84. Rājagaheti ettha duggajanapadaṭṭhānavisesasampadādiyogato padhānabhāvena rājūhi gahitaṃ pariggahitanti rājagahanti āha ‘‘mandhātu…pe… vuccatī’’ti.
84. In Rājagahe (in Rājagaha), he states that it is called Rājagaha (Kings' abode) because it was seized, i.e., appropriated, by kings due to its excellence as a difficult-to-access country region and other special qualities, as in "mandhātu…pe… vuccatī" (Mandhātu... is said).
84. Về từ Rājagahe (ở Rājagaha), Ngài nói "Mandhātu…v.v… được gọi là" rằng Rājagaha được các vị vua chiếm giữ và sở hữu do sự kết hợp của những đặc điểm đặc biệt của một vùng đất khó tiếp cận, v.v., và do đó trở thành một nơi quan trọng.
Tattha mahāgovindena mahāsattena pariggahitaṃ reṇunā pariggahitameva hotīti mahāgovindaggahaṇaṃ.
There, that which was appropriated by the Bodhisatta Mahāgovinda is indeed that which was appropriated by Reṇu; thus, it refers to Mahāgovinda's appropriation.
Ở đó, việc được Đại Bồ Tát Mahāgovinda chiếm giữ cũng có nghĩa là được Reṇu chiếm giữ.
Mahāgovindapaaggahitatākittanañhi tadā reṇunā magadharājena pariggahitabhāvūpalakkhaṇaṃ.
Indeed, the mentioning of Mahāgovinda's appropriation serves as an indication of its appropriation by King Reṇu of Magadha at that time.
Việc kể lại rằng Mahāgovinda đã chiếm giữ là một dấu hiệu cho thấy vào thời điểm đó, nó đã được vua Magadha là Reṇu chiếm giữ.
Tassa hi so purohito.
Indeed, he (Mahāgovinda) was his (Reṇu's) purohita (chief chaplain).
Vì ông ấy là vị đạo sĩ của vua Reṇu.
‘‘Mahāgovindoti mahānubhāvo purātano eko magadharājā’’ti keci.
Some say: " Mahāgovindo means a powerful ancient king of Magadha."
Một số người nói: "Mahāgovinda là một vị vua Magadha cổ đại có uy quyền lớn".
Pariggahitattāti rājadhānībhāvena pariggahitattā.
Pariggahitattāti (because it was appropriated) means because it was appropriated as a royal capital.
Vì được chiếm giữ nghĩa là vì được chiếm giữ như một kinh đô.
Gayhatīti gaho, rājūnaṃ gahoti rājagahaṃ, nagarasaddāpekkhāya napuṃsakaniddeso.
That which is seized is a gaha; the gaha of kings is Rājagaha. The neuter gender is indicated with reference to the word 'nagara' (city).
Điều được chiếm giữ là gaha, gaha của các vị vua là Rājagaha. Việc chỉ định giới tính trung lập là do liên quan đến từ nagara (thành phố).
Aññepettha pakāreti ‘‘nagaramāpanena raññā kāritasabbagahattā rājagahaṃ, gijjhakūṭādīhi parikkhittattā pabbatarājehi parikkhittagehasadisantipi rājagahaṃ, sampannabhavanatāya rājamānaṃ gehantipi rājagahaṃ, suvihitārakkhatāya anatthāvahabhāvena upagatānaṃ paṭirājūnaṃ gahaṃ gehabhūtantipi rājagahaṃ, rājūhi disvā sammā patiṭṭhāpitattā tesaṃ gahaṃ gehabhūtantipi rājagahaṃ.
Aññepettha pakāre means: "Rājagaha" (Rajagriha) is so called because it was a city built by a king, possessing all types of dwellings; or because it was surrounded by mountains like Gijjhakūṭa, resembling a house enclosed by mountain kings; or because it was a flourishing royal residence; or because it was a fortress-like home for hostile kings who came with ill intentions, due to its well-arranged security; or because it was well-established by kings, serving as their home.
Aññepettha pakāre (các cách khác ở đây) có nghĩa là: “Rājagaha (Vương Xá) là do vua đã xây dựng tất cả nhà cửa khi xây dựng thành phố, hoặc Rājagaha là thành phố giống như nhà được bao quanh bởi các vị vua núi như Gijjhakūṭa (Linh Thứu), hoặc Rājagaha là ngôi nhà được các vị vua yêu thích vì sự trọn vẹn của nó, hoặc Rājagaha là ngôi nhà của các vị vua đối địch đã đến với ý định gây hại, được bảo vệ cẩn mật, hoặc Rājagaha là ngôi nhà của các vị vua đã được thiết lập đúng đắn sau khi được các vị vua thấy”.
Ārāmarāmaṇeyyakādīhi rājate, nivāsasukhatādinā sattehi mamattavasena gayhati pariggayhatīti vā rājagaha’’nti edise pakāre.
Or it is called Rājagaha because it shines with the beauty of its parks and gardens, or because beings seize and possess it due to their attachment, finding it a pleasant place to reside.
Hoặc Rājagaha là nơi được yêu thích bởi sự quyến rũ của các khu vườn, v.v., hoặc là nơi được chúng sinh chiếm hữu do sự gắn bó của họ vì sự thoải mái khi cư trú, v.v., đó là những cách khác như vậy.
So padeso ṭhānavisesabhāvena uḷārasattaparibhogoti āha ‘‘taṃ paneta’’ntiādi.
That locality, being a special place, was utilized by noble beings, therefore it states "taṃ paneta" and so on.
Nơi đó, với đặc điểm là một địa điểm đặc biệt, được các chúng sinh cao quý sử dụng, vì vậy Ngài nói “taṃ panetaṃ” (điều này) và tiếp theo.
Tattha buddhakāle cakkavattikāle cāti idaṃ yebhuyyavasena vuttaṃ.
Here, "in the time of the Buddha and the Cakkavattī (Universal Monarch)" is stated generally.
Trong đó, buddhakāle cakkavattikāle cā (vào thời Đức Phật và vào thời Chuyển Luân Vương) là được nói theo nghĩa phổ biến.
Tesanti yakkhānaṃ.
"Tesaṃ" means of the yakkhas.
Tesaṃ (của họ) là của các Dạ Xoa.
Vasanavananti āpānabhūmibhūtaṃ upavanaṃ.
Vasanavana means a grove serving as a pleasure park.
Vasanavanaṃ (khu rừng cư trú) là khu vườn gần đó, nơi họ thường uống rượu.
Gijjhā ettha santīti gijjhaṃ, kūṭaṃ.
Gijjha means vulture, because there are vultures here; kūṭa means peak.
Gijjha (kền kền) có ở đây, vậy đó là gijjhaṃ (nơi có kền kền), kūṭaṃ (đỉnh).
Taṃ etassāti gijjhakūṭo.
That which has this* is Gijjhakūṭa.
Nó có cái đó, vậy đó là Gijjhakūṭo (Linh Thứu).
Gijjho viyāti vā gijjhaṃ, kūṭaṃ.
Or gijjha means vulture, in the sense of 'like a vulture'; kūṭa means peak.
Hoặc nó giống như gijjha (kền kền), vậy đó là gijjhaṃ (kền kền), kūṭaṃ (đỉnh).
Taṃ etassāti gijjhakūṭo, pabbato.
That which has this* is Gijjhakūṭa, a mountain.
Nó có cái đó, vậy đó là Gijjhakūṭo, ngọn núi.
Gijjhasadisakūṭoti gijjhakūṭoti vā majjhepadalopīsamāso yathā ‘‘sākapatthavo’’ti, tasmiṃ gijjhakūṭe.
Or it is a majjhepadalopīsamāsa (compound with elision of the middle term) meaning "a peak like a vulture's (head)", thus Gijjhakūṭa, just like "sākapatthavo" (vegetable and sauce), in that Gijjhakūṭa.
Hoặc Gijjhasadisakūṭa (đỉnh giống kền kền) là Gijjhakūṭa (Linh Thứu), một hợp chất majjhepadalopī (rút gọn từ giữa) như “sākapatthavo” (rau và nước canh), trên ngọn Gijjhakūṭa đó.
Tenāha ‘‘gijjhā’’tiādi.
Therefore, it says "gijjhā" and so on.
Vì vậy, Ngài nói “gijjhā” (kền kền), v.v.
Tato paraṃ saṅghoti tiṇṇaṃ janānaṃ upari saṅgho catuvaggakaraṇīyādikammappattattā.
Tato paraṃ saṅgho means that above three individuals, it is a Saṅgha, being qualified for acts such as those requiring four bhikkhus.
Tato paraṃ saṅgho (sau đó Tăng đoàn) có nghĩa là Tăng đoàn trên ba người, vì đã đạt đến các hành động cần thiết của một nhóm bốn người, v.v.
Tasmiṃ pabbate sannipatitvā samāpattiyā vītināmentīti yathāphāsukaṭṭhāne piṇḍāya caritvā katabhattakiccā āgantvā cetiyagabbhe yamakamahādvāraṃ vivarantā viya taṃ pabbataṃ dvidhā katvā anto pavisitvā rattiṭṭhānadivāṭṭhānāni māpetvā tattha samāpattiyā vītināmenti.
Tasmiṃ pabbate sannipatitvā samāpattiyā vītināmenti means that after going for alms in a comfortable place, having finished their meal, they would return, and as if opening a twin great door in the reliquary chamber, they would split the mountain in two, enter inside, construct resting places for night and day, and there pass their time in meditative attainments (samāpatti).
Tasmiṃ pabbate sannipatitvā samāpattiyā vītināmentī (họ tụ tập trên ngọn núi đó và trải qua thời gian trong thiền định) có nghĩa là, sau khi đi khất thực ở những nơi thuận tiện và hoàn thành bữa ăn, họ trở về, và như thể mở cánh cửa lớn đôi trong bảo tháp, họ chia ngọn núi đó làm đôi, đi vào bên trong, xây dựng các chỗ ở ban đêm và ban ngày, rồi ở đó trải qua thời gian trong thiền định.
Kadā panete tattha vasiṃsu?
When did they dwell there?
Vậy khi nào các vị ấy đã cư trú ở đó?
Atīte kira anuppanne tathāgate bārāṇasiṃ upanissāya ekasmiṃ gāmake ekā kuladhītā khettaṃ rakkhati, tassā khettakuṭiyā vīhayo bhajjantiyā tattha mahākarañjapupphappamāṇā mahantamahantā manoharā pañcasatamattā lājā jāyiṃsu.
It is said that in the past, before the Tathāgata arose, a certain young woman of good family protected a field in a village near Bārāṇasī. While she was parching paddy in her field hut, five hundred huge, beautiful puffed grains, as large as the flowers of a great Pongamia tree, appeared there.
Thuở xưa, khi Đức Như Lai chưa xuất hiện, có một cô gái nhà lành ở một ngôi làng gần Bārāṇasī (Ba-la-nại) đang trông coi ruộng lúa. Khi cô rang lúa trong chòi canh ruộng của mình, năm trăm hạt gạo rang lớn, đẹp đẽ, to bằng hoa karañja (cây bồ đề) lớn đã xuất hiện.
Sā te gahetvā mahati paduminipatte ṭhapesi.
She took them and placed them on a large lotus leaf.
Cô lấy chúng và đặt lên một lá sen lớn.
Tasmiñca samaye eko paccekasambuddho tassā anuggahatthaṃ avidūre khettapāḷiyā gacchati.
At that time, a Paccekabuddha was walking along the edge of the field not far away, for her benefit.
Vào lúc đó, một vị Paccekabuddha (Độc Giác Phật) đi ngang qua hàng rào ruộng không xa để giúp đỡ cô.
Sā taṃ disvā pasannamānasā supupphitaṃ mahantaṃ ekaṃ padumaṃ gahetvā tattha lāje pakkhipitvā paccekabuddhaṃ upasaṅkamitvā pañcahi lājasatehi saddhiṃ taṃ padumapupphaṃ datvā pañcapatiṭṭhitena vanditvā ‘‘imassa, bhante, puññassa ānubhāvena ānubhāvasampanne pañcasataputte labheyya’’nti pañca puttasatāni patthesi.
Seeing him, she, with a joyful mind, took a large, fully bloomed lotus, placed the puffed grains in it, approached the Paccekabuddha, offered the lotus flower with the five hundred puffed grains, and bowing with the five-point prostration, aspired for five hundred sons, saying, “Bhante, by the power of this merit, may I obtain five hundred sons endowed with power.”
Cô gái thấy Ngài, tâm hoan hỷ, liền hái một bông sen lớn đang nở rộ, bỏ gạo rang vào đó, rồi đến gần vị Paccekabuddha, dâng bông sen cùng với năm trăm hạt gạo rang, và sau khi lễ bái với năm điểm chạm đất, cô ước nguyện: “Bạch Ngài, nhờ oai lực của công đức này, con xin được năm trăm người con có oai lực”.
Tasmiṃyeva khaṇe pañcasatā migaluddakā sambhatasambhārā paripakkapaccekabodhiñāṇā tasseva paccekabuddhassa madhuramaṃsaṃ datvā ‘‘etissā puttā bhaveyyāmā’’ti patthayiṃsu.
At that very moment, five hundred deer hunters, who had accumulated requisites and whose Paccekabodhi-knowledge was ripe, offered sweet meat to that same Paccekabuddha and aspired, “May we be sons to her.”
Ngay lúc đó, năm trăm thợ săn nai, đã tích lũy đủ ba-la-mật và có trí tuệ Paccekabodhi (Độc Giác) đã chín muồi, dâng thịt ngon cho vị Paccekabuddha đó và ước nguyện: “Chúng con xin được làm con của cô ấy”.
Atītāsu anekāsu jātīsu tassā puttabhāvena āgatattā tathā tesaṃ ahosi.
As they had been her sons in countless past lives, it happened accordingly for them.
Vì họ đã làm con của cô ấy trong nhiều kiếp quá khứ, nên điều ước của họ đã thành hiện thực.
Sā yāvatāyukaṃ ṭhatvā devaloke nibbatti, tato cutā jātassare padumagabbhe nibbatti.
She lived for her full lifespan and was reborn in the deva world; having passed away from there, she was reborn in the womb of a lotus in the Jātassara lake.
Cô ấy sống hết tuổi thọ, tái sinh vào cõi trời, rồi từ đó mệnh chung, tái sinh vào trong một bông sen trong hồ Jātassara.
Tameko tāpaso disvā paṭijaggi.
A certain ascetic saw that lotus and nurtured it.
Một vị đạo sĩ thấy cô bé liền chăm sóc.
Tassā padasā vicarantiyā paduddhāre paduddhāre bhūmito padumāni uṭṭhahanti.
As she walked, with every step she took, lotus flowers sprang up from the earth.
Khi cô bé đi bộ, mỗi bước chân cô đặt xuống đất, những bông sen lại mọc lên.
Eko vanacarako disvā bārāṇasirañño ārocesi.
A forest dweller saw her and reported it to the King of Bārāṇasī.
Một người thợ săn thấy vậy liền báo cho vua Bārāṇasī.
Rājā taṃ ānetvā aggamahesiṃ akāsi, tassā gabbho saṇṭhāti.
The King brought her and made her his chief queen; she conceived.
Vua cho đón cô về và phong làm hoàng hậu, rồi cô mang thai.
Mahāpadumakumāro mātukucchiyaṃ vasi, sesā bahi nikkhantaṃ gabbhamalaṃ nissāya saṃsedajabhāvena nibbattā.
The Prince Mahāpaduma dwelled in his mother's womb, while the others were born spontaneously, relying on the embryonic waste that had come out.
Thái tử Mahāpaduma (Đại Liên Hoa) ở trong bụng mẹ, còn những người khác sinh ra từ chất thải của thai nhi đã ra ngoài, theo cách sinh ra từ ẩm ướt.
‘‘Opapātikabhāvenā’’ti keci.
Some say, "by spontaneous reappearance (Opapātika-bhāvena)."
Một số người nói: “Họ sinh ra theo cách hóa sinh”.
Te vayappattā uyyāne padumassare kīḷantā ekekasmiṃ padume nisīditvā khayavayaṃ paṭṭhapetvā paccekabodhiñāṇaṃ nibbattayiṃsu.
Having reached maturity, they played in the lotus pond in the park, and sitting on individual lotuses, they established the decay and dissolution (khayavaya) and generated Paccekabodhi-knowledge.
Khi đến tuổi trưởng thành, họ chơi đùa trong hồ sen ở công viên, mỗi người ngồi trên một bông sen, quán chiếu về sự sinh diệt, và phát sinh trí tuệ Paccekabodhi.
Ayaṃ tesaṃ byākaraṇagāthā ahosi –
This was their declaration verse:
Đây là bài kệ tuyên bố của họ:
Tiṇacchadanā kuṭiyo majjhepadalopīsamāsaṃ katvā, ekadese vā samudāyavohāravasena ‘‘tiṇakuṭiyo’’ti vuttā.
They are called tiṇakuṭiyo (grass huts) by means of a majjhepadalopīsamāsa (compound with elision of the middle term) where 'covered with' is dropped, or by using the collective term for a part.
Các túp lều lợp cỏ (tiṇacchadanā kuṭiyo) được nói bằng cách tạo thành một hợp chất rút gọn từ giữa (majjhepadalopīsamāsa), hoặc được nói là “tiṇakuṭiyo” (túp lều cỏ) theo cách gọi chung cho một phần.
‘‘Vassaṃ upagacchiṃsū’’ti vacanato vassūpagamanārahā sadvārabandhā eva veditabbāti āha ‘‘tiṇacchadanā sadvārabandhā kuṭiyo’’ti.
Since it is said "they went for the rains residence", it should be understood that they were huts thatched with grass and having doors, thus it states "tiṇacchadanā sadvārabandhā kuṭiyo".
Theo câu “Vassaṃ upagacchiṃsū” (họ đã an cư mùa mưa), nên phải hiểu là những túp lều có cửa và khóa, thích hợp cho việc an cư mùa mưa, vì vậy Ngài nói “tiṇacchadanā sadvārabandhā kuṭiyo” (các túp lều lợp cỏ có cửa và khóa).
Vassaṃ upagacchantenāti vassāvāsaṃ upagacchantena.
Vassaṃ upagacchantenā means by one who is entering the rains retreat.
Vassaṃ upagacchantenā (bởi người an cư mùa mưa) có nghĩa là bởi người an cư mùa mưa.
Nālakapaṭipadanti ‘‘moneyyaṃ te upaññissa’’ntiādinā (su. ni. 721) satthārā nālakattherassa desitaṃ puthujjanakālato pabhuti kilesacittaṃ anuppādetvā paṭipajjitabbaṃ moneyyapaṭipadaṃ.
Nālakapaṭipada refers to the path of silence (moneyya paṭipadā) taught by the Teacher to Nālakatthera, beginning from the time of being an ordinary person, to practice without giving rise to defiled thoughts.
Nālakapaṭipadaṃ (pháp hành của Nāḷaka) là pháp hành moneyya (pháp hành của bậc hiền trí) được Đức Đạo Sư thuyết giảng cho Trưởng lão Nāḷaka, bắt đầu từ thời còn là phàm phu, không để tâm phiền não phát sinh, như trong câu “moneyyaṃ te upaññissa” (Ta sẽ dạy cho con về pháp hành của bậc hiền trí).
Taṃ pana paṭipadaṃ sutvā nālakatthero tīsu ṭhānesu appiccho ahosi dassane savane pucchāyāti.
Having heard that path, Nālakatthera was of few desires in three respects: seeing, hearing, and questioning.
Trưởng lão Nāḷaka, sau khi nghe pháp hành đó, đã trở nên ít dục vọng trong ba phương diện: thấy, nghe và hỏi.
So hi desanāpariyosāne pasannacitto bhagavantaṃ vanditvā vanaṃ paviṭṭho.
Indeed, at the end of the discourse, with a joyful mind, he bowed to the Blessed One and entered the forest.
Thật vậy, sau khi bài pháp kết thúc, với tâm hoan hỷ, Ngài đảnh lễ Đức Thế Tôn rồi vào rừng.
Puna ‘‘aho vatāhaṃ bhagavantaṃ passeyya’’nti lolabhāvaṃ na janesi, ayamassa dassane appicchatā.
Again, he did not generate a longing, thinking, "Oh, if only I could see the Blessed One again"; this was his being of few desires in seeing.
Ngài không khởi tâm tham muốn: “Ước gì tôi được gặp Đức Thế Tôn lần nữa!”, đây là sự ít dục vọng của Ngài trong việc thấy.
Tathā ‘‘aho vatāhaṃ puna dhammadesanaṃ suṇeyya’’nti lolabhāvaṃ na janesi, ayamassa savane appicchatā.
Similarly, he did not generate a longing, thinking, "Oh, if only I could hear a Dhamma discourse again"; this was his being of few desires in hearing.
Tương tự, Ngài không khởi tâm tham muốn: “Ước gì tôi được nghe pháp lần nữa!”, đây là sự ít dục vọng của Ngài trong việc nghe.
Tathā ‘‘aho vatāhaṃ puna moneyyapaṭipadaṃ puccheyya’’nti lolabhāvaṃ na janesi, ayamassa pucchāya appicchatā.
Similarly, he did not generate a longing, thinking, "Oh, if only I could ask about the path of silence again"; this was his being of few desires in questioning.
Tương tự, Ngài không khởi tâm tham muốn: “Ước gì tôi được hỏi về pháp hành moneyya lần nữa!”, đây là sự ít dục vọng của Ngài trong việc hỏi.
So evaṃ appiccho samāno pabbatapādaṃ pavisitvā ekavanasaṇḍe dve divasāni na vasi, ekarukkhamūle dve divasāni na nisīdi, ekasmiṃ gāme dve divasāni piṇḍāya na pāvisi.
Being thus of few desires, he entered the foot of the mountain and did not stay for two days in one part of the forest, did not sit for two days at the foot of one tree, and did not enter one village for alms for two days.
Vị ấy, với tâm ít dục vọng như vậy, đi vào chân núi, không ở một khu rừng nào quá hai ngày, không ngồi dưới một gốc cây nào quá hai ngày, không vào một ngôi làng nào để khất thực quá hai ngày.
Iti vanato vanaṃ, rukkhato rukkhaṃ, gāmato gāmaṃ āhiṇḍanto anurūpapaṭipadaṃ paṭipajjitvā aggaphale patiṭṭhāsi.
Thus, wandering from forest to forest, from tree to tree, from village to village, he practiced the suitable path and became established in the highest fruit.
Cứ như vậy, Ngài đi từ rừng này sang rừng khác, từ cây này sang cây khác, từ làng này sang làng khác, thực hành pháp hành phù hợp và chứng đắc quả vị tối thượng.
Ekassa bhagavato kāle ekoyeva naṃ pūreti.
Only one bhikkhu fulfills it in the time of one Buddha.
Trong thời của một Đức Phật, chỉ có một người duy nhất hoàn thành pháp hành đó.
Imañhi moneyyapaṭipadaṃ ukkaṭṭhaṃ katvā pūrento bhikkhu satteva māsāni jīvati, majjhimaṃ katvā pūrento satta vassāni, mudukaṃ katvā pūrento soḷasa vassāni.
Indeed, a bhikkhu who fulfills this path of silence to the highest extent lives for only seven months; one who fulfills it to a medium extent lives for seven years; one who fulfills it to a gentle extent lives for sixteen years.
Thật vậy, một Tỳ khưu hoàn thành pháp hành moneyya ở mức tối thượng chỉ sống bảy tháng, ở mức trung bình sống bảy năm, và ở mức thấp nhất sống mười sáu năm.
Ayaṃ pana thero ukkaṭṭhaṃ katvā pūresi, tasmā satta māse ṭhatvā attano āyusaṅkhārassa parikkhayaṃ ñatvā nahāyitvā nivāsetvā kāyabandhanaṃ bandhitvā diguṇaṃ saṅghāṭiṃ pārupitvā dasabalābhimukho pañcapatiṭṭhitena taṃ vanditvā añjaliṃ paggahetvā hiṅgulakapabbataṃ nissāya ṭhitakova anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyi.
However, this Elder fulfilled it to the highest extent, and therefore, after living for seven months, knowing the exhaustion of his life's formations (āyusaṅkhāra), he bathed, dressed himself, fastened his waist-band, draped his double Saṅghāṭi, and facing the Ten-Powered One, bowed to Him with the five-point prostration, raised his hands in añjali, and standing there by the Hiṅgulaka mountain, attained Parinibbāna with the anupādisesa-Nibbānadhātu.
Vị Trưởng lão này đã hoàn thành pháp hành moneyya ở mức tối thượng, vì vậy, sau khi sống bảy tháng và biết rằng tuổi thọ của mình đã cạn, Ngài tắm rửa, mặc y, thắt đai lưng, khoác y saṅghāṭī (tăng-già-lê) hai lớp, đối mặt với Đức Thập Lực, đảnh lễ Ngài với năm điểm chạm đất, chắp tay, và đứng tựa vào núi Hiṅgulaka, Ngài đã nhập Niết Bàn với Niết Bàn giới vô dư y.
Tassa parinibbutabhāvaṃ ñatvā bhagavā bhikkhusaṅghena saddhiṃ tattha gantvā sarīrakiccaṃ katvā dhātuyo gāhāpetvā cetiyaṃ patiṭṭhāpetvā agamāsi.
Knowing of his attainment of parinibbāna, the Blessed One, together with the Saṅgha of bhikkhus, went there, performed the funeral rites for the body, had the relics taken, had a cetiya established, and departed.
Đức Thế Tôn, sau khi biết được sự nhập Niết-bàn của Tôn giả Nālaka, đã cùng với Tăng chúng đến nơi đó, thực hiện nghi thức hỏa táng, cho thâu giữ xá-lợi, dựng bảo tháp rồi ra đi.
Evarūpaṃ paṭipadaṃ paṭipannenapi vassaṃ upagacchantena channe sadvārabandheyeva ṭhāne upagantabbaṃ.
Even one who has undertaken such a practice, when entering the rains-residence, should enter it only in a place that is roofed and has a door with a bolt.
Ngay cả một vị đã thực hành con đường như vậy, khi nhập hạ cũng phải nhập hạ ở nơi có mái che và có cửa đóng then cài.
Appicchataṃ nissāyapi sikkhāpadassa anatikkamanīyattaṃ dassetuṃ ‘‘nālakapaṭipadaṃ paṭipannenapī’’ti vuttaṃ.
To show that the training rule is not to be transgressed even by relying on fewness of wishes, it was said, “even by one who has undertaken the practice of Nāḷaka.”
Để chỉ ra rằng giới luật không thể bị vượt qua ngay cả khi nương vào sự thiểu dục, nên đã nói “ngay cả một vị đã thực hành con đường của Nālaka”.
Pañcannaṃ chadanānanti tiṇapaṇṇaiṭṭhakasilāsudhāsaṅkhātānaṃ pañcannaṃ chadanānaṃ.
Of the five kinds of roofing means: of the five kinds of roofing known as grass, leaves, bricks, stone, and plaster.
Năm loại mái che là năm loại mái che được gọi là cỏ, lá, gạch, đá và vữa.
‘‘Na, bhikkhave, asenāsanikena vassaṃ upagantabbanti (mahāva. 204) vacībhedaṃ katvā vassūpagamanaṃ sandhāyeva paṭikkhepo, na ālayakaraṇavasena upagamanaṃ sandhāyā’’ti vadanti.
Some say: “The prohibition in the statement, ‘Bhikkhus, one without a dwelling should not enter the rains-residence,’ refers only to entering the rains-residence by making a verbal declaration, not to entering it by way of forming an attachment.”
Họ nói: “Lời cấm đoán ‘Này các Tỳ-khưu, không được nhập hạ mà không có chỗ ở’ là để chỉ sự nhập hạ bằng cách tuyên bố, chứ không phải là sự nhập hạ bằng cách nương tựa.”
Pāḷiyaṃ pana avisesattā aṭṭhakathāyañca ‘‘nālakapaṭipadaṃ paṭipannenapī’’tiādinā aviseseneva daḷhaṃ katvā vuttattā asenāsanikassa nāvādiṃ vinā aññattha ālayo na vaṭṭatīti amhākaṃ khanti.
However, because it is stated without distinction in the Pāḷi, and because it is stated with firm and undifferentiated emphasis in the Commentary with the words, “even by one who has undertaken the practice of Nāḷaka,” it is our conviction that for one without a dwelling, attachment to any other place besides a boat and so on is not allowable.
Tuy nhiên, theo Pāḷi thì không có sự phân biệt, và trong Chú giải cũng đã được xác định rõ ràng bằng cách nói không phân biệt như “ngay cả một vị đã thực hành con đường của Nālaka” và vân vân, nên chúng tôi chấp nhận rằng một vị không có chỗ ở thì không được nương tựa ở bất cứ nơi nào khác ngoài thuyền và những nơi tương tự.
Nāvāsatthavajesuyeva hi ‘‘anujānāmi, bhikkhave, nāvāyaṃ vassaṃ upagantu’’ntiādinā (mahāva. 203) sati asati vā senāsane vassūpagamanassa visuṃ anuññātattā ‘‘na, bhikkhave, asenāsanikena vassaṃ upagantabba’’nti ayaṃ paṭikkhepo tattha na labbhatīti asati senāsane ālayavasenapi nāvādīsu upagamanaṃ vuttaṃ.
Indeed, only in the case of boats, caravans, and cattle-pens has entering the rains-residence been separately allowed by the words, “I allow, bhikkhus, to enter the rains-residence in a boat,” etc., whether a dwelling is present or not. Therefore, this prohibition, “Bhikkhus, one without a dwelling should not enter the rains-residence,” does not apply there. Thus, when there is no dwelling, entering into boats and so on, even by way of attachment, is stated.
Thật vậy, chỉ trong thuyền, trại buôn và chuồng bò, việc nhập hạ dù có hay không có chỗ ở đã được cho phép riêng biệt bằng cách nói “Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép nhập hạ trong thuyền” và vân vân, nên lời cấm đoán “Này các Tỳ-khưu, không được nhập hạ mà không có chỗ ở” không được áp dụng ở đó; do đó, việc nhập hạ trong thuyền và những nơi tương tự, ngay cả khi không có chỗ ở, cũng được nói là được phép nương tựa.
Anudhammatāti vattaṃ.
Conformity with the Dhamma means the duties.
Anudhammatā là giới luật.
Rattiṭṭhānadivāṭṭhānādīnīti ādi-saddena vaccakuṭipassāvaṭṭhānādiṃ saṅgaṇhāti.
Places for night and day, etc.: By the word ādi, it includes places for defecation, places for urination, and so on.
Nơi ở ban đêm, nơi ở ban ngày, v.v. – từ “v.v.” bao gồm nhà vệ sinh, nơi tiểu tiện, v.v.
Katikavattāni ca khandhakavattāni ca adhiṭṭhāyāti pariyattidhammo nāma tividhampi saddhammaṃ patiṭṭhāpeti, tasmā sakkaccaṃ uddisatha uddisāpetha, sajjhāyaṃ karotha, padhānaghare vasantānaṃ saṅghaṭṭanaṃ akatvā antovihāre nisīditvā uddisatha uddisāpetha, sajjhāyaṃ karotha, dhammassavanaṃ samiddhaṃ karotha, pabbājentā sodhetvā pabbājetha, sodhetvā upasampādetha, sodhetvā nissayaṃ detha.
Having established the agreed-upon duties and the Khandhaka duties means: The Dhamma of the scriptures establishes the threefold good Dhamma. Therefore, you should respectfully learn and have others learn, you should recite. Without disturbing those living in meditation quarters, you should sit inside the monastery and learn, have others learn, and recite. Make the hearing of the Dhamma prosperous. When giving the going forth, you should give it after careful examination. You should give the higher ordination after careful examination. You should give dependence after careful examination.
Với sự kiên định vào các quy tắc và các giới bổn – Pháp học (Pariyatti Dhamma) thiết lập Tam Bảo (Saddhamma) theo ba cách, do đó hãy chăm chỉ học hỏi và dạy học, hãy tụng đọc, không làm phiền những vị đang tu thiền, hãy ngồi trong tịnh xá mà học hỏi và dạy học, hãy tụng đọc, hãy làm cho việc nghe pháp được thành tựu, khi xuất gia hãy thanh tịnh hóa rồi cho xuất gia, hãy thanh tịnh hóa rồi cho thọ Cụ túc, hãy thanh tịnh hóa rồi cho nương tựa.
Ekopi hi kulaputto pabbajjañca upasampadañca labhitvā sakalaṃ sāsanaṃ patiṭṭhāpeti.
For even one clansman, having received the going forth and the higher ordination, establishes the entire Sāsana.
Thật vậy, ngay cả một thiện nam tử sau khi được xuất gia và thọ Cụ túc cũng có thể thiết lập toàn bộ Giáo pháp.
Attano thāmena yattakāni sakkotha, tattakāni dhutaṅgāni samādiyatha, antovassaṃ nāmetaṃ sakaladivasaṃ rattiyā ca paṭhamapacchimayāmesu appamattehi bhavitabbaṃ, vīriyaṃ ārabhitabbaṃ.
As many ascetic practices as you are able to undertake by your own strength, that many you should undertake. This is called the inner-rains period; you should be diligent throughout the entire day and during the first and last watches of the night; you should arouse energy.
Với sức lực của mình, hãy thực hành bao nhiêu hạnh đầu đà mà quý vị có thể; trong mùa an cư này, suốt cả ngày và trong canh đầu, canh cuối của đêm, hãy sống không phóng dật, hãy tinh tấn.
Porāṇakamahaātherāpi sabbapalibodhe chinditvā antovasse ekacariyavattaṃ pūrayiṃsu.
The great elders of old, too, having cut off all impediments, fulfilled the practice of solitary living during the inner-rains period.
Ngay cả các Đại Trưởng lão thời xưa cũng đã cắt đứt mọi chướng ngại và hoàn thành hạnh độc cư trong mùa an cư.
Bhasse mattaṃ jānitvā dasavatthukakathaṃ dasaasubhadasānussatiaṭṭhatiṃsārammaṇakathaṃ kātuṃ vaṭṭati.
Knowing the measure in speech, it is allowable to hold talk on the ten topics, talk on the ten kinds of foulness, the ten recollections, and the thirty-eight objects of meditation.
Biết chừng mực trong lời nói, nên nói về mười đề mục, mười bất tịnh, mười tùy niệm, ba mươi tám đề mục.
Āgantukānaṃ vattaṃ kātuṃ, sattāhakaraṇīyena gatānaṃ apaloketvā dātuṃ vaṭṭati.
It is allowable to perform the duties for visitors, and to give, after informing, to those who have gone on a seven-day business.
Nên thực hiện các bổn phận đối với khách tăng, nên cho phép các vị đi làm việc trong bảy ngày sau khi đã xin phép.
Viggāhikapisuṇapharusavacanāni mā vadatha, divase divase sīlāni āvajjentā caturārakkhaṃ ahāpentā manasikārabahulā viharatha, cetiyaṃ vā bodhiṃ vā vandantena gandhamālaṃ vā pūjentena pattaṃ vā thavikāya pakkhipantena na kathetabbaṃ, antogāme manussehi saddhiṃ paccayasaṃyuttakathā vā visabhāgakathā vā na kathetabbā, rakkhitindriyehi bhavitabbaṃ, khandhakavattañca sekhiyavattañca pūretabbanti evamādinā katikavattāni khandhakavattāni ca adhiṭṭhahitvā.
Do not speak contentious, slanderous, or harsh words. Dwelling daily reflecting on your virtues, not neglecting the fourfold protection, being abundant in mental application. One should not speak while paying homage to a cetiya or a Bodhi tree, while offering scents and garlands, or while placing the bowl in its bag. Inside the village, one should not engage in talk connected with requisites or in unsuitable talk with people. You should have guarded sense faculties. The Khandhaka duties and the Sekhiya duties should be fulfilled. Having established the agreed-upon duties and the Khandhaka duties with such statements as these.
Đừng nói những lời tranh cãi, đâm thọc, thô tục; mỗi ngày hãy quán chiếu giới hạnh, không để mất bốn sự bảo hộ, hãy sống với tâm thường xuyên tác ý; khi đảnh lễ tháp hay cây Bồ-đề, khi cúng dường hương hoa, khi đặt bát vào túi, không nên nói chuyện; trong làng, không nên nói chuyện liên quan đến vật dụng hay những chuyện không phù hợp với người dân; phải giữ gìn các căn; phải hoàn thành các giới bổn và các học giới – với sự kiên định vào các quy tắc và các giới bổn như vậy.
‘‘Anujānāmi, bhikkhave, vassaṃvuṭṭhānaṃ tīhi ṭhānehi pavāretu’’nti (mahāva. 209) vuṭṭhavassānaṃ pavāraṇāya anuññātattā imassa suttassa vasena pavāraṇādivasassa aruṇuggamanato paṭṭhāya appavāritāpi ‘‘vuṭṭhavassā’’ti vuccanti.
Because it is allowed for those who have completed the rains-residence to perform the Pavāraṇā in three circumstances, with the words, “I allow, bhikkhus, those who have completed the rains-residence to perform Pavāraṇā,” by the authority of this sutta, from the break of dawn on the Pavāraṇā day, even those who have not yet performed Pavāraṇā are called “those who have completed the rains-residence.”
Vì đã được phép làm lễ Pavāraṇā cho các vị đã an cư mùa mưa bằng cách nói: “Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép các vị đã an cư mùa mưa làm lễ Pavāraṇā theo ba cách”, nên theo ý nghĩa của kinh này, ngay cả những vị chưa làm lễ Pavāraṇā kể từ lúc bình minh của ngày Pavāraṇā cũng được gọi là “đã an cư mùa mưa”.
Kiñcāpi ‘‘imaṃ temāsaṃ vassaṃ upemī’’ti (mahāva. aṭṭha. 184) vacanato pavāraṇādivasassa temāsantogadhattā taṃ divasaṃ yāva na pavārenti, tāva vassaṃ vasantā nāma honti, tathāpi ekadesena avuṭṭhampi taṃ divasaṃ vuṭṭhabhāgāpekkhāya vuṭṭhameva hotīti katvā evaṃ vuttaṃ katākatabhāgāpekkhāya samudāye pavattakatākatavohāro viya.
Although, because of the statement, “I am entering the rains-residence for this three-month period,” and because the Pavāraṇā day is included within the three months, they are indeed called those who are observing the rains-residence until they perform the Pavāraṇā on that day, nevertheless, that day, even though partially not completed, is considered completed with respect to the completed portion. It is said thus, just like the convention of ‘done and not done’ applied to a whole with respect to its done and not-done parts.
Mặc dù theo lời dạy “Ta sẽ an cư mùa mưa trong ba tháng này”, ngày Pavāraṇā nằm trong ba tháng đó, và chừng nào họ chưa làm lễ Pavāraṇā vào ngày đó, họ vẫn được gọi là đang an cư mùa mưa; tuy nhiên, ngay cả khi chưa hoàn tất một phần, ngày đó vẫn được coi là đã hoàn tất khi xét đến phần đã hoàn tất, giống như cách nói “đã làm và chưa làm” được áp dụng cho toàn bộ khi xét đến phần đã làm và chưa làm.
Vippakatañhi yaṃ kiñci ‘‘katākata’’nti vuccati.
For anything in progress is called “done and not done.”
Bất cứ điều gì chưa hoàn thành đều được gọi là “đã làm và chưa làm”.
‘‘Anujānāmi, bhikkhave, vassaṃvuṭṭhānaṃ kathinaṃ attharitu’’nti (mahāva. 306) imassa pana suttassa vasena nippariyāyato mahāpavāraṇāya pavāritā pāṭipadadivasato paṭṭhāya ‘‘vuṭṭhavassā’’ti vuccantīti dassetuṃ ‘‘mahāpavāraṇāya pavāritā’’tiādi vuttaṃ.
To show that, by the authority of this sutta, “I allow, bhikkhus, those who have completed the rains-residence to spread the kathina-cloth,” those who have performed the Pavāraṇā at the Great Pavāraṇā are unequivocally called “those who have completed the rains-residence” from the first day of the waning moon, the passage beginning with “those who have performed the Pavāraṇā at the Great Pavāraṇā” was stated.
Tuy nhiên, để chỉ ra rằng theo kinh “Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép các vị đã an cư mùa mưa trải Kathina”, những vị đã làm lễ Mahāpavāraṇā một cách trực tiếp được gọi là “đã an cư mùa mưa” kể từ ngày mùng một, nên đã nói “những vị đã làm lễ Mahāpavāraṇā” và vân vân.
Pāṭipadadivasato paṭṭhāya hi vassānassa pacchime māse kathinatthāro anuññāto parivāre ‘‘kathinassa atthāramāso jānitabboti vassānassa pacchimo māso jānitabbo’’ti (pari. 412) vuttattā.
For the spreading of the kathina-cloth is allowed in the last month of the rainy season, starting from the first day of the waning moon, because it is said in the Parivāra: “The month for spreading the kathina should be known. The last month of the rainy season should be known.”
Thật vậy, việc trải Kathina được cho phép kể từ ngày mùng một trong tháng cuối cùng của mùa an cư, vì trong Parivāra đã nói: “Tháng trải Kathina nên được biết là tháng cuối cùng của mùa an cư”.
‘‘Mahāpavāraṇāya pavāritā’’ti idañca purimikāya vassūpagatānaṃ sabhāvadassanamattaṃ, kenaci antarāyena appavāritāpi ‘‘vuṭṭhavassā’’icceva vuccanti.
And this statement, “those who have performed the Pavāraṇā at the Great Pavāraṇā,” is merely a demonstration of the natural state of those who entered the first rains-residence. Even those who have not performed the Pavāraṇā due to some obstacle are still called “those who have completed the rains-residence.”
Lời nói “những vị đã làm lễ Mahāpavāraṇā” này chỉ là sự trình bày bản chất của những vị đã nhập hạ mùa mưa trước, ngay cả những vị chưa làm lễ Pavāraṇā do một chướng ngại nào đó cũng được gọi là “đã an cư mùa mưa”.
‘‘Āpucchitabbā’’ti vatvā idāni āpucchanavidhiṃ dassento ‘‘sace imaṃ kuṭi’’ntiādimāha.
Having said, “should be asked for leave,” he now says, “if this hut” etc., to show the method of asking for leave.
Sau khi nói “phải xin phép”, bây giờ để chỉ ra phương pháp xin phép, Ngài nói “Nếu cái túp lều này” và vân vân.
Paṭijagganakaṃ vā na labhatīti vihārapaccante kate paṭijagganakaṃ na labhati.
Or he cannot find a caretaker means: when a dwelling is made on the outskirts of the monastery, he cannot find a caretaker.
Hoặc không tìm được người trông coi có nghĩa là không tìm được người trông coi khi đã xây tịnh xá ở vùng biên giới của tịnh xá.
Te pana bhikkhū janapadacārikaṃ pakkamiṃsūti sambandho.
Those bhikkhus then departed on a tour of the countryside. This is the connection.
Liên hệ là: “Các vị Tỳ-khưu đó đã đi du hành đến các vùng quê.”
Addhānagamane cārikāvohāro sāsane niruḷho.
In the Sāsana, the term ‘cārikā’ (touring) is established for going on a long journey.
Trong Giáo pháp, thuật ngữ “cārikā” đã trở nên phổ biến để chỉ việc đi đường dài.
Kiñcāpi ayaṃ cārikā nāma mahājanasaṅgahatthaṃ buddhānaṃyeva labbhati, buddhe upādāya pana ruḷhīsaddavasena sāvakānampi vuccati kilañjādīhi katabījanīnampi tālavaṇṭavohāro viya.
Although this touring is indeed for the benefit of gathering the great populace and is found only for the Buddhas, yet, based on the Buddhas, by way of conventional usage, it is also said of the disciples, like the term ‘palm-leaf fan’ for a fan made from woven strips and so on.
Mặc dù việc du hành này chỉ dành cho các vị Phật để tập hợp đại chúng, nhưng do sự phổ biến của từ ngữ dựa trên các vị Phật, nó cũng được dùng cho các đệ tử, giống như cách gọi quạt lá cọ cho những chiếc quạt làm từ chiếu, v.v.
Saṅgopetvāti ekasmiṃ padese rāsiṃ katvā.
Having stored them means having made a pile in one place.
Saṅgopetvā có nghĩa là chất đống lại ở một nơi.
Idāni tameva saṅgopanavidhiṃ dassento ‘‘yathā ca ṭhapita’’ntiādimāha.
Now, showing that very method of storing, he says, “and in what way it is placed” etc.
Bây giờ, để chỉ ra phương pháp bảo quản đó, Ngài nói “và như đã đặt” và vân vân.
Na ovassīyatīti anovassakaṃ, kammani aka-saddo daṭṭhabbo.
That which is not rained upon is anovassakaṃ (not rained upon); the particle ‘aka’ should be understood in the sense of the object.
Không bị mưa làm ướt là anovassakaṃ, từ “aka” nên được hiểu ở nghĩa bị động.
Yathā ca ṭhapitaṃ na ovassīyati na temīyatīti attho.
The meaning is: in what way, when it is placed, it will not be rained upon, will not get wet.
Ý nghĩa là: “và như đã đặt, không bị mưa làm ướt, không bị ẩm ướt.”
Anavayoti ettha vayoti hāni ‘‘āyavayo’’tiādīsu viya.
Here in anavayo, vayo means decline, as in “income and decline” (āyavayo), etc.
Trong anavayo, vayo là sự suy giảm, giống như trong “āyavayo” và vân vân.
Natthi etassa attano sippe vayo ūnatāti avayoti āha ‘‘anūno paripuṇṇasippo’’ti.
For him there is no decline or deficiency in his own craft, thus avayo. So he said, “without deficiency, with perfected skill.”
Không có sự suy giảm hay thiếu sót trong nghề nghiệp của mình, nên Ngài nói “anūno paripuṇṇasippo” (không thiếu sót, tài năng hoàn hảo).
Ācariyassa kammaṃ ācariyakanti āha ‘‘ācariyakamme’’ti.
The work of a teacher is ācariyakaṃ. Thus he said, “in the teacher’s work.”
Việc làm của người thầy là ācariyakaṃ, nên Ngài nói “ācariyakamme”.
Piṭṭhasaṅghāṭo dvārabāhā, kaṭṭhakammaṃ thambhādi.
Piṭṭhasaṅghāṭo is a door-jamb; kaṭṭhakammaṃ (woodwork) is a post, etc.
Piṭṭhasaṅghāṭo là khung cửa, công việc gỗ là cột, v.v.
Telatambamattikāyāti telamissatambamattikāya.
With oil-and-red-earth means with red earth mixed with oil.
Telatambamattikāyā có nghĩa là bằng đất sét đỏ trộn dầu.
85. Kuṭikāya karaṇabhāvanti kuṭiyā katabhāvaṃ.
85. The fact of the hut having been made means the state of the hut being made.
85. Kuṭikāya karaṇabhāvaṃ là việc làm túp lều.
Saddasatthavidūhi kiṃ-saddayoge anāgatavacanassa icchitattā vuttaṃ ‘‘tassa lakkhaṇaṃ saddasatthato pariyesitabba’’nti.
Since grammarians desire the future tense in conjunction with the word ‘kiṃ’, it was said, “its characteristic should be sought from the science of grammar.”
Vì các nhà ngữ pháp học mong muốn dùng thì tương lai khi có từ “kiṃ”, nên đã nói “đặc điểm của nó nên được tìm hiểu từ ngữ pháp học”.
Mettāpubbabhāganti mettājhānassa pubbabhāgabhūtaṃ sabbasattesu hitapharaṇamattaṃ.
Mettāpubbabhāga means the mere spreading of welfare to all beings, which is the preliminary part of mettā-jhāna.
Mettāpubbabhāga có nghĩa là sự lan tỏa lợi ích đến tất cả chúng sinh, vốn là phần sơ khởi của thiền tâm từ (mettā-jhāna).
Kasmā panetaṃ vuttaṃ, nanu anuddayā-saddo karuṇāya pavattatīti?
Why was this stated? Does not the word anuddayā refer to karuṇā?
Tại sao điều này được nói đến? Chẳng phải từ ‘anuddayā’ (thương xót) được dùng cho karuṇā (bi mẫn) sao?
Saccametaṃ, ayaṃ pana anuddayāsaddo anurakkhaṇamatthaṃ antonītaṃ katvā pavattamāno mettāya karuṇāya ca pavattatīti idha mettāya pavattamāno vutto, tasmā suvuttametaṃ ‘‘etena mettāpubbabhāgaṃ dassetī’’ti.
This is true, but this word anuddayā, containing the meaning of protection, occurs with both mettā and karuṇā. Thus, here it is stated as occurring with mettā. Therefore, it is well said: "By this, he shows the preliminary part of mettā."
Điều này đúng. Tuy nhiên, từ ‘anuddayā’ này, khi được dùng với ý nghĩa bảo vệ vốn có bên trong, thì được dùng cho cả mettā và karuṇā. Ở đây, nó được nói là dùng cho mettā. Do đó, lời nói “bằng điều này, mettāpubbabhāga được chỉ ra” là rất đúng.
Karuṇāpubbabhāganti karuṇājhānassa pubbabhāgabhūtaṃ sattesu anukampamattaṃ.
Karuṇāpubbabhāga means the mere compassion for beings, which is the preliminary part of karuṇā-jhāna.
Karuṇāpubbabhāga có nghĩa là sự thương cảm đối với chúng sinh, vốn là phần sơ khởi của thiền bi mẫn (karuṇā-jhāna).
Cikkhallaṃ mattikā, tassa maddanaṃ udakaṃ āsiñcitvā hatthādīhi parimaddanaṃ.
Cikkhallaṃ is mud. Its maddanaṃ is kneading with hands, etc., after pouring water.
Cikkhallaṃ là đất sét. Maddanaṃ là nhào trộn đất sét bằng tay và các bộ phận khác sau khi đổ nước vào.
Mettākaruṇānanti appanāppattamettākaruṇānaṃ.
Mettākaruṇānaṃ refers to mettā and karuṇā that have reached appanā.
Mettākaruṇānaṃ là thiền tâm từ và thiền bi mẫn đã đạt đến tầng an chỉ (appanā).
Kiñcāpi therena sañcicca khuddānukhuddakā pāṇā maraṇādhippāyena na byābādhitā, tathāpi karuṇāya abhāvena ‘‘evaṃ kate ime pāṇā vinassissantī’’ti anupaparikkhitvā katattā theraṃ vigarahi.
Although the Elder did not intentionally harm small and tiny creatures with the intention to kill them, still, due to the absence of karuṇā, the Elder was censured for having acted without considering, "If this is done, these creatures will perish."
Mặc dù Trưởng lão không cố ý làm hại các chúng sinh nhỏ bé để chúng chết, nhưng do thiếu bi mẫn, ngài đã không xem xét “nếu làm như vậy, các chúng sinh này sẽ bị hủy hoại” trước khi hành động, nên Trưởng lão đã bị khiển trách.
Janānaṃ samūho janatāti āha ‘‘pacchimo janasamūho’’ti.
The multitude of people is janatā, hence it is said: "the later multitude of people."
Đám đông người là janatā, nên được nói là “pacchimo janasamūho” (đám đông người sau này).
Pātabyabhāvanti vināsetabbataṃ.
Pātabyabhāvaṃ means the state of being destroyed.
Pātabyabhāvaṃ là sự hủy hoại.
Pāṇātipātaṃ karontānanti therena akatepi pāṇātipāte parehi sallakkhaṇākāraṃ dasseti.
Pāṇātipātaṃ karontānaṃ shows the manner in which others perceived it, even though the Elder did not commit the act of taking life.
Pāṇātipātaṃ karontānaṃ chỉ ra cách người khác nhận thức, mặc dù Trưởng lão không phạm tội sát sinh.
Imassa diṭṭhānugatinti imassa diṭṭhiyā anugamanaṃ.
Imassa diṭṭhānugati means following this view.
Imassa diṭṭhānugati là sự noi theo quan điểm này.
Ghaṃsitabbeti ghaṭṭayitabbe, vināsitabbeti attho.
Ghaṃsitabbe means to be struck or hit, the meaning is to be destroyed.
Ghaṃsitabbe có nghĩa là nên đụng chạm, nên hủy hoại.
Evaṃ maññīti yathā therena kataṃ, evaṃ mā maññi.
Evaṃ maññī means, "Do not think in the way the Elder acted."
Evaṃ maññī có nghĩa là đừng nghĩ như Trưởng lão đã làm.
‘‘Mā pacchimā janatā pāṇesu pātabyataṃ āpajjī’’ti vacanato yo bhikkhu iṭṭhakapacanapattapacanakuṭikaraṇavihārakārāpanavihārasammajjanapaṭaggidānakūpapokkharaṇīkhaṇāpanādīsu yattha ‘‘khuddānukhuddakānaṃ pāṇānaṃ vihiṃsā bhavissatī’’ti jānāti, tena tādise padese kappiyavacanaṃ vatvāpi na taṃ kammaṃ kāretabbanti dasseti.
From the saying, "May the later generations not fall into the state of harming living beings," it is shown that a bhikkhu who knows that "small and tiny living beings will be harmed" in activities such as making bricks, making bowls, building huts, causing monasteries to be built, sweeping monasteries, offering torches, digging wells and ponds, should not cause such work to be done, even after uttering a permissible word.
Theo lời dạy “mong rằng đám đông người sau này đừng rơi vào sự hủy hoại chúng sinh”, điều này chỉ ra rằng một tỳ khưu, trong các công việc như nung gạch, nung bát, xây tịnh xá, xây dựng tu viện, quét dọn tu viện, cho lửa, đào giếng, đào ao, v.v., nếu biết rằng “sẽ có sự làm hại các chúng sinh nhỏ bé”, thì ngay cả khi đã nói lời hợp thức (kappiyavacana), cũng không nên thực hiện công việc đó tại nơi đó.
Tattha tattha vuttameva āpattinti pathavīkhaṇanabhūtagāmapātabyatādīsu vuttapācittiyādiāpattiṃ.
Tattha tattha vuttameva āpatti means the pācittiya and other offenses stated in relation to digging the earth, destroying plant life, and so forth.
Tattha tattha vuttameva āpatti là các tội pācittiya, v.v. đã được nói đến trong việc đào đất, hủy hoại thực vật sống, v.v.
Ādikammikattā anāpattīti kuṭikaraṇapaccayā anāpatti.
Ādikammikattā anāpatti means no offense due to being the first to perform the action of building the hut.
Ādikammikattā anāpatti có nghĩa là không phạm tội vì là người khởi xướng việc xây tịnh xá.
Sikkhāpadaṃ atikkamitvāti ‘‘na ca, bhikkhave, sabbamattikāmayā kuṭikā kātabbā, yo kareyya, āpatti dukkaṭassā’’ti vuttasikkhāpadaṃ atikkamitvā.
Sikkhāpadaṃ atikkamitvā means transgressing the rule stated as: "Bhikkhus, huts made entirely of clay should not be made. Whoever makes one incurs an offense of dukkaṭa."
Sikkhāpadaṃ atikkamitvā là vượt qua giới luật đã được nói đến: “Này các tỳ khưu, không nên xây tịnh xá hoàn toàn bằng đất sét. Ai xây, phạm tội dukkaṭa.”
Yadi aññena kataṃ labhitvā vasantassa anāpatti siyā, na bhagavā taṃ kuṭikaṃ bhindāpeyyāti āha – ‘‘kataṃ labhitvā tattha vasantānampi dukkaṭamevā’’ti.
If there were no offense for one who obtains and dwells in a hut made by another, the Blessed One would not have had that hut demolished. Therefore, it is said: "Even for those dwelling there having obtained one already made, it is indeed a dukkaṭa offense."
Nếu một tỳ khưu ở trong một tịnh xá do người khác xây mà không phạm tội, thì Đức Phật sẽ không ra lệnh phá hủy tịnh xá đó. Do đó, ngài nói: “Ngay cả những người ở đó sau khi nhận được tịnh xá đã xây cũng phạm tội dukkaṭa”.
Yathā vā tathā vā missā hotūti heṭṭhā mattikā upari dabbasambhārātiādinā yena kenaci ākārena missā hotu.
Yathā vā tathā vā missā hotu means mixed in any way, such as clay at the bottom and wooden materials on top, and so on.
Yathā vā tathā vā missā hotu có nghĩa là có thể trộn lẫn theo bất kỳ cách nào, ví dụ như đất sét ở dưới và các vật liệu gỗ ở trên.
Giñjakāvasathasaṅkhepenāti ettha giñjakā vuccanti iṭṭhakā, giñjakāhi eva kato āvasatho giñjakāvasatho.
Giñjakāvasathasaṅkhepenā – here, giñjakā refers to bricks, and an āvasatha made of giñjakā is a giñjakāvasatha.
Giñjakāvasathasaṅkhepenā – ở đây, giñjakā được gọi là gạch. Giñjakāvasatha là một nơi cư trú được xây hoàn toàn bằng gạch.
Iṭṭhakāmayassa āvasathassetaṃ adhivacanaṃ.
This is a designation for a dwelling made of bricks.
Đây là tên gọi của một nơi cư trú bằng gạch.
Taṃ kira āvasathaṃ yathā sudhāparikammena payojanaṃ natthi, evaṃ iṭṭhakāhi eva cinitvā chādetvā karonti, tulādaṇḍakavāṭaphalakāni pana dārumayāneva.
It is said that they build and roof such a dwelling with bricks only, so that there is no need for plastering, but the beams, lintels, doors, and planks are all made of wood.
Nghe nói, họ xây và lợp mái tịnh xá đó hoàn toàn bằng gạch, không cần đến công việc trát vữa, nhưng các dầm, xà ngang, cửa và ván thì vẫn bằng gỗ.
Vikirantāti cuṇṇavicuṇṇaṃ karontā.
Vikirantā means crushing into powder.
Vikirantā có nghĩa là làm cho thành bột vụn.
Kissāti kena kāraṇena.
Kissā means for what reason?
Kissā có nghĩa là vì lý do gì.
Vayakammampi atthīti dvārakavāṭādiabhisaṅkharaṇādīsu katavayakammampi atthi.
Vayakammampi atthī means there is also expense incurred in repairing doors, door panels, and so forth.
Vayakammampi atthī cũng có nghĩa là có công việc sửa chữa đã được thực hiện, như sửa cửa, v.v.
Bhikkhūnaṃ akappiyattā eva titthiyavatānurūpattā titthiyadhajo.
It is titthiyadhajo (a sectarian banner) because it is inappropriate for bhikkhus and resembles the practices of sectarians.
Vì không phù hợp với tỳ khưu và tương ứng với thực hành của các ngoại đạo, nên được gọi là titthiyadhajo (cờ hiệu của ngoại đạo).
Mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttakāraṇesu attano adhippetakāraṇadvayaṃ patiṭṭhāpetvā aparānipi tattha vuttakāraṇāni dassento āha – ‘‘aṭṭhakathāyaṃ pana aññānipi kāraṇāni vuttānī’’tiādi.
Having established two reasons he intended among those mentioned in the Mahāaṭṭhakathā, he then mentions other reasons stated there, saying: "In the Aṭṭhakathā, other reasons are also stated," and so forth.
Sau khi thiết lập hai lý do mà ngài muốn từ những lý do đã được nói đến trong Mahāaṭṭhakathā, ngài tiếp tục chỉ ra các lý do khác cũng được nói đến ở đó, và nói: “Trong Aṭṭhakathā, các lý do khác cũng được nói đến”, v.v.
Tattha sattānuddayāyāti tādisāya kuṭikāya karaṇapaccayā vinassamānasattesu anuddayāya.
Among these, sattānuddayāya means out of compassion for beings who would be harmed due to the making of such a hut.
Ở đó, sattānuddayāyā là vì lòng thương xót đối với các chúng sinh bị hủy hoại do việc xây dựng tịnh xá như vậy.
Yasmā sabbamattikāmayā kuṭi sukarā bhindituṃ, tasmā tattha ṭhapitaṃ pattacīvarādi aguttaṃ hoti, corādīhi avaharituṃ sakkā.
Since a hut made entirely of clay is easy to break, the bowls, robes, etc., stored there are unsafe and can be stolen by thieves, etc.
Vì một tịnh xá hoàn toàn bằng đất sét dễ bị phá hủy, nên bát, y, v.v. được cất giữ ở đó sẽ không an toàn và có thể bị trộm cướp, v.v. lấy đi.
Tena vuttaṃ ‘‘pattacīvaraguttatthāyā’’ti.
Therefore, it is said: "for the sake of protecting bowls and robes."
Do đó, được nói là “pattacīvaraguttatthāyā” (vì mục đích bảo vệ bát và y).
Senāsanabāhullapaṭisedhanatthāyāti senāsanānaṃ bahubhāvanisedhanatthāya, tādisassa vā senāsanassa abhisaṅkharaṇe bhikkhūnaṃ uddesaparipucchādīni sesakammāni pariccajitvā niccabyāvaṭatānisedhanatthaṃ.
Senāsanabāhullapaṭisedhanatthāya means for the purpose of preventing an excess of dwellings, or for preventing bhikkhus from constantly being preoccupied with building such dwellings, neglecting chanting, interrogation, and other duties.
Senāsanabāhullapaṭisedhanatthāyā là để ngăn cấm việc có quá nhiều chỗ ở, hoặc để ngăn cấm các tỳ khưu bận rộn liên tục trong việc xây dựng một chỗ ở như vậy, bỏ qua các công việc khác như học tập và hỏi đáp.
Anupavajjoti dosaṃ āropetvā na vattabbo.
Anupavajjo means not to be spoken ill of by attributing fault.
Anupavajjo có nghĩa là không nên bị chỉ trích hay đổ lỗi.
Pāḷimuttakavinicchayesu tañca kho…pe… na vaṇṇamaṭṭhatthāyāti idaṃ chattadaṇḍaggāhakasalākapañjaravinandhanaṃ sandhāyāti vadanti.
In the Pāḷimuttakavinicchayas, they say that "tañca kho…pe… na vaṇṇamaṭṭhatthāya" refers to the interwoven lattice of the umbrella handle holder.
Trong các quyết định không thuộc Pāḷi (Pāḷimuttakavinicchaya), họ nói rằng lời nói “tañca kho…pe… na vaṇṇamaṭṭhatthāyā” (điều đó…v.v… không phải vì mục đích trang trí) là để chỉ việc đan giỏ bằng nan tre để giữ cán dù.
Sabbatthāti chattadaṇḍe sabbattha.
Sabbatthā means everywhere on the umbrella handle.
Sabbatthā có nghĩa là khắp nơi trên cán dù.
Āraggenāti nikhādanamukhena.
Āraggena means with the point of an awl.
Āraggenā có nghĩa là bằng đầu mũi khoan.
Ghaṭakampi vāḷarūpampi bhinditvā dhāretabbanti sace tādisaṃ akappiyachattaṃ labhati, ghaṭakampi vāḷarūpampi bhinditvā tacchetvā dhāretabbaṃ.
Ghaṭakampi vāḷarūpampi bhinditvā dhāretabba means if one obtains such an unsuitable umbrella, one should break and carve off the pot shape and the animal shape before using it.
Ghaṭakampi vāḷarūpampi bhinditvā dhāretabbaṃ có nghĩa là nếu nhận được một chiếc dù không hợp thức như vậy, thì nên phá vỡ hình bình và hình thú, gọt giũa và giữ nó.
Suttakena vā daṇḍo veṭhetabboti yathā chattadaṇḍe lekhā na paññāyati, tathā veṭhetabbo.
Suttakena vā daṇḍo veṭhetabbo means the handle should be wrapped with thread in such a way that the carvings on it are not visible.
Suttakena vā daṇḍo veṭhetabbo có nghĩa là nên quấn cán dù bằng chỉ sao cho các đường nét không còn rõ ràng.
Daṇḍabundeti daṇḍamūle, chattadaṇḍassa heṭṭhimataleti attho.
Daṇḍabunde means at the base of the handle, that is, the bottom part of the umbrella handle.
Daṇḍabunde có nghĩa là ở gốc cán dù, tức là mặt dưới của cán dù.
Chattamaṇḍalikanti chattassa anto khuddakamaṇḍalaṃ.
Chattamaṇḍalika means the small circle inside the umbrella.
Chattamaṇḍalika là vòng tròn nhỏ bên trong dù.
Ukkiritvāti uṭṭhapetvā.
Ukkiritvā means to raise up.
Ukkiritvā có nghĩa là dựng lên.
Sā vaṭṭatīti yadipi rajjukehi na bandhanti, bandhituṃ pana yuttaṭṭhānattā vaṭṭati.
Sā vaṭṭatī means even if they do not tie it with strings, it is permissible because it is a suitable place for tying.
Sā vaṭṭatī có nghĩa là ngay cả khi không buộc bằng dây thừng, thì việc buộc vẫn được phép vì đó là chỗ thích hợp để buộc.
Nānāsuttakehīti nānāvaṇṇehi suttehi.
Nānāsuttakehī means with threads of various colors.
Nānāsuttakehī có nghĩa là bằng các loại chỉ có màu sắc khác nhau.
Idañca tathā karontānaṃ karaṇappakāradassanatthaṃ vuttaṃ, ekavaṇṇasuttakenapi vuttappakārena sibbituṃ na vaṭṭatiyeva.
This is stated to show the manner of doing it for those who do it in that way, but it is not permissible to sew in the aforementioned manner even with thread of a single color.
Điều này được nói ra để chỉ cách làm của những người thực hiện như vậy, nhưng ngay cả khi may bằng chỉ một màu, việc may theo cách đã nói cũng không được phép.
Paṭṭamukheti paṭṭakoṭiyaṃ.
Paṭṭamukhe means at the edge of the strip.
Paṭṭamukhe có nghĩa là ở mép của dải vải.
Dvinnaṃ paṭṭānaṃ saṅghaṭṭitaṭṭhānaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ.
This is said in reference to the joining point of two strips.
Điều này được nói đến để chỉ nơi hai dải vải nối với nhau.
Pariyanteti cīvarapariyante.
Pariyante means at the edge of the robe.
Pariyante có nghĩa là ở mép y.
Cīvaraanuvātaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ.
This is said in reference to the hem of the robe.
Điều này được nói đến để chỉ viền y.
Veṇinti varakasīsākārena sibbanaṃ.
Veṇiṃ means sewing in the shape of an ear of millet.
Veṇiṃ là việc may theo hình bím tóc.
Saṅkhalikanti biḷālabandhanākārena sibbanaṃ.
Saṅkhalikaṃ means sewing in the shape of a cat's collar.
Saṅkhalikaṃ là việc may theo hình xích mèo.
‘‘Veṇiṃ saṅkhalika’’nti cettha upayogavacanaṃ ‘‘karontī’’ti karaṇakiriyāpekkhaṃ.
Here, the accusative case in "veṇiṃ saṅkhalikaṃ" expects the verb "karontī" (making).
Ở đây, “veṇiṃ saṅkhalikaṃ” là cách dùng ở thể đối cách, phụ thuộc vào động từ “karontī” (đang làm).
Agghiyagayamuggarādīnīti ettha agghiyaṃ nāma cetiyasaṇṭhānena sibbanaṃ, mūle tanukaṃ agge mahantaṃ katvā gadākārena sibbanaṃ gayā, mūle ca agge ca ekasadisaṃ katvā muggarākārena sibbanaṃ muggaro.
Agghiyagayamuggarādīnī—here, agghiyaṃ means sewing in the shape of a pagoda; gayā means sewing in the shape of a mace, making it thin at the base and wide at the top; muggaro means sewing in the shape of a hammer, making it uniform at both the base and the top.
Trong agghiyagayamuggarādīnī, agghiyaṃ là cách may theo hình tháp. Gayā là cách may theo hình chùy, làm cho phần gốc nhỏ và phần ngọn lớn. Muggaro là cách may theo hình búa tạ, làm cho phần gốc và phần ngọn giống hệt nhau.
Kakkaṭakkhīni ukkirantīti gaṇṭhikapaṭṭapāsakapaṭṭānaṃ ante pāḷibaddhaṃ katvā kakkaṭakānaṃ akkhisaṇṭhānaṃ uṭṭhapenti, karontīti attho.
Kakkaṭakkhīni ukkirantī means making knots and loops at the ends of the looped straps and raising them to resemble crab eyes; the meaning is making them.
Kakkaṭakkhīni ukkirantī có nghĩa là họ tạo ra hình mắt cua bằng cách thắt nút các đầu của dải nút và dải vòng. Tức là họ làm ra.
‘‘Koṇasuttapiḷakāti gaṇṭhikapāsakapaṭṭānaṃ koṇehi nīhaṭasuttānaṃ koṭiyo’’ti tīsupi gaṇṭhipadesu vuttaṃ.
"Koṇasuttapiḷakā means the ends of the threads drawn from the corners of the knotted looped straps," it is stated in tīsupi gaṇṭhipadesu.
“ Koṇasuttapiḷakā là các đầu chỉ được rút ra từ các góc của dải nút và dải vòng” – điều này được nói đến trong tīsupi gaṇṭhipadesu (cả ba chỗ nút).
Kathaṃ pana tā piḷakā duviññeyyarūpā kātabbāti?
How then should these knots be made to be inconspicuous?
Vậy thì, làm thế nào để làm cho những cục chỉ đó khó nhận biết?
Koṇehi nīhaṭasuttānaṃ antesu ekavāraṃ gaṇṭhikakaraṇena vā puna nivattetvā sibbanena vā duviññeyyasabhāvaṃ katvā suttakoṭiyo rassaṃ katvā chinditabbā.
The ends of the threads drawn from the corners should be made short by tying a knot once or by re-sewing, thereby making them inconspicuous, and then cut.
Nên làm cho các đầu chỉ được rút ra từ các góc trở nên khó nhận biết bằng cách thắt nút một lần ở các đầu, hoặc bằng cách may lại, rồi cắt ngắn các đầu chỉ.
Dhammasirittherena pana –
But by Aṭṭhakathācariya Dhammasiritthera –
Tuy nhiên, Tôn giả Dhammasiri thì –
Maṇināti masāragallādipāsāṇena.
Maṇinā means with a jewel such as masāragalla.
Bằng ngọc (maṇinā) nghĩa là bằng đá quý như masāragalla.
Na ghaṭṭetabbanti na ghaṃsitabbaṃ, aṃsabaddhakakāyabandhanāni pana saṅkhādīhi ghaṃsituṃ vaṭṭati.
Na ghaṭṭetabbaṃ means it should not be rubbed. However, shoulder-straps and waistbands may be rubbed with conch shells and the like.
Không được mài (na ghaṭṭetabbaṃ) nghĩa là không được cọ xát. Tuy nhiên, dây đeo vai và dây lưng thì được phép cọ xát bằng vỏ ốc hoặc tương tự.
Pāsakaṃ katvā bandhitabbanti rajanakāle bandhitabbaṃ, sesakāle mocetvā ṭhapetabbaṃ.
Pāsakaṃ katvā bandhitabbaṃ means it should be tied when dyeing; at other times, it should be untied and put away.
Nên buộc thành vòng (pāsakaṃ katvā bandhitabbaṃ) nghĩa là nên buộc vào lúc nhuộm, còn những lúc khác thì nên tháo ra và cất đi.
Gaṇṭhiketi dantamayādigaṇṭhike.
Gaṇṭhike means in a knot made of ivory and so on.
Nút thắt (gaṇṭhike) nghĩa là nút thắt bằng ngà voi hoặc tương tự.
Piḷakāti binduṃ binduṃ katvā uṭṭhāpetabbapiḷakā.
Piḷakā means protuberant knots made point by point.
Nút thắt (piḷakā) nghĩa là các nút thắt được làm nổi lên từng chấm từng chấm.
‘‘Telavaṇṇoti samaṇasāruppavaṇṇaṃ sandhāya vuttaṃ, maṇivaṇṇaṃ pana pattaṃ aññena kataṃ labhitvā paribhuñjituṃ vaṭṭatī’’ti vadanti.
They say: “ Telavaṇṇo refers to a colour suitable for ascetics; a bowl of jewel-colour, if made by another, may be accepted and used.”
Họ nói: “ Màu dầu (telavaṇṇo) được nói đến để chỉ màu sắc phù hợp với sa-môn. Tuy nhiên, nếu nhận được một cái bát màu ngọc do người khác làm thì được phép dùng.”
Pattamaṇḍaleti tipusīsādimaye pattamaṇḍale.
Pattamaṇḍale means on a bowl-stand made of tin, lead, etc.
Trên vành bát (pattamaṇḍale) nghĩa là trên vành bát làm bằng thiếc, chì hoặc tương tự.
‘‘Na, bhikkhave, citrāni pattamaṇḍalāni dhāretabbāni rūpakākiṇṇāni bhittikammakatānī’’ti (cūḷava. 253) vuttattā ‘‘bhittikammaṃ na vaṭṭatī’’ti vuttaṃ.
It is said that bhittikammaṃ na vaṭṭati (wall-paintings are not permissible) because it is stated: “Monks, elaborate bowl-stands, adorned with figures, made like wall-paintings, should not be worn.”
Vì đã nói: “Này các Tỳ-khưu, không được giữ những vành bát có hình vẽ, trang trí bằng các hình tượng, hoặc có tranh vẽ trên tường” (Cūḷava. 253), nên đã nói “tranh vẽ trên tường không được phép”.
‘‘Anujānāmi, bhikkhave, makaradantakaṃ chinditu’’nti vacanato ‘‘makaradantakaṃ pana vaṭṭatī’’ti vuttaṃ.
It is said that makaradantakaṃ pana vaṭṭati (a makara-tooth ornament is permissible) due to the saying: “Monks, I allow makara-tooth ornaments to be cut.”
Vì có lời dạy: “Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép cắt bỏ răng cá sấu” nên đã nói “răng cá sấu thì được phép”.
Makaramukhanti makaramukhasaṇṭhānaṃ.
Makaramukhaṃ means shaped like the mouth of a makara.
Miệng cá sấu (makaramukhaṃ) nghĩa là có hình dạng miệng cá sấu.
Deḍḍhubhasīsanti udakasappasīsasaṇṭhānaṃ.
Deḍḍhubhasīsaṃ means shaped like the head of a water-snake.
Đầu rắn nước (deḍḍhubhasīsaṃ) nghĩa là có hình dạng đầu rắn nước.
Acchīnīti kuñjaracchisaṇṭhānāni.
Acchīnī means shaped like elephant eye-sockets.
Mắt voi (acchīnī) nghĩa là có hình dạng mắt voi.
Rajjukakāyabandhanaṃ ekameva vaṭṭatīti rajjukaṃ bandhantena ekaguṇameva katvā bandhituṃ vaṭṭati, majjhe bhinditvā diguṇaṃ katvā bandhituṃ na vaṭṭati, diguṇaṃ pana akatvā ekarajjukameva satavārampi punappunaṃ āvijjitvā bandhituṃ vaṭṭati.
Rajjukakāyabandhanaṃ ekameva vaṭṭatīti means that when tying a rope-waistband, it is permissible to tie it as a single strand; it is not permissible to split it in the middle and tie it as a double strand. However, without making it double, it is permissible to tie a single rope, twisting it over and over, even a hundred times.
Dây lưng chỉ một sợi được phép (rajjukakāyabandhanaṃ ekameva vaṭṭatī) nghĩa là khi buộc dây, chỉ được phép buộc một sợi. Không được phép chia đôi ở giữa rồi buộc thành hai sợi. Tuy nhiên, nếu không làm thành hai sợi mà chỉ một sợi dây, thì được phép xoắn đi xoắn lại nhiều lần, thậm chí cả trăm lần, rồi buộc.
Ekampi na vaṭṭatīti ekaguṇampi katvā bandhituṃ na vaṭṭati.
Ekampi na vaṭṭatīti means it is not permissible to tie it even as a single strand.
Thậm chí một sợi cũng không được phép (ekampi na vaṭṭatī) nghĩa là thậm chí buộc một sợi cũng không được phép.
Bahurajjuke…pe...
Bahurajjuke…pe…
Nhiều sợi dây… (bahurajjuke…pe…)
vaṭṭatīti idaṃ kāyabandhanaṃ sandhāya vuttaṃ, na dasā sandhāya.
vaṭṭatīti This refers to the waistband, not to the tassels.
…được phép (vaṭṭatī) lời này được nói đến để chỉ dây lưng, không phải để chỉ tua rua.
Īdisañhi kāyabandhanaṃ bandhituṃ vaṭṭati.
Indeed, such a waistband is permissible to tie.
Thật vậy, dây lưng như thế này được phép buộc.
Teneva ācariyabuddhadattattherena vuttaṃ –
For this very reason, Ācariya Buddhadattatthera said –
Chính vì thế, Trưởng lão Sư phụ Buddhadata đã nói –
Murajaṃ pana kāyabandhanaṃ na vaṭṭati ‘‘na, bhikkhave, uccāvacāni kāyabandhanāni dhāretabbāni kalābukaṃ deḍḍhubhakaṃ murajaṃ maddavīṇaṃ, yo dhāreyya, āpatti dukkaṭassā’’ti (cūḷava. 278) vuttattā.
However, a muraja-shaped waistband is not permissible, because it is stated: “Monks, various kinds of waistbands such as kalābuka, deḍḍhubhaka, muraja, and maddavīṇā should not be worn. Whoever wears one commits a dukkaṭa offence.”
Tuy nhiên, dây lưng hình trống (muraja) thì không được phép, vì đã nói: “Này các Tỳ-khưu, không được giữ những dây lưng cao thấp như kalābuka, deḍḍhubhaka, muraja, maddavīṇā. Ai giữ thì phạm tội dukkaṭa.”
Kiṃ pana bahurajjuke ekato katvā ekena nirantaraṃ veṭhetvā kataṃ murajasaṅkhyaṃ na gacchatīti?
But does a waistband made by gathering many strings together and winding them tightly with one string not count as a muraja?
Vậy thì, dây lưng được làm bằng cách gom nhiều sợi dây lại và quấn chặt bằng một sợi có được coi là muraja không?
Āma na gacchati.
Indeed, it does not.
Vâng, không được.
Murajañhi nāma nānāvaṇṇehi suttehi murajavaṭṭisaṇṭhānaṃ veṭhetvā kataṃ.
For muraja means a shape made by winding threads of various colours in the form of a drum-beater.
Muraja là loại được làm bằng cách quấn các sợi chỉ nhiều màu thành hình dạng trống.
Keci pana ‘‘murajanti bahurajjuke ekato saṅkaḍḍhitvā ekāya rajjuyā paliveṭhetvā katarajjū’’ti vadanti, taṃ na gahetabbaṃ.
Some, however, say: “‘Muraja’ refers to a rope made by drawing many strings together and winding them with one string.” This should not be accepted.
Tuy nhiên, một số người nói: “Muraja là sợi dây được làm bằng cách gom nhiều sợi dây lại và quấn chặt bằng một sợi dây.” Lời này không nên chấp nhận.
Yadi cetaṃ murajaṃ siyā, ‘‘bahurajjuke ekato katvā ekena nirantaraṃ veṭhetvā kataṃ bahurajjuka’’nti na vattabbaṃ, ‘‘taṃ vaṭṭatī’’ti idaṃ virujjheyya.
If this were a muraja, then it would not be said “a waistband made by gathering many strings together and winding them tightly with one string is a bahurajjuka”, and the statement “that is permissible” would be contradicted.
Nếu đây là muraja, thì không nên nói “nhiều sợi dây gom lại thành một sợi và quấn chặt bằng một sợi được gọi là bahurajjuka”, và lời nói “điều đó được phép” sẽ mâu thuẫn.
Murajaṃ pana pāmaṅgasaṇṭhānañca dasāsu vaṭṭati ‘‘kāyabandhanassa dasā jīranti.
However, a muraja and a pāmaṅga-shape are permissible for tassels, because it is stated: “The tassels of the waistband wear out. Monks, I allow muraja and maddavīṇā.”
Tuy nhiên, muraja và hình dạng pāmaṅga thì được phép dùng cho tua rua, vì đã nói: “Tua rua của dây lưng bị hư hỏng. Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép muraja, maddavīṇā.”
Anujānāmi, bhikkhave, murajaṃ maddavīṇa’’nti (cūḷava. 278) vuttattā.
Because it is said, “I allow, bhikkhus, a muraja and a maddavīṇa.”
Chính vì thế, sẽ nói: “Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép muraja, maddavīṇā, điều này chỉ được phép dùng cho tua rua.”
Teneva vakkhati ‘‘anujānāmi, bhikkhave, murajaṃ maddavīṇanti idaṃ dasāsuyeva anuññāta’’nti.
For this reason, it will be said: “The statement ‘Monks, I allow muraja and maddavīṇā’ is allowed only for tassels.”
Chính vì thế, sẽ nói: “Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép muraja, maddavīṇā, điều này chỉ được phép dùng cho tua rua.”
Kāyabandhanavidheti ‘‘kāyabandhanassa pavananto jīrati.
Kāyabandhanavidhe refers to a vidha (fastener) made of ivory, horn, etc., to be attached at the loop of the waistband, at the base of the tassels, to make it firm, because it is stated: “The loop of the waistband wears out. Monks, I allow a vidha.”
Trong phần dây lưng (kāyabandhanavidhe) nghĩa là trong phần vidha (cái chốt) làm bằng ngà voi, sừng hoặc tương tự, cần được làm để giữ chặt phần cuối của dây lưng, ở gốc của tua rua, vì đã nói: “Phần cuối của dây lưng bị hư hỏng. Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép vidha.”
Anujānāmi, bhikkhave, vidha’’nti vuttattā kāyabandhanassa pāsante dasāmūle tassa thirabhāvatthaṃ kattabbe dantavisāṇādimaye vidhe.
Because it was said, "I allow, monks, a vidha," this refers to a vidha made of ivory, horn, and so on, which is to be made at the loop of the waistband, at the base of the fringe, for the purpose of making it firm.
Trong phần dây lưng (kāyabandhanavidhe) nghĩa là trong phần vidha (cái chốt) làm bằng ngà voi, sừng hoặc tương tự, cần được làm để giữ chặt phần cuối của dây lưng, ở gốc của tua rua, vì đã nói: “Phần cuối của dây lưng bị hư hỏng. Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép vidha.”
‘‘Aṭṭha maṅgalāni nāma saṅkho cakkaṃ puṇṇakumbho gayā sirīvaccho aṅkuso dhajaṃ sovatthika’’nti vadanti.
They say: “The eight auspicious symbols are the conch, wheel, full jar, gayā, śrīvatsa, goad, banner, and svastika.”
Họ nói: “ Tám điều tốt lành (aṭṭha maṅgalāni) là vỏ ốc, bánh xe, bình đầy, Gaya, śrīvatsa, móc câu, cờ, và svastika.”
Paricchedalekhāmattanti ubhosu koṭīsu kātabbaparicchedarājimattaṃ.
Paricchedalekhāmattaṃ means merely a demarcating line to be made at both ends.
Chỉ là đường kẻ phân định (paricchedalekhāmattaṃ) nghĩa là chỉ là đường kẻ phân định cần được vẽ ở hai đầu.
‘‘Ujukamevā’’ti vuttattā caturassādivaṅkagatikaṃ na vaṭṭati.
Since it is said “ujukamevā” (only straight), crooked shapes such as square-shaped ones are not permissible.
Vì đã nói “chỉ thẳng”, nên những đường cong như hình vuông thì không được phép.
‘‘Chattadaṇḍadhammakaraṇaañjananāḷikā nānāvaṇṇalekhāpaakammakatā na vaṭṭantī’’ti vadanti.
They say: “Umbrella handles, Dhamma-vessels, collyrium-holders, and diverse coloured ornamental carvings are not permissible.”
Họ nói: “Cán dù, dhama-karaṇa (lọc nước), ống đựng thuốc mắt, và các đường kẻ nhiều màu sắc được trang trí thì không được phép.”
Ārakaṇṭaketi potthakādiabhisaṅkharaṇatthaṃ kate dīghamukhasatthake.
Ārakaṇṭake refers to a long-pointed knife made for cutting palm-leaves, etc.
Trên gai đục (ārakaṇṭake) nghĩa là trên con dao nhỏ có mũi dài được làm để sửa chữa sách vở hoặc tương tự.
Vaṭṭamaṇikanti vaṭṭaṃ katvā aggakoṭiyaṃ uṭṭhāpetabbapubbuḷaṃ.
Vaṭṭamaṇikaṃ refers to a round prominence to be raised at the tip, made round.
Hạt tròn (vaṭṭamaṇikaṃ) nghĩa là cái bướu nhỏ hình tròn nổi lên ở đầu chóp.
Aññaṃ vā vaṇṇamaṭṭhanti iminā piḷakādiṃ saṅgaṇhāti.
Aññaṃ vā vaṇṇamaṭṭhaṃ includes knots and the like.
Bằng lời này “hoặc bất kỳ hình trang trí nào khác” (aññaṃ vā vaṇṇamaṭṭhaṃ), bao gồm các nút thắt nhỏ (piḷakā) và tương tự.
Maṇikanti ekāvaṭṭamaṇi.
Maṇikaṃ means a single round jewel.
Hạt (maṇikaṃ) nghĩa là một hạt tròn.
Piḷakanti sāsapamattikā muttarājisadisā bahuvaṭṭalekhā.
Piḷakaṃ means many circular lines resembling a string of pearls, the size of mustard seeds.
Nút thắt nhỏ (piḷakaṃ) nghĩa là nhiều đường tròn nhỏ như hạt cải, giống như chuỗi ngọc trai.
‘‘Imasmiṃ adhikāre avuttattā lekhaniyaṃ yaṃ kiñci vaṇṇamaṭṭhaṃ vaṭṭatī’’ti vadanti.
They say: “Since it is not stated otherwise in this context, any ornamental smooth surface is permissible for writing.”
Họ nói: “Vì không được nói đến trong phần này, nên bất kỳ hình trang trí nào trên bút viết đều được phép.”
Valitakanti majjhe valiṃ uṭṭhāpetvā.
Valitakaṃ means having raised a fold in the middle.
Có nếp gấp (valitakaṃ) nghĩa là có nếp gấp ở giữa.
Maṇḍalaṃ hotīti uttarāraṇiyā pavesanatthaṃ āhaṭamaṇḍalaṃ hoti.
Maṇḍalaṃ hotīti means a round piece brought for insertion into the upper fire-stick.
Trở thành vòng tròn (maṇḍalaṃ hotī) nghĩa là trở thành vòng tròn được mang đến để đưa vào thanh gỗ trên.
Kiñcāpi ettha dantakaṭṭhacchedanavāsiyeva vuttā, mahāvāsiyampi pana na vaṭṭatiyeva.
Although only a toothbrush-cutting knife is mentioned here, a large knife is also not permissible.
Mặc dù ở đây chỉ nói đến cái bào để gọt tăm xỉa răng, nhưng cái bào lớn cũng không được phép.
Ujukameva bandhitunti sambandho.
“Ujukameva bandhituṃ” is the connection.
Nên buộc thẳng là sự liên kết.
‘‘Ubhosu vā passesu ekapassevā’’ti vacanaseso.
The remaining part of the statement is “on both sides or on one side”.
“Ở cả hai bên hoặc chỉ một bên” là phần còn lại của câu.
Kattarayaṭṭhikoṭiyaṃ kataayovalayānipi vaṭṭanti, yesaṃ aññamaññasaṅghaṭṭanena saddo niccharati.
Iron rings made at the tip of a walking stick, which make a sound when they rub against each other, are also permissible.
Các vòng sắt được làm ở đầu gậy cũng được phép, nếu chúng tạo ra âm thanh khi va chạm vào nhau.
Āmaṇḍasāraketi āmalakehi katabhājane.
Āmaṇḍasārake means in a vessel made of amalaka fruit.
Trong bát làm từ quả lý chua (āmaṇḍasārake) nghĩa là trong cái bát làm từ quả lý chua (āmalaka).
Bhūmattharaṇeti cittakaṭasārakacittattharaṇādike parikammakatāya bhūmiyā attharitabbaattharaṇe.
Bhūmattharaṇe means on a floor-covering that is spread on a prepared ground, such as a patterned mat or a decorated spread.
Trên tấm trải sàn (bhūmattharaṇe) nghĩa là trên tấm trải được trải trên nền đất đã được trang trí, như thảm dệt hoa văn, tấm trải hoa văn, v.v.
Pānīyaghaṭeti iminā kuṇḍikasarakepi saṅgaṇhāti.
Pānīyaghaṭe here also includes water-jugs and water-cups.
Bằng lời này “trong bình nước” (pānīyaghaṭe), cũng bao gồm bình và chén nước.
Bījaneti caturassabījane.
Bījane means a square fan.
Trên quạt (bījane) nghĩa là trên quạt hình vuông.
Sabbaṃ…pe… vaṭṭatīti yathāvuttesu mañcapīṭhādīsu itthirūpaṃ vinā sabbaṃ mālākammalatākammādi vaṇṇamaṭṭhaṃ bhikkhuno vaṭṭati.
Sabbaṃ…pe… vaṭṭatīti means that for monks, all ornamental work such as floral patterns and creeper patterns, without female figures, is permissible on beds, chairs, and other items as mentioned above.
Tất cả… được phép (sabbaṃ…pe… vaṭṭatī) nghĩa là trên các giường, ghế, v.v., đã nói ở trên, tất cả các loại hình trang trí như hoa văn, dây leo, v.v., đều được phép đối với Tỳ-khưu, ngoại trừ hình phụ nữ.
Senāsane kiñci paṭisedhetabbaṃ natthi aññatra viruddhasenāsanāti etthāyamadhippāyo – senāsanaparikkhāresu paṭisedhetabbaṃ nāma kiñci natthi, viruddhasenāsanaṃ pana sayameva paṭikkhipitabbanti.
Senāsane kiñci paṭisedhetabbaṃ natthi aññatra viruddhasenāsanāti The intention here is this: there is nothing whatsoever to be prohibited among the requisites of a dwelling, but an unsuitable dwelling must be rejected by oneself.
Không có gì bị cấm trong chỗ ở, ngoại trừ chỗ ở không phù hợp (senāsane kiñci paṭisedhetabbaṃ natthi aññatra viruddhasenāsanā) ở đây có ý nghĩa như sau: không có gì bị cấm trong các vật dụng của chỗ ở, nhưng chỗ ở không phù hợp thì tự mình phải từ bỏ.
Aññesanti sīmasāmino vuttā.
Aññesaṃ refers to the owners of the boundary.
Của người khác (aññesaṃ) được nói đến để chỉ những người chủ của sīmā (khu vực giới hạn).
Rājavallabhā paranikāyikāpi ekanikāyikāpi uposathapavāraṇānaṃ antarāyakarā alajjino rājakulūpagā vuccanti.
Rājavallabhā are those who are close to the king, either belonging to other sects or to the same sect, who cause obstacles to Uposatha and Pavāraṇā, are shameless, and frequent the royal court.
Những người được vua yêu mến (rājavallabhā) được gọi là những người không biết xấu hổ, gây trở ngại cho lễ Uposatha và Pavāraṇā, dù thuộc giáo phái khác hay cùng giáo phái, những người thường xuyên lui tới hoàng cung.
Tesaṃ lajjiparisāti tesaṃ sīmasāmikānaṃ pakkhā hutvā anubalaṃ dātuṃ samatthā lajjiparisā.
Tesaṃ lajjiparisā means a company of conscientious monks who are capable of giving support by taking the side of those boundary owners.
Hội chúng có liêm sỉ của họ (tesaṃ lajjiparisā) nghĩa là hội chúng có liêm sỉ có khả năng hỗ trợ, trở thành phe phái của những người chủ sīmā đó.
Sukatamevāti aññesaṃ santakepi attano sīmāya antovuttavidhinā kataṃ sukatameva.
Sukatamevāti means that even if it belongs to others, if it is made within one’s own boundary according to the prescribed method, it is well-made.
Chỉ là điều đã làm tốt (sukatamevā) nghĩa là ngay cả trong tài sản của người khác, điều được làm theo quy định đã nói trong sīmā của mình thì chỉ là điều đã làm tốt.
Kathaṃ panettha ‘‘dārūnī’’ti bahuvacanaṃ ‘‘adinna’’nti ekavacanena saddhiṃ sambandhamupagacchatīti āha – ‘‘adinnaṃ ādiyissatīti ayaṃ ujjhāyanattho’’tiādi.
As to how the plural "dārūnī" (logs) in this statement relates to the singular "adinnaṃ" (not given), it is said: "This is the meaning of complaining: ‘He will take what is not given’" and so forth.
Làm thế nào mà ở đây từ số nhiều “dārūnī” (củi) lại có thể kết nối với từ số ít “adinnaṃ” (vật không được cho)? Do đó, đã nói: “Ý nghĩa của sự chê bai này là ‘sẽ lấy vật không được cho’” v.v.
Ujjhāyanassa adinnādānavisayattā adinnādānaṃ ujjhāyanatthoti vuttaṃ.
Since the complaint pertains to taking what is not given (adinnādāna), taking what is not given is said to be the meaning of the complaint.
Vì sự chê bai có đối tượng là việc lấy vật không được cho, nên đã nói rằng việc lấy vật không được cho là ý nghĩa của sự chê bai.
Satipi panettha gopakena dinnadārūnaṃ gahaṇe ujukaṃ avatvā lesena gahitattā thero ‘‘adinnaṃ ādiyī’’ti veditabbo.
Even though the logs were given by the guard, it should be understood that the Elder (Thera) was said to have "taken what was not given" because he took them indirectly, not straightforwardly.
Mặc dù ở đây có việc lấy củi được người chăn bò cho, nhưng vì vị Trưởng lão đã lấy một cách gián tiếp mà không nói thẳng, nên phải hiểu rằng vị Trưởng lão đã “lấy vật không được cho”.
Vacanabhedeti ekavacanabahuvacanānaṃ bhede.
Vacanabhede refers to the distinction between singular and plural terms.
Vacanabhede (trong sự khác biệt về số) nghĩa là trong sự khác biệt giữa số ít và số nhiều.
Sabbāvantaṃ parisanti bhikkhubhikkhunīādisabbāvayavavantaṃ parisaṃ.
Sabbāvantaṃ parisaṃ refers to the assembly that has all its component parts, such as bhikkhus and bhikkhunis.
Sabbāvantaṃ parisaṃ (toàn thể hội chúng) là hội chúng có đầy đủ tất cả các thành phần như Tỳ-khưu, Tỳ-khưu-ni, v.v.
Sabbā catuparisasaṅkhaātā pajā ettha atthīti sabbāvantā, parisā.
The assembly where all beings, reckoned as the four assemblies, are present, is sabbāvantā parisā.
Tất cả chúng sinh, tức là bốn hội chúng, đều có mặt ở đây, nên gọi là sabbāvantā (toàn thể), parisā (hội chúng).
Senā etassa atthīti seniko, seniko eva seniyo.
One who has an army (senā) is called senika; a senika himself is seniya.
Có quân đội nên gọi là seniko (người có quân đội), seniko chính là seniyo.
Bimbisāroti tassa nāmanti ettha bimbīti suvaṇṇaṃ, tasmā sārasuvaṇṇasadisavaṇṇatāya bimbisāroti vuccatīti veditabbo.
In the statement Bimbisāroti tassa nāmaṃ (Bimbisāra is his name), bimbī means gold. Therefore, it should be understood that he is called Bimbisāra because his complexion is like pure gold.
Trong câu “Bimbisāroti tassa nāmaṃ” (Bimbisāra là tên của ngài), phải hiểu rằng bimbī là vàng, do đó, vì có màu sắc giống như vàng ròng quý giá, nên được gọi là Bimbisāra.
Catuttho bhāgo pādoti veditabboti imināva sabbajanapadesu kahāpaṇassa vīsatimo bhāgo māsakoti idañca vuttameva hotīti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood that by this statement, "The fourth part is to be known as a quarter," it is also stated that in all regions, the twentieth part of a kahāpaṇa is a māsaka.
Chỉ với câu này “một phần tư được gọi là pādoti” (một phần tư được gọi là đồng tiền) cũng phải hiểu rằng một phần hai mươi của đồng kahāpaṇa ở tất cả các vùng đất được gọi là māsaka (đồng tiền nhỏ) cũng đã được nói đến.
Porāṇasatthānurūpaṃ lakkhaṇasampannā uppāditā nīlakahāpaṇāti veditabbā.
Coins produced in accordance with ancient treatises, endowed with the proper characteristics, are to be known as nīlakahāpaṇa.
Phải hiểu rằng nīlakahāpaṇā (đồng kahāpaṇa màu xanh) là những đồng tiền được đúc với những dấu hiệu phù hợp với các kinh điển cổ xưa.
Rudradāmena uppādito rudradāmako.
The coin produced by Rudradāma is a rudradāmaka.
Rudradāmako là đồng tiền được Rudradāma đúc.
So kira nīlakahāpaṇassa tibhāgaṃ agghati.
It seems that it is worth one-third of a nīlakahāpaṇa.
Nghe nói đồng tiền đó có giá bằng một phần ba đồng nīlakahāpaṇa.
Yasmiṃ padese nīlakahāpaṇā na santi, tatthāpi nīlakahāpaṇānaṃ vaḷañjanaṭṭhāne ca avaḷañjanaṭṭhāne ca samānaagghavasena pavattamānaṃ bhaṇḍaṃ gahetvā nīlakahāpaṇavaseneva paricchedo kātabboti vadanti.
They say that in regions where nīlakahāpaṇa coins are not found, and even in places where nīlakahāpaṇa coins are or are not used, goods that circulate with equal value should be assessed in terms of nīlakahāpaṇa coins.
Họ nói rằng ở những nơi không có đồng nīlakahāpaṇa, hoặc ở những nơi có thể sử dụng hay không thể sử dụng đồng nīlakahāpaṇa, thì phải lấy hàng hóa đang lưu hành với giá trị tương đương và định giá theo đồng nīlakahāpaṇa.
92. ‘‘Abhinavaniviṭṭho ekakuṭikādigāmo yāva manussā pavisitvā vāsaṃ na kappenti, tāva gāmasaṅkhyaṃ na gacchatī’’ti vadanti, tasmā tattha gāmappavesanāpucchādikiccampi natthi.
92. They say that "a newly settled village, consisting of a single hut or more, does not count as a village until people enter and settle there." Therefore, there is no need for entering the village or asking permission there.
92. Người ta nói rằng: “Một ngôi làng mới được thành lập, ví dụ như một ngôi làng chỉ có một túp lều, chừng nào con người chưa vào ở, thì chừng đó nó chưa được tính là làng.” Do đó, ở đó cũng không có các việc như xin phép khi vào làng.
Yakkhapariggahabhūtoti saupaddavavasena vuttaṃ, yakkhanagarādiṃ vā saṅgaṇhāti.
Yakkhapariggahabhūto (a place haunted by yakkhas) is said in reference to an inauspicious place, or it includes cities of yakkhas and so forth.
Yakkhapariggahabhūto (bị quỷ chiếm giữ) được nói đến theo nghĩa có tai họa, hoặc bao gồm các thành phố của quỷ, v.v.
Yakkhanagarampi āpaṇādīsu dissamānesu gāmasaṅkhyaṃ gacchati, adissamānesu na gacchati, tasmā yakkhanagarampi pavisantena āpaṇādīsu dissamānesu sabbaṃ gāmappavesanavattaṃ kātabbaṃ, adissamānesu na kātabbanti vadanti.
Even a city of yakkhas counts as a village if markets and so forth are visible, but not if they are invisible. Therefore, when entering a city of yakkhas, if markets and so forth are visible, all the duties for entering a village must be performed; if they are invisible, they should not be performed, they say.
Ngay cả thành phố của quỷ, nếu có các chợ, v.v. hiển hiện, thì được tính là làng; nếu không hiển hiện, thì không được tính là làng. Do đó, khi vào thành phố của quỷ, nếu có các chợ, v.v. hiển hiện, thì phải thực hiện tất cả các nghi thức vào làng; nếu không hiển hiện, thì không cần thực hiện. Họ nói như vậy.
Punapi āgantukāmāti iminā tesaṃ tattha sāpekkhabhāvaṃ dasseti.
Punapi āgantukāmā (wishing to come again) shows their attachment to that place.
Punapi āgantukāmā (lại muốn đến) với câu này, chỉ ra sự gắn bó của họ với nơi đó.
Yato pana nirapekkhāva hutvā pakkamanti, so gāmasaṅkhyaṃ na gacchati, tasmā tattha gāmappavesanāpucchādikiccampi natthi.
But if they depart without attachment, that place does not count as a village. Therefore, there is no need for entering the village or asking permission there.
Tuy nhiên, nếu họ rời đi mà không có sự gắn bó, thì ngôi làng đó không được tính là làng. Do đó, ở đó cũng không có các việc như xin phép khi vào làng.
Nanu ca ‘‘gāmā vā araññā vā’’ti ettakameva mātikāyaṃ vuttaṃ, tasmā gāmalakkhaṇaṃ dassetvā araññameva dassetabbaṃ siyā, gāmūpacāro nāmātiādi pana kasmā vuttanti āha – ‘‘gāmūpacārotiādi araññaparicchedadassanatthaṃ vutta’’nti.
Someone might ask: "Surely, the Pātimokkha only states 'from a village or from a forest.' Therefore, after describing the characteristic of a village, only the forest should be described. Why then is 'the vicinity of a village' and so forth mentioned?" He answers: "The statement 'gāmūpacāroti ādi' (the vicinity of a village and so forth) is said to show the demarcation of the forest."
Trong Mātikā (phần tóm tắt), chỉ nói “gāmā vā araññā vā” (từ làng hay từ rừng). Do đó, sau khi trình bày đặc điểm của làng, lẽ ra chỉ cần trình bày về rừng. Vậy tại sao lại nói “gāmūpacāro nāmā” (cái gọi là khu vực lân cận của làng) v.v.? Do đó, đã nói: “Gāmūpacārotiādi araññaparicchedadassanatthaṃ vuttaṃ” (khu vực lân cận của làng v.v. được nói để chỉ ra ranh giới của rừng).
Gāmūpacāre hi dassite ṭhapetvā gāmañca gāmūpacārañca avasesaṃ araññaṃ nāmāti araññaparicchedo sakkā dassetuṃ, idañca gāmagāmūpacāre asaṅkarato dassetuṃ vuttaṃ.
For when the vicinity of a village is described, it is possible to show the demarcation of the forest by excluding the village and its vicinity, saying that all remaining is called a forest. This is also said to show the non-mixing of the village and its vicinity.
Thật vậy, khi khu vực lân cận của làng được trình bày, thì có thể chỉ ra ranh giới của rừng, nghĩa là tất cả những gì còn lại ngoài làng và khu vực lân cận của làng đều được gọi là rừng. Và điều này được nói để chỉ ra sự phân biệt rõ ràng giữa làng và khu vực lân cận của làng.
Mātikāyaṃ pana gāmaggahaṇeneva gāmūpacāropi saṅgahitoti daṭṭhabbaṃ.
However, it should be understood that in the Pātimokkha, the mention of "village" (gāma) includes the vicinity of the village (gāmūpacāra) as well.
Tuy nhiên, trong Mātikā, phải hiểu rằng khu vực lân cận của làng cũng được bao gồm trong việc đề cập đến làng.
Gāmūpacāro hi loke gāmasaṅkhyameva gacchati.
Indeed, the vicinity of a village is, in common parlance, reckoned as a village.
Thật vậy, trong thế gian, khu vực lân cận của làng cũng được tính là làng.
Evañca katvā mātikāya anavasesaavaharaṇaṭṭhānapariggaho siddho hoti.
And by doing so, the inclusion of all places of theft, without remainder, is achieved in the Pātimokkha.
Làm như vậy, việc bao gồm tất cả các nơi trộm cắp mà không bỏ sót điều gì trong Mātikā sẽ thành công.
Indakhīleti ummāre.
Indakhīle means at the door-post.
Indakhīle (ở ngưỡng cửa) nghĩa là ở bậc cửa.
Araññasaṅkhepaṃ gacchatīti ‘‘nikkhamitvā bahi indakhīlā sabbametaṃ arañña’’nti (vibha. 529) abhidhamme vuttattā.
Araññasaṅkhepaṃ gacchati means it falls within the category of forest, because it is stated in the Abhidhamma that "having gone out beyond the door-post, all that is outside is forest."
Araññasaṅkhepaṃ gacchatī (được tính là thuộc về rừng) là vì trong Abhidhamma đã nói: “nikkhamitvā bahi indakhīlā sabbametaṃ araññaṃ” (sau khi ra khỏi ngưỡng cửa, tất cả những gì bên ngoài đều là rừng).
Vemajjhameva indakhīloti vuccatīti indakhīlaṭṭhāniyattā asatipi indakhīle vemajjhameva tathā vuccati.
Vemajjhameva indakhīloti vuccati means that even if there is no door-post, the middle point itself is called an indakhīla, due to being in the position of a door-post.
Vemajjhameva indakhīloti vuccatī (chính giữa được gọi là ngưỡng cửa) nghĩa là ngay cả khi không có ngưỡng cửa, chính giữa vẫn được gọi như vậy vì nó có vị trí tương đương với ngưỡng cửa.
Yattha pana dvārabāhāpi natthi, tattha ubhosu passesu vatiyā vā pākārassa vā koṭivemajjhameva indakhīlaṭṭhāniyattā ‘‘indakhīlo’’ti gahetabbaṃ.
But where there are no door-posts, the middle point of the edge of the fence or wall on both sides should be taken as the indakhīla, due to its position as a door-post.
Tuy nhiên, ở những nơi không có cả khung cửa, thì chính giữa mép hàng rào hoặc tường ở hai bên phải được coi là “indakhīlo” (ngưỡng cửa) vì nó có vị trí tương đương với ngưỡng cửa.
Uḍḍāpentoti palāpento.
Uḍḍāpento means making it flee.
Uḍḍāpento (khiến bay đi) nghĩa là khiến chạy trốn.
Luṭhitvāti parivattetvā.
Luṭhitvā means turning around.
Luṭhitvā (lăn lộn) nghĩa là xoay tròn.
Majjhimassa purisassāti thāmamajjhimassa purisassa.
Majjhimassa purisassa means a man of medium strength.
Majjhimassa purisassā (của người đàn ông trung bình) nghĩa là của người đàn ông có sức lực trung bình.
Iminā pana vacanena suppamusalapātopi baladassanavaseneva katoti daṭṭhabbaṃ.
By this statement, it should be understood that even the fall of a winnowing basket and a pestle is done based on the demonstration of strength.
Tuy nhiên, với câu nói này, cũng phải hiểu rằng ngay cả việc ném sàng, chày cũng được thực hiện để thể hiện sức mạnh.
Kurundaṭṭhakathāyaṃ mahāpaccariyañca gharūpacāro gāmoti adhippāyena ‘‘gharūpacāre ṭhitassa leḍḍupāto gāmūpacāro’’ti vuttaṃ.
In the Kurunda Aṭṭhakathā and the Mahāpaccariya, it is stated: "The place where a clod falls when thrown by a man standing in the vicinity of a house is the vicinity of a village," with the intention that the vicinity of a house is a village.
Trong Kurundaṭṭhakathā và Mahāpaccariya, theo ý nghĩa rằng khu vực lân cận của nhà là làng, nên đã nói: “gharūpacāre ṭhitassa leḍḍupāto gāmūpacāro” (viên đất rơi từ người đàn ông đứng trong khu vực lân cận của nhà là khu vực lân cận của làng).
Dvāreti nibbakosassa udakapatanaṭṭhānato abbhantaraṃ sandhāya vuttaṃ.
Dvāre is said with reference to the interior area from the place where water falls from the eaves.
Dvāre (ở cửa) được nói đến để chỉ phần bên trong từ nơi nước mưa rơi xuống từ mái hiên.
Antogeheti ca pamukhassa abbhantarameva sandhāya vuttaṃ.
Antogehe is also said with reference to the interior area of the front part of the house.
Antogehe (bên trong nhà) cũng được nói đến để chỉ chính phần bên trong của hiên nhà.
Kataparikkhepoti imināva gharassa samantato tattako paricchedo gharūpacāro nāmāti vuttaṃ hoti.
By kataparikkhepo (having made an enclosure) it is meant that such a circumscribed area around a house is called the vicinity of a house.
Chỉ với câu Kataparikkhepo (được bao quanh) thì đã nói rằng một khoảng cách như vậy xung quanh ngôi nhà được gọi là khu vực lân cận của nhà.
Yassa pana gharassa samantato gorūpānaṃ pavesananivāraṇatthaṃ pākāravatiādīhi parikkhepo kato hoti, tattha sova parikkhepo gharūpacāro, suppapātādiparicchedo pana aparikkhittagharaṃ sandhāya vuttoti daṭṭhabbaṃ.
But for a house that has an enclosure made with walls, fences, and so forth all around to prevent cattle from entering, that enclosure itself is the vicinity of the house. The demarcation by the fall of a winnowing basket and so forth is said with reference to an unenclosed house, it should be understood.
Tuy nhiên, đối với ngôi nhà mà xung quanh đã được bao quanh bằng tường rào, v.v. để ngăn gia súc vào, thì chính sự bao quanh đó là khu vực lân cận của nhà. Còn việc định nghĩa bằng khoảng cách ném sàng, v.v. được nói đến để chỉ ngôi nhà không có hàng rào. Phải hiểu như vậy.
Idamettha pamāṇanti vikālagāmappavesanādīsu gāmagāmūpacārānaṃ asaṅkarato vinicchayassa veditabbattā.
Idamettha pamāṇaṃ (This is the standard here) refers to the need to determine the non-confusion of village and village vicinity in cases such as entering a village at an improper time.
Idamettha pamāṇaṃ (đây là tiêu chuẩn ở đây) là vì trong các trường hợp như vào làng vào buổi chiều, v.v., cần phải xác định rõ ràng sự khác biệt giữa làng và khu vực lân cận của làng.
Kurundīādīsu vuttanayena hi gharūpacārassa gāmoti āpannattā gharagharūpacāragāmagāmūpacārānaṃ saṅkaro siyā.
For if, according to the method stated in the Kurundī and so forth, the vicinity of a house were to be considered a village, there would be confusion among house, house vicinity, village, and village vicinity.
Thật vậy, theo cách đã nói trong Kurundī v.v., vì khu vực lân cận của nhà được coi là làng, nên có thể có sự lẫn lộn giữa nhà, khu vực lân cận của nhà, làng và khu vực lân cận của làng.
Evaṃ sabbatthāti iminā ito pubbepi pacchimasseva vādassa pamāṇabhāvaṃ dasseti.
Evaṃ sabbatthā (Thus everywhere) indicates that even before this, the latter view is the standard.
Evaṃ sabbatthā (như vậy ở mọi nơi) với câu này, chỉ ra rằng ngay cả trước đây, quan điểm sau cùng vẫn là tiêu chuẩn.
Keci pana ‘‘ito paṭṭhāya vakkhamānavādaṃ sandhāya vutta’’nti vadanti, taṃ na gahetabbaṃ.
However, some say, "This is said with reference to the view to be stated from now on," but that should not be taken.
Tuy nhiên, một số người nói rằng “điều này được nói đến để chỉ quan điểm sẽ được trình bày từ đây trở đi”, nhưng điều đó không nên chấp nhận.
Sesampīti gāmūpacāralakkhaṇaṃ sandhāya vadati.
Sesampī (the rest too) is said with reference to the characteristic of the vicinity of a village.
Sesampī (phần còn lại) được nói đến để chỉ đặc điểm của khu vực lân cận của làng.
Tatrāti tasmiṃ gāmūpacāraggahaṇe.
Tatrā (therein) refers to that taking of the vicinity of a village.
Tatrā (ở đó) nghĩa là trong việc lấy khu vực lân cận của làng đó.
Tassa gāmaparicchedadassanatthanti tassa aparicchedassa gāmassa gāmaparicchedaṃ dassetunti attho.
Tassa gāmaparicchedadassanattha means, the intention is to show the boundary of that village, for that village that has no boundary.
Tassa gāmaparicchedadassanatthanti (Để chỉ rõ ranh giới của ngôi làng đó) có nghĩa là để chỉ rõ ranh giới của ngôi làng không có ranh giới đó.
Yadi evaṃ ‘‘gāmo nāmā’’ti padaṃ uddharitvā ‘‘aparikkhittassa gāmassa gharūpacāre ṭhitassa majjhimassa purisassa leḍḍupāto’’ti kasmā na vuttanti?
If so, why was it not stated, removing the phrase “‘gāmo nāmā’” (a village, it is said), as “‘the throw of a clod by an average man standing in the precincts of a house in a village that is not enclosed’”?
Nếu vậy, tại sao không bỏ từ ‘‘gāmo nāmā’’ (ngôi làng được gọi là) và nói rằng ‘‘leḍḍupāto (nơi cục đất rơi xuống) của một người đàn ông có sức lực trung bình đứng trong phạm vi nhà ở của một ngôi làng không có hàng rào’’ (aparikkhittassa gāmassa gharūpacāre ṭhitassa majjhimassa purisassa leḍḍupāto)?
‘‘Gāmo nāmāti idha avuttampi adhikāravasena labbhatiyevā’’ti vadanti.
They say, “Even though ‘gāmo nāmā’ is not stated here, it is certainly obtained by way of context.”
Họ nói rằng: ‘‘Mặc dù từ ‘gāmo nāmā’ không được nói ở đây, nhưng nó vẫn được hiểu theo quyền hạn’’.
Apare pana bhaṇanti ‘‘gāmūpacāro nāmāti imināva gāmassa ca gāmūpacārassa ca saṅgaho daṭṭhabbo.
Others, however, say, “With this very phrase ‘gāmūpacāro nāmā’ (the precincts of a village, it is said), the inclusion of both the village and the village precincts should be understood.
Những người khác lại nói rằng: ‘‘Sự bao hàm của làng và phạm vi làng phải được hiểu từ chính cụm từ ‘gāmūpacāro nāmā’ (phạm vi làng được gọi là).
‘Gāmassa upacāro gāmūpacāro’ti evaṃ viggahe kariyamāne ‘parikkhittassa gāmassa indakhīle ṭhitassa majjhimassa purisassa leḍḍupāto’ti iminā parikkhittassa gāmassa gāmūpacāralakkhaṇaṃ dassitaṃ hoti, ‘gāmasaṅkhāto upacāro gāmūpacāro’ti evaṃ pana gayhamāne ‘aparikkhittassa gāmassa gharūpacāre ṭhitassa majjhimassa purisassa leḍḍupāto’ti iminā aparikkhittassa gāmassa gāmaparicchedo dassitoti sakkā viññātu’’nti.
If the etymology is done as ‘the precincts of a village is gāmūpacāro,’ then by ‘the throw of a clod by an average man standing at the boundary pillar of an enclosed village,’ the characteristic of the village precincts of an enclosed village is shown. However, if it is taken as ‘the precincts known as a village is gāmūpacāro,’ then by ‘the throw of a clod by an average man standing in the precincts of a house in a village that is not enclosed,’ the village boundary of an unenclosed village is shown, and thus it can be understood.”
Nếu phân tích theo cách ‘gāmassa upacāro gāmūpacāro’ (phạm vi của làng là phạm vi làng), thì đặc điểm của phạm vi làng của một ngôi làng có hàng rào được chỉ ra bởi ‘leḍḍupāto (nơi cục đất rơi xuống) của một người đàn ông có sức lực trung bình đứng ở cổng làng (indakhīle) của một ngôi làng có hàng rào (parikkhittassa gāmassa)’. Nếu hiểu theo cách ‘gāmasaṅkhāto upacāro gāmūpacāro’ (phạm vi được gọi là làng là phạm vi làng), thì ranh giới của một ngôi làng không có hàng rào được chỉ ra bởi ‘leḍḍupāto (nơi cục đất rơi xuống) của một người đàn ông có sức lực trung bình đứng trong phạm vi nhà ở (gharūpacāre) của một ngôi làng không có hàng rào (aparikkhittassa gāmassa)’, và điều này có thể được hiểu’’.
‘‘Gharūpacāre ṭhitassa majjhimassa purisassa leḍḍupāto’’ti iminā parikkhittassapi gāmassa sace leḍḍupātato dūre parikkhepo hoti, leḍḍupātoyeva gāmaparicchedoti gahetabbanti vadanti.
They say that if the boundary of an enclosed village is far from the clod-throw as defined by “‘the throw of a clod by an average man standing in the precincts of a house’,” then the clod-throw itself should be taken as the village boundary.
Họ nói rằng: ‘‘Với cụm từ ‘leḍḍupāto (nơi cục đất rơi xuống) của một người đàn ông có sức lực trung bình đứng trong phạm vi nhà ở (gharūpacāre ṭhitassa majjhimassa purisassa leḍḍupāto)’, nếu hàng rào của một ngôi làng có hàng rào (parikkhittassapi gāmassa) nằm xa hơn nơi cục đất rơi xuống, thì chính nơi cục đất rơi xuống phải được coi là ranh giới của ngôi làng’’.
Pubbe vuttanayenevāti parikkhittagāme vuttanayeneva.
Pubbe vuttanayenevā means, in the same way as stated for an enclosed village.
Pubbe vuttanayenevāti (Cũng theo cách đã nói trước đây) nghĩa là theo cách đã nói về ngôi làng có hàng rào.
Saṅkarīyatīti missīyati.
Saṅkarīyati means, it is mixed.
Saṅkarīyatīti (bị trộn lẫn) nghĩa là bị pha trộn.
Etthāti gharagharūpacāragāmagāmūpacāresu.
Ettha means, in houses, house precincts, villages, and village precincts.
Etthāti (Ở đây) nghĩa là trong phạm vi nhà, phạm vi nhà ở, làng và phạm vi làng.
‘‘Vikāle gāmappavesane parikkhittassa gāmassa parikkhepaṃ atikkamantassa āpatti pācittiyassa, aparikkhittassa gāmassa upacāraṃ okkamantassa āpatti pācittiyassā’’ti (pāci. 513) vuttattā gāmagāmūpacārānaṃ asaṅkaratā icchitabbāti āha – ‘‘asaṅkarato cettha vinicchayo veditabbo vikāle gāmappavesanādīsū’’ti.
Since it is stated, “In entering a village at the wrong time, if one crosses the boundary of an enclosed village, there is an offense of pācittiya; if one steps into the precincts of an unenclosed village, there is an offense of pācittiya,” the non-mixing of villages and village precincts should be desired. Therefore, it is stated: “Therefore, in this matter, a decision regarding non-mixing should be known concerning entering a village at the wrong time, and so forth.”
Vì đã nói rằng: ‘‘Khi vào làng trái thời, vị Tỳ-khưu vượt qua hàng rào của ngôi làng có hàng rào thì phạm tội Pācittiya; vị Tỳ-khưu bước vào phạm vi của ngôi làng không có hàng rào thì phạm tội Pācittiya’’, nên sự không trộn lẫn của làng và phạm vi làng là điều mong muốn. Do đó, Ngài nói: ‘‘asaṅkarato cettha vinicchayo veditabbo vikāle gāmappavesanādīsū’’ (Ở đây, sự phân định phải được hiểu là không trộn lẫn trong các trường hợp như vào làng trái thời).
Ettha ca ‘‘parikkhittassa gāmassa parikkhepaṃ, aparikkhittassa parikkhepārahaṭṭhānaṃ atikkamantassa vikālagāmappavesanāpatti hotī’’ti keci vadanti, taṃ na gahetabbaṃ padabhājaniyaṃ pana ‘‘parikkhittassa gāmassa parikkhepaṃ atikkamantassa āpatti pācittiyassa, aparikkhittassa gāmassa upacāraṃ okkamantassa āpatti pācittiyassā’’ti (pāci. 513) vuttattā.
And here, some say, “If one crosses the boundary of an enclosed village, or the place worthy of a boundary for an unenclosed village, there is the offense of entering a village at the wrong time,” but that should not be accepted, because in the phrase analysis it is stated, “If one crosses the boundary of an enclosed village, there is an offense of pācittiya; if one steps into the precincts of an unenclosed village, there is an offense of pācittiya.”
Và ở đây, một số người nói rằng: ‘‘Vị Tỳ-khưu vượt qua hàng rào của ngôi làng có hàng rào, hoặc vượt qua nơi đáng lẽ là hàng rào của ngôi làng không có hàng rào, thì phạm tội vào làng trái thời’’. Điều đó không nên chấp nhận, vì trong phần phân tích từ ngữ đã nói rằng: ‘‘Vị Tỳ-khưu vượt qua hàng rào của ngôi làng có hàng rào thì phạm tội Pācittiya; vị Tỳ-khưu bước vào phạm vi của ngôi làng không có hàng rào thì phạm tội Pācittiya’’.
Aparikkhittassa gāmassa gharūpacārato paṭṭhāya dutiyaleḍḍupātasaṅkhātassa gāmūpacārassa okkamane āpatti veditabbā.
For an unenclosed village, an offense should be understood as occurring when one steps into the village precincts, which are reckoned as the second clod-throw from the house precincts.
Đối với ngôi làng không có hàng rào, tội phạm phải được hiểu là khi bước vào phạm vi làng, tức là nơi cục đất rơi xuống lần thứ hai, tính từ phạm vi nhà ở.
Teneva vikālagāmappavesanasikkhāpadaṭṭhakathāyaṃ (pāci. aṭṭha. 512) ‘‘aparikkhittassa gāmassa upacāro adinnādāne vuttanayeneva veditabbo’’ti vuttaṃ.
Therefore, it is stated in the Commentary on the Training Rule regarding Entering a Village at the Wrong Time: “The precincts of an unenclosed village should be understood in the same way as stated in the Adinnādāna (taking what is not given) rule.”
Chính vì thế, trong Vikālagāmappavesanasikkhāpadaṭṭhakathā đã nói: ‘‘Phạm vi của ngôi làng không có hàng rào phải được hiểu theo cách đã nói trong Adinnādāna’’.
Mātikāṭṭhakathāyampi (kaṅkhā. aṭṭha. dutiyapārājikavaṇṇanā) vuttaṃ ‘‘yvāyaṃ aparikkhittassa gāmassa upacāro dassito, tassa vasena vikālagāmappavesanādīsu āpatti paricchinditabbā’’ti.
Also, in the Mātikāṭṭhakathā (Commentary on the Mātikā), it is stated: “The offense concerning entering a village at the wrong time, and so forth, should be determined according to the village precincts shown for an unenclosed village.”
Trong Mātikāṭṭhakathā cũng đã nói: ‘‘Phạm vi của ngôi làng không có hàng rào đã được chỉ ra, dựa vào đó, tội phạm trong các trường hợp như vào làng trái thời phải được xác định’’.
Yadi evaṃ ‘‘vikāle gāmaṃ paviseyyā’’ti iminā virujjhatīti?
If so, does this contradict “‘vikāle gāmaṃ paviseyyā’” (one should enter a village at the wrong time)?
Nếu vậy, điều này có mâu thuẫn với ‘‘vikāle gāmaṃ paviseyyā’’ (vào làng trái thời) không?
Na virujjhati gāmūpacārassapi gāmaggahaṇena gahitattā.
It does not contradict, because the village precincts are also included by the term ‘village’.
Không mâu thuẫn, vì phạm vi làng cũng được bao gồm trong từ ‘làng’.
Tasmā parikkhittassa gāmassa parikkhepaṃ atikkamantassa, aparikkhittassa upacāraṃ okkamantassa vikālagāmappavesanāpatti hotīti niṭṭhamettha gantabbaṃ.
Therefore, it should be concluded that for one who crosses the boundary of an enclosed village, or one who steps into the precincts of an unenclosed village, there is the offense of entering a village at the wrong time.
Vì vậy, ở đây phải kết luận rằng: ‘‘Vị Tỳ-khưu vượt qua hàng rào của ngôi làng có hàng rào, hoặc bước vào phạm vi của ngôi làng không có hàng rào, thì phạm tội vào làng trái thời’’.
Vikāle gāmappavesanādīsūti ādi-saddena gharagharūpacārādīsu ṭhitānaṃ uppannalābhabhājanādiṃ saṅgaṇhāti.
In Vikāle gāmappavesanādīsu, the word ādi includes the distribution of gains that arise for those who reside in houses, house precincts, and so forth.
Trong Vikālagāmappavesanādīsū, từ ādi (vân vân) bao gồm việc chia lợi lộc phát sinh cho những người đang ở trong nhà, phạm vi nhà ở, v.v.
Nikkhamitvā bahi indakhīlāti indakhīlato bahi nikkhamitvāti attho.
Nikkhamitvā bahi indakhīlā means, having gone out beyond the boundary pillar.
Nikkhamitvā bahi indakhīlāti (Đi ra ngoài khỏi cổng làng) nghĩa là đi ra ngoài khỏi cổng làng.
Ettha ca vinayapariyāyena tāva ‘‘ṭhapetvā gāmañca gāmūpacārañca avasesaṃ arañña’’nti (pārā. 92) āgataṃ, suttantapariyāyena āraññikaṃ bhikkhuṃ sandhāya ‘‘āraññakaṃ nāma senāsanaṃ pañcadhanusatikaṃ pacchima’’nti (pārā. 654) āgataṃ.
And here, according to the Vinaya method, it is stated, “Everything apart from the village and village precincts is forest.” According to the Suttanta method, concerning a forest-dwelling bhikkhu, it is stated, “A forest dwelling, it is said, is five hundred bows (dhanu) away at the least.”
Ở đây, theo phương pháp của Luật (Vinaya), đã nói: ‘‘Trừ làng và phạm vi làng ra, phần còn lại là rừng’’; theo phương pháp của Kinh (Suttanta), liên quan đến vị Tỳ-khưu sống trong rừng, đã nói: ‘‘Chỗ ở trong rừng là nơi cách xa năm trăm cung’’.
Vinayasuttantā ubhopi pariyāyadesanā nāma, abhidhammo pana nippariyāyadesanā.
Both the Vinaya and Suttanta methods are indirect teachings (pariyāyadesanā); the Abhidhamma, however, is a direct teaching (nippariyāyadesanā).
Cả Luật và Kinh đều là những lời dạy theo phương tiện (pariyāya), còn Vi Diệu Pháp (Abhidhamma) là lời dạy trực tiếp (nippariyāya).
Nippariyāyato ca gāmavinimuttaṃ ṭhānaṃ araññameva hotīti abhidhammapariyāyena araññaṃ dassetuṃ ‘‘nikkhamitvā bahi indakhīlā’’ti (vibha. 529) vuttaṃ.
And since, directly, a place free from the village is indeed the forest, to show the forest according to the Abhidhamma method, it is stated: “having gone out beyond the boundary pillar.”
Và theo nghĩa trực tiếp, nơi nào không thuộc làng thì chính là rừng. Vì vậy, để chỉ ra rừng theo phương pháp của Vi Diệu Pháp, đã nói: ‘‘nikkhamitvā bahi indakhīlā’’ (đi ra ngoài khỏi cổng làng).
‘‘Ācariyadhanu nāma pakatihatthena navavidatthippamāṇaṃ, jiyāya pana āropitāya catuhatthappamāṇa’’nti vadanti.
They say: “An ācariyadhanu (teacher’s bow), by natural hand measure, is nine spans; but with the bowstring strung, it is four cubits in measure.”
Họ nói rằng: ‘‘ Cung của bậc thầy (Ācariyadhanu) là chín tấc tay theo tay bình thường, nhưng khi dây cung được căng ra thì là bốn khuỷu tay’’.
Lesokāsanisedhanatthanti ‘‘mayā neva gāme, na araññe haṭaṃ, ghare vā gharūpacāresu vā gāmūpacāresu vā aññatarasmi’’nti vattuṃ mā labhatūti vuttaṃ hoti.
Lesokāsanisedhanattha means, it is stated so that one may not say, “I did not take it in the village or the forest, but in a house or house precincts or village precincts, or in some other place.”
Lesokāsanisedhanatthanti (Để ngăn chặn mọi lý do) nghĩa là để không ai có thể nói: ‘‘Tôi không lấy trộm trong làng hay trong rừng, mà là trong nhà, trong phạm vi nhà ở, hay trong một nơi nào đó thuộc phạm vi làng’’.
Kappiyanti anurūpavasena vuttaṃ.
Kappiya is stated in the sense of being suitable.
Kappiyanti (Hợp lệ) được nói theo nghĩa phù hợp.
Akappiyampi pana appaṭiggahitañce, adinnasaṅkhyameva gacchati.
Even what is not suitable (akappiya), if it has not been accepted, it still counts as something not given.
Tuy nhiên, nếu vật không hợp lệ và chưa được nhận, thì nó vẫn thuộc loại vật chưa được cho.
Pariccāgādimhi akate ‘‘idaṃ mayhaṃ santaka’’nti aviditampi parapariggahitameva mātāpitūnaṃ accayena mandānaṃ uttānaseyyakānaṃ dārakānaṃ santakamiva.
If giving, etc., has not been done, even if one does not know “this belongs to me,” it is still considered taken by another, just like the property of weak, helpless infants after the passing of their parents.
Nếu việc từ bỏ, v.v., chưa được thực hiện, thì dù không biết ‘‘đây là tài sản của tôi’’, nó vẫn là tài sản của người khác, giống như tài sản của những đứa trẻ sơ sinh, yếu ớt, nằm ngửa sau khi cha mẹ chúng qua đời.
Yassa vasena puriso thenoti vuccati, taṃ theyyanti āha ‘‘avaharaṇacittassetaṃ adhivacana’’nti.
That by virtue of which a person is called a thief, that is theyyacitta (thievish intention). Therefore, it is stated: “This is a term for the intention to steal.”
Hành vi mà một người được gọi là kẻ trộm, đó là theyyaṃ (hành vi trộm cắp). Ngài nói: ‘‘avaharaṇacittassetaṃ adhivacana’’ (Đây là tên gọi của ý định trộm cắp).
Saṅkhā-saddo ñāṇakoṭṭhāsapaññattigaṇanādīsu dissati.
The word saṅkhā is found in the senses of knowledge, part, designation, enumeration, and so forth.
Từ saṅkhā (sankha) được thấy trong các nghĩa như tri kiến, phần, khái niệm, số đếm, v.v.
‘‘Saṅkhāyekaṃ paṭisevatī’’tiādīsu (ma. ni. 2.168) hi ñāṇe dissati.
Indeed, in phrases like “He resorts to one thing by way of saṅkhā,” it is found in the sense of knowledge.
Trong các đoạn như ‘‘Saṅkhāyekaṃ paṭisevatī’’ (Người ấy thực hành với tri kiến), từ này được thấy trong nghĩa tri kiến.
‘‘Papañcasaññāsaṅkhā samudācarantī’’tiādīsu (ma. ni. 1.204) koṭṭhāse.
In phrases like “Papañcasaññāsaṅkhā arise,” it is found in the sense of a part.
Trong các đoạn như ‘‘Papañcasaññāsaṅkhā samudācarantī’’ (Các khái niệm về sự lan truyền (papañca) phát sinh), từ này được thấy trong nghĩa phần.
‘‘Tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ saṅkhā samaññā’’tiādīsu (dha. sa. 1313) paññattiyaṃ.
In phrases like “The saṅkhā (designation) of these and those phenomena is samaññā,” it is found in the sense of designation.
Trong các đoạn như ‘‘Tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ saṅkhā samaññā’’ (Các khái niệm về những pháp ấy là tên gọi), từ này được thấy trong nghĩa khái niệm.
‘‘Na sukaraṃ saṅkhātu’’ntiādīsu (dha. pa. 196; apa. thera. 1.10.2) gaṇanāyaṃ.
In phrases like “It is not easy to saṅkhā (count),” it is found in the sense of enumeration.
Trong các đoạn như ‘‘Na sukaraṃ saṅkhātu’’ (Không dễ đếm được), từ này được thấy trong nghĩa số đếm.
Tattha koṭṭhāsavacanaṃ saṅkhā-saddaṃ sandhāyāha ‘‘saṅkhāsaṅkhātanti atthato eka’’nti.
There, referring to the word saṅkhā meaning a part, it is stated: “saṅkhāsaṅkhātanti is one in meaning.”
Ở đó, liên quan đến từ saṅkhā mang nghĩa phần, Ngài nói: ‘‘saṅkhāsaṅkhātanti atthato eka’’ (Saṅkhā và Saṅkhāta về nghĩa là một).
Tenāha ‘‘koṭṭhāsassetaṃ adhivacana’’nti.
Therefore, it is stated: “This is a term for a part.”
Vì vậy, Ngài nói: ‘‘koṭṭhāsassetaṃ adhivacana’’ (Đây là tên gọi của một phần).
Papañcasaṅkhāti taṇhāmānadiṭṭhisaṅkhātā papañcakoṭṭhāsā.
Papañcasaṅkhā means the parts of papañca (conceptual proliferation) designated as craving, conceit, and wrong view.
Papañcasaṅkhāti (Khái niệm về sự lan truyền) là các phần của sự lan truyền (papañca) được gọi là tham ái, kiêu mạn, và tà kiến.
‘‘Eko cittakoṭṭhāsoti yañca pubbabhāge avaharissāmīti pavattaṃ cittaṃ, yañca gamanādisādhakaṃ parāmasanādisādhakaṃ vā majjhe pavattaṃ, yañca ṭhānācāvanappayogasādhakaṃ, tesu ayameveko pacchimo cittakoṭṭhāso idhādhippeto’’ti keci vadanti.
Some say: “Eko cittakoṭṭhāso means, the intention that arose in the initial stage, thinking ‘I will steal,’ and the intention that arose in the middle stage, facilitating movement, etc., or touching, etc., and the intention that facilitates the act of dislodging from its place – among these, only this one final part of the intention is intended here.”
Một số người nói rằng: ‘‘Eko cittakoṭṭhāso (một phần tâm) là ý nghĩ phát sinh trước đó ‘tôi sẽ trộm cắp’, ý nghĩ phát sinh giữa chừng để thực hiện hành vi đi lại, chạm vào, v.v., và ý nghĩ cuối cùng để thực hiện hành vi di chuyển vật khỏi vị trí của nó. Trong số đó, phần tâm cuối cùng này được đề cập ở đây’’.
Cūḷagaṇṭhipade pana ‘‘ūnamāsakamāsakaūnapañcamāsakapañcamāsakāvaharaṇacittesu eko cittakoṭṭhāso’’ti vuttaṃ.
However, in the Cūḷagaṇṭhipada, it is stated: “There is one part of intention (cittakoṭṭhāsa) in the intentions of stealing less than a māsa, a māsa, less than five māsa, and five māsa.”
Tuy nhiên, trong Cūḷagaṇṭhipada đã nói: ‘‘Một phần tâm là trong các ý nghĩ trộm cắp vật có giá trị dưới một māsaka, một māsaka, dưới năm māsaka, hoặc năm māsaka’’.
‘‘Anekappabhedattā cittassa eko cittakoṭṭhāsoti vutta’’nti mahāgaṇṭhipade majjhimagaṇṭhipade ca vuttaṃ.
In the Mahāgaṇṭhipada and Majjhimagaṇṭhipada, it is stated: “Because intention has many varieties, it is called ‘one part of intention’.”
Trong Mahāgaṇṭhipada và Majjhimagaṇṭhipada cũng đã nói: ‘‘Vì tâm có nhiều loại khác nhau, nên nó được gọi là một phần tâm’’.
Idamevettha sundarataraṃ ‘‘theyyacittasaṅkhāto eko cittakoṭṭhāso’’ti vuttattā.
This is the most excellent interpretation here, because it is stated: “one part of intention, designated as thievish intention.”
Điều này là phù hợp nhất ở đây, vì đã nói ‘‘một phần tâm được gọi là ý định trộm cắp’’.
Theyyasaṅkhātenāti theyyacittakoṭṭhāsena karaṇabhūtena, na vissāsatāvakālikādigāhavasappavattacittakoṭṭhāsenāti vuttaṃ hoti.
Theyyasaṅkhātena means, by means of the part of intention designated as thievish intention, as the instrument, and not by means of the part of intention that arises by way of familiarity, temporary taking, and so forth.
Theyyasaṅkhātenāti (Bằng ý định trộm cắp) có nghĩa là bằng phần tâm trộm cắp làm phương tiện, chứ không phải bằng phần tâm phát sinh do sự tin tưởng, tạm thời, v.v.
Abhiyogavasenāti aḍḍakaraṇavasena.
Abhiyogavasenā means, by way of making an accusation.
Abhiyogavasenāti (Bằng cách tố cáo) nghĩa là bằng cách buộc tội.
Abhiyuñjatīti codeti, aḍḍaṃ karotīti attho.
Abhiyuñjati means he accuses; the meaning is he brings a lawsuit.
Abhiyuñjati có nghĩa là buộc tội, tức là gây ra tranh chấp.
Parikappitaṭṭhānanti okāsaparikappanavasena parikappitappadesaṃ.
Parikappitaṭṭhānaṃ means a specially designated area, by way of determining a location.
Parikappitaṭṭhāna có nghĩa là một địa điểm đã được định trước bằng cách sắp đặt một vị trí.
Suṅkaghātanti ettha rājūnaṃ deyyabhāgassa etaṃ adhivacanaṃ suṅkoti, so ettha haññati adatvā gacchantehīti suṅkaghāto.
Here in suṅkaghāta, suṅka is a term for the share that should be given to kings. Here, that share is 'destroyed' (haññati) by those who go without giving it, thus it is a suṅkaghāta.
Ở đây, suṅkaghāta là tên gọi cho phần mà các vị vua được nhận; "suṅka" là thuế. Phần đó bị hủy hoại ở đây bởi những người đi qua mà không trả, do đó gọi là suṅkaghāta (nơi hủy hoại thuế).
‘‘Ettha paviṭṭhehi suṅko dātabbo’’ti rukkhapabbatādisaññāṇena niyamitappadesassetaṃ adhivacanaṃ.
This is a term for a place designated by a marker such as a tree or a mountain, with the rule, "Tax must be paid by those who have entered here."
Đây là tên gọi của một địa điểm được quy định bằng các dấu hiệu như cây cối, núi non, v.v., với ý nghĩa: “Những người vào đây phải nộp thuế”.
Ākulāti saṅkulā.
Ākulā means confused.
Ākulā có nghĩa là hỗn loạn.
Luḷitāti viloḷitā.
Luḷitā means agitated.
Luḷitā có nghĩa là bị xáo trộn.
Katthacīti ekissāya aṭṭhakathāyaṃ.
Katthaci means in one of the commentaries.
Katthaci có nghĩa là trong một bản Chú giải.
Ekaṃ pañcakaṃ dassitanti ‘‘parapariggahitañca hoti, parapariggahitasaññī ca, garuko ca hoti parikkhāro pañcamāsako vā atirekapañcamāsako vā, theyyacittañca paccupaṭṭhitaṃ hoti, āmasati, āpatti dukkaṭassa.
One pentad is shown: It is shown that the five factors of taking stated thus—"It is possessed by another, and he is aware that it is possessed by another, and the requisite is valuable, worth five māsakas or more than five māsakas, and the intention to steal is present; he touches it, it is an offense of wrong-doing.
Ekaṃ pañcakaṃ dassitaṃ có nghĩa là một nhóm năm yếu tố đã được trình bày như sau: “Nếu tài sản thuộc sở hữu của người khác, và người đó biết là tài sản của người khác, và tài sản đó có giá trị lớn, năm đồng tiền (pañcamāsaka) trở lên, và ý định trộm cắp đã hiện hữu, nếu người đó chạm vào, thì phạm tội dukkaṭa. Nếu làm cho nó rung chuyển, thì phạm tội thullaccaya. Nếu di chuyển nó khỏi vị trí, thì phạm tội pārājika.”
Phandāpeti, āpatti thullaccayassa.
He makes it tremble, it is a grave offense.
Nếu làm cho nó rung chuyển, thì phạm tội thullaccaya.
Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassā’’ti (pārā. 122) evaṃ vuttapañcaavahāraṅgāni ekaṃ pañcakanti dassitaṃ.
He displaces it from its spot, it is a pārājika offense"—are one pentad.
Nếu di chuyển nó khỏi vị trí, thì phạm tội pārājika. Như vậy, năm yếu tố của hành vi trộm cắp đã được nêu ra được trình bày là một nhóm năm yếu tố (ekaṃ pañcakaṃ).
Dve pañcakāni dassitānīti ‘‘chahākārehi adinnaṃ ādiyantassa āpatti pārājikassa.
Two pentads are shown: "For one who takes what is not given in six ways, it is a pārājika offense.
Dve pañcakāni dassitāni có nghĩa là hai nhóm năm yếu tố đã được trình bày như sau: “Đối với người lấy của không cho bằng sáu cách, thì phạm tội pārājika. Nếu không nghĩ là của mình, không lấy vì tin cậy, không lấy tạm thời, và tài sản có giá trị lớn, năm đồng tiền (pañcamāsaka) trở lên, và ý định trộm cắp đã hiện hữu, nếu chạm vào, thì phạm tội dukkaṭa.
Na ca sakasaññī, na ca vissāsaggāhī, na ca tāvakālikaṃ, garuko ca hoti parikkhāro pañcamāsako vā atirekapañcamāsako vā, theyyacittañca paccupaṭṭhitaṃ hoti, āmasati, āpatti dukkaṭassa.
And he is not under the perception that it is his own, and he is not taking it based on trust, and it is not for a temporary period, and the requisite is valuable, worth five māsakas or more than five māsakas, and the intention to steal is present; he touches it, it is an offense of wrong-doing.
Nếu làm cho nó rung chuyển, thì phạm tội thullaccaya. Nếu di chuyển nó khỏi vị trí, thì phạm tội pārājika.”
Phandāpeti, āpatti thullaccayassa.
He makes it tremble, it is a grave offense.
Ở đây, trong sáu điều đã nêu, bỏ đi một điều, năm điều còn lại được trình bày là một nhóm năm yếu tố (ekaṃ pañcakaṃ). Lấy thêm nhóm năm yếu tố đã nêu ở trên, thì có hai nhóm năm yếu tố đã được trình bày.
Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassā’’ti evaṃ vuttesu chasu padesu ekaṃ apanetvā avasesāni pañca padāni ekaṃ pañcakanti dassetvā heṭṭhā vuttapañcakañca gahetvā dve pañcakāni dassitāni.
He displaces it from its spot, it is a pārājika offense." Among these six terms thus stated, having removed one, the remaining five terms are shown as one pentad, and by taking the pentad mentioned below, two pentads are shown.
Như vậy, trong sáu điều đã nêu, bỏ đi một điều, năm điều còn lại được trình bày là một nhóm năm yếu tố (ekaṃ pañcakaṃ). Lấy thêm nhóm năm yếu tố đã nêu ở trên, thì có hai nhóm năm yếu tố đã được trình bày.
Ettha panāti ‘‘pañcahākārehi adinnaṃ ādiyantassā’’tiādīsu.
But here: In passages such as, "For one who takes what is not given in five ways..."
Ettha pana có nghĩa là trong các câu như “bằng năm cách lấy của không cho” và các câu tương tự.
Sabbehipi padehīti ‘‘parapariggahitañca hotī’’tiādīhi padehi.
By all the terms: By terms such as "It is possessed by another..."
Sabbehipi padehi có nghĩa là bằng tất cả các yếu tố như “tài sản thuộc sở hữu của người khác” và các yếu tố tương tự.
Labbhamānāniyeva pañcakānīti pañcavīsatiyā avahāresu labbhamānapañcakāni.
The very pentads that are found: The pentads that are found among the twenty-five ways of taking.
Labbhamānāniyeva pañcakāni có nghĩa là các nhóm năm yếu tố có thể tìm thấy trong hai mươi lăm cách trộm cắp.
Pañcannaṃ avahārānaṃ samūho pañcakaṃ, sako hattho sahattho, tena nibbatto, tassa vā sambandhīti sāhatthiko, avahāro.
A group of five ways of taking is a pentad. One's own hand is sahattho; what is produced by it or is related to it is sāhatthiko; this is a way of taking.
Tập hợp của năm cách trộm cắp là pañcakaṃ (nhóm năm). Sahattho là bàn tay của chính mình. Hành vi trộm cắp được thực hiện bằng bàn tay đó, hoặc có liên quan đến bàn tay đó, thì gọi là sāhatthiko (tự tay trộm cắp).
Sāhatthikādi pañcakaṃ sāhatthikapañcakanti ādipadavasena nāmalābho daṭṭhabbo kusalādittikassa kusalattikavohāro viya.
The obtaining of the name sāhatthikapañcaka for the pentad beginning with sāhatthika should be understood by way of the initial term, just like the term kusalattika for the triad beginning with kusalādi.
Nhóm năm yếu tố bắt đầu bằng sāhatthika được gọi là sāhatthikapañcakaṃ; cần hiểu rằng tên gọi này được hình thành dựa trên từ đầu tiên, giống như cách gọi "kusalattikavohāro" cho bộ ba yếu tố bắt đầu bằng kusala.
Imināva nayena pubbapayogādi pañcakaṃ pubbapayogapañcakaṃ, theyyāvahārādi pañcakaṃ theyyāvahārapañcakanti nāmalābho daṭṭhabboti.
In this same way, the obtaining of the name pubbapayogapañcaka for the pentad beginning with pubbapayoga, and theyyāvahārapañcaka for the pentad beginning with theyyāvahāra, should be understood.
Theo cách này, nhóm năm yếu tố bắt đầu bằng pubbappayoga được gọi là pubbappayogapañcakaṃ, và nhóm năm yếu tố bắt đầu bằng theyyāvahāra được gọi là theyyāvahārapañcakaṃ.
Tatiyapañcamesu pañcakesūti sāhatthikapañcakatheyyāvahārapañcakesu.
In the third and fifth pentads: In the sāhatthikapañcaka and the theyyāvahārapañcaka.
Tatiyapañcamesu pañcakesu có nghĩa là trong sāhatthikapañcaka và theyyāvahārapañcaka.
Labbhamānapadavasenāti sāhatthikapañcake labbhamānassa nissaggiyāvahārapadassa vasena theyyāvahārapañcake labbhamānassa parikappāvahārapadassa ca vasena yojetabbanti attho.
By way of the term that is found: The meaning is that it should be connected by way of the term nissaggiyāvahāra found in the sāhatthikapañcaka, and by way of the term parikappāvahāra found in the theyyāvahārapañcaka.
Labbhamānapadavasena có nghĩa là cần kết hợp theo từ nissaggiyāvahāra tìm thấy trong sāhatthikapañcaka và từ parikappāvahāra tìm thấy trong theyyāvahārapañcaka.
Āṇattiyā nibbatto avahāro āṇattiko.
Taking that is produced by a command is āṇattiko.
Hành vi trộm cắp được thực hiện theo lệnh là āṇattiko (trộm cắp theo lệnh).
Nissajjanaṃ nissaggo, suṅkaghātaṭṭhāne parikappitokāse vā ṭhatvā bhaṇḍassa bahi pātanaṃ.
Relinquishing is nissaggo, the casting of goods outside while standing at a customs post or in a designated place.
Nissajjana là sự từ bỏ, là việc ném tài sản ra bên ngoài khi đang ở nơi thu thuế hoặc ở một địa điểm đã được định trước.
Nissaggova nissaggiyo.
Nissaggo itself is nissaggiyo.
Nissagga chính là nissaggiyo (sự từ bỏ).
Kiriyāsiddhito puretarameva pārājikāpattisaṅkhātaṃ atthaṃ sādhetīti atthasādhako.
It accomplishes the objective, known as the pārājika offense, even before the completion of the act, hence it is atthasādhako.
Atthasādhako (hoàn thành mục đích) có nghĩa là hoàn thành mục đích, tức là phạm tội pārājika, ngay cả trước khi hành động được hoàn tất.
‘‘Asukassa bhaṇḍaṃ yadā sakkosi, tadā avaharā’’ti evarūpo hi āṇāpanapayogo parassa telakumbhiyā pādagghanakaṃ telaṃ avassaṃ pivanakānaṃ upāhanādīnaṃ nikkhepapayogo ca āṇattassa bhaṇḍaggahaṇato upāhanādīnaṃ telapātanato ca puretarameva pārājikāpattisaṅkhātaṃ atthaṃ sādheti.
For an effort of command such as, "Take so-and-so's goods whenever you can," and the effort of depositing items like sandals, which would inevitably drink oil worth a pāda, into another's oil jar, accomplish the objective, known as the pārājika offense, even before the commanded person takes the goods and before the sandals and so on absorb the oil.
Thật vậy, việc ra lệnh như “Khi nào ông có thể, hãy trộm cắp tài sản của người này” và việc bỏ những đôi dép, v.v., chắc chắn sẽ uống dầu có giá trị một đồng tiền (pādagghanakaṃ) vào vại dầu của người khác, thì đều hoàn thành mục đích, tức là phạm tội pārājika, ngay cả trước khi người được lệnh lấy tài sản hoặc những đôi dép, v.v., uống dầu.
Sāhatthikapayogopi hi evarūpo atthasādhakoti vuccati.
Such an effort of one's own hand is also called atthasādhako.
Hành vi tự tay trộm cắp (sāhatthikapayoga) cũng được gọi là atthasādhaka theo cách này.
Vuttañhetaṃ mātikāṭṭhakathāyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. dutiyapārājikavaṇṇanā) –
This is stated in the Mātikāṭṭhakathā:
Điều này đã được nói trong Mātikāṭṭhakathā (Kaṅkhā. aṭṭha. dutiyapārājikavaṇṇanā):
‘‘Atthasādhako nāma ‘asukassa bhaṇḍaṃ yadā sakkosi, tadā taṃ avaharā’ti āṇāpeti.
"Atthasādhako is when one commands, 'Take so-and-so's goods whenever you can.'
“Atthasādhako là khi người ta ra lệnh: ‘Khi nào ông có thể, hãy trộm cắp tài sản của người kia’. Nếu người kia không gặp trở ngại và trộm cắp tài sản đó, thì người ra lệnh phạm tội pārājika ngay vào khoảnh khắc ra lệnh.
Tattha sace paro anantarāyiko hutvā taṃ avaharati, āṇāpakassa āṇattikkhaṇeyeva pārājikaṃ.
In that case, if the other person, being without obstacle, takes it, for the commander it is a pārājika offense at the very moment of the command.
Nếu người kia không gặp trở ngại và trộm cắp tài sản đó, thì người ra lệnh phạm tội pārājika ngay vào khoảnh khắc ra lệnh.
Parassa vā pana telakumbhiyā pādagghanakaṃ telaṃ avassaṃ pivanakāni upāhanādīni pakkhipati, hatthato muttamatteyeva pārājika’’nti.
Or if one throws sandals or other such things that will inevitably absorb oil worth a pāda into another's oil jar, it is a pārājika offense at the very moment they are released from the hand."
Hoặc nếu người ta bỏ những đôi dép, v.v., chắc chắn sẽ uống dầu có giá trị một đồng tiền (pādagghanakaṃ) vào vại dầu của người khác, thì phạm tội pārājika ngay khi chúng rời khỏi tay.”
Dhurassa nikkhipanaṃ dhuranikkhepo.
The setting down of a burden is dhuranikkhepo.
Việc bỏ gánh nặng là dhuranikkhepo.
Ārāmābhiyuñjanādīsu attano ca parassa ca dānaggahaṇesu nirussāhabhāvāpajjanaṃ.
In cases such as making a legal claim on a monastery, it is becoming disinclined to give and take on one's own part and that of another.
Đó là việc trở nên không còn nhiệt tình trong việc cho và nhận của mình và của người khác, chẳng hạn như trong việc buộc tội về tu viện.
Sahatthā avaharatīti sahatthena gaṇhāti.
He takes with his own hand means he takes with his own hand.
Sahatthā avaharati có nghĩa là tự tay lấy.
‘‘Asukassa bhaṇḍaṃ avaharā’’ti aññaṃ āṇāpetīti etthāpi āṇāpakassa āṇattikkhaṇeyeva āpatti daṭṭhabbā.
Here too, in "he commands another, 'Take so-and-so's goods'," the offense for the commander should be understood as occurring at the very moment of the command.
Ở đây, trong câu “ Asukassa bhaṇḍaṃ avaharā’ti aññaṃ āṇāpeti” (Ra lệnh cho người khác: ‘Hãy trộm cắp tài sản của người kia’), cũng cần hiểu rằng người ra lệnh phạm tội ngay vào khoảnh khắc ra lệnh.
Yadi evaṃ imassa, atthasādhakassa ca ko visesoti?
If so, what is the difference between this and atthasādhako?
Nếu vậy, sự khác biệt giữa điều này và atthasādhaka là gì?
Taṅkhaṇaññeva gahaṇe niyuñjanaṃ āṇattikapayogo, kālantarena gahaṇatthaṃ niyogo atthasādhakoti ayametesaṃ viseso.
Engaging someone to take it at that very moment is the effort of command (āṇattikapayogo); engaging someone for the purpose of taking it at a later time is atthasādhako. This is the difference between them.
Sự khác biệt giữa chúng là: việc ra lệnh lấy ngay lập tức là āṇattikapayoga (hành vi trộm cắp theo lệnh), còn việc ra lệnh lấy sau một thời gian là atthasādhaka (hành vi hoàn thành mục đích).
Tenevāha – ‘‘asukassa bhaṇḍaṃ yadā sakkosi, tadā avaharāti āṇāpetī’’ti.
Therefore he said, "he commands, 'Take so-and-so's goods whenever you can'."
Chính vì thế mà có câu: “ Asukassa bhaṇḍaṃ yadā sakkosi, tadā avaharāti āṇāpeti” (Ra lệnh: ‘Khi nào ông có thể, hãy trộm cắp tài sản của người kia’).
Ettha ca āṇāpanapayogova atthasādhakoti dassito, sāhatthikavasenapi atthasādhakapayogo pana upari āvi bhavissati.
And here, the effort of commanding itself is shown to be atthasādhako. However, the atthasādhako effort by way of one's own hand will become clear later on.
Ở đây, chỉ có āṇāpanapayoga (hành vi ra lệnh) được trình bày là atthasādhaka, còn atthasādhakapayoga (hành vi hoàn thành mục đích) theo cách sāhatthika (tự tay) sẽ được làm rõ ở phần sau.
Dhuranikkhepo pana upanikkhittabhaṇḍavasena veditabboti idaṃ nidassanamattaṃ.
Dhuranikkhepo, however, should be understood by way of goods placed in trust—this is just an example.
Dhuranikkhepo pana upanikkhittabhaṇḍavasena veditabbo (việc bỏ gánh nặng cần được hiểu theo cách tài sản được ký gửi) đây chỉ là một ví dụ.
Ārāmābhiyuñjanādīsupi tāvakālikabhaṇḍadeyyānaṃ adānepi eseva nayo.
This same method applies also in cases of making a legal claim on a monastery and so on, and also in not giving things borrowed temporarily or things due.
Ngay cả trong các trường hợp như buộc tội về tu viện, v.v., cũng áp dụng nguyên tắc tương tự khi không trao các tài sản tạm thời.
‘‘Āṇattivasena pubbapayogo veditabbo’’ti vuttattā anantarāyena gaṇhantassa ‘asukassa bhaṇḍaṃ avaharā’ti āṇāpanaṃ bhaṇḍaggahaṇato pubbattā pubbapayogo, payogena saha vattamāno avahāro sahapayogo, ‘‘asukaṃ nāma bhaṇḍaṃ harissāmā’’ti saṃvidahitvā sammantayitvā avaharaṇaṃ saṃvidāvahāro.
Because it is said, "Pubbapayoga should be understood by way of command," the command, "Take so-and-so's goods," to one who takes it without obstacle, is pubbapayogo because it precedes the taking of the goods. Taking that occurs together with the effort is sahapayogo. Taking after having planned and consulted, "We will take such-and-such goods," is saṃvidāvahāro.
Vì đã nói rằng “ Āṇattivasena pubbapayogo veditabbo” (Hành vi trộm cắp trước (pubbapayoga) cần được hiểu theo cách ra lệnh), nên việc ra lệnh “Hãy trộm cắp tài sản của người kia” cho người sẽ lấy mà không gặp trở ngại, vì nó xảy ra trước khi lấy tài sản, nên là pubbapayoga (hành vi trộm cắp trước). Hành vi trộm cắp xảy ra cùng với hành động là sahapayoga (hành vi trộm cắp đồng thời). Hành vi trộm cắp sau khi đã thỏa thuận và bàn bạc rằng “Chúng ta sẽ lấy tài sản tên là này” là saṃvidāvahāro (hành vi trộm cắp có thỏa thuận).
Saṅketakammaṃ nāma pubbaṇhādikālaparicchedavasena sañjānanakammaṃ, nimittakammaṃ nāma saññuppādanatthaṃ akkhinikhaṇanādinimittakaraṇaṃ.
Saṅketakammaṃ is the act of recognizing by way of demarcating a time, such as morning. Nimittakammaṃ is the act of making a sign, such as winking an eye, for the purpose of producing a signal.
Saṅketakammaṃ là hành động ra dấu hiệu theo cách định rõ thời gian như buổi sáng, v.v. Nimittakammaṃ là hành động tạo ra các dấu hiệu như nháy mắt, v.v., để tạo ra nhận thức.
Ṭhānācāvanavasena sahapayogoti idaṃ pana nidassanamattaṃ daṭṭhabbaṃ, khilasaṅkamanādīsupi asati ca ṭhānācāvane sahapayogo daṭṭhabbo.
Sahapayogo by way of displacing from a location, however, should be understood as just an example. Even in cases like moving a boundary post, where there is no displacement from a location, sahapayogo should be understood.
Câu “ Ṭhānācāvanavasena sahapayogo” (Hành vi trộm cắp đồng thời cần được hiểu theo cách di chuyển khỏi vị trí) đây chỉ là một ví dụ. Ngay cả trong các trường hợp như di chuyển cọc ranh giới (khilasaṅkama), v.v., nếu không có sự di chuyển khỏi vị trí, thì cũng cần xem đó là sahapayoga.
Vuttañhetaṃ mātikāṭṭhakathāyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. dutiyapārājikavaṇṇanā) ‘‘ṭhānācāvanavasena khilādīni saṅkāmetvā khettādiggahaṇavasena ca sahapayogo veditabbo’’ti.
This is stated in the Mātikāṭṭhakathā: "Sahapayogo should be understood by way of displacing from a location, by moving boundary posts and so on, and by way of taking fields and so on."
Điều này đã được nói trong Mātikāṭṭhakathā: “Sahapayoga cần được hiểu theo cách di chuyển khỏi vị trí, và theo cách chiếm đoạt ruộng đất, v.v., bằng cách di chuyển cọc ranh giới, v.v.”
Theno vuccati coro, tassa bhāvo theyyaṃ, tena avaharaṇaṃ theyyāvahāro.
A thief is called theno. His state is theyyaṃ. Taking by that is theyyāvahāro.
Theno được gọi là kẻ trộm, bản chất của kẻ trộm là theyyaṃ, hành vi trộm cắp bằng cách đó là theyyāvahāro (trộm cắp bằng cách lén lút).
Yo hi sandhicchedādīni katvā adissamāno avaharati, tulākūṭamānakūṭakūṭakahāpaṇādīhi vā vañcetvā gaṇhāti, tassevaṃ gaṇhato avahāro theyyāvahāro.
Indeed, for one who takes unseen after performing acts like housebreaking, or who takes by deceiving with false weights, false measures, counterfeit coins, and so on, the taking of such a person is theyyāvahāro.
Người nào trộm cắp một cách lén lút bằng cách phá tường, v.v., hoặc lừa gạt bằng cân sai, thước sai, tiền giả, v.v., thì hành vi trộm cắp của người đó là theyyāvahāro.
Pasayha abhibhavitvā avaharaṇaṃ pasayhāvahāro.
Taking by forcibly overpowering is pasayhāvahāro.
Hành vi trộm cắp bằng cách cưỡng đoạt, áp bức là pasayhāvahāro (trộm cắp bằng cách cưỡng đoạt).
Yo hi pasayha balakkārena paresaṃ santakaṃ gaṇhāti gāmaghātakādayo viya, attano pattabalito vā vuttanayena adhikaṃ gaṇhāti rājabhaṭādayo viya, tassevaṃ gaṇhato avahāro pasayhāvahāro.
Indeed, whoever takes the property of others by force, with physical strength, like village-destroyers and so on, or takes in excess of the tax due to oneself in the said manner, like royal servants and so on, for one taking in this way, the taking away is a pasayhāvahāra.
Người nào cưỡng đoạt tài sản của người khác bằng vũ lực, như những kẻ cướp làng, v.v., hoặc lấy nhiều hơn mức được phép theo quyền lực của mình, như những người lính của vua, v.v., thì hành vi trộm cắp của người đó là pasayhāvahāro.
Bhaṇḍavasena ca okāsavasena ca parikappetvā avaharaṇaṃ parikappāvahāro.
The act of taking by making a plan concerning the property and the place is parikappāvahāra (theft by planning).
Trộm cắp bằng cách sắp đặt do phương tiện vật phẩm và phương tiện địa điểm được gọi là parikappāvahāro (trộm cắp bằng sắp đặt).
Tiṇapaṇṇādīhi aṅgulimuddikādiṃ paṭicchādetvā pacchā tassa paṭicchannassa avaharaṇaṃ paṭicchannāvahāro.
The act of covering a ring, etc., with grass, leaves, etc., and then taking that which was covered, is paṭicchannāvahāra (theft by covering).
Trộm cắp bằng cách che giấu đồ vật như nhẫn bằng cỏ, lá cây, v.v., rồi sau đó lấy đi đồ vật đã bị che giấu đó được gọi là paṭicchannāvahāro (trộm cắp bằng cách che giấu).
Kusaṃ saṅkāmetvā avaharaṇaṃ kusāvahāro.
The act of taking by shifting a boundary marker is kusāvahāra (theft by shifting a boundary marker).
Trộm cắp bằng cách di chuyển cọc mốc được gọi là kusāvahāro (trộm cắp bằng cọc mốc).
Tulayitvāti upaparikkhitvā.
Having weighed means having examined.
Tulayitvā có nghĩa là đã xem xét kỹ lưỡng.
Sāmīcīti vattaṃ, āpatti pana natthīti adhippāyo.
Propriety means the proper conduct; the intention is that there is no offense.
Sāmīcī là bổn phận, nhưng ý nghĩa là không có tội.
Mahājanasammaddoti mahājanasaṅkhobho.
A crowd of people means a great commotion of people.
Mahājanasammaddo có nghĩa là sự xáo động của đông đảo quần chúng.
Bhaṭṭhe janakāyeti apagate janakāye.
When the populace had gone means when the people had departed.
Bhaṭṭhe janakāye có nghĩa là khi quần chúng đã rời đi.
‘‘Idañca kāsāvaṃ attano santakaṃ katvā etasseva bhikkhuno dehī’’ti kiṃkāraṇā evamāha?
"Why did he say, 'Make this saffron robe your own and give it to that very bhikkhu'?"
Tại sao lại nói: “Hãy biến y kāṣāya này thành của mình rồi trao cho tỳ khưu này”?
Cīvarasāmikena yasmā dhuranikkhepo kato, tasmā tassa adinnaṃ gahetuṃ na vaṭṭati.
Since the owner of the robe had relinquished his claim, it was not proper to take it without it being given to that bhikkhu.
Vì chủ y đã từ bỏ trách nhiệm, nên không được lấy vật chưa được trao cho vị ấy.
Avahārakopi vippaṭisārassa uppannakālato paṭṭhāya cīvarasāmikaṃ pariyesanto vicarati ‘‘dassāmī’’ti, cīvarasāmikena ca ‘‘mameta’’nti vutte etenapi avahārakena ālayo pariccatto, tasmā evamāha.
Also, from the time remorse arose, the taker searched for the robe's owner, intending to return it. And when the owner of the robe said, "It is mine," this taker too relinquished his attachment to it. Therefore, he said this.
Và kẻ trộm cũng đã đi tìm chủ y từ khi sự hối hận phát sinh, với ý nghĩ “tôi sẽ trả lại”, và khi chủ y nói “đây là của tôi”, thì kẻ trộm này cũng đã từ bỏ sự chấp trước, vì vậy mới nói như vậy.
Yadi evaṃ cīvarasāmikoyeva ‘‘attano santakaṃ gaṇhāhī’’ti kasmā na vuttoti?
If that is the case, why didn't the robe's owner himself say, "Take what is yours?"
Nếu vậy, tại sao chủ y không nói “hãy lấy vật của mình đi” ư?
Ubhinnampi kukkuccavinodanatthaṃ.
For the sake of resolving the regret of both.
Để loại bỏ sự hối hận của cả hai.
Kathaṃ?
How so?
Như thế nào?
Avahārakassa ‘‘mayā sahatthena na dinnaṃ, bhaṇḍadeyyameta’’nti kukkuccaṃ uppajjeyya, itarassa ‘‘mayā paṭhamaṃ dhuranikkhepaṃ katvā pacchā adinnaṃ gahita’’nti kukkuccaṃ uppajjeyyāti.
Regret might arise in the taker, "It was not given by my own hand; this is a property due." And regret might arise in the other, "I first relinquished my claim, and later took what was not given."
Kẻ trộm có thể hối hận rằng “tôi đã không tự tay trao, đây là vật phải trả lại”, và người kia có thể hối hận rằng “tôi đã từ bỏ trách nhiệm trước rồi sau đó mới lấy vật chưa được trao”.
Akkhadassāti ettha akkha-saddena kira vinicchayasālā vuccati.
In akkhadassā (judges), the word akkha here refers to the court of justice.
Trong từ akkhadassā, từ akkha được dùng để chỉ tòa án.
Tattha nisīditvā vajjāvajjaṃ passantīti akkhadassā vuccanti dhammavinicchanakā.
Those who sit there and examine what is blameworthy and what is not are called akkhadassā, meaning those who determine the Dhamma.
Những người ngồi ở đó và xem xét tội lỗi hay không tội lỗi được gọi là akkhadassā, tức là các quan tòa.
Haneyyunti ettha hananaṃ nāma hatthapādādīhi pothanañceva sīsādicchedanañca hotīti āha – ‘‘haneyyunti potheyyuñceva chindeyyuñcā’’ti.
In haneyyuṁ (they might strike), striking means both beating with hands, feet, etc., and cutting off heads, etc. Thus, it says: "haneyyuṁ means they might beat and also cut."
Trong từ haneyyuṃ, hành động đánh đập bao gồm cả việc đánh bằng tay chân, v.v., và việc chặt đầu, v.v., nên nói rằng – “haneyyuṃ có nghĩa là họ sẽ đánh đập và chặt”.
Teneva padabhājaniyañca ‘‘hatthena vā pādena vā kasāya vā vettena vā aḍḍhadaṇḍakena vā chejjāya vā haneyyu’’nti vuttaṃ.
Therefore, in the analysis of terms, it is said: "They might strike with a hand, or a foot, or a whip, or a cane, or a short stick, or by cutting."
Vì vậy, trong phần phân tích từ ngữ cũng nói rằng “họ sẽ đánh bằng tay, hoặc bằng chân, hoặc bằng roi, hoặc bằng gậy, hoặc bằng cây gậy ngắn, hoặc bằng cách chặt”.
Tattha aḍḍhadaṇḍakenāti dvihatthappamāṇena rassamuggarena veḷupesikāya vā.
Therein, a short stick means a short mallet of two cubits in length, or a bamboo splint.
Trong đó, aḍḍhadaṇḍakenā có nghĩa là bằng một cái chày ngắn dài hai cubit hoặc bằng một thanh tre.
Chejjāyāti hatthapādasīsādīnaṃ chedanena.
By cutting means by cutting off hands, feet, head, and so on.
Chejjāyā có nghĩa là bằng cách chặt tay, chân, đầu, v.v..
Nīhareyyunti gāmanigamādito nīhareyyuṃ.
They might expel means they might expel from villages, towns, and so on.
Nīhareyyuṃ có nghĩa là họ sẽ trục xuất khỏi làng mạc, thị trấn, v.v..
Corosi…pe… thenosīti ettha ‘‘paribhāseyyu’’nti padaṃ ajjhāharitvā attho veditabboti āha ‘‘corosīti evamādīni ca vatvā paribhāseyyu’’nti.
In corosi...pe...thenosī (You are a thief...etc....you are a rogue), the meaning should be understood by supplying the word "they might abuse." Thus, it says: "Having said 'You are a thief,' and so on, they might abuse."
Trong câu Corosi…pe… thenosī, ý nghĩa phải được hiểu bằng cách thêm từ “paribhāseyyuṃ” (họ sẽ mắng nhiếc), nên nói “corosīti evamādīni ca vatvā paribhāseyyuṃ” (họ sẽ nói “ngươi là kẻ trộm”, v.v., và mắng nhiếc).
94. Phandāpeti, sabbattha dukkaṭamevāti ettha ‘‘uṭṭhahissāmī’’ti phandāpetvā puna anuṭṭhahitvā tattheva sayantassapi aṅgapaccaṅgaṃ aphandāpetvā ekapayogena uṭṭhahantassapi dukkaṭamevāti daṭṭhabbaṃ.
94. In phaṇḍāpeti, sabbattha dukkaṭamevā (he makes it tremble, everywhere it is only a dukkaṭa offense), it should be understood that even for one who makes it tremble with the thought, "I will lift it," but then does not lift it and remains lying there, and also for one who lifts it with a single exertion without making his limbs tremble, it is only a dukkaṭa offense.
94. Trong câu Phandāpeti, sabbattha dukkaṭamevā (làm cho rung động, luôn luôn là dukkaṭa), phải hiểu rằng ngay cả đối với người nằm đó mà không đứng dậy sau khi đã làm cho thân thể rung động với ý nghĩ “tôi sẽ đứng dậy”, và ngay cả đối với người đứng dậy bằng một lần nỗ lực mà không làm cho các chi thể rung động, cũng phạm tội dukkaṭa.
Aññasmiṃ vā gamanassa anupakāreti yathā dvārapidahane kumbhiṭṭhānagamanassa anupakārattā anāpatti, evaṃ aññasmiṃ vā gamanassa anupakāre kāyavacīkamme anāpatti.
Or if it is of no help for going elsewhere means just as there is no offense when closing a door is of no help for going to the pot stand, so too, there is no offense in a bodily or verbal action that is of no help for going elsewhere.
Aññasmiṃ vā gamanassa anupakāre có nghĩa là, giống như việc đóng cửa không giúp ích gì cho việc đi đến chỗ cái chum nên không có tội, thì tương tự, không có tội đối với hành động thân thể hoặc lời nói không giúp ích gì cho việc đi đến một nơi khác.
Vācāya vācāyāti ekekatthadīpikāya vācāya vācāya.
Word by word means word by word, each indicating a specific meaning.
Vācāya vācāyā có nghĩa là từng lời nói, từng lời nói làm sáng tỏ ý nghĩa.
Upaladdhoti ñāto.
Discovered means known.
Upaladdho có nghĩa là đã được biết.
Puññāni ca karissāmāti ettha ‘‘musāvādaṃ katvā puññāni karissāmāti vadantassa dukkaṭamevā’’ti tīsupi gaṇṭhipadesu vuttaṃ, taṃ imasmiṃyeva padese aṭṭhakathāvacanena virujjhati.
In puññāni ca karissāmā (and we will perform meritorious deeds), it is stated in all three Gaṇṭhipadas that "for one who says, 'Having spoken falsely, we will perform meritorious deeds,' it is only a dukkaṭa offense." This statement, however, contradicts the Aṭṭhakathā's words in this very section.
Trong câu Puññāni ca karissāmā (chúng ta sẽ làm các công đức), tīsupi gaṇṭhipadesu (trong cả ba chú giải) đều nói rằng “người nói rằng chúng ta sẽ làm các công đức bằng cách nói dối thì chỉ phạm tội dukkaṭa”, điều này mâu thuẫn với lời của Luận sư trong chính đoạn này.
Tathā hi ‘‘yaṃ yaṃ vacanaṃ musā, tattha tattha pācittiya’’nti ca ‘‘na hi adinnādānassa pubbapayoge pācittiyaṭṭhāne dukkaṭaṃ nāma atthī’’ti ca vakkhati.
Indeed, it will state, "Whatever speech is false, in each such case there is a pācittiya offense," and "there is no dukkaṭa offense in the preparatory stage of an offense of taking what is not given, where a pācittiya offense is incurred."
Thật vậy, vị ấy sẽ nói rằng “lời nói nào là dối trá, nơi đó phạm tội pācittiya” và “không có tội dukkaṭa nào ở giai đoạn chuẩn bị cho tội adinnādāna (trộm cắp) mà là pācittiya”.
Evaṃ pana vutte na virujjhati ‘‘musāvādaṃ katvā puññāni ca karissāmāti vadantassa pācittiyena saddhiṃ dukkaṭa’’nti.
But if it is said thus, "For one who says, 'Having spoken falsely, we will perform meritorious deeds,' it is a dukkaṭa offense along with a pācittiya offense," there is no contradiction.
Tuy nhiên, nếu nói như thế này thì không mâu thuẫn: “người nói rằng chúng ta sẽ làm các công đức bằng cách nói dối thì phạm tội dukkaṭa cùng với pācittiya”.
Tathā hi ‘‘akappiyapathaviṃ khaṇantānaṃ dukkaṭehi saddhiṃ pācittiyānīti mahāpaccariyaṃ vutta’’nti ca ‘‘yathā ca idha, evaṃ sabbattha pācittiyaṭṭhāne dukkaṭā na muccatī’’ti ca vakkhati.
Indeed, it will also state, "As it is said in the Mahāpaccariya, 'For bhikkhus who dig unallowable ground, there are pācittiya offenses together with dukkaṭa offenses,'" and "just as it is here, so too, everywhere, one is not free from dukkaṭa offenses in a situation where a pācittiya offense is incurred."
Thật vậy, vị ấy sẽ nói rằng “trong Mahāpaccariya đã nói rằng các tỳ khưu đào đất không phù hợp thì phạm tội pācittiya cùng với dukkaṭa” và “giống như ở đây, ở khắp mọi nơi, không ai thoát khỏi tội dukkaṭa ở nơi phạm tội pācittiya”.
Sace pana kusalacitto ‘‘puññāni karissāmā’’ti vadati, anāpatti ‘‘buddhapūjaṃ vā dhammapūjaṃ vā saṅghabhattaṃ vā karissāmāti kusalaṃ uppādeti, kusalacittena gamane anāpattī’’ti ca ‘‘yathā ca idha, evaṃ sabbattha atheyyacittassa anāpattī’’ti ca vakkhamānattā.
However, if one with a wholesome mind says, "We will perform meritorious deeds," there is no offense, because it will state, "If one generates a wholesome thought, 'We will perform an offering to the Buddha, or an offering to the Dhamma, or a meal for the Saṅgha,' there is no offense in going with a wholesome mind," and "just as it is here, so too, everywhere, there is no offense for one without a thievish intent."
Nhưng nếu một người với tâm thiện nói “chúng ta sẽ làm các công đức”, thì không có tội, vì sẽ nói rằng “người phát sinh tâm thiện với ý nghĩ ‘chúng ta sẽ cúng dường Đức Phật, hoặc cúng dường Pháp, hoặc cúng dường Tăng’, thì khi đi với tâm thiện, không có tội” và “giống như ở đây, ở khắp mọi nơi, người không có ý định trộm cắp thì không có tội”.
Pamādalikhitanti veditabbanti aparabhāge potthakāruḷhakāle pamajjitvā likhitanti veditabbaṃ.
It should be known as carelessly written means it should be known that it was written carelessly during the time it was committed to a book at a later period.
Pamādalikhitanti veditabbaṃ có nghĩa là phải hiểu rằng đã được viết một cách bất cẩn vào thời điểm sau này khi được đưa vào sách.
Pāḷiyaṃ sesaaṭṭhakathāsu ca ‘‘kudālaṃ vā piṭakaṃ vā’’ti idameva dvayaṃ vatvā vāsipharasūnaṃ avuttattā tesampi saṅkhepaṭṭhakathādīsu āgatabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘saṅkhepaṭṭhakathāyaṃ pana mahāpaccariyañcā’’tiādi vuttaṃ.
Since in the Pāḷi and other Aṭṭhakathās only these two, "a spade or a basket," are mentioned, and chisels and axes are not mentioned, "but in the Saṅkhepaṭṭhakathā and the Mahāpaccariya," and so on, are stated to show that these too appear in those texts.
Vì trong Pāḷi và các chú giải khác chỉ nói đến hai vật này là “cái cuốc hoặc cái giỏ”, mà không nói đến rìu và búa, nên để chỉ ra rằng chúng cũng được đề cập trong Saṅkhepaṭṭhakathā, v.v., đã nói “saṅkhepaṭṭhakathāyaṃ pana mahāpaccariyañcā” (trong Saṅkhepaṭṭhakathā và Mahāpaccariya), v.v..
Theyyacittena katattā ‘‘dukkaṭehi saddhiṃ pācittiyānī’’ti vuttaṃ.
It is stated, "pācittiya offenses along with dukkaṭa offenses," because it was done with a thievish intent.
Vì được thực hiện với ý định trộm cắp, nên đã nói “dukkaṭehi saddhiṃ pācittiyānī” (pācittiya cùng với dukkaṭa).
Tato paraṃ sabbakiriyāsūti bījaggahaṇato paraṃ kattabbakiriyāsu.
In all actions thereafter means in the actions to be done after taking the seeds.
Tato paraṃ sabbakiriyāsu có nghĩa là trong tất cả các hành động phải làm sau khi lấy hạt giống.
Sabbaṃ purimanayenevāti yāva piṭakapariyosānā hatthavārapadavāresu dukkaṭaṃ.
All in the former manner means a dukkaṭa offense in the movements of hands and feet up to the end of searching for baskets.
Sabbaṃ purimanayenevā có nghĩa là tội dukkaṭa trong các hành động tay và chân cho đến khi kết thúc việc lấy giỏ.
Therehi dassitanti pubbapayogasahapayogadukkaṭesu asammohatthaṃ samodhānetvā dhammasaṅgāhakattherehi dassitaṃ.
Shown by the Elders means shown by the Elders who compiled the Dhamma, having brought them together so there would be no confusion regarding the dukkaṭa offenses of preparatory and co-existent actions.
Therehi dassitaṃ có nghĩa là được các vị trưởng lão tập hợp Pháp chỉ ra để tránh nhầm lẫn về các tội dukkaṭa ở giai đoạn chuẩn bị và giai đoạn đồng thời.
‘‘Sabbesampi dukkaṭānaṃ imesuyeva aṭṭhasu saṅgahetabbabhāvato itarehi sattahi dukkaṭehi vinimuttaṃ vinayadukkaṭeyeva saṅgahetabba’’nti vadanti.
They say, "Since all dukkaṭa offenses are included in these eight alone, those which are distinct from the other seven dukkaṭa offenses should be included only in vinayadukkaṭa."
Họ nói rằng “vì tất cả các tội dukkaṭa đều được bao gồm trong tám loại này, nên những tội dukkaṭa còn lại, không thuộc bảy loại kia, phải được bao gồm trong vinaya dukkaṭa”.
Dasavidhaṃ ratananti ‘‘muttā maṇi veḷuriyo saṅkho silā pavāḷaṃ rajataṃ jātarūpaṃ lohitaṅgo masāragalla’’nti evamāgataṃ dasavidhaṃ ratanaṃ.
Ten kinds of jewels means the ten kinds of jewels as mentioned: "pearl, gem, cat's eye, conch, stone, coral, silver, gold, ruby, and crystal."
Dasavidhaṃ ratanaṃ có nghĩa là mười loại bảo vật được nói đến như “ngọc trai, ngọc bích, mã não, xà cừ, đá quý, san hô, bạc, vàng, hồng ngọc, và ngọc mã não”.
Sattavidhaṃ dhaññanti sāli vīhi yavo kaṅgu kudrūso varako godhumoti idaṃ sattavidhaṃ dhaññaṃ.
Seven kinds of grain are rice, paddy, barley, millet, panic seed, Italian millet, and wheat; these are the seven kinds of grain.
Bảy loại ngũ cốc là: lúa gạo tẻ, lúa nếp, đại mạch, kê, lúa mì hoang, cao lương, và lúa mì; đây là bảy loại ngũ cốc.
Āvudhabhaṇḍādinti ādi-saddena tūriyabhaṇḍaitthirūpādiṃ saṅgaṇhāti.
In the expression " and so on, such as weapons and goods," the word " and so on" includes such things as musical instruments and figures of women.
Trong āvudhabhaṇḍādi, từ ādi (v.v.) bao gồm các vật dụng như nhạc cụ, hình tượng phụ nữ, v.v.
Anāmasitabbe vatthumhi dukkaṭaṃ anāmāsadukkaṭaṃ.
A dukkaṭa offence regarding an object that should not be touched is anāmāsa-dukkaṭa.
Đối với vật không được sờ chạm, tội dukkaṭa được gọi là anāmāsadukkaṭa.
Durupaciṇṇadukkaṭanti ‘‘na kattabba’’nti vāritassa katattā duṭṭhu āciṇṇaṃ caritanti durupaciṇṇaṃ, tasmiṃ dukkaṭaṃ durupaciṇṇadukkaṭaṃ.
Durupaciṇṇa-dukkaṭa: It is an unwholesome deed or practice that is wrongly performed because it was done after being forbidden, saying, "It should not be done." A dukkaṭa offence therein is durupaciṇṇa-dukkaṭa.
Durupaciṇṇadukkaṭa là: vì đã làm điều bị ngăn cấm với lời nói “không được làm”, nên gọi là durupaciṇṇa (hành vi xấu đã thực hành), tội dukkaṭa trong trường hợp đó là durupaciṇṇadukkaṭa.
Vinaye paññattaṃ dukkaṭaṃ vinayadukkaṭaṃ.
A dukkaṭa offence prescribed in the Vinaya is vinaya-dukkaṭa.
Tội dukkaṭa được chế định trong Luật tạng là vinayadukkaṭa.
‘‘Saṅghabhedāya parakkamatī’’ti sutvā taṃnivāraṇatthāya ñāte atthe avadantassa ñātadukkaṭaṃ.
Ñāta-dukkaṭa is the dukkaṭa of one who, having heard that "he is striving to cause a schism in the Saṅgha," does not speak to prevent it when the matter is known.
Sau khi nghe rằng “vị ấy đang cố gắng gây chia rẽ Tăng chúng”, tội của người không nói ra điều mình biết nhằm ngăn chặn việc đó là ñātadukkaṭa.
Ekādasa samanubhāsanā nāma bhikkhupātimokkhe cattāro yāvatatiyakā saṅghādisesā, ariṭṭhasikkhāpadanti pañca, bhikkhunīpātimokkhe ekaṃ yāvatatiyakaṃ pārājikaṃ, cattāro saṅghādisesā, caṇḍakāḷīsikkhāpadanti cha.
The eleven acts of samanubhāsanā are: the four yāvatatiyaka Saṅghādisesa offences and the Ariṭṭha training rule in the Bhikkhu Pātimokkha—these are five; one yāvatatiyaka Pārājika offence, the four Saṅghādisesa offences, and the Caṇḍakālī training rule in the Bhikkhunī Pātimokkha—these are six.
Mười một điều khoản samanubhāsanā (cảnh cáo) là: trong Pātimokkha của tỳ-khưu có bốn điều saṅghādisesa thuộc loại yāvatatiyaka (cảnh cáo đến lần thứ ba) và điều học Ariṭṭha, tổng cộng là năm; trong Pātimokkha của tỳ-khưu-ni có một điều pārājika thuộc loại yāvatatiyaka, bốn điều saṅghādisesa và điều học Caṇḍakāḷī, tổng cộng là sáu.
Vassāvāsādiṃ paṭissuṇitvā na sampādentassa paṭissavanimittaṃ dukkaṭaṃ paṭissavadukkaṭaṃ.
A dukkaṭa offence arising from a promise, which occurs when one promises to give a rain-garment or the like and then fails to deliver it, is paṭissava-dukkaṭa.
Đối với người đã hứa nhận y tắm mưa v.v. mà không thực hiện, tội dukkaṭa phát sinh do lời hứa là paṭissavadukkaṭa.
Sahapayogato paṭṭhāya cettha purimā purimā āpattiyo paṭippassambhantīti āha ‘‘atha dhuranikkhepaṃ akatvā’’tiādi.
He states that the earlier offences cease from the point of the concomitant application onwards, saying, " Then, without laying down the burden," and so on.
Ở đây, kể từ đồng phương tiện trở đi, các tội trước đó được lắng dịu, nên ngài nói “atha dhuranikkhepaṃ akatvā” (rồi không từ bỏ nỗ lực) v.v.
Tattha ‘‘dhuranikkhepaṃ akatvā’’ti vuttattā dhuranikkhepaṃ katvā khaṇantassa purimāpattiyo na paṭippassambhantīti daṭṭhabbaṃ.
Therein, because it is said, "without laying down the burden," it should be understood that the earlier offences of one who digs after laying down the burden do not cease.
Trong đó, vì đã nói “không từ bỏ nỗ lực”, nên cần hiểu rằng đối với người đào đất sau khi đã từ bỏ nỗ lực, các tội trước đó không được lắng dịu.
Viyūhanadukkaṭaṃ paṭippassambhati, uddharaṇadukkaṭe patiṭṭhātīti idaṃ pāḷiyaṃ āgatānukkamena dassetuṃ vuttaṃ.
The statement, " The dukkaṭa of clearing ceases, and one stands in the dukkaṭa of extraction," is made to show the sequence as it appears in the Pāḷi.
Tội dukkaṭa do dọn dẹp được lắng dịu, vị ấy đứng vững trong tội dukkaṭa do xúc đất – điều này được nói để trình bày theo thứ tự đã có trong Pāḷi.
Yadi pana paṃsuṃ uddharitvā saussāhova puna khaṇati, uddharaṇadukkaṭaṃ paṭippassambhati, khaṇanadukkaṭe patiṭṭhāti.
However, if, having extracted the earth, he then digs again with effort, the dukkaṭa of extraction ceases, and he stands in the dukkaṭa of digging.
Tuy nhiên, nếu sau khi xúc đất đi, vị ấy vẫn còn nỗ lực và đào tiếp, thì tội dukkaṭa do xúc đất được lắng dịu, và vị ấy đứng vững trong tội dukkaṭa do đào đất.
Kataṃ karaṇaṃ kiriyāti atthato ekanti āha ‘‘virūpā sā kiriyā’’ti.
He states that "done," "doing," and "action" are one in meaning, saying, " That action is wrong."
Hành vi đã làm, việc làm, và hành động về mặt ý nghĩa là một, nên ngài nói “hành động đó là sai trái”.
Idāni vuttamevatthaṃ parivārapāḷiyā nidassento ‘‘vuttampi ceta’’ntiādimāha.
Now, to illustrate the meaning just explained with the Parivāra Pāḷi, he says, " And it is also said, " and so on.
Bây giờ, để minh họa ý nghĩa đã được nói đến bằng Pāḷi trong Parivāra, ngài nói “vuttampi ceta” (và điều này cũng đã được nói) v.v.
Tattha aparaddhaṃ viraddhaṃ khalitanti sabbametaṃ yañca dukkaṭanti ettha vuttassa dukkaṭassa pariyāyavacanaṃ.
Therein, aparaddhaṃ, viraddhaṃ, khalitanti—all these are synonyms for the dukkaṭa mentioned in "yañca dukkaṭa."
Trong đó, aparaddhaṃ (sai lầm), viraddhaṃ (thiếu sót), khalitaṃ (vấp ngã) – tất cả những từ này đều là từ đồng nghĩa của dukkaṭa đã được nói trong câu “yañca dukkaṭaṃ” (và điều gì là tác ác).
Yañhi duṭṭhu kataṃ, virūpaṃ vā kataṃ, taṃ dukkaṭaṃ.
Indeed, that which is done badly or done wrongly is a dukkaṭa.
Bởi vì, việc làm xấu hoặc việc làm sai trái, đó là tác ác (dukkaṭa).
Taṃ panetaṃ yathā satthārā vuttaṃ, evaṃ akatattā aparaddhaṃ, kusalaṃ virajjhitvā pavattattā viraddhaṃ, ariyavaṃsappaṭipadaṃ anāruḷhattā khalitaṃ.
This, not being done as taught by the Teacher, is aparaddhaṃ (faulty); due to occurring by straying from skillfulness, it is viraddhaṃ (wrong); due to not having entered the Ariyan lineage practice, it is khalitaṃ (a slip).
Hành vi ấy, vì không được làm theo như lời Bậc Đạo Sư đã dạy, nên là aparaddhaṃ (sai lầm); vì diễn ra do thiếu sót thiện pháp, nên là viraddhaṃ (thiếu sót); vì không bước lên con đường thực hành của bậc Thánh, nên là khalitaṃ (vấp ngã).
Yaṃ manusso kareti idaṃ panettha opammanidassanaṃ.
The phrase " yaṃ manusso kare (what a person does)" is an illustrative example here.
Yaṃ manusso kare (việc mà con người làm) ở đây là một sự trình bày có tính ví dụ.
Tassattho – yathā yaṃ loke manusso āvi vā yadi vā raho pāpaṃ karoti, taṃ dukkaṭanti pavedenti, evamidampi buddhapaṭikuṭṭhena lāmakabhāvena pāpaṃ, tasmā dukkaṭanti veditabbanti.
Its meaning is: just as people in the world declare that whatever evil a person does, openly or secretly, is a dukkaṭa, so too, this* is evil due to its wretchedness, being condemned by the Buddha. Therefore, it should be understood as a dukkaṭa.
Ý nghĩa của nó là – cũng như trong đời, việc ác mà con người làm, dù công khai hay kín đáo, họ gọi đó là dukkaṭa (việc làm xấu), cũng vậy, việc này vì bị Đức Phật quở trách và có bản chất thấp hèn nên là điều ác, do đó cần được biết là dukkaṭa.
Yathā dukkhā, kucchitā vā gati dugatīti vattabbe ‘‘duggatī’’ti vuttaṃ, yathā ca kaṭukaṃ phalametassāti kaṭukaphalanti vattabbe ‘‘kaṭukapphala’’nti vuttaṃ, evamidhāpi thūlattā accayattā ca thūlaccayanti vattabbe ‘‘thullaccaya’’nti vuttanti dassetuṃ ‘‘samparāye ca duggatī’’tiādimāha.
To show that just as it is said "duggatī" instead of "a going that is painful" or "a going that is wretched," and just as it is said "kaṭukapphala" instead of "that which has a bitter fruit," so too here it is said "thullaccaya" instead of "thūlaccaya" (a gross transgression) due to its grossness and its being a transgression, he says, " and a bad destination in the future life," and so on.
Cũng như khi đáng lẽ phải nói “dugatī” (cõi khổ) vì là cõi đi đến khổ đau hoặc đáng chê trách, lại được nói là “duggatī”; và cũng như khi đáng lẽ phải nói “kaṭukaphalaṃ” (quả đắng) vì có quả đắng, lại được nói là “kaṭukapphalaṃ”; cũng vậy ở đây, khi đáng lẽ phải nói “thūlaccayaṃ” vì sự thô trọng (thūlattā) và vì là sự vi phạm (accayattā), lại được nói là “thullaccayaṃ”. Để chỉ rõ điều này, ngài nói “samparāye ca duggatī” (và cõi khổ trong đời sau) v.v.
Saṃyoge pana kate saṃyogaparassa rassattaṃ siddhamevāti manasi katvā ‘‘saṃyogabhāvo veditabbo’’ti ettakameva vuttaṃ.
But having considered that the shortening of the vowel of the second letter in a conjunction is already established when a conjunction is made, only " the state of conjunction should be known" is said.
Tuy nhiên, khi có sự kết hợp (saṃyoga), việc rút ngắn nguyên âm theo sau sự kết hợp là điều hiển nhiên, do đó chỉ nói bấy nhiêu là “saṃyogabhāvo veditabbo” (nên hiểu là có sự kết hợp).
Ekassa mūleti ekassa santike.
Ekassa mūle means: in the presence of one person.
Ekassa mūle (trước một người) nghĩa là trước sự hiện diện của một người.
Accayo tena samo natthīti desanāgāmīsu accayesu tena samo thūlo accayo natthi.
Accayo tena samo natthī: Among the transgressions that are to be confessed, there is no transgression as gross as that.
Accayo tena samo natthi (không có sự vi phạm nào tương đương với nó) nghĩa là trong số các tội có thể giải trừ bằng cách sám hối, không có sự vi phạm nào thô trọng tương đương với nó.
Tenetaṃ iti vuccatīti thūlattā accayassa etaṃ thullaccayanti vuccatīti attho.
Tenetaṃ iti vuccatī: This means that because the transgression is gross, it is called a thullaccaya.
Tenetaṃ iti vuccati (do đó nó được gọi như vậy) có nghĩa là: vì sự vi phạm này là thô trọng, nên nó được gọi là thullaccaya.
‘‘Sabbatthāpi āmasane dukkaṭaṃ phandāpane thullaccayañca visuṃ visuṃ theyyacittena āmasanaphandāpanapayogaṃ karontasseva hoti, ekapayogena gaṇhantassa pana uddhāre pārājikameva, na dukkaṭathullaccayānī’’ti vadanti.
They say: "In all cases, a dukkaṭa offence is incurred by touching, and a thullaccaya offence by moving, only when one engages in touching and moving with a thieving intent separately for each. But for one who takes an object with a single application of effort, it is only a Pārājika offence for the extraction, not dukkaṭa or thullaccaya offences."
Có người nói rằng: “Trong mọi trường hợp, tội dukkaṭa khi sờ chạm và tội thullaccaya khi làm rung động chỉ xảy ra riêng biệt cho người thực hiện hành vi sờ chạm và làm rung động với tâm trộm cắp. Còn đối với người lấy đi bằng một hành vi duy nhất, chỉ có tội pārājika khi nhấc lên, chứ không có tội dukkaṭa và thullaccaya.”
Sahapayogaṃ pana akatvāti ettha ‘‘pubbapayoge āpannāpattīnaṃ paṭippassaddhiyā abhāvato sahapayogaṃ katvāpi lajjidhammaṃ okkantena pubbapayoge āpannāpattiyo desetabbā’’ti tīsupi gaṇṭhipadesu vuttaṃ.
In the phrase " but without concomitant application," it is stated in all three Gaṇṭhipadas that "since there is no cessation of the offences incurred in former applications, even if concomitant application has been made, those offences incurred in former applications must be confessed by one who has entered the state of modesty."
Tuy nhiên, về câu sahapayogaṃ pana akatvā (nhưng không thực hiện đồng phương tiện), trong cả ba sách gaṇṭhipada đều nói rằng: “vì các tội đã phạm trong tiền phương tiện không được lắng dịu, nên dù đã thực hiện đồng phương tiện và đã đạt đến trạng thái của người biết tàm quý, các tội đã phạm trong tiền phương tiện vẫn phải được sám hối.”
Aṭṭhakathāvacanaṃ pana kate sahapayoge pubbapayoge āpannāpattīnampi paṭippassaddhiṃ dīpeti, aññathā ‘‘sahapayogaṃ pana akatvā’’ti idaṃ visesanameva niratthakaṃ siyā.
However, the Aṭṭhakathā statement indicates the cessation of even the offences incurred in former applications when a concomitant application is made. Otherwise, the qualifier " but without concomitant application" would be meaningless.
Tuy nhiên, lời của Aṭṭhakathā lại chỉ ra rằng khi đồng phương tiện được thực hiện, các tội đã phạm trong tiền phương tiện cũng được lắng dịu; nếu không, đặc từ “nhưng không thực hiện đồng phương tiện” này sẽ trở nên vô nghĩa.
Yañca heṭṭhā vuttaṃ ‘‘sace panassa tatthajātake tiṇarukkhalatādimhi chinnepi lajjidhammo okkamati, saṃvaro uppajjati, chedanapaccayā dukkaṭaṃ desetvā muccatī’’ti, tampi sahapayoge kate pubbapayoge āpannāpattīnaṃ paṭippassaddhimeva dīpeti sahapayoge chedanapaccayā āpannadukkaṭasseva desanāya vuttattā.
And what was stated below, "if, even when the grasses, trees, creepers, etc., that originated there are cut, a sense of shame arises in him and restraint is produced, he is freed by confessing the dukkaṭa due to cutting," also indicates the cessation of the offences incurred in former applications when a concomitant application is made, because only the confession of the dukkaṭa incurred due to cutting in concomitant application is mentioned.
Và điều đã được nói ở dưới rằng “nhưng nếu trong khi chặt cỏ, cây, dây leo mọc ở đó mà vị ấy đạt đến trạng thái của người biết tàm quý, sự thu thúc phát sinh, thì vị ấy được giải thoát sau khi sám hối tội dukkaṭa do việc chặt gây ra”, điều này cũng chỉ ra sự lắng dịu của các tội đã phạm trong tiền phương tiện khi đồng phương tiện được thực hiện, vì chỉ nói đến việc sám hối tội dukkaṭa đã phạm do việc chặt trong đồng phương tiện.
Sahapayogato paṭṭhāyevāti ca idaṃ sahapayogaṃ pattassa tato pubbe āpannānaṃ pubbapayogāpattīnampi paṭippassaddhiṃ dīpeti.
And the phrase " from the concomitant application onwards" indicates the cessation of even the offences incurred in former applications before that time for one who has reached concomitant application.
Và câu sahapayogato paṭṭhāyevā (kể từ đồng phương tiện) cũng chỉ ra rằng đối với người đã đạt đến đồng phương tiện, các tội tiền phương tiện đã phạm trước đó cũng được lắng dịu.
Tena hi ayamattho viññāyati ‘‘yāva sahapayogaṃ na pāpuṇāti, tāva pubbe āpannāpattīnaṃ paṭippassaddhi na hoti, sahapayogaṃ pattakālato pana paṭṭhāya tāsampi paṭippassaddhi hotī’’ti, tasmā suṭṭhu upaparikkhitvā yuttataraṃ gahetabbaṃ.
Thus, this meaning is understood: "As long as one does not reach concomitant application, there is no cessation of the offences incurred earlier, but from the time concomitant application is reached, those offences also cease." Therefore, one should examine thoroughly and accept what is more appropriate.
Do đó, ý nghĩa này được hiểu rằng: “chừng nào chưa đạt đến đồng phương tiện, các tội đã phạm trước đó chưa được lắng dịu; nhưng kể từ khi đạt đến đồng phương tiện, chúng cũng được lắng dịu.” Vì vậy, cần phải xem xét kỹ lưỡng và chọn lấy điều hợp lý hơn.
Bahukāpi āpattiyo hontu, ekameva desetvā muccatīti etthāyamadhippāyo – sace khaṇanaviyūhanuddharaṇesu dasa dasa katvā āpattiyo āpannā, tāsu uddharaṇe dasa āpattiyo desetvā muccati visabhāgakiriyaṃ patvā purimāpurimāpattīnaṃ paṭippassaddhattāti.
The intention of " Even if there are many offences, one is freed by confessing only one" is this: if one has incurred ten offences each in digging, clearing, and extracting, then by confessing the ten offences in extraction, one is freed, because the earlier offences have ceased upon reaching a different kind of action.
Trong câu “dù có nhiều tội, vị ấy được giải thoát chỉ bằng cách sám hối một tội”, ý chính là: nếu trong các hành vi đào, dọn dẹp và xúc đất, vị ấy đã phạm mười tội cho mỗi hành vi, thì trong số đó, vị ấy được giải thoát bằng cách sám hối mười tội trong hành vi xúc đất, vì khi chuyển sang một hành vi khác loại, các tội trước đó đã được lắng dịu.
Jātivasena pana samānakiriyāya āpannāpattiyo ekattena gahetvā ‘‘ekameva desetvā’’ti vuttaṃ, tasmā imināpi kurundaṭṭhakathāvacanena paṭhamaṃ mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttapurimāpattipaṭippassaddhimeva samatthayati, na pana ubhinnaṃ aṭṭhakathānaṃ atthato nānākaraṇaṃ atthi.
However, by taking the offences incurred in similar actions as one in terms of their nature, it is said, "by confessing only one." Therefore, this statement from the Kurunda Aṭṭhakathā also supports the cessation of former offences mentioned in the Great Aṭṭhakathā first; there is no difference in meaning between the two Aṭṭhakathās.
Tuy nhiên, xét theo chủng loại, các tội đã phạm trong cùng một loại hành vi được xem như là một, nên mới nói “chỉ bằng cách sám hối một tội”. Do đó, lời này trong Kurundaṭṭhakathā cũng chỉ củng cố cho sự lắng dịu của các tội trước đã được nói đến trong Mahāaṭṭhakathā trước đó, chứ không có sự khác biệt về ý nghĩa giữa hai bộ Aṭṭhakathā.
Aparampettha pakāraṃ vaṇṇayanti ‘‘samānakiriyāsupi purimapurimakhaṇanapaccayā āpannāpattiyo pacchimapacchimakhaṇanaṃ patvā paṭippassambhantīti iminā adhippāyena ‘paṃsukhaṇanādīsu ca lajjidhamme uppanne bahukāpi āpattiyo hontu, ekameva desetvā muccatīti kurundaṭṭhakathāyaṃ vutta’’’nti.
Another interpretation is given here: "Even in similar actions, the offences incurred due to earlier acts of digging cease upon reaching later acts of digging. With this intention, it is said in the Kurunda Aṭṭhakathā: 'Even if there are many offences when a sense of shame arises in digging up earth, etc., one is freed by confessing only one.'"
Họ giải thích một cách khác ở đây rằng: “Ngay cả trong các hành vi cùng loại, các tội đã phạm do các hành vi đào trước đó cũng được lắng dịu khi chuyển sang các hành vi đào sau này. Với ý này, trong Kurundaṭṭhakathā đã nói rằng ‘trong việc đào đất v.v., khi trạng thái của người biết tàm quý phát sinh, dù có nhiều tội, vị ấy được giải thoát chỉ bằng cách sám hối một tội.’”
‘‘Evañca sati ‘bahukāpi āpattiyo hontū’ti na vattabbaṃ bhaveyya, vuttañca, tasmā visabhāgakiriyameva patvā purimāpattīnaṃ paṭippassaddhiṃ icchanteneva bahukāsupi āpattīsu ekameva desetvā muccatīti imasmiṃ ṭhāne visuṃyeveko desanākkamo dassito’’tipi vadanti.
"And if that were the case, it should not be said, 'Let there be many offenses,' but it has been said. Therefore, only by desiring the cessation of previous offenses upon reaching a dissimilar action, one is freed by confessing only one offense even among many offenses. In this case, a separate method of confession has been shown," so they say.
"Nếu đã như vậy thì không nên nói rằng ‘hãy có nhiều tội lỗi’, nhưng đã nói như vậy, do đó, chỉ vì muốn sự lắng dịu của các tội lỗi trước khi đạt đến hành động khác loại, nên trong nhiều tội lỗi, chỉ cần thuyết một tội lỗi thôi thì được giải thoát. Tại chỗ này, một phương pháp thuyết tội lỗi riêng biệt đã được chỉ ra" – họ cũng nói như vậy.
Ayametesaṃ adhippāyo – yathā idha purimāpattīnaṃ paṭippassaddhi aṭṭhakathācariyappamāṇena gahitā, evaṃ bahukāsupi āpattīsu ekameva desetvā muccatīti idampi idha aṭṭhakathācariyappamāṇatoyeva veditabbaṃ.
This is their intention: just as the cessation of previous offenses here is taken according to the authority of the Commentators, so too the statement that one is freed by confessing only one offense even among many offenses should be understood here only according to the authority of the Commentators.
Ý nghĩa của những lời này là: cũng như ở đây, sự lắng dịu của các tội lỗi trước đã được chấp nhận theo tiêu chuẩn của các vị aṭṭhakathācariya, thì cũng vậy, việc chỉ thuyết một tội lỗi trong nhiều tội lỗi để được giải thoát cũng nên được hiểu theo tiêu chuẩn của các vị aṭṭhakathācariya ở đây.
Yathā ca pāḷiyaṃ pācittiyaṭṭhānepi dukkaṭameva hotīti idha āveṇikaṃ katvā āpattiviseso dassito, evaṃ purimāpattīnaṃ paṭippassaddhiviseso ca desanāviseso ca aṭṭhakathācariyehi dassitoti.
And just as in the Pāli, in the case of a pācittiya offense, it is only a dukkaṭa offense, and here a distinction in offenses has been shown making it unique, so too the distinction in the cessation of previous offenses and the distinction in confession have been shown by the Commentators.
Và cũng như trong Pāḷi, tại chỗ đáng lẽ là pācittiya thì lại là dukkaṭa, ở đây đã được chỉ ra một loại tội lỗi đặc biệt, thì cũng vậy, loại lắng dịu đặc biệt của các tội lỗi trước và loại thuyết tội lỗi đặc biệt đã được các vị aṭṭhakathācariya chỉ ra.
Heṭṭhato osīdentoti ‘‘sāmikesu āgantvā apassitvā gatesu gaṇhissāmī’’ti theyyacittena heṭṭhābhūmiyaṃ osīdento.
Heṭṭhato osīdento means sinking into the ground with a thieving mind, thinking, "I will take it when the owners have come and gone without seeing."
Heṭṭhato osīdento nghĩa là: với ý định trộm cắp "khi chủ nhân đã đến, không thấy và đã đi rồi, ta sẽ lấy", chìm xuống dưới đất.
Bundenāti kumbhiyā heṭṭhimatalena.
Bundenā means with the bottom surface of the pot.
Bundenā nghĩa là: bằng đáy của cái chum.
Evaṃ ekaṭṭhāne ṭhitāya kumbhiyā ṭhānācāvanaṃ chahi ākārehi veditabbanti sambandho.
Thus, the displacement of a pot standing in one place should be understood in six ways; this is the connection.
Như vậy, việc di chuyển cái chum đang đặt ở một chỗ cần được hiểu theo sáu cách.
Valayaṃ nīharati, pārājikanti ākāsagataṃ akatvā ghaṃsitvā nīharantassa chinnakoṭito nīhaṭamatte pārājikaṃ.
Valayaṃ nīharati, pārājika means that if one rubs and takes it out without it being airborne, a pārājika offense is incurred as soon as it is removed from the severed edge.
Valayaṃ nīharati, pārājikaṃ nghĩa là: không làm cho nó bay lên không trung, mà cọ xát và kéo ra; ngay khi nó vừa được kéo ra khỏi chỗ bị cắt thì phạm tội pārājika.
Ito cito ca sāretīti ghaṃsantoyeva ākāsagataṃ akatvā sāreti.
Ito cito ca sāretī means that one moves it by rubbing without it being airborne.
Ito cito ca sāretī nghĩa là: chỉ cọ xát mà di chuyển, không làm cho nó bay lên không trung.
Chinnamatte pārājikanti avassaṃ ce patati, chinnamatte pārājikaṃ.
Chinnamatte pārājika means that if it inevitably falls, a pārājika offense is incurred as soon as it is cut.
Chinnamatte pārājikaṃ nghĩa là: nếu chắc chắn nó sẽ rơi, thì ngay khi vừa cắt xong là phạm tội pārājika.
Paricchedoti ‘‘pañcamāsakaṃ vā atirekapañcamāsakaṃ vā’’ti vuttagaṇanaparicchedo.
Paricchedo means the specified quantity, such as "five māsa or more than five māsa."
Paricchedo nghĩa là: giới hạn số lượng đã nói, như "năm đồng māsa hoặc hơn năm đồng māsa".
Apabyūhantoti ‘‘heṭṭhā ṭhitaṃ gaṇhissāmī’’ti hatthena dvidhā karonto.
Apabyūhanto means dividing with the hand, thinking, "I will take what is below."
Apabyūhanto nghĩa là: dùng tay tách ra làm hai với ý định "ta sẽ lấy cái ở dưới".
Upaḍḍhakumbhiyanti upaḍḍhapuṇṇāya kumbhiyā.
Upaḍḍhakumbhiya means in a pot that is half-full.
Upaḍḍhakumbhiyaṃ nghĩa là: cái chum đầy một nửa.
Nanu ca aṭṭhakathācariyappamāṇena saṅkhepaṭṭhakathādīsu vuttampi kasmā na gahetabbanti āha – ‘‘vinayavinicchaye hi āgate garuke ṭhātabba’’nti.
Why should what is stated in the Saṅkhepaṭṭhakathā and other commentaries, based on the authority of the Commentators, not be accepted? He says: "For in a Vinaya decision, one should adhere to what is weighty."
Chẳng phải điều đã được nói trong Saṅkhepaṭṭhakathā và các bản chú giải khác theo tiêu chuẩn của các vị aṭṭhakathācariya cũng nên được chấp nhận sao? Để trả lời, Ngài nói: "Thật vậy, khi có sự phán quyết về Vinaya, thì phải giữ vững điều quan trọng."
Vinayadhammatāti vinayagarukānaṃ dhammatā.
Vinayadhammatā means the practice of those who respect the Vinaya.
Vinayadhammatā nghĩa là: bản chất của những người tôn trọng Vinaya.
Vinayagarukā hi vinayavinicchaye āgate garuke tiṭṭhanti.
Indeed, those who respect the Vinaya adhere to what is weighty when a Vinaya decision arises.
Thật vậy, những người tôn trọng Vinaya sẽ giữ vững điều quan trọng khi có sự phán quyết về Vinaya.
Vinayagarukatābyāpanatthañhi vinayagarukoyevettha vinaya-saddena vutto, vinayassa vā esā dhammatā tesaṃ garugāravaṭṭhānassa vinayavisayattā.
For the purpose of expanding the respect for the Vinaya, the one who respects the Vinaya is referred to here by the word "Vinaya," or this is the nature of the Vinaya, as the revered position of those who respect it falls within the scope of the Vinaya.
Để làm rõ sự tôn trọng Vinaya, từ Vinaya ở đây chỉ người tôn trọng Vinaya; hoặc đây là bản chất của Vinaya vì đối tượng của sự tôn trọng của họ là Vinaya.
Idāni saṅkhepaṭṭhakathādīsu vuttaṃ pāḷiyāpi na sametīti dassento āha ‘‘apicā’’tiādi.
Now, to show that what is stated in the Saṅkhepaṭṭhakathā and other commentaries does not accord with the Pāli, he says, "apicā" and so on.
Bây giờ, để chỉ ra rằng điều đã nói trong Saṅkhepaṭṭhakathā và các bản chú giải khác không phù hợp với Pāḷi, Ngài nói: "Apicā" và tiếp theo.
Bhājananti pattādibhājanaṃ.
Bhājana means a vessel such as a bowl.
Bhājanaṃ nghĩa là: bình bát và các loại bình khác.
Pattādiṃ apūretvā gaṇhantassa anuddhaṭepi mukhavaṭṭiparicchedo hoti, pūretvā gaṇhantassa pana uddharaṇakāle hotīti āha ‘‘mukhavaṭṭiparicchedena vā uddhārena vā’’ti.
For one who takes a bowl, etc., without filling it, the boundary is the rim of the opening, even if not yet lifted. But for one who takes it after filling it, it occurs at the time of lifting, so he says, "by the boundary of the rim or by lifting."
Ngài nói: "bằng giới hạn miệng bình hoặc bằng cách lấy ra" vì đối với người lấy mà không làm đầy bình bát, giới hạn miệng bình đã có sẵn dù chưa lấy ra; nhưng đối với người lấy mà làm đầy, thì nó xảy ra vào lúc lấy ra.
Yadā pana telakumbhīādīsu telādīnaṃ abahubhāvato bhājanaṃ nimujjāpetvā gaṇhituṃ na sakkā hoti, tadā mukhavaṭṭiparicchedeneva hoti.
However, when it is not possible to submerge a vessel to take oil, etc., from an oil pot, etc., due to the small quantity of oil, etc., it is then determined by the boundary of the rim of the opening alone.
Tuy nhiên, khi không thể nhúng bình vào để lấy dầu trong các chum dầu vì lượng dầu không nhiều, thì giới hạn chỉ là miệng bình.
Cikkananti thaddhaṃ.
Cikkana means thick or sticky.
Cikkanaṃ nghĩa là: đặc.
Ākaḍḍhanavikaḍḍhanayogganti ettha abhimukhaṃ kaḍḍhanaṃ ākaḍḍhanaṃ, parato kaḍḍhanaṃ vikaḍḍhanaṃ.
Ākaḍḍhanavikaḍḍhanayogga: here, pulling towards oneself is ākaḍḍhanaṃ, and pulling away is vikaḍḍhanaṃ.
Trong ākaḍḍhanavikaḍḍhanayoggaṃ, ākaḍḍhanaṃ là kéo về phía mình, vikaḍḍhanaṃ là kéo ra xa.
Paṭinīharitunti attano bhājanato paṭinīharituṃ.
Paṭinīharituṃ means to remove it from one's own vessel.
Paṭinīharituṃ nghĩa là: để lấy lại từ bình của mình.
Hatthato muttamatte pārājikanti theyyacittena parasantakaggahaṇapayogassa katattā.
Hatthato muttamatte pārājika is incurred because the act of taking another's property with a thieving mind has been performed.
Hatthato muttamatte pārājikaṃ nghĩa là: vì đã thực hiện hành vi lấy tài sản của người khác với ý định trộm cắp.
Mahāaṭṭhakathāyameva ‘‘sacepi mariyādaṃ dubbalaṃ katvā sukkhataḷākassa udakanibbahanaṭṭhānaṃ udakaniddhamanatumbaṃ vā pidahati, aññato ca gamanamagge vā pāḷiṃ bandhati, sukkhamātikaṃ vā ujuṃ karoti, pacchā deve vuṭṭhe udakaṃ āgantvā mariyādaṃ bhindati, sabbattha bhaṇḍadeyya’’nti vuttattā ‘‘taṃ pana tattheva sukkhataḷāke sukkhamātikāya ujukaraṇavinicchayena virujjhatī’’ti vuttaṃ.
In the Mahāaṭṭhakathā itself, it is stated: "If one makes a dam weak and blocks the outlet of a dry tank or a water pipe, or if one builds an embankment on another path or straightens a dry ditch, and later, when it rains, water comes and breaks the dam, in all such cases, the property is due (bhaṇḍadeyyaṃ)." Therefore, it is said, "That, however, contradicts the decision about straightening a dry ditch in a dry tank there."
Vì trong Mahāaṭṭhakathā đã nói rằng: "Nếu làm yếu bờ đê, hoặc bịt lỗ thoát nước của ao khô, hoặc ống thoát nước, hoặc đắp bờ đê ở lối đi khác, hoặc làm thẳng máng nước khô, sau đó trời mưa, nước đến phá vỡ bờ đê, tất cả đều là bhaṇḍadeyyaṃ", nên đã nói: "Điều đó mâu thuẫn với sự phán quyết về việc làm thẳng máng nước khô trong chính ao khô đó."
Avahāralakkhaṇanti pañcavīsatiyā avahāresu ekampi avahāralakkhaṇaṃ, ṭhānācāvanapayogo eva vā.
Avahāralakkhaṇa means even one of the twenty-five characteristics of theft, or simply the act of displacing it.
Avahāralakkhaṇaṃ nghĩa là: một trong hai mươi lăm dấu hiệu trộm cắp, hoặc chỉ là hành vi di chuyển khỏi vị trí.
Uddhāreti kumbhiyā phuṭṭhaṭṭhānato kesaggamattepi uddhaṭe.
Uddhāre means when even a hair's breadth is lifted from the place where the pot was touched.
Uddhāre nghĩa là: ngay cả khi một sợi tóc cũng được lấy ra khỏi chỗ vỡ của cái chum.
Yuttanti ṭhānācāvanapayogasabbhāvato yuttaṃ.
Yutta is appropriate due to the existence of the act of displacing.
Yuttaṃ nghĩa là: hợp lý, vì có hành vi di chuyển khỏi vị trí.
Saṅgopanatthāyāti iminā suddhacittataṃ dasseti.
By Saṅgopanatthāyā, he shows the purity of mind.
Bằng từ saṅgopanatthāyā, Ngài chỉ ra tâm ý thanh tịnh.
Palibujjhissatīti nivāressati.
Palibujjhissatī means he will hinder or obstruct.
Palibujjhissatī nghĩa là: sẽ ngăn cản.
Vuttanayeneva pārājikanti hatthato muttamatteyeva pārājikaṃ.
Vuttanayeneva pārājika means a pārājika offense is incurred as soon as it leaves the hand, in the manner already stated.
Vuttanayeneva pārājikaṃ nghĩa là: ngay khi vừa rời khỏi tay là phạm tội pārājika.
Suddhacittova uddharatīti kumbhiyaṃ telassa ākiraṇato puretarameva suddhacitto nikkhipitvā pacchā suddhacittova uddharati.
Suddhacittova uddharatī means that one puts it down with a pure mind even before pouring the oil into the pot, and then lifts it with a pure mind.
Suddhacittova uddharatī nghĩa là: trước khi đổ dầu vào chum, người đó đã đặt vào với tâm ý thanh tịnh, và sau đó cũng lấy ra với tâm ý thanh tịnh.
Neva avahāroti theyyacittena avaharaṇapayogassa akatattā.
Neva avahāro means that no act of theft was performed with a thieving mind.
Neva avahāro nghĩa là: không phải là hành vi trộm cắp, vì không thực hiện hành vi trộm cắp với ý định trộm cắp.
Attano bhājanattā pana ‘‘na gīvā’’ti vuttaṃ, anāpattimattameva vuttaṃ, na pana evaṃ vicāritanti adhippāyo.
However, because it is one's own vessel, it is said, "not a gīvā." It is only said that no offense is incurred; it is not considered in this way. This is the intention.
Tuy nhiên, vì là bình của mình, nên đã nói "na gīvā" (không phạm tội). Ý nghĩa là chỉ nói về việc không phạm tội, chứ không phải là đã được xem xét như vậy.
Atha vā anāpattimattameva vuttanti imināpi tattha ‘‘gīvā’’ti vacanābhāvato ‘‘na gīvā’’ti pubbe vuttamahāaṭṭhakathāvādameva patiṭṭhāpeti, pacchā dassitena kurundivādenapi mahāaṭṭhakathāvādova samatthito.
Alternatively, by "anāpattimattameva vutta," he establishes the position of the Mahāaṭṭhakathā stated earlier, "not a gīvā," because the word "gīvā" is not present there. The position of the Mahāaṭṭhakathā is also supported by the Kurundī commentary stated later.
Hoặc, bằng cách nói "anāpattimattameva vuttaṃ", điều này cũng củng cố quan điểm của Mahāaṭṭhakathā đã nói trước đó là "na gīvā" vì không có từ "gīvā" ở đó. Quan điểm của Mahāaṭṭhakathā cũng được xác nhận bởi quan điểm của Kurundi được trình bày sau đó.
Attano bhaṇḍanti telākiraṇato puretarameva attano kumbhiyaṃ suddhacittena ṭhapitaṃ pītatelaṃ attano parikkhāraṃ.
Attano bhaṇḍa means the oil that was drunk, placed in one's own pot with a pure mind even before the oil was poured, is one's own possession.
Attano bhaṇḍaṃ nghĩa là: dầu đã được đổ vào chum của mình với tâm ý thanh tịnh trước khi đổ dầu vào, là vật dụng của mình.
Sammohaṭṭhānanti āpattivinicchayavasena sammohaṭṭhānaṃ.
Sammohaṭṭhāna means a point of confusion regarding the decision on offenses.
Sammohaṭṭhānaṃ nghĩa là: chỗ gây nhầm lẫn về mặt phán quyết tội lỗi.
Bahigataṃ nāma hotīti tato paṭṭhāya telassa aṭṭhānabhāvato adhomukhabhāvato ca bahigataṃ nāma hoti.
Bahigataṃ nāma hotī means that from that point onwards, due to the oil being misplaced and facing downwards, it is called "outside."
Bahigataṃ nāma hotī nghĩa là: từ đó trở đi, dầu được gọi là ở bên ngoài vì nó không ở đúng vị trí và hướng xuống dưới.
Anto paṭṭhāya chidde kariyamāne telassa nikkhamitvā gatagataṭṭhānaṃ bhājanasaṅkhyameva gacchatīti āha – ‘‘bāhirantato pādagghanake gaḷite pārājika’’nti.
If a hole is made starting from the inside, the oil that comes out and reaches various places is counted as part of the vessel itself, so he says, "pārājika is incurred if it flows out from the outer edge to the value of a foot."
Ngài nói: "bāhirantato pādagghanake gaḷite pārājikaṃ" (tội pārājika khi một lượng dầu có giá trị bằng một đồng pāda chảy ra từ bên ngoài) vì khi lỗ được tạo từ bên trong, dầu chảy ra và đến bất cứ đâu đều được tính là nằm trong bình.
Yathā tathā vā katassāti bāhirantato abbhantarato vā paṭṭhāya katassa.
Yathā tathā vā katassā means made starting from either the outer edge or the inner side.
Yathā tathā vā katassā nghĩa là: của cái lỗ được tạo ra từ bên ngoài hoặc từ bên trong.
Majjhe ṭhapetvā katachiddeti majjhe thokaṃ kapālaṃ ṭhapetvā pacchā taṃ chindantena katachidde.
Majjhe ṭhapetvā katachidde means in a hole made by placing a small piece of pottery in the middle and then cutting it.
Majjhe ṭhapetvā katachidde nghĩa là: cái lỗ được tạo ra bằng cách đặt một mảnh vỡ nhỏ ở giữa rồi sau đó đục thủng nó.
‘‘Mariyādacchedane anto ṭhatvā bahimukho chindanto bahi antena kāretabbo, bahi ṭhatvā antomukho chindanto anto antena kāretabbo, anto ca bahi ca chinditvā majjhe ṭhapetvā taṃ chindanto majjhena kāretabbo’’ti (pārā. aṭṭha. 1.108) vuttattā ‘‘taḷākassa ca mariyādabhedena sametī’’ti vuttaṃ.
It is stated, "When cutting a boundary, if one stands inside and cuts outwards, it should be done from the outer end; if one stands outside and cuts inwards, it should be done from the inner end; if one cuts both inside and outside, and places it in the middle and then cuts it, it should be done from the middle." Therefore, it is said, "it accords with the breaking of the tank's boundary."
Vì đã nói rằng: "Khi phá bờ đê, người đục từ bên trong hướng ra ngoài thì phải tính theo phía ngoài; người đục từ bên ngoài hướng vào trong thì phải tính theo phía trong; người đục cả trong lẫn ngoài, rồi đặt một cái ở giữa và đục cái đó thì phải tính theo phần giữa" nên đã nói: "Điều đó phù hợp với việc phá vỡ bờ đê của ao."
Idamettha yuttanti anto ca bahi ca paṭṭhāya katachidde majjhena kāretabbo.
Idamettha yutta means if a hole is made starting from both the inside and the outside, it should be done from the middle.
Idamettha yuttaṃ nghĩa là: cái lỗ được tạo ra từ cả bên trong và bên ngoài thì phải tính theo phần giữa.
Anto paṭṭhāya kate pana bāhirantena, bahi paṭṭhāya kate abbhantarena kāretabboti ayaṃ tippakāropi ettha vemaṭṭhachidde yutto.
Anto paṭṭhāya kate pana bāhirantena, bahi paṭṭhāya kate abbhantarena kāretabbo - this three-fold distinction regarding the hole is also appropriate here for a hole made exactly in the middle.
Anto paṭṭhāya kate pana bāhirantena, bahi paṭṭhāya kate abbhantarena kāretabbo (tuy nhiên, nếu được tạo từ bên trong thì phải tính theo phía ngoài, nếu được tạo từ bên ngoài thì phải tính theo phía trong) – ba cách này cũng phù hợp với cái lỗ ở giữa ở đây.
Udake katapayogassa abhāvato ‘‘ṭhānācāvanapayogassa abhāvā’’ti vuttaṃ.
Ṭhānācāvanapayogassa abhāvā is stated due to the absence of the act of displacing in the case of water.
Vì không có hành vi tác động đến nước, nên đã nói: "ṭhānācāvanapayogassa abhāvā" (vì không có hành vi di chuyển khỏi vị trí).
Aṭṭhakathāyaṃ tāva vuttanti mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
Aṭṭhakathāyaṃ tāva vutta means it is stated in the Mahāaṭṭhakathā.
Aṭṭhakathāyaṃ tāva vuttaṃ nghĩa là: đã được nói trong Mahāaṭṭhakathā.
Patthinnassa khādanaṃ itarassa pānañca sappiādīnaṃ paribhogoti āha – ‘‘akhāditabbaṃ vā apātabbaṃ vā karotī’’ti.
For one who desires it, food, and for another, drink, is the consumption of ghee and so on. Therefore, it is said: “makes it something not to be eaten or not to be drunk.”
Việc ăn uống của người mong muốn, và việc dùng bơ sữa, v.v., của người khác được nói là – “làm cho vật không thể ăn hoặc không thể uống được”.
Kathaṃ pana tathā karotīti āha ‘‘uccāraṃ vā passāvaṃ vā’’tiādi.
But how does one do so? Therefore, it is said: “excrement or urine,” etc.
Vậy làm thế nào để làm được như vậy? Kinh nói “bằng cách đổ phân hoặc nước tiểu, v.v.”.
Kasmā panettha dukkaṭaṃ vuttanti āha ‘‘ṭhānācāvanassa natthitāya dukkaṭa’’nti.
Why is a dukkaṭa mentioned here? Therefore, it is said: “because there is no moving from its place, it is a dukkaṭa.”
Tại sao ở đây lại nói về lỗi Dukkaṭa? Kinh nói “do không di chuyển khỏi chỗ nên phạm Dukkaṭa”.
Purimadvayanti bhedanaṃ chaḍḍanañca.
The first two means breaking and discarding.
Hai điều đầu là phá hoại và vứt bỏ.
Kasmā na sametīti āha ‘‘tañhī’’tiādi.
Why does it not conform? Therefore, it is said: “For that,” etc.
Tại sao lại không tương ứng? Kinh nói “vì điều đó” và tiếp theo.
Kumbhijajjarakaraṇenāti puṇṇakumbhiyā jajjarakaraṇena.
By making a pot dilapidated means by causing a full pot to become dilapidated.
Bằng cách làm cho cái bình bị vỡ nát nghĩa là bằng cách làm cho cái bình đầy bị vỡ nát.
Mātikāujaukaraṇenāti udakapuṇṇāya mātikāya ujukaraṇena.
By straightening a water-channel means by making a water-channel full of water straight.
Bằng cách làm cho con kênh thẳng hàng nghĩa là bằng cách làm cho con kênh đầy nước thẳng hàng.
Ekalakkhaṇanti bhedanaṃ kumbhijajjarakaraṇena chaḍḍanaṃ mātikāya ujukaraṇena saddhiṃ ekasabhāvaṃ ṭhānācāvanapayogasabbhāvato.
Of a single characteristic means breaking, along with making a pot dilapidated, and discarding, along with straightening a water-channel, are of the same nature because of the existence of the effort of moving from its place.
Một đặc điểm là việc phá hoại bằng cách làm cho bình bị vỡ nát và việc vứt bỏ bằng cách làm cho con kênh thẳng hàng có cùng bản chất, vì có sự tác động di chuyển khỏi chỗ.
Pacchimaṃ pana dvayanti jhāpanaṃ aparibhogakaraṇañca.
But the latter two means burning and rendering unusable.
Còn hai điều sau là đốt cháy và làm cho không thể sử dụng được.
Ettha evaṃ vinicchayaṃ vadantīti ettha mahāaṭṭhakathāyaṃ vutte eke ācariyā evaṃ vinicchayaṃ vadanti.
Here, they state the decision thus: In this, regarding what is said in the Great Commentary, some teachers state the decision thus.
Ở đây, họ nói về sự phán quyết như sau nghĩa là một số vị thầy nói về sự phán quyết như sau, như đã được nói trong Mahāaṭṭhakathā.
Pacchimadvayaṃ sandhāya vuttanti ettha purimadvaye vinicchayo heṭṭhā vuttānusārena sakkā viññātunti tattha kiñci avatvā pacchimadvayaṃ sandhāya ṭhānācāvanassa natthitāya dukkaṭanti idaṃ vuttanti adhippāyo.
It is said in reference to the latter two: Here, the meaning is that, since the decision on the first two can be known according to the method stated below, without saying anything about that, this was said—"because there is no moving from its place, it is a dukkaṭa”—in reference to the latter two.
Được nói liên quan đến hai điều sau nghĩa là ý muốn nói rằng, vì sự phán quyết về hai điều đầu có thể được hiểu theo những gì đã nói ở dưới, nên không nói gì về điều đó, mà câu “do không di chuyển khỏi chỗ nên phạm Dukkaṭa” này được nói liên quan đến hai điều sau.
Theyyacittenāti attano vā parassa vā kātukāmatāvasena uppannatheyyacittena.
With a thievish thought means with a thievish thought that has arisen through the wish to do something for oneself or for another.
Với tâm trộm cắp nghĩa là với tâm trộm cắp phát sinh do ý muốn làm cho mình hoặc người khác.
Vināsetukāmatāyāti hatthapādādiṃ chindanto viya kevalaṃ vināsetukāmatāya.
With the wish to destroy means with the mere wish to destroy, like one who cuts off hands, feet, etc.
Do ý muốn hủy hoại nghĩa là chỉ do ý muốn hủy hoại, giống như chặt tay chân, v.v.
Purimadvaye kiṃ hoti, kiṃ adhippāyena na kiñci vuttanti āha – ‘‘purimadvaye pana…pe… pārājika’’nti.
What happens in the case of the first two? With what intention was nothing said? Therefore, he said: “But in the case of the first two… a pārājika.”
Điều gì xảy ra với hai điều đầu? Tại sao không nói gì về ý định? Kinh nói – “Còn về hai điều đầu… Pārājika”.
Tattha vuttanayena bhindantassa vā chaḍḍentassa vāti muggarena pothetvā bhindantassa udakaṃ vā vālikaṃ vā ākiritvā uttarāpentassāti attho.
Therein, for one who breaks or discards in the said manner means for one who breaks by smashing with a mallet, or for one who causes it to overflow by pouring in water or sand.
Ở đó, “người phá hoại hoặc vứt bỏ theo cách đã nói” có nghĩa là người phá hoại bằng cách đập vỡ bằng chùy, hoặc người làm cho nước hoặc cát tràn ra bằng cách đổ vào.
Ayuttanti ceti pāḷiyaṃ purimapadadvayepi dukkaṭasseva vuttattā ‘‘purimadvaye…pe… pārājikanti idaṃ ayutta’’nti yadi tumhākaṃ siyāti attho.
If you say it is incorrect: The meaning is, if it should be your view that “this statement ‘in the case of the first two… a pārājika’ is incorrect,” because in the Pāḷi, a dukkaṭa is stated for the first pair of terms as well.
Nếu cho rằng không hợp lý nghĩa là nếu các vị cho rằng “điều này không hợp lý” vì trong Pāḷi, cả hai từ đầu tiên đều nói về Dukkaṭa.
Nāti ayuttabhāvappasaṅgaṃ nisedhetvā tattha kāraṇamāha ‘‘aññathā gahetabbatthato’’ti.
No: Having refuted the charge of incorrectness, he states the reason for it: “because the meaning is to be understood differently.”
Không nghĩa là bác bỏ sự không hợp lý và nói lý do ở đó là “vì ý nghĩa phải được hiểu khác”.
Kathaṃ panettha attho gahetabboti āha ‘‘pāḷiyaṃ hī’’tiādi.
How is the meaning to be understood here? Therefore, he said: “For in the Pāḷi,” etc.
Vậy ý nghĩa ở đây phải được hiểu như thế nào? Kinh nói “vì trong Pāḷi” và tiếp theo.
Nāsetukāmatāpakkhe heṭṭhā vuttanayeneva atthassa avirujjhanato ‘‘theyyacittapakkhe’’ti vuttaṃ.
Since the meaning is not contradicted in the case of the wish to destroy, according to the method stated below, it is said: “in the case of a thievish thought.”
Vì ý nghĩa không mâu thuẫn theo cách đã nói ở dưới trong trường hợp ý muốn hủy hoại, nên đã nói “trong trường hợp tâm trộm cắp”.
‘‘Evaṃ vinicchayaṃ vadantī’’ti ito paṭṭhāya vuttassa sabbassapi ekasseva vacanattā ‘‘evameke vadantī’’ti nigamanavasena vuttaṃ.
Because all that has been said starting from “they state the decision thus” is the statement of a single person, it is said “thus some say” by way of a conclusion.
Vì tất cả những gì đã nói từ “Họ nói sự phán quyết như sau” trở đi đều là một lời nói duy nhất, nên đã nói “một số người nói như vậy” theo cách kết luận.
Idāni yathāvuttavasena pāḷiyā atthe gayhamāne mahāaṭṭhakathāyaṃ catunnampi sāmaññato vuttassa pacchimadvayaṃ sandhāya vuttanti vacane visesābhāvato pāḷiyaṃ vuttesu catūsu padesu ‘‘chaḍḍeti vā aparibhogaṃ vā karotī’’ti imesaṃ padānaṃ visesābhāvappasaṅgato ca sayaṃ aññathā pāḷiṃ aṭṭhakathañca saṃsanditvā atthaṃ dassetukāmo ‘‘ayaṃ panettha sāro’’tiādimāha.
Now, when the meaning of the Pāḷi is understood in the manner stated, because there is no specific distinction in the statement in the Great Commentary that what was said in general for all four was said in reference to the latter two, and because it would follow that there is no specific distinction between the terms “discards or renders unusable” among the four terms mentioned in the Pāḷi, he himself, wishing to show the meaning by comparing the Pāḷi and the Commentary in another way, said: “This is the essence here,” etc.
Bây giờ, nếu ý nghĩa của Pāḷi được hiểu theo cách đã nói, thì trong Mahāaṭṭhakathā, không có sự khác biệt trong lời nói “được nói liên quan đến hai điều sau” trong số bốn điều được nói chung, và cũng có thể xảy ra trường hợp không có sự khác biệt trong các từ “vứt bỏ hoặc làm cho không thể sử dụng được” trong số bốn từ được nói trong Pāḷi. Do đó, muốn tự mình đối chiếu Pāḷi và Aṭṭhakathā theo cách khác để trình bày ý nghĩa, nên đã nói “đây là cốt lõi ở đây” và tiếp theo.
Vinītavatthumhi ‘‘saṅghassa puñjakitaṃ tiṇaṃ theyyacitto jhāpesī’’si (pārā. 156) vuttattā vinītavatthumhi tiṇajjhāpako viyāti imināva ṭhānā acāvetukāmovāti etthāpi theyyacittena ṭhānā acāvetukāmoti idaṃ vuttameva hotīti daṭṭhabbaṃ.
Because it is said in the Vinītavatthu, “with a thievish thought, he burned the Saṅgha’s piled-up grass,” it should be seen that by this phrase like the burner of grass in the Vinītavatthu, it is indeed stated here in or not wishing to move it from its place that one does not wish to move it from its place with a thievish thought.
Trong Vinītavatthu, đã nói “một Tỳ-kheo với tâm trộm cắp đã đốt cỏ chất đống của Tăng chúng” (Pārā. 156). Do đó, “giống như người đốt cỏ trong Vinītavatthu” có nghĩa là ở đây, trong câu “hoặc muốn không di chuyển khỏi chỗ”, điều này cũng được nói là “muốn không di chuyển khỏi chỗ với tâm trộm cắp”.
Achaḍḍetukāmoyevāti etthāpi theyyacittenāti sambandhitabbaṃ.
And not wishing to discard: Here too, it should be connected with “with a thievish thought.”
Ở đây, trong câu “hoặc muốn không vứt bỏ”, cũng phải liên hệ với “với tâm trộm cắp”.
Idañhi theyyacittapakkhaṃ sandhāya vuttaṃ nāsetukāmatāpakkhassa vakkhamānattā.
Indeed, this was said in reference to the case of a thievish thought, because the case of the wish to destroy will be discussed.
Điều này được nói liên quan đến trường hợp tâm trộm cắp, vì trường hợp ý muốn hủy hoại sẽ được nói sau.
Tenevāha ‘‘nāsetukāmatāpakkhe panā’’tiādi.
For that very reason, he said: “But in the case of the wish to destroy,” etc.
Chính vì vậy, kinh nói “còn trong trường hợp ý muốn hủy hoại” và tiếp theo.
Itarathāpi yujjatīti theyyacittābhāvā ṭhānā cāvetukāmassapi dukkaṭaṃ yujjatīti vuttaṃ hoti.
It is also suitable in the other way: This means it is said that a dukkaṭa is suitable even for one who wishes to move it from its place but lacks a thievish thought.
Cũng hợp lý theo cách khác nghĩa là, do không có tâm trộm cắp, Dukkaṭa cũng hợp lý đối với người muốn di chuyển khỏi chỗ.
96. Ākāsaṭṭhakathāyaṃ mukhatuṇḍakenāti mukhaggena.
96. In the commentary on things in the air, with the tip of the beak means with the tip of the mouth.
96. Trong Ākāsaṭṭhakathā, bằng đầu mỏ nghĩa là bằng chóp mỏ.
Kalāpaggenāti piñchakalāpassa aggena.
With the tip of the tail-feathers means with the tip of the plume of feathers.
Bằng chóp lông nghĩa là bằng chóp của chùm lông.
Pasāretīti gahaṇatthaṃ pasāreti.
Spreads means spreads for the purpose of catching.
Xòe ra nghĩa là xòe ra để bắt.
Aggahetvā vāti leḍḍuādīhi paharitvā nayanavasena aggahetvā vā.
Or without catching means without catching it by means of leading it away after striking it with a clod of earth, etc.
Hoặc không nắm bắt nghĩa là hoặc không nắm bắt bằng cách đánh bằng cục đất, v.v., và mang đi.
Ākāsaṭṭhavinicchaye vuccamānepi tappasaṅgena ākāsaṭṭhassa vehāsaṭṭhādibhāvamupagatepi asammohatthaṃ ‘‘yasmiṃ aṅge nilīyatī’’tiādi vuttaṃ.
Even though a decision on things in the air is being discussed, “on whichever limb it perches,” etc., was said to prevent confusion even when, by association, something in the air comes to be something in the sky, etc.
Mặc dù đang nói về sự phán quyết của vật ở trên không (ākāsaṭṭha), nhưng để tránh nhầm lẫn khi nó trở thành vật ở trên cao (vehāsaṭṭha), v.v., do liên quan đến điều đó, đã nói “nơi nó ẩn náu” và tiếp theo.
Antovatthumhīti parikkhittavatthussa anto.
Inside the property means inside an enclosed property.
Trong vật được bao quanh nghĩa là bên trong vật được bao quanh.
Antogāmeti parikkhittassa gāmassa anto.
Inside the village means inside an enclosed village.
Trong làng nghĩa là bên trong làng được bao quanh.
Aparikkhitte pana vatthumhi, gāme vā ṭhitaṭṭhānameva ṭhānaṃ.
But in an unenclosed property or village, the place where it is standing is its place.
Còn trong vật hoặc làng không được bao quanh, thì chỗ nó ở chính là chỗ.
Aṭavimukhaṃ karotīti araññābhimukhaṃ karoti.
Makes it face the forest means makes it face the wilderness.
Làm cho hướng về rừng nghĩa là làm cho hướng về rừng.
Rakkhatīti tena payogena tassa icchitaṭṭhānaṃ agatattā rakkhati.
Guards it means he guards it because, through that effort, it has not gone to its desired place.
Bảo vệ nghĩa là bảo vệ vì nó không đến được nơi mong muốn bằng hành động đó.
Bhūmiyā gacchantaṃ sandhāya ‘‘dutiyapadavāre vā’’ti vuttaṃ.
“Or in the case of the second footstep” was said in reference to it going on the ground.
Hoặc trong lần thứ hai được nói liên quan đến việc đi trên mặt đất.
Gāmato nikkhantassāti parikkhittagāmato nikkhantassa.
Of one that has left the village means of one that has left an enclosed village.
Của người ra khỏi làng nghĩa là của người ra khỏi làng được bao quanh.
Kapiñjaro nāma ekā pakkhijāti.
A francolin partridge is a species of bird.
Kapiñjara là một loài chim.
97. Vehāsaṭṭhakathāyaṃ pana cīvaravaṃse ṭhapitassa cīvarassa ākaḍḍhane yathāvuttappadesātikkamo ekadvaṅgulamattākaḍḍhanena siyāti adhippāyena vuttaṃ ‘‘ekadvaṅgulamattākaḍḍhaneneva pārājika’’nti.
97. Now, in the commentary on things in the sky, in the case of pulling a robe placed on a robe-rail, the transgression of the aforementioned place would occur by pulling it a mere one or two finger-breadths. With this intention, it was said: “by pulling it just a measure of one or two finger-breadths, there is a pārājika.”
97. Trong Vehāsaṭṭhakathā, việc vượt quá giới hạn đã nói khi kéo y phục đặt trên sào y phục có thể xảy ra chỉ với việc kéo một hoặc hai ngón tay. Với ý nghĩa này, đã nói “chỉ với việc kéo một hoặc hai ngón tay là phạm Pārājika”.
Idañca tādisaṃ nātimahantaṃ cīvaravaṃsadaṇḍakaṃ sandhāya vuttaṃ, mahante pana tato adhikamattākaḍḍhaneneva siyā.
And this was said in reference to such a robe-rail rod that is not very large; but in the case of a large one, it would occur only by pulling it by a greater measure than that.
Điều này được nói liên quan đến một cây sào y phục không quá lớn như vậy; còn đối với cây sào lớn, thì có thể là với việc kéo một khoảng cách lớn hơn.
Rajjukena bandhitvāti ekāya rajjukoṭiyā cīvaraṃ bandhitvā aparāya koṭiyā cīvaravaṃsaṃ bandhitvā ṭhapitacīvaraṃ.
Having tied it with a string: A robe placed by tying the robe to one end of a string and tying the robe-rail with the other end.
Buộc bằng dây nghĩa là y phục được đặt bằng cách buộc một đầu dây vào y phục và đầu kia vào sào y phục.
Muttamatte aṭṭhatvā patanakasabhāvattā ‘‘mutte pārājika’’nti vuttaṃ.
Because it has the nature of falling without remaining stable as soon as it is released, it was said: “when it is released, there is a pārājika.”
Đã nói “khi buông ra là phạm Pārājika” vì nó có bản chất rơi xuống ngay khi được buông ra mà không giữ được.
98. Udakaṭṭhakathāyaṃ sandamānaudake nikkhittaṃ na tiṭṭhatīti āha ‘‘asandanake udake’’ti.
98. In the commentary on things in the water, an object placed in flowing water does not stay. Therefore, he said: “in non-flowing water.”
98. Trong Udakaṭṭhakathā, vật được đặt trong nước chảy không đứng yên. Do đó, kinh nói “trong nước không chảy”.
Anāpattīti hatthavārapadavāresu dukkaṭāpattiyā abhāvaṃ sandhāya vuttaṃ.
No offence was said in reference to the absence of a dukkaṭa offence for every hand-length and footstep.
Không phạm lỗi được nói liên quan đến việc không có lỗi Dukkaṭa trong các trường hợp di chuyển bằng tay hoặc chân.
Kaḍḍhatīti heṭṭhato osāreti.
Drags means pulls from below.
Kéo xuống nghĩa là kéo xuống từ phía dưới.
Uppalādīsūti ādi-saddena padumapuṇḍarīkādiṃ saṅgaṇhāti.
In in water lilies, etc., by the word ādi, he includes lotuses, white water lilies, etc.
Trong Uppalādi, từ ādi bao gồm các loại sen như paduma, puṇḍarīka, v.v.
Rattaṃ padumaṃ, setaṃ puṇḍarīkaṃ.
A red one is a lotus; a white one is a white water lily.
Hoa sen đỏ là paduma, hoa sen trắng là puṇḍarīka.
Setaṃ vā padumaṃ, rattaṃ puṇḍarīkaṃ.
A white one is a paduma, a red one is a puṇḍarīka.
Hoặc hoa sen trắng là paduma, hoa sen đỏ là puṇḍarīka.
Atha vā rattaṃ vā hotu setaṃ vā satapattaṃ padumaṃ, ūnasatapattaṃ puṇḍarīkaṃ.
Alternatively, whether it be red or white, a hundred-petaled lotus is a paduma, one with less than a hundred petals is a puṇḍarīka.
Hoặc, dù là đỏ hay trắng, hoa sen có một trăm cánh là paduma, hoa sen có ít hơn một trăm cánh là puṇḍarīka.
Vatthu pūratīti pārājikavatthu pahoti.
'It fulfills the object' means the object is sufficient for a pārājika offense.
Vật đầy đủ nghĩa là đủ để phạm lỗi Pārājika.
Tasmiṃ chinnamatte pārājikanti udakato accuggatassa udakavinimuttaṭṭhānato chedanaṃ sandhāya vuttaṃ.
'Upon the mere cutting of that, it is pārājika' is said in reference to cutting it at the place free from water, for one that has emerged from the water.
Pārājika ngay khi cắt được nói đến khi cắt một bông sen đã nổi lên khỏi mặt nước, từ nơi đã thoát khỏi nước.
Yaṃ vatthuṃ pūretīti yaṃ pupphaṃ pārājikavatthuṃ pūreti.
'Which fulfills the object' means which flower fulfills the object for a pārājika offense.
Vật gì làm đầy đủ nghĩa là bông hoa nào làm đầy đủ vật pārājika.
Dasahi pupphehi katakalāpo hatthako, mahantaṃ kalāpaṃ katvā baddhaṃ bhārabaddhaṃ.
A bunch made with ten flowers is a hatthaka; a large bunch made and bound is bhārabaddha.
Bó hoa được làm từ mười bông hoa là hatthaka (bó nhỏ), bó lớn được buộc lại là bhārabaddha (bó nặng).
Rajjukesu tiṇāni santharitvāti ettha ‘‘dve rajjukāni udakapiṭṭhe ṭhapetvā tesaṃ upari tiriyato tiṇāni santharitvā tesaṃ upari bandhitvā vā abandhitvā vā tiriyatoyeva pupphāni ṭhapetvā heṭṭhato gatāni dve rajjukāni ukkhipitvā pupphamatthake ṭhapentī’’ti vadanti.
Regarding 'having spread grass on the ropes', they say: "Having placed two ropes on the surface of the water, and having spread grass crosswise over them, and having placed the flowers crosswise on top of the grass, either bound or unbound, they lift the two ropes that go underneath and place them on top of the flowers."
Về câu trải cỏ lên dây, người ta nói rằng: “Đặt hai sợi dây trên mặt nước, trải cỏ ngang qua trên chúng, rồi đặt hoa ngang qua trên cỏ, có buộc hoặc không buộc, sau đó nhấc hai sợi dây từ bên dưới lên và đặt lên trên những bông hoa.”
Kesaggamattampi yathāṭhitaṭṭhānato cāvetīti pārimantena phuṭṭhokāsaṃ, orimantena kesaggamattaṃ cāveti.
'Moves it even a hair's tip from its original position' means he moves the place touched by the far side by a hair's tip with the near side.
Dù chỉ một sợi tóc cũng bị di chuyển khỏi vị trí ban đầu nghĩa là bị di chuyển một sợi tóc khỏi nơi tiếp xúc ở phía xa và nơi tiếp xúc ở phía gần.
Sakalamudakanti daṇḍena phuṭṭhokāsagataṃ sakalamudakaṃ.
'The entire water' means the entire water located in the place touched by the stem.
Toàn bộ nước nghĩa là toàn bộ nước trong vùng tiếp xúc với cành cây.
Na udakaṃ ṭhānanti attanā kataṭṭhānassa aṭṭhānattā.
'Water is not a place' means because the place he created is not a standing place.
Không phải là nơi nước vì nơi do mình tạo ra không phải là nơi cố định.
Idaṃ ubhayanti ettha ‘‘bandhanaṃ amocetvā…pe… pārājika’’nti idamevekaṃ, ‘‘paṭhamaṃ bandhanaṃ…pe… ṭhānaparicchedo’’ti idaṃ dutiyaṃ.
Regarding 'these two', the first is "without releasing the bond... pārājika", and the second is "the first bond... the delimitation of the place".
Ở đây, cả hai điều này có nghĩa là “không tháo dây buộc...v.v... pārājika” là một điều, và “trước tiên tháo dây buộc...v.v... xác định nơi” là điều thứ hai.
Paduminiyanti padumagacche.
'In a lotus pond' means in a thicket of lotuses.
Trong bụi sen nghĩa là trong bụi hoa sen.
Uppāṭitāyāti parehi attano atthāya uppāṭitāya.
'Having been uprooted' means having been uprooted by others for their own purpose.
Được nhổ lên nghĩa là được người khác nhổ lên vì lợi ích của họ.
Baddhaṃ kalāpabaddhaṃ.
Bound is kalāpabaddha.
Buộc lại là kalāpabaddha (bó).
Muḷālanti kandaṃ.
'Lotus root' means the bulb.
Muḷāla (ngó sen) là củ.
Pattaṃ vā pupphaṃ vāti idaṃ kaddamassa anto pavisitvā ṭhitaṃ sandhāya vuttaṃ.
'Leaf or flower' is said in reference to that which has entered and is standing in the mud.
Lá hoặc hoa được nói đến khi chúng nằm sâu trong bùn.
Sakalamudakanti vāpiādīsu pariyāpannaṃ sakalamudakaṃ.
'The entire water' means all the water contained in reservoirs and so on.
Toàn bộ nước nghĩa là toàn bộ nước bao gồm trong ao hồ, v.v.
Niddhamanatumbanti vāpiyā udakassa nikkhamanamaggaṃ.
'The drainage channel' means the outflow channel for the water of the reservoir.
Niddhamanatumba là lối thoát nước của ao.
Udakavāhakanti mahāmātikaṃ.
'The water carrier' means the main channel.
Udakavāhaka (kênh dẫn nước) là kênh lớn.
Na avahāroti idaṃ pubbasadisaṃ na hotīti āha – ‘‘kasmā…pe… evarūpā hi tattha katikā’’ti.
'No theft'—this is not similar to the previous case, so he said: '"Why... for such is the agreement there"'.
Không phải là sự chiếm đoạt nghĩa là không giống như trước, vì vậy nói: “Tại sao...v.v... vì đó là thỏa thuận ở đó.”
Avahāro natthīti sabbasādhāraṇe apariggahaṭṭhāne gahitattā.
'There is no theft' because it was taken from a place that is common to all and unowned.
Không có sự chiếm đoạt vì đã lấy ở nơi không bị chiếm hữu, nơi thuộc về tất cả.
Mātikaṃ āropetvāti khuddakamātikaṃ āropetvā.
'Having placed it in the channel' means having placed it in a small channel.
Đặt lên kênh nghĩa là đặt lên kênh nhỏ.
Maritvā…pe… tiṭṭhantīti ettha ‘‘matamacchānaṃyeva tesaṃ santakattā amate gaṇhantassa natthi avahāro’’ti vadanti.
Regarding 'having died... they remain', they say: "Because only the dead fish are their property, there is no theft for one who takes the living ones."
Về câu chết...v.v... vẫn còn, người ta nói rằng: “Vì chúng chỉ là tài sản của những con cá đã chết, nên không có sự chiếm đoạt đối với người lấy những con cá chưa chết.”
99. Nāvaṭṭhakathāyaṃ pana yā bandhanā muttamatte ṭhānā na cavatīti iminā caṇḍasote baddhanāvaṃ paṭikkhipati.
99. Now, in the section on boats, by 'which does not move from its place upon the mere release from its mooring', he rejects a boat moored in a strong current.
99. Trong Nāvaṭṭhakathā, câu con thuyền không di chuyển khỏi vị trí ngay khi được tháo dây buộc bác bỏ con thuyền bị buộc trong dòng nước chảy xiết.
Tāva dukkaṭanti ‘‘bandhanaṃ moceti, āpatti dukkaṭassā’’ti evaṃ mocentassa paññattaṃ dukkaṭaṃ sandhāya vuttaṃ.
'So long a dukkaṭa' is said in reference to the dukkaṭa offense laid down for one who releases it, thus: "He releases the mooring; it is a dukkaṭa offense."
Dukkaṭa cho đến khi đó được nói đến khi một lỗi dukkaṭa được quy định cho người tháo dây buộc với câu “tháo dây buộc, phạm dukkaṭa”.
Thullaccayampi pārājikampi hotīti ettha paṭhamaṃ ṭhānā acāvetvā mutte thullaccayaṃ, paṭhamaṃ ṭhānā cāvetvā mutte pārājikanti veditabbaṃ.
Regarding 'it can be a thullaccaya and a pārājika', it should be understood that if it is released without first being moved from its place, it is a thullaccaya; if it is released after first being moved from its place, it is a pārājika.
Ở đây, có thể là thullaccaya hoặc pārājika, cần hiểu rằng nếu được tháo mà không di chuyển khỏi vị trí ban đầu thì là thullaccaya, và nếu được tháo sau khi đã di chuyển khỏi vị trí ban đầu thì là pārājika.
‘‘Pāse baddhasūkaro viyā’’tiādinā vuttaṃ sandhāyāha ‘‘tattha yutti pubbe vuttā evā’’ti.
In reference to what was said with 'like a pig tied with a snare' and so on, he says: '"The reasoning there has already been stated before"'.
Liên quan đến những gì đã nói bằng câu “như con heo bị mắc bẫy”, v.v., nên nói “lý lẽ ở đó đã được nói trước đó”.
Vippanaṭṭhā nāvāti visamavātādīhi vināsaṃ patvā udake nimujjitvā heṭṭhā bhūmitalaṃ appatvā majjhe ṭhitaṃ sandhāya vadati.
'A foundered boat' refers to one which, having met with destruction from an adverse wind and so on, has sunk in the water and is situated in the middle without reaching the ground below.
Con thuyền bị mất tích được nói đến khi nó bị hư hại do gió mạnh, v.v., chìm xuống nước nhưng không chạm đáy, mà nằm lơ lửng giữa chừng.
Teneva ‘‘adho vā opilāpentassa…pe… nāvātalena phuṭṭhokāsaṃ mukhavaṭṭiṃ atikkantamatte pārājika’’nti vuttaṃ.
For that very reason it was said: '"For one sinking it down... as soon as it passes the top edge of the place touched by the bottom of the boat, it is pārājika".
Vì vậy, đã nói “nếu làm chìm xuống dưới...v.v... pārājika ngay khi nơi tiếp xúc với đáy thuyền vượt quá mép”.
Opilāpentassāti osīdāpentassa.
'For one sinking it' means for one causing it to sink.
Opilāpentassa nghĩa là của người làm chìm xuống.
Atikkantamatteti phuṭṭhokāsaṃ atikkantamatte.
'As soon as it passes' means as soon as it passes the place touched.
Atikkantamatte nghĩa là ngay khi vượt quá nơi tiếp xúc.
Eseva nayoti muttamatte pārājikanti dasseti.
'This is the method' shows that upon mere release, it is a pārājika offense.
Cũng nguyên tắc đó cho thấy rằng pārājika ngay khi được tháo.
Asatipi vāte yathā vātaṃ gaṇhāti, tathā ṭhapitattā ‘‘vātaṃ gaṇhāpetī’’ti vuttaṃ.
'He makes it catch the wind' is said because, even if there is no wind, it is set up in such a way that it will catch the wind.
Làm cho gió thổi được nói đến vì nó được đặt sao cho có thể đón gió ngay cả khi không có gió.
Balavā ca vāto āgammāti iminā asati vāte ayaṃ payogo katoti dasseti.
By 'and a strong wind came', he shows that this attempt was made when there was no wind.
Với câu và gió mạnh đến, cho thấy rằng sự cố gắng này được thực hiện khi không có gió.
Teneva ‘‘puggalassa natthi avahāro’’ti vuttaṃ.
For that very reason, it was said: '"There is no theft for the person"'.
Vì vậy, đã nói “người đó không có sự chiếm đoạt”.
Sati pana vāte kato payogo ṭhānācāvanapayogoyevāti mātikāujukaraṇe viya attheva avahāroti daṭṭhabbaṃ.
But if the wind is present, the attempt is indeed an attempt to move it from its place; therefore, it should be seen that, as in the straightening of the channel, there is indeed a theft.
Tuy nhiên, nếu có gió, sự cố gắng được thực hiện là sự cố gắng làm di chuyển khỏi vị trí, vì vậy phải hiểu rằng vẫn có sự chiếm đoạt, như trong trường hợp nắn thẳng kênh.
Ṭhānācāvanapayogo na hotīti sukkhamātikāujukaraṇe viya asati vāte katapayogattā.
'It is not an attempt to move it from its place' because, like the straightening of a dry channel, the attempt was made when there was no wind.
Không phải là sự cố gắng làm di chuyển khỏi vị trí vì đó là sự cố gắng được thực hiện khi không có gió, như trong trường hợp nắn thẳng kênh khô.
Bhaṇḍadeyyaṃ pana hotīti nāvāsāmikassa bhaṇḍadeyyaṃ hoti.
'But there is liability for the goods' means he is liable to pay for the goods to the owner of the boat.
Tuy nhiên, phải trả lại hàng hóa nghĩa là phải trả lại hàng hóa cho chủ thuyền.
100. Yānaṭṭhakathāyaṃ dukayuttassāti dvīhi goṇehi yuttassa.
100. In the section on vehicles, 'of one yoked with a pair' means of a cart yoked with two oxen.
100. Trong Yānaṭṭhakathā, của xe bò đôi nghĩa là của xe được kéo bởi hai con bò.
Ayuttakanti goṇehi ayuttaṃ.
'Unyoked' means a cart unyoked from the oxen.
Không được kéo nghĩa là không được kéo bởi bò.
Kappakatāti yathā dvīhi bhāgehi heṭṭhā patiṭṭhāti, evaṃ katā.
'Made ready' means made in such a way that it stands below on two parts.
Đã được làm sẵn nghĩa là được làm sao cho nó đứng vững trên hai phần ở phía dưới.
Tīṇi vā cattāri vā ṭhānānīti akappakatāya upatthambhaniyā vasena tīṇi ṭhānāni, kappakatāya vasena cattāri ṭhānānīti.
'Three or four places' means that for an unready cart that needs to be propped up, there are three places; for a ready cart, there are four places.
Ba hoặc bốn vị trí nghĩa là ba vị trí đối với xe chưa được làm sẵn (chưa được lắp đặt), và bốn vị trí đối với xe đã được làm sẵn (đã được lắp đặt).
Tathā pathaviyaṃ ṭhapitassa tīṇi ṭhānānīti sambandho.
Likewise, for one placed on the ground, there are three places; this is the connection.
Tương tự, ba vị trí đối với xe đặt trên mặt đất.
Tanti phalakassa vā dārukassa vā upari ṭhapitaṃ pathaviyaṃ ṭhapitañca.
'That' means that which is placed on a board or a piece of wood, and that which is placed on the ground.
Nó là cái được đặt trên tấm ván hoặc khúc gỗ, và cái được đặt trên mặt đất.
Dvīhi akkhasīsehīti dvīhi akkhakoṭīhi.
'By the two axle ends' means by the two tips of the axle.
Với hai đầu trục nghĩa là với hai đầu trục xe.
Dārūnaṃ upari ṭhapitassāti dvinnaṃ dārūnaṃ upari dvīhi akkhakoṭīhi olambetvā sakaṭasālāyaṃ ṭhapitassa.
'Of one placed on top of pieces of wood' means of one placed in a cart shed, suspended by its two axle tips on top of two pieces of wood.
Của cái được đặt trên gỗ nghĩa là của cái được đặt trong nhà xe, treo bằng hai đầu trục trên hai khúc gỗ.
Heṭṭhimatalassāti sakaṭabāhāya bhūmiṃ phusitvā ṭhitassa heṭṭhimabhāgassa.
'Of the bottom surface' means of the lower part that is standing touching the ground by the shaft of the cart.
Của mặt dưới nghĩa là của phần dưới của bánh xe chạm đất.
Sesaṃ nāvāyaṃ vuttasadisanti iminā ‘‘yadi pana taṃ evaṃ gacchantaṃ pakatigamanaṃ upacchinditvā aññaṃ disābhāgaṃ neti, pārājikaṃ.
'The rest is similar to what was said in the case of the boat'—by this he indicates the following method: "But if he, having interrupted its natural course of movement, leads it to another direction, it is a pārājika offense.
Phần còn lại tương tự như đã nói về thuyền cho thấy nguyên tắc này: “Nếu nó đang đi như vậy mà bị cắt đứt đường đi bình thường và bị đưa đến một hướng khác, thì là pārājika.
Sayameva yaṃ kañci gāmaṃ sampattaṃ ṭhānā acāventova vikkiṇitvā gacchati, nevatthi avahāro, bhaṇḍadeyyaṃ pana hotī’’ti imaṃ nayaṃ atidissati.
If, without moving it from its place, he sells a cart that has reached some village on its own and then leaves, there is no theft, but he is liable for the goods."
Nếu tự nó đến một ngôi làng nào đó, và người đó bán nó mà không làm nó di chuyển khỏi vị trí, thì không có sự chiếm đoạt, nhưng phải trả lại hàng hóa.”
101. Bhāraṭṭhakathāyaṃ purimagale galavāṭakoti purimagale uparimagalavāṭako.
101. In the section on loads, 'the yoke on the front neck' means the upper yoke on the front neck.
101. Trong Bhāraṭṭhakathā, cái vòng cổ ở cổ trước là cái vòng cổ ở cổ trên.
Uraparicchedamajjheti urapariyantassa majjhe.
'In the middle of the chest area' means in the middle of the chest's boundary.
Ở giữa phần ngực nghĩa là ở giữa mép ngực.
Anāṇattattāti ‘‘asukaṭṭhānaṃ nehī’’ti anāṇattattā.
'Because he was not commanded' means because he was not commanded, "Take it to such-and-such a place."
Không được ra lệnh vì không được ra lệnh “hãy mang đến nơi đó”.
Yo cāyaṃ sīsabhāre vuttoti yo cāyaṃ vinicchayo sīsabhāre vutto.
'And this which was stated regarding a load on the head' means this ruling which was stated regarding a load on the head.
Và phán quyết đã nói về gánh trên đầu nghĩa là phán quyết đã nói về gánh trên đầu.
Sīsādīhi vā gahito hotūti sambandho.
The connection is: let it be taken by the head and so on.
Và có mối liên hệ là "hoặc được nắm giữ bằng đầu, v.v.".
Tādisanti tappaṭicchādanasamatthaṃ.
'Such' means capable of concealing it.
Tương tự nghĩa là có khả năng che phủ được gánh đó.
102. Ārāmaṭṭhakathāyaṃ bandhananti pupphānaṃ vaṇṭe patiṭṭhitaṭṭhānaṃ.
102. In the section on monasteries, 'the binding' means the place on the stalk of the flowers where it is established.
102. Trong Ārāmaṭṭhakathā, sự buộc là nơi hoa được gắn vào cuống.
Abhiyuñjatīti codeti aḍḍaṃ karoti.
'Accuses' means he admonishes, he brings a lawsuit.
Abhiyuñjati nghĩa là buộc tội, kiện tụng.
Adinnādānassa payogattāti sahapayogamāha vatthumhiyeva katapayogattā.
'Because it is an attempt at stealing'—he speaks of a conjoined attempt, because the attempt was made on the object itself.
Vì là sự cố gắng trộm cắp được nói đến sự cố gắng đồng thời, vì sự cố gắng đã được thực hiện ngay trên vật.
Sahapayogavasena hetaṃ dukkaṭaṃ.
By way of a conjoined attempt, this is a dukkaṭa offense.
Thật vậy, đây là một dukkaṭa theo cách cố gắng đồng thời.
Vinicchayappasutanti vinicchaye niyuttaṃ.
'Engaged in judgment' means engaged in a Vinaya decision.
Vinicchayappasuta nghĩa là được giao phó trong việc xét xử.
Kakkhaḷoti dāruṇo.
'Harsh' means cruel.
Kakkhaḷa nghĩa là thô bạo.
Dhuraṃ nikkhipatīti ussāhaṃ ṭhapeti, attano santakakaraṇe nirussāho hotīti attho.
He lays down the burden means he sets aside the effort; the meaning is that he becomes without effort in making it his own property.
Từ bỏ gánh nặng nghĩa là từ bỏ sự cố gắng, tức là không còn nhiệt tình trong việc biến nó thành của mình.
Kūṭaḍḍakārakopi sace dhuraṃ na nikkhipati, natthi avahāroti āha ‘‘sace sayampi katadhuranikkhepo hotī’’ti.
Even the one who makes a false claim, if he does not lay down the burden, there is no theft; therefore, it is said, “if he himself has laid down the burden.”
Ngay cả người kiện tụng gian lận, nếu không từ bỏ gánh nặng, thì không có sự chiếm đoạt, nên nói “nếu chính mình cũng từ bỏ gánh nặng”.
Sayampīti abhiyuñjakopi.
He himself means even the accuser.
Chính mình nghĩa là ngay cả người buộc tội.
Katadhuranikkhepoti ‘‘na dāni naṃ imassa dassāmī’’ti evaṃ tassa dāne katadhuranikkhepo.
Having laid down the burden means that in giving that thing to that person, he has laid down the burden, thinking, “Now I will not give this to him.”
Katadhuranikkhepo (từ bỏ trách nhiệm) nghĩa là việc từ bỏ trách nhiệm đã được thực hiện trong việc dâng cúng tài sản đó, với ý nghĩ: “Giờ đây tôi sẽ không trao nó cho người này nữa.”
Kiṅkārappaṭissāvibhāveti ‘‘kiṃ karomi kiṃ karomī’’ti evaṃ kiṅkārameva paṭissuṇanto vicaratīti kiṅkārapaṭissāvī, tassa bhāvo kiṅkārapaṭissāvibhāvo, tasmiṃ, attano vasavattibhāveti vuttaṃ hoti.
In the state of being one who assents to ‘what to do?’ means: he wanders about, assenting only to “What shall I do? What shall I do?”; thus, he is a kiṅkārapaṭissāvī. The state of that is kiṅkārapaṭissāvibhāvo; in that state, which is said to be the state of being under one's own control.
Kiṅkārappaṭissāvibhāve (trong trạng thái của người nói "tôi phải làm gì?") nghĩa là người đó đi lại và chỉ nói "tôi phải làm gì, tôi phải làm gì" (kiṅkārapaṭissāvī); trạng thái của người đó là kiṅkārapaṭissāvibhāva; điều này có nghĩa là trong trạng thái tự chủ của mình.
Ukkocaṃ datvāti lañjaṃ datvā.
Having given a bribe means having given a gift.
Ukkocaṃ datvā có nghĩa là đã hối lộ.
Kūṭavinicchayikānanti kūṭavinicchaye niyuttānaṃ vinayadharānaṃ.
Of the corrupt judges means of the Vinaya experts appointed to a corrupt judgment.
Kūṭavinicchayikānaṃ (đối với những người làm sai lệch phán quyết) là những vị trì luật được chỉ định để đưa ra phán quyết sai lệch.
‘‘Gaṇhā’’ti avatvā ‘‘asāmikassa sāmiko aya’’ntiādinā pariyāyena vuttepi tassa santakabhāvaṃ paricchinditvā pavattavacanattā kūṭavinicchayaṃ karontānaṃ kūṭasakkhīnañca pārājikameva.
Without saying “Take it,” even when it is spoken of indirectly with words such as “This is the owner of what has no owner,” because the statement proceeds after having determined his ownership, for the Vinaya experts who make a corrupt judgment and for the false witnesses, it is a pārājika offense indeed.
Ngay cả khi không nói “hãy lấy đi”, nhưng nếu nói theo cách gián tiếp như “đây là chủ của tài sản vô chủ”, và sau khi xác định quyền sở hữu của người đó, thì những người đưa ra phán quyết sai lệch và những nhân chứng gian dối cũng phạm tội pārājika.
Asatipi cettha ṭhānācāvane ubhinnaṃ dhuranikkhepoyeva ṭhānācāvanaṭṭhāne tiṭṭhati.
And here, even if there is no displacement from the position, the laying down of the burden by both stands in the place of displacement from the position.
Ở đây, ngay cả khi không có sự di chuyển khỏi vị trí, thì việc từ bỏ trách nhiệm của cả hai cũng được xem là sự di chuyển khỏi vị trí.
Imasmiṃ dhuranikkhepe pārājike sāmikassa vimatuppādanapayoge kate thullaccayaṃ, tasseva dhuranikkhepapayoge nipphādite pārājikaṃ.
In this pārājika offense concerning the laying down of the burden, when an attempt is made to cause doubt in the owner, it is a thullaccaya offense; when that very attempt to lay down the burden is accomplished, it is a pārājika offense.
Trong trường hợp pārājika do từ bỏ trách nhiệm này, nếu hành động gây nghi ngờ cho chủ sở hữu được thực hiện, thì phạm thullaccaya; nếu hành động từ bỏ trách nhiệm đó của chủ sở hữu được hoàn thành, thì phạm pārājika.
Sayaṃ parājayaṃ pāpuṇātīti kūṭaḍḍakārako parājayaṃ pāpuṇāti.
He himself is defeated means the one who makes a false claim is defeated.
Sayaṃ parājayaṃ pāpuṇāti (tự mình chịu thất bại) nghĩa là người làm sai lệch việc kiện tụng sẽ chịu thất bại.
103. Vihāraṭṭhakathāyaṃ vihāropi pariveṇampi āvāsopi vihārotveva saṅkhaṃ gacchatīti āha ‘‘vihāraṃ vā’’tiādi.
103. In the commentary on dwellings, since a dwelling, a monastic cell, and a residence are all counted as a “dwelling,” it is said, “a dwelling, or...” and so on.
103. Trong Vihāraṭṭhakathā, cả vihāra (tu viện), pariveṇa (khu vực riêng), và āvāsa (chỗ ở) đều được tính là vihāra; do đó, kinh nói “vihāraṃ vā” (hoặc tu viện), v.v.
Tattha vihāranti mahāvihāraṃ.
Therein, a dwelling means a great monastery.
Trong đó, vihāraṃ là đại tu viện.
Pariveṇanti mahāvihārassa abbhantare visuṃ visuṃ pākāraparicchinnaṭṭhānaṃ.
A monastic cell means a place within a great monastery, separately enclosed by a wall.
Pariveṇaṃ là khu vực được bao quanh bởi tường rào riêng biệt bên trong đại tu viện.
Āvāsanti ekaṃ āvasathaṃ.
A residence means a single lodging.
Āvāsaṃ là một chỗ ở.
Abhiyoge katepi avahārassa asijjhanato vuttaṃ ‘‘abhiyogo na ruhatī’’ti.
Because the theft is not accomplished even when a legal claim is made, it is said, “The legal claim does not proceed.”
Kinh nói “abhiyogo na ruhatī” (việc kiện tụng không có hiệu lực) vì sự chiếm đoạt không thành công ngay cả khi có sự kiện tụng.
Gaṇasantake pana paricchinnasāmikattā sakkā dhuraṃ nikkhipāpetunti āha ‘‘dīghabhāṇakādibhedassa pana gaṇassā’’ti.
But in the case of property belonging to a group, because it has a specified owner, it is possible to make them lay down the burden. Therefore, it is said, “but for a group divided into such as the reciters of the Dīgha Nikāya.”
Tuy nhiên, đối với tài sản của Tăng đoàn, vì có chủ sở hữu được xác định rõ, nên có thể khiến họ từ bỏ trách nhiệm; do đó, kinh nói “dīghabhāṇakādibhedassa pana gaṇassā” (đối với Tăng đoàn gồm các nhóm như Dīghabhāṇaka), v.v.
Idhāpi sace ekopi dhuraṃ na nikkhipati, rakkhatiyeva.
Here too, if even one does not lay down the burden, he still protects it.
Ở đây, nếu ngay cả một vị cũng không từ bỏ trách nhiệm, thì vẫn được bảo vệ.
Sabbesaṃ dhuranikkhepeneva hi pārājikaṃ.
For it is only through the laying down of the burden by all that a pārājika offense occurs.
Thật vậy, chỉ khi tất cả đều từ bỏ trách nhiệm thì mới phạm pārājika.
104. Khettaṭṭhakathāyaṃ satta dhaññānīti sālivīhiyavakaṅgukudrūsavarakagodhumānaṃ vasena satta dhaññāni.
104. In the commentary on fields, seven types of grain means the seven grains, namely: sāli rice, vīhi rice, barley, millet, common millet, sorghum, and wheat.
104. Trong Khettaṭṭhakathā, satta dhaññāni (bảy loại ngũ cốc) là bảy loại ngũ cốc gồm lúa sāli, lúa vīhi, lúa mạch (yava), kê (kaṅgu), kudrūsa, varaka, và lúa mì (godhuma).
Nirumbhitvā vātiādīsu ‘‘gaṇhantassā’’ti paccekaṃ yojetabbaṃ.
In the phrases beginning with “or by stripping,” the phrase “for one who takes” should be connected with each.
Trong các câu như “nirumbhitvā vā” (hoặc chặn lại), v.v., phải ghép riêng với “gaṇhantassā” (đối với người lấy).
Tattha nirumbhitvā gahaṇaṃ nāma vīhisīsaṃ acchinditvā yathāṭhitameva hatthena gahetvā ākaḍḍhitvā bījamattasseva gahaṇaṃ.
Therein, taking by stripping means taking only the grains by grasping the ear of rice with the hand as it stands, without cutting it, and pulling.
Trong đó, việc lấy bằng cách chặn lại (nirumbhitvā gahaṇaṃ) là việc nắm lấy bông lúa mà không cắt, kéo nó bằng tay như nguyên trạng, và chỉ lấy phần hạt.
Ekamekanti ekamekaṃ vīhisīsaṃ.
Each one means each single ear of rice.
Ekamekaṃ (từng cái một) là từng bông lúa một.
Uppāṭetvā vāti muggamāsādīni uddharitvā vā.
Or by uprooting means by pulling up green gram, black gram, and so on.
Uppāṭetvā vā (hoặc nhổ lên) là nhổ các loại đậu xanh, đậu đen, v.v.
Yasmiṃ bīje vātiādi nirumbhitvā gahaṇādīsu yathākkamaṃ yojetabbaṃ.
The phrase beginning with “or on whichever grain” should be connected sequentially with taking by stripping and so on.
Yasmiṃ bīje vā (hoặc ở hạt nào), v.v., phải được ghép theo thứ tự với việc lấy bằng cách chặn lại, v.v.
Sālisīsādīni nirumbhitvā gaṇhantassa yasmiṃ bīje vatthu pūrati, ekamekaṃ hattheneva chinditvā gaṇhantassa yasmiṃ sīse vatthu pūrati, asitena lāyitvā gaṇhantassa yassaṃ muṭṭhiyaṃ vatthu pūrati, bahūni ekato uppāṭetvā gaṇhantassa yasmiṃ muggamāsādiphale vatthu pūratīti evamettha yathākkamo veditabbo.
For one who takes ears of sāli rice and so on by stripping, when the value is completed on whichever grain; for one who takes by cutting each one with the hand, when the value is completed on whichever ear; for one who takes by reaping with a sickle, when the value is completed in whichever handful; for one who takes by uprooting many together, when the value is completed on whichever fruit of green gram, black gram, and so on—thus the sequence should be understood here.
Theo thứ tự ở đây phải hiểu như sau: đối với người lấy bông lúa sāli, v.v., bằng cách chặn lại, thì phạm pārājika khi vật chất đầy đủ ở hạt nào; đối với người cắt từng bông bằng tay, thì phạm pārājika khi vật chất đầy đủ ở bông nào; đối với người gặt bằng liềm, thì phạm pārājika khi vật chất đầy đủ ở nắm nào; đối với người nhổ nhiều loại đậu xanh, đậu đen, v.v., cùng một lúc, thì phạm pārājika khi vật chất đầy đủ ở quả nào.
‘‘Tasmiṃ bandhanā mocitamatte’’ti vacanato tasmiṃ bījādimhi bandhanā mocite sati tato anapanītepi pārājikamevāti daṭṭhabbaṃ.
From the statement “at the moment it is released from its bond,” it should be seen that when that grain, etc., is released from its bond, even if it is not removed from there, it is a pārājika offense.
Theo lời dạy “tasmiṃ bandhanā mocitamatte” (ngay khi được tách rời khỏi mối nối đó), phải hiểu rằng ngay cả khi hạt đó đã được tách rời khỏi mối nối nhưng chưa được di chuyển khỏi đó, thì vẫn phạm pārājika.
Acchijjamānoti acchinno hutvā ṭhito.
Not being cut means remaining uncut.
Acchijjamāno (đang bị cắt) là đã bị cắt và đang ở đó.
Jaṭitānīti chinditāni acchinnehi saddhiṃ jaṭitāni hontīti attho.
Are entangled means the cut ones are entangled with the uncut ones.
Jaṭitāni (được kết lại) nghĩa là những phần đã bị cắt được kết lại với những phần chưa bị cắt.
Sabhusanti palālasahitaṃ.
With chaff means together with straw.
Sabhusaṃ (có vỏ trấu) là có rơm.
Abhusanti palālarahitaṃ.
Without chaff means devoid of straw.
Abhusaṃ (không có vỏ trấu) là không có rơm.
Khīlenāti khāṇukena.
With a stake means with a post.
Khīlenā (bằng cọc) là bằng cọc gỗ.
Ettha ca khīlasaṅkamanādīsu ubhayaṃ sambhavati sahapayogo dhuranikkhepo ca.
And here, in cases like moving a stake, both are possible: a direct physical act and the laying down of the burden.
Ở đây, trong các trường hợp như di chuyển cọc, v.v., cả hai khả năng (sahapayoga và dhuranikkhepa) đều có thể xảy ra.
Yadā hi parassa khettādīsu ekadesaṃ khīlasaṅkamanādivasena attano santakaṃ karoti, tadā satipi paṭhamataraṃ sāmikānaṃ dhuranikkhepe khīlasaṅkamanādisahapayogaṃ vinā na hotīti sahapayogeneva pārājikaṃ.
When one makes a part of another’s field, etc., one's own by means of moving a stake, etc., then even if there is first a laying down of the burden by the owners, it does not happen without a direct physical act of moving the stake, etc. Therefore, the pārājika offense is by the direct physical act.
Thật vậy, khi một người biến một phần đất đai của người khác thành của mình bằng cách di chuyển cọc, v.v., thì ngay cả khi chủ sở hữu đã từ bỏ trách nhiệm trước đó, việc này không thể xảy ra nếu không có hành động di chuyển cọc (sahapayoga); do đó, phạm pārājika do sahapayoga.
Teneva mātikāṭṭhakathāyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. dutiyapārājikavaṇṇanā) vuttaṃ ‘‘ṭhānācāvanavasena khīlādīni saṅkāmetvā khettādiggahaṇavasena ca sahapayogo veditabbo’’ti.
For that very reason, it is stated in the Mātikā Commentary: “A direct physical act should be understood as taking a field, etc., by moving stakes, etc., through displacement from its position.”
Vì vậy, trong Mātikāṭṭhakathā, kinh nói: “Phải hiểu sahapayoga là việc lấy đất đai, v.v., bằng cách di chuyển cọc, v.v., theo cách di dời khỏi vị trí.”
Yadā pana asati dhuranikkhepe khīlasaṅkamanādimattaṃ kataṃ, tadā vinā dhuranikkhepena na hotīti dhuranikkhepeneva pārājikaṃ.
But when only the moving of the stake, etc., is done without the laying down of the burden, then it does not happen without the laying down of the burden. Therefore, the pārājika offense is through the laying down of the burden.
Tuy nhiên, khi chỉ có việc di chuyển cọc, v.v., được thực hiện mà không có sự từ bỏ trách nhiệm, thì việc này không thể xảy ra nếu không có sự từ bỏ trách nhiệm; do đó, phạm pārājika do dhuranikkhepa.
Tenevettha ‘‘tañca kho sāmikānaṃ dhuranikkhepenā’’ti vuttaṃ.
For that very reason, it is stated here: “And that, indeed, is through the laying down of the burden by the owners.”
Vì vậy, ở đây kinh nói “tañca kho sāmikānaṃ dhuranikkhepenā” (và điều đó là do sự từ bỏ trách nhiệm của chủ sở hữu).
Evaṃ sabbatthāti yathāvuttamatthaṃ rajjusaṅkamanādīsupi atidisati.
Thus in all cases indicates that the aforesaid meaning applies also to cases of moving a rope and so on.
Evaṃ sabbatthā (cũng vậy ở khắp mọi nơi) là việc áp dụng ý nghĩa đã nói trên cho cả việc di chuyển dây thừng, v.v.
Yaṭṭhinti mānadaṇḍaṃ.
A staff means a measuring rod.
Yaṭṭhiṃ (cây gậy) là cây gậy đo lường.
Ekasmiṃ anāgate thullaccayaṃ, tasmiṃ āgate pārājikanti ettha sace dārūni nikhaṇitvā tattakeneva gaṇhitukāmo hoti, avasāne dārumhi pārājikaṃ.
Here, in “a thullaccaya offense when one has not arrived, a pārājika offense when it has arrived,” if he intends to take just that amount by planting the posts, the pārājika offense is on the final post.
Trong câu “ekasmiṃ anāgate thullaccayaṃ, tasmiṃ āgate pārājikaṃ” (nếu một cái chưa đến thì phạm thullaccaya, nếu cái đó đã đến thì phạm pārājika), phải hiểu rằng nếu muốn lấy bằng cách cắm cọc gỗ và chỉ lấy theo chiều dài của cọc đó, thì phạm pārājika ở cọc gỗ cuối cùng.
Sace tattha sākhāyopi katvā gahetukāmo hoti, avasānasākhāya pārājikanti veditabbaṃ.
If he intends to take it after also making branches there, the pārājika offense is on the final branch; thus it should be understood.
Nếu muốn làm cành cây ở đó và lấy, thì phạm pārājika ở cành cây cuối cùng.
Tattakena asakkontoti dārūni nikhaṇitvā vatiṃ kātuṃ asakkonto.
Being unable with just that means being unable to make a fence by planting the posts.
Tattakena asakkonto (không thể làm được bằng cách đó) là không thể làm hàng rào bằng cách cắm cọc gỗ.
Khettamariyādanti vuttamevatthaṃ vibhāvetuṃ ‘‘kedārapāḷi’’nti vuttaṃ.
A field boundary: to clarify the meaning already stated, “a paddy field dike” is said.
Khettamariyādaṃ (ranh giới ruộng) được nói là “kedārapāḷi” (bờ ruộng) để làm rõ ý nghĩa đã nói.
Vitthataṃ karotīti pubbe vijjamānameva mariyādaṃ vitthiṇṇaṃ karoti.
Makes it extensive means he expands a boundary that already existed before.
Vitthataṃ karotī (làm rộng ra) là làm rộng ranh giới đã có từ trước.
Akataṃ vā pana patiṭṭhapetīti pubbe akataṃ vā mariyādaṃ ṭhapeti.
Or else establishes one not made before means he establishes a boundary that was not made before.
Akataṃ vā pana patiṭṭhapetī (hoặc thiết lập cái chưa được làm) là thiết lập ranh giới chưa được làm từ trước.
107. Araññaṭṭhakathāyaṃ araññaṃ nāmāti idaṃ pana na kevalaṃ pubbe vuttaaraññalakkhaṇappattimattena araññaṃ idhādhippetaṃ, kintu yaṃ attano araññalakkhaṇena araññaṃ parapariggahitañca hoti, taṃ araññaṃ idhādhippetanti dassetuṃ vuttaṃ.
107. In the commentary on forests, the statement “a forest is…” is made to show that what is intended here is not merely a forest that meets the previously stated characteristics of a forest, but rather that a forest which is a forest by its own characteristics and is also possessed by others, that is the forest intended here.
107. Trong Araññaṭṭhakathā, araññaṃ nāmā (rừng là gì) được nói ra để chỉ rằng ở đây không chỉ đơn thuần là khu rừng có đặc điểm rừng đã nói trước đó, mà là khu rừng có đặc điểm rừng riêng của nó và cũng đã được người khác chiếm hữu.
Tenāti puna araññavacanena.
By that means by the repeated word for forest.
Tenā (bằng cách đó) là bằng từ “arañña” (rừng) lặp lại.
Na pariggahitabhāvo araññassa lakkhaṇanti yadi hi pariggahitabhāvo araññalakkhaṇaṃ siyā, ‘‘araññaṃ nāma yaṃ manussānaṃ pariggahita’’nti ettakameva vadeyyāti adhippāyo.
The state of being possessed is not a characteristic of a forest: The intention is that if the state of being possessed were a characteristic of a forest, he would have said only, “A forest is that which is possessed by humans.”
Na pariggahitabhāvo araññassa lakkhaṇaṃ (việc không bị chiếm hữu không phải là đặc điểm của rừng) là ý muốn nói rằng nếu việc bị chiếm hữu là đặc điểm của rừng, thì kinh đã chỉ nói “rừng là cái mà con người chiếm hữu” mà thôi.
Yanti iminā pubbe vuttalakkhaṇameva araññaṃ parāmaṭṭhanti āha ‘‘yaṃ pana attano araññalakkhaṇena arañña’’nti.
By “that which,” he refers to the forest with the previously stated characteristics. Therefore, he said, “But that which is a forest by its own forest-characteristics.”
Yaṃ (cái mà) là để chỉ khu rừng có đặc điểm đã nói trước đó; do đó, kinh nói “yaṃ pana attano araññalakkhaṇena arañña” (cái mà là rừng theo đặc điểm rừng của chính nó).
Vinivijjhitvāti ujukameva vinivijjhitvā.
Having pierced: Having pierced straight through.
Vinivijjhitvā (xuyên qua) là xuyên qua thẳng thắn.
Paṇṇaṃ vāti tālapaṇṇādi paṇṇaṃ vā.
Or a leaf: Or a leaf such as a palm leaf.
Paṇṇaṃ vā (hoặc lá) là lá cọ, v.v., hoặc lá cây.
Addhagatopīti cirakālaṃ tattheva ṭhitopi.
Even if it has been there for a long time: Even if it has stood in that very place for a long time.
Addhagatopī (ngay cả khi đã đi xa) là ngay cả khi đã ở đó trong một thời gian dài.
Na gahetabboti ettha pana yo parehi araññasāmikānaṃ hatthato kiṇitvā tacchetvā tattheva ṭhapito, so araññasāmikena anuññātopi na gahetabbo.
In the phrase " Should not be taken," it means that if someone buys wood from the forest owners, cuts it, and leaves it right there, it should not be taken, even if the forest owner permits it.
Trong câu ‘‘Không được lấy’’, thì cái mà người khác đã mua từ tay chủ rừng, đẽo gọt và đặt ở đó, dù được chủ rừng cho phép cũng không được lấy.
Sāmikehi chaḍḍitoti gahetuṃ vaṭṭatīti paṃsukūlasaññāya gahaṇaṃ vuttaṃ.
The phrase " discarded by the owners; it is permissible to take" refers to taking with the perception of a paṃsukūla.
Câu ‘‘Nếu chủ đã bỏ đi thì được phép lấy’’ được nói đến việc lấy với ý niệm là vải vụn (paṃsukūla).
Lakkhaṇacchinnassāpīti araññasāmikānaṃ hatthato kiṇitvā gaṇhantehi katasaññāṇassa.
The phrase " even if marked off" refers to that which has been marked by those who bought it from the forest owners.
Câu ‘‘Dù đã bị đánh dấu’’ có nghĩa là cái đã được đánh dấu bởi những người mua từ tay chủ rừng.
Challiyā pariyonaddhaṃ hotīti iminā sāmikānaṃ nirapekkhataṃ dīpeti.
The phrase " covered with bark" indicates the owners' lack of concern.
Câu ‘‘Được bao phủ bởi vỏ cây’’ cho thấy sự vô tâm của chủ sở hữu.
Tena vuttaṃ ‘‘gahetuṃ vaṭṭatī’’ti.
Therefore, it is said, " it is permissible to take."
Vì vậy, đã nói ‘‘được phép lấy’’.
Yadi sāmikānaṃ sāpekkhatā atthi, na vaṭṭati.
If the owners have concern for it, it is not permissible.
Nếu chủ sở hữu còn quan tâm, thì không được phép.
Tāni katāni ajjhāvutthāni ca hontīti tāni gehādīni katāni pariniṭṭhitāni manussehi ca ajjhāvutthāni honti.
The phrase " Those are built and inhabited" means that those houses and so forth are built and completed, and inhabited by people.
Câu ‘‘Chúng đã được làm xong và có người ở’’ có nghĩa là những ngôi nhà và các vật dụng tương tự đã được hoàn thành và có người ở.
Dārūnipīti gehādīnaṃ katattā tato avasiṭṭhadārūnipi.
The phrase " even pieces of wood" refers to the remaining pieces of wood after houses and so forth have been built.
Câu ‘‘Cả gỗ vụn cũng vậy’’ có nghĩa là cả những khúc gỗ còn lại từ việc làm nhà và các vật dụng tương tự cũng vậy.
Etesanti etesaṃ yathāvuttadārūnaṃ.
The phrase " of these" refers to these aforementioned pieces of wood.
‘‘Của những thứ này’’ là của những khúc gỗ đã nói trên.
Tesaṃ ārakkhaṭṭhānanti tesaṃ araññapālānaṃ ṭhitaṭṭhānaṃ.
" Their guard post" means the place where the forest rangers are stationed.
‘‘Nơi bảo vệ của họ’’ là nơi những người giữ rừng trú ngụ.
Dehīti vutte dātabbamevāti ettha ‘‘dehī’’ti vutte ‘‘dassāmī’’ti ābhogasabbhāvato ‘‘dehī’’ti avutte adatvāpi gantuṃ vaṭṭatiyeva.
In the phrase " If told 'give,' it must be given," it means that if one is told "give," there is an intention to give, so if not told "give," it is permissible to go without giving.
Trong câu ‘‘Khi được bảo ‘hãy cho’, thì phải cho’’, nếu được bảo ‘‘hãy cho’’ và có ý định ‘‘sẽ cho’’, thì dù không được bảo ‘‘hãy cho’’, vẫn được phép đi mà không cần cho.
Gantuṃ dethāti gamanaṃ detha.
" Give passage" means give permission to go.
‘‘Hãy cho phép đi’’ có nghĩa là hãy cho phép đi.
Adisvā gacchati, bhaṇḍadeyyanti parisuddhacittena gacchati, bhaṇḍadeyyaṃ.
" Goes without seeing, a bhaṇḍadeyya" means one goes with a pure mind, it is a bhaṇḍadeyya.
‘‘Nếu đi mà không thấy, thì là bhaṇḍadeyya’’ có nghĩa là nếu đi với tâm thanh tịnh, thì là bhaṇḍadeyya.
Yattha katthaci nītānampi dārūnaṃ araññasāmikānaṃyeva santakattā suddhacittena nikkhantopi puna theyyacittaṃ uppādetvā gacchati, pārājikamevāti vadanti.
They say that since wood taken anywhere still belongs to the forest owners, even if one leaves with a pure mind but later develops an intention to steal, it is still a pārājika.
Vì gỗ dù được mang đi bất cứ đâu vẫn thuộc sở hữu của chủ rừng, nên dù đã đi ra với tâm thanh tịnh, nếu sau đó phát sinh ý định trộm cắp, thì vẫn là phạm tội Pārājika, họ nói vậy.
108. Udakakathāyaṃ mahākucchikā udakacāṭi udakamaṇiko.
108. In the water section, a large-bellied water jar is an " udakamaṇika."
108. Trong Udakakathā, cái chum nước lớn là udakamaṇiko.
‘‘Samekhalā cāṭi udakamaṇiko’’tipi vadanti.
Some also say, "a jar with a rim is an udakamaṇika."
Người ta cũng nói ‘‘cái chum có dây đeo là udakamaṇiko’’.
Tatthāti tesu bhājanesu.
" There" means in those vessels.
‘‘Trong đó’’ là trong những cái bình đó.
Nibbahanaudakanti ‘‘mahodakaṃ āgantvā taḷākamariyādaṃ mā chindī’’ti taḷākarakkhaṇatthaṃ tassa ekapassena vissajjitaudakaṃ.
" Water for flowing out" refers to water discharged to one side of a pond to protect it, thinking, "let not the great water come and break the pond's embankment."
‘‘Nước thoát ra’’ là nước được xả ra một bên của cái ao để bảo vệ ao, với ý nghĩa ‘‘nước lớn đừng đến phá vỡ bờ ao’’.
Niddhamanatumbanti sassādīnaṃ atthāya udakanikkhamanamaggaṃ.
" Outlet pipe" is a channel for water to flow out for crops and so forth.
‘‘Cống thoát nước’’ là con đường thoát nước phục vụ cho cây trồng và các thứ tương tự.
Mariyādaṃ dubbalaṃ katvāti idaṃ avassaṃ chinnasabhāvadassanatthaṃ bhaṇḍadeyyavisayadassanatthañca vuttaṃ.
The phrase " making the boundary weak" is stated to show the nature of definite breaking and to show the case of bhaṇḍadeyya.
Câu ‘‘Làm suy yếu bờ đê’’ được nói để chỉ rõ tính chất bị phá vỡ và để chỉ rõ trường hợp bhaṇḍadeyya.
Mariyādaṃ dubbalaṃ akatvāpi yathāvuttappayoge kate mariyādaṃ chinditvā nikkhantaudakagghānurūpena avahārena kāretabbameva.
Even without making the boundary weak, if the aforementioned action is performed, one must be charged with an avahāra proportionate to the value of the water that has flowed out by breaking the boundary.
Dù không làm suy yếu bờ đê, nếu đã thực hiện hành vi như đã nói, thì vẫn phải chịu tội trộm cắp tương ứng với giá trị của nước đã thoát ra sau khi phá vỡ bờ đê.
Aniggateti anikkhamitvā taḷākasmiṃyeva udake ṭhite.
" Not yet exited" means while the water remains in the pond, not having exited.
‘‘Chưa thoát ra’’ là khi nước vẫn còn trong ao, chưa chảy ra ngoài.
Asampattevāti taḷākato nikkhamitvā mahāmātikāya eva ṭhite.
" Not yet reached" means having exited the pond but still remaining in the main channel.
‘‘Chưa đến’’ là khi nước đã thoát ra khỏi ao nhưng vẫn còn ở trong con kênh lớn.
Anikkhanteti taḷākato anikkhante udake.
" Not gone out" refers to the water not having exited the pond.
‘‘Chưa thoát ra’’ là khi nước chưa chảy ra khỏi ao.
Subaddhāti bhaṇḍadeyyampi na hotīti adhippāyo.
" Well-secured" means that there is no bhaṇḍadeyya. This is the intention.
‘‘Đã buộc chặt’’ có nghĩa là cũng không phải là bhaṇḍadeyya.
Tenāha ‘‘nikkhante baddhā bhaṇḍadeyya’’nti, taḷākato nikkhamitvā paresaṃ khuddakamātikāmukhaṃ apāpuṇitvā mahāmātikāyaṃyeva ṭhite baddhā ce, bhaṇḍadeyyanti attho.
Therefore, it is said, " if secured when exited, it is a bhaṇḍadeyya," meaning that if the water has exited the pond and remains in the main channel without reaching the mouth of others' small channels, and is secured, it is a bhaṇḍadeyya.
Vì vậy, đã nói ‘‘nếu đã thoát ra và bị buộc chặt thì là bhaṇḍadeyya’’, nghĩa là nếu nước đã thoát ra khỏi ao, chưa đến miệng kênh nhỏ của người khác, mà vẫn còn ở trong kênh lớn và bị buộc chặt, thì là bhaṇḍadeyya.
‘‘Anikkhante baddhā subaddhā, nikkhante baddhā bhaṇḍadeyya’’nti hi idaṃ dvayaṃ heṭṭhā vuttavikappadvayassa yathākkamena vuttaṃ.
Indeed, these two phrases, "if secured when not exited, it is well-secured; if secured when exited, it is a bhaṇḍadeyya," are stated respectively for the two alternatives mentioned earlier.
Thật vậy, hai câu ‘‘nếu chưa thoát ra và bị buộc chặt thì là subaddhā, nếu đã thoát ra và bị buộc chặt thì là bhaṇḍadeyya’’ được nói tương ứng với hai trường hợp đã nêu ở trên.
Natthi avahāroti ettha ‘‘avahāro natthi, bhaṇḍadeyyaṃ pana hotī’’ti keci vadanti, taḷākagataudakassa sabbasādhāraṇattā taṃ ayuttaṃ viya dissati, ‘‘anikkhante baddhā subaddhā’’ti iminā ca aṭṭhakathāvacanena na sameti.
In the phrase " there is no avahāra," some say, "there is no avahāra, but it is a bhaṇḍadeyya," but this seems inappropriate because the water in a pond is common property, and it does not align with the Aṭṭhakathā statement, "if secured when not exited, it is well-secured."
Trong câu ‘‘Không có tội trộm cắp’’, một số người nói ‘‘không có tội trộm cắp, nhưng là bhaṇḍadeyya’’, nhưng điều đó có vẻ không hợp lý vì nước trong ao là tài sản chung của tất cả mọi người, và nó không phù hợp với lời giải thích của Aṭṭhakathā ‘‘nếu chưa thoát ra và bị buộc chặt thì là subaddhā’’.
Vatthuṃ…pe… na sametīti ettha taḷākagataudakassa sabbasādhāraṇattā apariggahitaṃ idha vatthunti adhippāyo.
In the phrase " the object...is not in agreement," the intention is that here, the object is that which is unappropriated, because the water in a pond is common property.
Trong câu ‘‘Vật…pe… không phù hợp’’, có nghĩa là ở đây, ‘‘vật’’ là nước trong ao chưa được chiếm hữu vì nó là tài sản chung của tất cả mọi người.
109. Dantakaṭṭhakathāyaṃ tato paṭṭhāya avahāro natthīti ‘‘yathāsukhaṃ bhikkhusaṅgho paribhuñjatū’’ti yathāsukhaṃ paribhogatthāya ṭhapitattā vassaggena abhājetabbattā arakkhitabbattā sabbasādhāraṇattā ca aññaṃ saṅghikaṃ viya na hotīti theyyacittena gaṇhantassapi natthi avahāro.
109. In the tooth-stick section, the phrase " from that point, there is no avahāra" means that because it is set aside for the comfortable use of the Saṅgha, saying "may the community of bhikkhus use it as they please," and because it is not to be divided by seniority, not to be guarded, and is common to all, it is not like other Saṅghika property, so there is no avahāra even for one who takes it with the intention of stealing.
109. Trong Dantakaṭṭhakathā, ‘‘kể từ đó không có tội trộm cắp’’ có nghĩa là không có tội trộm cắp đối với người lấy với ý định trộm cắp, vì nó được đặt ra để Tăng đoàn Tỳ-kheo sử dụng ‘‘tùy thích’’, không cần chia theo số năm an cư, không cần bảo vệ, và là tài sản chung của tất cả mọi người, không giống như các vật dụng Tăng-già khác.
Vattanti dantakaṭṭhaggahaṇe vattaṃ.
" Practice" refers to the practice regarding the taking of tooth-sticks.
‘‘Quy tắc’’ là quy tắc khi lấy cây đánh răng.
Idāni tadeva vattaṃ dassento ‘‘yo hī’’tiādimāha.
Now, intending to show that very practice, he speaks starting with " Whoever, indeed...".
Bây giờ, để chỉ rõ quy tắc đó, ngài nói ‘‘Người nào…’’ và tiếp tục.
‘‘Puna sāmaṇerā āharissantī’’ti keci therā vadeyyunti yojetabbaṃ.
It should be connected as: "some elders might say, ' The sāmaṇeras will bring them again.'"
Nên hiểu rằng ‘‘các Sa-di sẽ mang đến lần nữa’’, một số Trưởng lão có thể nói vậy.
110. Vanappatikathāyaṃ ‘‘ujukameva tiṭṭhatīti rukkhabhārena kiñcideva bhassitvā ṭhitattā hotiyeva ṭhānācāvananti adhippāyena vutta’’nti vadanti.
110. In the vegetation section, they say, "The phrase ' it stands perfectly upright' is said with the intention that because it has fallen somewhat due to the weight of the tree and is stationed there, there is indeed a displacement from its position."
110. Trong Vanappatikathā, người ta nói ‘‘nó đứng thẳng’’ có nghĩa là nó được nói với ý rằng ‘‘do sức nặng của cây, nó hơi nghiêng và đứng vững, nên có sự dịch chuyển khỏi vị trí ban đầu’’.
Vātamukhaṃ sodhetīti yathā vāto āgantvā rukkhaṃ pāteti, evaṃ vātassa āgamanamaggaṃ rundhitvā ṭhitāni sākhāgumbādīni chinditvā apanento sodheti.
" Cleanses the path of the wind" means that just as the wind comes and fells a tree, so too, by cutting and removing the branches, thickets, and so forth that obstruct the path of the wind's arrival, one cleanses it.
‘‘Làm sạch lối gió’’ có nghĩa là dọn dẹp bằng cách chặt bỏ các cành cây, bụi rậm và những thứ tương tự đang cản đường gió, để gió có thể đến và làm đổ cây.
‘‘Maṇḍūkakaṇṭakaṃ vā visanti maṇḍūkānaṃ naṅguṭṭhe aggakoṭiyaṃ ṭhitakaṇṭaka’’nti vadanti, ‘‘ekaṃ visamacchakaṇṭaka’’ntipi vadanti.
Some say, "' A frog's thorn or poison' is a thorn located at the very tip of a frog's tail," while others say, "it is a poisonous fish bone."
‘‘Hoặc gai ếch độc’’ người ta nói là ‘‘gai ở đầu đuôi của ếch’’, và cũng có người nói là ‘‘gai của một loài cá độc’’.
111. Haraṇakakathāyaṃ haraṇakanti hariyamānaṃ.
111. In the taking away section, " taken away" means being carried.
111. Trong Haraṇakakathā, haraṇaka là cái đang được mang đi.
Abhimukhaṃ katvā kaḍḍhanaṃ ākaḍḍhanaṃ, sesadisākaḍḍhanaṃ vikaḍḍhanaṃ.
Pulling towards oneself is " pulling towards"; pulling in other directions is " pulling away."
Kéo về phía trước là ākaḍḍhanaṃ, kéo về các hướng khác là vikaḍḍhanaṃ.
Pādaṃ agghati, pārājikamevāti ettha antaṃ na gaṇhāmīti asallakkhitattā antassa ca gaṇhissāmīti sallakkhitasseva paṭassa ekadesattā pārājikaṃ vuttaṃ.
In the phrase " It is worth a foot, it is a pārājika," a pārājika is stated because one did not think, "I will not take the end," and because the end is a part of the cloth that one did intend to take.
Trong câu ‘‘Có giá trị một pāda, thì là Pārājika’’, tội Pārājika được nói đến vì không có ý định lấy toàn bộ, và vì một phần của tấm vải đã được dự định lấy toàn bộ.
Sahabhaṇḍahārakanti bhaṇḍahārakena saddhiṃ.
" With the thief" means together with the one who carries away the goods.
‘‘Cùng với kẻ trộm đồ’’ là cùng với kẻ trộm đồ.
Santajjetvāti dhanuādīhi santajjetvā.
" Having intimidated" means having intimidated with bows and so forth.
‘‘Đe dọa’’ là đe dọa bằng cung và các thứ tương tự.
Āharāpente dātabbanti ettha ‘‘chaḍḍetvā dhuraṃ nikkhipitvā gatānampi nirālayānaṃ puna āharāpanassa vuttattā bhikkhūnampi attano santake parikkhāre acchinditvā parehi gahite tattha dhuranikkhepaṃ katvāpi puna taṃ balakkārenapi āharāpetuṃ vaṭṭatī’’ti desavāsino ācariyā vadanti, sīhaḷadīpavāsino pana taṃ keci ācariyā na icchanti.
In the phrase " It must be given when made to be brought back," some local teachers say that since it is said that even for those who have abandoned their effort and gone without attachment, it is permissible to make them bring it back, even for bhikkhus, when their own requisites are forcibly taken by others, it is permissible to make them bring them back by force, even if they have abandoned their effort regarding them. However, some teachers residing in Sri Lanka do not agree with this.
Trong câu ‘‘Khi người ta mang đến thì phải cho’’, các vị A-xà-lê ở địa phương nói rằng ‘‘vì đã nói đến việc mang lại những thứ đã bị bỏ đi và không còn dính mắc, nên các Tỳ-kheo cũng được phép mang lại những vật dụng của mình đã bị người khác lấy đi, dù đã từ bỏ ý định sở hữu, thậm chí bằng vũ lực’’, nhưng một số A-xà-lê ở Tích Lan không chấp nhận điều đó.
Teneva mahāgaṇṭhipade majjhimagaṇṭhipade ca vuttaṃ ‘‘amhākaṃ pana taṃ na ruccatī’’ti.
Therefore, it is said in the Mahāgaṇṭhipada and the Majjhimagaṇṭhipada, "we, however, do not approve of that."
Vì vậy, trong Mahāgaṇṭhipada và Majjhimagaṇṭhipada đã nói ‘‘chúng tôi không chấp nhận điều đó’’.
Aññesūti mahāpaccariādīsu.
" In other texts" refers to the Mahāpaccari and other commentaries.
‘‘Ở những nơi khác’’ là ở Mahāpaccari và các nơi tương tự.
Vicāraṇā eva natthīti tatthāpi paṭikkhepābhāvato ayamevatthoti vuttaṃ hoti.
" There is no discussion" means that since there is no refutation there either, this is the meaning.
‘‘Hoàn toàn không có sự xem xét’’ có nghĩa là ở đó cũng không có sự bác bỏ, nên ý nghĩa là như vậy.
112. Upanidhikathāyaṃ ‘‘saṅgopanatthāya attano hatthe nikkhittassa bhaṇḍassa guttaṭṭhāne paṭisāmanapayogaṃ vinā aññasmiṃ payoge akatepi rajjasaṅkhobhādikāle ‘na dāni tassa dassāmi, na mayhaṃ dāni dassatī’ti ubhohipi sakasakaṭṭhāne nisīditvā dhuranikkhepe kate pārājikameva paṭisāmanapayogassa katattā’’ti vadanti.
112. In the deposited property section, they say that "even if no other action is performed apart from the act of securing the item deposited in one's hand for safekeeping in a secure place, in times of distress or agitation, if both parties, thinking, 'I will not give it to him now, and he will not give it back to me now,' sit in their respective places and abandon their responsibility, it is still a pārājika because the act of securing has been performed."
112. Trong Upanidhikathā, người ta nói rằng ‘‘dù không thực hiện bất kỳ hành vi nào khác ngoài việc cất giữ tài sản được giao phó trong tay mình ở nơi an toàn, nhưng vào thời điểm hỗn loạn hoặc khi có sự tham lam, nếu cả hai bên đều ngồi ở vị trí của mình và từ bỏ ý định sở hữu, nghĩ rằng ‘bây giờ tôi sẽ không trả lại cho người đó, và người đó cũng sẽ không trả lại cho tôi’, thì vẫn là Pārājika vì đã thực hiện hành vi cất giữ’’.
Attano hatthe nikkhittattāti ettha attano hatthe saṅgopanatthāya nikkhittakālato paṭṭhāya tappaṭibaddhattā ārakkhāya bhaṇḍasāmikaṭṭhāne ṭhitattā ṭhānassa ca tadāyattatāya ṭhānācāvanassa alabbhanato natthi avahāroti adhippāyo.
Here, in the phrase "Attano hatthe nikkhittattā" (because it was placed in his own hand), the meaning is that from the time it was placed in his own hand for safekeeping, due to its connection to him, due to his standing as the owner of the goods for protection, and due to the impossibility of moving the item from that place as it is dependent on him, there is no act of theft.
Attano hatthe nikkhittattā (được đặt trong tay mình) ở đây có nghĩa là: Kể từ lúc đồ vật được đặt vào tay mình để bảo vệ, do sự liên hệ với vị Tỳ-kheo đó, và do vị Tỳ-kheo đó đứng ở vị trí chủ sở hữu tài sản để bảo vệ, và do nơi chốn đó phụ thuộc vào vị Tỳ-kheo đó, và do không thể di chuyển khỏi nơi chốn đó, nên không có sự lấy trộm. Đó là ý nghĩa.
Dhammaṃ vācāpetvāti dhammaṃ kathāpetvā.
Having had the Dhamma recited means having had the Dhamma expounded.
Dhammaṃ vācāpetvā có nghĩa là đã thuyết pháp.
Eseva nayoti uddhāreyeva pārājikaṃ.
The same method applies; a pārājika offense occurs merely upon lifting.
Eseva nayo (cũng vậy) có nghĩa là chỉ cần nhấc lên thì đã phạm tội Pārājika.
Aññehi asādhāraṇassa abhiññāṇassa vuttattā.
Because a special mark not common to others was mentioned.
Vì đã nói đến sự nhận biết đặc biệt mà người khác không có.
‘‘Aññaṃ tādisameva gaṇhante yujjatīti idaṃ saññāṇaṃ kathenteneva ‘asukasmiṃ ṭhāne’ti okāsassa ca niyamitattā tasmiṃ ṭhāne ṭhitaṃ pattaṃ apanetvā tasmiṃ okāse aññaṃ tādisameva pacchā ṭhapitaṃ pattaṃ sandhāya kathita’’nti tīsupi gaṇṭhipadesu vuttaṃ.
It is stated in all three Gaṇṭhipadas: "This remark, 'it is appropriate if he takes another bowl exactly like it,' was made referring to another bowl, exactly similar to that one, placed there later, after the bowl that was in that specific place had been removed, the location 'in such and such a place' also being specified by the very person who stated this identifying mark."
Trong tīsupi gaṇṭhipadesu (cả ba chỗ nút thắt) đã nói rằng: “ Aññaṃ tādisameva gaṇhante yujjatī (nếu lấy một vật khác giống hệt như vậy thì có tội) có nghĩa là khi nói về sự nhận biết này, do đã xác định địa điểm ‘ở chỗ kia’, nên sau khi dời cái bát đang ở chỗ đó đi, rồi đặt một cái bát khác giống hệt như vậy vào chỗ đó, thì câu nói này ám chỉ cái bát được đặt sau đó.”
Corena sallakkhitapattassa gahaṇābhāvepi ‘‘idaṃ thenetvā gaṇhissāmī’’ti tasmiṃ okāse ṭhite tādise vatthumatte tassa theyyacittasabbhāvato aññaṃ tādisameva gaṇhante yujjatīti corassa avahāro dassito.
Even if the bowl marked by the thief was not taken, because the intention to steal existed for that very object of similar kind that was in that place, thinking, "I will steal and take this," the act of theft on the part of the thief is shown by saying that it is appropriate if he takes another bowl exactly like it.
Dù không lấy cái bát đã được kẻ trộm nhận biết, nhưng vì kẻ trộm đã có ý định trộm cắp đối với vật tương tự đang ở chỗ đó, nói rằng “Tôi sẽ trộm cái này”, nên khi lấy một vật khác giống hệt như vậy thì có tội. Như vậy, hành vi trộm cắp của kẻ trộm đã được chỉ ra.
Padavārenāti therena nīharitvā dinnaṃ pattaṃ gahetvā gacchato corassa padavārena.
By a footstep refers to the footstep of the thief who takes the bowl given to him by the elder after it was brought out.
Padavārenā (bằng bước chân) có nghĩa là bằng bước chân của kẻ trộm đang đi sau khi lấy cái bát do vị Trưởng lão lấy ra và trao cho.
Taṃ atādisameva gaṇhante yujjatīti ‘‘mamāyaṃ patto na hotī’’ti vā ‘‘mayā kathito ayaṃ patto na hotī’’ti vā jānitvā theyyacittena gaṇhantassa ‘‘idaṃ thenetvā gaṇhissāmī’’ti vatthumatte theyyacittaṃ uppādetvā gaṇhantassa ca avahārasabbhāvato vuttaṃ.
It is appropriate if he takes one not exactly like it is said because an act of theft occurs for one who takes with a thieving mind, knowing either "This bowl is not mine" or "This bowl is not the one I spoke of," and also for one who takes it having conceived the thieving intention for the object itself, thinking, "I will steal and take this."
Taṃ atādisameva gaṇhante yujjatī (nếu lấy một vật không giống như vậy thì có tội) được nói đến vì có hành vi trộm cắp đối với người lấy với ý định trộm cắp sau khi biết rằng “Cái bát này không phải của tôi” hoặc “Cái bát này không phải cái tôi đã nói”, và đối với người lấy sau khi phát sinh ý định trộm cắp đối với vật đó, nói rằng “Tôi sẽ trộm cái này”.
Gāmadvāranti samaṇasāruppaṃ vohāramattametaṃ, antogāmaṃ icceva vuttaṃ hoti.
Gāmadvāraṃ (village gate) is merely a fitting expression for a recluse; it simply means "inside the village."
Gāmadvāraṃ (cổng làng) chỉ là một cách nói phù hợp với Sa-môn, ý muốn nói là “bên trong làng”.
Vuttanayeneva therassa pārājikanti theyyacitteneva parasantakassa gahitattā uddhāreyeva therassa pārājikaṃ.
A pārājika offense for the elder as explained means a pārājika offense for the elder merely upon lifting, due to taking another's property with a thieving mind.
Vuttanayeneva therassa pārājikaṃ (vị Trưởng lão phạm tội Pārājika theo cách đã nói) có nghĩa là vị Trưởng lão phạm tội Pārājika ngay khi nhấc vật lên, vì đã lấy tài sản của người khác với ý định trộm cắp.
Corassa dukkaṭanti asuddhacittena gahitattā gahitakāle corassa dukkaṭaṃ.
A dukkaṭa offense for the thief means a dukkaṭa offense for the thief at the time of taking, due to taking with an impure mind.
Corassa dukkaṭaṃ (kẻ trộm phạm tội dukkaṭa) có nghĩa là kẻ trộm phạm tội dukkaṭa vào lúc lấy, vì đã lấy với tâm không trong sạch.
Vuttanayeneva ubhinnampi dukkaṭanti corassa sāmikena dinnattā pārājikaṃ natthi, asuddhacittena gahitattā dukkaṭaṃ, therassa pana attano santakepi asuddhacittatāya dukkaṭanti.
A dukkaṭa offense for both as explained means there is no pārājika for the thief because it was given by the owner, but a dukkaṭa offense for taking it with an impure mind; for the elder, however, it is a dukkaṭa offense even for his own property due to his impure mind.
Vuttanayeneva ubhinnampi dukkaṭaṃ (cả hai đều phạm tội dukkaṭa theo cách đã nói) có nghĩa là kẻ trộm không phạm tội Pārājika vì đã được chủ sở hữu cho, nhưng phạm tội dukkaṭa vì đã lấy với tâm không trong sạch. Còn vị Trưởng lão thì phạm tội dukkaṭa vì có tâm không trong sạch ngay cả đối với vật của mình.
Āṇattiyā gahitattāti ettha ‘‘pattacīvaraṃ gaṇha, asukaṃ nāma gāmaṃ gantvā piṇḍāya carissāmā’’ti evaṃ therena kataāṇattiyā vihārassa parabhāge upacārato paṭṭhāya yāva tassa gāmassa parato upacāro, tāva sabbaṃ khettameva jātanti adhippāyo.
Here, in the phrase "Āṇattiyā gahitattā" (because it was taken by command), the meaning is that the entire area from the precincts on the other side of the monastery, starting from the Upacāra, up to the Upacāra beyond that village, becomes a field of activity due to the elder's command, such as "Take the bowl and robe, we will go to such and such a village for alms."
Āṇattiyā gahitattā (do đã lấy theo lệnh) ở đây có nghĩa là: Khi vị Trưởng lão ra lệnh như vậy, “Hãy lấy bát và y, chúng ta sẽ đi khất thực đến làng tên là X”, thì toàn bộ khu vực từ ranh giới bên ngoài tu viện cho đến ranh giới bên ngoài của làng đó đều được coi là ‘cánh đồng’ (khetta).
Maggato okkammāti ettha ubhinnaṃ sakaṭacakkamaggānaṃ antarāḷampi maggoyevāti daṭṭhabbaṃ.
Here, in "Maggato okkammā" (having turned aside from the path), it should be understood that the area between the two tracks of a cart path is also considered part of the path.
Maggato okkammā (đi ra khỏi đường) ở đây cần hiểu rằng khoảng trống giữa hai vết bánh xe cũng là đường.
Aṭṭhatvā anisīditvāti ettha vihāraṃ pavisitvā sīsādīsu bhāraṃ bhūmiyaṃ anikkhipitvāva tiṭṭhanto nisīdanto vā vissamitvā theyyacitte vūpasante puna theyyacittaṃ uppādetvā gacchati ce, pāduddhārena kāretabbo.
Here, in "Aṭṭhatvā anisīditvā" (without standing or sitting), if he enters the monastery and, without placing the burden from his head or other parts on the ground, just stands or sits, rests, and if his thieving mind subsides and he then conceives a thieving mind again and goes, it should be treated as a Pāduddhāra.
Aṭṭhatvā anisīditvā (không đứng lại, không ngồi xuống) ở đây có nghĩa là nếu vào tu viện mà không đặt gánh nặng trên đầu xuống đất, rồi vừa đứng vừa ngồi nghỉ ngơi, khi ý định trộm cắp đã lắng xuống mà lại phát sinh ý định trộm cắp và đi tiếp, thì phải chịu tội bằng cách nhấc chân.
Sace bhūmiyaṃ nikkhipitvā puna taṃ gahetvā gacchati, uddhārena kāretabbo.
If he places it on the ground and then takes it again and goes, it should be treated as an Uddhāra.
Nếu đặt xuống đất rồi lại lấy đi, thì phải chịu tội bằng cách nhấc vật.
Āṇāpakassa āṇattiyā yaṃ kattabbaṃ, tassa tāva pariniṭṭhitattā.
Because the task to be done by the commander's command has already been completed to that extent.
Vì việc phải làm theo lệnh của người ra lệnh đã hoàn tất.
Keci pana ‘‘purimasmiṃ theyyacitte avūpasantepi vuttanayeneva vissamitvā gacchato pāduddhārena uddhārena vā kāretabbo’’ti vadanti, ‘‘asukaṃ nāma gāmanti aniyametvā ‘antogāmaṃ pavisissāmā’ti avisesena vutte vihārasāmantā sabbopi gocaragāmo khettamevā’’tipi vadanti.
However, some say, "Even if the previous thieving mind has not subsided, if he rests as explained and then goes, it should be treated as a Pāduddhāra or Uddhāra." They also say, "If it is said generally, 'We will enter the village,' without specifying 'such and such a village,' then the entire alms-round village near the monastery is a field of activity."
Một số vị lại nói rằng: “Ngay cả khi ý định trộm cắp trước đó chưa lắng xuống, nếu nghỉ ngơi rồi đi tiếp theo cách đã nói, thì phải chịu tội bằng cách nhấc chân hoặc nhấc vật.” Họ cũng nói rằng: “Nếu không xác định ‘làng tên là X’ mà nói chung chung ‘chúng ta sẽ vào trong làng’, thì toàn bộ làng khất thực gần tu viện đều là ‘cánh đồng’.”
Sesanti maggukkamanavihārābhimukhagamanādi sabbaṃ.
The rest refers to all such things as turning aside from the path and going towards the monastery.
Sesaṃ (phần còn lại) có nghĩa là tất cả, bao gồm việc rời khỏi đường, đi về phía tu viện, v.v.
Purimasadisamevāti anāṇattiyā gahitepi sāmikassa kathetvā gahitattā heṭṭhā vuttavihārūpacārādi sabbaṃ khettamevāti katvā vuttaṃ.
Just like the former is said because, even if it was taken without command but after speaking to the owner, the entire monastery precincts mentioned below are considered a field of activity.
Purimasadisamevā (giống như trước) được nói ra để chỉ rằng ngay cả khi lấy mà không có lệnh, nhưng đã nói với chủ sở hữu rồi mới lấy, thì toàn bộ khu vực tu viện, v.v., đã nói ở dưới đều là ‘cánh đồng’.
Eseva nayoti ‘‘antarāmagge theyyacittaṃ uppādetvā’’tiādinā vuttanayaṃ atidisati.
The same method applies refers to the method mentioned with phrases like "having conceived a thieving mind midway on the path."
Eseva nayo (cũng vậy) có nghĩa là áp dụng cách đã nói, bắt đầu bằng “phát sinh ý định trộm cắp giữa đường”.
Nimitte vā kateti ‘‘cīvaraṃ me kiliṭṭhaṃ, ko nu kho rajitvā dassatī’’tiādinā nimitte kate.
Or having made a sign refers to having made a sign with phrases like, "My robe is dirty, who will dye it and give it to me?"
Nimitte vā kate (hoặc khi đã tạo dấu hiệu) có nghĩa là khi đã tạo dấu hiệu bằng cách nói “Y của tôi bị dơ, ai sẽ nhuộm và trao cho tôi đây?” v.v.
Vuttanayenevāti anāṇattassa therena saddhiṃ pattacīvaraṃ gahetvā gamanavāre vuttanayeneva.
Just as explained refers to the same method as explained for the case when an uncommanded person goes with the elder, taking the bowl and robe.
Vuttanayenevā (cũng theo cách đã nói) có nghĩa là cũng theo cách đã nói trong trường hợp vị Tỳ-kheo không được chỉ định đi cùng với vị Trưởng lão mang bát và y.
Ekapasse vāti vihārassa mahantatāya attānaṃ adassetvā ekasmiṃ passe vasanto vā.
Or on one side refers to residing on one side without showing himself, due to the large size of the monastery.
Ekapasse vā (hoặc ở một bên) có nghĩa là hoặc ở một bên, không để mình bị nhìn thấy do tu viện quá lớn.
Theyyacittena paribhuñjanto jīrāpetīti theyyacitte uppanne ṭhānācāvanaṃ akatvā nivatthapārutanīhāreneva paribhuñjanto jīrāpeti, ṭhānā cāventassa pana theyyacitte sati pārājikameva sīse bhāraṃ khandhe karaṇādīsu viya.
Using it with a thieving mind, he causes it to decay means that if a thieving mind arises, he causes it to decay by using it just as it is worn or covered, without moving it from its place. However, for one who moves it from its place with a thieving mind, it is a pārājika offense, just as in the case of moving a burden from the head to the shoulder and so on.
Theyyacittena paribhuñjanto jīrāpetī (người sử dụng với ý định trộm cắp làm cho nó cũ đi) có nghĩa là khi ý định trộm cắp phát sinh, nếu không di chuyển vật khỏi chỗ của nó mà chỉ sử dụng như mặc hoặc đắp, thì làm cho nó cũ đi. Còn đối với người di chuyển vật khỏi chỗ của nó, nếu có ý định trộm cắp, thì đó là tội Pārājika, giống như việc chuyển gánh nặng từ đầu xuống vai, v.v.
Yathā tathā vā nassatīti aggiādinā vā upacikādīhi khāditaṃ vā nassati.
Or it perishes in any way means it perishes by fire, etc., or is eaten by termites, etc.
Yathā tathā vā nassatī (hoặc bị hư hại bằng cách này hay cách khác) có nghĩa là bị hư hại do lửa, v.v., hoặc bị kiến, v.v., ăn.
Añño vā kocīti iminā pana yena ṭhapitaṃ, sopi saṅgahitoti veditabbaṃ.
However, by "añño vā kocī" (or someone else), it should be understood that even the one who placed it is included.
Añño vā kocī (hoặc bất kỳ ai khác) ở đây cần hiểu rằng người đã đặt vật đó cũng được bao gồm.
Tava thūlasāṭako laddhotiādinā musāvāde dukkaṭaṃ adinnādānapayogattā.
"Your thick outer robe has been found," etc., results in a dukkaṭa for false speech, due to its connection with taking what is not given.
Tava thūlasāṭako laddho (tấm áo khoác thô của ông đã được tìm thấy) v.v., là tội dukkaṭa về lời nói dối, vì đó là hành vi trộm cắp.
Itaraṃ gaṇhato uddhāre pārājikanti ettha ‘‘pavisitvā tava sāṭakaṃ gaṇhāhī’’ti imināva upanidhibhāvato muttattā sāmikassa itaraṃ gaṇhatopi attano sāṭake ālayassa sabbhāvato ca uddhāre pārājikaṃ vuttaṃ.
Here, in "itaraṃ gaṇhato uddhāre pārājikaṃ" (for the one taking the other, a pārājika upon lifting), a pārājika offense upon lifting is stated because by the words "Enter and take your robe," it is freed from being a deposit, and because the owner has attachment to his own robe even when taking the other.
Itaraṃ gaṇhato uddhāre pārājikaṃ (người lấy vật khác thì phạm tội Pārājika khi nhấc vật lên) ở đây được nói đến là tội Pārājika khi nhấc vật lên, vì chỉ với lời nói “Hãy vào lấy tấm áo của ông đi” thì đã thoát khỏi tình trạng ký gửi, và vì người chủ sở hữu vẫn còn sự gắn bó với tấm áo của mình ngay cả khi lấy một tấm khác.
Na jānantīti tena vuttaṃ vacanaṃ asuṇantā na jānanti.
They do not know means they do not know, not having heard the words spoken by him.
Na jānantī (họ không biết) có nghĩa là họ không biết vì không nghe lời nói của vị Tỳ-kheo đó.
Eseva nayoti ettha sace jānitvāpi cittena na sampaṭicchanti, eseva nayoti daṭṭhabbaṃ.
Here, in "eseva nayo" (the same method applies), it should be understood that if they know but do not accept it mentally, the same method applies.
Eseva nayo (cũng vậy) ở đây cần hiểu rằng nếu họ biết nhưng không chấp nhận bằng tâm, thì cũng là cách này.
Paṭikkhipantīti ettha cittena paṭikkhepopi saṅgahitovāti veditabbaṃ.
Here, in "paṭikkhipantī" (they reject), mental rejection is also included, it should be understood.
Paṭikkhipantī (họ từ chối) ở đây cần hiểu rằng sự từ chối bằng tâm cũng được bao gồm.
Yācitā vā ayācitā vāti ettha yācitā yadi cittenapi sampaṭicchanti, naṭṭhe gīvā.
Here, in "yācitā vā ayācitā vā" (whether asked or unasked), if they accept it mentally when asked, they are responsible if it is lost.
Yācitā vā ayācitā vā (được yêu cầu hay không được yêu cầu) ở đây có nghĩa là nếu được yêu cầu và họ chấp nhận bằng tâm, thì khi vật bị mất, họ phải chịu trách nhiệm.
Ayācitā pana yadipi cittena sampaṭicchanti, natthi gīvā.
But if it is unasked, even if they accept it mentally, they are not responsible if it is lost.
Còn nếu không được yêu cầu, dù họ có chấp nhận bằng tâm, thì khi vật bị mất, họ không phải chịu trách nhiệm.
Gahetvā ṭhapetīti ettha cāletvā tasmiṃyeva ṭhāne ṭhapitepi naṭṭhe gīvā.
Here, in "Gahetvā ṭhapetī" (takes and places), if it is moved and placed in the same spot, one is responsible if it is lost.
Gahetvā ṭhapetī (lấy và đặt) ở đây có nghĩa là ngay cả khi di chuyển rồi đặt lại đúng chỗ đó, nếu vật bị mất, thì phải chịu trách nhiệm.
Upacāre vijjamāneti bhaṇḍāgārassa samīpe uccārapassāvaṭṭhāne vijjamāne.
Upacāre vijjamāne means if there is a place for excretion near the storeroom.
Upacāre vijjamāne (có khu vực gần) có nghĩa là có khu vực vệ sinh gần kho chứa đồ.
Mayi ca mate saṅghassa ca senāsane vinaṭṭheti ettha ‘‘kevalaṃ saṅghassa senāsanaṃ mā nassīti imināva adhippāyena vivaritumpi vaṭṭatiyevā’’ti vadanti.
Here, in "Mayi ca mate saṅghassa ca senāsane vinaṭṭhe" (if I die and the monastery of the Saṅgha is destroyed), they say, "It is entirely permissible to explain it with the sole intention that the monastery of the Saṅgha should not be destroyed."
Mayi ca mate saṅghassa ca senāsane vinaṭṭhe (khi tôi chết và chỗ ở của Tăng đoàn bị hư hại) ở đây họ nói rằng: “Chỉ với ý định ‘chỗ ở của Tăng đoàn đừng bị hư hại’ thì việc cư ngụ cũng là hợp lệ.”
Sahāyehi bhavitabbanti tehipi kiñci kiñci dātabbanti vuttaṃ hoti.
They should be companions means that they too should give something.
Sahāyehi bhavitabbaṃ (phải là bạn bè) có nghĩa là họ cũng phải cúng dường một ít.
Ayaṃ sāmīcīti bhaṇḍāgāre vasantānaṃ idaṃ vattaṃ.
This is proper conduct means this is the practice for those residing in the storeroom.
Ayaṃ sāmīcī (đây là điều đúng đắn) có nghĩa là đây là bổn phận của những người sống trong kho chứa đồ.
Lolamahātheroti mando momūho hasitakīḷitappasuto vā mahāthero.
Lolamahāthero means an elder who is slow, dull, or prone to laughter and play.
Lolamahāthero (vị Trưởng lão lớn lười biếng) có nghĩa là một vị Trưởng lão lớn chậm chạp, ngu si, hoặc ham mê cười đùa.
Attano attano vasanagabbhesu sabhāgabhikkhūnaṃ parikkhāraṃ ṭhapentīti yojetabbaṃ.
It should be connected as: "They place the requisites of compatible bhikkhus in their respective dwelling chambers."
Cần hiểu là họ đặt vật dụng của các Tỳ-kheo cùng phòng trong các căn phòng của riêng mình.
Itarehīti tasmiṃyeva gabbhe vasantehi itarabhikkhūhi.
By the others means by the other bhikkhus residing in that same chamber.
Itarehī (bởi những người khác) có nghĩa là bởi các Tỳ-kheo khác đang ở trong cùng căn phòng đó.
Vihāravāre niyutto vihāravāriko, vāraṃ katvā vihārarakkhaṇako.
Vihāravāriko (monastery roster keeper) is one appointed to the turn of the monastery, one who guards the monastery by taking turns.
Vihāravāriko (người canh giữ tu viện) là người được chỉ định theo phiên canh giữ tu viện, người canh giữ tu viện theo phiên.
Nivāpanti bhattavetanaṃ.
Nivāpa means a food allowance.
Nivāpaṃ (thức ăn) có nghĩa là lương thực.
Paṭipathaṃ gatesūti corānaṃ āgamanaṃ ñatvā ‘‘paṭhamataraṃyeva gantvā saddaṃ karissāmā’’ti corānaṃ abhimukhaṃ gatesu.
Having gone against the path refers to those who, knowing the arrival of thieves, think, "We will go first and make a sound," and go towards the thieves.
Paṭipathaṃ gatesu (đi ngược đường) có nghĩa là khi biết kẻ trộm sắp đến, họ nghĩ “Chúng ta sẽ đi trước và gây tiếng động”, rồi đi ngược chiều với kẻ trộm.
Nissitake jaggentīti attano attano nissitake sikkhācariyāya posentāpi nissitake vihāraṃ jaggāpenti.
Taking care of their dependents means that even while supporting their own dependents for training, they make the dependents look after the monastery.
Nissitake jaggentī có nghĩa là: Dù nuôi dưỡng các đệ tử của mình, những người là thầy giáo huấn, họ cũng khiến các đệ tử trông nom tu viện.
‘‘Asahāyassa adutiyassā’’ti pāṭho yutto, pacchimaṃ purimasseva vevacanaṃ.
The reading “‘for one who is without companions, without a second’ is appropriate, the latter term being merely a synonym of the former.
Đoạn văn “Asahāyassa adutiyassā” là phù hợp, từ sau chỉ là từ đồng nghĩa của từ trước.
Asahāyassa vā attadutiyassa vāti imasmiṃ pana pāṭhe ekena ānītaṃ dvinnaṃ nappahotīti attadutiyassapi vāro nivāritoti vadanti, taṃ ‘‘yassa sabhāgo bhikkhu bhattaṃ ānetvā dātā natthī’’ti iminā na sametīti vīmaṃsitabbaṃ.
However, regarding the reading ‘for one who is without companions or with only himself as a second’, they say that the portion of food brought by one person is not enough for two, and thus the turn of one who has himself as a second is also prevented. This should be investigated, as it does not accord with the statement ‘for whom there is no fellow bhikkhu to bring and give food’.
Tuy nhiên, trong đoạn văn Asahāyassa vā attadutiyassa vā, họ nói rằng: “Thức ăn do một người mang đến không đủ cho hai người, nên phiên trực của người thứ hai cũng bị từ chối”. Cần phải xem xét điều đó, vì nó không phù hợp với câu: “Vị tỳ khưu không có bạn đồng hành để mang thức ăn đến cho mình”.
Upajīvantena ṭhātabbanti abbhokāsikena rukkhamūlikenapi pākavaṭṭaṃ upanissāya jīvantena pattacīvararakkhaṇatthāya vihāravāre sampatte ṭhātabbaṃ.
One should stay while depending on food means that even an abbhokāsika or a rukkhamūlika bhikkhu, living by depending on a regular meal, must stay when it is their turn for the monastery duties, for the protection of bowl and robes.
Upajīvantena ṭhātabbaṃ có nghĩa là: Người sống nhờ vào phần thức ăn nấu sẵn, dù là người ở ngoài trời hay dưới gốc cây, khi đến phiên trực trông nom tu viện để bảo vệ bát và y, thì phải ở lại.
Paripucchanti pucchitapañhavissajjanaṃ aṭṭhakathaṃ vā.
Questioning means answering a question asked, or the Aṭṭhakathā.
Paripuccha có nghĩa là: Việc giải đáp các câu hỏi đã được hỏi, hoặc là các chú giải (Aṭṭhakathā).
Diguṇanti vassaggena pāpitaṃ vināva dve koṭṭhāseti vadanti.
Double means that they say it is two portions, excluding what has been attained by the years of residence.
Diguṇa có nghĩa là: Họ nói rằng, ngoại trừ vật đã đạt được theo số năm an cư (vassa), thì chia thành hai phần.
Pakkhavārenāti aḍḍhamāsavārena.
By fortnightly turn means by a turn of half a month.
Pakkhavārenā có nghĩa là: Theo phiên trực nửa tháng.
113. Suṅkaghātakathāyaṃ tato hanantīti tato nīharantā hananti.
113. In the section on toll evasion, from there they steal means that those who take it out from there steal it.
113. Trong Suṅkaghātakathā, tato hanantī có nghĩa là: Từ đó, những người mang ra sẽ đánh.
Tanti suṅkaṭṭhānaṃ.
That refers to the toll station.
Taṃ có nghĩa là: Nơi thu thuế.
Yatoti yato nīhariyamānabhaṇḍato.
From where means from the goods being taken out from there.
Yato có nghĩa là: Từ nơi hàng hóa được mang ra.
Rājakanti rājāyattaṃ.
Royal property means property belonging to the king.
Rājakaṃ có nghĩa là: Thuộc về vua.
Tampi rājārahamevāti āha ‘‘ayamevattho’’ti.
And that too is fit for the king, so it says, “This is indeed the meaning.”
Điều đó cũng xứng đáng với vua, nên nói “ayamevattho” (ý nghĩa là như vậy).
Itoti ito bhaṇḍato.
From this means from these goods.
Ito có nghĩa là: Từ hàng hóa này.
Dutiyaṃ pādaṃ atikkāmetīti ettha ‘‘paṭhamaṃ pādaṃ paricchedato bahi ṭhapetvā dutiye pāde uddhaṭamatte pārājika’’nti vadanti uddharitvā bahi aṭṭhapitopi bahi ṭhitoyeva nāma hotīti katvā.
Regarding exceeds the second foot, they say that a pārājika offense occurs when the first foot is placed outside the boundary and the second foot is merely lifted, considering that even if it is not placed outside after being lifted, it is still considered to be outside.
Trong câu Dutiyaṃ pādaṃ atikkāmetī (vượt qua bước thứ hai), họ nói rằng: “Khi đã đặt bước đầu tiên ra ngoài giới hạn và chỉ cần nhấc bước thứ hai lên thì phạm tội Pārājika”, vì cho rằng dù chưa đặt hẳn ra ngoài, nhưng khi đã nhấc lên thì coi như đã ở ngoài.
Yattha yattha padavārena āpatti kāretabbā, tattha tattha sabbatthāpi eseva nayoti vadanti.
They say that this is the method everywhere an offense is to be determined by the number of steps.
Họ nói rằng, ở bất cứ nơi nào mà tội lỗi được quy định theo từng bước chân, thì nguyên tắc này cũng được áp dụng ở khắp mọi nơi.
Suṅkaghātato bahi bahisuṅkaghātaṃ.
Outside the toll station is bahisuṅkaghāta (outside the toll boundary).
Ngoài khu vực thu thuế (suṅkaghāta), đó là bahisuṅkaghātaṃ (bên ngoài khu vực thu thuế).
Avassaṃ patanakanti avassaṃ suṅkaghātato bahi patanakaṃ.
Inevitably falls means inevitably falls outside the toll station.
Avassaṃ patanakaṃ có nghĩa là: Chắc chắn sẽ rơi ra ngoài khu vực thu thuế.
Pubbe vuttanayenevāti avassaṃ patanake hatthato muttamatteti vuttaṃ hoti.
In the manner stated before means that it is said that it is merely released from the hand when it inevitably falls.
Pubbe vuttanayenevā có nghĩa là: Khi vật chắc chắn sẽ rơi ra đã rời khỏi tay, thì điều đó đã được nói đến.
Vaṭṭantaṃ puna anto pavisatīti mahāaṭṭhakathāvacanassa kurundisaṅkhepaṭṭhakathāhi adhippāyo pakāsito.
The meaning of the Mahā-aṭṭhakathā statement “it revolves and enters again inside” is clarified by the Kurundi and Saṅkhepa-aṭṭhakathās.
Vaṭṭantaṃ puna anto pavisatī có nghĩa là: Ý nghĩa của câu nói trong Mahāaṭṭhakathā đã được làm rõ bởi Kurundisaṅkhepaṭṭhakathā.
Anto ṭhatvā bahi gacchantaṃ rakkhatīti bhikkhuno payogena gamanavegassa antoyeva vūpasantattā.
He prevents it from going out while it remains inside because the momentum of movement subsides within the bhikkhu's effort.
Anto ṭhatvā bahi gacchantaṃ rakkhatī có nghĩa là: Vì tốc độ di chuyển đã dừng lại bên trong do sự cố gắng của vị tỳ khưu.
Parivattetvā abbhantarimaṃ bahi ṭhapetīti abbhantare ṭhitaṃ puṭakaṃ parivattetvā bahi ṭhapeti.
He turns it over and places the inner one outside means he turns over the bundle that was inside and places it outside.
Parivattetvā abbhantarimaṃ bahi ṭhapetī có nghĩa là: Xoay gói hàng đang ở bên trong và đặt nó ra ngoài.
Ettha ca ‘‘abbhantarime puṭake bhūmito mocitamatte pārājika’’nti vadanti.
In this regard, they say that a pārājika offense occurs as soon as the inner bundle is lifted from the ground.
Ở đây, họ nói rằng: “Khi gói hàng ở bên trong vừa được nhấc khỏi mặt đất thì phạm tội Pārājika”.
‘‘Gacchante yāne vā…pe… ṭhapetīti suṅkaghātaṃ apavisitvā bahiyeva ṭhapetī’’ti tīsupi gaṇṭhipadesu vuttaṃ suṅkaṭṭhānassa bahi ṭhapitanti vakkhamānattā.
“He places it on a moving vehicle… etc.” means “he places it outside, without entering the toll station.” This is stated in all three Gaṇṭhipadas, because it will be said that it is placed outside the toll station.
“Gacchante yāne vā…pe… ṭhapetī có nghĩa là: Không đi vào khu vực thu thuế mà đặt ở bên ngoài” đã được nói trong tīsupi gaṇṭhipadesu (cả ba bản Gaṇṭhipada), vì sẽ nói rằng nó được đặt ở bên ngoài khu vực thu thuế.
Ācariyā pana ‘‘suṅkaṭṭhānassa bahi ṭhita’’nti pāṭhaṃ vikappetvā ‘‘paṭhamaṃ antosuṅkaghātaṃ paviṭṭhesuyeva yānādīsu ṭhapitaṃ pacchā yānena saddhiṃ nīhaṭaṃ suṅkaghātassa bahi ṭhitaṃ, na ca tena nīta’’nti atthaṃ vadanti.
However, the ācariyas interpret the reading “placed outside the toll station” by saying, “property placed in vehicles, etc., that first entered the inner toll station, and then taken out with the vehicle, is situated outside the toll station, but it was not taken out by him.”
Tuy nhiên, các vị thầy (ācariyā) đã giải thích đoạn văn “đặt ở bên ngoài khu vực thu thuế” bằng cách nói rằng: “Vật được đặt trên các phương tiện như xe cộ đã vào bên trong khu vực thu thuế trước, sau đó được mang ra cùng với phương tiện thì được xem là ở bên ngoài khu vực thu thuế, nhưng không phải do người đó mang đi”.
Ayaṃ pana tesaṃ adhippāyo – suṅkaṭṭhānassa anto paviṭṭhayānādīsu ṭhapitepi bhikkhussa payogaṃ vinā aññena nīhaṭattā nevatthi pārājikaṃ, ‘‘atra paviṭṭhassa suṅkaṃ gaṇhantū’’ti vuttattā aññena nīhaṭassa bahi ṭhite bhaṇḍadeyyampi na hotīti.
Their intention is this: even if it is placed in vehicles, etc., that entered the toll station, there is no pārājika offense because it was taken out by another person without the bhikkhu's effort; and because it is stated, “let them take toll from one who has entered here,” for property taken out by another, even if it is outside, there is no value for which a fine is due.
Ý của các vị ấy là: Dù vật được đặt trên các phương tiện đã vào bên trong khu vực thu thuế, nhưng vì nó được người khác mang đi mà không phải do sự cố gắng của vị tỳ khưu, nên không phạm tội Pārājika. Vì đã nói “hãy thu thuế của người đã vào đây”, nên nếu vật được người khác mang ra và ở bên ngoài, thì cũng không phải là tài sản phải nộp thuế.
Ayameva ca nayo ‘‘vaṭṭitvā gamissatīti vā añño naṃ vaṭṭessatīti vā anto ṭhapitaṃ pacchā sayaṃ vā vaṭṭamānaṃ aññena vā vaṭṭitaṃ bahi gacchati, rakkhatiyevā’’ti iminā vacanena sametīti yuttataro viya dissati.
This method seems more appropriate as it aligns with the statement, “If an object placed inside goes outside, either by rolling itself or by being rolled by another, with the intention ‘it will roll and go’ or ‘another will roll it’, he protects it from an offense.”
Và nguyên tắc này dường như phù hợp hơn với câu nói: “Dù vật được đặt bên trong, với ý nghĩ nó sẽ tự lăn đi, hoặc người khác sẽ lăn nó đi, sau đó nó tự lăn hoặc được người khác lăn ra ngoài, thì vẫn được bảo vệ (không phạm tội)”.
Suṅkaṭṭhānassa anto pavisitvā puna paccāgacchatopi tena passena paricchedaṃ atikkamantassa yadi tatopi gacchantānaṃ hatthato suṅkaṃ gaṇhanti, sīmātikkame pārājikameva.
If, when a bhikkhu enters the toll station and then returns, passing the boundary on that side, they take toll from those going even from that point, then it is a pārājika offense for crossing the boundary.
Nếu một vị tỳ khưu đi vào khu vực thu thuế rồi quay lại, và khi vượt qua giới hạn ở phía đó, nếu họ thu thuế từ những người đang đi từ đó, thì vẫn phạm tội Pārājika khi vượt qua ranh giới.
Hatthisuttādīsūti hatthisikkhādīsu.
In the Hatthisutta and others means in the elephant training and others.
Hatthisuttādīsu có nghĩa là: Trong các bài kinh về huấn luyện voi, v.v.
Imasmiṃ ṭhāneti yathāvuttayānādīhi vuttappakārena nīharaṇe.
In this instance means in taking out in the aforementioned manner by means of vehicles, etc., as described.
Imasmiṃ ṭhāne có nghĩa là: Ở trường hợp mang đi theo cách đã nói bằng các phương tiện như xe cộ đã nêu.
Anāpattīti tattha ‘‘sahatthā’’ti vacanato aññena nīharāpentassa anāpatti.
No offense refers to the fact that there is no offense for one who has another person take it out, due to the phrase “by himself.”
Anāpattī có nghĩa là: Ở đó, do câu nói “bằng tay của chính mình”, nên người khiến người khác mang đi thì không phạm tội.
Idhāti imasmiṃ adinnādānasikkhāpade.
Here means in this Adinnādāna training rule.
Idha có nghĩa là: Trong giới điều Adinnādāna này.
Tatrāti tasmiṃ eḷakalomasikkhāpade.
There means in that Eḷakaloma training rule.
Tatrā có nghĩa là: Trong giới điều về lông cừu đó.
Hontīti ettha iti-saddo hetuattho, yasmā eḷakalomāni nissaggiyāni honti, tasmā pācittiyanti attho.
In are, the word iti means 'reason'; the meaning is, because sheep wool is nissaggiya, therefore it is a pācittiya offense.
Trong câu Hontīti, từ iti có nghĩa là nguyên nhân. Nghĩa là, vì lông cừu là vật phải xả bỏ (nissaggiya), nên phạm tội Pācittiya.
Idha anāpattīti imasmiṃ sikkhāpade avahārābhāvā anāpatti.
Here no offense means there is no offense in this training rule due to the absence of taking property with a thieving intent.
Idha anāpattī có nghĩa là: Trong giới điều này, không phạm tội vì không có hành vi trộm cắp.
Upacāranti suṅkaghātaparicchedato bahi samantā dvinnaṃ leḍḍupātānaṃ abbhantaraṃ vatiāsannappadesasaṅkhātaṃ upacāraṃ.
Perimeter refers to the surrounding area within two clod-throws outside the toll station boundary, called the vicinity of a fence.
Upacāraṃ có nghĩa là: Khu vực tiếp cận, tức là vùng đất gần hàng rào, nằm trong phạm vi hai lần ném đất từ giới hạn khu vực thu thuế ra bên ngoài.
Tādisaṃ upacāraṃ okkamitvā pariharaṇe sādīnavattā dukkaṭaṃ vuttaṃ.
A dukkaṭa offense is stated for carrying something while entering such a perimeter, because it involves fault.
Tội Dukkaṭa được nói đến vì có mối nguy hiểm khi vượt qua và mang đi trong khu vực tiếp cận như vậy.
Etthāti suṅkaghāte.
Here means at the toll station.
Etthā có nghĩa là: Tại khu vực thu thuế.
‘‘Dvīhi leḍḍupātehīti ayaṃ niyamo ācariyaparamparābhato’’ti mahāgaṇṭhipade vuttaṃ.
It is stated in the Mahāgaṇṭhipada that “by two clod-throws” is a rule handed down through the tradition of teachers.
Trong Mahāgaṇṭhipade, có nói: “Dvīhi leḍḍupātehī (bằng hai lần ném đất) – quy định này được truyền lại từ các vị thầy”.
114. Pāṇakathāyaṃ tiracchānagatassa ekantena pādagghanakatā na sambhavatīti āha – ‘‘ekaṃsena avahārakappahonakapāṇaṃ dassento’’ti.
114. In the section on living beings, it is said that the value of one fourth (pāda) for an animal cannot definitely be applicable, so it states: “showing an animal that definitely counts as stolen property.”
114. Trong Pāṇakathā, vì việc định giá một phần tư (pādagghanakatā) không thể áp dụng hoàn toàn cho động vật, nên nói: “chỉ ra một con vật chắc chắn có giá trị bị trộm cắp”.
Bhujissaṃ harantassa avahāro natthīti parapariggahitābhāvato.
There is no theft for one who takes a free person because it is not seized by another.
Bhujissaṃ harantassa avahāro natthī có nghĩa là: Không có hành vi trộm cắp đối với người tự do, vì không thuộc sở hữu của người khác.
Bhujissoti adāso.
Free person means not a slave.
Bhujisso có nghĩa là: Người không phải nô lệ.
Āṭhapitoti mātāpitūhi iṇaṃ gaṇhantehi ‘‘yāva iṇadānā ayaṃ tumhākaṃ santike hotū’’ti iṇadāyakānaṃ niyyātito.
Pledged refers to one handed over to creditors by parents who had taken a loan, with the words, “Let this person remain with you until the loan is repaid.”
Āṭhapito có nghĩa là: Cha mẹ đã vay nợ và giao con cho chủ nợ với lời nói: “Người này sẽ ở với quý vị cho đến khi trả hết nợ”.
Yasmā mātāpitaro dāsānaṃ viya puttānaṃ na sāmino.
This is because parents are not masters of their children as they are of slaves.
Vì cha mẹ không phải là chủ sở hữu của con cái như đối với nô lệ.
Yesañca santike āṭhapito, tepi tassa hatthakamme sāmino, na tassāti āha ‘‘avahāro natthī’’ti.
And those with whom he was pledged are masters only over his manual labor, not over him, so it states “there is no theft.”
Và những người được giao con cũng chỉ là chủ sở hữu đối với công việc tay chân của người đó, chứ không phải là chủ sở hữu của bản thân người đó, nên nói “avahāro natthī” (không có hành vi trộm cắp).
Dhanaṃ pana gataṭṭhāne vaḍḍhatīti ettha ‘‘āṭhapetvā gahitadhanaṃ vaḍḍhiyā saha avahārakassa gīvā’’ti tīsupi gaṇṭhipadesu vuttaṃ.
Regarding “the money increases in the place where it goes,” it is stated in all three Gaṇṭhipadas that “the money taken after pledging, along with its interest, is the responsibility of the one who stole it.”
Trong câu Dhanaṃ pana gataṭṭhāne vaḍḍhatī (tiền bạc ở nơi đã đi thì tăng lên), tīsupi gaṇṭhipadesu (cả ba bản Gaṇṭhipada) đã nói: “Tiền bạc đã vay mượn bằng cách cầm cố, cùng với lãi suất, sẽ là gánh nặng cho người trộm cắp”.
Antojāta…pe… avahāro hotīti ettha padesacārittavasena attanāva attānaṃ niyyātetvā dāsabyaṃ upagataṃ avaharantassapi pārājikamevāti veditabbaṃ.
Regarding “born within… etc.… there is theft,” it should be understood that even for one who steals a person who has become enslaved by pledging himself due to local custom, it is still a pārājika offense.
Trong câu Antojāta…pe… avahāro hotī, cần hiểu rằng ngay cả khi trộm cắp một người đã tự nguyện trở thành nô lệ theo phong tục địa phương, thì cũng phạm tội Pārājika.
Gehadāsiyā kucchimhi dāsassa jātoti evampi sambhavatīti sambhavantaṃ gahetvā vuttaṃ.
A slave born in the womb of a house-slave is stated by taking a possible scenario as an example, as this can happen.
Gehadāsiyā kucchimhi dāsassa jāto có nghĩa là: Điều này cũng có thể xảy ra, và được nói đến bằng cách lấy một trường hợp có thể xảy ra.
Gehadāsiyā kucchismiṃ pana aññassa jātopi ettheva saṅgahito.
Even one born in the womb of a house-slave belonging to another is included here.
Tuy nhiên, ngay cả người con của người khác được sinh ra trong bụng của nữ nô lệ gia đình cũng được bao gồm ở đây.
Karamarānīto nāma bandhagāhagahito.
Karamarānīto is one captured by bandits.
Karamarānīto có nghĩa là: Người bị bắt làm tù binh.
Tenāha ‘‘paradesato paharitvā’’tiādi.
Therefore, it says “having struck from another country” and so on.
Vì vậy, nói “paradesato paharitvā” (đánh từ nước ngoài), v.v.
Tattha paradesato paharitvāti paradesaṃ vilumpakehi rājarājamahāmattādīhi mahācorehi paradesato paharitvā.
In that, “having struck from another country” means having struck another country by great robbers such as kings, royal ministers, and others, who plunder from another country.
Ở đó, paradesato paharitvā có nghĩa là: Những kẻ cướp bóc như vua, đại thần, và những tên cướp lớn đã đánh từ nước ngoài.
Anāpatti pārājikassāti yadi tassa vacanena tato adhikaṃ vegaṃ na vaḍḍheti, anāpatti.
No pārājika offense means there is no offense if he does not increase the momentum beyond that person's statement.
Anāpatti pārājikassā có nghĩa là: Nếu không tăng thêm tốc độ vượt quá lời nói của người đó, thì không phạm tội.
Pariyāyenāti pariyāyavacanena.
By indirect speech means by a circumlocution.
Pariyāyenā có nghĩa là: Bằng lời nói gián tiếp.
Manussaviggahe ‘‘maraṇavaṇṇaṃ vā saṃvaṇṇeyyā’’ti vuttattā pariyāyakathāyapi na muccati, idha pana ‘‘adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyeyyā’’ti ādānasseva vuttattā pariyāyakathāya muccati.
In the Manussaviggaha, since it is stated “he might praise death,” one is not exempt even by indirect speech; however, in this case, since only the taking of property that constitutes theft is mentioned, one is exempt by indirect speech.
Trong giới điều về giết người (manussaviggaha), vì đã nói “hoặc ca ngợi cái chết”, nên ngay cả bằng lời nói gián tiếp cũng không thoát tội. Tuy nhiên, ở đây, vì chỉ nói về việc lấy “vật không được cho, tức là hành vi trộm cắp”, nên có thể thoát tội bằng lời nói gián tiếp.
116. Catuppadakathāyaṃ bhiṅkacchāpanti bhiṅkabhiṅkāti saddāyanato evaṃladdhanāmaṃ hatthipotakaṃ.
116. In the explanation of the Catuppada story, bhiṅkacchāpa refers to a young elephant that received its name from the sound "bhiṅka-bhiṅka" it makes.
116. Trong Catuppadakathā, bhiṅkacchāpa là một con voi con được đặt tên như vậy vì nó kêu "bhiṅka-bhiṅka".
Antovatthumhīti parikkhitte antovatthumhi.
Antovatthumhī means inside the fenced stable.
Antovatthumhi là bên trong chuồng voi đã được rào chắn.
Rājaṅgaṇeti parikkhitte nagare vatthudvārato bahirājaṅgaṇe.
Rājaṅgaṇe means in the city with its enclosure, outside the royal courtyard from the gate of the dwelling place.
Rājaṅgaṇe là bên ngoài sân vua, từ cổng của nơi cư ngụ trong thành phố được rào chắn.
Hatthisālā ṭhānanti nibbakosato udakapātabbhantaraṃ ṭhānaṃ.
Hatthisālā ṭhāna refers to the place within the range of falling water from the eaves.
Hatthisālā ṭhāna là nơi bên trong phạm vi nước rơi từ mái hiên.
Bahinagare ṭhitassāti parikkhittanagaraṃ sandhāya vuttaṃ, aparikkhittanagare pana antonagare ṭhitassapi ṭhitaṭṭhānameva ṭhānaṃ.
Bahinagare ṭhitassā is stated with reference to a fenced city; however, in an unfenced city, the dwelling place itself is the place for an animal standing within the city.
Bahinagare ṭhitassā được nói đến để chỉ thành phố có rào chắn; còn trong thành phố không có rào chắn, nơi mà nó đứng, dù là bên trong thành phố, thì đó chính là chỗ đứng của nó.
Khaṇḍadvāranti attanā khaṇḍitadvāraṃ.
Khaṇḍadvāra means a door broken by oneself.
Khaṇḍadvāra là cánh cửa bị chính người đó phá vỡ.
Sākhābhaṅganti bhañjitasākhaṃ.
Sākhābhaṅga means a broken branch.
Sākhābhaṅga là cành cây bị bẻ gãy.
Nipannassa dveti bandhanena saddhiṃ dve.
Nipannassa dve means two together with the binding.
Nipannassa dve là hai cái cùng với dây cột.
Ghātetīti ettha ‘‘theyyacittena vināsentassa sahapayogattā dukkaṭameva, na pācittiya’’nti ācariyā vadanti.
Regarding ghātetī, the teachers say, "For one who destroys with the intention of theft, because of the co-application, it is only a dukkata offense, not a pācittiya."
Về ghātetī, các vị đạo sư nói rằng: "Vì hành vi này xảy ra cùng với ý định trộm cắp, nên chỉ là một lỗi dukkaṭa, không phải pācittiya."
Saṃvidāvahārakathāyaṃ ‘‘sambahulā saṃvidahitvā eko bhaṇḍaṃ avaharati, āpatti sabbesaṃ pārājikassā’’ti pāḷiyaṃ avisesena vuttattā āṇāpakānaṃ āṇattikkhaṇe āpatti, avahārakassa uddhāreti yathāsambhavaṃ yojetvā attho gahetabbo āṇattikathāyaṃ ‘‘so taṃ bhaṇḍaṃ avaharati, āpatti sabbesaṃ pārājikassā’’tiādīsu viya.
In the explanation of the Saṃvidāvahāra story, since it is stated without distinction in the Pāḷi, "Many having conspired, one steals the item; all incur a pārājika," the meaning should be understood by applying, as appropriate, that the instigators incur an offense at the moment of instigation, and the thief at the moment of lifting, just as in the Āṇatti story in phrases like "He steals that item; all incur a pārājika."
Trong Saṃvidāvahārakathā, vì trong Pāḷi đã nói chung rằng "nhiều người cùng thỏa thuận, một người lấy trộm tài sản, tất cả đều phạm tội pārājika", nên phải hiểu ý nghĩa bằng cách kết hợp theo khả năng: những người ra lệnh phạm tội vào thời điểm ra lệnh, còn người lấy trộm phạm tội vào thời điểm di chuyển tài sản, giống như trong Āṇattikathā, nơi nói "người đó lấy trộm tài sản đó, tất cả đều phạm tội pārājika", v.v.
Etthāpi hi āṇāpakassa āṇattikkhaṇeyeva āpatti vuttā.
Here too, the offense for the instigator is stated to occur at the very moment of instigation.
Ở đây cũng vậy, tội lỗi của người ra lệnh được nói là xảy ra ngay vào thời điểm ra lệnh.
Tathā ca vakkhati ‘‘atha taṃ bhaṇḍaṃ avassaṃ hāriyaṃ hoti, yaṃ parato sabbesaṃ āpatti pārājikassāti vuttaṃ, tato imassa taṅkhaṇeyeva pārājikaṃ hotīti ayaṃ yutti sabbattha veditabbā’’ti (pārā. aṭṭha. 1.121).
Thus it will be said, "If that item is certainly to be stolen, and it is said that later all incur a pārājika, then his pārājika occurs at that very moment; this reasoning should be understood everywhere."
Và cũng sẽ nói rằng: "Nếu tài sản đó chắc chắn sẽ bị lấy trộm, thì điều đã nói là 'sau đó tất cả đều phạm tội pārājika', thì người này phạm tội pārājika ngay vào thời điểm đó. Nguyên tắc này phải được biết ở khắp mọi nơi."
Saṃvidāvahāre ca ‘‘āṇatti natthī’’ti na vattabbā ‘‘antevāsikesu ekamekassa ekeko māsako sāhatthiko hoti, pañca āṇattikā’’ti vacanato.
And in Saṃvidāvahāra, it should not be said that "there is no instigation," according to the statement, "For each of the disciples, one māsaka is stolen by oneself, and five are by instigation."
Trong Saṃvidāvahāra, không nên nói rằng "không có lệnh", theo nguyên tắc "mỗi đệ tử tự mình có một māsaka; có năm người ra lệnh".
Āṇattiyā ca sati āṇāpakassa āṇattikkhaṇeyeva āpatti icchitabbā, na uddhāre.
And if there is instigation, the offense for the instigator should be desired at the very moment of instigation, not at the lifting.
Và khi có lệnh, tội lỗi của người ra lệnh phải được chấp nhận là xảy ra ngay vào thời điểm ra lệnh, chứ không phải vào thời điểm di chuyển tài sản.
Yadi evaṃ ‘‘tesu eko bhaṇḍaṃ avaharati, tassuddhāre sabbesaṃ pārājika’’nti kasmā vuttanti?
If so, why is it stated, "One among them steals the item, at his lifting, all incur a pārājika"?
Nếu vậy, tại sao lại nói "một trong số họ lấy trộm tài sản, khi tài sản đó được di chuyển, tất cả đều phạm tội pārājika"?
Nāyaṃ doso.
This is not a fault.
Đây không phải là lỗi.
Ettha hi sabbesaṃyeva āpattidassanatthaṃ avahārakassapi āpattisambhavaṭṭhānaṃ dassento ‘‘tassuddhāre sabbesaṃ pārājika’’nti āha, na pana āṇāpakānampi uddhāreyeva āpattidassanatthanti evamattho gahetabbo.
For here, to show that all incur an offense, by showing the possibility of an offense even for the thief, it is said, "at his lifting, all incur a pārājika," but it is not said to show the offense for the instigators at the lifting; the meaning should be understood thus.
Ở đây, để chỉ ra tội lỗi của tất cả, và cũng chỉ ra thời điểm có thể phạm tội của người lấy trộm, nên đã nói "khi tài sản đó được di chuyển, tất cả đều phạm tội pārājika", chứ không phải để chỉ ra rằng những người ra lệnh cũng phạm tội vào thời điểm di chuyển tài sản. Ý nghĩa phải được hiểu như vậy.
‘‘Sambahulā ekaṃ āṇāpenti ‘gacchetaṃ āharā’ti, tassuddhāre sabbesaṃ pārājika’’ntiādīsupi evameva attho gahetabbo.
Similarly, in statements like, "Many instigate one, 'Go, fetch that,' at his lifting, all incur a pārājika," the meaning should be understood in the same way.
Trong các trường hợp như "nhiều người ra lệnh cho một người 'hãy đi lấy cái đó', khi tài sản đó được di chuyển, tất cả đều phạm tội pārājika", v.v., ý nghĩa cũng phải được hiểu tương tự.
Atha vā saṃvidāvahāre āṇāpakānampi uddhāreyeva āpatti, na āṇattikkhaṇeti āveṇikamidaṃ lakkhaṇanti aṭṭhakathācariyappamāṇena gahetabbaṃ, ito vā aññena pakārena yathā aṭṭhakathāyaṃ pubbenāparaṃ na virujjhati, tathā vīmaṃsitvā gahetabbaṃ.
Alternatively, in Saṃvidāvahāra, even for the instigators, the offense occurs only at the lifting, not at the moment of instigation; this is a unique characteristic to be understood by the authority of the Aṭṭhakathā teachers, or it should be examined and understood in another way, such that the former and latter statements in the Aṭṭhakathā do not contradict each other.
Hoặc, trong Saṃvidāvahāra, những người ra lệnh cũng phạm tội vào thời điểm di chuyển tài sản, chứ không phải vào thời điểm ra lệnh; đây là một đặc điểm riêng biệt và phải được chấp nhận theo thẩm quyền của các vị Aṭṭhakathācariya, hoặc phải được xem xét và chấp nhận theo một cách khác để không có sự mâu thuẫn giữa phần trước và phần sau trong Aṭṭhakathā.
Saṃvidhāyāti saṃvidahitvā.
Saṃvidhāyā means having conspired.
Saṃvidhāyā có nghĩa là đã thỏa thuận.
Tena nesaṃ dukkaṭāpattiyoti āṇattivasena pārājikāpattiyā asambhave sati vuttaṃ.
Tena nesaṃ dukkaṭāpattiyo is stated in case a pārājika offense is impossible due to instigation.
Tena nesaṃ dukkaṭāpattiyo được nói khi không thể phạm tội pārājika do lệnh.
Yadi hi te āṇattā avassaṃ taṃ haranti, pārājikāpattiyeva nesaṃ daṭṭhabbā, na dukkaṭāpatti.
For if those instigated certainly steal it, a pārājika offense should be seen for them, not a dukkata offense.
Nếu những người được ra lệnh đó chắc chắn lấy trộm tài sản đó, thì họ phải bị xem là phạm tội pārājika, chứ không phải tội dukkaṭa.
Sāhatthikaṃ vā āṇattikassa āṇattikaṃ vā sāhatthikassa aṅgaṃ na hotīti bhinnakālavisayattā aññamaññassa aṅgaṃ na hoti.
Sāhatthikaṃ vā āṇattikassa āṇattikaṃ vā sāhatthikassa aṅgaṃ na hotī means that because they belong to different times, they are not components of each other.
Sāhatthikaṃ vā āṇattikassa āṇattikaṃ vā sāhatthikassa aṅgaṃ na hotī có nghĩa là chúng không phải là thành phần của nhau vì chúng liên quan đến các thời điểm khác nhau.
Tathā hi sahatthā avaharantassa ṭhānācāvane āpatti, āṇattiyā pana āṇattikkhaṇeyevāti bhinnakālavisayā sāhatthikāṇattikehi āpajjitabbāpattiyo.
Thus, for one who steals by hand, the offense occurs at the moving from the place; but for instigation, it occurs at the very moment of instigation. Therefore, the offenses to be incurred by direct theft and instigation belong to different times.
Thật vậy, đối với người tự tay lấy trộm, tội lỗi xảy ra khi di chuyển tài sản; còn đối với lệnh, tội lỗi xảy ra ngay vào thời điểm ra lệnh. Do đó, các tội lỗi được phạm bởi hành vi tự tay và hành vi ra lệnh liên quan đến các thời điểm khác nhau.
119. Saṅketakammakathāyaṃ ocarake vuttanayenevāti ‘‘avassaṃ hāriye bhaṇḍe’’tiādinā vuttanayena.
119. In the explanation of the Saṅketakamma story, ocarake vuttanayenevā means by the method stated in phrases like "on an item that is certainly to be stolen."
119. Trong Saṅketakammakathā, ocarake vuttanayenevā có nghĩa là theo cách đã nói trong "tài sản chắc chắn sẽ bị lấy trộm", v.v.
Pāḷiyaṃ taṃ saṅketaṃ pure vā pacchā vāti ettha taṃ saṅketanti sāmiatthe upayogavacananti daṭṭhabbaṃ, tassa saṅketassāti attho.
In the Pāḷi, in the phrase taṃ saṅketaṃ pure vā pacchā vā, the word taṃ saṅketa should be understood as a word used in the possessive sense; the meaning is "of that sign."
Trong Pāḷi, taṃ saṅketaṃ pure vā pacchā vā, ở đây taṃ saṅketa phải được hiểu là một từ ở cách dụng ngữ chỉ sở hữu, có nghĩa là "của dấu hiệu đó".
Atha vā taṃ saṅketaṃ asampatvā pure vā taṃ saṅketaṃ atikkamma pacchā vāti evamettha yojanā veditabbā.
Alternatively, the interpretation here should be understood as "before arriving at that sign, or after passing beyond that sign."
Hoặc, ở đây, cách kết nối phải được hiểu là: "trước khi đến dấu hiệu đó, hoặc sau khi vượt qua dấu hiệu đó".
Tenevāha – ‘‘ajjāti niyāmitaṃ taṃ saṅketaṃ atikkammā’’tiādi.
That is why it is said – "having passed beyond that sign determined as today" and so on.
Chính vì thế mà nói – "vượt qua dấu hiệu đó đã được ấn định hôm nay", v.v.
Taṃ nimittaṃ pure vā pacchā vāti etthāpi imināva nayena attho veditabbo.
Similarly, in the phrase taṃ nimittaṃ pure vā pacchā vā, the meaning should be understood in the same way.
Trong taṃ nimittaṃ pure vā pacchā vā cũng phải hiểu ý nghĩa theo cách này.
120. Nimittakammakathāyaṃ akkhinikhaṇādinimittakammaṃ pana lahukaṃ ittarakālaṃ, tasmā taṅkhaṇeyeva taṃ bhaṇḍaṃ avaharituṃ na sakkā.
120. In the explanation of the Nimittakamma story, a Nimittakamma such as winking the eye is light and momentary; therefore, it is not possible to steal the item at that very moment.
120. Trong Nimittakammakathā, hành động ra dấu hiệu như nháy mắt, v.v., là nhẹ và chỉ trong một khoảnh khắc ngắn ngủi, do đó không thể lấy trộm tài sản ngay lập tức.
Tathā hi kiñci bhaṇḍaṃ dūre hoti kiñci bhāriyaṃ, taṃ gahetuṃ yāva gacchati, yāva ukkhipituṃ vāyamati, tāva nimittakammassa pacchā hoti.
Thus, some items are far away, and some are heavy; by the time one goes to get them, by the time one attempts to lift them, it is already after the Nimittakamma.
Thật vậy, một số tài sản ở xa, một số thì nặng; phải mất thời gian để đi lấy và cố gắng nhấc lên, nên việc đó xảy ra sau hành động ra dấu hiệu.
Evaṃ santepi nimittakammato paṭṭhāya gaṇhituṃ āraddhattā teneva nimittena avaharatīti vuccati.
Even so, because one begins to take it starting from the Nimittakamma, it is said that one steals by that very Nimitta.
Ngay cả như vậy, vì việc lấy được bắt đầu từ dấu hiệu, nên được gọi là lấy trộm bằng chính dấu hiệu đó.
Yadi evaṃ ‘‘purebhattapayogova eso’’ti vādo pamāṇabhāvaṃ āpajjatīti?
If so, does the contention "this is merely an effort before mealtime" become authoritative?
Nếu vậy, thì lập luận rằng "đây là một hành động trước bữa ăn" có trở thành căn cứ không?
Nāpajjati.
It does not.
Không trở thành căn cứ.
Na hi saṅketakammaṃ viya nimittakammaṃ daṭṭhabbaṃ.
For Nimittakamma should not be regarded like Saṅketakamma.
Hành động ra dấu hiệu không nên được xem như hành động thỏa thuận.
Tattha hi kālaparicchedo atthi, idha natthi.
In the latter, there is a determination of time; here, there is none.
Ở đó có sự phân định thời gian, ở đây thì không.
Kālavasena hi saṅketakammaṃ vuttaṃ, kiriyāvasena nimittakammanti ayametesaṃ viseso.
Saṅketakamma is stated in terms of time, and Nimittakamma in terms of action; this is the distinction between them.
Hành động thỏa thuận được nói đến theo thời gian, còn hành động ra dấu hiệu được nói đến theo hành động; đây là sự khác biệt giữa chúng.
‘‘Taṃ nimittaṃ pure vā pacchā vā taṃ bhaṇḍaṃ avaharati, mūlaṭṭhassa anāpattī’’ti idaṃ pana tena nimittakamme kate gaṇhituṃ anārabhitvā sayameva gaṇhantassa vasena vuttaṃ.
The statement, "Whether before or after that sign, one steals that item, the principal does not incur an offense," is stated with reference to one who, after the Nimittakamma has been made, does not begin to take it, but takes it oneself.
Còn câu "dù trước hay sau dấu hiệu đó, người đó lấy trộm tài sản, người chủ không phạm tội" được nói đến trong trường hợp người đó tự mình lấy trộm mà không bắt đầu lấy sau khi dấu hiệu đó được thực hiện.
121. Āṇattikathāyaṃ asammohatthanti yasmā saṅketakammanimittakammāni karonto eko purebhattādīsu vā akkhinikhaṇanādīni vā disvā ‘‘gaṇhā’’ti vadati, eko gahetabbabhaṇḍanissitaṃ katvā ‘‘purebhattaṃ evaṃvaṇṇasaṇṭhānaṃ bhaṇḍaṃ gaṇhā’’ti vadati, eko ‘‘tvaṃ itthannāmassa pāvada, so aññassa pāvadatū’’tiādinā puggalapaṭipāṭiyā ca āṇāpeti, tasmā kālavasena kiriyāvasena bhaṇḍavasena puggalavasena ca āṇatte visaṅketāvisaṅketavasena etesu saṅketakammanimittakammesu asammohatthaṃ.
121. In the explanation of the Āṇatti story, asammohattha means for the sake of avoiding confusion regarding these Saṅketakamma and Nimittakamma due to different types of instigation (āṇatti) – whether by time, by action, by item, or by person, and according to whether the sign is missed or not missed. This is because one person, making a Saṅketakamma or Nimittakamma, sees signs like "before mealtime" or "winking the eye" and says, "Take it"; another person, making it dependent on the item to be taken, says, "At mealtime, take an item of such and such color and shape"; and another instigates through a sequence of individuals, saying, "You tell so-and-so, and he should tell another."
121. Trong Āṇattikathā, asammohattha có nghĩa là để tránh nhầm lẫn trong các hành động thỏa thuận và hành động ra dấu hiệu này, bởi vì có người ra dấu hiệu thỏa thuận hoặc dấu hiệu như nháy mắt, v.v., vào buổi sáng, v.v., và nói "hãy lấy"; có người dựa vào tài sản cần lấy và nói "hãy lấy tài sản có hình dạng và màu sắc như vậy vào buổi sáng"; có người ra lệnh theo thứ tự từng người, nói "ngươi hãy nói với người tên là X, người đó hãy nói với người khác", v.v. Do đó, để tránh nhầm lẫn trong các hành động thỏa thuận và hành động ra dấu hiệu này, tùy theo thời gian, hành động, tài sản và người được ra lệnh, theo cách có hoặc không có sự nhầm lẫn trong dấu hiệu.
Nimittasaññaṃ katvāti ‘‘īdisaṃ nāma bhaṇḍa’’nti vaṇṇasaṇṭhānādivasena gahaṇassa nimittabhūtaṃ saññāṇaṃ katvā.
Having made a sign means having made a distinguishing mark, such as a sign for taking goods by way of color, shape, etc., saying, "This is such and such goods."
Nimittasaññaṃ katvā có nghĩa là, "đồ vật tên là thế này" – tức là tạo ra một dấu hiệu để nhận biết món đồ cần lấy dựa trên màu sắc, hình dạng, v.v.
Yathādhippāyaṃ gacchatīti dutiyo tatiyassa, tatiyo catutthassāti evaṃ paṭipāṭiyā ce vadantīti vuttaṃ hoti.
"Goes according to intention" means if the second person speaks to the third, and the third to the fourth, and so on in succession, this is what is said.
Yathādhippāyaṃ gacchatī có nghĩa là, nếu người thứ hai nói với người thứ ba, người thứ ba nói với người thứ tư, cứ thế theo thứ tự mà nói, thì điều đó được gọi là ý định đã được truyền đạt.
Sace pana dutiyo catutthassa āroceti, na yathādhippāyaṃ āṇatti gatāti nevatthi thullaccayaṃ, paṭhamaṃ vuttadukkaṭameva hoti.
But if the second person informs the fourth, the instruction did not go according to intention, so there is no thullaccaya; it is merely the previously mentioned dukkaṭa.
Tuy nhiên, nếu người thứ hai báo cho người thứ tư, thì mệnh lệnh không được truyền đạt theo đúng ý định, do đó không có tội thullaccaya, mà chỉ có tội dukkaṭa như đã nói trước đó.
Tadeva hotīti bhaṇḍaggahaṇaṃ vinā kevalaṃ sāsanappaṭiggahaṇamattasseva siddhattā tadeva thullaccayaṃ hoti, na dukkaṭaṃ nāpi pārājikanti attho.
"That alone occurs" means that, since only the reception of the message is accomplished without the taking of the goods, that alone is a thullaccaya, not a dukkaṭa or a pārājika.
Tadeva hotī có nghĩa là, vì chỉ có việc nhận lời nhắn được hoàn thành mà không có việc lấy đồ vật, nên chỉ có tội thullaccaya, không phải dukkaṭa hay pārājika.
Sabbatthāti īdisesu sabbaṭṭhānesu.
"Everywhere" refers to all such places.
Sabbatthā có nghĩa là, trong tất cả những trường hợp như thế này.
Evaṃ puna āṇattiyāpi dukkaṭameva hotīti paṭhamaṃ atthasādhakattābhāvato vuttaṃ.
"Thus, a dukkaṭa alone occurs even by instruction again" is stated because it does not initially fulfill the purpose.
Evaṃ puna āṇattiyāpi dukkaṭameva hotī được nói vì ban đầu không có sự thành tựu mục đích.
Āṇattikkhaṇeyeva pārājikoti maggānantaraphalaṃ viya atthasādhikāṇatticetanākkhaṇeyeva pārājiko.
"Pārājika at the very moment of instruction" means pārājika occurs at the very moment of the volitional act of instruction that accomplishes the purpose, like the fruit immediately following the path.
Āṇattikkhaṇeyeva pārājiko có nghĩa là, phạm tội pārājika ngay tại khoảnh khắc ý chí ra lệnh thành tựu mục đích, giống như quả của đạo ngay sau đạo.
Badhiratāyāti uccaṃ bhaṇanto badhiratāya vā na sāvetīti vuttaṃ hoti.
"Due to deafness" means that, although speaking loudly, one does not make others hear due to deafness.
Badhiratāyā có nghĩa là, nếu nói lớn tiếng nhưng người đó không nghe được do bị điếc.
‘‘Āṇatto ahaṃ tayā’’ti imasmiṃ vāre puna paṭikkhipitabbābhāvena atthasādhakattābhāvato mūlaṭṭhassa natthi pārājikaṃ.
In this case, where "I have been instructed by you" is said, there is no pārājika for the instigator because there is no need to retract the instruction again, and thus the purpose is not accomplished.
Trong trường hợp “Ta đã ra lệnh cho ngươi”, vì không có sự từ chối lại, nên không có sự thành tựu mục đích, do đó không có tội pārājika cho người ra lệnh.
‘‘Paṇṇe vā silāya vā yattha katthaci ‘coriyaṃ kātabba’nti likhitvā ṭhapite pārājikamevā’’ti tīsupi gaṇṭhipadesu vuttaṃ.
"In all three Gaṇṭhipadas" it is stated: "If 'theft is to be committed' is written on a leaf or stone or anywhere, it is a pārājika."
“Nếu viết ‘phải trộm cắp’ trên lá cây hoặc trên đá, ở bất cứ đâu, thì đó là tội pārājika” – điều này được nói trong tīsupi gaṇṭhipadesu (cả ba điểm nút).
Taṃ pana yasmā adinnādānato pariyāyakathāya muccati, tasmā vīmaṃsitvā gahetabbaṃ.
However, since one is released from the non-taking of what is not given by a circuitous statement, this should be considered and accepted.
Tuy nhiên, vì điều đó được miễn khỏi tội adinnādāna bằng cách nói gián tiếp, nên cần phải xem xét kỹ lưỡng.
Yadi pana ‘‘asukasmiṃ nāma ṭhāne asukaṃ nāma bhaṇḍaṃ ṭhitaṃ, taṃ avaharā’’ti paṇṇe likhitvā kassaci peseti, so ce taṃ bhaṇḍaṃ avaharati, āṇattiyā avahaṭaṃ nāma hotīti yuttaṃ āṇāpakassa pārājikaṃ.
But if one writes on a leaf, "Such and such goods are in such and such a place; steal them," and sends it to someone, and that person steals the goods, it is considered stolen by instruction, and thus a pārājika for the one who issued the instruction is appropriate.
Nếu một người viết trên lá cây rằng “ở chỗ kia có món đồ tên là kia, hãy lấy trộm nó” và gửi cho ai đó, nếu người đó lấy trộm món đồ đó, thì được gọi là lấy trộm theo lệnh, và việc người ra lệnh phạm tội pārājika là hợp lý.
122. Tattha tatthāti bhūmaṭṭhathalaṭṭhādīsu.
122. "In those various places" refers to places like on the ground or on elevated ground.
122. Tattha tatthā có nghĩa là, ở những nơi khác nhau như trên mặt đất, trên cao, v.v.
Aṅgañca dassentoti yojetabbaṃ.
It should be construed as "and showing the components."
Cần phải kết hợp với "dassento" (chỉ ra).
Vatthubhedenāti avaharitabbassa vatthussa garukalahukabhedena.
"By difference in object" refers to the difference between heavy and light objects that are to be stolen.
Vatthubhedenā có nghĩa là, theo sự phân loại nặng nhẹ của món đồ cần lấy trộm.
Āpattibhedanti pārājikathullaccayadukkaṭānaṃ vasena āpattibhedaṃ.
"Difference in offence" refers to the difference in offences by way of pārājika, thullaccaya, and dukkaṭa.
Āpattibheda có nghĩa là, sự phân loại tội theo pārājika, thullaccaya và dukkaṭa.
Manussabhūtena parena pariggahitaṃ parapariggahitaṃ.
"Belonging to another" means taken possession of by another human being.
Parapariggahitaṃ là vật đã được người khác là con người sở hữu.
125. Na ca sakasaññīti iminā pana parapariggahitaṃ vatthu kathitaṃ.
125. "Not perceiving it as one's own": By this, the object belonging to another is spoken of.
125. Na ca sakasaññī – bằng cách này, vật bị người khác sở hữu đã được nói đến.
Na ca vissāsaggāhī, na ca tāvakālikanti iminā pana parapariggahitasaññā kathitā.
"Not taking it trustingly, and not temporarily": By this, the perception of an object belonging to another is spoken of.
Na ca vissāsaggāhī, na ca tāvakālika – bằng cách này, sự nhận thức về vật bị người khác sở hữu đã được nói đến.
Na vissāsaggāhitāti vissāsaggāhena aggahitabhāvo.
"Not taking it trustingly" refers to the state of not being taken by trusting acquisition.
Na vissāsaggāhitā là trạng thái không bị lấy do sự tin tưởng.
Na tāvakālikatāti pacchā dātabbataṃ katvā aggahitabhāvo.
"Not temporarily" refers to the state of not being taken with the intention of returning it later.
Na tāvakālikatā là trạng thái không bị lấy với ý định sẽ trả lại sau.
Anajjhāvutthakanti ‘‘mameda’’nti pariggahavasena anajjhāvutthakaṃ araññe dārutiṇapaṇṇādi.
"Not taken possession of" refers to wood, grass, leaves, etc., in the forest, not taken possession of with the thought, "This is mine."
Anajjhāvutthaka là những thứ như củi, cỏ, lá cây, v.v., trong rừng, không bị sở hữu với ý nghĩ “cái này là của tôi”.
Chaḍḍitanti kaṭṭhahārādīhi atibhārāditāya anatthikabhāvena araññādīsu chaḍḍitaṃ.
"Abandoned" refers to goods discarded in the forest, etc., by woodcutters and others, due to excessive burden or being unwanted.
Chaḍḍita là những thứ bị vứt bỏ trong rừng, v.v., bởi những người như người hái củi, do quá nặng hoặc không cần thiết.
Chinnamūlakanti naṭṭhaṃ pariyesitvā ālayasaṅkhātassa mūlassa chinnattā chinnamūlaṃ.
"Severed from its root" refers to something whose root, i.e., craving, has been cut off after searching for a lost item, making it rootless.
Chinnamūlaka là vật đã bị mất, và gốc rễ, tức là sự dính mắc, đã bị cắt đứt sau khi tìm kiếm.
Asāmikanti anajjhāvutthakādīhi tīhi ākārehi dassitaṃ asāmikavatthu.
"Ownerless" refers to ownerless goods shown by these three modes: not taken possession of, etc.
Asāmika là vật vô chủ được trình bày theo ba cách: anajjhāvutthaka, chaḍḍita và chinnamūlaka.
Ubhayampīti yathāvuttalakkhaṇaṃ asāmikaṃ attano santakañca.
"Both" refers to ownerless property with the characteristics described above, and one's own property.
Ubhayampī có nghĩa là, cả vật vô chủ có đặc điểm như đã nói và vật của chính mình.
Tasmiṃyeva attabhāve nibbattāpīti tasmiṃyeva matasarīre uppannāpi.
"Even if reborn in that same existence" refers to being born in that very dead body.
Tasmiṃyeva attabhāve nibbattāpī có nghĩa là, ngay cả khi sinh ra trong chính cái thân chết đó.
Vinītavatthūsu sāṭakataṇhāya tasmiṃyeva matasarīre nibbattapeto viyāti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood as being like a ghost reborn in that very dead body due to craving for the cloth in the cases of the Vinīta vatthus.
Cần hiểu như một con ngạ quỷ sinh ra trong chính cái thân chết đó do sự tham ái đối với tấm vải trong các vật đã được quy định (vinītavatthu).
Rukkhādīsu laggitasāṭake vattabbameva natthīti manussehi apariggahitaṃ sandhāya vuttaṃ.
"Regarding a cloth caught on trees, etc., there is nothing to say" is stated with reference to that which is not taken possession of by humans.
Rukkhādīsu laggitasāṭake vattabbameva natthī được nói để chỉ những tấm vải không bị người khác sở hữu.
Sace pana taṃ ārakkhakehi pariggahitaṃ hoti, gahetuṃ na vaṭṭatīti.
But if that property is taken possession of by guards, it is not proper to take it.
Tuy nhiên, nếu tấm vải đó đã bị người canh gác sở hữu, thì không được phép lấy.