129. Nagaranti nagarasaṅkhepena pākārena parikkhittataṃ sandhāya vuttaṃ.
129. City is said referring to its being enclosed by a wall, in the sense of a collection of cities.
129. Thành phố (nagara) được nói đến để chỉ sự bao quanh bởi tường thành như một thành phố.
Anto pana sabbaso vicittasāsapehi eva puṇṇaṃ, evaṃ cuṇṇikābaddhaṃ.
But inside, it is completely filled with diverse mustard seeds, thus pulverized and bound.
Nhưng bên trong hoàn toàn đầy những hạt cải đủ màu sắc, như vậy là được nghiền nát và đóng thành bột.
Tenāha ‘‘na pana…pe… daṭṭhabba’’nti.
Therefore, he says, "but not... should be seen."
Do đó, nói “nhưng không phải… v.v… nên thấy”.
130. Tassa ṭhitaṭṭhānatoti bhikkhuno anussaritvā ṭhitaṭṭhānato, tena anussaritassa satasahassakappassa anantarakappato paṭṭhāyāti attho.
130. From that place where he stood means from the place where the bhikkhu stood remembering, that is to say, starting from the kalpa immediately following the hundred thousand kalpas he remembered.
130. Từ nơi vị ấy đứng có nghĩa là từ nơi vị Tỳ-kheo đứng sau khi hồi tưởng, tức là từ kiếp ngay sau một trăm ngàn kiếp mà vị ấy đã hồi tưởng.
Evanti vuttappakārena.
Thus means in the manner described.
Như vậy có nghĩa là theo cách đã nói.
Cattāropi bhikkhū abhiññālābhino.
All four bhikkhus were endowed with supernormal powers (abhiññā).
Cả bốn Tỳ-kheo đều là những người đạt được thần thông (abhiññā).
Cattāri kappasatasahassāni divase divase anussareyyunti parikappanavasena vadanti.
Four hundred thousand kalpas daily would they remember, they speak in terms of supposition.
Họ nói bốn trăm ngàn kiếp mỗi ngày hồi tưởng theo cách giả định.
132. Navame khittoti punappunaṃ khitto.
132. In the ninth, thrown means thrown again and again.
132. Trong kinh thứ chín, được ném có nghĩa là được ném đi ném lại.
Ekavārañhi khitto mūlādīsu ekeneva nipateyya.
For if thrown once, it would fall on one of its parts, such as the base.
Vì nếu chỉ ném một lần, nó có thể rơi xuống một đầu hoặc một gốc.
Tathā sati adhippeto pātassa aniyamo na nidassito siyā.
In that case, the intended irregularity of its fall would not be demonstrated.
Trong trường hợp đó, sự không chắc chắn về cách rơi như ý muốn sẽ không được thể hiện.
Tattha ca dhammaṃ suṇantā bhikkhū manussaloke, te sandhāya ‘‘asmā lokā’’ti āha, tadaññaṃ sandhāya ‘‘paraloka’’nti.
And there, the bhikkhus listening to the Dhamma are in the human world, referring to them he says "from this world"; referring to another, "the other world."
Ở đó, các Tỳ-kheo đang nghe pháp ở cõi người, nên nói “từ thế giới này” (asmā lokā) để chỉ họ, và nói “thế giới khác” (paraloka) để chỉ những gì khác.
Tassa tassa vā puggalassa yathādhippeto ayaṃ loko, tadañño paraloko.
This world is as intended by that particular individual, and the other world is different from that.
Thế giới này là thế giới như ý muốn của mỗi người, và thế giới khác là thế giới còn lại.
134. Duggatanti kicchajīvikattā sabbathā dukkhaṃ gataṃ upagataṃ.
134. Destitute means having gone or attained suffering in every way, due to a difficult livelihood.
134. Khổ sở (duggata) có nghĩa là đã đi đến khổ đau hoàn toàn do cuộc sống khó khăn.
Tathābhūto pana daliddo varāko nāma hotīti vuttaṃ ‘‘daliddaṃ kapaṇa’’nti.
Such a person is indeed poor and wretched, thus it is said, "poor and miserable."
Một người như vậy là một người nghèo khổ, đáng thương, nên nói “người nghèo khổ, đáng thương”.
Hatthapādehīti nidassanamattaṃ, aññehipi sarīrāvayavehi dussaṇṭhānehi upeto durupeto evāti.
With hands and feet is merely an example; it implies being afflicted with other deformed body parts as well.
Bằng tay chân chỉ là ví dụ, ý nghĩa là ngay cả với các bộ phận cơ thể khác cũng bị biến dạng, thì người đó vẫn là một người không may mắn.
135. Sukhitanti sañjātasukhaṃ.
135. Happy means one for whom happiness has arisen.
135. Hạnh phúc (sukhita) có nghĩa là đã có hạnh phúc.
Tenāha ‘‘sukhasamappita’’ntiādi.
Therefore, he says, "endowed with happiness," and so on.
Do đó, nói “được ban cho hạnh phúc” và các câu tiếp theo.
Susajjitanti sukhumupakaraṇehi sabbathā sajjitaṃ.
Well-appointed means completely furnished with subtle equipment.
Được trang bị tốt (susajjita) có nghĩa là được trang bị hoàn toàn bằng những vật dụng tinh xảo.
136. Dhutaṅgasamādānavasena, na araññavāsādimattena.
136. By means of undertaking ascetic practices (dhutaṅga), not merely by dwelling in the forest and so on.
136. Theo cách thực hành khổ hạnh (dhutaṅga), chứ không phải chỉ đơn thuần là sống trong rừng.
Sasaṃyojanā sabbaso saṃyojanānaṃ appahīnattā, na puthujjanabhāvato.
With fetters (saṃyojanā) means because the fetters are not entirely abandoned, not because of being an ordinary person (puthujjana).
Còn có kiết sử (sasaṃyojanā) là do chưa hoàn toàn đoạn trừ kiết sử, chứ không phải do là phàm phu.
Ekekavaṇṇakālova gahetabboti etena mahiṃsādīnaṃ rassadīghapiṅgalādīsu ekekāneva gahetvā dasseti.
"Only one color should be taken" - by this, it shows taking only one of the short, long, reddish-brown, etc., colors of buffaloes and so on.
Chỉ một màu – với điều này, nó chỉ ra rằng chỉ lấy từng cái một trong số các loại ngắn, dài, có màu nâu đỏ, v.v., của trâu, v.v.
137-142. Liṅganiyamena ceva cakkavāḷaniyamena cāti ‘‘purisānañhi mātugāmakālo, mātugāmānañca purisakālo’’ti yathā sattasantāne liṅganiyamo natthi, evaṃ kadāci imasmiṃ cakkavāḷe nibbattanti, kadāci aññatarasminti cakkavāḷaniyamopi natthi.
137-142. By the rule of gender and by the rule of cosmic sphere (cakkavāḷa): just as there is no rule of gender in the continuum of beings – such as "the time of women for men, and the time of men for women" – so too there is no rule of cosmic sphere, in that beings are sometimes reborn in this cakkavāḷa and sometimes in another.
137-142. Theo quy luật giới tính và theo quy luật thế giới – như câu ‘‘thật vậy, đối với đàn ông, có thời kỳ của phụ nữ; đối với phụ nữ, có thời kỳ của đàn ông’’, cũng như không có quy luật giới tính trong dòng dõi chúng sinh, tương tự, đôi khi họ tái sinh trong thế giới này, đôi khi trong thế giới khác, nên cũng không có quy luật thế giới.
Evameva ṭhite
This being so,
Khi đã an trú như vậy,
143. Ekaṃ apadānaṃ āharitvā dasseti ‘‘evaṃ saṃvegaṃ janetvā bhikkhū visesaṃ pāpessāmī’’ti.
143. It presents one apadāna thinking, "In this way, having aroused spiritual urgency, I will lead the bhikkhus to attain distinction."
143. Đưa ra một câu chuyện quá khứ (apadāna) để chỉ ra rằng ‘‘ta sẽ tạo sự kinh hoàng như vậy và khiến các tỳ khưu đạt được sự đặc biệt (visesa)’’.
Catūhena ārohanti catuyojanubbedhattā.
They ascend in four days because it is four yojanas high.
Leo lên trong bốn ngày vì độ cao bốn dojana.
Dvinnaṃ buddhānanti kakusandhassa koṇāgamanassa cāti imesaṃ dvinnaṃ buddhānaṃ.
Of the two Buddhas means of these two Buddhas, Kakusandha and Koṇāgamana.
Của hai vị Phật – của Kakusandha và Koṇāgamana, tức là của hai vị Phật này.
‘‘Tivarā rohitassā suppiyā’’ti manussānaṃ tasmiṃ tasmiṃ kāle samaññā tattha desanāmavasena jātāti veditabbā, yathā etarahi māgadhāti.
It should be understood that the names of people at that time, such as "Tivarā, Rohitassā, Suppiyā," arose in accordance with the teaching there, just as people are now called Māgadha.
‘‘Tivarā, Rohitassā, Suppiyā’’ – cần hiểu rằng đây là những tên gọi của con người vào những thời điểm khác nhau, được đặt theo cách thuyết giảng ở đó, giống như bây giờ gọi là Māgadha.
Puna vassasatanti paṭhamavassasatato uparivassasataṃ jīvanako nāma manusso natthi.
Another hundred years means that there is no human being who lives beyond the first hundred years.
Lại một trăm năm – không có người nào sống quá một trăm năm kể từ một trăm năm đầu tiên.
Parihīnasadisaṃ kataṃ desanāya.
Made to be like a decline in the teaching.
Đã được làm như suy giảm trong bài thuyết giảng.
Vaḍḍhitvāti dasavassāyukabhāvato paṭṭhāya yāva asaṅkhyeyyāyukabhāvā vaḍḍhitvā.
Having increased means having increased from the age of ten years up to the countless age.
Đã tăng lên – từ trạng thái tuổi thọ mười năm cho đến trạng thái tuổi thọ vô số kiếp.
‘‘Parihīna’’nti vatvā taṃ parihīnabhāvaṃ dassento ‘‘katha’’ntiādimāha.
Having said "decline," and showing that state of decline, it says "how," and so on.
Sau khi nói ‘‘suy giảm’’, để chỉ ra trạng thái suy giảm đó, Ngài nói ‘‘làm sao’’ v.v.
Yaṃ āyuppamāṇesūti yattakaṃ āyuppamāṇesūti.
Whatever the lifespan means whatever in terms of lifespans.
Trong những tuổi thọ nào – trong bao nhiêu tuổi thọ.
144. Santuṭṭhoti sakena uccāvacena paccayena samameva ca tussanako.
144. Content means being pleased equally with one's various requisites.
144. Biết đủ (santuṭṭho) – là người bằng lòng với các vật dụng cao thấp của mình một cách bình đẳng.
Tenāha ‘‘itarītarenā’’tiādi.
Therefore, it is said "with this or that," and so on.
Vì thế, Ngài nói ‘‘với bất cứ thứ gì’’ v.v.
Tattha duvidhaṃ itarītaraṃ – pākatikaṃ, ñāṇasañjanitañcāti.
Therein, this or that is twofold – natural and generated by wisdom.
Ở đây, có hai loại ‘‘bất cứ thứ gì’’ – tự nhiên và do trí tuệ sinh ra.
Tattha pākatikaṃ paṭikkhipitvā ñāṇasañjanitameva dassento ‘‘thūlasukhumā’’tiādimāha.
Therein, rejecting the natural and showing only that which is generated by wisdom, it says "coarse or subtle," and so on.
Ở đây, bác bỏ cái tự nhiên và chỉ ra cái do trí tuệ sinh ra, Ngài nói ‘‘thô và vi’’ v.v.
Itaraṃ vuccati hīnaṃ paṇītato aññattā.
"This or that" refers to what is inferior, being other than superior.
Cái khác được gọi là thấp kém vì khác với cái cao quý.
Tathā paṇītampi itaraṃ hīnato aññattā.
Similarly, "this or that" refers to what is superior, being other than inferior.
Tương tự, cái cao quý cũng là cái khác vì khác với cái thấp kém.
Apekkhāsaddā hi itarītarāti.
Indeed, "this or that" are words indicating expectation.
Thật vậy, ‘‘bất cứ thứ gì’’ là những từ có tính tương đối.
Iti yena kenaci hīnena vā paṇītena vā cīvarādipaccayena santussito tathāpavatto alobho itarītarapaccayasantoso, taṃsamaṅgitāya santuṭṭho.
Thus, being content with any inferior or superior requisite such as a robe, and behaving accordingly, is contentment with this or that requisite, and one who possesses this is content.
Như vậy, sự bằng lòng với bất cứ vật dụng y phục nào, dù thấp kém hay cao quý, là sự bằng lòng với vật dụng bất cứ thứ gì, và do có sự bằng lòng đó nên gọi là người biết đủ.
Yathālābhaṃ attano lābhānurūpaṃ santoso yathālābhasantoso.
Contentment according to what is obtained, suitable to one's gains, is contentment with what is obtained.
Sự bằng lòng phù hợp với những gì mình nhận được, tương xứng với những gì mình có, là sự bằng lòng với những gì đã nhận (yathālābhasantoso).
Sesapadadvayepi eseva nayo.
The same method applies to the other two terms.
Đối với hai từ còn lại cũng theo cách tương tự.
Labbhatīti vā lābho, yo yo lābho yathālābho, tena santoso yathālābhasantoso.
Or, what is obtained is a gain; whatever gain, that is what is obtained; contentment with that is contentment with what is obtained.
Hoặc, cái gì được nhận là lợi lộc (lābho), bất cứ lợi lộc nào là yathālābho, sự bằng lòng với nó là yathālābhasantoso.
Balanti kāyabalaṃ.
Strength means physical strength.
Sức mạnh (balaṃ) – sức mạnh của thân thể.
Sāruppanti bhikkhuno anucchavikatā.
Suitability means what is appropriate for a bhikkhu.
Phù hợp (sāruppaṃ) – sự thích hợp với một tỳ khưu.
Yathāladdhato aññassa apatthanā nāma siyā appicchatāya pavattiākāroti tato vinivattitameva santosassa sarūpaṃ dassento ‘‘labhantopi na gaṇhātī’’ti āha.
Desiring nothing other than what is obtained could be a mode of conduct characterized by fewness of wishes; therefore, showing the true nature of contentment as distinct from that, it says "even though he obtains, he does not take."
Để chỉ ra bản chất của sự bằng lòng là sự không mong cầu cái khác ngoài những gì đã nhận được, đó là một biểu hiện của sự ít dục, Ngài nói ‘‘dù nhận được cũng không lấy’’.
Taṃ parivattetvāti pakatidubbalādīnaṃ garucīvaraṃ na phāsubhāvāvahaṃ sarīrabādhāvahañca hotīti payojanavasena, nātricchatādivasena parivattetvā.
Having exchanged that means having exchanged it for the purpose that a heavy robe is not conducive to well-being for naturally weak persons and can cause bodily discomfort, not out of excessive desire and so on.
Thay đổi nó – thay đổi nó theo mục đích, không phải vì quá tham lam, v.v., vì y phục nặng nề không phù hợp cho người yếu đuối, v.v., và gây khó chịu cho thân thể.
Lahukacīvaraparibhoge santosavirodhi na hotīti āha ‘‘lahukena yāpentopi santuṭṭhova hotī’’ti.
It says "even one who sustains himself with a light robe is content" because using a light robe is not contrary to contentment.
Ngài nói ‘‘dù sống với y phục nhẹ nhàng cũng là người biết đủ’’, điều này không trái với sự bằng lòng khi sử dụng y phục nhẹ nhàng.
Mahagghacīvaraṃ bahūni vā cīvarāni labhitvā tāni vissajjetvā aññassa gahaṇaṃ yathāsāruppanaye ṭhitattā na santosavirodhīti āha ‘‘tesaṃ…pe… dhārentopi santuṭṭhova hotī’’ti.
It says "even wearing them... he is content" because obtaining expensive robes or many robes, disposing of them, and taking others is in accordance with suitability, and thus not contrary to contentment.
Ngài nói ‘‘dù giữ…v.v… cũng là người biết đủ’’, điều này không trái với sự bằng lòng vì việc nhận y phục đắt tiền hoặc nhiều y phục rồi phân phát chúng và nhận cái khác là phù hợp với nguyên tắc thích hợp.
Evaṃ sesapaccayesu yathābalayathāsāruppaniddesesu api-saddaggahaṇe adhippāyo veditabbo.
Similarly, in the expositions of suitability according to strength in other requisites, the intention in including the word 'even' should be understood.
Tương tự, trong việc chỉ định các vật dụng khác theo sức mạnh và sự phù hợp, ý nghĩa của việc sử dụng từ api (cũng) cần được hiểu.
Muttaharītakanti gomuttaparibhāvitaṃ, pūtibhāvena vā chaḍḍitattā muttaharītakaṃ.
Urine-green means permeated with cow urine, or urine-green due to being discarded in a foul state.
Nước tiểu xanh (muttaharītakaṃ) – được ngâm trong nước tiểu bò, hoặc bị vứt bỏ vì thối rữa nên là nước tiểu xanh.
Buddhādīhi vaṇṇitanti ‘‘pūtimuttabhesajjaṃ nissāya yā pabbajjā’’tiādinā sammāsambuddhādīhi pasatthaṃ.
Praised by the Buddhas and others means praised by the Fully Self-Awakened Buddhas and others with statements such as "the going forth based on putrid urine as medicine."
Được chư Phật, v.v., ca ngợi – được chư Chánh Đẳng Giác, v.v., tán thán bằng cách nói ‘‘sự xuất gia dựa vào thuốc nước tiểu thối’’ v.v.
Eko ekacco santuṭṭho hoti, santosassa vaṇṇaṃ na katheti seyyathāpi āyasmā bākulatthero.
One particular person is content, but does not praise contentment, like the Elder Bākula.
Một người (eko), một số người, biết đủ, nhưng không ca ngợi sự bằng lòng, ví dụ như Tôn giả Bākula.
Na santuṭṭo hoti, santosassa vaṇṇaṃ katheti seyyathāpi thero upanando sakyaputto.
One is not content, but praises contentment, like the Elder Upananda, the Sakyan son.
Không biết đủ, nhưng ca ngợi sự bằng lòng, ví dụ như Trưởng lão Upananda Sākyaputta.
Neva santuṭṭho hoti, na santosassa vaṇṇaṃ katheti seyyathāpi thero lāḷudāyī.
One is neither content nor praises contentment, like the Elder Lāḷudāyī.
Không biết đủ cũng không ca ngợi sự bằng lòng, ví dụ như Trưởng lão Lāḷudāyī.
Ayanti āyasmā mahākassapo.
This one is the Venerable Mahākassapa.
Người này – là Tôn giả Mahākassapa.
Anesananti ayoniso micchājīvavasena paccayapariyesanaṃ.
Improper search means the search for requisites based on wrong livelihood, in an improper way.
Sự tìm cầu không chân chính (anesanaṃ) – sự tìm cầu vật dụng theo cách sống sai trái, không đúng đắn.
Uttasatīti ‘‘kathaṃ nu kho labheyya’’nti jātuttāsena uttasati.
He is frightened means he is frightened with the terror of "how will I obtain it?"
Hoảng sợ (uttasatī) – hoảng sợ với nỗi sợ hãi ‘‘làm sao mình có thể nhận được đây?’’
Tathā paritassati.
Similarly, he is distressed.
Tương tự, lo lắng (paritassati).
Ayanti mahākassapatthero.
This one is the Elder Mahākassapa.
Người này – là Trưởng lão Mahākassapa.
Evaṃ yathāvuttaekaccabhikkhu viya na paritassati, alābhaparittāsena vighātappattiyā na parittāsaṃ āpajjati.
Thus, like the aforementioned particular bhikkhu, he is not distressed, he does not fall into distress due to the terror of not obtaining, or due to a state of vexation.
Như vậy – như vị tỳ khưu cá nhân đã nói, không lo lắng, không bị lo lắng vì sợ không nhận được và không đạt được sự thất bại.
Lobhoyeva ārammaṇena saddhiṃ ganthanaṭṭhena bajjhanaṭṭhena gedho lobhagedho.
Greed itself, in the sense of being bound or tied up with the object, is the entanglement of greed.
Chỉ có lòng tham, do sự gắn bó và ràng buộc với đối tượng, là sự ham muốn tham lam (lobhagedho).
Mucchanti gedhaṃ momūhattabhāvaṃ.
Delusion means the state of infatuation with greed.
Sự mê muội (mucchaṃ) – trạng thái mê muội của sự ham muốn.
Ādīnavanti dosaṃ.
Danger means fault.
Sự nguy hiểm (ādīnavaṃ) – lỗi lầm.
Nissaraṇamevāti cīvare idamatthitādassanapubbakaṃ alaggabhāvasaṅkhātaniyyānameva pajānanto.
Just the escape means knowing just the escape, which is the state of not clinging to the robe, preceded by seeing its purpose.
Sự thoát ly (nissaraṇameva) – hiểu rõ sự thoát ly, tức là trạng thái không dính mắc, được biểu hiện bằng việc thấy rằng y phục không có giá trị gì đặc biệt.
Yathāladdhādīnanti yathāladdhapiṇḍapātādīnaṃ.
Of what is obtained, etc., means of what is obtained, such as almsfood.
Của những gì đã nhận được (yathāladdhādīnaṃ) – của những vật thực khất thực đã nhận được, v.v.
Niddhāraṇe cetaṃ sāmivacanaṃ.
And this is the genitive case of determination.
Đây là cách nói sở hữu trong ý nghĩa xác định.
Yathā mahākassapattheroti attanā vattabbaniyāmena vadati, bhagavatā pana vattabbaniyāmena ‘‘yathā kassapo bhikkhū’’ti bhavitabbaṃ.
Like the Elder Mahākassapa means he speaks according to his own rule of conduct; however, the Buddha's rule of conduct would be "like the bhikkhu Kassapa."
Như Trưởng lão Mahākassapa – Ngài nói theo quy tắc mà Ngài phải tuân thủ, nhưng theo quy tắc mà Đức Thế Tôn phải nói thì phải là ‘‘như tỳ khưu Kassapa’’.
Kassapena nidassanabhūtena.
By Kassapa, who serves as an example.
Bởi Kassapa – người được dùng làm ví dụ.
Kathanaṃ nāma bhāro ‘‘mutto moceyya’’nti paṭiññānurūpattā.
Speaking is a burden because it must correspond to the declaration "released, he should release."
Việc nói là một gánh nặng vì nó phù hợp với lời tuyên bố ‘‘người được giải thoát sẽ giải thoát người khác’’.
Paṭipattiṃ paripūraṃ katvā pūraṇaṃ bhāro satthu āṇāya sirasā sampaṭicchitabbato.
Fulfilling the practice completely is a burden because it must be accepted respectfully according to the Teacher's command.
Hoàn thiện sự thực hành là một gánh nặng vì phải chấp nhận mệnh lệnh của Bậc Đạo Sư bằng cả tấm lòng.
145. Tena rahitoti tena sammāvāyāmena rahito.
145. Devoid of that means devoid of that right effort.
145. Thiếu vắng nó – thiếu vắng sự tinh tấn chân chính đó.
Nibbhayoti bhayarahito.
Fearless means free from fear.
Không sợ hãi – không có sự sợ hãi.
Kusalānuppādanampi hi sāvajjameva aññāṇālasiyahetukattā.
Not producing wholesome states is also blameworthy, as it is caused by ignorance and laziness.
Thật vậy, việc không tạo ra thiện pháp cũng là một lỗi lầm vì nó là nguyên nhân của sự vô minh và lười biếng.
Sambujjhanatthāyāti ariyamaggehi sambujjhanāya.
For the sake of complete awakening means for complete awakening by means of the Noble Paths.
Để giác ngộ – để giác ngộ bằng các Thánh Đạo.
Yogehi khemaṃ tehi anupaddutattā.
Safety from yokes means being unmolested by them.
An toàn khỏi các ràng buộc – vì không bị chúng làm hại.
Manuññavatthunti manoramaṃ lobhuppattikāraṇaṃ.
Pleasant object means a charming object, a cause for the arising of greed.
Đối tượng dễ chịu (manuññavatthuṃ) – đối tượng đẹp đẽ, là nguyên nhân sinh khởi lòng tham.
Yathā vā tathā vāti subhasukhādivasena.
In one way or another means in terms of pleasantness, happiness, and so on.
Dù thế nào đi nữa – theo nghĩa đẹp đẽ, hạnh phúc, v.v.
Teti lobhādayo.
These are greed and so on.
Chúng – là lòng tham, v.v.
Anuppannāti veditabbā tathārūpe vatthārammaṇe tathā anuppannapubbattā.
Should be understood as not arisen because they have never arisen in such an object or support.
Cần hiểu là chưa sinh khởi vì chúng chưa từng sinh khởi như vậy đối với đối tượng vật chất đó.
Aññathāti vuttanayeneva vatthārammaṇehi ayojetvā gayhamāne.
Otherwise means if taken without connecting them to objects and supports in the manner described.
Cách khác – nếu được hiểu mà không liên kết với các đối tượng vật chất theo cách đã nói.
Vatthumhīti upaṭṭhākādicīvarādivatthumhi.
In the object means in the object such as a robe from a supporter, and so on.
Trong vật chất – trong vật chất như y phục của người hộ độ, v.v.
Ārammaṇeti manāpiyādibhede ārammaṇe.
Regarding the object: concerning objects belonging to the category of agreeable and so on.
Đối tượng là đối tượng thuộc các loại như khả ái, v.v.
Tādisena paccayenāti ayonisomanasikārasativossaggādipaccayena.
By such a condition: by conditions such as unwise attention, abandonment of mindfulness, and so on.
Với nhân duyên như vậy là với nhân duyên như tác ý không như lý, xả niệm, v.v.
Imeti vuttanayena paccayalābhena pacchā uppajjamānā pāḷiyaṃ tathā vuttāti daṭṭhabbaṃ.
These: it should be understood that those arising afterwards by obtaining conditions in the manner stated are referred to as such in the Pāli.
Những điều này nên được hiểu là những điều phát sinh sau đó do sự có được nhân duyên theo cách đã nói, đã được nói như vậy trong Pāḷi.
Evaṃ uppajjamānatāya nappahīyanti nāma.
Because they arise in this way, they are said not to be abandoned.
Do sự phát sinh như vậy, được gọi là không đoạn trừ.
Anuppādo hi paramatthato pahānaṃ kathitaṃ, tasmā tattha kathitanayeneva gahetabbanti adhippāyo.
For ultimate non-arising is indeed called abandonment; therefore, the intention is that it should be understood in the manner stated there.
Vì sự không phát sinh được gọi là sự đoạn trừ theo nghĩa tối hậu, nên ý nghĩa là phải hiểu theo cách đã nói ở đó.
Appaṭiladdhāti anuppattiyā.
Not obtained: by non-attainment.
Chưa đạt được là chưa thành tựu.
Teti yathāvuttasīlādianavajjadhammā.
They: refers to blameless qualities such as morality (sīla) as stated.
Chúng là những pháp vô tội như giới, v.v., đã được nói.
Paṭiladdhāti adhigatā.
Obtained: attained.
Đã đạt được là đã thành tựu.
‘‘Sīlādidhammā’’ti ettha yadi maggaphalānipi gahitāni, atha kasmā ‘‘parihānivasenā’’ti vuttanti āha ‘‘ettha cā’’tiādi.
Here, if the paths and fruits (maggaphala) are also included in "qualities like morality," then why is it said "in terms of decline"? To explain this, he says "and here," and so on.
Trong câu “các pháp giới, v.v.”, nếu các đạo và quả cũng được bao gồm, thì tại sao lại nói “theo nghĩa suy giảm”? Điều này được nói trong “ở đây”, v.v.
Imassa pana sammappadhānassāti catutthassa sammappadhānassa vasena.
Of this right exertion: in terms of the fourth right exertion.
Nhưng đối với chánh tinh tấn này là theo nghĩa của chánh tinh tấn thứ tư.
Ayaṃ desanāti ‘‘uppannā me kusalā dhammā nirujjhamānā anatthāya saṃvatteyyu’’nti ayaṃ desanā katā.
This teaching: this teaching, "May the wholesome qualities that have arisen not lead to harm by ceasing," was given.
Lời dạy này là lời dạy “những thiện pháp đã sinh khởi trong tôi sẽ dẫn đến sự bất lợi khi chúng diệt mất” đã được nói.
Dutiyamaggo vā…pe… saṃvatteyyāti idaṃ āyatiṃ sattasu attabhāvesu uppajjamānadukkhasaṅkhātaanatthuppattiṃ sandhāya vuttaṃ.
May the second path... may it lead to harm: this was said with reference to the arising of harm, which is suffering, in seven future existences.
Hoặc đạo thứ hai… v.v… sẽ dẫn đến điều này được nói nhằm ám chỉ sự phát sinh của bất lợi, tức là khổ đau sẽ phát sinh trong bảy kiếp sống tương lai.
‘‘Ātāpī ottappī bhabbo sambodhāyā’’tiādivacanato ‘‘ime cattāro sammappadhānā pubbabhāgavipassanāvasena kathitā’’ti vuttaṃ.
From the statement "Ardent, conscientious, capable of awakening," and so on, it is said: "These four right exertions are taught in terms of preliminary insight (pubbabhāgavipassanā)."
Từ lời nói “nhiệt tâm, biết hổ thẹn, có khả năng giác ngộ”, v.v., “bốn chánh tinh tấn này đã được nói theo nghĩa của tuệ quán sơ khởi”.
146. Piyamanāpaniccanavakādiguṇehi cando upamā etesanti candūpamā.
146. Moon-like (candūpamā): that which has the moon as its simile due to qualities such as being dear, agreeable, ever new, and so on.
146. Mặt trăng là ví dụ cho những điều có các phẩm chất như khả ái, dễ chịu, luôn mới, v.v., nên được gọi là Candūpama (ví như mặt trăng).
Santhavādīni padāni aññamaññavevacanāni.
The words "familiarity" (santhavā) and so on are synonyms of each other.
Các từ như sự giao thiệp, v.v., là đồng nghĩa với nhau.
Pariyuṭṭhānaṃ puna citte kilesādhigamo.
Pervasion (pariyuṭṭhāna), on the other hand, is the overpowering of the mind by defilements.
Sự chi phối lại là sự xâm nhập của phiền não vào tâm.
Sabbehipi padehi katthaci satte anurodharodhābhāvamāha.
With all these terms, he speaks of the absence of attachment or aversion towards beings in some instances.
Với tất cả các từ, điều này nói lên sự không có sự ràng buộc hoặc ngăn cản đối với chúng sinh ở một số nơi.
Attano pana sommabhāvena mahājanassa piyo manāpo.
Due to his own gentle nature, he is dear and agreeable to the public.
Do tính hiền dịu của tự thân, nên được đại chúng yêu mến và hài lòng.
Yadatthamettha candūpamā āhaṭā, taṃ dassento ‘‘eva’’ntiādimāha.
To show for what purpose the simile of the moon is brought in here, he says "thus" and so on.
Chỉ ra mục đích mà ví dụ mặt trăng được đưa ra ở đây, Ngài nói “như vậy”, v.v.
Na kevalaṃ candūpamatāya ettako eva guṇo, atha kho aññepi santīti te dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādi vuttaṃ.
Not only is there this much virtue due to being moon-like, but there are also other virtues; to show them, "furthermore" and so on is said.
Không chỉ vì ví như mặt trăng mà có chừng đó phẩm chất, mà còn có những phẩm chất khác nữa, để chỉ ra những điều đó, Ngài nói “hơn nữa”, v.v.
Evamādīhīti ādi-saddena yathā.
In these ways: by the word "and so on," (ādī) as is.
Những điều như vậy là với từ “v.v.” như đã nói.
Cando lokānuggahena ajavīthiādikā nānāvīthiyo paṭipajjati, evaṃ bhikkhu taṃ taṃ disaṃ upagacchati kulānuddayāya.
Just as the moon, for the welfare of the world, travels through various orbits such as the Ajavīthi, so too a bhikkhu goes to various directions out of compassion for families.
Như mặt trăng đi theo các con đường khác nhau như Aja-vīthi, v.v., để mang lại lợi ích cho thế gian, thì vị Tỳ-khưu cũng đi đến các phương hướng khác nhau để mang lại lợi ích cho các gia đình.
Yathā cando kaṇhapakkhato sukkapakkhaṃ upagacchanto kalāhi vaḍḍhamāno hutvā niccanavo hoti, evaṃ bhikkhu kaṇhapakkhaṃ pahāya sukkapakkhaṃ upagantvā guṇehi vaḍḍhamāno lokassa vā pāmojjapāsaṃsattho niccanavatāya candasamacitto adhunupasampanno viya ca niccanavo hutvā carati.
Just as the moon, going from the dark half to the bright half, growing in its phases, is ever new, so too a bhikkhu, abandoning the dark half and entering the bright half, growing in qualities, or as one who delights the world and is praised, being ever new like the moon, and like one who has just received higher ordination, lives ever new.
Như mặt trăng, khi đi từ nửa tối đến nửa sáng, tăng trưởng theo các phần và luôn mới mẻ, thì vị Tỳ-khưu cũng vậy, từ bỏ nửa tối và đi đến nửa sáng, tăng trưởng về phẩm hạnh, hoặc vì sự hoan hỷ và tán thán của thế gian, với tâm như mặt trăng vì sự luôn mới mẻ, và như một vị mới thọ giới, luôn mới mẻ mà sống.
Apakassitvāti kilesakāmavatthukāmehi vivecetvā.
Withdrawn (apakassitvā): having separated from defilements, sense desires, and objects of sense desires.
Rút lui là tách biệt khỏi dục lạc phiền não và đối tượng dục lạc.
Taṃ nekkhammābhimukhaṃ kāyacittānaṃ ākaḍḍhanaṃ kāyato apanayanañca hotīti āha ‘‘ākaḍḍhitvā apanetvāti attho’’ti.
That attraction of body and mind towards renunciation and removal from the body, he states, means "drawing away and removing."
Việc kéo thân và tâm hướng về xuất ly, và việc loại bỏ khỏi thân, được nói là “nghĩa là kéo ra và loại bỏ”.
Catukkañcettha sambhavatīti taṃ dassetuṃ ‘‘yo hi bhikkhū’’tiādi vuttaṃ.
And four possibilities arise here; to show that, it is said "for indeed, a bhikkhu," and so on.
Ở đây có bốn điều có thể xảy ra, để chỉ ra điều đó, Ngài nói “vị Tỳ-khưu nào”, v.v.
Niccanavayāti ‘‘niccanavakā’’icceva vuttaṃ hoti.
Ever new (niccanavayā): means "niccanavakā" (ever new).
Luôn mới mẻ có nghĩa là “luôn mới mẻ”.
Ka-saddena hi padaṃ vaḍḍhitaṃ, ka-kārassa ca ya-kārādeso.
For the word is extended by the letter 'ka', and 'ka' is substituted by 'ya'.
Vì từ được tăng cường bởi âm ka, và âm ka được thay thế bằng âm ya.
Evaṃ vicariṃsūti kiñjakkhavasena pariggahābhāvena yathā ime, evaṃ vicariṃsu aññeti anukampamānā.
They lived thus: just as these (live), in the absence of taking anything due to 'what little thing,' so too others lived, out of compassion.
Họ đã sống như vậy là họ đã sống như vậy, như những người này, do không nắm giữ bất cứ điều gì, họ đã sống như vậy, thương xót những người khác.
Dvebhātikavatthūti dvebhātikattherapaṭibaddhaṃ vatthuṃ.
Story of the two brothers: a story connected with the two brother elders.
Câu chuyện về hai anh em là câu chuyện liên quan đến hai vị Trưởng lão là anh em.
Appatirūpakaraṇanti bhikkhūnaṃ asāruppakaraṇaṃ.
Improper conduct: conduct unbefitting for bhikkhus.
Hành động không thích hợp là hành động không phù hợp với các Tỳ-khưu.
Ādhāyitvāti āropanaṃ ṭhapetvā.
Having imputed: having placed an accusation.
Đặt lên là đặt vào, không đặt chốt.
Tathāti yathā saṅghamajjhe gaṇamajjhe ca, tathā vuḍḍhatare puggale appatirūpakaraṇaṃ.
Likewise: just as in the midst of the Saṅgha and in the midst of the assembly, so too improper conduct towards an elder person.
Như vậy là hành động không thích hợp đối với người lớn tuổi, như trong Tăng chúng và trong hội chúng.
Evamādīti ādi-saddena antaragharappavesane aññattha ca yathāvuttato aññaṃ asāruppakiriyaṃ saṅgaṇhāti.
And so on: by the word "and so on," it includes other unbefitting actions than those stated, such as entering a house and elsewhere.
Những điều như vậy là với từ “v.v.” bao gồm các hành vi không phù hợp khác ngoài những điều đã nói, khi đi vào nhà và ở những nơi khác.
Tatthevāti saṅghamajjhe gaṇamajjhe puggalassa ca vuḍḍhassa santike.
Right there: in the midst of the Saṅgha, in the midst of the assembly, and in the presence of the elder person.
Ngay tại đó là trong Tăng chúng, trong hội chúng, và trước mặt người lớn tuổi.
Ekato bhāriyanti piṭṭhipassato onataṃ.
Leaning to one side: bent from the back.
Nghiêng về một bên là nghiêng về phía sau.
Vāyupatthambhanti cittasamuṭṭhānavāyunā upatthambhanaṃ.
Bracing with wind: bracing with mind-originated wind.
Sự nâng đỡ của gió là sự nâng đỡ bởi gió do tâm sinh ra.
Anubbejetvā cittanti ānetvā sambandho.
Connecting "not agitating the mind" means "bringing it back."
Không làm cho tâm sợ hãi, mà dẫn dắt nó, là mối liên hệ.
Cittassa hi tato anubbejanaṃ tadanunayanaṃ.
For the mind's non-agitation from that is its compliance.
Vì sự không sợ hãi của tâm là sự tuân theo nó.
Tenāha ‘‘sampiyāyamāno oloketī’’ti.
Therefore, he says "he looks with affection."
Do đó, Ngài nói “nhìn với vẻ yêu mến”.
Vāyupatthambhakaṃ gāhāpetvāti kāyaṃ tathā upatthambhakaṃ katvā.
Having made the body brace with wind: having made the body brace thus.
Làm cho thân được nâng đỡ bởi gió là làm cho thân được nâng đỡ như vậy.
Aṅgulīhi nikkhantapabhā ākāsasañcalanena diguṇā hutvā ākāse vicariṃsūti āha ‘‘yamakavijjutaṃ cārayamāno viyā’’ti.
The light emanating from his fingers, by moving in the air, became twofold and moved in the air, he says, "as if making twin flashes of lightning move."
Ánh sáng phát ra từ các ngón tay, do di chuyển trong không gian, trở thành gấp đôi và di chuyển trong không gian, nên Ngài nói “như thể đang làm cho tia chớp đôi di chuyển”.
‘‘Ākāse pāṇiṃ cālesī’’ti padassa aññattha anāgatattā ‘‘asambhinnapada’’nti vuttaṃ.
Since the phrase "he moved his hand in the air" is not found elsewhere, it is called "an uncompounded word."
Vì cụm từ “đưa tay lên không trung” không xuất hiện ở nơi khác, nên được gọi là “cụm từ không chia tách”.
Attamanoti pītisomanassehi gahitamano.
Delighted in himself: mind seized by joy and happiness.
Tự mãn là tâm bị chi phối bởi hỷ và lạc.
Yañhi cittaṃ anavajjaṃ pītisomanassasahitaṃ, taṃ sasantakaṃ hitasukhāvahattā.
For a mind that is blameless and accompanied by joy and happiness is beneficial and conducive to well-being for oneself.
Vì tâm vô tội, có hỷ và lạc, là của chính mình và mang lại lợi ích và hạnh phúc.
Tenāha ‘‘sakamano’’tiādi.
Therefore, he says "one's own mind," and so on.
Do đó, Ngài nói “tâm của chính mình”, v.v.
Na domanassena…pe… gahitamano sakacittassa tabbiruddhattā.
Not by dejection... seized by dejection: because it is contrary to one's own mind.
Không bị chi phối bởi ưu sầu… v.v. vì điều đó trái ngược với tâm của chính mình.
Purimanayenevāti ‘‘idāni yo hīnādhimuttiko’’tiādinā pubbe vuttanayeneva.
In the previous manner: in the manner stated previously, such as "Now, whoever is of base disposition," and so on.
Theo cách trước là theo cách đã nói trước đây, bắt đầu bằng “bây giờ, kẻ nào có ý chí thấp kém”, v.v.
Pasannākāranti pasannehi kātabbakiriyaṃ.
Respectful demeanor: actions to be done by those who are respectful.
Hành động hoan hỷ là hành động mà những người hoan hỷ nên làm.
Taṃ sarūpato dasseti ‘‘cīvarādayo paccaye dadeyyu’’nti.
He shows its nature as: "they would give requisites such as robes."
Ngài chỉ ra hình thức của nó bằng cách nói “sẽ cúng dường các vật dụng như y phục”.
Tathabhāvāyāti yadatthaṃ bhagavatā dhammo desito, yadatthañca sāsane pabbajjā, tadatthāya.
For that state: for the purpose for which the Dhamma was taught by the Blessed One, and for which renunciation in the Dispensation exists.
Vì mục đích đó là vì mục đích mà Đức Thế Tôn đã thuyết pháp, và vì mục đích mà sự xuất gia trong Giáo pháp được thực hiện.
Rakkhaṇabhāvanti apāyabhayato ca rakkhaṇajjhāsayaṃ.
The state of protection: and the intention of protection from the fear of the lower realms (apāya).
Tâm bảo vệ là ý định bảo vệ khỏi hiểm nguy.
Candopamādivasenāti ādi-saddena ākāse calitapāṇi viya katthaci alaggatāya parisuddhajjhāsayatā sattesu kāruññanti evamādīnaṃ saṅgaho.
In terms of moon-like, and so on: by the word "and so on," it includes being unattached (like a hand moving in the air), purity of intention, and compassion for beings, and so on.
Theo nghĩa ví như mặt trăng, v.v. là từ “v.v.” bao gồm sự thanh tịnh của ý định do không bị vướng mắc ở bất cứ đâu như bàn tay di chuyển trong không trung, lòng từ bi đối với chúng sinh, v.v.
147. Kulāni upagacchatīti kulūpako.
147. He approaches families, hence kulūpaka (family-frequenter).
147. Đi đến các gia đình nên được gọi là Kulūpaka (thân cận gia đình).
Sandīyatīti sabbaso dīyati, avakhaṇḍīyatīti attho.
Is broken down: is completely worn out, meaning it is broken into pieces.
Bị hủy hoại có nghĩa là bị hủy hoại hoàn toàn, bị cắt đứt.
Sā pana avakhaṇḍiyanā dukkhāpanā aṭṭiyanā hotīti vuttaṃ ‘‘aṭṭīyatī’’ti.
That breaking down, however, means causing suffering and annoyance, hence it is said "is annoyed."
Sự hủy hoại đó là sự đau khổ, sự phiền muộn, nên được nói là “bị phiền muộn”.
Tenāha bhagavā ‘‘so tatonidānaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedayatī’’ti.
Therefore, the Blessed One said, "From that, he experiences suffering and dejection."
Do đó, Đức Thế Tôn đã nói: “Từ đó, vị ấy cảm nhận khổ đau và ưu sầu.”
Vuttanayānusārena heṭṭhā vuttanayassa anusaraṇena.
According to the stated method: following the method stated earlier.
Theo cách đã nói là theo cách đã nói ở dưới.
148. Chinnabhinnaṭṭhāne chiddassa aputhulattā aggaḷaṃ adatvāva suttena saṃsibbanamattena aggaḷadānena ca chidde puthule.
148. In places that are cut and broken: in a small hole, without giving a bolt, just by sewing with thread; in a large hole, by giving a bolt.
148. Ở những chỗ bị cắt đứt, bị rách là ở những chỗ lỗ hổng không rộng, chỉ khâu lại bằng sợi chỉ mà không có chốt, và ở những chỗ lỗ hổng rộng có chốt.
Nibbasanānīti ciranisevitavasanakiccāni, paribhogajiṇṇānīti attho.
Worn-out garments (nibbasanānī): refers to garments that have been used for a long time, meaning worn out by use.
Những y phục cũ là những y phục đã được sử dụng lâu năm, nghĩa là đã cũ do sử dụng.
Tenāha ‘‘pubbe…pe… laddhanāmānī’’ti, saññāpubbako vidhi aniccoti ‘‘gahapatānī’’ti vuttaṃ yathā ‘‘vīriya’’nti.
Therefore, it is said "previously... named," and the procedure preceded by designation is impermanent, hence "householders" is said, just like "energy."
Do đó, Ngài nói “trước đây… v.v… đã có tên”, vì quy tắc có trước là danh hiệu là vô thường, nên được nói là “gia chủ nữ” như “tinh tấn”.
Senāpatinti senāpatibhāvinaṃ, senāpaccārahanti attho.
Commander: one who is to be a commander, meaning one who is the leader of an army.
Vị Tổng tư lệnh là người sẽ trở thành tổng tư lệnh, nghĩa là vị tổng tư lệnh.
Attano kammenāti attanā kātabbakammena.
By one's own action means by the action that should be done by oneself.
Attano kammenāti có nghĩa là bởi công việc cần phải được thực hiện bởi chính mình.
Soti satthā.
He means the Teacher.
Soti có nghĩa là bậc Đạo Sư.
Tasminti mahākassapatthere karotīti sambandho.
In him is connected as "he acts in the Elder Mahākassapa."
Tasminti có nghĩa là đối với trưởng lão Mahākassapa, Ngài thực hiện; đây là mối liên hệ.
Na karotīti vuttamatthaṃ vivaranto ‘‘kasmā’’tiādimāha.
Clarifying the stated meaning of "does not do," he said, beginning with "Why?"
Na karotīti, trong khi giải thích ý nghĩa đã được nói, ngài đã nói ‘‘kasmā’’ti và các câu tiếp theo.
Yadi satthā dhutaṅgāni na vissajjāpetukāmo, atha kasmā ‘‘jiṇṇosi dāni tva’’ntiādimavocāti āha ‘‘yathā panā’’tiādi.
If the Teacher did not wish to make him give up the dhutaṅgas, then why did he say, "You are now old," and so on? He explains this beginning with "As for how."
Nếu bậc Đạo Sư không có ý muốn khiến ngài từ bỏ các hạnh đầu đà, vậy tại sao Ngài lại nói ‘‘này, ông nay đã già rồi’’ và các câu tiếp theo? Để trả lời, ngài đã nói ‘‘yathā panā’’ti và các câu tiếp theo.
Diṭṭhadhammasukhavihāranti imasmiṃyeva attabhāve phāsuvihāraṃ.
Pleasant abiding in this very life means a comfortable abiding in this very existence.
Diṭṭhadhammasukhavihāranti có nghĩa là sự an trú thoải mái ngay trong chính kiếp sống này.
Amānusikā savanaratīti atikkantamānusikāya araññasadduppattiyā araññehaṃ vasāmīti vivekavāsūpanissayādhīnasaddasavanapaccayā dhammarati uppajjati.
A non-human delight in hearing means that a delight in the Dhamma arises, conditioned by hearing sounds dependent on secluded dwelling, thinking, "I dwell in the forest," due to sounds arising in the forest that transcend human sounds.
Amānusikā savanaratīti có nghĩa là do sự phát sinh âm thanh trong rừng vượt quá mức của con người, niềm hoan hỷ trong Pháp (dhammarati) khởi sinh do nhân duyên lắng nghe âm thanh vốn phụ thuộc vào nền tảng của việc sống trong sự viễn ly, với ý nghĩ rằng: “Ta đang sống trong rừng.”
Aparoti añño, dutiyoti attho.
Another means a different one, a second one.
Aparoti có nghĩa là người khác, tức là người thứ hai.
Tatthevāti tasmiṃyeva ekassa viharaṇaṭṭhāne viharaṇasamaye ca phāsu bhavati cittavivekasambhavato.
In that very place means that at that very dwelling place and during that dwelling time, it is comfortable due to the arising of mental seclusion.
Tatthevāti có nghĩa là ngay tại nơi trú ngụ một mình ấy và vào thời điểm trú ngụ ấy, sự thoải mái có được là do sự phát sinh của tâm viễn ly.
Tenāha ‘‘ekassa ramato vane’’ti.
Therefore, it is said: "Delighting alone in the forest."
Do đó, ngài đã nói ‘‘ekassa ramato vane’’ti.
Tathāti yathā āraññikassa rati, tathā piṇḍapātikassa labbhati diṭṭhadhammasukhavihāro.
Similarly, just as there is delight for one who dwells in the forest, so too is a pleasant abiding in this very life obtained by one who subsists on almsfood.
Tathāti có nghĩa là cũng như có sự hoan hỷ của vị sống trong rừng, sự an trú thoải mái trong hiện tại cũng được thành tựu cho vị thực hành hạnh khất thực.
Esa nayo sesesu.
The same method applies to the rest.
Phương pháp này cũng áp dụng cho các trường hợp còn lại.
Apiṇḍapātikādhīno itarassa visesajotakoti tamevassa visesaṃ dassetuṃ ‘‘akālacārī’’tiādi vuttaṃ.
The dependence of one who does not subsist on almsfood highlights the distinction for the other; it is to show this very distinction of his that "wandering at the wrong time" and so on was stated.
Để làm nổi bật sự khác biệt của vị ấy, vì người khác phụ thuộc vào người không khất thực, nên đã nói ‘‘akālacārī’’ti và các câu tiếp theo.
Amhākaṃ salākaṃ gahetvā bhattatthāya gehaṃ anāgacchantassa sattāhaṃ na pātetabbanti sāmikehi dinnattā sattāhaṃ salākaṃ na labhati, na katikavasena.
Since the householders had said, "He who takes our token and does not come home for a meal should not be given (food) for seven days," he does not receive a token for seven days, not by agreement.
Do các gia chủ đã quy định rằng: “Đối với người không đến nhà chúng tôi để nhận thực phẩm sau khi đã lấy phiếu, chúng tôi sẽ không phát phiếu trong bảy ngày,” nên vị ấy không nhận được phiếu trong bảy ngày, chứ không phải do quy ước (katika).
Piṇḍacārikavatte avattanato ‘‘yassa cesā’’tiādi vuttaṃ.
"For whom this" and so on was stated because he does not abide by the practice of an alms-round monk.
Do không thực hành phận sự của người đi khất thực, nên đã nói ‘‘yassa cesā’’ti và các câu tiếp theo.
Paṭhamataraṃ kātabbaṃ yaṃ, taṃ vattaṃ, itaraṃ paṭivattaṃ.
That which should be done first is practice (vatta), the other is counter-practice (paṭivatta).
Việc cần làm trước tiên là vatta (phận sự chính), việc còn lại là paṭivatta (phận sự phụ).
Mahantaṃ vā vattaṃ, khuddakaṃ paṭivattaṃ.
A great practice or a small counter-practice.
Hoặc vatta là phận sự lớn, paṭivatta là phận sự nhỏ.
Keci ‘‘vattapaṭipatti’’nti paṭhanti, vattassa karaṇanti attho.
Some read "vattapaṭipatti," meaning the performance of practice.
Một số vị đọc là ‘‘vattapaṭipatti’’, có nghĩa là việc thực hành phận sự.
Uddharaṇa-atiharaṇa-vītiharaṇavossajjana-sannikkhepana-sannirumbhanānaṃ vasena cha koṭṭhāse.
Six categories by way of lifting, bringing, carrying away, abandoning, laying down, and restraining.
Theo sáu phương diện: dọn dẹp, mang đi, di chuyển, từ bỏ, cất giữ, và đóng lại, nên gọi là sáu phần.
Garubhāvenāti thirabhāvena.
With gravity means with firmness.
Garubhāvenāti có nghĩa là do tính chất nặng nề.
‘‘Amukasmiṃ senāsane vasantā bahuṃ vassavāsikaṃ labhantī’’ti tathā na vassavāsikaṃ pariyesanto carati vassavāsikasseva aggahaṇato.
He does not wander seeking residence for the Rains thinking, "In such and such a dwelling, one obtains much for the Rains retreat," because he does not accept residence for the Rains itself.
Vị ấy không đi tìm vật dụng an cư mùa mưa với suy nghĩ rằng: “Những vị sống ở trú xứ kia nhận được nhiều vật dụng an cư mùa mưa,” bởi vì vị ấy không nhận vật dụng an cư mùa mưa.
Tasmā senāsanaphāsukaṃyeva cinteti.
Therefore, he thinks only of the suitability of the dwelling.
Do đó, vị ấy chỉ nghĩ đến sự thoải mái của trú xứ.
Tena bahuparikkhārabhāvena phāsuvihāro natthi parikkhārānaṃ rakkhaṇapaṭijagganādidukkhabahulatāya.
Due to that abundance of requisites, there is no pleasant abiding because of the great suffering involved in protecting and maintaining the requisites.
Tena có nghĩa là do có nhiều vật dụng, không có sự an trú thoải mái vì có nhiều khổ não trong việc giữ gìn, bảo quản các vật dụng.
Appicchādīnanti appicchasantuṭṭhādīnaṃyeva labbhati diṭṭhadhammasukhavihāro.
For those who are of few wishes and so on (appicchādi), a pleasant abiding in this very life is obtained only by those who are of few wishes, content, and so on.
Appicchādīnanti có nghĩa là sự an trú thoải mái trong hiện tại chỉ thành tựu cho những người ít ham muốn, biết đủ, và các phẩm chất tương tự.
149. Attano ṭhāneti sabrahmacārīnaṃ ovādakaviññāpakabhāvena attano mahāsāvakaṭṭhāne ṭhapanatthaṃ.
149. In his own place means for the purpose of establishing him in his own position as a great disciple, as an admonisher and instructor of his fellow monastics.
149. Attano ṭhāneti có nghĩa là để đặt ngài vào địa vị đại thinh văn của mình, với vai trò là người giáo huấn và chỉ dạy các vị đồng phạm hạnh.
Atha vā yasmā ‘‘ahaṃ dāni na ciraṃ ṭhassāmi, tathā sāriputtamoggallānā, ayaṃ pana vīsaṃvassatāyuko, ovadanto anusāsanto mamaccayena bhikkhūnaṃ mayā kātabbakiccaṃ karissatī’’ti adhippāyena bhagavā imaṃ desanaṃ ārabhi.
Alternatively, the Blessed One began this discourse with the intention that "I shall not remain much longer, nor will Sāriputta and Moggallāna. This one, however, has an lifespan of twenty years. Admonishing and instructing, he will perform the duties that I should perform for the bhikkhus after my passing."
Hoặc là, vì Đức Thế Tôn đã bắt đầu bài pháp này với ý định rằng: “Ta nay sẽ không ở lại lâu nữa, Sāriputta và Moggallāna cũng vậy, còn vị này có tuổi thọ hai mươi năm, sau khi ta diệt độ, vị ấy sẽ giáo huấn, chỉ dạy và làm phận sự mà ta phải làm cho các Tỳ-khưu.”
Tasmā attano ṭhāneti satthārā kātabbaovādadāyakaṭṭhāne.
Therefore, in his own place means in the position of giving admonition, which should be done by the Teacher.
Do đó, attano ṭhāneti có nghĩa là địa vị của người ban lời giáo huấn mà bậc Đạo Sư phải làm.
Tenāha ‘‘evaṃ panassā’’tiādi.
Therefore, it is said, "Thus for him," and so on.
Vì thế, ngài đã nói ‘‘evaṃ panassā’’ti và các câu tiếp theo.
Yathāha bhagavā ‘‘ovada, kassapa…pe… tvaṃ vā’’ti.
As the Blessed One said, "Admonish, Kassapa... and so on... you too."
Như Đức Thế Tôn đã nói: “Này Kassapa, hãy giáo huấn… này ông, hoặc là ông.”
Dukkhena vattabbā appadakkhiṇaggāhibhāvato.
Difficult to speak to due to being unyielding.
Dukkhena vattabbā có nghĩa là khó nói do bản chất không tiếp thu đúng đắn.
Dubbacabhāvakaraṇehīti kodhūpanāhādīhi.
By actions that cause disobedience means by anger, resentment, and so on.
Dubbacabhāvakaraṇehīti có nghĩa là do các nguyên nhân gây ra sự khó dạy như phẫn nộ, hiềm hận, v.v.
Anusāsaniyā padakkhiṇaggahaṇaṃ nāma anudhammacaraṇaṃ, chinnapaṭipatti katā vāmaggāho nāmāti āha ‘‘anusāsani’’ntiādi.
Taking admonition correctly means practicing in accordance with the Dhamma; having a broken practice is called taking it wrongly. Thus, he said, "Admonition," and so on.
Việc tiếp thu đúng đắn lời giáo huấn được gọi là sự thực hành thuận theo Pháp (anudhammacaraṇa), còn việc thực hành sai lệch được gọi là sự tiếp thu sai trái (vāmaggāho). Do đó, ngài đã nói ‘‘anusāsani’’nti và các câu tiếp theo.
Atikkamma vadanteti aññamaññaṃ atikkamitvā atimaññitvā vadante.
Speaking transgressively means speaking by going beyond or disrespecting one another.
Atikkamma vadanteti có nghĩa là nói năng vượt quá, khinh thường lẫn nhau.
Bahuṃ bhāsissatīti dhammaṃ kathento ko vipulaṃ katvā kathessati.
Will speak much means who will elaborate much when expounding the Dhamma?
Bahuṃ bhāsissatīti có nghĩa là khi thuyết pháp, ai sẽ thuyết một cách rộng rãi?
Asahitanti pubbenāparaṃ nasahitaṃ hetupamāvirahitaṃ.
Disconnected means not connected between earlier and later, lacking causes and similes.
Asahitanti có nghĩa là phần sau không phù hợp với phần trước, thiếu nhân và ví dụ.
Amadhuranti na madhuraṃ na kaṇṇasukhaṃ na pemanīyaṃ.
Unsweet means not sweet, not pleasant to the ear, not endearing.
Amadhuranti có nghĩa là không ngọt ngào, không êm tai, không đáng yêu.
Lahuññeva uṭṭhāti appavattanena kūlaṭṭhānaṃ viya tassa kathanaṃ.
Quickly stands up; his speech is like a bank, without much continuation.
Lahuññeva uṭṭhāti có nghĩa là lời nói của người ấy giống như bờ sông, không tồn tại lâu.
150. Okappanasaddhāti saddheyyavatthuṃ ogāhitvā ‘‘evameta’’nti kappanasaddhā.
150. Faith that settles means a faith that settles into the trustworthy object, thinking, "It is so."
150. Okappanasaddhāti là niềm tin xác quyết, sau khi đã thâm nhập vào đối tượng đáng tin và xác định rằng: “Việc này là như vậy.”
Kusaladhammajānanapaññāti anavajjadhammānaṃ sabbaso jānanapaññā.
Wisdom that knows wholesome phenomena means the wisdom that knows all blameless phenomena completely.
Kusaladhammajānanapaññāti là trí tuệ biết rõ tất cả các pháp vô tội.
Parihānanti sabbāhi sampattīhi parihānaṃ.
Loss means loss of all accomplishments.
Parihānanti là sự suy giảm khỏi tất cả mọi thành tựu.
Na hi kalyāṇamittarahitassa kāci sampatti nāma atthīti.
Indeed, for one who lacks noble friends, there is no accomplishment whatsoever.
Bởi vì đối với người không có bạn lành, không có thành tựu nào cả.
151. Pubbeti paṭhamabodhiyaṃ.
151. Before means at the first enlightenment.
151. Pubbeti có nghĩa là vào lúc giác ngộ đầu tiên.
Etarahīti tato pacchime kāle.
Now means in the time after that.
Etarahīti có nghĩa là vào thời gian sau đó.
Kāraṇapaṭṭhapaneti kāraṇārambhe.
In setting forth the reason means at the beginning of the reason.
Kāraṇapaṭṭhapaneti có nghĩa là khi bắt đầu một nguyên nhân.
Tesu vuttaguṇayuttesu theresu.
In those Elders who possess the stated qualities.
Tesu có nghĩa là đối với các vị trưởng lão có những phẩm chất đã được đề cập.
Tasminti tasmiṃ yathāvuttaguṇayutte puggale.
In that means in that individual who possesses the stated qualities.
Tasminnti có nghĩa là đối với cá nhân có những phẩm chất đã được đề cập như vậy.
Evaṃ sakkāre kayiramāneti ‘‘bhaddako vatāyaṃ bhikkhū’’ti ādarajātehi bhikkhūhi sakkāre kayiramāne.
When such respect is paid means when respect is paid by bhikkhus who have developed reverence, thinking, "Indeed, this bhikkhu is excellent."
Evaṃ sakkāre kayiramāneti có nghĩa là khi các Tỳ-khưu, do lòng kính trọng nảy sinh với ý nghĩ “Vị Tỳ-khưu này thật tốt lành,” thực hiện sự tôn kính.
Ime sabrahmacārī.
These fellow monastics.
Ime có nghĩa là các vị đồng phạm hạnh này.
‘‘Ehi bhikkhū’’ti taṃ bhikkhuṃ attano mukhābhimukhaṃ karontā vadanti.
They say, facing that bhikkhu, "Come, bhikkhu!"
Họ nói: “Hãy đến đây, Tỳ-khưu,” để khiến vị Tỳ-khưu đó đối mặt với họ.
Yañhi tanti ettha tanti nipātamattaṃ upaddavoti vuccati anatthajananato.
In "for indeed that," that is merely a particle; calamity is what is meant, because it produces harm.
Yañhi tanti, trong đó tan chỉ là một tiểu từ, được gọi là upaddavo vì nó tạo ra điều bất lợi.
Patthayati bhajati bajjhatīti patthanā, abhisaṅgoti āha ‘‘abhipatthanāti adhimattapatthanā’’ti.
Aspiration (patthanā) means seeking, associating, being bound; therefore, it is said, "excessive aspiration means strong aspiration."
Mong muốn, theo đuổi, bị ràng buộc được gọi là patthanā, sự dính mắc. Do đó, ngài đã nói ‘‘abhipatthanāti adhimattapatthanā’’ti, có nghĩa là sự mong muốn mãnh liệt.
152. Yāvadevāti iminā samānatthaṃ ‘‘yāvade’’ti idaṃ padanti āha ‘‘yāvade ākaṅkhāmīti yāvadeva icchāmī’’ti.
152. As far as; with this, he says that "yāvade" is a word of similar meaning: "yāvade ākaṅkhāmīti yāvadeva icchāmī" means "as far as I desire, as much as I wish."
152. Để chỉ rằng từ yāvade có cùng ý nghĩa với yāvadevā, ngài đã nói ‘‘yāvade ākaṅkhāmīti yāvadeva icchāmī’’ti, có nghĩa là “chừng nào tôi còn mong muốn.”
Yadicchakaṃ jhānasamāpattīsu vasībhāvadassanatthaṃ tadetaṃ āraddhaṃ.
This was stated to show mastery in jhāna attainments, desiring as one wishes.
Điều này được bắt đầu để thể hiện sự thuần thục trong việc nhập các thiền chứng theo ý muốn.
Vitthāritameva, tasmā tattha vitthāritameva gahetabbanti adhippāyo.
It is elaborated, therefore the intention is that it should be taken as elaborated there.
Vitthāritameva, do đó, ý định là nên hiểu theo cách đã được giải thích chi tiết ở đó.
Āsavānaṃ khayāti āsavānaṃ khayahetu ariyamaggena sabbaso āsavānaṃ khepitattā.
By the destruction of the taints means because the taints are entirely eradicated by the Noble Path, which is the cause of the destruction of the taints.
Āsavānaṃ khayāti có nghĩa là do sự đoạn tận các lậu hoặc, bởi vì tất cả các lậu hoặc đã được tiêu diệt hoàn toàn bởi Thánh đạo, là nhân của sự đoạn tận các lậu hoặc.
Apaccayabhūtanti ārammaṇapaccayabhāvena apaccayabhūtaṃ.
Not a condition means not a condition in the sense of an object-condition.
Apaccayabhūtanti có nghĩa là không trở thành duyên theo nghĩa là duyên đối tượng (ārammaṇapaccaya).
153. Lābhasakkārahetupi ekacce bhikkhū bhikkhunupassayaṃ gantvā bhikkhuniyo ovadanti, evamevaṃ ayaṃ pana thero na lābhasakkārahetu bhikkhunupassayagamanaṃ yācati, atha kasmāti āha ‘‘kammaṭṭhānatthikā’’tiādi.
153. Some bhikkhus, even for the sake of gains and honor, go to the nuns' quarters and admonish the nuns. Just so, this Elder did not request to go to the nuns' quarters for the sake of gains and honor. Why then? He says, beginning with "desiring meditation objects," and so on.
153. Một số Tỳ-khưu, ngay cả vì lợi lộc và danh vọng, cũng đến trú xứ của Tỳ-khưu-ni để giáo huấn các Tỳ-khưu-ni. Tuy nhiên, vị trưởng lão này không xin phép đến trú xứ của Tỳ-khưu-ni vì lợi lộc và danh vọng. Vậy tại sao? Để trả lời, ngài đã nói ‘‘kammaṭṭhānatthikā’’ti và các câu tiếp theo.
Eso hi ānandatthero ussukkāpetvā paṭipattiguṇaṃ dassento yasmā tā bhikkhuniyo catusaccakammaṭṭhānikā, tasmā pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ udayabbayādipakāsaniyā dhammakathāya vipassanāpaṭipattisampadaṃ dassesi.
Indeed, this Elder Ānanda, by zealously demonstrating the quality of practice, because those bhikkhunīs were practicing the meditation object of the Four Noble Truths, expounded the accomplishment of insight practice through a Dhamma talk that elucidated the arising and passing away of the five aggregates of clinging.
Bởi vì trưởng lão Ānanda, trong khi thể hiện phẩm chất thực hành bằng cách khuyến khích, đã chỉ ra sự thành tựu trong việc thực hành thiền vipassanā thông qua bài pháp thuyết minh về sự sanh diệt của năm uẩn thủ, vì các Tỳ-khưu-ni đó là những người thực hành đề mục Tứ đế.
Aniccādilakkhaṇāni ceva udayabbayādike ca sammā dassesi.
He correctly pointed out the characteristics of impermanence and so on, and the arising and passing away.
Ngài đã chỉ bày đúng đắn các tướng vô thường v.v. và cả sự sanh diệt v.v.
Hatthena gahetvā viya paccakkhato dassesi.
He showed it as if taking it by hand, directly.
Ngài đã chỉ bày một cách trực tiếp như thể cầm tay chỉ việc.
Samādapesīti tattha lakkhaṇārammaṇikavipassanaṃ samādapesi.
He made them undertake means he made them undertake insight characterized by those marks as its object.
Samādapesīti có nghĩa là ngài đã khiến họ xác lập thiền vipassanā với các tướng đó làm đối tượng.
Yathā vīthipaṭipanno hutvā pavattati, evaṃ gaṇhāpesi.
He made them grasp it, just as one proceeds along a path.
Ngài đã khiến họ nắm bắt sao cho họ có thể tiến hành như người đã đi vào lộ trình.
Samuttejesīti vipassanāya āraddhāya saṅkhārānaṃ udayabbayādīsu upaṭṭhahantesu yathākālaṃ paggahasamupekkhaṇehi bojjhaṅgānaṃ anupavattanena bhāvanāmajjhimavīthiṃ pāpetvā yathā vipassanāñāṇaṃ suppasannaṃ hutvā vahati, evaṃ indriyānaṃ visadabhāvakaraṇena vipassanācittaṃ sammā uttejesi, nibbānavasena vā samādapesi.
He stimulated: when insight has commenced, and when the rise and fall, etc., of phenomena become apparent, by the proper application of the factors of awakening, such as energy and equanimity, at the appropriate time, having brought (it) to the middle path of development, so that insight knowledge flows with great clarity, in this way, by clarifying the faculties, he thoroughly stimulated the mind of insight, or he caused it to undertake (the practice) for Nibbāna.
"Samuttejesi" (thúc đẩy): khi thiền quán được bắt đầu, và các hành hiện khởi với sự sinh diệt, v.v., thì bằng sự nỗ lực và xả theo thời điểm thích hợp, với sự vận hành không ngừng của các chi giác ngộ, đưa đến con đường trung đạo của sự tu tập, để tuệ quán trở nên trong sáng và vận hành; như vậy, bằng cách làm cho các căn trở nên thanh tịnh, đã thúc đẩy tâm quán một cách đúng đắn, hoặc đã khuyến khích (tâm) hướng đến Nibbāna.
Sampahaṃsesīti tathā pavattiyamānāya vipassanāya samappavattabhāvanāvasena upari laddhabbabhāvanāvasena cittaṃ sampahaṃsesi, laddhassādavasena suṭṭhu tosesi.
He gladdened: by such insight that is proceeding, he gladdened the mind by way of the development that is rightly proceeding, and by way of the development to be attained higher up; he thoroughly delighted (it) by way of the delight gained.
"Sampahaṃsesi" (làm vui thích): đối với thiền quán đang vận hành như vậy, đã làm cho tâm vui thích bằng sự tu tu tập vận hành đúng mức ở trên, hoặc bằng sự tu tập cần đạt được ở trên, đã làm cho tâm cực kỳ hoan hỷ bằng sự nếm trải hương vị đã đạt được.
Evamettha attho veditabbo.
This is how the meaning here should be understood.
Ý nghĩa ở đây nên được hiểu như vậy.
Manute pariññādivasena saccāni bujjhatīti muni.
One who understands the truths by way of full comprehension, etc., is called a sage (muni).
Người hiểu biết các chân lý bằng sự liễu tri, v.v., được gọi là "Muni" (bậc Thánh).
Teti taṃ.
To him means that.
"Te" (người ấy): là người đó.
Upayogatthe hi idaṃ sāmivacanaṃ.
Indeed, this genitive case is used in the sense of application.
Thật vậy, đây là cách nói về sự sở hữu.
Uttarīti upari, tava yathābhūtasabhāvato paratoti attho.
Higher: above, meaning "beyond your true nature".
"Uttari" (vượt trội): là ở trên, có nghĩa là vượt trội hơn bản chất thực tại của ngươi.
Pakkhapatito agatigamanaṃ atirekaokāso.
Going astray due to partiality is excessive room for error.
Sự đi sai đường do thiên vị được gọi là "atirekaokāso" (cơ hội quá mức).
Upaparikkhīti anuvicca nivārako na bahumato.
He scrutinized: one who prevents after careful examination is not highly regarded.
"Upaparikkhī" (xem xét kỹ): người ngăn cản sau khi điều tra không được xem trọng.
Buddhapaṭibhāgo thero.
The Elder who is endowed with the Buddha's wisdom.
"Buddhapaṭibhāgo" (người có trí tuệ như Phật): là Trưởng lão.
‘‘Bālā bhikkhunī dubbhāsitaṃ āhā’’ti avatvā ‘‘khamatha, bhante’’ti vadantena pakkhapātena viya vuttaṃ hotīti āha ‘‘ekā bhikkhunī na vāritā’’tiādi.
He says "a certain bhikkhunī was not prevented" and so on, because by saying "Forgive me, Venerable Sir," instead of "The foolish bhikkhunī spoke wrongly," it implies speaking with partiality.
Không nói "Tỳ-kheo-ni ngu dốt đã nói lời bất thiện", mà nói "Bạch Đại đức, xin hãy tha thứ", thì có nghĩa là đã nói với sự thiên vị, do đó nói "ekā bhikkhunī na vāritā" (một Tỳ-kheo-ni không bị ngăn cản), v.v.
154. Rājagahassa dakkhiṇabhāge giri dakkhiṇāgiri ṇa-kāre a-kārassa dīghaṃ katvā, tassa dakkhiṇabhāge janapadopi ‘‘dakkhiṇāgirī’’ti vuccati, ‘‘girito dakkhiṇabhāgo’’ti katvā.
154. The mountain to the south of Rājagaha is Dakkhiṇāgiri (Southern Mountain), by lengthening the 'a' in the 'ṇa' of dakkhiṇāgiri. The district to its south is also called "Dakkhiṇāgiri", meaning "the southern part from the mountain."
"Rājagahassa dakkhiṇabhāge giri dakkhiṇāgiri" (ngọn núi ở phía nam Rājagaha là Dakkhiṇāgiri), sau khi kéo dài âm "a" của âm "ṇa", thì vùng đất ở phía nam của nó cũng được gọi là "Dakkhiṇāgiri", với ý nghĩa "phần phía nam của núi".
Ekadivasenāti ekena divasena uppabbājesuṃ tesaṃ saddhāpabbajitābhāvato.
In one day: they expelled them in one day because they had not gone forth out of faith.
"Ekadivasena" (trong một ngày): trong một ngày đã trục xuất họ khỏi Tăng đoàn vì họ không phải là những người xuất gia có đức tin.
Yattha cattāro vā uttari vā bhikkhū akappiyanimantanaṃ sādiyitvā pañcannaṃ bhojanānaṃ aññataraṃ bhojanaṃ ekato paṭiggaṇhitvā bhuñjanti, etaṃ gaṇabhojanaṃ nāma, taṃ tiṇṇaṃ bhikkhūnaṃ bhuñjituṃ vaṭṭatīti ‘‘tikabhojanaṃ paññatta’’nti vacanena gaṇabhojanaṃ paṭikkhittanti vuttaṃ hoti.
Where four or more bhikkhus accept an improper invitation, and having received one of the five kinds of food together, eat it, that is called a communal meal (gaṇabhojanaṃ). When it is said that "a meal for three has been prescribed", it means that the communal meal is prohibited for three bhikkhus.
Nơi có bốn hoặc nhiều hơn các Tỳ-kheo chấp nhận lời mời không hợp lệ, và cùng nhau nhận một trong năm loại thức ăn để thọ dụng, thì đó gọi là "gaṇabhojana" (thọ dụng theo nhóm); điều đó được cho phép ba Tỳ-kheo thọ dụng, do đó, với lời nói "tikabhojanaṃ paññatta" (thọ dụng ba người được chế định) có nghĩa là thọ dụng theo nhóm bị cấm đoán.
Tayo atthavase paṭicca anuññātattāpi ‘‘tikabhojana’’nti vadanti.
They also say "a meal for three" because it was permitted for three reasons.
Cũng gọi là "tikabhojana" vì được cho phép dựa trên ba lý do.
‘‘Dummaṅkūnaṃ niggaho eva pesalānaṃ phāsuvihāro’’ti idaṃ ekaṃ aṅgaṃ.
"The suppression of the rude ones is indeed the comfortable dwelling of the amiable ones" – this is one factor.
"Sự trừng phạt những người xấu xa chính là sự an lạc cho những người thiện lành" – đây là một khía cạnh.
Tenevāha ‘‘dummaṅkūnaṃ niggahenevā’’tiādi.
Therefore, he said "by the suppression of the rude ones alone" and so on.
Vì vậy, đã nói "dummaṅkūnaṃ niggahenevā" (chỉ bằng sự trừng phạt những người xấu xa), v.v.
‘‘Yathā devadatto…pe… saṅghaṃ bhindeyyu’’nti iminā kāraṇena tikabhojanaṃ paññattaṃ.
"Just as Devadatta...etc....they might cause a schism in the Sangha" – for this reason a meal for three was prescribed.
"Yathā devadatto…pe… saṅghaṃ bhindeyyu" (như Devadatta… v.v… có thể chia rẽ Tăng đoàn), "iminā kāraṇena" (vì lý do này) mà việc thọ dụng ba người được chế định.
Atha kiñcarahīti atha kasmā tvaṃ asampannagaṇaṃ bandhitvā carasīti adhippāyo.
Why then?: The intention is: "Then why do you wander, associating with an incomplete group?"
"Atha kiñcarahī" (vậy thì tại sao): ý là, vậy tại sao ngươi lại kết nhóm không hoàn hảo rồi đi du hành?
Asampannāya parisāya cārikācaraṇaṃ kulānuddayāya na hoti, kulānaṃ ghātitattāti adhippāyena thero ‘‘sassaghātaṃ maññe carasī’’tiādimavoca.
Wandering with an incomplete assembly is not for the benefit of families, but rather for their ruin. With this intention, the Elder said "You wander, I suppose, ruining families" and so on.
Sự du hành với một hội chúng không hoàn hảo không phải vì lòng từ bi đối với các gia đình, vì các gia đình bị hủy hoại, với ý nghĩa đó, Trưởng lão đã nói "sassaghātaṃ maññe carasī" (ta nghĩ ngươi đang du hành để hủy hoại mùa màng), v.v.
Sodhento tassā ativiya parisuddhabhāvadassanena.
Cleansing: by demonstrating its exceedingly pure nature.
"Sodhento" (làm trong sạch): bằng cách cho thấy sự thanh tịnh tột độ của nàng.
Uddisituṃ na jānāmi tathā cittasseva anuppannapubbattā.
I do not know how to state it: because such a mind had never arisen before.
"Uddisituṃ na jānāmi" (tôi không biết chỉ ra): vì tâm như vậy chưa từng phát sinh trước đây.
Kiñcanaṃ kilesavatthu.
Anything: the object of defilements.
"Kiñcanaṃ" (vướng mắc): là đối tượng của phiền não.
Saṅgahetabbakhettavatthu palibodho, ālayo apekkhā.
The field-object to be acquired is hindrance (palibodha), attachment, longing.
Đối tượng ruộng đất cần được giữ gìn là "palibodho" (chướng ngại), sự chấp thủ là "apekkhā" (mong muốn).
Okāsābhāvatoti bahukiccakaraṇīyatāya kusalakiriyāya okāsābhāvato.
Due to lack of opportunity: due to the lack of opportunity for wholesome actions, because there are many duties to perform.
"Okāsābhāvato" (vì không có cơ hội): vì có nhiều việc phải làm, nên không có cơ hội cho các hành động thiện lành.
Sannipātaṭṭhānatoti saṅketaṃ katvā viya kilesarajānaṃ tattha sannijjhapavattanato.
From the place of convergence: because the dust of defilements converges there as if by appointment.
"Sannipātaṭṭhānato" (từ nơi tụ tập): vì các phiền não như bụi bẩn tụ tập ở đó như thể đã hẹn trước.
Sikkhattayabrahmacariyanti adhisīlasikkhādisikkhattayasaṅgahaṃ brahmaṃ seṭṭhaṃ cariyaṃ.
The brahmacariya of the three trainings: the supreme conduct (brahmaṃ cariyaṃ) which comprises the three trainings, such as the training in higher virtue.
"Sikkhattayabrahmacariyaṃ" (phạm hạnh ba học): là phạm hạnh cao thượng bao gồm ba học giới như học giới về giới (adhisīlasikkhā), v.v.
Khaṇḍādibhāvāpādanena akhaṇḍaṃ katvā.
Having made it unbroken: by not causing it to become fragmented or imperfect.
"Akhaṇḍaṃ katvā" (làm cho không bị hư hoại): bằng cách không để nó bị sứt mẻ, v.v.
Lakkhaṇavacanañhetaṃ.
This is a descriptive term.
Đây là một từ chỉ đặc tính.
Kiñci sikkhekadesaṃ asesetvā ekanteneva paripūretabbatāya ekantaparipuṇṇaṃ.
Completely fulfilled: to be fulfilled entirely without leaving out any part of the training.
"Ekantaparipuṇṇaṃ" (hoàn toàn đầy đủ): vì phải hoàn thành một cách tuyệt đối mà không bỏ sót bất kỳ phần nào của học giới.
Cittuppādamattampi saṃkilesamalaṃ anuppādetvā accantameva visuddhaṃ katvā pariharitabbatāya ekantaparisuddhaṃ.
Completely purified: to be maintained as utterly pure, without allowing even a single thought of defilement to arise.
"Ekantaparisuddhaṃ" (hoàn toàn thanh tịnh): vì phải giữ gìn một cách tuyệt đối thanh tịnh, không để phát sinh dù chỉ một niệm phiền não ô uế.
Tato eva saṅkhaṃ viya likhitanti saṅkhalikhitaṃ.
Therefore, it is shell-engraved (saṅkhalikhitaṃ), like an engraving on a shell.
Chính vì vậy mà nó được ví như vỏ ốc được khắc, "saṅkhalikhitaṃ".
Tenāha ‘‘likhitasaṅkhasadisa’’nti.
Therefore, he said "like an engraved shell".
Vì vậy, đã nói "likhitasaṅkhasadisa" (giống như vỏ ốc được khắc).
Dāṭhikāpi taggahaṇeneva gahetvā ‘‘massu’’tveva vuttaṃ, na ettha kevalaṃ massuyevāti attho.
Even the sideburns were referred to as "beard" by the inclusion of that term; the meaning here is not merely the mustache alone.
Ngay cả râu quai hàm cũng được gọi là "massu" (râu) bằng cách bao gồm nó, không phải chỉ riêng râu ở đây, đó là ý nghĩa.
Kasāyena rattāni kāsāyāni.
Dyed with a yellowish-brown dye are saffron robes (kāsāyāni).
"Kāsāyāni" (y vàng): là những thứ được nhuộm bằng màu vàng.
Vaṅgasāṭakoti vaṅgadese uppannasāṭako.
Vaṅgasāṭaka: a cloak produced in the Vaṅga country.
"Vaṅgasāṭako" (áo choàng xứ Vaṅga): là áo choàng được sản xuất ở xứ Vaṅga.
Esāti mahākassapatthero.
She: referring to Mahākassapa Thera.
"Esā" (vị này): là Trưởng lão Mahākassapa.
Abhinīhārato paṭṭhāya paṇidhānato pabhuti, ayaṃ idāni vuccamānā.
From the aspiration onwards: from the time of making the vow; this is what is now being said.
"Abhinīhārato paṭṭhāya" (từ khi phát nguyện): từ khi có lời nguyện, đây là điều đang được nói đến.
Aggasāvakadvayaṃ upādāya tatiyattā ‘‘tatiyasāvaka’’nti vuttaṃ.
He is called the "third disciple" because he is third, counting the two chief disciples.
Được gọi là "tatiyasāvaka" (đệ tử thứ ba) vì là người thứ ba sau hai vị Thượng thủ đệ tử.
Aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassanti bhikkhūnaṃ satasahassañceva saṭṭhisahassāni ca aṭṭha ca sahassāni.
One hundred sixty-eight thousand bhikkhus: that is, one hundred thousand, sixty thousand, and eight thousand bhikkhus.
"Aṭṭhasaṭṭhibhikkhusatasahassaṃ" (một trăm sáu mươi tám ngàn Tỳ-kheo): là một trăm ngàn Tỳ-kheo, sáu mươi ngàn và tám ngàn.
Khuddakādivasena pañcavaṇṇā.
Five kinds: by way of small, etc.
"Pañcavaṇṇā" (năm loại): theo loại nhỏ, v.v.
Taraṇaṃ vā hotu maraṇaṃ vā ti mahoghaṃ ogāhanto puriso viya maccherasamuddaṃ uttaranto pacchāpi…pe… pādamūle ṭhapesi bhagavato dhammadesanāya maccherapahānassa kathitattā.
Be it crossing or death: like a man plunging into a great flood, crossing the ocean of stinginess, later...etc....placed at the feet because the abandonment of stinginess was taught in the Buddha's discourse.
"Taraṇaṃ vā hotu maraṇaṃ vā" (hoặc là vượt qua hoặc là chết): như một người đàn ông lội qua dòng nước lớn, khi vượt qua biển xan tham, "pacchāpi…pe… pādamūle ṭhapesi" (sau đó… v.v… đặt dưới chân) vì Đức Thế Tôn đã thuyết về sự đoạn trừ xan tham.
Tathāgatamañcassāti tathāgatassa paribhogamañcassa.
The Tathāgata's couch: the couch used by the Tathāgata.
"Tathāgatamañcassā" (giường của Như Lai): là giường mà Như Lai đã sử dụng.
Dānaṃ datvā brāhmaṇassa purohitaṭṭhāne ṭhapesi.
Having given a gift to the brahmin, he appointed him to the position of purohita.
"Dānaṃ datvā" (sau khi bố thí): đã bố thí cho vị Bà-la-môn và "purohitaṭṭhāne ṭhapesi" (đặt vào vị trí thầy tế lễ).
Tādisasseva seṭṭhino dhītā hutvā.
Becoming the daughter of such a wealthy man.
"Tādisasseva" (của người như vậy): là con gái của vị trưởng giả như vậy.
Adinnavipākassāti pubbe katūpacitassa sabbaso na dinnavipākassa.
Of the unripened result: of the deed previously accumulated but whose result had not yet fully ripened.
"Adinnavipākassā" (của nghiệp chưa hoàn toàn trổ quả): của nghiệp đã tạo và tích lũy trước đây mà chưa hoàn toàn trổ quả.
Tassa kammassāti tassa paccekabuddhassa patte piṇḍapātaṃ chinditvā kalalapūraṇakammassa.
Of that action: of that action of destroying the alms-food in the bowl of that Paccekabuddha and filling it with mud.
"Tassa kammassā" (của nghiệp đó): của nghiệp cắt đứt phần cơm trong bát của vị Độc Giác Phật đó và đổ bùn vào.
Tasmiṃyeva attabhāve sattasu ṭhānesu duggandhasarīratāya paṭinivattitā.
In that very existence, she was rejected in seven places due to her body having a foul odor.
Ngay trong kiếp sống đó, "sattasu ṭhānesu" (ở bảy nơi) đã "paṭinivattitā" (bị từ chối) vì thân thể có mùi hôi.
Iṭṭhakapantīti suvaṇṇiṭṭhakapanti.
A row of bricks: a row of golden bricks.
"Iṭṭhakapantī" (hàng gạch): là hàng gạch vàng.
Ghaṭaniṭṭhakāyāti tassa pantiyaṃ paṭhamaṃ ṭhapitaiṭṭhakāya saddhiṃ ghaṭetabbaiṭṭhakāya ūnā hoti.
By the joining brick: it was one brick short of the brick to be joined with the first brick placed in that row.
"Ghaṭaniṭṭhakāyā" (thiếu gạch để ghép): thiếu một viên gạch để ghép với viên gạch đầu tiên trong hàng đó.
Bhaddake kāleti īdisiyā iṭṭhakāya icchitakāleyeva āgatāsi.
At an auspicious time: such a brick arrived at the desired time.
"Bhaddake kāle" (vào thời điểm tốt đẹp): viên gạch như vậy đã đến đúng vào thời điểm mong muốn.
Tena bandhanenāti tena silesasambandhena.
By that bond: by that adhesive connection.
"Tena bandhanenā" (bằng sự gắn kết đó): bằng sự gắn kết chặt chẽ đó.
Olambakāti muttāmaṇimayā olambakā.
Pendants: pendants made of pearls and jewels.
"Olambakā" (đồ trang sức treo): là đồ trang sức treo bằng ngọc trai và đá quý.
Puññanti natthi no puññaṃ taṃ, yaṃ nimittaṃ yaṃ kāraṇā ito sukhumatarassa paṭilābho siyāti attho.
Merit: there is no merit for us which is the sign or the reason for obtaining something more subtle than this.
"Puññaṃ" (phước): không có phước nào của chúng tôi, đó là dấu hiệu, đó là lý do mà có thể đạt được những gì tinh tế hơn thế này.
Puññaniyāmenāti puññānubhāvasiddhena niyāmena.
By the rule of merit: by the rule established by the power of merit.
"Puññaniyāmenā" (bằng quy luật của phước): bằng quy luật được thành tựu nhờ oai lực của phước.
So ca assa bārāṇasirajjaṃ dātuṃ katokāso.
And he had made room to give the kingdom of Bārāṇasī.
Và "assa" (của người ấy): đã tạo cơ hội để ban cho vương quốc Bārāṇasī.
Phussarathanti maṅgalarathaṃ.
A splendid chariot: a royal chariot.
"Phussarathaṃ" (xe tốt lành): là xe hoàng gia.
Uṇhīsaṃ vālabījanī khaggo maṇipādukā setacchattanti pañcavidhaṃ rājakakudhabhaṇḍaṃ.
The turban, the whisk, the sword, the jeweled sandals, and the white parasol are the five royal insignia.
Mũ miện, quạt lông, kiếm, dép ngọc, và lọng trắng là "pañcavidhaṃ rājakakudhabhaṇḍaṃ" (năm loại vật phẩm hoàng gia).
Setacchattaṃ visuṃ gahitaṃ.
The white parasol was taken separately.
Lọng trắng được tính riêng.
Dibbavatthaṃ sādiyituṃ puññānubhāvacodito ‘‘nanu tātā thūla’’ntiādimāha.
Urged by the power of his merit to accept the divine robe, he said, "Father, is it not coarse?" and so on.
Được thúc đẩy bởi oai lực của phước để chấp nhận y phục trời, ngài đã nói "nanu tātā thūla" (Này con, chẳng phải là thô thiển sao?), v.v.
Nappamajji nirogā ayyāti pucchitākāradassanaṃ.
"Did the Venerables not become heedless, are they healthy?" indicates the manner of asking.
Nappamajji nirogā ayyā (Thưa ngài, ngài không xao lãng, ngài khỏe mạnh chứ?) là thể hiện cách hỏi.
Parinibbutā devāti devī paṭivacanaṃ adāsi.
"The gods have attained final Nibbāna," the queen replied.
Parinibbutā devā (Các vị devā đã nhập Niết-bàn) là lời đáp của vị nữ thần.
Paṭiyādetvāti niyyātetvā.
"Paṭiyādetvā" means having entrusted.
Paṭiyādetvā (sau khi chuẩn bị) là sau khi dâng cúng.
Samaṇakapabbajjanti samitapāpehi ariyehi anuṭṭhātabbapabbajjaṃ.
"Samaṇakapabbajja" means the renunciation to be undertaken by the Noble Ones who have quelled evil.
Samaṇakapabbajjaṃ (sự xuất gia của Sa-môn) là sự xuất gia không nên được thực hiện bởi các bậc Thánh đã dứt trừ tội lỗi.
So hi rājā paccekabuddhānaṃ vesassa diṭṭhattā ‘‘idameva bhaddaka’’nti tādisaṃyeva liṅgaṃ gaṇhi.
For that king, having seen the appearance of Paccekabuddhas, thought, "This is good," and adopted the same insignia.
Vị vua ấy, vì đã thấy y phục của các vị Độc Giác Phật, đã nghĩ “điều này thật tốt đẹp” nên đã thọ nhận hình tướng như vậy.
Tatthevāti brahmalokeyeva.
"Tattheva" means in that very Brahma-world.
Tattheva (ngay tại đó) là ngay tại cõi Phạm thiên.
Vīsatime vasse sampatteti āharitvā sambandho.
"Attained in the twentieth year" is to be connected by bringing it forward.
Vīsatime vasse sampatte (khi hai mươi tuổi đã đến) là được liên kết bằng cách đưa về.
Brahmalokato āgantvā nibbattattā brahmacariyādhikārassa cirakālaṃ saṅgahitattā ‘‘evarūpaṃ kathaṃ mā kathethā’’tiādimāha.
Because he came from the Brahma-world and was reborn there, and because the dedication to the holy life was upheld for a long time, it is said, "Why do you not speak such a discourse?" and so on.
Vì đã tái sinh từ cõi Phạm thiên và đã giữ gìn phạm hạnh trong một thời gian dài, nên Ngài đã nói “evarūpaṃ kathaṃ mā kathethā” (chớ nói những lời như vậy), v.v.
Itthākaroti itthiratanassa uppattiṭṭhānaṃ.
"Itthākaro" means the birthplace of the female gem.
Itthākaro (nguồn gốc của phụ nữ) là nơi phát sinh nữ bảo.
Ayyadhītāti amhākaṃ ayyassa dhītā, bhaddakāpilānīti attho.
"Ayyadhītā" means the daughter of our Venerable One; that is, Bhaddakāpilānī.
Ayyadhītā (con gái của bậc tôn quý) là con gái của vị tôn quý của chúng ta, có nghĩa là Bhaddā Kāpilānī.
Pasādarūpena nibbisiṭṭhatāya ‘‘mahāgīva’’nti paṭimāya sadisabhāvamāha.
To show the excellence of her graceful form, resembling a statue, it is said, "mahāgīva" (long-necked).
Để diễn tả sự thanh tịnh và không bị ô nhiễm, Ngài nói “mahāgīvaṃ” (cổ lớn) là giống như một bức tượng.
Tenāha ‘‘ayyadhītāyā’’tiādi.
Therefore, he said, "ayyadhītāyā" and so on.
Vì vậy, Ngài nói “ayyadhītāyā” (của con gái bậc tôn quý), v.v.
Samānapaṇṇanti sadisapaṇṇaṃ, kumārassa kumāriyā ca vuttantapaṇṇaṃ.
"Samānapaṇṇa" means a similar letter, a letter concerning the prince and princess.
Samānapaṇṇaṃ (bức thư giống nhau) là bức thư về câu chuyện của hoàng tử và công chúa.
Ito ca etto cāti te purisā samāgamaṭṭhānato magadharaṭṭhe mahātitthagāmaṃ maddaraṭṭhe sāgalanagarañca uddissa pakkamantā aññamaññaṃ vissajjentā nāma hontīti ‘‘ito ca etto ca pesesu’’nti vuttā.
"Ito ca etto ca" means those men, when departing from the place of meeting towards Mahātitthāgāma in Magadha and Sāgalanagara in Madda, were bidding farewell to each other, hence it is said, "they sent them from here and there."
Ito ca etto cā (từ đây và từ đó) là những người đàn ông đó, khi rời khỏi nơi gặp gỡ để đến làng Mahātittha ở xứ Magadha và thành phố Sāgala ở xứ Madda, họ từ biệt nhau; vì vậy, được nói là “ito ca etto ca pesesu” (họ đã sai đi từ đây và từ đó).
Pupphadāmanti hatthihatthappamāṇaṃ pupphadāmaṃ.
"Pupphadāma" means a flower garland the size of an elephant's trunk.
Pupphadāmaṃ (vòng hoa) là vòng hoa có kích thước bằng vòi voi.
Tāni pupphadāmāni.
"Tāni" means those flower garlands.
Tāni (chúng) là những vòng hoa đó.
Teti ubho bhaddā ceva pippalikumāro ca.
"Te" means both Bhaddā and Pippalikumāra.
Te (họ) là cả hai, Bhaddā và Pippali-kumāra.
Lokāmisenāti gehassitapemena, kāmassādenāti attho.
"Lokāmisena" means by attachment to household life, that is, by the enjoyment of sense pleasures.
Lokāmisenā (bằng mồi đời) là bằng tình yêu gắn bó với gia đình, có nghĩa là bằng sự hưởng thụ dục lạc.
Asaṃsaṭṭhāti na saṃsaṭṭhā.
"Asaṃsaṭṭhā" means not entangled.
Asaṃsaṭṭhā (không hòa lẫn) là không hòa lẫn.
Vicārayiṃsu ghaṭe jalantena viya padīpena ajjhāsayena samujjalantena vimokkhabījena samussāhitacittā.
They contemplated, their minds inspired by the seed of liberation, shining with an inner resolve, like a lamp burning in a pot.
Họ đã suy tư, với tâm được thúc đẩy bởi hạt giống giải thoát đang rực rỡ với ý chí như ngọn đèn cháy trong bình.
Yantabaddhānīti sassasampādanatthaṃ tattha tattha iṭṭhakadvārakavāṭayojanavasena yantabaddhaudakanikkhamanatumbāni.
"Yantabaddhānī" means water-lifting devices bound by machines, by means of brick gates and doors, placed here and there for producing crops.
Yantabaddhānī (bị buộc bằng máy) là những chiếc thùng nước được buộc bằng máy, được sắp đặt bằng gạch, cửa và cổng ở nhiều nơi để sản xuất mùa màng.
Kammantoti kasikammakaraṇaṭṭhānaṃ.
"Kammanto" means the place for carrying out farming work.
Kammanto (công việc) là nơi làm công việc đồng áng.
Dāsagāmāti dāsānaṃ vasanagāmā.
"Dāsagāmā" means villages where slaves dwell.
Dāsagāmā (làng nô lệ) là những làng nơi nô lệ sinh sống.
Osāpetvāti pakkhipitvā.
"Osāpetvā" means having put in.
Osāpetvā (sau khi đặt xuống) là sau khi bỏ vào.
Ākappakuttavasenāti ākāravasena kiriyāvasena ca.
"Ākappakuttavasenā" means by way of appearance and by way of action.
Ākappakuttavasena (theo cách của hình tướng và hành động) là theo cách của hình tướng và theo cách của hành động.
Ananucchavikanti pabbajitavesassa ananurūpaṃ.
"Ananucchavika" means inappropriate for the appearance of a renunciant.
Ananucchavikaṃ (không phù hợp) là không phù hợp với y phục của người xuất gia.
Tassa matthaketi dvedhāpathassa dvidhābhūtaṭṭhāne.
"Tassa matthake" means at the fork of the path, at the point where it divides into two.
Tassa matthake (trên đỉnh của nó) là tại nơi con đường chia thành hai.
Etesaṃ saṅgahaṃ kātuṃ vaṭṭatīti nisīdīti sambandho.
"It is fitting to gather them," so he sat down, is the connection.
Etesaṃ saṅgahaṃ kātuṃ vaṭṭatīti nisīdīti (phải thu nhận những người này, nên Ngài đã ngồi xuống) là được liên kết như vậy.
Sā pana satthu tattha nisajjā edisīti dassetuṃ ‘‘nisīdanto panā’’tiādi vuttaṃ.
To show that the Teacher's sitting there was of such a nature, it is said, "While sitting, however," and so on.
Để chỉ ra rằng sự ngồi xuống của Đức Phật tại đó là như thế nào, nên đã nói “nisīdanto panā” (nhưng khi ngồi xuống), v.v.
Tattha yā buddhānaṃ aparimitakālasaṅgahitā acinteyyāparimeyyapuññasambhārūpacayanibbattā nirūpitasabhāvabuddhaguṇavijjotitā lakkhaṇānubyañjanasamujjalā byāmappabhāketumālālaṅkatā sabhāvasiddhatāya akittimā rūpakāyasirī, taṃyeva mahākassapassa adiṭṭhapubbaṃ pasādasaṃvaḍḍhanatthaṃ aniggahetvā nisinno bhagavā ‘‘buddhavesaṃ gahetvā…pe… nisīdī’’ti vutto.
There, the Buddha, having not restrained the supreme beauty of his physical body, which was adorned with the great auspicious marks and minor characteristics, illuminated by the ineffable and immeasurable virtues of the Buddha, born from the accumulation of immeasurable and countless merits gathered over an immeasurable time, shining with a fathom-wide aura and a halo-like topknot, and naturally perfect, which Mahākassapa had never seen before, and to increase his faith, is described as "having adopted the Buddha's appearance... and sat down."
Ở đó, sự uy nghi của sắc thân, không thể nghĩ bàn, không thể đo lường, được tạo ra từ sự tích lũy công đức vô lượng trong thời gian vô tận của chư Phật, được chiếu sáng bởi các đức Phật với bản chất đã được xác định, rực rỡ với các tướng tốt và tùy hình hảo tướng, được trang hoàng bởi hào quang chói lọi và vầng sáng, là tự nhiên không nhân tạo; để tăng thêm niềm tin của Mahākassapa, Đức Thế Tôn đã ngồi xuống mà không che giấu, và được nói là “đã khoác y phục của Phật… v.v… đã ngồi xuống”.
Asītihatthaṃ padesaṃ byāpetvā pavattiyā ‘‘asītihatthā’’ti vuttā.
It is said "asītihatthā" because its spread extended over an eighty-cubit area.
Vì hào quang lan tỏa một khu vực tám mươi cubit, nên được gọi là “asītihatthā” (tám mươi cubit).
Satasākhoti bahusākho anekasākho.
"Satasākho" means many-branched, manifold branches.
Satasākho (trăm cành) là nhiều cành, vô số cành.
Suvaṇṇavaṇṇo ahosi nirantaraṃ buddharasmīhi samantato samokiṇṇattā.
"Suvaṇṇavaṇṇo ahosi" (it was golden in color) because it was continuously enveloped by the Buddha's rays all around.
Suvaṇṇavaṇṇo ahosi (có màu vàng) là vì luôn được bao phủ bởi các tia sáng của Đức Phật từ mọi phía.
Evaṃ vuttappakārena veditabbā.
"Evaṃ" means in the manner described, "veditabbā" (should be understood).
Evaṃ (như vậy) theo cách đã nói, veditabbā (nên được hiểu).
Rājagahaṃ nāḷandanti ca sāmiatthe upayogavacanaṃ antarāsaddayogatoti āha ‘‘rājagahassa nāḷandāya cā’’ti.
"Rājagahaṃ Nāḷandaṃ" (Rājagaha, Nāḷandā) are in the locative case with the sense of possession due to the word "antarā," so he says "rājagahassa nāḷandāya ca" (of Rājagaha and Nāḷandā).
Rājagahaṃ Nāḷandaṃ (Rājagaha, Nāḷanda) là cách dùng từ chỉ sở hữu cách trong ngữ cảnh của từ “giữa”, nên Ngài nói “Rājagahassa Nāḷandāya cā” (của Rājagaha và Nāḷanda).
Na hi me ito aññena satthārā bhavituṃ sakkā diṭṭhadhammikasamparāyikaparamatthehi sattānaṃ yathārahaṃ anusāsanasamatthassa aññassa sadevake abhāvato.
"Na hi me ito aññena satthārā bhavituṃ sakkā" (Indeed, it is not possible for me to have another teacher besides him) because there is no other in the world of devas and humans capable of properly instructing beings in matters pertaining to this life, the next life, and the ultimate truth.
Na hi me ito aññena satthārā bhavituṃ sakkā (Không thể nào có một vị Đạo Sư nào khác ngoài Ngài đối với tôi) là vì không có ai khác trong thế giới chư thiên và loài người có khả năng giáo hóa chúng sanh một cách thích đáng về các ý nghĩa tối thượng trong hiện tại, vị lai và cứu cánh.
Na hi me ito aññena sugatena bhavituṃ sakkā sobhanagamanaguṇagaṇayuttassa aññassa abhāvato.
"Na hi me ito aññena sugatena bhavituṃ sakkā" (Indeed, it is not possible for me to have another Sugata besides him) because there is no other endowed with the qualities of excellent going.
Na hi me ito aññena sugatena bhavituṃ sakkā (Không thể nào có một vị Thiện Thệ nào khác ngoài Ngài đối với tôi) là vì không có ai khác có đầy đủ các đức tính của sự đi tốt đẹp.
Na hi me ito aññena sammāsambuddhena bhavituṃ sakkā sammā sabbadhammānaṃ sayambhuñāṇena abhisambuddhassa abhāvato.
"Na hi me ito aññena sammāsambuddhena bhavituṃ sakkā" (Indeed, it is not possible for me to have another Sammāsambuddha besides him) because there is no other who has perfectly awakened to all phenomena by self-arisen knowledge.
Na hi me ito aññena sammāsambuddhena bhavituṃ sakkā (Không thể nào có một vị Chánh Đẳng Chánh Giác nào khác ngoài Ngài đối với tôi) là vì không có ai khác đã tự mình giác ngộ tất cả các pháp một cách chân chánh bằng trí tuệ tự thân.
Imināti ‘‘satthā me, bhante’’ti iminā vacanena.
"Iminā" means by this statement, "Bhante, you are my Teacher."
Iminā (bằng điều này) là bằng lời nói “Bạch Thế Tôn, Ngài là Đạo Sư của con”.
Ajānamānova sabbaññeyyanti adhippāyo.
"Ajānamānova" means even without knowing all knowable things, is the intention.
Ajānamānova (mà không biết) có ý nghĩa là tất cả những gì cần biết.
Sabbacetasāti sabbaajjhattikaṅgaparipuṇṇacetasā.
"Sabbacetasā" means with a mind complete in all internal faculties.
Sabbacetasā (với toàn tâm) là với tâm đầy đủ tất cả các yếu tố nội tại.
Samannāgatanti sampannaṃ sammadeva anu anu āgataṃ upagataṃ.
"Samannāgata" means endowed, perfectly and thoroughly arrived at, approached.
Samannāgataṃ (đầy đủ) là hoàn hảo, đã đến một cách đúng đắn, đã đạt được.
Phaleyyāti vidāleyya.
"Phaleyyā" means would split open.
Phaleyyā (sẽ nứt ra) là sẽ vỡ ra.
Vilayanti vināsaṃ.
"Vilaya" means destruction.
Vilayaṃ (sự tan biến) là sự hủy diệt.
Evaṃ sikkhitabbanti idāni vuccamānākārena.
"Evaṃ sikkhitabbaṃ" means in the manner now being stated.
Evaṃ sikkhitabbaṃ (nên học như vậy) là theo cách sẽ được nói bây giờ.
Hirottappassa bahalatā nāma vipulatāti āha ‘‘mahanta’’nti.
The abundance of shame and moral dread is vast, so he says "mahantaṃ" (great).
Sự dồi dào của hổ thẹn và ghê sợ tội lỗi có nghĩa là sự rộng lớn, nên Ngài nói “mahantaṃ” (rộng lớn).
Paṭhamataramevāti pageva upasaṅkamanato.
"Paṭhamataramevā" means even before approaching.
Paṭhamatarameva (ngay từ đầu) là trước khi đến gần.
Tathā atimānapahīno assa, hiriottappaṃ yathā saṇṭhāti.
Thus, he should be free from excessive conceit, and shame and moral dread should be well-established.
Vị ấy cũng nên từ bỏ sự kiêu mạn, để hổ thẹn và ghê sợ tội lỗi được thiết lập.
Kusalasannissitanti anavajjadhammanissitaṃ.
"Kusalasannissita" means based on blameless qualities.
Kusalasannissitaṃ (dựa vào thiện pháp) là dựa vào các pháp không có lỗi.
Aṭṭhikanti tena dhammena aṭṭhikaṃ.
"Aṭṭhika" means keen on that Dhamma.
Aṭṭhikaṃ (mong muốn) là mong muốn pháp đó.
Ādito paṭṭhāya yāva pariyosānā savanacittaṃ ‘‘sabbaceto’’ti adhippetanti āha ‘‘cittassa thokampi bahi gantuṃ adento’’ti.
The hearing mind, from the beginning to the end, is intended as "sabbaceto" (whole mind), so he says, "not letting even a bit of the mind go outside."
Từ đầu cho đến cuối, tâm lắng nghe được hiểu là “toàn tâm”, nên Ngài nói “cittassa thokampi bahi gantuṃ adento” (không để một chút tâm nào đi ra ngoài).
Tena samodhānaṃ dasseti.
This shows his composure.
Điều đó cho thấy sự hòa hợp.
Sabbena…pe… samannāharitvā ārambhato pabhuti yāva desanā nipphannā, tāva antarantarā pavattena sabbena samannāhāracittena dhammaṃyeva samannāharitvā.
"Sabbena…pe… samannāharitvā" means from the beginning until the discourse is completed, having thoroughly gathered the Dhamma with the entire mind that arises intermittently throughout that period.
Sabbena…pe… samannāharitvā (với toàn bộ… v.v… sau khi tập trung) là từ lúc bắt đầu cho đến khi bài giảng hoàn thành, với toàn bộ tâm ý đã tập trung liên tục trong suốt thời gian đó, chỉ tập trung vào Pháp.
Ṭhapitasototi dhamme nihitasoto.
"Ṭhapitasoto" means having directed one's ear to the Dhamma.
Ṭhapitasoto (tai đã đặt) là tai đã đặt vào Pháp.
Odahitvāti apihitaṃ katvā.
"Odahitvā" means having uncovered.
Odahitvā (sau khi mở ra) là sau khi làm cho không bị che đậy.
Paṭhamajjhānavasenāti idaṃ asubhesu tasseva ijjhato, itaratthañca sukhasampayuttatā vuttā.
"Paṭhamajjhānavasenā" (by way of the first jhāna) this is stated because it succeeds in the foul objects, and elsewhere happiness is said to be associated with it.
Paṭhamajjhānavasenā (theo cách của sơ thiền) là vì trong các đề mục bất tịnh, sơ thiền thành tựu cho người đó, và trong các trường hợp khác, sự an lạc được nói đến.
Saṃsārasāgare paribbhamantassa iṇaṭṭhāne tiṭṭhanti kilesā āsavasabhāvāpādanatoti āha ‘‘saraṇoti sakileso’’ti.
For one wandering in the ocean of Saṃsāra, defilements, by bringing about the nature of taints, stand in the position of debt, so he says, "saraṇoti sakileso" (saraṇa means with defilements).
Đối với người lang thang trong biển luân hồi, các phiền não đứng ở vị trí của nợ nần, tạo ra bản chất của các lậu hoặc, nên Ngài nói “saraṇoti sakileso” (saraṇa là có phiền não).
Cattāro hi paribhogātiādīsu yaṃ vattabbaṃ, taṃ visuddhimaggattaṃ saṃvaṇṇanāsu vuttanayeneva veditabbaṃ.
What needs to be said regarding "cattāro hi paribhogā" (indeed, there are four kinds of use) and so on, should be understood in the manner stated in the commentaries of the Visuddhimagga.
Những gì cần nói trong Cattāro hi paribhogā (bốn loại thọ dụng), v.v., nên được hiểu theo cách đã nói trong các chú giải của Thanh Tịnh Đạo.
Ettha ca bhagavā paṭhamaṃ ovādaṃ therassa brāhmaṇajātikattā jātimānapahānatthamabhāsi, dutiyaṃ bāhusaccaṃ nissāya uppajjanakaahaṃkārapahānatthaṃ, tatiyaṃ upadhisampattiṃ nissāya uppajjanakaattasinehapahānatthaṃ.
And here, the Blessed One first gave the admonition to the elder, being of Brahman birth, to abandon the conceit of caste; the second, to abandon the egoism arising from extensive learning; the third, to abandon self-affection arising from material possessions.
Ở đây, Đức Thế Tôn đã ban lời khuyên đầu tiên cho vị trưởng lão vì Ngài thuộc dòng Bà-la-môn, để từ bỏ sự kiêu mạn về dòng dõi; lời khuyên thứ hai để từ bỏ sự ngã mạn phát sinh do đa văn; lời khuyên thứ ba để từ bỏ sự tự ái phát sinh do sự thành tựu của các vật sở hữu.
Aṭṭhame divaseti bhagavatā samāgatadivasato aṭṭhame divase.
"Aṭṭhame divase" means on the eighth day from the day he met the Blessed One.
Aṭṭhame divase (vào ngày thứ tám) là vào ngày thứ tám kể từ ngày gặp Đức Thế Tôn.
Maggato okkamanaṃ paṭhamataraṃ bhagavatā samāgatadivaseyeva ahosi.
"Maggato okkamanaṃ paṭhamataraṃ" (the entering onto the path was earlier) happened on the very day he met the Blessed One.
Maggato okkamanaṃ paṭhamataraṃ (sự bước vào đạo lộ đã xảy ra trước tiên) là đã xảy ra ngay trong ngày gặp Đức Thế Tôn.
Yadi arahattādhigamo pacchā, atha kasmā pāḷiyaṃ pageva siddhaṃ viya vuttanti āha ‘‘desanāvārassā’’tiādi.
If the attainment of arahantship came later, then why is it stated in the Pāḷi as if it had already been accomplished? He says, "desanāvārassā" and so on.
Nếu sự chứng đắc A-la-hán là sau đó, vậy tại sao trong Pāḷi lại nói như thể đã thành tựu trước đó? Ngài nói “desanāvārassā” (vì sự trình bày), v.v.
‘‘Sattāhameva khvāhaṃ, āvuso saraṇo, raṭṭhapiṇḍaṃ bhuñji’’nti vatvā avasarappattaṃ arahattaṃ pavedento ‘‘aṭṭhamiyā aññā udapādī’’ti āha.
Having said, "For seven days, friend Saraṇa, I ate the country's alms-food," he revealed the arahantship that was due, saying, "On the eighth day, special knowledge arose."
Sau khi nói “Thưa hiền giả Saraṇa, con chỉ thọ dụng vật thực khất thực trong bảy ngày”, và để tuyên bố sự chứng đắc A-la-hán đã đến lúc, Ngài nói “vào ngày thứ tám, sự hiểu biết đã phát sinh”.
Ayamettha desanāvārassa āgamo.
This is the sequence of the discourse here.
Đây là sự trình bày theo thứ tự của bài giảng.
Tato paraṃ bhagavatā attano kataṃ anuggahaṃ cīvaraparivattanaṃ dassento ‘‘atha kho, āvuso’’tiādimāha.
Thereafter, the Blessed One, showing the favor he had done, the exchange of robes, said, "Now, friends," and so forth.
Sau đó, Thế Tôn đã nói lời mở đầu “Này chư Hiền giả,” để chỉ ra sự giúp đỡ mà Ngài đã làm cho chính mình bằng cách đổi y.
Antantenāti catugguṇaṃ katvā paññattāya saṅghāṭiyā antantena.
By the outermost parts means by the outermost parts of the outer robe (saṅghāṭī) that was prescribed, having been made fourfold.
Antantenā (bằng miếng vải cũ kỹ) có nghĩa là bằng miếng vải cũ kỹ của chiếc y Tăng-già-lê (saṅghāṭī) đã được quy định là bốn lớp.
Jātipaṃsukūlikena…pe… bhavituṃ vaṭṭatīti etena pubbe jātiāraññakaggahaṇena ca terasa dhutaṅgā gahitā evāti daṭṭhabbaṃ.
It is fitting to be a born-rag-robe wearer…etc. By this, it should be understood that the thirteen dhutaṅgas were indeed taken previously by the acceptance of being a born forest-dweller.
Jātipaṃsukūlikena…pe… bhavituṃ vaṭṭatī (người thọ trì hạnh mặc y phấn tảo trọn đời… nên là) qua lời này và qua việc thọ trì hạnh ở rừng trọn đời trước đó, cần phải hiểu rằng mười ba pháp đầu đà (dhutaṅga) đã được thọ trì.
Anucchavikaṃ kātunti anurūpaṃ paṭipattiṃ paṭipajjituṃ.
To act appropriately means to practice a suitable conduct.
Anucchavikaṃ kātu (để thực hiện điều phù hợp) có nghĩa là để thực hành một hạnh tương ứng.
Thero pārupīti sambandho.
"The Elder wrapped it" is the connection.
Liên kết là “Trưởng lão đã đắp y.”
Bhagavato ovādaṃ bhagavato vā dhammakāyaṃ nissāya urassa vasena jātoti oraso.
Born from the breast, relying on the Blessed One's instruction or the Blessed One's Dhamma-body, thus oraso (legitimate son).
Oraso (con chính tông) có nghĩa là được sinh ra từ lời giáo huấn của Thế Tôn, hoặc nương tựa vào Pháp thân của Thế Tôn, như từ trong lòng.
Bhagavato vā dhammasarīrassa mukhato sattatiṃsabodhipakkhiyato jāto.
Or, born from the mouth of the Blessed One's Dhamma-body, from the thirty-seven bodhipakkhiyā dhammā.
Hoặc được sinh ra từ miệng của Pháp thân Thế Tôn, tức là từ ba mươi bảy pháp trợ bồ đề.
Teneva dhammajātadhammanimmitabhāvopi saṃvaṇṇitoti daṭṭhabbo.
Therefore, it should be understood that the state of being Dhamma-born and Dhamma-created is also explained.
Cũng chính vì thế mà cần phải hiểu rằng trạng thái được sinh ra từ Pháp (dhammajāta) và được tạo ra bởi Pháp (dhammanimmita) cũng được giải thích.
Ovādadhammo eva satthārā dātabbato therena ādātabbato ovādadhammadāyādo, ovādadhammadāyajjoti attho, taṃ arahatīti.
One who is an heir to the Dhamma of instruction, that is, an heir to the Dhamma of instruction, because the instruction-Dhamma is to be given by the Teacher and received by the Elder; he is worthy of it.
Lời giáo huấn Pháp (ovādadhammo) là điều mà Bậc Đạo Sư ban cho và Trưởng lão thọ nhận, nên là ovādadhammadāyādo (người thừa kế Pháp giáo huấn), nghĩa là người thừa kế Pháp giáo huấn, xứng đáng với điều đó.
Esa nayo sesapadesupi.
The same method applies to the remaining passages.
Tương tự cho các từ còn lại.
‘‘Pabbajjā ca parisodhitā’’ti vatvā tassā sammadeva sodhitabhāvaṃ byatirekamukhena dassetuṃ, ‘‘āvuso, yassā’’tiādi vuttaṃ.
Having said, "The ordination is purified," to show its well-purified state through a negative exposition, "Friend, to whomsoever," and so forth, was spoken.
Sau khi nói “Sự xuất gia đã được thanh tịnh,” để chỉ ra rằng sự thanh tịnh đó đã được hoàn thành một cách đúng đắn thông qua phương pháp phủ định, đã nói “Này chư Hiền giả, yassā” (nếu ai) và tiếp theo.
Tattha evanti yathā ahaṃ labhiṃ, evaṃ so satthu santikā labhatīti yojanā.
Therein, thus is to be construed as: just as I obtained, so too does he obtain from the Teacher.
Ở đây, evaṃ (như vậy) có nghĩa là “như tôi đã đạt được, vị ấy cũng đạt được từ Bậc Đạo Sư.”
Sīhanādaṃ naditunti etthāpi sīhanādanadanā nāma desanāva, thero satthārā attano katānuggahameva anantarasutte vuttanayena ulliṅgeti, na aññathā.
To utter a lion's roar; here too, uttering a lion's roar is merely a discourse. The Elder praises the favor done to him by the Teacher in the manner described in the immediately preceding Sutta, not otherwise.
Ngay cả trong sīhanādaṃ naditu (rống tiếng rống sư tử) này, việc rống tiếng rống sư tử chính là sự thuyết pháp; Trưởng lão chỉ ca ngợi sự giúp đỡ mà Bậc Đạo Sư đã làm cho mình theo cách đã nói trong kinh trước, chứ không phải cách khác.
Na hi mahāthero kevalaṃ attano guṇānubhāvaṃ vibhāveti.
For the Great Elder does not merely reveal his own virtuous power.
Vì Đại Trưởng lão không chỉ biểu lộ uy đức của riêng mình.
Sesanti yaṃ idha asaṃvaṇṇitaṃ.
The rest refers to what is not explained here.
Sesaṃ (phần còn lại) là những gì chưa được giải thích ở đây.
Purimanayenevāti anantarasutte vuttanayeneva.
In the same previous manner means in the manner described in the immediately preceding Sutta.
Purimanayenevā (chỉ theo cách trước) có nghĩa là chỉ theo cách đã nói trong kinh trước.
155. Yathā atītakappe atītāsu jātīsu kammakilesavasena āgato, tathā etarahipi āgatoti tathāgato, yathā yathā vā pana kammaṃ katūpacitaṃ, tathā taṃ taṃ attabhāvaṃ āgato upagato upapannoti tathāgato, sattoti āha ‘‘tathāgatoti satto’’ti.
155. Just as he came in past eons and past existences by way of kamma and defilements, so too has he come now, thus Tathāgata; or, according as kamma was done and accumulated, so did he come, approach, and arise in that particular individual existence, thus Tathāgata. It says, "The Tathāgata is a being."
155. Như trong các kiếp quá khứ, trong các đời quá khứ, Ngài đã đến do nghiệp và phiền não, cũng vậy, trong kiếp này Ngài cũng đã đến, nên là Tathāgato (Như Lai); hoặc Ngài đã đến, đã đạt được, đã tái sinh vào các thân khác nhau tùy theo nghiệp đã tạo và tích lũy, nên là Tathāgato; Ngài nói rằng “Tathāgato là một chúng sinh”.
Etanti ‘‘evaṃ hoti bhavati tiṭṭhati sassatisama’’nti evaṃ pavattaṃ diṭṭhigataṃ.
This refers to the view that "it is thus, it exists, it remains, it is eternal."
Etaṃ (điều này) là tà kiến đã phát sinh rằng “nó sẽ là như vậy, nó sẽ tồn tại, nó sẽ vĩnh cửu.”
Atthasannissitaṃ na hotīti diṭṭhadhammikasamparāyikaparamatthato sukhanti pasatthasannissitaṃ na hoti.
It is not connected with benefit means it is not connected with praise, which is happiness from the perspective of what is seen, what is experienced in the next life, and the ultimate truth.
Atthasannissitaṃ na hotī (không liên quan đến lợi ích) có nghĩa là không liên quan đến điều đáng ca ngợi như hạnh phúc trong hiện tại, đời sau và tối thượng nghĩa.
Ādibrahmacariyakanti ettha maggabrahmacariyaṃ adhippetaṃ tassa padhānabhāvato.
Primary holy life; here, the path-holy life is intended due to its preeminence.
Ādibrahmacariyakaṃ (khởi đầu của Phạm hạnh): Ở đây, Phạm hạnh của đạo lộ (maggabrahmacariya) được đề cập vì tính ưu việt của nó.
Tassa pana etaṃ diṭṭhigataṃ ādipaṭipadāmattaṃ na hoti anupakārakattā vilomanato ca.
But this view is not even a mere initial stage (ādipaṭipadā) for it, because it is unhelpful and contradictory.
Tuy nhiên, tà kiến này không phải là bước khởi đầu của con đường thực hành vì nó không có lợi ích và đối nghịch.
Tato eva itarabrahmacariyassapi anissayova.
Hence, it is also not a support for the other holy life.
Chính vì thế, nó cũng không phải là chỗ nương tựa cho các Phạm hạnh khác.
Sesaṃ vuttanayena veditabbaṃ.
The rest should be understood according to the explained method.
Phần còn lại cần được hiểu theo cách đã nói.
156. Ājānāti heṭṭhimamaggehi ñātamariyādaṃ anatikkamitvāva jānāti paṭivijjhatīti aññā, aggamaggapaññā.
156. One knows, comprehends, without overstepping the bounds known by the lower paths, thus aññā, the wisdom of the highest path.
156. Aññā (Tuệ giác tối thượng) là trí tuệ tối thượng của đạo lộ, có nghĩa là biết và thấu hiểu mà không vượt quá giới hạn đã được biết bằng các đạo lộ thấp hơn.
Aññassa ayanti aññā, arahattaphalaṃ.
This is of aññā, thus aññā, the fruit of Arahantship.
Aññā (Tuệ giác tối thượng) là quả A-la-hán, vì nó thuộc về Tuệ giác tối thượng.
Tenāha ‘‘arahatte’’ti.
Therefore, it says, " in Arahantship."
Vì thế, Ngài nói “trong quả A-la-hán”.
Obhāseti obhāsanimittaṃ.
In splendor means the sign of splendor.
Obhāse (trong ánh sáng) có nghĩa là dấu hiệu của ánh sáng.
‘‘Cittaṃ vikampatī’’ti padadvayaṃ ānetvā sambandho.
The two words "the mind wavers" are to be brought in and connected.
Liên kết được thực hiện bằng cách đưa hai từ “tâm dao động” vào.
Obhāseti visayabhūte.
In splendor means as an object.
Obhāse (trong ánh sáng) có nghĩa là trong đối tượng.
Upakkilesehi cittaṃ vikampatīti yojanā.
The mind wavers due to defilements—this is the construction.
Liên kết là “tâm dao động bởi các phiền não phụ.”
Tenāha ‘‘yehi cittaṃ pavedhatī’’ti.
Therefore, it says, "by which the mind trembles."
Vì thế, Ngài nói “yehi cittaṃ pavedhatī” (những điều làm tâm run rẩy).
Sesesupi eseva nayo.
The same method applies to the rest.
Tương tự cho các phần còn lại.
Upaṭṭhāneti satiyaṃ.
In mindfulness means in sati.
Upaṭṭhāne (trong sự an trú) có nghĩa là trong niệm.
Upekkhāya cāti vipassanupekkhāya ca.
And in equanimity means in vipassanā-upekkhā (equanimity of insight).
Upekkhāya cā (và trong xả) có nghĩa là trong xả của tuệ quán (vipassanā-upekkhā).
Ettha ca vipassanācittasamuṭṭhānasantānavinimuttaṃ pabhāsanaṃ rūpāyatanaṃ obhāso.
Here, splendor is a visual object, a shining light, distinct from the continuum arising from the insight-consciousness.
Ở đây, obhāso (ánh sáng) là sắc xứ, sự chiếu sáng thoát khỏi dòng tâm tuệ quán phát sinh.
Ñāṇādayo vipassanācittasampayuttāva.
Knowledge and so forth are always associated with insight-consciousness.
Ñāṇā (trí tuệ) và các pháp khác đều tương ưng với tâm tuệ quán.
Sakasakakicce saviseso hutvā pavatto adhimokkho saddhādhimokkho.
Determination (adhimokkha) is faith-determination, acting specially in its respective function.
Adhimokkho (sự quyết định) là sự quyết định của đức tin (saddhādhimokkho), phát sinh một cách đặc biệt trong các chức năng riêng của nó.
Upaṭṭhānaṃ sati.
Mindfulness is sati.
Upaṭṭhānaṃ (sự an trú) là niệm.
Upekkhāti āvajjanupekkhā.
Equanimity (upekkhā) means āvajjana-upekkhā (equanimity of attention).
Upekkhā (xả) là xả của sự chú ý (āvajjanupekkhā).
Sā hi āvajjanacittasampayuttā cetanā.
For it is volition associated with the attention-consciousness.
Vì đó là tâm sở tư (cetanā) tương ưng với tâm chú ý.
Āvajjanaajjhupekkhanavasena pavattiyā idha ‘‘āvajjanupekkhā’’ti vuccati.
Due to its occurrence in the manner of attending and looking on, it is here called "āvajjana-upekkhā".
Do sự phát sinh theo cách chú ý và quan sát, ở đây nó được gọi là “xả của sự chú ý.”
Puna upekkhāyāti vipassanupekkhāva anena samajjhattatāya evaṃ vuttā.
Again, by equanimity refers to vipassanā-upekkhā itself, thus spoken due to its state of impartiality.
Lại nữa, upekkhāyā (và trong xả) là chính xả của tuệ quán, được nói như vậy vì sự bình thản của nó.
Nikanti nāma vipassanāya nikāmanā apekkhā.
Fondness (nikanti) is longing, attachment in insight.
Nikanti (sự khao khát) là sự khao khát, sự mong muốn trong tuệ quán.
Sukhumatarakileso vā siyā duviññeyyo.
Or it might be a very subtle defilement, difficult to discern.
Hoặc đó có thể là một phiền não vi tế hơn, khó nhận biết.
Imāni dasa ṭhānānīti imāni obhāsādīni upakkilesuppattiyā ṭhānāni upakkilesavatthūni.
These ten states mean these states such as splendor, etc., which are grounds for the arising of defilements, objects of defilement.
Imāni dasa ṭhānānī (mười điểm này) có nghĩa là mười điểm này, bắt đầu từ ánh sáng (obhāsa), là những đối tượng của sự phát sinh phiền não, là những căn cứ của phiền não phụ.
Paññā yassa paricitāti yassa paññā paricitavatī yāthāvato jānāti.
Whose wisdom is cultivated means whose wisdom is cultivated, truly knowing.
Paññā yassa paricitā (người có trí tuệ đã được rèn luyện) có nghĩa là người có trí tuệ đã được rèn luyện, biết sự thật.
‘‘Imāni nissāya addhā maggappatto phalappatto aha’’nti pavattaadhimāno dhammuddhaccaṃ dhammūpanissayo vikkhepo.
The dhamma-uddhacca (restlessness concerning Dhamma) is the distraction associated with Dhamma, which is the conceit that "surely, relying on these, I am a path-attainer, a fruit-attainer."
Dhammuddhaccaṃ (sự phóng dật về Pháp) là sự kiêu mạn phát sinh rằng “chắc chắn tôi đã đạt được đạo, đã đạt được quả nhờ những điều này,” là sự xao lãng được dựa trên Pháp.
Tattha kusalo hi taṃ yāthāvato jānanto na ca tattha sammohaṃ gacchati.
Indeed, one who is skilled, truly knowing it, does not become confused by it.
Người thiện xảo, khi biết điều đó một cách đúng đắn, na ca (và không) sammohaṃ gacchati (bị mê lầm) trong đó.
Adhigamasaddhammappatirūpakaṃ nāma anadhigate adhigatamānibhāvāvahattā.
Counterfeit Dhamma of attainment (adhigamasaddhammappatirūpaka) because it causes one to imagine that what is not attained has been attained.
Adhigamasaddhammappatirūpakaṃ nāma (Pháp tương tự diệu pháp của sự chứng đắc) bởi vì nó dẫn đến sự kiêu mạn về việc đã chứng đắc điều chưa chứng đắc.
Yadaggena vipassanāñāṇassa upakkileso, tadaggena paṭipattisaddhammappatirūpakotipi sakkā viññātuṃ.
To the extent that it is a defilement of insight-knowledge, to that extent it can also be understood as counterfeit Dhamma of practice.
Có thể hiểu rằng khi tuệ quán bị phiền não phụ làm ô nhiễm, thì đó là Pháp tương tự diệu pháp của sự thực hành.
Dhātukathāti mahādhātukathaṃ vadati.
Dhātukathā means it speaks of the great Dhātukathā.
Dhātukathā (Dhātukathā) có nghĩa là nói về Đại Dhātukathā.
Vedallapiṭakanti vetullapiṭakaṃ.
Vedallapiṭaka refers to the Vetullapiṭaka.
Vedallapiṭakaṃ (Vedallapiṭaka) là Vetullapiṭaka.
Taṃ nāgabhavanato ānītanti vadanti.
They say it was brought from the Nāga abode.
Người ta nói rằng nó được mang từ cõi rồng (nāgabhava).
Vādabhāsitanti apare.
Others say it was spoken by disputants.
Những người khác nói đó là lời nói của những người tranh luận.
Abuddhavacanaṃ buddhavacanena virujjhanato.
Not the word of the Buddha because it contradicts the word of the Buddha.
Abuddhavacanaṃ (không phải lời Phật) vì nó mâu thuẫn với lời Phật.
Na hi sambuddho pubbāparaviruddhaṃ vadati.
For the Fully Awakened One does not speak what is contradictory in earlier and later parts.
Vì Đức Phật Toàn Giác không nói những điều mâu thuẫn trước sau.
Tattha sallaṃ upaṭṭhapenti kilesavinayaṃ na sandissati, aññadatthu kilesuppattiyā paccayo hotīti.
Therein, they insert a dart; it does not lead to the subduing of defilements, but rather becomes a cause for the arising of defilements.
Ở đó, họ đặt một mũi tên (sallaṃ) vào, nó không dẫn đến sự chế ngự phiền não, mà chỉ là nguyên nhân phát sinh phiền não.
Idāni ‘‘bhikkhū paṭisambhidāppattā ahesu’’ntiādinā vuttameva atthaṃ kāraṇato vibhāvetuṃ puna ‘‘paṭhamabodhiyaṃ hī’’tiādi vuttaṃ.
Now, to explain the same meaning stated earlier by "monks attained analytical knowledge," and so forth, with reasons, it is again said, "Indeed, in the first enlightenment," and so forth.
Bây giờ, để giải thích ý nghĩa đã nói trước đó bằng cách “chư Tỳ-khưu đã đạt được các Biện tài” và tiếp theo, một lần nữa, “paṭhamabodhiyaṃ hī” (vì vào thời giác ngộ đầu tiên) và tiếp theo đã được nói.
Tattha paṭipattiṃ pūrayiṃsūti atīte kadā te paṭisambhidāvahaṃ paṭipattiṃ pūrayiṃsu?
Therein, they fulfilled the practice; when in the past did they fulfill the practice conducive to analytical knowledge?
Ở đó, paṭipattiṃ pūrayiṃsū (họ đã hoàn thành sự thực hành) có nghĩa là “Khi nào họ đã hoàn thành sự thực hành dẫn đến các Biện tài?”
Paṭhamabodhikālikā bhikkhū.
The monks of the first enlightenment period.
Đó là những Tỳ-khưu vào thời giác ngộ đầu tiên.
Na hi attasammāpaṇidhiyā pubbekatapuññatāya ca vinā tādisaṃ bhavati.
Indeed, such a thing does not happen without right aspiration for oneself and without merit performed in the past.
Vì nếu không có sự nguyện ước đúng đắn của bản thân và phước báu đã tạo từ trước, thì điều như vậy sẽ không xảy ra.
Esa nayo ito paresupi.
The same method applies to what follows.
Tương tự cho những trường hợp tiếp theo.
Tadā paṭipattisaddhammo antarahito nāma bhavissatīti etena ariyamaggena āsannā eva pubbabhāgapaṭipadā paṭipattisaddhammoti dasseti.
Then the Dhamma of practice will have disappeared; by this, it shows that the preparatory stage of practice, which is close to the noble path, is the Dhamma of practice.
Tadā paṭipattisaddhammo antarahito nāma bhavissatī (khi đó, diệu pháp thực hành sẽ biến mất) qua lời này, Ngài chỉ ra rằng con đường thực hành sơ khởi, gần với đạo lộ Thánh, chính là diệu pháp thực hành.
Dvīsūti suttābhidhammapiṭakesu antarahitesupi.
In the two refers to even if the Sutta and Abhidhamma Piṭakas disappear.
Dvīsu (trong hai) có nghĩa là ngay cả khi hai tạng kinh Sutta và Abhidhamma đã biến mất.
Anantarahitameva adhisīlasikkhāyaṃ ṭhitassa itarasikkhādvayasamuṭṭhāpitato.
Undisappeared because the other two trainings arise from one who is established in the training of higher virtue.
Anantarahitameva (không biến mất) vì người an trú trong giới học (adhisīlasikkhā) sẽ làm phát sinh hai học còn lại.
Kiṃ kāraṇāti kena kāraṇena, aññasmiṃ dhamme antarahite aññatarassa dhammassa anantaradhānaṃ vuccatīti adhippāyo.
What is the reason? means for what reason is the non-disappearance of one Dhamma mentioned when another Dhamma has disappeared? This is the intention.
Kiṃ kāraṇā (vì lý do gì) có nghĩa là “vì lý do gì, khi một pháp khác biến mất, thì sự không biến mất của một pháp khác lại được nói đến?” Đó là ý nghĩa.
Paṭipattiyā paccayo hoti anavasesato paṭipattikkamassa paridīpanato.
Is a cause for practice because it completely illuminates the sequence of practice.
Paṭipattiyā paccayo hoti (là duyên cho sự thực hành) vì nó giải thích toàn bộ tiến trình thực hành một cách không sót.
Paṭipatti adhigamassa paccayo visesalakkhaṇapaṭivedhabhāvato.
Practice is a cause for attainment because it is the penetration of specific characteristics.
Paṭipatti adhigamassa (sự thực hành là duyên cho sự chứng đắc) vì nó là sự thấu hiểu các đặc tính đặc biệt.
Pariyattiyeva pamāṇaṃ sāsanassa ṭhitiyāti adhippāyo.
Learning itself is the measure; the intention is for the persistence of the Teaching.
Pariyattiyeva pamāṇaṃ (chỉ có sự học tập là thước đo) có nghĩa là sự tồn tại của giáo pháp.
Nanu ca sāsanaṃ osakkitaṃ pariyattiyā vattamānāyāti adhippāyo.
Indeed, the Teaching declines even while learning exists; this is the intention.
Chẳng phải giáo pháp đã suy yếu rồi sao, ý nghĩa là khi sự học tập vẫn còn tồn tại.
Anārādhakabhikkhūti sīlamattassapi na ārādhako dussīlo.
Monks who do not accomplish means a morally corrupt person who does not accomplish even virtue itself.
Anārādhakabhikkhū (những Tỳ-khưu không thành tựu) là những Tỳ-khưu phạm giới, không thành tựu ngay cả giới luật.
Imasminti imasmiṃ pātimokkhe.
In this means "in this Pātimokkha".
Trong này có nghĩa là trong Pātimokkha này.
Vattantāti ‘‘sīlaṃ akopetvā ṭhitā atthī’’ti pucchi.
Maintaining means "He asked, 'Are there those who abide without violating the precepts?'"
Đang hành trì có nghĩa là đã hỏi rằng: “Có những người giữ giới không bị vi phạm không?”
Etesūti evaṃ mahantesu sakalaṃ lokaṃ ajjhottharituṃ samatthesu catūsu mahābhūtesu.
Among these means "among these four great elements, so vast and capable of encompassing the entire world."
Trong những điều này có nghĩa là trong bốn đại chủng vĩ đại như vậy, có khả năng bao trùm toàn bộ thế gian.
Tasmāti yasmā aññena kenaci atimahantenapi saddhammo na antaradhāyati, samayantarena pana vattabbameva natthi, tasmā.
Therefore means "therefore, because the Saddhamma does not disappear by any other extremely great thing, and there is certainly nothing to be said about a different time."
Do đó có nghĩa là bởi vì Chánh pháp không biến mất bởi bất cứ ai khác dù vĩ đại đến đâu, còn về thời gian khác thì không cần phải nói đến, do đó.
Evamāhāti idāni vuccamānākāraṃ vadati.
He spoke thus means "he speaks in the manner now being described."
Đã nói như vậy có nghĩa là nói theo cách thức sẽ được trình bày bây giờ.
Ādānaṃ ādi, ādi eva ādikanti āha ‘‘ādikenāti ādānenā’’ti.
Taking is the beginning, and the beginning itself is ādika (primary/initial), thus he said, " ādikena (by the primary/initial) means ādānena (by taking/grasping)."
Sự nắm giữ là ādi, ādi chính là ādika, nên đã nói “ādikenāti ādānenā” (ādika có nghĩa là sự nắm giữ).
Heṭṭhāgamanīyāti adhobhāgagamanīyā, apāyadukkhassa saṃsāradukkhassa ca nibbattakāti attho.
Leading downwards means "leading to the lower realms, generating the suffering of the lower realms and the suffering of transmigration, this is the meaning."
Heṭṭhāgamanīyā có nghĩa là đi xuống phía dưới, tức là tạo ra khổ đau trong các cõi đọa xứ và khổ đau trong luân hồi.
Gāravarahitāti garukārarahitā.
Devoid of reverence means "devoid of respect."
Gāravarahitā có nghĩa là không có sự tôn trọng.
Patissayanaṃ nīcabhāvena patibaddhavuttitā, patisso patissayoti atthato ekaṃ, so etesaṃ natthīti āha ‘‘appatissāti appatissayā anīcavuttikā’’ti.
Patissayana (reliance) is a life bound by lowliness; patisso and patissaya are essentially one. Since they do not have this, he said, " Appatissā (without reliance) means appatissayā (without reliance), those of ignoble conduct."
Patissayana là sự sống phụ thuộc với thái độ thấp kém, patisso và patissaya về nghĩa là một, những điều này không có ở họ nên đã nói “appatissāti appatissayā anīcavuttikā” (appatissa có nghĩa là không có sự phụ thuộc, không có thái độ thấp kém).
Sesaṃ suviññeyyameva.
The rest is easily understood.
Phần còn lại rất dễ hiểu.
157. Thaddhoti kakkhaḷo aniṭṭhassa padānato.
157. Stiff means "harsh, due to the giving of what is unpleasant."
157. Thaddho có nghĩa là cứng rắn do không nhượng bộ điều không mong muốn.
Catupaccayalābhoti catunnaṃ paccayānaṃ paṭilābho.
Gain of the four requisites means "the acquisition of the four requisites."
Catupaccayalābho có nghĩa là sự thâu đạt bốn vật dụng.
Sakkāroti tehiyeva paccayehi susaṅkhatehi pūjanā, so pana atthato sampattiyevāti āha ‘‘tesaṃyeva…pe… lābho’’ti.
Honour means "veneration through those same well-prepared requisites; this is essentially an attainment," thus he said, " of those same... gain."
Sakkāro có nghĩa là sự cúng dường được chuẩn bị kỹ lưỡng bằng chính những vật dụng đó, nhưng về nghĩa thì đó chính là sự thành tựu nên đã nói “tesaṃyeva…pe… lābho” (chính những điều đó…pe… sự thâu đạt).
Vaṇṇaghosoti guṇakittanā.
Praise means "eulogy of qualities."
Vaṇṇaghoso có nghĩa là sự tán thán phẩm hạnh.
Antarāyassa anativattanato antarāyiko anatthāvahattā.
Obstructive because it cannot be overcome, as it leads to harm.
Do không vượt qua được chướng ngại nên antarāyiko (có tính chướng ngại), do mang lại điều bất lợi.
158. Baḷisena carati, tena vā jīvatīti bāḷisiko.
158. One who goes with a hook, or lives by it, is a bāḷisika (fisherman).
158. Hành nghề với lưỡi câu, hoặc sống bằng lưỡi câu nên gọi là bāḷisiko (người câu cá).
Tenāha ‘‘baḷisaṃ gahetvā caramāno’’ti.
Thus he said, " one going with a hook."
Do đó đã nói “baḷisaṃ gahetvā caramāno” (người đi câu cá cầm lưỡi câu).
Āmisagatanti āmisūpagataṃ āmisapatitaṃ.
Gone to bait means "entered into bait, fallen into bait."
Āmisagataṃ có nghĩa là dính mồi, rơi vào mồi.
Tenāha ‘‘āmisamakkhita’’nti.
Thus he said, " smeared with bait."
Do đó đã nói “āmisamakkhita” (bị bôi mồi).
Bhinnādhikaraṇānampi bāhiratthasamāso hotevāti āha ‘‘āmise cakkhudassana’’nti.
Even for terms with different case endings, an external compound can occur, thus he said, " seeing the bait with the eye."
Ngay cả những từ có ngữ cảnh khác nhau cũng có thể tạo thành một hợp chất ngoại vị, nên đã nói “āmise cakkhudassana” (sự nhìn thấy mồi bằng mắt).
Ayo vuccati sukhaṃ, tabbidhuratāya anayo, dukkhanti āha ‘‘dukkhaṃ patto’’ti.
Ayo means happiness; anayo (unhappiness) means "bereft of it," thus he said, " attained suffering."
Ayo được gọi là hạnh phúc, do không có nó nên anayo (bất hạnh), tức là khổ đau, nên đã nói “dukkhaṃ patto” (đã đạt đến khổ đau).
Assāti etena.
By this (assā) means "by this."
Assā có nghĩa là bằng điều này.
Kattuatthe hi etaṃ sāmivacanaṃ.
For this is the genitive case used in the sense of agent.
Vì đây là sở hữu cách ở nghĩa chủ cách.
Yathā kilesā vattanti, evaṃ pavattamāno puggalo kilesavippayogo na hotīti vuttaṃ ‘‘yathā kilesamārassa kāmo, evaṃ kattabbo’’ti.
It is said, " should be done as the desires of the defilement-Māra are," meaning that a person acting according to how defilements operate is not disjoined from defilements.
Đã nói rằng: “Người hành xử như phiền não diễn ra thì không thoát khỏi phiền não” có nghĩa là “yathā kilesamārassa kāmo, evaṃ kattabbo” (như dục vọng của ma phiền não, thì phải làm như vậy).
159-160. Aṭṭhikacchapā vuccanti yesaṃ kapālamatthake tikhiṇā aṭṭhikoṭi hoti, tesaṃ samūho aṭṭhikacchapakulaṃ.
159-160. Aṭṭhikacchapakulaṃ means "a family of bone-turtles," referring to those turtles that have sharp bone-points on their carapace.
159-160. Rùa xương được gọi là những con có gai xương nhọn trên mai, nhóm của chúng là aṭṭhikacchapakulaṃ (gia đình rùa xương).
Macchakacchapādīnaṃ sarīre lambantī papatatīti papatā, vuccamānākāro ayakaṇṭako.
What hangs from the body of fish-turtles, etc., and falls off, is papatā; the mentioned ayakaṇṭaka is a barbed iron hook.
Những thứ treo lủng lẳng và rơi ra khỏi thân thể của cá, rùa, v.v. là papatā (những thứ rơi xuống), tức là cái móc sắt được trình bày.
Ayakosaketi ayomayakosake.
In an iron sheath means "in a sheath made of iron."
Ayakosake có nghĩa là trong cái vỏ bằng sắt.
Kaṇṇikasallasaṇṭhānoti attanikāpanasallasaṇṭhāno.
Like an earring thorn means "like a thorn (hook) used for piercing oneself."
Kaṇṇikasallasaṇṭhāno có nghĩa là có hình dạng như cái móc câu.
Ayakaṇṭakoti ayomayavaṅkakaṇṭako.
Iron thorn means "a bent iron thorn (hook)."
Ayakaṇṭako có nghĩa là cái móc sắt cong.
Nikkhamati ettha athāvarato.
He comes forth from immobility here.
Nikkhamati (thoát ra) ở đây có nghĩa là khỏi sự bất động.
Pavesitamatto hi so.
For it is merely inserted.
Vì nó chỉ mới được đưa vào.
Idāni tvaṃ ‘‘amhāka’’nti na vattabbo.
Now you should not say, "ours."
Idāni tvaṃ (bây giờ ngươi) không nên nói là “của chúng tôi”.
Ito anantarasutteti catutthasuttamāha.
In the very next Sutta refers to the fourth Sutta.
Ito anantarasutte (trong kinh ngay sau đây) có nghĩa là kinh thứ tư.
162. ‘‘Ime lābhasakkāraṃ anāharantā jighacchādidukkhaṃ pāpuṇantū’’ti evaṃ na sattānaṃ dukkhakāmatāya evamāhāti ānetvā sambandho.
162. The connection is to be made by bringing it back as follows: "The Blessed One did not speak thus out of a desire for beings' suffering, saying, 'May these attain the suffering of hunger and so forth, not having acquired gain and honour!'"
162. “Mong rằng những người này, không thâu đạt lợi lộc và danh vọng, sẽ gặp phải khổ đau như đói khát, v.v.” – Đức Phật đã nói như vậy không phải vì Ngài mong muốn chúng sinh khổ đau, mà là để liên kết ý nghĩa với điều sẽ được nói.
Anantadukkhaṃ anubhoti aparāparaṃ uppajjanakaakusalacittānaṃ bahubhāvato.
Experiences endless suffering due to the abundance of unwholesome thoughts arising again and again.
Anantadukkhaṃ anubhoti (trải nghiệm khổ đau vô tận) là do sự nhiều của các tâm bất thiện phát sinh liên tục.
164. Jarasiṅgālotveva vuccati sarīrasobhāya abhāvato.
164. He is called a jarasiṅgāla (aged jackal) precisely because of the absence of bodily beauty.
164. Jarasiṅgālo (chó rừng già) được gọi như vậy là do không có vẻ đẹp hình thể.
Sarīrassa uggatakaṇṭakattā ukkaṇṭakena nāma.
Due to the body being covered with raised thorns, it is called ukkaṇṭakena nāma.
Do thân thể mọc gai nên gọi là ukkaṇṭakena nāma (có gai).
Phuṭatīti phalati bhijjati.
Splits means "breaks, shatters."
Phuṭatī có nghĩa là nứt ra, vỡ ra.
166. ‘‘Yassa sakkariyamānassā’’ti ettha asakkārena cūbhayanti asakkārena ca ubhayañca, kadāci sakkārena, kadāci asakkārena kadāci ubhayenāti attho.
166. In " Yassa sakkariyamānassā (of one being honoured)," asakkārena cūbhayaṃ means "by dishonour and by both (honour and dishonour)," or sometimes by honour, sometimes by dishonour, and sometimes by both.
166. Trong câu “Yassa sakkariyamānassā” (đối với người được tôn kính), asakkārena cūbhayaṃ có nghĩa là cả sự không tôn kính và cả hai, tức là đôi khi bằng sự tôn kính, đôi khi bằng sự không tôn kính, và đôi khi bằng cả hai.
Tenāha ‘‘asakkārenā’’tiādi.
Thus he said, " by dishonour," and so on.
Do đó đã nói “asakkārenā” và các từ tiếp theo.
Satatavihārānaṃ sampattiyā sātatikoti āha ‘‘arahatta…pe… sukhumadiṭṭhī’’tiādi.
He is sātatiko (continuous/constant) due to the attainment of continuous abidings, thus he said, " arahatta... subtle vision," and so on.
Sātatiko (thường xuyên) là do sự thành tựu của những trú xứ liên tục, nên đã nói “arahatta…pe… sukhumadiṭṭhī” (A-la-hán…pe… cái thấy vi tế) và các từ tiếp theo.
Tathā hi sā ‘‘vajirūpamañāṇa’’nti vuccati.
Indeed, it is called "diamond-like knowledge."
Thật vậy, cái thấy đó được gọi là “trí tuệ như kim cương”.
Āgatattāti phalasamāpattiṃ samāpajjituṃ tassā pubbaparikammaṃ upagatattā.
Having approached means "having undertaken the preliminary work for attaining the fruit of absorption, in order to attain the fruit of absorption."
Āgatattā có nghĩa là đã đạt đến sự chuẩn bị ban đầu để nhập vào quả thiền.
176. Evamādīti ādi-saddena bāhusaccasaṃvarasīlādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo.
176. And so on (evamādī): by the word ādi, the inclusion of extensive learning, restraint, virtue, and so forth, should be understood.
176. Evamādī (và các điều tương tự) có nghĩa là bằng từ ādi (v.v.) bao gồm sự hộ trì đa văn, giới luật, v.v.
Lābhasakkārassa samudayaṃ uppattikāraṇaṃ samudayasaccavasena dukkhasaccassa uppattihetutāvasena.
The origination of gain and honour refers to the cause of their arising, in terms of the origin truth, and in terms of being the cause of the arising of the suffering truth.
Lābhasakkārassa samudayaṃ (sự tập khởi của lợi lộc và danh vọng) là theo nghĩa của Khổ Tập Đế, tức là nguyên nhân phát sinh của Khổ Đế.
177. Lābhasakkārasiloko narakādīsu nibbattentoti idaṃ tannissayaṃ kilesagaṇaṃ sandhāyāha.
177. The phrase " gain, honor, and fame, causing rebirth in hell and so on" refers to the group of defilements dependent on them.
177. “Lợi lộc, sự cung kính, danh tiếng sinh ra trong các địa ngục, v.v…” là nói đến nhóm phiền não nương tựa vào chúng.
Nibbattentoti nibbattāpento.
" Causing rebirth" means causing to produce.
“Sinh ra” (nibbattento) là làm cho sinh ra (nibbattāpento).
Imaṃ manussa attabhāvaṃ nāseti manussattaṃ puna nibbattituṃ appadānavasena.
It destroys this human existence by not providing (the opportunity) for rebirth as a human again.
“Hủy hoại thân người này” (imaṃ manussaattabhāvaṃ nāseti) là theo cách không cho tái sinh làm người nữa.
Tasmāti duggatinibbattāpanato idha maraṇadukkhāvahanato ca.
" Therefore" means due to causing rebirth in woeful states and due to bringing the suffering of death in this life.
“Do đó” (tasmā) là do làm cho sinh vào cõi khổ và do mang đến khổ đau cái chết ở đây.
180-183. Devadatto sagge vā nibbatteyyātiādi parikappavacanaṃ.
180-183. The statement " Devadatta might be reborn in heaven" and so on is a hypothetical utterance.
180-183. “Devadatta có thể tái sinh vào cõi trời” (Devadatto sagge vā nibbatteyyā) v.v… là lời giả định.
Na hi paccekabodhiyaṃ niyatagatiko antarā maggaphalāni adhigantuṃ bhabboti.
Indeed, one who is fixed on solitary Buddhahood is not able to attain fruits of the path in between.
Vì người đã được định đoạt vào quả vị Bích-chi Phật thì không thể đạt được các quả vị đạo lộ ở giữa.
Soti anavajjadhammo.
" That" refers to the blameless Dhamma.
“Đó” (so) là pháp vô tội.
Assāti devadattassa.
" His" refers to Devadatta's.
“Của” (assā) là của Devadatta.
Samucchedamagamā katūpacitassa mahato pāpadhammassa balena tasmiṃ attabhāve samucchedabhāvato, na accantāya.
" Came to utter destruction" means that due to the power of the great evil karma accumulated by him, there was utter destruction in that existence, but not absolutely.
“Đã đi đến sự đoạn diệt” (samucchedamagamā) là do sức mạnh của ác pháp lớn đã tạo tác và tích lũy mà có sự đoạn diệt trong kiếp sống đó, chứ không phải là vĩnh viễn.
Akusalaṃ nāmetaṃ abalaṃ, kusalaṃ viya na mahābalaṃ, tasmā tasmiṃyeva attabhāve tādisānaṃ puggalānaṃ atekicchatā, aññathā sammattaniyāmo viya micchattaniyāmo accantiko siyā.
Unwholesome karma is weak; it is not as powerful as wholesome karma; therefore, in that very existence, such individuals are incurable; otherwise, the certainty of wrong view would be absolute, like the certainty of right view.
Vì bất thiện này không phải là yếu, không phải là có sức mạnh lớn như thiện, do đó trong chính kiếp sống đó, những người như vậy là không thể cứu chữa được, nếu không thì sự định đoạt tà kiến sẽ là vĩnh viễn như sự định đoạt chánh kiến.
Yadi evaṃ vaṭṭakhāṇukajotanā kathanti?
If so, how is the "lighting of a burnt stump" explained?
Nếu vậy, thì lời nói về gốc cây bị đốt cháy thì sao?
Āsevanāvasena, tasmā yathā ‘‘sakiṃ nimuggo nimuggo eva bālo’’ti vuttaṃ, evaṃ vaṭṭakhāṇukajotanā.
By way of repeated practice; therefore, just as it is said, "a fool, once plunged, is plunged indeed," so is the lighting of a burnt stump.
Là theo cách thường xuyên, do đó, như đã nói “kẻ ngu một khi đã chìm thì chìm mãi”, thì lời nói về gốc cây bị đốt cháy cũng vậy.
Yādise hi paccaye paṭicca puggalo taṃ dassanaṃ gaṇhi, tathā ca paṭipanno, puna acintappativatte paccaye patitato sīsukkhipanamassa na hotīti na vattabbaṃ.
For it should not be said that if a person took that view dependent on certain conditions and practiced accordingly, he could not raise his head again if he fell into conditions that could not be reversed by thought.
Vì người đã chấp nhận quan điểm đó do những duyên nào, và đã thực hành như vậy, thì không thể nói rằng người đó sẽ không ngẩng đầu lên được khi rơi vào những duyên không thể nghĩ bàn.
184. Kāle sampatteti gabbhassa paripākagatattā vijāyanakāle sampatte.
184. " When the time arrived" means when the time for delivery arrived, due to the full maturation of the fetus.
184. “Đến lúc” (kāle sampatte) là đến lúc sinh nở do bào thai đã trưởng thành.
Potanti assatariyā puttaṃ.
" Foal" means the offspring of a she-mule.
“Con” (potaṃ) là con của con la.
Etanti ‘‘gabbho assatariṃ yathā’’ti etaṃ vacanaṃ.
" This" refers to the statement, "like a fetus in a she-mule."
“Lời này” (etaṃ) là lời “như bào thai của con la” này.
185. Abhiharīyatīti abhihāro, bhattaṃyeva abhihāro bhattābhihāroti āha ‘‘abhiharitabbaṃ bhatta’’nti.
185. Abhiharīyati means abhihāro (bringing forth); the meal itself is abhihāro, so it is said " the meal to be brought forth" (bhattābhihāro).
185. Abhiharīyatīti abhihāro, bữa ăn chính là abhihāro, nên nói “bữa ăn cần được mang đến” (bhattābhihāro).
Macchapittanti vāḷamacchapittaṃ.
" Fish bile" means the bile of a predatory fish.
“Mật cá” (macchapittaṃ) là mật cá sấu.
Pakkhipeyyunti uragādinā osiñceyyuṃ.
" They would drop in" means they would drench it with snake venom or other poisons.
“Cho vào” (pakkhipeyyuṃ) là cho vào bằng rắn, v.v…