Tattha taṇhācaritā sattā sattasaññābhiniviṭṭhā anuppādavayadassino.
Among them, beings of a craving disposition are obsessed with the perception of a self and do not see arising and passing away.
Trong đó, những chúng sinh có hành vi ái thì chấp chặt vào tưởng chúng sinh, không thấy sự sinh diệt.
Te pañcasu khandhesu attānaṃ samanupassanti ‘‘rūpavantaṃ vā attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attāna’’nti.
They perceive a self in the five aggregates, thinking: “I have form,” or “form is in me,” or “I am in form.”
Họ nhận thấy tự ngã trong năm uẩn: “ngã có sắc, sắc ở trong ngã, ngã ở trong sắc”.
Evaṃ pañcakkhandhā.
Thus, the five aggregates.
Cũng vậy với năm uẩn.
Aññehi khandhehi attānaṃ samanupassanti tassa ussannadiṭṭhikā sattā vipassamānā khandhe ujuṃ attato samanupassanti.
They perceive a self in other aggregates; those beings strong in views, practicing insight, directly perceive the aggregates as self.
Họ nhận thấy tự ngã trong các uẩn khác. Những chúng sinh có tà kiến mạnh, khi quán chiếu, họ nhận thấy các uẩn một cách trực tiếp là tự ngã.
Te rūpaṃ attako samanupassanti.
They perceive form as self.
Họ nhận thấy sắc là tự ngã.
Yaṃ rūpaṃ, so attā.
What is form, that is the self.
Cái gì là sắc, đó là tự ngã.
Yo ahaṃ, taṃ rūpaṃ.
Who I am, that is form.
Cái gì là tôi, đó là sắc.
So rūpavināsaṃ passati, ayaṃ ucchedavādī.
He sees the destruction of form; this is an annihilationist.
Vị ấy thấy sự hủy diệt của sắc, đây là người theo thuyết đoạn kiến.
Iti pañcannaṃ khandhānaṃ paṭhamābhinipātā sakkāyadiṭṭhiyo pañca ucchedaṃ bhajanti ‘‘taṃ jīvaṃ taṃ sarīra’’nti.
Thus, the five initial sakkāya-diṭṭhis concerning the five aggregates lead to five annihilationist views, thinking: “The soul is the same as the body.”
Như vậy, năm tà kiến thân kiến (sakkāyadiṭṭhi) đầu tiên trong năm uẩn đều rơi vào đoạn kiến: “sinh mạng đó là thân thể đó”.
Ekamekamhi khandhe tīhi padehi pacchimakehi sassataṃ bhajati ‘‘aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīra’’nti.
With the last three terms in each aggregate, eternalism is embraced, thinking: “The soul is one thing, the body is another.”
Trong mỗi uẩn, với ba cách cuối cùng, nó rơi vào thường kiến: “sinh mạng khác, thân thể khác”.
Ito bahiddhāte pabbajitā taṇhācaritā kāmasukhallikānuyogamanuyuttā viharanti.
Outside of this, those ascetics of a craving disposition dwell devoted to indulgence in sensual pleasures.
Ngoài ra, những người xuất gia có hành vi ái thì sống theo sự thực hành hưởng thụ dục lạc (kāmasukhallikānuyoga).
Tena ye ca nissandena diṭṭhicaritā attakilamathānuyogamanuyuttā viharanti.
Therefore, those of a view disposition, as a consequence, dwell devoted to self-mortification.
Do đó, những người có hành vi tà kiến thì sống theo sự thực hành khổ hạnh (attakilamathānuyoga).
Tena yeva diṭṭhisukhena ettāvatā bāhirako payogo.
By that very pleasure of views, this is the external application.
Do đó, với sự hoan hỷ từ tà kiến đó, đây là sự thực hành bên ngoài.
Tattha ye diṭṭhicaritā sattā, te kāmesu dosadiṭṭhī, na ca ye kāmesu anusayā samūhatā, te attakilamathānuyogamanuyuttā viharanti.
Among them, those beings of a view disposition have a view of aversion towards sensual pleasures, and their latent tendencies concerning sensual pleasures are not eradicated; they dwell devoted to self-mortification.
Trong đó, những chúng sinh có hành vi tà kiến thì có cái nhìn ghét bỏ đối với các dục lạc, và những tùy miên dục lạc chưa được nhổ tận gốc, họ sống theo sự thực hành khổ hạnh.
Tesaṃ satthā dhammaṃ deseti.
For them, the Teacher teaches the Dhamma.
Bậc Đạo Sư thuyết Pháp cho họ.
Añño vā sāvako kāmehi natthi atthoti te ca pubbeyeva kāmehi anatthikā iti kāme appakasirena paṭinissajjanti.
Or another disciple teaches that there is no benefit in sensual pleasures, and since they were already disinclined towards sensual pleasures, they relinquish them with little difficulty.
Hoặc một đệ tử khác nói rằng không có lợi ích gì từ các dục lạc. Họ đã không còn ham muốn các dục lạc từ trước, nên họ dễ dàng từ bỏ các dục lạc.
Te cetasikena dukkhena anajjhositā.
They are not overcome by mental suffering.
Họ không bị chấp thủ bởi khổ tâm.
Tena vuccati ‘‘sukhā paṭipadā’’ti.
Therefore, it is called “pleasant practice.”
Do đó, được gọi là “con đường thực hành an lạc” (sukhā paṭipadā).
Ye pana taṇhācaritā sattā, te kāmesu ajjhositā, tesaṃ satthā vā dhammaṃ deseti.
But those beings of a craving disposition are attached to sensual pleasures; for them, the Teacher teaches the Dhamma.
Còn những chúng sinh có hành vi ái thì bị chấp thủ bởi các dục lạc. Bậc Đạo Sư hoặc một vị Tỳ-khưu khác thuyết Pháp cho họ rằng không có lợi ích gì từ các dục lạc.
Aññataro vā bhikkhu kāmehi natthi atthoti, te piyarūpaṃ dukkhena paṭinissajjanti.
Or another monk teaches that there is no benefit in sensual pleasures, and they relinquish what is dear to them with suffering.
Họ từ bỏ những thứ đáng yêu thích một cách đau khổ.
Tena vuccati ‘‘dukkhā paṭipadā’’ti.
Therefore, it is called “painful practice.”
Do đó, được gọi là “con đường thực hành đau khổ” (dukkhā paṭipadā).
Iti ime sabbasattā dvīsu paṭipadāsu samosaraṇaṃ gacchanti dukkhāyañca sukhāyañca.
Thus, all these beings converge on two paths: the painful and the pleasant.
Như vậy, tất cả những chúng sinh này đều hội tụ ở hai con đường thực hành: con đường đau khổ và con đường an lạc.
Tattha ye diṭṭhicaritā sattā, te dvidhā mudindriyā ca tikkhindriyā ca.
Among them, beings of a view disposition are of two kinds: with dull faculties and with keen faculties.
Trong đó, những chúng sinh có hành vi tà kiến thì có hai loại: căn tánh yếu (mudindriya) và căn tánh bén nhạy (tikkhindriya).
Tattha ye diṭṭhicaritā sattā tikkhindriyā sukhena paṭinissajjanti, khippañca abhisamenti, tena vuccati ‘‘khippābhiññā sukhā paṭipadā’’ti.
Among them, those beings of a view disposition with keen faculties relinquish with ease and realize quickly; therefore, it is called “pleasant practice with quick realization.”
Trong đó, những chúng sinh có hành vi tà kiến với căn tánh bén nhạy thì từ bỏ một cách an lạc và chứng ngộ nhanh chóng. Do đó, được gọi là “con đường thực hành an lạc, chứng ngộ nhanh chóng” (khippābhiññā sukhā paṭipadā).
Tattha ye diṭṭhicaritā sattā mudindriyā paṭhamaṃ tikkhindriyaṃ upādāya dandhataraṃ abhisamenti, te sukhena paṭinissajjanti, dandhañca abhisamenti.
Among them, those beings of a view disposition with dull faculties realize more slowly than the first kind with keen faculties; they relinquish with ease and realize slowly.
Trong đó, những chúng sinh có hành vi tà kiến với căn tánh yếu thì chứng ngộ chậm hơn so với những người có căn tánh bén nhạy ban đầu. Họ từ bỏ một cách an lạc và chứng ngộ chậm chạp.
Tena vuccati ‘‘sukhā paṭipadā dandhābhiññā’’ti.
Therefore, it is called “pleasant practice with slow realization.”
Do đó, được gọi là “con đường thực hành an lạc, chứng ngộ chậm chạp” (sukhā paṭipadā dandhābhiññā).
Tattha taṇhācaritā sattā dvidhā tikkhindriyā ca mudindriyā ca.
Among them, beings of a craving disposition are of two kinds: with keen faculties and with dull faculties.
Trong đó, những chúng sinh có hành vi ái thì có hai loại: căn tánh bén nhạy và căn tánh yếu.
Tattha ye taṇhācaritā sattā tikkhindriyā dukkhena paṭinissajjanti, khippañca abhisamenti.
Among them, those beings of a craving disposition with keen faculties relinquish with suffering and realize quickly.
Trong đó, những chúng sinh có hành vi ái với căn tánh bén nhạy thì từ bỏ một cách đau khổ và chứng ngộ nhanh chóng.
Tena vuccati ‘‘dukkhā paṭipadā khippābhiññā’’ti.
Therefore, it is called “painful practice with quick realization.”
Do đó, được gọi là ‘‘con đường khổ, tuệ nhanh chóng’’ (dukkhā paṭipadā khippābhiññā).
Tattha ye taṇhācaritā sattā mudindriyā paṭhamaṃ tikkhindriyaṃ upādāya dandhataraṃ abhisamenti, te dukkhena paṭinissajjanti, dandhañca abhisamenti.
Among them, those beings of a craving disposition with dull faculties realize more slowly than the first kind with keen faculties; they relinquish with suffering and realize slowly.
Trong đó, những chúng sanh có tánh tham ái, với căn tánh yếu kém, ban đầu nương vào căn tánh sắc bén mà đạt đến sự giác ngộ chậm chạp hơn, họ từ bỏ với sự khổ nhọc, và cũng đạt đến sự giác ngộ chậm chạp.
Tena vuccati ‘‘dukkhā paṭipadā dandhābhiññā’’ti.
Therefore, it is called “painful practice with slow realization.”
Do đó, được gọi là ‘‘con đường khổ, tuệ chậm chạp’’ (dukkhā paṭipadā dandhābhiññā).
Imā catasso paṭipadāyo apañcamā achaṭṭhā.
These are the four paths, with no fifth or sixth.
Bốn con đường này không có thứ năm, không có thứ sáu.
Ye hi keci nibbutā nibbāyissanti vā imāhi catūhi paṭipadāhi anaññāhi ayaṃ paṭipadācatukkena kilese niddisati.
Whosoever has attained Nibbāna or will attain Nibbāna, does so by these four paths and no others. This refers to defilements through the fourfold path.
Bất cứ ai đã Niết-bàn hay sẽ Niết-bàn, đều thông qua bốn con đường này mà không có con đường nào khác, đây là sự chỉ rõ các phiền não bằng Tứ Paṭipadā.
Yā catukkamaggena ariyadhammesu niddisitabbā, ayaṃ vuccati sīhavikkīḷito nāma nayo.
That which is to be indicated among the Noble Dhamma by the fourfold path, this method is called the Lion's Play (Sīhavikkīḷita).
Những gì cần được chỉ rõ trong các pháp cao thượng bằng Tứ Đạo, đây được gọi là phương pháp Sīhavikkīḷita.
119. Tatrime cattāro āhārā.
119. Herein are these four nutriments.
119. Trong đó có bốn loại thức ăn (āhārā).
Cattāro vipallāsā upādānā yogā ganthā āsavā oghā sallā viññāṇaṭṭhitiyo agatigamanāti, evaṃ imāni sabbāni dasa padāni.
The four perversions (vipallāsa), clingings (upādāna), bonds (yoga), fetters (gantha), cankers (āsava), floods (ogha), darts (salla), stations of consciousness (viññāṇaṭṭhiti), and wrong destinations (agatigamana)—thus, these are all ten terms.
Bốn sự đảo điên (vipallāsā), sự chấp thủ (upādānā), các trói buộc (yogā), các kiết sử (ganthā), các lậu hoặc (āsavā), các dòng nước lũ (oghā), các mũi tên (sallā), các trú xứ của thức (viññāṇaṭṭhitiyo), các ác đạo (agatigamanāni), như vậy tất cả những điều này là mười hạng mục.
Ayaṃ suttassa saṃsandanā.
This is the correlation of the Sutta.
Đây là sự liên kết của bài kinh.
Tattha paṭhame vipallāse ṭhito kāme upādiyati, idaṃ kāmupādānaṃ.
Therein, one who stands in the first perversion clings to sensual pleasures; this is clinging to sensual pleasures (kāmupādāna).
Trong đó, người an trú trong sự đảo điên thứ nhất chấp thủ các dục, đây là chấp thủ dục (kāmupādānaṃ).
Dutiye vipallāse ṭhito anāgataṃ bhavaṃ upādiyati, idaṃ sīlabbatupādānaṃ.
One who stands in the second perversion clings to future existence; this is clinging to rites and rituals (sīlabbatupādāna).
Người an trú trong sự đảo điên thứ hai chấp thủ đời sống vị lai, đây là chấp thủ giới cấm (sīlabbatupādānaṃ).
Tatiye vipallāse ṭhito viparīto diṭṭhiṃ upādiyati, idaṃ diṭṭhupādānaṃ.
One who stands in the third perversion clings to a perverted view; this is clinging to views (diṭṭhupādāna).
Người an trú trong sự đảo điên thứ ba chấp thủ tà kiến một cách sai lầm, đây là chấp thủ tà kiến (diṭṭhupādānaṃ).
Catutthe vipallāse ṭhito khandhe attato upādiyati, idaṃ attavādupādānaṃ.
One who stands in the fourth perversion clings to the aggregates as self; this is clinging to a doctrine of self (attavādupādāna).
Người an trú trong sự đảo điên thứ tư chấp thủ các uẩn như là tự ngã, đây là chấp thủ thuyết ngã (attavādupādānaṃ).
Tattha kāmupādāne ṭhito kāme abhijjhāyati ganthati, ayaṃ abhijjhākāyagantho.
Therein, one who stands in clinging to sensual pleasures covets and fetters sensual pleasures; this is the bodily fetter of covetousness (abhijjhākāyagantho).
Trong đó, người an trú trong chấp thủ dục tham lam và trói buộc các dục, đây là kiết sử thân tham lam (abhijjhākāyagantho).
Sīlabbatupādāne ṭhito byāpādaṃ ganthati, ayaṃ byāpādakāyagantho.
One who stands in clinging to rites and rituals fetters ill-will; this is the bodily fetter of ill-will (byāpādakāyagantho).
Người an trú trong chấp thủ giới cấm trói buộc sự sân hận, đây là kiết sử thân sân hận (byāpādakāyagantho).
Diṭṭhupādāne ṭhito parāmāsaṃ ganthati, ayaṃ parāmāsakāyagantho.
One who stands in clinging to views fetters wrong grasping; this is the bodily fetter of wrong grasping (parāmāsakāyagantho).
Người an trú trong chấp thủ tà kiến trói buộc sự bám víu sai lầm, đây là kiết sử thân bám víu sai lầm (parāmāsakāyagantho).
Attavādupādāne ṭhito papañcanto ganthati, ayaṃ idaṃsaccābhiniveso kāyagantho.
One who stands in clinging to a doctrine of self fetters the proliferation of self; this is the bodily fetter of dogmatic adherence to this truth (idaṃsaccābhiniveso kāyagantho).
Người an trú trong chấp thủ thuyết ngã trói buộc sự phóng dật, đây là kiết sử thân bám chấp vào chân lý này (idaṃsaccābhiniveso kāyagantho).
Imehi catūhi sallehi pariyādinnaṃ viññāṇaṃ catūsu dhammesu tiṭṭhati rūpe vedanāya saññāya saṅkhāresu.
Consciousness, overwhelmed by these four darts, stands in four phenomena: form, feeling, perception, and mental formations.
Thức (viññāṇaṃ) bị bốn mũi tên này chi phối, an trú trong bốn pháp: sắc (rūpe), thọ (vedanāya), tưởng (saññāya), hành (saṅkhāresu).
Imā catasso viññāṇaṭṭhitiyo.
These are the four stations of consciousness.
Đây là bốn trú xứ của thức (viññāṇaṭṭhitiyo).
Tattha rāgasallena nandūpasecanaṃ rūpūpagaṃ viññāṇaṃ tiṭṭhati.
Therein, with the dart of lust, consciousness stands connected with delight, tending towards form.
Trong đó, thức an trú trong sắc (rūpūpagaṃ viññāṇaṃ), được tưới tẩm bằng sự hoan hỷ do mũi tên tham ái.
Dosasallena vedanūpagaṃ mohasallena saññūpagaṃ diṭṭhisallena nandūpasecanaṃ saṅkhārūpagaṃ viññāṇaṃ tiṭṭhati.
With the dart of hatred, it tends towards feeling; with the dart of delusion, it tends towards perception; with the dart of views, consciousness stands connected with delight, tending towards mental formations.
Thức an trú trong thọ do mũi tên sân hận, thức an trú trong tưởng do mũi tên si mê, thức an trú trong hành (saṅkhārūpagaṃ viññāṇaṃ) được tưới tẩm bằng sự hoan hỷ do mũi tên tà kiến.
Catūhi viññāṇaṭṭhitīhi catubbidhaṃ agatiṃ gacchanti chandā dosā bhayā mohā.
From the four stations of consciousness, they go to four kinds of wrong destinations: due to desire, hatred, fear, and delusion.
Do bốn trú xứ của thức, người ta đi vào bốn ác đạo: tham dục (chandā), sân hận (dosā), sợ hãi (bhayā), si mê (mohā).
Rāgena chandā agatiṃ gacchati, dosena dosā agatiṃ gacchati, mohena mohā agatiṃ gacchati, diṭṭhiyā bhayā agatiṃ gacchati.
Due to lust, they go to a wrong destination through desire; due to hatred, they go to a wrong destination through hatred; due to delusion, they go to a wrong destination through delusion; due to views, they go to a wrong destination through fear.
Do tham ái, người ta đi vào ác đạo tham dục; do sân hận, người ta đi vào ác đạo sân hận; do si mê, người ta đi vào ác đạo si mê; do tà kiến, người ta đi vào ác đạo sợ hãi.
Iti idañca kammaṃ ime ca kilesā.
Thus, these are actions and these are defilements.
Như vậy, đây là nghiệp và đây là các phiền não.
Ayaṃ saṃsārassa hetu.
This is the cause of saṃsāra.
Đây là nguyên nhân của luân hồi.
Viññāṇāhāro ‘‘anicce nicca’’nti vipallāso attavādupādānaṃ avijjāyogo idaṃsaccābhiniveso kāyagantho avijjāsavo avijjogho mohasallaṃ saṅkhārūpagā viññāṇaṭṭhiti mohā agatigamanaṃ, ayaṃ catutthī disā.
The nutriment of consciousness, the perversion of "permanence in what is impermanent," the clinging to a doctrine of self, the yoke of ignorance, the bodily fetter of adherence to "this is the truth," the canker of ignorance, the flood of ignorance, the dart of delusion, the station of consciousness associated with formations, going to an undesirable destination out of delusion; this is the fourth direction.
Thức ăn thức (viññāṇāhāro), sự đảo điên ‘‘thường trong vô thường’’ (anicce niccaṃ), chấp thủ thuyết ngã (attavādupādānaṃ), trói buộc vô minh (avijjāyogo), kiết sử thân bám chấp vào chân lý này (idaṃsaccābhiniveso kāyagantho), lậu hoặc vô minh (avijjāsavo), dòng nước lũ vô minh (avijjogho), mũi tên si mê (mohasallaṃ), trú xứ của thức an trú trong hành (saṅkhārūpagā viññāṇaṭṭhiti), đi vào ác đạo si mê (mohā agatigamanaṃ), đây là phương hướng thứ tư.
Iti imesaṃ dasannaṃ suttānaṃ paṭhamena padena paṭhamāya disāya ālokanaṃ.
Thus, by the first word of these ten suttas, the first direction is illuminated.
Như vậy, đây là sự chiếu kiến phương hướng của mười bài kinh này bằng hạng mục thứ nhất của phương hướng thứ nhất.
Ayaṃ vuccati disālokanā.
This is called the illumination of directions.
Đây được gọi là sự chiếu kiến phương hướng (disālokanā).
Iminā peyyālena sabbe kilesā catūsu padesu pakkhipitabbā.
By this method of repetition, all defilements are to be placed in the four categories.
Với cách diễn đạt này, tất cả các phiền não phải được đặt vào bốn hạng mục.
Tato kusalapakkhe catasso paṭipadā cattāri jhānāni cattāro satipaṭṭhānā cattāro vihārā dibbo brahmā ariyo āneñjo cattāro sammappadhānā cattāro acchariyā abbhutadhammā cattāro adhiṭṭhānā cattāro samādhayo chandasamādhi vīriyasamādhi cittasamādhi vīmaṃsāsamādhi.
Thereafter, on the wholesome side, there are four paths, four jhāna, four foundations of mindfulness, four abodes, the divine Brahmā, the noble, the imperturbable, four right exertions, four amazing and wonderful phenomena, four determinations, four concentrations: concentration of desire, concentration of effort, concentration of mind, concentration of investigation.
Sau đó, trong phe thiện có bốn con đường, bốn thiền định, bốn niệm xứ, bốn trú xứ, Phạm thiên thiêng liêng, bậc Thánh, bất động, bốn chánh cần, bốn pháp kỳ diệu và hy hữu, bốn quyết định, bốn định: định dục, định tinh tấn, định tâm, định quán sát.
Cattāro dhammā sukhabhāgiyā nāññatra bojjhaṅgā nāññatra tapasā nāññatindriyasaṃvarā nāññatra sabbanissaggā cattāri appamāṇāni.
Four dhammas conducive to happiness, not apart from the factors of awakening, not apart from ascetic practices, not apart from sense-restraint, not apart from the relinquishing of all; four immeasurables.
Bốn pháp mang lại hạnh phúc không gì khác ngoài các chi giác ngộ, không gì khác ngoài sự khổ hạnh, không gì khác ngoài sự chế ngự các căn, không gì khác ngoài sự từ bỏ tất cả, bốn vô lượng.
Sukhā ca* paṭipadā khippābhiññā catutthaṃ jhānaṃ catutthañca satipaṭṭhānaṃ catuttho ca vihāro catutthañca sammappadhānaṃ catuttho ca acchariyo abbhuto dhammo upasamādhiṭṭhānañca vīmaṃsāsamādhi ca sabbanissaggo ca upekkhā appamāṇañca.
The path of pleasant practice with quick direct knowledge, the fourth jhāna, the fourth foundation of mindfulness, the fourth abode, the fourth right exertion, the fourth amazing and wonderful phenomenon, the determination of tranquility, the concentration of investigation, and the relinquishing of all, and the immeasurable of equanimity.
Con đường tu tập an lạc (sukhā paṭipadā) với tuệ giác nhanh chóng (khippābhiññā), thiền thứ tư, niệm xứ thứ tư, trú xứ thứ tư, chánh tinh tấn thứ tư, pháp hy hữu và vi diệu thứ tư, sự kiên định vào sự an tịnh (upasamādhiṭṭhāna), định do sự quán xét (vīmaṃsāsamādhi), sự từ bỏ tất cả (sabbanissaggo), và sự xả vô lượng (upekkhā appamāṇaṃ).
Ayaṃ catutthī disā.
This is the fourth direction.
Đây là phương hướng thứ tư.
Imāsaṃ catassannaṃ disānaṃ ālokanā.
This is the illumination of these four directions.
Đây là sự quán sát bốn phương hướng này.
Ayaṃ vuccati disālokano nāma nayo.
This method is called the illumination of directions.
Đây được gọi là phương pháp quán sát phương hướng (disālokano nayo).
Tatthāyaṃ yojanā.
Here is the application.
Trong đó, đây là sự kết nối.
Cattāro ca āhārā catasso ca paṭipadā, cattāro ca vipallāsā cattāro ca satipaṭṭhānā, cattāri ca upādānāni cattāri ca jhānāni cattāro ca yogā vihārā ca, ganthā ca sammappadhānā ca, āsavā ca acchariyā abbhutadhammā ca, oghā ca adhiṭṭhānāni ca, sallā ca samādhayo, viññāṇaṭṭhitiyo cattāro ca sukhabhāgiyā dhammā, cattāri ca agatigamanāni cattāri ca appamāṇāni iti kusalākusalānaṃ paṭipakkhavasena yojanā, ayaṃ vuccati disālokano nayo.
And there are four nutriments, four paths, four perversions, four foundations of mindfulness, four clingings, four jhāna, four yogas and abodes, four fetters and right exertions, four taints and wonderful, marvelous phenomena, four floods and determinations, four darts and concentrations, four stations of consciousness and four phenomena conducive to happiness, four wrong courses of action and four immeasurables. This is the arrangement by way of opposition of wholesome and unwholesome states. This is called the method of surveying the directions.
Bốn loại thức ăn (āhārā) và bốn con đường tu tập (paṭipadā), bốn sự điên đảo (vipallāsā) và bốn niệm xứ (satipaṭṭhānā), bốn thủ (upādānāni) và bốn thiền (jhānāni), bốn ách phược (yogā) và các trú xứ (vihārā), các trói buộc (ganthā) và các chánh tinh tấn (sammappadhānā), các lậu hoặc (āsavā) và các pháp hy hữu và vi diệu (acchariyā abbhutadhammā), các dòng nước lũ (oghā) và các sự kiên định (adhiṭṭhānāni), các mũi tên (sallā) và các định (samādhayo), các trú xứ của thức (viññāṇaṭṭhitiyo) và bốn pháp thuộc về an lạc (sukhabhāgiyā dhammā), bốn sự đi sai đường (agatigamanāni) và bốn vô lượng tâm (appamāṇāni). Đây là sự kết nối theo cách đối lập giữa thiện và bất thiện. Đây được gọi là phương pháp quán sát phương hướng.
Imesaṃ catunnaṃ puggalānaṃ yo puggalo sukhāya paṭipadāya dandhābhiññāya niyyāti, yo ca puggalo dukkhāya paṭipadāya khippābhiññāya niyyāti.
Among these four individuals, the individual who proceeds by a pleasant practice with slow comprehension, and the individual who proceeds by a painful practice with quick comprehension.
Trong số bốn loại người này, người đạt đến giải thoát qua con đường tu tập an lạc với tuệ giác chậm chạp, và người đạt đến giải thoát qua con đường tu tập khổ hạnh với tuệ giác nhanh chóng.
Ime dve puggalā bhavanti.
These are two individuals.
Hai loại người này tồn tại.
Tattha yo sukhāya paṭipadāya khippābhiññāya niyyāti, ayaṃ ugghaṭitaññū.
Among these, the one who proceeds by a pleasant practice with quick comprehension is the ugghaṭitaññū (one of quick understanding).
Trong đó, người đạt đến giải thoát qua con đường tu tập an lạc với tuệ giác nhanh chóng, đây là người có trí tuệ phát triển nhanh (ugghaṭitaññū).
Yo pacchimo puggalo sādhāraṇo, ayaṃ vipañcitaññū.
The last individual, the ordinary one, is the vipaṇcitaññū (one of developed understanding).
Người cuối cùng, người bình thường, đây là người có trí tuệ phát triển chậm (vipañcitaññū).
Yo puggalo dandhābhiññāya dukkhāya paṭipadāya niyyāti, ayaṃ neyyo.
The individual who proceeds by a painful practice with slow comprehension is the neyya (one who needs guidance).
Người đạt đến giải thoát qua con đường tu tập khổ hạnh với tuệ giác chậm chạp, đây là người cần được hướng dẫn (neyyo).
Ime cattāro bhavitvā tīṇi honti, tattha ugghaṭitaññussa samathapubbaṅgamā vipassanā, neyyassa vipassanāpubbaṅgamo samatho, vipañcitaññussa samathavipassanā yuganaddhā.
These four become three. Among them, for the ugghaṭitaññū, vipassanā is preceded by samatha; for the neyya, samatha is preceded by vipassanā; for the vipaṇcitaññū, samatha and vipassanā are yoked together.
Bốn loại này trở thành ba. Trong đó, đối với người có trí tuệ phát triển nhanh, thiền chỉ (samatha) dẫn đầu tuệ quán (vipassanā); đối với người cần được hướng dẫn, tuệ quán dẫn đầu thiền chỉ; đối với người có trí tuệ phát triển chậm, thiền chỉ và tuệ quán song hành (yuganaddhā).
Ugghaṭitaññussa mudukā desanā, neyyassa tikkhā desanā, vipañcitaññussa tikkhamudukā desanā.
For the ugghaṭitaññū, the teaching is gentle; for the neyya, the teaching is sharp; for the vipaṇcitaññū, the teaching is both sharp and gentle.
Đối với người có trí tuệ phát triển nhanh, lời dạy dịu dàng (mudukā desanā); đối với người cần được hướng dẫn, lời dạy sắc bén (tikkhā desanā); đối với người có trí tuệ phát triển chậm, lời dạy vừa sắc bén vừa dịu dàng (tikkhamudukā desanā).
Tīṇi akusalamūlānīti lobho akusalamūlaṃ, doso akusalamūlaṃ, moho akusalamūlaṃ.
The three roots of unwholesome states are: greed is a root of unwholesome states, hatred is a root of unwholesome states, delusion is a root of unwholesome states.
Ba gốc bất thiện là: tham (lobho) là gốc bất thiện, sân (doso) là gốc bất thiện, si (moho) là gốc bất thiện.
Tayo phassāti sukhavedanīyo phasso, dukkhavedanīyo phasso, adukkhamasukhavedanīyo phasso.
The three contacts are: contact associated with pleasant feeling, contact associated with painful feeling, contact associated with neither-painful-nor-pleasant feeling.
Ba xúc là: xúc cảm thọ lạc (sukhavedanīyo phasso), xúc cảm thọ khổ (dukkhavedanīyo phasso), xúc cảm thọ không khổ không lạc (adukkhamasukhavedanīyo phasso).
Tisso vedanāti sukhā vedanā dukkhā vedanā adukkhamasukhā vedanā.
The three feelings are: pleasant feeling, painful feeling, neither-painful-nor-pleasant feeling.
Ba thọ là: lạc thọ (sukhā vedanā), khổ thọ (dukkhā vedanā), bất khổ bất lạc thọ (adukkhamasukhā vedanā).
Tayo upavicārāti somanassopavicāro domanassopavicāro upekkhopavicāro.
The three underlying tendencies are: underlying tendency to joy, underlying tendency to distress, underlying tendency to equanimity.
Ba sự quán sát là: quán sát hỷ (somanassopavicāro), quán sát ưu (domanassopavicāro), quán sát xả (upekkhopavicāro).
Tayo saṃkilesāti rāgo doso moho.
The three defilements are: lust, hatred, delusion.
Ba sự ô nhiễm là: tham (rāgo), sân (doso), si (moho).
Tayo vitakkāti kāmavitakko byāpādavitakko vihiṃsāvitakko.
The three thoughts are: thought of sensual desire, thought of ill-will, thought of harming.
Ba tầm là: dục tầm (kāmavitakko), sân tầm (byāpādavitakko), hại tầm (vihiṃsāvitakko).
Tayo pariḷāhāti rāgajo dosajo mohajo.
The three torments are: born of lust, born of hatred, born of delusion.
Ba sự thiêu đốt là: do tham sinh (rāgajo), do sân sinh (dosajo), do si sinh (mohajo).
Tīṇi saṅkhatalakkhaṇānīti uppādo ṭhiti vayo.
The three conditioned characteristics are: arising, presence, dissolution.
Ba tướng của pháp hữu vi là: sinh (uppādo), trụ (ṭhiti), diệt (vayo).
Tisso dukkhatāti dukkhadukkhatā vipariṇāmadukkhatā saṅkhatadukkhatā.
The three kinds of suffering are: suffering due to pain, suffering due to change, suffering due to conditioned states.
Ba khổ là: khổ khổ (dukkhadukkhatā), hoại khổ (vipariṇāmadukkhatā), hành khổ (saṅkhatadukkhatā).
Tattha lobho akusalamūlaṃ kuto samuṭṭhitaṃ?
Among these, from where does greed, a root of unwholesome states, arise?
Trong đó, gốc bất thiện là tham từ đâu sinh khởi?
Tividhaṃ ārammaṇaṃ manāpikaṃ amanāpikaṃ upekkhāṭhāniyañca.
There are three kinds of objects: agreeable, disagreeable, and indifferent.
Có ba loại đối tượng: khả ái (manāpikaṃ), bất khả ái (amanāpikaṃ), và trung tính (upekkhāṭhāniyañca).
Tattha manāpikena ārammaṇena lobho akusalamūlaṃ samuṭṭhahati.
Among these, greed, a root of unwholesome states, arises from an agreeable object.
Trong đó, gốc bất thiện là tham sinh khởi từ đối tượng khả ái.
Iti manāpikā ārammaṇā sukhavedanīyo phasso, sukhavedanīyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjate sukhavedanā, sukhavedanaṃ paṭicca uppajjate somanassūpavicāro, somanassūpavicāraṃ paṭicca uppajjate rāgo, rāgaṃ paṭicca uppajjate kāmavitakko, kāmavitakkaṃ paṭicca uppajjate rāgajo pariḷāho rāgajaṃ pariḷāhaṃ paṭicca uppajjate uppādo saṅkhatalakkhaṇo, uppādaṃ saṅkhatalakkhaṇaṃ paṭicca uppajjate vipariṇāmadukkhatā.
Thus, agreeable objects lead to contact associated with pleasant feeling; dependent on contact associated with pleasant feeling, pleasant feeling arises; dependent on pleasant feeling, the underlying tendency to joy arises; dependent on the underlying tendency to joy, lust arises; dependent on lust, the thought of sensual desire arises; dependent on the thought of sensual desire, torment born of lust arises; dependent on torment born of lust, the conditioned characteristic of arising arises; dependent on the conditioned characteristic of arising, suffering due to change arises.
Như vậy, từ các đối tượng khả ái, sinh ra xúc cảm thọ lạc; duyên xúc cảm thọ lạc, sinh ra lạc thọ; duyên lạc thọ, sinh ra quán sát hỷ; duyên quán sát hỷ, sinh ra tham; duyên tham, sinh ra dục tầm; duyên dục tầm, sinh ra sự thiêu đốt do tham; duyên sự thiêu đốt do tham, sinh ra tướng sinh của pháp hữu vi; duyên tướng sinh của pháp hữu vi, sinh ra hoại khổ.
Doso akusalamūlaṃ kuto samuṭṭhitaṃ?
From where does hatred, a root of unwholesome states, arise?
Gốc bất thiện là sân từ đâu sinh khởi?
Amanāpikena ārammaṇena doso akusalamūlaṃ samuṭṭhitaṃ.
Hatred, a root of unwholesome states, arises from a disagreeable object.
Gốc bất thiện là sân sinh khởi từ đối tượng bất khả ái.
Iti amanāpikā ārammaṇā dukkhavedanīyo phasso, dukkhavedanīyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjate dukkhavedanā, dukkhavedanaṃ paṭicca uppajjate domanassūpavicāro, domanassūpavicāraṃ paṭicca uppajjate doso, dosaṃ paṭicca uppajjate byāpādavitakko, byāpādavitakkaṃ paṭicca uppajjate dosajo pariḷāho, dosajaṃ pariḷāhaṃ paṭicca uppajjate ṭhitassa aññathattaṃ saṅkhatalakkhaṇaṃ, ṭhitassa aññathattaṃ saṅkhatalakkhaṇaṃ paṭicca uppajjate dukkhadukkhatā vedanā.
Thus, from unpleasant objects, contact accompanied by painful feeling arises; dependent on contact accompanied by painful feeling, painful feeling arises; dependent on painful feeling, the tendency to mental pain arises; dependent on the tendency to mental pain, aversion (dosa) arises; dependent on aversion, the thought of ill-will arises; dependent on the thought of ill-will, the fever of aversion arises; dependent on the fever of aversion, the alteration of that which is established, a conditioned characteristic, arises; dependent on the alteration of that which is established, a conditioned characteristic, the suffering of suffering (dukkha-dukkhata) arises.
Như vậy, từ các đối tượng bất khả ái, sinh ra xúc cảm thọ khổ; duyên xúc cảm thọ khổ, sinh ra khổ thọ; duyên khổ thọ, sinh ra quán sát ưu; duyên quán sát ưu, sinh ra sân; duyên sân, sinh ra sân tầm; duyên sân tầm, sinh ra sự thiêu đốt do sân; duyên sự thiêu đốt do sân, sinh ra tướng biến hoại của pháp hữu vi đang tồn tại; duyên tướng biến hoại của pháp hữu vi đang tồn tại, sinh ra khổ khổ.
Moho akusalamūlaṃ kuto samuṭṭhitaṃ?
Where does the unwholesome root of delusion (moha) originate?
Gốc bất thiện là si từ đâu sinh khởi?
Upekkhāṭhāniyena ārammaṇena moho akusalamūlaṃ samuṭṭhitaṃ.
The unwholesome root of delusion originates from an object that is a basis for equanimity.
Gốc bất thiện là si sinh khởi từ đối tượng trung tính.
Iti upekkhāṭhāniyā ārammaṇā adukkhamasukhavedanīyo phasso, adukkhamasukhavedanīyaṃ phassaṃ paṭicca uppajjate adukkhamasukhā vedanā, adukkhamasukhavedanaṃ paṭicca uppajjate upekkhūpavicāro, upekkhūpavicāraṃ paṭicca uppajjate moho, mohaṃ paṭicca uppajjate vihiṃsāvitakko, vihiṃsāvitakkaṃ paṭicca uppajjate mohajo pariḷāho, mohajaṃ pariḷāhaṃ paṭicca uppajjate vayo saṅkhatalakkhaṇaṃ, vayaṃ saṅkhatalakkhaṇaṃ paṭicca uppajjate saṅkhatadukkhatā, iti ayaṃ tiṇṇaṃ kilesānaṃ niddeso, ayaṃ vuccate kusalapakkhe tipukkhalo nayo.
Thus, from objects that are a basis for equanimity, contact accompanied by neither painful nor pleasant feeling arises; dependent on contact accompanied by neither painful nor pleasant feeling, neither painful nor pleasant feeling arises; dependent on neither painful nor pleasant feeling, the tendency to equanimity arises; dependent on the tendency to equanimity, delusion (moha) arises; dependent on delusion, the thought of harming arises; dependent on the thought of harming, the fever of delusion arises; dependent on the fever of delusion, dissolution, a conditioned characteristic, arises; dependent on dissolution, a conditioned characteristic, the suffering of formations (saṅkhāra-dukkhata) arises. This is the designation of the three defilements. This is called the method of the three types of individuals in the wholesome faction.
Như vậy, từ đối tượng là nền tảng của xả (upekkhāṭhāniyā ārammaṇā), xúc không khổ không lạc (adukkhamasukhavedanīyo phasso) khởi lên. Do duyên xúc không khổ không lạc, thọ không khổ không lạc (adukkhamasukhā vedanā) khởi lên. Do duyên thọ không khổ không lạc, sự suy xét về xả (upekkhūpavicāro) khởi lên. Do duyên sự suy xét về xả, si (moho) khởi lên. Do duyên si, tà tư duy hại (vihiṃsāvitakko) khởi lên. Do duyên tà tư duy hại, sự phiền não do si (mohajo pariḷāho) khởi lên. Do duyên sự phiền não do si, sự hoại diệt (vayo) là tướng của pháp hữu vi (saṅkhatalakkhaṇaṃ) khởi lên. Do duyên sự hoại diệt là tướng của pháp hữu vi, khổ hữu vi (saṅkhatadukkhatā) khởi lên. Như vậy, đây là sự trình bày về ba phiền não. Đây được gọi là phương pháp ba hạng người (tipukkhalo nayo) trong phần thiện (kusalapakkhe).
Tattha katamo kusalapakkho?
Among these, what is the wholesome faction?
Trong đó, phần thiện là gì?
Tīṇi kusalamūlāni, tisso paññā sutamayī paññā cintāmayī paññā bhāvanāmayī paññā.
The three wholesome roots, the three kinds of wisdom: wisdom born of learning, wisdom born of reflection, wisdom born of development.
Ba căn thiện (kusalamūlāni), ba tuệ (paññā): tuệ do nghe (sutamayi paññā), tuệ do tư duy (cintāmayī paññā), tuệ do tu tập (bhāvanāmayī paññā).
Tayo samādhī savitakkasavicāro…pe… tisso sikkhā adhisīlasikkhā…pe… sikkhā.
The three concentrations: accompanied by initial application and sustained application…and so on…the three trainings: the training in higher virtue…and so on…training.
Ba định (samādhī): có tầm có tứ (savitakkasavicāro)… (v.v.)… ba học (sikkhā): giới học (adhisīlasikkhā)… (v.v.)… học.
Tīṇi nimittāni samathanimittaṃ paggahanimittaṃ upekkhānimittaṃ.
The three signs: the sign of tranquility, the sign of exertion, the sign of equanimity.
Ba tướng (nimittāni): tướng tịnh chỉ (samathanimittaṃ), tướng tinh tấn (paggahanimittaṃ), tướng xả (upekkhānimittaṃ).
Tayo vitakkā nekkhammavitakko…pe… avihiṃsāvitakko.
The three thoughts: the thought of renunciation…and so on…the thought of non-harming.
Ba tầm (vitakkā): tầm xuất ly (nekkhammavitakko)… (v.v.)… tầm không hại (avihiṃsāvitakko).
Tīṇi indriyāni anaññātaññassāmītindriyanti vitthāro.
The three faculties: the faculty of knowing the unknown, and so forth.
Ba quyền (indriyāni): quyền “tôi sẽ biết điều chưa biết” (anaññātaññassāmītindriyaṃ) và chi tiết.
Tayo upavicārā nekkhammūpavicāro abyāpādūpavicāro avihiṃsūpavicāro.
The three tendencies: the tendency to renunciation, the tendency to non-ill-will, the tendency to non-harming.
Ba suy xét (upavicārā): suy xét xuất ly (nekkhammūpavicāro), suy xét không sân (abyāpādūpavicāro), suy xét không hại (avihiṃsūpavicāro).
Tisso esanā kāmesanā bhavesanā brahmacariyesanā.
The three quests: the quest for sensual pleasures, the quest for existence, the quest for the holy life.
Ba sự tìm cầu (esanā): tìm cầu dục (kāmesanā), tìm cầu hữu (bhavesanā), tìm cầu phạm hạnh (brahmacariyesanā).
Tayo khandhā sīlakkhandho samādhikkhandho paññākkhandho.
The three aggregates: the aggregate of virtue, the aggregate of concentration, the aggregate of wisdom.
Ba uẩn (khandhā): giới uẩn (sīlakkhandho), định uẩn (samādhikkhandho), tuệ uẩn (paññākkhandho).
Tattha ye ime tayo puggalā ugghaṭitaññū vipañcitaññū neyyoti.
Therein, these three types of individuals are: the instantly understanding, the one who understands after explanation, and the trainable.
Trong đó, ba hạng người này là: người giác ngộ nhanh (ugghaṭitaññū), người giác ngộ bằng cách giải thích (vipaṇcitaññū), và người cần được hướng dẫn (neyyo).
Imesaṃ tiṇṇaṃ puggalānaṃ ye ca puggalā sukhāya paṭipadāya khippābhiññāya, sukhāya paṭipadāya dandhābhiññāya ca niyyanti, te dve puggalā.
Of these three types of individuals, those individuals who are liberated by a pleasant path with quick penetration, and by a pleasant path with slow penetration—these are two individuals.
Trong số ba hạng người này, hai hạng người là những người thoát ly bằng con đường dễ dàng và giác ngộ nhanh, và bằng con đường dễ dàng và giác ngộ chậm.
Ye ca dve puggalā dukkhāya paṭipadāya khippābhiññāya, dukkhāya paṭipadāya dandhābhiññāya ca niyyanti, ime cattāro tena visesena dve bhavanti diṭṭhicarito ca taṇhācarito ca.
And those two individuals who are liberated by a painful path with quick penetration, and by a painful path with slow penetration—these four, by that distinction, become two: the one whose nature is views and the one whose nature is craving.
Và hai hạng người là những người thoát ly bằng con đường khó khăn và giác ngộ nhanh, và bằng con đường khó khăn và giác ngộ chậm. Bốn hạng người này, với sự khác biệt đó, trở thành hai: người có hành vi kiến chấp (diṭṭhicarito) và người có hành vi tham ái (taṇhācarito).
Ime cattāro bhavitvā tayo bhavanti, tayo bhavitvā dve bhavanti.
These four, having become three, having become three, become two.
Bốn hạng người này trở thành ba, ba hạng người trở thành hai.
Imesaṃ dvinnaṃ puggalānaṃ ayaṃ saṃkileso, avijjā ca taṇhā ca, ahirikañca anottappañca, assati ca asampajaññañca, nīvaraṇāni ca saṃyojanāni ca, ajjhosānañca abhiniveso ca, ahaṃkāro ca mamaṃkāro ca, assaddhiyañca dovacassañca, kosajjañca ayoniso ca manasikāro, vicikicchā ca abhijjhā ca, asaddhammassavanañca asamāpatti ca.
For these two types of individuals, this is defilement: ignorance and craving, shamelessness and fearlessness of wrongdoing, lack of mindfulness and lack of clear comprehension, hindrances and fetters, attachment and clinging, conceit and possessiveness, lack of faith and disobedience, laziness and unwise attention, doubt and covetousness, not listening to the good Dhamma and non-attainment.
Sự ô nhiễm của hai hạng người này là: vô minh (avijjā) và tham ái (taṇhā), không hổ thẹn (ahirika) và không ghê sợ tội lỗi (anottappa), thất niệm (assati) và không tỉnh giác (asampajañña), các triền cái (nīvaraṇāni) và các kiết sử (saṃyojanāni), sự chấp thủ (ajjhosāna) và sự bám víu (abhiniveso), ngã mạn (ahaṃkāro) và ngã sở (mamaṃkāro), không tín (assaddhiya) và khó dạy (dovacassa), biếng nhác (kosajja) và tác ý không như lý (ayoniso ca manasikāro), hoài nghi (vicikicchā) và tham lam (abhijjhā), không nghe chánh pháp (asaddhammassavana) và không thành tựu (asamāpatti).
Taṇhā ca anottappañca asampajaññañca saṃyojanāni ca abhiniveso ca mamaṃkāro ca dovacassatā ca ayoniso manasikāro ca abhijjhā ca asamāpatti ca, ayaṃ dutiyā disā.
Craving, fearlessness of wrongdoing, lack of clear comprehension, fetters, clinging, possessiveness, disobedience, unwise attention, covetousness, and non-attainment—this is the second direction.
Tham ái, không ghê sợ tội lỗi, không tỉnh giác, các kiết sử, sự bám víu, ngã sở, khó dạy, tác ý không như lý, tham lam, không thành tựu – đây là khía cạnh thứ hai.
Dasannaṃ dukānaṃ dasa padāni paṭhamāni kātabbāni.
For the ten pairs, the first ten terms are to be made.
Mười điều đầu tiên của mười cặp đôi phải được thực hiện.
Saṃkhittena atthaṃ ñāpenti paṭipakkhe kaṇhapakkhassa sabbesaṃ dukānaṃ dasa padāni dutiyakāni, ayaṃ dutiyā disā.
In brief, they make known the meaning; for the opposing dark side, all ten pairs have the second terms—this is the second direction.
Tóm lại, chúng giải thích ý nghĩa của mười điều thứ hai của tất cả các cặp đôi trong phần bất thiện (kaṇhapakkhassa) ở phía đối lập. Đây là khía cạnh thứ hai.
Tattha katamo kusalapakkho?
Therein, what is the wholesome side?
Trong đó, phần thiện là gì?
Samatho ca vipassanā ca, vijjā ca caraṇañca, sati ca sampajaññañca, hirī ca ottappañca, ahaṃkārappahānañca mamaṃkārappahānañca, sammāvāyāmo ca yoniso ca manasikāro, sammāsati ca sammāsamādhi ca, paññā ca nibbidā ca, samāpatti ca saddhammassavanañca, somanassañca dhammānudhammappaṭipatti ca.
Tranquillity and insight, knowledge and conduct, mindfulness and clear comprehension, moral shame and moral dread, abandonment of conceit and abandonment of possessiveness, right effort and wise attention, right mindfulness and right concentration, wisdom and disenchantment, attainment and listening to the good Dhamma, gladness and practice in accordance with the Dhamma.
Tịnh chỉ (samatho) và quán (vipassanā), minh (vijjā) và hạnh (caraṇa), niệm (sati) và tỉnh giác (sampajañña), hổ thẹn (hirī) và ghê sợ tội lỗi (ottappa), đoạn trừ ngã mạn (ahaṃkārappahāna) và đoạn trừ ngã sở (mamaṃkārappahāna), chánh tinh tấn (sammāvāyāmo) và tác ý như lý (yoniso ca manasikāro), chánh niệm (sammāsati) và chánh định (sammāsamādhi), tuệ (paññā) và nhàm chán (nibbidā), thành tựu (samāpatti) và nghe chánh pháp (saddhammassavana), hỷ (somanassa) và thực hành pháp tùy pháp (dhammānudhammappaṭipatti).
Tattha samatho ca vijjā ca sati ca hirī ca ahaṃkārappahānañca sammāvāyāmo ca sammāsati ca paññā ca samāpatti ca somanassañca, ime dhammā ekā disā.
Therein, tranquillity, knowledge, mindfulness, moral shame, abandonment of conceit, right effort, right mindfulness, wisdom, attainment, and gladness—these phenomena are one direction.
Trong đó, tịnh chỉ, minh, niệm, hổ thẹn, đoạn trừ ngã mạn, chánh tinh tấn, chánh niệm, tuệ, thành tựu, hỷ – những pháp này là một khía cạnh.
Vipassanā ca caraṇañca sampajaññañca ottappañca mamaṃkārappahānañca yoniso manasikāro ca sammāsamādhi ca nibbidā ca saddhammassavanañca dhammānudhammappaṭipatti ca, ayaṃ dutiyā disā.
Insight, conduct, clear comprehension, moral dread, abandonment of possessiveness, wise attention, right concentration, disenchantment, listening to the good Dhamma, and practice in accordance with the Dhamma—this is the second direction.
Tuệ quán (vipassanā), hạnh (caraṇa), sự hiểu biết rõ ràng (sampajañña), hổ thẹn (ottappa), từ bỏ ý niệm 'của tôi' (mamaṃkārappahāna), tác ý đúng đắn (yoniso manasikāra), chánh định (sammāsamādhi), sự nhàm chán (nibbidā), lắng nghe Chánh pháp (saddhammassavana), và thực hành đúng Pháp (dhammānudhammappaṭipatti) — đây là phương hướng thứ hai.
Iti kusalapakkhe ca akusalapakkhe ca nandiyāvaṭṭassa pana nayassa catasso disā.
Thus, for both the wholesome side and the unwholesome side, there are four directions in the Nandi-āvatta method.
Như vậy, trong phần thiện và phần bất thiện, phương pháp Nandiyāvaṭṭa có bốn phương hướng.
Tāsu yāni akusalapakkhassa paṭhamāni padāni akusalāni kusalehi pahānaṃ gacchanti, tāni kusalapakkhe dutiyehi padehi pahānaṃ gacchanti.
Among those, the first unwholesome terms of the unwholesome side are abandoned by the wholesome ones; those are abandoned by the second terms of the wholesome side.
Trong số đó, những từ đầu tiên của phần bất thiện là các pháp bất thiện được đoạn trừ bởi các pháp thiện; chúng được đoạn trừ bởi các từ thứ hai trong phần thiện.
Tesaṃ pahānā rāgavirāgā cetovimutti yāni akusalapakkhassa dutiyāni akusalapadāni pahānaṃ gacchanti, tāni kusalapakkhassa paṭhamehi padehi pahānaṃ gacchanti.
Through their abandonment, the fading away of lust, cetovimutti (liberation of mind), the second unwholesome terms of the unwholesome side are abandoned by the first terms of the wholesome side.
Do sự đoạn trừ chúng, có sự ly tham (rāgavirāga) và giải thoát tâm (cetovimutti); những từ bất thiện thứ hai của phần bất thiện được đoạn trừ bởi các từ đầu tiên của phần thiện.
Tesaṃ pahānā avijjāvirāgā paññāvimutti pariyosānaṃ.
Through their abandonment, the fading away of ignorance, paññāvimutti (liberation by wisdom) is the culmination.
Do sự đoạn trừ chúng, có sự ly vô minh (avijjāvirāga) và giải thoát tuệ (paññāvimutti) là kết thúc.
Imesaṃ tiṇṇaṃ nayānaṃ paṭhamo nayo sīhavikkīḷito nāma.
The first of these three methods is called Sīhavikkīḷita.
Trong ba phương pháp này, phương pháp đầu tiên được gọi là Sīhavikkīḷita.
Aṭṭha padāni cattāri ca kusalāni cattāri ca akusalāni imāni aṭṭha padāni mūlapadāni, atthanayena dutiyo tipukkhalo.
Eight terms, four wholesome and four unwholesome—these eight terms are the root terms; by way of meaning, the second is Tipukkhalā.
Tám từ, bốn thiện và bốn bất thiện, tám từ này là các từ gốc. Theo nghĩa, phương pháp thứ hai là Tipukkala.
So chahi dhammehi neti kusalamūlāni ca neti akusalamūlāni ca, iti imāni cha padāni purimakāni ca aṭṭha mūlapadāni imāni cuddasa padāni aṭṭhārasannaṃ mūlapadānaṃ.
It proceeds with six qualities, wholesome roots and unwholesome roots; thus, these six terms and the previous eight root terms make these fourteen terms among the eighteen root terms.
Nó dẫn dắt bởi sáu pháp, dẫn dắt các căn lành và dẫn dắt các căn bất thiện. Như vậy, sáu từ này và tám từ gốc trước đó tạo thành mười bốn từ trong số mười tám từ gốc.
Tattha yo pacchimako nayo nandiyāvaṭṭo, so catūhi dhammehi neti.
Therein, the last method, Nandiyāvaṭṭa, proceeds with four qualities.
Trong số đó, phương pháp cuối cùng là Nandiyāvaṭṭa, nó dẫn dắt bởi bốn pháp.
Avijjāya ca taṇhāya ca samathena ca vipassanāya ca, ime cattāro dhammā imāni aṭṭhārasa mūlapadāni tīsu nayesu niddiṭṭhāni.
With ignorance, craving, samatha, and vipassanā; these four qualities are the eighteen root terms indicated in the three methods.
Bởi vô minh (avijjā) và ái (taṇhā), bởi tịnh chỉ (samatha) và tuệ quán (vipassanā). Bốn pháp này là mười tám từ gốc được trình bày trong ba phương pháp.
Tattha yāni nava padāni kusalāni, tattha sabbaṃ kusalaṃ samosarati.
Therein, the nine wholesome terms—all wholesome things converge there.
Trong số đó, chín từ thiện, tất cả các pháp thiện đều hội tụ ở đó.
Tesañca navannaṃ mūlānaṃ cattāri padāni sīhavikkīḷitanaye tīṇi tipukkhale dve nandiyāvaṭṭe, iccete kusalassa pakkhā.
Among these nine roots, four terms are in the Sīhavikkīḷita method, three in Tipukkhalā, and two in Nandiyāvaṭṭa; these are the aspects of the wholesome.
Trong số chín căn này, có bốn từ trong phương pháp Sīhavikkīḷita, ba trong Tipukkala, hai trong Nandiyāvaṭṭa; đây là các phần của pháp thiện.
Tattha yāni nava padāni kusalāni, tattha sabbaṃ kusalaṃ yujjati.
Therein, the nine wholesome terms—all wholesome things are connected there.
Trong số đó, chín từ thiện, tất cả các pháp thiện đều được kết hợp ở đó.
Tattha sīhavikkīḷite naye cattāri padāni tīṇi tipukkhale dve nandiyāvaṭṭe imāni nava padāni kusalāni niddiṭṭhāni.
Therein, in the Sīhavikkīḷita method, four terms, three in Tipukkhalā, and two in Nandiyāvaṭṭa—these nine wholesome terms are indicated.
Trong số đó, trong phương pháp Sīhavikkīḷita, bốn từ; trong Tipukkala, ba; trong Nandiyāvaṭṭa, hai. Chín từ thiện này được trình bày.
Tattha yāni nandiyāvaṭṭe naye cattāri padāni, tattha aṭṭhārasa mūlapadāni samosaranti.
Therein, the four terms in the Nandiyāvaṭṭa method—the eighteen root terms converge there.
Trong số đó, bốn từ trong phương pháp Nandiyāvaṭṭa, mười tám từ gốc đều hội tụ ở đó.
Yathā kathaṃ, samatho ca alobho ca adoso ca asubhasaññā ca dukkhasaññā ca imāni kusalapakkhe pañca padāni samathaṃ bhajanti.
How? Samatha, non-greed, non-hatred, perception of impurity, and perception of suffering—these five terms on the wholesome side pertain to samatha.
Như thế nào? Tịnh chỉ (samatha), vô tham (alobha), vô sân (adosa), tưởng bất tịnh (asubhasaññā), và tưởng khổ (dukkhasaññā) — năm từ này thuộc về tịnh chỉ trong phần thiện.
Vipassanā ca amoho ca aniccasaññā ca anattasaññā ca imāni cattāri padāni vipassanaṃ bhajanti.
Vipassanā, non-delusion, perception of impermanence, and perception of non-self—these four terms pertain to vipassanā.
Tuệ quán (vipassanā), vô si (amoha), tưởng vô thường (aniccasaññā), và tưởng vô ngã (anattasaññā) — bốn từ này thuộc về tuệ quán.
Imāni nava padāni kusalāni dvīsu padesu yojitāni, tattha akusalapakkhe navannaṃ akusalamūlapadānaṃ yā ca taṇhā yo ca lobho yo ca doso yā ca subhasaññā yā ca sukhasaññā, imāni pañca padāni taṇhaṃ bhajanti.
These nine wholesome terms are combined into two terms. Therein, on the unwholesome side, among the nine unwholesome root terms, craving, greed, hatred, perception of beauty, and perception of pleasure—these five terms pertain to craving.
Chín từ thiện này được kết hợp vào hai từ đó. Trong phần bất thiện, trong số chín từ gốc bất thiện, ái (taṇhā), tham (lobha), sân (dosa), tưởng tịnh (subhasaññā), và tưởng lạc (sukhasaññā) — năm từ này thuộc về ái.
Yā ca avijjā yo ca moho yā ca niccasaññā yā ca attasaññā, imāni cattāri padāni avijjaṃ bhajanti.
Ignorance, delusion, perception of permanence, and perception of self—these four terms pertain to ignorance.
Vô minh (avijjā), si (moha), tưởng thường (niccasaññā), và tưởng ngã (attasaññā) — bốn từ này thuộc về vô minh.
Etāni nava padāni akusalāni susaṃkhittāni.
These nine unwholesome terms are well-summarized.
Chín từ bất thiện này được tóm tắt rõ ràng.
Iti tayo nayā ekaṃ nayaṃ na paviṭṭhā.
Thus, the three methods do not enter into one method.
Như vậy, ba phương pháp không đi vào một phương pháp.
Evaṃ aṭṭhārasa mūlapadāni nandiyāvaṭṭanaye niddisitabbāni.
In this way, the eighteen root terms should be indicated in the Nandiyāvaṭṭa method.
Mười tám từ gốc nên được trình bày theo phương pháp Nandiyāvaṭṭa như vậy.
Kathaṃ aṭṭhārasa mūlapadāni, tipukkhale naye yujjanti?
How are the eighteen root terms connected in the Tipukkhalā method?
Mười tám từ gốc được kết hợp trong phương pháp Tipukkala như thế nào?
Navannaṃ padānaṃ kusalānaṃ, vipassanā ca amoho ca aniccasaññā ca anattasaññā ca, imāni cattāri padāni; amoho ca samatho ca alobho ca asubhasaññā ca, imāni cattāri padāni; lobho ca doso ca, evaṃ imāni nava padāni tīsu kusalesu yojetabbāni.
Among the nine wholesome terms: vipassanā, non-delusion, perception of impermanence, and perception of non-self—these four terms; non-delusion, samatha, non-greed, and perception of impurity—these four terms; greed and hatred. Thus, these nine terms should be combined into the three wholesome ones.
Trong số chín từ thiện, tuệ quán (vipassanā), vô si (amoha), tưởng vô thường (aniccasaññā), và tưởng vô ngã (anattasaññā) — bốn từ này; vô si (amoha), tịnh chỉ (samatha), vô tham (alobha), và tưởng bất tịnh (asubhasaññā) — bốn từ này; tham (lobha) và sân (dosa). Như vậy, chín từ này nên được kết hợp vào ba pháp thiện.
Tattha navannaṃ padānaṃ akusalānaṃ taṇhā ca lobho ca subhasaññā ca sukhasaññā ca, imāni cattāri padāni lobho akusalamūlaṃ; avijjā ca moho ca niccasaññā ca attasaññā ca ayaṃ moho ayaṃ doso, ye ca imāni nava padāni tīsu akusalesu yojitāni.
Therein, among the nine unwholesome terms: craving, greed, perception of beauty, and perception of pleasure—these four terms are the unwholesome root of greed; ignorance, delusion, perception of permanence, and perception of self—this is delusion, this is hatred. And these nine terms are combined into the three unwholesome ones.
Trong số đó, trong chín từ bất thiện, ái (taṇhā), tham (lobha), tưởng tịnh (subhasaññā), và tưởng lạc (sukhasaññā) — bốn từ này là căn bất thiện tham; vô minh (avijjā), si (moha), tưởng thường (niccasaññā), và tưởng ngã (attasaññā) — đây là si, đây là sân. Chín từ này được kết hợp vào ba pháp bất thiện.
Evaṃ aṭṭhārasa mūlapadāni kusalamūlesu ca yojetvā tipukkhalena nayena niddisitabbāni.
Thus, the eighteen root terms should be combined with the wholesome roots and indicated by the Tipukkhalā method.
Như vậy, mười tám từ gốc nên được kết hợp vào các căn lành và trình bày theo phương pháp Tipukkala.
Kathaṃ aṭṭhārasa mūlapadāni sīhavikkīḷite naye yujjanti?
How are the eighteen root terms connected in the Sīhavikkīḷita method?
Mười tám từ gốc được kết hợp trong phương pháp Sīhavikkīḷita như thế nào?
Taṇhā ca subhasaññā ca, ayaṃ paṭhamo vipallāso.
Craving and perception of beauty—this is the first perversion.
Ái (taṇhā) và tưởng tịnh (subhasaññā) — đây là sự điên đảo thứ nhất.
Lobho ca sukhasaññā ca, ayaṃ dutiyo vipallāso.
Greed and perception of pleasure—this is the second perversion.
Tham (lobha) và tưởng lạc (sukhasaññā) — đây là sự điên đảo thứ hai.
Avijjā ca niccasaññā ca, ayaṃ tatiyo vipallāso.
Ignorance and perception of permanence—this is the third perversion.
Vô minh (avijjā) và tưởng thường (niccasaññā) — đây là sự điên đảo thứ ba.
Moho ca attasaññā ca, ayaṃ catuttho vipallāso.
Delusion and perception of self—this is the fourth perversion.
Si (moha) và tưởng ngã (attasaññā) — đây là sự điên đảo thứ tư.
Iti nava padāni akusalamūlāni catūsu padesu yojitāni.
Thus, the nine unwholesome root terms are combined into four terms.
Như vậy, chín từ căn bất thiện được kết hợp vào bốn từ.
Tattha navannaṃ mūlapadānaṃ kusalānaṃ samatho ca asubhasaññā ca, idaṃ paṭhamaṃ satipaṭṭhānaṃ.
Therein, among the nine wholesome root terms: samatha and perception of impurity—this is the first foundation of mindfulness.
Trong số đó, trong chín từ gốc thiện, tịnh chỉ (samatha) và tưởng bất tịnh (asubhasaññā) — đây là niệm xứ thứ nhất.
Alobho ca dukkhasaññā ca, idaṃ dutiyaṃ satipaṭṭhānaṃ.
Non-greed and the perception of suffering—this is the second foundation of mindfulness.
Vô tham (alobha) và tưởng khổ (dukkhasaññā) — đây là niệm xứ thứ hai.
Vipassanā ca aniccasaññā ca, idaṃ tatiyaṃ satipaṭṭhānaṃ.
Insight and the perception of impermanence—this is the third foundation of mindfulness.
Tuệ quán (vipassanā) và tưởng vô thường (aniccasaññā) — đây là niệm xứ thứ ba.
Amoho ca anattasaññā ca, idaṃ catutthaṃ satipaṭṭhānaṃ.
Non-delusion and the perception of non-self—this is the fourth foundation of mindfulness.
Vô si (amoha) và tưởng vô ngã (anattasaññā) — đây là niệm xứ thứ tư.
Imāni aṭṭhārasa mūlapadāni sīhavikkīḷitanayaṃ anupaviṭṭhāni.
These eighteen fundamental terms have entered the Sīhavikkīḷita method.
Mười tám từ gốc này đã đi vào phương pháp Sīhavikkīḷita.
Imesaṃ tiṇṇaṃ nayānaṃ yā bhūmi ca yo rāgo ca yo doso ca ekaṃ nayaṃ pavisati.
The ground, the lust, and the hatred of these three methods enter one method.
Trong ba phương pháp này, cảnh giới (bhūmi), tham (rāga) và sân (dosa) đều đi vào một phương pháp.
Ekassa nayassa akusale vā dhamme kusale vā dhamme viññāte paṭipakkho anvesitabbo, paṭipakkhe anvesitvā so nayo niddisitabbo, tamhi naye niddiṭṭho.
When unwholesome or wholesome phenomena of one method are understood, the opposite must be sought; having sought the opposite, that method must be pointed out, it is pointed out in that method.
Khi một pháp bất thiện hay pháp thiện của một phương pháp được hiểu rõ, pháp đối nghịch nên được tìm kiếm; sau khi tìm kiếm pháp đối nghịch, phương pháp đó nên được trình bày, nó đã được trình bày trong phương pháp đó.
Yathā ekamhi naye sabbe nayā paviṭṭhā tathā niddisitabbā.
Just as all methods have entered one method, so they must be pointed out.
Nên trình bày như thế nào để tất cả các phương pháp đều đi vào một phương pháp.
Ekamhi ca naye aṭṭhārasa mūlapadāni paviṭṭhāni, tamhi dhamme viññāte sabbe dhammā viññātā honti.
And in one method, eighteen fundamental terms have entered; when that phenomenon is understood, all phenomena are understood.
Và khi mười tám từ gốc đã đi vào một phương pháp, khi pháp đó được hiểu rõ, tất cả các pháp đều được hiểu rõ.
Imesaṃ tiṇṇaṃ nayānaṃ sīhavikkīḷitanayassa cattāri phalāni pariyosānaṃ.
The four fruits are the culmination of these three methods, the Sīhavikkīḷita method.
Trong ba phương pháp này, phương pháp Sīhavikkīḷita có bốn quả là kết thúc.
Paṭhamāya disāya paṭhamaṃ phalaṃ, dutiyāya disāya dutiyaṃ phalaṃ, tatiyāya disāya tatiyaṃ phalaṃ, catutthāya disāya catutthaṃ phalaṃ.
The first fruit is by the first direction, the second fruit by the second direction, the third fruit by the third direction, the fourth fruit by the fourth direction.
Quả thứ nhất cho phương hướng thứ nhất, quả thứ hai cho phương hướng thứ hai, quả thứ ba cho phương hướng thứ ba, quả thứ tư cho phương hướng thứ tư.
Tipukkhalassa nayassa tīṇi vimokkhamukhāni pariyosānaṃ.
The three doors to liberation are the culmination of the Tipukkala method.
Phương pháp Tipukkala có ba cửa giải thoát (vimokkhamukha) là kết thúc.
Paṭhamāya disāya appaṇihitaṃ, dutiyāya disāya suññataṃ, tatiyāya disāya animittaṃ.
By the first direction is the unaspired, by the second direction is emptiness, by the third direction is the signless.
Vô nguyện (appaṇihita) cho phương hướng thứ nhất, không (suññata) cho phương hướng thứ hai, vô tướng (animitta) cho phương hướng thứ ba.
Nandiyāvaṭṭassa nayassa rāgavirāgā cetovimutti avijjāvirāgā ca paññāvimutti pariyosānaṃ.
The liberation of mind through the fading of lust and the liberation by wisdom through the fading of ignorance are the culmination of the Nandiyāvaṭṭa method.
Phương pháp Nandiyāvaṭṭa có sự ly tham (rāgavirāga) và giải thoát tâm (cetovimutti), và sự ly vô minh (avijjāvirāga) và giải thoát tuệ (paññāvimutti) là kết thúc.
Paṭhamāya disāya rāgavirāgā cetovimutti, dutiyāya disāya avijjāvirāgā paññāvimutti.
By the first direction is the liberation of mind through the fading of lust, by the second direction is the liberation by wisdom through the fading of ignorance.
Giải thoát tâm do ly tham cho phương hướng thứ nhất, giải thoát tuệ do ly vô minh cho phương hướng thứ hai.
Ime tayo nayā imesaṃ tiṇṇaṃ nayānaṃ aṭṭhārasannaṃ mūlapadānaṃ ālokanā, ayaṃ vuccati disālokano* nayo.
These three methods are the illumination of these three methods' eighteen fundamental terms; this is called the Disālokana method.
Ba phương pháp này là sự quán sát mười tám từ gốc của ba phương pháp này. Đây được gọi là phương pháp Disālokana.
Āloketvāna jānāti ‘‘ayaṃ dhammo imaṃ dhammaṃ bhajatī’’ti sammā yojanā.
Having observed, one knows "this phenomenon associates with this phenomenon"—a proper connection.
Sau khi quán sát, người ta biết “pháp này thuộc về pháp kia” – đó là sự kết hợp đúng đắn.
Kusalapakkhe akusalapakkhe ca ayaṃ nayo aṅkuso nāma.
This method is called the Aṅkusa in the wholesome and unwholesome sides.
Trong phần thiện và phần bất thiện, phương pháp này được gọi là Aṅkusa.
Ime pañca nayā.
These are the five methods.
Đây là năm phương pháp.