Table of Contents

⮲

Buddhavaṃsapāḷi

Edit
825

3. Dīpaṅkarabuddhavaṃso

3. The Chronicle of Dīpaṅkara Buddha

3. Dīpaṅkarabuddhavaṃso

826
1.
1.
1.
827
Tadā te bhojayitvāna, sasaṅghaṃ lokanāyakaṃ;
Then, having offered food to the Leader of the World and his Saṅgha,
Khi đó, sau khi cúng dường vị Đạo Sư của thế gian cùng với Tăng đoàn,
828
Upagacchuṃ saraṇaṃ tassa, dīpaṅkarassa satthuno.
they went for refuge to that Teacher, Dīpaṅkara.
Họ đã quy y vị Đạo Sư Dīpaṅkara ấy.
829
2.
2.
2.
830
Saraṇāgamane kañci, nivesesi tathāgato;
The Tathāgata established some in the going for refuge,
Đức Như Lai đã đặt một số người vào sự quy y Tam Bảo;
831
Kañci pañcasu sīlesu, sīle dasavidhe paraṃ.
some in the five precepts, and others in the ten kinds of precepts.
Một số người vào năm giới, và những người khác vào mười giới.
832
3.
3.
3.
833
Kassaci deti sāmaññaṃ, caturo phalamuttame;
To some he gives the four supreme fruits of recluseship;
Ngài ban cho một số người sự xuất gia, bốn quả vị tối thượng;
834
Kassaci asame dhamme, deti so paṭisambhidā.
to some he gives the incomparable dhammas of the analytical knowledges.
Ngài ban cho một số người những Pháp vô song, đó là các tuệ phân tích (paṭisambhidā).
835
4.
4.
4.
836
Kassaci varasamāpattiyo, aṭṭha deti narāsabho;
To some, the Bull among Men gives the eight excellent attainments;
Vị Đại Nhân (narāsabho) ban cho một số người tám thiền định tối thượng;
837
Tisso kassaci vijjāyo, chaḷabhiññā pavecchati.
to some he bestows the three knowledges, to others the six supernormal powers.
Ngài ban cho một số người tam minh, và lục thông.
838
5.
5.
5.
839
Tena yogena janakāyaṃ, ovadati mahāmuni;
By such means the Great Sage admonishes the assembly of people;
Với phương pháp ấy, Đại Hiền đã giáo hóa chúng sinh;
840
Tena vitthārikaṃ āsi, lokanāthassa sāsanaṃ.
through this, the teaching of the Lord of the World became widespread.
Vì thế, giáo pháp của vị Đạo Sư thế gian đã được lan rộng.
841
6.
6.
6.
842
Mahāhanusabhakkhandho, dīpaṅkarassa nāmako;
With a great jaw and shoulders like a bull, named Dīpaṅkara,
Có hàm vĩ đại, vai vạm vỡ, tên là Dīpaṅkara;
843
Bahū jane tārayati, parimoceti duggatiṃ.
he carries many people across and delivers them from bad destinations.
Ngài cứu độ nhiều chúng sanh, giải thoát khỏi khổ cảnh.
844
7.
7.
7.
845
Bodhaneyyaṃ janaṃ disvā, satasahassepi yojane;
Seeing a person to be enlightened, even a hundred thousand yojanas away,
Dù ở nơi xa vạn do tuần, thấy chúng sanh nào sẽ giác ngộ Tứ Thánh Đế,
846
Khaṇena upagantvāna, bodheti taṃ mahāmuni.
the Great Sage approaches in an instant and enlightens that person.
Đại Hiền giả ấy liền đến trong khoảnh khắc, làm cho chúng sanh ấy giác ngộ.
847
8.
8.
8.
848
Paṭhamābhisamaye buddho, koṭisatamabodhayi;
At the first realization, the Buddha enlightened one hundred koṭis;
Trong lần giác ngộ đầu tiên, Đức Phật làm cho một trăm crore chúng sanh giác ngộ;
849
Dutiyābhisamaye nātho, navutikoṭimabodhayi.
at the second realization, the Protector enlightened ninety koṭis.
Trong lần giác ngộ thứ hai, Đấng Bảo Hộ làm cho chín mươi crore chúng sanh giác ngộ.
850
9.
9.
9.
851
Yadā ca devabhavanamhi, buddho dhammamadesayi;
And when the Buddha taught the Dhamma in the deva realm,
Và khi Đức Phật thuyết pháp ở cõi trời,
852
Navutikoṭisahassānaṃ, tatiyābhisamayo ahu.
the third realization occurred for ninety thousand koṭis.
Chín mươi ngàn crore chúng sanh đã giác ngộ trong lần thứ ba.
853
10.
10.
10.
854
Sannipātā tayo āsuṃ, dīpaṅkarassa satthuno;
There were three assemblies for the Teacher Dīpaṅkara;
Có ba cuộc hội họp (của A-la-hán) dưới thời Đức Đạo Sư Dīpaṅkara;
855
Koṭisatasahassānaṃ, paṭhamo āsi samāgamo.
the first gathering was of one hundred thousand koṭis.
Cuộc hội họp đầu tiên có một trăm ngàn crore vị.
856
11.
11.
11.
857
Puna nāradakūṭamhi, pavivekagate jine;
Again, at the Nārada Peak, when the Jina had gone into seclusion,
Lại nữa, khi Đấng Chiến Thắng ẩn mình tại đỉnh Nārada,
858
Khīṇāsavā vītamalā, samiṃsu satakoṭiyo.
one hundred koṭis of taint-free, stainless ones assembled.
Một trăm crore vị A-la-hán đã tận diệt các lậu hoặc, không còn cấu uế, đã vân tập.
859
12.
12.
12.
860
Yamhi kāle mahāvīro, sudassanasiluccaye;
At the time when the Great Hero was on the Sudassana mountain peak,
Vào thời điểm đó, Đại Anh Hùng, Đại Hiền giả đã an cư mùa mưa
861
Navakoṭisahassehi, pavāresi mahāmuni.
the Great Sage was attended by ninety thousand koṭis.
trên đỉnh núi Sudassana, được chín mươi ngàn crore vị A-la-hán vây quanh.
862
13.
13.
13.
863
Dasavīsasahassānaṃ, dhammābhisamayo ahu;
There was a realization of the Dhamma for ten and twenty thousand;
Mười hai ngàn chúng sanh đã giác ngộ Pháp;
864
Ekadvinnaṃ abhisamayā, gaṇanāto asaṅkhiyā.
the realizations of one or two were innumerable by count.
Số lượng chúng sanh giác ngộ từng một hoặc hai vị thì vô số.
865
14.
14.
14.
866
Vitthārikaṃ bāhujaññaṃ, iddhaṃ phītaṃ ahū tadā;
Widespread, known to many, prosperous, and flourishing it was then,
Bấy giờ, giáo pháp của Đức Thế Tôn Dīpaṅkara đã được truyền bá rộng rãi, hưng thịnh, phát triển,
867
Dīpaṅkarassa bhagavato, sāsanaṃ suvisodhitaṃ.
the well-purified teaching of the Blessed One, Dīpaṅkara.
và được thanh lọc hoàn toàn.
868
15.
15.
15.
869
Cattāri satasahassāni, chaḷabhiññā mahiddhikā;
Four hundred thousand with the six supernormal powers, of great psychic potency,
Bốn trăm ngàn vị A-la-hán có sáu thắng trí và đại thần thông,
870
Dīpaṅkaraṃ lokaviduṃ, parivārenti sabbadā.
always surrounded Dīpaṅkara, the Knower of the World.
luôn bao quanh Đức Dīpaṅkara, Đấng Hiểu Biết Thế Gian.
871
16.
16.
16.
872
Ye keci tena samayena, jahanti mānusaṃ bhavaṃ;
Whoever at that time abandoned the human state,
Vào thời điểm đó, bất kỳ ai từ bỏ đời sống thế tục
873
Apattamānasā sekhā, garahitā bhavanti te.
if they were learners who had not attained their goal, they were censured.
mà là những bậc Hữu Học chưa đạt được A-la-hán quả, thì đều bị khiển trách.
874
17.
17.
17.
875
Supupphitaṃ pāvacanaṃ, arahantehi tādihi;
The teaching, in full bloom with such Arahants,
Giáo pháp được những vị A-la-hán như vậy làm cho nở rộ,
876
Khīṇāsavehi vimalehi, upasobhati sabbadā.
with those who had destroyed the taints, the immaculate ones, was always resplendent.
những vị đã tận diệt lậu hoặc, không còn cấu uế, luôn luôn trang nghiêm.
877
18.
18.
18.
878
Nagaraṃ rammavatī nāma, sudevo nāma khattiyo;
The city was named Rammavatī, the khattiya was named Sudeva;
Thành phố tên là Rammavatī, vị vua tên là Sudeva;
879
Sumedhā nāma janikā, dīpaṅkarassa satthuno.
the mother of the Teacher Dīpaṅkara was named Sumedhā.
Mẹ của Đức Đạo Sư Dīpaṅkara tên là Sumedhā.
880
19.
19.
19.
881
Dasavassasahassāni, agāraṃ ajjha so vasi* ;
For ten thousand years he dwelt in the household;
Ngài đã sống trong gia đình mười ngàn năm;
882
Haṃsā koñcā mayūrā ca, tayo pāsādamuttamā.
Haṃsā, Koñcā, and Mayūrā were the three excellent palaces.
Ba cung điện tối thượng là Haṃsa, Koñca và Mayūra.
883
20.
20.
20.
884
Tīṇisatasahassāni, nāriyo samalaṅkatā;
There were three hundred thousand well-adorned women;
Ba trăm ngàn nữ nhân trang sức lộng lẫy;
885
Padumā nāma sā nārī, usabhakkhandho atrajo.
That woman was named Padumā, the son was Usabhakkhandha.
Vị nữ nhân ấy tên là Padumā, con trai là Usabhakkhandha.
886
21.
21.
21.
887
Nimitte caturo disvā, hatthiyānena nikkhami;
Having seen the four signs, he went forth on an elephant vehicle;
Thấy bốn điềm báo, Ngài xuất gia bằng xe voi;
888
Anūnadasamāsāni, padhāne padahī jino.
For a full ten months, the Victor engaged in the striving.
Đấng Chiến Thắng đã tinh tấn tu tập không dưới mười tháng.
889
22.
22.
22.
890
Padhānacāraṃ caritvāna, abujjhi mānasaṃ muni;
Having undertaken the practice of striving, the Sage understood the goal;
Sau khi tinh tấn tu tập, Đại Hiền giả đã giác ngộ tâm;
891
Brahmunā yācito santo, dīpaṅkaro mahāmuni.
Requested by Brahmā, the serene Dīpaṅkara, the Great Sage.
Đức Dīpaṅkara Đại Hiền giả đã được Phạm Thiên thỉnh cầu.
892
23.
23.
23.
893
Vatti cakkaṃ mahāvīro, nandārāme sirīghare* ;
The Great Hero turned the Wheel in the glorious monastery at Nandārāma;
Đại Anh Hùng đã chuyển Pháp luân tại Nandārāma, trong ngôi nhà vinh quang;
894
Nisinno sirīsamūlamhi, akā titthiyamaddanaṃ.
Seated at the foot of a Sirīsa tree, he accomplished the subjugation of the heretics.
Ngài ngồi dưới gốc cây Sirī, đã hàng phục ngoại đạo.
895
24.
24.
24.
896
Sumaṅgalo ca tisso ca, ahesuṃ aggasāvakā;
Sumaṅgala and Tissa were the chief disciples;
Sumaṅgala và Tissa là hai vị Thượng Thủ Thanh Văn;
897
Sāgato* nāmupaṭṭhāko, dīpaṅkarassa satthuno.
The attendant named Sāgata served the Teacher Dīpaṅkara.
Vị thị giả của Đức Đạo Sư Dīpaṅkara tên là Sāgata.
898
25.
25.
25.
899
Nandā ceva sunandā ca, ahesuṃ aggasāvikā;
Nandā and Sunandā were the chief female disciples;
Nandā và Sunandā là hai vị Thượng Thủ Thanh Văn Ni;
900
Bodhi tassa bhagavato, pipphalīti pavuccati.
The Bodhi tree of that Blessed One is called the Pipphalī.
Cây Bồ-đề của Đức Thế Tôn ấy được gọi là Pipphalī.
901
26.
26.
26.
902
Tapussabhallikā* nāma, ahesuṃ aggupaṭṭhakā;
Tapussa and Bhallika were the chief male lay supporters;
Tapussa và Bhallika là hai vị Thượng Thủ Cư Sĩ Nam;
903
Sirimā koṇā upaṭṭhikā, dīpaṅkarassa satthuno.
Sirimā and Soṇā were the chief female lay supporters of the Teacher Dīpaṅkara.
Sirimā và Koṇā là hai vị Thượng Thủ Cư Sĩ Nữ của Đức Đạo Sư Dīpaṅkara.
904
27.
27.
27.
905
Asītihatthamubbedho, dīpaṅkaro mahāmuni;
The Great Sage Dīpaṅkara was eighty cubits in height;
Đức Dīpaṅkara Đại Hiền giả cao tám mươi cánh tay;
906
Sobhati dīparukkhova, sālarājāva phullito.
He shone like a lamp-post, like a kingly Sāla tree in full bloom.
Ngài rực rỡ như cột đèn, như cây sāla vương nở hoa.
907
28.
28.
28.
908
Satasahassavassāni, āyu tassa mahesino;
The lifespan of that Great Sage was one hundred thousand years;
Tuổi thọ của Đức Đại Hiền giả ấy là một trăm ngàn năm;
909
Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.
Remaining for that long, he ferried many people across.
Sống lâu như vậy, Ngài đã cứu độ rất nhiều chúng sanh.
910
29.
29.
29.
911
Jotayitvāna saddhammaṃ, santāretvā mahājanaṃ;
Having illuminated the good Dhamma, having guided the great multitude across;
Sau khi làm sáng tỏ Chánh Pháp, cứu độ đại chúng;
912
Jalitvā aggikkhandhova, nibbuto so sasāvako.
Like a mass of fire, he, along with his disciples, was extinguished.
Ngài đã nhập Niết-bàn cùng với các Thanh Văn, như một đống lửa đã cháy hết.
913
30.
30.
30.
914
Sā ca iddhi so ca yaso, tāni ca pādesu cakkaratanāni;
That spiritual power, that fame, and those jewel-like wheels on the soles of his feet;
Cả thần thông ấy, cả danh tiếng ấy, và cả những dấu bánh xe báu trên bàn chân ấy;
915
Sabbaṃ tamantarahitaṃ* , nanu rittā sabbasaṅkhārā* .
All of that has vanished. Are not all conditioned things empty?
Tất cả đều biến mất. Phải chăng tất cả các hành đều trống rỗng?
916
31.
31.
31.
917
Dīpaṅkaro jino satthā, nandārāmamhi nibbuto;
The Victor, the Teacher Dīpaṅkara, attained Nibbāna in Nandārāma;
Đức Dīpaṅkara, Đấng Chiến Thắng, Đạo Sư, đã nhập Niết-bàn tại Nandārāma;
918
Tatthevassa jinathūpo, chattiṃsubbedhayojanoti.
There itself, the Victor’s stūpa is thirty-six yojanas high.
Tháp xá-lợi của Đấng Chiến Thắng ấy cao ba mươi sáu do tuần.
919

4. Koṇḍaññabuddhavaṃso

4. The Chronicle of Koṇḍañña Buddha

4. Phật Sử Koṇḍañña

920
1.
1.
1.
921
Dīpaṅkarassa aparena, koṇḍañño nāma nāyako;
After Dīpaṅkara, there was a leader named Koṇḍañña;
Sau Đức Dīpaṅkara, có Đấng Lãnh Đạo tên là Koṇḍañña;
922
Anantatejo amitayaso, appameyyo durāsado.
Of infinite power, immeasurable fame, incomparable and unassailable.
Ngài có uy lực vô biên, danh tiếng vô lượng, không thể đo lường, khó tiếp cận.
923
2.
2.
2.
924
Dharaṇūpamo khamanena, sīlena sāgarūpamo;
In patience, he was like the earth; in virtue, like the ocean;
Ngài giống như đất về sự nhẫn nại, giống như biển về giới đức;
925
Samādhinā merūpamo, ñāṇena gaganūpamo.
In concentration, like Mount Meru; in wisdom, like the sky.
Giống như núi Meru về định, giống như bầu trời về trí tuệ.
926
3.
3.
3.
927
Indriyabalabojjhaṅga-maggasaccappakāsanaṃ;
The exposition of the faculties, powers, factors of enlightenment, paths, and truths;
Đức Phật luôn tuyên thuyết về các căn, lực, giác chi, đạo và sự thật,
928
Pakāsesi sadā buddho, hitāya sabbapāṇinaṃ.
The Buddha always proclaimed this for the welfare of all living beings.
vì lợi ích của tất cả chúng sanh.
929
4.
4.
4.
930
Dhammacakkaṃ pavattente, koṇḍaññe lokanāyake;
When Koṇḍañña, the leader of the world, turned the Wheel of Dhamma;
Khi Đức Koṇḍañña, Đấng Lãnh Đạo Thế Gian, chuyển Pháp luân,
931
Koṭisatasahassānaṃ, paṭhamābhisamayo ahu.
The first realization of the truth occurred for one hundred thousand koṭis.
một trăm ngàn crore chúng sanh đã giác ngộ lần đầu tiên.
932
5.
5.
5.
933
Tato parampi desente, naramarūnaṃ samāgame;
Then, when he taught again at an assembly of humans and devas;
Sau đó, khi Ngài thuyết pháp trong cuộc hội họp của chư thiên và loài người,
934
Navutikoṭisahassānaṃ, dutiyābhisamayo ahu.
The second realization of the truth occurred for ninety thousand koṭis.
chín mươi ngàn crore chúng sanh đã giác ngộ lần thứ hai.
935
6.
6.
6.
936
Titthiye abhimaddanto, yadā dhammamadesayi;
When he taught the Dhamma while subjugating the heretics;
Khi Ngài hàng phục ngoại đạo và thuyết pháp,
937
Asītikoṭisahassānaṃ, tatiyābhisamayo ahu.
The third realization of the truth occurred for eighty thousand koṭis.
tám mươi ngàn crore chúng sanh đã giác ngộ lần thứ ba.
938
7.
7.
7.
939
Sannipātā tayo āsuṃ, koṇḍaññassa mahesino;
There were three assemblies for the Great Sage Koṇḍañña;
Có ba cuộc hội họp (của A-la-hán) dưới thời Đức Koṇḍañña Đại Hiền giả;
940
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, santacittāna tādinaṃ.
Of those whose cankers were destroyed, who were stainless, of tranquil minds, and steadfast.
của những vị đã tận diệt lậu hoặc, không còn cấu uế, tâm an tịnh, như vậy.
941
8.
8.
8.
942
Koṭisatasahassānaṃ, paṭhamo āsi samāgamo;
The first assembly was of one hundred thousand koṭis;
Cuộc hội họp đầu tiên có một trăm ngàn crore vị;
943
Dutiyo koṭisahassānaṃ, tatiyo navutikoṭinaṃ.
The second was of one thousand koṭis, the third of ninety koṭis.
Thứ hai có một ngàn crore vị, thứ ba có chín mươi crore vị.
944
9.
9.
9.
945
Ahaṃ tena samayena, vijitāvī nāma khattiyo;
At that time, I was a khattiya named Vijitāvī;
Vào thời điểm đó, tôi là vị vua tên là Vijitāvī;
946
Samuddaṃ antamantena, issariyaṃ vattayāmahaṃ.
I exercised sovereignty over the earth bounded by the ocean.
Tôi đã cai trị vương quốc với biển làm ranh giới.
947
10.
10.
10.
948
Koṭisatasahassānaṃ, vimalānaṃ mahesinaṃ;
One hundred thousand koṭis of the stainless Great Sages;
Tôi đã cúng dường thức ăn thượng vị cho một trăm ngàn crore vị A-la-hán không còn cấu uế, đại hiền giả,
949
Saha lokagganāthena, paramannena tappayiṃ.
Together with the foremost leader of the world, I satisfied with the finest food.
cùng với Đấng Lãnh Đạo tối thượng của thế gian.
950
11.
11.
11.
951
Sopi maṃ buddho byākāsi, koṇḍañño lokanāyako;
That Buddha Koṇḍañña, the leader of the world, also made a prophecy about me:
Đức Phật Koṇḍañña, Đấng Lãnh Đạo Thế Gian, cũng đã thọ ký cho tôi:
952
‘‘Aparimeyyito kappe, buddho loke bhavissati.
“In an immeasurable eon from now, he will become a Buddha in the world.
“Vô số kiếp sau, một vị Phật sẽ xuất hiện trên thế gian.
953
12.
12.
12.
954
‘‘Padhānaṃ padahitvāna, katvā dukkarakārikaṃ;
“Having engaged in the striving, having performed the difficult practice;
Sau khi tinh tấn tu tập và thực hành khổ hạnh khó khăn,
955
Assatthamūle sambuddho, bujjhissati mahāyaso.
The one of great fame will awaken to full enlightenment at the foot of an Assattha tree.
Đấng Chánh Đẳng Giác với đại danh tiếng sẽ giác ngộ dưới gốc cây Assattha.
956
13.
13.
13.
957
‘‘Imassa janikā mātā, māyā nāma bhavissati;
“His birth mother will be named Māyā;
Mẹ của Ngài sẽ tên là Māyā;
958
Pitā suddhodano nāma, ayaṃ hessati gotamo.
His father will be named Suddhodana, and he will be Gotama.
Cha tên là Suddhodana. Vị này sẽ là Gotama.
959
14.
14.
14.
960
‘‘Kolito upatisso ca, aggā hessanti sāvakā;
“Kolita and Upatissa will be the chief disciples;
Kolita và Upatissa sẽ là hai vị Thượng Thủ Thanh Văn;
961
Ānando nāmupaṭṭhāko, upaṭṭhissatimaṃ jinaṃ.
An attendant named Ānanda will serve this Victor.
Vị thị giả tên là Ānanda sẽ hầu hạ Đấng Chiến Thắng này.
962
15.
15.
15.
963
‘‘Khemā uppalavaṇṇā ca, aggā hessanti sāvikā;
“Khemā and Uppalavaṇṇā will be the chief female disciples;
Khemā và Uppalavaṇṇā sẽ là hai vị Thượng Thủ Thanh Văn Ni;
964
Bodhi tassa bhagavato, assatthoti pavuccati.
The Bodhi tree of that Blessed One is called the Assattha.
Cây Bồ-đề của Đức Thế Tôn ấy được gọi là Assattha.
965
16.
16.
16.
966
‘‘Citto ca hatthāḷavako, aggā hessantupaṭṭhakā;
“Citta and Hatthāḷavaka will be the chief male lay supporters;
Citta và Hatthāḷavaka sẽ là hai vị Thượng Thủ Cư Sĩ Nam;
967
Nandamātā ca uttarā, aggā hessantupaṭṭhikā;
Nandamātā and Uttarā will be the chief female lay supporters;
Nandamātā và Uttarā sẽ là hai vị Thượng Thủ Cư Sĩ Nữ;
968
Āyu vassasataṃ tassa, gotamassa yasassino’’.
The lifespan of that glorious Gotama will be one hundred years.”
Tuổi thọ của Đức Gotama danh tiếng ấy là một trăm năm.”
969
17.
17.
17.
970
Idaṃ sutvāna vacanaṃ, asamassa mahesino;
Having heard these words of the peerless Great Sage;
Nghe lời thọ ký ấy của Đức Đại Hiền giả vô song,
971
Āmoditā naramarū, buddhabījaṃ kira ayaṃ.
Humans and devas rejoiced, “This one is indeed a Buddha-seed.”
chư thiên và loài người hoan hỷ: “Đây chính là hạt giống Phật!”
972
18.
18.
18.
973
Ukkuṭṭhisaddā vattanti, apphoṭenti hasanti ca;
Shouts of acclamation arose, they snapped their fingers and laughed;
Những tiếng reo hò vang lên, họ vỗ tay và cười;
974
Katañjalī namassanti, dasasahassidevatā.
The deities of the ten-thousand world systems paid homage with joined palms.
Mười ngàn chư thiên chắp tay cung kính.
975
19.
19.
19.
976
‘‘Yadimassa lokanāthassa, virajjhissāma sāsanaṃ;
“If we should miss the teaching of this leader of the world;
“Nếu chúng ta bỏ lỡ giáo pháp của Đấng Lãnh Đạo thế gian này,
977
Anāgatamhi addhāne, hessāma sammukhā imaṃ.
In a future time, we shall be in the presence of this one.
trong tương lai, chúng ta sẽ được diện kiến Ngài.
978
20.
20.
20.
979
‘‘Yathā manussā nadiṃ tarantā, paṭititthaṃ virajjhiya;
“Just as men crossing a river, having missed the direct landing place,
Cũng như những người vượt sông, nếu bỏ lỡ bến đò chính,
980
Heṭṭhātitthe gahetvāna, uttaranti mahānadiṃ.
take a lower landing place and cross the great river.
họ sẽ tìm bến đò phía dưới để vượt qua con sông lớn.
981
21.
21.
21.
982
‘‘Evameva mayaṃ sabbe, yadi muñcāmimaṃ jinaṃ;
“So indeed, all of us, if we miss this Jina,
Cũng vậy, nếu tất cả chúng ta bỏ lỡ Đấng Chiến Thắng này,
983
Anāgatamhi addhāne, hessāma sammukhā imaṃ’’.
in a future time, we shall be face-to-face with him.”
trong tương lai, chúng ta sẽ được diện kiến Ngài.”
984
22.
22.
22.
985
Tassāhaṃ vacanaṃ sutvā, bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ;
Having heard his words, I made my mind exceedingly serene;
Nghe lời ấy, tôi càng thêm hoan hỷ;
986
Tameva atthaṃ sādhento, mahārajjaṃ jine adaṃ;
fulfilling that very purpose, I gave my great kingdom to the Jina;
Để thành tựu mục đích ấy, tôi đã cúng dường đại vương quốc cho Đấng Chiến Thắng;
987
Mahārajjaṃ daditvāna* , pabbajiṃ tassa santike.
having given my great kingdom, I went forth in his presence.
Sau khi cúng dường đại vương quốc, tôi đã xuất gia dưới sự hướng dẫn của Ngài.
988
23.
23.
23.
989
Suttantaṃ vinayañcāpi, navaṅgaṃ satthusāsanaṃ;
The Suttanta and the Vinaya, the nine-limbed Dispensation of the Teacher;
Tôi đã học thuộc lòng toàn bộ giáo pháp của Đạo Sư gồm chín chi phần, cả Suttanta và Vinaya,
990
Sabbaṃ pariyāpuṇitvāna, sobhayiṃ jinasāsanaṃ.
having learned it all, I adorned the Jina’s Dispensation.
và làm rạng danh giáo pháp của Đấng Chiến Thắng.
991
24.
24.
24.
992
Tatthappamatto viharanto, nisajjaṭṭhānacaṅkame;
Dwelling there diligently, in sitting, standing, and walking;
Sống không phóng dật ở đó, trên những nơi ngồi và kinh hành,
993
Abhiññāpāramiṃ gantvā, brahmalokamagañchahaṃ.
having reached the perfection of the higher knowledges, I went to the Brahma-world.
tôi đã đạt đến ba-la-mật của các thắng trí và đi đến cõi Phạm thiên.
994
25.
25.
25.
995
Nagaraṃ rammavatī nāma, sunando nāma khattiyo;
The city was named Rammavatī, the khattiya was named Sunanda;
Thành phố tên là Rammavatī, vị vua tên là Sunanda;
996
Sujātā nāma janikā, koṇḍaññassa mahesino.
the mother of the Great Sage Koṇḍañña was named Sujātā.
Mẹ của Đức Koṇḍañña Đại Hiền giả tên là Sujātā.
997
26.
26.
26.
998
Dasavassasahassāni, agāraṃ ajjha so vasi* ;
For ten thousand years he dwelt and ruled in the household;
Ngài đã sống trong gia đình mười ngàn năm;
999
Suci suruci subho ca, tayo pāsādamuttamā.
Suci, Suruci, and Subha were the three excellent palaces.
Ba cung điện tối thượng là Suci, Suruci và Subha.
1000
27.
27.
27.
1001
Tīṇisatasahassāni, nāriyo samalaṅkatā;
Three hundred thousand ladies, beautifully adorned;
Ba trăm ngàn nữ nhân trang sức lộng lẫy;
1002
Rucidevī nāma nārī, vijitaseno atrajo.
the chief consort was named Rucidevī, the son was Vijitasena.
Vị nữ nhân ấy tên là Rucidevī, con trai là Vijitasena.
1003
28.
28.
28.
1004
Nimitte caturo disvā, rathayānena nikkhami;
Seeing the four signs, he departed by chariot;
Thấy bốn điềm báo, Ngài xuất gia bằng xe ngựa;
1005
Anūnadasamāsāni, padhānaṃ padahī jino.
for a full ten months the Jina strove in the striving.
Đấng Chiến Thắng đã tinh tấn tu tập không dưới mười tháng.
1006
29.
29.
29.
1007
Brahmunā yācito santo, koṇḍañño dvipaduttamo;
Requested by Brahmā, the serene Koṇḍañña, supreme among bipeds,
Đức Koṇḍañña, Đấng Tối Thượng trong loài hai chân, được Phạm Thiên thỉnh cầu,
1008
Vatti cakkaṃ mahāvīro, devānaṃ nagaruttame.
the Great Hero turned the Wheel in the excellent city of the devas.
Đại Anh Hùng đã chuyển Pháp luân tại thành phố tối thượng của chư thiên.
1009
30.
30.
30.
1010
Bhaddo ceva subhaddo ca, ahesuṃ aggasāvakā;
Bhadda and Subhadda were the chief disciples;
Bhadda và Subhadda là hai vị Thượng Thủ Thanh Văn;
1011
Anuruddho nāmupaṭṭhāko, koṇḍaññassa mahesino.
the attendant of the Great Sage Koṇḍañña was named Anuruddha.
Vị thị giả của Đức Koṇḍañña Đại Hiền giả tên là Anuruddha.
1012
31.
31.
31.
1013
Tissā ca upatissā ca, ahesuṃ aggasāvikā;
Tissā and Upatissā were the chief female disciples;
Tissā và Upatissā là hai vị Thượng Thủ Thanh Văn Ni;
1014
Sālakalyāṇiko bodhi, koṇḍaññassa mahesino.
the Bodhi tree of the Great Sage Koṇḍañña was the Sālakalyāṇī.
Cây Bồ-đề của Đức Phật Koṇḍañña, bậc Đại hiền, là cây Sāla Kalyāṇī.
1015
32.
32.
32.
1016
Soṇo ca upasoṇo ca, ahesuṃ aggupaṭṭhakā;
Soṇa and Upasoṇa were the chief male attendants;
Tôn giả Soṇa và Tôn giả Upasoṇa là hai vị thị giả chính;
1017
Nandā ceva sirīmā ca, ahesuṃ aggupaṭṭhikā.
Nandā and Sirīmā were the chief female attendants.
Nandā và Sirīmā là hai vị nữ thị giả chính.
1018
33.
33.
33.
1019
So aṭṭhāsīti hatthāni, accuggato mahāmuni;
That Great Sage was eighty-eight cubits in height;
Đức Đại Hiền ấy cao tám mươi tám cubit;
1020
Sobhate uḷurājāva sūriyo majjhanhike yathā.
he shone like the king of the stars, like the sun at midday.
Ngài rực rỡ như vầng trăng và như mặt trời vào giữa trưa.
1021
34.
34.
34.
1022
Vassasatasahassāni, āyu vijjati tāvade;
The lifespan at that time was one hundred thousand years;
Tuổi thọ lúc bấy giờ là một trăm ngàn năm;
1023
Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.
remaining for that long, he led many people across.
Ngài an trụ trong khoảng thời gian ấy, đã cứu độ vô số chúng sinh.
1024
35.
35.
35.
1025
Khīṇāsavehi vimalehi, vicittā āsi medanī;
The earth was variegated with the stainless destroyers of the cankers;
Mặt đất trở nên đa dạng với các bậc A-la-hán vô nhiễm, đã đoạn trừ các lậu hoặc;
1026
Yathā gaganamuḷūhi, evaṃ so upasobhatha.
just as the sky is adorned with constellations, so did he shine.
Giống như bầu trời rực rỡ với các vì sao, Ngài cũng rực rỡ như vậy.
1027
36.
36.
36.
1028
Tepi nāgā appameyyā, asaṅkhobhā durāsadā;
Those great beings, immeasurable, unshakeable, and unassailable,
Những bậc vĩ đại ấy, không thể đếm được, không thể lay chuyển, khó tiếp cận;
1029
Vijjupātaṃva dassetvā, nibbutā te mahāyasā.
having shown themselves like a flash of lightning, those of great fame attained Nibbāna.
Sau khi hiển hiện như một tia chớp, những bậc đại danh tiếng ấy đã nhập Niết-bàn.
1030
37.
37.
37.
1031
Sā ca atuliyā jinassa iddhi, ñāṇaparibhāvito ca samādhi;
And that unequalled psychic power of the Jina, and the concentration cultivated by wisdom;
Phép thần thông vô song của Đức Phật và định được tu tập bằng trí tuệ;
1032
Sabbaṃ tamantarahitaṃ, nanu rittā sabbasaṅkhārā.
all of that has vanished. Are not all conditioned things empty?
Tất cả những điều đó đã biến mất. Phải chăng tất cả các hành là trống rỗng?
1033
38.
38.
38.
1034
Koṇḍañño pavaro buddho, candārāmamhi nibbuto;
The excellent Buddha Koṇḍañña attained Nibbāna in the Candārāma;
Đức Phật Koṇḍañña tối thượng đã nhập Niết-bàn tại khu vườn Candārāma;
1035
Tattheva cetiyo citto, satta yojanamussitoti.
there a splendid cetiya stands, seven yojanas high.
Chính tại đó, một bảo tháp đã được xây dựng, cao bảy do-tuần.
1036

5. Maṅgalabuddhavaṃso

5. The Chronicle of Maṅgala Buddha

5. Phật sử Đức Mangala

1037
1.
1.
1.
1038
Koṇḍaññassa aparena, maṅgalo nāma nāyako;
After Koṇḍañña, the leader named Maṅgala,
Sau Đức Phật Koṇḍañña, có một vị Đạo Sư tên là Mangala;
1039
Tamaṃ loke nihantvāna, dhammokkamabhidhārayi.
dispelling the darkness in the world, held aloft the lamp of the Dhamma.
Ngài đã diệt trừ bóng tối trong thế gian và thắp sáng ngọn đuốc Chánh pháp.
1040
2.
2.
2.
1041
Atulāsi pabhā tassa, jinehaññehi uttariṃ;
Unequalled was his radiance, surpassing that of other Jinas;
Hào quang của Ngài là vô song, vượt trội hơn các Đức Phật khác;
1042
Candasūriyapabhaṃ hantvā, dasasahassī virocati.
overcoming the light of the moon and sun, it illuminates the ten-thousand-world system.
Ngài đã xua tan ánh sáng của mặt trăng và mặt trời, chiếu sáng mười ngàn thế giới.
1043
3.
3.
3.
1044
Sopi buddho pakāsesi, caturo saccavaruttame;
That Buddha also proclaimed the four excellent, supreme truths;
Đức Phật ấy đã thuyết giảng Tứ Diệu Đế tối thượng;
1045
Te te saccarasaṃ pītvā, vinodenti mahātamaṃ.
drinking the taste of those truths, they dispel the great darkness.
Những người ấy, sau khi nếm hương vị Chân lý, đã xua tan bóng tối vĩ đại.
1046
4.
4.
4.
1047
Patvāna bodhimatulaṃ, paṭhame dhammadesane;
Having attained the unequalled Bodhi, at the first teaching of the Dhamma,
Sau khi đạt được giác ngộ vô song, trong lần thuyết pháp đầu tiên;
1048
Koṭisatasahassānaṃ, dhammābhisamayo ahu.
there was a realization of the Dhamma for one hundred thousand koṭis.
Một trăm ngàn triệu chúng sinh đã chứng ngộ Chánh pháp.
1049
5.
5.
5.
1050
Surindadevabhavane, buddho dhammamadesayi;
In the abode of the deva Surinda, the Buddha taught the Dhamma;
Đức Phật đã thuyết pháp tại cung điện của chư Thiên Indra;
1051
Tadā koṭisahassānaṃ* , dutiyo samayo ahu.
then, for one thousand koṭis, the second realization occurred.
Khi ấy, một ngàn triệu chúng sinh đã chứng ngộ lần thứ hai.
1052
6.
6.
6.
1053
Yadā sunando cakkavattī, sambuddhaṃ upasaṅkami;
When the universal monarch Sunanda approached the Sambuddha,
Khi vị Chuyển Luân Vương Sunanda đến gặp Đức Phật Toàn Giác;
1054
Tadā āhani sambuddho, dhammabheriṃ varuttamaṃ.
then the Sambuddha sounded the excellent, supreme drum of the Dhamma.
Khi ấy, Đức Phật Toàn Giác đã gióng lên tiếng trống Chánh pháp tối thượng.
1055
7.
7.
7.
1056
Sunandassānucarā janatā, tadāsuṃ navutikoṭiyo;
The people in Sunanda’s retinue at that time were ninety koṭis;
Khi ấy, chín mươi triệu người là tùy tùng của Sunanda;
1057
Sabbepi te niravasesā, ahesuṃ ehi bhikkhukā.
all of them, without exception, became ‘ehi-bhikkhus’.
Tất cả họ, không còn sót lại, đều trở thành các vị Tỳ-kheo "Ehi Bhikkhu".
1058
8.
8.
8.
1059
Sannipātā tayo āsuṃ, maṅgalassa mahesino;
There were three assemblies for the Great Sage Maṅgala;
Có ba cuộc hội họp của các vị A-la-hán dưới thời Đức Mangala, bậc Đại hiền;
1060
Koṭisatasahassānaṃ, paṭhamo āsi samāgamo.
the first gathering was of one hundred thousand koṭis.
Cuộc hội họp đầu tiên có một trăm ngàn triệu vị.
1061
9.
9.
9.
1062
Dutiyo koṭisatasahassānaṃ, tatiyo navutikoṭinaṃ;
The second was of one hundred thousand koṭis, the third of ninety koṭis;
Cuộc hội họp thứ hai có một trăm ngàn triệu vị, cuộc thứ ba có chín mươi triệu vị;
1063
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, tadā āsi samāgamo.
such was the gathering then of the stainless destroyers of the cankers.
Đó là cuộc hội họp của các bậc A-la-hán vô nhiễm, đã đoạn trừ các lậu hoặc.
1064
10.
10.
10.
1065
Ahaṃ tena samayena, surucī nāma brāhmaṇo;
At that time, I was a brahmin named Suruci,
Khi ấy, tôi là một Bà-la-môn tên là Suruci;
1066
Ajjhāyako mantadharo, tiṇṇaṃ vedāna pāragū.
a reciter and master of the mantras, a master of the three Vedas.
Tôi là người học hỏi, ghi nhớ các thần chú, thông thạo ba bộ Veda.
1067
11.
11.
11.
1068
Tamahaṃ upasaṅkamma, saraṇaṃ gantvāna satthuno;
Approaching him and going for refuge to the Teacher,
Tôi đã đến gần, quy y bậc Đạo Sư;
1069
Sambuddhappamukhaṃ saṅghaṃ, gandhamālena pūjayiṃ;
I honored the Saṅgha, headed by the Sambuddha, with perfumes and garlands;
Tôi đã cúng dường Tăng đoàn do Đức Phật Toàn Giác dẫn đầu bằng hương hoa;
1070
Pūjetvā gandhamālena, gavapānena tappayiṃ.
having honored them with perfumes and garlands, I satisfied them with a drink of milk.
Sau khi cúng dường bằng hương hoa, tôi đã dâng cúng sữa bò.
1071
12.
12.
12.
1072
Sopi maṃ buddho byākāsi, maṅgalo dvipaduttamo;
That Buddha, Maṅgala, the best of bipeds, also made a prophecy about me,
Đức Phật Mangala, bậc tối thượng trong loài người, đã thọ ký cho tôi;
1073
‘‘Aparimeyyito kappe, ayaṃ buddho bhavissati.
“In an incalculable number of aeons from now, this one will become a Buddha.
“Trong một kiếp không thể đếm được, vị này sẽ thành Phật.
1074
13.
13.
13.
1075
‘‘Padhānaṃ padahitvāna…pe… hessāma sammukhā imaṃ’’.
“Having striven the striving… and so on… we will be face to face with this one.”
“Sau khi tinh tấn tu hành…pe… chúng ta sẽ gặp mặt vị ấy.”
1076
14.
14.
14.
1077
Tassāpi vacanaṃ sutvā, bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ;
Having heard his words as well, I gladdened my mind even more;
Sau khi nghe lời ấy, tôi càng thêm hoan hỷ trong tâm;
1078
Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ, dasa pāramipūriyā.
I further resolved upon the practice to fulfill the ten perfections.
Tôi đã kiên quyết thực hành thêm các hạnh Ba-la-mật để hoàn thành mười Ba-la-mật.
1079
15.
15.
15.
1080
Tadā pītimanubrūhanto, sambodhivarapattiyā;
Then, cultivating joy for the attainment of supreme enlightenment,
Khi ấy, tôi đã tăng trưởng niềm hoan hỷ, với mong muốn đạt được giác ngộ tối thượng;
1081
Buddhe datvāna maṃ gehaṃ, pabbajiṃ tassa santike.
having given my home to the Buddha, I went forth in his presence.
Sau khi dâng cúng nhà cửa cho Đức Phật, tôi đã xuất gia dưới sự hướng dẫn của Ngài.
1082
16.
16.
16.
1083
Suttantaṃ vinayañcāpi, navaṅgaṃ satthusāsanaṃ;
The Suttanta and the Vinaya, the nine-fold teaching of the Master;
Cả Kinh tạng và Luật tạng, giáo pháp chín chi phần của bậc Đạo Sư;
1084
Sabbaṃ pariyāpuṇitvā, sobhayiṃ jinasāsanaṃ.
having learned it all, I beautified the Jina’s Dispensation.
Tôi đã học thuộc tất cả và làm rạng danh giáo pháp của Đức Phật.
1085
17.
17.
17.
1086
Tatthappamatto viharanto, brahmaṃ bhāvetva bhāvanaṃ;
Dwelling there diligently, having developed the sublime development,
An trú không phóng dật tại đó, sau khi tu tập các pháp Phạm trú;
1087
Abhiññāpāramiṃ gantvā, brahmalokamagacchahaṃ.
and having gone to the perfection of the higher knowledges, I went to the Brahma-world.
Tôi đã đạt đến sự viên mãn của các thắng trí và đã đi đến cõi Phạm thiên.
1088
18.
18.
18.
1089
Uttaraṃ nāma nagaraṃ, uttaro nāma khattiyo;
The city was named Uttara, the khattiya was named Uttara;
Thành phố tên là Uttara, vị vua cha tên là Uttara;
1090
Uttarā nāma janikā, maṅgalassa mahesino.
the mother of the great sage Maṅgala was named Uttarā.
Vị mẫu hậu tên là Uttarā, của Đức Mangala, bậc Đại hiền.
1091
19.
19.
19.
1092
Navavassasahassāni, agāraṃ ajjha so vasi;
For ninety thousand years, he lived in the household;
Ngài đã sống trong gia đình chín ngàn năm;
1093
Yasavā sucimā sirīmā, tayo pāsādamuttamā.
Yasavā, Sucimā, and Sirimā were the three supreme palaces.
Ba cung điện tối thượng là Yasavā, Sucimā và Sirīmā.
1094
20.
20.
20.
1095
Samatiṃsasahassāni, nāriyo samalaṅkatā;
Thirty thousand women, beautifully adorned;
Ba mươi ngàn mỹ nữ được trang điểm;
1096
Yasavatī nāma nārī, sīvalo nāma atrajo.
his wife was named Yasavatī, his son was named Sīvala.
Người vợ tên là Yasavatī, con trai tên là Sīvala.
1097
21.
21.
21.
1098
Nimitte caturo disvā, assayānena nikkhami;
Seeing the four signs, he departed by horse-drawn chariot;
Sau khi thấy bốn điềm báo, Ngài đã xuất gia bằng xe ngựa;
1099
Anūnaaṭṭhamāsāni, padhānaṃ padahī jino.
for a full eight months, the Jina strove the striving.
Đức Phật đã tinh tấn tu hành không thiếu tám tháng.
1100
22.
22.
22.
1101
Brahmunā yācito santo, maṅgalo nāma nāyako;
Requested by Brahmā, the leader named Maṅgala,
Được Phạm thiên thỉnh cầu, Đức Mangala, bậc Đạo Sư;
1102
Vatti cakkaṃ mahāvīro, vane sirīvaruttame.
the great hero, turned the wheel in the supreme, excellent Sirīvara forest.
Đức Đại Hùng đã chuyển bánh xe Chánh pháp trong khu rừng Sirīvaruttama.
1103
23.
23.
23.
1104
Sudevo dhammaseno ca, ahesuṃ aggasāvakā;
Sudeva and Dhammasena were the chief disciples;
Sudeva và Dhammasena là hai vị Thượng thủ đệ tử;
1105
Pālito nāmupaṭṭhāko, maṅgalassa mahesino.
the attendant of the great sage Maṅgala was named Pālita.
Vị thị giả tên là Pālita, của Đức Mangala, bậc Đại hiền.
1106
24.
24.
24.
1107
Sīvalā ca asokā ca, ahesuṃ aggasāvikā;
Sīvalā and Asokā were the chief female disciples;
Sīvalā và Asokā là hai vị Thượng thủ Ni đệ tử;
1108
Bodhi tassa bhagavato, nāgarukkhoti vuccati.
the Bodhi tree of that Fortunate One is called the Nāga tree.
Cây Bồ-đề của Đức Thế Tôn ấy được gọi là Nāgarukkha (cây Na-già).
1109
25.
25.
25.
1110
Nando ceva visākho ca, ahesuṃ aggupaṭṭhakā;
Nanda and Visākha were the chief male patrons;
Nanda và Visākha là hai vị thị giả chính;
1111
Anulā ceva sutanā ca, ahesuṃ aggupaṭṭhikā.
Anulā and Sutanā were the chief female patrons.
Anulā và Sutanā là hai vị nữ thị giả chính.
1112
26.
26.
26.
1113
Aṭṭhāsīti ratanāni, accuggato mahāmuni;
The great sage was eighty-eight cubits in height;
Đức Đại Hiền ấy cao tám mươi tám cubit;
1114
Tato niddhāvatī raṃsī, anekasatasahassiyo.
from him emanated rays numbering many hundreds of thousands.
Từ Ngài phát ra hàng trăm ngàn tia sáng.
1115
27.
27.
27.
1116
Navutivassasahassāni, āyu vijjati tāvade;
The life span at that time was ninety thousand years;
Tuổi thọ lúc bấy giờ là chín mươi ngàn năm;
1117
Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.
remaining for that long, he ferried many people across.
Ngài an trụ trong khoảng thời gian ấy, đã cứu độ vô số chúng sinh.
1118
28.
28.
28.
1119
Yathāpi sāgare ūmī, na sakkā tā gaṇetuye;
Just as the waves in the ocean cannot be counted,
Như những con sóng trên đại dương không thể đếm được;
1120
Tatheva sāvakā tassa, na sakkā te gaṇetuye.
so too his disciples cannot be counted.
Cũng vậy, các đệ tử của Ngài không thể đếm được.
1121
29.
29.
29.
1122
Yāva aṭṭhāsi sambuddho, maṅgalo lokanāyako;
For as long as the Perfectly Enlightened One, Maṅgala, the world leader, remained,
Trong suốt thời gian Đức Mangala, bậc Đạo Sư của thế gian, còn an trụ;
1123
Na tassa sāsane atthi, sakilesamaraṇaṃ* tadā.
at that time, in his Dispensation, there was no death with defilements.
Khi ấy, trong giáo pháp của Ngài, không có sự chết với phiền não.
1124
30.
30.
30.
1125
Dhammokkaṃ dhārayitvāna, santāretvā mahājanaṃ;
Having held aloft the lamp of the Dhamma and ferried the great populace across,
Sau khi thắp sáng ngọn đuốc Chánh pháp, và cứu độ đại chúng;
1126
Jalitvā dhūmaketūva, nibbuto so mahāyaso.
having blazed like a comet, he of great fame was extinguished.
Đức Đại Danh ấy đã nhập Niết-bàn, như một cột khói đã cháy hết.
1127
31.
31.
31.
1128
Saṅkhārānaṃ sabhāvatthaṃ, dassayitvā sadevake;
Having shown the true nature of conditioned things to the world with its devas,
Sau khi chỉ ra bản chất của các hành cho chư Thiên và loài người;
1129
Jalitvā aggikkhandhova, sūriyo atthaṅgato yathā.
having blazed like a mass of fire, just as the sun has set.
Ngài đã nhập Niết-bàn như một khối lửa đã cháy hết, như mặt trời đã lặn.
1130
32.
32.
32.
1131
Uyyāne vassare nāma, buddho nibbāyi maṅgalo;
The Buddha Maṅgala attained Nibbāna in the park named Vassara;
Đức Phật Mangala đã nhập Niết-bàn tại khu vườn tên là Vassara;
1132
Tatthevassa jinathūpo, tiṃsayojanamuggatoti.
there itself the Jina’s thūpa stands thirty yojanas high.
Chính tại đó, bảo tháp của Đức Phật cao ba mươi do-tuần.
1133

6. Sumanabuddhavaṃso

The Chronicle of the Buddha Sumana

6. Phật sử Đức Sumana

1134
1.
1.
1.
1135
Maṅgalassa aparena, sumano nāma nāyako;
After Maṅgala, a leader named Sumana,
Sau Đức Phật Mangala, có một vị Đạo Sư tên là Sumana;
1136
Sabbadhammehi asamo, sabbasattānamuttamo.
unequalled in all dhammas, supreme among all beings.
Ngài là vô song trong tất cả các pháp, tối thượng trong tất cả chúng sinh.
1137
2.
2.
2.
1138
Tadā amatabheriṃ so, āhanī mekhale pure;
At that time, he sounded the drum of the deathless in the city of Mekhala,
Khi ấy, Ngài đã gióng lên tiếng trống bất tử tại thành phố Mekhala;
1139
Dhammasaṅkhasamāyuttaṃ, navaṅgaṃ jinasāsanaṃ.
the nine-fold Dispensation of the Jina, endowed with the conch of the Dhamma.
Giáo pháp chín chi phần của Đức Phật, kết hợp với tiếng tù và Chánh pháp.
1140
3.
3.
3.
1141
Nijjinitvā kilese so, patvā sambodhimuttamaṃ;
Having conquered the defilements and attained supreme enlightenment,
Sau khi chiến thắng các phiền não, và đạt được giác ngộ tối thượng;
1142
Māpesi nagaraṃ satthā, saddhammapuravaruttamaṃ.
the Teacher created a city, the supreme, excellent city of the true Dhamma.
Bậc Đạo Sư đã tạo ra thành phố tối thượng của Chánh pháp.
1143
4.
4.
4.
1144
Nirantaraṃ akuṭilaṃ, ujuṃ vipulavitthataṃ;
Unbroken, uncrooked, straight, vast and wide,
Không gián đoạn, không quanh co, thẳng thắn, rộng lớn và bao la;
1145
Māpesi so mahāvīthiṃ, satipaṭṭhānavaruttamaṃ.
he created a great highway, the supreme, excellent establishments of mindfulness.
Ngài đã tạo ra con đường vĩ đại tối thượng của Tứ Niệm Xứ.
1146
5.
5.
5.
1147
Phale cattāri sāmaññe, catasso paṭisambhidā;
The four fruits of recluseship, the four analytical knowledges,
Bốn Thánh quả, bốn Tuệ phân tích;
1148
Chaḷabhiññāṭṭhasamāpattī, pasāresi tattha vīthiyaṃ.
the six higher knowledges and the eight attainments, he spread them out on that highway.
Sáu Thắng trí và tám Thiền định đã được Ngài thiết lập trên con đường ấy.
1149
6.
6.
6.
1150
Ye appamattā akhilā, hirivīriyehupāgatā;
Those who are diligent, free from hindrances, and endowed with moral shame and energy,
Những người không phóng dật, không có chướng ngại, đầy hổ thẹn và tinh tấn;
1151
Te te ime guṇavare, ādiyanti yathā sukhaṃ.
they take up these excellent qualities with ease.
Những người ấy đã thọ nhận những phẩm chất cao quý này một cách an lạc.
1152
7.
7.
7.
1153
Evametena yogena, uddharanto mahājanaṃ;
In this way, by this method, uplifting the great populace,
Bằng phương pháp này, Ngài đã cứu độ đại chúng;
1154
Bodhesi paṭhamaṃ satthā, koṭisatasahassiyo.
the Teacher first awakened one hundred thousand koṭis.
Bậc Đạo Sư đã giác ngộ một trăm ngàn triệu chúng sinh lần đầu tiên.
1155
8.
8.
8.
1156
Yamhi kāle mahāvīro, ovadī titthiye gaṇe;
At the time when the great hero instructed the assembly of heretics,
Vào thời điểm Đức Đại Hùng quở trách các nhóm ngoại đạo;
1157
Koṭisahassābhisamiṃsu* , dutiye dhammadesane.
there was a second realization for one thousand koṭis at that Dhamma teaching.
Một ngàn triệu chúng sinh đã chứng ngộ trong lần thuyết pháp thứ hai.
1158
9.
9.
9.
1159
Yadā devā manussā ca, samaggā ekamānasā;
When devas and humans, united with a single mind,
Khi chư Thiên và loài người, đồng lòng nhất trí;
1160
Nirodhapañhaṃ pucchiṃsu, saṃsayañcāpi mānasaṃ.
asked the question on cessation and the doubt in their minds,
Đã hỏi về vấn đề diệt trừ và cả những nghi ngờ trong tâm.
1161
10.
10.
10.
1162
Tadāpi dhammadesane, nirodhaparidīpane;
then too, at the Dhamma teaching, in the exposition of cessation,
Khi ấy, trong lần thuyết pháp, khi giải thích về sự diệt trừ;
1163
Navutikoṭisahassānaṃ, tatiyābhisamayo ahu.
there was a third realization for ninety thousand koṭis.
Chín mươi ngàn triệu chúng sinh đã chứng ngộ lần thứ ba.
1164
11.
11.
11.
1165
Sannipātā tayo āsuṃ, sumanassa mahesino;
There were three assemblies for the great sage Sumana,
Có ba cuộc hội họp của các vị A-la-hán dưới thời Đức Sumana, bậc Đại hiền;
1166
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, santacittāna tādinaṃ.
of those whose cankers were destroyed, who were stainless, of tranquil minds, and steadfast.
Của các bậc A-la-hán vô nhiễm, đã đoạn trừ các lậu hoặc, với tâm an tịnh và kiên định.
1167
12.
12.
12.
1168
Vassaṃvutthassa bhagavato, abhighuṭṭhe pavāraṇe;
When the Pavāraṇā of the Blessed One, who had completed the rains-residence, was proclaimed;
Khi Đức Thế Tôn đã an cư mùa mưa và lễ Tự tứ được công bố;
1169
Koṭisatasahassehi, pavāresi tathāgato.
The Tathāgata performed the Pavāraṇā with one hundred thousand crores.
Đức Như Lai đã Tự tứ với một trăm ngàn triệu vị A-la-hán.
1170
13.
13.
13.
1171
Tatoparaṃ sannipāte, vimale kañcanapabbate;
After that, at another time, at the assembly on the pure Golden Mountain;
Sau đó, trong cuộc hội họp thứ hai, trên núi vàng vô nhiễm;
1172
Navutikoṭisahassānaṃ, dutiyo āsi samāgamo.
There was a second gathering of ninety thousand crores.
Chín mươi ngàn triệu vị A-la-hán đã hội họp.
1173
14.
14.
14.
1174
Yadā sakko devarājā, buddhadassanupāgami;
When Sakka, king of the devas, came to see the Buddha;
Khi Sakka, vua của chư Thiên, đến chiêm bái Đức Phật;
1175
Asītikoṭisahassānaṃ, tatiyo āsi samāgamo.
There was a third gathering of eighty thousand crores.
Tám mươi ngàn triệu vị A-la-hán đã hội họp lần thứ ba.
1176
15.
15.
15.
1177
Ahaṃ tena samayena, nāgarājā mahiddhiko;
At that time, I was a Nāga king of great psychic power;
Khi ấy, tôi là một vị vua Nāga đại thần thông;
1178
Atulo nāma nāmena, ussannakusalasañcayo.
Atula was my name, one with an abundance of accumulated merit.
Tên là Atula, đã tích lũy vô số công đức.
1179
16.
16.
16.
1180
Tadāhaṃ nāgabhāvanā, nikkhamitvā sañātibhi;
Then, having left the Nāga realm with my kinsmen,
Khi ấy, tôi cùng với quyến thuộc đã rời khỏi cõi Nāga;
1181
Nāgānaṃ dibbaturiyehi, sasaṅghaṃ jinamupaṭṭhahiṃ.
I attended upon the Jina and his Saṅgha with the celestial music of the Nāgas.
Và đã phụng sự Đức Phật cùng Tăng đoàn bằng âm nhạc thần thánh của Nāga.
1182
17.
17.
17.
1183
Koṭisatasahassānaṃ, annapānena tappayiṃ;
I satisfied one hundred thousand crores with food and drink;
Tôi đã dâng cúng thức ăn và đồ uống cho một trăm ngàn triệu vị A-la-hán;
1184
Paccekadussayugaṃ datvā, saraṇaṃ tamupāgamiṃ.
Having given a pair of robes to each one, I went to them for refuge.
Sau khi dâng cúng mỗi vị một đôi y, tôi đã quy y Ngài.
1185
18.
18.
18.
1186
Sopi maṃ buddho byākāsi, sumano lokanāyako;
That Buddha Sumana, the leader of the world, also made a prophecy about me:
Đức Phật Sumana, bậc Đạo Sư của thế gian, đã thọ ký cho tôi;
1187
‘‘Aparimeyyito kappe, ayaṃ buddho bhavissati.
“In an immeasurable number of aeons from now, this one will become a Buddha.
“Trong một kiếp không thể đếm được, vị này sẽ thành Phật.
1188
19.
19.
19.
1189
‘‘Padhānaṃ padahitvāna…pe… hessāma sammukhā imaṃ’’.
“Having striven in the striving… and so on… we shall be in the presence of this one.”
“Sau khi tinh tấn tu hành…pe… chúng ta sẽ gặp mặt vị ấy.”
1190
20.
20.
20.
1191
Tassāpi vacanaṃ sutvā, bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ;
Hearing his words, I further gladdened my mind;
Nghe lời dạy của Ngài, tâm tôi càng thêm hoan hỷ;
1192
Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ, dasapāramipūriyā.
I undertook a higher practice to fulfil the ten perfections.
Tôi kiên quyết giữ thêm giới hạnh để viên mãn mười Ba-la-mật.
1193
21.
21.
21.
1194
Nagaraṃ mekhalaṃ nāma* , sudatto nāma khattiyo;
The city was named Mekhalā, the khattiya was named Sudatta;
Có thành tên Mekhala, vị vua tên Sudatta;
1195
Sirimā nāma janikā, sumanassa mahesino.
The mother of the great sage Sumana was named Sirimā.
Mẹ là Sirimā, của đức Sumanassa Đại Hiền.
1196
22.
22.
22.
1197
Navavassasahassāni, agāraṃ ajjha so vasi;
For nine thousand years he dwelt in the home;
Ngài sống trong gia đình chín ngàn năm;
1198
Cando sucando vaṭaṃso ca, tayo pāsādamuttamā.
Canda, Sucanda, and Vaṭaṃsa were the three excellent palaces.
Cando, Sucando và Vaṭaṃso là ba cung điện tối thượng.
1199
23.
23.
23.
1200
Tesaṭṭhisatasahassāni, nāriyo samalaṅkatā;
There were sixty-three hundred thousand women, beautifully adorned;
Sáu mươi ba vạn phụ nữ được trang điểm;
1201
Vaṭaṃsikā nāma nārī, anūpamo nāma atrajo.
The chief consort was named Vaṭaṃsikā, the son was named Anūpama.
Người vợ là Vaṭaṃsikā, con trai tên Anūpama.
1202
24.
24.
24.
1203
Nimitte caturo disvā, hatthiyānena nikkhami;
Seeing the four signs, he went forth on an elephant;
Thấy bốn điềm báo, Ngài xuất gia bằng xe voi;
1204
Anūnadasamāsāni, padhānaṃ padahī jino.
For a full ten months, the Jina strove in the striving.
Đức Jinassa đã tinh tấn trong mười tháng trọn vẹn.
1205
25.
25.
25.
1206
Brahmunā yācito santo, sumano lokanāyako;
Requested by Brahmā, the serene Sumana, leader of the world,
Được Phạm Thiên thỉnh cầu, đức Sumanassa, bậc Đạo Sư của thế gian;
1207
Vatti cakkaṃ mahāvīro, mekhale puramuttame.
The great hero, turned the wheel in the excellent city of Mekhalā.
Đấng Đại Anh Hùng đã chuyển Pháp Luân tại thành Mekhala tối thượng.
1208
26.
26.
26.
1209
Saraṇo bhāvitatto ca, ahesuṃ aggasāvakā;
Saraṇa and Bhāvitatta were the chief disciples;
Saraṇa và Bhāvitatta là hai vị Thượng Thủ Thanh Văn;
1210
Udeno nāmupaṭṭhāko, sumanassa mahesino.
The attendant of the great sage Sumana was named Udena.
Udena là thị giả của đức Sumanassa Đại Hiền.
1211
27.
27.
27.
1212
Soṇā ca upasoṇā ca, ahesuṃ aggasāvikā;
Soṇā and Upasoṇā were the chief female disciples;
Soṇā và Upasoṇā là hai vị Thượng Thủ Thanh Văn Ni;
1213
Sopi buddho amitayaso, nāgamūle abujjhatha.
That Buddha of immeasurable fame awakened at the foot of a Nāga tree.
Vị Phật ấy, với danh tiếng vô lượng, đã giác ngộ dưới cội cây Nāga.
1214
28.
28.
28.
1215
Varuṇo ceva saraṇo ca, ahesuṃ aggupaṭṭhakā;
Varuṇa and Saraṇa were the chief male patrons;
Varuṇa và Saraṇa là hai vị Thượng Thủ Thị Giả nam;
1216
Cālā ca upacālā ca, ahesuṃ aggupaṭṭhikā.
Cālā and Upacālā were the chief female patrons.
Cālā và Upacālā là hai vị Thượng Thủ Thị Giả nữ.
1217
29.
29.
29.
1218
Uccattanena* so buddho, navutihatthamuggato;
That Buddha was ninety cubits tall in height;
Vị Phật ấy, với chiều cao chín mươi cubit;
1219
Kañcanagghiyasaṅkāso, dasasahassī virocati.
Like a golden pillar, he illuminated the ten-thousand-fold world system.
Rực rỡ như cột vàng quý giá, chiếu sáng khắp mười ngàn thế giới.
1220
30.
30.
30.
1221
Navutivassasahassāni, āyu vijjati tāvade;
The life span at that time was ninety thousand years;
Chín mươi ngàn năm là tuổi thọ của Ngài;
1222
Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.
Living for that long, he ferried many people across.
Trong suốt thời gian ấy, Ngài đã cứu độ vô số chúng sinh.
1223
31.
31.
31.
1224
Tāraṇīye tārayitvā, bodhanīye ca bodhayi;
Having ferried across those who could be ferried, and awakened those who could be awakened,
Ngài đã cứu độ những người đáng được cứu độ, đã giác ngộ những người đáng được giác ngộ;
1225
Parinibbāyi sambuddho, uḷurājāva atthami.
The Fully Enlightened One attained Parinibbāna, like the king of stars setting.
Đức Sambuddha đã nhập Niết Bàn, như vầng trăng lặn.
1226
32.
32.
32.
1227
Te ca khīṇāsavā bhikkhū, so ca buddho asādiso;
Those bhikkhus who were destroyers of the taints, and that peerless Buddha—
Những vị Tỳ-khưu đã tận diệt lậu hoặc ấy, và vị Phật vô song ấy;
1228
Atulappabhaṃ dassayitvā, nibbutā ye mahāyasā.
Having displayed an incomparable radiance, those of great fame have become extinguished.
Sau khi hiển lộ ánh sáng vô song, những bậc đại danh ấy đã nhập Niết Bàn.
1229
33.
33.
33.
1230
Tañca ñāṇaṃ atuliyaṃ, tāni ca atulāni ratanāni;
That incomparable knowledge, and those incomparable jewels;
Trí tuệ vô song ấy, và những châu báu vô song ấy;
1231
Sabbaṃ tamantarahitaṃ, nanu rittā sabbasaṅkhārā.
All of that has vanished. Are not all conditioned things empty?
Tất cả đều biến mất, phải chăng tất cả các hành đều trống rỗng?
1232
34.
34.
34.
1233
Sumano yasadharo buddho, aṅgārāmamhi nibbuto;
The glorious Buddha Sumana attained Nibbāna in the Aṅgārāma monastery;
Đức Phật Sumanassa, bậc giữ danh tiếng, đã nhập Niết Bàn tại Angārāma;
1234
Tattheva tassa jinathūpo, catuyojanamuggatoti.
There itself, the Jina's stūpa is four yojanas high.
Tháp của đức Jinassa ấy cao bốn dojana.
1235

7. Revatabuddhavaṃso

The Chronicle of the Seventh Buddha, Revata

7. Phật Sử Revata

Next Page →

Settings