Kavidappaṇanīti

1126

Pakiṇṇakakaṇḍa

Miscellaneous Chapter

Chương Các Điều Linh Tinh

1127

316.

1128

Kulasīlaguṇopeto, sabbadhammaparāyaṇo;

Endowed with noble birth and virtue, devoted to all duties (dhamma);

Người có dòng dõi, giới hạnh và phẩm chất, nương tựa vào tất cả các pháp;

1129

Pavīṇo pesanājjhakkho, dhammajjhakkho vidhīyate.

Skilled and overseeing messengers, he is called the overseer of justice (dhammādhikkhaka).

Giỏi giang, giám sát các công việc, được gọi là người giám sát pháp.

1130

317.

1131

Vedavedaṅgatatvañño, jappahomaparāyaṇo;

One who knows the Vedas and Vedāṅgas, devoted to chanting and fire sacrifices;

Người thông hiểu Veda và các chi của Veda, chú tâm vào tụng niệm và hiến tế;

1132

Āsīvādavacoyutto, esa rājapurohito.

Endowed with auspicious pronouncements—this is the royal chaplain (rājapurohita).

Giàu lời chúc phúc, đó là vị quan tư tế của vua.

1133

Kappo byākaraṇaṃ joti – satthaṃ sikkhā nirutti ca;

Ritual, grammar, astrology, phonetics, etymology;

Nghi lễ, ngữ pháp, thiên văn học – ngữ âm, từ nguyên học;

1134

Chandoviciti cetāni, vedaṅgāni vadanti cha.

And prosody – these six are called the Vedāṅgas.

Phép tắc và nhịp điệu, sáu điều này được gọi là các chi của Veda.

1135

318.

1136

Sakiṃ vuttagahitatto, lahuhattho jitakkharo;

One who grasps what is said once, swift-handed, with perfect handwriting;

Người tiếp thu ngay khi được nói một lần, tay nhanh nhẹn, chữ viết đẹp;

1137

Sabbasatthasamālokī, pakaṭṭho nāma lekhako.

One who surveys all sciences, is called an excellent scribe.

Thông hiểu tất cả các bộ sách, người viết thư như vậy là xuất sắc.

1138

319.

1139

Samattanītisatthañño, vāhane pūritassamo;

One who knows all treatises on policy, fully capable in chariots;

Người thông thạo toàn bộ khoa học chính trị, thành thạo trong việc điều khiển phương tiện;

1140

Sūravīraguṇopeto, senājhakkho vidhīyate.

Endowed with the qualities of a hero and warrior, he is called the commander of the army.

Có phẩm chất dũng cảm và anh hùng, được gọi là người chỉ huy quân đội.

1141

320.

1142

Sudhī vākyapaṭu, pañño, paracittopalakkhaṇo;

Intelligent, skilled in speech, discerning the minds of others;

Người thông minh, khéo ăn nói, có trí tuệ, có thể nhận biết tâm ý người khác;

1143

Dhīro yathātthavādī ca, esa dūto vidhīyate.

Resolute and truthful—this one is called an envoy.

Kiên định và nói đúng sự thật, người như vậy được gọi là sứ giả.

1144

321.

1145

Puttanattaguṇopeto, satthañño rasapācako;

Endowed with qualities for sons and grandsons, knowing treatises, a cooker of tastes;

Người có phẩm chất của con cháu, thông hiểu các loại gia vị, giỏi nấu ăn;

1146

Sūro ca kathino ceva, sūpakāro sa vuccate.

Brave and steadfast, he is called a chief cook.

Dũng cảm và kiên nhẫn, người như vậy được gọi là đầu bếp.

1147

322.

1148

Iṅgitākāratattañño, balavāpiyadassano;

One who knows gestures and expressions, strong and pleasing to see;

Người thông hiểu cử chỉ và thái độ, mạnh mẽ và dễ mến;

1149

Appamādī sadā dakkho, patīhāro sa uccate.

Always diligent and skillful, he is called a doorkeeper.

Luôn cẩn trọng và khéo léo, người như vậy được gọi là người gác cổng.

1150

323.

1151

Itthimisse kuto sīlaṃ, maṃsabhakkhe kuto dayā;

Where is virtue among those who mix with women? Where is compassion among meat-eaters?

Ở nơi có phụ nữ hỗn tạp thì đâu có giới hạnh, ở nơi ăn thịt thì đâu có lòng từ bi;

1152

Surāpāne kuto saccaṃ, mahālobhe kuto lajjā;

Where is truth among drunkards? Where is shame in great greed?

Ở nơi uống rượu thì đâu có sự thật, ở nơi tham lam lớn thì đâu có sự xấu hổ;

1153

Mahātande kuto sippaṃ, mahākodhe kuto dhanaṃ.

Where is art in great laziness? Where is wealth in great anger?

Ở nơi lười biếng lớn thì đâu có nghề nghiệp, ở nơi sân hận lớn thì đâu có tài sản.

1154

324.

1155

Surāyogo velālo ca, samajjacaraṇaṅgato;

Association with liquor, frequenting unproductive places, involvement in festivals;

Nghiện rượu, lang thang không mục đích, tham gia các buổi tụ họp;

1156

Khiḍḍā dhutto pāpamitto, alaso bhoganāsakā.

Gambling, bad friends, laziness—these are destroyers of wealth.

Cờ bạc, bạn bè xấu, lười biếng là những kẻ hủy hoại tài sản.

1157

325.

1158

Jīvantāpi matā pañca, byāsena parikittitā;

Five kinds of living beings are considered dead by Vyāsa;

Năm người sống mà như đã chết, được Vyasa kể ra;

1159

Dukkhito byādhiti mūḷho, iṇavā niccasevako.

One who is suffering, one who is sick, one who is foolish, one who is in debt, one who is a perpetual servant.

Người đau khổ, người bệnh tật, người ngu si, người mắc nợ, người hầu hạ mãi mãi.

1160

326.

1161

Niddāluko pamādo ca, sukhito rogavālaso;

Sleepy, negligent, happy, sick, lazy;

Người ham ngủ, người lười biếng, người sung sướng, người bệnh tật, người lười nhác;

1162

Kāmuko kammārāmo ca, sattete satthavajjitā.

Lustful, and averse to work—these seven avoid the scriptures.

Người ham muốn, người ham công việc, bảy người này tránh xa kinh sách.

1163

327.

1164

Goṇāhi sabbagihīnaṃ, posakā bhogadāyako;

Cows, indeed, are the nourishers of all householders, givers of enjoyment;

Bò là vật nuôi của tất cả gia chủ, là người cung cấp tài sản;

1165

Tasmā hi mātāpitūva, mānaye sakkareyya ca.

Therefore, one should honor and respect them like one's mother and father.

Vì vậy, hãy tôn kính và phụng dưỡng chúng như cha mẹ.

1166

328.

1167

Yathā mātā pitā bhātā, aññevāpi ca ñātakā;

Just as mother, father, brother, and other relatives;

Như mẹ, cha, anh em, và những người thân khác;

1168

Gāvo no paramā mittā, yāsu jāyanti osadhā.

Cows are our supreme friends, from whom medicines are produced.

Bò là bạn bè tối thượng của chúng ta, từ đó sinh ra thuốc men.

1169

329.

1170

Annadā baladā cetā, vaṇṇadā sukhadā tathā;

These are givers of food, givers of strength, givers of complexion, and givers of happiness;

Chúng là những người ban thức ăn, ban sức mạnh, ban sắc đẹp và ban hạnh phúc;

1171

Etamatthavasaṃ ñatvā, nāsu gāvo haniṃsu te.

Knowing this benefit, people did not kill cows for meat.

Biết được điều lợi ích này, họ không giết bò.

1172

330.

1173

Ye ca khādanti gomaṃsaṃ, mātumaṃsaṃva khādare;

Those who eat beef, eat as if eating their mother's flesh;

Những ai ăn thịt bò, như ăn thịt mẹ;

1174

Matesu tesu gijjhānaṃ, dade sote ca vāhaye.

When they die, their bodies should be given to vultures and flowed down a river.

Khi họ chết, hãy cho diều hâu ăn, và ném xuống sông.

1175

331.

1176

Dviguṇo thīnamāhāro, buddhicāpi catugguṇo;

For women, food is double, intelligence is fourfold;

Lượng thức ăn của phụ nữ gấp đôi, trí tuệ gấp bốn;

1177

Chagguṇo hoti vāyāmo, kāmotvaṭṭhaguṇo bhave.

Effort is sixfold, and desire is eightfold.

Sự nỗ lực gấp sáu, và dục vọng gấp tám.

1178

332.

1179

Na loke sobhate mūḷho, kevalattapasaṃsako;

A fool, praising only himself, does not shine in the world;

Người ngu si, chỉ tự khen mình, không rạng rỡ trên đời;

1180

Api sampihite kūpe, katavijjo pakāsate.

But one with knowledge shines forth, even if hidden in a well.

Dù ở trong giếng bị che kín, người có học vấn vẫn tỏa sáng.

1181

333.

1182

Kosajjaṃ bhayato disvā, vīriyārambhañca khemato;

Seeing idleness as fearful, and the undertaking of energy as security;

Thấy sự lười biếng là nguy hiểm, và sự tinh tấn là an toàn;

1183

Āraddhavīriyā hotha, esā buddhānusāsanī.

Be strenuous in effort—this is the teaching of the Buddhas.

Hãy tinh tấn, đó là lời giáo huấn của chư Phật.

1184

334.

1185

Vivādaṃ bhayato disvā, avivādañca khemato;

Seeing contention as fearful, and lack of contention as security;

Thấy sự tranh cãi là nguy hiểm, và sự không tranh cãi là an toàn;

1186

Samaggā sakhilā hotha, esā buddhānusāsanī.

Be united and agreeable—this is the teaching of the Buddhas.

Hãy sống hòa hợp và thân ái, đó là lời giáo huấn của chư Phật.

1187

335.

1188

Pamādaṃ bhayato disvā, appamādañca khemato;

Seeing heedlessness as fearful, and heedfulness as security;

Thấy sự phóng dật là nguy hiểm, và sự không phóng dật là an toàn;

1189

Bhāvethaṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ, esā buddhānusāsanī.

Cultivate the Noble Eightfold Path—this is the teaching of the Buddhas.

Hãy tu tập Bát Chánh Đạo, đó là lời giáo huấn của chư Phật.

1190

336.

1191

Garahā ca pasaṃsā ca, aniccā tāvakālikā;

Blame and praise are impermanent, merely temporary;

Lời chỉ trích và lời khen ngợi, chúng là vô thường, chỉ tạm thời;

1192

Appakācekadesāva, na tā ikkheyya paṇḍito;

They are minor and partial, a wise person should not regard them;

Chúng chỉ là một phần nhỏ, người trí không nên để ý đến chúng;

1193

Dhammādhammaṃva ikkheyya, atthānatthaṃ hitāhitaṃ.

One should rather observe what is Dhamma and non-Dhamma, what is beneficial and unbeneficial, helpful and unhelpful.

Hãy nhìn vào pháp và phi pháp, lợi ích và không lợi ích, điều tốt và điều xấu.

1194

1195

1.

1196

Pakhukkūpuraseṭṭhassa, pacchime āsi vissuto;

To the west of the excellent city of Pakhukkūpura, there was a renowned;

Phía tây của thành phố Pakhukkū tối thượng, có một ngôi làng nổi tiếng;

1197

Catugāvutadesamhī, kanarayagāmo susobhano.

Village named Kanarayagāma, beautiful in a four-gāvuta region.

Trong vùng đất rộng bốn gāvuta, ngôi làng Kanaraya rất đẹp đẽ.

1198

2.

1199

Dvino dviveka sākamhi, tamhi jātena jātiyā;

Born in the year two thousand, one hundred, and one (1201) (Saka era),

Vào năm 2212 (Phật lịch), được sinh ra tại nơi đó;

1200

Laṅkābhārataādīsu, vuṭṭhapubba sutesinā.

Who had previously lived in places like Laṅkā and Bhārata, seeking wisdom.

Đã từng du học ở Laṅkā, Bhārata và các nơi khác, một người khao khát học vấn.

1201

3.

1202

Visutārāma sīhānaṃ, sikkhitena tipeṭakaṃ;

Having studied the Tipiṭaka with the renowned venerable Sihā of the monastery;

Đã học Tam Tạng tại tu viện nổi tiếng Sīha;

1203

Santike navavassāni, saṃgītikiccakārinā.

Who had performed duties for nine years at his side during the Saṅgīti.

Đã thực hiện công việc kết tập kinh điển trong chín năm.

1204

4.

1205

Dakkhiṇārāma vāsīnaṃ, santikepi suviññunaṃ;

Even with the venerable and learned ones dwelling in Dakkhiṇārāma;

Cũng đã học hỏi từ những bậc trí tuệ ở tu viện Dakkhiṇārāma;

1206

Sikkhitena sattavīsa-vassitvāna yasassinā.

Having studied for twenty-seven years, he became famous.

Trong suốt hai mươi bảy năm, một người nổi tiếng.

1207

5.

1208

Sundare puraseṭṭhamhi, sundare visute subhe;

Dwelling in the beautiful, famous, and auspicious excellent city,

Ở thành phố tối thượng Sundara, nổi tiếng và đẹp đẽ;

1209

Sundare jotipālamhi, vasatā gaṇavācinā.

In Sundara Jotīpāla, as a leader of the Saṅgha.

Sống tại Sundara Jotīpāla, một bậc thầy về ngữ pháp.

1210

6.

1211

Nissāya peṭake ceva, anekanīti potthake;

Relying on the Tipiṭaka and many books on Nīti;

Dựa vào các bộ kinh điển, và nhiều sách Nīti khác;

1212

Bahule ganthaseṭṭhepi, katoyaṃ vidhumānito.

And many excellent treatises, this work was made by the intelligent one.

Cũng như nhiều bộ sách lớn, tác phẩm này được tạo ra bởi người trí.

1213

7.

1214

Tiṭṭhataṃ ayaṃ me gantho, susāro yāva sāsanaṃ;

May this treatise of mine, so rich in essence, endure as long as the Sāsana;

Nguyện cho tác phẩm này của tôi tồn tại, tinh túy cho đến khi giáo pháp còn;

1215

Tiṭṭhateva sutesīnaṃ, susāraṃ supakāsayaṃ.

May it ever stand, illuminating the profound essence for those who seek wisdom.

Nguyện cho nó tồn tại, làm sáng tỏ tinh túy cho những người khao khát học vấn.

1216

8.

1217

Anena suvisiṭṭhena, puññenaññena kammunā;

Through this excellent merit and other deeds;

Nhờ công đức đặc biệt này, và những nghiệp lành khác;

1218

Manisibhigurūheva, gaccheyyaṃ amataṃ sivaṃ.

May I attain the deathless and auspicious state, like the great gurus.

Nguyện tôi đạt đến sự bất tử, an lành như các bậc thầy Mani Sibhi.

1219

‘‘Aṅgārino dāni dumā bhadante’’

“Indeed, venerable sir, the trees are now like embers.”

“Thưa Đại đức, cây cối bây giờ là than hồng.”

1220

‘‘Yathāpi rammako māso, gimhānaṃ hoti brāhmaṇa;

“Just as the charming month of summer, brahmin,

“Này Bà-la-môn, như tháng đẹp nhất trong mùa hè;

1221

Ate‘va’ññehi māsehi, dumapumphehi sobhati’’.

Is more beautiful than other months with flowering trees.”

Cũng vậy, so với các tháng khác, nó rực rỡ với hoa của cây cối.”

1222

‘‘Vanappagumbe yathaphussitagge,

“Just as in a grove of trees, with blossoming tips,

“Như những ngọn cây trong rừng rậm nở hoa,

1223

Gimhāna māse paṭhamasmiṃ gimhe’’ –

In the first month of summer”—

Vào tháng đầu tiên của mùa hè.”

1224

Namo tassa bhagavato arahato sambāsambuddhassa

Homage to that Blessed One, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One

Kính lễ Đức Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác

1225

Table of Contents

Kavidappaṇanīti

Pakiṇṇakakaṇḍa

Miscellaneous Chapter

Chương Các Điều Linh Tinh