188-195. Ekavihārīti catūsupi iriyāpathesu ekākī hutvā viharanto.
188-195. " Dwelling alone" means abiding alone in all four postures.
188-195. “Độc cư” (ekavihārī) là an trú một mình trong cả bốn oai nghi.
Vivekaṭṭhoti vivittaṭṭho, tenāha ‘‘nissaddo’’ti.
" Secluded" means isolated; therefore it says " soundless."
“Ở nơi vắng vẻ” (vivekaṭṭho) là ở nơi thanh vắng, do đó nói “không tiếng động” (nissaddo).
Satiyā avippavasantoti satiyā avippavāsena ṭhito, sabbadā avijahanavasena pavatto.
" Not heedless of mindfulness" means established in unforgetfulness of mindfulness, always present without abandonment.
“Không rời niệm” (satiyā avippavasanto) là an trú không rời niệm, luôn luôn hiện hữu không bỏ quên.
Ātāpīti vīriyasampannoti sabbaso kilesānaṃ ātāpanaparitāpanavasena pavattavīriyasamaṅgībhūto.
" Ardent" means endowed with energy, possessed of energy that functions to completely burn and torment defilements.
“Tinh cần” (ātāpīti vīriyasampanno) là đầy đủ tinh tấn, tinh cần nung đốt và làm phiền não các cấu uế một cách hoàn toàn.
Pahitattoti tasmiṃ visesādhigame pesitacitto, tattha ninno tappabbhāroti attho.
" Resolute" means with a mind sent forth to that special attainment, meaning inclined towards it, gravitating towards it.
“Đã gởi tâm” (pahitatto) là tâm đã được gởi gắm vào sự chứng đắc đặc biệt đó, nghĩa là tâm hướng về, nghiêng về điều đó.
Hutvā abhāvākārenāti uppattito pubbe avijjamāno paccayasamavāyena hutvā uppajjitvā bhaṅguparamasaṅkhātena abhāvākārena.
" Having come to be, in the mode of non-existence" means, not existing before arising, having come into being through the concurrence of conditions, and then in the mode of non-existence, which is dissolution and cessation.
“Đã có rồi theo trạng thái không có” (hutvā abhāvākārenā) là không hiện hữu trước khi phát sinh, do sự hội tụ của các duyên mà có, phát sinh rồi theo trạng thái không có, tức là hoại diệt và chấm dứt.
Aniccanti niccadhuvatābhāvato.
" Impermanent" means due to the absence of permanence and durability.
“Vô thường” (aniccaṃ) là do không có trạng thái thường hằng, bất biến.
Uppādavayavantatāyāti khaṇe khaṇe uppajjitvā nirujjhanato.
" Due to having arising and vanishing" means due to arising and ceasing moment by moment.
“Do có sự sinh diệt” (uppādavayavantatāyā) là do từng khoảnh khắc sinh rồi diệt.
Tāvakālikatāyāti taṅkhaṇikatāya.
" Due to being temporary" means due to being momentary.
“Do có tính chất tạm thời” (tāvakālikatāyā) là do có tính chất nhất thời.
Vipariṇāmakoṭiyāti vipariṇāmavantatāya.
" In the mode of change" means due to being subject to change.
“Do có sự biến đổi” (vipariṇāmakoṭiyā) là do có tính chất biến đổi.
Cakkhuñhi upādāya vikārāpajjanena vipariṇamantaṃ vināsaṃ paṭipīḷaṃ pāpuṇāti.
For the eye, by undergoing alteration due to grasping, reaches destruction, a crushing pain.
Vì nhãn căn khi biến đổi do sự thay đổi thì chịu sự hủy hoại và áp bức.
Niccapaṭikkhepatoti niccatāya paṭikkhipitabbato lesamattassapi anupalabbhanato.
" Due to being rejected as permanent" means due to being rejectable as permanence, not being found even in the slightest degree.
“Do từ chối thường hằng” (niccapaṭikkhepato) là do phải từ chối trạng thái thường hằng, không thể tìm thấy dù chỉ một chút.
Dukkhamanaṭṭhenāti nirantaradukkhatāya dukkhena khamitabbato.
" In the sense of suffering" means due to continuous suffering, due to having to endure with suffering.
“Theo nghĩa là khổ” (dukkhamanaṭṭhenā) là do phải chịu đựng khổ đau một cách liên tục.
Dukkhavatthukaṭṭhenāti nānappakāradukkhādhiṭṭhānato.
" In the sense of being a basis for suffering" means due to being the abode of various kinds of suffering.
“Theo nghĩa là đối tượng của khổ” (dukkhavatthukaṭṭhenā) là do là nền tảng của các loại khổ khác nhau.
Satatasampīḷanaṭṭhenāti abhiṇhatāpasabhāvato.
" In the sense of constant oppression" means due to the nature of frequent torment.
“Theo nghĩa bị áp bức liên tục” (satatasampīḷanaṭṭhenā) là do luôn bị nung đốt.
Sukhapaṭikkhepenāti sukhabhāvassa paṭikkhipitabbato.
" By rejecting happiness" means by rejecting the state of happiness.
“Do từ chối hạnh phúc” (sukhapaṭikkhepenā) là do phải từ chối trạng thái hạnh phúc.
Taṇhāgāho mamaṃkārabhāvato.
" Grasping by craving" means due to the state of 'mine-ness'.
“Sự chấp thủ tham ái” (taṇhāgāho) là do có trạng thái “của tôi”.
Mānagāho ahaṃkārabhāvato.
" Grasping by conceit" means due to the state of 'I-ness'.
“Sự chấp thủ kiêu mạn” (mānagāho) là do có trạng thái “tôi là”.
Diṭṭhigāho ‘‘attā me’’ti vipallāsabhāvato.
" Grasping by views" means due to the perversion of "this is my self."
“Sự chấp thủ tà kiến” (diṭṭhigāho) là do có trạng thái sai lầm “tự ngã của tôi”.
Virāgavasenāti virāgaggahaṇena.
" By way of dispassion" means by taking dispassion.
“Theo cách ly tham” (virāgavasenā) là bằng cách nắm giữ sự ly tham.
Tathā vimuttivasenāti vimuttiggahaṇena.
Likewise, " by way of liberation" means by taking liberation.
Cũng vậy, “theo cách giải thoát” (vimuttivasenā) là bằng cách nắm giữ sự giải thoát.
Chaṭṭhe ārammaṇe tebhūmakadhammā sammasanacārassa adhippetattā.
In the sixth sense object, the three-realm phenomena are intended for the scrutinizing-and-ranging.
“Trong thứ sáu” (chaṭṭhe) đối tượng, “các pháp thuộc ba cõi” (tebhūmakadhammā) là do được coi là đối tượng của sự quán sát.
Yathā paṭhamasutte pañca pasādā gahitā, na sasambhāracakkhuādayo, evaṃ tatiyasutte na pasādavatthukacittameva gahitaṃ.
Just as in the first sutta, the five sense faculties are understood, and not the eye and so on with their material components, so in the third sutta, it is not merely the consciousness whose basis is the sense faculty that is understood.
Như trong kinh thứ nhất, năm tịnh sắc đã được thâu tóm, chứ không phải nhãn căn, v.v… cùng với các thành phần của nó, cũng vậy trong kinh thứ ba, không chỉ tâm có đối tượng là tịnh sắc đã được thâu tóm.
Na taṃsampayuttā dhammā.
Nor are the phenomena associated with it.
Không phải các pháp tương ưng với nó.
Evañhi avadhāraṇaṃ sātthakaṃ hoti aññathā tena apanetabbassa abhāvato.
Only thus is the emphasizing meaningful; otherwise, there would be nothing for it to exclude.
Chỉ khi đó sự xác định mới có ý nghĩa, nếu không thì không có gì để loại bỏ.
Sabbatthāti sabbesu catutthasuttādīsu.
" Everywhere" means in all suttas from the fourth onwards.
“Trong tất cả” (sabbatthā) là trong tất cả các kinh từ kinh thứ tư, v.v…
Javanappattāti javanacittasaṃyuttā.
" Reached impulsion" means associated with impulsion-consciousness.
“Đã đạt đến javana” (javanappattā) là tương ưng với tâm javana.
200. Dutiyavagge attanoti āyasmā rāhulo attano saviññāṇakaṃ kāyaṃ dasseti.
200. In the second chapter, " one's own" means Venerable Rāhula points to his own conscious body.
200. Trong phẩm thứ hai, “của mình” (attano) là Tôn giả Rāhula chỉ ra thân hữu thức của mình.
Parassāti parassa aviññāṇakakāyaṃ dasseti.
" Of another" means he points to another's unconscious body.
“Của người khác” (parassā) là chỉ ra thân vô thức của người khác.
Parasantāne vā arūpe dhamme aggahetvā rūpakāyameva gaṇhanto vadati.
Or, not taking the formless phenomena in another's mental continuum, he speaks taking only the material body.
Hoặc là nói đến thân sắc mà không thâu tóm các pháp vô sắc trong dòng tâm thức của người khác.
Apare ‘‘asaññasattānaṃ attabhāvaṃ sandhāya tathā vutta’’nti vadanti.
Others say, "it was said that way referring to the existence of the non-percipient beings (asaññasatta)."
Một số người khác nói rằng “được nói như vậy là liên quan đến thân của các chúng sinh vô tưởng”.
Purimenāti ‘‘imasmiṃ saviññāṇake kāye’’ti iminā padena.
" By the former" means by the phrase "in this conscious body."
“Với từ trước” (purimenā) là với từ “trong thân hữu thức này” (imasmiṃ saviññāṇake kāye).
Pacchimenāti ‘‘bahiddhā’’ti iminā padena.
" By the latter" means by the phrase "external."
“Với từ sau” (pacchimenā) là với từ “bên ngoài” (bahiddhā).
Ete kilesāti ete diṭṭhitaṇhāmānasaññitā kilesā.
" These defilements" means these defilements consisting of views, craving, and conceit.
“Các phiền não này” (ete kilesā) là các phiền não được gọi là tà kiến, tham ái, kiêu mạn này.
Etesu vatthūsūti ajjhattabahiddhāvatthūsu.
In these things means in internal and external objects.
Trong những đối tượng này có nghĩa là trong các đối tượng nội tại và ngoại tại.
Samma…pe… passatīti pubbabhāge vipassanāñāṇena sammasanavasena, maggakkhaṇe abhisamayavasena suṭṭhu attapaccakkhena ñāṇena passati.
Rightly… (and so on)… sees means in the preliminary stage, one sees by way of contemplating with vipassanā knowledge, and at the moment of the path, one sees by way of direct realization with knowledge that is well and directly experienced by oneself.
Thấy đúng đắn… có nghĩa là trong giai đoạn trước, thấy bằng tuệ quán theo cách quán xét; trong sát-na đạo, thấy bằng tuệ tự chứng một cách rõ ràng theo cách giác ngộ.
Dvīsūti paṭhamavaggādīsu.
In two means in the first chapter and so forth.
Trong hai phẩm có nghĩa là trong phẩm thứ nhất và các phẩm tương tự.
Desanāya asekkhabhūmiyā desitattā asekkhabhūmi kathitā.
It is spoken of as the Asekha stage because the teaching was given on the Asekha stage.
Vì bài giảng được thuyết trên địa vị vô học, nên địa vị vô học đã được nói đến.
Paṭhamo ti paṭhamavaggo ‘‘sādhu me, bhante, bhagavā’’tiādinā āyācantassa, dutiyo anāyācantassa therassa ajjhāsayavasena kathito.
The first chapter was taught to the one who requested it, saying, “It is good for me, Venerable Sir, O Blessed One,” and so forth, while the second was taught to the one who did not request it, according to the Elder’s disposition.
Phẩm thứ nhất đã được thuyết theo ý nguyện của vị tỳ khưu đã thỉnh cầu rằng: ‘‘Bạch Thế Tôn, thật tốt lành cho con,’’ và phẩm thứ hai đã được thuyết theo ý nguyện của vị trưởng lão không thỉnh cầu.
Vimuttiparipācanīyadhammā nāma vivaṭṭasannissitā saddhindriyādayo.
Qualities that ripen liberation are the faculties of faith and so forth, which are associated with the turning away from saṃsāra.
Các pháp làm cho giải thoát chín muồi là tín căn và các căn khác liên quan đến sự thoát ly.
Tena pana vipassanāya kathitattā kathitā evāti.
And because it was taught through vipassanā, it is indeed taught.
Vì vậy, do đã được thuyết bằng tuệ quán, nên chúng đã được nói đến.
Taṃtaṃdesanānusārena hi thero te dhamme paripākaṃ pāpesi.
For the Elder brought those qualities to maturity in accordance with the respective teachings.
Vì vị trưởng lão đã làm cho các pháp ấy chín muồi theo từng bài pháp.
Tathā hi bhagavā dutiyavaggaṃ anāyācitopi desesi.
Indeed, the Blessed One taught the second chapter even without being requested.
Quả thật, Thế Tôn đã thuyết phẩm thứ hai dù không được thỉnh cầu.
Īsaṃ hasitaṃ ‘‘sita’’nti vuccatīti āha ‘‘mandahasita’’nti.
A slight smile is called "sita," hence he says, "a gentle smile."
Một nụ cười nhẹ được gọi là ‘‘sita’’, nên nói ‘‘ nụ cười mỉm’’.
Aṭṭhisaṅkhalikanti nayidaṃ aviññāṇakaṃ aṭṭhisaṅkhalikamattaṃ, atha kho eko petoti āha ‘‘petaloke nibbatta’’nti.
A skeleton means that this is not merely an unconscious skeleton, but rather a certain peta, hence he says, "born in the realm of petas."
Bộ xương có nghĩa là đây không phải là một bộ xương vô tri giác, mà là một ngạ quỷ, nên nói ‘‘ sinh ra trong cõi ngạ quỷ’’.
Ete attabhāvāti petattabhāvā.
These existences means these peta existences.
Những thân này có nghĩa là những thân ngạ quỷ.
Na āpāthaṃ āgacchantīti devattabhāvā viya na āpāthaṃ āgacchanti pakatiyā.
Do not come into view means they do not naturally come into view like divine existences.
Không hiện ra có nghĩa là không hiện ra một cách tự nhiên như các thân chư thiên.
Tesaṃ pana ruciyā āpāthaṃ āgaccheyyuṃ manussānaṃ.
However, they might come into view for humans by their own will.
Tuy nhiên, chúng có thể hiện ra trước mắt loài người theo ý muốn của chúng.
Dukkhābhibhūtānaṃ anāthabhāvadassanapadaṭṭhānā karuṇāti āha ‘‘kāruññe kattabbe’’ti.
Compassion has as its proximate cause the sight of the helpless state of those afflicted by suffering, hence he says, "when compassion should be shown."
Lòng bi mẫn có chỗ đứng là thấy sự vô chủ, sự bị khổ não chi phối, nên nói ‘‘ cần phải có lòng bi mẫn’’.
Attano ca sampattiṃ buddhañāṇassa ca sampattinti paccekaṃ sampattisaddo yojetabbo.
The word "sampatti" (accomplishment/perfection) should be connected separately to "one's own accomplishment" and "the accomplishment of the Buddha's knowledge."
Từ ‘‘thành tựu’’ cần được ghép riêng với ‘‘sự thành tựu của chính mình’’ và ‘‘sự thành tựu của Phật tuệ’’.
Tadubhayaṃ vibhāvetuṃ ‘‘taṃ hī’’tiādi vuttaṃ.
To clarify both of these, the passage beginning with "For that" was spoken.
Để làm rõ cả hai điều đó, đã nói ‘‘ Thật vậy’’ và các câu tương tự.
Tattha attano sampattiṃ anussaritvā sitaṃ pātvākāsīti padaṃ ānetvā sambandhitabbaṃ.
There, the phrase "he smiled, having recollected his own accomplishment" should be brought in and connected.
Ở đây, cần đưa từ ‘‘nụ cười hiện ra do nhớ lại sự thành tựu của chính mình’’ vào và liên kết với câu.
Dhammadhātūti sabbaññutaññāṇaṃ sandhāya vadati.
Dhammadhātu refers to omniscience.
Pháp giới có nghĩa là nói đến tuệ toàn tri.
Dhammadhātūti vā dhammānaṃ sabhāvo.
Or dhammadhātu means the nature of phenomena.
Hoặc Pháp giới là bản chất của các pháp.
Itaroti lakkhaṇatthero.
The other means Elder Lakkhaṇa.
Người kia có nghĩa là Trưởng lão Lakkhaṇa.
Upapattīti jāti.
Upapatti means birth.
Sự tái sinh có nghĩa là sự sinh.
Upapattisīsena hi tathārūpaṃ attabhāvaṃ vadati.
For he speaks of such an existence by way of birth.
Thật vậy, ngài nói về một thân như vậy bằng cách dùng từ ‘‘sự tái sinh’’.
Lohatuṇḍakehīti lohamayeheva tuṇḍakehi.
With iron beaks means with beaks made of iron.
Với những mỏ sắt có nghĩa là với những mỏ làm bằng sắt.
Carantīti ākāsena gacchanti.
Wander means travel through the sky.
Đi có nghĩa là đi trên không trung.
Acchariyaṃ vatāti garahacchariyaṃ nāmetaṃ.
How wonderful! This is indeed a wonder of reproach.
Thật kỳ diệu thay có nghĩa là điều này thật đáng kinh ngạc và đáng chê trách.
Cakkhubhūtāti sampattadibbacakkhukā, lokassa cakkhubhūtāti evaṃ vā ettha attho daṭṭhabbo.
Having eyes means possessing the attained divine eye, or alternatively, the meaning here should be understood as "having eyes for the world."
Đã có mắt có nghĩa là đã đạt được thiên nhãn; hoặc ở đây, ý nghĩa cần được hiểu là ‘‘đã là con mắt của thế gian’’.
Yatrāti hetuatthe nipātoti āha ‘‘yatrāti kāraṇavacana’’nti.
Yatra is an indeclinable particle in the sense of cause, hence he says, "yatra is a word denoting cause."
Yatra là một giới từ chỉ nguyên nhân, nên nói ‘‘ yatra có nghĩa là từ chỉ nguyên nhân’’.
Aññatra hi ‘‘yatra hi nāmā’’ti attho vuccati.
Elsewhere, the meaning "yatra hi nāma" is stated.
Ở chỗ khác, ‘‘yatra hi nāmā’’ được nói với ý nghĩa đó.
Appamāṇe sattanikāye te ca kho vibhāgena kāmabhavādibhede bhave, nirayādibhedā gatiyo, nānattakāyanānattasaññiādiviññāṇaṭṭhitiyo, tathārūpe sattāvāse ca sabbaññutaññāṇañca me upanetuṃ paccakkhaṃ karontena.
Making it evident for me to bring forth omniscience concerning the immeasurable host of beings in those various existences such as the sense-sphere existence, the destinations such as hell, the stations of consciousness such as those with diverse bodies and diverse perceptions, and such abodes of beings.
Trong vô số chúng sinh, và những chúng sinh đó, phân loại theo các cõi như cõi dục, các đường tái sinh như địa ngục, các nơi trú ngụ của thức như thân dị biệt, tưởng dị biệt, và các nơi trú ngụ của chúng sinh như vậy, và để đưa tuệ toàn tri của tôi đến gần, làm cho nó hiện ra trước mắt.
Goghātakoti gunnaṃ abhiṇhaṃ hananako.
A cattle butcher means one who frequently slaughters cattle.
Người giết bò có nghĩa là người thường xuyên giết bò.
Tenāha ‘‘vadhitvā vadhitvā’’ti.
Therefore, he says, "having slaughtered again and again."
Vì vậy, nói ‘‘ giết hết lần này đến lần khác’’.
Tassāti gunnaṃ vadhakakammassa.
Of that means of the act of slaughtering cattle.
Của nghiệp đó có nghĩa là của nghiệp giết bò.
Aparāpariyakammassāti aparāpariyavedanīyakammassa.
Of the consecutively ripening kamma means of the kamma ripening consecutively.
Của nghiệp chịu quả báo liên tục có nghĩa là của nghiệp chịu quả báo liên tục.
Balavatā goghātakakammena vipāke dīyamāne aladdhokāsaṃ aparāpariyavedanīyaṃ tasmiṃ vipakkavipāke idāni laddhokāsaṃ ‘‘avasesakamma’’nti vuttaṃ.
When the powerful kamma of cattle slaughtering was yielding its result, the consecutively ripening kamma, which had not found an opportunity, is now said to be "remaining kamma" because it has found an opportunity in that ripened result.
Khi nghiệp giết bò mạnh mẽ đang cho quả báo, nghiệp chịu quả báo liên tục không có cơ hội; bây giờ, khi quả báo đó đã chín muồi, nó có cơ hội, nên được gọi là ‘‘ nghiệp còn sót lại’’.
Paṭisandhīti pāpakammajanitā paṭisandhi.
Rebirth: rebirth generated by unwholesome kamma.
Tái sinh có nghĩa là tái sinh do nghiệp ác tạo ra.
Kammasabhāgatāyāti kammasadisabhāvena.
By the similarity of kamma: by the nature similar to kamma.
Do sự tương đồng của nghiệp có nghĩa là do bản chất tương tự như nghiệp.
Ārammaṇasabhāgatāyāti ārammaṇassa sabhāgabhāvena sadisabhāvena.
By the similarity of the object: by the nature similar to the object.
Do sự tương đồng của đối tượng có nghĩa là do bản chất tương đồng của đối tượng.
Yādise hi ārammaṇe pubbe taṃ kammaṃ tassa ca vipāko pavatto, tādiseyeva ārammaṇe idaṃ kammaṃ imassa vipāko ca pavattoti katvā vuttaṃ ‘‘tasseva kammassa vipākāvasesenā’’ti.
For in whatever kind of object that kamma and its result occurred previously, in that same kind of object this kamma and its result occur, and so it is said: "by the remaining results of that very kamma."
Thật vậy, vì nghiệp đó và quả báo của nó trước đây đã xảy ra trên một đối tượng như thế nào, thì nghiệp này và quả báo của nó cũng xảy ra trên một đối tượng như thế đó, nên nói ‘‘ do quả báo còn sót lại của chính nghiệp đó’’.
Bhavati hi taṃsadisepi tabbohāro yathā ‘‘so eva tittiro, tāniyeva osadhānī’’ti.
For such a designation occurs even for something similar, as in "that very partridge, those very medicines."
Thật vậy, có cách gọi tương tự như vậy, như ‘‘chính là con chim đa đa đó, chính là những loại thuốc đó’’.
Nimittaṃ ahosīti pubbe katūpacitassa petūpapattinibbattanavasena katokāsassa tassa kammassa nimittabhūtaṃ idāni tathā upaṭṭhahantaṃ tassa vipākassa nimittaṃ ārammaṇaṃ ahosi.
It became a sign: The sign of that kamma, which was done and accumulated previously, and which created the opportunity for rebirth as a peta, now appearing in that way, became the sign, the object, of its result.
Đã là dấu hiệu có nghĩa là dấu hiệu của nghiệp đó đã được tạo ra và tích lũy trước đây, đã tạo cơ hội cho sự tái sinh làm ngạ quỷ, bây giờ hiện ra như vậy, đã là dấu hiệu, là đối tượng của quả báo đó.
Soti goghātako.
He: the cow slaughterer.
Người đó có nghĩa là người giết bò.
Aṭṭhisaṅkhalikapeto jāto kammasarikkhakavipākatāvasena.
He was born as a skeleton-peta, by way of a result similar to the kamma.
Đã trở thành ngạ quỷ xương xẩu do quả báo tương tự như nghiệp.
211. Vinicchayāmaccoti raññā aḍḍakaraṇe ṭhapito vinicchayamahāmatto.
211. Minister of justice: a great minister of justice appointed by the king to handle cases.
211. Quan tòa có nghĩa là đại quan tòa do vua bổ nhiệm để xét xử.
So hi gāmajanakāyaṃ kūṭeti vañcetīti gāmakūṭakoti vuccati.
Indeed, he deceives or cheats the villagers, so he is called a gāmakūṭaka.
Người này lừa dối dân làng, nên được gọi là gāmakūṭaka (kẻ lừa dối làng).
Keci ‘‘tādiso eva gāmajeṭṭhako gāmakūṭako’’ti vadanti.
Some say, "Such a village headman is a gāmakūṭaka."
Một số người nói rằng ‘‘gāmakūṭaka’’ là một trưởng làng như vậy.
Samena bhavitabbaṃ, ‘‘dhammaṭṭho’’ti vattabbato.
One should be impartial, as one is to be called "righteous."
Cần phải công bằng, vì được gọi là ‘‘người sống theo Pháp’’.
Rahassaṅge nisīdanavasena visamā nisajjāva ahosi.
His sitting was partial, due to sitting in a secret place.
Việc ngồi ở nơi bí mật đã trở thành sự ngồi không công bằng.
216. Uddhaṃ uddhaṃ agginā pakkasarīratāya uppakkaṃ.
‘Uppakkaṃ’ means having a body burned by fire from above.
216. Do thân bị nung bằng lửa từ trên xuống nên uppakkaṃ (bị nung nóng).
Heṭṭhato paggharaṇavasena kilinnasarīratāya okilinī.
‘Okilinī’ means having a body soaked due to dripping from below.
Do thân bị ướt đẫm vì chảy ra từ phía dưới nên okilinī (ướt đẫm).
Ito cito ca aṅgārasamparikiṇṇatāya okirinī.
‘Okirinī’ means scattered with embers here and there.
Do than bao phủ khắp nơi nên okirinī (bị than bao phủ).
Tenāha ‘‘sā kirā’’tiādi.
Therefore, it is said, “sā kirā…” and so on.
Vì vậy, nói rằng ‘‘sā kirā’’ v.v.
Aṅgāracitaketi aṅgārasañcaye.
‘Aṅgāracitake’ means a pile of embers.
Aṅgāracitake có nghĩa là đống than.
Sarīrato paggharanti asuciduggandhajegucchāni sedagatāni.
‘Sarīrato paggharanti’ refers to impure, foul-smelling, disgusting sweat and other bodily fluids dripping.
Sarīrato paggharanti (chảy ra từ thân) là những chất dơ bẩn, hôi thối, ghê tởm do mồ hôi.
Tassa kira raññoti tassa kāliṅgassa rañño.
‘Tassa kira rañño’ means of that king of Kāliṅga.
Tassa kira rañño có nghĩa là của vị vua Kalinga đó.
Nāṭakinīti nacce adhikatā itthī.
‘Nāṭakinī’ is a woman skilled in dancing.
Nāṭakinī là người phụ nữ thành thạo về vũ điệu.
Sedanti sedanaṃ, tāpananti attho.
‘Sedaṃ’ means sweating, that is, heating up.
Sedaṃ là sự đổ mồ hôi, nghĩa là sự nung nóng.
223. Kūṭaṃ gacchantīti kūṭacchiddassa anupavisanavasena kūṭaṃ gacchanti.
‘Kūṭaṃ gacchantī’ means they go to the peak by entering the hole of the peak.
223. Kūṭaṃ gacchanti (đi đến chóp) có nghĩa là đi đến chóp bằng cách đi vào lỗ chóp.
Yā ca gopānasiyo gopānasantaragatā, tāpi kūṭaṃ āhacca ṭhānena kūṭaṅgamā.
And those rafters that are within the rafters, they too are ‘kūṭaṅgamā’ by resting against the peak.
Và những thanh rui nằm bên trong các thanh rui cũng kūṭaṅgamā (đi đến chóp) vì chúng chạm vào chóp.
Duvidhāpi kūṭe samosaraṇā.
Both types converge at the peak.
Cả hai loại đều quy tụ về chóp.
Kūṭassa samugghātena vināsena bhijjanena.
‘Kūṭassa samugghātena’ means by the destruction, by the breaking of the peak.
Kūṭassa samugghātena (do sự phá hủy chóp) là do sự hư hoại, vỡ nát.
Avijjāya samugghātenāti avijjāya accantameva appavattiyā.
‘Avijjāya samugghātenā’ means by the complete non-occurrence of avijjā.
Avijjāya samugghātena (do sự phá hủy vô minh) là do vô minh hoàn toàn không còn hiện hữu.
Tena ca mokkhadhammādhigamena tadanurūpadhammādhigamo dassito.
And by this attainment of the dhamma of liberation, the attainment of corresponding dhammas is shown.
Và bằng cách chứng đắc pháp giải thoát, sự chứng đắc các pháp tương ứng cũng được chỉ rõ.
Appamattāti pana iminā tassa upāyo dassito.
Furthermore, by ‘appamattā’, the means to that (liberation) is shown.
Còn bằng từ appamattā (không phóng dật), phương tiện đó được chỉ rõ.
225. Vidhaṃsayanti viheṭhayanti.
‘Vidhaṃsayanti’ means they torment, they harass.
225. Vidhaṃsayanti (hủy hoại) là làm hại.
Vaḍḍhitāti bhāvanāpāripūrivasena paribrūhitā.
‘Vaḍḍhitā’ means extensively developed through the perfection of cultivation.
Vaḍḍhitā (được tăng trưởng) là được vun bồi đến mức hoàn hảo trong tu tập.
Punappunaṃ katāti bhāvanāya bahulīkaraṇena aparāparaṃ pavattitā yuttayānaṃ viya katāti yathā yuttaṃ ājaññarathaṃ chekena sārathinā adhiṭṭhitaṃ yathāruci pavattati, evaṃ yathāruci pavattiyā gamitā.
‘Punappunaṃ katā’ means repeatedly brought into existence through frequent cultivation; ‘yuttayānaṃ viya katā’ means made to function as desired, just as a well-trained noble chariot driven by a skilled charioteer proceeds as desired.
Punappunaṃ katā (được làm đi làm lại nhiều lần) là được thực hành liên tục bằng cách tu tập nhiều lần, yuttayānaṃ viya katā (được làm như một cỗ xe đã thắng) có nghĩa là được dẫn dắt theo ý muốn, giống như một cỗ xe ngựa tốt được người đánh xe thiện xảo điều khiển theo ý muốn.
Patiṭṭhānaṭṭhenāti adhiṭṭhānaṭṭhena.
‘Patiṭṭhānaṭṭhenā’ means in the sense of establishment.
Patiṭṭhānaṭṭhenā (theo nghĩa là sự thiết lập) là theo nghĩa là sự quyết định.
Vatthu viya katā sabbaso upakkilesavisodhanena suvisodhitamariyādaṃ viya katā.
‘Vatthu viya katā’ means made like a foundation, like a boundary purified by completely cleansing defilements.
Vatthu viya katā (được làm như một nền tảng) là được làm như một ranh giới đã được thanh tịnh hóa hoàn toàn bằng cách loại bỏ mọi phiền não.
Adhiṭṭhitāti paṭipakkhadūrībhāvato subhāvitabhāvena avikampaneyyatāya ṭhapitā.
‘Adhiṭṭhitā’ means established immovably due to the absence of opposition, being well-developed.
Adhiṭṭhitā (được quyết định) là được thiết lập vững chắc, không lay chuyển do đã đẩy lùi các đối thủ và do được tu tập tốt.
Samantato citāti sabbabhāgena bhāvanūpacayaṃ gamitā.
‘Samantato citā’ means having reached the accumulation of development in all aspects.
Samantato citā (được tích lũy từ mọi phía) là được tăng trưởng tu tập về mọi mặt.
Tenāha ‘‘suvaḍḍhitā’’ti.
Therefore, it is said, “suvaḍḍhitā”.
Vì vậy, nói rằng ‘‘suvaḍḍhitā’’ (được tăng trưởng tốt đẹp).
Suṭṭhu samāraddhāti mettābhāvanāya matthakappattiyā sammadeva sampāditā.
‘Suṭṭhu samāraddhā’ means perfectly accomplished through the attainment of the pinnacle of mettābhāvanā.
Suṭṭhu samāraddhā (được khởi xướng rất tốt) là được thực hiện hoàn hảo bằng cách đạt đến đỉnh cao của sự tu tập tâm từ.
226. Mahāmukhaukkhalīnanti mahāmukhānaṃ mahantakoḷumbānaṃ sataṃ.
‘Mahāmukhaukkhalīnaṃ’ means a hundred large-mouthed, huge cooking pots.
226. Mahāmukhaukkhalīnaṃ là hàng trăm nồi lớn có miệng rộng.
Paṇītabhojanabharitānanti sappimadhusakkarādīhi upanītapaṇītabhojanehi paripuṇṇānaṃ.
‘Paṇītabhojanabharitānaṃ’ means filled with excellent food prepared with ghee, honey, sugar, and so on.
Paṇītabhojanabharitānaṃ là đầy ắp các món ăn ngon được dâng cúng với bơ, mật ong, đường v.v.
Tassāti pāṭhassa.
‘Tassā’ refers to that passage.
Tassā là của đoạn văn đó.
Goduhanamattanti godohanavelāmattaṃ.
‘Goduhanamattaṃ’ means as long as it takes to milk a cow.
Goduhanamattaṃ là khoảng thời gian vắt sữa bò.
Taṃ pana kittakaṃ adhippetanti āha ‘‘gāviyā’’tiādi.
Then, to show how much is intended by that, it says, “gāviyā” and so on.
Và bao nhiêu là ý nghĩa của nó, thì nói rằng ‘‘gāviyā’’ v.v.
Sabbasattesu hitapharaṇanti anodhisomettābhāvanamāha – mettacittaṃ appanāppattaṃ bhāvetuṃ sakkotīti adhippāyo.
‘Sabbasattesu hitapharaṇaṃ’ refers to the meditation of universal mettā (mettābhāvanā) without specified direction. The intention is that one can cultivate a mind of mettā that reaches absorption (appanā).
Sabbasattesu hitapharaṇaṃ (sự lan tỏa lợi ích đến tất cả chúng sinh) là nói về sự tu tập tâm từ vô điều kiện – ý nghĩa là có thể tu tập tâm từ đạt đến định.
Tampi tato yathāvuttadānato mahapphalataranti.
That too is ‘mahapphalataraṃ’ (of greater fruit) than the aforementioned giving.
Và điều đó còn mahapphalataraṃ (có quả lớn hơn) so với sự bố thí đã nói ở trên.
227. Agge paharitvāti tiṇhaphalasattiyā agge hatthena vā muṭṭhinā vā pahāraṃ datvā.
‘Agge paharitvā’ means striking the tip of a sharp-bladed spear with the hand or fist.
227. Agge paharitvā (đánh vào đầu) là đánh vào đầu mũi giáo sắc nhọn bằng tay hoặc nắm đấm.
Kappāsavaṭṭiṃ viyāti pahatakappāsapiṇḍaṃ viya.
‘Kappāsavaṭṭiṃ viyā’ means like a beaten lump of cotton.
Kappāsavaṭṭiṃ viyā (như một cuộn bông) là như một cục bông đã được đánh tơi.
Niyyāsavaṭṭiṃ viyāti phalasaṇṭhānaṃ niyyāsapiṇḍaṃ viya.
‘Niyyāsavaṭṭiṃ viyā’ means like a lump of resin in the shape of a fruit.
Niyyāsavaṭṭiṃ viyā (như một cuộn nhựa cây) là như một cục nhựa cây có hình dạng quả.
Ekato katvāti kalikādibhāvena vīsatiṃsapiṇḍāni ekajjhaṃ katvā.
‘Ekato katvā’ means making twenty or thirty lumps into one, in the manner of buds and so on.
Ekato katvā (làm thành một) là làm cho hai mươi, ba mươi cục thành một đống theo cách như nụ hoa v.v.
Alliyāpento piṇḍaṃ karonto.
‘Alliyāpento’ means making it into a lump.
Alliyāpento là làm thành cục.
Paṭileṇetīti paṭilīnayati nāmeti.
‘Paṭileṇetī’ means he bends it back, he turns it.
Paṭileṇetī (làm cho thẳng) là làm cho thẳng, uốn nắn.
Alliyāpento te dvepi dhārā ekato samphusāpento.
‘Alliyāpento’ means causing those two edges to meet together.
Alliyāpento là làm cho hai lưỡi đó chạm vào nhau.
Paṭikoṭṭetīti paṭipaharati.
‘Paṭikoṭṭetī’ means he strikes it back.
Paṭikoṭṭetī (đập lại) là đánh lại.
Tattha khaṇḍaṃ viya niyyāso.
In that case, the resin is like a piece.
Ở đó, nhựa cây giống như một mảnh vỡ.
Kappāsavaṭṭanakaraṇīyanti vihatassa kappāsassa paṭisaṃharaṇavasena bandhanadaṇḍaṃ.
‘Kappāsavaṭṭanakaraṇīyaṃ’ means a binding rod for gathering the scattered cotton.
Kappāsavaṭṭanakaraṇīyaṃ (cái dùng để cuộn bông) là một cái que buộc lại để thu gom bông đã được đánh tơi.
Pavattentoti kappāsassa saṃvellanavasena pavattento.
‘Pavattento’ means making it roll in the manner of winding cotton.
Pavattento (lăn) là lăn bằng cách cuộn bông.
228. Daḷhadhanunoti thirataradhanuno.
‘Daḷhadhanuno’ means of a very strong bow.
228. Daḷhadhanuno (của người cung thủ mạnh mẽ) là của người cung thủ có cung rất chắc chắn.
Idāni tassa thiratarabhāvaṃ paricchedato dassetuṃ ‘‘daḷhadhanū’’tiādi vuttaṃ.
Now, to show its great strength by measurement, “daḷhadhanū” and so on is said.
Bây giờ, để chỉ rõ sự chắc chắn đó theo cách phân định, đã nói ‘‘daḷhadhanū’’ v.v.
Tattha dvisahassathāmanti palānaṃ dvisahassathāmaṃ.
Therein, ‘dvisahassathāmaṃ’ means a strength of two thousand measures (palas).
Ở đó, dvisahassathāmaṃ (có sức mạnh hai ngàn) là có sức mạnh hai ngàn palas.
Vuttamevatthaṃ pākaṭataraṃ katvā dassetuṃ ‘‘yassā’’tiādimāha.
To show the same meaning more clearly, it says, “yassā” and so on.
Để làm rõ hơn ý nghĩa đã nói, nói ‘‘yassā’’ v.v.
Tattha yassāti dhanuno.
Therein, ‘yassā’ means of the bow.
Ở đó, yassā là của cung.
Āropitassāti jiyaṃ āropitassa.
‘Āropitassā’ means with the string fitted.
Āropitassā là của cung đã được giương dây.
Jiyābaddhoti jiyāya baddho.
‘Jiyābaddho’ means bound by the bowstring.
Jiyābaddho là bị buộc bằng dây cung.
Pathavito muccati, etaṃ ‘‘dvisahassathāma’’nti veditabbaṃ.
It rises from the ground; this should be understood as “dvisahassathāmaṃ.”
Nó bay lên khỏi mặt đất, điều này cần được hiểu là ‘‘có sức mạnh hai ngàn’’.
Lohasīsādīnanti kāḷalohatambalohasīsādīnaṃ.
‘Lohasīsādīnaṃ’ means of iron-headed, copper-headed, and so on.
Lohasīsādīnaṃ là của đầu mũi tên bằng sắt đen, đồng v.v.
Bhāroti purisabhāro, so pana majjhimapurisassa vasena edisaṃ tassa balaṃ daṭṭhabbaṃ.
‘Bhāro’ means the burden of a man; its strength should be understood as such, based on an average man.
Bhāro là trọng lượng của người, điều đó cần được thấy là sức mạnh của nó như vậy theo trọng lượng của một người trung bình.
Uggahitasippā dhanuvedasikkhāvasena.
‘Uggahitasippā’ means skilled in archery.
Uggahitasippā là do đã học được nghề cung tiễn.
Ciṇṇavasībhāvā lakkhesu avirajjhanasarakkhepavasena.
‘Ciṇṇavasībhāvā’ means having practiced mastery in shooting arrows without missing targets.
Ciṇṇavasībhāvā là do đã thực hành thành thạo việc bắn tên không trượt mục tiêu.
Kataṃ rājakulādīsu upagantvā asanaṃ sarakkhepo etehīti katūpasanāti āha ‘‘rājakulādīsu dassitasippā’’ti.
‘Katūpasanā’ means those by whom the act of shooting arrows has been performed by approaching royal courts and so on, as it says, “rājakulādīsu dassitasippā” (those who have shown their skill in royal courts and so on).
Đã đến các cung điện hoàng gia v.v. và trình diễn tài nghệ bắn tên, nên gọi là katūpasanā, vì vậy nói rằng ‘‘rājakulādīsu dassitasippā’’ (đã trình diễn tài nghệ ở các cung điện hoàng gia v.v.).
‘‘Bodhisatto cattāri kaṇḍāni āharī’’ti vatvā tameva atthaṃ vitthārato dassento ‘‘tadā kirā’’tiādimāha.
Having said, “The Bodhisatta brought four arrows,” to explain that same meaning in detail, it says, “tadā kirā” and so on.
Sau khi nói ‘‘Bồ-tát đã bắn bốn mũi tên’’, để làm rõ ý nghĩa đó một cách chi tiết, nói ‘‘tadā kirā’’ v.v.
Tattha javissāmāti dhāvissāma.
Therein, ‘javissāmā’ means we will run.
Ở đó, javissāmā là chúng ta sẽ chạy.
Aggi uṭṭhahīti sīghapatanasantāpena ca sūriyarasmisantāpassa āsannabhāvena ca usumā uṭṭhahi.
‘Aggi uṭṭhahī’ means heat arose due to the scorching heat of rapid falling and the proximity of the sun’s rays.
Aggi uṭṭhahī (lửa bốc lên) là hơi nóng bốc lên do sự nóng bức của việc rơi nhanh và do sự gần gũi của sự nóng bức của tia nắng mặt trời.
Pakkhapañjarenāti pakkhajālantarena.
‘Pakkhapañjarenā’ means through the cage of wings.
Pakkhapañjarenā là bằng lồng cánh.
Nivattitvāti ‘‘nippayojanamidaṃ javana’’nti nivattitvā.
‘Nivattitvā’ means having turned back, thinking, “This running is useless.”
Nivattitvā (quay lại) là quay lại với ý nghĩ ‘‘việc chạy này là vô ích’’.
Pattakaṭāhena otthaṭapatto viyāti pihitapatto viya ahosi, vegasā patanena nagarassa upari ākāsassa nirikkhaṇaṃ ahosi.
"Like a bowl covered with a plate" means it was like a covered bowl; by swiftly falling, there was a looking at the sky above the city.
Như thể được đậy bằng nắp chảo là như thể được đậy nắp. Do rơi nhanh, việc nhìn lên bầu trời phía trên thành phố đã xảy ra.
Sañcāritattā anekahaṃsasahassasadiso paññāyi seyyathāpi bodhisattassa dhanuggahakāle sarakūṭādidassane.
Because of being moved, it "appeared like many thousands of geese", just as at the time of the Bodhisatta's archery, in the sight of the shower of arrows, etc.
Do được di chuyển, nó được nhận ra như hàng ngàn con ngỗng, giống như khi nhìn thấy các mũi tên, v.v. vào thời Bồ Tát cầm cung.
Dukkaranti tassa adassanaṃ sandhāyāha, na attano patanaṃ.
"Difficult" he said, referring to its not being seen, not to his own falling.
Khó làm, lời này nói về việc không nhìn thấy nó, chứ không phải việc mình rơi.
Sūriyamaṇḍalañhi atisīghena javena gacchantampi paññāsayojanāyāmavitthataṃ attano vipulatāya pabhassaratāya ca sattānaṃ cakkhussa gocarabhāvaṃ gacchati, javanahaṃso pana tādisena sūriyena saddhiṃ javena gacchanto na paññāyeyya.
For the disc of the sun, even though it travels with extremely swift speed, being fifty yojanas in length and breadth, due to its own vastness and radiance, it comes within the range of beings' sight; but a swift goose, traveling with such a sun's speed, would not be perceived.
Quả cầu mặt trời, dù đi với tốc độ rất nhanh, dài rộng năm mươi dojana, do sự rộng lớn và chói sáng của nó, vẫn đi vào tầm nhìn của chúng sinh; nhưng một con ngỗng nhanh nhẹn, đi với tốc độ như mặt trời đó, sẽ không được nhận ra.
Tasmā vuttaṃ ‘‘na sakkā tayā passitu’’nti.
Therefore it was said, "You cannot see him."
Vì vậy đã nói “không thể thấy được ngươi”.
Cattāro akkhaṇavedhino.
The "four" were the archers who could hit a target in an instant.
Bốn người bắn xuyên mục tiêu.
Gantvā gahite sotuṃ ghaṇḍaṃ piḷandhāpetvā sayaṃ puratthābhimukho nisinno.
Having gone and attached a bell to the captured target, he himself sat facing east.
Sau khi đi và lấy, ông cho đeo chuông để nghe, rồi tự mình ngồi quay mặt về phía đông.
Puratthimadisābhimukhaṃ gatakaṇḍaṃ sandhāyāha ‘‘paṭhamakaṇḍeneva saddhiṃ uppatitvā’’ti.
Referring to the arrow that went towards the eastern direction, it is said, "having risen with the first arrow."
Lời này nói về mũi tên bay về phía đông: “bay lên cùng với mũi tên đầu tiên”.
Te cattāri kaṇḍāni ekakkhaṇeyeva khipiṃsu.
Those four arrows were shot in a single instant.
Bốn mũi tên đó đã được bắn ra cùng một lúc.
Āyuṃ saṅkharoti etenāti āyusaṅkhāro.
It is called " āyusaṅkhāra" because one accumulates life through it.
Cái mà sinh ra sự sống là āyusaṅkhāra (hành thọ mạng).
Yathā hi kammajarūpānaṃ pavatti jīvitindriyapaṭibaddhā, evaṃ attabhāvassa pavatti tappaṭibaddhāti.
For just as the continuity of kamma-born formations is bound by the life-faculty, so too is the continuity of existence bound by it.
Giống như sự tồn tại của các sắc pháp do nghiệp sinh ra phụ thuộc vào sinh mạng căn (jīvitindriya), thì sự tồn tại của tự thân cũng phụ thuộc vào đó.
Bahuvacananiddeso pana pāḷiyaṃ ekasmiṃ khaṇe anekasatasaṅkhassa jīvitindriyassa upalabbhanato.
The plural expression in the Pāli, however, is due to the presence of hundreds of thousands of life-faculties in a single moment.
Còn việc dùng số nhiều trong Pāḷi là do trong một sát-na có hàng trăm sinh mạng căn được tìm thấy.
Taṃ jīvitindriyaṃ.
"That" refers to the life-faculty.
Nó là sinh mạng căn đó.
Tato yathāvuttadevatānaṃ javato sīghataraṃ khīyati ittarakhaṇattā.
"From that" means faster than the speed of the aforementioned deities, it "wanes swiftly" because it is an extremely brief moment.
Từ đó, do tốc độ của các vị trời đã nói, nó bị hoại diệt nhanh hơn vì là sát-na rất ngắn.
Vuttañhetaṃ –
For this was said:
Điều này đã được nói:
229. Aññe rājāno ca bhāgaṃ gaṇhantā ime viya dasabhāgaṃ gaṇhantīti tesamayaṃ anugati paññāyati.
229. Other kings, too, taking a share, take a tenth part like these; thus, their following of this practice is known.
Các vị vua khác cũng thu thuế, thu một phần mười như những vị này, nên sự kế thừa này của họ được biết đến.
Mahājanassa ānayanato ānakoti āha ‘‘evaṃladdhanāmo’’ti.
Since it brings together the multitude, he says "Āṇaka" (meaning "that which brings") as "so named".
Do mang lại lợi ích cho đại chúng, nên gọi là ānako, vì vậy đã nói “được gọi tên như vậy”.
Idāni taṃ ādito paṭṭhāya āgamanānukkamaṃ dassetuṃ ‘‘himavante kirā’’tiādimāha.
Now, to show the sequence of its coming forth from the beginning, he begins with "They say in the Himālaya..."
Bây giờ, để chỉ ra trình tự xuất hiện của nó từ ban đầu, đã nói “ở Himavanta, nghe nói rằng”, v.v.
Kareṇunti kareṇukaṃ, hatthininti attho.
"Kareṇuṃ" means a female elephant, that is, an elephant.
Kareṇuṃ là kareṇukaṃ, nghĩa là voi cái.
Sakkariṃsūti anatthapariharaṇavasena pasatthūpahāravasena ca pūjesuṃ.
"They honored" means they worshipped by averting misfortune and offering praise.
Sakkariṃsu là đã cúng dường bằng cách tránh điều bất lợi và bằng cách dâng lễ vật tán dương.
Otarīti kuḷīradahaṃ pāvisi.
"He descended" means he entered the crab-lake.
Otarī là đã đi vào hồ Kuḷīra.
Paṭikkamitvā ṭhapanavasena apakkamitvā pati.
"Having stepped back" means having moved away, as if setting something down, it "fell".
Paṭikkamitvā là đã bỏ đi bằng cách đặt lại, đã rời đi rồi rơi xuống.
Suvaṇṇarajatādimayanti kismiñci chidde suvaṇṇamayaṃ, kismiñci rajatamayaṃ, kismiñci phalikamayaṃ āṇiṃ ghaṭayiṃsu bandhiṃsu.
"Of gold, silver, etc." means in some holes they "fashioned a pin" of gold, in some of silver, in some of crystal, and bound them.
Suvaṇṇarajatādimayaṃ là trong một số lỗ, họ đã đóng cái chốt bằng vàng, trong một số bằng bạc, trong một số bằng pha lê.
Pubbe pharitvā tiṭṭhantassa dvādasa yojanāni pamāṇo etassāti dvādasayojanappamāṇo, saddo.
"Twelve yojanas in measure" refers to the sound, which previously, when it resounded, had a measure of twelve yojanas.
Trước đây, tiếng vang của nó dài mười hai dojana, nên gọi là dvādasayojanappamāṇo (có kích thước mười hai dojana).
Athassa anekasatakāle gacchante antosālāyampi dukkhena suyyittha āṇisaṅghāṭamattattā.
Then, after many hundreds of years had passed, "it was heard with difficulty even within the hall" because it was only the sound of the pin assembly.
Sau đó, qua hàng trăm thời gian, ngay cả trong sảnh bên trong cũng khó nghe vì chỉ còn lại cái chốt.
Gambhīrāti agādhā dukkhogāḷhā.
"Profound" means unfathomable, difficult to penetrate.
Gambhīrā là sâu thẳm, khó thấu hiểu.
Sallasuttañhi ‘‘animittamanaññāta’’ntiādinā pāḷivasena gambhīraṃ, na atthagambhīraṃ.
For the Salla Sutta is profound in terms of Pāli, beginning with "unmarked, unknown," but not profound in terms of meaning.
Kinh Salla (Mũi tên) thì sâu sắc về mặt Pāḷi với những câu như “animittamanaññātaṃ” (không dấu hiệu, không biết), chứ không phải sâu sắc về mặt ý nghĩa.
Tathā hi tattha tā tā gāthā duviññeyyarūpā tiṭṭhanti, duviññeyyaṃ ñāṇena dukkhogāhanti katvā ‘‘gambhīra’’nti vuccati.
Thus, those verses there are difficult to understand, and because what is difficult to understand is difficult to penetrate by knowledge, it is called "profound."
Thật vậy, ở đó, các bài kệ đó có vẻ khó hiểu, được gọi là “gambhīra” (sâu sắc) vì khó thấu hiểu bằng trí tuệ.
Pubbāparampettha kāsañci gāthānaṃ duviññeyyatāya dukkhogāhameva, tasmā taṃ pāḷivasena ‘‘gambhīra’’nti vuttaṃ ‘‘pāḷivasena gambhīrā sallasuttasadisā’’ti.
Here, too, the sequence of some verses is indeed difficult to understand, difficult to penetrate; therefore, in terms of Pāli, it is called "profound," as in "profound in terms of Pāli, like the Salla Sutta."
Ở đây, một số bài kệ trước và sau cũng khó hiểu, khó thấu hiểu, vì vậy nó được gọi là “gambhīra” về mặt Pāḷi: “sâu sắc về mặt Pāḷi, giống như Kinh Salla”.
Iminā nayena ‘‘atthavasena gambhīrā’’ti ettha attho veditabbo.
In this way, the meaning of "profound in terms of meaning" should be understood here.
Theo cách này, ý nghĩa của “sâu sắc về mặt ý nghĩa” cần được hiểu.
Mahāvedallasuttassa atthavasena gambhīratā pākaṭāyeva.
The profundity of the Mahāvedalla Sutta in terms of meaning is indeed evident.
Sự sâu sắc về mặt ý nghĩa của Kinh Mahāvedalla là rõ ràng.
Lokaṃ uttaratīti lokuttaro, navavidhaappamāṇadhammo, so atthabhūto etesaṃ atthīti lokuttarā.
"Lokuttara" (supramundane) means transcending the world, the nine kinds of immeasurable Dhamma; these are "lokuttara" because they have that as their essence.
Cái vượt khỏi thế gian là lokuttaro (siêu thế), chín loại pháp vô lượng; những pháp này là ý nghĩa của chúng, nên gọi là lokuttarā.
Tenāha ‘‘lokuttaraatthadīpakā’’ti.
Therefore, it is said, "that which illuminates supramundane meanings."
Vì vậy đã nói “chỉ ra ý nghĩa siêu thế”.
Sattasuññatadhammamattamevāti sattena attanā suññataṃ kevalaṃ dhammamattameva.
"Merely Dhamma devoid of a being" means merely Dhamma, devoid of a being or a self.
Sattasuññatadhammamattamevā là chỉ có pháp tánh không có chúng sinh, không có tự ngã.
Uggahetabbaṃ pariyāpuṇitabbanti ca liṅgavacanavipallāsena vuttanti āha ‘‘uggahetabbe ca pariyāpuṇitabbe cā’’ti.
"To be learned and to be mastered" is said with a reversal of gender and number, so he says, "to be learned and to be mastered."
Uggahetabbaṃ pariyāpuṇitabbaṃ đã được nói với sự đảo ngược về giống và số, nên đã nói “uggahetabbe ca pariyāpuṇitabbe cā”.
Kavitāti kavino kammaṃ kavikatā.
"Kavitā" (poetry) is the work of a poet, the act of a poet.
Kavitā là công việc của nhà thơ, thơ ca.
Yassa pana yaṃ kammaṃ, taṃ tena katanti vuccatīti āha ‘‘kavitāti kavīhi katā’’ti.
Whatever work belongs to someone, that is said to be done by them, so he says, "Kavitā means 'done by poets'."
Công việc của ai thì được nói là do người đó làm, nên đã nói “kavitā là do các nhà thơ làm”.
Itaraṃ ‘‘kāveyyā’’ti padaṃ, kabbanti vuttaṃ hoti.
"The other" word, "kāveyyā" (poetry), means what is meant by "kabba" (poem).
Itaraṃ là từ “kāveyyā”, nghĩa là gì?
‘‘Kabba’’nti ca kavinā vuttanti attho.
"Kabba" means that which is spoken by a poet.
Và “kabba” có nghĩa là do nhà thơ nói ra.
Tenāha ‘‘tasseva vevacana’’nti.
Therefore, he says, "it is a synonym of that."
Vì vậy đã nói “là đồng nghĩa của nó”.
Cittakkharāti vicitrākāraakkharā.
"Cittakkharā" means verses with varied forms.
Cittakkharā là những chữ có hình thức đa dạng.
Sāsanato bahibhūtāti na sāsanāvacarā.
"Outside the Dispensation" means not belonging to the range of the Dispensation.
Sāsanato bahibhūtā là không thuộc về giáo pháp.
Tesaṃ sāvakehīti ‘‘buddhānaṃ sāvakā’’ti apaññātānaṃ yesaṃ kesañci sāvakehi.
"By their disciples" means by the disciples of certain unknown individuals, referred to as "disciples of Buddhas."
Tesaṃ sāvakehī là bởi các đệ tử của những người không được biết đến, những đệ tử của chư Phật.
Anuggayhamānāti na uggayhamānā savanadhāraṇaparicayaatthūpaparikkhādivasena anuggayhamānā.
"Not patronized" means not supported by way of listening, memorizing, familiarity, investigating the meaning, etc.
Anuggayhamānā là không được nắm giữ, không được hỗ trợ bằng cách lắng nghe, ghi nhớ, thực hành và xem xét ý nghĩa, v.v.
Antaradhāyanti adassanaṃ gacchanti.
"They disappear" means they go to disappearance.
Antaradhāyanti là biến mất.
230. Kaliṅgaraṃ vuccati khuddakadārukhaṇḍaṃ, taṃ upadhānaṃ etesanti kaliṅgarūpadhānā.
230. Kaliṅgara means small pieces of wood; "kaliṅgarūpadhānā" means those who have these as their support.
Kaliṅgara được gọi là mảnh gỗ nhỏ, cái đó là vật tựa của họ, nên gọi là kaliṅgarūpadhānā.
Licchavī pana khadiradaṇḍaṃ upadhānaṃ katvā tadā vihariṃsu.
The Licchavī, however, at that time resided using acacia wood as support.
Tuy nhiên, các Licchavī vào thời đó đã sống bằng cách dùng gậy cây keo làm vật tựa.
Tasmā vuttaṃ ‘‘khadiraghaṭikāsū’’tiādi.
Therefore, it is said, "on acacia sticks," etc.
Vì vậy đã nói “khadiraghaṭikāsū”, v.v.
Pakativijjusaññito natthi etesaṃ khaṇo vijjhaneti akkhaṇavedhino tato sīghataraṃ vijjhanato.
"Akkaṇavedhino" (hit in an instant) means they have no instant for hitting, being faster than a natural flash of lightning.
Không có khoảnh khắc nào mà tia chớp tự nhiên không xuyên qua, nên gọi là akkhaṇavedhino (người bắn xuyên không khoảnh khắc) vì bắn nhanh hơn thế.
‘‘Akkhaṇa’’nti vijju vuccati ittarakhaṇattā.
"Akkaṇa" (instant) refers to lightning, due to its brevity.
“Akkhaṇa” được gọi là tia chớp vì nó là một khoảnh khắc rất ngắn.
Akkhaṇobhāsena lakkhaṇavedhakā akkhaṇavedhino.
"Akkaṇavedhino" are those who hit a mark by the light of a flash of lightning.
Những người bắn trúng mục tiêu bằng ánh sáng chớp nhoáng là akkhaṇavedhino.
Anekadhā bhinnassa vālassa vijjhanena vālavedhino.
"Vālavedhino" are those who hit a hair that has been split in many ways.
Những người bắn xuyên qua sợi lông bị chia thành nhiều phần là vālavedhino (người bắn xuyên lông).
Vālekadeso hi idha ‘‘vālo’’ti gahito.
For here, "vālo" refers to a single part of a hair.
Ở đây, một phần của sợi lông được hiểu là “lông”.
Bahudeva divasabhāgaṃ padhānānuyogato uppannadarathaparissamavinodanatthaṃ nhāyitvā.
After a considerable part of the day, "having bathed" to dispel the weariness and exhaustion arising from diligent striving.
Sau khi tắm để giải tỏa mệt mỏi do nỗ lực tu tập trong nhiều phần của ngày.
Te sandhāyāti te tathārūpe padhānakammikabhikkhū sandhāya.
"Referring to them" means referring to bhikkhus who were such diligent practitioners.
Te sandhāyā là nói về những vị tỳ khưu tinh tấn như vậy.
Idaṃ idāni vuccamānaṃ atthajātaṃ vuttaṃ porāṇaṭṭhakathāyaṃ.
"This" meaning the matter now being discussed, "was stated" in the ancient commentaries.
Idaṃ là điều đang được nói đến, vuttaṃ là đã được nói trong Chú Giải cổ.
Ayampi dīpoti tambapaṇṇidīpamāha.
"This island" refers to the island of Tambapaṇṇī (Sri Lanka).
Ayampi dīpo là nói về đảo Tambapaṇṇi (Tích Lan).
Padhānānuyuñjanavelāya nivedanavasena tattha tattha ekajjhaṃ pahataghaṇḍinigghoseneva ekaghaṇḍinigghoso, tattha tattha paṇṇasālādīsu vasantānaṃ bhikkhūnaṃ vasena ekapadhānabhūto.
"A single bell-sound" means that during the time of diligent striving, by way of announcements, the sound of bells struck in unison here and there was a single bell-sound; it was a single striving among the bhikkhus residing in leaf-huts, etc., here and there.
Vào thời gian tinh tấn tu tập, do việc thông báo ở khắp nơi bằng tiếng chuông đánh vang lên cùng một lúc, nên gọi là ekaghaṇḍinigghoso (một tiếng chuông vang), do các vị tỳ khưu sống trong các tịnh xá, v.v. ở khắp nơi, nên là một sự tinh tấn.
Nānāmukhoti anurādhapurassa pacchimadisāyaṃ eko vihāro, pilicchikoḷinagarassa puratthimadisāyaṃ.
"Various-mouthed" (Nānāmukha) means one monastery to the west of Anurādhapura, "Pilicchikoḷi" to the east of the city.
Nānāmukho là một tịnh xá ở phía tây của Anurādhapura, ở phía đông của thành phố Pilicchikoḷi.
Ubhayattha pavattaghaṇḍisaddā antarāpavattaghaṇḍisaddehi missetvā osaranti.
The sounds of the bells struck in both places, mingling with the sounds of bells struck in between, receded.
Tiếng chuông vang lên ở cả hai nơi hòa lẫn với tiếng chuông vang lên ở giữa và lan tỏa.
Kalyāṇiyaṃ pavattaghaṇḍisaddo tathā nāgadīpe.
The sound of the bell struck "in Kalyāṇī," and likewise in Nāgadīpa.
Tiếng chuông vang lên ở Kalyāṇiyaṃ cũng như vậy ở Nāgadīpa.
231. Atikkantavelanti bhattānumodanaupanisinnakathāvelato atikkantavelaṃ.
231. "Past the time" means past the time for the discourse of thanksgiving after the meal.
Atikkantavelaṃ là đã qua thời gian nói chuyện sau khi thọ trai.
Asambhinnenāti sarasampattito asambhinnena, sarassa uccāraṇasampattiṃ aparihāpetvāti attho.
"Undistorted" means undistorted in the excellence of the voice, meaning without diminishing the excellence of voice production.
Asambhinnenā là không bị phá vỡ về sự hoàn hảo của âm điệu, nghĩa là không làm giảm sự hoàn hảo của việc phát âm.
Aparisuddhāsayatāya neva guṇavaṇṇāya na ñāṇabalāya hoti.
Because of impure intention, "it is neither for the praise of virtue nor for the strength of knowledge."
Do tâm không thanh tịnh, nó không phải vì sự tán thán phẩm hạnh hay sức mạnh trí tuệ.
Tanti taṃ tathā paccayānaṃ paribhuñjanaṃ, taṃ tathā micchāpaṭipajjanaṃ.
That refers to the consumption of requisites in that manner, and the wrong practice in that manner.
"Ấy" là sự thọ dụng các duyên như vậy, là sự thực hành sai lầm như vậy.
232. Gharānaṃ sandhīti gharena gharassa sambandhaṭṭhānaṃ.
232. Junction of houses means the place where one house is connected to another.
232. Gharānaṃ sandhī (chỗ nối của các ngôi nhà) là nơi các ngôi nhà liên kết với nhau.
Saha malena vattatīti samalaṃ.
That which exists with dirt is with dirt.
Cùng với uế tạp, nên gọi là samalaṃ (có uế tạp).
Gehato gāmato ca nikkhamanacandanikaṭṭhānaṃ.
The place near the exit gate from a house and from a village.
Nơi gần cổng ra vào từ nhà và từ làng.
Saṅkāraṭṭhānanti saṅkārakūṭaṃ.
Place of rubbish means a heap of rubbish.
Saṅkāraṭṭhāna (chỗ rác rưởi) là đống rác.
Keci ‘‘sandhisaṅkārakūṭaṭṭhāna’’nti vadanti.
Some say, "the place of a junction and a heap of rubbish."
Một số người nói là ‘‘sandhisaṅkārakūṭaṭṭhāna’’ (chỗ đống rác ở chỗ nối).
Vuṭṭhānanti āpannaāpattito, na kilesato vuṭṭhānaṃ, suddhante adhiṭṭhānaṃ.
Emergence means emergence from an offense that has been committed, not emergence from defilements; it is the determination of purity.
Vuṭṭhāna (sự đứng dậy) là sự đứng dậy khỏi giới đã phạm, không phải khỏi phiền não, là sự an trú trong sự thanh tịnh.
Taṃ pana yathāāpannāya āpattiyā ‘‘desanā’’tveva vuccatīti āha ‘‘desanā paññāyatī’’ti.
And that, concerning the offense committed, is called "declaration" itself, so it says, "a declaration is made known."
Nhưng điều đó được gọi là ‘‘sự thuyết giảng’’ đối với giới đã phạm, nên nói ‘‘desanā paññāyatī’’ (sự thuyết giảng được tuyên bố).
235. Sāvakānaṃ ālāpoti sāvakānaṃ sabrahmacāriṃ uddissa ālāpo.
235. Addressing the disciples means addressing fellow celibates among the disciples.
235. Sāvakānaṃ ālāpo (lời chào của các đệ tử) là lời chào của các đệ tử hướng đến các vị đồng phạm hạnh.
Buddhehi sadisā mā homāti buddhāciṇṇaṃ samudācāraṃ akathentehi sāvakehi, ‘‘āvuso bhikkhave’’ti ālapitā bhikkhū, ‘‘āvuso’’ti paṭivacanaṃ denti, na, ‘‘bhante’’ti.
Let us not be like the Buddhas means that disciples, when not narrating the customary conduct of the Buddhas, address bhikkhus as "āvuso, bhikkhus," and they respond with "āvuso," not "bhante."
Buddhehi sadisā mā homā (chớ giống như chư Phật) là các tỷ kheo được các đệ tử chào bằng ‘‘thưa các bạn, này các tỷ kheo’’ mà không nói về cách ứng xử của chư Phật, thì đáp lại ‘‘thưa các bạn’’, chứ không phải ‘‘bạch ngài’’.
Dutiyajjhāne vitakkavicārā nirujjhanti tesaṃ nirodheneva tassa jhānassa uppādetabbato.
In the second jhāna, verbal formations cease because that jhāna is produced precisely by their cessation.
Dutiyajjhāne vitakkavicārā nirujjhanti (trong thiền thứ hai, tầm và tứ diệt) là do sự diệt trừ của chúng mà thiền ấy được sinh khởi.
Yesaṃ nirodhāti yesaṃ vacīsaṅgārānaṃ vitakkavicārānaṃ nirujjhanena suvikkhambhitabhāvena saddāyatanaṃ appavattiṃ gacchati kāraṇassa dūrato passambhitattā.
By the cessation of which means by the cessation, by the very well-subdued state of which verbal formations, namely thought and examination, the sound object does not occur, due to the cause being far-removed.
Yesaṃ nirodhā (do sự diệt trừ của những điều ấy) là do sự diệt trừ của tầm và tứ, những yếu tố lời nói, do sự trấn áp hoàn toàn của chúng, mà âm thanh không xuất hiện, vì nguyên nhân đã được làm lắng dịu từ xa.
Ariyoti niddoso.
Noble means faultless.
Ariyo (thánh) là không lỗi lầm.
Parisuddho tuṇhībhāvo, na titthiyānaṃ mūgabbataggahaṇaṃ viya aparisuddhoti adhippāyo.
The meaning is that it is a pure silence, not impure like the practice of silence adopted by sectarians.
Tuṇhībhāvo (sự im lặng) là hoàn toàn thanh tịnh, không giống như sự giữ im lặng của các ngoại đạo là không thanh tịnh, đó là ý nghĩa.
Paṭhamajjhānādīnīti ādi-saddena tatiyajjhānādīni saṅgaṇhāti.
First jhāna and so on—the word "and so on" includes the third jhāna and others.
Paṭhamajjhānādīnī (các thiền thứ nhất, v.v.) là từ v.v. bao gồm các thiền thứ ba, v.v.
Ārammaṇabhūtena vitakkena saha gatā pavattāti vitakkasahagatāti āha ‘‘vitakkārammaṇā’’ti.
That which occurs together with thought, which is an object, is accompanied by thought, so it says, "having thought as its object."
Sự vận hành cùng với tầm làm đối tượng, nên gọi là vitakkasahagatā (cùng với tầm), do đó nói ‘‘vitakkārammaṇā’’ (có tầm làm đối tượng).
Vitakkārammaṇatā ca saññāmanasikārānaṃ sukhumaārammaṇaggahaṇavasena daṭṭhabbā.
Having thought as its object should be understood as perception and attention grasping subtle objects.
Sự có tầm làm đối tượng cần được hiểu là do sự nắm giữ đối tượng vi tế của tưởng và tác ý.
Tenāha ‘‘na santato upaṭṭhahiṃsū’’ti.
Therefore, it says, "they did not arise continuously."
Do đó nói ‘‘na santato upaṭṭhahiṃsū’’ (chúng không liên tục hiện hữu).
Na paguṇaṃ sammadeva vasībhāvassa anāpāditattā.
Not fluent because mastery was not perfectly attained.
Na paguṇaṃ (không thành thạo) là do chưa đạt được sự thuần thục hoàn toàn.
Saññāmanasikārāpīti tatiyajjhānādhigamāya pavattiyamānā saññāmanasikārāpi hānabhāgiyāva ahesuṃ, na visesabhāgiyā.
Perception and attention that were being directed towards the attainment of the third jhāna were also of the nature of decline, not of special distinction.
Saññāmanasikārāpī (ngay cả tưởng và tác ý) là ngay cả tưởng và tác ý đang vận hành để đạt được thiền thứ ba cũng chỉ là phần suy thoái, không phải phần đặc biệt.
Sammā ṭhapehīti bahiddhā vikkhepaṃ pahāya sammā ajjhattameva cittaṃ ṭhapehi.
Establish it rightly means abandoning external distraction and establishing the mind rightly within itself.
Sammā ṭhapehī (hãy an trú đúng đắn) là hãy từ bỏ sự phân tán bên ngoài và an trú tâm đúng đắn ngay trong nội tâm.
Ekaggaṃ karohīti teneva vikkhepapaṭibāhanena avihatamānasatāya cittasamādhānavasena ekaggaṃ karohi.
Make it one-pointed means make it one-pointed by the concentration of mind, through the absence of wavering, by means of that very suppression of distraction.
Ekaggaṃ karohī (hãy làm cho nhất tâm) là hãy làm cho nhất tâm bằng cách ngăn chặn sự phân tán ấy và bằng sự định tâm do tâm không bị dao động.
Āropehīti īsakampi bahumpi apatitaṃ katvā kammaṭṭhānārammaṇe āropehi.
Direct means to direct it towards the meditation object, without allowing it to fall even a little or a lot.
Āropehī (hãy đưa vào) là hãy đưa vào đối tượng thiền định mà không để rơi rớt dù chỉ một chút hay nhiều.
Dutiyaaggasāvakabhūmiyā pāripūriyā āyasmā mahābhiñño, na yathā tathāti āha ‘‘mahābhiññatanti chaḷabhiññata’’nti.
The Venerable One, being fully endowed with the second chief disciple's rank, was greatly accomplished, not in an ordinary way, so it says, "great accomplishment means the six supernormal powers."
Tôn giả là vị đại thắng trí do sự viên mãn của địa vị đệ tử thượng thủ thứ hai, không phải như thế này hay thế kia, nên nói ‘‘mahābhiññatanti chaḷabhiññata’’ (đại thắng trí là sáu thắng trí).
Iminā upāyenāti iminā ‘‘atha kho maṃ, āvuso’’tiādinā vuttena upāyena.
By this method means by this method stated in "Then, friend, I..." and so on.
Iminā upāyenā (bằng phương pháp này) là bằng phương pháp đã nói ‘‘này các bạn, sau đó tôi’’, v.v.
Vaḍḍhetvāti uttari uttari visesabhāgiyabhāvāpādanena samādhiṃ paññañca brūhetvā brūhetvā.
Having developed means having developed and nurtured concentration and wisdom by bringing them to increasingly distinguished states.
Vaḍḍhetvā (tăng trưởng) là tăng trưởng và phát triển định và tuệ bằng cách đạt được trạng thái đặc biệt hơn nữa.
237. Pariveṇaggenāti pariveṇabhāgena.
237. At the edge of the monastery means at the section of the monastery.
237. Pariveṇaggenā (bằng phần sân) là bằng phần sân viện.
Keci ‘‘ekavihāreti ekacchanne ekasmiṃ āvāse’’ti vadanti.
Some say, "in one monastery" means in one sheltered dwelling, in one abode.
Một số người nói ‘‘ekavihāre (trong một trú xứ) là trong một trú xứ có một mái che duy nhất’’.
Teti te dvepi therā.
They means those two elders.
Te (họ) là hai vị trưởng lão ấy.
Pāṭiyekkesu ṭhānesūti visuṃ visuṃ ṭhānesu.
In separate places means in different places.
Pāṭiyekkesu ṭhānesu (ở những nơi riêng biệt) là ở những nơi khác nhau.
Nisīdantīti divāvihāraṃ nisīdanti.
They sit means they sit for their daytime dwelling.
Nisīdanti (họ ngồi) là họ ngồi thiền ban ngày.
Oḷāriko nāma jāto parittadhammārammaṇattā tassa.
It became coarse because its object was a subtle dhamma.
Oḷāriko nāma jāto (được gọi là thô) là do đối tượng của nó là pháp nhỏ nhặt.
Teti thero bhagavā ca.
They means the elder and the Blessed One.
Te (họ) là vị trưởng lão và Đức Thế Tôn.
Catubhūmakadhammesu labbhamānattā paññāya ‘‘catubhūmakadhamme anupavisitvā ṭhitaṭṭhenā’’ti vuttaṃ.
It is said "by entering into and abiding in the four-level dhammas" because wisdom is obtained in the four-level dhammas.
Do được tìm thấy trong các pháp bốn cõi, nên nói ‘‘catubhūmakadhamme anupavisitvā ṭhitaṭṭhenā’’ (do an trú sau khi đi vào các pháp bốn cõi) đối với tuệ.
Lakkhitabbaṭṭhena samādhi eva samādhilakkhaṇaṃ.
Characteristic of concentration is concentration itself, by virtue of being what is to be characterized.
Định là samādhilakkhaṇaṃ (đặc tính của định) do là điều cần được nhận biết.
Evaṃ vipassanālakkhaṇaṃ veditabbaṃ.
Similarly, characteristic of insight should be understood.
Tương tự, vipassanālakkhaṇaṃ (đặc tính của tuệ quán) cũng cần được hiểu.
Aññamaññassāti aññassa aññassa nānālakkhaṇāti veditabbaṃ.
Of each other should be understood as different characteristics of each other.
Aññamaññassā (của cái này và cái kia) cần được hiểu là các đặc tính khác nhau của cái này và cái kia.
Aññassāti itarassa.
Of the other means of the alternative.
Aññassā (của cái khác) là của cái kia.
Dhuranti vahitabbabhāraṃ.
Burden means the load to be carried.
Dhuraṃ (gánh nặng) là gánh nặng cần phải gánh vác.
Dvīsupi etesūti samādhilakkhaṇavipassanālakkhaṇesu sammāsambuddho nipphattiṃ gato.
In both of these means the Perfectly Enlightened One attained completion in the characteristic of concentration and the characteristic of insight.
Dvīsupi etesu (trong cả hai điều này) là Đức Chánh Đẳng Giác đã đạt được sự thành tựu trong các đặc tính của định và các đặc tính của tuệ quán.
238. Abhicetasi nissitā ābhicetasikā.
That which is dependent on the exalted mind is related to the exalted mind.
Ābhicetasikā (thuộc về tâm siêu việt) là nương tựa vào tâm siêu việt.
Paṭipakkhavidhamanena abhivisiṭṭhaṃ cittaṃ abhicittaṃ.
A mind that is exceedingly distinguished by the destruction of opponents is exalted mind.
Abhicittaṃ (tâm siêu việt) là tâm đặc biệt cao cả do sự tiêu diệt của các đối thủ.
Yasmā jhānānaṃ taṃsampayuttaṃ cittaṃ nissāya paccayo hotiyeva, tasmā ‘‘nissitāna’’nti vuttaṃ.
Because the mind associated with the jhānas is always a condition for them, it is said "dependent."
Vì tâm liên hệ với các thiền luôn là duyên nương tựa, nên nói ‘‘nissitāna’’ (của những điều nương tựa).
Nikāmalābhīti yathicchitalābhī.
Obtains at will means obtains as desired.
Nikāmalābhī (người đạt được như ý muốn) là người đạt được như mong muốn.
Yathāparicchedenāti yathākatena kālaparicchedena.
According to the determined period means according to the fixed period of time.
Yathāparicchedenā (theo sự giới hạn) là theo sự giới hạn thời gian đã được định trước.
Vipulalābhīti appamāṇalābhī.
Obtains abundantly means obtains immeasurably.
Vipulalābhī (người đạt được nhiều) là người đạt được vô lượng.
‘‘Kasira’’nti hi parittaṃ vuccati, tappaṭipakkhena akasiraṃ appamāṇaṃ.
"Kasira" means little, its opposite akasira means immeasurable.
Thật vậy, ‘‘kasira’’ (khó khăn) được nói là ít ỏi, đối nghịch với nó là akasiraṃ (không khó khăn) là vô lượng.
Tenāha ‘‘paguṇajjhānoti attho’’ti.
Therefore, it says, "the meaning is a well-developed jhāna."
Do đó nói ‘‘paguṇajjhānoti attho’’ (có nghĩa là thiền định thành thạo).
Sithilamārabbhāti sithilaṃ vīriyārambhaṃ katvāti atthoti āha ‘‘sithilaṃ vīriyaṃ pavattetvā’’ti.
Having commenced loosely means having made a loose exertion of energy, so the meaning is, it says, "having put forth loose energy."
Sithilamārabbhā (bắt đầu một cách lỏng lẻo) là có nghĩa là thực hành tinh tấn một cách lỏng lẻo, do đó nói ‘‘sithilaṃ vīriyaṃ pavattetvā’’ (duy trì tinh tấn một cách lỏng lẻo).
239. Aññāni rūpānīti paresaṃ rūpāni.
Other forms means the forms of others.
239. Aññāni rūpāni (các sắc khác) là sắc của người khác.
Atikkantarūpoti attano rūpasampattiyā rūpasobhāya atikkamitvā ṭhitarūpo, sucirampi velaṃ olokentassa tuṭṭhiāvaho.
Exceeding in form means one whose form stands out by his own beauty of form and bodily grace, bringing satisfaction to one who looks at him for a long time.
Atikkantarūpo (có sắc vượt trội) là có sắc vượt trội về sự hoàn hảo và vẻ đẹp của sắc thân mình, mang lại niềm vui cho người nhìn dù nhìn lâu.
Dassanassa cakkhussa hitoti dassanīyo.
Beneficial to sight, to the eye, is pleasant to behold.
Dassanīyo (đáng nhìn) là có lợi cho mắt khi nhìn.
Pasādaṃ āvahatīti pāsādiko.
That which brings serenity is inspiring confidence.
Mang lại sự thanh tịnh nên pāsādiko (dễ chịu).
Chavivaṇṇasundaratāyāti chavivaṇṇassa ceva sarīrasaṇṭhānassa ca sobhanabhāvena.
By beauty of skin color means by the beauty of both skin color and bodily physique.
Chavivaṇṇasundaratāyā (do vẻ đẹp của màu da) là do vẻ đẹp của màu da và hình dáng cơ thể.
241. Purassa esāti porī, cāturiyayuttatā.
241. That of the city is porī, meaning skillfulness.
241. Đây là sự khéo léo của thành phố, tức là porī, sự khéo léo.
Tenāha ‘‘puravāsīna’’ntiādi.
Therefore, it is said: "of the city dwellers" and so on.
Vì thế đã nói ‘‘của cư dân thành phố’’ và tiếp theo.
Sā pana dutavilambitakhalitavasena appasannalūkhatādidosarahitā hotīti āha ‘‘pura…pe… vācāyā’’ti.
And that* is free from faults such as hesitating, being slow, stumbling, being unpleasant, and coarse, so it is said: "pure… (and so on)… speech."
Mà lời nói ấy không có những lỗi như nói nhanh, nói chậm, nói lắp bắp, không rõ ràng, thô tục, v.v., nên đã nói ‘‘pura…pe… vācāya’’ (lời nói của thành phố…v.v.).
Asandiddhāyāti muttavācāya.
Without doubt: with liberated speech.
Asandiddhāya (không nghi ngờ) có nghĩa là lời nói rõ ràng.
Tenāha ‘‘apalibuddhāyā’’tiādi.
Therefore, it is said: "unimpeded" and so on.
Vì thế đã nói ‘‘apalibuddhāyā’’ (không bị vướng mắc) và tiếp theo.
Na elaṃ dosaṃ galetīti anelagalā, avirujjhanavācā.
It does not allow this fault to slip out, thus anelagalā, meaning speech that is not contradictory.
Không làm trào ra lỗi lầm, nên là anelagalā, lời nói không chống đối.
Tenāha ‘‘niddosāyā’’ti.
Therefore, it is said: "blameless."
Vì thế đã nói ‘‘niddosāyā’’ (không có lỗi).
Catusaccassa pakāsakā, na kadāci saccavimuttāti āha ‘‘catusaccapariyāpannāyā’’ti.
It reveals the Four Noble Truths, and is never free from truth, so it is said: "encompassing the Four Noble Truths."
Là lời nói làm hiển lộ Tứ Thánh Đế, không bao giờ xa rời chân lý, nên đã nói ‘‘catusaccapariyāpannāyā’’ (bao gồm Tứ Thánh Đế).
Tā hi cattāri saccāni paricchijja āpādenti paṭipādenti pavattenti.
For these* delimit, attain, and establish the four truths.
Vì những lời nói ấy xác định, thực hành và làm cho bốn chân lý ấy vận hành.
Tenāha ‘‘cattāri saccāni amuñcitvā pavattāyā’’ti.
Therefore, it is said: "speech that proceeds without abandoning the four truths."
Vì thế đã nói ‘‘cattāri saccāni amuñcitvā pavattāyā’’ (vận hành không rời bốn chân lý).
Dhajo nāma sabbadhammehi samussitaṭṭhena.
Dhajo (banner) is so called because it is exalted by all Dhammas.
Dhajo (lá cờ) có nghĩa là được dựng lên bởi tất cả các pháp.
Uccakule jāti etassāti jātimā, brahmajātiko isi.
One whose birth is in a high family is jātimā, a brahmin-born sage.
Người có sự sinh ra trong gia đình cao quý, tức là jātimā, một vị đạo sĩ thuộc dòng dõi Phạm thiên.
Mātaṅgoti caṇḍālo.
Mātaṅga: an outcast (caṇḍāla).
Mātaṅgo (Mātaṅga) có nghĩa là người hạ tiện (caṇḍāla).
Tatthāti kumbhakārasālāyaṃ.
There: in the potter's shed.
Tatthā (ở đó) có nghĩa là trong xưởng của người thợ gốm.
Okāsaṃ yāci kumbhakāraṃ.
Asked for permission from the potter.
Yêu cầu chỗ với người thợ gốm.
Mahantaṃ disvā āha – ‘‘paṭhamataraṃ paviṭṭho pabbajito’’ti.
Seeing the elder, he said: "The monk who entered first."
Thấy vị ấy lớn tuổi, đã nói – ‘‘vị xuất gia đã vào trước’’.
Tatthevāti tassāyeva sālāya dvāraṃ nissāya dvārasamīpe.
Right there: leaning against the door of that very shed, near the door.
Tatthevā (chính ở đó) có nghĩa là gần cửa, dựa vào cửa của chính xưởng ấy.
Meti mayā.
Me: by me.
Me (của tôi) có nghĩa là bởi tôi.
Khama mayhanti mayhaṃ aparādhaṃ khamassu.
Forgive me: forgive my transgression.
Khama mayhaṃ (hãy tha thứ cho tôi) có nghĩa là hãy tha thứ lỗi lầm của tôi.
Teti tayā.
Te: by you.
Te (của bạn) có nghĩa là bởi bạn.
Puna teti tava.
Again, te: your.
Lại te (của bạn) có nghĩa là của bạn.
Gaṇhi uggantuṃ appadānavasena.
Seized: in the sense of not letting it rise.
Gaṇhi (nắm giữ) theo nghĩa không cho phép trồi lên.
Tenāha ‘‘nāssa uggantuṃ adāsī’’ti.
Therefore, it is said: "he did not let it rise."
Vì thế đã nói ‘‘nāssa uggantuṃ adāsī’’ (không cho phép nó trồi lên).
Pabujjhiṃsūti niddāya pabujjhiṃsu pakatiyā pabujjhanavelāya upagatattā.
They awoke: they awoke from sleep, because the usual waking time had arrived.
Pabujjhiṃsū (tỉnh giấc) có nghĩa là tỉnh giấc khỏi giấc ngủ vì đã đến giờ thức dậy bình thường.
Soti mattikāpiṇḍo.
That: that lump of clay.
So (nó) có nghĩa là cục đất sét.
‘‘Sattadhā bhijjī’’ti etthāyamadhippāyo – yaṃ tena tāpasena pāramitāparibhāvanasamiddhāhi nānāvihārasamāpattiparipūritāhi sīladiṭṭhisampadādīhi susaṅkhatasantāne mahākaruṇādhivāse mahāsatte bodhisatte ariyūpavādakammaṃ abhisapasaṅkhātaṃ pharusavacanaṃ pavattitaṃ, taṃ mahāsattassa khettavisesabhāvato tassa ca ajjhāsayapharusatāya diṭṭhadhammavedanīyaṃ hutvā sace so mahāsattaṃ na khamāpeti, taṃ kakkhaḷaṃ hutvā vipaccanasabhāvaṃ jātaṃ, khamāpite pana mahāsatte payogasampattipaṭibāhitattā avipākadhammataṃ āpajjati ahosikammabhāvato.
Regarding "split into seven pieces," this is the intention: The harsh words spoken by that ascetic, in the form of a curse, an act of slandering a noble one, against the Great Being (Bodhisatta), whose continuum was well-conditioned by the perfection of Pāramīs and filled with various attainments of meditative absorption, endowed with qualities like sīla and right view, and dwelling in great compassion—that karmic act, due to the special nature of the Great Being as a field of merit and the harshness of the ascetic's intention, was destined to ripen in this very life. If he did not seek forgiveness from the Great Being, it would become harsh and ripen. However, when forgiveness was sought from the Great Being, because the causal condition was obstructed, it became non-effective, an ahosikamma (a deed that has lost its potency to produce results).
Về câu ‘‘Sattadhā bhijjī’’ (nứt ra làm bảy phần), ý nghĩa là thế này: lời nói thô ác mà vị đạo sĩ ấy đã nói, tức là hành động nguyền rủa, phỉ báng bậc thánh, chống lại Đại Bồ Tát, người có dòng tâm được tu tập tốt đẹp với các Ba-la-mật viên mãn và các định khác nhau, cùng với sự thành tựu về giới và kiến giải, v.v., lời nói ấy đã trở thành nghiệp cảm quả trong đời hiện tại do đặc tính của Đại Bồ Tát là một ruộng phước đặc biệt và do sự thô ác trong tâm của vị đạo sĩ. Nếu vị ấy không xin lỗi Đại Bồ Tát, nghiệp ấy sẽ trở nên cứng nhắc và có khả năng chín muồi; nhưng nếu Đại Bồ Tát được xin lỗi, nghiệp ấy sẽ trở thành vô hiệu, không chín muồi do bị ngăn chặn bởi sự thành tựu của hành động.
Ayañhi ariyūpavādapāpassa diṭṭhadhammavedanīyassa ca dhammatā.
This is the nature of the evil act of slandering a noble one, which ripens in this very life.
Đây là bản chất của nghiệp phỉ báng bậc thánh, nghiệp cảm quả trong đời hiện tại.
Yaṃ taṃ bodhisattena sūriyuggamananivāraṇaṃ kataṃ, ayaṃ bodhisattena diṭṭho upāyo.
The Bodhisatta's act of preventing the sunrise was a skillful means devised by the Bodhisatta.
Việc Bồ Tát ngăn cản mặt trời mọc là một phương tiện mà Bồ Tát đã thấy.
Tena hi ubbāḷhā manussā bodhisattassa santike tāpasaṃ ānetvā khamāpesuṃ.
Through this, the distressed people brought the ascetic to the Bodhisatta and made him seek forgiveness.
Khi đó, những người bị quấy rầy đã đưa vị đạo sĩ đến chỗ Bồ Tát và xin lỗi.
Sopi ca mahāsattassa guṇe jānitvā tasmiṃ cittaṃ pasādesi.
And he, knowing the qualities of the Great Being, generated faith in him.
Vị ấy cũng biết các đức tính của Đại Bồ Tát và đã phát khởi lòng tin nơi Ngài.
Yaṃ panassa matthake mattikāpiṇḍassa ṭhapanaṃ tassa sattadhā phālanaṃ kataṃ, taṃ manussānaṃ cittānurakkhaṇatthaṃ.
The placing of the lump of clay on his head and its splitting into seven pieces was done to protect the minds of the people.
Còn việc đặt cục đất sét lên đầu vị ấy và làm cho nó nứt ra làm bảy phần là để bảo vệ tâm của mọi người.
Aññathā hi ime pabbajitā samānā cittassa vasaṃ vattanti, na pana cittamattano vase vattāpentīti mahāsattampi tena sadisaṃ katvā gaṇheyyuṃ, tadassa nesaṃ dīgharattaṃ ahitāya dukkhāyāti.
Otherwise, these people might think that these renunciants are slaves to their minds, not making their minds subject to themselves, and they might regard the Great Being as similar to him, which would lead to their harm and suffering for a long time.
Nếu không, họ sẽ nghĩ rằng: những vị xuất gia này đều tùy thuộc vào tâm của mình, chứ không làm cho tâm tùy thuộc vào mình, và họ sẽ coi Đại Bồ Tát cũng giống như vị đạo sĩ ấy, điều đó sẽ gây bất lợi và đau khổ lâu dài cho họ.
Patirūpanti yuttaṃ.
Suitable: proper.
Patirūpaṃ (phù hợp) có nghĩa là thích hợp.
244. Atīte khandhapañcaketi atīte attabhāve.
244. In the aggregates of the past: in a past existence.
244. Atīte khandhapañcake (năm uẩn quá khứ) có nghĩa là trong kiếp sống quá khứ.
Chandarāgappahānenāti chandarāgassa accantameva jahanena.
By the abandonment of lust and passion: by the complete giving up of lust and passion.
Chandarāgappahānenā (bằng sự đoạn trừ tham ái) có nghĩa là bằng sự đoạn trừ hoàn toàn tham ái.
Pahīnaṃ nāma hoti anapekkhapariccāgato.
It is called abandoned due to being given up without clinging.
Pahīnaṃ nāma hoti (được gọi là đoạn trừ) do sự từ bỏ không chấp thủ.
Paṭinissaṭṭhaṃ nāma hoti sabbaso chaḍḍitattā.
It is called utterly rejected due to being completely cast aside.
Paṭinissaṭṭhaṃ nāma hoti (được gọi là từ bỏ) do sự vứt bỏ hoàn toàn.
Tayo bhaveti iminā upādiṇṇakadhammānaṃyeva gahaṇaṃ.
The three existences: by this, only the grasped Dhammas are taken.
Tayo bhave (ba cõi) bằng cách này chỉ đề cập đến các pháp bị chấp thủ.
Sabbā khandhāyatanadhātuyo cāti iminā upādiṇṇānampi anupādiṇṇānampi dvidhā pavattalokiyadhammānaṃ gahaṇaṃ avisesetvā vuttattā.
All aggregates, sense bases, and elements: by this, the worldly Dhammas that manifest in two ways, both grasped and ungaspmed, are taken without distinction.
Sabbā khandhāyatanadhātuyo cā (tất cả các uẩn, xứ, giới) bằng cách này đề cập đến các pháp thế gian tồn tại theo hai cách, cả bị chấp thủ và không bị chấp thủ, vì được nói một cách không phân biệt.
Viditaṃ pākaṭaṃ katvā ṭhitaṃ pariññābhisamayavasena.
Known, made manifest, and established by way of full understanding and penetration.
Viditaṃ pākaṭaṃ katvā ṭhitaṃ (đã biết, đã làm cho hiển lộ) bằng cách thấu hiểu và chứng ngộ.
Tesvevāti tebhūmakadhammesu eva.
In those very ones: in those very three realms of existence.
Tesvevā (chính trong những điều đó) có nghĩa là chính trong các pháp thuộc ba cõi.
Anupalittaṃ amathitaṃ asaṃkiliṭṭhaṃ taṇhādiṭṭhisaṃkilesābhāvato.
Unstained: unagitated, undefiled, due to the absence of defilements like craving and wrong view.
Anupalittaṃ (không bị ô nhiễm) không bị khuấy động, không bị nhiễm ô do không có các phiền não như tham ái, tà kiến.
Tadeva sabbanti heṭṭhā tīsupi padesu idha sabbaggahaṇena gahitaṃ tebhūmakavaṭṭaṃ.
All that: the three realms of saṃsāra, which were taken in the three preceding sections, are here taken by the comprehensive term "all."
Tadeva sabbaṃ (chính tất cả điều đó) là ba cõi luân hồi đã được đề cập ở ba phần trước, nay được bao gồm bởi từ ‘tất cả’ này.
Jahitvāti pahānābhisamayavasena.
Having abandoned: by way of the penetration of abandonment.
Jahitvā (từ bỏ) có nghĩa là bằng sự chứng ngộ đoạn trừ.
Taṇhā khīyati etthāti taṇhakkhayasaṅkhāte nibbāne vimuttaṃ.
Liberated in Nibbāna, which is called the destruction of craving, where craving is destroyed.
Vimuttaṃ (giải thoát) trong Nibbāna, được gọi là taṇhakkhaya (diệt trừ tham ái), nơi tham ái được diệt trừ.
Tamahanti taṃ uttamapuggalaṃ ekavihāriṃ brūmi taṇhādutiyassa abhāvato.
That person: that supreme individual, I call him one who dwells alone, because there is no craving as a second companion.
Tamahaṃ (người ấy) có nghĩa là ta nói người tối thượng ấy là bậc độc cư vì không có ai làm bạn với tham ái.
Ettha ca pariññāpahānābhisamayakathanena itarampi abhisamayaṃ atthato kathitamevāti daṭṭhabbaṃ.
And here, by speaking of the penetration of full understanding and abandonment, the other penetration (of realization) is also implicitly stated.
Ở đây, bằng cách nói về sự chứng ngộ thấu hiểu và đoạn trừ, sự chứng ngộ còn lại cũng được nói đến về mặt ý nghĩa.
245. Mahākappinoti pūjāvacanametaṃ yathā ‘‘mahāmoggallāno’’ti.
245. Mahākappina is a term of veneration, like "Mahāmoggallāna."
245. Mahākappino (Mahākappina) đây là một từ tôn kính, giống như ‘‘Mahāmoggallāno’’ (Đại Mục Kiền Liên).
Tathārūpanti ‘‘buddho dhammo’’tiādikaṃ guṇavisesavantapaṭibaddhaṃ.
Such-like: connected with specific qualities such as "the Buddha, the Dhamma."
Tathārūpaṃ (như vậy) có nghĩa là có những đức tính đặc biệt liên quan đến ‘‘Phật, Pháp’’ và tiếp theo.
Sāsananti desantarato āgatavacanaṃ.
Message: a word that has come from another land.
Sāsanaṃ (lời dạy) có nghĩa là lời nói đến từ một quốc gia khác.
Jaṅghavāṇijāti jaṅghacārino vāṇijā.
Walking merchants: merchants who travel on foot.
Jaṅghavāṇijā (thương nhân đi bộ) có nghĩa là những thương nhân đi bằng chân.
Kiñci sāsananti apubbapavattidīpakaṃ kiñci vacananti pucchi.
Any message: he asked if there was any word indicating a new occurrence.
Kiñci sāsanaṃ (một lời dạy nào đó) có nghĩa là hỏi về một lời nói nào đó tiết lộ một sự kiện chưa từng xảy ra.
Pīti uppajji yathā taṃ suciraṃ katābhinīhāratāya paripakkañāṇassa.
Joy arose in him, as is natural for one whose wisdom is mature due to long cultivation of aspirations.
Pīti uppajji (hỷ khởi lên) như lẽ tự nhiên đối với người có trí tuệ chín muồi do đã thực hành nguyện ước từ lâu.
Aparimāṇaṃ guṇassa aparimāṇato sabbaññuguṇaparidīpanato, sesaratanadvaye niyyānikabhāvadīpanato diṭṭhisīlasāmaññena saṃhatabhāvadīpanatoti vattabbaṃ.
"Immeasurable" (Aparimāṇaṃ) should be understood as due to the immeasurability of its qualities, due to the manifestation of the qualities of omniscience, due to the manifestation of the liberating nature of the other two jewels, and due to the manifestation of their unified nature in terms of right view and virtue.
Vô lượng (là) do đức vô lượng, do sự hiển bày đức Toàn tri, do sự hiển bày tính chất đưa đến giải thoát trong hai viên ngọc còn lại, và do sự hiển bày tính chất hợp nhất bởi sự tương đồng về kiến và giới.
Yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjamāne apāyadukkhato saṃsāradukkhato ca apatante dhāretīti dhammo.
It upholds one who practices as instructed from falling into suffering in the lower realms and suffering in saṃsāra; hence, it is Dhamma.
Pháp là vì duy trì (họ) không rơi vào khổ cảnh và khổ luân hồi khi hành trì đúng như đã được dạy.
Suparisuddhadiṭṭhisīlasāmaññena saṃhatoti saṅghoti.
It is unified by virtue of perfectly pure right view and virtue; hence, it is the Saṅgha.
Tăng là hợp nhất bởi sự tương đồng về kiến và giới hoàn toàn thanh tịnh.
Ratanattho pana tiṇṇampi sadiso evāti.
However, the meaning of "jewel" (ratana) is indeed the same for all three.
Tuy nhiên, ý nghĩa của "ngọc" (ratana) là giống nhau đối với cả ba.
Janiteti kammakilesehi nibbattite.
" Janite" means 'produced' by kamma and defilements.
Do sanh khởi (Janite) là do nghiệp và phiền não tạo ra.
Kammakilesehi pajātattā pajāti pajāsaddo janitasaddena samānatthoti āha – ‘‘janite, pajāyāti attho’’ti.
Since 'pajā' is produced by kamma and defilements, the word 'pajā' has the same meaning as 'janita'; thus, he says: " 'janite,' meaning 'pajā'."
Vì được sanh ra bởi nghiệp và phiền não nên “pajā” (chúng sanh) và “pajā” có nghĩa tương đương với “janita” (sanh khởi), nên đã nói – “janite, có nghĩa là pajā”.
Aṭṭhahi vijjāhīti ambaṭṭhasutte (dī. ni. 1.278) āgatanayena.
" By the eight kinds of knowledge" (aṭṭhahi vijjāhi) is according to the manner found in the Ambaṭṭha Sutta (DN 1.278).
Với tám minh (Aṭṭhahi vijjāhi) là theo cách đã được nêu trong kinh Ambaṭṭha (Dī. Ni. 1.278).
Tattha hi vipassanāñāṇamanomayiddhīhi saha cha abhiññā ‘‘aṭṭha vijjā’’ti āgatā.
There, the six abhiññā together with vipassanā-ñāṇa and mano-mayiddhī are referred to as the "eight kinds of knowledge."
Ở đó, sáu thắng trí cùng với tuệ quán và thần thông ý sanh được gọi là “tám minh”.
Tapati paṭipakkhavidhamanena vijjotati, taṃ sūriyassa virocananti āha – ‘‘tapatīti virocatī’’ti.
" Tapati" means 'shines' by dispelling opponents; this is the sun's brilliance, thus he says: " 'tapatīti' means 'it shines'."
Tỏa sáng (Tapati) là chiếu sáng bằng cách xua tan đối nghịch, đó là sự chiếu sáng của mặt trời, nên đã nói – “tapatīti có nghĩa là virocatī”.
Jhānaṃ samāpajjitvā samāhitena cittena vipassanaṃ vaḍḍhetvā phalasamāpattiṃ samāpajjitvā nisinnoti āha – ‘‘duvidhena jhānena jhāyamāno’’ti.
Having attained jhāna, cultivated vipassanā with a concentrated mind, and attained phalasamāpatti, he is seated; thus he says: " meditating with two kinds of jhāna."
Đã nói – “thiền định bằng hai loại thiền” là vì đã nhập thiền, phát triển tuệ quán với tâm định tĩnh, nhập quả thiền rồi ngồi.
Sabbamaṅgalagāthāti sabbamaṅgalāvirodhī gāthāti vadanti.
They say " Sabbamaṅgalagāthā" means a verse that is not contrary to all blessings.
Kệ tất cả điều lành (Sabbamaṅgalagāthā) là kệ không trái với tất cả điều lành, họ nói vậy.
Tathā hi vadanti –
Indeed, they say:
Thật vậy, họ nói –
Pūjaṃ kāretvā ekaṃ agārikadhammakathikaṃ upāsakaṃ āha.
Having arranged an offering (pūjaṃ kāretvā), he addressed a certain householder who was a Dhamma speaker.
Sau khi cúng dường, đã nói với một cư sĩ thuyết pháp tại gia.
Ettha ca ‘‘jhāyī tapatī’’ti iminā ārammaṇūpanijjhānānaṃ gahitattā dhammaratanaṃ gahitameva.
Here, by "jhāyī tapatī," the Dhamma-ratana is included, as it encompasses both absorption-jhāna and discernment-jhāna.
Ở đây, với câu “thiền giả tỏa sáng” (jhāyī tapati), do sự thiền định đối tượng đã được nắm giữ, nên Pháp bảo đã được nắm giữ.
‘‘Brāhmaṇo’’ti iminā saṅgharatanaṃ gahitameva.
By "brāhmaṇo," the Saṅgha-ratana is included.
Với từ “Bà-la-môn” (Brāhmaṇo), Tăng bảo đã được nắm giữ.
Buddharatanaṃ pana sarūpeneva gahitanti.
The Buddha-ratana, however, is included by its own nature.
Còn Phật bảo thì đã được nắm giữ bằng chính bản chất của Ngài.