Vīthimuttānañhi visayappavattināma atītānantarabhave maraṇuppattiyaṃeva siddhāti ekasmiṃ bhave visayappapattiyā saha tesaṃ paṭisandhipamukhānaṃ vīthimuttacittānaṃ pavattidassanatthaṃeva tāya atītānantaracutiyā saddhiṃ maraṇuppattividhānaṃ therena dassitanti.
For the continuity of process-free states (vīthimutta) concerning objects is established only at the arising of death in the immediately preceding existence; therefore, to show the continuity of these process-free consciousnesses, such as rebirth, along with the continuity concerning objects in one existence, the Elder has presented the arrangement of death and rebirth together with that immediately preceding death.
Vì sự tiếp diễn của đối tượng của các tâm ngoài lộ trình chỉ được xác định trong sự chết và tái sinh của kiếp ngay trước đó, nên để trình bày sự tiếp diễn của các tâm ngoài lộ trình, chủ yếu là tái tục, cùng với sự tiếp diễn của đối tượng trong một kiếp, nên vị Thera đã trình bày sự sắp xếp của sự chết và tái sinh cùng với sự chết ngay trước đó.
Bhavanti sattā saṅkhārāca etāsūti bhūmiyo.
They are planes because beings and formations exist in them.
Bhūmiyo (các cõi) là nơi mà chúng sinh và các hành (saṅkhāra) tồn tại.
Ayoti vaḍḍhi.
Aya means growth.
Aya có nghĩa là sự tăng trưởng.
Atthato pana sukhaṃca sukhahetu sukhapaccayāca veditabbā.
But in meaning, pleasure and the cause of pleasure, and the conditions for pleasure, should be known.
Tuy nhiên, về ý nghĩa, nó phải được hiểu là hạnh phúc, nguyên nhân của hạnh phúc và các điều kiện của hạnh phúc.
Yebhuyyena tato ayato apagatā ettha nibbattā sattāti apāyo.
Apāya (woeful plane) is where beings, for the most part, are born having departed from that growth (aya).
Apāyo (khổ cảnh) là nơi mà chúng sinh sinh ra ở đó phần lớn đã rời xa sự tăng trưởng như vậy.
Soeva bhūmīti apāyabhūmi.
That itself is a plane, thus apāya-bhūmi (woeful plane).
Chính nó là cõi, nên là apāyabhūmi (khổ cảnh giới).
Oḷārikena kāmarāgena kāmīyatīti kāmo.
Kāma is that which is longed for by gross kāma-rāga (sensual lust).
Kāmo (dục) là điều được mong muốn bởi dục ái thô thiển.
Gantabbā upagantabbāti gati.
Gati (destiny) is that which is to be gone to, to be approached.
Gati (nẻo sanh) là nơi cần phải đi đến, cần phải đạt đến.
Gacchanti sattā etthātivā gati.
Or, gati is that into which beings go.
Hoặc gati là nơi chúng sinh đi đến.
Anekavidhasampattīnaṃ adhiṭṭhānatāya sobhaṇāgati sugati.
A sugati is a good destiny, being the basis for various kinds of prosperity.
Sugati (thiện thú) là nẻo sanh tốt đẹp vì là nơi nương tựa của nhiều loại tài sản.
Kāmoca so sugaticāti samāso.
Kāma and sugati (good destiny) is a compound.
Dục và thiện thú là một hợp chất.
Natthi yathāvutto ayo etthāti nirayo.
Niraya is where there is no such growth (aya) as described.
Nirayo (địa ngục) là nơi không có sự tăng trưởng như đã nói.
Niccaṃ vā rayanti kampanti phandanti sattā dukkhappattā etthāti nirayo.
Or, niraya is where beings, afflicted by suffering, constantly tremble and quake.
Hoặc nirayo là nơi chúng sinh bị khổ đau luôn luôn run rẩy, chao đảo.
Manussā viya uddhaṃ uccā ahutvā tiro añcitā āyatāti tiracchānā.
Tiracchānas are those who lie across, not upright and high like humans.
Tiracchānā (súc sanh) là những loài không thẳng đứng cao như loài người mà nằm ngang.
Yuvanti nānā vaṇṇasaṇṭhānāpi sattā samānajātitāya ekībhūtāviya honti etāyāti yoni.
Beings of various colors and forms, owing to their similar birth, become as if unified through this; therefore, it is called 'womb' or 'origin' (yoni).
Chúng sanh dù có hình sắc và hình dạng khác nhau, nhưng do cùng một loài mà trở nên như một, đó gọi là yoni (loài, thai sinh).
Tiracchānānaṃ yoni tiracchānayoni.
The origin of animals is animal birth (tiracchānayoni).
Loài của loài bàng sanh là loài bàng sanh (tiracchānayoni).
Pecca itā gatāti petā.
Having gone from here, they are called 'departed ones' (petā).
Sau khi chết đã đi đến nơi khác nên gọi là petā (ngạ quỷ).
Ito apakkamma cavitvā bhavantare gatāti attho.
The meaning is: having departed from here, having passed away, they have gone to another existence.
Nghĩa là, sau khi rời bỏ nơi đây, diệt và đi đến kiếp khác.
Yekeci kālaṅkatā.
Whoever has passed away.
Bất cứ ai đã chết.
Divaṅgatāpi hi loke kālaṅkatā petāti vuccanti.
Indeed, those who have gone to heaven are also called 'departed ones' (petā) in the world, having passed away.
Thật vậy, những người đã chết cũng được gọi là petā (ngạ quỷ) trong thế gian.
Idha pana sukhasamussayato pecca pakaṭṭhaṃ pavāsaṃ dūraṃ gatāti atthena yāva tato na muccanti.
Here, however, by the meaning that they have gone far away into a distinct exile, having departed from the accumulation of happiness, as long as they are not freed from that,
Tuy nhiên, ở đây, với nghĩa là sau khi chết đã đi xa, một cuộc lưu đày kéo dài từ sự tích tụ hạnh phúc, chừng nào họ chưa thoát khỏi đó.
Tāva niccaṃ dukkhappattā lakkhaṇasaṃyuttādīsu āgatā tatīyā apāyikasattā adhippetā.
for that long, they are constantly afflicted by suffering; the third type of beings in the woeful states, as mentioned in the Lakkhaṇasaṃyutta and other texts, are intended.
Thì những chúng sanh khổ đau vĩnh viễn thuộc cõi đọa xứ thứ ba, được đề cập trong Lakkhaṇasaṃyutta và các kinh khác, được hiểu là ngạ quỷ.
Petānaṃ samūho petti.
The assembly of departed ones is 'petti'.
Tập hợp các ngạ quỷ là petti.
Pettiyā visayoti petti visayo.
The sphere of the departed ones is the sphere of the departed (petti visayo).
Cảnh giới của ngạ quỷ là petti visayo (cảnh giới ngạ quỷ).
Visayotica pavattideso vuccati.
'Visayo' also means the realm of occurrence.
Và visayo (cảnh giới) được gọi là nơi vận hành.
Asurakāyoti ettha surā vuccanti upari devā suranti iddhivisesehi dibbanti, suṭṭhuvā ramanti kāmasukharatiṃ paccanubhavantīti katvā.
In the term asurakāyo, 'surā' refers to the gods above, because they 'suranti' (shine) with special powers, they 'dibbanti' (sport), or they 'suṭṭhuvā ramanti' (delight exceedingly) experiencing the pleasures of sense desires.
Trong từ Asurakāyo (thân a-tu-la) này, surā được gọi là chư thiên ở trên cao, họ vui vẻ (suranti) với những thần thông đặc biệt, hoặc họ hưởng thụ (ramanti) hạnh phúc dục lạc một cách tốt đẹp (suṭṭhu).
Na surāti asurā.
Those who are 'na surā' (not shining/delighting) are asurā.
Không phải surā (chư thiên) nên gọi là asurā (a-tu-la).
Vepacitti pahārādādayo sandhāya surapaṭipakkhā sura sadisāvāti attho.
Referring to Vepacitti, Pahārāda, and others, the meaning is that they are opponents of the suras, similar to suras.
Nghĩa là, đối với Vepacitti, Pahārāda và các vị khác, họ là những kẻ đối nghịch với chư thiên, giống như chư thiên.
Viyaṅkaramātā uttaramātādayo vini pātike sandhāya khuddakasurā cūḷakasurāti attho.
Referring to Viyaṅkaramātā, Uttaramātā, and others among the fallen (vinipātika), the meaning is minor asuras, petty asuras.
Nghĩa là, đối với Vīyaṅkaramātā, Uttaramātā và các vị khác thuộc loài đọa xứ, họ là tiểu a-tu-la hay a-tu-la nhỏ.
Yamarājā dayo vemānikapete sandhāya ekadesena surasadisāti attho.
Referring to Yama-kings and others among the celestial departed ones (vemānika petā), the meaning is that they are in some respects similar to suras.
Nghĩa là, đối với Diêm Vương và các vị khác thuộc loài ngạ quỷ có cung điện, họ giống như chư thiên ở một khía cạnh nào đó.
Vemānikapetāpi hi katthaci asurakāyāti āgatā.
Even celestial departed ones are sometimes referred to as asurakāya.
Thật vậy, ngạ quỷ có cung điện đôi khi cũng được gọi là asurakāya (thân a-tu-la).
Lokantarika nerayike sandhāya sabbaso suraguṇa rahitāti attho.
Referring to those in the Lokantarika hells, the meaning is that they are entirely devoid of the qualities of suras.
Nghĩa là, đối với những chúng sanh địa ngục Lokantarika, họ hoàn toàn không có phẩm chất của chư thiên.
Tepi hi buddhavaṃsanidānaṭṭhakathāyaṃ jātidukkha niddesesuca asurakāyāti vuttā.
Indeed, these are also called asurakāya in the Buddhavaṃsanidānaṭṭhakathā and in the descriptions of the suffering of birth.
Thật vậy, họ cũng được gọi là asurakāya (thân a-tu-la) trong Chú giải Phật Sử Niddesa về Khổ Sanh.
Tathā kālakañcikapete sandhāya sabbaso surabhāvarahitāti attho.
Similarly, referring to the Kālakañcika departed ones, the meaning is that they are entirely devoid of the state of suras.
Tương tự, đối với ngạ quỷ Kālakañcika, nghĩa là họ hoàn toàn không có trạng thái của chư thiên.
Iti pañcannaṃ asurānaṃ vasena atthavibhāgo veditabbo.
Thus, the division of meaning should be understood based on these five types of asuras.
Như vậy, sự phân tích nghĩa cần được hiểu theo năm loại a-tu-la.
Dibbā vata bhokāyā parihāyissanti, paripūrissanti asurakāyāti imasmiṃ suttapade cattāropi apāyā asurakāyāti aṭṭhakathāyaṃ vaṇṇitā.
In this Sutta passage, "Dibbā vata bhogāyā parihāyissanti, paripūrissanti asurakāyā" (Alas, divine enjoyments will diminish, the host of asuras will increase), all four woeful states are described as asurakāya in the commentary.
Trong câu kinh “Dibbā vata bhokāyā parihāyissanti, paripūrissanti asurakāyā” (Ôi! Các sự hưởng thụ của chư thiên sẽ suy giảm, thân a-tu-la sẽ đầy đủ), cả bốn cõi đọa xứ đều được chú giải là asurakāya (thân a-tu-la).
Tattha vepacitti pahārādādayo asurā tāva tiṃsesu devesu saṅgahitā.
Among these, asuras like Vepacitti, Pahārāda, and others are included among the Thirty-three Gods.
Trong đó, các a-tu-la như Vepacitti, Pahārāda được bao gồm trong ba mươi ba vị chư thiên.
Vinipātikāsurā cātumahārājikadevesu.
The fallen asuras (vinipātika asurā) are among the Cātumahārājika devas.
Các a-tu-la đọa xứ thuộc chư thiên Tứ Đại Thiên Vương.
Tathā vemānikapetāsurā.
Likewise, the celestial departed asuras (vemānika petāsurā).
Cũng vậy, các a-tu-la ngạ quỷ có cung điện.
Tepi hi vinipātikāsurā viya tihetukāpi duhetukāpi ahetukāpi hontīti aṭṭhakathāsu vuttā.
Indeed, it is stated in the commentaries that they, like the fallen asuras, can be born with three roots, two roots, or no roots.
Thật vậy, các vị này cũng được nói trong các Chú giải là có thể có ba nhân (tihetukā), hai nhân (duhetukā) hoặc không nhân (ahetukā), giống như các a-tu-la đọa xứ.
Yamarājāno pana vessabhū nottica petti rājā somo yamo vessavaṇoca rājāti evaṃ kathā vatthupāḷiyaṃ āgatā vessabhūādayo sayaṃ mahiddhikā mahānubhāvā vemānikapetarājāno hutvāpi nerayikesu sattesu kāruññataṃ paṭicca heṭṭhā nirayalokesupi rajjaṃ kārentiyeva.
However, the Yama-kings—such as Vessabhū, Nottica, Petti Rājā, Soma, Yama, and Vessavaṇa Rājā—as mentioned in the Kathāvatthu Pāli, although being powerful and mighty celestial departed kings, out of compassion for beings in the hells, rule even in the lower hell realms.
Tuy nhiên, các Diêm Vương như Vessabhū, Notta, vua ngạ quỷ Soma, Yama, vua Vessavaṇa, v.v., được đề cập trong Kathāvatthupāḷi, dù là những vị vua ngạ quỷ có cung điện với đại thần lực và uy quyền lớn, nhưng do lòng từ bi đối với chúng sanh địa ngục, họ vẫn cai trị ở các cõi địa ngục bên dưới.
Teneva hi sabbe petalokāpi nirayalokāpi yamalo kātica yamavisayātica vuccantīti.
It is for this reason that all realms of the departed and all hell realms are called Yama-worlds or Yama's domain.
Chính vì thế mà tất cả các cõi ngạ quỷ và cõi địa ngục đều được gọi là cõi Diêm La (yamalokā) và cảnh giới Diêm La (yamavisayā).
Yeca cātumahārājikapari yāpannā pāpajjhāsayā kururakammakārino revativimāne yakkhāti āgatā saṃkiccajātake rakkhasāti āgatā yakkharakkhasānāma ito gantvā ussadanirayesu nerayikānaṃ nānākamma kāraṇāyo karonto vicaranti.
And those corrupt-minded, cruel workers, called 'yakkhā' in the Revativimāna among the Cātumahārājika retinue, and 'rakkhusā' in the Saṅkiccajāṭaka, these yakkhas and rakkhasas, having departed from here, wander about in the Ussada hells, inflicting various tortures upon the hell-beings.
Những Dạ Xoa và La Sát được đề cập trong kinh Saṅkicca Jātaka, những kẻ có ác ý và thực hiện những hành vi tàn bạo, thuộc về Tứ Đại Thiên Vương, sau khi chết sẽ đi đến các địa ngục Ussada và thực hiện nhiều hình phạt khác nhau cho chúng sanh địa ngục.
Tesaṃpi kālo upakāloti evamādīhi nāmehi nāradajātake āgatānaṃ niraya pālānaṃ upariyamarājānaṃ āṇāpavattatiyevāti.
Over these hell-guardians (niraya-pālā) mentioned in the Nārada Jātaka with names like Kāla and Upakāla, the authority of the superior Yama-kings still prevails.
Và quyền lực của các Diêm Vương cấp trên, những người cai quản địa ngục được đề cập trong Nārada Jātaka với các tên như Kālo, Upakālo, v.v., vẫn được thực thi trên họ.
Lokantarikā surā niraye saṅgahitā.
The Lokantarika asuras are included in hell.
Các a-tu-la Lokantarika được bao gồm trong địa ngục.
Idha pana kālakañcikādayo petāsurāva adhippetā.
Here, however, the Kālakañcika and other departed asuras are intended.
Tuy nhiên, ở đây, chỉ có các a-tu-la ngạ quỷ như Kālakañcika và các vị khác được hiểu là ngạ quỷ.
Tesaṃ asurānaṃ kāyo samūhoti asurakāyo.
The collective body of these asuras is 'asurakāya'.
Tập hợp các a-tu-la đó là asurakāya (thân a-tu-la).
Etthaca nirayabhūmināma paccekaṃ soḷasussadapari vārānaṃ aṭṭhannaṃ mahānirayānaṃ vasena anto pathaviyaṃ ṭhitāti veditabbā.
Here, it should be understood that the hell-realm (nirayabhūmi) is located within the earth, consisting of eight great hells, each surrounded by sixteen Ussada hells.
Và ở đây, cõi địa ngục cần được hiểu là nằm sâu trong lòng đất, bao gồm tám đại địa ngục, mỗi đại địa ngục có mười sáu địa ngục phụ Ussada.
Arañña pabbata samudda dīpakādīsupi nānāniraya bhūmiyo hontiyeva.
Various hell-realms also exist in forests, mountains, oceans, and islands.
Cũng có nhiều cõi địa ngục khác nhau trong rừng, núi, biển, đảo, v.v.
Tasmā tādisassa visuṃ vavatthitassa okāsassa atthitāya nirayotveva vuttā.
Therefore, because such a distinctly defined space exists, it is simply called 'hell' (nirayo).
Do đó, vì có một không gian riêng biệt như vậy, nên chỉ gọi là địa ngục (niraya).
Sesānaṃ pana tissannaṃ apāyabhummīnaṃ tādisassa okāsassa natthitāya yoni visaya kāya saddehi yojetvā khandhāvā khandhappavattipadesāvā gahitāti.
However, for the other three woeful states, since such a defined space does not exist, they are combined with the terms 'yoni', 'visaya', and 'kāya' and are taken as "aggregates" or "realms where aggregates occur."
Tuy nhiên, đối với ba cõi đọa xứ còn lại, vì không có không gian riêng biệt như vậy, nên được kết hợp với các từ yoni (loài), visaya (cảnh giới) và kāya (thân), để chỉ các uẩn hoặc các vùng vận hành của các uẩn.
Ussito uggato ussannovā mano etesanti manussā.
Those whose minds are uplifted, prominent, or developed are 'humans' (manussā).
Những người có tâm cao thượng, phát triển là con người (manussā).
Tehi anantesu cakkavāḷesupi itarabhūmikānaṃ sattānaṃ tikkhatarasūra vicitracittā honti.
The minds of beings in other realms across countless world-systems are sharper, braver, and more varied than these.
Tâm của chúng sanh ở các cõi khác trong vô số vũ trụ cũng mãnh liệt, dũng cảm và đa dạng hơn.
Paripuṇṇānaṃ kusalākusalakamma pathānaṃ ānantariyakammānañca ettheva sambhavatoti.
It is here that the complete paths of wholesome and unwholesome deeds, and the anantarika kamma, can arise.
Vì các nghiệp thiện và bất thiện đầy đủ, cùng với các nghiệp vô gián, chỉ có thể phát sinh ở đây.
Tesupi pana jambudīpavāsinoeva atisayena ussitamanā honti.
Among these, however, only the inhabitants of Jambudīpa have exceedingly uplifted minds.
Tuy nhiên, trong số đó, chỉ có cư dân Jambudīpa (Diêm Phù Đề) có tâm đặc biệt cao thượng.
Itare pana tehi samānavaṇṇāditāya manussā icceva vuccanti.
The others are called 'humans' simply because they are similar to them in appearance and so on.
Những người khác, do có hình sắc tương tự, v.v., nên cũng được gọi là con người.
Imasmiṃ cakkavāḷe pana vattabbameva natthi, yathāha-tīhi bhikkhave ṭhāne hi jambudīpakā manussā uttarakuruke manusse adhiggaṇhanti.
In this world-system, there is nothing more to say, as it is stated: "Monks, in three respects, humans of Jambudīpa excel the humans of Uttarakuru.
Trong vũ trụ này thì không cần phải nói, như đã nói: "Này các Tỳ-kheo, con người ở Jambudīpa vượt trội hơn con người ở Uttarukuru và chư thiên Tāvatiṃsa ở ba phương diện.
Deveca tāvatiṃse.
And the Tāvatiṃsa gods.
Và chư thiên Tāvatiṃsa.
Katamehi tīhi ṭhānehi.
In what three respects?
Ba phương diện đó là gì?
Sūrāca sati mantoca idha brahmacariyavāsocāti.
They are brave, mindful, and here the holy life is lived."
Họ dũng cảm, có trí nhớ và ở đây có đời sống phạm hạnh."
Akkharacintakā pana vadanti manūti mahāsammatarājā vuccati.
However, grammarians say that 'Manū' refers to the Great Elect King (Mahāsammata Rājā).
Tuy nhiên, các nhà ngữ pháp nói rằng Manū được gọi là vua Mahāsammata.
Imeca janā tena thapitesu mariyādadhammesu ṭhitā tassa puttaṭṭhāniyā honti.
And these people abide by the customary laws established by him and are like his children.
Những người này sống theo các quy tắc đạo đức do ông thiết lập, và họ như con cháu của ông.
Tasmā manuno apaccā puttāti manussāti.
Therefore, they are 'manussā' (children of Manū).
Do đó, con cháu của Manū là con trai, nên gọi là manussā (con người).
Idha pana bhūmipariyāyoti katvā manussāti itthiliṅgaṃ ekavacanañca katanti daṭṭhabbaṃ.
Here, however, it should be understood that since it refers to a realm (bhūmipariyāya), 'manussā' is used in the feminine singular form.
Tuy nhiên, ở đây, cần hiểu rằng vì là một phương diện của cõi, nên từ manussā được dùng ở giống cái và số ít.
Evaṃ sese supi.
The same applies to the rest.
Cũng vậy đối với các trường hợp còn lại.
Yesu pana cattāro mahārājāno rajjaṃ kārenti.
Those gods over whom the four Great Kings rule
Nơi mà bốn vị Đại Thiên Vương cai trị.
Te devā cātumahārājikā.
are the Cātumahārājika devas.
Những vị chư thiên đó là Cātumahārājikā (Tứ Đại Thiên Vương).
Tattha dhataraṭṭho gandhappānaṃ rājā hoti.
Among them, Dhataraṭṭha is the king of the Gandharvas.
Trong đó, Dhataraṭṭha là vua của các Gandhabba.
Viruḷhako kumbhaṇḍānaṃ.
Viruḷhaka of the Kumbhaṇḍas.
Viruḷhaka là vua của các Kumbhaṇḍa.
Virūpakkho nāgānaṃ.
Virūpakkha of the Nāgas.
Virūpakkha là vua của các Nāga.
Kuvero yakkhānaṃ.
Kuvera of the Yakkhas.
Kuvera là vua của các Yakkha.
Tattha paṭisandhivasena gandharukkhesu appenti upagacchantīti gandhappā.
Among these, 'gandhappā' (Gandharvas) are those who approach or enter fragrant trees by way of rebirth.
Trong đó, do tái sanh, họ nhập vào hoặc đi đến các cây Gandha, nên gọi là Gandhabba.
Gandharukkhādhivatthā devā.
They are deities dwelling in fragrant trees.
Các vị chư thiên trú ngụ ở cây Gandha.
Te mūlagandhādivasena dasadhā pāḷiyaṃ āgatā.
They are mentioned in the Pāli canon in ten ways, based on root fragrance and so on.
Họ được đề cập trong kinh điển theo mười loại, dựa trên hương gốc, v.v.
Kumbhaṇḍāti dānavarakkhasā.
'Kumbhaṇḍā' are powerful rakkhasas with large stomachs and huge eyes.
Kumbhaṇḍa là các Dạ Xoa khổng lồ, La Sát.
Nāgā yakkhāca pākaṭā.
Nāgas and Yakkhas are well-known.
Nāga và Yakkha thì đã rõ.
Sabbe te yebhuyyena pāpajjhāsayā kururakammakārino ca honti.
All of them are mostly of evil disposition and are cruel doers.
Tất cả họ phần lớn đều có ác ý và thực hiện những hành vi tàn bạo.
Tasmā cattāro mahārājāno aññamaññaṃvā manussānaṃ vā aviheṭhanatthāya tesu nānārājānaṃvā nānāsenāpatiṃvā thapesuṃ.
Therefore, the four Great Kings appointed various kings or various generals over them, for the purpose of preventing harm to each other or to humans.
Do đó, bốn vị Đại Thiên Vương đã đặt các vị vua khác nhau hoặc các vị tổng tư lệnh khác nhau trong số họ để không làm hại lẫn nhau hoặc con người.
Āṭānāṭiyasuttaṃcetthavattabbaṃ.
Here, the Āṭānāṭiya Sutta should be mentioned.
Kinh Āṭānāṭiya cần được nói ở đây.
Tattha hi yakkhoyakkhinīgandhappo gandhappī kumbhaṇḍo kumbhaṇḍī nāgo nāgīticatasso avaruddhakajātiyo āgatā.
Indeed, in that Sutta, four types of inferior beings are mentioned: male yakkhā, female yakkhinī, male gandhabbā, female gandhabbī, male kumbhaṇḍā, female kumbhaṇḍī, male nāgā, and female nāgī.
Trong đó, bốn loại chúng sanh bị khuất phục được đề cập là Yakkha, Yakkhinī, Gandhabba, Gandhabbī, Kumbhaṇḍa, Kumbhaṇḍī, Nāga, Nāgī.
Tattha sarīrobhāsasirisampattiyutto amanusso yakkhotica devotica devatātica vuccati.
Among these, a non-human endowed with bodily radiance and splendor is called a yakkhā, a deva, or a devatā.
Trong đó, một phi nhân có thân thể rực rỡ, trang nghiêm được gọi là Yakkha, hoặc Deva, hoặc Devatā.
Sarīro bhāsa sirisampattirahito vigaccharūpo amanusso yakkhotveva vuccati.
A non-human devoid of bodily radiance and splendor, with a fading form, is simply called a yakkhā.
Một phi nhân không có thân thể rực rỡ, trang nghiêm, có hình dạng xấu xí chỉ được gọi là Yakkha.
Rukkhaṭṭhakavimāne jāto rukkhadevatānāma.
One born in a tree-dwelling mansion is called a tree-deity (rukkhadevatā).
Vị sinh ra trong cung điện của cây được gọi là Rukkha-devatā (thần cây).
Rukkhassa abbhantare jāto gandhapponāma.
One born inside a tree is called a gandhabba.
Vị sinh ra bên trong cây được gọi là Gandhabba.
Yo loke kaṭṭhayakkhoti vuccati.
Which is known in the world as a 'tree-yakkha'.
Người đời gọi đó là Kaṭṭhayakkha (Dạ Xoa cây).
Pubbe nihīnakammakatā kāci gandhappiyo manussitthīnaṃ sarīrabbhantaresupi jāyanti.
Some female gandhabbīs, having performed inferior deeds in the past, are even born inside the bodies of human women.
Một số Gandhabba nữ, do đã làm nghiệp thấp kém trước đây, cũng sinh ra bên trong thân thể của phụ nữ loài người.
Yā vedaganthesu yoginītica loke joginītica vuccanti.
Who are called 'yoginī' in the Vedas and 'joginī' in the world.
Những người này được gọi là Yoginī trong các kinh Veda và Joginī trong dân gian.
Abhilakkhitarattīsu gocarapasuta kāle jutiatthena juṇhātica vuccanti, kubbhaṇḍānāma mahodarā visālakkhā rakkhasāeva.
During certain nights, when engaged in seeking sustenance, they are also called 'juṇhā' due to their glowing quality. Kumbhaṇḍas are powerful rakkhasas with large bellies and huge eyes.
Trong những đêm đặc biệt, vào thời điểm đi tìm thức ăn, họ được gọi là Juṇhā, với nghĩa là rực rỡ. Kumbhaṇḍa là những La Sát có bụng lớn, mắt to.
Ye loke dhana rakkhakāti vuccanti.
Who are known in the world as 'wealth-guardians'.
Người đời gọi họ là những người giữ của.
Te hi vepullapabbate maṇiratanaṃ rakkhanti.
Indeed, they guard jewels and precious stones on Vepulla Mountain.
Thật vậy, họ giữ ngọc quý trên núi Vepulla.
Anto himavante abbhantara ambarukkhe rakkhanti.
They guard the inner mango trees within the Himavanta mountain range.
Họ giữ cây xoài bên trong dãy Himalaya.
Evaṃ ratanaṭṭhānānivā vanappati rukkhevā dibbosadharukkhevā dibbagandharukkhevā udakasarevā rakkhitvā asanti bhakkhanti.
Thus, they guard places of jewels, or forest trees, or divine medicinal trees, or divine fragrant trees, or water lakes, and devour those who are not (permitted).
Như vậy, họ bảo vệ các nơi có châu báu, các cây rừng, các cây thuốc thần, các cây hương thần, các hồ nước, và ăn những gì không được bảo vệ.
Tasmā rakkhasāti vuccanti.
Therefore, they are called rakkhaka (guardians or ogres).
Do đó, họ được gọi là Rakkhasa (La Sát).
Nāgo nāgīti ettha anto pabbatevā anto pathaviyaṃvā nibbattā vasundharadevayakkhajātiyopi idha nāgātveva vuccanti.
Here, regarding "nāga and nāgī," earth-deity and yakkha beings born inside mountains or inside the earth are also called nāga here.
Ở đây, các loài thần đất và Dạ Xoa (vasundharadevayakkha) sinh ra bên trong núi hoặc bên trong lòng đất cũng được gọi là Nāga (Rồng) và Nāgī (Rồng cái).
Yā mahāparinibbāna sutte bhūmicālasuttapade pathavī devatāti vuttā.
They are referred to as "earth deities" in the section on the earthquake in the Mahāparinibbāna Sutta.
Những vị này được nhắc đến là "địa thần" (pathavī devatā) trong phần nói về động đất (bhūmicālasuttapada) của kinh Đại Bát Niết Bàn (Mahāparinibbāna Sutta).
Yāsaṃ kīḷāpasuta vasena kadāci bhūmicālo hoti.
Due to their being absorbed in play, an earthquake sometimes occurs.
Đôi khi, động đất xảy ra do sự vui chơi của họ.
Yāsañca mantapadāni vatthu vijjātica bhūmivijjātica brahmajālasutte vuttāni.
And whose incantations (mantapada), lore of housing sites (vatthu-vijjā), and earth-lore (bhūmi-vijjā) are mentioned in the Brahma-Jāla Sutta.
Các câu thần chú (mantapada) của họ, khoa học về nhà ở (vatthuvijjā) và khoa học về đất đai (bhūmivijjā) được đề cập trong kinh Phạm Võng (Brahmajāla Sutta).
Tesuca nānā iddhimantā avaruddhakā pāpātiratā kibbisakammakārino kīḷā soṇḍavasenavā ghāsasoṇḍavasenavā petesucanirayesuca pakati vaṇṇenavā soṇagijjhakākādivaṇṇenavā satte viheṭhayantā vicaranti.
And among these, various powerful beings, deprived ones, those delighting in evil, perpetrators of wickedness, wander about tormenting beings, either absorbed in play, or absorbed in devouring, or in the realm of hungry ghosts, or in hell, in their natural form, or in the form of dogs, vultures, crows, etc.
Trong số đó, có những vị có nhiều thần thông, những kẻ bị áp bức, những kẻ đắm chìm trong điều ác, những kẻ tạo nghiệp bất thiện, do tính ham vui hoặc ham ăn, lang thang ở cõi ngạ quỷ (peta) và địa ngục (niraya) với hình dạng tự nhiên hoặc hình dạng của chó, kền kền, quạ, v.v., làm khổ chúng sinh.
Sabbañce taṃ suttantesuvā jātakesuvā vedaganthesuvā kusalehi veditabbanti.
And all of that should be known by the wise from the suttas, jātaka stories, or Veda scriptures.
Tất cả những điều đó cần được những người có trí tuệ biết đến trong các kinh (Suttanta), các truyện Jātaka (Tiền thân) hoặc các sách Veda (Phệ Đà).
Saha puññakārino tettiṃsa janā māghenanāma jeṭṭhapurisena saha ettha nibbattāti tettiṃsā.
"Thirty-three" (Tettiṃsā) means that thirty-three individuals, having done merit with the chief man named Māgha, were reborn there.
Ba mươi ba người cùng với người đàn ông tên Māgha đã tạo công đức, sinh ra ở đây, nên gọi là "tettiṃsā" (ba mươi ba).
Sāeva tāvatiṃsā nirutti nayena.
This same is Tāvatiṃsā by way of etymology.
Theo ngữ nguyên học, đó chính là Tāvatiṃsā.
Kāmañcettha sabbacakkavāḷesupi ayaṃ dutīyadeva loko janavasatasutte āgata nayena sakkaṭṭhāniyānaṃ pajāpati varuṇa īsānādīnaṃ tettiṃsa devarājūnaṃ nibandhano kāso hoti.
Although, in all cakkavāḷas, this second deva realm, in the manner mentioned in the Janavasabha Sutta, is a place inhabited by thirty-three deva kings such as Sakka, Pajāpati, Varuṇa, Īsāna, etc., who hold positions similar to Sakka.
Mặc dù ở đây, cõi trời thứ hai này trong tất cả các thế giới (cakkavāḷa) là nơi cư ngụ của ba mươi ba vị vua trời như Sakka, Pajāpati, Varuṇa, Īsāna, v.v., theo cách đã được nêu trong kinh Janavasabha Sutta.
Sahassaṃ cātumahārājikānaṃ.
"A thousand of the Cātumahārājika devas."
"Một ngàn vị Chư thiên Tứ Đại Thiên Vương (Cātumahārājika)."
Sahassaṃ tāvatiṃsānanti hi aṅguttare vuttaṃ.
"A thousand of the Tāvatiṃsā devas" — this is stated in the Aṅguttara.
"Một ngàn vị Chư thiên Đao Lợi (Tāvatiṃsa)"—như đã được nói trong kinh Tăng Chi Bộ (Aṅguttara).
Māghapurisā pana tesu samudāgatesu devarājaṭṭhānesu paccājātā honti.
However, the Māgha individuals were reborn in those gathered positions of deva kings.
Tuy nhiên, những người đàn ông Māgha đã tái sinh vào những vị trí vua trời đã tập hợp đó.
Etarahi dharamānāca tasmā tesaṃ vasena ayaṃ vacanattho katoti veditabbo.
And they exist at present, so it should be understood that this meaning of the word is given based on them.
Và họ vẫn còn hiện hữu cho đến ngày nay, do đó, ý nghĩa của từ này được hiểu là dựa trên họ.
Apare pana yathā indagopakavaṇṇābhā.
Others say that just as "tāva" in "as many as thirty are seen, like the color of Indagopaka insects" in the Vidhura Jātaka is merely a modifier of the word "thirty."
Những người khác lại nói rằng, giống như trong Vidhurajāta này, "Indagopakavaṇṇābhā.
Tāva dissanti tiṃsatīti imasmiṃ vidhurajātake tāva saddo tiṃsasaddaparivāramatto hoti.
Similarly here, saying that it is appropriate that "Tāvatiṃsā" is the dwelling place of thirty deva royal families who hold positions similar to Sakka.
Tāva dissanti tiṃsatī" – từ "tāva" chỉ là một từ phụ đi kèm với từ "tiṃsa" (ba mươi).
Tathā idhāpīti katvā tiṃsamattānaṃ sakkaṭṭhāniyānaṃ devarājakulānaṃ nivāsaṭṭhā nattā tāvatiṃsānāmāti yuttaṃ siyā.
Thus, here too, it would be appropriate to say that they are called Tāvatiṃsa because they are the dwelling place of thirty royal families of devas who are worthy of respect.
Cũng vậy ở đây, việc gọi là Tāvatiṃsā vì là nơi cư ngụ của ba mươi gia đình vua trời có địa vị như Sakka là hợp lý.
Aṭṭhakathāsu pana yathāvuttaṃ niruttinayaṃ kappetvā māghavatthūsuca tesu tesuca ṭhānesu sakkānaṃ tettiṃsa saṅkhāeva vuttātipi vadanti.
However, in the Aṭṭhakathās, they also state that by assuming the aforementioned etymological method and in the Māgha stories and in those various places, the number of Sakkas is indeed thirty-three.
Tuy nhiên, trong các bản Chú giải (Aṭṭhakathā), họ nói rằng sau khi tạo ra ngữ nguyên học như đã nói, số ba mươi ba của các vị Sakka được nhắc đến trong câu chuyện về Māgha và ở những nơi khác.
Taṃ na yujjati.
That is not appropriate.
Điều đó không hợp lý.
Pāḷiyaṃeva brahmāsanaṅkumāro tettiṃse attabhāve abhinimminitvā devānaṃ tāvatiṃsānaṃ pallaṅkesu nisīditvāti vuttattā.
Because it is stated in the Pāḷi itself: "Brahmāsanaṅkumāra, having created thirty-three forms, sat on the couches of the Tāvatiṃsā devas."
Vì trong chính kinh Pāḷi đã nói: "Brahmāsanaṅkumāro biến hóa ba mươi ba thân và ngồi trên các ngai vàng của chư thiên Tāvatiṃsa."
Yāmoti tasmiṃ devaloke issaradevakulassa nāmaṃ.
Yāma means the name of the ruling deva family in that deva realm.
Yāma là tên của gia đình chư thiên cai quản ở cõi trời đó.
Tathā suyāmotica.
And similarly, Suyāma.
Cũng như Suyāma.
Taṃ sahacaritattā pana so deva lokopi tattha nibbattadevāpi yāmātveva vuccanti.
However, due to their association, that deva realm and the devas born there are also called Yāma.
Tuy nhiên, do sự đồng hành, cõi trời đó và các vị chư thiên sinh ra ở đó cũng được gọi là Yāma.
Vipulāya sirisampattiyā samannāgatattā niccaṃ tusanti ativiya haṭṭhatuṭṭhamukhā honti etthāti tusitā.
They are Tusitā because they are endowed with abundant glory and prosperity, always content, and have very cheerful and pleased faces there.
Vì được trang bị sự giàu có và thịnh vượng dồi dào, họ luôn hoan hỷ, mặt mày rạng rỡ và vui vẻ tột độ ở đây, nên gọi là Tusitā.
Yathārucite bhoge sayameva nimminitvā nimminitvā ramanti etthāti nimmānaratī.
They are Nimmānaratī because they create and enjoy desired pleasures themselves there.
Vì tự mình tạo ra và tận hưởng các đối tượng dục lạc theo ý muốn ở đây, nên gọi là Nimmānaratī.
Attano ruciṃ ñatvā parehi nimmitesu bhogesu vasaṃ vattenti etthāti paranimmitavasavattī.
They are Paranimmitavasavattī because they have control over pleasures created by others, knowing their own desires, there.
Vì biết được ý muốn của mình và làm chủ các đối tượng dục lạc được người khác tạo ra ở đây, nên gọi là Paranimmitavasavattī.
Brūhanti vaḍḍhanti atipaṇītehi jhānādi guṇehi vuddhiṃ viruḷhiṃ vepullaṃ āpajjantīti brahmāno.
They are Brahmās because they grow, flourish, and attain growth, development, and fullness with exceedingly refined qualities such as jhāna.
Vì tăng trưởng và phát triển, đạt được sự tăng trưởng, phát triển và viên mãn nhờ các phẩm chất thiền định (jhāna) cao quý, nên gọi là Brahmāno (Phạm Thiên).
Mahantā brahmāno mahābrahmānoti vattabbe mahāsaddassa lopo.
The great Brahmās, who should be called Mahābrahmās, have the word "mahā" dropped.
Khi nói "Mahantā Brahmāno" (các Phạm Thiên vĩ đại), từ "mahā" (vĩ đại) bị lược bỏ.
Parisati bhavāti pārisajjā.
Those who are in an assembly are pārisajjā.
Những người ở trong hội chúng là Pārisajjā.
Parisāsu jātātivā pārisajjā.
Or, those born in assemblies are pārisajjā.
Hoặc những người sinh ra trong các hội chúng là Pārisajjā.
Paricārikāti attho.
The meaning is attendants.
Có nghĩa là những người hầu cận.
Mahābrahmānaṃ pārisajjāti brahma pārisajjā.
Attendants of the Mahābrahmās are Brahmapārisajjā.
Những người hầu cận của các Đại Phạm Thiên là Brahmapārisajjā.
Pure ucce ṭhāne odahanti tiṭṭhantīti purohitā.
Those who place themselves in a high position in front are purohitā.
Những người đặt mình ở vị trí cao phía trước là Purohitā (Thầy tế).
Mahābrahmānaṃ purohitāti brahmapurohitā.
The purohitas of the Mahābrahmās are Brahmapurohitā.
Những thầy tế của các Đại Phạm Thiên là Brahmapurohitā.
Mahantā brahmāno mahābrahmāno.
The great Brahmās are Mahābrahmās.
Các Phạm Thiên vĩ đại là Mahābrahmāno.
Sahassobrahmā dvisahassobrahmā.
A Brahmā of a thousand (worlds), a Brahmā of two thousand (worlds).
Phạm Thiên ngàn thế giới, Phạm Thiên hai ngàn thế giới.
Tisahassobrahmātiādinā saṅkhārupapattisutte āgatā adhipatibrahmānoti attho.
A Brahmā of three thousand (worlds), etc., refers to the sovereign Brahmās mentioned in the Saṅkhārupapatti Sutta.
Phạm Thiên ba ngàn thế giới, v.v., có nghĩa là các Phạm Thiên cai quản được đề cập trong kinh Saṅkhārupapatti Sutta.
Tattha sahassobrahmāti cakkavāḷasahassamhi issaro brahmā.
There, "Brahmā of a thousand" means a Brahmā who is sovereign over a thousand cakkavāḷas.
Ở đó, "Phạm Thiên ngàn thế giới" có nghĩa là Phạm Thiên là chúa tể của một ngàn thế giới (cakkavāḷa).
Dvisahassoti dvīsu cakkavāḷa sahassesu issaroti attho.
"Of two thousand" means sovereign over two thousand cakkavāḷas.
"Hai ngàn thế giới" có nghĩa là chúa tể của hai ngàn thế giới.
Tayopete ekatala vāsino honti.
These three also dwell on the same plane.
Cả ba vị này đều sống ở cùng một tầng.
Tattha loke mahājanā visuṃ visuṃ kuladevatāyonāma upaṭṭhahanti.
In that world, the great populace worship various family deities.
Ở đó, những người phàm tục thờ cúng các vị gia thần riêng biệt.
Keci mahādevaṃnāma upaṭṭhahanti.
Some worship a deity named Mahādeva.
Một số thờ cúng vị thần tên Mahādeva.
Keci vāsudevaṃnāma.
Some worship a deity named Vāsudeva.
Một số thờ cúng vị thần tên Vāsudeva.
Keci mahesaraṃnāma.
Some worship a deity named Mahesara.
Một số thờ cúng vị thần tên Mahesara.
Keci paramesvāraṃ nāmāti.
Some worship a deity named Paramesvara.
Một số thờ cúng vị thần tên Paramesvāra.
Gharadevatā gāmadevatā rukkhadevatādayopi tesaṃ mahādevarājānaṃ upaṭṭhakāeva sampajjanti.
House deities, village deities, tree deities, etc., also become attendants of these great deva kings.
Các vị gia thần (gharadevatā), làng thần (gāmadevatā), cây thần (rukkhadevatā), v.v., cũng trở thành những người hầu cận của các vị vua trời vĩ đại đó.
Tattha mahādevarā jānoviya mahābrahmāno daṭṭhabbā.
There, the Mahābrahmās should be seen as like the great deva kings.
Ở đó, các Đại Phạm Thiên nên được xem như các vị vua trời vĩ đại.
Gharadevatādayoviya brahma purohitādaṭṭhabbā, manussāviya brahmapārisajjādaṭṭhabbā.
The Brahmapurohitās should be seen as like the house deities, etc., and the Brahmapārisajjās should be seen as like humans.
Các Phạm Thiên Purohita nên được xem như các vị gia thần, v.v., và các Phạm Thiên Pārisajjā nên được xem như con người.
Tatthaca ghara devatādayo mahādevarā jāno adisvāva upaṭṭhahanti.
And there, house deities, etc., worship the great deva kings without seeing them.
Ở đó, các vị gia thần, v.v., thờ cúng các vị vua trời vĩ đại mà không nhìn thấy họ.
Manussā ca teubhopi adisvāva upaṭṭhahanti.
And humans worship both of them without seeing them.
Và con người thờ cúng cả hai mà không nhìn thấy họ.
Evamevaṃ brahmapurohitā mahābrahmānopi napassanti.
In the same way, the Brahmapurohitās do not see the Mahābrahmās.
Cũng vậy, các Phạm Thiên Purohita không nhìn thấy các Đại Phạm Thiên.
Mahābrahmānaṃ nivāsaṭṭhānaṃpi najānanti.
Nor do they know the dwelling place of the Mahābrahmās.
Họ cũng không biết nơi cư ngụ của các Đại Phạm Thiên.
Brahmapārisajjāubhopi napassanti.
The Brahmapārisajjās do not see either of them.
Các Phạm Thiên Pārisajjā không nhìn thấy cả hai.
Ubhinnaṃnivāsaṭṭhānaṃpi najānanti.
Nor do they know the dwelling place of both.
Họ cũng không biết nơi cư ngụ của cả hai.
Yadā pana oḷārikaṃ rūpaṃ māpetvā attānaṃ dassenti.
But when they manifest a gross form and show themselves,
Tuy nhiên, khi họ tạo ra một hình tướng thô kệch và tự hiển lộ.
Tadā eva passanti.
Only then do they see them.
Khi đó họ mới nhìn thấy.
Esanayo uparibhūmīsupi.
This method applies to the higher planes as well.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho các cõi cao hơn.
Yaṃ pana brahmanimantana suttaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ brahmānaṃ pakatirūpaṃ kassaci āpātaṃ na gacchatīti.
However, what is stated in the Brahmanimantana Sutta commentary that "the natural form of Brahmās does not come into anyone's perception."
Tuy nhiên, điều được nói trong Chú giải về kinh Brahmanimantana Sutta rằng "hình tướng tự nhiên của các Phạm Thiên không thể được bất cứ ai nhìn thấy".
Taṃ brahmapuro hitā dīnaṃ uparimānaṃ brahmānaṃ pakatirūpaṃ kassaci brahmapārisajjādinovā devassavā manussassavāāpātaṃ nagacchatīti katvā vuttaṃ.
That is stated with the understanding that the natural form of the higher Brahmās does not come into the perception of any Brahmapārisajjās, etc., or any deva or human.
Điều đó được nói với ý nghĩa rằng hình tướng tự nhiên của các Phạm Thiên cao hơn, như Phạm Thiên Purohita, v.v., không thể được bất cứ ai như Phạm Thiên Pārisajjā, chư thiên hoặc con người nhìn thấy.
Heṭṭhimānaṃ pana pakatirūpaṃ uparimassa āpātaṃ āgacchissatiyeva.
But the natural form of the lower ones will certainly come into the perception of the higher ones.
Tuy nhiên, hình tướng tự nhiên của các vị thấp hơn chắc chắn sẽ được vị cao hơn nhìn thấy.
Teneva hi janavasabhasuttaṭṭhakathāyaṃ heṭṭhimaheṭṭhimāhi devā uparimadevānaṃ oḷārikaṃ katvā māpitameva attabhāvaṃ passituṃ sakkontīti vuttaṃ.
Indeed, in the Janavasabha Sutta commentary, it is stated that "lower devas can see only the bodies manifested grossly by the higher devas."
Chính vì vậy, trong Chú giải về kinh Janavasabha Sutta đã nói rằng "chư thiên ở các cõi thấp hơn chỉ có thể nhìn thấy thân tướng thô kệch được tạo ra bởi chư thiên ở các cõi cao hơn".
Tatthadutīyatale parittābhāti brahmapārisajjāeva.
There, on the second plane, Parittābhā are just the Brahmapārisajjās.
Ở tầng thứ hai, Parittābhā chính là các Phạm Thiên Pārisajjā.
Appamāṇābhāti brahmapurohitā eva.
Appamāṇābhā are just the Brahmapurohitās.
Appamāṇābhā chính là các Phạm Thiên Purohitā.
Ābhassarāti mahābrahmānoeva.
Ābhassarā are just the Mahābrahmās.
Ābhassarā chính là các Đại Phạm Thiên.
Tasmiṃ tale adhipati brahmānoevāti attho.
The meaning is that they are the sovereign Brahmās on that plane.
Có nghĩa là, ở tầng đó, họ chính là các Phạm Thiên cai quản.
Heṭṭhimatalato pana visesa karaṇatthaṃ ābhāvasena nāmagahaṇaṃ hotīti daṭṭhabbaṃ.
However, it should be understood that the naming by way of radiance is done to specify distinction from the lower planes.
Tuy nhiên, cần hiểu rằng việc đặt tên theo ánh sáng (ābhā) là để tạo sự khác biệt so với tầng thấp hơn.
Tattha parittā ābhā etesanti parittābhā.
There, those whose radiance is limited are parittābhā.
Những vị có ánh sáng nhỏ (paritta ābhā) là Parittābhā.
Appamāṇā ābhā etesanti appamāṇābhā.
Those whose radiance is immeasurable are appamāṇābhā.
Những vị có ánh sáng vô lượng (appamāṇa ābhā) là Appamāṇābhā.
Ābhāsaranti niccharanti etesūti ābhassarāti.
Those from whom radiance emanates are ābhassarā.
Những vị phát ra ánh sáng (ābhāsaranti) là Ābhassarā.
Tatīyatale parittasubhāti brahmapārisajjāeva.
On the third plane, Parittasubhā are just the Brahmapārisajjās.
Ở tầng thứ ba, Parittasubhā chính là các Phạm Thiên Pārisajjā.
Appamāṇasutāti brahmapurohitāeva.
Appamāṇasutā are just the Brahmapurohitās.
Appamāṇasubhā chính là các Phạm Thiên Purohitā.
Sutakiṇṇāti mahābrahmanoeva.
Subhakiṇṇā are just the Mahābrahmās.
Subhakiṇṇā chính là các Đại Phạm Thiên.
Tasmiṃ tale adhipatibrahmāno evāti attho.
The meaning is that they are the sovereign Brahmās on that plane.
Có nghĩa là, ở tầng đó, họ chính là các Phạm Thiên cai quản.
Tattha subhāti ekagghanā acalasaṇṭhitā ābhāeva vuccanti.
Here, 'subhā' refers to light that is unified, unmoving, and stable.
Ở đó, "subhā" có nghĩa là ánh sáng dày đặc, không lay chuyển.
Parittā subhā etesanti parittasubhā.
Their light is minor, therefore 'parittasubhā'.
Những vị có ánh sáng thanh tịnh nhỏ (paritta subhā) là Parittasubhā.
Appamāṇā subhā etesanti appamāṇasubhā.
Their light is immeasurable, therefore 'appamāṇasubhā'.
Những vị có ánh sáng thanh tịnh vô lượng (appamāṇa subhā) là Appamāṇasubhā.
Sutehi ākiṇṇāti subhākiṇṇā.
Interspersed with sounds, thus 'subhākiṇṇā'.
Những vị tràn đầy ánh sáng (subhehi ākiṇṇā) là Subhakiṇṇā.
Subhakiṇhātipi paṭhanti.
Some also read 'Subhakiṇhā'.
Cũng có cách đọc là Subhakiṇhā.
Tesaṃ ākārassa rasso antimaṇakārassa ca hakāro daṭṭhabbo.
Their first 'ā' should be seen as short, and the final 'ṇakāra' as 'hakāra'.
Ở đây, cần hiểu rằng nguyên âm cuối bị rút ngắn và chữ "ṇ" cuối cùng thành "h".
Imesu pana dvīsu talesu pakatikāyappabhā adhimattā honti.
However, in these two planes, the natural radiance of the body is excessive.
Tuy nhiên, ở hai tầng này, ánh sáng tự nhiên của thân thể rất mạnh mẽ.
Tasmā tāsaṃ vasena parittābhātiādikaṃ nāmaṃ siddhaṃ.
Therefore, names such as 'Parittābhā' are established based on that*.
Do đó, tên gọi Parittābhā, v.v., được hình thành dựa trên ánh sáng đó.
Na brahmapāri sajjātiādikaṃ.
Not 'Brahmapārisajjā' and so on.
Chứ không phải dựa trên tên gọi Brahmapārisajjā, v.v.
Evañca katvā verañjasutte pathamatalavāsino brahmakāyikā devāti āgatā.
And having done so, in the Verañja Sutta, those dwelling in the first plane are said to be 'Brahmakāyika devas'.
Và như vậy, trong kinh Verañja Sutta, chư thiên ở tầng thứ nhất được gọi là Brahmakāyika devā.
Dutīyatalavāsino ābhādevāti.
Those dwelling in the second plane are 'Ābhā devas'.
Chư thiên ở tầng thứ hai được gọi là Ābhā devā.
Tatīyatalavāsino subhādevāti catutthatale vipulaṃ phalaṃ etesanti vehapphalā.
The devas residing in the third realm are the Subhā devas. Those in the fourth realm, who have abundant fruit*, are the Vehapphalā.
Chư thiên tịnh cư ở tầng thứ ba là Subhādeva, và những vị ở tầng thứ tư có quả báo rộng lớn, nên gọi là Vehapphalā (Quảng Quả Thiên).
Athavā iñjanajātikehi somanassajjhānehi nibbattānaṃ tiṇṇaṃ heṭṭhimatalānaṃ tejosaṃ vaṭṭādikena antarāyena bhūmitalena saha āyukappanivattivasena iñjitaṃ puññaphalaṃ atthi.
Alternatively, for the three lower realms, born from jhānas associated with mental agitation (somanassa), there is a diminished fruit of merit, agitated due to obstacles such as the destruction (vaṭṭa) by fire, which leads to the cessation of life-span along with the realm.
Hoặc là, có quả báo phước đức bị dao động của ba tầng thấp hơn, được sinh ra từ các thiền hỷ thuộc loại dao động, do lửa, vòng xoay luân hồi và các chướng ngại khác, cùng với tầng cõi do sự thu ngắn tuổi thọ.
Tesu hi yaṃ subhākiṇṇānaṃ devānaṃ catusaṭṭhikappānīti vuttaṃ.
Among them, what is stated for the Subhakiṇṇa devas is sixty-four aeons.
Trong số đó, điều được nói về các chư thiên Subhākiṇṇa là 64 kiếp.
Taṃ tasmiṃ tale ādikappikānaṃ vasena vuttaṃ.
That is stated with reference to those born at the beginning of the aeon in that realm.
Điều đó được nói đến theo cách của những vị đầu kiếp ở cõi đó.
Pacchimikānaṃ pana tesaṭṭhikappa dvāsaṭṭhikappa ekasaṭṭhi kappādi vasena iñjitaṃ paṭilīnaṃ puññaphalaṃ hotīti.
But for those born later, the fruit of merit is diminished and withdrawn, in the manner of sixty-three aeons, sixty-two aeons, sixty-one aeons, and so on.
Tuy nhiên, đối với những vị sau đó, có quả báo phước đức bị dao động, bị thu hẹp theo cách 63 kiếp, 62 kiếp, 61 kiếp, v.v.
Āneñjajātikena upekkhājhānena nibbattānaṃ pana kenaci antarāyena tādisaṃ iñjitaṃ puññaphalaṃ nāma natthi.
However, for those born from the jhāna associated with equanimity (aneñja), there is no such agitated fruit of merit due to any obstacle.
Nhưng đối với những vị được sinh ra từ thiền xả (upekkhājhāna) thuộc loại bất động (āneñjajātikena), không có quả báo phước đức bị dao động như vậy do bất kỳ chướng ngại nào.
Tasmā jhāna sāmatthiyānurūpaṃ visesena īhitaṃ abhivaḍḍhitaṃ puññaphalaṃ ettha atthīti vehapphalā.
Therefore, these are the Vehapphalā, for whom there is a specially desired and enhanced fruit of merit, commensurate with the power of their jhāna.
Vì vậy, ở đây có quả báo phước đức được mong muốn và phát triển đặc biệt, tương xứng với năng lực thiền định, nên gọi là Vehapphalā.
Natthi saññāmukhena gahitā cattāro arūpakkhandhā etesanti asaññā.
They are called Asaññā because the four immaterial aggregates, grasped through the facet of perception (saññāmukha), do not exist for them.
Những vị không có bốn uẩn vô sắc được nắm giữ bởi cửa nhận biết (saññāmukha), nên gọi là Asaññā.
Asaññāca te sattācāti asaññasattā.
Since they are Asaññā and they are beings, they are Asaññasattā.
Những vị đó là Asaññā và là chúng sanh, nên gọi là Asaññasattā (Vô Tưởng Hữu Tình).
Cittace tasikānaṃ pana natthitāya tesaṃ asattapasaṅgatā sambhavatīti sattagahaṇaṃ katanti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood that the term "beings" is used because, due to the non-existence of consciousness and its concomitants, the possibility of their not being classified as beings arises.
Tuy nhiên, cần hiểu rằng việc dùng từ "chúng sanh" (satta) là vì sự không hiện hữu của tâm và các tâm sở (cittacetasika) có thể dẫn đến việc không được xem là chúng sanh.
Ete dvepi ekatalavāsino eva honti.
These two also reside in the same realm.
Hai loại này đều là những vị cư ngụ trên cùng một tầng cõi.
Etthapi nibbattakajjhānassa hīnamajjhimapaṇītatā visesassa atthitāya tadanurūpaṃ brahmānaṃpi pārisajja purohita mahābrahmatta viseso sambhavatiyeva.
Even here, due to the existence of distinctions in the generating jhāna (being inferior, middling, or superior), corresponding distinctions such as being a retinue (pārisajja), chief minister (purohita), or Great Brahmā (mahābrahmā) for the Brahmas are certainly possible.
Ở đây, do có sự khác biệt về thiền định sinh khởi (nibbattakajjhāna) ở mức độ thấp, trung bình và cao cấp, nên cũng có sự khác biệt tương ứng về Phạm thiên ở vị trí tùy tùng (pārisajja), vị trí cố vấn (purohita) và vị trí Đại Phạm thiên (mahābrahma).
Āyuvemattatāya pana aññamañña adassanādīnañca natthitāya pārisajjādivasena bhūmivibhāgo natthīti veditabbo.
However, it should be understood that there is no division of realms into pārisajja and so on, due to the difference in life-span and the absence of non-seeing each other.
Tuy nhiên, cần hiểu rằng không có sự phân chia cõi theo vị trí tùy tùng, v.v., do sự khác biệt về tuổi thọ và sự không hiện hữu của việc không thấy nhau, v.v.
Evaṃ avihādīsupi.
The same applies to the Avihā and so forth.
Tương tự như vậy đối với Avihā, v.v.
Oḷārikānaṃ kāmarāgapaṭighānusayānaṃ natthitāya suddhānaṃ anāgāmiarahantānameva āvāsāti suddhāvāsā.
Since the coarse latent tendencies of sensual lust (kāmarāga) and aversion (paṭigha) are absent, these are the abodes solely of pure Anāgāmīs and Arahants, hence called Suddhāvāsā.
Do không có các tùy miên tham dục (kāmarāga) và sân hận (paṭigha) thô thiển, đây là nơi cư ngụ của riêng các vị Anāgāmī và Arahant thanh tịnh, nên gọi là Suddhāvāsā (Tịnh Cư Thiên).
Tattha pathamabhūmivāsino appakena kālena attano ṭhānaṃ navijahantīti avihā.
Among them, the residents of the first realm are Avihā because they do not abandon their abode for a short period of time.
Trong số đó, những vị cư ngụ ở tầng cõi đầu tiên không rời bỏ vị trí của mình trong một thời gian ngắn, nên gọi là Avihā.
Athavā, oḷārikānaṃ pañcannaṃ saṃyojanānaṃ pahīnattā natthi cittassa vihaññanaṃ samathavipassa nādhammesu avipphārikatāpatti etesanti avihā.
Alternatively, because the five coarse fetters are abandoned, there is no agitation of the mind for them, nor are they incapable of penetration into the dhammas of serenity and insight (samathavipassanā), hence they are Avihā.
Hoặc là, do đã đoạn trừ năm kiết sử thô thiển, không có sự phiền não của tâm (cittassa vihaññanaṃ), không rơi vào tình trạng không chuyên chú vào các pháp định (samatha) và tuệ (vipassanā), nên gọi là Avihā.
Dutīyabhūmi vāsino na kenaci cittapariḷāhena tappantīti atappā.
The residents of the second realm are Atappā because they are not tormented by any mental distress.
Những vị cư ngụ ở tầng cõi thứ hai không bị thiêu đốt bởi bất kỳ sự phiền muộn nào của tâm, nên gọi là Atappā.
Tatīya talavāsino parisuddhehi pasādacakkhu dibbacakkhu dhammacakkhu paññā cakkhūhi sampannattā suṭṭhu passantīti sudassā.
The residents of the third realm are Sudassā because they see well, endowed with pure faculties: the eye of faith (pasādacakkhu), the divine eye (dibbacakkhu), the eye of Dhamma (dhammacakkhu), and the eye of wisdom (paññācakkhu).
Những vị cư ngụ ở tầng cõi thứ ba nhìn thấy rất rõ ràng (suṭṭhu passantīti) do được trang bị các nhãn quan thanh tịnh như tịnh nhãn (pasādacakkhu), thiên nhãn (dibbacakkhu), pháp nhãn (dhammacakkhu) và tuệ nhãn (paññācakkhu), nên gọi là Sudassā.
Catutthabhūmivāsino pana tato atisayena suṭṭhu dassanabhāvena samannāgatāti sudassino.
The residents of the fourth realm, however, are endowed with an even more excellent vision, hence they are Sudassino.
Tuy nhiên, những vị cư ngụ ở tầng cõi thứ tư được trang bị khả năng nhìn thấy rất rõ ràng hơn thế nữa, nên gọi là Sudassino.
Atisayatthe hi ayaṃ īkāroti.
Indeed, this 'ī' vowel is for emphasis (atisaya).
Thật vậy, âm ī này có nghĩa là "vượt trội".
Pañcamabhūmi vāsino upari aññassa bhūmantaragatassa rūpibrahmuno natthitāya natthi rūpīnaṃ sattānaṃ majjhe kenaci guṇena kaniṭṭhabhāvo etesanti akaniṭṭhā.
The residents of the fifth realm are Akaniṭṭhā because there is no other physical Brahmā above them in another realm, meaning they are not inferior in any quality among physical beings.
Những vị cư ngụ ở tầng cõi thứ năm không có Phạm thiên hữu sắc nào khác ở tầng cõi cao hơn, nên không có sự thấp kém về bất kỳ phẩm chất nào giữa các chúng sanh hữu sắc, nên gọi là Akaniṭṭhā.
144. Okkantikkhaṇeti paṭisandhikkhaṇe.
144. Okkantikkhaṇe means at the moment of rebirth-linking (paṭisandhi).
144. Okkantikkhaṇe (vào khoảnh khắc nhập thai) là vào khoảnh khắc tái tục (paṭisandhikkhaṇe).
Paṭisandhihi bhavantare okkamanaṃ anupavisananthi atthena okkantīti vuccati.
Rebirth-linking is called "okkanti" in the sense of entering or taking up another existence.
Tái tục được gọi là okkantī theo nghĩa là sự nhập vào, sự đi vào một đời sống khác.
Tato paraṃ bhavaṅgaṃ hutvāti yojanā.
The connection is: "after that, having become bhavaṅga."
Lời giải thích là: sau đó trở thành hữu phần (bhavaṅga).
Keci pana bhavaṅgapariyosāneti paṭhanti.
Some, however, read "at the end of bhavaṅga."
Một số người đọc là "vào cuối hữu phần".
Taṃ na yujjati.
That is not appropriate.
Điều đó không hợp lý.
Jātiyā andho jaccandho.
Blind from birth is jaccandho.
Người mù bẩm sinh (jātiyā andho) là jaccandho.
Ādisaddena jāti badhira jaccaghānaka jātimūga jacceḷa jaccummattaka paṇḍaka ubhato byañjanaka napuṃsaka mammādayo saṅgaṇhāti.
The term "ādi" (etc.) includes those born deaf, born without a sense of smell, born mute, born imbecile, born insane, paṇḍaka, ubhatobyañjanaka, napuṃsaka, mammā, and others.
Từ "v.v." bao gồm người điếc bẩm sinh (jāti badhira), người không có mũi bẩm sinh (jaccaghānaka), người câm bẩm sinh (jātimūga), người đần độn bẩm sinh (jacceḷa), người điên bẩm sinh (jaccummattaka), người hoạn (paṇḍaka), người lưỡng tính (ubhato byañjanaka), người không có giới tính (napuṃsaka), người nói lắp (mamma), v.v.
Tattha yassa cakkhuṃ uppādetuṃ asamatthena kammena paṭisandhi laddhā.
Among these, one for whom rebirth was obtained by kamma incapable of producing sight is called jaccandho.
Trong số đó, người mà nghiệp không có khả năng tạo ra mắt đã dẫn đến tái tục.
So jaccandho nāma.
This method applies to the others as well.
Người đó được gọi là người mù bẩm sinh (jaccandho).
Esanayo sesesupi.
This method applies to the rest as well.
Cách giải thích này cũng áp dụng cho những trường hợp còn lại.
Tattha pasādasota rahito jātibadhiro nāma.
One born without the faculty of hearing is called jāti badhiro (born deaf).
Trong số đó, người không có nhĩ căn thanh tịnh (pasādasota) được gọi là người điếc bẩm sinh (jātibadhiro).
Pasāda ghānarahito jacca ghānako nāma.
One born without the faculty of smell is called jacca ghānako (born without a sense of smell).
Người không có khứu căn thanh tịnh (pasāda ghānarahito) được gọi là người không có mũi bẩm sinh (jacca ghānako).
Pasādajivhārahito nāma natthi.
There is no such thing as being born without the faculty of taste.
Không có trường hợp người không có thiệt căn thanh tịnh (pasādajivhārahito).
Vacanarahito jātimūgonāma.
One born without the faculty of speech is called jātimūgo (born mute).
Người không có lời nói được gọi là người câm bẩm sinh (jātimūgo).
Disāvidisāmattaṃpi saññāpetuṃ asakkuṇeyyo jātieḷo nāma.
One incapable of even indicating directions is called jātieḷo (born imbecile).
Người không thể nhận biết dù chỉ là các phương hướng được gọi là người đần độn bẩm sinh (jātieḷo).
Sabbakālaṃpi vipallaṭṭhacitto jaccummattakonāma.
One whose mind is always deranged is called jaccummattako (born insane).
Người có tâm trí luôn bị rối loạn được gọi là người điên bẩm sinh (jaccummattako).
Kāmahetu āsittakādibhāvena vippakārapatto paṇḍakonāma.
One who has suffered degradation such as becoming an eunuch for the sake of sensual pleasure is called paṇḍako.
Người bị biến đổi do nguyên nhân dục vọng, như bị thiến, được gọi là người hoạn (paṇḍako).
Dvīhi byañjanehi samannāgato ubhato byañjanakonāma.
One endowed with both sexual characteristics is called ubhatobyañjanako.
Người có cả hai giới tính được gọi là người lưỡng tính (ubhato byañjanako).
Bhāvadvaya rahito napuṃsakonāma.
One lacking both sexual characteristics is called napuṃsako.
Người không có cả hai giới tính được gọi là người không có giới tính (napuṃsako).
Pakativacanepi ekamekaṃ akkharaṃ mahussāhena uppādento vibacchavacano mammonāma.
One who, even in natural speech, produces each letter with great effort and has distorted speech is called mammo.
Người nói lắp (mammonāma) là người phải dùng rất nhiều nỗ lực để phát âm từng chữ ngay cả trong lời nói bình thường.
Etthaca cakkhuṃ uppādetuṃ samatthena kammena laddhapaṭisandhikassa pavattikāle taṃvā aññaṃvā kammaṃ cakkhuṃ uppādeti.
Here, for one who has obtained rebirth through kamma capable of producing sight, that kamma or another kamma produces sight during the course of life.
Ở đây, đối với người có tái tục được tạo ra bởi nghiệp có khả năng tạo ra mắt, trong thời kỳ hoạt động, nghiệp đó hoặc nghiệp khác sẽ tạo ra mắt.
Asamatthenakammena laddhapaṭisandhi kassa pana vatthuvipannassa pavattikāle aññaṃpi kammaṃ cakkhuṃ uppādetīti natthi.
However, for one who has obtained rebirth through kamma incapable of producing sight, and whose physical basis is defective, no other kamma produces sight during the course of life.
Tuy nhiên, đối với người có tái tục được tạo ra bởi nghiệp không có khả năng tạo ra mắt, và có căn bị khiếm khuyết, thì không có nghiệp nào khác có thể tạo ra mắt trong thời kỳ hoạt động.
Tasmā gabbhaseyyakānaṃpi jaccandhabhāvo paṭisandhikkhaṇeyeva siddhoti veditabbo.
Therefore, it should be understood that the state of being born blind (jaccandhabhāva) for those in the womb is established at the moment of rebirth-linking itself.
Do đó, cần hiểu rằng tình trạng mù bẩm sinh của những người nằm trong bào thai cũng được xác định ngay vào khoảnh khắc tái tục.
Esanayo sesesu jāti badhirādīsu.
This method applies to the other cases of being born deaf, etc.
Cách giải thích này cũng áp dụng cho các trường hợp điếc bẩm sinh, v.v.
Āyatanānaṃ paṭilābho jātīti vuttattā cakkhussa uppajjanārahakālo cakkhussa jātikālonāma.
Since the attainment of sense bases is called birth (jāti), the time when the eye is fit to arise is called the time of the eye's birth (cakkhussa jātikālo).
Vì sự có được các căn được gọi là "sự sinh" (jāti), nên thời điểm mắt có thể sinh ra được gọi là thời điểm sinh của mắt.
Tadā anuppanna cakkhuko jaccandhonāmāti evaṃ attano attano uppajjanāraha kālavasena tassa tassa āyatanassa jātikālo veditabbo.
One whose eye has not arisen at that time is called born blind (jaccandho); thus, the birth-time of each sense base should be understood according to its own time of fitness to arise.
Người không có mắt sinh ra vào thời điểm đó được gọi là người mù bẩm sinh; theo cách này, thời điểm sinh của từng căn cần được hiểu theo thời điểm có thể sinh ra của chính nó.
Evañhisati jātimūgādayopi upapanno hontītica vadanti.
They also say that if this is so, then those born mute, etc., would also be established.
Nếu là như vậy, thì những người câm bẩm sinh, v.v., cũng sẽ được giải thích hợp lý, họ nói như vậy.
Vibhāvani yaṃpi ayamattho vibhāvitoti.
This meaning has been elaborated in the Vibhāvanī as well.
Ý nghĩa này cũng được giải thích trong Vibhāvanī.
Loke mātukucchiyaṃyeva andho hutvā nikkhantassapi ekaccassa taṃ taṃ sippavijjāṭhānesu paññāveyyattiyabhāvassa diṭṭhattā.
Because, in the world, even some who emerge from the mother's womb blind are seen to possess intelligence and skill in various arts and sciences.
Vì trên thế gian, ngay cả những người mù ngay từ trong bụng mẹ cũng có thể thấy được sự khéo léo về trí tuệ trong các ngành nghề và học vấn khác nhau.
Thapetvā hi mahābodhisatte aññeca pacchimabhavike satte avasesānaṃ dvihetuka tihetukānaṃpi mātukucchimhi parūpakkamenavā mātuyā visamapayogenavā nānābādhenavā uppannānaṃpi cakkhusotānaṃ vipattināma natthīti na sakkā niyametunti.
For, apart from the Great Bodhisattas and other beings in their final existence, it cannot be definitively stated that the impairment of eyes and ears, even for those with two or three roots, which arise in the mother's womb due to external harm, improper practices by the mother, or various ailments, never occurs.
Thật vậy, không thể quy định rằng, ngoại trừ các Đại Bồ Tát và các chúng sanh ở đời cuối cùng, đối với những chúng sanh nhị nhân và tam nhân còn lại, không có sự khiếm khuyết của mắt và tai, ngay cả khi chúng sinh ra trong bụng mẹ do sự tấn công của người khác, do việc sử dụng sai cách của mẹ, hoặc do các bệnh tật khác nhau.
Bhummassitānañca vinipātikāsurānanti ettha bhūmiyaṃ jātāti bhummā.
In Bhummassitānañca vinipātikāsurāna (and the terrestrial asuras in the lower realms), "bhummā" means born on the earth.
Bhummassitānañca vinipātikāsurānaṃ (và các A-tu-la sa đọa cư ngụ trên đất): ở đây, những vị sinh ra trên đất là Bhummā.
Bhūmisambandhesu rukkhaṭṭhaka pabbataṭṭhaka vimānesu nibbattā āḷavaka sātāgira hemavatādayo mahiddhikā bhummādevā.
The powerful terrestrial devas like Āḷavaka, Sātāgira, and Hemavata, who are born in trees, mountains, or mansions associated with the earth, are bhummā devas.
Các chư thiên Bhummā có đại thần lực như Āḷavaka, Sātāgira, Hemavata, v.v., được sinh ra trong các cung điện liên quan đến đất, trên cây và trên núi.
Ye loke baliharaṇa vasena pūjanīyaṭṭhena yakkhātipi vuccanti.
Those who are also called yakkhas in the world, in the sense of being venerable due to receiving offerings.
Những vị này được gọi là Dạ-xoa (yakkha) trên thế gian theo nghĩa là đáng được cúng dường bằng lễ vật.
Ye pana bhummadevajātikāpi samānā attano puññanibbattassa kassaci bhogasukhassa abhāvā kicchajīvi kappattā vicaranti.
But those who, though belonging to the class of earth deities, wander about living a life of hardship due to the absence of any enjoyment or comfort born of their own merit.
Những ai dù thuộc loài địa cư thiên nhưng do không có bất kỳ sự sung sướng hưởng thụ nào sinh ra từ phước báo của mình, nên sống một cuộc đời khốn khó, lang thang.
Te tesaṃ mahiddhikānaṃ bhummadevānaṃ paraṃpara pārisajjesu pariyāpannattā bhumme deve sitā nissitāti atthena bhummassitānāma honti.
Because they are included among the retinues of those powerful earth deities, they are called 'earth-dependent' (bhummassitā) in the sense that they rely on and are dependent on earth deities.
Họ, do thuộc vào hàng tùy tùng kế tiếp của những địa cư thiên có đại thần lực đó, với ý nghĩa là nương tựa vào các vị thiên trên đất, nên được gọi là Bhummassita (nương tựa vào đất).
Bhummissitātipi pāṭho.
The reading 'Bhummissitā' also exists.
Cũng có dị bản là Bhummissita.
Puññanibbattassa nivāsaṭṭhānassa abhāvā rukkhagumbaleṇaguhāsusānā dīsu vivittesu bhūmipadesesu nissāya vasantīti attho.
The meaning is that, due to the absence of a dwelling place born of merit, they dwell dependent on secluded places on the ground such as trees, bushes, caves, grottoes, and charnel grounds.
Do không có nơi cư trú sinh ra từ phước báo, sống nương tựa vào những nơi đất trống trải như cây cối, bụi rậm, hang động, nghĩa địa, v.v., đó là ý nghĩa.
Teyeva virūpā hutvā bhavantare nipatantīti vinipātikā.
Becoming deformed, they fall into another existence; thus, they are called vinipātikā.
Chính họ, sau khi trở thành xấu xí, rơi vào đời sống khác, nên được gọi là Vinipātika (đọa lạc).
Vinipātikāca te heṭṭhāvuttaṭṭhena asurācāti vinipātikā surā.
And since those vinipātikā are asuras in the sense mentioned below, they are called vinipātikāsurā.
Và họ là Vinipātika (đọa lạc) và Asura (phi thiên) theo ý nghĩa đã nói ở trên, nên là Vinipātikāsura (phi thiên đọa lạc).
Te pana gāmasamīpevā antogāmevā vivittaṭṭhānesu vasitvā gāmavāsīhi chaḍḍitāni bhattasitthapūvakhajjamacchamaṃsādīni pariyesitvāvā tāni alabhitvā dārakevā gilānevā pīḷetvāvā sakkontā pana aññepi manusse tāsetvā pīḷetvāvā jīvitaṃ kappentīti.
But they, dwelling in secluded places near villages or within villages, sustain their lives by seeking out discarded rice, grains, cakes, snacks, fish, meat, etc., left by villagers, or, failing to obtain these, by tormenting children or the sick, or, if powerful enough, by frightening and oppressing other people.
Họ sống ở những nơi vắng vẻ gần làng hoặc trong làng, tìm kiếm những thứ bị người dân trong làng vứt bỏ như cơm thừa, bánh ngọt, đồ ăn vặt, cá, thịt, v.v. Nếu không tìm được những thứ đó, họ sẽ làm hại trẻ con hoặc người bệnh. Nếu có khả năng, họ sẽ đe dọa và làm hại những người khác để duy trì sự sống.
Tesaṃ vinipātikāsurānaṃ.
Of those vinipātikāsurā.
Của những Vinipātikāsura đó.
Ekaccānanti adhippāyo.
The intention is 'of some'.
Ý nghĩa là “của một số ít”.
Na hi sabbe vinipātikā surānāma ahetu kāevāti sakkā vattuṃ.
For it cannot be said that all vinipātikāsurā are only those without roots (ahetuka).
Không thể nói rằng tất cả Vinipātikāsura đều là vô nhân (ahetuka).
Dvihetukatihetukānaṃpi sabbhāvato.
Since those with two roots (dvihetuka) and three roots (tihetuka) also exist.
Vì vẫn có những vị nhị nhân (dvihetuka) và tam nhân (tihetuka).
Evañca katvā tesaṃ ekaccānaṃ piyaṅkaramātā uttaramātā dhammaguttā phussamittādīnaṃ dhammābhisamayopi aṭṭhakathāsu vuttoti.
And thus, it is said in the commentaries that some of them, such as Piyaṅkaramātā, Uttaramātā, Dhammagutta, and Phussamitta, also attained the Dhamma.
Và vì thế, trong các bản Chú giải, cũng có nói về sự chứng ngộ Pháp của một số ít trong số họ, như Piyankaramātā, Uttaramātā, Dhammaguttā, Phussamitta, v.v.
Ekacce yakkhajātikāpi rakkhasajātikāpi vemānikapetāpi paradattupajīvi petāpi ettha saṅgahitāti daṭṭhabbā.
It should be understood that some yakkhā, rakkhasā, vimāna-dwelling petas, and petas who live on what others give are also included here.
Cần hiểu rằng một số thuộc loài Dạ xoa (Yakkha), một số thuộc loài La sát (Rakkhasa), một số là ngạ quỷ có cung điện (Vemānikapeta), một số là ngạ quỷ sống nhờ vào đồ cúng dường (Paradattupajīvipeta) cũng được bao gồm ở đây.
Tesūti yathāvuttapaṭisandhi yuttesu puggalesu.
Among these means among individuals endowed with the aforementioned rebirth-linking.
Trong số đó (Tesū): trong số những người có tái sinh như đã nói.
Yasmā āyuparicchedonāma ekabhūmipariyāpannānaṃ sabbasattānaṃ asesasā dhāraṇaniyamaparimāṇavasena pavatto.
Because the lifespan (āyupariccheda) is something that occurs according to an unlimited, fixed, and definite measure for all beings belonging to one particular realm.
Vì sự giới hạn tuổi thọ là sự quy định, giới hạn được thiết lập cho tất cả chúng sinh thuộc cùng một cõi.
Apāyānaṃ manussānaṃ bhumma devānañca tādiso niyamaparimāṇonāma natthi.
There is no such fixed and definite measure for those in the woeful states, humans, and earth deities.
Nhưng đối với các cõi đọa lạc (apāya), loài người (manussa) và địa cư thiên (bhummadeva) thì không có sự quy định, giới hạn như vậy.
Na hi sakalacakka vāḷapariyāpannā ekabhūmakā sabbanirayā ekaāyuparicchedā honti.
For not all hells in the entire Cakkavāḷa, belonging to one realm, have a single lifespan.
Không phải tất cả các địa ngục thuộc cùng một cõi trong toàn bộ cõi luân hồi đều có cùng một giới hạn tuổi thọ.
Tiracchānādīsupi esevanayo.
The same applies to animals and so forth.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho loài súc sinh, v.v.
Tasmā vuttaṃ catunnaṃ apāyānantiādi.
Therefore, it is said: "of the four woeful states" and so on.
Vì vậy đã nói của bốn cõi đọa lạc (catunnaṃ apāyānaṃ), v.v.
Catunnaṃ apāyānaṃ āpāyikapuggalānaṃ āyuppamāṇa gaṇanāya niyamo natthi, tattha yebhuyyena kammapamāṇattā.
There is no fixed calculation for the lifespan of individuals in the four woeful states, because it is mostly determined by kamma there.
Không có quy định về cách tính tuổi thọ của những người ở bốn cõi đọa lạc, vì ở đó chủ yếu là tùy thuộc vào nghiệp.
Tattha nirayesu abbudādīnaṃ dasannaṃ nirayānaṃ bhagavatā vutto āyuparicchedopi tattha tattha nibbattakena kammenevasiddhoti veditabbo.
It should be understood that even the lifespan mentioned by the Blessed One for the ten hells, such as Abbuda and so forth, in those hells, is established by the kamma that causes rebirth there.
Cần hiểu rằng ngay cả giới hạn tuổi thọ của mười địa ngục như Abbuda, v.v., được Đức Thế Tôn nói đến trong các địa ngục đó, cũng được thành tựu bởi nghiệp đã tạo ra sự tái sinh ở đó.
Manussānanti idaṃ jambudīpagāsīnaṃ vasena vuttanti vadanti.
They say that "of humans" is said with reference to the inhabitants of Jambudīpa.
Về loài người (manussānaṃ), người ta nói rằng điều này được nói đến theo nghĩa của những người sống ở Jambudīpa (Nam Thiệm Bộ Châu).
Te saññeva hi āyukappassa ārohaṇaṃ orohaṇañca atthi.
It is only for them that there is an increase and decrease in lifespan.
Chỉ có tuổi thọ của họ mới có sự tăng giảm.
Na itaradīpavāsīnaṃ.
Not for the inhabitants of other continents.
Không phải của những người sống ở các châu khác.
Tesu hi uttarakuruvāsīnaṃ niyamato vassa sahassaṃ hoti.
For the inhabitants of Uttarakuru, the lifespan is invariably one thousand years.
Vì ở đó, tuổi thọ của những người sống ở Uttarukuru (Bắc Câu Lô Châu) luôn là một ngàn năm.
Itaresaṃ dvinnaṃ pañcavassa satānītica vadanti.
And for the others, it is five hundred years, they say.
Và người ta nói rằng tuổi thọ của hai châu còn lại là năm trăm năm.
Evaṃ sante tesu dīpesu ādikappikānaṃpi soeva paricchedoti āpajjati.
If this is the case, then it would follow that for the primordial beings (ādikappika) in those continents, the lifespan is also the same.
Nếu vậy, thì tuổi thọ của những người ở các châu đó, ngay cả những người từ thời kỳ đầu tiên, cũng sẽ là như vậy.
Jambudīpavāsīnaṃ pana samavisamācāranisandabhūtā candasūriyanakkhattādīnaṃ visamasamagatimūlikāutuāhārānaṃ sampatti vipattiyo tesaṃpi sādhāraṇāeva honti.
However, the occurrences and failures of seasons and food, which are rooted in the irregular movements of the sun, moon, and constellations, and which are the result of good and bad conduct among the inhabitants of Jambudīpa, are common to them as well.
Tuy nhiên, những sự thành tựu và suy thoái của thời tiết và thức ăn, vốn là kết quả của những hành vi tốt và xấu của những người sống ở Jambudīpa, và do sự di chuyển không đều của mặt trăng, mặt trời, các vì sao, v.v., cũng là những điều chung cho họ.
Tasmā tesupi āyuparicchedānaṃ ārohaṇaṃ orohaṇañca natthīti navattabbaṃ.
Therefore, it should not be said that there is no increase or decrease in their lifespans either.
Vì vậy, không thể nói rằng tuổi thọ của họ không có sự tăng giảm.
Nisandamattattā jambudīpagatiyā ekagatikā nahontīti pana vattabbaṃ.
But it should be said that, being merely a consequence, they do not have the same course as Jambudīpa.
Nhưng cần nói rằng do chỉ là kết quả gián tiếp, họ không có cùng một sự biến động như Jambudīpa.
Tathā hi pāḷiyaṃ uttarakurukā manussā amamā apariggahā.
Indeed, in the Pāli, it is said that "the humans of Uttarakuru are without mine (amama), without possessions (apariggaha).
Như vậy, trong Pāḷi đã nói rằng: “Loài người ở Uttarukuru không có của riêng, không có sở hữu.
Niyatāyukā avasesāyunāti vuttaṃ.
They have a fixed lifespan (niyatāyuka), and a remaining lifespan (avasesāyunā)."
Họ có tuổi thọ cố định, không có tuổi thọ còn lại (avasesāyunā).”
Tattha avasesāyunāti asaṅkhyeyyato orohitvā niccalaṃ ṭhitena vassasahassenāti atthoti.
Here, "remaining lifespan" means fixed at one thousand years after decreasing from an immeasurable lifespan.
Ở đây, “không có tuổi thọ còn lại” có nghĩa là tuổi thọ đã giảm từ vô số (asaṅkhyeyya) và ổn định ở một ngàn năm.
Vinipātikāsurānanti idaṃ nidassanamattaṃ daṭṭhabbaṃ.
"Of the vinipātikāsurā" should be understood as merely an example.
Vinipātikāsura (phi thiên đọa lạc) cần được xem là một ví dụ.
Sabbesaṃpi mahesakkhānaṃ appesakkhānañca bhummadevānaṃ vemānikapetādīnañca idha adhippetattā.
Since all powerful and less powerful earth deities, vimāna-dwelling petas, and so forth, are intended here.
Vì tất cả các địa cư thiên, dù có đại thần lực hay ít thần lực, và các ngạ quỷ có cung điện (vemānikapeta), v.v., đều được bao gồm ở đây.
Tesañhi sabbesaṃpi kammameva pamāṇanti.
For kamma alone is the measure for all of them.
Vì đối với tất cả họ, nghiệp là thước đo.
Cātumahārājikānaṃpanadevānanti idaṃ uparime cātumahārājike sandhāya vuttaṃ.
"Of the Cātumahārājika deities" is said with reference to the Cātumahārājika deities in the higher realms.
Còn chư thiên Tứ Đại Thiên Vương (Cātumahārājikānaṃpanadevānaṃ), điều này được nói đến để chỉ các vị Tứ Đại Thiên Vương ở các cõi cao hơn.
Dibbānīti tasmiṃ devaloke siddhāni.
"Divine" means established in that divine realm.
Thiên giới (Dibbānī): được thành tựu trong cõi trời đó.
Pañca vassasatānīti idañca yebhuyyavasena vuttanti gahetabbaṃ.
"Five hundred years" should be taken as being stated in a general sense.
Năm trăm năm (Pañca vassasatānī), điều này cần được hiểu là được nói đến theo nghĩa chủ yếu.
Yasmā pana kassapabuddhassa sāvakabhūtā sotāpannadeva puttā ākāsaṭṭhaka vimānesu nibbattā yāva nimirājakālāpi tiṭṭhantīti jātakaṭṭhakathāyaṃ vuttā.
However, since it is stated in the Jātaka commentary that Sotaāpanna divine sons, who were disciples of Kassapa Buddha, were reborn in celestial mansions and remained there even until the time of King Nimi,
Vì trong Jātakaṭṭhakathā (Chú giải Jātaka) có nói rằng các vị thiên tử đã chứng Sơ quả (Sotāpanna), là đệ tử của Đức Phật Kassapa, đã tái sinh trong các cung điện trên không và tồn tại cho đến thời vua Nimi.
Tasmā kesañci ākāsaṭṭhakadevānaṃpi kammapamāṇatā siddhā hotīti veditabbaṃ.
it should be understood that for some celestial deities also, kamma determines their lifespan.
Vì vậy, cần hiểu rằng đối với một số vị thiên trên không, sự tùy thuộc vào nghiệp cũng được thành tựu.
Na cettha punappunaṃ nibbatti cintetabbā.
And rebirth repeatedly should not be considered here.
Và ở đây, không cần phải suy nghĩ về sự tái sinh lặp đi lặp lại.
Na hi sotā pannānaṃ sattakkhattuto paraṃ kāmabhave paṭisandhināma atthi.
For Sotāpannas do not have rebirth-linking in the sensuous realm (kāmabhava) beyond seven times.
Vì những vị đã chứng Sơ quả không có sự tái sinh trong cõi dục quá bảy lần.
Na ca tasmiṃ devaloke sahassakkhattuṃ nibbattamānāpi tattakaṃ kālaṃ saṃpāpuṇituṃ sakkontīti.
Nor can those reborn in that divine realm a thousand times reach such a duration.
Và ngay cả khi tái sinh một ngàn lần trong cõi trời đó, họ cũng không thể đạt được khoảng thời gian lâu như vậy.
Manussagaṇanāyāti manussānaṃ vassagaṇanāya.
"By human reckoning" means by the reckoning of human years.
Theo cách tính của loài người (Manussagaṇanāyā): theo cách tính năm của loài người.
Manussaloke hi paññāsavassāni cātumahārājike eko dibbarattidivo hoti.
In the human realm, fifty years constitute one divine day and night for the Cātumahārājika deities.
Trong cõi người, năm mươi năm là một ngày đêm ở cõi Tứ Đại Thiên Vương.
Tiṃsarattidivā eko dibbamāso.
Thirty such divine days and nights make one divine month.
Ba mươi ngày đêm là một tháng ở cõi trời.
Dvādasamāsā ekaṃ dibbavassaṃ.
Twelve months make one divine year.
Mười hai tháng là một năm ở cõi trời.
Tena dibbavassena tesaṃ pañcavassasatāni manussagaṇanāya navutivassasatasahassaṃ hotīti.
By that divine year, their five hundred years amount to ninety million years by human reckoning.
Với năm trời đó, năm trăm năm của họ tương đương với chín mươi ngàn năm theo cách tính của loài người.
Tatoti cātumahārājikānaṃ devānaṃ āyuppamāṇato.
"From that" means from the lifespan of the Cātumahārājika deities.
Từ đó (Tato): từ tuổi thọ của chư thiên Tứ Đại Thiên Vương.
Catuguṇanti āyupamāṇassa diguṇavuddhiyāceva dibbassa rattidivassa diguṇavuddhiyāca vasena catūhi bhāgehi guṇitaṃ vaḍḍhitanti attho.
"Fourfold" means increased by being multiplied by four, due to both the doubling of the lifespan and the doubling of the divine day and night.
Bốn lần (Catuguṇaṃ): có nghĩa là tuổi thọ tăng lên gấp bốn lần do sự tăng gấp đôi của tuổi thọ và sự tăng gấp đôi của ngày đêm ở cõi trời.
Esanayo sesesupi.
This method applies to the rest as well.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho các cõi còn lại.
Tattha āyupamāṇassa diguṇavuddhināma heṭṭhimānaṃ devānaṃ āyupamāṇato uparimānaṃ devānaṃ āyupamāṇassa diguṇavuddhi.
Here, the doubling of the lifespan means the doubling of the lifespan of the higher deities compared to the lifespan of the lower deities.
Trong đó, sự tăng gấp đôi của tuổi thọ có nghĩa là tuổi thọ của chư thiên ở cõi trên tăng gấp đôi so với tuổi thọ của chư thiên ở cõi dưới.
Etena tāvatiṃsānaṃ dibbaṃ ekaṃ vassasahassaṃ.
By this, it is established that the lifespan of the Tāvatiṃsa deities is one thousand divine years.
Theo đó, tuổi thọ của cõi Đao Lợi (Tāvatiṃsa) là một ngàn năm trời.
Yāmānaṃ dvevassasahassāni.
Of the Yāma deities, two thousand years.
Cõi Dạ Ma (Yāma) là hai ngàn năm.
Tusitānaṃ cattāri, nimmānaratīnaṃ aṭṭha.
Of the Tusita deities, four thousand.
Cõi Đâu Suất (Tusita) là bốn ngàn năm, cõi Hóa Lạc (Nimmānaratī) là tám ngàn năm.
Vasavattīnaṃ dibbāni soḷasavassa sahassāni āyuppamāṇaṃ hotīti siddhaṃ hoti.
Of the Nimmānaratī deities, eight thousand; and of the Vasavattī deities, sixteen thousand divine years.
Và tuổi thọ của cõi Tha Hóa Tự Tại (Vasavattī) là mười sáu ngàn năm trời được thành tựu.
Yasmā avitakkavicāramattaṃ jhānaṃ oḷārikassa vitakkassa samatikkamā pathamajjhānato suṭṭhubalavaṃ hoti.
Because the jhāna that is merely without initial application and sustained application is very strong compared to the first jhāna, due to transcending coarse initial application.
Bởi vì thiền vô tầm vô tứ (avitakkavicāramattaṃ jhānaṃ), do vượt qua tầm thô (oḷārikassa vitakkassa), nên mạnh hơn rất nhiều so với sơ thiền.
Tatoyeva tatīyajjhānatopi nātidubbalañca hoti.
And for that very reason, it is not too weak even compared to the third jhāna.
Và cũng chính vì lý do đó, nó không quá yếu so với tam thiền.
Tasmā taṃ tatīyajjhānena ekato hutvā samatale bhūmantare vipākaṃ detīti vuttaṃ dutīyajjhānavipākaṃ tatiyajjhānavipākañca dutīyajjhānabhūmiyanti.
Therefore, it is said, "the result of the second jhāna and the result of the third jhāna are in the second jhāna realm," meaning that it, being united with the third jhāna, yields results on the same plane between the realms.
Do đó, nó cùng với tam thiền, cho quả báo ở một tầng bình đẳng, trong một cõi trung gian, như đã nói: " quả báo của nhị thiền và quả báo của tam thiền là ở cõi nhị thiền."
Tenevaca bhūmīnaṃ ṭhitikkamopi catutthajjhāna vaseneva siddho.
And for that very reason, the order of existence of the realms is also established based on the fourth jhāna.
Cũng chính vì thế mà thứ tự tồn tại của các cõi được xác lập theo tứ thiền.
Therena pana heṭṭhā pañcakanayavaseneva jhānāni vuttāni.
However, the Elder (Mahāthera) spoke of the jhānas below according to the fivefold system.
Tuy nhiên, Trưởng lão đã nói về các thiền theo cách năm bậc ở phần dưới.
Tasmā idhapi teneva nayena vipākāni gahetvā catutthajjhānavipākaṃ tatīyajjhānabhūmiyantiādi vuttaṃ.
Therefore, here too, having taken the results according to that same method, it is said, "the result of the fourth jhāna in the third jhāna realm," and so on.
Vì vậy, ở đây cũng theo cách đó mà lấy các quả báo, và đã nói: " quả báo của tứ thiền là ở cõi tam thiền" v.v.
Tesūti tāhi chahi paṭisandhīti gahitapaṭisandhikesu.
In them means in those who have obtained rebirth through those six rebirths.
Trong số đó (tesu) có nghĩa là trong số những người đã thọ sanh bằng sáu loại tái sanh đó.
Kappassāti idaṃ asaṅkhyeyyakappaṃ sandhāya vuttaṃ.
Of a kappa – this is said with reference to an Asaṅkhyeyyakappa.
Kappassa (của kiếp) này được nói đến để chỉ vô số kiếp (asaṅkhyeyyakappa).
Catubbidhā hi kappāmahākappo asaṅkhyeyyakappo antarakappo āyukappoti, tattha āyukapponāma tesaṃ tesaṃ sattānaṃ taṃtaṃ āyuparicchedo vuccati.
Indeed, there are four kinds of kappas: Mahākappo, Asaṅkhyeyyakappo, Antarakappo, Āyukappo. Among them, Āyukappo refers to the fixed lifespan of various beings.
Có bốn loại kiếp: đại kiếp (mahākappo), vô số kiếp (asaṅkhyeyyakappo), trung kiếp (antarakappo), và kiếp sống (āyukappo). Trong đó, kiếp sống (āyukappo) được gọi là giới hạn tuổi thọ của từng chúng sanh.
Antarakapponāma ekassavivaṭṭaṭṭhāyiasaṅkhyeyyassa abbhantare manussānaṃ āyukappassa hāyanavaḍḍhanavasena dissamānantarā catusaṭṭhipabhedā cūḷakappā vuccanti.
Antarakappo refers to the sixty-four kinds of minor kappas that appear within one Vivaṭṭaṭṭhāyi-asaṅkhyeyya due to the increase and decrease of human lifespans.
Trung kiếp (antarakappo) được gọi là các tiểu kiếp (cūḷakappā) với sáu mươi bốn loại khác nhau, xuất hiện do sự tăng giảm tuổi thọ của loài người trong một vô số kiếp của thời kỳ thế giới an trụ (vivaṭṭaṭṭhāyiasaṅkhyeyyassa).
Pīsatibhedāti keci.
Some say thirty kinds.
Một số người nói ba mươi loại.
Asītibhedāti apare.
Others say eighty kinds.
Những người khác nói tám mươi loại.
Cuddasappa bhedāti vedavidu.
Knowers of the Vedas say fourteen kinds.
Các bậc thông suốt về kinh điển nói mười bốn loại.
Ye loke manvantarakappāti vuccanti.
These are called Manvantara-kappas in the world.
Những kiếp này được gọi là Manvantarakappa trong thế gian.
Ekamekena manunāmakena mahāsammatarājena upalakkhitā antarakappāti vuttaṃ hoti.
It means that the Antarakappas are marked by one Mahāsammata king named Manu.
Nghĩa là, mỗi trung kiếp được đánh dấu bởi một vị đại vương tên Manu.
Keci pana ekasmiṃ vivaṭṭaṭṭhāyimhi mahāsammatarā jānaṃ ekameva icchanti.
Some, however, desire only one Mahāsammata king in one Vivaṭṭaṭṭhāyi.
Tuy nhiên, một số người chỉ muốn một vị đại vương tên Mahāsammata trong một thời kỳ thế giới an trụ (vivaṭṭaṭṭhāyimhi).
Catusaṭṭhiantarakappā pana eko asaṅkhye kapponāma.
Sixty-four Antarakappas constitute one Asaṅkhyeyyakappa.
Sáu mươi bốn trung kiếp tạo thành một vô số kiếp (asaṅkhyeyyakappo).
So catubbidho saṃvaṭṭo saṃvaṭṭaṭṭhāyī vivaṭṭo vivaṭṭaṭṭhāyīti.
That is of four kinds: Saṃvaṭṭa, Saṃvaṭṭaṭṭhāyī, Vivaṭṭa, Vivaṭṭaṭṭhāyī.
Vô số kiếp đó có bốn loại: hoại kiếp (saṃvaṭṭo), hoại trụ kiếp (saṃvaṭṭaṭṭhāyī), thành kiếp (vivaṭṭo), thành trụ kiếp (vivaṭṭaṭṭhāyī).
Tattha vinassamāno kappo saṃvaṭṭo.
Among them, the kappa that is contracting is Saṃvaṭṭa.
Trong đó, kiếp đang bị hoại diệt là hoại kiếp.
Yathā vinaṭṭhaṃ tiṭṭhamāno kappo saṃvaṭṭaṭṭhāyī.
The kappa that remains in its contracted state is Saṃvaṭṭaṭṭhāyī.
Kiếp đang tồn tại sau khi bị hoại diệt là hoại trụ kiếp.
Vaḍḍhamāno kappo vivaṭṭo.
The kappa that is expanding is Vivaṭṭa.
Kiếp đang phát triển là thành kiếp.
Yathā vivaṭṭaṃ tiṭṭhamāno kappo vivaṭṭaṭṭhāyīti veditabbo.
The kappa that remains in its expanded state is Vivaṭṭaṭṭhāyī, so it should be understood.
Kiếp đang tồn tại sau khi phát triển là thành trụ kiếp, cần phải hiểu như vậy.
Te pana cattāro asaṅkhyeyyakappā eko mahākapponāma.
Those four Asaṅkhyeyyakappas constitute one Mahākappo.
Bốn vô số kiếp đó tạo thành một đại kiếp (mahākappo).
Etthaca yo janāyāmavitthāre setasāsaparāsimhi vassasata vassasataccayena ekekabījaharaṇena parikkhīṇepi eko mahākappo parikkhayaṃ nagacchati.
Here, even if a white mustard seed pile as tall as a yojana and as wide as a yojana is exhausted by removing one seed every hundred years, one Mahākappo does not come to an end.
Trong đó, một đại kiếp không bị hoại diệt ngay cả khi một đống hạt mè trắng, rộng một do-tuần về chiều dài và chiều rộng, bị lấy đi từng hạt một sau mỗi trăm năm.
Evaṃ digho mahākappoti veditabbo.
Thus, a Mahākappo should be understood as being so long.
Một đại kiếp dài như vậy cần phải hiểu.
Tattha yadā kappo tejena saṃvaṭṭati.
Among them, when a kappa contracts by fire,
Trong đó, khi kiếp bị hoại diệt bởi lửa (tejena saṃvaṭṭati).
Ābhassarato heṭṭhā agginā dayhati.
it burns up to the Ābhassara realm by fire.
Các cõi thấp hơn cõi Quang Âm (Ābhassara) bị thiêu rụi bởi lửa.
Yadā āpena saṃvaṭṭati.
When it contracts by water,
Khi kiếp bị hoại diệt bởi nước (āpena saṃvaṭṭati).
Subhākiṇṇato heṭṭhā udakena vilīyati.
it dissolves up to the Subhākiṇṇa realm by water.
Các cõi thấp hơn cõi Biến Tịnh (Subhākiṇṇa) bị tan rã bởi nước.
Yadā vāyunā saṃvaṭṭati.
When it contracts by wind,
Khi kiếp bị hoại diệt bởi gió (vāyunā saṃvaṭṭati).
Vehapphalato heṭṭhā vātena viddhaṃsatīti evaṃ aṭṭhakathāyaṃ vuttattā ayaṃ loko nirantaraṃ sattasu vāresu agginā vinassati.
it is destroyed up to the Vehapphala realm by wind—thus, since it is stated in the Aṭṭhakathā, this world is destroyed seven times successively by fire.
Các cõi thấp hơn cõi Quảng Quả (Vehapphala) bị hủy diệt bởi gió. Vì đã được nói trong Chú Giải như vậy, thế giới này liên tục bị hủy diệt bởi lửa trong bảy lần.
Aṭṭhame vāre udakena vinassati.
In the eighth turn, it is destroyed by water.
Đến lần thứ tám, nó bị hủy diệt bởi nước.
Puna sattasu agginā.
Again, seven times by fire.
Sau đó, bảy lần nữa bởi lửa.
Aṭṭhame udakenāti evaṃ aṭṭhannaṃ aṭṭhakānaṃ vasena catusaṭṭhivāresu antime udakavāre udakaṃ pahāya vātavāro hotīti ayamattho siddho hoti.
In the eighth by water—thus, by the sequence of eight eights, in sixty-four turns, in the final water turn, after water, a wind turn occurs—this meaning is established.
Đến lần thứ tám bởi nước, cứ như vậy, sau sáu mươi bốn lần theo tám lần tám, đến lần nước cuối cùng, sau khi nước biến mất, một lần gió xảy ra. Ý nghĩa này được xác lập.
Yaṃ vuttaṃ ābhassarānaṃ aṭṭhakappānīti.
That which is said, "eight kappas for the Ābhassaras."
Điều đã nói: " Tám kiếp của cõi Quang Âm (ābhassarānaṃ aṭṭhakappānīti)."
Etena aṭṭhame vāre āposaṃvaṭṭo hoti.
By this, it is established that in the eighth turn, there is a contraction by water (āposaṃvaṭṭa).
Qua đó, đã xác lập rằng sự hoại diệt do nước xảy ra vào lần thứ tám.
Antarā sattasu sattasu vāresu tejosaṃvaṭṭā hontīti siddhaṃ.
And in between, in every seven turns, there are contractions by fire (tejosaṃvaṭṭa).
Và giữa đó, sự hoại diệt do lửa xảy ra trong bảy lần bảy lần.
Yañca vuttaṃ subhākiṇṇānaṃ catusaṭṭhikappānīti.
And that which is said, "sixty-four kappas for the Subhākiṇṇas."
Và điều đã nói: " Sáu mươi bốn kiếp của cõi Biến Tịnh (subhākiṇṇānaṃ catusaṭṭhikappānīti)."
Etena catusaṭṭhime catusaṭṭhime vāre vātasaṃvaṭṭohoti.
By this, it is established that in the sixty-fourth turn, there is a contraction by wind (vātasaṃvaṭṭa).
Qua đó, đã xác lập rằng sự hoại diệt do gió xảy ra vào lần thứ sáu mươi tư.
Antarā tesaṭṭhiyā vāresu tejosaṃvaṭṭā āposaṃvaṭṭāca hontīti siddhaṃ hotīti.
And in between, in the sixty-three turns, there are contractions by fire and contractions by water.
Và giữa đó, sự hoại diệt do lửa và sự hoại diệt do nước xảy ra trong sáu mươi ba lần.
Tenāhu porāṇā –
Therefore, the ancients said:
Vì vậy, các bậc cổ nhân đã nói:
Evañca vinaṭṭhe loke ekasmiṃ kappepi pathamajjhānabhūmi avinaṭṭhānāma natthi.
When the world is thus destroyed, there is not even one first jhāna realm that remains undestroyed in a kappa.
Khi thế giới hoại diệt như vậy, không có cõi sơ thiền nào không bị hoại diệt ngay cả trong một kiếp.
Tasmā brahmapārisajjānaṃdevānaṃ kappassatatīyo bhāgo āyuppamāṇaṃ, brahmapurohitānaṃupaḍḍhakappo, mahā brahmānaṃekokappoti ettha asaṅkhyeyya kappova sambhavati.
Therefore, where it is said, "for the devas of Brahmāpārisajja, one-third of a kappa is their lifespan; for the Brahmāpurohita, half a kappa; for the Mahā Brahmās, one kappa," an Asaṅkhyeyyakappa is possible here.
Do đó, trong câu " Tuổi thọ của chư thiên Phạm Chúng là một phần ba kiếp, của chư thiên Phạm Phụ là nửa kiếp, của Đại Phạm Thiên là một kiếp", chỉ có thể là vô số kiếp (asaṅkhyeyya kappa).
Namahākappo.
Not a Mahākappo.
Không phải đại kiếp (mahākappo).
Tena vuttaṃ kappassāti idaṃ asaṅkhyeyyakappaṃ sandhāya vuttanti.
Therefore, it is said that "of a kappa" is stated with reference to an Asaṅkhyeyyakappa.
Vì vậy, đã nói rằng câu "của kiếp" này được nói để chỉ vô số kiếp.
Āyukappaṃ sandhāya vuttantipi yujjatiyeva.
It is also suitable to say that it is stated with reference to an Āyukappa.
Cũng hợp lý khi nói rằng nó được nói để chỉ kiếp sống (āyukappa).
Tejosaṃvaṭṭakappesu hi pathamajjhānatalaṃ vivaṭṭamānaṃ sabbapathamaṃ vivaṭṭati.
Indeed, in the kappas of contraction by fire, the first jhāna level expands first of all.
Trong các kiếp hoại diệt do lửa, cõi sơ thiền khi thành lập thì thành lập sớm nhất.
Saṃvaṭṭamānaṃ sabbapacchā saṃvaṭṭati.
When contracting, it contracts last of all.
Khi hoại diệt thì hoại diệt muộn nhất.
Tasmā vivaṭṭassa pacchimaḍḍhena saṃvaṭṭassaca pubbaḍḍhena saha ekaṃ vivaṭṭaṭṭhāyikappaṃ gahetvā dve asaṅkhyeyyāni tasmiṃ tale eko āyukappoti sakkā vattunti.
Therefore, taking one Vivaṭṭaṭṭhāyi-kappa together with the latter half of the expansion and the former half of the contraction, it is possible to say that two Asaṅkhyeyyas constitute one Āyukappa in that realm.
Do đó, có thể nói rằng một kiếp sống (āyukappa) trong cõi đó là hai vô số kiếp, bao gồm nửa sau của thành kiếp và nửa đầu của hoại kiếp, cùng với một thành trụ kiếp.
Dutīya talato paṭṭhāya pana mahākappova gahetabbo.
From the second level onwards, however, a Mahākappo should be taken.
Tuy nhiên, từ cõi thứ hai trở đi, phải lấy đại kiếp.
Appakaṃ ūnakaṃvā adhikaṃvā gaṇanūpagaṃ na hotīti katvā upaḍḍhehi saha sattakappāni sandhāya ābhassarānaṃ aṭṭhakappānīti vuttaṃ.
Since a small deficiency or excess is not included in the calculation, it is said, "eight kappas for the Ābhassaras," referring to seven kappas along with their halves.
Vì số lượng ít hơn hoặc nhiều hơn một chút không được tính vào, nên đã nói " tám kiếp của cõi Quang Âm" để chỉ bảy kiếp cùng với các nửa kiếp.
Evaṃ catusaṭṭhikappānīti etthapīti.
And similarly here in "sixty-four kappas."
Và cũng vậy trong câu " sáu mươi bốn kiếp" này.
Ākāsānañcāyatanabhavaṃ upagacchantīti ākāsānañcāyatanupagā, tesaṃ.
Those who reach the realm of the Base of Infinitude of Space are ākāsānañcāyatanupagā, for them.
Những người đi đến cõi Không Vô Biên Xứ (ākāsānañcāyatana bhava) là ākāsānañcāyatanupagā (những người đạt đến Không Vô Biên Xứ), của họ.
Ekova visayo ārammaṇaṃ yassa taṃ ekavisayaṃ.
That which has only one object or support is ekavisayaṃ (single-object).
Một đối tượng (ārammaṇa) duy nhất là cảnh giới của nó, đó là ekavisayaṃ (một cảnh giới).
Ekajātiyanti ekasmiṃ bhave.
Ekajātiya means in one existence.
Ekajātiyaṃ (trong một loại sanh) có nghĩa là trong một kiếp sống.
145. Janetīti janakaṃ upatthambhetīti upatthambhakaṃ.
145. That which generates is janaka (generative); that which supports is upatthambhaka (supportive).
145. Sinh ra là janakaṃ (sinh khởi). Hỗ trợ là upatthambhakaṃ (hỗ trợ).
Upapīḷetīti upapīḷakaṃ.
That which oppresses is upapīḷaka (oppressive).
Gây áp lực là upapīḷakaṃ (áp bức).
Upaghātetīti upaghātakaṃ.
That which destroys is upaghātaka (destructive).
Phá hoại là upaghātakaṃ (phá hoại).
Tattha janakaṃ nāma paṭisandhipavattīsu vipākakkhandha kaṭattārūpānaṃ nibbattikā kusalākusalacetanā.
Among these, janaka refers to wholesome and unwholesome volitions that produce resultant aggregates and kamma-born matter in rebirth and in the course of life.
Trong đó, janakaṃ (sinh khởi) là thiện nghiệp hoặc bất thiện nghiệp ý chí (kusalākusalacetanā) tạo ra các uẩn quả báo (vipākakkhandha) và sắc nghiệp (kaṭattārūpa) trong tái sanh và trong sự tiếp diễn.
Tattha paṭisandhinibbattikā kammapathapattāva daṭṭhabbā.
Among these, volitions that produce rebirth should be understood as having reached the path of kamma (kammapatha).
Trong đó, ý chí tạo ra tái sanh cần phải được xem là đã đạt đến nghiệp đạo.
Pavattinibbattikā pana kammapathaṃ pattāpi apattāpi antamaso pañcadvārikajavanacetanāpi supinante kusalākusalacetanāpīti.
However, volitions that produce the course of life, whether they have reached the path of kamma or not, even down to the volitions of the five-door javana and wholesome or unwholesome volitions in dreams (supinante).
Tuy nhiên, ý chí tạo ra sự tiếp diễn có thể đã đạt đến nghiệp đạo hoặc chưa đạt đến nghiệp đạo, thậm chí ý chí tốc hành (javana cetanā) của năm cửa và ý chí thiện/bất thiện trong giấc mơ.
Upatthambhakaṃnāma vipaccituṃ aladdhokāsāvā vipakkavipākā vā sabbāpi kusalākusalacetanā.
Upatthambhaka refers to all wholesome and unwholesome volitions that have not yet had an opportunity to ripen, or those that have already ripened and produced results.
Upatthambhakaṃ (hỗ trợ) là tất cả các ý chí thiện/bất thiện chưa có cơ hội cho quả báo hoặc đã cho quả báo.
Sā hi janakabhūtāpi samānā attanovipākavārato purevā pacchāvā sabhāṅgaṃ kammanta raṃvākammanibbattakkhandhasantānaṃvāupatthambhamānā pavattati.
Even if it is generative, it operates by supporting its own resultant turn, either before or after, either the rebirth-linking (sabhāṅga) or another kamma, or the continuum of aggregates produced by kamma.
Ý chí này, dù là ý chí sinh khởi, vẫn tiếp diễn bằng cách hỗ trợ nghiệp khác hoặc dòng nghiệp đã tạo ra các uẩn, trước hoặc sau thời điểm cho quả báo của chính nó.
Yathā ganthārabbhe ratanattayapaṇāmacetanāti.
For example, the volition of bowing to the Triple Gem at the beginning of a treatise.
Giống như ý chí đảnh lễ Tam Bảo khi bắt đầu bộ sách.
Yaṃ pana visuddhimagge upatthambhakaṃ pana vipākaṃ janetuṃ nasakkotīti vuttaṃ.
However, what is said in the Visuddhimagga, "But supportive kamma cannot generate a result,"
Tuy nhiên, điều đã nói trong Thanh Tịnh Đạo rằng "ý chí hỗ trợ không thể tạo ra quả báo" (upatthambhakaṃ pana vipākaṃ janetuṃ nasakkotīti).
Taṃ aladdhavipākavāraṃ sandhāya vuttanti gahetabbaṃ.
should be understood as referring to a kamma that has not obtained its turn for ripening.
Điều đó cần phải được hiểu là nói đến trường hợp chưa có cơ hội cho quả báo.
Na hi paccayasāmaggiyaṃ sati kiñcikammaṃ pavattivipākamattassapi ajanakaṃnāma atthīti.
For there is no kamma whatsoever that, when the supporting conditions are present, does not generate even a minimal result in the course of life.
Bởi vì không có nghiệp nào mà không tạo ra dù chỉ là quả báo tiếp diễn khi có đầy đủ các điều kiện nhân duyên.
Tattha kammantarassa upatthambhanaṃnāma aladdhokāsassa aññassa janakakammassa okāsakaraṇaṃ.
Among these, the support of another kamma means making an opportunity for another generative kamma that has not yet had an opportunity.
Trong đó, sự hỗ trợ của nghiệp khác có nghĩa là tạo cơ hội cho một nghiệp sinh khởi khác chưa có cơ hội.
Taṃ pana maraṇāsannakāle pākaṭaṃ.
This, however, becomes evident at the time nearing death.
Điều đó thì hiển nhiên vào thời điểm cận tử.
Tadā hi kusale javite aññaṃ paṭisandhijanakaṃ kusalakammaṃ okāsaṃ labhati.
For then, when wholesome kamma is activated, another wholesome kamma capable of generating rebirth obtains the opportunity.
Thật vậy, khi đó, nếu thiện nghiệp được khởi lên, một thiện nghiệp khác có khả năng tái sinh sẽ có cơ hội.
Akusale javite aññaṃ akusalakammanti.
And when unwholesome kamma is activated, it is another unwholesome kamma.
Nếu bất thiện nghiệp được khởi lên, một bất thiện nghiệp khác (sẽ có cơ hội).
Vuttañhetaṃ iti vuttake –
This has been said in the Itivuttaka:
Điều này đã được nói trong Itivuttaka:
Ettha pana kusalaṃpi akusalakammanibbattassa khandhasantānassa akusalaṃpi kusalakammanibbattassa upatthambhakaṃnāma natthīti navattabbaṃ.
Here, however, it should not be said that wholesome kamma cannot support the aggregates' continuum generated by unwholesome kamma, nor can unwholesome kamma support that generated by wholesome kamma.
Tuy nhiên, ở đây không nên nói rằng thiện nghiệp không hỗ trợ dòng chảy các uẩn do bất thiện nghiệp tạo ra, và bất thiện nghiệp không hỗ trợ dòng chảy các uẩn do thiện nghiệp tạo ra.
Akusala kamma nibbattassapi hi mahiddhikānaṃ nāgasupaṇṇādīnaṃ khandhasantānassa pavattikāle pubbakataṃ kusalaṃ vuttanayena upabrūhanaṃ karotiyeva.
For indeed, even for the aggregates' continuum generated by unwholesome kamma, such as that of powerful nāgas and supaṇṇas, a previously done wholesome kamma performs upabrūhana (strengthening) in the manner described, during its existence.
Thật vậy, ngay cả đối với dòng chảy các uẩn của những vị có đại thần lực như Nāga, Supaṇṇa, v.v., do bất thiện nghiệp tạo ra, thiện nghiệp đã làm trong quá khứ vẫn thực hiện sự tăng trưởng theo cách đã nói trong thời kỳ diễn tiến.
Tathākusalakammanibbattassapi kesañci vinipātikāsurādīnaṃ khandhasantānassa pavattikāle pubbakataṃ akusalaṃ ciratarappavattiṃ karotiyevāti.
Likewise, for the aggregates' continuum generated by wholesome kamma, such as that of some vinipātika asuras, a previously done unwholesome kamma causes it to continue for a longer time.
Tương tự, ngay cả đối với dòng chảy các uẩn của một số chúng sinh bị đọa lạc như Asura, v.v., do thiện nghiệp tạo ra, bất thiện nghiệp đã làm trong quá khứ vẫn làm cho nó tiếp tục tồn tại lâu hơn.
Upapīḷakaupaghātakānipi vuttappakārā kusalākusala cetanāyoeva.
Upapīḷaka (oppressive) and Upaghātaka (destructive) are also wholesome or unwholesome volitions of the kind described.
Nghiệp áp bức (Upapīḷaka) và nghiệp hủy hoại (Upaghātaka) cũng chính là các thiện và bất thiện tư tâm sở đã nói.
Tāpi hi janakabhūtāpi samānā attano vipākavārato purevā pacchā vā vipākavāra gahaṇa kālepi vā kammantaraṃvā kammanibbatta khandhasantānaṃvā dubbalataraṃ katvāvā vibādhayamānā sabbasovā upacchindamānā pavattantīti.
Even though they are generative, they act by weakening or completely destroying another kamma or the aggregates' continuum generated by kamma, either before or after their own time for vipāka (result), or even at the very moment of receiving the vipāka.
Mặc dù chúng là nghiệp tạo ra (janaka), nhưng chúng vẫn hoạt động bằng cách làm suy yếu hoặc hoàn toàn cắt đứt nghiệp khác hoặc dòng chảy các uẩn do nghiệp tạo ra, vào thời điểm nhận quả của chính chúng, hoặc trước đó, hoặc sau đó, hoặc ngay cả trong thời gian nhận quả.
Tattha upapīḷake tāva kammantarassa vibādhanaṃnāma aññassa janakakammassa dubbalabhāvakaraṇaṃ.
Among these, the oppression of another kamma by an upapīḷaka kamma means making another generative kamma weaker.
Trong đó, sự áp bức nghiệp khác của nghiệp áp bức có nghĩa là làm cho nghiệp tạo ra khác trở nên yếu kém.
Kammañhi nāma āyūhanakāle balavantaṃpi pacchā katena ujupaṭipakkhena kammantarena vibādhiyamānaṃ puna vihatasāmatthiyaṃ hoti.
For kamma, even if powerful at the time of accumulation, becomes diminished in strength again when oppressed by a later kamma that is directly opposed to it.
Thật vậy, nghiệp, dù mạnh mẽ vào thời điểm tích lũy, nhưng nếu bị một nghiệp đối nghịch trực tiếp mạnh mẽ hơn làm suy yếu sau này, sẽ mất đi năng lực của nó.
Uparibhūmi nibbattakaṃpi samānaṃ heṭṭhābhūmiyaṃ nibbatteti.
Even if it is capable of producing rebirth in a higher realm, it produces rebirth in a lower realm.
Dù có khả năng tái sinh vào cõi trên, nó lại tái sinh vào cõi dưới.
Mahesakkhesu mahiddhikesu nibbattakaṃpi samānaṃ appesakkhesu nibbatteti.
Even if it is capable of producing rebirth among the greatly influential and powerful, it produces rebirth among the less influential.
Dù có khả năng tái sinh vào những chúng sinh có đại oai lực, đại thần thông, nó lại tái sinh vào những chúng sinh có ít oai lực.
Tathā uccakulesu nibbattakaṃpi nīcakulesu.
Similarly, even if it is capable of producing rebirth in high families, it produces rebirth in low families.
Tương tự, dù có khả năng tái sinh vào gia đình cao quý, nó lại tái sinh vào gia đình thấp kém.
Dīghāyukesu nibbattakaṃpi appāyukesu.
Even if it is capable of producing long life, it produces short life.
Dù có khả năng tái sinh vào tuổi thọ dài, nó lại tái sinh vào tuổi thọ ngắn.
Mahābhogesu nibbattakaṃpi appabhogesu.
Even if it is capable of producing great wealth, it produces little wealth.
Dù có khả năng tái sinh vào tài sản lớn, nó lại tái sinh vào tài sản ít ỏi.
Purisatta bhāvanibbattakaṃpi samānaṃ itthattabhāvaṃvā napuṃsakabhāvaṃ vā nibbatteti.
Even if it is capable of producing male existence, it produces female existence or hermaphrodite existence.
Dù có khả năng tái sinh vào thân nam giới, nó lại tái sinh vào thân nữ giới hoặc thân lưỡng tính.
Vaṇṇasampattinibbattakaṃpi dubbaṇṇabhāvaṃ.
Even if it is capable of producing beauty, it produces ugliness.
Dù có khả năng tái sinh vào sắc đẹp hoàn hảo, nó lại tái sinh vào thân hình xấu xí.
Indriyasampattinibbattakaṃpi andhaṃvā badhiraṃvā yaṃkiñci indriyavekallaṃ.
Even if it is capable of producing perfect sense faculties, it produces blindness, deafness, or any other sensory defect.
Dù có khả năng tái sinh vào giác quan hoàn hảo, nó lại tái sinh vào mù lòa, điếc, hoặc bất kỳ khuyết tật giác quan nào.
Aṅgapaccaṅga sampattijanakaṃpi hatthapādādi aṅgavekallaṃ janeti.
Even if it is capable of producing perfect limbs and minor parts of the body, it causes defects of limbs such as hands and feet.
Dù có khả năng tạo ra sự hoàn hảo về tay chân và các bộ phận cơ thể, nó lại tạo ra khuyết tật tay chân, v.v.
Tathā āyūhanakāle mahānirayesu nibbattakaṃpi akusalaṃ pacchākatena balavakusalena vibādhiyamānaṃ ussadesuvā petesuvā nibbatteti.
Similarly, an unwholesome kamma that is capable of producing rebirth in the great hells at the time of accumulation, when oppressed by a later powerful wholesome kamma, produces rebirth among the ussada hell-beings or petas.
Tương tự, bất thiện nghiệp dù có khả năng tái sinh vào đại địa ngục vào thời điểm tích lũy, nhưng nếu bị một thiện nghiệp mạnh mẽ hơn làm suy yếu sau này, nó lại tái sinh vào cõi Ussada hoặc cõi Ngạ quỷ.
Ajātasattu rājā cettha nidassanaṃ.
King Ajātasattu is an example here.
Vua Ajātasattu là một ví dụ ở đây.
Ussadesu nibbattakaṃpi petesuvā tiracchā nesuvāti ādisabbaṃ vattabbaṃ.
All instances, such as rebirth among ussada hell-beings, petas, or animals, should be stated.
Tất cả những điều như "dù có khả năng tái sinh vào cõi Ussada, nó lại tái sinh vào cõi Ngạ quỷ hoặc súc sinh" đều phải được nói.
Upatthambhakaṃpi tabbipariyāyena veditabbameva.
Upatthambhaka (supporting kamma) should also be understood in the opposite way.
Nghiệp hỗ trợ (Upatthambhaka) cũng phải được hiểu theo cách ngược lại.
Tathā hi kammaṃ nāma katakāledubbalaṃpisamānaṃ pacchāsabhāgenabalavatākusalenavā akusalenavā upatthambhīyamānaṃ suṭṭhu balavaṃ hotīti.
For kamma, even if weak at the time of its performance, becomes very powerful when supported by a later wholesome or unwholesome kamma of the same type.
Thật vậy, nghiệp, dù yếu kém vào thời điểm đã làm, nhưng nếu được một thiện nghiệp hoặc bất thiện nghiệp mạnh mẽ cùng loại hỗ trợ sau này, nó sẽ trở nên rất mạnh mẽ.
Kammanibbatta khandhasantānassa vibādhanaṃnāma aññena kammena nibbattassa sattassa gahitapaṭisandhito paṭṭhāya yadākadāci sarīre nānāantarāye uppādetvāvā ṭhānantarakhettavatthu gomahiṃsa dhana dhaññabhoga sampattīnaṃ puttadārañāti mittānañca vipattiṃ katvāvā dukkhuppatti karaṇaṃ.
The oppression of the aggregates' continuum generated by kamma means the generation of suffering in a being reborn by another kamma, by causing various obstacles to the body from the moment of conception, or by causing misfortune regarding lands, estates, property, cattle, buffaloes, wealth, grains, and possessions, and children, wives, relatives, and friends at any time.
Sự áp bức dòng chảy các uẩn do nghiệp tạo ra có nghĩa là, từ khi chúng sinh được tái sinh bởi nghiệp khác, vào bất cứ lúc nào, tạo ra các chướng ngại khác nhau cho thân thể, hoặc gây ra sự suy thoái về nơi ở, đất đai, nhà cửa, bò, trâu, tài sản, ngũ cốc, của cải, con cái, vợ chồng, bà con và bạn bè, từ đó gây ra sự khổ đau.
Duvidhañhi kammaphalaṃnāma vipākaphalaṃ nisandaphalanti.
The fruit of kamma is twofold: vipāka-phala (resultant fruit) and nisanda-phala (percolating fruit).
Quả của nghiệp có hai loại: quả dị thục (vipākaphala) và quả chi lưu (nisandaphala).
Tattha vipākaphalaṃnāma kammakārakasseva hoti.
Among these, vipāka-phala belongs only to the doer of the kamma.
Trong đó, quả dị thục chỉ thuộc về người tạo nghiệp.
Na aññassa.
Not to others.
Không thuộc về người khác.
Nisanda phalaṃ pana aññesaṃpi sādhāraṇameva.
Nisanda-phala, however, is common to others as well.
Còn quả chi lưu thì là chung cho người khác.
Dhammapade ānandaseṭṭhivatthu ettha vattabbaṃ.
The story of Ananda the rich man in the Dhammapada should be told here.
Câu chuyện về trưởng giả Ānanda trong Dhammapada nên được kể ở đây.
Cakkhādīsu pana kammajasantathisīsesu yena kammena yaṃkiñci ekaṃvā dvevā tīṇivā sabbaso bhijjanti.
But among the kamma-born faculties such as the eye, when one, two, three, or all of them are completely shattered by some kamma,
Tuy nhiên, trong các giác quan do nghiệp tạo ra, nếu một, hai, ba hoặc tất cả đều bị hủy hoại bởi một nghiệp nào đó.
Cakkhupālatthe rādīnaṃ viya.
As in the case of Thera Cakkhupāla and others,
Như trường hợp của Tôn giả Cakkhupāla, v.v.
Taṃ kammaṃ upaghātake saṅgahitanti yuttaṃ.
That kamma is appropriately included in upaghātaka.
Nghiệp đó được bao gồm trong nghiệp hủy hoại (upaghātaka) là hợp lý.
Upaghā takanti pana upacchedakantica atthato ekaṃ.
Furthermore, upaghātaka and upacchedaka (cutting off) are essentially one in meaning.
Tuy nhiên, Upaghātaka và Upacchedaka có cùng ý nghĩa.
Tathā hi majjhimaṭṭha kathāyaṃ pathamaṃ upacchedakanāmena vatvā upaghātakantipi etasseva nāmanti vuttaṃ.
For in the Majjhimaṭṭhakathā, after first using the name upacchedaka, it is stated that upaghātaka is also a name for the same.
Thật vậy, trong Chú giải Trung Bộ (Majjhimaṭṭhakathā), trước tiên nói với tên Upacchedaka, sau đó nói rằng Upaghātaka cũng là tên của nó.
Aṅguttaraṭṭhakathāyaṃ pathamaṃ upaghātakanāmena vatvā upacchedakantipi tassevetaṃ nāmanti vuttaṃ.
In the Aṅguttaraṭṭhakathā, after first using the name upaghātaka, it is stated that upacchedaka is also a name for the same.
Trong Chú giải Tăng Chi Bộ (Aṅguttaraṭṭhakathā), trước tiên nói với tên Upaghātaka, sau đó nói rằng Upacchedaka cũng là tên của nó.
Visuddhi maggepi maraṇassatiniddese tadeva kammupacchedakakammanti vuttaṃ.
And in the Visuddhimagga, in the section on the recollection of death, it is called kammupacchedaka kamma.
Trong Thanh Tịnh Đạo (Visuddhimagga), trong phần miêu tả niệm chết, nghiệp đó được gọi là kammupacchedakakamma (nghiệp cắt đứt nghiệp).
Idhaca parato upacchedakakammunāti vakkhati.
And here it will be said later as "by upacchedaka kamma."
Và ở đây, sau này sẽ nói là kammupacchedakammunā (bởi nghiệp cắt đứt nghiệp).
Etthaca kammantarassavā kammanibbattakhandhasantānassavā upatthambhanā dīni sandhāya imesaṃ catunnaṃpi kammānaṃ kusalākusalabhāvo visuddhimagge aṅguttaraṭṭhakathāyañca vutto.
And here, concerning the support and so on of another kamma or the aggregates' continuum generated by kamma, the wholesome or unwholesome nature of these four kammas is stated in the Visuddhimagga and the Aṅguttaraṭṭhakathā.
Ở đây, việc bốn loại nghiệp này là thiện hay bất thiện đã được nói trong Thanh Tịnh Đạo (Visuddhimagga) và Chú giải Tăng Chi Bộ (Aṅguttaraṭṭhakathā), liên quan đến sự hỗ trợ, v.v., của nghiệp khác hoặc dòng chảy các uẩn do nghiệp tạo ra.
Majjhimaṭṭhakathāyaṃ pana saṃvaṇṇetabbasuttānurūpaṃ kammanibbattakhandhasantānasseva upatthambhanādīni sandhāya upatthambhakassa kusalabhāvo upapīḷakaupaghātakānaṃ akusalabhāvo vutto.
In the Majjhimaṭṭhakathā, however, in accordance with the suttas to be explained, it is stated, concerning the support and so on of the aggregates' continuum generated by kamma, that supporting kamma is wholesome, and oppressive and destructive kammas are unwholesome.
Tuy nhiên, trong Chú giải Trung Bộ (Majjhimaṭṭhakathā), phù hợp với kinh điển cần được giải thích, sự thiện của nghiệp hỗ trợ (upatthambhaka) và sự bất thiện của nghiệp áp bức (upapīḷaka) và nghiệp hủy hoại (upaghātaka) đã được nói đến, liên quan đến sự hỗ trợ, v.v., của dòng chảy các uẩn do nghiệp tạo ra.
So pana majjhimaṭīkāyaṃ aṅguttaraṭīkāyañca aruccamāno viya vutto.
This, however, is mentioned in the Majjhimaṭīkā and Aṅguttaraṭīkā as if it were not acceptable.
Điều đó đã được nói trong Tiểu chú giải Trung Bộ (Majjhimaṭīkā) và Tiểu chú giải Tăng Chi Bộ (Aṅguttaraṭīkā) như thể không được chấp nhận.
Mahāṭīkāyaṃ pana so keci vādopi kato.
But in the Mahāṭīkā, some debate is made on this.
Tuy nhiên, trong Đại chú giải (Mahāṭīkā), một số quan điểm đã được đưa ra về điều đó.
Tatthapana saṃvaṇṇetabbasuttānurūpaṃ vuttattā visuṃ pāḷinayoti daṭṭhabbo.
However, since it is stated in accordance with the suttas to be explained, it should be regarded as a distinct Pāli tradition.
Nhưng ở đó, vì đã được nói phù hợp với kinh điển cần được giải thích, nên nó phải được xem là một phương pháp Pāḷi riêng biệt.
Na ca kecivādo kattabbo.
And no debate should be made.
Và không nên đưa ra bất kỳ quan điểm nào.
Suttasmiṃhi appāyukasaṃvattanikāesā māṇavapaṭipadā, yadidaṃ pāṇātipātī hotītiādinā upaghātakaṃ pāṇātipātavaseneva vuttaṃ.
In the Sutta, this path of a youth, which leads to a short lifespan, beginning with "one is a killer of living beings," refers to upaghātaka (destructive) action solely in terms of the act of taking life.
Trong kinh, con đường của người trẻ dẫn đến đoản thọ này—tức là, do sát sinh, v.v.—được nói đến như là sự hủy hoại theo cách sát sinh.
Upapīḷakañca batvābādhasaṃvattanikā esā māṇava paṭipadā, yadidaṃ sattānaṃ viheṭhakajātiko hotītiādinā vihiṃsādīnaṃ vasena vuttaṃ.
And knowing it to be upapīḷaka (oppressive), "this path of a youth leads to affliction," beginning with "one is of a nature to harm beings," is stated in terms of harassment and similar actions.
Và sự làm tổn hại, con đường của người trẻ dẫn đến bệnh tật này—tức là, do bản chất làm hại chúng sinh, v.v.—được nói đến theo cách làm hại, v.v.
Upatthambhakañca dīghāyukasaṃvattanikā esā māṇava paṭipadā.
And upatthambhaka (supportive) is "this path of a youth that leads to a long lifespan."
Và sự hỗ trợ, đây là con đường của người trẻ dẫn đến trường thọ.
Yadidaṃ pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hotītiādinā pāṇātipātaviratiādīnaṃ vasena vuttaṃ.
Beginning with "one abstains from taking life, having abandoned the taking of life," it is stated in terms of abstaining from killing and similar actions.
Đó là, do từ bỏ sát sinh và tránh xa sự sát sinh, v.v., được nói đến theo cách từ bỏ sát sinh, v.v.
Sabbañcetaṃ manussattaṃ āgatasseva sattassa vasenāti evaṃ visuṃ pāḷinayo veditabboti.
All this should be understood as distinct Pāḷi interpretations, solely in terms of a being who has attained human existence.
Tất cả những điều này được nói đến dựa trên chúng sinh đã tái sinh làm người. Như vậy, ý nghĩa của Pāḷi cần được hiểu riêng biệt.
Mahāṭīkāyaṃ pana aṅguttaraṭīkāyañca kammantarupatthambhanādīni anicchantehi janakādibhāvonāma vipākaṃ paṭiicchitabbo.
However, in the Mahāṭīkā and Aṅguttaraṭīkā, for those who do not desire actions like kammantarupatthambhana (supportive counter-action), the generative aspect, and so on, must be understood as relating to the vipāka (result).
Tuy nhiên, trong Mahāṭīkā và Aṅguttaraṭīkā, những người không chấp nhận sự hỗ trợ của nghiệp, v.v., thì bản chất là nghiệp sinh (janaka) phải được chấp nhận là quả.
Nakammanti vipākasseva upaghātakatā yuttā viya dissatīti vuttaṃ.
It is said that "it appears as though it is not the action but the vipāka itself that is destructive."
Nghiệp không phải là sự hủy hoại của quả; điều đó có vẻ hợp lý, đã được nói như vậy.
Kiccavasenāti jananaṃ upatthambhanaṃ upapīḷanaṃ upacchindananti catunnaṃ kiccānaṃ vasena.
By way of function means by way of the four functions: generating, supporting, oppressing, and destroying.
Theo chức năng (Kiccavasena) là theo bốn chức năng: sinh (janana), hỗ trợ (upatthambhana), làm tổn hại (upapīḷana), và hủy diệt (upacchindana).
Tattha ekā pāṇātipātacetanā cattāri kiccāni sādheti.
Among these, one volition of taking life accomplishes four functions.
Trong đó, một ý chí sát sinh (pāṇātipātacetanā) thực hiện bốn chức năng.
Sā hi yāva vipaccituṃ okāsaṃ nalabhati.
Indeed, as long as it does not find an opportunity to ripen,
Chừng nào nó chưa có cơ hội để trổ quả,
Tāva upatthambhanādīsu tīsu kiccesu yaṃkiñci laddhapaccayaṃ kiccaṃ karoti.
it performs any function, among the three functions of supporting and so on, for which it has found a condition.
chừng đó nó thực hiện bất kỳ chức năng nào trong ba chức năng hỗ trợ, v.v., mà nó có duyên.
Yadā vipaccituṃ okāsaṃ labhati.
When it finds an opportunity to ripen,
Khi nó có cơ hội để trổ quả,
Tadā ekāya cetanāya ekāeva paṭisandhi hotīti evaṃ sāketapañhe vuttanayena ekaṃ apāyabhavaṃ janeti.
then by one volition, only one rebirth occurs; thus, it generates one existence in a woeful state, in the manner stated in the Sāketapañha.
thì chỉ một tái sinh xảy ra do một ý chí, như đã nói trong câu hỏi của Sāketā, nó sinh ra một cõi đọa xứ.
Tato paraṃ pana paṭisandhijananakiccaṃ natthi.
Beyond that, there is no function of generating rebirth.
Sau đó, không còn chức năng sinh tái sinh nữa.
Pavatti vipākajananena saha itarāni tīṇi kiccāni bhavasatasahassepi kappasatasahassepi sādhetiyeva.
Along with generating pavatti-vipāka (result in the course of existence), it definitely accomplishes the other three functions even for hundreds of thousands of existences or hundreds of thousands of eons.
Cùng với việc sinh ra quả trong quá trình diễn tiến, ba chức năng còn lại vẫn được thực hiện trong hàng trăm ngàn kiếp và hàng trăm ngàn tự thân.
Dhammadinnāyanāma uggasena rañño deviyā vatthu ettha vattabbaṃ.
Here, the story of Dhammadinnā, the queen of King Uggasena, should be told.
Câu chuyện về Dhammadinnā, hoàng hậu của vua Uggasena, cần được kể ở đây.
Sā pana yadā attano vipākavārato pure ariyabhūtassavā puthujjanabhūtassapi kalyāṇa cittasamaṅginovā upacchedanaṃ karoti.
When she performs the destruction of one who has become an Ariya before their vipāka (result) turn, or of a worldling who is endowed with wholesome thoughts,
Khi bà hủy hoại một người đã chứng quả A-la-hán hoặc một phàm nhân có tâm thiện trước khi nghiệp của bà trổ quả,
Tadā upacchinditvā kammanta rasseva okāsaṃ karoti.
then she destroys and creates an opportunity for a kammantara (counter-action).
khi đó bà chỉ tạo cơ hội cho nghiệp khác, không tự mình sinh ra quả.
Sayaṃ vipākaṃ najaneti.
She herself does not generate a vipāka.
Bà không tự mình sinh ra quả.
Yadā pana pāpacittasamaṅgino khandhasantānaṃ upacchindati.
However, when she destroys the continuum of aggregates of one endowed with unwholesome thoughts,
Khi bà hủy hoại dòng tương tục của một người có tâm ác,
Tadāeva upacchinditvā attano vipākaṃ janeti.
then she destroys and generates her own vipāka.
khi đó, sau khi hủy hoại, bà tự mình sinh ra quả.
Sakiṃ laddhapaṭisandhivārato pana paṭṭhāya anekesu attabhāva satasahassesupi upacchedanādīniyeva karoti.
And from the turn of having received rebirth once, she performs destruction and so on for hundreds of thousands of existences.
Tuy nhiên, từ khi có được tái sinh một lần, trong hàng trăm ngàn tự thân, nó chỉ thực hiện các chức năng hủy diệt, v.v.
Ettha mahāmoggalāna tthera vatthu sāmāvati vatthu vaggumudātīriyabhikkhu vatthu dussimāra kalāburājavatthūni kathetabbāni.
Here, the stories of Mahāmoggallāna Thera, Sāmāvati, the bhikkhus from Vaggumudātīra, Dussimāra, and King Kalābu should be related.
Ở đây, câu chuyện về Trưởng lão Mahāmoggallāna, câu chuyện về Sāmāvatī, câu chuyện về Tỳ-kheo Vaggumudātīriya, câu chuyện về vua Dussimāra và Kalābu cần được kể.
Yasmā pana idaṃ upacchedakakammaṃ nāma tiracchānagatānaṃ bahulaṃ labbhati.
Since this destructive action is frequently found among animals,
Vì nghiệp hủy diệt này thường được tìm thấy ở loài súc sinh,
Tasmā suṭṭhu balavaṃ akusalakammaṃ dubbalassa akusalakammassavā akusalakammanibbattakhandhasantānassavā upacchedakaṃnāma na hotīti na vattabbaṃ.
it should not be said that a very strong unwholesome action is not destructive to a weak unwholesome action or to the continuum of aggregates produced by an unwholesome action.
do đó không nên nói rằng một nghiệp bất thiện mạnh không phải là nghiệp hủy diệt của một nghiệp bất thiện yếu hoặc của dòng tương tục các uẩn được sinh ra bởi nghiệp bất thiện.
Teneva hi majjhimaṭṭhakathāyaṃ bahukasmiñhi akusalakamme āyūhite balavakammaṃ dubbala kammassa vipākaṃ paṭibāhitvā attano vipākassa okāsaṃ karotīti vuttaṃ.
For this very reason, it is stated in the Majjhima Commentary that "when many unwholesome actions are performed, a strong action obstructs the vipāka of a weak action and creates an opportunity for its own vipāka."
Chính vì điều này mà trong Majjhimaṭṭhakathā đã nói rằng: “Khi nhiều nghiệp bất thiện được tích lũy, nghiệp mạnh sẽ ngăn chặn quả của nghiệp yếu và tạo cơ hội cho quả của chính nó.”
146. Garukanti aññena kammena paṭibāhituṃ asakkuṇeyyaṃ kusalapakkhe mahaggatakammaṃ akusalapakkhe niyatamicchādiṭṭhiyā saha pañcānantariyakammaṃ.
146. Serious means that which cannot be counteracted by another action; in the wholesome aspect, it is mahaggata-kamma (sublime action), and in the unwholesome aspect, it is the five Anantariya actions along with fixed wrong view.
146. Nghiệp trọng (Garuka): là nghiệp không thể bị ngăn chặn bởi nghiệp khác; về phía thiện là nghiệp đại hành (mahaggatakamma), về phía bất thiện là nghiệp ngũ nghịch (pañcānantariyakamma) cùng với tà kiến cố định (niyatamicchādiṭṭhi).
Ettha siyā.
Here, one might ask:
Ở đây có thể có câu hỏi:
Mahaggatakammanti kasmā vuttaṃ.
Why is it called mahaggata-kamma (sublime action)?
Tại sao lại nói là nghiệp đại hành?
Tañhi pamādavasenavā nīvaraṇadhammapavattiyāvā parihāyiyamānaṃ nikantibalenavā paṭibāhiyamānaṃ vipākaṃ na detīti.
For it does not give vipāka when it declines due to heedlessness or the arising of hindering factors, or when it is counteracted by the power of craving.
Vì nó không trổ quả khi bị suy giảm do phóng dật, hoặc do sự xuất hiện của các pháp triền cái (nīvaraṇa), hoặc bị ngăn chặn bởi sức mạnh của sự ham muốn (nikanti).
Tathā ekassa bahūsu ānantariyakammesu katesu ekasmiṃ vipaccante sesāni na vipaccantīti.
Similarly, when one of many ānantariya-kamma (actions with immediate result) ripens, the others do not ripen.
Tương tự, khi một người đã tạo nhiều nghiệp ngũ nghịch, nếu một nghiệp trổ quả, các nghiệp còn lại sẽ không trổ quả.
Vuccate, mahaggatakammaṃ tāvathapetvā pamādadhammanīvaraṇadhammanikantidhamme attano balavatarañca mahaggatakammantaraṃ aññena puññakammena appaṭibāhaniyaṭṭhena garukaṃ nāma hoti.
It is said that mahaggata-kamma is called serious because, apart from heedlessness, hindering factors, and craving, and a stronger mahaggata-kamma itself, it cannot be obstructed by any other wholesome action.
Được nói rằng, nghiệp đại hành, ngoại trừ các pháp phóng dật, các pháp triền cái, các pháp ham muốn, và nghiệp đại hành mạnh mẽ hơn của chính nó, thì được gọi là nghiệp trọng vì không thể bị ngăn chặn bởi bất kỳ nghiệp thiện nào khác.
Ānantariyakammāni pana thapetvā attano balavataraṃ ānantariyakammaṃ aññena kenaci dhammena appaṭibāhaniyaṭṭhenāti evaṃ yathārahaṃ tesaṃ garukatā veditabbāti.
And ānantariya-kamma are called serious because, apart from a stronger ānantariya-kamma itself, they cannot be obstructed by any other phenomenon; thus, their seriousness should be understood accordingly.
Còn các nghiệp ngũ nghịch, ngoại trừ nghiệp ngũ nghịch mạnh mẽ hơn của chính nó, thì được gọi là nghiệp trọng vì không thể bị ngăn chặn bởi bất kỳ pháp nào khác. Như vậy, tính chất trọng của chúng cần được hiểu một cách thích hợp.
Āsannanti maraṇakāle anussaritaṃ tadā katañca.
Proximate means that which is recollected or performed at the time of death.
Nghiệp cận tử (Āsanna): là nghiệp được nhớ lại hoặc được thực hiện vào lúc lâm chung.
Tattha tadākatanti antima javanavīthito pubbabhāge āsanne kataṃ yaṃkiñci kusalākusalakammaṃ.
Here, "performed at that time" refers to any wholesome or unwholesome action performed immediately before the final javana thought-process.
Trong đó, “được thực hiện vào lúc lâm chung” là bất kỳ nghiệp thiện hay bất thiện nào được thực hiện gần kề, trước chuỗi tâm tốc hành cuối cùng.
Micchādiṭṭhikammaṃ pana vipassanādivasena pavattaṃ sammādiṭṭhikammañca antimajavanavīsiyaṃpi katanti gahetabbaṃ.
However, wrong view action and right view action, arising through insight and so on, should be understood as performed even in the final javana thought-process.
Tuy nhiên, nghiệp tà kiến và nghiệp chánh kiến phát sinh do quán niệm, v.v., cần được hiểu là đã được thực hiện ngay cả trong chuỗi tâm tốc hành cuối cùng.
Yathāha-maraṇakāle vāssa hoti micchādiṭṭhi sammādiṭṭhi samattā samādinnāti.
As it is said: "Or at the time of death, wrong view or right view that has been perfected and undertaken is present."
Như đã nói: “Vào lúc lâm chung, có tà kiến hoặc chánh kiến đã được thành tựu và chấp giữ.”
Etena tato micchādiṭṭhikammato aññaṃ antimajavanavīthiyaṃ pavattaṃ kammaṃ paṭisandhiṃ janetuṃ na sakkotīti siddhaṃ hotīti.
By this, it is established that no other action than that wrong view action can generate rebirth in the final javana thought-process.
Điều này chứng tỏ rằng ngoài nghiệp tà kiến đó, không có nghiệp nào khác phát sinh trong chuỗi tâm tốc hành cuối cùng có thể sinh ra tái sinh.
Āciṇṇanti dīgharattaṃ abhiṇhaso kataṃ.
Habitual means that which has been done frequently for a long time.
Nghiệp quen thuộc (Āciṇṇa): là nghiệp đã được thực hiện thường xuyên trong thời gian dài.
Sakiṃ karitvāpivā pacchā punappunaṃ somanassajanakaṃ santāpajanakañca.
Or that which, even if done once, subsequently gives rise to repeated pleasure or regret.
Hoặc đã thực hiện một lần nhưng sau đó nhiều lần sinh ra sự hoan hỷ hoặc sự thống khổ.
Kaṭattākammanti kāriyitthāti kammanti evaṃ katakāraṇāeva kammanti vattabbaṃ kammaṃ.
Residual action means an action that must be called an action simply because it has been performed, for it is that which is to be done.
Nghiệp đã làm (Kaṭattākamma): là nghiệp được gọi là nghiệp chỉ vì nó đã được làm, theo cách “đã được làm”.
Garukādibhāvena vattabbaṃ kammaṃ na hotīti attho.
The meaning is that it is not an action to be called serious, and so on.
Nghĩa là, nó không phải là nghiệp được gọi là nghiệp trọng, v.v.
Tattha purimāni tīṇi imasmiṃ bhave katāni upapajjavedanīyakammānieva.
Among these, the first three are actions that yield results in this very existence.
Trong đó, ba loại nghiệp đầu tiên là những nghiệp sẽ trổ quả trong kiếp này (upapajjavedanīyakamma) đã được thực hiện trong kiếp này.
Kaṭattākammaṃ pana atītabhavesu katehi aparapariyāyavedanīyehi saha imasmiṃ bhave kataṃ garukā sannāciṇṇabhāvarahitaṃ kammapathapattaṃ yaṃkiñci upapajjavedanīyakammaṃ.
Kaṭattā kamma, however, is any kamma (upapajjavedanīya kamma) performed in this existence, together with those deeds performed in past lives that ripen in subsequent existences, which is devoid of the nature of heavy, proximate, or habitual kamma, and which has entered the path of kamma.
Tuy nhiên, kaṭattākamma là bất kỳ nghiệp upapajjavedanīya nào đã được thực hiện trong kiếp này, không phải là nghiệp nặng (garuka), nghiệp cận tử (āsanna), nghiệp thường xuyên (āciṇṇa), mà là nghiệp đã đạt đến con đường nghiệp (kammapatha), cùng với các nghiệp aparapariyāyavedanīya đã được thực hiện trong các kiếp quá khứ.
Mahāṭīkāyaṃ pana kaṭattākammaṃ purima jātīsu kataṃeva gahitaṃ.
In the Mahāṭīkā, however, kaṭattā kamma is taken to be only that which was done in previous births.
Tuy nhiên, trong Mahāṭīkā, kaṭattākamma chỉ được hiểu là nghiệp đã được thực hiện trong các kiếp trước.
Taṃ aṭṭhakathāya na sameti.
That does not accord with the Aṭṭhakathā.
Điều đó không phù hợp với Chú giải.
Etehi pana tīhi muttaṃ punappunaṃ laddhāsevanaṃ kaṭattāvā pana kammaṃnāma hotīti hi vuttaṃ.
For it is said, "That kamma which is free from these three, and which is repeatedly cultivated, is indeed kaṭattā kamma."
Thật vậy, đã nói rằng: “Nghiệp được gọi là kaṭattā là nghiệp đã thoát khỏi ba loại này và đã được lặp đi lặp lại nhiều lần.”
Na ca atītabhavesu katāni mātughātakādīnipi aparapariyāya kammāni etehi tīhi muttānītivā amuttānītivā punappunaṃ laddhāsevanānītivā aladdhāsevanānītivā sakkā visesetuṃ.
Nor can actions performed in past lives, such as matricide and so forth, which ripen in subsequent existences (aparapariyāya kamma), be specifically distinguished as being free from these three, or not free from them, or as being repeatedly cultivated, or not repeatedly cultivated.
Và không thể phân biệt được các nghiệp aparapariyāya như giết mẹ, v.v., đã được thực hiện trong các kiếp quá khứ, là đã thoát khỏi ba loại này hay chưa thoát khỏi, là đã được lặp đi lặp lại hay chưa được lặp lại.
Tadā hi tāni garuka kammasantāne pavattānipi honti.
For at that time, they may have occurred in the continuity of heavy kamma.
Vì trong trường hợp đó, chúng có thể là những nghiệp đã vận hành trong dòng nghiệp nặng.
Āsannavaciṇṇakammasantāne pavattānipīti.
Or in the continuity of proximate or habitual kamma.
Hoặc là những nghiệp đã vận hành trong dòng nghiệp cận tử và nghiệp thường xuyên.
Aṅguttaraṭṭhakathāyañca etehi pana tīhi muttaṃ aññāṇavasenakataṃ kaṭattāvā pana kammaṃnāmāti vuttaṃ.
And in the Aṅguttaraṭṭhakathā, it is stated, "That kamma which is free from these three, and performed out of ignorance, is indeed kaṭattā kamma."
Trong Aṅguttaraṭṭhakathā cũng nói rằng: “Nghiệp được gọi là kaṭattā là nghiệp đã thoát khỏi ba loại này và được thực hiện do vô minh.”
Na tāni aññāṇavasena kabhānīti sakkā visesetuṃ.
Those cannot be specifically distinguished as being performed out of ignorance.
Không thể phân biệt rằng những nghiệp đó được thực hiện do vô minh.
Tāni hi purimabhavesu aññāṇa vasena katānipi honti.
For those may have been performed out of ignorance in previous lives.
Vì những nghiệp đó có thể được thực hiện do vô minh trong các kiếp trước.
Ñāṇavasena katānipīti.
Or performed with knowledge.
Hoặc được thực hiện do trí tuệ.
Tāni pana visesanāni imasmiṃ bhave katānaṃ garukādīhi tīhi muttānaṃ sattamajavana kammānaṃ vasena vuttānīti tehi saha purimajātīsu katāni aparapariyāya kammāni kaṭattā kammaṃnāmāti veditabbāni.
However, those specifications should be understood as referring to the seventh javana kammas performed in this existence which are free from the three categories of heavy kamma and so forth. Thus, it should be understood that deeds performed in previous births which ripen in subsequent existences, together with these, are called kaṭattā kamma.
Tuy nhiên, những sự phân biệt đó được nói đến dựa trên các nghiệp javana thứ bảy đã thoát khỏi ba loại nghiệp nặng, v.v., được thực hiện trong kiếp này. Vì vậy, cần phải biết rằng các nghiệp aparapariyāya được thực hiện trong các kiếp trước cùng với chúng được gọi là kaṭattākamma.
Evañca katvā yattha taṃpubbakataṃ kammanti āgataṃ.
And having done so, where it is stated "that kamma performed previously" (taṃ pubbakataṃ kammaṃ).
Và khi đã làm như vậy, ở đâu có nói “nghiệp đã làm trước đó” (taṃ pubbakataṃ kammaṃ).
Tatthapi imasmiṃ bhavevā atītabhavesuvā pubbakāle katanti attho veditabboti.
There also, the meaning should be understood as "done at an earlier time, either in this existence or in past existences."
Ở đó cũng cần phải hiểu ý nghĩa là đã làm vào thời điểm trước đó, dù là trong kiếp này hay trong các kiếp quá khứ.
Imesu pana catūsu kammesu vijjamānesu garukameva anantare bhave paṭisandhiṃ deti.
Among these four kammas, if they are present, heavy kamma alone gives rebirth in the immediately succeeding existence.
Trong bốn loại nghiệp này, nếu có, chỉ có nghiệp nặng (garuka) mới tạo ra tái sinh trong kiếp kế tiếp.
Garuke asati āsannaṃ.
If heavy kamma is absent, then proximate kamma.
Nếu không có nghiệp nặng, thì nghiệp cận tử (āsanna).
Āsanne asati āciṇṇaṃ.
If proximate kamma is absent, then habitual kamma.
Nếu không có nghiệp cận tử, thì nghiệp thường xuyên (āciṇṇa).
Āciṇṇe asati kaṭattākammaṃ.
If habitual kamma is absent, then kaṭattā kamma.
Nếu không có nghiệp thường xuyên, thì nghiệp đã làm (kaṭattākamma).
Tenāha pākadānapariyāyenāti.
Therefore, it is said, "in the order of ripening."
Vì vậy, đã nói pākadānapariyāyenāti (theo thứ tự cho quả).
Pākadānavārenāti attho.
The meaning is "in the sequence of giving results."
Ý nghĩa là theo lượt cho quả.
Ettha siyā.
Here, one might ask:
Ở đây có thể có câu hỏi.
Kasmā idha āsannaṃ āciṇṇato pathamaṃ vuttaṃ.
Why is proximate kamma mentioned before habitual kamma here?
Tại sao ở đây nghiệp cận tử (āsanna) được nói trước nghiệp thường xuyên (āciṇṇa)?
Nanu pāḷiyaṃ āsannato āciṇṇameva pathamaṃ vuttaṃ.
Is it not the case that in the Pāḷi, habitual kamma is mentioned before proximate kamma?
Há không phải trong kinh điển, nghiệp thường xuyên được nói trước nghiệp cận tử sao?
Yathāha-yaṃ garukaṃ yaṃ bahulaṃ.
As it is said: "That which is heavy, that which is abundant.
Như đã nói: “Nghiệp nặng, nghiệp thường xuyên.
Yadāsannaṃ.
That which is proximate.
Nghiệp cận tử.
Kaṭattāvā pana kammanti.
Or kaṭattā kamma."
Hoặc nghiệp đã làm (kaṭattākamma).”
Aṭṭhakathāsuca teneva kamena pākadānavāro vihitoti.
And in the Aṭṭhakathās, the order of ripening is prescribed in that same sequence.
Và trong các bản Chú giải cũng đã quy định thứ tự cho quả theo cùng thứ tự đó.
Vuccate, sabhāvato balavadubbalakkamena pāḷiyaṃ āciṇṇaṃ pathamaṃ vuttaṃ.
It is said: In the Pāḷi, habitual kamma is mentioned first according to the order of natural strength and weakness.
Được nói rằng, trong kinh điển, nghiệp thường xuyên được nói trước theo thứ tự mạnh yếu tự nhiên.
So pana kamo kadāci pākadānapariyāyopi sambhavatīti katvā aṭṭhakathāsu teneva kamena pākadānavāro vihito.
But since that order may sometimes also be the order of ripening, the Aṭṭhakathās prescribed the order of ripening in that same sequence.
Và vì thứ tự đó đôi khi cũng có thể xảy ra theo thứ tự cho quả, nên trong các bản Chú giải, thứ tự cho quả đã được quy định theo cùng thứ tự đó.
Āsannaṃpi hisamānaṃ cittaṃ tosetuṃvā santāpetuṃvā asakkontaṃ hutvā dubbalaṃ balavato āciṇṇassa nivattakaṃ na hotīti.
For even proximate kamma, when it is equal*, becoming unable to please or torment the mind, is weak and does not override the strong habitual kamma.
Ngay cả khi tâm cận tử (āsanna) tương tự, nó không thể làm hài lòng hoặc làm phiền, trở nên yếu ớt và không thể ngăn cản nghiệp thường xuyên mạnh mẽ.
Yasmā pana mahākammavibhaṅgasutte pubbevāssataṃ kataṃ hoti kalyāṇakammaṃ sukhavedanīyaṃ.
However, since in the Mahākammavibhaṅga Sutta, it is stated that "good kamma, bringing pleasant feeling, may have been done previously by him.
Tuy nhiên, vì trong Mahākammavibhaṅgasutta đã nói: “Hoặc nghiệp thiện đã được làm trước đó, mang lại cảm thọ lạc.
Pacchāvāssataṃ kataṃ hoti kalyāṇakammaṃ sukhavedanīyaṃ.
Or good kamma, bringing pleasant feeling, may have been done subsequently by him.
Hoặc nghiệp thiện đã được làm sau đó, mang lại cảm thọ lạc.
Maraṇakālevāssa hoti sammādiṭṭhi samattā samādinnāti evaṃ āciṇṇaduccaritassapi ekaccassa āsannena kalyāṇa kammena saggagamanaṃ vuttaṃ.
Or at the time of death, his right view is complete and embraced" – in this way, the going to a happy realm of some who have habitually performed evil deeds is spoken of due to proximate wholesome kamma.
Hoặc vào lúc lâm chung, có chánh kiến được thành tựu và chấp trì.” Như vậy, đã nói về việc một số người dù có ác hạnh thường xuyên vẫn được đi về cõi lành nhờ nghiệp thiện cận tử.
Tathā pubbevāssataṃ kataṃ hoti pāpakammaṃ dukkhavedaniyaṃ.La.
Similarly, "evil kamma, bringing painful feeling, may have been done previously by him... La.
Cũng vậy: “Hoặc nghiệp ác đã được làm trước đó, mang lại cảm thọ khổ. V.v.
Micchādiṭṭhi samattā samādinnāti evaṃ āciṇṇa sucaritassapi ekaccassa āsannena pāpakammena apāyagamanaṃ vuttaṃ.
Wrong view is complete and embraced" – in this way, the going to a miserable realm of some who have habitually performed good deeds is spoken of due to proximate unwholesome kamma.
Hoặc vào lúc lâm chung, có tà kiến được thành tựu và chấp trì.” Như vậy, đã nói về việc một số người dù có thiện hạnh thường xuyên vẫn bị đọa vào cõi khổ nhờ nghiệp ác cận tử.
Yasmāca ubhinnaṃpi balavabhāve sati āsannameva pariyattaṃ bhavituṃ arahati.
And since, when both are strong, proximate kamma alone is suitable to prevail.
Và vì khi cả hai đều mạnh, chỉ có nghiệp cận tử mới có thể trở nên đầy đủ.
Tasmā idha therena āsannameva pathamaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ.
Therefore, it should be understood that proximate kamma is mentioned first by the Elder here.
Do đó, ở đây, vị Trưởng lão đã nói nghiệp cận tử trước tiên.
Etthaca pubbevāssakataṃ hotīti idaṃ āsannānussaritakammavasena vuttanti veditabbaṃ.
And here, "what has been done previously by him" (pubbevāssakataṃ hoti) should be understood as spoken in terms of kamma remembered proximately.
Và ở đây, câu “Hoặc nghiệp đã được làm trước đó” cần phải hiểu là được nói theo nghiệp cận tử được nhớ lại.
Tambadāṭhikanāmassa coraghātakassa mahāvātakālanāmassaca upāsakassa vatthu ettha kathetabbanti.
The stories of Tambadāṭhika, the executioner, and the lay follower named Mahāvātakāla, should be recounted here.
Câu chuyện về tên cướp Tambadāṭhika và cư sĩ Mahāvātakāla nên được kể ở đây.
Aparevā pariyāye vipākaṃ paṭisaṃvedetīti hi pāḷiyaṃ vuttaṃ.
For it is stated in the Pāḷi, "one experiences the vipāka in another round of existence."
Vì trong Pāḷi đã nói rằng “cảm thọ quả báo trong một thời kỳ khác”.
Aparāparevā pariyāyetivā.
Or the subsequently-experiencable kamma.
Hoặc “trong các thời kỳ khác”.
Ahosināmakaṃ kammaṃ ahosikammaṃ.
The kamma called ahosi is defunct kamma.
Nghiệp có tên là ‘đã qua rồi’ là ahosikamma (vô hiệu nghiệp).
Ahosikammaṃ.
Defunct kamma.
Ahosikamma.
Bhavissatikammaṃ.
Future kamma.
Bhavissatikamma.
Atthikammaṃ.
Existing kamma.
Atthikamma.
Natassa vipākoti evaṃ vuttapāṭhavasena ācariyehi tathāgahitanāma dheyyaṃ sabbaso aladdhavipākavāraṃ kammanti vuttaṃ hoti.
It is said that kamma that has completely lost its opportunity for fruition, named by the teachers in accordance with the phrase, "It has no result," is called defunct kamma.
“Không có quả báo của nó” – theo cách nói trong văn bản như vậy, tên gọi được các bậc thầy chấp nhận như vậy, có nghĩa là nghiệp hoàn toàn không có cơ hội cho quả báo.
Tattha sattasu kusalākusalajavanesu pathamajavanacetanā diṭṭhadhammave danīyaṃnāma.
Among the seven javana volitions, whether wholesome or unwholesome, the first javana volition is called diṭṭhadhammavedanīya.
Trong số đó, trong bảy tâm tốc hành thiện và bất thiện, tâm sở tư của tâm tốc hành đầu tiên được gọi là diṭṭhadhamma-vedanīya (nghiệp chín muồi trong đời hiện tại).
Sā hi aladdhāsevanatāya sabbadubbalattā aciraṭṭhi tikāca hoti appataravipākācāti.
Because it has not been repeatedly practiced, it is the weakest of all and lasts for a short time, thus producing less result.
Vì nó không được vun bồi, nên nó yếu nhất, không tồn tại lâu và có quả báo ít hơn.
Paccayaṃ laddhā diṭṭhadhammeeva ahetukamattaṃ phalaṃ datvā vigacchati.
When it obtains a condition, it produces a non-causal result in this very life and then ceases.
Khi có duyên, nó cho quả báo chỉ là một ahetuka (không có nhân) trong đời hiện tại rồi biến mất.
Na ekaṃpi maraṇakālaṃ atikkamma santānaṃ anubandhituṃ sakkoti.
It cannot continue the mental continuum beyond a single moment of death.
Nó không thể vượt qua một thời điểm chết nào để tiếp tục dòng chảy.
Paccayaṃ pana alabhamānā ahosikaṃnāma hoti.
However, if it does not obtain a condition, it becomes defunct kamma.
Nhưng nếu không có duyên, nó trở thành ahosika (vô hiệu).
Paccayotica attano phaluppattiyā okāsadāyako nānā iriyāpathesu iṭṭhāniṭṭhārammaṇasamā gamādiko yokoci paccayopi yujjatiyeva.
By "condition" is meant any condition that provides an opportunity for its fruition, such as encountering desirable or undesirable objects during various postures, and so on; any such condition is indeed applicable.
Về ‘duyên’ (paccaya), bất kỳ duyên nào tạo cơ hội cho sự phát sinh quả báo của nó, như sự hội ngộ với các đối tượng dễ chịu hoặc không dễ chịu trong các oai nghi khác nhau, đều phù hợp.
Ṭīkāsu pana paṭipakkhehi anabhibhūtatāyātiādinā mahantaṃ katvā paccayo vutto.
However, in the commentaries, the condition is described as significant, starting with "by not being overcome by opposing factors."
Tuy nhiên, trong các Chú giải, duyên được nói đến một cách rộng lớn, như “không bị các đối thủ lấn át” v.v.
So kākavaliyādīnaṃ viya pākaṭataraphaladānaṃ sandhāya vuttoti veditabbo.
This should be understood as referring to the manifestation of more conspicuous results, like those of a crow's avālī (a type of fruit).
Điều đó nên được hiểu là nói đến việc cho quả báo rõ ràng hơn, như trường hợp của quả của cây quạ.
Na hi kammapathajavanasantāne pavattamānā itarāpivā pathamajavanacetanā iṭṭhāniṭṭhasamāyogavasenapi laddha paccayā kāci attano balānurūpaṃ phalaṃ na detīti atthi.
For there is no javana volition, whether the first or any other, that occurs in the continuum of kamma-path javanas, which, having obtained a condition through union with desirable or undesirable objects, does not produce a result proportionate to its strength.
Vì không có trường hợp nào mà tâm sở tư của tâm tốc hành đầu tiên, dù đang diễn ra trong dòng tâm tốc hành của nghiệp đạo hay bất kỳ tâm nào khác, khi có duyên do sự kết hợp của điều dễ chịu và không dễ chịu, lại không cho quả báo tương xứng với sức mạnh của nó.
Nacatāya diyyamānaṃ sabbaṃpi phalaṃ mahājanassavā kammakārakasseva vāpākaṭameva siyāti sakkā vattunti.
Nor can it be said that all the results produced by it would be apparent to the general public or even to the doer of the kamma.
Và không thể nói rằng tất cả quả báo do nó tạo ra đều phải rõ ràng đối với đại chúng hoặc chỉ đối với người tạo nghiệp.
Yaṃ pana ñāṇavibhaṅgaṭṭha kathāyaṃ ekaṃ diṭṭhadhammavedanīyaṃ vipākaṃ deti.
What is stated in the Ñāṇavibhaṅgaṭṭhakathā:
Còn điều đã nói trong Chú giải Ñāṇavibhaṅga rằng “một nghiệp diṭṭhadhamma-vedanīya cho quả báo, còn những nghiệp khác thì không có quả báo”.
Sesāni avipākānīti vuttaṃ.
"One diṭṭhadhammavedanīya gives result; the rest are without result."
Đã nói rằng những thứ còn lại là không có quả.
Taṃ aladdhapaccayāni sesāni sandhāya vuttanti gahetabbaṃ.
That should be taken as referring to the rest when they have not obtained a condition.
Điều đó nên được hiểu là nói đến những nghiệp khác không có duyên.
Na hi eko diṭṭhadhammo ekasseva diṭṭhadhammavedanī yassa okāsoti sakkā viññātunti.
For it cannot be understood that one present life is an opportunity for only one diṭṭhadhammavedanīya.
Vì không thể hiểu rằng một diṭṭhadhamma chỉ là cơ hội cho một diṭṭhadhamma-vedanīya duy nhất.
Atthasādhikā pana sanniṭṭhāpakabhūtā satthamajavanacetanā upapajja vedanīyaṃnāma.
But the atthasādhikā (commentary) states that the seventh javana volition, which serves as a conclusive factor, is called upapajjavedanīya.
Tuy nhiên, tâm sở tư của tâm tốc hành thứ bảy, là tâm kết thúc và là tâm hoàn thành mục đích, được gọi là upapajja-vedanīya (nghiệp chín muồi trong đời kế tiếp).
Sā hi laddhāsevanatāya thokaṃ sārabhūtā hotīti pathamacetanā viya sīghataraṃ vipaccituṃ nasakkoti.
Because it has been repeatedly practiced, it becomes somewhat substantial, and thus cannot ripen as quickly as the first volition.
Vì nó được vun bồi nên có phần cốt yếu, không thể chín muồi nhanh chóng như tâm sở tư đầu tiên.
Balavatīca hotīti ekaṃ bhavaṃ janetuṃ sakkoti.
And because it is strong, it can generate one existence.
Và nó mạnh mẽ nên có thể tạo ra một kiếp sống.
Patita java nesu pana antimajavanatāya majjhimacetanāyo viya ciraṭṭhitikā na hotīti paccayaṃ laddhā anantare eva bhave paṭisandhiṃvā pavatti phalamevavā datvā vigacchati.
However, among the javanas that have ceased, because it is the last javana, it does not last as long as the middle volitions, so having obtained a condition, it produces either rebirth-linking or life-continuity results in the very next existence and then ceases.
Nhưng trong các tâm tốc hành đã trôi qua, do là tâm tốc hành cuối cùng, nó không tồn tại lâu như các tâm sở tư ở giữa, nên khi có duyên, nó cho quả báo là tái sinh hoặc quả báo trong quá trình diễn tiến của đời sống ngay trong kiếp kế tiếp rồi biến mất.
Aladdhā pana ahosikammameva hoti.
If it does not obtain a condition, it becomes defunct kamma.
Nếu không có duyên, nó trở thành ahosikamma (vô hiệu nghiệp).
Na dutīyaṃ maraṇakālaṃ atikkamituṃ sakkoti.
It cannot pass beyond a second moment of death.
Nó không thể vượt qua thời điểm chết thứ hai.
Yaṃpana ñāṇavibhaṅgaṭṭhakathāyaṃ ekaṃ upapajjavedanīyaṃ paṭisandhiṃ ākaḍḍhati.
What is stated in the Ñāṇavibhaṅgaṭṭhakathā:
Còn điều đã nói trong Chú giải Ñāṇavibhaṅga rằng “một nghiệp upapajja-vedanīya kéo theo sự tái sinh, còn những nghiệp khác thì không có quả báo”.
Sesāni avipākānīti vuttaṃ.
"One upapajjavedanīya draws rebirth-linking; the rest are without result."
Đã nói rằng những thứ còn lại là không có quả.
Taṃpi paṭisandhivipākaṃ sandhāya vuttanti gahetabbaṃ.
That too should be taken as referring to the rebirth-linking result.
Điều đó cũng nên được hiểu là nói đến quả báo tái sinh.
Sesānipi hi yāva dutīyacuti nāgacchati.
For the others also, as long as the second moment of death has not arrived,
Vì những nghiệp khác cũng, chừng nào cái chết thứ hai chưa đến,
Tāva laddhapaccayāni pavatti vipākaṃ dentiyeva.
if they have obtained conditions, they indeed give results in the course of life.
Nếu có duyên, chúng vẫn cho quả báo trong quá trình diễn tiến của đời sống.
Idha missaka kammāni katvā anantarabhave missakakammaphalaṃ anubhontāni vemānika petavatthūni aññānica taṃtaṃkammaṃ katvā anantarabhave eva sugati yaṃ kabbipākabhūtaṃ vipattiṃ anubhavantāni duggatiyaṃvā tabbipākabhūtaṃ sampattiṃ anubhavantāni anekāni vatthusatāni ettha kathe tabbānīti.
Here, hundreds of stories should be recounted: of vemānika petas experiencing mixed kamma results in the very next existence after performing mixed kamma, and of others, having performed certain kamma, experiencing a downfall in a good destination (as a result of their past kamma) or experiencing prosperity in a bad destination (as a result of their past kamma) in the very next existence.
Ở đây, nên kể hàng trăm câu chuyện về những chúng sinh thuộc cõi ngạ quỷ Vemānika và những chúng sinh khác, những người đã tạo nghiệp hỗn tạp và trải nghiệm quả báo nghiệp hỗn tạp trong kiếp kế tiếp, hoặc đã tạo nghiệp này nghiệp nọ và trải nghiệm sự thịnh vượng (sampatti) là quả báo của nghiệp đó trong kiếp kế tiếp ở cõi thiện, hoặc trải nghiệm sự suy đồi (vipatti) là quả báo của nghiệp đó ở cõi khổ.
148. Pākaṭṭhānavasenāti apāyādikassa vipaccanaṭṭhānassa vasena tathā cattāri kammānināma hontīti yojanā.
148. By way of the place of fruition: This connects to the statement that there are four types of kamma by way of the place of fruition, such as the miserable planes, and so on.
148. Pākaṭṭhānavasenāti: theo nơi chín muồi của quả báo, tức là theo nơi chín muồi của quả báo ở cõi khổ v.v., có bốn loại nghiệp như vậy – đó là cách kết nối.
Tatthāti tesu akusalādīsu catūsu kammesu.
Among these: Among these four types of kamma, such as unwholesome kamma.
Tatthāti: trong số bốn loại nghiệp đó, tức là các nghiệp bất thiện v.v.
Kammadvāravasenāti kammasiddhiyā aṅgabhūtānaṃ kāyādi kammadvārānaṃ vasena.
By way of the kamma-doors: By way of the kamma-doors, such as body, which are factors for the completion of kamma.
Kammadvāravasenāti: theo các cửa nghiệp như thân v.v., là những yếu tố cấu thành sự thành tựu của nghiệp.
Pāṇaṃ atipātenti etenāti pāṇātipāto.
That by which one takes life is killing living beings (pāṇātipāta).
Họ giết hại sinh mạng bằng điều này, đó là pāṇātipāto (sát sinh).
Atipātanañcettha sarasato patituṃ adatvā antarāeva payogabalena pātanaṃ daṭṭhabbaṃ.
Here, killing should be understood as preventing something from falling of its own accord, but causing it to fall by the force of one's effort.
Sự giết hại ở đây nên được hiểu là sự làm cho không thể tự mình rơi xuống, mà bị làm cho rơi xuống bằng sức mạnh của sự cố gắng.
Adinnaṃ ādiyanti etenāti adinnādānaṃ.
That by which one takes what is not given is taking what is not given (adinnādāna).
Họ lấy của không cho bằng điều này, đó là adinnādānaṃ (trộm cắp).
Agamanī yavatthusaṅkhātesu vatthukāmesu micchā caranti etenāti kāmesumicchācāro.
That by which one engages in wrong conduct regarding sense-objects, which are unallowable things, is sexual misconduct (kāmesumicchācāra).
Họ tà hạnh trong các dục, tức là các đối tượng không nên đến, bằng điều này, đó là kāmesumicchācāro (tà hạnh trong các dục).
Tattha parapāṇe pāṇasaññino tassa jīvitindriyasantānupacchedakassa kāyavacīpayogassa samuṭṭhāpikā vadhakacetanā pāṇātipātonāma.
Here, the volition of killing, which gives rise to a bodily or verbal effort that severs the life-faculty continuum of another, perceived as a living being, is called killing living beings.
Trong số đó, tâm sở tư giết hại, là tâm khởi lên sự cố gắng của thân và lời nói nhằm cắt đứt dòng sinh mạng của người khác, khi nhận thức được đó là sinh mạng của người khác, được gọi là pāṇātipāto.
Sayameva attano jīvitindriyaṃ pātentassa pāṇātipātonāma natthi.
There is no killing living beings for one who cuts off his own life-faculty.
Đối với người tự mình giết hại sinh mạng của chính mình, không có pāṇātipāto.
Parapariggahite parapariggahitasaññino tato viyogakāraṇassa kāya vacīpayogassa samuṭṭhāpikā acchindakacetanā adinnādānaṃnāma.
The volition of stealing, which gives rise to a bodily or verbal effort that causes separation from something belonging to another, perceived as belonging to another, is called taking what is not given.
Tâm sở tư lấy cắp, là tâm khởi lên sự cố gắng của thân và lời nói nhằm gây ra sự chia lìa khỏi tài sản của người khác, khi nhận thức được đó là tài sản của người khác, được gọi là adinnādānaṃ.
Agamanīyavatthūsu maggenamaggapaṭipādakassa kāyapayogassa samuṭṭhāpikā assādacetanā kāmesumicchācāronāma.
The volition of enjoyment, which gives rise to a bodily effort that leads to an improper path regarding unallowable things, is called sexual misconduct.
Tâm sở tư hưởng lạc, là tâm khởi lên sự cố gắng của thân nhằm đi theo con đường không nên đi trong các đối tượng không nên đến, được gọi là kāmesumicchācāro.
Keci panaetthapi agamanīya vatthusaññinoti padaṃ icchanti.
Some, however, desire the phrase "perceiving them as unallowable things" here as well.
Một số người muốn có từ “agamayanīya-vatthu-saññino” (nhận thức được đó là đối tượng không nên đến) ở đây.
Taṃ aṭṭhakathāya na sameti.
That does not agree with the commentary.
Điều đó không khớp với Chú giải.
Agamayanīvatthu tasmiṃ sevanacittanti hi tattha vuttaṃ.
For there it is stated, "the intention of engaging in it, regarding an unallowable thing."
Vì ở đó đã nói rằng “tâm hưởng thụ trong đối tượng không nên đến”.
Etena agamanīyavatthumhi sati gamanīya saññāyavā agamanīya saññāyavā sevantassa kammapatho hoti yevāti siddhaṃ hoti.
By this, it is established that the kamma-path definitely occurs for one who engages in an unallowable thing, whether perceiving it as allowable or as unallowable.
Điều này chứng minh rằng, khi có đối tượng không nên đến, nghiệp đạo vẫn xảy ra cho người hưởng thụ, dù có nhận thức đó là đối tượng nên đến hay nhận thức đó là đối tượng không nên đến.
Itarathā agamanīyavatthu tathā saññitā tasmiṃ sevanacittanti vuttaṃ siyāti.
Otherwise, it would have been stated, "the intention of engaging in it, regarding an unallowable thing, perceived as such."
Nếu không thì, sẽ được nói rằng ý muốn giao cấu trong đối tượng không nên đến gần mà được nhận thức như vậy.
Apare pana sayaṃ payogaṃ katvā attani parena karīyamānaṃ maggena maggapaṭipādanaṃ assādentassa sevanacitte satipi natthi kammappathabhedo.
Others say that even if one delights in the performance of the path by another, oneself having made an effort, and there is a mind of enjoyment, there is no breaking of the path of action (kammappatha) because there is no* application.
Nhưng những người khác nói rằng, dù có ý muốn giao cấu ở người hưởng thụ hành vi tình dục được người khác thực hiện trên mình qua con đường (sinh dục) mà không tự mình thực hiện hành vi, thì cũng không có sự vi phạm nghiệp đạo.
Payogassa abhāvāti vadanti.
They say, "due to the absence of direct application."
Họ nói là vì không có hành vi thực sự.
Sevanacitte pana sati payogo appamāṇanti eke.
But some say that if there is a mind of enjoyment, the application (payoga) is immeasurable.
Một số người khác lại nói rằng, khi có ý muốn giao cấu thì hành vi là không đáng kể.
Evañca sati tiyaṅgikova micchācāro, na caturaṅgikoti āpajjati.
If this is so, then wrong conduct (micchācāra) would be threefold, not fourfold.
Nếu vậy, tà dâm sẽ chỉ có ba chi, chứ không phải bốn chi.
Aṭṭhakathāyaṃ pana sevana payogena saha caturaṅgikova vuttoti aññe.
Others say that in the Aṭṭhakathā, it is stated as fourfold, including the application of enjoyment.
Những người khác lại nói rằng, trong Chú Giải, tà dâm được nói là có bốn chi cùng với hành vi giao cấu.
Sevanapayogo pana yebhuyyena labbhamānattāyeva vutto.
However, the application of enjoyment is mentioned because it is generally found.
Tuy nhiên, hành vi giao cấu được nói đến chủ yếu là vì nó thường xảy ra.
Na pana ekantaaṅgabhāvato.
Not because it is absolutely an anga (factor).
Chứ không phải vì nó là một chi tuyệt đối.
Itarathā itthīnaṃ yebhuyyena payogakiccaṃ natthīti tāsaṃ micchācāro dullabho siyāti ca vadanti.
Otherwise, they say, since women generally do not perform the act, their wrong conduct (micchācāra) would be rare.
Nếu không thì, họ nói rằng đối với phụ nữ, việc tự mình thực hiện hành vi thường không có, nên tà dâm sẽ khó xảy ra đối với họ.
Bhikkhunidūsanaṃpi ettheva saṅgayhati.
The defiling of a bhikkhunī is also included here.
Việc làm ô uế Tỳ-khưu-ni cũng được bao gồm trong đây.
Sā hi rakkhitāsu saṅgahitāti.
For she is included among those who are protected.
Vì vị ấy được bảo vệ nên được bao gồm.
Ṭīkāsu pana sā dhammarakkhitāpi na hoti.
However, in the Tīkās, she is not even protected by Dhamma.
Nhưng trong các Phụ Chú, vị ấy cũng không phải là người được Pháp bảo vệ.
Kuto mātādirakkhitā.
How could she be protected by a mother, etc.?
Làm sao có thể là người được mẹ v.v... bảo vệ?
Dhammoti hi idha pāsaṇḍiyadhammova aṭṭhakathāyaṃ vuttoti vadanti.
For here, 'Dhamma' in the Aṭṭhakathā is said to refer to the Dhamma of sectarians.
Vì ở đây, Pháp được nói đến trong Chú Giải là pháp của ngoại đạo.
Sāsanadhammopi nana yutto.
The Dhamma of the Dispensation is not suitable.
Pháp của giáo pháp cũng không phù hợp.
Sabrahmacāri niyopi upajjhāyinī ādikā tassā mātādiṭṭhāniyāeva honti.
And fellow celibates, such as the preceptor, are considered as her mother, etc.
Các vị đồng Phạm hạnh như A-xà-lê-ni v.v... của vị ấy chỉ ở vị trí như mẹ v.v... của vị ấy.
Tathā hi sikkhāpadavibhaṅgaṭṭhakathāyaṃ micchācāropi dussīlāya.La.
Thus, in the Sikkhāpadavibhaṅgaṭṭhakathā, it is stated that even the wrong conduct of a morally corrupt (dussīlā) sāmaṇerī, a common bhikkhunī, a stream-enterer, a once-returner, and an non-returner is a grave transgression.
Vì vậy, trong Chú Giải về Phân Tích Giới Bổn có nói rằng, tà dâm cũng là một sự vi phạm rất nặng đối với nữ giới phạm giới, La.
Sāmaṇeriyā, puthujjanabhikkhuniyā, sotāpannāya, sakadāgāminiyā, tato anāgāminiyā vītikkamo mahāsāvajjo.
The transgression of a female novice, a puthujjana bhikkhunī, a Sotāpannā, a Sakadāgāminī, or an Anāgāminī is a grave offense.
Sa-di-ni, Tỳ-khưu-ni phàm phu, Dự Lưu, Nhất Lai, cho đến Bất Hoàn.
Khīṇāsavāya pana ekantamahāsāvajjovāti vuttaṃ.
But that of an Arahant is an absolutely grave transgression.
Còn đối với vị A-la-hán, đó là một sự vi phạm tuyệt đối rất nặng.
Kasmāpanettha surāpānaṃ nagahi taṃ.
Why then is the drinking of intoxicating liquor not included here?
Vì sao ở đây không bao gồm việc uống rượu?
Taṃpihi apāyasaṃvattani kabhāvena vuttaṃ.
For it too is mentioned as leading to woeful states.
Vì việc đó cũng được nói là dẫn đến các cõi khổ.
Yathāha-surāmerayapānaṃ bhikkhave āsevitaṃ bhāvitaṃ bahulīkataṃ nirayasaṃvattanikaṃ tiracchānayonisaṃvattanikaṃ pettivisayasaṃvattanikaṃ.
As it is said: "Monks, the drinking of intoxicating liquor and alcohol, when indulged in, developed, and practiced repeatedly, leads to rebirth in hell, in the animal realm, in the realm of hungry ghosts.
Như đã nói: “Này các Tỳ-khưu, việc uống rượu say được thực hành, được vun bồi, được làm cho sung mãn sẽ dẫn đến địa ngục, dẫn đến loài súc sanh, dẫn đến cõi ngạ quỷ.
Yoca sabbalahuko surāmeraya pānassa vipāko.
And the lightest result of drinking intoxicating liquor and alcohol,
Và quả báo nhẹ nhất của việc uống rượu say,
So manussabhūtassa ummattakasaṃvattaniko hotīti.
is to be reborn as a human being who is deranged."
là khi tái sinh làm người sẽ dẫn đến điên loạn.”
Aṭṭhakathāsupi koṭṭhāsato pañcapi pāṇātipātā dayo kammapathāevāti vuttanti.
And in the Aṭṭhakathās, it is said that "five, namely the destruction of life and so on, are paths of action (kammapatha) as categories."
Trong các Chú Giải cũng nói rằng, năm nghiệp sát sanh v.v... theo từng phần chỉ là các nghiệp đạo.
Vuccate, mūlaṭīkāyaṃ tāva tassa sabhāgattena micchācāre upakārakattena dasasupi kammapathesu anupavesoti vuttaṃ.
It is said, first, in the Mūlaṭīkā that due to its similarity and its role in assisting wrong conduct, it is included among all ten paths of action.
Được nói rằng, trong Mūlaṭīkā, việc đó được bao gồm trong mười nghiệp đạo vì có tính tương đồng và là yếu tố hỗ trợ cho tà dâm.
Tattha sabhāgattaṃ gahetvā vibhāvaniyaṃ surāpānaṃpi ettheva saṅgayhatīti vadanti rasasaṅkhātesu kāmesu micchācārabhāvatoti vuttaṃ.
Taking its similarity into account, it is said that in the Vibhāvanī, the drinking of intoxicating liquor is also included here, as it is a form of wrong conduct concerning the pleasures called tastes.
Ở đó, khi lấy tính tương đồng, trong Vibhāvanī, có nói rằng việc uống rượu cũng được bao gồm trong đây, vì nó là một dạng tà dâm trong các dục lạc được gọi là vị giác.
Upakārakattaṃ gahetvā paṭisambhidāmaggaṭīkāyaṃ kusalākusalāpica paṭisandhijanakāyeva kammapathāti vuttā.
Taking its supportive role into account, it is said in the Paṭisambhidāmaggaṭīkā that wholesome and unwholesome actions that are productive of rebirth are paths of action.
Khi lấy yếu tố hỗ trợ, trong Paṭisambhidāmaggaṭīkā có nói rằng, thiện và bất thiện cũng là các nghiệp đạo sinh ra tái sinh.
Vuttāvasesā paṭisandhijanane anekanti kattā kamma pathāti na vuttāti imassa vākyassa saṃvaṇṇanāyaṃ vuttāvase sāti surāpānādayo tabbiramaṇādayoca.
In the commentary on the statement "the remaining actions are not called paths of action because they are not decisive in generating rebirth," 'remaining actions' refers to the drinking of intoxicating liquor, refraining from it, and so on.
Trong phần giải thích câu này: “Những gì còn lại không được nói là nghiệp đạo vì chúng không nhất định sinh ra tái sinh”, thì “những gì còn lại” là việc uống rượu v.v... và sự kiêng cữ chúng v.v...
Surāpānañhi madassa paccayo.
For the drinking of intoxicating liquor is a cause of intoxication.
Vì việc uống rượu là nguyên nhân của sự say sưa.
Mado apuññapathassa.
Intoxication is a cause of unwholesome paths.
Say sưa là nguyên nhân của con đường bất thiện.
Tabbiratipi nimmadatāya.
Refraining from it is due to non-intoxication.
Sự kiêng cữ nó là do không say sưa.
Sāca puññapathassāti kammapathūpanissayāni tāni tadāsannakammavasena sandhijanakānipi hontīti vuttaṃ.
And that* is a cause of wholesome paths; thus, these are said to be dependent conditions for paths of action, also generating rebirth through proximate action.
Và điều đó là con đường thiện, nên những điều đó là duyên cận y của nghiệp đạo, và cũng có thể sinh ra tái sinh tùy theo nghiệp cận kề.
Tattha tadāsannakammavasenāti tassa surāpānassavā surāpānaviratiyāvā āsanne pavattānaṃ tammūlakānaṃ apuññakammānaṃvā puññakammānaṃvā vasenāti attho.
Here, "through proximate action" means through actions that occur close to the drinking of intoxicating liquor or the refraining from it, which are rooted in it, whether unwholesome or wholesome actions.
Ở đó, “tùy theo nghiệp cận kề” có nghĩa là tùy theo các nghiệp bất thiện hoặc thiện phát sinh gần với việc uống rượu hoặc kiêng cữ rượu, và có nguồn gốc từ chúng.
Idaṃ vuttaṃ hoti-yo suraṃ pivitvā surāmadahetu pāṇā pātādīsu yaṃkiñci kammaṃ karoti, tassa surāpānaṃ tassati kammassa balavūpanissayo hoti pubbacetanāṭhāniyañca.
This is what is said: "Whoever, having drunk liquor, performs any action like destroying life due to intoxication, for him, the drinking of liquor becomes a strong supporting condition for that action, and acts as a predetermining intention.
Điều này có nghĩa là: người nào uống rượu và do say rượu mà thực hiện bất kỳ nghiệp nào như sát sanh v.v..., thì việc uống rượu đó là duyên cận y mạnh mẽ cho nghiệp đó và cũng ở vị trí của tư tâm trước.
Tadeva visuṃ paṭisandhiṃ janeti, na itaranti.
That alone generates rebirth, not the other*."
Chính điều đó sinh ra tái sinh riêng biệt, chứ không phải điều khác.
Yathā hi pubbāparacetanā yopi kammapathapattassa kammassa parivārabhūtāeva paṭisandhiṃ janenti, na itarā.
Just as preceding and succeeding intentions, which are auxiliary to an action that has reached the path of action, generate rebirth, not other intentions.
Giống như tư tâm trước và sau của nghiệp đã đạt đến nghiệp đạo chỉ là phần phụ của nghiệp và sinh ra tái sinh, chứ không phải các tư tâm khác.
Evamidaṃpīti.
So too is this.
Điều này cũng vậy.
Na hi kammapathasuttesu sarūpato āgatānieva paṭisandhiṃ janenti.
For it cannot be asserted that only those actions explicitly mentioned in the Suttas on paths of action generate rebirth, and not others.
Vì không thể quy định rằng chỉ những gì được đề cập trực tiếp trong các kinh về nghiệp đạo mới sinh ra tái sinh.
Na itarānīti sakkā niyametuṃ.
It is not possible to determine that these are not others.
Chứ không phải những điều khác.
Yāni pana ekantena paṭisandhijananasāmatthiya yuttāni, tāneva tattha sarūpato vuttāni.
But those actions that are invariably capable of generating rebirth are explicitly stated there.
Tuy nhiên, những gì có khả năng chắc chắn sinh ra tái sinh thì được đề cập trực tiếp ở đó.
Yānipana paṭisandhijanane anekantikāni honti.
Those actions, however, that are not decisive in generating rebirth,
Còn những gì không nhất định sinh ra tái sinh,
Tāni tatthasarūpato na vuttānīti sakkā viññātuṃ.
cannot be understood as explicitly stated there.
thì có thể hiểu là không được đề cập trực tiếp ở đó.
Tathā hi paṭisambhidā maggaṭṭhakathāyaṃ kusalākusalāpica paṭisandhijanakāyeva kammapathāti vuttā.
Thus, in the Paṭisambhidāmaggaṭṭhakathā, it is stated that "wholesome and unwholesome actions that are productive of rebirth are paths of action."
Vì vậy, trong Paṭisambhidāmaggaṭṭhakathā có nói rằng, thiện và bất thiện cũng là các nghiệp đạo sinh ra tái sinh.
Vuttāvasesā paṭisandhijanane anekanti kattā kammapathāti na vuttāti vuttaṃ.
And it is said: "The remaining actions are not called paths of action because they are not decisive in generating rebirth."
Những gì còn lại không được nói là nghiệp đạo vì chúng không nhất định sinh ra tái sinh.
Tasmā idaṃpi paṭisandhijanane anekantikattā tattha sarūpato na vuttantica.
Therefore, this too is not explicitly stated there because it is not decisive in generating rebirth.
Do đó, điều này cũng không được đề cập trực tiếp ở đó vì nó không nhất định sinh ra tái sinh.
Yaṃ tadā sannakammavasena paṭisandhijanakanti pubbe vuttaṃ.
What was previously said about generating rebirth through proximate action,
Và điều đã nói trước đây là nó sinh ra tái sinh tùy theo nghiệp cận kề,
Taṃ tattha sarūpato vuttesu tadā sannakammesu anupaviṭṭhantica sakkā vattunti.
can be said to be included in those proximate actions explicitly stated there.
có thể nói rằng nó được bao gồm trong các nghiệp cận kề được đề cập trực tiếp ở đó.
Tassa pana duvidhaṃ kiccaṃ paṭisandhijananaṃ kammajananañcāti.
However, it has two functions: generating rebirth and generating karma.
Tuy nhiên, việc đó có hai chức năng: sinh ra tái sinh và sinh ra nghiệp.
Tattha paṭijananato kammajananamevassa mahantaṃ mahāvipphārañca hotīti katvā sakkena devānamindena kumbhajātake –
Here, the generating of karma is greater and has a wider scope than the generating of rebirth; thus, Sakka, the king of devas, in the Kumbha Jātaka, said:
Ở đó, vì chức năng sinh ra nghiệp của nó lớn hơn và lan rộng hơn chức năng sinh ra tái sinh, nên Đức Đế Thích, vua của chư thiên, trong Kumbhajātaka đã nói:
Evaṃ tadāsannakammavaseneva tassa apāyagāmitā vuttā.
Thus, its leading to woeful states is mentioned solely through proximate action.
Như vậy, việc đi đến các cõi khổ của nó được nói đến tùy theo nghiệp cận kề.
Tadubhayaṃ panassa kiccaṃ gahetvā surāmerayapānaṃ bhikkhave āsevitaṃ.La.
And both of its functions are taken into account in the Aṅguttara where it is said: "Monks, the drinking of intoxicating liquor and alcohol, when indulged in... leads to rebirth."
Cần phải hiểu rằng, cả hai chức năng của nó được nói đến trong Aṅguttara: “Này các Tỳ-khưu, việc uống rượu say được thực hành, La.
Saṃvattanikanti aṅguttare vuttanti veditabbaṃ.
This should be understood.
Dẫn đến.”
Ayañhisuttapadesu dhammatā.
For this is the nature of expressions in the Suttas:
Vì đây là một quy luật trong các đoạn kinh.
Yadidaṃ saṃvattanikanti vuttaṭṭhāne yathālābhayojanāti.
where it is said "leads to rebirth," it is to be understood according to what is appropriate.
Đó là, ở những chỗ nói “dẫn đến” thì phải giải thích tùy theo sự phù hợp.
Tathāhi mūlaṭīkāyaṃpunabbhavaṃdetipunabbhavāya saṃvattetīti pāṭhe kammasahajātā punabbhavaṃdeti.
Thus, in the Mūlaṭīkā, regarding the reading "punabbhavaṃ detīti punabbhavāya saṃvattetīti," it is said: "The karma arising together with it gives rebirth.
Vì vậy, trong Mūlaṭīkā, trong đoạn văn “punabbhavaṃ deti punabbhavāya saṃvatteti” (sinh ra tái sinh, dẫn đến tái sinh), có nói rằng “cùng với nghiệp sinh ra tái sinh”.
Kammasahāyabhūtā akammasahajā tāpunabbhavaṃ saṃvattetīti vuttaṃ.
Those not arising together with karma, but being companions to karma, lead to rebirth."
“Những gì không cùng với nghiệp mà là bạn của nghiệp thì dẫn đến tái sinh.”
Keci pana imamatthaṃ anupadhāretvā imāya pāḷiyā tassa visuṃ ekantakammapathabhāvaṃ maññanti.
Some, however, without properly considering this meaning, believe that by this Pāḷi text, it is absolutely a distinct path of action.
Tuy nhiên, một số người không suy xét ý nghĩa này mà cho rằng theo đoạn văn này, việc đó là một nghiệp đạo tuyệt đối riêng biệt.
Yaṃ pana koṭṭhāsato pañcapi kammapathāevāti aṭṭhakathāvākyaṃ.
But concerning the Aṭṭhakathā statement, "five, as categories, are paths of action."
Còn câu trong Chú Giải: “Năm nghiệp theo từng phần chỉ là các nghiệp đạo.”
Tattha evasaddena tesaṃ cetanādhammattā jhānādikoṭṭhāsikattaṃ nivatteti.
There, the word 'eva' (only) precludes their being categories of jhāna etc., due to their nature as cetanā (volition).
Ở đó, từ “chỉ” (eva) loại trừ việc chúng thuộc về các phần của thiền định v.v... vì chúng là pháp tư tâm.
Cetanā hi kammapathaṃ pattāpi apattāpi koṭṭhāsato kamma pathakoṭṭhāsikāeva hotīti.
For volition, whether it has reached the path of action or not, is only a category of the path of action by way of category.
Vì tư tâm, dù đã đạt đến nghiệp đạo hay chưa, theo từng phần vẫn chỉ là phần của nghiệp đạo.
Teneva mūlaṭīkāyaṃ kammapathā evāti kammapathakoṭṭhāsikāevāti vuttaṃ.
Therefore, in the Mūlaṭīkā, "kammapathā eva" is explained as "kammapathakoṭṭhāsikā eva" (only categories of the path of action).
Do đó, trong Mūlaṭīkā có nói: “chỉ là các nghiệp đạo” có nghĩa là “chỉ là phần của nghiệp đạo”.
Anuṭīkāyañca kamma pathakoṭṭhāsikāeva.
And in the Anuṭīkā, it is said: "only categories of the path of action.
Và trong Anuṭīkā cũng nói: “chỉ là phần của nghiệp đạo”.
Na jhānādikoṭṭhāsikāti vuttaṃ.
Not categories of jhāna and so on."
“Chứ không phải là phần của thiền định v.v...”
Kecipana imamatthaṃ asallakkhetvā iminā vākyena tassa visuṃ kammapathabhāvaṃ vadanti.
Some, however, without observing this meaning, say that by this statement, it is absolutely a distinct path of action.
Tuy nhiên, một số người không chú ý đến ý nghĩa này mà nói rằng theo câu này, việc đó là một nghiệp đạo riêng biệt.
Khuddakapāṭhaṭṭhakathāyaṃ pana sabbenasabbaṃ tassa kammapathabhāvo paṭikkhittoyeva, tattha hi purimānaṃ catunnaṃ kāyakammādibhāvañca kammapathabhāvañca visuṃ vatvā surāpānaṃpatvā kāyakammamevāti vuttaṃ.
However, in the Commentary on the Khuddakapāṭha, its status as a kammapatha is entirely rejected. For there, having spoken separately of the first four as bodily actions, etc., and as kammapathas, when it comes to drinking alcohol, it is stated to be merely a bodily action.
Tuy nhiên, trong Khuddakapāṭṭhakathā, việc đó hoàn toàn bị bác bỏ là một nghiệp đạo, vì ở đó, sau khi nói riêng về tính chất thân nghiệp v.v... và tính chất nghiệp đạo của bốn nghiệp trước, khi nói đến việc uống rượu thì chỉ nói là thân nghiệp.
Etena vacīkammabhāvañca kammapathabhāvañca paṭikkhipatīti.
By this, its status as a verbal action and a kammapatha is rejected.
Với điều này, nó bác bỏ tính chất khẩu nghiệp và tính chất nghiệp đạo.
Dhātusaṃyuttaṭṭhakathā yañca paṭikkhitto.
It is also rejected in the Commentary on the Dhātusaṃyutta.
Và trong Dhātusaṃyuttaṭṭhakathā cũng bị bác bỏ.
Yathāha-tatīyaṃpañcakammavasena bujjhanakānaṃ ajjhāsayavasena vuttaṃ.
As it states: "The third is spoken of by way of the five actions, according to the disposition of those who understand.
Như đã nói: “Thứ ba được nói tùy theo ý hướng của những người hiểu biết theo năm nghiệp.
Catutthaṃ sattakammapathavasena pañcamaṃ dasa kammapathavasenāti.
The fourth by way of the seven kammapathas, and the fifth by way of the ten kammapathas."
Thứ tư theo bảy nghiệp đạo, thứ năm theo mười nghiệp đạo.”
Tattha hi tatīye surāpānamissakattā pañcakammavasena icceva vuttaṃ.
There, in the third, because of the inclusion of drinking alcohol, it is merely said "by way of the five actions".
Ở đó, trong điều thứ ba, vì sự pha trộn với việc uống rượu, nên chỉ được nói theo nghĩa năm nghiệp.
Na pañcakammapathavasenāti.
It is not said "by way of the five kammapathas".
Không phải theo nghĩa năm nghiệp đạo.
Etāsupica paṭisandhijanane anekanti kattāeva paṭikkhittoti na nasakkā vattuṃ evañhi sati sabbā pāḷiṭṭhakathāṭīkāyo saṃsanditā hontīti.
Even in these cases, because it generates many rebirths, it cannot be said that it is rejected. For if it were so, all the Pāḷi Commentaries and Sub-commentaries would be consistent.
Và trong những điều này, việc tạo ra sự tái sinh là không thể nói rằng nó bị bác bỏ bởi vì nó là 'nhiều' (aneka). Nếu vậy, tất cả các chú giải và tiểu chú giải của Pāḷi sẽ trở nên mâu thuẫn.
Kāyakammanti ettha kāyo tividho sasambhārakāyo pasādakāyo copanakāyoti.
Regarding bodily action here, the body is threefold: the body with constituents, the sensitive body, and the activating body.
Ở đây, từ thân nghiệp (kāyakamma) có nghĩa là thân có ba loại: thân có các thành phần, thân có tịnh sắc, và thân biểu hiện.
Idha kāyaviññattisaṅkhāto copanakāyo adhippetoti vuttaṃ kāyaviññattisaṅkhāteti.
Here, the activating body, which is defined as bodily intimation, is intended, hence it is said: defined as bodily intimation.
Ở đây, thân biểu hiện được hiểu là thân biểu tri (kāyaviññatti), do đó được nói là thân biểu tri.
Copanakāyo hi kadāci kāyaṅgena attanoadhippāyaṃ parassa viññā panatthāyapi karīyatīti kāyaviññattīti vuccatīti.
For the activating body is sometimes performed with a limb of the body to convey one's intention to another, thus it is called bodily intimation.
Thân biểu hiện đôi khi được thực hiện bằng các bộ phận của thân để biểu lộ ý định của mình cho người khác, do đó được gọi là thân biểu tri.
So yevaca kammānaṃ pavattimukhattā dvāranti kāyadvāraṃ.
And that same is the door, the means of manifestation for actions, thus it is the bodily door.
Và chính nó là cửa ngõ (dvāra) cho sự phát sinh của nghiệp, nên được gọi là thân môn (kāyadvāra).
Tasmiñhi tena tena upakkama kiccena pavattamāneeva jīvitindriyupacchedādikiccasiddhito taṃjana kassa cetanādhammassa āyūhana kiccanibbattica kāyakammanāma lābhoca hotīti.
For when it manifests through various efforts and actions, results such as the cutting off of the life faculty are achieved, and the accumulation and generation of the volitional phenomenon of the person generating that result also becomes known as bodily action and gain.
Vì khi nó phát sinh thông qua các hành động nỗ lực khác nhau, sự thành tựu của việc đoạn tuyệt sinh mạng và các hành động khác được thực hiện, và sự nỗ lực của pháp tâm sở (cetanādhamma) tạo ra nó cũng như sự thành tựu của hành động đó được gọi là thân nghiệp.
Tasmiṃ kāyadvāre.
In that bodily door.
Trong thân môn đó.
Etthaca yasmāsabbānipi kammāni pubbaṅgamabhūtena sampayuttamanena vinā nasijjhanti.
And here, since all actions cannot succeed without the associated mind which is the forerunner,
Và ở đây, vì tất cả các nghiệp không thể thành tựu nếu không có tâm đồng sinh làm tiền đạo.
Manopubbaṅgamā dhammā.
"Mind is the forerunner of all mental states.
Các pháp do ý dẫn đầu.
Manoseṭṭhā manomayāti hi vuttaṃ.
Mind is their chief, and they are mind-made," is indeed stated.
Ý là tối thượng, ý tạo tác, như đã nói.
Dhammāti cettha sucaritaduccaritadhammā vuccanti.
Here, the term dhammā refers to good and bad actions.
Ở đây, các pháp được gọi là các pháp thiện và bất thiện.
Tasmā manodvāraṃ sabbakammasādhāraṇattā kammāni visesetuṃ nasakkoti.
Therefore, the mental door, being common to all actions, cannot distinguish actions.
Do đó, ý môn (manodvāra) không thể phân biệt các nghiệp vì nó là chung cho tất cả các nghiệp.
Asādhāraṇabhūtā pana kāyavacīyo eva sakonti.
But the uncommon ones, the body and speech, can.
Nhưng thân và ngữ không chung mới có thể phân biệt.
Yasmāca purimāni sattavidhāni kammāni kevalaṃ manomattena nasijjhanti.
And since the first seven types of actions cannot succeed merely by the mind,
Và vì bảy nghiệp đầu tiên không thể thành tựu chỉ bằng ý.
Taṃsamuṭṭhitehi pana kāya vacīpayogehi eva sijjhanti.
but rather succeed only through bodily and verbal expressions originating from them,
Chúng chỉ thành tựu thông qua các hành động thân và ngữ phát sinh từ ý đó.
Tasmā teeva tesaṃ kammānaṃ pavattimukhasaṅkhyaṃ gacchantīti vuttaṃ kāyadvāreti.
therefore, they alone serve as the means of manifestation for those actions, hence it is said in the bodily door.
Do đó, chính chúng là cửa ngõ cho sự phát sinh của các nghiệp đó, nên được nói là thân môn.
Parato vacīdvāreti ca.
And later, in the verbal door.
Sau đó là ngữ môn.
Yasmā pana kāyadvāre vuttito kāyakammaṃ nāma.
However, if it were merely stated that an action performed in the bodily door is called a bodily action,
Tuy nhiên, vì nghiệp được nói là thân nghiệp do phát sinh qua thân môn.
Vacīdvāre vuttito vacīkammaṃnāmāti ettakamatte vutte pāṇātipātādīni tīṇi kāyakammaṃnāma.
and an action performed in the verbal door is called a verbal action, then the three actions such as taking life would be called bodily actions,
Và được nói là ngữ nghiệp do phát sinh qua ngữ môn. Nếu chỉ nói như vậy, thì ba nghiệp như sát sinh v.v. là thân nghiệp.
Musāvādādīni cattāri vacīkammaṃnāmāti evaṃ dvārena kammānaṃ nāmavavatthānaṃ asiddhaṃ siyā.
and the four actions such as false speech would be called verbal actions, a classification of actions by their doors would be unsuccessful.
Bốn nghiệp như nói dối v.v. là ngữ nghiệp. Sự phân biệt tên gọi của các nghiệp theo môn như vậy sẽ không thành công.
Yadā hi purimāni dve āṇattivasena appakena vacīdvāre bhijjhanti.
For when the first two are broken in a minor way through the verbal door by way of command,
Vì khi hai nghiệp đầu tiên bị phá vỡ qua ngữ môn một cách nhỏ nhặt do sự ra lệnh.
Tadā tāni kāyakammanti nāmaṃ jaheyyuṃ.
then they would lose the name "bodily action"
Lúc đó, chúng sẽ mất tên gọi là thân nghiệp.
Vacīkammanti saṅkhyaṃ gaccheyyuṃ kasmā vacīdvāre vuttito vacīkammaṃnāmāti vuttattā.
and acquire the designation "verbal action." Why? Because it is stated that an action performed in the verbal door is called a verbal action.
Và sẽ được gọi là ngữ nghiệp. Vì sao? Vì đã nói rằng nghiệp được gọi là ngữ nghiệp do phát sinh qua ngữ môn.
Dvevā nesaṃ nāmāni bhaveyyuṃ.
They would have two names,
Chúng sẽ có hai tên gọi.
Ubhayadvāresupi sandissanato.
due to being observed in both doors.
Vì chúng được thấy ở cả hai môn.
Yadāpana majjhimāni cattāri hatthamuṭṭhādivasena appakena kāyadvāre sijjhanti.
But when the middle four are achieved in a minor way through the bodily door by means of gestures, such as a clenched fist,
Nhưng khi bốn nghiệp giữa thành tựu qua thân môn một cách nhỏ nhặt bằng cách nắm tay v.v.
Tadā tānipi vacīkammanti nāmaṃ jaheyyuṃ.
then they too would lose the name "verbal action"
Lúc đó, chúng cũng sẽ mất tên gọi là ngữ nghiệp.
Kāyakammanti saṅkhyaṃ gaccheyyuṃ.
and acquire the designation "bodily action."
Và sẽ được gọi là thân nghiệp.
Kasmā kāyadvāre vuttito kāyakammaṃnāmāti vuttattā.
Why? Because it is stated that an action performed in the bodily door is called a bodily action.
Vì sao? Vì đã nói rằng nghiệp được gọi là thân nghiệp do phát sinh qua thân môn.
Dvevā nesaṃ nāmāni bhaveyyuṃ.
They would have two names,
Chúng sẽ có hai tên gọi.
Ubhayadvāresupi sandissanato.
due to being observed in both doors.
Vì chúng được thấy ở cả hai môn.
Evañcasati pāṇātipāto.La.
If this were the case, the classification that taking life, etc.,
Và nếu như vậy, thì sự phân biệt như "sát sinh... La... tà hạnh là thân nghiệp" sẽ trở nên vô nghĩa.
Micchācāroceti kāyakammaṃnāmāti idaṃ vavatthānameva niratthakaṃ siyā.
and sexual misconduct are called bodily actions would be meaningless.
.
Tathā parato musāvādo.La.
Similarly, later, false speech, etc.,
Cũng như sau đó "nói dối... La...
Ppalāpoceti vacīkammaṃnāmāti.
and frivolous talk are called verbal actions.
... nói phù phiếm là ngữ nghiệp".
Bāhullavuttitoti vuttepana ekamekena bāhullasaddena chabbidhāni tāni vajjāni vajjetvā vuttappakāraṃ dvārena kammavavatthānaṃ siddhaṃ bhavati.
However, when it is said by way of prevalence, by rejecting the six kinds of offenses with each word indicating prevalence, the classification of actions by their doors as described becomes established.
Nhưng khi nói do sự phát sinh chủ yếu, thì sự phân biệt nghiệp theo môn như đã nói, bằng cách tránh sáu điều sai trái với mỗi từ "chủ yếu", sẽ thành công.
Yathā vanacarako saṅgāmāvacaroti.
Just as a forest-dweller is called a warrior.
Giống như "người sống trong rừng" hay "người tham chiến".
149. Musāti abhūtatthe nipāto.
149. Musā is a particle for "untrue."
149. "Musā" là một giới từ chỉ ý nghĩa không có thật.
Musā vadanti etenāti musāvādo.
They speak untruths by this, thus false speech (musāvādo).
Nói dối bằng điều này nên gọi là nói dối (musāvāda).
Visati paresaṃ aññamaññasammodabhāvasaṅkhātaṃ sāmaggirasaṃ saṃcuṇṇeti paribhindati mithu bhedaṃ karoti etāyāti pisuṇā.
It enters, crushes, breaks apart, and causes mutual division in the harmonious state, which is the enjoyment of mutual concord among others, by this, thus pisuṇā (slanderous).
Nó đi vào, nghiền nát, phá vỡ, gây chia rẽ lẫn nhau cái vị hòa hợp gọi là sự hòa thuận của người khác, nên gọi là lời nói đâm thọc (pisuṇā).
Attano piyabhāvaṃ paresañca mittasuññabhāvaṃ karoti etāyātivā pisuṇā.
Or it makes oneself dear and others friendless by this, thus pisuṇā according to etymology.
Hoặc nó tạo ra sự thân ái của mình và sự không có bạn bè của người khác, nên gọi là pisuṇā.
Niruttinayena.
According to the rule of etymology.
Theo ngữ nguyên học.
Vadanti etāyāti vācā.
They speak by this, thus vācā (speech).
Nói bằng điều này nên gọi là lời nói (vācā).
Pisuṇāca sā vācācāti pisuṇavācā.
It is slanderous and it is speech, thus slanderous speech (pisuṇavācā).
Đó là lời nói đâm thọc, nên gọi là lời nói đâm thọc (pisuṇavācā).
Yena suyyati, tassa hadayaṃ pharamānā usati dahatīti pharusā.
It affects and burns the heart of the one who hears it, thus pharusā (harsh).
Nó làm đau, đốt cháy trái tim của người nghe, nên gọi là lời nói thô ác (pharusā).
Pharusāca sā vācācāti pharusavācā.
It is harsh and it is speech, thus harsh speech (pharusavācā).
Đó là lời nói thô ác, nên gọi là lời nói thô ác (pharusavācā).
Sādhujanehi adhigantabbaṃ saṃsukhaṃ hitañca phalati visarati vināseti hitasukhamaggaṃ bhindatīti samphaṃ.
It produces, spreads, destroys, and breaks the path to well-being and happiness that should be attained by good people, thus samphaṃ (frivolous).
Nó làm cho quả lành, hạnh phúc mà người thiện phải đạt được bị tan biến, bị phá hủy, phá vỡ con đường hạnh phúc và lợi ích, nên gọi là lời nói phù phiếm (samphaṃ).
Taṃvā phalati bhijjati etenāti samphaṃ.
Or it produces or breaks by this, thus samphaṃ.
Hoặc nó làm cho quả lành bị phá vỡ bởi điều này, nên gọi là samphaṃ.
Atthadhammāpagatassa paṭibhāṇacittassa bhāratayuddhasītāharaṇā dikassa vācā vatthumattassetaṃ nāmaṃ.
This is merely a name for speech about the Battle of Bhārata, or the abduction of Sītā, etc., which is devoid of meaning and Dhamma, and pertains to the mind's faculty of discernment.
Đây là tên gọi của một loại lời nói chỉ là đối tượng của một tâm ứng đối không có nghĩa lý và pháp lý, như truyện chiến tranh Bharata hay truyện Sita bị bắt cóc.
Yattha diṭṭhadhammahitabuddhiyāvā samparāyika hitabuddhiyāvā upāyadīpakaṃ kiñci atthadhammavinayapadaṃ natthi.
In which there is no word of Dhamma, meaning, or discipline that clarifies a means of success, whether with the intention of well-being in this life or with the intention of well-being in the future life.
Nơi đó không có bất kỳ từ ngữ nào về nghĩa lý, pháp lý, hoặc giới luật có thể chỉ ra phương tiện để đạt được lợi ích hiện tại hoặc lợi ích đời sau.
Samphaṃ palapantipakārena kathayanti etenāti sapphappalāpo.
They speak of frivolous matters in a rambling manner by this, thus frivolous talk (sapphappalāpo).
Nói bằng cách nói phù phiếm, nên gọi là nói phù phiếm (sapphappalāpo).
Tattha parassavisaṃ vādanapurekkhārena visaṃ vādaka kāyavacīpayogasamuṭṭhāpikā akusalacetanā musāvādo.
Therein, musāvādo (false speech) is unwholesome volition that gives rise to bodily and verbal effort, being a poisonous utterance made with the intention of speaking poison to another.
Trong đó, ý muốn bất thiện phát sinh từ sự vận dụng thân và ngữ để nói dối với ý định làm hại người khác là nói dối (musāvāda).
So parassa atthabhañjanakova kammapathabhedo.
That (false speech), being solely destructive of another's welfare, is a breakdown of the path of action.
Đó là sự phá vỡ nghiệp đạo, chỉ làm tổn hại người khác.
Itaro kammameva.
The other is merely action.
Cái kia chỉ là nghiệp.
Ettha ca kamma pathoti paṭisandhijanakānaṃ kammānaṃ uṭṭhānamukhamaggo vuccati.
And here, 'path of action' refers to the path of origin or the starting path of actions that generate rebirth-linking.
Ở đây, nghiệp đạo (kammapatha) được gọi là con đường phát sinh của các nghiệp tạo ra sự tái sinh.
Yathā hi rajānaṃ uṭṭhānapadeso rajapathoti vuccati.
Just as the place of origin of dust is called a 'dust-path'.
Giống như nơi phát sinh của bụi được gọi là đường bụi (rajapatha).
Tathā loke sandissamānesu sattānaṃ kāyavacīcittābhisaṅkharaṇakiccesuyehi kiccehi paṭisandhijanakāni kammāni uṭṭhahanti.
Similarly, among the actions of bodily, verbal, and mental volitional formations performed by beings seen in the world, actions that generate rebirth-linking arise.
Cũng vậy, trong các hành động tạo tác thân, ngữ, ý của chúng sinh được thấy trong thế gian, các nghiệp tạo ra sự tái sinh phát sinh từ những hành động nào.
Yesuvā kiccesu tāni uṭṭhahanti pavattanti.
Or in whichever actions they arise and occur.
Hoặc chúng phát sinh và vận hành trong những hành động nào.
Tāni kāyavacīcittā bhisaṅkharaṇakiccāni paṭisandhijanakānaṃ kammānaṃ uṭṭhānamukhamaggattā kammapathoti vuccanti.
Those actions of bodily, verbal, and mental volitional formations are called 'path of action' because they are the starting path or path of origin of actions that generate rebirth-linking.
Những hành động tạo tác thân, khẩu, ý đó được gọi là nghiệp đạo (kammapatha) vì chúng là con đường, là cửa ngõ phát sinh của các nghiệp tạo ra sự tái sinh.
Katamāni pana tānīti.
What are those actions?
Vậy những điều đó là gì?
Aṅgasampannāni akusalesu pāṇaghāta kiccādīni kusalesu tabbiramaṇakiccādīni dasavidhāni kiccānīti.
They are the ten kinds of actions, complete with factors: killing and so forth among unwholesome actions, and refraining from them and so forth among wholesome actions.
Đó là mười loại hành động đầy đủ chi phần: các hành động sát sinh v.v. trong các điều bất thiện, và các hành động từ bỏ chúng v.v. trong các điều thiện.
Kammāniyeva sugatiduggatīnaṃ taduppajjanakasukhadukkhānañca pathabhūtattā kammapathonāmātipi vadanti.
Some also say that actions themselves are called 'path of action' because they serve as the path for happy and unhappy destinations, and for the happiness and suffering that arise therein.
Họ cũng nói rằng chính các nghiệp là kammapatha (nghiệp đạo) vì chúng là con đường dẫn đến các cõi thiện và cõi ác, và đến các khổ lạc phát sinh từ đó.
Parassa bhedapurekkhārena bhedakakāyagacīpayogasamuṭṭhā pikā saṃkiliṭṭhacetanā pisuṇāvācā.
Slanderous speech (pisuṇāvācā) is a defiled volition that arises from bodily or verbal effort aimed at causing division in others, with division as its forethought.
Lời nói đâm thọc (pisuṇāvācā) là một tâm sở (cetanā) ô nhiễm, phát sinh từ sự sử dụng thân và khẩu nhằm mục đích chia rẽ người khác.
Sāpi pare bhinneyeva kammapathabhedo.
This becomes a path of action only when others are actually divided.
Điều đó cũng chỉ là nghiệp đạo khi người khác đã bị chia rẽ.
Abhinne kammameva.
If they are not divided, it is merely action.
Nếu chưa bị chia rẽ, thì chỉ là nghiệp (kamma).
Parassa mammacchedakakāya vacīpayogasamuṭṭhāpikā duṭṭhacetanā pharusavācā.
Harsh speech (pharusavācā) is a malevolent volition that arises from bodily or verbal effort meant to cut others to the quick.
Lời nói thô ác (pharusavācā) là một tâm sở ác (duṭṭhacetanā), phát sinh từ sự sử dụng thân và khẩu nhằm mục đích làm tổn thương (mamma) người khác.
Etthaca maranti sattā, maraṇamattaṃvā dukkhaṃ nigacchanti etasmiṃ ghaṭṭiyamāneti mammaṃ.
Here, "mammaṃ" (the quick) refers to that which, when afflicted, causes beings to die, or to experience suffering equivalent to death.
Ở đây, "mamma" là điều mà chúng sinh chết vì nó, hoặc chịu đựng sự đau khổ chỉ vì bị va chạm.
Duṭṭhavaṇo.
It is a grievous wound.
Vết thương độc.
Mammaṃ chindati bhindati ghaṭṭetīti mammacchedako.
"Mammaṃ chindati bhindati ghaṭṭetīti mammacchedako" means that which cuts, pierces, or afflicts the quick.
"Mamma-cchedaka" là người cắt, phá, làm tổn thương mamma.
Vaṇaghaṭṭanapayogo.
It is the act of irritating a wound.
Sự va chạm vết thương.
Idha pana mammaṃviyāti mammaṃ.
But here, "mammaṃ" is like the quick.
Ở đây, "mamma" là như mamma.
Jātiādīsu dasasu akkosavatthūsu yaṃkiñci.
It refers to any of the ten grounds for insult such as birth and so forth.
Bất cứ điều gì trong mười đối tượng chửi rủa như chủng tộc v.v.
Mammacchedakoti jātiādīsu ghaṭṭana vasena pavatto pharusa kāyavacī payogo.
"Mamacchedako" refers to the harsh bodily or verbal act of afflicting based on birth and so forth.
"Mamma-cchedako" là sự sử dụng thân và khẩu thô ác, phát sinh từ sự va chạm vào chủng tộc v.v.
Aya mattho sīlakkhandha ṭīkā vasena veditabbo.
This meaning should be understood according to the Sīlakkhandha Commentary.
Ý nghĩa này cần được hiểu theo chú giải Sīlakkhandha.
Athavā.
Alternatively,
Hoặc là,
Mamāyatīti mamo.
"Mamo" is that which is mine; it is a friend.
"Mamo" là điều mà tôi yêu mến.
Mamassa bhāvo mammaṃ.
"Mammaṃ" is the state of being mine, a friendly heart.
"Mammaṃ" là trạng thái của sự yêu mến.
Mettācittaṃ.
A heart of loving-kindness.
Tâm từ.
Mammaṃ chindatīti mammacchedako.
"Mamacchedako" means one who cuts off the friendly heart.
"Mamma-cchedako" là người cắt đứt mamma.
Ayaṃpi akkositabbassa sammukhāeva kammapathabhedoti keci.
Some say that this also constitutes a path of action only when spoken directly to the person being insulted.
Một số người nói rằng điều này cũng là nghiệp đạo chỉ khi chửi rủa trực tiếp người bị chửi.
Parammukhāpīti apare.
Others say it applies even when spoken behind their back.
Những người khác nói rằng ngay cả khi không trực tiếp.
Yathā pana paraṃ akkositvā khamāpentassa khamāpanakammaṃ parassa dūre ṭhitassapi matassapi sampajjati.
Just as an act of apologizing to someone after insulting them reaches the other person, even if they are far away or dead,
Cũng như việc xin lỗi người khác sau khi chửi rủa, hành động xin lỗi đó có hiệu lực ngay cả khi người đó ở xa hoặc đã chết.
Evaṃ akkosanakammaṃpīti dīghamajjhimaṭīkākārā icchanti.
similarly, the act of insulting also reaches them, as desired by the commentators of the Dīgha and Majjhima Nikāyas.
Tương tự, các tác giả chú giải Dīghanikāya và Majjhimanikāya chấp nhận rằng hành động chửi rủa cũng vậy.
Akkosādhippāyena caṇḍā mahiṃsī taṃ anubandhatūtivā corā taṃ khaṇḍā khaṇḍikaṃ karontūtivā muddhā te phalatu sattadhātivā evamādinā nayena paraṃ abhisapantassapi kammapathabhedo hotiyevātica vadanti.
And they also say that the path of action is certainly committed by one who curses another with the intention of insulting, saying, "May fierce buffaloes chase him!" or "May robbers cut him into pieces!" or "May his head split into seven!", and so forth.
Họ cũng nói rằng ngay cả khi nguyền rủa người khác với ý định chửi rủa, như "Con trâu cái hung dữ đó hãy đuổi theo nó!", hoặc "Những tên cướp đó hãy chặt nó ra từng mảnh!", hoặc "Đầu ngươi hãy vỡ thành bảy mảnh!", thì nghiệp đạo vẫn phát sinh.
Anatthaviññāpana kāyavacīpayoga samuṭṭhāpikā pāpacetanā samphappalāpo.
Frivolous talk (samphappalāpo) is a wicked volition that arises from bodily or verbal effort to communicate what is meaningless.
Lời nói vô ích (samphappalāpo) là một tâm sở ác (pāpacetanā), phát sinh từ sự sử dụng thân và khẩu để thông báo những điều vô ích.
Sopi bhāratayuddha sītāharaṇādikesu paṭibhāṇacittesu vācāvatthumattesueva kammapathabhedo.
This also becomes a path of action only when the words themselves are themes for fluent discourse, such as the Mahābhārata war or the abduction of Sītā.
Điều đó cũng chỉ là nghiệp đạo trong những trường hợp như các câu chuyện về chiến tranh Bhārata, việc bắt cóc Sītā, hoặc những câu chuyện chỉ là lời nói trong tâm trí ứng đối.
Socakho pare taṃ anatthaṃ saccato gaṇhanteyeva.
And that is only when others truly take that meaninglessness seriously.
Điều đó chỉ xảy ra khi người khác chấp nhận điều vô ích đó là sự thật.
Agaṇhante pana kammameva.
If they do not take it seriously, it is merely action.
Nếu không chấp nhận, thì chỉ là nghiệp (kamma).
Tathā rājakathādīsu dvattiṃsa tiracchāna kathāpabhedesupi kammameva.
Similarly, in discussions of kings, and in the thirty-two kinds of animal talk, it is merely action.
Tương tự, trong các loại chuyện tầm phào ba mươi hai loại như chuyện vua chúa v.v., thì cũng chỉ là nghiệp.
Tañca kho tadassādavasena kathentasseva.
And that is only when one speaks them for the sake of enjoying them.
Và điều đó chỉ xảy ra khi người nói kể lại với sự thích thú.
Atthadhammavinayanissitaṃ katvā kathentassa pana sabbaṃpi satthakameva hotīti veditabbaṃ.
However, it should be understood that for one who speaks them by connecting them to meaning, Dhamma, and Vinaya, all of it becomes beneficial.
Nhưng cần phải biết rằng, đối với người nói những điều liên quan đến ý nghĩa (attha), Pháp (Dhamma) và Giới luật (Vinaya), thì tất cả đều có lợi ích.
Vacīkammanti ettha vacīti vācāyeva.
In "vacīkammaṃ" (verbal action), "vacī" means speech itself.
Ở đây, trong vacīkammaṃ (nghiệp khẩu), "vacī" chính là lời nói.
Sā catubbidhā saddavācā virativācā cetanāvācā copanavācāti.
That is of four kinds: sound-speech, abstention-speech, volition-speech, and communication-speech.
Lời nói có bốn loại: saddavācā (lời nói âm thanh), virativācā (lời nói từ bỏ), cetanāvācā (lời nói ý định), copanavācā (lời nói thúc đẩy).
Idha pana saddasahitā vacīviññattisaṅkhātā copana vācā adhippetāti vuttaṃ vacīviññattisaṅkhāteti.
But here, it is stated that "copanavācā" (communication-speech) which is accompanied by sound, known as "vacīviññatti" (verbal intimation), is intended, as mentioned in "vacīviññattisaṅkhāte" (referred to as verbal intimation).
Ở đây, đã nói rằng "copanavācā" (lời nói thúc đẩy) có kèm theo âm thanh, tức là "vacīviññatti" (sự biểu đạt bằng lời nói), được ám chỉ trong vacīviññattisaṅkhāte.
Copanavācā hi kadāci vācaṅgena attano adhippāyaṃ parassa viññāpanatthāyapi karīyatīti vacīviññattīti vuccatīti.
For communication-speech is sometimes made through vocal organs to convey one's intention to another, and so it is called "vacīviññatti".
Vì copanavācā đôi khi được thực hiện bằng một phần lời nói để truyền đạt ý định của mình cho người khác, nên nó được gọi là vacīviññatti.
Sāyevaca kammānaṃ pavatti mukhattā dvāranti vacīdvāraṃ.
And that same speech, being the avenue for the occurrence of actions, is the door, hence "vacīdvāraṃ" (verbal door).
Chính điều đó là cửa ngõ (dvāra) của sự phát sinh các nghiệp, nên nó là cửa khẩu (vacīdvāra).
Tāya hi taṃtaṃvacīpayogakiccena pavattamānāya eva visaṃvādanādikiccasiddhito taṃsamuṭṭhāpakassa cetanādhammassa āyūhanakriyānibbattica vacīkammanāmalābhoca hotīti.
For, when it occurs through various verbal actions, results like deception are achieved, and the volition-factor that generates it acquires the name "vacīkamma" due to its effort-generating act.
Vì khi nó phát sinh thông qua hành động sử dụng lời nói cụ thể, thì việc thành tựu các hành động như lừa dối v.v. sẽ xảy ra, và tâm sở (cetanā) phát sinh điều đó sẽ đạt được hành động tích lũy (āyūhanakriyānibbattica) và tên gọi vacīkamma.
Tasmiṃ vacīdvāre.
In that verbal door.
Trong cửa khẩu đó (vacīdvāra).
Yamettha vattabbaṃ, taṃ kāyakamme vuttamevāti.
What needs to be said here has already been stated in connection with bodily action.
Những gì cần nói ở đây đã được nói trong kāyakamma (thân nghiệp).
150. Abhijjhāyanti assādamatte aṭṭhatvā parabhaṇḍassa attano pariṇāmanavasena atirekataraṃ jhāyanti nijjhāyanti etāyāti abhijjhā.
150. Covetousness (abhijjhā) is that by which one, not just enjoying, but excessively desires and envies another's property, mentally appropriating it as one's own.
150. Abhijjhā (tham lam) là sự khao khát mãnh liệt, sự khao khát quá mức, sự suy nghĩ sâu sắc về tài sản của người khác với ý định biến nó thành của mình, không chỉ dừng lại ở sự thích thú.
Byāpādenti parasatte vināsaṃ āpanne katvā cintenti etenāti byāpādo.
Ill-will (byāpādo) is that by which one contemplates the destruction of other beings, wishing them to perish.
Byāpādo (sân hận) là sự suy nghĩ về việc hủy hoại chúng sinh khác, khiến chúng bị diệt vong.
Micchādiṭṭhīti ettha micchāti viparītatthe nipāto.
In "micchādiṭṭhī" (wrong view), "micchā" is an indeclinable signifying the opposite.
Trong micchādiṭṭhī (tà kiến), "micchā" là một giới từ chỉ nghĩa ngược lại.
Atthidinnantiādinayapavattaṃ sabbaṃ sappurisa maggaṃ sappurisapaññattaṃ bhinditvā natthi dinnantiādinayena tabbiparī tato passanti etāyāti micchādiṭṭhi.
Wrong view is that by which one rejects all the path of the good, taught by the good, such as "there is what is given" (atthidinnanti), and instead sees the opposite, such as "there is no what is given" (natthi dinnanti).
Micchādiṭṭhi là sự nhìn thấy ngược lại, theo cách "không có sự bố thí" v.v., phá vỡ tất cả các con đường của bậc thiện nhân và các điều được bậc thiện nhân chế định, như "có sự bố thí" v.v.
Tattha parasantakaṃ disvā kevalaṃ assādanābhinandanarajjanamattesu aṭṭhatvā ahovata idaṃ mamassāti evaṃ attano katvā cittena pariṇāmentasseva abhijjhākammapathabhedo hoti.
Here, merely seeing another's property, and experiencing only enjoyment, delight, and attachment, does not constitute a path of action of covetousness, unless one mentally appropriates it, thinking, "Oh, if only this were mine!"
Ở đó, khi nhìn thấy tài sản của người khác, chỉ khi nào tâm dừng lại ở sự thích thú, hoan hỷ, dính mắc, và nghĩ "Ôi, ước gì điều này là của mình!", tức là biến nó thành của mình trong tâm, thì mới là nghiệp đạo của abhijjhā.
Parasantakabhāveyeva thapetvā lābhāvatime.
If one leaves it as another's property, thinking, "How fortunate are those
Nếu chỉ giữ nó là tài sản của người khác, và nghĩ "Thật may mắn cho họ!
Ye īdisaṃ paribhuñjanti.
who enjoy such things!
Những ai hưởng thụ điều như thế này.
Ahovatāhaṃpi tāvakālikaṃ paribhuñjeyyaṃ.
Oh, if only I could enjoy it for a while!
Ôi, ước gì tôi cũng được hưởng thụ tạm thời.
Yācitvāvā kiṇitvāvā attano kareyyaṃ.
If only I could make it mine by asking or buying it!
Ước gì tôi có thể biến nó thành của mình bằng cách xin hoặc mua.
Aññaṃvā īdisaṃ labheyyanti evaṃ assādentassa kammameva.
Or if only I could obtain something similar!", such enjoyment is merely action.
Hoặc tôi có thể có được một thứ khác tương tự!", thì đó chỉ là nghiệp (kamma).
Vuttañhetaṃ aṭṭhakathāsu parabhaṇḍavatthuke hi lobhe uppannepi na tāva kammapathabhedo hoti.
For it is stated in the commentaries: "Even if greed arises concerning another's property, it does not become a path of action
Điều này đã được nói trong các chú giải: "Ngay cả khi lòng tham (lobha) phát sinh đối với vật sở hữu của người khác, thì vẫn chưa phải là nghiệp đạo cho đến khi người đó nghĩ 'Ôi, ước gì điều này là của mình!' và biến nó thành của mình."
Yāva na ahovata idaṃ mamassāti attano pariṇāmetīti.
until one appropriates it as one's own, thinking, 'Oh, if only this were mine!'"
Cho đến khi người đó biến nó thành của mình.
Antamaso ḍaṃsamakasādikepi ārabbha ime nassantu vinassantu.
Ill-will arises only when one contemplates the destruction of the aggregates and life of another being, even concerning gnats or mosquitoes, thinking, "May these perish and be utterly destroyed!
Ngay cả đối với ruồi, muỗi v.v., khi nghĩ "Chúng hãy chết đi, hãy bị hủy diệt!
Ahovatime nasseyyuṃ vinasseyyuṃ.
Oh, if only these would perish and be utterly destroyed!
Ôi, ước gì chúng chết đi, bị hủy diệt!
Avaḍḍhitāvā bhaveyyuṃ ciraṃvā natiṭṭheyyuṃ.
Or may they not prosper for long, or may they not endure long!
Hoặc chúng không phát triển, hoặc chúng không tồn tại lâu.
Kadāvā nassanti vinassantīti evaṃ para sattassa khandhajīvavināsaṃ cintentasseva byāpādo.
When will they perish and be utterly destroyed!"
Khi nào thì chúng sẽ chết, sẽ bị hủy diệt?", thì byāpādo (sân hận) chỉ phát sinh khi người đó nghĩ đến sự hủy diệt thân và mạng sống của chúng sinh khác.
Itaro kammameva.
Otherwise, it is merely action.
Còn lại thì chỉ là nghiệp.
Vuttañhetaṃ parasattavatthuke hi kodhe uppannepi na tāva kammapathabhedo hoti.
For it is stated: "Even if anger arises concerning another being, it does not become a path of action
Điều này đã được nói: "Ngay cả khi sự tức giận (kodha) phát sinh đối với chúng sinh khác, thì vẫn chưa phải là nghiệp đạo cho đến khi người đó nghĩ 'Ôi, ước gì nó bị tiêu diệt, bị hủy hoại!' và nghĩ đến sự hủy diệt của nó."
Yāva na ahovatāyaṃ ucchijjeyya vināseyyāti tassa vināsaṃ cintetīti.
until one contemplates their destruction, thinking, 'Oh, if only this one would be annihilated and utterly destroyed!'"
Cho đến khi người đó nghĩ đến sự hủy diệt của nó.
Kammassavā kammavipākassavā sabbaso paṭibāhikā natthikāhe tukākriyavasena tividhā niyata micchādiṭṭhieva kammapathabhedo.
Only the three kinds of fixed wrong view—nihilistic, non-causal, and non-functional—which completely deny action or the result of action, constitute a path of action.
Chỉ có tà kiến cố định (niyata micchādiṭṭhi) ba loại theo cách phủ nhận hoàn toàn nghiệp (kamma), quả của nghiệp (kammavipāka), và hành động không có nguyên nhân (ahetukakriyā) mới là nghiệp đạo.
Dasavatthukamicchādiṭṭhi pana natthikadiṭṭhipabhedāeva.
The ten-factored wrong view, however, is merely a type of nihilistic view.
Tà kiến mười điều (dasavatthuka micchādiṭṭhi) chỉ là các loại của thuyết hư vô (natthikadiṭṭhi).
Sabbaññudesanaṃ paṭibāhitvā pavattā ariṭṭhakaṇṭakādīnaṃ diṭṭhiyopi kammapathāevāti vadanti.
They also say that the views of Ariṭṭha and Kaṇṭaka, which contradict the teaching of the Omniscient One, are also paths of action.
Họ nói rằng các tà kiến của Ariṭṭha và những người khác, phát sinh do phủ nhận giáo huấn của đấng Toàn giác, cũng là nghiệp đạo.
Vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhivā dvāsaṭṭhidiṭṭhigatānivākammamevāti.
But the twenty-factored personality view (sakkāyadiṭṭhi) or the sixty-two kinds of wrong views (diṭṭhigata) are merely actions.
Tà kiến về thân (sakkāyadiṭṭhi) hai mươi điều hoặc sáu mươi hai tà kiến (dvāsaṭṭhidiṭṭhigatāni) chỉ là nghiệp.
Aññatrāpiviññattiyāti viññattidvayena vināpi.
Aññatrāpiviññattiyā (also without intimation) means without the two intimations.
Aññatrāpiviññattiyā có nghĩa là không cần hai loại biểu tri (viññatti).
Viññattidvayaṃ asamuṭṭhāpetvāpīti attho.
The meaning is: even without giving rise to the two intimations.
Nghĩa là không cần phát khởi hai loại biểu tri.
Apisaddena pana viññattidvayena sahāpīti dasseti.
Moreover, by the word api (also), it shows that it is also with the two intimations.
Hơn nữa, với từ "api" (cũng), nó cho thấy rằng cũng có thể có cùng với hai loại biểu tri.
Imāni hi tīṇi kammāni yadā kāyaṅgavā caṅgāni acopetvā manasmiṃeva sijjhanti.
For these three actions, when they arise in the mind itself without moving the bodily and verbal limbs,
Thật vậy, ba nghiệp này, khi chúng thành tựu chỉ trong ý, không làm rung động các chi phần thân và chi phần lời.
Tadāviññattiyā vināva pavattanti.
then they occur without intimation.
Lúc đó chúng vận hành mà không cần biểu tri.
Yadā pana tāni copetvā kāyavacīdvāresu sijjhanti, tadā viññattiyā saheva pavattantīti.
But when they arise through the bodily and verbal doors by moving those (limbs), then they occur with intimation.
Nhưng khi chúng thành tựu ở các cửa thân và lời, làm rung động các chi phần đó, thì lúc đó chúng vận hành cùng với biểu tri.
Etena imesaṃ tīsupi dvāresu pavattiṃ dīpeti.
By this, it explains their occurrence through all three doors.
Điều này cho thấy sự vận hành của chúng ở cả ba cửa.
Evaṃsantepi imāni manodvāreeva bahulaṃ pavattanti.
Even so, these mostly occur through the mind-door.
Mặc dù vậy, chúng vận hành chủ yếu ở cửa ý.
Kāyavacīdvāresu pana appakameva pavattantīti vuttaṃ manasmiṃyevabāhullavuttitoti.
But their occurrence through the bodily and verbal doors is slight, as stated in manasmiṃyevabāhullavuttito (because it mostly occurs in the mind).
Và chúng vận hành rất ít ở các cửa thân và lời, như đã nói là " do sự vận hành chủ yếu chỉ trong ý".
Tattha manasmiṃ yevāti kusalā kusalajavanacittasaṅkhāte manodvāreeva.
Therein, manasmiṃ yeva (in the mind itself) means solely in the mind-door, which consists of wholesome and unwholesome javana thoughts.
Ở đây, "chỉ trong ý" có nghĩa là chỉ trong cửa ý, tức là trong tâm cận tử thiện và bất thiện.
Etena purimesupi kāyadvāre vacīdvāreti padesu evasaddasambhavo dīpito hoti.
By this, the possibility of the word eva (itself/solely) in the previous phrases kāyadvāre (in the bodily door) and vacīdvāre (in the verbal door) is also shown.
Điều này cho thấy khả năng có từ "eva" (chỉ) trong các trường hợp trước đó, như "chỉ ở cửa thân" và "chỉ ở cửa lời".
Evañhi sati tatthapi dvārena kammavavatthānaṃ suṭṭhutaraṃ upapannaṃ hotīti.
For in that case, the determination of action by the door becomes more properly established there as well.
Bởi vì, khi đó, sự xác định nghiệp bằng cửa cũng trở nên phù hợp hơn.
Itarathā upalakkhaṇādivasena atthantarapasaṅgopi siyāti.
Otherwise, there might be the implication of another meaning based on implication and so forth.
Nếu không, có thể có sự liên quan đến ý nghĩa khác thông qua sự biểu thị, v.v.
Apica, idha evasaddena ayaṃpi visesattho dīpito hoti.
Furthermore, here by the word eva, this special meaning is also indicated:
Hơn nữa, ở đây, từ "eva" cũng cho thấy một ý nghĩa đặc biệt này.
Pāṇavadhādīsu hi vadhāmi naṃ avaharāmi na ntiādinā saṃvidhānākārena pavattā cetayitakriyāeva padhānaṃ hoti.
In acts like taking life, the predominant factor is the volitional activity that occurs in the form of arrangement, such as 'I will kill him,' 'I will steal this item.'
Trong các hành vi như sát sinh, v.v., chính hành động tác ý (cetanā) được thực hiện với ý định "ta sẽ giết nó, ta sẽ lấy trộm vật này" là chính yếu.
Sāca kāyavacīpayogehi vinā nasijjhati.
And that does not arise without bodily and verbal effort.
Và điều đó không thành tựu nếu không có sự vận dụng thân và lời.
Tasmā tesu kāya vacī payogā kammasiddhiyā ekaṃ aṅgaṃ honti.
Therefore, bodily and verbal efforts are a component for the accomplishment of actions in these cases.
Do đó, trong những trường hợp đó, sự vận dụng thân và lời là một yếu tố để nghiệp thành tựu.
Taṃ sahajātāca abhijjhādayo cetanāpakkhikāeva hutvā abbohārikattaṃ gacchanti.
And covetousness and so forth, arising simultaneously, being solely on the side of volition, become non-operative.
Và những tham lam, v.v., đồng sinh với nó, chỉ thuộc về phía tác ý, trở thành không thể giao dịch.
Parabhaṇḍā bhijjhāyanādīsu pana abhijjhādīnaṃ attapadhānānaṃ kāyavacīdvāresu pavattānaṃpi kāya vacīpayogākammasiddhiyā aṅgameva nahonti.
However, in coveting another's property and so forth, even when covetousness and so forth, which are self-dominant, occur through the bodily and verbal doors, bodily and verbal efforts are not a component for the accomplishment of the action.
Tuy nhiên, trong các hành vi như tham lam tài sản của người khác, v.v., mặc dù tham lam, v.v., là chính yếu và vận hành ở cửa thân và lời, nhưng sự vận dụng thân và lời không phải là yếu tố để nghiệp thành tựu.
Tathā cintāpavatti matteneva tattha kammasiddhito.
Similarly, because the action is accomplished there merely by the occurrence of thought.
Tương tự, nghiệp thành tựu ở đó chỉ bằng sự vận hành của tư tưởng.
Iti imesu kammesu kāya vacīdvārānaṃ sabbenasabbaṃ aṅgabhāvapaṭikkhipanatthaṃ manasmiṃ yevāti eva gahaṇaṃ idheva katanti daṭṭhabbaṃ.
Thus, it should be understood that the inclusion of yeva (itself/solely) in manasmiṃ yeva is done here to entirely reject the bodily and verbal doors from being components in these actions.
Vì vậy, để hoàn toàn phủ nhận yếu tố của các cửa thân và lời trong những nghiệp này, việc sử dụng từ "eva" (chỉ) trong "chỉ trong ý" được thực hiện ở đây.
Tesu pana dvāresu pavattimatta sabbhāvaṃ sandhāya bāhullasaddopi idha gahitoti.
And the word bāhulla (mostly) is used here to refer to the mere existence of their occurrence in those doors.
Và từ "bāhulla" (chủ yếu) được sử dụng ở đây để chỉ sự tồn tại của sự vận hành chỉ trong các cửa đó.
151. Ettha ca dasannaṃpi imesaṃ kammapathānaṃ pubbāparacetanāyo paṭisandhiākaḍḍhane anekantikapakkhaṃ gatāti paṭisambhidā maggaṭīkāyaṃ vuttā.
151. Here, it is stated in the Paṭisambhidāmaggaṭīkā that the preceding and succeeding volitions of all these ten paths of action are subject to uncertainty regarding the attraction of rebirth-linking.
151. Ở đây, các tác ý trước và sau của cả mười nghiệp đạo này được nói trong Chú giải Paṭisambhidāmagga là đã đi vào khía cạnh không chắc chắn trong việc lôi kéo tái sinh.
Tasmā tāpi imaṃ sattaṃ māressāmi imaṃ bhaṇḍaṃ adinnaṃ ādiyissāmītiādinā nayena ādito paṭṭhāya pavattā balavapaccaye laddhā paṭisandhiṃ ākaḍḍhanti.
Therefore, those (volitions), too, when they occur from the outset with strong conditions, in ways such as "I will kill this being," "I will take this ungiven item," attract rebirth-linking.
Do đó, chúng cũng, khi có được các duyên mạnh mẽ đã vận hành ngay từ đầu theo cách "ta sẽ giết sinh vật này, ta sẽ lấy trộm tài sản này", v.v., sẽ lôi kéo tái sinh.
Aladdhā nākaḍḍhantīti yuttā.
It is appropriate that they do not attract if they do not find (such conditions).
Nếu không có duyên, chúng sẽ không lôi kéo tái sinh, điều này là hợp lý.
Yāni pana kusalākusalāni kammapathabhedaṃ appattāni honti.
However, those wholesome and unwholesome actions that have not reached the stage of being a path of action,
Tuy nhiên, những nghiệp thiện và bất thiện chưa đạt đến sự phân loại nghiệp đạo.
Tāni kāyadvāre dissamānāni kāyakammānināma honti.
when manifested at the bodily door, are called bodily actions.
Những nghiệp xuất hiện ở cửa thân được gọi là thân nghiệp.
Vacīdvāre dissamānāni vacīkammānināma.
When manifested at the verbal door, they are called verbal actions.
Những nghiệp xuất hiện ở cửa lời được gọi là khẩu nghiệp.
Suddhe manodvāre dissamānāni manokammānināmāti veditabbānīti.
When manifested at the pure mind-door, they are to be understood as mental actions.
Những nghiệp xuất hiện ở cửa ý thuần túy được gọi là ý nghiệp, cần phải biết như vậy.
Dosamūlenāti dosasaṅkhātamūlena dosamūlakacittenāti dvidhā attho.
Dosamūlenā (rooted in hatred) has two meanings: by the root called hatred, and by a thought rooted in hatred.
Dosamūlena (do gốc sân) có hai nghĩa: do gốc sân và do tâm gốc sân.
Tattha purimo byāpādavajjehi dvīhi yujjati, pacchimo tīhipi.
Therein, the former applies to two (unwholesome actions), excluding ill-will; the latter applies to all three.
Trong đó, nghĩa đầu tiên phù hợp với hai (tâm) không phải sân hận, nghĩa sau phù hợp với cả ba (tâm).
Lobhamūlenāti ettha esanayo.
The same method applies to Lobhamūlenā (rooted in greed).
Lobhamūlena (do gốc tham), cũng tương tự như vậy.
Tatthāpiti purimo abhijjhāvajjehi dvīhi yujjati.
Therein, too, the former applies to two (unwholesome actions), excluding covetousness.
Ở đó, nghĩa đầu tiên phù hợp với hai (tâm) không phải tham lam.
Pacchimo tīhīti.
The latter applies to all three.
Nghĩa sau phù hợp với cả ba (tâm).
Dvīhi mūlehīti kadāci dosamūlena kadāci lobhamūlenāti evaṃ dvīhi mūlehi sambhavanti.
Dvīhi mūlehi (by two roots) means they arise sometimes by the root of hatred and sometimes by the root of greed, thus by two roots.
Dvīhi mūlehi (do hai gốc) có nghĩa là chúng có thể phát sinh do gốc sân hoặc do gốc tham.
Moho pana sabbasādhāraṇattā visesakaro na hotīti idha na gahito.
But delusion is not included here because it is common to all and therefore not a distinguishing factor.
Tuy nhiên, si (moha) không được đề cập ở đây vì nó là phổ biến cho tất cả và không tạo ra sự khác biệt.
Sahajātamūlañhi idha adhippetaṃ asādhāraṇabhūtañca.
For what is intended here is a conascent root, which is also non-universal.
Bởi vì ở đây, gốc đồng sinh và không phổ biến mới là ý định.
Tesañca tathāharantānaṃ haraṇaṃ haraṇakāle kadācidosamūlena kadāci lobhamūlenāti evaṃ dvīhi mūlehi eva sambhavatīti.
And for those who confiscate in such a way, their confiscation, at the time of confiscation, arises solely from two roots: sometimes from the root of hatred and sometimes from the root of greed.
Và hành vi lấy trộm của những người đó, vào thời điểm lấy trộm, chỉ phát sinh từ hai gốc: đôi khi từ gốc sân, đôi khi từ gốc tham.
Yo pana moho mahāsammatādīnaṃdhammikarājūnaṃ kāle pavattaṃ porāṇaka nidhisatthaṃ thapetvā pacchā adhammikānaṃrājūnaṃ kāle pavattesu yebhuyyena adhammikesu dhammasattha rājasattha saṅkhātesu nidhipāṭhesu dhammikasaññīnaṃ rājūnaṃ uppanno.
But the delusion that arose in kings who perceive as righteous the predominantly unrighteous 'dhammasattha' (law books) and 'rājasattha' (royal codes) in effect during the time of unrighteous kings, after setting aside the ancient treasure texts that were in effect during the time of righteous kings like Mahāsammata and so forth;
Tuy nhiên, sự si mê phát sinh ở các vị vua nghĩ rằng các kinh điển kho báu hiện hành trong thời đại của các vị vua bất chính, chủ yếu là bất chính, là các kinh điển Pháp và kinh điển hoàng gia, thay vì các kinh điển kho báu cổ xưa đã có trong thời đại của các vị vua công chính như Mahāsammata, v.v.
Yoca rājūnaṃ abhisekakāle dinnaññevasamaṇabrāhmaṇānaṃtiṇakaṭṭhodakanti vacanaṃ upādāya sabbamidaṃ brāhmaṇānaṃ rājūhi dinnanti evaṃ saññīnaṃ brāhmaṇānaṃ uppanno.
and the delusion that arose in brahmins who, based on the saying, "Grass, wood, and water are given to recluses and brahmins at the time of the kings' anointing," perceive, "All this has been given to brahmins by kings";
Và sự si mê phát sinh ở các Bà-la-môn nghĩ rằng "tất cả những thứ này đã được các vị vua ban cho các Bà-la-môn" dựa trên lời nói "cỏ, củi, nước đã được ban cho các Sa-môn và Bà-la-môn vào thời điểm các vị vua đăng quang".
Yoca natthi sukata dukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipākoti evaṃ diṭṭhikānaṃ kammaphalasambandhā pavādīnaṃ uppanno.
and the delusion that arose in those who deny the connection of kamma results, holding the view, "There is no fruit or result of good and bad actions";
Và sự si mê phát sinh ở những người phủ nhận mối liên hệ giữa nghiệp và quả nghiệp, những người có quan điểm "không có quả và dị thục của nghiệp thiện và ác".
Sosabbopi upanissayamoho nāma hoti.
all of that is called 'upanissaya-moha' (delusion of proximate cause).
Tất cả những điều đó được gọi là si mê y duyên (upanissaya-moha).
So idha nādhippeto.
That is not intended here.
Điều đó không phải là ý định ở đây.
Itarathā lobho nidānaṃ kammānaṃ samudayāya.
Otherwise, all unwholesome paths of action would have to be said to be rooted in delusion here, by the principle: 'Greed is the cause for the arising of actions.
Nếu không, theo lời dạy "tham là nguyên nhân của sự phát sinh của nghiệp; sân là nguyên nhân của sự phát sinh của nghiệp; si là nguyên nhân của sự phát sinh của nghiệp",
Doso nidānaṃ kammānaṃ samudayāya.
Hatred is the cause for the arising of actions.
Tất cả các nghiệp đạo bất thiện đều phải được nói là có gốc si ở đây.
Moho nidānaṃ kammānaṃ samudayāyāti vacanato sabbepi akusalakamma pathāti mūlakāeva idha vattabbā siyunti.
Delusion is the cause for the arising of actions.'
Nhưng nếu nói như vậy ở đây, thì bốn nghiệp như lấy của không cho, v.v., mà những người có nghi ngờ về nghiệp và quả nghiệp thực hiện cùng với tâm hoài nghi, sẽ phát sinh chỉ từ gốc si thuần túy.
Evaṃpanettha vattabbaṃ siyā, kammesuca kammaphalesuca sañjātakaṅkhānaṃ janānaṃ kaṅkhā pariyuṭṭhāna cittenasahevatadanurūpāniadinnādānādīni cattārikammāni karontānaṃ tāni kammāni suddhena mohamūlena jāyantīti.
However, it should be stated thus here: for people who have doubt regarding actions and their results, when they perform the four actions, such as taking what is not given, accompanied by the defiling thought of doubt, those actions arise solely from the root of pure delusion.
Nếu vậy, thì việc chấp nhận sự hoài nghi trong tác ý là nguyên nhân sinh ra tái sinh cũng sẽ phù hợp.
Evañhi sati parato vicikicchā cetanāya paṭisandhijanakesu gahaṇaṃpi upapannaṃ hotīti.
If this is the case, then the inclusion of doubt (vicikicchā) as a volition that generates rebirth-linking later also becomes appropriate.
*
Evamādīsu suttapadesu āgato.
This is found in Sutta passages such as these.
Được nói đến trong các đoạn kinh như vậy.
Apica, aṭṭhasāliniyaṃ sakalāya navakammadvārakathāya ayamattho dīpetabbo.
Furthermore, this meaning should be elucidated in the entire chapter on the nine kamma-doors in the Aṭṭhasālinī.
Hơn nữa, trong toàn bộ phần kể về chín cửa nghiệp (navakammadvārakathā) của Aṭṭhasālinī, ý nghĩa này cần được làm sáng tỏ.
Tattha hi dānamayaṃpi kāyavacī manokammavasena tidhā vibhattaṃ.
Therein, acts of generosity (dāna) are divided into three types based on bodily, verbal, and mental kamma.
Ở đó, ngay cả việc bố thí (dānamaya) cũng được phân thành ba loại theo thân, khẩu, ý nghiệp.
Tathā sīlamayaṃ bhāvanāmayañcāti.
Similarly, acts of morality (sīla) and mental development (bhāvanā).
Cũng vậy đối với trì giới (sīlamaya) và tu tập (bhāvanāmaya).
Yasmiṃ pana dussilye pavattamāne kāyo aparisuddho hoti.
When unwholesome conduct (dussīlya) occurs, the body becomes impure.
Tuy nhiên, khi sự ác giới (dussilya) xảy ra, thân trở nên không thanh tịnh.
Kāyasaṃvaro bhijjati.
Bodily restraint (kāyasaṃvara) is broken.
Sự phòng hộ thân bị phá vỡ.
Yaṃ pana kusalaṃ pavattamānaṃ tadaṅgapahānādivasena taṃ dussilyaṃ pajahitvā kāyadvāraṃ sodhayamānaṃ kāyasaṃvaraṃ pūrayamānaṃ pavattati.
However, that wholesome action which, by means of temporary abandonment and so forth, abandons that unwholesome conduct, purifies the bodily door, and fulfills bodily restraint, continues.
Nhưng khi điều thiện (kusala) xảy ra, nó loại bỏ sự ác giới đó bằng cách đoạn trừ từng phần (tadaṅgapahāna) và các phương pháp khác, làm thanh tịnh cửa thân, và duy trì sự phòng hộ thân.
Taṃ kāyacopana rahitaṃpi kāyaṅga saṃvaraṇa kiccattā kiccasīsena kāyadvāre pavattaṃ kāyakammaṃnāma.
Even though it is free from bodily agitation, because it performs the function of bodily restraint, it is called bodily kamma, occurring through the bodily door by way of function.
Điều đó, dù không phải là thân nghiệp trực tiếp, nhưng vì có chức năng phòng hộ các chi phần của thân, nên được gọi là thân nghiệp (kāyakamma) theo nghĩa chức năng, phát sinh ở cửa thân.
Kāyasucaritantipi vuccati.
It is also called bodily good conduct (kāyasucarīta).
Cũng được gọi là thân thiện hạnh (kāyasucarita).
Etthaca taṃ dussilyaṃ pajahitvāti yasmiṃ citte uppajjamāne pāṇaghātādikaṃ kāyadussilyaṃ uppajjeyya.
Here, "abandoning that unwholesome conduct" means abandoning that bodily unwholesome conduct such as taking life, by not allowing the mind in which it arises to arise.
Ở đây, “loại bỏ sự ác giới đó” có nghĩa là, khi một tâm (citta) phát sinh mà có thể dẫn đến thân ác hạnh như sát sinh, thì bằng cách không cho phép tâm đó phát sinh, thân ác hạnh đó được loại bỏ.
Tassa cittassa uppajjituṃ appadānavasena taṃ kāyadussilyaṃ pajahitvā.
It means abandoning that bodily unwholesome conduct by not giving rise to that mind.
Bằng cách không cho phép tâm đó phát sinh, thân ác hạnh đó được loại bỏ.
Kāyadvāraṃ sodha yamānanti yasmiṃ dussilye uppajjamāne kāyaṅgaṃ asuddhaṃ hoti.
"Purifying the bodily door" means purifying the bodily door by not allowing to arise that unwholesome conduct in which the bodily aspect becomes impure.
“Làm thanh tịnh cửa thân” có nghĩa là, khi sự ác giới phát sinh, các chi phần của thân trở nên không thanh tịnh.
Tassa uppajjituṃ appadānavasena kāyadvāraṃ sodhayamānaṃ.
Purifying the bodily door by not allowing it to arise.
Bằng cách không cho phép sự ác giới đó phát sinh, cửa thân được làm thanh tịnh.
Kāyasaṃvaraṃ pūrayamānanti sayaṃ kāyaṅgasaṃvaraṇakiccasampādanena kāyasaṃvaraṃ pūrentanti attho.
"Fulfilling bodily restraint" means fulfilling bodily restraint by accomplishing the function of restraining the bodily aspect itself.
“Duy trì sự phòng hộ thân” có nghĩa là hoàn thành chức năng phòng hộ các chi phần của thân, do đó duy trì sự phòng hộ thân.
Vacīkammepi eseva nayo.
The same method applies to verbal kamma.
Đối với khẩu nghiệp (vacīkamma) cũng theo cách này.
Avayesaṃ pana sabbaṃpi kalyāṇakammaṃ tīsu dvāresu pavattaṃpi manodvāraṃeva sodhayamānaṃ manosaṃvaraṃeva pūrayamānaṃ pavattatīti manodvāre pavattaṃ manokammaṃnāma.
However, all wholesome kamma, even when it occurs through the three doors, purifies only the mental door and fulfills only mental restraint; therefore, it is called mental kamma, occurring through the mental door.
Tuy nhiên, đối với những người này, tất cả các thiện nghiệp (kalyāṇakamma), dù phát sinh ở ba cửa, đều làm thanh tịnh cửa ý và duy trì sự phòng hộ ý, do đó được gọi là ý nghiệp (manokamma) phát sinh ở cửa ý.
Manosucaritantipi vuccati.
It is also called mental good conduct (manosucarīta).
Cũng được gọi là ý thiện hạnh (manosucarita).
Ayameko pariyāyo.
This is one interpretation.
Đây là một phương cách.
Ayaṃ pana anekasatesu kammapathasuttesu āgato.
This also appears in hundreds of kamma-patha suttas.
Phương cách này được nói đến trong hàng trăm kinh điển về nghiệp đạo (kammapatha).
Apica, aṭṭhasāliniyaṃ sakalāya dvārakathāka ayamattho dīpetabboti.
Furthermore, in the Aṭṭhasālinī, this meaning should be elucidated in the entire chapter on the doors.
Hơn nữa, trong toàn bộ phần kể về các cửa (dvārakathā) của Aṭṭhasālinī, ý nghĩa này cần được làm sáng tỏ.
Imesu pana dvīsu pariyāyesu sattusāsane kalyāṇadhammapūraṇaṃnāma yāvadeva pāpadhammapahānatthāya eva hotīti pacchimoyeva padhānanti veditabboti.
In these two interpretations, the fulfillment of wholesome qualities in the teaching of the Teacher is solely for the abandonment of unwholesome qualities; hence, it should be understood that the latter is primary.
Trong hai phương cách này, việc hoàn thiện các pháp lành (kalyāṇadhamma) trong giáo pháp của Đức Phật chỉ nhằm mục đích loại bỏ các pháp ác (pāpadhamma), do đó cần hiểu rằng phương cách sau là chính yếu.
Diyyati etenāti dānaṃ.
That by which one gives is dāna (generosity).
Cái được cho đi là bố thí (dāna).
Vatthupariccāgacetanā.
The volition of relinquishing objects.
Ý muốn từ bỏ vật chất.
Sīlayatīti sīlaṃ.
That which steadies (or constitutes) is sīla (morality).
Cái giữ gìn là giới (sīla).
Kāya vacīkammāni sāvajjāni nīvāretvā anavajjāni susamāhitāni katvā sammādahati thapeti, uparime kusaladhammeca upadhāreti.
It restrains unwholesome bodily and verbal actions, making them faultless and well-composed, and it sustains higher wholesome qualities.
Nó ngăn chặn các thân và khẩu nghiệp có tội, làm cho chúng trở nên vô tội và được sắp xếp đúng đắn, nó thiết lập và củng cố chúng, và nó hỗ trợ các pháp thiện cao hơn.
Tesaṃ patiṭṭhā hutvā dhāretīti attho.
The meaning is that it acts as their foundation and supports them.
Ý nghĩa là nó trở thành nền tảng và duy trì chúng.
Bhāventi etāyāti bhāvanā.
That by which one develops is bhāvanā (mental development).
Cái được phát triển nhờ nó là tu tập (bhāvanā).
Adhikusaladhamme anuppannevā uppādenti uppannevā vaḍḍhentīti attho.
The meaning is that it causes unarisen higher wholesome qualities to arise and increases those that have arisen.
Ý nghĩa là nó làm phát sinh các pháp thiện cao hơn chưa phát sinh, và làm tăng trưởng các pháp thiện đã phát sinh.
Apacāyanti etenāti apacāyanaṃ.
That by which one shows respect is apacāyanaṃ (reverence).
Cái được tôn kính nhờ nó là cung kính (apacāyana).
Pūjenti kāyavācāhi attānaṃ nīcavuttiṃ dassentīti attho.
The meaning is that one honors with body and speech, showing oneself to be humble.
Ý nghĩa là họ tôn kính bằng thân và khẩu, thể hiện thái độ khiêm nhường.
Visesena āvaranti ussukkaṃ āpajjantīti byāvaṭānaṃ bhāvo kammaṃvā veyyāvaccaṃ.
That which one specifically strives for, or applies oneself to, the state or act of those who are diligently engaged is veyyāvaccaṃ (rendering service).
Đặc biệt nỗ lực, cố gắng là trạng thái của những người bận rộn, hoặc là nghiệp, phục vụ (veyyāvacca).
Pajjitthāti patti.
That which is attained is patti (merit or attainment).
Đã đạt được là phước báu (patti).
Attani laddhapuññakoṭṭhāsassa nāmaṃ.
The name for one's own share of accumulated merit.
Là tên của phần phước đã đạt được cho bản thân.
Pāpīyatītivā patti.
Or, that which is reached is patti.
Hoặc là cái được ban cho là phước báu (patti).
Parehi anumodantehi laddhabbassa puññānisandassetaṃ nāmaṃ.
This is the name for the resulting merit to be obtained by others who rejoice in it.
Là tên của quả phước mà người khác sẽ nhận được khi tùy hỷ.
Pattiṃ dadanti etenāti pattidānaṃ.
That by which one gives merit is pattidānaṃ (transfer of merit).
Cho đi phước báu là hồi hướng phước (pattidāna).
Tadeva parehi dinnaṃ anumodanti.
One approves of the same merit given by others.
Chính phước báu đó được người khác tùy hỷ.
Sādhukāraṃ dadanti etenāti pattānumodanaṃ.
That by which one expresses approval (sādhukāra) is pattānumodanaṃ (rejoicing in others' merit).
Tán thán là tùy hỷ phước (pattānumodana).
Dhammaṃ suṇanti etenāti dhammasavanaṃ.
That by which one hears the Dhamma is dhammasavanaṃ (listening to the Dhamma).
Nghe Pháp là nghe Pháp (dhammasavana).
Dhammaṃ desenti etāyāti dhammadesanā.
That by which one teaches the Dhamma is dhammadesanā (teaching the Dhamma).
Thuyết Pháp là thuyết Pháp (dhammadesanā).
Atthi dinnaṃ, atthi yiṭṭhaṃ, atthi hutaṃ, atthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipākotiādinā dasavatthukaṃ sammādiṭṭhiṃ ujuṃ karonti etenāti diṭṭhijukammaṃ.
That by which one makes right view straight, such as "There is what is given, there is what is sacrificed, there is what is offered, there is fruit and result of good and bad deeds," and so forth, refers to the ten-fold right view, and is called diṭṭhijukammaṃ (straightening one's view).
Có sự bố thí đã cho, có sự cúng dường đã dâng, có sự hiến tế đã làm, có quả báo của nghiệp thiện và nghiệp ác, v.v., bằng cách này, chánh kiến mười điều được làm cho ngay thẳng là làm cho kiến giải ngay thẳng (diṭṭhijukamma).
Sabbāni pana tāni punenti cittasantānaṃ sodhenti etehīti puññāni.
All these purify the mental continuum, and by these, one purifies; hence they are called puñña (merit).
Tất cả những điều đó làm thanh tịnh dòng tâm thức, nên được gọi là phước (puñña).
Pūjanīyabhāvaṃ nibbattentīti puññānītipi vadanti.
They also say they are puñña because they bring about adorability.
Cũng có người nói rằng chúng tạo ra trạng thái đáng tôn kính, nên là phước (puñña).
Tānieva avassaṃ kattabbaṭṭhena kriyānicāti puññakriyāni.
These same actions are called puññakriyāni because they are necessarily to be done.
Chính những điều đó, vì nhất định phải làm, nên là việc làm phước (puññakriyā).
Tāniyeva sukhavisesānaṃ adhiṭṭhānaṭṭhena vatthūnicāti puññakriyavatthūnīti.
These same actions are called puññakriyavatthūni because they are the basis for specific kinds of happiness.
Chính những điều đó, vì là nền tảng của các loại hạnh phúc đặc biệt, nên là cơ sở của việc làm phước (puññakriyāvatthū).
Ettha ekamekaṃ tividhaṃ hoti purimaṃ majjhimaṃ pacchimanti.
Here, each one is threefold: prior, intermediate, and subsequent.
Ở đây, mỗi loại có ba phần: trước, giữa, sau.
Tattha dāne tāva paṭiggāhakassa pariccāgakaraṇaṃ majjhimaṃnāma.
Among them, in generosity (dāna), the act of giving to the recipient is called intermediate.
Trong đó, đối với bố thí, hành động dâng cúng cho người nhận là phần giữa.
Tato pubbe iminā paccayena dānamayaṃ puññaṃ pavattayissāmīti evaṃ paccayuppādanato paṭṭhāya dānaṃ ārabbha dānaṃ uddissa tīsu dvāresu pavattā kusalacetanā purimaṃnāma.
Prior is the wholesome volition that arises in the three doors concerning generosity, from the production of the cause with thoughts such as, "By this cause, I will perform an act of merit through generosity," and directed towards generosity.
Trước đó, từ khi tạo ra các điều kiện với ý nghĩ “nhờ điều kiện này, tôi sẽ thực hành phước bố thí”, cho đến khi khởi tâm bố thí, và hướng đến bố thí, các tâm thiện phát sinh ở ba cửa là phần trước.
Pacchā bhāge pana attanā dinnadānaṃ ārabbha punappunaṃ attamanacittaṃ uppādentassa pavattā kusalacetanā pacchimaṃnāmaṃ.
Subsequent is the wholesome volition that arises repeatedly in the mind, becoming joyful concerning the generosity one has performed.
Sau đó, khi liên tục khởi tâm hoan hỷ về bố thí mình đã cho, các tâm thiện phát sinh là phần sau.
Sabbaṃpi cetaṃ akusale vuttanayena balavapaccaye laddhā paṭisandhiṃ deti.
All of this, having obtained strong conditions in the manner described for unwholesome kamma, gives rebirth.
Tất cả những điều này, nếu có đủ điều kiện mạnh mẽ như đã nói về bất thiện, sẽ cho tái sinh.
Aladdhā na detīti veditabbaṃ.
If it does not obtain them, it does not give rebirth; this should be understood.
Nếu không có đủ điều kiện, sẽ không cho tái sinh, cần phải hiểu như vậy.
Puna hīna majjhimapaṇītavasena tividhaṃ hoti.
Again, it is threefold according to inferior, medium, and superior.
Hơn nữa, nó có ba loại theo hạ, trung, thượng.
Tattha hīnena chandena cittena vīriyena vīmaṃsāyavā pavattitaṃ hīnaṃ, majjhimena chandādinā pavattitaṃ majjhimaṃ, paṇītena paṇītaṃ.
Therein, that which is performed with inferior desire, mind, effort, or investigation is inferior; that performed with medium desire, etc., is medium; that performed with superior is superior.
Trong đó, cái được thực hành với ý muốn, tâm, tinh tấn, hoặc trí tuệ thấp kém là thấp kém; cái được thực hành với ý muốn, v.v., trung bình là trung bình; cái được thực hành với ý muốn, v.v., cao thượng là cao thượng.
Yasakāmatāyavā pavattitaṃ hīnaṃ.
That performed with the desire for fame is inferior.
Cái được thực hành với mong muốn danh tiếng là thấp kém.
Puññaphalakāmatāyavā pavattitaṃ majjhimaṃ.
That performed with the desire for the fruit of merit is medium.
Cái được thực hành với mong muốn quả phước là trung bình.
Kattabbame vidanti ariyabhāvaṃ nissāya pavattitaṃ paṇītaṃ.
That performed with the thought, "This should be done," relying on the state of an Ariya, is superior.
Cái được thực hành với ý nghĩ “đây là điều cần phải làm”, dựa trên trạng thái của bậc Thánh, là cao thượng.
Attukkaṃsana paravambhanādīhi upakkiliṭṭhaṃvā hīnaṃ.
That which is defiled by self-exaltation, disparagement of others, etc., is inferior.
Hoặc cái bị ô nhiễm bởi sự tự đề cao, khinh miệt người khác, v.v., là thấp kém.
Anupakkiliṭṭhaṃ lokiyasukhabhāgitāya pavattitaṃ majjhimaṃ.
That which is undefiled and performed for the sake of worldly happiness is medium.
Cái không bị ô nhiễm, được thực hành vì chia sẻ hạnh phúc thế gian, là trung bình.
Maggaphalasukhabhāgitāya pavattitaṃ paṇītaṃ.
That which is performed for the sake of the happiness of the path and its fruits is superior.
Cái được thực hành vì chia sẻ hạnh phúc Đạo và Quả, là cao thượng.
Taṇhāvasenavā bhavabhogatthāya pavattitaṃ hīnaṃ.
That performed under the influence of craving for existence and possessions is inferior.
Hoặc cái được thực hành do tham ái, vì sự tồn tại (bhava) và sự hưởng thụ (bhoga), là thấp kém.
Attano vimokkhatthāya pavattitaṃ majjhimaṃ.
That performed for one's own liberation is medium.
Cái được thực hành vì sự giải thoát của bản thân, là trung bình.
Sabbasattavimokkhatthāya pavattitaṃ pāramitādānaṃ paṇītanti ayamattho visuddhimagge sīlaniddesaṃ nissāya veditabboti.
That which is the perfection of giving (pāramitādāna) performed for the liberation of all beings is superior; this meaning should be understood based on the section on sīla in the Visuddhimagga.
Cái bố thí Ba-la-mật (pāramitādāna) được thực hành vì sự giải thoát của tất cả chúng sinh, là cao thượng. Ý nghĩa này cần được hiểu dựa trên phần giải thích về giới (sīlaniddesa) trong Thanh Tịnh Đạo (Visuddhimagga).
Yathā cettha, evaṃ sesesupiyathā sambhavaṃ tikadvayaṃ vibhajitvā vattabbanti.
Just as here, so also in the remaining cases, the pair of three types should be divided as appropriate.
Cũng như ở đây, đối với các phần còn lại, cần phân loại thành hai hoặc ba loại tùy theo khả năng.
Tattha sīlaṃ nāmabhikkhusīlaṃ, bhikkhunisīlaṃ, sāmaṇerasīlaṃ, gahaṭṭhasīlanti catubbidhaṃ hoti.
Among them, sīla (morality) is fourfold: Bhikkhu-sīla, Bhikkhunī-sīla, Sāmaṇera-sīla, and Householder-sīla.
Trong đó, giới (sīla) có bốn loại: giới Tỳ-kheo (bhikkhusīla), giới Tỳ-kheo-ni (bhikkhunisīla), giới Sa-di (sāmaṇerasīla), và giới cư sĩ (gahaṭṭhasīla).
Tattha purimānaṃ dvinnaṃ samādānakiccaṃ kammavācāya siddhaṃhoti.
Therein, for the first two, the undertaking is established by a kamma-vācā (formal ecclesiastical act).
Trong đó, việc thọ trì giới của hai loại đầu tiên được thành tựu bằng nghi thức tuyên ngôn (kammavācā).
Antimavatthuajjhāpannenavā sikkhāpaccakkhānenavā kammavācāya bhinnāya sabbaṃ samādānaṃ bhinnaṃ hoti.
When the final offense (antimavatthu) is committed, or when the training is renounced, or when the kamma-vācā is broken, the entire undertaking is broken.
Khi phạm vào một trong các trọng giới (antimavatthu) hoặc từ bỏ học giới (sikkhāpaccakkhāna), nếu nghi thức tuyên ngôn bị phá vỡ, thì toàn bộ sự thọ trì giới bị phá vỡ.
Sabbāni upasampanna sīlāni bhinnāni honti.
All the sīla of an ordained person are broken.
Tất cả các giới của người đã thọ Cụ túc giới đều bị phá vỡ.
Tadā bhikkhupaṭiññaṃ avijahitvā ṭhito dussīlonāma hoti.
At that time, one who remains without abandoning the declaration of being a bhikkhu is called dussīla (immoral).
Khi đó, người đó vẫn giữ lời tuyên bố là Tỳ-kheo nhưng trở thành người ác giới (dussīla).
Thapetvāpana antimavatthuṃ aññasikkhā padāni vītikkamantassa yaṃ vītikkamati.
However, for one who transgresses other training rules apart from the final offense, the restraint is broken only in that particular rule which is transgressed.
Tuy nhiên, nếu vi phạm các học giới khác ngoài trọng giới, thì sự vi phạm đó chỉ làm phá vỡ sự phòng hộ (saṃvara).
Tasmiṃyeva saṃvarabhedo hoti.
The restraint is broken only in that.
Sự vi phạm đó chỉ làm phá vỡ sự phòng hộ.
Na samādāna bhedo.
Not the breaking of the undertaking itself.
Không phải là phá vỡ sự thọ trì giới.
Na hi taṃ puna kammavācāya samādātabbanti atthīti.
For there is no need to undertake it again by kamma-vācā.
Vì không cần phải thọ trì lại bằng nghi thức tuyên ngôn.
Paṭikammaṃ karontassa pana saṃvaro pākatiko hoti.
However, for one who makes amends, the restraint becomes normal.
Tuy nhiên, khi người đó sám hối (paṭikamma), sự phòng hộ trở lại bình thường.
Sañcicca vītikkamantovā paṭikammaṃ akarontovā alajjīnāma hoti.
One who transgresses intentionally or does not make amends is called shameless (alajjī).
Người cố ý vi phạm hoặc không sám hối thì được gọi là vô tàm (alajjī).
Na dussīloti.
Not immoral (dussīla).
Không phải là người ác giới (dussīla).
Esanayo sāmaṇerasīlepi.
The same method applies to Sāmaṇera-sīla.
Cách này cũng áp dụng cho giới Sa-di.
Tattha pana saraṇagamaneneva samādānaṃsiddhaṃ hoti.
There, however, the undertaking is established merely by going for refuge (saraṇagamana).
Ở đó, sự thọ trì giới được thành tựu chỉ bằng việc quy y Tam bảo (saraṇagamana).
Liṅganāsanaṅgaṃ katvā saraṇagamane bhinne sabbaṃ samādānaṃ bhijjati.
When the going for refuge is broken by performing an act that destroys one's status (liṅganāsanaṅga), the entire undertaking is broken.
Nếu sự quy y bị phá vỡ do làm hư hoại y phục (liṅganāsanaṅga), thì toàn bộ sự thọ trì giới bị phá vỡ.
Itaresu pana yaṃ vītikkamati, tasmiṃyeva saṃvarabhedo hotīti veditabbaṃ.
In other cases, it should be understood that the restraint is broken only in that which is transgressed.
Đối với các giới khác, nếu vi phạm, thì chỉ có sự phòng hộ bị phá vỡ, cần phải hiểu như vậy.
Gahaṭṭhasīle pana pakati gahaṭṭhānaṃ gahaṇavaseneva samādānaṃ siddhaṃ hoti.
In the case of household precepts, the undertaking by ordinary householders is established merely by taking them.
Còn trong giới cư sĩ, sự thọ trì của các cư sĩ bình thường được thành tựu chỉ bằng cách thọ trì.
Tasmā ekatogaṇhante sabbāni samādinnāni honti.
Therefore, when undertaken as one, all are considered to have been undertaken.
Do đó, khi thọ trì một cách tổng thể, tất cả các giới đều được thọ trì.
Ekasmiṃca bhinne sabbāni bhinnāni honti.
And if one is broken, all are broken.
Và khi một giới bị vi phạm, tất cả đều bị vi phạm.
Sabbāni puna samādātabbāni.
All must be undertaken again.
Tất cả lại phải được thọ trì.
Visuṃ visuṃ gaṇhante pana yaṃ vītikkamati, etadevabhijjati.
However, when undertaken separately, whichever one is transgressed, that alone is broken.
Tuy nhiên, khi thọ trì từng giới riêng biệt, giới nào bị vi phạm thì chỉ giới đó bị phá vỡ.
Tadeva puna samādātabbaṃ hotīti.
That alone must be undertaken again.
Chỉ giới đó lại phải được thọ trì.
Paricchinnakālā tikkamane pana sabbaṃ samādānaṃ vūpasammatiyeva.
But when the specified period is exceeded, all undertakings simply cease.
Còn khi thời gian quy định đã qua, tất cả sự thọ trì đều chấm dứt.
Dussīlabhāvo panettha pañcannaṃ niccasīlānaṃ bhedena veditabbo.
Here, the state of immorality should be understood by the breaking of the five permanent precepts.
Ở đây, trạng thái phá giới cần được hiểu là do vi phạm năm giới thường xuyên.
Niccāniccesu pana yaṃ niccameva vaṭṭati.
Among permanent and impermanent precepts, that which is always proper,
Còn trong các giới thường xuyên và không thường xuyên, điều nào luôn luôn phải giữ,
Aniccaṃ navaṭṭati sāvajjaṃ hoti.
and is not proper at other times, is blameworthy.
điều không thường xuyên không phải giữ là có lỗi.
Taṃ niccasīlaṃ nāma.
That is called a permanent precept (niccasīla).
Đó là giới thường xuyên (niccasīla).
Yaṃ pana niccaṃpi vaṭṭati.
That, however, which is always proper,
Còn điều nào luôn luôn phải giữ,
Mahantaṃ puññābhisandaṃ hoti.
and produces a great flow of merit,
là nguồn phước lớn lao,
Aniccaṃpi vaṭṭati sāvajjaṃ na hoti.
and is also proper at other times, is not blameworthy.
cũng có thể không thường xuyên phải giữ, không có lỗi.
Taṃ aniccasīlaṃnāma.
That is called an impermanent precept (aniccasīla).
Đó là giới không thường xuyên (aniccasīla).
Tattha bhikkhu bhāve ṭhitassa bhikkhusīlaṃ sāmaṇerabhāve ṭhitassa sāmaṇerasīlaṃ pakatigahaṭṭhānaṃpañcasīlaṃ pabbajitasaṅkhepagatānaṃ upāsakānaṃ tāpasaparibbājakānañca dasasīlaṃ niccasīlaṃnāma.
Therein, the bhikkhu precepts for one in the state of a bhikkhu, the novice precepts for one in the state of a novice, the five precepts for ordinary householders, and the ten precepts for Upāsakas, ascetics, and wandering ascetics who have adopted a renunciant's summary way of life, are called permanent precepts.
Trong đó, giới của Tỳ-kheo đối với người ở địa vị Tỳ-kheo, giới của Sa-di đối với người ở địa vị Sa-di, năm giới của cư sĩ bình thường, mười giới của các cận sự nam đã xuất gia vắn tắt, của các đạo sĩ khổ hạnh và các du sĩ là giới thường xuyên.
Tesañhi taṃ taṃ yathāsakaṃ sīlaṃ niccaṃ suddhaṃ katvā rakkhitumeva vaṭṭati.
For them, it is always proper to keep their respective precepts pure.
Vì các giới đó của họ, tùy theo từng cá nhân, luôn luôn phải được giữ gìn thanh tịnh.
Arakkhantānaṃ bhikkhubhāvādiko sāvajjo hoti asuddho.
For those who do not keep them, their state as a bhikkhu and so forth becomes blameworthy and impure.
Đối với những người không giữ gìn, địa vị Tỳ-kheo của họ sẽ có lỗi và không thanh tịnh.
Kasmā, attano anurūpassa ācārassa vipattito.
Why? Due to the failure of conduct appropriate to oneself.
Tại sao? Vì sự thất bại trong hành vi phù hợp với bản thân.
Pakatigahaṭṭhānaṃ pana aṭṭhaṅguposathasīlaṃ aniccasīlaṃnāma.
For ordinary householders, however, the eight Uposatha precepts are called impermanent precepts.
Còn giới Bát quan trai của cư sĩ bình thường là giới không thường xuyên.
Tañhi tesaṃ vuttanayena niccaṃpi vaṭṭati.
For them, indeed, as stated, it is proper to keep them always,
Vì giới đó của họ, theo cách đã nói, luôn luôn phải giữ,
Aniccaṃpi vaṭṭati.
and also proper to keep them at other times.
cũng có thể không thường xuyên phải giữ.
Tathā dasasīlañca.
Likewise, the ten precepts.
Cũng vậy, mười giới.
Tañhi pakati gahaṭṭhānaṃ aniccasīlameva hoti.
Indeed, for ordinary householders, these are only impermanent precepts.
Vì giới đó đối với cư sĩ bình thường chỉ là giới không thường xuyên.
Gihinivatthaṃ pahāya kāsāyavatthadhāraṇena pabbajitasaṅkhepagatānaṃ eva niccasīlaṃ.
Only for those Upāsakas who have adopted a renunciant's summary way of life by giving up householder's attire and donning saffron robes, are these permanent precepts.
Chỉ đối với những người đã từ bỏ y phục cư sĩ và mặc y cà sa, đã xuất gia vắn tắt, thì đó là giới thường xuyên.
Yathā hi pakatimanussānaṃ pañcasīlaṃ samādinnaṃpi asamādinnaṃpi niccaṃ rakkhitumeva vaṭṭati.
Just as for ordinary people, whether the five precepts are undertaken or not, it is always proper to observe them;
Thật vậy, giống như năm giới của người bình thường, dù đã thọ trì hay chưa thọ trì, luôn luôn phải được giữ gìn.
Vītikkamituṃ navaṭṭati.
it is not proper to transgress them.
Không được vi phạm.
Tathā pabbajitavesadhārīnaṃ dasasīlaṃ samādinnaṃpi asamādinnaṃpi niccaṃ rakkhitumeva vaṭṭati.
Likewise, for those who wear the renunciant's garb, whether the ten precepts are undertaken or not, it is always proper to observe them;
Cũng vậy, mười giới của những người mặc y phục xuất gia, dù đã thọ trì hay chưa thọ trì, luôn luôn phải được giữ gìn.
Vītikkamituṃ navaṭṭati.
it is not proper to transgress them.
Không được vi phạm.
Vesadhāraṇena saha siddhattāti.
Because they are established along with the donning of the garb.
Vì nó được thành tựu cùng với việc mặc y phục.
Upari vuccamānā samathavipassanāvasena duvidhā bhāvanā bhāvanānāma.
The two kinds of meditation (bhāvanā), namely samatha and vipassanā, mentioned above, are called bhāvanā.
Sự tu tập (bhāvanā) là sự tu tập có hai loại theo Samatha và Vipassanā sẽ được nói ở trên.
Sā idha appanaṃ apattāva adhippetā.
Here, it is intended that it has not yet reached absorption (appanā).
Ở đây, nó được hiểu là chưa đạt đến định an chỉ (appanā).
Dhammavinayapari yattiyā saha anavajjakammasippavijjāṭhānesu paricayakaraṇa cetanāpi ettheva saṅgayhati.
The volition for familiarization in blameless crafts, skills, and branches of knowledge, along with the mastery of Dhamma and Vinaya, is also included here.
Sự tác ý thực hành thành thạo trong các nghề nghiệp, kỹ năng và lĩnh vực tri thức không có lỗi, cùng với việc học hỏi Pháp và Luật, cũng được bao gồm ở đây.
Ratanattaye pana mātāpitūsu kulejeṭṭhesu ācariyesu dhammikasamaṇabrāhmaṇesu aññesuca guṇavayavuddhesu yathārahaṃ paccuṭṭhānaṃ vandanaṃ añjalikaraṇaṃ sāmicikaraṇaṃ vattapaṭivattakaraṇanti evamādisabbaṃ apacāyanaṃnāma.
Respect (apacāyanā) refers to all acts such as rising to greet, saluting, making añjali, showing reverence, and performing duties and services, as appropriate, towards the Triple Gem, parents, elders in the family, teachers, righteous recluses and brahmins, and other virtuous and elderly individuals.
Sự tôn kính (apacāyana) là tất cả những điều như đứng dậy chào, đảnh lễ, chắp tay, tỏ lòng cung kính, thực hành bổn phận và đối xử lịch sự, tùy theo trường hợp, đối với Tam Bảo, cha mẹ, trưởng thượng trong gia đình, các Sa-môn, Bà-la-môn chân chính và những người có đức hạnh, tuổi tác đáng kính khác.
Tesaññeva aññesañca āgantukagamikaaddhikānaṃ gilānānaṃ jiṇṇānaṃ kicca karaṇīyesu sabrahmacārīnaṃ cīvarakammādīsu paresaṃ taṃtaṃpuñña kammesuca parisuddhena hitapharaṇacittena attanokiccesu viya kāyavācāhi vāyāmakaraṇaṃ veyyāvaccaṃnāma.
Service (veyyāvacca) refers to making an effort with a pure, benevolent mind, as if for one's own tasks, through body and speech, for the needs and duties of these same individuals, as well as for visiting and departing travelers, the sick, the elderly, fellow practitioners in making robes, and others in their various meritorious deeds.
Sự phục vụ (veyyāvacca) là sự nỗ lực bằng thân và khẩu, như thể là việc của chính mình, với tâm trải rộng lòng từ ái thanh tịnh, trong các công việc cần làm của những người đó và những người khác như khách lữ hành, người bệnh, người già yếu, trong các công việc như may y của các vị đồng Phạm hạnh, và trong các công đức khác của người khác.
Attanā katassa yassakassaci puññassa parehi sādhāraṇakaraṇaṃ pattidānaṃnāma.
The sharing of any merit one has acquired with others is called transference of merit (pattidāna).
Sự chia sẻ phước báu (pattidāna) là việc làm cho bất kỳ công đức nào do mình tạo ra trở thành của chung với người khác.
Parehi dinnāya pattiyā anumodanaṃ attamanatāpavedanaṃ pattā numodanaṃnāma.
Expressing joy and delight in the merit transferred by others is called rejoicing in merit (pattānumodanā).
Sự hoan hỷ với phước báu (pattānumodana) là sự hoan hỷ và bày tỏ sự hài lòng với phước báu được người khác chia sẻ.
Adinnassa puññassa anumodanaṃ pana anumodanameva hoti.
However, rejoicing in merit not transferred is merely rejoicing (anumodanā).
Còn sự hoan hỷ với công đức chưa được chia sẻ thì chỉ là sự hoan hỷ (anumodana).
Na pattānumodanaṃ.
It is not rejoicing in transferred merit.
Không phải là sự hoan hỷ với phước báu (pattānumodana).
Pattiyāeva abhāvato.
Due to the absence of the transfer itself.
Vì không có phước báu (patti) để chia sẻ.
Pattica duvidhā uddisikā anuddisikāti.
Merit transfer is twofold: designated (uddisika) and undesignated (anuddisika).
Và phước báu có hai loại: có chỉ định (uddisikā) và không chỉ định (anuddisikā).
Tattha attānaṃ uddisikaṃ anumodantasseva diṭṭhadhammavedanīyaṃ jātanti veditabbaṃ.
In this regard, it should be understood that immediate result (diṭṭhadhammavedanīya) occurs only for one who rejoices in designated merit transfer for oneself.
Trong đó, cần biết rằng khi hoan hỷ với phước báu có chỉ định cho chính mình, quả báo sẽ đến ngay trong hiện tại (diṭṭhadhammavedanīya).
Idaṃ pana dvayaṃ dānapuññesueva visesato pākaṭaṃ.
This twofold distinction is especially evident in the merits of giving.
Tuy nhiên, hai điều này đặc biệt rõ ràng trong các công đức bố thí.
Tañhi uddisakaṃ katvā devatānaṃvā paradattupajīvipetānaṃvā vemānikapetānaṃvā vinipātikāsurānaṃvā dinnaṃ anumoditañca tesaṃ taṅkhaṇeeva diṭṭhadhamma vedanīyaṃ jātanti.
For indeed, when given or rejoiced in, designated for devas, or for pretas who subsist on others' offerings, or for celestial devas, or for asuras of the lower realms, it produces immediate result for them at that very moment.
Vì khi bố thí và hoan hỷ với phước báu được chỉ định cho các chư thiên, hoặc các ngạ quỷ sống nhờ vật cúng dường của người khác, hoặc các ngạ quỷ có cung điện, hoặc các A-tu-la ở cõi đọa lạc, thì quả báo sẽ đến ngay trong hiện tại cho họ vào lúc đó.
Atthahita paṭisaṃyuttāya dhammakathāya yoniso manasikāre ṭhatvā savanañca kathanañca dhammasavanaṃ dhamma desanācanāma.
Listening and speaking the Dhamma, connected with beneficial and wholesome meanings, while established in proper attention, are called listening to the Dhamma (dhammasavana) and expounding the Dhamma (dhammadesanā).
Sự nghe pháp và thuyết pháp (dhammasavanaṃ dhamma desanāca) là việc nghe và nói về Pháp thoại liên quan đến lợi ích và hạnh phúc, với sự tác ý đúng đắn.
Niravajjakammasippavijjāṭhānānaṃ savanakathanacetanāca etthevasaṅgayhanti.
The volition for listening to and speaking about blameless crafts, skills, and branches of knowledge is also included here.
Sự tác ý nghe và nói về các nghề nghiệp, kỹ năng và lĩnh vực tri thức không có lỗi cũng được bao gồm ở đây.
153. Etthāti etasmiṃ pākaṭṭhānacatukke.
153. Here (ettha) means in this fourfold manifest category.
153. Ở đây (ettha) là trong bốn nơi rõ ràng này.
Uddhaccarahitanti uddhaccasahagatacetanāvajjitaṃ.
Devoid of restlessness (uddhaccarahitaṃ) means devoid of volition accompanied by restlessness.
Không có phóng dật (uddhaccarahitaṃ) là không có tác ý đi kèm với phóng dật.
Kasmā pana uddhaccacetanā idha pajjitāti.
But why is the volition of restlessness excluded here?
Tại sao tác ý phóng dật lại bị loại trừ ở đây?
Paṭisandhianākaḍḍhanato.
Because it does not draw forth rebirth-linking.
Vì nó không kéo theo sự tái sinh (paṭisandhi).
Kathaṃ viññāyatīti ce.
If it is asked how it is known,
Nếu hỏi làm sao để biết?
Dhammasaṅgahe dassanena pahātabbesu taṃ avatvā bhāvanāya pahātabbesu eva vuttattā.
Because in the Dhammasaṅgaṇī, that (restlessness) is not mentioned among those to be abandoned by seeing, but only among those to be abandoned by development.
Bởi vì trong Kinh Pháp Tụ (Dhammasaṅgaṇī), pháp đó không được nói là đoạn trừ bằng thấy, mà chỉ được nói là đoạn trừ bằng tu tập.
Yathāha-cattāro diṭṭhigatasampayuttacittuppādā vicikicchāsahagato cittuppādo, ime dhammā dassanena pahātabbātica, uddhaccasahagato cittuppādo, imedhammā bhāvanāyapahā tabbātica, sesā pana cattāro diṭṭhigatavippayuttacittuppādā dve paṭighasampayuttacittuppādāca siyā dassanenapahātabbā siyā bhāvanāya pahātabbāti tattha vuttā.
As it is stated there: "The four thought-arising moments associated with wrong views, and the thought-arising moment accompanied by doubt—these phenomena are to be abandoned by seeing." And: "The thought-arising moment accompanied by restlessness—these phenomena are to be abandoned by development." And the remaining four thought-arising moments dissociated from wrong views, and the two thought-arising moments associated with aversion, may be abandoned by seeing or may be abandoned by development.
Như đã nói: “Bốn tâm sinh khởi tương ưng tà kiến, tâm sinh khởi câu hữu với hoài nghi—các pháp này được đoạn trừ bằng thấy.” Và “Tâm sinh khởi câu hữu với phóng dật—các pháp này được đoạn trừ bằng tu tập.” Còn lại bốn tâm sinh khởi không tương ưng tà kiến, và hai tâm sinh khởi tương ưng sân, được nói là “có khi đoạn trừ bằng thấy, có khi đoạn trừ bằng tu tập.”
Kathañca viññāyati.
And how is it understood?
Và làm sao để biết?
Yo dassanenapahātabbesu na vutto, so akusaladhammo paṭisandhiṃ nākaḍḍhatīti.
That unwholesome phenomenon which is not mentioned among those to be abandoned by seeing does not draw forth rebirth.
Pháp bất thiện nào không được nói là đoạn trừ bằng thấy, pháp đó không dẫn dắt tái sinh.
Paṭṭhāne dassanenapahātabbadhammesueva nānākkhaṇika kammapaccayassa uddhaṭattā itarattha tassa anuddhaṭattāti.
Because in the Paṭṭhāna, the nānākkhaṇika kamma-paccaya (kamma condition in different moments) is lifted up only among phenomena to be abandoned by seeing, and it is not lifted up elsewhere.
Bởi vì trong Kinh Phát Thú (Paṭṭhāna), nghiệp duyên dị thời (nānākkhaṇika kammapaccaya) chỉ được nêu ra trong các pháp đoạn trừ bằng thấy, còn trong các pháp khác thì không được nêu ra.
Yathāha-sahajātā dassanenapahātabbā cetanā sampayuttakānaṃ dhammānaṃ cittasamuṭṭhānānañca rūpānaṃ kammapaccayenapaccayo.
As it is stated: "Co-arising volitional actions (cetanā) to be abandoned by seeing are a condition by way of kamma for their associated phenomena and for kamma-produced material qualities (rūpa)."
Như đã nói: “Tư (cetanā) câu hữu với các pháp đoạn trừ bằng thấy là duyên nghiệp cho các pháp tương ưng và các sắc do tâm sinh khởi theo duyên nghiệp đồng sinh.”
Nānākkhaṇikā dassanena pahātabbā cetanā vipākānaṃ khandhānaṃ kaṭattāca rūpānaṃ kammapaccayena paccayotica sahajātā bhāvanāya pahātabbā cetanāsampayuttakānaṃdhammānaṃ cittāsamuṭṭhānānañcarūpānaṃ kammapaccayena paccayotica.
"Volitional actions to be abandoned by seeing, occurring at different moments, are a condition by way of kamma for resultant aggregates (khandha) and kamma-born material qualities." And: "Co-arising volitional actions to be abandoned by development are a condition by way of kamma for their associated phenomena and for kamma-produced material qualities."
“Tư câu hữu với các pháp đoạn trừ bằng thấy dị thời là duyên nghiệp cho các uẩn dị thục và các sắc do nghiệp sinh theo duyên nghiệp.” Và “Tư câu hữu với các pháp đoạn trừ bằng tu tập đồng sinh là duyên nghiệp cho các pháp tương ưng và các sắc do tâm sinh khởi theo duyên nghiệp.”
Naca nānākkhaṇika kammapaccayasattiyā vinā vipākuppādanaṃnāma atthīti.
And there is no arising of results without the power of nānākkhaṇika kamma-paccaya.
Và không có sự sinh khởi quả mà không có năng lực của nghiệp duyên dị thời.
Yadievaṃ sā pavattivipākaṃpi najanetīti sakkā vattuntice.Na.
If that is so, can it be said that it does not generate even the results in the course of existence? No.
Nếu vậy, có thể nói rằng nó cũng không sinh ra quả trong đời sống (pavatti) không?
Paṭisambhidāvibhaṅge tassā vipākassa uddhaṭattā.
Because its result is mentioned in the Paṭisambhidāvibhaṅga.
Không. Bởi vì quả của nó được nêu ra trong Phân Tích Vô Ngại Giải (Paṭisambhidāvibhaṅga).
Yathāha-katame dhammā akusalā.
As it is stated: "Which phenomena are unwholesome?
Như đã nói: “Những pháp nào là bất thiện?
Yasmiṃ samaye akusalaṃ cittaṃ uppannaṃ hoti upekkhāsahagataṃ uddhaccasampayuttaṃ rūpārammaṇaṃvā.La.
At whatever time an unwholesome mind arises, accompanied by equanimity, associated with restlessness, having a visible object or... (etc.)"
Vào thời điểm tâm bất thiện sinh khởi, câu hữu với xả, tương ưng với phóng dật, có đối tượng là sắc hoặc… (La.)
Ime dhammā akusalā.
"These phenomena are unwholesome."
Các pháp này là bất thiện.
Imesu dhammesu ñāṇaṃ dhammapaṭisambhidā.
"Knowledge regarding these phenomena is Dhammapaṭisambhidā."
Trí về các pháp này là Pháp Vô Ngại Giải (Dhammapaṭisambhidā).
Tesaṃ vipāke ñāṇaṃ atthapaṭisambhidāti.
"Knowledge regarding their result is Atthapaṭisambhidā."
Trí về quả của chúng là Nghĩa Vô Ngại Giải (Attapaṭisambhidā).”
Tenāha pavattiyaṃ pana sabbaṃpi dvādasavidhantiādi.
Therefore, he said: "However, in the course of existence, all twelve kinds (of unwholesome kamma)..." and so on.
Vì vậy, đã nói: “Trong đời sống (pavatti) thì tất cả mười hai loại nghiệp bất thiện (đều cho quả).”
Yasmā kusalakammāni apāyabhūmiyaṃpi pavattiyaṃ mahāsampattiyo samuṭṭhāpetvā mahiddhikānaṃ nāgasupaṇṇādīnaṃ santāne sayameva attanovipākassa okāsaṃ katvā sukhavipākaṃ janayanti.
Because wholesome kammas, even in the planes of deprivation, can give rise to great prosperity in the course of existence, creating opportunities for their own results within the continuums of mighty Nāgas, Supaṇṇas, and others, thus generating pleasant results.
Bởi vì các nghiệp thiện, ngay cả trong cõi khổ, cũng tạo ra sự thịnh vượng lớn trong đời sống, và trong dòng tâm thức của các loài có thần thông như rồng, kim sí điểu, v.v., chúng tự tạo cơ hội cho quả của mình và sinh ra quả an lạc.
Aññesaṃpi āpāyikānaṃ tena tena kāraṇena iṭṭhārammaṇa samāyoge sati attano vipākassa okāsaṃ labhitvā sukhavipākaṃ janayanti.
And for other beings in the planes of deprivation, when they encounter desirable objects due to various causes, they obtain an opportunity for their own results and generate pleasant results.
Đối với những chúng sinh trong cõi khổ khác, khi có sự kết hợp với đối tượng khả ái do nguyên nhân này hay nguyên nhân khác, chúng cũng có được cơ hội cho quả của mình và sinh ra quả an lạc.
Tasmā tathāpavattiyañcātiādi māha.
Therefore, he said "and also in the course of existence" and so on.
Vì vậy, đã nói “cũng trong đời sống như vậy,” v.v.
Na hi tāni sukhavipākāni akusakammassa vipākāni bhavituṃ arahanti.
For those pleasant results cannot be the results of unwholesome kamma.
Bởi vì những quả an lạc đó không thể là quả của nghiệp bất thiện.
Vutteñhetaṃ vibhaṅge aṭṭhānametaṃ anavakāso, yaṃ kāyaduccaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyyātiādi.
For it is stated in the Vibhaṅga: "It is impossible, there is no opportunity, that a pleasant, lovely, agreeable result should arise from bodily misconduct," and so on.
Điều này đã được nói trong Vibhaṅga: “Đây là điều không thể có, không có cơ hội, rằng quả đáng yêu, khả ái, dễ chịu của ác hạnh thân sẽ sinh khởi,” v.v.
Tattha mahāvipākāni sugati kāmaloke ahetukāni aṭṭhapi sabbasmiṃ kāmaloke tesuca pañcacakkhuviññāṇa sotaviññāṇa sampaṭicchana santīraṇa yugaḷāni rūpaloke vipaccatīti vuttaṃ yathārahaṃ vipaccatīti.
There, it is stated that the great resultant thoughts (mahāvipāka) in the happy sensuous realms, and all eight ahetuka (rootless) thoughts in all sensuous realms, and the pairs of five-sense consciousness, ear-consciousness, receiving consciousness, investigating consciousness ripen in the rūpa-loka as is proper.
Trong đó, các quả đại dị thục trong cõi dục thiện thú, và tám quả vô nhân trong tất cả cõi dục, và cặp năm nhãn thức, nhĩ thức, tiếp thọ, suy tư, được nói là trổ quả trong cõi sắc, nghĩa là trổ quả tùy theo sự thích hợp.
Rūpāvacara kusalañhi kammasamuṭṭhānarūpāni janayantaṃpi sayaṃ vipaccamānaṃ ārammaṇantare aññabhūmika vipākabhāvena navipaccati.
For although rūpa-jhāna wholesome kamma generates kamma-produced material qualities, it does not, when ripening itself, ripen as a result belonging to another plane in an intervening object.
Nghiệp thiện sắc giới, dù sinh ra các sắc do nghiệp sinh, nhưng tự nó khi trổ quả thì không trổ quả dưới dạng quả thuộc cảnh giới khác với đối tượng khác.
Kāmavirāgabhāvanābhāvena pana appanāpatta kamma visesattā kāmataṇhāya avisayabhūte nimittā rammaṇe attanā sabbaso sadisena mahaggatabhāvapattena rūpa vipākabhāveneva vipaccati.
However, due to being a special kamma that has attained absorption through the development of detachment from sensuality, it ripens only as a rūpa-jhāna result, having completely attained the state of greatness, similar to itself, in an object that is beyond the sphere of sensual craving, namely, a sign (nimitta).
Tuy nhiên, do là loại nghiệp đặc biệt đạt đến định (appanāpatta) nhờ sự tu tập ly dục, nó trổ quả dưới dạng quả sắc giới, hoàn toàn tương tự với chính nó, trên đối tượng là tướng (nimitta) không thuộc phạm vi của dục ái.
Tasmā rūpalokepi tāni pañcavipākāni kāmāvacarakusalassevāti veditabbānīti.
Therefore, it should be understood that even in the rūpa-loka, those five resultant thoughts belong to kāmāvacara wholesome kamma.
Vì vậy, cần phải biết rằng ngay cả trong cõi sắc, năm quả đó cũng là của nghiệp thiện dục giới.
Dvīsu kammassa vipaccanaṭṭhānesu paṭisandhināma mahantaṃṭhānaṃ hoti.
Among the two places where kamma ripens, rebirth is a significant place.
Trong hai nơi trổ quả của nghiệp, tái sinh là nơi quan trọng.
Tasmā tadā vipaccantaṃ kammaṃ attano sāmatthiyānurūpaṃ nātihīnaṃ vipākaṃ janetuṃ sakkoti.
Therefore, kamma ripening at that time can generate a result that is not extremely inferior, in accordance with its power.
Vì vậy, nghiệp trổ quả vào lúc đó có thể sinh ra quả không quá thấp kém, phù hợp với năng lực của nó.
Pavattiyaṃ pana nānāṭhānesu nānākiccehi vipaccati.
However, in the course of existence, it ripens in various places and through various functions.
Còn trong đời sống (pavatti), nó trổ quả ở nhiều nơi khác nhau với nhiều chức năng khác nhau.
Tasmā tadā vipaccantaṃ kammaṃ attano sāmatthiyānurūpaṃ vipaccetuṃ nasakkoti.
Therefore, kamma ripening at that time cannot ripen in accordance with its power.
Vì vậy, nghiệp trổ quả vào lúc đó không thể trổ quả phù hợp với năng lực của nó.
Pañcaviññāṇaṭṭhānādīsu parittakesu vipaccamānaṃ ṭhānā nurūpaṃ vipaccati.
When ripening in limited places such as the five-sense consciousness stations, it ripens in accordance with the place.
Khi trổ quả ở những nơi nhỏ bé như nơi của năm thức, nó trổ quả phù hợp với nơi đó.
Tadārammaṇaṭṭhāne vipaccamānaṃ yebhuyyena javanā nurūpaṃ vipaccati.
When ripening in the apprehending-object station, it usually ripens in accordance with the javana (impulsion).
Khi trổ quả ở nơi đối tượng đó, nó thường trổ quả phù hợp với tốc hành tâm (javana).
Tasmā soḷasakamaggo dvādasakamaggo ahetu kaṭṭhakanti evaṃekekassa kammassa vipākappabhedo pavattotitaṃ pabhedaṃdassetuṃ tatthāpītiādimāha.
Therefore, to show this distinction of results for each kamma, such as "the sixteen-fold path," "the twelve-fold path," "the rootless eight," he says "and also there" and so on.
Vì vậy, để trình bày sự phân loại quả của từng nghiệp như “đạo mười sáu,” “đạo mười hai,” “vô nhân tám,” v.v., đã nói “cũng trong đó,” v.v.
Kusalaṃ duvidhaṃ sampajānakataṃ asampajānakatanti.
Wholesome kamma is of two kinds: consciously performed and unconsciously performed.
Thiện có hai loại: thiện có trí tuệ (sampajānakata) và thiện không có trí tuệ (asampajānakata).
Tattha kammā yūhanakāle antamaso heṭṭhā vuttaṃ diṭṭhujukammañāṇaṃpi suṭṭhu yojetvā kataṃ sampajānakataṃnāma.
Among these, kamma performed by thoroughly applying even the right-view-kamma-knowledge mentioned earlier, at the time of accumulating kamma, is called consciously performed.
Trong đó, nghiệp được thực hiện bằng cách sắp xếp cẩn thận, dù là trí tuệ về sự ngay thẳng của tà kiến đã nói ở trên, vào thời điểm tích lũy nghiệp, được gọi là thiện có trí tuệ.
Yathāha-kammañca kammaphalañca saddahitvā kataṃ sampajānakataṃ nāmāti.
As it is stated: "Kamma performed with faith in kamma and its results is called consciously performed."
Như đã nói: “Nghiệp được thực hiện với niềm tin vào nghiệp và quả của nghiệp được gọi là thiện có trí tuệ.”
Diṭṭhujukammañāṇa mattaṃpi ayojetvā taṃ asampajānakataṃ nāma.
That performed without applying even the right-view-kamma-knowledge is called unconsciously performed.
Nghiệp được thực hiện mà không sắp xếp dù chỉ là trí tuệ về sự ngay thẳng của tà kiến, được gọi là thiện không có trí tuệ.
Yathāha-kammaṃpi kammaphalampi ajānitvā kataṃ asampajānakataṃ nāmāti.
As it is stated: "Kamma performed without knowing kamma and its results is called unconsciously performed."
Như đã nói: “Nghiệp được thực hiện mà không biết về nghiệp và quả của nghiệp được gọi là thiện không có trí tuệ.”
Tattha sampajānakataṃ tihetukaṃ hoti.
Among these, the consciously performed is tri-rooted (tihetuka).
Trong đó, thiện có trí tuệ là tam nhân.
Asampajānakataṃ duhetukaṃ.
The unconsciously performed is bi-rooted (duhetuka).
Thiện không có trí tuệ là nhị nhân.
Yathāha-sampajānakaraṇaṃ pana catuñāṇasampayuttehi hoti.
As it is stated: "Consciously performing is done with four types of knowledge-associated thoughts."
Như đã nói: “Việc làm có trí tuệ là do bốn tâm tương ưng trí tuệ.
Asampajāna karaṇaṃ catūhi ñāṇavippayuttehīti.
"Unconsciously performing is done with four types of knowledge-dissociated thoughts."
Việc làm không có trí tuệ là do bốn tâm không tương ưng trí tuệ.”
Tattha ekamekaṃ ukkaṭṭhaṃ omakanti duvidhaṃ hoti.
Among these, each one is of two kinds: excellent and inferior.
Trong đó, mỗi loại đều có hai dạng: cao thượng (ukkaṭṭha) và thấp kém (omaka).
Tattha kusalasamaye pariyuṭṭhite nīvaraṇadhammevā attukkaṃsana paravambhanādike pāpadhammevā suṭṭhu sodhetvā kataṃ ukkaṭṭhaṃ nāma.
Among these, that performed by thoroughly purifying the defilements (nīvaraṇa) or sinful thoughts such as self-exaltation and disparaging others, which have arisen at the time of performing wholesome kamma, is called excellent.
Trong đó, nghiệp được thực hiện bằng cách thanh lọc kỹ lưỡng các pháp chướng ngại (nīvaraṇa) hoặc các pháp ác như tự đề cao, khinh miệt người khác, v.v., vào thời điểm thiện, được gọi là cao thượng.
Asodhetvā kataṃ tehivokiṇṇaṃ omakaṃnāma.
That performed without purifying, being mixed with them, is called inferior.
Nghiệp được thực hiện mà không thanh lọc, bị pha trộn với những điều đó, được gọi là thấp kém.
Apica, yaṃ katvā pacchā lābhā vata me.
Furthermore, that which, after being done, is repeatedly rejoiced in, saying: "Indeed, I have gained!
Hơn nữa, nghiệp nào sau khi làm, người ta hoan hỷ nhiều lần như: “Thật là lợi lạc cho tôi!
Naca vata me alābhā.
Indeed, I have not lost!
Thật không phải là không lợi lạc cho tôi!
Suladdhaṃ vata me.
Indeed, I have obtained well!
Tôi thật đã được điều tốt lành!
Naca vata me dulladdhaṃ.
Indeed, I have not obtained poorly!
Tôi thật không phải đã được điều xấu xa!
Yassa me īdisaṃ puññaṃ pasutanti evaṃ punappunaṃ anumoditaṃ.
I, who have such merit accumulated!"
Tôi đã tạo được công đức như vậy!”
Taṃ ukkaṭṭhaṃ.
That is excellent.
Đó là tối thượng.
Yaṃ katvā pacchā yenakenaci kāraṇena duṭṭhukataṃ mayāti vippaṭisāro uppajjati.
Having done which, later, for some reason, remorse arises, thinking, 'I have done something bad.'
Việc đã làm mà sau này vì bất cứ lý do gì mà hối tiếc rằng ta đã làm việc xấu, tâm hối hận khởi lên.
Taṃomakaṃ.
That is inferior.
Đó là hạ liệt.
Evaṃ catubbidhassa kammassa vasena catubbidhaṃ vipāka koṭṭhāsaṃ vibhajitvā dassetuṃ tathāpītiādi māha.
Thus, to show the four kinds of fruition-portions by dividing them according to the four kinds of kamma, he stated, "Tathāpī" (also in that way), etc.
Để trình bày sự phân chia bốn loại phần quả theo bốn loại nghiệp như vậy,* đã nói "tathāpi" (cũng vậy) và v.v.
Tatthāpīti tasmiṃ kāmāvacarakusalepi.
Tatthāpi (Even there/also in that way): even in that wholesome kamma in the sense-sphere.
Tatthāpi (cũng vậy) có nghĩa là trong thiện nghiệp cõi dục đó.
Tihetukamukkaṭṭhanti ukkaṭṭhabhūtaṃ paṇītabhūtaṃ catubbidhaṃ tihetukaṃ.
Tihetukamukkaṭṭha (superior three-rooted): the four kinds of superior, excellent, three-rooted kamma.
Tihetukamukkaṭṭhaṃ (ba nhân tối thượng) là bốn loại ba nhân thuộc loại tối thượng, loại thù thắng.
Tihetukapaṭisandhinti catubbidhaṃ tihetuka paṭisandhivipākaṃ.
Tihetukapaṭisandhi (three-rooted rebirth-linking): the four kinds of three-rooted rebirth-linking fruition.
Tihetukapaṭisandhiṃ (tái tục ba nhân) là bốn loại quả tái tục ba nhân.
Etthaca ekacetanā ekameva paṭisandhiṃ deti.
And here, one volition gives rise to only one rebirth-linking.
Ở đây, một tác ý chỉ cho một sự tái tục.
Pavattivipākaṃ pana asaṅkhyeyyesupi bhavesu detiyeva.
However, kamma-fruition during the course of existence gives rise to results in countless existences.
Nhưng quả hiện hành thì cho trong vô số kiếp.
Ettha siyā –
Here, it might be said:
Ở đây có thể có* –
Tasmā ekā cetanā ekameva paṭisandhiṃ detīti idaṃ na yujjatīti.
Therefore, "one volition gives rise to only one rebirth-linking"—this is not fitting.
Vì vậy, điều này, rằng một tác ý chỉ cho một sự tái tục, là không hợp lý.
Na na yujjati.
No, it is not unfitting.
Không, không phải là không hợp lý.
Pubbāparacetanāhi saddhiṃ sahassakappa koṭi parimāṇassa vattabbattā.
Because it is said to be for a duration of crores of thousands of aeons in conjunction with earlier and later volitions.
Vì phải nói về số lượng hàng ngàn vạn kiếp cùng với các tác ý trước và sau.
Cittañhināma ekaccharakkhaṇepi anekasata sahassa koṭisaṅkhaṃ uppajjati.
For consciousness itself arises in countless hundreds, thousands, and crores of times even in one moment of an eye-blink.
Thật vậy, tâm khởi lên hàng trăm ngàn vạn lần ngay cả trong một khoảnh khắc chớp mắt.
Tatociratarekālevattabbameva natthīti.
Therefore, there is nothing to say about a much longer period of time.
Từ đó, không có gì để nói về một khoảng thời gian dài hơn.
Sahassa kappakoṭiyoti ca sahassaāyukappakoṭiyo sahassa attabhāvakoṭiyoti nettiaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
And in the Netti Commentary, "crores of thousands of aeons" is said to mean "crores of thousands of aeons of life" and "crores of thousands of existences."
Và "sahassa kappakoṭiyo" (hàng ngàn vạn kiếp) được nói trong Netti-aṭṭhakathā là "sahassaāyukappakoṭiyo" (hàng ngàn vạn kiếp tuổi thọ) và "sahassa attabhāvakoṭiyo" (hàng ngàn vạn kiếp sinh hữu).
Pubbāparacetanānañca paṭisandhidānabhāvo kosalasaṃyuttakena dīpetabbo.
The fact that earlier and later volitions give rise to rebirth-linking should be illuminated with reference to the Saṃyutta (Connected Discourses) in the context of skillfulness.
Và việc các tác ý trước và sau cho sự tái tục cần được trình bày bởi sự kết hợp của thiện nghiệp.
Ekapiṇḍapātadānasmiṃhi ekācetanādve paṭisandhiyo na deti.
For in giving one alms-food, one volition does not give two rebirth-linkings.
Thật vậy, trong việc cúng dường một phần cơm, một tác ý không cho hai sự tái tục.
Pubbapacchimacetanāvasena sattakkhattuṃ sagge sattakkhattuṃ seṭṭhikule nibbattoti hi saṃyuttaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
For it is said in the Saṃyuttaṭṭhakathā (Connected Discourses Commentary): "Seven times in the heavens, seven times in a rich family, by way of earlier and later volitions."
Thật vậy, trong Saṃyutta-aṭṭhakathā đã nói rằng, theo các tác ý trước và sau,* được sinh ra bảy lần ở cõi trời và bảy lần trong gia đình trưởng giả.
Tihetu kaṃpi kammaṃ paṭipakkhehi abhibhuyyamānaṃ vihatasāmatthiyaṃ hutvā tihetukavipākaṃ janetuṃ na sakkoti.
Even three-rooted kamma, when overpowered by its opponents, having its potency destroyed, cannot generate three-rooted fruition.
Ngay cả nghiệp ba nhân, khi bị các đối thủ áp đảo, trở nên suy yếu và không thể tạo ra quả ba nhân.
Naca taṃ atidubbalaṃpi samānaṃ kosallasaṅkhātena ñāṇena yuttattā atibyāmuḷhapaccaya bhūhaṃ jaccandhādivipattisahitaṃ ahetukavipākaṃ janetīti vuttaṃ tihetukamomakantiādi.
Nor, although it is extremely weak, does it generate rootless fruition, which is accompanied by misfortunes such as being born blind, due to its connection with knowledge, described as skillfulness, which is a cause for extreme perplexity. Therefore, it is said: "three-rooted but inferior," etc.
Và điều đó, mặc dù rất yếu, nhưng vì được kết hợp với trí tuệ được gọi là sự khéo léo, nên không tạo ra quả vô nhân đi kèm với những bất hạnh như mù bẩm sinh, vốn là những điều kiện rất hỗn loạn; điều này được nói là "tihetukamomakaṃ" (ba nhân hạ liệt) và v.v.
Dvādasavipākānivipaccati.
Produces twelve fruitions.
Mười hai loại quả sẽ chín.
Ayaṃ dvāda sakamaggonāma ahetukavipākāneva vipaccati.
This is called the twelve-fold kamma-path. Produces only rootless fruitions.
Nghiệp mười hai loại này, chỉ chín thành quả vô nhân.
Idaṃ ahetu kaṭṭhakaṃnāma.
This is called the rootless eight-fold.
Điều này được gọi là nhóm vô nhân.
Evaṃ tipiṭakacūḷanāgattheravādavasena vipākappavattiṃ dassetvā idāni moravāpivāsi mahādattattheravādaṃ dassetuṃ gāthamāha.
Thus, having shown the occurrence of fruition according to the view of the Elder Tipiṭaka Cūḷanāga, he now states a verse to show the view of the Mahādatta Thera who resided at Moravāpi.
Sau khi trình bày sự vận hành của quả theo giáo lý của Trưởng lão Cūḷanāga thuộc Tipiṭaka như vậy, bây giờ* nói lên bài kệ để trình bày giáo lý của Trưởng lão Mahādatta sống ở Moravāpi.
So hi therovipākānaṃ asaṅkhārikatā sasaṅkhārikatāca kammavaseneva siddhāpi katvā asaṅkhāraṃ kammaṃ sasaṅkhāravipākāni na paccati.
For that Elder states that the unprompted and prompted nature of fruitions, although established by way of kamma itself, means that unprompted kamma does not produce prompted fruitions.
Thật vậy, Trưởng lão đó, mặc dù sự vô hành và hữu hành của các quả được chứng minh chỉ do nghiệp, nhưng lại nói rằng nghiệp vô hành không làm chín các quả hữu hành.
Sasaṅkhāraṃkammaṃ asaṅkhāravipākāni navaccatīti vadati.
And prompted kamma does not produce unprompted fruitions.
Nghiệp hữu hành không làm chín các quả vô hành.
Tesanti tesaṃ kesañci therānaṃ vāde.
Tesaṃ (Of them): in the view of certain Theras.
Tesaṃ (của họ) có nghĩa là trong quan điểm của một số trưởng lão đó.
Aṭṭhasāliniyaṃ pana tihetukena kammena paṭisandhitihetukāva hoti.
In the Aṭṭhasālinī, however, it is stated that rebirth-linking by three-rooted kamma is only three-rooted.
Tuy nhiên, trong Aṭṭhasālinī, sự tái tục do nghiệp ba nhân chỉ là ba nhân.
Na duhetukā nacaahetukā.
Not two-rooted, nor rootless.
Không phải hai nhân và không phải vô nhân.
Duhetukena kammena paṭisandhi duhetukāpi hoti ahetukāpi.
Rebirth-linking by two-rooted kamma is sometimes two-rooted, and sometimes rootless.
Sự tái tục do nghiệp hai nhân có thể là hai nhân hoặc vô nhân.
Tihetukā pana nahotīti evaṃ pavatto mahādhammarakkhitattheravādopi āgato.
But it is not three-rooted. This view of Mahādhammarakkhita Thera is also presented in this way.
Nhưng không thể là ba nhân; như vậy, quan điểm của Trưởng lão Mahādhammarakkhita cũng đã được đề cập.
Tattha yathā duhetukena hīnena kammena ahetukā paṭisandhi avassaṃ icchitabbā hoti.
There, it should be understood that just as rootless rebirth-linking must necessarily be wished for by inferior two-rooted kamma.
Ở đó, cũng như sự tái tục vô nhân nhất định phải được chấp nhận do nghiệp hai nhân hạ liệt.
Tathā tihetukenapi hīnena kammena duhetukāpi paṭisandhi avassaṃ icchitabbāyevāti katvā idha ayaṃvādo therena na gahitoti veditabbo.
So too, two-rooted rebirth-linking must necessarily be wished for by inferior three-rooted kamma, and thus this view was not accepted by the Elder here.
Cũng vậy, sự tái tục hai nhân nhất định phải được chấp nhận do nghiệp ba nhân hạ liệt; vì vậy, quan điểm này không được Trưởng lão chấp nhận ở đây.
Paṭisambhidāmagge pana-gatisampattiyā ñāṇasampayutte aṭṭhannaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hoti.
In the Paṭisambhidāmagga, however, it is stated: "Due to favorable destiny, conditioned by eight factors associated with knowledge, rebirth occurs.
Tuy nhiên, trong Paṭisambhidāmagga – do sự thành tựu của cảnh giới, do các điều kiện của tám nhân kết hợp với trí tuệ, sự tái sinh xảy ra.
Kusalassa kammassa javanakkhaṇe tayo hetū kusalā.
At the impulsion moment of wholesome kamma, three factors are wholesome.
Vào khoảnh khắc tốc hành của nghiệp thiện, ba nhân là thiện.
Nikantikkhaṇe dve hetū kusalā.
At the moment of clinging, two factors are wholesome.
Vào khoảnh khắc chấp thủ, hai nhân là thiện.
Paṭisandhikkhaṇe tayo hetū abyākatātica gati sampattiyā ñāṇa vippayutte channaṃ hetūnaṃ paccayā upapatti hohi.
At the rebirth-linking moment, three factors are indeterminate." And "Due to favorable destiny, conditioned by six factors dissociated from knowledge, rebirth occurs.
Vào khoảnh khắc tái tục, ba nhân là vô ký; và do sự thành tựu của cảnh giới, do các điều kiện của sáu nhân không kết hợp với trí tuệ, sự tái sinh xảy ra.
Kusalassa kammassa javanakkhaṇe dve hetū kusalā.
At the impulsion moment of wholesome kamma, two factors are wholesome.
Vào khoảnh khắc tốc hành của nghiệp thiện, hai nhân là thiện.
Nikantikkhaṇe dve hetū akusalā.
At the moment of clinging, two factors are unwholesome.
Vào khoảnh khắc chấp thủ, hai nhân là bất thiện.
Paṭisandhikkhaṇe dve hetū abyākatātica evaṃ tihetukena kammena paṭisandhi tihetukāva vuttā.
At the rebirth-linking moment, two factors are indeterminate." Thus, rebirth-linking by three-rooted kamma is stated as only three-rooted.
Vào khoảnh khắc tái tục, hai nhân là vô ký; như vậy, sự tái tục do nghiệp ba nhân chỉ được nói là ba nhân.
Dvihetukena kammena dvihetukāva.
And by two-rooted kamma, only two-rooted.
Do nghiệp hai nhân chỉ là hai nhân.
Na pana gatisampattiyā ñāṇavippayutte sattannaṃ hetūnaṃ paccayātiādinā tihetukena kammena dvihetukā paṭisandhi vuttā.
However, it is not stated that rebirth-linking by three-rooted kamma is two-rooted, as in "conditioned by seven factors dissociated from knowledge due to favorable destiny," etc.
Nhưng không có sự tái tục hai nhân do nghiệp ba nhân được nói bằng cách "do các điều kiện của bảy nhân không kết hợp với trí tuệ, do sự thành tựu của cảnh giới" và v.v.
Naca catunnaṃ hetūnaṃ paccayātiādinā dvihetukena kammena ahetukā paṭisandhīti.
Nor is it stated that rebirth-linking by two-rooted kamma is rootless, as in "conditioned by four factors," etc.
Và không có sự tái tục vô nhân do nghiệp hai nhân được nói bằng cách "do các điều kiện của bốn nhân" và v.v.
154. Rūpāvacarakamme parittanti duvidhaṃ parittaṃ apaguṇatā yavā hīnatāyavā.
Regarding rūpāvacara kamma, parittaṃ (limited/inferior) is of two kinds: inferior by defect or inferior by baseness.
154. Trong nghiệp Sắc giới, parittaṃ (thấp kém) có hai loại: thấp kém do không hoàn hảo hoặc do kém cỏi.
Tattha yaṃ paṇītehi chandādīhi yuttaṃpi abhāvitaṃ hoti paṭiladdhamattaṃ, taṃ apaguṇatāya parittaṃnāma.
Among these, that which, though endowed with noble chanda (desire-to-do) and the like, is undeveloped and merely attained, is called parittaṃ by defect.
Trong đó, cái được gắn liền với các yếu tố như dục (chanda) v.v. cao thượng nhưng chưa được tu tập, chỉ mới đạt được, đó là thấp kém do không hoàn hảo.
Yaṃ sandhāya yaṃ apaguṇaṃ hoti, upari jhānassa paccayo bhavituṃ na sakkoti, idaṃ parittaṃnāmāti aṭṭhasāliniyaṃ vuttaṃ.
It is said in the Aṭṭhasālinī: “That which, by reference to which, is defective, and cannot be a condition for a higher jhāna, is called parittaṃ.”
Trong Aṭṭhasālinī đã nói: “Cái được dựa vào để trở nên không hoàn hảo, không thể trở thành nhân duyên cho thiền định cao hơn, cái đó được gọi là thấp kém”.
Yaṃ pana subhāvitaṃpi samānaṃ hīnehi chandādīhi yuttaṃ hoti.
That which, though well-developed, is endowed with base chanda and the like,
Còn cái đã được tu tập tốt nhưng lại được gắn liền với các yếu tố như dục (chanda) v.v. thấp kém.
Taṃ hīnatāya parittaṃnāma.
is called parittaṃ by baseness.
Cái đó là thấp kém do kém cỏi.
Yaṃ sandhāya yassa āyūhanakkhaṇe chandovā hīno hoti.
It is stated there: “That by reference to which, at the moment of accumulation, one’s chanda (desire-to-do) is base,
Trong đó đã nói: “Cái được dựa vào mà dục vọng của nó thấp kém vào thời điểm nỗ lực.
Vīriyaṃvā, cittaṃvā, vīmaṃsāvā, taṃ hīnaṃnāmāti tattheva vuttaṃ.
or vīriya (effort), or citta (mind), or vīmaṃsā (investigation), is called base.”
Hoặc tinh tấn, hoặc tâm, hoặc trí tuệ, cái đó được gọi là thấp kém”.
Majjhimaṃpi duvidhaṃ.
Majjhimaṃ (middling) is also of two kinds.
Majjhimaṃ (trung bình) cũng có hai loại.
Tattha nātipaguṇa tāya majjhimaṃ sandhāya nātisubhāvito majjhimoti visuddhimagge vuttaṃ.
It is stated in the Visuddhimagga, referring to middling by not being exceedingly excellent: “moderately developed is middling.”
Trong đó, liên quan đến trung bình do không quá hoàn hảo, trong Visuddhimagga đã nói: “không quá tu tập, là trung bình”.
Majjhimehi chandādīhi yuttatāya majjhimaṃ sandhāya yassa āyūhanakkhaṇe te dhammā majjhimā honti.
It is stated in the Aṭṭhasālinī, referring to middling by being endowed with middling chanda and the like: “That where, at the moment of accumulation, those factors are middling, is called middling.”
Liên quan đến trung bình do được gắn liền với các yếu tố như dục (chanda) v.v. trung bình, trong Aṭṭhasālinī đã nói: “Cái mà các pháp đó là trung bình vào thời điểm nỗ lực.
Taṃ majjhimanti aṭṭha sāliniyaṃ vuttaṃ.
That is said to be mediocre in the Aṭṭhasālinī.
Cái đó là trung bình”.
Paṇītaṃpi duvidhaṃ.
Paṇītaṃ (excellent) is also of two kinds.
Paṇītaṃ (cao thượng) cũng có hai loại.
Tattha atipaguṇatāya paṇītaṃ sandhāya subhāvito vasippatto paṇītoti visuddhimagge vuttaṃ.
It is stated in the Visuddhimagga, referring to excellent by being exceedingly excellent: “well-developed, having attained mastery, is excellent.”
Trong đó, liên quan đến cao thượng do rất hoàn hảo, trong Visuddhimagga đã nói: “được tu tập tốt, đạt được sự thành thạo, là cao thượng”.
Paṇītehi pana chandādīhi yuttatāya paṇītaṃ sandhāya yassa āyūhanakkhaṇe te dhammā paṇītā honti.
It is stated in the Aṭṭhasālinī, referring to excellent by being endowed with excellent chanda and the like: “That where, at the moment of accumulation, those factors are excellent, is called excellent.”
Tuy nhiên, liên quan đến cao thượng do được gắn liền với các yếu tố như dục (chanda) v.v. cao thượng, trong Aṭṭhasālinī đã nói: “Cái mà các pháp đó là cao thượng vào thời điểm nỗ lực.
Taṃ paṇītanti aṭṭhasāliniyaṃ vuttaṃ.
That is said to be excellent in the Aṭṭhasālinī.
Cái đó là cao thượng”.
Tattha yāni apaguṇatādi vasena parittādīni vuttāni, tāni idha nādhippetāni.
Here, those classifications of parittaṃ and the like, mentioned in terms of defect and so on, are not intended.
Trong đó, những điều được nói là thấp kém v.v. theo khía cạnh không hoàn hảo v.v. không được đề cập ở đây.
Yāni pana hīnādīhi chandādīhi yuttatāya parittādīni vuttāni, tāneva idhādhippetāni.
However, those classifications of parittaṃ and the like, mentioned in terms of being endowed with base chanda and the like, are indeed intended here.
Chỉ những điều được nói là thấp kém v.v. theo khía cạnh được gắn liền với các yếu tố như dục (chanda) v.v. thấp kém v.v. mới được đề cập ở đây.
Imāneva hi tividhāsu bhūmīsu tividhaṃ brahmupapattibhedaṃ sādhentīti.
For these indeed bring about the three kinds of Brahma rebirths in the three planes.
Chính những điều này tạo ra ba loại sinh lên cõi Phạm Thiên trong ba cõi.
Itthīnaṃ jhānesu vasīpattānaṃpi chandādīnaṃ apaṇītatāya mahābrahmesu anuppajjanañcettha sādhakaṃ.
The fact that women who have attained mastery in jhānas do not arise among the Great Brahmās due to the unexcellent nature of their chanda and the like, is also corroborative here.
Việc phụ nữ dù đã thành thạo thiền định nhưng không sinh lên cõi Đại Phạm Thiên do các yếu tố như dục (chanda) v.v. không cao thượng, cũng là bằng chứng ở đây.
Tenevaca aṭṭhakathāyaṃ chandādivasena siddhāni hīna majjhima paṇītāni aṭṭhārasapabhedena vibhajitvā imāni aṭṭhārasa kammadvārāni nāma imehi pabhāvitattā imesaṃ vasena aṭṭhārasakhattiyā aṭṭhārasa brāhmaṇā aṭṭhārasa vessā aṭṭhārasa suddā aṭṭhacattā līsa gotta caraṇāni veditabbānīti vuttaṃ.
For this very reason, the Commentary, after classifying the base, middling, and excellent categories, established in terms of chanda and the like, into eighteen divisions, states: “These are called the eighteen doors of kamma, and because they are influenced by these, eighteen kinds of Khattiyas, eighteen kinds of Brahmins, eighteen kinds of Vessas, eighteen kinds of Suddas, and forty-eight kinds of clans and ways of life should be understood.”
Chính vì thế, trong Chú giải, sau khi phân loại thấp, trung, cao dựa trên dục (chanda) v.v. thành mười tám loại, đã nói: “Đây được gọi là mười tám cửa nghiệp, do được tạo ra bởi những điều này, cần hiểu rằng có mười tám vị vua, mười tám vị Bà-la-môn, mười tám vị thương gia, mười tám vị tiện dân, bốn mươi tám dòng họ và hành vi”.
Etena hi devānaṃpi brahmūnaṃpi labbhamānaṃ upapattibhedaṃ upalakkhetīti.
By this, the different kinds of rebirths attained by both devas and Brahmās are indicated.
Chính điều này chỉ ra sự khác biệt trong việc sinh ra mà chư thiên và chư Phạm Thiên đạt được.
Yathā hi ariyamaggacetanā attanā samānabhūmakajavanato aladdhāsevanāpi samānā vipākaṃ na detīti natthi.
For just as there is no case where the volitions of the Noble Path (ariyamagga cetanā), even if they have not obtained cultivation from cognitions on the same plane as themselves, do not give results,
Thật vậy, không phải là ý chí đạo (ariyamaggacetanā), dù không đạt được sự thực hành liên tục từ các javana đồng cấp độ với nó, lại không cho quả.
Tathā ādi kammikavīthiyaṃ ekavāramattabhūtā sabbasamāpatti vīthīsuca sabbapatha mabhūtā mahaggatacetanāpi samānabhūmakadhammato aladdhāsevana tāya dubbalattā vipākaṃ nadetīti natthīti na na sakkā viññātunti.
so too, it cannot be understood that magnified volitions (mahaggata cetanā), which appear only once in the initial cognitive process (ādi kammika vīthi) and are not present in all paths of attainment (sabbasamāpatti vīthisu), are weak due to not having obtained cultivation from factors of the same plane, and therefore do not give results.
Cũng vậy, không thể hiểu rằng ý chí siêu thế (mahaggatacetanā), chỉ xuất hiện một lần trong lộ trình của người mới tu (ādikammika) và chưa từng xuất hiện trong tất cả các lộ trình thiền định, lại không cho quả do yếu kém vì không đạt được sự thực hành liên tục từ các pháp đồng cấp độ.
Ettha siyā- tasseva rūpāvacarassa kusalassa kammassa katattā upacitattā vipākaṃ.La.
Here, it might be said: “Due to the fact that the rūpāvacara wholesome kamma is performed and accumulated, it gives results. For example,
Ở đây có thể có ý kiến: Do nghiệp thiện thuộc sắc giới đó đã được tạo tác và tích lũy, nên quả của nó. La.
Pathamaṃ jhānaṃ upasampajja viharatīti vuttaṃ.
it is stated: ‘He enters upon and abides in the first jhāna.’
Đã nói rằng, người ấy nhập và an trú trong thiền thứ nhất.
Na ca sā cetanā upacitānāma hoti.
However, that volition is not called accumulated (upacitā),
Và ý chí đó không được gọi là tích lũy.
Samānabhūmaka dhammato aladdhāsevanattāti.Na.
because it has not obtained cultivation from factors of the same plane.” No.
Vì không đạt được sự thực hành liên tục từ các pháp đồng cấp độ. Không.
Maggacetanāyapi avipākatāpattito.
This would lead to the unripening of the Path-volition (magga cetanā) as well.
Vì nếu vậy, ý chí đạo cũng sẽ không trổ quả.
Sāpihi tasseva lokuttarassa kusalassa jhānassa katattā bhāvitattā vipākaṃ.
For that too is stated as: “Due to the performance and development of that same supramundane (lokuttara) wholesome jhāna, it gives results.
Vì ý chí đó cũng được nói là đã tạo tác và tu tập thiền thiện siêu thế đó nên cho quả.
Pathamaṃ jhānaṃ upasampajja viharatīti vuttā.
he enters upon and abides in the first jhāna.”
Đã nói rằng, người ấy nhập và an trú trong thiền thứ nhất.
Naca sāpi samānabhūmakadhammato laddhāsevanā hotīti.
But that too does not obtain cultivation from factors of the same plane.
Và ý chí đó cũng không đạt được sự thực hành liên tục từ các pháp đồng cấp độ.
Ubhayattha pana pathamasamannāhārato paṭṭhāya upacinitvā bhāvetvā āgatattā asamānabhūmika javanehipi laddhāsevana bhāvaṃ paṭicca upacitatā bhāvitatāca vuttāti sakkā vattunti.
However, in both cases, it can be said that the terms ‘accumulated’ and ‘developed’ are used because they have been accumulated and developed, starting from the first act of attention, and have obtained cultivation even from cognitions not of the same plane.
Tuy nhiên, ở cả hai trường hợp, có thể nói rằng sự tích lũy và tu tập được nói đến là do đã tích lũy và tu tập từ sự chú tâm ban đầu trở đi, và do đó đã đạt được sự thực hành liên tục ngay cả với các javana không đồng cấp độ.
Tasmā ādi kammikabhūtāpi mahaggatacetanā maraṇā sanne laddhā abbhuṇhā āsannakammabhūtā vipākaṃ nadetīti na vattabbā.
Therefore, it should not be said that magnified volitions, even if they are initial (ādi kammika bhūtā), do not give results when they have been grasped and become proximate kamma at the time of death.
Vì vậy, ý chí siêu thế, dù là của người mới tu, khi đạt được sự gần kề cái chết và trở thành nghiệp cận tử (āsannakamma), không thể nói là không cho quả.
Abhiññācetanā ca samānabhūmakehipi nānāvajjanavīthijavanehi suṭṭhutaraṃ laddhāsevanattā tikkhatarabhūtā kathaṃ dubbalānāma siyā.
And how can the abhiññā-volition, which has been exceedingly cultivated by various cognitive processes of attention, even from those of the same plane, and thus become more intense, be weak?
Và ý chí thần thông, do đã đạt được sự thực hành liên tục một cách tốt đẹp hơn từ các javana của lộ trình chú ý khác nhau ngay cả trong các pháp đồng cấp độ, trở nên mạnh mẽ hơn, làm sao có thể yếu kém được?
Teneva ayaṃ vādo anuṭīkāyaṃ paṭikkhitto.
For this very reason, this argument is rejected in the Anuṭīkā.
Chính vì lý do đó, quan điểm này đã bị bác bỏ trong Anutīkā.
Vuttañhi tattha keci pana samāna bhūmakato āsevanalābhena balavantāni jhānānīti tāni vipākaṃ denti.
It is stated there: “Some say that jhānas, being strong through having obtained cultivation from those of the same plane, yield results.
Ở đó đã nói rằng: “Một số người nói rằng các thiền có sức mạnh do đạt được sự thực hành liên tục từ các pháp đồng cấp độ, nên chúng cho quả.
Abhiññā pana satipi jhānabhāve tadabhāvato tasmiṃ tasmiṃ ārammaṇe āgantukattāvā dubbalā.
But abhiññā, even though it possesses the state of jhāna, is weak due to the absence of such cultivation or its adventitious nature in each respective object.
Còn thần thông, dù có trạng thái thiền, nhưng do thiếu sự thực hành liên tục đó hoặc do là khách thể trong từng đối tượng, nên yếu kém.
Tasmā vipākaṃ na dentīti vadanti.
Therefore, they say it does not give results.”
Vì vậy, chúng không cho quả.”
Taṃ akāraṇaṃ.
“That is groundless.
Điều đó là vô căn cứ.
Punappunaṃ parikammavasena abhiññā yapi vasībhāvasambhavatoti.
For the attainment of mastery is possible for abhiññā as well, through repeated preparatory practice.”
Vì sự thuần thục (vasībhāva) của thần thông cũng có thể xảy ra do sự chuẩn bị lặp đi lặp lại.
Catutthajjhānasamādhissa pana ānisaṃsabhūtā abhiññācetanā tassa phalasadisā phalaṭṭhāne ṭhitā, tasmā sā vipākaṃ nadetīti icchanti ṭīkākārā.
However, the Ṭīkā-kārās (commentators) desire to say that the abhiññā-volition, which is an advantage of the fourth jhāna concentration, is like its fruit, standing in the place of a fruit, and therefore does not give results.
Tuy nhiên, các nhà chú giải (ṭīkākārā) mong muốn rằng ý chí thần thông, vốn là lợi ích của định thiền thứ tư, đứng ở vị trí của quả, tương tự như quả của nó, nên nó không cho quả.
Tassa pana iddhi vikubbanādikiccaṃ vipaccanakiccatopi mahantataraṃ hoti.
But its function of performing supernormal feats (iddhi vikubbana) and the like is greater than its function of ripening.
Tuy nhiên, các công việc như biến hóa thần thông của nó còn vĩ đại hơn cả công việc trổ quả.
Sabbathā menaca vikubbanādikiccaṃ sādhentiyā vipaccanathāmepi tena thāmena saha parikkhayaṃ gacchati.
In all respects, its power to ripen is completely exhausted together with that power by which it performs supernormal feats and the like.
Trong mọi trường hợp, khi hoàn thành các công việc như biến hóa, sức mạnh trổ quả của nó cũng tiêu hao cùng với sức mạnh đó.
Tasmā sā puna vipākaṃ nadetītipi yujjatiyeva.
Therefore, it is indeed fitting to say that it does not give results again.
Vì vậy, việc nó không cho quả lần nữa cũng hợp lý.
Pañcamajjhānanti abhiññābhāvaṃ apattaṃ parittādibhedena tividhaṃ pañcamajjhānaṃ.
Pañcamajjhānaṃ (fifth jhāna): The fifth jhāna, not having attained the state of abhiññā, is of three kinds with categories like inferior (paritta), etc.
Thiền thứ năm (pañcamajjhāna) là thiền thứ năm có ba loại: paritta (nhỏ), v.v., chưa đạt đến trạng thái thần thông.
Tadevāti pañcamajhānameva.
Tadeva (that same): The fifth jhāna itself.
Chính điều đó (tadevā) là chính thiền thứ năm.
Saññāvirāgaṃ bhāvetvāti citte sati rajjana dussana muyhanāni honti.
Saññāvirāgaṃ bhāvetvā (having developed dispassion towards perception): When there is mind (citta), there is attachment, aversion, and delusion.
Tu tập sự ly tham của tưởng (saññāvirāgaṃ bhāvetvā): khi có tâm, có sự tham đắm, sân hận, si mê.
Tasmiṃ asati diṭṭhadhammanibbānappattonāma hotīti evaṃ citte eva ādīnavaṃ disvā acittakabhavapatthanā sahitaṃ vāyokasiṇevā kesañci matena paricchinnākāsa kasiṇevā saññāvirāgaṃ bhāvetvā.
If that is absent, one attains Nibbāna in this very life. Seeing this drawback in consciousness, one develops dispassion towards perception, along with a desire for a state of existence without mind, through the air kasiṇa, or for some, through the delimited space kasiṇa.
Khi điều đó không có, người ấy trở thành người đạt được Niết Bàn trong hiện tại. Sau khi thấy được tai họa trong tâm như vậy, người ấy tu tập sự ly tham vào tưởng, cùng với ước muốn tái sinh vào cõi vô tưởng, hoặc biến xứ gió, hoặc theo ý kiến của một số người, biến xứ không gian giới hạn.
Asaññasattesu uppajjantīti yena yena iriyāpathena idha maranti, teneva tattha uppajjanti.
They arise in the non-percipient beings (Asaññasattā): In whichever posture they die here, in that same posture they arise there.
Tái sinh vào cõi Vô tưởng là: Họ chết ở đây với tư thế nào, thì họ tái sinh ở đó với tư thế ấy.
Kammakiriyavādititthiyā evāti adhippāyo.
The meaning is that these are only sectarians who preach the doctrine of action and deed.
Đây là ý muốn nói đến những ngoại đạo chủ trương hành động là nghiệp.
Na hi akammakiriyavādīnaṃ jhānabhāvanā nāma atthīti.
For those who preach the doctrine of non-action and non-deed, there is no development of jhāna.
Vì những người không chủ trương hành động là nghiệp thì không có sự tu tập thiền định.
Anāgāmino pana suddhāvāsesu uppajjantīti suddhāvāsesu pana anāgāmino eva uppajjanti.
Non-returners, however, arise in the Pure Abodes: Only non-returners arise in the Pure Abodes.
Còn những vị Bất Lai thì tái sinh vào cõi Tịnh Cư thiên là: Chỉ có những vị Bất Lai mới tái sinh vào cõi Tịnh Cư thiên.
Na aññe sakadāgāmiādayoti attho.
The meaning is that others, such as once-returners, do not.
Chứ không phải những vị Nhất Lai và những vị khác, đó là ý nghĩa.
Etena anāgāmīnaṃ aññasmiṃpi brahmaloke uppatti appaṭisiddhā hoti.
By this, the arising of non-returners in other Brahma realms is not precluded.
Do đó, sự tái sinh của các vị Bất Lai vào các cõi Phạm thiên khác cũng không bị bác bỏ.
Anāgāmīsuca saddhādhiko avihesu uppajjati, vīriyādhiko atappesu.
Among non-returners, one who is strong in faith arises in Avihā, one strong in energy in Atappā.
Trong số các vị Bất Lai, vị có tín mạnh thì tái sinh vào cõi Vô Phiền (Aviha), vị có tinh tấn mạnh thì tái sinh vào cõi Vô Nhiệt (Atappa).
Satādhiko sudassesu.
One strong in mindfulness in Sudassā.
Vị có niệm mạnh thì tái sinh vào cõi Thiện Hiện (Sudassa).
Samādhādhiko sudassīsu.
One strong in concentration in Sudassī.
Vị có định mạnh thì tái sinh vào cõi Thiện Kiến (Sudassī).
Paññādhiko akaniṭṭhesūti.
One strong in wisdom in Akaniṭṭhā.
Vị có tuệ mạnh thì tái sinh vào cõi Sắc Cứu Cánh (Akaniṭṭha).
Yathākkamaṃ bhāvetvā yathākkamaṃ arūpesu uppajjantīti yojanā.
The connection is that having developed in due order, they arise in the immaterial realms in due order.
Sự kết nối là: tuần tự tu tập và tuần tự tái sinh vào các cõi Vô Sắc.
Etthaca pathamajjhānaṃ parittaṃ bhāvetvātiādi sabbaṃ pathamajjhānādīnaṃ yathā sakaṃ vipaccanabhūmi vavatthānavasena vuttaṃ.
And here, all that is said, such as having developed the first jhāna to a limited extent, etc., is stated in accordance with the determination of the respective result-producing realms of the first jhāna and so forth.
Ở đây, tất cả những câu như “sau khi tu tập sơ thiền một cách hạn hẹp” v.v... được nói theo sự phân định các cõi quả báo riêng của sơ thiền và các thiền khác.
Samāpattilābhino pana puthujjana sotāpanna sakadāgāmino attanā laddhasamāpattīnaṃ vipaccanabhūmīsu icchitabhūmiyaṃ nibbattanti.
However, ordinary people, stream-enterers, and once-returners who have attained samāpatti are reborn in a desired realm among the result-producing realms of the samāpattis they have attained.
Còn những phàm phu, Dự Lưu, Nhất Lai đã đắc thiền định thì tái sinh vào cõi mong muốn trong các cõi quả báo của các thiền định mà họ đã đắc.
Tesu puthujjano nikantiyā sati kāmalokepi nibbattatiyeva.
Among them, if an ordinary person has attachment, they are reborn even in the sensual realm.
Trong số đó, nếu phàm phu có tham ái thì cũng tái sinh vào cõi Dục giới.
Itare pana jhāne apari hīne sati kāmalokepi nibbattatiyeva.
The others, however, if their jhānas are not lost, are reborn even in the sensual realm.
Còn những vị khác, nếu thiền định không bị thối thất thì cũng tái sinh vào cõi Dục giới.
Itare pana jhāne aparihīne sati kāmabhave nikantināma tesaṃ na sambhavatīti parihīnajjhānāeva tattha nibbattanti.
But for others, if their jhānas are not lost, attachment to the sensual existence is not possible for them; therefore, they are reborn there only with lost jhānas.
Tuy nhiên, đối với những vị khác, khi thiền định không bị thối thất thì không thể có tham ái đối với cõi Dục giới, nên họ chỉ tái sinh vào đó khi thiền định bị thối thất.
Tehi jhāne aparihīne ekantena brahmalokagāminoeva honti.
If their jhānas are not lost, they are exclusively destined for the Brahma realm.
Khi thiền định của họ không bị thối thất, họ chắc chắn chỉ tái sinh vào cõi Phạm thiên.
Yato te jhānaanāgāminonāmāti vuccanti.
For they are called jhāna-non-returners.
Vì họ được gọi là những vị Bất Lai của thiền định.
Jhānapari hānica tesaṃ taṃtaṃ palibodha vaseneva hoti.
And the loss of their jhāna occurs only due to such obstacles.
Sự thối thất thiền định của họ chỉ xảy ra do các chướng ngại khác nhau.
Na pana kāma rāgādivasena.
But not due to sensual craving and the like.
Chứ không phải do tham ái dục lạc v.v...
Kasmā, maggasahāyena jhānena suṭṭhu vikkhambhitattā.
Why? Because it is well suppressed by the jhāna that accompanies the path.
Vì sao? Vì thiền định cùng với Đạo đã trấn áp rất tốt các phiền não.
Vuttañhetaṃ aṅguttare-sahadassanuppādā bhikkhave ariyasāvakassa tīṇi saṃyojanāni mahīyanti.La.
For it has been said in the Aṅguttara: "Through the arising of vision, bhikkhus, three fetters are abandoned by the noble disciple.*
Điều này đã được nói trong Tăng Chi Bộ: “Này các tỳ khưu, khi thấy được Chân Lý, ba kiết sử của vị Thánh đệ tử được đoạn trừ. V.v...
So vivicceva.La.
He, secluded from.*
Vị ấy ly dục. V.v...
Pathamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati.
Abides having entered the first jhāna.
Chứng và trú sơ thiền.
Tasmiṃ ce samaye bhikkhave ariyasāvako kālaṅkareyya.
If, bhikkhus, at that time the noble disciple should pass away,
Này các tỳ khưu, nếu vào thời điểm đó, vị Thánh đệ tử ấy mạng chung.
Natthi tassa saṃyojanaṃ.
There is no fetter for him,
Thì vị ấy không còn kiết sử nào.
Yena saṃyojanena saṃyutto ariyasāvako puna yimaṃ lokaṃ āgaccheyyāti.
By which fetter bound, the noble disciple would return to this world again."
Mà do kiết sử ấy trói buộc, vị Thánh đệ tử ấy sẽ trở lại thế giới này nữa”.
Etthaca tasmiṃ ce samayetiādinā so laddhajjhānaṃ aparihāpetvā ce kālaṅkaroti.
And here, by "if at that time," etc., it shows that if he passes away without losing the jhāna he has attained,
Ở đây, câu “Nếu vào thời điểm đó” v.v... cho thấy nếu vị ấy mạng chung mà không làm thối thất thiền định đã đắc.
Ekantena brahmalokameva gamissati.
He will certainly go to the Brahma realm.
Thì chắc chắn sẽ tái sinh vào cõi Phạm thiên.
Parihāpentassa pana taṃ saṃyojanaṃ pākatimevāti dasseti.
But for one who loses it, that fetter is ordinary.
Còn đối với người làm thối thất thiền định thì kiết sử ấy là bình thường.
Paṭisambhidāmaggaṭṭhakathāyañca jhānalābhīnaṃ pana anāgāmissaca brahmalokeyeva paṭisandhidānato paccayo nahotīti vuttaṃ.
And in the Paṭisambhidāmaggaṭṭhakathā, it is said that for those who have attained jhāna, and for non-returners, there is no condition for rebirth in the Brahma realm.
Trong Chú Giải Paṭisambhidāmagga cũng nói rằng: “Đối với những người đã đắc thiền định và các vị Bất Lai thì không có nhân duyên để tái sinh vào cõi Phạm thiên”.
Tattha jhānalābhīnanti mahaggatajjhānalābhīnaṃ sotāpanna sakadāgāmīnaṃ.
Here, "those who have attained jhāna" refers to stream-enterers and once-returners who have attained mundane jhāna.
Ở đây, “những người đã đắc thiền định” là những vị Dự Lưu và Nhất Lai đã đắc thiền định cao thượng.
Paccayo nahotīti tesaṃ vipassanānikanti taṇhā kāmasugatipaṭisandhiyā na hotīti attho.
"There is no condition" means that their craving for vipassanā, their attachment, is not a condition for rebirth in a happy sensual existence.
“Không có nhân duyên” có nghĩa là tham ái vipassanā của họ, tức là tham ái đối với sự tái sinh vào cõi thiện dục, không tồn tại.
155. Āyukkhayena maraṇaṃ kammakkhayena maraṇantiādinā yojetabbaṃ.
155. Death due to the exhaustion of life-span, death due to the exhaustion of kamma, etc., should be understood in connection.
155. Cần phải kết nối với “cái chết do hết tuổi thọ, cái chết do hết nghiệp” v.v...
Tattha aparikkhīṇeyeva kammānubhāve tasmiṃ tasmiṃ sattanikāye yathāniyamitassa āyuparimāṇassa parikkhayena paripuṇṇena maraṇaṃ āyukkhaya maraṇaṃnāma.
Herein, death that occurs in each respective realm of beings, due to the complete exhaustion of the determined lifespan, while the efficacy of kamma is not yet exhausted, is called death due to exhaustion of lifespan (āyukkhaya maraṇa).
Trong đó, cái chết xảy ra khi năng lực nghiệp (kamma) chưa tận diệt, nhưng tuổi thọ đã được quy định trong từng loài hữu tình đã hoàn toàn chấm dứt, được gọi là chết do hết tuổi thọ (āyukkhaya maraṇa).
Tasmiṃ tasmiṃ bhave dubbalena kammena nibbattassa sattassa aparikkhīṇeyeva āyuparimāṇe kevalaṃ kammasattiparikkhayena antarāva maraṇaṃ kammakkhaya maraṇaṃnāma.
In each respective existence, for a being generated by weak kamma, death that occurs prematurely, solely due to the exhaustion of the kamma's potency, while the lifespan is not yet exhausted, is called death due to exhaustion of kamma (kammakkhaya maraṇa).
Trong từng kiếp sống, cái chết xảy ra giữa chừng của hữu tình được sinh ra bởi nghiệp yếu kém, khi tuổi thọ chưa tận diệt mà chỉ do sự chấm dứt năng lực nghiệp, được gọi là chết do hết nghiệp (kammakkhaya maraṇa).
Tadubhayassa samaṃ parikkhayena maraṇaṃ ubhayakkhaya maraṇaṃnāma.
Death due to the simultaneous exhaustion of both (lifespan and kamma) is called death due to exhaustion of both (ubhayakkhaya maraṇa).
Cái chết do cả hai điều đó đồng thời chấm dứt, được gọi là chết do hết cả hai (ubhayakkhaya maraṇa).
Dharamānepi tadubhaye purimabhavesuvā imasmiṃvābhave katena upaghātakakammena ajjhattabahiddhābhūte nānārogābādha pathavīpavesa asanipātādike jīvitantarāye samuṭṭhāpetvā dussimārakalāburājādīnaṃviya antarāva uparodhita khandhasantānassa sattassa maraṇaṃ upacchedaka maraṇaṃnāma.
Death of a being whose continuity of aggregates (khandhasantāna) has been cut off prematurely, even while both (lifespan and kamma) persist, by a destructive kamma performed in previous existences or in this existence, giving rise to life-threatening obstacles such as various illnesses, falling into the earth, lightning strikes, and the like, as in the cases of Dussi, Mārakalābu, and King Kāla, is called death by severing (upacchedaka maraṇa).
Ngay cả khi cả hai điều đó vẫn còn tồn tại, cái chết của hữu tình mà dòng tương tục các uẩn bị cắt đứt giữa chừng bởi nghiệp chướng (upaghātaka kamma) đã tạo ra trong các kiếp trước hoặc trong kiếp này, gây ra các chướng ngại sinh mạng như bệnh tật, tai ương khác nhau cả bên trong lẫn bên ngoài, bị đất nuốt chửng, bị sét đánh, v.v., giống như các vị vua Kalābu và Dussīmāra, được gọi là chết do nghiệp đoạn mạng (upacchedaka maraṇa).
Nanu cettha marantānaṃ nāma sabbesaṃpi taṃtaṃbhavaṃ janentaṃ kammaṃ khiyyatiyeva.
But is it not true that for all who die, the kamma generating that particular existence is indeed exhausted?
Chẳng phải nghiệp sinh ra kiếp sống đó của tất cả những người chết đều bị tiêu diệt sao?
Athakasmā itarepi vuttāti.
Then why are the other types also mentioned?
Tại sao những loại khác cũng được đề cập đến?
Vuccate, sarasavaseneva hi kammasāmatthiyassa khayo idha kammakkhayoti adhippeto.
It is said that the exhaustion of kamma's power by its very nature is here intended as Kammakkhaya.
Được nói rằng, ở đây, sự tiêu diệt năng lực nghiệp chỉ do tự thân nó được hiểu là hết nghiệp (kammakkhaya).
Ye pana dasavassa vīsativassa yāva asaṅkhyeyya vassādi vasena nānāāyukappavidhāyakā tasmiṃ tasmiṃ sattanikāye sabbajana sādhāraṇā sattānaṃ ajjhattabahiddhasambhūtā utuāhārānāma honti.
However, the climatic conditions (utu) and food (āhāra), which are common to all beings in each respective realm, act to determine various lifespans, such as ten years, twenty years, or even an immeasurable number of years.
Những yếu tố nội tại và ngoại tại của hữu tình, như thời tiết và thức ăn, là những yếu tố chung cho tất cả chúng sinh trong từng loài hữu tình, quy định các tuổi thọ khác nhau như mười năm, hai mươi năm, cho đến vô số năm.
Te tassa tassa āyukappassa ṭhitikarā vuddhikarā hānikarācāti tividhā honti.
These are of three kinds: those that sustain, those that increase, and those that diminish that particular lifespan.
Những yếu tố đó có ba loại: duy trì, tăng trưởng và suy giảm tuổi thọ.
Tattha akusalamūlesu vaḍḍhamānesu hānikarā vaḍḍhanti.
Herein, when roots of unwholesome kamma increase, those that diminish (lifespan) increase.
Trong đó, khi các căn bất thiện (akusalamūla) tăng trưởng, các yếu tố suy giảm sẽ tăng lên.
Kusalamūlesu vaḍḍhamānesu buddhikarā vaḍḍhanti.
When roots of wholesome kamma increase, those that increase (lifespan) increase.
Khi các căn thiện (kusalamūla) tăng trưởng, các yếu tố tăng trưởng sẽ tăng lên.
Ubhayamūlesu samaṃ ṭhitesu ṭhitikarā samaṃ pavattanti.
When both roots are equally maintained, those that sustain (lifespan) prevail equally.
Khi cả hai loại căn này duy trì cân bằng, các yếu tố duy trì sẽ vận hành cân bằng.
Tesaṃ vasena sattānaṃ āyukappo katthaci sadā ṭhitibhāgo hoti.
According to these, the lifespan of beings is sometimes always in a state of stability.
Do đó, tuổi thọ của hữu tình đôi khi luôn ở trạng thái duy trì.
Katthaci kadāci hānibhāgo kadāci vuddhibhāgo hoti.
Sometimes it is in a state of decline, and sometimes in a state of increase.
Đôi khi ở trạng thái suy giảm, đôi khi ở trạng thái tăng trưởng.
Tayopi cete ṭhitikarādayo taṃtaṃsattanikāyaṃ ajjhottharamānā āyuṃ paricchindantā pavattantīti asaṅkhyeyyāyuka saṃvattanikaṃ cakkavattisampatti saṃvattanikañca kammaṃ dasavassike kāle vipaccamānaṃ tadanurūpaṃeva bhogañca issariyañca datvā dasavasena khiyyati.
And all three of these—sustainers, etc.—overspread each respective realm of beings, limiting their lifespan. Thus, kamma that leads to an immeasurable lifespan and kamma that leads to the attainment of a Cakkavatti (universal monarch), when ripening in a ten-year period, give rise to corresponding enjoyments and sovereignty, and are exhausted in ten years.
Cả ba loại yếu tố duy trì này, khi bao trùm từng loài hữu tình và giới hạn tuổi thọ, đều vận hành như vậy, do đó, nghiệp dẫn đến tuổi thọ vô số kiếp và nghiệp dẫn đến sự thành tựu của Chuyển Luân Vương, khi chín muồi trong thời kỳ mười năm, sẽ mang lại sự giàu có và quyền lực tương ứng trong mười năm rồi tiêu diệt.
Taṃ taṃ sattanikāya pariyāpannā sattā santānabhūtā rūpadhammā sabbaññu buddhānaṃ khandhasantāna bhūtāpi taggatikā tadanūvattikā eva hutvā pariṇamanti aññatra iddhimaya vijjāmaya rasāyanavidhi jīvita saṅkhāra vidūhīti.
The beings included in each respective realm, the phenomena of form that constitute their continuity, and even the aggregates forming the continuity of omniscient Buddhas, all develop in accordance with that realm and that course, except for those who are skilled in psychic power, magical knowledge, alchemical methods, and the conditioning of life.
Các hữu tình thuộc về loài hữu tình đó, các pháp sắc (rūpadhamma) cấu thành dòng tương tục, ngay cả dòng tương tục các uẩn của chư Phật Toàn Giác cũng biến đổi theo hướng đó, trừ khi có phương pháp thần thông, phương pháp phép thuật, phương pháp hóa chất và phương pháp điều hòa sinh mạng.
Vuttañhetaṃ mahāpadānasuttaṭṭhakathāyaṃ –
This is stated in the Commentary to the Mahāpadāna Sutta:
Điều này đã được nói trong Chú giải Mahāpadāna Sutta:
Tasmā padhānanissayabhūtesu dvisamuṭṭhānika rūpadhammesu taṃ taṃ āyukappavasena pariṇamantesu jiyyamānesu yāvamahantaṃpi kammaṃ attano vipākādhiṭṭhānassa abhāvā khiyyatiyeva.
Therefore, when the two-origined rūpa-dhamma, which are the primary supports, decline and waste away in accordance with that particular lifespan, even a very powerful kamma is exhausted due to the absence of a basis for its ripening.
Do đó, khi các pháp sắc có hai nguyên nhân sinh khởi, là nền tảng chính, biến đổi và suy yếu theo từng tuổi thọ, thì ngay cả nghiệp lớn đến đâu cũng sẽ bị tiêu diệt do không có chỗ dựa cho quả báo của nó.
Socassa khayo na sarasena hoti.
And this exhaustion does not occur by its inherent nature.
Và sự tiêu diệt đó không phải do tự thân nó.
Athakho āyusaṅkhāravipattiyā eva hotīti idha āyukkhayo visuṃ gahitoti.
Rather, it occurs due to the failure of the life-conditions (āyusaṅkhāra). Thus, āyukkhaya is here taken separately.
Mà là do sự suy thoái của các hành sinh mạng (āyusaṅkhāra), do đó ở đây sự hết tuổi thọ (āyukkhaya) được đề cập riêng biệt.
Esanayo upacchedakamaraṇepi netabbo.
This method should also be applied to upacchedaka maraṇa (death by severing).
Cách giải thích này cũng nên được áp dụng cho cái chết do nghiệp đoạn mạng (upacchedaka maraṇa).
Tattha upacchedakamaraṇanti akālamaraṇaṃ vuccati.
Herein, upacchedaka maraṇa is called untimely death.
Trong đó, cái chết do nghiệp đoạn mạng được gọi là cái chết bất đắc kỳ tử (akālamaraṇa).
Tañhipavattamānaṃ upacchedakakammunāvā pavattati.
For it occurs either by upacchedaka kamma (severing kamma)
Cái chết đó xảy ra do nghiệp đoạn mạng (upacchedaka kamma) hoặc
Aññehivā aneka sahassehi kāraṇehi.
or by thousands of other causes.
do vô số nguyên nhân khác.
Tāni pana pāḷiyaṃ mūlabhedato saṃkhipitvā aṭṭhadhā vuttāni.
However, these are concisely stated in the Pāḷi in eight categories based on their root causes.
Tuy nhiên, trong Pāḷi, chúng được tóm tắt thành tám loại theo nguyên nhân gốc rễ.
Katamāni pana tānīti.
And what are these?
Vậy chúng là gì?
Atthi vātasamuṭṭhānā ābādhā.
There are ailments arising from wind (vāta).
Có những bệnh do gió (vāta) sinh ra.
Atthi vittasamuṭṭhānā.
There are those arising from bile (pitta).
Có những bệnh do mật (pitta) sinh ra.
Atthi semha samuṭṭhānā.
There are those arising from phlegm (semha).
Có những bệnh do đàm (semha) sinh ra.
Atthi sannipātikā.
There are those caused by a combination (sannipātika).
Có những bệnh do sự kết hợp (sannipātika).
Atthi utusamuṭṭhānā.
There are those arising from climatic conditions (utu).
Có những bệnh do thời tiết (utu) sinh ra.
Atthi visamaparihārajā.
There are those caused by improper care (visamaparihāra).
Có những bệnh do sự chăm sóc không đúng cách (visamaparihāra).
Atthi opakkamikā.
There are those that are external (opakkamikā).
Có những bệnh do yếu tố bên ngoài (opakkamikā).
Atthi kammavipākajā ābādhāti.
There are ailments arising from kamma-vipāka (kamma result).
Có những bệnh do quả báo nghiệp (kammavipākajā) sinh ra.
Tattha kammavipākajā keci upapīḷakakammajākeci upacchedakakammajā.
Herein, some ailments arising from kamma-vipāka are caused by afflicting kamma (upapīḷaka kamma), and some by severing kamma (upacchedaka kamma).
Trong đó, một số bệnh do quả báo nghiệp là do nghiệp gây áp bức (upapīḷaka kamma), một số là do nghiệp đoạn mạng (upacchedaka kamma).
Yasmā pana vāto kuppamāno sītuṇhādīhi dasahi kāraṇehi kuppati.
Since wind, when it is disturbed, is disturbed by ten causes such as cold and heat,
Vì gió khi bị kích động, sẽ bị kích động bởi mười nguyên nhân như lạnh, nóng, v.v.
Tesuca ekameva kamma vipākajaṃ hoti.
and only one of these is a kamma-vipāka,
Và trong số đó, chỉ có một nguyên nhân là do quả báo nghiệp.
Sesāni pana akammavipākajānīti milinda pañhe vuttaṃ.
while the rest are not kamma-vipāka, as stated in the Milindapañha.
Còn lại là không phải do quả báo nghiệp, như đã nói trong Milindapañha.
Yasmāca kammavipākajāpi ābādhā uppajjamānā vāta kuppanādīhi vinā na uppajjanti.
And since even kamma-vipāka-born ailments do not arise without the disturbance of wind, etc.,
Và vì các bệnh do quả báo nghiệp khi phát sinh cũng không thể phát sinh mà không có sự kích động của gió, v.v.
Tasmā keci vātasamuṭṭhānādayopi kammavipākajā hontiyevāti daṭṭhabbā.
therefore, it should be understood that some ailments arising from wind, etc., are also kamma-vipāka-born.
Do đó, một số bệnh do gió sinh ra, v.v., cũng là do quả báo nghiệp, điều này nên được hiểu.
Tattha sannipātikāti vātādīnaṃ dvinnaṃ tiṇṇaṃvā sannipatitānaṃ vasena pavattā.
Herein, sannipātika refers to those occurring due to the combination of two or three of wind, etc.
Trong đó, "sannipātika" (kết hợp) là những bệnh phát sinh do sự kết hợp của hai hoặc ba yếu tố như gió, v.v.
Ye pana loke sattānaṃ payogamuttā sayaṃ jātā nānābhayupaddavā.
And the various dangers and calamities that arise spontaneously in the world, not caused by human effort,
Những tai ương và hiểm họa khác nhau tự nhiên phát sinh mà không do sự cố ý của chúng sinh trên thế gian.
Te utusamuṭṭhānesu saṅgahitāti daṭṭhabbā.
should be understood as included among those arising from climatic conditions (utu).
Những điều đó nên được hiểu là bao gồm trong các bệnh do thời tiết sinh ra.
Visamaparihārajāti anisammakārīnaṃ anekavidhe visame vipattimukhe attānaṃ payojantānaṃ tato tatovā tattha tattha vā patana pakkhalanādivasena pavattā.
Visamaparihāraja refers to those occurring for heedless individuals who expose themselves to various improper situations, or those arising from falling, slipping, and the like in various places.
"Visamaparihāraja" (do chăm sóc không đúng cách) là những bệnh phát sinh do những người hành động thiếu suy nghĩ, tự đặt mình vào nhiều tình huống nguy hiểm khác nhau, hoặc do té ngã, trượt chân, v.v., ở những nơi khác nhau.
Opakkamikāti attanāvā parehi rājacoraverīhivā amanussavāḷayakkhadevatāhivā vāḷamigādīhivā katānaṃ payogānaṃ vasena pavattā.
Opakkamikā refers to those occurring due to the acts committed by oneself, or by others such as kings, thieves, and enemies, or by non-humans, wild animals, yakkhas, and devas.
"Opakkamikā" (do yếu tố bên ngoài) là những bệnh phát sinh do hành động của chính mình hoặc của người khác như vua, trộm cướp, kẻ thù, hoặc do phi nhân, thú dữ, dạ xoa, chư thiên, hoặc do các loài thú dữ, v.v.
Kuppitā hi devatā sakalaṃ rajjaṃvā raṭṭhaṃvā dīpakaṃvā ekappahārena asesaṃ katvā vināsenti daṇḍakaraṭṭha majjharaṭṭha kaliṅgaraṭṭha mātaṅgaraṭṭhesu viya.
For, enraged devas can utterly destroy an entire kingdom, country, or island with a single blow, as in the cases of Daṇḍaka, Majjharaṭṭha, Kaliṅga, and Mātaṅga countries.
Vì chư thiên khi nổi giận, có thể phá hủy toàn bộ một vương quốc, một quốc gia, một hòn đảo trong một đòn duy nhất, như đã xảy ra ở các vương quốc Daṇḍaka, Majjharattha, Kaliṅgaraṭṭha và Mātaṅgaraṭṭha.
Anekasahassevā vāḷayakkhe vissajjanti vesāliyaṃ viya.
Or they can unleash thousands of wild yakkhas, as in Vesālī.
Hoặc có thể thả hàng ngàn dạ xoa, như đã xảy ra ở Vesālī.
Rakkhasevā vissajjanti suvaṇṇabhūmiyaṃviya.
Or they can unleash rākkhasas, as in Suvaṇṇabhūmi.
Hoặc có thể thả yêu quái, như đã xảy ra ở Suvaṇṇabhūmi.
Vuttañhetaṃ aṅguttare yakkhā vāḷe amanusse ossajjanti.
This is stated in the Aṅguttara Nikāya: "Yakkhas let loose wild non-humans (amanussa).
Điều này đã được nói trong Aṅguttara Nikāya: "Dạ xoa thả thú dữ, phi nhân."
Tena bahumanussā kālaṃ karontīti.
Thereby many people die."
"Do đó, nhiều người chết."
Aṭṭhakathāyaṃpi yakkhāti yakkhādhipatino.
In the Commentary too, "Yakkhas" means chiefs of yakkhas.
Trong Chú giải cũng nói: "Dạ xoa" là các vị chúa dạ xoa.
Vāḷe amanusse ossajjantīti caṇḍe yakkhe manussapathe vissajjanti.
And "let loose wild non-humans" means they release fierce yakkhas onto human paths.
"Thả thú dữ, phi nhân" nghĩa là thả các dạ xoa hung dữ vào con đường của loài người.
Te laddhokāsā mahājanaṃ jīvitakkhayaṃ pāpentīti vuttaṃ.
It is said that "having gained opportunity, they bring great masses of people to the destruction of life."
Đã nói rằng: "Những kẻ đó, khi có cơ hội, sẽ khiến đại chúng mất mạng."
Tattha vissajjantīti visamācāra bahule manusse disvā bhinnasaddhā yakkhasenāpatino manussānaṃ atthāya pubbeviya ārakkhaṃna gaṇhantīti attho.
Herein, vissajjanti (let loose) means that upon seeing humans abundant in wrong conduct, the Yakkha commanders, whose faith has been undermined, do not take protective measures for humans as they did before—this is the meaning.
Trong đó, "vissajjanti" (thả) có nghĩa là, khi thấy loài người có nhiều hành vi sai trái, các tướng quân dạ xoa mất niềm tin và không còn bảo vệ loài người như trước.
Janapadanagaranigamagāmesuceva tasmiṃ tasmiṃ puggaleca vattabbameva natthi.
There is no need to speak of what happens in countries, cities, towns, and villages, and to individual persons.
Đối với các vùng nông thôn, thành phố, thị trấn, làng mạc và từng cá nhân, thì không cần phải nói đến.
Aṅguttare vuttā satthadubbhikkharoga kappāpi idha vattabbāti.
The satthakappa (sword-age), dubhikkha (famine-age), and rogakappa (disease-age) mentioned in the Aṅguttara are also to be stated here.
Các tai ương về vũ khí, đói kém, bệnh tật được đề cập trong Aṅguttara Nikāya cũng nên được nói đến ở đây.
Kammavipākajāti upapīḷakopaghātakānaṃ kammānaṃ vipaccanavasena pavattā ābādhāti attho.
Kammavipākajā means ailments arising due to the ripening of afflicting and destructive kammas.
"Kammavipākajā" (do quả báo nghiệp) có nghĩa là các bệnh phát sinh do nghiệp gây áp bức (upapīḷaka kamma) và nghiệp đoạn mạng (upaghātaka kamma) chín muồi.
Evaṃ akālamaraṇaṃ upacchedakammunāvā aññehivā anekasahassehi kāraṇehi hotīti.
Thus, untimely death occurs either by severing kamma or by thousands of other causes.
Như vậy, cái chết bất đắc kỳ tử (akālamaraṇa) xảy ra do nghiệp đoạn mạng (upacchedaka kamma) hoặc do vô số nguyên nhân khác.
Yehi keci loke dissanti.
Whatever life-taking, life-destroying, various diseases, various ailments, various dangers, various punishments, or various calamities and misfortunes are seen in the world—
Những gì được thấy trên thế gian.
Pāṇaharā jīvitavināsakā nānārogāvā nānābādhāvā nānābhayā nivā nānā daṇḍāvā nānā upaddavu pasaggāvā.
Causing the destruction of life, the loss of life, or various diseases, or various afflictions, or various dangers, or various punishments, or various calamities and misfortunes.
Những kẻ sát hại sinh mạng, những kẻ hủy hoại sự sống, hoặc các bệnh tật khác nhau, hoặc các tai ương khác nhau, hoặc các hình phạt khác nhau, hoặc các hiểm họa và chướng ngại khác nhau.
Sabbe te sakakamma samuṭṭhitāeva attano sādhāraṇāti natthi.
it is not that all of them arise solely from one's own kamma.
Tất cả những điều đó đều do nghiệp của chính mình sinh ra, không có gì là không phải của mình.
Parakammasamuṭṭhitāpi attano sādhāraṇāeva.
Those arising from others' kamma are also one's own.
Những điều do nghiệp của người khác sinh ra cũng là của mình.
Sakakammasamuṭṭhitāpi paresaṃ sādhāraṇāeva.
Those arising from one's own kamma are also common to others.
Những điều do nghiệp của chính mình sinh ra cũng là của người khác.
Kammena vinā yato kutoci samuṭṭhitāpi attano vā paresaṃvā sādhāraṇāeva.
Those arising from any source without kamma are also common to oneself or others.
Những điều phát sinh từ bất cứ đâu mà không do nghiệp cũng là của mình hoặc của người khác.
Sabbasādhāraṇakammasamuṭṭhitesu vattabbameva natthi.
There is no need to speak of those arising from kamma common to all.
Không cần phải nói đến những điều do nghiệp chung của tất cả sinh ra.
Yathāha-visuddhimagge.
As stated in the Visuddhimagga:
Như đã nói trong Visuddhimagga:
Yathā pana mahāṭīkāyaṃ kesañci petānaṃ ito ñātake hi dinnaṃ puññapatti anumoditvā taṅkhaṇeyeva cavitvā sugatiyaṃ nibbattānaṃ kusalabhūtaṃ upacchedakaṃ vuttaṃ.
However, as stated in the Mahāṭīkā that some petas, upon rejoicing in the transference of merit given by their relatives, immediately died and were reborn in a good destination, which is called wholesome upacchedaka.
Tuy nhiên, như trong Mahāṭīkā đã nói về nghiệp đoạn diệt thiện (kusalabhūtaṃ upacchedakaṃ) của một số ngạ quỷ, khi họ hoan hỷ với phần phước được thân quyến ở đây hồi hướng, họ liền mệnh chung và tái sinh vào cõi thiện.
Tathā kesañci nerayi kānaṃpi yamarañño samanuyuñjanakālādīsu attanā katapuññaṃ anussaritvā taṅkhaṇeyeva cavitvā sugatiyaṃ nibbattānaṃ upacche dakamaraṇaṃnāma na na sakkā vattuṃ.
Similarly, it cannot be denied that for some beings in hell, during questioning by Yama, remembering the wholesome deeds they had done, they immediately died and were reborn in a good destination, which is called upacchedaka death.
Tương tự như vậy, không thể không nói rằng một số chúng sinh trong địa ngục, khi Yama Rāja tra hỏi, v.v., nhớ lại phước lành mình đã làm, liền mệnh chung và tái sinh vào cõi thiện, đó là cái chết đoạn diệt.
Kesañci tāvatiṃsādīnaṃ devānañca taṃ upacchedakamaraṇaṃ hotiyeva.
And for some devas in Tāvatiṃsa and so forth, that upacchedaka death certainly occurs.
Và đối với một số chư thiên ở cõi Tāvatiṃsa, v.v., cái chết đoạn diệt đó cũng xảy ra.
Tathā hi subrahmadeva putta saṃyuttaṭṭhakathāyaṃ atha rukkhaṃ abhiruḷhā upacchedakakammādi vasenaekappahāreneva kālaṅkatvā avīcimhi nibbattāti vuttaṃ.
Thus, in the Subrahmadeva-putta-saṃyutta-aṭṭhakathā, it is said: “Then, those who had ascended the tree died immediately by means of upacchedaka kamma and so forth, and were reborn in Avīci.”
Thật vậy, trong Subrahmadeva Putta Saṃyutta Aṭṭhakathā đã nói rằng: “Sau đó, năm trăm thiên nữ đã leo lên cây, do nghiệp đoạn diệt, v.v., đã chết ngay lập tức và tái sinh vào cõi Avīci.”
Tattha rukkhanti tāvatiṃse pāricchattakarukkhaṃ.
There, “tree” refers to the Pāricchattaka tree in Tāvatiṃsa.
Ở đó, rukkhanti (cây) là cây Pāricchattaka ở Tāvatiṃsa.
Abhiruḷhāti āruḷhā pañca satadevaccharāyo.
“Abhiruḷhā” (ascended) refers to the five hundred celestial nymphs who had ascended.
Abhiruḷhāti (đã leo lên) là năm trăm thiên nữ đã leo lên.
Manopadosika khiṭṭāpadosika devānaṃ maraṇaṃ mahābodhisattānaṃ dighāyuke devalokevā brahmalokevā nibbattānaṃ adhimutti kālaṅkiriyā channattheragodhikattherādīnaṃviya sayameva satthaṃ āharitvā parinibbāyantānaṃ maraṇañca ettheva saṅgayhatīti daṭṭhabbaṃ.
The death of devas due to mental defilement (manopadosika) and physical defilement (khiṭṭāpadosika), the death of Mahābodhisattas who are reborn in a long-lived deva-realm or brahma-realm due to their resolve (adhimutti-kālaṅkiriyā), and the death of those who attain Parinibbāna by taking their own lives, like Thera Channa and Thera Godhika, should all be included here.
Cái chết của chư thiên Manopadosika và Khiṭṭāpadosika, cái chết do sự quyết định (adhimutti kālaṅkiriyā) của các vị Đại Bồ Tát tái sinh ở các cõi trời hoặc cõi Phạm thiên có tuổi thọ dài, và cái chết của các vị như Trưởng lão Channa và Trưởng lão Godhika, v.v., tự sát để nhập Niết Bàn, cũng được bao gồm ở đây.
Tathācāti tehi pakārehica.
Tathā cāti means “and in those ways.”
Tương tự như vậy (Tathācā) là bằng những cách đó.
Marantānaṃ channaṃ dvārānaṃ aññatarasmiṃ paccupaṭṭhātīti sambandho.
The connection is: “it appears at one of the six doors for those who are dying.”
“Hiện ra ở một trong sáu cửa của những người đang chết” là mối liên hệ.
Maraṇakāleti maraṇāsannakāle.
Maraṇakāleti means “at the time of imminent death.”
Maraṇakāle có nghĩa là vào lúc gần chết.
Yathārahanti sugatiduggatigāmīnaṃ arahānurūpaṃ.
Yathārahanti means “suitable for those going to good and bad destinations.”
Yathārahaṃ có nghĩa là tùy theo xứng đáng với người đi đến thiện thú hay ác thú.
Yepana khīṇāsavā katthaci nuppajjanti.
But for those Arahants who are not reborn anywhere,
Những vị lậu tận thì không tái sinh ở bất cứ đâu.
Tesu sukkhavipassakānaṃ pakatiyā yatho paṭṭhitaṃ nāmarūpa meva antima javanānaṃ ārammaṇaṃhoti.
For dry-insight meditators (sukkhavipassaka), the naturally arisen nāmarūpa itself is the object of the final javanas.
Trong số đó, đối với các vị tu khô (sukkhavipassaka), thông thường chính danh sắc đã khởi lên là đối tượng của các tâm javana cuối cùng.
Samāpattilābhīnaṃ pana jhānasamanantare parinibbāyantānaṃ kasiṇanimittādikaṃ.
For those who have attained absorption (samāpattilābhin), if they attain Parinibbāna immediately after a jhāna, the kasiṇa-nimitta and so forth are the objects.
Còn đối với các vị đắc thiền (samāpattilābhin) nhập Niết-bàn ngay sau thiền, thì là tướng kasiṇa và những thứ tương tự.
Paccavekkhanasamanantare parinibbāyantānaṃ jhānaṅgāni abhiññāsamanantare parinibbāyantānaṃ attano karajarūpaṃ.
If they attain Parinibbāna immediately after reviewing, the jhāna-factors are the objects; if they attain Parinibbāna immediately after supernormal knowledge (abhiññā), their own kamma-born rūpa is the object.
Đối với các vị nhập Niết-bàn ngay sau khi quán xét, thì là các chi thiền; đối với các vị nhập Niết-bàn ngay sau các thắng trí (abhiññā), thì là sắc do nghiệp của chính mình.
Jīvita samasīsīnaṃ pana aggamaggassa paccavekkhanasamanantare parinibbāyantānaṃ maggaṅgādini antimajavanānaṃ ārammaṇaṃ hotīti.
However, for those whose life and attainment are simultaneous (jīvita-samasīsī), if they attain Parinibbāna immediately after reviewing the supreme path, the path-factors and so forth are the objects of the final javanas.
Còn đối với những vị có mạng sống ngang bằng nhau, nhập Niết-bàn ngay sau khi quán xét đạo tối thượng, thì các chi đạo và những thứ tương tự là đối tượng của các tâm javana cuối cùng.
Parinibbānacuticittassa pana sabbesaṃpi ādito attano attano paṭisandhiyāyathāgahitaṃ kammādīsu aññatarameva ārammaṇaṃ hotīti daṭṭhabbaṃ.
However, it should be understood that for the Parinibbāna-cuti-citta (death-consciousness of one attaining Parinibbāna) of all beings, one of the kamma and so forth, taken at the time of their own initial rebirth, is the object.
Tuy nhiên, cần phải hiểu rằng đối với tâm tử (cuticitta) Niết-bàn của tất cả mọi người, ngay từ đầu, chỉ có một trong các đối tượng như nghiệp (kamma) và những thứ tương tự đã được nắm giữ trong tái sinh của chính mình là đối tượng.
Yepana anejosanti mārabbhayaṃ kālamakarīmunīti imaṃ suttapadaṃ disvā nibbānameva bhagavato parinibbānacutiyā ārammaṇanti vadanti.
But those who, seeing the Sutta-phrase “anejo santi mārabbhayaṃ kālamakarī munī” (the tranquil sage, fearless of Māra, passed away), say that Nibbāna itself is the object of the Bhagavā’s Parinibbāna-cuti,
Những vị nào thấy câu kinh này: “Những vị ấy không sợ hãi (anejosaṃ) cái chết (mārabbhayaṃ), vị đạo sĩ đã chết (kālamakarī munī)” và nói rằng Niết-bàn chính là đối tượng của tâm tử Niết-bàn của Đức Thế Tôn,
Te tena sayameva abhidhamme ārammaṇattikesu attano akovidataṃ dassenti.
By that, they themselves demonstrate their lack of skill in the Abhidhamma’s classification of objects (ārammaṇattika).
thì chính họ đã tự cho thấy sự thiếu hiểu biết của mình về ba loại đối tượng trong Vi Diệu Pháp (Abhidhamma).
Yathāha –
As it is said:
Như đã nói:
Yasmā pana parinibbānaṃnāma santi atthāyeva hoti.
Since Parinibbāna is indeed for the sake of peace,
Tuy nhiên, vì Niết-bàn là để an tịnh,
Ajjhāsayo cassa ekantena santininnoyeva hoti.
And its intention is entirely directed towards peace,
và ý hướng của nó hoàn toàn nghiêng về sự an tịnh,
Tasmā anejosanti mārabbhāti suttapadaṃ vuttaṃ.
Therefore, the Sutta-phrase “anejo santi mārabbhāti” was stated.
do đó câu kinh “không sợ hãi cái chết” đã được nói.
Tathā hi aṭṭhakathāyaṃ santimārabbhāti anupādisesaṃ nibbānaṃ ārabbha paṭicca sandhāyāti vuttaṃ.
Thus, in the Aṭṭhakathā, it is said that “santimārabbhāti” means “with reference to Nibbāna without remainder of substrata, taking it as a basis.”
Thật vậy, trong Chú Giải (Aṭṭhakathā) có nói: “santimārabbha” có nghĩa là “nhắm đến Niết-bàn vô dư y (anupādisesa nibbāna), nương vào Niết-bàn”.
Na pana vuttaṃ ārabbha ālambitvā ārammaṇaṃ katvāti.
But it is not said: “taking as an object, making it an object.”
Chứ không nói “nhắm đến, nương vào, lấy làm đối tượng”.
Theragāthaṭṭhakathāyaṃ pana santimārabbhāti santiṃ anupādisesaṃ nibbānaṃ ārammaṇaṃ katvāti vuttaṃ.
However, in the Theragāthā-aṭṭhakathā, it is said that “santimārabbhāti” means “making Nibbāna without remainder of substrata an object.”
Tuy nhiên, trong Chú Giải Trưởng Lão Kệ (Theragāthaṭṭhakathā) có nói: “santimārabbha” có nghĩa là “lấy sự an tịnh, Niết-bàn vô dư y làm đối tượng”.
Taṃ mahāparinibbānapāḷiyā tadaṭṭhakathāyaca nasameti.
That does not agree with the Mahāparinibbāna-Pāḷi and its Aṭṭhakathā.
Điều đó không phù hợp với Đại Bát Niết Bàn Kinh (Mahāparinibbānapāḷi) và Chú Giải của nó.
Tāsu hi bhagavato parinibbānaṃ jhānaṅga paccavekkhanasamanantaranti vuttaṃ.
For in those, the Bhagavā’s Parinibbāna is stated to be immediately after reviewing the jhāna-factors.
Trong các kinh điển đó, Niết-bàn của Đức Thế Tôn được nói là ngay sau khi quán xét các chi thiền.
Etthaca purimāni dve samanantarāni parinibbānasuttaṭṭhakathāsu vuttāni.
And here, the first two “immediately after” (samanantara) are stated in the Parinibbāna-sutta-aṭṭhakathās.
Trong đây, hai sự kiện ngay sau trước đó được nói trong các Chú Giải về kinh Niết-bàn.
Abhiññāsamanantaraṃ udānaṭṭhakathādisu āgataṃ.
“Immediately after supernormal knowledge” is found in the Udāna-aṭṭhakathā and so forth.
Sự kiện ngay sau thắng trí (abhiññā) được đề cập trong Chú Giải kinh Udāna và những kinh khác.
Yathāha-vuṭṭhahitvā parinibbāyīti iddhicittato vuṭṭhahitvā bhavaṅgacittena parinibbāyīti.
As it is said: “Having arisen, he attained Parinibbāna” means “having arisen from the iddhi-citta, he attained Parinibbāna with the bhavaṅga-citta.”
Như đã nói: “vuṭṭhahitvā parinibbāyī” có nghĩa là “thoát ra khỏi tâm thần thông và nhập Niết-bàn bằng tâm hộ kiếp (bhavaṅga)”.
Aggamaggassa paccavekkhanasamanantaraṃ puggalapaññattiṭṭhakathādīsu āgataṃ.
“Immediately after reviewing the supreme path” is found in the Puggalapaññatti-aṭṭhakathā and so forth.
Sự kiện ngay sau khi quán xét đạo tối thượng được đề cập trong Chú Giải Phân Biệt Người (Puggalapaññattiṭṭhakathā) và những kinh khác.
Yathāha-ekūnavīsati me paccavekkhanaññāṇe patiṭṭhāya bhavaṅgaṃ otaritvā parinibbāyatīti.
As it is said: “Having established himself in the nineteenth reviewing knowledge, having descended into bhavaṅga, he attained Parinibbāna.”
Như đã nói: “an trú trong mười chín tuệ quán xét, đi vào hộ kiếp (bhavaṅga) và nhập Niết-bàn”.
Saṃyuttaṭṭhakathāyaṃ pana arahattamaggānantaraṃ phalaṃ.
In the Saṃyutta-aṭṭhakathā, however, immediately after the Arahantship-path is the fruition.
Tuy nhiên, trong Chú Giải Tương Ưng (Saṃyuttaṭṭhakathā) có nói: “quả ngay sau đạo A-la-hán.
Phalānantaraṃ bhavaṅgato vuṭṭhāya paccavekkhanaṃ.
Immediately after the fruition, having arisen from bhavaṅga, there is reviewing.
Ngay sau quả, thoát ra khỏi hộ kiếp (bhavaṅga) và quán xét.
Taṃ pana paripuṇṇaṃvā hoti aparipuṇṇaṃvā.
That, however, may be complete or incomplete.
Điều đó có thể hoàn chỉnh hoặc không hoàn chỉnh.
Tikhiṇena asinā sīse chijjamānepi ekaṃvā dvevā paccavekkhanāni uppajjantiyevāti vuttaṃ.
It is said that even when the head is being cut off by a sharp sword, one or two reviewings certainly arise.
Ngay cả khi đầu bị cắt bằng lưỡi kiếm sắc bén, một hoặc hai tâm quán xét vẫn khởi lên.”
Na hi tassa cuticittaṃ kammakammanimittādayo ārammaṇaṃ nakaroti.
For his cuti-consciousness does not take kamma, kammanimitta, gatinimitta, etcetera, as its object.
Bởi vì tâm tử của vị ấy không lấy nghiệp, tướng nghiệp, tướng cảnh giới, v.v. làm đối tượng.
Naca cutiyā gahitāni kammādīnināma sabbasattānaṃpi bhavantarassa atthāya bhavantīti.
Nor do the kamma and so forth apprehended by the cuti-consciousness serve for the next existence of all beings.
Và những nghiệp, v.v. đã được nắm giữ bởi tâm tử không phải là những thứ sẽ đưa tất cả chúng sinh đến một kiếp sống khác.
Abhimukhībhūtanti kammantarassa okāsaṃ adatvā attano okāsaṃ katvā paccupaṭṭhitaṃ.
Abhimukhībhūtaṃ (come into direct view): Having not given space for another kamma, it has made space for itself and has become present.
Abhimukhībhūtaṃ (Hiện diện đối mặt) nghĩa là hiện diện, không nhường chỗ cho nghiệp khác, mà tự tạo ra chỗ cho mình.
Kammaṃvā paccupaṭṭhātīti sambandho.
The connection is that kamma, or something else, becomes present.
Nó có liên quan đến việc “nghiệp hiện diện”.
Upaladdhapubbanti tassa kammassa ārammaṇa bhūtāni deyyadhamma vatthādīni parapāṇādīnica sandhāya vuttaṃ.
Upaladdhapubbaṃ (previously experienced) is stated with reference to the objects of that kamma, such as things given in charity, and also living beings whose lives were taken.
Upaladdhapubbaṃ (Đã từng được biết đến) được nói đến khi đề cập đến các vật phẩm dâng cúng, v.v. và các sinh vật khác, v.v. đã từng là đối tượng của nghiệp đó.
Upakaraṇabhūtanti kammasiddhiyā upakaraṇabhūtāni parivārabhūtānica paṭiggāhakādīni āvudhabhaṇḍādinica sandhāya vuttaṃ.
Upakaraṇabhūtaṃ (things that served as aids) is stated with reference to the recipients and so forth, and weapons, goods, and so forth, which served as aids for the success of the kamma, and which formed its retinue.
Upakaraṇabhūtaṃ (Mang tính hỗ trợ) được nói đến khi đề cập đến những người thọ nhận, v.v. và các loại vũ khí, v.v. là những thứ hỗ trợ và phụ thuộc vào sự thành tựu của nghiệp.
Yasmāca lakkhaṇa saṃyutte gavādīni vadhitvā rāsikatāni aṭṭhipuñjādīni kammanimittāni hutvā upaṭṭhahantīti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
And because it is stated in the Aṭṭhakathā that bones and so forth, piled up after killing cattle and so forth, endowed with distinguishing marks, appear as kammanimitta.
Và vì trong Chú giải có nói rằng: “Những đống xương, v.v. được chất đống sau khi giết gia súc, v.v. có những dấu hiệu đặc trưng, trở thành tướng nghiệp và hiện diện.”
Tasmā kammasambandhāni yāni kānici vatthūni vā ārammaṇānivā idha upakaraṇe saṅgahi tānīti daṭṭhabbāni.
Therefore, any objects or sense-objects connected with kamma, that are included here under "aids," should be understood.
Do đó, bất cứ vật phẩm hay đối tượng nào có liên quan đến nghiệp đều phải được xem là bao gồm trong “những thứ hỗ trợ” ở đây.
Upalabhitabbanti duggatinimittaṃ sandhāya vuttaṃ.
Upalabhitabbaṃ (to be attained) is stated with reference to a sign of a bad destination (duggati-nimitta).
Upalabhitabbaṃ (Sẽ được thọ nhận) được nói đến khi đề cập đến tướng khổ cảnh.
Upabhogabhūtanti sugatinimittaṃ.
Upabhogabhūtaṃ (to be enjoyed) is a sign of a good destination (sugati-nimitta).
Upabhogabhūtaṃ (Mang tính hưởng thụ) là tướng thiện cảnh.
Ubhayaṃpi vā yaṃ kāyapaṭibaddhaṃ hutvā labhitabbaṃ hoti.
Or, whatever is to be attained, being bound to the body, either of the two (good or bad destination),
Hoặc cả hai, bất cứ điều gì sẽ được thọ nhận gắn liền với thân.
Taṃ upalabhitabbaṃnāma.
that is called "upalabhitabbaṃ."
Điều đó được gọi là “sẽ được thọ nhận”.
Apaṭibaddhaṃ hutvā kevalaṃ sukhadukkhānubhavanatthāya labhitabbaṃ upabhoga bhūtaṃnāma.
Whatever is to be attained, not being bound (to the body), merely for the experience of pleasure or pain, that is called "upabhogabhūtaṃ."
Bất cứ điều gì sẽ được thọ nhận không gắn liền với thân, chỉ để trải nghiệm khổ hoặc lạc, được gọi là “mang tính hưởng thụ”.
Etthaca aggijāla lohakumbhi nirayapāla nirayasunakhādīni nirayanimittaṃ.
Here, flames of fire, molten iron pots, hell-keepers, hell-dogs, and so forth, are signs of hell.
Ở đây, ngọn lửa, nồi sắt, ngục tốt, chó địa ngục, v.v. là tướng của địa ngục.
Taṃ pana kesañci janānaṃ attano vasanaṭṭhāneviya upaṭṭhāti.
These appear to some people as if in their dwelling place.
Đối với một số người, chúng hiện diện như thể đang ở trong nơi cư trú của chính họ.
Kesañci tato tato āgantvā attānaṃ saṃparivārentaṃ viya upaṭṭhāti.
To some, they appear as if coming from here and there, surrounding oneself.
Đối với một số người, chúng hiện diện như thể đang đến từ khắp nơi và bao vây họ.
Yathāha-tassa gilānaseyyāya nippannassa nirayo upaṭṭhāti.
As it is said: "For him, lying on the sickbed, hell appears.
Như đã nói: “Đối với người bệnh đang nằm, địa ngục hiện diện.
Soṇagiripādato mahantā mahantā sunakhā āgantvā khāditukāmāviya saṃparivāresunti.
Large dogs come from the foot of Soṇagiri mountain and surround him as if wishing to devour him."
Những con chó lớn từ chân núi Soṇagiri đến, bao vây như muốn ăn thịt.”
Tathā deva nimittepi.
Similarly, with signs of gods.
Tương tự, đối với tướng chư thiên.
Yathāha-nandavana cittalatāvana missakavana phārusakavana vimānāniceva devanāṭakānica parivāretvā ṭhitāniviya ahesunti.
As it is said: "Nandavana, Cittalatāvana, Missakavana, Phārusakavana, and divine mansions, as well as divine dancers, appeared as if standing in attendance."
Như đã nói: “Vườn Nandavana, vườn Cittalatāvana, vườn Missakavana, vườn Phārusakavana, các cung điện và các vũ công thiên giới hiện diện như thể đang bao vây.”
Kesañci pana sayaṃ tattha tattha patvā diṭṭhaṃviya upaṭṭhāti.
However, to some, it appears as if they themselves have reached those places and seen them.
Nhưng đối với một số người, chúng hiện diện như thể tự mình đã đến những nơi đó và nhìn thấy.
Kambalayānasadiso mātukucchivaṇṇo manussanimittaṃ.
A womb-like color similar to a blanket-carriage is a sign of human rebirth.
Cái giống như xe chăn và màu sắc của bụng mẹ là tướng của loài người.
Pabbatapāda vanasaṇḍa narakapapātādīni tiracchānagatānaṃ nimittānīti.
Mountain slopes, forest groves, chasms into hell, and so forth, are signs for animal rebirth.
Chân núi, rừng cây, vực sâu, v.v. là tướng của loài bàng sinh.
Kammabalenāti idāni paṭisandhiṃ janetuṃ paccupaṭṭhitassa kammassa ānubhāvena.
Kammabalenāti (by the power of kamma): By the power of the kamma that has now come into prominence to generate reconnection (paṭisandhi).
Kammabalenā (Do sức mạnh của nghiệp) nghĩa là do năng lực của nghiệp đang hiện diện để tạo ra tái sinh.
Idañca yebhuyyavasena vuttaṃ.
And this is stated mostly (yebhuyyavasena).
Điều này được nói chủ yếu.
Pakatiyā pana āciṇṇa bhūtaṃvā taṅkhaṇakataṃvā parena sarāpitaṃvā sayameva anussaritaṃvā pakatiyāva kukkuccaṃvā somanassaṃvā janetvā ṭhitaṃvā kammaṃvā tassanimittaṃvā aññenapi kāraṇabalena paccupaṭṭhātiye vāti daṭṭhabbaṃ.
However, it should be understood that kamma, or its nimitta, or something else, whether habitually done, or done at that moment, or recalled by another, or remembered by oneself, or having naturally arisen with regret or joy, becomes present by the power of other causes as well.
Nhưng cần phải hiểu rằng nghiệp đã được thực hành thường xuyên, hoặc nghiệp đã được thực hiện ngay lúc đó, hoặc nghiệp được người khác nhắc nhở, hoặc tự mình nhớ lại, hoặc nghiệp đã tạo ra sự hối hận hay hoan hỷ một cách tự nhiên, hoặc tướng nghiệp đó, cũng có thể hiện diện do sức mạnh của một nguyên nhân khác.
Tameva tatopaṭṭhitaṃ ārammaṇaṃ ārabbhāti idañca yebhuyyavasena vuttaṃ.
Tameva tatopaṭṭhitaṃ ārammaṇaṃ ārabbhāti (taking that very object as it becomes present there): And this is stated mostly.
Tameva tatopaṭṭhitaṃ ārammaṇaṃ ārabbhā (Nương vào chính đối tượng hiện diện đó) điều này cũng được nói chủ yếu.
Tato hi kesañci pathamaṃ kammabalenavā kāraṇantarenavā pāpapakkhiyesu upaṭṭhahantesu puna duṭṭha gāmaṇi rañño viya pubbakataṃ balavantaṃ puññaṃ anussarantānaṃvā soṇatthera vitu viya taṅkhaṇeyeva pasādajanakaṃ puññaṃ karontānaṃvā pacchā kalyāṇapakkhiyāni upaṭṭhahanti.
For, to some, when unwholesome factors appear first by the power of kamma or other causes, afterwards, for those who remember a strong wholesome kamma done previously, like King Duṭṭhagāmaṇi, or who perform a wholesome deed generating serenity at that very moment, like Elder Soṇa and his brother, wholesome factors appear.
Bởi vì đối với một số người, khi những tướng thuộc phe ác nghiệp hiện diện trước tiên do sức mạnh của nghiệp hoặc do nguyên nhân khác, sau đó, những tướng thuộc phe thiện nghiệp hiện diện đối với những người nhớ lại phước báu mạnh mẽ đã làm trước đây, như vua Duṭṭhagāmaṇī, hoặc đối với những người làm phước tạo ra sự hoan hỷ ngay lúc đó, như Trưởng lão Soṇa và Vitu.
Tathā kesañci pathamaṃ kalyāṇa pakkhiyesu upaṭṭhahantesu dhammāsokarañño viya pacchā kenaci kāraṇena domanassaṃ uppādetvā pāpakammassa okāsaṃ karontānaṃ pāpapakkhiyāni upaṭṭhahantīti.
Similarly, to some, when wholesome factors appear first, afterwards, for those who, for some reason, generate sorrow and make space for unwholesome kamma, like King Dhammāsoka, unwholesome factors appear.
Tương tự, đối với một số người, khi những tướng thuộc phe thiện nghiệp hiện diện trước tiên, như vua Dhammāsoka, sau đó, những tướng thuộc phe ác nghiệp hiện diện đối với những người vì một lý do nào đó đã tạo ra sự buồn phiền và tạo cơ hội cho ác nghiệp.
Vipaccamānaka kammānurūpanti yassa vipaccamānakaṃ kammaṃ kusalaṃ hoti.
Vipaccamānaka kammānurūpaṃ (in accordance with the kamma ripening): If the kamma ripening for someone is wholesome,
Vipaccamānaka kammānurūpaṃ (Phù hợp với nghiệp đang cho quả) nghĩa là nghiệp đang cho quả của ai là thiện, thì dòng tâm thiện thanh tịnh của người đó vận hành thường xuyên.
Tassa parisuddhaṃ kusalacittasantānaṃ abhiṇhaṃ pavattati.
then a pure continuum of wholesome consciousness frequently arises for him.
Dòng tâm thiện thanh tịnh của người đó vận hành thường xuyên.
Yassa taṃ akusalaṃ hoti.
If that (kamma) is unwholesome,
Nghiệp đó của ai là bất thiện.
Tassa upakiliṭṭhaṃ akusala cittasantānaṃ abhiṇhaṃ pavattatīti attho.
then a defiled continuum of unwholesome consciousness frequently arises for him; this is the meaning.
Thì dòng tâm bất thiện bị ô nhiễm của người đó vận hành thường xuyên.
Tathā hi aṭṭhakathāyaṃpi sugatigāmīnaṃ kusaluppatti hetubhūtaṃ paṇītaṃ ārammaṇaṃ āpātamāgacchatītica duggatigāmīnaṃ akusaluppatti hetubhūtaṃ hīnārammaṇaṃ āpāta māgacchatī tica vuttaṃ.
Thus, it is also stated in the Aṭṭhakathā that for those going to a good destination, a sublime object, which is the cause for the arising of wholesome states, comes into view; and for those going to a bad destination, a base object, which is the cause for the arising of unwholesome states, comes into view.
Như trong Chú giải cũng có nói: “Đối tượng cao thượng là nguyên nhân phát sinh thiện pháp đối với những người sẽ tái sinh vào thiện cảnh” và “Đối tượng thấp kém là nguyên nhân phát sinh bất thiện pháp đối với những người sẽ tái sinh vào khổ cảnh.”
Mūlaṭīkāyaṃ mahāṭīkāyañca āsanne akusalaṃ duggatiyaṃ kusalañca sugatiyaṃ paṭisandhiyā upanissayo hotīti vuttaṃ.
In the Mūlaṭīkā and Mahāṭīkā, it is stated that unwholesome kamma is a proximate cause for rebirth in a bad destination, and wholesome kamma for a good destination.
Trong Mūlaṭīkā và Mahāṭīkā cũng có nói rằng: “Bất thiện nghiệp gần kề là cận y duyên cho tái sinh vào khổ cảnh, và thiện nghiệp là cận y duyên cho tái sinh vào thiện cảnh.”
Ettha siyā, yadā devaccharādīni sagganimittāni upaṭṭhahanti.
Here, it might be asked: "When divine nymphs and so forth, as signs of heaven, appear,
Ở đây có thể có câu hỏi, khi các tướng thiên nữ, v.v. của cõi trời hiện diện.
Tadā tāni taṇhāya assādentasseva sato cavantassa kathanti.
how can one pass away while still savoring them with craving?"
Lúc đó, làm sao những người đang hấp hối, đang đắm chìm trong tham ái đối với chúng, lại có thể tái sinh vào thiện cảnh?
Vuccate.
It is said:
Được nói rằng.
Upakiliṭṭhaṃyeva tassa cittaṃ.
His mind is merely defiled.
Tâm của người đó vẫn bị ô nhiễm.
Tasmā duggatieva tassa pāṭikaṅkhitabbāti vadanti.
Therefore, a bad destination is to be expected for him, so they say.
Do đó, họ nói rằng chỉ có khổ cảnh là điều đáng mong đợi cho người đó.
Yasmā pana paṭisambhidā magge tādisiyā taṇhāya kusalakammassa sahakāri kāraṇa bhāvo vutto.
However, since in the Paṭisambhidāmagga, the co-operative causal nature of such craving with wholesome kamma is stated,
Nhưng vì trong Paṭisambhidāmagga, tham ái như vậy được nói là yếu tố hỗ trợ cho thiện nghiệp.
Yathāha-nikantikkhaṇe dve hetū akusalāti.
as it is said: "At the moment of intense clinging (nikanti), there are two unwholesome roots."
Như đã nói: “Vào khoảnh khắc khát khao, hai nhân là bất thiện.”
Tasmā sugatibhavanibbattanepi ayaṃ taṇhā ekantena kusala kammassa niyāmakasahakāripaccayabhūtāti katvā tassa tānivā devaccharādīni kusalakamma kammanimittānivā assādentasseva sato cavantassa sātaṇhā tadupatthambhikāeva bhavituṃ arahati.
Therefore, even in the production of a good existence, this craving is absolutely a regulative, co-operative condition for wholesome kamma, and thus, for one who passes away while savoring those divine nymphs or kammanimitta of wholesome kamma, that craving should only be supportive of it.
Do đó, ngay cả trong việc tạo ra sự tái sinh vào thiện cảnh, tham ái này chắc chắn là một yếu tố hỗ trợ và điều tiết cho thiện nghiệp; do đó, tham ái đó phải là yếu tố hỗ trợ cho người đang hấp hối, đang đắm chìm trong các thiên nữ, v.v. hoặc các tướng nghiệp thiện đó.
Na taṃ paṭibāhikāti sakkā viññātuṃ.
It cannot be an obstacle; this can be understood.
Không thể hiểu rằng nó là một trở ngại.
Yañca nimittassādagadhitaṃvā bhikkhave viññāṇaṃ tiṭṭhamānaṃ tiṭṭhati, anubyañjanassādagadhitaṃ vā.
And what is stated in the Ādittapariyāya, "Monks, consciousness that remains, remains clinging to the savor of the sign or clinging to the savor of a minor characteristic.
Và điều đã được nói trong Ādittapariyāya, v.v.: “Này các tỳ khưu, nếu thức tồn tại, nó tồn tại do bị dính mắc vào sự thích thú đối tượng, hoặc bị dính mắc vào sự thích thú chi tiết.
Tasmiṃ ce bhikkhave samaye kālaṅkareyya, ṭhānametaṃ vijjati.
If, Monks, one were to pass away at that time, there is this possibility,
Này các tỳ khưu, nếu vào lúc đó, người ấy chết đi, thì có thể xảy ra.
Yaṃ dvinnaṃgatīnaṃ aññataragatiṃ gaccheyya, nirayaṃvā tiracchāna yoniṃvātiādittapariyāye vuttaṃ.
that one would go to one of two destinations: either to hell or to the animal realm," and so forth,
Người ấy sẽ đi đến một trong hai cảnh giới: địa ngục hoặc loài bàng sinh.”
Taṃpi attano paresaṃ vā hatthapādādīsu gadhitaṃ taṇhaṃ sandhāya vuttaṃ.
that too is stated with reference to craving clinging to one's own hands, feet, etcetera, or to those of others.
Điều đó cũng được nói đến khi đề cập đến tham ái dính mắc vào tay, chân, v.v. của chính mình hoặc của người khác.
Nakammādīsūti sakkā vattunti.
It cannot be said to refer to kamma and so forth.
Không thể nói là dính mắc vào nghiệp, v.v.
Upalabhitabba bhavānurūpanti upalabhitabbo bhavo yadi sugatibhavo hoti, taṃ assādanākārena.
Upalabhitabba bhavānurūpaṃ (in accordance with the existence to be attained): If the existence to be attained is a good destination, it is with the mode of savoring it.
Upalabhitabba bhavānurūpaṃ (Phù hợp với cảnh giới sẽ được thọ nhận) nghĩa là nếu cảnh giới sẽ được thọ nhận là thiện cảnh, thì theo cách thích thú.
Yadi duggatibhavo hoti, taṃ anassādanākārenāti evaṃ upalabhi tabbassa bhavassa anurūpaṃ.
If it is a bad destination, it is with the mode of not savoring it. Thus, it is in accordance with the existence to be attained.
Nếu là khổ cảnh, thì theo cách không thích thú, như vậy là phù hợp với cảnh giới sẽ được thọ nhận.
Tatthoṇataṃvāti tasmiṃ yatho paṭṭhite ārammaṇe oṇamantaṃeva.
Tatthoṇataṃvāti (or inclining towards it): Merely inclining towards that object as it appears.
Tatthoṇataṃvā (Hoặc nghiêng về đó) nghĩa là nghiêng về đối tượng hiện hữu đó.
Tathā hi bālapaṇḍitasutte tānissa tasmiṃ samaye olambanti ajjholambanti abhippalambantīti vuttaṃ.
Thus, in the Bālapaṇḍitasutta, it is stated: "For him, at that time, these hang down, hang over, hang about."
Như trong kinh Bālapaṇḍita có nói: “Vào lúc đó, những điều đó treo lơ lửng, treo hẳn xuống, và treo lủng lẳng đối với người ấy.”
Tattha tānissāti assa puggalassa tāni puññāpuñña kammāni.
There, "these" refers to his wholesome and unwholesome kammas for that individual.
Ở đó, “tānissa” (những điều đó của người ấy) nghĩa là những thiện nghiệp và bất thiện nghiệp của người ấy.
Kammasīsena vuttāni kammanimitta gatinimittānica.
It is stated in terms of kamma, kammanimitta, and gatinimitta.
Được nói dưới dạng “nghiệp” là tướng nghiệp và tướng cảnh giới.
Olambantīti tassa cittasantānaṃ attanieva oṇamantaṃ ajjhoṇamantaṃ abhimukhībhūtaṃ katvā lambanti palambanti.
"Olambanti" means his mind-continuum inclines towards itself, bends over, making it appear as if facing, hanging down, dangling.
“Olambanti” (treo lơ lửng) nghĩa là dòng tâm của người ấy nghiêng về chính mình, nghiêng hẳn vào, và hiện diện đối mặt, khiến nó treo lơ lửng, lủng lẳng.
Bandhitvā ākaḍḍhantāni viya upaṭṭhahantīti attho.
The meaning is that they appear as if binding and dragging him.
Nghĩa là chúng hiện diện như thể đang trói buộc và kéo.
Evaṃ pana tesu tathā olambantesu taṃcittasantānaṃ tesu ninnapoṇapabbhārameva hotīti vuttaṃ tatthoṇataṃvāti.
And so, when they hang down in that manner, that mind-continuum of his is indeed sloping, bending towards them; therefore, "tatthoṇataṃvā" is stated.
Như vậy, khi chúng treo lơ lửng như thế, dòng tâm đó nghiêng hẳn về chúng, đó là lý do tại sao nói “tatthoṇataṃvā” (hoặc nghiêng về đó).
Tathā hi aṭṭhakathāyaṃ kilesabalavināmitaṃ sutvā tadevaṃ pavattamānaṃ taṇhāavijjānaṃ appahīnattā avijjāya paṭicchā ditādīnave tasmiṃ visaye taṇhā nāmeti sahajāta saṅkhārā khipantīti vuttaṃ.
Thus, in the commentary, it is said that, having heard that which is bent by the power of defilements, craving, thus proceeding due to the non-abandonment of craving and ignorance, causes co-arisen volitional formations to bend and impel in that sphere, whose disadvantages are concealed by ignorance.
Thật vậy, trong Chú giải, sau khi nghe* bị sức mạnh phiền não làm cho suy yếu,* đang diễn tiến như vậy, do tham ái và vô minh chưa được đoạn trừ, trong đối tượng có sự nguy hiểm bị vô minh che lấp, tham ái làm cho nghiêng về và ném các hành đồng sanh, điều này đã được nói.
Tattha tanti viññāṇaṃ.
There, "tanti" refers to consciousness.
Ở đây, tanti là thức.
Cittasantānaṃ icceva attho.
The meaning is simply "mental continuum."
Nghĩa là dòng tâm thức.
Tasmiṃvisayeti kammādiārammaṇe.
"Tasmiṃ visaye" means "in the object of kamma and so forth."
Tasmiṃvisaye nghĩa là trong đối tượng như nghiệp, v.v.
Taṇhānāmetīti vaṭṭamūlaka taṇhā taṃ tasmiṃ oṇamantaṃ katvā niyojetīti attho.
"Taṇhā nāmeti" means that craving, which is the root of the cycle of existence, causes that (consciousness) to bend and engages it in that (sphere).
Taṇhānāmetīti nghĩa là tham ái gốc rễ của luân hồi làm cho* nghiêng về đối tượng đó và sai khiến.
Na hi tasmiṃ vuttānaṃ asaññisattānaṃ cittasantānassa abhiṇhappagattipasaṅgonāma atthi.
For there is no possibility of a continuous arising of the mental continuum for the non-percipient beings mentioned there.
Vì không có khả năng phát sinh dòng tâm thức liên tục ở những chúng sanh vô tưởng đã được nói trong đó.
Cittasantānasseva tesaṃ abhāvatoti.
Because they lack a mental continuum itself.
Vì dòng tâm thức không tồn tại ở họ.
Idāni aparena pakārena kammu paṭṭhānaṃ dassetuṃ tamevavā pana.La.
Now, to show the arising of kamma in another way, it is said: " Tamevavā pana.La.
Bây giờ, để trình bày sự hiện khởi của nghiệp theo một cách khác, đã nói: tamevavā pana.La.
Dvārapattaṃ hotīti vuttaṃ.
dvārappattaṃ hoti."
Dvārapattaṃ hotī.
Tattha abhinavakaraṇavasena dvārappattaṃ hotīti pubbe katasaññaṃ ajanetvā taṅkhaṇe eva karaṇākāraṃ janetvā attānaṃ abhinavaṃ viya katvā manodvāre taṃsadisajavanappavattivasena pattaṃ pātubhūtaṃ hotīti attho.
There, " abhinavakaraṇavasena dvārappattaṃ hoti" means that, without generating the perception of something done previously, but by generating the aspect of acting at that very moment, making itself as if new, it appears as present in the mind-door through the occurrence of impulsion (javana) similar to it.
Ở đây, abhinavakaraṇavasena dvārappattaṃ hotī nghĩa là không tạo ra tưởng về việc đã làm trước đây, mà tại khoảnh khắc đó, tạo ra hình thức hành động, làm cho tự thân như mới, hiện ra ở ý môn thông qua sự diễn tiến của các tâm javana tương tự.
Yathā hi imasmiṃbhavepavattaṃ kiñci pākaṭaṃ kammaṃ asukasmiṃ kāle idaṃnāmamayākatanti evaṃ pubbekatasaññaṃ janetvāpi upaṭṭhāti.
Just as some prominent kamma done in this existence arises even by generating the perception, "This specific deed was done by me at such and such a time."
Thật vậy, một số nghiệp rõ ràng đã diễn ra trong đời này cũng hiện khởi bằng cách tạo ra tưởng về việc “tôi đã làm điều này vào thời điểm đó”.
Na tathā bhavantare pavattaṃ bhavapaṭicchannaṃñca imasmiṃ bhave pavattaṃ apākaṭañcāti.
Not so is that which occurred in another existence, or that which is hidden, and also that which is not prominent in this existence.
Nhưng nghiệp đã diễn ra ở đời khác bị che lấp bởi đời sống, và nghiệp không rõ ràng đã diễn ra trong đời này thì không như vậy.
Apica, idhekacce buddhādīsu tīsu vatthusu dānapūjādivasena āciṇṇabahulā honti.
Furthermore, some individuals here frequently engage in deeds of giving and reverence towards the three objects, such as the Buddha and so forth.
Hơn nữa, ở đây, một số người đã tích lũy nhiều thiện nghiệp như bố thí, cúng dường, v.v., đối với ba đối tượng là Đức Phật, v.v.
Te maraṇanti kābādhabalena visīdappattā kiñci dukkhaṃajānitvā visīdantare pubbe viya bhikkhusaṅghassa dānaṃ dentācetiyaṃ vandantā pūjaṃ karontā vippasannacittā pamodacittā eva honti.
Even when distressed by the power of a terminal illness at the time of death, without experiencing any suffering, but amidst distress, they are joyful and delighted, as if giving alms to the community of bhikkhus, venerating stupas, and making offerings as before.
Khi những người đó lâm chung, do sức mạnh của bệnh tật, họ rơi vào trạng thái buồn bã, nhưng không cảm nhận bất kỳ khổ đau nào, mà trong nỗi buồn, họ lại trở nên hoan hỷ với tâm trong sáng như khi bố thí cho Tăng đoàn, đảnh lễ tháp, cúng dường như trước đây.
Tabbiparītena pāpakammabahulāpi vattabbāti.
The same should be said for those who have a preponderance of evil deeds, in the opposite manner.
Đối với những người đã tích lũy nhiều ác nghiệp thì ngược lại, cũng nên nói như vậy.
Idaṃpi dvārapattamevāti.
This, too, is door-attained (dvārappatta).
Đây cũng là nghiệp hiện khởi ở cửa.
Sabbañcetaṃ lakkhaṇa saṃyuttaṭṭhakathāya dīpetabbaṃ.
All this should be explained in the commentary connected with the characteristics.
Tất cả điều này nên được trình bày trong Chú giải về các đặc tính.
Tattha asilomapetādi patthūsu tassa ukkhittāsikabhāvova nimittaṃ ahosīti ca.
There, in the stories of the Asilomapeta and others, it is said that his holding of a raised sword was the sign.
Ở đó, trong các câu chuyện về ngạ quỷ lưỡi kiếm, v.v., chỉ có trạng thái cầm kiếm của người đó là tướng.
Tassa sattiyā vijjhanaka bhāvova nimittaṃ ahosītica.
And it is said that his being pierced by a spear was the sign.
Chỉ có trạng thái bị giáo đâm của người đó là tướng.
Tassa usunā vijjhanakabhāvova nimittaṃ ahosītica.
And it is said that his being pierced by an arrow was the sign.
Chỉ có trạng thái bị mũi tên bắn của người đó là tướng.
Tassa patodasūciyā vijjhanakabhāvova nimittaṃ ahosītica.
And it is said that his being pierced by a goad-needle was the sign.
Chỉ có trạng thái bị kim châm của người đó là tướng.
Tassa sūcīhi patodanadukkhaṃ paccanubhavituṃ kammameva nimittaṃ katvā sūcilomapeto jātotica evaṃ bahuṃdvāra pattavasena kammupaṭṭhānaṃ vuttanti.
And it is said that, making the kamma itself a sign for him to experience the suffering of being goaded by needles, he was reborn as a Sūcilomapeta (needle-haired ghost), and in this way, the arising of kamma in terms of many door-attainments has been stated.
Và chỉ có nghiệp làm cho người đó phải chịu khổ đau do bị kim châm là tướng, người đó đã tái sanh làm ngạ quỷ lông kim, v.v., như vậy, sự hiện khởi của nghiệp đã được nói theo nhiều cách hiện khởi ở cửa.
Tattha hi tassa ukkhittāsika bhāvova nimittaṃ ahosīti tassa niraye pacitvā puna āsanna maraṇassa taṃkammaṃ tadā tassa ukkhittāsikasaññaṃ janetvā dvāra pattavasena nimittaṃ ahosīti attho.
There, "his holding of a raised sword was the sign" means that, after boiling in hell, that kamma, for that person who was again close to death, generated at that time the perception of his holding a raised sword, and thus became a sign by way of being door-attained.
Ở đó, “chỉ có trạng thái cầm kiếm của người đó là tướng” nghĩa là sau khi bị nung nấu trong địa ngục, khi người đó sắp chết lần nữa, nghiệp đó đã tạo ra tưởng về việc cầm kiếm vào lúc đó, và trở thành tướng theo cách hiện khởi ở cửa.
Esanayo sesesupīti.
This method applies to the rest as well.
Cách này cũng áp dụng cho các trường hợp còn lại.
Soca dvārappattākāro kammakoṭṭhāsiko eva hoti.
And that manner of door-attainment is merely a part of kamma.
Và trạng thái hiện khởi ở cửa đó chỉ là một phần của nghiệp.
Tassa sattassaca apākaṭonāma natthīti tassa paṭisandhiyā gahaṇayogyatā jātāti.
And for that being, nothing is unmanifest, so it has attained suitability for rebirth.
Không có gì không rõ ràng đối với chúng sanh đó, nghĩa là khả năng thọ sanh đã phát sinh.
Paccāsanna maraṇassāti antima javanapavattivasena puna āsannamaraṇassa.
" Paccāsanna maraṇassāti" means for one close to death again, by way of the occurrence of the final javana.
Paccāsanna maraṇassā nghĩa là đối với người sắp chết lần nữa theo cách diễn tiến của tâm javana cuối cùng.
Vīthicittā vasānevāti kāmabhavato cavitvā kāmabhaveyeva uppajjamānānaṃ javana pariyosānānaṃvā tadārammaṇa pariyosānānaṃvā vīthicittānaṃ avasāne.
" Vīthicittāvasānevāti" means at the end of the process-consciousness (vīthicitta) of those who, having passed away from the sense-sphere existence, are reborn in the sense-sphere existence itself, whether those ending with javana or those ending with tadārammaṇa.
Vīthicittā vasānevā nghĩa là vào cuối các tâm lộ (vīthicitta) kết thúc bằng tadārammaṇa, hoặc kết thúc bằng javana, của những người chuyển sanh từ cõi dục và tái sanh ngay trong cõi dục.
Itaresaṃ pana javanapariyosānānaṃeva vīthicittānaṃ avasāneti attho.
For others, however, it means at the end of the process-consciousness ending with javana only.
Đối với những người khác, nghĩa là vào cuối các tâm lộ chỉ kết thúc bằng javana.
Ayamattho aṭṭhakathāyaṃpi vuttoyeva.
This meaning is also stated in the commentary.
Ý nghĩa này cũng đã được nói trong Chú giải.
Yathāha-taṃ ārabbha uppannāya tadārammaṇapariyosānāya suddhāyavā javanavīthiyā anantaraṃ cuticittaṃ uppajjatīti.
As it says: "Immediately after the pure javana process arising with reference to that (object), or that which ends with tadārammaṇa, the death-consciousness arises."
Như đã nói: Tâm tử sanh phát sinh ngay sau tâm lộ javana thuần túy hoặc tâm lộ kết thúc bằng tadārammaṇa phát sinh liên quan đến đối tượng đó.
Aṭṭhakathāyañhi paripuṇṇaṃ katvā vutte kiṃaparipuṇṇāya dhammā nusāraṇiyāti.
For why (refer to) the incomplete Dhammānusāraṇī when it is stated completely in the commentary?
Vì khi Chú giải đã nói một cách đầy đủ, thì Dhammānusāraṇī không đầy đủ còn ý nghĩa gì?
Bhavaṅgakkhayevāti bhavaṅgāvasānevā iccevattho.
" Bhavaṅgakkhayevāti" means simply "at the end of the bhavaṅga."
Bhavaṅgakkhayevā nghĩa là vào cuối bhavaṅga.
Yadi duvidhapīthicittato paraṃ pañcavokāre vatthurūpaṃ catuvokāre cittasantānaṃ dvicittakkhaṇāyusesaṃ hoti.
If, after both types of process-consciousness, in the five-constituent existence, the physical base, and in the four-constituent existence, the mental continuum, has a remaining lifespan of two mind-moments,
Nếu sau hai loại tâm lộ, trong ngũ uẩn thì sắc pháp, trong tứ uẩn thì dòng tâm thức, còn lại hai sát na tâm.
Tadā ekassa bhavaṅgassa avasāneti vuttaṃ hoti.
then it means at the end of one bhavaṅga.
Khi đó, điều này được nói là vào cuối một bhavaṅga.
Etthaca somanassa paṭisandhikassa domanassacittena cavantassa āgantukabhavaṅga sambhavo.
And here, the arising of an adventitious bhavaṅga is possible for one whose rebirth-consciousness is accompanied by joy, but who is passing away with a mind accompanied by displeasure.
Ở đây, có thể có bhavaṅga khách đến đối với người tái sanh với tâm hoan hỷ nhưng chết với tâm ưu phiền.
Taṃ sambhaveca sati aññabhavaṅgasambhavopi avāri toti suvuttametaṃ bhavaṅgakkhayevāti.
And if that is possible, the arising of another bhavaṅga is not prevented, so it is well said "at the end of the bhavaṅga."
Và nếu điều đó có thể xảy ra, thì sự phát sinh của bhavaṅga khác cũng không bị ngăn cản, vì vậy điều này được nói rất đúng là vào cuối bhavaṅga.
Tasmiṃniruddhāvasāneti tasmiṃ niruddhe tassa niruddhassa avasāne.
" Tasmiṃ niruddhāvasāneti" means at the end of that, that is, at the end of that which has ceased.
Tasmiṃniruddhāvasāne nghĩa là vào cuối sự diệt của cái đó, sau khi cái đó đã diệt.
Ye pana loke cuti paṭisandhīnaṃ antare eko antarābhavonāma atthi.
Those, however, who hold the doctrine that there is an intermediate existence (antarābhava) between death and rebirth in the world,
Tuy nhiên, một số người trên thế gian chấp nhận quan điểm rằng có một antarābhava (thân trung ấm) giữa tâm tử sanh và tâm tái sanh.
Yattha uppanno satto dibbacakkhuko viya iddhimā viya ca khaṇena icchitaṃ ṭhānaṃ gantuṃ samattho.
where a being, reborn there, is capable of going to the desired place instantly, as if having divine vision and psychic power,
Nơi đó, chúng sanh tái sanh có khả năng đi đến nơi mong muốn trong khoảnh khắc, như có thiên nhãn và thần thông.
Ito cutā keci tattha uppajjitvā mātāpitu samāgamādīni āgamentā sattāhaṃvā atireka sattāhaṃvā tiṭṭhantīti laddhiṃ gaṇhanti.
and that some, having passed away from here, are reborn there and wait for the union of mother and father, and remain for seven days or more than seven days,
Một số người chết từ đây tái sanh ở đó và chờ đợi sự gặp gỡ của cha mẹ, v.v., và tồn tại trong bảy ngày hoặc hơn bảy ngày.
Tesaṃ taṃnisedhetuṃ tassānantaramevāti vuttaṃ.
to refute them, it is said, " tassānantaramevā" (immediately after that).
Để bác bỏ quan điểm của họ, đã nói tassānantaramevā (ngay sau cái đó).
Savatthukaṃ pañcavokāre avatthukamevavā catuvokāre.
With a physical base in the five-constituent existence, or without a physical base in the four-constituent existence.
Có đối tượng trong ngũ uẩn, hoặc không có đối tượng trong tứ uẩn.
Yathārahanti kusalabhūtassavā akusalabhūtassa vā saṅkhārassa arahānurūpaṃ.
" Yathārahaṃ" means according to what is appropriate for a volitional formation, whether wholesome or unwholesome.
Yathārahaṃ nghĩa là phù hợp với sự xứng đáng của hành thiện hoặc hành bất thiện.
Avijjātaṇhānusayā kusalabhūtassa appahīnaṭṭhena akusalabhūtassa pana sahajātabhāvenāpi parivārabhūtā mūlabhūtāca hontīti attho.
The meaning is that the latent tendencies of ignorance and craving, by reason of the non-abandonment of wholesome volitional formations, and by reason of being co-arisen with unwholesome volitional formations, are their attendant and fundamental roots.
Nghĩa là vô minh tùy miên và tham ái tùy miên là những thứ chưa được đoạn trừ đối với hành thiện, và đối với hành bất thiện, chúng là những thứ đồng sanh, là những thứ bao quanh và là những thứ gốc rễ.
Pariyuṭṭhānāvatthaṃ apatvā kusalābyākatacittasantānenapi aviruddhabhāvena anurūpaṃ.
Appropriate even to the wholesome and indeterminate mental continuum, without being in conflict, as they have not reached the stage of active manifestation.
Thích hợp với dòng tâm thức thiện và vô ký mà không mâu thuẫn, không đạt đến trạng thái phiền não hiện hành.
Anubandhamānovā seti, anuanuvānirantaraṃ setīti anusayo.
"Anubandhamāno vā seti, anuanuvā nirantaraṃ seti" (or lies following, or lies following continuously)—thus it is a latent tendency (anusaya).
Anusayo là cái nằm xuống liên tục, cái nằm xuống không ngừng.
Anusayabhūtāya avijjāya parikkhittoti avijjānusayaparikkhitto.
Encompassed by the latent tendency of ignorance—thus avijjānusayaparikkhitto.
Bị vô minh tùy miên bao phủ, đó là avijjānusayaparikkhitto.
Taṇhānusayo mūlaṃ etassāti taṇhānusaya mūlako.
The latent tendency of craving is its root—thus taṇhānusaya mūlako.
Tham ái tùy miên là gốc rễ của cái này, đó là taṇhānusaya mūlako.
Avijjānusaya mūlakena taṇhānusaya parikkhittenāti pana vutte suṭṭhutaraṃ yujjati.
However, it would be more appropriate if it were said: "by the latent tendency of ignorance and encompassed by the latent tendency of craving."
Tuy nhiên, nếu nói “bị tham ái tùy miên bao phủ mà có gốc rễ là vô minh tùy miên” thì hợp lý hơn.
Avijjā hi taṇhāyapi mūlabhūtā hoti.
For ignorance is indeed also the root of craving.
Vì vô minh là gốc rễ của cả tham ái.
Tāya paṭicchāditādīnave eva ārammaṇe taṇhāpavattisambhavato.
Because craving can only arise with reference to an object whose disadvantages are concealed by ignorance.
Vì tham ái có thể phát sinh trong đối tượng có sự nguy hiểm bị vô minh che lấp.
Taṇhā ca pana sahakāri kāraṇa bhāvena taṃ taṃ saṅkhāraṃ niyojentī pavattatīti saṅkhārassa parivārabhūtā balavaāsanna sahāyabhūtā hotīti.
And craving proceeds by engaging that very volitional formation by way of being a co-operating cause; thus, it is an attendant, powerful, and proximate helper of the volitional formation.
Và tham ái, với vai trò là nguyên nhân hỗ trợ, sai khiến các hành đó và diễn tiến, vì vậy nó là thứ bao quanh hành, là người bạn thân cận mạnh mẽ.
Etthaca akusalakamma sahajātānaṃvā kammanikanti nimittanikanti sahajātānaṃvā vippaṭisāra saha jātānaṃvā maraṇāsanna javana sahajātānaṃvā avijjātaṇhānaṃpi dhammato anusayasadisatāya anusaya vohārasambhavo veditabbo.
Here, it should be understood that even for ignorance and craving that arise together with unwholesome kamma, or together with the inclination towards kamma or signs, or together with regret, or together with the javana at the moment of death, the term 'anusaya' can be applied because they are similar to anusaya in nature.
Ở đây, cần hiểu rằng thuật ngữ "anusaya" (tiềm miên) có thể được dùng cho vô minh (avijjā) và ái dục (taṇhā) đồng sinh với ác nghiệp (akusalakamma), hoặc đồng sinh với sự ham thích nghiệp (kammanikanti) và sự ham thích tướng (nimittanikanti), hoặc đồng sinh với sự hối tiếc (vippaṭisāra), hoặc đồng sinh với tốc hành tâm (javana) gần kề cái chết, vì theo pháp chúng tương tự như tiềm miên.
Apica, anusayānāma paṭisandhijanane kusalasaṅkhārassapi balavasahāyabhūtā honti.
Moreover, the anusayas become strong aids even for wholesome volitional formations in generating rebirth.
Hơn nữa, các tiềm miên (anusaya) còn là những trợ lực mạnh mẽ cho cả thiện hành (kusalasaṅkhāra) trong việc tạo ra tái sinh (paṭisandhi).
Tasmā idha ekantānusayabhūtāeva pariyattāti kiṃsahajātānaṃ gahaṇenāti.
Therefore, here, only those that are exclusively anusaya are meant. What is the point of including those that arise together?
Do đó, ở đây chỉ những gì chắc chắn là tiềm miên (anusaya) là đủ, tại sao phải bao gồm những gì đồng sinh?
Teneva aṭṭhakathāyaṃpi taṇhā avijjānaṃ appahīnattāti evaṃ appahīnasaddena ekantānusayāeva gahitāti.
For this very reason, in the commentaries too, by saying "because craving and ignorance are not abandoned," only the exclusive anusayas are understood by the word "not abandoned."
Chính vì thế, trong chú giải cũng nói rằng “vì ái dục (taṇhā) và vô minh (avijjā) chưa được đoạn trừ”, và như vậy, bằng từ “chưa được đoạn trừ”, chỉ những gì chắc chắn là tiềm miên (anusaya) mới được chấp nhận.
Saṅkhārenāti paṭisandhijanakakammasaṅkhātena cetanāsaṅkhārena.
By saṅkhāra means by the volitional formation of intention that is the kamma generating rebirth.
Saṅkhārena (do hành): do hành nghiệp (cetanāsaṅkhāra) tạo ra tái sinh (paṭisandhi).
Taṃ sahajātaphassādidhammasamūhenapivā.
Or, by the group of co-arisen phenomena such as contact, etc.
Hoặc do toàn bộ các pháp đồng sinh như xúc (phassa) v.v...
Sopi hi upanissayabhāve na paṭisandhiṃ janetiyevāti.
For even that, when acting as a strong conditioning cause, generates rebirth.
Chính nó, khi ở trạng thái căn bản duyên (upanissaya), cũng tạo ra tái sinh.
Athavā, saṅkhārenāti maraṇasanna javanaviññāṇa sahajātena cetanāsaṅkhārena.
Alternatively, by saṅkhāra means by the volitional formation of intention that co-arises with the javana consciousness approaching death.
Hoặc, saṅkhārena (do hành): do hành ý chí (cetanāsaṅkhāra) đồng sinh với thức (viññāṇa) tốc hành (javana) cận tử.
Taṃ sahajāta phassādidhammasamūhenapivā.
Or, by the group of co-arisen phenomena such as contact, etc.
Hoặc do toàn bộ các pháp đồng sinh như xúc (phassa) v.v...
Tadubhayaṃpi hi kammādivisaye khipanaka saṅkhārabhāvena paṭisandhiṃ janetīti.
For both of these, being volitional formations that project objects such as kamma, generate rebirth.
Cả hai điều đó, khi ở trạng thái hành ném (khipanaka saṅkhāra) vào đối tượng nghiệp (kamma) v.v..., đều tạo ra tái sinh.
Tathā hi aṭṭhakathāyaṃ taṇhā avijjānaṃ appahīnattā avijjāya paṭicchāditādīnave tasmiṃ visaye taṇhā nāmeti.
Thus, in the commentary, it is said that "because craving and ignorance are not abandoned, ignorance conceals the danger in that object, and craving directs the mind-continuum towards it."
Quả thật, trong chú giải có nói: “Vì ái dục (taṇhā) và vô minh (avijjā) chưa được đoạn trừ, vô minh che lấp mối nguy hại trong đối tượng đó, ái dục hướng tâm đến đó.”
Sahajātasaṅkhārā khipantīti vuttaṃ.
And "co-arisen volitional formations project it."
Các hành đồng sinh ném đi, đã được nói.
Mūlaṭīkāyañca sahajātasaṅkhārāti cutiāsannajavanaviññāṇasahajātā cetanā.
In the Mūlaṭīkā, it is stated: "Co-arisen volitional formations means the intention co-arisen with the javana consciousness at the moment of death."
Trong Mūlaṭīkā cũng nói: “Các hành đồng sinh (sahajātasaṅkhāra) là ý chí (cetanā) đồng sinh với thức tốc hành (javana viññāṇa) cận tử.”
Sabbepivā phassādayoti vuttaṃ.
And "or all phenomena such as contact, etc."
Hoặc tất cả các pháp như xúc (phassa) v.v..., đã được nói.
Sakalena pana vacanena aggamaggena appahīnā avijjākammādivisayevā bhavantarevā ādīnavaṃ paṭicchādeti, tathā rūpāyeva taṇhā tadubhayasmiṃ cittasantānaṃ nāmeti.
However, the full statement indicates that ignorance, not abandoned by the Noble Path, conceals the danger in objects such as kamma or in existence itself; likewise, craving directs the mind-continuum to both of these, to form;
Tuy nhiên, với toàn bộ lời nói, vô minh (avijjā) chưa được đoạn trừ bằng đạo tối thượng (aggamagga) che lấp mối nguy hại trong đối tượng nghiệp (kamma) v.v..., hoặc trong kiếp sống khác (bhavantara), và ái dục (taṇhā) chỉ có hình tướng như vậy hướng dòng tâm (cittasantāna) đến cả hai điều đó.
Yathāvuttasaṅkhārā taṃ tattha khipanti.
the volitional formations mentioned above project it there,
Các hành đã nói như vậy ném tâm đến đó.
Tasmiṃ abhinava viññāṇapātubhāvaṃ sādhentīti dassetīti.
thereby bringing about the appearance of new consciousness.
Điều đó cho thấy rằng chúng làm phát sinh sự xuất hiện của thức (viññāṇa) mới ở đó.
Sampayuttehi pariggayhamānanti phassādīhi sampayuttadhammehi parivāretvā gayhamānaṃ.
Encompassed by the associated means being surrounded and grasped by associated phenomena such as contact, etc.
Sampayuttehi pariggayhamānaṃ (được bao bọc bởi các pháp tương ưng): được bao quanh và nắm giữ bởi các pháp tương ưng như xúc (phassa) v.v...
Sahajātānanti nāmarūpadhammānaṃ.
Of the co-arisen means of nāmarūpa phenomena.
Sahajātānaṃ (của các pháp đồng sinh): của các pháp danh sắc (nāmarūpadhamma).
Adhiṭṭhāna bhāvenāti nissayabhāvena.
By way of support means by way of foundation.
Adhiṭṭhāna bhāvena (ở trạng thái nương tựa): ở trạng thái y chỉ (nissaya).
Pubbaṅgamabhūtanti padhānabhūtaṃ.
Being foremost means being principal.
Pubbaṅgamabhūtaṃ (là pháp đi trước): là pháp chủ yếu.
Pada dvayena vijānanadhātuyā ativiya mahānubhāvabhāvaṃ dasseti.
By these two words, the exceedingly great power of the element of consciousness is shown.
Bằng hai từ này, cho thấy rằng thức giới (vijānanadhātu) có uy lực rất lớn.
Yathā hi loke ekasmiṃ mahānubhāve purisavisese jāyamāne parivārabhūtā sahajātajanāca tassa upabhoga paribhogabhūtā pāsādakapparukkhādayova tena saha jāyanti.
Just as in the world, when a person of great power is born, the attendant co-born people and objects of his enjoyment such as palaces and wish-fulfilling trees are born with him.
Giống như trong đời, khi một người đặc biệt có uy lực lớn ra đời, thì những người đồng sinh là quyến thuộc và những thứ phục vụ cho sự hưởng thụ của người đó như cung điện, cây như ý v.v... cũng sinh ra cùng với người đó.
Evaṃ sampadamidaṃ daṭṭhabbaṃ.
In the same way, this should be understood.
Tương tự như vậy, cần xem xét điều này.
Bhavantarapaṭisandhānavasenāti ekasmiṃbhave niruddhe tena saha nirantaraṃ katvā bhavantarassa paṭisandahana vasena.
By way of reconnecting to another existence means by making an unbroken connection with another existence after one existence has ceased.
Bhavantarapaṭisandhānavasena (theo cách nối liền kiếp sống khác): theo cách nối liền kiếp sống khác, sau khi một kiếp sống đã diệt, làm cho nó liên tục với kiếp sống đó.
Uppajjamānameva patiṭṭhāti na purimabhave uppajjitvā anirujjhitvā ṭhitibhāvena gantvā bhavantare patiṭṭhātīti adhippāyo.
It becomes established as it arises means that it does not arise in a previous existence, remain unceasing, and then go and become established in another existence. This is the intention.
Uppajjamānameva patiṭṭhāti (chỉ khi đang sinh khởi mới an lập): ý nghĩa là không phải sinh khởi trong kiếp trước rồi không diệt mà tồn tại, rồi đi đến kiếp khác và an lập ở đó.
Na hi uppannuppannā dhammā pakatikālepi desantaraṃvā khaṇantaraṃvāsaṅkantā nāma atthi.
For, arisen phenomena do not migrate to another place or another moment, even in normal times.
Vì các pháp đã sinh khởi không bao giờ di chuyển đến một nơi khác hoặc một khoảnh khắc khác ngay cả trong thời gian bình thường.
Kuto maraṇakāle bhavantaraṃ.
How much less so to another existence at the time of death?
Huống chi vào thời điểm chết, đến một kiếp sống khác.
Yañca anamataggo yaṃ bhikkhave saṃsāro.
And what was said: "The wandering on, bhikkhus, is without a knowable beginning. A first point is not perceived of beings hindered by ignorance and fettered by craving, who run on and wander through saṃsāra,"
Và điều đã nói: “Này các tỳ khưu, luân hồi là vô thủy. Không thể tìm thấy điểm khởi đầu cho những chúng sinh bị vô minh che lấp, bị ái dục trói buộc, đang trôi lăn, luân chuyển trong luân hồi,”
Pubbakoṭi napaññāyati avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ taṇhāsaṃyojanānaṃ sandhāvataṃ saṃsaratanti vuttaṃ, taṃpi pariyāyena vuttaṃ.
that too was said figuratively.
điều đó cũng được nói theo cách gián tiếp.
Yesañhi avijjā taṇhāsaṅkhārānaṃ vasena bhavantare paṭisandhi pātubhavati.
For those in whom rebirth appears in another existence by way of ignorance, craving, and volitional formations,
Vì đối với những ai mà tái sinh (paṭisandhi) xuất hiện trong kiếp sống khác do vô minh (avijjā), ái dục (taṇhā) và các hành (saṅkhāra).
Teca pubbe yassa santāne pavattanti, so tesaṃ hetuphalasambandhena bhavantaraṃ sandhāvati saṃsaratīti vuccatīti.
and who had previously existed in the same continuum, are said to run on and wander through saṃsāra due to the cause and effect relationship among them.
Và những người đó đã từng tồn tại trong dòng tâm nào trước đây, thì người đó được gọi là trôi lăn, luân chuyển đến kiếp sống khác theo mối quan hệ nhân quả của chúng.
Tatoyevaca tassā paṭisandhiyā purimabhavapari yāpannehi hetūhi vinā anuppajjanaṃpi siddhaṃ hotīti.
From that, it is also established that that rebirth does not arise without the causes concluded in the previous existence.
Và chính vì thế, việc tái sinh đó không thể sinh khởi mà không có các nhân đã hoàn thành trong kiếp trước cũng được chứng minh.
Paṭighosa padīpamuddhādīni cettha nidassanānīti.
Echo, lamp, and the top of a tree are examples here.
Tiếng vọng, ngọn đèn, ngọn lửa v.v... là những ví dụ ở đây.
Etthāti maraṇuppattiṭṭhāne.
Here means at the place of death and rebirth.
Etthā (ở đây): ở nơi sinh tử.
Mandappavattānīti kammadubbalabhāvena vatthudubbalabhāvenaca mandaṃ hutvā pavattāni.
Weakly manifesting means manifesting weakly due to the weakness of kamma and the weakness of the base.
Mandappavattāni (diễn tiến yếu ớt): diễn tiến yếu ớt do nghiệp yếu và căn cứ yếu.
Tasmā paccuppannā lambaṇakā labbhatīti sambandho.
Therefore, a present object is obtained. This is the connection.
Do đó, đối tượng hiện tại được tìm thấy, là mối liên hệ.
Dharantesvevāti tiṭṭhantesu eva.
While they endure means while they stand.
Dharantesvevā (chỉ khi đang tồn tại): chỉ khi đang đứng vững.
Paṭisandhi bhavaṅgānaṃpīti paṭisandhiyāpi katipayabhavaṅgānaṃpi.
Of rebirth and bhavanga means of rebirth and some bhavanga states.
Paṭisandhi bhavaṅgānaṃpī (của cả tái sinh và một số hữu phần): của cả tái sinh và một số hữu phần.
Iti katvāti iminā kāraṇena.
Having made this connection means for this reason.
Iti katvā (vì lý do này): vì lý do này.
Kāmañcettha aṭṭhakathāyaṃ gatinimittaṃnāma nibbattanakaokāse eko vaṇṇo upaṭṭhātīti vatvā sabbesu gatinimittavāresu gabhinimittaṃ vaṇṇāyatanameva manodvāra gahitameva paccuppannamevaca dassitaṃ.
Although the commentary states here, "The sign of destiny (gatinimitta) is a certain color that appears in the place of rebirth," and shows that in all instances of the sign of destiny, the sign of destiny is only a visual object, grasped by the mind-door, and is always present.
Mặc dù ở đây, trong chú giải, đã nói rằng “tướng cảnh giới (gatinimitta) là một màu sắc xuất hiện ở nơi tái sinh”, và trong tất cả các trường hợp tướng cảnh giới, tướng cảnh giới của thai nhi được chỉ ra là chỉ là đối tượng sắc (vaṇṇāyatana) được nhận thức qua ý môn (manodvāra) và là hiện tại.
Tathāpi chadevalokato attano santikaṃ āgate dibbaratheyeva gatinimittaṃ katvā cavantānaṃ dhammikaupāsaka duṭṭhagāmaṇi abhayarājādīnaṃ vasena taṃpi kammanimittaṃviya chabbidhaṃpi chadvāragahitaṃpi paccuppannamatītaṃpi sambhavatīti adhippāyena taṃkammanimittena nibbisesaṃ katvā kāmāvacarapaṭisandhiyā.La.
Nevertheless, in the case of Dhammika Upāsaka, King Duṭṭhagāmaṇi Abhaya, etc., who were dying while making a divine chariot that came to them from the six deva worlds into their sign of destiny, it can also be sixfold, grasped by six doors, and past as well as present, just like the kamma sign. With this intention, having made it indistinguishable from the kamma sign, it is said: for rebirth in the sensuous sphere...is obtained.
Tuy nhiên, theo ý nghĩa rằng, đối với những người như cư sĩ Dhammika, vua Duṭṭhagāmaṇi Abhaya v.v... những người chết sau khi lấy cỗ xe trời đến từ sáu cõi trời làm tướng cảnh giới, thì điều đó cũng có thể là sáu loại, được nhận thức qua sáu căn, có thể là hiện tại hoặc quá khứ, giống như tướng nghiệp (kammanimitta), nên đã nói kāmāvacarapaṭisandhiyā.La. Upalabbhatī (được tìm thấy trong tái sinh cõi dục) không khác gì tướng nghiệp đó.
Upalabbhatīti vuttaṃ.
Is obtained, and so on, it is stated.
.
Tathā cavantā hi dibbavaṇṇopi devatānaṃ ānubhāvena cakkhunā diṭṭhoyeva hoti.
Thus, those dying in such a way would have actually seen a divine color with their eyes, due to the power of the devas.
Quả thật, những người chết như vậy, sắc trời cũng được thấy bằng mắt do uy lực của chư thiên.
Dibbo rathasaddovā tūriyasaddovā vacanasaddovā sotena sutoyeva.
A divine sound of a chariot, or of musical instruments, or of speech, would have actually been heard with the ear.
Âm thanh cỗ xe trời, hoặc âm thanh nhạc cụ, hoặc âm thanh lời nói cũng được nghe bằng tai.
Dibbagandhopi ghānena ghāyitoyeva.
A divine scent would have actually been smelled with the nose.
Hương trời cũng được ngửi bằng mũi.
Nirayato uggatena aggijālena dayhamānakāyena cavantānaṃ devadatta nandayakkha nandamāṇa vakādīnaṃ khuracakke āsajjamānānaṃ mittavindakādīnañca vasena phoṭṭhabbaṃpi sambhavatiyeva.
Tangibles too are possible, as in the cases of Devadatta, Nandayakkha, Nanda Mānava, etc., who were dying with their bodies being burned by fire flames rising from hell, and Mittavindaka, etc., who were being crushed by razor wheels.
Xúc (phoṭṭhabba) cũng có thể xảy ra đối với Devadatta, Nandayakkha, Nandamāṇavaka v.v... những người chết với thân thể bị đốt cháy bởi ngọn lửa bùng lên từ địa ngục, và đối với Mittavindaka v.v... những người bị mắc kẹt trong bánh xe lưỡi dao.
Rasadhammāpi yathā sambhavaṃ yojetabbāti.
Taste objects should also be connected as far as possible.
Các pháp vị (rasadhamma) cũng cần được kết hợp tùy theo khả năng.
Vuttañca saccasaṅkhepe –
It is also said in the Saccasaṅkhepa:
Và trong Saccasaṅkhepa đã nói:
Apica, aṭṭhakathāyaṃ aparassa maraṇasamaye ñātakā ayaṃ tāta tavatthāya buddhapūjā karīyati.
Moreover, in the Commentary, at the time of another's death, relatives might say: "Dear one, this Buddha-pūjā is being performed for your sake. Clear your mind!" And they might present a visible object (rūpārammaṇa) in the form of garlands, flags, and banners, or a sound object (saddārammaṇa) in the form of listening to Dhamma, musical offerings, etc., or an odor object (gandhārammaṇa) in the form of incense, perfumes, etc., or they might say, "Taste this, this offering is to be given for your sake," and present a taste object (rasārammaṇa) in the form of honey, treacle, etc., or they might say, "Touch this, this offering is to be given for your sake," and present a tangible object (phoṭṭhabbārammaṇa) in the form of silk cloth, woolen cloth, etc., at the five-door.
Hơn nữa, trong Chú giải có nói: "Vào lúc người khác sắp chết, thân quyến nói: 'Này con, đây là lễ cúng dường đức Phật vì con. Con hãy làm cho tâm thanh tịnh!' rồi dâng các đối tượng sắc (rūpārammaṇa) như hoa, vòng hoa, cờ phướn; hoặc các đối tượng thanh (saddārammaṇa) như nghe Pháp, lễ cúng dường âm nhạc; hoặc các đối tượng hương (gandhārammaṇa) như hương khói, nước hoa; hoặc nói: 'Con hãy nếm cái này, đây là vật cúng dường cần dâng vì con' rồi dâng các đối tượng vị (rasārammaṇa) như mật ong, đường phèn; hoặc nói: 'Con hãy chạm cái này, đây là vật cúng dường cần dâng vì con' rồi dâng các đối tượng xúc (phoṭṭhabbārammaṇa) như vải lụa, vải len, v.v. đến năm cửa giác quan".
Cittaṃ pasādehīti vatvā pupphadāmadhajapaṭākādivasena rūpārammaṇaṃvā dhammasavanatūriyapūjādi vasena saddārammaṇaṃvā dhūmavāsagandhādivasena gandhārammaṇaṃvā idaṃ tāva sāyassu, tavatthāya dātabbaṃ deyyadhammanti vatvā madhuphāṇi tādivasena rasārammaṇaṃvā idaṃ tāva phusassu, tavatthāya dātabbaṃ deyyadhammanti vatvā cīnapaṭa somārapaṭādivasena phoṭṭhabbā rammaṇaṃvā pañcadvāre upasaṃharantīti vuttaṃ.
It is said that by saying “Gladden your mind,” they bring to the five doors visual objects by means of flower garlands, banners, flags, etc.; or auditory objects by means of listening to Dhamma, music, offerings, etc.; or olfactory objects by means of smoke, perfumes, scents, etc.; or gustatory objects by saying, “Taste this, it is an offering to be given for your benefit,” by means of honey, treacle, etc.; or tactile objects by saying, “Touch this, it is an offering to be given for your benefit,” by means of Chinese silks, Romasī fabrics, etc.
Trong đó, đối tượng sắc, thanh, hương được đề cập trong Chú giải là "santatiyaṃ uppannaṃ" (phát sinh trong dòng tương tục).
Tattha rūpasaddagandhārammaṇāni sandhāya ṭīkāyaṃ santatiyaṃ uppannanti vuttaṃ.
Here, "arisen in the continuum" is said in the Ṭīkā with reference to visible, sound, and odor objects.
Đối tượng vị và xúc được đề cập là "taṃsadisañca" (và tương tự như vậy).
Rasaphoṭṭhabbā rammaṇāni sandhāya taṃsadisañcāti vuttaṃ.
"And similar to it" is said with reference to taste and tangible objects.
Bởi vì những cái được nếm hoặc chạm đầu tiên là khác.
Tāni hi pathamaṃ sāyita phusitāni aññāni honti.
For the first ones tasted or touched are different ones.
Những cái được dâng sau đó là khác. Và ở đây, các đối tượng sắc v.v. được dâng như vậy, sau khi được nắm giữ bằng năm cửa giác quan lần đầu, không thay đổi, rồi sau đó được nắm giữ bằng ý môn thuần túy với ý nghĩ "vẫn còn những cái như thế này", thì những cái được ý môn nắm giữ đó là các nghiệp tướng (kammanimitta) hiện tại. Điều này cần phải được hiểu.
Pacchā dinnāni aññānīti etthaca evaṃ upasaṃhaṭāni rūpārammaṇādīni pathamaṃ pañcadvārena gahetvā acavitvā pacchā puna atthi dāni evarūpānīti suddhena manodvārena gahetvā cavantānaṃ tāni manodvāragahitāni paccuppannabhūtāni kammanimittāni hontīti veditabbānīti.
And the ones given later are different. And here, it should be understood that such visible objects and so forth, being first taken by the five-door, and then, without deceasing, being taken again by the pure mind-door with the thought "such things still exist," become present kamma-signs for those who decease.
Đối với tái sinh cõi Vô sắc thứ nhất và thứ ba, đó là khái niệm (paññatti); đối với tái sinh cõi Vô sắc thứ hai và thứ tư, đó là siêu thế (mahaggata). Điều này được nói là yathārahaṃ (tùy nghi).
Pathamatatīyāruppa paṭisandhīnaṃ paññatti bhūtaṃ dutīyacatutthāruppapaṭisandhīnaṃ mahaggatabhūtanti vuttaṃ yathārahanti.
yathārahaṃ (accordingly) refers to the first and third Aruppa rebirths having a concept (paññatti) as object, and the second and fourth Aruppa rebirths having a developed (mahaggata) state as object.
Trong các cõi Vô sắc, các thiền định hạ tầng bị lắng dịu đối với những chúng sinh vô sắc đã sinh ở các cõi cao hơn.
Āruppesu uparibhūminibbattānaṃ arūpīnaṃ heṭṭhimajjhānāni paṭipassambhanti.
heṭṭhimāruppa vajjitā (excluding the lower Aruppas) means that for those born in higher immaterial realms (āruppa), the lower jhāna states subside.
Và những vị đó không còn cố gắng thực hành chúng nữa. Điều này được nói là heṭṭhimāruppavajjitāti (trừ các cõi Vô sắc hạ tầng).
Na ca te tāni puna āyūhantīti vuttaṃ heṭṭhimāruppa vajjitāti.
And they do not re-cultivate them.
Đối với những người đã rơi vào sự lơ đễnh, những thiền định đã bị bỏ quên, và những người có tâm bị kéo xuống cõi Dục do những kiết sử (saṃyojana) hạ tầng chưa đoạn trừ, khi họ tái sinh vào cõi Dục, không có nghiệp yếu kém nào khác ngoài tâm sở tác ý (cetanā) thiền cận định (upacārajjhāna) có ba nhân (tihetuka) đã trở thành nghiệp yếu kém (kukkaṭṭhabhūta) có thể tạo cơ hội (cho tái sinh). Điều này được nói là tathā kāmatihetukā (cũng vậy, những người có ba nhân trong cõi Dục).
Pamādapakkhe patitvā vissaṭṭhajjhānānaṃ tatoyevaca appahīnehi orambhāviya saṃyojanehi heṭṭhabhāgaṃ ākaḍḍhita mānasānaṃ kāmabhave uppajjamānānaṃ tesaṃ thapetvā tihetu kukkaṭṭhabhūtaṃ upacārajjhānacetanaṃ aññaṃ dubbalakammaṃ okāsaṃ nalabhatīti vuttaṃ tathā kāmatihetukāti.
tathā kāmatihetukā (similarly, those with three roots in the sensuous realm) means that for those who, having fallen into heedlessness (pamāda), have abandoned their jhānas, and whose minds are drawn down to the lower realms by fetters (saṃyojana) that are not yet abandoned from that state, and who are reborn in the sensuous realm, no other weak kamma finds an opportunity, except the initial jhāna volition (upacārajjhānacetanā) which has three roots and has become weak.
Thật vậy, trong Chú giải Tăng Chi Bộ (Aṅguttaraṭṭhakathā) có nói: "Không có nghiệp nào mạnh hơn thiền cận định của người đó".
Tathā hi aṅguttaraṭṭha kathāyaṃ-na hi tassa upacārajjhānato balavataraṃnāma kammaṃ atthīti vuttaṃ.
Thus, in the Aṅguttara Commentary, it is said: "For him, there is no kamma stronger than his preliminary jhāna."
Và trong Chú giải (Ṭīkā) cũng nói: "Không có nghiệp nào của người đó. La. Có. Với điều này, nó chỉ ra rằng thiền cận định là nghiệp tạo ra tái sinh cho những người chuyển sinh từ đó".
Ṭīkāyañca na hi tassa.La.
And in the Ṭīkā, it is said: "For him... there is," which implies that the preliminary jhāna itself is the rebirth-generating kamma for those who decease from that state.
Tuy nhiên, tái sinh cõi Sắc (Rūpāvacarapaṭisandhi) không tồn tại đối với họ.
Atthīti iminā tato cavantānaṃ upacārajjhānameva paṭisandhijanakaṃ kammanti dīpetīti vuttanti.
It is said that by the word “atthīti” (is), it indicates that only the access-concentration (upacārajjhāna) is the karma that generates rebirth for those who fall from that*.
Và như vậy, điều này được nói là "người đã chết ở cõi Vô sắc để tái sinh vào cõi Vô sắc" hoặc "người đã chết ở cõi Vô sắc để tái sinh vào cõi Dục".
Rūpāvacarapaṭisandhi pana tesaṃ natthiyeva.
But for them, rebirth in the rūpāvacara realm does not exist.
Nhưng không nói "người đã chết ở cõi Vô sắc để tái sinh vào cõi Sắc".
Evañca katvā yamakearūpadhātuyā cutassa arūpadhātuṃ upapajjantassātivā arūpa dhātuyā cutassa kāmadhātuṃ upapajjantassātivā vuttaṃ.
And thus, it is said of one who has deceased from the immaterial realm being reborn in the immaterial realm, or of one who has deceased from the immaterial realm being reborn in the sensuous realm.
Và khi làm như vậy, điều đó được nói đến khi một người chết từ cõi Vô sắc kép (yamakearūpadhātuyā) và tái sinh vào cõi Vô sắc, hoặc khi chết từ cõi Vô sắc và tái sinh vào cõi Dục.
Na pana vuttaṃ arūpadhātuyā cutassa rūpadhātuṃ upapajjantassāti.
But it is not said of one who has deceased from the immaterial realm being reborn in the rūpa realm.
Nhưng không nói đến khi một người chết từ cõi Vô sắc và tái sinh vào cõi Sắc.
Rūpa lokato cavantānaṃ pana aññaṃ dubbalakammaṃ okāsaṃ nalabhatīti navattabbaṃ.
However, for those who decease from the rūpa realm, it should not be said that no other weak kamma finds an opportunity.
Không nên nói rằng đối với những chúng sanh chuyển sanh từ cõi sắc, không có nghiệp yếu kém khác có cơ hội.
Evaṃsantepi suṭṭhu vikkhambhitanīvaraṇānaṃ tesaṃ appanā pattajjhānavisesena suparibhāvitacittasantānattā jaccandhādivipatti janakaṃ dvihetukomakakammaṃpi okāsaṃ na labhati.
Even so, for those whose hindrances are well-suppressed, due to their mind-continuum being thoroughly developed by the specific jhāna attained through full absorption (appanā), even inferior kamma with two roots (dvihetukomakakamma) that gives rise to misfortunes like being born blind, does not get an opportunity.
Mặc dù vậy, đối với những vị có các triền cái đã được chế ngự hoàn toàn, vì dòng tâm thức của họ đã được thanh lọc kỹ lưỡng nhờ sự đặc biệt của các thiền đã chứng đắc bằng appanā, nên ngay cả nghiệp nhị nhân yếu kém có thể gây ra những bất hạnh như mù bẩm sinh cũng không có cơ hội chín muồi.
Kuto apāyagāmikammanti vuttaṃ ahetuka rahitā siyunti.
How much less kamma leading to states of woe (apāya)! Thus it is said, “They are free from ahetuka.”
Làm sao có thể có nghiệp dẫn đến các cõi khổ (apāya-gāmikamma)? Như đã nói: “Họ sẽ không có vô nhân (ahetuka).”
Yadi hi taṃ paṭisandhidānaṃ sandhāya vuttaṃ siyā.
If that were said with reference to providing rebirth-linking,
Nếu điều đó được nói liên quan đến việc ban cho tái sanh,
Duhetukapaṭi sandhi na yujjati.
A duhetuka rebirth-linking would not be appropriate.
thì tái sanh nhị nhân là không hợp lý.
Na hi suṭṭhu vikkhambhitanīvaraṇānaṃ appanāvīthiyaṃ pavattaṃ upacārajjhānaṃ tihetukomakaṃnāma sambhavatīti.
For, indeed, access jhāna that occurs in the appanā thought-process (appanāvīthi) for those whose hindrances are thoroughly suppressed, cannot be called inferior with three roots (tihetukomaka).
Bởi vì cận định (upacāra-jhāna) diễn ra trong lộ trình appanā của những người có các triền cái đã được chế ngự hoàn toàn, không thể là loại tam nhân yếu kém.
Atha kammantarassa upatthambhanaṃ sandhāya vuttaṃ siyā.
If it were said with reference to supporting another kamma,
Nếu điều đó được nói liên quan đến việc hỗ trợ cho nghiệp khác,
Sayaṃ balavatarassapi sato paṭisandhiṃ adatvā dubbalassa kammantarassa upatthambhane kāraṇaṃ natthīti.
There is no reason for it to support another weaker kamma without providing rebirth-linking itself, despite being more powerful.
thì không có lý do gì mà một nghiệp mạnh mẽ tự thân lại không cho tái sanh mà lại hỗ trợ cho nghiệp yếu kém khác.
Yasmā pana rūpabrahmānaṃ upacārajjhānato aññānipi kāyavacīmanokammakusalāni uppajjantiyeva tāniyevaca kānici tihetukomakānipi kānici dvihetukukkaṭṭhānipi bhavanti.
However, since other wholesome physical, verbal, and mental kammas arise for Brahmās in the rūpa-sphere in addition to access jhāna, some of these are indeed inferior with three roots (tihetukomaka), and some are potent with two roots (dvihetukukkaṭṭha).
Tuy nhiên, bởi vì các thiện nghiệp thân, khẩu, ý khác cũng phát sinh nơi các Phạm thiên cõi sắc ngoài cận định, và trong số đó, có những nghiệp là tam nhân yếu kém và có những nghiệp là nhị nhân mạnh mẽ.
Oḷārikānaṃ pana nīvaraṇānaṃ suṭṭhu vikkhambhitattā savipattikapaṭi sandhijanakāni dvihetukomakāni tesaṃ nuppajjanti.
But for them, due to the thorough suppression of coarse hindrances, inferior kamma with two roots (dvihetukomaka) that generates rebirth with misfortune does not arise.
Nhưng đối với họ, các nghiệp nhị nhân yếu kém có thể gây ra tái sanh bất hạnh không phát sinh, vì các triền cái thô đã được chế ngự hoàn toàn.
Aparapariyāya bhūtānica tādisāni tesaṃ okāsaṃ nalabbhanti.
And other such kammas that are successive do not get an opportunity for them.
Và các nghiệp tương tự thuộc loại khác cũng không có cơ hội chín muồi đối với họ.
Nānārammaṇesuca nesaṃ chandovā nikantivā pavattatiyeva.
And for them, desire or delight for various objects does indeed occur.
Và ước muốn (chanda) hoặc sự ưa thích (nikanti) của họ vẫn diễn ra đối với các đối tượng khác nhau.
Yena nānākammānipi vipaccituṃ okāsaṃ labhanti.
By which various kammas also get an opportunity to ripen.
Do đó, các nghiệp khác nhau cũng có cơ hội chín muồi.
Yenaca te cakkhu sotadvārehipi tato cavanti.
And by which they also pass away from the eye and ear doors.
Và do đó, họ cũng chuyển sanh qua các cửa mắt và tai.
Tasmā ettha upacārajjhānena kāraṇaṃ avatvā vuttanayeneva taṃkāraṇaṃ vattuṃ yuttanti daṭṭhabbaṃ.
Therefore, it should be understood that here, it is appropriate to state that cause in the manner described, without stating that access jhāna is the cause.
Vì vậy, ở đây, không nói lý do là cận định, mà nên nói lý do đó theo cách đã nêu.
Kāmatihetumhā cutiyā paraṃ sabbā vīsati paṭisandhiyo siyuṃ.
After passing away from a kāma-sphere tihetuka existence, all twenty rebirth-linkings can occur.
Sau khi chuyển sanh từ cõi Dục tam nhân, tất cả hai mươi tâm tái sanh có thể có.
Itarā duhetukāhetukacutito paraṃ kāmesveva bhavesu dasapaṭisandhiyo siyunti yojanā.
And after passing away from other duhetuka or ahetuka existences, only ten rebirth-linkings in the kāma-sphere exist – this is the connection.
Còn sau khi chuyển sanh từ cõi Dục nhị nhân và vô nhân, chỉ mười tâm tái sanh có thể có trong cõi Dục mà thôi. Đó là cách kết nối (yojanā).
Evaṃ paṭisandhikkhaṇe visayappavattiyā saha vīthimuttacittānaṃ pavattākāraṃ dassetvā idāni pavattikāle paraṃparabhavesuca dassetuṃ iccevantiādimāha.
Having thus shown the manner of occurrence of vīthi-free minds along with the occurrence of objects at the moment of rebirth-linking, now, in order to show their occurrence in the process (pavatti) and in successive existences, it begins with iccevaṃ (and so on).
Sau khi trình bày cách thức vận hành của các tâm thoát lộ trình (vīthimutta-citta) cùng với sự vận hành của đối tượng vào khoảnh khắc tái sanh, bây giờ để trình bày trong thời kỳ vận hành và trong các kiếp sống kế tiếp, Ngài nói câu icceva (như vậy) và tiếp theo.
Paṭisandhinirodhānantaratoti paṭisandhiyā nirodhassa bhaṅgassa anantarakālato.
Paṭisandhinirodhānantarato means immediately after the cessation, the breaking, of rebirth-linking.
Paṭisandhinirodhānantarato có nghĩa là ngay sau khi tâm tái sanh diệt (bhaṅga).
Tamevacittanti tassadise tabbohāro daṭṭhabbo.
Tameva cittaṃ (that very mind) – the usage "that" with reference to something similar should be understood.
Tamevacittaṃ (chính tâm đó): cách gọi đó nên được hiểu theo nghĩa tương tự,
Yathā tāniyeva osadhānīti.
Just as in "those very medicines."
như "chính những loại thuốc đó".
Yāva cuticittuppādāti ettha cutiggahaṇena tadāsanna vīthicittānampi gahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ.
In yāva cuticittuppādā (until the arising of the death-consciousness), the inclusion of "death" should be understood as also encompassing the thought-processes (vīthicitta) close to it.
Trong Yāva cuticittuppādā (cho đến khi tâm tử sanh phát khởi), nên hiểu rằng việc nắm giữ "tử sanh" cũng bao gồm các tâm lộ trình gần đó.
Asati vīthicittuppādeti antarantarā vīthicittānaṃ uppattiyā asati.
Asati vīthicittuppāde means in the absence of the arising of thought-processes in between.
Asati vīthicittuppāde có nghĩa là khi không có sự phát khởi của các tâm lộ trình xen kẽ.
Bhavassaaṅgabhāvenāti upapattibhavassa aviccheda kāraṇabhāvena.
Bhavassāṅgabhāvenāti means as a cause for the uninterrupted continuity of the existence of rebirth.
Bhavassaaṅgabhāvenā có nghĩa là với tư cách là nguyên nhân duy trì sự liên tục của hữu sanh (upapattibhava).
Tasmiṃti avattamāne pacchājātapaccayarahitānaṃ rūpadhammānaṃ vassodaka rahitānaṃ taruṇasassānaṃ viya milāta bhāvapattiyā upapattibhavo occhijjatīti.
If that (bhavaṅga) does not occur, the existence of rebirth ceases, just as young crops without rainwater wither and perish, in the absence of mental-corporeal phenomena (rūpadhamma) that are devoid of post-arising conditionality.
Trong trường hợp đó (tức là khi tâm hữu phần không vận hành), hữu sanh sẽ bị gián đoạn, giống như những cây non héo úa khi không có nước mưa, vì các pháp sắc không có duyên sanh sau hỗ trợ.
Cuticittaṃ hutvā nirujjhati tameva cittanti sambandho.
The death-consciousness occurs and ceases; that very mind – this is the connection.
Tâm tử sanh sinh rồi diệt, và chính tâm đó (tức tâm hữu phần) là sự liên kết.
Yathākkamaṃ eva parivattantā pavattantīti yāva parinibbānacutiyā yathākkamaṃ parivattantā pavattantieva.
Yathākkamaṃ eva parivattantā pavattantī means indeed continuing to revolve in due course until the parinibbāna-death.
Yathākkamaṃ eva parivattantā pavattantī có nghĩa là chúng vận hành theo thứ tự cho đến khi tâm tử sanh Niết bàn.
Na pana parasamaye viya kadāci katthaci nivattiṃ pāpuṇantīti attho.
It does not reach cessation sometimes or somewhere, as in other instances, so it means.
Không phải như trong thời đại khác, chúng đôi khi ngừng vận hành ở đâu đó. Đó là ý nghĩa.
Ihāti imasmiṃ bhave.
Iha means in this existence.
Ihā có nghĩa là trong kiếp sống này.
Iccayanti iti ayaṃ.
Iccayaṃ means "this" (iti ayaṃ).
Iccayaṃ có nghĩa là “như vậy đây”.
Itisaddo ādiattho.
The word "iti" means "etc."
Từ “iti” có nghĩa là “và vân vân”.
Yathā iha paṭisandhica bhavaṅgañca āvajjanādi vīthiyoca cuticāti ayaṃ cittasantati pavattati.
Just as here, this mind-continuum (cittasantati) occurs as rebirth-linking (paṭisandhi), life-continuum (bhavaṅga), thought-processes (vīthiyo) such as adverting (āvajjanā), and death (cuti).
Như vậy, trong kiếp này, dòng tâm thức này vận hành bao gồm tâm tái sanh, tâm hữu phần, các tâm lộ trình như tâm khai môn, và tâm tử sanh.
Tathā puna bhavantarepi sandhibhavaṅgādikā ayaṃcittasantati parivattati parivattamānā pavattatīti attho.
Similarly, in another existence, this mind-continuum, starting with rebirth-linking and life-continuum, revolves and, revolving, continues to occur – this is the meaning.
Tương tự như vậy, trong kiếp sống khác, dòng tâm thức này, bắt đầu từ tâm tái sanh và tâm hữu phần, sẽ tiếp tục vận hành. Đó là ý nghĩa.
Idāni yassa vipassanā maggaphalanibbānassa atthāya cittacetasikānaṃ pabhedapavattisaṅgahā paṭṭhapiyanti.
Now, in order to show the purpose for which the classifications and occurrences of mind (citta) and mental factors (cetasika) are established – namely, for insight, path, fruition, and Nibbāna,
Bây giờ, để trình bày mục đích của sự phân loại và vận hành của tâm và các tâm sở, mà vì mục đích của tuệ quán, đạo, quả và Niết bàn đã được thiết lập,
Tadatthaṃ dassento gāthamāha.
He utters the verse.
Ngài nói bài kệ.
Tattha paṭisaṅkhāyāti paṭisaṅkhāna saṅkhātena vipassanā ñāṇena punappunaṃ ñatvā.
Therein, paṭisaṅkhāyā means having repeatedly known through the knowledge of insight (vipassanā-ñāṇa), which is called reflection.
Trong đó, paṭisaṅkhāyā có nghĩa là đã biết đi biết lại nhiều lần bằng tuệ quán (vipassanā-ñāṇa) được gọi là paṭisaṅkhāna.
Etanti yathāvuttaṃ cittacetasikānaṃ pabhedapavattividhānaṃ.
Etaṃ means this method of classification and occurrence of mind and mental factors as described.
Etaṃ có nghĩa là sự phân loại và vận hành của tâm và các tâm sở như đã nói.
Adhuvanti aniccaṃ.
Adhuvaṃ means impermanent (aniccaṃ).
Adhuvaṃ có nghĩa là vô thường (anicca).
Adhigantvāti adhigamasaṅkhātena catumaggaññāṇena patilabhitvā sacchikatvā.
Adhigantvā means having attained or realized the immutable state through the knowledge of the four paths (catumaggaññāṇa), which is called attainment.
Adhigantvā có nghĩa là đã đạt được và chứng ngộ bằng Tứ Đạo Trí (catumaggaññāṇa) được gọi là adhigama.
Padanti saupādisesaṃ nibbānaṃ.
Padaṃ means Nibbāna with a remainder of aggregates (saupādisesaṃ nibbānaṃ).
Padaṃ có nghĩa là Niết bàn hữu dư y (saupādisesa-nibbāna).
Budhāti paṇḍitā.
Budhā means the wise.
Budhā có nghĩa là các bậc trí giả.
Suṭṭhu anusaya mattaṃpi asesetvā sesakilesehi saddhiṃ ucchinnaṃ yathā vuttesu cittacetasikesu adhisayitaṃ taṇhāsineha saṅkhātaṃ bandhanaṃ etehīti susamucchinna sineha bandhanā.
Susamucchinna sinehabandhanā means those by whom the bond, called the clinging of craving (taṇhāsineha), which deeply underlies the described mind and mental factors, has been completely severed, leaving not even a trace of underlying tendencies (anusaya), along with the remaining defilements (kilesa).
Susamucchinna-sineha-bandhanā có nghĩa là những vị đã đoạn trừ hoàn toàn sự ràng buộc của tham ái, được gọi là chất bôi trơn, đã ẩn tàng trong tâm và các tâm sở được nói ở trên, cùng với các phiền não còn lại, không còn chút tùy miên nào.
Samanti vūpasamanti vaṭṭadukkhasantāpā etasminti samo.
Samaṃ means that in which the suffering and torment of the cycle of existence (vaṭṭadukkhasantāpā) are completely calmed (vūpasamanti).
Samo có nghĩa là sự an tịnh, vì sự khổ đau của luân hồi đã được an tịnh trong đó.
Anupādisesanibbānaṃ.
It is Nibbāna without a remainder of aggregates (anupādisesanibbānaṃ).
Niết bàn vô dư y (anupādisesa-nibbāna).
Essantīti gamissanti.
Essantīti means they will go.
Essantī có nghĩa là sẽ đi đến.
Cirāyāti cirakālaṃ.
Cirāyāti means for a long time.
Cirāyā có nghĩa là trong một thời gian dài.
Sundaraṃ adhigamāvahaṃ sīla dhutaṅgasaṅkhātaṃ vataṃ etesanti subbatā.
Subbatā means those who have excellent vows (vata), which are called morality (sīla) and ascetic practices (dhutaṅga), leading to attainment.
Subbatā có nghĩa là những vị có giới hạnh tốt đẹp (vata) bao gồm giới và hạnh đầu đà (dhutaṅga) dẫn đến sự chứng đắc tốt đẹp.
Suparisuddhasīlasallekha vuttinoti attho.
It means those with perfectly pure moral conduct and ascetic practices.
Ý nghĩa là những vị có giới hạnh thanh tịnh và thực hành khổ hạnh.
Cirāya subbatā budhā etaṃ adhuvaṃ paṭisaṅkhāya accutaṃ padaṃ adhigantvā susamucchinnasinehabandhanā samaṃ essantīti yojanā.
The wise ones, who are pure in conduct and have severed the bonds of craving, will for a long time attain this immutable state, having reflected upon this impermanent reality – this is the connection.
Cách kết nối (yojanā) là: Các bậc trí giả có giới hạnh tốt đẹp, sau khi quán xét rằng điều này là vô thường trong một thời gian dài, đã chứng đắc Niết bàn bất diệt, và với sự ràng buộc của tham ái đã được đoạn trừ hoàn toàn, sẽ đi đến sự an tịnh.