Jarājiṇṇoti jarāvasena jiṇṇo, na byādhiādīnaṃ vasena jiṇṇo.
Jarājiṇṇo (worn out by old age) means worn out due to old age, not due to illnesses or other causes.
Già yếu là yếu đuối vì già, không phải yếu đuối vì bệnh tật hay các nguyên nhân khác.
Vayovuḍḍhoti jiṇṇattā eva vayovuḍḍhippattiyā vuḍḍho, na sīlādivuḍḍhiyā.
Vayovuḍḍho (advanced in years) means advanced in years due to being worn out by age, not due to advancement in virtue and so on.
Lớn tuổi là lớn tuổi vì đã già, không phải lớn lên về giới hạnh hay các đức tính khác.
Jātiyā mahantatāya cirarattatāya jātimahallako.
Jātimahallako means great by birth, by seniority, by long duration.
Jātimahallako là người cao tuổi về dòng dõi, về sự lâu đời.
Tiyaddhagatoti paṭhamo majjhimo pacchimoti tayo addhe gato.
Tiyaddhagato (gone three-fourths) means he has passed through the first, middle, and final portions (of life).
Tiyaddhagato là đã đi qua ba giai đoạn: giai đoạn đầu, giai đoạn giữa, giai đoạn cuối.
Tattha paṭhamaṃ dutiyañca atikkantattā pacchimaṃ upagatattā vayoanuppatto.
Because he has passed the first and second and reached the last, he is vayoanuppatto (attained old age).
Trong đó, vì đã vượt qua giai đoạn đầu và giai đoạn giữa, và đã đến giai đoạn cuối, nên đã đạt đến tuổi già.
Āturakāyoti dukkhavedanāpavisatāya anassādakāyo.
Āturakāyo (afflicted body) means a body incapable of enjoyment due to the penetration of painful feelings.
Thân thể đau yếu là thân thể không còn được an lạc do bị các cảm thọ khổ xâm nhập.
Gelaññaṃ pana dukkhagatikanti ‘‘gilānakāyo’’ti vuttaṃ.
Illness, however, is a painful condition, hence it is said ‘‘gilānakāyo’’ (sick body).
Còn bệnh tật là một trạng thái khổ, nên đã nói “thân thể bệnh hoạn”.
Tathā hi saccavibhaṅge (vibha. 190 ādayo) dukkhasaccaniddese dukkhaggahaṇeneva gahitattā byādhi na niddiṭṭho.
Indeed, in the Saccavibhaṅga (Vibh. 190 ff.), during the exposition of the truth of suffering, illness is not specifically mentioned, being subsumed under the term "suffering."
Thật vậy, trong Saccavibhaṅga (Vibh. 190 trở đi), khi trình bày về Khổ đế, bệnh tật không được nêu rõ vì đã được bao gồm trong sự nắm bắt về khổ.
Niccapaggharaṇaṭṭhenāti sabbadā asucipaggharaṇabhāvena.
Niccapaggharaṇaṭṭhenā (in the sense of constant exudation) means in the sense of always exuding impurities.
Theo nghĩa luôn rỉ chảy là theo nghĩa luôn rỉ chảy những thứ ô uế.
So panassa āturabhāvenāti āha – ‘‘āturaṃyeva nāmā’’ti.
This refers to his state of affliction; therefore, it is said: ‘‘āturaṃyeva nāmā’’ (it is indeed suffering).
Điều đó là do trạng thái đau yếu của ông ta, nên đã nói – “chính là người đau yếu”.
Visesenāti adhikabhāvena.
Visesenā (specifically) means predominantly.
Đặc biệt là ở mức độ cao hơn.
Āturatīti āturo.
He is afflicted, thus he is ātura (afflicted).
Người đau yếu là người bị đau yếu.
Saṅgāmappatto santattakāyo.
Like one entered into battle, his body is inflamed.
Thân thể bị nung nấu như người gặp chiến trận.
Jarāya āturatā jarāturatā.
The affliction of old age is jarāturatā (affliction by old age).
Sự đau yếu vì già là jarāturatā (sự đau yếu do già).
Kusalapakkhavaḍḍhanena mano bhāventīti manobhāvanīyā.
They develop the mind through the enhancement of wholesome states, hence manobhāvanīyā (worthy of mental cultivation).
Những người phát triển tâm bằng cách tăng trưởng các đức tính thiện là manobhāvanīyā.
Manasā vā bhāvanīyā sambhāvanīyāti manobhāvanīyā.
Or they are to be developed or esteemed by mind, hence manobhāvanīyā (worthy of mental cultivation).
Hoặc những người được tâm phát triển, được kính trọng là manobhāvanīyā.
Anusāsatū ti anu anu sāsatūti ayamettha atthoti āha – ‘‘punappunaṃ sāsatū’’ti.
Anusāsatū (let him instruct) means "let him instruct again and again"; this is the meaning here, so it is said: ‘‘punappunaṃ sāsatū’’ (let him instruct repeatedly).
Anusāsatū là hãy khuyên bảo hết lần này đến lần khác, đây là ý nghĩa ở đây, nên đã nói – “hãy khuyên bảo hết lần này đến lần khác”.
Aparāparaṃ pavattitaṃ hitavacanaṃ.
Aparāparaṃ means beneficial words that occur repeatedly.
Lời nói lợi ích được lặp đi lặp lại hết lần này đến lần khác.
Anotiṇṇe vatthusmiṃ yo evaṃ karoti, tassa ayaṃ guṇo dosoti vacanaṃ.
Anotiṇṇe vatthusmiṃ (in a matter not fully understood) refers to the saying that if one acts in this way, this is the merit or fault.
Lời nói về thiện và bất thiện của người làm như vậy trong trường hợp chưa được xác định.
Tantivasenāti tantisannissayena ayaṃ anusāsanī nāma.
Tantivasenā (in the manner of a tradition) means by relying on the tradition; this is called instruction.
Theo truyền thống là sự khuyên bảo này nương tựa vào truyền thống.
Paveṇīti tantiyā eva vevacanaṃ.
Paveṇī (lineage) is merely a synonym for tantī (tradition).
Paveṇī là từ đồng nghĩa với tantī (truyền thống).
Idaṃ padadvayaṃ.
Idaṃ refers to these two words.
Hai từ này.
Ārakattā kilesehi maggena samucchinnattā.
Ārakattā kilesehi (because of being far from defilements) means being eradicated by the path.
Do ở xa các phiền não là do đã đoạn trừ hoàn toàn bằng đạo.
Anayeti avaḍḍhiyaṃ, anattheti attho.
Anaye (in what is not prosperity) means in what is not growth, in what is not beneficial.
Anaye là trong sự không tăng trưởng, nghĩa là trong sự không lợi ích.
Anaye vā anupāye.
Or Anaye (in what is not a method) means in what is not a proper means.
Hoặc Anaye là trong sự không phương tiện.
Na iriyanato avattanato.
Na iriyanato (not moving) means not behaving.
Không hành động là không vận hành.
Ayeti vaḍḍhiyaṃ atthe upāye ca.
Aye (in prosperity) means in growth, in what is beneficial, and in a proper means.
Aye là trong sự tăng trưởng, trong lợi ích và phương tiện.
Araṇīyatoti payirupāsitabbato.
Araṇīyato (because of being to be resorted to) means because of being to be associated with.
Araṇīyato là do cần phải thân cận.
Niruttinayena padasiddhi veditabbā purimesu atthavikappesu, pacchime pana saddasatthavasenapi.
The etymology of the word should be understood in the former interpretations of meaning according to the rules of grammar, but in the latter, also according to the rules of grammar.
Sự thành lập từ ngữ cần phải hiểu theo phương pháp ngữ nguyên trong các cách giải thích ý nghĩa trước, còn trong cách giải thích sau thì theo phương pháp ngữ pháp.
Yadipi ariyasaddo ‘‘ye hi vo ariyā parisuddhakāyakammantā’’tiādīsu (ma. ni. 1.35) visuddhāsayapayogesu puthujjanesupi vaṭṭati, idha pana ariyamaggādhigamena sabbalokuttarabhāvena ca ariyabhāvo adhippetoti dassento āha – ‘‘buddhā cā’’tiādi.
Although the word ariya (noble) is used even for ordinary people in contexts of pure intention and conduct, such as "those ariyas who have purified bodily actions" (M.N. 1.35), here, the state of being ariya is intended to mean the transcendence of all worlds through the attainment of the Noble Path. Thus, it is said: ‘‘buddhā cā’’ (and the Buddhas) and so on.
Mặc dù từ ariya (Thánh) cũng được dùng cho những phàm phu có tâm ý và hành động thanh tịnh như trong “những bậc Thánh có thân nghiệp thanh tịnh” (M.N. 1.35), nhưng ở đây, trạng thái Thánh được hiểu là do đạt được Thánh đạo và do trạng thái siêu thế của tất cả chúng sinh, nên đã nói – “các vị Phật” và tiếp theo.
Tattha paccekabuddhā tathāgatasāvakā ca sappurisāti idaṃ ‘‘ariyā sappurisā’’ti idha vuttapadānaṃ atthaṃ asaṅkarato dassetuṃ vuttaṃ.
Here, paccekabuddhā tathāgatasāvakā ca sappurisā (Paccekabuddhas, the Tathāgata’s disciples, and good people) is said to distinctly show the meaning of the words ‘‘ariyā sappurisā’’ (Noble Ones, good people) as used here.
Trong đó, các vị Độc Giác Phật và các vị đệ tử của Như Lai là những bậc thiện nhân đã được nói để chỉ rõ ý nghĩa của các từ “ariyā sappurisā” (các bậc Thánh thiện nhân) được nói ở đây một cách không lẫn lộn.
Yasmā pana nippariyāyato ariyasappurisabhāvā abhinnasabhāvā, tasmā ‘‘sabbeva vā’’tiādi vuttaṃ.
However, since the state of being truly ariya and truly good people are of an identical nature, ‘‘sabbeva vā’’ (or all) and so on, is stated.
Tuy nhiên, vì trạng thái Thánh và thiện nhân không khác biệt một cách tuyệt đối, nên đã nói “hoặc tất cả” và tiếp theo.
Ettāvatā hi buddhasāvako vutto, tassa hi ekantena kalyāṇamitto icchitabbo parato ghosamantarena paṭhamamaggassa anuppajjanato.
Ettāvatā hi buddhasāvako vutto, (Indeed, by this, a Buddha's disciple is described) because for him, a noble friend is absolutely desirable, as the first path does not arise without external instruction.
Chừng đó thì đệ tử của Phật đã được nói đến, vì đối với vị ấy, một thiện hữu tri thức tuyệt đối là điều cần thiết, do không thể phát sinh đạo thứ nhất nếu không có tiếng nói từ bên ngoài.
Visesato cassa bhagavāva ‘‘kalyāṇamitto’’ti adhippeto.
And especially, the Blessed One himself is intended as his "noble friend."
Đặc biệt, Đức Thế Tôn được xem là “thiện hữu tri thức” của vị ấy.
Vuttañhetaṃ ‘‘mamañhi, ānanda, kalyāṇamittaṃ āgamma jātidhammā sattā jātiyā parimuccantī’’tiādi (saṃ. ni. 1.129; 5.2).
For it has been said: "It is by relying on me as a noble friend, Ānanda, that beings subject to birth are liberated from birth" (S.N. 1.129; 5.2).
Điều này đã được nói: “Này Ānanda, do ta là thiện hữu tri thức, những chúng sinh chịu sinh sẽ thoát khỏi sinh” và tiếp theo (S.N. 1.129; 5.2).
So eva ca aveccapasādādhigamena daḷhabhatti nāma.
And such a one, through the attainment of unwavering faith, is indeed firm in devotion.
Và chính vị ấy là người có lòng tin vững chắc do đạt được sự tịnh tín bất động.
Vuttampi cetaṃ ‘‘yaṃ mayā sāvakānaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ, taṃ mama sāvakā jīvitahetupi nātikkamantī’’ti (udā. 45; cūḷava. 385).
It has also been said: "Whatever training rule has been laid down by me for the disciples, my disciples would not transgress it even for the sake of life" (Ud. 45; Cūḷava. 385).
Điều này cũng đã được nói: “Giới luật nào ta đã chế định cho các đệ tử, các đệ tử của ta không vi phạm dù vì mạng sống” (Ud. 45; Cūḷava. 385).
Kataññutādīhi paccekabuddhabuddhāti ettha kataṃ jānātīti kataññū.
In Kataññutādīhi paccekabuddhabuddhā (Paccekabuddhas and Buddhas by gratitude, etc.), kataññū means one who knows what has been done.
Các vị Độc Giác Phật và các vị Phật với lòng tri ân ở đây, người biết ơn là kataññū.
Kataṃ viditaṃ pākaṭaṃ karotīti katavedī.
Katavedī means one who makes what has been done known and apparent.
Người làm cho điều đã làm được biết đến, được rõ ràng là katavedī.
Paccekabuddhā hi anekesupi kappasatasahassesu kataṃ upakāraṃ jānanti, katañca pākaṭaṃ karonti satijananaāmisapaṭiggahaṇādinā.
Paccekabuddhas indeed know the help rendered over hundreds of thousands of eons and make it apparent by awakening recollection, accepting offerings, and so on.
Các vị Độc Giác Phật biết ơn sự giúp đỡ đã nhận được trong hàng trăm ngàn đại kiếp, và làm cho điều đó được rõ ràng bằng cách gợi nhớ, chấp nhận vật phẩm cúng dường, v.v.
Tathā saṃsāradukkhadukkhitassa sakkaccaṃ karonti kiccaṃ, yaṃ attanā kātuṃ sakkā.
Similarly, they diligently perform what can be done for those afflicted by the suffering of saṃsāra.
Tương tự, các Ngài thành tâm làm những việc mà mình có thể làm cho người đang đau khổ trong vòng luân hồi.
Sammāsambuddho pana kappānaṃ asaṅkhyeyyasahassesupi kataṃ upakāraṃ maggaphalānaṃ upanissayañca jānanti, pākaṭañca karonti.
However, a Sammāsambuddha knows the help rendered over untold thousands of eons, as well as the supporting conditions for the paths and fruits, and makes them apparent.
Còn Đức Chánh Đẳng Giác biết ơn sự giúp đỡ đã nhận được trong hàng triệu đại kiếp vô số, và biết nhân duyên của các đạo quả, và làm cho điều đó được rõ ràng.
Sīho viya ca evaṃ sabbattha sakkaccameva dhammadesanaṃ karontena buddhakiccaṃ karonti.
And like a lion, by diligently teaching the Dhamma everywhere in this way, they fulfill the duty of a Buddha.
Và như sư tử, các Ngài thực hiện Phật sự bằng cách thành tâm thuyết pháp ở khắp mọi nơi như vậy.
Yāya paṭipattiyā ariyā diṭṭhā nāma honti, tassā appaṭipajjanaṃ, tattha ca ādarābhāvo ariyānaṃ adassanasīlatā, na ca dassane sādhukāritāti veditabbā.
The non-practice of the path by which Noble Ones are seen, and the lack of respect for it, is to be understood as ariyānaṃ adassanasīlatā, na ca dassane sādhukāritā (not having the habit of seeing Noble Ones, and not showing approval in seeing them).
Sự không thực hành con đường mà qua đó các bậc Thánh được thấy, và sự thiếu quan tâm đến điều đó, cần phải hiểu là sự không thấy các bậc Thánh, và không làm điều tốt trong việc thấy đó.
Cakkhunā adassāvīti ettha cakkhu nāma na maṃsacakkhu eva, atha kho dibbacakkhupīti āha ‘‘dibbacakkhunā vā’’ti.
In Cakkhunā adassāvī (not seeing with the eye), the term ‘eye’ does not refer only to the physical eye, but also to the divine eye. Thus, it is said: ‘‘dibbacakkhunā vā’’ (or with the divine eye).
Không thấy bằng mắt ở đây, mắt không chỉ là nhục nhãn, mà còn là thiên nhãn, nên đã nói “hoặc bằng thiên nhãn”.
Ariyabhāvoti yehi yogato ‘‘ariyā’’ti vuccanti, te maggaphaladhammā daṭṭhabbā.
Ariyabhāvo (nobility) refers to those path and fruit states by virtue of which they are called ‘Noble Ones’.
Trạng thái Thánh là các pháp đạo quả mà do đó các vị được gọi là “Thánh” cần phải được hiểu.
Avinītoti na vinīto adhisīlasikkhādīnaṃ vasena na sikkhito.
Undisciplined means not disciplined, not trained in terms of the training in higher morality and so on.
Avinīto (người chưa được điều phục) nghĩa là chưa được điều phục, chưa được huấn luyện theo các học giới về giới tăng thượng, v.v.
Yesaṃ saṃvaravinayādīnaṃ abhāvena ayaṃ ‘‘avinīto’’ti vuccati, te tāva dassetuṃ ‘‘duvidho vinayo nāmā’’tiādimāha.
To show those (qualities), the absence of which leads one to be called "undisciplined," he first says, " Discipline is of two kinds" and so on.
Để trình bày những điều mà do sự không có mặt của các sự phòng hộ và điều phục, v.v., mà người này được gọi là “chưa được điều phục”, trước hết, Ngài nói: “Có hai loại điều phục”, v.v.
Tattha sīlasaṃvaroti pātimokkhasaṃvaro veditabbo, so ca atthato kāyikavācasiko avītikkamo.
Therein, restraint of morality is to be understood as Pātimokkha restraint, which, in essence, is non-transgression by body and speech.
Ở đây, sīlasaṃvaro (sự phòng hộ giới) cần được hiểu là sự phòng hộ Pātimokkha; và điều đó, về mặt ý nghĩa, là sự không vi phạm bằng thân và lời nói.
Satisaṃvaroti indriyārakkhā, sā ca tathāpavattā satiyeva.
Restraint of mindfulness is guarding the sense faculties, which is mindfulness itself thus arisen.
Satisaṃvaro (sự phòng hộ niệm) là sự bảo vệ các căn; và điều đó chính là niệm khởi lên như vậy.
Ñāṇasaṃvaroti ‘‘sotānaṃ saṃvaraṃ brūmī’’ti (su. ni. 1041) vatvā ‘‘paññāyete pidhīyare’’ti (su. ni. 1041) vacanato sotasaṅkhātānaṃ taṇhādiṭṭhiduccaritaavijjāavasiṭṭhakilesānaṃ saṃvaro pidahanaṃ samucchedañāṇanti veditabbaṃ.
Restraint of knowledge is to be understood as the knowledge of uprooting, the covering or restraint of defilements such as craving, wrong views, evil conduct, and ignorance, which are referred to as "sotā" (streams), as stated in "I say restrain the streams" and "they are closed off by wisdom."
Ñāṇasaṃvaro (sự phòng hộ tuệ) cần được hiểu là sự phòng hộ, sự che đậy các phiền não còn lại như tham ái, tà kiến, ác hạnh, vô minh, v.v., được gọi là “sotā” (dòng chảy), bằng trí tuệ đoạn trừ, như đã nói: “Ta nói sự phòng hộ các dòng chảy” (Su. Ni. 1041), rồi nói: “Chúng được che đậy bằng trí tuệ” (Su. Ni. 1041).
Khantisaṃvaroti adhivāsanā, sā ca tathāpavattā khandhā, adoso vā, ‘‘paññā’’ti keci vadanti.
Restraint of patience is endurance, which is the aggregates thus arisen, or non-aversion; some say it is wisdom.
Khantisaṃvaro (sự phòng hộ nhẫn nại) là sự chịu đựng; và đó là các uẩn khởi lên như vậy, hoặc là sự không sân hận; một số người nói là “trí tuệ”.
Vīriyasaṃvaro kāmavitakkādīnaṃ vinodanavasena pavattaṃ vīriyameva.
Restraint of energy is energy itself, which arises for the sake of expelling sensual thoughts and so on.
Vīriyasaṃvaro (sự phòng hộ tinh tấn) chính là tinh tấn khởi lên theo cách loại bỏ các tầm dục, v.v.
Tena tena aṅgena tassa tassa aṅgassa pahānaṃ tadaṅgappahānaṃ.
The abandonment of this or that particular aspect by means of this or that particular aspect is abandonment by substitution (tadaṅgappahāna).
Sự đoạn trừ từng phần của từng chi phần bằng từng chi phần đó là tadaṅgappahānaṃ (sự đoạn trừ từng phần).
Vikkhambhanavasena pahānaṃ vikkhambhanappahānaṃ.
Abandonment by way of suppression is abandonment by suppression (vikkhambhanappahāna).
Sự đoạn trừ bằng cách trấn áp là vikkhambhanappahānaṃ (sự đoạn trừ bằng trấn áp).
Sesapadattayepi eseva nayo.
The same method applies to the remaining three terms.
Đối với ba từ còn lại cũng theo cách này.
Iminā pātimokkhasaṃvarenātiādi sīlasaṃvarādīnaṃ vivaraṇaṃ.
" By this Pātimokkha restraint" and so on, is an explanation of the restraint of morality and so on.
Iminā pātimokkhasaṃvarenā (bằng sự phòng hộ Pātimokkha này), v.v., là sự giải thích về sự phòng hộ giới, v.v.
Tattha samupetoti iti-saddo ādiattho.
Therein, samupeto (endowed with) — the word " iti" implies "and so on."
Ở đây, từ samupeto (được thành tựu) có từ iti mang nghĩa “v.v.”.
Tena ‘‘upagato’’tiādinā vibhaṅge (vibha. 511) āgataṃ saṃvaravibhaṅgaṃ dasseti.
By this, he shows the division of restraint, such as "upagato" (approached), found in the Vibhaṅga.
Do đó, nó trình bày sự giải thích về phòng hộ được đề cập trong Vibhaṅga (Vibha. 511) bằng các từ “upagato” (đạt được), v.v.
Kāyaduccaritādīnanti dussīlyasaṅkhātānaṃ kāyavacīduccaritādīnaṃ muṭṭhasaccasaṅkhātassa pamādassa, abhijjhādīnaṃ vā akkhantiaññāṇakosajjānañca.
Bodily misconduct and so on refers to bodily and verbal misconduct, which are unwholesome actions; heedlessness, which is forgetfulness of mindfulness; or covetousness and so on, or impatience, ignorance, and laziness.
Kāyaduccaritādīnaṃ (của các ác hạnh thân, v.v.) là của các ác hạnh thân và lời nói được gọi là ác giới, của sự phóng dật được gọi là thất niệm, hoặc của sự tham lam, v.v., của sự không nhẫn nại, vô minh và biếng nhác.
Saṃvaraṇatoti pidahanato, vinayanatoti kāyavācācittānaṃ virūpapavattiyā vinayanato, kāyaduccaritādīnaṃ vā apanayanato, kāyādīnaṃ vā jimhapavattiṃ vicchinditvā ujukanayanatoti attho.
By restraining means by covering; by disciplining means by disciplining the unwholesome arising of body, speech, and mind, or by removing bodily misconduct and so on, or by cutting off the crooked arising of the body and so on and guiding it straight.
Saṃvaraṇato (do sự phòng hộ) là do sự che đậy. Vinayanato (do sự điều phục) là do sự điều phục sự vận hành sai lệch của thân, khẩu, ý, hoặc do sự loại bỏ các ác hạnh thân, v.v., hoặc nghĩa là do sự cắt đứt sự vận hành lệch lạc của thân, v.v., và đưa chúng về đường ngay thẳng.
Paccayasamavāye uppajjanārahānaṃ kāyaduccaritādīnaṃ tathā tathā anuppādanameva saṃvaraṇaṃ vinayanañca veditabbaṃ.
Restraining and disciplining should be understood as preventing bodily misconduct and so on, which are capable of arising when conditions are present, from arising in this or that way.
Cần phải hiểu rằng sự không cho các ác hạnh thân, v.v., đáng lẽ phải khởi lên khi các duyên hội tụ, khởi lên như vậy chính là sự phòng hộ và sự điều phục.
Yaṃ pahānanti sambandho.
The connection is: "that abandonment."
Liên hệ với “sự đoạn trừ”.
‘‘Nāmarūpaparicchedādīsu vipassanāñāṇesū’’ti kasmā vuttaṃ?
Why is it said, " in vipassanā knowledge such as the discernment of nāmarūpa?"
Vì sao lại nói “trong các tuệ quán như sự phân biệt danh sắc, v.v.”?
Nanu nāmarūpaparicchedapaccayapariggahakaṅkhāvitaraṇāni na vipassanāñāṇāni sammasanākārena appavattanato?
Are not the discernment of nāmarūpa, the comprehension of conditions, and the overcoming of doubt not vipassanā knowledge because they do not operate by way of contemplating?
Há chẳng phải sự phân biệt danh sắc, sự nắm giữ các duyên, và sự vượt qua nghi ngờ không phải là các tuệ quán vì chúng không khởi lên theo cách quán sát?
Saccametaṃ, vipassanāñāṇassa pana adhiṭṭhānabhāvato evaṃ vuttaṃ.
That is true, but it is said thus because they serve as the basis for vipassanā knowledge.
Điều đó là đúng, nhưng vì chúng là nền tảng của tuệ quán nên đã nói như vậy.
Nāmarūpamattamidaṃ, ‘‘natthi ettha attā vā attaniyaṃ vā’’ti evaṃ pavattañāṇaṃ nāmarūpavavatthānaṃ.
The knowledge that arises as "this is merely nāmarūpa, there is no self or anything belonging to a self here" is the analysis of nāmarūpa.
Trí tuệ khởi lên rằng “Đây chỉ là danh sắc, không có tự ngã hay cái gì thuộc về tự ngã ở đây” là nāmarūpavavatthānaṃ (sự xác định danh sắc).
Sati vijjamāne khandhapañcakasaṅkhāte kāye, sayaṃ vā satī tasmiṃ kāye diṭṭhi sakkāyadiṭṭhi, sā ca ‘‘rūpaṃ attato samanupassatī’’ti evaṃ pavattā attadiṭṭhi.
Sakkāyadiṭṭhi is the view of a self in the existing body consisting of the five aggregates, or the self existing in that body; this is the view of a self that arises as "one regards rūpa as self."
Trong thân được gọi là năm uẩn đang hiện hữu, hoặc tà kiến tự thân trong thân đó là sakkāyadiṭṭhi (thân kiến); và đó là tà kiến về tự ngã khởi lên như “quán sát sắc là tự ngã”.
Tassa nāmarūpassa kammāvijjādipaccayapariggaṇhanañāṇaṃ paccayapariggaho.
The knowledge that comprehends the conditions such as kamma and ignorance for that nāmarūpa is the comprehension of conditions.
Trí tuệ nắm giữ các duyên như nghiệp, vô minh, v.v., của danh sắc đó là paccayapariggaho (sự nắm giữ các duyên).
‘‘Natthi hetu, natthi paccayo sattānaṃ saṃkilesāyā’’tiādinayappavattā ahetudiṭṭhi.
The view of no cause is that which arises in the manner of "there is no cause, no condition for the defilement of beings" and so on.
Ahetudiṭṭhi (tà kiến không nhân) khởi lên theo cách “không có nhân, không có duyên cho sự ô nhiễm của chúng sinh”, v.v.
‘‘Issarapurisapajāpatipakatiaṇukālādīhi loko pavattati nivattati cā’’ti tathā tathā pavattā diṭṭhi visamahetudiṭṭhi.
The view that arises in various ways, such as "the world arises and ceases by the will of a lord, a person, a creator god, nature, atoms, time, and so on," is the view of an unwholesome cause.
Tà kiến khởi lên rằng “thế giới vận hành và ngừng vận hành do Ishvara, Purusha, Prajāpati, bản chất, nguyên tử, thời gian, v.v.” là visamahetudiṭṭhi (tà kiến về nhân không đúng đắn).
Tassevāti paccayapariggahasseva.
" Of that very one" refers to the comprehension of conditions itself.
Của chính điều đó nghĩa là của chính sự nắm giữ các duyên.
Kaṅkhāvitaraṇenāti yathā etarahi nāmarūpassa kammādipaccayato uppatti, evaṃ atīte anāgatepīti tīsu kālesu vicikicchāpanayanañāṇena.
By overcoming doubt means by the knowledge that removes doubt regarding the three times, that just as nāmarūpa arises from conditions like kamma now, so too did it arise in the past and will arise in the future.
Kaṅkhāvitaraṇena (bằng sự vượt qua nghi ngờ) là bằng trí tuệ loại bỏ sự nghi ngờ trong ba thời gian, rằng “cũng như hiện tại danh sắc khởi lên do các duyên như nghiệp, thì trong quá khứ và vị lai cũng vậy”.
Kathaṃkathībhāvassāti ‘‘ahosiṃ nu kho ahaṃ atītamaddhāna’’ntiādinayapavattāya (ma. ni. 1.18; saṃ. ni. 2.20) saṃsayappavattiyā.
The state of being doubtful refers to the arising of doubt in the manner of "was I in the past?" and so on.
Kathaṃkathībhāvassa (của trạng thái nghi ngờ) là của sự nghi ngờ khởi lên theo cách “há ta đã tồn tại trong thời quá khứ chăng?” (Ma. Ni. 1.18; Saṃ. Ni. 2.20), v.v.
Kalāpasammasanenāti ‘‘yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppanna’’ntiādinā (saṃ. ni. 3.48-49) khandhapañcakaṃ ekādasasu okāsesu pakkhipitvā sammasanavasena pavattena vipassanāñāṇena.
By contemplating in groups means by the vipassanā knowledge that arises through contemplating the five aggregates, categorizing them into eleven aspects, such as "whatever rūpa, past, future, or present," and so on.
Kalāpasammasanena (bằng sự quán sát theo nhóm) là bằng tuệ quán khởi lên theo cách quán sát năm uẩn bằng cách gộp chúng vào mười một trường hợp, như “bất cứ sắc nào thuộc quá khứ, vị lai, hiện tại”, v.v. (Saṃ. Ni. 3.48-49).
Ahaṃ mamāti gāhassāti ‘‘attā attaniya’’nti gahaṇassa.
The clinging to 'I' and 'mine' refers to the grasping of "self" and "what belongs to self."
Ahaṃ mamāti gāhassa (của sự chấp thủ ‘ta’ và ‘của ta’) là của sự chấp thủ “tự ngã và cái thuộc về tự ngã”.
Maggāmaggavavatthānenāti maggāmaggañāṇavisuddhiyā.
By discerning the path and not the path means by the purification of knowledge of the path and not the path.
Maggāmaggavavatthānenā (bằng sự xác định đúng và sai đường) là bằng sự thanh tịnh của trí tuệ về đúng và sai đường.
Amagge maggasaññāyāti amagge obhāsādike ‘‘maggo’’ti uppannasaññāya.
The perception of the path in what is not the path is the perception that arises, such as "this is the path," in what is not the path, like mental illuminations and so on.
Amagge maggasaññāyā (của sự nhận thức về đường trong cái không phải đường) là của sự nhận thức khởi lên rằng “đây là đường” trong các hiện tượng như hào quang, v.v., không phải là đường.
Yasmā sammadeva saṅkhārānaṃ udayaṃ passanto ‘‘evamete saṅkhārā anurūpakāraṇato uppajjanti, na pana ucchijjantī’’ti gaṇhāti, tasmā vuttaṃ ‘‘udayadassanena ucchedadiṭṭhiyā’’ti.
Since one who rightly perceives the arising of formations grasps, "these formations arise due to appropriate causes, but they do not utterly cease," it is said, " by perceiving arising, the view of annihilation (ucchedadiṭṭhi)."
Vì khi thấy sự khởi lên của các hành một cách đúng đắn, người ta chấp nhận rằng “các hành này khởi lên từ các nguyên nhân tương ứng, chứ không phải bị đoạn diệt”, nên đã nói “bằng sự thấy sự khởi lên, sự đoạn trừ đoạn kiến”.
Yasmā pana saṅkhārānaṃ vayaṃ ‘‘yadipime saṅkhārā avicchinnā vattanti, uppannuppannā pana appaṭisandhikā nirujjhantevā’’ti passato kuto sassataggāho.
But since for one who perceives the dissolution of formations, saying, "even if these formations persist uninterruptedly, they cease as soon as they arise without reconnecting," where could there be the grasping of eternalism?
Tuy nhiên, vì khi thấy sự hoại diệt của các hành, rằng “nếu các hành này vận hành không gián đoạn, thì những gì đã khởi lên sẽ diệt đi mà không tái tục”, thì làm sao có sự chấp thủ thường kiến được?
Tasmā vuttaṃ ‘‘vayadassanena sassatadiṭṭhiyā’’ti.
Therefore, it is said, " by perceiving dissolution, the view of eternalism (sassatadiṭṭhi)."
Do đó, đã nói “bằng sự thấy sự hoại diệt, sự đoạn trừ thường kiến”.
Bhayadassanenāti bhayatūpaṭṭhānañāṇena.
By perceiving fear means by the knowledge of the manifestation of fear.
Bhayadassanena (bằng sự thấy sự đáng sợ) là bằng tuệ về sự hiện khởi của sự đáng sợ.
Sabhayeti sabbabhayānaṃ ākarabhāvato sakaladukkhavūpasamasaṅkhātassa paramassāsassa paṭipakkhabhāvato ca sabhaye khandhapañcake.
In what is fearful refers to the five aggregates which are fearful, as they are the source of all fears and are opposed to the ultimate comfort, which is the calming of all suffering.
Sabhaye (trong điều đáng sợ) là trong năm uẩn đáng sợ, vì chúng là nguồn gốc của mọi nỗi sợ hãi và là đối nghịch với sự an ủi tối thượng được gọi là sự chấm dứt mọi khổ đau.
Abhayasaññāyāti ‘‘abhayaṃ khema’’nti uppannasaññāya.
The perception of fearlessness is the perception that arises, "this is fearlessness, security."
Abhayasaññāyā (của sự nhận thức về không đáng sợ) là của sự nhận thức khởi lên rằng “không đáng sợ, an toàn”.
Assādasaññā nāma pañcupādānakkhandhesu assādanavasena pavattasaññā, yo ‘‘ālayābhiniveso’’tipi vuccati.
The perception of enjoyment is the perception that arises by way of enjoyment in the five aggregates subject to clinging, which is also called "attachment and obsession."
Assādasaññā (tưởng vị ngọt) là tưởng khởi lên theo cách hưởng thụ trong năm uẩn chấp thủ, điều này cũng được gọi là “ái luyến cố chấp”.
Abhiratisaññā tattheva abhiramaṇavasena pavattasaññā, yā ‘‘nandī’’tipi vuccati.
The perception of delight is the perception that arises by way of delight therein, which is also called "delight."
Abhiratisaññā (tưởng hoan hỷ) là tưởng khởi lên theo cách hoan hỷ trong chính điều đó, điều này cũng được gọi là “hỷ”.
Amuccitukāmatā ādānaṃ.
Not wishing to be free is grasping.
Amuccitukāmatā (không muốn giải thoát) là sự chấp thủ.
Anupekkhā saṅkhārehi anibbindanaṃ, sālayatāti attho.
Non-observation is not becoming disenchanted with formations; the meaning is attachment.
Anupekkhā (không quán sát) là sự không chán ghét các hành, nghĩa là sự luyến ái.
Dhammaṭṭhitiyaṃ paṭiccasamuppāde.
In the stability of phenomena refers to dependent origination (paṭiccasamuppāda).
Dhammaṭṭhitiyaṃ (trong sự an trú của pháp) là trong Duyên khởi.
Paṭilomabhāvo sassatucchedaggāho, paccayākārapaṭicchādakamoho vā.
Opposition is the grasping of eternalism and annihilationism, or the delusion that conceals the causal mode.
Paṭilomabhāvo (trạng thái đối nghịch) là sự chấp thủ thường kiến và đoạn kiến, hoặc là sự si mê che đậy các khía cạnh duyên khởi.
Nibbāne ca paṭilomabhāvo saṅkhāresu nati, nibbānapaṭicchādakamoho vā.
And opposition to Nibbāna is inclination towards formations, or the delusion that conceals Nibbāna.
Nibbāne ca paṭilomabhāvo (và trạng thái đối nghịch trong Nibbāna) là sự hướng về các hành, hoặc là sự si mê che đậy Nibbāna.
Saṅkhāranimittaggāhoti yādisassa kilesassa appahīnatā vipassanā saṅkhāranimittaṃ na muñcati, so kileso, yo ‘‘saṃyogābhiniveso’’tipi vuccati, saṅkhāranimittaggāhassa, atikkamanameva vā pahānaṃ.
The grasping of the sign of formations refers to that defilement—which is also called "the clinging to a bond"—the unabandoned state of which prevents vipassanā from relinquishing the sign of formations; or it is the very abandonment of the grasping of the sign of formations.
Saṅkhāranimittaggāho (sự chấp thủ tướng hành) là phiền não mà do sự không đoạn trừ nó, tuệ quán không buông bỏ tướng hành; phiền não đó cũng được gọi là “kiết sử cố chấp”. Hoặc pahānaṃ (sự đoạn trừ) là sự vượt qua chính saṅkhāranimittaggāhassa (sự chấp thủ tướng hành).
Pavatti eva pavattibhāvo, pariyuṭṭhānanti attho.
Arising itself is the state of arising, the meaning is obsession.
Sự vận hành chính là pavattibhāvo (trạng thái vận hành), nghĩa là sự tiềm phục.
Nīvaraṇādidhammānanti ādi-saddena nīvaraṇapakkhiyā kilesā vitakkavicārādayo ca gayhanti.
Defilements such as hindrances – the word " and so on" includes defilements related to hindrances, and thoughts and ruminations (vitakka-vicāra) and so on.
Nīvaraṇādidhammānaṃ (của các pháp chướng ngại, v.v.) từ ādi (v.v.) bao gồm các phiền não thuộc phe chướng ngại và các tầm, tứ, v.v.
Catunnaṃ ariyamaggānaṃ bhāvitattā accantaṃ appavattibhāvena yaṃ pahānanti sambandho.
The connection is: "that abandonment which is by way of the absolute non-arising due to the cultivation of the four Noble Paths."
Liên hệ với “sự đoạn trừ” là sự đoạn trừ bằng trạng thái không vận hành tuyệt đối do đã tu tập bốn Thánh đạo.
Kena pana pahānanti?
But by what is it abandoned?
Vậy đoạn trừ bằng cái gì?
‘‘Ariyamaggehevā’’ti viññāyamānoyamattho tesaṃ bhāvitattā appavattivacanato.
This meaning is understood as "by the Noble Paths themselves," because their cultivation implies non-arising.
Ý nghĩa này được hiểu là “bằng chính các Thánh đạo”, vì nói về sự không vận hành do đã tu tập chúng.
‘‘Samudayapakkhikassā’’ti ettha cattāropi maggā catusaccābhisamayāti katvā tehi pahātabbena tena tena samudayasaṅkhātena lobhena saha pahātabbattā samudayasabhāvattā ca.
Of the side of origination: herein, because all four paths are an penetration of the four Noble Truths, and because they must be abandoned along with that craving, which is called origination, and due to their nature of being origination.
Trong “samudayapakkhikassā” (của phe tập khởi), vì cả bốn đạo đều là sự chứng ngộ Tứ đế, và vì chúng cần được đoạn trừ cùng với tham ái được gọi là tập khởi đó, và vì chúng có bản chất là tập khởi.
Saccavibhaṅge ca sabbakilesānaṃ samudayabhāvassa vuttattā ‘‘samudayapakkhikā’’ti diṭṭhiādayo vuccanti.
And in the Saccavibhaṅga, since all defilements are stated to be the nature of origination, views and so on are called "of the side of origination."
Và trong Saccavibhaṅga (phân tích sự thật), vì đã nói rằng tất cả các phiền não đều có bản chất tập khởi, nên các tà kiến, v.v., được gọi là “thuộc phe tập khởi”.
Paṭipassaddhattaṃ vūpasantatā.
Having subsided means calmed.
Paṭipassaddhattaṃ (sự lắng dịu) là sự an tịnh.
So ahanti attanā parikappitaṃ attānaṃ diṭṭhigatiko vadati.
"I am that" – the holder of a wrong view speaks of himself, who is conceived by himself.
Chính tôi là người có tà kiến nói về tự ngã được tưởng tượng bởi chính mình.
‘‘Ahaṃbuddhinibandhano attā’’ti hi attavādino laddhi.
For the doctrine of the soul-theorists is that "the self is founded on the idea of 'I'."
Vì quan điểm của những người chấp ngã là “ngã được thiết lập bởi ý niệm về ‘tôi’”.
Advayanti dvayatārahitaṃ.
"Undual" means free from duality.
Không hai nghĩa là không có hai.
Abhinnaṃ vaṇṇameva ‘‘accī’’ti gahetvā ‘‘accīti vaṇṇo evā’’ti tesaṃ ekattaṃ passanto viya yathāparikappitaṃ attānaṃ ‘‘rūpa’’nti, yathādiṭṭhaṃ vā rūpaṃ, ‘‘attā’’ti gahetvā tesaṃ ekattaṃ passanto daṭṭhabbo.
Just as one who sees the single color (of a flame) as "flame" and thinks "flame is just color," thereby seeing their identity, so too one should understand the person who, taking his self as conceived to be "form," or taking form as seen to be "self," sees their identity.
Cần phải thấy rằng người đó, giống như người thấy sự đồng nhất của ngọn lửa và màu sắc khi nắm lấy màu sắc không tách rời làm “ngọn lửa” và nói “ngọn lửa chính là màu sắc”, cũng nắm lấy cái ngã được tưởng tượng làm “sắc” hoặc nắm lấy sắc đã được thấy làm “ngã”, và thấy sự đồng nhất của chúng.
Ettha ca ‘‘rūpaṃ attā’’ti imissā pavattiyā abhāvepi rūpe attaggahaṇaṃ pavattamānaṃ acciyaṃ vaṇṇaggahaṇaṃ viya ‘‘advayadassana’’nti vuttaṃ.
And here, even in the absence of the statement "form is self," the perception of self in form, like the perception of color in a flame, is called "undual perception."
Ở đây, ngay cả khi không có sự phát sinh của “sắc là ngã”, việc chấp ngã trong sắc, giống như việc chấp màu sắc trong ngọn lửa, được gọi là “cái thấy không hai”.
Upamāyo ca anaññattādigahaṇanidassanavaseneva vuttā, na vaṇṇādīnaṃ viya attano vijjamānadassanatthaṃ.
The similes are stated only to illustrate the grasping of non-otherness, etc., not to demonstrate the existence of self, as in the case of color and so forth.
Và các ví dụ được đưa ra chỉ để minh họa việc chấp không khác biệt, v.v., chứ không phải để chứng minh sự tồn tại của ngã như màu sắc, v.v.
Na hi attani sāmibhāvena rūpañca sakiñcanabhāvena samanupassati.
For he does not perceive form as belonging to the self as owner, nor the self as belonging to form as property.
Vì ngã không quán sát sắc như là chủ sở hữu và sắc như là sở hữu.
Attani vā rūpanti attānaṃ rūpassa sabhāvato ādhāraṇabhāvena.
"Or the self in form" means the self as the support of form in its essential nature.
Hoặc ngã trong sắc nghĩa là ngã là cái nền của sắc về mặt bản chất.
Rūpasmiṃ vā attānanti rūpassa attano ādhāraṇabhāvena diṭṭhipassanāya passati.
"Or form in the self" means he perceives with a wrong view the self as the support of form.
Hoặc sắc trong ngã nghĩa là thấy bằng cái thấy chấp ngã là cái nền của sắc.
Pariyuṭṭhaṭṭhāyīti pariyuṭṭhānappattāhi diṭṭhitaṇhāhi ‘‘rūpaṃ attā, rūpavā attā’’tiādinā khandhapañcakaṃ micchā gahetvā tiṭṭhanato.
"Firmly rooted (by obsessions)" means because he stands, having wrongly grasped the five aggregates as "form is self, self possesses form," etc., due to wrong views and craving that have arisen as obsessions.
Bị phiền não bao vây và an trú là do chấp lầm năm uẩn là “sắc là ngã, ngã có sắc”, v.v., do các tà kiến và tham ái đã phát sinh bao vây, và an trú trong đó.
Tenāha ‘‘pariyuṭṭhānākārenā’’tiādi.
Therefore, it is said "in the manner of obsession," and so forth.
Do đó, Ngài nói “theo cách thức của sự bao vây”, v.v.
Eseva nayoti yo ‘‘idhekacco rūpaṃ attato samanupassatī’’tiādinā rūpakkhandhe vutto saṃvaṇṇanānayo, vedanākkhandhādīsupi eso eva nayo veditabbo.
"The same method" – the method of explanation described in relation to the form aggregate with "here, some perceive form as self," and so forth, should be understood as the same for the feeling aggregate and others.
Cũng theo cách này nghĩa là cách giải thích đã được nói đến trong uẩn sắc với câu “Ở đây, có người quán sát sắc là ngã”, v.v., cũng cần được hiểu theo cách đó trong uẩn thọ, v.v.
Suddharūpamevāti arūpena amissitaṃ kevalaṃ rūpameva.
"Pure form" means only form, unmixed with the formless.
Chỉ riêng sắc nghĩa là chỉ riêng sắc không pha trộn với vô sắc.
Arūpanti suddhaarūpaṃ rūpassa aggahitattā.
"Formless" means purely formless, because form is not grasped.
Vô sắc nghĩa là vô sắc thuần túy do không chấp sắc.
Catūsu khandhesu tiṇṇaṃ tiṇṇaṃ vasenāti catūsu khandhesu tiṇṇaṃ tiṇṇaṃ gahaṇavasena rūpārūpamissako attā kathito tasmiṃ tasmiṃ gahaṇe vedanādivinimuttaarūpadhamme kasiṇarūpena saddhiṃ sabbarūpadhamme ca ekajjhaṃ gahaṇasiddhito.
"By means of three out of the four aggregates" means that in the four aggregates, the self mixed with form and formless is described by grasping three out of three, because in each such grasping, the formless phenomena exclusive of feeling and so forth, along with all form phenomena, are established as being grasped together.
Trong bốn uẩn theo cách ba ba nghĩa là trong bốn uẩn, ngã hỗn hợp sắc và vô sắc được nói đến theo cách chấp ba ba, vì trong mỗi lần chấp đó, các pháp vô sắc không liên quan đến thọ, v.v., và tất cả các pháp sắc cùng với sắc biến xứ đều được chấp chung.
Pañcasu ṭhānesu ucchedadiṭṭhi kathitā, te te eva dhamme ‘‘attā’’ti gahaṇato tesañca ucchedabhāvato.
"Annihilationism is taught in five instances," because those very phenomena are grasped as "self," and they are subject to annihilation.
Tà kiến đoạn diệt được nói đến ở năm trường hợp, vì chấp những pháp đó là “ngã” và chúng có bản chất đoạn diệt.
Avasesesu pana pannarasasu ṭhānesu rūpaṃ ‘‘attā’’ti gahetvāpi diṭṭhigatiko tattha niccasaññaṃ na vissajjeti kasiṇarūpena taṃ missetvā tassa ca uppādādīnaṃ adassanato, tasmāssa tatthapi hotiyeva sassatadiṭṭhi ekaccasassatagāhavasenapi.
However, in the remaining fifteen instances, even if the wrong-view holder grasps form as "self," he does not abandon the perception of permanence there, as he mixes it with solid form and does not see its origination, etc. Therefore, eternalism also arises for him there, even in the sense of partial eternalism.
Tuy nhiên, ở mười lăm trường hợp còn lại, dù người có tà kiến chấp sắc là “ngã”, họ vẫn không từ bỏ ý niệm thường còn ở đó, vì họ pha trộn nó với sắc biến xứ và không thấy sự sinh diệt của nó; do đó, ở đó cũng có tà kiến thường còn ở người chấp một phần thường còn.
Maggāvaraṇā viparītadassanato.
"Hindrances to the path" due to perverse perception.
Chướng ngại đạo là do thấy sai lệch.
Na saggāvaraṇā akammapathappattatāya.
"Not hindrances to heaven" due to not having fallen into wrong conduct.
Không chướng ngại thiên giới là do không đạt đến con đường nghiệp.
Akiriyāhetukanatthikadiṭṭhiyo eva hi kammapathadiṭṭhiyo.
For only akiriyavāda (denial of moral efficacy), ahetuvāda (denial of cause), and natthikavāda (nihilism) are views of wrong conduct.
Vì chỉ có các tà kiến vô tác, vô nhân, hư vô mới là các tà kiến về con đường nghiệp.
2. Devā vuccanti rājāno ‘‘dibbanti kāmaguṇehi kīḷanti laḷanti, attano vā puññānubhāvena jotantī’’ti katvā.
2. "Devas" are called kings because "they sport, play, and revel with sensual pleasures, or they shine by the power of their own merit."
2. Devā được gọi là các vị vua, vì “họ vui đùa, hưởng thụ các dục lạc, hoặc họ tỏa sáng nhờ phước báu của mình”.
Tesaṃ dahoti devadaho.
Their lake is "Devadaha."
Hồ nước của họ là Devadaha.
Sayaṃjāto vā so hoti, tasmāpi ‘‘devadaho’’ti vutto.
Or it is self-originated, therefore it is also called "Devadaha."
Hoặc nó tự nhiên hình thành, nên cũng được gọi là “Devadaha”.
Tassa avidūre nigamo ‘‘devadaha’’ntveva saṅkhaṃ gato yathā ‘‘varaṇānagaraṃ, godhāgāmo’’ti.
"A market town not far from it came to be known as 'Devadaha' itself," just like "Varaṇā town, Godhā village."
Ngôi làng gần đó cũng được gọi là “Devadaha” giống như “thành Varaṇā, làng Godhā”.
Pacchābhūmiyaṃ aparadisāyaṃ niviṭṭhajanapado pacchābhūmaṃ, taṃ gantukāmā pacchābhūmagamikā.
The region settled in the west of the later territory is called pacchābhūma. Those wishing to go there are pacchābhūmagamika (going to the later territory).
Vùng đất phía tây, nằm ở phía tây là vùng đất phía sau, những người muốn đến đó là những người đi đến vùng đất phía sau.
Te sabhāreti te bhikkhū therassa vasena sabhāre kātukāmatāya.
"With their burdens" means those bhikkhus, out of a desire to make the elder burdensome (to themselves).
Te sabhāre nghĩa là các Tỳ-kheo đó muốn trở thành gánh nặng cho vị Trưởng lão.
Yadi thero tesaṃ bhāro, therassapi te bhārā evāti ‘‘te sabhāre kātukāmatāyā’’ti vuttaṃ.
If the elder is a burden to them, then they are also a burden to the elder, hence it is said, "out of a desire to make them burdensome."
Nếu vị Trưởng lão là gánh nặng của họ, thì họ cũng là gánh nặng của vị Trưởng lão, nên nói “muốn trở thành gánh nặng cho vị Trưởng lão”.
Evañhi thero te ovaditabbe anusāsitabbe maññatīti.
For in this way, the elder considers them worthy of being admonished and instructed.
Vì vậy, vị Trưởng lão nghĩ rằng mình phải khuyên bảo và giáo huấn họ.
Idāni tamatthaṃ vivaranto ‘‘yo hī’’tiādimāha.
Now, explaining that meaning, he says, "For whoever," and so forth.
Bây giờ, để giải thích ý nghĩa đó, Ngài nói “yo hī”, v.v.
Ayaṃ nibbhāro nāma kañci puggalaṃ attano bhāraṃ katvā avattanato.
"This is called unburdened" because one does not make any person one's burden.
Người không gánh nặng này là do không biến bất kỳ cá nhân nào thành gánh nặng của mình.
Vividhaṃ nānābhūtaṃ rajjaṃ virajjaṃ, virajjameva verajjaṃ, tattha gataṃ, paradesagatanti attho.
A varied, diverse kingdom is virajja. "Verajja" is that very virajja, gone into it, meaning gone to another country.
Vividhaṃ (đa dạng) nānābhūtaṃ (nhiều loại) rajjaṃ (quốc độ) virajjaṃ (không quốc độ), virajjameva verajjaṃ (chính là không quốc độ), đã đi đến đó, nghĩa là đã đi đến xứ khác.
Tenāha ‘‘ekassā’’tiādi.
Therefore, it is said, "of one," and so forth.
Do đó, Ngài nói “ekassā”, v.v.
Cittasudattādayoti cittagahapatianāthapiṇḍikādayo.
"Cittasudatta and others" means Citta the householder, Anāthapiṇḍika, and others.
Cittasudattādayo nghĩa là gia chủ Citta, Trưởng giả Anāthapiṇḍika, v.v.
Vīmaṃsakāti dhammavicārakā.
"Investigators" means investigators of Dhamma.
Vīmaṃsakā nghĩa là những người khảo sát Giáo Pháp.
Kinti kīdisaṃ.
"What" means of what kind.
Ki nghĩa là loại nào.
Dassananti siddhantaṃ.
"View" means doctrine.
Dassana nghĩa là quan điểm.
Ācikkhati kīdisanti adhippāyo.
"He proclaims" means what kind, is the intention.
Ācikkhati nghĩa là ý muốn nói loại nào.
Dhammassāti bhagavatā vuttadhammassa.
"Of the Dhamma" means of the Dhamma spoken by the Blessed One.
Dhammassā nghĩa là Pháp được Đức Phật thuyết.
Anudhammanti anukūlaṃ avirujjhanadhammaṃ.
"In accordance with the Dhamma" means a conducive, non-contradictory Dhamma.
Anudhamma nghĩa là Pháp phù hợp, không mâu thuẫn.
So pana veneyyajjhāsayānurūpadesanāvitthāroti āha – ‘‘vuttabyākaraṇassa anubyākaraṇa’’nti.
This, however, is an elaboration of the teaching in accordance with the disposition of the person to be trained, so it is said – "a secondary explanation of the stated explanation."
Và đó là sự mở rộng của giáo pháp phù hợp với khuynh hướng của người có thể được giáo hóa, nên Ngài nói – “sự giải thích phụ của lời giải thích đã được nói”.
Dhāreti attano phalanti dhammo, kāraṇanti āha – ‘‘sahadhammikoti sakāraṇo’’ti.
That which bears its fruit is Dhamma. As to the reason, it is said – "sahadhammika (based on Dhamma) means with a cause."
Dhāreti (nắm giữ) kết quả của chính nó là dhammo (Pháp), nguyên nhân là Ngài nói – “sahadhammikoti sakāraṇo” (có lý do là có nguyên nhân).
Imināpi pāṭhantarena vādo eva dīpito, na tena pakāsitā kiriyā.
Even by this alternative reading, only the discourse is indicated, not the action revealed by it.
Bằng cách này cũng là một cách đọc khác đã được chỉ ra là một luận điểm, chứ không phải là hành động được công bố bởi nó.
Taṇhāvaseneva channampi padānaṃ attho veditabbo.
The meaning of all six terms should be understood based on craving alone.
Chỉ do tham ái mà ý nghĩa của sáu từ cần được hiểu.
Yasmā rāgādayo taṇhāya eva avatthāvisesāti.
Because lust and other defilements are merely specific states of craving.
Vì tham ái, v.v., chỉ là những trạng thái đặc biệt của tham ái.
Tenāha ‘‘taṇhā hī’’tiādi.
Therefore, it is said, "For craving," and so forth.
Do đó, Ngài nói “taṇhā hī”, v.v.
Vihananti kāyaṃ cittañcāti vighāto, dukkhanti āha – ‘‘avighātoti nidukkho’’ti.
That which harasses the body and mind is "vighāta" (annoyance), meaning suffering. Therefore, it is said – "avighāta (non-annoyance) means free from suffering."
Vihananti (hủy hoại) thân và tâm là vighāto (sự hủy hoại), đó là khổ, nên Ngài nói – “avighātoti nidukkho” (không hủy hoại là không khổ).
Upāyāseti upatāpetīti upāyāso, upatāpo.
That which torments is upāyāsa, torment.
Upāyāseti (làm phiền não) upatāpetīti (làm khổ) upāyāso (sự phiền não), sự khổ não.
Tappaṭipakkho pana anupāyāso nirūpatāpo daṭṭhabbo.
Its opposite, however, anupāyāsa (non-torment) means freedom from torment, should be understood.
Còn đối nghịch với nó là anupāyāso nirūpatāpo (không phiền não, không khổ não) cần được thấy.
Sabbatthāti sabbavāresu.
"In all ways" means on all occasions.
Sabbatthā nghĩa là trong tất cả các trường hợp.