái gì vô thường thì là khổ hay là lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
"Suffering, venerable sir."
“Khổ, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
"But what is impermanent, suffering, and subject to change, is it fit to regard it thus: 'This is mine, this I am, this is my self'?"
“Mà cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, thì có hợp lý chăng khi quán sát rằng: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
"No, venerable sir."
“Không phải vậy, bạch Thế Tôn.”
‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhaginiyo, sotaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
"What do you think, sisters, is the ear permanent or impermanent?"
“Này các chị, các chị nghĩ sao, tai là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante…pe… ghānaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
"Impermanent, venerable sir... the nose permanent or impermanent?"
“Vô thường, bạch Thế Tôn… (tương tự như trên)… mũi là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’… ‘‘jivhā niccā vā aniccā vā’’ti?
"Impermanent, venerable sir... the tongue permanent or impermanent?"
“Vô thường, bạch Thế Tôn”… “lưỡi là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccā, bhante’’… ‘‘kāyo nicco vā anicco vā’’ti?
"Impermanent, venerable sir... the body permanent or impermanent?"
“Vô thường, bạch Thế Tôn”… “thân là thường hay vô thường?”
‘‘Anicco, bhante’’… ‘‘mano nicco vā anicco vā’’ti?
"Impermanent, venerable sir... the mind permanent or impermanent?"
“Vô thường, bạch Thế Tôn”… “ý là thường hay vô thường?”
‘‘Anicco, bhante’’.
"Impermanent, venerable sir."
“Vô thường, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
"But what is impermanent, is it suffering or happiness?"
“Mà cái gì vô thường thì là khổ hay là lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
"Suffering, venerable sir."
“Khổ, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
"But what is impermanent, suffering, and subject to change, is it fit to regard it thus: 'This is mine, this I am, this is my self'?"
“Mà cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, thì có hợp lý chăng khi quán sát rằng: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
"No, venerable sir."
“Không phải vậy, bạch Thế Tôn.”
‘‘Taṃ kissa hetu’’?
"For what reason?"
“Vì lý do gì?”
‘‘Pubbeva no etaṃ, bhante, yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhaṃ – ‘itipime cha ajjhattikā āyatanā aniccā’’’ti.
"Venerable sir, this has already been seen clearly by us with right wisdom as it actually is: 'These six internal sense bases are impermanent'."
“Bạch Thế Tôn, chúng con đã thấy rõ điều này từ trước bằng chánh trí như thật rằng: ‘Sáu nội xứ này là vô thường.’”
‘‘Sādhu, sādhu, bhaginiyo!
"Good, good, sisters!
“Lành thay, lành thay, này các chị!
Evañhetaṃ, bhaginiyo, hoti ariyasāvakassa yathābhūtaṃ sammappaññāya passato’’.
Thus indeed, sisters, it is for a noble disciple who sees with right wisdom as it actually is."
Này các chị, khi một Thánh đệ tử quán sát như thật thì mọi việc là như vậy.”
400. ‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhaginiyo, rūpā niccā vā aniccā vā’’ti?
"What do you think, sisters, are forms permanent or impermanent?"
400. “Này các chị, các chị nghĩ sao, sắc là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccā, bhante’’.
"Impermanent, venerable sir."
“Vô thường, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
"But what is impermanent, is it suffering or happiness?"
“Mà cái gì vô thường thì là khổ hay là lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
"Suffering, venerable sir."
“Khổ, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
"But what is impermanent, suffering, and subject to change, is it fit to regard it thus: 'This is mine, this I am, this is my self'?"
“Mà cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, thì có hợp lý chăng khi quán sát rằng: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
"No, venerable sir."
“Không phải vậy, bạch Thế Tôn.”
‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhaginiyo, saddā niccā vā aniccā vā’’ti?
"What do you think, sisters, are sounds permanent or impermanent?"
“Này các chị, các chị nghĩ sao, âm thanh là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccā, bhante…pe… gandhā niccā vā aniccā vā’’ti?
"Impermanent, venerable sir... odors permanent or impermanent?"
“Vô thường, bạch Thế Tôn… (tương tự như trên)… mùi là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccā, bhante’’… ‘‘rasā niccā vā aniccā vā’’ti?
"Impermanent, venerable sir... tastes permanent or impermanent?"
“Vô thường, bạch Thế Tôn”… “vị là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccā, bhante’’… ‘‘phoṭṭhabbā niccā vā aniccā vā’’ti?
"Impermanent, venerable sir... tangible objects permanent or impermanent?"
“Vô thường, bạch Thế Tôn”… “xúc là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccā, bhante’’… ‘‘dhammā niccā vā aniccā vā’’ti?
"Impermanent, venerable sir... mind-objects permanent or impermanent?"
“Vô thường, bạch Thế Tôn”… “pháp là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccā, bhante’’.
"Impermanent, venerable sir."
“Vô thường, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
"But what is impermanent, is it suffering or happiness?"
“Mà cái gì vô thường thì là khổ hay là lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
"Suffering, venerable sir."
“Khổ, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
"But what is impermanent, suffering, and subject to change, is it fit to regard it thus: 'This is mine, this I am, this is my self'?"
“Mà cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, thì có hợp lý chăng khi quán sát rằng: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
"No, venerable sir."
“Không phải vậy, bạch Thế Tôn.”
‘‘Taṃ kissa hetu’’?
"For what reason?"
“Vì lý do gì?”
‘‘Pubbeva no etaṃ, bhante, yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhaṃ – ‘itipime cha bāhirā āyatanā aniccā’’’ti.
"Venerable sir, this has already been seen clearly by us with right wisdom as it actually is: 'These six external sense bases are impermanent'."
“Bạch Thế Tôn, chúng con đã thấy rõ điều này từ trước bằng chánh trí như thật rằng: ‘Sáu ngoại xứ này là vô thường.’”
‘‘Sādhu, sādhu, bhaginiyo!
"Good, good, sisters!
“Lành thay, lành thay, này các chị!
Evañhetaṃ, bhaginiyo, hoti ariyasāvakassa yathābhūtaṃ sammappaññāya passato’’.
Thus indeed, sisters, it is for a noble disciple who sees with right wisdom as it actually is."
Này các chị, khi một Thánh đệ tử quán sát như thật thì mọi việc là như vậy.”
401. ‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhaginiyo, cakkhuviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
"What do you think, sisters, is eye-consciousness permanent or impermanent?"
401. “Này các chị, các chị nghĩ sao, nhãn thức là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
"Impermanent, venerable sir."
“Vô thường, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
"But what is impermanent, is it suffering or happiness?"
“Mà cái gì vô thường thì là khổ hay là lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
"Suffering, venerable sir."
“Khổ, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
"But what is impermanent, suffering, and subject to change, is it fit to regard it thus: 'This is mine, this I am, this is my self'?"
“Mà cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, thì có hợp lý chăng khi quán sát rằng: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
"No, venerable sir."
“Không phải vậy, bạch Thế Tôn.”
‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhaginiyo, sotaviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
"What do you think, sisters, is ear-consciousness permanent or impermanent?"
“Này các chị, các chị nghĩ sao, nhĩ thức là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante…pe… ghānaviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
"Impermanent, venerable sir... nose-consciousness permanent or impermanent?"
“Vô thường, bạch Thế Tôn… (tương tự như trên)… tỷ thức là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’… ‘‘jivhāviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
"Impermanent, venerable sir... tongue-consciousness permanent or impermanent?"
“Vô thường, bạch Thế Tôn”… “thiệt thức là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’… ‘‘kāyaviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
"Impermanent, venerable sir... body-consciousness permanent or impermanent?"
“Vô thường, bạch Thế Tôn”… “thân thức là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’… ‘‘manoviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
"Impermanent, venerable sir... mind-consciousness permanent or impermanent?"
“Vô thường, bạch Thế Tôn”… “ý thức là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
"Impermanent, venerable sir."
“Vô thường, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti’’?
"But what is impermanent, is it suffering or happiness?"
“Mà cái gì vô thường thì là khổ hay là lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
"Suffering, venerable sir."
“Khổ, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
"But what is impermanent, suffering, and subject to change, is it fit to regard it thus: 'This is mine, this I am, this is my self'?"
“Mà cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, thì có hợp lý chăng khi quán sát rằng: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
"No, venerable sir."
“Không phải vậy, bạch Thế Tôn.”
‘‘Taṃ kissa hetu’’?
"For what reason?"
“Vì lý do gì?”
‘‘Pubbeva no etaṃ, bhante, yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhaṃ – ‘itipime cha viññāṇakāyā aniccā’’’ti.
"Venerable sir, this has already been seen clearly by us with right wisdom as it actually is: 'These six classes of consciousness are impermanent'."
“Bạch Thế Tôn, chúng con đã thấy rõ điều này từ trước bằng chánh trí như thật rằng: ‘Sáu thân thức này là vô thường.’”
‘‘Sādhu, sādhu, bhaginiyo!
"Good, good, sisters!
“Lành thay, lành thay, này các chị!
Evañhetaṃ, bhaginiyo, hoti ariyasāvakassa yathābhūtaṃ sammappaññāya passato’’.
Thus indeed, sisters, it is for a noble disciple who sees with right wisdom as it actually is."
Này các chị, khi một Thánh đệ tử quán sát như thật thì mọi việc là như vậy.”
402. ‘‘Seyyathāpi, bhaginiyo, telappadīpassa jhāyato telampi aniccaṃ vipariṇāmadhammaṃ, vaṭṭipi aniccā vipariṇāmadhammā, accipi aniccā vipariṇāmadhammā, ābhāpi aniccā vipariṇāmadhammā.
"Just as, sisters, when an oil lamp burns, the oil is impermanent and subject to change, the wick is impermanent and subject to change, the flame is impermanent and subject to change, and the light is impermanent and subject to change.
402. “Này các chị, ví như ngọn đèn dầu đang cháy, dầu cũng vô thường, có bản chất biến hoại; bấc cũng vô thường, có bản chất biến hoại; ngọn lửa cũng vô thường, có bản chất biến hoại; ánh sáng cũng vô thường, có bản chất biến hoại.
Yo nu kho, bhaginiyo, evaṃ vadeyya – ‘amussa telappadīpassa jhāyato telampi aniccaṃ vipariṇāmadhammaṃ, vaṭṭipi aniccā vipariṇāmadhammā, accipi aniccā vipariṇāmadhammā; yā ca khvāssa ābhā sā niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā’ti; sammā nu kho so, bhaginiyo, vadamāno vadeyyā’’ti?
If, sisters, someone were to say: 'When that oil lamp burns, the oil is impermanent and subject to change, the wick is impermanent and subject to change, the flame is impermanent and subject to change; but its light is permanent, stable, eternal, and not subject to change'—would that person, sisters, speaking rightly, be speaking rightly?"
Này các chị, nếu ai nói rằng: ‘Ngọn đèn dầu ấy đang cháy, dầu cũng vô thường, có bản chất biến hoại; bấc cũng vô thường, có bản chất biến hoại; ngọn lửa cũng vô thường, có bản chất biến hoại; nhưng ánh sáng của nó thì thường, kiên cố, vĩnh cửu, không có bản chất biến hoại’; người ấy nói có đúng không, này các chị?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
"No, venerable sir."
“Không phải vậy, bạch Thế Tôn.”
‘‘Taṃ kissa hetu’’?
"For what reason?"
“Vì lý do gì?”
‘‘Amussa hi, bhante, telappadīpassa jhāyato telampi aniccaṃ vipariṇāmadhammaṃ, vaṭṭipi aniccā vipariṇāmadhammā, accipi aniccā vipariṇāmadhammā; pagevassa ābhā aniccā vipariṇāmadhammā’’ti.
"Because, venerable sir, when that oil lamp burns, the oil is impermanent and subject to change, the wick is impermanent and subject to change, the flame is impermanent and subject to change; how much more so is its light impermanent and subject to change."
“Bạch Thế Tôn, khi ngọn đèn dầu ấy đang cháy, dầu cũng vô thường, có bản chất biến hoại; bấc cũng vô thường, có bản chất biến hoại; ngọn lửa cũng vô thường, có bản chất biến hoại; huống chi ánh sáng của nó lại càng vô thường, có bản chất biến hoại hơn.”
‘‘Evameva kho, bhaginiyo, yo nu kho evaṃ vadeyya – ‘cha khome ajjhattikā āyatanā aniccā* ; yañca kho cha ajjhattike āyatane paṭicca paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā taṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhamma’nti; sammā nu kho so, bhaginiyo, vadamāno vadeyyā’’ti?
“In the same way, O sisters, if someone were to say thus: ‘These six internal sense bases are impermanent; yet whatever feeling—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant—one experiences dependent on the six internal sense bases, that is permanent, stable, eternal, and not subject to change’—would he, O sisters, be speaking rightly when he said that?”
“Cũng vậy, này chư Tỷ-kheo-ni, nếu có người nào nói rằng: ‘Sáu nội xứ này là vô thường; nhưng cái gì mà người ta cảm thọ, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, do duyên sáu nội xứ, thì cái đó là thường, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi’; này chư Tỷ-kheo-ni, người ấy nói như vậy có đúng không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Bạch Thế Tôn, không phải vậy.”
‘‘Taṃ kissa hetu’’?
“For what reason?”
“Vì lý do gì?”
‘‘Tajjaṃ tajjaṃ, bhante, paccayaṃ paṭicca tajjā tajjā vedanā uppajjanti.
“Dependent on each specific condition, venerable sir, each specific feeling arises.
“Bạch Thế Tôn, do duyên từng điều kiện tương ứng mà từng cảm thọ tương ứng khởi lên.
Tajjassa tajjassa paccayassa nirodhā tajjā tajjā vedanā nirujjhantī’’ti.
With the cessation of each specific condition, each specific feeling ceases.”
Do sự diệt của từng điều kiện tương ứng mà từng cảm thọ tương ứng diệt đi.”
‘‘Sādhu, sādhu, bhaginiyo!
“Excellent, excellent, O sisters!
“Lành thay, lành thay, này chư Tỷ-kheo-ni!
Evañhetaṃ, bhaginiyo, hoti ariyasāvakassa yathābhūtaṃ sammappaññāya passato’’.
This is how it is, O sisters, for a noble disciple who sees with right wisdom as it actually is.”
Này chư Tỷ-kheo-ni, đối với một đệ tử thánh quán thấy đúng như thật bằng chánh trí thì sự việc là như vậy.”
403. ‘‘Seyyathāpi, bhaginiyo, mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato mūlampi aniccaṃ vipariṇāmadhammaṃ, khandhopi anicco vipariṇāmadhammo, sākhāpalāsampi aniccaṃ vipariṇāmadhammaṃ, chāyāpi aniccā vipariṇāmadhammā.
403. “Just as, O sisters, for a large, strong tree that stands, its root is impermanent, subject to change; its trunk is impermanent, subject to change; its branches and leaves are impermanent, subject to change; and its shadow is impermanent, subject to change.
403. “Này chư Tỷ-kheo-ni, ví như một cây đại thọ có lõi cứng đang đứng vững, rễ của nó là vô thường, có tính biến hoại; thân của nó là vô thường, có tính biến hoại; cành lá của nó là vô thường, có tính biến hoại; và bóng của nó cũng là vô thường, có tính biến hoại.
Yo nu kho, bhaginiyo, evaṃ vadeyya – ‘amussa mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato mūlampi aniccaṃ vipariṇāmadhammaṃ, khandhopi anicco vipariṇāmadhammo, sākhāpalāsampi aniccaṃ vipariṇāmadhammaṃ, yā ca khvāssa chāyā sā niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā’ti; sammā nu kho so, bhaginiyo, vadamāno vadeyyā’’ti?
If someone were to say thus, O sisters: ‘For that large, strong tree that stands, its root is impermanent, subject to change; its trunk is impermanent, subject to change; its branches and leaves are impermanent, subject to change; yet its shadow is permanent, stable, eternal, and not subject to change’—would he, O sisters, be speaking rightly when he said that?”
Này chư Tỷ-kheo-ni, nếu có người nào nói rằng: ‘Rễ của cây đại thọ có lõi cứng đang đứng vững ấy là vô thường, có tính biến hoại; thân của nó là vô thường, có tính biến hoại; cành lá của nó là vô thường, có tính biến hoại; nhưng bóng của nó thì thường, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi’; này chư Tỷ-kheo-ni, người ấy nói như vậy có đúng không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Bạch Thế Tôn, không phải vậy.”
‘‘Taṃ kissa hetu’’?
“For what reason?”
“Vì lý do gì?”
‘‘Amussa hi, bhante, mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato mūlampi aniccaṃ vipariṇāmadhammaṃ, khandhopi anicco vipariṇāmadhammo, sākhāpalāsampi aniccaṃ vipariṇāmadhammaṃ; pagevassa chāyā aniccā vipariṇāmadhammā’’ti.
“For that large, strong tree that stands, venerable sir, its root is impermanent, subject to change; its trunk is impermanent, subject to change; its branches and leaves are impermanent, subject to change. How much more so is its shadow impermanent, subject to change!”
“Bạch Thế Tôn, vì rễ của cây đại thọ có lõi cứng đang đứng vững ấy là vô thường, có tính biến hoại; thân của nó là vô thường, có tính biến hoại; cành lá của nó là vô thường, có tính biến hoại; huống chi bóng của nó lại là vô thường, có tính biến hoại.”
‘‘Evameva kho, bhaginiyo, yo nu kho evaṃ vadeyya – ‘cha khome bāhirā āyatanā aniccā* .
“In the same way, O sisters, if someone were to say thus: ‘These six external sense bases are impermanent.
“Cũng vậy, này chư Tỷ-kheo-ni, nếu có người nào nói rằng: ‘Sáu ngoại xứ này là vô thường.
Yañca kho cha bāhire āyatane paṭicca paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā taṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhamma’nti; sammā nu kho so, bhaginiyo, vadamāno vadeyyā’’ti?
Yet whatever feeling—whether pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant—one experiences dependent on the six external sense bases, that is permanent, stable, eternal, and not subject to change’—would he, O sisters, be speaking rightly when he said that?”
Nhưng cái gì mà người ta cảm thọ, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, do duyên sáu ngoại xứ, thì cái đó là thường, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi’; này chư Tỷ-kheo-ni, người ấy nói như vậy có đúng không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Bạch Thế Tôn, không phải vậy.”
‘‘Taṃ kissa hetu’’?
“For what reason?”
“Vì lý do gì?”
‘‘Tajjaṃ tajjaṃ, bhante, paccayaṃ paṭicca tajjā tajjā vedanā uppajjanti.
“Dependent on each specific condition, venerable sir, each specific feeling arises.
“Bạch Thế Tôn, do duyên từng điều kiện tương ứng mà từng cảm thọ tương ứng khởi lên.
Tajjassa tajjassa paccayassa nirodhā tajjā tajjā vedanā nirujjhantī’’ti.
With the cessation of each specific condition, each specific feeling ceases.”
Do sự diệt của từng điều kiện tương ứng mà từng cảm thọ tương ứng diệt đi.”
‘‘Sādhu, sādhu, bhaginiyo!
“Excellent, excellent, O sisters!
“Lành thay, lành thay, này chư Tỷ-kheo-ni!
Evañhetaṃ, bhaginiyo, hoti ariyasāvakassa yathābhūtaṃ sammappaññāya passato’’.
This is how it is, O sisters, for a noble disciple who sees with right wisdom as it actually is.”
Này chư Tỷ-kheo-ni, đối với một đệ tử thánh quán thấy đúng như thật bằng chánh trí thì sự việc là như vậy.”
404. ‘‘Seyyathāpi, bhaginiyo, dakkho goghātako vā goghātakantevāsī vā gāviṃ vadhitvā tiṇhena govikantanena gāviṃ saṅkanteyya anupahacca antaraṃ maṃsakāyaṃ anupahacca bāhiraṃ cammakāyaṃ.
404. “Just as, O sisters, a skillful butcher or his apprentice, having slaughtered a cow, would dismember it with a sharp butcher’s knife without damaging the inner flesh body and without damaging the outer hide body.
404. “Này chư Tỷ-kheo-ni, ví như một người mổ bò khéo léo hoặc một người học việc mổ bò, sau khi giết một con bò, dùng con dao mổ bò sắc bén để xẻ thịt con bò mà không làm hư hại phần thịt bên trong, không làm hư hại phần da bên ngoài.
Yaṃ yadeva tattha antarā vilimaṃsaṃ* antarā nhāru antarā bandhanaṃ taṃ tadeva tiṇhena govikantanena sañchindeyya saṅkanteyya sampakanteyya samparikanteyya.
Whatever soft flesh, whatever sinews, whatever connecting tissue there might be within, he would sever, dismember, cut into pieces, and completely cut through with that sharp butcher’s knife.
Bất cứ chỗ nào có thịt bám, gân, hoặc dây chằng ở giữa, người ấy đều dùng con dao mổ bò sắc bén cắt đứt, xẻ rời, tách ra, phân lìa.
Sañchinditvā saṅkantitvā sampakantitvā samparikantitvā vidhunitvā bāhiraṃ cammakāyaṃ teneva cammena taṃ gāviṃ paṭicchādetvā evaṃ vadeyya – ‘tathevāyaṃ gāvī saṃyuttā imināva cammenā’ti; sammā nu kho so, bhaginiyo, vadamāno vadeyyā’’ti?
Having severed, dismembered, cut into pieces, and completely cut through, having shaken off the outer hide, he would cover that cow with that very hide and say thus: ‘This cow is still connected with this very hide’—would he, O sisters, be speaking rightly when he said that?”
Sau khi cắt đứt, xẻ rời, tách ra, phân lìa, và gỡ bỏ phần da bên ngoài, người ấy lại dùng chính tấm da đó phủ lên con bò và nói rằng: ‘Con bò này vẫn còn dính liền với tấm da này’; này chư Tỷ-kheo-ni, người ấy nói như vậy có đúng không?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Bạch Thế Tôn, không phải vậy.”
‘‘Taṃ kissa hetu’’?
“For what reason?”
“Vì lý do gì?”
‘‘Amu hi, bhante, dakkho goghātako vā goghātakantevāsī vā gāviṃ vadhitvā tiṇhena govikantanena gāviṃ saṅkanteyya anupahacca antaraṃ maṃsakāyaṃ anupahacca bāhiraṃ cammakāyaṃ.
“Because, venerable sir, that skillful butcher or his apprentice, having slaughtered a cow, would dismember it with a sharp butcher’s knife without damaging the inner flesh body and without damaging the outer hide body.
“Bạch Thế Tôn, vì người mổ bò khéo léo hoặc người học việc mổ bò ấy, sau khi giết một con bò, dùng con dao mổ bò sắc bén để xẻ thịt con bò mà không làm hư hại phần thịt bên trong, không làm hư hại phần da bên ngoài.
Yaṃ yadeva tattha antarā vilimaṃsaṃ antarā nhāru antarā bandhanaṃ taṃ tadeva tiṇhena govikantanena sañchindeyya saṅkanteyya sampakanteyya samparikanteyya.
Whatever soft flesh, whatever sinews, whatever connecting tissue there might be within, he would sever, dismember, cut into pieces, and completely cut through with that sharp butcher’s knife.
Bất cứ chỗ nào có thịt bám, gân, hoặc dây chằng ở giữa, người ấy đều dùng con dao mổ bò sắc bén cắt đứt, xẻ rời, tách ra, phân lìa.
Sañchinditvā saṅkantitvā sampakantitvā samparikantitvā vidhunitvā bāhiraṃ cammakāyaṃ teneva cammena taṃ gāviṃ paṭicchādetvā kiñcāpi so evaṃ vadeyya – ‘tathevāyaṃ gāvī saṃyuttā imināva cammenā’ti; atha kho sā gāvī visaṃyuttā teneva cammenā’’ti.
Having severed, dismembered, cut into pieces, and completely cut through, having shaken off the outer hide, even if he were to cover that cow with that very hide and say thus: ‘This cow is still connected with this very hide,’ nevertheless, that cow is disconnected from that very hide.”
Sau khi cắt đứt, xẻ rời, tách ra, phân lìa, và gỡ bỏ phần da bên ngoài, dù người ấy có dùng chính tấm da đó phủ lên con bò và nói rằng: ‘Con bò này vẫn còn dính liền với tấm da này’; nhưng thực ra con bò ấy đã được tách rời khỏi tấm da đó rồi.”
‘‘Upamā kho me ayaṃ, bhaginiyo, katā atthassa viññāpanāya.
“This simile, O sisters, was made by me to convey the meaning.
“Này chư Tỷ-kheo-ni, Ta đã đưa ra ví dụ này để làm sáng tỏ ý nghĩa.
Ayamevettha attho; ‘antarā maṃsakāyo’ti kho, bhaginiyo, channetaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ; ‘bāhiro cammakāyo’ti kho bhaginiyo, channetaṃ bāhirānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ; ‘antarā vilimaṃsaṃ, antarā nhāru, antarā bandhana’nti kho, bhaginiyo, nandīrāgassetaṃ adhivacanaṃ; ‘tiṇhaṃ govikantana’nti kho, bhaginiyo, ariyāyetaṃ paññāya adhivacanaṃ; yāyaṃ ariyā paññā antarā kilesaṃ antarā saṃyojanaṃ antarā bandhanaṃ sañchindati saṅkantati sampakantati samparikantati.
This is the meaning here: ‘inner flesh body’ is, O sisters, a designation for the six internal sense bases; ‘outer hide body’ is, O sisters, a designation for the six external sense bases; ‘soft flesh within, sinews within, connecting tissue within’ is, O sisters, a designation for delight and lust; ‘sharp butcher’s knife’ is, O sisters, a designation for noble wisdom; that noble wisdom severs, dismembers, cuts into pieces, and completely cuts through defilements within, fetters within, and bonds within.
Ý nghĩa ở đây là: ‘Phần thịt bên trong’, này chư Tỷ-kheo-ni, đó là tên gọi của sáu nội xứ; ‘phần da bên ngoài’, này chư Tỷ-kheo-ni, đó là tên gọi của sáu ngoại xứ; ‘thịt bám, gân, dây chằng ở giữa’, này chư Tỷ-kheo-ni, đó là tên gọi của hỷ ái; ‘con dao mổ bò sắc bén’, này chư Tỷ-kheo-ni, đó là tên gọi của trí tuệ thánh; trí tuệ thánh ấy cắt đứt, xẻ rời, tách ra, phân lìa những phiền não, những kiết sử, những trói buộc ở giữa.”
405. ‘‘Satta kho panime, bhaginiyo, bojjhaṅgā, yesaṃ bhāvitattā bahulīkatattā bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati.
405. “Furthermore, O sisters, there are these seven factors of awakening (bojjhaṅgā) which, when developed and frequently practiced, a bhikkhu, through the destruction of the taints (āsavā), here and now enters and abides in the taintless liberation of mind and liberation by wisdom, having realized it for himself by direct knowledge.
405. “Này chư Tỷ-kheo-ni, có bảy chi phần giác ngộ này, khi được tu tập và làm cho sung mãn, vị Tỷ-kheo sẽ chứng ngộ và an trú trong tâm giải thoát vô lậu, tuệ giải thoát vô lậu, ngay trong hiện tại, do tự mình thắng tri, đoạn tận các lậu hoặc.
Katame satta?
Which seven?
Bảy chi phần nào?
Idha, bhaginiyo, bhikkhu satisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ, dhammavicayasambojjhaṅgaṃ bhāveti…pe… vīriyasambojjhaṅgaṃ bhāveti… pītisambojjhaṅgaṃ bhāveti… passaddhisambojjhaṅgaṃ bhāveti… samādhisambojjhaṅgaṃ bhāveti… upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ.
Here, O sisters, a bhikkhu develops the mindfulness factor of awakening (satisambojjhaṅga) which is based on seclusion, dispassion, and cessation, culminating in relinquishment; he develops the investigation of phenomena factor of awakening (dhammavicayasambojjhaṅga)…; he develops the energy factor of awakening (vīriyasambojjhaṅga)…; he develops the joy factor of awakening (pītisambojjhaṅga)…; he develops the tranquility factor of awakening (passaddhisambojjhaṅga)…; he develops the concentration factor of awakening (samādhisambojjhaṅga)…; he develops the equanimity factor of awakening (upekkhāsambojjhaṅga) which is based on seclusion, dispassion, and cessation, culminating in relinquishment.
Ở đây, này chư Tỷ-kheo-ni, vị Tỷ-kheo tu tập niệm giác chi, nương vào viễn ly, nương vào ly tham, nương vào đoạn diệt, đưa đến sự xả bỏ; tu tập trạch pháp giác chi… (tương tự)… tu tập tinh tấn giác chi… tu tập hỷ giác chi… tu tập khinh an giác chi… tu tập định giác chi… tu tập xả giác chi, nương vào viễn ly, nương vào ly tham, nương vào đoạn diệt, đưa đến sự xả bỏ.
Ime kho, bhaginiyo, satta bojjhaṅgā, yesaṃ bhāvitattā bahulīkatattā bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī’’ti.
These, O sisters, are the seven factors of awakening which, when developed and frequently practiced, a bhikkhu, through the destruction of the taints, here and now enters and abides in the taintless liberation of mind and liberation by wisdom, having realized it for himself by direct knowledge.”
Này chư Tỷ-kheo-ni, đây là bảy chi phần giác ngộ, khi được tu tập và làm cho sung mãn, vị Tỷ-kheo sẽ chứng ngộ và an trú trong tâm giải thoát vô lậu, tuệ giải thoát vô lậu, ngay trong hiện tại, do tự mình thắng tri, đoạn tận các lậu hoặc.”
406. Atha kho āyasmā nandako tā bhikkhuniyo iminā ovādena ovaditvā uyyojesi – ‘‘gacchatha, bhaginiyo; kālo’’ti.
406. Then, having exhorted those bhikkhunis with this instruction, Venerable Nandaka dismissed them, saying: “Go, O sisters; it is time.”
406. Sau đó, Tôn giả Nandaka, sau khi giáo huấn các Tỷ-kheo-ni ấy bằng lời khuyên này, đã từ biệt họ: “Này chư Tỷ-kheo-ni, hãy đi đi; đã đến lúc rồi.”
Atha kho tā bhikkhuniyo āyasmato nandakassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā āyasmantaṃ nandakaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu.
Then those bhikkhunis, pleased and delighted by the words of Venerable Nandaka, rose from their seats, saluted Venerable Nandaka, circumambulated him respectfully, and went to the Blessed One; having approached, they saluted the Blessed One and stood to one side.
Rồi các Tỷ-kheo-ni ấy, hoan hỷ và tùy hỷ với lời dạy của Tôn giả Nandaka, liền đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đảnh lễ Tôn giả Nandaka, đi nhiễu hữu rồi đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, họ đảnh lễ Thế Tôn rồi đứng sang một bên.
Ekamantaṃ ṭhitā kho tā bhikkhuniyo bhagavā etadavoca – ‘‘gacchatha, bhikkhuniyo; kālo’’ti.
As those bhikkhunis stood to one side, the Blessed One said to them: “Go, O bhikkhunis; it is time.”
Khi các Tỷ-kheo-ni ấy đứng sang một bên, Thế Tôn nói với họ: “Này chư Tỷ-kheo-ni, hãy đi đi; đã đến lúc rồi.”
Atha kho tā bhikkhuniyo bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkamiṃsu.
Then those bhikkhunīs saluted the Blessed One, circumambulated him clockwise, and departed.
Rồi thì những Tỷ-kheo-ni ấy đảnh lễ Thế Tôn, đi nhiễu hữu rồi ra đi.
Atha kho bhagavā acirapakkantīsu tāsu bhikkhunīsu bhikkhū āmantesi – ‘‘seyyathāpi, bhikkhave, tadahuposathe cātuddase na hoti bahunojanassa kaṅkhā vā vimati vā – ‘ūno nu kho cando, puṇṇo nu kho cando’ti, atha kho ūno candotveva hoti.
Then, when those bhikkhunīs had not long departed, the Blessed One addressed the bhikkhus: ‘‘Just as, bhikkhus, on the Uposatha day, the fourteenth day, there is no doubt or perplexity for many people: ‘Is the moon waning, or is the moon full?’ but indeed, it is only waning.
Rồi thì, Thế Tôn, khi những Tỷ-kheo-ni ấy vừa mới ra đi không lâu, Ngài gọi các Tỷ-kheo và nói: "Này các Tỷ-kheo, ví như vào ngày trai giới mười bốn ấy, nhiều người không có nghi ngờ hay do dự rằng: ‘Mặt trăng có khuyết không? Mặt trăng có tròn không?’ mà chỉ có là mặt trăng khuyết.
Evameva kho, bhikkhave, tā bhikkhuniyo nandakassa dhammadesanāya attamanā honti no ca kho paripuṇṇasaṅkappā’’ti.
Even so, bhikkhus, those bhikkhunīs were pleased with Nandaka’s discourse on the Dhamma, but their resolution was not yet complete.’’
Cũng vậy, này các Tỷ-kheo, những Tỷ-kheo-ni ấy hoan hỷ với bài pháp của Nandaka, nhưng chưa hoàn toàn viên mãn ý chí."
407. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ nandakaṃ āmantesi – ‘‘tena hi tvaṃ, nandaka, svepi tā bhikkhuniyo tenevovādena ovadeyyāsī’’ti.
407. Then the Blessed One addressed Venerable Nandaka: ‘‘Therefore, Nandaka, you should instruct those bhikkhunīs with that same instruction tomorrow as well.’’
407. Rồi thì Thế Tôn gọi Tôn giả Nandaka và nói: "Vậy thì, Nandaka, ngày mai con hãy tiếp tục giáo huấn những Tỷ-kheo-ni ấy bằng bài giáo huấn đó."
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā nandako bhagavato paccassosi.
‘‘Yes, venerable sir,’’ replied Venerable Nandaka to the Blessed One.
"Vâng, bạch Thế Tôn," Tôn giả Nandaka vâng lời Thế Tôn.
Atha kho āyasmā nandako tassā rattiyā accayena pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ piṇḍāya pāvisi.
Then, when that night had passed, in the morning, having put on his lower robe and taken his bowl and outer robe, Venerable Nandaka entered Sāvatthī for alms.
Rồi thì Tôn giả Nandaka, sau đêm ấy, vào buổi sáng sớm, đắp y mang bát đi vào Sāvatthī để khất thực.
Sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto attadutiyo yena rājakārāmo tenupasaṅkami.
After walking for alms in Sāvatthī and returning from his alms round after his meal, he went, accompanied by one other, to the Royal Pleasure Garden.
Sau khi khất thực ở Sāvatthī và trở về sau bữa ăn, Ngài cùng một vị khác đi đến Rājākārāma.
Addasaṃsu kho tā bhikkhuniyo āyasmantaṃ nandakaṃ dūratova āgacchantaṃ.
Those bhikkhunīs saw Venerable Nandaka coming from afar.
Những Tỷ-kheo-ni ấy thấy Tôn giả Nandaka đang đến từ xa.
Disvāna āsanaṃ paññāpesuṃ, udakañca pādānaṃ upaṭṭhapesuṃ.
Having seen him, they prepared a seat and placed water for his feet.
Khi thấy Ngài, họ sắp đặt chỗ ngồi và chuẩn bị nước rửa chân.
Nisīdi kho āyasmā nandako paññatte āsane.
Venerable Nandaka sat down on the prepared seat.
Tôn giả Nandaka ngồi xuống chỗ đã được sắp đặt.
Nisajja pāde pakkhālesi.
Having sat down, he washed his feet.
Ngài ngồi xuống và rửa chân.
Tāpi kho bhikkhuniyo āyasmantaṃ nandakaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
Those bhikkhunīs also saluted Venerable Nandaka and sat down to one side.
Những Tỷ-kheo-ni ấy cũng đảnh lễ Tôn giả Nandaka rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnā kho tā bhikkhuniyo āyasmā nandako etadavoca – ‘‘paṭipucchakathā kho, bhaginiyo, bhavissati.
Having sat down to one side, Venerable Nandaka said to those bhikkhunīs: ‘‘Sisters, there will be a question-and-answer discussion.
Khi đã ngồi xuống một bên, Tôn giả Nandaka nói với những Tỷ-kheo-ni ấy: "Này các chị, sẽ có một cuộc đối đáp.
Tattha ājānantīhi ‘ājānāmā’ tissa vacanīyaṃ, na ājānantīhi ‘na ājānāmā’ tissa vacanīyaṃ.
Therein, those who know should say: ‘We know,’ and those who do not know should say: ‘We do not know.’
Ở đó, những ai hiểu thì nói ‘chúng con hiểu’, những ai không hiểu thì nói ‘chúng con không hiểu’.
Yassā vā panassa kaṅkhā vā vimati vā, ahameva tattha paṭipucchitabbo – ‘idaṃ, bhante, kathaṃ; imassa kvattho’’’ti.
Or if any of you have doubt or perplexity, you should question me there: ‘Venerable sir, how is this? What is the meaning of this?’’’
Và nếu ai có nghi ngờ hay do dự, thì hãy hỏi trực tiếp tôi: ‘Bạch Tôn giả, điều này là gì; ý nghĩa của điều này là gì?’"
‘‘Ettakenapi mayaṃ, bhante, ayyassa nandakassa attamanā abhiraddhā yaṃ no ayyo nandako pavāretī’’ti.
‘‘Even for this much, venerable sir, we are pleased and delighted that Venerable Nandaka has invited us to question him.’’
"Bạch Tôn giả, chỉ với điều này thôi, chúng con đã hoan hỷ và rất hài lòng với Tôn giả Nandaka, vì Tôn giả Nandaka đã cho phép chúng con."
408. ‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhaginiyo, cakkhu niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
408. ‘‘What do you think, sisters, is the eye permanent or impermanent?’’
408. "Này các chị, các chị nghĩ sao, mắt là thường hay vô thường?"
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
‘‘Impermanent, venerable sir.’’
"Vô thường, bạch Tôn giả."
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
‘‘But is that which is impermanent pleasant or unpleasant?’’
"Mà cái gì vô thường, cái đó là khổ hay lạc?"
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
‘‘Unpleasant, venerable sir.’’
"Khổ, bạch Tôn giả."
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
‘‘But is it proper to regard that which is impermanent, unpleasant, and subject to change as: ‘This is mine, this I am, this is my self’?’’
"Mà cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, có hợp lý chăng khi quán sát nó là: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?"
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
‘‘No, venerable sir.’’
"Không phải vậy, bạch Tôn giả."
‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhaginiyo, sotaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
‘‘What do you think, sisters, is the ear permanent or impermanent?’’
"Này các chị, các chị nghĩ sao, tai là thường hay vô thường?"
‘‘Aniccaṃ, bhante…pe… ghānaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
‘‘Impermanent, venerable sir… The nose permanent or impermanent?’’
"Vô thường, bạch Tôn giả... (cũng vậy)... mũi là thường hay vô thường?"
‘‘Aniccaṃ, bhante… jivhā… kāyo… mano nicco vā anicco vā’’ti?
‘‘Impermanent, venerable sir… The tongue… the body… the mind permanent or impermanent?’’
"Vô thường, bạch Tôn giả... lưỡi... thân... ý là thường hay vô thường?"
‘‘Anicco, bhante’’.
‘‘Impermanent, venerable sir.’’
"Vô thường, bạch Tôn giả."
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
‘‘But is that which is impermanent pleasant or unpleasant?’’
"Mà cái gì vô thường, cái đó là khổ hay lạc?"
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
‘‘Unpleasant, venerable sir.’’
"Khổ, bạch Tôn giả."
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
‘‘But is it proper to regard that which is impermanent, unpleasant, and subject to change as: ‘This is mine, this I am, this is my self’?’’
"Mà cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, có hợp lý chăng khi quán sát nó là: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?"
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
‘‘No, venerable sir.’’
"Không phải vậy, bạch Tôn giả."
‘‘Taṃ kissa hetu’’?
‘‘For what reason?’’
"Vì sao?"
‘‘Pubbeva no etaṃ, bhante, yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhaṃ – ‘itipime cha ajjhattikā āyatanā aniccā’’’ti.
‘‘Venerable sir, it has already been well seen by us with right wisdom as it actually is: ‘These six internal sense bases are impermanent.’’
"Bạch Tôn giả, trước đây chúng con đã thấy rõ điều này bằng chánh trí tuệ như thật rằng: ‘Sáu nội xứ này là vô thường’."
‘‘Sādhu sādhu, bhaginiyo!
‘‘Excellent, excellent, sisters!
"Lành thay, lành thay, này các chị!
Evañhetaṃ, bhaginiyo, hoti ariyasāvakassa yathābhūtaṃ sammappaññāya passato’’.
Indeed, sisters, it is so for a noble disciple who sees with right wisdom as it actually is.’’
Này các chị, đối với bậc Thánh đệ tử quán thấy như thật thì đúng là như vậy."
409. ‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhaginiyo, rūpā niccā vā aniccā vā’’ti?
409. ‘‘What do you think, sisters, are forms permanent or impermanent?’’
409. "Này các chị, các chị nghĩ sao, các sắc là thường hay vô thường?"
‘‘Aniccā, bhante’’.
‘‘Impermanent, venerable sir.’’
"Vô thường, bạch Tôn giả."
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
‘‘But is that which is impermanent pleasant or unpleasant?’’
"Mà cái gì vô thường, cái đó là khổ hay lạc?"
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
‘‘Unpleasant, venerable sir.’’
"Khổ, bạch Tôn giả."
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
‘‘But is it proper to regard that which is impermanent, unpleasant, and subject to change as: ‘This is mine, this I am, this is my self’?’’
"Mà cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, có hợp lý chăng khi quán sát nó là: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?"
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
‘‘No, venerable sir.’’
"Không phải vậy, bạch Tôn giả."
‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhaginiyo, saddā niccā vā aniccā vā’’ti?
‘‘What do you think, sisters, are sounds permanent or impermanent?’’
"Này các chị, các chị nghĩ sao, các tiếng là thường hay vô thường?"
‘‘Aniccā, bhante…pe… gandhā niccā vā aniccā vā’’ti?
‘‘Impermanent, venerable sir… Odours permanent or impermanent?’’
"Vô thường, bạch Tôn giả... (cũng vậy)... các mùi là thường hay vô thường?"
‘‘Aniccā, bhante… rasā niccā vā aniccā vā’’ti?
‘‘Impermanent, venerable sir… Tastes permanent or impermanent?’’
"Vô thường, bạch Tôn giả... các vị là thường hay vô thường?"
‘‘Aniccā, bhante… phoṭṭhabbā niccā vā aniccā vā’’ti?
‘‘Impermanent, venerable sir… Tactile objects permanent or impermanent?’’
"Vô thường, bạch Tôn giả... các xúc là thường hay vô thường?"
‘‘Aniccā, bhante… dhammā niccā vā aniccā vā’’ti?
‘‘Impermanent, venerable sir… Mental phenomena permanent or impermanent?’’
"Vô thường, bạch Tôn giả... các pháp là thường hay vô thường?"
‘‘Aniccā, bhante’’.
‘‘Impermanent, venerable sir.’’
"Vô thường, bạch Tôn giả."
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
‘‘But is that which is impermanent pleasant or unpleasant?’’
"Mà cái gì vô thường, cái đó là khổ hay lạc?"
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
‘‘Unpleasant, venerable sir.’’
"Khổ, bạch Tôn giả."
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
‘‘But is it proper to regard that which is impermanent, unpleasant, and subject to change as: ‘This is mine, this I am, this is my self’?’’
"Mà cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, có hợp lý chăng khi quán sát nó là: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?"
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
‘‘No, venerable sir.’’
"Không phải vậy, bạch Tôn giả."
‘‘Taṃ kissa hetu’’?
‘‘For what reason?’’
"Vì sao?"
‘‘Pubbeva no etaṃ, bhante, yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhaṃ – ‘itipime cha bāhirā āyatanā aniccā’’’ti.
‘‘Venerable sir, it has already been well seen by us with right wisdom as it actually is: ‘These six external sense bases are impermanent.’’
"Bạch Tôn giả, trước đây chúng con đã thấy rõ điều này bằng chánh trí tuệ như thật rằng: ‘Sáu ngoại xứ này là vô thường’."
‘‘Sādhu sādhu, bhaginiyo!
‘‘Excellent, excellent, sisters!
"Lành thay, lành thay, này các chị!
Evañhetaṃ, bhaginiyo, hoti ariyasāvakassa yathābhūtaṃ sammappaññāya passato’’.
Indeed, sisters, it is so for a noble disciple who sees with right wisdom as it actually is.’’
Này các chị, đối với bậc Thánh đệ tử quán thấy như thật thì đúng là như vậy."
410. ‘‘Taṃ kiṃ maññatha, bhaginiyo, cakkhuviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
410. ‘‘What do you think, sisters, is eye-consciousness permanent or impermanent?’’
410. "Này các chị, các chị nghĩ sao, nhãn thức là thường hay vô thường?"
‘‘Aniccaṃ, bhante…pe… sotaviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
‘‘Impermanent, venerable sir… Ear-consciousness permanent or impermanent?’’
"Vô thường, bạch Tôn giả... (cũng vậy)... nhĩ thức là thường hay vô thường?"
‘‘Aniccaṃ, bhante… ghānaviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
‘‘Impermanent, venerable sir… Nose-consciousness permanent or impermanent?’’
"Vô thường, bạch Tôn giả... tỷ thức là thường hay vô thường?"
‘‘Aniccaṃ, bhante… jivhāviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
‘‘Impermanent, venerable sir… Tongue-consciousness permanent or impermanent?’’
"Vô thường, bạch Tôn giả... thiệt thức là thường hay vô thường?"
‘‘Aniccaṃ, bhante… kāyaviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
‘‘Impermanent, venerable sir… Body-consciousness permanent or impermanent?’’
"Vô thường, bạch Tôn giả... thân thức là thường hay vô thường?"
‘‘Aniccaṃ, bhante… manoviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
‘‘Impermanent, venerable sir… Mind-consciousness permanent or impermanent?’’
"Vô thường, bạch Tôn giả... ý thức là thường hay vô thường?"
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
‘‘Impermanent, venerable sir.’’
"Vô thường, bạch Tôn giả."
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
‘‘But is that which is impermanent pleasant or unpleasant?’’
"Mà cái gì vô thường, cái đó là khổ hay lạc?"
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
‘‘Unpleasant, venerable sir.’’
"Khổ, bạch Tôn giả."
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
‘‘But is it proper to regard that which is impermanent, unpleasant, and subject to change as: ‘This is mine, this I am, this is my self’?’’
"Mà cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, có hợp lý chăng khi quán sát nó là: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?"
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
‘‘No, venerable sir.’’
"Không phải vậy, bạch Tôn giả."
‘‘Taṃ kissa hetu’’?
‘‘For what reason?’’
"Vì sao?"
‘‘Pubbeva no etaṃ, bhante, yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhaṃ – ‘itipime cha viññāṇakāyā aniccā’’’ti.
‘‘Venerable sir, it has already been well seen by us with right wisdom as it actually is: ‘These six kinds of consciousness are impermanent.’’
"Bạch Tôn giả, trước đây chúng con đã thấy rõ điều này bằng chánh trí tuệ như thật rằng: ‘Sáu thân thức này là vô thường’."
‘‘Sādhu sādhu, bhaginiyo!
‘‘Excellent, excellent, sisters!
"Lành thay, lành thay, này các chị!
Evañhetaṃ, bhaginiyo, hoti ariyasāvakassa yathābhūtaṃ sammappaññāya passato’’.
Indeed, sisters, it is so for a noble disciple who sees with right wisdom as it actually is.’’
Này các chị, đối với bậc Thánh đệ tử quán thấy như thật thì đúng là như vậy."
411. ‘‘Seyyathāpi, bhaginiyo, telappadīpassa jhāyato telampi aniccaṃ vipariṇāmadhammaṃ, vaṭṭipi aniccā vipariṇāmadhammā, accipi aniccā vipariṇāmadhammā, ābhāpi aniccā vipariṇāmadhammā.
411. ‘‘Just as, sisters, for an oil lamp burning, the oil is impermanent, subject to change; the wick is impermanent, subject to change; the flame is impermanent, subject to change; the light is impermanent, subject to change.
411. "Này các chị, ví như một ngọn đèn dầu đang cháy, dầu cũng vô thường, có bản chất biến hoại; bấc cũng vô thường, có bản chất biến hoại; ngọn lửa cũng vô thường, có bản chất biến hoại; ánh sáng cũng vô thường, có bản chất biến hoại.
Yo nu kho, bhaginiyo, evaṃ vadeyya – ‘amussa telappadīpassa jhāyato telampi aniccaṃ vipariṇāmadhammaṃ, vaṭṭipi aniccā vipariṇāmadhammā, accipi aniccā vipariṇāmadhammā; yā ca khvāssa ābhā sā niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā’ti; sammā nu kho so, bhaginiyo, vadamāno vadeyyā’’ti?
If, sisters, someone were to say: ‘For that oil lamp burning, the oil is impermanent, subject to change; the wick is impermanent, subject to change; the flame is impermanent, subject to change; but its light is permanent, stable, eternal, not subject to change’; would that person, sisters, speaking correctly, speak correctly?’’
Này các chị, nếu có ai nói rằng: ‘Dầu của ngọn đèn dầu đang cháy cũng vô thường, có bản chất biến hoại; bấc cũng vô thường, có bản chất biến hoại; ngọn lửa cũng vô thường, có bản chất biến hoại; nhưng ánh sáng của nó thì thường hằng, bền vững, vĩnh cửu, không có bản chất biến hoại’; người ấy nói có đúng không, này các chị?"
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
‘‘No, venerable sir.’’
"Không phải vậy, bạch Tôn giả."
‘‘Taṃ kissa hetu’’?
‘‘For what reason?’’
"Vì sao?"
‘‘Amussa hi, bhante, telappadīpassa jhāyato telampi aniccaṃ vipariṇāmadhammaṃ, vaṭṭipi aniccā vipariṇāmadhammā, accipi aniccā vipariṇāmadhammā; pagevassa ābhā aniccā vipariṇāmadhammā’’ti.
‘‘Because, venerable sir, for that oil lamp burning, the oil is impermanent, subject to change; the wick is impermanent, subject to change; the flame is impermanent, subject to change; how much more so is its light impermanent, subject to change!’’
"Bạch Tôn giả, vì dầu của ngọn đèn dầu đang cháy cũng vô thường, có bản chất biến hoại; bấc cũng vô thường, có bản chất biến hoại; ngọn lửa cũng vô thường, có bản chất biến hoại; huống chi ánh sáng của nó lại vô thường và có bản chất biến hoại."
‘‘Evameva kho, bhaginiyo, yo nu kho evaṃ vadeyya – ‘cha khome ajjhattikā āyatanā aniccā.
‘‘Even so, sisters, if someone were to say thus: ‘These six internal sense bases are impermanent.
“Cũng vậy, này các chị Tỳ-khưu-ni, nếu có ai nói rằng: ‘Sáu nội xứ này là vô thường.
Yañca kho cha ajjhattike āyatane paṭicca paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā taṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhamma’nti; sammā nu kho so, bhaginiyo, vadamāno vadeyyā’’ti?
And whatever pleasant, painful, or neither-pleasant-nor-painful feeling one experiences dependent on the six internal sense bases, that is permanent, stable, eternal, and not subject to change’ — would such a person, sisters, speaking thus, be speaking rightly?’’
Và những cảm thọ nào, dù là lạc, khổ, hay không khổ không lạc, mà người ta cảm nhận được do duyên sáu nội xứ, thì những cảm thọ đó là thường còn, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi’; người ấy nói đúng chăng, này các chị Tỳ-khưu-ni?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
‘‘No, venerable sir.’’
“Không phải vậy, bạch Thế Tôn.”
‘‘Taṃ kissa hetu’’?
‘‘For what reason?’’
“Vì sao vậy?”
‘‘Tajjaṃ tajjaṃ, bhante, paccayaṃ paṭicca tajjā tajjā vedanā uppajjanti.
‘‘Venerable sir, dependent on each specific condition, specific feelings arise.
“Bạch Thế Tôn, do duyên từng nhân tương ứng mà từng cảm thọ tương ứng sinh khởi.
Tajjassa tajjassa paccayassa nirodhā tajjā tajjā vedanā nirujjhantī’’ti.
With the cessation of each specific condition, specific feelings cease.’’
Do sự diệt của từng nhân tương ứng mà từng cảm thọ tương ứng diệt đi.”
‘‘Sādhu sādhu, bhaginiyo!
‘‘Excellent, excellent, sisters!
“Lành thay, lành thay, này các chị Tỳ-khưu-ni!
Evañhetaṃ, bhaginiyo, hoti ariyasāvakassa yathābhūtaṃ sammappaññāya passato’’.
For a noble disciple, sisters, seeing things as they are with right understanding, it is indeed so.’’
Này các chị Tỳ-khưu-ni, một đệ tử thánh thấy rõ như vậy với chánh trí tuệ.”
412. ‘‘Seyyathāpi, bhaginiyo, mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato mūlampi aniccaṃ vipariṇāmadhammaṃ, khandhopi anicco vipariṇāmadhammo, sākhāpalāsampi aniccaṃ vipariṇāmadhammaṃ, chāyāpi aniccā vipariṇāmadhammā.
412. ‘‘Just as, sisters, when a great, solid tree stands, its root is impermanent and subject to change, its trunk is impermanent and subject to change, its branches and foliage are impermanent and subject to change, and its shadow is impermanent and subject to change.
412. “Ví như, này các chị Tỳ-khưu-ni, một cây lớn có lõi đang đứng vững, rễ của nó cũng vô thường, có pháp biến đổi; thân của nó cũng vô thường, có pháp biến đổi; cành lá của nó cũng vô thường, có pháp biến đổi; bóng của nó cũng vô thường, có pháp biến đổi.
Yo nu kho, bhaginiyo, evaṃ vadeyya – ‘amussa mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato mūlampi aniccaṃ vipariṇāmadhammaṃ, khandhopi anicco vipariṇāmadhammo, sākhāpalāsampi aniccaṃ vipariṇāmadhammaṃ; yā ca khvāssa chāyā sā niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā’ti; sammā nu kho so bhaginiyo, vadamāno vadeyyā’’ti?
If someone, sisters, were to say thus: ‘The root of that great, solid tree is impermanent and subject to change, its trunk is impermanent and subject to change, its branches and foliage are impermanent and subject to change; but its shadow is permanent, stable, eternal, and not subject to change’ — would such a person, sisters, speaking thus, be speaking rightly?’’
Này các chị Tỳ-khưu-ni, nếu có ai nói rằng: ‘Rễ của cây lớn có lõi đang đứng vững ấy cũng vô thường, có pháp biến đổi; thân của nó cũng vô thường, có pháp biến đổi; cành lá của nó cũng vô thường, có pháp biến đổi; nhưng bóng của nó thì thường còn, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi’; người ấy nói đúng chăng, này các chị Tỳ-khưu-ni?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
‘‘No, venerable sir.’’
“Không phải vậy, bạch Thế Tôn.”
‘‘Taṃ kissa hetu’’?
‘‘For what reason?’’
“Vì sao vậy?”
‘‘Amussa hi, bhante, mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato mūlampi aniccaṃ vipariṇāmadhammaṃ, khandhopi anicco vipariṇāmadhammo, sākhāpalāsampi aniccaṃ vipariṇāmadhammaṃ; pagevassa chāyā aniccā vipariṇāmadhammā’’ti.
‘‘Venerable sir, when that great, solid tree stands, its root is impermanent and subject to change, its trunk is impermanent and subject to change, its branches and foliage are impermanent and subject to change; how much more so is its shadow impermanent and subject to change!’’
“Bạch Thế Tôn, rễ của cây lớn có lõi đang đứng vững ấy cũng vô thường, có pháp biến đổi; thân của nó cũng vô thường, có pháp biến đổi; cành lá của nó cũng vô thường, có pháp biến đổi; huống chi bóng của nó lại vô thường, có pháp biến đổi.”
‘‘Evameva kho, bhaginiyo, yo nu kho evaṃ vadeyya – ‘cha khome bāhirā āyatanā aniccā.
‘‘Even so, sisters, if someone were to say thus: ‘These six external sense bases are impermanent.
“Cũng vậy, này các chị Tỳ-khưu-ni, nếu có ai nói rằng: ‘Sáu ngoại xứ này là vô thường.
Yañca kho bāhire āyatane paṭicca paṭisaṃvedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā taṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhamma’nti; sammā nu kho so, bhaginiyo, vadamāno vadeyyā’’ti?
And whatever pleasant, painful, or neither-pleasant-nor-painful feeling one experiences dependent on the external sense bases, that is permanent, stable, eternal, and not subject to change’ — would such a person, sisters, speaking thus, be speaking rightly?’’
Và những cảm thọ nào, dù là lạc, khổ, hay không khổ không lạc, mà người ta cảm nhận được do duyên sáu ngoại xứ, thì những cảm thọ đó là thường còn, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi’; người ấy nói đúng chăng, này các chị Tỳ-khưu-ni?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
‘‘No, venerable sir.’’
“Không phải vậy, bạch Thế Tôn.”
‘‘Taṃ kissa hetu’’?
‘‘For what reason?’’
“Vì sao vậy?”
‘‘Tajjaṃ tajjaṃ, bhante, paccayaṃ paṭicca tajjā tajjā vedanā uppajjanti.
‘‘Venerable sir, dependent on each specific condition, specific feelings arise.
“Bạch Thế Tôn, do duyên từng nhân tương ứng mà từng cảm thọ tương ứng sinh khởi.
Tajjassa tajjassa paccayassa nirodhā tajjā tajjā vedanā nirujjhantī’’ti.
With the cessation of each specific condition, specific feelings cease.’’
Do sự diệt của từng nhân tương ứng mà từng cảm thọ tương ứng diệt đi.”
‘‘Sādhu sādhu, bhaginiyo!
‘‘Excellent, excellent, sisters!
“Lành thay, lành thay, này các chị Tỳ-khưu-ni!
Evañhetaṃ, bhaginiyo, hoti ariyasāvakassa yathābhūtaṃ sammappaññāya passato’’.
For a noble disciple, sisters, seeing things as they are with right understanding, it is indeed so.’’
Này các chị Tỳ-khưu-ni, một đệ tử thánh thấy rõ như vậy với chánh trí tuệ.”
413. ‘‘Seyyathāpi, bhaginiyo, dakkho goghātako vā goghātakantevāsī vā gāviṃ vadhitvā tiṇhena govikantanena gāviṃ saṅkanteyya anupahacca antaraṃ maṃsakāyaṃ anupahacca bāhiraṃ cammakāyaṃ.
413. ‘‘Just as, sisters, a skillful butcher or a butcher’s apprentice, having slaughtered a cow, might dismember it with a sharp butcher’s knife, without damaging the inner fleshy parts, and without damaging the outer hide.
413. “Ví như, này các chị Tỳ-khưu-ni, một người đồ tể lành nghề hoặc người học việc của đồ tể, sau khi giết một con bò, sẽ cắt xẻ con bò ấy bằng con dao sắc bén của người đồ tể, không làm hư hại phần thịt bên trong, không làm hư hại phần da bên ngoài.
Yaṃ yadeva tattha antarā vilimaṃsaṃ antarā nhāru antarā bandhanaṃ taṃ tadeva tiṇhena govikantanena sañchindeyya saṅkanteyya sampakanteyya samparikanteyya.
Whatever inner flesh, tendons, or bindings are there, he would cut them apart and dismember them with that sharp butcher’s knife, severing and separating them completely.
Bất cứ chỗ nào có thịt vụn, gân, hoặc dây chằng ở bên trong, người ấy sẽ cắt, xẻ, chặt, và phân chia bằng con dao sắc bén của người đồ tể.
Sañchinditvā saṅkantitvā sampakantitvā samparikantitvā vidhunitvā bāhiraṃ cammakāyaṃ teneva cammena taṃ gāviṃ paṭicchādetvā evaṃ vadeyya – ‘tathevāyaṃ gāvī saṃyuttā imināva cammenā’ti; sammā nu kho so, bhaginiyo, vadamāno vadeyyā’’ti?
Having cut them apart, dismembered them, severed and separated them completely, and having stripped off the outer hide, he might cover that cow with that same hide and say thus: ‘This cow is still bound by this very hide’ — would such a person, sisters, speaking thus, be speaking rightly?’’
Sau khi cắt, xẻ, chặt, phân chia, và lột bỏ lớp da bên ngoài, người ấy lại dùng chính lớp da đó phủ lên con bò và nói rằng: ‘Con bò này vẫn còn dính liền với lớp da này’; người ấy nói đúng chăng, này các chị Tỳ-khưu-ni?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
‘‘No, venerable sir.’’
“Không phải vậy, bạch Thế Tôn.”
‘‘Taṃ kissa hetu’’?
‘‘For what reason?’’
“Vì sao vậy?”
‘‘Amu hi, bhante, dakkho goghātako vā goghātakantevāsī vā gāviṃ vadhitvā tiṇhena govikantanena gāviṃ saṅkanteyya anupahacca antaraṃ maṃsakāyaṃ anupahacca bāhiraṃ cammakāyaṃ.
‘‘Venerable sir, that skillful butcher or butcher’s apprentice, having slaughtered a cow, might dismember it with a sharp butcher’s knife, without damaging the inner fleshy parts and without damaging the outer hide.
“Bạch Thế Tôn, người đồ tể lành nghề hoặc người học việc của đồ tể ấy, sau khi giết một con bò, sẽ cắt xẻ con bò ấy bằng con dao sắc bén của người đồ tể, không làm hư hại phần thịt bên trong, không làm hư hại phần da bên ngoài.
Yaṃ yadeva tattha antarā vilimaṃsaṃ antarā nhāru antarā bandhanaṃ taṃ tadeva tiṇhena govikantanena sañchindeyya saṅkanteyya sampakanteyya samparikanteyya.
Whatever inner flesh, tendons, or bindings are there, he would cut them apart and dismember them with that sharp butcher’s knife, severing and separating them completely.
Bất cứ chỗ nào có thịt vụn, gân, hoặc dây chằng ở bên trong, người ấy sẽ cắt, xẻ, chặt, và phân chia bằng con dao sắc bén của người đồ tể.
Sañchinditvā saṅkantitvā sampakantitvā samparikantitvā vidhunitvā bāhiraṃ cammakāyaṃ teneva cammena taṃ gāviṃ paṭicchādetvā kiñcāpi so evaṃ vadeyya – ‘tathevāyaṃ gāvī saṃyuttā imināva cammenā’ti; atha kho sā gāvī visaṃyuttā teneva cammenā’’ti.
Having cut them apart, dismembered them, severed and separated them completely, and having stripped off the outer hide, even if he were to cover that cow with that same hide and say thus: ‘This cow is still bound by this very hide,’ nevertheless, that cow is disjoined from that very hide.’’
Sau khi cắt, xẻ, chặt, phân chia, và lột bỏ lớp da bên ngoài, người ấy lại dùng chính lớp da đó phủ lên con bò, dù người ấy có nói rằng: ‘Con bò này vẫn còn dính liền với lớp da này’; nhưng thực ra con bò đó đã được tách rời khỏi lớp da đó rồi.”
‘‘Upamā kho me ayaṃ, bhaginiyo, katā atthassa viññāpanāya ayamevettha attho.
‘‘Sisters, this simile was made by me to convey the meaning; this is the meaning here.
“Này các chị Tỳ-khưu-ni, ví dụ này được Ta đưa ra để làm sáng tỏ ý nghĩa; đây chính là ý nghĩa.
‘Antarā maṃsakāyo’ti kho, bhaginiyo, channetaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ; ‘bāhiro cammakāyo’ti kho, bhaginiyo, channetaṃ bāhirānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ; ‘antarā vilimaṃsaṃ antarā nhāru antarā bandhana’nti kho, bhaginiyo, nandīrāgassetaṃ adhivacanaṃ; ‘tiṇhaṃ govikantana’nti kho, bhaginiyo, ariyāyetaṃ paññāya adhivacanaṃ; yāyaṃ ariyā paññā antarā kilesaṃ antarā saṃyojanaṃ antarā bandhanaṃ sañchindati saṅkantati sampakantati samparikantati.
‘Inner fleshy parts,’ sisters, is a designation for the six internal sense bases; ‘outer hide,’ sisters, is a designation for the six external sense bases; ‘inner flesh, tendons, bindings,’ sisters, is a designation for delight and lust; ‘sharp butcher’s knife,’ sisters, is a designation for noble wisdom; by which noble wisdom one cuts apart, dismembers, severs, and separates the inner defilements, inner fetters, and inner bonds.
‘Phần thịt bên trong’, này các chị Tỳ-khưu-ni, đó là tên gọi của sáu nội xứ; ‘phần da bên ngoài’, này các chị Tỳ-khưu-ni, đó là tên gọi của sáu ngoại xứ; ‘thịt vụn, gân, dây chằng ở bên trong’, này các chị Tỳ-khưu-ni, đó là tên gọi của hỷ ái; ‘con dao sắc bén của người đồ tể’, này các chị Tỳ-khưu-ni, đó là tên gọi của trí tuệ thánh, là trí tuệ thánh cắt, xẻ, chặt, và phân chia phiền não, kiết sử, và trói buộc ở bên trong.”
414. ‘‘Satta kho panime, bhaginiyo, bojjhaṅgā, yesaṃ bhāvitattā bahulīkatattā bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati.
414. ‘‘These seven factors of awakening, sisters, having been developed and made much of, a bhikkhu, by the destruction of the taints, here and now enters and dwells in the taintless liberation of mind and liberation by wisdom, having realized it for himself through direct knowledge.
414. “Này các chị Tỳ-khưu-ni, có bảy chi phần giác ngộ này, nhờ tu tập và làm cho sung mãn, một Tỳ-khưu, do đoạn trừ các lậu hoặc, tự mình chứng ngộ, an trú và đạt đến giải thoát tâm vô lậu, giải thoát tuệ vô lậu ngay trong hiện đời.
Katame satta?
Which seven?
Bảy chi phần nào?
Idha, bhaginiyo, bhikkhu satisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ.
Here, sisters, a bhikkhu develops the factor of awakening of mindfulness, based on seclusion, based on dispassion, based on cessation, culminating in relinquishment.
Ở đây, này các chị Tỳ-khưu-ni, một Tỳ-khưu tu tập niệm giác chi, nương tựa viễn ly, nương tựa ly tham, nương tựa đoạn diệt, đưa đến xả ly.
Dhammavicayasambojjhaṅgaṃ bhāveti…pe… vīriyasambojjhaṅgaṃ bhāveti… pītisambojjhaṅgaṃ bhāveti… passaddhisambojjhaṅgaṃ bhāveti… samādhisambojjhaṅgaṃ bhāveti… upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ.
He develops the factor of awakening of discrimination of states… (and so on)… he develops the factor of awakening of energy… he develops the factor of awakening of rapture… he develops the factor of awakening of tranquillity… he develops the factor of awakening of concentration… he develops the factor of awakening of equanimity, based on seclusion, based on dispassion, based on cessation, culminating in relinquishment.
Tu tập trạch pháp giác chi… (tương tự)… tu tập tinh tấn giác chi… tu tập hỷ giác chi… tu tập khinh an giác chi… tu tập định giác chi… tu tập xả giác chi, nương tựa viễn ly, nương tựa ly tham, nương tựa đoạn diệt, đưa đến xả ly.
Ime kho, bhaginiyo, satta bojjhaṅgā yesaṃ bhāvitattā bahulīkatattā bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī’’ti.
These, sisters, are the seven factors of awakening, having been developed and made much of, a bhikkhu, by the destruction of the taints, here and now enters and dwells in the taintless liberation of mind and liberation by wisdom, having realized it for himself through direct knowledge.’’
Này các chị Tỳ-khưu-ni, đây là bảy chi phần giác ngộ, nhờ tu tập và làm cho sung mãn, một Tỳ-khưu, do đoạn trừ các lậu hoặc, tự mình chứng ngộ, an trú và đạt đến giải thoát tâm vô lậu, giải thoát tuệ vô lậu ngay trong hiện đời.”
415. Atha kho āyasmā nandako tā bhikkhuniyo iminā ovādena ovaditvā uyyojesi – ‘‘gacchatha, bhaginiyo; kālo’’ti.
415. Then the Venerable Nandaka, having advised those bhikkhunīs with this instruction, dismissed them, saying: ‘‘Go, sisters; it is time.’’
415. Sau đó, Tôn giả Nandaka, sau khi giáo huấn các Tỳ-khưu-ni ấy bằng lời giáo huấn này, đã tiễn họ đi: “Này các chị Tỳ-khưu-ni, hãy đi đi; đã đến lúc rồi.”
Atha kho tā bhikkhuniyo āyasmato nandakassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā āyasmantaṃ nandakaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu.
Then those bhikkhunīs, having delighted in and approved of the Venerable Nandaka’s words, rose from their seats, respectfully saluted the Venerable Nandaka, circumambulated him clockwise, and approached the Blessed One; having approached and respectfully saluted the Blessed One, they stood to one side.
Sau đó, các Tỳ-khưu-ni ấy, hoan hỷ và tán thán lời thuyết giảng của Tôn giả Nandaka, liền đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đảnh lễ Tôn giả Nandaka, đi nhiễu hữu rồi đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi đứng sang một bên.
Ekamantaṃ ṭhitā kho tā bhikkhuniyo bhagavā etadavoca –‘‘gacchatha, bhikkhuniyo; kālo’’ti.
As those bhikkhunīs stood to one side, the Blessed One said to them: ‘‘Go, bhikkhunīs; it is time.’’
Khi các Tỳ-khưu-ni ấy đang đứng sang một bên, Thế Tôn nói với họ rằng: “Này các Tỳ-khưu-ni, hãy đi đi; đã đến lúc rồi.”
Atha kho tā bhikkhuniyo bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkamiṃsu.
Then those bhikkhunīs, having respectfully saluted the Blessed One and circumambulated him clockwise, departed.
Sau đó, các Tỳ-khưu-ni ấy đảnh lễ Thế Tôn, đi nhiễu hữu rồi ra đi.
Atha kho bhagavā acirapakkantīsu tāsu bhikkhunīsu bhikkhū āmantesi – ‘‘seyyathāpi, bhikkhave, tadahuposathe pannarase na hoti bahuno janassa kaṅkhā vā vimati vā – ‘ūno nu kho cando, puṇṇo nu kho cando’ti, atha kho puṇṇo candotveva hoti; evameva kho, bhikkhave, tā bhikkhuniyo nandakassa dhammadesanāya attamanā ceva paripuṇṇasaṅkappā ca.
Then the Blessed One, after those bhikkhunis had not long departed, addressed the bhikkhus: “Just as, bhikkhus, on the full-moon Uposatha day, there is no doubt or uncertainty for many people as to whether the moon is waning or full, but rather it is indeed full; even so, bhikkhus, those bhikkhunis were delighted and fully resolved by Nandaka’s Dhamma teaching.
Rồi Thế Tôn, khi các Tỳ-khưu-ni ấy vừa mới rời đi, đã gọi các Tỳ-khưu và dạy rằng: “Này các Tỳ-khưu, ví như vào ngày Rằm Uposatha, không có sự nghi ngờ hay phân vân trong lòng nhiều người rằng: ‘Trăng có khuyết không, trăng có tròn không?’, mà trăng chỉ là tròn; cũng vậy, này các Tỳ-khưu, các Tỳ-khưu-ni ấy đã hoan hỷ và hoàn toàn mãn nguyện với bài thuyết pháp của Nandaka.
Tāsaṃ, bhikkhave, pañcannaṃ bhikkhunisatānaṃ yā pacchimitā bhikkhunī sā* sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyanā’’ti.
Bhikkhus, among those five hundred bhikkhunis, the last bhikkhuni is a Sotāpanna, not subject to falling into lower states, assured, with enlightenment as her destination.”
Này các Tỳ-khưu, trong số năm trăm Tỳ-khưu-ni ấy, vị Tỳ-khưu-ni cuối cùng là một vị Dự Lưu, không còn bị đọa lạc, chắc chắn sẽ giác ngộ.”
416. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
416. Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was dwelling in Sāvatthī, at Jetavana, Anāthapiṇḍika’s Park.
416. Tôi nghe như vầy: Một thời, Thế Tôn trú tại Sāvatthī, trong khu vườn Jetavana của ông Anāthapiṇḍika.
Atha kho bhagavato rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘‘paripakkā kho rāhulassa vimuttiparipācanīyā dhammā.
Then, while the Blessed One was in seclusion, this thought arose in his mind: “The liberating teachings for Rāhula have matured.
Rồi Thế Tôn, khi đang ở một mình, trong tịnh thất, đã khởi lên ý nghĩ trong tâm như sau: “Các pháp làm chín muồi sự giải thoát của Rāhula đã trở nên chín muồi.
Yaṃnūnāhaṃ rāhulaṃ uttariṃ āsavānaṃ khaye vineyya’’nti.
What if I were to further instruct Rāhula for the destruction of the āsavas?”
Ta hãy hướng dẫn Rāhula thêm nữa để diệt trừ các lậu hoặc.”
Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ piṇḍāya pāvisi.
Then the Blessed One, having dressed in the morning and taken his bowl and robe, entered Sāvatthī for alms.
Rồi Thế Tôn vào buổi sáng, đắp y, cầm bát và y, đi vào Sāvatthī để khất thực.
Sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto āyasmantaṃ rāhulaṃ āmantesi – ‘‘gaṇhāhi, rāhula, nisīdanaṃ; yena andhavanaṃ tenupasaṅkamissāma divāvihārāyā’’ti.
After wandering for alms in Sāvatthī and returning from his alms round after the meal, he addressed Venerable Rāhula: “Take your sitting mat, Rāhula; we shall go to Andhavana for the day’s abiding.”
Sau khi khất thực ở Sāvatthī và trở về sau bữa ăn, Thế Tôn gọi Tôn giả Rāhula và dạy: “Này Rāhula, hãy lấy chỗ ngồi; chúng ta sẽ đi đến Andhavana để nghỉ trưa.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā rāhulo bhagavato paṭissutvā nisīdanaṃ ādāya bhagavantaṃ piṭṭhito piṭṭhito anubandhi.
“Yes, venerable sir,” Venerable Rāhula replied to the Blessed One, and taking the sitting mat, he followed behind the Blessed One.
“Vâng, bạch Thế Tôn,” Tôn giả Rāhula đáp lời Thế Tôn, rồi cầm chỗ ngồi và đi theo sau Thế Tôn.
417. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, rāhula, cakkhu niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
417. “What do you think, Rāhula, is the eye permanent or impermanent?”
417. “Này Rāhula, con nghĩ sao, mắt là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante ’’.
“Impermanent, venerable sir.”
“Vô thường, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
“Now, what is impermanent, is that suffering or happiness?”
“Mà cái gì vô thường, cái đó là khổ hay lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
“Suffering, venerable sir.”
“Khổ, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
“Now, what is impermanent, suffering, and subject to change, is it fit to be regarded thus: ‘This is mine, this I am, this is my self’?”
“Mà cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, có hợp lý chăng khi quán sát nó là: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Không hợp lý, bạch Thế Tôn.”
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, rāhula, rūpā niccā vā aniccā vā’’ti?
“What do you think, Rāhula, are forms permanent or impermanent?”
“Này Rāhula, con nghĩ sao, các sắc là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccā, bhante’’.
“Impermanent, venerable sir.”
“Vô thường, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
“Now, what is impermanent, is that suffering or happiness?”
“Mà cái gì vô thường, cái đó là khổ hay lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
“Suffering, venerable sir.”
“Khổ, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
“Now, what is impermanent, suffering, and subject to change, is it fit to be regarded thus: ‘This is mine, this I am, this is my self’?”
“Mà cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, có hợp lý chăng khi quán sát nó là: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Không hợp lý, bạch Thế Tôn.”
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, rāhula, cakkhuviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“What do you think, Rāhula, is eye-consciousness permanent or impermanent?”
“Này Rāhula, con nghĩ sao, nhãn thức là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
“Impermanent, venerable sir.”
“Vô thường, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
“Now, what is impermanent, is that suffering or happiness?”
“Mà cái gì vô thường, cái đó là khổ hay lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
“Suffering, venerable sir.”
“Khổ, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
“Now, what is impermanent, suffering, and subject to change, is it fit to be regarded thus: ‘This is mine, this I am, this is my self’?”
“Mà cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, có hợp lý chăng khi quán sát nó là: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Không hợp lý, bạch Thế Tôn.”
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, rāhula, cakkhusamphasso nicco vā anicco vā’’ti?
“What do you think, Rāhula, is eye-contact permanent or impermanent?”
“Này Rāhula, con nghĩ sao, nhãn xúc là thường hay vô thường?”
‘‘Anicco, bhante’’.
“Impermanent, venerable sir.”
“Vô thường, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
“Now, what is impermanent, is that suffering or happiness?”
“Mà cái gì vô thường, cái đó là khổ hay lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
“Suffering, venerable sir.”
“Khổ, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
“Now, what is impermanent, suffering, and subject to change, is it fit to be regarded thus: ‘This is mine, this I am, this is my self’?”
“Mà cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, có hợp lý chăng khi quán sát nó là: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Không hợp lý, bạch Thế Tôn.”
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, rāhula, yamidaṃ* cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ tampi niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“What do you think, Rāhula, that which arises conditioned by eye-contact – whether it be feeling, perception, mental formations, or consciousness – is that also permanent or impermanent?”
“Này Rāhula, con nghĩ sao, cái gì khởi lên do duyên nhãn xúc, đó là cảm thọ, tưởng, hành, thức, cái đó cũng là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
“Impermanent, venerable sir.”
“Vô thường, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
“Now, what is impermanent, is that suffering or happiness?”
“Mà cái gì vô thường, cái đó là khổ hay lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
“Suffering, venerable sir.”
“Khổ, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
“Now, what is impermanent, suffering, and subject to change, is it fit to be regarded thus: ‘This is mine, this I am, this is my self’?”
“Mà cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, có hợp lý chăng khi quán sát nó là: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Không hợp lý, bạch Thế Tôn.”
418. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi rāhula, sotaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
418. “What do you think, Rāhula, is the ear permanent or impermanent?”
418. “Này Rāhula, con nghĩ sao, tai là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante…pe… ghānaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“Impermanent, venerable sir… What do you think, Rāhula, is the nose permanent or impermanent?”
“Vô thường, bạch Thế Tôn… (tương tự)… mũi là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante…pe… jivhā niccā vā aniccā vā’’ti?
“Impermanent, venerable sir… What do you think, Rāhula, is the tongue permanent or impermanent?”
“Vô thường, bạch Thế Tôn… (tương tự)… lưỡi là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccā, bhante…pe… kāyo nicco vā anicco vā’’ti?
“Impermanent, venerable sir… What do you think, Rāhula, is the body permanent or impermanent?”
“Vô thường, bạch Thế Tôn… (tương tự)… thân là thường hay vô thường?”
‘‘Anicco, bhante…pe… mano nicco vā anicco vā’’ti?
“Impermanent, venerable sir… What do you think, Rāhula, is the mind permanent or impermanent?”
“Vô thường, bạch Thế Tôn… (tương tự)… ý là thường hay vô thường?”
‘‘Anicco, bhante’’.
“Impermanent, venerable sir.”
“Vô thường, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
“Now, what is impermanent, is that suffering or happiness?”
“Mà cái gì vô thường, cái đó là khổ hay lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
“Suffering, venerable sir.”
“Khổ, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ –‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
“Now, what is impermanent, suffering, and subject to change, is it fit to be regarded thus: ‘This is mine, this I am, this is my self’?”
“Mà cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, có hợp lý chăng khi quán sát nó là: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Không hợp lý, bạch Thế Tôn.”
‘‘Taṃ kiṃ maññasi rāhula, dhammā niccā vā aniccā vā’’ti?
“What do you think, Rāhula, are mental objects permanent or impermanent?”
“Này Rāhula, con nghĩ sao, các pháp là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccā, bhante’’.
“Impermanent, venerable sir.”
“Vô thường, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
“Now, what is impermanent, is that suffering or happiness?”
“Mà cái gì vô thường, cái đó là khổ hay lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
“Suffering, venerable sir.”
“Khổ, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
“Now, what is impermanent, suffering, and subject to change, is it fit to be regarded thus: ‘This is mine, this I am, this is my self’?”
“Mà cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, có hợp lý chăng khi quán sát nó là: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Không hợp lý, bạch Thế Tôn.”
‘‘Taṃ kiṃ maññasi rāhula, manoviññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“What do you think, Rāhula, is mind-consciousness permanent or impermanent?”
“Này Rāhula, con nghĩ sao, ý thức là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
“Impermanent, venerable sir.”
“Vô thường, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
“Now, what is impermanent, is that suffering or happiness?”
“Mà cái gì vô thường, cái đó là khổ hay lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
“Suffering, venerable sir.”
“Khổ, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
“Now, what is impermanent, suffering, and subject to change, is it fit to be regarded thus: ‘This is mine, this I am, this is my self’?”
“Mà cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, có hợp lý chăng khi quán sát nó là: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Không hợp lý, bạch Thế Tôn.”
‘‘Taṃ kiṃ maññasi rāhula, manosamphasso nicco vā anicco vā’’ti?
“What do you think, Rāhula, is mind-contact permanent or impermanent?”
“Này Rāhula, con nghĩ sao, ý xúc là thường hay vô thường?”
‘‘Anicco, bhante’’.
“Impermanent, venerable sir.”
“Vô thường, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
“Now, what is impermanent, is that suffering or happiness?”
“Mà cái gì vô thường, cái đó là khổ hay lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
“Suffering, venerable sir.”
“Khổ, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
“Now, what is impermanent, suffering, and subject to change, is it fit to be regarded thus: ‘This is mine, this I am, this is my self’?”
“Mà cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, có hợp lý chăng khi quán sát nó là: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Không hợp lý, bạch Thế Tôn.”
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, rāhula, yamidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ, tampi niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“What do you think, Rāhula, that which arises conditioned by mind-contact – whether it be feeling, perception, mental formations, or consciousness – is that also permanent or impermanent?”
“Này Rāhula, con nghĩ sao, cái gì khởi lên do duyên ý xúc, đó là cảm thọ, tưởng, hành, thức, cái đó cũng là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bhante’’.
“Impermanent, venerable sir.”
“Vô thường, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ, dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
“Now, what is impermanent, is that suffering or happiness?”
“Mà cái gì vô thường, cái đó là khổ hay lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bhante’’.
“Suffering, venerable sir.”
“Khổ, bạch Thế Tôn.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
“Now, what is impermanent, suffering, and subject to change, is it fit to be regarded thus: ‘This is mine, this I am, this is my self’?”
“Mà cái gì vô thường, khổ, có bản chất biến hoại, có hợp lý chăng khi quán sát nó là: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?”
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, venerable sir.”
“Không hợp lý, bạch Thế Tôn.”
419. ‘‘Evaṃ passaṃ, rāhula, sutavā ariyasāvako cakkhusmiṃ* nibbindati, rūpesu nibbindati, cakkhuviññāṇe nibbindati, cakkhusamphasse nibbindati, yamidaṃ cakkhusamphassapaccayā uppajjati vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ tasmimpi nibbindati.
419. ‘‘Rāhula, seeing thus, the well-instructed noble disciple becomes disenchanted with the eye, disenchanted with forms, disenchanted with eye-consciousness, disenchanted with eye-contact. He becomes disenchanted also with that which arises dependent on eye-contact—feeling, perception, volitional formations, and consciousness.
419. ‘‘Này Rāhula, một đệ tử thánh đã nghe giáo pháp, thấy như vậy, sẽ nhàm chán mắt, nhàm chán các sắc, nhàm chán nhãn thức, nhàm chán nhãn xúc, và nhàm chán cả những gì khởi sinh do duyên nhãn xúc, thuộc về cảm thọ (vedanāgataṃ), thuộc về tưởng (saññāgataṃ), thuộc về hành (saṅkhāragataṃ), thuộc về thức (viññāṇagataṃ).
Sotasmiṃ nibbindati, saddesu nibbindati…pe…, ghānasmiṃ nibbindati, gandhesu nibbindati… jivhāya nibbindati, rasesu nibbindati… kāyasmiṃ nibbindati, phoṭṭhabbesu nibbindati… manasmiṃ nibbindati, dhammesu nibbindati, manoviññāṇe nibbindati, manosamphasse nibbindati, yamidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedanāgataṃ saññāgataṃ saṅkhāragataṃ viññāṇagataṃ tasmimpi nibbindati.
He becomes disenchanted with the ear, disenchanted with sounds… He becomes disenchanted with the nose, disenchanted with odors… He becomes disenchanted with the tongue, disenchanted with tastes… He becomes disenchanted with the body, disenchanted with tangibles… He becomes disenchanted with the mind, disenchanted with mental phenomena, disenchanted with mind-consciousness, disenchanted with mind-contact. He becomes disenchanted also with that which arises dependent on mind-contact—feeling, perception, volitional formations, and consciousness.
Sẽ nhàm chán tai, nhàm chán các tiếng… sẽ nhàm chán mũi, nhàm chán các mùi… sẽ nhàm chán lưỡi, nhàm chán các vị… sẽ nhàm chán thân, nhàm chán các xúc chạm… sẽ nhàm chán ý, nhàm chán các pháp, nhàm chán ý thức, nhàm chán ý xúc, và nhàm chán cả những gì khởi sinh do duyên ý xúc, thuộc về cảm thọ (vedanāgataṃ), thuộc về tưởng (saññāgataṃ), thuộc về hành (saṅkhāragataṃ), thuộc về thức (viññāṇagataṃ).
Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati.
Being disenchanted, he becomes dispassionate; through dispassion, he is liberated.
Khi nhàm chán, vị ấy ly tham; do ly tham, vị ấy được giải thoát.
Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.
When liberated, the knowledge arises: ‘Liberated.’
Khi được giải thoát, vị ấy có trí tuệ biết: ‘Ta đã giải thoát’.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
He understands: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what had to be done has been done, there is no more for this state of being.’”
Vị ấy biết rõ: ‘Sanh đã tận, phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa’.’’
420. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
420. Thus have I heard—On one occasion the Blessed One was staying at Sāvatthī, in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery.
420. Tôi nghe như vầy: Một thời, Đức Thế Tôn trú tại Sāvatthī, ở Jetavana, khu vườn của Anāthapiṇḍika.
Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti.
There the Blessed One addressed the bhikkhus: “Bhikkhus!”
Tại đấy, Đức Thế Tôn gọi các Tỳ khưu: ‘‘Này các Tỳ khưu.’’
‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
“Venerable sir,” they replied to the Blessed One.
Các Tỳ khưu ấy vâng đáp Đức Thế Tôn: ‘‘Bạch Thế Tôn.’’
Bhagavā etadavoca – ‘‘dhammaṃ vo, bhikkhave, desessāmi ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ, kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsessāmi, yadidaṃ – cha chakkāni.
The Blessed One said this: “Bhikkhus, I shall teach you the Dhamma that is good in the beginning, good in the middle, and good in the end, with meaning and with phrasing; I shall proclaim the entirely perfect and purified holy life, namely, the six sixes.
Đức Thế Tôn nói như sau: ‘‘Này các Tỳ khưu, Ta sẽ thuyết giảng cho các ông giáo pháp tốt đẹp ở đoạn đầu, tốt đẹp ở đoạn giữa, tốt đẹp ở đoạn cuối, có nghĩa lý, có văn tự, Ta sẽ tuyên bố đời sống phạm hạnh (brahmacariya) hoàn toàn đầy đủ, hoàn toàn thanh tịnh, đó là sáu bộ sáu (cha chakkāni).
Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti.
Listen to it, attend carefully; I shall speak.”
Hãy lắng nghe điều ấy, hãy khéo tác ý; Ta sẽ nói.’’
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
“Yes, venerable sir,” replied those bhikkhus to the Blessed One.
‘‘Thưa vâng, bạch Thế Tôn,’’ các Tỳ khưu ấy vâng đáp Đức Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca –
The Blessed One said this:
Đức Thế Tôn nói như sau:
‘‘‘Cha vedanākāyā veditabbā’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ.
“‘Six bodies of feeling are to be known’—thus has it been said.
‘‘‘Sáu thân thọ cần phải được biết’ – điều này đã được nói.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
In reference to what was this said?
Điều này được nói dựa trên cái gì?
Cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā vedanā; sotañca paṭicca sadde ca uppajjati sotaviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā vedanā; ghānañca paṭicca gandhe ca uppajjati ghānaviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā vedanā; jivhañca paṭicca rase ca uppajjati jivhāviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā vedanā; kāyañca paṭicca phoṭṭhabbe ca uppajjati kāyaviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā vedanā; manañca paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā vedanā.
Eye-consciousness arises dependent on the eye and forms, the conjunction of the three is contact, feeling arises dependent on contact; ear-consciousness arises dependent on the ear and sounds, the conjunction of the three is contact, feeling arises dependent on contact; nose-consciousness arises dependent on the nose and odors, the conjunction of the three is contact, feeling arises dependent on contact; tongue-consciousness arises dependent on the tongue and tastes, the conjunction of the three is contact, feeling arises dependent on contact; body-consciousness arises dependent on the body and tangibles, the conjunction of the three is contact, feeling arises dependent on contact; mind-consciousness arises dependent on the mind and mental phenomena, the conjunction of the three is contact, feeling arises dependent on contact.
Do duyên mắt và các sắc, nhãn thức khởi lên, sự hội hợp của ba là xúc, do duyên xúc mà có thọ; do duyên tai và các tiếng, nhĩ thức khởi lên, sự hội hợp của ba là xúc, do duyên xúc mà có thọ; do duyên mũi và các mùi, tỷ thức khởi lên, sự hội hợp của ba là xúc, do duyên xúc mà có thọ; do duyên lưỡi và các vị, thiệt thức khởi lên, sự hội hợp của ba là xúc, do duyên xúc mà có thọ; do duyên thân và các xúc chạm, thân thức khởi lên, sự hội hợp của ba là xúc, do duyên xúc mà có thọ; do duyên ý và các pháp, ý thức khởi lên, sự hội hợp của ba là xúc, do duyên xúc mà có thọ.
‘Cha vedanākāyā veditabbā’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ, idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘Six bodies of feeling are to be known’—that which was said was said in reference to this.
‘Sáu thân thọ cần phải được biết’ – điều đã được nói ấy, là nói dựa trên điều này.
Idaṃ pañcamaṃ chakkaṃ.
This is the fifth sixfold set.
Đây là bộ sáu thứ năm.
‘‘‘Taṇhā attā’ti yo vadeyya taṃ na upapajjati.
‘Craving is self’ — whoever would say that, it is not tenable.
‘‘‘Ai nói rằng tham ái (taṇhā) là tự ngã’ thì điều đó không phù hợp.
Taṇhāya uppādopi vayopi paññāyati.
The arising and passing away of craving are discernible.
Sự sinh khởi và hoại diệt của tham ái được nhận biết.
Yassa kho pana uppādopi vayopi paññāyati, ‘attā me uppajjati ca veti cā’ti iccassa evamāgataṃ hoti.
Indeed, of that which has its arising and passing away discerned, it thus occurs to one, ‘My self arises and passes away.’
Đối với cái gì mà sự sinh khởi và hoại diệt được nhận biết, thì ý nghĩa này sẽ đến với người ấy rằng: ‘Tự ngã của tôi sinh khởi và hoại diệt.’
Tasmā taṃ na upapajjati – ‘taṇhā attā’ti yo vadeyya.
Therefore, it is not tenable — whoever would say, ‘Craving is self.’
Do đó, điều đó không phù hợp – ‘ai nói rằng tham ái là tự ngã’.
Iti cakkhu anattā, rūpā anattā, cakkhuviññāṇaṃ anattā, cakkhusamphasso anattā, vedanā anattā, taṇhā anattā.
Thus, the eye is anattā, forms are anattā, eye-consciousness is anattā, eye-contact is anattā, feeling is anattā, craving is anattā.
Như vậy, con mắt là vô ngã, các sắc là vô ngã, nhãn thức là vô ngã, nhãn xúc là vô ngã, cảm thọ là vô ngã, tham ái là vô ngã.
‘‘‘Taṇhā attā’ti yo vadeyya taṃ na upapajjati.
‘Craving is self’ — whoever would say that, it is not tenable.
‘‘‘Ai nói rằng tham ái là tự ngã’ thì điều đó không phù hợp.
Taṇhāya uppādopi vayopi paññāyati.
The arising and passing away of craving are discernible.
Sự sinh khởi và hoại diệt của tham ái được nhận biết.
Yassa kho pana uppādopi vayopi paññāyati, ‘attā me uppajjati ca veti cā’ti iccassa evamāgataṃ hoti.
Indeed, of that which has its arising and passing away discerned, it thus occurs to one, ‘My self arises and passes away.’
Đối với cái gì mà sự sinh khởi và hoại diệt được nhận biết, thì ý nghĩa này sẽ đến với người ấy rằng: ‘Tự ngã của tôi sinh khởi và hoại diệt.’
Tasmā taṃ na upapajjati – ‘taṇhā attā’ti yo vadeyya.
Therefore, it is not tenable — whoever would say, ‘Craving is self.’
Do đó, điều đó không phù hợp – ‘ai nói rằng tham ái là tự ngã’.
Iti mano anattā, dhammā anattā, manoviññāṇaṃ anattā, manosamphasso anattā, vedanā anattā, taṇhā anattā.
Thus, the mind is anattā, mental objects are anattā, mind-consciousness is anattā, mind-contact is anattā, feeling is anattā, craving is anattā.
Như vậy, ý là vô ngã, các pháp là vô ngã, ý thức là vô ngã, ý xúc là vô ngã, cảm thọ là vô ngã, tham ái là vô ngã.
424. ‘‘Ayaṃ kho pana, bhikkhave, sakkāyasamudayagāminī paṭipadā – cakkhuṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati; rūpe ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati; cakkhuviññāṇaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati; cakkhusamphassaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati; vedanaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati; taṇhaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati; sotaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati…pe… ghānaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati…pe… jivhaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati…pe… kāyaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati…pe… manaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati, dhamme ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati, manoviññāṇaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati, manosamphassaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati, vedanaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati, taṇhaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati.
424. “This, bhikkhus, is the path leading to the arising of the identity view (sakkāya): one regards the eye as ‘This is mine, this I am, this is my self’; one regards forms as ‘This is mine, this I am, this is my self’; one regards eye-consciousness as ‘This is mine, this I am, this is my self’; one regards eye-contact as ‘This is mine, this I am, this is my self’; one regards feeling as ‘This is mine, this I am, this is my self’; one regards craving as ‘This is mine, this I am, this is my self’; one regards the ear as ‘This is mine, this I am, this is my self’…pe… one regards the nose as ‘This is mine, this I am, this is my self’…pe… one regards the tongue as ‘This is mine, this I am, this is my self’…pe… one regards the body as ‘This is mine, this I am, this is my self’…pe… one regards the mind as ‘This is mine, this I am, this is my self’; one regards mental objects as ‘This is mine, this I am, this is my self’; one regards mind-consciousness as ‘This is mine, this I am, this is my self’; one regards mind-contact as ‘This is mine, this I am, this is my self’; one regards feeling as ‘This is mine, this I am, this is my self’; one regards craving as ‘This is mine, this I am, this is my self.’
424. ‘‘Này các Tỳ-khưu, đây là con đường dẫn đến sự sinh khởi của hữu thân (sakkāya): người ấy quán sát con mắt là ‘cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’; quán sát các sắc là ‘cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’; quán sát nhãn thức là ‘cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’; quán sát nhãn xúc là ‘cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’; quán sát cảm thọ là ‘cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’; quán sát tham ái là ‘cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’; quán sát tai là ‘cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’…pe… quán sát mũi là ‘cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’…pe… quán sát lưỡi là ‘cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’…pe… quán sát thân là ‘cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’…pe… quán sát ý là ‘cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’; quán sát các pháp là ‘cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’; quán sát ý thức là ‘cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’; quán sát ý xúc là ‘cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’; quán sát cảm thọ là ‘cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’; quán sát tham ái là ‘cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’.
‘‘Ayaṃ kho pana, bhikkhave, sakkāyanirodhagāminī paṭipadā – cakkhuṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati.
“This, bhikkhus, is the path leading to the cessation of the identity view (sakkāya): one regards the eye as ‘This is not mine, this I am not, this is not my self.’
‘‘Này các Tỳ-khưu, đây là con đường dẫn đến sự đoạn diệt của hữu thân: người ấy quán sát con mắt là ‘cái này không phải của tôi, cái này không phải là tôi, cái này không phải là tự ngã của tôi’.
Rūpe ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati.
He observes form thus: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’
Vị ấy quán chiếu sắc: ‘Đây không phải của tôi, tôi không phải là cái này, đây không phải tự ngã của tôi’.
Cakkhuviññāṇaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati.
He observes eye-consciousness thus: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’
Vị ấy quán chiếu nhãn thức: ‘Đây không phải của tôi, tôi không phải là cái này, đây không phải tự ngã của tôi’.
Cakkhusamphassaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati.
He observes eye-contact thus: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’
Vị ấy quán chiếu nhãn xúc: ‘Đây không phải của tôi, tôi không phải là cái này, đây không phải tự ngã của tôi’.
Vedanaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati.
He observes feeling thus: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’
Vị ấy quán chiếu thọ: ‘Đây không phải của tôi, tôi không phải là cái này, đây không phải tự ngã của tôi’.
Taṇhaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati.
He observes craving thus: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’
Vị ấy quán chiếu tham ái: ‘Đây không phải của tôi, tôi không phải là cái này, đây không phải tự ngã của tôi’.
Sotaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati…pe… ghānaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati… jivhaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati… kāyaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati… manaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati.
He observes ear thus: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self’…pe… He observes nose thus: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self’… He observes tongue thus: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self’… He observes body thus: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self’… He observes mind thus: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’
Vị ấy quán chiếu tai: ‘Đây không phải của tôi, tôi không phải là cái này, đây không phải tự ngã của tôi’… (tương tự cho) mũi: ‘Đây không phải của tôi, tôi không phải là cái này, đây không phải tự ngã của tôi’… lưỡi: ‘Đây không phải của tôi, tôi không phải là cái này, đây không phải tự ngã của tôi’… thân: ‘Đây không phải của tôi, tôi không phải là cái này, đây không phải tự ngã của tôi’… ý: ‘Đây không phải của tôi, tôi không phải là cái này, đây không phải tự ngã của tôi’.
Dhamme ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati.
He observes mind-objects thus: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’
Vị ấy quán chiếu pháp: ‘Đây không phải của tôi, tôi không phải là cái này, đây không phải tự ngã của tôi’.
Manoviññāṇaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati.
He observes mind-consciousness thus: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’
Vị ấy quán chiếu ý thức: ‘Đây không phải của tôi, tôi không phải là cái này, đây không phải tự ngã của tôi’.
Manosamphassaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati.
He observes mind-contact thus: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’
Vị ấy quán chiếu ý xúc: ‘Đây không phải của tôi, tôi không phải là cái này, đây không phải tự ngã của tôi’.
Vedanaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati.
He observes feeling thus: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’
Vị ấy quán chiếu thọ: ‘Đây không phải của tôi, tôi không phải là cái này, đây không phải tự ngã của tôi’.
Taṇhaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti samanupassati.
He observes craving thus: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’
Vị ấy quán chiếu tham ái: ‘Đây không phải của tôi, tôi không phải là cái này, đây không phải tự ngã của tôi’.
425. ‘‘Cakkhuñca, bhikkhave, paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā.
425. “Monks, dependent on the eye and forms, eye-consciousness arises; the union of the three is contact. With contact as condition, there arises feeling—pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant.
425. “Này các Tỳ-kheo, do duyên mắt và sắc mà nhãn thức sinh khởi. Sự hòa hợp của ba thứ này là xúc. Do duyên xúc mà thọ sinh khởi, hoặc lạc thọ, hoặc khổ thọ, hoặc bất khổ bất lạc thọ.
So sukhāya vedanāya phuṭṭho samāno abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati.
Being touched by pleasant feeling, he delights in it, welcomes it, and remains clinging to it.
Khi bị xúc chạm với lạc thọ, vị ấy hoan hỷ, tán thán, bám víu vào đó mà an trú.
Tassa rāgānusayo anuseti.
The underlying tendency of sensual desire (rāgānusaya) underlies him.
Tùy miên tham ái của vị ấy liền ngủ ngầm.
Dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno socati kilamati paridevati urattāḷiṃ kandati sammohaṃ āpajjati.
Being touched by painful feeling, he grieves, laments, weeps, beats his breast, and falls into confusion.
Khi bị xúc chạm với khổ thọ, vị ấy sầu muộn, ưu phiền, than khóc, đấm ngực, rơi vào si mê.
Tassa paṭighānusayo anuseti.
The underlying tendency of aversion (paṭighānusaya) underlies him.
Tùy miên sân hận của vị ấy liền ngủ ngầm.
Adukkhamasukhāya vedanāya phuṭṭho samāno tassā vedanāya samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāti.
Being touched by neither-painful-nor-pleasant feeling, he does not understand as it truly is the arising, the passing away, the gratification, the danger, and the escape from that feeling.
Khi bị xúc chạm với bất khổ bất lạc thọ, vị ấy không như thật rõ biết về sự tập khởi, sự diệt tận, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của thọ ấy.
Tassa avijjānusayo anuseti.
The underlying tendency of ignorance (avijjānusaya) underlies him.
Tùy miên vô minh của vị ấy liền ngủ ngầm.
So vata, bhikkhave, sukhāya vedanāya rāgānusayaṃ appahāya dukkhāya vedanāya paṭighānusayaṃ appaṭivinodetvā adukkhamasukhāya vedanāya avijjānusayaṃ asamūhanitvā avijjaṃ appahāya vijjaṃ anuppādetvā diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro bhavissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
It is impossible, monks, that one who has not abandoned the underlying tendency of sensual desire for pleasant feeling, has not eliminated the underlying tendency of aversion for painful feeling, has not uprooted the underlying tendency of ignorance for neither-painful-nor-pleasant feeling, has not abandoned ignorance and has not aroused true knowledge, will make an end of suffering in this very life.”
Này các Tỳ-kheo, thật không thể có trường hợp một người không đoạn trừ tùy miên tham ái đối với lạc thọ, không đoạn trừ tùy miên sân hận đối với khổ thọ, không nhổ bỏ tùy miên vô minh đối với bất khổ bất lạc thọ, không đoạn trừ vô minh và không làm phát sinh minh, mà có thể trở thành người chấm dứt khổ đau ngay trong đời này.”
‘‘Sotañca, bhikkhave, paṭicca sadde ca uppajjati sotaviññāṇaṃ…pe… ghānañca, bhikkhave, paṭicca gandhe ca uppajjati ghānaviññāṇaṃ…pe… jivhañca, bhikkhave, paṭicca rase ca uppajjati jivhāviññāṇaṃ…pe… kāyañca, bhikkhave, paṭicca phoṭṭhabbe ca uppajjati kāyaviññāṇaṃ…pe… manañca, bhikkhave, paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā.
“Monks, dependent on the ear and sounds, ear-consciousness arises…pe… dependent on the nose and odors, nose-consciousness arises…pe… dependent on the tongue and flavors, tongue-consciousness arises…pe… dependent on the body and tangible objects, body-consciousness arises…pe… dependent on the mind and mind-objects, mind-consciousness arises; the union of the three is contact. With contact as condition, there arises feeling—pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant.
“Này các Tỳ-kheo, do duyên tai và âm thanh mà nhĩ thức sinh khởi… (tương tự cho) mũi và mùi hương mà tỷ thức sinh khởi… lưỡi và vị mà thiệt thức sinh khởi… thân và xúc chạm mà thân thức sinh khởi… ý và pháp mà ý thức sinh khởi. Sự hòa hợp của ba thứ này là xúc. Do duyên xúc mà thọ sinh khởi, hoặc lạc thọ, hoặc khổ thọ, hoặc bất khổ bất lạc thọ.
So sukhāya vedanāya phuṭṭho samāno abhinandati abhivadati ajjhosāya tiṭṭhati.
Being touched by pleasant feeling, he delights in it, welcomes it, and remains clinging to it.
Khi bị xúc chạm với lạc thọ, vị ấy hoan hỷ, tán thán, bám víu vào đó mà an trú.
Tassa rāgānusayo anuseti.
The underlying tendency of sensual desire underlies him.
Tùy miên tham ái của vị ấy liền ngủ ngầm.
Dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno socati kilamati paridevati urattāḷiṃ kandati sammohaṃ āpajjati.
Being touched by painful feeling, he grieves, laments, weeps, beats his breast, and falls into confusion.
Khi bị xúc chạm với khổ thọ, vị ấy sầu muộn, ưu phiền, than khóc, đấm ngực, rơi vào si mê.
Tassa paṭighānusayo anuseti.
The underlying tendency of aversion underlies him.
Tùy miên sân hận của vị ấy liền ngủ ngầm.
Adukkhamasukhāya vedanāya phuṭṭho samāno tassā vedanāya samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāti.
Being touched by neither-painful-nor-pleasant feeling, he does not understand as it truly is the arising, the passing away, the gratification, the danger, and the escape from that feeling.
Khi bị xúc chạm với bất khổ bất lạc thọ, vị ấy không như thật rõ biết về sự tập khởi, sự diệt tận, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của thọ ấy.
Tassa avijjānusayo anuseti.
The underlying tendency of ignorance underlies him.
Tùy miên vô minh của vị ấy liền ngủ ngầm.
So vata, bhikkhave, sukhāya vedanāya rāgānusayaṃ appahāya dukkhāya vedanāya paṭighānusayaṃ appaṭivinodetvā adukkhamasukhāya vedanāya avijjānusayaṃ asamūhanitvā avijjaṃ appahāya vijjaṃ anuppādetvā diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro bhavissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
It is impossible, monks, that one who has not abandoned the underlying tendency of sensual desire for pleasant feeling, has not eliminated the underlying tendency of aversion for painful feeling, has not uprooted the underlying tendency of ignorance for neither-painful-nor-pleasant feeling, has not abandoned ignorance and has not aroused true knowledge, will make an end of suffering in this very life.”
Này các Tỳ-kheo, thật không thể có trường hợp một người không đoạn trừ tùy miên tham ái đối với lạc thọ, không đoạn trừ tùy miên sân hận đối với khổ thọ, không nhổ bỏ tùy miên vô minh đối với bất khổ bất lạc thọ, không đoạn trừ vô minh và không làm phát sinh minh, mà có thể trở thành người chấm dứt khổ đau ngay trong đời này.”
426. ‘‘Cakkhuñca, bhikkhave, paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ, tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā.
426. “Monks, dependent on the eye and forms, eye-consciousness arises; the union of the three is contact. With contact as condition, there arises feeling—pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant.
426. “Này các Tỳ-kheo, do duyên mắt và sắc mà nhãn thức sinh khởi. Sự hòa hợp của ba thứ này là xúc. Do duyên xúc mà thọ sinh khởi, hoặc lạc thọ, hoặc khổ thọ, hoặc bất khổ bất lạc thọ.
So sukhāya vedanāya phuṭṭho samāno nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati.
Being touched by pleasant feeling, he does not delight in it, does not welcome it, and does not remain clinging to it.
Khi bị xúc chạm với lạc thọ, vị ấy không hoan hỷ, không tán thán, không bám víu vào đó mà an trú.
Tassa rāgānusayo nānuseti.
The underlying tendency of sensual desire does not underlie him.
Tùy miên tham ái của vị ấy không ngủ ngầm.
Dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno na socati na kilamati paridevati na urattāḷiṃ kandati na sammohaṃ āpajjati.
Being touched by painful feeling, he does not grieve, does not lament, does not weep, does not beat his breast, and does not fall into confusion.
Khi bị xúc chạm với khổ thọ, vị ấy không sầu muộn, không ưu phiền, không than khóc, không đấm ngực, không rơi vào si mê.
Tassa paṭighānusayo nānuseti.
The underlying tendency of aversion does not underlie him.
Tùy miên sân hận của vị ấy không ngủ ngầm.
Adukkhamasukhāya vedanāya phuṭṭho samāno tassā vedanāya samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti.
Being touched by neither-painful-nor-pleasant feeling, he understands as it truly is the arising, the passing away, the gratification, the danger, and the escape from that feeling.
Khi bị xúc chạm với bất khổ bất lạc thọ, vị ấy như thật rõ biết về sự tập khởi, sự diệt tận, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của thọ ấy.
Tassa avijjānusayo nānuseti.
The underlying tendency of ignorance does not underlie him.
Tùy miên vô minh của vị ấy không ngủ ngầm.
So vata, bhikkhave, sukhāya vedanāya rāgānusayaṃ pahāya dukkhāya vedanāya paṭighānusayaṃ paṭivinodetvā adukkhamasukhāya vedanāya avijjānusayaṃ samūhanitvā avijjaṃ pahāya vijjaṃ uppādetvā diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro bhavissatīti – ṭhānametaṃ vijjati.
It is possible, monks, that one who has abandoned the underlying tendency of sensual desire for pleasant feeling, has eliminated the underlying tendency of aversion for painful feeling, has uprooted the underlying tendency of ignorance for neither-painful-nor-pleasant feeling, has abandoned ignorance and has aroused true knowledge, will make an end of suffering in this very life.”
Này các Tỳ-kheo, thật có thể có trường hợp một người đã đoạn trừ tùy miên tham ái đối với lạc thọ, đã đoạn trừ tùy miên sân hận đối với khổ thọ, đã nhổ bỏ tùy miên vô minh đối với bất khổ bất lạc thọ, đã đoạn trừ vô minh và đã làm phát sinh minh, mà có thể trở thành người chấm dứt khổ đau ngay trong đời này.”
‘‘Manañca, bhikkhave, paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṃ tiṇṇaṃ saṅgati phasso, phassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā.
“Monks, dependent on the mind and mind-objects, mind-consciousness arises; the union of the three is contact. With contact as condition, there arises feeling—pleasant, painful, or neither-painful-nor-pleasant.
“Này các Tỳ-kheo, do duyên ý và pháp mà ý thức sinh khởi. Sự hòa hợp của ba thứ này là xúc. Do duyên xúc mà thọ sinh khởi, hoặc lạc thọ, hoặc khổ thọ, hoặc bất khổ bất lạc thọ.
So sukhāya vedanāya phuṭṭho samāno nābhinandati nābhivadati nājjhosāya tiṭṭhati.
Being touched by pleasant feeling, he does not delight in it, does not welcome it, and does not remain clinging to it.
Khi bị xúc chạm với lạc thọ, vị ấy không hoan hỷ, không tán thán, không bám víu vào đó mà an trú.
Tassa rāgānusayo nānuseti.
The underlying tendency of sensual desire does not underlie him.
Tùy miên tham ái của vị ấy không ngủ ngầm.
Dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno na socati na kilamati na paridevati na urattāḷiṃ kandati na sammohaṃ āpajjati.
Being touched by painful feeling, he does not grieve, does not lament, does not weep, does not beat his breast, and does not fall into confusion.
Khi bị xúc chạm với khổ thọ, vị ấy không sầu muộn, không ưu phiền, không than khóc, không đấm ngực, không rơi vào si mê.
Tassa paṭighānusayo nānuseti.
The underlying tendency of aversion does not underlie him.
Tùy miên sân hận của vị ấy không ngủ ngầm.
Adukkhamasukhāya vedanāya phuṭṭho samāno tassā vedanāya samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti.
Being touched by neither-painful-nor-pleasant feeling, he understands as it truly is the arising, the passing away, the gratification, the danger, and the escape from that feeling.
Khi bị xúc chạm với bất khổ bất lạc thọ, vị ấy như thật rõ biết về sự tập khởi, sự diệt tận, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly của thọ ấy.
Tassa avijjānusayo nānuseti.
The underlying tendency of ignorance does not underlie him.
Tùy miên vô minh của vị ấy không ngủ ngầm.
So vata, bhikkhave, sukhāya vedanāya rāgānusayaṃ pahāya dukkhāya vedanāya paṭighānusayaṃ paṭivinodetvā adukkhamasukhāya vedanāya avijjānusayaṃ samūhanitvā avijjaṃ pahāya vijjaṃ uppādetvā diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro bhavissatīti – ṭhānametaṃ vijjati.
It is possible, monks, that one who has abandoned the underlying tendency of sensual desire for pleasant feeling, has eliminated the underlying tendency of aversion for painful feeling, has uprooted the underlying tendency of ignorance for neither-painful-nor-pleasant feeling, has abandoned ignorance and has aroused true knowledge, will make an end of suffering in this very life.”
Này các Tỳ-kheo, thật có thể có trường hợp một người đã đoạn trừ tùy miên tham ái đối với lạc thọ, đã đoạn trừ tùy miên sân hận đối với khổ thọ, đã nhổ bỏ tùy miên vô minh đối với bất khổ bất lạc thọ, đã đoạn trừ vô minh và đã làm phát sinh minh, mà có thể trở thành người chấm dứt khổ đau ngay trong đời này.”
427. ‘‘Evaṃ passaṃ, bhikkhave, sutavā ariyasāvako cakkhusmiṃ* nibbindati, rūpesu nibbindati, cakkhuviññāṇe nibbindati, cakkhusamphasse nibbindati, vedanāya nibbindati, taṇhāya nibbindati.
427. ‘‘Bhikkhus, seeing thus, a well-taught noble disciple becomes disenchanted with the eye, disenchanted with forms, disenchanted with eye-consciousness, disenchanted with eye-contact, disenchanted with feeling, disenchanted with craving.
427. “Này các Tỳ-khưu, khi thấy như vậy, vị Thánh đệ tử có nghe nhàm chán mắt, nhàm chán các sắc, nhàm chán nhãn thức, nhàm chán nhãn xúc, nhàm chán cảm thọ, nhàm chán ái.
Sotasmiṃ nibbindati, saddesu nibbindati…pe… ghānasmiṃ nibbindati, gandhesu nibbindati… jivhāya nibbindati, rasesu nibbindati… kāyasmiṃ nibbindati, phoṭṭhabbesu nibbindati… manasmiṃ nibbindati, dhammesu nibbindati, manoviññāṇe nibbindati, manosamphasse nibbindati, vedanāya nibbindati, taṇhāya nibbindati.
He becomes disenchanted with the ear, disenchanted with sounds… with the nose, disenchanted with odors… with the tongue, disenchanted with flavors… with the body, disenchanted with tactile objects… with the mind, disenchanted with mental phenomena, disenchanted with mind-consciousness, disenchanted with mind-contact, disenchanted with feeling, disenchanted with craving.
Nhàm chán tai, nhàm chán các tiếng… ghét mũi, nhàm chán các mùi… ghét lưỡi, nhàm chán các vị… ghét thân, nhàm chán các xúc chạm… ghét ý, nhàm chán các pháp, nhàm chán ý thức, nhàm chán ý xúc, nhàm chán cảm thọ, nhàm chán ái.
Nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccati.
Being disenchanted, he becomes dispassionate; through dispassion, he is liberated.
Do nhàm chán nên ly tham, do ly tham nên giải thoát.
Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.
In the liberated, there arises the knowledge: ‘It is liberated.’
Trong sự giải thoát, có trí tuệ: ‘Ta đã giải thoát’.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānātī’’ti.
He understands: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being.’’’
Vị ấy biết: ‘Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa’”
428. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
428. Thus have I heard—On one occasion the Blessed One was dwelling in Sāvatthī at Jetavana, Anāthapiṇḍika’s Park.
428. Tôi nghe như vầy – Một thời, Thế Tôn trú tại Sāvatthī, trong khu vườn Jetavana của ông Anāthapiṇḍika.
Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti.
There the Blessed One addressed the bhikkhus, saying: ‘‘Bhikkhus!’’
Tại đấy, Thế Tôn gọi các Tỳ-khưu: “Này các Tỳ-khưu!”
‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
‘‘Bhante,’’ those bhikkhus replied to the Blessed One.
“Bạch Thế Tôn,” các Tỳ-khưu ấy vâng đáp Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca – ‘‘mahāsaḷāyatanikaṃ vo, bhikkhave, desessāmi.
The Blessed One spoke thus: ‘‘I shall teach you, bhikkhus, the Great Discourse on the Six Sense Bases.
Thế Tôn nói như sau: “Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ giảng cho các ông về Đại Sáu Xứ.
Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti.
Listen to it, attend carefully; I shall speak.’’
Hãy lắng nghe điều đó, hãy khéo tác ý; Ta sẽ thuyết giảng.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
‘‘Yes, Bhante,’’ those bhikkhus replied to the Blessed One.
“Thưa vâng, bạch Thế Tôn,” các Tỳ-khưu ấy vâng đáp Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca –
The Blessed One spoke thus:
Thế Tôn nói như sau:
‘‘Sotaṃ, bhikkhave, ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ…pe… ghānaṃ, bhikkhave, ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ…pe… jivhaṃ, bhikkhave, ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ…pe… kāyaṃ, bhikkhave, ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ…pe… manaṃ, bhikkhave, ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, dhamme, bhikkhave, ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, manoviññāṇaṃ, bhikkhave, ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, manosamphassaṃ, bhikkhave, ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, yamidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tampi ajānaṃ apassaṃ yathābhūtaṃ, manasmiṃ sārajjati, dhammesu sārajjati, manoviññāṇe sārajjati, manosamphasse sārajjati, yamidaṃ manosamphassapaccayā uppajjati vedayitaṃ sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā tasmimpi sārajjati.
‘‘Bhikkhus, not knowing and not seeing the ear as it actually is…pe… bhikkhus, not knowing and not seeing the nose as it actually is…pe… bhikkhus, not knowing and not seeing the tongue as it actually is…pe… bhikkhus, not knowing and not seeing the body as it actually is…pe… bhikkhus, not knowing and not seeing the mind as it actually is, bhikkhus, not knowing and not seeing mental phenomena as they actually are, bhikkhus, not knowing and not seeing mind-consciousness as it actually is, bhikkhus, not knowing and not seeing mind-contact as it actually is, and not knowing and not seeing as it actually is that feeling—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—that arises conditioned by mind-contact, one becomes infatuated with the mind, infatuated with mental phenomena, infatuated with mind-consciousness, infatuated with mind-contact, and infatuated with that feeling—whether pleasant or painful or neither-painful-nor-pleasant—that arises conditioned by mind-contact.
“Này các Tỳ-khưu, không biết, không thấy tai như chân… ghét mũi, này các Tỳ-khưu, không biết, không thấy mũi như chân… ghét lưỡi, này các Tỳ-khưu, không biết, không thấy lưỡi như chân… ghét thân, này các Tỳ-khưu, không biết, không thấy thân như chân… ghét ý, này các Tỳ-khưu, không biết, không thấy ý như chân, không biết, không thấy các pháp như chân, không biết, không thấy ý thức như chân, không biết, không thấy ý xúc như chân, và cái cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc, cũng không biết, không thấy cái ấy như chân, thì vị ấy đắm nhiễm ý, đắm nhiễm các pháp, đắm nhiễm ý thức, đắm nhiễm ý xúc, đắm nhiễm cái cảm thọ nào khởi lên do duyên ý xúc, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc bất khổ bất lạc.
434. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena nagaravindaṃ nāma kosalānaṃ brāhmaṇānaṃ gāmo tadavasari.
434. Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was touring through Kosala with a large Saṅgha of bhikkhus, and he arrived at a Kosalan brahmin village called Nagaravinda.
434. Tôi nghe như vầy: Một thời, Đức Thế Tôn du hành trong xứ Kosala cùng với một đại chúng Tỳ-khưu, Ngài đến Nagaravinda, một ngôi làng của các Bà-la-môn xứ Kosala.
Assosuṃ kho nagaravindeyyakā* brāhmaṇagahapatikā – ‘‘samaṇo khalu, bho, gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito kosalesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ nagaravindaṃ anuppatto.
The householder-brahmins of Nagaravinda heard: ‘‘It is said that the recluse Gotama, a Sakyan son who has gone forth from the Sakya clan, is touring through Kosala with a large Saṅgha of bhikkhus and has arrived at Nagaravinda.
Các Bà-la-môn gia chủ ở Nagaravinda nghe tin: “Thưa quý vị, Sa-môn Gotama, con của dòng Sakya, xuất gia từ gia tộc Sakya, đang du hành trong xứ Kosala cùng với một đại chúng Tỳ-khưu, và đã đến Nagaravinda.
Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti.
Indeed, such a good report has spread about that Blessed One Gotama: ‘He is the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One, endowed with knowledge and conduct, the Fortunate One, the Knower of the Worlds, the Incomparable Trainer of persons to be tamed, the Teacher of devas and humans, the Buddha, the Blessed One.’
Tiếng đồn tốt đẹp về Đức Gotama ấy đã vang xa như vầy: ‘Đức Thế Tôn ấy là bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, đầy đủ Minh Hạnh, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Vô Thượng Sĩ Điều Ngự Trượng Phu, Thiên Nhân Sư, Phật, Thế Tôn’.
So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti.
Having realized and directly known this world with its devas, Māras, and Brahmās, this generation with its recluses and brahmins, its devas and humans, he proclaims it.
Ngài tự mình chứng ngộ bằng thắng trí và tuyên thuyết thế giới này cùng với chư thiên, Ma vương, Phạm thiên, với các Sa-môn, Bà-la-môn, và chúng sinh gồm chư thiên và loài người.
So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ, kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti.
He teaches the Dhamma that is good in the beginning, good in the middle, and good in the end, with its meaning and its phrasing, and he proclaims the utterly perfect and pure holy life.
Ngài thuyết pháp toàn hảo ở phần đầu, toàn hảo ở phần giữa, toàn hảo ở phần cuối, với ý nghĩa và văn tự đầy đủ, tuyên bố một đời sống Phạm hạnh hoàn toàn viên mãn và thanh tịnh.
Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī’’ti.
It is good indeed to see such Arahants.’’
Thật tốt lành khi được yết kiến những bậc A-la-hán như vậy.”
435. ‘‘Sace vo, gahapatayo, aññatitthiyā paribbājakā evaṃ puccheyyuṃ – ‘kathaṃbhūtā, gahapatayo, samaṇabrāhmaṇā na sakkātabbā na garukātabbā na mānetabbā na pūjetabbā’ti?
“435. “Householders, if wanderers of other sects were to ask you thus: ‘Of what kind, householders, are those ascetics and brahmins who should not be respected, honored, revered, or venerated?’
435. “Này các gia chủ, nếu các du sĩ ngoại đạo hỏi các ông rằng: ‘Này các gia chủ, những Sa-môn, Bà-la-môn như thế nào thì không nên tôn kính, không nên trọng vọng, không nên cung phụng, không nên cúng dường?’
Evaṃ puṭṭhā tumhe, gahapatayo, tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ byākareyyātha – ‘ye te samaṇabrāhmaṇā cakkhuviññeyyesu rūpesu avītarāgā avītadosā avītamohā, ajjhattaṃ avūpasantacittā, samavisamaṃ caranti kāyena vācāya manasā, evarūpā samaṇabrāhmaṇā na sakkātabbā na garukātabbā na mānetabbā na pūjetabbā.
When asked thus, householders, you should answer those wanderers of other sects thus: ‘Those ascetics and brahmins who are not free from lust, not free from hatred, not free from delusion regarding forms cognizable by the eye, whose minds are not inwardly pacified, and who behave unequally with body, speech, and mind—such ascetics and brahmins should not be respected, honored, revered, or venerated.
Này các gia chủ, khi được hỏi như vậy, các ông hãy trả lời các du sĩ ngoại đạo ấy như sau: ‘Những Sa-môn, Bà-la-môn nào chưa ly tham, chưa ly sân, chưa ly si đối với các sắc khả kiến bằng mắt, tâm chưa an tịnh bên trong, hành xử bất bình đẳng bằng thân, lời, ý, thì những Sa-môn, Bà-la-môn như vậy không nên tôn kính, không nên trọng vọng, không nên cung phụng, không nên cúng dường.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì sao vậy?
Mayampi hi cakkhuviññeyyesu rūpesu avītarāgā avītadosā avītamohā, ajjhattaṃ avūpasantacittā, samavisamaṃ carāma kāyena vācāya manasā, tesaṃ no samacariyampi hetaṃ uttari apassataṃ.
Because we ourselves are not free from lust, not free from hatred, not free from delusion regarding forms cognizable by the eye, whose minds are not inwardly pacified, and we behave unequally with body, speech, and mind; we see no excellence in their equal conduct that is superior to ours.
Vì chính chúng tôi cũng chưa ly tham, chưa ly sân, chưa ly si đối với các sắc khả kiến bằng mắt, tâm chưa an tịnh bên trong, hành xử bất bình đẳng bằng thân, lời, ý, nên chúng tôi không thấy có gì hơn trong hạnh bình đẳng của họ.
Tasmā te bhonto samaṇabrāhmaṇā na sakkātabbā na garukātabbā na mānetabbā na pūjetabbā.
Therefore, those venerable ascetics and brahmins should not be respected, honored, revered, or venerated.
Do đó, những Sa-môn, Bà-la-môn ấy không nên tôn kính, không nên trọng vọng, không nên cung phụng, không nên cúng dường.
Ye te samaṇabrāhmaṇā sotaviññeyyesu saddesu… ghānaviññeyyesu gandhesu… jivhāviññeyyesu rasesu… kāyaviññeyyesu phoṭṭhabbesu… manoviññeyyesu dhammesu avītarāgā avītadosā avītamohā, ajjhattaṃ avūpasantacittā, samavisamaṃ caranti kāyena vācāya manasā, evarūpā samaṇabrāhmaṇā na sakkātabbā na garukātabbā na mānetabbā na pūjetabbā.
Those ascetics and brahmins who are not free from lust, not free from hatred, not free from delusion regarding sounds cognizable by the ear… regarding odors cognizable by the nose… regarding flavors cognizable by the tongue… regarding tactile objects cognizable by the body… regarding mental phenomena cognizable by the mind, whose minds are not inwardly pacified, and who behave unequally with body, speech, and mind—such ascetics and brahmins should not be respected, honored, revered, or venerated.
Những Sa-môn, Bà-la-môn nào chưa ly tham, chưa ly sân, chưa ly si đối với các tiếng khả thính bằng tai… đối với các hương khả khứu bằng mũi… đối với các vị khả vị bằng lưỡi… đối với các xúc khả xúc bằng thân… đối với các pháp khả ý bằng ý, tâm chưa an tịnh bên trong, hành xử bất bình đẳng bằng thân, lời, ý, thì những Sa-môn, Bà-la-môn như vậy không nên tôn kính, không nên trọng vọng, không nên cung phụng, không nên cúng dường.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì sao vậy?
Mayampi hi manoviññeyyesu dhammesu avītarāgā avītadosā avītamohā, ajjhattaṃ avūpasantacittā, samavisamaṃ carāma kāyena vācāya manasā, tesaṃ no samacariyampi hetaṃ uttari apassataṃ.
Because we ourselves are not free from lust, not free from hatred, not free from delusion regarding mental phenomena cognizable by the mind, whose minds are not inwardly pacified, and we behave unequally with body, speech, and mind; we see no excellence in their equal conduct that is superior to ours.
Vì chính chúng tôi cũng chưa ly tham, chưa ly sân, chưa ly si đối với các pháp khả ý bằng ý, tâm chưa an tịnh bên trong, hành xử bất bình đẳng bằng thân, lời, ý, nên chúng tôi không thấy có gì hơn trong hạnh bình đẳng của họ.
Tasmā te bhonto samaṇabrāhmaṇā na sakkātabbā na garukātabbā na mānetabbā na pūjetabbā’ti.
Therefore, those venerable ascetics and brahmins should not be respected, honored, revered, or venerated.’
Do đó, những Sa-môn, Bà-la-môn ấy không nên tôn kính, không nên trọng vọng, không nên cung phụng, không nên cúng dường.’
Evaṃ puṭṭhā tumhe, gahapatayo, tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ byākareyyātha.
When asked thus, householders, you should answer those wanderers of other sects thus.
Này các gia chủ, khi được hỏi như vậy, các ông hãy trả lời các du sĩ ngoại đạo ấy như vậy.”
436. ‘‘Sace pana vo, gahapatayo, aññatitthiyā paribbājakā evaṃ puccheyyuṃ – ‘kathaṃbhūtā, gahapatayo, samaṇabrāhmaṇā sakkātabbā garukātabbā mānetabbā pūjetabbā’ti?
436. “But if, householders, wanderers of other sects were to ask you thus: ‘Of what kind, householders, are those ascetics and brahmins who should be respected, honored, revered, and venerated?’
436. “Nhưng này các gia chủ, nếu các du sĩ ngoại đạo hỏi các ông rằng: ‘Này các gia chủ, những Sa-môn, Bà-la-môn như thế nào thì nên tôn kính, nên trọng vọng, nên cung phụng, nên cúng dường?’
Evaṃ puṭṭhā tumhe, gahapatayo, tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ byākareyyātha – ‘ye te samaṇabrāhmaṇā cakkhuviññeyyesu rūpesu vītarāgā vītadosā vītamohā, ajjhattaṃ vūpasantacittā, samacariyaṃ caranti kāyena vācāya manasā, evarūpā samaṇabrāhmaṇā sakkātabbā garukātabbā mānetabbā pūjetabbā.
When asked thus, householders, you should answer those wanderers of other sects thus: ‘Those ascetics and brahmins who are free from lust, free from hatred, free from delusion regarding forms cognizable by the eye, whose minds are inwardly pacified, and who behave equally with body, speech, and mind—such ascetics and brahmins should be respected, honored, revered, and venerated.
Này các gia chủ, khi được hỏi như vậy, các ông hãy trả lời các du sĩ ngoại đạo ấy như sau: ‘Những Sa-môn, Bà-la-môn nào đã ly tham, đã ly sân, đã ly si đối với các sắc khả kiến bằng mắt, tâm đã an tịnh bên trong, hành xử bình đẳng bằng thân, lời, ý, thì những Sa-môn, Bà-la-môn như vậy nên tôn kính, nên trọng vọng, nên cung phụng, nên cúng dường.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì sao vậy?
Mayampi hi* cakkhuviññeyyesu rūpesu avītarāgā avītadosā avītamohā, ajjhattaṃ avūpasantacittā, samavisamaṃ carāma kāyena vācāya manasā, tesaṃ no samacariyampi hetaṃ uttari passataṃ.
Because we ourselves are not free from lust, not free from hatred, not free from delusion regarding forms cognizable by the eye, whose minds are not inwardly pacified, and we behave unequally with body, speech, and mind; we see an excellence in their equal conduct that is superior to ours.
Vì chính chúng tôi cũng chưa ly tham, chưa ly sân, chưa ly si đối với các sắc khả kiến bằng mắt, tâm chưa an tịnh bên trong, hành xử bất bình đẳng bằng thân, lời, ý, nên chúng tôi thấy có gì hơn trong hạnh bình đẳng của họ.
Tasmā te bhonto samaṇabrāhmaṇā sakkātabbā garukātabbā mānetabbā pūjetabbā.
Therefore, those venerable ascetics and brahmins should be respected, honored, revered, and venerated.
Do đó, những Sa-môn, Bà-la-môn ấy nên tôn kính, nên trọng vọng, nên cung phụng, nên cúng dường.
Ye te samaṇabrāhmaṇā sotaviññeyyesu saddesu… ghānaviññeyyesu gandhesu… jivhāviññeyyesu rasesu… kāyaviññeyyesu phoṭṭhabbesu… manoviññeyyesu dhammesu vītarāgā vītadosā vītamohā, ajjhattaṃ vūpasantacittā, samacariyaṃ caranti kāyena vācāya manasā, evarūpā samaṇabrāhmaṇā sakkātabbā garukātabbā mānetabbā pūjetabbā.
Those ascetics and brahmins who are free from lust, free from hatred, free from delusion regarding sounds cognizable by the ear… regarding odors cognizable by the nose… regarding flavors cognizable by the tongue… regarding tactile objects cognizable by the body… regarding mental phenomena cognizable by the mind, whose minds are inwardly pacified, and who behave equally with body, speech, and mind—such ascetics and brahmins should be respected, honored, revered, and venerated.
Những Sa-môn, Bà-la-môn nào đã ly tham, đã ly sân, đã ly si đối với các tiếng khả thính bằng tai… đối với các hương khả khứu bằng mũi… đối với các vị khả vị bằng lưỡi… đối với các xúc khả xúc bằng thân… đối với các pháp khả ý bằng ý, tâm đã an tịnh bên trong, hành xử bình đẳng bằng thân, lời, ý, thì những Sa-môn, Bà-la-môn như vậy nên tôn kính, nên trọng vọng, nên cung phụng, nên cúng dường.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì sao vậy?
Mayampi hi manoviññeyyesu dhammesu avītarāgā avītadosā avītamohā ajjhattaṃ avūpasantacittā, samavisamaṃ carāma kāyena vācāya manasā, tesaṃ no samacariyampi hetaṃ uttari passataṃ.
Because we ourselves are not free from lust, not free from hatred, not free from delusion regarding mental phenomena cognizable by the mind, whose minds are not inwardly pacified, and we behave unequally with body, speech, and mind; we see an excellence in their equal conduct that is superior to ours.
Vì chính chúng tôi cũng chưa ly tham, chưa ly sân, chưa ly si đối với các pháp khả ý bằng ý, tâm chưa an tịnh bên trong, hành xử bất bình đẳng bằng thân, lời, ý, nên chúng tôi thấy có gì hơn trong hạnh bình đẳng của họ.
Tasmā te bhonto samaṇabrāhmaṇā sakkātabbā garukātabbā mānetabbā pūjetabbā’ti.
Therefore, those venerable ascetics and brahmins should be respected, honored, revered, and venerated.’
Do đó, những Sa-môn, Bà-la-môn ấy nên tôn kính, nên trọng vọng, nên cung phụng, nên cúng dường.’
Evaṃ puṭṭhā tumhe, gahapatayo, tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ byākareyyātha.
When asked thus, householders, you should answer those wanderers of other sects thus.
Này các gia chủ, khi được hỏi như vậy, các ông hãy trả lời các du sĩ ngoại đạo ấy như vậy.”
437. ‘‘Sace pana vo* , gahapatayo, aññatitthiyā paribbājakā evaṃ puccheyyuṃ – ‘ke panāyasmantānaṃ ākārā, ke anvayā, yena tumhe āyasmanto evaṃ vadetha?
437. “But if, householders, wanderers of other sects were to ask you thus: ‘What, Venerables, are your signs, what are your reasons, by which you, Venerables, say this?
437. “Nhưng này các gia chủ, nếu các du sĩ ngoại đạo hỏi các ông rằng: ‘Này các Tôn giả, những dấu hiệu nào, những suy luận nào khiến các Tôn giả nói như vậy?
Addhā te āyasmanto vītarāgā vā rāgavinayāya vā paṭipannā, vītadosā vā dosavinayāya vā paṭipannā, vītamohā vā mohavinayāya vā paṭipannā’ti?
Indeed, those Venerables are either free from lust or are practicing for the eradication of lust, either free from hatred or are practicing for the eradication of hatred, either free from delusion or are practicing for the eradication of delusion?’
Chắc chắn các Tôn giả ấy đã ly tham hoặc đang thực hành để đoạn trừ tham, đã ly sân hoặc đang thực hành để đoạn trừ sân, đã ly si hoặc đang thực hành để đoạn trừ si?’
Evaṃ puṭṭhā tumhe, gahapatayo, tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ byākareyyātha – ‘tathā hi te āyasmanto araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti.
When asked thus, householders, you should answer those wanderers of other sects thus: ‘Indeed, those Venerables resort to remote forest and wilderness dwellings.
Này các gia chủ, khi được hỏi như vậy, các ông hãy trả lời các du sĩ ngoại đạo ấy như sau: ‘Các Tôn giả ấy thực hành nơi ở là rừng, rừng cây, những chỗ hẻo lánh.
Natthi kho pana tattha tathārūpā cakkhuviññeyyā rūpā ye disvā disvā abhirameyyuṃ, natthi kho pana tattha tathārūpā sotaviññeyyā saddā ye sutvā sutvā abhirameyyuṃ, natthi kho pana tattha tathārūpā ghānaviññeyyā gandhā ye ghāyitvā ghāyitvā abhirameyyuṃ, natthi kho pana tattha tathārūpā jivhāviññeyyā rasā ye sāyitvā sāyitvā abhirameyyuṃ, natthi kho pana tattha tathārūpā kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā ye phusitvā phusitvā abhirameyyuṃ.
There are no such forms cognizable by the eye to see again and again and delight in; there are no such sounds cognizable by the ear to hear again and again and delight in; there are no such odors cognizable by the nose to smell again and again and delight in; there are no such flavors cognizable by the tongue to taste again and again and delight in; there are no such tactile objects cognizable by the body to touch again and again and delight in.
Ở đó không có những sắc khả kiến bằng mắt như vậy để nhìn đi nhìn lại mà thích thú, không có những tiếng khả thính bằng tai như vậy để nghe đi nghe lại mà thích thú, không có những hương khả khứu bằng mũi như vậy để ngửi đi ngửi lại mà thích thú, không có những vị khả vị bằng lưỡi như vậy để nếm đi nếm lại mà thích thú, không có những xúc khả xúc bằng thân như vậy để chạm đi chạm lại mà thích thú.
Ime kho no, āvuso, ākārā, ime anvayā, yena mayaṃ* evaṃ vadema – addhā te āyasmanto vītarāgā vā rāgavinayāya vā paṭipannā, vītadosā vā dosavinayāya vā paṭipannā, vītamohā vā mohavinayāya vā paṭipannā’ti.
These, friends, are our signs, these are our reasons, by which we say: Indeed, those Venerables are either free from lust or are practicing for the eradication of lust, either free from hatred or are practicing for the eradication of hatred, either free from delusion or are practicing for the eradication of delusion.’
Này các Hiền giả, đây là những dấu hiệu của chúng tôi, đây là những suy luận khiến chúng tôi nói như vậy: ‘Chắc chắn các Tôn giả ấy đã ly tham hoặc đang thực hành để đoạn trừ tham, đã ly sân hoặc đang thực hành để đoạn trừ sân, đã ly si hoặc đang thực hành để đoạn trừ si.’
Evaṃ puṭṭhā tumhe, gahapatayo, tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ evaṃ byākareyyāthā’’ti.
When asked thus, householders, you should answer those wanderers of other sects thus.”
Này các gia chủ, khi được hỏi như vậy, các ông hãy trả lời các du sĩ ngoại đạo ấy như vậy.”
Evaṃ vutte, nagaravindeyyakā brāhmaṇagahapatikā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama!
When this was said, the brahmins and householders of Nagaravinda said to the Blessed One: “Excellent, Venerable Gotama! Excellent, Venerable Gotama!
Khi được nói như vậy, các Bà-la-môn và gia chủ ở Nagaravinda thưa với Thế Tôn: “Thật tuyệt diệu thay, Tôn giả Gotama! Thật tuyệt diệu thay, Tôn giả Gotama!
Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti; evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito.
Just as, good Gotama, one might set upright what was overturned, or uncover what was hidden, or show the way to one who was lost, or hold up a lamp in the darkness so that those with eyes might see forms; in the same way has the Dhamma been made clear in many ways by the good Gotama.
Kính thưa Tôn giả Gotama, giống như lật úp thì lật ngửa lại, che đậy thì mở ra, chỉ đường cho người bị lạc, hoặc cầm đèn dầu trong bóng tối để ‘người có mắt sẽ thấy các sắc’; cũng vậy, Pháp đã được Tôn giả Gotama thuyết giảng bằng nhiều phương cách.
Ete mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāma dhammañca bhikkhusaṅghañca.
We go for refuge to the good Gotama, and to the Dhamma, and to the Sangha of bhikkhus.
Chúng con xin quy y Tôn giả Gotama, quy y Pháp và quy y Tăng đoàn.
Upāsake no bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupete saraṇaṃ gate’’ti.
May the good Gotama remember us as lay followers who have gone for refuge from this day forth as long as life lasts.”
Kính xin Tôn giả Gotama hãy chấp nhận chúng con là những cư sĩ đã quy y từ nay cho đến trọn đời.”
‘‘Vippasannāni kho te, sāriputta, indriyāni, parisuddho chavivaṇṇo pariyodāto.
“Your faculties, Sāriputta, are serene; your skin color is purified and bright.
“Này Sāriputta, các căn của ông thật trong sáng, màu da của ông thanh tịnh, rạng rỡ.
Katamena kho tvaṃ, sāriputta, vihārena etarahi bahulaṃ viharasī’’ti?
With what abiding, Sāriputta, do you mostly dwell now?”
Này Sāriputta, hiện nay ông thường trú với pháp trú nào?”
‘‘Suññatāvihārena kho ahaṃ, bhante, etarahi bahulaṃ viharāmī’’ti.
“Now, Venerable Sir, I mostly dwell with the abiding in emptiness.”
“Bạch Thế Tôn, hiện nay con thường trú với pháp trú không tánh (suññatā-vihāra).”
‘‘Sādhu, sādhu, sāriputta!
“Good, Sāriputta, good!
“Lành thay, lành thay, Sāriputta!
Mahāpurisavihārena kira tvaṃ, sāriputta, etarahi bahulaṃ viharasi.
Indeed, Sāriputta, you are now mostly dwelling with the abiding of a great man.
Này Sāriputta, hiện nay ông thật sự thường trú với pháp trú của bậc Đại nhân (mahāpurisa-vihāra).
Mahāpurisavihāro eso* , sāriputta, yadidaṃ – suññatā.
This, Sāriputta, is the abiding of a great man: that is, emptiness.
Này Sāriputta, đây là pháp trú của bậc Đại nhân, tức là không tánh (suññatā).
Tasmātiha, sāriputta, bhikkhu sace ākaṅkheyya – ‘suññatāvihārena bahulaṃ* vihareyya’nti, tena, sāriputta, bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ – ‘yena cāhaṃ maggena gāmaṃ piṇḍāya pāvisiṃ, yasmiñca padese piṇḍāya acariṃ, yena ca maggena gāmato piṇḍāya paṭikkamiṃ, atthi nu kho me tattha cakkhuviññeyyesu rūpesu chando vā rāgo vā doso vā moho vā paṭighaṃ vāpi cetaso’ti?
Therefore, Sāriputta, if a bhikkhu should wish: ‘May I mostly dwell with the abiding in emptiness,’ then, Sāriputta, that bhikkhu should reflect thus: ‘Is there any desire or lust, hatred or delusion, or mental aversion in me with regard to visible forms perceived by the eye, on the path by which I entered the village for alms, in the place where I walked for alms, and on the path by which I returned from the village after alms?’
Vì vậy, này Sāriputta, nếu một Tỳ-khưu mong muốn: ‘Ta sẽ thường trú với pháp trú không tánh’, thì này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy phải tự quán xét như sau: ‘Con đường nào ta đã đi vào làng để khất thực, nơi nào ta đã đi khất thực, và con đường nào ta đã đi ra khỏi làng sau khi khất thực, có chăng ở đó nơi các sắc cảnh được nhận biết bằng mắt, có tham dục (chanda) hay tham ái (rāga), hay sân hận (dosa), hay si mê (moha), hay sự chống đối (paṭigha) nào trong tâm ta?’
Sace, sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘yena cāhaṃ maggena gāmaṃ piṇḍāya pāvisiṃ, yasmiñca padese piṇḍāya acariṃ, yena ca maggena gāmato piṇḍāya paṭikkamiṃ, atthi me tattha cakkhuviññeyyesu rūpesu chando vā rāgo vā doso vā moho vā paṭighaṃ vāpi cetaso’ti, tena, sāriputta, bhikkhunā tesaṃyeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ.
If, Sāriputta, a bhikkhu, while reviewing, knows thus: ‘There is in me desire or lust, hatred or delusion, or mental aversion with regard to visible forms perceived by the eye, on the path by which I entered the village for alms, in the place where I walked for alms, and on the path by which I returned from the village after alms,’ then, Sāriputta, that bhikkhu should strive for the abandoning of those very evil unwholesome states.
Này Sāriputta, nếu Tỳ-khưu ấy sau khi quán xét, biết rằng: ‘Con đường nào ta đã đi vào làng để khất thực, nơi nào ta đã đi khất thực, và con đường nào ta đã đi ra khỏi làng sau khi khất thực, ở đó nơi các sắc cảnh được nhận biết bằng mắt, có tham dục hay tham ái, hay sân hận, hay si mê, hay sự chống đối nào trong tâm ta’, thì này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy phải nỗ lực để đoạn trừ những pháp ác bất thiện ấy.
Sace pana, sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘yena cāhaṃ maggena gāmaṃ piṇḍāya pāvisiṃ, yasmiñca padese piṇḍāya acariṃ, yena ca maggena gāmato piṇḍāya paṭikkamiṃ, natthi me tattha cakkhuviññeyyesu rūpesu chando vā rāgo vā doso vā moho vā paṭighaṃ vāpi cetaso’ti, tena, sāriputta, bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.
But if, Sāriputta, a bhikkhu, while reviewing, knows thus: ‘There is in me no desire or lust, hatred or delusion, or mental aversion with regard to visible forms perceived by the eye, on the path by which I entered the village for alms, in the place where I walked for alms, and on the path by which I returned from the village after alms,’ then, Sāriputta, that bhikkhu should dwell in that same joy and gladness, practicing diligently day and night in wholesome states.
Nhưng nếu, này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy sau khi quán xét, biết rằng: ‘Con đường nào ta đã đi vào làng để khất thực, nơi nào ta đã đi khất thực, và con đường nào ta đã đi ra khỏi làng sau khi khất thực, ở đó nơi các sắc cảnh được nhận biết bằng mắt, không có tham dục hay tham ái, hay sân hận, hay si mê, hay sự chống đối nào trong tâm ta’, thì này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy phải an trú với hỷ lạc ấy, luôn tinh tấn tu tập các pháp thiện suốt ngày đêm.
439. ‘‘Puna caparaṃ, sāriputta, bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ – ‘yena cāhaṃ maggena gāmaṃ piṇḍāya pāvisiṃ, yasmiñca padese piṇḍāya acariṃ, yena ca maggena gāmato piṇḍāya paṭikkamiṃ, atthi nu kho me tattha sotaviññeyyesu saddesu…pe… ghānaviññeyyesu gandhesu… jivhāviññeyyesu rasesu … kāyaviññeyyesu phoṭṭhabbesu… manoviññeyyesu dhammesu chando vā rāgo vā doso vā moho vā paṭighaṃ vāpi cetaso’ti?
439. “Furthermore, Sāriputta, a bhikkhu should reflect thus: ‘Is there any desire or lust, hatred or delusion, or mental aversion in me with regard to sounds perceived by the ear… to smells perceived by the nose… to tastes perceived by the tongue… to tangible objects perceived by the body… to mental phenomena perceived by the mind, on the path by which I entered the village for alms, in the place where I walked for alms, and on the path by which I returned from the village after alms?’
439. “Hơn nữa, này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy phải tự quán xét như sau: ‘Con đường nào ta đã đi vào làng để khất thực, nơi nào ta đã đi khất thực, và con đường nào ta đã đi ra khỏi làng sau khi khất thực, có chăng ở đó nơi các tiếng được nhận biết bằng tai… nơi các mùi được nhận biết bằng mũi… nơi các vị được nhận biết bằng lưỡi… nơi các xúc chạm được nhận biết bằng thân… nơi các pháp được nhận biết bằng ý, có tham dục hay tham ái, hay sân hận, hay si mê, hay sự chống đối nào trong tâm ta?’
Sace, sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘yena cāhaṃ maggena gāmaṃ piṇḍāya pāvisiṃ, yasmiñca padese piṇḍāya acariṃ, yena ca maggena gāmato piṇḍāya paṭikkamiṃ, atthi me tattha manoviññeyyesu dhammesu chando vā rāgo vā doso vā moho vā paṭighaṃ vāpi cetaso’ti, tena, sāriputta, bhikkhunā tesaṃyeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ.
If, Sāriputta, a bhikkhu, while reviewing, knows thus: ‘There is in me desire or lust, hatred or delusion, or mental aversion with regard to mental phenomena perceived by the mind, on the path by which I entered the village for alms, in the place where I walked for alms, and on the path by which I returned from the village after alms,’ then, Sāriputta, that bhikkhu should strive for the abandoning of those very evil unwholesome states.
Này Sāriputta, nếu Tỳ-khưu ấy sau khi quán xét, biết rằng: ‘Con đường nào ta đã đi vào làng để khất thực, nơi nào ta đã đi khất thực, và con đường nào ta đã đi ra khỏi làng sau khi khất thực, ở đó nơi các pháp được nhận biết bằng ý, có tham dục hay tham ái, hay sân hận, hay si mê, hay sự chống đối nào trong tâm ta’, thì này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy phải nỗ lực để đoạn trừ những pháp ác bất thiện ấy.
Sace pana, sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘yena cāhaṃ maggena gāmaṃ piṇḍāya pāvisiṃ, yasmiñca padese piṇḍāya acariṃ, yena ca maggena gāmato piṇḍāya paṭikkamiṃ, natthi me tattha manoviññeyyesu dhammesu chando vā rāgo vā doso vā moho vā paṭighaṃ vāpi cetaso’ti, tena, sāriputta, bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.
But if, Sāriputta, a bhikkhu, while reviewing, knows thus: ‘There is in me no desire or lust, hatred or delusion, or mental aversion with regard to mental phenomena perceived by the mind, on the path by which I entered the village for alms, in the place where I walked for alms, and on the path by which I returned from the village after alms,’ then, Sāriputta, that bhikkhu should dwell in that same joy and gladness, practicing diligently day and night in wholesome states.
Nhưng nếu, này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy sau khi quán xét, biết rằng: ‘Con đường nào ta đã đi vào làng để khất thực, nơi nào ta đã đi khất thực, và con đường nào ta đã đi ra khỏi làng sau khi khất thực, ở đó nơi các pháp được nhận biết bằng ý, không có tham dục hay tham ái, hay sân hận, hay si mê, hay sự chống đối nào trong tâm ta’, thì này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy phải an trú với hỷ lạc ấy, luôn tinh tấn tu tập các pháp thiện suốt ngày đêm.
440. ‘‘Puna caparaṃ, sāriputta, bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ – ‘pahīnā nu kho me pañca kāmaguṇā’ti?
440. “Furthermore, Sāriputta, a bhikkhu should reflect thus: ‘Have the five strands of sensual pleasure been abandoned by me?’
440. “Hơn nữa, này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy phải tự quán xét như sau: ‘Năm dục lạc đã được ta đoạn trừ chưa?’
Sace, sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘appahīnā kho me pañca kāmaguṇā’ti, tena, sāriputta, bhikkhunā pañcannaṃ kāmaguṇānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ.
If, Sāriputta, a bhikkhu, while reviewing, knows thus: ‘The five strands of sensual pleasure have not been abandoned by me,’ then, Sāriputta, that bhikkhu should strive for the abandoning of the five strands of sensual pleasure.
Này Sāriputta, nếu Tỳ-khưu ấy sau khi quán xét, biết rằng: ‘Năm dục lạc chưa được ta đoạn trừ’, thì này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy phải nỗ lực để đoạn trừ năm dục lạc.
Sace pana, sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘pahīnā kho me pañca kāmaguṇā’ti, tena, sāriputta, bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.
But if, Sāriputta, a bhikkhu, while reviewing, knows thus: ‘The five strands of sensual pleasure have been abandoned by me,’ then, Sāriputta, that bhikkhu should dwell in that same joy and gladness, practicing diligently day and night in wholesome states.
Nhưng nếu, này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy sau khi quán xét, biết rằng: ‘Năm dục lạc đã được ta đoạn trừ’, thì này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy phải an trú với hỷ lạc ấy, luôn tinh tấn tu tập các pháp thiện suốt ngày đêm.
441. ‘‘Puna caparaṃ, sāriputta, bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ – ‘pahīnā nu kho me pañca nīvaraṇā’ti?
441. “Furthermore, Sāriputta, a bhikkhu should reflect thus: ‘Have the five hindrances been abandoned by me?’
441. “Hơn nữa, này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy phải tự quán xét như sau: ‘Năm triền cái đã được ta đoạn trừ chưa?’
Sace, sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘appahīnā kho me pañca nīvaraṇā’ti, tena, sāriputta, bhikkhunā pañcannaṃ nīvaraṇānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ.
If, Sāriputta, a bhikkhu, while reviewing, knows thus: ‘The five hindrances have not been abandoned by me,’ then, Sāriputta, that bhikkhu should strive for the abandoning of the five hindrances.
Này Sāriputta, nếu Tỳ-khưu ấy sau khi quán xét, biết rằng: ‘Năm triền cái chưa được ta đoạn trừ’, thì này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy phải nỗ lực để đoạn trừ năm triền cái.
Sace pana, sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘pahīnā kho me pañca nīvaraṇā’ti, tena, sāriputta, bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.
But if, Sāriputta, a bhikkhu, while reviewing, knows thus: ‘The five hindrances have been abandoned by me,’ then, Sāriputta, that bhikkhu should dwell in that same joy and gladness, practicing diligently day and night in wholesome states.
Nhưng nếu, này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy sau khi quán xét, biết rằng: ‘Năm triền cái đã được ta đoạn trừ’, thì này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy phải an trú với hỷ lạc ấy, luôn tinh tấn tu tập các pháp thiện suốt ngày đêm.
442. ‘‘Puna caparaṃ, sāriputta, bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ – ‘pariññātā nu kho me pañcupādānakkhandhā’ti?
442. “Furthermore, Sāriputta, a bhikkhu should reflect thus: ‘Have the five aggregates of clinging been fully understood by me?’
442. “Hơn nữa, này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy phải tự quán xét như sau: ‘Năm thủ uẩn đã được ta liễu tri chưa?’
Sace, sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘apariññātā kho me pañcupādānakkhandhā’ti, tena, sāriputta, bhikkhunā pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ pariññāya vāyamitabbaṃ.
If, Sāriputta, a bhikkhu, while reviewing, knows thus: ‘The five aggregates of clinging have not been fully understood by me,’ then, Sāriputta, that bhikkhu should strive for the full understanding of the five aggregates of clinging.
Này Sāriputta, nếu Tỳ-khưu ấy sau khi quán xét, biết rằng: ‘Năm thủ uẩn chưa được ta liễu tri’, thì này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy phải nỗ lực để liễu tri năm thủ uẩn.
Sace pana, sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘pariññātā kho me pañcupādānakkhandhā’ti, tena, sāriputta, bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.
But if, Sāriputta, a bhikkhu, while reviewing, knows thus: ‘The five aggregates of clinging have been fully understood by me,’ then, Sāriputta, that bhikkhu should dwell in that same joy and gladness, practicing diligently day and night in wholesome states.
Nhưng nếu, này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy sau khi quán xét, biết rằng: ‘Năm thủ uẩn đã được ta liễu tri’, thì này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy phải an trú với hỷ lạc ấy, luôn tinh tấn tu tập các pháp thiện suốt ngày đêm.
443. ‘‘Puna caparaṃ, sāriputta, bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ – ‘bhāvitā nu kho me cattāro satipaṭṭhānā’ti?
443. “Furthermore, Sāriputta, a bhikkhu should reflect thus: ‘Have the four foundations of mindfulness been developed by me?’
443. “Hơn nữa, này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy phải tự quán xét như sau: ‘Bốn niệm xứ đã được ta tu tập chưa?’
Sace, sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘abhāvitā kho me cattāro satipaṭṭhānā’ti, tena, sāriputta, bhikkhunā catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ bhāvanāya vāyamitabbaṃ.
Sariputta, if a bhikkhu, while reflecting, thus knows: ‘The four foundations of mindfulness have not been developed by me,’ then, Sariputta, that bhikkhu should strive for the development of the four foundations of mindfulness.
Này Sāriputta, nếu một Tỳ-khưu khi quán xét mà biết rằng – ‘bốn niệm xứ (satipaṭṭhāna) này chưa được ta tu tập’, thì này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy cần phải tinh tấn để tu tập bốn niệm xứ.
Sace pana, sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘bhāvitā kho me cattāro satipaṭṭhānā’ti, tena, sāriputta, bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.
But if, Sariputta, a bhikkhu, while reflecting, thus knows: ‘The four foundations of mindfulness have been developed by me,’ then, Sariputta, that bhikkhu should abide with that same joy and delight, training day and night in wholesome states.
Này Sāriputta, nhưng nếu một Tỳ-khưu khi quán xét mà biết rằng – ‘bốn niệm xứ này đã được ta tu tập’, thì này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy cần phải an trú với niềm hoan hỷ và hân hoan ấy, ngày đêm tinh cần tu học trong các pháp thiện (kusala dhamma).
444. ‘‘Puna caparaṃ, sāriputta, bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ – ‘bhāvitā nu kho me cattāro sammappadhānā’ti?
444. ‘‘Again, Sariputta, a bhikkhu should reflect thus: ‘Have the four right efforts been developed by me?’
444. “Hơn nữa, này Sāriputta, một Tỳ-khưu cần phải quán xét như sau – ‘bốn chánh cần (sammappadhāna) này đã được ta tu tập chăng?’
Sace, sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘abhāvitā kho me cattāro sammappadhānā’ti, tena, sāriputta, bhikkhunā catunnaṃ sammappadhānānaṃ bhāvanāya vāyamitabbaṃ.
If, Sariputta, a bhikkhu, while reflecting, thus knows: ‘The four right efforts have not been developed by me,’ then, Sariputta, that bhikkhu should strive for the development of the four right efforts.
Này Sāriputta, nếu một Tỳ-khưu khi quán xét mà biết rằng – ‘bốn chánh cần này chưa được ta tu tập’, thì này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy cần phải tinh tấn để tu tập bốn chánh cần.
Sace pana, sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘bhāvitā kho me cattāro sammappadhānā’ti, tena, sāriputta, bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.
But if, Sariputta, a bhikkhu, while reflecting, thus knows: ‘The four right efforts have been developed by me,’ then, Sariputta, that bhikkhu should abide with that same joy and delight, training day and night in wholesome states.
Này Sāriputta, nhưng nếu một Tỳ-khưu khi quán xét mà biết rằng – ‘bốn chánh cần này đã được ta tu tập’, thì này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy cần phải an trú với niềm hoan hỷ và hân hoan ấy, ngày đêm tinh cần tu học trong các pháp thiện.
445. ‘‘Puna caparaṃ, sāriputta, bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ – ‘bhāvitā nu kho me cattāro iddhipādā’ti?
445. ‘‘Again, Sariputta, a bhikkhu should reflect thus: ‘Have the four bases of psychic power been developed by me?’
445. “Hơn nữa, này Sāriputta, một Tỳ-khưu cần phải quán xét như sau – ‘bốn thần túc (iddhipāda) này đã được ta tu tập chăng?’
Sace, sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘abhāvitā kho me cattāro iddhipādā’ti, tena, sāriputta, bhikkhunā catunnaṃ iddhipādānaṃ bhāvanāya vāyamitabbaṃ.
If, Sariputta, a bhikkhu, while reflecting, thus knows: ‘The four bases of psychic power have not been developed by me,’ then, Sariputta, that bhikkhu should strive for the development of the four bases of psychic power.
Này Sāriputta, nếu một Tỳ-khưu khi quán xét mà biết rằng – ‘bốn thần túc này chưa được ta tu tập’, thì này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy cần phải tinh tấn để tu tập bốn thần túc.
Sace pana, sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘bhāvitā kho me cattāro iddhipādā’ti, tena, sāriputta, bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.
But if, Sariputta, a bhikkhu, while reflecting, thus knows: ‘The four bases of psychic power have been developed by me,’ then, Sariputta, that bhikkhu should abide with that same joy and delight, training day and night in wholesome states.
Này Sāriputta, nhưng nếu một Tỳ-khưu khi quán xét mà biết rằng – ‘bốn thần túc này đã được ta tu tập’, thì này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy cần phải an trú với niềm hoan hỷ và hân hoan ấy, ngày đêm tinh cần tu học trong các pháp thiện.
446. ‘‘Puna caparaṃ, sāriputta, bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ – ‘bhāvitāni nu kho me pañcindriyānī’ti?
446. ‘‘Again, Sariputta, a bhikkhu should reflect thus: ‘Have the five faculties been developed by me?’
446. “Hơn nữa, này Sāriputta, một Tỳ-khưu cần phải quán xét như sau – ‘năm quyền (indriya) này đã được ta tu tập chăng?’
Sace, sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘abhāvitāni kho me pañcindriyānī’ti, tena, sāriputta, bhikkhunā pañcannaṃ indriyānaṃ bhāvanāya vāyamitabbaṃ.
If, Sariputta, a bhikkhu, while reflecting, thus knows: ‘The five faculties have not been developed by me,’ then, Sariputta, that bhikkhu should strive for the development of the five faculties.
Này Sāriputta, nếu một Tỳ-khưu khi quán xét mà biết rằng – ‘năm quyền này chưa được ta tu tập’, thì này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy cần phải tinh tấn để tu tập năm quyền.
Sace pana, sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘bhāvitāni kho me pañcindriyānī’ti, tena, sāriputta, bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.
But if, Sariputta, a bhikkhu, while reflecting, thus knows: ‘The five faculties have been developed by me,’ then, Sariputta, that bhikkhu should abide with that same joy and delight, training day and night in wholesome states.
Này Sāriputta, nhưng nếu một Tỳ-khưu khi quán xét mà biết rằng – ‘năm quyền này đã được ta tu tập’, thì này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy cần phải an trú với niềm hoan hỷ và hân hoan ấy, ngày đêm tinh cần tu học trong các pháp thiện.
447. ‘‘Puna caparaṃ, sāriputta, bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ – ‘bhāvitāni nu kho me pañca balānī’ti?
447. ‘‘Again, Sariputta, a bhikkhu should reflect thus: ‘Have the five powers been developed by me?’
447. “Hơn nữa, này Sāriputta, một Tỳ-khưu cần phải quán xét như sau – ‘năm lực (bala) này đã được ta tu tập chăng?’
Sace, sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘abhāvitāni kho me pañca balānī’ti, tena, sāriputta, bhikkhunā pañcannaṃ balānaṃ bhāvanāya vāyamitabbaṃ.
If, Sariputta, a bhikkhu, while reflecting, thus knows: ‘The five powers have not been developed by me,’ then, Sariputta, that bhikkhu should strive for the development of the five powers.
Này Sāriputta, nếu một Tỳ-khưu khi quán xét mà biết rằng – ‘năm lực này chưa được ta tu tập’, thì này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy cần phải tinh tấn để tu tập năm lực.
Sace pana, sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘bhāvitāni kho me pañca balānī’ti, tena, sāriputta, bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.
But if, Sariputta, a bhikkhu, while reflecting, thus knows: ‘The five powers have been developed by me,’ then, Sariputta, that bhikkhu should abide with that same joy and delight, training day and night in wholesome states.
Này Sāriputta, nhưng nếu một Tỳ-khưu khi quán xét mà biết rằng – ‘năm lực này đã được ta tu tập’, thì này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy cần phải an trú với niềm hoan hỷ và hân hoan ấy, ngày đêm tinh cần tu học trong các pháp thiện.
448. ‘‘Puna caparaṃ, sāriputta, bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ – ‘bhāvitā nu kho me satta bojjhaṅgā’ti?
448. ‘‘Again, Sariputta, a bhikkhu should reflect thus: ‘Have the seven factors of awakening been developed by me?’
448. “Hơn nữa, này Sāriputta, một Tỳ-khưu cần phải quán xét như sau – ‘bảy giác chi (bojjhaṅga) này đã được ta tu tập chăng?’
Sace, sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘abhāvitā kho me satta bojjhaṅgā’ti, tena, sāriputta, bhikkhunā sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ bhāvanāya vāyamitabbaṃ.
If, Sariputta, a bhikkhu, while reflecting, thus knows: ‘The seven factors of awakening have not been developed by me,’ then, Sariputta, that bhikkhu should strive for the development of the seven factors of awakening.
Này Sāriputta, nếu một Tỳ-khưu khi quán xét mà biết rằng – ‘bảy giác chi này chưa được ta tu tập’, thì này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy cần phải tinh tấn để tu tập bảy giác chi.
Sace pana, sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘bhāvitā kho me satta bojjhaṅgā’ti, tena, sāriputta, bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.
But if, Sariputta, a bhikkhu, while reflecting, thus knows: ‘The seven factors of awakening have been developed by me,’ then, Sariputta, that bhikkhu should abide with that same joy and delight, training day and night in wholesome states.
Này Sāriputta, nhưng nếu một Tỳ-khưu khi quán xét mà biết rằng – ‘bảy giác chi này đã được ta tu tập’, thì này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy cần phải an trú với niềm hoan hỷ và hân hoan ấy, ngày đêm tinh cần tu học trong các pháp thiện.
449. ‘‘Puna caparaṃ, sāriputta, bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ – ‘bhāvito nu kho me ariyo aṭṭhaṅgiko maggo’ti?
449. ‘‘Again, Sariputta, a bhikkhu should reflect thus: ‘Has the Noble Eightfold Path been developed by me?’
449. “Hơn nữa, này Sāriputta, một Tỳ-khưu cần phải quán xét như sau – ‘Bát Chánh Đạo (ariyo aṭṭhaṅgiko maggo) này đã được ta tu tập chăng?’
Sace, sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘abhāvito kho me ariyo aṭṭhaṅgiko maggo’ti, tena, sāriputta, bhikkhunā ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa bhāvanāya vāyamitabbaṃ.
If, Sariputta, a bhikkhu, while reflecting, thus knows: ‘The Noble Eightfold Path has not been developed by me,’ then, Sariputta, that bhikkhu should strive for the development of the Noble Eightfold Path.
Này Sāriputta, nếu một Tỳ-khưu khi quán xét mà biết rằng – ‘Bát Chánh Đạo này chưa được ta tu tập’, thì này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy cần phải tinh tấn để tu tập Bát Chánh Đạo.
Sace pana, sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘bhāvito kho me ariyo aṭṭhaṅgiko maggo’ti, tena, sāriputta, bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.
But if, Sariputta, a bhikkhu, while reflecting, thus knows: ‘The Noble Eightfold Path has been developed by me,’ then, Sariputta, that bhikkhu should abide with that same joy and delight, training day and night in wholesome states.
Này Sāriputta, nhưng nếu một Tỳ-khưu khi quán xét mà biết rằng – ‘Bát Chánh Đạo này đã được ta tu tập’, thì này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy cần phải an trú với niềm hoan hỷ và hân hoan ấy, ngày đêm tinh cần tu học trong các pháp thiện.
450. ‘‘Puna caparaṃ, sāriputta, bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ – ‘bhāvitā nu kho me samatho ca vipassanā cā’ti?
450. ‘‘Again, Sariputta, a bhikkhu should reflect thus: ‘Have tranquility (samatha) and insight (vipassanā) been developed by me?’
450. “Hơn nữa, này Sāriputta, một Tỳ-khưu cần phải quán xét như sau – ‘thiền định (samatha) và tuệ quán (vipassanā) này đã được ta tu tập chăng?’
Sace, sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘abhāvitā kho me samatho ca vipassanā cā’ti, tena, sāriputta, bhikkhunā samathavipassanānaṃ bhāvanāya vāyamitabbaṃ.
If, Sariputta, a bhikkhu, while reflecting, thus knows: ‘Tranquility and insight have not been developed by me,’ then, Sariputta, that bhikkhu should strive for the development of tranquility and insight.
Này Sāriputta, nếu một Tỳ-khưu khi quán xét mà biết rằng – ‘thiền định và tuệ quán này chưa được ta tu tập’, thì này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy cần phải tinh tấn để tu tập thiền định và tuệ quán.
Sace pana, sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘bhāvitā kho me samatho ca vipassanā cā’ti, tena, sāriputta, bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.
But if, Sariputta, a bhikkhu, while reflecting, thus knows: ‘Tranquility and insight have been developed by me,’ then, Sariputta, that bhikkhu should abide with that same joy and delight, training day and night in wholesome states.
Này Sāriputta, nhưng nếu một Tỳ-khưu khi quán xét mà biết rằng – ‘thiền định và tuệ quán này đã được ta tu tập’, thì này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy cần phải an trú với niềm hoan hỷ và hân hoan ấy, ngày đêm tinh cần tu học trong các pháp thiện.
451. ‘‘Puna caparaṃ, sāriputta, bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ – ‘sacchikatā nu kho me vijjā ca vimutti cā’ti?
451. ‘‘Again, Sariputta, a bhikkhu should reflect thus: ‘Have true knowledge (vijjā) and liberation (vimutti) been realized by me?’
451. “Hơn nữa, này Sāriputta, một Tỳ-khưu cần phải quán xét như sau – ‘minh (vijjā) và giải thoát (vimutti) này đã được ta chứng đạt chăng?’
Sace, sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘asacchikatā kho me vijjā ca vimutti cā’ti, tena, sāriputta, bhikkhunā vijjāya vimuttiyā sacchikiriyāya vāyamitabbaṃ.
If, Sariputta, a bhikkhu, while reflecting, thus knows: ‘True knowledge and liberation have not been realized by me,’ then, Sariputta, that bhikkhu should strive for the realization of true knowledge and liberation.
Này Sāriputta, nếu một Tỳ-khưu khi quán xét mà biết rằng – ‘minh và giải thoát này chưa được ta chứng đạt’, thì này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy cần phải tinh tấn để chứng đạt minh và giải thoát.
Sace pana, sāriputta, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti – ‘sacchikatā kho me vijjā ca vimutti cā’ti, tena, sāriputta, bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.
But if, Sariputta, a bhikkhu, while reflecting, thus knows: ‘True knowledge and liberation have been realized by me,’ then, Sariputta, that bhikkhu should abide with that same joy and delight, training day and night in wholesome states.
Này Sāriputta, nhưng nếu một Tỳ-khưu khi quán xét mà biết rằng – ‘minh và giải thoát này đã được ta chứng đạt’, thì này Sāriputta, Tỳ-khưu ấy cần phải an trú với niềm hoan hỷ và hân hoan ấy, ngày đêm tinh cần tu học trong các pháp thiện.
452. ‘‘Ye hi keci, sāriputta, atītamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā piṇḍapātaṃ parisodhesuṃ, sabbe te evameva paccavekkhitvā paccavekkhitvā piṇḍapātaṃ parisodhesuṃ.
452. ‘‘Whatever ascetics or brahmins, Sariputta, purified their almsfood in the past, all of them purified their almsfood by repeatedly reflecting in just this way.
452. “Này Sāriputta, bất cứ những Sa-môn hay Bà-la-môn nào trong quá khứ đã thanh tịnh hóa vật thực khất thực của mình, tất cả họ đều đã quán xét như vậy, quán xét như vậy mà thanh tịnh hóa vật thực khất thực của mình.
Yepi hi keci, sāriputta, anāgatamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā piṇḍapātaṃ parisodhessanti, sabbe te evameva paccavekkhitvā paccavekkhitvā piṇḍapātaṃ parisodhessanti.
And whatever ascetics or brahmins, Sariputta, will purify their almsfood in the future, all of them will purify their almsfood by repeatedly reflecting in just this way.
Này Sāriputta, bất cứ những Sa-môn hay Bà-la-môn nào trong tương lai sẽ thanh tịnh hóa vật thực khất thực của mình, tất cả họ đều sẽ quán xét như vậy, quán xét như vậy mà thanh tịnh hóa vật thực khất thực của mình.
Yepi hi keci, sāriputta, etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā piṇḍapātaṃ parisodhenti, sabbe te evameva paccavekkhitvā paccavekkhitvā piṇḍapātaṃ parisodhenti.
And whatever ascetics or brahmins, Sariputta, are purifying their almsfood at present, all of them purify their almsfood by repeatedly reflecting in just this way.
Này Sāriputta, bất cứ những Sa-môn hay Bà-la-môn nào hiện tại đang thanh tịnh hóa vật thực khất thực của mình, tất cả họ đều đang quán xét như vậy, quán xét như vậy mà thanh tịnh hóa vật thực khất thực của mình.
Tasmātiha, sāriputta* , ‘paccavekkhitvā paccavekkhitvā piṇḍapātaṃ parisodhessāmā’ti – evañhi vo, sāriputta, sikkhitabba’’nti.
Therefore, Sariputta, you should train yourselves thus: ‘We will purify our almsfood by repeatedly reflecting’—in this way, Sariputta, you should train yourselves.”
Do đó, này Sāriputta, các con hãy học tập như vầy: ‘Chúng ta sẽ quán xét, quán xét rồi thanh tịnh hóa vật thực khất thực của mình’ – này Sāriputta, các con hãy học tập như vậy.”