‘‘Paṇḍito, bhikkhave, sāriputto; mahāpañño, bhikkhave, sāriputto; puthupañño, bhikkhave, sāriputto; hāsapañño* , bhikkhave, sāriputto; javanapañño, bhikkhave, sāriputto; tikkhapañño, bhikkhave, sāriputto; nibbedhikapañño, bhikkhave, sāriputto; sāriputto, bhikkhave, aḍḍhamāsaṃ anupadadhammavipassanaṃ vipassati.
“Monks, Sāriputta is wise; monks, Sāriputta is greatly discerning; monks, Sāriputta has broad discernment; monks, Sāriputta has joyful discernment; monks, Sāriputta has swift discernment; monks, Sāriputta has sharp discernment; monks, Sāriputta has penetrating discernment. Monks, Sāriputta observes the phenomena in sequence for half a month.
“Này các Tỳ-kheo, Sāriputta là bậc hiền trí; này các Tỳ-kheo, Sāriputta là bậc đại trí; này các Tỳ-kheo, Sāriputta là bậc quảng trí; này các Tỳ-kheo, Sāriputta là bậc hỷ trí; này các Tỳ-kheo, Sāriputta là bậc tấn trí; này các Tỳ-kheo, Sāriputta là bậc lợi trí; này các Tỳ-kheo, Sāriputta là bậc thâm nhập trí; này các Tỳ-kheo, Sāriputta quán sát các pháp tuần tự (anupadadhammavipassanā) trong nửa tháng.
Tatridaṃ, bhikkhave, sāriputtassa anupadadhammavipassanāya hoti.
And in that sequential observation of phenomena, monks, this is what occurs for Sāriputta.
Và này các Tỳ-kheo, đây là sự quán sát các pháp tuần tự của Sāriputta.
94. ‘‘Idha, bhikkhave, sāriputto vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
“Here, monks, Sāriputta, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unwholesome states, enters and remains in the first jhāna, which is accompanied by vitakka and vicāra, with piti and sukha born of seclusion.
94. “Này các Tỳ-kheo, ở đây, Sāriputta ly dục, ly bất thiện pháp, chứng và trú Thiền thứ nhất, có tầm, có tứ, có hỷ lạc do ly dục sinh.
Ye ca paṭhame jhāne* dhammā vitakko ca vicāro ca pīti ca sukhañca cittekaggatā ca, phasso vedanā saññā cetanā cittaṃ chando adhimokkho vīriyaṃ sati upekkhā manasikāro – tyāssa dhammā anupadavavatthitā honti.
And those phenomena in the first jhāna—vitakka, vicāra, piti, sukha, one-pointedness of mind, contact, feeling, perception, volition, consciousness, zeal, decision, effort, mindfulness, equanimity, and attention—these phenomena are distinguished by him in sequence.
Và những pháp nào thuộc Thiền thứ nhất – tầm, tứ, hỷ, lạc và nhất tâm, xúc, thọ, tưởng, tư, tâm, ý muốn, thắng giải, tinh tấn, niệm, xả, tác ý – những pháp ấy được vị ấy phân biệt tuần tự.
Tyāssa dhammā viditā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.
These phenomena arise for him known, they persist for him known, they cease for him known.
Những pháp ấy được vị ấy biết rõ khi khởi lên, biết rõ khi an trú, biết rõ khi biến mất.
So evaṃ pajānāti – ‘evaṃ kirame dhammā ahutvā sambhonti, hutvā paṭiventī’ti.
He understands thus: ‘So these phenomena, having not been, come into being; having been, they vanish.’
Vị ấy biết rõ như vậy: ‘Thật vậy, những pháp này chưa từng có mà sinh khởi, đã có rồi thì biến mất.’
So tesu dhammesu anupāyo anapāyo anissito appaṭibaddho* vippamutto visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharati.
He dwells with a mind unattached, unrepelled, unreliant, unconstrained, completely liberated, disjoined, with boundless scope regarding those phenomena.
Vị ấy an trú với tâm không chấp trước, không xa lìa, không nương tựa, không bị ràng buộc, giải thoát, không tương ưng, không có giới hạn đối với những pháp ấy.
So ‘atthi uttari nissaraṇa’nti pajānāti.
He understands, ‘There is a further escape.’
Vị ấy biết: ‘Có sự xuất ly cao hơn’.
Tabbahulīkārā atthitvevassa* hoti.
From the cultivation of that, there is for him simply ‘it is’.
Do thường xuyên thực hành điều đó, sự hiện hữu của nó là có thật đối với vị ấy.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sāriputto vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
“Again, monks, Sāriputta, with the subsiding of vitakka and vicāra, with the internal assurance and unification of mind, enters and remains in the second jhāna, which is without vitakka and vicāra, with piti and sukha born of concentration.
“Lại nữa, này các Tỳ-kheo, Sāriputta, diệt tầm và tứ, nội tâm tĩnh lặng, nhất tâm, chứng và trú Thiền thứ hai, không tầm, không tứ, có hỷ lạc do định sinh.
Ye ca dutiye jhāne dhammā – ajjhattaṃ sampasādo ca pīti ca sukhañca cittekaggatā ca, phasso vedanā saññā cetanā cittaṃ chando adhimokkho vīriyaṃ sati upekkhā manasikāro – tyāssa dhammā anupadavavatthitā honti.
And those phenomena in the second jhāna—internal assurance, piti, sukha, one-pointedness of mind, contact, feeling, perception, volition, consciousness, zeal, decision, effort, mindfulness, equanimity, and attention—these phenomena are distinguished by him in sequence.
Và những pháp nào thuộc Thiền thứ hai – nội tâm tĩnh lặng, hỷ, lạc và nhất tâm, xúc, thọ, tưởng, tư, tâm, ý muốn, thắng giải, tinh tấn, niệm, xả, tác ý – những pháp ấy được vị ấy phân biệt tuần tự.
Tyāssa dhammā viditā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.
These phenomena arise for him known, they persist for him known, they cease for him known.
Những pháp ấy được vị ấy biết rõ khi khởi lên, biết rõ khi an trú, biết rõ khi biến mất.
So evaṃ pajānāti – ‘evaṃ kirame dhammā ahutvā sambhonti, hutvā paṭiventī’ti.
He understands thus: ‘So these phenomena, having not been, come into being; having been, they vanish.’
Vị ấy biết rõ như vậy: ‘Thật vậy, những pháp này chưa từng có mà sinh khởi, đã có rồi thì biến mất.’
So tesu dhammesu anupāyo anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharati.
He dwells with a mind unattached, unrepelled, unreliant, unconstrained, completely liberated, disjoined, with boundless scope regarding those phenomena.
Vị ấy an trú với tâm không chấp trước, không xa lìa, không nương tựa, không bị ràng buộc, giải thoát, không tương ưng, không có giới hạn đối với những pháp ấy.
So ‘atthi uttari nissaraṇa’nti pajānāti.
He understands, ‘There is a further escape.’
Vị ấy biết: ‘Có sự xuất ly cao hơn’.
Tabbahulīkārā atthitvevassa hoti.
From the cultivation of that, there is for him simply ‘it is’.
Do thường xuyên thực hành điều đó, sự hiện hữu của nó là có thật đối với vị ấy.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sāriputto pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno, sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti.
“Again, monks, Sāriputta, with the fading of piti, he dwells with equanimity, mindful and clearly comprehending, and he experiences sukha with the body.
“Lại nữa, này các Tỳ-kheo, Sāriputta, ly hỷ, trú xả, chánh niệm tỉnh giác, thân cảm thọ lạc.
Yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
He enters and remains in the third jhāna, of which the Noble Ones declare: ‘He is equanimous, mindful, one who dwells in sukha.’
Điều mà các bậc Thánh gọi là: ‘Người trú xả, chánh niệm, an lạc’, vị ấy chứng và trú Thiền thứ ba.
Ye ca tatiye jhāne dhammā – sukhañca sati ca sampajaññañca cittekaggatā ca, phasso vedanā saññā cetanā cittaṃ chando adhimokkho vīriyaṃ sati upekkhā manasikāro – tyāssa dhammā anupadavavatthitā honti, tyāssa dhammā viditā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.
And those phenomena in the third jhāna—sukha, mindfulness, clear comprehension, one-pointedness of mind, contact, feeling, perception, volition, consciousness, zeal, decision, effort, mindfulness, equanimity, and attention—these phenomena are distinguished by him in sequence. These phenomena arise for him known, they persist for him known, they cease for him known.
Và những pháp nào thuộc Thiền thứ ba – lạc, niệm, tỉnh giác và nhất tâm, xúc, thọ, tưởng, tư, tâm, ý muốn, thắng giải, tinh tấn, niệm, xả, tác ý – những pháp ấy được vị ấy phân biệt tuần tự, những pháp ấy được vị ấy biết rõ khi khởi lên, biết rõ khi an trú, biết rõ khi biến mất.
So evaṃ pajānāti – ‘evaṃ kirame dhammā ahutvā sambhonti, hutvā paṭiventī’ti.
He understands thus: ‘So these phenomena, having not been, come into being; having been, they vanish.’
Vị ấy biết rõ như vậy: ‘Thật vậy, những pháp này chưa từng có mà sinh khởi, đã có rồi thì biến mất.’
So tesu dhammesu anupāyo anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharati.
He dwells with a mind unattached, unrepelled, unreliant, unconstrained, completely liberated, disjoined, with boundless scope regarding those phenomena.
Vị ấy an trú với tâm không chấp trước, không xa lìa, không nương tựa, không bị ràng buộc, giải thoát, không tương ưng, không có giới hạn đối với những pháp ấy.
So ‘atthi uttari nissaraṇa’nti pajānāti.
He understands, ‘There is a further escape.’
Vị ấy biết: ‘Có sự xuất ly cao hơn’.
Tabbahulīkārā atthitvevassa hoti.
From the cultivation of that, there is for him simply ‘it is’.
Do thường xuyên thực hành điều đó, sự hiện hữu của nó là có thật đối với vị ấy.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sāriputto sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
“Again, monks, Sāriputta, with the abandonment of sukha and duhkha, and with the previous disappearance of joy and sorrow, enters and remains in the fourth jhāna, which is neither painful nor pleasant, and involves the purity of mindfulness due to equanimity.
“Lại nữa, này các Tỳ-kheo, Sāriputta, xả lạc, xả khổ, diệt hỷ ưu đã cảm thọ trước, chứng và trú Thiền thứ tư, không khổ không lạc, xả niệm thanh tịnh.
Ye ca catutthe jhāne dhammā – upekkhā adukkhamasukhā vedanā passaddhattā cetaso anābhogo satipārisuddhi cittekaggatā ca, phasso vedanā saññā cetanā cittaṃ chando adhimokkho vīriyaṃ sati upekkhā manasikāro – tyāssa dhammā anupadavavatthitā honti.
And those phenomena in the fourth jhāna—equanimity, neither-painful-nor-pleasant feeling, the tranquility of mind, non-application, the purity of mindfulness, one-pointedness of mind, contact, feeling, perception, volition, consciousness, zeal, decision, effort, mindfulness, equanimity, and attention—these phenomena are distinguished by him in sequence.
Và những pháp nào thuộc Thiền thứ tư – xả, thọ không khổ không lạc, sự tĩnh lặng của tâm, không tác ý, niệm thanh tịnh và nhất tâm, xúc, thọ, tưởng, tư, tâm, ý muốn, thắng giải, tinh tấn, niệm, xả, tác ý – những pháp ấy được vị ấy phân biệt tuần tự.
Tyāssa dhammā viditā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.
These phenomena arise for him known, they persist for him known, they cease for him known.
Những pháp ấy được vị ấy biết rõ khi khởi lên, biết rõ khi an trú, biết rõ khi biến mất.
So evaṃ pajānāti – ‘evaṃ kirame dhammā ahutvā sambhonti, hutvā paṭiventī’ti.
He understands thus: ‘So these phenomena, having not been, come into being; having been, they vanish.’
Vị ấy biết rõ như vậy: ‘Thật vậy, những pháp này chưa từng có mà sinh khởi, đã có rồi thì biến mất.’
So tesu dhammesu anupāyo anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharati.
He dwells with a mind unattached, unrepelled, unreliant, unconstrained, completely liberated, disjoined, with boundless scope regarding those phenomena.
Vị ấy an trú với tâm không chấp trước, không xa lìa, không nương tựa, không bị ràng buộc, giải thoát, không tương ưng, không có giới hạn đối với những pháp ấy.
So ‘atthi uttari nissaraṇa’nti pajānāti.
He understands, ‘There is a further escape.’
Vị ấy biết: ‘Có sự xuất ly cao hơn’.
Tabbahulīkārā atthitvevassa hoti.
From the cultivation of that, there is for him simply ‘it is’.
Do thường xuyên thực hành điều đó, sự hiện hữu của nó là có thật đối với vị ấy.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sāriputto sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati.
“Again, monks, Sāriputta, by completely surmounting perceptions of form, by the disappearance of perceptions of sensory impact, by not attending to perceptions of diversity, thinking, ‘Space is infinite,’ enters and remains in the sphere of infinite space (ākāsānañcāyatana).
“Lại nữa, này các Tỳ-kheo, Sāriputta, vượt lên mọi sắc tưởng một cách hoàn toàn, diệt trừ các tưởng phản kháng, không tác ý các tưởng sai biệt, vị ấy chứng và trú Không Vô Biên Xứ, nghĩ rằng: ‘Không gian là vô biên’.
Ye ca ākāsānañcāyatane dhammā – ākāsānañcāyatanasaññā ca cittekaggatā ca phasso vedanā saññā cetanā cittaṃ chando adhimokkho vīriyaṃ sati upekkhā manasikāro – tyāssa dhammā anupadavavatthitā honti.
And those phenomena in the sphere of infinite space—the perception of the sphere of infinite space, one-pointedness of mind, contact, feeling, perception, volition, consciousness, zeal, decision, effort, mindfulness, equanimity, and attention—these phenomena are distinguished by him in sequence.
Và những pháp nào thuộc Không Vô Biên Xứ – tưởng Không Vô Biên Xứ và nhất tâm, xúc, thọ, tưởng, tư, tâm, ý muốn, thắng giải, tinh tấn, niệm, xả, tác ý – những pháp ấy được vị ấy phân biệt tuần tự.
Tyāssa dhammā viditā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.
These phenomena arise for him known, they persist for him known, they cease for him known.
Những pháp ấy được vị ấy biết rõ khi khởi lên, biết rõ khi an trú, biết rõ khi biến mất.
So evaṃ pajānāti – ‘evaṃ kirame dhammā ahutvā sambhonti, hutvā paṭiventī’ti.
He understands thus: ‘So these phenomena, having not been, come into being; having been, they vanish.’
Vị ấy biết rõ như vậy: ‘Thật vậy, những pháp này chưa từng có mà sinh khởi, đã có rồi thì biến mất.’
So tesu dhammesu anupāyo anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharati.
He dwells with a mind unattached, unrepelled, unreliant, unconstrained, completely liberated, disjoined, with boundless scope regarding those phenomena.
Vị ấy an trú với tâm không chấp trước, không xa lìa, không nương tựa, không bị ràng buộc, giải thoát, không tương ưng, không có giới hạn đối với những pháp ấy.
So ‘atthi uttari nissaraṇa’nti pajānāti.
He understands, ‘There is a further escape.’
Vị ấy biết: ‘Có sự xuất ly cao hơn’.
Tabbahulīkārā atthitvevassa hoti.
From the cultivation of that, there is for him simply ‘it is’.
Do thường xuyên thực hành điều đó, sự hiện hữu của nó là có thật đối với vị ấy.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sāriputto sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati.
“Again, monks, Sāriputta, by completely surmounting the sphere of infinite space, thinking, ‘Consciousness is infinite,’ enters and remains in the sphere of infinite consciousness (viññāṇañcāyatana).
“Lại nữa, này các Tỳ-kheo, Sāriputta, vượt lên Không Vô Biên Xứ một cách hoàn toàn, vị ấy chứng và trú Thức Vô Biên Xứ, nghĩ rằng: ‘Thức là vô biên’.
Ye ca viññāṇañcāyatane dhammā – viññāṇañcāyatanasaññā ca cittekaggatā ca, phasso vedanā saññā cetanā cittaṃ chando adhimokkho vīriyaṃ sati upekkhā manasikāro – tyāssa dhammā anupadavavatthitā honti.
And those phenomena in the sphere of infinite consciousness—the perception of the sphere of infinite consciousness, one-pointedness of mind, contact, feeling, perception, volition, consciousness, zeal, decision, effort, mindfulness, equanimity, and attention—these phenomena are distinguished by him in sequence.
Và những pháp nào thuộc Thức Vô Biên Xứ – tưởng Thức Vô Biên Xứ và nhất tâm, xúc, thọ, tưởng, tư, tâm, ý muốn, thắng giải, tinh tấn, niệm, xả, tác ý – những pháp ấy được vị ấy phân biệt tuần tự.
Tyāssa dhammā viditā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.
These phenomena arise for him known, they persist for him known, they cease for him known.
Những pháp ấy được vị ấy biết rõ khi khởi lên, biết rõ khi an trú, biết rõ khi biến mất.
So evaṃ pajānāti – ‘evaṃ kirame dhammā ahutvā sambhonti, hutvā paṭiventī’ti.
He understands thus: ‘So these phenomena, having not been, come into being; having been, they vanish.’
Vị ấy biết rõ như vậy: ‘Thật vậy, những pháp này chưa từng có mà sinh khởi, đã có rồi thì biến mất.’
So tesu dhammesu anupāyo anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharati.
He dwells with a mind unattached, unrepelled, unreliant, unconstrained, completely liberated, disjoined, with boundless scope regarding those phenomena.
Vị ấy an trú với tâm không chấp trước, không xa lìa, không nương tựa, không bị ràng buộc, giải thoát, không tương ưng, không có giới hạn đối với những pháp ấy.
So ‘atthi uttari nissaraṇa’nti pajānāti.
He understands, ‘There is a further escape.’
Vị ấy biết: ‘Có sự xuất ly cao hơn’.
Tabbahulīkārā atthitvevassa hoti.
From the cultivation of that, there is for him simply ‘it is’.
Do thường xuyên thực hành điều đó, sự hiện hữu của nó là có thật đối với vị ấy.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sāriputto sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati.
‘‘Again, bhikkhus, Sāriputta, having entirely transcended the base of infinite consciousness, entering upon and dwelling in the base of nothingness,* ‘there is nothing’.
Này các Tỳ-khưu, hơn nữa, Xá-lợi-phất hoàn toàn vượt qua Vi-ni-dương-thức xứ (viññāṇañcāyatanaṃ), chứng đạt và an trú trong Vô Sở Hữu Xứ (ākiñcaññāyatanaṃ) với tư niệm ‘không có gì cả’.
Ye ca ākiñcaññāyatane dhammā – ākiñcaññāyatanasaññā ca cittekaggatā ca, phasso vedanā saññā cetanā cittaṃ chando adhimokkho vīriyaṃ sati upekkhā manasikāro – tyāssa dhammā anupadavavatthitā honti.
And those states in the base of nothingness – the perception of nothingness and unification of mind, contact, feeling, perception, volition, consciousness, desire, determination, energy, mindfulness, equanimity, attention – those states are well-defined for him in sequence.
Và những pháp có mặt trong Vô Sở Hữu Xứ—tức là tưởng Vô Sở Hữu Xứ và nhất tâm trong tâm; xúc, thọ, tưởng, tư, tâm, ý muốn, thắng giải, tinh tấn, niệm, xả, tác ý—những pháp ấy được Ngài quán sát từng bước.
Tyāssa dhammā viditā uppajjanti, viditā upaṭṭhahanti, viditā abbhatthaṃ gacchanti.
Those states arise for him known, they persist for him known, they cease for him known.
Những pháp ấy được Ngài biết rõ khi chúng khởi lên, biết rõ khi chúng hiện hữu, biết rõ khi chúng biến mất.
So evaṃ pajānāti – ‘evaṃ kirame dhammā ahutvā sambhonti, hutvā paṭiventī’ti.
He thus understands: ‘Truly, these states, not having been, come into being; having been, they vanish.’
Ngài quán triệt như sau: ‘Thật vậy, những pháp này không có mà sinh khởi, có rồi lại biến mất’.
So tesu dhammesu anupāyo anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharati.
He dwells in these states unattached, unbound, independent, unrestricted, fully released, disjoined, with a mind made limitless.
Ngài an trú trong những pháp ấy mà không chấp thủ, không từ bỏ, không nương tựa, không bị ràng buộc, giải thoát, ly hệ, với tâm không giới hạn.
So ‘atthi uttari nissaraṇa’nti pajānāti.
He knows: ‘There is a further escape.’
Ngài biết rõ: ‘Có sự giải thoát cao hơn’.
Tabbahulīkārā atthitvevassa hoti.
From frequently cultivating that, it is indeed there for him.
Do thường xuyên tu tập điều đó, sự hiện hữu của nó là có đối với Ngài.
95. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sāriputto sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati.
95. ‘‘Again, bhikkhus, Sāriputta, having entirely transcended the base of nothingness, entering upon and dwelling in the base of neither perception nor non-perception.
95. Này các Tỳ-khưu, hơn nữa, Xá-lợi-phất hoàn toàn vượt qua Vô Sở Hữu Xứ (ākiñcaññāyatanaṃ), chứng đạt và an trú trong Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ (nevasaññānāsaññāyatanaṃ).
So tāya samāpattiyā sato vuṭṭhahati.
He arises from that attainment mindfully.
Ngài xuất định khỏi sự chứng đạt đó với niệm.
So tāya samāpattiyā sato vuṭṭhahitvā ye dhammā* atītā niruddhā vipariṇatā te dhamme samanupassati – ‘evaṃ kirame dhammā ahutvā sambhonti, hutvā paṭiventī’ti.
Having arisen from that attainment mindfully, he contemplates those states that have passed, ceased, and changed – ‘Truly, these states, not having been, come into being; having been, they vanish.’
Sau khi xuất định khỏi sự chứng đạt đó với niệm, Ngài quán sát những pháp đã qua, đã diệt, đã biến đổi: ‘Thật vậy, những pháp này không có mà sinh khởi, có rồi lại biến mất’.
So tesu dhammesu anupāyo anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharati.
He dwells in these states unattached, unbound, independent, unrestricted, fully released, disjoined, with a mind made limitless.
Ngài an trú trong những pháp ấy mà không chấp thủ, không từ bỏ, không nương tựa, không bị ràng buộc, giải thoát, ly hệ, với tâm không giới hạn.
So ‘atthi uttari nissaraṇa’nti pajānāti.
He knows: ‘There is a further escape.’
Ngài biết rõ: ‘Có sự giải thoát cao hơn’.
Tabbahulīkārā atthitvevassa hoti.
From frequently cultivating that, it is indeed there for him.
Do thường xuyên tu tập điều đó, sự hiện hữu của nó là có đối với Ngài.
96. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sāriputto sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati.
96. ‘‘Again, bhikkhus, Sāriputta, having entirely transcended the base of neither perception nor non-perception, entering upon and dwelling in the cessation of perception and feeling.
96. Này các Tỳ-khưu, hơn nữa, Xá-lợi-phất hoàn toàn vượt qua Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ (nevasaññānāsaññāyatanaṃ), chứng đạt và an trú trong Diệt Thọ Tưởng Định (saññāvedayitanirodhaṃ).
Paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti.
And by seeing with wisdom, his taints are eradicated.
Các lậu hoặc của Ngài đã được diệt tận do thấy biết bằng trí tuệ.
So tāya samāpattiyā sato vuṭṭhahati.
He arises from that attainment mindfully.
Ngài xuất định khỏi sự chứng đạt đó với niệm.
So tāya samāpattiyā sato vuṭṭhahitvā ye dhammā atītā niruddhā vipariṇatā te dhamme samanupassati – ‘evaṃ kirame dhammā ahutvā sambhonti, hutvā paṭiventī’ti.
Having arisen from that attainment mindfully, he contemplates those states that have passed, ceased, and changed – ‘Truly, these states, not having been, come into being; having been, they vanish.’
Sau khi xuất định khỏi sự chứng đạt đó với niệm, Ngài quán sát những pháp đã qua, đã diệt, đã biến đổi: ‘Thật vậy, những pháp này không có mà sinh khởi, có rồi lại biến mất’.
So tesu dhammesu anupāyo anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharati.
He dwells in these states unattached, unbound, independent, unrestricted, fully released, disjoined, with a mind made limitless.
Ngài an trú trong những pháp ấy mà không chấp thủ, không từ bỏ, không nương tựa, không bị ràng buộc, giải thoát, ly hệ, với tâm không giới hạn.
So ‘natthi uttari nissaraṇa’nti pajānāti.
He knows: ‘There is no further escape.’
Ngài biết rõ: ‘Không có sự giải thoát cao hơn’.
Tabbahulīkārā natthitvevassa hoti.
From frequently cultivating that, it is indeed not there for him.
Do thường xuyên tu tập điều đó, sự không hiện hữu của nó là có đối với Ngài.
97. ‘‘Yaṃ kho taṃ, bhikkhave, sammā vadamāno vadeyya – ‘vasippatto pāramippatto ariyasmiṃ sīlasmiṃ, vasippatto pāramippatto ariyasmiṃ samādhismiṃ, vasippatto pāramippatto ariyāya paññāya, vasippatto pāramippatto ariyāya vimuttiyā’ti, sāriputtameva taṃ sammā vadamāno vadeyya – ‘vasippatto pāramippatto ariyasmiṃ sīlasmiṃ, vasippatto pāramippatto ariyasmiṃ samādhismiṃ, vasippatto pāramippatto ariyāya paññāya, vasippatto pāramippatto ariyāya vimuttiyā’ti.
97. ‘‘That person, bhikkhus, about whom one might rightly say: ‘He has attained mastery, reached perfection in noble virtue; he has attained mastery, reached perfection in noble concentration; he has attained mastery, reached perfection in noble wisdom; he has attained mastery, reached perfection in noble liberation,’ it is Sāriputta alone about whom one might rightly say this: ‘He has attained mastery, reached perfection in noble virtue; he has attained mastery, reached perfection in noble concentration; he has attained mastery, reached perfection in noble wisdom; he has attained mastery, reached perfection in noble liberation.’
97. Này các Tỳ-khưu, nếu có ai nói đúng sự thật rằng: ‘Bậc đã đạt đến sự thành thạo, đã đạt đến sự hoàn hảo trong giới hạnh cao thượng; đã đạt đến sự thành thạo, đã đạt đến sự hoàn hảo trong định cao thượng; đã đạt đến sự thành thạo, đã đạt đến sự hoàn hảo trong tuệ cao thượng; đã đạt đến sự thành thạo, đã đạt đến sự hoàn hảo trong giải thoát cao thượng’, thì người ấy nói đúng về Xá-lợi-phất: ‘Bậc đã đạt đến sự thành thạo, đã đạt đến sự hoàn hảo trong giới hạnh cao thượng; đã đạt đến sự thành thạo, đã đạt đến sự hoàn hảo trong định cao thượng; đã đạt đến sự thành thạo, đã đạt đến sự hoàn hảo trong tuệ cao thượng; đã đạt đến sự thành thạo, đã đạt đến sự hoàn hảo trong giải thoát cao thượng’.
Yaṃ kho taṃ, bhikkhave, sammā vadamāno vadeyya – ‘bhagavato putto oraso mukhato jāto dhammajo dhammanimmito dhammadāyādo no āmisadāyādo’ti, sāriputtameva taṃ sammā vadamāno vadeyya – ‘bhagavato putto oraso mukhato jāto dhammajo dhammanimmito dhammadāyādo no āmisadāyādo’ti.
That person, bhikkhus, about whom one might rightly say: ‘He is the Blessed One’s true son, born from his mouth, born of Dhamma, created by Dhamma, an heir to Dhamma, not an heir to material things,’ it is Sāriputta alone about whom one might rightly say this: ‘He is the Blessed One’s true son, born from his mouth, born of Dhamma, created by Dhamma, an heir to Dhamma, not an heir to material things.’
Này các Tỳ-khưu, nếu có ai nói đúng sự thật rằng: ‘Con trai ruột của Thế Tôn, sinh ra từ miệng, do Pháp sinh, do Pháp tạo thành, là người thừa kế Pháp chứ không phải thừa kế vật chất’, thì người ấy nói đúng về Xá-lợi-phất: ‘Con trai ruột của Thế Tôn, sinh ra từ miệng, do Pháp sinh, do Pháp tạo thành, là người thừa kế Pháp chứ không phải thừa kế vật chất’.
Sāriputto, bhikkhave, tathāgatena anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavattitaṃ sammadeva anuppavattetī’’ti.
Bhikkhus, Sāriputta rightly keeps the supreme Wheel of Dhamma set in motion by the Tathāgata rolling on.’’
Này các Tỳ-khưu, Xá-lợi-phất đã vận hành đúng đắn Vô Thượng Pháp Luân do Như Lai đã chuyển vận.”
‘‘Idha, bhikkhave, bhikkhu aññaṃ byākaroti – ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti pajānāmī’ti.
‘‘Here, bhikkhus, a bhikkhu declares final knowledge thus: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what had to be done has been done, there is no more for this state of being.’
“Này các Tỳ-khưu, ở đây, một Tỳ-khưu tuyên bố sự chứng đắc (aññaṃ byākaroti): ‘Sự sinh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, tôi biết rõ không còn trở lại trạng thái này nữa.’
Tassa, bhikkhave, bhikkhuno bhāsitaṃ neva abhinanditabbaṃ nappaṭikkositabbaṃ.
Bhikkhus, the statement of that bhikkhu should neither be applauded nor rejected.
Này các Tỳ-khưu, lời tuyên bố của Tỳ-khưu ấy không nên hoan hỷ cũng không nên bác bỏ.
Anabhinanditvā appaṭikkositvā pañho pucchitabbo – ‘cattārome, āvuso, vohārā tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sammadakkhātā.
Without applauding or rejecting, a question should be asked: ‘Friend, these four modes of expression were rightly explained by the Blessed One who knows and sees, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.
Không hoan hỷ, không bác bỏ, cần phải hỏi một câu hỏi: ‘Này Hiền giả, có bốn cách nói năng này đã được Đức Thế Tôn, bậc đã biết, đã thấy, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, tuyên bố đúng đắn.
Katame cattāro?
Which four?
Bốn cách nào?
Diṭṭhe diṭṭhavāditā, sute sutavāditā, mute mutavāditā, viññāte viññātavāditā – ime kho, āvuso, cattāro vohārā tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sammadakkhātā.
Speaking of what is seen as seen, speaking of what is heard as heard, speaking of what is sensed as sensed, speaking of what is known as known – these, friend, are the four modes of expression rightly explained by the Blessed One who knows and sees, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.
Thấy rồi nói điều đã thấy, nghe rồi nói điều đã nghe, cảm giác rồi nói điều đã cảm giác, biết rồi nói điều đã biết—này Hiền giả, bốn cách nói năng này đã được Đức Thế Tôn, bậc đã biết, đã thấy, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, tuyên bố đúng đắn.
Kathaṃ jānato panāyasmato, kathaṃ passato imesu catūsu vohāresu anupādāya āsavehi cittaṃ vimutta’nti?
How does the venerable one’s mind, knowing and seeing thus, become liberated from the taints by not clinging in these four modes of expression?’
Bằng cách biết như thế nào, bằng cách thấy như thế nào mà tâm của Hiền giả đã giải thoát khỏi các lậu hoặc, không còn chấp thủ trong bốn cách nói năng này?’
Khīṇāsavassa, bhikkhave, bhikkhuno vusitavato katakaraṇīyassa ohitabhārassa anuppattasadatthassa parikkhīṇabhavasaṃyojanassa sammadaññāvimuttassa ayamanudhammo hoti veyyākaraṇāya – ‘diṭṭhe kho ahaṃ, āvuso, anupāyo anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharāmi.
For a bhikkhu whose taints are destroyed, who has lived the holy life, done what had to be done, laid down the burden, attained his own true goal, whose fetters of existence are utterly destroyed, and who is fully liberated through final knowledge, this is his proper way of explaining: ‘Friend, in what is seen, I dwell unattached, unbound, independent, unrestricted, fully released, disjoined, with a mind made limitless.
Này các Tỳ-khưu, đối với một Tỳ-khưu đã diệt tận các lậu hoặc (khīṇāsava), đã sống Phạm hạnh, đã làm xong việc cần làm, đã đặt gánh nặng xuống, đã đạt được mục đích tối thượng của mình, đã đoạn tận các kiết sử của hữu, đã giải thoát hoàn toàn bằng chánh trí, đây là lời đáp phù hợp để tuyên bố: ‘Này Hiền giả, đối với điều đã thấy, tôi an trú với tâm không chấp thủ, không từ bỏ, không nương tựa, không bị ràng buộc, giải thoát, ly hệ, không giới hạn.
Sute kho ahaṃ, āvuso…pe… mute kho ahaṃ, āvuso… viññāte kho ahaṃ, āvuso, anupāyo anapāyo anissito appaṭibaddho vippamutto visaṃyutto vimariyādīkatena cetasā viharāmi.
Friend, in what is heard… in what is sensed… in what is known, I dwell unattached, unbound, independent, unrestricted, fully released, disjoined, with a mind made limitless.
Này Hiền giả, đối với điều đã nghe… đối với điều đã cảm giác… đối với điều đã biết, tôi an trú với tâm không chấp thủ, không từ bỏ, không nương tựa, không bị ràng buộc, giải thoát, ly hệ, không giới hạn.
Evaṃ kho me, āvuso, jānato evaṃ passato imesu catūsu vohāresu anupādāya āsavehi cittaṃ vimutta’nti.
It is thus, friend, that my mind, knowing and seeing thus, becomes liberated from the taints by not clinging in these four modes of expression.’
Này Hiền giả, bằng cách biết như thế này, bằng cách thấy như thế này mà tâm tôi đã giải thoát khỏi các lậu hoặc, không còn chấp thủ trong bốn cách nói năng này.’
Tassa, bhikkhave, bhikkhuno ‘sādhū’ti bhāsitaṃ abhinanditabbaṃ anumoditabbaṃ.
Bhikkhus, the statement of that bhikkhu should be applauded and approved.
Này các Tỳ-khưu, lời tuyên bố của Tỳ-khưu ấy cần được hoan hỷ, cần được tùy hỷ với lời ‘Lành thay!’.
‘Sādhū’ti bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uttariṃ pañho pucchitabbo.
Having applauded and approved his statement, a further question should be asked.
Sau khi hoan hỷ, tùy hỷ với lời ‘Lành thay!’, cần phải hỏi thêm một câu hỏi.
99. ‘‘‘Pañcime, āvuso, upādānakkhandhā tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sammadakkhātā.
99. ‘‘‘Friend, these five aggregates of clinging were rightly explained by the Blessed One who knows and sees, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.
99. ‘Này Hiền giả, có năm uẩn chấp thủ này đã được Đức Thế Tôn, bậc đã biết, đã thấy, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, tuyên bố đúng đắn.
Katame pañca?
Which five?
Năm uẩn nào?
Seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho, vedanupādānakkhandho, saññupādānakkhandho, saṅkhārupādānakkhandho, viññāṇupādānakkhandho – ime kho, āvuso, pañcupādānakkhandhā tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sammadakkhātā.
Namely: the form aggregate of clinging, the feeling aggregate of clinging, the perception aggregate of clinging, the mental formations aggregate of clinging, the consciousness aggregate of clinging – these, friend, are the five aggregates of clinging rightly explained by the Blessed One who knows and sees, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.
Đó là: sắc uẩn chấp thủ (rūpupādānakkhandho), thọ uẩn chấp thủ (vedanupādānakkhandho), tưởng uẩn chấp thủ (saññupādānakkhandho), hành uẩn chấp thủ (saṅkhārupādānakkhandho), thức uẩn chấp thủ (viññāṇupādānakkhandho)—này Hiền giả, năm uẩn chấp thủ này đã được Đức Thế Tôn, bậc đã biết, đã thấy, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, tuyên bố đúng đắn.
Kathaṃ jānato panāyasmato, kathaṃ passato imesu pañcasu upādānakkhandhesu anupādāya āsavehi cittaṃ vimutta’nti?
How does the venerable one’s mind, knowing and seeing thus, become liberated from the taints by not clinging to these five aggregates of clinging?’
Bằng cách biết như thế nào, bằng cách thấy như thế nào mà tâm của Hiền giả đã giải thoát khỏi các lậu hoặc, không còn chấp thủ trong năm uẩn chấp thủ này?’
Khīṇāsavassa, bhikkhave, bhikkhuno vusitavato katakaraṇīyassa ohitabhārassa anuppattasadatthassa parikkhīṇabhavasaṃyojanassa sammadaññāvimuttassa ayamanudhammo hoti veyyākaraṇāya – ‘rūpaṃ kho ahaṃ, āvuso, abalaṃ virāgunaṃ* anassāsikanti viditvā ye rūpe upāyūpādānā* cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā tesaṃ khayā virāgā nirodhā cāgā paṭinissaggā vimuttaṃ me cittanti pajānāmi.
Bhikkhus, for a bhikkhu who is an arahant, who has lived the holy life, done what had to be done, laid down the burden, attained his own true goal, whose fetters of existence are utterly destroyed, who is fully liberated through perfect knowledge, this is his proper declaration: ‘Friends, having known form to be unsubstantial, devoid of dispassion, and without solace, I understand that my mind is liberated through the destruction, dispassion, cessation, relinquishment, and letting go of the inclinations, adherences, and obsessions of the mind that cling to form.
Này các Tỷ-kheo, đối với vị Tỷ-kheo đã diệt trừ các lậu hoặc, đã sống Phạm hạnh, đã làm những gì cần làm, đã đặt gánh nặng xuống, đã đạt được mục đích tối thượng, đã đoạn tận các kiết sử tái sinh, đã được giải thoát nhờ chánh trí, đây là pháp tùy thuận để tuyên bố: ‘Này chư Hiền, sau khi biết sắc là yếu kém, vô thường, không đáng nương tựa, tôi biết rằng tâm tôi đã giải thoát khỏi những sự chấp thủ, bám víu, cố chấp, thiên kiến và tiềm ẩn trong sắc, do sự đoạn diệt, ly tham, đoạn diệt, từ bỏ, xả ly chúng.
Vedanaṃ kho ahaṃ, āvuso…pe… saññaṃ kho ahaṃ, āvuso… saṅkhāre kho ahaṃ, āvuso… viññāṇaṃ kho ahaṃ, āvuso, abalaṃ virāgunaṃ anassāsikanti viditvā ye viññāṇe upāyūpādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā tesaṃ khayā virāgā nirodhā cāgā paṭinissaggā vimuttaṃ me cittanti pajānāmi.
Friends, having known feeling… perception… volitional formations… consciousness to be unsubstantial, devoid of dispassion, and without solace, I understand that my mind is liberated through the destruction, dispassion, cessation, relinquishment, and letting go of the inclinations, adherences, and obsessions of the mind that cling to consciousness.
Này chư Hiền, sau khi biết thọ… Tưởng… Các hành… Thức là yếu kém, vô thường, không đáng nương tựa, tôi biết rằng tâm tôi đã giải thoát khỏi những sự chấp thủ, bám víu, cố chấp, thiên kiến và tiềm ẩn trong thức, do sự đoạn diệt, ly tham, đoạn diệt, từ bỏ, xả ly chúng.
Evaṃ kho me, āvuso, jānato evaṃ passato imesu pañcasu upādānakkhandhesu anupādāya āsavehi cittaṃ vimutta’nti.
Friends, when I know and see thus, my mind is liberated from the asavas, without clinging, in regard to these five clinging-aggregates.’
Này chư Hiền, khi tôi biết như vậy, thấy như vậy, tâm tôi đã giải thoát khỏi các lậu hoặc mà không chấp thủ vào năm thủ uẩn này’.
Tassa, bhikkhave, bhikkhuno ‘sādhū’ti bhāsitaṃ abhinanditabbaṃ, anumoditabbaṃ.
Bhikkhus, what that bhikkhu says, ‘Excellent!’, should be rejoiced in and approved.
Này các Tỷ-kheo, lời tuyên bố ‘Lành thay!’ của Tỷ-kheo ấy cần được hoan hỷ, cần được tán đồng.
‘Sādhū’ti bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uttariṃ pañho pucchitabbo.
Having rejoiced in and approved what he said, ‘Excellent!’, a further question should be asked.
Sau khi hoan hỷ và tán đồng lời tuyên bố ‘Lành thay!’ ấy, cần hỏi thêm câu hỏi.
100. ‘‘‘Chayimā, āvuso, dhātuyo tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sammadakkhātā.
100. ‘‘‘Friends, these six elements have been perfectly expounded by that Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.
100. ‘‘‘Này chư Hiền, sáu giới này đã được Thế Tôn, bậc Toàn Giác, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, tuyên thuyết một cách đúng đắn.
Katamā cha?
Which six?
Sáu giới nào?
Pathavīdhātu, āpodhātu, tejodhātu, vāyodhātu, ākāsadhātu, viññāṇadhātu – imā kho, āvuso, cha dhātuyo tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sammadakkhātā.
The earth element, the water element, the fire element, the air element, the space element, and the consciousness element. Friends, these six elements have been perfectly expounded by that Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.
Địa giới, thủy giới, hỏa giới, phong giới, không giới, thức giới. Này chư Hiền, sáu giới này đã được Thế Tôn, bậc Toàn Giác, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, tuyên thuyết một cách đúng đắn.
Kathaṃ jānato panāyasmato, kathaṃ passato imāsu chasu dhātūsu anupādāya āsavehi cittaṃ vimutta’nti?
How, venerable one, knowing and seeing thus, is your mind liberated from the asavas, without clinging, in regard to these six elements?’
Thế Tôn biết như thế nào, thấy như thế nào mà tâm của Ngài đã giải thoát khỏi các lậu hoặc mà không chấp thủ vào sáu giới này?’
Khīṇāsavassa, bhikkhave, bhikkhuno vusitavato katakaraṇīyassa ohitabhārassa anuppattasadatthassa parikkhīṇabhavasaṃyojanassa sammadaññāvimuttassa ayamanudhammo hoti veyyākaraṇāya – ‘pathavīdhātuṃ kho ahaṃ, āvuso, na attato upagacchiṃ, na ca pathavīdhātunissitaṃ attānaṃ.
Bhikkhus, for a bhikkhu who is an arahant, who has lived the holy life, done what had to be done, laid down the burden, attained his own true goal, whose fetters of existence are utterly destroyed, who is fully liberated through perfect knowledge, this is his proper declaration: ‘Friends, I did not regard the earth element as self, nor did I regard self as dependent on the earth element.
Này các Tỷ-kheo, đối với vị Tỷ-kheo đã diệt trừ các lậu hoặc, đã sống Phạm hạnh, đã làm những gì cần làm, đã đặt gánh nặng xuống, đã đạt được mục đích tối thượng, đã đoạn tận các kiết sử tái sinh, đã được giải thoát nhờ chánh trí, đây là pháp tùy thuận để tuyên bố: ‘Này chư Hiền, tôi không xem địa giới là tự ngã, cũng không xem tự ngã nương tựa vào địa giới.
Ye ca pathavīdhātunissitā upāyūpādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā tesaṃ khayā virāgā nirodhā cāgā paṭinissaggā vimuttaṃ me cittanti pajānāmi.
I understand that my mind is liberated through the destruction, dispassion, cessation, relinquishment, and letting go of the inclinations, adherences, and obsessions of the mind that cling to and are dependent on the earth element.
Tôi biết rằng tâm tôi đã giải thoát khỏi những sự chấp thủ, bám víu, cố chấp, thiên kiến và tiềm ẩn nương tựa vào địa giới, do sự đoạn diệt, ly tham, đoạn diệt, từ bỏ, xả ly chúng.
Āpodhātuṃ kho ahaṃ, āvuso…pe… tejodhātuṃ kho ahaṃ, āvuso… vāyodhātuṃ kho ahaṃ, āvuso… ākāsadhātuṃ kho ahaṃ, āvuso… viññāṇadhātuṃ kho ahaṃ, āvuso, na attato upagacchiṃ, na ca viññāṇadhātunissitaṃ attānaṃ.
Friends, I did not regard the water element as self, nor did I regard self as dependent on the water element… I did not regard the fire element as self, nor did I regard self as dependent on the fire element… I did not regard the air element as self, nor did I regard self as dependent on the air element… I did not regard the space element as self, nor did I regard self as dependent on the space element… I did not regard the consciousness element as self, nor did I regard self as dependent on the consciousness element.
Này chư Hiền, tôi không xem thủy giới… Hỏa giới… Phong giới… Không giới… Thức giới là tự ngã, cũng không xem tự ngã nương tựa vào thức giới.
Ye ca viññāṇadhātunissitā upāyūpādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā tesaṃ khayā virāgā nirodhā cāgā paṭinissaggā vimuttaṃ me cittanti pajānāmi.
I understand that my mind is liberated through the destruction, dispassion, cessation, relinquishment, and letting go of the inclinations, adherences, and obsessions of the mind that cling to and are dependent on the consciousness element.
Tôi biết rằng tâm tôi đã giải thoát khỏi những sự chấp thủ, bám víu, cố chấp, thiên kiến và tiềm ẩn nương tựa vào thức giới, do sự đoạn diệt, ly tham, đoạn diệt, từ bỏ, xả ly chúng.
Evaṃ kho me, āvuso, jānato, evaṃ passato imāsu chasu dhātūsu anupādāya āsavehi cittaṃ vimutta’nti.
Friends, when I know and see thus, my mind is liberated from the asavas, without clinging, in regard to these six elements.’
Này chư Hiền, khi tôi biết như vậy, thấy như vậy, tâm tôi đã giải thoát khỏi các lậu hoặc mà không chấp thủ vào sáu giới này’.
Tassa, bhikkhave, bhikkhuno ‘sādhū’ti bhāsitaṃ abhinanditabbaṃ, anumoditabbaṃ.
Bhikkhus, what that bhikkhu says, ‘Excellent!’, should be rejoiced in and approved.
Này các Tỷ-kheo, lời tuyên bố ‘Lành thay!’ của Tỷ-kheo ấy cần được hoan hỷ, cần được tán đồng.
‘Sādhū’ti bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uttariṃ pañho pucchitabbo.
Having rejoiced in and approved what he said, ‘Excellent!’, a further question should be asked.
Sau khi hoan hỷ và tán đồng lời tuyên bố ‘Lành thay!’ ấy, cần hỏi thêm câu hỏi.
101. ‘‘‘Cha kho panimāni, āvuso, ajjhattikabāhirāni* āyatanāni tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sammadakkhātāni.
101. ‘‘‘Friends, these six internal and external sense bases have been perfectly expounded by that Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.
101. ‘‘‘Này chư Hiền, sáu xứ nội và ngoại này đã được Thế Tôn, bậc Toàn Giác, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, tuyên thuyết một cách đúng đắn.
Katamāni cha?
Which six?
Sáu xứ nào?
Cakkhu ceva rūpā ca, sotañca saddā ca, ghānañca gandhā ca, jivhā ca rasā ca, kāyo ca phoṭṭhabbā ca, mano ca dhammā ca – imāni kho, āvuso, cha ajjhattikabāhirāni āyatanāni tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sammadakkhātāni.
The eye and forms, the ear and sounds, the nose and odours, the tongue and tastes, the body and tactile objects, the mind and mental phenomena. Friends, these six internal and external sense bases have been perfectly expounded by that Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.
Mắt và sắc, tai và tiếng, mũi và hương, lưỡi và vị, thân và xúc, ý và pháp. Này chư Hiền, sáu xứ nội và ngoại này đã được Thế Tôn, bậc Toàn Giác, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, tuyên thuyết một cách đúng đắn.
Kathaṃ jānato panāyasmato, kathaṃ passato imesu chasu ajjhattikabāhiresu āyatanesu anupādāya āsavehi cittaṃ vimutta’nti?
How, venerable one, knowing and seeing thus, is your mind liberated from the asavas, without clinging, in regard to these six internal and external sense bases?’
Thế Tôn biết như thế nào, thấy như thế nào mà tâm của Ngài đã giải thoát khỏi các lậu hoặc mà không chấp thủ vào sáu xứ nội và ngoại này?’
Khīṇāsavassa, bhikkhave, bhikkhuno vusitavato katakaraṇīyassa ohitabhārassa anuppattasadatthassa parikkhīṇabhavasaṃyojanassa sammadaññāvimuttassa ayamanudhammo hoti veyyākaraṇāya – ‘cakkhusmiṃ, āvuso, rūpe cakkhuviññāṇe cakkhuviññāṇaviññātabbesu dhammesu yo chando yo rāgo yā nandī* yā taṇhā ye ca upāyūpādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā tesaṃ khayā virāgā nirodhā cāgā paṭinissaggā vimuttaṃ me cittanti pajānāmi.
Bhikkhus, for a bhikkhu who is an arahant, who has lived the holy life, done what had to be done, laid down the burden, attained his own true goal, whose fetters of existence are utterly destroyed, who is fully liberated through perfect knowledge, this is his proper declaration: ‘Friends, I understand that my mind is liberated through the destruction, dispassion, cessation, relinquishment, and letting go of the desire, lust, delight, craving, and the inclinations, adherences, and obsessions of the mind that cling to the eye, forms, eye-consciousness, and mental phenomena cognizable by eye-consciousness.
Này các Tỷ-kheo, đối với vị Tỷ-kheo đã diệt trừ các lậu hoặc, đã sống Phạm hạnh, đã làm những gì cần làm, đã đặt gánh nặng xuống, đã đạt được mục đích tối thượng, đã đoạn tận các kiết sử tái sinh, đã được giải thoát nhờ chánh trí, đây là pháp tùy thuận để tuyên bố: ‘Này chư Hiền, tôi biết rằng tâm tôi đã giải thoát khỏi những dục, tham, hỷ, ái, và những sự chấp thủ, bám víu, cố chấp, thiên kiến và tiềm ẩn trong mắt, trong sắc, trong nhãn thức, và trong các pháp được nhãn thức nhận biết, do sự đoạn diệt, ly tham, đoạn diệt, từ bỏ, xả ly chúng.
Sotasmiṃ, āvuso, sadde sotaviññāṇe…pe… ghānasmiṃ, āvuso, gandhe ghānaviññāṇe… jivhāya, āvuso, rase jivhāviññāṇe… kāyasmiṃ, āvuso, phoṭṭhabbe kāyaviññāṇe… manasmiṃ, āvuso, dhamme manoviññāṇe manoviññāṇaviññātabbesu dhammesu yo chando yo rāgo yā nandī yā taṇhā ye ca upāyūpādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā tesaṃ khayā virāgā nirodhā cāgā paṭinissaggā vimuttaṃ me cittanti pajānāmi.
Friends, I understand that my mind is liberated through the destruction, dispassion, cessation, relinquishment, and letting go of the desire, lust, delight, craving, and the inclinations, adherences, and obsessions of the mind that cling to the ear, sounds, ear-consciousness… the nose, odours, nose-consciousness… the tongue, tastes, tongue-consciousness… the body, tactile objects, body-consciousness… the mind, mental phenomena, mind-consciousness, and mental phenomena cognizable by mind-consciousness.
Này chư Hiền, tôi biết rằng tâm tôi đã giải thoát khỏi những dục, tham, hỷ, ái, và những sự chấp thủ, bám víu, cố chấp, thiên kiến và tiềm ẩn trong tai, trong tiếng, trong nhĩ thức… trong mũi, trong hương, trong tỷ thức… trong lưỡi, trong vị, trong thiệt thức… trong thân, trong xúc, trong thân thức… trong ý, trong pháp, trong ý thức, và trong các pháp được ý thức nhận biết, do sự đoạn diệt, ly tham, đoạn diệt, từ bỏ, xả ly chúng.
Evaṃ kho me, āvuso, jānato evaṃ passato imesu chasu ajjhattikabāhiresu āyatanesu anupādāya āsavehi cittaṃ vimutta’nti.
Friends, when I know and see thus, my mind is liberated from the asavas, without clinging, in regard to these six internal and external sense bases.’
Này chư Hiền, khi tôi biết như vậy, thấy như vậy, tâm tôi đã giải thoát khỏi các lậu hoặc mà không chấp thủ vào sáu xứ nội và ngoại này’.
Tassa, bhikkhave, bhikkhuno ‘sādhū’ti bhāsitaṃ abhinanditabbaṃ anumoditabbaṃ.
Bhikkhus, what that bhikkhu says, ‘Excellent!’, should be rejoiced in and approved.
Này các Tỷ-kheo, lời tuyên bố ‘Lành thay!’ của Tỷ-kheo ấy cần được hoan hỷ, cần được tán đồng.
‘Sādhū’ti bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uttariṃ pañho pucchitabbo.
Having rejoiced in and approved what he said, ‘Excellent!’, a further question should be asked.
Sau khi hoan hỷ và tán đồng lời tuyên bố ‘Lành thay!’ ấy, cần hỏi thêm câu hỏi.
102. ‘‘‘Kathaṃ jānato panāyasmato, kathaṃ passato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṃkāramamaṃkāramānānusayā samūhatā’ti* ?
102. ‘‘‘How, venerable one, knowing and seeing thus, are the tendencies of ‘I-making,’ ‘mine-making,’ and conceit completely eradicated in this conscious body and in all external signs?’
102. ‘‘‘Thế Tôn biết như thế nào, thấy như thế nào mà những tiềm ẩn về ngã mạn, ngã sở, và mạn đã được nhổ tận gốc trong thân có thức này và trong tất cả các tướng bên ngoài?’
Khīṇāsavassa, bhikkhave, bhikkhuno vusitavato katakaraṇīyassa ohitabhārassa anuppattasadatthassa parikkhīṇabhavasaṃyojanassa sammadaññāvimuttassa ayamanudhammo hoti veyyākaraṇāya – ‘pubbe kho ahaṃ, āvuso, agāriyabhūto samāno aviddasu ahosiṃ.
Bhikkhus, for a bhikkhu who is an arahant, who has lived the holy life, done what had to be done, laid down the burden, attained his own true goal, whose fetters of existence are utterly destroyed, who is fully liberated through perfect knowledge, this is his proper declaration: ‘Friends, formerly, when I was a householder, I was ignorant.
Này các Tỷ-kheo, đối với vị Tỷ-kheo đã diệt trừ các lậu hoặc, đã sống Phạm hạnh, đã làm những gì cần làm, đã đặt gánh nặng xuống, đã đạt được mục đích tối thượng, đã đoạn tận các kiết sử tái sinh, đã được giải thoát nhờ chánh trí, đây là pháp tùy thuận để tuyên bố: ‘Này chư Hiền, trước đây, khi còn là cư sĩ, tôi là người vô minh.
Tassa me tathāgato vā tathāgatasāvako vā dhammaṃ desesi.
Then the Tathāgata or a disciple of the Tathāgata taught me the Dhamma.
Thế Tôn hoặc một đệ tử của Thế Tôn đã thuyết pháp cho tôi.
Tāhaṃ dhammaṃ sutvā tathāgate saddhaṃ paṭilabhiṃ.
Having heard that Dhamma, I gained faith in the Tathāgata.
Sau khi nghe pháp ấy, tôi đã có đức tin nơi Thế Tôn.
So tena saddhāpaṭilābhena samannāgato iti paṭisañcikkhiṃ – sambādho gharāvāso rajāpatho, abbhokāso pabbajjā.
Endowed with that faith, I reflected thus: “Confined is household life, a path of dust; open is going forth.
Với đức tin ấy, tôi đã suy tư: ‘Đời sống gia đình chật hẹp, con đường đầy bụi bặm, còn đời sống xuất gia là không gian rộng mở.
Nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ.
It is not easy for one dwelling at home to lead the holy life perfectly pure, perfectly complete, as polished as a conch-shell.
Thật khó để sống một đời sống Phạm hạnh hoàn toàn viên mãn, hoàn toàn thanh tịnh, trong sạch như vỏ ốc, khi còn sống trong gia đình.
Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’’’nti.
Suppose I were to shave off my hair and beard, put on saffron robes, and go forth from the home life into homelessness.”’
Vậy tại sao tôi không cạo bỏ râu tóc, đắp y cà sa, và xuất gia từ bỏ đời sống gia đình để sống đời không gia đình?’
‘‘So kho ahaṃ, āvuso, aparena samayena appaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya mahantaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya, appaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya mahantaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajiṃ.
“So, friends, at a later time, abandoning a small amount of wealth or abandoning a large amount of wealth, abandoning a small circle of relatives or abandoning a large circle of relatives, I cut off my hair and beard, put on saffron robes, and went forth from the home life into homelessness.
Này chư Hiền, sau một thời gian khác, tôi đã từ bỏ một khối tài sản nhỏ hoặc từ bỏ một khối tài sản lớn, từ bỏ một nhóm quyến thuộc nhỏ hoặc từ bỏ một nhóm quyến thuộc lớn, cạo bỏ râu tóc, đắp y cà sa, xuất gia từ bỏ gia đình, sống không gia đình.
So evaṃ pabbajito samāno bhikkhūnaṃ sikkhāsājīvasamāpanno pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato ahosiṃ nihitadaṇḍo nihitasattho, lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī vihāsiṃ.
Having thus gone forth, and having entered into the training and livelihood of bhikkhus, I abandoned the taking of life, abstained from the taking of life, renouncing rod and weapon, I dwelled modest, compassionate, and kindly disposed towards all living beings.
Sau khi xuất gia như vậy, tôi đã sống theo giới luật và cách sống của các tỳ khưu, từ bỏ sát sanh, tránh xa sát sanh, đã đặt gậy xuống, đã đặt vũ khí xuống, có lòng hổ thẹn, có lòng từ bi, sống với lòng thương xót vì lợi ích của tất cả chúng sanh.
Adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato ahosiṃ dinnādāyī dinnapāṭikaṅkhī, athenena sucibhūtena attanā vihāsiṃ.
I abandoned taking what is not given, abstained from taking what is not given, I was one who took what was given, awaiting what was given, I dwelled in purity, not a thief, by means of myself.
Từ bỏ lấy của không cho, tránh xa lấy của không cho, là người lấy của được cho, mong đợi của được cho, sống thanh tịnh không trộm cắp.
Abrahmacariyaṃ pahāya brahmacārī ahosiṃ ārācārī virato methunā gāmadhammā.
I abandoned unchastity and became a celibate, one who dwelt far off, abstaining from sexual intercourse, the village-tradition.
Từ bỏ phi phạm hạnh, sống phạm hạnh, sống xa lìa, tránh xa hành vi dâm dục, pháp tục.
Musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato ahosiṃ saccavādī saccasandho theto paccayiko avisaṃvādako lokassa.
I abandoned false speech, abstained from false speech, I was a speaker of truth, a person of integrity, reliable, trustworthy, not a deceiver of the world.
Từ bỏ nói dối, tránh xa nói dối, là người nói sự thật, giữ lời hứa, đáng tin cậy, đáng tin, không lừa dối thế gian.
Pisuṇaṃ vācaṃ pahāya pisuṇāya vācāya paṭivirato ahosiṃ, ito sutvā na amutra akkhātā imesaṃ bhedāya, amutra vā sutvā na imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya; iti bhinnānaṃ vā sandhātā sahitānaṃ vā anuppadātā samaggārāmo samaggarato samagganandī samaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā ahosiṃ.
I abandoned divisive speech, abstained from divisive speech; having heard here, I did not report it there to cause a split among these people; nor, having heard there, did I report it here to cause a split among those people. Thus, I was a reconciler of the divided and an encourager of the united; I rejoiced in concord, delighted in concord, enjoyed concord, and spoke words that promoted concord.
Từ bỏ lời nói chia rẽ, tránh xa lời nói chia rẽ, không nghe từ đây rồi đi nói ở kia để chia rẽ những người này, cũng không nghe từ kia rồi đi nói ở đây để chia rẽ những người kia; như vậy, tôi là người hòa giải những người đã chia rẽ, là người khuyến khích những người đã đoàn kết, vui thích sự hòa hợp, hoan hỷ trong sự hòa hợp, nói những lời làm cho hòa hợp.
Pharusaṃ vācaṃ pahāya pharusāya vācāya paṭivirato ahosiṃ; yā sā vācā nelā kaṇṇasukhā pemanīyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā ahosiṃ.
I abandoned harsh speech, abstained from harsh speech; I spoke words that were gentle, pleasing to the ear, affectionate, reaching the heart, urbane, agreeable and appealing to many people.
Từ bỏ lời nói thô lỗ, tránh xa lời nói thô lỗ; tôi là người nói những lời dịu dàng, dễ nghe, đáng yêu, đi vào lòng người, lịch sự, được nhiều người ưa thích, được nhiều người hoan hỷ.
Samphappalāpaṃ pahāya samphappalāpā paṭivirato ahosiṃ; kālavādī bhūtavādī atthavādī dhammavādī vinayavādī nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā ahosiṃ kālena sāpadesaṃ pariyantavatiṃ atthasaṃhitaṃ.
I abandoned idle chatter, abstained from idle chatter; I spoke at the proper time, spoke what was factual, spoke on what was beneficial, spoke on the Dhamma, spoke on the Vinaya; I spoke words that were memorable, reasoned, well-defined, and beneficial.
Từ bỏ lời nói vô ích, tránh xa lời nói vô ích; tôi là người nói đúng lúc, nói đúng sự thật, nói có mục đích, nói về Pháp, nói về Luật, nói những lời có giá trị, đúng lúc, có căn cứ, có giới hạn, có lợi ích.
‘‘So bījagāmabhūtagāmasamārambhā paṭivirato ahosiṃ, ekabhattiko ahosiṃ rattūparato virato vikālabhojanā.
“I abstained from harming seeds and plants, I was a one-meal eater, abstaining from food at night, refraining from untimely eating.
Tôi đã tránh xa việc hủy hoại các loại hạt giống và cây cối, tôi chỉ ăn một bữa, tránh xa việc ăn đêm, tránh xa việc ăn phi thời.
Naccagītavāditavisūkadassanā paṭivirato ahosiṃ.
I abstained from dancing, singing, music, and theatrical shows.
Tôi đã tránh xa việc xem múa, hát, nhạc và các trò giải trí.
Mālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā paṭivirato ahosiṃ.
I abstained from wearing garlands, using perfumes and ointments, and from adornments and embellishments.
Tôi đã tránh xa việc đeo vòng hoa, dùng hương liệu, dầu thoa, trang sức, trang điểm.
Uccāsayanamahāsayanā paṭivirato ahosiṃ.
I abstained from high and luxurious beds.
Tôi đã tránh xa giường cao, giường lớn.
Jātarūparajatapaṭiggahaṇā paṭivirato ahosiṃ, āmakadhaññapaṭiggahaṇā paṭivirato ahosiṃ, āmakamaṃsapaṭiggahaṇā paṭivirato ahosiṃ; itthikumārikapaṭiggahaṇā paṭivirato ahosiṃ, dāsidāsapaṭiggahaṇā paṭivirato ahosiṃ, ajeḷakapaṭiggahaṇā paṭivirato ahosiṃ, kukkuṭasūkarapaṭiggahaṇā paṭivirato ahosiṃ, hatthigavassavaḷavapaṭiggahaṇā paṭivirato ahosiṃ, khettavatthupaṭiggahaṇā paṭivirato ahosiṃ.
I abstained from accepting gold and silver; I abstained from accepting raw grain; I abstained from accepting raw meat; I abstained from accepting women and young girls; I abstained from accepting male and female slaves; I abstained from accepting goats and sheep; I abstained from accepting chickens and pigs; I abstained from accepting elephants, cattle, horses, and mares; I abstained from accepting fields and land.
Tôi đã tránh xa việc nhận vàng bạc; tôi đã tránh xa việc nhận lúa gạo sống; tôi đã tránh xa việc nhận thịt sống; tôi đã tránh xa việc nhận phụ nữ và trẻ em gái; tôi đã tránh xa việc nhận nô tỳ nam nữ; tôi đã tránh xa việc nhận dê cừu; tôi đã tránh xa việc nhận gà heo; tôi đã tránh xa việc nhận voi, bò, ngựa, ngựa cái; tôi đã tránh xa việc nhận đất đai, nhà cửa.
Dūteyyapahiṇagamanānuyogā paṭivirato ahosiṃ, kayavikkayā paṭivirato ahosiṃ, tulākūṭakaṃsakūṭamānakūṭā paṭivirato ahosiṃ, ukkoṭanavañcananikatisāciyogā paṭivirato ahosiṃ, chedanavadhabandhanaviparāmosaālopasahasākārā paṭivirato ahosiṃ.
I abstained from acting as a messenger and going on errands; I abstained from buying and selling; I abstained from cheating with scales, weights, and measures; I abstained from bribery, deception, trickery, and crooked ways; I abstained from cutting, killing, binding, highway robbery, plunder, and violence.
Tôi đã tránh xa việc làm sứ giả, đi lại đưa tin; tôi đã tránh xa việc mua bán; tôi đã tránh xa việc gian lận cân, đĩa cân, đo lường; tôi đã tránh xa việc hối lộ, lừa đảo, gian trá, xảo quyệt; tôi đã tránh xa việc cắt xén, đánh đập, trói buộc, cướp bóc, lừa gạt, bạo lực.
‘‘So santuṭṭho ahosiṃ kāyaparihārikena cīvarena, kucchiparihārikena piṇḍapātena.
“I was content with robes to protect the body and almsfood to sustain the stomach.
Tôi đã bằng lòng với y phục để che thân, với vật thực khất thực để nuôi bụng.
So yena yeneva* pakkamiṃ samādāyeva pakkamiṃ.
Wherever I went, I went taking only these with me.
Tôi đi đến đâu, tôi cũng mang theo (những vật dụng cần thiết) mà đi.
Seyyathāpi nāma pakkhī sakuṇo yena yeneva ḍeti sapattabhārova ḍeti; evameva kho ahaṃ, āvuso; santuṭṭho ahosiṃ kāyaparihārikena cīvarena, kucchiparihārikena piṇḍapātena.
Just as a bird, wherever it flies, flies with only its wings as its burden; even so, friends, I was content with robes to protect the body and almsfood to sustain the stomach.
Ví như chim chóc bay đi đến đâu, chúng cũng chỉ mang theo đôi cánh của mình mà bay; cũng vậy, này chư Hiền, tôi đã bằng lòng với y phục để che thân, với vật thực khất thực để nuôi bụng.
So yena yeneva pakkamiṃ samādāyeva pakkamiṃ.
Wherever I went, I went taking only these with me.
Tôi đi đến đâu, tôi cũng mang theo (những vật dụng cần thiết) mà đi.
So iminā ariyena sīlakkhandhena samannāgato ajjhattaṃ anavajjasukhaṃ paṭisaṃvedesiṃ.
Possessing this noble aggregate of virtue, I experienced an inner blameless happiness.
Với giới uẩn cao thượng này, tôi đã cảm nhận được niềm an lạc không tì vết trong nội tâm.
103. ‘‘So cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī ahosiṃ nānubyañjanaggāhī; yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjiṃ; rakkhiṃ cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjiṃ.
103. “When I saw a form with the eye, I was not grasping at its general appearance or its detailed features; I set myself to restrain that by which evil unwholesome states of covetousness and distress might assail me if the eye-faculty were left unrestrained; I guarded the eye-faculty, I undertook restraint of the eye-faculty.
103. Khi thấy sắc bằng mắt, tôi không nắm giữ tướng chung, không nắm giữ tướng riêng; tôi đã thực hành để chế ngự, ngăn chặn những pháp bất thiện, ác pháp như tham ái và ưu phiền có thể xâm nhập khi nhãn căn không được phòng hộ; tôi đã phòng hộ nhãn căn, đã chế ngự nhãn căn.
Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī ahosiṃ nānubyañjanaggāhī; yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjiṃ; rakkhiṃ manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjiṃ.
When I heard a sound with the ear... (similarly for nose, tongue, body, and mind)... when I cognized a mental phenomenon with the mind, I was not grasping at its general appearance or its detailed features; I set myself to restrain that by which evil unwholesome states of covetousness and distress might assail me if the mind-faculty were left unrestrained; I guarded the mind-faculty, I undertook restraint of the mind-faculty.
Khi nghe tiếng bằng tai… (tôi đã thực hành để chế ngự, ngăn chặn những pháp bất thiện, ác pháp có thể xâm nhập khi nhĩ căn không được phòng hộ)… Khi ngửi mùi bằng mũi… Khi nếm vị bằng lưỡi… Khi chạm xúc bằng thân… Khi nhận thức pháp bằng ý, tôi không nắm giữ tướng chung, không nắm giữ tướng riêng; tôi đã thực hành để chế ngự, ngăn chặn những pháp bất thiện, ác pháp như tham ái và ưu phiền có thể xâm nhập khi ý căn không được phòng hộ; tôi đã phòng hộ ý căn, đã chế ngự ý căn.
So iminā ariyena indriyasaṃvarena samannāgato ajjhattaṃ abyāsekasukhaṃ paṭisaṃvedesiṃ.
Possessing this noble restraint of the faculties, I experienced an inner unblemished happiness.
Với sự phòng hộ các căn cao thượng này, tôi đã cảm nhận được niềm an lạc không bị quấy rầy trong nội tâm.
‘‘So abhikkante paṭikkante sampajānakārī ahosiṃ, ālokite vilokite sampajānakārī ahosiṃ, samiñjite pasārite sampajānakārī ahosiṃ, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī ahosiṃ, asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī ahosiṃ, uccārapassāvakamme sampajānakārī ahosiṃ, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī ahosiṃ.
“I acted with full awareness in going forward and returning; I acted with full awareness in looking ahead and looking around; I acted with full awareness in bending and stretching; I acted with full awareness in wearing the outer robe, inner robe, and bowl; I acted with full awareness in eating, drinking, chewing, and tasting; I acted with full awareness in defecating and urinating; I acted with full awareness in walking, standing, sitting, sleeping, waking, speaking, and remaining silent.
Khi đi tới, khi đi lui, tôi đều có chánh niệm tỉnh giác; khi nhìn thẳng, khi nhìn quanh, tôi đều có chánh niệm tỉnh giác; khi co tay, khi duỗi tay, tôi đều có chánh niệm tỉnh giác; khi mang y Tăng-già-lê, bát, y, tôi đều có chánh niệm tỉnh giác; khi ăn, khi uống, khi nhai, khi nếm, tôi đều có chánh niệm tỉnh giác; khi đi đại tiện, tiểu tiện, tôi đều có chánh niệm tỉnh giác; khi đi, khi đứng, khi ngồi, khi ngủ, khi thức, khi nói, khi im lặng, tôi đều có chánh niệm tỉnh giác.
‘‘So iminā ca ariyena sīlakkhandhena samannāgato, (imāya ca ariyāya santuṭṭhiyā samannāgato,)* iminā ca ariyena indriyasaṃvarena samannāgato, iminā ca ariyena satisampajaññena samannāgato vivittaṃ senāsanaṃ bhajiṃ araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ.
“Possessing this noble aggregate of virtue, possessing this noble contentment, possessing this noble restraint of the faculties, and possessing this noble mindfulness and full awareness, I resorted to a secluded dwelling: a forest, the foot of a tree, a mountain, a ravine, a mountain cave, a charnel ground, a jungle thicket, an open space, a heap of straw.
Với giới uẩn cao thượng này, (với sự tri túc cao thượng này), với sự phòng hộ các căn cao thượng này, với chánh niệm tỉnh giác cao thượng này, tôi đã sống ở nơi cư trú thanh vắng: trong rừng, dưới gốc cây, trên núi, trong hang động, trong khe núi, tại nghĩa địa, trong rừng rậm, ngoài trời, trên đống rơm.
So pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto nisīdiṃ pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā.
After my meal, having returned from my alms round, I sat down, crossing my legs, holding my body erect, and establishing mindfulness in front of me.
Sau bữa ăn, sau khi đi khất thực trở về, tôi ngồi kiết già, giữ thân ngay thẳng, an trú niệm trước mặt.
‘‘So abhijjhaṃ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā vihāsiṃ, abhijjhāya cittaṃ parisodhesiṃ.
“I abandoned covetousness for the world and dwelled with a mind free from covetousness, I purified my mind from covetousness.
Tôi đã từ bỏ tham ái đối với thế gian, sống với tâm không tham ái, đã làm cho tâm thanh tịnh khỏi tham ái.
Byāpādapadosaṃ pahāya abyāpannacitto vihāsiṃ sabbapāṇabhūtahitānukampī, byāpādapadosā cittaṃ parisodhesiṃ.
I abandoned ill-will and hatred, and dwelled with a mind free from ill-will, compassionate towards all living beings; I purified my mind from ill-will and hatred.
Tôi đã từ bỏ sân hận và ác ý, sống với tâm không sân hận, có lòng thương xót vì lợi ích của tất cả chúng sanh, đã làm cho tâm thanh tịnh khỏi sân hận và ác ý.
Thinamiddhaṃ pahāya vigatathinamiddho vihāsiṃ ālokasaññī sato sampajāno, thinamiddhā cittaṃ parisodhesiṃ.
I abandoned sloth and torpor, and dwelled free from sloth and torpor, perceiving light, mindful and fully aware; I purified my mind from sloth and torpor.
Tôi đã từ bỏ hôn trầm thụy miên, sống không hôn trầm thụy miên, có tưởng ánh sáng, có chánh niệm, có tỉnh giác, đã làm cho tâm thanh tịnh khỏi hôn trầm thụy miên.
Uddhaccakukkuccaṃ pahāya anuddhato vihāsiṃ ajjhattaṃ, vūpasantacitto, uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodhesiṃ.
I abandoned restlessness and remorse, and dwelled undisturbed, with an inwardly settled mind; I purified my mind from restlessness and remorse.
Tôi đã từ bỏ trạo cử hối hận, sống không trạo cử, tâm đã lắng dịu bên trong, đã làm cho tâm thanh tịnh khỏi trạo cử hối hận.
Vicikicchaṃ pahāya tiṇṇavicikiccho vihāsiṃ akathaṃkathī kusalesu dhammesu, vicikicchāya cittaṃ parisodhesiṃ.
I abandoned doubt, and dwelled having overcome doubt, free from perplexity concerning wholesome states; I purified my mind from doubt.
Tôi đã từ bỏ hoài nghi, sống đã vượt qua hoài nghi, không còn nghi ngờ về các pháp thiện, đã làm cho tâm thanh tịnh khỏi hoài nghi.
104. ‘‘So ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ.
104. “Having abandoned these five hindrances, defilements of the mind that weaken wisdom, I entered and dwelled in the first jhāna, which is accompanied by applied thought and sustained thought, born of seclusion, with rapture and happiness.
104. Sau khi từ bỏ năm triền cái này, những cấu uế của tâm, những thứ làm suy yếu trí tuệ, tôi đã ly dục, ly bất thiện pháp, chứng và trú thiền thứ nhất có tầm, có tứ, do ly sanh hỷ lạc.
Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ.
With the cessation of applied thought and sustained thought, having attained and dwelled in the second jhāna—which is internal tranquilization, unification of mind, free from applied thought and sustained thought, and filled with rapture and happiness born of concentration—...the third jhāna...the fourth jhāna.
Sau khi diệt tầm và tứ, tôi an trú vào thiền thứ hai, có sự tịnh tín nội tại, nhất tâm, không tầm không tứ, hỷ lạc do định sinh ra… rồi thiền thứ ba… thiền thứ tư.
‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ.
With my mind thus concentrated, purified, cleansed, unblemished, rid of defilements, malleable, workable, steadfast, and immovable, I directed my mind to the knowledge of the destruction of the asavas.
Khi tâm đã định như vậy, trong sạch, thanh tịnh, không cấu uế, không phiền não, mềm mại, dễ sử dụng, vững chắc, đạt đến trạng thái bất động, tôi hướng tâm đến tuệ giải thoát các lậu hoặc.
So idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ayaṃ dukkhasamudayoti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ayaṃ dukkhanirodhoti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ; ime āsavāti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ayaṃ āsavasamudayoti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ayaṃ āsavanirodhoti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ.
I directly knew, as it truly is: ‘This is suffering,’ ‘This is the origin of suffering,’ ‘This is the cessation of suffering,’ ‘This is the path leading to the cessation of suffering’; I directly knew, as it truly is: ‘These are the asavas,’ ‘This is the origin of the asavas,’ ‘This is the cessation of the asavas,’ ‘This is the path leading to the cessation of the asavas.’
Tôi đã như thật quán triệt: ‘Đây là khổ’, ‘Đây là nguyên nhân của khổ’, ‘Đây là sự diệt khổ’, ‘Đây là con đường đưa đến sự diệt khổ’; ‘Đây là các lậu hoặc’, ‘Đây là nguyên nhân của các lậu hoặc’, ‘Đây là sự diệt trừ các lậu hoặc’, ‘Đây là con đường đưa đến sự diệt trừ các lậu hoặc’.
Tassa me evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccittha, bhavāsavāpi cittaṃ vimuccittha, avijjāsavāpi cittaṃ vimuccitthaः vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ ahosi.
As I thus knew and saw, my mind was liberated from the asava of sensual desire, my mind was liberated from the asava of existence, my mind was liberated from the asava of ignorance; in liberation, the knowledge ‘It is liberated’ arose.
Khi tôi biết như vậy, thấy như vậy, tâm tôi được giải thoát khỏi lậu hoặc dục, tâm tôi được giải thoát khỏi lậu hoặc hữu, tâm tôi được giải thoát khỏi lậu hoặc vô minh. Khi đã giải thoát, tôi có sự hiểu biết rằng: ‘Ta đã giải thoát’.
Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyāti abbhaññāsiṃ.
I directly knew: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being.’
Tôi đã quán triệt: ‘Sự sinh đã tận, phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sinh vào trạng thái này nữa’.
Evaṃ kho me, āvuso, jānato evaṃ passato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṃkāramamaṃkāramānānusayā samūhatā’’ti.
“Thus, friends, as I knew and saw, the inclinations to ‘I am,’ ‘mine,’ and conceit regarding this body with consciousness and all external signs were uprooted.”
Này các Hiền giả, khi tôi biết như vậy, thấy như vậy, các tùy miên ngã mạn và ái trước trong thân có thức này và trong tất cả các tướng bên ngoài đều đã được nhổ tận gốc.”
‘‘Tassa, bhikkhave, bhikkhuno ‘sādhū’ti bhāsitaṃ abhinanditabbaṃ anumoditabbaṃ.
“That bhikkhu’s speech, bhikkhus, should be rejoiced in and approved with ‘Sādhu!’
“Này các Tỳ-kheo, lời nói ‘Lành thay’ của vị Tỳ-kheo ấy đáng được hoan hỷ, đáng được tùy hỷ.
‘Sādhū’ti bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā evamassa vacanīyo – ‘lābhā no, āvuso, suladdhaṃ no, āvuso, ye mayaṃ āyasmantaṃ tādisaṃ sabrahmacāriṃ samanupassāmā’’’ti* .
Having rejoiced in and approved his speech with ‘Sādhu!’, he should be addressed thus: ‘It is our gain, friend, it is well gained by us, friend, that we see a fellow practitioner of such a nature as the Venerable one.’”
Sau khi hoan hỷ và tùy hỷ lời nói ‘Lành thay’ ấy, nên nói với vị ấy rằng: ‘Này Hiền giả, chúng ta thật có lợi ích, chúng ta thật được điều tốt lành, vì chúng ta được thấy một vị đồng phạm hạnh như vậy’.”
105. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
105. Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was dwelling in Sāvatthī, at Jetavana, Anāthapiṇḍika’s Park.
105. Tôi nghe như vầy: Một thời, Thế Tôn trú tại Xá-vệ, trong rừng Kỳ-đà, tại tịnh xá của ông Cấp Cô Độc.
Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti.
There the Blessed One addressed the bhikkhus: “Bhikkhus.”
Tại đấy, Thế Tôn gọi các Tỳ-kheo: “Này các Tỳ-kheo!”
‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
“Bhante,” those bhikkhus replied to the Blessed One.
“Bạch Thế Tôn!” các Tỳ-kheo ấy vâng đáp Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca – ‘‘sappurisadhammañca vo, bhikkhave, desessāmi asappurisadhammañca.
The Blessed One said this: “Bhikkhus, I shall teach you the Dhamma of the bad person and the Dhamma of the good person.
Thế Tôn nói như sau: “Này các Tỳ-kheo, Ta sẽ giảng cho các ông pháp của bậc hiền thiện (sappurisa) và pháp của kẻ bất thiện (asappurisa).
Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti.
Listen to it, attend carefully; I shall speak.”
Hãy lắng nghe điều đó, hãy khéo tác ý; Ta sẽ nói.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
“Yes, Bhante,” those bhikkhus replied to the Blessed One.
“Vâng, bạch Thế Tôn!” các Tỳ-kheo ấy vâng đáp Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca –
The Blessed One said this:
Thế Tôn nói như sau:
‘‘Katamo ca, bhikkhave, asappurisadhammo?
“And what, bhikkhus, is the Dhamma of the bad person?
“Này các Tỳ-kheo, thế nào là pháp của kẻ bất thiện?
Idha, bhikkhave, asappuriso uccākulā pabbajito hoti.
Here, bhikkhus, a bad person has gone forth from a high family.
Ở đây, này các Tỳ-kheo, kẻ bất thiện xuất gia từ gia đình cao quý.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi uccākulā pabbajito, ime panaññe bhikkhū na uccākulā pabbajitā’ti.
He reflects thus: ‘I have gone forth from a high family, but these other bhikkhus have not gone forth from a high family.’
Vị ấy suy nghĩ như sau: ‘Ta xuất gia từ gia đình cao quý, còn những Tỳ-kheo khác không xuất gia từ gia đình cao quý’.
So tāya uccākulīnatāya attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
Due to that high birth, he exalts himself and disparages others.
Vị ấy tự tán thán mình vì sự cao quý về gia đình ấy, và khinh miệt người khác.
Ayaṃ* , bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is the Dhamma of the bad person.
Này các Tỳ-kheo, đây là pháp của kẻ bất thiện.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘na kho uccākulīnatāya lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti.
A good person, however, bhikkhus, reflects thus: ‘It is not by high birth that states of greed perish, or states of hatred perish, or states of delusion perish.
Còn bậc hiền thiện, này các Tỳ-kheo, suy nghĩ như sau: ‘Không phải vì sự cao quý về gia đình mà các pháp tham dục bị diệt trừ, các pháp sân hận bị diệt trừ, các pháp si mê bị diệt trừ.
No cepi uccākulā pabbajito hoti; so ca hoti dhammānudhammappaṭipanno sāmīcippaṭipanno anudhammacārī, so tattha pujjo, so tattha pāsaṃso’ti.
Even if one has not gone forth from a high family, if he is one who practices in accordance with the Dhamma, one who practices correctly, one who lives in conformity with the Dhamma, he is to be honored there, he is to be praised there.’
Dù không xuất gia từ gia đình cao quý, nhưng nếu vị ấy sống thuận theo Chánh pháp, sống đúng đắn, hành trì đúng pháp, thì vị ấy đáng được tôn kính, đáng được tán thán’.
So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tāya uccākulīnatāya nevattānukkaṃseti na paraṃ vambheti.
Therefore, making practice the sole distinction, he neither exalts himself nor disparages others on account of that high birth.
Vị ấy chỉ xem sự thực hành là điều quan trọng, không tự tán thán mình vì sự cao quý về gia đình ấy, cũng không khinh miệt người khác.
Ayaṃ, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is the Dhamma of the good person.
Này các Tỳ-kheo, đây là pháp của bậc hiền thiện.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso mahākulā pabbajito hoti…pe…* mahābhogakulā pabbajito hoti…pe… uḷārabhogakulā pabbajito hoti.
“Again, bhikkhus, a bad person has gone forth from a great family…pe… has gone forth from a wealthy family…pe… has gone forth from a family of ample possessions.
“Lại nữa, này các Tỳ-kheo, kẻ bất thiện xuất gia từ gia đình lớn… (cần được giải thích chi tiết như trường hợp gia đình cao quý)… xuất gia từ gia đình có tài sản lớn… xuất gia từ gia đình có tài sản sung túc.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi uḷārabhogakulā pabbajito, ime panaññe bhikkhū na uḷārabhogakulā pabbajitā’ti.
He reflects thus: ‘I have gone forth from a family of ample possessions, but these other bhikkhus have not gone forth from a family of ample possessions.’
Vị ấy suy nghĩ như sau: ‘Ta xuất gia từ gia đình có tài sản sung túc, còn những Tỳ-kheo khác không xuất gia từ gia đình có tài sản sung túc’.
So tāya uḷārabhogatāya attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
Due to that ample possession, he exalts himself and disparages others.
Vị ấy tự tán thán mình vì sự sung túc về tài sản ấy, và khinh miệt người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also the Dhamma of the bad person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của kẻ bất thiện.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘na kho uḷārabhogatāya lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti.
A good person, however, bhikkhus, reflects thus: ‘It is not by ample possession that states of greed perish, or states of hatred perish, or states of delusion perish.
Còn bậc hiền thiện, này các Tỳ-kheo, suy nghĩ như sau: ‘Không phải vì sự sung túc về tài sản mà các pháp tham dục bị diệt trừ, các pháp sân hận bị diệt trừ, các pháp si mê bị diệt trừ.
No cepi uḷārabhogakulā pabbajito hoti; so ca hoti dhammānudhammappaṭipanno sāmīcippaṭipanno anudhammacārī, so tattha pujjo, so tattha pāsaṃso’ti.
Even if one has not gone forth from a family of ample possessions, if he is one who practices in accordance with the Dhamma, one who practices correctly, one who lives in conformity with the Dhamma, he is to be honored there, he is to be praised there.’
Dù không xuất gia từ gia đình có tài sản sung túc, nhưng nếu vị ấy sống thuận theo Chánh pháp, sống đúng đắn, hành trì đúng pháp, thì vị ấy đáng được tôn kính, đáng được tán thán’.
So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tāya uḷārabhogatāya nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
Therefore, making practice the sole distinction, he neither exalts himself nor disparages others on account of that ample possession.
Vị ấy chỉ xem sự thực hành là điều quan trọng, không tự tán thán mình vì sự sung túc về tài sản ấy, cũng không khinh miệt người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also the Dhamma of the good person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của bậc hiền thiện.
106. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso ñāto hoti yasassī.
106. “Again, bhikkhus, a bad person is well-known and famous.
106. “Lại nữa, này các Tỳ-kheo, kẻ bất thiện là người nổi tiếng, có danh vọng.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi ñāto yasassī, ime panaññe bhikkhū appaññātā appesakkhā’ti.
He reflects thus: ‘I am well-known and famous, but these other bhikkhus are not well-known and are of little influence.’
Vị ấy suy nghĩ như sau: ‘Ta là người nổi tiếng, có danh vọng, còn những Tỳ-kheo khác ít được biết đến, ít có uy tín’.
So tena ñattena* attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
Due to that well-known status, he exalts himself and disparages others.
Vị ấy tự tán thán mình vì sự nổi tiếng ấy, và khinh miệt người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also the Dhamma of the bad person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của kẻ bất thiện.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘na kho ñattena lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti.
A good person, however, bhikkhus, reflects thus: ‘It is not by being well-known that states of greed perish, or states of hatred perish, or states of delusion perish.
Còn bậc hiền thiện, này các Tỳ-kheo, suy nghĩ như sau: ‘Không phải vì sự nổi tiếng mà các pháp tham dục bị diệt trừ, các pháp sân hận bị diệt trừ, các pháp si mê bị diệt trừ.
No cepi ñāto hoti yasassī; so ca hoti dhammānudhammappaṭipanno sāmīcippaṭipanno anudhammacārī, so tattha pujjo, so tattha pāsaṃso’ti.
Even if one is not well-known or famous, if he is one who practices in accordance with the Dhamma, one who practices correctly, one who lives in conformity with the Dhamma, he is to be honored there, he is to be praised there.’
Dù không phải là người nổi tiếng, có danh vọng, nhưng nếu vị ấy sống thuận theo Chánh pháp, sống đúng đắn, hành trì đúng pháp, thì vị ấy đáng được tôn kính, đáng được tán thán’.
So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena ñattena nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
Therefore, making practice the sole distinction, he neither exalts himself nor disparages others on account of that well-known status.
Vị ấy chỉ xem sự thực hành là điều quan trọng, không tự tán thán mình vì sự nổi tiếng ấy, cũng không khinh miệt người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also the Dhamma of the good person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của bậc hiền thiện.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso lābhī hoti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārānaṃ.
“Again, bhikkhus, a bad person is a recipient of robes, almsfood, lodgings, and requisites for the sick, including medicine.
“Lại nữa, này các Tỳ-kheo, kẻ bất thiện là người có được y phục, đồ ăn khất thực, chỗ ở, thuốc men và các vật dụng chữa bệnh.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi lābhī cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārānaṃ, ime panaññe bhikkhū na lābhino cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārāna’nti.
He reflects thus: ‘I am a recipient of robes, almsfood, lodgings, and requisites for the sick, including medicine, but these other bhikkhus are not recipients of robes, almsfood, lodgings, and requisites for the sick, including medicine.’
Vị ấy suy nghĩ như sau: ‘Ta là người có được y phục, đồ ăn khất thực, chỗ ở, thuốc men và các vật dụng chữa bệnh, còn những Tỳ-kheo khác không có được y phục, đồ ăn khất thực, chỗ ở, thuốc men và các vật dụng chữa bệnh’.
So tena lābhena attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
Due to that gain, he exalts himself and disparages others.
Vị ấy tự tán thán mình vì sự có được ấy, và khinh miệt người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also the Dhamma of the bad person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của kẻ bất thiện.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘na kho lābhena lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti.
A good person, however, bhikkhus, reflects thus: ‘It is not by gain that states of greed perish, or states of hatred perish, or states of delusion perish.
Còn bậc hiền thiện, này các Tỳ-kheo, suy nghĩ như sau: ‘Không phải vì sự có được mà các pháp tham dục bị diệt trừ, các pháp sân hận bị diệt trừ, các pháp si mê bị diệt trừ.
No cepi lābhī hoti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārānaṃ; so ca hoti dhammānudhammappaṭipanno sāmīcippaṭipanno anudhammacārī, so tattha pujjo, so tattha pāsaṃso’ti.
Even if one is not a recipient of robes, almsfood, lodgings, and requisites for the sick, including medicine, if he is one who practices in accordance with the Dhamma, one who practices correctly, one who lives in conformity with the Dhamma, he is to be honored there, he is to be praised there.’
Dù không có được y phục, đồ ăn khất thực, chỗ ở, thuốc men và các vật dụng chữa bệnh, nhưng nếu vị ấy sống thuận theo Chánh pháp, sống đúng đắn, hành trì đúng pháp, thì vị ấy đáng được tôn kính, đáng được tán thán’.
So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena lābhena nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He, having made the practice the difference, does not exalt himself nor disparage others because of that gain.
Vị ấy chỉ lấy sự thực hành làm điều khác biệt, không vì lợi lộc ấy mà tự tán thán hay chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a good person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của bậc chân nhân.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso bahussuto hoti.
Furthermore, bhikkhus, an ignoble person is learned.
Lại nữa, này các Tỳ-kheo, một phi chân nhân là người đa văn.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi bahussuto, ime panaññe bhikkhū na bahussutā’ti.
He reflects thus: ‘I am learned, but these other bhikkhus are not learned.’
Vị ấy suy nghĩ như sau: ‘Ta quả thật là người đa văn, còn những Tỳ-kheo khác thì không phải là người đa văn.’
So tena bāhusaccena attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
He exalts himself and disparages others because of that great learning.
Vị ấy do sự đa văn ấy mà tự tán thán, chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of an ignoble person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của phi chân nhân.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘na kho bāhusaccena lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti.
But a good person, bhikkhus, reflects thus: ‘It is not by great learning that states of greed perish, states of hatred perish, or states of delusion perish.
Còn bậc chân nhân, này các Tỳ-kheo, suy nghĩ như sau: ‘Không phải do sự đa văn mà các pháp tham diệt trừ, các pháp sân diệt trừ, các pháp si diệt trừ.
No cepi bahussuto hoti; so ca hoti dhammānudhammappaṭipanno sāmīcippaṭipanno anudhammacārī, so tattha pujjo, so tattha pāsaṃso’ti.
Even if one is not learned, but is practicing in conformity with the Dhamma, practicing correctly, living in accordance with the Dhamma, that one is worthy of veneration, that one is worthy of praise.’
Dù không phải là người đa văn, nhưng nếu vị ấy là người thực hành đúng Pháp, thực hành chân chánh, sống đúng Pháp, thì vị ấy đáng được tôn kính, vị ấy đáng được tán thán.’
So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena bāhusaccena nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He, having made the practice the difference, does not exalt himself nor disparage others because of that great learning.
Vị ấy chỉ lấy sự thực hành làm điều khác biệt, không vì sự đa văn ấy mà tự tán thán hay chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a good person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của bậc chân nhân.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso vinayadharo hoti.
Furthermore, bhikkhus, an ignoble person is a Vinaya-holder.
Lại nữa, này các Tỳ-kheo, một phi chân nhân là người trì Luật.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi vinayadharo, ime panaññe bhikkhū na vinayadharā’ti.
He reflects thus: ‘I am a Vinaya-holder, but these other bhikkhus are not Vinaya-holders.’
Vị ấy suy nghĩ như sau: ‘Ta quả thật là người trì Luật, còn những Tỳ-kheo khác thì không phải là người trì Luật.’
So tena vinayadharattena attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
He exalts himself and disparages others because of being a Vinaya-holder.
Vị ấy do sự trì Luật ấy mà tự tán thán, chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of an ignoble person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của phi chân nhân.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘na kho vinayadharattena lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti.
But a good person, bhikkhus, reflects thus: ‘It is not by being a Vinaya-holder that states of greed perish, states of hatred perish, or states of delusion perish.
Còn bậc chân nhân, này các Tỳ-kheo, suy nghĩ như sau: ‘Không phải do sự trì Luật mà các pháp tham diệt trừ, các pháp sân diệt trừ, các pháp si diệt trừ.
No cepi vinayadharo hoti; so ca hoti dhammānudhammappaṭipanno sāmīcippaṭipanno anudhammacārī, so tattha pujjo, so tattha pāsaṃso’ti.
Even if one is not a Vinaya-holder, but is practicing in conformity with the Dhamma, practicing correctly, living in accordance with the Dhamma, that one is worthy of veneration, that one is worthy of praise.’
Dù không phải là người trì Luật, nhưng nếu vị ấy là người thực hành đúng Pháp, thực hành chân chánh, sống đúng Pháp, thì vị ấy đáng được tôn kính, vị ấy đáng được tán thán.’
So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena vinayadharattena nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He, having made the practice the difference, does not exalt himself nor disparage others because of being a Vinaya-holder.
Vị ấy chỉ lấy sự thực hành làm điều khác biệt, không vì sự trì Luật ấy mà tự tán thán hay chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a good person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của bậc chân nhân.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso dhammakathiko hoti.
Furthermore, bhikkhus, an ignoble person is a Dhamma speaker.
Lại nữa, này các Tỳ-kheo, một phi chân nhân là người thuyết Pháp.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi dhammakathiko, ime panaññe bhikkhū na dhammakathikā’ti.
He reflects thus: ‘I am a Dhamma speaker, but these other bhikkhus are not Dhamma speakers.’
Vị ấy suy nghĩ như sau: ‘Ta quả thật là người thuyết Pháp, còn những Tỳ-kheo khác thì không phải là người thuyết Pháp.’
So tena dhammakathikattena attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
He exalts himself and disparages others because of being a Dhamma speaker.
Vị ấy do sự thuyết Pháp ấy mà tự tán thán, chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of an ignoble person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của phi chân nhân.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘na kho dhammakathikattena lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti.
But a good person, bhikkhus, reflects thus: ‘It is not by being a Dhamma speaker that states of greed perish, states of hatred perish, or states of delusion perish.
Còn bậc chân nhân, này các Tỳ-kheo, suy nghĩ như sau: ‘Không phải do sự thuyết Pháp mà các pháp tham diệt trừ, các pháp sân diệt trừ, các pháp si diệt trừ.
No cepi dhammakathiko hoti; so ca hoti dhammānudhammappaṭipanno sāmīcippaṭipanno anudhammacārī, so tattha pujjo, so tattha pāsaṃso’ti.
Even if one is not a Dhamma speaker, but is practicing in conformity with the Dhamma, practicing correctly, living in accordance with the Dhamma, that one is worthy of veneration, that one is worthy of praise.’
Dù không phải là người thuyết Pháp, nhưng nếu vị ấy là người thực hành đúng Pháp, thực hành chân chánh, sống đúng Pháp, thì vị ấy đáng được tôn kính, vị ấy đáng được tán thán.’
So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena dhammakathikattena nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He, having made the practice the difference, does not exalt himself nor disparage others because of being a Dhamma speaker.
Vị ấy chỉ lấy sự thực hành làm điều khác biệt, không vì sự thuyết Pháp ấy mà tự tán thán hay chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a good person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của bậc chân nhân.
107. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso āraññiko hoti.
107. Furthermore, bhikkhus, an ignoble person is a forest dweller.
107. Lại nữa, này các Tỳ-kheo, một phi chân nhân là người sống ở rừng.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi āraññiko ime panaññe bhikkhū na āraññikā’ti.
He reflects thus: ‘I am a forest dweller, but these other bhikkhus are not forest dwellers.’
Vị ấy suy nghĩ như sau: ‘Ta quả thật là người sống ở rừng, còn những Tỳ-kheo khác thì không phải là người sống ở rừng.’
So tena āraññikattena attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
He exalts himself and disparages others because of being a forest dweller.
Vị ấy do sự sống ở rừng ấy mà tự tán thán, chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of an ignoble person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của phi chân nhân.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘na kho āraññikattena lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti.
But a good person, bhikkhus, reflects thus: ‘It is not by being a forest dweller that states of greed perish, states of hatred perish, or states of delusion perish.
Còn bậc chân nhân, này các Tỳ-kheo, suy nghĩ như sau: ‘Không phải do sự sống ở rừng mà các pháp tham diệt trừ, các pháp sân diệt trừ, các pháp si diệt trừ.
No cepi āraññiko hoti; so ca hoti dhammānudhammappaṭipanno sāmīcippaṭipanno anudhammacārī, so tattha pujjo, so tattha pāsaṃso’ti.
Even if one is not a forest dweller, but is practicing in conformity with the Dhamma, practicing correctly, living in accordance with the Dhamma, that one is worthy of veneration, that one is worthy of praise.’
Dù không phải là người sống ở rừng, nhưng nếu vị ấy là người thực hành đúng Pháp, thực hành chân chánh, sống đúng Pháp, thì vị ấy đáng được tôn kính, vị ấy đáng được tán thán.’
So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena āraññikattena nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He, having made the practice the difference, does not exalt himself nor disparage others because of being a forest dweller.
Vị ấy chỉ lấy sự thực hành làm điều khác biệt, không vì sự sống ở rừng ấy mà tự tán thán hay chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a good person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của bậc chân nhân.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso paṃsukūliko hoti.
Furthermore, bhikkhus, an ignoble person is a rag-robe wearer (paṃsukūlika).
Lại nữa, này các Tỳ-kheo, một phi chân nhân là người mặc y phấn tảo.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi paṃsukūliko, ime panaññe bhikkhū na paṃsukūlikā’ti.
He reflects thus: ‘I am a rag-robe wearer, but these other bhikkhus are not rag-robe wearers.’
Vị ấy suy nghĩ như sau: ‘Ta quả thật là người mặc y phấn tảo, còn những Tỳ-kheo khác thì không phải là người mặc y phấn tảo.’
So tena paṃsukūlikattena attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
He exalts himself and disparages others because of being a rag-robe wearer.
Vị ấy do sự mặc y phấn tảo ấy mà tự tán thán, chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of an ignoble person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của phi chân nhân.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘na kho paṃsukūlikattena lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti.
But a good person, bhikkhus, reflects thus: ‘It is not by being a rag-robe wearer that states of greed perish, states of hatred perish, or states of delusion perish.
Còn bậc chân nhân, này các Tỳ-kheo, suy nghĩ như sau: ‘Không phải do sự mặc y phấn tảo mà các pháp tham diệt trừ, các pháp sân diệt trừ, các pháp si diệt trừ.
No cepi paṃsukūliko hoti; so ca hoti dhammānudhammappaṭipanno sāmīcippaṭipanno anudhammacārī, so tattha pujjo, so tattha pāsaṃso’ti.
Even if one is not a rag-robe wearer, but is practicing in conformity with the Dhamma, practicing correctly, living in accordance with the Dhamma, that one is worthy of veneration, that one is worthy of praise.’
Dù không phải là người mặc y phấn tảo, nhưng nếu vị ấy là người thực hành đúng Pháp, thực hành chân chánh, sống đúng Pháp, thì vị ấy đáng được tôn kính, vị ấy đáng được tán thán.’
So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena paṃsukūlikattena nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He, having made the practice the difference, does not exalt himself nor disparage others because of being a rag-robe wearer.
Vị ấy chỉ lấy sự thực hành làm điều khác biệt, không vì sự mặc y phấn tảo ấy mà tự tán thán hay chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a good person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của bậc chân nhân.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso piṇḍapātiko hoti.
Furthermore, bhikkhus, an ignoble person is an alms-round practitioner (piṇḍapātika).
Lại nữa, này các Tỳ-kheo, một phi chân nhân là người khất thực.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi piṇḍapātiko, ime panaññe bhikkhū na piṇḍapātikā’ti.
He reflects thus: ‘I am an alms-round practitioner, but these other bhikkhus are not alms-round practitioners.’
Vị ấy suy nghĩ như sau: ‘Ta quả thật là người khất thực, còn những Tỳ-kheo khác thì không phải là người khất thực.’
So tena piṇḍapātikattena attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
He exalts himself and disparages others because of being an alms-round practitioner.
Vị ấy do sự khất thực ấy mà tự tán thán, chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of an ignoble person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của phi chân nhân.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘na kho piṇḍapātikattena lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti.
But a good person, bhikkhus, reflects thus: ‘It is not by being an alms-round practitioner that states of greed perish, states of hatred perish, or states of delusion perish.
Còn bậc chân nhân, này các Tỳ-kheo, suy nghĩ như sau: ‘Không phải do sự khất thực mà các pháp tham diệt trừ, các pháp sân diệt trừ, các pháp si diệt trừ.
No cepi piṇḍapātiko hoti; so ca hoti dhammānudhammappaṭipanno sāmīcippaṭipanno anudhammacārī, so tattha pujjo, so tattha pāsaṃso’ti.
Even if one is not an alms-round practitioner, but is practicing in conformity with the Dhamma, practicing correctly, living in accordance with the Dhamma, that one is worthy of veneration, that one is worthy of praise.’
Dù không phải là người khất thực, nhưng nếu vị ấy là người thực hành đúng Pháp, thực hành chân chánh, sống đúng Pháp, thì vị ấy đáng được tôn kính, vị ấy đáng được tán thán.’
So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena piṇḍapātikattena nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He, having made the practice the difference, does not exalt himself nor disparage others because of being an alms-round practitioner.
Vị ấy chỉ lấy sự thực hành làm điều khác biệt, không vì sự khất thực ấy mà tự tán thán hay chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a good person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của bậc chân nhân.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso rukkhamūliko hoti.
Furthermore, bhikkhus, an ignoble person is a tree-root dweller.
Lại nữa, này các Tỳ-kheo, một phi chân nhân là người sống dưới gốc cây.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi rukkhamūliko, ime panaññe bhikkhū na rukkhamūlikā’ti.
He reflects thus: ‘I am a tree-root dweller, but these other bhikkhus are not tree-root dwellers.’
Vị ấy suy nghĩ như sau: ‘Ta quả thật là người sống dưới gốc cây, còn những Tỳ-kheo khác thì không phải là người sống dưới gốc cây.’
So tena rukkhamūlikattena attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
He exalts himself and disparages others because of being a tree-root dweller.
Vị ấy do sự sống dưới gốc cây ấy mà tự tán thán, chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of an ignoble person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của phi chân nhân.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘na kho rukkhamūlikattena lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti.
But a good person, bhikkhus, reflects thus: ‘It is not by being a tree-root dweller that states of greed perish, states of hatred perish, or states of delusion perish.
Còn bậc chân nhân, này các Tỳ-kheo, suy nghĩ như sau: ‘Không phải do sự sống dưới gốc cây mà các pháp tham diệt trừ, các pháp sân diệt trừ, các pháp si diệt trừ.
No cepi rukkhamūliko hoti; so ca hoti dhammānudhammappaṭipanno sāmīcippaṭipanno anudhammacārī, so tattha pujjo, so tattha pāsaṃso’ti.
Even if one is not a tree-root dweller, but is practicing in conformity with the Dhamma, practicing correctly, living in accordance with the Dhamma, that one is worthy of veneration, that one is worthy of praise.’
Dù không phải là người sống dưới gốc cây, nhưng nếu vị ấy là người thực hành đúng Pháp, thực hành chân chánh, sống đúng Pháp, thì vị ấy đáng được tôn kính, vị ấy đáng được tán thán.’
So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena rukkhamūlikattena nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
He, having made the practice the difference, does not exalt himself nor disparage others because of being a tree-root dweller.
Vị ấy chỉ lấy sự thực hành làm điều khác biệt, không vì sự sống dưới gốc cây ấy mà tự tán thán hay chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a good person.
Này các Tỳ-kheo, đây cũng là pháp của bậc chân nhân.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso sosāniko hoti…pe… abbhokāsiko hoti… nesajjiko hoti… yathāsanthatiko hoti… ekāsaniko hoti.
“Again, bhikkhus, a bad person is a charnel ground dweller…pe… an open-air dweller… a sitter… one who accepts any bed… a one-session eater.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một người không chân chính là người sống ở nghĩa địa… (vân vân)… là người sống ngoài trời… là người chỉ ngồi… là người chấp nhận chỗ nằm được sắp đặt… là người chỉ ăn một bữa.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi ekāsaniko, ime panaññe bhikkhū na ekāsanikā’ti.
He reflects thus: ‘I am a one-session eater, but these other bhikkhus are not one-session eaters.’
Người ấy suy xét như sau: ‘Ta đây là người chỉ ăn một bữa, còn những Tỳ-khưu khác thì không phải là người chỉ ăn một bữa’.
So tena ekāsanikattena attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
He praises himself and disparages others because of that one-session eating practice.
Người ấy lấy việc chỉ ăn một bữa đó để tự tán thán mình, chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a bad person.
Này các Tỳ-khưu, đây cũng là pháp của người không chân chính.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘na kho ekāsanikattena lobhadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, dosadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti, mohadhammā vā parikkhayaṃ gacchanti.
But a good person, bhikkhus, reflects thus: ‘It is not by one-session eating that defilements of greed are eliminated, or defilements of hatred are eliminated, or defilements of delusion are eliminated.
Còn người chân chính, này các Tỳ-khưu, suy xét như sau: ‘Không phải do việc chỉ ăn một bữa mà các pháp tham diệt trừ, các pháp sân diệt trừ, các pháp si diệt trừ.
No cepi ekāsaniko hoti; so ca hoti dhammānudhammappaṭipanno sāmīcippaṭipanno anudhammacārī, so tattha pujjo, so tattha pāsaṃso’ti.
Even if one is not a one-session eater, if one is practicing in accordance with the Dhamma, practicing correctly, and living in conformity with the Dhamma, such a one is worthy of reverence, such a one is praiseworthy.’
Dù không phải là người chỉ ăn một bữa, nhưng nếu người ấy sống đúng Pháp, sống đúng đắn, thực hành đúng Pháp, thì người ấy đáng được tôn kính, đáng được ca ngợi’.
So paṭipadaṃyeva antaraṃ karitvā tena ekāsanikattena nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
So, having made the path itself the criterion, he neither praises himself nor disparages others because of that one-session eating practice.
Người ấy lấy sự thực hành làm cốt lõi, không tự tán thán mình bằng việc chỉ ăn một bữa đó, cũng không chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a good person.
Này các Tỳ-khưu, đây cũng là pháp của người chân chính.
108. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
108. “Again, bhikkhus, a bad person, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unwholesome states, enters upon and abides in the first jhāna, which is accompanied by vitakka and vicāra, with rapture and pleasure born of seclusion.
108. “Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một người không chân chính, ly dục, ly các pháp bất thiện, chứng và trú Sơ thiền, một trạng thái hỷ lạc do viễn ly sinh, có tầm có tứ.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi paṭhamajjhānasamāpattiyā lābhī, ime panaññe bhikkhū paṭhamajjhānasamāpattiyā na lābhino’ti.
He reflects thus: ‘I am one who has attained the first jhāna, but these other bhikkhus have not attained the first jhāna.’
Người ấy suy xét như sau: ‘Ta đây là người đắc Sơ thiền, còn những Tỳ-khưu khác thì không đắc Sơ thiền’.
So tāya paṭhamajjhānasamāpattiyā attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
He praises himself and disparages others because of that attainment of the first jhāna.
Người ấy lấy sự đắc Sơ thiền đó để tự tán thán mình, chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a bad person.
Này các Tỳ-khưu, đây cũng là pháp của người không chân chính.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘paṭhamajjhānasamāpattiyāpi kho atammayatā vuttā bhagavatā.
But a good person, bhikkhus, reflects thus: ‘Even in regard to the attainment of the first jhāna, atammayatā was declared by the Bhagavā.
Còn người chân chính, này các Tỳ-khưu, suy xét như sau: ‘Đức Thế Tôn đã nói về sự không chấp thủ ngay cả trong Sơ thiền.
Yena yena hi maññanti tato taṃ hoti aññathā’ti.
For whatever one conceives, from that it becomes otherwise.’
Quả thật, cái gì người ta cho là thế này, thì nó lại là khác’.
So atammayataññeva antaraṃ karitvā tāya paṭhamajjhānasamāpattiyā nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
So, having made atammayatā itself the criterion, he neither praises himself nor disparages others because of that attainment of the first jhāna.
Người ấy lấy sự không chấp thủ làm cốt lõi, không tự tán thán mình bằng sự đắc Sơ thiền đó, cũng không chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a good person.
Này các Tỳ-khưu, đây cũng là pháp của người chân chính.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
“Again, bhikkhus, a bad person, with the subsiding of vitakka and vicāra, by gaining inner tranquility and unification of mind, enters upon and abides in the second jhāna, which is without vitakka and vicāra, with rapture and pleasure born of samādhi…pe… the third jhāna… the fourth jhāna.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một người không chân chính, diệt tầm tứ, nội tâm tĩnh lặng, tâm được nhất tâm, chứng và trú Nhị thiền, một trạng thái hỷ lạc do định sinh, không tầm không tứ… (vân vân)… Tam thiền… Tứ thiền.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi catutthajjhānasamāpattiyā lābhī, ime panaññe bhikkhū catutthajjhānasamāpattiyā na lābhino’ti.
He reflects thus: ‘I am one who has attained the fourth jhāna, but these other bhikkhus have not attained the fourth jhāna.’
Người ấy suy xét như sau: ‘Ta đây là người đắc Tứ thiền, còn những Tỳ-khưu khác thì không đắc Tứ thiền’.
So tāya catutthajjhānasamāpattiyā attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
He praises himself and disparages others because of that attainment of the fourth jhāna.
Người ấy lấy sự đắc Tứ thiền đó để tự tán thán mình, chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a bad person.
Này các Tỳ-khưu, đây cũng là pháp của người không chân chính.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘catutthajjhānasamāpattiyāpi kho atammayatā vuttā bhagavatā.
But a good person, bhikkhus, reflects thus: ‘Even in regard to the attainment of the fourth jhāna, atammayatā was declared by the Bhagavā.
Còn người chân chính, này các Tỳ-khưu, suy xét như sau: ‘Đức Thế Tôn đã nói về sự không chấp thủ ngay cả trong Tứ thiền.
Yena yena hi maññanti tato taṃ hoti aññathā’ti.
For whatever one conceives, from that it becomes otherwise.’
Quả thật, cái gì người ta cho là thế này, thì nó lại là khác’.
So atammayataññeva antaraṃ karitvā tāya catutthajjhānasamāpattiyā nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
So, having made atammayatā itself the criterion, he neither praises himself nor disparages others because of that attainment of the fourth jhāna.
Người ấy lấy sự không chấp thủ làm cốt lõi, không tự tán thán mình bằng sự đắc Tứ thiền đó, cũng không chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a good person.
Này các Tỳ-khưu, đây cũng là pháp của người chân chính.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati.
“Again, bhikkhus, a bad person, by completely transcending perceptions of form, by the disappearance of perceptions of sensory impact, by not attending to perceptions of diversity, thinking, ‘Space is infinite,’ enters upon and abides in the base of infinite space (ākāsānañcāyatana).
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một người không chân chính, hoàn toàn vượt qua các tưởng về sắc, diệt các tưởng về đối ngại, không tác ý các tưởng về sai biệt, chứng và trú Không Vô Biên Xứ, nghĩ rằng: ‘Không gian là vô biên’.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi ākāsānañcāyatanasamāpattiyā lābhī, ime panaññe bhikkhū ākāsānañcāyatanasamāpattiyā na lābhino’ti.
He reflects thus: ‘I am one who has attained the attainment of the base of infinite space, but these other bhikkhus have not attained the attainment of the base of infinite space.’
Người ấy suy xét như sau: ‘Ta đây là người đắc Không Vô Biên Xứ, còn những Tỳ-khưu khác thì không đắc Không Vô Biên Xứ’.
So tāya ākāsānañcāyatanasamāpattiyā attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
He praises himself and disparages others because of that attainment of the base of infinite space.
Người ấy lấy sự đắc Không Vô Biên Xứ đó để tự tán thán mình, chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a bad person.
Này các Tỳ-khưu, đây cũng là pháp của người không chân chính.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘ākāsānañcāyatanasamāpattiyāpi kho atammayatā vuttā bhagavatā.
But a good person, bhikkhus, reflects thus: ‘Even in regard to the attainment of the base of infinite space, atammayatā was declared by the Bhagavā.
Còn người chân chính, này các Tỳ-khưu, suy xét như sau: ‘Đức Thế Tôn đã nói về sự không chấp thủ ngay cả trong Không Vô Biên Xứ.
Yena yena hi maññanti tato taṃ hoti aññathā’ti.
For whatever one conceives, from that it becomes otherwise.’
Quả thật, cái gì người ta cho là thế này, thì nó lại là khác’.
So atammayataññeva antaraṃ karitvā tāya ākāsānañcāyatanasamāpattiyā nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
So, having made atammayatā itself the criterion, he neither praises himself nor disparages others because of that attainment of the base of infinite space.
Người ấy lấy sự không chấp thủ làm cốt lõi, không tự tán thán mình bằng sự đắc Không Vô Biên Xứ đó, cũng không chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a good person.
Này các Tỳ-khưu, đây cũng là pháp của người chân chính.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati.
“Again, bhikkhus, a bad person, by completely transcending the base of infinite space, thinking, ‘Consciousness is infinite,’ enters upon and abides in the base of infinite consciousness (viññāṇañcāyatana).
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một người không chân chính, hoàn toàn vượt qua Không Vô Biên Xứ, chứng và trú Thức Vô Biên Xứ, nghĩ rằng: ‘Thức là vô biên’.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi viññāṇañcāyatanasamāpattiyā lābhī, ime panaññe bhikkhū viññāṇañcāyatanasamāpattiyā na lābhino’ti.
He reflects thus: ‘I am one who has attained the attainment of the base of infinite consciousness, but these other bhikkhus have not attained the attainment of the base of infinite consciousness.’
Người ấy suy xét như sau: ‘Ta đây là người đắc Thức Vô Biên Xứ, còn những Tỳ-khưu khác thì không đắc Thức Vô Biên Xứ’.
So tāya viññāṇañcāyatanasamāpattiyā attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
He praises himself and disparages others because of that attainment of the base of infinite consciousness.
Người ấy lấy sự đắc Thức Vô Biên Xứ đó để tự tán thán mình, chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a bad person.
Này các Tỳ-khưu, đây cũng là pháp của người không chân chính.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘viññāṇañcāyatanasamāpattiyāpi kho atammayatā vuttā bhagavatā.
But a good person, bhikkhus, reflects thus: ‘Even in regard to the attainment of the base of infinite consciousness, atammayatā was declared by the Bhagavā.
Còn người chân chính, này các Tỳ-khưu, suy xét như sau: ‘Đức Thế Tôn đã nói về sự không chấp thủ ngay cả trong Thức Vô Biên Xứ.
Yena yena hi maññanti tato taṃ hoti aññathā’ti.
For whatever one conceives, from that it becomes otherwise.’
Quả thật, cái gì người ta cho là thế này, thì nó lại là khác’.
So atammayataññeva antaraṃ karitvā tāya viññāṇañcāyatanasamāpattiyā nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
So, having made atammayatā itself the criterion, he neither praises himself nor disparages others because of that attainment of the base of infinite consciousness.
Người ấy lấy sự không chấp thủ làm cốt lõi, không tự tán thán mình bằng sự đắc Thức Vô Biên Xứ đó, cũng không chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a good person.
Này các Tỳ-khưu, đây cũng là pháp của người chân chính.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati.
“Again, bhikkhus, a bad person, by completely transcending the base of infinite consciousness, thinking, ‘There is nothing,’ enters upon and abides in the base of nothingness (ākiñcaññāyatana).
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một người không chân chính, hoàn toàn vượt qua Thức Vô Biên Xứ, chứng và trú Vô Sở Hữu Xứ, nghĩ rằng: ‘Không có gì cả’.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi ākiñcaññāyatanasamāpattiyā lābhī, ime panaññe bhikkhū ākiñcaññāyatanasamāpattiyā na lābhino’ti.
He reflects thus: ‘I am one who has attained the attainment of the base of nothingness, but these other bhikkhus have not attained the attainment of the base of nothingness.’
Người ấy suy xét như sau: ‘Ta đây là người đắc Vô Sở Hữu Xứ, còn những Tỳ-khưu khác thì không đắc Vô Sở Hữu Xứ’.
So tāya ākiñcaññāyatanasamāpattiyā attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
He praises himself and disparages others because of that attainment of the base of nothingness.
Người ấy lấy sự đắc Vô Sở Hữu Xứ đó để tự tán thán mình, chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a bad person.
Này các Tỳ-khưu, đây cũng là pháp của người không chân chính.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘ākiñcaññāyatanasamāpattiyāpi kho atammayatā vuttā bhagavatā.
But a good person, bhikkhus, reflects thus: ‘Even in regard to the attainment of the base of nothingness, atammayatā was declared by the Bhagavā.
Còn người chân chính, này các Tỳ-khưu, suy xét như sau: ‘Đức Thế Tôn đã nói về sự không chấp thủ ngay cả trong Vô Sở Hữu Xứ.
Yena yena hi maññanti tato taṃ hoti aññathā’ti.
For whatever one conceives, from that it becomes otherwise.’
Quả thật, cái gì người ta cho là thế này, thì nó lại là khác’.
So atammayataññeva antaraṃ karitvā tāya ākiñcaññāyatanasamāpattiyā nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
So, having made atammayatā itself the criterion, he neither praises himself nor disparages others because of that attainment of the base of nothingness.
Người ấy lấy sự không chấp thủ làm cốt lõi, không tự tán thán mình bằng sự đắc Vô Sở Hữu Xứ đó, cũng không chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a good person.
Này các Tỳ-khưu, đây cũng là pháp của người chân chính.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, asappuriso sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati.
“Again, bhikkhus, a bad person, by completely transcending the base of nothingness, enters upon and abides in the base of neither perception nor non-perception (nevasaññānāsaññāyatana).
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một người không chân chính, hoàn toàn vượt qua Vô Sở Hữu Xứ, chứng và trú Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā lābhī, ime panaññe bhikkhū nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā na lābhino’ti.
He reflects thus: ‘I am one who has attained the attainment of the base of neither perception nor non-perception, but these other bhikkhus have not attained the attainment of the base of neither perception nor non-perception.’
Người ấy suy xét như sau: ‘Ta đây là người đắc Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ, còn những Tỳ-khưu khác thì không đắc Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ’.
So tāya nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā attānukkaṃseti, paraṃ vambheti.
He praises himself and disparages others because of that attainment of the base of neither perception nor non-perception.
Người ấy lấy sự đắc Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ đó để tự tán thán mình, chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, asappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a bad person.
Này các Tỳ-khưu, đây cũng là pháp của người không chân chính.
Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paṭisañcikkhati – ‘nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyāpi kho atammayatā vuttā bhagavatā.
But a good person, bhikkhus, reflects thus: ‘Even in regard to the attainment of the base of neither perception nor non-perception, atammayatā was declared by the Bhagavā.
Còn người chân chính, này các Tỳ-khưu, suy xét như sau: ‘Đức Thế Tôn đã nói về sự không chấp thủ ngay cả trong Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ.
Yena yena hi maññanti tato taṃ hoti aññathā’ti.
For whatever one conceives, from that it becomes otherwise.’
Quả thật, cái gì người ta cho là thế này, thì nó lại là khác’.
So atammayataññeva antaraṃ karitvā tāya nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā nevattānukkaṃseti, na paraṃ vambheti.
So, having made atammayatā itself the criterion, he neither praises himself nor disparages others because of that attainment of the base of neither perception nor non-perception.
Người ấy lấy sự không chấp thủ làm cốt lõi, không tự tán thán mình bằng sự đắc Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ đó, cũng không chê bai người khác.
Ayampi, bhikkhave, sappurisadhammo.
This, bhikkhus, is also a quality of a good person.
Này các Tỳ-khưu, đây cũng là pháp của người chân chính.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sappuriso sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati.
‘‘Furthermore, bhikkhus, a good person, having completely transcended the dimension of neither perception nor non-perception, enters and dwells in the cessation of perception and feeling.
Này các Tỳ-kheo, hơn nữa, một bậc thiện nhân, hoàn toàn vượt qua cảnh giới phi tưởng phi phi tưởng xứ, chứng nhập và an trú trong diệt thọ tưởng.
Paññāya cassa disvā āsavā* parikkhīṇā honti.
And having seen with wisdom, his taints are eradicated.
Và với tuệ quán thấy rõ, các lậu hoặc (āsavā) của vị ấy được đoạn tận.
Ayaṃ* , bhikkhave, bhikkhu na kiñci maññati, na kuhiñci maññati, na kenaci maññatī’’ti.
This bhikkhu, bhikkhus, does not conceive of anything, does not conceive of anywhere, does not conceive by means of anything.’’’
Này các Tỳ-kheo, Tỳ-kheo này không chấp thủ bất cứ điều gì, không chấp thủ ở bất cứ nơi nào, không chấp thủ bằng bất cứ thứ gì.
109. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
109. Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was dwelling in Sāvatthī, at Jetavana, Anāthapiṇḍika’s Park.
Tôi nghe như vầy: Một thời, Thế Tôn trú tại Sāvatthī, trong Jetavana, khu vườn của Anāthapiṇḍika.
Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti.
There the Blessed One addressed the bhikkhus, saying: ‘‘Bhikkhus.’’
Tại đấy, Thế Tôn gọi các Tỳ-kheo: “Này các Tỳ-kheo!”
‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
‘‘Venerable sir,’’ they replied to the Blessed One.
Các Tỳ-kheo ấy vâng đáp Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn!”
Bhagavā etadavoca – ‘‘sevitabbāsevitabbaṃ vo, bhikkhave, dhammapariyāyaṃ desessāmi.
The Blessed One spoke this: ‘‘I will teach you, bhikkhus, a discourse on what should be cultivated and what should not be cultivated.
Thế Tôn nói như sau: “Này các Tỳ-kheo, Ta sẽ giảng cho các con bài pháp về những gì nên thực hành và không nên thực hành.
Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti.
Listen to it, attend carefully; I shall speak.’’
Hãy lắng nghe, hãy chú ý kỹ; Ta sẽ nói.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
‘‘Yes, venerable sir,’’ those bhikkhus replied to the Blessed One.
“Thưa vâng, bạch Thế Tôn,” các Tỳ-kheo ấy vâng đáp Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca –
The Blessed One spoke this:
Thế Tôn nói như sau:
‘‘Kāyasamācāraṃpāhaṃ* , bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ kāyasamācāraṃ.
‘‘I declare, bhikkhus, that bodily conduct is of two kinds: to be cultivated and not to be cultivated; and this bodily conduct is of different kinds.
Này các Tỳ-kheo, Ta nói về thân hành (kāyasamācāra) có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và thân hành ấy là khác nhau.
Vacīsamācāraṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ vacīsamācāraṃ.
I declare, bhikkhus, that verbal conduct is of two kinds: to be cultivated and not to be cultivated; and this verbal conduct is of different kinds.
Này các Tỳ-kheo, Ta nói về khẩu hành (vacīsamācāra) có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và khẩu hành ấy là khác nhau.
Manosamācāraṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ manosamācāraṃ.
I declare, bhikkhus, that mental conduct is of two kinds: to be cultivated and not to be cultivated; and this mental conduct is of different kinds.
Này các Tỳ-kheo, Ta nói về ý hành (manosamācāra) có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và ý hành ấy là khác nhau.
Cittuppādaṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ cittuppādaṃ.
I declare, bhikkhus, that the arising of thoughts is of two kinds: to be cultivated and not to be cultivated; and this arising of thoughts is of different kinds.
Này các Tỳ-kheo, Ta nói về sự khởi lên của tâm (cittuppāda) có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và sự khởi lên của tâm ấy là khác nhau.
Saññāpaṭilābhaṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ saññāpaṭilābhaṃ.
I declare, bhikkhus, that the acquisition of perception is of two kinds: to be cultivated and not to be cultivated; and this acquisition of perception is of different kinds.
Này các Tỳ-kheo, Ta nói về sự chứng đắc tưởng (saññāpaṭilābha) có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và sự chứng đắc tưởng ấy là khác nhau.
Diṭṭhipaṭilābhaṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ diṭṭhipaṭilābhaṃ.
I declare, bhikkhus, that the acquisition of views is of two kinds: to be cultivated and not to be cultivated; and this acquisition of views is of different kinds.
Này các Tỳ-kheo, Ta nói về sự chứng đắc kiến (diṭṭhipaṭilābha) có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và sự chứng đắc kiến ấy là khác nhau.
Attabhāvapaṭilābhaṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ attabhāvapaṭilābha’’nti.
I declare, bhikkhus, that the acquisition of a personality is of two kinds: to be cultivated and not to be cultivated; and this acquisition of a personality is of different kinds.’’
Này các Tỳ-kheo, Ta nói về sự chứng đắc tự ngã (attabhāvapaṭilābha) có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và sự chứng đắc tự ngã ấy là khác nhau.
110. ‘‘‘Kāyasamācāraṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ kāyasamācāra’nti – iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā.
110. ‘‘‘I declare, bhikkhus, that bodily conduct is of two kinds: to be cultivated and not to be cultivated; and this bodily conduct is of different kinds’—this was said by the Blessed One.
“Này các Tỳ-kheo, Ta nói về thân hành có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và thân hành ấy là khác nhau” – lời này đã được Thế Tôn nói.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
With reference to what was this said?
Lời này được nói dựa trên điều gì?
Yathārūpaṃ, bhante, kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti, evarūpo kāyasamācāro na sevitabbo; yathārūpañca kho, bhante, kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti, evarūpo kāyasamācāro sevitabbo.
Venerable sir, whatever bodily conduct, when cultivated, leads to the increase of unwholesome states and the decrease of wholesome states—such bodily conduct should not be cultivated. And venerable sir, whatever bodily conduct, when cultivated, leads to the decrease of unwholesome states and the increase of wholesome states—such bodily conduct should be cultivated.
Bạch Thế Tôn, thân hành nào mà khi thực hành, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm, thì thân hành như vậy không nên thực hành; còn thân hành nào mà khi thực hành, các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng, thì thân hành như vậy nên thực hành.
111. ‘‘Kathaṃrūpaṃ, bhante, kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti?
111. ‘‘What kind of bodily conduct, venerable sir, when cultivated, leads to the increase of unwholesome states and the decrease of wholesome states?
Bạch Thế Tôn, thân hành như thế nào mà khi thực hành, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm?
Idha, bhante, ekacco pāṇātipātī hoti luddo lohitapāṇi hatappahate niviṭṭho adayāpanno pāṇabhūtesu; adinnādāyī kho pana hoti, yaṃ taṃ parassa paravittūpakaraṇaṃ gāmagataṃ vā araññagataṃ vā taṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādātā hoti; kāmesumicchācārī kho pana hoti, yā tā māturakkhitā piturakkhitā mātāpiturakkhitā bhāturakkhitā bhaginirakkhitā ñātirakkhitā gottarakkhitā dhammarakkhitā sassāmikā saparidaṇḍā antamaso mālāguḷaparikkhittāpi tathārūpāsu cārittaṃ āpajjitā hoti – evarūpaṃ, bhante, kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti.
Here, venerable sir, someone is a killer of living beings, fierce, bloody-handed, intent on striking and harming, without mercy towards living beings; he is one who takes what is not given, taking by way of theft another’s property and belongings, whether in a village or in the wilderness, which has not been given; he is one who engages in sexual misconduct, having intercourse with women who are protected by their mother, protected by their father, protected by their mother and father, protected by their brother, protected by their sister, protected by their relatives, protected by their clan, protected by their Dhamma, women with a husband, women liable to punishment, or even those garlanded for marriage—such bodily conduct, venerable sir, when cultivated, leads to the increase of unwholesome states and the decrease of wholesome states.
Bạch Thế Tôn, ở đây, có người sát sinh, hung bạo, tay vấy máu, chuyên tâm vào việc đánh đập, không có lòng từ bi đối với chúng sinh; người ấy lấy của không cho, lấy trộm tài sản của người khác, dù ở làng hay ở rừng, những thứ không được cho; người ấy tà dâm, quan hệ bất chính với những phụ nữ được mẹ che chở, cha che chở, mẹ cha che chở, anh em che chở, chị em che chở, bà con che chở, gia tộc che chở, đồng phạm hạnh che chở, có chồng, bị pháp luật nghiêm cấm, cho đến cả những người chỉ được quấn vòng hoa cũng vậy – bạch Thế Tôn, khi thực hành thân hành như vậy, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm.
‘‘Kathaṃrūpaṃ, bhante, kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti?
‘‘What kind of bodily conduct, venerable sir, when cultivated, leads to the decrease of unwholesome states and the increase of wholesome states?
Bạch Thế Tôn, thân hành như thế nào mà khi thực hành, các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng?
Idha, bhante, ekacco pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti nihitadaṇḍo nihitasattho, lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī viharati; adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato hoti, yaṃ taṃ parassa paravittūpakaraṇaṃ gāmagataṃ vā araññagataṃ vā taṃ nādinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādātā hoti; kāmesumicchācāraṃ pahāya kāmesumicchācārā paṭivirato hoti, yā tā māturakkhitā piturakkhitā mātāpiturakkhitā bhāturakkhitā bhaginirakkhitā ñātirakkhitā gottarakkhitā dhammarakkhitā sassāmikā saparidaṇḍā antamaso mālāguḷaparikkhittāpi tathārūpāsu na cārittaṃ āpajjitā hoti – evarūpaṃ, bhante, kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.
Here, venerable sir, someone, having abandoned the killing of living beings, abstains from the killing of living beings; he has laid aside rod and weapon, is conscientious and merciful, dwelling sympathetically for the welfare of all living beings; having abandoned taking what is not given, he abstains from taking what is not given, not taking by way of theft another’s property and belongings, whether in a village or in the wilderness, which has not been given; having abandoned sexual misconduct, he abstains from sexual misconduct, not having intercourse with women who are protected by their mother, protected by their father, protected by their mother and father, protected by their brother, protected by their sister, protected by their relatives, protected by their clan, protected by their Dhamma, women with a husband, women liable to punishment, or even those garlanded for marriage—such bodily conduct, venerable sir, when cultivated, leads to the decrease of unwholesome states and the increase of wholesome states.
Bạch Thế Tôn, ở đây, có người từ bỏ sát sinh, tránh xa sát sinh, đã đặt gậy xuống, đã bỏ vũ khí, biết hổ thẹn, có lòng từ bi, sống với lòng thương xót lợi ích cho tất cả chúng sinh; người ấy từ bỏ lấy của không cho, tránh xa lấy của không cho, không lấy trộm tài sản của người khác, dù ở làng hay ở rừng, những thứ không được cho; người ấy từ bỏ tà dâm, tránh xa tà dâm, không quan hệ bất chính với những phụ nữ được mẹ che chở, cha che chở, mẹ cha che chở, anh em che chở, chị em che chở, bà con che chở, gia tộc che chở, đồng phạm hạnh che chở, có chồng, bị pháp luật nghiêm cấm, cho đến cả những người chỉ được quấn vòng hoa cũng vậy – bạch Thế Tôn, khi thực hành thân hành như vậy, các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng.
‘Kāyasamācāraṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ kāyasamācāra’nti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘I declare, bhikkhus, that bodily conduct is of two kinds: to be cultivated and not to be cultivated; and this bodily conduct is of different kinds’—what was said by the Blessed One, this was said with reference to this.
“Này các Tỳ-kheo, Ta nói về thân hành có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và thân hành ấy là khác nhau” – lời Thế Tôn nói ấy là được nói dựa trên điều này.
‘‘‘Vacīsamācāraṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ vacīsamācāra’nti – iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā.
‘‘‘I declare, bhikkhus, that verbal conduct is of two kinds: to be cultivated and not to be cultivated; and this verbal conduct is of different kinds’—this was said by the Blessed One.
“Này các Tỳ-kheo, Ta nói về khẩu hành có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và khẩu hành ấy là khác nhau” – lời này đã được Thế Tôn nói.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
With reference to what was this said?
Lời này được nói dựa trên điều gì?
Yathārūpaṃ, bhante, vacīsamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti, evarūpo vacīsamācāro na sevitabbo; yathārūpañca kho, bhante, vacīsamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti evarūpo vacīsamācāro sevitabbo.
Venerable sir, whatever verbal conduct, when cultivated, leads to the increase of unwholesome states and the decrease of wholesome states—such verbal conduct should not be cultivated. And venerable sir, whatever verbal conduct, when cultivated, leads to the decrease of unwholesome states and the increase of wholesome states—such verbal conduct should be cultivated.
Bạch Thế Tôn, khẩu hành nào mà khi thực hành, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm, thì khẩu hành như vậy không nên thực hành; còn khẩu hành nào mà khi thực hành, các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng, thì khẩu hành như vậy nên thực hành.
112. ‘‘Kathaṃrūpaṃ, bhante, vacīsamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti?
112. ‘‘What kind of verbal conduct, venerable sir, when cultivated, leads to the increase of unwholesome states and the decrease of wholesome states?
Bạch Thế Tôn, khẩu hành như thế nào mà khi thực hành, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm?
Idha, bhante, ekacco musāvādī hoti, sabhāgato* vā parisāgato* vā ñātimajjhagato vā pūgamajjhagato vā rājakulamajjhagato vā abhinīto sakkhipuṭṭho – ‘ehambho purisa, yaṃ jānāsi taṃ vadehī’ti so ajānaṃ vā āha – ‘jānāmī’ti, jānaṃ vā āha – ‘na jānāmī’ti; apassaṃ vā āha – ‘passāmī’ti, passaṃ vā āha – ‘na passāmī’ti – iti* attahetu vā parahetu vā āmisakiñcikkhahetu* vā sampajānamusā bhāsitā hoti; pisuṇavāco kho pana hoti, ito sutvā amutra akkhātā imesaṃ bhedāya, amutra vā sutvā imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya – iti samaggānaṃ vā bhettā, bhinnānaṃ vā anuppadātā, vaggārāmo, vaggarato, vagganandī, vaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti; pharusavāco kho pana hoti, yā sā vācā kaṇḍakā kakkasā pharusā parakaṭukā parābhisajjanī kodhasāmantā asamādhisaṃvattanikā, tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā hoti; samphappalāpī kho pana hoti akālavādī abhūtavādī anatthavādī adhammavādī avinayavādī, anidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā hoti akālena anapadesaṃ apariyantavatiṃ anatthasaṃhitaṃ – evarūpaṃ, bhante, vacīsamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti.
Here, venerable sir, someone is a liar: when brought before an assembly, or a gathering, or a group of relatives, or a guild, or a royal court, and questioned as a witness—‘Come, good man, speak what you know’—he, not knowing, says, ‘I know’; or knowing, says, ‘I do not know’; or not seeing, says, ‘I see’; or seeing, says, ‘I do not see.’ Thus, for his own sake, or for another’s sake, or for some trifling material gain, he knowingly speaks a falsehood. Furthermore, he is a slanderer: having heard something here, he reports it there to cause division among these; or having heard something there, he reports it here to cause division among those. Thus, he is a divider of those who are united, and an encourager of those who are divided; he delights in division, rejoices in division, revels in division, and speaks words that cause division. Furthermore, he is of harsh speech: he speaks words that are thorny, rough, harsh, offensive to others, hurtful to others, close to anger, and unconducive to concentration. Furthermore, he is a prattler: he speaks out of season, speaks what is not factual, speaks what is unbeneficial, speaks against the Dhamma, speaks against the Vinaya; he speaks words that are not worth storing in the mind, untimely, groundless, unbounded, and unconnected with the goal. Venerable sir, when one practices such a mode of verbal conduct, unskillful qualities increase and skillful qualities diminish.
Ở đây, bạch Thế Tôn, có người nói dối, bị dẫn đến trước hội đồng, hoặc trước một nhóm người, hoặc trước bà con, hoặc trước một đoàn thể, hoặc trước triều đình, và được hỏi với tư cách nhân chứng: ‘Này người kia, hãy nói điều ông biết!’ Người ấy, không biết lại nói: ‘Tôi biết’; hoặc biết lại nói: ‘Tôi không biết’; không thấy lại nói: ‘Tôi thấy’; hoặc thấy lại nói: ‘Tôi không thấy’. Như vậy, vì lợi ích của bản thân, hoặc vì lợi ích của người khác, hoặc vì một chút lợi lộc vật chất mà người ấy cố ý nói dối. Lại nữa, người ấy nói lời chia rẽ, nghe điều này từ người này rồi nói cho người kia để gây chia rẽ giữa họ; hoặc nghe điều kia từ người kia rồi nói cho người này để gây chia rẽ giữa họ. Như vậy, người ấy chia rẽ những người hòa hợp, hoặc ủng hộ những người đã chia rẽ; người ấy vui thích sự chia rẽ, ưa thích sự chia rẽ, hoan hỷ sự chia rẽ, người ấy nói lời gây chia rẽ. Lại nữa, người ấy nói lời thô ác, lời nói ấy là lời gai góc, thô cứng, tàn nhẫn, làm tổn thương người khác, gây bất hòa, gần với sự phẫn nộ, không đưa đến định tâm; người ấy nói những lời như vậy. Lại nữa, người ấy nói lời vô ích, nói không đúng lúc, nói điều không có thật, nói điều không lợi ích, nói điều phi pháp, nói điều phi luật; người ấy nói lời không đáng ghi nhớ, nói không đúng lúc, không có căn cứ, không có giới hạn, không liên quan đến lợi ích. Bạch Thế Tôn, khi thực hành hành vi lời nói như vậy, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm.
‘‘Kathaṃrūpaṃ, bhante, vacīsamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti?
“Venerable sir, what kind of mode of verbal conduct does one practice that unskillful qualities diminish and skillful qualities increase?
“Bạch Thế Tôn, khi thực hành hành vi lời nói như thế nào thì các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng?
Idha, bhante, ekacco musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato hoti sabhāgato vā parisāgato vā ñātimajjhagato vā pūgamajjhagato vā rājakulamajjhagato vā abhinīto sakkhipuṭṭho – ‘ehambho purisa, yaṃ jānāsi taṃ vadehī’ti so ajānaṃ vā āha – ‘na jānāmī’ti, jānaṃ vā āha – ‘jānāmī’ti, apassaṃ vā āha – ‘na passāmī’ti, passaṃ vā āha – ‘passāmī’ti – iti attahetu vā parahetu vā āmisakiñcikkhahetu vā na sampajānamusā bhāsitā hoti; pisuṇaṃ vācaṃ pahāya pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti, ito sutvā na amutra akkhātā imesaṃ bhedāya, amutra vā sutvā na imesaṃ akkhātā amūsaṃ bhedāya – iti bhinnānaṃ vā sandhātā sahitānaṃ vā anuppadātā samaggārāmo samaggarato samagganandī samaggakaraṇiṃ vācaṃ bhāsitā hoti; pharusaṃ vācaṃ pahāya pharusāya vācāya paṭivirato hoti, yā sā vācā nelā kaṇṇasukhā pemanīyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā tathārūpiṃ vācaṃ bhāsitā hoti; samphappalāpaṃ pahāya samphappalāpā paṭivirato hoti kālavādī bhūtavādī atthavādī dhammavādī vinayavādī, nidhānavatiṃ vācaṃ bhāsitā hoti kālena sāpadesaṃ pariyantavatiṃ atthasaṃhitaṃ – evarūpaṃ, bhante, vacīsamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.
Here, venerable sir, someone, having abandoned false speech, abstains from false speech: when brought before an assembly, or a gathering, or a group of relatives, or a guild, or a royal court, and questioned as a witness—‘Come, good man, speak what you know’—he, not knowing, says, ‘I do not know’; or knowing, says, ‘I know’; or not seeing, says, ‘I do not see’; or seeing, says, ‘I see.’ Thus, for his own sake, or for another’s sake, or for some trifling material gain, he does not knowingly speak a falsehood. Having abandoned slanderous speech, he abstains from slanderous speech: having heard something here, he does not report it there to cause division among these; or having heard something there, he does not report it here to cause division among those. Thus, he is a uniter of those who are divided, and an encourager of those who are united; he delights in unity, rejoices in unity, revels in unity, and speaks words that cause unity. Having abandoned harsh speech, he abstains from harsh speech: he speaks words that are gentle, pleasing to the ear, affectionate, heartwarming, urbane, agreeable to many, and pleasing to many. Having abandoned frivolous talk, he abstains from frivolous talk: he speaks in season, speaks what is factual, speaks what is beneficial, speaks about the Dhamma, speaks about the Vinaya; he speaks words that are worth storing in the mind, timely, well-reasoned, bounded, and connected with the goal. Venerable sir, when one practices such a mode of verbal conduct, unskillful qualities diminish and skillful qualities increase.
Ở đây, bạch Thế Tôn, có người từ bỏ nói dối, tránh xa nói dối, bị dẫn đến trước hội đồng, hoặc trước một nhóm người, hoặc trước bà con, hoặc trước một đoàn thể, hoặc trước triều đình, và được hỏi với tư cách nhân chứng: ‘Này người kia, hãy nói điều ông biết!’ Người ấy, không biết lại nói: ‘Tôi không biết’; hoặc biết lại nói: ‘Tôi biết’; không thấy lại nói: ‘Tôi không thấy’; hoặc thấy lại nói: ‘Tôi thấy’. Như vậy, vì lợi ích của bản thân, hoặc vì lợi ích của người khác, hoặc vì một chút lợi lộc vật chất mà người ấy không cố ý nói dối. Người ấy từ bỏ lời chia rẽ, tránh xa lời chia rẽ, nghe điều này từ người này không nói cho người kia để gây chia rẽ giữa họ; hoặc nghe điều kia từ người kia không nói cho người này để gây chia rẽ giữa họ. Như vậy, người ấy hòa giải những người đã chia rẽ, hoặc ủng hộ những người hòa hợp; người ấy vui thích sự hòa hợp, ưa thích sự hòa hợp, hoan hỷ sự hòa hợp, người ấy nói lời gây hòa hợp. Người ấy từ bỏ lời thô ác, tránh xa lời thô ác, lời nói ấy là lời dịu dàng, dễ nghe, đáng yêu, đi vào lòng người, lịch sự, được nhiều người ưa thích, được nhiều người hoan hỷ; người ấy nói những lời như vậy. Người ấy từ bỏ lời vô ích, tránh xa lời vô ích, người ấy nói đúng lúc, nói điều có thật, nói điều lợi ích, nói điều hợp pháp, nói điều hợp luật; người ấy nói lời đáng ghi nhớ, nói đúng lúc, có căn cứ, có giới hạn, liên quan đến lợi ích. Bạch Thế Tôn, khi thực hành hành vi lời nói như vậy, các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng.
‘Vacīsamācāraṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ vacīsamācāra’nti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘Monks, I declare the mode of verbal conduct to be of two kinds—that which is to be practiced, and that which is not to be practiced; and these are mutually exclusive modes of verbal conduct’—that which was said by the Blessed One was said with reference to this.
‘Này các Tỳ-khưu, Ta nói về hành vi lời nói có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và đó là hành vi lời nói khác nhau.’ – Điều mà Thế Tôn đã nói, chính là đã nói về điều này.
‘‘‘Manosamācāraṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ manosamācāra’nti – iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā.
“‘Monks, I declare the mode of mental conduct to be of two kinds—that which is to be practiced, and that which is not to be practiced; and these are mutually exclusive modes of mental conduct’—this was said by the Blessed One.
“Này các Tỳ-khưu, Ta nói về hành vi ý nghiệp có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và đó là hành vi ý nghiệp khác nhau.’ – Điều này đã được Thế Tôn nói.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
With reference to what was this said?
Điều này đã được nói dựa trên điều gì?
Yathārūpaṃ, bhante, manosamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti evarūpo manosamācāro na sevitabbo; yathārūpañca kho, bhante, manosamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti evarūpo manosamācāro sevitabbo.
Venerable sir, that kind of mental conduct, when practiced, causes unskillful qualities to increase and skillful qualities to diminish—such a mode of mental conduct is not to be practiced. And, venerable sir, that kind of mental conduct, when practiced, causes unskillful qualities to diminish and skillful qualities to increase—such a mode of mental conduct is to be practiced.
Bạch Thế Tôn, hành vi ý nghiệp nào khi thực hành khiến các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm, hành vi ý nghiệp như vậy không nên thực hành; còn hành vi ý nghiệp nào khi thực hành khiến các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng, hành vi ý nghiệp như vậy nên thực hành.
113. ‘‘Kathaṃrūpaṃ, bhante, manosamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti?
“How, venerable sir, does one practice such a mode of mental conduct that unskillful qualities increase and skillful qualities diminish?
113. “Bạch Thế Tôn, hành vi ý nghiệp nào khi thực hành khiến các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm?
Idha, bhante, ekacco abhijjhālu hoti, yaṃ taṃ parassa paravittūpakaraṇaṃ taṃ abhijjhātā hoti – ‘aho vata yaṃ parassa taṃ mamassā’ti; byāpannacitto kho pana hoti paduṭṭhamanasaṅkappo – ‘ime sattā haññantu vā vajjhantu vā ucchijjantu vā vinassantu vā mā vā ahesu’nti – evarūpaṃ, bhante, manosamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti.
Here, venerable sir, someone is covetous; he covets another's wealth and possessions, thinking: ‘Oh, if only what belongs to others were mine!’ Furthermore, he has an ill will, with a mind corrupted by thought, thinking: ‘May these beings be slaughtered, or bound, or annihilated, or destroyed, or may they not exist!’ Venerable sir, when one practices such a mode of mental conduct, unskillful qualities increase and skillful qualities diminish.
Ở đây, bạch Thế Tôn, có người tham lam, tham muốn tài sản và vật dụng của người khác: ‘Ôi, ước gì những gì của người khác sẽ là của ta!’ Lại nữa, người ấy có tâm ác ý, có ý nghĩ bất thiện: ‘Mong cho những chúng sinh này bị giết, bị hành hạ, bị tiêu diệt, bị hủy hoại, hoặc không còn tồn tại!’ Bạch Thế Tôn, khi thực hành hành vi ý nghiệp như vậy, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm.
‘‘Kathaṃrūpaṃ, bhante, manosamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti?
“How, venerable sir, does one practice such a mode of mental conduct that unskillful qualities diminish and skillful qualities increase?
“Bạch Thế Tôn, hành vi ý nghiệp nào khi thực hành khiến các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng?
Idha, bhante, ekacco anabhijjhālu hoti, yaṃ taṃ parassa paravittūpakaraṇaṃ taṃ nābhijjhātā hoti – ‘aho vata yaṃ parassa taṃ mamassā’ti; abyāpannacitto kho pana hoti appaduṭṭhamanasaṅkappo – ‘ime sattā averā abyābajjhā* anīghā sukhī attānaṃ pariharantū’ti – evarūpaṃ, bhante, manosamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.
Here, venerable sir, someone is not covetous; he does not covet another's wealth and possessions, thinking: ‘Oh, if only what belongs to others were mine!’ Furthermore, he is not ill-willed, with a mind uncorrupted by thought, thinking: ‘May these beings be free from enmity, free from affliction, free from trouble, and may they comfortably sustain themselves!’ Venerable sir, when one practices such a mode of mental conduct, unskillful qualities diminish and skillful qualities increase.
Ở đây, bạch Thế Tôn, có người không tham lam, không tham muốn tài sản và vật dụng của người khác: ‘Ôi, ước gì những gì của người khác sẽ là của ta!’ Lại nữa, người ấy có tâm không ác ý, có ý nghĩ thiện lành: ‘Mong cho những chúng sinh này không có oán thù, không bị khổ não, không bị phiền muộn, được an vui, tự chăm sóc bản thân!’ Bạch Thế Tôn, khi thực hành hành vi ý nghiệp như vậy, các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng.
‘Manosamācāraṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ manosamācāra’nti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘Monks, I declare the mode of mental conduct to be of two kinds—that which is to be practiced, and that which is not to be practiced; and these are mutually exclusive modes of mental conduct’—that which was said by the Blessed One was said with reference to this.
‘Này các Tỳ-khưu, Ta nói về hành vi ý nghiệp có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và đó là hành vi ý nghiệp khác nhau.’ – Điều mà Thế Tôn đã nói, chính là đã nói về điều này.
114. ‘‘‘Cittuppādaṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ cittuppāda’nti – iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā.
“‘Monks, I declare the arising of thoughts to be of two kinds—that which is to be practiced, and that which is not to be practiced; and these are mutually exclusive arisings of thoughts’—this was said by the Blessed One.
114. “Này các Tỳ-khưu, Ta nói về sự khởi lên của ý nghĩ có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và đó là sự khởi lên của ý nghĩ khác nhau.’ – Điều này đã được Thế Tôn nói.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
With reference to what was this said?
Điều này đã được nói dựa trên điều gì?
Yathārūpaṃ, bhante, cittuppādaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti evarūpo cittuppādo na sevitabbo; yathārūpañca kho, bhante, cittuppādaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti evarūpo cittuppādo sevitabbo.
Venerable sir, that kind of arising of thoughts, when practiced, causes unskillful qualities to increase and skillful qualities to diminish—such an arising of thoughts is not to be practiced. And, venerable sir, that kind of arising of thoughts, when practiced, causes unskillful qualities to diminish and skillful qualities to increase—such an arising of thoughts is to be practiced.
Bạch Thế Tôn, sự khởi lên của ý nghĩ nào khi thực hành khiến các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm, sự khởi lên của ý nghĩ như vậy không nên thực hành; còn sự khởi lên của ý nghĩ nào khi thực hành khiến các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng, sự khởi lên của ý nghĩ như vậy nên thực hành.
‘‘Kathaṃrūpaṃ, bhante, cittuppādaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti?
“How, venerable sir, does one practice such an arising of thoughts that unskillful qualities increase and skillful qualities diminish?
“Bạch Thế Tôn, sự khởi lên của ý nghĩ nào khi thực hành khiến các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm?
Idha, bhante, ekacco abhijjhālu hoti, abhijjhāsahagatena cetasā viharati; byāpādavā hoti, byāpādasahagatena cetasā viharati; vihesavā hoti, vihesāsahagatena cetasā viharati – evarūpaṃ, bhante, cittuppādaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti.
Here, venerable sir, someone is covetous, he dwells with a mind imbued with covetousness; he is ill-willed, he dwells with a mind imbued with ill will; he is harmful, he dwells with a mind imbued with harmfulness. Venerable sir, when one practices such an arising of thoughts, unskillful qualities increase and skillful qualities diminish.
Ở đây, bạch Thế Tôn, có người tham lam, sống với tâm tham lam; có ác ý, sống với tâm ác ý; có ý muốn làm hại, sống với tâm ý muốn làm hại. Bạch Thế Tôn, khi thực hành sự khởi lên của ý nghĩ như vậy, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm.
‘‘Kathaṃrūpaṃ, bhante, cittuppādaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti?
“Venerable Sir, by cultivating what kind of thought-origination do unwholesome qualities decline and wholesome qualities increase?
“Kính bạch Ngài, khi hành trì loại tâm khởi nào thì các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng?
Idha, bhante, ekacco anabhijjhālu hoti, anabhijjhāsahagatena cetasā viharati; abyāpādavā hoti, abyāpādasahagatena cetasā viharati; avihesavā hoti, avihesāsahagatena cetasā viharati – evarūpaṃ, bhante, cittuppādaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.
Here, Venerable Sir, a certain individual is not covetous, he dwells with a mind free from covetousness; he is not malicious, he dwells with a mind free from malice; he is not harmful, he dwells with a mind free from harmfulness—by cultivating such a thought-origination, Venerable Sir, unwholesome qualities decline and wholesome qualities increase.
Kính bạch Ngài, ở đây, một người không có tham lam, an trú với tâm không tham; không có sân hận, an trú với tâm không sân hận; không có ý làm hại, an trú với tâm không làm hại – kính bạch Ngài, khi hành trì loại tâm khởi như vậy thì các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng.
‘Cittuppādaṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ cittuppāda’nti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘Monks, I declare thought-origination to be of two kinds: that which is to be cultivated, and that which is not to be cultivated; and this thought-origination is mutually exclusive’—thus, what was said by the Blessed One was said with reference to this.
‘Này các Tỳ-khưu, Ta nói tâm khởi có hai loại – nên hành trì và không nên hành trì; và chúng là những tâm khởi khác nhau’ – lời Đức Thế Tôn đã dạy đó, là dạy về điều này.”
115. ‘‘‘Saññāpaṭilābhaṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ saññāpaṭilābha’nti – iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā.
115. “‘Monks, I declare the acquisition of perception to be of two kinds: that which is to be cultivated, and that which is not to be cultivated; and this acquisition of perception is mutually exclusive’—thus, this was said by the Blessed One.
115. “‘Này các Tỳ-khưu, Ta nói sự thọ nhận tưởng (saññāpaṭilābha) có hai loại – nên hành trì và không nên hành trì; và chúng là những sự thọ nhận tưởng khác nhau’ – lời Đức Thế Tôn đã dạy đó là như vậy.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
With reference to what was this said?
Lời ấy đã được dạy về điều gì?
Yathārūpaṃ, bhante, saññāpaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti evarūpo saññāpaṭilābho na sevitabbo; yathārūpañca kho, bhante, saññāpaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti evarūpo saññāpaṭilābho sevitabbo.
Venerable Sir, the acquisition of perception by cultivating which unwholesome qualities increase and wholesome qualities decline—such an acquisition of perception is not to be cultivated. And, Venerable Sir, the acquisition of perception by cultivating which unwholesome qualities decline and wholesome qualities increase—such an acquisition of perception is to be cultivated.
Kính bạch Ngài, loại sự thọ nhận tưởng nào khi hành trì thì các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm, thì loại sự thọ nhận tưởng như vậy không nên hành trì; còn kính bạch Ngài, loại sự thọ nhận tưởng nào khi hành trì thì các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng, thì loại sự thọ nhận tưởng như vậy nên hành trì.
‘‘Kathaṃrūpaṃ, bhante, saññāpaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti?
“Venerable Sir, by cultivating what kind of acquisition of perception do unwholesome qualities increase and wholesome qualities decline?
“Kính bạch Ngài, khi hành trì loại sự thọ nhận tưởng nào thì các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm?
Idha, bhante, ekacco abhijjhālu hoti, abhijjhāsahagatāya saññāya viharati; byāpādavā hoti, byāpādasahagatāya saññāya viharati; vihesavā hoti, vihesāsahagatāya saññāya viharati – evarūpaṃ, bhante, saññāpaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti.
Here, Venerable Sir, a certain individual is covetous, he dwells with a perception accompanied by covetousness; he is malicious, he dwells with a perception accompanied by malice; he is harmful, he dwells with a perception accompanied by harmfulness—by cultivating such an acquisition of perception, Venerable Sir, unwholesome qualities increase and wholesome qualities decline.
Kính bạch Ngài, ở đây, một người có tham lam, an trú với tưởng tham lam; có sân hận, an trú với tưởng sân hận; có ý làm hại, an trú với tưởng làm hại – kính bạch Ngài, khi hành trì loại sự thọ nhận tưởng như vậy thì các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm.
‘‘Kathaṃrūpaṃ, bhante, saññāpaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti?
“Venerable Sir, by cultivating what kind of acquisition of perception do unwholesome qualities decline and wholesome qualities increase?
“Kính bạch Ngài, khi hành trì loại sự thọ nhận tưởng nào thì các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng?
Idha, bhante, ekacco anabhijjhālu hoti, anabhijjhāsahagatāya saññāya viharati; abyāpādavā hoti, abyāpādasahagatāya saññāya viharati; avihesavā hoti, avihesāsahagatāya saññāya viharati – evarūpaṃ, bhante, saññāpaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.
Here, Venerable Sir, a certain individual is not covetous, he dwells with a perception accompanied by non-covetousness; he is not malicious, he dwells with a perception accompanied by non-malice; he is not harmful, he dwells with a perception accompanied by non-harmfulness—by cultivating such an acquisition of perception, Venerable Sir, unwholesome qualities decline and wholesome qualities increase.
Kính bạch Ngài, ở đây, một người không có tham lam, an trú với tưởng không tham lam; không có sân hận, an trú với tưởng không sân hận; không có ý làm hại, an trú với tưởng không làm hại – kính bạch Ngài, khi hành trì loại sự thọ nhận tưởng như vậy thì các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng.
‘Saññāpaṭilābhaṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ saññāpaṭilābha’nti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘Monks, I declare the acquisition of perception to be of two kinds: that which is to be cultivated, and that which is not to be cultivated; and this acquisition of perception is mutually exclusive’—thus, what was said by the Blessed One was said with reference to this.
‘Này các Tỳ-khưu, Ta nói sự thọ nhận tưởng có hai loại – nên hành trì và không nên hành trì; và chúng là những sự thọ nhận tưởng khác nhau’ – lời Đức Thế Tôn đã dạy đó, là dạy về điều này.”
116. ‘‘‘Diṭṭhipaṭilābhaṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ diṭṭhipaṭilābha’nti – iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā.
116. “‘Monks, I declare the acquisition of view to be of two kinds: that which is to be cultivated, and that which is not to be cultivated; and this acquisition of view is mutually exclusive’—thus, this was said by the Blessed One.
116. “‘Này các Tỳ-khưu, Ta nói sự thọ nhận quan kiến (diṭṭhipaṭilābha) có hai loại – nên hành trì và không nên hành trì; và chúng là những sự thọ nhận quan kiến khác nhau’ – lời Đức Thế Tôn đã dạy đó là như vậy.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
With reference to what was this said?
Lời ấy đã được dạy về điều gì?
Yathārūpaṃ, bhante, diṭṭhipaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti evarūpo diṭṭhipaṭilābho na sevitabbo; yathārūpañca kho, bhante, diṭṭhipaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti – evarūpo diṭṭhipaṭilābho sevitabbo.
Venerable Sir, the acquisition of view by cultivating which unwholesome qualities increase and wholesome qualities decline—such an acquisition of view is not to be cultivated. And, Venerable Sir, the acquisition of view by cultivating which unwholesome qualities decline and wholesome qualities increase—such an acquisition of view is to be cultivated.
Kính bạch Ngài, loại sự thọ nhận quan kiến nào khi hành trì thì các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm, thì loại sự thọ nhận quan kiến như vậy không nên hành trì; còn kính bạch Ngài, loại sự thọ nhận quan kiến nào khi hành trì thì các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng – thì loại sự thọ nhận quan kiến như vậy nên hành trì.
‘‘Kathaṃrūpaṃ, bhante, diṭṭhipaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti?
“Venerable Sir, by cultivating what kind of acquisition of view do unwholesome qualities increase and wholesome qualities decline?
“Kính bạch Ngài, khi hành trì loại sự thọ nhận quan kiến nào thì các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm?
Idha, bhante, ekacco evaṃdiṭṭhiko hoti – ‘natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ, natthi hutaṃ, natthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi ayaṃ loko, natthi paro loko, natthi mātā, natthi pitā, natthi sattā opapātikā, natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti – evarūpaṃ, bhante, diṭṭhipaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti.
Here, Venerable Sir, a certain individual holds such a view: ‘There is no gift, no sacrifice, no offering; there is no fruit or result of good and bad deeds; there is no this world, no other world; there is no mother, no father; there are no spontaneously arisen beings; there are no ascetics and brahmins in the world who are rightly gone, rightly practiced, who have realized this world and the other world for themselves by direct knowledge and declare it’—by cultivating such an acquisition of view, Venerable Sir, unwholesome qualities increase and wholesome qualities decline.
Kính bạch Ngài, ở đây, một người có quan kiến như sau: ‘Không có sự bố thí, không có sự cúng dường, không có sự hiến tế, không có quả báo nghiệp thiện ác, không có đời này, không có đời sau, không có mẹ, không có cha, không có chúng sanh hóa sanh (opapātika), không có các Sa-môn, Bà-la-môn chân chánh đi đúng đường, thực hành đúng đắn trên đời này, những vị đã tự mình chứng ngộ và tuyên bố thế giới này và thế giới khác’ – kính bạch Ngài, khi hành trì loại sự thọ nhận quan kiến như vậy thì các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm.
‘‘Kathaṃrūpaṃ, bhante, diṭṭhipaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti?
“Venerable Sir, by cultivating what kind of acquisition of view do unwholesome qualities decline and wholesome qualities increase?
“Kính bạch Ngài, khi hành trì loại sự thọ nhận quan kiến nào thì các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng?
Idha, bhante, ekacco evaṃdiṭṭhiko hoti – ‘atthi dinnaṃ, atthi yiṭṭhaṃ, atthi hutaṃ, atthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, atthi ayaṃ loko, atthi paro loko, atthi mātā, atthi pitā, atthi sattā opapātikā, atthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti – evarūpaṃ, bhante, diṭṭhipaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.
Here, Venerable Sir, a certain individual holds such a view: ‘There is gift, there is sacrifice, there is offering; there is fruit and result of good and bad deeds; there is this world, there is other world; there is mother, there is father; there are spontaneously arisen beings; there are ascetics and brahmins in the world who are rightly gone, rightly practiced, who have realized this world and the other world for themselves by direct knowledge and declare it’—by cultivating such an acquisition of view, Venerable Sir, unwholesome qualities decline and wholesome qualities increase.
Kính bạch Ngài, ở đây, một người có quan kiến như sau: ‘Có sự bố thí, có sự cúng dường, có sự hiến tế, có quả báo nghiệp thiện ác, có đời này, có đời sau, có mẹ, có cha, có chúng sanh hóa sanh, có các Sa-môn, Bà-la-môn chân chánh đi đúng đường, thực hành đúng đắn trên đời này, những vị đã tự mình chứng ngộ và tuyên bố thế giới này và thế giới khác’ – kính bạch Ngài, khi hành trì loại sự thọ nhận quan kiến như vậy thì các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng.
‘Diṭṭhipaṭilābhaṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ diṭṭhipaṭilābha’nti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘Monks, I declare the acquisition of view to be of two kinds: that which is to be cultivated, and that which is not to be cultivated; and this acquisition of view is mutually exclusive’—thus, what was said by the Blessed One was said with reference to this.
‘Này các Tỳ-khưu, Ta nói sự thọ nhận quan kiến có hai loại – nên hành trì và không nên hành trì; và chúng là những sự thọ nhận quan kiến khác nhau’ – lời Đức Thế Tôn đã dạy đó, là dạy về điều này.”
117. ‘‘‘Attabhāvapaṭilābhaṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ attabhāvapaṭilābha’nti – iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā.
117. “‘Monks, I declare the acquisition of a personality to be of two kinds: that which is to be cultivated, and that which is not to be cultivated; and this acquisition of a personality is mutually exclusive’—thus, this was said by the Blessed One.
117. “‘Này các Tỳ-khưu, Ta nói sự thọ nhận thân hữu (attabhāvapaṭilābha) có hai loại – nên hành trì và không nên hành trì; và chúng là những sự thọ nhận thân hữu khác nhau’ – lời Đức Thế Tôn đã dạy đó là như vậy.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
With reference to what was this said?
Lời ấy đã được dạy về điều gì?
Yathārūpaṃ, bhante, attabhāvapaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti – evarūpo attabhāvapaṭilābho na sevitabbo; yathārūpañca kho, bhante, attabhāvapaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti – evarūpo attabhāvapaṭilābho sevitabbo.
Venerable Sir, the acquisition of a personality by cultivating which unwholesome qualities increase and wholesome qualities decline—such an acquisition of a personality is not to be cultivated. And, Venerable Sir, the acquisition of a personality by cultivating which unwholesome qualities decline and wholesome qualities increase—such an acquisition of a personality is to be cultivated.
Kính bạch Ngài, loại sự thọ nhận thân hữu nào khi hành trì thì các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm – thì loại sự thọ nhận thân hữu như vậy không nên hành trì; còn kính bạch Ngài, loại sự thọ nhận thân hữu nào khi hành trì thì các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng – thì loại sự thọ nhận thân hữu như vậy nên hành trì.
‘‘Kathaṃrūpaṃ, bhante, attabhāvapaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti?
“Venerable Sir, by cultivating what kind of acquisition of a personality do unwholesome qualities increase and wholesome qualities decline?
“Kính bạch Ngài, khi hành trì loại sự thọ nhận thân hữu nào thì các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm?
Sabyābajjhaṃ* , bhante, attabhāvapaṭilābhaṃ abhinibbattayato apariniṭṭhitabhāvāya akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti; abyābajjhaṃ, bhante, attabhāvapaṭilābhaṃ abhinibbattayato pariniṭṭhitabhāvāya akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.
Venerable Sir, for one who brings about a personality accompanied by suffering, for the non-cessation of becoming, unwholesome qualities increase and wholesome qualities decline; Venerable Sir, for one who brings about a personality free from suffering, for the cessation of becoming, unwholesome qualities decline and wholesome qualities increase.
Kính bạch Ngài, khi tạo ra sự thọ nhận thân hữu có sự làm hại (sabyābajjha), thì các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm, cho một trạng thái chưa hoàn tất; kính bạch Ngài, khi tạo ra sự thọ nhận thân hữu không có sự làm hại (abyābajjha), thì các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng, cho một trạng thái hoàn tất.
‘Attabhāvapaṭilābhaṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ attabhāvapaṭilābha’nti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘Monks, I declare the acquisition of a personality to be of two kinds: that which is to be cultivated, and that which is not to be cultivated; and this acquisition of a personality is mutually exclusive’—thus, what was said by the Blessed One was said with reference to this.
‘Này các Tỳ-khưu, Ta nói sự thọ nhận thân hữu có hai loại – nên hành trì và không nên hành trì; và chúng là những sự thọ nhận thân hữu khác nhau’ – lời Đức Thế Tôn đã dạy đó, là dạy về điều này.”
‘‘‘Kāyasamācāraṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ kāyasamācāra’nti – iti kho panetaṃ vuttaṃ mayā.
‘Monks, I declare bodily conduct to be of two kinds: to be engaged in and not to be engaged in; and each is a bodily conduct’—thus was it said by me.
“Này các Tỳ-khưu, Ta tuyên bố rằng thân hành (kāyasamācāra) có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và đó là những thân hành khác nhau” – điều này đã được Ta nói.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
And with reference to what was this said?
Điều này được nói dựa trên cơ sở nào?
Yathārūpaṃ, sāriputta, kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti evarūpo kāyasamācāro na sevitabbo; yathārūpañca kho, sāriputta, kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti – evarūpo kāyasamācāro sevitabbo.
Sāriputta, any bodily conduct which, when engaged in, leads to the growth of unwholesome states and the decline of wholesome states—such bodily conduct should not be engaged in; and any bodily conduct which, when engaged in, leads to the decline of unwholesome states and the growth of wholesome states—such bodily conduct should be engaged in.
Này Sāriputta, thân hành nào mà khi thực hành, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm, thì thân hành như vậy không nên thực hành; và này Sāriputta, thân hành nào mà khi thực hành, các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng, thì thân hành như vậy nên thực hành.
‘‘Kathaṃrūpaṃ, sāriputta, kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti?
Sāriputta, what kind of bodily conduct, when engaged in, leads to the growth of unwholesome states and the decline of wholesome states?
“Này Sāriputta, thân hành nào mà khi thực hành, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm?
Idha, sāriputta, ekacco pāṇātipātī hoti luddo lohitapāṇi hatappahate niviṭṭho adayāpanno pāṇabhūtesu; adinnādāyī kho pana hoti, yaṃ taṃ parassa paravittūpakaraṇaṃ gāmagataṃ vā araññagataṃ vā taṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādātā hoti; kāmesumicchācārī kho pana hoti, yā tā māturakkhitā piturakkhitā mātāpiturakkhitā bhāturakkhitā bhaginirakkhitā ñātirakkhitā gottarakkhitā dhammarakkhitā sassāmikā saparidaṇḍā antamaso mālāguḷaparikkhittāpi tathārūpāsu cārittaṃ āpajjitā hoti – evarūpaṃ, sāriputta, kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti.
Here, Sāriputta, someone is a killer of living beings, cruel, with bloodstained hands, intent on harming and striking, without compassion for living beings; and he takes what is not given, taking as theft another’s property or belongings, whether in a village or in the wilderness; and he is a wrongdoer in sensual pleasures, engaging in sexual misconduct with those who are protected by their mother, protected by their father, protected by both mother and father, protected by their brother, protected by their sister, protected by their relatives, protected by their Dhamma, with those who have a husband, who are liable to punishment, or even those garlanded for marriage—when engaging in such bodily conduct, Sāriputta, unwholesome states grow and wholesome states decline.
Ở đây, này Sāriputta, có người sát sinh, hung bạo, tay đẫm máu, chuyên đánh đập, không có lòng từ bi đối với chúng sinh; người đó trộm cắp, lấy những tài sản, vật dụng của người khác, dù ở làng hay ở rừng, mà không được cho, xem đó là trộm cắp; người đó tà dâm, quan hệ với những người phụ nữ được mẹ bảo vệ, cha bảo vệ, cha mẹ bảo vệ, anh em bảo vệ, chị em bảo vệ, bà con bảo vệ, gia tộc bảo vệ, pháp luật bảo vệ, có chồng, có hình phạt kèm theo, thậm chí cả những người phụ nữ chỉ được bảo vệ bằng vòng hoa – này Sāriputta, khi thực hành thân hành như vậy, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm.
‘‘Kathaṃrūpaṃ, sāriputta, kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti?
Sāriputta, what kind of bodily conduct, when engaged in, leads to the decline of unwholesome states and the growth of wholesome states?
“Này Sāriputta, thân hành nào mà khi thực hành, các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng?
Idha, sāriputta, ekacco pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti nihitadaṇḍo nihitasattho, lajjī dayāpanno sabbapāṇabhūtahitānukampī viharati; adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato hoti, yaṃ taṃ parassa paravittūpakaraṇaṃ gāmagataṃ vā araññagataṃ vā taṃ nādinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādātā hoti; kāmesumicchācāraṃ pahāya kāmesumicchācārā paṭivirato hoti, yā tā māturakkhitā piturakkhitā mātāpiturakkhitā bhāturakkhitā bhaginirakkhitā ñātirakkhitā gottarakkhitā dhammarakkhitā sassāmikā saparidaṇḍā antamaso mālāguḷaparikkhittāpi tathārūpāsu na cārittaṃ āpajjitā hoti – evarūpaṃ, sāriputta, kāyasamācāraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.
Here, Sāriputta, someone, having abandoned the taking of life, abstains from taking life, having laid aside stick and weapon, conscientious, compassionate, living with kindness for all living beings; having abandoned taking what is not given, abstains from taking what is not given, not taking as theft another’s property or belongings, whether in a village or in the wilderness; having abandoned wrong conduct in sensual pleasures, abstains from wrong conduct in sensual pleasures, not engaging in sexual misconduct with those who are protected by their mother, protected by their father, protected by both mother and father, protected by their brother, protected by their sister, protected by their relatives, protected by their family, protected by the Dhamma, with those who have a husband, who are liable to punishment, or even those garlanded for marriage—when engaging in such bodily conduct, Sāriputta, unwholesome states decline and wholesome states grow.
Ở đây, này Sāriputta, có người từ bỏ sát sinh, tránh xa sát sinh, buông bỏ gậy gộc, buông bỏ vũ khí, có lòng hổ thẹn, có lòng từ bi, sống với lòng thương xót vì lợi ích của tất cả chúng sinh; người đó từ bỏ trộm cắp, tránh xa trộm cắp, không lấy những tài sản, vật dụng của người khác, dù ở làng hay ở rừng, mà không được cho, không xem đó là trộm cắp; người đó từ bỏ tà dâm, tránh xa tà dâm, không quan hệ với những người phụ nữ được mẹ bảo vệ, cha bảo vệ, cha mẹ bảo vệ, anh em bảo vệ, chị em bảo vệ, bà con bảo vệ, gia tộc bảo vệ, pháp luật bảo vệ, có chồng, có hình phạt kèm theo, thậm chí cả những người phụ nữ chỉ được bảo vệ bằng vòng hoa – này Sāriputta, khi thực hành thân hành như vậy, các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng.
‘Kāyasamācāraṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ kāyasamācāra’nti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ mayā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘Monks, I declare bodily conduct to be of two kinds: to be engaged in and not to be engaged in; and each is a bodily conduct’—thus was that said by me with reference to this.
“Này các Tỳ-khưu, Ta tuyên bố rằng thân hành có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và đó là những thân hành khác nhau” – điều đã được Ta nói này, chính là được nói dựa trên cơ sở này.
‘‘‘Attabhāvapaṭilābhaṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ attabhāvapaṭilābha’nti – iti kho panetaṃ vuttaṃ mayā.
‘Monks, I declare the acquisition of a self-existence (attabhāva) to be of two kinds: to be engaged in and not to be engaged in; and each is an acquisition of a self-existence’—thus was it said by me.
“Này các Tỳ-khưu, Ta tuyên bố rằng sự thọ thân (attabhāvapaṭilābha) có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và đó là những sự thọ thân khác nhau” – điều này đã được Ta nói.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
And with reference to what was this said?
Điều này được nói dựa trên cơ sở nào?
Yathārūpaṃ, sāriputta, attabhāvapaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti evarūpo attabhāvapaṭilābho na sevitabbo; yathārūpañca kho, sāriputta, attabhāvapaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti – evarūpo attabhāvapaṭilābho sevitabbo.
Sāriputta, any acquisition of a self-existence which, when engaged in, leads to the growth of unwholesome states and the decline of wholesome states—such an acquisition of a self-existence should not be engaged in; and any acquisition of a self-existence which, when engaged in, leads to the decline of unwholesome states and the growth of wholesome states—such an acquisition of a self-existence should be engaged in.
Này Sāriputta, sự thọ thân nào mà khi thực hành, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm, thì sự thọ thân như vậy không nên thực hành; và này Sāriputta, sự thọ thân nào mà khi thực hành, các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng, thì sự thọ thân như vậy nên thực hành.
‘‘Kathaṃrūpaṃ, sāriputta, attabhāvapaṭilābhaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti?
Sāriputta, what kind of acquisition of a self-existence, when engaged in, leads to the growth of unwholesome states and the decline of wholesome states?
“Này Sāriputta, sự thọ thân nào mà khi thực hành, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm?
Sabyābajjhaṃ, sāriputta, attabhāvapaṭilābhaṃ abhinibbattayato apariniṭṭhitabhāvāya akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti; abyābajjhaṃ, sāriputta, attabhāvapaṭilābhaṃ abhinibbattayato pariniṭṭhitabhāvāya akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti.
Sāriputta, for one who generates a self-existence that is afflicting and not conducive to completeness, unwholesome states grow and wholesome states decline; Sāriputta, for one who generates a self-existence that is non-afflicting and conducive to completeness, unwholesome states decline and wholesome states grow.
Này Sāriputta, khi tạo ra sự thọ thân có sự gây hại, vì chưa đạt đến sự hoàn tất, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm; khi tạo ra sự thọ thân không có sự gây hại, vì đạt đến sự hoàn tất, các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng.
‘Attabhāvapaṭilābhaṃpāhaṃ, bhikkhave, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampi; tañca aññamaññaṃ attabhāvapaṭilābha’nti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ mayā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘Monks, I declare the acquisition of a self-existence to be of two kinds: to be engaged in and not to be engaged in; and each is an acquisition of a self-existence’—thus was that said by me with reference to this.
“Này các Tỳ-khưu, Ta tuyên bố rằng sự thọ thân có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành; và đó là những sự thọ thân khác nhau” – điều đã được Ta nói này, chính là được nói dựa trên cơ sở này.
Imassa kho, sāriputta, mayā saṃkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena attho daṭṭhabbo.
Sāriputta, the meaning of this which I have spoken in brief is to be understood in such an extensive way.
Này Sāriputta, ý nghĩa của điều Ta đã nói vắn tắt này cần được hiểu rộng rãi như vậy.
Evaṃ vutte, āyasmā sāriputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘imassa kho ahaṃ, bhante, bhagavatā saṃkhittena bhāsitassa, vitthārena atthaṃ avibhattassa, evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi.
When this was said, Venerable Sāriputta said to the Blessed One, “Bhante, I thus understand in detail the meaning of this which the Blessed One has spoken in brief, the meaning of which was not elaborated.
Khi được nói như vậy, Tôn giả Sāriputta bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, con đã hiểu rộng rãi ý nghĩa của điều Thế Tôn đã nói vắn tắt này, một ý nghĩa chưa được phân tích rộng rãi, một cách rộng rãi như vậy.
‘Cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃpāhaṃ, sāriputta, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā.
‘Sāriputta, I declare visible forms cognizable by the eye to be of two kinds: to be engaged in and not to be engaged in’—thus was it said by the Blessed One.
“Này Sāriputta, Ta tuyên bố rằng sắc do nhãn thức nhận biết có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành” – điều này đã được Thế Tôn nói.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
And with reference to what was this said?
Điều này được nói dựa trên cơ sở nào?
Yathārūpaṃ, bhante, cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti evarūpaṃ cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ na sevitabbaṃ; yathārūpañca kho, bhante, cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti evarūpaṃ cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ sevitabbaṃ.
Bhante, any visible form cognizable by the eye which, when engaged in, leads to the growth of unwholesome states and the decline of wholesome states—such a visible form cognizable by the eye should not be engaged in; and any visible form cognizable by the eye which, when engaged in, leads to the decline of unwholesome states and the growth of wholesome states—such a visible form cognizable by the eye should be engaged in.
Bạch Thế Tôn, sắc do nhãn thức nhận biết nào mà khi thực hành, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm, thì sắc do nhãn thức nhận biết như vậy không nên thực hành; và bạch Thế Tôn, sắc do nhãn thức nhận biết nào mà khi thực hành, các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng, thì sắc do nhãn thức nhận biết như vậy nên thực hành.
‘Cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃpāhaṃ, sāriputta, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘Sāriputta, I declare visible forms cognizable by the eye to be of two kinds: to be engaged in and not to be engaged in’—thus was that said by the Blessed One with reference to this.
“Này Sāriputta, Ta tuyên bố rằng sắc do nhãn thức nhận biết có hai loại: nên thực hành và không nên thực hành” – điều đã được Thế Tôn nói này, chính là được nói dựa trên cơ sở này.
‘‘‘Manoviññeyyaṃ dhammaṃpāhaṃ, sāriputta, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā.
‘‘‘Sariputta, I declare that phenomena cognizable by the mind are of two kinds: to be attended to and not to be attended to’—so this was said by the Blessed One.
‘Này Xá-lợi-phất, ta nói về các pháp nhận biết bằng ý có hai loại – nên thân cận và không nên thân cận’ – điều này đã được Thế Tôn nói đến.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
With reference to what was this said?
Điều này được nói đến dựa trên cơ sở nào?
Yathārūpaṃ, bhante, manoviññeyyaṃ dhammaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti evarūpo manoviññeyyo dhammo na sevitabbo; yathārūpañca kho, bhante, manoviññeyyaṃ dhammaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti evarūpo manoviññeyyo dhammo sevitabbo.
"Venerable sir, when attending to phenomena cognizable by the mind of such a nature that unwholesome qualities increase and wholesome qualities decrease, such phenomena cognizable by the mind should not be attended to; but when, venerable sir, attending to phenomena cognizable by the mind of such a nature that unwholesome qualities decrease and wholesome qualities increase, such phenomena cognizable by the mind should be attended to.
Bạch Thế Tôn, khi thân cận pháp nhận biết bằng ý nào mà các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm, thì pháp nhận biết bằng ý như thế không nên thân cận; và bạch Thế Tôn, khi thân cận pháp nhận biết bằng ý nào mà các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng, thì pháp nhận biết bằng ý như thế nên thân cận.
‘Manoviññeyyaṃ dhammaṃpāhaṃ, sāriputta, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
That which was said by the Blessed One: ‘Sariputta, I declare that phenomena cognizable by the mind are of two kinds: to be attended to and not to be attended to’—it was said with reference to this.
‘Này Xá-lợi-phất, ta nói về các pháp nhận biết bằng ý có hai loại – nên thân cận và không nên thân cận’ – điều đã được Thế Tôn nói đến là dựa trên cơ sở này.
Imassa kho ahaṃ, bhante, bhagavatā saṃkhittena bhāsitassa, vitthārena atthaṃ avibhattassa, evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmī’’ti.
Venerable sir, I understand the meaning of this statement, which was spoken concisely by the Blessed One and not expounded in detail, in this detailed way.”
Bạch Thế Tôn, ý nghĩa của lời Thế Tôn nói vắn tắt, chưa được giải thích rộng rãi, con hiểu rộng rãi như vậy.”
120. ‘‘Sādhu sādhu, sāriputta!
120. “Excellent, excellent, Sariputta!
“Lành thay, lành thay, Xá-lợi-phất!
Sādhu kho tvaṃ, sāriputta, imassa mayā saṃkhittena bhāsitassa, vitthārena atthaṃ avibhattassa, evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāsi.
Indeed, Sariputta, you understand the meaning of this statement, which was spoken concisely by me and not expounded in detail, in this detailed way.
Này Xá-lợi-phất, con đã hiểu rộng rãi như vậy về ý nghĩa của lời ta nói vắn tắt, chưa được giải thích rộng rãi.
‘Cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃpāhaṃ, sāriputta, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ mayā.
‘Sariputta, I declare that forms cognizable by the eye are of two kinds: to be attended to and not to be attended to’—so this was said by me.
‘Này Xá-lợi-phất, ta nói về sắc nhận biết bằng mắt có hai loại – nên thân cận và không nên thân cận’ – điều này đã được ta nói đến.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
With reference to what was this said?
Điều này được nói đến dựa trên cơ sở nào?
Yathārūpaṃ, sāriputta, cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti evarūpaṃ cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ na sevitabbaṃ; yathārūpañca kho, sāriputta, cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti evarūpaṃ cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃ sevitabbaṃ.
Sariputta, when attending to forms cognizable by the eye of such a nature that unwholesome qualities increase and wholesome qualities decrease, such forms cognizable by the eye should not be attended to; but when, Sariputta, attending to forms cognizable by the eye of such a nature that unwholesome qualities decrease and wholesome qualities increase, such forms cognizable by the eye should be attended to.
Này Xá-lợi-phất, khi thân cận sắc nhận biết bằng mắt nào mà các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm, thì sắc nhận biết bằng mắt như thế không nên thân cận; và này Xá-lợi-phất, khi thân cận sắc nhận biết bằng mắt nào mà các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng, thì sắc nhận biết bằng mắt như thế nên thân cận.
‘Cakkhuviññeyyaṃ rūpaṃpāhaṃ, sāriputta, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ mayā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
That which was said by me: ‘Sariputta, I declare that forms cognizable by the eye are of two kinds: to be attended to and not to be attended to’—it was said with reference to this.
‘Này Xá-lợi-phất, ta nói về sắc nhận biết bằng mắt có hai loại – nên thân cận và không nên thân cận’ – điều đã được ta nói đến là dựa trên cơ sở này.
Evaṃ vutte, āyasmā sāriputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘imassa kho ahaṃ, bhante, bhagavatā saṃkhittena bhāsitassa, vitthārena atthaṃ avibhattassa, evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi.
When this was said, Venerable Sariputta said to the Blessed One: “Venerable sir, I understand the meaning of this statement, which was spoken concisely by the Blessed One and not expounded in detail, in this detailed way.
Khi được nói như vậy, Tôn giả Xá-lợi-phất thưa với Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, ý nghĩa của lời Thế Tôn nói vắn tắt, chưa được giải thích rộng rãi, con hiểu rộng rãi như vậy.
‘Cīvaraṃpāhaṃ, sāriputta, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā.
‘Sariputta, I declare that robes are of two kinds: to be attended to and not to be attended to’—so this was said by the Blessed One.
‘Này Xá-lợi-phất, ta nói về y phục có hai loại – nên thân cận và không nên thân cận’ – điều này đã được Thế Tôn nói đến.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
With reference to what was this said?
Điều này được nói đến dựa trên cơ sở nào?
Yathārūpaṃ, bhante, cīvaraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti evarūpaṃ cīvaraṃ na sevitabbaṃ; yathārūpañca kho, bhante, cīvaraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti evarūpaṃ cīvaraṃ sevitabbaṃ.
When attending to robes of such a nature that unwholesome qualities increase and wholesome qualities decrease, such robes should not be attended to; but when, venerable sir, attending to robes of such a nature that unwholesome qualities decrease and wholesome qualities increase, such robes should be attended to.
Bạch Thế Tôn, khi thân cận y phục nào mà các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm, thì y phục như thế không nên thân cận; và bạch Thế Tôn, khi thân cận y phục nào mà các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng, thì y phục như thế nên thân cận.
‘Cīvaraṃpāhaṃ, sāriputta, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
That which was said by the Blessed One: ‘Sariputta, I declare that robes are of two kinds: to be attended to and not to be attended to’—it was said with reference to this.
‘Này Xá-lợi-phất, ta nói về y phục có hai loại – nên thân cận và không nên thân cận’ – điều đã được Thế Tôn nói đến là dựa trên cơ sở này.
‘‘‘Puggalaṃpāhaṃ, sāriputta, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ bhagavatā.
‘‘‘Sariputta, I declare that persons are of two kinds: to be attended to and not to be attended to’—so this was said by the Blessed One.
‘Này Xá-lợi-phất, ta nói về cá nhân có hai loại – nên thân cận và không nên thân cận’ – điều này đã được Thế Tôn nói đến.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
With reference to what was this said?
Điều này được nói đến dựa trên cơ sở nào?
Yathārūpaṃ, bhante, puggalaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti evarūpo puggalo na sevitabbo; yathārūpañca kho, bhante, puggalaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti evarūpo puggalo sevitabbo.
When attending to a person of such a nature that unwholesome qualities increase and wholesome qualities decrease, such a person should not be attended to; but when, venerable sir, attending to a person of such a nature that unwholesome qualities decrease and wholesome qualities increase, such a person should be attended to.
Bạch Thế Tôn, khi thân cận cá nhân nào mà các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm, thì cá nhân như thế không nên thân cận; và bạch Thế Tôn, khi thân cận cá nhân nào mà các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng, thì cá nhân như thế nên thân cận.
‘Puggalaṃpāhaṃ, sāriputta, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ bhagavatā idametaṃ paṭicca vuttanti.
That which was said by the Blessed One: ‘Sariputta, I declare that persons are of two kinds: to be attended to and not to be attended to’—it was said with reference to this.
‘Này Xá-lợi-phất, ta nói về cá nhân có hai loại – nên thân cận và không nên thân cận’ – điều đã được Thế Tôn nói đến là dựa trên cơ sở này.
Imassa kho ahaṃ, bhante, bhagavatā saṃkhittena bhāsitassa, vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmī’’ti.
Venerable sir, I understand the meaning of this statement, which was spoken concisely by the Blessed One and not expounded in detail, in this detailed way.”
Bạch Thế Tôn, ý nghĩa của lời Thế Tôn nói vắn tắt, chưa được giải thích rộng rãi, con hiểu rộng rãi như vậy.”
122. ‘‘Sādhu sādhu, sāriputta!
122. “Excellent, excellent, Sariputta!
“Lành thay, lành thay, Xá-lợi-phất!
Sādhu kho tvaṃ, sāriputta, imassa mayā saṃkhittena bhāsitassa, vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāsi.
Indeed, Sariputta, you understand the meaning of this statement, which was spoken concisely by me and not expounded in detail, in this detailed way.
Này Xá-lợi-phất, con đã hiểu rộng rãi như vậy về ý nghĩa của lời ta nói vắn tắt, chưa được giải thích rộng rãi.”
‘Cīvaraṃpāhaṃ, sāriputta, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ mayā.
‘Sariputta, I declare that robes are of two kinds: to be attended to and not to be attended to’—so this was said by me.
‘Này Xá-lợi-phất, ta nói y phục có hai loại: nên thọ dụng và không nên thọ dụng.’—Điều đó đã được ta nói như vậy.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
With reference to what was this said?
Do duyên gì mà điều này được nói?
Yathārūpaṃ, sāriputta, cīvaraṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti evarūpaṃ cīvaraṃ na sevitabbaṃ; yathārūpañca kho, sāriputta, cīvaraṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti evarūpaṃ cīvaraṃ sevitabbaṃ.
Sāriputta, whatever kind of robe, by using it, unwholesome qualities increase and wholesome qualities decline, such a robe should not be used. But whatever kind of robe, by using it, unwholesome qualities decline and wholesome qualities increase, such a robe should be used.
Này Sāriputta, y phục nào mà khi thọ dụng, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm, thì y phục như vậy không nên thọ dụng. Còn y phục nào mà khi thọ dụng, các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng, thì y phục như vậy nên thọ dụng.
‘Cīvaraṃpāhaṃ, sāriputta, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ mayā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.(Yathā paṭhamaṃ tathā vitthāretabbaṃ) evarūpo piṇḍapāto… evarūpaṃ senāsanaṃ… evarūpo gāmo… evarūpo nigamo… evarūpaṃ nagaraṃ… evarūpo janapado.
‘Sāriputta, I declare robes to be of two kinds: to be used and not to be used’—that which was stated by me was said with reference to this. (It should be elaborated in the same way as the first example.) Such a kind of almsfood… such a kind of lodging… such a kind of village… such a kind of town… such a kind of city… such a kind of country.
Này Sāriputta, điều Ta đã nói: ‘Ta nói y phục có hai loại – nên thọ dụng và không nên thọ dụng’ – chính là dựa vào điều này mà nói. (Như đoạn đầu, cần giải thích chi tiết tương tự cho:) Tương tự như vậy đối với vật thực khất thực… chỗ ở… làng… thị trấn… thành phố… quốc độ.
‘‘‘Puggalaṃpāhaṃ, sāriputta, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’ti – iti kho panetaṃ vuttaṃ mayā.
‘‘‘Sāriputta, I declare individuals to be of two kinds: to be associated with and not to be associated with’—this, indeed, was stated by me.
Này Sāriputta, điều Ta đã nói: ‘Ta nói người có hai loại – nên thân cận và không nên thân cận’.
Kiñcetaṃ paṭicca vuttaṃ?
With reference to what was this stated?
Điều này được nói dựa vào cái gì?
Yathārūpaṃ, sāriputta, puggalaṃ sevato akusalā dhammā abhivaḍḍhanti, kusalā dhammā parihāyanti evarūpo puggalo na sevitabbo; yathārūpañca kho, sāriputta, puggalaṃ sevato akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaḍḍhanti evarūpo puggalo sevitabbo.
Sāriputta, whatever kind of individual, by associating with him, unwholesome qualities increase and wholesome qualities decline, such an individual should not be associated with. But whatever kind of individual, by associating with him, unwholesome qualities decline and wholesome qualities increase, such an individual should be associated with.
Này Sāriputta, người nào mà khi thân cận, các pháp bất thiện tăng trưởng, các pháp thiện suy giảm, thì người như vậy không nên thân cận. Còn người nào mà khi thân cận, các pháp bất thiện suy giảm, các pháp thiện tăng trưởng, thì người như vậy nên thân cận.
‘Puggalaṃpāhaṃ, sāriputta, duvidhena vadāmi – sevitabbampi, asevitabbampī’ti – iti yaṃ taṃ vuttaṃ mayā idametaṃ paṭicca vuttaṃ.
‘Sāriputta, I declare individuals to be of two kinds: to be associated with and not to be associated with’—that which was stated by me was said with reference to this.
Này Sāriputta, điều Ta đã nói: ‘Ta nói người có hai loại – nên thân cận và không nên thân cận’ – chính là dựa vào điều này mà nói.
Imassa kho, sāriputta, mayā saṃkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena attho daṭṭhabbo.
The meaning of this teaching, Sāriputta, which I have spoken in brief, should be understood in detail thus.
Này Sāriputta, ý nghĩa của lời nói vắn tắt này của Ta cần được hiểu rộng rãi như vậy.
123. ‘‘Sabbepi ce, sāriputta, khattiyā imassa mayā saṃkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājāneyyuṃ, sabbesānampissa khattiyānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya.
123. ‘‘If, Sāriputta, all khattiyas would understand the meaning of this teaching, which I have spoken in brief, in detail thus, it would be for the long-term welfare and happiness of all khattiyas.
123. Này Sāriputta, nếu tất cả các Sát-đế-lợi hiểu được ý nghĩa rộng rãi của lời nói vắn tắt này của Ta, thì điều đó sẽ đem lại lợi ích và an lạc lâu dài cho tất cả các Sát-đế-lợi.
Sabbepi ce, sāriputta, brāhmaṇā…pe… sabbepi ce, sāriputta, vessā… sabbepi ce, sāriputta, suddā imassa mayā saṃkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājāneyyuṃ, sabbesānampissa suddānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya.
If, Sāriputta, all brahmins… if, Sāriputta, all vessas… if, Sāriputta, all suddas would understand the meaning of this teaching, which I have spoken in brief, in detail thus, it would be for the long-term welfare and happiness of all suddas.
Này Sāriputta, nếu tất cả các Bà-la-môn… (v.v.)… nếu tất cả các Phệ-xá… nếu tất cả các Thủ-đà hiểu được ý nghĩa rộng rãi của lời nói vắn tắt này của Ta, thì điều đó sẽ đem lại lợi ích và an lạc lâu dài cho tất cả các Thủ-đà.
Sadevakopi ce, sāriputta, loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā imassa mayā saṃkhittena bhāsitassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājāneyya, sadevakassapissa lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti.
If, Sāriputta, the world with its devas, Māra, and Brahmā, the generation with its ascetics and brahmins, devas and humans, would understand the meaning of this teaching, which I have spoken in brief, in detail thus, it would be for the long-term welfare and happiness of the world with its devas, Māra, and Brahmā, the generation with its ascetics and brahmins, devas and humans.’’
Này Sāriputta, nếu thế giới cùng với chư Thiên, Ma vương, Phạm Thiên, cùng với chúng Sa-môn, Bà-la-môn, cùng với loài người và chư Thiên hiểu được ý nghĩa rộng rãi của lời nói vắn tắt này của Ta, thì điều đó sẽ đem lại lợi ích và an lạc lâu dài cho thế giới cùng với chư Thiên, Ma vương, Phạm Thiên, cùng với chúng Sa-môn, Bà-la-môn, cùng với loài người và chư Thiên.”
‘‘Yāni kānici, bhikkhave, bhayāni uppajjanti sabbāni tāni bālato uppajjanti, no paṇḍitato; ye keci upaddavā uppajjanti sabbe te bālato uppajjanti, no paṇḍitato; ye keci upasaggā uppajjanti sabbe te bālato uppajjanti, no paṇḍitato.
‘‘Whatever fears arise, bhikkhus, all of them arise from the fool, not from the wise; whatever misfortunes arise, all of them arise from the fool, not from the wise; whatever dangers arise, all of them arise from the fool, not from the wise.
Thế Tôn nói như sau: “Này các Tỳ-khưu, tất cả những nỗi sợ hãi nào khởi lên, tất cả đều khởi lên từ kẻ ngu si, không phải từ người trí; tất cả những tai họa nào khởi lên, tất cả đều khởi lên từ kẻ ngu si, không phải từ người trí; tất cả những chướng ngại nào khởi lên, tất cả đều khởi lên từ kẻ ngu si, không phải từ người trí.
Seyyathāpi, bhikkhave, naḷāgārā vā tiṇāgārā vā aggi mutto* kūṭāgārānipi dahati ullittāvalittāni nivātāni phusitaggaḷāni pihitavātapānāni; evameva kho, bhikkhave, yāni kānici bhayāni uppajjanti sabbāni tāni bālato uppajjanti, no paṇḍitato; ye keci upaddavā uppajjanti sabbe te bālato uppajjanti, no paṇḍitato; ye keci upasaggā uppajjanti sabbe te bālato uppajjanti, no paṇḍitato.
Just as, bhikkhus, a fire let loose from a reed house or a grass house burns even gabled houses that are plastered inside and out, sheltered from the wind, with bolts fastened, and windows closed; so too, bhikkhus, whatever fears arise, all of them arise from the fool, not from the wise; whatever misfortunes arise, all of them arise from the fool, not from the wise; whatever dangers arise, all of them arise from the fool, not from the wise.
Này các Tỳ-khưu, ví như lửa thoát ra từ nhà tranh hay nhà lá, cũng có thể đốt cháy những ngôi nhà có chóp nhọn, được trát vôi kỹ lưỡng, kín gió, có chốt cửa chắc chắn, và cửa sổ đóng kín; cũng vậy, này các Tỳ-khưu, tất cả những nỗi sợ hãi nào khởi lên, tất cả đều khởi lên từ kẻ ngu si, không phải từ người trí; tất cả những tai họa nào khởi lên, tất cả đều khởi lên từ kẻ ngu si, không phải từ người trí; tất cả những chướng ngại nào khởi lên, tất cả đều khởi lên từ kẻ ngu si, không phải từ người trí.
Iti kho, bhikkhave, sappaṭibhayo bālo, appaṭibhayo paṇḍito; saupaddavo bālo, anupaddavo paṇḍito; saupasaggo bālo, anupasaggo paṇḍito.
Thus, bhikkhus, the fool is fearful, the wise is fearless; the fool is fraught with misfortune, the wise is free from misfortune; the fool is fraught with danger, the wise is free from danger.
Như vậy, này các Tỳ-khưu, kẻ ngu si có sợ hãi, người trí không sợ hãi; kẻ ngu si có tai họa, người trí không tai họa; kẻ ngu si có chướng ngại, người trí không chướng ngại.
Natthi, bhikkhave, paṇḍitato bhayaṃ, natthi paṇḍitato upaddavo, natthi paṇḍitato upasaggo.
There is no fear from the wise, bhikkhus; there is no misfortune from the wise; there is no danger from the wise.
Này các Tỳ-khưu, không có sợ hãi từ người trí, không có tai họa từ người trí, không có chướng ngại từ người trí.
Tasmātiha, bhikkhave, ‘paṇḍitā bhavissāma vīmaṃsakā’ti – evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabba’’nti.
Therefore, bhikkhus, ‘we will be wise, discerning ones’—thus, bhikkhus, you should train yourselves.’’
Do đó, này các Tỳ-khưu, các con hãy học tập như vầy: ‘Chúng ta sẽ là những người trí, những người thẩm sát’.”
Evaṃ vutte, āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kittāvatā nu kho, bhante, paṇḍito bhikkhu ‘vīmaṃsako’ti alaṃ vacanāyā’’ti?
When this was said, Venerable Ānanda said to the Blessed One: ‘‘To what extent, Bhante, may a bhikkhu be called wise, a ‘discerning one’?”
Khi được nói như vậy, Tôn giả Ānanda bạch Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, một Tỳ-khưu được gọi là ‘người trí, người thẩm sát’ đến mức độ nào?”
‘‘Yato kho, ānanda, bhikkhu dhātukusalo ca hoti, āyatanakusalo ca hoti, paṭiccasamuppādakusalo ca hoti, ṭhānāṭhānakusalo ca hoti – ettāvatā kho, ānanda, paṇḍito bhikkhu ‘vīmaṃsako’ti alaṃ vacanāyā’’ti.
‘‘When, Ānanda, a bhikkhu is skilled in dhātus, skilled in āyatanas, skilled in paṭiccasamuppāda, and skilled in what is possible and what is impossible—to that extent, Ānanda, a bhikkhu may be called wise, a ‘discerning one’.’’
“Này Ānanda, khi một Tỳ-khưu thiện xảo về các giới, thiện xảo về các xứ, thiện xảo về duyên khởi, và thiện xảo về các yếu tố hợp lý và không hợp lý – đến mức độ ấy, này Ānanda, một Tỳ-khưu được gọi là ‘người trí, người thẩm sát’.”
125. ‘‘Kittāvatā pana, bhante, ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti?
125. ‘‘To what extent, Bhante, may a bhikkhu be called ‘skilled in dhātus’?”
125. “Bạch Thế Tôn, một Tỳ-khưu được gọi là ‘thiện xảo về các giới’ đến mức độ nào?”
‘‘Aṭṭhārasa kho imā, ānanda, dhātuyo – cakkhudhātu, rūpadhātu, cakkhuviññāṇadhātu; sotadhātu, saddadhātu, sotaviññāṇadhātu; ghānadhātu, gandhadhātu, ghānaviññāṇadhātu; jivhādhātu, rasadhātu, jivhāviññāṇadhātu; kāyadhātu, phoṭṭhabbadhātu, kāyaviññāṇadhātu; manodhātu, dhammadhātu, manoviññāṇadhātu.
‘‘There are these eighteen dhātus, Ānanda: the eye dhātu, the form dhātu, the eye-consciousness dhātu; the ear dhātu, the sound dhātu, the ear-consciousness dhātu; the nose dhātu, the odor dhātu, the nose-consciousness dhātu; the tongue dhātu, the taste dhātu, the tongue-consciousness dhātu; the body dhātu, the tactile dhātu, the body-consciousness dhātu; the mind dhātu, the phenomena dhātu, the mind-consciousness dhātu.
“Này Ānanda, có mười tám giới này: nhãn giới, sắc giới, nhãn thức giới; nhĩ giới, thanh giới, nhĩ thức giới; tỷ giới, hương giới, tỷ thức giới; thiệt giới, vị giới, thiệt thức giới; thân giới, xúc giới, thân thức giới; ý giới, pháp giới, ý thức giới.
Imā kho, ānanda, aṭṭhārasa dhātuyo yato jānāti passati – ettāvatāpi kho, ānanda, ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti.
When one knows and sees these eighteen dhātus, Ānanda, to that extent a bhikkhu may be called ‘skilled in dhātus’.’’
Này Ānanda, khi một Tỳ-khưu biết và thấy mười tám giới này, đến mức độ ấy, này Ānanda, một Tỳ-khưu được gọi là ‘thiện xảo về các giới’.”
‘‘Siyā pana, bhante, aññopi pariyāyo, yathā ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti?
‘‘Might there be, Bhante, another way in which a bhikkhu may be called ‘skilled in dhātus’?”
“Bạch Thế Tôn, có thể có một phương cách khác để một Tỳ-khưu được gọi là ‘thiện xảo về các giới’ không?”
‘‘Siyā, ānanda.
‘‘There might be, Ānanda.
“Có, này Ānanda.
Chayimā, ānanda, dhātuyo – pathavīdhātu, āpodhātu, tejodhātu, vāyodhātu, ākāsadhātu, viññāṇadhātu.
There are these six dhātus, Ānanda: the earth dhātu, the water dhātu, the fire dhātu, the air dhātu, the space dhātu, the consciousness dhātu.
Này Ānanda, có sáu giới này: địa giới, thủy giới, hỏa giới, phong giới, không giới, thức giới.
Imā kho, ānanda, cha dhātuyo yato jānāti passati – ettāvatāpi kho, ānanda, ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti.
When one knows and sees these six dhātus, Ānanda, to that extent also a bhikkhu may be called ‘skilled in dhātus’.’’
Này Ānanda, khi một Tỳ-khưu biết và thấy sáu giới này, đến mức độ ấy, này Ānanda, một Tỳ-khưu cũng được gọi là ‘thiện xảo về các giới’.”
‘‘Siyā pana, bhante, aññopi pariyāyo, yathā ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti?
‘‘Might there be, Bhante, another way in which a bhikkhu may be called ‘skilled in dhātus’?”
“Bạch Thế Tôn, có thể có một phương cách khác để một Tỳ-khưu được gọi là ‘thiện xảo về các giới’ không?”
‘‘Siyā, ānanda.
‘‘There might be, Ānanda.
“Có, này Ānanda.
Chayimā, ānanda, dhātuyo – sukhadhātu, dukkhadhātu, somanassadhātu, domanassadhātu, upekkhādhātu, avijjādhātu.
There are these six dhātus, Ānanda: the pleasure dhātu, the pain dhātu, the gladness dhātu, the sadness dhātu, the equanimity dhātu, the ignorance dhātu.
Này Ānanda, có sáu giới này: lạc giới, khổ giới, hỷ giới, ưu giới, xả giới, vô minh giới.
Imā kho, ānanda, cha dhātuyo yato jānāti passati – ettāvatāpi kho, ānanda, ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti.
When one knows and sees these six dhātus, Ānanda, to that extent also a bhikkhu may be called ‘skilled in dhātus’.’’
Này Ānanda, khi một Tỳ-khưu biết và thấy sáu giới này, đến mức độ ấy, này Ānanda, một Tỳ-khưu cũng được gọi là ‘thiện xảo về các giới’.”
‘‘Siyā pana, bhante, aññopi pariyāyo, yathā ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti?
‘‘Might there be, Bhante, another way in which a bhikkhu may be called ‘skilled in dhātus’?”
“Bạch Thế Tôn, có thể có một phương cách khác để một Tỳ-khưu được gọi là ‘thiện xảo về các giới’ không?”
‘‘Siyā, ānanda.
‘‘There might be, Ānanda.
“Có, này Ānanda.
Chayimā, ānanda, dhātuyo – kāmadhātu, nekkhammadhātu, byāpādadhātu, abyāpādadhātu, vihiṃsādhātu, avihiṃsādhātu.
There are these six dhātus, Ānanda: the sensual desire dhātu, the renunciation dhātu, the ill-will dhātu, the non-ill-will dhātu, the harming dhātu, the non-harming dhātu.
Này Ānanda, có sáu giới này: dục giới, xuất ly giới, sân giới, vô sân giới, hại giới, vô hại giới.
Imā kho, ānanda, cha dhātuyo yato jānāti passati – ettāvatāpi kho, ānanda, ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti.
When one knows and sees these six dhātus, Ānanda, to that extent also a bhikkhu may be called ‘skilled in dhātus’.’’
Này Ānanda, khi một Tỳ-khưu biết và thấy sáu giới này, đến mức độ ấy, này Ānanda, một Tỳ-khưu cũng được gọi là ‘thiện xảo về các giới’.”
‘‘Siyā pana, bhante, aññopi pariyāyo, yathā ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti?
‘‘Might there be, Bhante, another way in which a bhikkhu may be called ‘skilled in dhātus’?”
“Bạch Thế Tôn, có thể có một phương cách khác để một Tỳ-khưu được gọi là ‘thiện xảo về các giới’ không?”
‘‘Siyā, ānanda.
‘‘There might be, Ānanda.
“Có, này Ānanda.
Tisso imā, ānanda, dhātuyo – kāmadhātu, rūpadhātu, arūpadhātu.
Ananda, these are the three elements—the sense-sphere element, the form-sphere element, and the formless-sphere element.
Này Ānanda, có ba giới này – dục giới (kāmadhātu), sắc giới (rūpadhātu), vô sắc giới (arūpadhātu).
Imā kho, ānanda, tisso dhātuyo yato jānāti passati – ettāvatāpi kho, ānanda, ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti.
Ananda, when one knows and sees these three elements—to that extent, Ananda, it is sufficient to say, ‘a bhikkhu skilled in elements’.’’
Này Ānanda, khi một Tỳ-khưu biết và thấy ba giới này, chừng đó, này Ānanda, đủ để gọi là một Tỳ-khưu thiện xảo về giới.
‘‘Siyā pana, bhante, aññopi pariyāyo, yathā ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti?
‘‘Venerable Sir, might there be another way by which it is sufficient to say, ‘a bhikkhu skilled in elements’?"
“Bạch Thế Tôn, có thể có cách khác, để đủ gọi là một Tỳ-khưu thiện xảo về giới chăng?”
‘‘Siyā, ānanda.
‘‘There might, Ananda.
“Có, này Ānanda.
Dve imā, ānanda, dhātuyo – saṅkhatādhātu, asaṅkhatādhātu.
Ananda, these are the two elements—the conditioned element, the unconditioned element.
Này Ānanda, có hai giới này – hữu vi giới (saṅkhata-dhātu), vô vi giới (asaṅkhata-dhātu).
Imā kho, ānanda, dve dhātuyo yato jānāti passati – ettāvatāpi kho, ānanda, ‘dhātukusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti.
Ananda, when one knows and sees these two elements—to that extent, Ananda, it is sufficient to say, ‘a bhikkhu skilled in elements’.’’
Này Ānanda, khi một Tỳ-khưu biết và thấy hai giới này, chừng đó, này Ānanda, đủ để gọi là một Tỳ-khưu thiện xảo về giới.”
126. ‘‘Kittāvatā pana, bhante, ‘āyatanakusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti?
126. ‘‘Venerable Sir, to what extent is it sufficient to say, ‘a bhikkhu skilled in āyatanas’?"
126. “Bạch Thế Tôn, chừng nào thì đủ để gọi là một Tỳ-khưu thiện xảo về xứ (āyatana)?”
‘‘Cha kho panimāni, ānanda, ajjhattikabāhirāni āyatanāni – cakkhuceva rūpā ca sotañca saddā ca ghānañca gandhā ca jivhā ca rasā ca kāyo ca phoṭṭhabbā ca mano ca dhammā ca.
‘‘Ananda, these are the six internal and external āyatanas—the eye and forms, the ear and sounds, the nose and odors, the tongue and tastes, the body and tangible objects, the mind and mental objects.
“Này Ānanda, có sáu xứ nội và ngoại này – mắt và các sắc, tai và các tiếng, mũi và các mùi, lưỡi và các vị, thân và các xúc chạm, ý và các pháp.
Imāni kho, ānanda, cha ajjhattikabāhirāni āyatanāni yato jānāti passati – ettāvatā kho, ānanda, ‘āyatanakusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti.
Ananda, when one knows and sees these six internal and external āyatanas—to that extent, Ananda, it is sufficient to say, ‘a bhikkhu skilled in āyatanas’.’’
Này Ānanda, khi một Tỳ-khưu biết và thấy sáu xứ nội và ngoại này, chừng đó, này Ānanda, đủ để gọi là một Tỳ-khưu thiện xảo về xứ.”
‘‘Kittāvatā pana, bhante, ‘paṭiccasamuppādakusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti?
‘‘Venerable Sir, to what extent is it sufficient to say, ‘a bhikkhu skilled in paṭiccasamuppāda’?"
“Bạch Thế Tôn, chừng nào thì đủ để gọi là một Tỳ-khưu thiện xảo về duyên khởi (paṭiccasamuppāda)?”
‘‘Idhānanda, bhikkhu evaṃ pajānāti – ‘imasmiṃ sati idaṃ hoti, imassuppādā idaṃ uppajjati, imasmiṃ asati idaṃ na hoti, imassa nirodhā idaṃ nirujjhati, yadidaṃ – avijjāpaccayā saṅkhārā, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, saḷāyatanapaccayā phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassūpāyāsā sambhavanti.
‘‘Here, Ananda, a bhikkhu understands thus: ‘When this exists, that comes to be; with the arising of this, that arises; when this does not exist, that does not come to be; with the cessation of this, that ceases.’ That is to say: ‘With avijjā as condition, saṅkhāras; with saṅkhāras as condition, viññāṇa; with viññāṇa as condition, nāmarūpa; with nāmarūpa as condition, saḷāyatana; with saḷāyatana as condition, phassa; with phassa as condition, vedanā; with vedanā as condition, taṇhā; with taṇhā as condition, upādāna; with upādāna as condition, bhava; with bhava as condition, jāti; with jāti as condition, jarāmaraṇa, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair come to be.
“Này Ānanda, ở đây, một Tỳ-khưu hiểu rõ như sau: ‘Cái này có mặt, cái kia có mặt; cái này sinh, cái kia sinh. Cái này không có mặt, cái kia không có mặt; cái này diệt, cái kia diệt.’ Đó là: vô minh duyên hành (avijjāpaccayā saṅkhārā); hành duyên thức (saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ); thức duyên danh sắc (viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ); danh sắc duyên sáu xứ (nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ); sáu xứ duyên xúc (saḷāyatanapaccayā phasso); xúc duyên thọ (phassapaccayā vedanā); thọ duyên ái (vedanāpaccayā taṇhā); ái duyên thủ (taṇhāpaccayā upādānaṃ); thủ duyên hữu (upādānapaccayā bhavo); hữu duyên sinh (bhavapaccayā jāti); sinh duyên già chết, sầu bi khổ ưu não (jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassūpāyāsā) khởi lên.
Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
Thus is the origin of this whole mass of suffering.
Như vậy là sự tập khởi của toàn bộ khối khổ này.
Avijjāyatveva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho, saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho, viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho, nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho, saḷāyatananirodhā phassanirodho, phassanirodhā vedanānirodho, vedanānirodhā taṇhānirodho, taṇhānirodhā upādānanirodho, upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassūpāyāsā nirujjhanti.
With the complete fading away and cessation of avijjā, there is the cessation of saṅkhāras; with the cessation of saṅkhāras, cessation of viññāṇa; with the cessation of viññāṇa, cessation of nāmarūpa; with the cessation of nāmarūpa, cessation of saḷāyatana; with the cessation of saḷāyatana, cessation of phassa; with the cessation of phassa, cessation of vedanā; with the cessation of vedanā, cessation of taṇhā; with the cessation of taṇhā, cessation of upādāna; with the cessation of upādāna, cessation of bhava; with the cessation of bhava, cessation of jāti; with the cessation of jāti, jarāmaraṇa, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair cease.
Do vô minh diệt hoàn toàn không còn dư sót, nên hành diệt; do hành diệt nên thức diệt; do thức diệt nên danh sắc diệt; do danh sắc diệt nên sáu xứ diệt; do sáu xứ diệt nên xúc diệt; do xúc diệt nên thọ diệt; do thọ diệt nên ái diệt; do ái diệt nên thủ diệt; do thủ diệt nên hữu diệt; do hữu diệt nên sinh diệt; do sinh diệt nên già chết, sầu bi khổ ưu não diệt.
Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti’.
Thus is the cessation of this whole mass of suffering.’
Như vậy là sự đoạn diệt của toàn bộ khối khổ này.’
Ettāvatā kho, ānanda, ‘paṭiccasamuppādakusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti.
To that extent, Ananda, it is sufficient to say, ‘a bhikkhu skilled in paṭiccasamuppāda’.’’
Chừng đó, này Ānanda, đủ để gọi là một Tỳ-khưu thiện xảo về duyên khởi.”
127. ‘‘Kittāvatā pana, bhante, ‘ṭhānāṭhānakusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti?
127. ‘‘Venerable Sir, to what extent is it sufficient to say, ‘a bhikkhu skilled in the possible and the impossible’?"
127. “Bạch Thế Tôn, chừng nào thì đủ để gọi là một Tỳ-khưu thiện xảo về khả năng và bất khả năng (ṭhānāṭhāna)?”
‘‘Idhānanda, bhikkhu ‘aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo kañci* saṅkhāraṃ niccato upagaccheyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano kañci saṅkhāraṃ niccato upagaccheyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo kañci saṅkhāraṃ sukhato upagaccheyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano kañci saṅkhāraṃ sukhato upagaccheyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
‘‘Here, Ananda, a bhikkhu understands: ‘It is impossible, it cannot happen, that a person endowed with right view would regard any conditioned phenomenon as permanent; this is not possible.’ He understands: ‘But it is possible that an ordinary person would regard any conditioned phenomenon as permanent; this is possible.’ He understands: ‘It is impossible, it cannot happen, that a person endowed with right view would regard any conditioned phenomenon as pleasurable; this is not possible.’ He understands: ‘But it is possible that an ordinary person would regard any conditioned phenomenon as pleasurable; this is possible.’
“Này Ānanda, ở đây, một Tỳ-khưu hiểu rõ rằng: ‘Không có khả năng, không có cơ hội cho một người có chánh kiến (diṭṭhisampanno) chấp nhận bất kỳ hành (saṅkhāra) nào là thường còn; điều đó không xảy ra.’ Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Có khả năng, có cơ hội cho một phàm phu (puthujjano) chấp nhận bất kỳ hành nào là thường còn; điều đó xảy ra.’ Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Không có khả năng, không có cơ hội cho một người có chánh kiến chấp nhận bất kỳ hành nào là an lạc; điều đó không xảy ra.’ Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Có khả năng, có cơ hội cho một phàm phu chấp nhận bất kỳ hành nào là an lạc; điều đó xảy ra.’
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo kañci dhammaṃ attato upagaccheyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti, ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano kañci dhammaṃ attato upagaccheyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
He understands: ‘It is impossible, it cannot happen, that a person endowed with right view would regard any phenomenon as self; this is not possible.’ He understands: ‘But it is possible that an ordinary person would regard any phenomenon as self; this is possible.’
Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Không có khả năng, không có cơ hội cho một người có chánh kiến chấp nhận bất kỳ pháp (dhamma) nào là tự ngã (atta); điều đó không xảy ra.’ Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Có khả năng, có cơ hội cho một phàm phu chấp nhận bất kỳ pháp nào là tự ngã; điều đó xảy ra.’
128. ‘‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo mātaraṃ jīvitā voropeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano mātaraṃ jīvitā voropeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
128. ‘‘He understands: ‘It is impossible, it cannot happen, that a person endowed with right view would intentionally take the life of their mother; this is not possible.’ He understands: ‘But it is possible that an ordinary person would intentionally take the life of their mother; this is possible.’
128. “Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Không có khả năng, không có cơ hội cho một người có chánh kiến tước đoạt mạng sống của mẹ; điều đó không xảy ra.’ Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Có khả năng, có cơ hội cho một phàm phu tước đoạt mạng sống của mẹ; điều đó xảy ra.’
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo pitaraṃ jīvitā voropeyya…pe… arahantaṃ jīvitā voropeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo duṭṭhacitto tathāgatassa lohitaṃ uppādeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano duṭṭhacitto tathāgatassa lohitaṃ uppādeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
He understands: ‘It is impossible, it cannot happen, that a person endowed with right view would intentionally take the life of their father… take the life of an Arahant; this is not possible.’ He understands: ‘It is impossible, it cannot happen, that a person endowed with right view, with a malevolent mind, would draw blood from a Tathāgata; this is not possible.’ He understands: ‘But it is possible that an ordinary person, with a malevolent mind, would draw blood from a Tathāgata; this is possible.’
Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Không có khả năng, không có cơ hội cho một người có chánh kiến tước đoạt mạng sống của cha… (tước đoạt mạng sống của) một vị A-la-hán; điều đó xảy ra.’ Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Không có khả năng, không có cơ hội cho một người có chánh kiến với tâm ác ý làm đổ máu của một vị Như Lai; điều đó không xảy ra.’ Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Có khả năng, có cơ hội cho một phàm phu với tâm ác ý làm đổ máu của một vị Như Lai; điều đó xảy ra.’
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo saṅghaṃ bhindeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano saṅghaṃ bhindeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
He understands: ‘It is impossible, it cannot happen, that a person endowed with right view would cause a schism in the Saṅgha; this is not possible.’ He understands: ‘But it is possible that an ordinary person would cause a schism in the Saṅgha; this is possible.’
Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Không có khả năng, không có cơ hội cho một người có chánh kiến phá hoại Tăng-già; điều đó không xảy ra.’ Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Có khả năng, có cơ hội cho một phàm phu phá hoại Tăng-già; điều đó xảy ra.’
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ diṭṭhisampanno puggalo aññaṃ satthāraṃ uddiseyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puthujjano aññaṃ satthāraṃ uddiseyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
He understands: ‘It is impossible, it cannot happen, that a person endowed with right view would acknowledge another teacher; this is not possible.’ He understands: ‘But it is possible that an ordinary person would acknowledge another teacher; this is possible.’
Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Không có khả năng, không có cơ hội cho một người có chánh kiến tôn xưng một vị Đạo sư khác; điều đó không xảy ra.’ Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Có khả năng, có cơ hội cho một phàm phu tôn xưng một vị Đạo sư khác; điều đó xảy ra.’
129. ‘‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ ekissā lokadhātuyā dve arahanto sammāsambuddhā apubbaṃ acarimaṃ uppajjeyyuṃ, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ ekissā lokadhātuyā eko arahaṃ sammāsambuddho uppajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
129. ‘‘He understands: ‘It is impossible, it cannot happen, that two Arahant, Sammāsambuddhas, would arise simultaneously in a single world-system; this is not possible.’ He understands: ‘But it is possible that one Arahant, Sammāsambuddha, would arise in a single world-system; this is possible.’
129. “Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Không có khả năng, không có cơ hội cho hai vị A-la-hán, Chánh Đẳng Giác xuất hiện cùng lúc trong một thế giới; điều đó không xảy ra.’ Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Có khả năng, có cơ hội cho một vị A-la-hán, Chánh Đẳng Giác xuất hiện trong một thế giới; điều đó xảy ra.’
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ ekissā lokadhātuyā dve rājāno cakkavattino apubbaṃ acarimaṃ uppajjeyyuṃ, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ ekissā lokadhātuyā eko rājā cakkavattī uppajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
He understands: ‘It is impossible, it cannot happen, that two wheel-turning monarchs would arise simultaneously in a single world-system; this is not possible.’ He understands: ‘But it is possible that one wheel-turning monarch would arise in a single world-system; this is possible.’
Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Không có khả năng, không có cơ hội cho hai vị Chuyển Luân Vương xuất hiện cùng lúc trong một thế giới; điều đó không xảy ra.’ Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Có khả năng, có cơ hội cho một vị Chuyển Luân Vương xuất hiện trong một thế giới; điều đó xảy ra.’
130. ‘‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ itthī arahaṃ assa sammāsambuddho, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puriso arahaṃ assa sammāsambuddho, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
130. ‘‘He understands: ‘It is impossible, it cannot happen, that a woman would be an Arahant, a Sammāsambuddha; this is not possible.’ He understands: ‘But it is possible that a man would be an Arahant, a Sammāsambuddha; this is possible.’
130. “Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Không có khả năng, không có cơ hội cho một phụ nữ là A-la-hán, Chánh Đẳng Giác; điều đó không xảy ra.’ Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Có khả năng, có cơ hội cho một người đàn ông là A-la-hán, Chánh Đẳng Giác; điều đó xảy ra.’
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ itthī rājā assa cakkavattī, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puriso rājā assa cakkavattī, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
He understands: ‘It is impossible, it cannot happen, that a woman would be a wheel-turning monarch; this is not possible.’ He understands: ‘But it is possible that a man would be a wheel-turning monarch; this is possible.’
Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Không có khả năng, không có cơ hội cho một phụ nữ là Chuyển Luân Vương; điều đó không xảy ra.’ Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Có khả năng, có cơ hội cho một người đàn ông là Chuyển Luân Vương; điều đó xảy ra.’
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ itthī sakkattaṃ kareyya … mārattaṃ kareyya… brahmattaṃ kareyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ puriso sakkattaṃ kareyya… mārattaṃ kareyya… brahmattaṃ kareyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
He understands: ‘It is impossible, it cannot happen, that a woman would attain the status of Sakka… the status of Māra… the status of Brahmā; this is not possible.’ He understands: ‘But it is possible that a man would attain the status of Sakka… the status of Māra… the status of Brahmā; this is possible.’
Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Không có khả năng, không có cơ hội cho một phụ nữ đạt được địa vị của Sakka (Thiên chủ Đế Thích)… đạt được địa vị của Māra (Ma vương)… đạt được địa vị của Brahmā (Phạm thiên); điều đó không xảy ra.’ Vị ấy hiểu rõ rằng: ‘Có khả năng, có cơ hội cho một người đàn ông đạt được địa vị của Sakka… đạt được địa vị của Māra… đạt được địa vị của Brahmā; điều đó xảy ra.’”
131. ‘‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ kāyaduccaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ kāyaduccaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
131. ‘‘‘It is impossible, it cannot happen, that a desirable, pleasing, agreeable result should arise from bodily misconduct; such a possibility does not exist,’ he understands. ‘It is possible, it can happen, that an undesirable, unpleasing, disagreeable result should arise from bodily misconduct; such a possibility exists,’ he understands.
131. ‘‘‘Đây là điều không thể, không có cơ hội mà quả báo đáng mong muốn, đáng yêu, vừa ý sinh khởi từ thân ác hạnh; điều đó không xảy ra’ – ông ấy biết. ‘Nhưng điều này xảy ra, quả báo không đáng mong muốn, không đáng yêu, không vừa ý sinh khởi từ thân ác hạnh; điều này xảy ra’ – ông ấy biết.
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ vacīduccaritassa…pe… yaṃ manoduccaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ vacīduccaritassa…pe… yaṃ manoduccaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya, ṭhānametaṃ vijjatīti pajānāti.
‘It is impossible, it cannot happen, that a desirable, pleasing, agreeable result should arise from verbal misconduct… from mental misconduct; such a possibility does not exist,’ he understands. ‘It is possible, it can happen, that an undesirable, unpleasing, disagreeable result should arise from verbal misconduct… from mental misconduct; such a possibility exists,’ he understands.
‘Đây là điều không thể, không có cơ hội mà quả báo đáng mong muốn, đáng yêu, vừa ý sinh khởi từ khẩu ác hạnh… (cũng vậy)… từ ý ác hạnh; điều đó không xảy ra’ – ông ấy biết. ‘Nhưng điều này xảy ra, quả báo không đáng mong muốn, không đáng yêu, không vừa ý sinh khởi từ khẩu ác hạnh… (cũng vậy)… từ ý ác hạnh; điều này xảy ra’ – ông ấy biết.
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ kāyasucaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ kāyasucaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
‘It is impossible, it cannot happen, that an undesirable, unpleasing, disagreeable result should arise from bodily good conduct; such a possibility does not exist,’ he understands. ‘It is possible, it can happen, that a desirable, pleasing, agreeable result should arise from bodily good conduct; such a possibility exists,’ he understands.
‘Đây là điều không thể, không có cơ hội mà quả báo không đáng mong muốn, không đáng yêu, không vừa ý sinh khởi từ thân thiện hạnh; điều đó không xảy ra’ – ông ấy biết. ‘Nhưng điều này xảy ra, quả báo đáng mong muốn, đáng yêu, vừa ý sinh khởi từ thân thiện hạnh; điều này xảy ra’ – ông ấy biết.
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ vacīsucaritassa…pe… yaṃ manosucaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ vacīsucaritassa…pe… yaṃ manosucaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
‘It is impossible, it cannot happen, that an undesirable, unpleasing, disagreeable result should arise from verbal good conduct… from mental good conduct; such a possibility does not exist,’ he understands. ‘It is possible, it can happen, that a desirable, pleasing, agreeable result should arise from verbal good conduct… from mental good conduct; such a possibility exists,’ he understands.
‘Đây là điều không thể, không có cơ hội mà quả báo không đáng mong muốn, không đáng yêu, không vừa ý sinh khởi từ khẩu thiện hạnh… (cũng vậy)… từ ý thiện hạnh; điều đó không xảy ra’ – ông ấy biết. ‘Nhưng điều này xảy ra, quả báo đáng mong muốn, đáng yêu, vừa ý sinh khởi từ khẩu thiện hạnh… (cũng vậy)… từ ý thiện hạnh; điều này xảy ra’ – ông ấy biết.
‘‘‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ kāyaduccaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ kāyaduccaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
‘‘‘It is impossible, it cannot happen, that one endowed with bodily misconduct, due to that cause and that condition, with the breaking up of the body, after death, should reappear in a good destination, a heavenly world; such a possibility does not exist,’ he understands. ‘It is possible, it can happen, that one endowed with bodily misconduct, due to that cause and that condition, with the breaking up of the body, after death, should reappear in a state of deprivation, a bad destination, a lower realm, hell; such a possibility exists,’ he understands.
‘‘‘Đây là điều không thể, không có cơ hội mà một người đầy đủ thân ác hạnh, do nhân đó, do duyên đó, sau khi thân hoại mạng chung, sẽ sanh vào thiện thú, cõi trời; điều đó không xảy ra’ – ông ấy biết. ‘Nhưng điều này xảy ra, một người đầy đủ thân ác hạnh, do nhân đó, do duyên đó, sau khi thân hoại mạng chung, sẽ sanh vào cõi đọa lạc, ác thú, đọa xứ, địa ngục; điều này xảy ra’ – ông ấy biết.
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ vacīduccaritasamaṅgī…pe… yaṃ manoduccaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ vacīduccaritasamaṅgī…pe… yaṃ manoduccaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
‘It is impossible, it cannot happen, that one endowed with verbal misconduct… that one endowed with mental misconduct, due to that cause and that condition, with the breaking up of the body, after death, should reappear in a good destination, a heavenly world; such a possibility does not exist,’ he understands. ‘It is possible, it can happen, that one endowed with verbal misconduct… that one endowed with mental misconduct, due to that cause and that condition, with the breaking up of the body, after death, should reappear in a state of deprivation, a bad destination, a lower realm, hell; such a possibility exists,’ he understands.
‘Đây là điều không thể, không có cơ hội mà một người đầy đủ khẩu ác hạnh… (cũng vậy)… một người đầy đủ ý ác hạnh, do nhân đó, do duyên đó, sau khi thân hoại mạng chung, sẽ sanh vào thiện thú, cõi trời; điều đó không xảy ra’ – ông ấy biết. ‘Nhưng điều này xảy ra, một người đầy đủ khẩu ác hạnh… (cũng vậy)… một người đầy đủ ý ác hạnh, do nhân đó, do duyên đó, sau khi thân hoại mạng chung, sẽ sanh vào cõi đọa lạc, ác thú, đọa xứ, địa ngục; điều này xảy ra’ – ông ấy biết.
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ kāyasucaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ kāyasucaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
‘It is impossible, it cannot happen, that one endowed with bodily good conduct, due to that cause and that condition, with the breaking up of the body, after death, should reappear in a state of deprivation, a bad destination, a lower realm, hell; such a possibility does not exist,’ he understands. ‘It is possible, it can happen, that one endowed with bodily good conduct, due to that cause and that condition, with the breaking up of the body, after death, should reappear in a good destination, a heavenly world; such a possibility exists,’ he understands.
‘Đây là điều không thể, không có cơ hội mà một người đầy đủ thân thiện hạnh, do nhân đó, do duyên đó, sau khi thân hoại mạng chung, sẽ sanh vào cõi đọa lạc, ác thú, đọa xứ, địa ngục; điều đó không xảy ra’ – ông ấy biết. ‘Nhưng điều này xảy ra, một người đầy đủ thân thiện hạnh, do nhân đó, do duyên đó, sau khi thân hoại mạng chung, sẽ sanh vào thiện thú, cõi trời; điều này xảy ra’ – ông ấy biết.
‘Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ vacīsucaritasamaṅgī…pe… yaṃ manosucaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti pajānāti; ‘ṭhānañca kho etaṃ vijjati yaṃ vacīsucaritasamaṅgī…pe… yaṃ manosucaritasamaṅgī taṃnidānā tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyya, ṭhānametaṃ vijjatī’ti pajānāti.
‘It is impossible, it cannot happen, that one endowed with verbal good conduct… that one endowed with mental good conduct, due to that cause and that condition, with the breaking up of the body, after death, should reappear in a state of deprivation, a bad destination, a lower realm, hell; such a possibility does not exist,’ he understands. ‘It is possible, it can happen, that one endowed with verbal good conduct… that one endowed with mental good conduct, due to that cause and that condition, with the breaking up of the body, after death, should reappear in a good destination, a heavenly world; such a possibility exists,’ he understands.
‘Đây là điều không thể, không có cơ hội mà một người đầy đủ khẩu thiện hạnh… (cũng vậy)… một người đầy đủ ý thiện hạnh, do nhân đó, do duyên đó, sau khi thân hoại mạng chung, sẽ sanh vào cõi đọa lạc, ác thú, đọa xứ, địa ngục; điều đó không xảy ra’ – ông ấy biết. ‘Nhưng điều này xảy ra, một người đầy đủ khẩu thiện hạnh… (cũng vậy)… một người đầy đủ ý thiện hạnh, do nhân đó, do duyên đó, sau khi thân hoại mạng chung, sẽ sanh vào thiện thú, cõi trời; điều này xảy ra’ – ông ấy biết.
Ettāvatā kho, ānanda, ‘ṭhānāṭhānakusalo bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti.
Ananda, it is to this extent that a bhikkhu is rightly called ‘skilled in possibilities and impossibilities’.’’
Này Ānanda, một Tỷ-kheo được gọi là ‘khéo léo về những điều có thể và không thể’ chỉ với chừng đó thôi.”
132. Evaṃ vutte āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante!
132. When this was said, Venerable Ananda said to the Blessed One: ‘‘It is wonderful, Bhante, it is amazing, Bhante!
132. Khi được nói như vậy, Tôn giả Ānanda bạch Thế Tôn: ‘‘Thật hy hữu thay, bạch Thế Tôn! Thật kỳ diệu thay, bạch Thế Tôn!
Konāmo ayaṃ, bhante, dhammapariyāyo’’ti?
What is the name of this exposition of Dhamma, Bhante?’’
Bạch Thế Tôn, pháp môn này tên là gì?”
‘‘Tasmātiha tvaṃ, ānanda, imaṃ dhammapariyāyaṃ ‘bahudhātuko’tipi naṃ dhārehi, ‘catuparivaṭṭo’tipi naṃ dhārehi, ‘dhammādāso’tipi naṃ dhārehi, ‘amatadundubhī’tipi* naṃ dhārehi, ‘anuttaro saṅgāmavijayo’tipi naṃ dhārehī’’ti.
‘‘Therefore, Ananda, you should remember this exposition of Dhamma as ‘Bahudhātuka’ (many elements), and you should remember it as ‘Catuparivaṭṭa’ (four transformations), and you should remember it as ‘Dhammādāsa’ (mirror of Dhamma), and you should remember it as ‘Amata-dundubhī’ (drum of the deathless), and you should remember it as ‘Anuttara Saṅgāmavijaya’ (unexcelled victory in battle).’’
‘‘Vậy thì, này Ānanda, con hãy ghi nhớ pháp môn này là ‘Đa Giới’, hãy ghi nhớ là ‘Tứ Chuyển’, hãy ghi nhớ là ‘Tấm Gương Pháp’, hãy ghi nhớ là ‘Trống Bất Tử’, hãy ghi nhớ là ‘Chiến Thắng Vô Thượng’!”
‘‘Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, pañca paccekabuddhasatāni imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsino ahesuṃ.
‘‘In the past, bhikkhus, five hundred Paccekabuddhas dwelt for a long time on this Isigili Mountain.
‘‘Này các Tỷ-kheo, thuở xưa, năm trăm vị Độc Giác Phật (Paccekabuddha) đã từng trú ngụ lâu dài trên núi Isigili này.
Te imaṃ pabbataṃ pavisantā dissanti, paviṭṭhā na dissanti.
Entering this mountain, they were seen; having entered, they were not seen.
Khi các vị ấy đi vào núi này thì được thấy, nhưng khi đã vào rồi thì không còn được thấy nữa.
Tamenaṃ manussā disvā evamāhaṃsu – ‘ayaṃ pabbato ime isī* gilatī’ti; ‘isigili isigili’ tveva samaññā udapādi.
Seeing them, people said: ‘This mountain swallows these sages (isī gilati)’; thus the name ‘Isigili Isigili’ arose.
Thấy vậy, người ta nói: ‘Ngọn núi này nuốt chửng các vị ẩn sĩ (isi) này!’ Và thế là tên gọi ‘Isigili’ (nuốt ẩn sĩ) đã khởi lên.
Ācikkhissāmi* , bhikkhave, paccekabuddhānaṃ nāmāni; kittayissāmi, bhikkhave, paccekabuddhānaṃ nāmāni; desessāmi, bhikkhave, paccekabuddhānaṃ nāmāni.
I will explain to you, bhikkhus, the names of the Paccekabuddhas; I will recount, bhikkhus, the names of the Paccekabuddhas; I will set forth, bhikkhus, the names of the Paccekabuddhas.
Này các Tỷ-kheo, Ta sẽ kể cho các ông nghe tên của các vị Độc Giác Phật; Ta sẽ xướng lên tên của các vị Độc Giác Phật; Ta sẽ giảng giải tên của các vị Độc Giác Phật.
Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti.
Listen to that, attend carefully; I will speak.’’
Các ông hãy lắng nghe, hãy chú ý kỹ; Ta sẽ nói.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
‘‘Yes, Bhante,’’ those bhikkhus replied to the Blessed One.
‘‘Thưa vâng, bạch Thế Tôn,” các Tỷ-kheo ấy vâng đáp Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca –
The Blessed One said this:
Thế Tôn nói như sau:
134. ‘‘Ariṭṭho nāma, bhikkhave, paccekasambuddho* imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; upariṭṭho nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; tagarasikhī* nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; yasassī nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; sudassano nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; piyadassī nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; gandhāro nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; piṇḍolo nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; upāsabho nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; nīto nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; tatho nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi, sutavā nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi; bhāvitatto nāma, bhikkhave, paccekasambuddho imasmiṃ isigilismiṃ pabbate ciranivāsī ahosi.
“Monks, Ariṭṭha by name, a Paccekasambuddha, resided for a long time on this Isigili mountain; Upariṭṭha by name, monks, a Paccekasambuddha, resided for a long time on this Isigili mountain; Tagarasikhī by name, monks, a Paccekasambuddha, resided for a long time on this Isigili mountain; Yasassī by name, monks, a Paccekasambuddha, resided for a long time on this Isigili mountain; Sudassana by name, monks, a Paccekasambuddha, resided for a long time on this Isigili mountain; Piyadassī by name, monks, a Paccekasambuddha, resided for a long time on this Isigili mountain; Gandhāra by name, monks, a Paccekasambuddha, resided for a long time on this Isigili mountain; Piṇḍola by name, monks, a Paccekasambuddha, resided for a long time on this Isigili mountain; Upāsabha by name, monks, a Paccekasambuddha, resided for a long time on this Isigili mountain; Nīta by name, monks, a Paccekasambuddha, resided for a long time on this Isigili mountain; Tatha by name, monks, a Paccekasambuddha, resided for a long time on this Isigili mountain; Sutavā by name, monks, a Paccekasambuddha, resided for a long time on this Isigili mountain; Bhāvitatta by name, monks, a Paccekasambuddha, resided for a long time on this Isigili mountain.
134. ‘‘Này các Tỳ-kheo, vị Độc Giác Phật tên Ariṭṭha đã từng trú ngụ lâu năm trên núi Isigili này; này các Tỳ-kheo, vị Độc Giác Phật tên Upariṭṭha đã từng trú ngụ lâu năm trên núi Isigili này; này các Tỳ-kheo, vị Độc Giác Phật tên Tagarasikhī đã từng trú ngụ lâu năm trên núi Isigili này; này các Tỳ-kheo, vị Độc Giác Phật tên Yasassī đã từng trú ngụ lâu năm trên núi Isigili này; này các Tỳ-kheo, vị Độc Giác Phật tên Sudassana đã từng trú ngụ lâu năm trên núi Isigili này; này các Tỳ-kheo, vị Độc Giác Phật tên Piyadassī đã từng trú ngụ lâu năm trên núi Isigili này; này các Tỳ-kheo, vị Độc Giác Phật tên Gandhāra đã từng trú ngụ lâu năm trên núi Isigili này; này các Tỳ-kheo, vị Độc Giác Phật tên Piṇḍola đã từng trú ngụ lâu năm trên núi Isigili này; này các Tỳ-kheo, vị Độc Giác Phật tên Upāsabha đã từng trú ngụ lâu năm trên núi Isigili này; này các Tỳ-kheo, vị Độc Giác Phật tên Nīta đã từng trú ngụ lâu năm trên núi Isigili này; này các Tỳ-kheo, vị Độc Giác Phật tên Tatha đã từng trú ngụ lâu năm trên núi Isigili này; này các Tỳ-kheo, vị Độc Giác Phật tên Sutavā đã từng trú ngụ lâu năm trên núi Isigili này; này các Tỳ-kheo, vị Độc Giác Phật tên Bhāvitatta đã từng trú ngụ lâu năm trên núi Isigili này.