Padarūpasiddhi

2173

Bahubbīhisamāsa

Bahubbīhi Compound

Hợp từ Bahubbīhi

2174

Atha bahubbīhisamāso vuccate.

Now, the Bahubbīhi compound is explained.

Bây giờ, hợp từ Bahubbīhi được trình bày.

2175

So ca navavidho dvipado tulyādhikaraṇo, dvipado bhinnādhikaraṇo, tipado nanipātapubbapado, sahapubbapado upamānapubbapado saṅkhyobhayapado disantarāḷattho byatihāralakkhaṇo cāti.

It is of nine kinds: two-word equivalent-referent, two-word different-referent, three-word with na-particle as prior word, with saha as prior word, with an upamāna as prior word, with numbers in both words, with meaning of space between directions, and characterized by reciprocity.

Và nó có chín loại: dvipado tulyādhikaraṇo (hai từ đồng cách), dvipado bhinnādhikaraṇo (hai từ dị cách), tipado (ba từ), nanipātapubbapado (có tiền tố na), sahapubbapado (có tiền tố saha), upamānapubbapado (có tiền tố ví dụ), saṅkhyobhayapado (có cả số từ), disantarāḷattho (có ý nghĩa khoảng cách giữa các hướng), byatihāralakkhaṇo (có đặc điểm tương hỗ).

2176

Tattha dvipado tulyādhikaraṇo bahubbīhi kammādīsu chasu vibhatyatthesu bhavati.

Among these, the two-word equivalent-referent Bahubbīhi occurs in the six case meanings, beginning with the accusative.

Trong đó, dvipado tulyādhikaraṇo (Bahubbīhi hai từ đồng cách) xảy ra trong sáu ý nghĩa biến cách, như nghiệp, v.v...

2177

Tattha dutiyatthe tāva – ‘‘āgatā samaṇā imaṃ saṅghārāma’’nti viggahe –

Among these, first in the accusative case – in the analysis "monastics have arrived at this monastery" –

Trong đó, trước hết trong dutiyatthe (ý nghĩa cách thứ hai) – trong viggaha (phân tích) ‘‘āgatā samaṇā imaṃ saṅghārāma’’ (các vị Sa-môn đã đến tịnh xá này) –

2178

352. Aññapadatthesu bahubbīhi.

352. Bahubbīhi in the meanings of other words.

352. Aññapadatthesu bahubbīhi (hợp từ Bahubbīhi trong ý nghĩa của từ khác).

2179

Samasyamānapadato aññesaṃ paṭhamadutiyādivibhatyantānaṃ padānamatthesu yuttatthāni nāmāni vibhāsā samasyante, so samāso bahubbīhisañño ca hoti.

Nouns that are meaningful in the meanings of other words (not the compounding words themselves) that have first, second, etc., case endings are optionally compounded. That compound is also called Bahubbīhi.

Các danh từ có ý nghĩa phù hợp, kết thúc bằng biến cách thứ nhất, thứ hai, v.v..., của các từ khác với từ được hợp, được hợp lại một cách tùy chọn, và hợp từ đó được gọi là Bahubbīhi.

2180

Bahavo vīhayo yassa so bahubbīhi, bahubbīhisadisattā ayampisamāso anvatthasaññāvasena bahubbīhīti vutto, aññapadatthappadhāno hi bahubbīhi.

Bahubbīhi (much rice) is one who has much rice. This compound, too, is called Bahubbīhi by way of a meaningful designation, due to its similarity to bahubbīhi. For the Bahubbīhi compound, the meaning of another word is predominant.

Bahavo vīhayo yassa so bahubbīhi (người có nhiều lúa). Hợp từ này cũng được gọi là bahubbīhi theo nghĩa anvatthasaññāvasena (theo nghĩa phù hợp với tên gọi) vì nó giống như bahubbīhi (người có nhiều lúa), vì bahubbīhi là aññapadatthappadhāno (chủ yếu là ý nghĩa của từ khác).

2181

Duvidho cāyaṃ bahubbīhi tagguṇasaṃviññāṇātagguṇasaṃviññāṇavasena, tesu yattha visesanabhūto attho aññapadatthaggahaṇena gayhati, so tagguṇasaṃviññāṇo, yathā – lambakaṇṇamānayāti.

This Bahubbīhi is of two kinds: tagguṇasaṃviññāṇa (where the quality is understood along with the referent) and atagguṇasaṃviññāṇa (where the quality is not understood along with the referent). Among these, where the qualificative meaning is taken by the term aññapadattha (meaning of another word), it is tagguṇasaṃviññāṇa, for example, "Bring the one with long ears."

Bahubbīhi này có hai loại: tagguṇasaṃviññāṇātagguṇasaṃviññāṇa (có bao hàm thuộc tính đó và không bao hàm thuộc tính đó). Trong đó, nơi ý nghĩa của visesanabhūto (tính từ) được nắm bắt bởi aññapadatthaggahaṇena (sự nắm bắt ý nghĩa của từ khác), đó là tagguṇasaṃviññāṇo (có bao hàm thuộc tính đó), ví dụ như lambakaṇṇamānayāti (hãy mang người có tai dài đến).

2182

Yattha pana na gayhati, so atagguṇasaṃviññāṇo, yathā – bahudhanamānayāti.

Where, however, it is not taken (in that sense), that is atagguṇasaṃviññāṇo, for example, 'bring much wealth'.

Nhưng nơi nào không được nắm giữ, người đó không hiểu rõ phẩm chất, ví dụ như: “Hãy mang nhiều tài sản đến.”

2183

Idha bahubbīhisadde viya visesanassa pubbanipāto, sesaṃ pubbasamaṃ.

Here, like in the word bahubbīhi, the adjective is placed first. The rest is as before.

Ở đây, giống như trong từ bahubbīhi, tính từ được đặt trước, phần còn lại giống như trước.

2184

Āgatasamaṇo saṅghārāmo.

Āgatasamaṇo saṅghārāmo (a monastery to which a samaṇa has come).

Tu viện có vị Sa-môn đã đến.

Ettha ca āgatasaddo, samaṇasaddo ca attano atthe aṭṭhatvā dutiyāvibhatyatthabhūte saṅghārāmasaṅkhāte aññapadatthe vattanti, tadatthajotanatthameva tadanantaraṃ ‘‘saṅghārāmo’’ti padantaraṃ payujjati, tato samāseneva kammatthassa abhihitattā puna dutiyā na hoti.

Here, the word āgata and the word samaṇa, without standing in their own sense, refer to the sense of the second case-ending, namely, to another word-meaning in the form of a monastery (saṅghārāma). Immediately after that, the additional word "saṅghārāmo" is used solely to make that meaning clear. Hence, as the object has already been expressed by the compound, the second case-ending does not occur again.

Ở đây, từ āgata và từ samaṇa không đứng ở nghĩa riêng của chúng, mà chúng được dùng để chỉ một từ khác có nghĩa là đối cách, tức là tu viện (saṅghārāma). Để làm rõ nghĩa đó, ngay sau đó từ “saṅghārāmo” được dùng, và vì nghĩa đối cách đã được diễn đạt bằng cách hợp lại, nên không có đối cách thứ hai nữa.

Idaṃsaddassa ca appayogo, evaṃ sabbattha.

And the word idaṃ is not used; thus in all cases.

Và từ idaṃ không được dùng, cũng vậy ở tất cả mọi nơi.

Bahubbīhi cāyaṃ abhidheyyaliṅgavacano.

And this Bahubbīhi takes the gender and number of the referent (the denoted object).

Và đây là bahubbīhi theo giống và số của đối tượng được nói đến.

2185

Tathā āgatasamaṇā sāvatthi, āgatasamaṇaṃ jetavanaṃ, paṭipannā addhikā yaṃ pathaṃ soyaṃ paṭipannaddhiko patho, abhiruḷhā vāṇijā yaṃ nāvaṃ sā abhiruḷhavāṇijā nāvā.

Similarly, āgatasamaṇā sāvatthi (Sāvatthi, to which samaṇas have come), āgatasamaṇaṃ jetavanaṃ (Jetavana, to which samaṇas have come), paṭipannā addhikā yaṃ pathaṃ soyaṃ paṭipannaddhiko patho (the path which travelers have undertaken, that is a path with travelers having undertaken it), abhiruḷhā vāṇijā yaṃ nāvaṃ sā abhiruḷhavāṇijā nāvā (the ship which merchants have embarked upon, that is a ship with merchants embarked upon it).

Tương tự, Sāvatthī có các Sa-môn đã đến (āgatasamaṇā sāvatthi), Jetavana có các Sa-môn đã đến (āgatasamaṇaṃ jetavanaṃ), con đường mà những người lữ hành đã đi là con đường có những người lữ hành đã đi (paṭipannā addhikā yaṃ pathaṃ soyaṃ paṭipannaddhiko patho), con thuyền mà các thương gia đã lên là con thuyền có các thương gia đã lên (abhiruḷhā vāṇijā yaṃ nāvaṃ sā abhiruḷhavāṇijā nāvā).

Evaṃ kammatthe bahubbīhi.

Thus, Bahubbīhi in the sense of the object.

Như vậy, bahubbīhi theo nghĩa đối cách.

2186

Tatiyatthe bahubbīhi yathā – jitāni indriyāni yena samaṇena soyaṃ jitindriyo samaṇo.

Bahubbīhi in the sense of the instrumental case, for example, jitāni indriyāni yena samaṇena soyaṃ jitindriyo samaṇo (the samaṇa by whom the faculties have been conquered, that is a samaṇa with conquered faculties).

Bahubbīhi theo nghĩa sở cách, ví dụ như: Sa-môn mà các căn đã được chinh phục bởi vị ấy là Sa-môn đã chinh phục các căn (jitāni indriyāni yena samaṇena soyaṃ jitindriyo samaṇo).

Evaṃ diṭṭhadhammo, pattadhammo, katakicco, jitā mārā anenāti jitamāro bhagavā, paṭividdhasabbadhammo.

Similarly, diṭṭhadhammo (one to whom the Dhamma has been seen), pattadhammo (one to whom the Dhamma has been attained), katakicco (one by whom the task has been done), jitā mārā anenāti jitamāro bhagavā (the Bhagavā by whom Māras have been conquered, thus the Bhagavā with Māras conquered), paṭividdhasabbadhammo (one by whom all dhammas have been penetrated).

Tương tự, đã thấy Pháp (diṭṭhadhammo), đã đạt Pháp (pattadhammo), đã làm xong việc (katakicco), Đức Thế Tôn mà các Ma vương đã bị chinh phục bởi Ngài là Đức Thế Tôn đã chinh phục Ma vương (jitā mārā anenāti jitamāro bhagavā), đã thấu hiểu tất cả các pháp (paṭividdhasabbadhammo).

2187

Catutthiyatthe bahubbīhi yathā – dinno suṅko yassa rañño soyaṃ dinnasuṅko rājā, upanītaṃ bhojanaṃ assa samaṇassāti upanītabhojano samaṇo, upahaṭo bali assāti upahaṭabali yakkho.

Bahubbīhi in the sense of the dative case, for example, dinno suṅko yassa rañño soyaṃ dinnasuṅko rājā (the king to whom tax has been given, that is a king to whom tax has been given), upanītaṃ bhojanaṃ assa samaṇassāti upanītabhojano samaṇo (the samaṇa to whom food has been brought, thus a samaṇa to whom food has been brought), upahaṭo bali assāti upahaṭabali yakkho (the yakkha to whom an offering has been presented, thus a yakkha to whom an offering has been presented).

Bahubbīhi theo nghĩa tặng cách, ví dụ như: Vua mà thuế đã được dâng cho vị ấy là vua đã được dâng thuế (dinno suṅko yassa rañño soyaṃ dinnasuṅko rājā), Sa-môn mà thức ăn đã được dâng lên cho vị ấy là Sa-môn đã được dâng thức ăn (upanītaṃ bhojanaṃ assa samaṇassāti upanītabhojano samaṇo), Dạ-xoa mà lễ vật đã được mang đến cho nó là Dạ-xoa đã được mang lễ vật (upahaṭo bali assāti upahaṭabali yakkho).

2188

Pañcamiyatthe bahubbīhi yathā – niggatā janā asmā gāmā soyaṃ niggatajano gāmo, niggato ayo asmāti nirayo, niggatā kilesā etasmāti nikkileso, apetaṃ viññāṇaṃ asmāti apetaviññāṇo matakāyo, apagataṃ bhayabheravaṃ asmāti apagatabhayabheravo arahā.

Bahubbīhi in the sense of the ablative case, for example, niggatā janā asmā gāmā soyaṃ niggatajano gāmo (the village from which people have gone forth, that is a village from which people have gone forth), niggato ayo asmāti nirayo (that from which auspiciousness has departed, thus niraya), niggatā kilesā etasmāti nikkileso (one from whom defilements have departed, thus one without defilements), apetaṃ viññāṇaṃ asmāti apetaviññāṇo matakāyo (the dead body from which consciousness has departed, thus a dead body without consciousness), apagataṃ bhayabheravaṃ asmāti apagatabhayabheravo arahā (the Arahant from whom fear and terror have departed, thus an Arahant without fear and terror).

Bahubbīhi theo nghĩa xuất xứ cách, ví dụ như: Ngôi làng mà người dân đã rời đi từ đó là ngôi làng có người dân đã rời đi (niggatā janā asmā gāmā soyaṃ niggatajano gāmo), không có sự tốt đẹp từ đó là địa ngục (niggato ayo asmāti nirayo), không có phiền não từ đó là vô phiền não (nikkileso), thân xác chết mà thức đã rời khỏi nó là thân xác chết không có thức (apetaṃ viññāṇaṃ asmāti apetaviññāṇo matakāyo), A-la-hán mà sự sợ hãi và kinh hoàng đã rời khỏi vị ấy là A-la-hán không có sợ hãi và kinh hoàng (apagataṃ bhayabheravaṃ asmāti apagatabhayabheravo arahā).

2189

Chaṭṭhiyatthe bahubbīhi yathā – chinnā hatthā yassa purisassa soyaṃ chinnahattho puriso.

Bahubbīhi in the sense of the genitive case, for example, chinnā hatthā yassa purisassa soyaṃ chinnahattho puriso (the man whose hands have been cut off, that is a man with cut-off hands).

Bahubbīhi theo nghĩa sở hữu cách, ví dụ như: Người đàn ông mà tay đã bị cắt của vị ấy là người đàn ông bị cắt tay (chinnā hatthā yassa purisassa soyaṃ chinnahattho puriso).

Evaṃ paripuṇṇasaṅkappo, khīṇāsavo, vīto rāgo assāti vītarāgo, dve padāni assāti dvipado, dvihattho paṭo, tevijjo, catuppado, pañca cakkhūni assāti pañcacakkhu bhagavā, chaḷabhiñño, rassattaṃ, navaṅgaṃ satthusāsanaṃ, dasabalo, anantañāṇo, tīṇi dasa parimāṇametesanti tidasā devā, samāsantassa attaṃ, idha parimāṇasaddassa sannidhānato dasasaddo saṅkhyāne vattate, ayaṃ paccayo etesanti idappaccayā, ko pabhavo assāti kiṃpabhavo ayaṃ kāyo, vigataṃ malamassāti vimalo, sundaro gandho assāti sugandhaṃ candanaṃ.

Similarly, paripuṇṇasaṅkappo (one whose resolve is complete), khīṇāsavo (one whose taints are destroyed), vīto rāgo assāti vītarāgo (one whose lust has departed, thus one without lust), dve padāni assāti dvipado (one who has two feet, thus biped), dvihattho paṭo (a cloth of two cubits), tevijjo (one who has the three knowledges), catuppado (quadruped), pañca cakkhūni assāti pañcacakkhu bhagavā (the Bhagavā who has five eyes, thus the five-eyed Bhagavā), chaḷabhiñño (one who has the six supernormal powers), rassattaṃ (shortness), navaṅgaṃ satthusāsanaṃ (the nine-factored teaching of the Master), dasabalo (one who has ten powers), anantañāṇo (one who has infinite knowledge), tīṇi dasa parimāṇametesanti tidasā devā (the devas whose measure is three times ten, thus the Tidasa devas); the ending of the compound (samāsanta) becomes a. Here, due to the proximity of the word parimāṇa, the word dasa functions as a number. Ayaṃ paccayo etesanti idappaccayā (these are the conditions for these, thus dependent origination), ko pabhavo assāti kiṃpabhavo ayaṃ kāyo (what is the origin of this body, thus a body of what origin), vigataṃ malamassāti vimalo (one whose impurity has departed, thus stainless), sundaro gandho assāti sugandhaṃ candanaṃ (the sandalwood which has a pleasant smell, thus fragrant sandalwood).

Tương tự, ý định viên mãn (paripuṇṇasaṅkappo), đã tận lậu hoặc (khīṇāsavo), không có tham ái của vị ấy là không tham ái (vīto rāgo assāti vītarāgo), có hai chân của vị ấy là hai chân (dvipado), tấm vải hai sải tay (dvihattho paṭo), có ba minh (tevijjo), có bốn chân (catuppado), Đức Thế Tôn có năm nhãn là Đức Thế Tôn có năm nhãn (pañca cakkhūni assāti pañcacakkhu bhagavā), có sáu thần thông (chaḷabhiñño), sự ngắn gọn (rassattaṃ), giáo pháp của Bậc Đạo Sư có chín chi phần (navaṅgaṃ satthusāsanaṃ), có mười lực (dasabalo), trí tuệ vô tận (anantañāṇo), chư thiên có mười ba là chư thiên (tīṇi dasa parimāṇametesanti tidasā devā), sự rút ngắn của hậu tố attaṃ, ở đây từ dasa được dùng với nghĩa số lượng do sự gần gũi của từ parimāṇa, đây là các duyên của chúng là các duyên này (ayaṃ paccayo etesanti idappaccayā), thân này có nguồn gốc từ đâu là thân này có nguồn gốc từ đâu (ko pabhavo assāti kiṃpabhavo ayaṃ kāyo), không có cấu uế của vị ấy là không cấu uế (vimalo), gỗ chiên đàn có mùi thơm là gỗ chiên đàn thơm (sundaro gandho assāti sugandhaṃ candanaṃ).

Evaṃ susīlo, sumukho, kucchito gandho assāti duggandhaṃ kuṇapaṃ, duṭṭhu mano assāti dummano.

Similarly, susīlo (one of good conduct), sumukho (one of pleasant face), kucchito gandho assāti duggandhaṃ kuṇapaṃ (the corpse which has a foul smell, thus foul-smelling corpse), duṭṭhu mano assāti dummano (one whose mind is corrupt, thus disheartened).

Tương tự, có giới hạnh tốt (susīlo), có khuôn mặt đẹp (sumukho), xác chết có mùi hôi là xác chết hôi thối (kucchito gandho assāti duggandhaṃ kuṇapaṃ), có tâm xấu là buồn bã (duṭṭhu mano assāti dummano).

Evaṃ dussīlo, dummukho, tapo eva dhanaṃ assāti tapodhano, khantisaṅkhātaṃ balaṃ assāti khantibalo, indoti nāmaṃ etassāti indanāmo.

Similarly, dussīlo (one of bad conduct), dummukho (one of unpleasant face), tapo eva dhanaṃ assāti tapodhano (one whose wealth is ascetic practice, thus an ascetic whose wealth is ascetic practice), khantisaṅkhātaṃ balaṃ assāti khantibalo (one whose strength is patience, thus strong in patience), indoti nāmaṃ etassāti indanāmo (one whose name is Indra, thus named Indra).

Tương tự, có giới hạnh xấu (dussīlo), có khuôn mặt xấu (dummukho), có sự tu tập là tài sản của vị ấy là có sự tu tập làm tài sản (tapodhano), có sự nhẫn nại là sức mạnh của vị ấy là có sự nhẫn nại làm sức mạnh (khantibalo), tên của vị ấy là Indra là tên Indra (indoti nāmaṃ etassāti indanāmo).

2190

Chandajātādīsu visesanavisesitabbānaṃ yathicchitattā ubhayaṃ pubbaṃ nipatati, yathā – chando jāto assāti chandajāto, jāto chando assātipi jātachando.

In chandajātādi (and so on with born-desire), since the adjective and the qualified noun can be placed as desired, both can be placed first, for example, chando jāto assāti chandajāto (one in whom desire is born, thus having born-desire), or jātachando (one in whom desire is born).

Trong các từ như chandajātā (đã sanh ý muốn), vì tính từ và danh từ có thể đặt tùy ý, cả hai đều có thể đặt trước, ví dụ: ý muốn đã sanh của vị ấy là đã sanh ý muốn (chando jāto assāti chandajāto), hoặc đã sanh ý muốn của vị ấy là đã sanh ý muốn (jātachando).

Evaṃ sañjātapītisomanasso, pītisomanassasañjāto, māsajāto, jātamāso, chinnahattho, hatthacchinno.

Similarly, sañjātapītisomanasso (one in whom joy and happiness have arisen), or pītisomanassasañjāto (one in whom joy and happiness have arisen), māsajāto (one born a month ago), or jātamāso (one born a month ago), chinnahattho (one with cut-off hands), or hatthacchinno (one with cut-off hands).

Tương tự, hỷ và lạc đã sanh (sañjātapītisomanasso), hỷ và lạc đã sanh (pītisomanassasañjāto), đã sanh một tháng (māsajāto), đã sanh một tháng (jātamāso), đã cắt tay (chinnahattho), đã cắt tay (hatthacchinno).

2191

‘‘Dīghā jaṅghāyassā’’ti viggayha samāsādimhi kate –

When a compound, etc., is formed by analyzing "Dīghā jaṅghāyassā" (whose shanks are long) –

Sau khi phân tích và thực hiện hợp từ, v.v., cho “Dīghā jaṅghā yassā” (người có bắp chân dài) –

2192

‘‘Tulyādhikaraṇe, pade’’ti ca vattate.

And "in a word agreeing in case and gender" (tulyādhikaraṇe, pade) is understood.

Và “Tulyādhikaraṇe, pade” (trong từ đồng chủ cách) vẫn được áp dụng.

2193

353. Itthiyaṃ bhāsitapumitthī pumāva ce.

353. If a feminine word has a masculine counterpart, it becomes masculine.

353. Itthiyaṃ bhāsitapumitthī pumāva ce.

2194

Itthiyaṃ vattamāne tulyādhikaraṇe pade pare pubbe bhāsitapumā itthivācako saddo atthi ce, so pumā iva daṭṭhabboti pubbapade itthippaccayābhāvo, bahubbīhivisayoyaṃ, upari ‘‘kammadhārayasaññe cā’’ti vakkhamānattā.

If there is a feminine word, which has a masculine counterpart, preceding a word that agrees with it in case and gender, that feminine word should be regarded as masculine. Thus, the feminine suffix in the preceding word is absent. This applies to Bahubbīhi compounds, as it will be stated later "and in Karmadhāraya compounds".

Nếu một từ giống cái đứng trước trong từ đồng chủ cách, và từ giống cái đó được nói đến như một từ giống đực, thì nó phải được xem như là giống đực. Điều này có nghĩa là không có hậu tố giống cái ở từ phía trước. Điều này áp dụng cho bahubbīhi, vì sẽ được nói đến sau là “kammadhārayasaññe cā” (và trong danh từ ghép định tính).

2195

354. Kvacādimajjhuttarānaṃ dīgharassāpaccayesu ca.

354. And sometimes, for the initial, middle, and final vowels, there are long and short forms before suffixes and before non-suffixes.

354. Kvacādimajjhuttarānaṃ dīgharassāpaccayesu ca.

2196

Kvaci taddhitasamāsanāmopasaggādīsu padesu ādimajjhuttarabhūtānaṃ sarānaṃ jinavacanānuparodhena dīgharassā honti paccayesu, apaccayesu paresu, aparabhūtesu ca.

Sometimes, in words like taddhita, samāsa, nāma, upasagga, etc., for the initial, middle, and final vowels, there are long and short forms, in accordance with the Buddha's teaching, before suffixes, and also before non-suffixes and those that are not preceded by a suffix.

Đôi khi, trong các từ như taddhita, samāsa, nāma, upasagga, v.v., các nguyên âm ở đầu, giữa và cuối trở thành dài hoặc ngắn, không trái với lời Phật dạy, khi có hoặc không có hậu tố đi sau.

2197

Tattha

In this regard,

Ở đó,

2198

Dīghattaṃ pākaṭānūpa- ghātādo madhuvādisu;

Lengthening (dīghattaṃ) occurs in pākaṭānūpa-ghātādo (in clear, inferior, destructive, etc.), and madhuvādisu (in honey-related words, etc.);

Sự kéo dài rõ ràng trong pākaṭānūpa, ghātādo, madhuvādisu;

2199

Rassattaṃ ajjave itthi- rūpādo ca ka, tādisūti.

Shortening (rassattaṃ) occurs in ajjave (in straightforwardness), itthi-rūpādo (in feminine form, etc.), and ka, tādisūti (in 'ka' and similar suffixes).

Sự rút ngắn trong ajjave, itthirūpādo, và ka, tādisūti.

2200

Bahubbīhisamāse sati pulliṅge uttarapadantassa rassattaṃ.

When a Bahubbīhi compound is formed, the final vowel of the last word in the masculine gender is shortened.

Khi có hợp từ bahubbīhi, hậu tố của từ cuối cùng trong giống đực trở nên ngắn.

Dīghajaṅgho puriso, tathā pahūtā jivhā assāti pahūtajivho bhagavā.

Dīghajaṅgho puriso (a man with long shanks), similarly, pahūtā jivhā assāti pahūtajivho bhagavā (the Bhagavā whose tongue is abundant, thus the Bhagavā with an abundant tongue).

Người đàn ông có bắp chân dài (Dīghajaṅgho puriso), tương tự, Đức Thế Tôn có lưỡi rộng là Đức Thế Tôn có lưỡi rộng (pahūtā jivhā assāti pahūtajivho bhagavā).

Mahatī paññā assāti mahāpañño.

Mahatī paññā assāti mahāpañño (one whose wisdom is great, thus greatly wise).

Có trí tuệ lớn của vị ấy là có trí tuệ lớn (Mahatī paññā assāti mahāpañño).

‘‘Mahataṃ mahā tulyādhikaraṇe pade’’ti mahādeso.

The substitution of mahā for mahata occurs "when it is in a word agreeing in case and gender".

Sự thay thế mahā cho mahataṃ trong từ đồng chủ cách.

2201

Itthiyamiti kiṃ?

What is meant by Itthiyaṃ (in the feminine)?

“ Itthiyaṃ” (trong giống cái) có nghĩa là gì?

Khamādhano.

Khamādhano (one whose wealth is patience).

Có sự nhẫn nại làm tài sản (Khamādhano).

Bhāsitapumāti kiṃ?

What is meant by Bhāsitapumā (having a masculine counterpart)?

“ Bhāsitapumā” (được nói đến như giống đực) có nghĩa là gì?

Saddhādhuro, saddhāpakatiko, paññāpakatiko, paññāvisuddhiko, ettha ca ‘‘kvaci samāsantagatānamakāranto’’ti kappaccayo.

Saddhādhuro (one whose burden is faith), saddhāpakatiko (one whose nature is faith), paññāpakatiko (one whose nature is wisdom), paññāvisuddhiko (one whose purification is wisdom). And here, the suffix ka occurs "sometimes at the end of a compound, if it ends in 'a'".

Có đức tin làm gánh nặng (Saddhādhuro), có đức tin làm bản chất (saddhāpakatiko), có trí tuệ làm bản chất (paññāpakatiko), có trí tuệ thanh tịnh (paññāvisuddhiko), và ở đây, hậu tố ka là “kvaci samāsantagatānamakāranto” (đôi khi từ cuối của hợp từ có hậu tố a).

Tulyādhikaraṇe icceva?

Why "in a word agreeing in case and gender" (Tulyādhikaraṇe)?

“ Tulyādhikaraṇe” (trong từ đồng chủ cách) thì sao?

Samaṇibhattiko, kumāribhattiko, kumāribhatti.

Samaṇibhattiko (devotion to a female samaṇa), kumāribhattiko (devotion to a girl), kumāribhatti (devotion to a girl).

Có niềm tin vào Sa-môn-ni (Samaṇibhattiko), có niềm tin vào thiếu nữ (kumāribhattiko), niềm tin vào thiếu nữ (kumāribhatti).

2202

Pubbapadassevāyaṃ pumbhāvātideso, tena idha na bhavati.

This refers to the masculine transformation of the first word, hence it does not occur here.

Đây là sự quy định giống đực cho từ đầu tiên, do đó ở đây không xảy ra.

Bahudāsiko puriso.

Bahudāsiko puriso (a man with many female slaves).

Người đàn ông có nhiều nô tỳ nữ (Bahudāsiko puriso).

Bahukumārikaṃ kulaṃ.

Bahukumārikaṃ kulaṃ (a family with many daughters).

Gia đình có nhiều thiếu nữ (Bahukumārikaṃ kulaṃ).

2203

‘‘Gāṇṭhivo dhanu assā’’ti viggayha samāsādimhi kate –

When a compound, etc., is formed by analyzing "Gāṇṭhivo dhanu assā" (whose bow is a knot) –

Sau khi phân tích và thực hiện hợp từ, v.v., cho “Gāṇṭhivo dhanu assā” (người có cung tên có nút thắt) –

2204

355. Dhanumhā ca.

355. And from dhanu.

355. Dhanumhā ca.

2205

Tipadamidaṃ.

This is a three-word phrase.

Đây là một từ ba thành phần.

Kvacisamāsantagatā dhanusaddā āpaccayo hoti, casaddena dhammādito ca, ‘‘vamodudantāna’’nti vakāro, gāṇṭhivadhanvā.

Sometimes, the suffix ā occurs after the word dhanu at the end of a compound. And by the word ca, it also occurs from dhamma and so on. The va occurs due to "vamodudantāna" (of 'va', 'mo', 'du', 'da', 'na'). Gāṇṭhivadhanvā (one whose bow is a knot).

Đôi khi, hậu tố ā xuất hiện ở từ dhanu trong hợp từ, và với ca, nó cũng xuất hiện từ dhammā v.v., và vakāro từ “vamodudantānaṃ”, gāṇṭhivadhanvā (người có cung tên có nút thắt).

Evaṃ paccakkhadhammā.

Similarly, paccakkhadhammā (one whose Dhamma is directly perceived).

Tương tự, paccakkhadhammā (đã chứng ngộ Pháp).

2206

Kvacīti kiṃ?

What is meant by Kvaci (sometimes)?

“ Kvaci” (đôi khi) có nghĩa là gì?

Sahassathāmadhanu, paccakkhadhammo, viditadhammo.

Sahassathāmadhanu (a bow of a thousand strengths), paccakkhadhammo (one whose Dhamma is directly perceived), viditadhammo (one whose Dhamma is known).

Cung tên có sức mạnh ngàn người (Sahassathāmadhanu), Pháp được chứng ngộ (paccakkhadhammo), Pháp đã được biết (viditadhammo).

2207

Nānādumapatitapupphavāsitasānu iccatra – nānappakārā dumā nānādumā, nānādumehi patitāni nānādumapatitāni, nānādumapatitāni ca tāni pupphāni cāti nānādumapatitapupphāni, tehi vāsitā nānādumapatitapupphavāsitā, nānādumapatitapupphavāsitā sānū yassa pabbatassa soyaṃ nānādumapatitapupphavāsitasānu pabbato.

In Nānādumapatitapupphavāsitasānu (a mountain slope perfumed by flowers fallen from various trees) – nānappakārā dumā nānādumā (trees of various kinds are various trees), nānādumehi patitāni nānādumapatitāni (fallen from various trees are fallen from various trees), nānādumapatitāni ca tāni pupphāni cāti nānādumapatitapupphāni (those flowers fallen from various trees are flowers fallen from various trees), tehi vāsitā nānādumapatitapupphavāsitā (perfumed by those are perfumed by flowers fallen from various trees), nānādumapatitapupphavāsitā sānū yassa pabbatassa soyaṃ nānādumapatitapupphavāsitasānu pabbato (the mountain whose slope is perfumed by flowers fallen from various trees, that is a mountain with slopes perfumed by flowers fallen from various trees).

Trong nānādumapatitapupphavāsitasānu (sườn núi thơm ngát hoa rơi từ nhiều loại cây) – nhiều loại cây (nānappakārā dumā) là nānādumā, các loại hoa rơi từ nhiều loại cây (nānādumehi patitāni) là nānādumapatitāni, các loại hoa rơi từ nhiều loại cây đó (nānādumapatitāni ca tāni pupphāni cāti) là nānādumapatitapupphāni, được ướp hương bởi chúng (tehi vāsitā) là nānādumapatitapupphavāsitā, ngọn núi mà sườn núi của nó được ướp hương bởi hoa rơi từ nhiều loại cây là ngọn núi có sườn núi thơm ngát hoa rơi từ nhiều loại cây (nānādumapatitapupphavāsitā sānū yassa pabbatassa soyaṃ nānādumapatitapupphavāsitasānu pabbato).

Ayaṃ pana kammadhārayatappurisagabbho tulyādhikaraṇabahubbīhi.

This is a Bahubbīhi compound agreeing in case and gender, embedded with Karmadhāraya and Tappurisa compounds.

Đây là một bahubbīhi đồng chủ cách chứa kammadhāraya và tappurisa.

2208

Tathā byālambo ambudharo byālambambudharo, tassa bindūni byālambambudharabindūni, tehi cumbito byālambambudharabinducumbito, tādiso kūṭo yassa soyaṃ byālambambudharabinducumbitakūṭo iccādi.

Similarly, byālambo ambudharo byālambambudharo (a hanging cloud is a hanging cloud), tassa bindūni byālambambudharabindūni (its drops are drops of a hanging cloud), tehi cumbito byālambambudharabinducumbito (kissed by those is kissed by drops of a hanging cloud), tādiso kūṭo yassa soyaṃ byālambambudharabinducumbitakūṭo iccādi (the peak of which is such, that is a peak kissed by drops of a hanging cloud, and so on).

Tương tự, đám mây lơ lửng (byālambo ambudharo) là byālambambudharo, các giọt nước của nó (tassa bindūni) là byālambambudharabindūni, được hôn bởi chúng (tehi cumbito) là byālambambudharabinducumbito, ngọn núi mà đỉnh của nó như vậy là ngọn núi có đỉnh được hôn bởi các giọt nước từ đám mây lơ lửng ( byālambambudharabinducumbitakūṭo) v.v.

2209

Sattamiyatthe bahubbīhi yathā – sampannāni sassāni yasmiṃ janapade soyaṃ sampannasasso janapado, sulabho piṇḍo imasminti sulabhapiṇḍo deso.

Bahubbīhi in the sense of the locative case, for example, sampannāni sassāni yasmiṃ janapade soyaṃ sampannasasso janapado (the country in which crops are abundant, that is a country with abundant crops), sulabho piṇḍo imasminti sulabhapiṇḍo deso (the region in which alms food is easily obtainable, thus a region where alms food is easily obtainable).

Bahubbīhi theo nghĩa định sở cách, ví dụ như: Xứ sở mà mùa màng đã được thu hoạch tốt trong đó là xứ sở có mùa màng tốt (sampannāni sassāni yasmiṃ janapade soyaṃ sampannasasso janapado), vùng đất mà vật thực dễ kiếm trong đó là vùng đất dễ kiếm vật thực (sulabho piṇḍo imasminti sulabhapiṇḍo deso).

Ākiṇṇā manussā yassaṃ rājadhāniyaṃ sā ākiṇṇamanussā rājadhānī, bahavo tāpasā etasminti bahutāpaso assamo, upacitaṃ maṃsalohitaṃ asminti upacitamaṃsalohitaṃ sarīraṃ, bahavo sāmino asminti bahussāmikaṃ nagaraṃ.

Ākiṇṇā manussā yassaṃ rājadhāniyaṃ sā ākiṇṇamanussā rājadhānī (the capital city in which people are crowded, that is a capital city crowded with people), bahavo tāpasā etasminti bahutāpaso assamo (the hermitage in which many ascetics reside, thus a hermitage with many ascetics), upacitaṃ maṃsalohitaṃ asminti upacitamaṃsalohitaṃ sarīraṃ (the body in which flesh and blood are accumulated, thus a body with accumulated flesh and blood), bahavo sāmino asminti bahussāmikaṃ nagaraṃ (the city in which there are many owners, thus a city with many owners).

Kinh đô mà người dân đông đúc trong đó là kinh đô đông đúc người dân (ākiṇṇā manussā yassaṃ rājadhāniyaṃ sā ākiṇṇamanussā rājadhānī), am thất mà có nhiều đạo sĩ trong đó là am thất có nhiều đạo sĩ (bahavo tāpasā etasminti bahutāpaso assamo), thân thể mà thịt và máu đã tích tụ trong đó là thân thể có thịt và máu tích tụ (upacitaṃ maṃsalohitaṃ asminti upacitamaṃsalohitaṃ sarīraṃ), thành phố mà có nhiều chủ nhân trong đó là thành phố có nhiều chủ nhân (bahavo sāmino asminti bahussāmikaṃ nagaraṃ).

2210

‘‘Bahū nadiyo asmi’’nti atthe samāsādimhi kate –

When a compound, etc., is formed in the sense of "Bahū nadiyo asmi" (in which there are many rivers) –

Sau khi phân tích và thực hiện hợp từ, v.v., cho “Bahū nadiyo asmi” (nhiều con sông trong đó) –

2211

Samāsantaggahaṇaṃ, kappaccayo ca vattate.

The designation of samāsanta (end of compound) and the suffix ka are understood.

Sự nắm giữ samāsanta (hậu tố hợp từ) và hậu tố ka vẫn được áp dụng.

2212

356. Nadimhā ca.

356. And from nadī.

356. Nadimhā ca.

2213

Samāsantagatā nadimhā kappaccayo hoti, casaddena tuantā ca.

The ka suffix occurs after nadi when it is part of a compound, and by the word ca, also after words ending in tu.

Hậu tố ka được thêm vào từ nadi khi nó ở cuối một hợp chất, và nhờ từ ca (và) cũng từ các từ kết thúc bằng tu.

Niccatthaṃ vacanaṃ.

This is a statement of permanence.

Lời nói này có ý nghĩa vĩnh viễn.

Nadīti cettha itthivācakānaṃ īkārūkārānaṃ parasamaññā, tato ‘‘kvacādimajjhuttarāna’’ntiādinā nadisaññassa kappaccaye rassattaṃ, bahunadiko janapado.

Here, nadī refers to feminine nouns ending in ī and ū by conventional usage; then, by the rule "kvacādimajjhuttarāna" etc., the ka suffix is applied to the noun nadī, and the vowel is shortened, resulting in bahunadiko janapado (a region with many rivers).

Nadī (sông) ở đây là tên gọi chung cho các từ giống cái kết thúc bằng ī và ū. Sau đó, theo quy tắc "kvacādimajjhuttarāna" và các quy tắc khác, khi thêm hậu tố ka vào từ nadī, nó trở thành rassa (ngắn), tạo thành bahunadiko janapado (một vùng đất có nhiều sông).

Evaṃ bahujambukaṃ vanaṃ.

Similarly, bahujambukaṃ vanaṃ (a forest with many rose-apple trees).

Tương tự, bahujambukaṃ vanaṃ (một khu rừng có nhiều cây jambu).

Bahunārikoti chaṭṭhībahubbīhinā siddhaṃ.

Bahunāriko is formed by a Genitive Bahubbīhi.

Bahunāriko (có nhiều phụ nữ) được thành lập theo Bahubbīhi cách thứ sáu.

Bahavo kattāro asmiṃ, assāti vā bahukattuko deso.

Bahukattuko deso (a region with many doers), meaning "many doers are in this" or "many doers belong to this."

Bahukattuko deso (một vùng đất có nhiều người làm) là nơi có nhiều người làm.

Evaṃ bahubhattuko.

Similarly, bahubhattuko (one who has much food).

Tương tự, bahubhattuko (có nhiều thức ăn).

2214

Bhinnādhikaraṇo yathā – ekarattiṃ vāso assāti ekarattivāso, samānena janena saddhiṃ vāso assāti samānavāso puriso.

Bhinnādhikaraṇa (different substratum/case relationship), for example: ekarattivāso (one who has a dwelling for one night) from "dwelling for one night belongs to him"; samānavāso puriso (a man who dwells with others) from "dwelling with a similar person belongs to him."

Bhinnādhikaraṇo (khác chủ cách) ví dụ: ekarattivāso (người ở một đêm) là người ở một đêm; samānavāso puriso (người ở chung) là người ở chung với người khác.

Ubhato byañjanamassa atthīti ubhabhobyañjanako, chattaṃ pāṇimhi assāti chattapāṇi puriso.

Ubhobyañjanako (one who has both kinds of distinguishing marks) from "both distinguishing marks exist for him"; chattapāṇi puriso (a man with an umbrella in his hand) from "an umbrella is in his hand."

Ubhabhobyañjanako (người có hai giới tính) là người có cả hai giới tính; chattapāṇi puriso (người cầm dù) là người có dù trong tay.

Evaṃ daṇḍapāṇi, satthapāṇi, vajirapāṇi, khaggahattho, satthahattho, dāne ajjhāsayo assāti dānajjhāsayo, dānādhimuttiko, buddhabhattiko, saddhammagāravo iccādi.

Similarly: daṇḍapāṇi (holding a staff), satthapāṇi (holding a knife), vajirapāṇi (holding a thunderbolt), khaggahattho (having a sword in hand), satthahattho (having a knife in hand); dānajjhāsayo (one whose disposition is towards giving) from "disposition towards giving is for him"; dānādhimuttiko (inclined to giving), buddhabhattiko (devoted to the Buddha), saddhammagāravo (reverent towards the Saddhamma), and so on.

Tương tự, daṇḍapāṇi (cầm gậy), satthapāṇi (cầm vũ khí), vajirapāṇi (cầm chày kim cương), khaggahattho (cầm kiếm), satthahattho (cầm vũ khí), dānajjhāsayo (người có khuynh hướng bố thí) là người có khuynh hướng bố thí, dānādhimuttiko (người có tâm hướng về bố thí), buddhabhattiko (người sùng kính Đức Phật), saddhammagāravo (người tôn trọng Chánh pháp), v.v.

2215

Tipado yathā – parakkamenādhigatā sampadā yehi te bhavanti parakkamādhigatasampadā mahāpurisā.

Tipada (three-word compound), for example: parakkamādhigatasampadā mahāpurisā (great men whose wealth is acquired through effort), meaning "those by whom wealth is acquired through effort."

Tipado (ba từ) ví dụ: parakkamādhigatasampadā mahāpurisā (những bậc đại nhân đã đạt được sự giàu có nhờ nỗ lực) là những người đã đạt được sự giàu có nhờ nỗ lực.

Evaṃ dhammādhigatabhogā, oṇīto pattato pāṇi yena soyaṃ oṇītapattapāṇi, sīhassa pubbaddhaṃ viya kāyo assāti sīhapubbaddhakāyo, mattā bahavo mātaṅgā asminti mattabahumātaṅgaṃ vanaṃ iccādi.

Similarly: dhammādhigatabhogā (possessions acquired through Dhamma); oṇītapattapāṇi (one whose hand is lowered from the bowl) from "the hand by whom is lowered from the bowl"; sīhapubbaddhakāyo (one whose body is like the forepart of a lion) from "body like the forepart of a lion belongs to him"; mattabahumātaṅgaṃ vanaṃ (a forest with many intoxicated elephants) from "many intoxicated elephants are in this," and so on.

Tương tự, dhammādhigatabhogā (những người đã đạt được tài sản nhờ Pháp), oṇītapattapāṇi (người có tay hạ xuống khỏi bát) là người có tay hạ xuống khỏi bát, sīhapubbaddhakāyo (người có thân hình như phần trước của sư tử) là người có thân hình như phần trước của sư tử, mattabahumātaṅgaṃ vanaṃ (khu rừng có nhiều voi say) là nơi có nhiều voi say, v.v.

2216

Nanipātapubbapado yathā – natthi etassa samoti asamo bhagavā.

Nanipāta-pubbapada (compound with a negative particle as the first word), for example: asamo bhagavā (the Blessed One, peerless), meaning "there is no equal for this one."

Nanipātapubbapado (từ phủ định đứng trước) ví dụ: asamo bhagavā (Đức Thế Tôn vô song) là Đức Thế Tôn không có ai sánh bằng.

Idha ‘‘attaṃ nassa tappurise’’ti sutte ‘‘attaṃ nassā’’ti yogavibhāgena nassa attaṃ.

Here, by the rule "attaṃ nassa tappurise," through the division of the rule "attaṃ nassa," the na becomes a.

Ở đây, trong quy tắc "attaṃ nassa tappurise", na trở thành attaṃ bằng cách phân chia quy tắc "attaṃ nassa".

Evaṃ appaṭipuggalo, aputtako, ahetuko, ‘‘kvaci samāsanta’’iccādinā kappaccayo, natthi saṃvāso etesanti asaṃvāsā, na vijjate vuṭṭhi etthāti avuṭṭhiko janapado, abhikkhuko vihāro, natthi etassa uttaroti anuttaro, ‘‘sare ana’’ti ana, tappurisaggahaṇamupalakkhaṇaṃ, athavā ‘‘tesu vuddhī’’tiādinā nassa ana.

Similarly: appaṭipuggalo (an unrivaled person), aputtako (childless), ahetuko (unconditioned); the ka suffix is applied by "kvaci samāsanta" etc.; asaṃvāsā (those without dwelling together) from "there is no dwelling together for these"; avuṭṭhiko janapado (a region without rain) from "rain does not exist in this"; abhikkhuko vihāro (a monastery without bhikkhus); anuttaro (unsurpassed) from "there is no superior for this one"; ana by "sare ana"; the mention of tappurisa is an indication; alternatively, na becomes ana by "tesu vuddhī" etc.

Tương tự, appaṭipuggalo (người không có đối thủ), aputtako (người không có con), ahetuko (không có nguyên nhân), hậu tố ka được thêm vào theo quy tắc "kvaci samāsanta" và các quy tắc khác; asaṃvāsā (những người không sống chung) là những người không sống chung; avuṭṭhiko janapado (một vùng đất không có mưa) là nơi không có mưa; abhikkhuko vihāro (tu viện không có Tỳ-kheo); anuttaro (vô thượng) là cái không có gì cao hơn; ana theo quy tắc "sare ana"; tappurisa là một dấu hiệu nhận biết; hoặc na trở thành ana theo quy tắc "tesu vuddhī" và các quy tắc khác.

Evaṃ natthi anto assāti anantaṃ, na vijjanti āsavā etesanti anāsavā iccādi.

Similarly: anantaṃ (endless) from "there is no end for this"; anāsavā (without defilements) from "defilements do not exist for these," and so on.

Tương tự, anantaṃ (vô tận) là cái không có điểm cuối; anāsavā (vô lậu) là những người không có lậu hoặc, v.v.

2217

Paṭhamāyatthe sahapubbapado yathā – saha hetunā yo vattateti sahetuko, sahetu vā, ‘‘tesu vuddhī’’tiādinā sahasaddassa sādeso, ‘‘kvaci samāsanta’’iccādinā kappaccayo ca, saha pītiyā ime vattantīti sappītikā.

Paṭhamāyatthe sahapubbapada (compound with saha in the sense of the first case), for example: sahetuko (conditioned by a cause) from "that which occurs with a cause"; or sahetu; the word saha becomes sā by "tesu vuddhī" etc., and the ka suffix is applied by "kvaci samāsanta" etc.; sappītikā (joyful ones) from "these occur with joy."

Paṭhamāyatthe sahapubbapado (từ saha đứng trước ở cách thứ nhất) ví dụ: sahetuko (có nguyên nhân) là cái hoạt động cùng với nguyên nhân, hoặc sahetu; saha trở thành sā theo quy tắc "tesu vuddhī" và các quy tắc khác, và hậu tố ka được thêm vào theo quy tắc "kvaci samāsanta" và các quy tắc khác; sappītikā (có hỷ) là những cái hoạt động cùng với hỷ.

Evaṃ saha paccayehi vattantīti sappaccayā, sakileso, saupādāno, saparivāro, saha mūlena uddhato samūluddhato rukkho.

Similarly: sappaccayā (conditioned) from "they occur with conditions"; sakileso (with defilements); saupādāno (with clinging); saparivāro (with retinue); samūluddhato rukkho (a tree uprooted with its roots) from "uprooted with its roots."

Tương tự, sappaccayā (có duyên) là những cái hoạt động cùng với duyên; sakileso (có phiền não); saupādāno (có chấp thủ); saparivāro (có quyến thuộc); samūluddhato rukkho (cây bị nhổ tận gốc) là cây bị nhổ cùng với gốc rễ.

2218

Upamānapubbapado paṭhamāyatthe tāva – upamānopameyyabhāvappasiddhatthaṃ ivasaddappayogo, kāyabyāmānaṃ samappamāṇatāya nigrodho iva parimaṇḍalo yo rājakumāro soyaṃnigrodhaparimaṇḍalo rājakumāro.

Upamāna-pubbapada paṭhamāyatthe (compound with an Upamāna as the first word in the sense of the first case): for the purpose of establishing the relationship of similarity (upamāna-upameyabhāva), the word iva (like) is used; nigrodhaparimaṇḍalo rājakumāro (a prince with the circumference of a banyan tree) from "a prince whose body is as perfectly proportioned as a banyan tree due to the equal measure of his limbs."

Upamānapubbapado paṭhamāyatthe (từ so sánh đứng trước ở cách thứ nhất) trước hết là – việc sử dụng từ iva (như) để biểu thị sự so sánh; nigrodhaparimaṇḍalo rājakumāro (hoàng tử có thân hình tròn trịa như cây nigrodha) là hoàng tử có thân hình tròn trịa như cây nigrodha do sự cân đối về kích thước của các bộ phận cơ thể.

‘‘Vuttatthānamappayogo’’ti ivasaddassa appayogo, saṅkho viya paṇḍaro ayanti saṅkhapaṇḍaro, kāko viya sūro ayanti kākasūro, cakkhu iva bhūto ayaṃ paramatthadassanatoti cakkhubhūto bhagavā.

The word iva is not used by "vuttatthānamappayogo" (non-use of what is already expressed); saṅkhapaṇḍaro (white as a conch shell) from "this one is white like a conch"; kākasūro (brave as a crow) from "this one is brave like a crow"; cakkhubhūto bhagavā (the Blessed One who has become an eye) from "this one has become an eye for seeing the ultimate reality."

Từ iva được lược bỏ theo quy tắc "Vuttatthānamappayogo" (không dùng từ đã được hiểu); saṅkhapaṇḍaro (trắng như vỏ ốc) là cái này trắng như vỏ ốc; kākasūro (dũng cảm như quạ) là cái này dũng cảm như quạ; cakkhubhūto bhagavā (Đức Thế Tôn là con mắt) là Đức Thế Tôn là con mắt vì Ngài là người thấy được chân lý tối thượng.

Evaṃ atthabhūto.

Similarly, atthabhūto (become the meaning).

Tương tự, atthabhūto (là lợi ích).

Dhammabhūto, brahmabhūto, andho viya bhūto ayanti andhabhūto bālo.

Dhammabhūto (become Dhamma), brahmabhūto (become Brahmā); andhabhūto bālo (a fool who has become blind) from "this one has become like a blind person."

Dhammabhūto (là Pháp), brahmabhūto (là Phạm), andhabhūto bālo (kẻ ngu si như người mù) là kẻ ngu si như người mù.

Muñjapabbajamiva bhūtā ayanti muñjapabbajabhūtā kudiṭṭhi.

Muñjapabbajabhūtā kudiṭṭhi (wrong view which has become like muñja grass and pabbaja grass) from "this has become like muñja grass and pabbaja grass."

Muñjapabbajabhūtā kudiṭṭhi (tà kiến như bụi cây muñja) là tà kiến như bụi cây muñja.

Tantākulakamiva jātā ayanti tantākulakajātā.

Tantākulakajātā (become tangled like a weaver's thread) from "this has become like a tangled weaver's thread."

Tantākulakajātā (sinh ra như búi chỉ rối) là những cái sinh ra như búi chỉ rối.

2219

Chaṭṭhiyatthe – suvaṇṇavaṇṇo viya vaṇṇo yassa soyaṃ suvaṇṇavaṇṇo bhagavā.

Chaṭṭhiyatthe (in the sense of the sixth case): suvaṇṇavaṇṇo bhagavā (the Blessed One with a golden hue) from "whose hue is like the hue of gold."

Chaṭṭhiyatthe (ở cách thứ sáu) – suvaṇṇavaṇṇo bhagavā (Đức Thế Tôn có màu da như vàng) là Đức Thế Tôn có màu da như vàng.

Uttarapadalopo, nāgassa viya assa gatīti nāgagati.

The latter word is elided; nāgagati (gait of an elephant) from "gait like that of an elephant belongs to him."

Lược bỏ từ cuối, nāgagati (bước đi của voi) là bước đi của voi.

Evaṃ sīhagati, nāgavikkamo, sīhavikkamo, sīhahanu, eṇissa viya assa jaṅghāti eṇijaṅgho, sīhassa pubbaddhaṃ viya assa kāyoti sīhapubbaddhakāyo, brahmuno viya aṭṭhaṅgasamannāgato saro assāti brahmassaro.

Similarly: sīhagati (gait of a lion), nāgavikkamo (stride of an elephant), sīhavikkamo (stride of a lion), sīhahanu (lion's jaw); eṇijaṅgho (deer-ankled) from "ankles like those of a deer belong to him"; sīhapubbaddhakāyo (one whose body is like the forepart of a lion) from "body like the forepart of a lion belongs to him"; brahmassaro (with the voice of Brahmā) from "whose eight-limbed voice is like that of Brahmā."

Tương tự, sīhagati (bước đi của sư tử), nāgavikkamo (sức mạnh của voi), sīhavikkamo (sức mạnh của sư tử), sīhahanu (hàm sư tử), eṇijaṅgho (có bắp chân như nai) là người có bắp chân như nai, sīhapubbaddhakāyo (có thân hình như phần trước của sư tử) là người có thân hình như phần trước của sư tử, brahmassaro (có giọng nói của Phạm thiên) là người có giọng nói tám chi đầy đủ như Phạm thiên.

2220

Vāsaddatthe saṅkhyobhayapado yathā – dve vā tayo vā pattā dvattipattā, ‘‘dvekaṭṭhānamākāro vā’’ti dvisaddantassa āttaṃ, rassattaṃ, dvīhaṃ vā tīhaṃ vā dvīhatīhaṃ, cha vā pañca vā vācā chappañcavācā.

Vā-saddatthe saṅkhyobhayapada (numerical compound in the sense of vā (or)), for example: dvattipattā (two or three bowls) from "two or three bowls"; the final vowel of dvi becomes ā by "dvekaṭṭhānamākāro vā," and is then shortened; dvīhatīhaṃ (two or three days) from "two days or three days"; chappañcavācā (six or five words) from "six or five words."

Vāsaddatthe saṅkhyobhayapado (từ số đếm cả hai đứng trước với nghĩa vā) ví dụ: dvattipattā (hai hoặc ba lá) là hai hoặc ba lá; dvi trở thành ā ở cuối từ dvi theo quy tắc "dvekaṭṭhānamākāro vā", và rassa (ngắn); dvīhatīhaṃ (hai hoặc ba ngày) là hai hoặc ba ngày; chappañcavācā (sáu hoặc năm lời) là sáu hoặc năm lời.

Evaṃ sattaṭṭhamāsā, ekayojanadviyojanāni.

Similarly: sattaṭṭhamāsā (seven or eight months), ekayojanadviyojanāni (one or two yojanas).

Tương tự, sattaṭṭhamāsā (bảy hoặc tám tháng), ekayojanadviyojanāni (một hoặc hai dojana).

2221

Disantarāḷattho yathā – pubbassā ca dakkhiṇassā ca disāya yadantarāḷaṃ sāyaṃ pubbadakkhiṇā vidisā.

Disantarāḷattho (sense of an intermediate direction), for example: pubbadakkhiṇā vidisā (the southeast intermediate direction) from "the intermediate space between the eastern and southern directions."

Disantarāḷattho (nghĩa giữa các hướng) ví dụ: pubbadakkhiṇā vidisā (hướng đông nam) là hướng nằm giữa hướng đông và hướng nam.

Ettha tulyādhikaraṇapadaparattābhāvā na pumbhāvātideso, ‘‘kvacādimajjhuttarāna’’ntiādinā disantarāḷatthe pubbapadassa rassattaṃ.

Here, there is no assignment of masculine gender because there is no following word in apposition; by "kvacādimajjhuttarāna" etc., the first word in the sense of an intermediate direction is shortened.

Ở đây, do không có từ đồng chủ cách đứng sau, nên không có sự chuyển đổi sang giống đực; từ đầu tiên trở thành rassa (ngắn) ở nghĩa giữa các hướng theo quy tắc "kvacādimajjhuttarāna" và các quy tắc khác.

Evaṃ pubbuttarā, aparadakkhiṇā, pacchimuttarā.

Similarly: pubbuttarā (northeast), aparadakkhiṇā (southwest), pacchimuttarā (northwest).

Tương tự, pubbuttarā (đông bắc), aparadakkhiṇā (tây nam), pacchimuttarā (tây bắc).

Yadā pana dakkhiṇā ca sā pubbā cāti kammadhārayasamāso hoti, tadā pumbhāvātideso uttarapadatthappadhānattā, sabbanāmikavidhānampi niccaṃ bhavatiyeva, yathā – dakkhiṇapubbassā, dakkhiṇapubbassamiti.

However, when it is a Kammadhāraya compound like dakkhiṇā ca sā pubbā ca (that which is south and also east), then the masculine gender is assigned due to the predominance of the meaning of the latter word, and the pronominal formation is always present, for example: dakkhiṇapubbassā, dakkhiṇapubbassam.

Tuy nhiên, khi là một kammadhāraya (xác định) hợp chất với nghĩa "nam và đông", thì có sự chuyển đổi sang giống đực do nghĩa của từ cuối cùng là chính, và các quy tắc về đại từ luôn được áp dụng, ví dụ: dakkhiṇapubbassā, dakkhiṇapubbassamiti.

2222

Byatihāralakkhaṇo yathā – kesesu ca kesesu ca gahetvā idaṃ yuddhaṃ pavattatīti kesākesi, daṇḍehi ca daṇḍehi ca paharitvā idaṃ yuddhaṃ pavattatīti daṇḍādaṇḍi, ‘‘kvacādimajjhuttarāna’’ntiādinā majjhedīgho, ‘‘tesu vuddhī’’tiādinā antassikāro.

Byatihāra-lakkhaṇo (reciprocal compound), for example: kesākesi (hair-pulling combat) from "this combat occurs by seizing each other by the hair"; daṇḍādaṇḍi (stick-fighting) from "this combat occurs by striking each other with sticks"; by "kvacādimajjhuttarāna" etc., the middle vowel is lengthened, and by "tesu vuddhī" etc., the final vowel becomes i.

Byatihāralakkhaṇo (đặc điểm tương hỗ) ví dụ: kesākesi (đánh nhau giật tóc) là cuộc chiến này diễn ra bằng cách nắm tóc; daṇḍādaṇḍi (đánh nhau bằng gậy) là cuộc chiến này diễn ra bằng cách đánh nhau bằng gậy; nguyên âm giữa trở thành dài theo quy tắc "kvacādimajjhuttarāna" và các quy tắc khác, và nguyên âm cuối trở thành i theo quy tắc "tesu vuddhī" và các quy tắc khác.

2223

Paṭhamāvibhatyatthabahubbīhi.

Bahubbīhi in the sense of the first case ending.

Bahubbīhi với nghĩa cách thứ nhất.

2224

Bahubbīhisamāso niṭṭhito.

The Bahubbīhi compound is concluded.

Hợp chất Bahubbīhi đã hoàn tất.

2225

Dvandasamāsa

Dvanda Compound

Hợp chất Dvanda

2226

Atha dvandasamāso vuccate.

Now the Dvanda compound is explained.

Bây giờ, hợp chất Dvanda sẽ được giải thích.

2227

So ca duvidho itarītarayoga samāhāratthabhedena.

It is of two kinds, distinguished by the sense of itarītarayoga (copulative) and samāhāra (collective).

Nó có hai loại: itarītarayoga (kết hợp từng cái một) và samāhāra (kết hợp tổng hợp).

2228

Tattha itarītarayoge tāva – ‘‘sāriputtamoggallāna’’itīdha ubhayatthāpi paṭhamekavacanaṃ, samuccayajotanatthaṃ casaddappayogo ca.

First, in itarītarayoga: in "sāriputtamoggallāna," the first singular case ending is present in both words, and the word ca is used to denote conjunction.

Trong itarītarayoga, ví dụ: "Sāriputtamoggallāna" ở đây, cả hai đều ở cách thứ nhất số ít, và từ ca (và) được sử dụng để biểu thị sự tập hợp.

2229

‘‘Sāriputto ca moggallāno cā’’ti viggahe –

In the dissolution "Sāriputto ca Moggallāno ca" (Sāriputta and Moggallāna):

Trong phân tích "Sāriputto ca moggallāno ca" (Sāriputta và Moggallāna) –

2230

357. Nāmānaṃ samuccayo dvando.

357. The conjunction of nouns is Dvanda.

357. Sự tập hợp của các danh từ là Dvanda.

2231

Nānānāmānameva ekavibhattikānaṃ yuttatthānaṃ yo samuccayo, so vibhāsā samāso bhavati, dvandasañño ca.

The conjunction of different nouns, having the same case ending and being semantically suitable, optionally forms a compound, which is called a Dvanda compound.

Sự tập hợp của các danh từ khác nhau, có cùng cách và có nghĩa phù hợp, tùy chọn trở thành một hợp chất, và được gọi là Dvanda.

2232

Ettha ca samuccayo nāma sampiṇḍanaṃ, so pana atthavasena kevalasamuccayo anvācayo itarītarayogo samāhāro cāti catubbidho.

Here, samuccaya (conjunction) means combination, and it is of four kinds based on meaning: kevalasamuccaya (mere conjunction), anvācaya (inclusive conjunction), itarītarayoga (copulative conjunction), and samāhāra (collective conjunction).

Ở đây, samuccayo (sự tập hợp) có nghĩa là sự gom lại, và nó có bốn loại tùy theo nghĩa: kevalasamuccayo (chỉ tập hợp), anvācayo (tập hợp phụ), itarītarayogo (tập hợp từng cái một), và samāhāro (tập hợp tổng hợp).

2233

Tattha kevalasamuccaye, anvācaye ca samāso na bhavati, kriyāsāpekkhatāya nāmānaṃ aññamaññaṃ ayuttatthabhāvato, yathā – cīvaraṃ piṇḍapātañca paccayaṃ sayanāsanaṃ adāsi, dānañca dehi, sīlañca rakkhāhi.

Among these, a compound is not formed in kevalasamuccaya and anvācaya, because the nouns are not semantically connected to each other, being dependent on the verb, for example: cīvaraṃ piṇḍapātañca paccayaṃ sayanāsanaṃ adāsi (he gave robes, almsfood, requisites, and lodging), and dānañca dehi, sīlañca rakkhāhi (give generosity, and observe morality).

Trong kevalasamuccaya và anvācaya, hợp chất không được thành lập, vì các danh từ không có nghĩa liên quan đến nhau do phụ thuộc vào hành động, ví dụ: "cīvaraṃ piṇḍapātañca paccayaṃ sayanāsanaṃ adāsi" (đã cúng dường y, vật thực khất thực, các vật dụng, và chỗ nằm chỗ ngồi), "dānañca dehi, sīlañca rakkhāhi" (hãy bố thí và giữ giới).

Itarītarayoge, samāhāre ca samāso bhavati, tattha nāmānaṃ aññamaññaṃ yuttatthabhāvato.

A compound is formed in itarītarayoga and samāhāra, because in these, the nouns are semantically connected to each other.

Trong itarītarayoga và samāhāra, hợp chất được thành lập, vì ở đó các danh từ có nghĩa liên quan đến nhau.

2234

Dve dve padāni dvandā, dvandaṭṭhā vā dvandā, dvandasadisattā ayaṃ samāsopi anvatthasaññāya dvandoti vuccati, ubhayapadatthappadhāno hi dvando.

Dvanda means two pairs, or two objects, or two things. This compound, by its etymological meaning, is also called dvanda because it is similar to two. For a Dvanda compound, the meaning of both words is predominant.

Hai từ là dvandā, hoặc những cái có hai là dvandā; hợp chất này cũng được gọi là dvando theo nghĩa của từ vì nó giống như dvanda; quả thật, dvanda là hợp chất mà nghĩa của cả hai từ đều là chính yếu.

2235

Nanu ca ubhayapadatthappadhānatte sati dvande kathamekatthībhāvo siyāti?

But if the meaning of both words is predominant in a Dvanda, how can there be a single entity?

Nếu vậy, khi nghĩa của cả hai từ đều là chính yếu trong dvanda, làm sao có thể có sự hợp nhất thành một nghĩa?

Vuccate – sadisādiatthepi saddappavattisambhavenadvinnaṃ padānaṃ ekakkhaṇeyeva atthadvayadīpakattā na virodho, tañca dvandavisayameva, tesamatthadvayadīpakattā.

It is said – even in the sense of 'similar, etc.', there is no contradiction because the occurrence of words is possible, and two words, at one and the same moment, indicate two meanings, and that applies only to the dvanda compound, as they indicate two meanings.

Người ta nói rằng – ngay cả trong nghĩa "tương tự, v.v.", vì có sự xuất hiện của từ ngữ và vì hai từ có thể biểu thị hai nghĩa cùng một lúc, nên không có sự mâu thuẫn. Điều đó chỉ áp dụng cho Dvanda (hợp từ song hành), vì chúng biểu thị hai nghĩa.

Yathā hi bhūsaddo anubhavaabhibhavādike atthe anvabhiādiupasaggasahitova dīpeti, na kevalo, evaṃ ‘‘gavassaka’’ntiādīsu gavādīnaṃ assādisaddantarasahitānameva atthadvayadīpanaṃ, na kevalānanti tañca dvandavisayameva, na sabbatthāti daṭṭhabbaṃ.

Just as the word bhū indicates meanings like 'experience' and 'overcome' only when accompanied by prefixes like anvabhi, and not alone, so too in "gavassaka" (cows and horses) etc., gavā (cows) etc. indicate two meanings only when accompanied by other words like assā (horses), not alone, and it should be understood that this applies only to the dvanda compound, not everywhere.

Ví như từ bhū chỉ biểu thị các nghĩa như "trải nghiệm, vượt trội, v.v." khi đi kèm với các tiền tố như anvabhi, chứ không đơn độc; tương tự, trong các từ như "gavassaka" (bò và ngựa), các từ như "gava" chỉ biểu thị hai nghĩa khi đi kèm với các từ khác như assa, chứ không đơn độc. Điều đó chỉ nên hiểu là áp dụng cho Dvanda (hợp từ song hành), chứ không phải mọi trường hợp.

Atha vā dvinnampi yathāvuttasamuccayadīpakattā atthi dvandepekatthitāti na koci virodho, tato samāsasaññāvibhattilopādi vuttanayameva, samāseneva catthassa vuttattā ‘‘vuttatthānamappayogo’’ti casaddassa appayogo.

Or, since both indicate the aforementioned collection, there is no contradiction in their having one meaning in the dvanda compound; therefore, the application of the compound designation, elision of inflections, etc., is as stated. Since the meaning is expressed by the compound itself, the word ca (and) is not used, in accordance with "vuttatthānamappayogo" (non-use of words whose meaning has already been expressed).

Hoặc vì cả hai đều biểu thị sự tập hợp như đã nói, nên trong Dvanda cũng có sự đơn nhất về nghĩa, do đó không có mâu thuẫn. Từ đó, các quy tắc về hợp từ (samāsa), lược bỏ biến cách (vibhattilopa), v.v. là theo cách đã nói. Vì nghĩa đã được biểu thị bằng hợp từ, nên việc không dùng từ ca là do nguyên tắc "vuttatthānamappayogo" (không dùng từ đã được biểu thị).

2236

Idha dvande accitataraṃ pubbaṃ nipatati, parasseva liṅgañca.

Here, in a dvanda compound, what is more respected comes first, and the gender is that of the latter word.

Ở đây, trong Dvanda, từ nào được nhấn mạnh hơn sẽ đứng trước, và giống (liṅga) của từ sau sẽ được dùng.

Itarītarayogassa avayavappadhānattā sabbattha bahuvacanameva.

Due to the prominence of individual components in the itarītarayoga (copulative) type, it is always in the plural.

Vì itarītarayoga (kết hợp từng cặp) có các thành phần là chính, nên luôn dùng số nhiều.

2237

Sāriputtamoggallānā, sāriputtamoggallāne, sāriputtamoggallānehi iccādi, samaṇo ca brāhmaṇo ca samaṇabrāhmaṇā.

Sāriputtamoggallānā, sāriputtamoggallāne, sāriputtamoggallānehi, etc.; a monk and a brahman becomes samaṇabrāhmaṇā (monks and brahmans).

Sāriputtamoggallānā (Xá-lợi-phất và Mục-kiền-liên, số nhiều), sāriputtamoggallāne (số đối cách), sāriputtamoggallānehi (số công cụ cách), v.v. Samaṇo ca brāhmaṇo ca (sa-môn và bà-la-môn) trở thành samaṇabrāhmaṇā.

Evaṃ brāhmaṇagahapatikā, khattiyabrāhmaṇā, devamanussā, candimasūriyā, mātā ca pitā ca mātāpitaro, ‘‘tesu vuddhī’’tiādinā dvande mātuādipubbapa dukārassa ākāro.

Similarly, brāhmaṇagahapatikā (brahmans and householders), khattiyabrāhmaṇā (khattiyas and brahmans), devamanussā (devas and humans), candimasūriyā (moon and sun); mother and father becomes mātāpitaro (parents). By "tesu vuddhī" etc., the initial u vowel of mātu etc. is changed to ā in a dvanda compound.

Tương tự: brāhmaṇagahapatikā (bà-la-môn và gia chủ), khattiyabrāhmaṇā (sát-đế-lợi và bà-la-môn), devamanussā (chư thiên và loài người), candimasūriyā (mặt trăng và mặt trời), mātā ca pitā ca (mẹ và cha) trở thành mātāpitaro. Theo quy tắc "tesu vuddhī" v.v., trong Dvanda, nguyên âm u cuối của từ đầu như mātu trở thành ā.

Evaṃ pitāputtā.

Similarly, pitāputtā (father and sons).

Tương tự: pitāputtā (cha và con trai).

2238

‘‘Jāyā ca pati cāti jāyāpati’’itīdha –

Regarding "jāyā ca pati cāti jāyāpati" (wife and husband becomes jāyāpati) –

"Jāyā ca pati cāti jāyāpati" (vợ và chồng là jāyāpati) – ở đây:

2239

‘‘Kvacī’’ti vattate.

"Kvacī" (sometimes) applies.

"Kvacī" (đôi khi) được tiếp tục.

2240

358. Jāyāya tudaṃ jāni patimhi.

358. Jāyā is changed to tudaṃ or jāni before pati.

358. Jāyāya tudaṃ jāni patimhi.

2241

Jāyāsaddassa tudaṃ jāniiccete ādesā honti patisadde pare kvaci.

The word jāyā sometimes takes the forms tudaṃ and jāni when the word pati follows.

Các lệnh thay thế tudaṃ jāni được áp dụng cho từ jāyā khi từ pati theo sau, đôi khi.

Tudaṃpati, jānipati, jayampatikā.

Tudaṃpati, jānipati, jayampatikā.

Tudaṃpati, jānipati, jayampatikā.

Ettha niggahītāgamo, ‘‘kvacā’’dinā rassattañca.

Here, the niggahīta is augmented, and by "kvacādī," etc., the vowel is shortened.

Ở ettha, có sự thêm niggahīta và rút ngắn nguyên âm theo quy tắc "kvacā" v.v.

2242

Kvaci appasaraṃ pubbaṃ nipatati, yathā – cando ca sūriyo ca candasūriyā, nigamā ca janapadā ca nigamajanapadā, surā ca asurā ca garuḷā ca manujā ca bhujagā ca gandhabbā ca surāsuragaruḷamanujabhujagagandhabbā.

Sometimes, a word with fewer syllables comes first, for example – moon and sun become candasūriyā (moon and sun); towns and countries become nigamajanapadā (towns and countries); devas and asuras, garuḷas and humans, serpents and gandhabbas become surāsuragaruḷamanujabhujagagandhabbā (devas, asuras, garuḷas, humans, serpents, and gandhabbas).

Đôi khi, từ có ít âm tiết hơn đứng trước, ví dụ: cando ca sūriyo ca (mặt trăng và mặt trời) trở thành candasūriyā; nigamā ca janapadā ca (thị trấn và quận huyện) trở thành nigamajanapadā; surā ca asurā ca garuḷā ca manujā ca bhujagā ca gandhabbā ca (chư thiên, phi thiên, kim sí điểu, loài người, rắn, càn-thát-bà) trở thành surāsuragaruḷamanujabhujagagandhabbā.

2243

Kvaci ivaṇṇuvaṇṇantānaṃ pubbanipāto, yathā – aggi ca dhūmo ca aggidhūmā.

Sometimes, words ending in i or u come first, for example – fire and smoke become aggidhūmā (fire and smoke).

Đôi khi, từ kết thúc bằng nguyên âm i hoặc u đứng trước, ví dụ: aggi ca dhūmo ca (lửa và khói) trở thành aggidhūmā.

Evaṃ gatibuddhibhujapaṭhaharakarasayā, dhātavo ca liṅgāni ca dhātuliṅgāni.

Similarly, gatibuddhibhujapaṭhaharakarasayā (walking, understanding, eating, reading, carrying, doing, tasting, lying); elements and genders become dhātuliṅgāni (elements and genders).

Tương tự: gatibuddhibhujapaṭhaharakarasayā (sự đi, sự hiểu biết, sự ăn, sự đọc, sự mang, sự làm, sự ngủ); dhātavo ca liṅgāni ca (căn nguyên và giống) trở thành dhātuliṅgāni.

2244

Kvaci sarādi akārantānaṃ pubbanipāto, yathā – attho ca dhammo ca atthadhammā.

Sometimes, words ending in a (among vowels) come first, for example – meaning and Dhamma become atthadhammā (meaning and Dhamma).

Đôi khi, từ kết thúc bằng nguyên âm a đứng trước, ví dụ: attho ca dhammo ca (nghĩa và pháp) trở thành atthadhammā.

Evaṃ atthasaddā, saddatthā vā.

Similarly, atthasaddā (meanings and sounds), or saddatthā (sounds and meanings).

Tương tự: atthasaddā (nghĩa và âm thanh), hoặc saddatthā (âm thanh và nghĩa).

2245

Samāhāre pana – ‘‘cakkhu ca sotañcā’’ti atthe ‘‘nāmānaṃ samuccayo dvando’’ti dvandasamāsaṃ katvā vibhattilopādimhi kate –

In the samāhāra (collective) type, however, in the sense of "cakkhu ca sotañca" (eye and ear), after forming the dvanda compound "nāmānaṃ samuccayo dvando" (a collection of nouns is a dvanda compound) and performing the elision of inflections, etc. –

Tuy nhiên, trong Samāhāra (hợp từ tập hợp) – trong nghĩa "cakkhu ca sotañcā" (mắt và tai), sau khi tạo hợp từ Dvanda theo quy tắc "nāmānaṃ samuccayo dvando" và thực hiện lược bỏ biến cách v.v. –

2246

‘‘Napuṃsakaliṅgaṃ, ekattañcā’’ti vattate.

"It becomes neuter gender and singular number" applies.

"Giống trung (napuṃsakaliṅga) và số ít (ekatta)" được tiếp tục.

2247

359. Tathā dvande pāṇi tūriya yogga senaṅga khuddajantuka vividha viruddha visabhāgatthādīnañca.

359. Similarly, in a dvanda compound, for limbs, musical instruments, implements, parts of an army, small creatures, diverse things, conflicting things, dissimilar things, etc.

359. Tathā dvande pāṇi tūriya yogga senaṅga khuddajantuka vividha viruddha visabhāgatthādīnañca.

2248

Yathā digusamāse, tathā samāhāradvandasamāsepi pāṇi tūriya yogga senaṅgatthānaṃ, khuddajantukavividha viruddhavisabhāgatthaiccevamādīnañca ekattaṃ hoti, napuṃsakaliṅgattañca.

Just as in a digū compound, so too in a samāhāra dvanda compound, things like limbs, musical instruments, implements, parts of an army, small creatures, diverse things, conflicting things, and dissimilar things become singular and neuter gender.

Cũng như trong hợp từ Digusamāsa, trong hợp từ Dvandasamāsa loại Samāhāra, sự đơn nhất (ekatta) và giống trung (napuṃsakaliṅga) xảy ra cho các nghĩa liên quan đến chi thể (pāṇi), nhạc cụ (tūriya), dụng cụ (yogga), bộ phận quân đội (senaṅga), côn trùng nhỏ (khuddajantuka), các thứ khác nhau, đối nghịch và không tương đồng, v.v.

2249

Pāṇino ca tūriyāni ca yoggāni ca senā cāti pāṇitūriya yoggasenā, tāsamaṅgāni pāṇitūriyayoggasenaṅgāni, dvandato parattā aṅgasaddo paccekamabhisambajjhate.

Limbs and musical instruments and implements and an army become pāṇitūriyayoggasenā. Their components, pāṇitūriyayoggasenaṅgāni. Since aṅga comes after the dvanda, it is connected to each word individually.

Pāṇino ca tūriyāni ca yoggāni ca senā cāti (chi thể, nhạc cụ, dụng cụ và quân đội) trở thành pāṇitūriya yoggasenā. Các bộ phận của chúng là pāṇitūriyayoggasenaṅgāni. Vì từ aṅga đứng sau Dvanda, nó liên quan đến từng thành phần riêng lẻ.

Khuddā ca te jantukā ceti khuddajantukā, vividhenākārena viruddhā vividhaviruddhā, niccavirodhino.

Small and tiny creatures become khuddajantukā (small creatures). Diverse and conflicting in nature become vividhaviruddhā (diverse and conflicting), meaning constantly hostile.

Khuddā ca te jantukā ceti (chúng là những côn trùng nhỏ) trở thành khuddajantukā. Vividhenākārena viruddhā (đối nghịch theo nhiều cách khác nhau) trở thành vividhaviruddhā, tức là luôn đối nghịch.

Samāno bhāgo yesaṃ te sabhāgā, ‘‘tesu vuddhī’’tiādinā samānassa saādeso, vividhā ca te lakkhaṇato sabhāgā ca kiccatoti visabhāgā.

Those whose parts are similar are sabhāgā. By "tesu vuddhī" etc., samāna becomes sa. Diverse in characteristics and similar in function become visabhāgā (dissimilar).

Samāno bhāgo yesaṃ te sabhāgā (những gì có phần tương đồng là sabhāgā). Theo quy tắc "tesu vuddhī" v.v., samāna được thay thế bằng sa. Vividhā ca te lakkhaṇato sabhāgā ca kiccatoti (chúng khác nhau về đặc tính và tương đồng về chức năng) trở thành visabhāgā.

Pāṇitūriyayoggasenaṅgāni ca khuddajantukā ca vividhaviruddhā ca visabhāgā cāti dvando, idha bahuttā pubbanipātassa aniyamo, te atthā yesaṃ te pāṇitūriyayoggasenaṅgakhuddajantukavividhaviruddhavisabhāgatthā, te ādayo yesaṃ te tadādayo.

Limbs, musical instruments, implements, parts of an army, small creatures, diverse and conflicting things, and dissimilar things form a dvanda. Here, due to the multiplicity, there is no fixed rule for which word comes first. Those whose meanings are these are pāṇitūriyayoggasenaṅgakhuddajantukavividhaviruddhavisabhāgatthā (things having the meanings of limbs, musical instruments, implements, parts of an army, small creatures, diverse and conflicting things, and dissimilar things). Those whose beginnings are these are "tadādayo".

Pāṇitūriyayoggasenaṅgāni ca khuddajantukā ca vividhaviruddhā ca visabhāgā cāti (các bộ phận chi thể, nhạc cụ, dụng cụ, quân đội, côn trùng nhỏ, các thứ khác nhau, đối nghịch và không tương đồng) là Dvanda. Ở đây, vì có nhiều thành phần, không có quy tắc cố định cho từ nào đứng trước. Te atthā yesaṃ te pāṇitūriyayoggasenaṅgakhuddajantukavividhaviruddhavisabhāgatthā (những gì có các nghĩa đó là pāṇitūriyayoggasenaṅgakhuddajantukavividhaviruddhavisabhāgatthā). Te ādayo yesaṃ te tadādayo (những gì có những thứ đó làm khởi đầu là tadādayo).

2250

Ādiggahaṇena aññoññaliṅgavisesita saṅkhyāparimāṇattha pacanacaṇḍālattha disatthādīnañca dvande ekattaṃ, napuṃsakaliṅgattañca, iti pāṇyaṅgatthabhāvato cakkhusotasaddānaṃ iminā ekattaṃ, napuṃsakaliṅgattañca katvā samāsattā nāmabyapadese kate syādyuppatti amādesādi.

By the inclusion of ādi (etc.), in dvanda compounds, the singular number and neuter gender also apply to things specified by different genders, numbers, and measures, and things related to cooking, outcastes, directions, etc. Thus, because the words cakkhu (eye) and sota (ear) relate to parts of the body, by this rule, they become singular and neuter. After forming the compound and applying noun designation, the formation of syā etc. and the change to am take place.

Với việc thêm ādi (v.v.), trong Dvanda, sự đơn nhất (ekatta) và giống trung (napuṃsakaliṅga) cũng xảy ra cho các nghĩa như số lượng khác giống nhau, định lượng, nấu ăn, chāṇḍāla, phương hướng, v.v. Do đó, vì các từ cakkhu và sota thuộc nhóm nghĩa "pāṇyaṅga" (bộ phận cơ thể), nên theo quy tắc này, chúng trở thành số ít và giống trung. Sau khi tạo hợp từ và đặt tên ngữ pháp, sự phát sinh của syā v.v. và sự thay thế bằng amā v.v. xảy ra.

2251

Cakkhusotaṃ, he cakkhusota, cakkhusotaṃ, cakkhusotena.

Cakkhusotaṃ (eye and ear), he cakkhusota (O eye and ear), cakkhusotaṃ (eye and ear), cakkhusotena (by the eye and ear).

Cakkhusotaṃ (mắt và tai), he cakkhusota (hỡi mắt và tai), cakkhusotaṃ (mắt và tai), cakkhusotena (bằng mắt và tai).

Evaṃ sabbatthekavacanameva.

Similarly, in all cases, it is singular.

Tương tự, trong mọi trường hợp đều là số ít.

Mukhañca nāsikā ca mukhanāsikaṃ, ‘‘saro rasso napuṃsake’’ti antassa rassattaṃ, hanu ca gīvā ca hanugīvaṃ.

Mouth and nose become mukhanāsikaṃ (mouth and nose). By "saro rasso napuṃsake" (vowel shortened in neuter), the final vowel is shortened. Jaw and neck become hanugīvaṃ (jaw and neck).

Mukhañca nāsikā ca (miệng và mũi) trở thành mukhanāsikaṃ. Theo quy tắc "saro rasso napuṃsake" (nguyên âm cuối rút ngắn trong giống trung), nguyên âm cuối được rút ngắn. Hanu ca gīvā ca (hàm và cổ) trở thành hanugīvaṃ.

Evaṃ kaṇṇanāsaṃ, pāṇipādaṃ, chavimaṃsalohitaṃ.

Similarly, kaṇṇanāsaṃ (ear and nose), pāṇipādaṃ (hands and feet), chavimaṃsalohitaṃ (skin, flesh, and blood).

Tương tự: kaṇṇanāsaṃ (tai và mũi), pāṇipādaṃ (tay và chân), chavimaṃsalohitaṃ (da, thịt và máu).

Hatthapādā maṃsalohitānītiādīnaṃ pana itarītarayogena siddhaṃ.

However, hatthapādā (hands and feet) and maṃsalohitāni (flesh and blood), etc., are formed by itarītarayoga.

Tuy nhiên, các từ như hatthapādā (tay và chân), maṃsalohitānī (thịt và máu) v.v. được hình thành theo itarītarayoga (kết hợp từng cặp).

Evaṃ pāṇyaṅgatthe.

Similarly, in pāṇyaṅgatthe (the sense of body parts).

Tương tự trong pāṇyaṅgatthe (nghĩa các bộ phận cơ thể).

2252

Tūriyaṅgatthe gītañca vāditañca gītavāditaṃ, sammañca tāḷañca sammatāḷaṃ, sammanti kaṃsatāḷaṃ.

In tūriyaṅgatthe (the sense of musical instruments), singing and playing become gītavāditaṃ (singing and playing); cymbals and claps become sammatāḷaṃ (cymbals and claps). Sammaṃ refers to bronze cymbals.

Trong tūriyaṅgatthe (nghĩa các nhạc cụ): gītañca vāditañca (hát và chơi nhạc cụ) trở thành gītavāditaṃ; sammañca tāḷañca (samma và tāḷa) trở thành sammatāḷaṃ. Samma là chiêng đồng.

Tāḷanti hatthatāḷaṃ.

Tāḷaṃ refers to hand-claps.

Tāḷa là vỗ tay.

Saṅkhe ca paṇavo ca ḍiṇḍimo ca, saṅkhā ca paṇavā ca ḍaṃṇḍimā cāti vā saṅkhapaṇavaḍiṇḍimaṃ, paṇavādayo dvepi bheriviseso.

Conch and drum and small drum, or conches and drums and small drums, become saṅkhapaṇavaḍiṇḍimaṃ. Both paṇava and others are types of drums.

Saṅkhe ca paṇavo ca ḍiṇḍimo ca (ốc tù và, paṇava và ḍiṇḍima), hoặc saṅkhā ca paṇavā ca ḍaṃṇḍimā cāti (các ốc tù và, các paṇava và các ḍiṇḍima) trở thành saṅkhapaṇavaḍiṇḍimaṃ. Cả hai từ paṇava v.v. đều là loại trống.

2253

Yoggaṅgatthe yathā – phālo ca pācanañca phālapācanaṃ, yugañca naṅgalañca yuganaṅgalaṃ.

In yoggaṅgatthe (the sense of implements), for example – ploughshare and goad become phālapācanaṃ (ploughshare and goad); yoke and plough become yuganaṅgalaṃ (yoke and plough).

Trong yoggaṅgatthe (nghĩa các dụng cụ), ví dụ: phālo ca pācanañca (lưỡi cày và roi) trở thành phālapācanaṃ; yugañca naṅgalañca (ách và cày) trở thành yuganaṅgalaṃ.

2254

Senaṅgatthe hatthino ca assā ca hatthiassaṃ, rathā ca pattikā ca rathapattikaṃ, asi ca cammañca asicammaṃ, cammanti saravāraṇaphalakaṃ.

In senaṅgatthe (the sense of army parts), elephants and horses become hatthiassaṃ (elephants and horses); chariots and foot-soldiers become rathapattikaṃ (chariots and foot-soldiers); sword and shield become asicammaṃ (sword and shield). Cammaṃ refers to a leather shield or buckler.

Trong senaṅgatthe (nghĩa các bộ phận quân đội): hatthino ca assā ca (voi và ngựa) trở thành hatthiassaṃ; rathā ca pattikā ca (xe và bộ binh) trở thành rathapattikaṃ; asi ca cammañca (kiếm và khiên) trở thành asicammaṃ. Camma là tấm chắn tên.

Dhanu ca kalāpo ca dhanukalāpaṃ, kalāpoti tūṇīraṃ.

Bow and quiver become dhanukalāpaṃ (bow and quiver). Kalāpo means quiver.

Dhanu ca kalāpo ca (cung và ống tên) trở thành dhanukalāpaṃ. Kalāpo là ống tên.

2255

Khuddajantukatthe ḍaṃsā ca makasā ca ḍaṃsamakasaṃ.

In khuddajantukatthe (the sense of small creatures), gnats and mosquitoes become ḍaṃsamakasaṃ (gnats and mosquitoes).

Trong khuddajantukatthe (nghĩa các côn trùng nhỏ): ḍaṃsā ca makasā ca (ruồi và muỗi) trở thành ḍaṃsamakasaṃ.

Evaṃ kunthakipillikaṃ, kīṭapaṭaṅgaṃ, kīṭasarīsapaṃ.

Similarly, kunthakipillikaṃ (ants and tiny ants), kīṭapaṭaṅgaṃ (worms and grasshoppers), kīṭasarīsapaṃ (worms and reptiles).

Tương tự: kunthakipillikaṃ (kiến nhỏ và kiến), kīṭapaṭaṅgaṃ (côn trùng và bướm đêm), kīṭasarīsapaṃ (côn trùng và bò sát).

Tattha kunthā sukhumakipillikā, kīṭā kapālapiṭṭhikapāṇā.

Among these, kunthā are tiny ants; kīṭā are creatures with a hard shell.

Trong đó, kunthā là kiến nhỏ, kīṭā là côn trùng có mai cứng.

2256

Vividhaviruddhatthe ahi ca nakulo ca, ahī ca nakulā cāti vā ahinakulaṃ.

In vividhaviruddhatthe (the sense of diverse conflicting things), snake and mongoose, or snakes and mongooses, become ahinakulaṃ (snake and mongoose).

Trong vividhaviruddhatthe (nghĩa các thứ khác nhau và đối nghịch): ahi ca nakulo ca (rắn và chồn), hoặc ahī ca nakulā cāti (các rắn và các chồn) trở thành ahinakulaṃ.

Evaṃ biḷāramūsikaṃ, antassa rassattaṃ, kākolūkaṃ, sappamaṇḍūkaṃ, garuḷasappaṃ.

Similarly, biḷāramūsikaṃ (cat and mouse), with the vowel shortened at the end; kākolūkaṃ (crow and owl); sappamaṇḍūkaṃ (snake and frog); garuḷasappaṃ (garuḷa and snake).

Tương tự: biḷāramūsikaṃ (mèo và chuột), nguyên âm cuối được rút ngắn; kākolūkaṃ (quạ và cú), sappamaṇḍūkaṃ (rắn và ếch), garuḷasappaṃ (kim sí điểu và rắn).

2257

Visabhāgatthe sīlañca paññāṇañca sīlapaññāṇaṃ, samatho ca vipassanā ca samathavipassanaṃ.

In visabhāgatthe (the sense of dissimilar things), morality and wisdom become sīlapaññāṇaṃ (morality and wisdom); calm and insight become samathavipassanaṃ (calm and insight).

Trong visabhāgatthe (nghĩa các thứ không tương đồng): sīlañca paññāṇañca (giới và tuệ) trở thành sīlapaññāṇaṃ; samatho ca vipassanā ca (chỉ và quán) trở thành samathavipassanaṃ.

Evaṃ nāmarūpaṃ, hirottappaṃ.

Similarly, nāmarūpaṃ (mentality-materiality), hirottappaṃ (moral shame and moral dread).

Tương tự: nāmarūpaṃ (danh và sắc), hirottappaṃ (tàm và quý).

Satisampajaññaṃ, lobhamohaṃ, dosamohaṃ, ahirikānottappaṃ, thinamiddhaṃ, uddhaccakukkuccamiccādi.

Satisampajaññaṃ (mindfulness and clear comprehension), lobhamohaṃ (greed and delusion), dosamohaṃ (aversion and delusion), ahirikānottappaṃ (lack of moral shame and moral dread), thinamiddhaṃ (sloth and torpor), uddhaccakukkuccaṃ (restlessness and regret), etc.

Satisampajaññaṃ (niệm và tỉnh giác), lobhamohaṃ (tham và si), dosamohaṃ (sân và si), ahirikānottappaṃ (vô tàm và vô quý), thinamiddhaṃ (hôn trầm và thụy miên), uddhaccakukkuccamiccādi (trạo cử và hối hận), v.v.

‘‘Aṃmo niggahītaṃ jhalapehī’’ti ettha ‘‘aṃmo’’ti niddesadassanato katthaci napuṃsakaliṅgattaṃ na hotīti daṭṭhabbaṃ, tena ādhipaccaparivāro chandapārisuddhi paṭisandhippavattiyantiādi sijjhati.

In "aṃmo niggahītaṃ jhalapehīti" (meaning "O, burn the niggahīta"), it should be understood that, due to the designation "aṃmo," sometimes neuter gender does not occur, thus ādhipaccaparivāro, chandapārisuddhi, paṭisandhippavattiyanti, etc., are established.

Ở đây, từ cách dùng "aṃmo" trong "Aṃmo niggahītaṃ jhalapehī" cho thấy đôi khi không có giống trung, điều này cần được hiểu. Do đó, các từ như ādhipaccaparivāro (sự thống trị và tùy tùng), chandapārisuddhi (sự thanh tịnh của ý muốn), paṭisandhippavattiyantiādi (sự tái tục và sự tiếp diễn), v.v. được hình thành.

2258

Aññoññaliṅgavisesitānaṃ dvande dāsī ca dāso ca dāsidāsaṃ, ‘‘kvacādī’’tiādinā majjhe rassattaṃ.

In a dvanda of things specified by different genders, female slave and male slave become dāsidāsaṃ (female and male slave). By "kvacādī," etc., the middle vowel is shortened.

Trong aññoññaliṅgavisesitānaṃ dvande (Dvanda của các từ có giống khác nhau): dāsī ca dāso ca (nữ tỳ và nam tỳ) trở thành dāsidāsaṃ. Theo quy tắc "kvacādī" v.v., nguyên âm ở giữa được rút ngắn.

Evaṃ itthipumaṃ, pattacīvaraṃ, sākhāpalāsamiccādi.

Similarly, itthipumaṃ (woman and man), pattacīvaraṃ (bowl and robe), sākhāpalāsaṃ (branches and leaves), etc.

Tương tự: itthipumaṃ (nữ và nam), pattacīvaraṃ (bát và y), sākhāpalāsamiccādi (cành và lá), v.v.

2259

Saṅkhyāparimāṇatthānaṃ dvande ekakañca dukañca ekakadukaṃ, saṅkhyādvande appasaṅkhyā pubbaṃ nipatati.

In a dvanda of numbers and measures, one and two become ekakadukaṃ (one and two). In a numerical dvanda, the smaller number comes first.

Trong saṅkhyāparimāṇatthānaṃ dvande (Dvanda của các từ chỉ số lượng và định lượng): ekakañca dukañca (một và hai) trở thành ekakadukaṃ. Trong Dvanda của số lượng, số nhỏ hơn đứng trước.

Evaṃ dukatikaṃ, tikacatukkaṃ, catukkapañcakaṃ, dīgho ca majjhimo ca dīghamajjhimaṃ.

Thus, a pair-triplet, a triplet-quadruplet, a quadruplet-quintuplet, and the long and the medium become dīghamajjhima.

Tương tự, dukatikaṃ (hai và ba), tikacatukkaṃ (ba và bốn), catukkapañcakaṃ (bốn và năm), dīgho ca majjhimo ca (dài và trung) là dīghamajjhimaṃ.

2260

Pacanacaṇḍālatthānaṃ dvande orabbhikā ca sūkarikā ca orabbhikasūkarikaṃ.

In dvanda compounds referring to those who cook and caṇḍālas: sheep-butchers and pig-butchers become orabbhikasūkarikaṃ.

Trong hợp thể dvanda của các nghề nấu ăn và caṇḍāla: orabbhikā (người giết cừu) và sūkarikā (người giết heo) là orabbhikasūkarikaṃ.

Evaṃ sākuṇikamāgavikaṃ, sapāko ca caṇḍālo ca sapākacaṇḍālaṃ, pukkusachavaḍāhakaṃ, venarathakāraṃ.

Thus, sākuṇikamāgavikaṃ; dog-eaters and caṇḍālas become sapākacaṇḍālaṃ; pukkusachavaḍāhakaṃ; venarathakāraṃ.

Tương tự, sākuṇikamāgavikaṃ (người săn chim và người săn thú), sapāko ca caṇḍālo ca (người hạ tiện và người caṇḍāla) là sapākacaṇḍālaṃ (người hạ tiện và caṇḍāla), pukkusachavaḍāhakaṃ (người quét dọn và người hỏa táng xác chết), venarathakāraṃ (thợ đan tre và thợ làm xe).

Tattha venā tacchakā, rathakārā cammakārā.

Therein, venā are carpenters; rathakārā are leather-workers.

Trong đó, venā là thợ đan tre, rathakārā là thợ làm xe.

2261

Disatthānaṃ dvande pubbā ca aparā cāti atthe dvandasamāsaṃ, vibhattilopañca katvā idhā diggahaṇena ekatte, napuṃsakaliṅgatte ca kate ‘‘saro rasso napuṃsake’’ti rassattaṃ, pubbāparaṃ, he pubbāpara, pubbāparaṃ, pubbāparena, pubbāparassa iccādi.

In dvanda compounds referring to directions: having formed a dvanda compound and elided the case ending in the sense of 'east and west', and with the addition of ādi here, oneness and neuter gender are applied, and by the rule "the short vowel in the neuter," shortening occurs: pubbāparaṃ, he pubbāpara, pubbāparaṃ, pubbāparena, pubbāparassa, etc.

Trong hợp thể dvanda của các phương hướng: sau khi tạo hợp thể dvanda và lược bỏ biến cách trong nghĩa “phía đông và phía tây”, ở đây với việc chấp nhận adi (v.d.), thì có sự đồng nhất số và giống trung tính, rồi “saro rasso napuṃsake” (nguyên âm rút ngắn trong giống trung tính) rút ngắn nguyên âm, thành pubbāparaṃ (đông tây), he pubbāpara (hỡi đông tây), pubbāparaṃ (đông tây), pubbāparena (bởi đông tây), pubbāparassa (của đông tây), v.v.

Evaṃ puratthimapacchimaṃ, dakkhiṇuttaraṃ, adharuttaraṃ.

Thus, puratthimapacchimaṃ, dakkhiṇuttaraṃ, adharuttaraṃ.

Tương tự, puratthimapacchimaṃ (đông tây), dakkhiṇuttaraṃ (nam bắc), adharuttaraṃ (dưới trên).

2262

‘‘Napuṃsakaliṅgaṃ, ekattaṃ, dvande’’ti ca vattate.

"Neuter gender, oneness, and in a dvanda compound" also applies.

“Giống trung tính, số ít, trong dvanda” cũng được tiếp nối.

2263

360. Vibhāsā rukkha tiṇa pasu dhana dhañña janapadādīnañca.

360. Optionally for trees, grasses, animals, wealth, grains, countries, etc.

360. Vibhāsā rukkha tiṇa pasu dhana dhañña janapadādīnañca.

2264

Rukkha tiṇa pasu dhana dhañña janapadādīnamekattaṃ, napuṃsakaliṅgattañca vibhāsā hoti dvande samāse.

In a dvanda compound, oneness and neuter gender optionally occur for trees, grasses, animals, wealth, grains, countries, etc.

Trong hợp thể dvanda, sự đồng nhất số và giống trung tính là tùy chọn (vibhāsā) cho cây cối, cỏ, gia súc, tài sản, ngũ cốc, các vùng đất, v.v.

Ekattābhāve bahuvacanaṃ, parasseva liṅgañca.

In the absence of oneness, plural, and the gender of the last member.

Khi không có sự đồng nhất số, thì là số nhiều và giống của từ cuối cùng.

2265

Tattha rukkhānaṃ dvande assatthā ca kapitthā cāti atthe samāhāre dvandasamāsādimhi kate iminā vikappenekattaṃ, napuṃsakaliṅgattañca.

Therein, in dvanda compounds of trees: in the sense of 'fig trees and wood apples', after forming a dvanda compound of aggregation, etc., by this option, oneness and neuter gender apply.

Trong đó, trong hợp thể dvanda của cây cối: trong nghĩa “cây bồ đề và cây kapittha”, sau khi tạo hợp thể dvanda samāhāra, v.v., thì với quy tắc này, sự đồng nhất số và giống trung tính là tùy chọn.

Assatthakapitthaṃ, assatthakapitthā vā.

Assatthakapitthaṃ or assatthakapitthā.

Assatthakapitthaṃ (bồ đề và kapittha), hoặc assatthakapitthā.

Evaṃ ambapanasaṃ, ambapanasā vā, khadirapalāsaṃ, khadirapalāsā vā, dhavassakaṇṇakaṃ, dhavassakaṇṇakā vā.

Thus, ambapanasaṃ or ambapanasā, khadirapalāsaṃ or khadirapalāsā, dhavassakaṇṇakaṃ or dhavassakaṇṇakā.

Tương tự, ambapanasaṃ (xoài và mít), hoặc ambapanasā; khadirapalāsaṃ (khadira và palāsa), hoặc khadirapalāsā; dhavassakaṇṇakaṃ (dhava và assakaṇṇa), hoặc dhavassakaṇṇakā.

2266

Tiṇānaṃ dvande usīrāni ca bīraṇāni ca usīrabīraṇaṃ, usīrabīraṇāni vā.

In dvanda compounds of grasses: usīrāni and bīraṇāni become usīrabīraṇaṃ or usīrabīraṇāni.

Trong hợp thể dvanda của cỏ: usīrāni ca bīraṇāni ca (cỏ hương bài và cỏ bīraṇa) là usīrabīraṇaṃ (cỏ hương bài và bīraṇa), hoặc usīrabīraṇāni.

Evaṃ muñjapabbajaṃ, muñjapabbajā vā, kāsakusaṃ, kāsakusā vā.

Thus, muñjapabbajaṃ or muñjapabbajā, kāsakusaṃ or kāsakusā.

Tương tự, muñjapabbajaṃ (muñja và pabbaja), hoặc muñjapabbajā; kāsakusaṃ (kāsa và kusa), hoặc kāsakusā.

2267

Pasūnaṃ dvande ajā ca eḷakā ca ajeḷakaṃ, ajeḷakā vā, hatthī ca gāvo ca assā ca vaḷavā ca hatthigavassavaḷavaṃ, hatthigavassavaḷavā vā, ‘‘kvacā’’tiādinā rassattaṃ, ‘‘osare cā’’ti avādeso ca, gomahiṃsaṃ, gomahiṃsā vā, eṇeyyavarāhaṃ, eṇeyyavarāhā vā, sīhabyagghataracchaṃ, sīhabyagghataracchā vā.

In dvanda compounds of animals: goats and sheep become ajeḷakaṃ or ajeḷakā; elephants, cattle, horses, and mares become hatthigavassavaḷavaṃ or hatthigavassavaḷavā; shortening by "sometimes" and so on, and avādesa by "in osara also"; gomahiṃsaṃ or gomahiṃsā; eṇeyyavarāhaṃ or eṇeyyavarāhā; sīhabyagghataracchaṃ or sīhabyagghataracchā.

Trong hợp thể dvanda của gia súc: ajā ca eḷakā ca (dê đực và dê cái) là ajeḷakaṃ (dê đực và dê cái), hoặc ajeḷakā; hatthī ca gāvo ca assā ca vaḷavā ca (voi, bò, ngựa đực và ngựa cái) là hatthigavassavaḷavaṃ (voi, bò, ngựa đực và ngựa cái), hoặc hatthigavassavaḷavā; sự rút ngắn nguyên âm với “kvacā” (đôi khi) v.v., và sự thay thế ava với “osare cā” (cũng trong trường hợp osara); gomahiṃsaṃ (bò và trâu), hoặc gomahiṃsā; eṇeyyavarāhaṃ (nai và heo rừng), hoặc eṇeyyavarāhā; sīhabyagghataracchaṃ (sư tử, hổ và gấu), hoặc sīhabyagghataracchā.

2268

Dhanānaṃ dvande hiraññañca suvaṇṇañca hiraññasuvaṇṇaṃ, hiraññasuvaṇṇāni vā.

In dvanda compounds of wealth: gold and silver become hiraññasuvaṇṇaṃ or hiraññasuvaṇṇāni.

Trong hợp thể dvanda của tài sản: hiraññañca suvaṇṇañca (vàng và bạc) là hiraññasuvaṇṇaṃ (vàng và bạc), hoặc hiraññasuvaṇṇāni.

Evaṃ jātarūparajataṃ, jātarūparajatāni vā, maṇimuttasaṅkhaveḷuriyaṃ, maṇimuttasaṅkhaveḷuriyā vā.

Thus, jātarūparajataṃ or jātarūparajatāni; maṇimuttasaṅkhaveḷuriyaṃ or maṇimuttasaṅkhaveḷuriyā.

Tương tự, jātarūparajataṃ (vàng ròng và bạc), hoặc jātarūparajatāni; maṇimuttasaṅkhaveḷuriyaṃ (ngọc, ngọc trai, xà cừ và đá veḷuriya), hoặc maṇimuttasaṅkhaveḷuriyā.

2269

Dhaññānaṃ dvande sālī ca yavā ca sāliyavaṃ, sāliyavā vā.

In dvanda compounds of grains: rice and barley become sāliyavaṃ or sāliyavā.

Trong hợp thể dvanda của ngũ cốc: sālī ca yavā ca (lúa và lúa mạch) là sāliyavaṃ (lúa và lúa mạch), hoặc sāliyavā.

Evaṃ tilamuggamāsaṃ, tilamuggamāsā vā.

Thus, tilamuggamāsaṃ or tilamuggamāsā.

Tương tự, tilamuggamāsaṃ (vừng, đậu xanh và đậu đen), hoặc tilamuggamāsā.

2270

Janapadānaṃ dvande kāsī ca kosalā ca kāsikosalaṃ, kāsikosalā vā, vajjī ca mallā ca vajjimallaṃ, vajjimallā vā, aṅgā ca magadhā ca aṅgamagadhaṃ, aṅgamagadhā vā.

In dvanda compounds of countries: kāsī and kosalā become kāsikosalaṃ or kāsikosalā; vajjī and mallā become vajjimallaṃ or vajjimallā; aṅgā and magadhā become aṅgamagadhaṃ or aṅgamagadhā.

Trong hợp thể dvanda của các vùng đất: kāsī ca kosalā ca (Kāsī và Kosalā) là kāsikosalaṃ (Kāsī và Kosalā), hoặc kāsikosalā; vajjī ca mallā ca (Vajjī và Mallā) là vajjimallaṃ (Vajjī và Mallā), hoặc vajjimallā; aṅgā ca magadhā ca (Aṅga và Magadha) là aṅgamagadhaṃ (Aṅga và Magadha), hoặc aṅgamagadhā.

2271

Ādiggahaṇena aññoññappaṭipakkhadhammānaṃ, sakuṇatthānañca dvande vibhāsā ekattaṃ hoti, napuṃsakaliṅgattañca.

By the addition of ādi, oneness and neuter gender optionally occur in dvanda compounds of mutually opposing qualities and birds.

Với việc chấp nhận ādi (v.d.), sự đồng nhất số và giống trung tính là tùy chọn trong hợp thể dvanda của các pháp đối nghịch nhau và của các loài chim.

Kusalañca akusalañca kusalākusalaṃ, kusalākusalā vā, evaṃ sāvajjānavajjaṃ, sāvajjānavajjā vā, hīnappaṇītaṃ, hīnappaṇītā vā, kaṇhasukkaṃ, kaṇhasukkā vā, sukhadukkhaṃ, sukhadukkhāni vā, paṭighānunayaṃ, paṭighānunayā vā, chāyātapaṃ, chāyātapā vā, ālokandhakāraṃ, ālokandhakārā vā, ratti ca divā ca rattindivaṃ, rattindivā vā, ahañca ratti ca ahorattaṃ, ahorattā vā, ‘‘kvaci samāsanta’’iccādinā ākārikārānamattaṃ.

Skillful and unskillful become kusalākusalaṃ or kusalākusalā; thus, sāvajjānavajjaṃ or sāvajjānavajjā; hīnappaṇītaṃ or hīnappaṇītā; kaṇhasukkaṃ or kaṇhasukkā; sukhadukkhaṃ or sukhadukkhāni; paṭighānunayaṃ or paṭighānunayā; chāyātapaṃ or chāyātapā; ālokandhakāraṃ or ālokandhakārā; night and day become rattindivaṃ or rattindivā; a day and a night become ahorattaṃ or ahorattā; by "sometimes samāsanta" and so on, ā and i become a.

Kusalañca akusalañca (thiện và bất thiện) là kusalākusalaṃ (thiện và bất thiện), hoặc kusalākusalā; tương tự, sāvajjānavajjaṃ (có lỗi và không lỗi), hoặc sāvajjānavajjā; hīnappaṇītaṃ (thấp kém và cao quý), hoặc hīnappaṇītā; kaṇhasukkaṃ (đen và trắng), hoặc kaṇhasukkā; sukhadukkhaṃ (khổ và lạc), hoặc sukhadukkhāni; paṭighānunayaṃ (ác ý và thân thiện), hoặc paṭighānunayā; chāyātapaṃ (bóng mát và nắng), hoặc chāyātapā; ālokandhakāraṃ (ánh sáng và bóng tối), hoặc ālokandhakārā; ratti ca divā ca (đêm và ngày) là rattindivaṃ (đêm và ngày), hoặc rattindivā; ahañca ratti ca (ngày và đêm) là ahorattaṃ (ngày và đêm), hoặc ahorattā; sự thay thế ā và i thành a với “kvaci samāsanta” (đôi khi ở cuối hợp thể) v.v.

2272

Sakuṇānaṃ dvande haṃsā ca bakā ca haṃsabakaṃ, haṃsabakā vā.

In dvanda compounds of birds: swans and cranes become haṃsabakaṃ or haṃsabakā.

Trong hợp thể dvanda của các loài chim: haṃsā ca bakā ca (thiên nga và cò) là haṃsabakaṃ (thiên nga và cò), hoặc haṃsabakā.

Evaṃ kāraṇḍavacakkavākaṃ, kāraṇḍavacakkavākā vā, mayūrakoñcaṃ, mayūrakoñcā vā, sukasālikaṃ, sukasālikā vā.

Thus, kāraṇḍavacakkavākaṃ or kāraṇḍavacakkavākā; mayūrakoñcaṃ or mayūrakoñcā; sukasālikaṃ or sukasālikā.

Tương tự, kāraṇḍavacakkavākaṃ (vịt trời và vịt khoang), hoặc kāraṇḍavacakkavākā; mayūrakoñcaṃ (công và sếu), hoặc mayūrakoñcā; sukasālikaṃ (vẹt và sáo), hoặc sukasālikā.

2273

Samāhāradvando.

Aggregative dvanda compound.

Hợp thể dvanda samāhāra.

2274

Yebhuyyena cettha –

Mostly here –

Trong đó, phần lớn –

2275

Accitappasaraṃ pubbaṃ, ivaṇṇuvaṇṇakaṃ kvaci;

The former has an expanded initial, and sometimes has i and u vowels;

Đôi khi, từ đầu với âm tiết mở rộng,

2276

Dvande sarādyakārantaṃ, bahūsvaniyamo bhave.

In a dvanda compound, a word ending in an initial vowel is irregular in many cases.

Trong dvanda, từ tận cùng bằng nguyên âm hoặc akāra, không có quy tắc cố định cho nhiều từ.

2277

Dvandasamāso niṭṭhito.

The dvanda compound is concluded.

Hợp thể dvanda đã hoàn tất.

2278

Pubbuttarubhayaññattha-ppadhānattā catubbidho;

This compound, having four types due to the prominence of the former, latter, or both, or neither,

Hợp thể này có bốn loại do sự ưu thế của từ đầu, từ cuối, hoặc cả hai, hoặc không từ nào;

2279

Samāsoyaṃ digu kamma-dhārayehi ca chabbidho.

becomes six types with the digu and kammadharaya compounds.

Cùng với digu và kammadhāraya, nó có sáu loại.

2280

Duvidho abyayībhāvo, navadhā kammadhārayo;

The abyayībhāva is of two types, the kammadharaya of nine types;

Abyayībhāva có hai loại, kammadhāraya có chín loại;

2281

Digu dudhā tappuriso, aṭṭhadhā navadhā bhave;

The digu is of two types, the tappurisa is of eight or nine types;

Digu có hai loại, tappurisa có tám hoặc chín loại;

2282

Bahubbīhi dvidhā dvando, samāso caturaṭṭhadhāti.

The bahubbīhi is of two types, the dvanda of four or eight types.

Bahubbīhi có hai loại, dvanda có bốn hoặc tám loại.

2283

Iti padarūpasiddhiyaṃ samāsakaṇḍo

Thus ends the section on compounds in the Padarūpasiddhi

Như vậy, trong Padarūpasiddhi, chương về hợp thể

2284

Catuttho.

Fourth.

Thứ tư.

2285

5. Taddhitakaṇḍa

5. Taddhita Section

5. Chương Taddhita

2286

Table of Contents

Bahubbīhisamāsa

Bahubbīhi Compound

Hợp từ Bahubbīhi

Dvandasamāsa

Dvanda Compound

Hợp chất Dvanda

5. Taddhitakaṇḍa

5. Taddhita Section

5. Chương Taddhita

Apaccataddhita

Apaccataddhita

Taddhita Apacca

Table of Contents

Padarūpasiddhi

Bahubbīhisamāsa

Bahubbīhi Compound

Hợp từ Bahubbīhi

Dvandasamāsa

Dvanda Compound

Hợp chất Dvanda

5. Taddhitakaṇḍa

5. Taddhita Section

5. Chương Taddhita

Apaccataddhita

Apaccataddhita

Taddhita Apacca

Settings