Table of Contents

⮲

Udānapāḷi

Edit
204

3. Nandavaggo

3. Nandavagga

3. Phẩm Nanda

205
1. Kammavipākajasuttaṃ
1. Kammavipākaja Sutta
1. Kinh Kammavipākaja
206
21. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
Thus have I heard: At one time the Blessed One was dwelling at Sāvatthī, in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery.
21. Tôi nghe như vầy: Một thời Thế Tôn trú tại Sāvatthī, trong Jetavana, khu vườn của Anāthapiṇḍika.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu bhagavato avidūre nisinno hoti pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya purāṇakammavipākajaṃ dukkhaṃ tibbaṃ kharaṃ kaṭukaṃ vedanaṃ adhivāsento sato sampajāno avihaññamāno.
At that time, a certain bhikkhu was sitting not far from the Blessed One, having folded his legs crosswise, set his body upright, enduring a painful, severe, harsh, bitter feeling born of the result of past kamma, mindful, clearly comprehending, and not complaining.
Lúc bấy giờ, một Tỳ-kheo nọ đang ngồi không xa Thế Tôn, kiết già, thân thẳng, chịu đựng một cảm thọ khổ đau mãnh liệt, thô cứng, cay đắng, do quả báo nghiệp cũ, với chánh niệm và tỉnh giác, không than van.
207
Addasā kho bhagavā taṃ bhikkhuṃ avidūre nisinnaṃ pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya purāṇakammavipākajaṃ dukkhaṃ tibbaṃ kharaṃ kaṭukaṃ vedanaṃ adhivāsentaṃ sataṃ sampajānaṃ avihaññamānaṃ.
The Blessed One saw that bhikkhu sitting not far away, having folded his legs crosswise, set his body upright, enduring a painful, severe, harsh, bitter feeling born of the result of past kamma, mindful, clearly comprehending, and not complaining.
Thế Tôn thấy Tỳ-kheo ấy đang ngồi không xa, kiết già, thân thẳng, chịu đựng một cảm thọ khổ đau mãnh liệt, thô cứng, cay đắng, do quả báo nghiệp cũ, với chánh niệm và tỉnh giác, không than van.
208
Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
Then the Blessed One, understanding this matter, on that occasion uttered this solemn utterance:
Rồi Thế Tôn, sau khi hiểu rõ ý nghĩa này, vào lúc ấy, đã thốt lên lời cảm hứng này:
209
‘‘Sabbakammajahassa bhikkhuno,
“For the bhikkhu who has abandoned all kamma,
“Đối với Tỳ-kheo đã từ bỏ mọi nghiệp,
210
Dhunamānassa pure kataṃ rajaṃ;
Who is shaking off the defilement done previously;
Đang rũ bỏ bụi bặm đã tạo trong quá khứ;
211
Amamassa ṭhitassa tādino,
For the one who is without attachment, firm and imperturbable,
Vị ấy không còn chấp thủ, an trú trong trạng thái bất động,
212
Attho natthi janaṃ lapetave’’ti.
There is no need to speak to people.”
Không còn việc gì phải nói với người đời.”
paṭhamaṃ;
The First.
Thứ nhất;
213
2. Nandasuttaṃ
2. Nanda Sutta
2. Kinh Nanda
214
22. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
Thus have I heard: At one time the Blessed One was dwelling at Sāvatthī, in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery.
22. Tôi nghe như vầy: Một thời Thế Tôn trú tại Sāvatthī, trong Jetavana, khu vườn của Anāthapiṇḍika.
Tena kho pana samayena āyasmā nando bhagavato bhātā mātucchāputto sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ evamāroceti – ‘‘anabhirato ahaṃ, āvuso, brahmacariyaṃ carāmi; na sakkomi brahmacariyaṃ sandhāretuṃ, sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissāmī’’ti.
At that time, Venerable Nanda, the Blessed One’s brother, son of his maternal aunt, was declaring to many bhikkhus: “Friends, I am not delighted in leading the holy life; I am unable to sustain the holy life; I will abandon the training and return to a lower state.”
Lúc bấy giờ, Tôn giả Nanda, em trai của Thế Tôn, con của dì mẫu, đã nói với nhiều Tỳ-kheo rằng: “Này các hiền giả, tôi không hoan hỷ với đời sống Phạm hạnh; tôi không thể duy trì đời sống Phạm hạnh, tôi sẽ từ bỏ giới học và trở về với đời sống thấp kém.”
215
Atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then a certain bhikkhu approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, he sat down to one side.
Rồi một Tỳ-kheo nọ đến chỗ Thế Tôn; sau khi đảnh lễ Thế Tôn, vị ấy ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘āyasmā, bhante, nando bhagavato bhātā mātucchāputto sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ evamāroceti – ‘anabhirato ahaṃ, āvuso, brahmacariyaṃ carāmi, na sakkomi brahmacariyaṃ sandhāretuṃ, sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissāmī’’’ti.
Sitting to one side, that bhikkhu said to the Blessed One: “Venerable Sir, Venerable Nanda, the Blessed One’s brother, son of his maternal aunt, is declaring to many bhikkhus: ‘Friends, I am not delighted in leading the holy life; I am unable to sustain the holy life; I will abandon the training and return to a lower state.’”
Khi ngồi một bên, Tỳ-kheo ấy bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, Tôn giả Nanda, em trai của Thế Tôn, con của dì mẫu, đã nói với nhiều Tỳ-kheo rằng: ‘Này các hiền giả, tôi không hoan hỷ với đời sống Phạm hạnh, tôi không thể duy trì đời sống Phạm hạnh, tôi sẽ từ bỏ giới học và trở về với đời sống thấp kém.’”
216
Atha kho bhagavā aññataraṃ bhikkhuṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, bhikkhu, mama vacanena nandaṃ bhikkhuṃ āmantehi – ‘satthā taṃ, āvuso nanda, āmantetī’’’ti.
Then the Blessed One addressed a certain bhikkhu: “Come, bhikkhu, address Nanda the bhikkhu in my name, saying: ‘Friend Nanda, the Teacher calls you.’”
Rồi Thế Tôn bảo một Tỳ-kheo khác rằng: “Này Tỳ-kheo, hãy đi, nhân danh Như Lai, gọi Tỳ-kheo Nanda đến và nói: ‘Này hiền giả Nanda, Bậc Đạo Sư gọi hiền giả.’”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho so bhikkhu bhagavato paṭissutvā yenāyasmā nando tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ nandaṃ etadavoca – ‘‘satthā taṃ, āvuso nanda, āmantetī’’ti.
“Yes, Venerable Sir,” that bhikkhu replied to the Blessed One, and he approached Venerable Nanda; having approached, he said to Venerable Nanda: “Friend Nanda, the Teacher calls you.”
“Vâng, bạch Thế Tôn,” Tỳ-kheo ấy vâng lời Thế Tôn, đến chỗ Tôn giả Nanda; sau khi đến, vị ấy nói với Tôn giả Nanda rằng: “Này hiền giả Nanda, Bậc Đạo Sư gọi hiền giả.”
217
‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā nando tassa bhikkhuno paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
“Yes, friend,” Venerable Nanda replied to that bhikkhu, and he approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, he sat down to one side.
“Vâng, hiền giả,” Tôn giả Nanda vâng lời Tỳ-kheo ấy, đến chỗ Thế Tôn; sau khi đảnh lễ Thế Tôn, ngài ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ nandaṃ bhagavā etadavoca –
The Blessed One then said to Venerable Nanda, who was sitting to one side:
Khi Tôn giả Nanda đã ngồi một bên, Thế Tôn hỏi ngài rằng:
218
‘‘Saccaṃ kira tvaṃ, nanda, sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ evamārocesi – ‘anabhirato ahaṃ, āvuso, brahmacariyaṃ carāmi, na sakkomi brahmacariyaṃ sandhāretuṃ, sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissāmī’’’ti?
“Is it true, Nanda, that you declared to many bhikkhus: ‘Friends, I am not delighted in leading the holy life; I am unable to sustain the holy life; I will abandon the training and return to a lower state’?”
“Này Nanda, có thật là con đã nói với nhiều Tỳ-kheo rằng: ‘Này các hiền giả, tôi không hoan hỷ với đời sống Phạm hạnh, tôi không thể duy trì đời sống Phạm hạnh, tôi sẽ từ bỏ giới học và trở về với đời sống thấp kém’ không?”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti.
“Yes, Venerable Sir.”
“Vâng, bạch Thế Tôn.”
219
‘‘Kissa pana tvaṃ, nanda, anabhirato brahmacariyaṃ carasi, na sakkosi brahmacariyaṃ sandhāretuṃ, sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissasī’’ti?
“Why then, Nanda, are you living the holy life discontentedly, unable to sustain the holy life, and will you renounce the training and return to a lower state?”
“Này Nanda, tại sao con lại sống phạm hạnh một cách không hoan hỷ, không thể duy trì phạm hạnh, và sẽ từ bỏ học giới để trở về đời thấp kém?”
‘‘Sākiyānī maṃ* , bhante, janapadakalyāṇī gharā nikkhamantassa* upaḍḍhullikhitehi kesehi apaloketvā maṃ etadavoca – ‘tuvaṭaṃ kho, ayyaputta, āgaccheyyāsī’ti.
“The Sakyan lady, the country’s beauty, Venerable Sir, as I was leaving the house, looked back at me with her hair half-combed and said to me, ‘Come back quickly, my dear!’
“Bạch Thế Tôn, khi con rời khỏi nhà, nàng Sākiyānī Janapadakalyāṇī đã nhìn con với mái tóc chỉ chải một nửa và nói với con rằng: ‘Thưa anh, xin hãy nhanh chóng trở về!’”
So kho ahaṃ, bhante, tamanussaramāno anabhirato brahmacariyaṃ carāmi, na sakkomi brahmacariyaṃ sandhāretuṃ, sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissāmī’’ti.
Remembering her, Venerable Sir, I am living the holy life discontentedly, unable to sustain the holy life, and I will renounce the training and return to a lower state.”
“Bạch Thế Tôn, con cứ nhớ mãi lời ấy nên sống phạm hạnh một cách không hoan hỷ, không thể duy trì phạm hạnh, và con sẽ từ bỏ học giới để trở về đời thấp kém.”
220
Atha kho bhagavā āyasmantaṃ nandaṃ bāhāyaṃ gahetvā – seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ* vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya* , evameva – jetavane antarahito devesu tāvatiṃsesu pāturahosi.
Then the Bhagavā, taking Venerable Nanda by the arm—just as a strong man might extend a flexed arm or flex an extended arm—vanished from Jetavana and appeared among the Tāvatiṃsa devas.
Bấy giờ, Thế Tôn nắm tay Tôn giả Nanda, giống như một người khỏe mạnh co cánh tay đã duỗi hoặc duỗi cánh tay đã co, liền biến mất ở Jetavana và hiện ra ở cõi trời Ba Mươi Ba.
221
Tena kho pana samayena pañcamattāni accharāsatāni sakkassa devānamindassa upaṭṭhānaṃ āgatāni honti kakuṭapādāni.
Now, at that time, five hundred celestial nymphs with pigeon-feet had come to attend Sakka, king of devas.
Vào lúc ấy, năm trăm thiên nữ có chân chim cút đang đến hầu hạ Sakka, vua của chư thiên.
Atha kho bhagavā āyasmantaṃ nandaṃ āmantesi – ‘‘passasi no tvaṃ, nanda, imāni pañca accharāsatāni kakuṭapādānī’’ti?
Then the Bhagavā addressed Venerable Nanda, “Do you see, Nanda, these five hundred celestial nymphs with pigeon-feet?”
Bấy giờ, Thế Tôn gọi Tôn giả Nanda và hỏi: “Này Nanda, con có thấy năm trăm thiên nữ có chân chim cút này không?”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti.
“Yes, Venerable Sir.”
“Bạch Thế Tôn, con thấy ạ.”
222
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, nanda, katamā nu kho abhirūpatarā vā dassanīyatarā vā pāsādikatarā vā, sākiyānī vā janapadakalyāṇī, imāni vā pañca accharāsatāni kakuṭapādānī’’ti?
“What do you think, Nanda, which are more beautiful, more pleasant to behold, and more charming: the Sakyan lady, the country’s beauty, or these five hundred celestial nymphs with pigeon-feet?”
“Này Nanda, con nghĩ sao, ai xinh đẹp hơn, đáng nhìn hơn, và duyên dáng hơn: nàng Sākiyānī Janapadakalyāṇī hay năm trăm thiên nữ có chân chim cút này?”
‘‘Seyyathāpi, bhante, paluṭṭhamakkaṭī kaṇṇanāsacchinnā, evameva kho, bhante, sākiyānī janapadakalyāṇī imesaṃ pañcannaṃ accharāsatānaṃ upanidhāya saṅkhyampi* nopeti kalabhāgampi nopeti upanidhimpi nopeti.
“Just as, Venerable Sir, a burnt monkey with its ears and nose cut off, so too, Venerable Sir, the Sakyan lady, the country’s beauty, compared to these five hundred celestial nymphs, does not approach them in number, nor in a fraction, nor in any comparison.
“Bạch Thế Tôn, giống như một con khỉ cái bị cháy trụi lông, bị cắt tai và mũi, nàng Sākiyānī Janapadakalyāṇī không thể so sánh, không thể sánh bằng, không thể sánh kịp với năm trăm thiên nữ này.
Atha kho imāni pañca accharāsatāni abhirūpatarāni ceva dassanīyatarāni ca pāsādikatarāni cā’’ti.
Rather, these five hundred celestial nymphs are more beautiful, more pleasant to behold, and more charming.”
Mà năm trăm thiên nữ này xinh đẹp hơn, đáng nhìn hơn, và duyên dáng hơn.”
223
‘‘Abhirama, nanda, abhirama, nanda!
“Rejoice, Nanda, rejoice, Nanda!
“Này Nanda, hãy hoan hỷ, này Nanda, hãy hoan hỷ!
Ahaṃ te pāṭibhogo pañcannaṃ accharāsatānaṃ paṭilābhāya kakuṭapādāna’’nti.
I guarantee you the acquisition of five hundred celestial nymphs with pigeon-feet.”
Ta bảo đảm cho con sẽ có được năm trăm thiên nữ có chân chim cút.”
‘‘Sace me, bhante, bhagavā pāṭibhogo pañcannaṃ accharāsatānaṃ paṭilābhāya kakuṭapādānaṃ, abhiramissāmahaṃ, bhante, bhagavati brahmacariye’’ti* .
“If, Venerable Sir, the Bhagavā guarantees me the acquisition of five hundred celestial nymphs with pigeon-feet, then, Venerable Sir, I will rejoice in the holy life under the Bhagavā.”
“Bạch Thế Tôn, nếu Thế Tôn bảo đảm cho con có được năm trăm thiên nữ có chân chim cút, thì bạch Thế Tôn, con sẽ hoan hỷ sống phạm hạnh với Thế Tôn.”
224
Atha kho bhagavā āyasmantaṃ nandaṃ bāhāyaṃ gahetvā – seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya, evameva – devesu tāvatiṃsesu antarahito jetavane pāturahosi.
Then the Bhagavā, taking Venerable Nanda by the arm—just as a strong man might extend a flexed arm or flex an extended arm—vanished from among the Tāvatiṃsa devas and appeared in Jetavana.
Bấy giờ, Thế Tôn nắm tay Tôn giả Nanda, giống như một người khỏe mạnh co cánh tay đã duỗi hoặc duỗi cánh tay đã co, liền biến mất ở cõi trời Ba Mươi Ba và hiện ra ở Jetavana.
225
Assosuṃ kho bhikkhū – ‘‘āyasmā kira nando bhagavato bhātā mātucchāputto accharānaṃ hetu brahmacariyaṃ carati; bhagavā kirassa pāṭibhogo pañcannaṃ accharāsatānaṃ paṭilābhāya kakuṭapādāna’’nti.
The bhikkhus heard, “It seems Venerable Nanda, the Bhagavā’s brother, son of his aunt, is living the holy life for the sake of celestial nymphs; it seems the Bhagavā guaranteed him the acquisition of five hundred celestial nymphs with pigeon-feet.”
Các Tỳ-khưu nghe nói: “Hình như Tôn giả Nanda, em của Thế Tôn, con của dì, đang sống phạm hạnh vì các thiên nữ; hình như Thế Tôn đã bảo đảm cho Tôn giả ấy sẽ có được năm trăm thiên nữ có chân chim cút.”
226
Atha kho āyasmato nandassa sahāyakā bhikkhū āyasmantaṃ nandaṃ bhatakavādena ca upakkitakavādena ca samudācaranti – ‘‘bhatako kirāyasmā nando upakkitako kirāyasmā nando accharānaṃ hetu brahmacariyaṃ carati; bhagavā kirassa pāṭibhogo pañcannaṃ accharāsatānaṃ paṭilābhāya kakuṭapādāna’’nti.
Then the bhikkhus, Venerable Nanda’s companions, addressed Venerable Nanda with words of a hireling and words of one bought: “It seems Venerable Nanda is a hireling, it seems Venerable Nanda is one bought, living the holy life for the sake of celestial nymphs; it seems the Bhagavā guaranteed him the acquisition of five hundred celestial nymphs with pigeon-feet.”
Bấy giờ, các Tỳ-khưu bạn của Tôn giả Nanda liền gọi Tôn giả Nanda bằng những lời lẽ như ‘người làm thuê’ và ‘người mua bán’: “Hình như Tôn giả Nanda là người làm thuê, hình như Tôn giả Nanda là người mua bán, vì các thiên nữ mà sống phạm hạnh; hình như Thế Tôn đã bảo đảm cho Tôn giả ấy sẽ có được năm trăm thiên nữ có chân chim cút.”
227
Atha kho āyasmā nando sahāyakānaṃ bhikkhūnaṃ bhatakavādena ca upakkitakavādena ca aṭṭīyamāno harāyamāno jigucchamāno eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi.
Then Venerable Nanda, being annoyed, ashamed, and disgusted by the words of his bhikkhu companions calling him a hireling and one bought, dwelt alone, secluded, diligent, ardent, and resolute, and before long—for the sake of which clansmen rightly go forth from home to homelessness, that unsurpassed culmination of the holy life—he realized it for himself with direct knowledge in this very life and attained to it.
Bấy giờ, Tôn giả Nanda cảm thấy chán ghét, xấu hổ và kinh tởm trước những lời lẽ ‘người làm thuê’ và ‘người mua bán’ của các Tỳ-khưu bạn mình, liền sống một mình, viễn ly, không phóng dật, tinh cần, và quyết tâm. Chẳng bao lâu, ngay trong hiện tại, Tôn giả đã tự mình chứng ngộ, chứng đạt và an trú vào mục đích tối thượng của đời sống phạm hạnh, mà vì mục đích ấy các thiện nam tử đã từ bỏ gia đình, sống không gia đình.
‘‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’’ti abbhaññāsi.
He understood: “Destroyed is birth, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being.”
Tôn giả đã biết rõ: “Sự tái sinh đã tận, đời phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa.”
Aññataro kho panāyasmā nando arahataṃ ahosi.
And indeed, Venerable Nanda was one of the Arahants.
Và Tôn giả Nanda đã trở thành một trong các vị A-la-hán.
228
Atha kho aññatarā devatā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ jetavanaṃ obhāsetvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi.
Then, when the night was far advanced, a certain deity of surpassing beauty, illuminating the entire Jeta Grove, approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, she stood to one side.
Bấy giờ, một vị thiên nhân khác, với sắc đẹp rực rỡ, chiếu sáng toàn bộ Jetavana trong đêm khuya, đã đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi đứng sang một bên.
Ekamantaṃ ṭhitā kho sā devatā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘āyasmā, bhante, nando bhagavato bhātā mātucchāputto āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī’’ti.
Standing to one side, that deity said to the Blessed One: ‘‘Venerable Nanda, bhante, the Blessed One’s brother, son of his maternal aunt, by the destruction of the āsavas, having realized for himself with direct knowledge, in this very life, the Stainless Liberation of Mind and Liberation by Wisdom, abides therein.’’
Đứng sang một bên, vị thiên nhân ấy bạch với Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, Tôn giả Nanda, em của Thế Tôn, con của dì, do sự diệt trừ các lậu hoặc, đã tự mình chứng ngộ, chứng đạt và an trú vào giải thoát tâm, giải thoát tuệ vô lậu ngay trong hiện tại.”
Bhagavatopi kho ñāṇaṃ udapādi – ‘‘nando āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī’’ti.
Knowledge also arose in the Blessed One: ‘‘Nanda, by the destruction of the āsavas, having realized for himself with direct knowledge, in this very life, the Stainless Liberation of Mind and Liberation by Wisdom, abides therein.’’
Thế Tôn cũng khởi lên trí tuệ: “Nanda, do sự diệt trừ các lậu hoặc, đã tự mình chứng ngộ, chứng đạt và an trú vào giải thoát tâm, giải thoát tuệ vô lậu ngay trong hiện tại.”
229
Atha kho āyasmā nando tassā rattiyā accayena yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then, when that night had passed, Venerable Nanda approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, he sat down to one side.
Bấy giờ, sau khi đêm ấy qua đi, Tôn giả Nanda đã đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi sang một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā nando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘yaṃ me, bhante, bhagavā pāṭibhogo pañcannaṃ accharāsatānaṃ paṭilābhāya kakuṭapādānaṃ, muñcāmahaṃ, bhante, bhagavantaṃ etasmā paṭissavā’’ti.
Sitting to one side, Venerable Nanda said to the Blessed One: ‘‘Bhante, as for the guarantee the Blessed One gave me for the attainment of five hundred kakuṭapāda nymphs, I, bhante, release the Blessed One from that promise.’’
Ngồi sang một bên, Tôn giả Nanda bạch với Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, về lời Thế Tôn đã bảo đảm cho con sẽ có được năm trăm thiên nữ có chân chim cút, bạch Thế Tôn, con xin giải thoát Thế Tôn khỏi lời hứa ấy.”
‘‘Mayāpi kho tvaṃ, nanda* , cetasā ceto paricca vidito – ‘nando āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī’ti.
‘‘I too, Nanda, had known your mind, having encompassed it with my own mind: ‘Nanda, by the destruction of the āsavas, having realized for himself with direct knowledge, in this very life, the Stainless Liberation of Mind and Liberation by Wisdom, abides therein.’
“Này Nanda, ta cũng đã biết tâm con bằng tâm của ta: ‘Nanda, do sự diệt trừ các lậu hoặc, đã tự mình chứng ngộ, chứng đạt và an trú vào giải thoát tâm, giải thoát tuệ vô lậu ngay trong hiện tại.’
Devatāpi me etamatthaṃ ārocesi – ‘āyasmā, bhante, nando bhagavato bhātā mātucchāputto āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī’ti.
And a deity reported this matter to me: ‘Venerable Nanda, bhante, the Blessed One’s brother, son of his maternal aunt, by the destruction of the āsavas, having realized for himself with direct knowledge, in this very life, the Stainless Liberation of Mind and Liberation by Wisdom, abides therein.’
Vị thiên nhân cũng đã báo cho ta biết điều này: ‘Bạch Thế Tôn, Tôn giả Nanda, em của Thế Tôn, con của dì, do sự diệt trừ các lậu hoặc, đã tự mình chứng ngộ, chứng đạt và an trú vào giải thoát tâm, giải thoát tuệ vô lậu ngay trong hiện tại.’
Yadeva kho te, nanda, anupādāya āsavehi cittaṃ vimuttaṃ, athāhaṃ mutto etasmā paṭissavā’’ti.
Indeed, Nanda, when your mind was liberated from the āsavas without clinging, then I was released from that promise.’’
Này Nanda, chính khi tâm con được giải thoát khỏi các lậu hoặc mà không còn chấp thủ, thì ta cũng được giải thoát khỏi lời hứa ấy.”
230
Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
Then, having understood this matter, the Blessed One on that occasion uttered this udāna:
Bấy giờ, Thế Tôn biết rõ ý nghĩa ấy, vào lúc ấy, Ngài đã nói lên bài Udāna này:
231
‘‘Yassa nittiṇṇo paṅko,
‘‘The bhikkhu who has crossed the mire,
“Vị Tỳ-khưu nào đã vượt qua bùn lầy,
232
Maddito kāmakaṇṭako;
Crushed the thorn of sensual desires;
Đã nghiền nát gai nhọn dục vọng;
233
Mohakkhayaṃ anuppatto,
Attained the destruction of delusion,
Đã đạt đến sự diệt trừ si mê,
234
Sukhadukkhesu na vedhatī sa bhikkhū’’ti.
He does not tremble in pleasure and pain.’’
Vị ấy không còn rung động trước khổ và lạc.”
dutiyaṃ;
Second.
Bài thứ hai;
235
3. Yasojasuttaṃ
3. Yasojasutta
3. Kinh Yasojā
236
23. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was dwelling in Sāvatthī, in Jeta Grove, Anāthapiṇḍika’s Monastery.
23. Như vầy tôi nghe: Một thời Thế Tôn trú tại Sāvatthī, ở Jetavana, khu vườn của Anāthapiṇḍika.
Tena kho pana samayena yasojappamukhāni pañcamattāni bhikkhusatāni sāvatthiṃ anuppattāni honti bhagavantaṃ dassanāya.
Now on that occasion, five hundred bhikkhus headed by Yasojā had arrived in Sāvatthī to see the Blessed One.
Vào lúc ấy, năm trăm Tỳ-khưu do Tôn giả Yasojā dẫn đầu đã đến Sāvatthī để yết kiến Thế Tôn.
Tedha kho āgantukā bhikkhū nevāsikehi bhikkhūhi saddhiṃ paṭisammodamānā senāsanāni paññāpayamānā pattacīvarāni paṭisāmayamānā uccāsaddā mahāsaddā* ahesuṃ.
These visiting bhikkhus, exchanging greetings with the resident bhikkhus, arranging their lodgings, and putting away their bowls and robes, were making a loud noise and great din.
Các Tỳ-khưu khách ấy, khi chào hỏi các Tỳ-khưu trú xứ, sắp xếp chỗ ở, cất giữ y bát, đã gây ra tiếng ồn ào lớn.
237
Atha kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘ke panete, ānanda, uccāsaddā mahāsaddā kevaṭṭā maññe macchavilope’’ti?
Then the Blessed One addressed Venerable Ānanda: ‘‘Who are these, Ānanda, making a loud noise and great din? They sound like fishermen gutting fish.’’
Bấy giờ, Thế Tôn gọi Tôn giả Ānanda và hỏi: “Này Ānanda, những ai đang gây ra tiếng ồn ào lớn kia? Ta nghĩ họ là những người đánh cá đang làm thịt cá chăng?”
‘‘Etāni, bhante, yasojappamukhāni pañcamattāni bhikkhusatāni sāvatthiṃ anuppattāni bhagavantaṃ dassanāya.
‘‘Bhante, these are five hundred bhikkhus headed by Yasojā who have arrived in Sāvatthī to see the Blessed One.
“Bạch Thế Tôn, đó là năm trăm Tỳ-khưu do Tôn giả Yasojā dẫn đầu đã đến Sāvatthī để yết kiến Thế Tôn.
Tete āgantukā bhikkhū nevāsikehi bhikkhūhi saddhiṃ paṭisammodamānā senāsanāni paññāpayamānā pattacīvarāni paṭisāmayamānā uccāsaddā mahāsaddā’’ti.
These visiting bhikkhus, exchanging greetings with the resident bhikkhus, arranging their lodgings, and putting away their bowls and robes, are making a loud noise and great din.’’
Các Tỳ-khưu khách ấy, khi chào hỏi các Tỳ-khưu trú xứ, sắp xếp chỗ ở, cất giữ y bát, đã gây ra tiếng ồn ào lớn.”
‘‘Tenahānanda, mama vacanena te bhikkhū āmantehi – ‘satthā āyasmante āmantetī’’’ti.
‘‘Then, Ānanda, go and tell those bhikkhus in my name: ‘The Teacher addresses the Venerables.’’’
“Vậy này Ānanda, hãy nhân danh ta mà gọi các Tỳ-khưu ấy: ‘Bậc Đạo Sư mời các Tôn giả!’”
238
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paṭissutvā yena te bhikkhū tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā te bhikkhū etadavoca – ‘‘satthā āyasmante āmantetī’’ti.
‘‘Yes, bhante,’’ Venerable Ānanda replied to the Blessed One, and he approached those bhikkhus; having approached, he said to those bhikkhus: ‘‘The Teacher addresses the Venerables.’’
“Thưa vâng, bạch Thế Tôn,” Tôn giả Ānanda đáp lời Thế Tôn, rồi đến chỗ các Tỳ-khưu ấy; sau khi đến, Tôn giả nói với các Tỳ-khưu ấy: “Bậc Đạo Sư mời các Tôn giả!”
‘‘Evamāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato ānandassa paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
‘‘Yes, avuso,’’ those bhikkhus replied to Venerable Ānanda, and they approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, they sat down to one side.
“Thưa vâng, thưa Hiền giả,” các Tỳ-khưu ấy đáp lời Tôn giả Ānanda, rồi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn và ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinne kho te bhikkhū bhagavā etadavoca –
As those bhikkhus sat to one side, the Blessed One said to them:
Khi các Tỳ-khưu ấy đã ngồi xuống một bên, Thế Tôn nói với họ:
239
‘‘Kiṃ nu tumhe, bhikkhave, uccāsaddā mahāsaddā, kevaṭṭā maññe macchavilope’’ti?
‘‘Why, bhikkhus, are you making a loud noise and great din? You sound like fishermen gutting fish.’’
“Này các Tỳ-khưu, sao các ông lại ồn ào, náo động thế này, cứ như những người đánh cá đang tranh giành cá vậy?”
Evaṃ vutte, āyasmā yasojo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘imāni, bhante, pañcamattāni bhikkhusatāni sāvatthiṃ anuppattāni bhagavantaṃ dassanāya.
When this was said, Venerable Yasojo said to the Blessed One: "Bhante, these five hundred bhikkhus have arrived in Sāvatthī to see the Blessed One.
Khi được nói như vậy, Tôn giả Yasojā bạch Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, năm trăm Tỳ-khưu này đã đến Sāvatthī để chiêm bái Thế Tôn.
Teme āgantukā bhikkhū nevāsikehi bhikkhūhi saddhiṃ paṭisammodamānā senāsanāni paññāpayamānā pattacīvarāni paṭisāmayamānā uccāsaddā mahāsaddā’’ti.
These visiting bhikkhus, conversing with the resident bhikkhus, arranging their lodgings, and putting away their bowls and robes, were loud and boisterous."
Các Tỳ-khưu tân khách ấy, khi đang chào hỏi các Tỳ-khưu thường trú, sắp xếp chỗ ở, và cất giữ y bát, nên đã ồn ào, náo động.”
‘‘Gacchatha, bhikkhave, paṇāmemi vo* ; na vo mama santike vatthabba’’nti.
"Go, bhikkhus, I dismiss you; you should not stay in my presence."
“Này các Tỳ-khưu, hãy đi đi, ta sẽ đuổi các ông; các ông không nên ở gần ta.”
240
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paṭissutvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā senāsanaṃ saṃsāmetvā* pattacīvaramādāya yena vajjī tena cārikaṃ pakkamiṃsu.
"Yes, Bhante," those bhikkhus replied to the Blessed One, rose from their seats, paid homage to the Blessed One, circumambulated him, put away their lodgings, and taking their bowls and robes, set out on tour towards the Vajjī country.
“Thưa vâng, bạch Thế Tôn,” các Tỳ-khưu ấy đáp lời Thế Tôn, rồi đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đảnh lễ Thế Tôn, đi nhiễu hữu, thu dọn chỗ ở, mang y bát, và lên đường du hành đến xứ Vajjī.
Vajjīsu anupubbena cārikaṃ caramānā yena vaggumudā nadī tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā vaggumudāya nadiyā tīre paṇṇakuṭiyo karitvā vassaṃ upagacchiṃsu.
Journeying gradually through the Vajjī country, they approached the Vaggumudā River; having approached it, they built leaf-huts on the bank of the Vaggumudā River and entered the Rains Retreat.
Du hành tuần tự trong xứ Vajjī, họ đến sông Vaggumudā; sau khi đến, họ dựng am lá trên bờ sông Vaggumudā và an cư mùa mưa tại đó.
241
Atha kho āyasmā yasojo vassūpagato* bhikkhū āmantesi – ‘‘bhagavatā mayaṃ, āvuso, paṇāmitā atthakāmena hitesinā, anukampakena anukampaṃ upādāya.
Then Venerable Yasojo, having entered the Rains Retreat, addressed the bhikkhus: "Friends, the Blessed One, wishing our welfare, seeking our benefit, out of compassion, has dismissed us.
Rồi Tôn giả Yasojā, khi đã an cư mùa mưa, gọi các Tỳ-khưu: “Này chư Hiền, chúng ta đã bị Thế Tôn đuổi đi, Ngài là người muốn lợi ích, muốn điều thiện, vì lòng bi mẫn mà bi mẫn cho chúng ta.
Handa mayaṃ, āvuso, tathā vihāraṃ kappema yathā no viharataṃ bhagavā attamano assā’’ti.
Come now, friends, let us live in such a way that the Blessed One will be pleased with us as we live."
Này chư Hiền, chúng ta hãy sống một cách sao cho khi chúng ta sống, Thế Tôn sẽ hoan hỷ.”
‘‘Evamāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato yasojassa paccassosuṃ.
"Yes, friend," those bhikkhus replied to Venerable Yasojo.
“Thưa vâng, thưa Hiền giả,” các Tỳ-khưu ấy đáp lời Tôn giả Yasojā.
Atha kho te bhikkhū vūpakaṭṭhā appamattā ātāpino pahitattā viharantā tenevantaravassena sabbeva tisso vijjā sacchākaṃsu.
Then those bhikkhus, living secluded, diligent, ardent, and resolute, all realized the three knowledges within that same Rains Retreat.
Rồi các Tỳ-khưu ấy, sống viễn ly, không phóng dật, tinh cần, và chuyên tâm, trong cùng mùa mưa ấy, tất cả đều chứng đắc Tam Minh.
242
Atha kho bhagavā sāvatthiyaṃ yathābhirantaṃ viharitvā yena vesālī tena cārikaṃ pakkāmi.
Then the Blessed One, having stayed in Sāvatthī as long as he wished, set out on tour towards Vesālī.
Rồi Thế Tôn, sau khi sống ở Sāvatthī tùy thích, lên đường du hành đến Vesālī.
Anupubbena cārikaṃ caramāno yena vesālī tadavasari.
Journeying gradually, he arrived at Vesālī.
Du hành tuần tự, Ngài đến Vesālī.
Tatra sudaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ.
There, the Blessed One was staying in Vesālī, in the Great Wood, at the Gabled Hall.
Tại đó, Thế Tôn trú tại Vesālī, trong Đại Lâm, tại giảng đường có đỉnh nhọn.
243
Atha kho bhagavā vaggumudātīriyānaṃ bhikkhūnaṃ cetasā ceto paricca manasi karitvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘ālokajātā viya me, ānanda, esā disā, obhāsajātā viya me, ānanda, esā disā; yassaṃ disāyaṃ* vaggumudātīriyā bhikkhū viharanti.
Then the Blessed One, having encompassed the minds of the bhikkhus on the bank of the Vaggumudā River with his own mind, and having reflected on it, addressed Venerable Ānanda: "This direction, Ānanda, appears to me as if filled with light, Ānanda, this direction appears to me as if filled with radiance, in which direction the bhikkhus on the bank of the Vaggumudā River are dwelling.
Rồi Thế Tôn, sau khi dùng tâm của mình bao trùm và quán xét tâm của các Tỳ-khưu bên bờ Vaggumudā, gọi Tôn giả Ānanda: “Này Ānanda, phương hướng ấy, nơi các Tỳ-khưu bên bờ Vaggumudā đang sống, đối với ta như có ánh sáng, như có hào quang.
Gantuṃ appaṭikūlāsi me manasi kātuṃ.
It is not disagreeable for me to go there, to reflect on it.
Ta không ghê tởm việc đến đó và quán xét nơi ấy.
Pahiṇeyyāsi tvaṃ, ānanda, vaggumudātīriyānaṃ bhikkhūnaṃ santike dūtaṃ – ‘satthā āyasmante āmanteti, satthā āyasmantānaṃ dassanakāmo’’’ti.
You should send a messenger, Ānanda, to the bhikkhus on the bank of the Vaggumudā River, saying: 'The Teacher invites the Venerables, the Teacher wishes to see the Venerables.'"
Này Ānanda, con hãy phái một sứ giả đến chỗ các Tỳ-khưu bên bờ Vaggumudā mà nói: ‘Bậc Đạo Sư mời các Tôn giả, Bậc Đạo Sư muốn gặp các Tôn giả.’”
244
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paṭissutvā yena aññataro bhikkhu tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā taṃ bhikkhuṃ etadavoca – ‘‘ehi tvaṃ, āvuso, yena vaggumudātīriyā bhikkhū tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā vaggumudātīriye bhikkhū evaṃ vadehi – ‘satthā āyasmante āmanteti, satthā āyasmantānaṃ dassanakāmo’’’ti.
"Yes, Bhante," Venerable Ānanda replied to the Blessed One, and approached a certain bhikkhu; having approached that bhikkhu, he said to him: "Come, friend, approach the bhikkhus on the bank of the Vaggumudā River; having approached them, say to the bhikkhus on the bank of the Vaggumudā River: 'The Teacher invites the Venerables, the Teacher wishes to see the Venerables.'"
“Thưa vâng, bạch Thế Tôn,” Tôn giả Ānanda đáp lời Thế Tôn, rồi đến chỗ một Tỳ-khưu nọ; sau khi đến, Tôn giả nói với Tỳ-khưu ấy: “Này Hiền giả, con hãy đến chỗ các Tỳ-khưu bên bờ Vaggumudā; sau khi đến, hãy nói với các Tỳ-khưu bên bờ Vaggumudā rằng: ‘Bậc Đạo Sư mời các Tôn giả, Bậc Đạo Sư muốn gặp các Tôn giả.’”
245
‘‘Evamāvuso’’ti kho so bhikkhu āyasmato ānandassa paṭissutvā – seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya, evameva – mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ antarahito vaggumudāya nadiyā tīre tesaṃ bhikkhūnaṃ purato pāturahosi.
"Yes, friend," that bhikkhu replied to Venerable Ānanda, and just as a strong man might extend his flexed arm or flex his extended arm, so too, he vanished from the Gabled Hall in the Great Wood and reappeared before those bhikkhus on the bank of the Vaggumudā River.
“Thưa vâng, thưa Hiền giả,” Tỳ-khưu ấy đáp lời Tôn giả Ānanda, rồi – như một người lực sĩ có thể co duỗi cánh tay đã co lại, hoặc duỗi co cánh tay đã duỗi ra – biến mất khỏi giảng đường có đỉnh nhọn trong Đại Lâm và hiện ra trước các Tỳ-khưu ấy trên bờ sông Vaggumudā.
Atha kho so bhikkhu vaggumudātīriye bhikkhū etadavoca – ‘‘satthā āyasmante āmanteti, satthā āyasmantānaṃ dassanakāmo’’ti.
Then that bhikkhu said to the bhikkhus on the bank of the Vaggumudā River: "The Teacher invites the Venerables, the Teacher wishes to see the Venerables."
Rồi Tỳ-khưu ấy nói với các Tỳ-khưu bên bờ Vaggumudā: “Bậc Đạo Sư mời các Tôn giả, Bậc Đạo Sư muốn gặp các Tôn giả.”
246
‘‘Evamāvuso’’ti kho te bhikkhū tassa bhikkhuno paṭissutvā senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaramādāya – seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya, evameva – vaggumudāya nadiyā tīre antarahitā mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ bhagavato sammukhe pāturahesuṃ.
"Yes, friend," those bhikkhus replied to that bhikkhu, put away their lodgings, and taking their bowls and robes, just as a strong man might extend his flexed arm or flex his extended arm, so too, they vanished from the bank of the Vaggumudā River and reappeared before the Blessed One in the Gabled Hall in the Great Wood.
“Thưa vâng, thưa Hiền giả,” các Tỳ-khưu ấy đáp lời Tỳ-khưu kia, rồi thu dọn chỗ ở, mang y bát – như một người lực sĩ có thể co duỗi cánh tay đã co lại, hoặc duỗi co cánh tay đã duỗi ra – biến mất khỏi bờ sông Vaggumudā và hiện ra trước Thế Tôn tại giảng đường có đỉnh nhọn trong Đại Lâm.
Tena kho pana samayena bhagavā āneñjena samādhinā nisinno hoti.
Now at that time, the Blessed One was seated in the imperturbable concentration (āneñja samādhi).
Vào lúc ấy, Thế Tôn đang ngồi trong định Āneñja.
Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ etadahosi – ‘‘katamena nu kho bhagavā vihārena etarahi viharatī’’ti?
Then it occurred to those bhikkhus: "In what dwelling state is the Blessed One now dwelling?"
Rồi các Tỳ-khưu ấy nghĩ: “Hiện giờ Thế Tôn đang an trú trong thiền định nào?”
Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ etadahosi – ‘‘āneñjena kho bhagavā vihārena etarahi viharatī’’ti.
Then it occurred to those bhikkhus: ‘‘Indeed, the Blessed One is presently dwelling in the imperturbable abiding.’’
Rồi các Tỳ-khưu ấy nghĩ: “Hiện giờ Thế Tôn đang an trú trong định Āneñja.”
Sabbeva āneñjasamādhinā nisīdiṃsu.
All of them sat down in the imperturbable concentration (āneñjasamādhi).
Tất cả họ đều ngồi trong định Āneñja.
247
Atha kho āyasmā ānando abhikkantāya rattiyā, nikkhante paṭhame yāme, uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ* karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantā, bhante, ratti; nikkhanto paṭhamo yāmo; ciranisinnā āgantukā bhikkhū; paṭisammodatu, bhante, bhagavā āgantukehi bhikkhūhī’’ti.
Then, when the night was far advanced, and the first watch had passed, Venerable Ānanda rose from his seat, arranged his upper robe over one shoulder, and, having saluted the Blessed One with joined palms, said to him: ‘‘Bhante, the night is far advanced; the first watch has passed; the visiting bhikkhus have been sitting for a long time. May the Blessed One, Bhante, greet the visiting bhikkhus.’’
Rồi Tôn giả Ānanda, khi đêm đã khuya, canh đầu đã qua, đứng dậy khỏi chỗ ngồi, vắt y thượng lên một vai, chắp tay hướng về Thế Tôn và bạch Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, đêm đã khuya; canh đầu đã qua; các Tỳ-khưu tân khách đã ngồi lâu rồi; bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn hãy giao thiệp với các Tỳ-khưu tân khách.”
Evaṃ vutte, bhagavā tuṇhī ahosi.
When this was said, the Blessed One remained silent.
Khi được nói như vậy, Thế Tôn giữ im lặng.
248
Dutiyampi kho āyasmā ānando abhikkantāya rattiyā, nikkhante majjhime yāme, uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantā, bhante, ratti; nikkhanto majjhimo yāmo; ciranisinnā āgantukā bhikkhū; paṭisammodatu, bhante, bhagavā āgantukehi bhikkhūhī’’ti.
For a second time, when the night was far advanced, and the middle watch had passed, Venerable Ānanda rose from his seat, arranged his upper robe over one shoulder, and, having saluted the Blessed One with joined palms, said to him: ‘‘Bhante, the night is far advanced; the middle watch has passed; the visiting bhikkhus have been sitting for a long time. May the Blessed One, Bhante, greet the visiting bhikkhus.’’
Lần thứ hai, Tôn giả Ānanda, khi đêm đã khuya, canh giữa đã qua, đứng dậy khỏi chỗ ngồi, vắt y thượng lên một vai, chắp tay hướng về Thế Tôn và bạch Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, đêm đã khuya; canh giữa đã qua; các Tỳ-khưu tân khách đã ngồi lâu rồi; bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn hãy giao thiệp với các Tỳ-khưu tân khách.”
Dutiyampi kho bhagavā tuṇhī ahosi.
For a second time, the Blessed One remained silent.
Lần thứ hai, Thế Tôn giữ im lặng.
249
Tatiyampi kho āyasmā ānando abhikkantāya rattiyā, nikkhante pacchime yāme, uddhaste aruṇe, nandimukhiyā rattiyā uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantā, bhante, ratti; nikkhanto pacchimo yāmo; uddhasto aruṇo; nandimukhī ratti; ciranisinnā āgantukā bhikkhū; paṭisammodatu, bhante, bhagavā, āgantukehi bhikkhūhī’’ti.
For a third time, when the night was far advanced, and the last watch had passed, when the dawn had broken, and the night was smiling, Venerable Ānanda rose from his seat, arranged his upper robe over one shoulder, and, having saluted the Blessed One with joined palms, said to him: ‘‘Bhante, the night is far advanced; the last watch has passed; the dawn has broken; the night is smiling; the visiting bhikkhus have been sitting for a long time. May the Blessed One, Bhante, greet the visiting bhikkhus.’’
Lần thứ ba, Tôn giả Ānanda, khi đêm đã khuya, canh cuối đã qua, bình minh đã ló rạng, đêm đã tươi sáng, đứng dậy khỏi chỗ ngồi, vắt y thượng lên một vai, chắp tay hướng về Thế Tôn và bạch Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, đêm đã khuya; canh cuối đã qua; bình minh đã ló rạng; đêm đã tươi sáng; các Tỳ-khưu tân khách đã ngồi lâu rồi; bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn hãy giao thiệp với các Tỳ-khưu tân khách.”
250
Atha kho bhagavā tamhā samādhimhā vuṭṭhahitvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘sace kho tvaṃ, ānanda, jāneyyāsi ettakampi te nappaṭibhāseyya* .
Then the Blessed One arose from that concentration and addressed Venerable Ānanda: ‘‘If you, Ānanda, had known, this much would not have occurred to you.
Rồi Thế Tôn, sau khi xuất định ấy, gọi Tôn giả Ānanda: “Này Ānanda, nếu con biết, thì con đã không nói nhiều đến mức này.
Ahañca, ānanda, imāni ca pañca bhikkhusatāni sabbeva āneñjasamādhinā nisīdimhā’’ti.
I, Ānanda, and these five hundred bhikkhus, all of us have been sitting in the imperturbable concentration (āneñjasamādhi).’’
Này Ānanda, ta và năm trăm Tỳ-khưu này, tất cả đều đã ngồi trong định Āneñja.”
251
Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
Then, understanding this matter, the Blessed One on that occasion uttered this inspired utterance:
Rồi Thế Tôn, sau khi biết ý nghĩa này, vào lúc ấy đã thốt lên lời cảm hứng này:
252
‘‘Yassa jito kāmakaṇṭako,
‘‘For whom the thorn of sensual desires is conquered,
“Ai đã chiến thắng gai nhọn của dục vọng,
253
Akkoso ca vadho ca bandhanañca;
And abuse, and assault, and bondage;
Cả mắng nhiếc, sát hại và trói buộc;
254
Pabbatova* so ṭhito anejo,
That bhikkhu stands imperturbable like a mountain,
Vị Tỳ-khưu ấy đứng vững như núi, không lay động,
255
Sukhadukkhesu na vedhatī sa bhikkhū’’ti.
He does not tremble in pleasure and pain.’’
Không run sợ trước khổ và lạc.”
tatiyaṃ;
Third.
Thứ ba;
256
4. Sāriputtasuttaṃ
4. Sāriputta Sutta
4. Kinh Sāriputta
257
24. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
24. Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was dwelling in Sāvatthī, at Jetavana, Anāthapiṇḍika’s Park.
24. Tôi nghe như vầy: Một thời Thế Tôn trú ở Sāvatthī, tại Jetavana, trong khu vườn của Anāthapiṇḍika.
Tena kho pana samayena āyasmā sāriputto bhagavato avidūre nisinno hoti pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā.
Now on that occasion, Venerable Sāriputta was sitting not far from the Blessed One, having folded his legs crosswise, set his body upright, and established mindfulness in front of him.
Vào lúc ấy, Tôn giả Sāriputta đang ngồi không xa Thế Tôn, xếp bằng kiết già, giữ thân đoan chính, và an trú chánh niệm trước mặt.
Addasā kho bhagavā āyasmantaṃ sāriputtaṃ avidūre nisinnaṃ pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā.
The Blessed One saw Venerable Sāriputta sitting not far from him, having folded his legs crosswise, set his body upright, and established mindfulness in front of him.
Đức Thế Tôn quả thật đã thấy Tôn giả Sāriputta đang ngồi không xa, kiết già, giữ thân ngay thẳng, an trú chánh niệm trước mặt.
258
Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
Then, understanding this matter, the Blessed One on that occasion uttered this inspired utterance:
Rồi Đức Thế Tôn, khi đã biết được ý nghĩa ấy, vào lúc bấy giờ đã thốt lên lời cảm hứng này:
259
‘‘Yathāpi pabbato selo, acalo suppatiṭṭhito;
‘‘Just as a rocky mountain, immovable, well-established;
“Như núi đá vững chắc, đứng yên không lay động;
260
Evaṃ mohakkhayā bhikkhu, pabbatova na vedhatī’’ti.
So, a bhikkhu, with the destruction of delusion, does not tremble like a mountain.’’
Cũng vậy, một Tỳ-khưu đã diệt trừ si mê, không lay động như núi.”
catutthaṃ;
Fourth.
Thứ tư;
261
5. Mahāmoggallānasuttaṃ
5. Mahāmoggallāna Sutta
5. Kinh Mahāmoggallāna
262
25. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
25. Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was dwelling in Sāvatthī, at Jetavana, Anāthapiṇḍika’s Park.
25. Tôi nghe như vầy: Một thời Đức Thế Tôn trú tại Sāvatthī, trong khu vườn Jetavana của ông Anāthapiṇḍika.
Tena kho pana samayena āyasmā mahāmoggallāno bhagavato avidūre nisinno hoti pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya kāyagatāya satiyā ajjhattaṃ sūpaṭṭhitāya.
Now on that occasion, Venerable Mahāmoggallāna was sitting not far from the Blessed One, having folded his legs crosswise, set his body upright, with mindfulness of the body well-established internally.
Lúc bấy giờ, Tôn giả Mahāmoggallāna đang ngồi không xa Đức Thế Tôn, kiết già, giữ thân ngay thẳng, chánh niệm về thân được an trú vững chắc bên trong.
Addasā kho bhagavā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ avidūre nisinnaṃ pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya kāyagatāya satiyā ajjhattaṃ sūpaṭṭhitāya.
The Blessed One saw Venerable Mahāmoggallāna sitting not far from him, having folded his legs crosswise, set his body upright, with mindfulness of the body well-established internally.
Đức Thế Tôn quả thật đã thấy Tôn giả Mahāmoggallāna đang ngồi không xa, kiết già, giữ thân ngay thẳng, chánh niệm về thân được an trú vững chắc bên trong.
263
Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
Then, understanding this matter, the Blessed One on that occasion uttered this inspired utterance:
Rồi Đức Thế Tôn, khi đã biết được ý nghĩa ấy, vào lúc bấy giờ đã thốt lên lời cảm hứng này:
264
‘‘Sati kāyagatā upaṭṭhitā,
‘‘Mindfulness of the body is established,
“Chánh niệm về thân được an trú,
265
Chasu phassāyatanesu saṃvuto;
Restrained in the six bases of contact;
Được chế ngự nơi sáu xứ xúc chạm;
266
Satataṃ bhikkhu samāhito,
Constantly concentrated is the bhikkhu,
Tỳ-khưu luôn luôn định tĩnh,
267
Jaññā nibbānamattano’’ti.
He would know Nibbāna for himself.’’
Sẽ thấu hiểu Niết-bàn của chính mình.”
pañcamaṃ;
Fifth.
Thứ năm;
268
6. Pilindavacchasuttaṃ
6. Pilindavaccha Sutta
6. Kinh Pilindavaccha
269
26. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe.
26. Thus have I heard. On one occasion the Blessed One was dwelling in Rājagaha, in the Veluvana, the Squirrels' Feeding Ground.
26. Tôi nghe như vầy: Một thời Đức Thế Tôn trú tại Rājagaha, trong khu nuôi sóc Kalandaka ở Veluvana.
Tena kho pana samayena āyasmā pilindavaccho* bhikkhū vasalavādena samudācarati.
Now on that occasion, Venerable Pilindavaccha was addressing the bhikkhus with the term 'vasala' (outcaste).
Lúc bấy giờ, Tôn giả Pilindavaccha thường gọi các Tỳ-khưu bằng lời lẽ “vasala” (kẻ hạ tiện).
Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
Then a number of bhikkhus approached the Blessed One; having approached, they paid homage to the Blessed One and sat down to one side.
Rồi nhiều Tỳ-khưu đã đến chỗ Đức Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Đức Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘āyasmā, bhante, pilindavaccho bhikkhū vasalavādena samudācaratī’’ti.
Seated to one side, those bhikkhus said to the Blessed One: "Venerable sir, Venerable Pilindavaccha is addressing the bhikkhus with the term 'vasala'."
Sau khi ngồi xuống một bên, các Tỳ-khưu ấy đã bạch Đức Thế Tôn rằng: “Bạch Đức Thế Tôn, Tôn giả Pilindavaccha thường gọi các Tỳ-khưu bằng lời lẽ ‘vasala’.”
270
Atha kho bhagavā aññataraṃ bhikkhuṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, bhikkhu, mama vacanena pilindavacchaṃ bhikkhuṃ āmantehi – ‘satthā taṃ, āvuso pilindavaccha* , āmantetī’’’ti.
Then the Blessed One addressed a certain bhikkhu: "Come, bhikkhu, in my name, address the bhikkhu Pilindavaccha, saying: 'Friend Pilindavaccha, the Teacher calls you.'"
Rồi Đức Thế Tôn đã gọi một Tỳ-khưu khác và nói: “Này Tỳ-khưu, hãy đi và nói với Tỳ-khưu Pilindavaccha theo lời của Ta: ‘Này Hiền giả Pilindavaccha, Đức Đạo Sư gọi Hiền giả’.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho so bhikkhu bhagavato paṭissutvā yenāyasmā pilindavaccho tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ pilindavacchaṃ etadavoca – ‘‘satthā taṃ, āvuso pilindavaccha, āmantetī’’ti.
"Yes, Venerable sir," that bhikkhu replied to the Blessed One, and having approached Venerable Pilindavaccha, he said to him: "Friend Pilindavaccha, the Teacher calls you."
“Thưa vâng, bạch Đức Thế Tôn,” Tỳ-khưu ấy đã vâng lời Đức Thế Tôn, rồi đến chỗ Tôn giả Pilindavaccha; sau khi đến, đã nói với Tôn giả Pilindavaccha: “Này Hiền giả Pilindavaccha, Đức Đạo Sư gọi Hiền giả.”
271
‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā pilindavaccho tassa bhikkhuno paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
"Yes, friend," Venerable Pilindavaccha replied to that bhikkhu, and having approached the Blessed One, he paid homage to the Blessed One and sat down to one side.
“Thưa vâng, Hiền giả,” Tôn giả Pilindavaccha đã vâng lời Tỳ-khưu ấy, rồi đến chỗ Đức Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Đức Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ pilindavacchaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘saccaṃ kira tvaṃ, vaccha, bhikkhū vasalavādena samudācarasī’’ti?
To Venerable Pilindavaccha, who was seated to one side, the Blessed One said: "Is it true, Vaccha, that you address the bhikkhus with the term 'vasala'?"
Khi Tôn giả Pilindavaccha đã ngồi xuống một bên, Đức Thế Tôn đã nói với Tôn giả ấy: “Này Vaccha, có thật là ngươi thường gọi các Tỳ-khưu bằng lời lẽ ‘vasala’ không?”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti.
"Yes, Venerable sir."
“Thưa vâng, bạch Đức Thế Tôn.”
272
Atha kho bhagavā āyasmato pilindavacchassa pubbenivāsaṃ manasi karitvā bhikkhū āmantesi – ‘‘mā kho tumhe, bhikkhave, vacchassa bhikkhuno ujjhāyittha.
Then the Blessed One, having recollected Venerable Pilindavaccha's past existences, addressed the bhikkhus: "Bhikkhus, do not find fault with the bhikkhu Vaccha.
Rồi Đức Thế Tôn, sau khi nhớ lại tiền kiếp của Tôn giả Pilindavaccha, đã gọi các Tỳ-khưu và nói: “Này các Tỳ-khưu, chớ quở trách Tỳ-khưu Vaccha.
Na, bhikkhave, vaccho dosantaro bhikkhū vasalavādena samudācarati.
Bhikkhus, Vaccha does not address the bhikkhus with the term 'vasala' out of ill-will.
Này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu Vaccha không gọi các Tỳ-khưu bằng lời lẽ ‘vasala’ với tâm sân hận.
Vacchassa, bhikkhave, bhikkhuno pañca jātisatāni abbokiṇṇāni brāhmaṇakule paccājātāni.
Bhikkhus, for five hundred consecutive births, the bhikkhu Vaccha was reborn in a brahmin family.
Này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu Vaccha đã tái sinh liên tục trong năm trăm kiếp vào dòng dõi Bà-la-môn.
So tassa vasalavādo dīgharattaṃ samudāciṇṇo* .
That addressing with the term 'vasala' has been his long-accustomed habit.
Lời lẽ ‘vasala’ ấy đã được ông ta quen dùng trong một thời gian dài.
Tenāyaṃ vaccho bhikkhū vasalavādena samudācaratī’’ti.
Therefore, this Vaccha addresses the bhikkhus with the term 'vasala'."
Vì vậy, Tỳ-khưu Vaccha này gọi các Tỳ-khưu bằng lời lẽ ‘vasala’.”
273
Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
Then the Blessed One, having understood this matter, on that occasion uttered this Udāna:
Rồi Đức Thế Tôn, khi đã biết được ý nghĩa ấy, vào lúc bấy giờ đã thốt lên lời cảm hứng này:
274
‘‘Yamhī na māyā vasatī na māno,
"In whom there is no deceit, no conceit,
“Ai không có lường gạt, không có kiêu mạn,
275
Yo vītalobho amamo nirāso;
Who is free from greed, without possessiveness, without craving;
Ai đã thoát ly tham ái, không chấp thủ, không mong cầu;
276
Panuṇṇakodho* abhinibbutatto,
Whose anger is expelled, whose self is utterly cooled (nibbūtatta),
Đã loại bỏ sân hận, tâm đã hoàn toàn tịch diệt,
277
So brāhmaṇo so samaṇo sa bhikkhū’’ti.
He is a brahmin, he is a samaṇa, he is a bhikkhu."
Người ấy là Bà-la-môn, người ấy là Sa-môn, người ấy là Tỳ-khưu.”
chaṭṭhaṃ;
Sixth.
Thứ sáu;
278
7. Sakkudānasuttaṃ
7. Sakkudāna Sutta
7. Kinh Sakkudāna
279
27. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe.
27. Thus have I heard. On one occasion the Blessed One was dwelling in Rājagaha, in the Veluvana, the Squirrels' Feeding Ground.
27. Tôi nghe như vầy: Một thời Đức Thế Tôn trú tại Rājagaha, trong khu nuôi sóc Kalandaka ở Veluvana.
Tena kho pana samayena āyasmā mahākassapo pippaliguhāyaṃ viharati, sattāhaṃ ekapallaṅkena nisinno hoti aññataraṃ* samādhiṃ samāpajjitvā.
Now on that occasion, Venerable Mahākassapa was dwelling in Pippaliguhā, having sat for seven days in one posture, having entered a certain samādhi.
Lúc bấy giờ, Tôn giả Mahākassapa trú tại hang Pippali, đã ngồi kiết già trong bảy ngày, nhập vào một loại định.
Atha kho āyasmā mahākassapo tassa sattāhassa accayena tamhā samādhimhā vuṭṭhāsi.
Then, after the lapse of those seven days, Venerable Mahākassapa emerged from that samādhi.
Rồi Tôn giả Mahākassapa đã xuất định ấy sau bảy ngày.
Atha kho āyasmato mahākassapassa tamhā samādhimhā vuṭṭhitassa etadahosi – ‘‘yaṃnūnāhaṃ rājagahaṃ piṇḍāya paviseyya’’nti.
Then, as Venerable Mahākassapa emerged from that samādhi, it occurred to him: "What if I were to enter Rājagaha for alms?"
Rồi Tôn giả Mahākassapa, sau khi xuất định ấy, đã nghĩ: “Hay là ta hãy vào Rājagaha để khất thực?”
280
Tena kho pana samayena pañcamattāni devatāsatāni ussukkaṃ āpannāni honti āyasmato mahākassapassa piṇḍapātapaṭilābhāya.
Now on that occasion, five hundred deities were eager for Venerable Mahākassapa to receive alms food.
Lúc bấy giờ, có năm trăm vị trời đang cố gắng để Tôn giả Mahākassapa nhận được vật thực khất thực.
Atha kho āyasmā mahākassapo tāni pañcamattāni devatāsatāni paṭikkhipitvā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya rājagahaṃ piṇḍāya pāvisi.
Then Venerable Mahākassapa, having dismissed those five hundred deities, dressed in the morning, took his bowl and robe, and entered Rājagaha for alms.
Rồi Tôn giả Mahākassapa đã từ chối năm trăm vị trời ấy, vào buổi sáng đắp y, cầm bát và y, rồi đi vào Rājagaha để khất thực.
281
Tena kho pana samayena sakko devānamindo āyasmato mahākassapassa piṇḍapātaṃ dātukāmo hoti.
Now on that occasion, Sakka, ruler of devas, wished to offer alms food to Venerable Mahākassapa.
Lúc bấy giờ, Sakka, vua của chư thiên, muốn dâng vật thực khất thực cho Tôn giả Mahākassapa.
Pesakāravaṇṇaṃ abhinimminitvā tantaṃ vināti.
He manifested the appearance of a weaver and was weaving thread.
Ông đã hóa hiện thành người thợ dệt và đang dệt vải.
Sujā* asurakaññā tasaraṃ pūreti.
Sujā, the asura maiden, was filling the shuttle.
Sujā, con gái của A-tu-la, đang cuộn sợi vào con thoi.
Atha kho āyasmā mahākassapo rājagahe sapadānaṃ piṇḍāya caramāno yena sakkassa devānamindassa nivesanaṃ tenupasaṅkami.
Then Venerable Mahākassapa, wandering for alms from house to house in Rājagaha, approached the dwelling of Sakka, ruler of devas.
Rồi Tôn giả Mahākassapa, khi đang khất thực tuần tự từng nhà trong Rājagaha, đã đến chỗ trú ngụ của Sakka, vua của chư thiên.
Addasā kho sakko devānamindo āyasmantaṃ mahākassapaṃ dūratova āgacchantaṃ.
Sakka, ruler of devas, saw Venerable Mahākassapa approaching from afar.
Sakka, vua của chư thiên, đã thấy Tôn giả Mahākassapa đang đi đến từ xa.
Disvāna gharā nikkhamitvā paccugantvā hatthato pattaṃ gahetvā gharaṃ pavisitvā* ghaṭiyā odanaṃ uddharitvā pattaṃ pūretvā āyasmato mahākassapassa adāsi.
Having seen him, he came out of the house, went forth to meet him, took the bowl from his hand, entered the house, took rice from the pot, filled the bowl, and gave it to Venerable Mahākassapa.
Sau khi thấy, ông đã bước ra khỏi nhà, đón chào, cầm bát từ tay Tôn giả, đi vào nhà, múc cơm từ nồi ra, đong đầy bát rồi dâng cho Tôn giả Mahākassapa.
So ahosi piṇḍapāto anekasūpo anekabyañjano anekarasabyañjano* .
That alms-food had many kinds of curries, many kinds of side dishes, and many kinds of flavorful side dishes.
Vật thực khất thực ấy có nhiều món canh, nhiều món ăn kèm, nhiều món ăn kèm với nhiều hương vị.
Atha kho āyasmato mahākassapassa etadahosi – ‘‘ko nu kho ayaṃ satto yassāyaṃ evarūpo iddhānubhāvo’’ti?
Then it occurred to Venerable Mahākassapa: “Who indeed is this being whose psychic power is of such a nature?”
Rồi Tôn giả Mahākassapa đã nghĩ: “Chúng sanh này là ai mà có thần thông uy lực như vậy?”
Atha kho āyasmato mahākassapassa etadahosi – ‘‘sakko kho ayaṃ devānamindo’’ti.
Then it occurred to Venerable Mahākassapa: “This is Sakka, the king of devas.”
Rồi Tôn giả Mahākassapa đã nghĩ: “Đây chính là Sakka, vua của chư thiên.”
Iti viditvā sakkaṃ devānamindaṃ etadavoca – ‘‘kataṃ kho te idaṃ, kosiya; mā* punapi evarūpamakāsī’’ti.
Knowing this, he said to Sakka, the king of devas: “You have done this, Kosiya; do not do such a thing again.”
Sau khi biết như vậy, Ngài đã nói với Sakka, vua của chư thiên: “Này Kosiya, ngươi đã làm điều này; chớ bao giờ làm điều như vậy nữa!”
‘‘Amhākampi, bhante kassapa, puññena attho; amhākampi puññena karaṇīya’’nti.
“Indeed, Bhante Kassapa, merit is beneficial to us; we also have a duty concerning merit.”
“Bạch Tôn giả Kassapa, chúng con cũng cần phước báu; chúng con cũng có việc cần làm với phước báu.”
282
Atha kho sakko devānamindo āyasmantaṃ mahākassapaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā vehāsaṃ abbhuggantvā ākāse antalikkhe tikkhattuṃ udānaṃ udānesi – ‘‘aho dānaṃ paramadānaṃ* kassape suppatiṭṭhitaṃ!
Then Sakka, the king of devas, having paid homage to Venerable Mahākassapa and circumambulated him clockwise, ascended into the air and, in the sky, uttered an Udāna three times: “Oh, what a supreme gift, well-established in Kassapa!
Rồi Sakka, vua của chư thiên, sau khi đảnh lễ Tôn giả Mahākassapa, đi nhiễu hữu, bay lên không trung, trên hư không, đã ba lần thốt lên lời cảm hứng: “Ôi! Thật là một sự bố thí tối thượng được an trú vững chắc nơi Kassapa!
Aho dānaṃ paramadānaṃ kassape suppatiṭṭhitaṃ!!
Oh, what a supreme gift, well-established in Kassapa!!
Ôi! Thật là một sự bố thí tối thượng được an trú vững chắc nơi Kassapa!!
Aho dānaṃ paramadānaṃ kassape suppatiṭṭhita’’nti!!!
Oh, what a supreme gift, well-established in Kassapa!!!”
Ôi! Thật là một sự bố thí tối thượng được an trú vững chắc nơi Kassapa!!!”
Assosi kho bhagavā dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya sakkassa devānamindassa vehāsaṃ abbhuggantvā ākāse antalikkhe tikkhattuṃ udānaṃ udānentassa – ‘‘aho dānaṃ paramadānaṃ kassape suppatiṭṭhitaṃ!
The Blessed One heard, with the divine ear element, purified and surpassing that of humans, Sakka, the king of devas, having ascended into the air and, in the sky, uttering an Udāna three times: “Oh, what a supreme gift, well-established in Kassapa!
Đức Thế Tôn đã nghe được bằng thiên nhĩ thanh tịnh, vượt xa loài người, lời cảm hứng mà Sakka, vua của chư thiên, đã ba lần thốt lên trên không trung, trên hư không, sau khi bay lên: “Ôi! Thật là một sự bố thí tối thượng được an trú vững chắc nơi Kassapa!
Aho dānaṃ paramadānaṃ kassape suppatiṭṭhitaṃ!!
Oh, what a supreme gift, well-established in Kassapa!!
Ôi! Thật là một sự bố thí tối thượng được an trú vững chắc nơi Kassapa!!
Aho dānaṃ paramadānaṃ kassape suppatiṭṭhita’’nti!!!
Oh, what a supreme gift, well-established in Kassapa!!!”
Ôi! Thật là một sự bố thí tối thượng được an trú vững chắc nơi Kassapa!!!”
283
Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
Then the Blessed One, knowing this matter, on that occasion uttered this Udāna:
Rồi Đức Thế Tôn, khi đã biết được ý nghĩa ấy, vào lúc bấy giờ đã thốt lên lời cảm hứng này:
284
‘‘Piṇḍapātikassa bhikkhuno,
“For the bhikkhu who lives on alms-food,
“Đối với Tỳ-khưu khất thực,
285
Attabharassa anaññaposino;
who supports himself and no one else;
Tự nuôi sống mình, không nuôi dưỡng ai khác;
286
Devā pihayanti tādino,
devas yearn for such a one,
Chư thiên cũng mong muốn được như vị ấy,
287
Upasantassa sadā satīmato’’ti.
who is always peaceful and mindful.”
Vị đã tịch tịnh, luôn luôn chánh niệm.”
sattamaṃ;
Seventh.
Thứ bảy;
288
8. Piṇḍapātikasuttaṃ
8. Piṇḍapātika Sutta
8. Kinh Piṇḍapātika
289
28. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
28. Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was staying at Sāvatthī, in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s Monastery.
28. Tôi nghe như vầy: Một thời Đức Thế Tôn trú tại Sāvatthī, trong khu vườn Jetavana của ông Anāthapiṇḍika.
Tena kho pana samayena sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantānaṃ karerimaṇḍalamāḷe sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarākathā udapādi –
Now on that occasion, a number of bhikkhus, having returned from their alms-round after their meal, were sitting together in the Karerimaṇḍalamāḷa, and this conversation arose among them:
Vào lúc bấy giờ, sau bữa ăn, nhiều Tỳ-kheo đã đi khất thực trở về, đang ngồi tụ họp tại giảng đường Karerimaṇḍala, cuộc đàm luận này đã khởi lên giữa họ –
290
‘‘Piṇḍapātiko, āvuso, bhikkhu piṇḍāya caranto labhati kālena kālaṃ manāpike cakkhunā rūpe passituṃ, labhati kālena kālaṃ manāpike sotena sadde sotuṃ, labhati kālena kālaṃ manāpike ghānena gandhe ghāyituṃ, labhati kālena kālaṃ manāpike jivhāya rase sāyituṃ, labhati kālena kālaṃ manāpike kāyena phoṭṭhabbe phusituṃ.
“Friends, a bhikkhu who lives on alms-food, when going for alms, at times gets to see agreeable forms with the eye, at times gets to hear agreeable sounds with the ear, at times gets to smell agreeable odors with the nose, at times gets to taste agreeable flavors with the tongue, at times gets to touch agreeable tangibles with the body.
“Này chư Hiền, vị Tỳ-kheo khất thực, khi đi khất thực, thỉnh thoảng được thấy những sắc pháp khả ái bằng mắt, thỉnh thoảng được nghe những âm thanh khả ái bằng tai, thỉnh thoảng được ngửi những mùi hương khả ái bằng mũi, thỉnh thoảng được nếm những vị khả ái bằng lưỡi, thỉnh thoảng được cảm xúc những xúc chạm khả ái bằng thân.
Piṇḍapātiko, āvuso, bhikkhu sakkato garukato mānito pūjito apacito piṇḍāya carati.
Friends, a bhikkhu who lives on alms-food goes for alms respected, honored, esteemed, revered, and venerated.
Này chư Hiền, vị Tỳ-kheo khất thực được kính trọng, được tôn trọng, được quý mến, được cúng dường, được lễ bái khi đi khất thực.
Handāvuso, mayampi piṇḍapātikā homa.
Come, friends, let us also live on alms-food.
Vậy thì, này chư Hiền, chúng ta cũng hãy trở thành những vị khất thực.
Mayampi lacchāma kālena kālaṃ manāpike cakkhunā rūpe passituṃ, mayampi lacchāma kālena kālaṃ manāpike sotena sadde sotuṃ, mayampi lacchāma kālena kālaṃ manāpike ghānena gandhe ghāyituṃ, mayampi lacchāma kālena kālaṃ manāpike jivhāya rase sāyituṃ, mayampi lacchāma kālena kālaṃ manāpike kāyena phoṭṭhabbe phusituṃ; mayampi sakkatā garukatā mānitā pūjitā apacitā piṇḍāya carissāmā’’ti.
We also will get to see agreeable forms with the eye at times, we also will get to hear agreeable sounds with the ear at times, we also will get to smell agreeable odors with the nose at times, we also will get to taste agreeable flavors with the tongue at times, we also will get to touch agreeable tangibles with the body at times; we also will go for alms respected, honored, esteemed, revered, and venerated.”
Chúng ta cũng sẽ thỉnh thoảng được thấy những sắc pháp khả ái bằng mắt, chúng ta cũng sẽ thỉnh thoảng được nghe những âm thanh khả ái bằng tai, chúng ta cũng sẽ thỉnh thoảng được ngửi những mùi hương khả ái bằng mũi, chúng ta cũng sẽ thỉnh thoảng được nếm những vị khả ái bằng lưỡi, chúng ta cũng sẽ thỉnh thoảng được cảm xúc những xúc chạm khả ái bằng thân; chúng ta cũng sẽ được kính trọng, được tôn trọng, được quý mến, được cúng dường, được lễ bái khi đi khất thực.”
Ayañcarahi tesaṃ bhikkhūnaṃ antarākathā hoti vippakatā.
This, then, was the unfinished conversation of those bhikkhus.
Thế là, cuộc đàm luận này của các Tỳ-kheo ấy vẫn còn dang dở.
291
Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena karerimaṇḍalamāḷo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.
Then, in the evening, the Blessed One arose from his seclusion and went to the Karerimaṇḍalamāḷa; having approached, he sat down on the appointed seat.
Rồi Thế Tôn, vào buổi chiều, sau khi xuất khỏi sự độc cư, Ngài đi đến giảng đường Karerimaṇḍala; sau khi đến, Ngài ngồi xuống trên chỗ ngồi đã được sửa soạn.
Nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā, kā ca pana vo antarākathā vippakatā’’ti?
Having sat down, the Blessed One addressed the bhikkhus: “Bhikkhus, what was the topic of your conversation as you sat together just now, and what was your unfinished conversation?”
Sau khi ngồi xuống, Thế Tôn hỏi các Tỳ-kheo: “Này các Tỳ-kheo, hiện giờ các ông đang ngồi tụ họp với câu chuyện gì, và cuộc đàm luận nào của các ông vẫn còn dang dở?”
292
‘‘Idha, bhante, amhākaṃ pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantānaṃ karerimaṇḍalamāḷe sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarākathā udapādi –
“Venerable Sir, here, after our meal, having returned from alms-round, while we were seated together in the Kareri Maṇḍala Hall, this discussion arose among us –
“Bạch Thế Tôn, tại đây, sau bữa ăn, chúng con đã đi khất thực trở về, đang ngồi tụ họp tại giảng đường Karerimaṇḍala, cuộc đàm luận này đã khởi lên giữa chúng con –
293
‘Piṇḍapātiko, āvuso, bhikkhu piṇḍāya caranto labhati kālena kālaṃ manāpike cakkhunā rūpe passituṃ, labhati kālena kālaṃ manāpike sotena sadde sotuṃ, labhati kālena kālaṃ manāpike ghānena gandhe ghāyituṃ, labhati kālena kālaṃ manāpike jivhāya rase sāyituṃ, labhati kālena kālaṃ manāpike kāyena phoṭṭhabbe phusituṃ.
‘Friends, a bhikkhu who practices alms-round, when wandering for alms, obtains at times the opportunity to see agreeable forms with the eye, at times to hear agreeable sounds with the ear, at times to smell agreeable odors with the nose, at times to taste agreeable flavors with the tongue, at times to touch agreeable tangibles with the body.
‘Này chư Hiền, vị Tỳ-kheo khất thực, khi đi khất thực, thỉnh thoảng được thấy những sắc pháp khả ái bằng mắt, thỉnh thoảng được nghe những âm thanh khả ái bằng tai, thỉnh thoảng được ngửi những mùi hương khả ái bằng mũi, thỉnh thoảng được nếm những vị khả ái bằng lưỡi, thỉnh thoảng được cảm xúc những xúc chạm khả ái bằng thân.
Piṇḍapātiko, āvuso, bhikkhu sakkato garukato mānito pūjito apacito piṇḍāya carati.
Friends, a bhikkhu who practices alms-round wanders for alms revered, respected, honored, venerated, and esteemed.
Này chư Hiền, vị Tỳ-kheo khất thực được kính trọng, được tôn trọng, được quý mến, được cúng dường, được lễ bái khi đi khất thực.
Handāvuso, mayampi piṇḍapātikā homa.
Come, friends, let us also be practitioners of alms-round.
Vậy thì, này chư Hiền, chúng ta cũng hãy trở thành những vị khất thực.
Mayampi lacchāma kālena kālaṃ manāpike cakkhunā rūpe passituṃ…pe… kāyena phoṭṭhabbe phusituṃ.
We too shall obtain at times the opportunity to see agreeable forms with the eye… to touch agreeable tangibles with the body.
Chúng ta cũng sẽ thỉnh thoảng được thấy những sắc pháp khả ái bằng mắt… được cảm xúc những xúc chạm khả ái bằng thân.
Mayampi sakkatā garukatā mānitā pūjitā apacitā piṇḍāya carissāmā’ti.
We too shall wander for alms revered, respected, honored, venerated, and esteemed.’
Chúng ta cũng sẽ được kính trọng, được tôn trọng, được quý mến, được cúng dường, được lễ bái khi đi khất thực.’
Ayaṃ kho no, bhante, antarākathā vippakatā, atha bhagavā anuppatto’’ti.
This, Venerable Sir, was our unfinished discussion, when the Blessed One arrived.”
Bạch Thế Tôn, cuộc đàm luận này của chúng con vẫn còn dang dở, thì Thế Tôn đã đến.”
294
‘‘Na khvetaṃ, bhikkhave, tumhākaṃ patirūpaṃ kulaputtānaṃ saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitānaṃ yaṃ tumhe evarūpiṃ kathaṃ katheyyātha.
“It is not fitting, bhikkhus, for you noble sons who have gone forth from home into homelessness out of faith, to engage in such a discussion.
“Này các Tỳ-kheo, các ông là những thiện gia nam tử đã xuất gia từ bỏ gia đình để sống không gia đình với niềm tin, việc các ông nói những câu chuyện như vậy là không thích hợp.
Sannipatitānaṃ vo, bhikkhave, dvayaṃ karaṇīyaṃ – dhammī vā kathā ariyo vā tuṇhībhāvo’’ti.
When you are gathered, bhikkhus, two things should be done: either a Dhamma talk or noble silence.”
Này các Tỳ-kheo, khi các ông tụ họp, có hai việc cần làm: hoặc là nói chuyện Pháp, hoặc là giữ sự im lặng cao quý.”
295
Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
Then, having understood this matter, the Blessed One uttered this Udāna at that time:
Rồi Thế Tôn, sau khi biết được ý nghĩa này, vào lúc bấy giờ, Ngài đã thốt lên lời cảm hứng này –
296
‘‘Piṇḍapātikassa bhikkhuno,
“To a bhikkhu on alms-round,
Chư Thiên ngưỡng mộ vị Tỳ-kheo khất thực,
297
Attabharassa anaññaposino;
Who supports himself and supports no other,
Tự nuôi thân, không nuôi dưỡng ai khác,
298
Devā pihayanti tādino,
The devas envy such a one,
Vị ấy là bậc như như (tādī),
299
No ce saddasilokanissito’’ti.
If he is not attached to praise and fame.”
Nếu không nương tựa vào danh tiếng và sự tán thán.
aṭṭhamaṃ;
The Eighth.
Bài thứ tám;
300
9. Sippasuttaṃ
9. Sippasutta — The Discourse on Skills
9. Kinh Sippa (Nghề Nghiệp)
301
29. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
29. Thus have I heard: At one time the Blessed One was staying at Sāvatthī, in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery.
29. Tôi nghe như vầy: Một thời, Thế Tôn trú tại Sāvatthī, trong khu vườn Jetavana của ông Anāthapiṇḍika.
Tena kho pana samayena sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantānaṃ maṇḍalamāḷe sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarākathā udapādi – ‘‘ko nu kho, āvuso, sippaṃ jānāti?
Now at that time, after their meal, having returned from alms-round, a number of bhikkhus were seated together in the maṇḍalamāḷa, and this discussion arose among them: “Friends, who knows a skill?
Vào lúc bấy giờ, sau bữa ăn, nhiều Tỳ-kheo đã đi khất thực trở về, đang ngồi tụ họp tại giảng đường, cuộc đàm luận này đã khởi lên giữa họ – “Này chư Hiền, ai biết nghề nghiệp?
Ko kiṃ sippaṃ sikkhi?
Who has learned what skill?
Ai đã học nghề nghiệp gì?
Kataraṃ sippaṃ sippānaṃ agga’’nti?
Which skill is the foremost among skills?”
Nghề nghiệp nào là tối thượng trong các nghề nghiệp?”
302
Tatthekacce evamāhaṃsu – ‘‘hatthisippaṃ sippānaṃ agga’’nti.
Thereupon, some said: “Elephant skill is the foremost among skills.”
Một số vị nói như vầy: “Nghề huấn luyện voi là tối thượng trong các nghề nghiệp.”
Ekacce evamāhaṃsu – ‘‘assasippaṃ sippānaṃ agga’’nti.
Some said: “Horse skill is the foremost among skills.”
Một số vị nói như vầy: “Nghề huấn luyện ngựa là tối thượng trong các nghề nghiệp.”
Ekacce evamāhaṃsu – ‘‘rathasippaṃ sippānaṃ agga’’nti.
Some said: “Chariot skill is the foremost among skills.”
Một số vị nói như vầy: “Nghề điều khiển xe là tối thượng trong các nghề nghiệp.”
Ekacce evamāhaṃsu – ‘‘dhanusippaṃ sippānaṃ agga’’nti.
Some said: “Archery skill is the foremost among skills.”
Một số vị nói như vầy: “Nghề bắn cung là tối thượng trong các nghề nghiệp.”
Ekacce evamāhaṃsu – ‘‘tharusippaṃ sippānaṃ agga’’nti.
Some said: “Sword skill is the foremost among skills.”
Một số vị nói như vầy: “Nghề dùng kiếm là tối thượng trong các nghề nghiệp.”
Ekacce evamāhaṃsu – ‘‘muddāsippaṃ sippānaṃ agga’’nti.
Some said: “Seal-making skill is the foremost among skills.”
Một số vị nói như vầy: “Nghề ấn quyết là tối thượng trong các nghề nghiệp.”
Ekacce evamāhaṃsu – ‘‘gaṇanāsippaṃ sippānaṃ agga’’nti.
Some said: “Calculation skill is the foremost among skills.”
Một số vị nói như vầy: “Nghề tính toán là tối thượng trong các nghề nghiệp.”
Ekacce evamāhaṃsu – ‘‘saṅkhānasippaṃ sippānaṃ agga’’nti.
Some said: “Enumeration skill is the foremost among skills.”
Một số vị nói như vầy: “Nghề kế toán là tối thượng trong các nghề nghiệp.”
Ekacce evamāhaṃsu – ‘‘lekhāsippaṃ sippānaṃ agga’’nti.
Some said: “Writing skill is the foremost among skills.”
Một số vị nói như vầy: “Nghề viết lách là tối thượng trong các nghề nghiệp.”
Ekacce evamāhaṃsu – ‘‘kāveyyasippaṃ* sippānaṃ agga’’nti.
Some said: “Poetry skill is the foremost among skills.”
Một số vị nói như vầy: “Nghề thi ca là tối thượng trong các nghề nghiệp.”
Ekacce evamāhaṃsu – ‘‘lokāyatasippaṃ sippānaṃ agga’’nti.
Some said: “Lokāyata skill is the foremost among skills.”
Một số vị nói như vầy: “Nghề biện luận (lokāyata) là tối thượng trong các nghề nghiệp.”
Ekacce evamāhaṃsu – ‘‘khattavijjāsippaṃ sippānaṃ agga’’nti.
Some said: “Khattavijjā skill is the foremost among skills.”
Một số vị nói như vầy: “Nghề tướng số là tối thượng trong các nghề nghiệp.”
Ayañcarahi tesaṃ bhikkhūnaṃ antarākathā hoti vippakatā.
This was the unfinished discussion among those bhikkhus.
Thế là, cuộc đàm luận này của các Tỳ-kheo ấy vẫn còn dang dở.
303
Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena maṇḍalamāḷo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.
Then, in the evening, the Blessed One rose from his seclusion and went to the maṇḍalamāḷa; having approached, he sat down on the seat prepared.
Rồi Thế Tôn, vào buổi chiều, sau khi xuất khỏi sự độc cư, Ngài đi đến giảng đường; sau khi đến, Ngài ngồi xuống trên chỗ ngồi đã được sửa soạn.
Nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā, kā ca pana vo antarākathā vippakatā’’ti?
Having sat down, the Blessed One addressed the bhikkhus: “Bhikkhus, what discussion are you engaged in now, and what is your unfinished discussion?”
Sau khi ngồi xuống, Thế Tôn hỏi các Tỳ-kheo: “Này các Tỳ-kheo, hiện giờ các ông đang ngồi tụ họp với câu chuyện gì, và cuộc đàm luận nào của các ông vẫn còn dang dở?”
304
‘‘Idha, bhante, amhākaṃ pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantānaṃ maṇḍalamāḷe sannisinnānaṃ ayamantarākathā udapādi – ‘ko nu kho, āvuso, sippaṃ jānāti?
“Venerable Sir, here, after our meal, having returned from alms-round, while we were seated together in the maṇḍalamāḷa, this discussion arose among us: ‘Friends, who knows a skill?
“Bạch Thế Tôn, tại đây, sau bữa ăn, chúng con đã đi khất thực trở về, đang ngồi tụ họp tại giảng đường, cuộc đàm luận này đã khởi lên giữa chúng con – ‘Này chư Hiền, ai biết nghề nghiệp?
Ko kiṃ sippaṃ sikkhi?
Who has learned what skill?
Ai đã học nghề nghiệp gì?
Kataraṃ sippaṃ sippānaṃ agga’nti?
Which skill is the foremost among skills?’”
Nghề nghiệp nào là tối thượng trong các nghề nghiệp?’”
305
‘‘Tatthekacce evamāhaṃsu – ‘hatthisippaṃ sippānaṃ agga’nti.
“Thereupon, some said: ‘Elephant skill is the foremost among skills.’”
“Một số vị nói như vầy: ‘Nghề huấn luyện voi là tối thượng trong các nghề nghiệp.’
Ekacce evamāhaṃsu – ‘assasippaṃ sippānaṃ agga’nti; ekacce evamāhaṃsu – ‘rathasippaṃ sippānaṃ agga’nti; ekacce evamāhaṃsu – ‘dhanusippaṃ sippānaṃ agga’nti; ekacce evamāhaṃsu – ‘tharusippaṃ sippānaṃ agga’nti, ekacce evamāhaṃsu – ‘muddāsippaṃ sippānaṃ agga’nti ekacce evamāhaṃsu – ‘gaṇanāsippaṃ sippānaṃ agga’nti; ekacce evamāhaṃsu – ‘saṅkhānasippaṃ sippānaṃ agga’nti; ekacce evamāhaṃsu – ‘lekhāsippaṃ sippānaṃ agga’nti; ekacce evamāhaṃsu – ‘kāveyyasippaṃ sippānaṃ agga’nti; ekacce evamāhaṃsu – ‘lokāyatasippaṃ sippānaṃ agga’nti; ekacce evamāhaṃsu – ‘khattavijjāsippaṃ sippānaṃ agga’nti.
Some said, ‘Horsemanship is the foremost of skills’; some said, ‘Charioteering is the foremost of skills’; some said, ‘Archery is the foremost of skills’; some said, ‘Swordsmanship is the foremost of skills’; some said, ‘Seal-making is the foremost of skills’; some said, ‘Calculation is the foremost of skills’; some said, ‘Accounting is the foremost of skills’; some said, ‘Writing is the foremost of skills’; some said, ‘Poetry is the foremost of skills’; some said, ‘Logic is the foremost of skills’; some said, ‘Divination is the foremost of skills.’
Một số vị nói như vầy: ‘Nghề huấn luyện ngựa là tối thượng trong các nghề nghiệp’; một số vị nói như vầy: ‘Nghề điều khiển xe là tối thượng trong các nghề nghiệp’; một số vị nói như vầy: ‘Nghề bắn cung là tối thượng trong các nghề nghiệp’; một số vị nói như vầy: ‘Nghề dùng kiếm là tối thượng trong các nghề nghiệp’; một số vị nói như vầy: ‘Nghề ấn quyết là tối thượng trong các nghề nghiệp’; một số vị nói như vầy: ‘Nghề tính toán là tối thượng trong các nghề nghiệp’; một số vị nói như vầy: ‘Nghề kế toán là tối thượng trong các nghề nghiệp’; một số vị nói như vầy: ‘Nghề viết lách là tối thượng trong các nghề nghiệp’; một số vị nói như vầy: ‘Nghề thi ca là tối thượng trong các nghề nghiệp’; một số vị nói như vầy: ‘Nghề biện luận là tối thượng trong các nghề nghiệp’; một số vị nói như vầy: ‘Nghề tướng số là tối thượng trong các nghề nghiệp’.
Ayaṃ kho no, bhante, antarākathā hoti vippakatā, atha bhagavā anuppatto’’ti.
"This, Venerable Sir, was our unfinished conversation, when the Blessed One arrived."
Bạch Thế Tôn, cuộc đàm luận này của chúng con vẫn còn dang dở, thì Thế Tôn đã đến.”
306
‘‘Na khvetaṃ, bhikkhave, tumhākaṃ patirūpaṃ kulaputtānaṃ saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitānaṃ yaṃ tumhe evarūpiṃ kathaṃ katheyyātha.
"Monks, it is not fitting for you, sons of good families who have gone forth from home to homelessness out of faith, to engage in such talk.
“Này các Tỳ-kheo, các ông là những thiện gia nam tử đã xuất gia từ bỏ gia đình để sống không gia đình với niềm tin, việc các ông nói những câu chuyện như vậy là không thích hợp.
Sannipatitānaṃ vo, bhikkhave, dvayaṃ karaṇīyaṃ – dhammī vā kathā ariyo vā tuṇhībhāvo’’ti.
Monks, when you are assembled, there are two things to be done: either talk about the Dhamma or noble silence."
Này các Tỳ-kheo, khi các ông tụ họp, có hai việc cần làm: hoặc là nói chuyện Pháp, hoặc là giữ sự im lặng cao quý.”
307
Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
Then, having understood this matter, the Blessed One on that occasion uttered this Udāna:
Rồi Thế Tôn, sau khi biết được ý nghĩa này, vào lúc bấy giờ, Ngài đã thốt lên lời cảm hứng này –
308
‘‘Asippajīvī lahu atthakāmo,
"Living without a craft, light, desirous of welfare,
Vị không sống bằng nghề nghiệp, ít việc, mong cầu lợi ích,
309
Yatindriyo sabbadhi vippamutto;
With senses restrained, completely liberated everywhere;
Kiềm chế các căn, hoàn toàn giải thoát khỏi mọi thứ;
310
Anokasārī amamo nirāso,
Wandering without a home, without possessiveness, without craving,
Không trú ngụ, không chấp thủ, không mong cầu,
311
Hitvā mānaṃ ekacaro sa bhikkhū’’ti.
Having abandoned conceit, that bhikkhu wanders alone."
Từ bỏ kiêu mạn, sống độc hành, ấy là Tỳ-kheo.
navamaṃ;
The Ninth.
Bài thứ chín;
312
10. Lokasuttaṃ
10. Lokasutta — Discourse on the World
10. Kinh Loka (Thế Gian)
313
30. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā uruvelāyaṃ viharati najjā nerañjarāya tīre bodhirukkhamūle paṭhamābhisambuddho.
30. Thus have I heard: At one time the Blessed One was dwelling in Uruvelā, on the bank of the Nerañjarā River, at the foot of the Bodhi tree, having just attained full enlightenment.
30. Tôi nghe như vầy: Một thời, Thế Tôn trú tại Uruvelā, trên bờ sông Nerañjarā, dưới gốc cây Bồ đề, vừa mới thành tựu Chánh Đẳng Giác.
Tena kho pana samayena bhagavā sattāhaṃ ekapallaṅkena nisinno hoti vimuttisukhapaṭisaṃvedī.
At that time, the Blessed One sat for seven days in a single cross-legged posture, experiencing the bliss of liberation.
Vào lúc bấy giờ, Thế Tôn đã ngồi một tư thế trong bảy ngày, cảm nhận niềm an lạc của sự giải thoát.
314
Atha kho bhagavā tassa sattāhassa accayena tamhā samādhimhā vuṭṭhahitvā buddhacakkhunā lokaṃ volokesi.
Then, after the lapse of those seven days, the Blessed One arose from that concentration and surveyed the world with his Buddha-eye.
Rồi sau bảy ngày ấy, Thế Tôn ra khỏi định ấy, dùng Phật nhãn quán sát thế gian.
Addasā kho bhagavā buddhacakkhunā volokento satte anekehi santāpehi santappamāne, anekehi ca pariḷāhehi pariḍayhamāne – rāgajehipi, dosajehipi, mohajehipi* .
As the Blessed One surveyed the world with his Buddha-eye, he saw beings afflicted by various sufferings, consumed by various fevers—those born of lust, those born of hatred, and those born of delusion.
Khi Thế Tôn dùng Phật nhãn quán sát thế gian, Ngài thấy các chúng sinh bị thiêu đốt bởi vô số sự khổ đau, bị nung nấu bởi vô số sự phiền não – do tham ái sinh, do sân hận sinh, do si mê sinh.
315
Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
Then, having understood this matter, the Blessed One on that occasion uttered this Udāna:
Rồi Thế Tôn, sau khi biết rõ điều ấy, vào lúc bấy giờ đã thốt lên lời cảm hứng ngữ này:
316
‘‘Ayaṃ loko santāpajāto,
"This world is born of affliction;
“Thế gian này sinh ra trong sự khổ đau,
317
Phassapareto rogaṃ vadati attato;
Afflicted by contact, it speaks of disease as self.
Bị xúc chạm chi phối, tự cho bệnh tật là của mình;
318
Yena yena hi maññati* ,
Whatever one perceives it to be,
Điều mà nó nhận thức,
319
Tato taṃ hoti aññathā.
From that it becomes otherwise.
Từ đó lại trở thành khác đi.
320
‘‘Aññathābhāvī bhavasatto loko,
The world, changing in nature, is attached to becoming;
Thế gian bị trói buộc vào sự tồn tại, bị biến đổi,
321
Bhavapareto bhavamevābhinandati;
Afflicted by becoming, it delights in becoming itself.
Bị sự tồn tại chi phối, lại hoan hỷ với sự tồn tại;
322
Yadabhinandati taṃ bhayaṃ,
What it delights in is fear;
Điều gì hoan hỷ, điều đó là sự sợ hãi,
323
Yassa bhāyati taṃ dukkhaṃ;
What it fears is suffering;
Điều gì sợ hãi, điều đó là khổ đau;
324
Bhavavippahānāya kho panidaṃ brahmacariyaṃ vussati’’.
This holy life is lived for the abandonment of becoming."
Đời sống Phạm hạnh này được thực hành là để đoạn trừ sự tồn tại.”
325
‘‘‘Ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā bhavena bhavassa vippamokkhamāhaṃsu, sabbe te avippamuttā bhavasmā’ti vadāmi.
"Whatever ascetics or brahmins have spoken of liberation from becoming through becoming, I say that all of them are not liberated from becoming.
“Những Sa-môn hay Bà-la-môn nào nói rằng sự giải thoát khỏi sự tồn tại là do sự tồn tại, tất cả những người ấy, Ta nói, đều chưa giải thoát khỏi sự tồn tại.
‘Ye vā pana keci samaṇā vā brāhmaṇā vā vibhavena bhavassa nissaraṇamāhaṃsu, sabbe te anissaṭā bhavasmā’ti vadāmi.
And whatever ascetics or brahmins have spoken of escape from becoming through non-becoming, I say that all of them have not escaped from becoming.
Hoặc những Sa-môn hay Bà-la-môn nào nói rằng sự thoát ly khỏi sự tồn tại là do sự không tồn tại, tất cả những người ấy, Ta nói, đều chưa thoát ly khỏi sự tồn tại.”
326
‘‘Upadhiñhi paṭicca dukkhamidaṃ sambhoti, sabbupādānakkhayā natthi dukkhassa sambhavo.
Indeed, suffering arises dependent on substratum; with the complete destruction of all clinging, there is no arising of suffering.
“Khổ đau này sinh khởi do duyên chấp thủ, khi tất cả các sự chấp thủ diệt tận, không còn sự sinh khởi của khổ đau.
Lokamimaṃ passa; puthū avijjāya paretā bhūtā bhūtaratā aparimuttā; ye hi keci bhavā sabbadhi sabbatthatāya sabbe te bhavā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā’’ti.
Behold this world; beings, widely overcome by ignorance, delight in becoming, not liberated; whatever becomings there are, in every respect, in every way, all those becomings are impermanent, suffering, and subject to change."
Hãy nhìn thế gian này; chúng sinh bị vô minh chi phối, hoan hỷ với sự tồn tại, chưa thoát khỏi; tất cả những sự tồn tại ở khắp mọi nơi, đều là vô thường, khổ đau, có bản chất biến hoại.”
327
‘‘Evametaṃ yathābhūtaṃ, sammappaññāya passato;
"When one sees this as it truly is, with right wisdom,
“Khi thấy điều này đúng như thật, với tuệ quán chân chính;
328
Bhavataṇhā pahīyati, vibhavaṃ nābhinandati.
The craving for becoming is abandoned, and one does not delight in non-becoming.
Khát ái đối với sự tồn tại được đoạn trừ, không còn hoan hỷ với sự không tồn tại.
329
‘‘Sabbaso taṇhānaṃ khayā,
With the complete destruction of cravings,
Khi tất cả mọi khát ái được diệt tận,
330
Asesavirāganirodho nibbānaṃ;
The cessation of passion, without remainder, is Nibbāna.
Sự ly tham, đoạn diệt không còn sót lại là Niết Bàn;
331
Tassa nibbutassa bhikkhuno,
For that bhikkhu who is quenched,
Đối với vị Tỳ-khưu đã tịch tịnh ấy,
332
Anupādā* punabbhavo na hoti;
There is no rebirth without clinging;
Không còn tái sinh do không chấp thủ;
333
Abhibhūto māro vijitasaṅgāmo,
Having overcome Māra, victorious in battle,
Ma vương đã bị đánh bại, chiến trường đã chiến thắng,
334
Upaccagā sabbabhavāni tādī’’ti.
Such a one has transcended all becomings."
Bậc như vậy đã vượt qua tất cả mọi sự tồn tại.”
dasamaṃ;
The Tenth.
Thứ mười;
335
Tassuddānaṃ –
Summary of this chapter:
Tóm tắt chương đó –
336
Kammaṃ nando yasojo ca, sāriputto ca kolito;
Kamma, Nanda, Yasojā, Sāriputta, and Kolita;
Kamma, Nanda, Yasojā và Sāriputta, Kolita;
337
Pilindo* kassapo piṇḍo, sippaṃ lokena te dasāti.
Pilinda, Kassapa, Piṇḍa, Sippa, Lokasutta—these are ten.
Pilinda, Kassapa, Piṇḍa, Sippa và Loka là mười.
338

4. Meghiyavaggo

4. Meghiyavagga — The Chapter on Meghiya

4. Phẩm Meghiya

339
1. Meghiyasuttaṃ
1. Meghiyasutta — Discourse to Meghiya
1. Kinh Meghiya
340
31. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā cālikāyaṃ viharati cālike pabbate.
31. Thus have I heard: At one time the Blessed One was dwelling in Cālikā, on the Cālika mountain.
31. Tôi nghe như vầy – Một thời Thế Tôn trú tại Cālika, trên núi Cālika.
Tena kho pana samayena āyasmā meghiyo bhagavato upaṭṭhāko hoti.
At that time, Venerable Meghiya was the attendant of the Blessed One.
Lúc bấy giờ, Tôn giả Meghiya là thị giả của Thế Tôn.
Atha kho āyasmā meghiyo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi.
Then Venerable Meghiya approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, he stood to one side.
Rồi Tôn giả Meghiya đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi đứng sang một bên.
Ekamantaṃ ṭhito kho āyasmā meghiyo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘icchāmahaṃ, bhante, jantugāmaṃ piṇḍāya pavisitu’’nti.
Standing to one side, Venerable Meghiya said this to the Blessed One: “Venerable sir, I wish to enter Jantugāma for alms.”
Đứng sang một bên, Tôn giả Meghiya bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, con muốn vào làng Jantu để khất thực.”
‘‘Yassadāni tvaṃ, meghiya, kālaṃ maññasī’’ti.
“Meghiya, now you know the time.”
“Này Meghiya, nay ông hãy tùy thời mà làm.”
341
Atha kho āyasmā meghiyo pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya jantugāmaṃ piṇḍāya pāvisi.
Then Venerable Meghiya, having dressed in the forenoon and taken his bowl and robe, entered Jantugāma for alms.
Rồi Tôn giả Meghiya vào buổi sáng, đắp y, mang bát và y vào làng Jantu để khất thực.
Jantugāme piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena kimikāḷāya nadiyā tīraṃ tenupasaṅkami.
Having wandered for alms in Jantugāma and returned from his alms-round after the meal, he approached the bank of the Kimikāḷā River.
Sau khi khất thực trong làng Jantu và trở về sau bữa ăn, Tôn giả đi đến bờ sông Kimikāḷa.
* Addasā kho āyasmā meghiyo* kimikāḷāya nadiyā tīre jaṅghāvihāraṃ* anucaṅkamamāno anuvicaramāno* ambavanaṃ pāsādikaṃ manuññaṃ ramaṇīyaṃ.
As Venerable Meghiya was walking up and down along the bank of the Kimikāḷā River, he saw a beautiful, delightful, and charming mango grove.
Khi đang đi dạo trên bờ sông Kimikāḷa, Tôn giả Meghiya thấy một khu rừng xoài đẹp đẽ, dễ chịu, đáng yêu.
Disvānassa etadahosi – ‘‘pāsādikaṃ vatidaṃ ambavanaṃ manuññaṃ* ramaṇīyaṃ.
Having seen it, this thought occurred to him: “Indeed, this mango grove is beautiful, delightful, and charming.
Sau khi thấy, Tôn giả nghĩ: “Thật là một khu rừng xoài đẹp đẽ, dễ chịu, đáng yêu!
Alaṃ vatidaṃ kulaputtassa padhānatthikassa padhānāya.
Indeed, this is suitable for a young man intent on exertion, for exertion.
Thật thích hợp cho một thiện nam tử muốn tinh tấn để thực hành tinh tấn.
Sace maṃ bhagavā anujāneyya, āgaccheyyāhaṃ imaṃ ambavanaṃ padhānāyā’’ti.
If the Blessed One would permit me, I would come to this mango grove for exertion.”
Nếu Thế Tôn cho phép con, con sẽ đến khu rừng xoài này để thực hành tinh tấn.”
342
Atha kho āyasmā meghiyo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then Venerable Meghiya approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, he sat down to one side.
Rồi Tôn giả Meghiya đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā meghiyo bhagavantaṃ etadavoca –
Sitting to one side, Venerable Meghiya said this to the Blessed One:
Ngồi xuống một bên, Tôn giả Meghiya bạch Thế Tôn rằng:
343
‘‘Idhāhaṃ, bhante, pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya jantugāmaṃ piṇḍāya pāvisiṃ.
“Venerable sir, today in the forenoon, having dressed and taken my bowl and robe, I entered Jantugāma for alms.
“Bạch Thế Tôn, hôm nay vào buổi sáng, con đã đắp y, mang bát và y vào làng Jantu để khất thực.
Jantugāme piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena kimikāḷāya nadiyā tīraṃ tenupasaṅkamiṃ* .
Having wandered for alms in Jantugāma and returned from my alms-round after the meal, I approached the bank of the Kimikāḷā River.
Sau khi khất thực trong làng Jantu và trở về sau bữa ăn, con đã đi đến bờ sông Kimikāḷa.
Addasaṃ kho ahaṃ, bhante* , kimikāḷāya nadiyā tīre jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno* ambavanaṃ pāsādikaṃ manuññaṃ ramaṇīyaṃ.
Venerable sir, as I was walking up and down along the bank of the Kimikāḷā River, I saw a beautiful, delightful, and charming mango grove.
Bạch Thế Tôn, khi đang đi dạo trên bờ sông Kimikāḷa, con đã thấy một khu rừng xoài đẹp đẽ, dễ chịu, đáng yêu.
Disvāna me etadahosi – ‘pāsādikaṃ vatidaṃ ambavanaṃ manuññaṃ ramaṇīyaṃ.
Having seen it, this thought occurred to me: ‘Indeed, this mango grove is beautiful, delightful, and charming.
Sau khi thấy, con đã nghĩ: ‘Thật là một khu rừng xoài đẹp đẽ, dễ chịu, đáng yêu!
Alaṃ vatidaṃ kulaputtassa padhānatthikassa padhānāya.
Indeed, this is suitable for a young man intent on exertion, for exertion.
Thật thích hợp cho một thiện nam tử muốn tinh tấn để thực hành tinh tấn.
Sace maṃ bhagavā anujāneyya, āgaccheyyāhaṃ imaṃ ambavanaṃ padhānāyā’ti.
If the Blessed One would permit me, I would come to this mango grove for exertion.’
Nếu Thế Tôn cho phép con, con sẽ đến khu rừng xoài này để thực hành tinh tấn.’
Sace maṃ, bhante, bhagavā anujānāti* , gaccheyyāhaṃ taṃ ambavanaṃ padhānāyā’’ti.
Venerable sir, if the Blessed One permits me, I would go to that mango grove for exertion.”
Bạch Thế Tôn, nếu Thế Tôn cho phép con, con sẽ đi đến khu rừng xoài ấy để thực hành tinh tấn.”
344
Evaṃ vutte, bhagavā āyasmantaṃ meghiyaṃ etadavoca – ‘‘āgamehi tāva, meghiya, ekakamhi* tāva, yāva aññopi koci bhikkhu āgacchatī’’ti.
When this was said, the Blessed One said to Venerable Meghiya: “Wait a moment, Meghiya, I am alone for now, until some other bhikkhu arrives.”
Khi được nói như vậy, Thế Tôn bảo Tôn giả Meghiya: “Này Meghiya, hãy đợi một chút, Ta đang ở một mình, cho đến khi có một Tỳ-khưu khác đến.”
345
Dutiyampi kho āyasmā meghiyo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘bhagavato, bhante, natthi kiñci uttari* karaṇīyaṃ, natthi katassa vā paticayo.
For a second time, Venerable Meghiya said to the Blessed One: “Venerable sir, the Blessed One has nothing further to do, nor any accumulation of what has been done.
Lần thứ hai, Tôn giả Meghiya bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, Thế Tôn không có điều gì cần làm thêm, không có điều gì cần tích lũy thêm từ việc đã làm.
Mayhaṃ kho pana, bhante, atthi uttari karaṇīyaṃ, atthi katassa paticayo.
But for me, Venerable sir, there is something further to do, there is an accumulation of what has been done.
Nhưng bạch Thế Tôn, con có điều cần làm thêm, có điều cần tích lũy thêm từ việc đã làm.
Sace maṃ bhagavā anujānāti, gaccheyyāhaṃ taṃ ambavanaṃ padhānāyā’’ti.
If the Blessed One permits me, I would go to that mango grove for exertion.”
Nếu Thế Tôn cho phép con, con sẽ đi đến khu rừng xoài ấy để thực hành tinh tấn.”
Dutiyampi kho bhagavā āyasmantaṃ meghiyaṃ etadavoca – ‘‘āgamehi tāva, meghiya, ekakamhi tāva, yāva aññopi koci bhikkhu āgacchatī’’ti.
For a second time, the Blessed One said to Venerable Meghiya: “Wait a moment, Meghiya, I am alone for now, until some other bhikkhu arrives.”
Lần thứ hai, Thế Tôn bảo Tôn giả Meghiya: “Này Meghiya, hãy đợi một chút, Ta đang ở một mình, cho đến khi có một Tỳ-khưu khác đến.”
346
Tatiyampi kho āyasmā meghiyo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘bhagavato, bhante, natthi kiñci uttari karaṇīyaṃ, natthi katassa vā paticayo.
For a third time, Venerable Meghiya said to the Blessed One: “Venerable sir, the Blessed One has nothing further to do, nor any accumulation of what has been done.
Lần thứ ba, Tôn giả Meghiya bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, Thế Tôn không có điều gì cần làm thêm, không có điều gì cần tích lũy thêm từ việc đã làm.
Mayhaṃ kho pana, bhante, atthi uttari karaṇīyaṃ, atthi katassa paticayo.
But for me, Venerable sir, there is something further to do, there is an accumulation of what has been done.
Nhưng bạch Thế Tôn, con có điều cần làm thêm, có điều cần tích lũy thêm từ việc đã làm.
Sace maṃ bhagavā anujānāti, gaccheyyāhaṃ taṃ ambavanaṃ padhānāyā’’ti.
If the Blessed One permits me, I would go to that mango grove for exertion.”
Nếu Thế Tôn cho phép con, con sẽ đi đến khu rừng xoài ấy để thực hành tinh tấn.”
‘‘Padhānanti kho, meghiya, vadamānaṃ kinti vadeyyāma?
“Meghiya, when one speaks of ‘exertion,’ what should we say?”
“Này Meghiya, khi nói về sự tinh tấn, Ta sẽ nói gì?
Yassadāni tvaṃ, meghiya, kālaṃ maññasī’’ti.
“Meghiya, now you may go when you deem it the time for that.”
Này Meghiya, nay ông hãy tùy thời mà làm.”
347
Atha kho āyasmā meghiyo uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena taṃ ambavanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā taṃ ambavanaṃ ajjhogāhetvā* aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisīdi.
Then Venerable Meghiya, rising from his seat, bowed to the Blessed One, circumambulated him, and went to that mango grove. Having entered that mango grove, he sat down at the root of a certain tree for his day's abiding.
Rồi Tôn giả Meghiya đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đảnh lễ Thế Tôn, đi nhiễu hữu rồi đi đến khu rừng xoài ấy; sau khi đi vào khu rừng xoài ấy, Tôn giả ngồi nghỉ trưa dưới gốc cây nào đó.
Atha kho āyasmato meghiyassa tasmiṃ ambavane viharantassa yebhuyyena tayo pāpakā akusalā vitakkā samudācaranti, seyyathidaṃ – kāmavitakko, byāpādavitakko, vihiṃsāvitakko* .
Then, while Venerable Meghiya was abiding in that mango grove, mostly three evil, unwholesome thoughts arose in him, namely: sensual thought, ill-will, and harmful thought.
Rồi khi Tôn giả Meghiya đang trú trong khu rừng xoài ấy, phần lớn ba tà tư duy bất thiện đã khởi lên, đó là: dục tư duy, sân tư duy, hại tư duy.
348
Atha kho āyasmato meghiyassa etadahosi – ‘‘acchariyaṃ vata bho, abbhutaṃ vata bho!
Then it occurred to Venerable Meghiya: “It is indeed wonderful, sirs! It is indeed amazing!
Rồi Tôn giả Meghiya nghĩ: “Ôi thật kỳ diệu thay, thật phi thường thay!
Saddhāya ca vatamhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā.
We have indeed gone forth from home to homelessness out of faith.
Chúng ta đã xuất gia từ bỏ gia đình để sống không gia đình với lòng tin.
Atha ca panimehi tīhi pāpakehi akusalehi vitakkehi anvāsattā, seyyathidaṃ – kāmavitakkena, byāpādavitakkena, vihiṃsāvitakkena’’.
Yet, we are assailed by these three evil, unwholesome thoughts, namely: sensual thought, ill-will, and harmful thought.”
Thế mà lại bị ba tà tư duy bất thiện này chi phối, đó là: dục tư duy, sân tư duy, hại tư duy.”
349
Atha kho āyasmā meghiyo sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then, in the evening, Venerable Meghiya rose from his seclusion and approached the Blessed One. Having approached and bowed to the Blessed One, he sat down to one side.
Rồi, Tôn giả Meghiya, sau khi rời khỏi nơi độc cư vào buổi chiều, đã đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā meghiyo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘idha mayhaṃ, bhante, tasmiṃ ambavane viharantassa yebhuyyena tayo pāpakā akusalā vitakkā samudācaranti, seyyathidaṃ – kāmavitakko, byāpādavitakko, vihiṃsāvitakko.
Seated to one side, Venerable Meghiya said to the Blessed One: “Here, Bhante, while I was abiding in that mango grove, mostly three evil, unwholesome thoughts arose in me, namely: sensual thought, ill-will, and harmful thought.
Sau khi ngồi xuống một bên, Tôn giả Meghiya đã thưa với Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, khi con trú ngụ tại khu rừng xoài đó, phần lớn ba tà tư duy bất thiện này khởi lên nơi con, đó là: dục tư duy (kāmavitakko), sân tư duy (byāpādavitakko), và hại tư duy (vihiṃsāvitakko).
Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – ‘acchariyaṃ vata, bho, abbhutaṃ vata, bho!
Then, Bhante, it occurred to me: ‘It is indeed wonderful, sirs! It is indeed amazing!
Bạch Thế Tôn, con đã nghĩ rằng: ‘Thật kỳ diệu thay, thưa các bạn, thật hy hữu thay, thưa các bạn!
Saddhāya ca vatamhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā.
We have indeed gone forth from home to homelessness out of faith.
Chúng ta đã xuất gia từ bỏ gia đình vì đức tin (saddhā).
Atha ca panimehi tīhi pāpakehi akusalehi vitakkehi anvāsattā, seyyathidaṃ – kāmavitakkena, byāpādavitakkena, vihiṃsāvitakkena’’’.
Yet, we are assailed by these three evil, unwholesome thoughts, namely: sensual thought, ill-will, and harmful thought.’”
Thế mà chúng ta lại bị ba tà tư duy bất thiện này đeo bám, đó là: dục tư duy, sân tư duy, và hại tư duy.’”
350
‘‘Aparipakkāya, meghiya, cetovimuttiyā pañca dhammā paripākāya saṃvattanti.
“Meghiya, for the unripened liberation of mind, five things lead to its ripening.
“Này Meghiya, có năm pháp đưa đến sự viên mãn cho tâm giải thoát (cetovimutti) chưa viên mãn.
Katame pañca?
What are these five?
Năm pháp ấy là gì?
351
‘‘Idha, meghiya, bhikkhu kalyāṇamitto hoti kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko.
“Here, Meghiya, a bhikkhu has good friends, good companions, good associates.
“Này Meghiya, ở đây, một Tỳ-kheo có bạn lành, có đồng hành lành, có xu hướng thân cận người lành.
Aparipakkāya, meghiya, cetovimuttiyā ayaṃ paṭhamo dhammo paripākāya saṃvattati.
For the unripened liberation of mind, Meghiya, this is the first thing that leads to its ripening.
Này Meghiya, đây là pháp thứ nhất đưa đến sự viên mãn cho tâm giải thoát chưa viên mãn.
352
‘‘Puna caparaṃ, meghiya, bhikkhu sīlavā hoti, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu.
“Furthermore, Meghiya, a bhikkhu is virtuous, he abides restrained by the Pātimokkha, perfect in conduct and resort, seeing danger in the slightest faults, and he undertakes and trains in the training rules.
“Lại nữa, này Meghiya, một Tỳ-kheo có giới hạnh, sống với sự chế ngự của giới bổn (pātimokkha-saṃvara), đầy đủ oai nghi và cảnh giới, thấy sự nguy hiểm trong những lỗi nhỏ nhặt, thọ trì và học tập các học giới.
Aparipakkāya, meghiya, cetovimuttiyā ayaṃ dutiyo dhammo paripākāya saṃvattati.
For the unripened liberation of mind, Meghiya, this is the second thing that leads to its ripening.
Này Meghiya, đây là pháp thứ hai đưa đến sự viên mãn cho tâm giải thoát chưa viên mãn.
353
‘‘Puna caparaṃ, meghiya, bhikkhu yāyaṃ kathā abhisallekhikā cetovivaraṇasappāyā ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati, seyyathidaṃ – appicchakathā, santuṭṭhikathā, pavivekakathā, asaṃsaggakathā, vīriyārambhakathā, sīlakathā, samādhikathā, paññākathā, vimuttikathā, vimuttiñāṇadassanakathā; evarūpāya kathāya nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī.
“Furthermore, Meghiya, a bhikkhu obtains at will, without difficulty, without trouble, such talk as is conducive to effacement, to opening up the mind, to utter dispassion, to fading away, to cessation, to peace, to direct knowledge, to full enlightenment, to Nibbāna, that is to say: talk on wanting little, talk on contentment, talk on seclusion, talk on non-entanglement, talk on aroused energy, talk on virtue, talk on concentration, talk on wisdom, talk on liberation, talk on the knowledge and vision of liberation.
“Lại nữa, này Meghiya, một Tỳ-kheo dễ dàng có được, không khó khăn có được, không vất vả có được những lời nói có khả năng gọt giũa phiền não (abhisallekhikā), thích hợp cho việc khai mở tâm (cetovivaraṇasappāyā), đưa đến sự nhàm chán hoàn toàn (ekantanibbidāya), ly tham (virāgāya), đoạn diệt (nirodhāya), an tịnh (upasamāya), thắng trí (abhiññāya), giác ngộ (sambodhāya), Niết Bàn (nibbānāya), đó là: lời nói về ít dục (appicchakathā), lời nói về tri túc (santuṭṭhikathā), lời nói về viễn ly (pavivekakathā), lời nói về không giao thiệp (asaṃsaggakathā), lời nói về tinh tấn khởi sự (vīriyārambhakathā), lời nói về giới hạnh (sīlakathā), lời nói về định (samādhikathā), lời nói về tuệ (paññākathā), lời nói về giải thoát (vimuttikathā), lời nói về tuệ tri giải thoát (vimuttiñāṇadassanakathā); Tỳ-kheo ấy dễ dàng có được những lời nói như vậy, không khó khăn có được, không vất vả có được.
Aparipākāya, meghiya, cetovimuttiyā ayaṃ tatiyo dhammo paripākāya saṃvattati.
For the unripened liberation of mind, Meghiya, this is the third thing that leads to its ripening.
Này Meghiya, đây là pháp thứ ba đưa đến sự viên mãn cho tâm giải thoát chưa viên mãn.
354
‘‘Puna caparaṃ, meghiya, bhikkhu āraddhavīriyo viharati, akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya, kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya* , thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu.
“Furthermore, Meghiya, a bhikkhu abides with energy aroused for the abandoning of unwholesome states and for the acquisition of wholesome states; he is steadfast, firm in effort, not casting off the burden in wholesome states.
“Lại nữa, này Meghiya, một Tỳ-kheo sống tinh tấn khởi sự để đoạn trừ các pháp bất thiện, để thành tựu các pháp thiện, có sức mạnh, có nghị lực kiên cố, không bỏ gánh nặng trong các pháp thiện.
Aparipakkāya, meghiya, cetovimuttiyā ayaṃ catuttho dhammo paripākāya saṃvattati.
For the unripened liberation of mind, Meghiya, this is the fourth thing that leads to its ripening.
Này Meghiya, đây là pháp thứ tư đưa đến sự viên mãn cho tâm giải thoát chưa viên mãn.
355
‘‘Puna caparaṃ, meghiya, bhikkhu paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammā dukkhakkhayagāminiyā.
“Furthermore, Meghiya, a bhikkhu is wise, endowed with wisdom that discerns rise and fall, noble and penetrative, leading to the complete destruction of suffering.
“Lại nữa, này Meghiya, một Tỳ-kheo có trí tuệ, thành tựu trí tuệ về sự sinh diệt (udayatthagāminiyā paññāya), trí tuệ cao thượng (ariyāya), có khả năng xuyên thấu (nibbedhikāya), đưa đến sự diệt tận khổ đau một cách chân chánh (sammā dukkhakkhayagāminiyā).
Aparipakkāya, meghiya, cetovimuttiyā ayaṃ pañcamo dhammo paripākāya saṃvattati.
For the unripened liberation of mind, Meghiya, this is the fifth thing that leads to its ripening.
Này Meghiya, đây là pháp thứ năm đưa đến sự viên mãn cho tâm giải thoát chưa viên mãn.
Aparipakkāya, meghiya, cetovimuttiyā ime pañca dhammā paripākāya saṃvattanti.
For the unripened liberation of mind, Meghiya, these five things lead to its ripening.”
Này Meghiya, năm pháp này đưa đến sự viên mãn cho tâm giải thoát chưa viên mãn.
356
‘‘Kalyāṇamittassetaṃ, meghiya, bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ kalyāṇasahāyassa kalyāṇasampavaṅkassa yaṃ sīlavā bhavissati, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharissati, ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhissati sikkhāpadesu.
“Meghiya, this is to be expected of a bhikkhu who has good friends, good companions, and good associates: that he will be virtuous, he will dwell restrained by the Pātimokkha restraint, endowed with good conduct and resort, seeing danger in the slightest faults, and undertaking the training in the training rules.
“Này Meghiya, một Tỳ-kheo có bạn lành, có đồng hành lành, có xu hướng thân cận người lành, có thể mong đợi rằng vị ấy sẽ có giới hạnh, sống với sự chế ngự của giới bổn, đầy đủ oai nghi và cảnh giới, thấy sự nguy hiểm trong những lỗi nhỏ nhặt, thọ trì và học tập các học giới.
357
‘‘Kalyāṇamittassetaṃ, meghiya, bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ kalyāṇasahāyassa kalyāṇasampavaṅkassa yaṃ yāyaṃ kathā abhisallekhikā cetovivaraṇasappāyā ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati, seyyathidaṃ – appicchakathā, santuṭṭhikathā, pavivekakathā, asaṃsaggakathā, vīriyārambhakathā, sīlakathā, samādhikathā, paññākathā, vimuttikathā, vimuttiñāṇadassanakathā; evarūpāya kathāya nikāmalābhī bhavissati akicchalābhī akasiralābhī.
“Meghiya, this is to be expected of a bhikkhu who has good friends, good companions, and good associates: that he will be one who obtains at will, without difficulty, without trouble, such talk as is conducive to effacement, to opening up the mind, to utter dispassion, to fading away, to cessation, to peace, to direct knowledge, to full enlightenment, to Nibbāna—that is, talk on having few wishes, talk on contentment, talk on seclusion, talk on non-entanglement, talk on the arousal of energy, talk on virtue, talk on concentration, talk on wisdom, talk on liberation, talk on the knowledge and vision of liberation.
“Này Meghiya, một Tỳ-kheo có bạn lành, có đồng hành lành, có xu hướng thân cận người lành, có thể mong đợi rằng vị ấy sẽ dễ dàng có được, không khó khăn có được, không vất vả có được những lời nói có khả năng gọt giũa phiền não, thích hợp cho việc khai mở tâm, đưa đến sự nhàm chán hoàn toàn, ly tham, đoạn diệt, an tịnh, thắng trí, giác ngộ, Niết Bàn, đó là: lời nói về ít dục, lời nói về tri túc, lời nói về viễn ly, lời nói về không giao thiệp, lời nói về tinh tấn khởi sự, lời nói về giới hạnh, lời nói về định, lời nói về tuệ, lời nói về giải thoát, lời nói về tuệ tri giải thoát; vị ấy dễ dàng có được những lời nói như vậy, không khó khăn có được, không vất vả có được.
358
‘‘Kalyāṇamittassetaṃ, meghiya, bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ kalyāṇasahāyassa kalyāṇasampavaṅkassa yaṃ āraddhavīriyo viharissati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya, kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya, thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu.
“Meghiya, this is to be expected of a bhikkhu who has good friends, good companions, and good associates: that he will dwell with aroused energy for the abandoning of unwholesome states and for the acquiring of wholesome states, steadfast, firm in exertion, not laying aside the burden in wholesome states.
“Này Meghiya, một Tỳ-kheo có bạn lành, có đồng hành lành, có xu hướng thân cận người lành, có thể mong đợi rằng vị ấy sẽ sống tinh tấn khởi sự để đoạn trừ các pháp bất thiện, để thành tựu các pháp thiện, có sức mạnh, có nghị lực kiên cố, không bỏ gánh nặng trong các pháp thiện.
359
‘‘Kalyāṇamittassetaṃ, meghiya, bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ kalyāṇasahāyassa kalyāṇasampavaṅkassa yaṃ paññavā bhavissati, udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammā dukkhakkhayagāminiyā.
“Meghiya, this is to be expected of a bhikkhu who has good friends, good companions, and good associates: that he will be wise, endowed with wisdom that discerns rise and fall, noble, penetrative, leading to the complete destruction of suffering.
“Này Meghiya, một Tỳ-kheo có bạn lành, có đồng hành lành, có xu hướng thân cận người lành, có thể mong đợi rằng vị ấy sẽ có trí tuệ, thành tựu trí tuệ về sự sinh diệt, trí tuệ cao thượng, có khả năng xuyên thấu, đưa đến sự diệt tận khổ đau một cách chân chánh.
360
‘‘Tena ca pana, meghiya, bhikkhunā imesu pañcasu dhammesu patiṭṭhāya cattāro dhammā uttari bhāvetabbā – asubhā bhāvetabbā rāgassa pahānāya, mettā bhāvetabbā byāpādassa pahānāya, ānāpānassati bhāvetabbā vitakkupacchedāya, aniccasaññā bhāvetabbā asmimānasamugghātāya.
“Meghiya, that bhikkhu, having established himself in these five qualities, should further develop four qualities: impurity should be developed for the abandoning of lust; loving-kindness should be developed for the abandoning of ill will; mindfulness of breathing should be developed for the cutting off of thoughts; the perception of impermanence should be developed for the uprooting of the conceit ‘I am’.
“Này Meghiya, Tỳ-kheo ấy, sau khi an trú vào năm pháp này, cần phải tu tập thêm bốn pháp nữa: cần tu tập quán bất tịnh (asubhā) để đoạn trừ tham ái (rāga), cần tu tập tâm từ (mettā) để đoạn trừ sân hận (byāpāda), cần tu tập niệm hơi thở vào ra (ānāpānassati) để đoạn trừ các tư duy (vitakkupacchedāya), cần tu tập tưởng vô thường (aniccasaññā) để nhổ sạch ngã mạn (asmimānasamugghātāya).
Aniccasaññino hi, meghiya, anattasaññā saṇṭhāti, anattasaññī asmimānasamugghātaṃ pāpuṇāti diṭṭheva dhamme nibbāna’’nti.
For, Meghiya, in one who perceives impermanence, the perception of non-self is established; one who perceives non-self attains the uprooting of the conceit ‘I am’, Nibbāna in this very life.”
Thật vậy, này Meghiya, đối với người có tưởng vô thường, tưởng vô ngã (anattasaññā) sẽ an trú; người có tưởng vô ngã sẽ đạt đến sự nhổ sạch ngã mạn, đạt đến Niết Bàn ngay trong hiện tại.”
361
Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
Then, having understood this matter, the Blessed One uttered this inspired utterance on that occasion:
Rồi, Thế Tôn, sau khi biết được ý nghĩa ấy, vào lúc bấy giờ, đã thốt lên lời cảm hứng này:
362
‘‘Khuddā vitakkā sukhumā vitakkā,
“Petty thoughts, subtle thoughts,
“Các tư duy thô thiển, các tư duy vi tế,
363
Anugatā* manaso uppilāvā* ;
Following the mind, causing it to surge up;
Đeo bám tâm, khiến tâm nổi trôi;
364
Ete avidvā manaso vitakke,
Not knowing these thoughts of the mind,
Không hiểu biết các tư duy của tâm này,
365
Hurā huraṃ dhāvati bhantacitto.
With a bewildered mind, one wanders from one existence to another.
Với tâm loạn động, cứ chạy từ nơi này đến nơi khác.
366
‘‘Ete ca vidvā manaso vitakke,
But knowing these thoughts of the mind,
Nhưng ai hiểu biết các tư duy của tâm này,
367
Ātāpiyo saṃvaratī satīmā;
Diligent and mindful, one restrains them;
Người ấy tinh cần, có chánh niệm, tự chế ngự;
368
Anugate manaso uppilāve,
The Buddha abandoned all of these
Các tư duy đeo bám, khiến tâm nổi trôi,
369
Asesamete pajahāsi buddho’’ti.
Thoughts that followed the mind, causing it to surge up.”
Bậc Giác Ngộ đã hoàn toàn từ bỏ chúng.”
paṭhamaṃ;
The First.
Thứ nhất;
370
2. Uddhatasuttaṃ
2. The Discourse on the Undisciplined
2. Kinh Uddhata (Phóng Dật)
371
32. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kusinārāyaṃ viharati upavattane mallānaṃ sālavane.
Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was dwelling among the Mallans in Upavattana, their Sāla Grove, near Kusinārā.
Tôi nghe như vầy: Một thời, Thế Tôn trú tại rừng Sāla của các vị Mallā ở Upavattana, Kusinārā.
Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū bhagavato avidūre araññakuṭikāyaṃ viharanti uddhatā unnaḷā capalā mukharā vikiṇṇavācā muṭṭhassatino asampajānā asamāhitā vibbhantacittā pākatindriyā.
Now on that occasion many bhikkhus were dwelling in a forest hut not far from the Blessed One, being undisciplined, arrogant, fickle, garrulous, with scattered speech, unmindful, not fully comprehending, unconcentrated, with wandering minds, and with uncontrolled faculties.
Lúc bấy giờ, nhiều Tỳ-kheo đang trú tại một túp lều trong rừng, không xa Thế Tôn, họ phóng dật, kiêu căng, xao động, nói nhiều, lời nói phân tán, thất niệm, không tỉnh giác, không định tĩnh, tâm tán loạn, các căn buông lung.
372
Addasā kho bhagavā te sambahule bhikkhū avidūre araññakuṭikāyaṃ viharante uddhate unnaḷe capale mukhare vikiṇṇavāce muṭṭhassatino asampajāne asamāhite vibbhantacitte pākatindriye.
The Blessed One saw those many bhikkhus dwelling in a forest hut not far away, being undisciplined, arrogant, fickle, garrulous, with scattered speech, unmindful, not fully comprehending, unconcentrated, with wandering minds, and with uncontrolled faculties.
Thế Tôn thấy nhiều Tỳ-kheo ấy đang trú tại một túp lều trong rừng, không xa Ngài, họ phóng dật, kiêu căng, xao động, nói nhiều, lời nói phân tán, thất niệm, không tỉnh giác, không định tĩnh, tâm tán loạn, các căn buông lung.
373
Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
Then, having understood this matter, the Blessed One uttered this inspired utterance on that occasion:
Rồi, Thế Tôn, sau khi biết được ý nghĩa ấy, vào lúc bấy giờ, đã thốt lên lời cảm hứng này:
374
‘‘Arakkhitena kāyena* , micchādiṭṭhihatena* ca;
“With an unguarded body, and afflicted by wrong view,
“Với thân không được bảo vệ, và với tà kiến bị hủy hoại;
375
Thinamiddhā* bhibhūtena, vasaṃ mārassa gacchati.
Overwhelmed by sloth and torpor, one comes under the sway of Māra.
Bị hôn trầm, thụy miên chế ngự, sẽ đi vào quyền lực của ác ma.
376
‘‘Tasmā rakkhitacittassa, sammāsaṅkappagocaro;
Therefore, for one whose mind is guarded, whose domain is right resolve,
Vì vậy, với tâm được bảo vệ, cảnh giới của chánh tư duy;
377
Sammādiṭṭhipurekkhāro, ñatvāna udayabbayaṃ;
With right view as the forerunner, having known rise and fall,
Với chánh kiến làm tiên phong, sau khi biết sự sinh diệt;
378
Thīnamiddhābhibhū bhikkhu, sabbā duggatiyo jahe’’ti.
A bhikkhu, having overcome sloth and torpor, abandons all bad destinations.”
Tỳ-kheo bị hôn trầm, thụy miên chế ngự, sẽ từ bỏ mọi ác thú.”
dutiyaṃ;
The Second.
Thứ hai;
379
3. Gopālakasuttaṃ
3. The Discourse on the Cowherd
3. Kinh Gopālaka (Người Chăn Bò)
380
33. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu cārikaṃ carati mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ.
Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was wandering in the Kosala country with a large community of bhikkhus.
Tôi nghe như vầy: Một thời, Thế Tôn đang du hành trong xứ Kosala cùng với một đại Tăng đoàn Tỳ-kheo.
Atha kho bhagavā maggā okkamma yena aññataraṃ rukkhamūlaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.
Then the Blessed One descended from the road and approached a certain tree's base; having approached, he sat down on the prepared seat.
Rồi, Thế Tôn rời con đường, đến một gốc cây nọ; sau khi đến, Ngài ngồi xuống trên chỗ đã trải sẵn.
381
Atha kho aññataro gopālako yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then a certain cowherd approached where the Blessed One was; having approached, paid homage to the Blessed One, and sat down to one side.
Rồi, một người chăn bò nọ đã đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnaṃ kho taṃ gopālakaṃ bhagavā dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi* samuttejesi sampahaṃsesi.
To that cowherd, sitting to one side, the Blessed One instructed, encouraged, inspired, and gladdened with a Dhamma talk.
Sau khi người chăn bò ấy ngồi xuống một bên, Thế Tôn đã khích lệ, khuyến tấn, làm cho hân hoan bằng pháp thoại.
382
Atha kho so gopālako bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito* samuttejito sampahaṃsito bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘adhivāsetu me, bhante, bhagavā svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti.
Then that cowherd, having been instructed, encouraged, inspired, and gladdened by the Blessed One with a Dhamma talk, said to the Blessed One: "Venerable sir, may the Blessed One accept tomorrow's meal from me, together with the Saṅgha of bhikkhus."
Sau đó, người chăn bò ấy, được Thế Tôn khai thị, khuyến khích, khích lệ và làm cho hoan hỷ bằng bài pháp, bèn thưa với Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn cùng với Tăng đoàn Tỳ-kheo chấp thuận bữa ăn ngày mai của con.”
Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.
The Blessed One accepted by his silence.
Thế Tôn chấp thuận bằng sự im lặng.
Atha kho so gopālako bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
Then that cowherd, knowing of the Blessed One's acceptance, rose from his seat, paid homage to the Blessed One, circumambulated him respectfully, and departed.
Sau đó, người chăn bò ấy, biết Thế Tôn đã chấp thuận, bèn đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đảnh lễ Thế Tôn, đi nhiễu hữu rồi rời đi.
383
Atha kho so gopālako tassā rattiyā accayena sake nivesane pahūtaṃ appodakapāyasaṃ* paṭiyādāpetvā navañca sappiṃ bhagavato kālaṃ ārocesi – ‘‘kālo, bhante, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti.
Then, after the passing of that night, that cowherd had a plentiful milk-rice porridge with little water and fresh ghee prepared at his own home, and announced the time to the Blessed One: "It is time, Venerable sir, the meal is ready."
Sau đó, người chăn bò ấy, sau khi đêm đó trôi qua, đã chuẩn bị tại nhà mình một lượng lớn cháo sữa không nước và bơ tinh khiết mới, rồi báo giờ cho Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, đã đến giờ, bữa ăn đã sẵn sàng.”
Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya saddhiṃ bhikkhusaṅghena yena tassa gopālakassa nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.
Then the Blessed One, having dressed in the morning, took his bowl and robe, and together with the Saṅgha of bhikkhus, approached the dwelling of that cowherd; having approached, he sat down on the prepared seat.
Sau đó, vào buổi sáng, Thế Tôn đắp y, mang bát và y, cùng với Tăng đoàn Tỳ-kheo đi đến nhà của người chăn bò ấy; sau khi đến, Ngài ngồi xuống chỗ đã được sửa soạn.
Atha kho so gopālako buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ appodakapāyasena* navena ca sappinā sahatthā santappesi sampavāresi.
Then that cowherd personally satisfied and served the Saṅgha of bhikkhus, headed by the Buddha, with milk-rice porridge with little water and fresh ghee.
Sau đó, người chăn bò ấy đã tự tay cúng dường và làm cho Tăng đoàn Tỳ-kheo do Đức Phật dẫn đầu được no đủ bằng cháo sữa không nước và bơ tinh khiết mới.
Atha kho so gopālako bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then that cowherd, when the Blessed One had finished eating and had removed his hand from the bowl, took a certain low seat and sat down to one side.
Sau đó, người chăn bò ấy, khi Thế Tôn đã dùng bữa xong và rửa tay bát, bèn lấy một chỗ ngồi thấp hơn và ngồi sang một bên.
Ekamantaṃ nisinnaṃ kho taṃ gopālakaṃ bhagavā dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.
To that cowherd, sitting to one side, the Blessed One, having instructed, encouraged, inspired, and gladdened with a Dhamma talk, rose from his seat and departed.
Sau khi người chăn bò ấy đã ngồi sang một bên, Thế Tôn đã khai thị, khuyến khích, khích lệ và làm cho hoan hỷ bằng bài pháp, rồi đứng dậy khỏi chỗ ngồi và rời đi.
Atha kho acirapakkantassa bhagavato taṃ gopālakaṃ aññataro puriso sīmantarikāya jīvitā voropesi.
Then, not long after the Blessed One had departed, a certain man took the life of that cowherd in the boundary area between villages.
Sau đó, không lâu sau khi Thế Tôn rời đi, một người đàn ông nào đó đã tước đoạt mạng sống của người chăn bò ấy ở ranh giới làng.
384
Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
Then many bhikkhus approached where the Blessed One was; having approached, paid homage to the Blessed One, and sat down to one side.
Sau đó, nhiều Tỳ-kheo đã đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, họ đảnh lễ Thế Tôn và ngồi sang một bên.
Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘yena, bhante, gopālakena ajja buddhappamukho bhikkhusaṅgho appodakapāyasena navena ca sappinā sahatthā santappito sampavārito so kira, bhante, gopālako aññatarena purisena sīmantarikāya jīvitā voropito’’ti.
Sitting to one side, those bhikkhus said to the Blessed One: "Venerable sir, the cowherd who today personally satisfied and served the Saṅgha of bhikkhus, headed by the Buddha, with milk-rice porridge with little water and fresh ghee—that cowherd, Venerable sir, has reportedly been deprived of life by a certain man in the boundary area between villages."
Khi đã ngồi sang một bên, các Tỳ-kheo ấy bèn thưa với Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, người chăn bò mà hôm nay đã tự tay cúng dường và làm cho Tăng đoàn Tỳ-kheo do Đức Phật dẫn đầu được no đủ bằng cháo sữa không nước và bơ tinh khiết mới, bạch Thế Tôn, người chăn bò ấy đã bị một người đàn ông nào đó tước đoạt mạng sống ở ranh giới làng.”
385
Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
Then the Blessed One, understanding this matter, uttered this Udāna on that occasion:
Sau đó, Thế Tôn, khi biết được sự việc này, vào lúc ấy đã thốt lên lời cảm hứng này:
386
‘‘Diso disaṃ yaṃ taṃ kayirā, verī vā pana verinaṃ;
"Whatever a robber may do to a robber, or an enemy to an enemy,
“Kẻ thù làm hại kẻ thù,
387
Micchāpaṇihitaṃ cittaṃ, pāpiyo naṃ tato kare’’ti.
a wrongly directed mind will do him worse."
Kẻ ác làm hại kẻ ác;
tatiyaṃ;
The Third.
Tâm hướng sai lạc,
388
4. Yakkhapahārasuttaṃ
4. Yakkhapahārasutta — The Discourse on the Yakkhā's Blow
4. Kinh Yakkhapahāra (Yêu Quái Đánh)
389
34. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe.
Thus have I heard: At one time the Blessed One was staying in Rājagaha, in the Bamboo Grove, at the Squirrels' Feeding Place.
Như vầy tôi nghe: Một thời Thế Tôn trú tại Rājagaha (Vương Xá), trong Trúc Lâm, tại chỗ nuôi sóc Kalandaka.
Tena kho pana samayena āyasmā ca sāriputto āyasmā ca mahāmoggallāno kapotakandarāyaṃ viharanti.
Now at that time, Venerable Sāriputta and Venerable Mahāmoggallāna were staying in the Pigeon Cave.
Lúc bấy giờ, Tôn giả Sāriputta và Tôn giả Mahāmoggallāna đang trú tại hang Kapotakandarā.
Tena kho pana samayena āyasmā sāriputto juṇhāya rattiyā navoropitehi kesehi abbhokāse nisinno hoti aññataraṃ samādhiṃ samāpajjitvā.
Now at that time, Venerable Sāriputta was sitting in the open air on a moonlit night, with his hair newly shaved, having entered a certain absorption.
Lúc bấy giờ, Tôn giả Sāriputta đang ngồi ngoài trời trong đêm trăng sáng, với tóc vừa mới cạo, nhập vào một thiền định nào đó.
390
Tena kho pana samayena dve yakkhā sahāyakā uttarāya disāya dakkhiṇaṃ disaṃ gacchanti kenacideva karaṇīyena.
Now at that time, two yakkhās, companions, were travelling from the northern direction to the southern direction for some purpose.
Lúc bấy giờ, có hai Dạ-xoa (yakkha) là bạn của nhau, đang đi từ phương Bắc đến phương Nam vì một công việc nào đó.
Addasaṃsu kho te yakkhā āyasmantaṃ sāriputtaṃ juṇhāya rattiyā navoropitehi kesehi abbhokāse nisinnaṃ.
Those yakkhās saw Venerable Sāriputta sitting in the open air on a moonlit night, with his hair newly shaved.
Các Dạ-xoa ấy đã thấy Tôn giả Sāriputta đang ngồi ngoài trời trong đêm trăng sáng, với tóc vừa mới cạo.
Disvāna eko yakkho dutiyaṃ yakkhaṃ etadavoca – ‘‘paṭibhāti maṃ, samma, imassa samaṇassa sīse pahāraṃ dātu’’nti.
Having seen him, one yakkha said to the other yakkha: "It occurs to me, friend, to strike this ascetic on the head."
Sau khi thấy, một Dạ-xoa nói với Dạ-xoa thứ hai rằng: “Này bạn, tôi muốn đánh vào đầu vị Sa-môn này.”
Evaṃ vutte, so yakkho taṃ yakkhaṃ etadavoca – ‘‘alaṃ, samma, mā samaṇaṃ āsādesi.
When this was said, that yakkha said to that yakkha: "Enough, friend, do not harm the ascetic.
Khi được nói vậy, Dạ-xoa kia nói với Dạ-xoa ấy rằng: “Thôi đi, bạn ơi, đừng quấy rầy vị Sa-môn ấy.
Uḷāro so, samma, samaṇo mahiddhiko mahānubhāvo’’ti.
That ascetic, friend, is noble, of great power, of great might."
Này bạn, vị Sa-môn ấy là bậc cao thượng, có đại thần lực, có đại uy đức.”
391
Dutiyampi kho so yakkho taṃ yakkhaṃ etadavoca – ‘‘paṭibhāti maṃ, samma, imassa samaṇassa sīse pahāraṃ dātu’’nti.
For a second time, that yakkha said to the other yakkha: "Friend, it occurs to me to strike this ascetic on the head."
Lần thứ hai, Dạ-xoa kia lại nói với Dạ-xoa ấy rằng: “Này bạn, tôi muốn đánh vào đầu vị Sa-môn này.”
Dutiyampi kho so yakkho taṃ yakkhaṃ etadavoca – ‘‘alaṃ, samma, mā samaṇaṃ āsādesi.
For a second time, that yakkha said to the other yakkha: "Enough, friend, do not harm the ascetic.
Lần thứ hai, Dạ-xoa kia lại nói với Dạ-xoa ấy rằng: “Thôi đi, bạn ơi, đừng quấy rầy vị Sa-môn ấy.
Uḷāro so, samma, samaṇo mahiddhiko mahānubhāvo’’ti.
That ascetic, friend, is exalted, greatly powerful, and greatly majestic."
Này bạn, vị Sa-môn ấy là bậc cao thượng, có đại thần lực, có đại uy đức.”
Tatiyampi kho so yakkho taṃ yakkhaṃ etadavoca – ‘‘paṭibhāti maṃ, samma, imassa samaṇassa sīse pahāraṃ dātu’’nti.
For a third time, that yakkha said to the other yakkha: "Friend, it occurs to me to strike this ascetic on the head."
Lần thứ ba, Dạ-xoa kia lại nói với Dạ-xoa ấy rằng: “Này bạn, tôi muốn đánh vào đầu vị Sa-môn này.”
Tatiyampi kho so yakkho taṃ yakkhaṃ etadavoca – ‘‘alaṃ, samma, mā samaṇaṃ āsādesi.
For a third time, that yakkha said to the other yakkha: "Enough, friend, do not harm the ascetic.
Lần thứ ba, Dạ-xoa kia lại nói với Dạ-xoa ấy rằng: “Thôi đi, bạn ơi, đừng quấy rầy vị Sa-môn ấy.
Uḷāro so, samma, samaṇo mahiddhiko mahānubhāvo’’ti.
That ascetic, friend, is exalted, greatly powerful, and greatly majestic."
Này bạn, vị Sa-môn ấy là bậc cao thượng, có đại thần lực, có đại uy đức.”
392
Atha kho so yakkho taṃ yakkhaṃ anādiyitvā āyasmato sāriputtattherassa sīse pahāraṃ adāsi.
Then that yakkha, disregarding the other yakkha, struck the Venerable Sāriputta Thera on the head.
Sau đó, Dạ-xoa kia, không nghe lời Dạ-xoa bạn, đã đánh vào đầu Trưởng lão Tôn giả Sāriputta.
Tāva mahā pahāro ahosi, api tena pahārena sattaratanaṃ vā aḍḍhaṭṭhamaratanaṃ vā nāgaṃ osādeyya, mahantaṃ vā pabbatakūṭaṃ padāleyya.
So mighty was that blow that it could have made an elephant seven or seven and a half cubits tall sink into the earth, or shattered a great mountain peak.
Cú đánh ấy mạnh đến nỗi có thể làm lún một con voi cao bảy hoặc bảy rưỡi tầm tay, hoặc có thể phá vỡ một đỉnh núi lớn.
Atha ca pana so yakkho ‘ḍayhāmi ḍayhāmī’ti vatvā tattheva mahānirayaṃ apatāsi* .
But that yakkha, saying "I burn, I burn!" then and there fell into the Mahāniraya hell.
Tuy nhiên, Dạ-xoa ấy, sau khi nói “Tôi bị thiêu đốt! Tôi bị thiêu đốt!”, ngay tại đó đã rơi xuống đại địa ngục.
393
Addasā kho āyasmā mahāmoggallāno dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena tena yakkhena āyasmato sāriputtattherassa sīse pahāraṃ dīyamānaṃ.
The Venerable Mahāmoggallāna saw, with his purified divine eye, which surpasses that of humans, that yakkha striking the Venerable Sāriputta Thera on the head.
Tôn giả Mahāmoggallāna đã thấy bằng thiên nhãn thanh tịnh, siêu việt nhân loại, cú đánh mà Dạ-xoa kia đã giáng vào đầu Trưởng lão Tôn giả Sāriputta.
Disvā yena āyasmā sāriputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavoca – ‘‘kacci te, āvuso, khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ, kacci na kiñci dukkha’’nti?
Having seen this, he approached the Venerable Sāriputta; having approached, he said to the Venerable Sāriputta: "I hope, friend, you are well, I hope you are keeping up, I hope you have no suffering whatsoever?"
Sau khi thấy, Ngài đi đến chỗ Tôn giả Sāriputta; sau khi đến, Ngài nói với Tôn giả Sāriputta rằng: “Này Hiền giả, có được khỏe không? Có được an lạc không? Có đau khổ gì không?”
‘‘Khamanīyaṃ me, āvuso moggallāna, yāpanīyaṃ me, āvuso moggallāna; api ca me sīsaṃ thokaṃ dukkha’’nti.
"I am well, friend Moggallāna, I am keeping up, friend Moggallāna; but my head hurts a little."
“Này Hiền giả Moggallāna, tôi khỏe. Này Hiền giả Moggallāna, tôi an lạc; tuy nhiên, đầu tôi hơi đau.”
394
‘‘Acchariyaṃ, āvuso sāriputta, abbhutaṃ, āvuso sāriputta!
"It is amazing, friend Sāriputta, it is astounding, friend Sāriputta!
“Thật kỳ diệu thay, Hiền giả Sāriputta! Thật phi thường thay, Hiền giả Sāriputta!
Yāva* mahiddhiko āyasmā sāriputto mahānubhāvo!
How greatly powerful and greatly majestic is the Venerable Sāriputta!
Tôn giả Sāriputta có đại thần lực và đại uy đức đến mức nào!
Idha te, āvuso sāriputta, aññataro yakkho sīse pahāraṃ adāsi.
Here, friend Sāriputta, a certain yakkha struck you on the head.
Ở đây, này Hiền giả Sāriputta, một Dạ-xoa nào đó đã đánh vào đầu Hiền giả.
Tāva mahā pahāro ahosi, api tena pahārena sattaratanaṃ vā aḍḍhaṭṭhamaratanaṃ vā nāgaṃ osādeyya, mahantaṃ vā pabbatakūṭaṃ padāleyya, atha ca panāyasmā sāriputto evamāha – ‘khamanīyaṃ me, āvuso moggallāna, yāpanīyaṃ me, āvuso moggallāna; api ca me sīsaṃ thokaṃ dukkha’’’nti.
So mighty was that blow that it could have made an elephant seven or seven and a half cubits tall sink into the earth, or shattered a great mountain peak, and yet the Venerable Sāriputta says: 'I am well, friend Moggallāna, I am keeping up, friend Moggallāna; but my head hurts a little.'"
Cú đánh ấy mạnh đến nỗi có thể làm lún một con voi cao bảy hoặc bảy rưỡi tầm tay, hoặc có thể phá vỡ một đỉnh núi lớn, nhưng Tôn giả Sāriputta lại nói rằng: ‘Này Hiền giả Moggallāna, tôi khỏe. Này Hiền giả Moggallāna, tôi an lạc; tuy nhiên, đầu tôi hơi đau.’”
395
‘‘Acchariyaṃ, āvuso moggallāna, abbhutaṃ, āvuso moggallāna!
"It is amazing, friend Moggallāna, it is astounding, friend Moggallāna!
“Thật kỳ diệu thay, Hiền giả Moggallāna! Thật phi thường thay, Hiền giả Moggallāna!
Yāva* mahiddhiko āyasmā mahāmoggallāno mahānubhāvo yatra hi nāma yakkhampi passissati!
How greatly powerful and greatly majestic is the Venerable Mahāmoggallāna, that he can even see a yakkha!
Tôn giả Mahāmoggallāna có đại thần lực và đại uy đức đến mức nào mà ngay cả Dạ-xoa cũng thấy được!
Mayaṃ panetarahi paṃsupisācakampi na passāmā’’ti.
But we, for our part, cannot even see a dust-goblin."
Còn chúng tôi thì bây giờ ngay cả một con quỷ bụi cũng không thấy được.”
396
Assosi kho bhagavā dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya tesaṃ ubhinnaṃ mahānāgānaṃ imaṃ evarūpaṃ kathāsallāpaṃ.
The Blessed One heard, with his purified divine ear-element, which surpasses that of humans, this kind of conversation between those two great Nāgas.
Thế Tôn đã nghe được cuộc đàm thoại như vậy của hai vị đại Nāga (Đại Long) ấy bằng thiên nhĩ thanh tịnh, siêu việt nhân loại.
397
Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
Then the Blessed One, understanding this matter, on that occasion uttered this inspired utterance:
Sau đó, Thế Tôn, khi biết được sự việc này, vào lúc ấy đã thốt lên lời cảm hứng này:
398
‘‘Yassa selūpamaṃ cittaṃ, ṭhitaṃ nānupakampati;
"Whose mind, like a rock, stands unshaken,
“Tâm ai như đá núi,
399
Virattaṃ rajanīyesu, kopaneyye na kuppati;
Dispassionate towards things that excite passion, unangered by things that provoke anger;
Kiên định chẳng rung động;
400
Yassevaṃ bhāvitaṃ cittaṃ, kuto taṃ dukkhamessatī’’ti.
Whose mind is thus developed, from where will suffering come to him?"
Ly tham với dục nhiễm, không giận với điều đáng giận;
catutthaṃ;
The Fourth.
Tâm ai đã tu tập như vậy, khổ đau từ đâu sẽ đến với người ấy?”
401
5. Nāgasuttaṃ
5. The Discourse on the Nāga
5. Kinh Nāga (Voi)
402
35. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kosambiyaṃ viharati ghositārāme.
35. Thus have I heard: At one time the Blessed One was dwelling in Kosambī, in Ghositārāma.
Như vầy tôi nghe: Một thời Thế Tôn trú tại Kosambī (Câu-diệm-di), trong Ghositārāma (tịnh xá Ghosita).
Tena kho pana samayena bhagavā ākiṇṇo viharati bhikkhūhi bhikkhūnīhi upāsakehi upāsikāhi rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi.
Now at that time the Blessed One was dwelling crowded by bhikkhus, bhikkhunīs, male lay followers, female lay followers, kings, royal ministers, sectarians, and sectarian disciples.
Lúc bấy giờ, Thế Tôn đang trú trong sự quấy rầy của các Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, cư sĩ nam, cư sĩ nữ, các vua, các đại thần của vua, các ngoại đạo và các đệ tử ngoại đạo.
Ākiṇṇo dukkhaṃ na phāsu viharati.
Crowded, he dwelt unhappily and uncomfortably.
Vì bị quấy rầy, Ngài trú không an lạc.
Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘ahaṃ kho etarahi ākiṇṇo viharāmi bhikkhūhi bhikkhūnīhi upāsakehi upāsikāhi rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi.
Then it occurred to the Blessed One: "I am now dwelling crowded by bhikkhus, bhikkhunīs, male lay followers, female lay followers, kings, royal ministers, sectarians, and sectarian disciples.
Sau đó, Thế Tôn suy nghĩ: “Ta bây giờ đang trú trong sự quấy rầy của các Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, cư sĩ nam, cư sĩ nữ, các vua, các đại thần của vua, các ngoại đạo và các đệ tử ngoại đạo.
Ākiṇṇo dukkhaṃ na phāsu viharāmi.
Crowded, I dwell unhappily and uncomfortably.
Vì bị quấy rầy, ta trú không an lạc.
Yaṃnūnāhaṃ eko gaṇasmā vūpakaṭṭho vihareyya’’nti.
What if I were to dwell alone, withdrawn from the crowd?"
Vậy thì, ta hãy sống một mình, xa lánh chúng hội.”
403
Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya kosambiṃ piṇḍāya pāvisi.
Then the Blessed One, having dressed in the morning, taking his bowl and robe, entered Kosambī for alms.
Sau đó, vào buổi sáng, Thế Tôn đắp y, mang bát và y, đi vào Kosambī để khất thực.
Kosambiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto sāmaṃ senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaramādāya anāmantetvā upaṭṭhākaṃ anapaloketvā bhikkhusaṅghaṃ eko adutiyo yena pālileyyakaṃ tena cārikaṃ pakkāmi.
Having wandered for alms in Kosambī, after the meal, having returned from his alms round, he himself put his lodging in order, took his bowl and robe, and without informing his attendant, without taking leave of the Saṅgha of bhikkhus, alone and without a companion, he set out on tour towards Pālileyyaka.
Sau khi khất thực ở Kosambī, sau bữa ăn, Ngài trở về từ nơi khất thực, tự mình dọn dẹp chỗ ở, lấy y bát, không báo cho vị thị giả, không thưa hỏi Tăng đoàn, một mình không người thứ hai, Ngài lên đường du hành đến Pālileyyaka.
Anupubbena cārikaṃ caramāno yena pālileyyakaṃ tadavasari.
Wandering on tour by stages, he arrived at Pālileyyaka.
Dần dần du hành, Ngài đến Pālileyyaka.
Tatra sudaṃ bhagavā pālileyyake viharati rakkhitavanasaṇḍe bhaddasālamūle.
There, indeed, the Blessed One was dwelling in Pālileyyaka, in the protected forest grove, at the root of a beautiful sal tree.
Tại đó, Thế Tôn trú ngụ ở Pālileyyaka, dưới gốc cây sala tốt trong khu rừng được bảo vệ.
404
Aññataropi kho hatthināgo ākiṇṇo viharati hatthīhi hatthinīhi hatthikalabhehi hatthicchāpehi.
Also, a certain bull elephant was dwelling crowded by elephants, she-elephants, elephant calves, and baby elephants.
Một con voi chúa khác cũng sống chung với voi đực, voi cái, voi con và voi sơ sinh.
Chinnaggāni ceva tiṇāni khādati, obhaggobhaggañcassa sākhābhaṅgaṃ khādanti, āvilāni ca pānīyāni pivati, ogāhā cassa uttiṇṇassa hatthiniyo kāyaṃ upanighaṃsantiyo gacchanti.
He ate grass with broken tips, and they ate the broken branches that he had broken; he drank turbid water, and when he emerged from bathing, the she-elephants rubbed against his body as they passed by.
Nó ăn cỏ bị cắt ngọn, voi con và voi cái ăn cành cây bị bẻ gãy, nó uống nước đục, và khi nó từ dưới nước lên, những con voi cái cọ xát vào thân nó mà đi qua.
Ākiṇṇo dukkhaṃ na phāsu viharati.
Crowded, he dwelt unhappily and uncomfortably.
Nó sống chung đụng, không được an vui.
Atha kho tassa hatthināgassa etadahosi – ‘‘ahaṃ kho etarahi ākiṇṇo viharāmi hatthīhi hatthinīhi hatthikalabhehi hatthicchāpehi, chinnaggāni ceva tiṇāni khādāmi, obhaggobhaggañca me sākhābhaṅgaṃ khādanti, āvilāni ca pānīyāni pivāmi, ogāhā ca me uttiṇṇassa hatthiniyo kāyaṃ upanighaṃsantiyo gacchanti, ākiṇṇo dukkhaṃ na phāsu viharāmi.
Then it occurred to that bull elephant: “I am now dwelling crowded by elephants, she-elephants, elephant calves, and baby elephants; I eat grass with broken tips, and they eat the broken branches that I have broken; I drink turbid water, and when I emerge from bathing, the she-elephants rub against my body as they pass by; crowded, I dwell unhappily and uncomfortably.
Sau đó, con voi chúa ấy khởi lên ý nghĩ này: “Hiện giờ ta sống chung đụng với voi đực, voi cái, voi con và voi sơ sinh. Ta ăn cỏ bị cắt ngọn, những con khác ăn cành cây bị bẻ gãy của ta, ta uống nước đục, và khi ta từ dưới nước lên, những con voi cái cọ xát vào thân ta mà đi qua. Ta sống chung đụng, không được an vui.
Yaṃnūnāhaṃ eko gaṇasmā vūpakaṭṭho vihareyya’’nti.
What if I were to dwell alone, withdrawn from the herd?”
Thật tốt biết bao nếu ta sống một mình, tách biệt khỏi bầy đàn!”
405
Atha kho so hatthināgo yūthā apakkamma yena pālileyyakaṃ rakkhitavanasaṇḍo bhaddasālamūlaṃ yena bhagavā tenupasaṅkami.
Then that bull elephant, having left the herd, approached the Blessed One where Pālileyyaka, the protected forest grove, and the root of the beautiful sal tree were.
Sau đó, con voi chúa ấy rời khỏi bầy đàn, đi đến Pālileyyaka, khu rừng được bảo vệ, dưới gốc cây sala tốt, nơi Thế Tôn đang trú ngụ.
Tatra sudaṃ* so hatthināgo yasmiṃ padese bhagavā viharati taṃ padesaṃ* appaharitaṃ karoti, soṇḍāya ca* bhagavato pānīyaṃ paribhojanīyaṃ upaṭṭhāpeti* .
There, indeed, having approached, that bull elephant made the area where the Blessed One was dwelling free of grass, and with his trunk, he provided drinking water and water for use for the Blessed One.
Tại đó, con voi chúa ấy dọn dẹp sạch cỏ ở nơi Thế Tôn trú ngụ, và dùng vòi dâng nước uống và vật dụng để Thế Tôn dùng.
406
Atha kho bhagavato rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘‘ahaṃ kho pubbe ākiṇṇo vihāsiṃ bhikkhūhi bhikkhūnīhi upāsakehi upāsikāhi rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi, ākiṇṇo dukkhaṃ na phāsu vihāsiṃ.
Then, as the Blessed One was dwelling in seclusion, in retreat, this thought arose in his mind: “Formerly, I dwelt crowded by bhikkhus, bhikkhunīs, male lay followers, female lay followers, kings, royal ministers, sectarians, and disciples of sectarians. Crowded, I dwelt unhappily and uncomfortably.
Sau đó, khi Thế Tôn đang ở một mình, nhập thiền tịnh, ý nghĩ này khởi lên trong tâm Ngài: “Trước đây ta sống chung đụng với Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, cư sĩ nam, cư sĩ nữ, vua chúa, đại thần, ngoại đạo và đệ tử ngoại đạo, sống chung đụng nên không được an vui.
Somhi etarahi anākiṇṇo viharāmi bhikkhūhi bhikkhunīhi upāsakehi upāsikāhi rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi, anākiṇṇo sukhaṃ phāsu viharāmī’’ti.
But now I dwell uncrowded by bhikkhus, bhikkhunīs, male lay followers, female lay followers, kings, royal ministers, sectarians, and disciples of sectarians. Uncrowded, I dwell happily and comfortably.”
Nay ta sống không chung đụng với Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, cư sĩ nam, cư sĩ nữ, vua chúa, đại thần, ngoại đạo và đệ tử ngoại đạo, không chung đụng nên sống an vui, thoải mái.”
407
Tassapi kho hatthināgassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘‘ahaṃ kho pubbe ākiṇṇo vihāsiṃ hatthīhi hatthinīhi hatthikalabhehi hatthicchāpehi, chinnaggāni ceva tiṇāni khādiṃ, obhaggobhaggañca me sākhābhaṅgaṃ khādiṃsu, āvilāni ca pānīyāni apāyiṃ, ogāhā ca me uttiṇṇassa hatthiniyo kāyaṃ upanighaṃsantiyo agamaṃsu, ākiṇṇo dukkhaṃ na phāsu vihāsiṃ.
And to that bull elephant, too, this thought arose in his mind: “Formerly, I dwelt crowded by elephants, she-elephants, elephant calves, and baby elephants; I ate grass with broken tips, and they ate the broken branches that I had broken; I drank turbid water, and when I emerged from bathing, the she-elephants rubbed against my body as they passed by. Crowded, I dwelt unhappily and uncomfortably.
Và trong tâm con voi chúa ấy cũng khởi lên ý nghĩ này: “Trước đây ta sống chung đụng với voi đực, voi cái, voi con và voi sơ sinh. Ta ăn cỏ bị cắt ngọn, những con khác ăn cành cây bị bẻ gãy của ta, ta uống nước đục, và khi ta từ dưới nước lên, những con voi cái cọ xát vào thân ta mà đi qua. Ta sống chung đụng, không được an vui.
Somhi etarahi anākiṇṇo viharāmi hatthīhi hatthinīhi hatthikalabhehi hatthicchāpehi, acchinnaggāni ceva tiṇāni khādāmi, obhaggobhaggañca me sākhābhaṅgaṃ na khādanti, anāvilāni ca pānīyāni pivāmi, ogāhā ca me uttiṇṇassa hatthiniyo na kāyaṃ upanighaṃsantiyo gacchanti, anākiṇṇo sukhaṃ phāsu viharāmī’’ti.
But now I dwell uncrowded by elephants, she-elephants, elephant calves, and baby elephants; I eat grass with unbroken tips, and they do not eat the broken branches that I have broken; I drink unturbid water, and when I emerge from bathing, the she-elephants do not rub against my body as they pass by. Uncrowded, I dwell happily and comfortably.”
Nay ta sống không chung đụng với voi đực, voi cái, voi con và voi sơ sinh. Ta ăn cỏ không bị cắt ngọn, những con khác không ăn cành cây bị bẻ gãy của ta, ta uống nước trong, và khi ta từ dưới nước lên, những con voi cái không cọ xát vào thân ta mà đi qua. Ta sống không chung đụng nên sống an vui, thoải mái.”
408
Atha kho bhagavā attano ca pavivekaṃ viditvā tassa ca hatthināgassa cetasā cetoparivitakkamaññāya tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
Then the Blessed One, knowing his own solitude and understanding the thought of that bull elephant by his own mind, on that occasion uttered this inspired utterance:
Sau đó, Thế Tôn, biết được sự độc cư của chính mình và hiểu được ý nghĩ trong tâm của con voi chúa ấy, đã thốt lên lời cảm hứng này vào lúc đó:
409
‘‘Etaṃ* nāgassa nāgena, īsādantassa hatthino;
“The mind of the Nāga, the elephant with tusks like a plough-pole,
“Tâm của voi chúa,
410
Sameti cittaṃ cittena, yadeko ramatī mano’’ti.
Matches the mind of the Nāga, when the mind delights in solitude.”
Con voi có ngà như trục xe,
pañcamaṃ;
Fifth.
Thứ năm;
411
6. Piṇḍolasuttaṃ
6. Piṇḍola Sutta
6. Kinh Piṇḍola
412
36. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
36. Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was dwelling at Sāvatthī, in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s Park.
36. Tôi nghe như vầy: Một thời Thế Tôn trú tại Sāvatthī, ở Jetavana, tịnh xá của ông Anāthapiṇḍika.
Tena kho pana samayena āyasmā piṇḍolabhāradvājo bhagavato avidūre nisinno hoti pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya āraññiko piṇḍapātiko paṃsukūliko tecīvariko appiccho santuṭṭho pavivitto asaṃsaṭṭho āraddhavīriyo* dhutavādo adhicittamanuyutto.
At that time, indeed, Venerable Piṇḍolabhāradvāja was sitting not far from the Blessed One, having crossed his legs, holding his body erect, being a forest-dweller, an alms-gatherer, a rag-robe wearer, a three-robe wearer, of few wishes, content, secluded, unassociated, with aroused energy, a dhuta-practitioner, devoted to higher consciousness.
Lúc bấy giờ, Tôn giả Piṇḍola Bhāradvāja đang ngồi không xa Thế Tôn, kiết già, giữ thân đoan nghiêm, là vị sống ở rừng, khất thực, mặc y phấn tảo, chỉ có ba y, ít dục, tri túc, viễn ly, không giao du, tinh tấn, nói về hạnh đầu đà, chuyên tâm vào thiền định cao thượng (adhicitta).
413
Addasā kho bhagavā āyasmantaṃ piṇḍolabhāradvājaṃ avidūre nisinnaṃ pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya āraññikaṃ piṇḍapātikaṃ paṃsukūlikaṃ tecīvarikaṃ appicchaṃ santuṭṭhaṃ pavivittaṃ asaṃsaṭṭhaṃ āraddhavīriyaṃ dhutavādaṃ adhicittamanuyuttaṃ.
The Blessed One saw Venerable Piṇḍolabhāradvāja sitting not far away, having crossed his legs, holding his body erect, being a forest-dweller, an alms-gatherer, a rag-robe wearer, a three-robe wearer, of few wishes, content, secluded, unassociated, with aroused energy, a dhuta-practitioner, devoted to higher consciousness.
Thế Tôn thấy Tôn giả Piṇḍola Bhāradvāja đang ngồi không xa, kiết già, giữ thân đoan nghiêm, là vị sống ở rừng, khất thực, mặc y phấn tảo, chỉ có ba y, ít dục, tri túc, viễn ly, không giao du, tinh tấn, nói về hạnh đầu đà, chuyên tâm vào thiền định cao thượng (adhicitta).
414
Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
Then the Blessed One, understanding this matter, uttered this udāna on that occasion –
Sau đó, Thế Tôn, biết được ý nghĩa này, đã thốt lên lời cảm hứng này vào lúc đó:
415
‘‘Anūpavādo anūpaghāto* , pātimokkhe ca saṃvaro;
“No reviling, no harming, and restraint in the Pātimokkha;
“Không chỉ trích, không làm hại,
416
Mattaññutā ca bhattasmiṃ, pantañca sayanāsanaṃ;
Moderation in food, and a secluded lodging;
Giới luật giữ gìn nghiêm mật, biết đủ trong bữa ăn, chỗ nằm chỗ ngồi thanh vắng,
417
Adhicitte ca āyogo, etaṃ buddhāna sāsana’’nti.
And devotion to higher consciousness – this is the teaching of the Buddhas.”
Và chuyên tâm vào thiền định cao thượng (adhicitta), đó là lời giáo huấn của chư Phật.”
chaṭṭhaṃ;
Sixth;
Thứ sáu;
418
7. Sāriputtasuttaṃ
7. Sāriputta Sutta
7. Kinh Sāriputta
Next Page →

Settings