Tattha kenaṭṭhena netti?
Therein, in what sense is it Nettī?
Vậy, Netti có nghĩa là gì?
Saddhammanayanaṭṭhena netti.
It is Nettī in the sense of leading to the Good Dhamma.
Netti có nghĩa là dẫn dắt đến Chánh Pháp (Saddhammanayanaṭṭhena).
Yathā hi taṇhā satte kāmādibhavaṃ nayatīti ‘‘bhavanettī’’ti vuccati, evamayampi veneyyasatte ariyadhammaṃ nayatīti saddhammanayanaṭṭhena ‘‘nettī’’ti vuccati.
Just as craving is called "leading to existence" (bhavanettī) because it leads beings to existences such as the sensuous realm, so too is this text called "Nettī" in the sense of leading to the Good Dhamma because it leads trainable beings to the Noble Dhamma.
Ví như ái dục được gọi là “Bhavanetti” (ái dẫn đến hữu) vì nó dẫn dắt chúng sinh đến các cõi hữu như dục giới, thì Netti này cũng được gọi là “Netti” vì nó dẫn dắt các chúng sinh có thể giáo hóa đến Chánh Pháp của các bậc Thánh.
Atha vā nayanti tāyāti netti.
Or alternatively, it is Nettī because they lead by means of it.
Hoặc Netti là cái mà nhờ đó người ta dẫn dắt (nayanti tāyāti netti).
Nettippakaraṇena hi karaṇabhūtena dhammakathikā veneyyasatte dassanamaggaṃ nayanti sampāpentīti, nīyanti vā ettha etasmiṃ pakaraṇe adhiṭṭhānabhūte patiṭṭhāpetvā veneyyā nibbānaṃ sampāpiyantīti netti.
For by means of the Nettippakaraṇa, which serves as an instrument, Dhamma speakers lead and bring trainable beings to the path of insight; or, trainable beings are led and brought to Nibbāna by establishing them in this text, which serves as a foundation; hence, it is Nettī.
Thật vậy, các Dhamma-kathika (người thuyết pháp) dùng Netti-pakaraṇa làm phương tiện để dẫn dắt, đưa các chúng sinh có thể giáo hóa đến con đường của sự thấy (dassanamagga); hoặc là các chúng sinh có thể giáo hóa được đưa đến Niết Bàn bằng cách an trú trong Netti-pakaraṇa làm nền tảng, nên nó được gọi là Netti.
Na hi nettiupadesasannissayena vinā aviparītasuttatthāvabodho sambhavati.
For without reliance on the Nettī's method, an unperverted understanding of the suttas' meaning is not possible.
Thật vậy, nếu không nương tựa vào lời chỉ dạy của Netti, sự thấu hiểu ý nghĩa kinh điển một cách chính xác sẽ không thể xảy ra.
Tathā hi vuttaṃ – ‘‘tasmā nibbāyitukāmenā’’tiādi.
Thus it is said in the Peṭaka: "Therefore, by one who desires to extinguish," and so on.
Vì thế, đã được nói trong Peṭaka: "Do đó, người muốn được tịch tịnh," v.v.
Sabbāpi hi suttassa atthasaṃvaṇṇanā nettiupadesāyattā, netti ca suttappabhavā, suttaṃ sammāsambuddhappabhavanti.
Indeed, all exposition of the suttas' meaning depends on the Nettī's method; and the Nettī originates from the suttas; and the suttas originate from the Perfectly Self-Enlightened One.
Toàn bộ sự giải thích ý nghĩa của kinh điển đều tùy thuộc vào lời chỉ dạy của Netti; và Netti phát sinh từ kinh điển; kinh điển phát sinh từ Đức Chánh Đẳng Giác.
Sā panāyaṃ netti pakaraṇaparicchedato tippabhedā hāranayapaṭṭhānānaṃ vasena.
This Nettī, however, is threefold in its division of topics, according to the hāras, nayas, and paṭṭhānas.
Netti này, theo sự phân chia của bộ sách, có ba loại theo phương pháp Hāra, Naya và Paṭṭhāna.
Paṭhamañhi hāravicāro, tato nayavicāro, pacchā paṭṭhānavicāroti.
First is the analysis of hāras, then the analysis of nayas, and finally the analysis of paṭṭhānas.
Thứ nhất là sự khảo sát Hāra, sau đó là sự khảo sát Naya, và cuối cùng là sự khảo sát Paṭṭhāna.
Pāḷivavatthānato pana saṅgahavāravibhāgavāravasena duvidhā.
From the perspective of Pāḷi arrangement, it is twofold, by way of the Saṅgahavāra and the Vibhāgavāra.
Theo sự phân loại của Pāḷi, Netti có hai loại theo Saṅgahavāra và Vibhāgavāra.
Sabbāpi hi netti saṅgahavāro vibhāgavāroti vāradvayameva hoti.
Indeed, the entire Nettī consists of only two sections: the Saṅgahavāra and the Vibhāgavāra.
Toàn bộ Netti chỉ có hai phần: Saṅgahavāra (phần tổng hợp) và Vibhāgavāra (phần phân tích).
Tattha saṅgahavāro ādito pañcahi gāthāhi paricchinno.
Among these, the Saṅgahavāra is delimited by five verses at the beginning.
Trong đó, phần Saṅgahavāra được giới hạn bởi năm bài kệ ban đầu.
Sabbo hi pakaraṇattho ‘‘yaṃ loko pūjayate’’tiādīhi pañcahi gāthāhi apariggahito nāma natthi.
There is no meaning of the text that is not encompassed by the five verses beginning with "That which the world reveres," and so on.
Thật vậy, không có ý nghĩa nào của bộ sách mà không được bao gồm trong năm bài kệ bắt đầu bằng "Yaṃ loko pūjayate" (Điều mà thế gian tôn kính) v.v.
Nanu cettha paṭṭhānaṃ asaṅgahitanti?
Is it not the case that the Paṭṭhāna is not included here?
Chẳng phải Paṭṭhāna không được bao gồm ở đây sao?
Nayidamevaṃ daṭṭhabbaṃ, mūlapadaggahaṇena paṭṭhānassa saṅgahitattā.
This should not be understood in that way, for the Paṭṭhāna is included by the comprehension of the root-terms (mūlapada).
Không nên hiểu như vậy, vì Paṭṭhāna đã được bao gồm bằng cách nắm giữ các từ gốc (mūlapada).
Tathā hi vakkhati – ‘‘aṭṭhārasa mūlapadā kuhiṃ daṭṭhabbā sāsanapaṭṭhāne’’ti.
Thus, it will be said: "Where are the eighteen root-terms to be seen in the Paṭṭhāna of the Dispensation?"
Thật vậy, kinh sẽ nói: "Mười tám từ gốc được thấy ở đâu trong Sāsanapaṭṭhāna?"
Mūlapadapaṭṭhānāni hi atthanayasaṅkhārattikā viya aññamaññaṃ saṅgahitāni.
For the root-terms and the Paṭṭhānas are mutually inclusive, like the three groups of meaning-methods and the three groups of formations.
Các từ gốc và Paṭṭhāna thực sự bao gồm lẫn nhau, giống như bộ ba ý nghĩa, phương pháp và hành vi.
Vibhāgavāro pana uddesaniddesapaṭiniddesavasena tividho.
The Vibhāgavāra, however, is threefold by way of uddesa (summary), niddesa (detailed explanation), and paṭiniddesa (further explanation).
Phần Vibhāgavāra (phần phân tích) lại có ba loại: Uddesa (tóm tắt), Niddesa (giải thích chi tiết) và Paṭiniddesa (giải thích lại).
Tesu ‘‘tattha katame soḷasa hārā’’ti ārabhitvā yāva ‘‘bhavanti aṭṭhārasa padānī’’ti ayaṃ uddesavāro.
Among these, the section beginning with "Therein, what are the sixteen hāras?" up to "there are eighteen terms" is the uddesavāra.
Trong số đó, phần Uddesavāra là từ "Tattha katame soḷasa hārā" (Trong đó, mười sáu Hāra là gì?) cho đến "Bhavanti aṭṭhārasa padāni" (có mười tám từ).
‘‘Assādādīnavatā’’ti ārabhitvā yāva ‘‘tettiṃsā ettikā nettī’’ti ayaṃ niddesavāro.
Starting with "Assādādīnavatā" up to "tettiṃsā ettikā nettī", this is the niddesavāra.
Phần Niddesavāra là từ "Assādādīnavatā" (với sự vị ngọt và nguy hiểm) cho đến "Tettiṃsā ettikā nettī" (Netti này có ba mươi ba).
Paṭiniddesavāro pana hāravibhaṅgavāro hārasampātavāro nayasamuṭṭhānavāro sāsanapaṭṭhānavāroti catubbidho.
The paṭiniddesavāra, however, is fourfold: hāravibhaṅgavāra, hārasampātavāra, nayasamuṭṭhānavāra, and sāsanapaṭṭhānavāra.
Phần Paṭiniddesavāra lại có bốn loại: Hāravibhaṅgavāra (phần phân tích Hāra), Hārasampātavāra (phần tổng hợp Hāra), Nayasamuṭṭhānavāra (phần phát sinh Naya) và Sāsanapaṭṭhānavāra (phần cơ sở giáo pháp).
Tesu ‘‘tattha katamo desanāhāro’’ti ārabhitvā yāva ‘‘ayaṃ pahānena samāropanā’’ti ayaṃ hāravibhaṅgavāro.
Among these, starting with "What is the desanāhāra?" up to "This is the superimposition by abandonment," this is the hāravibhaṅgavāra.
Trong số đó, phần Hāravibhaṅgavāra là từ "Tattha katamo desanāhāro" (Trong đó, Hāra thuyết giảng là gì?) cho đến "Ayaṃ pahānena samāropanā" (Đây là sự thiết lập bằng cách từ bỏ).
Tattha ‘‘katamo desanāhārasampāto’’ti ārabhitvā yāva ‘‘anupādisesā ca nibbānadhātū’’ti ayaṃ hārasampātavāro.
Therein, starting with "What is the desanāhārasampāta?" up to "and the Nibbāna-dhātu without residue," this is the hārasampātavāra.
Trong đó, phần Hārasampātavāra là từ "Katamo desanāhārasampāto" (Hāra thuyết giảng tổng hợp là gì?) cho đến "Anupādisesā ca nibbānadhātū" (và Niết Bàn không còn dư y).
Etthāha – hāravibhaṅgahārasampātavārānaṃ kiṃ nānākaraṇanti?
Here, one might ask: "What is the difference between the hāravibhaṅgavāra and the hārasampātavāra?"
Ở đây, có người hỏi: "Sự khác biệt giữa Hāravibhaṅgavāra và Hārasampātavāra là gì?"
Vuccate – yattha anekehipi udāharaṇasuttehi eko hāro niddisīyati, ayaṃ hāravibhaṅgavāro.
It is said: "Where one hāra is expounded through many exemplary suttas, this is the hāravibhaṅgavāra.
Xin được giải thích: Nơi mà một Hāra duy nhất được giải thích bằng nhiều ví dụ kinh điển, đó là Hāravibhaṅgavāra.
Yattha pana ekasmiṃ sutte aneke hārā sampatanti, ayaṃ hārasampātavāro.
But where many hāras converge in one sutta, this is the hārasampātavāra."
Còn nơi mà nhiều Hāra hội tụ trong một kinh duy nhất, đó là Hārasampātavāra.
Vuttañhetaṃ peṭake –
For it is said in the Peṭaka:
Điều này đã được nói trong Peṭaka:
Nayasamuṭṭhānasāsanapaṭṭhānavāravibhāgo pākaṭo eva.
The division of the nayasamuṭṭhāna and sāsanapaṭṭhāna sections is evident.
Sự phân loại của Nayasamuṭṭhānavāra và Sāsanapaṭṭhānavāra là hiển nhiên.
Sāsanapaṭṭhānavāro pana saṅgahavāre viya uddesaniddesavāresupi na sarūpato uddhaṭoti.
The sāsanapaṭṭhānavāra, however, is not extracted in its true form in the uddesavāra and niddesavāra, just as it is in the saṅgahavāra.
Tuy nhiên, Sāsanapaṭṭhānavāra không được trình bày một cách rõ ràng trong Uddesavāra và Niddesavāra, giống như trong Saṅgahavāra.
Etthāha – ‘‘idaṃ nettippakaraṇaṃ mahāsāvakabhāsitaṃ, bhagavatā anumodita’’nti ca kathametaṃ viññāyatīti?
Here, one might ask: "How is it known that 'this Netti-pakaraṇa was spoken by a great disciple and approved by the Blessed One'?"
Ở đây, có người hỏi: "Làm thế nào để biết rằng bộ Nettippakaraṇa này được một Đại Thanh Văn thuyết giảng và được Đức Thế Tôn tán đồng?"
Pāḷito eva.
From the Pāḷi itself.
Chỉ từ Pāḷi mà thôi.
Na hi pāḷito aññaṃ pamāṇataraṃ atthi.
For there is no other authority more supreme than the Pāḷi.
Thật vậy, không có gì đáng tin cậy hơn Pāḷi.
Yā hi catūhi mahāpadesehi aviruddhā pāḷi, sā pamāṇaṃ.
Indeed, the Pāḷi that is not contradictory to the four Great References is the authority.
Pāḷi nào không mâu thuẫn với bốn Đại Giáo Pháp thì đó là Pāḷi đáng tin cậy.
Tathā hi agarahitāya ācariyaparamparāya peṭakopadeso viya idaṃ nettippakaraṇaṃ ābhataṃ.
Thus, this Netti-pakaraṇa has been handed down through an unblamed lineage of teachers, like the Peṭakopadesa.
Thật vậy, bộ Nettippakaraṇa này đã được truyền thừa qua một chuỗi các vị thầy không bị chỉ trích, giống như lời chỉ dạy trong Peṭaka.
Yadi evaṃ kasmāssa nidānaṃ na vuttaṃ.
If so, why is its origin (nidāna) not stated?
Nếu vậy, tại sao phần Nidāna (lời dẫn nhập) của nó không được nói đến?
Sāvakabhāsitānampi hi subhasutta- (dī. ni. 1.444 ādayo) anaṅgaṇasutta- (ma. ni. 1.57 ādayo) kaccāyanasaṃyuttādīnaṃ nidānaṃ bhāsitanti?
For the origins of discourses spoken by disciples, such as the Subhasutta, Anaṅgaṇasutta, and Kaccāyanasaṃyutta, are indeed stated.
Thật vậy, phần Nidāna của các kinh được các đệ tử thuyết giảng như Subhasutta, Anaṅgaṇasutta, Kaccāyanasaṃyutta, v.v. đã được nói đến.
Nayidaṃ ekantikaṃ.
This is not absolute.
Điều này không phải là tuyệt đối.
Sāvakabhāsitānaṃ buddhabhāsitānampi hi ekaccānaṃ paṭisambhidāmagganiddesādīnaṃ dhammapadabuddhavaṃsādīnañca nidānaṃ na bhāsitaṃ, na ca tāvatā tāni appamāṇaṃ, evamidhāpi daṭṭhabbaṃ.
For the origins of some discourses spoken by disciples, such as the Paṭisambhidāmagga and Mahāniddesa, and some discourses spoken by the Buddha, such as the Dhammapada and Buddhavaṃsa, are not stated; yet, they are not on that account without authority. The same should be understood here.
Thật vậy, Nidāna của một số kinh được các đệ tử thuyết giảng như Paṭisambhidāmagga, Niddesa, v.v. và một số kinh được Đức Phật thuyết giảng như Dhammapada, Buddhavamsa, v.v. đã không được nói đến, nhưng điều đó không có nghĩa là chúng không đáng tin cậy. Ở đây cũng nên hiểu như vậy.
Nidānañca nāma suttavinayānaṃ dhammabhaṇḍāgārikaupālittherādīhi mahāsāvakeheva bhāsitaṃ, idañca mahāsāvakabhāsitaṃ, theraṃ muñcitvā anaññavisayattā imissā vicāraṇāyāti kimetena nidānagavesanena, atthoyevettha gavesitabbo, yo pāḷiyā aviruddhoti.
The origin (nidāna) of suttas and vinaya was spoken only by great disciples like the Dhamma-treasurer, Venerable Upāli, and others. And this (Netti-pakaraṇa) was spoken by a great disciple, because the elaboration of this text is not within the scope of others apart from the Elder (Mahākaccāna). So what is the purpose of seeking its origin? Only the meaning that is not contradictory to the Pāḷi should be sought here.
Và phần Nidāna của kinh và luật chỉ được thuyết giảng bởi các Đại Thanh Văn như Ngài Upāli, người giữ kho tàng Pháp, v.v. Và bộ kinh này cũng được một Đại Thanh Văn thuyết giảng, vì sự khảo sát này không thuộc phạm vi của bất kỳ ai khác ngoài Trưởng lão (Kaccāyana). Vậy thì việc tìm kiếm Nidāna này có ích gì? Chỉ nên tìm kiếm ý nghĩa ở đây, điều không mâu thuẫn với Pāḷi.
Atha vā pāḷiyā atthasaṃvaṇṇanābhāvato na imassa pakaraṇassa visuṃ nidānavacanakiccaṃ atthi, paṭisambhidāmagganiddesādīnaṃ viyāti daṭṭhabbaṃ.
Alternatively, it should be understood that, since this treatise is an exposition of the meaning of the Pāḷi, there is no need for a separate statement of its origin, just as there is none for the Paṭisambhidāmagga, Niddesa, and so on.
Hoặc, vì bộ kinh này là một bản giải thích ý nghĩa của Pāḷi, nên không cần có một phần Nidāna riêng biệt cho nó, giống như Paṭisambhidāmagga, Niddesa, v.v. nên được hiểu như vậy.
Idāni etasmiṃ pakaraṇe nānappakārakosallatthaṃ ayaṃ vibhāgo veditabbo – sabbameva cetaṃ pakaraṇaṃ sāsanapariyeṭṭhibhāvato ekavidhaṃ, tathā ariyamaggasampādanato vimuttirasato ca.
Now, for the sake of proficiency in various aspects of this treatise, this division should be understood: All of this treatise is of one kind, due to its nature as an investigation of the Dispensation, and likewise, due to its accomplishment of the Noble Path and its flavor of liberation.
Nay, trong bộ luận này, để đạt được sự tinh thông trong nhiều phương diện khác nhau, sự phân loại này cần được hiểu – toàn bộ bộ luận này là một loại duy nhất vì nó là sự tìm cầu ý nghĩa của giáo pháp (sāsanapariyeṭṭhi), và cũng vì nó thành tựu thánh đạo (ariyamagga) và vị giải thoát (vimuttirasa).
Byañjanatthavicārabhāvato duvidhaṃ, tathā saṅgahavibhāgabhāvato dhammavinayatthasaṃvaṇṇanato lokiyalokuttaratthasaṅgahaṇato rūpārūpadhammapariggāhakato lakkhaṇalakkhiyabhāvato pavattinivattivacanato sabhāgavisabhāganiddesato sādhāraṇāsādhāraṇadhammavibhāgato ca.
It is twofold due to its nature as an investigation of words and meanings; likewise, due to its nature as a compilation and division, its exposition of the meaning of Dhamma and Vinaya, its inclusion of worldly and supramundane meanings, its comprehension of material and immaterial phenomena, its nature as characteristic and characterized, its statement of arising and ceasing, its exposition of similar and dissimilar phenomena, and its division of common and uncommon phenomena.
Nó có hai loại vì là sự khảo sát văn tự và ý nghĩa (byañjanatthavicāra), và cũng vì là sự tập hợp và phân loại (saṅgahavibhāga), vì là sự chú giải ý nghĩa của Pháp và Luật (dhammavinayatthasaṃvaṇṇana), vì là sự thâu tóm ý nghĩa thế gian và xuất thế gian (lokiyalokuttaratthasaṅgahaṇa), vì là sự nắm bắt các pháp sắc và vô sắc (rūpārūpadhammapariggāhaka), vì là tướng và sở tướng (lakkhaṇalakkhiya), vì là sự trình bày về sự vận hành và sự chấm dứt (pavattinivattivacanato), vì là sự chỉ định các pháp tương tự và không tương tự (sabhāgavisabhāganiddesa), và vì là sự phân loại các pháp chung và không chung (sādhāraṇāsādhāraṇadhammavibhāga).
Tividhaṃ puggalattayaniddesato tividhakalyāṇavibhāgato pariññattayakathanato pahānattayūpadesato sikkhattayasaṅgahaṇato tividhasaṃkilesavisodhanato mūlagītianugītisaṅgītibhedato piṭakattayatthasaṃvaṇṇanato hāranayapaṭṭhānappabhedato ca.
It is threefold due to its exposition of the three types of individuals, its division of the three kinds of welfare, its explanation of the three kinds of full understanding, its instruction on the three kinds of abandonment, its inclusion of the three trainings, its purification from the three kinds of defilement, its classification into mūlagīti, anugīti, and saṅgīti, its exposition of the meaning of the three Piṭakas, and its classification into hāra, naya, and paṭṭhāna.
Nó có ba loại vì là sự chỉ định ba hạng người (puggalattayaniddesa), vì là sự phân loại ba sự tốt đẹp (tividhakalyāṇa), vì là sự trình bày ba sự hiểu biết viên mãn (pariññattaya), vì là sự hướng dẫn ba sự đoạn trừ (pahānattaya), vì là sự thâu tóm ba học pháp (sikkhattaya), vì là sự thanh lọc ba sự ô nhiễm (tividhasaṃkilesavisodhana), vì là sự phân biệt thành Mūlagīti, Anugīti và Saṅgīti, và vì là sự chú giải ý nghĩa của ba Tạng (piṭakattaya) và sự phân loại các phương pháp (hāra) và cách thức (naya) và sự thiết lập (paṭṭhāna).
Catubbidhaṃ catuppaṭisambhidāvisayato catunayadesanato dhammatthadesanāpaṭivedhagambhīrabhāvato ca.
It is fourfold due to its sphere of the four analytical knowledges (paṭisambhidā), its exposition of the four methods (naya), and its profound nature in Dhamma, meaning, teaching, and penetration.
Nó có bốn loại vì thuộc phạm vi bốn Tuệ phân tích (catuppaṭisambhidā), vì là sự trình bày bốn cách thức (catunaya), và vì sự sâu xa của pháp, ý nghĩa, sự thuyết giảng và sự thể nhập (dhammatthadesanāpaṭivedhagambhīra).
Pañcavidhaṃ abhiññeyyādidhammavibhāgato pañcakkhandhaniddesato pañcagatiparicchedato pañcanikāyatthavivaraṇato ca.
It is fivefold due to its division of phenomena such as what is to be directly known, its exposition of the five aggregates, its delimitation of the five destinations, and its elucidation of the meaning of the five Nikāyas.
Nó có năm loại vì là sự phân loại các pháp cần được thắng tri (abhiññeyya) v.v., vì là sự chỉ định năm uẩn (pañcakkhandha), vì là sự phân định năm cõi (pañcagati), và vì là sự giải thích ý nghĩa của năm Bộ kinh (pañcanikāya).
Chabbidhaṃ chaḷārammaṇavibhāgato chaajjhattikabāhirāyatanavibhāgato ca.
It is sixfold due to its division of the six sense objects and its division of the six internal and external sense bases.
Nó có sáu loại vì là sự phân loại sáu đối tượng (chaḷārammaṇa) và vì là sự phân loại sáu nội xứ và ngoại xứ (chaajjhattikabāhirāyatana).
Sattavidhaṃ sattaviññāṇaṭṭhitiparicchedato.
It is sevenfold due to its delimitation of the seven stations of consciousness.
Nó có bảy loại vì là sự phân định bảy trú xứ của thức (sattaviññāṇaṭṭhiti).
Navavidhaṃ suttādinavaṅganiddesato.
It is ninefold due to its exposition of the ninefold divisions of suttas and so on.
Nó có chín loại vì là sự chỉ định chín chi phần của kinh (suttādinavaṅga).
Cuddasavidhaṃ suttādhiṭṭhānavibhāgato.
Fourteenfold, by way of the division of the suttādhiṭṭhāna.
Nó có mười bốn loại vì là sự phân loại các căn bản của kinh (suttādhiṭṭhāna).
Soḷasavidhaṃ aṭṭhavīsatividhañca sāsanapaṭṭhānappabhedato.
Sixteenfold and twenty-eightfold, by way of the division of the sāsanapaṭṭhāna.
Nó có mười sáu loại và hai mươi tám loại vì là sự phân loại các nguyên tắc của giáo pháp (sāsanapaṭṭhāna).
Caturāsītisahassavidhaṃ caturāsītisahassadhammakkhandhavicārabhāvatotiādinā nayena pakaraṇavibhāgo veditabbo.
Eighty-four thousandfold, by way of the analysis of eighty-four thousand Dhamma aggregates, and so on; thus, the division of the treatise should be understood.
Nó có tám mươi bốn ngàn loại vì là sự khảo sát tám mươi bốn ngàn pháp uẩn (dhammakkhandha), v.v. Theo cách này, sự phân loại của bộ luận cần được hiểu.
Tattha sāsanapariyeṭṭhibhāvatoti sakalaṃ nettippakaraṇaṃ sikkhattayasaṅgahassa navaṅgassa satthusāsanassa atthasaṃvaṇṇanābhāvato.
There, by way of the search for the Dispensation means that the entire Netti treatise is a commentary on the meaning of the Teacher's Dispensation, which comprises the three trainings and nine divisions.
Trong đó, vì là sự tìm cầu ý nghĩa của giáo pháp (sāsanapariyeṭṭhibhāvato) có nghĩa là toàn bộ bộ Netti là sự chú giải ý nghĩa của giáo pháp của Bậc Đạo Sư, được thâu tóm trong ba học pháp và chín chi phần.
Ariyamaggasampādanatoti dassanabhūmibhāvanābhūmisampādanato.
By way of accomplishing the Noble Path means by accomplishing the stage of insight (dassanabhūmi) and the stage of development (bhāvanābhūmi).
Vì thành tựu thánh đạo (ariyamaggasampādanato) có nghĩa là thành tựu Dassanabhūmi (cõi kiến) và Bhāvanābhūmi (cõi tu).
Vimuttirasatoti sāsanassa amatapariyosānattā vuttaṃ.
By way of the taste of liberation is stated because the Dispensation culminates in the Deathless (amata).
Vì vị giải thoát (vimuttirasato) được nói đến vì giáo pháp có kết thúc là sự bất tử (Nibbāna).
Byañjanatthavicārabhāvatoti hārabyañjanapadakammanayānaṃ byañjanavicārattā atthapadaatthanayānaṃ atthavicārattā vuttaṃ.
By way of the analysis of expression and meaning is stated because it is an analysis of expression for the hāras, byañjanas, padas, and kammas, and an analysis of meaning for the atthapadas and atthanayas.
Vì là sự khảo sát văn tự và ý nghĩa (byañjanatthavicārabhāvato) được nói đến vì nó là sự khảo sát văn tự của các Hāra, Byanjana, Pada, Kamma, Naya và là sự khảo sát ý nghĩa của các Attha, Pada, Atthanaya.
Saṅgahavibhāgabhāvo parato āvi bhavissati.
The nature of the Saṅgaha and Vibhāga will become clear later.
Sự tập hợp và phân loại (saṅgahavibhāgabhāvo) sẽ được trình bày sau.
Dhammavinayatthasaṃvaṇṇanatoti sakalassāpi pariyattisāsanassa dhammavinayabhāvato vuttaṃ.
By way of commenting on the meaning of Dhamma and Vinaya is stated because the entire Pariyatti-sāsana is Dhamma and Vinaya.
Vì là sự chú giải ý nghĩa của Pháp và Luật (dhammavinayatthasaṃvaṇṇanato) được nói đến vì toàn bộ giáo pháp Pariyatti (học pháp) là Pháp và Luật.
Lakkhaṇalakkhiyabhāvatoti nettivacanassa lakkhaṇattā udāharaṇasuttānañca lakkhiyattā vuttaṃ.
By way of the characteristic and the characterized is stated because the words of the Netti are the characteristic, and the exemplary suttas are the characterized.
Vì là tướng và sở tướng (lakkhaṇalakkhiyabhāvato) được nói đến vì các lời dạy của Netti là tướng (lakkhaṇa) và các kinh ví dụ là sở tướng (lakkhiya).
Sabhāgavisabhāganiddesatoti samānajātiyā dhammā sabhāgā, paṭipakkhā visabhāgā, taṃvicārabhāvatoti attho.
By way of indicating similar and dissimilar things means that phenomena of the same kind are similar, and opposing phenomena are dissimilar; this is the meaning of being an analysis of them.
Vì là sự chỉ định các pháp tương tự và không tương tự (sabhāgavisabhāganiddesato) có nghĩa là các pháp cùng loại là tương tự (sabhāga), các pháp đối nghịch là không tương tự (visabhāga), và đó là sự khảo sát chúng.
Sādhāraṇāsādhāraṇadhammavibhāgatoti pahānekaṭṭhasahajekaṭṭhatādisāmaññena ye dhammā yesaṃ dhammānaṃ nāmavatthādinā sādhāraṇā tabbidhuratāya asādhāraṇā ca, taṃvibhāgato duvidhanti attho.
By way of the division of common and uncommon phenomena means that phenomena which are common to certain phenomena, such as by name, object, etc., in terms of commonality like unity of abandonment or unity of co-arising, and those which are uncommon by being devoid of such, are twofold by way of this division; this is the meaning.
Vì là sự phân loại các pháp chung và không chung (sādhāraṇāsādhāraṇadhammavibhāgato) có nghĩa là các pháp được gọi là hai loại vì chúng là chung (sādhāraṇa) với các pháp khác về sự giống nhau như đoạn trừ đồng nhất (pahānekaṭṭha), đồng sanh đồng nhất (sahajekaṭṭha) v.v., về tên gọi, đối tượng v.v., và không chung (asādhāraṇa) vì sự thiếu vắng của chúng.
Puggalattayaniddesatoti ugghaṭitaññuādi puggalattayaniddesato.
By way of indicating the three types of individuals means by indicating the three types of individuals, such as the ugghaṭitaññu.
Vì là sự chỉ định ba hạng người (puggalattayaniddesato) có nghĩa là sự chỉ định ba hạng người như Ugghaṭitaññu (người có trí tuệ nhanh nhạy) v.v.
Tividhakalyāṇavibhāgatoti ādikalyāṇādivibhāgato.
By way of the division of the three kinds of excellence means by way of the division of initial excellence and so on.
Vì là sự phân loại ba sự tốt đẹp (tividhakalyāṇavibhāgato) có nghĩa là sự phân loại các sự tốt đẹp ban đầu (ādikalyāṇa) v.v.
Mūlagītianugītisaṅgītibhedatoti paṭhamaṃ vacanaṃ mūlagīti, vuttasseva atthassa saṅgahagāthā anugīti, taṃtaṃsuttatthayojanavasena vippakiṇṇassa pakaraṇassa saṅgāyanaṃ saṅgīti, sā therassa parato pavattitāti veditabbā, etāsaṃ tissannaṃ bhedato tividhanti attho.
By way of the distinctions of Mūlagīti, Anugīti, and Saṅgīti means that the first utterance is Mūlagīti; the verse that summarizes the meaning already stated is Anugīti; and the compilation (saṅgāyana) of the scattered treatise by way of connecting the meaning of various suttas is Saṅgīti, which should be understood to have proceeded from the Elder later. The meaning is that it is threefold by way of the distinctions of these three.
Vì sự phân biệt thành Mūlagīti, Anugīti và Saṅgīti (mūlagītianugītisaṅgītibhedato) có nghĩa là lời dạy ban đầu là Mūlagīti, bài kệ tóm tắt ý nghĩa đã được nói là Anugīti, và sự kết tập (saṅgāyana) của bộ luận phân tán theo cách sắp xếp ý nghĩa của từng kinh là Saṅgīti. Cần hiểu rằng Saṅgīti này được thực hiện sau vị Trưởng lão (Kaccāyana). Ý nghĩa là nó có ba loại theo sự phân biệt của ba điều này.
Pañcakkhandhaniddesatoti rūpādipañcakkhandhasīlādipañcadhammakkhandhaniddesato pañcavidhanti attho.
By way of indicating the five aggregates means that it is fivefold by way of indicating the five rūpā-di aggregates and the five Dhamma aggregates such as sīla.
Vì là sự chỉ định năm uẩn (pañcakkhandhaniddesato) có nghĩa là nó có năm loại vì sự chỉ định năm uẩn như sắc uẩn (rūpakkhandha) v.v., và năm pháp uẩn (dhammakkhandha) như giới uẩn (sīlakkhandha) v.v.
Suttādhiṭṭhānavibhāgatoti lobhadosamohānaṃ alobhādosāmohānaṃ kāyavacīmanokammānaṃ saddhādipañcindriyānañca vasena cuddasavidhassa suttādhiṭṭhānassa vibhāgavacanato cuddasavidhanti attho.
By way of the division of the suttādhiṭṭhāna means that it is fourteenfold by way of the discourse on the division of the fourteenfold suttādhiṭṭhāna, according to greed, hatred, and delusion, non-greed, non-hatred, and non-delusion, bodily, verbal, and mental actions, and the five faculties such as faith.
Vì sự phân loại các căn bản của kinh (suttādhiṭṭhānavibhāgato) có nghĩa là nó có mười bốn loại vì sự trình bày sự phân loại mười bốn căn bản của kinh theo tham, sân, si, vô tham, vô sân, vô si, các hành động thân, khẩu, ý, và năm căn như tín căn (saddhā) v.v.
Sesaṃ suviññeyyanti na papañcitaṃ.
The rest is easily understood, so it has not been elaborated.
Phần còn lại dễ hiểu nên không cần giải thích chi tiết.
Evaṃ anekabhedavibhatte nettippakaraṇe yadidaṃ vuttaṃ ‘‘saṅgahavibhāgavāravasena duvidha’’nti, tattha saṅgahavāro ādi.
In the Netti treatise, thus divided into many distinctions, what was stated as “twofold by way of the Saṅgaha-vāra and Vibhāga-vāra,” among these, the Saṅgaha-vāra comes first.
Trong bộ Netti được phân loại thành nhiều loại như vậy, điều đã được nói là “có hai loại theo Saṅgahavāra và Vibhāgavāra”, trong đó Saṅgahavāra là phần đầu.
Tassāpi ‘‘yaṃ loko pūjayate’’ti ayaṃ gāthā ādi.
Of that, this verse, “That which the world reveres,” is the beginning.
Trong đó, bài kệ “Yaṃ loko pūjayate” là phần đầu.
Tattha yanti aniyamato upayoganiddeso, tassa ‘‘tassā’’ti iminā niyamanaṃ veditabbaṃ.
There, yaṃ is an indeterminate indication of usage; its determination should be understood by “tassā.”
Trong đó, từ “yaṃ” là sự chỉ định một cách không xác định (ngôi thứ hai số ít), và sự xác định của nó được hiểu là bằng từ “tassā”.
Lokoti kattuniddeso.
Loko is an indication of the agent.
Loko là sự chỉ định chủ ngữ.
Pūjayateti kiriyāniddeso.
Pūjayate is an indication of the verb.
Pūjayate là sự chỉ định động từ.
Salokapāloti kattuvisesanaṃ.
Salokapālo is a qualification of the agent.
Salokapālo là bổ ngữ cho chủ ngữ.
Sadāti kālaniddeso.
Sadā is an indication of time.
Sadā là sự chỉ định thời gian.
Namassati cāti upacayena kiriyāniddeso.
Namassati ca is an indication of the verb with an additive particle.
Namassati cā là sự chỉ định động từ với ý nghĩa thêm vào.
Tassāti sāminiddeso.
Tassā is an indication of possession.
Tassā là sự chỉ định sở hữu.
Etanti paccattaniddeso.
Etaṃ is an indication of the direct object.
Etaṃ là sự chỉ định đối tượng trực tiếp.
Sāsanavaranti paccattaniddesena niddiṭṭhadhammanidassanaṃ.
Sāsanavaraṃ is a demonstration of the Dhamma indicated as the direct object.
Sāsanavaraṃ là sự chỉ rõ pháp được chỉ định bằng cách chỉ định đối tượng trực tiếp.
Vidūhīti karaṇavacanena kattuniddeso.
Vidūhi is an indication of the agent by means of an instrumental case.
Vidūhī là sự chỉ định chủ ngữ bằng cách dùng cách công cụ.
Ñeyyanti kammavācakakiriyāniddeso.
Ñeyyaṃ is an indication of the passive verb.
Ñeyyaṃ là sự chỉ định động từ mang ý nghĩa bị động.
Naravarassāti ‘‘tassā’’ti niyametvā dassitassa sarūpato dassanaṃ.
Naravarassā is the demonstration of the nature of what was shown as determined by “tassā.”
Naravarassā là sự chỉ rõ bản chất của điều đã được xác định bằng “tassā”.
Tattha lokiyanti ettha puññāpuññāni tabbipāko cāti loko, pajā, sattanikāyoti attho.
There, in the word lokiyaṃ, the world (loko) means wholesome and unwholesome actions and their results, or sentient beings, the multitude of living beings.
Trong đó, loko (thế gian) ở đây có nghĩa là thiện và bất thiện cùng với quả báo của chúng, tức là chúng sanh, quần thể chúng sanh.
Loka-saddo hi jātisaddatāya sāmaññavasena niravasesato satte saṅgaṇhāti.
Indeed, the word loka, being a generic term, includes all beings without exception in a general sense.
Thật vậy, từ “loka” (thế gian) vì là danh từ chỉ loại, nên bao gồm tất cả chúng sanh một cách tổng quát.
Kiñcāpi hi lokasaddo saṅkhārabhājanesupi diṭṭhappayogo, pūjanakiriyāyogyabhūtatāvasena pana sattalokavacano eva idha gahitoti daṭṭhabbaṃ.
Although the word loka is also seen used in reference to formations (saṅkhārabhājanas), it should be understood that here it refers specifically to the world of sentient beings, in the sense of being suitable for acts of reverence.
Mặc dù từ “loka” cũng được dùng trong các bộ phận của các hành (saṅkhāra) như saṅkhāraloka (thế gian hữu vi) và okāsaloka (thế gian không gian), nhưng ở đây cần hiểu rằng nó được dùng để chỉ sattaloka (thế gian chúng sanh) vì sự phù hợp với hành động cúng dường.
Pūjayateti mānayati, apacāyatīti attho.
Pūjayate means reveres, pays homage.
Pūjayate có nghĩa là tôn kính, cung kính.
Lokaṃ pālentīti lokapālā, cattāro mahārājāno.
Those who protect the world are lokapālas, the Four Great Kings. However, worldly teachers say that Indra, Yama, Varuṇa, and Kuvera are the lokapālas.
Những vị bảo hộ thế gian (lokaṃ pālenti) là các Lokapāla (Hộ Thế), tức là bốn vị Đại Thiên Vương.
Lokiyā pana indayamavaruṇakuverā lokapālāti vadanti.
But worldly people say that Indra, Yama, Varuna, and Kuvera are the lokapālas.
Tuy nhiên, những người thế gian (lokiyā) nói rằng Indra, Yama, Varuṇa và Kuvera là các Lokapāla.
Saha lokapālehīti salokapālo, ‘‘loko’’ti iminā tulyādhikaraṇaṃ.
"With the guardians of the world" (Saha lokapālehīti) means salokapālo, which is in apposition with the word "loko" (world).
Cùng với các Lokapāla (saha lokapālehi) là Salokapālo, đồng đẳng với từ “loko”.
Atha vā issariyādhipaccena taṃtaṃsattalokassa pālanato rakkhaṇato khattiyacatumahārājasakkasuyāmasantusitasunimmitaparanimmitavasavattimahābrahmādayo lokapālā.
Or, due to their ruling power and authority, and because they protect and guard the respective world of beings, kings, the Four Great Kings, Sakka, Suyāma, Santusita, Sunimmita, Paranimmitavasavatti, Mahābrahmās, and others are called lokapālā.
Hoặc, các vị như vua chúa, Tứ Đại Thiên Vương, Sakka, Suyāma, Santusita, Sunimmita, Paranimmita-vasavattī, và Đại Phạm Thiên là các Lokapāla vì họ bảo hộ và che chở từng thế giới chúng sanh bằng quyền uy và quyền lực.
Tehi saha taṃtaṃsattanikāyo salokapālo lokoti vutto.
The assembly of beings, together with these lokapālā, is called the world with its lokapālā (salokapālo).
Quần thể chúng sanh cùng với những vị đó được gọi là Salokapālo Loko (thế gian cùng với các Hộ Thế).
Atha vā ‘‘dveme, bhikkhave, sukkā dhammā lokaṃ pālentī’’ti (a. ni. 2.9; itivu. 42) vacanato hirottappadhammā lokapālā.
Or, according to the saying, "Monks, these two bright qualities protect the world," the qualities of hiri and ottappa are the lokapālā.
Hoặc, theo lời dạy “Này các Tỳ-kheo, có hai pháp trắng này bảo hộ thế gian” (Dveme, bhikkhave, sukkā dhammā lokaṃ pālentī), thì các pháp Hiri (tàm) và Ottappa (quý) là các Lokapāla.
Tehi samannāgato loko salokapālo.
The world endowed with these is salokapālo.
Thế gian được trang bị với chúng là Salokapālo.
Hirottappasampannā hi pāpagarahino sappurisā dhammacchandavantatāya bhagavati pūjānamakkāraparā hontīti.
For noble persons, endowed with hiri and ottappa, who censure evil, are devoted to reverence and homage towards the Blessed One, due to their desire for the Dhamma.
Vì những bậc thiện trí được trang bị Hiri và Ottappa, những người ghê tởm điều ác, do có lòng ham thích Pháp, nên họ chuyên tâm cúng dường và đảnh lễ Đức Thế Tôn.
Sadāti sabbakālaṃ rattiñceva divā ca, sadāti vā bhagavato dharamānakāle tato parañca.
Sadā means always, both night and day; or sadā means during the lifetime of the Blessed One and also thereafter.
Sadā (luôn luôn) có nghĩa là mọi lúc, cả đêm lẫn ngày, hoặc sadā có nghĩa là trong thời gian Đức Thế Tôn còn tại thế và sau đó.
Atha vā sadāti abhinīhārato paṭṭhāya yāva sāsanantaradhānā, tato parampi vā.
Or, sadā means from the time of the great aspiration until the disappearance of the Dispensation, or even thereafter.
Hoặc, sadā có nghĩa là từ khi phát nguyện cho đến khi giáo pháp biến mất, hoặc thậm chí sau đó.
Mahābhinīhārato paṭṭhāya hi mahābodhisattā bodhiyā niyatatāya buddhaṅkurabhūtā sadevakassa lokassa pūjanīyā ceva vandanīyā ca honti.
Indeed, from the time of the great aspiration, the great bodhisattas, being destined for enlightenment, become Buddha-sprouts, worthy of veneration and homage by the world with its devas.
Thật vậy, từ khi phát đại nguyện, các vị Đại Bồ Tát, vì đã được xác định sẽ đạt giác ngộ, trở thành những mầm mống Phật, đáng được cúng dường và đảnh lễ bởi thế gian cùng với chư thiên.
Yathāha bhagavā sumedhabhūto –
As the Blessed One, when he was Sumedha, said:
Như Đức Thế Tôn, khi còn là Sumedha, đã nói:
Namassati cāti keci kesañci pūjāsakkārādīni karontāpi tesaṃ apākaṭaguṇatāya namakkāraṃ na karonti, na evaṃ bhagavato, yathābhūtaabbhuggatakittisaddatāya pana bhagavantaṃ sadevako loko pūjayati ceva namassati cāti attho.
And pays homage means that some people, even while performing acts of veneration and respect towards others, do not pay homage to them due to their unmanifested qualities. It is not so with the Blessed One; rather, the world with its devas venerates and pays homage to the Blessed One because of his truly arisen fame and reputation—this is the meaning.
Namassati cā (và đảnh lễ): Có một số người, dù cúng dường và tôn kính người khác, nhưng không đảnh lễ họ vì phẩm hạnh của họ không hiển lộ. Không phải như vậy đối với Đức Thế Tôn. Trái lại, vì danh tiếng và phẩm hạnh của Đức Thế Tôn hiển lộ đúng như thật, nên thế gian cùng chư Thiên cúng dường và đảnh lễ Ngài, đó là ý nghĩa.
‘‘Sadā naramanusso’’ti keci paṭhanti, taṃ na sundaraṃ.
Some recite "sadā naramanusso" (always by humans and devas), but that is not good.
Một số người đọc là “sadā naramanusso” (luôn luôn người và loài người), điều đó không hay.
Tassāti yaṃ sadevako loko pūjayati ceva namassati ca, tassa.
Of that (tassā): Of him whom the world with its devas venerates and pays homage.
Tassā (của Ngài): Của bậc tối thượng nhân mà thế gian cùng chư Thiên cúng dường và đảnh lễ.
Etanti idāni vattabbaṃ buddhiyaṃ viparivattamānaṃ sāmaññena dasseti.
This (etaṃ): This word generally indicates the meaning that is now to be spoken, which is revolving in the mind.
Etaṃ (điều này): Chỉ chung điều sẽ được nói đến, đang xoay vần trong trí tuệ.
Sāsanavaranti taṃ sarūpato dasseti.
Excellent Dispensation (sāsanavaraṃ): This word indicates that meaning in its true nature.
Sāsanavaraṃ (Giáo pháp tối thượng): Chỉ rõ điều đó về mặt bản chất.
Tattha diṭṭhadhammikasamparāyikaparamatthehi yathārahaṃ satte sāsati vineti etenāti sāsanaṃ, tadeva ekantaniyyānaṭṭhena anaññasādhāraṇaguṇatāya ca uttamaṭṭhena taṃtaṃabhipatthitasamiddhihetutāya paṇḍitehi varitabbato vā varaṃ, sāsanameva varanti sāsanavaraṃ.
There, it is called sāsana because by it, beings are instructed and disciplined according to what is appropriate for their benefits in this present life, the next life, and the ultimate truth. That very Dispensation is called vara (excellent) because it is definitively leading to liberation, possesses unparalleled qualities, is supreme in its nature, or because it is to be chosen by the wise as the cause of desired accomplishments. The Dispensation itself is excellent, hence sāsanavaraṃ.
Trong đó, sāsana (Giáo pháp) là điều mà nhờ đó chúng sinh được giáo huấn, được hướng dẫn phù hợp với lợi ích hiện tại, lợi ích tương lai và lợi ích tối thượng. Chính Giáo pháp đó là vara (tối thượng) vì nó là con đường duy nhất dẫn đến Niết bàn, vì phẩm hạnh không thể sánh bằng, và vì nó là nguyên nhân của mọi thành tựu mong muốn, hoặc vì nó đáng được các bậc hiền trí lựa chọn. Sāsana đó chính là vara, nên gọi là sāsanavaraṃ.
Vidūhīti yathāsabhāvato kammakammaphalāni kusalādibhede ca dhamme vidantīti vidū, paṇḍitamanussā, tehi.
By the wise (vidūhi): Those who know the nature of kamma and its results, and the qualities such as wholesome (kusala) and so forth, are called vidū, i.e., wise people.
Vidūhi (bởi các bậc trí): Những người biết rõ nghiệp và quả của nghiệp, cũng như các pháp thiện, v.v., đúng như bản chất của chúng, đó là các bậc trí, tức là những người hiền triết. Bởi các bậc ấy.
Ñātabbaṃ, ñāṇamarahatīti vā ñeyyaṃ.
To be known (ñeyyaṃ): That which should be known, or that which deserves knowledge.
Điều cần được biết, hoặc điều xứng đáng được biết bằng trí tuệ, nên gọi là ñeyyaṃ.
Naravarassāti purisavarassa, aggapuggalassāti attho.
Of the foremost man (naravarassā): Of the foremost person, meaning of the supreme individual.
Naravarassā (của bậc tối thượng nhân): Của bậc tối thượng trong loài người, bậc tối thượng cá nhân, đó là ý nghĩa.
Idaṃ vuttaṃ hoti – yo anaññasādhāraṇamahākaruṇāsabbaññutaññāṇādiguṇavisesayogena sadevakena lokena pūjanīyo namassanīyo ca bhagavā arahaṃ sammāsambuddho, tassa loke uttamapuggalassa etaṃ idāni amhehi vibhajitabbahāranayapaṭṭhānavicāraṇavisayabhūtaṃ sāsanaṃ ādikalyāṇatādiguṇasampattiyā varaṃ aggaṃ uttamaṃ nipuṇañāṇagocaratāya paṇḍitavedanīyamevāti.
This is what is said: The Blessed One, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One, who is worthy of veneration and homage by the world with its devas due to his unique great compassion, omniscience, and other special qualities; this Dispensation of his, the supreme individual in the world, which we are now to analyze, is excellent, supreme, and pre-eminent due to its qualities such as being beautiful in the beginning, and it is to be known only by the wise, being within the range of subtle knowledge.
Điều này có nghĩa là: Đức Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, đáng được thế gian cùng chư Thiên cúng dường và đảnh lễ vì Ngài sở hữu những phẩm hạnh đặc biệt như đại bi, toàn tri tuệ, v.v. Giáo pháp này của Ngài, bậc tối thượng nhân trong thế gian, là tối thượng (vara), cao quý (agga), xuất sắc (uttama) nhờ sự viên mãn của các phẩm hạnh như sơ thiện, v.v., và chỉ có thể được hiểu bởi các bậc trí tuệ tinh vi vì nó là đối tượng của trí tuệ vi diệu.
Bhagavato hi vacanaṃ ekagāthāmattampi saccapaṭiccasamuppādakhandhāyatanadhātindriyasatipaṭṭhānādisabhāvadhammaniddhāraṇakkhamatāya soḷasahārapañcanayasoḷasaaṭṭhavīsatividhapaṭṭhānavicārayogyabhāvena ca paramagambhīraṃ atthato agādhapāraṃ saṇhasukhumañāṇavisayamevāti.
Indeed, even a single stanza of the Blessed One's words is profoundly deep, immeasurable in meaning, and accessible only to subtle and refined knowledge, because it is capable of determining the nature of truths, dependent origination, aggregates, sense bases, elements, faculties, foundations of mindfulness, and other phenomena, and because it is suitable for analysis through the sixteen modes of application, the five methods, and the sixteen or twenty-eight types of paṭṭhāna.
Thật vậy, lời dạy của Đức Thế Tôn, dù chỉ là một bài kệ, cũng vô cùng sâu xa, có ý nghĩa thâm diệu không thể dò đến, và là đối tượng của trí tuệ tinh tế và vi tế, vì nó có khả năng xác định các pháp bản chất như Tứ Thánh Đế, Duyên Khởi, uẩn, xứ, giới, căn, Tứ Niệm Xứ, v.v., và vì nó phù hợp để quán xét bằng mười sáu phương pháp (hāra), năm cách (naya), và hai mươi tám loại Duyên Hệ (paṭṭhāna).
Tenevāha – ‘‘paññavantassāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo duppaññassā’’ti (dī. ni. 3.358; a. ni. 8.30).
Therefore, it is said: “This Dhamma is for the wise, not for the unwise.”
Vì lý do đó, Ngài đã nói: “Pháp này dành cho người có trí tuệ, không dành cho người kém trí” (Dī. Ni. 3.358; A. Ni. 8.30).
Atha vā bhagavato sāsanaṃ pariññākkamena lakkhaṇāvabodhappaṭipattiyā suññatamukhādīhi ogāhitabbattā aviññūnaṃ supinantenapi na visayo hotīti āha – ‘‘vidūhi ñeyya’’nti.
Or, because the Dispensation of the Blessed One must be penetrated through the sequence of full understanding (pariññā), the practice of comprehending characteristics, and through the doors of emptiness (suññatamukha) and so forth, it is not an object even in a dream for the ignorant. Therefore, it is said: “to be known by the wise.”
Hoặc, Giáo pháp của Đức Thế Tôn không phải là đối tượng của những người thiếu hiểu biết, dù chỉ trong giấc mơ, vì nó phải được thâm nhập bằng con đường thực hành nhận thức các đặc tính qua quá trình tuệ tri, và bằng các cửa Giải thoát như tánh Không (suññatāmukha), v.v. Vì vậy, Ngài nói: “vidūhi ñeyyaṃ” (các bậc trí cần phải biết).
Tathā ca vuttaṃ – ‘‘etu viññū puriso’’tiādi.
And thus it is said: “Let a wise person come,” and so on.
Và cũng đã nói: “Hãy đến, người trí tuệ!” v.v.
Apare pana ‘‘taṃ tassa sāsanavara’’nti paṭhanti, tesaṃ matena yaṃ-saddo sāsana-saddena samānādhikaraṇoti daṭṭhabbo.
Others, however, recite "that excellent teaching of his." According to their view, the word "yaṃ" (that which) should be understood as having the same grammatical relation as the word "sāsana" (teaching).
Tuy nhiên, những người khác đọc là “taṃ tassa sāsanavaraṃ” (Giáo pháp tối thượng đó của Ngài). Theo quan điểm của họ, từ yaṃ được xem là đồng vị cách với từ sāsana.
Idaṃ vuttaṃ hoti yaṃ sāsanavaraṃ salokapālo loko pūjayati namassati ca, taṃ sāsanavaraṃ vidūhi ñātabbanti.
This is said: "That excellent teaching which the world, together with its protectors (lokapālas), reveres and pays homage to—that excellent teaching should be known by the wise."
Điều này có nghĩa là: Giáo pháp tối thượng mà thế gian cùng với các bậc hộ thế (lokapāla) cúng dường và đảnh lễ, Giáo pháp tối thượng đó cần được các bậc trí tuệ biết đến.
Imasmiñca naye lokapāla-saddena bhagavāpi vuccati.
And in this method, the Blessed One is also referred to by the word "lokapāla."
Theo cách giải thích này, từ lokapāla cũng chỉ Đức Thế Tôn.
Bhagavā hi lokaggatāyakattā nippariyāyena lokapālo, tasmā ‘‘tassā’’ti lokapālassa satthunoti attho.
Indeed, the Blessed One is, in the ultimate sense, a lokapāla, being the foremost guide of the world. Therefore, "of his" means "of the Teacher, the lokapāla."
Thật vậy, Đức Thế Tôn là bậc hộ thế (lokapāla) một cách tuyệt đối vì Ngài là bậc lãnh đạo tối thượng của thế gian. Do đó, “tassā” (của Ngài) có nghĩa là của Bậc Đạo Sư, bậc hộ thế.
Salokapāloti cettha lokapāla-saddo guṇībhūtopi satthuvisayattā sāsana-saddāpekkhatāya sāmibhāvena sambandhīvisesabhūto padhānabhūto viya paṭiniddesaṃ arahatīti.
And in "salokapālo" (together with the lokapāla), although the word "lokapāla" is subordinate, due to its reference to the Teacher and its expectation of the word "sāsana," it is like the primary referent, being a special kind of possessive relation, and thus deserves re-mention.
Trong cụm từ “salokapālo” này, mặc dù từ lokapāla là phụ, nhưng vì nó liên quan đến Đức Đạo Sư và có ý nghĩa sở hữu đối với từ sāsana, nên nó xứng đáng được chỉ định lại như một chủ thể.
Kathaṃ pana sayaṃ dhammassāmī bhagavā dhammaṃ pūjayatīti?
But how can the Blessed One, who is the Master of the Dhamma himself, revere the Dhamma?
Nhưng làm sao Đức Thế Tôn, bậc làm chủ Giáo pháp, lại cúng dường Giáo pháp?
Nāyaṃ virodho.
This is no contradiction.
Điều này không có mâu thuẫn.
Dhammagaruno hi buddhā bhagavanto, te sabbakālaṃ dhammaṃ apacāyamānāva viharantīti.
For the Buddhas, the Blessed Ones, are reverent towards the Dhamma; they dwell always honoring the Dhamma.
Vì chư Phật, chư Thế Tôn, là những bậc tôn kính Giáo pháp, các Ngài luôn an trú trong sự tôn kính Giáo pháp.
Vuttañhetaṃ – ‘‘yaṃnūnāhaṃ yvāyaṃ dhammo mayā abhisambuddho, tameva dhammaṃ sakkatvā garuṃ katvā upanissāya vihareyya’’nti (saṃ. ni. 1.173; a. ni. 4.21).
Indeed, it has been said: "What if I were to dwell revering, honoring, and depending on this very Dhamma that I have fully awakened to?"
Điều này đã được nói: “Ước gì ta nương tựa vào Giáo pháp mà ta đã chứng ngộ, tôn trọng và kính ngưỡng Giáo pháp đó mà an trú” (Saṃ. Ni. 1.173; A. Ni. 4.21).
Api ca bhagavato dhammapūjanā sattasattāhappaṭipattiādīhi dīpetabbā.
Moreover, the Blessed One's reverence for the Dhamma should be demonstrated by practices such as the seven weeks of dwelling.
Hơn nữa, sự cúng dường Giáo pháp của Đức Thế Tôn cần được làm rõ qua sự thực hành trong bảy tuần lễ (sattasattāha), v.v.
Dhammassāmīti ca dhammena sadevakassa lokassa sāmīti attho, na dhammassa sāmīti.
And "Dhammassāmī" means "master of the world with its devas by means of the Dhamma," not "master of the Dhamma."
Và dhammassāmī (bậc làm chủ Giáo pháp) có nghĩa là bậc làm chủ thế gian cùng chư Thiên nhờ Giáo pháp, chứ không phải là bậc làm chủ Giáo pháp.
Evampi namassatīti vacanaṃ na yujjati.
Even so, the statement "pays homage" is not appropriate.
Ngay cả như vậy, lời nói “namassatīti” (đảnh lễ) cũng không phù hợp.
Na hi bhagavā kañci namassatīti, esopi niddoso.
For the Blessed One does not pay homage to anyone. This too is without fault.
Vì Đức Thế Tôn không đảnh lễ bất cứ ai. Lời này cũng không có lỗi.
Na hi namassatīti padassa namakkāraṃ karotīti ayameva attho, atha kho garukaraṇena tanninno tappoṇo tappabbhāroti ayampi attho labbhati.
For the word "namassati" does not exclusively mean "performs an act of homage"; it also means "inclined towards, tending towards, leaning towards" by way of reverence.
Vì ý nghĩa của từ namassatīti không chỉ là “thực hiện sự đảnh lễ”, mà còn có thể hiểu là “nghiêng về, hướng về, thiên về” điều đó bằng sự tôn kính.
Bhagavā ca dhammagarutāya sabbakālaṃ dhammaninnapoṇapabbhārabhāvena viharatīti.
And the Blessed One, out of reverence for the Dhamma, always dwells with an inclination, tendency, and leaning towards the Dhamma.
Và Đức Thế Tôn, vì tôn kính Giáo pháp, luôn an trú trong trạng thái nghiêng về, hướng về, thiên về Giáo pháp.
Ayañca attho ‘‘yena sudaṃ svāhaṃ niccakappaṃ viharāmī’’ti (ma. ni. 1.387) evamādīhi suttapadehi dīpetabbo.
This meaning should be demonstrated by such Sutta passages as "whereby I indeed dwell constantly."
Ý nghĩa này cần được làm rõ qua các câu kinh như “Ta luôn an trú như vậy” (Ma. Ni. 1.387).
‘‘Vidūhi neyya’’ntipi pāṭho, tassa paṇḍitehi saparasantānesu netabbaṃ pāpetabbanti attho.
"Vidūhi neyyaṃ" (to be led by the wise) is also a reading, meaning "it should be led or conveyed by the wise into their own and others' mental continuums."
Cũng có bản đọc là “vidūhi neyyaṃ” (cần được các bậc trí dẫn dắt), ý nghĩa là các bậc hiền trí cần dẫn dắt, đưa đến trong tự thân và trong thân của người khác.
Tattha attasantāne pāpanaṃ bujjhanaṃ, parasantāne bodhananti daṭṭhabbaṃ.
Here, conveying into one's own continuum is understanding, and conveying into others' continuums is enlightening.
Trong đó, việc đưa đến trong tự thân là sự hiểu biết, còn việc đưa đến trong thân của người khác là sự giác ngộ.
Evaṃ bhagavato sadevakassa lokassa pūjanīyavandanīyabhāvo aggapuggalabhāvo ca vuccamāno guṇavisiṭṭhataṃ dīpeti, sā ca guṇavisiṭṭhatā mahābodhiyā veditabbā.
Thus, the Blessed One's state of being worthy of veneration and homage by the world with its devas, and his state of being the foremost person, when spoken of, reveal his excellence in qualities, and that excellence should be understood through mahābodhi.
Như vậy, việc nói về phẩm chất đáng được thế gian cùng chư Thiên cúng dường và đảnh lễ, cùng với phẩm chất là bậc tối thượng nhân của Đức Thế Tôn, làm hiển lộ sự ưu việt về phẩm hạnh của Ngài. Và sự ưu việt về phẩm hạnh đó cần được hiểu qua Đại Bồ Đề (Mahābodhī).
Āsavakkhayañāṇapadaṭṭhānañhi sabbaññutaññāṇaṃ sabbaññutaññāṇapadaṭṭhānañca āsavakkhayañāṇaṃ ‘‘mahābodhī’’ti vuccati.
For the knowledge of omniscience, which has the knowledge of the destruction of the asavas as its proximate cause, and the knowledge of the destruction of the asavas, which has the knowledge of omniscience as its proximate cause, are called "mahābodhi."
Thật vậy, toàn tri tuệ (sabbaññutañāṇa) mà nền tảng là tuệ diệt trừ lậu hoặc (āsavakkhayañāṇa), và tuệ diệt trừ lậu hoặc mà nền tảng là toàn tri tuệ, được gọi là “Đại Bồ Đề”.
Sā aviparītadhammadesanato tathāgate suppatiṭṭhitāti viññāyati.
That (mahābodhi) is understood to be well-established in the Tathāgata due to his teaching of the undistorted Dhamma.
Điều đó được biết rằng Đại Bồ Đề đó được an lập vững chắc nơi Đức Như Lai nhờ sự thuyết pháp không sai lệch.
Na hi savāsananiravasesakilesappahānaṃ anāvaraṇañāṇañca vinā tādisī dhammadesanā sambhavati.
For such a teaching of the Dhamma is not possible without the complete eradication of defilements together with their latent tendencies, and without unobstructed knowledge.
Thật vậy, không thể có một giáo pháp như vậy nếu không có sự đoạn trừ hoàn toàn các phiền não cùng với tập khí và trí tuệ vô ngại.
Iccassa catuvesārajjayogo.
Thus, his possession of the four kinds of intrepidity (catuvesārajja) is revealed.
Như vậy, đây là sự kết hợp của bốn vô sở úy (catuvesārajja) của Ngài.
Tena dasabalachaasādhāraṇañāṇaaṭṭhārasāveṇikabuddhadhammādisakalasabbaññuguṇapāripūrī pakāsitā hoti.
Thereby, the complete perfection of all omniscient qualities, such as the ten powers, the six kinds of uncommon knowledge, and the eighteen exclusive Buddha-qualities, is declared.
Nhờ đó, sự viên mãn của tất cả các phẩm hạnh toàn tri của Đức Phật, như mười lực (dasabala), sáu trí tuệ bất cộng (chaasādhāraṇañāṇa), mười tám Phật pháp bất cộng (aṭṭhārasāveṇikabuddhadhamma), v.v., đã được làm sáng tỏ.
Etādisī ca guṇavibhūti mahākaruṇāpubbaṅgamaṃ abhinīhārasampattiṃ purassaraṃ katvā sampāditaṃ samattiṃsapāramisaṅkhātaṃ puññañāṇasambhāramantarena na upalabbhatīti hetusampadāpi atthato vibhāvitā hotīti evaṃ bhagavato tīsupi avatthāsu sabbasattānaṃ ekantahitappaṭilābhahetubhūtā ādimajjhapariyosānakalyāṇā niravasesā buddhaguṇā imāya gāthāya pakāsitāti veditabbaṃ.
And such a manifestation of qualities is not attained without the accumulation of merit and knowledge, consisting of the thirty perfections, accomplished by making a solemn aspiration preceded by great compassion. Thus, the perfection of cause (hetusampadā) is also essentially revealed. In this way, it should be understood that all the Buddha's qualities, which are wholesome at the beginning, middle, and end, and are the cause for the ultimate benefit of all beings in all three stages (of cause, result, and the Teacher's help), are declared by this stanza.
Và sự hiển lộ phẩm hạnh như vậy không thể đạt được nếu không có sự tích lũy công đức và trí tuệ, tức là ba mươi Ba-la-mật, được thực hiện với sự phát nguyện (abhinīhārasampatti) mà đại bi là tiên phong. Như vậy, sự viên mãn về nguyên nhân cũng được làm rõ về mặt ý nghĩa. Do đó, cần hiểu rằng tất cả các phẩm hạnh của Đức Phật, hoàn toàn tốt đẹp ở giai đoạn đầu, giữa và cuối, là nguyên nhân mang lại lợi ích tuyệt đối cho tất cả chúng sinh trong cả ba giai đoạn, đã được làm sáng tỏ bằng bài kệ này.
Dutiyanaye pana yasmā sikkhattayasaṅgahaṃ saphalaṃ ariyamaggasāsanaṃ tassa ārammaṇabhūtañca amatadhātuṃ tadadhigamūpāyañca pubbabhāgapaṭipattisāsanaṃ tadatthaparidīpanañca pariyattisāsanaṃ yathārahaṃ saccābhisamayavasena abhisamento svākkhātatādiguṇavisesayuttataṃ manasikaronto sakkaccaṃ savanadhāraṇaparipucchādīhi paricayaṃ karonto ca sadevako loko pūjayati nāma.
In the second method, however, because the world with its devas reveres the Ariyan Path teaching, which comprises the three trainings and is fruitful; and the Deathless Element (amatadhātu), which is the object of that (Path); and the preliminary practice teaching, which is the means to attain that (Path and Deathless Element); and the scriptural teaching (pariyattisāsana), which elucidates the meaning of that (Path and Deathless Element)—by realizing them appropriately through the comprehension of the Truths, by reflecting on their possession of the excellent qualities such as being well-proclaimed, and by cultivating them diligently through listening, memorizing, and inquiring, etc., it is called "revering."
Theo cách giải thích thứ hai, vì Giáo pháp Thánh đạo bao gồm ba học và có quả vị, cùng với yếu tố bất tử (amatadhātu) là đối tượng của nó, và Giáo pháp thực hành sơ khởi là phương tiện để đạt được điều đó, và Giáo pháp Pariyatti là sự làm sáng tỏ ý nghĩa của điều đó, thế gian cùng chư Thiên cúng dường Giáo pháp đó bằng cách chứng ngộ các Thánh đế một cách phù hợp, bằng cách chú tâm đến các phẩm hạnh đặc biệt như được thuyết giảng khéo léo, v.v., và bằng cách thực hành tinh cần qua việc lắng nghe, ghi nhớ, hỏi han, v.v.
Lokanātho ca sammāsambodhippattiyā veneyyānaṃ sakkaccaṃ dhammadesanena ‘‘ariyaṃ vo, bhikkhave, sammāsamādhiṃ desessāmi’’ (ma. ni. 3.136; saṃ. ni. 5.28; peṭako. 24), ‘‘maggānaṭṭhaṅgiko seṭṭho’’ (dha. pa. 273; kathā. 872; netti. 125; peṭako. 30), ‘‘yāvatā, bhikkhave, dhammā saṅkhatā vā asaṅkhatā vā, virāgo tesaṃ aggamakkhāyati’’ (itivu. 90; a. ni. 4.34), ‘‘khayaṃ virāgaṃ amataṃ paṇītaṃ’’ (khu. pā. 6.4; su. ni. 227), ‘‘ekāyano ayaṃ, bhikkhave, maggo sattānaṃ visuddhiyā’’ (dī. ni. 2.373; ma. ni. 1.106; saṃ. ni. 5.367), ‘‘dhammaṃ vo, bhikkhave, desessāmi ādikalyāṇa’’ntiādīhi (ma. ni. 3.420; netti. 5) vacanehi thomanena ca pūjayati nāma.
And the Lord of the World, having attained Perfect Self-Enlightenment, honors (the Dhamma) by diligently teaching it to those who are to be trained, with such statements as: "Monks, I shall teach you the noble right concentration," "The Eightfold Path is the best of paths," "Monks, among all phenomena, whether conditioned or unconditioned, dispassion is declared to be the foremost," "the cessation, dispassion, the deathless, the sublime," "Monks, this is the sole path for the purification of beings," and "Monks, I shall teach you the Dhamma, beautiful in the beginning," and by praising it with these words.
Đức Thế Tôn, đấng Bảo hộ thế gian, sau khi đạt được Chánh Đẳng Giác, cũng đã tôn kính Giáo Pháp bằng cách thuyết giảng một cách tôn kính cho những người có khả năng giáo hóa, với những lời như: ‘‘Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết cho các ông về chánh định cao thượng’’ (Ma. Ni. 3.136; Saṃ. Ni. 5.28; Peṭako. 24), ‘‘Trong các con đường, Bát Chánh Đạo là tối thượng’’ (Dha. Pa. 273; Kathā. 872; Netti. 125; Peṭako. 30), ‘‘Này các Tỳ-khưu, trong tất cả các pháp hữu vi hay vô vi, sự ly tham được tuyên bố là tối thượng’’ (Itivu. 90; A. Ni. 4.34), ‘‘Sự diệt tận, sự ly tham, bất tử, tối thượng’’ (Khu. Pā. 6.4; Su. Ni. 227), ‘‘Này các Tỳ-khưu, đây là con đường độc nhất để chúng sanh được thanh tịnh’’ (Dī. Ni. 2.373; Ma. Ni. 1.106; Saṃ. Ni. 5.367), ‘‘Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết cho các ông về giáo pháp có sự khởi đầu tốt đẹp’’ (Ma. Ni. 3.420; Netti. 5), và bằng sự tán thán.
Tasmā sāsanavarassa pūjanīyabhāvo idha vuccamāno anavasesato dhammaguṇe dīpetīti ye ariyabhāvādayo niyyānādayo khayavirāgādayo madanimmadanādayo asaṅkhatādayo svākkhātatādayo ādikalyāṇatādayo ca anekehi suttapadehi paveditā aneke dhammaguṇā, te niravasesato imāya gāthāya pakāsitāti veditabbā.
Therefore, the venerability of the excellent Dispensation, as expressed here, completely illuminates the qualities of the Dhamma. Thus, it should be understood that the many qualities of the Dhamma, such as the noble states, the states of egress, the states of cessation and dispassion, the states of subduing intoxication, the unconditioned states, the states of being well-proclaimed, and the states of being beautiful in the beginning, which have been revealed by many Sutta passages, are fully elucidated by this stanza.
Do đó, sự tôn kính Giáo Pháp tối thượng được nói đến ở đây đã làm sáng tỏ các phẩm chất của Giáo Pháp một cách trọn vẹn. Vì vậy, cần phải hiểu rằng vô số phẩm chất của Giáo Pháp, như các trạng thái cao thượng (ariya-bhāva), các phương tiện giải thoát (niyyāna), sự diệt tận và ly tham (khaya-virāga), sự dập tắt kiêu mạn (madanimmana), các trạng thái vô vi (asaṅkhata), sự thuyết giảng tốt đẹp (svākkhātata), và sự tốt đẹp ở khởi đầu (ādikalyāṇatā), đã được công bố một cách trọn vẹn trong bài kệ này qua nhiều đoạn kinh.
Yasmā pana ariyasaccappaṭivedhena samugghāṭitasammohāyeva paramatthato paṇḍitā bālyādisamatikkamanato, tasmā bhāvitalokuttaramaggā sacchikatasāmaññaphalā ca ariyapuggalā visesato vidūti vuccanti.
Since only those whose delusion has been eradicated through the penetration of the Noble Truths are truly wise, having transcended foolishness and the like, therefore, the Noble Ones, who have developed the supramundane path and realized the fruits of recluseship, are specifically called "the discerning ones."
Vì chỉ những bậc Thánh đã loại bỏ hoàn toàn si mê nhờ sự thể nhập Tứ Diệu Đế mới thực sự là bậc trí tuệ, do đã vượt qua sự ngu dốt và các phiền não khác, nên các bậc Thánh nhân, những người đã tu tập con đường siêu thế và chứng đắc các quả Sa-môn, được gọi đặc biệt là bậc trí tuệ (vidū).
Te hi yathāvuttasāsanavaraṃ aviparītato ñātuṃ netuñca saparasantāne sakkuṇantīti aṭṭhaariyapuggalasamūhassa paramatthasaṅghassāpi idha gahitattā ye suppaṭipannatādayo anekehi suttapadehi saṃvaṇṇitā ariyasaṅghaguṇā, tepi niravasesato idha pakāsitāti veditabbā.
For they are capable of knowing this excellent Dispensation as it truly is and of leading themselves and others to it. Thus, it should be understood that by including here the assembly of the eight Noble Individuals, the ultimate Saṅgha, the many qualities of the Noble Saṅgha, such as their good practice, which have been described in numerous Sutta passages, are also fully revealed here.
Quả thật, các vị ấy có khả năng thấu hiểu và hướng dẫn Giáo Pháp tối thượng như đã nói một cách không sai lệch trong dòng tâm thức của mình và của người khác. Do đó, vì tập hợp tám bậc Thánh nhân, tức Tăng đoàn tối thượng, cũng được bao gồm ở đây, nên cần phải hiểu rằng vô số phẩm chất của Thánh Tăng, như sự thực hành đúng đắn (suppaṭipannatā), đã được tán thán trong nhiều đoạn kinh, cũng đã được công bố một cách trọn vẹn ở đây.
Vacanato saṅkhepato sikkhattayasaṅgahaṃ sāsanaṃ, taṃ pana sikkhattayaṃ ñāṇavisesavisayabhāvabhedato avatthābhedato ca tividhaṃ hoti.
To purify one's own mind—this is the teaching of the Buddhas." According to this statement, the Dispensation, in brief, comprises the three trainings (sikkhāttaya). This three-fold training is of three kinds, distinguished by the specific object of knowledge and by the difference in stages.
Thanh lọc tâm của mình,
Kathaṃ?
How?
Đó là lời Phật dạy’’ (Dī. Ni. 2.90; Dha. Pa. 183; Netti. 30, 50, 116, 124) — theo lời dạy này, Giáo Pháp tóm tắt bao gồm ba học pháp (sikkhāttaya). Ba học pháp này có ba loại khác nhau tùy theo sự phân biệt đối tượng của các loại trí tuệ và sự phân biệt trạng thái.
Sutamayañāṇagocaro ca yo ‘‘pariyattisaddhammo’’ti vuccati.
That which is the domain of knowledge gained by learning, is called the "Dhamma of Pariyatti" (the Dhamma of study).
Như thế nào?
Cintāmayañāṇagocaro ca yo ākāraparivitakkadiṭṭhinijjhānakkhantīhi gahetabbākāro vimuttāyatanaviseso ‘‘paṭipattisaddhammo’’ti vuccati.
That which is the domain of knowledge gained by reflection, which is to be grasped by means of contemplation of characteristics, reasoning, views, investigation, and patience, and which is the specific attainment of liberation, is called the "Dhamma of Paṭipatti" (the Dhamma of practice).
Có một loại là đối tượng của trí tuệ do nghe (sutamayañāṇa), được gọi là ‘‘Pariyatti Saddhamma’’ (Giáo Pháp học tập).
Vipassanāñāṇādisahagato bhāvanāmayañāṇagocaro ca yo ‘‘paṭivedhasaddhammo’’ti vuccati.
And that which is the domain of knowledge gained by development, accompanied by Vipassanā-ñāṇa and so forth, is called the "Dhamma of Paṭivedha" (the Dhamma of penetration).
Có một loại là đối tượng của trí tuệ do tư duy (cintāmayañāṇa), tức là loại giải thoát đặc biệt cần được nắm bắt bằng cách suy xét, quán tưởng, thấy, quán sát và nhẫn nại, được gọi là ‘‘Paṭipatti Saddhamma’’ (Giáo Pháp hành trì).
Evaṃ tividhampi sāsanaṃ sāsanavaranti padena saṅgaṇhitvā tattha yaṃ paṭhamaṃ, taṃ itaresaṃ adhigamūpāyoti sabbasāsanamūlabhūtaṃ attano pakaraṇassa ca visayabhūtaṃ pariyattisāsanameva tāva saṅkhepato vibhajanto ‘‘dvādasa padānī’’ti gāthamāha.
Having thus encompassed all three kinds of Dispensation with the term "excellent Dispensation," and considering that the first of these is the means for attaining the others, the author now briefly explains the Pariyatti-sāsana itself, which is the root of the entire Dispensation and the subject matter of his own treatise, by stating the stanza "dvādasa padāni" (twelve terms).
Và có một loại là đối tượng của trí tuệ do tu tập (bhāvanāmayañāṇa), đi kèm với trí tuệ quán (vipassanāñāṇa) v.v., được gọi là ‘‘Paṭivedha Saddhamma’’ (Giáo Pháp chứng đắc). Như vậy, cả ba loại Giáo Pháp này đều được bao gồm trong từ ‘‘Giáo Pháp tối thượng’’ (sāsanavara). Trong đó, loại đầu tiên là phương tiện để đạt được các loại khác, nên để tóm tắt phân tích Giáo Pháp học tập (pariyatti-sāsana), vốn là nền tảng của toàn bộ Giáo Pháp và cũng là đối tượng của bộ luận này, tác giả đã nói bài kệ ‘‘mười hai yếu tố’’ (dvādasa padāni).
Tattha dvādasāti gaṇanaparicchedo.
There, dvādasa (twelve) is the enumeration (of the terms).
Trong đó, dvādasa (mười hai) là sự phân định số lượng.
Padānīti paricchinnadhammanidassanaṃ.
Padāni (terms) is the indication of the delimited Dhamma.
Padāni (yếu tố) là sự chỉ rõ các pháp đã được phân định.
Tesu byañjanapadāni pajjati attho etehīti padāni.
Among these, the literal terms (byañjanapadāni) are "terms" because meaning proceeds from them.
Trong số đó, các từ ngữ (byañjanapadāni) được gọi là padāni vì ý nghĩa được hiểu qua chúng.
Atthapadāni pana pajjanti ñāyantīti padāni.
The conceptual terms (atthapadāni), however, are "terms" because they are known.
Còn các yếu tố ý nghĩa (atthapadāni) được gọi là padāni vì chúng được hiểu, được biết.
Ubhayampi vā ubhayathā yojetabbaṃ byañjanapadānampi aviparītaṃ paṭipajjitabbattā, atthapadānaṃ uttarivisesādhigamassa kāraṇabhāvato, tāni padāni parato pāḷiyaññeva āvi bhavissantīti tattheva vaṇṇayissāma.
Or both may be construed in both ways, because the literal terms also must be understood correctly, and the conceptual terms are the cause for the attainment of further special knowledge. Those terms will become clear in the Pāḷi itself later, so we will explain them there.
Hoặc cả hai loại đều có thể được giải thích theo cả hai cách, vì các từ ngữ cũng cần được hiểu một cách không sai lệch, và các yếu tố ý nghĩa là nguyên nhân để đạt được sự chứng đắc đặc biệt cao hơn. Những yếu tố này sẽ được trình bày rõ ràng trong phần Pāḷi sau, nên chúng ta sẽ giải thích chúng ở đó.
Atthasūcanādiatthato suttaṃ.
Sutta (Discourse) is so called from the meaning of indicating meaning and so forth.
Sutta (Kinh) theo nghĩa là sự biểu thị ý nghĩa (attha-sūcana) v.v.
Vuttañhetaṃ saṅgahesu –
Indeed, it is stated in the Compendiums:
Điều này đã được nói trong các bản tóm tắt:
Tadetaṃ tattha suttapiṭakavasena āgataṃ, idha pana piṭakattayavasena yojetabbaṃ.
This refers to the Sutta Piṭaka in those contexts, but here it should be applied to the three Piṭakas.
Điều này đã được nói đến ở đó theo nghĩa Tạng Kinh (Suttapiṭaka), nhưng ở đây cần được hiểu theo nghĩa ba tạng (piṭakattaya).
‘‘Dvādasa padāni sutta’’nti vuttaṃ, yaṃ pariyattisāsananti attho.
The meaning is that "the Sutta consists of twelve terms" refers to the Pariyatti Sāsana.
Khi nói ‘‘mười hai yếu tố là Sutta’’, ý nghĩa là Giáo Pháp học tập (pariyatti-sāsana).
Taṃ sabbanti taṃ ‘‘sutta’’nti vuttaṃ sakalaṃ buddhavacanaṃ.
All of that means the entire Buddha's word that is called "Sutta".
Taṃ sabbaṃ (tất cả điều đó) là toàn bộ lời Phật dạy được gọi là ‘‘Sutta’’.
Byañjanañca attho cāti byañjanañceva tadattho ca.
Both expression and meaning refers to the six terms of expression (byañjanapada) and the six terms of meaning (atthapada) which are the meaning of those terms of expression.
Byañjanañca attho cāti (cả từ ngữ và ý nghĩa) là cả từ ngữ (byañjana) và ý nghĩa của nó (attha).
Yato ‘‘dvādasa padāni sutta’’nti vuttaṃ.
Because it is said, "the Sutta consists of twelve terms" by way of these terms of expression and terms of meaning.
Vì đã nói ‘‘mười hai yếu tố là Sutta’’.
Idaṃ vuttaṃ hoti – atthasūcanādito suttaṃ pariyattidhammo, tañca sabbaṃ atthato dvādasa padāni cha byañjanapadāni ceva cha atthapadāni cāti.
This is what is said: "Sutta" is the Pariyatti Dhamma due to its indication of meaning and so forth, and all of it, in essence, consists of twelve terms: six terms of expression and six terms of meaning.
Điều này có nghĩa là: Giáo Pháp học tập (pariyatti-dhamma) được gọi là Sutta vì nó biểu thị ý nghĩa v.v., và tất cả điều đó, về mặt ý nghĩa, là mười hai yếu tố, tức là sáu yếu tố từ ngữ và sáu yếu tố ý nghĩa.
Atha vā yadetaṃ ‘‘sāsanavara’’nti vuttaṃ, taṃ sabbaṃ suttaṃ, pariyattisāsanassa adhippetattā.
Alternatively, that which is called "the excellent teaching" (sāsanavara) is all Sutta, because the Pariyatti Sāsana is intended.
Hoặc, toàn bộ lời Phật dạy được gọi là ‘‘Giáo Pháp tối thượng’’ (sāsanavara) đó là Sutta, vì nó ám chỉ Giáo Pháp học tập.
Atthato pana dvādasa padāni, byañjanatthapadasamudāyabhāvato.
In terms of meaning, however, it consists of twelve terms, due to being a collection of terms of expression and terms of meaning.
Tuy nhiên, về mặt ý nghĩa, đó là mười hai yếu tố, vì nó là sự tổng hợp của các yếu tố từ ngữ và ý nghĩa.
Yathāha – ‘‘byañjanañca attho cā’’ti.
As it is said, "both expression and meaning."
Như đã nói: ‘‘Byañjanañca attho cā’’ti.
Taṃ viññeyyaṃ ubhayanti yasmiṃ byañjane atthe ca vacanavacanīyabhāvena sambandhe suttavohāro, tadubhayaṃ sarūpato viññātabbaṃ tattha katamaṃ byañjanaṃ katamo atthoti?
Both of these should be understood means that both the expression and the meaning, in which the term "Sutta" is used due to their connection as word and what is expressed, should be understood in their true nature. What is the expression among these, and what is the meaning?
Taṃ viññeyyaṃ ubhayanti (cả hai điều đó cần được hiểu) là cả hai điều đó, tức từ ngữ và ý nghĩa, trong đó có sự liên hệ giữa lời nói và điều được nói, và có sự gọi là Sutta, cần được hiểu về bản chất. Trong đó, cái nào là từ ngữ và cái nào là ý nghĩa?
Tenevāha – ‘‘ko attho byañjanaṃ katama’’nti.
Therefore, it is said, "What is the meaning, what is the expression?"
Chính vì thế mà nói: ‘‘ko attho byañjanaṃ katama’’nti (cái nào là ý nghĩa, cái nào là từ ngữ?).
Tattha soḷasa hārā etissāti soḷasahārā.
Among these, soḷasahārā means "that which has sixteen hāras."
Trong đó, soḷasahārā (mười sáu phương pháp) là vì có mười sáu phương pháp trong đó.
Pañcanayā aṭṭhārasamūlapadāti etthāpi eseva nayo.
The same method applies to "five nayas and eighteen mūlapadas."
Trong ‘‘pañcanayā aṭṭhārasamūlapadā’’ (năm quy tắc, mười tám yếu tố gốc) cũng theo cách tương tự.
Atha vā soḷasa hārā soḷasahārā.
Alternatively, soḷasa hārā means "sixteen hāras."
Hoặc, mười sáu phương pháp là soḷasahārā.
Evaṃ itaratthāpi.
Similarly, in other cases.
Cũng vậy đối với các trường hợp khác.
Hāranayamūlapadāni eva hi saṅkhepato vitthārato ca bhāsitāni nettīti.
Indeed, the hāras, nayas, and mūlapadas, expounded concisely and extensively, are the Netti.
Vì Netti chính là sự trình bày tóm tắt và chi tiết các phương pháp (hāra), các quy tắc (naya) và các yếu tố gốc (mūlapada).
Sāsanassa pariyeṭṭhīti sāsanassa atthapariyesanā, pariyattisāsanassa atthasaṃvaṇṇanāti attho, sakalasseva vā sāsanassa atthavicāraṇāti attho.
"Investigation of the Sāsana" means the search for the meaning of the Sāsana, which is to say, the elucidation of the meaning of the Pariyatti Sāsana, or the investigation of the meaning of the entire Sāsana.
Sāsanassa pariyeṭṭhīti (sự tìm kiếm Giáo Pháp) có nghĩa là sự tìm kiếm ý nghĩa của Giáo Pháp, tức là sự giải thích ý nghĩa của Giáo Pháp học tập (pariyatti-sāsana), hoặc có nghĩa là sự xem xét ý nghĩa của toàn bộ Giáo Pháp.
Paṭipattipaṭivedhepi hi nettinayānusārena adhigacchantīti.
For even the path of practice (paṭipatti) and penetration (paṭivedha) are attained according to the method of the Netti.
Vì người ta cũng chứng đắc Giáo Pháp hành trì (paṭipatti) và Giáo Pháp chứng đắc (paṭivedha) theo phương pháp của Netti.
Mahakaccānenāti kaccoti purātano isi, tassa vaṃsālaṅkārabhūtoyaṃ mahāthero ‘‘kaccāno’’ti vuccati.
By Mahākaccāna means that Kacca was an ancient sage; this great elder, who was an ornament to his lineage, is called "Kaccāna."
Mahakaccānenāti: Kacca là một vị ẩn sĩ cổ xưa. Vị Đại Trưởng lão này, người là trang sức của dòng dõi vị ẩn sĩ đó, được gọi là ‘‘Kaccāna’’.
Mahakaccānoti pana pūjāvacanaṃ, yathā mahāmoggallānoti, ‘‘kaccāyanagottaniddiṭṭhā’’tipi pāṭho.
"Mahākaccāna" is an honorific term, like "Mahāmoggallāna." The reading "kaccāyanagottaniddiṭṭhā" is also found.
Còn ‘‘Mahakaccāna’’ là một từ tôn kính, giống như ‘‘Mahāmoggallāna’’. Cũng có một bản đọc là ‘‘kaccāyanagottaniddiṭṭhā’’ti.
Ayañca gāthā nettiṃ saṅgāyantehi pakaraṇatthasaṅgaṇhanavasena ṭhapitāti daṭṭhabbā.
And this verse should be understood as having been placed by those who recited the Netti, for the purpose of summarizing the meaning of the treatise.
Và bài kệ này cần được hiểu là do các vị đã kết tập Netti đặt ra theo cách tóm tắt ý nghĩa của bộ luận.
Yathā cāyaṃ, evaṃ hāravibhaṅgavāre taṃtaṃhāraniddesanigamane ‘‘tenāha āyasmā’’tiādivacanaṃ, hārādisamudāyabhūtāyaṃ nettiyaṃ byañjanatthasamudāye ca sutte kiṃ kena viciyatīti vicāraṇāyaṃ āha – ‘‘hārā byañjanavicayo’’tiādi.
Just as this verse, so too in the Hāravibhaṅgavāra, at the conclusion of the exposition of each hāra, expressions like "Therefore, the Venerable one said" are found. Regarding the question of what is analyzed by what in the Netti, which is a collection of hāras and so forth, and in the Sutta, which is a collection of expressions and meanings, it is said: "The hāras are the analysis of expressions," and so on.
Cũng như bài kệ này, trong Hāravibhaṅgavāra (Chương phân tích các phương pháp), lời nói như ‘‘tenāha āyasmā’’ (Thế Tôn đã nói) ở cuối mỗi phần trình bày về các phương pháp, và trong Netti là sự tổng hợp các phương pháp v.v., và trong Sutta là sự tổng hợp từ ngữ và ý nghĩa, để xem xét cái gì được phân tích bằng cái gì, tác giả đã nói: ‘‘hārā byañjanavicayo’’tiādi (các phương pháp là sự phân tích từ ngữ) v.v.
Tattha soḷasapi hārā mūlapadaniddhāraṇamantarena byañjanamukheneva suttassa saṃvaṇṇanā honti, na nayā viya mūlapadasaṅkhātasabhāvadhammaniddhāraṇamukhenāti te ‘‘byañjanavicayo suttassā’’ti vuttā.
Among these, all sixteen hāras are elucidations of the Sutta by way of expression, without determining the mūlapadas, unlike the nayas which elucidate by determining the essential phenomena known as mūlapadas. Therefore, they are called "the analysis of expressions of the Sutta."
Trong đó, mười sáu hārā chỉ là những lời giải thích của kinh điển thông qua các biểu thức (byañjana), không phải bằng cách xác định các pháp bản chất được gọi là mūlapada như các nayas. Do đó, chúng được gọi là “byañjanavicayo suttassā” (sự phân tích biểu thức của kinh).
Atthanayā pana yathāvuttaatthamukheneva suttassa atthasampaṭipattiyā hontīti āha – ‘‘nayā tayo ca suttattho’’ti.
However, the nayas of meaning serve for the comprehension of the Sutta's meaning solely by way of the aforementioned meaning. Therefore, it is said, "and the three nayas are the meaning of the Sutta."
Tuy nhiên, các atthanayā (phương pháp nghĩa) là sự hiểu biết về nghĩa của kinh điển chỉ thông qua nghĩa đã được nói đến. Vì vậy,* nói: “ nayā tayo ca suttattho (ba phương pháp và nghĩa của kinh).”
Ayañca vicāraṇā paratopi āgamissati.
This analysis will also appear later.
Sự phân tích này cũng sẽ được trình bày sau.
Keci ‘‘nayo cā’’ti paṭhanti, taṃ na sundaraṃ.
Some read "nayo cā," but that is not good.
Một số người đọc là “nayo cā”, điều đó không hay.
Ubhayaṃ pariggahītanti hārā nayā cāti etaṃ ubhayaṃ suttassa atthaniddhāraṇavasena parisamantato gahitaṃ sabbathā sutte yojitaṃ.
Both are encompassed means that both the hāras and the nayas are taken completely, applied to the Sutta in every way, for the purpose of determining its meaning.
Cả hai đều được bao gồm (ubhayaṃ pariggahītaṃ) nghĩa là cả hārā và nayā đều được nắm giữ toàn diện để xác định nghĩa của kinh điển, được áp dụng vào kinh điển theo mọi cách.
Vuccati suttaṃ vadati saṃvaṇṇeti.
The Sutta is expounded, it speaks, it elucidates.
Kinh điển được nói đến (vuccati suttaṃ), tức là được giải thích.
Kathaṃ?
How?
Bằng cách nào?
Yathāsuttaṃ suttānurūpaṃ, yaṃ suttaṃ yathā saṃvaṇṇetabbaṃ, tathā saṃvaṇṇetīti attho.
According to the Sutta, in conformity with the Sutta; meaning, it elucidates the Sutta in the way it should be elucidated.
Yathāsuttaṃ (tùy theo kinh) nghĩa là phù hợp với kinh điển, tức là kinh nào cần được giải thích như thế nào thì được giải thích như thế đó.
Yaṃ yaṃ suttanti vā yathāsuttaṃ, sabbaṃ suttanti attho.
Or, according to the Sutta means whatever Sutta there is, all Sutta.
Hoặc yathāsuttaṃ (tùy theo kinh) nghĩa là tất cả kinh điển, kinh nào cũng vậy.
Nettinayena hi saṃvaṇṇetuṃ asakkuṇeyyaṃ nāma suttaṃ natthīti.
For there is no Sutta that cannot be elucidated by the Netti method.
Vì không có kinh điển nào không thể giải thích được bằng phương pháp Netti.
Tattha atthesu kataparicchedo byañjanappabandho desanā, yo pāṭhoti vuccati.
Among these, desanā is the sequence of expressions (byañjanappabandha) whose meanings (atthas) have been delimited; this is called the pāṭha (text).
Ở đó, sự trình bày các biểu thức (byañjanappabandho) đã được phân định rõ ràng về nghĩa là desanā (lời thuyết giảng), tức là điều được gọi là pāṭha (bản văn).
Tadattho desitaṃ tāya desanāya pabodhitattā.
Its meaning (tadattho) is desita (that which is taught), because it is awakened by that desanā.
Nghĩa của nó (tadattho) là điều đã được thuyết giảng (desitaṃ) bởi vì nó được làm cho hiểu rõ bởi lời thuyết giảng đó.
Tadubhayañca vimuttāyatanasīsena paricayaṃ karontānaṃ anupādāparinibbānapariyosānānaṃ sampattīnaṃ hetubhāvato ekantena viññeyyaṃ, tadubhayavinimuttassa vā ñeyyassa abhāvato tadeva dvayaṃ viññeyyanti imamatthaṃ dasseti yā ceva…pe… viññeyyanti.
And both of these, for those who practice familiarization with the cause of liberation, are certainly to be known as the cause of attainments culminating in anupādāparinibbāna, or because there is no knowable other than these two, these two alone are to be known. This meaning is shown by the phrase yā ceva…pe… viññeyya.
Cả hai điều đó (tadubhayañca) chắc chắn cần được hiểu rõ (viññeyyaṃ) vì chúng là nguyên nhân của những thành tựu có kết thúc là sự Niết bàn không chấp thủ (anupādāparinibbāna) đối với những ai đang thực hành với mục đích đạt đến giải thoát (vimuttāyatana), hoặc vì không có điều gì khác cần được hiểu biết ngoài hai điều đó. Đây là ý nghĩa được trình bày bởi “ yā ceva…pe… viññeyya”.
Tatrāti tasmiṃ vijānane sādhetabbe, nipphādetabbe cetaṃ bhummaṃ.
Tatrā means 'in that knowing that is to be accomplished,' and this is the locative case for 'that which is to be brought about'.
Tatrā (trong đó) là trong việc thực hiện sự hiểu biết đó, và đây là cách dùng locative (bhumma) cho hành động hoàn thành.
Ayamānupubbīti ayaṃ vakkhamānā anupubbi hāranayānaṃ anukkamo, anukkamena vakkhamānā hāranayāti attho.
Ayamānupubbī means 'this sequence of methods of exposition that will be spoken of,' which is to say, 'the methods of exposition that will be spoken of in sequence.'
Ayamānupubbī (trình tự này) là trình tự của các hārā và nayā sẽ được nói đến, nghĩa là các hārā và nayā sẽ được nói đến theo trình tự.
Navavidhasuttantapariyeṭṭhīti suttādivasena navaṅgassa sāsanassa pariyesanā, atthavicāraṇāti attho.
Navavidhasuttantapariyeṭṭhī means 'the search for the nine-fold teaching according to Sutta and so on,' which is to say, 'the investigation of meaning.'
Navavidhasuttantapariyeṭṭhī (sự tìm cầu chín loại kinh điển) là sự tìm kiếm giáo pháp có chín chi phần theo cách của kinh điển, v.v., nghĩa là sự phân tích nghĩa.
Sāmiatthe vā etaṃ paccattaṃ navavidhasuttantapariyeṭṭhiyā anupubbīti.
Or this nominative case is in the sense of possession: 'this sequence is of the nine-fold Suttanta's search for meaning.'
Hoặc đây là cách dùng genitive (sāmiatthe) cho “trình tự của sự tìm cầu chín loại kinh điển”.
Atha vā anupubbīti karaṇatthe paccattaṃ.
Or anupubbī is in the instrumental sense.
Hoặc anupubbī (trình tự) ở đây là cách dùng instrumental (karaṇatthe).
Idaṃ vuttaṃ hoti – yathāvuttavijānane sādhetabbe vakkhamānāya hāranayānupubbiyā ayaṃ navavidhasuttantassa atthapariyesanāti.
This is what is said: 'In the aforementioned knowing that is to be accomplished, this is the investigation of the meaning of the nine-fold Suttanta by means of the sequence of methods of exposition that will be spoken of.'
Điều này có nghĩa là: trong việc thực hiện sự hiểu biết đã nói trên, đây là sự tìm kiếm nghĩa của chín loại kinh điển bằng trình tự của các hārā và nayā sẽ được nói đến.
Etthāha – kathaṃ panettha geyyaṅgādīnaṃ suttabhāvo, suttabhāve ca tesaṃ kathaṃ sāsanassa navaṅgabhāvo.
Here, the questioner asks: "How can the Geyya-anga and so on be Sutta here? And if they are Sutta, how can the Dispensation be nine-fold?
Ở đây, có người hỏi: Làm thế nào mà các Geyyaṅga, v.v. lại là kinh điển, và nếu chúng là kinh điển thì làm thế nào mà giáo pháp lại có chín chi phần?
Yañca saṅgahesu vuccati ‘‘sagāthakaṃ suttaṃ geyyaṃ, niggāthakaṃ suttaṃ veyyākaraṇa’’nti, tathā ca sati suttaṅgameva na siyā.
And what is said in the collections, 'A Sutta with verses is Geyya; a Sutta without verses is Veyyākaraṇa,' if that is the case, then there would be no Sutta-anga at all.
Và điều đã nói trong các bản tóm tắt là “kinh điển có kệ là Geyya, kinh điển không có kệ là Veyyākaraṇa”, thì khi đó không thể có Suttaṅga (chi phần kinh).
Athāpi visuṃ suttaṅgaṃ siyā, maṅgalasuttādīnaṃ (khu. pā. 5.1 ādayo; su. ni. 261 ādayo) suttaṅgasaṅgaho na siyā, gāthābhāvato dhammapadādīnaṃ viya, geyyaṅgasaṅgaho vā siyā, sagāthakattā sagāthāvaggassa viya, tathā ubhatovibhaṅgādīsu sagāthakappadesānanti.
And even if there were a separate Sutta-anga, there would be no inclusion of the Maṅgala Sutta and others in the Sutta-anga, as they are verses, like the Dhammapada and others; or there would be inclusion in the Geyya-anga, because they contain verses, like the Sagāthā Vagga, and similarly for the passages with verses in the Ubhatovibhaṅga and so on."
Hoặc nếu có một Suttaṅga riêng biệt, thì các kinh như Maṅgalasutta, v.v. sẽ không được bao gồm trong Suttaṅga vì chúng có kệ giống như Dhammapada, v.v., hoặc chúng sẽ được bao gồm trong Geyyaṅga vì chúng có kệ giống như Sagāthāvagga, và tương tự đối với các phần có kệ trong Ubhatovibhaṅga, v.v.
Vuccate –
It is said:
Được nói rằng:
Sabbassāpi hi buddhavacanassa suttanti ayaṃ sāmaññavidhi.
Indeed, for all of the Buddha's words, 'Sutta' is this general rule.
Thật vậy, đối với tất cả lời Phật dạy, quy tắc “kinh điển” này là quy tắc chung.
Tathā hi ‘‘ettakaṃ tassa bhagavato suttāgataṃ suttapariyāpannaṃ (pāci. 1242), sāvatthiyā suttavibhaṅge, sakavāde pañca suttasatānī’’tiādivacanato vinayābhidhammapariyattivisesepi suttavohāro dissati.
Thus, the term 'Sutta' is seen to be applied even to the specific divisions of Vinaya and Abhidhamma, as in phrases like "that much of the Blessed One's Sutta-come, Sutta-included," "in the Sutta-vibhaṅga at Sāvatthī," and "five hundred Suttas in the Sakavāda."
Như vậy, trong các lời nói như “ettakaṃ tassa bhagavato suttāgataṃ suttapariyāpannaṃ, sāvatthiyā suttavibhaṅge, sakavāde pañca suttasatānī” (chừng đó lời dạy của Đức Thế Tôn là thuộc về kinh, bao gồm trong kinh, trong Suttavibhaṅga ở Sāvatthī, năm trăm kinh trong Sakavāda), cách dùng từ “sutta” cũng được thấy trong các chi tiết của Vinaya và Abhidhamma Pariyatti.
Tadekadesesu pana geyyādayo visesavidhayo tena tena nimittena patiṭṭhitā.
However, in particular parts of that Sutta, Geyya and others are specific rules, established by their respective characteristics.
Tuy nhiên, trong các phần riêng lẻ của chúng, các Geyya, v.v. là các quy tắc đặc biệt được thiết lập bởi những dấu hiệu cụ thể.
Tathā hi geyyassa sagāthakattaṃ tabbhāvanimittaṃ.
Thus, the characteristic of having verses is the distinguishing mark of Geyya.
Thật vậy, việc có kệ là dấu hiệu cho trạng thái Geyya.
Lokepi hi sasilokaṃ sagāthakaṃ cuṇṇiyaganthaṃ geyya’’nti vadanti.
Even in the world, people say that a prose text with verses is 'Geyya'.
Ngay cả trong thế gian, người ta cũng nói rằng một tác phẩm văn xuôi có kệ là “Geyya”.
Gāthāvirahe pana sati pucchitvā vissajjanabhāvo veyyākaraṇassa.
But in the absence of verses, the characteristic of Veyyākaraṇa is that it consists of questions and answers.
Tuy nhiên, khi không có kệ, thì việc hỏi và trả lời là dấu hiệu của Veyyākaraṇa.
Pucchāvissajjanañhi ‘‘byākaraṇa’’nti vuccati.
Indeed, questions and answers are called 'byākaraṇa'.
Thật vậy, việc hỏi và trả lời được gọi là “byākaraṇa”.
Byākaraṇameva veyyākaraṇanti.
Byākaraṇa itself is Veyyākaraṇa.
Byākaraṇa chính là Veyyākaraṇa.
Evaṃ sante sagāthakādīnampi pañhāvissajjanavasena pavattānaṃ veyyākaraṇabhāvo āpajjatīti?
"If this is the case, then even those with verses that proceed by way of questions and answers would fall under Veyyākaraṇa?"
Nếu vậy, thì các phần có kệ, v.v. mà diễn ra dưới hình thức hỏi đáp cũng sẽ trở thành Veyyākaraṇa sao?
Nāpajjati, geyyādisaññānaṃ anokāsabhāvato ‘‘gāthāvirahe satī’’ti visesitattā ca.
"No, they do not, because the designations Geyya and so on have no scope there, and because it is specified 'in the absence of verses'."
Không phải vậy, vì các thuật ngữ Geyya, v.v. không có chỗ đứng, và vì đã được đặc biệt hóa bằng cách nói “khi không có kệ”.
Tathā hi dhammapadādīsu kevalaṃ gāthābandhesu sagāthakattepi somanassañāṇamayikagāthāyuttesu ‘‘vuttañheta’’ntiādivacanasambandhesu abbhutadhammapaṭisaṃyuttesu ca suttavisesesu yathākkamaṃ gāthāudānaitivuttakaabbhutadhammasaññā patiṭṭhitā, tathā satipi gāthābandhabhāve bhagavato atītāsu jātīsu cariyānubhāvappakāsakesu jātakasaññā.
Thus, in Sutta-species like the Dhammapada and others, which consist solely of verses, even though they contain verses, the designations Gāthā, Udāna, Itivuttaka, and Abbhutadhamma are established respectively for those connected with verses imbued with joy and knowledge, those related to sayings like "This was said," and those associated with wondrous phenomena. Similarly, even if they consist of verses, the designation Jātaka is applied to those Sutta-species that proclaim the conduct and power of the Blessed One in past existences. And even if they consist of questions and answers and contain verses, the designation Vedalla is established in some Suttas because they bring about knowledge. Thus, the designations Geyya-anga and so on are established in those respective Sutta-species by their respective characteristics of having verses and so on. Therefore, Geyya and others are specific rules distinct from Sutta-anga.
Thật vậy, trong các kinh điển đặc biệt chỉ gồm các kệ như Dhammapada, v.v., các kinh điển có các kệ liên quan đến trí tuệ hoan hỷ, các kinh điển liên quan đến các lời nói như “vuttañhetaṃ” (điều này đã được nói), và các kinh điển liên quan đến các pháp kỳ diệu, các thuật ngữ Gāthā, Udāna, Itivuttaka, Abbhutadhamma được thiết lập theo thứ tự. Tương tự, mặc dù có hình thức kệ, các kinh điển đặc biệt nói về các hành vi và năng lực của Đức Thế Tôn trong các kiếp quá khứ được gọi là Jātaka. Mặc dù có hình thức hỏi đáp và có kệ trong một số kinh điển, thuật ngữ Vedalla được thiết lập vì chúng mang lại sự hiểu biết (veda).
Satipi pañhāvissajjanabhāve sagāthakatte ca kesuci suttantesu vedassa labhāpanato vedallasaññā patiṭṭhitāti evaṃ tena tena sagāthakattādinā nimittena tesu tesu suttavisesesu geyyaṅgādisaññā patiṭṭhitāti visesavidhayo suttaṅgato pare geyyādayo.
That Sutta which is devoid of the characteristics of Geyya-anga and so on is Sutta-anga, because it operates by the general designation, relinquishing the specific designation.
Do đó, các thuật ngữ Geyyaṅga, v.v. được thiết lập trong các kinh điển đặc biệt đó bằng các dấu hiệu như việc có kệ, v.v. Vậy nên, các Geyya, v.v. là các quy tắc đặc biệt khác với Suttaṅga.
Yaṃ panettha geyyaṅgādinimittarahitaṃ suttaṃ, taṃ suttaṅgaṃ visesasaññāparihārena sāmaññasaññāya pavattanatoti.
"But is not the objection still valid that Sutta-anga is not possible, given that 'a Sutta with verses is Geyya, and a Sutta without verses is Veyyākaraṇa'?"
Trong đó, kinh điển nào không có dấu hiệu của Geyyaṅga, v.v., thì kinh điển đó là Suttaṅga vì nó diễn ra với thuật ngữ chung mà không có thuật ngữ đặc biệt.
Nanu ca sagāthakaṃ suttaṃ geyyaṃ, niggāthakaṃ suttaṃ veyyākaraṇanti suttaṅgaṃ na sambhavatīti codanā tadavatthā evāti?
"No, it is not still valid, because it has been clarified."
Chẳng phải lời chất vấn rằng “kinh điển có kệ là Geyya, kinh điển không có kệ là Veyyākaraṇa, vậy nên không thể có Suttaṅga” vẫn còn nguyên đó sao?
Na tadavatthā, sodhitattā.
That condition does not persist, because it has been clarified.
Không còn nguyên đó, vì đã được làm rõ.
Sodhitañhi pubbe gāthāvirahe sati pucchāvissajjanabhāvo veyyākaraṇassa tabbhāvanimittanti.
For it has already been clarified that when there is an absence of verses, the nature of questions and answers is the cause of its being Veyyākaraṇa.
Trước đây đã được làm rõ rằng khi không có kệ, việc hỏi và trả lời là dấu hiệu cho trạng thái Veyyākaraṇa.
Yañca vuttaṃ – ‘‘gāthābhāvato maṅgalasuttādīnaṃ suttaṅgasaṅgaho na siyā’’ti, tampi na, niruḷhattā.
And what was said—‘due to the presence of verses, the Maṅgala Sutta and others would not be included in the Sutta category’—that too is not valid, because their nature as Sutta is well-established.
Và điều đã nói rằng “các kinh như Maṅgalasutta, v.v. sẽ không được bao gồm trong Suttaṅga vì chúng có kệ” cũng không đúng, vì chúng đã trở thành thói quen.
Niruḷho hi maṅgalasuttādīsu suttabhāvo, na hi tāni dhammapadabuddhavaṃsādayo viya gāthābhāvena paññātāni, kintu suttabhāveneva.
Indeed, in the Maṅgala Sutta and others, their nature as Sutta is well-established. For they are not known by their nature as verses, like the Dhammapada, Buddhavaṃsa, and so forth, but only by their nature as Sutta.
Thật vậy, trạng thái kinh điển đã trở thành thói quen trong các kinh như Maṅgalasutta, v.v. Chúng không được biết đến với trạng thái kệ như Dhammapada, Buddhavaṃsa, v.v., mà chỉ được biết đến với trạng thái kinh điển.
Teneva hi aṭṭhakathāyaṃ ‘‘suttanāmaka’’nti nāmaggahaṇaṃ kataṃ.
It is for this very reason that the Aṭṭhakathā uses the designation ‘Suttanāmaka’ (named as Sutta).
Chính vì thế mà trong các chú giải (aṭṭhakathā) đã dùng tên “suttanāmaka” (có tên là kinh).
Yaṃ pana vuttaṃ ‘‘sagāthakattā geyyaṅgasaṅgaho vā siyā’’ti, tadapi natthi, yasmā sahatāññena.
As for what was said, ‘due to having verses, it might be included in the Geyya category,’ that too is not the case, because it is accompanied by something else.
Còn điều đã nói rằng “chúng sẽ được bao gồm trong Geyyaṅga vì chúng có kệ” thì cũng không có, bởi vì chúng được kết hợp với một cái khác.
Saha gāthāhīti hi sagāthakaṃ.
For "sagāthaka" means "with verses."
Thật vậy, “sagāthakaṃ” (có kệ) nghĩa là cùng với các kệ.
Sahabhāvo ca nāma atthato aññena hoti, na ca maṅgalasuttādīsu gāthāvinimutto koci suttappadeso atthi.
And the nature of being "with" (saha) is, in terms of meaning, with something else, and in the Maṅgala Sutta and others, there is no Sutta passage that is separate from verses.
Và sự cùng tồn tại (sahabhāvo) là với một cái khác về mặt bản chất, nhưng trong các kinh như Maṅgalasutta, v.v. không có phần kinh nào tách rời khỏi kệ.
Yo saha gāthāhīti vucceyya, na ca samudāyo nāma koci atthi.
No such collection exists that could be called "with verses."
Không có một tập hợp nào có thể được gọi là “cùng với các kệ”.
Yadapi vuttaṃ – ‘‘ubhatovibhaṅgādīsu sagāthakappadesānaṃ geyyaṅgasaṅgaho siyā’’ti, tadapi na aññato.
And what was said, ‘the passages with verses in the Ubhatovibhaṅga and others might be included in the Geyya category,’ that too is not so, because they are different.
Điều đã nói rằng “các phần có kệ trong Ubhatovibhaṅga, v.v. sẽ được bao gồm trong Geyyaṅga” thì cũng không đúng, vì chúng là cái khác.
Aññā eva hi tā gāthā, jātakādipariyāpannattā.
For those verses are indeed different, as they are included in the Jātaka and so forth.
Thật vậy, những kệ đó là những kệ khác, vì chúng được bao gồm trong Jātaka, v.v.
Ato na tāhi ubhatovibhaṅgādīnaṃ geyyaṅgabhāvoti evaṃ suttādīnaṃ aṅgānaṃ aññamaññasaṅkarābhāvo veditabbo.
Therefore, it should be understood that there is no intermingling of the categories of Sutta and others in this way.
Do đó, không có trạng thái Geyyaṅga của Ubhatovibhaṅga, v.v. bởi những kệ đó. Như vậy, cần phải hiểu rằng không có sự lẫn lộn giữa các chi phần như Sutta, v.v.
Yasmā pana sabbampi buddhavacanaṃ yathāvuttanayena atthānaṃ sūcanādiatthena suttantveva vuccati, tasmā vuttaṃ – ‘‘navavidhasuttantapariyeṭṭhī’’ti.
However, since all the Buddha's words, in the manner described, are called Suttanta due to their meaning of indicating benefits and so forth, it was said: "the search for the ninefold Suttanta."
Vì tất cả Phật ngôn, theo cách đã nói, được gọi là Suttanta (Kinh) với ý nghĩa là chỉ ra các ý nghĩa, v.v., nên đã nói rằng: “sự tìm kiếm chín loại Suttanta”.