365. Saṃvaṇṇanāvasena anantarasamādhikathāya āsannapaccakkhataṃ dīpento ‘‘ayaṃ samādhibhāvanā’’ti āha.
By way of exposition, intending to show the immediate perceptibility of the immediately preceding discourse on samādhi, he said, " this is the development of samādhi."
365. Để trình bày sự gần gũi và hiển nhiên của bài pháp về định (samādhi) kế tiếp theo cách giải thích,* đã nói: “Đây là sự tu tập định (samādhi-bhāvanā).”
‘‘Abhiññā sampādetuṃ yogo kātabbo’’ti vatvā tattha payojanavisese dassetuṃ ‘‘evañhī’’tiādi vuttaṃ.
Having said, "Exertion should be made to achieve abhiññā," the passage beginning " evañhi" was stated to show the specific benefits therein.
Sau khi nói rằng: “Cần phải tinh tấn để thành tựu các Abhiññā,” để trình bày những lợi ích đặc biệt ở đó,* đã nói “Bởi vì như vậy...” và tiếp theo.
Kiñcāpi thiratarabhāvo, vipassanābhāvanāsukhatā ca samādhibhāvanāya ānisaṃso eva, tathāpi pañca lokiyābhiññā yathāvuttasamādhibhāvanāya ānisaṃsabhāvena pākaṭā paññātāti tāsaṃyeva vasena yogino adhigatānisaṃsatā vuttā, cuddasadhā cittaparidamanena thirataratā vuttā.
Although a more steadfast state and the ease of developing insight are indeed benefits of samādhi development, the five mundane abhiññās are known as evident benefits of the samādhi development as described; therefore, the yogi's attainment of benefits was stated through them alone, and steadfastness was stated through the fourteenfold taming of the mind.
Mặc dù sự kiên cố hơn và sự dễ dàng trong việc tu tập tuệ quán (vipassanā-bhāvanā) là lợi ích của sự tu tập định, nhưng năm Abhiññā thế gian (lokiyābhiññā) được biết đến rõ ràng như là những lợi ích của sự tu tập định đã được nói đến, và sự thành tựu các lợi ích của hành giả được nói đến chỉ dựa trên những Abhiññā đó, còn sự kiên cố hơn được nói đến qua việc điều phục tâm theo mười bốn cách.
Lokiyābhiññāsu vasībhāvopi samādhisseva vasībhāvo, tathā ca ‘‘samāhito yathābhūtaṃ pajānātī’’ti (saṃ. ni. 3.5; 4.99; 5.1071; netti. 40; mi. pa. 2.1.14) vacanato ‘‘sukheneva paññābhāvanaṃ sampādessatī’’ti vuttaṃ.
Mastery over mundane abhiññās is also mastery over samādhi itself. And thus, in accordance with the saying, "One who is concentrated knows things as they are" (Saṃ. Ni. 3.5; 4.99; 5.1071; Netti. 40; Mi. Pa. 2.1.14), it was stated, " he will easily accomplish the development of wisdom."
Sự thuần thục trong các Abhiññā thế gian cũng chính là sự thuần thục của định (samādhi). Và như vậy, theo lời dạy: “Người có định (samāhita) thấy biết đúng như thật,” nên đã nói: “sẽ dễ dàng thành tựu sự tu tập tuệ (paññā-bhāvanā).”
Tasmāti yasmā samādhibhāvanāya ānisaṃsalābho thirataratā, sukheneva ca paññābhāvanā ijjhati, tasmā abhiññākathaṃ tāva ārabhissāma, paññābhāvanāya okāse sampattepīti adhippāyo.
The intention is: " Therefore," since the attainment of the benefits of samādhi development, namely a more steadfast state, and the easy accomplishment of wisdom development succeed, "we shall first begin the discourse on abhiññā, even if the opportunity for developing wisdom has arisen."
Do đó, ý nghĩa là: Bởi vì sự thành tựu lợi ích của sự tu tập định, sự kiên cố hơn, và sự tu tập tuệ (paññā-bhāvanā) dễ dàng thành tựu, nên chúng ta sẽ bắt đầu với bài pháp về Abhiññā trước, ngay cả khi cơ hội cho sự tu tập tuệ đã đến.
Iddhivikubbananti iddhisaṅkhātaṃ pakativaṇṇajahanakiriyaṃ, idaṃ iddhīsu vikubbaniddhiyā padhānatāya vuttaṃ, iddhiṃ vikubbanañcāti evaṃ vā attho daṭṭhabbo.
" Iddhivikubbanaṃ" refers to the action of abandoning one's natural form and color, which is called iddhi. This is stated due to the prominence of the transformation-iddhi among the psychic powers, or alternatively, the meaning should be understood as iddhi and transformation.
Iddhivikubbana (biến hóa thần thông) là hành động từ bỏ hình dáng tự nhiên, được nói đến vì sự biến hóa thần thông là chủ yếu trong các thần thông. Hoặc có thể hiểu là: thần thông (iddhi) và biến hóa (vikubbana).
Vikubbanassa visuṃ gahaṇampi vuttakāraṇeneva daṭṭhabbaṃ.
The separate mention of transformation should also be understood for the aforementioned reason.
Việc đề cập riêng sự biến hóa cũng nên được hiểu theo lý do đã nói.
Ākāsakasiṇavasena arūpasamāpattiyo na sambhavanti, ālokakasiṇañca odātakasiṇantogadhaṃ katvā ‘‘odātakasiṇapariyantesū’’ti vuttaṃ kasiṇānulomādicittaparidamanavidhino adhippetattā, ākāsanimmānādiatthaṃ pana tadubhayampi icchitabbameva.
The attainment of formless states (arūpasamāpattiyo) is not possible by way of the space kasiṇa; and the light kasiṇa is included within the white kasiṇa, hence it is stated " at the end of the white kasiṇa," because the method of mind-taming, such as kasiṇa-anuloma, is intended; but for the purpose of creating space, both (light and white kasiṇa) are indeed desired.
Các thiền vô sắc (arūpa-samāpatti) không thể xảy ra dựa trên kasiṇa không gian (ākāsa-kasiṇa). Kasiṇa ánh sáng (āloka-kasiṇa) được bao gồm trong kasiṇa trắng (odāta-kasiṇa), nên đã nói “trong các kasiṇa trắng và các kasiṇa khác,” vì ý muốn nói đến phương pháp điều phục tâm theo kasiṇa thuận thứ, v.v. Tuy nhiên, đối với mục đích tạo ra không gian, v.v., cả hai đều được mong muốn.
Aṭṭha aṭṭhāti yathāvuttesu kasiṇesu ekekasmiṃ aṭṭha aṭṭha samāpattiyo.
" Eight eights" means eight attainments for each of the kasiṇas described.
Tám tám nghĩa là tám tám thiền định (samāpatti) trong mỗi kasiṇa đã nói.
Kasiṇānulomatoti kasiṇapaṭipāṭito, paṭipāṭi ca desanāvasena veditabbā.
" According to kasiṇa-order" means according to the sequence of kasiṇas, and the sequence should be understood in terms of its teaching.
Kasiṇānulomato (thuận thứ kasiṇa) là theo thứ tự kasiṇa, và thứ tự này nên được hiểu theo cách thuyết giảng.
Jhānānulomo pana paṭipattivasenapi.
But " jhāna-order" is also in terms of practice.
Còn Jhānānulomo (thuận thứ thiền) thì cũng theo cách thực hành.
Ukkamanaṃ ukkantaṃ, ukkantameva ukkantikaṃ, jhānassa ukkantikaṃ jhānukkantikaṃ, tato, jhānalaṅghanatoti attho.
Leaping over is ukkantaṃ; ukkantikaṃ is verily leaping over. The leaping over of a jhāna is jhānukkantikaṃ. Therefore, it means transcending the jhāna.
Ukkamanaṃ là nhảy vượt, ukkantaṃ là nhảy vượt, ukkantikaṃ chính là nhảy vượt. Nhảy vượt thiền là jhānukkantikaṃ, nghĩa là vượt qua thiền.
Aṅgasaṅkantito aṅgātikkamato.
" From the transition of factors" means from the transcending of factors.
Aṅgasaṅkantito (chuyển đổi chi phần) là vượt qua các chi phần.
Cittaṃ paridametabbaṃ yadicchakaṃ yatthicchakaṃ jhānānaṃ samāpajjanādisukhatthaṃ, tesaṃ ārammaṇānañca sallakkhaṇatthaṃ.
The mind should be tamed for the sake of ease in attaining jhāna at will, in any desired place, and for the purpose of discerning those objects of meditation.
Cittaṃ paridametabbaṃ (tâm cần được điều phục) để dễ dàng nhập các thiền tùy ý, ở bất cứ nơi nào tùy ý, và để quán sát các đối tượng của chúng.
Evañhissa tattha visavitā samijjhatīti.
For thus, his skillfulness therein succeeds.
Bởi vì như vậy, sự thuần thục của hành giả ở đó sẽ thành tựu.
366. Jhānaṃ samāpajjatīti kiṃ catubbidhampi jhānaṃ samāpajjati, udāhu ekekanti?
As to " he attains jhāna," does he attain all four kinds of jhāna, or one by one?
366. Jhānaṃ samāpajjati (nhập thiền) — có phải nhập cả bốn loại thiền, hay từng loại một?
Kiñcettha yadi catubbidhampi samāpajjati, aṅgasaṅkantito viseso na siyā, atha ekekaṃ ārammaṇasaṅkantito.
And if all four are attained, there would be no distinction from the transition of factors; if one by one, then from the transition of objects.
Nếu nhập cả bốn loại, thì sẽ không có sự khác biệt với chuyển đổi chi phần (aṅgasaṅkanti). Còn nếu nhập từng loại một, thì sẽ không có sự khác biệt với chuyển đổi đối tượng (ārammaṇa-saṅkanti).
Nāyaṃ doso ābhogavasena tesaṃ visesasiddhito.
This is not a fault, because their distinction is established by way of advertence.
Không có lỗi này, vì sự khác biệt của chúng được thành tựu nhờ sự chú tâm.
Yadā hi kasiṇānulomameva ābhujitvā tattha tattha kasiṇe jhānāni samāpajjati, na aṅgasaṅkantiṃ, tadā kasiṇānulomo.
For when one adverts only to the kasiṇa-anuloma and attains jhānas in each respective kasiṇa, not adverting to the transition of factors, then it is kasiṇa-anuloma.
Khi hành giả chỉ chú tâm vào kasiṇa thuận thứ (kasiṇānuloma) và nhập các thiền trong từng kasiṇa đó, không chú tâm vào chuyển đổi chi phần (aṅgasaṅkanti), thì đó là kasiṇa thuận thứ.
Yadā pana aṅgasaṅkantiṃ ābhujitvā jhānāni samāpajjati, tadā aṅgasaṅkanti veditabbā.
But when one adverts to the transition of factors and attains jhānas, then it should be understood as transition of factors.
Nhưng khi hành giả chú tâm vào chuyển đổi chi phần (aṅgasaṅkanti) và nhập các thiền, thì đó nên được hiểu là chuyển đổi chi phần.
Iminā nayena kasiṇānulomaārammaṇasaṅkantiādīnampi aññamaññaṃ viseso veditabbo.
In this manner, the distinction between kasiṇa-anuloma, object-transition, and so on, should be understood.
Theo cách này, sự khác biệt giữa kasiṇa thuận thứ, chuyển đổi đối tượng (ārammaṇa-saṅkanti), v.v., cũng nên được hiểu.
Idaṃ kasiṇānulomaṃ nāma cittaparidamananti adhippāyo.
The intention is that this kasiṇa-anuloma is a taming of the mind.
Ý nghĩa là: đây là sự điều phục tâm gọi là kasiṇa thuận thứ.
Tatthevāti pathavīkasiṇeyeva.
" Therein" means in the earth kasiṇa itself.
Tatthevā (cũng vậy) là chỉ trong kasiṇa đất.
Tatoti pacchā tatiyajjhānato vuṭṭhānantarakālaṃ.
" Thereafter" means immediately after emerging from the third jhāna.
Tato (sau đó) là sau khi xuất khỏi thiền thứ ba.
Tadevāti pathavīkasiṇameva.
" That very same" means the earth kasiṇa itself.
Tadevā (cũng chính đó) là chỉ kasiṇa đất.
Tato ākiñcaññāyatananti tato pathavīkasiṇugghāṭimākāse pavattitaākāsānañcāyatanasamāpattito vuṭṭhāya viññāṇañcāyatanaṃ amanasikaritvā taṃ laṅghitvā yathāvuttaākāsānañcāyatanaviññāṇassa abhāve pavattitaṃ ākiñcaññāyatanaṃ samāpajjati.
" Thereafter, the base of nothingness" means after emerging from the attainment of the base of infinite space, which arose in the space disclosed by the earth kasiṇa, one does not advert to the base of infinite consciousness, but skipping it, one attains the base of nothingness, which arose in the absence of the consciousness of the base of infinite space as described.
Tato ākiñcaññāyatana (sau đó là Vô sở hữu xứ) nghĩa là sau khi xuất khỏi thiền Vô biên không xứ (ākāsānañcāyatana-samāpatti) đã phát sinh trong không gian được mở ra từ kasiṇa đất, hành giả không chú tâm đến Vô biên thức xứ (viññāṇañcāyatana), mà vượt qua nó và nhập thiền Vô sở hữu xứ (ākiñcaññāyatana), tức là sự không hiện hữu của thức Vô biên không xứ đã nói.
Pathavīkasiṇugghāṭimākāsakasiṇaṃ pathavīkasiṇapakkhikameva hotīti vuttaṃ ‘‘kasiṇaṃ anukkamitvā’’ti.
The space kasiṇa disclosed by the earth kasiṇa belongs to the side of the earth kasiṇa, so it is stated, " having not skipped the kasiṇa."
Kasiṇa không gian được mở ra từ kasiṇa đất thuộc về kasiṇa đất, nên đã nói “kasiṇaṃ anukkamitvā” (vượt qua kasiṇa).
Atha vā aṭṭhasu kasiṇesu kassaci ukkamanaṃ idha kasiṇukkantikaṃ nāmāti āha ‘‘kasiṇaṃ anukkamitvā’’ti.
Alternatively, it is stated, " having not skipped the kasiṇa," meaning that skipping any of the eight kasiṇas is called kasiṇa-ukkantika here.
Hoặc, việc vượt qua bất kỳ kasiṇa nào trong tám kasiṇa ở đây được gọi là kasiṇa-ukkantikaṃ (vượt kasiṇa), nên đã nói “kasiṇaṃ anukkamitvā.”
Jhānukkantikanti ettha icchitaṃ avadhāraṇena nivattetabbaṃ, ukkamanassa ca sarūpaṃ dassetuṃ ‘‘evaṃ kasiṇa’’ntiādiṃ vatvā puna taṃ pakāraṃ saha nissayena sesakasiṇesu atidisanto ‘‘evaṃ āpokasiṇādi…pe… kātabbā’’ti āha.
In " jhānukkantika," the desired emphasizing meaning should be negated by that emphasis, and to show the nature of skipping, after saying "thus kasiṇa" and so on, he again extends that method, along with its basis, to the remaining kasiṇas, saying, " thus with the water kasiṇa and so on... should be done."
Trong Jhānukkantika (vượt thiền) này, điều mong muốn cần được loại bỏ bằng sự xác định. Và để trình bày bản chất của sự vượt qua, sau khi nói “evaṃ kasiṇa” (kasiṇa như vậy), v.v.,* lại mở rộng cách đó đến các kasiṇa còn lại cùng với nền tảng của chúng, và nói “evaṃ āpokasiṇādi…pe… kātabbā” (cũng vậy, kasiṇa nước, v.v., cần được thực hành).
Tenāha ‘‘iminā nayenā’’tiādi.
Therefore, he said, " in this manner" and so on.
Do đó,* nói “iminā nayenā” (theo cách này), v.v.
Yathā paṭhamajjhānamūlakaṃ pathavīkasiṇādīsu jhānukkantikaṃ dassitaṃ, evaṃ dutiyajjhānādimūlakampi taṃ yathārahaṃ dassetabbaṃ.
Just as jhāna-skipping based on the first jhāna was shown for the earth kasiṇa and so on, so too should it be shown appropriately for that which is based on the second jhāna and so on.
Cũng như jhānukkantikaṃ dựa trên thiền thứ nhất đã được trình bày trong kasiṇa đất, v.v., thì jhānukkantikaṃ dựa trên thiền thứ hai, v.v., cũng nên được trình bày một cách thích hợp.
Itaresanti avasiṭṭharūpāvacarajjhānānaṃ.
" For the others" refers to the remaining rūpāvacara jhānas.
Itaresaṃ (của những cái còn lại) là của các thiền sắc giới (rūpāvacara-jhāna) còn lại.
Na hi arūpajjhānesu aṅgasaṅkanti atthi, nāpi tāni pathavīkasiṇe pavattanti.
For there is no transition of factors in the arūpa jhānas, nor do they arise in the earth kasiṇa.
Thật vậy, trong các thiền vô sắc (arūpa-jhāna) không có sự chuyển đổi chi phần (aṅgasaṅkanti), và chúng cũng không phát sinh trong kasiṇa đất.
Yaṃ pana aṅgārammaṇasaṅkantivacane ‘‘nīlakasiṇaṃ ugghāṭetvā ākāsānañcāyatana’’ntiādi vuttaṃ, taṃ yathālābhavasena vuttaṃ, pariyāyena vāti daṭṭhabbaṃ.
However, what was stated in the phrase about the transition of factors and objects—"disclosing the blue kasiṇa, the base of infinite space," and so on—should be understood as stated by way of available information, or by a secondary meaning.
Tuy nhiên, điều đã nói trong phần đề cập đến sự chuyển đổi chi phần và đối tượng (aṅgārammaṇa-saṅkanti), như “mở kasiṇa xanh ra và nhập Vô biên không xứ,” v.v., nên được hiểu là đã nói theo cách có được hoặc theo cách gián tiếp.
Nippariyāyato pana yathā aṅgasaṅkanti rūpajjhānesu eva labbhati, evaṃ arūpajjhānesu eva ārammaṇasaṅkanti.
But strictly speaking, just as the transition of factors is found only in the rūpa jhānas, so too is the transition of objects found only in the arūpa jhānas.
Nhưng theo cách trực tiếp, cũng như sự chuyển đổi chi phần (aṅgasaṅkanti) chỉ có trong các thiền sắc giới (rūpa-jhāna), thì sự chuyển đổi đối tượng (ārammaṇa-saṅkanti) cũng chỉ có trong các thiền vô sắc (arūpa-jhāna).
Tassa tasseva hi jhānassa ārammaṇantare pavatti ārammaṇasaṅkanti.
For the arising of that very same jhāna in a different object is transition of objects.
Bởi vì sự phát sinh của chính thiền đó trong một đối tượng khác được gọi là ārammaṇasaṅkanti (chuyển đổi đối tượng).
Tenāha ‘‘sabbakasiṇesu ekasseva jhānassa samāpajjanaṃ ārammaṇasaṅkantikaṃ nāmā’’ti.
Therefore, he said, " The attainment of one and the same jhāna in all kasiṇas is called transition of objects."
Do đó,* nói: “sự nhập cùng một thiền trong tất cả các kasiṇa được gọi là ārammaṇasaṅkantikaṃ.”
Yathā pana ‘‘sabbakasiṇesū’’ti iminā ākāsaviññāṇakasiṇānampi saṅgaho hotīti na sakkā vattuṃ idha aṭṭhannaṃyeva kasiṇānaṃ adhigatattā, evaṃ sabbampi arūpajjhānaṃ ‘‘ekaṃ jhāna’’nti na sakkā vattuṃ aṭṭhannaṃ samāpattīnaṃ vasena cittaparidamanassa icchitattā.
Just as it cannot be said that the expression “in all kasiṇas” includes the space-kasiṇa and consciousness-kasiṇa as well, because only eight kasiṇas are attained here, so too it cannot be said that all formless jhānas constitute “one jhāna,” because the disciplining of the mind is desired through the eight attainments.
Cũng như, không thể nói rằng với cụm từ “trong tất cả các kasiṇa” thì các kasiṇa không gian (ākāsa-kasiṇa) và kasiṇa thức (viññāṇa-kasiṇa) cũng được bao gồm, vì ở đây chỉ có tám kasiṇa được đề cập. Tương tự, không thể nói rằng tất cả các thiền vô sắc (arūpajjhāna) là “một thiền định” vì mong muốn rèn luyện tâm (cittaparidamana) thông qua tám thành tựu (samāpatti).
Tasmā āruppajjhānānaṃ vasena aṅgārammaṇasaṅkanti pariyāyena vuttāti veditabbaṃ.
Therefore, it should be understood that the transcendence of both factors and objects is spoken of indirectly with regard to the formless jhānas.
Do đó, cần phải hiểu rằng sự vượt qua các chi (aṅga) và đối tượng (ārammaṇa) được nói đến một cách gián tiếp thông qua các thiền vô sắc (āruppajjhāna).
Tathā hi pītakasiṇugghāṭimākāse yaṃ paṭhamāruppaviññāṇaṃ, tadārammaṇaṃ viññāṇañcāyatanaṃ sandhāyāha ‘‘pītakasiṇato viññāṇañcāyatanaṃ samāpajjitvā’’ti.
Thus, it is said, “Having attained the base of infinite consciousness from the yellow kasiṇa,” referring to the first formless consciousness in the space opened up by the yellow kasiṇa, which is the object of the base of infinite consciousness.
Thật vậy, đối với thức vô biên xứ (viññāṇañcāyatana) mà đối tượng là thức vô sắc đầu tiên (paṭhamāruppaviññāṇa) trong không gian được mở ra từ kasiṇa màu vàng (pītaka-kasiṇa), thì nó được nói là “sau khi nhập vào thức vô biên xứ từ kasiṇa màu vàng”.
Iminā nayena sesadvayepi attho veditabbo.
In this manner, the meaning for the remaining two (formless jhānas) should also be understood.
Theo cách này, ý nghĩa cũng nên được hiểu đối với hai trường hợp còn lại.
Ekantarikavasenāti aññattho antara-saddo.
Ekantarikavasenāti: Here, the word ‘antara’ means ‘another’ (different).
Trong cụm từ “theo cách xen kẽ (ekantarikavasena)”, từ antara có nghĩa là khác.
Antarameva antarikaṃ, ekajjhaṃ antarikaṃ etasminti ekantarikaṃ, jhānasamāpajjanaṃ, tassa vasena.
Antara itself is antarika. It is ekantarika because the factors and objects are different together in this attainment of jhāna; by means of that.
Antara chính là antarika, và ekantarika là khi có sự xen kẽ giữa các chi và đối tượng, tức là sự nhập thiền, theo cách đó.
Yathā aṅgānaṃ, ārammaṇassa ca ekajjhaṃ aññathā viseso hoti, tathā samāpajjanavasenāti.
Just as there is a difference in the factors and objects together in one way, so is it by means of attainment.
Như khi các chi và đối tượng có sự khác biệt đồng thời, thì cũng theo cách nhập thiền.
So pana viseso heṭṭhimānaṃ tesaṃ aṅgārammaṇānaṃ samatikkamanavasena hotīti vuttaṃ ‘‘ekantarikavasena aṅgānañca ārammaṇānañca saṅkamana’’nti.
And that difference is said to occur by transcending those lower factors and objects, thus it is stated, “the transference of factors and objects by way of skipping one.”
Sự khác biệt đó được nói là “sự chuyển đổi các chi và đối tượng theo cách xen kẽ” bởi vì nó diễn ra bằng cách vượt qua các chi và đối tượng phía dưới.
‘‘Idaṃ jhānaṃ pañcaṅgika’’ntiādinā aṅgesu, ‘‘idaṃ pathavīkasiṇa’’ntiādinā ārammaṇesu ca vavatthāpitesu ekajjhaṃ tesaṃ vavatthāpane na koci viseso atthīti aṭṭhakathāsu ayaṃ vidhi nābhato.
When these are defined as factors by saying “This jhāna has five factors,” and as objects by saying “This is the earth kasiṇa,” there is no special advantage in defining them together in one place, therefore, this method is not brought forth in the commentaries.
Khi các chi được phân loại bằng cách nói “thiền này có năm chi” và các đối tượng được phân loại bằng cách nói “đây là kasiṇa đất”, thì không có sự khác biệt nào trong việc phân loại đồng thời chúng, do đó cách thức này không được đề cập trong các bản Chú giải.
Evañca katvā jhānukkantikādīsu paṭilomakkamena, anulomapaṭilomakkamena ca ekantarikabhāvena labbhamānampi jhānādīnaṃ ukkamanaṃ na uddhaṭaṃ, tehi nayehi vināpi cittaparidamanaṃ ijjhatīti papañcaparihāratthaṃ vā te aṭṭhakathāsu anāgatāti daṭṭhabbaṃ.
And having done so, even the skipping of jhānas, etc., which is obtained through skipping one by inverse order and by inverse-direct order in the jhānukkaṅtikādi, is not brought up, or it should be understood that they are not present in the commentaries in order to avoid prolixity, because the disciplining of the mind is accomplished even without these methods.
Và do đó, việc vượt qua các tầng thiền (jhāna) v.v., mặc dù có thể đạt được theo thứ tự ngược (paṭilomakamma), và theo thứ tự thuận-ngược (anulomapaṭilomakamma) trong các bài về sự thăng tiến thiền (jhānukkantika) v.v., nhưng không được đề cập đến, hoặc các cách thức đó không được đưa vào các bản Chú giải để tránh sự rườm rà (papañca-parihāra), vì sự rèn luyện tâm (cittaparidamana) có thể thành tựu mà không cần các cách thức đó.
367. Abhāvitabhāvano jhānābhiññāsu akatādhikāro.
367. Abhāvitabhāvano (one whose development is undeveloped) is one who has not yet made a proficiency in jhānas and supernormal powers.
367. Người chưa thực hành (abhāvitabhāvano) là người chưa tạo được sự thành thạo trong các thiền định và các thắng trí (abhiññā).
Tattha upanissayarahitopīti keci.
Some say, this includes one who lacks the prerequisite conditions.
Một số người nói rằng đó là người không có duyên lành (upanissaya).
Ādibhūtaṃ yogakammaṃ ādikammaṃ, taṃ etassa atthīti ādikammiko, pubbe akataparicayo bhāvanaṃ anuyuñjanto.
The initial endeavor is called ādikamma, and one who has this is ādikammiko, meaning a meditator who, without prior experience, applies himself to development.
Hành động tu tập ban đầu (ādibhūtaṃ yogakammaṃ) là ādikammaṃ, người có hành động đó gọi là ādikammiko (người mới bắt đầu tu tập), tức là người chưa từng thực hành trước đây mà đang chuyên tâm vào sự tu tập.
Tenāha ‘‘yogāvacaro’’ti.
Therefore, it is said, “yogāvacaro” (meditator).
Vì thế, Ngài nói “yogāvacaro” (thiền sinh).
Kasiṇaparikammampi bhāroti dosavivajjanādividhinā kasiṇamaṇḍale paṭipatti yāva uggahanimittuppatti kasiṇaparikammaṃ, tampi nāma bhāro, pageva iddhivikubbanāti adhippāyo.
Kasiṇaparikammampi bhāroti: Practicing on the kasiṇa-disk, starting with avoiding faults, up until the arising of the uggaha-nimitta, is kasiṇa-preparatory work, and even that is indeed a burden; how much more so then the display of supernormal powers?
“Sự chuẩn bị kasiṇa cũng là một gánh nặng (kasiṇaparikammampi bhāro)” có nghĩa là sự thực hành trên vòng tròn kasiṇa theo phương pháp loại bỏ lỗi lầm v.v., cho đến khi uggahanimitta (tướng học) xuất hiện, đó là kasiṇaparikamma (sự chuẩn bị kasiṇa), điều đó cũng là một gánh nặng, huống chi là sự biến hóa thần thông (iddhivikubbana).
Nimittuppādananti paṭibhāganimittuppādanaṃ.
Nimittuppādana means the production of the paṭibhāga-nimitta.
“Tạo ra nimitta (nimittuppādanaṃ)” là tạo ra paṭibhāganimitta (tướng đối).
Taṃ vaḍḍhetvāti taṃ nimittaṃ, bhāvanañca vaḍḍhetvā.
Taṃ vaḍḍhetvāti: developing that sign and development.
“Sau khi phát triển nó (taṃ vaḍḍhetvā)” là sau khi phát triển nimitta đó và sự tu tập (bhāvanā).
Na hi bhāvanāya vināva nimittavaḍḍhanaṃ labbhati.
Indeed, the development of the sign cannot be obtained without development.
Thật vậy, không thể phát triển nimitta mà không có sự tu tập.
Keci upacārasamādhiṃ labhitvā appanāsamādhiṃ adhigantuṃ na sakkonti, tādisāpi bahū hontevāti āha ‘‘appanādhigamo bhāro’’ti.
Some individuals, even after attaining access concentration, cannot attain absorption concentration; there are many such individuals, therefore, it is said, “the attainment of absorption is a burden.”
Một số người sau khi đạt được cận định (upacārasamādhi) không thể đạt được an chỉ định (appanāsamādhi), có rất nhiều người như vậy, vì thế Ngài nói “đạt được an chỉ định là một gánh nặng”.
Appanādhigamoti vā aṭṭhannaṃ samāpattīnaṃ adhigamamāha.
Alternatively, appanādhigamo (attainment of absorption) refers to the attainment of the eight samāpattis.
Hoặc, “appanādhigamo” ở đây nói đến sự đạt được tám thành tựu (samāpatti).
Aññova samāpattīnaṃ upanissayo, añño abhiññānanti āha ‘‘paridamitacittassāpi iddhivikubbanaṃ nāma bhāro’’ti.
The prerequisite for attainments is one thing, and the prerequisite for supernormal powers is another, therefore, it is said, “even for one with a disciplined mind, the display of supernormal powers is indeed a burden.”
Duyên lành (upanissaya) cho các thành tựu (samāpatti) là một loại, và duyên lành cho các thắng trí (abhiññā) là một loại khác, vì thế Ngài nói “ngay cả đối với người đã rèn luyện tâm, sự biến hóa thần thông cũng là một gánh nặng”.
Khippaṃ nisanti nisāmanaṃ jhānacakkhunā pathavīkasiṇādijhānārammaṇassa dassanaṃ etassāti khippanisanti, sīghataraṃ jhānaṃ samāpajjitā, tassa bhāvo khippanisantibhāvo.
Khippanisanti (swift comprehension) is one for whom there is swift perceiving, that is, seeing the jhāna-object such as the earth kasiṇa with the jhāna-eye; the state of that is khippanisantibhāvo (swift comprehensiveness), meaning one who can enter jhāna very quickly.
Khippanisanti là người có sự quán sát (nisāmana) nhanh chóng (khippaṃ), tức là sự nhìn thấy đối tượng thiền như kasiṇa đất v.v., bằng nhãn thiền (jhānacakkhu); trạng thái của người đó là khippanisantibhāvo (trạng thái nhanh chóng nhập thiền).
Ambatarunicitaṃ mahāmahindattherādīhi otiṇṇaṭṭhānaṃ therambatthalaṃ.
Therambatthalaṃ is the place where the Venerable Mahinda and others descended, which is dense with mango trees.
Therambatthalaṃ là nơi Đức Đại Trưởng lão Mahinda và các vị khác đã hạ cánh, nơi đó có nhiều cây xoài (ambataru-nicitaṃ).
Yathā paṭipakkhavijayāya yodhājīvā nimmalameva asitomarādiṃ gahetvā vicaranti, evaṃ bhikkhunāpi kilesavijayāya nimmalāva jhānābhiññā vaḷañjitabbāti imamatthaṃ dassetuṃ ‘‘tasmā’’tiādi vuttaṃ.
Just as warriors wander around with clean swords, spears, etc., to conquer their enemies, so too a bhikkhu should utilize pure jhānas and supernormal powers to conquer defilements. To show this meaning, it is stated, “tasmātiādi” (therefore, etc.).
Để chỉ ra ý nghĩa này, rằng cũng như các chiến binh cầm vũ khí sáng bóng như kiếm và giáo để chiến thắng kẻ thù, một Tỳ kheo cũng nên sử dụng các thiền định và thắng trí thanh tịnh để chiến thắng phiền não, nên Ngài đã nói “do đó (tasmā)” v.v.
Patiṭṭhābhāvoti idha parassa upaddavūpasamanaṃ adhippetaṃ.
Patiṭṭhābhāvoti: Here, the intended meaning is the pacification of danger for others.
“Trạng thái nương tựa (patiṭṭhābhāvo)” ở đây có nghĩa là sự xoa dịu tai họa cho người khác.
Taṃ hi khippanisantibhāvatopi garutaraṃ accāyikakiccasādhanavasena vidhātabbato durabhisambhavatarattā.
Indeed, that is heavier than swift comprehensiveness, because it must be accomplished as an urgent task and is therefore more difficult to achieve.
Thật vậy, điều đó còn nặng nề hơn cả trạng thái nhanh chóng nhập thiền (khippanisantibhāva), vì nó phải được thực hiện để hoàn thành một nhiệm vụ khẩn cấp, nên khó đạt được hơn.
Taṃ pana rakkhitattheranidassaneneva siddhampi tato garutarena aṅgāravassaparittāṇena vibhāvetuṃ ‘‘giribhaṇḍavāhanapūjāya…pe… thero viyā’’ti āha.
And to illustrate that, which is already established by the example of the Venerable Rakkhita, with the even heavier protection from the rain of embers, it is said, “like the Elder… through the Giribhaṇḍavāhana festival…”
Tuy nhiên, để minh họa điều đó đã được chứng minh bằng ví dụ của Trưởng lão Rakkhita, Ngài đã nói “như Trưởng lão… trong lễ cúng dường Giribhaṇḍavāhana… v.v.” bằng cách dùng sự che chở khỏi mưa than hồng, một việc còn nặng nề hơn.
Giribhaṇḍavāhanapūjā nāma cetiyagirimādiṃ katvā sakaladīpe, samudde ca yāva yojanā mahatī dīpapūjā.
Giribhaṇḍavāhanapūjā is a great island festival, reaching up to a yojana into the sea around the entire island, starting from Cetiya Mountain.
Giribhaṇḍavāhanapūjā là một lễ cúng dường lớn trên toàn đảo, bắt đầu từ Cetiyagiri, và trên biển kéo dài một dojana (yojana).
Pathaviṃ māpetvāti mārena pavattitaṃ aṅgāravassaṃ phuliṅgamattenapi yāva manusse na pāpuṇāti, tāvadeva ākāse pathaviṃ nimminitvā.
Pathaviṃ māpetvāti (having made the earth): creating earth in the sky just enough so that the rain of embers instigated by Māra does not reach humans even as sparks.
“Sau khi biến hóa đất (pathaviṃ māpetvā)” có nghĩa là biến hóa đất trên không trung ngay lập tức, để mưa than hồng do Ma vương tạo ra không chạm đến con người dù chỉ một tia lửa.
Balavapubbayogānanti garutarūpanissayānaṃ, iddhividhādīnaṃ hetubhūtamahābhinīhārānanti attho.
Balavapubbayogāna means having strong prerequisite conditions, that is, the great aspirations that are causes for iddhi-varieties, etc.
“Của những người có công đức mạnh mẽ từ quá khứ (balavapubbayogānaṃ)” có nghĩa là của những người có duyên lành (upanissaya) nặng nề hơn, những người có đại nguyện (mahābhinīhāra) làm nhân cho các thần thông (iddhividhādīnaṃ) v.v.
Aggasāvakādīnanti ādi-saddena ekacce mahāsāvake saṅgaṇhāti.
Aggasāvakādīnanti: Here, the word “ādi” (etc.) includes certain great disciples.
Trong cụm từ “của các Đại đệ tử (aggasāvakādīnaṃ)”, từ ādi (v.v.) bao gồm một số đại đệ tử khác.
Bhāvanānukkamo yathāvuttaṃ cittaparidamanaṃ.
Bhāvanānukkamo (order of development) is the disciplining of the mind as previously described.
Sự tu tập tuần tự (bhāvanānukkamo) là sự rèn luyện tâm (cittaparidamana) như đã nói.
Paṭisambhidādīti ādi-saddena ṭhānāṭhānañāṇādīnampi saṅgaho veditabbo, na sesābhiññānameva.
Paṭisambhidādīti: Here, the word “ādi” (etc.) should be understood to include knowledge of what is possible and impossible (ṭhānāṭhānañāṇa), etc., and not just the other supernormal powers.
Trong cụm từ “tuệ phân tích (paṭisambhidādī)”, từ ādi (v.v.) cũng nên được hiểu là bao gồm cả trí tuệ về đúng và sai (ṭhānāṭhānañāṇa) v.v., chứ không chỉ riêng các thắng trí còn lại.
Sāvakānampi hi ṭhānāṭhānañāṇādīni padesavasena ijjhanti.
Indeed, even for disciples, knowledge of what is possible and impossible, etc., are accomplished in part.
Thật vậy, ngay cả các đệ tử (sāvaka) cũng đạt được trí tuệ về đúng và sai (ṭhānāṭhānañāṇa) v.v., ở một mức độ nhất định (padesavasena).
Tasmāti yasmā pubbahetusampannasseva yathāvuttaṃ bhāvanānukkamaṃ vinā abhiññāyo ijjhanti, na itarassa, tasmā.
Tasmāti (therefore): because supernormal powers are accomplished only for one endowed with prior causes without the aforementioned sequence of development, and not for others, therefore.
“Do đó (tasmā)” có nghĩa là bởi vì các thắng trí (abhiññā) chỉ thành tựu đối với người có đầy đủ nhân duyên từ quá khứ (pubbahetusampanna), mà không cần sự tu tập tuần tự như đã nói, chứ không phải đối với người khác.
Aggidhamanādīhīti aggimhi tāpanakoṭṭanādīhi.
Aggidhamanādīhīti: by heating, hammering, etc., in fire.
“Bằng cách thổi lửa (aggidhamanādīhi)” có nghĩa là bằng cách nung chảy, đập v.v., trong lửa.
Yathā cāti ca-saddena lākhākārādīnaṃ lākhākoṭṭanādiṃ avuttampi saṅgaṇhāti.
Yathā cāti: The word “ca” (and) includes even the unmentioned pounding of lacquer, etc., by lacquer-workers, etc.
Trong cụm từ “yathā ca”, từ ca (và) bao gồm cả những điều không được nói đến như việc đập sáp của những người thợ làm sáp v.v.
Chanda…pe… vasenāti ‘‘chandavato ce abhiññā sijjhati, mayhampi sijjhatī’’ti kattukamyatāchandaṃ sīsaṃ dhuraṃ jeṭṭhaṃ pubbaṅgamaṃ katvā, chandaṃ vā uppādetvā taṃ bhāvanāya mukhaṃ katvā jhānassa samāpajjanavasena.
Chanda…pe… vasenāti: making desire (chanda) as the head, the fore, the chief, the leader, with the thought, "If supernormal power is accomplished for one with desire, it will also be accomplished for me"; or, having aroused desire, making that desire the forefront of development and entering jhāna.
“Theo ý muốn (chanda…pe… vasena)” có nghĩa là, nếu thắng trí thành tựu đối với người có ý muốn (chandavato), thì đối với tôi cũng sẽ thành tựu, lấy ý muốn làm chủ đạo, làm đầu, làm chính, làm tiên phong, hoặc phát sinh ý muốn và lấy ý muốn đó làm khởi điểm cho sự tu tập để nhập thiền.
Eseva nayo sesesupi.
The same method applies to the remaining (factors).
Cách này cũng tương tự đối với các trường hợp còn lại.
‘‘Āvajjanādivasībhāvavasenā’’ti idaṃ aṭṭhasupi samāpattīsu sātisayaṃ vasībhāvāpādanaṃ sandhāya vuttaṃ.
“Āvajjanādivasībhāvavasenā” is said referring to the attainment of extraordinary mastery in all eight attainments.
Cụm từ “theo sự thành thạo trong việc quán sát v.v. (āvajjanādivasībhāvavasenā)” này được nói đến để chỉ sự thành thạo vượt trội (sātisayaṃ vasībhāvāpādanaṃ) trong tất cả tám thành tựu (samāpatti).
Tañca kho ādikammikavasena, na katādhikāravasenāti āha ‘‘pubbahetu…pe… vaṭṭatī’’ti.
However, that is for a beginner, not for one who has cultivated proficiency, so it is said, “pubbahetu…pe… vaṭṭatī.”
Và điều đó được nói đến theo trường hợp của người mới bắt đầu tu tập (ādikammika), chứ không phải theo trường hợp của người đã tạo được sự thành thạo (katādhikāra), vì thế Ngài nói “nhân duyên quá khứ… v.v. là thích hợp”.
Pubbahetusampannassa hi yaṃ jhānaṃ pādakaṃ katvā abhiññā nibbattetabbā, tattheva sātisayaṃ ciṇṇavasitāpi icchitabbā, na sabbatthevāti adhippāyo.
Indeed, for one endowed with prior causes, the extraordinary mastery cultivated should be desired only in that jhāna which is to be made the basis for generating supernormal powers, and not in all jhānas; this is the intention.
Thật vậy, ý nghĩa là đối với người có đầy đủ nhân duyên từ quá khứ (pubbahetusampanna), thiền định nào được dùng làm căn bản để phát sinh thắng trí (abhiññā), thì sự thành thạo vượt trội (sātisayaṃ ciṇṇavasitā) cũng được mong muốn ở chính thiền định đó, chứ không phải ở tất cả các thiền định.
‘‘Catutthajjhānamatte ciṇṇavasinā’’ti vacanato arūpasamāpattiyo vināpi abhiññā ijjhantīti vadanti.
Some say that supernormal powers are accomplished even without the formless attainments, according to the statement, “having cultivated mastery only in the fourth jhāna.”
Theo câu nói “người thành thạo chỉ ở thiền thứ tư”, một số người nói rằng thắng trí có thể thành tựu ngay cả khi không có các thành tựu vô sắc (arūpasamāpatti).
Tampi yadi pubbahetusampannassa vasena vuttaṃ, yuttameva.
If that is said with reference to one endowed with prior causes, it is indeed fitting.
Nếu điều đó được nói đến theo trường hợp của người có đầy đủ nhân duyên từ quá khứ (pubbahetusampanna), thì điều đó là hợp lý.
Athetarassa, tesaṃ matimattaṃ.
If it is said with reference to others, then it is merely their opinion.
Nếu không phải vậy, thì đó chỉ là ý kiến của họ.
Yathāti yena pakārena yena vidhinā.
Yathāti: in what manner, by what method.
“Như (yathā)” có nghĩa là bằng cách nào, bằng phương pháp nào.
Etthāti etasmiṃ iddhividhanipphādane.
Etthāti: in this accomplishment of supernormal powers.
“Trong đó (ettha)” có nghĩa là trong việc thành tựu thần thông (iddhividhanipphādana) này.
368. Tatrāti ca tadeva paccāmasati.
368. Tatrāti (therein) also refers back to that same accomplishment of supernormal powers.
368. “Trong đó (tatrā)” cũng đề cập đến chính việc thành tựu thần thông đó.
Pāḷinayānusārenevāti pāḷigatiyā anusaraṇeneva, pāṭhasaṃvaṇṇanānukkamenevāti attho.
Pāḷinayānusārenevāti: means by following the course of the Pāḷi, that is, by the sequence of text explanation.
“Theo cách của Pāḷi (Pāḷinayānusāreneva)” có nghĩa là theo dòng chảy của Pāḷi, theo thứ tự giải thích văn bản.
‘‘Catutthajjhānaṃ upasampajja viharatī’’ti vatvā ‘‘so’’ti vuttattā āha ‘‘adhigatacatutthajjhāno yogī’’ti.
Having said, “He dwells having attained the fourth jhāna,” and then saying “He,” it is stated, “the yogi who has attained the fourth jhāna.”
Sau khi nói “vị ấy an trú nhập thiền thứ tư”, vì đã nói “vị ấy”, nên Ngài nói “thiền sinh đã đạt được thiền thứ tư (adhigatacatutthajjhāno yogī)”.
‘‘Evaṃ samāhite’’ti ettha evaṃ-saddo heṭṭhājhānattayādhigamapaṭipāṭisiddhassa catutthajjhānasamādhānassa nidassanatthoti āha ‘‘evanti catutthajjhānakkamanidassanameta’’nti, catutthajjhānassa, tassa ca adhigamakkamassa nidassanaṃ.
In the expression "thus established in samādhi" (evaṃ samāhite), the word "evaṃ" serves to indicate the fourth jhāna's composure, which is established by the successive attainment of the three lower jhāna. Therefore, it is said: "This 'evaṃ' is an indication of the sequence of attaining the fourth jhāna," meaning it indicates the fourth jhāna and the process of its attainment.
Trong cụm từ ‘‘Evaṃ samāhite’’ (Khi đã định tâm như vậy), từ evaṃ (như vậy) có nghĩa là sự biểu thị cho trạng thái định tâm Tứ thiền, đã được thành tựu theo trình tự chứng đắc ba thiền thấp hơn. Do đó, (Vị ấy) nói: ‘‘evanti catutthajjhānakkamanidassanameta’’ (Từ 'evaṃ' này là sự biểu thị cho trình tự chứng đắc Tứ thiền), tức là sự biểu thị cho Tứ thiền và trình tự chứng đắc Tứ thiền.
Yena samādhānānukkamena catutthajjhānasamādhi laddho, tadubhayanidassananti attho.
The meaning is that it indicates both the composure and the sequence by which the fourth jhāna-samādhi is attained.
Nghĩa là, đó là sự biểu thị cho cả hai điều: trạng thái định tâm và trình tự chứng đắc Tứ thiền, mà nhờ đó Tứ thiền định đã được thành tựu.
Tenāha ‘‘iminā…pe… vuttaṃ hotī’’ti.
Therefore, it is said: "By this... it is stated."
Do đó, (Vị ấy) nói: ‘‘iminā…pe… vuttaṃ hotī’’ (Điều này…pe… đã được nói).
Yadipi ‘‘eva’’nti idaṃ āgamanasamādhinā saddhiṃ catutthajjhānasamādhānaṃ dīpeti.
Although this word "evaṃ" indicates the composure of the fourth jhāna together with the preceding samādhis.
Mặc dù từ ‘‘evaṃ’’ này chỉ sự định tâm Tứ thiền cùng với các samādhi (định) dẫn đến nó.
Satipārisuddhisamādhi eva pana iddhiyā adhiṭṭhānabhāvato padhānanti āha ‘‘catutthajjhānasamādhinā samāhite’’ti.
However, the samādhi purified by mindfulness (satipārisuddhisamādhi) is paramount because it is the basis for supernormal powers (iddhi). Therefore, it is said: "established in samādhi by means of the fourth jhāna-samādhi."
Tuy nhiên, samādhi của sự thanh tịnh chánh niệm (satipārisuddhisamādhi) là điều chủ yếu vì nó là nền tảng cho thần thông (iddhi). Do đó, (Vị ấy) nói: ‘‘catutthajjhānasamādhinā samāhite’’ (định tâm với Tứ thiền định).
Upekkhāsatipārisuddhibhāvenāti upekkhāya janitasatipārisuddhisabbhāvena.
"By means of the state of purity of mindfulness due to equanimity" (upekkhāsatipārisuddhibhāvenā) means by the state of purity of mindfulness generated by equanimity.
Upekkhāsatipārisuddhibhāvenā (Với trạng thái thanh tịnh chánh niệm nhờ xả): là với trạng thái chánh niệm thanh tịnh được sinh ra bởi xả (upekkhā).
Sabbapaccanīkadhammūpakkilesaparisuddhāya hi paccanīkasamanepi abyāvaṭāya pārisuddhiupekkhāya vattamānāya catutthajjhānaṃ, taṃsampayuttadhammā ca suparisuddhā, suvisadā ca honti, satisīsena pana tattha desanā katāti āha ‘‘upekkhāsatipārisuddhibhāvena parisuddhe’’ti.
Indeed, when equanimity, which is perfectly pure from all opposing defilements and is disengaged even in the calming of opposing phenomena, is present, the fourth jhāna and the phenomena associated with it become perfectly pure and perfectly clear. However, the teaching there is made primarily through mindfulness. Therefore, it is said: "purified by the state of purity of mindfulness due to equanimity."
Thật vậy, khi xả thanh tịnh, không bị lay chuyển ngay cả khi đối mặt với các pháp đối nghịch, và hoàn toàn thanh tịnh khỏi mọi cấu uế (upakkilesa) của các pháp đối nghịch, thì Tứ thiền và các pháp đồng sanh với nó trở nên hoàn toàn thanh tịnh và trong sáng. Nhưng ở đây, lời dạy được trình bày thông qua chánh niệm (sati) làm chủ đạo. Do đó, (Vị ấy) nói: ‘‘upekkhāsatipārisuddhibhāvena parisuddhe’’ (thanh tịnh với trạng thái thanh tịnh chánh niệm nhờ xả).
Parisuddhiyā eva paccayavisesena pavattiviseso pariyodātatā sudhantasuvaṇṇassa nighaṃsanena pabhassaratā viyāti āha ‘‘parisuddhattāyeva pariyodāte, pabhassareti vuttaṃ hotī’’ti.
The special manifestation of purity itself, which is its extreme clarity (pariyodātatā), is like the radiance of well-refined gold that has been rubbed clean. Therefore, it is said: "being exceedingly clear (pariyodāte) due to its very purity, it is said to be radiant (pabhassareti)."
Sự trong sáng (pariyodātatā) chỉ là một trạng thái đặc biệt của sự thanh tịnh, giống như sự rực rỡ của vàng ròng khi được mài giũa. Do đó, (Vị ấy) nói: ‘‘parisuddhattāyeva pariyodāte, pabhassareti vuttaṃ hotī’’ (chính vì thanh tịnh mà trở nên trong sáng, tức là rực rỡ).
Sukhādīnaṃ paccayānaṃ ghātenāti sukhasomanassānaṃ, dukkhadomanassānañca yathākkamaṃ rāgadosapaccayānaṃ vikkhambhanena.
"By the destruction of the conditions for happiness and so on" (sukhādīnaṃ paccayānaṃ ghātenā) means by the suppression of the conditions for pleasure (somanassa) and pain (domanassa), which are craving (rāga) and aversion (dosa) respectively.
Sukhādīnaṃ paccayānaṃ ghātenā (Bằng cách loại bỏ các nhân duyên của lạc, v.v.): là bằng cách dứt trừ các nhân duyên của tham và sân, tức là lạc và hỷ, khổ và ưu, theo thứ tự.
‘‘Sukhaṃ somanassassa paccayo, somanassaṃ rāgassa, dukkhaṃ domanassassā’’ti hi vuttaṃ.
For it has been said: "Pleasure is a condition for joy; joy is a condition for craving; suffering is a condition for grief."
Thật vậy, đã nói rằng: ‘‘Lạc là nhân duyên của hỷ, hỷ là nhân duyên của tham, khổ là nhân duyên của ưu.’’
Yathā rāgādayo cetaso malāsucibhāvena ‘‘aṅgaṇānī’’ti vuccanti, evaṃ upagantvā kilesanaṭṭhena upakkilesāti āha ‘‘anaṅgaṇattāyeva vigatūpakkilese’’ti.
Just as craving and other defilements are called "stains" (aṅgaṇāni) due to the mind's impurity and defiled state, so too are they called "upakkilesā" (corruptions) because they approach and defile. Therefore, it is said: "spotless (anaṅgaṇattāyeva), free from corruptions (vigatūpakkilese)."
Cũng như tham, v.v., được gọi là ‘‘aṅgaṇāni’’ (những vết nhơ) do trạng thái ô uế, bất tịnh của tâm, thì chúng được gọi là upakkilesa (phiền não phụ) do tính chất làm ô nhiễm. Do đó, (Vị ấy) nói: ‘‘anaṅgaṇattāyeva vigatūpakkilese’’ (chính vì không vết nhơ mà không còn phiền não phụ).
Tenāha ‘‘aṅgaṇena hi taṃ cittaṃ upakkilissatī’’ti, vibādhīyati upatāpīyatīti attho.
Therefore, it is said: "For that mind is defiled (upakkilissati) by stains (aṅgaṇena)." The meaning is that it is afflicted and tormented.
Do đó, (Vị ấy) nói: ‘‘aṅgaṇena hi taṃ cittaṃ upakkilissatī’’ (Thật vậy, tâm ấy bị phiền não làm ô nhiễm), nghĩa là bị quấy nhiễu, bị nung nấu.
Subhāvitattāti paguṇabhāvāpādanena suṭṭhu bhāvitattā.
"Being well-cultivated" (subhāvitattā) means being thoroughly developed by bringing it to a state of mastery.
Subhāvitattā (Vì đã được tu tập tốt): là vì đã được tu tập tốt bằng cách làm cho thuần thục.
Tenāha ‘‘vasībhāvappatte’’ti, āvajjanādinā pañcadhā, cuddasavidhena vā paridamanena vasavattitaṃ upagateti attho.
Therefore, it is said: "attained to mastery (vasībhāvappatte)," meaning it has reached a state of being amenable to control through the fivefold mastery beginning with advertence, or through fourteen kinds of subjugation.
Do đó, (Vị ấy) nói: ‘‘vasībhāvappatte’’ (đã đạt đến trạng thái thuần thục), nghĩa là đã đạt đến trạng thái làm chủ được tâm bằng năm cách như quán tưởng (āvajjanā), hoặc bằng mười bốn cách chế ngự.
Vase vattamānaṃ hi cittaṃ paguṇabhāvāpattiyā suparimadditaṃ viya cammaṃ, suparikammakatā viya ca lākhā mudunti vuccati.
Indeed, a mind that is under control (vase vattamānaṃ), due to attaining a state of mastery, is called "mudu" (pliant), like leather that has been well-worked or lacquer that has been well-prepared.
Vase vattamānaṃ hi cittaṃ (Tâm đã nằm trong quyền kiểm soát) được gọi là muduṃ (mềm mại) vì đã đạt đến trạng thái thuần thục, giống như da đã được nhào nặn kỹ, hoặc như sơn đã được chế biến kỹ lưỡng.
Kammakkhameti vikubbanādiiddhikammakkhame.
"Fit for action" (kammakkhame) means fit for actions such as manifestations (vikubbanā) and other supernormal powers (iddhi).
Kammakkhame (Có khả năng hành động): là có khả năng thực hiện các hành động thần thông như biến hóa.
Tañca ubhayanti mudutākammaniyadvayaṃ.
"That dual quality" (tañca ubhayaṃ) refers to both pliancy and fitness for action.
Tañca ubhaya (Và cả hai điều đó): là sự mềm mại và khả năng hành động.
Nāhantiādīsu na-kāro paṭisedhattho.
In "Nāhaṃ" and so on, the negative particle "na" means negation.
Trong các cụm từ Nāhaṃ (Ta không), v.v., tiếp đầu ngữ na- có nghĩa là phủ định.
Ahanti satthā attānaṃ niddisati.
By "Ahaṃ," the Teacher refers to himself.
Ahaṃ (Ta): Đức Thế Tôn chỉ chính mình.
Bhikkhaveti bhikkhū ālapati.
By "Bhikkhave," he addresses the bhikkhus.
Bhikkhave (Này các Tỳ-kheo): Ngài gọi các Tỳ-kheo.
Aññanti idāni vuccamānacittato aññaṃ.
"Aññaṃ" means other than the mind about to be described.
Aññaṃ (Khác): khác với tâm đang được nói đến bây giờ.
Ekadhammampīti ekampi sabhāvadhammaṃ na samanupassāmīti sambandho.
"Even a single phenomenon" (ekadhammampi) is connected to "I do not perceive" (na samanupassāmi).
Ekadhammampi (Dù chỉ một pháp): liên quan đến việc ‘‘không thấy dù chỉ một pháp hữu vi’’.
Ayaṃ hettha attho – ahaṃ, bhikkhave, sabbaññutaññāṇena olokentopi aññaṃ ekadhammampi na samanupassāmi.
The meaning here is: "Bhikkhus, even when I look with omniscient knowledge, I do not perceive any other single phenomenon (ekadhammampi)."
Nghĩa ở đây là: Này các Tỳ-kheo, dù Ta quán chiếu với tuệ tri toàn tri, Ta cũng không thấy dù chỉ một pháp nào khác.
Yaṃ vasībhāvāpādanena bhāvitaṃ, tathā punappunaṃ karaṇena bahulīkataṃ, evaṃ savisesamudubhāvappattiyā muduṃ, kammakkhamatāya kammaniyañca hoti.
Which, when cultivated (bhāvitaṃ) by bringing it to a state of mastery, and likewise, when repeatedly practiced (bahulīkataṃ) through repeated performance, thus attains a specially refined pliancy, becoming "pliant" (muduṃ) and "fit for action" (kammaniyaṃ) through its suitability for action.
Yaṃ (mà) khi được bhāvitaṃ (tu tập) bằng cách làm cho thuần thục, và bahulīkataṃ (làm cho sung mãn) bằng cách thực hành lặp đi lặp lại, thì tâm ấy trở nên muduṃ (mềm mại) nhờ đạt đến trạng thái mềm mại đặc biệt, và kammaniyaṃ (có khả năng hành động) nhờ có khả năng thực hiện các hành động.
Yathayidaṃ cittanti attano, tesañca paccakkhatāya evamāhāti.
"As is this mind" (yathayidaṃ cittaṃ) means that he speaks thus due to his own direct perception and that of the bhikkhus.
Yathayidaṃ cittaṃ (Như tâm này): Ngài nói như vậy vì điều đó hiển nhiên đối với chính Ngài và đối với các vị ấy.
Yathā yathāvuttā parisuddhatādayo na vigacchanti, evaṃ subhāvitaṃ cittaṃ.
The mind that is well-cultivated (subhāvitaṃ) is such that its purity and other qualities, as stated, do not disappear.
Tâm được tu tập tốt là tâm mà các trạng thái thanh tịnh, v.v., đã được nói đến, không bị mất đi.
Tattha avaṭṭhitaṃ idha ‘‘ṭhitaṃ, āneñjappatta’’nti ca vuttanti āha ‘‘etesu parisuddhatādīsu ṭhitattā ṭhite, ṭhitattāyeva āneñjappatte’’ti.
The steadiness (avaṭṭhitaṃ) mentioned there is here called "steady" (ṭhitaṃ) and "attained to imperturbability" (āneñjappattaṃ). Therefore, it is said: "steady (ṭhite) because it is established in these qualities of purity and so on, and attained to imperturbability (āneñjappatte) for the very reason that it is established."
Tâm an trú ở đó được gọi là ‘‘ṭhitaṃ’’ (an trú) và ‘‘āneñjappattaṃ’’ (bất động) ở đây. Do đó, (Vị ấy) nói: ‘‘etesu parisuddhatādīsu ṭhitattā ṭhite, ṭhitattāyeva āneñjappatte’’ (an trú trong các trạng thái thanh tịnh, v.v., này, chính vì an trú mà đạt đến bất động).
Yathā mudukammaññatā vasībhāvappattiyā lakkhīyanti, evaṃ vasībhāvappattipi mudukammaññatāhi lakkhīyatīti, mudukammaññabhāvena vā attano vase ṭhitattā ‘‘ṭhite’’ti vuttaṃ.
Just as pliancy and fitness for action are characterized by the attainment of mastery, so too is the attainment of mastery characterized by pliancy and fitness for action. Or it is called "steady" (ṭhite) because it remains in one's control through its pliancy and fitness for action.
Cũng như sự mềm mại và khả năng hành động được nhận biết qua sự thuần thục, thì sự thuần thục cũng được nhận biết qua sự mềm mại và khả năng hành động. Hoặc, tâm được gọi là ‘‘ṭhite’’ (an trú) vì nó nằm trong quyền kiểm soát của chính mình nhờ trạng thái mềm mại và khả năng hành động.
Yathā hi kāraṇena phalaṃ niddharīyati, evaṃ phalenāpi kāraṇaṃ niddharīyatīti niccalabhāvena avaṭṭhānaṃ āneñjappatti.
Just as an effect can be deduced from a cause, so too can a cause be deduced from an effect. Therefore, being established in an unwavering state is the attainment of imperturbability (āneñjappatti).
Cũng như quả được suy ra từ nhân, thì nhân cũng được suy ra từ quả. Sự an trú vững chắc không lay chuyển là đạt đến bất động (āneñjappatti).
Sā ca sampayuttadhammesu thirabhāvena, paṭipakkhehi akammaniyatāya ca sambhavantī saddhādibalānaṃ ānubhāvena hotīti ‘‘saddhādīhi pariggahitattā āneñjappatte’’ti saṅkhepato vuttamatthaṃ vivarituṃ ‘‘saddhāpariggahitaṃ hī’’tiādi vuttaṃ.
This imperturbability, being firm in its associated phenomena and unshakeable by opponents, arises through the power of faith and other faculties. To elaborate on the meaning concisely stated as "attained to imperturbability because it is upheld by faith and so on" (saddhādīhi pariggahitattā āneñjappatte), the passage "for it is upheld by faith" (saddhāpariggahitaṃ hī) and so on is stated.
Và điều đó xảy ra nhờ sự vững chắc trong các pháp đồng sanh, và nhờ không bị lay chuyển bởi các pháp đối nghịch, nhờ năng lực của tín, v.v. Do đó, để giải thích ý nghĩa đã được nói tóm tắt là ‘‘saddhādīhi pariggahitattā āneñjappatte’’ (đạt đến bất động vì được tín, v.v., bao bọc), (Vị ấy) nói: ‘‘saddhāpariggahitaṃ hī’’ (Thật vậy, được tín bao bọc), v.v.
Tattha saddhāpariggahitanti evaṃ subhāvitaṃ vasībhāvappattaṃ etaṃ cittaṃ ekaṃsena abhiññāsacchikaraṇīyānaṃ dhammānaṃ abhiññāsacchikiriyāya saṃvattatīti evaṃ pavattāya saddhāya pariggahitaṃ yathāvuttasaddhābalena upatthambhitaṃ.
There, "upheld by faith" (saddhāpariggahitaṃ) means that this mind, thus well-cultivated and having attained mastery, definitively conduces to the direct experience of phenomena to be directly experienced by higher knowledge. It is thus embraced by such active faith, and supported by the power of faith as described.
Ở đây, saddhāpariggahitaṃ (được tín bao bọc): Tâm này, đã được tu tập tốt như vậy và đã đạt đến trạng thái thuần thục, chắc chắn dẫn đến việc chứng ngộ các pháp cần được chứng ngộ bằng thắng trí. Do đó, nó được bao bọc bởi tín như vậy, được nâng đỡ bởi năng lực tín đã được nói đến.
Assaddhiyenāti tappaṭipakkhena assaddhiyena hetunā na iñjati na calati na kampati, aññadatthu upari visesāvahabhāveneva tiṭṭhati.
"By faithlessness" (assaddhiyenā) means that by the cause of faithlessness, its opposite, it does not waver, does not shake, does not tremble, but rather remains steadfast by virtue of bringing about higher distinctions.
Assaddhiyenā (Bởi vô tín): là do vô tín, tức là nhân đối nghịch với tín, tâm không lay động, không chao đảo, không rung chuyển, mà thực sự an trú với trạng thái mang lại sự thù thắng cao hơn.
Vīriyapariggahitantiādīsupi iminā nayena attho veditabbo.
In "upheld by energy" (vīriyapariggahita) and so on, the meaning should be understood in the same manner.
Trong các cụm từ vīriyapariggahitaṃ (được tinh tấn bao bọc), v.v., ý nghĩa cũng nên được hiểu theo cách này.
Ayaṃ pana viseso – vīriyapariggahitanti vasībhāvāpādanaparidamanasādhanena vīriyena upatthambhitaṃ.
This is the distinction: "upheld by energy" (vīriyapariggahitaṃ) means it is supported by the energy that accomplishes the attainment of mastery and the disciplining of the mind.
Tuy nhiên, đây là điểm khác biệt: vīriyapariggahitaṃ (được tinh tấn bao bọc) là được nâng đỡ bởi tinh tấn, là phương tiện để đạt đến sự thuần thục và chế ngự.
Satipariggahitanti yathāvutte bhāvanābahulīkāre asammosasādhikāya, kusalānañca dhammānaṃ gatiyo samannesamānāya satiyā upatthambhitaṃ.
"Upheld by mindfulness" (satipariggahitaṃ) means it is supported by mindfulness which ensures non-forgetfulness in the aforementioned cultivation and repeated practice, and which diligently investigates the courses of wholesome phenomena.
Satipariggahitaṃ (được chánh niệm bao bọc) là được nâng đỡ bởi chánh niệm, là phương tiện không quên lãng trong việc tu tập và làm cho sung mãn đã được nói đến, và là chánh niệm quán sát các hành vi của các pháp thiện.
Samādhipariggahitanti tattheva avikkhepasādhanena samādhānena upatthambhitaṃ.
"Upheld by concentration" (samādhipariggahitaṃ) means it is supported by the composure (samādhāna) which achieves non-distraction in that very cultivation.
Samādhipariggahitaṃ (được định bao bọc) là được nâng đỡ bởi định, là phương tiện không tán loạn ngay trong đó.
Paññāpariggahitanti tassā eva bhāvanāya upakārānupakāradhammānaṃ pajānanalakkhaṇāya paññāya upatthambhitaṃ.
"Upheld by wisdom" (paññāpariggahitaṃ) means it is supported by wisdom, characterized by discerning beneficial and non-beneficial phenomena for the very cultivation itself.
Paññāpariggahitaṃ (được tuệ bao bọc) là được nâng đỡ bởi tuệ, là đặc tính nhận biết các pháp hữu ích và vô ích trong việc tu tập đó.
Obhāsagatanti ñāṇobhāsasahagataṃ.
"Attained to radiance" (obhāsagataṃ) means accompanied by the radiance of knowledge.
Obhāsagataṃ (Đã đạt đến ánh sáng): là đồng hành với ánh sáng tuệ.
Obhāsabhūtena hi yathāvuttasamādhānasaṃvaddhitena ñāṇena saṃkilesapakkhaṃ yāthāvato passanto tato utrasanto ottappanto taṃ adhibhavati, na tena abhibhūyati.
For by knowledge, which has become like light and has been well-developed by the aforementioned composure, one truly sees the defilement-side, is terrified by it, feels shame, and thus overcomes it, not being overcome by it.
Thật vậy, với tuệ đã được tăng trưởng bởi sự định tâm đã nói trên, tuệ ấy trở thành ánh sáng, khi thấy rõ bản chất của các pháp thuộc về phiền não, thì sợ hãi và hổ thẹn, do đó vượt qua chúng, chứ không bị chúng vượt qua.
Tenāha ‘‘kilesandhakārena na iñjatī’’ti.
Therefore, it is said: "It does not waver due to the darkness of defilements."
Do đó, (Vị ấy) nói: ‘‘kilesandhakārena na iñjatī’’ (không lay động bởi bóng tối phiền não).
Etena ñāṇapariggahitaṃ hirottappabalaṃ dasseti.
By this, he demonstrates the power of shame and dread (hiri-ottappa) as upheld by knowledge.
Điều này cho thấy năng lực hổ thẹn và ghê sợ (hiri-ottappa) được tuệ bao bọc.
Aṭṭhaṅgasamannāgatanti catutthajjhānasamādhinā samāhitatā, parisuddhatā, pariyodātatā, anaṅgaṇatā, vigatūpakkilesatā, mudubhāvo, kammaniyatā, āneñjappattiyā ṭhitatā, samāhitassa vā cittassa imāni aṅgānīti ‘‘samāhite’’ti imaṃ aṅgabhāvena aggahetvā ṭhitiāneñjappattiyo visuṃ gahetvā imehi aṭṭhahi aṅgehi samannāgataṃ.
"Endowed with eight factors" (aṭṭhaṅgasamannāgataṃ) means that it is endowed with these eight factors: composure through the fourth jhāna-samādhi, purity, extreme clarity, freedom from stains, freedom from corruptions, pliancy, fitness for action, and being established in imperturbability. Or, taking these eight as factors of the composed mind, and separately taking stability (ṭhiti) and imperturbability (āneñjappatti) without including "samāhite" as a factor, it means endowed with these eight factors.
Aṭṭhaṅgasamannāgataṃ (Được đầy đủ tám chi phần): là được đầy đủ tám chi phần này: sự định tâm với Tứ thiền định, sự thanh tịnh, sự trong sáng, sự không vết nhơ, sự không còn phiền não phụ, sự mềm mại, sự có khả năng hành động, và sự an trú trong trạng thái bất động. Hoặc, tám chi phần này là các chi phần của tâm đã định tâm. Do đó, không xem từ ‘‘samāhite’’ là một chi phần, mà lấy sự an trú và sự bất động riêng biệt, tâm ấy được đầy đủ tám chi phần này.
Abhinīhārakkhamanti iddhividhādiatthaṃ abhinīhārakkhamaṃ tadabhimukhaṃ karaṇayoggaṃ.
"Capable of projecting" (abhinīhārakkhamaṃ) means capable of projecting for the purpose of various supernormal powers (iddhividhā) and so on; fit for directing towards those.
Abhinīhārakkhamaṃ (Có khả năng hướng đến): là có khả năng hướng đến các mục đích như thần thông (iddhividhā), có khả năng thực hiện việc hướng đến các mục đích đó.
Tenāha ‘‘abhiññāsacchikaraṇīyānaṃ dhammānaṃ abhiññāsacchikiriyāyā’’ti.
Therefore, it is said: "for the direct experience of phenomena to be directly experienced by higher knowledge."
Do đó, (Vị ấy) nói: ‘‘abhiññāsacchikaraṇīyānaṃ dhammānaṃ abhiññāsacchikiriyāyā’’ (để chứng ngộ bằng thắng trí các pháp cần được chứng ngộ bằng thắng trí).
Kāmaṃ nīvaraṇāni vikkhambhetvā eva paṭhamajjhānasamadhigamo, vitakkādike vūpasame eva ca dutiyajjhānādisamadhigamo, tathāpi na tathā tehi dūrībhūtā apetā vā yathā catutthajjhānato, cetaso malīnabhāvasaṅkhātauppilābhogakarehi nīvaraṇādīhi suṭṭhu vimuttiyā tassa parisuddhi, pariyodātatā ca yuttāti āha ‘‘nīvaraṇa…pe… pariyodāte’’ti.
Although the attainment of the first jhāna is indeed by suppressing the hindrances, and the attainment of the second jhāna and so on is indeed by the subsidence of vitakka and so forth, yet the mind is not as far removed or free from them as it is from the fourth jhāna. It is fitting for that (fourth jhāna) to be thoroughly liberated from defilements, such as the hindrances, which cause mental impurity, agitation, and excitement, and for it to be pure and cleansed. Therefore, it is said: "hindrances... etc. ... cleansed."
Mặc dù sự thành tựu sơ thiền chỉ đạt được bằng cách tạm thời trấn áp các triền cái, và sự thành tựu nhị thiền trở lên chỉ bằng cách làm lắng dịu tầm (vitakka) v.v., nhưng chúng không bị loại bỏ hay biến mất hoàn toàn như đối với tứ thiền. Do đó, sự thanh tịnh và trong sáng của tâm đó là hợp lý nhờ sự giải thoát hoàn toàn khỏi các triền cái v.v., những thứ gây ra sự ô nhiễm, khuấy động và bám víu của tâm. Vì vậy, kinh nói “triền cái…v.v… trong sáng”.
Jhānapaṭilābhapaccayānanti jhānapaṭilābhahetukānaṃ jhānapaṭilābhaṃ nissāya uppajjanakānaṃ.
Jhānapaṭilābhapaccayāna means those that have the attainment of jhāna as their cause, those that arise dependent on the attainment of jhāna.
Jhānapaṭilābhapaccayānaṃ (các pháp là nhân của sự thành tựu thiền) có nghĩa là những pháp là nguyên nhân của sự thành tựu thiền, những pháp sinh khởi nhờ sự thành tựu thiền.
Pāpakānanti lāmakānaṃ.
Pāpakāna means those that are base.
Pāpakānaṃ (ác pháp) có nghĩa là những pháp thấp kém.
Icchāvacarānanti icchāya avacarānaṃ icchāvasena otiṇṇānaṃ ‘‘aho vata mameva satthā paṭipucchitvā paṭipucchitvā bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseyyā’’tiādinayappavattānaṃ mānamāyāsāṭheyyādīnaṃ.
Icchāvacarāna means those that frequent by desire, those that arise due to desire, such as pride, deceit, and craftiness that occur in the manner of, "Oh, if only the Teacher would repeatedly question me and teach the Dhamma to the bhikkhus!"
Icchāvacarānaṃ (những pháp thuộc về ý muốn) có nghĩa là những pháp tồn tại do ý muốn, những pháp phát sinh do ý muốn, như những pháp thuộc về kiêu mạn, lừa dối, xảo trá v.v., phát sinh theo cách “Ôi, ước gì chỉ có Đức Bổn Sư hỏi đi hỏi lại và thuyết pháp cho riêng tôi!”
Abhijjhādīnanti ādi-saddenāpi tesaṃyeva saṅgaho.
Abhijjhādīna (covetousness and so on) — by the word ādi (and so on) here, these same (pride, deceit, and craftiness) are included.
Abhijjhādīnaṃ (tham lam v.v.) – từ v.v. ở đây cũng bao hàm chính những pháp đó.
Abhijjhā cettha paṭhamajjhānena avikkhambhaneyyā, mānādayo ca tadekaṭṭhā daṭṭhabbā ‘‘jhānapaṭilābhapaccayāna’’nti anuvattamānattā.
Here, abhijjhā (covetousness) is not suppressed by the first jhāna, and māna (pride) and so forth, which have the same ground, should be understood as such, because the phrase "related to the attainment of jhāna" is carried over.
Tham lam (abhijjhā) ở đây không thể bị sơ thiền trấn áp, và kiêu mạn v.v. cũng được xem là có cùng một trạng thái với nó, vì từ “là nhân của sự thành tựu thiền” vẫn tiếp tục được áp dụng.
Vikkhambhaneyyā pana nīvaraṇaggahaṇeneva gahitā, kathaṃ pana paṭhamajjhānena avikkhambhaneyyā idha vigacchantīti?
But those that can be suppressed (by the first jhāna) are already included by the term "hindrances." How then do those not suppressed by the first jhāna cease here?
Tuy nhiên, những triền cái có thể bị trấn áp đã được bao gồm trong việc đề cập đến các triền cái. Vậy làm sao những pháp không thể bị sơ thiền trấn áp lại biến mất ở tứ thiền này?
‘‘Sabbe kusalā dhammā sabbākusalānaṃ paṭipakkhā’’ti sallekhapaṭipattivasena evaṃ vuttaṃ jhānassa aparāmaṭṭhabhāvadassanato.
This is said in the sense of the practice of 'effacement' (sallekha-paṭipadā), that "all wholesome states are antidotes to all unwholesome states," showing the un-grasped nature of jhāna.
Điều này được nói theo phương pháp thực hành thanh lọc (sallekha paṭipatti), với ý nghĩa “tất cả các pháp thiện đều là đối nghịch của tất cả các pháp bất thiện,” cho thấy trạng thái không bị ô nhiễm của thiền.
Ye panettha ‘‘icchāvacarānaṃ abhijjhādīna’’nti imehi padehi kopaapaccayakaāmarāgabyāpādādayo gahitāti adhippāyena ‘‘jhānapaṭilābhapaccayāna’’nti pāṭhaṃ paṭikkhipitvā ‘‘jhānapaṭilābhapaccanīkāna’’nti pāṭhoti vadanti, taṃ tesaṃ matimattaṃ tathā pāṭhasseva abhāvato.
Those who, with the intention that anger, ill-will, sensual passion, etc., which are causes, are included by the terms "icchāvacarānaṃ abhijjhādīnaṃ," reject the reading "jhānapaṭilābhapaccayānaṃ" and say the reading is "jhānapaṭilābhapaccanīkānaṃ" (hostile to the attainment of jhāna), that is merely their own opinion, because such a reading does not exist.
Những vị nào cho rằng các ác pháp thô thiển như tham ái và sân hận do phẫn nộ gây ra được bao gồm trong các từ “tham lam v.v. thuộc về ý muốn” và bác bỏ cách đọc “là nhân của sự thành tựu thiền” để nói rằng cách đọc đúng là “là chướng ngại của sự thành tựu thiền,” thì đó chỉ là ý kiến của riêng họ, vì cách đọc đó không tồn tại.
Jhānapaṭilābhapaccanīkā ca nīvaraṇā ceva tadekaṭṭhā ca tesaṃ dūrībhāvaṃ vatvā puna abhāvavigamacodanāya ayujjamānattā.
Moreover, the hindrances and those states sharing the same ground as the hindrances are inimical to the attainment of jhāna. Having spoken of their removal, it would be inappropriate to then enjoin their disappearance.
Và những pháp chướng ngại cho sự thành tựu thiền chính là các triền cái và những pháp có cùng trạng thái với chúng, và sau khi nói về sự loại bỏ chúng, việc thúc giục loại bỏ chúng một lần nữa là không hợp lý.
Nanu ca anaṅgaṇasutta- (ma. ni. 1.57 ādayo) vatthasuttesu (ma. ni. 1.70 ādayo) ayamattho na labbhati, oḷārikānaṃyeva pāpadhammānaṃ tattha adhippetattā?
But is it not true that this meaning is not found in the Anaṅgaṇa Sutta and the Vattha Sutta, because only coarse evil states are intended there?
Chẳng phải ý nghĩa này không được tìm thấy trong các kinh Anaṅgaṇasutta và Vatthasutta sao, vì ở đó chỉ đề cập đến các ác pháp thô thiển?
Saccametaṃ, idha pana adhigatacatutthajjhānassa vasena vuttattā sukhumāyeva te gahitā, aṅgaṇūpakkilesatāsāmaññena panettha suttānaṃ apadisanaṃ.
This is true, but here, because it is spoken in reference to one who has attained the fourth jhāna, only subtle ones are included. The suttas are referred to here by virtue of the common characteristic of being an impurity (aṅgaṇa).
Điều này đúng, nhưng ở đây, vì được nói theo khía cạnh của người đã thành tựu tứ thiền, nên những pháp vi tế đó đã được bao gồm, và việc đề cập đến các kinh ở đây là dựa trên sự tương đồng về trạng thái ô nhiễm và cấu uế.
Tathā hi ‘‘suttānusārenā’’ti vuttaṃ, na pana suttavasenāti.
Thus, it is said "in accordance with the suttas," not "by way of the suttas."
Thật vậy, kinh nói “theo các kinh”, chứ không phải “do các kinh.”
Avassaṃ ce tamevaṃ sampaṭicchitabbaṃ adhigatajjhānānampi kesañci icchāvacarānaṃ pavattisabbhāvato.
And this (meaning) must necessarily be accepted, as there are still occurrences of wish-driven (icchāvacara) defilements in some who have attained jhāna.
Và điều này chắc chắn phải được chấp nhận, vì ngay cả một số người đã thành tựu thiền vẫn có sự phát sinh của những ý muốn.
Iddhipādabhāvūpagamenāti iddhiyā pādakabhāvassa padaṭṭhānabhāvassa upagamanena.
Iddhipādabhāvūpagamena means by reaching the state of being a basis (pāda) for accomplishment (iddhi), or by becoming a proximate cause.
Iddhipādabhāvūpagamena (nhờ đạt được trạng thái nền tảng của thần thông) có nghĩa là nhờ đạt được trạng thái là nền tảng của thần thông, trạng thái là nhân gần.
Bhāvanāpāripūriyāti ito paraṃ kattabbassa abhāvavasena abhinīhārakkhamabhāvanāya paripuṇṇattā.
Bhāvanāpāripūriyā means due to the completeness of meditation (bhāvanā) that is capable of generating great results, there being nothing further to be done.
Bhāvanāpāripūriyā (nhờ sự viên mãn của thiền tập) có nghĩa là nhờ sự viên mãn của thiền tập không còn gì phải làm thêm, thiền tập có khả năng hướng đến mục tiêu.
Paṇītabhāvūpagamenāti tato eva padhānabhāvaṃ nītatāya uttamaṭṭhena, atittikaraṭṭhena ca paṇītabhāvassa upagamanena.
Paṇītabhāvūpagamena means by reaching an exalted state due to being brought to a principal position, in the sense of being supreme and in the sense of being unsatisfying (to be surpassed).
Paṇītabhāvūpagamena (nhờ đạt được trạng thái cao quý) có nghĩa là nhờ đạt được trạng thái cao quý, trạng thái tối thượng, và trạng thái không thỏa mãn.
Ubhayañcetaṃ ṭhitiyā kāraṇavacanaṃ paripuṇṇāya bhāvanāya paṇītabhāvappattiyā ‘‘ṭhite’’ti.
And both of these expressions are given as reasons for stability: that by the completeness of meditation, by the attainment of an exalted state, it is "established."
Cả hai điều này là lời giải thích về nguyên nhân của sự an trú, tức là “an trú” nhờ sự viên mãn của thiền tập đạt đến trạng thái cao quý.
‘‘Āneñjappatte’’ti idaṃ ṭhitiyā visesanaṃ.
"Āneñjappatte" is a qualifier for stability.
“Āneñjappatte” (đã đạt đến bất động) là một tính từ bổ nghĩa cho sự an trú.
Tenāha ‘‘yathā āneñjappattaṃ hoti, evaṃ ṭhite’’ti.
Therefore, it is said: "established in such a way as to have attained imperturbability."
Vì vậy, kinh nói “an trú như đã đạt đến bất động.”
Imasmiṃ pakkhe ‘‘ṭhite āneñjappatte’’ti ubhayamekaṃ aṅgaṃ, ‘‘samāhite’’ti pana idampi ekamaṅgaṃ.
In this interpretation, "established, having attained imperturbability" together form one factor, and "samāhite" (well-concentrated) is another factor.
Trong trường hợp này, “an trú, đã đạt đến bất động” là một yếu tố duy nhất, còn “đã định tâm” cũng là một yếu tố duy nhất.
Tenevassa paṭhamavikappato visesaṃ sandhāyāha ‘‘evampi aṭṭhaṅgasamannāgata’’nti.
For this very reason, referring to a distinction from the first alternative, it is said: "even so, endowed with eight factors."
Chính vì vậy, để phân biệt với cách giải thích thứ nhất, kinh nói “cũng có tám chi phần như vậy.”
369. Nipphattiatthenāti sijjhanaṭṭhena.
369. Nipphattiatthena means in the sense of completion.
369. Nipphattiatthena (với ý nghĩa hoàn thành) có nghĩa là với ý nghĩa hoàn thành.
Paṭilābhaṭṭhenāti pāpuṇanaṭṭhena.
Paṭilābhaṭṭhena means in the sense of attainment.
Paṭilābhaṭṭhena (với ý nghĩa đạt được) có nghĩa là với ý nghĩa đạt được.
Tanti kāmitaṃ vatthuṃ.
Taṃ means the desired object.
Taṃ (điều đó) là đối tượng mong muốn.
Samijjhatīti nipphajjati.
Samijjhati means it is accomplished.
Samijjhati (thành tựu) có nghĩa là hoàn thành.
Pabbajjaṃ ādiṃ katvā yāva jhānamaggā idha nekkhammaṃ.
Nekkhammaṃ here refers to renunciation, starting from going forth (pabbajjā) up to the path of jhāna.
Từ sự xuất gia cho đến thiền và đạo, ở đây được gọi là nekkhammaṃ (sự xuất ly).
Ijjhatīti pāpuṇīyati.
Ijjhati means it is attained.
Ijjhati (được thành tựu) có nghĩa là được đạt đến.
Paṭiharatīti pāṭihāriyanti yasmā paṭipakkhaṃ harati apaneti, tasmā pāṭihāriyaṃ.
Paṭiharatīti pāṭihāriyaṃ because it wards off (harati) the opponent (paṭipakkha), therefore it is a pāṭihāriya (miracle).
Paṭiharatīti pāṭihāriyaṃ (điều gì đẩy lùi thì là thần biến) là vì nó đẩy lùi, loại bỏ đối nghịch, nên gọi là pāṭihāriyaṃ.
Attano paṭipakkhaṃ haratīti paṭihāriyaṃ, nekkhammādi, paṭihāriyameva pāṭihāriyaṃ, yathā ‘‘vekataṃ, vesama’’nti ca.
It wards off its own opponent, hence paṭihāriyaṃ, such as renunciation (nekkhamma) and so on. Paṭihāriya is indeed pāṭihāriya, just as "vekataṃ" (vicarious) and "vesama" (unevenness).
Điều gì đẩy lùi đối nghịch của chính nó thì là pāṭihāriyaṃ, ví dụ như nekkhamma v.v. Pāṭihāriyaṃ chính là pāṭihāriyaṃ, giống như cách nói “vekataṃ, vesamaṃ” (sự biến đổi, sự khác biệt).
Ijjhanaṭṭhenāti nipphajjanaṭṭhena.
Ijjhanaṭṭhena means in the sense of accomplishment.
Ijjhanaṭṭhena (với ý nghĩa thành tựu) có nghĩa là với ý nghĩa hoàn thành.
Upāyasampadāyāti sampannaupāyassa, ñāyārambhassāti attho.
Upāyasampadāyā means by the perfection of means, that is to say, by the proper endeavor.
Upāyasampadāya (nhờ sự đầy đủ phương tiện) có nghĩa là nhờ phương tiện đầy đủ, tức là sự khởi đầu đúng đắn.
Ijjhatīti pasaveti.
Ijjhati means it produces.
Ijjhati (sinh ra) có nghĩa là tạo ra.
Sīlavāti ācārasīlena sīlavā.
Sīlavā means one possessed of morality by the morality of conduct.
Sīlavā (người có giới) có nghĩa là người có giới hạnh.
Kalyāṇadhammoti dasakusalakammapathavasena sundaradhammo.
Kalyāṇadhammo means one whose good qualities (dhamma) are beautiful by way of the ten wholesome courses of action.
Kalyāṇadhammo (người có pháp lành) có nghĩa là người có pháp tốt đẹp theo mười thiện nghiệp đạo.
Sīlasampattiyā vā sīlavā.
Or sīlavā (moral) by the accomplishment of morality.
Hoặc sīlavā (người có giới) nhờ sự thành tựu giới.
Dānādisesapuññakiriyavatthuvasena kalyāṇadhammo.
Kalyāṇadhammo (one with good qualities) by way of other meritorious deeds such as giving.
Kalyāṇadhammo (người có pháp lành) theo khía cạnh của các căn bản phước đức khác như bố thí.
Paṇidahissatīti patthessati.
Paṇidahissati means he will aspire.
Paṇidahissati (sẽ phát nguyện) có nghĩa là sẽ mong ước.
Ijjhantīti vaḍḍhanti, ukkaṃsaṃ pāpuṇantīti attho.
Ijjhanti means they grow, that is to say, they reach excellence.
Ijjhantī (thành tựu) có nghĩa là tăng trưởng, đạt đến sự ưu việt.
Sātisayanipphajjanapaṭilābhasijjhanabuddhiatthe hi iddhi vuttā.
Indeed, iddhi (power) is spoken of in the sense of excellent accomplishment, attainment, success, and development.
Thật vậy, thần thông (iddhi) được nói đến với ý nghĩa hoàn thành vượt trội, đạt được, thành tựu và phát triển.
Sā dasavidhāti sabbā iddhiyo ānetvā atthuddhāravasena idhādhippetaṃ iddhiṃ dassetuṃ vuttaṃ.
Sā dasavidhā (It is tenfold) is said to show the iddhi intended here by bringing together all iddhis by way of extracting their meaning.
Sā dasavidhā (nó có mười loại) được nói để chỉ ra loại thần thông được đề cập ở đây, bằng cách tập hợp tất cả các thần thông và trích xuất ý nghĩa.
Bahubhāvādikassa adhiṭṭhānaṃ adhiṭṭhahanaṃ etissā atthīti adhiṭṭhānā.
That by which there is determination (adhiṭṭhahana) of manifoldness and so on, is adhiṭṭhānā (power of determination).
Adhiṭṭhānā (thần thông biến hiện) là vì nó có sự quyết định, sự quyết định về trạng thái đa dạng v.v.
Vividhaṃ rūpanimmānasaṅkhātaṃ kubbanaṃ etissā atthīti vikubbanā.
That by which there is the making of various forms, known as creating shapes, is vikubbanā (power of transformation).
Vikubbanā (thần thông biến hóa) là vì nó có sự tạo tác, tức là sự biến hóa hình tướng đa dạng.
Manomayāti jhānamanena nibbattibhāvato manomayā.
Manomayā means mind-made, due to its production by the jhāna-mind.
Manomayā (thần thông ý sanh) là ý sanh vì nó được tạo ra bởi tâm thiền.
Ñāṇassa vipphāro vegāyitattaṃ etissā atthīti ñāṇavipphārā.
That by which there is the diffusion of knowledge and quickness is ñāṇavipphārā (power of pervasion of knowledge).
Ñāṇavipphārā (thần thông trí biến) là vì nó có sự lan tỏa của tuệ, sự nhanh chóng của tuệ.
Ariyānaṃ ayanti ariyā.
This belongs to the Noble Ones, hence ariyā (noble).
Ariyā (thần thông bậc Thánh) là của các bậc Thánh.
Yato kutoci kammavipākato jātā iddhi kammavipākajā.
Iddhi born from the result of kamma, from anywhere, is kammavipākajā (born of kamma-result).
Kammavipākajā (thần thông do quả nghiệp) là thần thông sinh ra từ quả nghiệp bất kỳ.
Sātisayapuññanibbattā iddhi puññavato iddhi.
Iddhi produced by exceptionally meritorious deeds is puññavato iddhi (power of a meritorious one).
Puññavato iddhi (thần thông của người có phước) là thần thông sinh ra từ phước báu đặc biệt.
Kammavipākajā iddhi jātito paṭṭhāya hoti, itarā yadā tadā puññassa vipaccanakāleti evaṃ vā imāsaṃ viseso veditabbo.
Kammavipākajā iddhi arises from birth, while the other (puññavato iddhi) occurs whenever there is a ripening of merit; the distinction between them should be understood in this way.
Sự khác biệt giữa chúng cần được hiểu như sau: thần thông do quả nghiệp sinh ra từ khi tái sinh, còn thần thông kia (của người có phước) thì sinh ra vào bất cứ khi nào quả phước chín muồi.
Āthabbanavijjābhinibbattā vijjāmayā.
Vijjāmayā (power of knowledge) is that produced by the Atharvaṇa lore.
Vijjāmayā (thần thông do minh chú) là thần thông sinh ra từ các phép thuật Atharva.
Sammāpayogo upāyapayogo ñāyārambho.
Sammāpayogo means proper application, a right endeavor.
Sammāpayogo (sự ứng dụng đúng đắn) là sự ứng dụng phương tiện, sự khởi đầu đúng đắn.
370. Pakatiyā ekoti sabhāvena eko.
370. Pakatiyā eko means naturally one.
370. Pakatiyā eko (nguyên thủy là một) có nghĩa là tự nhiên là một.
Bahukanti bahuṃ.
Bahukaṃ means many.
Bahukaṃ (nhiều) có nghĩa là nhiều.
Tena aggahitaparicchedaṃ adhiṭṭhātabbassa anekabhāvaṃ dassetvā puna paricchedato dassetuṃ ‘‘sataṃ vā’’tiādi vuttaṃ.
By that (word bahukaṃ), having shown the indefinite manifoldness of the object to be determined, then to show it as definite, "sataṃ vā" (a hundred, etc.) is said.
Bằng cách đó, kinh đã chỉ ra trạng thái vô số của đối tượng cần quyết định mà không có giới hạn, rồi lại nói “một trăm hoặc” v.v. để chỉ ra giới hạn.
Āvajjatīti parikammasaṅkhātena ābhogena ābhujati bhāvirūpe tena parikammamanasikārena manasi karoti.
Āvajjati means one directs attention (āvajjati) by reflection (ābhoga) in the form of preparation, or one attends (manasi karoti) to a future form by that mental attention of preparation.
Āvajjati (hướng tâm) có nghĩa là hướng tâm bằng sự chú ý gọi là chuẩn bị, và tác ý bằng sự tác ý chuẩn bị đó trong hình tướng sẽ xuất hiện.
Ñāṇena adhiṭṭhātīti tathā parikammaṃ katvā abhiññāñāṇena yathādhippete bahuke adhiṭṭhāti, adhiṭṭhānacittena saheva bahubhāvāpattito bahubhāvāpādakaṃ iddhividhañāṇaṃ pavattento ca tathā adhiṭṭhātīti vuccati.
Ñāṇena adhiṭṭhāti means having made such a preparation, one determines by supernormal knowledge (abhiññāñāṇa) the many as desired. And by directing the iddhi-power knowledge which brings about manifoldness, simultaneously with the determination-consciousness, one is said to determine thus.
Ñāṇena adhiṭṭhāti (quyết định bằng tuệ) có nghĩa là sau khi chuẩn bị như vậy, vị ấy quyết định nhiều đối tượng mong muốn bằng tuệ thắng trí, và được gọi là quyết định như vậy khi làm cho tuệ thần thông biến hóa, có khả năng tạo ra nhiều trạng thái, hoạt động đồng thời với tâm quyết định.
Sesesupi eseva nayo.
The same method applies to the rest.
Tương tự cũng áp dụng cho các trường hợp còn lại.
Evanti pakārattho evaṃ-saddo, tena sabbampi adhiṭṭhānappakāraṃ saṅgaṇhāti.
The word evaṃ (thus) here signifies a manner, and thereby it encompasses all types of determination.
Evaṃ (như vậy) là một từ chỉ cách thức, bao gồm tất cả các loại quyết định.
Adhiṭṭhānavasenāti ‘‘ñāṇena adhiṭṭhātī’’ti (paṭi. ma. 3.10) evaṃ vuttaadhiṭṭhānavasena nipphannattā.
Adhiṭṭhānavasena means because it is accomplished by the mode of determination as stated in "ñāṇena adhiṭṭhāti" (determines by knowledge).
Adhiṭṭhānavasena (theo cách quyết định) là vì nó được hoàn thành theo cách quyết định đã nói như “quyết định bằng tuệ”.
372. Imamhā kāyāti paccakkhabhāvena ‘‘imamhā’’ti vuttā bhikkhussa karajakāyā.
372. From this body—this refers to the bhikkhu's physical body, called "this" due to its being present.
372. Imamhā kāyā (từ thân này) có nghĩa là từ thân do cha mẹ sinh ra của vị Tỳ-khưu, được nói là "imamhā" (này) do tính chất hiện tiền (trước mắt).
Aññaṃ kāyanti aññaṃ iddhimayaṃ kāyaṃ.
Another body—meaning another body made by psychic power.
Aññaṃ kāyaṃ (một thân khác) có nghĩa là một thân do thần thông tạo ra khác.
Tato eva iddhimayarūpavantatāya rūpiṃ.
For that very reason, having form, because it possesses a form made by psychic power.
Cũng vì thế, do có sắc tướng do thần thông tạo ra, nên gọi là rūpiṃ (có sắc).
Abhiññāmanena nibbattattā manomayaṃ.
Mind-made, because it is produced by the mind of supernormal knowledge (abhiññā).
Do được tạo ra bằng tâm Abhiññā (thắng trí), nên gọi là manomayaṃ (do ý tạo thành).
Nipphattivasenāti nipphajjanavasena.
In terms of its production—meaning by way of its accomplishment.
Nipphattivasenā (theo cách thành tựu) có nghĩa là theo cách được tạo ra.
Abhiññāñāṇassa hi yathā manomayo kāyo nipphajjati, tathā pavatti manomayiddhi.
Indeed, the occurrence of mind-made psychic power is such that a mind-made body is produced by the knowledge of supernormal power (abhiññāñāṇa).
Thật vậy, manomayiddhi (thần thông do ý tạo thành) là sự hiện hành của Abhiññāñāṇa (thắng trí) theo cách mà thân do ý tạo thành được tạo ra.
Eseva nayo sesesupi.
The same method applies to all other cases.
Tương tự như vậy trong các trường hợp còn lại.
Yadi evaṃ kathamayameva manomayiddhīti?
If so, how is only this called mind-made psychic power?
Nếu vậy, tại sao chỉ riêng thần thông này lại được gọi là Manomayiddhi?
Ruḷhīvesā veditabbā yathā ‘‘manomayo attabhāvo’’ti, yathā vā ‘‘gosamaññā visāṇādimati piṇḍe’’.
It should be understood as a conventional term (ruḷhī), just as one says "a mind-made self" (manomayo attabhāvo), or as "the designation 'cow' for a body with horns and so forth."
Nên hiểu rằng đó là một cách dùng từ phổ biến, giống như "manomayo attabhāvo" (sự tồn tại do ý tạo thành), hoặc như "gosamaññā visāṇādimati piṇḍe" (tên gọi 'bò' cho một khối có sừng, v.v.).
Atha vā abbhantarato nikkhante, iddhimatā ca ekantasadise imasmiṃ nimmāne supākaṭo manasā nibbattitabhāvoti yathā sātisayo manomayavohāro, na tathā aññāsu adhiṭṭhānavikubbaniddhīsu samaññantaravantāsūti veditabbaṃ.
Alternatively, it should be understood that the state of being produced by the mind is exceedingly evident in this creation, which emanates from within and is perfectly identical to the psychic individual, and thus the term "mind-made" is exceptionally applicable here, unlike in other feats of psychic power like adhiṭṭhāna-iddhi and vikubbanā-iddhi, which have different designations.
Hoặc giả, nên hiểu rằng, trong sự hóa hiện này, vốn xuất ra từ bên trong và hoàn toàn giống với người có thần thông, trạng thái được tạo ra bằng ý là rất rõ ràng, nên cách gọi "manomaya" (do ý tạo thành) mang ý nghĩa đặc biệt, không giống như các thần thông biến hóa khác vốn có những tên gọi khác.
373. Ñāṇuppattito pubbe vāti arahattamaggañāṇuppattito pubbe vā vipassanākkhaṇe, tatopi vā pubbe antimabhavikassa paṭisandhiggahaṇato paṭṭhāya.
373. Before the arising of knowledge—this means either during the moment of vipassanā before the arising of the knowledge of the Arahantship Path, or even before that, from the time of conception for one in their final existence.
373. Ñāṇuppattito pubbe vā (hoặc trước khi trí tuệ phát sinh) có nghĩa là hoặc trước khi trí tuệ đạo A-la-hán phát sinh, trong khoảnh khắc của Vipassanā (thiền quán), hoặc sớm hơn nữa, kể từ khi người có đời sống cuối cùng tái tục.
Pacchā vā yāva khandhaparinibbānā.
Or after—until the parinibbāna of the aggregates.
Pacchā vā (hoặc sau đó) cho đến khi các uẩn diệt tận (Khandha-parinibbāna).
Taṅkhaṇe vā magguppattisamaye.
Or at that very moment—at the time of the path's arising.
Taṅkhaṇe vā (hoặc vào khoảnh khắc đó) có nghĩa là vào thời điểm đạo phát sinh.
Ñāṇānubhāvanibbatto visesoti sūriyassa uṭṭhitaṭṭhāne, samantato ca ālokakaraṇasamatthatā viya tasseva ñāṇassa ānubhāvena nibbatto sabbaso pahātabbapahānabhāvetabbabhāvanāpāripūrisaṅkhāto viseso.
The distinction born of the power of knowledge is a special quality, born of the efficacy of that very knowledge, like the sun's ability to illuminate all around from its rising place, consisting of the complete eradication of what should be abandoned and the perfect cultivation of what should be developed.
Ñāṇānubhāvanibbatto viseso (sự đặc biệt được tạo ra bởi uy lực của trí tuệ) là sự đặc biệt được tạo ra bởi uy lực của chính trí tuệ đó, tức là sự hoàn thành việc đoạn trừ tất cả những gì cần đoạn trừ và tu tập tất cả những gì cần tu tập, giống như khả năng của mặt trời chiếu sáng khắp nơi khi mọc.
Vatthūni pana anantarāyatāvasena āgatāni.
The supporting factors are mentioned by way of their unobstructed nature.
Còn các đối tượng thì được đề cập theo cách không có trở ngại.
Aniccānupassanāyāti saṅkhāre aniccato anupassantiyā balavavipassanāya.
Through contemplating impermanence—meaning through strong insight (balavavipassanā) that observes conditioned phenomena (saṅkhāras) as impermanent.
Aniccānupassanāyā (bằng sự quán chiếu vô thường) có nghĩa là bằng Vipassanā mạnh mẽ, quán chiếu các hành là vô thường.
Āraddhavipassanassa hi yathāvuttavipassanāya pavattikkhaṇe tato pubbe, pacchā ca pakiṇṇakasammasanavāre niccasaññāya pahānaṭṭho ijjhati.
For one who has undertaken insight meditation, the elimination of the perception of permanence succeeds during the moment when the aforementioned insight occurs, and also before and after, in the stages of miscellaneous contemplation.
Thật vậy, đối với người đã bắt đầu Vipassanā, vào khoảnh khắc Vipassanā như đã nói hiện hành, trước đó và sau đó, trong phần suy xét tạp loạn, sự đoạn trừ tưởng thường được thành tựu.
Eseva nayo sabbattha.
The same method applies everywhere.
Tương tự như vậy trong tất cả các trường hợp.
Kāmaṃ ettakāya saṅkhepakathāyapi adhippetattho pakāsitova, vitthārakathāya pana vibhūtataro hotīti āha ‘‘vitthārena kathetabba’’nti.
Although the intended meaning is already clarified through this brief explanation, it becomes more distinct with an extensive explanation; therefore, it says "should be explained in detail."
Mặc dù ý nghĩa được đề cập đã được làm rõ trong lời giải thích ngắn gọn này, nhưng nó sẽ trở nên rõ ràng hơn trong lời giải thích chi tiết, nên đã nói "vitthārena kathetabba" (nên được giải thích chi tiết).
374. Samādhitoti paṭhamajjhānādisamādhito.
374. From jhāna—meaning from the jhāna concentration (samādhi) of the first jhāna and so forth.
374. Samādhito (từ định) có nghĩa là từ định Sơ Thiền, v.v.
Pubbeti upacārajjhānakkhaṇe.
Before—meaning at the moment of access concentration (upacāra-jhāna).
Pubbe (trước đó) có nghĩa là vào khoảnh khắc Upacāra-jhāna (cận định).
Pacchāti samāpattiyā ciṇṇapariyante.
After—meaning at the completion of practicing the attainment (samāpatti).
Pacchā (sau đó) có nghĩa là sau khi đã thực hành Samāpatti (nhập định) xong.
Taṅkhaṇeti samāpannakkhaṇe.
At that moment—meaning at the moment of attaining jhāna.
Taṅkhaṇe (vào khoảnh khắc đó) có nghĩa là vào khoảnh khắc đang nhập định.
Samathānubhāvanibbatto visesoti tasmiṃ tasmiṃ jhāne samādhitejena nibbatto nīvaraṇavikkhambhanavitakkādisamatikkamasaññāvedayitanirodhaparissayasahanādiko viseso.
The distinction born of the power of tranquility is a special quality, born of the power of concentration in each jhāna, such as the suppression of hindrances (nīvaraṇa-vikkambhana), the transcendence of initial and sustained application (vitakkādi-samatikkama), the cessation of perception and feeling (saññāvedayitanirodha), and the endurance of dangers (parissayasahana).
Samathānubhāvanibbatto viseso (sự đặc biệt được tạo ra bởi uy lực của Samatha) là sự đặc biệt được tạo ra bởi uy lực của định trong mỗi tầng thiền, tức là sự vượt qua các triền cái, sự vượt qua tầm và tứ, sự diệt trừ tưởng và thọ, sự chịu đựng các hiểm nguy, v.v.
Kapotakandarāyanti evaṃnāmake araññavihāre.
At Kapotakandarā—meaning in a forest dwelling of that name.
Kapotakandarāyaṃ (trong hang chim bồ câu) có nghĩa là trong khu rừng có tên như vậy.
Juṇhāya rattiyāti candālokavatiyā rattiyā.
On a moonlit night—meaning on a night with moonlight.
Juṇhāya rattiyā (vào đêm trăng sáng) có nghĩa là vào đêm có ánh trăng.
Navoropitehi kesehīti itthambhūtalakkhaṇe karaṇavacanaṃ.
With newly shaven hair—this is an instrumental case denoting characteristic.
Navoropitehi kesehī (với những sợi tóc mới cạo) là cách dùng cách công cụ để chỉ đặc điểm.
Yassāti pahārassa.
Of which—of the blow.
Yassā (của cái đòn đánh) có nghĩa là của cái đòn đánh.
Tassāti yakkhassa.
Of that—of the yakkha.
Tassā (của dạ-xoa đó) có nghĩa là của dạ-xoa đó.
Khippanisantibhāvassa ukkaṃsagatattā thero tasmiṃ paharante eva samāpattiṃ samāpajjīti āha ‘‘paharaṇasamaye samāpattiṃ appesī’’ti.
Because his quick penetration (khippanisantibhāva) had reached its peak, the Elder attained the jhāna precisely while the yakkha was striking; therefore, it says "he attained jhāna at the moment of striking."
Vì khả năng nhập định nhanh chóng đã đạt đến mức tối thượng, nên vị Trưởng lão đã nhập định ngay khi dạ-xoa đánh, nên đã nói "paharaṇasamaye samāpattiṃ appesī" (ngài đã nhập định vào lúc bị đánh).
Pāḷiyaṃ pana ‘‘nisinno hoti aññataraṃ samādhiṃ samāpajjitvā’’ti (udā. 34) vuttaṃ.
However, in the Pāḷi, it is stated, "having attained some concentration, he sat down" (udā. 34).
Tuy nhiên, trong Pāḷi đã nói: "ngồi xuống sau khi nhập một loại định nào đó" (Udāna 34).
Ime pana therā samāpattito vuṭṭhānasamakālaṃ tena pahāro dinnoti vadanti.
But these elders say that the blow was given by the yakkha immediately after he emerged from the attainment.
Nhưng các vị Trưởng lão này nói rằng dạ-xoa đã đánh vào đúng lúc ngài xuất định.
Sañjīvattheranti kakusandhassa bhagavato dutiyaṃ aggasāvakaṃ mahātheraṃ sandhāyāha.
Elder Sañjīva—this refers to the Mahāthera, the second chief disciple of Kakusandha, the Blessed One.
Sañjīvattheraṃ (Trưởng lão Sañjīva) có nghĩa là đề cập đến vị Đại Trưởng lão, vị A-la-hán đệ nhị Thượng thủ đệ tử của Đức Phật Kakusandha.
So hi āyasmā araññādīsu yattha katthaci nisinno appakasireneva nirodhaṃ samāpajjati, tasmā ekadivasaṃ aññatarasmiṃ rukkhamūle nirodhaṃ samāpajji, taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘nirodhasamāpanna’’ntiādi.
That Venerable One, wherever he sat, in forests or elsewhere, would attain the cessation of perception and feeling (nirodha-samāpatti) with little difficulty. Therefore, one day, he attained nirodha-samāpatti at the foot of a certain tree; referring to this, it is said, "having attained nirodha-samāpatti," and so on.
Thật vậy, Tôn giả này, khi ngồi ở bất cứ nơi nào trong rừng, v.v., đều nhập Ni-rô-đha (diệt tận định) một cách dễ dàng. Do đó, một ngày nọ, ngài đã nhập Ni-rô-đha dưới một gốc cây nào đó. Để nói về điều đó, đã nói "nirodhasamāpanna" (đã nhập diệt tận định), v.v.
Cīvare aṃsumattampi na jhāyittha, sarīre kā kathā.
Not even a single thread of his robe was burned; what need to speak of his body?
Ngay cả một sợi chỉ trên y cũng không cháy, huống chi là thân thể.
Teneva hi thero ‘‘sañjīvo’’ tveva paññāyittha.
For this reason, the Elder was known simply as "Sañjīva" (the Living One).
Chính vì thế mà vị Trưởng lão được biết đến với tên gọi "Sañjīva" (người sống sót).
Ayamassāti assa āyasmato sañjīvattherassa yo nirodhasamāpattiyaṃ aggiparissayābhāvo, ayaṃ samādhivipphārā iddhīti yojanā.
This is his—the meaning is: that absence of danger from fire for Venerable Sañjīva in the nirodha-samāpatti, this is the psychic power born of the diffusion of concentration (samādhivipphārā iddhi).
Ayamassā (đây là của ngài) có nghĩa là sự không có hiểm nguy lửa trong Ni-rô-đha-samāpatti của Tôn giả Sañjīva, đây là thần thông phát sinh từ định.
Kathaṃ pana nirodhasamāpattiyaṃ samādhivipphārasambhavoti āha ‘‘anupubba…pe… nibbattattā’’ti.
But how is the diffusion of concentration possible in the nirodha-samāpatti? He says "because it is produced... by gradual... " and so forth.
Nhưng làm thế nào có thể có sự phát triển của định trong Ni-rô-đha-samāpatti? Nên đã nói "anupubba...pe... nibbattattā" (do được tạo ra một cách tuần tự...v.v...).
Paṭhamaṃ ṭhapitabhaṇḍakassāti sabbapaṭhamaṃ ṭhapitabhaṇḍakassa.
Of the first placed bundle—meaning of the very first bundle placed.
Paṭhamaṃ ṭhapitabhaṇḍakassā (của vật phẩm được đặt đầu tiên) có nghĩa là của vật phẩm được đặt đầu tiên.
Tañhi gahaṇakāle sabbapacchimaṃ gayhati.
For it is taken last of all when taking things.
Thật vậy, vật phẩm đó được lấy sau cùng khi lấy.
Kālaparicchedavasenāti ‘‘ettake kāle gate vuṭṭhahissāmī’’ti samāpattito pubbe katakālaparicchedavasena.
By way of pre-determined time—meaning by way of having determined the time before the attainment, thinking "I will emerge after such and such a time has passed."
Kālaparicchedavasenā (theo cách giới hạn thời gian) có nghĩa là theo cách giới hạn thời gian đã được thực hiện trước khi nhập định, rằng "tôi sẽ xuất định sau một khoảng thời gian như vậy".
Bhītā viraviṃsūti rattandhakāre rūpadassanena ‘‘pisāco uṭṭhahatī’’ti maññamānā.
Frightened, they screamed—because in the dark night, seeing a form, they thought, "A goblin is rising!"
Bhītā viraviṃsū (họ sợ hãi và la hét) có nghĩa là họ sợ hãi và la hét vì nghĩ rằng "một con quỷ đang trỗi dậy" khi nhìn thấy hình dáng trong bóng tối ban đêm.
Ettakehi nāma bhaṇḍakehi ajjhotthaṭo nibbikāro ‘‘aho mahānubhāvo, aho vivekavāsī’’ti ca theragatena pasādena.
He was covered by so many bundles yet remained undisturbed. (They thought) "Oh, what great power! Oh, what a secluded dweller!" and so, with faith towards the Elder.
Mặc dù bị bao phủ bởi nhiều vật phẩm như vậy nhưng vẫn không hề biến đổi, "Ôi, thật vĩ đại! Ôi, thật là một người sống ẩn dật!" và với lòng tịnh tín đối với vị Trưởng lão.
375. Paṭikkūlādīsūti aniṭṭhādīsu.
375. In repulsive things and so forth—meaning in disagreeable things and so forth.
375. Paṭikkūlādīsu (trong những điều đáng ghét, v.v.) có nghĩa là trong những điều không mong muốn, v.v.
Aniṭṭhaṃ hi paṭikkūlaṃ, amanuññampi ‘‘paṭikkūla’’nti vuccati.
Indeed, what is disagreeable is repulsive, and what is unpleasant is also called "repulsive."
Thật vậy, điều không mong muốn là đáng ghét, và điều không dễ chịu cũng được gọi là "đáng ghét".
Ādi-saddena apaṭikkūlādiṃ saṅgaṇhāti.
The word "ādi" (and so forth) includes what is not repulsive and so forth.
Từ ādi (v.v.) bao gồm cả những điều không đáng ghét, v.v.
Tatthāti paṭikkūlārammaṇe.
Therein—meaning in the repulsive object.
Tatthā (trong đó) có nghĩa là trong đối tượng đáng ghét.
Upekkhakoti chaḷaṅgupekkhāya upekkhako.
Impartial—meaning impartial with the six-factored equanimity (chaḷaṅgupekkhā).
Upekkhako (người có tâm xả) có nghĩa là người có tâm xả với sáu chi xả.
Tatthāti paṭikkūlāpaṭikkūlabhede vatthusmiṃ.
Therein—meaning in the object, whether it is repulsive or not repulsive.
Tatthā (trong đó) có nghĩa là trong đối tượng có sự khác biệt giữa đáng ghét và không đáng ghét.
Satoti sativepullappattiyā satimā.
Mindful—meaning possessing mindfulness through the attainment of the fullness of mindfulness.
Sato (người có niệm) có nghĩa là người có niệm do đã đạt đến sự rộng lớn của niệm.
Sampajānoti paññāvepullappattiyā sampajānakārī.
Comprehending—meaning acting with full comprehension through the attainment of the fullness of wisdom.
Sampajāno (người có tuệ tri) có nghĩa là người thực hành tuệ tri do đã đạt đến sự rộng lớn của tuệ.
Ayanti ayaṃ paṭikkūlādivatthūsu apaṭikkūlasaññīvihārādikā khīṇāsavānaṃ aggamaggādhigamasiddhā cittissariyatā.
This—this mastery over the mind (cittissariyatā) for those whose taints are destroyed (khīṇāsavā), which is achieved through the highest path and manifests as dwelling with the perception of non-repulsiveness in repulsive things and so forth.
Ayaṃ (điều này) có nghĩa là sự tự chủ về tâm này của các vị A-la-hán, được thành tựu nhờ đạt đến đạo tối thượng, tức là an trú với tưởng không đáng ghét trong các đối tượng đáng ghét, v.v.
Tenāha ‘‘cetovasippattānaṃ…pe… vuccatī’’ti.
Therefore, he said, "for those who have attained mastery over the mind... it is called."
Do đó đã nói "cetovasippattānaṃ...pe... vuccatī" (được gọi là...v.v... của những người đã đạt đến sự tự chủ về tâm).
Aniṭṭhe vatthusmiṃ sattasaññite mettāpharaṇaṃ vā dhātuso paccavekkhaṇāya dhātumanasikāraṃ vā gūthādike dhātumanasikāraṃ karontoti yojetabbaṃ.
In a disagreeable object perceived as a living being, one should combine the diffusion of loving-kindness or the contemplation of elements by reflecting on elements, or performing the contemplation of elements in excrement and so forth.
Trong đối tượng không mong muốn được nhận biết là chúng sinh, mettāpharaṇaṃ vā (hoặc sự phát tâm từ) hoặc dhātumanasikāraṃ vā (hoặc sự tác ý về các yếu tố) bằng cách quán chiếu theo các yếu tố, nên được kết nối là thực hành tác ý về các yếu tố trong những thứ như phân, v.v.
Apaṭikkūlasaññī viharatīti hitesitāya, dhammasabhāvacintanāya ca na paṭikkūlasaññī hutvā iriyāpathavihārena viharati.
He dwells with the perception of non-repulsiveness—meaning he dwells with the posture of non-repulsiveness, not being repulsive due to wishing for welfare and contemplating the nature of phenomena.
Apaṭikkūlasaññī viharatī (an trú với tưởng không đáng ghét) có nghĩa là an trú bằng cách đi đứng, không có tưởng đáng ghét do mong muốn lợi ích và suy tư về bản chất của pháp.
Iṭṭhe vatthusmiṃ ñātimittādike.
In a pleasant object—meaning relatives, friends, and so forth.
Iṭṭhe vatthusmiṃ (trong đối tượng mong muốn) có nghĩa là trong những người thân, bạn bè, v.v.
Kesādiasucikoṭṭhāsamattamevāti asubhapharaṇaṃ vā asubhamanasikāraṃ vā.
It is merely the portion of impure constituents like hair and so forth; therefore, the diffusion of foulness or the contemplation of foulness (asubhamanasikāra).
Asubhapharaṇaṃ vā (hoặc sự phát tưởng bất tịnh) hoặc asubhamanasikāraṃ vā (hoặc sự tác ý bất tịnh) chỉ là những phần bất tịnh như tóc, v.v.
Tattha rūpadhammajātaṃ aniccanti ādiattho iti-saddo, tasmā aniccadukkhānattavipariṇāmadhammoti manasikāraṃ vā karontoti yojanā.
Tattha (therein): the phrase aniccanti refers to the nature of rūpadhamma; the word ‘iti’ in aniccanti has the meaning of 'beginning', therefore, the sentence should be connected as: "or making an internal reflection on impermanence, suffering, non-self, and the nature of change."
Trong đó, đối với tập hợp các pháp sắc (rūpadhammajātaṃ), từ anicca (vô thường) có nghĩa là khởi đầu của lời nói 'iti'. Do đó, ý nghĩa là 'người thực hành hoặc đang thực hành sự tác ý (manasikāraṃ) rằng các pháp là vô thường (anicca), khổ (dukkha), vô ngã (anattā) và biến hoại (vipariṇāmadhamma)'."
Paṭikkūlāpaṭikkūlesūti iṭṭhāniṭṭhāni vatthūni ekajjhaṃ gahetvā vadati.
Paṭikkūlāpaṭikkūlesu means taking agreeable and disagreeable things together and speaking of them.
Từ Paṭikkūlāpaṭikkūlesu (trong những điều ghê tởm và không ghê tởm) được nói bằng cách gộp chung các đối tượng đáng ưa và không đáng ưa.
Esa nayo itarattha.
The same method applies elsewhere.
Tương tự như vậy ở những chỗ khác.
Yaṃ vā sattānaṃ paṭhamaṃ paṭikkūlato upaṭṭhitameva pacchā apaṭikkūlato upatiṭṭhati, yañca apaṭikkūlato upaṭṭhitameva pacchā paṭikkūlato upatiṭṭhati, tadubhayepi khīṇāsavo sace ākaṅkhati, vuttanayena apaṭikkūlasaññī vā vihareyya, paṭikkūlasaññī vāti ayamariyiddhi vuttā.
And whatever appears disagreeable to beings at first, but later becomes agreeable, and whatever appears agreeable at first, but later becomes disagreeable, in both these cases, if an Arahant desires, they may dwell perceiving it as agreeable, or perceiving it as disagreeable, in the manner stated. This is called noble power (ariyiddhi).
Nếu một khīṇāsava (người đã diệt tận các lậu hoặc) mong muốn, thì đối với cả hai loại đối tượng: thứ nhất, ban đầu xuất hiện như đáng ghê tởm đối với chúng sinh, sau đó xuất hiện như không đáng ghê tởm; và thứ hai, ban đầu xuất hiện như không đáng ghê tởm, sau đó xuất hiện như đáng ghê tởm; vị ấy có thể an trú với nhận thức không ghê tởm (appaṭikkūlasaññī) hoặc nhận thức ghê tởm (paṭikkūlasaññī) theo cách đã nói. Đây được gọi là thần thông của bậc Thánh (ariyiddhi).
Cakkhunā rūpaṃ disvāti kāraṇavasena ‘‘cakkhū’’ti laddhavohārena rūpadassanasamatthena cakkhuviññāṇena, cakkhunā vā kāraṇabhūtena, dvārabhūtena vā rūpaṃ passitvā.
Cakkhunā rūpaṃ disvā means having seen a form with eye-consciousness, which is capable of seeing forms and is referred to as "eye" by way of cause; or having seen a form with the eye, which is a cause or a door.
Cakkhunā rūpaṃ disvā (thấy sắc bằng mắt): Ở đây, từ "cakkhu" (mắt) được dùng theo cách chỉ nguyên nhân, tức là bằng nhãn thức (cakkhuviññāṇa) có khả năng thấy sắc; hoặc thấy sắc bằng mắt, là nguyên nhân hoặc là cửa ngõ.
Neva sumano hotīti gehassitasomanassassāyaṃ paṭikkhepo, na nekkhammapakkhikāya kiriyāsomanassavedanāya.
Neva sumano hoti is a rejection of household-based pleasure, not of active pleasure (kiriyāsomanassavedanā) associated with renunciation (nekkhammapakkha).
Neva sumano hotī (không vui vẻ): Đây là sự bác bỏ niềm vui thế tục, không phải là cảm thọ hoan hỷ thuộc về xuất ly (nekkhammapakkhikāya kiriyāsomanassavedanāya).
Chaḷaṅgupekkhanti iṭṭhāniṭṭhachaḷārammaṇāpāthe parisuddhapakatibhāvāvijahanalakkhaṇaṃ chasu dvāresu pavattiyā ‘‘chaḷaṅgupekkhā’’ti laddhanāmaṃ tatramajjhattupekkhaṃ.
Chaḷaṅgupekkhaṃ refers to equanimity (tatramajjhattupekkhā) named "chaḷaṅgupekkhā" due to its occurrence at the six doors, characterized by not abandoning the naturally pure state when agreeable and disagreeable six sense-objects appear.
Chaḷaṅgupekkhaṃ (xả sáu chi): Là sự xả tâm trung lập (tatramajjhattupekkhā), được gọi là "chaḷaṅgupekkhā" vì nó biểu hiện sự không từ bỏ trạng thái tự nhiên thanh tịnh khi đối diện với sáu đối tượng đáng ưa và không đáng ưa tại sáu căn môn.
Yathāvuttamatthaṃ pāḷiyā samatthetuṃ ‘‘paṭisambhidāya’’ntiādi vuttaṃ.
To confirm the meaning stated above with the Pāḷi, paṭisambhidāya and so forth was stated.
Để chứng minh ý nghĩa đã nói bằng Pāli, đoạn “paṭisambhidāya” (trong Phân Tích Luận) v.v. đã được nói.
376. Pakkhīādīnanti ādi-saddena devādīnaṃ saṅgaho.
376. In pakkhīādīnaṃ, the term ādi includes devas and so forth.
376. Pakkhīādīnaṃ (của chim v.v.): Với từ ādi (v.v.), bao gồm chư thiên v.v.
Vehāsagamanādikāti pana ādi-saddena cakkhuvisuddhiādiṃ saṅgaṇhāti.
And in vehāsagamanādikā, the term ādi includes purity of vision (cakkhuvisuddhi) and so forth.
Còn với từ ādi trong vehāsagamanādikā (sự đi trên hư không v.v.), bao gồm sự thanh tịnh của mắt v.v.
Kusalakammena nibbattitvāpi akusalavipākānubhāvena sukhasamussayato vinipatitattā vinipātikānaṃ.
Vinipātikānaṃ refers to the vinipātika asuras, who, though born of wholesome kamma, have fallen from an accumulation of happiness due to the influence of unwholesome kamma-results.
Vinipātikānaṃ (của những người sa đọa): Là những chúng sinh dù được sinh ra do nghiệp thiện nhưng lại sa đọa từ sự tích lũy hạnh phúc do ảnh hưởng của quả báo bất thiện.
Jhānanti abhiññāpattaṃ jhānaṃ sandhāyāha.
Jhānaṃ refers to jhāna that has attained Abhiññā.
Jhānaṃ (thiền định): Nói đến thiền định đã đạt được Abhiññā (thắng trí).
Vipassanāpi ukkaṃsagatā ubbegapītisahitā ākāse laṅghāpanamattāpi hotīti vuttaṃ ‘‘vipassanaṃ vā’’ti.
It is stated vipassanaṃ vā because Vipassanā, when highly developed and accompanied by rapture (pīti) that causes agitation (ubbegapīti), can even lead to leaping into the air.
Vipassanā (tuệ quán) ở mức độ cao nhất, kèm theo sự hân hoan (ubbega-pīti), cũng có thể đạt đến mức độ nhảy lên không trung, như đã nói trong “vipassanaṃ vā” (hoặc tuệ quán).
‘‘Paṭhamakappikāna’’nti idaṃ ‘‘ekaccānaṃ manussāna’’nti imassa visesanaṃ daṭṭhabbaṃ.
Paṭhamakappikānaṃ should be seen as a qualifier for ekaccānaṃ manussānaṃ (some human beings).
“Paṭhamakappikānaṃ” (của những người thuộc thời kỳ đầu) nên được xem là một tính ngữ bổ nghĩa cho cụm từ “ekaccānaṃ manussānaṃ” (của một số người).
Evamādīnanti ādi-saddena punabbasumātādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo.
In evamādīnaṃ, the term ādi should be understood to include Punabbasu’s mother and others.
Trong Evamādīnaṃ (và những điều tương tự), từ ādi nên được hiểu là bao gồm mẹ của Punabbasū v.v.
Cakkavattiādīnaṃ puññiddhiyā vitthāriyamānāya atipapañco hotīti puññavato iddhiṃ lakkhaṇato dassentena ‘‘paripākaṃ gate puññasambhāre ijjhanakaviseso’’ti vatvāpi jotikādīnaṃ puññiddhiṃ ekadesena dassetuṃ ‘‘ettha cā’’tiādi vuttaṃ.
If the power of merit of Cakkavatti kings and others were to be expounded in detail, it would be overly extensive. Therefore, while showing the power of merit of a meritorious person by its characteristic, stating, "It is a special attainment that arises when the aggregates of merit have matured," it then states ettha cā and so forth, to show the power of merit of Jotika and others in part.
Nếu nói chi tiết về thần thông phước báu của Chuyển Luân Vương v.v. thì sẽ rất dài dòng. Do đó, để chỉ rõ thần thông của người có phước báu bằng cách nêu đặc điểm, sau khi nói “đó là một sự thành tựu đặc biệt khi các yếu tố phước báu đã chín muồi”, đoạn “ettha cā” (và ở đây) v.v. đã được nói để chỉ ra một phần thần thông phước báu của Jotika v.v.
Tattha suvaṇṇapabbatoti sabbasuvaṇṇamayo pabbato.
There, suvaṇṇapabbato means a mountain made entirely of gold.
Trong đó, suvaṇṇapabbato (núi vàng) là một ngọn núi hoàn toàn bằng vàng.
Tassa kira gahitagahitaṭṭhāne odhi na paññāyati.
It is said that its limit is not perceived wherever it is taken.
Người ta nói rằng không có giới hạn nào được tìm thấy ở bất cứ nơi nào nó được lấy.
Ekasītāmatteti ettha sītā nāma kasanavasena naṅgalassa gatamaggo.
In ekasītāmatte, sītā is the path traversed by a plough when tilling the field.
Trong ekasītāmatte (một đường cày), sītā là con đường mà cái cày đã đi qua khi cày ruộng.
Tumbaṃ nāma āḷhakaṃ.
Tumbaṃ is an āḷhaka (a measure).
Tumbaṃ là một āḷhaka (đơn vị đo lường).
Cuddasa maggāti catuddasa kasanamaggā.
Cuddasa maggā means fourteen ploughed furrows.
Cuddasa maggā (mười bốn con đường) là mười bốn con đường cày.
379. Sammāpayogenāti upāyapayogena, yathā yathicchitatthasiddhi hoti, tathā pavattitañāyārambhena.
379. Sammāpayogenā means by proper application, by undertaking an appropriate endeavor such that the desired goal is achieved.
379. Sammāpayogenā (bằng sự vận dụng đúng đắn): Bằng sự vận dụng phương tiện, bằng sự khởi đầu trí tuệ được thực hiện sao cho đạt được mục đích mong muốn.
Tassa tassa kammassāti yathādhippetassa nipphādetabbakammassa.
Tassa tassa kammassā means of whatever task is intended to be accomplished.
Tassa tassa kammassā (của mỗi công việc đó): Của công việc cần hoàn thành theo ý muốn.
Ettha cāti ‘‘tattha tattha sammāpayogappaccayā ijjhanaṭṭhena iddhī’’ti (paṭi. ma. 3.18) imissā dasamāya iddhiyā niddesepi.
Ettha cā (here also) is even in the explanation of the tenth power, "power is a special attainment in such and such cases due to proper application."
Ettha cā (và ở đây): Ngay cả trong phần giải thích về thần thông thứ mười này, tức là “thần thông là sự thành tựu đặc biệt do sự vận dụng đúng đắn ở mỗi nơi”.
Purimapāḷisadisāvā’’ti samādhivipphāraiddhiādīnaṃ niddesasadisāva.
Purimapāḷisadisāvā means it is similar to the explanation of powers like Samādhi-Vipphāra-Iddhi (power of pervasion through concentration).
Purimapāḷisadisāvā (giống như Pāli trước): Giống như phần giải thích về thần thông biến hóa định (samādhivipphāraiddhi) v.v.
Sakaṭabyūhādikaraṇavasenāti sakaṭabyūhacakkabyūhapadumabyūhādīnaṃ saṃvidhānavasena nibbattavisesoti sambandho.
Sakaṭabyūhādikaraṇavasena is connected by saying that it is a special achievement produced by devising formations such as the wagon formation, wheel formation, or lotus formation.
Sakaṭabyūhādikaraṇavasenā (bằng cách thực hiện các đội hình xe v.v.): Liên quan đến sự xuất hiện đặc biệt được tạo ra bằng cách sắp xếp các đội hình xe, đội hình bánh xe, đội hình hoa sen v.v.
Gaṇitagandhabbādi sippakammaṃ.
Sippakammaṃ refers to crafts such as mathematics and music.
Sippakammaṃ (nghệ thuật thủ công) là toán học, âm nhạc v.v.
Sallakattakādi vejjakammaṃ.
Vejjakammaṃ refers to medical practices such as surgery.
Vejjakammaṃ (y thuật) là phẫu thuật v.v.
Irubbedādīnaṃ tiṇṇaṃ vedānaṃ.
Tiṇṇaṃ vedānaṃ refers to the three Vedas, such as the Irubbeda.
Tiṇṇaṃ vedānaṃ (của ba Vedas) là Irubbeda v.v.
380. ‘‘Ekavidhena ñāṇavatthu’’ntiādīsu (vibha. 751) koṭṭhāsattho vidhasaddo, ‘‘vividhampi senābyūhaṃ dassetī’’tiādīsu (paṭi. ma. 3.13) vikappattho, tadubhayampettha yujjatīti dassento āha ‘‘iddhividhāyāti iddhikoṭṭhāsāya, iddhivikappāya vā’’ti.
380. The word vidha (variety) has the meaning of "division" in phrases like "a single kind of knowledge-object" and so forth, and the meaning of "mode" in phrases like "shows various arrays of soldiers" and so forth. Showing that both meanings are applicable here, it is stated iddhividhāyāti iddhikoṭṭhāsāya, iddhivikappāya vā (for the division of psychic power, or for the mode of psychic power).
380. Trong các đoạn như “Ekavidhena ñāṇavatthu” (Vibha. 751), từ “vidha” có nghĩa là “phần” (koṭṭhāsa), và trong các đoạn như “vividhampi senābyūhaṃ dassetī” (Paṭi. Ma. 3.13), nó có nghĩa là “biến thể” (vikappa). Để chỉ ra rằng cả hai ý nghĩa này đều phù hợp ở đây, đã nói “iddhividhāyāti iddhikoṭṭhāsāya, iddhivikappāya vā” (đối với phần thần thông, hoặc đối với biến thể thần thông).
Iddhi hi abhiññāsu eko koṭṭhāso, vakkhamānehi bhedehi anekappabhedā ca.
For Iddhi (psychic power) is one division among the Abhiññās, and it is of many kinds through the distinctions to be explained.
Thần thông (iddhi) là một phần trong các thắng trí (abhiññā), và nó có nhiều biến thể (anekappabhedā) theo các phân loại sẽ được nói.
Vuttappakāravasenāti vuttassa cuddasappakārassa, cittaparidamanassa samāhitatādippakārassa ca vasena.
Vuttappakāravasena means according to the fourteen kinds of mental training (cittaparidamana) and the kinds of concentration and so forth that have been stated.
Vuttappakāravasenā (theo cách đã nói): Theo mười bốn loại đã nói, và theo các loại như tâm định tĩnh v.v. để chế ngự tâm.
‘‘Iddhividhāyā’’ti tadatthassa sampadānavacananti āha ‘‘iddhividhādhigamatthāyā’’ti.
Iddhividhāyā is a dative case expressing the purpose of that thing, so it is stated iddhividhādhigamatthāyā (for the purpose of attaining the various kinds of psychic power).
Từ “Iddhividhāyā” là một từ ở cách tặng cách chỉ mục đích, nên đã nói “iddhividhādhigamatthāyā” (vì mục đích đạt được các loại thần thông).
‘‘Kasiṇārammaṇato apanetvā’’ti idaṃ abhiññāpādakaparikammacittānaṃ samānasantānatāya vuttaṃ, na parikammacittassa kasiṇārammaṇattā.
Kasiṇārammaṇato apanetvā is stated due to the continuity of similar mental processes in the preparatory minds leading to Abhiññā, not because the preparatory mind itself has the kasiṇa as its object.
“Kasiṇārammaṇato apanetvā” (loại bỏ khỏi đối tượng kasiṇa): Điều này được nói vì sự liên tục tương đồng của tâm chuẩn bị và tâm cơ sở của thắng trí, chứ không phải vì tâm chuẩn bị có đối tượng là kasiṇa.
Iddhividhābhimukhaṃ pesetīti nipphādetabbassa iddhividhassa abhimukhabhāvena pavatteti.
Iddhividhābhimukhaṃ peseti means it directs towards the accomplishment of the psychic power (iddhividha).
Iddhividhābhimukhaṃ pesetī (hướng tâm đến các loại thần thông): Hướng tâm đến sự thành tựu của các loại thần thông.
Yaṃ hi ‘‘sataṃ homī’’tiādinā parikammacittassa pavattanaṃ, tadevassa abhinīharaṇaṃ, iddhividhābhimukhapesanañca tatheva iddhividhassa pavattanato abhininnāmanaṃ idha parikammacittassa iddhividhe adhimuttīti āha ‘‘adhigantabbaiddhipoṇaṃ iddhipabbhāraṃ karotī’’ti.
Indeed, the stirring up of the preparatory mind with thoughts like "I will be a hundred" and so forth, is its focusing, and its directing towards the psychic power. Likewise, the inclining of the psychic power by the production of the psychic power itself, here, is the preparatory mind's resolve (adhimutti) towards the psychic power, so it is stated adhigantabbaiddhipoṇaṃ iddhipabbhāraṃ karotī (making it inclined and leaning towards the psychic power to be attained).
Sự vận hành của tâm chuẩn bị, như “tôi sẽ trở thành một trăm”, chính là sự hướng tâm (abhinīharaṇa) và sự hướng đến các loại thần thông (iddhividhābhimukhapesana) của nó. Tương tự, sự hướng tâm đến các loại thần thông ở đây là sự quyết định (adhimutti) của tâm chuẩn bị đối với các loại thần thông. Do đó, đã nói “adhigantabbaiddhipoṇaṃ iddhipabbhāraṃ karotī” (làm cho thần thông nghiêng về phía thần thông cần đạt được).
Idha paccanubhavanaphusanā sacchikiriyāpattipariyāyā evāti dassento ‘‘pāpuṇātīti attho’’ti āha.
Here, experiencing, touching, and realizing are synonymous with attaining, so it is stated pāpuṇātīti attho (the meaning is 'attains').
Ở đây, "paccanubhavana" (trải nghiệm), "phusana" (chạm), "sacchikiriyā" (chứng ngộ) đều là các từ đồng nghĩa với "patti" (đạt được). Do đó, đã nói “pāpuṇātīti attho” (có nghĩa là đạt được).
Assāti iddhividhassa.
Assā means of the psychic power (iddhividha).
Assā (của nó): Của thần thông.
Ekopīti pi-saddo vakkhamānaṃ bahubhāvaṃ upādāya sampiṇḍanattho.
In ekopi, the particle pi has the meaning of aggregation, taking into account the multiplicity to be stated.
Ekopi (dù là một): Từ pi ở đây có nghĩa là tổng hợp, liên quan đến sự đa dạng sẽ được nói đến.
So hissa paṭiyogī ‘‘ekopi hutvā bahudhā hoti, bahudhāpi hutvā eko hotī’’ti.
Its counterpart is: "being one, he becomes many, and being many, he becomes one."
Đối lập với nó là “dù là một, vị ấy trở thành nhiều; dù là nhiều, vị ấy trở thành một”.
So ca kho bahubhāvaṃ nimminitvā ṭhitassa antarāva ekabhāvūpagamo.
And that becoming one occurs only in the interval for one who has created the multiplicity.
Và sự trở thành một này xảy ra chỉ trong khoảng thời gian vị ấy đã tạo ra nhiều hình dạng.
Yathākālaparicchedaṃ pana saraseneva ekabhāvūpagamo idha nādhippeto aniddhinimmānabhāvato.
However, becoming one directly, in accordance with a set time limit, is not intended here, because it is not a psychic creation.
Tuy nhiên, sự trở thành một một cách tự nhiên theo từng khoảng thời gian không được đề cập ở đây, vì đó không phải là sự tạo ra bằng thần thông.
Tampi pubbe katakālaparicchedavasena siddhattā iddhānubhāvoyevāti keci.
Some say that even that, because it is accomplished in accordance with a previously set time limit, is itself a manifestation of psychic power (iddhi).
Một số người nói rằng sự trở thành một đó, do đã được thiết lập trước theo khoảng thời gian, cũng là một năng lực thần thông.
Aṭṭhāne vāyaṃ pi-saddo, eko hutvā bahudhāpi hoti, bahudhā hutvā ekopi hotīti sambandho.
Or this pi particle is used in an inappropriate place, and the connection is "being one, he also becomes many, and being many, he also becomes one."
Ở đây, từ pi được dùng không đúng chỗ, mối liên hệ là "dù là một, vị ấy trở thành nhiều; dù là nhiều, vị ấy cũng trở thành một".
Imasmiṃ pakkhe pi-saddo vakkhamānaṃ ekabhāvaṃ upādāya ‘‘sampiṇḍanattho’’ti vatvā ‘‘so hī’’tiādi sabbaṃ yathārahaṃ vattabbaṃ.
In this interpretation, having stated that the pi particle, in relation to the singularity to be stated, means "aggregation," all that follows, such as "for it is," should be stated as appropriate.
Trong trường hợp này, sau khi nói rằng từ pi có nghĩa là "tổng hợp" liên quan đến sự trở thành một sẽ được nói đến, tất cả những gì đã nói từ "so hi" v.v. nên được nói một cách thích hợp.
Bahubhāvanimmāne payojanaṃ dassetuṃ ‘‘bahūnaṃ santike’’tiādi vuttaṃ.
To show the purpose of creating multiplicity, bahūnaṃ santike and so forth was stated.
Để chỉ ra mục đích của việc biến hóa nhiều hình tướng, Ngài đã nói “trước nhiều người (bahūnaṃ santike)” v.v.
Tattha bahūnaṃ santiketi attanā nimmitānaṃ bahūnaṃ samīpe, tehi parivārito hutvāti adhippāyo.
There, bahūnaṃ santike means near many* created by oneself, the intention being to be surrounded by them.
Trong đó, cụm từ bahūnaṃ santike (giữa nhiều người) có nghĩa là ở gần nhiều người do chính mình hóa hiện, với ý rằng được những hóa thân ấy vây quanh.
Vā-saddo avuttavikappattho, tena ‘‘dhammaṃ vā kathetukāmo’’ti evamādi saṅgayhati.
The particle vā denotes an unstated alternative, by which "or one desirous of teaching the Dhamma," and so forth, are included.
Từ vā có nghĩa là tùy chọn những điều chưa được nói đến, do đó bao gồm các trường hợp như “hoặc muốn thuyết Pháp” v.v.
‘‘Ñāṇena adhiṭṭhahanto evaṃ hotī’’ti ānetvā sambandhitabbaṃ.
It should be understood and connected as: "one becomes thus by determining with knowledge."
Nên liên kết bằng cách thêm vào rằng: “ Với tuệ quán kiên định, vị ấy trở nên như vậy.”
381. Bhavati ettha iddhīti bhūmiyo, jhānāni.
Herein, psychic power (iddhi) arises; thus, these are bhūmiyo (grounds or stages), which are the jhānas.
381. Ở đây, thành tựu thần thông (iddhi) là do các bhūmi (căn bản), tức là các thiền định (jhāna).
Etthāti ca hetumhi bhummavacanaṃ.
The locative case ettha is used in the sense of cause.
Và từ ettha (ở đây) là từ chỉ cách cách thức, nguyên nhân.
Vivekato jātā bhūmi vivekajabhūmi.
The stage that arises from seclusion is vivekajabhūmi (stage born of seclusion).
Căn bản phát sinh từ sự viễn ly (viveka) là vivekajabhūmi (căn bản do viễn ly sinh).
Vivekajaṃ hi paṭhamaṃ jhānaṃ nīvaraṇavivekasambhūtattā.
Indeed, the first jhāna is born of seclusion because it arises from seclusion from the hindrances.
Vì thiền thứ nhất (paṭhama jhāna) phát sinh từ sự viễn ly các triền cái (nīvaraṇa), nên nó là do viễn ly sinh.
Pītisukhabhūtā bhūmi pītisukhabhūmi.
The stage characterized by rapture and happiness is pītisukhabhūmi (stage of rapture and happiness).
Căn bản được tạo thành bởi hỷ và lạc (pīti-sukha) là pītisukhabhūmi (căn bản hỷ lạc).
Dutiyajjhānañhi pītisukhabhūmibhūtañceva pītisukhasañjātañca samādhivasena.
Indeed, the second jhāna is both the stage characterized by rapture and happiness, and that in which rapture and happiness have arisen through concentration.
Vì thiền thứ hai (dutiyajjhāna) vừa là căn bản hỷ lạc vừa là thiền sinh khởi từ hỷ lạc do định.
Upari dvīsupi eseva nayo.
The same method applies to the two higher jhānas.
Tương tự như vậy đối với hai thiền phía trên.
Iddhilābhāyāti iddhiyā adhigamāya.
Iddhilābhāya means for the attainment of psychic power.
Iddhilābhāyā (để đạt được thần thông) có nghĩa là để đạt được thần thông.
Iddhipaṭilābhāyāti iddhiyā punappunaṃ labhamānāya, bahulīkaraṇāyāti attho.
Iddhipaṭilābhāya means for the repeated attainment of psychic power, which is to say, for its cultivation.
Iddhipaṭilābhāyā (để thường xuyên đạt được thần thông) có nghĩa là để thường xuyên đạt được thần thông, tức là để làm cho nó trở nên dồi dào.
Iddhivikubbanatāyāti iddhiyā vividharūpakāraṇāya, vikubbaniddhiyāti attho.
Iddhivikubbanatāya means for manifesting various forms of psychic power, which is to say, for the psychic power of transformation.
Iddhivikubbanatāyā (để biến hóa thần thông) có nghĩa là để thực hiện các hình thái đa dạng của thần thông, tức là thần thông biến hóa.
Iddhivisavitāyāti iddhiyā vividhānisaṃsapasavanāya.
Iddhivisavitāya means for producing various advantages of psychic power.
Iddhivisavitāyā (để lan tỏa thần thông) có nghĩa là để làm phát sinh các lợi ích đa dạng của thần thông.
Iddhivasitāyāti iddhiyā khippanisantiādibhāvāvahavasībhāvatthāya.
Iddhivasitāya means for the mastery of psychic power, leading to states such as quick resolution (khippanisanti).
Iddhivasitāyā (để làm chủ thần thông) có nghĩa là để đạt được sự làm chủ (vasībhāva) thần thông, mang lại khả năng nhanh chóng đạt được sự định tĩnh v.v.
Iddhivesārajjāyāti iddhiyā paṭipakkhadūrībhāvena vigatasaṃkilesatāya suṭṭhu visāradabhāvāya.
Iddhivesārajjāya means for the complete fearlessness regarding psychic power, due to the removal of opponents and the absence of defilements.
Iddhivesārajjāyā (để đạt sự tự tin trong thần thông) có nghĩa là để đạt được sự tự tin tuyệt đối (suṭṭhu visāradabhāvāya) trong thần thông, bằng cách loại bỏ các cấu uế (saṃkilesa) do đã đẩy lùi các đối thủ.
Catutthajjhānaṃ tāva iddhiyā bhūmi hotu tattha patiṭṭhāya nipphādetabbato, itarāni pana kathanti āha ‘‘ettha cā’’tiādi.
If the fourth jhāna is indeed the ground for psychic power, as it must be accomplished while abiding therein, then how are the other jhānas*? This is explained by the phrase "ettha cā" and so forth.
Thiền thứ tư (catutthajjhāna) là căn bản của thần thông, vì thần thông được thành tựu khi đã an trú trong đó. Nhưng còn các thiền khác thì sao? Vị ấy nói: “ettha cā” (và ở đây) v.v.
Tattha tīṇi jhānāni sambhārabhūmiyoti veditabbānīti sambandho.
In this context, the three jhānas should be understood as the preparatory grounds (sambhārabhūmiyo).
Trong đó, ba thiền định (tīṇi jhānāni) nên được hiểu là các căn bản chuẩn bị (sambhārabhūmiyo).
Tatiyajjhāne sukhapharaṇena, paṭhamadutiyesu pītipharaṇena sukhapharaṇena ca hetubhūtenāti yathārahavasena yojanā.
This should be interpreted as follows: in the third jhāna by the pervasion of happiness, and in the first and second jhānas by the pervasion of rapture and by the pervasion of happiness, as these are the causative factors, each according to its relevance.
Trong thiền thứ ba (tatiyajjhāna), là do sự lan tỏa của lạc; trong thiền thứ nhất và thứ hai (paṭhamadutiyesu), là do sự lan tỏa của hỷ và lạc như là các nguyên nhân, nên cần được kết hợp một cách thích hợp.
Pharaṇaṃ cettha jhānassa subhāvitabhāvena sātisayānaṃ pītisukhānaṃ vasena jhānappaccayādinā sahajātanāmakāyassa paribrūhanaṃ, rūpakāyassa ca taṃsamuṭṭhānehi paṇītarūpehi paripphuṭatā.
Here, pervasion (pharaṇaṃ) means the full development of the co-arisen mind-and-body (nāmakāya) through the extremely cultivated states of rapture and happiness due to the jhāna, and the body (rūpakāya) being thoroughly suffused with excellent physical forms arising from them.
Sự lan tỏa (pharaṇa) ở đây, do thiền được tu tập tốt, là sự phát triển của danh thân (nāmakāya) đồng sinh bởi các hỷ và lạc siêu việt, do thiền làm nhân v.v., và là sự lan tỏa của sắc thân (rūpakāya) bởi các sắc tinh tế phát sinh từ đó.
Tenāha bhagavā ‘‘pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharatī’’ti (dī. ni. 1.226; ma. ni. 1.427).
Therefore, the Blessed One said: "He pervades, suffuses, fills, and saturates* with rapture and happiness."
Do đó, Đức Thế Tôn đã nói: “Vị ấy thấm nhuần, tràn ngập, làm đầy đủ, lan tỏa khắp thân thể với hỷ và lạc.”
Sukhasaññanti jhānasukhena sahagataṃ saññaṃ.
Sukhasaññam means the perception associated with jhāna-happiness.
Sukhasaññaṃ (tưởng về lạc) là tưởng đi kèm với lạc của thiền.
Lahusaññanti taṃsampayuttalahutāsahagataṃ saññaṃ.
Lahusaññam means the perception associated with the lightness that is conjoined with it.
Lahusaññaṃ (tưởng về khinh an) là tưởng đi kèm với sự khinh an tương ưng với lạc đó.
Okkamitvāti anupavisitvā.
Okkamitvā means having entered into.
Okkamitvā (nhập vào) có nghĩa là đi vào.
Tesu hi jhānesu sātisayāya lahutāya sampayuttaṃ sukhaṃ santānavasena pavattento yogī taṃ samokkanto viya hotīti evaṃ vuttaṃ.
Indeed, it is said thus because the yogi, while generating the happiness conjoined with extraordinary lightness in those jhānas continuously, is as if he has fully entered into it.
Vì trong các thiền đó, hành giả (yogī) khi làm cho lạc tương ưng với sự khinh an siêu việt được tiếp diễn theo dòng, thì vị ấy như thể đã hoàn toàn nhập vào lạc đó, nên đã được nói như vậy.
Saññāsīsena niddeso.
The explanation is given with 'perception' (saññā) as the heading.
Đây là cách trình bày lấy tưởng (saññā) làm chủ yếu.
Jhānasampayuttā hi lahutā vināpi iddhiyā ākāsaṃ laṅghāpanappamāṇappattā viya hoti.
Indeed, the lightness conjoined with jhāna, even without psychic power, is as if it has reached the measure of making one leap through the air.
Thật vậy, sự khinh an tương ưng với thiền, ngay cả khi không có thần thông, cũng như thể đã đạt đến mức độ có thể vượt qua không gian.
Lahubhāvaggahaṇeneva cettha mudukammaññabhāvāpi gahitā eva.
By the acceptance of lightness here, the states of softness (mudutā) and adaptability (kammaññatā) are also implied.
Ở đây, chỉ cần nắm bắt trạng thái khinh an là đã bao gồm cả trạng thái mềm mại (muduka) và dễ sử dụng (kammañña).
Tenāha ‘‘lahumudukammaññakāyo hutvā’’ti.
Therefore, he said, "having a body that is light, soft, and adaptable."
Do đó, vị ấy nói: “lahumudukammaññakāyo hutvā” (thân trở nên khinh an, mềm mại và dễ sử dụng).
382. Iddhipādaniddese cattāroti gaṇanaparicchedo.
In the explanation of the Bases of Psychic Power, cattāro is the delimitation by number.
382. Trong phần trình bày về Iddhipāda, từ cattāro (bốn) là sự giới hạn về số lượng.
Iddhipādāti ettha ijjhatīti iddhi, samijjhati nipphajjatīti attho.
Here, in Iddhipādā, "iddhi" means that which succeeds or is accomplished; the meaning is that it is perfected and brought to fruition.
Trong cụm từ Iddhipādā (Tứ thần túc), iddhi (thần thông) có nghĩa là thành tựu, hoàn thành.
Ijjhanti vā etāya sattā iddhā vuddhā ukkaṃsagatā hontīti iddhi.
Or, it is called iddhi because by it beings succeed, grow, and reach excellence.
Hoặc iddhi (thần thông) là nhờ đó mà chúng sinh trở nên thành tựu, phát triển, đạt đến sự ưu việt.
Paṭhamenatthena iddhi eva pādoti iddhipādo, iddhikoṭṭhāsoti attho.
By the first meaning, psychic power itself is the base, so iddhipādo; the meaning is a component of psychic power.
Theo nghĩa thứ nhất, iddhi chính là pāda (căn bản), nên gọi là iddhipāda, có nghĩa là một phần của thần thông.
Dutiyenatthena iddhiyā pādoti iddhipādo.
By the second meaning, it is the base of psychic power, so iddhipādo.
Theo nghĩa thứ hai, pāda (căn bản) của iddhi (thần thông) là iddhipāda.
Pādoti patiṭṭhā, adhigamūpāyoti attho.
Pādo means foundation; the meaning is a means of attainment.
Pāda (căn bản) có nghĩa là nền tảng, là phương tiện để đạt được.
Tena hi uparūparivisesasaṅkhātaṃ iddhiṃ pajjanti pāpuṇanti.
For by it, one reaches or attains psychic power, which is described as progressively higher distinctions.
Vì nhờ đó mà người ta đạt được thần thông, tức là những phẩm chất ưu việt ngày càng cao hơn.
Ayaṃ tāva aṭṭhakathānayo.
This, then, is the Aṭṭhakathā's method.
Đây là cách giải thích của các bản Chú giải (Aṭṭhakathā).
Tattha iddhi-saddassa paṭhamo kattuattho, dutiyo karaṇattho vutto.
There, the first meaning of the word iddhi is given as agentive (kattu-attha), and the second as instrumental (karaṇa-attha).
Trong đó, từ iddhi được nói theo nghĩa chủ động (kattu) thứ nhất và nghĩa công cụ (karaṇa) thứ hai.
Pāda-saddassa eko karaṇatthova.
Of the word pāda, only one meaning, the instrumental, is given.
Từ pāda chỉ được nói theo một nghĩa công cụ.
Pajjitabbāva iddhi vuttā, na ca ijjhantī, pajjitabbā ca iddhi pajjanakaraṇena pādena samānādhikaraṇā hotīti paṭhamena atthena ‘‘iddhi eva pādo iddhipādo’’ti na sakkā vattuṃ.
The meaning of iddhi is said to be that which is to be attained, and that which succeeds. However, psychic power (iddhi), which is both succeeding and to be attained, cannot be in apposition (samānādhikaraṇa) with pāda, which is the instrument of attainment. Therefore, by the first meaning, it is not possible to say "iddhi itself is pāda, (so) iddhipādo."
Thần thông được nói là phải đạt được, nhưng không phải là tự thành tựu, và thần thông phải đạt được không thể đồng nhất với pāda là phương tiện để đạt được. Do đó, theo nghĩa thứ nhất, không thể nói “iddhi chính là pāda, là iddhipāda”.
Tathā iddhikiriyākaraṇena sādhetabbāva vuddhisaṅkhātā iddhi pajjanakiriyākaraṇena pajjitabbāti dvinnaṃ karaṇānaṃ na asamānādhikaraṇatā sambhavatīti dutiyenatthena ‘‘iddhiyā pādo iddhipādo’’ti ca na sakkā vattuṃ.
Similarly, psychic power (iddhi), which is growth to be achieved by the instrument of the act of succeeding, is to be attained by the instrument of the act of attaining. Thus, it is not possible for two instruments to not be in apposition (na asamānādhikaraṇatā). Therefore, by the second meaning, it is not possible to say "the base of psychic power, (so) iddhipādo."
Tương tự, thần thông được gọi là sự phát triển, phải được thành tựu bằng phương tiện của hành động thần thông, và phải được đạt bằng phương tiện của hành động đạt được, nên hai phương tiện này không thể không đồng nhất. Do đó, theo nghĩa thứ hai, không thể nói “pāda của iddhi là iddhipāda”.
Tasmā paṭhamenatthena samānādhikaraṇasamāso, dutiyena sāmivacanasamāso na yujjatīti paṭhamenatthena iddhiyā pādo iddhipādo, dutiyenatthena iddhi eva pādo iddhipādoti samāso yutto, yathāvuttopi vā, pādassa ijjhamānakoṭṭhāsaijjhanakaraṇūpāyabhāvato.
Therefore, by the first meaning, a compound with apposition (samānādhikaraṇasamāso) is not suitable; by the second, a genitive compound (sāmivacanasamāso) is not suitable. Thus, by the first meaning, "the base of psychic power (iddhiyā pādo), (so) iddhipādo" is suitable, and by the second meaning, "psychic power itself is the base (iddhi eva pādo), (so) iddhipādo" is suitable. Or, the previously stated* is also suitable, because the base (pāda) is a successful component and a means (upāya) that causes success.
Vì vậy, theo nghĩa thứ nhất, hợp chất đồng vị (samānādhikaraṇasamāso) và theo nghĩa thứ hai, hợp chất sở hữu (sāmivacanasamāso) đều không hợp lý. Do đó, hợp chất hợp lý là: theo nghĩa thứ nhất, pāda của iddhi là iddhipāda; và theo nghĩa thứ hai, iddhi chính là pāda, là iddhipāda, hoặc cũng có thể là cách giải thích đã nói trên, vì pāda là phương tiện để thành tựu và là công cụ để phát triển.
Pubbabhāgachandavasena chandahetuko.
It is chandahetuko (having desire as a cause) by way of prior desire.
Do ước muốn ban đầu (pubbabhāgachandavasena) nên gọi là chandahetuko (có ý muốn làm nhân).
Sampayuttachandavasena chandādhiko.
It is chandādhiko (predominant in desire) by way of associated desire.
Do ý muốn tương ưng (sampayuttachandavasena) nên gọi là chandādhiko (ý muốn vượt trội).
Pubbābhisaṅkhāravasena eva pana sahajātachandassāpi adhikatā veditabbā.
However, the predominance of co-arisen desire should be understood only by way of prior mental formation.
Tuy nhiên, sự vượt trội của ý muốn đồng sinh (sahajātachandassāpi) nên được hiểu là do sự tác ý ban đầu (pubbābhisaṅkhāravasena) mà thôi.
Atha vā ‘‘chandañce bhikkhu adhipatiṃ karitvā labhati samādhiṃ, labhati cittassekaggataṃ, ayaṃ vuccati chandasamādhī’’ti imāya pāḷiyā chandādhipatisamādhi chandasamādhīti adhipati-saddalopaṃ katvā samāso vuttoti viññāyati.
Alternatively, it is understood that the compound chandasamādhi (concentration of desire) is formed by omitting the word adhipati (predominant) from "chandaṃ ce bhikkhu adhipatiṃ karitvā labhati samādhiṃ, labhati cittassekaggataṃ, ayaṃ vuccati chandasamādhī" (If a bhikkhu makes desire predominant and obtains concentration, obtains one-pointedness of mind, this is called concentration of desire).
Hoặc, theo Pāḷi này: “Này các Tỳ-khưu, nếu một Tỳ-khưu lấy ý muốn làm chủ (adhipatiṃ karitvā), đạt được định (samādhiṃ), đạt được tâm nhất cảnh tính (cittassekaggataṃ), đây gọi là định do ý muốn (chandasamādhi)”, thì hiểu rằng hợp chất được nói bằng cách lược bỏ từ adhipati, tức là định do ý muốn làm chủ (chandādhipatisamādhi) là chandasamādhi.
Adhipatisaddatthadassanavasena pana aṭṭhakathāyaṃ ‘‘chandahetuko chandādhiko vā samādhī’’ti vuttaṃ.
However, in the Aṭṭhakathā, it is stated "chandahetuko chandādhiko vā samādhī" (concentration with desire as a cause or predominant in desire) to show the meaning of the word adhipati.
Tuy nhiên, trong các bản Chú giải (Aṭṭhakathāyaṃ), để chỉ rõ nghĩa của từ adhipati, đã nói: “định có ý muốn làm nhân (chandahetuko) hoặc ý muốn vượt trội (chandādhiko)”.
Tenevāha ‘‘chandaṃ adhipatiṃ karitvā’’tiādi.
Therefore, it says, "making desire predominant," and so on.
Chính vì thế mà vị ấy nói: “chandaṃ adhipatiṃ karitvā” (lấy ý muốn làm chủ) v.v.
Padhānabhūtāti vīriyabhūtāti keci vadanti.
Padhānabhūtā (primary) — some say this means 'constituting effort' (vīriyabhūtā).
Một số vị nói rằng padhānabhūtā (là chính yếu) có nghĩa là là tinh tấn (vīriyabhūtā).
Saṅkhatasaṅkhāranivattanatthaṃ pana padhānaggahaṇaṃ.
However, the inclusion of padhāna (primary/effort) is for the purpose of excluding conditioned formations (saṅkhata-saṅkhāra).
Tuy nhiên, việc sử dụng từ padhāna (chính yếu) là để loại bỏ các hành (saṅkhāra) hữu vi.
Atha vā taṃ taṃ visesaṃ saṅkharotīti saṅkhāro, sabbampi vīriyaṃ.
Alternatively, saṅkhāro (formation) is that which forms a particular distinction, meaning all effort (vīriya).
Hoặc, saṅkhāro (hành) là cái tác thành những đặc tính khác nhau, tức là tất cả tinh tấn (vīriyaṃ).
Tattha catukiccasādhakato aññassa nivattanatthaṃ padhānaggahaṇaṃ.
Among these, the inclusion of padhāna is to exclude anything other than that which accomplishes the four functions (catukicca).
Trong đó, việc sử dụng từ padhāna (chính yếu) là để loại bỏ những thứ khác ngoài cái có khả năng thành tựu bốn chức năng.
Padhānabhūtā seṭṭhabhūtāti attho.
Padhānabhūtā means 'being supreme'.
Padhanabhūtā (là chính yếu) có nghĩa là là tối thượng (seṭṭhabhūtā).
Catubbidhassa pana vīriyassa adhippetattā bahuvacananiddeso.
However, the use of the plural refers to the four kinds of effort.
Tuy nhiên, việc sử dụng số nhiều là vì muốn chỉ bốn loại tinh tấn.
Yo pana ‘‘iddhiyā pādo iddhipādo’’ti evaṃ samāsayojanāvasena pādassa upāyatthataṃ gahetvā iddhipādattho vutto, so paṭilābhapubbabhāgānaṃ kattukaraṇiddhibhāvaṃ ‘‘chandiddhipādo’’tiādinā (vibha. 457) vā abhidhamme āgatattā chandādīhi iddhipādehi sādhetabbāya vuddhiyā kattiddhibhāvaṃ, chandādīnaṃ karaṇiddhibhāvañca sandhāya vuttoti veditabbo.
But the meaning of Iddhipāda, which is stated by taking pāda to mean "means" through the compound analysis "iddhiyā pādo iddhipādo" (the base of psychic power), should be understood as referring to the agentive power (kattiddhibhāva) of the growth to be achieved by the Bases of Psychic Power (iddhipādehi) such as desire (chanda) etc., and the instrumental power (karaṇiddhibhāva) of desire etc., as mentioned in the Abhidhamma with phrases like "chandiddhipādo" (the base of psychic power through desire), and so forth, regarding the agentive and instrumental psychic power of the attainments and their preparatory stages.
Còn về nghĩa của Iddhipāda được nói bằng cách lấy nghĩa phương tiện của pāda thông qua cách giải thích hợp chất “pāda của iddhi là iddhipāda”, thì cần hiểu rằng điều đó được nói dựa trên việc trạng thái iddhi là chủ thể và công cụ của các giai đoạn trước khi đạt được và sự đạt được, hoặc do đã được nói trong Abhidhamma bằng cách “chandiddhipādo” (ý muốn thần túc) v.v., nên trạng thái iddhi là chủ thể của sự phát triển phải được thành tựu bằng các Iddhipāda như ý muốn, và trạng thái iddhi là công cụ của ý muốn v.v.
Vīriyiddhipāde ‘‘vīriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgata’’nti dvikkhattuṃ vīriyaṃ āgataṃ.
In the Vīriyiddhipāda (Base of Psychic Power of Effort), the term "vīriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ" includes "effort" (vīriya) twice.
Trong Vīriyiddhipāda (Thần túc tinh tấn), từ vīriya (tinh tấn) xuất hiện hai lần trong cụm từ “vīriyasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgata” (kết hợp với định tinh tấn và hành chính yếu).
Tattha purimaṃ samādhivisesanaṃ vīriyādhipati samādhi vīriyasamādhīti.
Here, the first instance is a qualifier for concentration: concentration with predominant effort is vīriyasamādhi.
Trong đó, từ vīriya đầu tiên là tính từ của samādhi, tức là định có tinh tấn làm chủ (vīriyādhipati samādhi) là vīriyasamādhi.
Dutiyaṃ samannāgamaṅgadassanaṃ.
The second instance indicates the factor of endowment.
Từ vīriya thứ hai là để chỉ ra yếu tố của sự kết hợp.
Dve eva hi sabbattha samannāgamaṅgāni samādhi, padhānasaṅkhāro ca.
Indeed, everywhere there are only two factors of endowment: concentration (samādhi) and diligent mental formation (padhānasaṅkhāra).
Thật vậy, ở khắp mọi nơi, chỉ có hai yếu tố của sự kết hợp là samādhi (định) và padhānasaṅkhāro (hành chính yếu).
Chandādayo samādhivisesanāni, padhānasaṅkhāro pana padhānavacaneneva visesito, na chandādīhīti na idha vīriyādhipatitā padhānasaṅkhārassa vuttā hoti.
Desire (chanda) and so on are qualifiers of samādhi. The element of exertion (padhānasaṅkhāra), however, is qualified solely by the word 'exertion,' not by desire and so on. Thus, in this context, the pre-eminence of energy (vīriyādhipatitā) for the element of exertion (padhānasaṅkhāra) is not stated.
Các pháp như chanda (ý muốn) là những yếu tố đặc biệt của samādhi (định). Tuy nhiên, padhānasaṅkhāra (sự tinh tấn) được đặc biệt hóa chỉ bằng từ padhāna (tinh tấn), không phải bằng chanda và các pháp khác. Do đó, trong đoạn này, không nói rằng padhānasaṅkhāra có vīriya (tinh tấn) là chủ yếu.
Vīriyañca samādhiṃ visesetvā ṭhitameva samannāgamaṅgavasena padhānasaṅkhāravacanena vuttanti nāpi dvīhi vīriyehi samannāgamo vutto hotīti.
And indeed, energy (vīriya), having qualified samādhi and being established, is stated by the word 'element of exertion' (padhānasaṅkhāra) in the sense of a constituent factor (samannāgamaṅga). Therefore, no connection with two energies (vīriya) is stated.
Và chính vīriya (tinh tấn), sau khi đặc biệt hóa samādhi (định), được nói đến bằng từ padhānasaṅkhāra (sự tinh tấn) theo nghĩa là một yếu tố cấu thành. Do đó, cũng không nói đến sự cấu thành bởi hai vīriya.
Yasmā pana chandādīhi visiṭṭho samādhi, tathā visiṭṭheneva ca tena sampayutto padhānasaṅkhāro, sesadhammā ca, tasmā samādhivisesanānaṃ vasena cattāro iddhipādā vuttā.
Since samādhi is distinguished by desire (chanda) and so on, and similarly the element of exertion (padhānasaṅkhāra) and other mental states are conjoined with that distinguished samādhi, for this reason the four bases of psychic power (iddhipādā) are stated in terms of the qualifiers of samādhi.
Vì samādhi được đặc biệt hóa bởi chanda và các pháp khác, và padhānasaṅkhāra cùng các pháp khác được kết hợp với samādhi đã được đặc biệt hóa đó; do vậy, Tứ Thần Túc (Iddhipāda) được nói đến theo nghĩa là những yếu tố đặc biệt của samādhi.
Visesanabhāvo ca chandādīnaṃ taṃtaṃavassayavasena hotīti.
And the qualifying nature of desire (chanda) and so on arises by way of dependence on each respective factor.
Và trạng thái đặc biệt của chanda và các pháp khác là do sự nương tựa vào từng pháp đó.
Atha vātiādinā nissayaṭṭhepi pāda-sadde upāyaṭṭhena chandādīnaṃ iddhipādatā vuttā.
Furthermore, by "or" (atha vā) and so on, even where the word pāda has the meaning of 'support' (nissaya), the four bases of psychic power (iddhipādā) for desire (chanda) and so on are stated in the sense of 'means' (upāya).
Bằng cách nói “Atha vā” (Hoặc là) và các từ khác, trạng thái iddhipāda của chanda và các pháp khác được nói đến theo nghĩa là phương tiện, mặc dù từ pāda ở đây có nghĩa là sự nương tựa.
Teneva abhidhamme uttaracūḷabhājanīye ‘‘cattāro iddhipādā chandiddhipādo’’tiādinā (vibha. 457) chandādīnameva iddhipādatā vuttā.
For this very reason, in the Abhidhamma, in the Uttaracūḷabhājanīya, the four bases of psychic power, such as the chandiddhipāda (base of psychic power of desire), are stated as being desire and so on.
Chính vì vậy, trong Abhidhamma, ở phần Uttaracūḷabhājanīya, trạng thái iddhipāda chỉ được nói đến đối với chanda và các pháp khác, bằng cách nói “Tứ Thần Túc là chandiddhipāda (thần túc dục)” và các từ khác.
Pañhāpucchake ca ‘‘cattāro iddhipādā idha bhikkhu chandasamādhī’’tiādināva (vibha. 462) uddesaṃ katvāpi puna chandādīnaṃyeva kusalādibhāvo vibhatto.
And in the Pañhāpucchaka, after making a summary with "Herein, Bhikkhu, the four bases of psychic power are the samādhi of desire" and so on, the wholesome nature of desire and so on is again analyzed.
Trong phần Pañhāpucchaka, sau khi tóm tắt bằng cách nói “Tứ Thần Túc ở đây, này các Tỳ-khưu, là chandasamādhi (định dục)” và các từ khác, trạng thái thiện và các pháp khác của chanda và các pháp khác lại được phân tích.
Upāyiddhipādadassanatthameva hi sutte, abhidhamme ca nissayiddhipādadassanaṃ kataṃ, aññathā catubbidhatā na hotīti.
Indeed, the demonstration of the base of support (nissayiddhipāda) in the Sutta and Abhidhamma is solely for the purpose of showing the base of means (upāyiddhipāda); otherwise, the fourfold nature would not exist.
Thật vậy, việc trình bày nissayiddhipāda (thần túc nương tựa) trong kinh điển và Abhidhamma chỉ nhằm mục đích trình bày upāyiddhipāda (thần túc phương tiện); nếu không, sẽ không có bốn loại.
383. Chandādīni aṭṭhāti chandasamādhi vīriyasamādhi cittasamādhi vīmaṃsāsamādhīti evaṃ chandādīni aṭṭha.
383. "Desire and so on are eight" refers to chandasamādhi (concentration of desire), vīriyasamādhi (concentration of energy), cittasamādhi (concentration of mind), and vīmaṃsāsamādhi (concentration of investigation)—thus, desire and so on are eight.
383. Chandādīni aṭṭha (Tám pháp như chanda): đó là chandasamādhi (định dục), vīriyasamādhi (định tinh tấn), cittasamādhi (định tâm), vīmaṃsāsamādhi (định quán sát) – như vậy, có tám pháp như chanda.
Kāmaṃ cettha catūsupi ṭhānesu samādhi samādhi eva, tathāpi iddhiṃ uppādetukāmatāchandasahitova samādhi iddhipaṭilābhāya saṃvattati, na kevalo.
Although samādhi is indeed samādhi in all four instances, nevertheless, samādhi accompanied by the desire to produce supernormal power (iddhi) leads to the attainment of psychic power, not samādhi alone.
Mặc dù trong cả bốn trường hợp, samādhi (định) vẫn là samādhi, nhưng samādhi có kèm theo chanda (ý muốn) để tạo ra thần thông mới đưa đến thành tựu thần thông, chứ không phải samādhi đơn thuần.
Evaṃ vīriyasamādhiādayopi.
Similarly for vīriyasamādhi and the others.
Tương tự như vậy đối với vīriyasamādhi (định tinh tấn) và các pháp khác.
Tasmā chandādisahitā ete cattāro ca samādhī, chandādayo ca cattāroti aṭṭha pajjati iddhi etehi pāpuṇīyati, sayaṃ vā pajjanti iddhipaṭilābhāya sampajjantīti padānīti vuccanti.
Therefore, these four concentrations accompanied by desire and so on, and the four desires and so on, become eight, through which psychic power (iddhi) is attained, or which themselves contribute to the attainment of psychic power. Hence, they are called "bases" (padāni).
Do đó, bốn loại samādhi này cùng với chanda và các pháp khác, và bốn loại chanda và các pháp khác, tổng cộng là tám, được gọi là padāni (căn bản, nền tảng) vì thần thông được đạt đến nhờ chúng, hoặc chúng tự chúng dẫn đến sự thành tựu thần thông.
Tenāha ‘‘iddhipaṭilābhāya saṃvattantī’’ti.
That is why it is said, "they lead to the attainment of psychic power."
Vì vậy, kinh nói: “dẫn đến sự thành tựu thần thông”.
Yaṃ pana pāḷiyaṃ ‘‘chando na samādhī’’tiādi, taṃ yadipi chandādayo samādhisahitāva iddhiṃ nipphādenti, tathāpi visuṃ nesaṃ padabhāvadassanaṃ.
What is said in the Pāḷi, "desire is not samādhi" and so on, indicates their separate nature as bases, even though desire and so on, when accompanied by samādhi, bring forth psychic power.
Còn câu trong Pāḷi “chanda không phải là samādhi” v.v., mặc dù chanda và các pháp khác chỉ tạo ra thần thông khi kết hợp với samādhi, nhưng đó là để chỉ ra rằng chúng là những căn bản riêng biệt.
Ekato niyuttova, na ekeko hutvāti adhippāyo.
The meaning is, "only when united," not when each is separate.
Ý nghĩa là: chúng chỉ có hiệu quả khi kết hợp với nhau, chứ không phải từng cái riêng lẻ.
Niyuttovāti sahito eva, na viyutto.
"Niyuttovā" means only conjoined, not disjoined.
Niyuttova (chỉ kết hợp): nghĩa là chỉ kết hợp, không tách rời.
384. Anonatanti na onataṃ, vīriyena paggahitattā alīnanti attho.
384. "Anonataṃ" means not bent down, signifying 'not sluggish' due to being uplifted by energy (vīriya).
384. Anonataṃ (không nghiêng xuống): nghĩa là không nghiêng xuống, không yếu kém vì được vīriya (tinh tấn) nâng đỡ.
Tenāha ‘‘kosajje na iñjatī’’ti, kosajjanimittaṃ na calatīti attho.
That is why it is said, "it does not waver in sloth," meaning it is not shaken by the cause of sloth.
Vì vậy, kinh nói: “không dao động bởi sự lười biếng”, nghĩa là không bị lay chuyển bởi nguyên nhân của sự lười biếng.
Uddhaṃ nataṃ unnataṃ, uddhataṃ vikkhittaṃ.
Bent upwards is unnataṃ (uplifted), which means agitated, scattered.
Nghiêng lên trên là unnataṃ (nghiêng lên), tức là phóng dật, tán loạn.
Na unnataṃ anunnataṃ, avikkhittaṃ samāhitanti attho.
Not uplifted is anunnataṃ (not uplifted), meaning not scattered, but concentrated.
Không nghiêng lên trên là anunnataṃ (không nghiêng lên), nghĩa là không tán loạn, đã được định tâm.
Tenāha ‘‘uddhacce na iñjatī’’ti.
That is why it is said, "it does not waver in restlessness."
Vì vậy, kinh nói: “không dao động bởi sự phóng dật”.
Abhisaṅgavasena nataṃ abhinataṃ, na abhinataṃ anabhinataṃ, arattaṃ.
Bent by way of clinging is abhinataṃ (inclined). Not inclined is anabhinataṃ, meaning not attached.
Nghiêng xuống do sự bám víu là abhinataṃ (nghiêng về); không abhinataṃ là anabhinataṃ (không nghiêng về), tức là không tham ái.
Apagamanavasena nataṃ apanataṃ, kodhavasena vimukhaṃ.
Bent by way of turning away is apanataṃ (averted), meaning hostile by way of anger.
Nghiêng xuống do sự xa lánh là apanataṃ (nghiêng đi), tức là quay lưng lại do sự sân hận.
Na apanataṃ anapanataṃ, aduṭṭhaṃ.
Not averted is anapanataṃ, meaning not malevolent.
Không apanataṃ là anapanataṃ (không nghiêng đi), tức là không sân hận.
Diṭṭhiyā ‘‘ahaṃ, mama’’nti nissayavasena na nissitanti anissitaṃ.
Not clung to by way of the view "I am, mine" (ahaṃ, mamanti) is anissitaṃ.
Không nương tựa vào tà kiến “ta là, của ta” là anissitaṃ (không nương tựa).
Chandarāgavasena na paṭibaddhanti appaṭibaddhaṃ.
Not bound by way of sensual desire (chandarāga) is appaṭibaddhaṃ.
Không bị ràng buộc bởi chandarāga (dục tham) là appaṭibaddhaṃ (không bị ràng buộc).
Rāgo kevalaṃ āsattimattaṃ, chandarāgo pana bahalakileso.
Rāgo (lust) is merely attachment, but chandarāgo (sensual desire) is a strong defilement.
Rāga (tham ái) chỉ là sự bám víu đơn thuần, còn chandarāga (dục tham) là một phiền não dày đặc.
Tathā hissa dūre ṭhitampi ārammaṇaṃ paṭibaddhameva.
Thus, even a distant object is bound to it.
Thật vậy, đối với nó, ngay cả đối tượng ở xa cũng bị ràng buộc.
Vippamuttanti visesato pamuttaṃ.
"Vippamuttaṃ" means specially freed.
Vippamuttaṃ (hoàn toàn giải thoát): nghĩa là giải thoát một cách đặc biệt.
Jhānānaṃ kāmarāgapaṭipakkhatāya āha ‘‘kāmarāge’’ti.
Regarding "kāmarāge" (in sensual lust), it is stated due to the jhānas being opposed to sensual lust.
Vì các tầng thiền là đối nghịch với kāmarāga (dục tham), kinh nói: “trong dục tham”.
Visaṃyuttanti vivittaṃ saṃkilesato, na vā saṃyuttaṃ catūhipi yogehi.
"Visaṃyuttaṃ" means separated from defilements, or not conjoined with any of the four bonds (yoga).
Visaṃyuttaṃ (không kết hợp): nghĩa là tách biệt khỏi các phiền não, hoặc không kết hợp với bốn loại yoga (kiết sử).
Vimariyādikataṃ kilesamariyādāya, yathā īsakampi kilesamariyādā na hoti, tathā paṭipannaṃ.
"Vimariyādikataṃ" means having transcended the boundary of defilements, having practiced so that there is not even a slight boundary of defilements.
Vimariyādikataṃ (không giới hạn): nghĩa là đã thực hành sao cho không có bất kỳ giới hạn nào của phiền não, dù là nhỏ nhất.
Ekattagatanti ekaggataṃ upagataṃ accantameva samāhitaṃ.
"Ekattagataṃ" means having attained single-pointedness, perfectly concentrated.
Ekattagataṃ (đạt đến sự nhất tâm): nghĩa là đạt đến sự nhất tâm, hoàn toàn định tĩnh.
Tato eva nānattakilesehi nānāsabhāvehi kilesehi na iñjati.
For that very reason, "it does not waver" due to various defilements (nānattakilesehi), defilements of various natures (nānāsabhāvehi kilesehi).
Chính vì thế, nó không dao động bởi nānattakilesehi (các phiền não đa dạng), tức là các phiền não có bản chất khác nhau.
Esa atthoti kosajjādinimittaṃ.
"Esa attho" refers to the cause of sloth and so on.
Esa attho (Ý nghĩa này): là nguyên nhân của sự lười biếng, v.v.
Imassa cittassa āneñjanattho siddho eva āneñjappattiyā pakāsanavasena dassitattā.
The meaning of this mind not wavering is indeed established, being shown by way of revealing the attainment of imperturbability (āneñjappatti).
Ý nghĩa không dao động của tâm này đã được thành tựu, vì nó đã được trình bày theo cách công bố sự đạt đến trạng thái bất động.
Puna vuttoti iddhiyā bhūmipādapadadassanappasaṅgena ‘‘imāni mūlāni nāmā’’ti mūlabhāvadassanatthaṃ puna vutto.
"Puna vutto" (stated again) means it is stated again to show the nature of being a root (mūlabhāvadassanaṃ), in connection with showing the bases (pāda) and roots (pada) of psychic power, with the words "these are indeed the roots."
Puna vutto (lại được nói đến): lại được nói đến để trình bày trạng thái căn bản, với ý nghĩa “đây là những căn bản”, nhân dịp trình bày về các bhūmipādapada (căn bản của các tầng thiền) của thần thông.
Purimoti ‘‘saddhādīhi pariggahitattā’’tiādinā pubbe chadhā dassitanayo.
"Purimo" (the former) refers to the method shown previously as sixfold, by "being embraced by faith (saddhā) and so on."
Purimo (cách trước): là cách đã được trình bày sáu loại trước đây bằng cách nói “vì được bao gồm bởi saddhā (đức tin) và các pháp khác”.
Ayanti adhunā soḷasadhā dassitanayo.
"Ayaṃ" (this) refers to the method now shown as sixteenfold.
Ayaṃ (cách này): là cách được trình bày mười sáu loại hiện nay.
Suttanaye, paṭisambhidānaye ca dassite tattha sammoho na hoti, na adassiteti āha ‘‘ubhayattha asammohattha’’nti.
He states "ubhayattha asammohattha" (for the purpose of not being confused in either case), because when shown in both the Sutta method and the Paṭisambhidā method, there is no confusion; and if not shown, there would be confusion.
Để tránh sự nhầm lẫn ở cả hai nơi khi cách thức trong kinh điển và cách thức trong Paṭisambhidā được trình bày, kinh nói: “để tránh nhầm lẫn ở cả hai nơi”.
385. Ñāṇena adhiṭṭhahantoti ‘‘kathaṃ panāyaṃ evaṃ hotī’’ti ettha pubbe attanā vuttapadaṃ uddharati adhiṭṭhānavidhiṃ dassetuṃ ‘‘abhiññāpādakaṃ jhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāyā’’ti.
385. "Ñāṇena adhiṭṭhahanto" (resolving with knowledge)—here, to show the method of resolution (adhiṭṭhānavidhiṃ), he quotes the passage he stated earlier in "how then does this come about?", saying "having emerged from the jhāna that is the basis for higher knowledge (abhiññāpādakaṃ jhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāyā)".
385. Ñāṇena adhiṭṭhahanto (người quyết định bằng trí tuệ): ở đây, để trình bày phương pháp quyết định, kinh trích dẫn từ ngữ đã nói trước đó trong câu “kathaṃ panāyaṃ evaṃ hotī” (làm thế nào điều này xảy ra như vậy), bằng cách nói “sau khi nhập và xuất khỏi thiền làm nền tảng cho thắng trí”.
Ettha anupubbena cattāri jhānāni samāpajjitvā catutthajjhānato vuṭṭhāyāti keci, taṃ ayuttaṃ.
Here, some say that one enters the four jhānas in succession and emerges from the fourth jhāna; this is incorrect.
Ở đây, một số người nói rằng đó là sau khi tuần tự nhập bốn tầng thiền và xuất ra từ tầng thiền thứ tư, nhưng điều đó không đúng.
Yathicchitajjhānasamāpajjanatthañhi cittaparidamanaṃ, catutthajjhānameva ca abhiññāpādakaṃ, na itarāni.
For, taming the mind is for the purpose of entering whichever jhāna one desires, and only the fourth jhāna is the basis for higher knowledge, not the others.
Việc điều phục tâm là để nhập thiền theo ý muốn, và chỉ thiền thứ tư mới là nền tảng cho thắng trí, chứ không phải các tầng thiền khác.
Parikammaṃ katvāti pādakajjhānato vuṭṭhāya kāmāvacaracittena ‘‘sataṃ homī’’tiādinā cintanamevettha parikammakaraṇaṃ, tathāvajjanameva ca āvajjanaṃ.
"Parikammaṃ katvā" (having made preliminary preparation) —here, making preliminary preparation means reflecting with a mind of the sense-sphere (kāmāvacaracitta) after emerging from the base-jhāna (pādakajjhāna), by thinking "May I become a hundred (sataṃ homī)" and so on. And thus, reflecting is the very act of reflecting.
Parikammaṃ katvā (sau khi thực hiện chuẩn bị): ở đây, việc suy nghĩ bằng tâm kāmāvacara (dục giới) “ta sẽ trở thành một trăm” v.v. sau khi xuất ra từ thiền nền tảng chính là việc thực hiện chuẩn bị; và việc chú ý như vậy chính là sự chú ý.
Dutiyampīti pi-saddo samuccayattho, tena tatiyampi, tato bhiyyopīti imamatthaṃ dīpeti.
"Dutiyampi" (a second time)—the word pi has the meaning of 'and' (samuccaya), thereby indicating the meaning of "a third time, and even more than that."
Dutiyampi (lần thứ hai): từ pi có nghĩa là tập hợp, qua đó chỉ ra ý nghĩa là lần thứ ba, và còn nhiều hơn nữa.
Yathā hi jhānabhāvanā, evamabhiññābhāvanāpi.
For, just as there is jhāna development, so too is there higher knowledge (abhiññā) development.
Thật vậy, việc tu tập thắng trí cũng giống như việc tu tập thiền.
‘‘Ekavāraṃ dvevāra’’nti idampi nidassanamattaṃ daṭṭhabbaṃ.
"Ekavāraṃ dvevāraṃ" (once or twice)—this too should be understood as merely an example.
“Ekavāraṃ dvevāraṃ” (một lần, hai lần) đây cũng nên được xem là một ví dụ.
Nimittārammaṇanti paṭibhāganimittārammaṇaṃ.
"Nimittārammaṇaṃ" (object of the sign) means an object which is a counterpart sign (paṭibhāganimittārammaṇaṃ).
Nimittārammaṇaṃ (đối tượng là tướng): là đối tượng là paṭibhāganimitta (tướng đối lại).
Parikammacittānīti ettha ekekassa parikammacittassa satārammaṇatā daṭṭhabbā ‘‘sataṃ homī’’ti pavattanato.
In "parikammacittāni" (preparatory minds), for each preparatory mind, its having a hundred objects should be understood, because it proceeds with "May I become a hundred."
Trong câu Parikammacittāni (các tâm chuẩn bị) ở đây, cần hiểu rằng mỗi tâm chuẩn bị có một trăm đối tượng, vì nó phát sinh với ý nghĩ “ta sẽ trở thành một trăm”.
Sahassārammaṇānīti etthāpi eseva nayo.
The same method applies to "sahassārammaṇāni" (having a thousand objects).
Trong câu Sahassārammaṇāni (có ngàn đối tượng) cũng vậy.
Vaṇṇavasenāti attanā parikappitavaṇṇavasena.
"Vaṇṇavasena" (by way of appearance) means by way of the appearance conceived by oneself.
Vaṇṇavasena (theo cách thức của màu sắc): là theo cách thức của màu sắc mà mình đã tưởng tượng.
No paṇṇattivasenāti na sattapaṇṇattivasena.
"No paññattivasena" (not by way of concept) means not by way of the concept of a living being (sattapaññatti).
No paṇṇattivasena (không theo cách thức của khái niệm): không theo cách thức của khái niệm chúng sinh.
Taṃ adhiṭṭhānacittaṃ appanācittamivāti ivaggahaṇaṃ abhiññācittassa jhānacittassa paṭhamuppattisadisabhāvato vuttaṃ, na tassa appanābhāvato.
The word iva (like) in "taṃ" (that) adhiṭṭhāna-cittaṃ "appanācittamivā" (like an absorption mind) is used because the higher knowledge mind (abhiññācitta) is similar to the first arising of the jhāna mind (jhānacitta), not because it is an absorption (appanā).
Từ ivā (như) trong câu “taṃ” (tâm) quyết định đó “appanācittamiva” (như tâm an định) được nói đến vì tâm thắng trí có bản chất tương tự như sự phát sinh đầu tiên của tâm thiền, chứ không phải vì nó là tâm an định.
Rūpāvacaracatutthajjhānikanti rūpāvacaracatutthajhānavantaṃ, tena sampayuttaṃ.
"Rūpāvacaracatutthajjhānikaṃ" (of the fourth rūpāvacara jhāna) means possessing the fourth rūpāvacara jhāna, conjoined with it.
Rūpāvacaracatutthajjhānikaṃ (thuộc thiền thứ tư sắc giới): là có thiền thứ tư sắc giới, kết hợp với thiền đó.
386. Yadi evaṃ ‘‘āvajjitvā ñāṇena adhiṭṭhātī’’ti paṭisambhidāvacanaṃ kathanti āha ‘‘yampī’’tiādi.
386. If that is so, then how is the Paṭisambhidā statement "having reflected, one resolves with knowledge"? He states "yampī" (that which) and so on.
Nếu vậy, câu nói trong Paṭisambhidā “sau khi chú ý, quyết định bằng trí tuệ” là như thế nào? Kinh nói: “yampi” và các từ khác.
Tatrāpīti paṭisambhidāyampi.
"Tatrāpi" (therein too) means also in the Paṭisambhidā.
Tatrāpi (cũng ở đó): cũng trong Paṭisambhidā.
Āvajjatīti ‘‘bahukaṃ āvajjatī’’ti idaṃ pāṭhapadaṃ parikammavaseneva vuttaṃ, na āvajjanavasena.
In "āvajjatī" (reflects much), this word of the text "āvajjatī" is stated only by way of preliminary preparation (parikamma), not by way of advertence (āvajjana).
Từ āvajjati (chú ý) trong câu “chú ý nhiều” được nói chỉ theo nghĩa chuẩn bị, chứ không phải theo nghĩa chú ý.
Āvajjitvā ñāṇena adhiṭṭhātīti abhiññāñāṇavasena vuttaṃ, na parikammacittasampayuttassa, aññassa vā kāmāvacarassa ñāṇassa vasena.
"Āvajjitvā ñāṇena adhiṭṭhātī" (having reflected, one resolves with knowledge) is stated by way of the knowledge of higher knowledge (abhiññāñāṇa), not by way of knowledge conjoined with a preparatory mind, or any other sense-sphere knowledge.
Câu “sau khi chú ý, quyết định bằng trí tuệ” được nói theo nghĩa trí tuệ thắng trí, chứ không phải theo nghĩa trí tuệ kết hợp với tâm chuẩn bị, hay bất kỳ trí tuệ dục giới nào khác.
Na hi tassa tādiso ānubhāvo atthīti.
For that* knowledge does not possess such power.
Thật vậy, trí tuệ đó không có năng lực như vậy.
Tasmāti yasmā appanāppattassa abhiññāñāṇasseva vasena adhiṭṭhānaṃ, tasmā.
"Tasmā" (therefore) means because the resolution (adhiṭṭhāna) is only by way of the higher knowledge (abhiññāñāṇa) that has reached absorption (appanā), therefore*.
Tasmā (Do đó): vì sự quyết định chỉ được thực hiện theo nghĩa trí tuệ thắng trí đã đạt đến an định, do đó.
Ayamadhiṭṭhānakkamoti dassento ‘‘bahukaṃ āvajjatī’’tiādimāha.
Showing that this is the procedure for determination, he said, "one pays much attention," and so on.
Để chỉ ra rằng đây là trình tự của sự quyết định (adhiṭṭhāna), (văn bản) đã nói ‘tập trung tư tưởng nhiều’ và những điều tương tự.
Tattha sanniṭṭhāpanavasenāti nipphādanavasena.
Therein, by way of establishing means by way of accomplishing.
Trong đó, sanniṭṭhāpanavasenā có nghĩa là theo cách hoàn thành.
Kokanadanti padumavisesanaṃ yathā ‘‘kokāsaka’’nti.
Kokanada is a specific type of lotus, just as "kokāsaka."
Kokanada là một tính từ của hoa sen (paduma), giống như ‘‘kokāsaka’’.
Taṃ kira bahupattaṃ, vaṇṇasampannaṃ, ativiya sugandhañca hoti.
That*, it is said, has many petals, is beautiful in color, and is exceedingly fragrant.
Loài hoa sen ấy có nhiều cánh, màu sắc đẹp đẽ và hương thơm vô cùng.
Pātoti pageva.
Pāto means early in the morning.
Pāto có nghĩa là vào buổi sớm.
Ayañhettha attho – yathā kokanadasaṅkhātaṃ padumaṃ pāto sūriyassuggamanavelāyaṃ phullaṃ vikasitaṃ avītagandhaṃ siyā virocamānaṃ, evaṃ sarīragandhena, guṇagandhena ca sugandhaṃ saradakāle antalikkhe ādiccamiva attano tejasā tapantaṃ aṅgehi niccharaṇakajutitāya aṅgīrasaṃ sammāsambuddhaṃ passāti.
The meaning here is this: Just as a lotus called kokanada, in the morning at sunrise, would be in bloom, blossomed, and still fragrant, shining forth, so too, by the fragrance of body and the fragrance of virtues, fragrant, in the autumn season, shining in the sky like the sun with his own radiance, and due to the radiance emanating from his limbs, Angīrasa, behold the Perfectly Self-Enlightened One.
Ý nghĩa ở đây là: giống như hoa sen gọi là kokanada vào buổi sớm khi mặt trời mọc nở rộ và không mất hương thơm, tỏa sáng, thì hãy thấy Đức Chánh Đẳng Giác thơm ngát với hương thơm của thân và hương thơm của các phẩm chất, tỏa sáng với năng lực của Ngài như mặt trời trên không trung vào mùa thu, và Aṅgīrasa (người có hào quang từ các chi) vì hào quang phát ra từ các chi của Ngài.
Bhikkhūti pabbajitavohārena vuttaṃ, bhāvinaṃ vā bhikkhubhāvaṃ upādāya yathā ‘‘agamā rājagahaṃ buddho’’ti (su. ni. 410).
Bhikkhū is stated by way of the customary term for renunciants, or by referring to their future state as bhikkhus, just as in "The Buddha went to Rājagaha."
Bhikkhū (Tỳ-kheo) được nói theo cách gọi của người đã xuất gia, hoặc dựa trên việc sẽ trở thành Tỳ-kheo trong tương lai, giống như câu ‘‘Đức Phật đã đến Rājagaha’’.
Pilotikakhaṇḍanti suvisuddhaṃ coḷakhaṇḍaṃ.
Pilotikakhaṇḍa means a very clean piece of cloth.
Pilotikakhaṇḍa là một mảnh vải rất sạch.
Rajo haratīti rajoharaṇaṃ.
It removes dust, hence rajoharaṇaṃ (dust-remover).
Rajoharaṇaṃ (khăn lau bụi) vì nó loại bỏ bụi bẩn.
Abhinimminitvā adāsi tattha pubbe katādhikārattā.
He created and gave it, due to his past accumulated meritorious deeds.
Abhinimminitvā adāsi (tạo ra và dâng) vì đã tạo công đức từ trước.
Tathā hi yoniso ummujjanto ‘‘attabhāvassa panāyaṃ doso’’ti asubhasaññaṃ, aniccasaññañca paṭilabhitvā nāmarūpapariggahādinā pañcasu khandhesu ñāṇaṃ otāretvā kalāpasammasanādikkamena vipassanaṃ vaḍḍhetvā udayabbayañāṇādipaṭipāṭiyā vipassanaṃ anulomagotrabhusamīpaṃ pāpesi.
Indeed, by reflecting properly, he attained the perception of foulness and impermanence, realizing "This fault belongs to existence," and by thoroughly grasping mind and matter, he applied his knowledge to the five aggregates through the sequence of comprehensive contemplation of aggregates, and so on, thereby developing vipassanā and leading it to the proximity of anuloma-gotrabhu knowledge, through the successive stages beginning with the knowledge of rise and fall.
Thật vậy, khi chú tâm đúng đắn, vị ấy đã nhận ra tưởng bất tịnh (asubhasaññā) và tưởng vô thường (aniccasaññā) rằng ‘‘thân này là một lỗi lầm’’, rồi đưa trí tuệ vào năm uẩn bằng cách phân biệt danh sắc (nāmarūpapariggaha), v.v., phát triển tuệ quán (vipassanā) theo trình tự quán sát các nhóm (kalāpasammasana), v.v., và đưa tuệ quán đến gần Anuloma-gotrabhū (thuận thứ chuyển tộc trí) theo trình tự từ tuệ sinh diệt (udayabbayañāṇa), v.v.
Obhāsavissajjanapubbikā bhāsitagāthā obhāsagāthā.
The verses uttered preceded by the emission of light are called obhāsagāthā (verses of light).
Những câu kệ được nói ra sau khi phóng hào quang được gọi là obhāsagāthā (kệ hào quang).
Rāgo rajo ariyassa vinaye, na ca pana reṇu vuccati ‘‘rajo’’ti.
Lust is dust in the Noble One's discipline; but dust is not called "rajo" (actual dust particles).
Rāgo (tham) là rajo (bụi bẩn) trong giới luật của bậc Thánh, nhưng reṇu (bụi vật chất) thì không được gọi là rajo.
Cittassa malīnabhāvakaraṇato.
Because it defiles the mind.
Vì nó làm cho tâm trở nên ô nhiễm.
Rāgassetaṃ adhivacanaṃ ‘‘rajo’’ti.
This is a designation for lust, "rajo."
Rajo là một tên gọi khác của rāga.
Etaṃ rajanti etaṃ rāgasaṅkhātaṃ rajaṃ.
This dust means this dust, which is called lust.
Etaṃ raja có nghĩa là bụi bẩn được gọi là tham này.
Vippajahitvāti aggamaggena visesato pajahanahetu.
Having abandoned it means having specifically abandoned it by the highest path.
Vippajahitvā (sau khi đã từ bỏ hoàn toàn) là do đã từ bỏ một cách đặc biệt bằng con đường tối thượng (aggamagga).
Paṇḍitā viharanti teti te pajahanakā paṇḍitā hutvā viharanti.
These wise ones dwell means those who abandon it, being wise, dwell.
Paṇḍitā viharanti te (những người trí tuệ sống) có nghĩa là những người từ bỏ ấy trở thành bậc trí tuệ và sống.
Vītarajassa sabbaso pahīnarāgādirajassa buddhassa bhagavato sāsane.
In the Dispensation of the Buddha, the Blessed One, who is without dust, meaning one whose dust of lust and so on has been completely abandoned.
Trong giáo pháp của Đức Phật, Bậc Thế Tôn, người vô nhiễm (vītaraja), tức là người đã hoàn toàn đoạn trừ bụi bẩn tham ái, v.v.
Tathā hi vadanti –
Indeed, they say:
Thật vậy, (các vị ấy) nói rằng:
Aniyametvāti vaṇṇāvayavasarīrāvayavaparikkhārakiriyāvisesādīhi niyamaṃ akatvā.
Aniyametvā means without making a specific determination regarding the color, limbs, body parts, requisites, specific actions, and so on.
Aniyametvā có nghĩa là không xác định bằng màu sắc, bộ phận cơ thể, trang phục, hành động đặc biệt, v.v.
Nānāvaṇṇeti nānākāre yathāvuttavaṇṇādivasena nānāvidhe.
Nānāvaṇṇe means various kinds, diversified in terms of color and so on, as described.
Nānāvaṇṇe (nhiều màu sắc) có nghĩa là nhiều loại khác nhau theo màu sắc đã nói trên, v.v.
Missakakeseti palitehi missitakese.
Missakakese means with hair mixed with gray hair.
Missakakese (tóc lẫn lộn) có nghĩa là tóc lẫn với tóc bạc.
Upaḍḍharattavaṇṇaupaḍḍhapaṇḍuvaṇṇādīsu aññataravaṇṇanti evaṃ upaḍḍharattacīvare.
One part red, another part pale, and so on, among these colors, with half-red robes.
Tương tự, upaḍḍharattacīvare (y phục nửa đỏ) có nghĩa là một trong các màu như nửa đỏ, nửa vàng nhạt, v.v.
Padavasena atthassa, gamanavasena pāḷiyā bhaṇanaṃ padabhāṇaṃ.
Reciting the meaning by words, and the Pali by way of its flow, is padabhāṇaṃ.
Việc đọc (bhaṇanaṃ) ý nghĩa theo từng từ (pada) và đọc Pāḷi theo trình tự (gamana) được gọi là padabhāṇaṃ.
Parikathādivasena dhammassa kathanaṃ dhammakathā.
Expounding the Dhamma by way of introductory talk, and so on, is dhammakathā.
Việc thuyết pháp (dhamma) theo cách diễn giải (parikathā), v.v., được gọi là dhammakathā.
Sarena bhaññaṃ suttādīnaṃ uccāraṇaṃ sarabhaññaṃ.
The chanting of suttas and so on with a melody is sarabhaññaṃ.
Việc đọc tụng (uccāraṇaṃ) các bài kinh (sutta), v.v., bằng giọng điệu (sara) được gọi là sarabhaññaṃ.
Aparepīti vuttākārato aññepi dīgharassakisathūlādike nānappakārake.
Aparepī means others, also, of various kinds, such as long, short, thin, stout, and so on, apart from the forms mentioned.
Aparepī (những người khác nữa) có nghĩa là những loại khác nhau, như dài, ngắn, gầy, mập, v.v., ngoài những hình thức đã nói.
Icchiticchitappakārāyeva hontīti yathā yathā icchitā, taṃtaṃpakārāyeva honti.
They are just as wished means they become precisely in the manner wished.
Icchiticchitappakārāyeva hontī (chỉ có những loại được mong muốn) có nghĩa là chúng trở thành những loại đúng như mong muốn.
Yattakā hi visesā vaṇṇādivasena tesu icchitā, tattakavisesavantova te honti.
For whatever specific characteristics are wished for them in terms of color and so on, they possess precisely those characteristics.
Thật vậy, những đặc điểm nào được mong muốn về màu sắc, v.v., ở những hình tướng ấy, thì chúng sẽ có những đặc điểm đó.
Te pana tathā bahudhā bhinnākārepi vaṇṇavasena ārammaṇaṃ katvā ekameva adhiṭṭhānacittaṃ pavattati.
Even though they are thus varied in many ways, the single citta of determination operates by taking them as an object in terms of their color.
Tuy nhiên, dù chúng có nhiều hình thức khác nhau như vậy, nhưng chỉ một tâm quyết định (adhiṭṭhānacitta) vận hành bằng cách lấy màu sắc làm đối tượng.
Ayaṃ hissa ānubhāvo – yathā ekāva cetanā nānāvisesavantaṃ attabhāvaṃ nibbatteti, tattha bhavapatthanā kammassa visesapaccayo hoti.
This is its power: just as a single volition produces various kinds of existences, in that case, the aspiration for existence is a special condition for kamma.
Đây là năng lực của tâm ấy – giống như một ý chí duy nhất có thể tạo ra một thân thể với nhiều đặc điểm khác nhau, trong đó sự khao khát về hữu (bhavapatthanā) là một yếu tố đặc biệt cho nghiệp.
Acinteyyo ca kammavipākoti ce, idhāpi parikammacittaṃ visesapaccayo hoti, acinteyyo ca iddhivisayoti gahetabbaṃ.
And if it is said that the result of kamma is inconceivable, then here too, the preparatory citta is a special condition, and the sphere of psychic power should be understood as inconceivable.
Và nếu nói rằng quả của nghiệp là không thể nghĩ bàn, thì ở đây cũng vậy, tâm chuẩn bị (parikammacitta) là yếu tố đặc biệt, và lĩnh vực thần thông (iddhivisaya) cũng là không thể nghĩ bàn.
Esa nayoti yvāyaṃ bahubhāvanimmāne ‘‘abhiññāpādakaṃ jhānaṃ samāpajjitvā’’tiādinā adhiṭṭhānanayo vutto, esa nayo itaresupi adhiṭṭhānesu.
Esa nayo means this is the procedure for determination described by "having entered the jhāna that is the basis for supernormal power," and so on, in creating many forms; this procedure applies to other determinations as well.
Esa nayo (cách này cũng vậy) có nghĩa là cách quyết định (adhiṭṭhānanaya) đã được nói trong việc hóa hiện nhiều hình tướng bằng cách ‘‘nhập định thiền căn bản của thắng trí (abhiññāpādakaṃ jhānaṃ samāpajjitvā)’’ v.v., cách này cũng áp dụng cho những sự quyết định khác.
Iti avisesaṃ atidesena dassetvā visesaṃ sarūpato dassetuṃ ‘‘ayaṃ pana viseso’’tiādi vuttaṃ.
Thus, having shown the general aspect by extension, it is said "However, this is the distinction" to show the specific aspect in its own form.
Sau khi chỉ ra sự không khác biệt bằng cách suy rộng (atidesa), để chỉ ra sự khác biệt theo bản chất, (văn bản) đã nói ‘‘đây là sự khác biệt’’ v.v.
Tattha iminā bhikkhunā icchantenāti sambandho.
Therein, the connection is "this bhikkhu, if he wishes."
Trong đó, có sự liên kết với câu: ‘‘vị Tỳ-kheo này, nếu muốn’’.
Maṃ jānissantīti ‘‘iddhimā’’ti maṃ jānissanti.
Maṃ jānissantī means "they will know me as one possessing supernormal power."
Maṃ jānissantī (họ sẽ biết tôi) có nghĩa là ‘‘họ sẽ biết tôi là người có thần thông (iddhimā)’’.
Antarāvāti paricchinnakālassa abbhantare eva.
Antarāvā means exactly within the defined period.
Antarāvā (hoặc trong khoảng) có nghĩa là chỉ trong khoảng thời gian đã được xác định.
Pādakajjhānantiādi parikammakaraṇākāradassanatthaṃ vuttaṃ, itaraṃ pana atideseneva vibhāvitanti.
Pādakajjhāna and so on is stated to show the manner of performing the preparatory work, while the rest is made clear by extension.
Pādakajjhāna v.v., được nói để chỉ ra cách thực hành chuẩn bị (parikamma), còn phần khác thì đã được giải thích bằng cách suy rộng.
Evaṃ akarontoti ‘‘eko homī’’ti antarā adhiṭṭhānaṃ akaronto.
If he does not act thus means if he does not make the determination "I will be one" in between.
Evaṃ akaronto (nếu không làm như vậy) có nghĩa là nếu không quyết định ở giữa chừng rằng ‘‘tôi sẽ là một’’.
‘‘Yathāparicchinnakālavasenā’’ti iminā ‘‘sataṃ homī’’tiādinā adhiṭṭhānaṃ karontena kālaparicchedavaseneva kātabbanti dasseti.
By "according to the limited time," it shows that one who makes a determination like "I will be a hundred" must do so according to the limited time.
Với câu ‘‘yathāparicchinnakālavasenā’’ (theo khoảng thời gian đã được xác định), (văn bản) chỉ ra rằng người thực hiện sự quyết định ‘‘tôi sẽ là một trăm’’ v.v., phải làm theo khoảng thời gian đã được xác định.
Sayameva eko hoti adhiṭṭhānassa paṭippassaddhattā.
He himself becomes one because the determination has subsided.
Sayameva eko hoti (tự mình trở thành một) vì sự quyết định đã được lắng dịu (paṭippassaddhattā).
Ettha ca parikammādhiṭṭhānacittānaṃ iddhimā vaṇṇavasena sayameva ārammaṇaṃ hoti.
Here, the practitioner himself, in terms of form, becomes the object for the preparatory and determinative cittas.
Ở đây, người có thần thông (iddhimā) tự mình trở thành đối tượng (ārammaṇa) của tâm chuẩn bị (parikamma) và tâm quyết định (adhiṭṭhāna) theo màu sắc.
Tesu parikammacittāni santatipaccuppannārammaṇāni.
Among them, the preparatory cittas have the continuous present as their object.
Trong số đó, các tâm chuẩn bị (parikammacittāni) có đối tượng là hiện tại liên tục (santatipaccuppannārammaṇāni).
Adhiṭṭhānacittaṃ sampativattamānārammaṇaṃ adhiṭṭhānassa ekacittakkhaṇikattāti vadanti.
The determinative citta has the currently occurring phenomenon as its object, because the determination lasts for a single moment of consciousness—so they say.
Tâm quyết định (adhiṭṭhānacitta) có đối tượng là hiện tại đang diễn ra (sampativattamānārammaṇa), vì sự quyết định chỉ diễn ra trong một sát na tâm (ekacittakkhaṇikattā), như các vị nói.
387. ‘‘Āvibhāva’’nti padassa heṭṭhā vuttena hoti-saddena sambandho na yujjati upayogavacanena vuttattā, tathā vakkhamānena ca gacchati-saddena attano, paresañca āvibhāvassa icchitattā, nāmapadañca kiriyāpadāpekkhanti kiriyāsāmaññavācinā karoti-saddena yojetvā āha ‘‘āvibhāvaṃ karotī’’ti.
Concerning the word "āvibhāvaṃ," it is not proper to connect it with the word hoti mentioned below, because it is stated with an accusative case. Also, it is not proper to connect it with the word gacchati that will be mentioned, because the manifestation of oneself and others is wished. A noun phrase also expects a verb, therefore, connecting it with the verb karoti which denotes a general action, he says "makes manifest."
387. Đối với từ āvibhāvaṃ (sự hiển lộ), việc liên kết với từ ‘hoti’ đã nói ở trên là không phù hợp vì nó được nói bằng cách dùng cách cách đối cách, và cũng vì sự hiển lộ của tự thân và của người khác được mong muốn bằng từ ‘gacchati’ sẽ được nói sau, và vì danh từ cần một động từ, nên (văn bản) đã liên kết nó với động từ chỉ hành động chung ‘karoti’ và nói ‘‘āvibhāvaṃ karoti’’ (làm cho hiển lộ).
Tirobhāvanti etthāpi eseva nayo.
Tirobhāva also follows the same method.
Đối với tirobhāva (sự ẩn khuất) cũng vậy.
Yadi evaṃ kathaṃ paṭisambhidāyanti codanaṃ sandhāyāha ‘‘idameva hī’’tiādi.
If so, how should it be understood regarding the paṭisambhidā? Addressing this question, he said, "Indeed, this very thing..." and so on.
Nếu vậy, làm sao trong Paṭisambhidā? – Đức Phật đã nói “chính cái này” v.v… để giải đáp câu hỏi này.
Kāmaṃ paṭisambhidāyaṃ ‘‘āvibhāvanti kenaci anāvaṭaṃ hotī’’tiādinā (paṭi. ma. 3.11) āgataṃ, tampi idameva āvibhāvakaraṇaṃ, tirobhāvakaraṇañca sandhāya vuttaṃ.
Indeed, in the Paṭisambhidā it is stated, "It becomes manifest, not concealed by anything," and so on. That too was said with reference to this very act of making manifest and making disappear.
Mặc dù trong Paṭisambhidā có nói “āvibhāvanti” (trở nên hiển lộ) theo cách “không bị che đậy bởi bất cứ thứ gì” v.v… thì điều đó cũng được nói đến để chỉ việc làm cho hiển lộ và làm cho ẩn khuất này.
Sesapadāni tesaṃyeva vevacanāni.
The remaining words are synonyms for those very terms.
Các từ ngữ còn lại là những từ đồng nghĩa của chúng.
Andhakāranti rattandhakāraṃ, divāpi vā bilaguhādigataṃ andhakāraṃ.
Darkness means the darkness of night, or darkness found in caves, grottoes, etc., even during the day.
“Andhakāraṃ” (bóng tối) là bóng tối ban đêm, hoặc là bóng tối trong hang động v.v… ngay cả vào ban ngày.
Paṭicchannanti kuṭṭakavāṭādinā paṭicchāditaṃ.
Concealed means covered by a wall, door, etc.
“Paṭicchannaṃ” (bị che đậy) là bị che đậy bởi tường, cửa v.v….
Anāpāthanti dūratāsukhumataratādinā na āpāthagataṃ.
Beyond reach means not within sight due to distance or extreme subtlety, etc.
“Anāpāthaṃ” (ngoài tầm nhìn) là không lọt vào tầm nhìn do ở xa hoặc quá vi tế v.v….
Ayanti iddhimā.
This one means the one possessing iddhi (psychic power).
“Ayaṃ” (người này) là người có thần thông.
Paṭicchannopi dūre ṭhitopi attā vā paro vā yathā dissatīti vibhattiṃ pariṇāmetvā yojetabbaṃ.
Even if one is concealed or stands far away, one should combine the terms by changing the case so that "oneself or another is seen."
Nên kết hợp bằng cách thay đổi biến cách để hiểu rằng: “Làm sao mình hay người khác có thể được nhìn thấy, dù bị che đậy hay đứng ở xa?”
Ālokajātanti ālokabhūtaṃ, jātālokaṃ vā.
Born of light means having become light, or light having arisen.
“Ālokajātaṃ” (sinh ra ánh sáng) là trở thành ánh sáng, hoặc ánh sáng đã sinh ra.
388. Etaṃ pana pāṭihāriyanti āvibhāvapāṭihāriyamāha.
388. This wonder refers to the wonder of making manifest.
388. “Etaṃ pana pāṭihāriyaṃ” (phép thần thông này) nói về phép thần thông làm cho hiển lộ.
Kena katapubbanti tattha kāyasakkhiṃ pucchitvā ‘‘satthā tāva kāyasakkhī’’ti dassentena ‘‘bhagavatā’’ti vatvā tamatthaṃ vibhāvetuṃ ‘‘bhagavā hī’’tiādi vuttaṃ.
Who has done it before? Having asked a bodily witness about that, and indicating "the Teacher is indeed a bodily witness," it was said "by the Blessed One." And to elaborate on that matter, "For the Blessed One..." and so on was stated.
Về câu hỏi “Kena katapubbaṃ” (Ai đã làm điều này trước đây?), để chỉ ra rằng “Chính Đức Đạo Sư là người đã chứng nghiệm điều đó”, sau khi nói “Bhagavā (Đức Thế Tôn)”, để làm rõ ý nghĩa đó, đã nói “Bhagavā hi” (Chính Đức Thế Tôn) v.v….
Sāvatthivāsike passantīti ānetvā sambandho, tathā ‘‘yāva avīciṃ dassesī’’ti.
It should be connected by bringing in "they see the residents of Sāvatthī," and likewise "he showed as far as Avīci hell."
Nên liên kết bằng cách thêm vào “họ thấy những người dân Sāvatthī”, cũng như “cho đến khi Ngài cho thấy Avīci”.
Ākāsagatesu heṭṭhimaheṭṭhimavimānesu uparūparivimānaṃ byavadhāyakesu byūhiyamānesu taggataṃ ākāsaṃ byūḷhaṃ nāma hotīti vuttaṃ ‘‘ākāsañca dvidhā viyūhitvā’’ti.
It is said "having separated the sky into two parts" because when the upper and higher celestial mansions, which are situated in the sky and obstruct the lower and lower mansions, are removed, the space contained within them becomes "separated."
Khi các cung điện ở trên trời, các cung điện thấp hơn bị che khuất bởi các cung điện cao hơn, bị loại bỏ, thì không gian của các cung điện thấp hơn đó được gọi là “ākāsañca dvidhā viyūhitvā” (chia không gian thành hai phần).
Uttarimanussadhammāti manussadhammo vuccati dasa kusalakammapathadhammā, tato manussadhammato uttari.
Superior human qualities (uttarimanussadhammā): Human quality refers to the ten wholesome courses of action (kusalakammapathadhammā); that which is superior to these human qualities.
“Uttarimanussadhammā” (pháp siêu nhân) là mười pháp thiện nghiệp được gọi là pháp của loài người (manussadhamma), và pháp siêu việt hơn pháp của loài người.
Iddhisaṅkhātaṃ pāṭihāriyaṃ iddhipāṭihāriyaṃ.
The wonder that is called iddhi is the wonder of psychic power (iddhipāṭihāriyaṃ).
Phép thần thông được gọi là “iddhipāṭihāriyaṃ” (thần thông biến hóa).
Āḷindeti pamukhe.
In the porch means at the front of the dwelling.
“Āḷinde” (trong sân) là ở phía trước.
Okāsehīti pakira.
By spaces means scatter.
“Okāsehī” (ở những nơi) là rải ra.
Iddhābhisaṅkhāranti iddhipayogaṃ.
The psychic creation means the application of psychic power.
“Iddhābhisaṅkhāraṃ” (sự chuẩn bị thần thông) là việc sử dụng thần thông.
Abhisaṅkhāsīti abhisaṅkhari, akāsīti attho.
He created means he fashioned, i.e., he made.
“Abhisaṅkhāsī” (đã chuẩn bị) là đã chuẩn bị, nghĩa là đã làm.
Tālacchiggaḷenāti kuñcikacchiddena.
Through the keyhole means through the key's opening.
“Tālacchiggaḷenā” (qua lỗ khóa) là qua lỗ khóa.
Aggaḷantarikāyāti piṭṭhasaṅghātānaṃ antarena.
Through the interstice of the door-bar means through the space between the door-posts.
“Aggaḷantarikāyā” (qua khe cửa) là qua khe hở giữa các thanh chốt cửa.
Tattha bhavevāhaṃ bhayaṃ disvāti ahaṃ bhave saṃsāre jātijarādibhedaṃ bhayaṃ disvā eva.
In that verse, "Having seen fear in existence," means I, having seen fear, such as birth, aging, etc., in existence, in saṃsāra.
Trong đó, “Bhavevāhaṃ bhayaṃ disvā” (chính tôi đã thấy sự nguy hiểm trong các cõi hữu) nghĩa là: Chính tôi đã thấy sự nguy hiểm trong vòng luân hồi, bao gồm sinh, già v.v….
Bhavañca vibhavesinanti imañca kāmabhavādiṃ tividhampi sattabhavaṃ, vibhavesinaṃ vibhavaṃ gavesamānampi pariyesamānampi punappunaṃ bhave eva disvā.
And existence for those seeking non-existence means this threefold existence of beings, such as the kāma-bhava, and those seeking non-existence, repeatedly saw them only in existence, even while searching for non-existence.
“Bhavañca vibhavesinaṃ” (và những kẻ tìm cầu sự chấm dứt hữu) nghĩa là: và cũng đã thấy những chúng sinh tìm cầu sự chấm dứt hữu, tìm cầu sự chấm dứt ba loại hữu như dục hữu v.v… hết lần này đến lần khác trong chính các cõi hữu.
Bhavaṃ nābhivadinti taṇhādiṭṭhivasena kiñci bhavaṃ na abhivadiṃ na gahesiṃ.
I did not praise existence means I did not praise or grasp any existence due to craving (taṇhā) or wrong view (diṭṭhi).
“Bhavaṃ nābhivadiṃ” (tôi không tán dương hữu) nghĩa là: tôi không tán dương hay chấp thủ bất kỳ hữu nào do tham ái và tà kiến.
Nandiñca na upādiyinti bhavataṇhaṃ na upagacchiṃ, na aggahesinti attho.
And I did not appropriate delight means I did not approach or seize the craving for existence; this is the meaning.
“Nandiñca na upādiyiṃ” (và tôi không chấp thủ sự hoan hỷ) nghĩa là: tôi không bám víu hay chấp thủ tham ái đối với hữu.
392. Alaggamānoti vinivijjhitvā gamanena kuṭṭādīsu katthaci na laggamāno.
392. Without clinging means not clinging anywhere to walls, etc., by piercing through them.
392. “Alaggamāno” (không vướng mắc) là không vướng mắc vào bất cứ nơi nào như tường v.v… bằng cách xuyên qua.
Āvajjitvā kataparikammenāti yassa parato gantukāmo, taṃ āvajjitvā ‘‘ākāso hotu, ākāso hotū’’ti evaṃ kataparikammena iddhimatā.
Having reflected and made the preliminary effort refers to an iddhi-master who, desiring to go beyond a certain wall, etc., reflects upon it and makes the preliminary effort by saying, "Let it be space, let it be space."
“Āvajjitvā kataparikammenā” (sau khi quán xét và thực hiện sơ công) là do người có thần thông đã quán xét bức tường v.v… mà mình muốn đi qua, và đã thực hiện sơ công bằng cách nói “Hãy trở thành không gian, hãy trở thành không gian”.
Pākārapabbatāpekkhāya ‘‘susiro, chiddo’’ti ca pulliṅgavasena vuttaṃ.
The masculine gender words "hollow" (susira) and "hole" (chidda) are used with reference to walls and mountains.
Liên quan đến tường thành và núi, đã được nói bằng giống đực là “susira” (rỗng) và “chidda” (lỗ).
Ubbedhavasena pavattaṃ vivaraṃ susiraṃ.
A hollow (susira) is an opening that extends vertically.
Lỗ hổng theo chiều dọc là “susiraṃ”.
Tiriyaṃ pavattaṃ chiddaṃ.
A hole (chidda) is an opening that extends horizontally.
Lỗ hổng theo chiều ngang là “chiddaṃ”.
Yattha katthaci kasiṇe parikammaṃ katvāti pathavīkasiṇādīsu yattha katthaci kasiṇe jhānaṃ samāpajjitvā parikammaṃ katvā ‘‘ākāso hotū’’ti adhiṭṭhātabbo.
Having performed preliminary work on any kasiṇa whatsoever means having entered jhāna on any kasiṇa such as the earth kasiṇa and performed preliminary work, one should determine, "Let it be space."
“Yattha katthaci kasiṇe parikammaṃ katvā” (sau khi thực hiện sơ công với bất kỳ kasiṇa nào) là sau khi nhập định với bất kỳ kasiṇa nào như địa kasiṇa v.v…, và thực hiện sơ công, thì nên quyết định “Hãy trở thành không gian”.
Tattha kāraṇamāha ‘‘aṭṭhasamāpattivasībhāvoyeva pamāṇa’’nti.
The reason for this is stated: "Mastery over the eight attainments is the only measure."
Lý do cho điều đó được nói là “aṭṭhasamāpattivasībhāvoyeva pamāṇaṃ” (chính sự thành thạo tám loại thiền định là tiêu chuẩn).
Tasmā yaṃ yaṃ icchati, taṃ tadeva hoti.
Therefore, whatever one desires, that very thing happens.
Do đó, “yaṃ yaṃ icchati, taṃ tadeva hoti” (điều gì muốn, điều đó sẽ thành hiện thực).
Etena pathaviyā ummujjananimujjane āpokasiṇasamāpajjanaṃ, udakādīsu pathavīnimmāne pathavīkasiṇasamāpajjanaṃ na ekantato icchitabbanti vuttaṃ hoti.
By this, it is said that plunging into and emerging from the earth by entering the water kasiṇa, and creating earth in water, etc., by entering the earth kasiṇa, are not absolutely desired.
Điều này có nghĩa là việc nhập định thủy kasiṇa để nổi lên và lặn xuống trong đất, hay nhập định địa kasiṇa để tạo ra đất trong nước v.v… không nhất thiết phải là điều mong muốn.
Etanti etaṃ tirokuṭṭādigamanapāṭihāriyakaraṇe ākāsakasiṇasamāpajjanaṃ avassaṃ vattabbaṃ anucchavikabhāvato.
This entry into the space kasiṇa for performing the wonder of passing through walls, etc., must necessarily be stated because it is appropriate.
“Etaṃ” (điều này), tức là việc nhập định không gian kasiṇa để thực hiện phép thần thông đi xuyên qua tường v.v…, “avassaṃ vattabbaṃ” (nhất định phải nói) vì nó phù hợp.
Evañca katvā ‘‘ākāsakasiṇavasena paṭicchannānaṃ vivaṭakaraṇa’’ntiādivacanaṃ viya pathavīkasiṇavasena ‘‘ekopi hutvā bahudhā hotī’’tiādibhāvo ‘‘ākāse vā udake vā pathaviṃ nimminitvā padasā gamanaṃ icchatī’’tiādinā yaṃ pakiṇṇakanaye vuttaṃ, tampi samatthitaṃ hoti.
And having done so, just as the statement "making the concealed manifest by means of the space kasiṇa" is justified, so too is the statement "even one becoming many" by means of the earth kasiṇa, and the statement found in the miscellaneous section, such as "desiring to walk on the ground by creating earth in the sky or in water," also justified.
Và khi đã làm như vậy, thì điều được nói trong phần phân loại (pakiṇṇaka naya) như “việc làm cho những thứ bị che đậy trở nên hiển lộ bằng không gian kasiṇa” và “việc một người trở thành nhiều người bằng địa kasiṇa”, hoặc “muốn đi bộ trên không gian hoặc trên nước bằng cách tạo ra đất” v.v… cũng được chứng minh.
‘‘Doso natthī’’ti dvikkhattuṃ baddhaṃ subaddhaṃ viya daḷhīkaraṇaṃ nāma hotīti adhippāyena vatvā tena payojanābhāvaṃ dassetuṃ ‘‘puna samāpajjitvā’’tiādi vuttaṃ.
It was said with the intention that "there is no fault" when repeated twice becomes like a firm binding, strengthening the statement, and then "having entered absorption again..." and so on was stated to show the absence of any purpose in that.
Với ý định rằng “việc buộc hai lần giống như buộc chặt sẽ trở nên vững chắc”, sau khi nói “không có lỗi”, để chỉ ra rằng không cần thiết phải làm điều đó, đã nói “puna samāpajjitvā” (sau khi nhập định lại) v.v….
Adhiṭṭhitattā ākāso hotiyevāti sacepi kiñci antarā upaṭṭhitaṃ pabbatādi siyā, tampi ‘‘ākāso hotū’’ti adhiṭṭhitattā ākāso hotiyeva.
Because it is determined, it becomes space indeed means that even if some mountain or other obstacle were to arise in between, since it is determined "Let it be space," it becomes space indeed.
“Adhiṭṭhitattā ākāso hotiyevā” (do đã quyết định, nó vẫn là không gian) nghĩa là: ngay cả khi có núi non v.v… xuất hiện giữa chừng, do đã quyết định “Hãy trở thành không gian”, thì nó vẫn là không gian.
Idampi aṭṭhānaparikappanamattaṃ, tādisassa upaṭṭhānameva natthīti dassetuṃ ‘‘antarā’’tiādi vuttaṃ.
This too is merely a false supposition, and to show that such a mountain, etc., does not arise, the phrase beginning with 'antarā' was stated.
Điều này cũng chỉ là sự suy đoán vô căn cứ, vì một sự xuất hiện như vậy (của núi, v.v.) là không có. Để chỉ ra điều này, cụm từ “ở giữa” (antarā) và các từ tương tự đã được nói đến.
Theroti pubbe vutta tipiṭakacūḷābhayatthero.
Thero means the previously mentioned Tipiṭakacūḷābhayatthera.
Thero (Trưởng lão) là Trưởng lão Tipiṭakacūḷābhayatthero đã nói trước đó.
Samāpattisamāpajjananti puna samāpattisamāpajjanaṃ.
Samāpattisamāpajjana means entering into jhāna again.
Samāpattisamāpajjanaṃ (nhập lại thiền định) nghĩa là nhập lại thiền định.
Nanu samāhitamevassa cittanti iddhimato pāṭihāriyavasena pavattamānassa cittaṃ accantaṃ samāhitameva hoti, na aññadā viya asamāhitanti adhippāyo.
Nanu samāhitamevassa citta means that the mind of a person with psychic power, acting miraculously, is absolutely concentrated; it is not unconcentrated as at other times—this is the intention.
Nanu samāhitamevassa cittaṃ (chẳng phải tâm của vị ấy đã định rồi sao?) Ý nghĩa là tâm của vị có thần thông, do sự phát sinh của phép lạ, luôn luôn cực kỳ định tĩnh, không phải là không định tĩnh như những lúc khác.
Taṃ pana therassa matimattaṃ.
However, that is merely the thera's opinion.
Tuy nhiên, điều đó chỉ là ý kiến của Trưởng lão.
Pubbe hi pathavīkasiṇaṃ samāpajjitvā pathaviṃ adhiṭṭhāya gacchati, idāni pana ākāso icchitabbo, tasmā ākāsakasiṇaṃ samāpajjitabbameva.
For previously, one enters the earth kasiṇa, establishes earth, and then moves. Now, space (ākāsa) is desired, so one must indeed enter the ākāsa kasiṇa.
Trước đây, vị ấy nhập thiền đất Kasina, định địa đất rồi đi; bây giờ, vị ấy muốn hư không, do đó phải nhập thiền hư không Kasina.
Tenāha ‘‘kiñcāpī’’tiādi.
Therefore, it is said, "kiñcāpī" and so on.
Vì thế, đã nói ‘‘kiñcāpī’’ (mặc dù) và các từ tương tự.
Tirokuṭṭapāṭihāriye vuttanayeneva paṭipajjitabbanti yathā tattha kuṭṭādi ‘‘ākāso hotū’’ti adhiṭṭhānena ākāso hoti, evaṃ idhāpi pabbatarukkhādiṃ adhiṭṭhānena ākāsaṃ katvā gantabbanti attho.
Tirokuṭṭapāṭihāriye vuttanayeneva paṭipajjitabba means that just as a wall, etc., becomes space through the determination "Let it be space" in that miracle of passing through walls, so too here, one should make mountains, trees, etc., into space by determination and then proceed.
Tirokuṭṭapāṭihāriye vuttanayeneva paṭipajjitabbaṃ (phải thực hành theo cách đã nói trong phép lạ xuyên tường) nghĩa là cũng như ở đó, tường và các vật khác trở thành hư không do định địa ‘‘Hãy là hư không’’, thì ở đây cũng vậy, phải định địa núi, cây cối và các vật khác thành hư không rồi đi.
Atha vā tirokuṭṭapāṭihāriye vuttanayenevāti ‘‘sace panassa bhikkhuno adhiṭṭhahitvā gacchantassā’’tiādinā (visuddhi. 2.392) tattha vuttanayena.
Or tirokuṭṭapāṭihāriye vuttanayenevā means in the manner stated there, as in "sace panassa bhikkhuno adhiṭṭhahitvā gacchantassā" and so on.
Hoặc ‘‘tirokuṭṭapāṭihāriye vuttanayenevā’’ (theo cách đã nói trong phép lạ xuyên tường) nghĩa là theo cách đã nói ở đó với cụm từ ‘‘sace panassa bhikkhuno adhiṭṭhahitvā gacchantassā’’ (nếu vị Tỳ-khưu đi sau khi định địa) và các từ tương tự (Visuddhi. 2.392).
Etena ‘‘purimādhiṭṭhānabaleneva cassa antarā añño pabbato vā rukkho vā utumayo uṭṭhahissatīti aṭṭhānameveta’’nti nāgādīhi kayiramāno vibandho gamanantarāyaṃ na karotīti dasseti.
By this, it shows that the obstacles created by nāgas and others do not cause an impediment to movement, with the meaning "even if another mountain or tree, formed by season, were to arise in between, by the power of the previous determination, it would still be improper to consider it an obstacle."
Bằng cách này, nó chỉ ra rằng sự cản trở do nāga và các loài khác tạo ra không gây trở ngại cho việc đi lại, với ý nghĩa ‘‘purimādhiṭṭhānabaleneva cassa antarā añño pabbato vā rukkho vā utumayo uṭṭhahissatīti aṭṭhānameveta’’ (chỉ với sức mạnh của sự định địa trước đó, bất kỳ ngọn núi hay cây cối nào được tạo ra bởi thời tiết mà xuất hiện ở giữa cũng là điều không thể xảy ra).
396. Dvācattālīsayojanasahassaggahaṇaṃ paṭhamakappavasena kataṃ, tato paraṃ pana anukkamena pathaviyā ussitabhāvena tato katipayayojanūnatā siyā, appakaṃ adhikaṃ vā ūnaṃ vā gaṇanūpagaṃ na hotīti tathā vuttaṃ.
396. The mention of forty-two thousand yojanas was made according to the first kappa (age of the world); thereafter, due to the gradual rising of the earth, there might be a decrease of some yojanas. However, a small excess or deficiency is not accounted for in the calculation, hence it was stated as such.
396. Việc đề cập đến bốn mươi hai ngàn dojana được thực hiện theo thời kỳ đầu của kiếp; sau đó, do sự nâng cao dần của mặt đất, có thể có một sự giảm đi vài dojana so với con số đó, nhưng một sự khác biệt nhỏ, dù nhiều hơn hay ít hơn, cũng không được tính toán, nên đã nói như vậy.
Tīsu dīpesu ekakkhaṇe ālokakaraṇenāti yadā yasmiṃ dīpe majjhe tiṭṭhanti, tadā tato purimasmiṃ atthaṃ gacchantā pacchime udentā hutvā ālokakaraṇena.
Tīsu dīpesu ekakkhaṇe ālokakaraṇenā means by shining light on the three continents at once, i.e., when they stand in the middle of a continent, by shining light on the eastern continent where the sun is setting, and on the western continent where the sun is rising.
Tīsu dīpesu ekakkhaṇe ālokakaraṇenā (bằng cách tạo ánh sáng đồng thời ở ba châu) nghĩa là khi họ đứng ở giữa một châu nào đó, thì ở châu phía trước đang lặn và ở châu phía sau đang mọc, bằng cách tạo ánh sáng như vậy.
Aññajotīnaṃ vā abhibhavanena, duddasatāya ca mahiddhike.
Or by overshadowing other luminaries, and due to their difficulty to see, they are mahiddhike (of great psychic power).
Hoặc do sự lấn át các ánh sáng khác, và do khó nhìn thấy, nên có đại thần thông.
Sattānaṃ sītapariḷāhavūpasamanena, osadhitiṇavanappatīnaṃ paribrūhanena ca mahānubhāve.
By alleviating the cold and heat of beings, and by nourishing medicinal plants, grasses, and vegetation, they are mahānubhāve (of great might).
Do làm dịu đi sự lạnh lẽo và nóng bức của chúng sinh, và do làm cho cây thuốc, cỏ cây và thực vật phát triển, nên có oai lực lớn.
Chupatīti phusati.
Chupatī means touches.
Chupatī (chạm vào) nghĩa là phusati (tiếp xúc).
Parimajjatīti hatthaṃ ito cito ca sañcārento ghaṃseti.
Parimajjatī means rubs, moving the hand here and there.
Parimajjatī (xoa bóp) nghĩa là di chuyển tay qua lại và chà xát.
Abhiññāpādakajjhānavasenevāti yassa kassaci abhiññāpādakajjhānavasena.
Abhiññāpādakajjhānavasenevā means by the power of any base-jhāna for supernormal knowledge.
Abhiññāpādakajjhānavasenevā (chỉ bằng sức mạnh của thiền định nền tảng cho thần thông) nghĩa là bằng sức mạnh của thiền định nền tảng cho thần thông của bất kỳ ai.
Eva-kārena pādakajjhānavisesaṃ nivatteti, na adhiṭṭhānaṃ.
The particle eva excludes a specific base-jhāna, but not the determination.
Từ eva (chỉ) loại bỏ sự đặc biệt của thiền định nền tảng, chứ không loại bỏ sự định địa.
Tenevāha ‘‘natthettha kasiṇasamāpattiniyamo’’ti.
Therefore, it is said, "natthettha kasiṇasamāpattiniyamo" (There is no fixed rule here regarding kasiṇa attainment).
Vì thế, đã nói ‘‘natthettha kasiṇasamāpattiniyamo’’ (ở đây không có quy định về việc nhập thiền Kasina).
Tirokuṭṭapāṭihāriyādīsu viya imasmiṃ nāma kasiṇe jhānaṃ samāpajjitvā adhiṭṭhātabbanti na ettha koci niyamo atthīti attho.
This means that there is no fixed rule here that one must attain jhāna in a particular kasiṇa, like in the miracle of passing through walls, etc., and then make the determination.
Nghĩa là, ở đây không có quy định nào về việc phải nhập thiền Kasina nào đó rồi định địa, như trong phép lạ xuyên tường và các phép lạ khác.
Tathā hi pāḷiyaṃ kiñci samāpattiṃ aparāmasitvā ‘‘idha so iddhimā’’tiādi (paṭi. ma. 3.10-11) vuttaṃ.
Thus, in the Pali, without mentioning any specific attainment, "idha so iddhimā" and so on is stated.
Quả vậy, trong Pāḷi, không đề cập đến bất kỳ sự nhập định nào, mà chỉ nói ‘‘idha so iddhimā’’ (ở đây, vị có thần thông đó) và các từ tương tự (Paṭi. Ma. 3.10-11).
Hatthapāse hoti ‘‘candimasūriye’’ti evaṃ vuttaṃ candimasūriyamaṇḍalaṃ.
Hatthapāse hoti refers to the moon and sun disk, which is mentioned as "candimasūriye".
Hatthapāse hoti (nằm trong tầm tay) là mặt trăng và mặt trời được nói đến như ‘‘candimasūriye’’ (mặt trăng và mặt trời).
Rūpagataṃ hatthapāseti hatthapāse ṭhitaṃ rūpagataṃ, hatthapāse vā rūpagataṃ.
Rūpagataṃ hatthapāse means a material object (rūpagata) that is within reach, or a material object that is within reach.
Rūpagataṃ hatthapāse (vật thể nằm trong tầm tay) nghĩa là vật thể nằm trong tầm tay, hoặc vật thể trong tầm tay.
Hatthaṃ vā vaḍḍhetvā parāmasatīti yojanā.
The construction is "or he extends his hand and touches it."
Hoặc kéo dài tay ra rồi chạm vào, đó là sự kết nối.
Upādinnakaṃ nissāya anupādinnakassa vaḍḍhanaṃ vuttaṃ.
The increase of anupādinnaka (non-grasped matter) by relying on upādinnaka (grasped matter) is stated.
Sự tăng trưởng của anupādinnaka (vật không bị chấp thủ) đã được nói đến dựa trên upādinnaka (vật bị chấp thủ).
Yuttiyā panettha upādinnakassapi vaḍḍhanacchāyā dissati.
Here, however, the shadow of increase of upādinnaka also appears to be logically possible.
Tuy nhiên, ở đây, theo lẽ hợp lý, bóng dáng của sự tăng trưởng của upādinnaka cũng được nhìn thấy.
Attano aṇumahantabhāvāpādane upādinnakassa hāpanaṃ viya vaḍḍhanampi labbhateva.
In causing one's self to be small or large, increase is also obtainable, just like decrease of upādinnaka.
Trong việc tạo ra trạng thái nhỏ hoặc lớn của tự thân, sự tăng trưởng cũng có thể đạt được như sự giảm đi của upādinnaka.
Yathā āyasmato mahāmoggallānassa nandopanandadamaneti evaṃ pavattaṃ sahavatthunā theravādaṃ āharitvā tamatthaṃ dassetuṃ ‘‘tipiṭakacūḷanāgatthero āhā’’tiādi āraddhaṃ.
To show that meaning, by bringing the Theravāda teaching together with the accompanying story of how it occurred, like in the subduing of Nandopananda by the Venerable Mahāmoggallāna, the phrase "tipiṭakacūḷanāgatthero āhā" and so on was commenced.
Để chỉ ra ý nghĩa đó, bằng cách dẫn dắt Theravāda cùng với câu chuyện đã xảy ra như việc Trưởng lão Mahāmoggallāna chế ngự Nandopananda, đã bắt đầu với ‘‘Trưởng lão Tipiṭakacūḷanāga āhā’’ (Trưởng lão Tipiṭakacūḷanāga đã nói) và các từ tương tự.
Kiṃ pana na hoti, hotiyevāti adhippāyo.
Kiṃ pana na hoti, means "Why would it not happen?" The intention is that it certainly happens.
Kiṃ pana na hoti, hotiyevāti (chẳng phải là không có sao, mà là có đó thôi) đó là ý nghĩa.
Dve hi paṭisedhā pakatiṃ gamentīti.
For two negatives make a positive meaning.
Vì hai phủ định tạo thành một khẳng định.
‘‘Tadā mahantaṃ hoti mahāmoggallānattherassa viyā’’ti idaṃ yathādhikatatthadassanavasena vuttaṃ, khuddakabhāvāpādanampettha labbhateva.
The phrase "Tadā mahantaṃ hoti mahāmoggallānattherassa viyā" was stated in reference to the relevant meaning, but the ability to become small is also obtainable here.
‘‘Tadā mahantaṃ hoti mahāmoggallānattherassa viyā’’ (khi đó nó trở nên lớn như của Trưởng lão Mahāmoggallāna) điều này được nói theo cách chỉ ra ý nghĩa phù hợp; ở đây cũng có thể đạt được trạng thái nhỏ bé.
Taṃ divasanti yadā bhagavā bhikkhusaṅghaparivuto tāvatiṃsabhavanābhimukho gacchati, taṃ divasabhāgaṃ.
Taṃ divasa means that part of the day when the Blessed One, surrounded by the assembly of monks, was heading towards the Tāvatiṃsa abode.
Taṃ divasaṃ (ngày đó) là phần ngày khi Đức Thế Tôn, được Tăng đoàn vây quanh, đi về phía cõi trời Tāvatiṃsa.
Āpānabhūmiṃ sajjayiṃsūti yattha so nisinno bhojanakiccaṃ karoti, taṃ parivesanaṭṭhānaṃ sittaṃ sammaṭṭhaṃ bhojanūpakaraṇūpanayanādinā sajjayiṃsu paṭiyādesuṃ.
Āpānabhūmiṃ sajjayiṃsū means they prepared (sajjayiṃsu paṭiyādesuṃ) the serving place where he would sit and eat, by sprinkling, sweeping, and bringing food utensils, etc.
Āpānabhūmiṃ sajjayiṃsū (họ đã chuẩn bị nơi ăn uống) nghĩa là họ đã chuẩn bị nơi phục vụ thức ăn, nơi mà vị chúa rồng ngồi ăn, bằng cách dọn dẹp, quét tước và chuẩn bị các dụng cụ ăn uống.
Tividhanāṭakehīti vadhūkumārikaññāvatthāhi tividhāhi nāṭakitthīhi.
Tividhanāṭakehī means with three kinds of dancing women: those of the age of a wife, a young girl, and a maiden.
Tividhanāṭakehī (bởi ba loại vũ nữ) là bởi ba loại vũ nữ có thân phận là vợ, thiếu nữ và trinh nữ.
Olokayamānoti pekkhanto, vicārento vā.
Olokayamāno means looking or observing.
Olokayamāno (quan sát) nghĩa là nhìn hoặc suy xét.
Ekapaṭipāṭiyāti ekāya paṭipāṭiyā, nirantaranti attho.
Ekapaṭipāṭiyā means in a single sequence, continuously.
Ekapaṭipāṭiyā (theo một chuỗi) có nghĩa là theo một chuỗi duy nhất, tức là liên tục.
Ayamevāti yā upādinnakaṃ nissāya anupādinnakassa vaḍḍhi, ayameva.
Ayamevā (this alone) means that increase which occurs to non-grasped (anupādinna) phenomena on account of grasped (upādinna) phenomena, this is that alone.
Ayamevā (chỉ có điều này) là sự tăng trưởng dựa vào cái được nắm giữ (upādinna) mà cái không được nắm giữ (anupādinna) tăng trưởng, chỉ có điều này.
Ettha edise hatthavaḍḍhanādipāṭihāriye yutti yuttarūpā cittato, ututo vā upādinnakarūpānaṃ anuppajjanato.
Ettha (here), in such a miracle as the increasing of the hand, yutti (suitability) means that it is suitable, as grasped forms do not arise from mind or temperature.
Ettha (ở đây), trong phép thần thông làm tăng trưởng tay v.v. như vậy, yutti (sự hợp lý) là không có sự phát sinh của các sắc pháp được nắm giữ do tâm hay do nhiệt độ.
Atha vā upādinnanti sakalameva indriyabaddhaṃ adhippetaṃ.
Alternatively, upādinnaṃ (grasped) refers to the entire body connected with the senses.
Hoặc upādinnaṃ (cái được nắm giữ) là toàn bộ sắc pháp gắn liền với căn.
Evampi tassa tathā vaḍḍhi na yujjati evāti vuttanayeneva vaḍḍhi veditabbā.
Even so, its increase in that manner is not suitable; thus, the increase should be understood in the manner already stated.
Ngay cả như vậy, sự tăng trưởng của nó theo cách đó cũng không hợp lý, vì vậy sự tăng trưởng phải được hiểu theo cách đã nói.
Ekasantāne upādinnaṃ, anupādinnañca sambhinnaṃ viya pavattamānampi atthato asambhinnameva.
Although the grasped and non-grasped appear as if mixed in a single continuum, they are in reality unmixed.
Trong một dòng tương tục, dù cái được nắm giữ và cái không được nắm giữ có vẻ như hòa trộn vào nhau, nhưng về bản chất chúng không hòa trộn.
Tattha yathā āḷhakamatte khīre anekāḷhake udake āsitte yadipi khīraṃ sabbena sambhinnaṃ sabbatthakameva lambamānaṃ hutvā tiṭṭhati, tathāpi na tattha khīraṃ vaḍḍhati, udakameva vaḍḍhati, evamevaṃ yadipi upādinnaṃ anupādinnañca sambhinnaṃ viya pavattati, tathāpi upādinnaṃ na vaḍḍhati, iddhānubhāvena cittajaṃ, tadanusārena utujañca vaḍḍhatīti daṭṭhabbaṃ.
Just as when one āḷhaka of milk is poured into many āḷhakas of water, the milk, although mixed everywhere and spread throughout, does not increase; only the water increases. In the same way, although the grasped and non-grasped appear as if mixed, the grasped does not increase. It should be understood that what increases is mind-born (cittaja) due to psychic power, and temperature-born (utuja) in accordance with that.
Ở đó, ví như khi đổ nhiều vò nước vào một vò sữa đầy một āḷhaka, dù sữa có vẻ như hòa trộn với tất cả nước và lan tỏa khắp nơi, nhưng sữa không tăng trưởng, chỉ có nước tăng trưởng. Cũng vậy, dù cái được nắm giữ và cái không được nắm giữ có vẻ như hòa trộn, nhưng cái được nắm giữ không tăng trưởng, mà cái do tâm sinh và cái do nhiệt độ sinh theo đó mới tăng trưởng do thần thông lực; điều này phải được hiểu như vậy.
Soti so iddhimā.
So (he) means that person of psychic power.
So (vị ấy) là vị có thần thông đó.
Evaṃ katvāti vuttākārena hatthaṃ vā vaḍḍhetvā te vā āgantvā hatthapāse ṭhite katvā.
Evaṃ katvā (having done thus) means either having extended his hand in the manner described, or having made those moons and suns come and stand within arm's reach.
Evaṃ katvā (làm như vậy) có nghĩa là làm cho tay tăng trưởng theo cách đã nói, hoặc làm cho chúng đến và đứng trong tầm tay.
Pādaṭṭhapanādipi vuttanayeneva veditabbaṃ.
The placing of the foot and so on should also be understood in the manner described.
Việc đặt chân v.v. cũng phải được hiểu theo cách đã nói.
Aparopi iddhimā.
Aparopi (another one also) means another person of psychic power.
Aparopi (một người khác) cũng là vị có thần thông.
Tathevāti pāṭihāriyakaraṇato pubbe viya.
Tathevā (just so) means as before performing the miracle.
Tathevā (cũng vậy) có nghĩa là như trước khi thực hiện phép thần thông.
Tathūpamametanti yathā udakapuṇṇāsu nānāpātīsu bahūhi nānācandamaṇḍalesu dissamānesu na tena candamaṇḍalassa gamanādiuparodho, bahūnañca paccekaṃ dassanaṃ ijjhati, tathūpamametaṃ pāṭihāriyaṃ candimasūriyānaṃ gamanādiuparodhābhāvato, bahūnañca iddhimantānaṃ tattha iddhipayogassa yathicchitaṃ samijjhanatoti adhippāyo.
Tathūpamametaṃ (this is similar to that) means that just as when many diverse moon-discs are seen in various bowls full of water, there is no obstruction to the moon-disc's movement, etc., by that (seeing), and the seeing by many individuals is accomplished, similarly, this miracle is like that, because there is no obstruction to the movement, etc., of the sun and moon, and the application of psychic power by many psychic individuals there is accomplished as desired.
Tathūpamametaṃ (điều này giống như vậy) có nghĩa là, ví như khi nhiều người nhìn thấy nhiều mặt trăng trong các chén nước đầy, sự di chuyển của mặt trăng không bị cản trở bởi điều đó, và việc mỗi người nhìn thấy được thành tựu. Phép thần thông này cũng tương tự như vậy, vì sự di chuyển của mặt trăng và mặt trời không bị cản trở, và việc nhiều vị có thần thông thực hành thần thông ở đó được thành tựu như ý muốn.
Yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vattetīti ettha yasmā na brahmalokasseva gamanaṃ adhippetaṃ, nāpi brahmalokassa gamanameva, atha kho aññathā aññampi.
In Yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vattetī (exercises mastery with his body even up to the Brahma realm), it is not intended to mean only going to the Brahma realm, nor only the going to the Brahma realm, but also other things in other ways.
Trong câu Yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vattetī (ngay cả đến cõi Phạm thiên cũng điều khiển thân mình), vì không chỉ ý muốn đi đến cõi Phạm thiên, cũng không chỉ ý muốn đi đến cõi Phạm thiên, mà còn nhiều điều khác nữa.
Yāva brahmalokāti pana dūrāvadhinidassanametaṃ, tasmā ‘‘sace brahmalokaṃ gantukāmā hotī’’ti vatvāpi itarampi dassetuṃ ‘‘santikepi dūre adhiṭṭhātī’’tiādi vuttaṃ.
However, yāva brahmalokā (up to the Brahma realm) is merely an illustration of the furthest extent. Therefore, after stating "if he desires to go to the Brahma realm," santikepi dūre adhiṭṭhātī (he manifests his power whether near or far), etc., was stated to show the other aspect as well.
Tuy nhiên, Yāva brahmalokā (ngay cả đến cõi Phạm thiên) chỉ là một ví dụ về giới hạn xa xôi. Do đó, sau khi nói "nếu muốn đi đến cõi Phạm thiên", để chỉ ra những điều khác, Ngài đã nói ‘‘santikepi dūre adhiṭṭhātī’’ (ngay cả ở gần hay ở xa cũng có thể làm chủ) v.v.
Tattha pi-saddo samuccayattho, tena vuttāvasesassa adhiṭṭhāniddhiyā nipphādetabbassa sabbassāpi saṅgaho, na vuttassevāti daṭṭhabbaṃ.
There, the particle pi has the sense of aggregation. It should be understood that by this, all remaining feats to be accomplished by the iddhī of determination are included, and not only what has been mentioned.
Ở đó, từ pi (cũng) có nghĩa là tập hợp, bao gồm tất cả những gì còn lại cần được thực hiện bằng thần thông làm chủ, chứ không chỉ những gì đã nói; điều này phải được hiểu như vậy.
Tassāti yassa brahmuno rūpaṃ daṭṭhukāmo, tassa brahmuno rūpaṃ passati.
Tassā (of that one) means he sees the form of that Brahmā whose form he wishes to see.
Tassā (của vị ấy) có nghĩa là vị ấy nhìn thấy hình dáng của vị Phạm thiên mà vị ấy muốn thấy.
Saddaṃ suṇātīti dibbāya sotadhātuyā brahmuno saddaṃ suṇāti.
Saddaṃ suṇātī (he hears the sound) means he hears the Brahmā's sound with the divine ear element.
Saddaṃ suṇātī (nghe được âm thanh) có nghĩa là nghe được âm thanh của vị Phạm thiên bằng thiên nhĩ thông.
Cittaṃ pajānātīti cetopariyañāṇena brahmuno cittaṃ pajānāti.
Cittaṃ pajānātī (he knows the mind) means he knows the Brahmā's mind with the knowledge of penetration of others' minds (cetopariyañāṇa).
Cittaṃ pajānātī (biết được tâm) có nghĩa là biết được tâm của vị Phạm thiên bằng tha tâm thông.
Karajakāyassa vasenāti cātumahābhūtikarūpakāyassa vasena.
Karajakāyassa vasenā (by means of the body born of kamma) means by means of the material body composed of the four great primaries.
Karajakāyassa vasenā (do thân do nghiệp sinh) có nghĩa là do thân sắc pháp được tạo thành từ bốn đại.
‘‘Cittaṃ pariṇāmetī’’ti ettha kiṃ taṃ cittaṃ, kathaṃ vā pariṇāmananti āha ‘‘pādakajjhānacittaṃ gahetvā kāye āropetī’’ti.
Regarding "Cittaṃ pariṇāmetī" (he directs the mind), to clarify what kind of mind it is and how it is directed, he says: "pādakajjhānacittaṃ gahetvā kāye āropetī" (taking the mind of the base-jhāna, he places it in the body).
Trong câu ‘‘Cittaṃ pariṇāmetī’’ (biến đổi tâm), để hỏi tâm đó là gì và sự biến đổi đó như thế nào, Ngài nói ‘‘pādakajjhānacittaṃ gahetvā kāye āropetī’’ (lấy tâm thiền cơ bản và đưa vào thân).
Kathaṃ pana kāye āropetīti āha ‘‘kāyānugatikaṃ karotī’’ti.
To clarify how he places it in the body, he says: "kāyānugatikaṃ karotī" (he makes it follow the body).
Vậy làm thế nào để đưa vào thân? Ngài nói ‘‘kāyānugatikaṃ karotī’’ (làm cho nó theo thân).
Evampi saddadandharovāyanti vacanapathaṃ pacchindanto āha ‘‘dandhagamana’’nti.
Even so, interrupting the common saying that it is slow in expression, he says: "dandhagamanaṃ" (slow movement).
Ngay cả như vậy, để cắt đứt lời nói nghi ngờ, Ngài nói ‘‘dandhagamana’’ (sự di chuyển chậm).
Karotīti sambandho.
The connection is with "karoti" (he makes).
Liên hệ với từ ‘karotī’ (thực hiện).
Kāyagamanaṃ hi dandhaṃ, dandhamahābhūtapaccayattāti adhippāyo.
Kāyagamanaṃ hi dandhaṃ (for the movement of the body is slow) means because it is conditioned by the slow great primaries.
Kāyagamanaṃ hi dandhaṃ, (sự di chuyển của thân là chậm), ý nghĩa là vì nó có duyên với các đại chủng chậm chạp.
Ayañhettha attho – dissamānena kāyena gantukāmatāya vasena cittaṃ pariṇāmento yogī pādakajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya ‘‘idaṃ cittaṃ kāyo viya dandhagamanaṃ hotū’’ti parikammaṃ karoti.
Here is the meaning: The yogī, desiring to move with the visible body, directs his mind by attaining the base-jhāna, rising from it, and performing a preliminary action (parikamma) with the thought, "May this mind be slow in movement like the body."
Ở đây, ý nghĩa là: vị hành giả muốn đi bằng thân hữu hình, biến đổi tâm mình, nhập thiền cơ bản, xuất thiền rồi tác ý: "Tâm này hãy di chuyển chậm chạp như thân."
Tathā parikammakaraṇaṃ hi sandhāya ‘‘pādakajjhānacittaṃ gahetvā’’ti vuttaṃ.
It is with reference to this act of performing the preliminary action that "pādakajjhānacittaṃ gahetvā" was stated.
Việc tác ý như vậy được nói là ‘‘pādakajjhānacittaṃ gahetvā’’ (lấy tâm thiền cơ bản).
Parikammaṃ pana katvā puna samāpajjitvā ñāṇena adhiṭṭhahanto taṃ cittaṃ kāye āropeti, kāyānugatikaṃ dandhagamanaṃ karoti.
Having performed the preliminary action, and then having re-entered the jhāna and determined it with knowledge, he places that mind in the body, making it follow the body with slow movement.
Sau khi tác ý, vị ấy lại nhập thiền và bằng tuệ quán, làm chủ tâm đó, đưa nó vào thân, làm cho nó theo thân và di chuyển chậm chạp.
Sukhasaññanti sukhasahagataṃ saññaṃ, saññāsīsena niddeso.
Sukhasaññaṃ (perception of happiness) refers to a perception accompanied by happiness, denoted by its head term, "perception."
Sukhasaññaṃ (tưởng lạc) là tưởng đi kèm với lạc, đây là cách gọi theo tưởng.
Lahubhāvena saññātanti lahusaññaṃ.
It is perceived with lightness, hence lahusaññaṃ (light perception).
Được nhận biết bằng sự nhẹ nhàng nên gọi là lahusaññaṃ (tưởng khinh).
Kathaṃ pana iddhicittena saha sukhasaññāya sambhavoti āha ‘‘sukhasaññā nāma upekkhāsampayuttā saññā’’ti.
How, then, is the perception of happiness possible together with the mind of psychic power? He says: "sukhasaññā nāma upekkhāsampayuttā saññā" (perception of happiness is a perception associated with equanimity).
Vậy làm thế nào mà tưởng lạc có thể tồn tại cùng với tâm thần thông? Ngài nói ‘‘sukhasaññā nāma upekkhāsampayuttā saññā’’ (tưởng lạc là tưởng đi kèm với xả).
Sukhanti saññātanti vā sukhasaññaṃ.
Or, perception of happiness (sukhasañña) means 'perceived as happiness'.
Hoặc là cái được nhận biết là an lạc (sukha), nên gọi là tưởng về an lạc (sukhasaññaṃ).
Tenevāha ‘‘upekkhā hi santaṃ sukhanti vuttā’’ti ekantagarukehi nīvaraṇehi, oḷārikehi anupasantasabhāvehi ca vitakkādīhi vippayogo cittacetasikānaṃ lahubhāvassa kāraṇanti dassento āha ‘‘sāyeva…pe… veditabbā’’ti.
Therefore, to show that the non-association of the mind and mental factors with hindrances which are inherently heavy, and with coarse and agitated thoughts, etc., is the cause of their lightness, he said: “Equanimity is indeed called calm happiness.” and “that itself...etc...should be understood.”
Vì lẽ đó, để chỉ ra rằng sự không tương ưng (vippayoga) với các triền cái (nīvaraṇa) vốn rất nặng nề, và với các tầm (vitakka) v.v... thô thiển, không an tịnh, là nguyên nhân của sự nhẹ nhàng của tâm (citta) và các tâm sở (cetasika), nên đã nói rằng: “xả (upekkhā) được gọi là an lạc tịnh chỉ”, và đã nói rằng “chỉ nên biết…”.
Taṃ okkantassāti taṃ sukhalahusaññaṃ anuppattassa.
‘One who has attained that’ means one who has attained that perception of happiness and lightness.
Taṃ okkantassāti: là người đã đạt được tưởng về an lạc và sự nhẹ nhàng đó.
Assāti yogino.
‘His’ refers to the yogī’s.
Assāti: của hành giả (yogī).
Gantukāmatā eva ettha pamāṇanti ettha etasmiṃ dissamānena kāyena gamane yaṃ ṭhānaṃ gantukāmo, taṃ uddissa gantukāmatāvasena pavattaparikammādhiṭṭhānāni eva pamāṇaṃ, tāvatā gamanaṃ ijjhati.
‘The desire to go is the measure here’: In this context, regarding travel with the physical body, the preparatory acts and determinations performed with the desire to go to a desired place are the measure, for with that much, the journey is accomplished.
Gantukāmatā eva ettha pamāṇanti: Ở đây, trong việc đi bằng thân thể hiện hữu này, nơi nào mà người đó muốn đến, thì chỉ có sự ước muốn đi đến nơi đó, cùng với các sự chuẩn bị (parikamma) và sự quyết định (adhiṭṭhāna) phát sinh theo sự ước muốn ấy, mới là thước đo. Nhờ đó, việc đi được thành tựu.
Tasmā magganimmānavāyuadhiṭṭhānehi vināpi icchitadesappatti hotīti.
Therefore, reaching the desired destination is possible even without the determination of creating a path, creating a form, or wind.
Do đó, việc đến được nơi mong muốn có thể xảy ra mà không cần tạo ra con đường, tạo ra hình tướng hay quyết định gió.
Idāni tamevatthaṃ pākaṭataraṃ kātuṃ ‘‘sati hī’’tiādi vuttaṃ.
Now, in order to make that very point clearer, the phrase ‘When there is’ etc. was stated.
Giờ đây, để làm rõ hơn ý nghĩa đó, đã nói ‘‘sati hī’’tiādi.
Kāyaṃ gahetvāti karajakāyaṃ ārammaṇakaraṇavasena parikammacittena gahetvā.
‘Taking the body’ means taking the physical body as an object with the preliminary meditative consciousness.
Kāyaṃ gahetvāti: là nắm giữ thân thể vật chất (karajakāya) bằng tâm chuẩn bị (parikamma-citta) theo cách biến nó thành đối tượng.
Citte āropetīti ‘‘ayaṃ kāyo idaṃ cittaṃ viya hotū’’ti pādakajjhānacitte āropeti taggatikaṃ karoti.
‘He brings it into the mind’ means he imbues the foundational jhāna-consciousness with the thought, "May this body be like this mind," making it of the same nature.
Citte āropetīti: là đặt thân thể đó vào tâm thiền căn bản (pādakajjhāna-citta) với ý nghĩ “thân này hãy trở thành như tâm này”, khiến nó trở nên tương tự như tâm đó.
Tenāha ‘‘cittānugatikaṃ karoti sīghagamana’’nti.
Therefore, he said, “He makes it follow the mind in swift motion.”
Vì vậy, đã nói rằng ‘‘khiến nó theo tâm, đi nhanh’’.
Cittagamananti cittappavattimāha.
‘Movement of the mind’ refers to the arising of the mind.
Cittagamananti: nói về sự vận hành của tâm.
Idaṃ pana cittavasena kāyapariṇāmanapāṭihāriyaṃ.
This, however, is the psychic power of transforming the body according to the mind.
Idaṃ pana: đây là thần thông biến đổi thân theo ý muốn của tâm.
Cittagamanamevāti cittena samānagamanameva.
‘Movement like the mind itself’ means movement that is the same as that of the mind.
Cittagamanamevāti: là sự đi giống như tâm.
Kathaṃ pana kāyo dandhappavattiko lahuparivattinā cittena samānagatiko hotīti?
But how can the body, which moves slowly, have the same speed as the mind, which changes quickly?
Nhưng làm thế nào một thân thể có sự vận hành chậm chạp lại có thể đi ngang bằng với tâm vốn biến chuyển nhanh chóng?
Na sabbathā samānagatiko.
It is not entirely identical in speed.
Không phải hoàn toàn đi ngang bằng.
Yatheva hi kāyavasena cittapariṇāmane cittaṃ sabbathā kāyena samānagatikaṃ na hoti.
Just as, when the mind is transformed according to the body, the mind is not entirely identical in speed with the body.
Cũng như khi biến đổi tâm theo thân, tâm không hoàn toàn đi ngang bằng với thân.
Na hi tadā cittaṃ sabhāvasiddhena attano khaṇena avattitvā garuvuttikassa rūpadhammassa khaṇena vattati.
For at that time, the mind does not arise with its naturally established moment, but with the moment of a material phenomenon that has a heavy function.
Khi đó, tâm không vận hành theo sát na tự nhiên của nó mà vận hành theo sát na của pháp sắc (rūpadhamma) vốn có sự vận hành nặng nề.
‘‘Idaṃ cittaṃ ayaṃ kāyo viya hotū’’ti pana adhiṭṭhānena dandhagatikassa kāyassa anuvattanato yāva icchitaṭṭhānappatti, tāva kāyagatianulomeneva hutvā santānavasena pavattamānaṃ cittaṃ kāyagatiyā pariṇāmitaṃ nāma hoti, evaṃ ‘‘ayaṃ kāyo idaṃ cittaṃ viya hotū’’ti adhiṭṭhānena pageva sukhalahusaññāya sampāditattā abhāvitiddhipādānaṃ viya dandhaṃ avattitvā yathā lahukatipayacittavāreheva icchitaṭṭhānappatti hoti, evaṃ pavattamāno kāyo cittagatiyā pariṇāmito nāma hoti, na ekacittakkhaṇeneva icchitaṭṭhānappattiyā.
However, by the determination, "May this mind be like this body," the mind, following the slow-moving body, and thus acting in accordance with the body's motion, continues in a continuum until the desired place is reached, and is thereby said to be transformed according to the body's motion. Similarly, by the determination, "May this body be like this mind," and by having already achieved the perception of happiness and lightness, the body does not arise slowly like those who have not developed psychic powers, but moves quickly, so that the desired destination is reached in just a few mind-moments. Thus, the body is said to be transformed according to the mind's motion, not by a single mind-moment reaching the desired destination.
Tuy nhiên, do sự quyết định rằng “tâm này hãy trở thành như thân này”, tâm vận hành theo sự vận hành của thân chậm chạp cho đến khi đến được nơi mong muốn, tương ứng với sự vận hành của thân, và vận hành theo dòng chảy (santāna-vasena), thì tâm được gọi là đã biến đổi theo sự vận hành của thân. Tương tự như vậy, do sự quyết định rằng “thân này hãy trở thành như tâm này”, và do đã thành tựu tưởng về an lạc và sự nhẹ nhàng từ trước, thân không vận hành chậm chạp như những người chưa tu tập thần túc (iddhipāda), mà vận hành sao cho đạt được nơi mong muốn chỉ với vài sát na tâm nhanh chóng, thì thân được gọi là đã biến đổi theo sự vận hành của tâm, chứ không phải đạt được nơi mong muốn chỉ trong một sát na tâm duy nhất.
Evañca katvā ‘‘seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyyā’’ti idampi upamāvacanaṃ nippariyāyeneva samatthitaṃ hoti.
Having understood it in this way, this simile too, "Just as a strong man might extend his bent arm or bend his extended arm," is directly confirmed.
Và khi đã làm như vậy, câu ví dụ “Ví như một người khỏe mạnh co cánh tay đã duỗi ra, hoặc duỗi cánh tay đã co lại” này cũng được chứng minh một cách trực tiếp.
Avassaṃ cetaṃ evaṃ sampaṭicchitabbaṃ, aññathā suttābhidhammapāṭhehi, vinayaaṭṭhakathāya ca virodho siyā, dhammatā ca vilomitā.
And this must necessarily be accepted in this way, otherwise there would be a contradiction with the suttas and Abhidhamma texts, and with the Vinaya Aṭṭhakathā, and the natural order of things would be reversed.
Và điều này nhất định phải được chấp nhận như vậy, nếu không sẽ có sự mâu thuẫn với các bài kinh (sutta), Luận tạng (Abhidhamma) và Chú giải Luật tạng (Vinaya-aṭṭhakathā), và quy luật tự nhiên (dhammatā) sẽ bị đảo lộn.
‘‘Nāhaṃ, bhikkhave, aññaṃ ekadhammampī’’ti (a. ni. 1.11 ādayo) hi ettha aññagahaṇena rūpadhammā gahitā alahuparivattitāya.
For in the phrase "I do not see, bhikkhus, any other single phenomenon" the inclusion of "other" refers to material phenomena, due to their sluggish change.
Vì trong câu “Này các Tỳ-khưu, Ta không thấy một pháp nào khác…” này, việc đề cập đến “khác” là để chỉ các pháp sắc (rūpadhamma) vì chúng không biến chuyển nhanh chóng.
Abhidhamme (paṭṭhā. 1.1.10-11) ca purejātapaccayo rūpameva vutto, pacchājātapaccayo ca tasseva.
And in the Abhidhamma, the pre-arising condition (purejātapaccayo) is stated to be only rūpa, and the post-arising condition (pacchājātapaccayo) also for the same.
Và trong Luận tạng (Abhidhamma), duyên tiền sanh (purejāta-paccaya) chỉ được nói là sắc (rūpa), và duyên hậu sanh (pacchājāta-paccaya) cũng là của sắc đó.
Yattha yattha ca dhammā uppajjanti, tattha tattheva bhijjanti.
Wherever phenomena arise, there they cease.
Các pháp sinh khởi ở nơi nào, thì cũng diệt mất ở nơi đó.
Natthi desantarasaṅkamanaṃ, na ca sabhāvo aññathā hotīti.
There is no transmigration to another place, nor does their intrinsic nature change.
Không có sự di chuyển sang nơi khác, và tự tánh (sabhāva) cũng không thay đổi.
Na hi iddhibalena dhammānaṃ kenaci lakkhaṇaṃ aññathattaṃ kātuṃ sakkā, bhāvaññathattameva pana kātuṃ sakkā.
Indeed, by psychic power, no one can change the characteristic features of phenomena, but only their mode of being.
Thật vậy, không ai có thể thay đổi đặc tính (lakkhaṇa) của các pháp bằng thần lực (iddhibala), nhưng có thể thay đổi trạng thái (bhāva) của chúng.
‘‘Tīsupi khaṇesū’’ti idampi gamanārambhaṃ sandhāya vuttaṃ, na gamananiṭṭhānanti vadanti.
‘In all three moments’ — this too is said with reference to the commencement of the journey, not its completion, so they say.
Họ nói rằng câu ‘‘Tīsupi khaṇesū’’ti này cũng được nói để chỉ sự khởi đầu của việc đi, chứ không phải sự kết thúc của việc đi.
Theroti aṭṭhakathācariyānaṃ antare eko thero.
‘The Elder’ refers to one Elder among the Aṭṭhakathā teachers.
Theroti: là một vị Trưởng lão trong số các vị Luận sư (Aṭṭhakathācariya).
Idhāti idaṃ pāṭihāriyaṃ vibhajitvā vuttapāṭhe.
‘Here’ refers to the passage where this psychic power is analysed and explained.
Idhāti: là trong bài kinh đã được phân tích và nói về thần thông này.
Sayaṃ gamanameva āgataṃ ‘‘brahmalokaṃ gacchatī’’ti vuttattā.
‘Self-motion itself is mentioned’ because it is said, "He goes to the Brahma-world."
Sayaṃ gamanameva āgataṃ: chỉ có sự tự đi được đề cập, vì đã nói ‘‘đi đến cõi Phạm thiên’’.
Cakkhusotādīnanti cakkhusotādīnaṃ aṅgānaṃ.
‘Of eyes, ears, etc.’ means of the sense organs like eyes and ears.
Cakkhusotādīnanti: của các giác quan như mắt, tai, v.v...
Tathā hi vuttaṃ ‘‘sabbaṅgapaccaṅga’’nti, sabbaaṅgapaccaṅgavantanti attho.
Thus it is said, "with all limbs and minor parts," meaning, endowed with all major and minor limbs.
Thật vậy, đã nói ‘‘sabbaṅgapaccaṅga’’nti, có nghĩa là có đầy đủ tất cả các chi và tiểu chi.
Pasādo nāma natthīti imināva bhāvajīvitindriyānampi abhāvo vuttoti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood that by "there is no sensitive material quality," the absence of gender and life faculty rūpas is also stated.
Cũng nên hiểu rằng với câu ‘‘Pasādo nāma natthī’’ti này, sự vắng mặt của sắc ý căn (bhāva) và sinh mạng quyền (jīvitindriya) cũng được nói đến.
Rucivasenāti icchāvasena.
‘By desire’ means by wish.
Rucivasenāti: theo ý muốn.
Aññampīti bhagavatā kariyamānato aññampi kiriyaṃ karoti.
‘Another’ means he performs another act than that performed by the Blessed One.
Aññampīti: cũng thực hiện một hành động khác với hành động đang được Đức Phật thực hiện.
Ayañcettha buddhānubhāvo.
And here, this is the Buddha’s power.
Và đây là thần lực của chư Phật.
Yadi sāvakanimmitesu nānappakāratā natthi, ‘‘sace pana nānāvaṇṇe kātukāmo hotī’’tiādi yaṃ heṭṭhā vuttaṃ, taṃ kathanti?
If there is no diversity in the forms created by disciples, then how can what was stated earlier, "If, however, one wishes to make them of various colours," etc., be explained?
Nếu không có sự đa dạng trong các hình tướng do Thanh văn hóa hiện, thì những gì đã nói ở trên như ‘‘nếu muốn tạo ra nhiều màu sắc khác nhau’’ v.v... thì sao?
Taṃ tathā tathā parikammaṃ katvā adhiṭṭhahantassa te te vaṇṇavayādivisesā parikammānurūpaṃ ijjhantīti katvā vuttaṃ.
That was said on the understanding that those various distinctions of colour, age, etc., succeed in accordance with the preparatory practice of one who performs such preparatory practice and then makes a determination.
Điều đó được nói là do khi một người thực hiện sự chuẩn bị (parikamma) như vậy và quyết định (adhiṭṭhāna) như vậy, những đặc điểm riêng biệt về màu sắc, tuổi tác v.v... đó sẽ thành tựu phù hợp với sự chuẩn bị.
Idha pana yathādhiṭṭhite nimmitarūpe sace sāvako ‘‘ime visesā hontū’’ti icchati, na ijjhati, buddhānaṃ pana ijjhatīti ayamattho dassitoti na koci virodho.
Here, however, the meaning shown is that if a disciple wishes for certain distinctions in the created form as determined, it does not succeed, but it succeeds for the Buddhas. Thus, there is no contradiction.
Ở đây, nếu một Thanh văn muốn những đặc điểm này xuất hiện trong hình tướng hóa hiện đã được quyết định, thì điều đó sẽ không thành tựu, nhưng đối với chư Phật thì thành tựu. Ý nghĩa này được chỉ ra, nên không có mâu thuẫn nào.
Idāni yāni tāni ‘‘yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vattetī’’ti (paṭi. ma. 3.10) pāḷiyā atthadassanavasena vibhattāni ‘‘dūrepi santike adhiṭṭhātī’’tiādīni cuddasa pāṭihāriyāni, tattha sikhāppattaṃ kāyena vasavattanapāṭihāriyaṃ dassetuṃ ‘‘ettha cā’’tiādi āraddhaṃ.
Now, to show the psychic power of exercising mastery over the body, which is the culmination among those fourteen psychic powers — "He exercises mastery over his body even up to the Brahma-world," and "He determines what is far to be near" etc. — which were divided according to the meaning shown in the Pāḷi, the phrase ‘And here’ etc. is introduced.
Giờ đây, để chỉ ra thần thông điều khiển thân thể đạt đến đỉnh cao, trong mười bốn thần thông như ‘‘có thể biến đổi xa thành gần’’ v.v... đã được phân tích theo ý nghĩa của câu kinh ‘‘có thể điều khiển thân thể cho đến cõi Phạm thiên’’ (paṭi. ma. 3.10), đã bắt đầu với ‘‘ettha cā’’tiādi.
Tattha yanti kiriyāparāmasanaṃ, tena ‘‘rūpaṃ passatī’’ti ettha yadetaṃ rūpadassanaṃ, ‘‘saddaṃ suṇātī’’ti ettha yadetaṃ saddasavanaṃ, ‘‘cittaṃ pajānātī’’ti ettha yadetaṃ cittajānananti evaṃ dibbacakkhusotacetopariyañāṇakattukaṃ dassanasavanajānanakiriyaṃ parāmasatīti daṭṭhabbaṃ.
Therein, ‘which’ refers to the verb; by it, in ‘sees forms’, that seeing of forms; in ‘hears sounds’, that hearing of sounds; in ‘discerns thoughts’, that discerning of thoughts – thus it refers to the acts of seeing, hearing, and discerning, performed by the divine eye, divine ear, and knowledge of the minds of others, respectively.
Trong đó, yaṃ là từ chỉ hành động, qua đó nó đề cập đến hành động thấy sắc trong ‘‘rūpaṃ passatī’’ti, hành động nghe tiếng trong ‘‘saddaṃ suṇātī’’ti, hành động biết tâm trong ‘‘cittaṃ pajānātī’’ti, tức là hành động thấy, nghe, biết do thiên nhãn (dibba-cakkhu), thiên nhĩ (dibba-sota), và tuệ biết tâm người khác (cetopariyañāṇa) thực hiện.
Ito paresu santiṭṭhatītiādīsupi eseva nayo.
The same method applies to the subsequent phrases such as ‘abides’ etc.
Trong các từ tiếp theo như santiṭṭhatītiādi cũng theo cách tương tự.
Yampissāti yampi assa.
‘And whatever his’ means ‘and whatever of his’.
Yampissāti: là yampi assa.
Yogino adhiṭṭhānanti sambandho.
It is connected as ‘the yogī’s determination’.
Có sự liên hệ là sự quyết định (adhiṭṭhāna) của hành giả (yogī).
Yañca khoti ettha kho-saddo avadhāraṇattho, visesattho vā, tena ayamevettha kāyena vasavattanapāṭihāriyesu ukkaṭṭhataranti dīpeti.
Here, the word ‘kho’ has the meaning of emphasis or special meaning, thereby indicating that this alone is the most excellent among the psychic powers of exercising mastery over the body.
Trong Yañca khoti, từ kho có nghĩa là nhấn mạnh hoặc có nghĩa là đặc biệt, qua đó nó chỉ ra rằng đây là điều tối thượng trong các thần thông điều khiển thân thể.
‘‘Ayaṃ nu kho iddhimā, ayaṃ nu kho nimmito’’ti ekaccassa brahmuno āsaṅkuppādanato.
Because it causes doubt in some Brahmās, "Is this indeed one with psychic power, or is this a created form?"
Vì nó gây ra sự nghi ngờ cho một số Phạm thiên: ‘‘Đây có phải là người có thần thông, hay đây có phải là hình tướng hóa hiện?’’
Yadaggena cetaṃ adhiṭṭhitaṃ visesato manomayanti vuccati, tadaggena ukkaṭṭhataranti veditabbaṃ.
And it should be understood as most excellent by virtue of that by which this determined form is specifically called mind-made.
Và nên biết rằng, ở mức độ nào mà hình tướng hóa hiện này được quyết định đặc biệt là do ý muốn (manomaya), thì ở mức độ đó nó là tối thượng.
Tenāha ‘‘ettāvatā kāyena vasaṃ vatteti nāmā’’ti.
Therefore, he said, “By this much, one is said to exercise mastery over the body.”
Vì vậy, đã nói rằng ‘‘ettāvatā kāyena vasaṃ vatteti nāmā’’ti.
Yadi evaṃ kasmā idha sesāni gahitānīti āha ‘‘sesaṃ…pe… vutta’’nti.
If that is so, why are the other powers included here? Thus, he says, “The rest...etc...is stated.”
Nếu vậy, tại sao các điều còn lại được đề cập ở đây? Điều đó được nói là ‘‘sesaṃ…pe… vutta’’nti.
398. Idaṃ nānākaraṇanti kāmamimāpi dve iddhiyo adhiṭṭhānavaseneva ijjhanti, tathāpi idaṃ idāni vuccamānaṃ imāsaṃ nānākaraṇaṃ viseso.
398. ‘This is the distinction’: Even though these two psychic powers (of transformation and mind-made body) are accomplished by way of determination, this distinction now being stated is the special feature between them.
398. Idaṃ nānākaraṇanti: Mặc dù hai thần thông này (vikubbana và manomaya iddhi) cũng thành tựu nhờ sự quyết định, nhưng điều đang được nói đến đây là sự khác biệt, là đặc điểm riêng của chúng.
Pakativaṇṇaṃ vijahitvāti attano pakatirūpaṃ vijahitvā apanetvā, paresaṃ adassetvāti attho.
‘Abandoning his natural appearance’ means abandoning his own natural form, removing it, or not showing it to others.
Pakativaṇṇaṃ vijahitvāti: là từ bỏ hình tướng tự nhiên của mình, loại bỏ nó, có nghĩa là không cho người khác thấy.
Kumārakavaṇṇanti kumārakasaṇṭhānaṃ.
‘The appearance of a young boy’ means the form of a young boy.
Kumārakavaṇṇanti: hình dáng của một đứa trẻ.
Dassetīti tathā vikubbanto attani dasseti.
‘He displays’ means he displays himself by transforming in that way.
Dassetīti: là khi biến hóa như vậy, tự mình biểu hiện.
Nāgavaṇṇaṃ vātiādīsupi eseva nayo.
The same method applies to ‘or the appearance of a Nāga’ etc.
Trong Nāgavaṇṇaṃ vātiādīsupi cũng theo cách tương tự.
Hatthimpi dassetīti attānampi hatthiṃ katvā dasseti, bahiddhāpi hatthiṃ dasseti.
Shows an elephant means he shows himself having become an elephant, and he also shows an elephant externally.
Hatthimpi dassetī (hiện ra cả con voi) có nghĩa là biến mình thành voi rồi hiện ra, hoặc hiện ra một con voi ở bên ngoài.
Etadatthameva hi idha ‘‘hatthivaṇṇaṃ vā dassetī’’ti avatvā ‘‘hatthimpi dassetī’’ti (paṭi. ma. 3.13) vuttaṃ.
Indeed, it is precisely for this reason that here, instead of saying "or shows the form of an elephant," it is stated "shows an elephant."
Quả thật, chính vì ý nghĩa này mà ở đây, thay vì nói ‘‘hiện ra hình thù của voi’’ (hatthivaṇṇaṃ vā dassetī), lại nói ‘‘hiện ra cả con voi’’ (hatthimpi dassetī).
Yaṃ pana keci bahiddhā hatthiādidassanavacanaṃ ‘‘pakativaṇṇaṃ vijahitvā’’ti vacanena vikubbaniddhibhāvena virujjhatīti vadanti, tadayuttaṃ.
But what some say, that the statement about showing an elephant, etc., externally, contradicts the phrase "having abandoned one's natural form" and the nature of vikubbaniddhi, is incorrect.
Tuy nhiên, việc một số người cho rằng lời nói về việc hiện ra voi, v.v. ở bên ngoài mâu thuẫn với câu ‘‘từ bỏ hình tướng tự nhiên’’ và với bản chất của phép biến hóa (vikubbaniddhi) là không hợp lý.
Pakativaṇṇavijahanaṃ nāma attano pakatirūpassa aññesaṃ adassanaṃ, na sabbena sabbaṃ tassa nirodhanaṃ.
"Abandoning one's natural form" means not showing one's natural form to others, not its complete annihilation in every way.
Việc từ bỏ hình tướng tự nhiên có nghĩa là không cho người khác thấy hình tướng tự nhiên của mình, chứ không phải là tiêu diệt hoàn toàn hình tướng đó.
Evaṃ sati attānaṃ adassetvā bahiddhā hatthiṃ dassento ‘‘pakativaṇṇaṃ vijahitvā hatthiṃ dassetī’’ti vuccamāne ko ettha virodho, attanā pana hatthivaṇṇo hutvā bahiddhāpi hatthiṃ dassante vattabbameva natthi.
If this is the case, what contradiction is there when it is said, "He shows an elephant, having abandoned his natural form," when he shows an elephant externally without showing himself? Furthermore, there is no need to speak of a case where he himself takes the form of an elephant and also shows an elephant externally.
Trong trường hợp đó, nếu nói rằng một người không hiện ra chính mình mà hiện ra một con voi ở bên ngoài là ‘‘từ bỏ hình tướng tự nhiên rồi hiện ra con voi’’, thì có gì mâu thuẫn đâu; còn đối với người tự mình biến thành hình tướng con voi rồi hiện ra con voi ở bên ngoài thì không cần phải nói nữa.
Tenevāha ‘‘bahiddhāpi hatthiādidassanavasena vutta’’nti.
That is why it is said, "It is stated in the sense of showing elephants, etc., externally."
Chính vì thế mà có lời nói: ‘‘được nói theo cách hiện ra voi, v.v. ở bên ngoài’’.
Evañca katvā vikubbaniddhibhāvena ca na koci virodho.
Having understood it this way, there is no contradiction with the nature of vikubbaniddhi.
Và khi đã làm như vậy, thì cũng không có mâu thuẫn nào với bản chất của phép biến hóa.
Pāḷiyañca kumārakavaṇṇaṃ vātiādīsu aniyamattho vā-saddo vutto.
In the Pāḷi, the particle vā in phrases like or the form of a young boy (kumārakavaṇṇaṃ vā) indicates an indeterminate meaning.
Trong Pāḷi, ở các câu như kumārakavaṇṇaṃ vā (hoặc hình dạng một chú bé), từ ‘‘vā’’ (hoặc) được nói với ý nghĩa không xác định.
Tesu ekekasseva karaṇadassanatthaṃ.
This is to show that each one (of those mentioned) is performed individually.
Đó là để chỉ việc thực hiện từng cái một trong số đó.
Hatthimpītiādīsu pana hatthiādīnaṃ bahūnaṃ ekajjhaṃ kātabbābhāvadassanatthaṃ samuccayattho pi-saddo vutto.
However, in phrases like shows an elephant (hatthimpi dassetī), the particle pi indicates an aggregative meaning, to show that many elephants, etc., cannot be produced at once.
Còn ở các câu như hatthimpi (cả con voi) v.v., từ ‘‘pi’’ (cũng, cả) được nói với ý nghĩa tập hợp, để chỉ việc không thể thực hiện nhiều con voi, v.v. cùng một lúc.
Tena ‘‘hatthimpi dassetī’’tiādīsu dutiye vuttanayeneva attho gahetabbo.
Therefore, in "shows an elephant," etc., the meaning should be understood in the same way as described in the second method.
Do đó, ở các câu như ‘‘hatthimpi dassetī’’ (hiện ra cả con voi), v.v., ý nghĩa phải được hiểu theo cách đã nói ở phần thứ hai.
Iddhimato attano kumārakākārena paresaṃ dassanaṃ kumārakavaṇṇanimmānaṃ, na ettha kiñci apubbaṃ pathavīādivatthu nipphādīyatīti kasiṇaniyamena payojanābhāvato ‘‘pathavīkasiṇādīsu aññatarārammaṇato’’ti vuttaṃ.
The manifestation of one's own form as that of a young boy to others by one possessing supernormal power (iddhi) is the creation of a young boy's form. No new substance like earth, etc., is produced here; hence, because there is no purpose in adhering to the kasiṇa rule, it is stated, "due to any one of the kasiṇas such as earth kasiṇa as the object."
Việc một người có thần thông hiện ra hình dạng chú bé cho người khác thấy là sự hóa hiện hình dạng chú bé, ở đây không có vật chất gì mới mẻ như đất, v.v. được tạo ra, nên vì không có mục đích theo quy tắc kasiṇa, đã nói ‘‘từ một trong các đối tượng kasiṇa đất, v.v.’’.
Satipi vā vatthunipphādane yathārahaṃ taṃ pathavīkasiṇādivaseneva ijjhatīti evampettha kasiṇaniyamena payojanaṃ nattheva.
Even if a substance is produced, it is accomplished appropriately through the earth kasiṇa, etc.; thus, there is no purpose here in adhering to the kasiṇa rule.
Hoặc dù có tạo ra vật chất, thì vật chất đó cũng thành tựu theo cách kasiṇa đất, v.v. một cách thích đáng, nên ở đây cũng không có mục đích theo quy tắc kasiṇa.
Kumārakavaṇṇañhi dassentena nīlavaṇṇaṃ vā dassetabbaṃ siyā, pītādīsu aññataravaṇṇaṃ vā.
For one showing the form of a young boy, either a blue color or any other color like yellow, etc., might be shown.
Thật vậy, khi hiện ra hình dạng chú bé, người đó có thể hiện ra màu xanh, hoặc một trong các màu vàng, v.v.
Tathā sati nīlādikasiṇāni samāpajjitabbānīti āpannova kasiṇaniyamo.
In that case, the blue kasiṇa, etc., must be entered, and so the kasiṇa rule is necessarily involved.
Khi đó, các kasiṇa màu xanh, v.v. phải được nhập, vậy là quy tắc kasiṇa đã được áp dụng.
Eseva nayo sesesupi.
The same method applies to the rest.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho các trường hợp còn lại.
Evamadhiṭṭhite yadeke pathavīkasiṇavasena ‘‘ekopi hutvā bahudhā hotī’’tiādi (dī. ni. 1.238; ma. ni. 1.147; saṃ. ni. 5.842; paṭi. ma. 3.10) bhāvoti evaṃ pavattena kasiṇaniddesena idha vikubbaniddhiniddese ‘‘pathavīkasiṇādīsu aññatarārammaṇato’’tiādivacanassa virodhaṃ āsaṅkanti, so anokāsovāti daṭṭhabbaṃ.
Thus, when this is established, some suspect a contradiction between what is stated in the kasiṇa explanation – that "one becomes many," etc., due to the earth kasiṇa – and the phrase "due to any one of the kasiṇas such as earth kasiṇa as the object" in the explanation of vikubbaniddhi here. It should be understood that this suspicion is groundless.
Vì đã được xác định như vậy, nên việc một số người nghi ngờ sự mâu thuẫn giữa lời nói ‘‘từ một trong các đối tượng kasiṇa đất, v.v.’’ trong phần trình bày về phép biến hóa (vikubbaniddhi) ở đây, với phần trình bày về kasiṇa đã diễn ra theo cách ‘‘một người cũng biến thành nhiều người’’ (Dī. Ni. 1.238; Ma. Ni. 1.147; Saṃ. Ni. 5.842; Paṭi. Ma. 3.10), v.v. theo kasiṇa đất, thì điều đó không có cơ sở.
Nimminitabbabhāvena attanā icchitoti attano kumārakavaṇṇo, na pana attano daharakāle kumārakavaṇṇoti.
His own form of a young boy refers to the form he desires to create, not his form when he was actually a young boy.
Attano kumārakavaṇṇo (hình dạng chú bé của chính mình) có nghĩa là hình dạng chú bé mà người đó mong muốn được hóa hiện, chứ không phải hình dạng chú bé của chính người đó khi còn nhỏ.
Nāgādivaṇṇesupi ayaṃ nayo byāpī evāti yadeke ‘‘nāgādinimmāne na yujjati viyā’’ti vadanti, tadapohataṃ daṭṭhabbaṃ.
This method also applies to the forms of nāgas, etc.; therefore, what some say, "it seems unsuitable for the creation of nāgas, etc.," should be considered refuted.
Nguyên tắc này cũng áp dụng rộng rãi cho các hình dạng như rồng, v.v. Vì vậy, việc một số người nói rằng ‘‘không hợp lý khi hóa hiện rồng, v.v.’’ thì điều đó cần được xem là đã bị bác bỏ.
399. Kāyanti attano karajakāyaṃ.
Body refers to one's own physical body born of kamma.
399. Kāyaṃ (thân) – tức là thân do nghiệp tạo ra của chính mình.
Vuttanayenevāti ‘‘ayaṃ kāyo susiro hotū’’ti parikammaṃ katvā puna ‘‘pādakajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāyā’’ti imaṃ heṭṭhā vuttanayānusāramāha.
In the manner described refers to the method previously explained: first performing the preliminary work, "May this body be porous," and then rising from the fundamental jhāna.
Vuttanayenevā (theo cách đã nói) – điều này được nói theo cách đã nói ở dưới, tức là sau khi thực hiện công việc chuẩn bị ‘‘mong cho thân này trở nên rỗng ruột’’, rồi ‘‘nhập vào thiền cơ sở và xuất thiền’’.
Aññaṃ kāyanti yaṃ manomayaṃ kāyaṃ nimminitukāmo, taṃ.
Another body refers to the mind-made body one wishes to create.
Aññaṃ kāyaṃ (thân khác) – tức là thân do ý tạo ra mà người đó muốn hóa hiện.
Muñjamhāti muñjatiṇato.
From the muñja grass means from the muñja reed.
Muñjamhā (từ cỏ muñja) – tức là từ cây cỏ muñja.
Īsikanti tassa kaṇḍaṃ.
Īsikā means its stalk.
Īsikaṃ (lõi) – tức là lõi của nó.
Kosiyāti asikosato.
From the sheath means from the sword-sheath.
Kosiyā (từ vỏ) – tức là từ vỏ bọc kiếm.
Karaṇḍāyāti peḷāya, nimmokatoti ca vadanti.
From the basket (karaṇḍā) also means from a box, and some say from a snake's slough.
Karaṇḍāyā (từ hộp) – tức là từ cái hộp, một số người cũng nói là từ vỏ lột của rắn.
Abbāhatīti uddharati.
Pulls out means extracts.
Abbāhatī (rút ra) – tức là kéo ra.
Pavāheyyāti ākaḍḍheyya.
Should draw out means should pull out.
Pavāheyyā (kéo ra) – tức là kéo đi.
400. Tatthāti dibbasotadhātuyā niddese.
Therein refers to the explanation of the divine ear element (dibbasotadhātu).
400. Tatthā (ở đó) – tức là trong phần trình bày về thiên nhĩ giới (dibbasotadhātu).
Abhiññāpāḷiyā hi niddesamukhena abhiññānaṃ nibbattanavidhi vidhīyati.
Indeed, in the Abhiññā Pāḷi, the method for developing the supernormal powers is prescribed through the medium of explanation.
Thật vậy, trong Pāḷi về Abhiññā, phương pháp thành tựu các Abhiññā được quy định thông qua cách trình bày.
Abhiññāsīsenettha abhiññāpāḷi vuttā.
Here, Abhiññā Pāḷi is referred to by the heading Abhiññā.
Ở đây, Pāḷi về Abhiññā được nói dưới tiêu đề Abhiññā.
Tenāha ‘‘tato parāsu ca tīsu abhiññāsū’’ti.
That is why it says "in the three subsequent supernormal powers."
Vì vậy, có lời nói: ‘‘và trong ba Abhiññā tiếp theo đó’’.
Tato parāsūti ca satthuno desanākkamaṃ, attano ca uddesakkamaṃ sandhāya vuttaṃ, na paṭipattikkamaṃ.
And "subsequent to that" is stated with reference to the order of the Teacher's discourse and one's own order of enumeration, not the order of practice.
Và ‘‘tato parāsu’’ (tiếp theo đó) được nói liên quan đến thứ tự thuyết giảng của Đức Phật và thứ tự trình bày của chính mình, chứ không phải thứ tự thực hành.
Na hi paṭipajjantā imināva kamena paṭipajjanti.
For those who practice do not practice in this very order.
Vì những người thực hành không thực hành theo thứ tự này.
Sabbatthāti dibbasotadhātupāḷiyaṃ, sesābhiññāpāḷiyañcāti sabbattha.
Everywhere means in the Pāḷi for the divine ear element and in the Pāḷi for the remaining supernormal powers; thus, everywhere.
Sabbatthā (ở khắp mọi nơi) – tức là ở khắp mọi nơi, trong Pāḷi về thiên nhĩ giới và trong Pāḷi về các Abhiññā còn lại.
Tatrāti vākyopaññāse nipātamattaṃ, tatra vā yathāvuttapāṭhe.
Therein is merely an indeclinable particle used for introducing a sentence, or it refers to there in the aforementioned text.
Tatrā (ở đó) – hoặc là một từ ngữ chỉ sự khởi đầu câu, hoặc là tatra (ở đó) trong đoạn văn đã nói.
Dibbasadisattāti dibbe bhavāti dibbā, devānaṃ sotadhātu, tāya dibbāya sadisattā.
Due to being similar to the divine (dibbasadisattā) means that which is born among devas is dibba, the ear element of devas; it is dibba because it is similar to that divine one.
Dibbasadisattā (vì giống như cõi trời) – tức là vì giống như thiên nhĩ giới (sotadhātu) của chư thiên, vốn là ‘‘dibbā’’ (thiên) vì nó tồn tại ở cõi trời.
Idāni taṃ dibbasadisataṃ vibhāvetuṃ ‘‘devānaṃ hī’’tiādi vuttaṃ.
Now, to elaborate on that similarity to the divine, it is stated, "For of devas," etc.
Bây giờ, để làm rõ sự giống với cõi trời đó, đã nói ‘‘devānaṃ hi’’ (thật vậy, của chư thiên), v.v.
Tattha sucaritakammanibbattāti saddhābahulatāvisuddhadiṭṭhitānisaṃsadassāvitādisampattiyā suṭṭhu caritattā sucaritena devūpapattijanakena puññakammena nibbattā.
Therein, produced by wholesome kamma (sucaritakammanibbattā) means that which is produced by meritorious kamma that generates rebirth among devas, or rebirth among devas, due to being well-performed with the accomplishment of qualities such as abundance of faith, purity of view, and habitual contemplation of advantages and disadvantages.
Trong đó, sucaritakammanibbattā (sinh ra từ nghiệp thiện) – tức là sinh ra từ nghiệp thiện, là nghiệp tạo ra sự tái sinh vào cõi trời, do đã thực hành tốt đẹp với đầy đủ các phẩm chất như nhiều đức tin, tịnh kiến, thường quán sát lợi ích, v.v.
Pittasemharuhirādīhīti ādi-saddena vātarogādīnaṃ saṅgaho.
In from bile, phlegm, blood, etc. (pittasemharuhirādīhi), the particle etc. includes wind diseases, etc.
Pittasemharuhirādīhi (bởi mật, đờm, máu, v.v.) – với từ ādi (v.v.), bao gồm các bệnh về phong, v.v.
Apalibuddhāti anupaddutā.
Unobstructed means undisturbed.
Apalibuddhā (không bị chướng ngại) – tức là không bị quấy nhiễu.
Pittādīhi anupaddutattā, kammassa ca uḷāratāya upakkilesavimutti veditabbā.
Freedom from defilements should be understood due to not being disturbed by bile, etc., and due to the greatness of the kamma.
Sự upakkilesavimutti (thoát khỏi phiền não) cần được hiểu là do không bị mật, v.v. quấy nhiễu và do nghiệp cao quý.
Upakkilesadosarahitaṃ hi kammaṃ tiṇādidosarahitaṃ viya sassaṃ uḷāraphalaṃ anupakkiliṭṭhaṃ hoti.
Indeed, kamma free from the defilement of impurities, like grain free from the impurities of grass, etc., produces great results and is undefiled.
Thật vậy, nghiệp không có lỗi phiền não thì không bị ô nhiễm, có quả báo lớn, giống như cây lúa không có lỗi cỏ dại, v.v.
Kāraṇūpacārena cassa phalaṃ tathā voharīyati, yathā ‘‘sukkaṃ sukkavipāka’’nti (dī. ni. 3.312; ma. ni. 2.81; a. ni. 4.233).
And its result is designated as such by way of figurative language (kāraṇūpacāra), just as "white, with white result" is said.
Và quả của nghiệp đó được gọi như vậy theo cách ẩn dụ nguyên nhân, như ‘‘nghiệp trắng có quả báo trắng’’ (Dī. Ni. 3.312; Ma. Ni. 2.81; A. Ni. 4.233).
Dūrepīti pi-saddena sukhumassāpi ārammaṇassa sampaṭicchanasamatthataṃ saṅgaṇhāti.
In even at a distance, the particle pi includes the ability to grasp even a subtle object.
Dūrepī (cả ở xa) – với từ pi (cũng, cả), nó bao gồm khả năng tiếp nhận cả đối tượng vi tế.
Pasādasotadhātūti catumahābhūtānaṃ pasādalakkhaṇā sotadhātu.
The sensitive ear element (pasādasotadhātu) is the ear element characterized by sensitivity, of the four great elements.
Pasādasotadhātu (thiên nhĩ giới tịnh sắc) – tức là nhĩ giới có đặc tính tịnh sắc của tứ đại.
Vīriyārambhavaseneva ijjhanato sabbāpi kusalabhāvanā vīriyabhāvanā, padhānasaṅkhārasamannāgatā vā iddhipādabhāvanāpi visesato vīriyabhāvanā, tassā ānubhāvena nibbattā vīriyabhāvanābalanibbattā.
Since all wholesome development (kusalabhāvanā) is achieved solely through the initiation of effort (vīriyārambha), it is vīriya-bhāvanā; or iddhipāda-bhāvanā, which is endowed with supreme effort-formations, is also specifically vīriya-bhāvanā; produced by the power of vīriya-bhāvanā means produced by the efficacy of that development of effort.
Vì tất cả các sự tu tập thiện đều thành tựu nhờ sự tinh tấn (vīriyārambha), nên tất cả các sự tu tập thiện đều là sự tu tập tinh tấn (vīriyabhāvanā); hoặc sự tu tập thần túc (iddhipādabhāvanā) có đầy đủ các hành chính (padhānasaṅkhāra) cũng đặc biệt là sự tu tập tinh tấn; vīriyabhāvanābalanibbattā (sinh ra từ sức mạnh của sự tu tập tinh tấn) là do năng lực của sự tu tập đó mà sinh ra.
Ñāṇamayā sotadhātu ñāṇasotadhātu.
The ear element made of knowledge is ñāṇasotadhātu.
Nhĩ giới do tuệ tạo thành là ñāṇasotadhātu (nhĩ giới tuệ).
Tādisāyevāti upakkilesavimuttatāya, dūrepi sukhumassapi ārammaṇassa sampaṭicchanasamatthatāya ca taṃsadisā eva.
Exactly like that means similar to that (divine sensitive ear element) in being free from defilements and in being capable of grasping even subtle objects from afar.
Tādisāyevā (chỉ giống như vậy) – tức là chỉ giống như vậy, do thoát khỏi phiền não và có khả năng tiếp nhận đối tượng dù ở xa hay vi tế.
Dibbavihāravasena paṭiladdhattāti dibbavihārasaṅkhātānaṃ catunnaṃ bhūmīnaṃ vasena paṭiladdhattā, iminā kāraṇavasenassā dibbabhāvamāha.
Obtained by means of divine abiding (dibbavihāravasena paṭiladdhattā) means obtained by means of the four bases (bhūmi) called divine abodes (dibbavihāra); by this causative phrase, he states its divine nature.
Dibbavihāravasena paṭiladdhattā (do đạt được theo cách trú xứ cõi trời) – tức là do đạt được theo cách bốn tầng thiền được gọi là trú xứ cõi trời (dibbavihāra). Bằng nguyên nhân này, nó nói lên tính chất cõi trời của nhĩ giới đó.
Yaṃ cettha vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā vuttameva.
What needs to be said here has already been stated below.
Những gì cần nói ở đây đã được nói ở dưới.
Dibbavihārasannissitattāti aṭṭhaṅgasamannāgamena ukkaṃsagataṃ pādakajjhānasaṅkhātaṃ dibbavihāraṃ sannissāya pavattattā, dibbavihārapariyāpannaṃ vā attanā sampayuttaṃ rūpāvacaracatutthajjhānaṃ nissayapaccayabhūtaṃ sannissitattāti evampettha attho daṭṭhabbo.
‘Dibbavihārasannissitattā’ means that the meaning here is to be understood in this way: because it occurs having resorted to the divine abiding, called the foundation jhāna, which has reached the peak of excellence through being endowed with eight factors; or because it is resorted to by the fourth rūpāvacara jhāna, which is associated with itself and is included in the divine abiding, being a condition of support.
Do nương tựa vào Phạm trú (Dibbavihārasannissitattā) nghĩa là, do nương tựa vào Phạm trú, tức là thiền nền (pādakajjhāna) đã đạt đến mức tối thượng với đầy đủ tám chi phần; hoặc là, do nương tựa vào Tứ thiền Sắc giới (rūpāvacaracatutthajjhāna) liên hệ với chính mình, thuộc về Phạm trú, và là nhân duyên y chỉ (nissayapaccayabhūta). Ý nghĩa trong câu này cần được hiểu như vậy.
Savanaṭṭhenāti saddagahaṇaṭṭhena.
‘Savanaṭṭhenā’ means by the sense of grasping sound.
Theo nghĩa lắng nghe (Savanaṭṭhenā) là theo nghĩa thâu nhận âm thanh.
Yāthāvato hi saddūpaladdhi saddasabhāvāvabodho savanaṃ.
Indeed, the attainment of sound as it truly is, the full comprehension of the nature of sound, is hearing.
Quả thật, sự nhận biết âm thanh đúng như thật, sự thấu hiểu bản chất của âm thanh chính là sự lắng nghe (savana).
Santesupi aññesu sabhāvadhāraṇādīsu dhātuatthesu attasuññatāsandassanatthā satthu dhātudesanāti āha ‘‘nijjīvaṭṭhena cā’’ti.
Even though there are other meanings for the term ‘dhātu’, such as supporting one’s nature, the Buddha’s teaching of the dhātus is for demonstrating the emptiness of self, and so he said: “and by the sense of being without a living essence.”
Dù có những ý nghĩa khác của căn bản từ (dhātu) như giữ gìn bản chất, v.v., nhưng để chỉ rõ sự vô ngã (attasuññatā), Đức Phật đã thuyết giảng về các yếu tố (dhātu) nên Ngài nói “và theo nghĩa vô sinh mạng” (nijjīvaṭṭhena cā).
Sotadhātukiccaṃ saddasampaṭicchanaṃ, saddasanniṭṭhānapaccayatā ca.
The function of the ear element is the receiving of sound and also being the condition for the determination of sound.
Chức năng của nhĩ giới (Sotadhātukiccaṃ) là tiếp nhận âm thanh và là yếu tố để xác định âm thanh.
Ñāṇassa parisuddhi upakkilesavigamenevāti āha ‘‘nirupakkilesāyā’’ti.
The purification of knowledge is indeed through the elimination of defilements, therefore he said: “for the undefiled.”
Sự thanh tịnh của trí tuệ chỉ có được khi các phiền não được loại bỏ, nên Ngài nói “để không có phiền não” (nirupakkilesāyā).
Mānusikā manussa santakā, maṃsasotadhātu, dibbavidūrādivisayaggahaṇasaṅkhātena attano kiccavisesena atikkantaṃ mānusikaṃ etāyāti atikkantamānusikā.
Mānusikā means belonging to humans, the fleshy ear-element. Atikkantamānusikā means that by its unique function of grasping such objects as divine sounds and very distant sounds, it surpasses the human one.
Thuộc về con người (Mānusikā) là thuộc về con người, tức nhĩ giới bằng thịt; vượt trên con người (atikkantamānusikā) là nhĩ giới này vượt qua nhĩ giới của con người bằng chức năng đặc biệt của nó là thâu nhận các đối tượng như âm thanh của chư thiên và âm thanh từ xa.
Tenāha ‘‘manussūpacāraṃ atikkamitvā saddasavanenā’’ti.
Therefore, he said: “by hearing sounds surpassing the human sphere.”
Vì thế Ngài nói “bằng cách nghe âm thanh vượt qua cách thức của con người” (manussūpacāraṃ atikkamitvā saddasavanenā).
Tattha manussūpacāranti manussehi upacaritabbaṭṭhānaṃ, pakatiyā sotadvārena gahetabbaṃ visayanti adhippāyo.
Here, ‘manussūpacāraṃ’ means a place to be frequented by humans, the intention being an object to be grasped naturally by the ear-door.
Ở đây, cách thức của con người (manussūpacāraṃ) có ý nghĩa là nơi mà con người có thể tiếp cận, tức là đối tượng có thể được thâu nhận một cách tự nhiên qua nhĩ môn.
Tenāha ‘‘saddasavanenā’’ti.
Therefore, he said: “by hearing sounds.”
Vì thế Ngài nói “bằng cách nghe âm thanh” (saddasavanenā).
Dibbeti devalokapariyāpanne.
‘Dibbe’ means included in the deva world.
Chư thiên (Dibbe) là những gì thuộc về cõi trời.
Te pana visesato devānaṃ kathā saddā hontīti āha ‘‘devānaṃ sadde’’ti.
And because those are especially the sounds of speech of the devas, he said: “the sounds of devas.”
Những âm thanh đó đặc biệt là lời nói của chư thiên, nên Ngài nói “âm thanh của chư thiên” (devānaṃ sadde).
Manussānaṃ eteti mānusā, te mānuse.
These belong to humans, hence they are human; ‘mānuse’ means those human ones.
Những âm thanh này là của con người, nên chúng là của con người (mānusā); những âm thanh đó là của con người (mānuse).
Evaṃ devamanussasaddānaṃyeva gahitattā vuttaṃ ‘‘padesapariyādāna’’nti, ekadesaggahaṇanti attho.
Since only the sounds of devas and humans are grasped in this way, it is said: “padesapariyādānaṃ”, meaning the grasping of a part.
Chỉ thâu nhận âm thanh của chư thiên và con người như vậy nên được nói là “thâu nhận một phần” (padesapariyādānaṃ), nghĩa là thâu nhận một phần nhỏ.
Sadehasannissitā attano sarīre sannissitā.
‘Sadehasannissitā’ means resorting to one’s own body.
Nương tựa vào thân mình (Sadehasannissitā) là nương tựa vào chính thân mình.
Nippadesapariyādānaṃ ṭhānabhedaggahaṇamukhena saviññāṇakādibhedabhinnassa saddassa anavasesena saṅgaṇhanato.
‘Nippadesapariyādānaṃ’ means comprehending sound, which is divided into animate and so forth, completely without remainder, by means of grasping the division of places.
Thâu nhận toàn bộ không bỏ sót (Nippadesapariyādānaṃ) là do thâu nhận tất cả âm thanh không sót lại, được phân loại theo các loại như có sinh mạng, v.v., qua cách thâu nhận các loại nơi chốn khác nhau.
Ayaṃ dibbasotadhātu.
Ayaṃ is this divine ear-element.
Đây (Ayaṃ) là Thiên nhĩ giới (dibbasotadhātu).
Parikammasamādhicittenāti parikammabhūtāveṇikasamādhicittena, dibbasotañāṇassa parikammavasena pavattakkhaṇikasamādhinā samāhitacittenāti attho.
‘Parikammasamādhicittenā’ means with a mind concentrated by instantaneous samādhi, which occurs by way of preliminary work for the divine ear-knowledge, being a unique samādhi that is preparatory; this is the meaning.
Bằng tâm định chuẩn bị (Parikammasamādhicittena) nghĩa là, bằng tâm định chuẩn bị đặc biệt (aveṇikasamādhi), tức là bằng tâm đã an định với định sát na (khaṇikasamādhi) phát sinh trong quá trình chuẩn bị cho Thiên nhĩ trí.
Parikammasamādhi nāma dibbasotadhātuyā upacārāvatthātipi vadanti.
Some also say that ‘parikammasamādhi’ is the access stage of the divine ear-element.
Một số vị nói rằng định chuẩn bị (parikammasamādhi) là giai đoạn cận định (upacārāvatthā) của Thiên nhĩ giới.
Sā pana nānāvajjanavasena vuttāti daṭṭhabbā.
And that is to be understood as having been stated by way of various acts of attending.
Tuy nhiên, điều đó cần được hiểu là được nói theo cách hướng tâm đến nhiều đối tượng khác nhau.
Sabboḷārikasaddadassanatthaṃ sīhādīnaṃ saddo paṭhamaṃ gahito.
To show all the coarse sounds, the sound of lions and so forth is taken first.
Để chỉ ra tất cả các âm thanh thô, âm thanh của sư tử, v.v., được thâu nhận trước tiên.
Tiyojanamatthakepi kira kesarasīhassa sīhanādasaddo suyyati.
It is said that the roaring sound of a maned lion can be heard even three yojanas away.
Người ta nói rằng tiếng gầm của sư tử bờm có thể được nghe thấy ngay cả ở khoảng cách ba do tuần.
Ādi-saddena meghasaddabyagghasaddādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo.
By the word ‘ādi’ (etc.), the sounds of thunder, tigers, and so forth are to be included.
Với từ v.v. (ādi), cần hiểu là bao gồm các âm thanh như tiếng sấm, tiếng hổ, v.v.
Ettha ca yathā oḷārikasaddāvajjanaṃ yāvadeva sukhumasaddāvajjanūpāyadassanatthaṃ, tathā saddaggahaṇabhāvanābalena sukhumatarasaddaggahaṇasaṃsiddhito.
And here, just as the attending to coarse sounds is only for showing the means of attending to subtle sounds, so it is by the power of cultivating the grasping of sounds that the grasping of even subtler sounds is perfected.
Ở đây, việc hướng tâm đến âm thanh thô là để chỉ ra phương pháp hướng tâm đến âm thanh vi tế, vì nhờ sức mạnh của sự tu tập thâu nhận âm thanh mà có thể thâu nhận được những âm thanh vi tế hơn.
Evaṃ āsannasaddaggahaṇānusārena dūradūratarasaddaggahaṇampi samijjhatīti dassetuṃ ‘‘puratthimāya disāyā’’tiādinā disāsambandhavasena saddānaṃ manasikāravidhi āraddho.
Thus, to show that the grasping of distant and even more distant sounds is accomplished by following the grasping of nearby sounds, the method of mental attention to sounds is begun with “from the eastern direction” and so forth, in connection with the directions.
Để chỉ ra rằng việc thâu nhận âm thanh ở xa và xa hơn nữa cũng thành công theo cách thâu nhận âm thanh gần, phương pháp tác ý âm thanh theo các hướng đã được bắt đầu với câu “từ phương đông” (puratthimāya disāyā) v.v.
Tattha saddanimittanti ñāṇuppattihetubhāvato saddo eva saddanimittaṃ, yo vā yathāvutto upādāyupādāya labbhamāno saddānaṃ oḷārikasukhumākāro, taṃ saddanimittaṃ.
Here, ‘saddanimittaṃ’ (sound sign) means that sound itself is the sound sign, as it is the cause of the arising of knowledge; or it is the coarse and subtle aspect of sounds, which is attained by repeated observation, as stated, that is the sound sign.
Ở đây, tướng âm thanh (saddanimittaṃ) là chính âm thanh, vì nó là nguyên nhân phát sinh trí tuệ; hoặc là, hình thái thô và vi tế của âm thanh, được thâu nhận dần dần như đã nói, đó là tướng âm thanh.
Tenevāha ‘‘saddānaṃ saddanimitta’’nti.
Therefore, he said: “the sound sign of sounds.”
Vì thế Ngài nói “tướng âm thanh của các âm thanh” (saddānaṃ saddanimittaṃ).
Yaṃ pana vuttaṃ ‘‘oḷārikānampi sukhumānampi saddānaṃ saddanimittaṃ manasi kātabba’’nti, taṃ oḷārikasukhumasammatesupi oḷārikasukhumasabbhāvadassanatthaṃ.
As for what was said: “the sound sign of coarse and also subtle sounds should be attended to,” that is for demonstrating the existence of coarse and subtle qualities even in those considered coarse and subtle.
Điều đã được nói là “cần tác ý tướng âm thanh của cả âm thanh thô và âm thanh vi tế” (oḷārikānampi sukhumānampi saddānaṃ saddanimittaṃ manasi kātabbaṃ) là để chỉ ra sự hiện hữu của âm thanh thô và vi tế ngay cả trong những gì được xem là thô và vi tế.
Tañca sabbaṃ sukhume ñāṇaparicayadassanatthaṃ daṭṭhabbaṃ.
And all that is to be understood as showing the familiarity of knowledge with the subtle.
Và tất cả điều đó cần được hiểu là để chỉ ra sự quen thuộc của trí tuệ đối với những điều vi tế.
Saddanimittassa apaccuppannasabhāvattā ‘‘saddova saddanimitta’’nti ayameva pakkho ñāyāgatoti keci, taṃ na oḷārikasukhumānaṃ saddānaṃ vaṇṇārammaṇena ñāṇena nīlapītādivaṇṇānaṃ viya tattheva gahetabbato.
Some say that since the sound sign does not have the nature of being present, this position, that “sound itself is the sound sign,” is alone consistent with reason; this is not correct, because the coarse and subtle sounds are to be grasped right there, just as blue and yellow colors are grasped by the knowledge that has color as its object.
Một số vị nói rằng vì tướng âm thanh không có bản chất hiện tại, nên chỉ có âm thanh mới là tướng âm thanh, và quan điểm này là hợp lý; điều đó không đúng, vì các âm thanh thô và vi tế được thâu nhận ngay tại đó, giống như các sắc xanh, vàng, v.v., được thâu nhận bởi trí tuệ có sắc làm đối tượng.
Oḷārikasukhumabhāvo cettha saddanimittanti adhippetanti.
And here, the coarse and subtle nature is intended as the sound sign.
Và ở đây, trạng thái thô và vi tế được xem là tướng âm thanh.
Tassāti yathāvuttena vidhinā paṭipajjantassa yogino.
‘Tassā’ means of that yogī who practices according to the method described.
Của vị ấy (Tassā) là của hành giả đang thực hành theo phương pháp đã nói.
Te saddāti ye sabboḷārikato pabhuti āvajjantassa anukkamena sukhumasukhumā saddā āvajjitā, te.
‘Te saddā’ means those sounds, subtle and subtle, that were attended to by the yogī attending in gradual succession, beginning from the coarsest of all.
Những âm thanh đó (Te saddā) là những âm thanh vi tế dần dần đã được tác ý từ âm thanh thô nhất trở đi, khi hành giả tác ý.
Pākatikacittassāpīti pādakajjhānasamāpajjanato pubbe pavattacittassāpi.
‘Pākatikacittassāpi’ means even for the mind that occurred before entering the foundation jhāna.
Ngay cả đối với tâm bình thường (Pākatikacittassāpī) là ngay cả đối với tâm phát sinh trước khi nhập thiền nền.
Parikammasamādhicittassāti dibbasotadhātuyā uppādanatthaṃ pādakajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhitassa saddaṃ ārabbha parikammakaraṇavasena pavattakkhaṇikasamādhicittassa.
‘Parikammasamādhicittassā’ means for the instantaneous samādhi-mind that arises by way of preliminary work, taking sound as its object, after having entered the foundation jhāna to produce the divine ear-element and then emerged.
Của tâm định chuẩn bị (Parikammasamādhicittassā) là của tâm định sát na phát sinh trong quá trình chuẩn bị, sau khi nhập thiền nền để phát sinh Thiên nhĩ giới và xuất thiền, rồi tác ý đến âm thanh.
Pubbepi ñāṇena parimadditattā ativiya pākaṭā hontīti sambandho.
And the connection is that because they were thoroughly explored by knowledge even before, they become extremely clear.
Mối liên hệ là, vì đã được trí tuệ trau dồi từ trước, chúng trở nên vô cùng rõ ràng.
Tesu saddesūti ye parikammassa visayadassanatthaṃ bahū saddā vuttā, tesu saddesu.
‘Tesu saddesū’ means among those many sounds that were mentioned for showing the object of the preliminary work.
Trong những âm thanh đó (Tesu saddesū) là trong những âm thanh đa dạng đã được nói ra để chỉ ra đối tượng của sự chuẩn bị.
Aññataranti yatthassa parikammakaraṇavasena abhiṇhaṃ manasikāro pavatto, taṃ ekaṃ saddaṃ.
‘Aññataraṃ’ means one of those sounds, where his constant mental attention by way of preliminary work was directed.
Một âm thanh nào đó (Aññataraṃ) là một âm thanh mà hành giả thường xuyên tác ý đến trong quá trình chuẩn bị.
Tato paranti tato appanuppattito paraṃ.
‘Tato paraṃ’ means after that, after the arising of absorption.
Sau đó (Tato paraṃ) là sau khi sự an chỉ (appanā) phát sinh.
Tasmiṃ soteti tasmiṃ ñāṇasote.
‘Tasmiṃ sote’ means in that stream of knowledge.
Trong nhĩ giới đó (Tasmiṃ sote) là trong nhĩ giới trí tuệ đó.
Patito hotīti dibbasotadhātu antogadhā hoti appanācittassa uppattito pabhuti dibbasotañāṇalābhī nāma hoti, na dānissa tadatthaṃ bhāvanābhiyogo icchitabboti attho.
‘Patito hotī’ means the divine ear-element becomes included; from the arising of the absorption-mind, one becomes a recipient of divine ear-knowledge; it means that no further cultivation effort is desired for that purpose.
Đã rơi vào (Patito hotīti) nghĩa là Thiên nhĩ giới đã được bao hàm; từ khi tâm an chỉ phát sinh, hành giả được gọi là người đã đạt được Thiên nhĩ trí, và bây giờ không cần thiết phải tiếp tục tu tập cho mục đích đó nữa. Đó là ý nghĩa.
Tanti dibbasotadhātuṃ.
‘Taṃ’ means that divine ear-element.
Nó (Taṃ) là Thiên nhĩ giới.
Thāmajātanti jātathāmaṃ daḷhabhāvappattaṃ.
‘Thāmajātaṃ’ means having developed strength, having attained firmness.
Đã có sức mạnh (Thāmajātaṃ) là đã đạt được sức mạnh, đã trở nên vững chắc.
Vaḍḍhetabbaṃ pādakajjhānārammaṇaṃ.
The object of the foundation jhāna should be expanded.
Cần phải phát triển (Vaḍḍhetabbaṃ) là đối tượng của thiền nền.
Kinti kittakanti āha ‘‘etthantare saddaṃ suṇāmīti ekaṅgulamattaṃ paricchinditvā’’ti.
How and to what extent? He said: “by defining it as an angula (finger-breadth) and thinking ‘I will hear sound within this space’.”
Làm thế nào và bao nhiêu? Ngài nói “bằng cách giới hạn một khoảng một ngón tay và nghe âm thanh trong đó” (etthantare saddaṃ suṇāmīti ekaṅgulamattaṃ paricchinditvā).
Pādakajjhānassa hi ārammaṇabhūtaṃ kasiṇanimittaṃ ‘‘ettakaṃ ṭhānaṃ pharatū’’ti manasi karitvā pādakajjhānaṃ samāpajjantassa kasiṇanimittaṃ tattakaṃ ṭhānaṃ pharitvā tiṭṭhati.
Indeed, when one meditates on the foundation jhāna, having mentally determined that the kasiṇa-sign, which is the object of the foundation jhāna, should pervade "this much space," the kasiṇa-sign pervades that much space and remains there.
Thật vậy, khi hành giả tác ý đến tướng kasiṇa, đối tượng của thiền nền, với ý nghĩ “hãy lan tỏa đến khoảng này”, tướng kasiṇa sẽ lan tỏa đến khoảng đó và tồn tại.
So samāpattito vuṭṭhāya tattha gate sadde āvajjati, subhāvitabhāvanattā tattha aññataraṃ saddaṃ ārabbha uppannāvajjanānantaraṃ cattāri, pañca vā javanāni uppajjanti.
Emerging from that attainment, he attends to the sounds located within that space; due to the well-cultivated development, immediately after the attention arises with respect to one of those sounds, four or five javana-moments arise.
Vị ấy xuất khỏi thiền định và tác ý đến những âm thanh trong khoảng đó; do thiền định đã được tu tập tốt, ngay sau khi tác ý phát sinh đối với một âm thanh nào đó trong đó, bốn hoặc năm sát na tâm (javana) sẽ phát sinh.
Tesu pacchimaṃ iddhicittaṃ, itarassa punapi pādakajjhānaṃ samāpajjitabbameva.
Among these, the last one is the iddhi-mind; for others, the foundation jhāna must be re-entered.
Trong số đó, sát na tâm cuối cùng là tâm thần thông (iddhicittaṃ), còn đối với người khác thì cần phải nhập thiền nền lại.
Tato eva hi pādakajjhānārammaṇena phuṭṭhokāsabbhantaragatepi sadde suṇātiyevāti sāsaṅkaṃ vadati.
For indeed, it is from that jhāna that one hears sounds even within the space permeated by the object of the foundation jhāna, he states with some uncertainty.
Chính từ đó, vị ấy nghe được âm thanh trong khoảng không gian được đối tượng thiền nền bao phủ, nên Ngài nói một cách dè dặt.
Ekaṅguladvaṅgulādiggahaṇañcettha sukhumasaddāpekkhāya kataṃ.
And here, the grasping of one angula, two angulas, and so forth, is made with reference to subtle sounds.
Việc thâu nhận một ngón tay, hai ngón tay (ekaṅguladvaṅgulā) v.v. ở đây được thực hiện với sự chú ý đến âm thanh vi tế.
401. Pariyātīti sarāgādivibhāgena paricchijja jānāti.
‘Pariyāti’ means he knows by distinguishing them by divisions such as with lust and so forth.
401. Pariyāti nghĩa là phân biệt và biết rõ theo các loại như có tham ái, v.v.
Tenāha ‘‘paricchindatīti attho’’ti.
Therefore, he said: “the meaning is he distinguishes.”
Vì thế Ngài nói “nghĩa là phân biệt” (paricchindatīti attho).
Yesañhi dhātūnaṃ gati attho, buddhipi tesaṃ attho.
For those dhātus whose meaning is 'going', 'buddhi' (knowing) is also their meaning.
Thật vậy, đối với những căn bản từ (dhātu) có nghĩa là “đi”, thì “biết” cũng là một ý nghĩa của chúng.
‘‘Parasattāna’’nti ettha para-saddo aññatthoti āha ‘‘attānaṃ ṭhapetvā sesasattāna’’nti, yathā hi yo paro na hoti, so attā.
In parasattānaṃ (other beings), the word para (other) has a different meaning, so it is said, excluding oneself, the other beings. For just as one who is not another is oneself,
Trong từ ‘‘parasattāna’’ (các chúng sinh khác), từ para có nghĩa là ‘khác’, vì vậy nó nói ‘‘là các chúng sinh còn lại, trừ chính mình ra’’, giống như người không phải là người khác thì là chính mình.
Yo attā na hoti, so paroti.
so too, one who is not oneself is another.
Người nào không phải là chính mình, thì là người khác.
Sattānanti cettha rūpādīsu sattāti sattā.
Here, concerning beings (sattānaṃ), they are called beings (sattā) because they cling to rūpa and so on.
Và ở đây, sattāna (các chúng sinh) là những kẻ bám víu vào các sắc pháp (rūpa) và các pháp khác, nên được gọi là satta.
Tassā pana paññattiyā saviññāṇakasantāne niruḷhattā nicchandarāgāpi sattātveva vuccanti, bhūtapubbagatiyā vā.
However, because that designation (being) is established in the sentient continuum, even those free from desire-passion are called "beings," or by way of past condition.
Tuy nhiên, do sự chế định đó (satta) đã ăn sâu vào dòng tương tục có thức (saviññāṇaka-santāna), nên ngay cả những người không còn dục ái (chanda-rāga) cũng được gọi là satta, hoặc theo nghĩa quá khứ (bhūtapubbagatiyā).
‘‘Pu’’nti narakaṃ, tattha galanti papatantīti puggalā, pāpakārino.
Pu means hell; those who fall or plunge into it are persons (puggalā), meaning evildoers.
‘‘Pu’’ là địa ngục (naraka); những kẻ sa đọa, rơi vào đó được gọi là puggalā (chúng sinh), tức những kẻ làm ác.
Itarepi saṃsāre saṃsārino taṃsabhāvānātivattanato puggalātveva vuccanti.
Others, too, who wander in saṃsāra are called persons because they do not deviate from that nature (of falling into hell).
Những người khác cũng được gọi là puggalā vì họ là những kẻ luân hồi (saṃsārino) trong vòng luân hồi (saṃsāra), không vượt thoát khỏi bản chất đó.
Taṃtaṃsattanikāyassa vā tattha tattha upapattiyā pūraṇato, aniccatāvasena galanato ca puggalāti neruttā.
Or, etymologists say they are persons (puggalā) because they fill up the respective groups of beings by being born here and there, and because they waste away by way of impermanence.
Hoặc, các nhà ngữ pháp (neruttā) gọi họ là puggalā vì họ làm đầy (pūraṇato) các nhóm chúng sinh (sattanikāya) khác nhau với sự tái sinh ở đó, và vì họ rơi rụng (galanato) theo bản chất vô thường (aniccatā).
Etañhīti ettha hi-saddo hetuattho.
Here, in etañhi (this indeed), the word hi (indeed) has the meaning of a cause.
Trong từ etañhi (thật vậy, điều này), từ hi có nghĩa là ‘lý do’.
Yasmā ‘‘etaṃ cetopariyañāṇaṃ dibbacakkhuñāṇavasena ijjhatī’’ti taṃ dibbacakkhuñāṇaṃ, etassa cetopariyañāṇassa uppādane parikammaṃ, tasmā tena cetopariyañāṇaṃ uppādetukāmena adhigatadibbacakkhuñāṇena bhikkhunāti evaṃ yojanā kātabbā.
Since this knowledge of discerning others' minds comes to fruition by means of the divine eye knowledge, that divine eye knowledge is preparatory work (parikammaṃ) for the arising of this knowledge of discerning others' minds; therefore, the phrase should be construed as: "by that bhikkhu who wishes to produce the knowledge of discerning others' minds and has acquired the divine eye knowledge."
Vì ‘‘tuệ tâm thông này (cetopariyañāṇa) được thành tựu nhờ thiên nhãn thông (dibbacakkhuñāṇa)’’, nên thiên nhãn thông đó ( taṃ) là sự chuẩn bị (parikamma) cho sự phát sinh của tuệ tâm thông này ( etassa). Do đó, cần phải kết nối câu như sau: ‘‘Tỳ-kheo đã đạt được thiên nhãn thông, người muốn phát sinh tuệ tâm thông đó’’.
Hadayarūpanti na hadayavatthu, atha kho hadayamaṃsapesi.
Heart-form (hadayarūpaṃ) is not the heart-base (hadayavatthu), but rather the heart muscle tissue.
Hadayarūpa (sắc tim) không phải là hadayavatthu (nền tảng tim), mà là khối thịt tim (hadayamaṃsapesi).
Yaṃ bahi kamalamakuḷasaṇṭhānaṃ, anto kosātakīphalasadisanti vuccati, tañhi nissāya dāni vuccamānaṃ lohitaṃ tiṭṭhati.
It is said to be shaped like a lotus bud externally and like a bitter gourd fruit internally; blood, as it is now being discussed, resides depending on it.
Nó được nói là có hình dạng búp sen ở bên ngoài và giống quả mướp đắng (kosātakī) ở bên trong; chính dựa vào nó mà máu đang được nói đến tồn tại.
Hadayavatthu pana imaṃ lohitaṃ nissāya pavattatīti.
The heart-base, however, functions depending on this blood.
Còn hadayavatthu thì dựa vào máu này mà vận hành.
Kathaṃ pana dibbacakkhunā lohitassa vaṇṇadassanena arūpaṃ cittaṃ pariyesatīti āha ‘‘yadā hī’’tiādi.
How then does one seek the non-material mind by seeing the color of blood with the divine eye? To explain this, he says, yadā hi (when indeed), etc.
Vậy làm thế nào mà với thiên nhãn, người ta có thể tìm kiếm tâm vô sắc (arūpa citta) bằng cách nhìn thấy màu sắc của máu? Để trả lời điều đó, văn bản nói: ‘‘yadā hi’’ (khi nào thì) v.v.
Kathaṃ pana somanassasahagatādicittavuttiyā kammajassa lohitassa vividhavaṇṇabhāvāpattīti?
How, then, do various colors of karma-born blood arise due to mental states accompanied by joy and so forth?
Vậy làm thế nào mà sự vận hành của tâm với hỷ (somanassasahagatā) v.v. lại khiến máu do nghiệp (kammaja lohita) sinh ra có nhiều màu sắc khác nhau?
Ko vā evamāha ‘‘kammajameva taṃ lohita’’nti catusantatirūpassāpi tattha labbhamānattā.
Who says that it is only karma-born blood, since rūpa from all four continuums is found there?
Ai nói rằng ‘‘máu đó chỉ do nghiệp sinh ra’’? Vì ở đó cũng có thể tìm thấy sắc pháp từ bốn dòng tương tục (catusantatirūpassāpi).
Tenevāha ‘‘idaṃ rūpaṃ somanassindriyasamuṭṭhāna’’ntiādi.
That is why he says, idaṃ rūpaṃ somanassindriyasamuṭṭhānaṃ (this rūpa arises from the faculty of joy), etc.
Vì lẽ đó, văn bản nói: ‘‘sắc này do hỷ căn (somanassindriya) sinh ra’’ v.v.
Evampi yaṃ tattha acittajaṃ, tassa yathāvuttavaṇṇabhedena na bhavitabbanti?
Even so, what is not mind-born there should not have the aforementioned differences in color, should it?
Ngay cả như vậy, sắc pháp không do tâm sinh ra (acittaja) ở đó cũng không thể có sự khác biệt về màu sắc như đã nói sao?
Bhavitabbaṃ, sesatisantatirūpānaṃ tadanuvattanato.
It should, for the other three continuums of rūpa conform to it.
Có thể có, vì các sắc pháp từ ba dòng tương tục còn lại (sesatisantatirūpānaṃ) tuân theo nó.
Yathā hi gamanādīsu cittajarūpāni utukammāhārasamuṭṭhānarūpehi anuvattīyanti, aññathā kāyassa desantaruppattiyeva na siyā, evamidhāpi cittajarūpaṃ sesatisantatirūpāni anuvattamānāni pavattanti.
Just as mind-born rūpas are followed by rūpas born of temperature, kamma, and nutriment in actions like walking—otherwise, the body would not arise in a different place—so too, here, mind-born rūpas arise with the other three continuums of rūpa conforming to them.
Giống như trong việc đi lại, các sắc pháp do tâm sinh ra (cittajarūpāni) được tuân theo bởi các sắc pháp do thời tiết, nghiệp và thức ăn sinh ra (utu-kamma-āhāra-samuṭṭhānarūpehi), nếu không thì thân thể sẽ không thể di chuyển đến nơi khác; tương tự như vậy ở đây, sắc pháp do tâm sinh ra vận hành khi các sắc pháp từ ba dòng tương tục còn lại tuân theo nó.
Pasādakodhavelāsu cakkhussa vaṇṇabhedāpattiyeva ca tadatthassa nidassanaṃ daṭṭhabbaṃ.
The changing colors of the eye during states of serenity and anger should be seen as an illustration of this meaning.
Sự thay đổi màu sắc của mắt trong những lúc hoan hỷ và giận dữ cần được xem là một ví dụ minh họa cho ý nghĩa đó.
Pariyesantenāti paṭhamaṃ tāva anumānato ñāṇaṃ pesetvā gavesantena.
By seeking (pariyesantena): meaning by first sending forth knowledge through inference and then searching.
Pariyesantena (bằng cách tìm kiếm) có nghĩa là bằng cách trước hết phóng tuệ (ñāṇa) theo suy luận (anumāna) rồi tìm kiếm.
Cetopariyañāṇañhi uppādetukāmena yoginā heṭṭhā vuttanayena rūpāvacaracatutthajjhānaṃ aṭṭhaṅgasamannāgataṃ abhinīhārakkhamaṃ katvā dibbacakkhuñāṇassa lābhī samāno ālokaṃ vaḍḍhetvā dibbena cakkhunā parassa hadayamaṃsapesiṃ nissāya pavattamānassa lohitassa vaṇṇadassanena ‘‘idāni imassa cittaṃ somanassasahagata’’nti vā ‘‘domanassasahagata’’nti vā ‘‘upekkhāsahagata’’nti vā nayaggāhavasenapi vavatthapetvā pādakajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya ‘‘imassa cittaṃ jānāmī’’ti parikammaṃ kātabbaṃ.
Indeed, a yogi wishing to develop the knowledge of discerning others' minds, having achieved the fourth rūpa jhāna, equipped with eight factors and capable of projecting (the mind), and having attained the divine eye knowledge, should increase the light and, by observing the color of the blood located in the other person's heart muscle tissue with the divine eye, determine, "Now this person's mind is accompanied by joy," or "accompanied by displeasure," or "accompanied by equanimity," by grasping the general mode, then enter the foundational jhāna, emerge, and perform the preparatory work (parikammaṃ), saying, "I know this person's mind."
Vị hành giả muốn phát sinh tuệ tâm thông (cetopariyañāṇa), sau khi đã thành tựu thiên nhãn thông (dibbacakkhuñāṇa) bằng cách làm cho thiền thứ tư sắc giới (rūpāvacaracatutthajjhāna) có tám chi (aṭṭhaṅgasamannāgata) trở nên có khả năng hướng đến (abhinīhārakkhama) theo cách đã nói ở trên, cần tăng cường ánh sáng (ālokaṃ vaḍḍhetvā) và bằng thiên nhãn, quan sát màu sắc của máu đang vận hành dựa vào khối thịt tim (hadayamaṃsapesi) của người khác, rồi xác định tâm của người đó là ‘‘tâm với hỷ’’ (somanassasahagata) hay ‘‘tâm với ưu’’ (domanassasahagata) hay ‘‘tâm với xả’’ (upekkhāsahagata) theo cách nắm bắt phương pháp (nayaggāhavasena), sau đó nhập thiền nền tảng (pādakajjhāna), xuất thiền và thực hiện sự chuẩn bị (parikamma) với ý nghĩ ‘‘Ta biết tâm của người này’’.
Kālasatampi kālasahassampi punappunaṃ pādakajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya tatheva paṭipajjitabbaṃ.
One should repeatedly practice in the same way, entering the foundational jhāna and emerging, a hundred times or a thousand times.
Dù một trăm lần hay một ngàn lần, cũng cần nhập thiền nền tảng rồi xuất thiền và thực hành như vậy lặp đi lặp lại.
Tassevaṃ dibbacakkhunā hadayalohitavaṇṇadassanādividhinā paṭipajjantassa idāni cetopariyañāṇaṃ uppajjissatīti yaṃ tadā pavattatīti vavatthāpitaṃ cittaṃ, taṃ ārammaṇaṃ katvā manodvārāvajjanaṃ uppajjati, tasmiṃ niruddhe cattāri, pañca vā javanāni javanti.
For one practicing in this manner, discerning the color of the heart blood with the divine eye, when the knowledge of discerning others' minds is about to arise, the mind-door advertence arises with that mind which was determined at that time as the object; when that ceases, four or five javanas (impulsive cognitions) flash forth.
Khi vị ấy thực hành theo phương pháp nhìn thấy màu sắc máu tim bằng thiên nhãn v.v., thì vào lúc đó, tuệ tâm thông sẽ phát sinh. Tâm đã được xác định là đang vận hành vào lúc đó được lấy làm đối tượng (ārammaṇaṃ katvā), rồi manodvārāvajjana (tâm khai ý môn) phát sinh; khi tâm đó diệt, bốn hoặc năm tâm javana (tâm tốc hành) vận hành.
Tesaṃ purimāni tīṇi, cattāri vā parikammādisamaññāni kāmāvacarāni, catutthaṃ, pañcamaṃ vā appanācittaṃ rūpāvacaracatutthajjhānikaṃ.
Of these, the first three or four are kāmāvacara (sense-sphere) and are called parikamma (preparatory work), etc.; the fourth or fifth is the appanācitta (absorption mind), which is the fourth rūpāvacara jhāna.
Trong số đó, ba hoặc bốn tâm đầu là các tâm kāmāvacara (dục giới) với tên gọi parikamma (chuẩn bị) v.v., và tâm thứ tư hoặc thứ năm là appanācitta (tâm an định) thuộc thiền thứ tư sắc giới.
Tattha yaṃ antena appanācittena saddhiṃ uppannaṃ ñāṇaṃ, idaṃ cetopariyañāṇaṃ.
Therein, the knowledge that arises with the final appanācitta is knowledge of discerning others' minds (cetopariyañāṇaṃ).
Ở đây, tuệ (ñāṇa) phát sinh cùng với tâm an định cuối cùng đó chính là tuệ tâm thông (cetopariyañāṇa).
Tañhi yatthānena parikammaṃ kataṃ, taṃ parassa cittaṃ paccakkhato paṭivijjhantaṃ vibhāventameva hutvā pavattati rūpaṃ viya ca dibbacakkhuñāṇaṃ, saddaṃ viya ca dibbasotañāṇaṃ.
That knowledge, concerning the mind of the other person for which preparatory work was performed, functions as if directly penetrating and illuminating it, just as the divine eye knowledge perceives visible form, and the divine ear knowledge perceives sound.
Quả thật, tuệ đó vận hành như thể trực tiếp thấu hiểu và làm rõ tâm của người khác, nơi mà vị ấy đã thực hiện sự chuẩn bị, giống như thiên nhãn thông (dibbacakkhuñāṇa) đối với sắc pháp (rūpa) và thiên nhĩ thông (dibbasotañāṇa) đối với âm thanh (sadda).
Tato paraṃ pana kāmāvacaracittehi sarāgādivavatthāpanaṃ hoti nīlādivavatthāpanaṃ viya.
Thereafter, the determination of minds being with or without lust, etc., occurs with kāmāvacara minds, just like the determination of blue and other colors.
Sau đó, sự xác định tâm có tham (sarāga) v.v. được thực hiện bằng các tâm dục giới, giống như sự xác định màu xanh (nīla) v.v.
Evamadhigatassa pana cetopariyañāṇassa thāmagamanavidhānampi adhigamanavidhānasadisamevāti taṃ dassetuṃ ‘‘tasmā tena…pe… thāmagataṃ kātabba’’nti vuttaṃ.
The method for bringing the acquired knowledge of discerning others' minds to full strength is similar to the method of acquisition; to show this, it is said, tasmā tena…pe… thāmagataṃ kātabbaṃ (therefore, by that… etc… it should be brought to full strength).
Và phương pháp để tuệ tâm thông đã đạt được như vậy trở nên vững mạnh (thāmagamanavidhāna) cũng tương tự như phương pháp đạt được nó (adhigamanavidhāna). Để chỉ ra điều đó, văn bản nói: ‘‘tasmā tena…pe… thāmagataṃ kātabba’’ (do đó, người ấy… cần làm cho nó trở nên vững mạnh).
Evaṃ thāmagate hītiādi thāmagatānisaṃsadassanaṃ.
Thus, when it has reached full strength, etc., is a demonstration of the benefits of reaching full strength.
Evaṃ thāmagate hi (quả thật, khi đã vững mạnh như vậy) v.v. là sự trình bày về lợi ích của việc vững mạnh.
Sabbampi kāmāvacaracittanti catupaṇṇāsavidhampi kāmāvacaracittaṃ.
All kāmāvacara minds means all fifty-four kinds of kāmāvacara minds.
Sabbampi kāmāvacaracittaṃ (tất cả các tâm dục giới) là tất cả năm mươi bốn loại tâm dục giới.
‘‘Sabbampī’’ti padaṃ ‘‘rūpāvacarārūpāvacaracitta’’nti etthāpi ānetvā sambandhitabbaṃ.
The word sabbampi (all) should also be brought into connection with rūpāvacarārūpāvacaracittaṃ (fine-material and immaterial realm minds).
Từ ‘‘sabbampi’’ (tất cả) cũng cần được đưa vào và kết nối với ‘‘rūpāvacarārūpāvacaracitta’’ (tâm sắc giới và vô sắc giới).
Tena pañcadasavidhampi rūpāvacaracittaṃ, dvādasavidhampi arūpāvacaracittanti vuttaṃ hoti.
This means all fifteen kinds of rūpāvacara minds and all twelve kinds of arūpāvacara minds.
Như vậy, có nghĩa là tất cả mười lăm loại tâm sắc giới và tất cả mười hai loại tâm vô sắc giới.
Pajānātīti sarāgādipakārehi jānāti, paccakkhato paṭivijjhatīti adhippāyo.
Discerns (pajānāti): means knows in terms of being with or without lust, etc.; the intention is that it directly penetrates and knows.
Pajānāti (biết rõ) có nghĩa là biết theo các loại như có tham (sarāga) v.v., ý muốn nói là trực tiếp thấu hiểu.
Puthujjanavasenāyaṃ abhiññākathāti lokuttaraṃ cittaṃ idha anuddhaṭaṃ.
This discourse on supernormal knowledge is given from the perspective of an ordinary person (puthujjana), so the supramundane mind is not brought up here.
Lời giải thích về abhiññā (thắng trí) này là theo quan điểm của phàm phu (puthujjana), nên tâm siêu thế (lokuttara citta) không được đề cập ở đây.
Tampi hi uparimo, sadiso vā ariyo heṭṭhimassa, sadisassa ca cittampi pajānāti eva.
For a superior or equal Arahant also discerns the mind of an inferior or equal person.
Thật vậy, một bậc A-la-hán (ariya) ở cấp cao hơn hoặc ngang bằng cũng biết tâm của người ở cấp thấp hơn hoặc ngang bằng.
Tenāha ‘‘anuttaraṃ vā citta’’ntiādi.
Therefore, he says, anuttaraṃ vā cittaṃ (or the unsurpassed mind), etc.
Vì vậy, văn bản nói: ‘‘anuttaraṃ vā citta’’ (hoặc tâm vô thượng) v.v.
Saṅkamantoti ñāṇena upasaṅkamanto.
Transitioning (saṅkamanto) means approaching with knowledge.
Saṅkamanto (di chuyển) có nghĩa là tiếp cận bằng tuệ (ñāṇa).
Ekaccañhi cittaṃ ñatvā parikammena vinā tadaññaṃ cittaṃ jānanto ‘‘cittā cittaṃ saṅkamanto’’ti vutto.
One who, having known a certain mind, knows another mind without preparatory work (parikammaṃ), is said to be cittā cittaṃ saṅkamanto (transitioning from one mind to another mind).
Người biết một tâm rồi biết một tâm khác mà không cần sự chuẩn bị (parikamma) được gọi là ‘‘di chuyển từ tâm này sang tâm khác’’ (cittā cittaṃ saṅkamanto).
Tenāha ‘‘vināpi hadayarūpadassanenā’’ti.
Therefore, he says, vināpi hadayarūpadassanena (even without seeing the heart-form).
Vì vậy, văn bản nói: ‘‘vināpi hadayarūpadassanenā’’ (ngay cả không cần nhìn thấy sắc tim).
Hadayarūpadassanādividhānaṃ hi ādikammikavasena vuttaṃ.
Indeed, the method of seeing the heart-form and so on was stated for a beginner (ādikammika).
Thật vậy, phương pháp nhìn thấy sắc tim v.v. được nói đến là dành cho người mới bắt đầu (ādikammika).
Tenāha ‘‘vuttampi ceta’’ntiādi.
Therefore, he says, vuttampi cetaṃ (and this is also said), etc.
Vì vậy, văn bản nói: ‘‘vuttampi ceta’’ (điều này cũng đã được nói) v.v.
Yattha katthacīti pañcavokārabhave, catuvokārabhavepi vā.
Wherever (yattha katthaci): means in the five-constituent realm or in the four-constituent realm.
Yattha katthaci (ở bất cứ đâu) có nghĩa là ở cõi ngũ uẩn (pañcavokārabhava) hoặc ở cõi tứ uẩn (catuvokārabhava).
Na kato abhiññānuyogasaṅkhāto abhiniveso etenāti akatābhiniveso, tassa, ādikammikassāti attho.
Akatābhiniveso means one by whom the application, termed the practice of supernormal knowledge, has not been done; this refers to the beginner (ādikammika).
Akatābhiniveso (không có sự chuyên tâm) có nghĩa là người đó chưa thực hiện sự chuyên tâm được gọi là thực hành thắng trí (abhiññānuyoga); đó là ý nghĩa của người mới bắt đầu.
Ayaṃ kathāti ‘‘ālokaṃ vaḍḍhetvā’’tiādinā vuttaparikammakathā.
This discourse (ayaṃ kathā) is the discourse on preparatory work stated with phrases like "increasing the light" and so on.
Ayaṃ kathā (lời giải thích này) là lời giải thích về sự chuẩn bị đã nói đến bằng ‘‘tăng cường ánh sáng’’ (ālokaṃ vaḍḍhetvā) v.v.
Avasesanti vuttāvasesaṃ.
The remaining (avasesaṃ) refers to what remains unstated.
Avasesa (phần còn lại) là phần còn lại của những gì đã nói.
Evaṃ avibhāgena vuttaṃ vibhāgato dassetuṃ ‘‘catubhūmakaṃ kusalābyākataṃ cittaṃ vītarāga’’nti āha.
To show what was generally stated, in detail, he says, catubhūmakaṃ kusalābyākataṃ cittaṃ vītarāga (the four-level wholesome and indeterminate minds are free from lust).
Để trình bày chi tiết những gì đã được nói một cách tổng quát như vậy, văn bản nói: ‘‘catubhūmakaṃ kusalābyākataṃ cittaṃ vītarāga’’ (tâm thiện và vô ký thuộc bốn cõi là vô tham).
Tañhi yonisomanasikārappaccayataṃhetukatāhi rāgena sampayogāsaṅkābhāvato ‘‘vītarāga’’nti vattabbataṃ labhati.
Indeed, that mind gains the appellation "free from lust" due to its conditionality on appropriate attention (yonisomanasikāra) and its root causes, and the absence of any suspicion of connection with lust.
Thật vậy, tâm đó đạt được danh xưng ‘‘vītarāga’’ (vô tham) vì không có sự nghi ngờ về sự tương ưng với tham (rāga) do các yếu tố là sự tác ý đúng đắn (yonisomanasikāra) và có nhân (hetuka).
Sesākusalacittānaṃ rāgena sampayogābhāvato nattheva sarāgatā, taṃnimittakatāya pana siyā taṃsahitatālesoti nattheva vītarāgatāpīti dukavinimuttatāva yuttāti vuttaṃ ‘‘imasmiṃ duke saṅgahaṃ na gacchantī’’ti.
For the remaining unwholesome minds, there is no state of being with lust due to the absence of connection with lust, but there might be a slight presence of being accompanied by it due to being caused by it; therefore, there is also no state of being free from lust, so it is appropriate that they are simply excluded from the pair. Therefore, it is stated, imasmiṃ duke saṅgahaṃ na gacchantī (they do not fall into this pair).
Đối với các tâm bất thiện còn lại, do không có sự tương ưng với tham, nên chúng không có tính có tham (sarāgatā); tuy nhiên, do chúng được tạo ra bởi tham, nên có thể có một chút tính có tham, và do đó cũng không có tính vô tham (vītarāgatā). Vì vậy, việc chúng thoát khỏi cặp đối lập này là hợp lý, và văn bản nói: ‘‘imasmiṃ duke saṅgahaṃ na gacchantī’’ (chúng không được bao gồm trong cặp đối lập này).
Yadi evaṃ padesikaṃ cetopariyañāṇaṃ āpajjatīti?
If so, does the knowledge of discerning others' minds arise partially?
Nếu vậy, tuệ tâm thông (cetopariyañāṇa) có phải là cục bộ (padesika) không?
Nāpajjati, dukantarapariyāpannattā tesaṃ.
No, it does not arise partially, because those (minds) fall into another pair.
Không phải là cục bộ, vì chúng thuộc về một cặp đối lập khác.
Ye pana ‘‘paṭipakkhabhāve asatipi sampayogābhāvo evettha pamāṇaṃ ekaccaabyākatānaṃ viyā’’ti sesākusalacittānampi vītarāgataṃ paṭijānanti, te sandhāyāha ‘‘keci pana therā tānipi saṅgaṇhantī’’ti.
But as for those teachers who assert the absence of craving in other unwholesome consciousnesses, saying, "Even though there is no opposing factor, the absence of conjunction is the measure here, like in some indeterminate states," it is with reference to them that it is said, " some elders include those as well."
Nhưng những vị nào cho rằng: “Dù không có đối nghịch, sự không tương ưng chính là tiêu chuẩn ở đây, giống như một số tâm vô ký”, và chấp nhận trạng thái ly tham (vītarāgata) ngay cả trong các tâm bất thiện còn lại, thì lời dạy “Tuy nhiên, một số trưởng lão cũng bao gồm cả những tâm ấy” là để nói về những vị ấy.
Sadosadukepi imināva nayena attho veditabbo.
The meaning concerning the dukkha associated with hatred should also be understood in the same way.
Trong trường hợp tâm có sân (sadosa) và khổ (dukkha) cũng phải hiểu theo cách tương tự.
Pāṭipuggalikanayenāti āveṇikanayena, tadaññākusalacittesu viya lobhadosehi amissitassa mohasseva sabbhāvatoti attho.
By way of individual analysis means by a distinct method; that is, due to the existence of delusion alone, unmixed with greed and hatred, as in other unwholesome types of consciousness.
Theo phương pháp cá nhân (pāṭipuggalikanayena) có nghĩa là theo phương pháp đặc thù, tức là chỉ có si (moha) không lẫn với tham (lobha) và sân (dosa) tồn tại, như trong các tâm bất thiện khác.
Akusalamūlasaṅkhātesu saha mohenevāti samohaṃ paṭhamanaye, dutiyanaye pana saheva mohenāti samohanti evaṃ uttarapurimapadāvadhāraṇato dvīsu nayesu bhedo veditabbo.
In the first method, samohaṃ (with delusion) means "together with delusion" as enumerated among the roots of unwholesome states; in the second method, however, the distinction should be understood from the emphasis on the latter and former terms, as samoha means "together with delusion."
Trong cách giải thích thứ nhất, samohaṃ có nghĩa là “cùng với si” trong các căn bất thiện; còn trong cách giải thích thứ hai, samoha có nghĩa là “chỉ cùng với si”. Sự khác biệt giữa hai cách giải thích này phải được hiểu là do sự nhấn mạnh vào từ đứng trước hoặc sau.
Attanā sampayuttaṃ thinamiddhaṃ anuvattanavasena gataṃ pavattaṃ thinamiddhānugataṃ pañcavidhaṃ sasaṅkhārikākusalacittaṃ saṃkhittaṃ, ārammaṇe saṅkocanavasena pavattanato.
Associated with sloth and torpor refers to the five types of saṅkhārika unwholesome consciousness that have arisen and continued by following sloth and torpor associated with itself, which is contracted as it proceeds by way of contracting the object.
Năm loại tâm bất thiện có tác ý (sasaṅkhārikākusalacitta) mà sự hôn trầm và thụy miên (thinamiddha) tương ưng với nó đã đi theo (thinamiddhānugataṃ), tức là đã phát sinh theo, được gọi là thu hẹp (saṃkhittaṃ), vì chúng phát sinh theo cách thu hẹp đối tượng.
Vuttanayena uddhaccānugataṃ veditabbaṃ, taṃ pana uddhaccasahagataṃ cittaṃ, yattha vā uddhaccaṃ paccayavisesena thāmajātaṃ hutvā pavattati.
Associated with restlessness should be understood in the manner stated; this is the consciousness accompanied by restlessness, or where restlessness arises with a special cause, becoming powerful.
Tâm phóng dật (uddhaccānugataṃ) phải được hiểu theo cách đã nói, đó là tâm tương ưng với phóng dật, hoặc tâm mà phóng dật phát sinh một cách mạnh mẽ do một nhân duyên đặc biệt.
Kilesavikkhambhanasamatthatāya, vipulaphalatāya, dīghasantānatāya ca mahantabhāvaṃ gataṃ, mahantehi vā uḷāracchandavīriyacittapaññehi gataṃ paṭipannanti mahaggataṃ.
It is greatly developed (mahaggata) because it has attained greatness through its ability to suppress defilements, its extensive results, and its long continuity, or because it has been reached and practiced by great beings with noble aspiration, energy, consciousness, and wisdom.
Trở nên vĩ đại do có khả năng trấn áp phiền não, do có quả báo rộng lớn, và do có dòng chảy liên tục kéo dài; hoặc được đạt đến bởi những bậc vĩ đại có ý chí, tinh tấn, tâm và tuệ cao thượng, được gọi là siêu thế (mahaggataṃ).
Avasesanti parittaappamāṇaṃ.
Remaining refers to the limited and immeasurable.
Còn lại (avasesa) là những tâm nhỏ nhặt (paritta) và tâm vô lượng (appamāṇa).
Attānaṃ uttarituṃ samatthehi saha uttarehīti sauttaraṃ.
With superior states (sauttara) means together with those mental states capable of surpassing oneself.
Có ưu việt (sauttaraṃ) là cùng với những tâm ưu việt có khả năng vượt qua chính nó.
Uttiṇṇanti uttaraṃ, loke apariyāpannabhāvena lokato uttaranti lokuttaraṃ.
Transcendent (lokuttara) means having transcended, being superior, as it transcends the world by not being comprised within the world.
Đã vượt qua (uttiṇṇa) là ưu việt (uttara), vượt thoát khỏi thế gian (loka) do không bị bao hàm trong thế gian, nên gọi là siêu thế (lokuttaraṃ).
Tato eva natthi etassa uttaranti anuttaraṃ.
Precisely for that reason, there is nothing superior to it, hence it is unsurpassed (anuttara).
Do đó, không có gì vượt trội hơn tâm này, nên gọi là vô thượng (anuttaraṃ).
Upanijjhānalakkhaṇappattena samādhinā sammadeva āhitanti samāhitaṃ.
Established in concentration (samāhita) means properly established by concentration, which has attained the characteristic of close contemplation.
Được thiết lập một cách đúng đắn nhờ định (samādhi) đạt đến đặc tính quán sát, gọi là định tĩnh (samāhitaṃ).
Tadaṅgavimuttippattaṃ kāmāvacarakusalacittaṃ.
Attained temporary release (tadaṅgavimuttippattaṃ) refers to kāmāvacara wholesome consciousness.
Tâm thiện dục giới đã đạt được giải thoát tương ứng (tadaṅgavimuttippattaṃ).
Vikkhambhanavimuttippattaṃ mahaggatacittaṃ.
Attained release by suppression (vikkhambhanavimuttippattaṃ) refers to mahaggata consciousness.
Tâm siêu thế đã đạt được giải thoát bằng cách trấn áp (vikkhambhanavimuttippattaṃ).
Samucchedavimuttippattaṃ maggacittaṃ.
Attained release by cutting off (samucchedavimuttippattaṃ) refers to path consciousness.
Tâm Đạo đã đạt được giải thoát bằng cách đoạn trừ (samucchedavimuttippattaṃ).
Paṭippassaddhivimuttippattaṃ phalacittaṃ.
Attained release by tranquillization (paṭippassaddhivimuttippattaṃ) refers to fruition consciousness.
Tâm Quả đã đạt được giải thoát bằng cách an tịnh (paṭippassaddhivimuttippattaṃ).
Nissaraṇavimuttippattampi tadubhayameva.
Attained release by escape (nissaraṇavimuttippatta) also refers to both of these.
Cả hai tâm Đạo và Quả đều đã đạt được giải thoát bằng cách xuất ly (nissaraṇavimuttippatta).
Kāmaṃ kānici paccavekkhaṇacittādīni nibbānārammaṇāni honti, nissaraṇavimuttippattāni pana na honti tādisakiccāyogato.
Though some retrospective consciousnesses and others have Nibbāna as their object, they are not those that have attained release by escape, because they are incapable of such a function.
Mặc dù một số tâm như tâm quán xét (paccavekkhaṇacitta) có Niết Bàn làm đối tượng, nhưng chúng không đạt được giải thoát bằng cách xuất ly, vì không phù hợp với chức năng như vậy.
Pāḷiyaṃ āgatasarāgādibhedavasena ceva tesaṃ antarabhedavasena ca sabbappakārampi.
All types (sabbappakārampi) means both according to the distinctions of "with craving" (sarāga) and so on, as found in the Pāḷi, and according to their internal distinctions.
Trong kinh tạng (Pāḷiyaṃ), tất cả các loại phân loại như có tham (sarāga) và các loại khác, cũng như các phân loại phụ của chúng, đều được bao gồm (sabbappakārampi).
402. Pubbenivāsaṃ anussarati, tassa vā anussaraṇaṃ pubbenivāsānussati, taṃ nissayādipaccayabhūtaṃ paṭicca uppajjanato ‘‘pubbenivāsānussatimhi yaṃ ñāṇaṃ, tadatthāyā’’ti saṅkhepena vuttamatthaṃ vivaranto pubbenivāsaṃ tāva dassetvā tattha satiñāṇāni dassetuṃ ‘‘pubbenivāso’’tiādimāha.
One recollects past abodes, or the recollection thereof is recollection of past abodes (pubbenivāsānussati). Wishing to elaborate on the briefly stated meaning, "The knowledge in the recollection of past abodes is for that purpose," as it arises dependent on that which is a condition like support, he first shows past abodes and then, to show the mindfulness and knowledge therein, he begins by saying "past abode" and so on.
Vị ấy tùy niệm những kiếp sống quá khứ (pubbenivāsaṃ anussarati), hoặc sự tùy niệm kiếp sống quá khứ của vị ấy là túc mạng tùy niệm (pubbenivāsānussati). Để giải thích ý nghĩa được tóm tắt là “trí tuệ nào trong túc mạng tùy niệm, vì mục đích ấy”, vì nó phát sinh dựa trên túc mạng tùy niệm như một nhân duyên, trước hết, vị ấy đã trình bày túc mạng tùy niệm, sau đó để trình bày chánh niệm và trí tuệ trong đó, vị ấy đã nói “túc mạng (pubbenivāso)” v.v..
Tattha ‘‘pubbe’’ti idaṃ padaṃ ‘‘ekampi jāti’’ntiādivacanato atītabhavavisayaṃ idhādhippetanti āha ‘‘atītajātīsū’’ti nivāsa-saddo kammasādhano, khandhavinimutto ca nivasitadhammo natthīti āha ‘‘nivutthakkhandhā’’ti.
Therein, the word "pubbe" (past) is intended here to refer to past existences, as stated in phrases like "even one birth"; hence, he says "in past births." The word nivāsa is formed by the agent of action, and since there is no dharma that resides apart from the aggregates, he says "dwelt-in aggregates."
Trong đó, từ “pubbe” (trước đây) được hiểu ở đây là chỉ về các kiếp sống quá khứ, theo lời dạy “dù chỉ một kiếp sống”, nên vị ấy nói “trong các kiếp sống quá khứ”. Từ “nivāsa” (kiếp sống) là một từ được tạo thành từ hành động (kammasādhana), và không có pháp nào được cư ngụ mà không phải là uẩn, nên vị ấy nói “các uẩn đã được cư ngụ (nivutthakkhandhā)”.
Nivutthatā cettha sasantāne pavattatā, tathābhūtā ca te anu anu bhūtā jātā pavattā tattha uppajjitvā vigatāva hontīti āha ‘‘nivutthāti ajjhāvutthā anubhūtā attano santāne uppajjitvā niruddhā’’ti.
Here, nivutthatā means having occurred in one's own continuum. And those aggregates, having thus occurred, arisen, and proceeded, only cease after arising in that continuum; hence, he says "dwelt-in means inhabited, experienced, arisen in one's own continuum and ceased."
Ở đây, “đã được cư ngụ” có nghĩa là đã phát sinh trong dòng tương tục của chính mình. Và những uẩn như vậy, đã phát sinh lặp đi lặp lại trong dòng tương tục của chính mình, sau khi phát sinh ở đó, chúng đã diệt đi, nên vị ấy nói “nivutthā (đã được cư ngụ) có nghĩa là đã được trải qua, đã được kinh nghiệm, đã phát sinh trong dòng tương tục của chính mình và đã diệt đi”.
Evaṃ sasantatipariyāpannadhammavasena nivāsa-saddassa atthaṃ vatvā idāni avisesena vattuṃ ‘‘nivutthadhammā vā nivutthā’’ti vatvā taṃ vivarituṃ ‘‘gocaranivāsenā’’tiādi vuttaṃ.
Having thus explained the meaning of the word nivāsa in terms of phenomena included in one's own continuum, he now says "or phenomena that have been dwelled in are nivuttha" in order to speak without specific distinction, and to elaborate on that, he states "by way of range-abode" and so on.
Sau khi giải thích ý nghĩa của từ “nivāsa” theo các pháp thuộc dòng tương tục của chính mình như vậy, bây giờ để nói một cách tổng quát, vị ấy đã nói “nivutthadhammā vā nivutthā” (hoặc các pháp đã được cư ngụ) và để giải thích điều đó, vị ấy đã nói “bằng cách cư ngụ như đối tượng (gocaranivāsenā)” v.v..
Gocarabhūtāpi hi gocarāsevanāya āsevitā ārammaṇakaraṇavasena anubhūtā nivutthā nāma hontīti.
For even phenomena that are objects of experience, when cultivated by the cultivation of objects, or experienced by making them objects, are called "dwelt-in."
Thật vậy, các pháp là đối tượng, khi được thực hành bằng cách thực hành đối tượng, khi được kinh nghiệm bằng cách làm đối tượng, thì được gọi là đã được cư ngụ.
Te pana duvidhā saparaviññāṇagocaratāyāti ubhayepi te dassetuṃ ‘‘attano’’tiādi vuttaṃ.
These, however, are of two kinds, by way of being objects of one's own cognition and objects of others' cognition; thus, to show both of these, it is said "of oneself" and so on.
Và để trình bày cả hai loại đó, là đối tượng của thức của chính mình và của người khác, vị ấy đã nói “của chính mình (attano)” v.v..
Tattha ‘‘attano viññāṇena viññātā’’ti vatvā ‘‘paricchinnā’’ti vacanaṃ ye te gocaranivāsena nivutthadhammā, te na kevalaṃ viññāṇena viññāṇamattā, atha kho yathā pubbe jātināmagottavaṇṇaliṅgāhārādivisesehi paricchedakārikāya paññāya paricchijja gahitā, tathevetaṃ ñāṇaṃ paricchijja gaṇhātīti imassa atthassa dīpanatthaṃ vuttaṃ.
Therein, having said "known by one's own consciousness," the phrase "delimited" is stated to illustrate the meaning that those phenomena that have been dwelled in by way of the range-abode are not merely known by consciousness, but rather, just as they were previously grasped by discriminative wisdom, which makes distinctions based on specific details like birth, name, clan, complexion, gender, and food, so too this knowledge grasps them by making distinctions.
Trong đó, sau khi nói “được thức của chính mình nhận biết”, từ “được phân biệt” được nói ra để làm sáng tỏ ý nghĩa rằng: những pháp đã được cư ngụ như đối tượng, không chỉ đơn thuần là được thức nhận biết, mà còn được trí tuệ phân biệt và nắm giữ một cách rõ ràng, giống như trước đây chúng đã được phân biệt và nắm giữ bằng trí tuệ phân biệt theo các đặc điểm như chủng loại, tên gọi, dòng họ, màu sắc, giới tính, thức ăn, v.v..
Paraviññāṇaviññātāpi vā nivutthāti sambandho.
Or, phenomena known by others' consciousness are also dwelled in—this is the connection.
Hoặc có mối liên hệ là: những gì được thức của người khác nhận biết cũng là đã được cư ngụ.
Na kevalaṃ attanova viññāṇena, atha kho paresaṃ viññāṇena viññātāpi vāti attho.
Not only by one's own consciousness, but also phenomena known by the consciousness of others are dwelt-in—this is the meaning.
Không chỉ được thức của chính mình nhận biết, mà còn được thức của người khác nhận biết.
Idhāpi ‘‘paricchinnā’’ti padaṃ ānetvā sambandhitabbaṃ ‘‘paresampi vā viññāṇena viññātā paricchinnā’’ti.
Here too, the word "delimited" should be brought in and connected: "or known and delimited by the consciousness of others."
Ở đây cũng phải đưa từ “được phân biệt” vào để liên hệ: “hoặc những gì được thức của người khác nhận biết và được phân biệt”.
Tassa ca gahaṇe payojanaṃ vuttanayeneva vattabbaṃ.
The purpose of grasping that should be stated in the manner already explained.
Và mục đích của việc nắm giữ điều đó phải được nói theo cách đã trình bày.
Te ca kho yasmā abhītāsu eva jātīsu aññehi viññātā paricchinnā, te ca parinibbutāpi honti.
And indeed, since those phenomena are known and delimited by others only in past existences, and those others might also be completely extinguished.
Và những điều đó, vì chúng chỉ được người khác nhận biết và phân biệt trong các kiếp sống quá khứ, và những người ấy cũng đã nhập Niết Bàn.
Ye hi te viññātā, tesaṃ tadā vattamānasantānānusārena tesampi atīte pavatti ñāyatīti sikhāppattaṃ pubbenivāsānussatiñāṇassa visayabhūtaṃ pubbenivāsaṃ dassetuṃ ‘‘chinnavaṭumakānussaraṇādīsū’’ti vuttaṃ.
For the occurrences of those known phenomena in the past are understood in accordance with the present continuums of those who knew them. Thus, to show the past abode, which is the object of the fully developed knowledge of recollecting past abodes, it is said "in the recollection of those whose paths are cut off, and so on."
Để trình bày túc mạng là đối tượng của túc mạng tùy niệm đã đạt đến đỉnh cao, tức là sự tồn tại trong quá khứ của những pháp đã được nhận biết bởi những người ấy được biết theo dòng tương tục hiện tại của họ, vị ấy đã nói “trong sự tùy niệm những bậc đã đoạn trừ vòng luân hồi (chinnavaṭumakānussaraṇādīsu)”.
Chinnavaṭumakā sammāsambuddhā, tesaṃ anussaraṇā chinnavaṭumakānussaraṇaṃ.
Those whose paths are cut off are the Perfect Buddhas (sammāsambuddhā); the recollection of them is the recollection of those whose paths are cut off.
Những bậc đã đoạn trừ vòng luân hồi là các vị Chánh Đẳng Giác (Sammāsambuddha). Sự tùy niệm các vị ấy là sự tùy niệm những bậc đã đoạn trừ vòng luân hồi (chinnavaṭumakānussaraṇaṃ).
Ādi-saddena paccekasambuddhabuddhasāvakānussaraṇāni gayhantīti vadanti.
It is said that by the word "and so on," the recollections of Paccekabuddhas and disciples of the Buddha are included.
Họ nói rằng, bằng từ “v.v. (Ādi)”, bao gồm sự tùy niệm các vị Độc Giác Phật (Paccekasambuddha) và các đệ tử của Phật.
Chinnavaṭumakā pana sabbeva anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbutā.
However, all those whose paths are cut off are completely extinguished in the Nibbāna element without residue.
Nhưng tất cả các bậc đã đoạn trừ vòng luân hồi đều đã nhập Đại Niết Bàn với Niết Bàn giới vô dư y.
Tesaṃ anussaraṇaṃ nāma tesaṃ paṭipattiyā anussaraṇaṃ, sā pana paṭipatti saṅkhepato chaḷārammaṇaggahaṇalakkhaṇāti tāni idha paraviññāṇaviññātaggahaṇena gahitāni, te panete sammāsambuddhānaṃyeva visayā, na aññesanti āha ‘‘te buddhānaṃyeva labbhantī’’ti.
The recollection of them means the recollection of their practice. That practice is, in brief, characterized by the apprehension of the six sense objects. Thus, these are included here by the grasping of what is known by others' cognition, and these are the domain of the Perfect Buddhas alone, not of others. Hence, he says "these are obtainable only by Buddhas."
Sự tùy niệm các vị ấy có nghĩa là tùy niệm về sự thực hành của các vị ấy. Và sự thực hành đó, tóm lại, có đặc tính là nắm giữ sáu đối tượng. Do đó, những điều ấy được bao gồm trong việc nắm giữ những gì được thức của người khác nhận biết. Nhưng những điều này chỉ là đối tượng của các vị Chánh Đẳng Giác, không phải của những người khác, nên vị ấy nói “chỉ có những vị Phật mới có thể đạt được những điều ấy”.
Na hi atīte buddhā bhagavanto evaṃ vipassiṃsu, evaṃ maggaṃ bhāvesuṃ, evaṃ phalanibbānāni sacchākaṃsu, evaṃ veneyye vinesunti ettha sabbadā aññesaṃ ñāṇassa gati atthīti.
For in saying, "In the past, the Blessed Buddhas thus saw Vipassanā, thus developed the path, thus realized fruition and Nibbāna, thus trained the teachable," the knowledge of others has no access in all respects.
Thật vậy, không bao giờ có sự hiểu biết của người khác về việc: “Trong quá khứ, các vị Phật Thế Tôn đã quán sát như thế này, đã tu tập đạo như thế này, đã chứng đắc quả và Niết Bàn như thế này, đã giáo hóa những người đáng được giáo hóa như thế này”.
Yāya satiyā pubbenivāsaṃ anussarati, sā pubbenivāsānussatīti ānetvā sambandhitabbaṃ.
The mindfulness by which one recollects past abodes, that is recollection of past abodes—this connection should be made.
Cần phải liên hệ rằng: chánh niệm nào mà nhờ đó vị ấy tùy niệm các kiếp sống quá khứ, chánh niệm đó là túc mạng tùy niệm.
Anekavidhanti nānābhavayonigativiññāṇaṭṭhitisattāvāsādivasena bahuvidhaṃ.
Of many kinds means of many kinds according to various existences, wombs, destinations, states of consciousness, and dwelling-places of beings.
Nhiều loại (Anekavidhaṃ) là đa dạng theo các loại hữu, chủng loại, cõi, trú xứ của thức, trú xứ của chúng sinh, v.v..
Pakārehīti nāmagottādiākārehi saddhiṃ, sahayoge cetaṃ karaṇavacanaṃ.
In ways means together with characteristics such as name and lineage; this is an instrumental case denoting accompaniment.
Bằng các phương thức (Pakārehī) là cùng với các hình thái như tên gọi, dòng họ, v.v.. Và từ này là cách ngữ trong ý nghĩa đồng hành.
Pavattitaṃ desanāvasena.
Expounded means by way of teaching.
Đã được trình bày (Pavattitaṃ) theo cách thuyết giảng.
Tenāha ‘‘saṃvaṇṇita’’nti, vitthāritanti attho.
Therefore, he says, "explained," meaning extensively taught.
Vì vậy, vị ấy nói “đã được mô tả (saṃvaṇṇita)”, có nghĩa là đã được giải thích chi tiết.
‘‘Nivāsa’’nti antogadhabhedasāmaññavacanametanti te bhede byāpanicchāvasena saṅgahetvā dassento ‘‘tattha tattha nivutthasantāna’’nti āha.
"Abode" (nivāsa) is a general term encompassing internal distinctions. Therefore, encompassing those distinctions with a desire to clarify, he says "continuum that has dwelt here and there."
Từ “trú xứ (nivāsa)” này là một từ chung bao gồm các loại khác biệt bên trong. Vì vậy, để bao gồm và trình bày các loại đó theo ý muốn bao quát, vị ấy nói “dòng tương tục đã được cư ngụ ở khắp nơi (tattha tattha nivutthasantāna)”.
Sāvakassevetaṃ anussaraṇaṃ, na satthunoti vuttaṃ ‘‘khandhapaṭipāṭivasena cutipaṭisandhivasena vā’’ti.
This recollection belongs only to a disciple, not to the Teacher, hence it is stated "by way of the succession of aggregates or by way of decease and rebirth."
Sự tùy niệm này là của vị Thanh Văn, không phải của Đức Đạo Sư, nên đã nói “theo dòng tương tục của các uẩn hoặc theo sự tử và tái sanh”.
Khandhapaṭipāṭi khandhānaṃ anukkamo.
Khandhapaṭipāṭi is the sequence of aggregates.
Khandhapaṭipāṭi là sự tuần tự của các khandha.
Sā ca kho cutito paṭṭhāya uppaṭipāṭivasena.
And that, indeed, starting from decease, is in the reverse order.
Và sự tuần tự ấy được hiểu theo thứ tự ngược lại, bắt đầu từ sự chết (cuti).
Keci panettha ‘‘iriyāpathapaṭipāṭi khandhapaṭipāṭī’’ti vadanti.
Some, however, say here that "the sequence of postures is the sequence of aggregates."
Một số người ở đây nói rằng: “Sự tuần tự của các oai nghi (iriyāpathapaṭipāṭi) là sự tuần tự của các khandha.”
Anugantvā anugantvāti ñāṇagatiyā anugantvā anugantvā.
Anugantvā anugantvā means going after and after with the progression of knowledge.
Anugantvā anugantvā (đi theo, đi theo) nghĩa là đi theo, đi theo bằng sự vận hành của tuệ (ñāṇagatiyā).
Titthiyāti aññatitthiyā, te pana kammavādino kiriyavādino tāpasādayo.
Titthiyā are other sectarians; they are, moreover, proponents of kamma, proponents of action, ascetics, and so forth.
Titthiyā (các ngoại đạo) là những người theo ngoại đạo, họ là những người chủ trương nghiệp (kammavādino), chủ trương hành động (kiriyavādino), các đạo sĩ khổ hạnh (tāpasā) v.v.
Ṭhapetvā aggasāvakamahāsāvake itare satthu sāvakā pakatisāvakā.
Excluding the chief disciples and great disciples, the other disciples of the Teacher are pakatisāvakā (ordinary disciples).
Các đệ tử của Đức Phật, trừ các vị Thượng Thủ Thanh Văn (aggasāvaka) và Đại Thanh Văn (mahāsāvaka), được gọi là pakatisāvakā (các Thanh Văn thông thường).
Yasmā titthiyānaṃ brahmajālādīsu cattālīsāya eva saṃvaṭṭavivaṭṭānaṃ anussaraṇaṃ āgataṃ, tasmā ‘‘na tato para’’nti vatvā taṃ kāraṇaṃ vadanto ‘‘dubbalapaññattā’’tiādimāha, tena vipassanābhiyogo pubbenivāsānussatiñāṇassa visesakāraṇanti dasseti.
Since the recollection of forty eons of contraction and expansion by the sectarians is mentioned in the Brahmajalasutta and other suttas, therefore, having said “not beyond that,” and stating the reason, he said ‘‘dubbalapaññattā’’ (because of weak wisdom), and by this, he shows that the practice of insight is a special cause for the knowledge of recollecting past lives.
Vì trong kinh Phạm Võng (Brahmajāla) và các kinh khác, việc hồi tưởng về bốn mươi kiếp thành và hoại (saṃvaṭṭavivaṭṭa) của các ngoại đạo đã được đề cập, nên sau khi nói “không hơn thế nữa”, khi nói về lý do đó, ngài đã nói “dubbalapaññattā” (do tuệ yếu kém) v.v., điều này cho thấy sự tinh tấn tu tập vipassanā là nguyên nhân đặc biệt của pubbenivāsānussatiñāṇa (túc mạng trí).
Balavapaññattāti ettha nāmarūpaparicchedādiyeva paññāya balavakāraṇaṃ daṭṭhabbaṃ.
In the phrase balavapaññattā (because of strong wisdom), the discernment of nāma and rūpa itself should be understood as the strong cause for wisdom.
Trong từ balavapaññattā (do tuệ hùng mạnh) ở đây, cần phải hiểu rằng sự phân biệt danh sắc (nāmarūpapariccheda) v.v. chính là nguyên nhân làm cho tuệ mạnh mẽ.
Tañhettha nesaṃ sādhāraṇakāraṇaṃ.
For them, this is the common cause here.
Vì đây là nguyên nhân chung cho cả hai.
Ettakoti kappānaṃ lakkhaṃ, tadadhikaṃ ekaṃ, dve ca asaṅkhyeyyānīti kālavasena evaṃparimāṇo yathākkamaṃ tesaṃ mahāsāvakaaggasāvakapaccekabuddhānaṃ puññañāṇābhinīhāro sāvakapaccekabodhipāramitā samitā.
Ettako (so much) refers to one hundred thousand eons, one more asaṅkhyeyya, and two asaṅkhyeyyas in terms of time; such is the measure, in due order, of the aspiration for merit and knowledge by the great disciples, chief disciples, and Paccekabuddhas, whereby their perfections for a disciple’s awakening and a Paccekabuddha’s awakening are accumulated.
Ettako (chừng ấy) là một trăm ngàn kiếp, cộng thêm một và hai asaṅkhyeyya (vô số kiếp), tức là sự tích lũy công đức và trí tuệ (puññañāṇābhinīhāro) của các vị Đại Thanh Văn (mahāsāvaka), Thượng Thủ Thanh Văn (aggasāvaka) và Độc Giác Phật (paccekabuddha) theo thứ tự, đã hoàn thành các pāramitā của Thanh Văn Bồ Đề và Độc Giác Bồ Đề với số lượng như vậy tùy theo thời gian.
Yadi bodhisambhārasambharaṇakālaparicchinno tesaṃ tesaṃ ariyānaṃ abhiññāñāṇavibhāgo, evaṃ sante buddhānampi visayaparicchedatā āpannāti āha ‘‘buddhānaṃ pana paricchedo nāma natthī’’ti.
If the division of the supernormal knowledges of these noble ones were limited by the time of accumulating the requisites for awakening, then even for the Buddhas, there would be a limitation of their scope, so he says, ‘‘buddhānaṃ pana paricchedo nāma natthī’’ (but for the Buddhas, there is no such limitation).
Nếu sự phân chia abhiññāñāṇa (thắng trí) của các vị Thánh ấy bị giới hạn bởi thời gian tích lũy các bodhisambhāra (tư lương giác ngộ), thì như vậy, ngay cả các vị Phật cũng sẽ bị giới hạn trong phạm vi đối tượng. Do đó, ngài nói “buddhānaṃ pana paricchedo nāma natthī” (nhưng đối với chư Phật thì không có sự giới hạn nào).
‘‘Yāvatakaṃ ñeyyaṃ, tāvatakaṃ ñāṇa’’nti (mahāni. 156; cūḷani. mogharājamāṇavapucchāniddesa 85; paṭi. ma. 3.5) vacanato sabbaññutaññāṇassa viya buddhānaṃ abhiññāñāṇānampi visaye paricchedo nāma natthi.
As it is said, ‘‘As much as there is to be known, so much is there knowledge’’ (Mahāni. 156; Cūḷani. Mogharājamāṇavapucchāniddesa 85; Paṭi. Ma. 3.5), just like omniscience, there is no such thing as a limitation in the scope of the supernormal knowledges of the Buddhas.
Theo lời dạy “Tri thức bao nhiêu, trí tuệ bấy nhiêu” (Yāvatakaṃ ñeyyaṃ, tāvatakaṃ ñāṇaṃ), giống như sabbaññutaññāṇa (nhất thiết trí), các abhiññāñāṇa của chư Phật cũng không có sự giới hạn về đối tượng.
Tattha yaṃ yaṃ ñātuṃ icchanti, taṃ taṃ jānanti eva.
Therein, whatever they wish to know, that they certainly know.
Ở đó, những gì các Ngài muốn biết, các Ngài đều biết.
Atha vā satipi kālaparicchede kāraṇūpāyakosallapariggahādinā sātisayattā mahābodhisambhārānaṃ paññāpāramitāya pavattiānubhāvassa paricchedo nāma natthi, kuto tannibbattānaṃ abhiññāñāṇānanti āha ‘‘buddhānaṃ pana paricchedo nāma natthī’’ti.
Alternatively, even if there is a limitation in time, due to the excellence of their great requisites for awakening, being endowed with skill in cause and means, there is no such thing as a limitation in the power of the progression of the perfection of wisdom. How then could there be for the supernormal knowledges produced thereby? So he says, ‘‘buddhānaṃ pana paricchedo nāma natthī’’ (but for the Buddhas, there is no such limitation).
Hoặc, dù có sự giới hạn về thời gian, nhưng do sự siêu việt trong việc nắm giữ các phương tiện thiện xảo (kāraṇūpāyakosallapariggahādinā) của các mahābodhisambhāra (đại tư lương giác ngộ), nên không có sự giới hạn nào đối với sức mạnh của sự vận hành của paññāpāramitā (ba-la-mật về trí tuệ), vậy thì làm sao có sự giới hạn đối với các abhiññāñāṇa phát sinh từ đó? Do đó, ngài nói “buddhānaṃ pana paricchedo nāma natthī” (nhưng đối với chư Phật thì không có sự giới hạn nào).
Atīte ettakāni kappānaṃ asaṅkhyeyyānīti evaṃ kālaparicchedo nāma natthi, anāgate anāgataṃsañāṇassa viya.
In the past, there is no such thing as a temporal limit, such as “so many asaṅkhyeyyas of eons,” just as there is no limit to the knowledge of future events in the future.
Trong quá khứ, không có sự giới hạn về thời gian như “chừng ấy kiếp, chừng ấy asaṅkhyeyya”, giống như anāgataṃsañāṇa (trí biết vị lai) đối với tương lai.
Evaṃ channaṃ janānaṃ pubbenivāsānussaraṇaṃ kālavibhāgato dassetvā idāni ārammaṇaggahaṇato ānubhāvavisesato, pavattiākārato ca dassetuṃ ‘‘titthiyā cā’’tiādi vuttaṃ.
Thus, having shown the recollection of past lives for the six types of individuals in terms of temporal division, now, to show it in terms of grasping the object, the distinctness of power, and the mode of occurrence, it is said ‘‘titthiyā cā’’ (and the sectarians) and so forth.
Sau khi trình bày sự hồi tưởng túc mạng của sáu hạng người theo sự phân chia thời gian như vậy, bây giờ để trình bày theo cách nắm giữ đối tượng, theo sự đặc biệt của năng lực, và theo cách vận hành, ngài đã nói “titthiyā cā” (các ngoại đạo) v.v.
Cutipaṭisandhivasenāti attano, parassa vā tasmiṃ tasmiṃ attabhāve cutiṃ disvā antarā kiñci anāmasitvā paṭisandhiyā eva gahaṇavasena.
Cutipaṭisandhivasena means in the mode of taking up rebirth, having seen one’s own or another’s decease in that particular existence, without touching anything in between.
Cutipaṭisandhivasena (theo cách chết và tái sinh) nghĩa là theo cách thấy sự chết của chính mình hoặc của người khác trong từng đời sống cụ thể, và nắm giữ sự tái sinh mà không chạm vào bất cứ điều gì ở giữa.
Vuttamevatthaṃ byatirekato, anvayato ca vibhāvetuṃ ‘‘tesañhī’’tiādi vuttaṃ.
To explain the meaning already stated, both by exclusion and inclusion, it is said ‘‘tesañhī’’ (for them indeed) and so forth.
Để làm rõ ý đã nói, cả theo cách phủ định (byatirekato) và khẳng định (anvayato), ngài đã nói “tesañhī” (vì của họ) v.v.
Pakatisāvakā cutipaṭisandhivasenapi saṅkamantīti ayamattho heṭṭhā vuttanayena ‘‘balavapaññattā’’ti hetunā vibhāvetabbo, cutipaṭisandhivasena saṅkamanaṃ vemajjhadassane payojanābhāvato.
The meaning that ordinary disciples can also pass through by way of decease and rebirth should be explained here by the reason ‘‘balavapaññattā’’ (because of strong wisdom) in the way stated below, since there is no purpose in seeing the middle part when passing by way of decease and rebirth.
Ý nghĩa rằng các Thanh Văn thông thường (pakatisāvakā) cũng chuyển dịch theo cách chết và tái sinh (cutipaṭisandhivasena) cần được làm rõ bằng lý do “do tuệ hùng mạnh” (balavapaññattā) theo cách đã nói ở trên, vì không có lợi ích trong việc thấy sự chuyển dịch theo cách chết và tái sinh ở giữa.
Ñāṇabaladassanatthaṃ panettha vuttaṃ.
This is stated here for the purpose of showing the power of knowledge.
Ở đây, điều này được nói để chỉ ra sức mạnh của trí tuệ.
Taṃ taṃ pākaṭamevāti yathā nāma saradasamaye ṭhitamajjhanhikavelāyaṃ caturatanike gehe cakkhumato purisassa rūpagataṃ supākaṭameva hotīti lokasiddhametaṃ, siyā pana tassa sukhumataratirohitādibhedassa rūpagatassa agocaratā.
Taṃ taṃ pākaṭamevā (each thing is very clear indeed): It is well-known in the world that just as a form is very clear to a person with good eyesight in a four-cubit house during midday in the autumn season, yet there might be some subtlety or hidden aspect of that form that is beyond his range.
Taṃ taṃ pākaṭamevā (điều đó rất rõ ràng) là một điều hiển nhiên trong thế gian rằng, ví dụ, vào giữa trưa mùa thu, trong một ngôi nhà rộng bốn ratana, đối với một người có mắt tốt, các sắc tướng đều rất rõ ràng; tuy nhiên, đối với người đó, có thể có những sắc tướng vi tế hơn, bị che giấu v.v. mà không thể thấy được.
Nattheva buddhānaṃ ñātuṃ icchitassa ñeyyassa agocaratā, atha kho taṃ ñāṇālokena obhāsitaṃ hatthatale āmalakaṃ viya supākaṭaṃ suvibhūtameva hoti tathā ñeyyāvaraṇassa supahīnattā.
But for the Buddhas, there is no unknowability of anything they wish to know; rather, illuminated by the light of their knowledge, it becomes as clear and distinct as an āmalaka fruit on the palm of the hand, because the veils to knowable objects are entirely eradicated.
Nhưng đối với chư Phật, không có đối tượng nào mà các Ngài muốn biết lại không thể biết được; trái lại, đối tượng đó, được chiếu sáng bởi ánh sáng trí tuệ, trở nên rất rõ ràng và hiển hiện, giống như một quả āmalaka trong lòng bàn tay, vì sự che chướng đối với đối tượng đã hoàn toàn bị loại bỏ.
Peyyālapāḷiṃ viya saṅkhipitvāti yathā peyyālapāḷiṃ paṭhantā ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ…pe… pañcamaṃ jhāna’’nti ādipariyosānameva gaṇhantā saṅkhipitvā sajjhāyanti, na anupadaṃ, evaṃ anekāpi kappakoṭiyo saṅkhipitvā.
Peyyālapāḷiṃ viya saṅkhipitvā (condensing it like a repeated passage): Just as those reciting a repeated passage recite it in condensed form, taking only the beginning and end, saying ‘‘first jhāna…pe… fifth jhāna,’’ and not word by word, so too many crores of eons are condensed.
Peyyālapāḷiṃ viya saṅkhipitvā (rút gọn như đoạn peyyāla) nghĩa là, giống như khi tụng đoạn peyyāla, người ta chỉ nắm lấy phần đầu và phần cuối như “thiền thứ nhất… v.v… thiền thứ năm” và tụng một cách rút gọn, không phải từng từ một, thì cũng vậy, nhiều triệu kiếp (kappakoṭi) cũng được rút gọn.
Yaṃ yaṃ icchantīti yasmiṃ kappe, yasmiṃ bhave yaṃ yaṃ jānituṃ icchanti, tattha tattheva ñātuṃ icchite eva ñāṇena okkamantā.
Yaṃ yaṃ icchantī (whatever they wish): In whatever eon, in whatever existence, whatever they wish to know, they okkamantā (enter) with their knowledge precisely into that desired object of knowledge.
Yaṃ yaṃ icchantī (điều gì các Ngài muốn) nghĩa là, trong kiếp nào, trong đời nào, điều gì các Ngài muốn biết, các Ngài okkamantā (nhập vào) bằng trí tuệ ngay tại nơi đó, ngay tại điều muốn biết đó.
Sīhokkantavasena sīhagatipatanavasena ñāṇagatiyā gacchanti.
Gacchanti (they go) with the progression of knowledge, by way of a lion’s leap, by way of a lion’s manner of moving and falling.
Các Ngài gacchanti (đi) bằng sự vận hành của trí tuệ theo cách Sīhokkantavasena (như bước nhảy của sư tử), tức là theo cách di chuyển và dừng lại của sư tử.
Satadhā bhinnassa vāḷassa koṭiyā koṭipaṭipādanavasena katavālavedhaparicayassa.
Katavālavedhaparicayassa (one who has practiced splitting a hair): one who has practiced hitting the tip of a hair with the tip of a hair that has been split a hundredfold.
Katavālavedhaparicayassa (người đã quen với việc bắn xuyên qua sợi lông) nghĩa là người đã quen với việc bắn mũi tên trúng vào đầu sợi lông được chia làm trăm phần.
Sarabhaṅgasadisassāti sarabhaṅgabodhisattasadisassa (jā. 2.17.50 ādayo).
Sarabhaṅgasadisassā means like the Bodhisatta Sarabhaṅga.
Sarabhaṅgasadisassā (giống như vị Bồ Tát Sarabhaṅga) nghĩa là giống như vị Bồ Tát tên Sarabhaṅga.
Lakkhaṭṭhānassa appattavasena na sajjati.
Na sajjati (it does not stick) means by not reaching the target location.
Na sajjati (không dính mắc) nghĩa là không dính mắc do không đạt được mục tiêu.
Atikkamanapassagamanavasena na virajjhati.
Na virajjhati (it does not deviate) means by not overshooting or falling short.
Na virajjhati (không sai lệch) nghĩa là không vượt quá hoặc đi chệch khỏi mục tiêu.
Khajjupanakappabhāsadisaṃ hutvā upaṭṭhātīti ñāṇassa ativiya appānubhāvatāya khajjotobhāsasamaṃ hutvā pubbenivāsānussatiñāṇaṃ upaṭṭhāti.
Khajjupanakappabhāsadisaṃ hutvā upaṭṭhātī means that the knowledge of recollecting past lives appears like the light of a firefly, having very little power of knowledge.
Khajjupanakappabhāsadisaṃ hutvā upaṭṭhātī (xuất hiện như ánh sáng của đom đóm) nghĩa là pubbenivāsānussatiñāṇa (túc mạng trí) xuất hiện giống như ánh sáng của đom đóm do năng lực của trí tuệ rất yếu kém.
Esa nayo sesesupi.
This method applies to the remaining types as well.
Điều này cũng tương tự đối với các loại trí tuệ còn lại.
Dīpappabhāsadisanti pākatikadīpālokasadisaṃ.
Dīpappabhādisanti means like the light of an ordinary lamp.
Dīpappabhāsadisaṃ (giống như ánh sáng đèn) là giống như ánh sáng đèn thông thường.
Ukkāpabhā mahāummukāloko.
Ukkāpabhā (torchlight) is the light of a large torch.
Ukkāpabhā (ánh sáng bó đuốc) là ánh sáng của một bó đuốc lớn.
Osadhitārakappabhāti ussannā pabhā etāya dhīyatīti osadhi, osadhīnaṃ vā anubalappadāyikattā osadhīti evaṃ laddhanāmāya tārakāya pabhā.
Osadhitārakappabhā means the light of the star called osadhi, either because much light is held by it, or because it gives additional strength to herbs.
Osadhitārakappabhā (ánh sáng của sao Osadhi) là ánh sáng của ngôi sao được gọi là Osadhi vì nó mang lại ánh sáng dồi dào, hoặc vì nó cung cấp năng lượng cho các loại cây thuốc.
Saradasūriyamaṇḍalasadisaṃ savisaye sabbaso andhakāravidhamanato.
Saradasūriyamaṇḍalasadisaṃ (like the disc of the autumn sun) means by dispelling darkness completely within its own sphere.
Saradasūriyamaṇḍalasadisaṃ (giống như vầng mặt trời mùa thu) là do hoàn toàn xua tan bóng tối trong phạm vi của nó.
Yaṭṭhikoṭigamanaṃ viya khandhapaṭipāṭiyā amuñcanato.
Yaṭṭhikoṭigamanaṃ viya (like going by the tip of a stick) means by not letting go of the sequence of aggregates.
Yaṭṭhikoṭigamanaṃ viya (giống như đi bằng đầu gậy) là do không rời khỏi sự tuần tự của các khandha.
Kunnadīnaṃ atikkamanāya ekeneva rukkhadaṇḍena katasaṅkamo daṇḍakasetu.
A bridge made of a single tree trunk to cross small rivers (streams) is a daṇḍakasetu (stick bridge).
Daṇḍakasetu (cầu gậy) là một cây cầu được làm bằng một thân cây gỗ duy nhất để vượt qua các con sông nhỏ.
Catūhi, pañcahi vā janehi gantuṃ sakkuṇeyyo phalake attharitvā āṇiyo koṭṭetvā katasaṅkamo jaṅghasetu.
A bridge made by laying planks and driving nails, which can be crossed by four or five people, is a jaṅghasetu (footbridge).
Jaṅghasetu (cầu đi bộ) là một cây cầu được làm bằng cách trải ván và đóng cọc, có thể đi qua bởi bốn hoặc năm người.
Jaṅghasatthassa gamanayoggo saṅkamo jaṅghasetu jaṅghamaggo viya.
A bridge suitable for the passage of a company of pedestrians is a jaṅghasetu, like a pedestrian path.
Một cây cầu thích hợp cho đoàn người đi bộ là jaṅghasetu, giống như jaṅghamaggo (đường đi bộ).
Sakaṭassa gamanayoggo saṅkamo sakaṭasetu sakaṭamaggo viya.
A bridge suitable for the passage of a cart is a sakaṭasetu, like a cart road.
Một cây cầu thích hợp cho xe bò đi qua là sakaṭasetu, giống như sakaṭamaggo (đường xe bò).
Mahatā jaṅghasatthena gantabbamaggo mahājaṅghamaggo.
A path to be traversed by a large company of pedestrians is a mahājaṅghamaggo (great pedestrian path).
Con đường mà một đoàn người đi bộ lớn có thể đi qua là mahājaṅghamaggo (đại lộ đi bộ).
Bahūhi vīsāya vā tiṃsāya vā sakaṭehi ekajjhaṃ gantabbamaggo mahāsakaṭamaggo.
A path to be traversed by many carts, twenty or thirty at once, is a mahāsakaṭamaggo (great cart road).
Con đường mà nhiều xe bò, hai mươi hoặc ba mươi xe bò có thể đi qua cùng lúc là mahāsakaṭamaggo (đại lộ xe bò).
403. Tasmāti yasmā sāvakānaṃ pubbenivāsānussaraṇaṃ idhādhippetaṃ, tasmā.
403. Tasmā (therefore) means because the recollection of past lives by the disciples is intended here, therefore.
403. Tasmā (do đó) là vì sự hồi tưởng túc mạng của các Thanh Văn được mong muốn ở đây, do đó.
Evanti yathā te anussaranti, evaṃ anussaritukāmena.
Evaṃ (thus) means desiring to recollect in the same way as those others recollect.
Evaṃ (như vậy) là bởi vì họ hồi tưởng như thế nào, người muốn hồi tưởng như vậy.
Heṭṭhā tīsu jhānesu yathārahaṃ pītisukhehi kāyacittānaṃ sampīnanāya ‘‘cattāri jhānāni samāpajjitvā’’ti vuttaṃ, aññathā pādakajjhānameva samāpajjitabbaṃ siyā.
‘‘cattāri jhānāni samāpajjitvā’’ (having entered the four jhānas) is stated for the soothing and nourishing of the body and mind with rapture and happiness, respectively, in the three lower jhānas; otherwise, only the basic jhāna would need to be entered.
“Cattāri jhānāni samāpajjitvā” (nhập bốn thiền) được nói để làm cho thân và tâm được thỏa mãn bằng pīti (hỷ) và sukha (lạc) trong ba thiền dưới một cách thích đáng, nếu không thì chỉ cần nhập pādakajjhāna (thiền cơ sở).
Yāya nisajjāya nisinnassa anussaraṇārambho, sā idha sabbapacchimā nisajjā.
The sitting posture in which one begins to recollect is, in this context, the sabbapacchimā nisajjā (very last sitting).
Tư thế ngồi mà người hành giả ngồi để bắt đầu hồi tưởng được gọi là sabbapacchimā nisajjā (tư thế ngồi cuối cùng) ở đây.
Tato āsanapaññāpananti tato nisajjāya purimakaṃ āsanapaññāpanaṃ āvajjitabbanti sambandho.
Tato āsanapaññāpanaṃ (from that, the preparation of the seat) means that the preparation of the seat prior to that sitting posture should be adverted to, this is the connection.
Tato āsanapaññāpana (sự sắp đặt chỗ ngồi từ đó) có liên quan đến việc cần phải quán xét việc sắp đặt chỗ ngồi trước tư thế ngồi đó.
Esa nayo sesesupi.
This method applies to the remaining instances as well.
Điều này cũng tương tự đối với các phần còn lại.
Bhojanakālotiādīsu kālasīsena tasmiṃ tasmiṃ kāle katakiccamāha.
In bhojanakālo (mealtime) and so forth, he states the duty performed at each specific time, categorized by time.
Trong Bhojanakālo (thời gian dùng bữa) v.v., các việc cần làm trong từng thời điểm được nói đến dưới tiêu đề thời gian.
Cetiyaṅgaṇabodhiyaṅgaṇavandanakāloti cetiyaṅgaṇabodhiyaṅgaṇesu cetiyabodhīnaṃ vandanakālo.
Cetiyaṅgaṇabodhiyaṅgaṇavandanakālo (the time for reverencing the Shrine-compound and Bodhi-tree-compound) means the time for reverencing the shrines and Bodhi-trees in the shrine-compound and Bodhi-tree-compound.
Cetiyaṅgaṇabodhiyaṅgaṇavandanakālo (thời gian đảnh lễ sân tháp và sân bồ đề) – tức là thời gian đảnh lễ tháp và cây bồ đề ở sân tháp và sân bồ đề.
Sakalaṃ rattindivanti accantasaṃyoge upayogavacanaṃ.
The term “sakalaṃ rattindiva” (the entire day and night) is an accusative case ending in the sense of absolute conjunction.
Sakalaṃ rattindivaṃ (suốt ngày đêm) là từ ngữ chỉ cách dùng trong trường hợp liên tục tuyệt đối.
Kiñci kiccaṃ.
Kiñci (some) means some task.
Kiñci (một chút) – tức là một công việc.
Ettakenāti pādakajjhānasamāpajjanena.
Ettakenā (by this much) means by attaining the foundational jhāna.
Ettakenā (bằng chừng đó) – tức là bằng cách nhập thiền cơ sở (pādakajjhāna).
Pādakajjhānañhi satthakassa viya nisānasilā satipaññānampi nisitabhāvāvahaṃ.
Indeed, just as a whetstone sharpens a knife, so too does the foundational jhāna bring about the sharpness of mindfulness and wisdom.
Quả thật, thiền nền tảng (pādakajjhāna) giống như đá mài dao, làm cho cả chánh niệm (sati) và trí tuệ (paññā) trở nên sắc bén.
Yaṃ tassa, tā taṃ samāpajjanena paramanepakkappattā honti.
Since it is so, by attaining that jhāna, those (mindfulness and wisdom) of his reach the utmost maturity.
Bởi vì, nhờ nhập thiền đó, chánh niệm và trí tuệ của vị ấy đạt đến sự thuần thục tối thượng.
Tenāha ‘‘dīpe jalite viya pākaṭaṃ hotī’’ti, andhakāraṭṭhāneti adhippāyo.
Therefore, it is said, “it becomes evident as if a lamp were lit,” meaning in a dark place.
Vì thế, người ta nói: “Nó trở nên rõ ràng như ngọn đèn được thắp sáng”, ý muốn nói ở nơi tối tăm.
Purimabhaveti imassa bhavassa anantare purimasmiṃ bhave.
Purimabhave (in a former existence) means in the immediately preceding existence of this present existence.
Trong đời trước (purimabhava) nghĩa là trong đời trước liền kề đời này.
Pavattitanāmarūpanti attano paccayehi pavattitanāmarūpaṃ.
Pavattitanāmarūpaṃ (name-and-form that has come into being) means name-and-form that has come into being through its own conditions.
Danh sắc đã vận hành (pavattitanāmarūpaṃ) nghĩa là danh sắc đã vận hành do các duyên của chính mình.
Tañca kho paṭhamaṃ rūpaṃ āvajjitvā nāmaṃ āvajjitabbaṃ.
And indeed, first form should be adverted to, then name should be adverted to.
Và trước hết, cần quán tưởng sắc, sau đó quán tưởng danh.
Paṭhamaṃ nāmaṃ āvajjitvā pacchā rūpanti apare.
Others say that first name should be adverted to, and then form.
Những vị khác thì nói: trước hết quán tưởng danh, sau đó là sắc.
Pahotīti sakkoti.
Pahotī (is able) means is capable.
Pahotī nghĩa là có thể.
Paṇḍito nāma imissā abhiññābhāvanāya katādhikāro.
A paṇḍita (wise person) is one who has undertaken the practice for the development of this special knowledge.
Bậc trí (paṇḍito) là người đã tạo công đức để tu tập thắng trí này.
Kūṭāgārakaṇṇikatthāyāti kūṭāgārassa kūṭatthāya.
Kūṭāgārakaṇṇikatthāyā (for the apex of a peaked house) means for the apex of a peaked house.
Để làm chóp đỉnh của ngôi nhà có chóp nhọn (kūṭāgārakaṇṇikatthāyā) nghĩa là để làm chóp đỉnh của ngôi nhà có chóp nhọn.
Kūṭāgārassa kaṇṇikā viya pubbenivāsānussatiñāṇaṃ, mahārukkho viya purimabhave cutikkhaṇe pavattanāmarūpaṃ, sākhāpalāsā viya tena sambandhaṃ imasmiṃ bhave paṭisandhicittaṃ, pharasudhārā viya parikammabhāvanā, kammārasālā viya pādakajjhānanti evaṃ upamāsaṃsandanaṃ veditabbaṃ.
The knowledge of recollection of past lives (pubbenivāsānussatiñāṇa) should be understood as the apex of a peaked house, name-and-form occurring at the moment of decease in a former existence as a large tree, the paṭisandhi-citta (rebirth-consciousness) connected with it in this existence as branches and leaves, the preparatory development as the edge of an axe, and the foundational jhāna as a blacksmith’s forge—thus should the comparison be understood.
Cần hiểu sự so sánh ẩn dụ này như sau: trí tuệ Túc Mạng Minh (pubbenivāsānussatiñāṇa) giống như chóp đỉnh của ngôi nhà có chóp nhọn, danh sắc vận hành vào khoảnh khắc chết trong đời trước giống như cây đại thụ, tâm tái tục trong đời này có liên hệ với nó giống như cành lá, sự tu tập chuẩn bị giống như lưỡi rìu sắc bén, và thiền nền tảng (pādakajjhāna) giống như lò rèn.
Kaṭṭhaphālakopamāpi ‘‘yathā nāma balavā puriso odanapacanādiatthaṃ mahantaṃ dāruṃ phālento tassa tacapheggumattaphālane pharasudhārāya vipannāya mahantaṃ dāruṃ phāletuṃ asakkonto dhuranikkhepaṃ akatvā’’tiādinā vuttanayānusārena veditabbā.
The kaṭṭhaphālakopamāpi (simile of the woodcutter) should be understood according to the method stated in “just as a strong man, splitting a large log for cooking rice or other purposes, if the edge of his axe fails when splitting only the bark and sapwood, being unable to split the large log, does not give up his effort” and so on.
Tương tự, ví dụ về người bổ củi cũng cần được hiểu theo cách đã nói, bắt đầu bằng “như một người đàn ông khỏe mạnh, khi bổ một khúc gỗ lớn để nấu cơm v.v., nếu lưỡi rìu bị hỏng khi chỉ bổ được lớp vỏ và dăm gỗ, anh ta không thể bổ khúc gỗ lớn mà không bỏ cuộc” và cứ thế.
Tathā kesohārakūpamā.
Similarly, the kesohārakūpamā (simile of the barber).
Cũng vậy, ví dụ về người nhổ tóc.
Pubbenivāsañāṇaṃ nāma na hoti atītāsu jātīsu nivutthadhammārammaṇattābhāvā.
Pubbenivāsañāṇaṃ nāma na hoti (it is not called the knowledge of recollection of past lives) because there is no object of phenomena experienced in past existences.
Trí tuệ túc mạng (pubbenivāsañāṇaṃ) không tồn tại vì không có các pháp đã sống trong các kiếp quá khứ làm đối tượng.
Tanti pacchimanisajjato pabhuti yāva paṭisandhi pavattaṃ ñāṇaṃ pubbenivāsānussatiñāṇassa parikammabhāvena pavattasamādhinā sampayuttañāṇaṃ parikammasamādhiñāṇaṃ.
That is, the knowledge that occurs from the last sitting up to rebirth, the knowledge associated with the concentration that occurs as preparatory work for the knowledge of recollection of past lives, is called parikammasamādhiñāṇaṃ (preparatory concentration knowledge).
Đó (taṃ) là trí tuệ vận hành từ lúc ngồi cuối cùng cho đến khi tái tục, là trí tuệ định chuẩn bị (parikammasamādhiñāṇaṃ), là trí tuệ tương ưng với định vận hành như một sự chuẩn bị cho trí tuệ Túc Mạng Minh.
Taṃ rūpāvacaraṃ sandhāya na yujjatīti taṃ tesaṃ vacanaṃ atītaṃsañāṇaṃ ce, rūpāvacaraṃ adhippetaṃ na yujjati parikammasamādhiñāṇassa kāmāvacarabhāvato.
Taṃ rūpāvacaraṃ sandhāya na yujjatī (it is not applicable with reference to form-sphere) means that if their statement implies a past knowledge that is rūpāvacara (form-sphere), it is not appropriate, because the preparatory concentration knowledge is kāmāvacara (sense-sphere).
Nếu nói rằng đó thuộc về sắc giới thì không hợp lý (taṃ rūpāvacaraṃ sandhāya na yujjatī) vì trí tuệ định chuẩn bị thuộc về dục giới.
Na hi anantaracuticittassa orato pavattikkhandhe ārabbha rūpāvacaraṃ cittaṃ uppajjatīti pāḷiyaṃ, aṭṭhakathāyaṃ vā āgataṃ atthi.
For it is not stated in the Pāḷi or the Aṭṭhakathā that a form-sphere consciousness arises by taking as object the aggregates occurring from the death-consciousness onwards.
Không có chỗ nào trong Pāḷi hay trong các bản chú giải nói rằng tâm sắc giới sinh khởi khi lấy các uẩn vận hành từ khoảnh khắc chết liền kề làm đối tượng.
Yesaṃ javanānaṃ purimānīti yojanā.
The connection is: "the former among those javanas."
Câu ghép là “những cái trước của các sát na javana”.
Yadā pana appanācittaṃ hoti, tadāssāti sambandho.
And when it is appanā-citta (absorptive consciousness), then it is of him—this is the connection.
Và khi nào có tâm an định (appanācittaṃ), khi đó là của vị ấy, đó là sự liên kết.
Idaṃ pubbenivāsānussatiñāṇaṃ nāmāti kāmaṃ anantarassa bhavassa cutikkhaṇe pavattitanāmarūpaṃ ārammaṇaṃ katvā pavattañāṇaṃ dassitaṃ, taṃ pana nidassanamattaṃ daṭṭhabbaṃ ñāṇasāmaññassa jotitabhāvato.
The statement “idaṃ pubbenivāsānussatiñāṇaṃ nāmā” (this is called the knowledge of recollection of past lives) shows the knowledge that arises by taking the name-and-form occurring at the moment of decease in the immediately preceding existence as its object, but this should be understood as merely an example, as the generality of knowledge is illuminated thereby.
Đây được gọi là trí tuệ Túc Mạng Minh (idaṃ pubbenivāsānussatiñāṇaṃ nāmā) – mặc dù trí tuệ vận hành khi lấy danh sắc đã vận hành vào khoảnh khắc chết của đời liền kề làm đối tượng đã được chỉ ra, nhưng điều đó chỉ nên được xem là một ví dụ, vì tính phổ quát của trí tuệ đã được làm sáng tỏ.
Yatheva hi tato nāmarūpato pabhuti sabbe atītā khandhā, khandhapaṭibaddhā ca sabbo pubbenivāso, evaṃ tassa paṭivijjhanavasena pavattañāṇaṃ pubbenivāsānussatiñāṇaṃ.
For just as all past aggregates from that name-and-form onwards, and all past existences connected with the aggregates, are indeed past existences, so too the knowledge that arises by penetrating them is the knowledge of recollection of past lives.
Thật vậy, giống như tất cả các uẩn quá khứ từ danh sắc đó trở đi, và tất cả các túc mạng liên kết với các uẩn, đều là túc mạng, thì trí tuệ vận hành theo cách thấu hiểu chúng cũng là trí tuệ Túc Mạng Minh.
Tenāha ‘‘tena ñāṇena sampayuttāya satiyā anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussaratī’’ti.
Therefore, it is said: “with mindfulness associated with that knowledge, he recollects manifold past lives.”
Vì thế, người ta nói: “Với chánh niệm tương ưng với trí tuệ đó, vị ấy nhớ lại nhiều loại túc mạng khác nhau”.
404. Ekampi jātinti ekampi bhavaṃ.
404. Ekampi jātiṃ (one existence) means one single existence.
404. Một kiếp (ekampi jātiṃ) nghĩa là một đời.
So hi ekakammanibbatto ādānanikkhepaparicchinno antogadhadhammappabhedo khandhappabandho idha jātīti adhippeto.
For here, that continuous series of aggregates, produced by a single kamma, delimited by inception and decease, and comprising distinctions of internal phenomena, is meant by the term ‘existence’.
Ở đây, kiếp được hiểu là sự liên tục của các uẩn, được sinh ra bởi một nghiệp duy nhất, được giới hạn bởi sự tái tục và sự chết, và bao gồm các loại pháp bên trong.
Tenāha ‘‘ekampi…pe… khandhasantāna’’nti.
Therefore, it is said “ekampi…pe…khandhasantānaṃ” (one…and so on…stream of aggregates).
Vì thế, người ta nói: “một… uẩn liên tục…”.
Parihāyamānoti khīyamāno vinassamāno.
Parihāyamāno (diminishing) means waning and perishing.
Suy giảm (parihāyamāno) nghĩa là cạn kiệt, diệt vong.
Kappoti asaṅkhyeyyakappo.
Kappo (a world-period) means an asaṅkhyeyyakappa (incalculable eon).
Kiếp (kappo) là vô số kiếp (asaṅkhyeyyakappa).
So pana atthato kālo, tadā pavattamānasaṅkhāravasenassa parihāni veditabbā.
That world-period, in essence, is time, and its diminution should be understood in terms of the formations (saṅkhāra) occurring at that time.
Về bản chất, đó là thời gian, và sự suy giảm của nó cần được hiểu theo sự vận hành của các hành trong thời gian đó.
Vaḍḍhamāno vivaṭṭakappoti etthāpi eseva nayo.
The same applies to vaḍḍhamāno vivaṭṭakappo (the increasing, developing world-period).
Nguyên tắc tương tự cũng áp dụng ở đây đối với “kiếp tiến hóa đang phát triển (vaḍḍhamāno vivaṭṭakappo)”.
Yo pana ‘‘kālaṃ khepetī’’ti, ‘‘kālo ghasati bhūtāni, sabbāneva sahattanā’’ti (jā. 1.2.190) ca ādīsu kālassāpi khayo vuccati, so idha nādhippeto aniṭṭhappasaṅgato.
However, the depletion of time mentioned in phrases like “kālaṃ khepetī” (he wastes time) and “kālo ghasati bhūtāni, sabbāneva sahattanā” (time devours all beings, along with itself) is not intended here, as it would lead to an undesirable implication.
Tuy nhiên, sự hủy diệt của thời gian được nói đến trong các câu như “thời gian trôi qua” và “thời gian nuốt chửng tất cả chúng sinh cùng với chính nó” thì không được đề cập ở đây, vì điều đó sẽ dẫn đến sự không mong muốn.
Saṃvaṭṭanaṃ vinassanaṃ saṃvaṭṭo, saṃvaṭṭato uddhaṃ tathā ṭhāyī saṃvaṭṭaṭṭhāyī.
Saṃvaṭṭanaṃ (dissolution), vinassanaṃ (destruction), is saṃvaṭṭo (the contracting period). The period that remains in that state after contraction is saṃvaṭṭaṭṭhāyī (the period of contraction-remaining).
Sự hoại diệt là sự hủy diệt, là saṃvaṭṭo; cái tồn tại như vậy sau sự hoại diệt là saṃvaṭṭaṭṭhāyī.
Taṃmūlakattāti taṃpubbakattā.
Taṃmūlakattā (having that as its root) means having that as its antecedent.
Vì có căn nguyên đó (taṃmūlakattā) nghĩa là vì có cái đó làm tiền đề.
Vivaṭṭanaṃ nibbattanaṃ, vaḍḍhanaṃ vā vivaṭṭo.
Vivaṭṭanaṃ (evolution), nibbattanaṃ (production), or vaḍḍhanaṃ (growth) is vivaṭṭo (the evolving period).
Sự phát sinh, sự tăng trưởng là vivaṭṭo.
‘‘Ekaṃ buddhakhetta’’nti idha yaṃ sandhāya vuttaṃ, taṃ niyametvā dassetuṃ ‘‘buddhakhettaṃ nāma tividha’’ntiādi vuttaṃ.
The statement “ekaṃ buddhakhettaṃ” (one Buddha-field), which is referred to here, is explained and delimited by “buddhakhettaṃ nāma tividhaṃ” (the Buddha-field is of three kinds), and so on.
Để xác định điều được nói đến ở đây về “một Phật độ”, đã nói “Phật độ có ba loại” v.v.
Yattake ṭhāne tathāgatassa paṭisandhiñāṇānubhāvo puññaphalasamuttejito saraseneva pathavī vijambhati, taṃ sabbampi buddhaṅkurassa nibbattanakhettaṃ nāmāti āha ‘‘jātikhettaṃ dasasahassacakkavāḷapariyanta’’nti.
Jātikhettaṃ dasasahassacakkavāḷapariyantaṃ (the birth-field extends to ten thousand world-systems), he says, means that all the places where the power and majesty of the Tathāgata's rebirth-consciousness, intensified by the fruit of merit, naturally expands, constitute the birth-field of the Buddha-to-be.
Nơi nào uy lực của trí tuệ tái tục của Như Lai, được thúc đẩy bởi quả phúc đức, tự nhiên làm cho đất đai nở rộng, tất cả những nơi đó được gọi là Phật địa nơi Bồ Tát sẽ sinh ra, vì thế người ta nói: “Phạm vi sinh sản là mười nghìn thế giới”.
Ānubhāvo vattatīti idha iddhimā cetovasippatto āṇākhettapariyāpanne yattha katthaci cakkavāḷe ṭhatvā attano atthāya parittaṃ katvā tattheva aññaṃ cakkavāḷaṃ gatopi kataparitto eva hoti.
Ānubhāvo vattatī (the power operates) means that in this world, a person with psychic powers (iddhimā) and mastery over the mind (cetovasippatto), having performed a paritta for his own benefit in any world-system within the sphere of authority, remains protected by that paritta even if he goes to another world-system within that same sphere.
Uy lực vận hành (ānubhāvo vattatī): Ở đây, một người có thần thông, đạt được sự kiểm soát tâm, dù đã trì tụng kinh Paritta cho lợi ích của mình ở bất kỳ thế giới nào trong phạm vi quyền năng của mình, và sau đó đi đến một thế giới khác, thì kinh Paritta đã trì tụng vẫn có tác dụng.
Atha vā tattha ekacakkavāḷe ṭhatvā sabbasattānaṃ atthāya paritte kate āṇākhette sabbasattānaṃ abhisambhuṇātveva parittānubhāvo tattha devatāhi parittāṇāya sampaṭicchitabbato.
Alternatively, when a paritta is performed in one world-system within that sphere of authority for the benefit of all beings, the power of the paritta reaches all beings in the sphere of authority, because the devas there accept the paritta for protection.
Hoặc, nếu kinh Paritta được trì tụng vì lợi ích của tất cả chúng sinh khi đang ở trong một thế giới duy nhất trong phạm vi quyền năng, thì uy lực của kinh Paritta sẽ đến với tất cả chúng sinh trong phạm vi quyền năng đó, vì các vị trời ở đó sẽ chấp nhận kinh Paritta để bảo vệ.
Yaṃ visayakhettaṃ sandhāya ekasmiṃyeva khaṇe sarena abhiviññāpanaṃ, attano rūpadassanañca paṭijānantena bhagavatā ‘‘yāvatā vā pana ākaṅkheyyā’’ti (a. ni. 3.81) vuttaṃ.
The Bhagavā, acknowledging the ability to make oneself heard and to display one’s form simultaneously, said “yāvatā vā pana ākaṅkheyya” (or as far as he might wish) with reference to the range-field (visayakhetta).
Đức Thế Tôn đã nói “hoặc bao nhiêu tùy ý muốn” khi thừa nhận khả năng làm cho âm thanh được nghe thấy và hình tướng của mình được nhìn thấy trong cùng một khoảnh khắc, liên quan đến phạm vi đối tượng mà Ngài muốn.
Yatthāti yasmiṃ anantāparimāṇe visayakhette.
Yatthā (where) means in which infinite and immeasurable range-field.
Yatthā nghĩa là trong phạm vi đối tượng vô biên vô lượng nào.
Yaṃ yaṃ tathāgato ākaṅkhati, taṃ taṃ jānāti ākaṅkhāmattapaṭibaddhavuttitāya buddhañāṇassa.
Yaṃ yaṃ tathāgato ākaṅkhati, taṃ taṃ jānāti (whatever the Tathāgata wishes, that he knows) due to the Buddha-knowledge's characteristic of being bound to the mere wish.
Điều gì Như Lai mong muốn, điều đó Ngài đều biết (yaṃ yaṃ tathāgato ākaṅkhati, taṃ taṃ jānāti) là do trí tuệ của Đức Phật vận hành tùy theo ý muốn.
Saṇṭhahantanti vivaṭṭamānaṃ jāyamānaṃ.
Saṇṭhahantaṃ (coming into being) means developing and arising.
Saṇṭhahanta nghĩa là đang tiến hóa, đang sinh khởi.
Etesanti ‘‘vassūpajīvino’’tiādinā vuttasattānaṃ.
Etesaṃ means among the beings mentioned, beginning with "those subsisting on rain."
Etesa nghĩa là trong số các chúng sinh đã được nói đến bằng cách bắt đầu với “sống nhờ mưa”, v.v.
Tatthāti brahmaloke.
Tatthā means in the Brahma-world.
Tatthā nghĩa là ở cõi Phạm thiên.
So ca kho parittābhādibrahmaloko veditabbo.
That Brahma-world should be understood as the Parittābha and other Brahma-worlds.
Và cõi Phạm thiên đó nên được hiểu là cõi Phạm thiên Parittābha, v.v.
‘‘Paṭiladdhajjhānavasenā’’ti vatvā jhānappaṭilābhassa sambhavaṃ dassetuṃ ‘‘tadā hī’’tiādi vuttaṃ.
Having said "by means of the attained jhāna," "tadā hī" and so forth were stated to show the possibility of attaining jhāna.
Sau khi nói “do việc đạt được thiền định”, để chỉ ra khả năng đạt được thiền định, cụm từ “tadā hī” v.v. đã được nói.
Lokaṃ byūhenti sampiṇḍentīti lokabyūhā.
They gather and collect the world, hence lokabyūhā (world-gatherers).
Họ tập hợp thế gian, tức là họ gom góp thế gian, nên họ được gọi là lokabyūhā (những người tập hợp thế gian).
Te kira disvā manussā tattha tattha ṭhitāpi nisinnāpi saṃvegajātā, sambhamappattā ca hutvā tesaṃ āsanne ṭhāne sannipatanti.
It is said that seeing them, people, whether standing or sitting here and there, become agitated and bewildered, and gather in the places near them.
Người ta nói rằng, khi thấy họ, con người dù đang đứng hay ngồi ở bất cứ nơi nào cũng trở nên kinh hoàng, hoảng loạn và tập trung lại gần họ.
Sikhābandhassa muttatāya muttasirā.
Their topknots are unbound, hence muttasirā (with unbound hair).
Muttasirā (tóc xõa) nghĩa là do búi tóc đã được tháo ra.
Ito cito ca vidhūyamānakesatāya vikiṇṇakesā.
Their hair is disheveled from being blown hither and thither, hence vikiṇṇakesā (with disheveled hair).
Vikiṇṇakesā (tóc rối bời) nghĩa là do tóc bị gió thổi bay từ đây sang đó.
Lokavināsabhayena sokavantacittatāya ativiya virūpavesadhārino.
Due to hearts filled with sorrow from the fear of the world's destruction, they wear ativiya virūpavesadhārino (extremely distorted attire).
Ativiya virūpavesadhārino (mang hình dáng rất xấu xí) nghĩa là do tâm tràn đầy sầu muộn vì sợ thế gian bị hủy diệt.
Mārisāti devānaṃ piyasamudācāro.
Mārisā is a respectful address for deities.
Mārisā là cách xưng hô thân mật của chư thiên.
Kathaṃ panete kappavuṭṭhānaṃ jānantīti?
But how do they know of the world's destruction?
Nhưng làm sao những vị này biết được sự hủy diệt của kiếp?
Dhammatāya sañcoditāti ācariyā.
Teachers say they are urged by nature (dhammatā).
Các vị đạo sư nói: “Họ được thúc đẩy bởi bản chất tự nhiên (dhammatā)”.
Tādisanimittadassanenāti eke.
Some say by seeing such omens.
Một số người nói: “Do thấy những điềm báo như vậy”.
Brahmadevatāhi uyyojitāti apare.
Others say they are dispatched by Brahma deities.
Những người khác nói: “Họ được các vị Phạm thiên sai bảo”.
Dutiyo sūriyoti dutiyaṃ sūriyamaṇḍalaṃ.
Dutiyo sūriyo means the second sun-orb.
Dutiyo sūriyo nghĩa là mặt trời thứ hai.
Sattasūriyanti sattasūriyapātubhāvasuttaṃ.
Sattasūriyaṃ means the discourse on the manifestation of the seven suns.
Sattasūriya nghĩa là kinh về sự xuất hiện của bảy mặt trời.
Pakatisūriyeti kappavuṭṭhānakālato pubbe uppannasūriyavimāne.
Pakatisūriye means in the sun-palace that existed before the time of the world's destruction.
Pakatisūriye nghĩa là trong cung điện mặt trời đã xuất hiện trước thời kỳ hủy diệt của kiếp.
Kappavuṭṭhānakāle pana yathā aññe kāmāvacaradevā, evaṃ sūriyadevaputtopi jhānaṃ nibbattetvā brahmalokaṃ upapajjati, sūriyamaṇḍalaṃ pana pabhassaratarañceva tejavantatarañca hutvā pavattati.
However, at the time of the world's destruction, just like other kāmāvacara devas, the sun-deva also develops jhāna and is reborn in the Brahma-world, while the sun-orb itself continues, becoming more radiant and more intensely powerful.
Tuy nhiên, vào thời kỳ hủy diệt của kiếp, giống như các vị trời Dục giới khác, vị thiên tử mặt trời cũng phát sinh thiền định và tái sinh vào cõi Phạm thiên, còn mặt trời thì trở nên rực rỡ và mạnh mẽ hơn.
Taṃ antaradhāyitvā aññameva uppajjatīti apare.
Some say that having vanished, a different one arises.
Một số người khác nói rằng mặt trời đó biến mất và một mặt trời khác xuất hiện.
Gaṅgā yamunā sarabhū aciravatī mahīti imā pañca mahānadiyo.
The Gaṅgā, Yamunā, Sarabhū, Aciravatī, and Mahī – these are the five great rivers.
Gaṅgā, Yamunā, Sarabhū, Aciravatī, Mahī – đây là năm con sông lớn.
406. Dīghassa addhunoti saṃvaṭṭaṭṭhāyīasaṅkhyeyyakappasaṅkhātassa dīghassa kālassa accayena.
406. Dīghassa addhuno means after the lapse of a long period, which is counted as an incalculable eon of contraction and stability.
406. Dīghassa addhuno nghĩa là sau một thời gian dài, tức là sau một kiếp vô số kiếp thuộc thời kỳ hoại kiếp và trụ kiếp.
Tālakkhandhādīti ādi-saddena sākasālādirukkhe saṅgaṇhāti.
Tālakkhandhādī – the word ādi (etc.) includes trees such as teak and sal.
Tālakkhandhādī – với từ ādi (v.v.), bao gồm các loại cây như cây sāla và cây sākā.
Ghanaṃ karotīti visarituṃ adatvā piṇḍitaṃ karoti.
Ghanaṃ karoti means it makes it dense, not allowing it to spread, but compacting it.
Ghanaṃ karotī nghĩa là làm cho nước đặc lại, không cho nó lan ra.
Tenāha ‘‘parivaṭuma’’nti, vaṭṭabhāvena paricchinnaṃ.
Therefore, it is said "parivaṭumaṃ", meaning encompassed in a rounded form.
Do đó đã nói “parivaṭuma” (tròn), tức là được giới hạn bởi hình dạng tròn.
Tanti udakaṃ.
Taṃ means that water.
Taṃ nghĩa là nước đó.
Assāti vātassa.
Assā means to the wind.
Assā nghĩa là của gió.
Vivaraṃ detīti yathā ghanaṃ karoti sampiṇḍeti, evaṃ tattha antaraṃ deti.
Vivaraṃ deti means just as it makes it dense and compacts it, so it makes a gap in it.
Vivaraṃ detī nghĩa là tạo ra một khoảng trống ở đó, giống như nó làm cho đặc lại và kết tụ.
Parikkhayamānanti pubbe yāva brahmalokā ekoghabhūtena vātena parisosiyamānatāya parikkhayaṃ gacchantaṃ.
Parikkhayamānaṃ means diminishing, becoming exhausted as it is dried up by a continuous wind up to the Brahma-world as before.
Parikkhayamānaṃ nghĩa là đang cạn kiệt do bị gió thổi khô, một luồng gió duy nhất thổi từ trước cho đến cõi Phạm thiên.
Brahmaloko pātubhavatīti yojanā.
The Brahma-world becomes manifest – this is the connection.
Cõi Phạm thiên xuất hiện, đó là cách kết nối.
Brahmalokoti ca paṭhamajjhānabhūmimāha.
And Brahmaloko refers to the first jhāna realm.
Và Brahmaloko (cõi Phạm thiên) được nói đến để chỉ cõi sơ thiền.
Upari catukāmāvacaradevalokaṭṭhāneti yāmadevalokādīnaṃ catunnaṃ patiṭṭhānaṭṭhāne.
Upari catukāmāvacaradevalokaṭṭhāne means in the places where the four kāmāvacara deva-worlds, such as the Yāma world, are established.
Upari catukāmāvacaradevalokaṭṭhāne nghĩa là ở nơi trụ xứ của bốn cõi trời Dục giới phía trên, như cõi trời Yāmā, v.v.
Cātumahārājikatāvatiṃsabhavanānaṃ pana patiṭṭhānaṭṭhānāni pathavīsambandhatāya na tāva pātubhavanti.
However, the places where the Cātumahārājika and Tāvatiṃsa worlds are established do not yet become manifest, as they are connected to the earth.
Tuy nhiên, các nơi trụ xứ của cõi trời Tứ Đại Thiên Vương và Tam Thập Tam Thiên chưa xuất hiện vì chúng liên quan đến đất.
‘‘Paṭhamatarābhinibbattā’’ti idaṃ āyukkhayassa sambhavadassanaṃ, tena dvinnaṃ, catunnaṃ, aṭṭhannaṃ vā kappānaṃ ādimhi nibbattāti dasseti.
"Paṭhamatarābhinibbattā" is an indication of the possibility of the exhaustion of life-span, showing that they were born at the beginning of two, four, or eight eons.
“Paṭhamatarābhinibbattā” là sự chỉ ra khả năng của sự chấm dứt tuổi thọ, điều này cho thấy rằng chúng sinh được tái sinh vào đầu hai, bốn hoặc tám kiếp.
Tatoti ābhassarabrahmalokato.
Tato means from the Ābhassara Brahma-world.
Tato nghĩa là từ cõi Phạm thiên Ābhassara.
Parittābhaappamāṇābhāpi hi ābhassaraggahaṇeneva saṅgahaṃ gacchanti.
Indeed, the Parittābha and Appamāṇābha (Brahmas) are included in the term Ābhassara.
Thật vậy, các vị Phạm thiên Parittābha và Appamāṇābha cũng được bao gồm trong từ Ābhassara.
‘‘Te honti sayaṃpabhā antalikkhacarā’’ti idaṃ upacārajjhānapuññassa mahānubhāvatāya vuttaṃ.
"Te honti sayaṃpabhā antalikkhacarā" (They are self-luminous and move through the sky) is said due to the great power of the upacāra-jhāna merit.
“Te honti sayaṃpabhā antalikkhacarā” (Họ tự sáng và đi trong không trung) được nói đến do uy lực lớn của phước thiện thiền cận định.
Āluppakārakanti ālopaṃ katvā katvāti vadanti, āluppanaṃ vilopaṃ katvāti attho.
Āluppakārakaṃ is said to mean "having performed acts of pillaging" repeatedly; the meaning is "having performed acts of plundering or robbing."
Āluppakārakaṃ – họ nói rằng đó là do “làm đi làm lại sự cướp bóc”, nghĩa là “cướp bóc”.
Sumanasaṅkhātajātipupphasadiso sumanajātipupphasadiso.
Sumanajātipupphasadiso means rice similar to the Sumanā-jasmine flower.
Sumanajātipupphasadiso là giống như hoa nhài Sumanā.
Yo yo raso etassāti yaṃyaṃraso, odano, taṃ yaṃyaṃrasaṃ, yādisarasavantanti attho.
Whatever flavor it has, that is yaṃyaṃrasaṃ (whatever flavor rice), meaning rice of whatever flavor.
Yaṃyaṃrasaṃ (món ăn có nhiều vị) nghĩa là món ăn có vị gì thì có vị đó, tức là món ăn có vị như thế nào.
Rasapathavī, bhūmipappaṭako, padālatā ca paribhuttā sudhāhāro viya khuddaṃ vinodetvā rasaharaṇīhi rasameva brūhentā tiṭṭhanti, na vatthuno sukhumabhāvena nissandā, sukhumabhāveneva gahaṇindhanameva ca honti.
The essence-earth, the earth-scum, and the padā-creeper, when consumed, alleviate hunger like ambrosial food and remain, nourishing only the essence through the channels of essence; they do not produce excretions due to the subtle nature of the substance, and they serve only as fuel for digestion due to their subtle nature.
Khi được dùng, đất vị (rasapathavī), váng đất (bhūmipappaṭako) và dây leo padālatā giống như thức ăn cam lồ, chúng loại bỏ cơn đói và chỉ nuôi dưỡng vị giác thông qua các mạch vị, chúng không tạo ra chất thải do sự tinh tế của vật chất, và chỉ là nhiên liệu cho sự tiêu hóa do sự tinh tế của chúng.
Odano pana paribhutto rasaṃ vaḍḍhentopi vatthuno oḷārikabhāvena nissandaṃ vissajjento passāvaṃ, kasaṭañca uppādetīti āha ‘‘tato pabhuti muttakarīsaṃ sañjāyatī’’ti.
But rice, when consumed, although it increases the essence, due to the coarse nature of the substance, releases excretions, producing urine and feces; therefore, it is said, "from that time onwards, urine and feces arise."
Tuy nhiên, cơm khi được dùng, dù làm tăng vị giác, nhưng do tính thô của vật chất, nó thải ra chất thải, tạo ra nước tiểu và phân, do đó đã nói: “tato pabhuti muttakarīsaṃ sañjāyatī” (từ đó trở đi, nước tiểu và phân xuất hiện).
Purimattabhāvesu pavattaupacārajjhānānubhāvena yāva sattasantāne kāmarāgavikkhambhanavego na samito, na tāva balavakāmarāgūpanissayāni itthipurisindriyāni pāturahesuṃ.
Due to the power of the upacāra-jhānas that existed in previous existences, as long as the force suppressing sensual desire had not subsided in the continuum of beings, the faculties of male and female, which are conditions for strong sensual desire, had not yet manifested.
Do uy lực của các thiền cận định đã có trong các kiếp trước, chừng nào sự kìm nén dục ái chưa lắng dịu trong dòng tâm thức của chúng sinh, chừng đó các căn nam và nữ, vốn là duyên mạnh mẽ cho dục ái, chưa xuất hiện.
Yadā panassa vicchinnatāya balavakāmarāgo laddhāvasaro ahosi, tadā tadupanissayāni tāni sattānaṃ attabhāvesu sañjāyiṃsu.
But when that force was interrupted and strong sensual desire found an opportunity, then those faculties, which are its conditions, arose in the existences of beings.
Nhưng khi dục ái mạnh mẽ có cơ hội do sự gián đoạn của nó, thì các căn đó, vốn là duyên cho nó, đã xuất hiện trong thân tướng của chúng sinh.
Tena vuttaṃ ‘‘purisassa…pe… pātubhavatī’’ti.
Therefore, it is said, "for a man...pe...it arises."
Do đó đã nói: “purisassa…pe… pātubhavatī” (của người nam… v.v… xuất hiện).
Tenevāha ‘‘tatra suda’’ntiādi.
For this very reason, it is said, "tatra sudaṃ" and so forth.
Chính vì vậy đã nói: “tatra suda” v.v.
407. Mahādhārāhīti tālasālakkhandhappamāṇāhi mahatīhi khārudakadhārāhi.
407. Mahādhārāhi means with mighty streams of saline water, as large as palm trees or Sāla trees.
407. Mahādhārāhi có nghĩa là những dòng nước mặn lớn như thân cây thốt nốt và cây sala.
Samantatoti sabbaso.
Samantato means from every side.
Samantato có nghĩa là từ mọi phía.
Pathavitoti pathaviyā heṭṭhimantato pabhuti.
Pathavito means starting from the lowest extremity of the earth.
Pathavito có nghĩa là từ tận cùng phía dưới của trái đất.
Tena hi khārudakena phuṭṭhaphuṭṭhā pathavīpabbatādayo udake pakkhittaloṇasakkharā viya vilīyanteva, tasmā pathavīsandhārudakena saddhiṃ ekūdakameva taṃ hotīti keci.
Indeed, the earth, mountains, and so on, touched repeatedly by that saline water, dissolve just like salt and sugar thrown into water. Therefore, some say that water becomes one with the earth-supporting water.
Do đó, đất đai, núi non, v.v., bị nước mặn chạm vào sẽ tan chảy như đường muối bỏ vào nước. Vì vậy, một số người nói rằng nước đó trở thành một thể thống nhất với nước nâng đỡ trái đất.
Apare ‘‘pathavīsandhārakaṃ udakakkhandhañca udakasandhārakaṃ vāyukkhandhañca anavasesato vināsetvā sabbattha sayameva ekoghabhūtaṃ tiṭṭhatī’’ti vadanti, taṃ yuttaṃ.
Others say: "Having completely destroyed the earth-supporting water mass and the water-supporting air mass, it remains everywhere as a single flood by itself." This is appropriate.
Những người khác nói: “Tự nó tồn tại như một dòng nước duy nhất ở khắp mọi nơi, sau khi đã hoàn toàn hủy diệt khối nước nâng đỡ trái đất và khối gió nâng đỡ nước.” Điều đó là hợp lý.
Tayopi brahmaloketi parittābhaappamāṇābhaābhassarabrahmaloke, tayidaṃ ‘‘ayaṃ pana viseso’’ti āraddhattā vuttaṃ, aññathā ‘‘chapi brahmaloke’’ti vattabbaṃ siyā.
Tayopi brahmaloke refers to the Parittābha, Appamāṇābha, and Ābhassara Brahma-worlds; this is stated because it was introduced with 'this is, however, a special case,' otherwise 'all six Brahma-worlds' should have been said.
Tayopi brahmaloke có nghĩa là các cõi Phạm thiên Parittābha, Appamāṇābha và Ābhassara. Điều này được nói ra vì bắt đầu với “Đây là một đặc điểm khác”; nếu không, lẽ ra phải nói “chapi brahmaloke” (sáu cõi Phạm thiên).
Subhakiṇheti ukkaṭṭhaniddesena tatiyajjhānabhūmiyā upalakkhaṇaṃ.
Subhakiṇhe is an indication of the third jhāna-realm by way of excellent description.
Subhakiṇhe là sự chỉ định cõi Thiền thứ ba bằng cách chỉ định cao nhất.
Parittāsubhaappamāṇāsubhepi hi āhacca udakaṃ tiṭṭhati.
For water also reaches the Parittāsubha and Appamāṇāsubha realms.
Thật vậy, nước cũng chạm đến các cõi Parittāsubha và Appamāṇāsubha.
Heṭṭhā ‘‘ābhassare āhacca tiṭṭhatī’’ti etthāpi eseva nayo.
The same method applies below where it says 'reaches the Ābhassara.'
Tương tự như vậy ở đoạn dưới, nơi nói “chạm đến Ābhassara”.
Tanti taṃ kappavināsakaudakaṃ.
Taṃ refers to that world-destroying water.
Taṃ có nghĩa là nước hủy diệt kiếp đó.
Udakānugatanti udakena anugataṃ phuṭṭhaṃ.
Udakānugataṃ means followed by or permeated by water.
Udakānugataṃ có nghĩa là bị nước bao phủ, bị nước thấm ướt.
Abhibhavitvāti vilīyāpetvā.
Abhibhavitvā means having dissolved.
Abhibhavitvā có nghĩa là làm cho tan chảy.
Cakkavāḷapabbatampi sinerupabbatampīti mahāpathaviyā viparivattaneneva viparivattitaṃ cakkavāḷapabbatampi sinerupabbatampi vāto ukkhipitvā ākāse khipati.
Cakkavāḷapabbatampi sinerupabbatampī means the wind lifts up the Cakkavāla mountain and the Sineru mountain, which have been turned upside down by the turning over of the great earth itself, and casts them into the sky.
Cakkavāḷapabbatampi sinerupabbatampi có nghĩa là gió nhấc bổng núi Cakkavāḷa và núi Sineru, vốn bị lật đổ do sự xoay chuyển của đại địa, rồi ném chúng lên không trung.
Te cakkavāḷapabbatādayo.
Te refers to those Cakkavāla mountains and so on.
Te là các núi Cakkavāḷa, v.v.
Abhihantvāti ghaṭṭetvā.
Abhihantvā means having struck.
Abhihantvā có nghĩa là va chạm.
Aññamaññanti ekissā lokadhātuyā cakkavāḷahimavantasineruṃ aññissā lokadhātuyā cakkavāḷādīhīti evaṃ aññamaññaṃ samāgamavasena ghaṭṭetvā.
Aññamaññaṃ means having struck each other, for example, the Cakkavāla, Himavanta, and Sineru of one world-system meeting with the Cakkavālas of another world-system, and so on.
Aññamaññaṃ có nghĩa là va chạm lẫn nhau, chẳng hạn như núi Cakkavāḷa, Himavanta, Sineru của một thế giới va chạm với các núi Cakkavāḷa, v.v. của một thế giới khác.
Sabbasaṅkhāragatanti pathavīsandhārakaudakaṃ, taṃsandhārakavātanti sabbaṃ saṅkhāragataṃ vināsetvā sayampi vinassati avaṭṭhānassa kāraṇābhāvato.
Sabbasaṅkhāragataṃ means all conditioned phenomena, such as the earth-supporting water and the air supporting that water, destroying them and then perishing itself due to the absence of a cause for its persistence.
Sabbasaṅkhāragataṃ có nghĩa là nước nâng đỡ trái đất và gió nâng đỡ nước, tức là tất cả các pháp hữu vi đó, sau khi hủy diệt chúng, tự nó cũng bị hủy diệt vì không có nguyên nhân để tồn tại.
409. Yadipi saṅkhārānaṃ ahetuko sarasanirodho vināsakābhāvato, santānanirodho pana hetuvirahito natthi yathā taṃ sattakāyesūti.
409. Although the cessation of conditioned phenomena by their nature is without cause due to the absence of a destroyer, the cessation of a continuum, however, does not exist without a cause, just as it is in the bodies of beings.
Mặc dù sự diệt tận tự nhiên của các pháp hữu vi là vô nhân vì không có pháp hủy diệt, nhưng sự diệt tận của dòng tương tục thì không phải là không có nguyên nhân, như trong các thân chúng sinh.
Bhājanalokassāpi sahetukena vināsena bhavitabbanti hetuṃ pucchati ‘‘kiṃ kāraṇā evaṃ loko vinassatī’’ti.
Since the world of receptacles also must perish with a cause, the question "kiṃ kāraṇā evaṃ loko vinassati" (for what reason does the world perish in this way?) is asked for the cause.
Thế giới vật chất cũng phải bị hủy diệt một cách có nguyên nhân, vì vậy câu hỏi “kiṃ kāraṇā evaṃ loko vinassatī” (do nguyên nhân nào mà thế giới bị hủy diệt như vậy?) là hỏi về nguyên nhân.
Itaro yathā tattha nibbattanakasattānaṃ puññabalena paṭhamaṃ loko vivaṭṭati, evaṃ tesaṃ pāpabalena saṃvaṭṭatīti dassento ‘‘akusalamūlakāraṇā’’ti āha.
The other person, showing that just as the world first evolves due to the power of merit of the beings born there, so it revolves due to their power of demerit, says "akusalamūlakāraṇā" (due to the roots of unwholesomeness).
Vị kia nói “akusalamūlakāraṇā” (do nguyên nhân của các căn bất thiện) để chỉ ra rằng thế giới đầu tiên hình thành do sức mạnh phước báu của chúng sinh tái sinh ở đó, và cũng như vậy, nó bị hủy diệt do sức mạnh bất thiện của họ.
Yathā hi rāgadosamohānaṃ adhikabhāvena yathākkamaṃ rogantarakappo, satthantarakappo, dubbhikkhantarakappoti ime tividhā antarakappā vivaṭṭaṭṭhāyimhi asaṅkhyeyyakappe jāyanti, evamete yathāvuttā tayo saṃvaṭṭā rāgādīnaṃ adhikabhāveneva hontīti dassento ‘‘akusalamūlesu hī’’tiādimāha.
Just as, due to the predominance of greed, hatred, and delusion, the three types of intermediate eons—the intermediate eon of sickness, the intermediate eon of weapons, and the intermediate eon of famine—arise sequentially in the asaṅkhyeyya eon of the existing world, so too these aforementioned three saṃvaṭṭas occur due to the predominance of greed and so on. This is shown by the phrase "akusalamūlesu hi" and so forth.
Như các kiếp trung gian ba loại này – kiếp trung gian bệnh tật, kiếp trung gian vũ khí, kiếp trung gian đói kém – phát sinh trong A-tăng-kỳ kiếp trụ thế do sự gia tăng của tham, sân, si theo thứ tự, thì ba sự hủy diệt kiếp đã nói trên cũng phát sinh do sự gia tăng của tham, v.v. Để chỉ ra điều này, ngài nói “akusalamūlesu hī” (khi các căn bất thiện, v.v.).
Ussannatareti ativiya ussanne.
Ussannatare means when excessively abundant.
Ussannatare có nghĩa là cực kỳ gia tăng.
Dose ussannatare adhikataradosena viya tikkhatarena khārudakena vināso yuttoti vuttaṃ ‘‘dose ussannatare udakena vinassatī’’ti.
It is said "dose ussannatare udakena vinassati" (when hatred is excessive, it perishes by water) because destruction by sharp, saline water is appropriate, just as by excessively predominant hatred.
Khi sân gia tăng, sự hủy diệt bằng nước mặn nồng hơn là hợp lý, như sự hủy diệt bằng sân mạnh hơn. Vì vậy, câu “dose ussannatare udakena vinassatī” (khi sân gia tăng, thế giới bị hủy diệt bởi nước) được nói ra.
Pākaṭasattusadisassa dosassa aggisadisatā, apākaṭasattusadisassa rāgassa khārudakasadisatā ca yuttāti adhippāyena ‘‘dose ussannatare agginā, rāge ussannatare udakenā’’ti kecivādassa adhippāyo veditabbo.
The intention of some views, "dose ussannatare agginā, rāge ussannatare udakenā" (when hatred is excessive, by fire; when greed is excessive, by water), should be understood as: the resemblance of hatred to fire, like a manifest enemy, and the resemblance of greed to saline water, like a non-manifest enemy, is appropriate.
Ý nghĩa của một số quan điểm là: khi sân gia tăng, thế giới bị hủy diệt bởi lửa; khi tham gia tăng, thế giới bị hủy diệt bởi nước. Điều này là hợp lý vì sân giống như kẻ thù rõ ràng, còn tham giống như kẻ thù không rõ ràng, và lửa giống như sân, nước mặn giống như tham.
Rāgo sattānaṃ bahulaṃ pavattatīti rāgavasena bahuso lokavināso.
Since greed is frequently prevalent in beings, the world's destruction often occurs by way of greed.
Tham ái thường xuyên phát sinh trong chúng sinh, vì vậy sự hủy diệt thế giới thường xuyên xảy ra do tham ái.
‘‘Amumhi saṃvaṭṭakappe’’ti idaṃ saṃvaṭṭakappassa ādito pāḷiyaṃ (dī. ni. 1.244) gahitattā vuttaṃ.
"Amumhi saṃvaṭṭakappe" (in that contracting eon) is said because it is taken from the beginning of the saṃvaṭṭa eon in the Pāḷi.
Amumhi saṃvaṭṭakappe được nói ra vì nó được đề cập ở đầu kiếp Saṃvaṭṭa trong kinh điển.
Tatthāpi hi imassa katipayaṃ kālaṃ bhavādīsu saṃsaraṇaṃ upalabbhatīti.
For even there, a certain period of this monk's wandering in existences and so on is found.
Ở đó, sự luân hồi của vị ấy trong các cõi tồn tại, v.v., trong một thời gian nhất định cũng được tìm thấy.
Saṃvaṭṭakappe vā vaṭṭamānesu bhavādīsu imassa upapatti ahosi, taṃdassanametaṃ daṭṭhabbaṃ.
Alternatively, his birth occurred in the existences and so on that were current in the saṃvaṭṭa eon; this should be seen as a demonstration of that.
Hoặc, sự tái sinh của vị ấy đã xảy ra trong các cõi tồn tại, v.v., đang diễn ra trong kiếp Saṃvaṭṭa, điều này cần được xem là sự chỉ ra điều đó.
Atha vā amumhi saṃvaṭṭakappeti ettha vā-saddo luttaniddiṭṭho daṭṭhabbo, tena ca aniyamatthena itarāsaṅkhyeyyānampi saṅgaho siddho hoti.
Or, the word vā (or) in amumhi saṃvaṭṭakappe (in that contracting eon) should be understood as having been elliptically omitted, and thereby the inclusion of other asaṅkhyeyyas is also established due to its indeterminate meaning.
Hoặc, trong amumhi saṃvaṭṭakappe, từ vā cần được xem là bị lược bỏ, và với ý nghĩa không xác định đó, sự bao gồm các A-tăng-kỳ kiếp khác cũng được thiết lập.
Bhave vātiādīsu kāmādibhave vā aṇḍajādi yoniyā vā devādi gatiyā vā nānattakāyanānattasaññīādi viññāṇaṭṭhitiyā vā sattāvāse vā khattiyādi sattanikāye vā.
Bhave vā and so on refer to existences such as sense-sphere existence, or birth-matrices such as egg-born, or destinies such as gods, or stations of consciousness such as those with diversified bodies and diversified perceptions, or abodes of beings, or communities of beings such as Khattiyas.
Trong bhave vā (hoặc trong cõi tồn tại), v.v., có nghĩa là trong cõi dục, v.v., hoặc trong loài sinh như loài noãn sinh, v.v., hoặc trong cảnh giới như cảnh giới chư thiên, v.v., hoặc trong trụ xứ thức như thân khác nhau, tưởng khác nhau, v.v., hoặc trong trú xứ chúng sinh như các nhóm chúng sinh của giai cấp Sát-đế-lợi, v.v.
Āsinti ahosiṃ.
Āsiṃ means I was.
Āsiṃ có nghĩa là tôi đã là.
Vaṇṇasampattiṃ vāti vā-saddena vaṇṇavipattiṃ vāti dasseti.
Vaṇṇasampattiṃ vā means, with the word vā, it shows 'or imperfection of complexion.'
Vaṇṇasampattiṃ vā (hoặc sự đầy đủ về sắc đẹp), từ vā chỉ ra hoặc sự khiếm khuyết về sắc đẹp.
‘‘Amutrāsi’’ntiādinā sabbaṃ yāvadicchakaṃ anussaraṇaṃ dassetvā idāni aññathā atthaṃ dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādi vuttaṃ.
Having shown all recollection as desired with "amutrāsiṃ" and so on, now "apicā" and so on is stated to show the meaning in another way.
Sau khi chỉ ra tất cả các loại hồi tưởng tùy ý bằng amutrāsiṃ (tôi đã là ở đó), v.v., bây giờ để chỉ ra ý nghĩa khác, đoạn apicā (hơn nữa) được nói ra.
Tattha amutrāsinti sāmaññaniddesoyaṃ, byāpanicchālopo vā, amutra amutrāsinti vuttaṃ hoti.
There, amutrāsiṃ is a general designation, or an ellipsis of an interrogative word; it means 'I was in such and such an existence.'
Trong đó, amutrāsiṃ là một cách chỉ định chung, hoặc là sự lược bỏ của từ nghi vấn, có nghĩa là tôi đã là ở nơi này, nơi này.
Anupubbena ārohantassa yāvadicchakaṃ anussaraṇanti ettha ārohantassāti paṭilomato ñāṇena pubbenivāsaṃ ārohantassa.
In anupubbena ārohantassa yāvadicchakaṃ anussaraṇaṃ (recollection as desired, ascending sequentially), ārohantassa (of one ascending) means of one ascending the past existences by knowledge in reverse order.
Trong anupubbena ārohantassa yāvadicchakaṃ anussaraṇaṃ (hồi tưởng tùy ý của người đang tiến lên theo thứ tự), ārohantassa có nghĩa là của người đang tiến lên đời sống quá khứ bằng tuệ theo chiều ngược lại.
Paccavekkhaṇanti anussaritānussaritassa paccavekkhaṇaṃ, na anussaraṇaṃ.
Paccavekkhaṇaṃ (reviewing) means reviewing what has been recollected again and again, not recollecting.
Paccavekkhaṇaṃ có nghĩa là sự quán xét lại những gì đã được hồi tưởng, không phải là sự hồi tưởng.
Itīti vuttatthanidassanaṃ.
Iti (thus) is an illustration of the meaning stated.
Iti là sự chỉ ra ý nghĩa đã nói.
Tañca kho yathārahato, na yathānupubbatoti dassento ‘‘nāmagottavasenā’’tiādimāha.
And that is, not in sequential order, but as appropriate, as shown by "nāmagottavasenā" (by way of name and clan) and so on.
Và điều đó cần được hiểu là theo cách thích hợp, không phải theo thứ tự. Để chỉ ra điều này, ngài nói nāmagottavasena (theo tên và họ), v.v.
Vaṇṇādīhīti vaṇṇāhāravedayitāyuparicchedehi.
Vaṇṇādīhi means by complexion, food, feeling, and limit of life.
Vaṇṇādīhi có nghĩa là bằng sắc đẹp, thức ăn, cảm thọ và giới hạn tuổi thọ.
Odātotīti ettha iti-saddo ādiattho, pakārattho vā, tena evamādi evaṃpakāra nānattatoti dassitaṃ hoti.
Here, in " Odātoti," the word " iti" means 'beginning' or 'manner.' By it, it is shown that the " diversity" is of this kind and of this sort.
Trong từ Odātotī, từ iti có nghĩa là "vân vân" hoặc "loại này", do đó nó được trình bày là "đa dạng theo cách như vậy và vân vân".