Avuttamevāti pubbe asaṃvaṇṇitapadameva.
Avuttamevā means a word that has not been explained before.
Avuttameva có nghĩa là từ ngữ chưa được chú giải trước đây.
‘‘Dhammaṃ vo’’tiādi (ma. ni. 3.420) vacanassa sambandhaṃ dassetuṃ ‘‘kattha panā’’tiādi vuttaṃ.
To show the connection of the statement "Dhammaṃ vo" and so on, "kattha panā" and so on was said.
Để chỉ ra mối liên hệ của lời dạy “Dhammaṃ vo (Pháp cho các ngươi)”, v.v., câu “kattha pana (nhưng ở đâu)”, v.v., đã được nói đến.
Tepiṭakassa hi buddhavacanassa saṃvaṇṇanālakkhaṇaṃ nettippakaraṇaṃ, tañca pariyattidhammasaṅgāhake suttapade saṃvaṇṇetabbabhāvena gahite gahitameva hoti.
Indeed, the Netti-pakarana, characterized by the explanation of the Buddha's words in the Tipiṭaka, is taken as understood when it is taken as something to be explained in the Sutta passages that comprise the Dhamma of study.
Thật vậy, bộ Nettippakaraṇa có đặc tính là chú giải Tam Tạng Phật ngôn, và khi một đoạn kinh điển, vốn thu nhiếp pháp học, được lấy làm đối tượng để chú giải, thì bộ luận này cũng được bao gồm trong đó.
Tenāha ‘‘desanāhārena…pe… dassetī’’ti.
Therefore, it says "by the mode of teaching... and so on... shows."
Do đó, ngài nói “desanāhārena…pe… dassetī (bằng desanāhāra... chỉ ra)”.
Yesaṃ assādādīnaṃ vibhajanalakkhaṇo desanāhāro, te gāthāya, idhāpi ca āgate ‘‘assādaṃ ādīnava’’ntiādinā udāharaṇavasena vibhajituṃ ‘‘tattha katamo assādo’’tiādi āraddhaṃ.
The mode of teaching, which is characterized by the analysis of enjoyment and so on, is to be analyzed by means of stanzas and, here too, by "enjoyment, drawback" and so on, by way of example. For this purpose, "tattha katamo assādo" (what is enjoyment there?) and so on was begun.
Để phân tích, bằng cách đưa ra ví dụ, các pháp như vị ngọt, v.v., mà desanāhāra có đặc tính là phân tích, đã được đề cập trong kệ ngôn và cả ở đây qua câu “vị ngọt, sự nguy hiểm”, v.v., nên câu “tattha katamo assādo (trong đó, vị ngọt là gì)”, v.v., đã được bắt đầu.
Tattha tatthāti tassaṃ ‘‘assādādīnavatā’’ti gāthāyaṃ vutto katamo assādo.
There, tattha means, "what is the enjoyment mentioned in the stanza 'assādādīnavatā' (enjoyment, drawback, and so on)?"
Trong đó, tatthā có nghĩa là, trong kệ ngôn “assādādīnavatā (có vị ngọt và sự nguy hiểm)”, vị ngọt được nói đến là gì?
Atha vā ‘‘assādaṃ ādīnava’’ntiādinā yo idha assādādīnaṃ uddeso, tattha katamo assādoti ceti attho.
Or, what is the enjoyment among the enumeration of enjoyments and so on here, by "assādaṃ ādīnava" (enjoyment, drawback) and so on?
Hoặc, trong phần liệt kê các pháp như vị ngọt, v.v., ở đây qua câu “vị ngọt, sự nguy hiểm”, v.v., thì vị ngọt là gì? Đó là ý nghĩa.
Esa nayo sesesupi.
The same method applies to the rest.
Phương pháp này cũng áp dụng cho các phần còn lại.
Kammakaraṇatthabhinnassa visayavisayitālakkhaṇassa assādadvayassa nidassanatthaṃ gāthādvayudāharaṇaṃ, tathā kāmavipariṇāmalakkhaṇassa, vaṭṭadukkhalakkhaṇassa cāti duvidhassāpi ādīnavassa nidassanatthaṃ ‘‘ariyamaggo nibbāna’’nti duvidhassāpi nissaraṇassa nidassananidassanatthañca dve dve gāthā udāhaṭā.
Two stanzas are cited to illustrate the two kinds of enjoyment, which differ in their object and subject, and in their active and passive meanings. Similarly, two stanzas are cited to illustrate the two kinds of drawback, namely, that characterized by the change of sensual pleasures and that characterized by the suffering of the round of existence. And two stanzas are cited to illustrate the two kinds of escape, namely, the Noble Path and Nibbāna.
Để minh họa cho hai loại vị ngọt, vốn khác nhau về phương diện hành động và đối tượng, có đặc tính là chủ thể và đối tượng, hai kệ ngôn đã được trích dẫn làm ví dụ; tương tự, để minh họa cho cả hai loại nguy hiểm, tức là loại có đặc tính biến hoại của các dục và loại có đặc tính là khổ luân hồi, và để minh họa cho cả hai loại xuất ly, tức là “Thánh đạo, Niết-bàn”, hai kệ ngôn cho mỗi loại đã được trích dẫn.
Dhammo have rakkhati dhammacārinti (jā. 1.10.102-103; netti. 5, 26, 31; peṭako. 22) ettha dhammacārino maggaphalanibbānehi sātisayārakkhā sambhavati, sampattibhavassāpi vipariṇāmasaṅkhāradukkhatāhi duggatibhāvo icchitovāti adhippāyenāha ‘‘nissaraṇaṃ anāmasitvā’’ti.
In "Dhammo have rakkhati dhammacāri" (the Dhamma indeed protects the one who practices Dhamma), the superior protection of one who practices Dhamma through the Path, Fruition, and Nibbāna is possible. Even the state of fortunate existence is considered a state of woe due to the suffering of change and conditioned existence. With this intention, it says "without touching escape."
Trong câu Dhammo have rakkhati dhammacāriṃ (Pháp quả thật hộ trì người hành pháp), sự hộ trì siêu việt bằng đạo, quả và Niết-bàn có thể xảy ra đối với người hành pháp, và ngay cả sự hiện hữu trong cảnh giới an lạc cũng được xem là cảnh khổ do tính chất biến hoại và khổ do hành, với ý này, ngài nói “nissaraṇaṃ anāmasitvā (không đề cập đến sự xuất ly)”.
Tathā hi vakkhati ‘‘nibbānaṃ vā upanidhāya sabbā upapattiyo duggatī’’ti.
Thus, it will say, "compared to Nibbāna, all existences are states of woe."
Thật vậy, ngài sẽ nói: “Hoặc so với Niết-bàn, tất cả các cảnh giới tái sanh đều là cảnh khổ”.
Avekkhassūti vidhānaṃ.
Avekkhassū is an injunction.
Avekkhassu (hãy quán xét) là một mệnh lệnh.
Tassā pana avekkhāya pavattiākāro, visayo, kattā ca ‘‘suññato, lokaṃ, mogharājā’’ti padattayena vuttāti āha – ‘‘suññato…pe… āṇattī’’ti.
The manner of its occurrence, its object, and the agent of that observation are stated by the three words "suññato, lokaṃ, mogharājā" (as empty, the world, Mogharāja). Thus, it says – "suññato... and so on... command."
Nhưng phương thức diễn ra, đối tượng và người thực hiện của sự quán xét đó đã được nói đến qua ba từ “suññato (như là trống không), lokaṃ (thế gian), mogharājā (này Mogharāja)”, do đó ngài nói – “suññato…pe… āṇattī (như là trống không... là mệnh lệnh)”.
Tattha saṅkhārānaṃ suññatā anattasabhāvatāya, attasuññatāya ca siyā.
There, the emptiness of conditioned phenomena can be due to their anattā nature and their lack of a self.
Trong đó, tính không của các hành có thể là do bản chất vô ngã và do sự trống không về một tự ngã.
Yato te na vasavattino, attasāravirahitā ca, yato te anattā, rittā, tucchā ca attanā, tadubhayaṃ dasseti ‘‘avasavattitā’’tiādinā.
Since they are not subject to control, and are devoid of self-essence, and since they are anattā, empty, and void of a self, both aspects are shown by "avasavattitā" (lack of control) and so on.
Bởi vì chúng không tuân theo ý muốn và không có thực chất tự ngã, do đó chúng là vô ngã, rỗng không và trống rỗng về một tự ngã; để chỉ ra cả hai điều này, ngài nói “avasavattitā (tính không tuân theo ý muốn)”, v.v...
Evaṃ maccutaro siyāti evaṃ paṭipattiyā maccutaro bhaveyyāti attho.
Evaṃ maccutaro siyā means, "by such practice, one would transcend death."
Evaṃ maccutaro siyā (như vậy sẽ vượt qua thần chết) có nghĩa là, với sự thực hành như vậy, người ấy sẽ vượt qua thần chết.
Parikappetvā vidhiyamānassa maccutaraṇassa pubbabhāgapaṭipadā desanāya paccakkhato sijjhamānaṃ sātisayaṃ phalanti āha ‘‘tassa yaṃ…pe… phala’’nti.
The superior fruit, which is attained directly in the teaching, is the preliminary practice for transcending death, which is being prescribed by way of supposition. Thus, it says "tassa yaṃ... and so on... fruit."
Vì sự vượt qua thần chết, được quy định sau khi đã suy xét, là một quả siêu việt, được thành tựu một cách trực tiếp từ sự thực hành trong giai đoạn đầu của lời dạy, nên ngài nói “tassa yaṃ…pe… phalaṃ (quả của điều đó... là)”.
Ghaṭitamattanti sotadvārānusārena manodvārikaviññāṇasantānena ālambitamattaṃ.
Ghaṭitamatta means merely apprehended by the stream of mind-door consciousness following the sense-door.
Ghaṭitamattaṃ có nghĩa là vừa mới được tiếp nhận bởi dòng tâm thức thuộc ý môn theo sau nhĩ môn.
Sassatādiākārassāti sassatucchedākārassa.
Sassatādiākārassā means the modes of eternalism and annihilationism.
Sassatādiākārassa có nghĩa là của các dạng thức thường kiến và đoạn kiến.
Idañhi dvayaṃ dhammadesanāya cāletabbaṃ, na anulomikakhanti, yathābhūtañāṇaṃ vā.
These two are to be shaken by the teaching of Dhamma, not by favorable acceptance or knowledge as it truly is.
Thật vậy, hai điều này cần được lay chuyển bởi sự thuyết pháp, chứ không phải là tùy thuận nhẫn hay như thật trí.
Etasmiñhi catukke āsayasāmaññatā.
In this tetrad, there is a commonality of disposition.
Bởi vì, trong bốn pháp này, có sự tương đồng về tâm tánh.
Vuttañhetaṃ –
It is said:
Điều này đã được nói:
Calanāyāti vikkhambhanāya.
Calanāyā means for shaking off.
Calanāya có nghĩa là để trấn áp.
Parānuvattiyāti samucchedanāya.
Parānuvattiyā means for eradication.
Parānuvattiyā có nghĩa là để đoạn trừ.
Ugghaṭite jānātīti ugghaṭitaññūti mūlavibhujādipakkhepena saddasiddhi veditabbā.
The etymology of ugghaṭitaññū (one who understands immediately) should be understood by the abbreviation of the original analysis, such as "jānāti ugghaṭite" (understands what is revealed).
Người biết ngay khi được nêu lên là ugghaṭitaññū; sự hình thành từ này cần được hiểu qua việc thêm vào các thành phần như mūlavibhuja, v.v...
Vipañcitanti ‘‘visamaṃ candimasūriyā parivattantī’’tiādīsu (a. ni. 4.70) viya bhāvanapuṃsakaniddesoti āha ‘‘mandaṃ saṇika’’nti.
"Vipañcita" means a designation in the neuter gender, indicating a state of being, as in phrases like "the moon and sun revolve unevenly," thus it means "slowly, gradually."
Vipañcitaṃ ở đây là một danh từ chỉ trạng thái được dùng ở trung tính, giống như trong các câu “mặt trăng và mặt trời quay một cách bất thường”, v.v., do đó ngài nói “mandaṃ saṇikaṃ (chậm rãi, từ từ)”.
Nissaraṇaādīnavanissaraṇaassādādīnavanissaraṇānaṃ vibhāvanā veneyyattayavinayanasamatthā.
The elucidation of escape, the danger of escape, the enjoyment, the danger, and the escape, is capable of disciplining the three types of trainees.
Sự phân tích về sự xuất ly, sự nguy hiểm và sự xuất ly, vị ngọt, sự nguy hiểm và sự xuất ly có khả năng giáo hóa ba loại người cần được giáo hóa.
Cattāroti assādo ca ādīnavo ca assādo ādīnavo ca assādo nissaraṇañcāti ete cattāro.
"Four" refers to these four: enjoyment, danger, enjoyment and danger, and enjoyment and escape.
Bốn điều này là: sự vị ngọt (assāda), sự nguy hiểm (ādīnava), sự vị ngọt và nguy hiểm, và sự vị ngọt và sự thoát ly (nissaraṇa).
Yadi nissaraṇavibhāvanā veneyyavinayanasamatthā, kasmā pañcamo na gahitoti āha ‘‘ādīnavāvacanato’’ti.
If the elucidation of escape is capable of disciplining trainees, why is the fifth not included? It is said "due to the mention of danger."
Nếu sự hiển bày sự thoát ly (nissaraṇa-vibhāvanā) có khả năng điều phục người đáng được điều phục (veneyya-vinayana-samatthā), tại sao điều thứ năm không được chấp nhận? (Kinh) nói rằng: " vì đã nói về sự nguy hiểm (ādīnava)."
Yadi hi ugghaṭitaññuṃ sandhāya ayaṃ nayo vuccati, nissaraṇamattena siddhaṃ siyā.
Indeed, if this method is spoken with reference to the ugghaṭitaññu, it would be accomplished by escape alone.
Nếu phương pháp này được nói đến để chỉ người có trí tuệ phát lộ (ugghaṭitaññu), thì chỉ với sự thoát ly là đã thành tựu.
Atha vipañcitaññuṃ, neyyaṃ vā, ādīnavo ca nissaraṇañca assādo ca ādīnavo nissaraṇañca vattabbo siyā?
But if it is for the vipañcitaññu or the neyya, then danger and escape, and enjoyment, danger, and escape should be stated?
Còn nếu là người có trí tuệ triển khai (vipaṇcitaññu) hoặc người cần được dẫn dắt (neyya), thì sự nguy hiểm và sự thoát ly, và sự vị ngọt, sự nguy hiểm và sự thoát ly có nên được nói đến không?
Tathā appavattattā na gahito.
Similarly, it is not included because it is not applicable.
Vì không có sự vận hành như vậy, nên không được chấp nhận.
Tenāha ‘‘ādīnavāvacanato’’tiādi.
Therefore, it is said "due to the mention of danger," and so on.
Do đó (Kinh) nói "vì đã nói về sự nguy hiểm" v.v.
Desananti sāmaññato gahitaṃ ‘‘suttekadesaṃ gāthaṃ vā’’ti viseseti.
"Teaching": What is generally understood as "a section of a Sutta or a verse" is specified.
Sự thuyết giảng (desanā) là điều được chấp nhận một cách tổng quát, (Kinh) đặc biệt nói: "một phần của kinh hoặc một bài kệ".
Padaparamaaggahaṇañcettha saupāyassa nissaraṇassa anāmaṭṭhattā.
And the non-grasping of the ultimate word here is due to the non-touching of escape with skillful means.
Việc không chấp nhận các từ ngữ tối thượng (padaparama) ở đây là do sự thoát ly có phương tiện (saupāya) chưa được chạm đến.
‘‘Kalyāṇa’’nti iminā iṭṭhavipāko, ‘‘pāpaka’’nti aniṭṭhavipāko adhippetoti āha ‘‘ayaṃ assādo, ayaṃ ādīnavo’’ti.
By "wholesome" is meant a desirable result, and by "unwholesome" is meant an undesirable result, thus it is said "this is enjoyment, this is danger."
Với từ " tốt lành" (kalyāṇa) ý muốn nói đến quả báo đáng ưa, và với từ " ác độc" (pāpaka) ý muốn nói đến quả báo không đáng ưa, nên (Kinh) nói: " đây là sự vị ngọt, đây là sự nguy hiểm."
Lābhādīnaṃ puññaphalattā tadanurodhaṃ vā sandhāya ‘‘ayaṃ assādo’’ti vuttaṃ.
Or, in consideration of gains and so forth being the fruit of merit, it is said "this is enjoyment."
Hoặc là, vì lợi lộc v.v. là quả của công đức, nên câu " đây là sự vị ngọt" được nói đến để chỉ sự tương ứng với điều đó.
Tabbipariyāyena alābhādīnaṃ ādīnavatā veditabbā.
By contrast, the danger of losses and so forth should be understood.
Theo chiều ngược lại, sự nguy hiểm của sự không có lợi lộc v.v. cần được hiểu.
Kāmāti kilesakāmasahitā vatthukāmā.
"Sensual pleasures" refers to material sensual pleasures accompanied by defilements.
Các dục (kāma) là các dục đối tượng (vatthukāma) kèm theo các dục phiền não (kilesakāma).
Virūparūpenāti appatirūpākārena.
"In an unseemly manner" means in an inappropriate way.
Với hình tướng xấu xí (virūparūpena) là với hình thức không phù hợp.
Mathentīti maddanti.
"They crush" means they torment.
Họ khuấy động (mathenti) là họ nghiền nát.
Pabbajitomhīti pabbajjaṃ upagato amhi.
"I have gone forth" means I have undertaken the monastic life.
Tôi đã xuất gia (pabbajitomhī) là tôi đã đi vào đời sống xuất gia.
Apaṇṇakanti avirajjhanakaṃ.
"Unfailing" means unfailing.
Không sai lầm (apaṇṇaka) là không bị lỗi.
Sāmaññanti samaṇabhāvo.
"Monkhood" means the state of being a monk.
Đời sống Sa-môn (sāmañña) là trạng thái của một vị Sa-môn.
Samitapāpabhāvoyeva seyyo sundarataro.
The state of having calmed evil is indeed better, more excellent.
Trạng thái đã làm lắng dịu tội lỗi là tốt đẹp hơn (seyyo), là tuyệt vời hơn.
Sukhā paṭipadā, dukkhā paṭipadāti yā dve paṭipadā, tāsu ekekā dandhakhippābhiññatāya dve dve hontīti āha ‘‘paṭipadābhiññākato vibhāgo paṭipadākato hotī’’ti.
The two paths, the pleasant path and the painful path—each of these becomes two due to slow or swift direct knowledge. Thus it is said "the division made by path and direct knowledge is made by path."
Hai con đường thực hành là con đường thực hành dễ chịu (sukhā paṭipadā) và con đường thực hành khó khăn (dukkhā paṭipadā), mỗi con đường đó lại có hai loại do sự chậm chạp hay nhanh chóng trong việc chứng ngộ (abhiññā). Do đó, (Kinh) nói: " sự phân loại theo sự chứng ngộ (abhiññā) là sự phân loại theo con đường thực hành (paṭipadā)."
Katapubbakiccassa pathavīkasiṇādīsu sabbapaṭhamaṃ ‘‘pathavī’’tiādinā pavattamanasikāro paṭhamasamannāhāro.
For one who has performed the preliminary duties, the first application of attention, such as "earth" and so on, that arises first in earth kasiṇa and so forth, is the first application.
Sự chú tâm đầu tiên (paṭhama-samannāhāra) là sự chú tâm bắt đầu bằng "đất" v.v. trong các đề mục như địa biến xứ (pathavīkasiṇa) của người đã hoàn thành các công việc sơ khởi.
Upacāranti upacārajjhānaṃ.
"Access" refers to access jhāna.
Cận định (upacāra) là cận định thiền.
Paṭipajjitabbatāya jhānampi ‘‘paṭipadā’’ti vuccati.
Due to being practiced, jhāna is also called "path."
Thiền cũng được gọi là con đường thực hành (paṭipadā) vì nó là điều cần được thực hành.
Tadaññā heṭṭhimapaññato adhikā paññāti katvā ‘‘abhiññā’’ti vuccati.
Knowledge superior to the lower wisdom is called "direct knowledge."
Trí tuệ đó được gọi là thắng trí (abhiññā) vì nó là trí tuệ cao hơn trí tuệ thấp hơn.
Abhinivisantoti paṭṭhapento.
"Establishing" means setting up.
Khi bắt đầu (abhinivisanto) là khi thiết lập.
Rūpārūpaṃ pariggaṇhantoti rūpārūpadhamme lakkhaṇādīhi paricchinditvā gaṇhanto.
"Comprehending materiality and immateriality" means comprehending material and immaterial phenomena by defining them with characteristics and so on.
Khi phân biệt sắc và vô sắc (rūpārūpaṃ pariggaṇhanto) là khi phân biệt và nắm giữ các pháp sắc và vô sắc bằng các đặc tính v.v.
Pariggahitarūpārūpassa maggapātubhāvadandhatā ca nāmarūpavavatthānādīnaṃ kicchasiddhiyā siyāti na rūpārūpapariggahakicchatāya eva dukkhāpaṭipadatā vattabbāti ce?
If it is said that the slowness of the manifestation of the path for one who has comprehended materiality and immateriality might be due to the difficulty of establishing name-and-form and so on, and therefore the painful path should not be attributed solely to the difficulty of comprehending materiality and immateriality?
Nếu nói rằng sự chậm chạp trong việc chứng ngộ đạo (magga-pātubhāva-dandhatā) của người đã phân biệt sắc và vô sắc có thể là do sự khó khăn trong việc xác định danh sắc v.v., chứ không phải chỉ do sự khó khăn trong việc phân biệt sắc và vô sắc mà con đường thực hành khó khăn (dukkhāpaṭipadatā) được nói đến?
Na, nāmarūpavavatthāpanādīnaṃ paccanīkakilesamandatāya sukhasiddhiyampi tathāsiddhavipassanāsahagatānaṃ indriyānaṃ mandatāya maggapātubhāvato.
No, because the path manifests even with the easy accomplishment of establishing name-and-form and so on, due to the weakness of opposing defilements, and due to the weakness of the faculties associated with such accomplished insight.
Không, vì sự chứng ngộ đạo là do các căn (indriya) đi kèm với tuệ quán đã thành tựu như vậy yếu kém, ngay cả khi sự thành tựu dễ dàng do sự yếu kém của các phiền não đối nghịch với việc xác định danh sắc v.v.
Rūpārūpaṃ pariggahetvāti akicchenapi pariggahetvā, kicchena pariggahite vattabbameva natthi.
"Having comprehended materiality and immateriality" means having comprehended even without difficulty; there is no need to speak of it when comprehended with difficulty.
Sau khi phân biệt sắc và vô sắc (rūpārūpaṃ pariggahetvā) là ngay cả khi đã phân biệt một cách dễ dàng; không cần phải nói đến khi phân biệt một cách khó khăn.
Evaṃ sesesupi.
The same applies to the rest.
Tương tự đối với các trường hợp còn lại.
Nāmarūpaṃ vavatthāpentoti ‘‘nāmarūpamattametaṃ, na añño koci sattādiko’’ti vavatthāpanaṃ karonto.
"Establishing name-and-form" means making the determination: "This is merely name-and-form, not any other being or self."
Khi xác định danh sắc (nāmarūpaṃ vavatthāpento) là khi thực hiện việc xác định: "đây chỉ là danh sắc, không có chúng sinh v.v. nào khác".
Kataro panettha vāro yuttarūpoti?
Which of these turns is appropriate?
Trong số này, trường hợp nào là phù hợp?
Yo koci sakiṃ, dvikkhattuṃ, anekasatakkhattunti evamādīsu hi vikkhambhanavāresu sakiṃ, dvikkhattuñca vikkhambhanavāro sukhā paṭipadā eva, na tato uddhaṃ sukhā paṭipadā hoti, tasmā tikkhattuṃ vikkhambhanavārato paṭṭhāya dukkhā paṭipadā veditabbā.
Among these turns of suppression, such as once, twice, or hundreds of times, the turn of suppression once or twice is indeed the pleasant path; beyond that, it is not the pleasant path. Therefore, the painful path should be understood starting from the turn of suppression three times.
Trong các trường hợp khuất phục (vikkhambhana) như một lần, hai lần, hàng trăm lần v.v., trường hợp khuất phục một lần và hai lần là con đường thực hành dễ chịu (sukhā paṭipadā), nhưng từ đó trở đi không còn là con đường thực hành dễ chịu nữa. Do đó, từ trường hợp khuất phục ba lần trở đi, cần hiểu đó là con đường thực hành khó khăn (dukkhā paṭipadā).
Apica kalāpasammasanāvasāne udayabbayānupassanāya uppannassa vipassanupakkilesassa tikkhattuṃ vikkhambhanena kicchatāvāro dukkhā paṭipadā veditabbā.
Moreover, the path of difficult practice (dukkhā paṭipadā) should be understood as the difficulty of suppressing three times the defilement of insight (vipassanupakkilesa) that arises from the contemplation of rise and fall (udayabbayānupassanā) at the end of the contemplation of groups (kalāpasammasanā).
Hơn nữa, sau khi quán sát theo từng nhóm (kalāpa-sammasanā), trường hợp khó khăn do khuất phục ba lần các phiền não phụ của tuệ quán (vipassanupakkilesa) đã phát sinh trong sự quán sát sinh diệt (udayabbayānupassanā) cần được hiểu là con đường thực hành khó khăn.
Ettha dandhattā paṭipadāya etassa akicchattepi purimānaṃ kicchatte dukkhāpaṭipadatā vuttanayāva.
Here, even if this (path) is not difficult due to its slowness, the difficulty of the former (paths) is just as described for the path of difficult practice.
Ở đây, dù sự thực hành này không khó khăn do tính chậm chạp của con đường thực hành, nhưng con đường thực hành khó khăn đã được nói đến theo cách đã nêu do sự khó khăn của các điều trước đó.
Yassa pana sabbattha akicchatā, tassa paramukkaṃsagatā sukhā paṭipadā veditabbā.
However, for one for whom there is no difficulty in anything, the path of pleasant practice (sukhā paṭipadā) that has reached the highest excellence should be understood.
Đối với người mà tất cả đều không khó khăn, cần hiểu đó là con đường thực hành dễ chịu đã đạt đến mức tối thượng.
Yathā nāmarūpapariggahakicchatāya maggapātubhāvadandhatāya dukkhā paṭipadā dandhābhiññā vuttā, tathā tabbipariyāyena catutthī, tadubhayavomissatāvasena dutiyā, tatiyā ca ñātabbāti dassento āha ‘‘iminā…pe… veditabbā’’ti.
Just as the difficult practice (dukkhā paṭipadā) and slow direct knowledge (dandhābhiññā) were stated due to the difficulty in comprehending mind-and-matter (nāmarūpa) and the slowness in the manifestation of the path, so too, the fourth (path) should be understood by its opposite, and the second and third by a mixture of both, thus showing, it is said: "by this…etc.…should be understood."
Để chỉ ra rằng con đường thực hành khó khăn, chứng ngộ chậm chạp được nói đến do sự khó khăn trong việc phân biệt danh sắc và sự chậm chạp trong việc chứng ngộ đạo, thì con đường thứ tư cần được hiểu là ngược lại, và con đường thứ hai và thứ ba là sự pha trộn của cả hai. Do đó, (Kinh) nói: " bằng điều này… v.v… cần được hiểu."
Vaṭṭadukkhato niyyānassa adhippetattā ‘‘vipassanāpakkhikā evā’’ti vuttaṃ.
Since the escape from the suffering of saṃsāra (vaṭṭadukkha) is intended, it is said: "indeed belonging to the side of insight (vipassanāpakkhikā)."
Vì sự thoát ly khỏi khổ luân hồi (vaṭṭadukkha) được ý muốn nói đến, nên (Kinh) nói: " chỉ thuộc về tuệ quán (vipassanā-pakkhikā)."
Hetupāyaphalehīti ettha taṇhācaritatā, mandapaññatā ca paṭhamāya paṭipadāya hetu, taṇhācaritatā, udatthapaññatā ca dutiyāya, diṭṭhicaritatā, mandapaññatā ca tatiyāya, diṭṭhicaritatā, udatthapaññatā ca catutthiyā.
Here, in "by causes, means, and fruits," the cause for the first path is craving-nature (taṇhācaritatā) and dull wisdom (mandapaññatā); for the second, craving-nature and sharp wisdom (udatthapaññatā); for the third, view-nature (diṭṭhicaritatā) and dull wisdom; and for the fourth, view-nature and sharp wisdom.
Trong câu " với các nguyên nhân, phương tiện và quả báo" (hetupāyaphalehi) này, sự hành xử theo ái (taṇhācaritatā) và trí tuệ kém (mandapaññatā) là nguyên nhân cho con đường thực hành thứ nhất; sự hành xử theo ái và trí tuệ sắc bén (udatthapaññatā) là cho con đường thứ hai; sự hành xử theo tà kiến (diṭṭhicaritatā) và trí tuệ kém là cho con đường thứ ba; sự hành xử theo tà kiến và trí tuệ sắc bén là cho con đường thứ tư.
Upāyo pana yathākkamaṃ satisamādhivīriyapaññindriyāni, satipaṭṭhānajhānasammappadhānasaccāni ca upanissayabhūtāni.
The means are, respectively, the faculties of mindfulness, concentration, effort, and wisdom, and also the foundations of mindfulness (satipaṭṭhāna), jhāna, right effort (sammappadhāna), and truths (saccāni) as supporting conditions.
Phương tiện (upāya) theo thứ tự là các căn niệm, định, tinh tấn, tuệ; và các niệm xứ, thiền, chánh tinh tấn, các chân lý là các chỗ nương tựa.
Phalaṃ vaṭṭadukkhato niyyānaṃ.
The fruit is the escape from the suffering of saṃsāra.
Quả báo (phala) là sự thoát ly khỏi khổ luân hồi.
Samādhimukhenāti samādhimukhena bhāvanānuyogena.
"Through concentration" means through the practice of development (bhāvanānuyoga) by way of concentration.
Thông qua định (samādhimukhena) là thông qua sự thực hành thiền định.
Tenevāha ‘‘samathapubbaṅgamāya vipassanāyā’’ti.
Therefore, it is said: "for insight preceded by tranquility (samatha)."
Do đó, (Kinh) nói: " bằng tuệ quán (vipassanā) có định (samatha) làm tiền đạo."
Idhāti imasmiṃ nettippakaraṇe.
"Here" means in this Netti-pakaraṇa.
Ở đây (idha) là trong bộ Netti này.
Vakkhati ‘‘rāgavirāgā cetovimutti sekkhaphala’’nti, ‘‘rāgavirāgā cetovimuttikāmadhātusamatikkama’’nti ca.
It will be said: "the liberation of mind (cetovimutti) through dispassion for lust is a trainee's fruit," and "the liberation of mind through dispassion for lust is the transcendence of the sense-sphere."
(Kinh) sẽ nói: "sự giải thoát tâm (cetovimutti) do ly tham là quả của bậc hữu học (sekkhaphala)", và "sự giải thoát tâm do ly tham là sự vượt qua cõi dục (kāmadhātu-samatikkama)".
Soti anāgāmī.
"He" refers to the non-returner (anāgāmī).
Vị đó (so) là bậc Bất Lai (Anāgāmī).
Tenāti paṭipakkhena.
"By that" means by the opponent.
Bằng điều đó (tena) là bằng đối nghịch.
Tatoti paṭipakkhato.
"From that" means from the opponent.
Từ điều đó (tato) là từ đối nghịch.
Samānādhikaraṇavasena ca cetovimuttisaddānaṃ samāsaṃ katvā bhinnādhikaraṇavasena vattuṃ ‘‘atha vā’’tiādi vuttaṃ.
And having formed a compound of the words for 'liberation of mind' in the sense of apposition, "or else" and so on is stated to express it in the sense of distinct referents.
Câu " hoặc là" (atha vā) v.v. được nói đến để tạo thành hợp chất của các từ giải thoát tâm (cetovimutti) theo cách đồng chủ cách (samānādhikaraṇa) và để nói theo cách dị chủ cách (bhinnādhikaraṇa).
Puna ‘‘cetaso vā’’tiādinā aññapadatthavasena cetovimuttipadānaṃ samāsaṃ dasseti.
Again, by "or of the mind" and so on, it shows the compound of the words for 'liberation of mind' in the sense of another referent.
Lại nữa, bằng câu " hoặc của tâm" (cetaso vā) v.v., (Kinh) chỉ ra hợp chất của các từ giải thoát tâm (cetovimutti) theo nghĩa của một từ khác (aññapadattha).
Viññāṇapariyāyena ceto-saddena vuttayojanā na sambhavatīti āha ‘‘yathāsambhava’’nti.
The interpretation given with the word 'ceto' in the sense of 'consciousness' is not possible, so it is said: "as far as possible."
Sự giải thích được nói đến bằng từ "tâm" (ceto) theo nghĩa của thức (viññāṇa) là không thể có. Do đó, (Kinh) nói: " tùy theo khả năng."
7. Tanti puggalavibhāgaṃ.
7. "That" refers to the division of individuals.
7. Điều đó (taṃ) là sự phân loại cá nhân.
Ñāṇavibhāgenāti sutamayādiñāṇappabhedena.
"By the division of knowledge" means by the classification of knowledge such as that born of learning (sutamaya).
Bằng sự phân loại trí tuệ (ñāṇavibhāgena) là bằng các loại trí tuệ như văn tuệ (sutamaya) v.v.
Nibbattananti uppādanaṃ.
"Nibbattanaṃ" means production.
Sự phát sinh (nibbattana) là sự tạo ra.
Tatthāti tasmiṃ ugghaṭitaññutātiādipuggalavibhāgabhūte desanābhājane.
"Therein" means in that receptacle of teaching which is the division of individuals such as the 'one who understands immediately' (ugghaṭitaññu).
Trong đó (tatthā) là trong sự phân loại cá nhân như người có trí tuệ phát lộ (ugghaṭitaññu) v.v., tức là trong phương tiện thuyết giảng.
Desanāyanti sutte.
"In the teaching" means in the Sutta.
Trong bài thuyết giảng (desanāya) là trong kinh điển.
Taṃ dassetunti taṃ puggalavibhāgaṃ dassetuṃ.
"To show that" means to show that division of individuals.
Để chỉ ra điều đó (taṃ dassetuṃ) là để chỉ ra sự phân loại cá nhân đó.
‘‘Svāyaṃ hāro kathaṃ sambhavatī’’ti keci paṭhanti.
Some read: "How is this arrangement possible?"
Một số người đọc: "Phương pháp (hāra) này làm sao có thể có được?"
Sāti vuttappakāradhammatthānaṃ vīmaṃsanapaññā.
"That" refers to the wisdom of investigation (vīmaṃsanapaññā) of the aforementioned kinds of dhamma and meaning.
Trí tuệ đó (sā) là trí tuệ thẩm sát các pháp và nghĩa đã nói đến.
Adhikāratoti ‘‘satthā vā dhammaṃ desayatī’’tiādiadhikārato.
"From authority" means from the authority of "the Teacher teaches the Dhamma," and so on.
Do quyền hạn (adhikārato) là do quyền hạn "Bậc Đạo Sư thuyết giảng Dhamma" v.v.
Sāmatthiyato ugghaṭitaññuādiveneyyavinayanasamatthabhāvato.
"From capability" means from the capability to discipline those who are to be trained, such as the one who understands immediately.
Do khả năng là do khả năng điều phục người đáng được điều phục như người có trí tuệ phát lộ (ugghaṭitaññu) v.v.
Pariyattidhammassa upadhāraṇanti etthāpi ‘‘adhikārato sāmatthiyato vā’’ti ānetvā yojetabbaṃ.
Here too, in "the grasping of the Dhamma of study (pariyattidhamma)," it should be connected by bringing in "from authority or from capability."
Sự nắm giữ Pháp học (Pariyattidhamma) ở đây cũng nên được hiểu theo nghĩa “do quyền hạn hoặc do năng lực”.
Sutacintāmayañāṇesūti sutamayañāṇe ca cintāmayañāṇe ca sutacintāmayañāṇesu ca sutacintāmayañāṇesūti ekadesasarūpekaseso veditabbo.
In "in the knowledges born of learning and thought," the meaning of one-part-remaining compound (ekadesasarūpekaseso) should be understood as "in the knowledge born of learning, and in the knowledge born of thought, and in the knowledges born of learning and thought."
Trong các tuệ văn-tư (Sutacintāmayañāṇesu) – nên hiểu đây là sự còn lại của một phần, tức là trong tuệ văn, trong tuệ tư, và trong các tuệ văn-tư.
Cintāmayañāṇeyeva hi patiṭṭhitā mahābodhisattā carimabhave vipassanaṃ ārabhanti, itare sutacintāmayañāṇesūti.
Indeed, the Great Bodhisattas, established only in knowledge born of thought, begin insight in their last existence, while others (begin it) in knowledges born of learning and thought.
Chính các vị Đại Bồ Tát đã an trú trong tuệ tư mới bắt đầu tuệ quán trong kiếp cuối cùng, còn những vị khác thì trong các tuệ văn-tư.
Tehīti tathā paṭhantehi.
"By them" means by those who read thus.
Bởi những vị đó (Tehi) – bởi những vị đã học như vậy.
Vuttanayenāti ‘‘upādārūpaṃ pariggaṇhāti, arūpaṃ pariggaṇhātī’’tiādinā paṭipadākathāyaṃ (netti. aṭṭha. 5) vuttanayena.
"By the aforementioned method" means by the method stated in the Discourse on Practice (netti. aṭṭha. 5) such as "comprehends derived matter (upādārūpa), comprehends immateriality (arūpa)."
Theo cách đã nói (Vuttanayena) – theo cách đã nói trong phần “Giải thích con đường” (Netti. Aṭṭha. 5) như “nắm giữ sắc sở y, nắm giữ vô sắc”, v.v.
8. Parato ghoso paccayabhūto etissāti adhippāyo.
8. The intention is that the sound (ghosa) is a condition for it later.
8. Ý nghĩa là âm thanh từ bên ngoài làm nhân cho nó.
‘‘Paccattasamuṭṭhitena ca yonisomanasikārenā’’ti idaṃ āvuttinayena dutiyaṃ āvaṭṭatīti veditabbaṃ.
It should be understood that this phrase, "and by appropriate attention arising personally," is repeated for the second time in the manner of repetition.
“Và với sự tác ý đúng đắn tự sinh” (Paccattasamuṭṭhitena ca yonisomanasikārena) – điều này nên hiểu là lặp lại lần thứ hai theo cách lặp lại.
Tena sāvakānaṃ bhāvanāmayañāṇuppatti saṅgahitā hoti.
Thereby, the arising of knowledge born of development in the disciples is encompassed.
Nhờ đó, sự sinh khởi tuệ tu của các vị Thanh Văn được bao gồm.
Sāvakānameva vā ñāṇuppatti idhādhippetā ugghaṭitaññuādivibhāgakathanato.
Or, the arising of knowledge in the disciples themselves is intended here, due to the statement of divisions such as 'one who understands immediately'.
Hoặc ở đây, sự sinh khởi tuệ của chính các vị Thanh Văn được đề cập, do việc phân loại các bậc như Ugghaṭitaññu (người có trí tuệ phát triển nhanh).
Etasmiṃ pakkhe pubbe vuttaekasesanayopi paṭikkhitto daṭṭhabbo.
In this interpretation, even the previously stated method of 'ekasesa' should be seen as rejected.
Trong trường hợp này, cách còn lại của một phần đã nói trước đó cũng bị bác bỏ.
‘‘Āsayapayogapabodhassa nipphāditattā’’ti etena pacchimacakkadvayapariyāpannāni pubbahetusaṅgahāni sutacintāmayañāṇāni sandhāya ‘‘imā dve paññā atthī’’ti vuttanti dasseti.
By the phrase "because of the accomplishment of the awakening of intention and application," it is shown that the statement "these two wisdoms exist" refers to the knowledge born of learning and knowledge born of reflection, which are included in the latter two wheels and are collections of prior causes.
“Do đã hoàn thành sự giác ngộ về ý định và sự thực hành” (Āsayapayogapabodhassa nipphāditattā) – với điều này, chỉ ra rằng hai tuệ này đã được nói đến là “có hai tuệ này”, liên quan đến các tuệ văn-tư, là những tuệ nằm trong hai bánh xe cuối cùng và bao gồm các nhân quá khứ.
Atthibhāvo cetāsaṃ paṭipakkhena anupaddutatā veditabbā.
Their existence should be understood as their being undisturbed by opposition.
Sự hiện hữu của chúng nên được hiểu là không bị phiền não đối nghịch.
Aparikkhatattā anabhisaṅkhatattā.
Aparikkhatattā: because of being unexamined, because of being unconditioned.
Không bị suy xét (Aparikkhatattā) – không bị tạo tác.
Sutamayañāṇassāpi purimasiddhassa.
Sutamayañāṇassāpi: even of the previously established knowledge born of learning.
Của tuệ văn (Sutamayañāṇassāpi) – của tuệ đã được chứng đắc trước đó.
Avasiṭṭhapārisajjenāti khattiyagahapatiparisapariyāpannena.
Avasiṭṭhapārisajjenāti: by the remaining members of the assembly, those included in the assemblies of khattiyas and householders.
Bởi những người còn lại trong hội chúng (Avasiṭṭhapārisajjena) – bởi những người thuộc hội chúng vua chúa và gia chủ.
Aṭṭhannanti khattiyaparisā brāhmaṇagahapatisamaṇacātumahārājikatāvatiṃsamārabrahmaparisāti imāsaṃ aṭṭhannaṃ.
Aṭṭhannaṃ: of these eight assemblies: the assembly of khattiyas, brahmins, householders, recluses, the Cātumahārājika devas, Tāvatiṃsa devas, Māra, and Brahmā.
Của tám loại (Aṭṭhannaṃ) – của tám loại hội chúng này: hội chúng vua chúa, bà la môn, gia chủ, sa môn, chư thiên Tứ Đại Thiên Vương, chư thiên Đao Lợi, chư thiên Ma Vương, và chư thiên Phạm Thiên.
Tameva dvādasapadabhāvaṃ dīpetvāti sambandho.
The connection is: "having thus revealed its twelve-fold nature."
Và mối liên hệ là đã chỉ ra chính trạng thái mười hai chi đó.
Tadatthassāti chachakkapariyāyatthassa (ma. ni. 3.420 ādayo).
Tadatthassāti: of the meaning of the six-sixes discourse (M.N. 3.420, etc.).
Của ý nghĩa đó (Tadatthassa) – của ý nghĩa theo phương pháp sáu sáu (Ma. Ni. 3.420, v.v.).
Sabbapariyattidhammasaṅgāhakattā chachakkapariyāyassa, tadatthassa ca dhammacakkappavattena suttena (saṃ. ni. 5.1081; mahāva. 13; paṭi. ma. 2.30) saṅgahitattā vuttaṃ ‘‘sabbassāpi…pe… vibhāvento’’ti.
Because the six-sixes discourse encompasses all the teachings of the Pāli canon, and its meaning is encompassed by the discourse on the Turning of the Wheel of Dhamma (S.N. 5.1081; Mahāva. 13; Paṭi. Ma. 2.30), it is said: "sabbassāpi…pe… vibhāvento" (explaining all…etc.).
Do phương pháp sáu sáu bao gồm tất cả các pháp học, và ý nghĩa đó được bao gồm trong kinh Chuyển Pháp Luân (Saṃ. Ni. 5.1081; Mahāva. 13; Paṭi. Ma. 2.30), nên nói rằng “tất cả… v.v… đang phân loại”.
Visayibhāvena byañjanapadānaṃ, visayabhāvena atthapadānaṃ sambandhaṃ sandhāyāha ‘‘tesaṃ…pe… sambandhabhāva’’nti.
Referring to the connection of expression-words as the subject and meaning-words as the object, it says: "tesaṃ…pe… sambandhabhāva" (their…etc…state of connection).
Nói rằng “sự liên hệ của chúng… v.v…” là để chỉ sự liên hệ của các từ biểu thị theo nghĩa chủ thể và các từ ý nghĩa theo nghĩa đối tượng.
Padāvayavo akkharāni.
Padāvayavo: syllables.
Thành phần của từ (Padāvayavo) là các chữ cái.
Padatthoti padatthāvayavo.
Padatthoti: the constituent of the word's meaning.
Ý nghĩa của từ (Padattho) là thành phần của ý nghĩa từ.
Padatthaggahaṇassāti padatthāvabodhassa.
Padatthaggahaṇassāti: of the comprehension of the word's meaning.
Của sự nắm bắt ý nghĩa từ (Padatthaggahaṇassa) là của sự thấu hiểu ý nghĩa từ.
Visesādhānaṃ visesuppatti.
Visesādhānaṃ: the arising of distinction.
Sự tạo ra đặc biệt (Visesādhānaṃ) là sự sinh khởi đặc biệt.
Vākyabhedeti vākyavisese.
Vākyabhedeti: in specific sentences.
Trong các loại câu (Vākyabhede) là trong các loại câu.
Cittaparitosanaṃ cittārādhanaṃ.
Cittaparitosanaṃ: gladdening the mind.
Sự làm hài lòng tâm (Cittaparitosanaṃ) là sự làm cho tâm vui vẻ.
Buddhinisānaṃ paññāya tejanaṃ tikkhabhāvakaraṇaṃ.
Buddhinisānaṃ: sharpening wisdom, making it keen.
Sự mài sắc trí tuệ (Buddhinisānaṃ) là sự làm cho tuệ sắc bén, làm cho trở nên nhạy bén.
Nānāvākyavisayatāpi siddhā hoti padādīhipi saṅkāsanassa siddhattā.
Nānāvākyavisayatāpi siddhā hoti: the state of being the subject of various sentences is also established, as elucidation is established even from words, etc.
Tính đa dạng về đối tượng của câu cũng được chứng minh (Nānāvākyavisayatāpi siddhā hoti) vì sự chỉ rõ cũng được chứng minh từ các từ, v.v.
Ekavākyavisayatāya hi atthapadānaṃ saṅkāsanādayo yathākkamaṃ akkharādivisayā evāti niyamo siyā.
If it were limited to being the subject of a single sentence, then elucidations of meaning-words, etc., would necessarily be limited to syllables, etc., in order.
Nếu chỉ là đối tượng của một câu, thì sẽ có quy định rằng sự chỉ rõ, v.v. của các từ ý nghĩa sẽ theo thứ tự là đối tượng của các chữ cái, v.v.
Etenāti atthapadānaṃ nānāvākyavisayatthena.
Etenāti: by this, by the fact that meaning-words can be the subject of various sentences.
Bởi điều này (Etena) – bởi tính đa dạng về đối tượng của câu của các từ ý nghĩa.
10. Upatiṭṭhati etthāti upaṭṭhitanti upaṭṭhitasaddassa adhikaraṇatthataṃ dassetuṃ ‘‘upatiṭṭhanaṭṭhāna’’nti vuttaṃ yathā ‘‘padakkanta’’nti.
10. Upaṭṭhitanti: "Upaṭṭhita" means "where it appears," to show the locative meaning of the word "upaṭṭhita," it is said "upaṭṭhanaṭṭhāna" (place of appearance), just as "padakkanta" (trodden upon).
10. Nơi mà nó hiện hữu, đó là sự hiện hữu (upaṭṭhitaṃ) – để chỉ ra ý nghĩa trạng thái sở hữu của từ upaṭṭhita, nên nói “nơi hiện hữu” (upatiṭṭhanaṭṭhānaṃ), giống như “đã được bước đến”.
Tenāha ‘‘idaṃ nesa’’ntiādi.
Therefore, it says "idaṃ nesa" (this is for them), etc.
Vì vậy, nói rằng “điều này là của chúng…” v.v.
Paṭipattidesanāgamanehīti paṭipattigamanadesanāgamanehi.
Paṭipattidesanāgamanehīti: by the approaches of practice and the approaches of teaching.
Bởi sự thuyết giảng và sự đến của con đường thực hành (Paṭipattidesanāgamanehi) – bởi sự đến của con đường thực hành và sự đến của thuyết giảng.
‘‘Kicchaṃ vatāyaṃ loko āpanno jāyati ca…pe… jarāmaraṇassā’’tiādinā jarāmaraṇato paṭṭhāya paṭiccasamuppādamukhena vipassanaṃ abhinivisitvā mahāgahanaṃ chindituṃ nisānasilāyaṃ pharasuṃ nisento viya kilesagahanaṃ chindituṃ lokanātho ñāṇapharasuṃ tejento buddhabhāvāya hetusampattiyā paripākagatattā sabbaññutaññāṇādhigamāya vipassanāgabbhaṃ gaṇhāpento antarantarā nānāsamāpattiyo samāpajjitvā anupadadhammavipassanāvasena anekākāravokārasaṅkhāre sammasanto chattiṃsakoṭisatasahassamukhena yaṃ ñāṇaṃ pavattesi, taṃ ‘‘mahāvajirañāṇa’’nti vadanti.
The knowledge that the Lord of the World wielded in 360,000,000 ways, like sharpening an axe on a whetstone to cut through a great thicket, by entering into insight through the dependent origination starting from old age and death, saying "This world has fallen into difficulty, it is born…etc…into old age and death," sharpening the axe of knowledge to cut through the thicket of defilements, due to the maturation of the completeness of causes for Buddhahood, leading to the attainment of omniscience, causing the womb of insight to be conceived, entering into various attainments intermittently, and contemplating the aggregates of various forms and conditions through the insight into individual phenomena—that knowledge is called "mahāvajirañāṇa" (the great diamond knowledge).
Đức Thế Tôn, do sự chín muồi của các nhân tố thành Phật, đã bắt đầu tuệ quán qua duyên khởi từ già chết, như “Ôi! Thế gian này thật khốn khổ, sinh ra… v.v… của già chết”, v.v., và đã mài sắc chiếc rìu tuệ trên đá mài để chặt đứt khu rừng phiền não, giống như mài rìu trên đá mài để chặt đứt khu rừng lớn. Ngài đã nhập các định khác nhau giữa chừng, và đã tư duy các hành uẩn vô số cách thức và hình thái theo tuệ quán pháp vô thường, để đạt đến Toàn Tri Tuệ, khiến cho tuệ quán được hình thành, và đã vận hành tuệ đó qua ba mươi sáu tỷ trăm ngàn phương diện. Tuệ đó được gọi là “Đại Kim Cương Tuệ”.
Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘catuvīsatikoṭisatasahassasamāpattisañcārimahāvajirañāṇa’’nti (dī. ni. aṭṭha. 3.141) āgataṃ, taṃ devasikaṃ vaḷañjanakasamāpattīnaṃ purecarānucarañāṇaṃ sandhāya vuttaṃ.
However, in the Commentary, it is stated as "catuvīsatikoṭisatasahassasamāpattisañcārimahāvajirañāṇa" (the great diamond knowledge moving through 240,000,000 attainments) (Dī. Ni. Aṭṭha. 3.141); that refers to the knowledge that precedes and follows the daily attainments.
Trong Chú Giải (Aṭṭhakathāyaṃ) thì nói “Đại Kim Cương Tuệ vận hành qua hai mươi bốn tỷ trăm ngàn định” (Dī. Ni. Aṭṭha. 3.141), điều đó được nói đến để chỉ tuệ đi trước và tuệ đi theo của các định được sử dụng hàng ngày.
Yaṃ pana vakkhati ‘‘ñāṇavajiramohajālapadālana’’nti, taṃ saha vipassanāya maggañāṇaṃ veditabbaṃ.
But what will be said as "ñāṇavajiramohajālapadālana" (the diamond of knowledge that shatters the net of delusion) should be understood as the path-knowledge together with insight.
Còn điều sẽ nói là “Kim Cương Tuệ phá tan lưới si mê”, điều đó nên hiểu là Đạo Tuệ cùng với tuệ quán.
Etaṃ brahmacariyanti sāsanabrahmacariyaṃ adhippetanti taṃ dassento ‘‘brahmuno’’tiādimāha.
This holy life means the holy life of the Dispensation. Showing that, he said, "of Brahmā" and so on.
Phạm hạnh này (Etaṃ brahmacariyaṃ) – chỉ ra rằng Phạm hạnh trong giáo pháp được đề cập, nên nói “của Phạm Thiên” (brahmuno) v.v.
11. Jātiliṅgakālasādhanavibhattisaṅkhyāvisesādito saddato padavicayo kātabbo.
11. Word analysis should be done based on gender, number, case, tense, instrument, declension, number, and special characteristics of the word.
11. Sự phân tích từ ngữ theo âm thanh nên được thực hiện từ giống, giống loại, thời gian, cách thức, cách biến cách, số lượng, và các đặc điểm khác.
Tattha kariyamāno ca yathāsabhāvaniruttiyā eva kato sukato hotīti dassento ‘‘idaṃ nāmapadaṃ …pe… ayaṃ saddato padavicayo’’ti vatvā ‘‘so panāya’’ntiādimāha.
Showing that when it is done, it is well done only by means of natural etymology, he said, "This is a noun… and so on… this is word analysis based on sound," and then said, "But this…" and so on.
Và chỉ ra rằng sự phân tích được thực hiện ở đó, nếu được thực hiện theo đúng ngữ pháp tự nhiên, sẽ là tốt đẹp, nên sau khi nói “đây là danh từ… v.v… đây là sự phân tích từ ngữ theo âm thanh”, thì nói “và điều đó…” v.v.
Vattabbaatthasaṃvaṇṇanāti taṃtaṃpadavacanīyassa atthassa bhedaṃ vatvā pariyāyehi vivaritvā kathanaṃ.
Explanation of the meaning to be stated means stating the distinction of the meaning that is to be expressed by each respective word, and then explaining it through various ways.
Sự giải thích ý nghĩa cần nói (Vattabbaatthasaṃvaṇṇanā) là sự nói rõ sự khác biệt của ý nghĩa của từng từ cần nói, và giải thích bằng các phương pháp khác nhau.
Viciyamānassa suttapadassāti pucchāvasena pavattasuttapadassa.
Of the Sutta word being investigated means the Sutta word that arises by way of question.
Của từ kinh đang được khảo sát (Viciyamānassa suttapadassa) – của từ kinh được nói ra theo cách đặt câu hỏi.
‘‘Suttantarapadānipi pucchāvaseneva pavattānī’’ti vadanti ‘‘na sabbampi suttapada’’nti.
They say, "The words of the Suttanta also arise by way of question," not "every Sutta word."
“Các từ trong kinh cũng được nói ra theo cách đặt câu hỏi”, họ nói “không phải tất cả các từ kinh”.
Ekasseva padassa sambhavantānaṃ anekesaṃ atthānaṃ uddhāro atthuddhāro.
The extraction of many meanings possible for a single word is meaning extraction.
Sự trích dẫn nhiều ý nghĩa có thể có của cùng một từ là sự trích dẫn ý nghĩa (atthuddhāro).
Ekasseva pana atthassa sambhavantānaṃ anekesaṃ padānaṃ uddhāro paduddhāro.
However, the extraction of many words possible for a single meaning is word extraction.
Còn sự trích dẫn nhiều từ có thể có của cùng một ý nghĩa là sự trích dẫn từ (paduddhāro).
Sabbe hi saṃvaṇṇiyamāne sutte labbhamāne sabbe padatthe.
For all the meanings of all the words found in the Sutta being explained.
Tất cả các ý nghĩa từ có được trong kinh đang được giải thích.
Nava suttanteti suttageyyādivasena navappakāre suttasmiṃ ānetvā vicinatīti yojanā.
Into the nine Suttantas is the construction: bringing and investigating into the Sutta, which is of nine kinds, such as Sutta, Geyya, etc.
Trong chín loại kinh (Nava suttante) – sự kết hợp là đưa vào và khảo sát trong chín loại kinh theo cách kinh, kệ, v.v.
Atha vā ‘‘sabbe nava suttante’’ti iminā pavicayalakkhaṇena hārena suttageyyādīni sabbānipi navappakārāni suttāni vicinatīti attho.
Alternatively, the meaning is that by this characteristic method of investigation, "all nine Suttantas," all nine kinds of Suttas, such as Sutta, Geyya, etc., are investigated.
Hoặc, ý nghĩa là với phương pháp khảo sát này, “tất cả chín loại kinh” (sabbe nava suttante), tức là tất cả chín loại kinh như kinh, kệ, v.v. đều được khảo sát.
Tenāha ‘‘suttageyyādike’’tiādi.
Therefore, he said, "in Sutta, Geyya, etc." and so on.
Do đó,* đã nói "trong kinh suttageyya, v.v."
‘‘Kosalānaṃ purā rammā’’tiādikā (su. ni. 982) chapaññāsa gāthā vatthugāthā.
The fifty-six verses beginning with "Kosalānaṃ purā rammā" (Sn. 982) are Vatthugāthā (introductory verses).
Năm mươi sáu bài kệ bắt đầu bằng ‘‘Kosalānaṃ purā rammā’’ (Su. Ni. 982) là vatthugāthā (kệ dẫn nhập).
‘‘Pārāyanamanugāyissa’’nti (su. ni. 1137 ādayo) pana ādikā ekūnavīsati gāthā anugītigāthā.
However, the nineteen verses beginning with "Pārāyanamanugāyissa" (Sn. 1137 onwards) are Anugītigāthā (verses sung in sequence).
Còn mười chín bài kệ bắt đầu bằng ‘‘Pārāyanamanugāyissa’’ (Su. Ni. 1137 và các bài khác) là anugītigāthā (kệ tán thán).
Idaṃ nāmaṃ katanti idaṃ ‘‘pārāyana’’nti nāmaṃ kataṃ.
This name was given means this name "Pārāyana" was given.
Tên này được đặt có nghĩa là tên "pārāyana" này được đặt.
Tenāha ‘‘pāraṃ gamanīyā ime dhammā, tasmā imassa dhammapariyāyassa ‘pārāyanantveva adhivacana’’’nti (su. ni. pārāyanatthutigāthā; cūḷani. pārāyanatthutigāthā 149 ādayo).
Therefore, he said, "These teachings are to be gone beyond; therefore, the designation for this discourse on Dhamma is 'Pārāyana'" (Sn. Pārāyanatthutigāthā; Cūḷani. Pārāyanatthutigāthā 149 onwards).
Do đó,* đã nói: ‘‘Những pháp này dẫn đến bờ bên kia, vì vậy, sự chỉ định cho bài pháp này chính là ‘pārāyana’ (đến bờ bên kia)’’ (Su. Ni. Pārāyanatthutigāthā; Cūḷani. Pārāyanatthutigāthā 149 và các bài khác).
Buddhiyaṃ viparivattamānanti imassa vicayahāravibhaṅgassa desanākāle āyasmā mahākaccāno attano buddhiyaṃ vattamānaṃ katvā evamāhāti yojanā.
Revolving in his mind is the construction: at the time of teaching this exposition of the investigation method, Venerable Mahākaccāna spoke thus, making it present in his own mind.
Buddhiyaṃ viparivattamāna (khi trí tuệ đang xoay chuyển) có nghĩa là, trong khi thuyết giảng sự phân tích phương pháp này, Tôn giả Mahākaccāna đã để trí tuệ của mình vận hành và nói như vậy.
Ekaṃsabyākaraṇassa ayanti ekaṃsabyākaraṇīyā, ekaṃsena vā byākātabbattā ekaṃsabyākaraṇīyā, ekaṃsabyākaraṇayoggāti attho.
This is for a categorical answer, meaning it is to be answered categorically, or it is to be answered categorically, meaning it is suitable for a categorical answer.
Đây là sự giải thích dứt khoát, tức là ekaṃsabyākaraṇīyā (nên được giải thích dứt khoát), hoặc vì nên được giải thích dứt khoát nên ekaṃsabyākaraṇīyā, có nghĩa là phù hợp để giải thích dứt khoát.
Sesapadadvayepi eseva nayo.
The same method applies to the other two words.
Đối với hai từ còn lại cũng theo cách này.
Ṭhapanīyāti ṭhapetabbattā abyākaraṇīyāti attho.
To be set aside means it is to be set aside, meaning it is not to be answered.
Ṭhapanīyā (nên gác lại) có nghĩa là nên gác lại, tức là không nên giải thích.
Samayantaraparicayena nivāraṇadhammaṃ pati saṃsayapakkhando pucchatīti adhippāyenāha ‘‘vimaticchedana’’nti.
He said "cutting off doubt" with the intention that one asks, having fallen into doubt concerning a matter to be set aside, due to acquaintance with other doctrines.
Với ý định người hỏi đang nghi ngờ về pháp chướng ngại do sự quen thuộc với các trường phái khác,* đã nói ‘‘vimaticchedana’’ (cắt đứt nghi ngờ).
Pakatiyā pana nivāraṇadhammaṃ ajānanto ñātukāmatāya pucchatīti adiṭṭhajotanāya pucchāpi siyā.
However, a question could also be for clarifying the unknown, if one asks out of a desire to know, not knowing the matter to be set aside by nature.
Tuy nhiên, cũng có thể là câu hỏi để làm rõ những điều chưa thấy, với ý định người hỏi không biết pháp chướng ngại một cách tự nhiên và muốn biết.
Tathā hi vakkhati ‘‘lokassa nivāraṇādīni ajānantenā’’ti.
Thus, he will say, "by one who does not know the hindrances of the world," and so on.
Thật vậy,* sẽ nói: ‘‘do không biết các chướng ngại, v.v. của thế gian’’.
Kāḷapakkhacātuddasīghanavanasaṇḍameghapaṭalacchādanaaḍḍharattīnaṃ vasena caturaṅgasamannāgatena.
Endowed with four factors by way of the dark fortnight's fourteenth day, dense forest thickets, cloud layers, and midnight.
Caturaṅgasamannāgatena (được cấu thành bởi bốn yếu tố) có nghĩa là do đêm trăng khuyết mười bốn (cāturaddasī), đêm không trăng (amāvasī), cụm mây đen dày đặc (ghanavanasaṇḍamegha), và nửa đêm (aḍḍharattī).
Vivicchāti vicikicchāya.
Vivicchā means doubt.
Vivicchā (sự phân vân) có nghĩa là vicikicchā (hoài nghi).
Tenāha ‘‘vicikicchāhetū’’ti.
Therefore, he said, "the cause of doubt."
Do đó,* nói ‘‘vicikicchāhetū’’ (nguyên nhân của hoài nghi).
Dukkhamassa mahabbhayanti ettha vuttaṃ ‘‘assā’’ti padaṃ ‘‘jappābhilepanaṃ assa brūmī’’ti ānetvā sambandhitabbanti dassento ‘‘jappā taṇhā assa lokassā’’ti āha.
In "suffering is a great fear for him," showing that the word "assa" (for him) should be connected by bringing it from "jappābhilepanaṃ assa brūmī" (we say craving is a smear for him), he said, "craving is a smear for this world."
Trong câu Dukkhamassa mahabbhaya (Khổ là mối hiểm nguy lớn của người ấy), để chỉ ra rằng từ ‘‘assa’’ (của người ấy) nên được liên kết với ‘‘jappābhilepanaṃ assa brūmī’’ (Ta nói sự tham ái là sự ô nhiễm của người ấy),* nói ‘‘jappā taṇhā assa lokassā’’ (sự tham ái, ái dục là của thế gian ấy).
‘‘Sabbasattāna’’ntiādinā, ‘‘sabbasovā’’tiādinā ca anvayato, byatirekato ca sātisayaṃ avijjāya nīvaraṇabhāvaṃ dasseti.
By "for all beings" and so on, and by "entirely" and so on, he shows the extreme nature of ignorance as a hindrance, both by inclusion and exclusion.
Bằng cách ‘‘Sabbasattāna’’ (của tất cả chúng sanh), v.v. và ‘‘sabbasovā’’ (hoàn toàn), v.v.,* chỉ ra tính chất che chướng (nīvaraṇa) vượt trội của vô minh, cả theo cách thuận và nghịch.
‘‘Dūre santo pakāsanti (dha. pa. 304; netti. 11), ratto atthaṃ na jānātī’’ti (netti. 11, 27) gāthādvayenāpi anugītivicayaṃ dassetīti yojetabbaṃ.
It should be understood that even by these two verses, "The virtuous shine from afar," and "The infatuated one does not know the meaning," the subsequent analysis (anugītivicaya) is shown.
Nên kết nối rằng bằng hai bài kệ ‘‘Dūre santo pakāsanti (Dhp. 304; Netti. 11), ratto atthaṃ na jānātī’’ (Netti. 11, 27)* chỉ ra sự phân tích các bài kệ tán thán.
Rūpāvacarāti rūpāvacarasattā.
Rūpāvacarā means beings of the fine-material sphere.
Rūpāvacarā (sắc giới) có nghĩa là chúng sanh sắc giới.
Vipariṇāmadukkhatāya muccanassa kāraṇavacananti sambandho.
The connection is that it is a statement of the cause for liberation from the suffering of change.
Sự liên kết là: lời nói về nguyên nhân của sự giải thoát khỏi khổ do sự biến đổi (vipariṇāmadukkhatā).
Yato vaṭṭadukkhato muccanaṃ.
Yato (from which) means liberation from the suffering of saṃsāra.
Yato (từ đó) có nghĩa là sự giải thoát khỏi khổ luân hồi.
Taṃ vaṭṭadukkhaṃ anavasesapariyādānavasena saṅkhāradukkhatāgahaṇena.
That suffering of saṃsāra is by way of complete eradication, taking it as the suffering of formations.
Taṃ (khổ luân hồi đó) anavasesapariyādānavasena (theo cách chấm dứt hoàn toàn không còn sót lại) có nghĩa là bằng cách nắm giữ khổ hành (saṅkhāradukkhatā).
Ekādhāranti ekavatthu adhiṭṭhānaṃ.
Ekādhāra means a single object or basis.
Ekādhāraṃ (một nền tảng) có nghĩa là một đối tượng là nền tảng.
Nivāraṇaṃ vikkhambhanaṃ pidhānaṃ samucchedoti atthadvayassa pucchitattā ‘‘anekādhāraṃ dassetu’’nti vuttaṃ.
Since two meanings, averting (nivāraṇa) and suppression (vikkhambhana), and covering (pidhāna) and eradication (samuccheda), were asked, it is said, "to show the manifold basis."
Vì hai nghĩa đã được hỏi: nivāraṇa (ngăn chặn), vikkhambhana (đẩy lùi), pidhāna (che đậy), samuccheda (đoạn trừ), nên đã nói ‘‘anekādhāraṃ dassetu’’ (để chỉ ra nhiều nền tảng).
Tenāha ‘‘nivāraṇasaṅkhātaṃ saṃvaraṃ…pe… pidhiyyanti pacchijjantī’’ti (su. ni. aṭṭha. 2.1041; cūḷani. aṭṭha. 3).
Therefore, it is said, "the restraint called averting…pe… are covered and cut off."
Do đó,* nói ‘‘nivāraṇasaṅkhātaṃ saṃvaraṃ…pe… pidhiyyanti pacchijjantī’’ (Su. Ni. Aṭṭha. 2.1041; Cūḷani. Aṭṭha. 3) (sự phòng hộ được gọi là ngăn chặn... v.v. được che đậy, được đoạn trừ).
Tassattho ‘‘nivāraṇasaṅkhātaṃ vikkhambhanaṃ, saṃvaraṃ, pidhānañca kathehī’’ti.
Its meaning is, "Speak of the suppression called averting, restraint, and covering."
Nghĩa của câu đó là ‘‘hãy nói về sự ngăn chặn được gọi là vikkhambhana, sự phòng hộ và sự che đậy’’.
‘‘Vodāna’’nti iminā sotānaṃ vikkhambhanavisuddhi, ‘‘vuṭṭhāna’’nti iminā samucchedavisuddhi adhippetāti āha ‘‘pucchāya duvidhatthavisayataṃ vivarituṃ ‘eva’ntiādi vutta’’nti.
By "vodāna" is meant the purification by suppression of the streams, and by "vuṭṭhāna" is meant the purification by eradication; thus, it is said, "to clarify the twofold scope of the question, 'eva' and so on, is stated."
Bằng từ ‘‘vodāna’’ (sự thanh tịnh), sự thanh tịnh do đẩy lùi các dòng chảy được ám chỉ, và bằng từ ‘‘vuṭṭhāna’’ (sự xuất ly), sự thanh tịnh do đoạn trừ được ám chỉ,* nói ‘‘pucchāya duvidhatthavisayataṃ vivarituṃ ‘eva’ntiādi vutta’’ (để làm rõ đối tượng hai loại nghĩa của câu hỏi, từ ‘eva’ và các từ khác đã được nói).
Tathā cāha ‘‘vodāyati…pe… ariyamaggo’’ti.
And so it is said, "purifies…pe… the Noble Path."
Và* đã nói: ‘‘vodāyati…pe… ariyamaggo’’ (thanh tịnh… v.v. đạo Thánh).
Diṭṭhimānāvijjāsotāpi taṇhāsotānugāti āha ‘‘yebhuyyena anurodhavasenā’’ti.
The streams of wrong view, conceit, and ignorance also follow the stream of craving; thus, it is said, "mostly by way of accordance."
Để chỉ ra rằng các dòng chảy của tà kiến (diṭṭhi), ngã mạn (māna) và vô minh (avijjā) cũng đi theo dòng chảy của tham ái (taṇhā),* nói ‘‘yebhuyyena anurodhavasenā’’ (chủ yếu là theo sự tùy thuận).
Upacāravasenāti nissitupacāravasena.
Upacāravasenā means by way of dependent proximity.
Upacāravasenā (theo cách ẩn dụ) có nghĩa là theo cách ẩn dụ dựa vào.
Sabbasmāti cakkhuto yāva manatoti sabbasmā dvārato.
Sabbasmā means from all doors, from the eye up to the mind.
Sabbasmā (từ tất cả) có nghĩa là từ tất cả các căn môn, từ mắt cho đến ý.
Sabbappakārenātti taṇhāyanamicchābhinivesanaunnamanādippakārena.
Sabbappakārenā means by all modes, such as craving, wrong adherence, and upliftment.
Sabbappakārenā (bằng mọi cách) có nghĩa là bằng các cách như tham ái, tà kiến, ngã mạn, v.v.
Tameva satinti yāyaṃ sati pubbabhāge sotānaṃ vikkhambhanavasena vuttā, tameva satiṃ.
That same mindfulness means that very mindfulness which was spoken of earlier as the suppression of the streams.
Tameva satiṃ (chính niệm đó) có nghĩa là chính niệm đã được nói đến ở phần trước theo cách đẩy lùi các dòng chảy.
Maggakkhaṇe sotānaṃ saṃvaraṃ pidhānaṃ brūmi.
At the moment of the path, I speak of the restraint and covering of the streams.
Trong khoảnh khắc đạo, tôi nói về sự phòng hộ và che đậy các dòng chảy.
Yasmā pana pidhāyikāpi sati maggakkhaṇe paññānugā, paññākiccamevettha adhikaṃ, tasmā vuttaṃ ‘‘paññāyete pidhīyare’’ti.
However, since mindfulness, even when it covers, is accompanied by wisdom at the moment of the path, and the function of wisdom is predominant here, it is said, "by wisdom are these covered."
Tuy nhiên, vì ngay cả niệm che đậy cũng đi kèm với tuệ trong khoảnh khắc đạo, và công việc của tuệ ở đây là chính yếu hơn, nên đã nói ‘‘paññāyete pidhīyare’’ (chúng được che đậy bởi tuệ).
Yasmiṃ yasmiṃ ariyamagge anadhigate yaṃ yaṃ abhisaṅkhāraviññāṇaṃ uppajjanārahaṃ, tasmiṃ tasmiṃ adhigate taṃ taṃ viññāṇaṃ anuppādanirodhena nirujjhati saddhiṃ attanā sampayuttanāmarūpenāti āha ‘‘tassa tassa viññāṇassa nirodhena sahevā’’ti.
Whatever consciousness of formations is worthy of arising in whatever Noble Path that has not been attained, that consciousness ceases in that attained path by non-arising cessation, together with its associated mental and material phenomena; thus, it is said, "together with the cessation of that very consciousness."
Trong bất kỳ đạo Thánh nào chưa đạt được, thức hành (abhisaṅkhāraviññāṇa) nào có khả năng sinh khởi, thì khi đạo đó được đạt đến, thức đó sẽ diệt trừ bằng sự đoạn diệt không sinh khởi cùng với danh sắc tương ưng với nó,* nói ‘‘tassa tassa viññāṇassa nirodhena sahevā’’ (cùng với sự đoạn diệt của thức ấy).
Anuppādanirodho hi ettha ‘‘nirodho’’ti adhippeto anupādisesanibbānassa adhippetattāti.
For here, "cessation" is intended as non-arising cessation, because Nibbāna without remainder is intended.
Ở đây, nirodha (đoạn diệt) được ám chỉ là anuppādanirodha (đoạn diệt không sinh khởi), vì Nibbāna không còn dư y (anupādisesanibbāna) được ám chỉ.
Anusandhīyati etenāti anusandhi, idha pucchiyamāno attho.
That by which one connects is anusandhi (connection), here meaning the inquired meaning.
Anusandhi (sự liên kết) là điều được hỏi ở đây, điều mà qua đó* được liên kết.
Saha visayena dassetunti ettha saccāni eva visayo.
Here, in "to show together with the object," the truths themselves are the object.
Trong câu Saha visayena dassetu (để chỉ ra cùng với đối tượng), các chân lý chính là đối tượng.
Pahātabbasabhāvaṃ samudayasaccaṃ, tassa visayo dukkhasaccaṃ.
The nature to be abandoned is the truth of origin, and its object is the truth of suffering.
Tập đế (samudayasacca) là pháp cần phải đoạn trừ, đối tượng của nó là khổ đế (dukkhasacca).
‘‘Saṃyojaniyesu, bhikkhave, dhammesu assādānupassino viharato taṇhā pavaḍḍhatī’’ti (saṃ. ni. 2.53, 57) hi vuttaṃ.
For it is said, "Bhikkhus, when a bhikkhu dwells contemplating gratification in phenomena that lead to fetters, craving increases."
Thật vậy, đã nói: ‘‘Này các Tỳ-kheo, khi Tỳ-kheo trú quán vị ngọt trong các pháp trói buộc, tham ái tăng trưởng’’ (Saṃ. Ni. 2.53, 57).
Pahāyakasabhāvaṃ maggasaccaṃ, tassa visayo nirodhasaccanti āha ‘‘saha visayena…pe… saccesū’’ti.
The nature that abandons is the truth of the path, and its object is the truth of cessation; thus, it is said, "together with the object…pe… in the truths."
Đạo đế (maggasacca) là pháp đoạn trừ, đối tượng của nó là diệt đế (nirodhasacca),* nói ‘‘saha visayena…pe… saccesū’’ (cùng với đối tượng… v.v. trong các chân lý).
Kāmañcettha ‘‘samudayo dvīsu bhūmīsu pahīyatī’’ti āraddhaṃ, ‘‘dassanena tīṇi saṃyojanāni pahīyanti, bhāvanāya satta saṃyojanāni pahīyantī’’ti pana vibhāgavacanameva vattanti āha ‘‘pahāyakavibhāgamukhena pahātabbavibhāgaṃ dassetu’’nti.
Although it is begun here with "origin is abandoned in two planes," it is said, "to show the division of what is to be abandoned by way of the division of what abandons," because it is a statement of division that "three fetters are abandoned by seeing, and seven fetters are abandoned by development."
Mặc dù ở đây đã bắt đầu với ‘‘Tập đế được đoạn trừ trong hai cõi’’, nhưng* nói rằng chỉ có lời phân chia: ‘‘Ba kiết sử được đoạn trừ bằng kiến, bảy kiết sử được đoạn trừ bằng tu tập’’ mới đúng,* nói ‘‘pahāyakavibhāgamukhena pahātabbavibhāgaṃ dassetu’’ (để chỉ ra sự phân chia của các pháp cần đoạn trừ thông qua sự phân chia của các pháp đoạn trừ).
Niravasesakāmarāgabyāpādā tatiyamaggena pahīyanti, itare catutthamaggenāti vuttaṃ ‘‘itarehi pana niravasesa’’nti.
All remaining sensual craving and ill-will are abandoned by the third path, and the others by the fourth path; thus, it is said, "the others, however, completely."
Tham ái dục và sân hận hoàn toàn được đoạn trừ bằng đạo thứ ba, các pháp khác bằng đạo thứ tư, đã nói ‘‘itarehi pana niravasesa’’ (còn các pháp khác thì hoàn toàn).
Tatthāti kammavipākavaṭṭappabhedena tedhātuke bhavattaye.
Therein means in the three planes of existence, which are of the nature of kamma, kamma-result, and the cycle of existence.
Tatthā (ở đó) có nghĩa là trong ba cõi hữu, được phân loại theo luân hồi nghiệp và quả nghiệp.
Saṃyojanavasenāti sabbadā yojanavasena bandhanavasena.
Saṃyojanavasenā means always by way of joining, by way of binding.
Saṃyojanavasenā (theo cách kiết sử) có nghĩa là theo cách trói buộc, theo cách kết nối vĩnh viễn.
13. Taggahaṇenevāti phassapañcamakapañcarūpindriyaggahaṇeneva.
13. Taggahaṇeneva means solely by the inclusion of the five sense faculties, with contact as the fifth.
13. Taggahaṇenevā (chỉ bằng sự nắm giữ đó) có nghĩa là chỉ bằng sự nắm giữ xúc thứ năm và năm căn sắc.
Sahacaraṇādināti sahajātādianantarādipaccayabhāvena ceva nissayārammaṇādinā ca.
"By association, etc." means by way of co-arising, etc., and contiguous, etc., conditions, and by way of support, object, etc.
Sahacaraṇādinā (bằng sự đồng hành, v.v.) có nghĩa là bằng tính chất duyên đồng sinh, v.v., vô gián, v.v., và bằng nương tựa, đối tượng, v.v.
‘‘Sampayutta’’nti iminā sahitatā avisiṭṭhatā idhādhippetāti āha ‘‘avibhāgena gahaṇīyabhāvaṃ sandhāyā’’ti.
By the word "associated", it is intended here that togetherness and non-distinction are meant, therefore it is said, "referring to the state of being graspable without division."
Bằng từ ‘‘Sampayutta’’ (tương ưng), sự có mặt cùng nhau, sự không khác biệt được ám chỉ ở đây,* nói ‘‘avibhāgena gahaṇīyabhāvaṃ sandhāyā’’ (ám chỉ tính chất không thể nắm giữ một cách tách biệt).
Padahati etenāti padhānaṃ, vīriyaṃ.
By this one strives, hence exertion (padhānaṃ), which is energy.
“Nhờ cái này mà tinh tấn” (Padahati etenāti), đó là tinh cần (padhāna), tức là tinh tấn (vīriya).
Teti vīriyasaṅkhārā.
"Those" refers to the volitional formations of energy.
“Te” (chúng) là các hành tinh tấn.
Ekarasenāti yathā indriyāni ekarasāni honti, evaṃ ekarasabhāvena saraṇato pavattanato.
"With a single taste" means that just as the faculties have a single taste, so too, by proceeding from recollection in a single-tasted manner.
“Ekarasenā” (một vị) có nghĩa là, giống như các căn có một vị, do bản chất có một vị, từ sự trôi chảy và sự vận hành.
Tathā pavattiyā eva suṭṭhu vata vīriyaṃ vāhesīti yoginā saṅkappetabbato tadupagavīriyavāhanaṭṭhena ‘‘sampahaṃsanā’’ti vuttaṃ.
And because the yogi should resolve, "Indeed, energy carries well through such a proceeding," it is called "sampahaṃsanā" (delightful carrying) in the sense of carrying the energy conducive to that.
Và bởi vì hành giả nên quyết tâm rằng: “Quả thật, tinh tấn được vận hành tốt đẹp bởi sự vận hành như vậy”, nên theo nghĩa vận hành tinh tấn tương ứng đó, nó được gọi là “sampahaṃsanā” (sự khích lệ).
Tenāha ‘‘evaṃ me…pe… hetubhāvato’’ti.
Therefore, it is said, "Thus for me... (etc.)... due to being a cause."
Vì vậy, nó nói: “evaṃ me…pe… hetubhāvato” (như vậy đối với tôi…pe… do là nhân).
Iddhisaddassa paṭhamo kattuattho, dutiyo karaṇattho vutto, pādasaddassa eko karaṇattho eva.
The first meaning of the word iddhī (success) is agentive, the second is instrumental, while the word pāda (basis) has only an instrumental meaning.
Trong từ iddhī (thần thông), nghĩa chủ thể được nói đến trước, nghĩa công cụ được nói đến sau; trong từ pāda (nền tảng), chỉ có một nghĩa công cụ.
Pajjitabbā ca iddhī vuttā, na ca ijjhanti.
Success (iddhī) is said to be that which is to be achieved, but it is not achieved.
Thần thông cần được thành tựu đã được nói đến, nhưng chúng không được thành tựu.
Pajjitabbā ca iddhī pajjanakaraṇena pādena samānādhikaraṇā na hontīti ‘‘paṭhamena atthena iddhi eva pādo’’ti kathaṃ sakkā vattuṃ, tathā iddhikiriyākaraṇena sādhetabbā buddhisaṅkhātā iddhi pajjanakiriyākaraṇena pajjitabbāti dvinnaṃ karaṇānaṃ na samānādhikaraṇatā sambhavatīti ‘‘dutiyena atthena iddhiyā pādo’’ti kathaṃ sakkā vattunti ce?
And since the success to be achieved is not co-referential with the basis (pāda) which is the instrument of achievement, how can it be said, "by the first meaning, success itself is the basis"? Similarly, since the success, which is called wisdom and is to be accomplished by the instrument of the act of succeeding, is to be achieved by the instrument of the act of achieving, how can it be said, "by the second meaning, the basis of success"? If it is asked thus,
Và thần thông cần được thành tựu không đồng chủ thể với nền tảng là công cụ để thành tựu, vậy làm sao có thể nói “theo nghĩa thứ nhất, thần thông chính là nền tảng”? Tương tự, trí tuệ được gọi là thần thông cần được thành tựu bằng công cụ là hành động thần thông, và cần được thành tựu bằng công cụ là hành động thành tựu, vậy làm sao có thể nói “theo nghĩa thứ hai, nền tảng của thần thông” khi hai công cụ không thể đồng chủ thể? Nếu hỏi như vậy,
Sakkā, pādassa ijjhamānakoṭṭhāsa ijjhanakaraṇūpāyabhāvato.
It can be said, because the achieving part of the basis serves as the means for achieving.
Có thể được, vì phần thành tựu của nền tảng là phương tiện để thành tựu.
Atha vā ‘‘paṭhamena atthena iddhiyā pādo, dutiyena atthena iddhi eva pādo iddhipādo’’ti evaṃ yojanato.
Alternatively, it can be construed thus: "by the first meaning, the basis of success; by the second meaning, success itself is the basis, hence iddhipāda."
Hoặc là, bằng cách ghép nối như sau: “Theo nghĩa thứ nhất, nền tảng của thần thông; theo nghĩa thứ hai, thần thông chính là nền tảng, đó là thần túc (iddhipāda)”.
Anantarattho paccāsattiñāyena idha paṭhamoti adhippeto, tato purimo dutiyoti.
The immediate meaning is intended here as the first by the principle of proximity, and the one before that as the second.
Nghĩa gần nhất được hiểu là thứ nhất ở đây theo nguyên tắc liên hệ gần gũi, và nghĩa trước đó là thứ hai.
‘‘Chandaṃ ce bhikkhu adhipatiṃ karitvā labhati samādhi’’ntiādi (vibha. 432) vacanato chandasamādhippadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāvetīti etthāpi chandādhipati samādhi chandasamādhīti adhipatisaddalopaṃ katvā samāso vuttoti viññāyati.
From the statement, "If a bhikkhu, making desire the dominant factor, obtains concentration," etc., it is understood that in the phrase "develops a basis of success endowed with concentration and volitional formations of exertion rooted in desire" (chandasamādhippadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāvetī), the compound chandasamādhī (concentration of desire) is formed by dropping the word adhipati (dominant factor), meaning "concentration with desire as the dominant factor."
Theo câu nói “Này các tỳ khưu, nếu một người lấy dục làm chủ, đạt được định…” (Vb. 432), thì ở đây cũng vậy, “bhāvetīti chandasamādhippadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ” (tu tập thần túc đầy đủ dục định, hành tinh cần) được hiểu là một hợp chất được hình thành bằng cách loại bỏ từ adhipati (chủ tể), tức là định lấy dục làm chủ là chandasamādhi (dục định).
Adhipatisaddatthadassanavaseneva pana ‘‘chandahetuko, chandādhiko vā samādhī’’ti sammohavinodaniyaṃ (vibha. aṭṭha. 431) vuttaṃ, tasmā idhāpi chandādhipati samādhi chandasamādhīti veditabbo.
However, in the Sammohavinodanī (VibhA. 431), it is stated, "concentration arisen from desire, or in which desire is predominant," merely to show the meaning of the word adhipati. Therefore, here too, "concentration with desire as the dominant factor" should be understood as chandasamādhī.
Tuy nhiên, trong Sammohavinodanī (Vb.A. 431) đã nói “định do dục làm nhân, hoặc định có dục là chính” theo cách trình bày ý nghĩa của từ adhipati. Do đó, ở đây cũng vậy, định lấy dục làm chủ phải được hiểu là chandasamādhi (dục định).
Taṃ pana chandaṃ vuttanayena saddhāsīsena dassento ‘‘saddhādhipateyyā cittekaggatā’’ti vuttaṃ.
That desire, shown in the manner stated with faith as its head, is called "one-pointedness of mind with faith as the dominant factor."
Dục đó, khi được trình bày theo cách đã nói với tín là đứng đầu, được gọi là “saddhādhipateyyā cittekaggatā” (sự nhất tâm có tín là chủ tể).
‘‘Idaṃ padhāna’’nti vā vīriyaṃ vuttaṃ.
Or "this exertion" refers to energy.
Hoặc “idaṃ padhāna” (đây là tinh cần) được nói đến là tinh tấn.
Vīriyasaddāpekkhāsahitaṃ ekavacanena vatvā catubbidhassapi vīriyassa adhippetattā nibbattetabbadhammavibhāgena ca ‘‘ime saṅkhārā’’ti vuttaṃ.
Speaking in the singular with reference to the word vīriya (energy), and because all four kinds of energy are intended, and by way of the division of phenomena to be produced, it is called "these volitional formations."
Khi nói bằng số ít với sự kỳ vọng vào từ vīriya, và vì tất cả bốn loại tinh tấn đều được đề cập, và theo sự phân chia các pháp cần được tạo ra, nó được gọi là “ime saṅkhārā” (những hành này).
Tena padhānabhūtā saṅkhārāti evaṃ samāso veditabbo.
Thus, the compound should be understood as "volitional formations that are exertion."
Vì vậy, hợp chất phải được hiểu là “các hành là tinh cần”.
Saṅkhatasaṅkhārādinivattanatthañcettha padhānaggahaṇaṃ.
And here, the apprehension of exertion is to exclude conditioned volitional formations, etc.
Và ở đây, việc nắm giữ từ padhāna là để loại bỏ các hành hữu vi, v.v.
Atha vā taṃ taṃ visesaṃ saṅkharotīti saṅkhāro, sabbampi vīriyaṃ.
Alternatively, saṅkhāro (volitional formation) means that which conditions this or that particular, referring to all energy.
Hoặc là, “cái gì tạo tác cái đặc biệt đó” là saṅkhāra (hành), tức là tất cả tinh tấn.
Tattha catukiccasādhakato aññassa nivattanatthaṃ padhānaggahaṇanti padhānabhūtā seṭṭhabhūtāti attho.
In that case, the apprehension of exertion is to exclude anything else from accomplishing the four functions, meaning "exertion that is pre-eminent, that is excellent."
Ở đây, việc nắm giữ từ padhāna là để loại bỏ những thứ khác ngoài cái thành tựu bốn chức năng, có nghĩa là “là tinh cần, là tối thượng”.
Vīriyiddhipādaniddese ‘‘vīriyasamādhippadhānasaṅkhārasamannāgata’’nti (vibha. 435) dvikkhattuṃ vīriyaṃ āgataṃ.
In the exposition of the basis of success of energy, the word vīriya (energy) appears twice in the phrase "endowed with concentration of energy and volitional formations of exertion" (vīriyasamādhippadhānasaṅkhārasamannāgata).
Trong phần giải thích về thần túc tinh tấn, từ vīriya xuất hiện hai lần trong cụm từ “vīriyasamādhippadhānasaṅkhārasamannāgata” (Vb. 435).
Tattha purimaṃ samādhivisesanaṃ ‘‘vīriyādhipati samādhi vīriyasamādhī’’ti, dutiyaṃ samannāgamaṅgadassanatthaṃ.
There, the first is an adjective for concentration, "concentration with energy as the dominant factor is vīriyasamādhī (concentration of energy)"; the second is to show the factor of endowment.
Ở đó, từ vīriya đầu tiên là tính từ bổ nghĩa cho samādhi, tức là “định có tinh tấn làm chủ là vīriyasamādhi (tinh tấn định)”; từ vīriya thứ hai là để chỉ ra yếu tố của sự đầy đủ.
Dve eva hi sabbattha samannāgamaṅgāni samādhi, padhānasaṅkhāro ca.
For there are always only two factors of endowment: concentration and volitional formations of exertion.
Thật vậy, ở khắp mọi nơi chỉ có hai yếu tố của sự đầy đủ là định và hành tinh cần.
Chandādayo samādhivisesanāni.
Desire, etc., are adjectives for concentration.
Dục, v.v. là các tính từ bổ nghĩa cho định.
Padhānasaṅkhāro pana padhānavacaneneva visesito, na chandādīhīti na idha vīriyādhipatitā padhānasaṅkhārassa vuttā hoti.
However, the volitional formations of exertion are specified only by the word padhāna (exertion), not by desire, etc., so the predominance of energy for the volitional formations of exertion is not stated here.
Hành tinh cần thì được bổ nghĩa chỉ bằng từ padhāna, không phải bằng dục, v.v. nên ở đây không nói đến sự làm chủ của tinh tấn đối với hành tinh cần.
Vīriyañca samādhiṃ visesetvā ṭhitameva samannāgamaṅgavasena padhānasaṅkhāravacanena vuttanti nāpi dvīhi vīriyehi samannāgamo vutto hoti.
And energy, having specified concentration, is stated by the word padhānasaṅkhāra (volitional formations of exertion) in the sense of a factor of endowment, so it is not stated that there is an endowment with two energies.
Và tinh tấn, sau khi bổ nghĩa cho định, được nói đến bằng từ hành tinh cần theo nghĩa yếu tố đầy đủ, nên cũng không nói đến sự đầy đủ với hai loại tinh tấn.
Yasmā pana chandādīhi visiṭṭho samādhi tathā visiṭṭheneva tena sampayutto padhānasaṅkhāro, sesadhammā ca, tasmā samādhivisesanānaṃ vasena ‘‘cattāro iddhipādā’’ti vuttā.
Since samādhi is distinguished by desire (chanda) and so on, and the primary volitional formation (padhānasaṅkhāra) is associated with that very distinguished samādhi, as are the other qualities, therefore, they are called "the four bases of spiritual power" (iddhipādā) by way of distinguishing samādhi.
Tuy nhiên, vì định được đặc trưng bởi dục, v.v., và hành tinh cần được kết hợp với định đã được đặc trưng như vậy, và các pháp còn lại cũng vậy, nên chúng được gọi là “cattāro iddhipādā” (bốn thần túc) theo nghĩa là các tính từ bổ nghĩa cho định.
Visesanabhāvo ca chandādīnaṃ taṃtaṃapassayanavasena hotīti chandasamādhi…pe… iddhipādanti ettha nissayatthepi pādasaddena upāyatthena chandādīnaṃ iddhipādatā vuttā hoti.
And the distinguishing nature of desire (chanda) and so on occurs by way of their respective supports. Thus, in "the basis of spiritual power of desire-concentration...etc." (chandasamādhi...pe...iddhipāda), even in the sense of support, the nature of desire and so on as bases of spiritual power is stated by the word pāda in the sense of means.
Và bản chất của dục, v.v. là tính từ bổ nghĩa là do sự nương tựa vào từng cái đó, nên trong cụm từ chandasamādhi…pe… iddhipāda (dục định…pe… thần túc) này, thần túc của dục, v.v. được nói đến theo nghĩa phương tiện, ngay cả khi từ pāda có nghĩa là nương tựa.
Tathā hi abhidhamme uttaracūḷabhājanīye ‘‘cattāro iddhipādā chandiddhipādo’’tiādinā (vibha. 457) chandādīnameva iddhipādatā vuttā.
For example, in the Abhidhamma, in the Uttara-Cūḷabhājanīya, the nature of desire and so on as bases of spiritual power is stated by "the four bases of spiritual power: the basis of spiritual power of desire" and so on.
Thật vậy, trong Abhidhamma, trong Uttaracūḷabhājanīya, thần túc của dục, v.v. được nói đến bằng câu “Bốn thần túc – thần túc dục” (Vb. 457), v.v.
Pañhāpucchake ca ‘‘cattāro iddhipādā – idha bhikkhu chandasamādhī’’ti (vibha. 462) ārabhitvāpi puna chandādīnaṃyeva kusalādibhāvo vibhatto.
And in the Pañhāpucchaka, even after commencing with "the four bases of spiritual power – here, a bhikkhu has concentration of desire," the nature of desire and so on as wholesome and so forth is again analyzed.
Và trong Pañhāpucchaka (Phần hỏi đáp), sau khi bắt đầu bằng “Bốn thần túc – ở đây, này các tỳ khưu, dục định” (Vb. 462), v.v., thì bản chất thiện, v.v. của dục, v.v. lại được phân tích.
Upāyiddhipādadassanatthameva hi nissayiddhipādadassanaṃ kataṃ.
Indeed, the explanation of the nissaya-iddhipāda (basis of spiritual power as support) is made for the purpose of showing the upāya-iddhipāda (basis of spiritual power as means).
Thật vậy, việc trình bày thần túc nương tựa được thực hiện chỉ để trình bày thần túc phương tiện.
Aññathā catubbidhatāva na hotīti.
Otherwise, there would not be a fourfold classification.
Nếu không, thì không có bốn loại.
Ayamettha pāḷivasena atthavinicchayo veditabbo.
This is the determination of meaning here according to the Pāḷi.
Đây là sự xác định ý nghĩa theo Pāḷi cần được hiểu ở đây.
14. Pubbabhāgapaññāyāti ekāvajjananānāvajjanavīthīsu pavattaupacārapaññāya.
14. By prior wisdom means by access wisdom occurring in the paths of single advertence and manifold advertence.
14. “Pubbabhāgapaññāyā” (bằng tuệ phần trước) là bằng tuệ cận định vận hành trong các lộ tâm chú ý một lần và chú ý nhiều lần.
Adhigamapaññāyāti appanāpaññāya.
By attainment wisdom means by absorption wisdom.
“Adhigamapaññāyā” (bằng tuệ chứng đắc) là bằng tuệ an chỉ.
Puna pubbabhāgapaññāyāti nānāvajjanupacārapaññāya, paṭisandhipaññāya vā.
Again, by prior wisdom means by manifold advertence access wisdom, or by rebirth-linking wisdom.
Lại nữa, “pubbabhāgapaññāyā” (bằng tuệ phần trước) là bằng tuệ cận định chú ý nhiều lần, hoặc bằng tuệ tái tục.
Upacārapaññāyāti ekāvajjane, sabbattha vā pavattaupacārapaññāya.
By access wisdom means by single advertence, or by access wisdom occurring everywhere.
“Upacārapaññāyā” (bằng tuệ cận định) là bằng tuệ cận định vận hành trong sự chú ý một lần, hoặc ở khắp mọi nơi.
Payogaparakkamanti bhusaṃ yogo payogo, payogova parakkamo payogaparakkamo, cittaṃ.
Exertion and effort means intense application is exertion (payoga); exertion itself is effort, exertion and effort (payogaparakkama), referring to the mind.
“Payogaparakkamaṃ” (sự tinh tấn nỗ lực) là sự nỗ lực hết sức là payoga (nỗ lực), chính sự nỗ lực là payogaparakkamo (sự tinh tấn nỗ lực), tức là tâm.
Ukkhipatīti kosajjapakkhe patituṃ adento kusalapakkhe uddhaṃ khipento viya pavattati.
It lifts up means it proceeds as if throwing upwards into the wholesome side, not allowing it to fall into the side of laziness.
“Ukkhipatī” (nâng lên) có nghĩa là vận hành như thể ném lên cao về phía thiện, không cho rơi về phía biếng nhác.
Padhānavīriyanti akusalānaṃ anuppādanaṭṭhena uttamavīriyaṃ.
Primary energy means supreme energy in the sense of not giving rise to unwholesome states.
Tinh tấn chính yếu là tinh tấn tối thượng với nghĩa không cho các điều bất thiện phát sinh.
Yojetabbānīti ‘‘āsevamāno vāyamatī’’tiādinā yojetabbāni.
To be joined means to be joined by "practicing, one strives" and so on.
Cần phải kết hợp là cần phải kết hợp bằng cách nói “thường xuyên nỗ lực” v.v...
Anuppannāti avattabbataṃ āpannānanti bhūmiladdhārammaṇādhiggahitāvikkhambhitāsamugghāṭituppannānaṃ.
That which has attained the state of not being said to be unarisen means that which has arisen, having been acquired, grasped, suppressed, and eradicated in its respective sphere.
Đã đạt đến trạng thái không thể nói là chưa phát sinh là của những gì đã phát sinh do được nắm giữ bởi đối tượng, được trấn áp và được nhổ tận gốc trên nền tảng.
Asubhānupassanā kāyānupassanāsatipaṭṭhānanti āha ‘‘satipaṭṭhānabhāvanāya suniggahito kāmavitakko’’ti.
It says "the thought of sensual desire is well suppressed by the development of mindfulness-establishment" referring to the contemplation of impurity as mindfulness-establishment on the body.
Quán bất tịnh là niệm xứ quán thân, nên Ngài nói “tầm dục đã được chế ngự tốt đẹp nhờ sự tu tập niệm xứ”.
Samādhi uppajjamāno kāmavitakkampi niggahetvā eva uppajjatīti dassento ‘‘anavajjasukhapadaṭṭhānenā’’tiādimāha.
Showing that samādhi arises only after suppressing the thought of sensual desire, it says "by the footing of blameless happiness" and so on.
Để chỉ ra rằng định khi phát sinh thì chế ngự cả tầm dục rồi mới phát sinh, Ngài nói “với chỗ đứng là an lạc không tỳ vết” v.v...
‘‘Kusalesu dhammesu āraddhavīriyo’’tiādinā dhammacchandato uppajjamāno vīriyacchando khantiṃ paribrūhetīti dasseti.
"One whose energy is aroused in wholesome qualities" and so on shows that the energy-desire arising from Dhamma-desire nourishes patience.
Bằng cách nói “người tinh tấn trong các pháp thiện” v.v..., Ngài chỉ ra rằng dục tinh tấn phát sinh từ pháp dục thì làm cho sự nhẫn nhục được tăng trưởng.
Anavajjadhammānaṃ upakārakadhammāsevanaṃ viya anupakārakadhammaparivajjanampi paññānisevaneneva hotīti āha ‘‘samādhiādīna’’ntiādi.
"Just as the cultivation of beneficial blameless qualities, so too the avoidance of unbeneficial qualities occurs only through the cultivation of wisdom," he said, referring to "concentration and so on."
Việc tránh xa các pháp không ích lợi cũng giống như việc thực hành các pháp ích lợi, đều xảy ra nhờ sự thực hành trí tuệ, nên Ngài nói “của định v.v...” v.v...
17. Sabbadhammādhiṭṭhānaṃ desanaṃ puggalādhiṭṭhānena vibhajituṃ ‘‘loko nāmā’’tiādi vuttanti dassento ‘‘sabbadhammānanti…pe… dassetu’’nti āha.
17. To divide the teaching, which is based on all phenomena, by means of the basis of individuals, he said that "the world is called..." and so on, showing "to show all phenomena...etc."
Để chỉ ra rằng bài giảng dựa trên tất cả các pháp được phân chia theo đối tượng cá nhân, Ngài nói “thế gian có tên là” v.v..., rồi Ngài nói “của tất cả các pháp...pe... để chỉ ra”.
Mahaggatadhammesu ṭhānaṃ taṃsampādanāva.
The establishment in exalted qualities is their accomplishment.
Việc đứng vững trong các pháp cao thượng chính là sự thành tựu chúng.
Tathā sesesu.
Similarly in the remaining ones.
Cũng vậy đối với các pháp còn lại.
Vaḍḍhiyamānesūti yathā vimuttiṃ paripācayanti, evaṃ brūhiyamānesu.
"In those that are growing" means in those that are being cultivated in such a way that they bring liberation to maturity.
Đang tăng trưởng là đang được phát triển theo cách làm cho sự giải thoát được chín muồi.
Dassanapariññāti rūpārūpadhammānaṃ salakkhaṇato, paccayato ca parijānanā.
"Discernment by seeing" is the full understanding of material and immaterial phenomena by their specific characteristics and by their conditions.
Kiến phần tuệ là sự nhận biết các pháp sắc và vô sắc theo tự tướng và theo duyên.
Tenāha ‘‘ñātapariññā’’ti.
Therefore, he said, "discernment by knowing."
Vì thế, Ngài nói “biết phần tuệ”.
Paṭipakkhavidhamanena saddhiṃ lakkhaṇattayavibhāvanā idha ‘‘bhāvanāpariññā’’ti adhippetāti āha ‘‘bhāvanā…pe… pariññā cā’’ti.
The elucidation of the three characteristics together with the destruction of the opposing factor is here intended as "discernment by development," he said, referring to "development...etc...and discernment."
Việc làm sáng tỏ ba tướng cùng với sự tiêu diệt đối nghịch được hiểu ở đây là “tu phần tuệ”, nên Ngài nói “tu...pe... và tuệ”.
Dassanatthā pariññā dassanapariññā, bhāvanatthā pariññā bhāvanāpariññāti evaṃ vā ettha attho daṭṭhabbo.
Or, the meaning here should be understood as: discernment for the purpose of seeing is "discernment by seeing," and discernment for the purpose of development is "discernment by development."
Hoặc ở đây, ý nghĩa nên được hiểu là sự nhận biết để thấy là kiến phần tuệ, sự nhận biết để tu là tu phần tuệ.
Sadisī kātabbā saṃsandanavasenāti adhippāyo.
"Should be made similar" is the intention, in terms of comparison.
Cần phải làm cho tương tự là ý muốn nói theo cách so sánh.
Ānetabbā ‘‘ayaṃ desanā imāya desanāya evaṃ saṃsandatī’’ti.
"Should be brought forth" as "this teaching corresponds to that teaching in this way."
Cần phải mang đến là “bài giảng này tương tự với bài giảng kia như thế này”.
Atthato apetanti ayuttatthaṃ.
"Devoid of meaning" means having an unsuitable meaning.
Xa lìa ý nghĩa là ý nghĩa không hợp lý.
Asambandhatthanti aññamaññaṃ asambandhapadatthaṃ.
"Unconnected meaning" means the meaning of words that are unrelated to each other.
Ý nghĩa không liên quan là ý nghĩa của các từ không liên quan với nhau.
Nanu paṭṭhānavicāro nayavicāro viya hārehi asammisso vicāraṇantaroti codanaṃ manasi katvā āha ‘‘yasmā panā’’tiādi.
Anticipating the objection, "Is not the investigation of conditions (Paṭṭhāna) an investigation distinct from the methods, like the investigation of methods, unmixed with the methods?" he said, "Because..." and so on.
Sau khi nghĩ đến câu hỏi rằng chẳng phải sự quán chiếu Paṭṭhāna là một sự quán chiếu khác không lẫn lộn với các phương pháp như sự quán chiếu phương pháp hay sao, Ngài nói “vì thế” v.v...
Idha nikkhittoti idha suttavicaye suttatthavicārabhāvato nikkhitto, etena vā paṭṭhānassa hārantogadhabhāvadassaneneva mūlapadānaṃ viya paṭṭhānassa padatthantarābhāvo dassitoti veditabbaṃ.
"Included here" means included in the analysis of suttas here, because it is an investigation of the meaning of suttas; or it should be understood that by showing that the Paṭṭhāna is encompassed by the methods, the absence of other word-meanings for the Paṭṭhāna, like for the root words, is shown.
Được đặt ở đây là được đặt ở đây trong sự phân tích kinh điển vì là sự quán chiếu ý nghĩa kinh điển, hoặc nên hiểu rằng bằng cách chỉ ra sự bao hàm của Paṭṭhāna trong các phương pháp này, đã chỉ ra rằng Paṭṭhāna không có ý nghĩa khác ngoài các từ gốc.
18. Evametassa suttassa attho na gahetabbo, evaṃ pana gahetabboti aggahetabbagahetabbānaṃ atthānaṃ vijahanaggahaṇatthāya yuttāyuttivicāraṇāyaṃ vajjetabbesu tāva paṭhamaṃ paṭipattīti dassento āha ‘‘atathākārena gayhamānā suttatthā visayo’’ti yathā ‘‘vāmaṃ muñca, dakkhiṇaṃ gaṇhā’’ti (dha. sa. aṭṭha. 498; visuddhi. mahāṭī. 1.14; saṃ. ni. ṭī. 1.1.213).
18. "The meanings of suttas grasped in an incorrect manner are the domain" – thus, to abandon and grasp meanings that should not be grasped and should be grasped, in the investigation of suitability and unsuitability, he said this, showing that in what is to be avoided, practice comes first, just as in "release the left, grasp the right" (DhsA. 498; VismṬ. 1.14; SṬ. 1.1.213).
Để chỉ ra rằng ý nghĩa của kinh này không nên được nắm giữ như thế này, mà cần phải được nắm giữ như thế kia, và trong sự quán chiếu về điều hợp lý và không hợp lý nhằm loại bỏ và nắm giữ các ý nghĩa không nên nắm giữ và nên nắm giữ, thì trước hết là sự thực hành, Ngài nói “các ý nghĩa kinh điển được nắm giữ một cách không đúng là đối tượng” như “buông bỏ cái trái, nắm giữ cái phải” (dha. sa. aṭṭha. 498; visuddhi. mahāṭī. 1.14; saṃ. ni. ṭī. 1.1.213).
Vajjetabbabhāvato hi suttapadehi suttatthe vivecite gahetabbabhāvo ca avasiṭṭho hoti.
For, when the meanings of suttas are distinguished from the words of suttas due to their avoidability, the graspable aspect remains.
Thật vậy, vì là điều cần phải tránh, khi các ý nghĩa kinh điển được phân tích từ các từ kinh điển, thì trạng thái cần phải nắm giữ vẫn còn lại.
Tathā hi vakkhati ‘‘mettāvihārassa sato byāpādo cittaṃ pariyādāya ṭhassatī’ti na yujjati desanā, ‘byāpādo pahānaṃ abbhatthaṃ gacchatī’ti yujjati desanā’’ti (netti. 21).
Thus, he will say, "It is not suitable to teach that 'ill-will will overpower the mind of one dwelling in loving-kindness,' but it is suitable to teach that 'ill-will goes to abandonment'" (Nett. 21).
Thật vậy, Ngài sẽ nói “bài giảng rằng ‘khi đang an trú lòng từ, sân hận sẽ chiếm lấy tâm’ là không hợp lý, bài giảng rằng ‘sân hận sẽ đi đến sự đoạn trừ’ là hợp lý” (netti. 21).
Yuttiniddhāraṇena ayathāsabhāvato vivecitvā yathāsabhāvato dhammassa gahaṇakāraṇāni kathento ‘‘mahantā apadisitabbā etesanti mahāpadesā’’ti imamatthamāha ‘‘buddhādayo’’tiādinā.
Explaining the reasons for grasping phenomena as they truly are, after distinguishing them from their untrue nature by determining suitability, he said, "Great authorities are to be referred to by these, hence 'great authorities'" with "Buddhas and so on."
Khi nói về các nguyên nhân để nắm giữ pháp theo bản chất đúng đắn sau khi đã phân tích khỏi bản chất không đúng đắn bằng cách xác định tính hợp lý, Ngài nói ý nghĩa này “Đức Phật v.v... là các đại giáo xứ” bằng cách nói “những vị này cần phải được viện dẫn là những vị lớn, nên là đại giáo xứ”.
Patiṭṭhānānīti patiṭṭhānasādhanāni.
"Foundations" means means of establishment.
Các chỗ đứng là các phương tiện để đứng vững.
Sesesūti saṅghāpadesādīsu.
"In the remaining ones" means in the Saṅghāpadesa and so on.
Trong các điều còn lại là trong các đại giáo xứ của Tăng v.v...
Paṭhamattho eva hi idha pāḷi āgato, vinicchayane kāraṇaṃ mahāpadesoti adhippāyo.
Indeed, the first meaning is what is found in the Pāḷi here; the intention is that the great authorities are the reason for determination.
Thật vậy, ý nghĩa thứ nhất đã được đề cập trong Pāḷi ở đây, ý muốn nói rằng nguyên nhân trong việc xác định là đại giáo xứ.
Suttotaraṇādīti ādisaddena suttānotaraṇādipi saṅgayhati.
"Inclusion in suttas and so on" – by the word "and so on," non-inclusion in suttas and so on are also included.
Sự hòa hợp với kinh v.v... là từ v.v... bao gồm cả sự không hòa hợp với kinh v.v...
Suttotaraṇavinayasandassanāni hi kenaci yathābhatassa ganthassa ‘‘dhammo’’ti vinicchayane kāraṇaṃ.
For, inclusion in suttas and demonstration in the Vinaya are the reasons for determining a text brought by someone as "Dhamma."
Thật vậy, sự hòa hợp với kinh và sự trình bày giới luật là nguyên nhân để xác định một văn bản nào đó được mang đến là “Pháp”.
Suttānotaraṇavinayāsandassanāni ‘‘adhammo’’ti.
Non-inclusion in suttas and non-demonstration in the Vinaya are for "Adhamma."
Sự không hòa hợp với kinh và sự không trình bày giới luật là “phi Pháp”.
Yadi evanti yadi yathābhatassa ganthassa suttavinayehi saṃsandanaṃ ‘‘dhammo’’ti, asaṃsandanaṃ ‘‘adhammo’’ti vinicchayakāraṇaṃ, evaṃ santeti attho.
"If it is so" means: if the criterion for decision is that the text brought forth, when compared with the Suttas and Vinaya, is "Dhamma," and when not compared, is "Adhamma," then this is the meaning.
Nếu vậy là nếu sự hòa hợp của văn bản được mang đến với kinh và giới luật là nguyên nhân để xác định là “Pháp”, và sự không hòa hợp là “phi Pháp”, thì ý nghĩa là nếu điều đó tồn tại.
Sampadīyati ñāpīyati dhammo etehīti sampadāyā, akkhātāro.
"Sampadāyā" (those by whom the Dhamma is conveyed, made known) means the expounders.
Pháp được thành tựu, được biết đến bởi những vị này, nên là sampadāyā, những vị thuyết giảng.
Vinīyanti rāgādayo etenāti vinayo, kāraṇaṃ.
"Vinayo" (that by which defilements like lust are removed) means the cause.
Tham ái v.v... được loại trừ bởi điều này, nên là vinayo (giới luật/sự loại trừ), là nguyên nhân.
Tenāha ‘‘rāgādivūpasamanimitta’’nti.
Therefore it is said, "the means for the appeasement of lust and other defilements."
Vì thế, Ngài nói “nguyên nhân làm lắng dịu tham ái v.v...”.
Kiṃ pana taṃ?
What is that?
Nhưng điều đó là gì?
Sādhiṭṭhānasamathavipassanādidhammā.
It is the Dhamma, such as samatha and vipassanā with a firm foundation.
Là các pháp như samatha và vipassanā có chỗ đứng.
Ye parato ‘‘tecattālīsaṃ bodhaṅgamā dhammā’’ti (netti. 24) vakkhati.
These are the "forty-three qualities conducive to awakening" which will be mentioned later.
Những điều mà Ngài sẽ nói sau là “bốn mươi ba pháp giác chi” (netti. 24).
Yadipi tattha tattha pavattā bhagavato pakiṇṇakadesanā aṭṭhakathā, sā pana dhammasaṅgāhakehi tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ saṅgāyitvā tassa atthasaṃvaṇṇanānurūpena vācanāmaggaṃ āropitattā ācariyavādo nāma.
Although the scattered teachings of the Blessed One, given here and there, are the "commentaries" (aṭṭhakathā), yet because the compilers of the Dhamma recited the Tipiṭaka Buddha-word and arranged it into a method of recitation in accordance with its meaning-elaboration, it is called "the tradition of the teachers" (ācariyavādo).
Mặc dù các bài giảng rải rác của Đức Thế Tôn ở khắp nơi là chú giải, nhưng vì lời Phật ba tạng đã được các vị kết tập pháp kết tập và được đưa vào con đường tụng đọc theo sự chú giải ý nghĩa của nó, nên nó được gọi là giáo thuyết của các bậc thầy.
Tena vuttaṃ ‘‘ācariyavādo nāma aṭṭhakathā’’ti.
Therefore it is said, "the tradition of the teachers is called the commentary."
Vì thế, đã nói “giáo thuyết của các bậc thầy được gọi là chú giải”.
Tissopi saṅgītiyo āruḷho eva hi buddhavacanassa atthasaṃvaṇṇanābhūto kathāmaggo pacchā tambapaṇṇiyehi mahātherehi sīhaḷabhāsāya ṭhapito.
Indeed, the method of exposition, which is the elaboration of the meaning of the Buddha-word, having been included in all three recitations, was later preserved in the Sinhala language by the great elders in Tambapaṇṇi (Sri Lanka).
Thật vậy, con đường thuyết giảng là sự chú giải ý nghĩa lời Phật đã được đưa vào cả ba kỳ kết tập, sau đó được các vị Đại Trưởng Lão ở Tambapaṇṇī ghi lại bằng tiếng Sinhala.
Attanomati theravādo.
"One's own opinion" means the tradition of the elders (theravāda).
Ý kiến của riêng mình là giáo thuyết của các Trưởng lão.
Samentameva gahetabbanti yathā pāḷiyā saṃsandati, evaṃ mahāpadesato atthā uddharitabbāti dasseti.
"It should be taken entirely" indicates that meanings should be drawn from the great references in such a way that they correspond with the Pāḷi.
Cần phải nắm giữ một cách tương đồng là chỉ ra rằng các ý nghĩa cần phải được rút ra từ đại giáo xứ theo cách hòa hợp với Pāḷi.
Pamādapāṭhavasena ācariyavādassa kadāci pāḷiyā asaṃsandanāpi siyā, so na gahetabboti dassento āha – ‘‘suttena samento eva gahetabbo’’ti.
Showing that the tradition of the teachers might sometimes not correspond with the Pāḷi due to errors in transmission, and that such should not be adopted, he says: "It should be taken only when it corresponds with the Sutta."
Có thể đôi khi giáo thuyết của các bậc thầy không hòa hợp với Pāḷi do lỗi lầm trong văn bản, Ngài nói “chỉ nên nắm giữ điều hòa hợp với kinh” để chỉ ra rằng điều đó không nên được nắm giữ.
Catūhi mahāpadesehi yujjatīti catūhi mahāpadesehi na virujjhati.
"It accords with the four great references" means it does not contradict the four great references.
Hợp với bốn đại giáo xứ là không mâu thuẫn với bốn đại giáo xứ.
Idāni taṃ avirujjhanākāraṃ dassento ‘‘yena yenā’’tiādi vuttaṃ.
Now, showing that non-contradiction, "by whatever means" and so on, is stated.
Bây giờ, để chỉ ra cách không mâu thuẫn đó, câu “yena yena” và những điều tương tự đã được nói đến.
Suttotaraṇādi eva hettha kāraṇaṃ.
The bringing forth of a Sutta, etc., is the reason here.
Chính sự trích dẫn kinh và những điều tương tự là nguyên nhân ở đây.
Tassa ca anekākāratāya ‘‘pakārenā’’ti vutto.
And because of its many aspects, it is called "by means of."
Và vì điều đó có nhiều cách, nên từ “pakārena” đã được nói đến.
Saṃvaṇṇiyamāne sutte saṃvaṇṇanāvasena gahetabbanti sambandho.
The connection is that when a Sutta is being expounded, it should be taken in the manner of exposition.
Khi giải thích kinh, cần phải nắm bắt theo cách giải thích – đó là mối liên hệ.
Ābhatenāti ānītena.
"Ābhatena" means brought.
Ābhatena có nghĩa là được mang đến.
Suttatoti suttantarato.
"Suttato" means from another Sutta.
Suttato có nghĩa là từ kinh khác.
Ayañhettha attho – kenaci pasaṅgena suttantarato uddharitvā ānītena suttapadena suttotaraṇādinā, kāraṇappakārena ca catumahāpadesāvirodhena saṃvaṇṇiyamāne sutte saṃvaṇṇanāvasena atthajātaṃ gahetabbanti.
The meaning here is: by a Sutta passage brought forth from another Sutta due to some occasion, by bringing forth a Sutta and so on, and by the manner of reason, the collection of meanings should be taken in the way of exposition when the Sutta is being expounded, without contradicting the four great references.
Ý nghĩa ở đây là: Bằng một câu kinh được trích dẫn và mang đến từ một kinh khác do một lý do nào đó, bằng sự trích dẫn kinh và những điều tương tự, và bằng cách thức nguyên nhân, không mâu thuẫn với Tứ Đại Giáo Pháp, khi giải thích kinh, cần phải nắm bắt ý nghĩa theo cách giải thích.
Tenāha ‘‘tena…pe… kātabbā’’ti.
Therefore it is said, "by that... should be done."
Vì vậy, đã nói “tena…pe… kātabbā”.
Tattha yuttihārayojanā kātabbāti yuttiniddhāraṇavasena ayaṃ yuttihāro yojetabbo.
There, "the application of the method of reasoning should be done" means this method of reasoning should be applied by way of determining the reason.
Trong đó, yuttihārayojanā kātabbā có nghĩa là sự sắp đặt phương pháp hợp lý này phải được thực hiện bằng cách xác định sự hợp lý.
Atha vā yuttihārayojanā kātabbāti iminā hārena vakkhamānanayena yuttigavesanaṃ katvā tāya yuttiyā sabbahārayojanā kātabbāti attho.
Alternatively, "the application of the method of reasoning should be done" means that by this method, in the manner to be stated, the investigation of reasons should be done, and by that reason, the application of all methods should be done.
Hoặc, yuttihārayojanā kātabbā có nghĩa là: bằng phương pháp này, sau khi tìm kiếm sự hợp lý theo cách sẽ được nói, sự sắp đặt tất cả các phương pháp phải được thực hiện bằng sự hợp lý đó.
Lakkhaṇañhetaṃ yuttigavesanāya, yadidaṃ yuttihāro.
This is a characteristic of investigating reasons, namely, the method of reasoning.
Đây là đặc điểm của việc tìm kiếm sự hợp lý, tức là phương pháp hợp lý.
Tenāha ‘‘sabbesaṃ hārānaṃ, yā bhūmī, yo ca gocaro tesaṃ.
Therefore it is said, "the ground and range of all methods,
Vì vậy, đã nói: “Tất cả các phương pháp, nền tảng nào, phạm vi nào của chúng.
‘‘Yuttāyuttaparikkhā’’ti (netti. 4), ‘‘imāya yuttiyā aññamaññehi kāraṇehi gavesitabba’’nti (netti. 20) ca.
"the examination of what is suitable and unsuitable," and "by this reason, one should investigate with other reasons."
‘Sự kiểm tra hợp lý và không hợp lý’” (Netti. 4), và “bằng sự hợp lý này, cần phải tìm kiếm bằng các nguyên nhân khác nhau” (Netti. 20).
Kevalassāti jarāya amissassa.
"Kevalassā" means unmixed with old age.
Kevalassā có nghĩa là không lẫn với sự già yếu.
Aññāva jarā, aññaṃ maraṇanti ‘‘paṭiññātassa kevalassa maraṇassa diṭṭhattā’’ti hetu.
"Old age is one thing, death is another" is the reason: "because the pure death that was acknowledged is seen."
Aññāva jarā, aññaṃ maraṇa là lý do “vì cái chết thuần túy đã được công nhận đã được thấy”.
Yathā taṃ devānanti sadisūdāharaṇaṃ, visadisūdāharaṇaṃ pana iddhipādādayo, anvayabyatirekā gahetvā yojetabbā.
"Just as that of the devas" is a similar example; dissimilar examples are the bases of psychic power (iddhipādā) and so on, which should be applied by taking the methods of agreement and difference.
Yathā taṃ devāna là ví dụ tương đồng, còn ví dụ không tương đồng là các thần thông (iddhipādā) và những điều tương tự; cần phải nắm bắt và sắp đặt theo phương pháp thuận và nghịch.
‘‘Jīraṇabhijjanasabhāvā’’ti iminā lesena taṇhājarāmaraṇānaṃ anaññattaṃ yojeti.
By "having the nature of decaying and breaking up," he connects the non-difference of craving, old age, and death in this manner.
Bằng cách này, “Jīraṇabhijjanasabhāvā” (có bản chất già nua và tan rã) sắp đặt sự không khác biệt giữa tham ái, già và chết.
Yadipi ‘‘aññā taṇhā, aññā jarā, aññaṃ maraṇa’’nti siddhovāyamattho, yaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘na ida’’ntiādi, tathāpi sakkuṇeyyaparihārāyaṃ codanāti ajjhāruḷhaṃ tattha dosaṃ dassetuṃ ‘‘yadi ca yathā jarāmaraṇa’’nti pāḷipavattāni dassento ‘‘yadi…pe… dassetī’’ti āha.
Even though this meaning, "craving is one thing, old age is another, death is another," is established, and it is with reference to this that "not this" and so on was stated, nevertheless, to show the fault that has arisen there, as this objection could be overcome, he says, "if...etc....shows," presenting the Pali passages that begin "if old age and death were like that."
Mặc dù ý nghĩa này đã được xác lập rằng “tham ái khác, già khác, chết khác”, mà câu “na ida” và những điều tương tự đã được nói đến, nhưng để chỉ ra lỗi lầm đã được giả định trong sự chất vấn có thể được giải quyết, đã nói “yadi…pe… dassetī” khi trình bày các đoạn kinh nói “yadi ca yathā jarāmaraṇa” (nếu như già và chết).
Bhāvoti adhippāyo.
Bhāva means intention.
Bhāvo là ý định.
Etesanti taṇhājarāmaraṇānaṃ.
Etesaṃ refers to craving, old age, and death.
Etesa là của tham ái, già và chết.
‘‘Imāya yuttiyā aññamaññehi kāraṇehi gavesitabba’’nti ca keci paṭhanti, byañjanatopi gavesitabbaṃ, aññattha atthato aññatthampīti adhippāyo.
Some also read, "By this reasoning, it should be sought out by various causes," meaning that it should be sought out also from the expression, and from the meaning in other places.
Một số người đọc là “Imāya yuttiyā aññamaññehi kāraṇehi gavesitabba” (bằng sự hợp lý này, cần phải tìm kiếm bằng các nguyên nhân khác nhau); ý nghĩa là cần phải tìm kiếm cả từ ngữ và từ ý nghĩa ở nơi khác.
Tameva byañjanato aññatthaṃ dassetuṃ pāḷiyaṃ ‘‘salloti vā’’tiādi vuttaṃ.
To show that very other meaning from the expression, the Pali states, " salla or" and so on.
Để chỉ ra ý nghĩa khác từ ngữ đó, trong kinh đã nói “salloti vā” và những điều tương tự.
Imesanti salladhūpāyanānaṃ.
Imesaṃ refers to dart, smoke, and so on.
Imesa là của mũi tên (salla) và sự đốt cháy (dhūpāyana).
Icchāvipariyāyeti icchitālābhe, appaccayasamavāye vā.
Icchāvipariyāye means in the absence of what is desired, or in the non-concurrence of conditions.
Icchāvipariyāye là khi không đạt được điều mong muốn, hoặc khi không có điều kiện thuận lợi.
Idampi samatthanaṃ hoti yathādhippetassa aññatthassa byatirekadassanabhāvato.
This too is a corroboration due to its showing the absence of the other meaning as intended.
Idampi samatthanaṃ hoti là sự củng cố này cũng có, vì nó chỉ ra sự phủ định của ý nghĩa khác theo ý định.
Jarāmaraṇavipariyāyeti jarāmaraṇe asati.
Jarāmaraṇavipariyāye means in the absence of old age and death.
Jarāmaraṇavipariyāye là khi không có già và chết.
Na hi yathādhippetajarāmaraṇābhāve taṇhā na hotīti.
For it is not that craving does not exist in the absence of old age and death as intended.
Không phải là khi không có già và chết theo ý định thì tham ái không tồn tại.
Dvidhā vuttāti dvippakārena vuttā, dvikkhattuṃ vā vuttā.
Dvidhā vuttā means stated in two ways, or stated twice.
Dvidhā vuttā có nghĩa là được nói theo hai cách, hoặc được nói hai lần.
Yaṃ idaṃ…pe… ārammaṇakaraṇavasena vā abhilapananti evaṃ kiriyāparāmasanaṃ yojetabbanti veditabbaṃ.
It should be understood that the phrase "this...etc....designation by way of making it an object" should be construed as referring to the verb.
Cần biết rằng sự liên kết động từ như “yaṃ idaṃ…pe… ārammaṇakaraṇavasena vā abhilapana” phải được sắp đặt như vậy.
Visesoti ayaṃ etāsaṃ icchātaṇhānaṃ pakatisaṅkhāto viseso.
Visesa means this particular distinction, which is the inherent nature of these desires and cravings.
Viseso là sự khác biệt này, tức là sự khác biệt tự nhiên của các loại tham ái và dục vọng này.
‘‘Dvīhi nāmehī’’tipi pāḷi.
"By two names" is also a Pali reading.
“Dvīhi nāmehī” cũng là một đoạn kinh.
Yadipi evanti kāmaṃ visayavisesesu evaṃ yathāvuttaavatthāvisesena icchātaṇhānaṃ atthi kāci bhedamattāti attho.
Yadipi eva means that there is indeed some slight difference between desire and craving in specific objects, according to the aforementioned specific conditions.
Yadipi eva có nghĩa là: mặc dù có một số khác biệt giữa dục vọng và tham ái trong các đối tượng khác nhau, theo các trạng thái khác nhau đã nói.
Sabhāvato pana bhedo natthīti dassento ‘‘tathāpī’’ti āha.
But showing that there is no difference in their essential nature, he says, " tathāpi."
Nhưng để chỉ ra rằng không có sự khác biệt về bản chất, đã nói “tathāpī”.
Icchantīti kāmenti.
Icchanti means they desire.
Icchantī là mong muốn.
Taṇhāyanā pātukāmatā.
Taṇhāyanā is the desire to appear.
Taṇhāyanā là sự khao khát muốn xuất hiện.
Santāpanaṭṭhenāti paridahanabhāvena.
Santāpanaṭṭhenā means by way of burning.
Santāpanaṭṭhenā là theo nghĩa gây đau khổ.
Ākaḍḍhanaṭṭhenāti avaharaṇaṭṭhena.
Ākaḍḍhanaṭṭhenā means by way of pulling away.
Ākaḍḍhanaṭṭhenā là theo nghĩa kéo lôi.
Saritānīti rāgavasena allāni.
Saritāni means wet due to lust.
Saritānī là ẩm ướt do tham ái.
Taṃsampayuttapītivasena siniddhāni sinehitāni.
Sinehitāni means greasy due to the joy associated with them.
Sinehitāni là nhuần nhuyễn do niềm vui đi kèm với tham ái.
Visattikāti vitthatā rūpādīsu tebhūmakadhammesu byāpanavasena.
Visattikā means spread out, by way of pervading forms and so on, and the three realms of phenomena.
Visattikā là lan rộng, theo nghĩa bao trùm các pháp ba cõi như sắc và những thứ tương tự.
Visaṭāti purimavevacanameva ta-kārassa ṭa-kāraṃ katvā vuttaṃ.
Visaṭā is the same synonym as the previous one, stated by changing the 't' to 'ṭ'.
Visaṭā là từ đồng nghĩa với từ trước, được nói bằng cách đổi chữ ‘ta’ thành ‘ṭa’.
Visālāti vipulā.
Visālā means extensive.
Visālā là rộng lớn.
Visakkatīti parisakkati sahati.
Visakkati means it moves around, endures.
Visakkatī là chịu đựng, chấp nhận.
Ratto hi rāgavatthunā pādena tāḷiyamānopi sahati.
For one who is attached endures even when struck by the object of attachment with a foot.
Người có tham ái, ngay cả khi bị đá bằng đối tượng tham ái, vẫn chịu đựng.
‘‘Osakkanaṃ, vipphandanaṃ vā visakkana’’nti vadanti.
They say, "moving back, or struggling, is visakkana."
Người ta nói “sự lùi lại, sự vùng vẫy là visakkana”.
Aniccādikaṃ niccādito gaṇhantī visaṃvādikā hoti.
It is visaṃvādikā because it grasps the impermanent and so on as permanent and so on.
Nắm bắt vô thường và những thứ tương tự như thường hằng và những thứ tương tự, thì nó là visaṃvādikā (lừa dối).
Visaṃharatīti tathā tathā kāmesu ānisaṃsaṃ dassentī vividhehi ākārehi nekkhammābhimukhappavattito cittaṃ saṃharati saṃkhipati.
Visaṃharati means, by showing advantages in sensual pleasures in various ways, it withdraws or contracts the mind from its inclination towards renunciation in diverse manners.
Visaṃharatī là bằng cách chỉ ra lợi ích trong các dục vọng như vậy, nó thu hút, co rút tâm khỏi sự hướng đến xuất ly bằng nhiều cách khác nhau.
Visaṃ vā dukkhaṃ, taṃ harati, vahatīti attho.
Or visaṃ means suffering; it carries or bears that, is the meaning.
Hoặc visaṃ là khổ, nó mang khổ, gánh khổ – đó là ý nghĩa.
Dukkhanibbattakassa kammassa hetubhāvato visamūlā, visaṃ vā dukkhādibhedā vedanā mūlaṃ etāyāti visamūlā, dukkhasamudayattā visaṃ phalaṃ etissāti visaphalā.
It is visamūlā because it is the cause of kamma that produces suffering; or visamūlā because suffering, a feeling differentiated as pain and so on, is its root; it is visaphalā because it has suffering as its fruit, being the origin of suffering.
Vì là nguyên nhân của nghiệp tạo ra khổ, nên nó là visamūlā (có gốc độc); hoặc khổ và các cảm thọ khác là gốc của nó, nên nó là visamūlā; vì là tập khởi của khổ, nên khổ là quả của nó, nên nó là visaphalā (có quả độc).
Rūpādidukkhasseva paribhogo etāya, na amatassāti visaparibhogā.
It is visaparibhogā because only the suffering of forms and so on is consumed by it, not the deathless.
Chỉ có sự hưởng thụ khổ của sắc và những thứ tương tự là do nó, chứ không phải bất tử, nên nó là visaparibhogā (có sự hưởng thụ độc).
Sabbattha niruttivasena padasiddhi veditabbā.
The derivation of words should be understood everywhere by way of etymology.
Ở tất cả mọi nơi, cần biết sự hình thành từ ngữ theo ngữ nguyên.
Yo panettha padhāno attho, taṃ dassetuṃ puna ‘‘visatā vā panā’’tiādi vuttaṃ.
To show the primary meaning here, it is again stated, " visatā or" and so on.
Để chỉ ra ý nghĩa chính ở đây, lại nói “visatā vā panā” và những điều tương tự.
Sukhāpaṭipadādandhābhiññā sukhāpaṭipadākhippābhiññā sukhāpaṭipadādayo.
Sukhāpaṭipadādayo refers to the pleasant path with slow direct knowledge and the pleasant path with swift direct knowledge.
Sukhāpaṭipadādayo là con đường thực hành dễ dàng với trí tuệ chậm đạt, con đường thực hành dễ dàng với trí tuệ nhanh đạt.
Yo dukkhāya paṭipadāya visesaṃ adhigantuṃ bhabbo, tassa sukhāpaṭipadāyogyassa viya kariyamānā dhammadesanā visesāvahā na hoti, tasmā sā na yuttāti imamatthaṃ dasseti ‘‘rāgacarito’’tiādinā.
He explains this meaning with " rāgacarito" and so on: for one capable of attaining distinction through a difficult path, a Dhamma teaching given as if for one suited to a pleasant path does not lead to distinction; therefore, it is not appropriate.
Một người có khả năng đạt được sự đặc biệt bằng con đường thực hành khổ, nhưng nếu giáo pháp được thuyết giảng như thể dành cho người có con đường thực hành dễ dàng, thì nó sẽ không mang lại sự đặc biệt; do đó, điều đó không hợp lý – ý nghĩa này được chỉ ra bằng “rāgacarito” và những điều tương tự.
Rāgacaritassa tathā tathā kāmānaṃ ādīnavaṃ, okāraṃ, saṃkilesaṃ, nekkhamme ānisaṃsañca avibhāvetvā ādito vipassanākathāva kariyamānā na visesāvahā hoti āsayassa asodhitattāti etamatthaṃ dassento pāḷiyaṃ ‘‘vipassanā…pe… desanā’’ti āhāti veditabbaṃ.
For one of a lustful temperament, without having clearly shown the danger, the degradation, the defilement of sensual pleasures, and the advantage of renunciation, if a discourse on insight (vipassanā) is given from the outset, it does not lead to special distinction because the disposition is not purified. This meaning is shown by the Pāḷi statement: "vipassanā…pe… desanā," it should be understood.
Cần biết rằng, để chỉ ra ý nghĩa này, rằng đối với người có tánh tham, nếu không phân tích rõ ràng sự nguy hiểm, sự thấp kém, sự ô nhiễm của các dục vọng, và lợi ích của sự xuất ly, mà ngay từ đầu chỉ thuyết giảng về quán tuệ, thì sẽ không mang lại sự đặc biệt vì tâm chưa được thanh lọc, nên trong kinh đã nói “vipassanā…pe… desanā”.
Sesapadesupīti yathā ‘‘rāgacaritassā’’tiādinā rāgacaritakoṭṭhāsavasena pāḷiyaṃ desanāya ayutti vuttā, iminā nayena sesapadesupi dosacaritakoṭṭhāsādīsupi ‘‘dosacaritassa puggalassa asubhaṃ deseyyā’’tiādinā pāḷiyaṃ avuttopi yathāsambhavamattho niddhāretvā vattabbo.
"Also in the remaining sections": Just as the impropriety of a discourse is stated in the Pāḷi with "for one of a lustful temperament" and so on, with reference to the category of lustful temperament, in this way, in the remaining sections, such as the category of hateful temperament, even if not stated in the Pāḷi with "one should teach the foul (asubha) to a person of hateful temperament" and so on, the meaning should be determined and stated as far as possible according to the method.
Sesapadesupī có nghĩa là: cũng như sự không hợp lý của giáo pháp đã được nói trong kinh theo phần người có tánh tham bằng “rāgacaritassā” và những điều tương tự, theo cách này, trong các đoạn văn còn lại, tức là trong các phần người có tánh sân và những điều tương tự, mặc dù không được nói trong kinh rằng “đối với người có tánh sân, nên thuyết giảng về sự bất tịnh” và những điều tương tự, nhưng ý nghĩa có thể được xác định và nói ra tùy theo khả năng.
Kasmā pana yuttihāre ayuttiniddhāraṇā katāti codanaṃ manasi katvā āha ‘‘ettha cā’’tiādi.
"Why, then, is the determination of impropriety made in the method of suitability (yuttihāra)?" Having considered this question, he says "and here" and so on.
Sau khi suy nghĩ về câu hỏi “Tại sao trong phương pháp hợp lý lại xác định sự không hợp lý?”, đã nói “ettha cā” và những điều tương tự.
Sesesupi eseva nayoti sesesupi dosacaritādivasena niddhāritesu ayuttigavesanesu ayameva upāyo.
"This same method applies to the rest": In the remaining investigations of impropriety determined by hateful temperament and so on, this is the same approach.
Trong những trường hợp còn lại, phương pháp này cũng vậy có nghĩa là, trong những trường hợp còn lại, đối với những sự tìm kiếm phi lý được xác định dựa trên hành vi ác (dosacaritā) và các điều tương tự, đây chính là phương pháp.
Anulomappahāna’’ntipi pāḷi, so evattho.
"Anulomappahāna" is also a Pāḷi term, with the same meaning.
Cũng có bản Pāḷi là “sự đoạn trừ thuận thứ”, nghĩa cũng vậy.
‘‘Yāvatikā ñāṇassa bhūmī’’ti etena yuttihārassa mahāvisayataṃ dasseti.
By "as far as the sphere of knowledge extends," he shows the vast scope of the method of suitability.
Với câu “bao nhiêu là phạm vi của tuệ”, điều này cho thấy sự rộng lớn của Yuttihāra (phương pháp lý lẽ).
Kasmā panāyaṃ mahāvisayoti?
Why is this of vast scope?
Nhưng tại sao điều này lại có phạm vi rộng lớn?
Yuttivicārabhāvato, saṃvaṇṇetabbassa ca dhammassa nānānayanipuṇādiguṇavisesayogatoti dassento ‘‘taṃ kissa hetū’’ti āha.
To show that it is due to the nature of suitability-investigation and the possession of various subtle and excellent qualities of the Dhamma to be elucidated, he says "for what reason is that?"
Vì có sự xem xét lý lẽ, và vì pháp cần được giải thích có sự kết hợp của các đặc tính như khéo léo theo nhiều phương diện khác nhau, nên để chỉ ra điều đó, Ngài nói “điều đó do nhân gì?”.
Pahānekaṭṭhabhāvato diṭṭhimaññitassa.
Due to the oneness of abandonment for one who considers views.
Do có một nghĩa là sự đoạn trừ đối với tà kiến.
Ādīnavadassanena vitakkaṃ jigucchantā dutiyajjhānassa āsannaupacārajjhānadhammāpi vitakkārammaṇā na honti, pageva dutiyajjhānadhammāti adhippāyenāha ‘‘ārammaṇakaraṇattho hettha sahagatasaddo’’ti.
Those who loathe initial application (vitakka) by seeing its danger, even the proximate access-jhāna factors of the second jhāna, do not have initial application as their object, let alone the factors of the second jhāna itself. With this intention, he says, "Here, the word 'sahagata' means 'having an object'."
Với ý nghĩa rằng những pháp thiền cận định gần với thiền thứ hai, vốn ghê tởm tầm (vitakka) do thấy sự nguy hiểm, cũng không lấy tầm làm đối tượng, huống chi là các pháp thiền thứ hai, nên Ngài nói “ở đây, từ ‘sahagata’ có nghĩa là làm đối tượng”.
22. Tesaṃ tesanti anavasesapariyādānaṃ, tena ye sutte vuttā ca dhammā, ye ca tesaṃ kāraṇabhūtaṃ, tesaṃ sabbesampīti vuttaṃ hoti.
"Of those, of those" means without remainder, completely. Thus, it is said that it refers to all those dhammas mentioned in the Suttas and their causes.
Tesaṃ tesaṃ (của những điều đó, của những điều đó) là sự bao hàm không sót, do đó, có nghĩa là của tất cả các pháp được nói trong kinh và những gì là nguyên nhân của chúng.
Sabbadhammayāthāvaasampaṭivedhoti imamatthaṃ dassetuṃ ‘‘kattha pana so’’tiādi vuttaṃ.
To show the meaning of "non-penetration of the true nature of all phenomena," it is said "where then is that" and so on.
Để chỉ ra ý nghĩa này, tức là sự không thấu hiểu đúng đắn về tất cả các pháp, Ngài nói “vậy điều đó ở đâu?” và các điều tương tự.
Piyāyitabbajātiyanti pemanīyasabhāvaṃ.
"Of a lovable kind" means of a nature to be cherished.
Piyāyitabbajātiyaṃ (thuộc loại đáng yêu thích) có nghĩa là bản chất đáng yêu.
Micchāpaṭipadāti pamādāpatti, micchābhiniveso vā.
"Wrong practice" means an offense due to heedlessness, or wrong adherence.
Micchāpaṭipadā (con đường sai lầm) là phóng dật (pamādāpatti) hoặc tà chấp (micchābhiniveso).
Ekavāraṃ uppannāpi pāṇātipātacetanā verappasavanato dosassa, ekavāraṃ uppannāpi pamādāpatti, micchābhiniveso vā mohassa uppattikāraṇanti pāḷiyaṃ avuttampi nayato niddhāretabbanti dassento ‘‘dosassa…pe… imināva nayena attho veditabbo’’ti āha.
He shows that even if not stated in the Pāḷi, it should be determined by method that a single instance of the volition of taking life is a cause for the arising of hatred, and a single instance of an offense due to heedlessness or wrong adherence is a cause for the arising of delusion, saying "of hatred…pe… the meaning should be understood in this same way."
Để chỉ ra rằng ngay cả ý định sát sinh đã khởi lên một lần cũng là nguyên nhân khởi sinh sân (dosa) do gây ra sự thù hận, và ngay cả sự phóng dật đã khởi lên một lần hoặc tà chấp cũng là nguyên nhân khởi sinh si (moha), điều này dù không được nói trong Pāḷi nhưng phải được xác định theo phương pháp, nên Ngài nói “của sân…pe… ý nghĩa phải được hiểu theo phương pháp này”.
Nimittatthaggahaṇalakkhaṇaṃ vaṇṇasaṇṭhānaṃ, anubyañjanatthaggahaṇalakkhaṇaṃ anubyañjananti ‘‘nimittānubyañjanaggahaṇalakkhaṇā’’ti vuttaṃ.
"Nimittānubyañjanaggahaṇalakkhaṇā" is said to mean the characteristic of grasping at signs and secondary characteristics, where grasping at signs refers to shape and form, and grasping at secondary characteristics refers to distinguishing features.
Nimittānubyañjanaggahaṇalakkhaṇā (đặc tính của sự nắm bắt tướng và tùy tướng) đã được nói đến, với ý nghĩa rằng tướng (nimitta) có đặc tính nắm bắt ý nghĩa của dấu hiệu, và tùy tướng (anubyañjana) có đặc tính nắm bắt ý nghĩa của tùy tướng.
Tattha tattha nimittaṃ itthipurisanimittaṃ.
There, "nimitta" is the sign of male or female.
Ở từng nơi, nimitta là tướng nam nữ.
Anubyañjanaṃ hatthapādahasitakathitādi.
"Anubyañjana" refers to hands, feet, smiling, speaking, etc.
Anubyañjana là tay, chân, nụ cười, lời nói, v.v.
Phasso paccayo etissāti phassapaccayā, taṃbhāvo phassapaccayatā.
That of which contact is the condition is "phassapaccayā"; its state is "phassapaccayatā."
Xúc là duyên cho điều này, nên là phassapaccayā (có xúc làm duyên), trạng thái đó là phassapaccayatā (tính có xúc làm duyên).
Assādeti etāyāti assādo, taṇhā.
By which one tastes is "assādo," craving.
Người ta thưởng thức bằng điều này, nên là assādo (sự thưởng thức), tức là tham ái (taṇhā).
Vatthūni ñeyyadhammoti āha ‘‘vatthuavippaṭipatti visayasabhāvapaṭivedho’’ti.
That the objects are knowable phenomena, he says "non-deviation regarding the object is the penetration of the nature of the object."
Các đối tượng là các pháp cần được biết, nên Ngài nói “sự không sai lạc về đối tượng, sự thấu hiểu bản chất của phạm vi”.
Idhādhippetaṃ sammāpaṭipattiṃ dassetuṃ ‘‘sīlasamādhisampadāna’’nti vuttaṃ.
To show the right practice intended here, "accomplishment of virtue and concentration" is stated.
Để chỉ ra sự thực hành đúng đắn được đề cập ở đây, Ngài nói “sự thành tựu giới và định”.
Ekadesupalakkhaṇavasena, vaṇṇagandharāgisappāyavasena vā pāḷiyaṃ ‘‘vinīlakavipubbakaggahaṇalakkhaṇā asubhasaññā’’ti vatvā ‘‘tassā nibbidāpadaṭṭhāna’’nti vuttaṃ nibbidaṃ dassento ‘‘nibbidā’’tiādi vuttaṃ.
By way of partial indication, or by way of suitability for lust for color and smell, having said in the Pāḷi "the perception of foulness characterized by grasping at the discolored and the festering," and then "its proximate cause is revulsion," to show revulsion, "nibbidā" and so on is stated.
Trong Pāḷi, sau khi nói “tưởng bất tịnh có đặc tính nắm bắt sự xanh xám và mưng mủ” theo cách biểu thị một phần hoặc theo cách thích hợp với sắc, hương, vị, Ngài nói “sự nhàm chán là nhân cận của nó”, để chỉ ra sự nhàm chán, Ngài nói “nibbidā” và các điều tương tự.
Tattha paritassanato visesetuṃ ‘‘ñāṇenā’’ti visesitaṃ.
There, to distinguish it from mere disgust, it is qualified with "by knowledge."
Ở đó, để phân biệt với sự lo lắng, Ngài đã đặc biệt nói “bằng tuệ”.
Tathā pavattanti nibbidanākārena pavattanaṃ.
"Thus occurring" means occurring in the manner of disenchantment.
Tathā pavattaṃ (diễn tiến như vậy) là sự diễn tiến theo cách nhàm chán.
Yoniso ummujjantiyā videharañño dhītāya rucāya jātissarañāṇaṃ kammassakataññāṇassa kāraṇaṃ ahosi, na pana asappurisūpanissayato, ayoniso ummujjantassa tasseva rañño senāpatino alātassa bījakassa dāsassāti imamatthaṃ dassento ‘‘imassa ca…pe… udāharitabbo’’ti āha.
For Rucā, the daughter of the Videha king, who emerged wisely, the knowledge of past lives became the cause of the knowledge that kamma is one's own, and not due to reliance on ignoble persons. To show this meaning, regarding Alāta, the general of that same king, and the slave, who emerged unwisely, it is said: "And of this... should be cited."
Để chỉ ra rằng tuệ túc mạng (jātissarañāṇa) của công chúa Rucā của vua Videha, người đã xuất hiện một cách đúng đắn, là nguyên nhân của tuệ về nghiệp (kammassakataññāṇa), chứ không phải do nương tựa vào người xấu, còn hạt giống của Alāta, vị tướng quân của chính vị vua đó, người đã xuất hiện một cách sai lầm, là của người nô lệ, Ngài nói “ví dụ về điều này…pe… cần được nêu ra”.
Soti pasādo.
"That" refers to confidence.
So (điều đó) là sự trong sạch (pasādo).
Avatthāvisesoti sampayuttadhammānaṃ anāvilabhāvalakkhito avatthābhedo.
"A special state" refers to a type of state characterized by the unagitated nature of associated phenomena.
Avatthāviseso (trạng thái đặc biệt) là sự khác biệt về trạng thái được đặc trưng bởi sự không vẩn đục của các pháp tương ưng.
Āyatanagatoti ṭhānagato, ratanattayavisayoti attho.
"Reached the sphere" means reached the place, meaning pertaining to the Triple Gem.
Āyatanagato (đến xứ) có nghĩa là đến chỗ, tức là đối tượng của Tam Bảo.
‘‘Kāyo’’tiādinā avatthāvisesena vinā sabhāvasiddhameva padaṭṭhānaṃ dasseti.
By "body" and so on, it shows the naturally existing proximate cause, without a special state.
Với câu “thân” và các điều tương tự, Ngài chỉ ra nhân cận (padaṭṭhāna) vốn có sẵn bản chất mà không cần trạng thái đặc biệt.
Imasmiṃ ca ṭhāne pāḷiyaṃ pubbe yesaṃ dhammānaṃ padaṭṭhānaṃ niddhāritaṃ, te dhammā yesaṃ dhammānaṃ padaṭṭhānāni honti, te dassetuṃ ‘‘aparo nayo’’tiādi āraddhanti veditabbaṃ.
And in this place, it should be understood that "another method" and so on is commenced to show those phenomena which are the proximate causes of phenomena whose proximate causes were previously determined in the Pali text.
Và ở đây, phải hiểu rằng để chỉ ra những pháp mà nhân cận của chúng đã được xác định trước trong Pāḷi, và những pháp mà chúng là nhân cận của những pháp đó, Ngài đã bắt đầu với câu “một phương pháp khác” và các điều tương tự.
Assādamanasikāro ayonisomanasikāralakkhaṇo vutto nidassanamattaatthoti veditabbo, yebhuyyena sattānaṃ lobhavasena ayonisomanasikārā saṃvattantītti dassanatthaṃ vā evaṃ vuttaṃ.
The contemplation of gratification, characterized by unwise attention, should be understood as merely an example, or it is said thus to show that unwise attention mostly arises in beings through greed.
Sự chú ý đến sự thưởng thức (assādamanasikāro) được nói là có đặc tính chú ý không như lý (ayonisomanasikāra), phải được hiểu là chỉ là một ví dụ, hoặc được nói như vậy để chỉ ra rằng phần lớn sự chú ý không như lý của chúng sinh diễn ra do tham ái.
Upapatti eva opapaccayaṃ, tassa bhāvo opapaccayikanti āha ‘‘upapattibhavabhāvenā’’ti.
Rebirth itself is opapaccayaṃ, its nature is opapaccayikaṃ, as it says "by the nature of the state of rebirth."
Chính sự tái sinh là opapaccayaṃ (sự tái sinh), trạng thái của nó là opapaccayikaṃ, nên Ngài nói “bằng trạng thái của sự tồn tại tái sinh”.
Vavatthitabhāvoti vavatthitabhāvo rūpassa dassanādipaṭiniyatārammaṇakiccatā.
"Determined nature" means the determined nature of rūpa, its function of having a specific object for seeing and so on.
Vavatthitabhāvo (trạng thái được xác định) là trạng thái được xác định, tức là chức năng của sắc (rūpa) là đối tượng cố định của sự thấy, v.v.
Bhavassa aṅgānīti bhavassa kāraṇāni.
"Limbs of existence" means causes of existence.
Bhavassa aṅgānī (các chi phần của hữu) là các nguyên nhân của hữu.
Dutiye aṅgānīti avayavā, kammavaṭṭampi vā kāraṇaṅgabhāvena yojetabbaṃ.
In the second, "limbs" means constituents, or the kamma-cycle should be connected as a causal constituent.
Trong điều thứ hai, aṅgānī (các chi phần) là các bộ phận, hoặc vòng nghiệp (kammavaṭṭa) cũng phải được kết hợp theo nghĩa là chi phần nguyên nhân.
Kammaṭṭhānassāti bhāvanāya brūhanā vaḍḍhanā.
"Of the kammaṭṭhāna" means the development, the increase of meditation.
Kammaṭṭhānassa (của đề mục thiền) là sự phát triển, sự tăng trưởng của thiền định.
Tesūti titthaññutādīsu.
"Among them" refers to knowledge of the ford and so on.
Tesū (trong những điều đó) là trong sự hiểu biết về giáo lý (titthaññutā) và các điều tương tự.
Kalyāṇamittassa sammadeva payirupāsanāyapīti taṃ nissāya laddhena sabbāya dhammassavanena dhammupasaṃhitaṃ pāmojjaṃ hotīti titthaññutā pītaññutāya padaṭṭhānaṃ.
Even through proper attendance upon a noble friend, joy associated with Dhamma arises from all the Dhamma heard by relying on that friend; thus, knowledge of the ford is the proximate cause of knowledge of joy.
Chính sự thân cận đúng đắn với thiện hữu tri thức (kalyāṇamitta) có nghĩa là do nương tựa vào đó, có được niềm vui gắn liền với Pháp từ tất cả sự nghe Pháp, nên sự hiểu biết về giáo lý (titthaññutā) là nhân cận của sự hiểu biết về niềm vui (pītaññutā).
Evaṃ yāya vimuttiyā sati vimuttiñāṇadassanaṃ hotīti sā tassa padaṭṭhānanti ayamattho pākaṭoti āha ‘‘purimānaṃ…pe… suviññeyyo evā’’ti.
Thus, the meaning that the liberation by which there is knowledge and vision of liberation is its proximate cause, is clear, so it says: "Of the former... is indeed easily understood."
Với ý nghĩa rằng khi có sự giải thoát đó thì có tuệ giải thoát tri kiến (vimuttiñāṇadassana), thì điều đó là nhân cận của nó, ý nghĩa này là rõ ràng, nên Ngài nói “của những điều trước…pe… rất dễ hiểu”.
Saha adhiṭṭhānenāti ñātapariññāya saddhiṃ.
"Together with determination" means together with knowledge-comprehension.
Saha adhiṭṭhānenā (cùng với sự quyết định) có nghĩa là cùng với sự liễu tri bằng trí tuệ (ñātapariññā).
Ñātapariññā hi tīraṇapariññāya adhiṭṭhānaṃ.
For knowledge-comprehension is the proximate cause of investigation-comprehension.
Vì ñātapariññā là sự quyết định cho tīraṇapariññā (sự liễu tri bằng sự xem xét).
Sesaṃ suviññeyyameva.
The rest is easily understood.
Phần còn lại rất dễ hiểu.
23. ‘‘Lakkhaṇahārassa visayaṃ pucchatī’’ti vuttaṃ, ‘‘ko pana tassa visayo’’ti vutte samānalakkhaṇā avuttadhammā.
23. It is said: "He asks about the scope of the Section on Characteristics." When asked, "What is its scope?" (the answer is) unspoken phenomena with similar characteristics.
Đã nói “hỏi về phạm vi của Lakkhaṇahāra”, khi được hỏi “phạm vi của nó là gì?”, thì đó là các pháp chưa được nói đến có cùng đặc tính.
Kāyānupassanāya samāraddhāya vedanānupassanādayo sukheneva sijjhantīti tabbacanena vedanāgatāsatiādīnaṃ vuttabhāvo dassito satipaṭṭhānabhāvena ekalakkhaṇattāti kāyānupassanāsatipaṭṭhānassa saddhānuggahitāni vīriyasatisamādhipaññindriyāni sādhanaṃ, evaṃ itaresampīti katvā vuttaṃ.
When the contemplation of the body is undertaken, the contemplation of feelings and so on are easily accomplished. Thus, by that statement, the fact that mindfulness regarding feelings and so on is spoken of is shown by "having a single characteristic due to being a foundation of mindfulness"; the faculties of faith, energy, mindfulness, concentration, and wisdom, supported by faith, are the means for the body-contemplation foundation of mindfulness. It is said thus, considering that it is the same for the others.
Khi quán niệm thân (kāyānupassanā) được bắt đầu, các quán niệm thọ (vedanānupassanā) và các điều tương tự dễ dàng thành tựu, nên bằng lời nói đó, sự hiện hữu của niệm về thọ và các điều tương tự đã được chỉ ra, và đã được nói là “do có một đặc tính là niệm xứ” vì các căn tín, tấn, niệm, định, tuệ được hỗ trợ bởi niềm tin là phương tiện của niệm xứ quán thân, và đối với các điều khác cũng vậy.
Ayaṃ attho aṭṭhakathāyameva (netti. aṭṭha. 51) parato āgamissati.
This meaning will come later in the Aṭṭhakathā itself.
Ý nghĩa này sẽ được nói đến sau trong Aṭṭhakathā (netti. aṭṭha. 51).
Iminā nayena sesesupi ekalakkhaṇatāniddesesu attho veditabbo.
In this way, the meaning should be understood in other designations of having a single characteristic.
Theo phương pháp này, ý nghĩa phải được hiểu trong các chỉ định về cùng một đặc tính còn lại.
Paratoti catubyūhahāravaṇṇanāyaṃ (netti. aṭṭha. 20).
"Later" refers to the commentary on the Section on the Fourfold Arrangement.
Parato (sau đó) là trong Catubyūhahāravaṇṇanā (netti. aṭṭha. 20).
Avayavigāhasamaññātidhāvanasārādānābhinivesanisedhanatthaṃ kāyaṃ aṅgapaccaṅgehi, tāni ca kesādīhi, kesādike ca bhūtupādāyarūpehi vinibbhujituṃ ‘‘tathā na kāye’’tiādimāha.
To prevent the misconception of parts, the erroneous designation, the grasping of the essence, and the clinging, he says "not in the body" and so on, dissecting the body into limbs and minor parts, those into hairs and so on, and hairs and so on into primary and derived rūpas.
Để ngăn chặn sự nắm bắt các bộ phận, sự chấp thủ vào các danh xưng, sự chạy theo, sự chấp thủ vào bản chất, sự chấp thủ sai lầm, Ngài nói “cũng vậy, không phải trong thân” và các điều tương tự, để phân tích thân thành các bộ phận và chi tiết, và các bộ phận đó thành tóc và các điều tương tự, và tóc và các điều tương tự thành các sắc do đại chủng tạo thành.
Pāsādādinagarāvayavasamūhe avayavivādinopi avayavigāhaṇaṃ karonti.
Even those who argue for parts make a misconception of parts in a collection of city components like a palace and so on.
Ngay cả những người tranh luận về các bộ phận của một tập hợp các bộ phận thành phố như cung điện, v.v., cũng nắm bắt các bộ phận đó.
Nagaraṃ nāma koci attho atthīti pana kesañci samaññātidhāvanaṃ siyāti itthipurisādisamaññātidhāvane nagaranidassanaṃ vuttaṃ.
However, some might have an erroneous designation that there is some meaning called "city," so the example of a city is given regarding the erroneous designation of "man" or "woman" and so on.
Nhưng liệu có một ý nghĩa nào đó gọi là “thành phố” không? Có thể có một sự vượt quá khái niệm ở một số người. Vì vậy, ví dụ về thành phố đã được nói đến trong việc vượt quá khái niệm về đàn bà, đàn ông, v.v.
Añño koci sattādiko.
"Any other" refers to a being and so on.
Một ai đó khác là chúng sinh, v.v.
Yaṃ passati itthiṃ, purisaṃ vā.
"What he sees" is a woman or a man.
Cái mà người ấy thấy là đàn bà hay đàn ông.
Nanu cakkhunā itthipurisadassanaṃ natthīti?
But is there no seeing of a man or a woman with the eye?
Chẳng phải không có việc thấy đàn bà, đàn ông bằng mắt sao?
Saccaṃ natthi, ‘‘itthiṃ passāmi, purisaṃ passāmī’’ti pana pavattasamaññāvasena ‘‘yaṃ passatī’’ti vuttaṃ.
There is no truth (in saying) "I see a woman, I see a man," but by way of conventional usage, it is said "what one sees."
Đúng là không có, nhưng đã nói “cái mà người ấy thấy” theo cách khái niệm đang thịnh hành là “tôi thấy đàn bà, tôi thấy đàn ông”.
Micchādassanena vā diṭṭhiyā yaṃ passati, na taṃ diṭṭhaṃ rūpāyatanaṃ hoti, rūpāyatanaṃ vā taṃ na hotīti attho.
Or what one sees with wrong perception or wrong view, that seen object is not a visible object; or that is not a visible object, this is the meaning.
Hoặc cái mà người ấy thấy bằng tà kiến, thì cái được thấy đó không phải là sắc xứ, hoặc cái đó không phải là sắc xứ, đó là ý nghĩa.
Atha vā taṃ kosādibhūtupādāyasamūhasaṅkhātaṃ diṭṭhaṃ na hoti, diṭṭhaṃ vā yathāvuttaṃ na hotīti attho.
Alternatively, that aggregate of elements and derivatives like hair, etc., is not seen, or what is seen is not as described; this is the meaning.
Hoặc cái được thấy đó, tức là tập hợp các yếu tố vật chất và các yếu tố do vật chất tạo thành như tóc, v.v., không phải là cái được thấy, hoặc cái được thấy đó không phải là cái đã nói, đó là ý nghĩa.
Yaṃ diṭṭhaṃ taṃ na passatīti yaṃ rūpāyatanaṃ, kesādibhūtupādāyasamūhasaṅkhātaṃ vā diṭṭhaṃ, taṃ paññācakkhunā bhūtato na passatīti attho.
" What is seen, that one does not see" means that whatever visible object, or aggregate of elements and derivatives like hair, etc., is seen, one does not see it as it truly is with the eye of wisdom.
Cái được thấy thì người ấy không thấy, tức là cái sắc xứ, hoặc tập hợp các yếu tố vật chất và các yếu tố do vật chất tạo thành như tóc, v.v., đã được thấy, thì người ấy không thấy nó một cách chân thật bằng tuệ nhãn, đó là ý nghĩa.
Tīsu bhavesu kileseti bhavattayavisayakilese.
" Defilements in the three planes of existence" refers to defilements pertaining to the three existences.
Các phiền não trong ba cõi là các phiền não thuộc phạm vi ba cõi.
Sabbatthikanti sabbattha līne, uddhate ca citte icchitabbatthā, sabbe vā līne, uddhate ca bhāvetabbā bojjhaṅgā atthikā etāyāti sabbatthikā.
" Sabbatthikaṃ" means desired objects for a mind that is everywhere sluggish and agitated, or sabbatthikā (universal) because the factors of awakening (bojjhaṅgā) to be developed are essential (atthikā) in all sluggish and agitated states.
Sabbatthika là cái được mong muốn ở mọi nơi trong tâm bị chìm đắm và phóng dật, hoặc là các chi phần giác ngộ cần được tu tập ở mọi nơi trong tâm bị chìm đắm và phóng dật, vì vậy nó là sabbatthikā.
Anto saṅkocoti anto olīyanā, kosajjanti attho.
" Internal contraction" means internal sluggishness, idleness.
Sự co rút bên trong là sự chìm đắm bên trong, tức là sự lười biếng.
24. Gahitesūti bhāvanāggahaṇena gahitesu, bhāvitesūti attho, vacanena vā gahitesu.
24. " Gahitesu" means those grasped by way of development, i.e., developed, or grasped by way of expression.
24. Khi đã nắm giữ là khi đã nắm giữ bằng cách tu tập, tức là đã tu tập, hoặc đã nắm giữ bằng lời nói.
Bhāvanāggahaṇadīpanatthattā pana vacanena gahaṇassa bhāvanāggahaṇamettha padhānaṃ.
However, since it aims to illuminate the grasping by way of development, the grasping by way of development is primary here over grasping by way of expression.
Nhưng việc nắm giữ bằng tu tập là chính ở đây, vì nó có mục đích làm sáng tỏ việc nắm giữ bằng tu tập.
Yassa satipaṭṭhānā bhāvitā, tassa sammappadhānādayo bodhipakkhiyadhammā na bhāvitāti netaṃ ṭhānaṃ vijjatīti ca samānalakkhaṇatāpadesena imamatthaṃ dassetuṃ pāḷiyaṃ ‘‘catūsu satipaṭṭhānesu bhāviyamānesu cattāro sammappadhānā bhāvanāpāripūriṃ gacchantī’’tiādi vuttaṃ.
To demonstrate this meaning by pointing out the similarity of characteristics, that it is impossible for one who has developed mindfulness foundations (satipaṭṭhānā) not to have developed the right efforts (sammappadhānā) and other factors of awakening (bodhipakkhiyadhammā), the Pali text states: " When the four foundations of mindfulness are being developed, the four right efforts attain the perfection of development," and so on.
Và để chỉ ra ý nghĩa này bằng cách chứng minh tính chất tương đồng, rằng không có trường hợp nào mà người đã tu tập Tứ niệm xứ lại không tu tập các pháp trợ bồ đề như Tứ chánh cần, v.v., nên trong kinh điển đã nói: “Khi Tứ niệm xứ được tu tập, Tứ chánh cần đạt đến sự viên mãn của sự tu tập”, v.v.
Vipallāsā pahīyanti ujuvipaccanīkabhāvato.
Perversions are abandoned due to their direct opposition.
Các sự điên đảo được đoạn trừ do tính chất đối nghịch trực tiếp.
‘‘Āhārasamudayā kāyassa samudayo, phassasamudayā vedanānaṃ samudayo (saṃ. ni. 5.408), saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpa’’nti (saṃ. ni. 1.1, 39; ma. ni. 3.126; mahāva. 1; udā. 1; vibha. 225) vacanato kāyādīnaṃ samudayabhūtā kabaḷīkārāhāraphassamanosañcetanāviññāṇāhārākāyādīnaṃ parijānanena pariññātā honti tappaṭipakkhappahānatoti dassento ‘‘cattāro āhārā’’tiādimāha.
Showing that by understanding the four nutriments (āhārā) — physical food, contact, mental volition, and consciousness — which are the origin of the body, feelings, formations, and consciousness respectively, the body, etc., are fully understood through the abandonment of their opposites, he says: " The four nutriments," and so on.
Vì đã nói: “Do sự tập khởi của thức ăn, thân tập khởi; do sự tập khởi của xúc, các cảm thọ tập khởi (Saṃ. Ni. 5.408); do duyên hành, thức; do duyên thức, danh sắc” (Saṃ. Ni. 1.1, 39; Ma. Ni. 3.126; Mahāva. 1; Udā. 1; Vibha. 225), nên để chỉ ra rằng các thức ăn là đoàn thực, xúc, tư niệm ý, thức, là nguyên nhân tập khởi của thân, v.v., đã được biết rõ bằng cách nhận biết thân, v.v., và bằng cách đoạn trừ các đối nghịch của chúng, nên đã nói “Bốn loại thức ăn”, v.v.
Sabbatthāti ‘‘upādānehi anupādāno bhavatī’’ti evamādīsu.
" Sabbatthā" (everywhere) means in passages such as "one becomes unattached to attachments."
Ở mọi nơi là trong các trường hợp như “không còn chấp thủ do các chấp thủ”.
Tattha yasmā pañca kāmaguṇā savisesā kāye labbhantīti visesena kāyo kāmupādānassa vatthu, sukhavedanassādavasena paralokanirapekkho ‘‘natthi dinna’’ntiādi (dī. ni. 1.171; ma. ni. 1.445; 2.94-95, 225; 3.91, 116; saṃ. ni. 3.210; dha. sa. 1221; vibha. 938) parāmāsaṃ uppādetīti diṭṭhupādānassa vedanā, citte niccaggahaṇavasena sassatassa ‘‘attano sīlādivasena parisuddhaparāmasanaṃ hotī’’ti sīlabbatupādānassa cittaṃ, nāmarūpaparicchedena bhūtaṃ bhūtato apassantassa ‘‘attābhiniveso hotī’’ti attavādupādānassa dhammā vatthu, tasmā ‘‘catūsu satipaṭṭhānesu bhāviyamānesu upādānehi anupādāno bhavatī’’ti vuttaṃ.
In this regard, since the five sense pleasures are distinctly found in the body, the body is specifically the basis for attachment to sense pleasures (kāmupādāna); feeling is the basis for attachment to views (diṭṭhupādāna) because, due to the enjoyment of pleasant feeling, one becomes heedless of the next world and gives rise to wrong views such as "there is no giving"; the mind is the basis for attachment to rites and rituals (sīlabbatupādāna) because, through the notion of permanence in the mind, there arises a clinging to one's purity based on morality, etc.; and phenomena (dhammā) are the basis for attachment to a self-theory (attavādupādāna) for one who, failing to discern mind-and-matter (nāmarūpa), does not see what is real as real, thereby giving rise to the notion of self; therefore, it is said: " When the four foundations of mindfulness are being developed, one becomes unattached to attachments."
Trong đó, vì năm dục lạc đặc biệt có được trong thân, nên thân là đối tượng của chấp thủ dục; vì sự hưởng thụ cảm thọ lạc, không quan tâm đến đời sau, tạo ra sự chấp thủ tà kiến như “không có sự bố thí”, v.v. (Dī. Ni. 1.171; Ma. Ni. 1.445; 2.94-95, 225; 3.91, 116; Saṃ. Ni. 3.210; Dha. Sa. 1221; Vibha. 938), nên cảm thọ là đối tượng của chấp thủ tà kiến; vì sự chấp thủ thường còn trong tâm, tạo ra sự chấp thủ thường kiến như “sự thanh tịnh của tự ngã do giới hạnh”, v.v., nên tâm là đối tượng của chấp thủ giới cấm thủ; vì không thấy các pháp một cách chân thật do sự phân biệt danh sắc, tạo ra sự chấp thủ tự ngã như “có sự chấp thủ tự ngã”, nên các pháp là đối tượng của chấp thủ ngã kiến. Vì vậy, đã nói: “Khi Tứ niệm xứ được tu tập, người ấy không còn chấp thủ do các chấp thủ”.
Yasmā pana vuttanayeneva kāyo kāmayogassa vatthu, bhavesu sukhaggahaṇavasena bhavassādo hotīti bhavayogassa vedanā, santatighanaggahaṇavasena citte attābhiniveso hotīti diṭṭhiyogassacittaṃ, dhammavinibbhogassa dukkarattā, dhammānaṃ dhammamattatāya ca duppaṭivijjhattā sammoho hotīti avijjāyogassa dhammā, vatthu, tasmā catusatipaṭṭhānabhāvanāya tesu tesaṃ pahānasiddhito yogehi visaṃyuttatā vuttā.
Since, in the manner stated, the body is the basis for the bondage of sensual desire (kāmayoga), feeling is for the bondage of existence (bhavayoga) because delight in existence arises through grasping pleasure in existences, the mind is for the bondage of views (diṭṭhiyoga) because the notion of self arises in the mind through grasping continuity and density, and phenomena are for the bondage of ignorance (avijjāyoga) because delusion arises due to the difficulty in distinguishing phenomena and their mere phenomenal nature making them difficult to penetrate, it is stated that disjunction from these bondages is achieved through the development of the four foundations of mindfulness, leading to their abandonment in those respective bases.
Nhưng vì theo cách đã nói, thân là đối tượng của sự trói buộc dục; vì sự chấp thủ lạc trong các cõi, có sự hưởng thụ hữu, nên cảm thọ là đối tượng của sự trói buộc hữu; vì sự chấp thủ liên tục và sự chấp thủ dày đặc trong tâm, có sự chấp thủ tự ngã, nên tâm là đối tượng của sự trói buộc tà kiến; vì khó phân biệt các pháp, và vì các pháp chỉ là các pháp, nên có sự si mê do khó nhận biết, nên các pháp là đối tượng của sự trói buộc vô minh. Vì vậy, do sự đoạn trừ những điều đó bằng sự tu tập Tứ niệm xứ, nên đã nói về sự thoát ly khỏi các trói buộc.
Eteneva āsavehi anāsavatā, oghehi nittiṇṇatā ca saṃvaṇṇitā hoti kāmarāgādīnaṃ eva kāmayogakāmāsavakāmoghādibhāvato.
By this very means, freedom from the taints (āsava) and having crossed the floods (ogha) are also described, as sensual desire and so on are precisely the bondage of sensual desire, the taint of sensual desire, the flood of sensual desire, and so forth.
Bằng cách này, sự không còn các lậu hoặc và sự vượt thoát khỏi các ách cũng đã được giải thích, vì chính tham dục, v.v., là sự trói buộc dục, lậu hoặc dục, ách dục, v.v.
Vuttanayeneva kāyo abhijjhākāyaganthassa vatthu, ‘‘dukkhāya vedanāya paṭighānusayo anusetī’’ti (ma. ni. 1.465) dukkhadukkhavipariṇāmadukkhasaṅkhāradukkhabhūtā vedanā visesena byāpādakāyaganthassa vatthu, citte niccābhinivesavasena sassatassa ‘‘attano sīlena suddhī’’tiādiparāmasanaṃ hotīti sīlabbataparāmāsassa cittaṃ vatthu, sappaccayanāmarūpadassanābhāvato bhavavibhavadiṭṭhisaṅkhāto idaṃsaccābhiniveso hotīti tassa dhammā vatthūti catusatipaṭṭhānāti yojetabbaṃ.
In the manner stated, the body is the basis for the bodily tie of covetousness (abhijjhākāyagantha); feeling, being suffering, suffering due to change, and suffering due to formations, is specifically the basis for the bodily tie of ill-will (byāpādakāyagantha), as it is said, "The latent tendency to aversion underlies painful feeling"; the mind is the basis for the clinging to rites and rituals (sīlabbataparāmāsa) because, through grasping permanence in the mind, there arises the notion of "purity by one's own virtue" and so forth; and phenomena are the basis for the clinging to views (idaṃsaccābhinivesa), which consists of views of existence and non-existence, due to the absence of seeing dependent mentality-materiality—thus, this should be construed with the four foundations of mindfulness.
Theo cách đã nói, thân là đối tượng của kiết sử tham ái thân; vì “tùy miên sân hận nằm yên trong cảm thọ khổ” (Ma. Ni. 1.465), nên cảm thọ là khổ, khổ do biến hoại, khổ do hành, khổ là cảm thọ đặc biệt là đối tượng của kiết sử sân hận thân; vì sự chấp thủ thường còn trong tâm, tạo ra sự chấp thủ tà kiến như “sự thanh tịnh của tự ngã do giới hạnh”, v.v., nên tâm là đối tượng của kiết sử giới cấm thủ; vì không thấy danh sắc có duyên, nên có sự chấp thủ sự thật này dưới dạng tà kiến về hữu và vô hữu, nên các pháp là đối tượng của điều đó, nên phải phối hợp với Tứ niệm xứ.
Yasmā pana kāyānupassanādīhi kāyavedanācittadhammesu pariññātesu rūpavedanāsaññāsaṅkhārakkhandhā pariññātā honti, citte hi pariññāte saññāpi pariññātāva hoti, tasmā ‘‘viññāṇaṭṭhitiyo cassa pariññaṃ gacchantī’’ti vuttaṃ.
Since, when the body, feelings, mind, and phenomena are fully understood through the contemplation of the body and so forth, the aggregates of materiality, feeling, perception, and mental formations are fully understood—for when the mind is fully understood, perception is also fully understood—therefore it is said, "His stations of consciousness also come to be fully understood."
Nhưng vì khi thân, cảm thọ, tâm và các pháp được biết rõ bằng sự quán thân, v.v., thì các uẩn sắc, thọ, tưởng, hành đã được biết rõ; và khi tâm được biết rõ, thì tưởng cũng đã được biết rõ, nên đã nói: “Các trú xứ của thức cũng đạt đến sự biết rõ”.
Tathā visesato kāye sāpekkhā chandāgatiṃ gacchatīti kāyo chandāgatiyā vatthu, vuttanayeneva vedanā byāpādassa nimittanti sā dosāgatiyā vatthu, santatighanaggahaṇavasena sarāgādicitte sammoho hotīti mohāgatiyā cittaṃ, dhammasabhāvānavabodhena bhayaṃ hotīti bhayāgatiyā dhammā vatthūti catusatipaṭṭhānabhāvanāya agatigamanappahānaṃ hotīti āha ‘‘agatigamanehi ca na agatiṃ gacchatī’’ti.
Similarly, specifically, the body, being relative, leads to the course of desire, so the body is the basis for the course of desire (chandāgati); in the manner stated, feeling is the sign of aversion, so it is the basis for the course of hatred (dosāgati); delusion arises in the mind, which is accompanied by lust and so forth, through grasping continuity and density, so the mind is for the course of delusion (mohāgati); and fear arises from not understanding the nature of phenomena, so phenomena are the basis for the course of fear (bhayāgati)—thus, through the development of the four foundations of mindfulness, the abandonment of going by wrong courses is achieved, as it is said, "and he does not go by wrong courses."
Cũng vậy, thân đặc biệt là đối tượng của sự thiên vị dục, vì sự chấp trước vào thân dẫn đến sự thiên vị dục; theo cách đã nói, cảm thọ là dấu hiệu của sự sân hận, nên nó là đối tượng của sự thiên vị sân; vì sự chấp thủ liên tục và sự chấp thủ dày đặc trong tâm có tham, v.v., có sự si mê, nên tâm là đối tượng của sự thiên vị si; vì không hiểu bản chất của các pháp, nên có sự sợ hãi, nên các pháp là đối tượng của sự thiên vị sợ hãi. Vì vậy, đã nói: “Không còn đi theo các con đường bất chính do sự tu tập Tứ niệm xứ”.
‘‘Akusalassa somanassassa vasenā’’ti idaṃ ‘‘ayampi attho sambhavatī’’ti katvā vuttaṃ.
"By way of unwholesome joy"—this is stated to imply that "this meaning is also possible."
“Do sự hoan hỷ bất thiện” đã được nói với ý nghĩa “ý nghĩa này cũng có thể xảy ra”.
‘‘Sukhāya vedanāya rāgānusayo anusetī’’ti (ma. ni. 1.465) pana vacanato sukhavedanāggahaṇena tatthānusayanena samudayasaccaṃ desitanti veditabbaṃ.
However, according to the saying, "The latent tendency to lust underlies pleasant feeling," it should be understood that the noble truth of the origin of suffering is taught by grasping pleasant feeling and the latent tendency therein.
Nhưng theo lời dạy “tùy miên tham dục nằm yên trong cảm thọ lạc” (Ma. Ni. 1.465), nên phải hiểu rằng bằng cách nắm giữ cảm thọ lạc và sự tùy miên ở đó, sự thật về tập khởi đã được giảng dạy.
Desitaṃ dukkhaṃ ariyasaccanti dukkhadukkhaggahaṇena sātisayaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ pakāsitaṃ hotīti pāḷiyaṃ ‘‘dukkhaṃ ariyasaccaṃ desita’’nti vuttaṃ.
"The noble truth of suffering is taught"—by grasping suffering as suffering, the noble truth of suffering is revealed to be excessive, thus the Pali states, "the noble truth of suffering is taught."
Khổ thánh đế được thuyết giảng (Desitaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ) có nghĩa là khổ thánh đế, tức là khổ ưu việt thông qua việc chấp thủ khổ là khổ, đã được tuyên bố. Vì vậy, trong kinh điển Pāḷi đã nói: “Khổ thánh đế được thuyết giảng”.
Sahacaraṇādīsu yaṃ vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā niddesavāravaṇṇanāyaṃ (netti. aṭṭha. 5 ādayo) vuttaṃ.
Whatever needs to be said regarding concomitance and so forth has been stated below in the description of the exposition section.
Những gì cần nói về sự đồng hành (sahacaraṇa) và các điều khác, đã được trình bày dưới đây trong phần giải thích về phương pháp trình bày (niddesavāravaṇṇanāyaṃ).