Atha pubbācariyamataṃ purecaraṃ katvā ākārantapulliṅgānaṃ pakatirūpesu abhibhavitu iccetassa pakatirūpassa nāmikapadamālaṃ vakkhāma – satthā, satthā, satthāro.
Now, taking the opinion of previous teachers as our guide, we will explain the nominal word-list of the base form of abhibhavitu among the masculine nouns ending in ā: satthā, satthā, satthāro.
Bây giờ, lấy quan điểm của các bậc thầy trước làm nền tảng, chúng tôi sẽ trình bày chuỗi danh từ của hình thái gốc abhibhavitu trong các danh từ giống đực tận cùng bằng ā – satthā, satthā, satthāro.
Satthāraṃ, satthāro.
Satthāraṃ, satthāro.
Satthāraṃ, satthāro.
Satthārā, satthārehi, satthārebhi.
Satthārā, satthārehi, satthārebhi.
Satthārā, satthārehi, satthārebhi.
Satthu, satthussa, satthuno, satthānaṃ, satthārānaṃ.
Satthu, satthussa, satthuno, satthānaṃ, satthārānaṃ.
Satthu, satthussa, satthuno, satthānaṃ, satthārānaṃ.
Satthārā, satthārehi, satthārebhi.
Satthārā, satthārehi, satthārebhi.
Satthārā, satthārehi, satthārebhi.
Satthu, satthussa, satthuno, satthānaṃ, satthārānaṃ.
Satthu, satthussa, satthuno, satthānaṃ, satthārānaṃ.
Satthu, satthussa, satthuno, satthānaṃ, satthārānaṃ.
Satthari, satthāresu.
Satthari, satthāresu.
Satthari, satthāresu.
Bho sattha, bho satthā, bhavanto satthāro.
Bho sattha, bho satthā, bhavanto satthāro.
Bho sattha, bho satthā, bhavanto satthāro.
Ayaṃ yamakamahātherena katāya cūḷaniruttiyā āgato nayo.
This is the method found in the Cūḷanirutti, composed by the Mahāthera Yamaka.
Đây là phương pháp được trích dẫn từ Cūḷanirutti do Yamakamahāthera biên soạn.
Ettha ca niruttipiṭake ca kaccāyane ca ‘‘satthunā’’ti padaṃ anāgatampi gahetabbameva ‘‘dhammarājena satthunā’’ti dassanato.
And here, even if the word “satthunā” does not appear in the Niruttipiṭaka or Kaccāyana, it should still be taken, as seen in “dhammarājena satthunā” (by the Buddha, the King of Dhamma).
Ở đây, mặc dù từ "satthunā" không xuất hiện trong Niruttipiṭaka và Kaccāyana, nhưng nó vẫn phải được chấp nhận vì có sự trích dẫn "dhammarājena satthunā" (bởi Pháp vương, bậc Đạo Sư).
‘‘Satthārā, satthunā, satthārehi, satthārebhī’’ti kamo ca veditabbo.
And the order “satthārā, satthunā, satthārehi, satthārebhi” should be understood.
Và thứ tự "satthārā, satthunā, satthārehi, satthārebhī" cũng nên được biết.
Ettha ca asatipi atthavisese byañjanavisesavasena, byañjanavisesābhāvepi atthanānatthatāvasena saddantarasandassanaṃ niruttikkamoti ‘‘satthā’’ti padaṃ ekavacanabahuvacanavasena dvikkhattuṃ vuttanti veditabbaṃ.
And here, even when there is no specific difference in meaning, due to a specific difference in consonants, or in the absence of a specific difference in consonants, due to a difference in meaning, the indication of another word-form is the method of grammar; thus, the word “satthā” is stated twice, once as singular and once as plural.
Ở đây, ngay cả khi không có sự khác biệt về nghĩa, việc trình bày các từ khác nhau dựa trên sự khác biệt về phụ âm, và khi không có sự khác biệt về phụ âm, dựa trên sự khác biệt về nghĩa, là phương pháp của ngữ pháp; nên biết rằng từ "satthā" được nói hai lần theo số ít và số nhiều.
Niruttipiṭakādīsu pana ‘‘satthā’’ti paṭhamābahuvacanaṃ na āgataṃ.
However, in the Niruttipiṭaka and other texts, the nominative plural “satthā” does not occur.
Tuy nhiên, trong Niruttipiṭaka v.v., số nhiều cách thứ nhất của "satthā" không xuất hiện.
Kiñcāpi na āgataṃ, tathāpi ‘‘avitakkitā maccumupabbajantī’’ti pāḷiyaṃ ‘‘avitakkitā’’ti paṭhamābahuvacanassa dassanato ‘‘satthā’’ti padassa paṭhamābahuvacanattaṃ avassamicchitabbaṃ.
Although it does not occur, yet, because “avitakkitā” (those who have not reflected) is seen in the Pāḷi text as a nominative plural in “avitakkitā maccumupabbajantī” (they approach death unreflectively), the nominative plural form of the word “satthā” must necessarily be accepted.
Mặc dù không xuất hiện, nhưng vì có sự trích dẫn "avitakkitā" (những người không suy nghĩ) là số nhiều cách thứ nhất trong Pāḷi "avitakkitā maccumupabbajantī" (những người không suy nghĩ đi đến cái chết), nên số nhiều cách thứ nhất của từ "satthā" nhất định phải được chấp nhận.
Tathā vattā, dhātā, gantādīnampi taggatikattā.
Similarly, for vattā, dhātā, gantā, and so on, due to their similar derivation.
Tương tự, đối với vattā, dhātā, gantā v.v. cũng vậy, vì chúng thuộc cùng loại.
Tathā niruttipiṭake ‘‘satthāre’’ti dutiyābahuvacanañca ‘‘satthussa, satthāna’’nti catutthīchaṭṭhekavacanabahuvacanāni ca āgatāni, cūḷaniruttiyaṃ pana na āgatāni.
Similarly, in the Niruttipiṭaka, the accusative plural “satthāre” and the dative/genitive singular and plural forms “satthussa, satthāna” are present, but they are not present in the Cūḷanirutti.
Tương tự, trong Niruttipiṭaka, số nhiều cách thứ hai "satthāre" và số ít, số nhiều cách thứ tư và thứ sáu "satthussa, satthānaṃ" đều xuất hiện, nhưng không xuất hiện trong Cūḷanirutti.
Tattha ‘‘mātāpitaro poseti.
There, since it is seen as “mātāpitaro poseti. (He supports his mother and father.)
Ở đó, "mātāpitaro poseti (nuôi dưỡng cha mẹ).
Bhātaro atikkamatī’’ti dassanato ‘‘satthāre’’ti dutiyābahuvacanarūpaṃ ayuttaṃ viya dissati.
Bhātaro atikkamatī” (He surpasses his brothers), the accusative plural form “satthāre” seems unsuitable.
Bhātaro atikkamatī" (vượt qua các anh em) – vì có sự trích dẫn này, hình thái số nhiều cách thứ hai "satthāre" dường như không phù hợp.
Kaccāyanādīsu ‘‘bho sattha, bho satthā’’ iti rassadīghavasena ālapanekavacanadvayaṃ vuttaṃ.
In Kaccāyana and other texts, two forms of the vocative singular are stated, “bho sattha” (short) and “bho satthā” (long).
Trong Kaccāyana v.v., hai số ít cách hô cách "bho sattha, bho satthā" được nói với âm ngắn và âm dài.
Niruttipiṭake ‘‘bho sattha’’ itirassavasena ālapanekavacanaṃ vatvā ‘‘bhavanto satthāro’’ti ārādesavasena ālapanabahuvacanaṃ vuttaṃ.
In the Niruttipiṭaka, after stating the vocative singular “bho sattha” (short), the vocative plural “bhavanto satthāro” is stated by means of the ārā substitution.
Trong Niruttipiṭaka, sau khi nói số ít cách hô cách "bho sattha" với âm ngắn, số nhiều cách hô cách "bhavanto satthāro" được nói với sự thay thế ārā.
Cūḷaniruttiyaṃ ‘‘bho sattha’’ iti rassavasena ālapanekavacanaṃ vatvā ‘‘bho satthā’’ iti dīghavasena ālapanabahuvacanaṃ lapitaṃ.
In the Cūḷanirutti, after stating the vocative singular “bho sattha” (short), the vocative plural “bho satthā” is stated with a long vowel.
Trong Cūḷanirutti, sau khi nói số ít cách hô cách "bho sattha" với âm ngắn, số nhiều cách hô cách "bho satthā" được nói với âm dài.
Sabbametaṃ āgame upaparikkhitvā yathā na virujjhati, tathā gahetabbaṃ.
All of this should be examined in the Āgama (original texts) and accepted in a way that does not conflict.
Tất cả những điều này nên được xem xét kỹ lưỡng trong các kinh điển để chấp nhận sao cho không có sự mâu thuẫn.
Idāni satthusaddassa yaṃ rūpantaraṃ amhehi diṭṭhaṃ, taṃ dassessāma – tathā hi ‘‘imesaṃ mahānāma tiṇṇaṃ satthūnaṃ ekā niṭṭhā udāhu puthu niṭṭhā’’ti pāḷiyaṃ ‘‘satthūna’’nti padaṃ diṭṭhaṃ, tasmā ayampi kamo veditabbo ‘‘satthu, satthussa, satthuno, satthānaṃ, satthārānaṃ, satthūna’’nti.
Now we will show another form of the word satthu that we have seen—for instance, the word “satthūna” is seen in the Pāḷi text: “Imesaṃ mahānāma tiṇṇaṃ satthūnaṃ ekā niṭṭhā udāhu puthu niṭṭhā?” (Are these three teachers, Mahānāma, of one or separate conclusions?). Therefore, this order should also be understood: “satthu, satthussa, satthuno, satthānaṃ, satthārānaṃ, satthūna.”
Bây giờ, chúng tôi sẽ trình bày hình thái khác của từ satthu mà chúng tôi đã thấy – như vậy, trong Pāḷi "imesaṃ mahānāma tiṇṇaṃ satthūnaṃ ekā niṭṭhā udāhu puthu niṭṭhā" (Này Mahānāma, ba vị Đạo Sư này có một kết thúc hay các kết thúc riêng biệt?) đã thấy từ "satthūnaṃ", do đó, phương pháp này cũng nên được biết: "satthu, satthussa, satthuno, satthānaṃ, satthārānaṃ, satthūnaṃ".
Abhibhavitā, abhibhavitā, abhibhavitāro.
Abhibhavitā, abhibhavitā, abhibhavitāro.
Abhibhavitā, abhibhavitā, abhibhavitāro.
Abhibhavitāraṃ, abhibhavitāro.
Abhibhavitāraṃ, abhibhavitāro.
Abhibhavitāraṃ, abhibhavitāro.
Abhibhavitārā, abhibhavitunā, abhibhavitārehi, abhibhavitārebhi.
Abhibhavitārā, abhibhavitunā, abhibhavitārehi, abhibhavitārebhi.
Abhibhavitārā, abhibhavitunā, abhibhavitārehi, abhibhavitārebhi.
Abhibhavitu, abhibhavitussa, abhibhavituno, abhibhavitānaṃ, abhibhavitārānaṃ, abhibhavitūnaṃ.
Abhibhavitu, abhibhavitussa, abhibhavituno, abhibhavitānaṃ, abhibhavitārānaṃ, abhibhavitūnaṃ.
Abhibhavitu, abhibhavitussa, abhibhavituno, abhibhavitānaṃ, abhibhavitārānaṃ, abhibhavitūnaṃ.
Abhibhavitārā, abhibhavitārehi, abhibhavitārebhi.
Abhibhavitārā, abhibhavitārehi, abhibhavitārebhi.
Abhibhavitārā, abhibhavitārehi, abhibhavitārebhi.
Abhibhavitu, abhibhavitussa, abhibhavituno, abhibhavitānaṃ, abhibhavitārānaṃ.
Abhibhavitu, abhibhavitussa, abhibhavituno, abhibhavitānaṃ, abhibhavitārānaṃ.
Abhibhavitu, abhibhavitussa, abhibhavituno, abhibhavitānaṃ, abhibhavitārānaṃ.
Abhibhavitari, abhibhavitāresu.
Abhibhavitari, abhibhavitāresu.
Abhibhavitari, abhibhavitāresu.
Bho abhibhavita, bho abhibhavitā, bhavanto abhibhavitāro.
Bho abhibhavita, bho abhibhavitā, bhavanto abhibhavitāro.
Bho abhibhavita, bho abhibhavitā, bhavanto abhibhavitāro.
Yathā panettha abhibhavitu iccetassa pakatirūpassa nāmikapadamālā satthunayena yojitā, evaṃ paribhavituādīnañca aññesañca taṃsadisānaṃ nāmikapadamālā satthunayena yojetabbā.
Just as the nominal word-list of the base form of abhibhavitu is applied here according to the pattern of satthu, so too the nominal word-lists of paribhavitu and others of similar kind should be applied according to the pattern of satthu.
Như chuỗi danh từ của hình thái gốc abhibhavitu ở đây được kết hợp theo phương pháp của satthu, thì chuỗi danh từ của paribhavitu v.v. và các từ tương tự khác cũng nên được kết hợp theo phương pháp của satthu.
Etthaññāni taṃsadisāni nāma ‘‘vattā, dhātā’’iccādīnaṃ padānaṃ vattudhātu iccādīni pakatirūpāni.
Here, other words of similar kind are the base forms like vattudhātu for the words “vattā, dhātā,” and so on.
Ở đây, các danh từ tương tự khác là các hình thái gốc như vattudhātu của các từ "vattā, dhātā" v.v.
Tatra kattusaddādayo rūpantaravasena satthusaddato kiñci bhijjanti.
Among these, words like kattu differ somewhat from the word satthu in terms of their alternate forms.
Trong đó, các từ như kattu v.v. hơi khác với từ satthu về hình thái.
Tathā hi ‘‘uṭṭhehi katte taramāno, gantvā vessantaraṃvadā’’ti ettha ‘‘katte’’ti idaṃ ālapanekavacanarūpaṃ, evañhi ‘‘bho kattā’’ti rūpato rūpantaraṃ nāma.
Just as in ‘‘uṭṭhehi katte taramāno, gantvā vessantaraṃvadā’’ (Arise, Katte, quickly, go and speak to Vessantara), here ‘‘katte’’ is a vocative singular form, and indeed it is a different form from ‘‘bho kattā’’.
Thật vậy, trong câu ‘‘hãy đứng dậy, hỡi người phu xe, nhanh chóng đi nói với Vessantara’’, từ ‘‘katte’’ này là dạng hô cách số ít, và nó là một dạng khác so với dạng ‘‘bho kattā’’.
‘‘Tena hi bho khatte yena campeyyakā brāhmaṇagahapatikā tenupasaṅkamā’’ti ettha ‘‘khatte’’ti idañcālapanekavacanarūpaṃ.
In ‘‘Tena hi bho khatte yena campeyyakā brāhmaṇagahapatikā tenupasaṅkamā’’ (Then, friend Khattā, approach where the Brahmaṇa householders of Campeyya are), here ‘‘khatte’’ is also a vocative singular form.
Trong câu ‘‘Vậy thì, hỡi người phu xe, hãy đi đến chỗ các Bà-la-môn và gia chủ ở Campā’’, từ ‘‘khatte’’ này cũng là dạng hô cách số ít.
Evampi ‘‘bho khattā’’ti rūpato rūpantaraṃ nāma.
In this way, too, it is a different form from ‘‘bho khattā’’.
Tương tự như vậy, nó là một dạng khác so với dạng ‘‘bho khattā’’.
‘‘Nette ujuṃ gate satī’’ti ettha ‘‘nette’’ti idaṃ sattamiyā ekavacanarūpaṃ, etampi ‘‘nettarī’’ti rūpato rūpantaraṃ.
In ‘‘Nette ujuṃ gate satī’’ (When the eye goes straight), here ‘‘nette’’ is a locative singular form, and this too is a different form from ‘‘nettarī’’.
Trong câu ‘‘khi con mắt thẳng hàng’’, từ ‘‘nette’’ này là dạng định sở cách số ít, và nó cũng là một dạng khác so với dạng ‘‘nettarī’’.
‘‘Ārādhayati rājānaṃ, pūjaṃ labhati bhattusū’’ti ettha ‘‘bhattūsū’’ti idaṃ sattamiyā bahuvacanarūpaṃ.
In ‘‘Ārādhayati rājānaṃ, pūjaṃ labhati bhattusū’’ (He pleases the king, he receives worship among the lords/husbands), here ‘‘bhattūsū’’ is a locative plural form.
Trong câu ‘‘làm hài lòng vua, được sự cúng dường từ các chủ nhân’’, từ ‘‘bhattūsū’’ này là dạng định sở cách số nhiều.
‘‘Bhattāresū’’ti rūpato rūpantaraṃ, atra ‘‘bhattūsū’’ti dassanato, ‘‘mātāpitūsu paṇḍitā’’ti ettha ‘‘pitūsū’’ti dassanato ca ‘‘vattūsu dhātūsu gantūsu netūsu dātūsu kattūsū’’ti evamādinayopi gahetabbo.
It is a different form from ‘‘bhattāresū’’. Here, from the example of ‘‘bhattūsū’’, and from the example of ‘‘pitūsū’’ in ‘‘mātāpitūsu paṇḍitā’’ (wise among mothers and fathers), the pattern of ‘‘vattūsu, dhātūsu, gantūsu, netūsu, dātūsu, kattūsū’’, and so forth, should be understood.
Nó là một dạng khác so với dạng ‘‘bhattāresū’’. Ở đây, từ ‘‘bhattūsū’’ và từ ‘‘pitūsū’’ trong ‘‘mātāpitūsu paṇḍitā’’ (những người trí tuệ trong cha mẹ) cũng nên được hiểu theo cách tương tự như ‘‘vattūsu, dhātūsu, gantūsu, netūsu, dātūsu, kattūsu’’ v.v.
Ayaṃ nayo satthusaddepi icchitabbo viya amhe paṭibhāti.
This pattern, it seems to us, is also desirable for the word satthar.
Theo chúng tôi, cách này cũng nên được áp dụng cho từ satthu (bậc Đạo Sư).
Pitā, pitā, pitaro.
Pitā (father), pitā (father), pitaro (fathers).
Pitā (cha), pitā, pitaro.
Pitaraṃ, pitaro.
Pitaraṃ (father), pitaro (fathers).
Pitaraṃ, pitaro.
Pitarā, pitunā, petyā, pitarehi, pitarebhi, pitūhi, pitūbhi.
Pitarā (by/with father), pitunā (by/with father), petyā (by/with father), pitarehi (by/with fathers), pitarebhi (by/with fathers), pitūhi (by/with fathers), pitūbhi (by/with fathers).
Pitarā, pitunā, petyā, pitarehi, pitarebhi, pitūhi, pitūbhi.
Pitu, pitussa, pituno, pitānaṃ, pitarānaṃ, pitūnaṃ.
Pitu (to/of father), pitussa (to/of father), pituno (to/of father), pitānaṃ (to/of fathers), pitarānaṃ (to/of fathers), pitūnaṃ (to/of fathers).
Pitu, pitussa, pituno, pitānaṃ, pitarānaṃ, pitūnaṃ.
Pitarā, petyā, pitarehi, pitarebhi, pitūhi, pitūbhi.
Pitarā (from father), petyā (from father), pitarehi (from fathers), pitarebhi (from fathers), pitūhi (from fathers), pitūbhi (from fathers).
Pitarā, petyā, pitarehi, pitarebhi, pitūhi, pitūbhi.
Pitu, pitussa, pituno, pitānaṃ, pitarānaṃ, pitūnaṃ.
Pitu (to/of father), pitussa (to/of father), pituno (to/of father), pitānaṃ (to/of fathers), pitarānaṃ (to/of fathers), pitūnaṃ (to/of fathers).
Pitu, pitussa, pituno, pitānaṃ, pitarānaṃ, pitūnaṃ.
Pitari, pitaresu, pitūsu.
Pitari (in/on father), pitaresu (in/on fathers), pitūsu (in/on fathers).
Pitari, pitaresu, pitūsu.
Bho pita, bho pitā, bhavanto pitaro.
Bho pita (O father), bho pitā (O father), bhavanto pitaro (O fathers).
Bho pita, bho pitā, bhavanto pitaro.
Ettha pana ‘‘petyā, pitūna’’nti imaṃ nayadvayaṃ vajjetvā bhātusaddassa ca padamālā yojetabbā.
Here, however, excluding these two patterns of ‘‘petyā, pitūna’’, the declension of the word bhātu (brother) should be applied.
Tuy nhiên, ở đây, ngoại trừ hai cách ‘‘petyā, pitūnaṃ’’ này, cần áp dụng bảng biến cách cho từ bhātu (anh/em).
Tattha ‘‘matyā ca petyā ca kataṃ susādhu, anuññātosi mātāpitūhi, mātāpitūnaṃ accayenā’’ti ca dassanato pitusaddassa ‘‘petyā, pitūhi, pitūbhi.
There, from the examples of ‘‘matyā ca petyā ca kataṃ susādhu’’ (done very well by mother and father), ‘‘anuññātosi mātāpitūhi’’ (you are permitted by your parents), and ‘‘mātāpitūnaṃ accayenā’’ (by the transgression of parents), the variations in forms for the word pitu (father) such as ‘‘petyā, pitūhi, pitūbhi,
Trong đó, từ ‘‘matyā ca petyā ca kataṃ susādhu, anuññātosi mātāpitūhi, mātāpitūnaṃ accayenā’’ (được làm tốt bởi mẹ và cha, được cha mẹ cho phép, sau khi cha mẹ qua đời) cho thấy sự khác biệt về dạng của từ pitu là ‘‘petyā, pitūhi, pitūbhi,
Pitūna’’nti rūpabhedo ca, ‘‘pitaro’’ iccādīsu rassattañca satthusaddato viseso.
pitūna’’ and the short vowel forms in ‘‘pitaro’’ etc., are distinctive from the word satthu (teacher).
pitūnaṃ’’, và sự rút ngắn nguyên âm trong ‘‘pitaro’’ v.v. là điểm khác biệt so với từ satthu.
Tattha ca ‘‘petyā’’ti idaṃ ‘‘jantuyo, hetuyo, hetuyā, adhipatiyā’’ti padāni viya acinteyyaṃ pulliṅgarūpanti daṭṭhabbaṃ.
And there, ‘‘petyā’’ should be seen as an inconceivable masculine form, like the words ‘‘jantuyo, hetuyo, hetuyā, adhipatiyā’’.
Và trong đó, từ ‘‘petyā’’ nên được xem là một dạng giống đực không thể suy diễn, tương tự như các từ ‘‘jantuyo, hetuyo, hetuyā, adhipatiyā’’.
Codanā sodhanā cātra bhavati – satthā pitā iccevamādīni nipphannattamupādāya ākārantānīti ca, paṭhamaṃ ṭhapetabbaṃ pakatirūpamupādāya ukārantānīti ca tumhe bhaṇatha, ‘‘hetu satthāradassanaṃ.
Here arises a question and a clarification: You say that satthā pitā, and so forth, are ending in ā due to their derived form, and ending in u due to their primary, natural form.
Ở đây có một câu hỏi và lời giải đáp: Các vị nói rằng satthā, pitā v.v. là những từ kết thúc bằng ā vì chúng đã được hình thành, và là những từ kết thúc bằng u nếu xét theo dạng gốc ban đầu. Nhưng trong các trường hợp như ‘‘hetu satthāradassanaṃ,
Amātāpitarasaṃvaḍḍho.
However, in phrases such as ‘‘hetu satthāradassanaṃ’’ (the reason is the sight of the Teacher),
amātāpitarasaṃvaḍḍho,
Kattāraniddeso’’tiādīsu pana satthāra iccādīni kathaṃ tumhe bhaṇathāti?
‘‘amātāpitarasaṃvaḍḍho’’ (one not nurtured by mother and father), ‘‘kattāraniddeso’’ (designation of the doer), and so forth, how do you explain forms like satthāra?
kattāraniddeso’’ v.v., các vị giải thích các từ như satthāra v.v. như thế nào?
Etānipi mayaṃ pakatirūpamupādāya ukārantānīti bhaṇāmāti.
We say that these too are ending in u due to their primary, natural form.
Chúng tôi nói rằng những từ này cũng là những từ kết thúc bằng u nếu xét theo dạng gốc ban đầu.
Nanu ca bho etāni akārantānīti?
But surely, sir, these end in a?
Chẳng phải, thưa ngài, những từ này kết thúc bằng a sao?
Na, ukārantāniyeva tāni.
No, they end in u.
Không, chúng chỉ kết thúc bằng u thôi.
Nanu ca bho yo aṃ nādīni parabhūtāni vacanāni na dissanti yehi ukārantasaddānamantassa ārādeso siyā, tasmā akārantānīti?
But surely, sir, the inflections yo, aṃ, nā, and so forth, which, when following, would cause the final u of u-ending words to change to ārā, are not seen; therefore, do they not end in a?
Chẳng phải, thưa ngài, không thấy các từ như yo, aṃ, nā v.v. theo sau, mà nhờ đó âm u ở cuối các từ kết thúc bằng u có thể biến thành ārā sao? Do đó, chúng kết thúc bằng a chứ?
Na, īdise ṭhāne parabhūtānaṃ yo aṃ nādīnaṃ vacanānamanokāsattā.
No, because in such cases, the inflections yo, aṃ, nā, and so forth, are not applicable when following.
Không, vì trong những trường hợp như vậy, các từ theo sau như yo, aṃ, nā v.v. không có chỗ để xuất hiện.
Tathā hi samāsavisayo eso.
Indeed, this is the domain of compounds.
Thật vậy, đây là phạm vi của từ ghép (samāsa).
Samāsavisayasmiñhi acinteyyānipi rūpāni dissantīti.
For in the domain of compounds, even inconceivable forms are seen.
Trong phạm vi từ ghép, ngay cả những dạng không thể suy diễn cũng xuất hiện.
Evaṃ santepi bho ‘‘gāmato nikkhamatī’’ti payogassa viya asamāsavisaye ‘‘satthārato satthāraṃ gacchatī’’ti niddesapāḷidassanato ‘‘hetu satthāradassana’’ntiādīsu satthāra iccādīni akārantānīti cintetabbānīti?
Even so, sir, just as in the usage ‘‘gāmato nikkhamatī’’ (he goes out from the village) in a non-compound context, from the seeing of a niddesapāḷi (canonical passage specifying rules) like ‘‘satthārato satthāraṃ gacchatī’’ (he goes from teacher to teacher), should forms like satthāra, and so forth, in ‘‘hetu satthāradassanaṃ’’ (the reason is the sight of the Teacher), and so on, be considered as ending in a?
Dù vậy, thưa ngài, trong các trường hợp như ‘‘hetu satthāradassanaṃ’’ v.v., các từ như satthāra v.v. nên được xem là kết thúc bằng a, vì trong trường hợp không ghép từ, chúng ta thấy trong Niddesapāḷi có câu ‘‘satthārato satthāraṃ gacchatī’’ (đi từ Đạo Sư đến Đạo Sư), giống như cách dùng ‘‘gāmato nikkhamatī’’ (đi ra khỏi làng) sao?
Na cintetabbāni ‘‘satthārato satthāraṃ gacchatī’’ti etthāpi ukārantattā.
They should not be considered so, for in ‘‘satthārato satthāraṃ gacchatī’’ too, it is an u-ending word.
Không nên xem như vậy, vì ngay cả trong ‘‘satthārato satthāraṃ gacchatī’’, chúng cũng kết thúc bằng u.
Ettha hi asamāsattepi topaccayaṃ paṭicca satthusaddassa ukāro ārādesaṃ labhati.
Here, even in a non-compound state, due to the suffix to, the u vowel of the word satthu receives the ārā substitution.
Ở đây, ngay cả khi không ghép từ, âm u của từ satthu cũng biến thành ārā do hậu tố to.
Yāni pana tumhe ukārassa ārādesanimittāni yo aṃnādīni vacanāni icchatha, tāni īdise ṭhāne viññūnaṃ pamāṇaṃ na honti.
But those inflections, such as yo, aṃ, nā, and so forth, which you desire as conditions for the ārā substitution of u, are not authoritative for the discerning in such a context.
Còn những từ như yo, aṃ, nā v.v. mà các vị muốn làm dấu hiệu cho sự biến đổi u thành ārā, thì chúng không phải là tiêu chuẩn cho những người có trí tuệ trong những trường hợp như vậy.
Kāni pana hontīti ce?
What then are authoritative, you ask?
Nếu hỏi vậy thì cái gì là tiêu chuẩn?
Asamāsavisaye topaccayo ca samāsavisaye parapadāni ca parapadābhāve syādivibhattiyo cāti imāneva īdise ṭhāne ekantena pamāṇaṃ honti.
Only the to suffix in a non-compound context, and the subsequent words in a compound context, and in the absence of subsequent words, the syādi inflections, these alone are absolutely authoritative in such a context.
Trong trường hợp không ghép từ, hậu tố to, và trong trường hợp ghép từ, các từ đứng sau (parapada), và khi không có từ đứng sau, các biến cách syādivibhatti – chỉ những cái này mới là tiêu chuẩn tuyệt đối trong những trường hợp như vậy.
Tathā hi dhammapadaṭṭhakathāyaṃ ‘‘yāvadeva anatthāya, ñattaṃ bālassa jāyatī’’ti imissā pāḷiyā atthasaṃvaṇṇanāyaṃ ‘‘ayaṃ nimmātāpitaroti imasmiṃ pahaṭe daṇḍo natthī’’ti ettha nimmātāpitaroti imassa samāsavisayattā simhi pare ukāro ārādesaṃ labhati, tato sissa okārādeso, iccetaṃ padaṃ pakatirūpavasena ukārantaṃ bhavati.
Thus, in the Dhammapadaṭṭhakathā, in the explanation of the meaning of this Pāḷi passage ‘‘yāvadeva anatthāya, ñattaṃ bālassa jāyatī’’ (As far as harm, knowledge arises for the fool), in ‘‘ayaṃ nimmātāpitaroti imasmiṃ pahaṭe daṇḍo natthī’’ (there is no punishment for striking this fatherless motherless one), because ‘‘nimmātāpitaro’’ is in a compound context, the u vowel receives the ārā substitution when si follows; then the si becomes o, and thus this word is u-ending in its primary form.
Thật vậy, trong Chánh Pháp Kinh Chú Giải ( Dhammapadaṭṭhakathā), khi giải thích ý nghĩa của câu kệ ‘‘yāvadeva anatthāya, ñattaṃ bālassa jāyatī’’ (sự hiểu biết của kẻ ngu chỉ sinh ra sự bất lợi), trong câu ‘‘ayaṃ nimmātāpitaroti imasmiṃ pahaṭe daṇḍo natthī’’ (không có hình phạt khi đánh người không cha mẹ này), vì ‘‘nimmātāpitaro’’ là một từ ghép, khi có si theo sau, âm u biến thành ārā, sau đó si biến thành o, do đó từ này theo dạng gốc là kết thúc bằng u.
Nipphannattamupādāya ‘‘puriso, urago’’ti padāni viya okārantañca bhavati.
And due to its derived form, it becomes o-ending, like the words ‘‘puriso, urago’’.
Và khi đã được hình thành, nó kết thúc bằng o, giống như các từ ‘‘puriso, urago’’.
Ayaṃ panettha samāsaviggaho ‘‘mātā ca pitā ca mātāpitaro, natthi mātāpitaro etassāti nimmātāpitaro’’ti.
The analysis of this compound here is ‘‘mātā ca pitā ca mātāpitaro, natthi mātāpitaro etassāti nimmātāpitaro’’ (mother and father are mātāpitaro; one who has no mother and father is nimmātāpitaro).
Sự phân tích từ ghép ở đây là ‘‘mātā ca pitā ca mātāpitaro, natthi mātāpitaro etassāti nimmātāpitaro’’ (mẹ và cha là mātāpitaro, người không có cha mẹ là nimmātāpitaro).
Pakatirūpavasena hi ‘‘nimmātāpitu’’ iti ṭhite sivacanasmiṃ pare ukārassa ārādeso hoti.
For when ‘‘nimmātāpitu’’ stands in its primary form, the u vowel receives the ārā substitution when the si inflection follows.
Thật vậy, khi ở dạng gốc là ‘‘nimmātāpitu’’, khi có biến cách si theo sau, âm u biến thành ārā.
Katthaci pana dhammapadaṭṭhakathāpotthake ‘‘ayaṃ nimmātāpitiko’’ti pāṭho dissati, eso pana ‘‘ayaṃ nimmātāpitaro’’ti padassa ayuttataṃ maññamānehi ṭhapitoti maññāma, na so ayutto aṭṭhakathāpāṭho.
However, in some Dhammapadaṭṭhakathā manuscripts, the reading ‘‘ayaṃ nimmātāpitiko’’ is found. We believe that this was placed there by those who considered the word ‘‘ayaṃ nimmātāpitaro’’ to be unsuitable, but that aṭṭhakathā reading is not unsuitable.
Tuy nhiên, ở một số bản Chánh Pháp Kinh Chú Giải, có thấy văn bản ‘‘ayaṃ nimmātāpitiko’’. Chúng tôi nghĩ rằng điều này được thêm vào bởi những người cho rằng từ ‘‘ayaṃ nimmātāpitaro’’ là không đúng, nhưng văn bản chú giải đó không sai.
So hi umaṅgajātakaṭṭhakathāyaṃ ekapitaroti simhi ārādesapayogena sameti.
For it agrees with the usage of the ārā substitution in si for ‘‘ekapitaro’’ in the Umaṅgajātakaṭṭhakathā.
Thật vậy, nó phù hợp với cách dùng biến đổi ārā khi có si trong ‘‘ekapitaro’’ trong Chú Giải Umagga Jātaka.
Tathā hi –
Thus –
Thật vậy –
Imissā pāḷiyā atthaṃ saṃvaṇṇentehi pāḷinayaññūhi garūhi ‘‘niyakoti ajjhattiko ekapitaro ekamātuyā jāto’’ti simhi ārādesapayogaracanā katā.
In explaining the meaning of this Pāḷi passage, the venerable teachers, experts in the Pāḷi idiom, made the construction using the ārā substitution in si for ‘‘niyako’’ as ‘‘ajjhattiko ekapitaro ekamātuyā jāto’’ (one born of an inner, single father and a single mother).
Khi giải thích ý nghĩa của câu kệ này, các bậc thầy thông hiểu ngữ pháp Pāḷi đã tạo ra cách dùng biến đổi ārā khi có si trong ‘‘niyakoti ajjhattiko ekapitaro ekamātuyā jāto’’ (niyaka nghĩa là ruột thịt, sinh ra từ một cha và một mẹ).
Na kevalañca simhi ārādese pulliṅgappayogoyevamhehi diṭṭho, atha kho itthiliṅgappayogopi sāsane diṭṭho.
And not only have we observed the masculine usage with the ārā substitution in si, but the feminine usage has also been observed in the Sāsana.
Không chỉ cách dùng giống đực với biến đổi ārā khi có si được chúng tôi thấy, mà cách dùng giống cái cũng được thấy trong giáo pháp.
Tathā hi vinayapiṭake cūḷavagge ‘‘assamaṇī hoti asakyadhītarā’’ti padaṃ dissati.
Thus, in the Vinayapiṭaka, Cūḷavagga, the phrase ‘‘assamaṇī hoti asakyadhītarā’’ (she is not a bhikkhunī, not a daughter of the Sakyas) is seen.
Thật vậy, trong Tiểu Phẩm ( Cūḷavagga) của Tạng Luật, có thấy từ ‘‘assamaṇī hoti asakyadhītarā’’ (không phải là sa-môn ni, không phải là con gái của dòng Sakya).
Ayaṃ panettha samāsaviggaho ‘‘sakyakule uppannattā sakyassa bhagavato dhītā sakyadhītarā, na sakyadhītarā asakyadhītarā’’ti.
The analysis of this compound here is ‘‘sakyakule uppannattā sakyassa bhagavato dhītā sakyadhītarā, na sakyadhītarā asakyadhītarā’’ (born in the Sakya clan, a daughter of the Buddha, the Sakya; one who is not a Sakya daughter is asakyadhītarā).
Sự phân tích từ ghép ở đây là ‘‘sakyakule uppannattā sakyassa bhagavato dhītā sakyadhītarā, na sakyadhītarā asakyadhītarā’’ (vì sinh ra trong dòng Sakya nên là con gái của Đức Thế Tôn dòng Sakya là sakyadhītarā, người không phải con gái của dòng Sakya là asakyadhītarā).
Idhāpi simhi pare ukārassa ārādeso kato, itthiliṅgabhāvassa icchitattā āpaccayo, tato silopo ca daṭṭhabbo.
Here too, the u vowel is substituted with ārā when si follows, and the ā suffix, and then the elision of si, should be understood as desired for its feminine gender.
Ở đây cũng vậy, âm u biến thành ārā khi có si theo sau, và cần hiểu rằng có hậu tố ā vì mong muốn là giống cái, sau đó si bị lược bỏ.
Evaṃ samāsapadatte satthu pitu kattusaddānaṃ nāmikapadamālāyaṃ vuttarūpato koci koci rūpaviseso dissati.
Thus, in compound words, some variations in form are seen for the words satthu, pitu, kattu from the forms stated in the nominal declension.
Như vậy, trong các từ ghép, có một số dạng khác biệt so với các dạng được nêu trong bảng biến cách của các từ satthu, pitu, kattu.
Aññesampi rūpaviseso nayaññunā maggitabbo suttantesu.
Other variations in form should also be sought out in the Suttantas by one skilled in grammar.
Các dạng khác biệt khác cũng nên được người thông hiểu ngữ pháp tìm thấy trong các bài kinh.
Ko hi nāma samattho nissesato buddhavacanasāgare saṃkiṇṇāni vicitrāni paṇḍitajanānaṃ hadayavimhāpanakarāni padarūparatanāni samuddharitvā dassetuṃ, tasmā amhehi appamattakāniyeva dassitāni.
For who is capable of completely extracting and displaying all the various jewel-like word forms, which delight the hearts of the wise, scattered throughout the ocean of the Buddha's teachings? Therefore, only a few have been shown by us.
Ai có thể hoàn toàn khai thác và trình bày những viên ngọc quý về dạng từ đa dạng, phức tạp, làm say đắm lòng người trí tuệ, nằm rải rác trong biển Phật ngôn? Do đó, chúng tôi chỉ trình bày một phần nhỏ.
Ye panidha amhehi ‘‘satthā, abhibhavitā, vattā, kattā’’dayo saddā pakāsitā, tesu keci upayogavacanena saddhiṃ niccaṃ vattanti ‘‘pucchitā, okkamitā’’iccādayo.
However, regarding the words like "teacher" (satthā), "conqueror" (abhibhavitā), "speaker" (vattā), "maker" (kattā), etc., which have been elucidated by us here, some of them always occur with the accusative case (upayogavacana), such as "having asked" (pucchitā), "having entered" (okkamitā), and so on.
Trong số những từ như "Bậc Đạo Sư (satthā), Bậc Chinh Phục (abhibhavitā), Bậc Nói (vattā), Bậc Làm (kattā)" mà chúng tôi đã trình bày ở đây, một số luôn được dùng với cách ngữ dụng (upayogavacana), ví dụ như "người đã hỏi (pucchitā), người đã bước vào (okkamitā)".
Tathā hi ‘‘abhijānāsi no tvaṃ mahārāja imaṃ pañhaṃ aññe samaṇabrāhmaṇe pucchitā.
Indeed, many such usages are seen, for example, "Do you know, great king, having asked other recluses and brahmins this question?"
Quả vậy, có nhiều cách dùng được thấy như "Thưa Đại vương, ngài có biết rằng ngài đã hỏi vấn đề này với các Sa-môn và Bà-la-môn khác không?
Niddaṃ okkamitā’’tiādipayogā bahū dissanti.
"Having entered sleep," and so forth.
Người đã đi vào giấc ngủ".
Keci sāmivacanena saddhiṃ niccaṃ vattanti ‘‘abhibhavitā, vattā’’iccādayo.
Some always occur with the genitive case (sāmivacana), such as "conqueror" (abhibhavitā), "speaker" (vattā), and so on.
Một số khác luôn được dùng với cách ngữ sở hữu (sāmivacana), ví dụ như "Bậc Chinh Phục (abhibhavitā), Bậc Nói (vattā)".
Tathā hi ‘‘paccāmittānaṃ abhibhavitā, tassa bhavanti vattāro.
Indeed, many such usages are seen, for example, "conqueror of enemies," "they are speakers of that."
Quả vậy, có nhiều cách dùng được thấy như "Bậc chinh phục kẻ thù, họ là những người nói về điều đó.
Amatassa dātā.
"Giver of the Deathless."
Người ban tặng sự bất tử.
Parissayānaṃ sahitā.
"Endurer of dangers."
Người chịu đựng hiểm nguy.
Anuppannassa maggassa, uppādetā naruttamo’’tiādipayogā bahū dissanti.
"The foremost man who caused the unarisen path to arise," and so forth.
Bậc tối thượng trong loài người, người đã khai mở con đường chưa từng được khai mở".
Keci pana upayogavacanenapi saddhiṃ neva vattanti niyogā paññattiyaṃ pavattanato.
However, some do not occur with the accusative case at all, because they function as fixed designations (paññatti).
Tuy nhiên, một số khác không bao giờ được dùng với cách ngữ dụng vì chúng được dùng trong sự quy định theo quy tắc (niyoga paññatti).
Taṃ yathā?
Such as what?
Ví dụ như thế nào?
‘‘Satthā, pitā, bhātā, nattā’’iccādayo.
"Teacher" (satthā), "father" (pitā), "brother" (bhātā), "grandson" (nattā), and so on.
"Bậc Đạo Sư (satthā), cha (pitā), anh em (bhātā), cháu (nattā)" v.v.
Ettha pana ‘‘upayogavacanena saddhiṃ niccaṃ vattantī’’tiādivacanaṃ kammabhūtaṃ atthaṃ sandhāya katanti veditabbaṃ.
Here, it should be understood that the statement "they always occur with the accusative case" and so forth is made with reference to the object (kamma) of the meaning.
Tuy nhiên, ở đây, câu nói "luôn được dùng với cách ngữ dụng" v.v. cần được hiểu là được nói đến dựa trên ý nghĩa của đối tượng (kammabhūta attha).
Evaṃ ukārantatāpakatikānaṃ ākārantapadānaṃ pavattiṃ viditvā saddesu atthesu ca kosallamicchantehi puna liṅgaantavasena ‘‘satthā, sattho, sattha’’nti tikaṃ katvā padānamattho ca pakatirūpassa nāmikapadamālā ca padānaṃ sadisāsadisatā ca vavatthapetabbā.
Thus, having understood the usage of words ending in u and then in ā, those who desire proficiency in words and meanings should then make a triad of words "satthā, sattho, satthaṃ" based on their gender-endings, and the meaning of the words, the nominal declension of the basic form, and the similarities and dissimilarities of the words should be distinguished.
Như vậy, sau khi biết sự biến cách của các từ có gốc tận cùng bằng u và sau đó thành ā, những ai muốn thành thạo về từ ngữ và ý nghĩa cần phải phân định ý nghĩa của các từ và bảng biến cách danh từ của dạng gốc, cũng như sự giống và khác nhau của các từ, bằng cách tạo thành bộ ba "satthā, sattho, satthaṃ" theo giới tính và tận cùng.
Tatra hi ‘‘satthā’’ti idaṃ paṭhamaṃ ukārantatāpakatiyaṃ ṭhatvā pacchā ākārantabhūtaṃ pulliṅgaṃ, ‘‘sattho’’ti idaṃ paṭhamaṃ akārantatāpakatiyaṃ ṭhatvā pacchā okārantabhūtaṃ pulliṅgaṃ, ‘‘sattha’’ntidaṃ pana paṭhamaṃ akārantatāpakatiyaṃ ṭhatvā pacchā niggahītantabhūtaṃ napuṃsakaliṅgaṃ.
Here, "satthā" is a masculine word that first has an u-ending as its basic form and later becomes ā-ended; "sattho" is a masculine word that first has an a-ending as its basic form and later becomes o-ended; "satthaṃ" is a neuter word that first has an a-ending as its basic form and later becomes niggahīta-ended.
Ở đây, từ "satthā" là giống đực, ban đầu có gốc tận cùng bằng u và sau đó thành ā; từ "sattho" là giống đực, ban đầu có gốc tận cùng bằng a và sau đó thành o; còn từ "satthaṃ" là giống trung, ban đầu có gốc tận cùng bằng a và sau đó tận cùng bằng niggahīta.
Tatra satthāti sadevakaṃ lokaṃ sāsati anusāsatīti satthā, ko so?
Among these, satthā means "one who teaches and instructs the world with its deities," thus "Satthā." Who is that?
Trong đó, satthā là Bậc Đạo Sư vì Ngài giáo hóa (sāsati), hướng dẫn (anusāsati) thế giới cùng chư thiên, ai vậy?
Bhagavā.
The Blessed One (Bhagavā).
Đức Thế Tôn.
Satthoti saha atthenāti sattho, bhaṇḍamūlaṃ gahetvā vāṇijjāya desantaraṃ gato janasamūho.
Sattho means "together with goods," thus "sattho," a group of people who have taken merchandise and gone to another country for trade.
Sattho là đoàn người (janasamūho) đi đến xứ khác để buôn bán với hàng hóa (bhaṇḍamūlaṃ gahetvā vāṇijjāya desantaraṃ gato), có cùng mục đích (saha atthenāti sattho).
Satthanti sāsati ācikkhati atthe etenāti satthaṃ, byākaraṇādigantho, atha vā sasati hiṃsati satte etenāti satthaṃ, asiādi.
Satthaṃ means "that by which one teaches and explains meanings," thus "satthaṃ," a treatise like grammar; or "that by which one harms living beings," thus "satthaṃ," a weapon like a sword.
Satthaṃ là bộ luận (byākaraṇādigantho) vì nhờ nó mà người ta giáo hóa (sāsati), chỉ dạy (ācikkhati) ý nghĩa (atthe); hoặc satthaṃ là vũ khí (asiādi) vì nhờ nó mà người ta sát hại (sasati), làm hại (hiṃsati) chúng sinh.
‘‘Satthā, satthā, satthāro.
The declension is like before: "Satthā, satthā, satthāro.
Bảng biến cách danh từ của "satthā, satthā, satthāro.
Satthāraṃ, satthāro’’ti pure viya padamālā.
Satthāraṃ, satthāro."
Satthāraṃ, satthāro" giống như trước.
‘‘Sattho, satthā.
The declension for "sattho" is in the manner of purisa: "Sattho, satthā.
Bảng biến cách danh từ của "sattho, satthā.
Satthaṃ, satthe’’ti purisanayena padamālā.
Satthaṃ, satthe."
Satthaṃ, satthe" cần được ghép theo cách của purisa.
‘‘Satthaṃ, satthāni, satthā.
For "satthaṃ" occurring in the neuter gender, the declension should be formed in the manner of citta: "Satthaṃ, satthāni, satthā.
Bảng biến cách danh từ của "satthaṃ, satthāni, satthā.
Satthaṃ, satthāni, satthe’’ti napuṃsake vattamāna cittanayena padamālā yojetabbā.
Satthaṃ, satthāni, satthe."
Satthaṃ, satthāni, satthe" cần được ghép theo cách của citta đang dùng cho giống trung.
Evaṃ tidhā bhinnāsu nāmikapadamālāsu padānaṃ sadisāsadisatā vavatthapetabbā.
Thus, the similarities and dissimilarities of words in these three distinct nominal declensions should be distinguished.
Như vậy, trong ba bảng biến cách danh từ khác nhau này, sự giống và khác nhau của các từ cần được phân định.
Tatra hi ‘‘cetā’’ti paṭhamaṃ ukārantatāpakatiyaṃ ṭhatvā pacchā ākārantabhūtaṃ pulliṅgaṃ, tathā ‘‘tātā’’ti padampi.
Here, "cetā" is a masculine word that first has an u-ending as its basic form and later becomes ā-ended; similarly for the word "tātā."
Ở đây, từ "cetā" là giống đực, ban đầu có gốc tận cùng bằng u và sau đó thành ā; từ "tātā" cũng vậy.
‘‘Ceto’’ti idaṃ pana paṭhamaṃ akārantatāpakatiyaṃ ṭhatvā pacchā okārantabhūtaṃ pulliṅgaṃ, tathā ‘‘tāto’’ti padampi.
"Ceto" is a masculine word that first has an a-ending as its basic form and later becomes o-ended; similarly for the word "tāto."
Còn từ "ceto" là giống đực, ban đầu có gốc tận cùng bằng a và sau đó thành o; từ "tāto" cũng vậy.
Tatra cetāti cinoti rāsiṃ karotīti cetā, pākāracinanako puggalo, iṭṭhakavaḍḍhakīti attho.
Among these, cetā means "one who piles up and makes a heap," thus "cetā," a person who builds a wall, meaning a bricklayer.
Trong đó, cetā là người xây dựng (pākāracinanako puggalo), tức là thợ xây gạch (iṭṭhakavaḍḍhakī), vì người đó tích lũy (cinoti), chất đống (rāsiṃ karoti).
Cetoti cittaṃ, evaṃnāmako vā luddo.
Ceto means mind, or a hunter so named.
Ceto là tâm (cittaṃ), hoặc là một người thợ săn (luddo) có tên như vậy.
Ettha ca cittaṃ ‘‘cetayati cintetī’’ti atthavasena ceto, luddo pana paṇṇattivasena.
Here, the mind is "ceto" in the sense that "it thinks and ponders," while the hunter is so by designation (paññatti).
Ở đây, tâm (cittaṃ) là ceto theo nghĩa "nhận thức (cetayati), suy nghĩ (cinteti)", còn người thợ săn là theo nghĩa quy ước (paṇṇatti).
Tātāti tāyatīti tātā.
Tātā means "one who protects," thus "tātā."
Tātā là người bảo vệ (tāyati).
‘‘Aghassa tātā hitassa vidhātā’’tissa payogo.
Its usage is in "protector from harm, doer of good."
Việc dùng từ này là "Người bảo vệ khỏi khổ đau, người tạo ra điều lợi ích".
‘‘Tāto’’ti etthāpi tāyatīti tāto, puttānaṃ pitūsu, pitarānaṃ puttesu, aññesañca aññesu piyapuggalesu vattabbavohāro eso.
In "tāto" also, "one who protects" means "tāto," this is a term of address spoken by children to fathers, by fathers to children, and by others to other beloved persons.
Ở đây, tāto cũng là người bảo vệ (tāyati), đây là cách gọi dùng cho cha mẹ đối với con cái, con cái đối với cha mẹ, và những người thân yêu khác đối với nhau.
‘‘So nūna kapaṇo tāto, ciraṃ ruccati assame.
Its usage should be understood in phrases such as, "Surely that poor father (tāto) lives long in the hermitage.
Việc dùng từ này cần được hiểu trong các trường hợp như "Chắc chắn người cha đáng thương đó
Kicchenādhigatā bhogā, te tāto vidhamaṃ dhamaṃ.
Wealth acquired with difficulty, that father (tāto) squanders by dispersing.
đã sống lâu trong đạo viện. Tài sản khó kiếm được, người cha đó
Ehi tātā’’tiādīsu cassa payogo veditabbo.
Come, dear (tātā)," and so forth.
đã tiêu tán chúng. 'Hãy đến, con yêu'".
‘‘Cetā, cetā, cetāro.
The declension is in the manner of satthu: "Cetā, cetā, cetāro.
Bảng biến cách danh từ của "cetā, cetā, cetāro.
Cetāraṃ, cetāro’’ti satthunayena padamālā.
Cetāraṃ, cetāro."
Cetāraṃ, cetāro" cần được biết theo cách của satthu.
‘‘Ceto, cetā.
For the word cetas denoting mind, the nominal declension is to be known in the manner of the mano group: "Ceto, cetā.
Bảng biến cách danh từ của "ceto, cetā.
Cetaṃ, cete.
Cetaṃ, cete.
Cetaṃ, cete.
Cetasā, cetenā’’ti manogaṇanayena ñeyyā.
Cetasā, cetenā."
Cetasā, cetenā" cần được biết theo cách của nhóm mano.
Ayaṃ cittavācakassa cetasaddassa nāmikapadamālā.
This is the nominal declension of the word cetas meaning mind.
Đây là bảng biến cách danh từ của từ ceta có nghĩa là tâm.
‘‘Ceto, cetā.
For the word ceta denoting a designation, the nominal declension is to be known in the manner of purisa: "Ceto, cetā.
Bảng biến cách danh từ của "ceto, cetā.
Cetaṃ, cete.
Cetaṃ, cete.
Cetaṃ, cete.
Cetenā’’ti purisanayena ñeyyā.
Cetenā."
Cetenā" cần được biết theo cách của purisa.
Ayaṃ paṇṇattivācakassa cetasaddassa nāmikapadamālā.
This is the nominal declension of the word ceta meaning a designation.
Đây là bảng biến cách danh từ của từ ceta có nghĩa là quy ước.
‘‘Tātā, tātā, tātāro.
For "tātā," it is to be known in the manner of satthu: "Tātā, tātā, tātāro.
Bảng biến cách danh từ của "tātā, tātā, tātāro.
Tātāra’’nti satthunayena ñeyyā.
Tātāraṃ."
Tātāra" cần được biết theo cách của satthu.
‘‘Tāto, tātā, tāta’’nti purisanayena ñeyyā.
For "tāto," it is to be known in the manner of purisa: "Tāto, tātā, tātaṃ."
Bảng biến cách danh từ của "tāto, tātā, tāta" cần được biết theo cách của purisa.
Evamimāsupi nāmikapadamālāsu padānaṃ sadisāsadisatā vavatthapetabbā, tathā liṅgaantavasena ‘‘ñātā, ñāto, ñātaṃ, ñātā’’ti catukkaṃ katvā padānamattho ca pakatirūpassa nāmikapadamālā ca padānaṃ sadisāsadisatā ca vavatthapetabbā.
Thus, in these nominal declensions too, the similarities and dissimilarities of words should be distinguished; similarly, in terms of gender-endings, having made a quartet of "ñātā, ñāto, ñātaṃ, ñātā," the meaning of the words, the nominal declension of the basic form, and the similarities and dissimilarities of the words should be distinguished.
Như vậy, trong các bảng biến cách danh từ này, sự giống và khác nhau của các từ cần được phân định, cũng như về mặt tận cùng của giới tính, bằng cách tạo thành bộ bốn "ñātā, ñāto, ñātaṃ, ñātā" và phân định ý nghĩa của các từ, bảng biến cách danh từ của dạng gốc, và sự giống và khác nhau của các từ.
Tatra hi ‘‘ñātā’’ti idaṃ paṭhamaṃ ukārantatāpakatiyaṃ ṭhatvā pacchā ākārantabhūtaṃ pulliṅgaṃ.
Here, "ñātā" is a masculine word that first has an u-ending as its basic form and later becomes ā-ended.
Ở đây, từ "ñātā" là giống đực, ban đầu có gốc tận cùng bằng u và sau đó thành ā.
‘‘Ñāto ñāta’’nti imāni yathākkamaṃ paṭhamaṃ akārantatāpakatiyaṃ ṭhatvā pa cchokārantaniggahītantabhūtāni vāccaliṅgesu punnapuṃsakaliṅgāni.
"Ñāto" and "ñātaṃ" are, respectively, masculine and neuter words that first have an a-ending as their basic form and later become o-ended and niggahīta-ended among the declinable genders.
Các từ "ñāto, ñātaṃ" lần lượt là giống đực và giống trung, ban đầu có gốc tận cùng bằng a và sau đó thành o hoặc tận cùng bằng niggahīta, dùng cho các giống từ vựng.
Tathā hi ‘‘ñāto attho sukhāvaho.
Indeed, their usages are seen, for example, "a known meaning is conducive to happiness."
Quả vậy, việc dùng chúng được thấy như "Ý nghĩa đã biết mang lại hạnh phúc.
Ñātametaṃ kuraṅgassā’’ti nesaṃ payogā dissanti.
"This is known to the deer."
Điều này đã được biết đối với con nai".
‘‘Ñātā’’ti idaṃ pana paṭhamaṃ ākārantatāpakatiyaṃ ṭhatvā pacchāpi ākārantabhūtaṃ vāccaliṅgesu itthiliṅgaṃ.
However, "ñātā" is a feminine word among the declinable genders that first has an ā-ending as its basic form and later remains ā-ended.
Còn từ "ñātā" là giống cái, ban đầu có gốc tận cùng bằng ā và sau đó cũng thành ā, dùng cho các giống từ vựng.
Tathā hi ‘‘esā itthimayā ñātā’’ti payogo.
Indeed, its usage is, for example, "this is a known woman."
Quả vậy, việc dùng từ này là "Cô gái này đã được biết đến".
Tatra pulliṅgapakkhe ‘‘jānātīti ñātā’’ti kattukārakavattamānakālavasena attho gahetabbo.
Here, in the case of the masculine gender, the meaning should be taken in the sense of the present tense of the agent: "one who knows, thus ñātā."
Trong trường hợp giống đực, ý nghĩa cần được hiểu theo thì hiện tại của chủ cách (kattukāraka) là "người biết (jānāti) nên là ñātā".
Itthiliṅgādipakkhe ‘‘ñāyitthāti ñātā ñāto ñāta’’nti kammakārakātītakālavasena attho gahetabbo.
In the case of the feminine and other genders, the meaning should be taken in the sense of the past tense of the object: "it was known, thus ñātā, ñāto, ñātaṃ."
Trong trường hợp giống cái và các trường hợp khác, ý nghĩa cần được hiểu theo thì quá khứ của nghiệp cách (kammakāraka) là "đã được biết (ñāyittha) nên là ñātā, ñāto, ñātaṃ".
Esa nayo aññatthāpi yathāsambhavaṃ daṭṭhabbo.
This method should be observed elsewhere as well, as appropriate.
Nguyên tắc này cũng cần được thấy ở những nơi khác tùy theo sự phù hợp.
‘‘Ñātā, ñātā, ñātāro.
For "ñātā," it is to be known in the manner of satthu: "Ñātā, ñātā, ñātāro.
Bảng biến cách danh từ của "ñātā, ñātā, ñātāro.
Ñātāra’’nti satthunayena ñeyyā.
Ñātāraṃ."
Ñātāra" cần được biết theo cách của satthu.
‘‘Ñāto, ñātā.
For "ñāto," it is to be known in the manner of purisa: "Ñāto, ñātā.
Bảng biến cách danh từ của "ñāto, ñātā.
Ñāta’’nti purisanayena ñeyyā.
Ñātaṃ."
Ñāta" cần được biết theo cách của purisa.
‘‘Ñātaṃ, ñātāni, ñātā.
For "ñātaṃ," it is to be known in the manner of the forthcoming citta: "Ñātaṃ, ñātāni, ñātā.
Bảng biến cách danh từ của "ñātaṃ, ñātāni, ñātā.
Ñātaṃ, ñātāni, ñāte’’ti vakkhamāna cittanayena ñeyyā.
Ñātaṃ, ñātāni, ñāte."
Ñātaṃ, ñātāni, ñāte" cần được biết theo cách của citta sẽ được nói đến.
‘‘Ñātā, ñātā, ñātāyo.
For "ñātā" (feminine), it is to be known in the manner of the forthcoming kaññā: "Ñātā, ñātā, ñātāyo.
Bảng biến cách danh từ của "ñātā, ñātā, ñātāyo.
Ñātaṃ, ñātā, ñātāyo’’ti vakkhamāna kaññānayena ñeyyā.
Ñātaṃ, ñātā, ñātāyo."
Ñātaṃ, ñātā, ñātāyo" cần được biết theo cách của kaññā sẽ được nói đến.
Evamimāsupi nāmikapadamālāsu padānaṃ sadisāsadisatā vavatthapetabbā.
Thus, in these nominal declensions too, the similarities and dissimilarities of words should be distinguished.
Như vậy, trong các bảng biến cách danh từ này, sự giống và khác nhau của các từ cần được phân định.
Aññesupi ṭhānesu yathārahaṃ iminā nayena sadisāsadisatā upaparikkhitabbā.
In other places also, the similarities and dissimilarities should be examined in this manner, as appropriate.
Ở những chỗ khác cũng vậy, sự giống và khác nhau cần được xem xét theo nguyên tắc này tùy theo sự phù hợp.
Vattā dhātā gantādīnampi ‘‘vadatīti vattā, dhāretīti dhātā, gacchatīti gantā’’tiādinā yathāsambhavaṃ nibbacanāni ñeyyāni.
And the definitions of " vattā, dhātā, gantā," and so on, should be understood as "one who speaks is vattā," "one who holds is dhātā," "one who goes is gantā," and so on, as appropriate.
Các định nghĩa của các từ như vattā, dhātā, gantā và vân vân, nên được hiểu tùy theo khả năng, chẳng hạn như ‘‘vattā (người nói) vì vadati (nói), dhātā (người giữ) vì dhāreti (giữ), gantā (người đi) vì gacchati (đi)’’.
Guṇavā, guṇavā, guṇavanto.
Guṇavā (virtuous, nom. sg.), guṇavā (voc. sg.), guṇavanto (virtuous, nom. pl.).
Guṇavā (số ít), guṇavā (số nhiều), guṇavanto (số nhiều).
Guṇavantaṃ, guṇavante.
Guṇavantaṃ (virtuous, acc. sg.), guṇavante (virtuous, acc. pl.).
Guṇavantaṃ (đối cách số ít), guṇavante (đối cách số nhiều).
Guṇavatā, guṇavantena, guṇavantehi, guṇavantebhi.
Guṇavatā (virtuous, inst. sg.), guṇavantena (virtuous, inst. sg.), guṇavantehi (virtuous, inst. pl.), guṇavantebhi (virtuous, inst. pl.).
Guṇavatā (công cụ cách số ít), guṇavantena (công cụ cách số ít), guṇavantehi (công cụ cách số nhiều), guṇavantebhi (công cụ cách số nhiều).
Guṇavato, guṇavantassa, guṇavataṃ, guṇavantānaṃ.
Guṇavato (virtuous, gen. sg.), guṇavantassa (virtuous, gen. sg.), guṇavataṃ (virtuous, gen. pl.), guṇavantānaṃ (virtuous, gen. pl.).
Guṇavato (sở hữu cách số ít), guṇavantassa (sở hữu cách số ít), guṇavataṃ (sở hữu cách số nhiều), guṇavantānaṃ (sở hữu cách số nhiều).
Guṇavatā, guṇavantā, guṇavantasmā, guṇavantamhā, guṇavantehi, guṇavantebhi.
Guṇavatā (virtuous, abl. sg.), guṇavantā (virtuous, abl. sg.), guṇavantasmā (virtuous, abl. sg.), guṇavantamhā (virtuous, abl. sg.), guṇavantehi (virtuous, abl. pl.), guṇavantebhi (virtuous, abl. pl.).
Guṇavatā (xuất xứ cách số ít), guṇavantā (xuất xứ cách số ít), guṇavantasmā (xuất xứ cách số ít), guṇavantamhā (xuất xứ cách số ít), guṇavantehi (xuất xứ cách số nhiều), guṇavantebhi (xuất xứ cách số nhiều).
Guṇavato, guṇavantassa, guṇavataṃ, guṇavantānaṃ.
Guṇavato (virtuous, dat. sg.), guṇavantassa (virtuous, dat. sg.), guṇavataṃ (virtuous, dat. pl.), guṇavantānaṃ (virtuous, dat. pl.).
Guṇavato (sở hữu cách số ít), guṇavantassa (sở hữu cách số ít), guṇavataṃ (sở hữu cách số nhiều), guṇavantānaṃ (sở hữu cách số nhiều).
Guṇavati, guṇavante, guṇavantasmiṃ, guṇavantamhi, guṇavantesu.
Guṇavati (virtuous, loc. sg.), guṇavante (virtuous, loc. sg.), guṇavantasmiṃ (virtuous, loc. sg.), guṇavantamhi (virtuous, loc. sg.), guṇavantesu (virtuous, loc. pl.).
Guṇavati (vị trí cách số ít), guṇavante (vị trí cách số ít), guṇavantasmiṃ (vị trí cách số ít), guṇavantamhi (vị trí cách số ít), guṇavantesu (vị trí cách số nhiều).
Bho guṇavā, bhavanto guṇavā, bhonto guṇavanto.
Bho guṇavā (Oh virtuous one!), bhavanto guṇavā (You virtuous ones!), bhonto guṇavanto (Oh virtuous ones!).
Bho guṇavā (hô cách số ít), bhavanto guṇavā (hô cách số nhiều), bhonto guṇavanto (hô cách số nhiều).
Pāḷiyaṃ ‘‘sīlavā, cakkhumā’’ti paṭhamābahuvacanassa dassanato ‘‘guṇavā’’ti paccattālapanaṭṭhāne bahuvacanaṃ vuttaṃ.
The word "guṇavā" is stated as plural in the vocative case, seeing the occurrence of "sīlavā, cakkhumā" as the nominative plural.
nên đối với ‘‘guṇavā’’ đã được nói là số nhiều ở vị trí hô cách số ít. Đối với ‘‘guṇavā, satimā’’ và vân vân, cũng theo cùng một phương pháp này.
‘‘Guṇavā satimā’’tiādīsupi eseva nayo.
The same method applies to "guṇavā satimā," and so on.
Thật vậy, trong Cūḷanirutti cũng có các hô cách số nhiều của ‘‘guṇavā’’. Trong Niruttipiṭaka thì nó xuất hiện dưới dạng số ít của hô cách. Tuy nhiên, trong Cūḷanirutti và Niruttipiṭaka, hô cách số ít xuất hiện dưới dạng ngắn (rassavasena) là ‘‘bho guṇava’’.
Cūḷaniruttiyampi hi ‘‘guṇavā’’ti paccattālapanabahuvacanāni āgatāni, niruttipiṭake paccattekavacanabhāveneva āgataṃ, cūḷaniruttiyaṃ pana niruttipiṭake ca ‘‘bho guṇava’’iti rassavasena ālapanekavacanaṃ āgataṃ.
Indeed, in the Cūḷanirutti, the vocative plural forms "guṇavā" appear, and in the Niruttipiṭaka, it appears in the singular vocative. In the Cūḷanirutti and Niruttipiṭaka, however, "bho guṇava" (Oh virtuous one!) appears as a short vowel in the vocative singular.
Tuy nhiên, chúng tôi cho rằng việc nói ‘‘bho guṇavā’’ và vân vân với nguyên âm dài (dīghavasena) ở vị trí hậu tố vantu là hợp lý hơn, vì chúng tôi thấy nguyên âm dài của hô cách số ít ‘‘bhagavā’’ trong hàng trăm đoạn Pāḷi như ‘‘taggha bhagavā bojjhaṅgā.
Mayaṃ pana ‘‘taggha bhagavā bojjhaṅgā.
We, however, in hundreds of passages such as "Taggha bhagavā bojjhaṅgā" (Indeed, O Blessed One, the factors of awakening) and "Kathaṃ nu bhagavā tuyhaṃ sāvako sāsane rato" (How, O Blessed One, your disciple delights in the teaching), observing the long vowel in the vocative singular of "bhagavā," consider it more appropriate to use a long vowel such as "bho guṇavā" in places where the vantu suffix is used.
Kathaṃ nu bhagavā tuyhaṃ sāvako sāsane rato’’ và vân vân.
Kathaṃ nu bhagavā tuyhaṃ sāvako sāsane rato’’tievamādīsu anekasatesu pāṭhesu ‘‘bhagavā’’iti ālapanekavacanassa dīghabhāvadassanato vantupaccayaṭṭhāne ‘‘bho guṇavā’’iccādi dīghavasena vacanaṃ yuttataraṃ viya maññāma, mantupaccayaṭṭhāne pana imantupaccayaṭṭhāne ca ‘‘sabbaverabhayātīta, pāde vandāmi cakkhuma.
However, in places with the mantu suffix and imantu suffix, observing the short vowel in the vocative singular such as "cakkhuma" in Pāḷi passages like "Sabbaverabhayātīta, pāde vandāmi cakkhuma" (You who have overcome all enmity and fear, I bow at your feet, O far-sighted one) and "Evaṃ jānāhi pāpima" (Know this, O evil one!), we consider it more appropriate to use a short vowel such as "bho satima, bho gatima."
Còn ở vị trí hậu tố mantu và vị trí hậu tố imantu, chúng tôi cho rằng việc nói ‘‘bho satima, bho gatima’’ và vân vân với nguyên âm ngắn (rassavasena) là hợp lý hơn, vì chúng tôi thấy nguyên âm ngắn của hô cách số ít ‘‘cakkhuma’’ và vân vân trong các đoạn Pāḷi như ‘‘sabbaverabhayātīta, pāde vandāmi cakkhuma.
Evaṃ jānāhi pāpima’’iccādīsu pāḷipadesesu ‘‘cakkhuma’’iccādiālapanekavacanassa rassabhāvadassanato ‘‘bho satima, bho gatima’’iccādi rassavasena vacanaṃ yuttataraṃ viya maññāma, atha vā mahāparinibbānasuttaṭṭhakathāyaṃ ‘‘āyasmā tissa’’ itidīghavasena vuttālapanekavacanassa dassanato ‘‘bhagavā, āyasmā’’ itidīghavasena vuttapadamattaṃ ṭhapetvā vantupaccayaṭṭhānepi mantupaccayanayo netabbo, mantupaccayaṭṭhānepi vantupaccayanayo netabbo.
Alternatively, in the Mahāparinibbānasuttaṭṭhakathā, observing the vocative singular with a long vowel such as "āyasmā tissa" (Venerable Tissa), the rule for the mantu suffix should be applied to cases with the vantu suffix, leaving aside only words like "bhagavā, āyasmā" which are stated with a long vowel. And the rule for the vantu suffix should be applied to cases with the mantu suffix.
Evaṃ jānāhi pāpima’’ và vân vân. Hoặc là, ngoại trừ các từ được nói với nguyên âm dài như ‘‘bhagavā, āyasmā’’ do sự xuất hiện của hô cách số ít được nói với nguyên âm dài ‘‘āyasmā tissa’’ trong Mahāparinibbānasuttaṭṭhakathā, thì phương pháp của hậu tố mantu nên được áp dụng ở vị trí hậu tố vantu, và phương pháp của hậu tố vantu nên được áp dụng ở vị trí hậu tố mantu.
Tathā hi kaccāyanādīsu ‘‘bho guṇavaṃ, bho guṇava, bho guṇavā’’iti niggahītarassadīghavasena tīṇi ālapanekavacanāni vuttāni, iminā ‘‘bho satimaṃ, bho satima, bho satimā’’ti evamādinayopi dassito.
Thus, in the Kaccāyanā, etc., three vocative singular forms are stated: "bho guṇavaṃ, bho guṇava, bho guṇavā" (Oh virtuous one!), with niggahīta, short, and long vowels, respectively. By this, the method of "bho satimaṃ, bho satima, bho satimā" and so on is also shown.
Thật vậy, trong Kaccāyana và các tác phẩm khác, ba hô cách số ít đã được nói với niggahīta, nguyên âm ngắn và nguyên âm dài là ‘‘bho guṇavaṃ, bho guṇava, bho guṇavā’’. Bằng cách này, phương pháp tương tự như ‘‘bho satimaṃ, bho satima, bho satimā’’ cũng được chỉ ra.
Paṭhamābahuvacanaṭṭhāne pana ‘‘guṇavanto, guṇavantā, guṇavantī’’ti tīṇi padāni vuttāni, imināpi ‘‘satimanto, satimantā, satimantī’’ti evamādinayopi dassito.
In the place of the nominative plural, however, three words are stated: "guṇavanto, guṇavantā, guṇavantī" (virtuous ones!). By this, the method of "satimanto, satimantā, satimantī" and so on is also shown.
Ở vị trí số nhiều của hô cách thứ nhất, ba từ đã được nói là ‘‘guṇavanto, guṇavantā, guṇavantī’’. Bằng cách này, phương pháp tương tự như ‘‘satimanto, satimantā, satimantī’’ cũng được chỉ ra.
Tesu ‘‘bho guṇavaṃ bho satimaṃ, guṇavantā, guṇavantī’’ti imāni padāni evaṃgatikāni ca aññāni padāni pāḷiyaṃ appasiddhāni yathā ‘‘āyasmantā’’ti padaṃ pasiddhaṃ, tasmā yaṃ cūḷaniruttiyaṃ vuttaṃ, yañca niruttipiṭake, yañca kaccāyanādīsu, taṃ sabbaṃ pāḷiyā aṭṭhakathāhi ca saddhiṃ yathā na virujjhati, gaṅgodakena yamunodakaṃ viya aññadatthu saṃsandati sameti, tathā gahetabbaṃ.
Among these, the words "bho guṇavaṃ, bho satimaṃ, guṇavantā, guṇavantī" and other such forms are not clearly established in the Pāḷi, just as the word "āyasmantā" is established. Therefore, what is stated in the Cūḷanirutti, what is in the Niruttipiṭaka, and what is in the Kaccāyanā, etc., all of that should be taken in such a way that it does not contradict the Pāḷi and the Aṭṭhakathās, but rather blends and accords with them, like the water of the Gaṅgā with the water of the Yamunā.
Trong số đó, các từ ‘‘bho guṇavaṃ, bho satimaṃ, guṇavantā, guṇavantī’’ và các từ khác có dạng tương tự không phổ biến trong Pāḷi, như từ ‘‘āyasmantā’’ là phổ biến. Do đó, tất cả những gì được nói trong Cūḷanirutti, trong Niruttipiṭaka, và trong Kaccāyana và các tác phẩm khác, nên được hiểu sao cho không mâu thuẫn với Pāḷi và các bản Chú giải, mà thay vào đó, hòa hợp và phù hợp như nước sông Hằng và nước sông Yamunā.
Imissā jātakapāḷiyā aṭṭhakathāyaṃ ‘‘paññavanta’’iti ālapanekavacanassa dassanato ca ‘‘bho guṇavanta, bho guṇavantā, bho satimanta, bho satimantā’’tiādīnipi ālapanekavacanāni avassamicchitabbāni.
And observing the vocative singular "paññavanta" in the Aṭṭhakathā of this Jātaka Pāḷi, vocative singular forms like "bho guṇavanta, bho guṇavantā, bho satimanta, bho satimantā" and so on must also be desired.
Và vì trong bản Chú giải của đoạn Pāḷi Jātaka này có sự xuất hiện của hô cách số ít ‘‘paññavanta’’, nên các hô cách số ít như ‘‘bho guṇavanta, bho guṇavantā, bho satimanta, bho satimantā’’ và vân vân cũng phải được chấp nhận.
Tathā hi tissaṃ pāḷiyaṃ ‘‘yasassi paññavanta’’ iccālapanavacanaṃ aṭṭhakathācariyā icchanti.
Thus, the Aṭṭhakathā teachers desire the vocative "yasassi paññavanta" in some Pāḷi passage.
Thật vậy, các vị Chú giải sư chấp nhận hô cách ‘‘yasassi paññavanta’’ trong Pāḷi đó.
Nanti hi padapūraṇe nipātamattaṃ.
Indeed, "Na" is merely a particle for filling out the sentence.
Từ naṃ chỉ là một tiểu từ để điền vào câu.
Paññavantanti pana chandānurakkhaṇatthaṃ anusārāgamaṃ katvā vuttaṃ.
However, "Paññavanta" is said having resorted to the convention for the sake of preserving the meter.
Còn paññavanta thì được nói sau khi thêm anusāra để bảo vệ vần điệu.
Evaṃ pāvacane vantupaccayādisahitānaṃ saddānaṃ ‘‘bhagavā, āyasmā, paññavanta, cakkhuma, pāpima’’itidassitanayena ālapanappavatti veditabbā.
Thus, in the teaching, the vocative usage of words with the suffix -vantu and others, such as "bhagavā, āyasmā, paññavanta, cakkhuma, pāpima", should be understood in the manner shown.
Như vậy, trong giáo điển, sự biến cách hô cách của các từ có hậu tố vantu và vân vân, như ‘‘bhagavā, āyasmā, paññavanta, cakkhuma, pāpima’’ nên được hiểu theo cách đã trình bày.
Ettha ca ‘‘gaṅgābhāgīrathī nāma, himavantā pabhāvitā’’ti ca ‘‘kuto āgatattha bhanteti, himavantā mahārājā’’ti ca dassanato ‘‘guṇavantā’’ti pañcamiyā ekavacanaṃ kathitaṃ.
And here, from seeing* "the Gaṅgā-Bhāgīrathī, originating from the Himavanta" and "From where have you come, venerable sir? From the Himavanta, great king," the word "guṇavantā" is stated in the ablative singular.
Và ở đây, từ những ví dụ như “Gaṅgābhāgīrathī, xuất phát từ Himavanta” và “Thưa ngài, ngài đến từ đâu? Từ Himavanta, đại vương”, từ “guṇavantā” được nói ở số ít cách năm.
Yathā guṇavantu saddassa nāmikapadamālā yojitā, evaṃ dhanavantubalavantādīnaṃ satimantu gatimantādīnañca nāmikapadamālā yojetabbā.
Just as the nominal inflection of the word guṇavantu is applied, so too should the nominal inflections of words like dhanavantu and balavantu, and satimantu and gatimantu, be applied.
Như cách thức các biến cách danh từ của từ guṇavantu được áp dụng, tương tự, các biến cách danh từ của các từ như dhanavantu, balavantu và satimantu, gatimantu cũng phải được áp dụng.
Idāni vidvādipadānaṃ guṇavāpadena samānagatikattampi sotūnaṃ payogesu sammohāpagamatthaṃ ekadesato nibbacanādīhi saddhiṃ vidvantuiccādipakatirūpassa nāmikapadamālā vuccate – ñāṇasaṅkhāto vedo assa atthīti vidvā, paṇḍito.
Now, for the purpose of removing confusion for listeners in their usage, the nominal inflection of the base form vidvantu and so on, together with derivations and so forth, is stated in part, due to words like vidvā having similar inflection to the word guṇavā – One who has wisdom, which is called knowledge, is vidvā, a wise person.
Bây giờ, để người nghe tránh nhầm lẫn trong việc sử dụng, sự tương đồng trong biến cách của các từ như vidvā với từ guṇavā cũng được trình bày một phần, cùng với các ví dụ, các biến cách danh từ của dạng nguyên mẫu vidvantu, v.v. – vidvā (người có tri thức), tức là paṇḍito (người trí tuệ), vì người ấy có tri thức được gọi là Veda.
Ettha ca vidvāsaddassa atthibhāve ‘‘iti vidvā samaṃ care’’tiādi āhaccapāṭho nidassanaṃ.
And here, the direct quotation "thus, a wise person should wander equally" and so on, is an example for the existence of the word vidvā.
Và ở đây, câu “iti vidvā samaṃ care” v.v. là một trích dẫn trực tiếp làm ví dụ cho sự tồn tại của từ vidvā.
Atrāyaṃ padamālā – vidvā, vidvā, vidvanto.
Here is the inflection: vidvā, vidvā, vidvanto.
Đây là các biến cách danh từ của nó – vidvā (số ít), vidvā (số nhiều), vidvanto (số nhiều).
Vidvantaṃ, vidvante.
Vidvantaṃ, vidvante.
Vidvantaṃ (số ít), vidvante (số nhiều).
Vidvatā, vidvantena.
Vidvatā, vidvantena.
Vidvatā (số ít), vidvantena (số ít).
Sesaṃ sabbaṃ neyyaṃ.
All the rest should be understood.
Tất cả những cái còn lại cần được suy ra.
Vedanāvā, vedanāvā, vedanāvanto.
Vedanāvā, vedanāvā, vedanāvanto.
Vedanāvā (số ít), vedanāvā (số nhiều), vedanāvanto (số nhiều).
Vedanāvantaṃ, vedanāvante.
Vedanāvantaṃ, vedanāvante.
Vedanāvantaṃ (số ít), vedanāvante (số nhiều).
Vedanāvatā, vedanāvantena.
Vedanāvatā, vedanāvantena.
Vedanāvatā (số ít), vedanāvantena (số ít).
Sesaṃ sabbaṃ neyyaṃ.
All the rest should be understood.
Tất cả những cái còn lại cần được suy ra.
Evaṃ ‘‘saññāvācetanāvā saddhāvā paññavā sabbāvā’’iccādīsupi.
Similarly, in "saññāvā, cetanāvā, saddhāvā, paññāvā, sabbāvā" and so on.
Tương tự, trong các trường hợp như “saññāvā, cetanāvā, saddhāvā, paññavā, sabbāvā” v.v. cũng vậy.
Ettha ca ‘‘vedanāvantaṃ vā attānaṃ sabbāvantaṃ loka’’ntiādīni nidassanapadāni.
And here, "vedanāvantaṃ vā attānaṃ, sabbāvantaṃ lokaṃ" and so on, are examples.
Và ở đây, “vedanāvantaṃ vā attānaṃ, sabbāvantaṃ lokaṃ” v.v. là các từ ví dụ.
Tattha sabbāvantanti sabbasattavantaṃ, sabbasattayuttanti attho.
Therein, sabbāvantaṃ means possessing all beings, endowed with all beings.
Ở đó, sabbāvantaṃ có nghĩa là có tất cả chúng sanh, có đầy đủ tất cả chúng sanh.
Majjhedīghañhi idaṃ padaṃ.
Indeed, this word has a long vowel in the middle.
Thật vậy, từ này có nguyên âm dài ở giữa.
Yebhuyyena pana ‘‘paññavāpaññavanto’’tiādīni majjherassānipi bhavanti.
However, mostly, words like "paññavā, paññāvanto" also have short vowels in the middle.
Tuy nhiên, phần lớn các từ như “paññavā, paññavanto” v.v. cũng có nguyên âm ngắn ở giữa.
Yasassino parivārabhūtā janā assa atthīti yasassivā, atha vā yasassī ca yasassivā cāti yasassivā.
One who has glorious people as his retinue is yasassivā, or yasassivā is one who is both glorious and glorious.
Yasassivā (người có vinh quang), vì người ấy có những người tùy tùng vinh quang, hoặc yasassivā vì người ấy vừa vinh quang vừa có vinh quang.
Ekadesasarūpekasesoyaṃ.
This is an eka-sesa with partial similarity of form.
Đây là ekasesa (rút gọn) một phần tương tự.
‘‘Yasassivā’’ti padassa pana atthibhāve –
As for the existence of the word "yasassivā" –
Tuy nhiên, về sự tồn tại của từ “yasassivā” –
Idametassatthassa sādhakaṃ vacanaṃ.
This statement confirms its meaning.
Lời này là bằng chứng cho ý nghĩa đó.
‘‘Atthadassimā, atthadassimā, atthadassimanto.
"Atthadassimā, atthadassimā, atthadassimanto.
“Atthadassimā (số ít), atthadassimā (số nhiều), atthadassimanto (số nhiều).
Atthadassimantaṃ’’ iccādi netabbaṃ.
Atthadassimantaṃ" and so on, should be understood.
Atthadassimantaṃ” v.v. cần được suy ra.
Pāpaṃ assa atthīti pāpimā, akusalarāsisamannāgato māro.
One who has evil is pāpimā, Māra, who is endowed with a mass of unwholesome deeds.
Pāpimā (người có ác), vì người ấy có ác, tức là Māra, người có đầy đủ các khối bất thiện.
Puttā assa atthīti puttimā, bahuputto.
One who has children is puttimā, one with many children.
Puttimā (người có con), vì người ấy có con, tức là người có nhiều con.
‘‘Socati puttehi puttimā’’ti ettha hi bahuputto ‘‘puttimā’’ti vuccati.
Indeed, in "he grieves for his children, the puttimā (one with many children)," one with many children is called "puttimā."
Thật vậy, trong câu “Socati puttehi puttimā” (Người có con đau khổ vì con), người có nhiều con được gọi là “puttimā”.
Cando assa atthīti candimā.
One who has the moon is candimā.
Candimā (Mặt trăng), vì người ấy có mặt trăng.
Candoti cettha candavimānamadhippetaṃ, candavimānavāsī pana devaputto ‘‘candimā’’ti.
Here, by "moon" is meant the moon-mansion, but the divine son dwelling in the moon-mansion is "candimā."
Ở đây, “cando” có nghĩa là cung điện mặt trăng, còn thiên tử cư ngụ trong cung điện mặt trăng thì được gọi là “candimā”.
Tathā hi ‘‘cando uggato, pamāṇato cando āyāmavitthārato ubbedhato ca ekūnapaññāsayojano, parikkhepato tīhi yojanehi ūnadiyaḍḍhasatayojano’’tiādīsu candavimānaṃ ‘‘cando’’ti vuttaṃ.
Thus, in* "the moon has risen," "in terms of measure, the moon is forty-nine yojanas in length, breadth, and height, and one hundred and fifty yojanas, minus three, in circumference," the moon-mansion is called "moon."
Thật vậy, trong các câu như “Cando uggato” (Mặt trăng đã mọc), “Pamāṇato cando āyāmavitthārato ubbedhato ca ekūnapaññāsayojano, parikkhepato tīhi yojanehi ūnadiyaḍḍhasatayojano” (Về kích thước, mặt trăng có chiều dài, chiều rộng và chiều cao là bốn mươi chín dojana, chu vi là một trăm năm mươi trừ ba dojana), cung điện mặt trăng được gọi là “cando”.
‘‘Tathāgataṃ arahantaṃ, candimā saraṇaṃ gato’’tiādīsu pana candadevaputto ‘‘candimā’’ti.
However, in* "Candimā went for refuge to the Tathāgata, the Arahant," the divine son Candimā is called "candimā."
Tuy nhiên, trong các câu như “Tathāgataṃ arahantaṃ, candimā saraṇaṃ gato” (Candimā đã quy y Đức Như Lai, bậc A-la-hán), thiên tử mặt trăng được gọi là “candimā”.
Aparo nayo – cando assa atthīti candimā.
Another method: One who has the moon is candimā.
Một cách khác – Candimā (Mặt trăng), vì người ấy có mặt trăng.
Candoti cettha candadevaputto adhippeto, tannivāsaṭṭhānabhūtaṃ pana candavimānaṃ ‘‘candimā’’ti.
Here, by "moon" is meant the divine son Candimā, but the moon-mansion, which is his dwelling place, is "candimā."
Ở đây, “cando” có nghĩa là thiên tử mặt trăng, còn cung điện mặt trăng là nơi cư ngụ của vị ấy thì được gọi là “candimā”.
Tathā hi ‘‘rāhu candaṃ pamuñcassu, cando maṇimayavimāne vasatī’’tiādīsu candadevaputto ‘‘cando’’ti vutto.
Thus, in* "Rāhu, release the moon; the moon dwells in a jewel-encrusted mansion," the divine son Candimā is called "moon."
Thật vậy, trong các câu như “Rāhu candaṃ pamuñcassu, cando maṇimayavimāne vasatī” (Rāhu hãy thả mặt trăng ra, mặt trăng cư ngụ trong cung điện bằng ngọc), thiên tử mặt trăng được gọi là “cando”.
Nanu ca bho mantupaccayavaseneva sādhetabbānīti?
"But good sirs, should they not be completed by means of the mantu suffix?"
Chẳng phải, thưa ngài, chúng phải được hình thành chỉ bằng hậu tố mantu sao?
Na, katthacipi akārantato mantuno abhāvā.
"No, because the mantu suffix is never found after an a-ending word anywhere."
Không, vì không có mantu nào sau một từ kết thúc bằng a ở bất cứ đâu.
Nanu ca bho evaṃ santepi pāpa putta candato paṭhamaṃ ikārāgamaṃ katvā tato mantupaccayaṃ katvā sakkā sādhetunti?
"But good sirs, even if that is the case, is it not possible to complete them by first adding the vowel i to pāpa, putta, canda, and then adding the mantu suffix?"
Chẳng phải, thưa ngài, ngay cả như vậy, vẫn có thể hình thành bằng cách thêm i-kāra trước vào pāpa, putta, canda rồi sau đó thêm hậu tố mantu sao?
Sakkā rūpamattasijjhanato, nayo pana sobhano na hoti.
"It is possible in terms of the mere formation of the word, but the method is not appropriate."
Có thể hình thành về mặt hình thức, nhưng phương pháp đó không tốt.
Tathā hi pāpa puttādito akārantato ikārāgamaṃ katvā mantupaccaye vidhiyamāne aññehi guṇayasādīhi akārantehi ikārāgamaṃ katvā mantupaccayassa kātabbatāpasaṅgo siyā.
"Thus, if the mantu suffix were to be formed by adding the vowel i after a-ending words like pāpa and putta, then it would follow that the mantu suffix would also have to be formed by adding the vowel i after other a-ending words like guṇa and yasa."
Thật vậy, nếu hậu tố mantu được thêm vào sau khi thêm i-kāra vào các từ kết thúc bằng a như pāpa, putta v.v., thì cũng sẽ có trường hợp phải thêm hậu tố mantu sau khi thêm i-kāra vào các từ kết thúc bằng a khác như guṇa, yasa v.v.
Na hi anekesu pāḷisatasahassesu katthacipi akārantato guṇa yasādito ikārāgamena saddhiṃ mantupaccayo dissati, aṭṭhānattā pana pāpa puttādito akārantato ikārāgamaṃ akatvā imantupaccaye kateyeva ‘‘pāpimā puttimā’’tiādīni sijjhantīti.
"Indeed, in hundreds of thousands of Pali texts, the mantu suffix with the addition of the vowel i is nowhere seen after a-ending words like guṇa and yasa. However, because it is incorrect, when the imantu suffix is applied directly without adding the vowel i to a-ending words like pāpa and putta, then 'pāpimā, puttimā,' and so on, are completed."
Trong hàng trăm ngàn kinh điển Pali, không nơi nào thấy hậu tố mantu đi kèm với i-kāra sau một từ kết thúc bằng a như guṇa, yasa v.v. Tuy nhiên, các từ “pāpimā, puttimā” v.v. được hình thành bằng cách không thêm i-kāra vào các từ kết thúc bằng a như pāpa, putta v.v. mà chỉ thêm hậu tố imantu.
Evaṃ santepi bho kasmā kaccāyanappakaraṇe mantupaccayova vutto, na imantupaccayoti?
"Even so, good sirs, why is only the mantu suffix mentioned in the Kaccāyana treatise, and not the imantu suffix?"
Ngay cả như vậy, thưa ngài, tại sao trong tác phẩm Kaccāyana chỉ nói đến hậu tố mantu mà không nói đến hậu tố imantu?
Dvayampi vuttameva.
"Both are mentioned."
Cả hai đều đã được nói đến.
Kathaṃ ñāyatīti ce?
"How is that known?"
Làm sao biết được điều đó?
Yasmā tattha ‘‘tapādito sī, daṇḍādito ika ī, madhvādito ro, guṇādito vantū’’ti imāni cattāri suttāni sannihita todantasaddabhāvena vatvā majjhe ‘‘satyādīhi mantū’’ti aññathā suttaṃ vatvā tato sannihita todantavasena ‘‘saddhādito ṇā’’ti suttaṃ vuttaṃ, tasmā tattha ‘‘satyādīhimantū’’ti visadisaṃ katvā vuttassa suttassa vasena imantu paccayo ca vuttoti viññāyati.
"Because there, having stated these four suttas – 'sī from tapa and so on, ika and ī from daṇḍa and so on, ra from madhu and so on, and vantū from guṇa and so on' – with the contiguous to ending, and in the middle, having stated another sutta 'mantū from sati and so on,' and then having stated the sutta 'ṇā from saddhā and so on' according to the contiguous to ending, it is understood that the imantu suffix is also mentioned there by means of the sutta stated in a dissimilar way as 'mantū from sati and so on.'"
Vì ở đó, sau khi nói bốn câu kệ này theo cách có từ to liền kề: “tapādito sī, daṇḍādito ika ī, madhvādito ro, guṇādito vantū”, rồi nói một câu kệ khác ở giữa: “satyādīhi mantū”, và sau đó nói câu kệ “saddhādito ṇā” theo cách có từ to liền kề, nên hiểu rằng hậu tố imantu cũng được nói đến theo câu kệ được nói một cách khác biệt: “satyādīhi mantū”.
Pakati hesācariyānaṃ yena kenaci ākārena attano adhippāyaviññāpanaṃ.
This is the nature of the teachers, to convey their intention in any way whatsoever.
Đây là thói quen của các bậc thầy là diễn đạt ý định của mình bằng bất kỳ cách nào.
Ettha ca dutiyo attho sarasandhivasena gahetabbo.
And here, the second meaning should be taken by means of vowel sandhi.
Và ở đây, ý nghĩa thứ hai cần được hiểu theo cách hòa âm nguyên âm (sarasandhi).
Tathā hissa ‘‘satyādīhi mantū’’ti paṭhamo attho, ‘‘satyādīhi imantū’’ti dutiyo attho.
Thus, its first meaning is "mantū from sati and so on," and its second meaning is "imantū from sati and so on."
Thật vậy, ý nghĩa thứ nhất của nó là “satyādīhi mantū”, ý nghĩa thứ hai là “satyādīhi imantū”.
Iti ‘‘seto dhāvatī’’ti payoge viya ‘‘satyādīhi mantū’’ti sutte bhinnasattisamavetavasena atthadvayapaṭipatti bhavati, tasmā paramasukhumasugambhīratthavatā anena suttena katthaci sati gati setu goiccādito mantupaccayo icchito.
Just as in the usage "seto dhāvati" (the white one runs), so too in the sutta "mantū from sati and so on," there is the occurrence of two meanings due to different word divisions. Therefore, by this sutta, which is exceedingly subtle and profoundly meaningful, the mantu suffix is intended sometimes from sati, gati, setu, go, and so on.
Vì vậy, trong câu kệ “satyādīhi mantū”, có hai ý nghĩa được hiểu theo cách có hai nghĩa khác nhau, giống như trong câu “seto dhāvatī” (người da trắng chạy). Do đó, qua câu kệ cực kỳ vi tế và sâu sắc này, ở một số nơi, hậu tố mantu được mong muốn sau các từ như sati, gati, setu, go v.v.
Katthaci sati pāpa puttaiccādito imantupaccayo icchitoti daṭṭhabbaṃ.
And sometimes the imantu suffix is intended from sati, pāpa, putta, and so on, as should be observed.
Ở một số nơi, hậu tố imantu được mong muốn sau các từ như sati, pāpa, putta v.v. cần được xem xét.
Yasmā pana satisaddo mantuvasena gatidhīsethugo iccādīhi, imantuvasena pāpaputtādīhi ca samānagatikattā tesaṃ pakārabhāvena gahito, tasmā evaṃ suttattho bhavati ‘‘satyādīhi mantu satippakārehi saddehi mantupaccayo hoti imantupaccayo ca yathārahaṃ ‘tadassatthi’ iccetasmiṃ atthe’’ti.
Since the word " sati" (mindfulness) is taken as an example for words like " gatidhīsethugo" (having movement, wisdom, bridge, cow) in the context of the mantu suffix, and for words like " pāpaputtā" (having evil, sons) in the context of the imantu suffix, being of similar grammatical formation, the meaning of the Sutta is thus: "From words like sati and those similar to sati, the mantu suffix and the imantu suffix occur appropriately in the sense of ‘that belongs to him/it’ (tadassatthi)."
Bởi vì từ sati được hiểu là một loại từ có cách vận hành tương tự như các từ gati, dhī, setu, go v.v. đối với hậu tố mantu, và tương tự như các từ pāpa, putta v.v. đối với hậu tố imantu, nên ý nghĩa của Sutta là: “Từ các từ như sati (và các từ cùng loại), hậu tố mantu và hậu tố imantu được dùng một cách thích hợp với ý nghĩa ‘điều đó thuộc về người/vật đó’ (tadassatthi).”
Ayaṃ panettha adhippāyo – yathā ‘‘satimā’’ti ettha satīti ikārantato mantupaccayo hoti, tathā ‘‘gatimā, dhīmā, setumā, gomā’’tiādīsu ikāranta īkāranta ukārantani ccokārantato mantupaccayo hoti.
The intention here is this: just as in "satimā" (mindful), the mantu suffix occurs from the word sati ending in i, so too in "gatimā" (having movement), "dhīmā" (wise), "setumā" (having a bridge), "gomā" (having cattle) and so on, the mantu suffix occurs from words ending in i, ī, u, and o.
Ý nghĩa ở đây là: giống như trong từ “satimā”, hậu tố mantu được thêm vào từ “sati” có tận cùng là i, tương tự như vậy trong các từ “gatimā, dhīmā, setumā, gomā” v.v., hậu tố mantu được thêm vào các từ có tận cùng là i, ī, u và o.
Yathā ca ‘‘satimā’’ti ettha ‘‘satī’’ti ikārantato imantupaccayo hoti, tathā ‘‘gatimā, pāpimā, puttimā’’tiādīsu ikāranta akārantato imantupaccayo hoti.
And just as in "satimā", the imantu suffix occurs from "sati" ending in i, so too in "gatimā", "pāpimā" (evil), "puttimā" (having sons) and so on, the imantu suffix occurs from words ending in i and a.
Và giống như trong từ “satimā”, hậu tố imantu được thêm vào từ “sati” có tận cùng là i, tương tự như vậy trong các từ “gatimā, pāpimā, puttimā” v.v., hậu tố imantu được thêm vào các từ có tận cùng là i và a.
Evaṃ satippakārehi saddehi yathāsambhavaṃ mantu imantupaccayā hontīti.
Thus, from words similar to sati, the mantu and imantu suffixes occur as appropriate.
Như vậy, từ các từ cùng loại với sati, các hậu tố mantu và imantu được thêm vào tùy theo khả năng.
Yajjevaṃ paccayadvayavidhāyakaṃ ‘‘daṇḍādito ika ī’’ti suttaṃ viya ‘‘satyādito imantu mantū’’ti vattabbaṃ, kasmā nāvocāti?
If so, why was it not stated as "satyādito imantu mantū" (from sati and so on, imantu and mantu) like the Sutta "daṇḍādito ika ī" (from daṇḍa and so on, ika and ī) which prescribes two suffixes?
Nếu vậy, đáng lẽ phải nói là “satyādito imantu mantū” như Sutta “daṇḍādito ika ī” quy định hai hậu tố, tại sao lại không nói như vậy?
Tathā avacane kāraṇamatthi.
There is a reason for not stating it thus.
Có lý do cho việc không nói như vậy.
Yadi hi ‘‘daṇḍādito ika ī’’ti suttaṃ viya ‘‘satyādito imantu mantū’’ti suttaṃ vuttaṃ siyā, ekakkhaṇeyeva imantu mantūnaṃ vacanena daṇḍasaddato sambhūtaṃ ‘‘daṇḍiko daṇḍī’’ti rūpadvayamiva satigatiāditopi visadisarūpadvayamicchitabbaṃ siyā, tañca natthi, tasmā ‘‘satyādito imantu mantū’’ti na vuttaṃ.
For if a Sutta like "satyādito imantu mantū" had been stated, similar to "daṇḍādito ika ī", then by the simultaneous mention of imantu and mantu, two dissimilar forms would be desired from sati, gati, etc., just as "daṇḍiko daṇḍī" (one with a stick) which arises from the word daṇḍa. But that is not the case, therefore "satyādito imantu mantū" was not stated.
Nếu Sutta được nói là “satyādito imantu mantū” như Sutta “daṇḍādito ika ī”, thì với việc quy định imantu mantu cùng một lúc, sẽ mong muốn có hai dạng khác nhau từ sati, gati v.v., giống như hai dạng “daṇḍiko daṇḍī” phát sinh từ từ daṇḍa, nhưng điều đó không tồn tại, vì vậy không nói “satyādito imantu mantū”.
Apica tathā vutte bavhakkharatāya ganthagarutā siyā.
Moreover, if stated thus, there would be a prolixity of text due to many syllables.
Hơn nữa, nếu nói như vậy, do có nhiều âm tiết, văn bản sẽ trở nên nặng nề.
Yasmā ca suttena nāma appakkharena asandiddhena sāravantena gūḷhaninnayena sabbatomukhena anavajjena bhavitabbaṃ.
And because a Sutta should be concise, unambiguous, substantial, profound in meaning, universal, and faultless.
Và bởi vì Sutta phải ngắn gọn, không mơ hồ, có ý nghĩa sâu sắc, có ý nghĩa ẩn tàng, toàn diện và không có lỗi.
Kaccāyane ca yebhuyyena tādisāni gambhīratthāni suvisadañāṇavisayabhūtāni suttāni dissanti ‘‘upājhadhikissaravacane, sarā sare lopa’’ntiādīni, idampi tesamaññataraṃ, tasmā ‘‘satyādito imantu mantū’’ti na vuttaṃ.
And in Kaccāyana's work, for the most part, such profound Suttas, understandable by very clear knowledge, are seen, such as "upājhadhikissaravacane" and "sarā sare lopa". This is one of them. Therefore, "satyādito imantu mantū" was not stated.
Trong Kaccāyana thường thấy những Sutta có ý nghĩa sâu sắc như vậy, là đối tượng của trí tuệ minh bạch, như “upājhadhikissaravacane, sarā sare lopa” v.v., đây cũng là một trong số đó, vì vậy không nói “satyādito imantu mantū”.
Evaṃ suttopadese akatepi imantunopi gahaṇatthaṃ bhinnasattisamavetavasena ‘‘satyādīhi mantū’’ti vuttanti daṭṭhabbaṃ.
Even if the Sutta instruction is not given in this way, it should be understood that "satyādīhi mantū" was stated with the meaning of diverse seventh cases for the sake of including imantu as well.
Ngay cả khi không có hướng dẫn Sutta như vậy, để bao gồm cả imantu, cần phải hiểu rằng “satyādīhi mantū” đã được nói theo cách kết hợp các ý nghĩa khác nhau.
Aparo nayo – ‘‘tapādito sī’’tiādīsu todantasaddassa bahuvacanantatā na suṭṭhu pākaṭā topaccayassa ekatthabavhatthesu vattanato, ‘‘satyādīhi mantū’’ti ettha pana hisaddassa bahuvacanatthatā atīva pākaṭā, tasmā bahuvacanaggahaṇena imantu paccayo hotītipi daṭṭhabbaṃ.
Another method: in "tapādito sī" (from tapa and so on, sī) and similar expressions, the plural nature of the word ending in " to" is not very clear because the " to" suffix can be used in both singular and plural senses. However, in "satyādīhi mantū", the plural meaning of the word " hi" is exceedingly clear. Therefore, it should also be understood that the imantu suffix occurs through the use of the plural.
Một cách khác – trong các trường hợp như “tapādito sī” v.v., dạng số nhiều của từ kết thúc bằng to không rõ ràng lắm vì hậu tố to được dùng cho cả nghĩa số ít và số nhiều, nhưng trong “satyādīhi mantū” này, ý nghĩa số nhiều của từ hi rất rõ ràng, vì vậy, cũng cần phải hiểu rằng hậu tố imantu được dùng bằng cách lấy nghĩa số nhiều.
Nanu ca bho vināpi imantupaccayena pāpamassatthīti pāpī, pāpī eva pāpimāti sakatthe māpaccaye kateyeva ‘‘pāpimā puttimā’’tiādīni sijjhanti ‘‘chaṭṭhamo so parābhavo’’ti ettha mapaccayena ‘‘chaṭṭhamo’’ti padaṃ viyāti?
But, Venerable Sir, without the imantu suffix, do not "pāpimā puttimā" and so on become established if the mā suffix is applied in its own sense, as in "pāpī" (evil) for "he has evil," and "pāpī eva pāpimā" (evil indeed is evil), just as the word "chaṭṭhamo" is formed by the ma suffix in "chaṭṭhamo so parābhavo" (that is the sixth downfall)?
Này ông, chẳng phải không cần hậu tố imantu thì “pāpī” (người có tội) là người có tội, và “pāpī” chính là “pāpimā” (người có tội) khi hậu tố mā được dùng trong nghĩa tự thân, thì các từ như “pāpimā puttimā” v.v. cũng thành lập được, giống như từ “chaṭṭhamo” (thứ sáu) trong câu “chaṭṭhamo so parābhavo” (đó là sự thất bại thứ sáu) được thành lập bằng hậu tố ma sao?
Atinayaññū bhavaṃ, atinayaññū nāmāti bhavaṃ vattabbo, na pana bhavaṃ saddagatiṃ jānāti, saddagatiyo ca nāma bahuvidhā.
You are an expert in grammar, you are called an expert in grammar, but you do not know the ways of words, and the ways of words are of many kinds.
Ngài là người quá am hiểu về quy tắc, ngài nên được gọi là người quá am hiểu về quy tắc, nhưng ngài không biết về cách vận hành của từ ngữ, mà cách vận hành của từ ngữ thì có nhiều loại.
Tathā hi chaṭṭhoyeva chaṭṭhamo, ‘‘suttameva suttanto’’tiādīsu purisanayena yojetabbā saddagati, ‘‘devoyeva devatā’’tiādīsu kaññānayena yojetabbā saddagati, ‘‘diṭṭhi eva diṭṭhigata’’ntiādīsu cittanayena yojetabbā saddagati.
Thus, "chaṭṭhoyeva chaṭṭhamo" (the sixth is indeed the sixth), the way of words to be construed according to the purisa (masculine) gender in "suttameva suttanto" (a Sutta is indeed a Sutta discourse) and so on; the way of words to be construed according to the kaññā (feminine) gender in "devoyeva devatā" (a deity is indeed a deity) and so on; the way of words to be construed according to the citta (neuter) gender in "diṭṭhi eva diṭṭhigata" (view is indeed a wrong view) and so on.
Thật vậy, “chaṭṭhoyeva chaṭṭhamo” (chỉ thứ sáu là thứ sáu), cách vận hành của từ ngữ cần được kết hợp theo quy tắc purisa trong các trường hợp như “suttameva suttanto” (chỉ Sutta là Suttanta) v.v., cách vận hành của từ ngữ cần được kết hợp theo quy tắc kaññā trong các trường hợp như “devoyeva devatā” (chỉ chư thiên là chư thiên) v.v., cách vận hành của từ ngữ cần được kết hợp theo quy tắc citta trong các trường hợp như “diṭṭhi eva diṭṭhigata” (chỉ tà kiến là tà kiến) v.v.
Evaṃvidhāsu saddagatīsu ‘‘pāpī eva pāpimā’’tiādikaṃ kataraṃ saddagatiṃ vadesi?
Among such ways of words, which way of words do you refer to with "pāpī eva pāpimā" and so on?
Trong các cách vận hành của từ ngữ như vậy, ngài nói cách vận hành nào cho các từ như “pāpī eva pāpimā” v.v.?
‘‘Satthā rājā brahmā sakhā attā sā pumā’’tiādīsu ca kataraṃ saddagatiṃ vadesi?
And in "satthā rājā brahmā sakhā attā sā pumā" (teacher, king, Brahmā, friend, self, that man) and so on, which way of words do you refer to?
Và ngài nói cách vận hành nào cho các từ như “satthā rājā brahmā sakhā attā sā pumā” v.v.?
Katarasaddantogadhaṃ katarāya ca nāmikapadamālāyaṃ yojetabbaṃ maññasīti?
Into which type of word ending, and into which declension table do you think it should be construed?
Ngài nghĩ nó thuộc loại từ nào và nên được kết hợp trong danh sách danh từ nào?
So evaṃ puṭṭho addhā uttari kiñci adisvā tuṇhī bhavissati, tasmā tādiso nayo na gahetabbo.
Being asked thus, he will surely see nothing further and remain silent; therefore, such a method should not be adopted.
Khi được hỏi như vậy, chắc chắn người đó sẽ im lặng vì không thấy điều gì khác, vì vậy không nên chấp nhận cách giải thích đó.
Tādisasmiñhi naye ‘‘pāpimatā pāpimato’’tiādīni rūpāni na sijjhanti, imantupaccayanayena pana sijjhanti, tasmā ayameva nayo pasatthataro āyasmantehi sammā citte ṭhapetabbo.
For in such a method, forms like "pāpimatā pāpimato" (by/for the evil one) would not be established, whereas they are established by the imantu suffix method. Therefore, this method alone is more commendable and should be properly kept in mind by the Venerable Ones.
Vì trong cách giải thích đó, các dạng như “pāpimatā pāpimato” v.v. không thể thành lập, nhưng theo quy tắc hậu tố imantu thì chúng thành lập được, vì vậy đây là cách giải thích được tán dương hơn và chư Tôn giả nên ghi nhớ kỹ trong tâm.
Atridaṃ nidassanaṃ –
Here is an illustration:
Đây là ví dụ:
Idāni yathāpāvacanaṃ kiñcideva himavantu satimantādīnaṃ visesaṃ brūma.
Now, according to convention, we shall describe some distinction for himavantu and satimantā and so on.
Bây giờ, chúng tôi sẽ nói một vài điểm đặc biệt của himavantu, satimantā v.v. theo cách sử dụng ngôn ngữ.
Himavantova pabbato.
Himavantu is a mountain.
Chỉ Himavanta là ngọn núi.
Satimaṃ bhikkhuṃ.
A mindful bhikkhu.
Vị tỳ-khưu có niệm (satimaṃ bhikkhuṃ).
Bandhumaṃ rājānaṃ.
King Bandhumā.
Vị vua Bandhuma (bandhumaṃ rājānaṃ).
Candimaṃ devaputtaṃ.
The divine prince Candimā.
Vị thiên tử Candima (candimaṃ devaputtaṃ).
Satimassa bhikkhuno.
Of the mindful bhikkhu.
Của vị tỳ-khưu có niệm (satimassa bhikkhuno).
Bandhumassa rañño.
Of King Bandhumā.
Của vị vua Bandhuma (bandhumassa rañño).
Iddhimassa ca parassa ca ekakkhaṇe cittaṃ uppajjati.
The mind arises simultaneously for the powerful one and for another.
Tâm của người có thần thông (iddhimassa) và của người khác (parassa) phát sinh cùng một lúc.
Iccādi viseso veditabbo.
Such distinctions should be understood.
Và những điểm đặc biệt khác như vậy cần được biết.
Apicettha ‘‘āyasmantā’’ti dvinnaṃ vattabbavacanaṃ, ‘‘āyasmanto’’ti bahūnaṃ vattabbavacananti ayampi viseso veditabbo.
Furthermore, here, "āyasmantā" is the expression for two, and "āyasmanto" is the expression for many; this distinction also should be understood.
Hơn nữa, ở đây “āyasmantā” là từ dùng để nói về hai người, “āyasmanto” là từ dùng để nói về nhiều người, điểm đặc biệt này cũng cần được biết.
Tathā hi ‘‘dvinnaṃ ārocentena ‘āyasmantā dhārentū’ti, tiṇṇaṃ ārocentena ‘āyasmanto dhārentū’ti vattabba’’nti vuttaṃ.
Thus it is said: "One announcing to two should say 'āyasmantā dhārentū' (Venerables, bear it in mind), and one announcing to three should say 'āyasmanto dhārentū' (Venerables, bear it in mind)."
Thật vậy, đã nói rằng: “Khi thông báo cho hai người thì nói ‘āyasmantā dhārentū’ (chư Tôn giả hãy ghi nhớ), khi thông báo cho ba người thì nói ‘āyasmanto dhārentū’ (chư Tôn giả hãy ghi nhớ).”
‘‘Tiṇṇa’’nti cettha kathāsīsamattaṃ, tena catunnampi pañcannampi atirekasatānampīti dassitaṃ hoti.
Here, "tiṇṇaṃ" (to three) is merely an illustrative starting point for the discussion, thereby indicating to four, five, or even more than a hundred.
Từ “tiṇṇaṃ” (ba người) ở đây chỉ là một ví dụ, điều đó cho thấy có thể là bốn, năm, hoặc hơn một trăm người.
Bahavohi upādāya ‘‘uddiṭṭhā kho āyasmanto cattāro pārājikā dhammā’’tiādikā pāḷiyo ṭhapitā.
For many such Pali passages are established, such as "uddiṭṭhā kho āyasmanto cattāro pārājikā dhammā" (Venerables, the four pārājika rules have been recited).
Nhiều đoạn Pāḷi đã được thiết lập, ví dụ như “uddiṭṭhā kho āyasmanto cattāro pārājikā dhammā” (Này chư Tôn giả, bốn giới Pārājika đã được thuyết giảng) v.v.
Tattha ‘‘āyasmantā’’tidaṃ vinayavohāravasena dveyeva sandhāya vuttattā na sabbasādhāraṇaṃ.
There, "āyasmantā" refers only to two in the context of Vinaya usage, so it is not universally applicable.
Trong đó, từ “āyasmantā” này không phải là phổ biến cho tất cả, vì nó được nói để chỉ hai người theo cách dùng trong Vinaya.
Vinayavohārañhi vajjetvā aññasmiṃ vohāre na pavattati.
For it does not occur in other usages apart from Vinaya usage.
Thật vậy, nó không được dùng trong các cách dùng khác ngoài cách dùng của Vinaya.
‘‘Āyasmanto’’tidaṃ pana sabbattha pavattatīti dvinnaṃ viseso veditabbo.
However, "āyasmanto" occurs everywhere; hence, the distinction between the two should be known.
Còn từ “āyasmanto” thì được dùng ở khắp mọi nơi, vì vậy cần biết sự khác biệt giữa hai từ này.
Tatra hi ‘‘sirimā’’ti padaṃ sutisāmaññavasena liṅgadvaye vattanato dvidhā bhijjati.
There, the word "sirimā" is divided into two types, functioning in two genders based on similarity of sound.
Ở đây, từ “sirimā” được chia làm hai vì được dùng trong hai giới tính theo cách phát âm chung.
‘‘Sirimā puriso’’ti hi atthe ākārantaṃ pulliṅgaṃ, ‘‘sirimā nāma devī’’ti atthe ākārantaṃ itthiliṅgaṃ, ubhayampetaṃ ukārantatāpakatikā.
Indeed, in the sense of "a man possessing glory" (sirimā puriso), it is a masculine word ending in -ā; in the sense of "a goddess named Sirimā" (sirimā nāma devī), it is a feminine word ending in -ā. Both of these have -u as their basic ending.
Trong ngữ cảnh “sirimā puriso” (người đàn ông có phước), đó là giống đực kết thúc bằng ā, còn trong ngữ cảnh “sirimā nāma devī” (vị nữ thần tên Sirimā), đó là giống cái kết thúc bằng ā, cả hai đều có dạng nguyên mẫu kết thúc bằng u.
Atha vā pana pacchimaṃ ākārantatāpakatikaṃ, sirī yassa atthi so sirimāti pulliṅgavasena nibbacanaṃ, sirī yassā atthi sā sirimāti itthiliṅgavasena nibbacanaṃ.
Alternatively, the latter has -ā as its basic ending. The derivation for the masculine is "sirī yassa atthi so sirimā" (he who has glory, he is glorious), and for the feminine, "sirī yassā atthi sā sirimā" (she who has glory, she is glorious).
Hoặc là, từ sau có dạng nguyên mẫu kết thúc bằng ā, sự phân tích theo giống đực là: “sirī yassa atthi so sirimā” (ai có phước thì người đó là sirimā), sự phân tích theo giống cái là: “sirī yassā atthi sā sirimā” (ai có phước thì người đó là sirimā).
Atrimāni kiñcāpi sutivasena nibbacanatthavasena ca aññamaññaṃ samānatthāni, tathāpi purisapadatthaitthipadatthavācakattā bhinnatthānīti veditabbāni.
Although these, by virtue of sound and derivation, are similar in meaning, they should be understood as having different meanings because they refer to the masculine and feminine concepts, respectively.
Mặc dù những từ này giống nhau về nghĩa theo cách phát âm và theo cách phân tích, nhưng cần biết rằng chúng khác nhau về nghĩa vì chúng chỉ người đàn ông và người phụ nữ.
Esa nayo aññesupi īdisesu ṭhānesu netabbo.
This method should be applied to other similar instances.
Nguyên tắc này cũng nên được áp dụng cho những trường hợp tương tự khác.
Sirimā, sirimā, sirimanto.
Sirimā (singular nominative), sirimā (plural nominative), sirimanto (plural nominative).
Sirimā (số ít giống đực), sirimā (số ít giống đực), sirimanto (số nhiều giống đực).
Sirimantaṃ, sirimante.
Sirimantaṃ (singular accusative), sirimante (plural accusative).
Sirimantaṃ (số ít giống đực đối cách), sirimante (số nhiều giống đực đối cách).
Sirimatā, sirimantena.
Sirimatā (singular instrumental), sirimantena (singular instrumental).
Sirimatā (số ít giống đực công cụ cách), sirimantena (số ít giống đực công cụ cách).
Guṇavantusaddasseva nāmikapadamālā.
This is the nominal declension of the word guṇavantu.
Bảng biến cách danh từ giống như từ guṇavantu.
Sirimā, sirimā, sirimāyo.
Sirimā (singular nominative), sirimā (plural nominative), sirimāyo (plural nominative).
Sirimā (số ít giống cái), sirimā (số ít giống cái), sirimāyo (số nhiều giống cái).
Sirimaṃ, sirimā, sirimāyo.
Sirimaṃ (singular accusative), sirimā (plural accusative), sirimāyo (plural accusative).
Sirimaṃ (số ít giống cái đối cách), sirimā (số ít giống cái đối cách), sirimāyo (số nhiều giống cái đối cách).
Sirimāya.
Sirimāya (singular instrumental).
Sirimāya (số ít giống cái công cụ cách).
Vakkhamāna kaññānayena ñeyyā.
To be understood according to the forthcoming rule of kaññā.
Nên hiểu theo cách của kaññā sẽ được nói đến sau.
Evaṃ dvidhā bhinnānaṃ samānasutikasaddānaṃ nāmikapadamālāsu padānaṃ sadisāsadisatā vavatthapetabbā.
Thus, in the nominal declensions of similar-sounding words that are divided into two types, the similarity and dissimilarity of the words should be determined.
Như vậy, cần phải xác định sự giống và không giống nhau của các từ trong bảng biến cách danh từ của những từ có cùng cách phát âm nhưng được chia làm hai.
Samānanibbacanatthassapi hi asamānasutikassa ‘‘sirimā’’ti saddassa nāmikapadamālāyaṃ padānaṃ imehi padehi kācipi samānatā na labbhati.
For the word "sirimā", even though it has the same derived meaning but dissimilar sound, no similarity is found among the words in its nominal declension with these words.
Thật vậy, đối với từ “sirimā” có cùng ý nghĩa phân tích nhưng khác cách phát âm, không có sự giống nhau nào của các từ trong bảng biến cách danh từ với những từ này.
Atridaṃ vuccati –
Here it is said:
Ở đây, điều này được nói:
Rājā, rājā, rājāno.
Rājā (singular nominative), rājā (plural nominative), rājāno (plural nominative).
Rājā (số ít chủ cách), rājā (số ít chủ cách), rājāno (số nhiều chủ cách).
Rājānaṃ, rājaṃ, rājāno.
Rājānaṃ (singular accusative), rājaṃ (singular accusative), rājāno (plural accusative).
Rājānaṃ (số ít đối cách), rājaṃ (số ít đối cách), rājāno (số nhiều đối cách).
Raññā, rājinā, rājūhi, rājūbhi.
Raññā (singular instrumental), rājinā (singular instrumental), rājūhi (plural instrumental), rājūbhi (plural instrumental).
Raññā (số ít công cụ cách), rājinā (số ít công cụ cách), rājūhi (số nhiều công cụ cách), rājūbhi (số nhiều công cụ cách).
Rañño, rājino, raññaṃ, rājūnaṃ, rājānaṃ.
Rañño (singular dative/genitive), rājino (singular dative/genitive), raññaṃ (plural dative/genitive), rājūnaṃ (plural dative/genitive), rājānaṃ (plural dative/genitive).
Rañño (số ít sở thuộc cách), rājino (số ít sở thuộc cách), raññaṃ (số nhiều sở thuộc cách), rājūnaṃ (số nhiều sở thuộc cách), rājānaṃ (số nhiều sở thuộc cách).
Raññā, rājūhi, rājūbhi.
Raññā (singular ablative), rājūhi (plural ablative), rājūbhi (plural ablative).
Raññā (số ít xuất xứ cách), rājūhi (số nhiều xuất xứ cách), rājūbhi (số nhiều xuất xứ cách).
Rañño, rājino, raññaṃ, rājūnaṃ, rājānaṃ.
Rañño (singular genitive), rājino (singular genitive), raññaṃ (plural genitive), rājūnaṃ (plural genitive), rājānaṃ (plural genitive).
Rañño (số ít sở thuộc cách), rājino (số ít sở thuộc cách), raññaṃ (số nhiều sở thuộc cách), rājūnaṃ (số nhiều sở thuộc cách), rājānaṃ (số nhiều sở thuộc cách).
Raññe, rājini, rājūsu.
Raññe (singular locative), rājini (singular locative), rājūsu (plural locative).
Raññe (số ít định sở cách), rājini (số ít định sở cách), rājūsu (số nhiều định sở cách).
Bho rāja, bhavanto rājāno, bhavanto rājā iti vā, ayamamhākaṃ ruci.
Bho rāja (singular vocative), bhavanto rājāno (plural vocative), or bhavanto rājā (plural vocative); this is our preference.
Bho rāja (hỡi vua), bhavanto rājāno (hỡi các vua), hoặc bhavanto rājā (hỡi các vua), đây là cách chúng tôi ưa thích.
Ettha ca ‘‘gahapatiko nāma ṭhapetvā rājaṃ rājabhogaṃ brāhmaṇaṃ avaseso gahapatiko nāmā’’ti dassanato rājanti vuttaṃ, idaṃ pana niruttipiṭake na āgataṃ.
Here, "rājā" is mentioned in the explanation: "A householder is anyone other than a king, a king's retainer, or a brahmin." This, however, is not found in the Niruttipiṭaka.
Ở đây, từ “rājanti” được nói đến trong sự phân tích “gahapatiko nāma ṭhapetvā rājaṃ rājabhogaṃ brāhmaṇaṃ avaseso gahapatiko nāmā” (người gia chủ là người còn lại sau khi trừ vua, người hưởng lộc vua, Bà-la-môn), nhưng điều này không xuất hiện trong Niruttipiṭaka.
‘‘Sabbadattena rājinā’’ti dassanato ‘‘rājinā’’ti vuttaṃ.
"Rājinā" is mentioned in the explanation: "by King Sabbadatta."
Từ “rājinā” được nói đến trong sự phân tích “sabbadattena rājinā” (bởi vua Sabbadatta).
‘‘Ārādhayati rājānaṃ, pūjaṃ labhati bhattusū’’ti dassanato catutthīchaṭṭhīvasena ‘‘rājāna’’nti vuttaṃ.
"Rājānaṃ" is mentioned in the explanation, in the sense of dative or genitive: "he pleases the king, he obtains honor from his master."
Từ “rājānaṃ” được nói đến theo cách thứ tư và thứ sáu trong sự phân tích “ārādhayati rājānaṃ, pūjaṃ labhati bhattusū” (làm hài lòng vua, nhận được sự cúng dường từ người bảo trợ).
Kaccāyanarūpasiddhiganthesu pana ‘‘rājena, rājehi, rājebhi.
In the Kaccāyanarūpasiddhi texts, however, the words "rājena, rājehi, rājebhi,
Trong các bộ sách Kaccāyanarūpasiddhi, các từ “rājena, rājehi, rājebhi”
Rājesū’’ti padāni vuttāni.
rājesu" are mentioned.
và “rājesū” được nói đến.
Cūḷaniruttiniruttipiṭakesu tāni nāgatāni, anāgatabhāvoyeva tesaṃ yuttataro pāḷiyaṃ adassanato, tasmā etthetāni amhehi na vuttāni.
These are not found in the Cūḷanirutti or Niruttipiṭaka, and their non-occurrence is more appropriate as they are not observed in the Pāḷi canon. Therefore, we have not mentioned them here.
Chúng không xuất hiện trong Cūḷanirutti và Niruttipiṭaka, và việc chúng không xuất hiện là hợp lý hơn vì chúng không được thấy trong Pāḷi, do đó chúng tôi không đề cập đến chúng ở đây.
Pāḷinaye hi upaparikkhiyamāne īdisāni padāni samāseyeva passāma, na panāññatra, atrime payogā – ‘‘āvutthaṃ dhammarājenā’’ti ca, ‘‘sivirājena pesito’’ti ca, ‘‘pajāpatissa devarājassa dhajagga’’nti ca, ‘‘nikkhamante mahārāje, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane’’ti ca, evaṃ pāḷinaye upaparikkhiyamāne ‘‘rājenā’’tiādīni samāseyeva passāma, na kevalaṃ pāḷinaye porāṇaṭṭhakathānayepi upaparikkhiyamāne samāseyeva passāma, na panāññatra, evaṃ santepi suṭṭhu upaparikkhitabbamidaṃ ṭhānaṃ.
Indeed, upon examining the Pāḷi tradition, we see such words only in compounds, and not elsewhere. For instance, the usages "āvutthaṃ dhammarājenā" (resided by the Dhamma King), "sivirājena pesito" (sent by King Sivi), "pajāpatissa devarājassa dhajagga" (the banner of the Lord of creatures, the King of devas), and "nikkhamante mahārāje, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane" (when the great king, the enhancer of the Sivi kingdom, departed). Thus, upon examining the Pāḷi tradition, we see "rājenā" and similar forms only in compounds, and not only in the Pāḷi tradition, but also upon examining the tradition of the ancient commentaries, we see them only in compounds, and not elsewhere. Even so, this point requires thorough examination.
Thật vậy, khi xem xét theo cách của Pāḷi, chúng ta chỉ thấy những từ như vậy trong các từ ghép, chứ không phải ở nơi khác. Những cách dùng ở đây là: “āvutthaṃ dhammarājenā” (được Đức Pháp Vương trú ngụ) và “sivirājena pesito” (được vua Sivi phái đi) và “pajāpatissa devarājassa dhajagga” (ngọn cờ của Pajāpati, vua chư thiên) và “nikkhamante mahārāje, sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane” (khi Đại Vương rời đi, người làm tăng trưởng đất nước của dân Sivi). Như vậy, khi xem xét theo cách của Pāḷi, chúng ta chỉ thấy “rājenā” v.v. trong các từ ghép, chứ không phải ở nơi khác. Không chỉ theo cách của Pāḷi, mà khi xem xét theo cách của các chú giải cổ, chúng ta cũng chỉ thấy trong các từ ghép, chứ không phải ở nơi khác. Ngay cả như vậy, vị trí này cần được xem xét kỹ lưỡng.
Ko hi nāma sāṭṭhakathe tepiṭake buddhavacane sabbaso nayaṃ sallakkhetuṃ samattho aññatra pabhinnapaṭisambhidehi khīṇāsavehi.
For who indeed, among those other than the Arahants with analytical knowledge (paṭisambhidā) who have penetrated the teaching, would be capable of fully discerning the method in the entire Tipiṭaka, including its commentaries?
Ai có thể hiểu được toàn bộ phương pháp trong giáo lý của Đức Phật gồm ba tạng kinh điển cùng với các chú giải, ngoại trừ các vị A-la-hán đã chứng đắc Tứ Vô Ngại Giải?
Ettha ca samāsantagata rāja-saddassa nāmikapadamālāyo dvidhā vuccante okārantākārantavasena.
Here, the nominal declensions of the word rāja within compounds are stated in two ways: according to the -o ending and the -ā ending.
Ở đây, bảng biến cách danh từ của từ rāja trong từ ghép được nói đến theo hai cách: kết thúc bằng o và kết thúc bằng ā.
Ta trokārantā ‘‘mahārājo yuvarājo sivirājo dhammarājo’’iccevamādayo bhavanti.
Among these, the -o ending forms are "mahārājo, yuvarājo, sivirājo, dhammarājo", and so on.
Các từ kết thúc bằng o là “mahārājo, yuvarājo, sivirājo, dhammarājo” v.v.
Ākārantā pana ‘‘mahārājā yuvarājā sivirājā dhammarājā’’iccevamādayo.
The -ā ending forms are "mahārājā, yuvarājā, sivirājā, dhammarājā", and so on.
Còn các từ kết thúc bằng ā là “mahārājā, yuvarājā, sivirājā, dhammarājā” v.v.
Ettha kiñcāpi pāḷiyaṃ porāṇaṭṭhakathāsu ca ‘‘mahārājo’’tiādīni na santi, tathāpi ‘‘sabbamitto sabbasakho, sabbabhūtānukampako’’ti pāḷiyaṃ ‘‘sabbasakho’’ti dassanato ‘‘mahārājo’’tiādīnipi avassamicchitabbāni.
Here, although "mahārājo" and similar forms are not found in the Pāḷi canon or ancient commentaries, yet given the occurrence of "sabbasakho" in the Pāḷi canon: "sabbamitto sabbasakho, sabbabhūtānukampako" (a friend to all, a companion to all, compassionate to all beings), "mahārājo" and similar forms must certainly be accepted.
Ở đây, mặc dù “mahārājo” v.v. không có trong Pāḷi và các chú giải cổ, nhưng vì trong Pāḷi có sự phân tích “sabbasakho” như “sabbamitto sabbasakho, sabbabhūtānukampako” (người bạn của tất cả, người thương xót tất cả chúng sinh), nên “mahārājo” v.v. cũng nhất thiết phải được chấp nhận.
Tathā hi samāsesu ‘‘dhammarājena, dhammarājassā’’tiādīni dissanti.
Indeed, in compounds, "dhammarājena, dhammarājassā", etc., are seen.
Thật vậy, trong các từ ghép, chúng ta thấy “dhammarājena, dhammarājassā” v.v.
Etāni okārantarūpāni eva, nākārantarūpāni.
These are forms ending in -o, not forms ending in -ā.
Đây là các dạng kết thúc bằng o, không phải các dạng kết thúc bằng ā.
Mahārājo, mahārājā.
Mahārājo (singular nominative), mahārājā (plural nominative).
Mahārājo (số ít chủ cách), mahārājā (số nhiều chủ cách).
Mahārājaṃ, mahārāje.
Mahārājaṃ (singular accusative), mahārāje (plural accusative).
Mahārājaṃ (số ít đối cách), mahārāje (số nhiều đối cách).
Mahārājena, mahārājehi, mahārājebhi.
Mahārājena (singular instrumental), mahārājehi (plural instrumental), mahārājebhi (plural instrumental).
Mahārājena (số ít công cụ cách), mahārājehi (số nhiều công cụ cách), mahārājebhi (số nhiều công cụ cách).
Mahārājassa, mahārājānaṃ.
Mahārājassa (singular dative/genitive), mahārājānaṃ (plural dative/genitive).
Mahārājassa (số ít sở thuộc cách), mahārājānaṃ (số nhiều sở thuộc cách).
Mahārājā, mahārājasmā, mahārājamhā, mahārājehi, mahārājebhi.
Mahārājā (singular ablative), mahārājasmā (singular ablative), mahārājamhā (singular ablative), mahārājehi (plural ablative), mahārājebhi (plural ablative).
Mahārājā (số ít xuất xứ cách), mahārājasmā (số ít xuất xứ cách), mahārājamhā (số ít xuất xứ cách), mahārājehi (số nhiều xuất xứ cách), mahārājebhi (số nhiều xuất xứ cách).
Mahārājassa, mahārājānaṃ.
Mahārājassa (singular genitive), mahārājānaṃ (plural genitive).
Mahārājassa (số ít sở thuộc cách), mahārājānaṃ (số nhiều sở thuộc cách).
Mahārāje, mahārājasmiṃ, mahārājamhi, mahārājesu.
Mahārāje (singular locative), mahārājasmiṃ (singular locative), mahārājamhi (singular locative), mahārājesu (plural locative).
Mahārāje (số ít định sở cách), mahārājasmiṃ (số ít định sở cách), mahārājamhi (số ít định sở cách), mahārājesu (số nhiều định sở cách).
Bho mahārāja, bhavanto mahārājā.
Bho mahārāja (singular vocative), bhavanto mahārājā (plural vocative).
Bho mahārāja (hỡi Đại Vương), bhavanto mahārājā (hỡi các Đại Vương).
Kaccāyanacūḷaniruttinayehi pana ‘‘bho mahārājā’’iti ekavacanabahuvacanānipi daṭṭhabbāni.
According to the Kaccāyana and Cūḷanirutti methods, singular and plural vocative forms such as "bho mahārājā" should also be seen.
Theo cách của Kaccāyanacūḷanirutti, cũng nên thấy các dạng số ít và số nhiều là “bho mahārājā”.
Yathā ‘‘mahārājo’’ti okārantapadassa vasena, evaṃ ‘‘sivirājo dhammarājo devarājo’’tiādīnampi okārantapadānaṃ vasena pakatirūpassa nāmikapadamālā yojetabbā.
Just as with the -o ending word "mahārājo", so too should the nominal declension of the basic form for other -o ending words like "sivirājo, dhammarājo, devarājo", etc., be constructed.
Cũng như bảng biến cách danh từ của dạng nguyên mẫu được ghép theo từ kết thúc bằng o “mahārājo”, thì cũng nên ghép theo các từ kết thúc bằng o như “sivirājo, dhammarājo, devarājo” v.v.
Mahārājā, mahārājā, mahārājāno.
Mahārājā (singular nominative), mahārājā (plural nominative), mahārājāno (plural nominative).
Mahārājā (số ít chủ cách), mahārājā (số ít chủ cách), mahārājāno (số nhiều chủ cách).
Mahārājānaṃ, mahārājaṃ, mahārājāno.
Mahārājānaṃ (singular accusative), mahārājaṃ (singular accusative), mahārājāno (plural accusative).
Mahārājānaṃ (số ít đối cách), mahārājaṃ (số ít đối cách), mahārājāno (số nhiều đối cách).
Mahāraññā, mahārājinā, mahārājūhi, mahārājūbhi.
By the great king, by the great king; by the great kings, by the great kings.
Mahāraññā (số ít công cụ cách), mahārājinā (số ít công cụ cách), mahārājūhi (số nhiều công cụ cách), mahārājūbhi (số nhiều công cụ cách).
Mahārañño, mahārājino, mahāraññaṃ, mahārājūnaṃ.
To/of the great king, to/of the great king; to/of the great kings, to/of the great kings.
Mahārañño (số ít sở thuộc cách), mahārājino (số ít sở thuộc cách), mahāraññaṃ (số nhiều sở thuộc cách), mahārājūnaṃ (số nhiều sở thuộc cách).
Mahāraññā, mahārājūhi, mahārājūbhi.
From the great king; from the great kings, from the great kings.
Mahāraññā (số ít xuất xứ cách), mahārājūhi (số nhiều xuất xứ cách), mahārājūbhi (số nhiều xuất xứ cách).
Mahārañño, mahārājino, mahāraññaṃ, mahārājūnaṃ.
To/of the great king, to/of the great king; to/of the great kings, to/of the great kings.
Mahārañño (số ít sở thuộc cách), mahārājino (số ít sở thuộc cách), mahāraññaṃ (số nhiều sở thuộc cách), mahārājūnaṃ (số nhiều sở thuộc cách).
Mahāraññe, mahārājini, mahārājūsu.
In/on the great king, in/on the great king; in/on the great kings.
Mahāraññe (số ít định sở cách), mahārājini (số ít định sở cách), mahārājūsu (số nhiều định sở cách).
Bho mahārāja, bhavanto mahārājāno.
O great king, O great kings.
Bho mahārāja (hỡi Đại Vương), bhavanto mahārājāno (hỡi các Đại Vương).
Mahārājā, mahārājo tiṭṭhati, mahārājāno, mahārājā tiṭṭhanti.
A great king, a great king stands; great kings, great kings stand.
Mahārājā, mahārājo đứng; mahārājāno, mahārājā đứng.
Mahārājānaṃ, mahārājaṃ passati, mahārājāno, mahārāje passati.
He sees a great king, he sees a great king; he sees great kings, he sees great kings.
Thấy mahārājānaṃ, mahārājaṃ; thấy mahārājāno, mahārāje.
Mahāraññā, mahārājinā, mahārājena kataṃ, mahārājūhi, mahārājūbhi, mahārājehi, mahārājebhi kataṃ.
Done by a great king, done by a great king, done by a great king; done by great kings, done by great kings, done by great kings, done by great kings.
Được làm bởi mahāraññā, mahārājinā, mahārājena; được làm bởi mahārājūhi, mahārājūbhi, mahārājehi, mahārājebhi.
Mahārañño, mahārājino, mahārājassa dīyate, mahāraññā, mahārājā, mahārājasmā, mahārājamhā nissaṭaṃ, mahārājūhi, mahārājūbhi, mahārājehi, mahārājebhi nissaṭaṃ.
Given to a great king, given to a great king, given to a great king; issued from a great king, issued from a great king, issued from a great king, issued from a great king; issued from great kings, issued from great kings, issued from great kings, issued from great kings.
Được ban cho mahārañño, mahārājino, mahārājassa; xuất phát từ mahāraññā, mahārājā, mahārājasmā, mahārājamhā; xuất phát từ mahārājūhi, mahārājūbhi, mahārājehi, mahārājebhi.
Mahārañño, mahārājino, mahārājassa pariggaho, mahāraññaṃ, mahārājūnaṃ, mahārājānaṃ pariggaho.
Possession of a great king, possession of a great king, possession of a great king; possession of great kings, possession of great kings, possession of great kings.
Sở hữu của mahārañño, mahārājino, mahārājassa; sở hữu của mahāraññaṃ, mahārājūnaṃ, mahārājānaṃ.
Mahāraññe, mahārājini, mahārāje, mahārājasmiṃ, mahārājamhi patiṭṭhitaṃ, mahārājūsu, mahārājesu patiṭṭhitaṃ.
Established in a great king, established in a great king, established in a great king, established in a great king, established in a great king; established in great kings, established in great kings.
Được an lập trong mahāraññe, mahārājini, mahārāje, mahārājasmiṃ, mahārājamhi; được an lập trong mahārājūsu, mahārājesu.
Bho mahārāja tvaṃ tiṭṭha, bhonto mahārājāno, mahārājā tumhe tiṭṭhathāti.
O great king, you stand; O great kings, you stand.
Này mahārāja, ngươi hãy đứng; này các mahārājā, các ngươi hãy đứng.
Evaṃ ‘‘yuvarājā, yuvarājo’’tiādīsupi.
Similarly for "yuvarājā, yuvarājo" and so on.
Tương tự như vậy trong các trường hợp "yuvarājā, yuvarājo" v.v...
Kecettha vadeyyuṃ ‘‘kasmā pakaraṇakattunā imasmiṃ ṭhāne mahanto vāyāmo ca mahanto ca parakkamo kato, nanvetesupi padesu kānici buddhavacane vijjanti, kānici na vijjantīti?
Some might ask here, "Why has the author made such a great effort and exertion in this section? Are not some of these words found in the Buddha's teachings, and some not?"
Một số người có thể hỏi ở đây: "Tại sao tác giả của bộ sách này lại bỏ nhiều công sức và nỗ lực lớn đến vậy ở chỗ này, chẳng phải một số từ trong số này có trong lời Phật dạy, một số thì không sao?"
Viññūhi te evaṃ vattabbā ‘‘pakaraṇakattārenettha so ca mahanto vāyāmo so ca mahanto parakkamo sāṭṭhakathe navaṅge satthusāsane saddesu ca atthesu ca sotārānaṃ suṭṭhu kosalluppādanena sāsanassopakāratthaṃ kato, yāni cetāni tena padāni dassitāni, etesu kānici buddhavacane vijjanti, kānici na vijjanti.
The wise should answer them thus: "The author has made such great effort and exertion here for the benefit of the Sāsana, by skillfully producing competence in both words and meanings for the listeners of the nine-membered teaching of the Master, complete with commentaries. And among these words he has shown, some are found in the Buddha's teachings, and some are not.
Những người hiểu biết phải trả lời họ như sau: "Tác giả của bộ sách này đã bỏ nhiều công sức và nỗ lực lớn như vậy ở đây để giúp ích cho giáo pháp bằng cách tạo ra sự thành thạo tuyệt vời cho người nghe về cả từ ngữ và ý nghĩa trong chín phần giáo pháp của Bậc Đạo Sư cùng với các chú giải; và trong số những từ mà ông ấy đã trình bày, một số có trong lời Phật dạy, một số thì không.
Ettha yāni buddhavacane vijjanti, tāni vijjamānavasena gahitāni.
Those found in the Buddha's teachings are taken as existing.
Ở đây, những từ có trong lời Phật dạy thì được lấy theo cách có sẵn.
Yāni na vijjanti, tāni porāṇaṭṭhakathādīsu vijjamānavasena pāḷinayavasena ca gahitānī’’ti.
Those not found are taken according to the way of the Pāḷi, as existing in the ancient commentaries and so on."
Những từ không có thì được lấy theo cách có sẵn trong các chú giải cổ và theo quy tắc của Pāḷi."
Atrāyaṃ saṅkhepato adhippāyavibhāvanā –
Here is a brief clarification of the meaning:
Đây là sự giải thích ý nghĩa tóm tắt về điều này –
Evaṃ mahārājasaddassa okārantatte siddhe ‘‘mahārājā, mahārājasmā, mahārājamhā’’ti pañcamiyā ekavacanañca ‘‘mahārāje, mahārājasmiṃ, mahārājamhī’’ti sattamiyā ekavacanañca siddhāni eva honti pāḷiyaṃ avijjamānānampi nayavasena gahetabbattā.
Once the o-ending of the word mahārāja is established, then the singular nominative form "mahārājā," and the singular ablative forms "mahārājasmā, mahārājamhā," and the singular locative forms "mahārāje, mahārājasmiṃ, mahārājamhi" are all established, because even if they do not exist in the Pāḷi, they must be understood by analogy.
Như vậy, khi sự tận cùng bằng o của từ mahārāja đã được xác lập, thì số ít cách thứ năm "mahārājā, mahārājasmā, mahārājamhā" và số ít cách thứ bảy "mahārāje, mahārājasmiṃ, mahārājamhī" tự nhiên được xác lập, vì chúng cần được lấy theo quy tắc ngay cả khi không có trong Pāḷi.
‘‘Rājena, rājassā’’tiādīni pana nayavasena gahetabbāni na honti.
However, forms like "rājena, rājassā" and so on are not to be taken by analogy.
Tuy nhiên, các từ như "rājena, rājassā" v.v... thì không cần được lấy theo quy tắc.
Kasmāti ce?
Why not?
Nếu hỏi tại sao?
Yasmā ‘‘rājā brahmā sakhā attā’’iccevamādīni ‘‘puriso urago’’tiādīni viya aññamaññaṃ sabbathā sadisāni na honti.
Because "rājā, brahmā, sakhā, attā" and so on are not entirely similar to "puriso, urago" and so on.
Vì các từ như "rājā brahmā sakhā attā" v.v... không hoàn toàn giống nhau như "puriso urago" v.v...
Tathā hi nesaṃ ‘‘raññā brahmunā sakhinā attanā attena sānā pumunā’’tiādīni visadisānipi rūpāni bhavanti, tasmā tāni na sakkā nayavasena jānituṃ.
Indeed, they have dissimilar forms such as "raññā, brahmunā, sakhinā, attanā, attena, sānā, pumunā," and so on; therefore, they cannot be known by analogy.
Thật vậy, các hình thức khác nhau như "raññā brahmunā sakhinā attanā attena sānā pumunā" v.v... cũng tồn tại cho chúng, do đó không thể biết chúng theo quy tắc.
Evaṃ dujjānattā pana pāḷiyaṃ porāṇaṭṭhakathāsu ca yathārutapadāneva gahetabbāni.
Since they are difficult to know in this way, only the explicitly stated words in the Pāḷi and ancient commentaries should be taken.
Vì khó biết như vậy, nên chỉ những từ được phát âm rõ ràng trong Pāḷi và các chú giải cổ mới cần được lấy.
Mahārājasaddādīnaṃ pana okārantabhāve siddheyeva ‘‘purisanayogadhā ime saddā’’ti nayaggahaṇaṃ dissati, tasmā amhehi nayavasena ‘‘mahārājā, mahārājasmā’’tiādīni vuttāni.
But since the o-ending of words like mahārāja is already established, the adoption of analogy by saying "These words follow the purisa paradigm" is seen. Therefore, we have stated "mahārājā, mahārājasmā" and so on by analogy.
Tuy nhiên, khi sự tận cùng bằng o của các từ như mahārāja đã được xác lập, thì sự nắm giữ quy tắc "những từ này theo quy tắc purisa" được thấy, do đó chúng tôi đã nói các từ như "mahārājā, mahārājasmā" v.v... theo quy tắc.
Yathā hi –
For example:
Như trường hợp –
Ettha ‘‘hatthā’’ti, ‘‘attadaṇḍā bhayaṃ jāta’’nti ettha pana ‘‘daṇḍā’’ti ca okārantassa pañcamiyekavacanassa dassanato ‘‘uragā, paṭaṅgā, vihagā’’tiādīnipi okārantāni pañcamiyekavacanāni gahetabbāni honti.
Here, "hatthā" is an example of the singular ablative of an o-ending word; and in "attadaṇḍā bhayaṃ jātaṃ" (fear arises from one's own weapon), "daṇḍā" is also an example. Thus, words like "uragā, paṭaṅgā, vihagā" (from a serpent, from a moth, from a bird), which are also o-ending words, should be understood as singular ablative forms.
Ở đây, "hatthā" và "daṇḍā" trong "attadaṇḍā bhayaṃ jātaṃ" là các ví dụ cho số ít cách thứ năm của từ tận cùng bằng o, do đó các từ tận cùng bằng o như "uragā, paṭaṅgā, vihagā" v.v... cũng cần được lấy làm số ít cách thứ năm.
Yathā ca ‘‘dāṭhini mātimaññavho, siṅgālo mama pāṇado’’ti ettha ‘‘maññavho’’ti, ‘‘suddhā suddhehi saṃvāsaṃ, kappayavho patissatā’’ti ettha pana ‘‘kappayavho’’ti ca kriyāpadassa dassanato ‘‘gacchavho, bhuñjavho, sayavho’’tiādīnipi gahetabbāni honti.
And just as "maññavho" (do not misunderstand) in "dāṭhini mātimaññavho, siṅgālo mama pāṇado" (O fanged one, do not misunderstand, the jackal is my life-giver), and "kappayavho" (you should make) in "suddhā suddhehi saṃvāsaṃ, kappayavho patissatā" (pure ones, associate with the pure, mindful ones, you should make*), are examples of verbs, so too, words like "gacchavho, bhuñjavho, sayavho" (you should go, you should eat, you should lie down) should be understood.
Và giống như "maññavho" trong "dāṭhini mātimaññavho, siṅgālo mama pāṇado" và "kappayavho" trong "suddhā suddhehi saṃvāsaṃ, kappayavho patissatā" là các ví dụ cho động từ, thì các từ như "gacchavho, bhuñjavho, sayavho" v.v... cũng cần được lấy.
Gaṇhanti ca tādisāni padarūpāni sāsane sukusalā kusalā, tasmā amhehipi nayaggāhavasena ‘‘mahārājā, mahārājasmā’’tiādīni vuttāni.
And those who are highly skilled in the Sāsana (the Buddha's teaching) take such word forms, therefore we too have stated "mahārājā, mahārājasmā" and so on by way of analogy.
Và những người rất thành thạo trong giáo pháp thì lấy những hình thức từ như vậy, do đó chúng tôi cũng đã nói các từ như "mahārājā, mahārājasmā" v.v... theo quy tắc.
Nayaggāhavasena pana gahaṇe asati kathaṃ nāmikapadamālā paripuṇṇā bhavissanti, satiyeva tasmiṃ paripuṇṇā bhavanti.
Without this adoption of analogy, how would the declension of nouns be complete? Only with it do they become complete.
Nếu không lấy theo quy tắc, thì chuỗi danh từ sẽ hoàn chỉnh như thế nào? Chỉ khi có quy tắc thì chúng mới hoàn chỉnh.
Dassanato ca vuttāni.
And based on this example, they are stated.
Và dựa trên ví dụ này.
‘‘Mahārāja’’ntiādīnipi pāḷiñca pāḷinayañca disvā eva vuttāni.
"Mahārājaṃ" and so on are also stated after considering both the Pāḷi and the Pāḷi method.
Các từ như "mahārājaṃ" v.v... cũng được nói sau khi xem xét Pāḷi và quy tắc của Pāḷi.
Asamāse ‘‘rājaṃ, rājenā’’tiādīni na passāma, tasmā suṭṭhu vicāretabbamidaṃ ṭhānaṃ.
In non-compounds, we do not see "rājaṃ, rājenā" and so on; therefore, this point must be carefully considered.
Trong trường hợp không có hợp chất, chúng tôi không thấy các từ như "rājaṃ, rājenā" v.v..., do đó chỗ này cần được xem xét kỹ lưỡng.
Idañhi duddasaṃ vīrajātinā jānitabbaṭṭhānaṃ.
Indeed, this is a point difficult to discern, to be known by one of heroic nature.
Thật vậy, đây là một chỗ khó thấy, cần được biết bởi những người có phẩm chất anh hùng.
Sace panāyasmanto buddhavacane vā porāṇikāsu vā aṭṭhakathāsu asamāse ‘‘rājaṃ, rājenā’’tiādīni passeyyātha, tadā sādhukaṃ manasi karotha.
However, if you, venerable sirs, should see "rājaṃ, rājenā" and so on in non-compounds in the Buddha's teachings or in ancient commentaries, then take good heed.
Tuy nhiên, nếu quý vị thấy các từ như "rājaṃ, rājenā" v.v... trong lời Phật dạy hoặc trong các chú giải cổ mà không có hợp chất, thì hãy ghi nhớ kỹ điều đó.
Ko hi nāma sabbappakārena buddhavacane vohārappabhedaṃ jānituṃ samattho aññatra pabhinnapaṭisambhidehi mahākhīṇāsavehi.
For who indeed is capable of knowing all classifications of usage in the Buddha's teachings in every respect, except for the great arahants endowed with analytical knowledge?
Ai có thể biết tất cả các loại cách dùng trong lời Phật dạy một cách đầy đủ, ngoại trừ các vị Đại A-la-hán với Tứ Vô Ngại Giải đã phát triển?
Brahmā, brahmā, brahmāno.
Brahmā, Brahmā, Brahmās (nominative singular, nominative plural).
Brahmā (số ít), brahmā (số ít), brahmāno (số nhiều).
Brahmānaṃ, brahmaṃ, brahmāno.
Brahmā (accusative singular), Brahmā (accusative singular), Brahmās (accusative plural).
Brahmānaṃ (số ít), brahmaṃ (số ít), brahmāno (số nhiều).
Brahmunā, brahmehi, brahmebhi, brahmūhi, brahmūbhi.
By Brahmā (instrumental singular); by Brahmās (instrumental plural).
Bởi brahmunā (số ít); bởi brahmehi, brahmebhi, brahmūhi, brahmūbhi (số nhiều).
Brahmassa, brahmuno, brahmānaṃ, brahmūnaṃ.
To Brahmā (dative/genitive singular), To Brahmā (dative/genitive singular); To Brahmās (dative/genitive plural), To Brahmās (dative/genitive plural).
Của brahmassa, brahmuno (số ít); của brahmānaṃ, brahmūnaṃ (số nhiều).
Brahmunā, brahmehi, brahmebhi, brahmūhi, brahmūbhi.
By Brahmā, by Brahmās, by Brahmās, by Brahmās, by Brahmās.
Bởi Brahmā, bởi các Brahmā, bởi các Brahmā, bởi các Brahmā, bởi các Brahmā.
Brahmassa, brahmuno, brahmānaṃ, brahmūnaṃ.
Of Brahmā, of Brahmā, of Brahmās, of Brahmās.
Của/cho Brahmā, của/cho Brahmā, của/cho các Brahmā, của/cho các Brahmā.
Brahmani, brahmesu, bho brahma, bho brahme, bhavanto brahmāno.
In Brahmā, among Brahmās, O Brahmā, O Brahmā, O Brahmās.
Trong/trên Brahmā, trong/trên các Brahmā; hỡi Brahmā (số ít), hỡi Brahmā (số ít), hỡi các Brahmā.
Yamakamahātheraruciyā ‘‘bho brahmā’’iti bahuvacanaṃ vā.
Or, according to the Yamakamahāthera, "bho brahmā" is plural.
Hoặc theo ý của Đại Trưởng lão Yamaka, từ ‘‘bho brahmā’’ là số nhiều.
Ettha pana ‘‘paṇḍitapurisehi devehi brahmūhī’’ti ṭīkāvacanassa dassanato, ‘‘brahmūnaṃ vacīghoso hotī’’ti ca ‘‘brahmūnaṃ vimānādīsu chandarāgo kāmāsavo na hotī’’ti ca aṭṭhakathāvacanassa dassanato, ‘‘vihiṃsasaññī paguṇaṃ na bhāsiṃ, dhammaṃ paṇītaṃ manujesu brahme’’ti āhaccabhāsitassa ca dassanato ‘‘brahmūhi, brahmūbhi, brahmūnaṃ, brahme’’ti padāni vuttāni, etāni cūḷaniruttiniruttipiṭakakaccāyanesu na āgatāni.
However, the words "brahmūhi, brahmūbhi, brahmūnaṃ, brahme" are stated here due to the examples from the ṭīkā passage "by wise men, by devas, by Brahmās," and from the aṭṭhakathā passage "the sound of Brahmās' voices exists," and "lust, attachment, and kāmāsava do not exist in the abodes of Brahmās," and the directly spoken statement "Having a perception of harm, I did not speak clearly the sublime Dhamma among humans, O Brahma." These (forms) are not found in the Cūḷanirutti, Niruttipiṭaka, or Kaccāyana.
Tuy nhiên ở đây, do sự xuất hiện của câu trong Chú Giải ‘‘bởi những người hiền trí, bởi các chư thiên, bởi các Brahmā (paṇḍitapurisehi devehi brahmūhī)’’, và do sự xuất hiện của câu trong Chú Giải ‘‘tiếng nói của các Brahmā vang lên (brahmūnaṃ vacīghoso hotī)’’ và ‘‘sự ham muốn, dục lậu không có trong các cung điện của các Brahmā và những nơi khác (brahmūnaṃ vimānādīsu chandarāgo kāmāsavo na hotī)’’, và do sự xuất hiện của câu được nói trực tiếp ‘‘hỡi Brahmā (brahme), ta không nói lời thô ác, ta đã nói Pháp cao thượng giữa loài người (vihiṃsasaññī paguṇaṃ na bhāsiṃ, dhammaṃ paṇītaṃ manujesu brahme)’’, nên các từ ‘‘brahmūhi, brahmūbhi, brahmūnaṃ, brahme’’ đã được nêu ra. Những từ này không xuất hiện trong Cūḷanirutti, Niruttipiṭaka và Kaccāyana.
Sakhā, sakhā, sakhino, sakhāno, sakhāyo.
Friend, friend, friends, friends, friends.
Người bạn, người bạn, những người bạn, những người bạn, những người bạn.
Sakhaṃ, sakhāraṃ, sakhānaṃ, sakhino, sakhāno, sakhāyo.
Friend, friend, friends, friends, friends, friends.
Người bạn, người bạn, những người bạn, những người bạn, những người bạn, những người bạn.
Sakhinā, sakhārehi, sakhārebhi, sakhehi, sakhebhi.
By friend, by friends, by friends, by friends, by friends.
Bởi người bạn, bởi những người bạn, bởi những người bạn, bởi những người bạn, bởi những người bạn.
Sakhissa, sakhino, sakhīnaṃ, sakhārānaṃ, sakhānaṃ.
Of friend, of friend, of friends, of friends, of friends.
Của/cho người bạn, của/cho người bạn, của/cho những người bạn, của/cho những người bạn, của/cho những người bạn.
Sakhārasmā, sakhinā, sakhārehi, sakhārebhi, sakhehi, sakhebhi.
From friend, by friend, by friends, by friends, by friends, by friends.
Từ người bạn, từ người bạn, từ những người bạn, từ những người bạn, từ những người bạn, từ những người bạn.
Sakhissa, sakhino, sakhīnaṃ, sakhārānaṃ, sakhānaṃ.
Of friend, of friend, of friends, of friends, of friends.
Của/cho người bạn, của/cho người bạn, của/cho những người bạn, của/cho những người bạn, của/cho những người bạn.
Sakhe, sakhesu, sakhāresu.
In friend, among friends, among friends.
Trong/trên người bạn, trong/trên những người bạn, trong/trên những người bạn.
Bho sakha, bho sakhā, bho sakhi, bho sakhī, bho sakhe, bhavanto sakhino, sakhāno, sakhāyo.
O friend, O friend, O friend, O friend, O friend, O friends, O friends, O friends.
Hỡi người bạn (số ít), hỡi người bạn (số ít), hỡi người bạn (số ít), hỡi người bạn (số ít), hỡi người bạn (số ít), hỡi những người bạn, những người bạn, những người bạn.
Yamakamahātheramatena ‘‘bho sakhā’’iti bahuvacanaṃ vā.
According to the Yamakamahāthera's view, "bho sakhā" can also be plural.
Hoặc theo quan điểm của Đại Trưởng lão Yamaka, ‘‘bho sakhā’’ là số nhiều.
Pāḷiyaṃ pana suvaṇṇakakkaṭajātake ‘‘hare sakhā kissa nu maṃ jahāsī’’ti dīghavasena vutto sakhāsaddo ālapanekavacanaṃ, tasmā yamakamahātheranayo na yujjatīti ce?
If it is asked whether the word sakhā, mentioned in the Pāḷi in the Suvaṇṇakakkaṭajātaka as "Hare sakhā kissa nu maṃ jahāsī" with a long vowel, is an address in the singular, and therefore the Yamakamahāthera's method is not appropriate?
Nếu nói rằng trong Pāḷi, ở Kinh Suvaṇṇakakkaṭa Jātaka, từ sakhā được nói với nguyên âm dài ‘‘hare sakhā kissa nu maṃ jahāsī’’ là hô cách số ít, do đó quan điểm của Đại Trưởng lão Yamaka không hợp lý thì sao?
No na yujjati.
No, it is not inappropriate.
Không, nó không không hợp lý.
Yasmā ‘‘netādisā sakhā honti, labbhā me jīvato sakhā’’ti manojajātake sakhāsaddo ekavacanampi hoti bahuvacanampi.
Because in the Manojajātaka, the word sakhā can be both singular and plural, as in "netādisā sakhā honti, labbhā me jīvato sakhā."
Bởi vì trong Kinh Manojajātake, từ sakhā có thể là số ít hoặc số nhiều, như trong ‘‘netādisā sakhā honti, labbhā me jīvato sakhā’’.
Tathā hi tattha paṭhamapāde bahuvacanaṃ, dutiyapāde panekavacanaṃ, tasmā yamakamahātherena paccattālapanabahuvacanaṭṭhāne sakhāsaddo vutto.
Indeed, in the first line it is plural, but in the second line it is singular. Therefore, the Yamakamahāthera stated the word sakhā in the vocative plural.
Thật vậy, ở đó, trong câu đầu là số nhiều, còn trong câu thứ hai là số ít. Do đó, Đại Trưởng lão Yamaka đã nêu từ sakhā ở vị trí hô cách số nhiều.
Ettha ca ‘‘sabbamitto sabbasakho, sabbabhūtānukampako’’ti pāṭhānulomena samāse labbhamānassa sakhasaddassa nāmikapadamālā bhavati ‘‘sabbasakho, sabbasakhā, sabbasakhaṃ, sabbasakhe’’tiādinā purisanayena.
And here, in accordance with the text "sabbamitto sabbasakho, sabbabhūtānukampako," the nominal inflection of the word sakha obtained in a compound follows the pattern of purisa, as in "sabbasakho, sabbasakhā, sabbasakhaṃ, sabbasakhe," and so on.
Ở đây, theo văn bản ‘‘sabbamitto sabbasakho, sabbabhūtānukampako’’, chuỗi biến cách danh từ của từ sakha khi được ghép lại sẽ là ‘‘sabbasakho, sabbasakhā, sabbasakhaṃ, sabbasakhe’’ v.v. theo cách biến cách của purisa.
Tatrāyaṃ samāsaviggaho – sabbesaṃ janānaṃ sakhā, sabbe vā janā sakhino etassāti sabbasakho, yathā sabbaverīti.
Here is the analysis of the compound: Sakhā of all people, or all people have this as a friend, hence sabbasakho, just as sabbaverī (enemy of all).
Ở đây, phân tích hợp từ là – người bạn của tất cả mọi người, hoặc tất cả mọi người là bạn của người này, đó là sabbasakho, giống như sabbaverī (kẻ thù của tất cả).
Attā, attā, attāno.
Self, self, selves.
Tự ngã, tự ngã, các tự ngã.
Attānaṃ, attaṃ, attāno.
Self, self, selves.
Tự ngã, tự ngã, các tự ngã.
Attanā, attena, attanehi, attanebhi.
By self, by self, by selves, by selves.
Bởi tự ngã, bởi tự ngã, bởi các tự ngã, bởi các tự ngã.
Attano, attānaṃ.
Of self, of selves.
Của/cho tự ngã, của/cho các tự ngã.
Attanā, attanehi, attanebhi.
From self, by selves, by selves.
Từ tự ngã, từ các tự ngã, từ các tự ngã.
Attano, attānaṃ.
Of self, of selves.
Của/cho tự ngã, của/cho các tự ngã.
Attani, attanesu.
In self, among selves.
Trong/trên tự ngã, trong/trên các tự ngã.
Bho atta, bhavanto attā, bhonto attāno.
O self, O selves, O selves.
Hỡi tự ngã (số ít), hỡi các tự ngã, hỡi các tự ngã.
Ettha ca ‘‘na yattha sā upaṭṭhito hoti.
Here, the example passages are "where a dog is not present.
Ở đây, các ví dụ là ‘‘nơi mà con chó cái không đứng đó (na yattha sā upaṭṭhito hoti).
Sāva vārenti sūkara’’nti nidassanapadāni.
Dogs indeed ward off boars."
Chính con chó cái xua đuổi con heo (sāva vārenti sūkara)’’.
Keci pana sāsaddassa dutiyātatiyādīsu ‘‘saṃ, se.
Some, however, state forms like "saṃ, se.
Một số người nói rằng các dạng của từ sā ở cách thứ hai, thứ ba v.v. là ‘‘saṃ, se.
Senā’’tiādīni rūpāni vadanti, taṃ na yuttaṃ.
Senā" and so on for the second and third cases of the word sā, but that is not appropriate.
Senā’’ v.v., điều đó không hợp lý.
Na hi tāni ‘‘saṃ, se.
For these forms like "saṃ, se.
Thật vậy, những dạng ‘‘saṃ, se.
Senā’’tiādīni rūpāni buddhavacane ceva aṭṭhakathādīsu ca niruttipiṭake ca dissanti.
Senā" are not seen in the Buddha's word, nor in the Aṭṭhakathās and so on, nor in the Niruttipiṭaka.
Senā’’ v.v. không thấy trong lời Phật dạy, trong các Chú Giải và trong Niruttipiṭaka.
Evaṃ pana niruttipiṭake vuttaṃ ‘‘sā tiṭṭhati, sāno tiṭṭhanti.
However, it is stated in the Niruttipiṭaka as follows: "sā tiṭṭhati (the dog stands), sāno tiṭṭhanti (the dogs stand).
Tuy nhiên, trong Niruttipiṭaka đã nói như sau: ‘‘sā tiṭṭhati (con chó cái đứng), sāno tiṭṭhanti (những con chó cái đứng).
Sānaṃ passati, sāne passati.
Sānaṃ passati (he sees the dog), sāne passati (he sees the dogs).
Sānaṃ passati (thấy con chó cái), sāne passati (thấy những con chó cái).
Sānā kataṃ, sānehi kataṃ, sānebhi kataṃ.
Sānā kataṃ (done by the dog), sānehi kataṃ (done by the dogs), sānebhi kataṃ (done by the dogs).
Sānā kataṃ (được làm bởi con chó cái), sānehi kataṃ (được làm bởi những con chó cái), sānebhi kataṃ (được làm bởi những con chó cái).
Sāssa dīyate, sānaṃ dīyate.
Sāssa dīyate (it is given to the dog), sānaṃ dīyate (it is given to the dogs).
Sāssa dīyate (được cho con chó cái), sānaṃ dīyate (được cho những con chó cái).
Sānā nissaṭaṃ, sānehi nissaṭaṃ, sānebhi nissaṭaṃ.
Sānā nissaṭaṃ (emitted from the dog), sānehi nissaṭaṃ (emitted from the dogs), sānebhi nissaṭaṃ (emitted from the dogs).
Sānā nissaṭaṃ (thoát ra từ con chó cái), sānehi nissaṭaṃ (thoát ra từ những con chó cái), sānebhi nissaṭaṃ (thoát ra từ những con chó cái).
Sāssa pariggaho, sānaṃ pariggaho.
Sāssa pariggaho (possession of the dog), sānaṃ pariggaho (possession of the dogs).
Sāssa pariggaho (sự sở hữu của con chó cái), sānaṃ pariggaho (sự sở hữu của những con chó cái).
Sāne patiṭṭhitaṃ, sānesu patiṭṭhitaṃ.
Sāne patiṭṭhitaṃ (established in the dog), sānesu patiṭṭhitaṃ (established in the dogs).
Sāne patiṭṭhitaṃ (được thiết lập trên con chó cái), sānesu patiṭṭhitaṃ (được thiết lập trên những con chó cái).
Bho sā, bhavanto sāno’’ti, tasmā niruttipiṭake vuttanayeneva nāmikapadamālā gahetabbā.
Bho sā (O dog), bhavanto sāno (O dogs)." Therefore, the nominal inflection should be taken according to the method stated in the Niruttipiṭaka.
Bho sā (hỡi con chó cái), bhavanto sāno (hỡi những con chó cái)’’; do đó, chuỗi biến cách danh từ cần được nắm bắt theo cách đã nêu trong Niruttipiṭaka.
Atridaṃ vattabbaṃ – yathā ‘‘sehi dārehi asantuṭṭho’’tiādīsu pulliṅge vattamānassa ‘‘sako’’iti atthavācakassa sasaddassa ‘‘attano ayanti so’’ti etasmiṃ atthe ‘‘so, sā.
Here, this should be said: Just as for the word sa (meaning "own") occurring in the masculine in phrases like "sehi dārehi asantuṭṭho" (dissatisfied with his own wife), meaning "this is his own," the forms "so, sā.
Ở đây, điều này cần được nói – giống như các dạng của từ sa mang nghĩa ‘‘của chính mình (sako)’’ ở giống đực, như trong ‘‘sehi dārehi asantuṭṭho’’ v.v., khi mang nghĩa ‘‘cái này là của chính mình (attano ayaṃ)’’ thì các dạng là ‘‘so, sā.
Saṃ, se.
Saṃ, se.
Saṃ, se.
Sena, sehi, sebhi.
Sena, sehi, sebhi.
Sena, sehi, sebhi.
Sassa, sānaṃ.
Sassa, sānaṃ.
Sassa, sānaṃ.
Sā, sasmā, samhā, sehi, sebhi.
Sā, sasmā, samhā, sehi, sebhi.
Sā, sasmā, samhā, sehi, sebhi.
Sassa, sānaṃ.
Sassa, sānaṃ.
Sassa, sānaṃ.
Se, sasmiṃ, samhi, sesū’’ti purisanayena rūpāni bhavanti, na tathā sunakhavācakassa sāsaddassa rūpāni bhavanti.
Se, sasmiṃ, samhi, sesū" are formed according to the purisa pattern, the forms of the word sā (meaning dog) are not formed in the same way.
Se, sasmiṃ, samhi, sesū’’ theo cách biến cách của purisa, thì các dạng của từ sā mang nghĩa con chó cái không phải như vậy.
Yathā vā ‘‘hiṃsanti attasambhūtā, tacasāraṃva saṃ phalaṃ.
Or just as for the word sa (meaning "own") occurring in the neuter in phrases like "hiṃsanti attasambhūtā, tacasāraṃva saṃ phalaṃ. (Injure themselves, like fruit grown from its own skin.)
Hoặc giống như các dạng của từ sa mang nghĩa ‘‘của chính mình (saka)’’ ở giống trung, như trong ‘‘hiṃsanti attasambhūtā, tacasāraṃva saṃ phalaṃ.
Sāni kammāni tappenti, kosalaṃ sena’santuṭṭhaṃ, jīvaggāhaṃ agāhayī’’tiādīsu napuṃsakaliṅge vattamānassa sakamiccatthavācakassa sasaddassa ‘‘saṃ, sāni, sā.
Sāni kammāni tappenti, kosalaṃ sena'santuṭṭhaṃ, jīvaggāhaṃ agāhayī" (His own deeds torture him; not content with his skill, he seized* alive), the forms "saṃ, sāni, sā.
Sāni kammāni tappenti, kosalaṃ sena’santuṭṭhaṃ, jīvaggāhaṃ agāhayī’’ v.v. thì các dạng là ‘‘saṃ, sāni, sā.
Saṃ, sāni, se.
Saṃ, sāni, se.
Saṃ, sāni, se.
Sena, sehi, sebhi.
Sena, sehi, sebhi.
Sena, sehi, sebhi.
Sassa, sānaṃ.
Sassa, sānaṃ.
Sassa, sānaṃ.
Sā, sasmā, samhā, sehi, sebhi.
Sā, sasmā, samhā, sehi, sebhi.
Sā, sasmā, samhā, sehi, sebhi.
Sassa, sānaṃ.
Sassa, sānaṃ.
Sassa, sānaṃ.
Se, sasmiṃ, samhi, sesū’’ti cittanayena rūpāni bhavanti, na tathā sunakhavācakassa sāsaddassa rūpāni bhavanti.
Se, sasmiṃ, samhi, sesū" are formed according to the citta pattern, the forms of the word sā (meaning dog) are not formed in the same way.
Se, sasmiṃ, samhi, sesū’’ theo cách biến cách của citta, thì các dạng của từ sā mang nghĩa con chó cái không phải như vậy.
Evaṃ sante kasmā tehi ācariyehi dutiyātatiyāṭhāne ‘‘saṃ, se.
If this is the case, why did those teachers state "saṃ, se.
Nếu vậy, tại sao các vị đạo sư đó lại nói ‘‘saṃ, se.
Senā’’ti vuttaṃ, kasmā ca pañcamīṭhāne ‘‘sā, sasmā, samhā’’ti vuttaṃ, sattamīṭhāne ca ‘‘se, sasmiṃ, samhī’’ti ca vuttaṃ?
Senā" in the second and third cases, and why "sā, sasmā, samhā" in the fifth case, and "se, sasmiṃ, samhi" in the seventh case?
Senā’’ ở vị trí cách thứ hai và thứ ba, và tại sao lại nói ‘‘sā, sasmā, samhā’’ ở vị trí cách thứ năm, và ‘‘se, sasmiṃ, samhī’’ ở vị trí cách thứ bảy?
Sabbametaṃ akāraṇaṃ, takkagāhamattena gahitaṃ akāraṇaṃ.
All of this is without reason, taken merely by a grasp of logic, it is without reason.
Tất cả những điều này đều vô căn cứ, là sự chấp thủ vô căn cứ chỉ bằng suy luận.
Sunakhavācako hi sāsaddo ākārantatāpakatiko, na purisa cittasaddādayo viya akārantatāpakatiko.
For the word sā (meaning dog) has the nature of ending in ā, not of ending in a like the words purisa or citta, and so on.
Từ sā mang nghĩa con chó cái có bản chất kết thúc bằng nguyên âm ā, không phải bản chất kết thúc bằng nguyên âm a như các từ purisa, citta v.v.
Yāya imassa īdisāni rūpāni siyuṃ, sā ca pakati natthi.
That nature, by which it would have such forms, does not exist for it.
Không có bản chất nào mà các dạng của nó lại như vậy.
Na ceso ‘‘rājā, brahmā, sakhā, attā’’ iccevamādayo viya paṭhamaṃ akārantabhāve ṭhatvā pacchā paṭiladdha ākārantatā, atha kho nicca mokārantatāpakatiko gosaddo viya nicca mākārantatāpakatiko.
This is not a word that, like rājā, brahmā, sakhā, attā, and so forth, first stood in the a-ending state and later acquired an ā-ending, but rather, it is naturally an ā-ending word, like the word go which is naturally an o-ending word.
Và từ này không phải là loại từ ban đầu có tận cùng bằng a rồi sau đó mới có tận cùng bằng ā, như các từ ‘‘rājā, brahmā, sakhā, attā’’ v.v., mà nó có bản chất luôn tận cùng bằng ā, giống như từ go có bản chất luôn tận cùng bằng o.
Nicca mākārantatāpakatikassa ca evarūpāni rūpāni na bhavanti, tasmā niruttipiṭake pabhinnapaṭisambhidena āyasmatā mahākaccāyanena na vuttāni.
And such forms do not exist for a word that is naturally an ā-ending word; therefore, they were not mentioned by the venerable Mahākaccāna, who possessed the analytical knowledge of the discriminations (paṭisambhidā), in the Nirutti-piṭaka.
Và đối với từ có bản chất luôn tận cùng bằng ā, những dạng thức như thế này không tồn tại, do đó, trong Niruttipiṭaka, Tôn giả Mahākaccāyana, bậc đã thấu đạt các phân tích (paṭisambhidā), đã không nói đến.
Sacepi maññeyyuṃ ‘‘attaṃ, attenā’ti ca dassanato ‘saṃ, senā’ti imāni pana gahetabbānī’’ti.
Even if one were to think, ‘‘these forms like saṃ and senā should be taken, even from forms like attaṃ and attenā.’’
Dù cho họ có thể nghĩ rằng: ‘‘Những từ như ‘saṃ, senā’ này nên được chấp nhận, giống như ‘attaṃ, attenā’ vậy’’.
Na gahetabbāni ‘‘rājā, brahmā, sakhā, attā, sā, pumā’’iccevamādīnaṃ aññamaññaṃ padamālāvasena visadisattā nayavasena gahetabbākārassa asambhavato.
They should not be taken, because rājā, brahmā, sakhā, attā, sā, pumā, and so forth, are dissimilar in their word paradigms relative to each other, and thus it is impossible to take them by way of analogy.
Chúng không nên được chấp nhận, vì các từ ‘‘rājā, brahmā, sakhā, attā, sā, pumā’’ v.v. không tương đồng với nhau về mặt biến cách, và không thể chấp nhận theo quy tắc ngữ pháp.
Īdise hi ṭhāne nayaggāhavasena gahaṇaṃ nāma sadosaṃyeva siyā, tasmā nayaggāhavasenapi na gahetabbāni.
For indeed, in such a case, taking by way of analogy would be faulty; therefore, they should not be taken even by way of analogy.
Thật vậy, trong trường hợp như thế này, việc chấp nhận theo quy tắc ngữ pháp có thể là sai lầm, do đó, chúng không nên được chấp nhận theo quy tắc ngữ pháp.
Aparampi atra vattabbaṃ – yathā hi ‘‘sāhi nārīhi te yantī’’ti vutte ‘‘attano nārī’’ti, ‘‘sā nārī’’ti evaṃ atthavato itthiliṅgassa kaññāsaddena sadisassa sāsaddassa ‘‘sā, sā, sāyo.
Furthermore, something else is to be said here: just as when it is said ‘‘ sāhi nārīhi te yantī’’ meaning ‘‘ attano nārī’’ (one’s own wife) or ‘‘ sā nārī’’ (that woman), forms like sā, sā, sāyo; (nominative)
Một điều khác cần nói ở đây là – giống như khi nói ‘‘sāhi nārīhi te yantī’’ (những người phụ nữ đó đi với ngươi) thì từ sā là giống cái, có nghĩa, tương tự như từ kaññā (thiếu nữ), mang nghĩa ‘‘người phụ nữ của chính mình’’ hay ‘‘người phụ nữ đó’’, và các dạng thức của nó theo quy tắc của kaññā là ‘‘sā, sā, sāyo.
Saṃ, sā, sāyo.
saṃ, sā, sāyo; (accusative)
Saṃ, sā, sāyo.
Sāya, sāhi, sābhi.
sāya, sāhi, sābhi; (instrumental)
Sāya, sāhi, sābhi.
Sāya, sānaṃ.
sāya, sānaṃ; (dative)
Sāya, sānaṃ.
Sāya, sāhi, sābhi.
sāya, sāhi, sābhi; (ablative)
Sāya, sāhi, sābhi.
Sāya, sānaṃ.
sāya, sānaṃ; (genitive)
Sāya, sānaṃ.
Sāya, sāyaṃ, sāsū’’ti kaññānayena rūpāni bhavanti, na tathā imassa sunakhavācakassa sāsaddassa rūpāni bhavanti.
sāya, sāyaṃ, sāsū (locative) are formed by the kaññā paradigm for the feminine word sā, which conveys meaning and is similar to the word kaññā, the forms of this word sā meaning ‘dog’ are not formed in the same way.
Sāya, sāyaṃ, sāsū’’ thì từ sā chỉ con chó không có những dạng thức như vậy.
Evaṃ sante kasmā te ācariyā tatiyābahuvacanaṭṭhāne ca ‘‘sāhi, sābhī’’ti rūpāni icchanti, kasmā ca sattamībahuvacanaṭṭhāne ‘‘sāsū’’ti?
If this is so, why do those teachers desire forms like ‘‘ sāhi, sābhī’’ in the instrumental plural, and ‘‘ sāsū’’ in the locative plural?
Nếu vậy, tại sao các vị đạo sư đó lại muốn có các dạng thức ‘‘sāhi, sābhī’’ ở vị trí số nhiều của cách ba, và ‘‘sāsū’’ ở vị trí số nhiều của cách bảy?
Idampi akāraṇaṃ ākārantapulliṅgattā.
This too is illogical, because it is an ā-ending masculine word.
Điều này cũng không hợp lý, vì nó là giống đực tận cùng bằng ā.
Kasmā ca pana catutthīchaṭṭhekavacanaṭṭhāne pubbakkharassa rassavasena ‘‘sassa’’iti rūpaṃ icchanti?
And why do those teachers desire the form ‘‘ sassa’’ in the dative and genitive singular by shortening the preceding vowel?
Và tại sao họ lại muốn có dạng thức ‘‘sassa’’ với nguyên âm trước bị rút ngắn ở vị trí số ít của cách bốn và cách sáu?
Idampi akāraṇaṃ sunakhavācakassa sāsaddassa ākārantatāpakatikattā.
This too is illogical, because the word sā meaning ‘dog’ is naturally an ā-ending word.
Điều này cũng không hợp lý, vì từ sā chỉ con chó có bản chất tận cùng bằng ā.
Ākārantatāpakatikassa ca sāsaddassa yathā akārantatāpakatikassa purisasaddassa ‘‘purisassā’’ti catutthīchaṭṭhekavacanarūpaṃ bhavati evarūpassa rūpassa abhāvato.
And for an ā-ending word sā, such a form like the dative and genitive singular form ‘‘ purisassā’’ for the naturally a-ending word purisa does not exist.
Và đối với từ sā có bản chất tận cùng bằng ā, không có dạng thức nào như dạng thức số ít cách bốn và cách sáu ‘‘purisassā’’ của từ purisa có bản chất tận cùng bằng a.
Teneva āyasmā kaccāno niruttipiṭake sunakhavācakassa sāsaddassa rūpaṃ dassento catutthīchaṭṭhekavacanaṭṭhāne pubbakkharassa dīghavasena ‘‘sāssa’’iti rūpamāha.
For this reason, Venerable Kaccāna, when explaining the forms of the word sā meaning ‘dog’ in the Nirutti-piṭaka, stated the form ‘‘ sāssa’’ in the dative and genitive singular by lengthening the preceding vowel.
Chính vì thế, Tôn giả Kaccāna, khi trình bày các dạng thức của từ sā chỉ con chó trong Niruttipiṭaka, đã nói dạng thức ‘‘sāssa’’ với nguyên âm trước được kéo dài ở vị trí số ít cách bốn và cách sáu.
Kasmā ca pana te ācariyā catutthekavacanaṭṭhāne ‘‘sāya’’iti rūpaṃ icchanti?
And why do those teachers desire the form ‘‘ sāya’’ in the dative singular?
Và tại sao các vị đạo sư đó lại muốn có dạng thức ‘‘sāya’’ ở vị trí số ít cách bốn?
Idampi akāraṇaṃ, ṭhapetvā hi ākārantitthiliṅge ghasaññato ākārato paresaṃ nādīnaṃ āyādesañca akārantato punnapuṃsakaliṅgato parassa catutthekavacanassa āyādesañca ākārantapulliṅge a ghato ākārantato parassa catutthekavacanassa katthacipi āyādeso na dissati.
This too is illogical, for apart from the substitution of āya for nādī etc. coming after an ā-ending in the feminine gender which is called gha, and the substitution of āya for the dative singular coming after an a-ending in the neuter gender, the substitution of āya for the dative singular coming after an ā-ending that is not gha in the masculine gender is nowhere seen.
Điều này cũng không hợp lý, vì ngoại trừ các từ giống cái tận cùng bằng ā thuộc nhóm gha và sự biến đổi āyā của các hậu tố nā v.v. đứng sau nguyên âm ā, và sự biến đổi āyā của hậu tố cách bốn số ít đứng sau từ giống trung tận cùng bằng a, không thấy có sự biến đổi āyā nào của hậu tố cách bốn số ít đứng sau từ giống đực tận cùng bằng ā không thuộc nhóm gha ở bất cứ đâu.
Niruttipiṭake ca tādisaṃ rūpaṃ na vuttaṃ, avacanaṃyeva yuttataraṃ buddhavacane aṭṭhakathādīsu ca anāgamanato.
And such a form is not mentioned in the Nirutti-piṭaka; non-mention is more appropriate as it does not appear in the Buddha's teachings or in the Aṭṭhakathās.
Và trong Niruttipiṭaka cũng không nói đến dạng thức như vậy, việc không nói đến là hợp lý hơn vì nó không xuất hiện trong lời Phật dạy và các bộ Aṭṭhakathā v.v.
Yā panamhehi niruttipiṭakaṃ nissāya buddhavacanañca sunakhavācakassa sāsaddassa nāmikapadamālā vuttā, sāyeva sārato paccetabbā.
However, the paradigm of nominal forms for the word sā meaning ‘dog’, which we have stated based on the Nirutti-piṭaka and the Buddha's teachings, should be accepted as the essence.
Còn về bảng biến cách danh từ của từ sā chỉ con chó mà chúng tôi đã trình bày dựa trên Niruttipiṭaka và lời Phật dạy, thì chính bảng đó nên được xem là cốt yếu.
Etthāpi nānāatthesu vattamānānaṃ liṅgattayapariyāpannānaṃ sā so saṃiccetesaṃ tiṇṇaṃ padānaṃ pakatirūpassa nāmikapadamālāsu padānaṃ sadisāsadisatā daṭṭhabbā.
Here, too, the similarity and dissimilarity of the basic forms of the three words sā, so, saṃ, which occur in various meanings and belong to the three genders, should be observed in their nominal paradigms.
Ở đây, cũng cần thấy sự tương đồng và khác biệt của các từ trong bảng biến cách danh từ của dạng thức gốc của ba từ sā so saṃ này, vốn được sử dụng với nhiều nghĩa khác nhau và thuộc ba giống.
Ettha siyā – yo tumhehi sāsaddo ‘‘taṃsaddatthe ca sunakhe ca sakamiccatthe ca vattatī’’ti icchito, kathaṃ taṃ ‘‘sā’’ti vutteyeva ‘‘imassa atthassa vācako’’ti jānantīti?
Here it might be asked: ‘‘How do they know that the word sā, which you say means 'that', 'dog', and 'one's own', is the denoter of this particular meaning just by hearing 'sā'’’?
Ở đây có thể có câu hỏi – làm sao người ta biết rằng từ sā mà các vị cho là có nghĩa ‘‘cái đó’’, ‘‘con chó’’ và ‘‘của riêng mình’’, khi chỉ nói ‘‘sā’’ thì nó là từ chỉ nghĩa này?
Na jānanti, payogavasena pana jānanti lokiyajanā ceva paṇḍitā ca.
They do not know just by hearing; but by means of usage, worldly people and scholars know.
Họ không biết, nhưng người đời và các bậc hiền trí biết được nhờ vào ngữ cảnh sử dụng.
Payogavasena hi ‘‘sā maddī nāgamāruhi, nātibaddhaṃva kuñjara’’ntiādīsu sāsaddassa taṃsaddatthatā viññāyati, evaṃ sāsaddo taṃsaddatthe ca vattati.
Indeed, by means of usage, the meaning of taṃ-word for sā is understood in expressions like ‘‘ sā maddī nāgamāruhi, nātibaddhaṃva kuñjara’’ (That Maddī mounted an elephant, as if it were not properly bound); thus, the word sā means 'that'.
Thật vậy, nhờ ngữ cảnh sử dụng, trong các câu như ‘‘sā maddī nāgamāruhi, nātibaddhaṃva kuñjara’’ (Maddī đó đã cưỡi voi, như con voi chưa được buộc chặt), nghĩa ‘‘cái đó’’ của từ sā được hiểu, như vậy từ sā cũng được dùng với nghĩa ‘‘cái đó’’.
‘‘Na yattha sā upaṭṭhito hoti.
‘‘ Na yattha sā upaṭṭhito hoti’’ (Where that dog is not present).
‘‘Nơi nào mà con chó không có mặt.
Bhagavato sājātimpi sutvā sattā amatarasabhāgino bhavantī’’tiādīsu sāsaddassa sunakhavācakatā viññāyati.
‘‘ Bhagavato sājātimpi sutvā sattā amatarasabhāgino bhavanti’’ (Having heard even the birth of the dog, beings become partakers of the taste of the Deathless) and so forth, the meaning of 'dog' for sā is understood.
Sau khi nghe về sự ra đời của Thế Tôn, các chúng sinh trở thành những người được chia sẻ vị cam lồ bất tử’’, trong các câu như vậy, nghĩa ‘‘chỉ con chó’’ của từ sā được hiểu.
Ettha pana sāsaddassa rassabhāvakaraṇena ‘‘sapāko’’ti pāḷi ṭhitāti atthaṃ aggahetvā ‘‘sānaṃ sunakhānaṃ idaṃ maṃsanti sa’’miti atthaṃ gahetvā ‘‘saṃ pacatīti sapāko’’ti vuttanti daṭṭhabbaṃ.
Here, however, it should be understood that the Pāḷi text stands as ‘‘ sapāko’’ by shortening the vowel of sā, and without taking the meaning, it is stated as ‘‘ saṃ pacatīti sapāko’’ (one who cooks dog meat) by taking the meaning ‘‘this meat for dogs is dog meat.’’
Ở đây, không nên hiểu nghĩa là ‘‘sapāko’’ (con chó hoang) là một từ Pāḷi được hình thành bằng cách rút ngắn nguyên âm của từ sā, mà nên hiểu nghĩa là ‘‘saṃ pacatīti sapāko’’ (kẻ nấu thịt chó) bằng cách hiểu ‘‘saṃ’’ là ‘‘thịt này của những con chó’’.
Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘sapākoti sapākacaṇḍālo’’ icceva vuttaṃ.
In the Aṭṭhakathā, however, it is simply said: ‘‘ sapākoti sapākacaṇḍālo’’ (Sapāka means a Sapāka outcast).
Trong Aṭṭhakathā thì chỉ nói ‘‘sapākoti sapākacaṇḍālo’’ (sapāka là người hạ tiện sapāka).
Tampi etadevatthaṃ dīpeti.
That too indicates the very same meaning.
Điều đó cũng làm sáng tỏ nghĩa này.
Evaṃ sāsaddo sunakhe ca vattati.
Thus, the word sā also means 'dog'.
Như vậy, từ sā cũng được dùng để chỉ con chó.
‘‘Sā dārā jantūnaṃ piyā’’ti vutte pana ‘‘sakā dārā sattānaṃ piyā’’ti atthadīpanavasena sāsaddassa sakavācakatā paññāyati.
When it is said ‘‘ sā dārā jantūnaṃ piyā’’ (One’s own wives are dear to beings), the meaning of 'one's own' for sā is made clear by clarifying the meaning as ‘‘ sakā dārā sattānaṃ piyā’’ (One's own wives are dear to beings).
Còn khi nói ‘‘Sā dārā jantūnaṃ piyā’’ (Vợ con là những người thân yêu của chúng sinh), thì nghĩa ‘‘của riêng mình’’ của từ sā được nhận biết qua việc làm sáng tỏ nghĩa là ‘‘sakā dārā sattānaṃ piyā’’ (vợ con của riêng mình là những người thân yêu của chúng sinh).
Evaṃ sāsaddo sakamiccatthe ca vattati.
Thus, the word sā also means 'one's own'.
Như vậy, từ sā cũng được dùng với nghĩa ‘‘của riêng mình’’.
Iti sāsaddaṃ payogavasena īdisatthassa vācakoti jānanti.
Therefore, they know the word sā to denote such meanings by way of usage.
Vì thế, người ta biết từ sā là từ chỉ những nghĩa như vậy nhờ vào ngữ cảnh sử dụng.
Atridaṃ vuccati –
Here it is said:
Ở đây có điều này được nói –
Pumā, pumā, pumāno.
A man, a man, men. (nominative)
Pumā, pumā, pumāno.
Pumānaṃ, pumāne.
Of/to a man, men. (accusative)
Pumānaṃ, pumāne.
Pumānā, pumunā, pumena, pumānehi, pumānebhi.
By a man, by a man, by a man; by men, by men. (instrumental)
Pumānā, pumunā, pumena, pumānehi, pumānebhi.
Pumassa, pumuno, pumānaṃ.
To/of a man, to/of a man, to/of men. (dative/genitive)
Pumassa, pumuno, pumānaṃ.
Pumānā, pumunā, pumānehi, pumānebhi.
From a man, from a man; from men, from men. (ablative)
Pumānā, pumunā, pumānehi, pumānebhi.
Pumassa, pumuno, pumānaṃ.
To/of a man, to/of a man, to/of men. (genitive)
Pumassa, pumuno, pumānaṃ.
Pumāne, pumānesu.
In/on a man, in/on men. (locative)
Pumāne, pumānesu.
Bho puma, bhavanto pumā, pumāno.
O man, O men, O men. (vocative)
Bho puma, bhavanto pumā, pumāno.
‘‘Bho pumā’’iti bahuvacane nayopi ñeyyo.
The method for ‘‘ bho pumā’’ in the plural should also be understood.
Cũng nên biết quy tắc của ‘‘Bho pumā’’ ở số nhiều.
Ayaṃ pāḷi pumasaddassa bahuvacanabhāvasādhikā, kaccāyane ‘‘he pumaṃ’’iti sānusāraṃ ālapanekavacanaṃ dissati.
This Pāḷi text proves the plural form of the word puma; in Kaccāyana, the vocative singular with anusāra, ‘‘ he pumaṃ’’, is seen.
Đoạn Pāḷi này là bằng chứng cho dạng số nhiều của từ puma, trong Kaccāyana thấy có dạng hô cách số ít ‘‘he pumaṃ’’ có phụ âm mũi theo sau.
Tadanekesu pāḷippadesesu ca aṭṭhakathāsu ca sānusārānaṃ ālapanavacanānaṃ adassanato idha na vadāmi.
And since relevant vocative expressions are not observed in many such Pali passages and commentaries, I do not state them here.
Vì không thấy các từ hô cách có phụ âm mũi theo sau trong nhiều đoạn Pāḷi và các bộ Aṭṭhakathā khác, nên tôi không nói đến ở đây.
Upaparikkhitvā yuttaṃ ce, gahetabbaṃ.
If, after investigation, it is appropriate, it should be accepted.
Nếu sau khi xem xét kỹ mà thấy hợp lý, thì nên chấp nhận.
‘‘Yasassi naṃ paññavantaṃ visayhā’’ti ettha pana chandānurakkhaṇatthaṃ āgamavasenevānusāro hoti, na sabhāvatoti daṭṭhabbaṃ.
In "Yasassi naṃ paññavantaṃ visayhā," however, the usage follows tradition for the sake of preserving the metre, and not due to its inherent nature; this should be understood.
Đối với câu ‘‘Yasassi naṃ paññavantaṃ visayhā’’, nên hiểu rằng ở đây, sự tuân thủ là theo truyền thống văn bản để bảo vệ vần điệu, chứ không phải theo bản chất tự nhiên.
Aya mākārantavasena nāmikapadamālā.
This is the nominal declension table by way of the ā-ending.
Đây là bảng biến cách danh từ theo âm tận cùng là ā.
Pumā, pumo, pumā, pumāno.
Pumā, pumo, pumā, pumāno.
Pumā, pumo, pumā, pumāno.
Pumānaṃ, pumaṃ, pumāne, pume.
Pumānaṃ, pumaṃ, pumāne, pume.
Pumānaṃ, pumaṃ, pumāne, pume.
Pumānā, pumunā, pumena, pumānehi, pumānebhi, pumehi, pumebhi.
Pumānā, pumunā, pumena, pumānehi, pumānebhi, pumehi, pumebhi.
Pumānā, pumunā, pumena, pumānehi, pumānebhi, pumehi, pumebhi.
Pumassa, pumuno, pumānaṃ.
Pumassa, pumuno, pumānaṃ.
Pumassa, pumuno, pumānaṃ.
Pumānā, pumunā, pumā, pumasmā, pumamhā, pumānehi, pumānebhi, pumehi, pumebhi.
Pumānā, pumunā, pumā, pumasmā, pumamhā, pumānehi, pumānebhi, pumehi, pumebhi.
Pumānā, pumunā, pumā, pumasmā, pumamhā, pumānehi, pumānebhi, pumehi, pumebhi.
Pumassa, pumuno, pumānaṃ.
Pumassa, pumuno, pumānaṃ.
Pumassa, pumuno, pumānaṃ.
Pumāne, pume, pumasmiṃ, pumamhi, pumānesu, pumesu.
Pumāne, pume, pumasmiṃ, pumamhi, pumānesu, pumesu.
Pumāne, pume, pumasmiṃ, pumamhi, pumānesu, pumesu.
Bho puma, bhavanto pumāno, bhavanto pumā.
Bho puma, bhavanto pumāno, bhavanto pumā.
Bho puma, bhavanto pumāno, bhavanto pumā.
‘‘Bho pumāno, bho pumā’’iti vā.
Or "Bho pumāno, bho pumā."
Hoặc ‘‘Bho pumāno, bho pumā’’.
Daḷhadhammā, daḷhadhammā, daḷhadhammāno.
Daḷhadhammā, daḷhadhammā, daḷhadhammāno.
Daḷhadhammā, daḷhadhammā, daḷhadhammāno.
Daḷhadhammānaṃ, daḷhadhammāne.
Daḷhadhammānaṃ, daḷhadhammāne.
Daḷhadhammānaṃ, daḷhadhammāne.
Daḷhadhamminā, daḷhadhammehi, daḷhadhammebhi.
Daḷhadhamminā, daḷhadhammehi, daḷhadhammebhi.
Daḷhadhamminā, daḷhadhammehi, daḷhadhammebhi.
Daḷhadhammassa, daḷhadhammānaṃ.
Daḷhadhammassa, daḷhadhammānaṃ.
Daḷhadhammassa, daḷhadhammānaṃ.
Daḷhadhamminā, daḷhadhammehi, daḷhadhammebhi.
Daḷhadhamminā, daḷhadhammehi, daḷhadhammebhi.
Daḷhadhamminā, daḷhadhammehi, daḷhadhammebhi.
Daḷhadhammassa, daḷhadhammānaṃ.
Daḷhadhammassa, daḷhadhammānaṃ.
Daḷhadhammassa, daḷhadhammānaṃ.
Daḷhadhamme daḷhadhammesu.
Daḷhadhamme daḷhadhammesu.
Daḷhadhamme daḷhadhammesu.
Bho daḷhadhamma, bhavanto daḷhadhammāno, bhavanto daḷhadhammā.
Bho daḷhadhamma, bhavanto daḷhadhammāno, bhavanto daḷhadhammā.
Bho daḷhadhamma, bhavanto daḷhadhammāno, bhavanto daḷhadhammā.
‘‘Bho daḷhadhammāno, bho daḷhadhammā’’iti puthuvacanampi ñeyyaṃ, evaṃ paccakkhadhammasaddassa nāmikapadamālā yojetabbā.
"Bho daḷhadhammāno, bho daḷhadhammā"—this plural form should also be known; in this way, the nominal declension table for the word paccakkhadhamma should be formed.
Cũng nên biết số nhiều ‘‘Bho daḷhadhammāno, bho daḷhadhammā’’. Như vậy, bảng biến cách danh từ của từ paccakkhadhamma nên được áp dụng.
Ettha ca ‘‘seyyathāpi bhikkhave cattāro dhanuggahā daḷhadhammā’’ti idaṃ nidassanaṃ.
And here, "Monks, just as there are four strong archers" is the illustration.
Và ở đây, câu ‘‘seyyathāpi bhikkhave cattāro dhanuggahā daḷhadhammā’’ là ví dụ.
Imissaṃ pana pāḷiyaṃ ‘‘daḷhadhammā’’ iti bahuvacanavasena āgatattā daḷhadhammasaddo ākārantotipi okārantotipi appasiddho tadantānaṃ bahuvacanabhāve tulyarūpattā.
However, in this Pāḷi, since daḷhadhammā appears in the plural, the word daḷhadhamma is established as both ā-ending and o-ending, as their plural forms are identical.
Trong Pāḷi này, vì ‘‘daḷhadhammā’’ xuất hiện ở dạng số nhiều, từ daḷhadhamma có thể là tận cùng bằng ā hoặc tận cùng bằng o, vì dạng số nhiều của chúng giống nhau.
Tathāpi amhehi padamālā ākārantavaseneva yojitā.
Nevertheless, we have formed the declension table by way of the ā-ending.
Tuy nhiên, chúng tôi đã áp dụng bảng biến cách theo âm tận cùng là ā.
Īdisesu hi ṭhānesu daḷhadhammasaddo ākārantotipi okārantotipi vattuṃ yujjateva aparibyattarūpattā.
Indeed, in such instances, the word daḷhadhamma can be said to be either ā-ending or o-ending, due to its ambiguous form.
Trong những trường hợp như vậy, từ daḷhadhamma có thể được nói là tận cùng bằng ā hoặc tận cùng bằng o, vì dạng của nó không hoàn toàn rõ ràng.
Aññasmiṃ pana pāḷippadese atīva paribyatto hutvā okāranta daḷhadhammasaddo dvidhā dissati guṇasaddapaṇṇattivācakasaddavasena.
However, in other Pāḷi passages, the o-ending word daḷhadhamma is clearly seen in two ways, as a word denoting a quality and as a word denoting a designation.
Tuy nhiên, trong một đoạn Pāḷi khác, từ daḷhadhamma tận cùng bằng o xuất hiện rất rõ ràng theo hai cách: như một tính từ chỉ phẩm chất và như một danh từ riêng.
Tattha ‘‘issatte casmi kusalo, daḷhadhammoti vissuto’’ti ettha daḷhadhammasaddo okāranto guṇasaddo.
There, in "Skilled in archery, he is known as daḷhadhamma," the word daḷhadhamma is an o-ending word denoting a quality.
Ở đó, trong câu ‘‘issatte casmi kusalo, daḷhadhammoti vissuto’’, từ daḷhadhamma tận cùng bằng o là một tính từ chỉ phẩm chất.
‘‘Bārāṇasiyaṃ daḷhadhammo nāma rājā rajjaṃ kāresī’’ti ettha pana paṇṇattivācakasaddo.
In "In Bārāṇasī, a king named Daḷhadhamma reigned," it is a word denoting a designation.
Trong câu ‘‘Bārāṇasiyaṃ daḷhadhammo nāma rājā rajjaṃ kāresī’’, thì đó là một danh từ riêng.
Evaṃ okāranto daḷhadhammasaddo dvidhā diṭṭho.
Thus, the o-ending word daḷhadhamma is seen in two ways.
Như vậy, từ daḷhadhamma tận cùng bằng o được thấy theo hai cách.
Tassa pana ‘‘daḷhadhammo, daḷhadhammā.
Its nominal declension table should be known according to the purisa paradigm: "daḷhadhammo, daḷhadhammā.
Bảng biến cách danh từ của nó nên được biết theo cách của purisa là ‘‘daḷhadhammo, daḷhadhammā.
Daḷhadhammaṃ, daḷhadhamme’’ti purisanayena nāmikapadamālā ñeyyā, ākārantokārantānaṃ vasena missakapadamālā ca.
Daḷhadhammaṃ, daḷhadhamme," and also a mixed declension table by way of ākāranta and okāranta.
Daḷhadhammaṃ, daḷhadhamme’’, và cũng là bảng biến cách hỗn hợp theo các âm tận cùng ākāranta và okāranta.
Kathaṃ?
How?
Như thế nào?
Daḷhadhammā, daḷhadhammo, daḷhadhammāno, daḷhadhammā.
Daḷhadhammā, daḷhadhammo, daḷhadhammāno, daḷhadhammā.
Daḷhadhammā, daḷhadhammo, daḷhadhammāno, daḷhadhammā.
Daḷhadhammānaṃ, daḷhadhammaṃ, daḷhadhammāne, daḷhadhamme.
Daḷhadhammānaṃ, daḷhadhammaṃ, daḷhadhammāne, daḷhadhamme.
Daḷhadhammānaṃ, daḷhadhammaṃ, daḷhadhammāne, daḷhadhamme.
Daḷhadhamminā, daḷhadhammena, daḷhadhammehi, daḷhadhammebhi.
Daḷhadhamminā, daḷhadhammena, daḷhadhammehi, daḷhadhammebhi.
Daḷhadhamminā, daḷhadhammena, daḷhadhammehi, daḷhadhammebhi.
Daḷhadhammassa, daḷhadhammānaṃ.
Daḷhadhammassa, daḷhadhammānaṃ.
Daḷhadhammassa, daḷhadhammānaṃ.
Daḷadhamminā, daḷhadhammā, daḷhadhammasmā, daḷhadhammamhā, daḷhadhammehi, daḷhadhammebhi.
Daḷadhamminā, daḷhadhammā, daḷhadhammasmā, daḷhadhammamhā, daḷhadhammehi, daḷhadhammebhi.
Daḷadhamminā, daḷhadhammā, daḷhadhammasmā, daḷhadhammamhā, daḷhadhammehi, daḷhadhammebhi.
Daḷhadhammassa, daḷhadhammānaṃ.
Daḷhadhammassa, daḷhadhammānaṃ.
Daḷhadhammassa, daḷhadhammānaṃ.
Daḷhadhamme, daḷhadhammasmiṃ, daḷhadhammamhi, daḷhadhammesu.
Daḷhadhamme, daḷhadhammasmiṃ, daḷhadhammamhi, daḷhadhammesu.
Daḷhadhamme, daḷhadhammasmiṃ, daḷhadhammamhi, daḷhadhammesu.
Bho daḷhadhamma, bhavanto daḷhadhammāno, bhavanto daḷhadhammāti.
Bho daḷhadhamma, bhavanto daḷhadhammāno, bhavanto daḷhadhammāti.
Bho daḷhadhamma, bhavanto daḷhadhammāno, bhavanto daḷhadhammāti.
Evaṃ paccakkhadhammā, paccakkhadhammoti missakapadamālā ca yojetabbā.
Similarly, the mixed declension table for paccakkhadhammā, paccakkhadhammo should also be formed.
Như vậy, bảng biến cách hỗn hợp của paccakkhadhammā, paccakkhadhammo cũng nên được áp dụng.
Vivaṭacchadā, vivaṭacchadā, vivaṭacchadāno.
Vivaṭacchadā, vivaṭacchadā, vivaṭacchadāno.
Vivaṭacchadā, vivaṭacchadā, vivaṭacchadāno.
Vivaṭacchadānaṃ, vivaṭacchadāne.
Vivaṭacchadānaṃ, vivaṭacchadāne.
Vivaṭacchadānaṃ, vivaṭacchadāne.
Vivaṭacchadena, vivaṭacchadehi, vivaṭacchadebhi.
Vivaṭacchadena, vivaṭacchadehi, vivaṭacchadebhi.
Vivaṭacchadena, vivaṭacchadehi, vivaṭacchadebhi.
Vivaṭacchadassa, vivaṭacchadānaṃ.
Vivaṭacchadassa, vivaṭacchadānaṃ.
Vivaṭacchadassa, vivaṭacchadānaṃ.
Vivaṭacchadā, vivaṭacchadehi, vivaṭacchadebhi.
Vivaṭacchadā, vivaṭacchadehi, vivaṭacchadebhi.
Vivaṭacchadā, vivaṭacchadehi, vivaṭacchadebhi.
Vivaṭacchadassa, vivaṭacchadānaṃ.
Vivaṭacchadassa, vivaṭacchadānaṃ.
Vivaṭacchadassa, vivaṭacchadānaṃ.
Vivaṭacchade, vivaṭacchadesu.
Vivaṭacchade, vivaṭacchadesu.
Vivaṭacchade, vivaṭacchadesu.
Bho vivaṭacchada, bhavanto vivaṭacchadā, bhavanto vivaṭacchadāno.
Bho vivaṭacchada, bhavanto vivaṭacchadā, bhavanto vivaṭacchadāno.
Bho vivaṭacchada, bhavanto vivaṭacchadā, bhavanto vivaṭacchadāno.
Ayaṃ nāmikapadamālā ‘‘sace pana agārasmā anagāriyaṃ pabbajati arahaṃ hoti sammāsambuddho loke vivaṭacchadā’’ti pāḷidassanato ākārantavasena kathitā.
This nominal declension table is stated according to the ā-ending, based on the Pāḷi passage: "If, however, one goes forth from the home life into homelessness, an Arahant, a Sammāsambuddha in the world, vivaṭacchadā (one who has removed the covering)."
Bảng biến cách danh từ này được trình bày theo âm tận cùng là ā từ sự xuất hiện trong Pāḷi ‘‘sace pana agārasmā anagāriyaṃ pabbajati arahaṃ hoti sammāsambuddho loke vivaṭacchadā’’.
‘‘Loke vivaṭacchado’’tipi pāḷidassanato pana okārantavasenapi kathetabbā ‘‘vivaṭacchado, vivaṭacchadā, vivaṭacchadaṃ, vivaṭacchade’’ti.
Since the Pāḷi passage "loke vivaṭacchado" also appears, it should also be stated according to the o-ending: "vivaṭacchado, vivaṭacchadā, vivaṭacchadaṃ, vivaṭacchade."
Từ sự xuất hiện trong Pāḷi ‘‘Loke vivaṭacchado’’ cũng nên được trình bày theo âm tận cùng là o ‘‘vivaṭacchado, vivaṭacchadā, vivaṭacchadaṃ, vivaṭacchade’’.
Missakavasenapi kathetabbā ‘‘vivaṭacchadā, vivaṭacchado, vivaṭacchadāno, vivaṭacchadā.
It should also be stated in a mixed way: "vivaṭacchadā, vivaṭacchado, vivaṭacchadāno, vivaṭacchadā.
Cũng nên được trình bày theo cách hỗn hợp ‘‘vivaṭacchadā, vivaṭacchado, vivaṭacchadāno, vivaṭacchadā.
Vivaṭacchadānaṃ, vivaṭacchadaṃ, vivaṭacchadāne, vivaṭacchade’’iti.
Vivaṭacchadānaṃ, vivaṭacchadaṃ, vivaṭacchadāne, vivaṭacchade."
Vivaṭacchadānaṃ, vivaṭacchadaṃ, vivaṭacchadāne, vivaṭacchade’’.
Vuttasirā, vuttasirā, vuttasirāno.
Vuttasirā, vuttasirā, vuttasirāno.
Vuttasirā, vuttasirā, vuttasirāno.
Vuttasirānaṃ, vuttasirāne.
Vuttasirānaṃ, vuttasirāne.
Vuttasirānaṃ, vuttasirāne.
Vuttasirānā, vuttasirānehi, vuttasirānebhi.
Vuttasirānā, vuttasirānehi, vuttasirānebhi.
Vuttasirānā, vuttasirānehi, vuttasirānebhi.
Vuttasirassa, vuttasirānaṃ, vuttasirā, vuttasirehi, vuttasirebhi.
Vuttasirassa, vuttasirānaṃ, vuttasirā, vuttasirehi, vuttasirebhi.
Vuttasirassa, vuttasirānaṃ, vuttasirā, vuttasirehi, vuttasirebhi.
Vuttasirassa, vuttasirānaṃ.
Vuttasirassa, vuttasirānaṃ.
Vuttasirassa, vuttasirānaṃ.
Vuttasire, vuttasiresu.
Vuttasire, vuttasiresu.
Vuttasire, vuttasiresu.
Bho vuttasira, bhānto vuttasirānoti.
Bho vuttasira, bhavanto vuttasirānoti.
Bho vuttasira, bhānto vuttasirāno.
‘‘Vuttasiro’’ti okārantapāṭhopi dissati.
The o-ending reading "vuttasiro" is also found.
Dạng Pāḷi tận cùng bằng o ‘‘Vuttasiro’’ cũng được thấy.
Yuvā, yuvā, yuvāno, yuvānā.
Yuvā, yuvā, yuvāno, yuvānā.
Yuvā, yuvā, yuvāno, yuvānā.
Yuvānaṃ, yuvaṃ, yuvāne, yuve.
Yuvānaṃ, yuvaṃ, yuvāne, yuve.
Yuvānaṃ, yuvaṃ, yuvāne, yuve.
Yuvānā, yuvena, yuvānena, yuvānehi, yuvānebhi, yuvehi, yuvebhi.
Yuvānā, yuvena, yuvānena, yuvānehi, yuvānebhi, yuvehi, yuvebhi.
Yuvānā, yuvena, yuvānena, yuvānehi, yuvānebhi, yuvehi, yuvebhi.
Yuvānassa, yuvassa, yuvānānaṃ, yuvānaṃ.
Yuvānassa, yuvassa, yuvānānaṃ, yuvānaṃ.
Yuvānassa, yuvassa, yuvānānaṃ, yuvānaṃ.
Yuvānā, yuvānasmā, yuvānamhā, yuvānehi, yuvānebhi, yuvehi, yuvebhi.
Yuvānā, yuvānasmā, yuvānamhā, yuvānehi, yuvānebhi, yuvehi, yuvebhi.
Yuvānā, yuvānasmā, yuvānamhā, yuvānehi, yuvānebhi, yuvehi, yuvebhi.
Yuvānassa, yuvassa, yuvānānaṃ, yuvānaṃ.
Yuvānassa, yuvassa, yuvānānaṃ, yuvānaṃ.
Yuvānassa, yuvassa, yuvānānaṃ, yuvānaṃ.
Yuvāne, yuvānasmiṃ, yuvānamhi, yuve, yuvasmiṃ, yuvamhi, yuvānesu, yuvāsu, yuvesu.
Yuvāne, yuvānasmiṃ, yuvānamhi, yuve, yuvasmiṃ, yuvamhi, yuvānesu, yuvāsu, yuvesu.
Yuvāne, yuvānasmiṃ, yuvānamhi, yuve, yuvasmiṃ, yuvamhi, yuvānesu, yuvāsu, yuvesu.
Bho yuva, yuvāna, bhavanto yuvānā.
Bho yuva, yuvāna, bhavanto yuvānā.
Hỡi yuva, yuvāna, quý vị yuvānā.
Maghavasaddassapi ‘‘maghavā, maghavā, maghavāno, maghavānā’’tiādinā yuvasaddasseva nāmikapadamālāyojanaṃ kubbanti garū.
Even for the word Maghava, the teachers construct the nominal declension series like that of the word yuva, such as 'maghavā, maghavā, maghavāno, maghavānā'.
Các bậc thầy cũng tạo lập bảng biến cách danh từ cho từ maghava giống như từ yuva với các dạng như “maghavā, maghavā, maghavāno, maghavānā” v.v.
Niruttipiṭake pana ‘‘maghavā tiṭṭhati, maghavanto tiṭṭhanti.
However, in the Niruttipiṭaka, it is stated according to the pattern of guṇavā: 'maghavā stands, maghavanto stand'.
Tuy nhiên, trong Niruttipiṭaka lại nói theo cách của từ guṇavā: “maghavā tiṭṭhati, maghavanto tiṭṭhanti.
Maghavantaṃ passati, maghavante passati.
'He sees Maghavant, he sees Maghavanto'.
Maghavantaṃ passati, maghavante passati.
Maghavatā kataṃ, maghavantehi kataṃ, maghavantebhi kataṃ.
'Done by Maghavant, done by Maghavanto, done by Maghavanto'.
Maghavatā kataṃ, maghavantehi kataṃ, maghavantebhi kataṃ.
Maghavato dīyate, maghavantānaṃ dīyate.
'Given to Maghavant, given to Maghavanto'.
Maghavato dīyate, maghavantānaṃ dīyate.
Maghavatā nissaṭaṃ, maghavantehi nissaṭaṃ, maghavantebhi nissaṭaṃ.
'Emanated from Maghavant, emanated from Maghavanto, emanated from Maghavanto'.
Maghavatā nissaṭaṃ, maghavantehi nissaṭaṃ, maghavantebhi nissaṭaṃ.
Maghavato pariggaho, maghavantānaṃ pariggaho.
'Possession of Maghavant, possession of Maghavanto'.
Maghavato pariggaho, maghavantānaṃ pariggaho.
Maghavati patiṭṭhitaṃ, maghavantesu patiṭṭhitaṃ.
'Established in Maghavant, established in Maghavanto'.
Maghavati patiṭṭhitaṃ, maghavantesu patiṭṭhitaṃ.
Bho maghavā, bhavanto maghavanto’’ti guṇavāpadanayena vuttaṃ, tathā cūḷaniruttiyampi.
'Bho maghavā, bhavanto maghavanto' is stated, and similarly in the Cūḷanirutti.
Bho maghavā, bhavanto maghavanto” và tương tự trong Cūḷanirutti.
Taṃ pāḷiyā saṃsandati sameti.
That corresponds and agrees with the Pāḷi.
Điều đó phù hợp và tương ứng với Pāḷi.
Pāḷiyañhi ‘‘sakko mahāli devānamindo pubbe manussabhūto samāno magho nāma māṇavo ahosi, tasmā maghavāti vuccatī’’ti vuttaṃ.
For in the Pāḷi, it is stated: "Sakka, the lord of devas, Mahāli, when he was previously a human being, was a young man named Magha; therefore, he is called Maghavā."
Vì trong Pāḷi có nói: “Sakka, vua của chư thiên Mahāli, khi còn là người trong quá khứ, đã là một thanh niên tên Magha, do đó được gọi là Maghavā.”
Etena ‘‘maghoti nāmaṃ assa atthīti maghavā’’ti atthi atthavācaka vantupaccayavasena padasiddhi dassitā hoti, tasmāssa guṇavantusaddassa viya ca nāmikapadamālā yojetabbā.
By this, the formation of the word 'maghavā' is shown through the vantu suffix, which signifies possession, meaning 'He has the name Magha, therefore he is Maghavā'; thus, its nominal declension series should be constructed like that of the word guṇavantu.
Qua đó, sự thành lập từ được chỉ ra dựa trên tiếp vĩ ngữ vantu biểu thị sở hữu, tức là “người có tên Magha là Maghavā”, do đó bảng biến cách danh từ của nó nên được tạo lập giống như từ guṇavantu.
Ettha kiñci payogaṃ dassessāma – tayo addhā.
Here we will show some usages: 'tayo addhā' (three times).
Ở đây, chúng tôi sẽ chỉ ra một số cách dùng – ba thời (tayo addhā).
Addhānaṃ vītivatto.
'Addhānaṃ vītivatto' (one who has transcended time/path).
Đã vượt qua các thời gian (addhānaṃ vītivatto).
Iminā dīghena addhunā.
'Iminā dīghena addhunā' (by this long time/path).
Trong thời gian dài này (iminā dīghena addhunā).
Dīghassa addhuno accayena.
'Dīghassa addhuno accayena' (with the passing of a long time/path).
Sau một thời gian dài (dīghassa addhuno accayena).
Pathaddhuno pannaraseva cando.
'Pathaddhuno pannaraseva cando' (like the moon on the fifteenth day of the path).
Mặt trăng như mười lăm ngày của đường đi (pathaddhuno pannaraseva cando).
Ahū atītamaddhāne, samaṇo khantidīpano.
'Ahū atītamaddhāne, samaṇo khantidīpano' (there was, in the past time, an ascetic who illuminated patience).
Trong quá khứ, đã có một Sa-môn hiển bày sự nhẫn nại (ahū atītamaddhāne, samaṇo khantidīpano).
Addhāne gacchante paññāyissati.
'Addhāne gacchante paññāyissati' (it will be known as time/the path passes).
Sẽ được biết khi thời gian trôi qua (addhāne gacchante paññāyissati).
Iccādayo ñeyyā.
And so on should be understood.
Và những câu tương tự nên được hiểu.
Ayampi panettha nīti veditabbā ‘‘addhānanti dutiyekavacanantavasena catutthīchaṭṭhībahuvacanavasena ca vuttaṃ rūpaṃ.
This principle should also be known here: the form 'addhānaṃ' is stated both as a singular accusative and as a plural genitive/dative.
Ở đây cũng nên biết quy tắc này: “addhānanti” là dạng được nói ở thể cách thứ hai số ít và thể cách thứ tư, thứ sáu số nhiều.
‘‘Addhānamaggapaṭippanno hotī’’tiādīsu dīghamaggavācakena ‘‘addhāna’’nti napuṃsakena sadisaṃ sutisāmaññavasenāti.
It is by similarity of sound that it is analogous to the neuter word 'addhāna' meaning 'long path' in phrases like 'addhānamaggapaṭippanno hotī' (one who is embarked on a long path).
Trong các câu như “addhānamaggapaṭippanno hotī” v.v., nó tương tự về mặt âm thanh với từ giống trung “addhāna” có nghĩa là con đường dài.
Muddhā, muddhā, muddhāno.
Muddhā, muddhā, muddhāno.
Muddhā, muddhā, muddhāno.
Muddhaṃ, muddhe, muddhāne.
Muddhaṃ, muddhe, muddhāne.
Muddhaṃ, muddhe, muddhāne.
Muddhānā, muddhehi, muddhebhi.
Muddhānā, muddhehi, muddhebhi.
Muddhānā, muddhehi, muddhebhi.
Muddhassa, muddhānaṃ.
Muddhassa, muddhānaṃ.
Muddhassa, muddhānaṃ.
Muddhānā, muddhehi, muddhebhi.
Muddhānā, muddhehi, muddhebhi.
Muddhānā, muddhehi, muddhebhi.
Muddhassa, muddhānaṃ.
Muddhassa, muddhānaṃ.
Muddhassa, muddhānaṃ.
Muddhani, muddhanesu.
Muddhani, muddhanesu.
Muddhani, muddhanesu.
Bho muddha, bhavanto muddhā, muddhāno.
Bho muddha, bhavanto muddhā, muddhāno.
Hỡi muddha, quý vị muddhā, muddhāno.