2. Atha kho bhagavā yena bhaggavagottassa paribbājakassa ārāmo, yena bhaggavagotto paribbājako tenupasaṅkami.
2. Then the Blessed One approached the park of the wanderer Bhaggavagotta, where the wanderer Bhaggavagotta was.
2. Rồi, Đức Thế Tôn đi đến trú xứ của du sĩ Bhaggavagotta, đến chỗ du sĩ Bhaggavagotta.
Atha kho bhaggavagotto paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘etu kho, bhante, bhagavā.
Then the wanderer Bhaggavagotta said to the Blessed One: ‘‘May the Blessed One come, Venerable Sir.
Rồi, du sĩ Bhaggavagotta nói với Đức Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn hãy đến.
Svāgataṃ, bhante, bhagavato.
Welcome, Venerable Sir, to the Blessed One.
Bạch Thế Tôn, Thế Tôn đã đến thật tốt lành.
Cirassaṃ kho, bhante, bhagavā imaṃ pariyāyamakāsi yadidaṃ idhāgamanāya.
It has been a long time, Venerable Sir, since the Blessed One has made this journey, that is, to come here.
Bạch Thế Tôn, đã lâu lắm rồi Thế Tôn mới có chuyến đi đến đây.
Nisīdatu, bhante, bhagavā, idamāsanaṃ paññatta’’nti.
May the Blessed One sit down, Venerable Sir, this seat is prepared.’’
Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn hãy ngồi xuống, chỗ ngồi này đã được sửa soạn rồi.”
Nisīdi bhagavā paññatte āsane.
The Blessed One sat down on the prepared seat.
Đức Thế Tôn ngồi xuống trên chỗ ngồi đã được sửa soạn.
Bhaggavagottopi kho paribbājako aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi.
The wanderer Bhaggavagotta also took a low seat and sat down to one side.
Du sĩ Bhaggavagotta cũng lấy một chỗ ngồi thấp hơn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho bhaggavagotto paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘purimāni, bhante, divasāni purimatarāni sunakkhatto licchaviputto yenāhaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā maṃ etadavoca – ‘paccakkhāto dāni mayā, bhaggava, bhagavā.
Seated to one side, the wanderer Bhaggavagotta said to the Blessed One: ‘‘Some days ago, Venerable Sir, indeed, even earlier, Sunakkhatta the Licchavi’s son approached me;
Ngồi xuống một bên rồi, du sĩ Bhaggavagotta nói với Đức Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, những ngày trước đây, xa hơn nữa, Sunakkhatta, con trai của Licchavi, đã đến chỗ con;
Na dānāhaṃ bhagavantaṃ uddissa viharāmī’ti.
having approached, he said to me: ‘Bhaggava, I have now renounced the Blessed One.
đến rồi nói với con rằng: ‘Bạch Bhaggava, nay tôi đã từ bỏ Đức Thế Tôn.
Kaccetaṃ, bhante, tatheva, yathā sunakkhatto licchaviputto avacā’’ti?
I shall no longer live dedicating myself to the Blessed One.’ Is this so, Venerable Sir, as Sunakkhatta the Licchavi’s son declared?’’
Nay tôi không còn sống theo Đức Thế Tôn nữa.’ Bạch Thế Tôn, có phải đúng như vậy không, như Sunakkhatta, con trai của Licchavi, đã nói?”
‘‘Tatheva kho etaṃ, bhaggava, yathā sunakkhatto licchaviputto avaca’’.
‘‘That is indeed so, Bhaggava, as Sunakkhatta the Licchavi’s son declared.’’
“Này Bhaggava, đúng như vậy, như Sunakkhatta, con trai của Licchavi, đã nói.”
3. Purimāni, bhaggava, divasāni purimatarāni sunakkhatto licchaviputto yenāhaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
3. ‘‘Some days ago, Bhaggava, indeed, even earlier, Sunakkhatta the Licchavi’s son approached me; having approached and saluted me, he sat down to one side.
3. Này Bhaggava, những ngày trước đây, xa hơn nữa, Sunakkhatta, con trai của Licchavi, đã đến chỗ ta; đến rồi đảnh lễ ta và ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto maṃ etadavoca – ‘paccakkhāmi dānāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ.
Seated to one side, Bhaggava, Sunakkhatta the Licchavi’s son said to me: ‘Venerable Sir, I now renounce the Blessed One.
Ngồi xuống một bên rồi, này Bhaggava, Sunakkhatta, con trai của Licchavi, đã nói với ta: ‘Bạch Thế Tôn, nay con từ bỏ Đức Thế Tôn.
Na dānāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ uddissa viharissāmī’ti.
Venerable Sir, I shall no longer live dedicating myself to the Blessed One.’
Bạch Thế Tôn, nay con sẽ không sống theo Đức Thế Tôn nữa.’
‘Evaṃ vutte, ahaṃ, bhaggava, sunakkhattaṃ licchaviputtaṃ etadavocaṃ – ‘api nu tāhaṃ, sunakkhatta, evaṃ avacaṃ, ehi tvaṃ, sunakkhatta, mamaṃ uddissa viharāhī’ti?
‘‘When this was said, Bhaggava, I said to Sunakkhatta the Licchavi’s son: ‘Did I ever say to you, Sunakkhatta, “Come, Sunakkhatta, live dedicating yourself to me”?’
Khi được nói như vậy, này Bhaggava, ta đã nói với Sunakkhatta, con trai của Licchavi: ‘Này Sunakkhatta, ta có từng nói với con rằng: “Này Sunakkhatta, hãy đến và sống theo ta!” không?
‘No hetaṃ, bhante’.
‘No, Venerable Sir.’
‘Không phải vậy, bạch Thế Tôn.’
‘Tvaṃ vā pana maṃ evaṃ avaca – ahaṃ, bhante, bhagavantaṃ uddissa viharissāmī’ti?
‘Or did you ever say to me, “Venerable Sir, I will live dedicating myself to the Blessed One”?’
‘Hay con đã từng nói với ta rằng: “Bạch Thế Tôn, con sẽ sống theo Đức Thế Tôn!” không?
‘No hetaṃ, bhante’.
‘No, Venerable Sir.’
‘Không phải vậy, bạch Thế Tôn.’
‘Iti kira, sunakkhatta, nevāhaṃ taṃ vadāmi – ehi tvaṃ, sunakkhatta, mamaṃ uddissa viharāhīti.
‘So, Sunakkhatta, neither did I say to you, “Come, Sunakkhatta, live dedicating yourself to me,”
‘Như vậy, này Sunakkhatta, ta không nói với con rằng: “Này Sunakkhatta, hãy đến và sống theo ta!”
Napi kira maṃ tvaṃ vadesi – ahaṃ, bhante, bhagavantaṃ uddissa viharissāmīti.
nor did you say to me, “Venerable Sir, I will live dedicating myself to the Blessed One.”
Và con cũng không nói với ta rằng: “Bạch Thế Tôn, con sẽ sống theo Đức Thế Tôn!”
Evaṃ sante, moghapurisa, ko santo kaṃ paccācikkhasi?
Under these circumstances, foolish man, who are you to renounce whom?
Như vậy, này kẻ si mê, con là ai mà từ bỏ ai?
Passa, moghapurisa, yāvañca* te idaṃ aparaddha’nti.
See, foolish man, how greatly you have erred!’’
Hãy xem, này kẻ si mê, con đã sai lầm đến mức nào!’
4. ‘Na hi pana me, bhante, bhagavā uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karotī’ti.
4. ‘‘Venerable Sir, the Blessed One does not perform any superhuman feat of psychic power for me,’’ (Sunakkhatta said).
4. ‘Bạch Thế Tôn, Đức Thế Tôn không thực hiện những phép thần thông siêu nhân cho con.’
‘Api nu tāhaṃ, sunakkhatta, evaṃ avacaṃ – ehi tvaṃ, sunakkhatta, mamaṃ uddissa viharāhi, ahaṃ te uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karissāmī’ti?
‘Did I ever say to you, Sunakkhatta, “Come, Sunakkhatta, live dedicating yourself to me, I will perform for you a superhuman feat of psychic power”?’
‘Này Sunakkhatta, ta có từng nói với con rằng: “Này Sunakkhatta, hãy đến và sống theo ta, ta sẽ thực hiện những phép thần thông siêu nhân cho con!” không?
‘No hetaṃ, bhante’.
‘No, Venerable Sir.’
‘Không phải vậy, bạch Thế Tôn.’
‘Tvaṃ vā pana maṃ evaṃ avaca – ahaṃ, bhante, bhagavantaṃ uddissa viharissāmi, bhagavā me uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karissatī’ti?
‘Or did you ever say to me, “Venerable Sir, I will live dedicating myself to the Blessed One, the Blessed One will perform for me a superhuman feat of psychic power”?’
‘Hay con đã từng nói với ta rằng: “Bạch Thế Tôn, con sẽ sống theo Đức Thế Tôn, Đức Thế Tôn sẽ thực hiện những phép thần thông siêu nhân cho con!” không?
‘No hetaṃ, bhante’.
‘No, Venerable Sir.’
‘Không phải vậy, bạch Thế Tôn.’
‘Iti kira, sunakkhatta, nevāhaṃ taṃ vadāmi – ehi tvaṃ, sunakkhatta, mamaṃ uddissa viharāhi, ahaṃ te uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karissāmī’ti; napi kira maṃ tvaṃ vadesi – ahaṃ, bhante, bhagavantaṃ uddissa viharissāmi, bhagavā me uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karissatī’ti.
‘So, Sunakkhatta, neither did I say to you, “Come, Sunakkhatta, live dedicating yourself to me, I will perform for you a superhuman feat of psychic power,” nor did you say to me, “Venerable Sir, I will live dedicating myself to the Blessed One, the Blessed One will perform for me a superhuman feat of psychic power.”
‘Như vậy, này Sunakkhatta, ta không nói với con rằng: “Này Sunakkhatta, hãy đến và sống theo ta, ta sẽ thực hiện những phép thần thông siêu nhân cho con!”; và con cũng không nói với ta rằng: “Bạch Thế Tôn, con sẽ sống theo Đức Thế Tôn, Đức Thế Tôn sẽ thực hiện những phép thần thông siêu nhân cho con!”
Evaṃ sante, moghapurisa, ko santo kaṃ paccācikkhasi?
Under these circumstances, foolish man, who are you to renounce whom?
Như vậy, này kẻ si mê, con là ai mà từ bỏ ai?
Taṃ kiṃ maññasi, sunakkhatta, kate vā uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriye akate vā uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriye yassatthāya mayā dhammo desito so niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāyā’ti?
What do you think, Sunakkhatta, whether a superhuman feat of psychic power is performed or not performed, does the Dhamma taught by me lead to the complete eradication of suffering for one who practices it rightly?’
Này Sunakkhatta, con nghĩ sao, dù có thực hiện những phép thần thông siêu nhân hay không thực hiện những phép thần thông siêu nhân, thì giáo pháp mà ta đã thuyết giảng có đưa đến sự diệt khổ hoàn toàn cho người thực hành đúng đắn không?’
‘Kate vā, bhante, uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriye akate vā uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriye yassatthāya bhagavatā dhammo desito so niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāyā’ti.
‘Whether a superhuman feat of psychic power is performed or not performed, Venerable Sir, the Dhamma taught by the Blessed One does lead to the complete eradication of suffering for one who practices it rightly.’
‘Bạch Thế Tôn, dù có thực hiện những phép thần thông siêu nhân hay không thực hiện những phép thần thông siêu nhân, thì giáo pháp mà Đức Thế Tôn đã thuyết giảng vẫn đưa đến sự diệt khổ hoàn toàn cho người thực hành đúng đắn.’
‘Iti kira, sunakkhatta, kate vā uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriye, akate vā uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriye, yassatthāya mayā dhammo desito, so niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāya.
‘So, Sunakkhatta, whether a superhuman feat of psychic power is performed or not performed, the Dhamma taught by me does lead to the complete eradication of suffering for one who practices it rightly.
‘Như vậy, này Sunakkhatta, dù có thực hiện những phép thần thông siêu nhân hay không thực hiện những phép thần thông siêu nhân, thì giáo pháp mà ta đã thuyết giảng vẫn đưa đến sự diệt khổ hoàn toàn cho người thực hành đúng đắn.
Tatra, sunakkhatta, kiṃ uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ kataṃ karissati?
In that case, Sunakkhatta, what good will a performed superhuman feat of psychic power do?
Vậy thì, này Sunakkhatta, việc thực hiện những phép thần thông siêu nhân có ích gì?
Passa, moghapurisa, yāvañca te idaṃ aparaddha’nti.
See, foolish man, how greatly you have erred!’
Hãy xem, này kẻ si mê, con đã sai lầm đến mức nào!’
5. ‘Na hi pana me, bhante, bhagavā aggaññaṃ paññapetī’ti* ?
5. ‘Venerable Sir, the Blessed One does not declare the cosmic evolution to me,’ (Sunakkhatta said).
5. ‘Bạch Thế Tôn, Đức Thế Tôn không thuyết giảng về Aggañña (thuyết về nguồn gốc) cho con.’
‘Api nu tāhaṃ, sunakkhatta, evaṃ avacaṃ – ehi tvaṃ, sunakkhatta, mamaṃ uddissa viharāhi, ahaṃ te aggaññaṃ paññapessāmī’ti?
‘Did I ever say to you, Sunakkhatta, “Come, Sunakkhatta, live dedicating yourself to me, I will declare the cosmic evolution to you”?’
‘Này Sunakkhatta, ta có từng nói với con rằng: “Này Sunakkhatta, hãy đến và sống theo ta, ta sẽ thuyết giảng về Aggañña cho con!” không?
‘No hetaṃ, bhante’.
‘No, Venerable Sir.’
‘Không phải vậy, bạch Thế Tôn.’
‘Tvaṃ vā pana maṃ evaṃ avaca – ahaṃ, bhante, bhagavantaṃ uddissa viharissāmi, bhagavā me aggaññaṃ paññapessatī’ti?
‘Or did you ever say to me, “Venerable Sir, I will live dedicating myself to the Blessed One, the Blessed One will declare the cosmic evolution to me”?’
‘Hay con đã từng nói với ta rằng: “Bạch Thế Tôn, con sẽ sống theo Đức Thế Tôn, Đức Thế Tôn sẽ thuyết giảng về Aggañña cho con!” không?
‘No hetaṃ, bhante’.
‘No, Venerable Sir.’
‘Không phải vậy, bạch Thế Tôn.’
‘Iti kira, sunakkhatta, nevāhaṃ taṃ vadāmi – ehi tvaṃ, sunakkhatta, mamaṃ uddissa viharāhi, ahaṃ te aggaññaṃ paññapessāmīti.
‘So, Sunakkhatta, neither did I say to you, “Come, Sunakkhatta, live dedicating yourself to me, I will declare the cosmic evolution to you,”
‘Như vậy, này Sunakkhatta, ta không nói với con rằng: “Này Sunakkhatta, hãy đến và sống theo ta, ta sẽ thuyết giảng về Aggañña cho con!”
Napi kira maṃ tvaṃ vadesi – ahaṃ, bhante, bhagavantaṃ uddissa viharissāmi, bhagavā me aggaññaṃ paññapessatī’ti.
nor did you say to me, “Venerable Sir, I will live dedicating myself to the Blessed One, the Blessed One will declare the cosmic evolution to me.”
Và con cũng không nói với ta rằng: “Bạch Thế Tôn, con sẽ sống theo Đức Thế Tôn, Đức Thế Tôn sẽ thuyết giảng về Aggañña cho con!”
Evaṃ sante, moghapurisa, ko santo kaṃ paccācikkhasi?
Under these circumstances, foolish man, who are you to renounce whom?
Như vậy, này kẻ si mê, con là ai mà từ bỏ ai?
Taṃ kiṃ maññasi, sunakkhatta, paññatte vā aggaññe, apaññatte vā aggaññe, yassatthāya mayā dhammo desito, so niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāyā’ti?
What do you think, Sunakkhatta, whether the cosmic evolution is declared or not declared, does the Dhamma taught by me lead to the complete eradication of suffering for one who practices it rightly?’
Này Sunakkhatta, con nghĩ sao, dù có thuyết giảng về Aggañña hay không thuyết giảng về Aggañña, thì giáo pháp mà ta đã thuyết giảng có đưa đến sự diệt khổ hoàn toàn cho người thực hành đúng đắn không?’
‘Paññatte vā, bhante, aggaññe, apaññatte vā aggaññe, yassatthāya bhagavatā dhammo desito, so niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāyā’ti.
‘Whether the cosmic evolution is declared or not declared, Venerable Sir, the Dhamma taught by the Blessed One does lead to the complete eradication of suffering for one who practices it rightly.’
‘Bạch Thế Tôn, dù có thuyết giảng về Aggañña hay không thuyết giảng về Aggañña, thì giáo pháp mà Đức Thế Tôn đã thuyết giảng vẫn đưa đến sự diệt khổ hoàn toàn cho người thực hành đúng đắn.’
‘Iti kira, sunakkhatta, paññatte vā aggaññe, apaññatte vā aggaññe, yassatthāya mayā dhammo desito, so niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāya.
‘So, Sunakkhatta, whether the cosmic evolution is declared or not declared, the Dhamma taught by me does lead to the complete eradication of suffering for one who practices it rightly.
‘Như vậy, này Sunakkhatta, dù có thuyết giảng về Aggañña hay không thuyết giảng về Aggañña, thì giáo pháp mà ta đã thuyết giảng vẫn đưa đến sự diệt khổ hoàn toàn cho người thực hành đúng đắn.
Tatra, sunakkhatta, kiṃ aggaññaṃ paññattaṃ karissati?
In that case, Sunakkhatta, what good will a declared cosmic evolution do?
Vậy thì, này Sunakkhatta, việc thuyết giảng Aggañña có ích gì?
Passa, moghapurisa, yāvañca te idaṃ aparaddhaṃ’.
See, foolish man, how greatly you have erred!’
Hãy xem, này kẻ si mê, con đã sai lầm đến mức nào!’
‘Anekapariyāyena kho te, sunakkhatta, saṅghassa vaṇṇo bhāsito vajjigāme – suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, ujuppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, ñāyappaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, sāmīcippaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, yadidaṃ cattāri purisayugāni aṭṭha purisapuggalā, esa bhagavato sāvakasaṅgho, āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti.
‘Sunakkhatta, the praise of the Saṅgha has been spoken to you in the Vajji village in many ways—thus: ‘The Saṅgha of the Blessed One’s disciples practices well; the Saṅgha of the Blessed One’s disciples practices directly; the Saṅgha of the Blessed One’s disciples practices for the realization of Nibbāna; the Saṅgha of the Blessed One’s disciples practices respectfully; that is, the four pairs of noble persons, the eight individual noble persons. This Saṅgha of the Blessed One’s disciples is worthy of gifts, worthy of hospitality, worthy of offerings, worthy of reverential salutation, an unsurpassed field of merit for the world.’
Này Sunakkhatta, Tăng đoàn đã được ca ngợi theo nhiều cách khác nhau tại làng Vajjī rằng: ‘Tăng đoàn đệ tử của Đức Thế Tôn là những bậc hành trì chân chánh, những bậc hành trì ngay thẳng, những bậc hành trì đúng Pháp, những bậc hành trì xứng đáng, tức là bốn đôi tám bậc thánh nhân, Tăng đoàn đệ tử của Đức Thế Tôn là những bậc đáng được cúng dường, đáng được tiếp đón, đáng được dâng lễ vật, đáng được chắp tay cung kính, là ruộng phước vô thượng của thế gian’.
Iti kho te, sunakkhatta, anekapariyāyena saṅghassa vaṇṇo bhāsito vajjigāme.
Thus, Sunakkhatta, the praise of the Saṅgha has been spoken to you in the Vajji village in many ways.
Này Sunakkhatta, Tăng đoàn đã được ca ngợi theo nhiều cách khác nhau tại làng Vajjī như vậy.
‘Ārocayāmi kho te, sunakkhatta, paṭivedayāmi kho te, sunakkhatta.
‘Sunakkhatta, I announce to you, Sunakkhatta, I declare to you.
Này Sunakkhatta, Ta báo cho ngươi biết, Ta tuyên bố cho ngươi hay.
Bhavissanti kho te, sunakkhatta, vattāro, no visahi sunakkhatto licchaviputto samaṇe gotame brahmacariyaṃ carituṃ, so avisahanto sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattoti.
Sunakkhatta, there will be those who say, ‘Sunakkhatta, the Licchavi’s son, was not able to live the holy life under the ascetic Gotama; not being able, he renounced the training and returned to a lower state.’
Này Sunakkhatta, sẽ có những người nói về ngươi rằng: ‘Sunakkhatta, con trai của dòng dõi Licchavi, đã không thể sống Phạm hạnh trong giáo pháp của Sa-môn Gotama, và vì không thể sống Phạm hạnh nên đã từ bỏ giới học, trở về với đời sống thấp kém’.
Iti kho te, sunakkhatta, bhavissanti vattāro’ti.
Thus, Sunakkhatta, there will be those who say.’
Này Sunakkhatta, sẽ có những người nói về ngươi như vậy.”
7. ‘‘Ekamidāhaṃ, bhaggava, samayaṃ thūlūsu* viharāmi uttarakā nāma thūlūnaṃ nigamo.
7. “Once, Bhaggava, I was staying in Thūlū, at a market town of the Thūlūs called Uttaraka.
7. “Này Bhaggava, một thời Ta trú tại Thūlū, một thị trấn tên là Uttarakā của người Thūlū.
Atha khvāhaṃ, bhaggava, pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sunakkhattena licchaviputtena pacchāsamaṇena uttarakaṃ piṇḍāya pāvisiṃ.
Then, Bhaggava, in the morning, having dressed and taken my bowl and robe, I entered Uttaraka for alms with Sunakkhatta, the Licchavi’s son, as my attendant monk.
Rồi này Bhaggava, vào buổi sáng, Ta đắp y, mang bát và cùng Sunakkhatta, con trai của dòng dõi Licchavi, làm thị giả theo sau, đi vào Uttarakā để khất thực.
Tena kho pana samayena acelo korakkhattiyo kukkuravatiko catukkuṇḍiko* chamānikiṇṇaṃ bhakkhasaṃ mukheneva khādati, mukheneva bhuñjati.
Now, at that time, there was an unclad ascetic, Korakkhattiya, who practiced the dog-duty, eating and consuming food thrown on the ground with his mouth only, on all fours.
Vào lúc ấy, có một người khỏa thân tên là Korakkhattiya, giữ hạnh chó, bò bằng bốn chi, đang ăn thức ăn rơi vãi trên đất bằng miệng, nhai bằng miệng.
Addasā kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto acelaṃ korakkhattiyaṃ kukkuravatikaṃ catukkuṇḍikaṃ chamānikiṇṇaṃ bhakkhasaṃ mukheneva khādantaṃ mukheneva bhuñjantaṃ.
Sunakkhatta, the Licchavi’s son, saw the unclad ascetic Korakkhattiya, practicing the dog-duty, eating and consuming food thrown on the ground with his mouth only, on all fours.
Này Bhaggava, Sunakkhatta, con trai của dòng dõi Licchavi, đã thấy người khỏa thân Korakkhattiya, giữ hạnh chó, bò bằng bốn chi, đang ăn thức ăn rơi vãi trên đất bằng miệng, nhai bằng miệng.
Disvānassa etadahosi – ‘sādhurūpo vata, bho, ayaṃ* samaṇo catukkuṇḍiko chamānikiṇṇaṃ bhakkhasaṃ mukheneva khādati, mukheneva bhuñjatī’ti.
Having seen him, this thought arose in him: ‘Alas, how excellent is this ascetic, who eats and consumes food thrown on the ground with his mouth only, on all fours!’
Sau khi thấy, người ấy nghĩ: ‘Ôi, thật là một Sa-môn tốt lành! Vị Sa-môn này bò bằng bốn chi, ăn thức ăn rơi vãi trên đất bằng miệng, nhai bằng miệng’.
‘‘Atha khvāhaṃ, bhaggava, sunakkhattassa licchaviputtassa cetasā cetoparivitakkamaññāya sunakkhattaṃ licchaviputtaṃ etadavocaṃ – ‘tvampi nāma, moghapurisa, samaṇo sakyaputtiyo* paṭijānissasī’ti!
“Then, Bhaggava, having known by my mind the thought that arose in Sunakkhatta, the Licchavi’s son, I addressed him thus: ‘Miserable man, you too will claim to be an ascetic, a son of the Sakyan!’
“Này Bhaggava, sau khi biết được ý nghĩ trong tâm của Sunakkhatta, con trai của dòng dõi Licchavi, Ta nói với Sunakkhatta, con trai của dòng dõi Licchavi, rằng: ‘Ngươi, kẻ ngu si, lại tự xưng là Sa-môn dòng Thích tử sao!’
‘Kiṃ pana maṃ, bhante, bhagavā evamāha – ‘tvampi nāma, moghapurisa, samaṇo sakyaputtiyo* paṭijānissasī’ti?
‘But, Venerable Sir, why does the Blessed One say to me: “Miserable man, you too will claim to be an ascetic, a son of the Sakyan”?’
‘Bạch Thế Tôn, vì sao Đức Thế Tôn lại nói với con như vậy: ‘Ngươi, kẻ ngu si, lại tự xưng là Sa-môn dòng Thích tử sao!’?
‘Nanu te, sunakkhatta, imaṃ acelaṃ korakkhattiyaṃ kukkuravatikaṃ catukkuṇḍikaṃ chamānikiṇṇaṃ bhakkhasaṃ mukheneva khādantaṃ mukheneva bhuñjantaṃ disvāna etadahosi – sādhurūpo vata, bho, ayaṃ samaṇo catukkuṇḍiko chamānikiṇṇaṃ bhakkhasaṃ mukheneva khādati, mukheneva bhuñjatī’ti?
‘Sunakkhatta, was it not that seeing this unclad ascetic Korakkhattiya, practicing the dog-duty, eating and consuming food thrown on the ground with his mouth only, on all fours, this thought arose in you: “Alas, how excellent is this ascetic, who eats and consumes food thrown on the ground with his mouth only, on all fours”?’
‘Này Sunakkhatta, chẳng phải ngươi đã thấy người khỏa thân Korakkhattiya này, giữ hạnh chó, bò bằng bốn chi, đang ăn thức ăn rơi vãi trên đất bằng miệng, nhai bằng miệng, rồi ngươi đã nghĩ: ‘Ôi, thật là một Sa-môn tốt lành! Vị Sa-môn này bò bằng bốn chi, ăn thức ăn rơi vãi trên đất bằng miệng, nhai bằng miệng’ sao?’
‘Evaṃ, bhante.
‘Yes, Venerable Sir.’
‘Bạch Thế Tôn, đúng vậy’.
Kiṃ pana, bhante, bhagavā arahattassa maccharāyatī’ti?
‘But, Venerable Sir, is the Blessed One jealous of Arahantship?’
‘Bạch Thế Tôn, có phải Đức Thế Tôn ganh tị với quả A-la-hán không?’
‘Na kho ahaṃ, moghapurisa, arahattassa maccharāyāmi.
‘Miserable man, I am not jealous of Arahantship.
‘Này kẻ ngu si, Ta không ganh tị với quả A-la-hán.
Api ca, tuyhevetaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ, taṃ pajaha.
Nevertheless, this evil wrong view has arisen in you, abandon it.
Tuy nhiên, tà kiến xấu xa này đã khởi lên trong ngươi, hãy từ bỏ nó.
Mā te ahosi dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya.
May it not be to your harm and suffering for a long time.
Đừng để nó gây hại và khổ đau cho ngươi trong thời gian dài.
Yaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, maññasi acelaṃ korakkhattiyaṃ – sādhurūpo ayaṃ samaṇoti* .
Sunakkhatta, what you consider about this unclad ascetic Korakkhattiya—‘He is an excellent ascetic’—
Này Sunakkhatta, người khỏa thân Korakkhattiya mà ngươi nghĩ là ‘một Sa-môn tốt lành’ ấy,
So sattamaṃ divasaṃ alasakena kālaṅkarissati.
he will pass away on the seventh day from an abdominal disease (alasaka).
vào ngày thứ bảy sẽ chết vì bệnh kiết lỵ.
Kālaṅkato* ca kālakañcikā* nāma asurā sabbanihīno asurakāyo, tatra upapajjissati.
Having passed away, he will be reborn among the Kālakañcikā asuras, the lowest of all asura bodies.
Sau khi chết, người ấy sẽ tái sinh vào cõi A-tu-la tên là Kālakañcikā, là hạng A-tu-la thấp kém nhất trong tất cả các cõi A-tu-la.
Kālaṅkatañca naṃ bīraṇatthambake susāne chaḍḍessanti.
And having passed away, they will throw him in the Bīraṇatthambaka charnel ground.
Và sau khi chết, người ta sẽ vứt xác ông ta ở nghĩa địa Bīraṇatthambaka.
Ākaṅkhamāno ca tvaṃ, sunakkhatta, acelaṃ korakkhattiyaṃ upasaṅkamitvā puccheyyāsi – jānāsi, āvuso korakkhattiya* , attano gatinti?
Sunakkhatta, if you wish, you can approach the unclad ascetic Korakkhattiya and ask him: “Friend Korakkhattiya, do you know your destination?”
Này Sunakkhatta, nếu ngươi muốn, ngươi có thể đến gặp người khỏa thân Korakkhattiya và hỏi: ‘Này hiền hữu Korakkhattiya, ngươi có biết nơi tái sinh của mình không?’
Ṭhānaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, vijjati yaṃ te acelo korakkhattiyo byākarissati – jānāmi, āvuso sunakkhatta, attano gatiṃ; kālakañcikā nāma asurā sabbanihīno asurakāyo, tatrāmhi upapannoti.
It is possible, Sunakkhatta, that the unclad ascetic Korakkhattiya will declare to you: “Friend Sunakkhatta, I know my destination; I have been reborn among the Kālakañcikā asuras, the lowest of all asura bodies.”’
Và này Sunakkhatta, có khả năng là người khỏa thân Korakkhattiya sẽ trả lời ngươi: ‘Này hiền hữu Sunakkhatta, tôi biết nơi tái sinh của mình; tôi đã tái sinh vào cõi A-tu-la tên là Kālakañcikā, là hạng A-tu-la thấp kém nhất trong tất cả các cõi A-tu-la’.”
‘‘Atha kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto yena acelo korakkhattiyo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā acelaṃ korakkhattiyaṃ etadavoca – ‘byākato khosi, āvuso korakkhattiya, samaṇena gotamena – acelo korakkhattiyo sattamaṃ divasaṃ alasakena kālaṅkarissati.
“Then, Bhaggava, Sunakkhatta, the Licchavi’s son, went to the unclad ascetic Korakkhattiya; having approached, he said to the unclad ascetic Korakkhattiya: ‘Friend Korakkhattiya, the ascetic Gotama has declared that the unclad ascetic Korakkhattiya will pass away on the seventh day from an abdominal disease.
“Rồi này Bhaggava, Sunakkhatta, con trai của dòng dõi Licchavi, đã đến gặp người khỏa thân Korakkhattiya; sau khi đến, người ấy nói với người khỏa thân Korakkhattiya rằng: ‘Này hiền hữu Korakkhattiya, Sa-môn Gotama đã tuyên bố rằng: ‘Người khỏa thân Korakkhattiya vào ngày thứ bảy sẽ chết vì bệnh kiết lỵ.
Kālaṅkato ca kālakañcikā nāma asurā sabbanihīno asurakāyo, tatra upapajjissati.
And having passed away, he will be reborn among the Kālakañcikā asuras, the lowest of all asura bodies.
Sau khi chết, người ấy sẽ tái sinh vào cõi A-tu-la tên là Kālakañcikā, là hạng A-tu-la thấp kém nhất trong tất cả các cõi A-tu-la.
Kālaṅkatañca naṃ bīraṇatthambake susāne chaḍḍessantī’ti.
And having passed away, they will throw him in the Bīraṇatthambaka charnel ground.’
Và sau khi chết, người ta sẽ vứt xác ông ta ở nghĩa địa Bīraṇatthambaka’.
Yena tvaṃ, āvuso korakkhattiya, mattaṃ mattañca bhattaṃ bhuñjeyyāsi, mattaṃ mattañca pānīyaṃ piveyyāsi.
Friend Korakkhattiya, you should eat a measured amount of food and drink a measured amount of water,
Này hiền hữu Korakkhattiya, ngươi hãy ăn uống chừng mực,
Yathā samaṇassa gotamassa micchā assa vacana’nti.
so that the words of the ascetic Gotama might be false.”
để lời của Sa-môn Gotama trở thành sai lầm.”
8. ‘‘Atha kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto ekadvīhikāya sattarattindivāni gaṇesi, yathā taṃ tathāgatassa asaddahamāno.
8. “Then, Bhaggava, Sunakkhatta, the Licchavi’s son, counted the seven days and nights, one by one, not believing the Tathāgata’s words.
8. “Rồi này Bhaggava, Sunakkhatta, con trai của dòng dõi Licchavi, đã đếm từng ngày, từng hai ngày, suốt bảy ngày đêm, vì không tin lời của Như Lai.
Atha kho, bhaggava, acelo korakkhattiyo sattamaṃ divasaṃ alasakena kālamakāsi.
Then, Bhaggava, on the seventh day, the unclad ascetic Korakkhattiya passed away from an abdominal disease.
Rồi này Bhaggava, người khỏa thân Korakkhattiya đã chết vì bệnh kiết lỵ vào ngày thứ bảy.
Kālaṅkato ca kālakañcikā nāma asurā sabbanihīno asurakāyo, tatra upapajji.
And having passed away, he was reborn among the Kālakañcikā asuras, the lowest of all asura bodies.
Sau khi chết, người ấy đã tái sinh vào cõi A-tu-la tên là Kālakañcikā, là hạng A-tu-la thấp kém nhất trong tất cả các cõi A-tu-la.
Kālaṅkatañca naṃ bīraṇatthambake susāne chaḍḍesuṃ.
And having passed away, they threw him in the Bīraṇatthambaka charnel ground.
Và sau khi chết, người ta đã vứt xác ông ta ở nghĩa địa Bīraṇatthambaka.
9. ‘‘Assosi kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto – ‘acelo kira korakkhattiyo alasakena kālaṅkato bīraṇatthambake susāne chaḍḍito’ti.
9. “Sunakkhatta, the Licchavi’s son, heard: ‘Indeed, the unclad ascetic Korakkhattiya has passed away from an abdominal disease and has been thrown in the Bīraṇatthambaka charnel ground.’
9. “Này Bhaggava, Sunakkhatta, con trai của dòng dõi Licchavi, đã nghe nói rằng: ‘Người khỏa thân Korakkhattiya đã chết vì bệnh kiết lỵ và đã bị vứt xác ở nghĩa địa Bīraṇatthambaka’.
Atha kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto yena bīraṇatthambakaṃ susānaṃ, yena acelo korakkhattiyo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā acelaṃ korakkhattiyaṃ tikkhattuṃ pāṇinā ākoṭesi – ‘jānāsi, āvuso korakkhattiya, attano gati’nti?
Then, Bhaggava, Sunakkhatta the Licchavi prince approached the Bīraṇatthambaka charnel ground where the naked ascetic Korakkhattiya was. Having approached, he struck the naked ascetic Korakkhattiya three times with his hand, saying, ‘Do you know, friend Korakkhattiya, your destination?’
Thưa Bhaggava, rồi Tôn giả Sunakkhatta, người con của dòng Licchavi, đã đến nghĩa địa Bīraṇatthambaka, đến chỗ vị khỏa thân Korakkhattiya; sau khi đến, Tôn giả đã dùng tay đập vào vị khỏa thân Korakkhattiya ba lần và hỏi: ‘Này Hiền hữu Korakkhattiya, hiền hữu có biết đích đến của mình không?’
Atha kho, bhaggava, acelo korakkhattiyo pāṇinā piṭṭhiṃ paripuñchanto vuṭṭhāsi.
Then, Bhaggava, the naked ascetic Korakkhattiya rose up, wiping his back with his hand.
Thưa Bhaggava, rồi vị khỏa thân Korakkhattiya đã đứng dậy, dùng tay lau lưng.
‘Jānāmi, āvuso sunakkhatta, attano gatiṃ.
‘I know, friend Sunakkhatta, my destination.
‘Này Hiền hữu Sunakkhatta, tôi biết đích đến của mình.
Kālakañcikā nāma asurā sabbanihīno asurakāyo, tatrāmhi upapanno’ti vatvā tattheva uttāno papati* .
Having said, ‘The Kālakañcika asuras are the lowest class of asuras; I have been reborn there,’ he fell flat on his back right there.
Tôi đã tái sinh vào loài A-tu-la Kālakañcikā, là loài A-tu-la thấp kém nhất,’ nói xong, ông ta liền ngã ngửa ra tại chỗ đó.
10. ‘‘Atha kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto yenāhaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
10. “Then, Bhaggava, Sunakkhatta the Licchavi prince approached me; having approached, he paid homage to me and sat down to one side.
10. ‘‘Thưa Bhaggava, rồi Tôn giả Sunakkhatta, người con của dòng Licchavi, đã đến chỗ tôi; sau khi đến, Tôn giả đã đảnh lễ tôi và ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnaṃ kho ahaṃ, bhaggava, sunakkhattaṃ licchaviputtaṃ etadavocaṃ – ‘taṃ kiṃ maññasi, sunakkhatta, yatheva te ahaṃ acelaṃ korakkhattiyaṃ ārabbha byākāsiṃ, tatheva taṃ vipākaṃ, aññathā vā’ti?
To Sunakkhatta the Licchavi prince, who was sitting to one side, I said this, Bhaggava: ‘What do you think, Sunakkhatta, has that result turned out exactly as I declared to you concerning the naked ascetic Korakkhattiya, or otherwise?’
Thưa Bhaggava, khi Tôn giả Sunakkhatta, người con của dòng Licchavi, đang ngồi một bên, tôi đã nói với Tôn giả rằng: ‘Này Sunakkhatta, ông nghĩ sao, có phải quả báo đó đúng như tôi đã tuyên bố về vị khỏa thân Korakkhattiya không, hay là khác?’
‘Yatheva me, bhante, bhagavā acelaṃ korakkhattiyaṃ ārabbha byākāsi, tatheva taṃ vipākaṃ, no aññathā’ti.
‘Exactly as the Blessed One declared to me concerning the naked ascetic Korakkhattiya, Venerable Sir, so has that result turned out, not otherwise.’
‘Bạch Thế Tôn, quả báo đó đúng như Thế Tôn đã tuyên bố về vị khỏa thân Korakkhattiya, không khác.’
‘Taṃ kiṃ maññasi, sunakkhatta, yadi evaṃ sante kataṃ vā hoti uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ, akataṃ vāti?
‘What do you think, Sunakkhatta, if this is so, is this a feat of supernormal power, a superhuman state, performed or not performed?’
‘Này Sunakkhatta, ông nghĩ sao, nếu vậy thì sự thần thông kỳ diệu vượt ngoài khả năng của con người đó đã được thực hiện hay chưa được thực hiện?’
‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante kataṃ hoti uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ, no akata’nti.
‘Indeed, Venerable Sir, if this is so, it is a feat of supernormal power, a superhuman state, performed, not not performed.’
‘Bạch Thế Tôn, chắc chắn rằng, nếu vậy thì sự thần thông kỳ diệu vượt ngoài khả năng của con người đó đã được thực hiện, không phải chưa được thực hiện.’
‘Evampi kho maṃ tvaṃ, moghapurisa, uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karontaṃ evaṃ vadesi – na hi pana me, bhante, bhagavā uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karotīti.
‘Yet even when I perform a feat of supernormal power, a superhuman state, you, foolish man, say this: “Indeed, the Blessed One does not perform a feat of supernormal power, a superhuman state for me.”
‘Vậy mà ông, người ngu si kia, lại nói với tôi rằng: ‘Bạch Thế Tôn, Thế Tôn không thực hiện sự thần thông kỳ diệu vượt ngoài khả năng của con người.’
Passa, moghapurisa, yāvañca te idaṃ aparaddha’nti.
See, foolish man, how far astray you have gone!’
Hãy xem, người ngu si kia, ông đã sai lầm đến mức nào!’
‘‘Evampi kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto mayā vuccamāno apakkameva imasmā dhammavinayā, yathā taṃ āpāyiko nerayiko.
“Even when I spoke in this way, Bhaggava, Sunakkhatta the Licchavi prince departed from this Dhamma and Discipline, as one destined for a woeful state, for hell.
‘‘Thưa Bhaggava, mặc dù tôi đã nói như vậy, Tôn giả Sunakkhatta, người con của dòng Licchavi, vẫn rời bỏ Pháp và Luật này, như một người sắp đọa vào cõi khổ, vào địa ngục.
11. ‘‘Ekamidāhaṃ, bhaggava, samayaṃ vesāliyaṃ viharāmi mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ.
11. “Once, Bhaggava, I was dwelling in Vesālī, in the Great Wood, at the Gabled Hall.
11. ‘‘Thưa Bhaggava, một thời gian nọ, tôi đang trú ngụ tại Vesālī, trong Đại Lâm, tại giảng đường có mái nhọn.
Tena kho pana samayena acelo kaḷāramaṭṭako vesāliyaṃ paṭivasati lābhaggappatto ceva yasaggappatto ca vajjigāme.
Now at that time, the naked ascetic Kaḷāramaṭṭaka was residing in Vesālī, having attained the highest gains and the highest fame in the Vajji village.
Vào thời điểm đó, vị khỏa thân Kaḷāramaṭṭaka đang sống tại Vesālī, đạt được danh tiếng và lợi lộc cao nhất trong vùng Vajjigāma.
Tassa sattavatapadāni* samattāni samādinnāni honti – ‘yāvajīvaṃ acelako assaṃ, na vatthaṃ paridaheyyaṃ, yāvajīvaṃ brahmacārī assaṃ, na methunaṃ dhammaṃ paṭiseveyyaṃ, yāvajīvaṃ surāmaṃseneva yāpeyyaṃ, na odanakummāsaṃ bhuñjeyyaṃ.
He had completely undertaken and observed seven vows: ‘As long as I live, I shall be naked; I shall not wear clothes. As long as I live, I shall lead the holy life; I shall not indulge in sexual activity. As long as I live, I shall sustain myself only with liquor and meat; I shall not eat cooked rice and sour gruel.
Ông ta đã hoàn thành và thọ trì bảy giới nguyện này: ‘Suốt đời tôi sẽ khỏa thân, không mặc y phục; suốt đời tôi sẽ sống phạm hạnh, không thực hành pháp dâm dục; suốt đời tôi sẽ sống nhờ rượu và thịt, không ăn cơm và cháo lúa mạch.
Puratthimena vesāliṃ udenaṃ nāma cetiyaṃ, taṃ nātikkameyyaṃ, dakkhiṇena vesāliṃ gotamakaṃ nāma cetiyaṃ, taṃ nātikkameyyaṃ, pacchimena vesāliṃ sattambaṃ nāma cetiyaṃ, taṃ nātikkameyyaṃ, uttarena vesāliṃ bahuputtaṃ nāma* cetiyaṃ taṃ nātikkameyya’nti.
I shall not pass beyond the Udena shrine to the east of Vesālī; I shall not pass beyond the Gotamaka shrine to the south of Vesālī; I shall not pass beyond the Sattamba shrine to the west of Vesālī; I shall not pass beyond the Bahuputta shrine to the north of Vesālī.’
Về phía đông Vesālī có một ngôi tháp tên Udena, tôi sẽ không vượt qua nó; về phía nam Vesālī có một ngôi tháp tên Gotamaka, tôi sẽ không vượt qua nó; về phía tây Vesālī có một ngôi tháp tên Sattamba, tôi sẽ không vượt qua nó; về phía bắc Vesālī có một ngôi tháp tên Bahuputta, tôi sẽ không vượt qua nó.’
So imesaṃ sattannaṃ vatapadānaṃ samādānahetu lābhaggappatto ceva yasaggappatto ca vajjigāme.
Because of his undertaking these seven vows, he attained the highest gains and the highest fame in the Vajji village.
Chính vì thọ trì bảy giới nguyện này mà ông ta đã đạt được danh tiếng và lợi lộc cao nhất trong vùng Vajjigāma.
12. ‘‘Atha kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto yena acelo kaḷāramaṭṭako tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā acelaṃ kaḷāramaṭṭakaṃ pañhaṃ apucchi.
12. “Then, Bhaggava, Sunakkhatta the Licchavi prince approached the naked ascetic Kaḷāramaṭṭaka; having approached, he questioned the naked ascetic Kaḷāramaṭṭaka.
12. ‘‘Thưa Bhaggava, rồi Tôn giả Sunakkhatta, người con của dòng Licchavi, đã đến chỗ vị khỏa thân Kaḷāramaṭṭaka; sau khi đến, Tôn giả đã hỏi vị khỏa thân Kaḷāramaṭṭaka một câu hỏi.
Tassa acelo kaḷāramaṭṭako pañhaṃ puṭṭho na sampāyāsi.
Being questioned by him, the naked ascetic Kaḷāramaṭṭaka could not provide a satisfactory answer.
Khi được Tôn giả hỏi, vị khỏa thân Kaḷāramaṭṭaka đã không thể trả lời thấu đáo.
Asampāyanto kopañca dosañca appaccayañca pātvākāsi.
Being unable to provide a satisfactory answer, he displayed anger, ill will, and displeasure.
Vì không thể trả lời thấu đáo, ông ta đã thể hiện sự tức giận, sân hận và bất mãn.
Atha kho, bhaggava, sunakkhattassa licchaviputtassa etadahosi – ‘sādhurūpaṃ vata bho arahantaṃ samaṇaṃ āsādimhase* .
Then, Bhaggava, it occurred to Sunakkhatta the Licchavi prince: ‘Alas, we have indeed insulted a worthy ascetic!
Thưa Bhaggava, rồi Tôn giả Sunakkhatta, người con của dòng Licchavi, đã nghĩ rằng: ‘Ôi, chúng ta đã xúc phạm một vị sa-môn A-la-hán đáng kính!
Mā vata no ahosi dīgharattaṃ ahitāya dukkhāyā’ti.
May this not be to our harm and suffering for a long time!’
Mong rằng điều đó sẽ không dẫn đến sự bất lợi và đau khổ cho chúng ta trong một thời gian dài!’
13. ‘‘Atha kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto yenāhaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
13. “Then, Bhaggava, Sunakkhatta the Licchavi prince approached me; having approached, he paid homage to me and sat down to one side.
13. ‘‘Thưa Bhaggava, rồi Tôn giả Sunakkhatta, người con của dòng Licchavi, đã đến chỗ tôi; sau khi đến, Tôn giả đã đảnh lễ tôi và ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnaṃ kho ahaṃ, bhaggava, sunakkhattaṃ licchaviputtaṃ etadavocaṃ – ‘tvampi nāma, moghapurisa, samaṇo sakyaputtiyo paṭijānissasī’ti!
To Sunakkhatta the Licchavi prince, who was sitting to one side, I said this, Bhaggava: ‘You, foolish man, will actually claim to be a recluse, a Sakyan son!’
Thưa Bhaggava, khi Tôn giả Sunakkhatta, người con của dòng Licchavi, đang ngồi một bên, tôi đã nói với Tôn giả rằng: ‘Ông, người ngu si kia, lại tự nhận mình là sa-môn Thích tử ư!’
‘Kiṃ pana maṃ, bhante, bhagavā evamāha – tvampi nāma, moghapurisa, samaṇo sakyaputtiyo paṭijānissasī’ti?
‘Venerable Sir, why does the Blessed One say to me: “You, foolish man, will actually claim to be a recluse, a Sakyan son”?’
‘Bạch Thế Tôn, tại sao Thế Tôn lại nói với con rằng: ‘Ông, người ngu si kia, lại tự nhận mình là sa-môn Thích tử ư!’?
‘Nanu tvaṃ, sunakkhatta, acelaṃ kaḷāramaṭṭakaṃ upasaṅkamitvā pañhaṃ apucchi.
‘Did you not, Sunakkhatta, approach the naked ascetic Kaḷāramaṭṭaka and question him?
‘Này Sunakkhatta, chẳng phải ông đã đến chỗ vị khỏa thân Kaḷāramaṭṭaka và hỏi một câu hỏi đó sao?
Tassa te acelo kaḷāramaṭṭako pañhaṃ puṭṭho na sampāyāsi.
And being questioned by you, the naked ascetic Kaḷāramaṭṭaka could not provide a satisfactory answer.
Khi được ông hỏi, vị khỏa thân Kaḷāramaṭṭaka đã không thể trả lời thấu đáo.
Asampāyanto kopañca dosañca appaccayañca pātvākāsi.
Being unable to provide a satisfactory answer, he displayed anger, ill will, and displeasure.
Vì không thể trả lời thấu đáo, ông ta đã thể hiện sự tức giận, sân hận và bất mãn.
Tassa te etadahosi – ‘‘sādhurūpaṃ vata, bho, arahantaṃ samaṇaṃ āsādimhase.
Then it occurred to you: “Alas, we have indeed insulted a worthy ascetic!
Và ông đã nghĩ rằng: ‘‘Ôi, chúng ta đã xúc phạm một vị sa-môn A-la-hán đáng kính!
Mā vata no ahosi dīgharattaṃ ahitāya dukkhāyā’ti.
May this not be to our harm and suffering for a long time!”’
Mong rằng điều đó sẽ không dẫn đến sự bất lợi và đau khổ cho chúng ta trong một thời gian dài!’’
‘Evaṃ, bhante.
‘Yes, Venerable Sir.
‘Đúng vậy, bạch Thế Tôn.’
Kiṃ pana, bhante, bhagavā arahattassa maccharāyatī’ti?
But, Venerable Sir, is the Blessed One jealous of Arahantship?’
‘Bạch Thế Tôn, phải chăng Thế Tôn ganh tỵ với quả vị A-la-hán?’
‘Na kho ahaṃ, moghapurisa, arahattassa maccharāyāmi, api ca tuyhevetaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ, taṃ pajaha.
‘I am not jealous of Arahantship, foolish man, but this evil view has arisen in you, abandon it!
‘Này người ngu si kia, tôi không ganh tỵ với quả vị A-la-hán, nhưng chính tà kiến xấu xa này đã khởi lên nơi ông, hãy từ bỏ nó.
Mā te ahosi dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya.
Let it not be to your harm and suffering for a long time.
Đừng để nó dẫn đến sự bất lợi và đau khổ cho ông trong một thời gian dài.
Yaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, maññasi acelaṃ kaḷāramaṭṭakaṃ – sādhurūpo ayaṃ* samaṇoti, so nacirasseva parihito sānucāriko vicaranto odanakummāsaṃ bhuñjamāno sabbāneva vesāliyāni cetiyāni samatikkamitvā yasā nihīno* kālaṃ karissatī’ti.
As for this naked ascetic Kaḷāramaṭṭaka, whom you consider to be a worthy ascetic, he will before long be found wearing clothes, wandering with his followers, eating rice and sour gruel, and having surpassed all the shrines in Vesālī, he will pass away, having fallen from his fame.’
Này Sunakkhatta, cái mà ông cho là vị khỏa thân Kaḷāramaṭṭaka này là một vị sa-môn đáng kính, thì không lâu sau, ông ta sẽ lang thang với y phục và tùy tùng, ăn cơm và cháo lúa mạch, vượt qua tất cả các ngôi tháp ở Vesālī, và chết đi trong sự suy tàn danh tiếng.’
14. ‘‘Assosi kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto – ‘acelo kira kaḷāramaṭṭako parihito sānucāriko vicaranto odanakummāsaṃ bhuñjamāno sabbāneva vesāliyāni cetiyāni samatikkamitvā yasā nihīno kālaṅkato’ti.
14. “Sunakkhatta the Licchavi prince, Bhaggava, heard this: ‘Indeed, the naked ascetic Kaḷāramaṭṭaka, having fallen from his fame, passed away, wearing clothes, wandering with his followers, eating rice and sour gruel, and having surpassed all the shrines in Vesālī.’
14. ‘‘Thưa Bhaggava, Tôn giả Sunakkhatta, người con của dòng Licchavi, đã nghe tin rằng: ‘Vị khỏa thân Kaḷāramaṭṭaka đã chết, ông ta đã lang thang với y phục và tùy tùng, ăn cơm và cháo lúa mạch, vượt qua tất cả các ngôi tháp ở Vesālī, và chết đi trong sự suy tàn danh tiếng.’
Atha kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto yenāhaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then, Bhaggava, Sunakkhatta the Licchavi prince approached me; having approached, he paid homage to me and sat down to one side.
Thưa Bhaggava, rồi Tôn giả Sunakkhatta, người con của dòng Licchavi, đã đến chỗ tôi; sau khi đến, Tôn giả đã đảnh lễ tôi và ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnaṃ kho ahaṃ, bhaggava, sunakkhattaṃ licchaviputtaṃ etadavocaṃ – ‘taṃ kiṃ maññasi, sunakkhatta, yatheva te ahaṃ acelaṃ kaḷāramaṭṭakaṃ ārabbha byākāsiṃ, tatheva taṃ vipākaṃ, aññathā vā’ti?
To Sunakkhatta the Licchavi prince, who was sitting to one side, I said this, Bhaggava: ‘What do you think, Sunakkhatta, has that result turned out exactly as I declared to you concerning the naked ascetic Kaḷāramaṭṭaka, or otherwise?’
Thưa Bhaggava, khi Tôn giả Sunakkhatta, người con của dòng Licchavi, đang ngồi một bên, tôi đã nói với Tôn giả rằng: ‘Này Sunakkhatta, ông nghĩ sao, có phải quả báo đó đúng như tôi đã tuyên bố về vị khỏa thân Kaḷāramaṭṭaka không, hay là khác?’
‘Yatheva me, bhante, bhagavā acelaṃ kaḷāramaṭṭakaṃ ārabbha byākāsi, tatheva taṃ vipākaṃ, no aññathā’ti.
‘Exactly as the Blessed One declared to me concerning the naked ascetic Kaḷāramaṭṭaka, Venerable Sir, so has that result turned out, not otherwise.’
‘Bạch Thế Tôn, quả báo đó đúng như Thế Tôn đã tuyên bố về vị khỏa thân Kaḷāramaṭṭaka, không khác.’
‘Taṃ kiṃ maññasi, sunakkhatta, yadi evaṃ sante kataṃ vā hoti uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ akataṃ vā’ti?
‘What do you think, Sunakkhatta, if this is so, is this a feat of supernormal power, a superhuman state, performed or not performed?’
‘Này Sunakkhatta, ông nghĩ sao, nếu vậy thì sự thần thông kỳ diệu vượt ngoài khả năng của con người đó đã được thực hiện hay chưa được thực hiện?’
‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante kataṃ hoti uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ, no akata’nti.
‘Indeed, Venerable Sir, if this is so, it is a feat of supernormal power, a superhuman state, performed, not not performed.’
‘Bạch Thế Tôn, chắc chắn rằng, nếu vậy thì sự thần thông kỳ diệu vượt ngoài khả năng của con người đó đã được thực hiện, không phải chưa được thực hiện.’
‘Evampi kho maṃ tvaṃ, moghapurisa, uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karontaṃ evaṃ vadesi – na hi pana me, bhante, bhagavā uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karotī’’ti.
‘Even so, you, foolish man, speak thus to me who performs a superhuman feat of psychic power: "Indeed, Venerable Sir, the Blessed One does not perform a superhuman feat of psychic power for my sake."'
‘Này kẻ si mê, ngươi đã nói với Ta như vậy, trong khi Ta đang thực hiện thần thông siêu nhân: “Bạch Thế Tôn, Đức Thế Tôn không thực hiện thần thông siêu nhân cho con.”’
Passa, moghapurisa, yāvañca te idaṃ aparaddha’nti.
'See, foolish man, how much you have erred in this!'
‘Này kẻ si mê, hãy xem ngươi đã phạm lỗi lớn đến mức nào.’
‘‘Eva’mpi kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto mayā vuccamāno apakkameva imasmā dhammavinayā, yathā taṃ āpāyiko nerayiko.
"Even so, Bhaggava, the Licchavī, Sunakkhatta, when spoken to by me, departed from this Dhamma and Discipline, just as one destined for a state of woe, for hell.
“Này Bhaggava, Licchavi Sunakkhatta, khi được Ta nói như vậy, đã từ bỏ Dhamma-Vinaya này, y như một người sẽ đọa vào các cõi khổ, vào địa ngục vậy.”
15. ‘‘Ekamidāhaṃ, bhaggava, samayaṃ tattheva vesāliyaṃ viharāmi mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ.
15. "On one occasion, Bhaggava, I was dwelling in Vesālī, in the Mahāvana, in the Gabled Hall.
15. “Này Bhaggava, một thời Ta trú tại Vesālī, trong Đại Lâm, tại giảng đường có mái nhọn.
Tena kho pana samayena acelo pāthikaputto* vesāliyaṃ paṭivasati lābhaggappatto ceva yasaggappatto ca vajjigāme.
Now at that time, Acela Pāthikaputta was residing in Vesālī, having attained the highest gain and the highest fame in Vajjigāma.
Vào thời điểm đó, du sĩ lõa thể Pāthikaputta đang sống ở Vesālī, là người đạt được lợi lộc và danh tiếng cao nhất trong làng Vajjī.
So vesāliyaṃ parisati evaṃ vācaṃ bhāsati – ‘samaṇopi gotamo ñāṇavādo, ahampi ñāṇavādo.
He uttered this statement in the assembly in Vesālī: 'The recluse Gotama professes knowledge, and I too profess knowledge.
Ông ta tuyên bố trong hội chúng Vesālī như sau: ‘Sa-môn Gotama là người nói về tri kiến, tôi cũng là người nói về tri kiến.
Ñāṇavādo kho pana ñāṇavādena arahati uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ dassetuṃ.
One who professes knowledge should indeed display a superhuman feat of psychic power to one who professes knowledge.
Tuy nhiên, một người nói về tri kiến cần phải thể hiện thần thông siêu nhân với một người nói về tri kiến.
Samaṇo gotamo upaḍḍhapathaṃ āgaccheyya, ahampi upaḍḍhapathaṃ gaccheyyaṃ.
The recluse Gotama should come halfway, and I too would go halfway.
Sa-môn Gotama nên đi nửa đường, tôi cũng sẽ đi nửa đường.
Te tattha ubhopi uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ kareyyāma.
There, both of us would perform a superhuman feat of psychic power.
Ở đó, cả hai chúng tôi sẽ thực hiện thần thông siêu nhân.
Ekaṃ ce samaṇo gotamo uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karissati, dvāhaṃ karissāmi.
If the recluse Gotama performs one superhuman feat of psychic power, I will perform two.
Nếu Sa-môn Gotama thực hiện một thần thông siêu nhân, tôi sẽ thực hiện hai.
Dve ce samaṇo gotamo uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyāni karissati, cattārāhaṃ karissāmi.
If the recluse Gotama performs two superhuman feats of psychic power, I will perform four.
Nếu Sa-môn Gotama thực hiện hai thần thông siêu nhân, tôi sẽ thực hiện bốn.
Cattāri ce samaṇo gotamo uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyāni karissati, aṭṭhāhaṃ karissāmi.
If the recluse Gotama performs four superhuman feats of psychic power, I will perform eight.
Nếu Sa-môn Gotama thực hiện bốn thần thông siêu nhân, tôi sẽ thực hiện tám.
Iti yāvatakaṃ yāvatakaṃ samaṇo gotamo uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karissati, taddiguṇaṃ taddiguṇāhaṃ karissāmī’ti.
Thus, whatever the extent of the superhuman feat of psychic power the recluse Gotama performs, I will perform double that, double that.'
Cứ thế, Sa-môn Gotama thực hiện bao nhiêu thần thông siêu nhân, tôi sẽ thực hiện gấp đôi bấy nhiêu.’”
16. ‘‘Atha kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto yenāhaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
16. "Then, Bhaggava, the Licchavī, Sunakkhatta, approached me; having approached me, he paid homage to me and sat down to one side.
16. “Này Bhaggava, sau đó Licchavi Sunakkhatta đã đến chỗ Ta; sau khi đến, đảnh lễ Ta rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto maṃ etadavoca – ‘acelo, bhante, pāthikaputto vesāliyaṃ paṭivasati lābhaggappatto ceva yasaggappatto ca vajjigāme.
As he sat to one side, Bhaggava, the Licchavī, Sunakkhatta, said to me: 'Venerable Sir, Acela Pāthikaputta is residing in Vesālī, having attained the highest gain and the highest fame in Vajjigāma.
Khi ngồi xuống một bên, này Bhaggava, Licchavi Sunakkhatta đã nói với Ta như sau: ‘Bạch Thế Tôn, du sĩ lõa thể Pāthikaputta đang sống ở Vesālī, là người đạt được lợi lộc và danh tiếng cao nhất trong làng Vajjī.
So vesāliyaṃ parisati evaṃ vācaṃ bhāsati – samaṇopi gotamo ñāṇavādo, ahampi ñāṇavādo.
He utters this statement in the assembly in Vesālī: "The recluse Gotama professes knowledge, and I too profess knowledge.
Ông ta tuyên bố trong hội chúng Vesālī như sau: Sa-môn Gotama là người nói về tri kiến, tôi cũng là người nói về tri kiến.
Ñāṇavādo kho pana ñāṇavādena arahati uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ dassetuṃ.
One who professes knowledge should indeed display a superhuman feat of psychic power to one who professes knowledge.
Tuy nhiên, một người nói về tri kiến cần phải thể hiện thần thông siêu nhân với một người nói về tri kiến.
Samaṇo gotamo upaḍḍhapathaṃ āgaccheyya, ahampi upaḍḍhapathaṃ gaccheyyaṃ.
The recluse Gotama should come halfway, and I too would go halfway.
Sa-môn Gotama nên đi nửa đường, tôi cũng sẽ đi nửa đường.
Te tattha ubhopi uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ kareyyāma.
There, both of us would perform a superhuman feat of psychic power.
Ở đó, cả hai chúng tôi sẽ thực hiện thần thông siêu nhân.
Ekaṃ ce samaṇo gotamo uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karissati, dvāhaṃ karissāmi.
If the recluse Gotama performs one superhuman feat of psychic power, I will perform two.
Nếu Sa-môn Gotama thực hiện một thần thông siêu nhân, tôi sẽ thực hiện hai.
Dve ce samaṇo gotamo uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyāni karissati, cattārāhaṃ karissāmi.
If the recluse Gotama performs two superhuman feats of psychic power, I will perform four.
Nếu Sa-môn Gotama thực hiện hai thần thông siêu nhân, tôi sẽ thực hiện bốn.
Cattāri ce samaṇo gotamo uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyāni karissati, aṭṭhāhaṃ karissāmi.
If the recluse Gotama performs four superhuman feats of psychic power, I will perform eight.
Nếu Sa-môn Gotama thực hiện bốn thần thông siêu nhân, tôi sẽ thực hiện tám.
Iti yāvatakaṃ yāvatakaṃ samaṇo gotamo uttari manussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karissati, taddiguṇaṃ taddiguṇāhaṃ karissāmī’’ti.
Thus, whatever the extent of the superhuman feat of psychic power the recluse Gotama performs, I will perform double that, double that."
Cứ thế, Sa-môn Gotama thực hiện bao nhiêu thần thông siêu nhân, tôi sẽ thực hiện gấp đôi bấy nhiêu.’”
17. ‘Rakkhatetaṃ, bhante, bhagavā vācaṃ, rakkhatetaṃ sugato vāca’nti.
17. 'May the Blessed One protect that statement, Venerable Sir! May the Fortunate One protect that statement!'
17. ‘Bạch Thế Tôn, Thế Tôn hãy bảo vệ lời nói đó, Thiện Thệ hãy bảo vệ lời nói đó!’
‘Kiṃ pana maṃ tvaṃ, sunakkhatta, evaṃ vadesi – rakkhatetaṃ, bhante, bhagavā vācaṃ, rakkhatetaṃ sugato vāca’nti?
'Why, Sunakkhatta, do you speak to me thus: "May the Blessed One protect that statement, Venerable Sir! May the Fortunate One protect that statement!"?'
‘Này Sunakkhatta, vì sao ngươi lại nói với Ta như vậy: “Bạch Thế Tôn, Thế Tôn hãy bảo vệ lời nói đó, Thiện Thệ hãy bảo vệ lời nói đó”?’
‘Bhagavatā cassa, bhante, esā vācā ekaṃsena odhāritā* – abhabbo acelo pāthikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā mama sammukhībhāvaṃ āgantuṃ.
'Venerable Sir, that statement was uttered by the Blessed One as a definite declaration: "It is impossible for Acela Pāthikaputta to come into my presence without abandoning that statement, without abandoning that intention, without renouncing that view.
‘Bạch Thế Tôn, lời nói đó đã được Thế Tôn khẳng định một cách chắc chắn: “Du sĩ lõa thể Pāthikaputta không thể đến trước mặt Ta nếu không từ bỏ lời nói đó, không từ bỏ tâm ý đó, không từ bỏ tà kiến đó.
Sacepissa evamassa – ahaṃ taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti, muddhāpi tassa vipateyyāti.
Even if he were to think: 'I will go into the presence of the recluse Gotama without abandoning that statement, without abandoning that intention, without renouncing that view,' his head would split into seven pieces."
Nếu ông ta có ý nghĩ: ‘Tôi sẽ đến trước mặt Sa-môn Gotama mà không từ bỏ lời nói đó, không từ bỏ tâm ý đó, không từ bỏ tà kiến đó,’ thì đầu ông ta sẽ vỡ thành bảy mảnh.”
Acelo ca, bhante, pāthikaputto virūparūpena bhagavato sammukhībhāvaṃ āgaccheyya, tadassa bhagavato musā’ti.
If, Venerable Sir, Acela Pāthikaputta were to come into the Blessed One's presence in an altered form, then that statement of the Blessed One would be false.'
Và nếu, bạch Thế Tôn, du sĩ lõa thể Pāthikaputta đến trước mặt Thế Tôn với một hình dạng khác thường, thì lời nói đó của Thế Tôn sẽ là sai.’”
18. ‘Api nu, sunakkhatta, tathāgato taṃ vācaṃ bhāseyya yā sā vācā dvayagāminī’ti?
18. 'Sunakkhatta, would the Tathāgata utter a statement that is two-sided?'
18. ‘Này Sunakkhatta, liệu một vị Như Lai có nói một lời nói mà có thể đi theo hai hướng không?’
‘Kiṃ pana, bhante, bhagavatā acelo pāthikaputto cetasā ceto paricca vidito – abhabbo acelo pāthikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā mama sammukhībhāvaṃ āgantuṃ.
'Venerable Sir, did the Blessed One understand Acela Pāthikaputta, having encompassed his mind with his own mind: "It is impossible for Acela Pāthikaputta to come into my presence without abandoning that statement, without abandoning that intention, without renouncing that view.
‘Bạch Thế Tôn, có phải Thế Tôn đã biết được tâm của du sĩ lõa thể Pāthikaputta bằng tâm của Ngài – “Du sĩ lõa thể Pāthikaputta không thể đến trước mặt Ta nếu không từ bỏ lời nói đó, không từ bỏ tâm ý đó, không từ bỏ tà kiến đó.
Sacepissa evamassa – ahaṃ taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti, muddhāpi tassa vipateyyā’ti?
Even if he were to think: 'I will go into the presence of the recluse Gotama without abandoning that statement, without abandoning that intention, without renouncing that view,' his head would split into seven pieces"?'
Nếu ông ta có ý nghĩ: ‘Tôi sẽ đến trước mặt Sa-môn Gotama mà không từ bỏ lời nói đó, không từ bỏ tâm ý đó, không từ bỏ tà kiến đó,’ thì đầu ông ta sẽ vỡ thành bảy mảnh”?’
‘Ajitopi nāma licchavīnaṃ senāpati adhunā kālaṅkato tāvatiṃsakāyaṃ upapanno.
'Ajita, the Licchavī general, recently passed away and was reborn in the Tāvatiṃsa realm.
‘Ajita, một vị tướng của dòng Licchavi, vừa mới qua đời và tái sinh vào cõi trời Ba Mươi Ba.’
Sopi maṃ upasaṅkamitvā evamārocesi – alajjī, bhante, acelo pāthikaputto; musāvādī, bhante, acelo pāthikaputto.
He too came to me and reported thus: ‘The naked Pāthikaputta, venerable sir, is shameless; the naked Pāthikaputta, venerable sir, is a liar.’
Người ấy cũng đến gặp tôi và báo cáo như sau: ‘Bạch Thế Tôn, du sĩ lõa thể Pāthikaputta là người vô liêm sỉ; bạch Thế Tôn, du sĩ lõa thể Pāthikaputta là người nói dối.
Mampi, bhante, acelo pāthikaputto byākāsi vajjigāme – ajito licchavīnaṃ senāpati mahānirayaṃ upapannoti.
‘The naked Pāthikaputta, venerable sir, also declared concerning me in Vajjigāma: “Ajita, the Licchavis’ general, has been reborn in the great hell.”’
Bạch Thế Tôn, du sĩ lõa thể Pāthikaputta cũng đã tuyên bố về con ở làng Vajjī rằng: ‘Tướng quân Ajita của dòng Licchavī đã tái sinh vào đại địa ngục.’
Na kho panāhaṃ, bhante, mahānirayaṃ upapanno; tāvatiṃsakāyamhi upapanno.
‘But I, venerable sir, have not been reborn in the great hell; I have been reborn in the realm of the Tāvatiṃsa devas.’
Nhưng bạch Thế Tôn, con không tái sinh vào đại địa ngục; con đã tái sinh vào cõi trời Ba Mươi Ba.
Alajjī, bhante, acelo pāthikaputto; musāvādī, bhante, acelo pāthikaputto; abhabbo ca, bhante, acelo pāthikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā bhagavato sammukhībhāvaṃ āgantuṃ.
‘The naked Pāthikaputta, venerable sir, is shameless; the naked Pāthikaputta, venerable sir, is a liar; and it is impossible, venerable sir, for the naked Pāthikaputta, without abandoning that speech, without abandoning that thought, without relinquishing that view, to come into the presence of the Blessed One.’
Bạch Thế Tôn, du sĩ lõa thể Pāthikaputta là người vô liêm sỉ; bạch Thế Tôn, du sĩ lõa thể Pāthikaputta là người nói dối; và bạch Thế Tôn, du sĩ lõa thể Pāthikaputta không thể đến trước mặt Thế Tôn mà không từ bỏ lời nói ấy, không từ bỏ tâm ý ấy, không từ bỏ tà kiến ấy.
Sacepissa evamassa – ahaṃ taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti, muddhāpi tassa vipateyyā’ti.
‘If it were to be thus for him: “Without abandoning that speech, without abandoning that thought, without relinquishing that view, I would go into the presence of the ascetic Gotama,” his head would split open.’
Nếu người ấy có ý nghĩ rằng: ‘Ta sẽ đến trước mặt Sa-môn Gotama mà không từ bỏ lời nói ấy, không từ bỏ tâm ý ấy, không từ bỏ tà kiến ấy,’ thì đầu của người ấy sẽ vỡ tan.’”
‘Iti kho, sunakkhatta, cetasā ceto paricca vidito ceva me acelo pāthikaputto abhabbo acelo pāthikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā mama sammukhībhāvaṃ āgantuṃ.
‘Thus, Sunakkhatta, by penetrating his mind with my mind, I have known that the naked Pāthikaputta is unable to come into my presence without abandoning that speech, without abandoning that thought, without relinquishing that view.
“Này Sunakkhatta, như vậy, ta đã biết rõ du sĩ lõa thể Pāthikaputta bằng cách thấu suốt tâm ý của người ấy rằng du sĩ lõa thể Pāthikaputta không thể đến trước mặt ta mà không từ bỏ lời nói ấy, không từ bỏ tâm ý ấy, không từ bỏ tà kiến ấy.
Sacepissa evamassa – ahaṃ taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti, muddhāpi tassa vipateyyāti.
If it were to be thus for him: “Without abandoning that speech, without abandoning that thought, without relinquishing that view, I would go into the presence of the ascetic Gotama,” his head would split open.’
Nếu người ấy có ý nghĩ rằng: ‘Ta sẽ đến trước mặt Sa-môn Gotama mà không từ bỏ lời nói ấy, không từ bỏ tâm ý ấy, không từ bỏ tà kiến ấy,’ thì đầu của người ấy sẽ vỡ tan.
Devatāpi me etamatthaṃ ārocesuṃ – abhabbo, bhante, acelo pāthikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā bhagavato sammukhībhāvaṃ āgantuṃ.
‘Even devas reported this matter to me: “It is impossible, venerable sir, for the naked Pāthikaputta, without abandoning that speech, without abandoning that thought, without relinquishing that view, to come into the presence of the Blessed One.’
Các thiên nhân cũng đã báo cáo cho ta về điều này rằng: ‘Bạch Thế Tôn, du sĩ lõa thể Pāthikaputta không thể đến trước mặt Thế Tôn mà không từ bỏ lời nói ấy, không từ bỏ tâm ý ấy, không từ bỏ tà kiến ấy.
Sacepissa evamassa – ahaṃ taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti, muddhāpi tassa vipateyyā’ti.
‘If it were to be thus for him: “Without abandoning that speech, without abandoning that thought, without relinquishing that view, I would go into the presence of the ascetic Gotama,” his head would split open.”’
Nếu người ấy có ý nghĩ rằng: ‘Ta sẽ đến trước mặt Sa-môn Gotama mà không từ bỏ lời nói ấy, không từ bỏ tâm ý ấy, không từ bỏ tà kiến ấy,’ thì đầu của người ấy sẽ vỡ tan.’”
20. ‘‘Atha khvāhaṃ* , bhaggava, pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya vesāliṃ piṇḍāya pāvisiṃ.
20. ‘‘Then, Bhaggava, in the forenoon, having dressed and taken my robe and bowl, I entered Vesālī for alms.
20. “Này Bhaggava, rồi vào buổi sáng, ta đắp y, mang bát và y, đi vào Vesālī để khất thực.
Vesāliyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātappaṭikkanto yena acelassa pāthikaputtassa ārāmo tenupasaṅkamiṃ divāvihārāya.
Having wandered for alms in Vesālī, and having returned from the almsround after the meal, I approached the park of the naked Pāthikaputta to dwell for the day.
Sau khi khất thực ở Vesālī và trở về sau bữa ăn, ta đến khu vườn của du sĩ lõa thể Pāthikaputta để nghỉ trưa.
Atha kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto taramānarūpo vesāliṃ pavisitvā yena abhiññātā abhiññātā licchavī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā abhiññāte abhiññāte licchavī etadavoca – ‘esāvuso, bhagavā vesāliyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātappaṭikkanto yena acelassa pāthikaputtassa ārāmo tenupasaṅkami divāvihārāya.
Then, Bhaggava, Sunakkhatta the Licchavī, in haste, entered Vesālī and approached the well-known Licchavīs; having approached, he spoke to the well-known Licchavīs thus: ‘Friends, the Blessed One, having wandered for alms in Vesālī and returned from the almsround after the meal, has approached the park of the naked Pāthikaputta to dwell for the day.
Này Bhaggava, rồi Sunakkhatta, người con của dòng Licchavī, vội vã đi vào Vesālī, đến gặp các Licchavī nổi tiếng; sau khi đến, người ấy nói với các Licchavī nổi tiếng rằng: ‘Này các bạn, Thế Tôn đã khất thực ở Vesālī, và sau khi trở về sau bữa ăn, Ngài đã đến khu vườn của du sĩ lõa thể Pāthikaputta để nghỉ trưa.
Abhikkamathāyasmanto abhikkamathāyasmanto, sādhurūpānaṃ samaṇānaṃ uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ bhavissatī’ti.
Come, venerable sirs, come, venerable sirs, there will be a display of psychic power, a superhuman Dhamma, by the good ascetics.’
Này các tôn giả, hãy đến! Này các tôn giả, hãy đến! Một phép thần thông siêu phàm của con người sẽ được các Sa-môn có đức hạnh thể hiện.’
Atha kho, bhaggava, abhiññātānaṃ abhiññātānaṃ licchavīnaṃ etadahosi – ‘sādhurūpānaṃ kira, bho, samaṇānaṃ uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ bhavissati; handa vata, bho, gacchāmā’ti.
Then, Bhaggava, it occurred to the well-known Licchavīs: ‘Indeed, friends, there will be a display of psychic power, a superhuman Dhamma, by the good ascetics; come now, friends, let us go!’
Này Bhaggava, rồi các Licchavī nổi tiếng đã nghĩ rằng: ‘Ôi, một phép thần thông siêu phàm của con người sẽ được các Sa-môn có đức hạnh thể hiện; vậy thì, này các bạn, chúng ta hãy đi!’
Yena ca abhiññātā abhiññātā brāhmaṇamahāsālā gahapatinecayikā nānātitthiyā* samaṇabrāhmaṇā tenupasaṅkami.
He also approached the well-known brahmin householders, the gahapatis who hoard wealth, and ascetics and brahmins of various sects.
Người ấy cũng đến gặp các Bà-la-môn đại phú gia, các gia chủ tích lũy tài sản, các Sa-môn và Bà-la-môn thuộc các giáo phái khác nhau nổi tiếng.
Upasaṅkamitvā abhiññāte abhiññāte nānātitthiye* samaṇabrāhmaṇe etadavoca – ‘esāvuso, bhagavā vesāliyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātappaṭikkanto yena acelassa pāthikaputtassa ārāmo tenupasaṅkami divāvihārāya.
Having approached, he spoke to the well-known ascetics and brahmins of various sects thus: ‘Friends, the Blessed One, having wandered for alms in Vesālī and returned from the almsround after the meal, has approached the park of the naked Pāthikaputta to dwell for the day.
Sau khi đến, người ấy nói với các Sa-môn và Bà-la-môn thuộc các giáo phái khác nhau nổi tiếng rằng: ‘Này các bạn, Thế Tôn đã khất thực ở Vesālī, và sau khi trở về sau bữa ăn, Ngài đã đến khu vườn của du sĩ lõa thể Pāthikaputta để nghỉ trưa.
Abhikkamathāyasmanto abhikkamathāyasmanto, sādhurūpānaṃ samaṇānaṃ uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ bhavissatī’ti.
Come, venerable sirs, come, venerable sirs, there will be a display of psychic power, a superhuman Dhamma, by the good ascetics.’
Này các tôn giả, hãy đến! Này các tôn giả, hãy đến! Một phép thần thông siêu phàm của con người sẽ được các Sa-môn có đức hạnh thể hiện.’
Atha kho, bhaggava, abhiññātānaṃ abhiññātānaṃ nānātitthiyānaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ etadahosi – ‘sādhurūpānaṃ kira, bho, samaṇānaṃ uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ bhavissati; handa vata, bho, gacchāmā’ti.
Then, Bhaggava, it occurred to the well-known ascetics and brahmins of various sects: ‘Indeed, friends, there will be a display of psychic power, a superhuman Dhamma, by the good ascetics; come now, friends, let us go!’
Này Bhaggava, rồi các Sa-môn và Bà-la-môn thuộc các giáo phái khác nhau nổi tiếng đã nghĩ rằng: ‘Ôi, một phép thần thông siêu phàm của con người sẽ được các Sa-môn có đức hạnh thể hiện; vậy thì, này các bạn, chúng ta hãy đi!’
21. ‘‘Assosi kho, bhaggava, acelo pāthikaputto – ‘abhikkantā kira abhiññātā abhiññātā licchavī, abhikkantā abhiññātā abhiññātā ca brāhmaṇamahāsālā gahapatinecayikā nānātitthiyā samaṇabrāhmaṇā.
21. ‘‘Now, Bhaggava, the naked Pāthikaputta heard: ‘Indeed, the well-known Licchavīs have come, and the well-known brahmin householders, the gahapatis who hoard wealth, and ascetics and brahmins of various sects have come.
21. “Này Bhaggava, du sĩ lõa thể Pāthikaputta nghe rằng: ‘Các Licchavī nổi tiếng đã đến, và các Bà-la-môn đại phú gia, các gia chủ tích lũy tài sản, các Sa-môn và Bà-la-môn thuộc các giáo phái khác nhau nổi tiếng cũng đã đến.
Samaṇopi gotamo mayhaṃ ārāme divāvihāraṃ nisinno’ti.
Even the ascetic Gotama is sitting in my park, dwelling for the day.’
Sa-môn Gotama cũng đang ngồi nghỉ trưa trong khu vườn của ta.’
Sutvānassa bhayaṃ chambhitattaṃ lomahaṃso udapādi.
Having heard this, fear, terror, and goosebumps arose in him.
Sau khi nghe vậy, người ấy liền sinh ra sợ hãi, run rẩy và dựng tóc gáy.
Atha kho, bhaggava, acelo pāthikaputto bhīto saṃviggo lomahaṭṭhajāto yena tindukakhāṇuparibbājakārāmo tenupasaṅkami.
Then, Bhaggava, the naked Pāthikaputta, afraid, terrified, with his hair standing on end, approached the wanderers’ park near the Tinduka tree stump.
Này Bhaggava, rồi du sĩ lõa thể Pāthikaputta, sợ hãi, hoảng loạn, dựng tóc gáy, đến tu viện của các du sĩ Tindukakhāṇu.
‘Ehi tvaṃ, bho purisa, yena tindukakhāṇuparibbājakārāmo, yena acelo pāthikaputto tenupasaṅkama.
‘Come, good man, go to the wanderers’ park near the Tinduka tree stump, to the naked Pāthikaputta.
‘Này anh, hãy đi đến tu viện của các du sĩ Tindukakhāṇu, đến chỗ du sĩ lõa thể Pāthikaputta.
Upasaṅkamitvā acelaṃ pāthikaputtaṃ evaṃ vadehi – abhikkamāvuso, pāthikaputta, abhikkantā abhiññātā abhiññātā licchavī, abhikkantā abhiññātā abhiññātā ca brāhmaṇamahāsālā gahapatinecayikā nānātitthiyā samaṇabrāhmaṇā, samaṇopi gotamo āyasmato ārāme divāvihāraṃ nisinno; bhāsitā kho pana te esā, āvuso pāthikaputta, vesāliyaṃ parisati vācā samaṇopi gotamo ñāṇavādo, ahampi ñāṇavādo.
Having approached, say to the naked Pāthikaputta thus: “Come, friend Pāthikaputta, the well-known Licchavīs have come, and the well-known brahmin householders, the gahapatis who hoard wealth, and ascetics and brahmins of various sects have come, and even the ascetic Gotama is sitting in your park, dwelling for the day; and this statement, friend Pāthikaputta, was indeed made by you in the assembly in Vesālī: ‘The ascetic Gotama is a speaker of knowledge, and I too am a speaker of knowledge.’
Sau khi đến, hãy nói với du sĩ lõa thể Pāthikaputta rằng: ‘Này bạn Pāthikaputta, hãy đến! Các Licchavī nổi tiếng đã đến, và các Bà-la-môn đại phú gia, các gia chủ tích lũy tài sản, các Sa-môn và Bà-la-môn thuộc các giáo phái khác nhau nổi tiếng cũng đã đến. Sa-môn Gotama cũng đang ngồi nghỉ trưa trong khu vườn của bạn; này bạn Pāthikaputta, bạn đã tuyên bố lời này trong hội chúng ở Vesālī rằng Sa-môn Gotama là người có trí tuệ, và tôi cũng là người có trí tuệ.
Ñāṇavādo kho pana ñāṇavādena arahati uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ dassetuṃ.
Indeed, a speaker of knowledge should demonstrate a display of psychic power, a superhuman Dhamma, to a speaker of knowledge.
Người có trí tuệ xứng đáng thể hiện phép thần thông siêu phàm của con người với người có trí tuệ.
Samaṇo gotamo upaḍḍhapathaṃ āgaccheyya ahampi upaḍḍhapathaṃ gaccheyyaṃ.
Let the ascetic Gotama come halfway, and I too will go halfway.
Sa-môn Gotama sẽ đi nửa đường, và tôi cũng sẽ đi nửa đường.
Te tattha ubhopi uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ kareyyāma.
There, both of us will perform a display of psychic power, a superhuman Dhamma.
Ở đó, cả hai chúng ta sẽ thể hiện phép thần thông siêu phàm của con người.
Ekaṃ ce samaṇo gotamo uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karissati, dvāhaṃ karissāmi.
If the ascetic Gotama performs one display of psychic power, a superhuman Dhamma, I will perform two.
Nếu Sa-môn Gotama thể hiện một phép thần thông siêu phàm của con người, tôi sẽ thể hiện hai phép.’”
Dve ce samaṇo gotamo uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyāni karissati, cattārāhaṃ karissāmi.
“If the recluse Gotama performs two superhuman feats of psychic power, I will perform four.
“Nếu Sa-môn Gotama thực hiện hai phép thần thông vượt ngoài khả năng của con người, ta sẽ thực hiện bốn phép.
Cattāri ce samaṇo gotamo uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyāni karissati, aṭṭhāhaṃ karissāmi.
If the recluse Gotama performs four superhuman feats of psychic power, I will perform eight.
Nếu Sa-môn Gotama thực hiện bốn phép thần thông vượt ngoài khả năng của con người, ta sẽ thực hiện tám phép.
Iti yāvatakaṃ yāvatakaṃ samaṇo gotamo uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karissati, taddiguṇaṃ taddiguṇāhaṃ karissāmī’ti abhikkamasseva* kho; āvuso pāthikaputta, upaḍḍhapathaṃ.
Thus, however many superhuman feats of psychic power the recluse Gotama performs, I will perform double that number”’— “Come, friend Pathikaputta, just advance halfway.
Cứ như vậy, Sa-môn Gotama thực hiện bao nhiêu phép thần thông vượt ngoài khả năng của con người, ta sẽ thực hiện gấp đôi bấy nhiêu.” Này hiền giả Pāthikaputta, hãy tiến lên nửa đường đi.
Sabbapaṭhamaṃyeva āgantvā samaṇo gotamo āyasmato ārāme divāvihāraṃ nisinno’ti.
The recluse Gotama arrived first of all and is sitting for his day's abiding in your monastery.”
Sa-môn Gotama đã đến trước tiên và đang an trú ban ngày trong tịnh xá của Tôn giả.”
22. ‘‘Evaṃ, bhoti kho, bhaggava, so puriso tassā parisāya paṭissutvā yena tindukakhāṇuparibbājakārāmo, yena acelo pāthikaputto tenupasaṅkami.
22. “Yes, Bhaggava, that man, having assented to that assembly, approached the wandering ascetic Pathikaputta at the tinduka-tree stump monastery.
22. “Này Bhaggava, người ấy đã vâng lời hội chúng đó, rồi đi đến tịnh xá của các du sĩ Tindukakhāṇa, đi đến chỗ du sĩ lõa thể Pāthikaputta.
Upasaṅkamitvā acelaṃ pāthikaputtaṃ etadavoca – ‘abhikkamāvuso pāthikaputta, abhikkantā abhiññātā abhiññātā licchavī, abhikkantā abhiññātā abhiññātā ca brāhmaṇamahāsālā gahapatinecayikā nānātitthiyā samaṇabrāhmaṇā.
Having approached, he said to the naked ascetic Pathikaputta: ‘Come, friend Pathikaputta, the well-known and famous Licchavis have arrived, and well-known and famous great brahmin householders, lay supporters, and ascetics and brahmins of various sects have arrived.
Sau khi đến, người ấy nói với du sĩ lõa thể Pāthikaputta lời này: “Này hiền giả Pāthikaputta, hãy tiến lên! Các vị Licchavi danh tiếng, nổi bật đã đến; các vị Bà-la-môn đại gia, gia chủ giàu có, các Sa-môn, Bà-la-môn thuộc các giáo phái khác nhau cũng đã đến.
Samaṇopi gotamo āyasmato ārāme divāvihāraṃ nisinno.
The recluse Gotama is also abiding for the day in your monastery.
Sa-môn Gotama cũng đang an trú ban ngày trong tịnh xá của Tôn giả.
Bhāsitā kho pana te esā, āvuso pāthikaputta, vesāliyaṃ parisati vācā – samaṇopi gotamo ñāṇavādo; ahampi ñāṇavādo.
And this statement, friend Pathikaputta, was made by you in the assembly in Vesālī: “The recluse Gotama is a proponent of knowledge; I am also a proponent of knowledge.
Này hiền giả Pāthikaputta, Tôn giả đã nói lời này trong hội chúng ở Vesālī: ‘Sa-môn Gotama là người nói về tri kiến; ta cũng là người nói về tri kiến.
Ñāṇavādo kho pana ñāṇavādena arahati uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ dassetuṃ…pe… taddiguṇaṃ taddiguṇāhaṃ karissāmīti.
And a proponent of knowledge is fit to demonstrate a superhuman feat of psychic power to another proponent of knowledge… and so forth… I will perform double that number.”
Người nói về tri kiến xứng đáng thực hiện phép thần thông vượt ngoài khả năng của con người với người nói về tri kiến… (như trên)… ta sẽ thực hiện gấp đôi bấy nhiêu.’
Abhikkamasseva kho, āvuso pāthikaputta, upaḍḍhapathaṃ.
Come, friend Pathikaputta, just advance halfway.
Này hiền giả Pāthikaputta, hãy tiến lên nửa đường đi.
Sabbapaṭhamaṃyeva āgantvā samaṇo gotamo āyasmato ārāme divāvihāraṃ nisinno’ti.
The recluse Gotama arrived first of all and is sitting for his day's abiding in your monastery.’
Sa-môn Gotama đã đến trước tiên và đang an trú ban ngày trong tịnh xá của Tôn giả.”
‘‘Evaṃ vutte, bhaggava, acelo pāthikaputto ‘āyāmi āvuso, āyāmi āvuso’ti vatvā tattheva saṃsappati* , na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātuṃ.
“When this was said, Bhaggava, the naked ascetic Pathikaputta, saying, ‘I am coming, friend, I am coming, friend,’ just squirmed there; he was unable even to rise from his seat.
“Này Bhaggava, khi được nói như vậy, du sĩ lõa thể Pāthikaputta nói: ‘Ta sẽ đến, hiền giả! Ta sẽ đến, hiền giả!’ rồi cứ bò lết tại chỗ, không thể đứng dậy khỏi chỗ ngồi.
Atha kho so, bhaggava, puriso acelaṃ pāthikaputtaṃ etadavoca – ‘kiṃ su nāma te, āvuso pāthikaputta, pāvaḷā su nāma te pīṭhakasmiṃ allīnā, pīṭhakaṃ su nāma te pāvaḷāsu allīnaṃ?
Then, Bhaggava, that man said to the naked ascetic Pathikaputta: ‘What is this, friend Pathikaputta? Have your buttocks perhaps stuck to the stool, or has the stool perhaps stuck to your buttocks?
Rồi, này Bhaggava, người ấy nói với du sĩ lõa thể Pāthikaputta lời này: “Này hiền giả Pāthikaputta, có phải xương hông của Tôn giả dính vào ghế, hay ghế dính vào xương hông của Tôn giả?
Āyāmi āvuso, āyāmi āvusoti vatvā tattheva saṃsappasi, na sakkosi āsanāpi vuṭṭhātu’nti.
Saying, “I am coming, friend, I am coming, friend,” you just squirm there; you are unable even to rise from your seat.’
Tôn giả nói: ‘Ta sẽ đến, hiền giả! Ta sẽ đến, hiền giả!’ rồi cứ bò lết tại chỗ, không thể đứng dậy khỏi chỗ ngồi.”
Evampi kho, bhaggava, vuccamāno acelo pāthikaputto ‘āyāmi āvuso, āyāmi āvuso’ti vatvā tattheva saṃsappati, na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātuṃ.
Even when this was said, Bhaggava, the naked ascetic Pathikaputta, saying, ‘I am coming, friend, I am coming, friend,’ just squirmed there; he was unable even to rise from his seat.
Này Bhaggava, dù được nói như vậy, du sĩ lõa thể Pāthikaputta vẫn nói: ‘Ta sẽ đến, hiền giả! Ta sẽ đến, hiền giả!’ rồi cứ bò lết tại chỗ, không thể đứng dậy khỏi chỗ ngồi.
23. ‘‘Yadā kho so, bhaggava, puriso aññāsi – ‘parābhūtarūpo ayaṃ acelo pāthikaputto.
23. “When, Bhaggava, that man understood: ‘This naked ascetic Pathikaputta is utterly defeated.
23. “Này Bhaggava, khi người ấy biết rằng: ‘Du sĩ lõa thể Pāthikaputta này đã bị đánh bại.
Āyāmi āvuso, āyāmi āvusoti vatvā tattheva saṃsappati, na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātu’nti.
Saying, “I am coming, friend, I am coming, friend,” he just squirms there; he is unable even to rise from his seat’—
Ông ta nói: ‘Ta sẽ đến, hiền giả! Ta sẽ đến, hiền giả!’ rồi cứ bò lết tại chỗ, không thể đứng dậy khỏi chỗ ngồi.’
Atha taṃ parisaṃ āgantvā evamārocesi – ‘parābhūtarūpo, bho* , acelo pāthikaputto.
Then he went to that assembly and announced: ‘Friends, this naked ascetic Pathikaputta is utterly defeated.
Rồi người ấy đến hội chúng đó và báo cáo như sau: ‘Thưa quý vị, du sĩ lõa thể Pāthikaputta này đã bị đánh bại.
Āyāmi āvuso, āyāmi āvusoti vatvā tattheva saṃsappati, na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātu’nti.
Saying, “I am coming, friend, I am coming, friend,” he just squirms there; he is unable even to rise from his seat.’
Ông ta nói: ‘Ta sẽ đến, hiền giả! Ta sẽ đến, hiền giả!’ rồi cứ bò lết tại chỗ, không thể đứng dậy khỏi chỗ ngồi.’
Evaṃ vutte, ahaṃ, bhaggava, taṃ parisaṃ etadavocaṃ – ‘abhabbo kho, āvuso, acelo pāthikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā mama sammukhībhāvaṃ āgantuṃ.
When this was said, Bhaggava, I said to that assembly: ‘It is impossible, friends, for the naked ascetic Pathikaputta, without abandoning that statement, without abandoning that thought, without relinquishing that view, to come into my presence.
Này Bhaggava, khi được nói như vậy, tôi nói với hội chúng đó: ‘Này quý vị, du sĩ lõa thể Pāthikaputta không thể đến diện kiến tôi mà không từ bỏ lời nói đó, không từ bỏ tâm ý đó, không từ bỏ tà kiến đó.
Sacepissa evamassa – ‘ahaṃ taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyya’nti, muddhāpi tassa vipateyyāti.
If it were to occur to him, “I will go into the presence of the recluse Gotama without abandoning that statement, without abandoning that thought, without relinquishing that view,” his head would split into pieces.’
Nếu ông ta có ý nghĩ: ‘Ta sẽ đến diện kiến Sa-môn Gotama mà không từ bỏ lời nói đó, không từ bỏ tâm ý đó, không từ bỏ tà kiến đó,’ thì đầu của ông ta sẽ vỡ tung ra.”
‘‘Atha kho so, bhaggava, licchavimahāmatto yena tindukakhāṇuparibbājakārāmo, yena acelo pāthikaputto tenupasaṅkami.
“Then, Bhaggava, that Licchavi chief minister approached the wandering ascetic Pathikaputta at the tinduka-tree stump monastery.
“Rồi, này Bhaggava, vị đại thần Licchavi ấy đi đến tịnh xá của các du sĩ Tindukakhāṇa, đi đến chỗ du sĩ lõa thể Pāthikaputta.
Upasaṅkamitvā acelaṃ pāthikaputtaṃ etadavoca – ‘abhikkamāvuso pāthikaputta, abhikkantaṃ te seyyo, abhikkantā abhiññātā abhiññātā licchavī, abhikkantā abhiññātā abhiññātā ca brāhmaṇamahāsālā gahapatinecayikā nānātitthiyā samaṇabrāhmaṇā.
Having approached, he said to the naked ascetic Pathikaputta: ‘Come, friend Pathikaputta, it is better for you to come. The well-known and famous Licchavis have arrived, and well-known and famous great brahmin householders, lay supporters, and ascetics and brahmins of various sects have arrived.
Sau khi đến, ông ta nói với du sĩ lõa thể Pāthikaputta lời này: ‘Này hiền giả Pāthikaputta, hãy tiến lên! Tôn giả tiến lên là điều tốt đẹp! Các vị Licchavi danh tiếng, nổi bật đã đến; các vị Bà-la-môn đại gia, gia chủ giàu có, các Sa-môn, Bà-la-môn thuộc các giáo phái khác nhau cũng đã đến.
Samaṇopi gotamo āyasmato ārāme divāvihāraṃ nisinno.
The recluse Gotama is also abiding for the day in your monastery.
Sa-môn Gotama cũng đang an trú ban ngày trong tịnh xá của Tôn giả.
Bhāsitā kho pana te esā, āvuso pāthikaputta, vesāliyaṃ parisati vācā – samaṇopi gotamo ñāṇavādo…pe… taddiguṇaṃ taddiguṇāhaṃ karissāmīti.
And this statement, friend Pathikaputta, was made by you in the assembly in Vesālī: “The recluse Gotama is a proponent of knowledge”… and so forth… “I will perform double that number.”
Này hiền giả Pāthikaputta, Tôn giả đã nói lời này trong hội chúng ở Vesālī: ‘Sa-môn Gotama là người nói về tri kiến… (như trên)… ta sẽ thực hiện gấp đôi bấy nhiêu.’
Abhikkamasseva kho, āvuso pāthikaputta, upaḍḍhapathaṃ.
Come, friend Pathikaputta, just advance halfway.
Này hiền giả Pāthikaputta, hãy tiến lên nửa đường đi.
Sabbapaṭhamaṃyeva āgantvā samaṇo gotamo āyasmato ārāme divāvihāraṃ nisinno.
The recluse Gotama arrived first of all and is sitting for his day's abiding in your monastery.
Sa-môn Gotama đã đến trước tiên và đang an trú ban ngày trong tịnh xá của Tôn giả.
Bhāsitā kho panesā, āvuso pāthikaputta, samaṇena gotamena parisati vācā – abhabbo kho acelo pāthikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā mama sammukhībhāvaṃ āgantuṃ.
And this statement was made by the recluse Gotama in the assembly: “It is impossible for the naked ascetic Pathikaputta, without abandoning that statement, without abandoning that thought, without relinquishing that view, to come into my presence.
Này hiền giả Pāthikaputta, Sa-môn Gotama đã nói lời này trong hội chúng: ‘Du sĩ lõa thể Pāthikaputta không thể đến diện kiến tôi mà không từ bỏ lời nói đó, không từ bỏ tâm ý đó, không từ bỏ tà kiến đó.
Sacepissa evamassa – ahaṃ taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti, muddhāpi tassa vipateyyāti.
If it were to occur to him, ‘I will go into the presence of the recluse Gotama without abandoning that statement, without abandoning that thought, without relinquishing that view,’ his head would split into pieces.”
Nếu ông ta có ý nghĩ: ‘Ta sẽ đến diện kiến Sa-môn Gotama mà không từ bỏ lời nói đó, không từ bỏ tâm ý đó, không từ bỏ tà kiến đó,’ thì đầu của ông ta sẽ vỡ tung ra.
Abhikkamāvuso pāthikaputta, abhikkamaneneva te jayaṃ karissāma, samaṇassa gotamassa parājaya’nti.
Come, friend Pathikaputta, by your coming, we will secure your victory and the recluse Gotama’s defeat.’
Này hiền giả Pāthikaputta, hãy tiến lên! Chúng tôi sẽ chiến thắng bằng việc Tôn giả tiến lên, và Sa-môn Gotama sẽ thất bại.”
‘‘Evaṃ vutte, bhaggava, acelo pāthikaputto ‘āyāmi āvuso, āyāmi āvuso’ti vatvā tattheva saṃsappati, na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātuṃ.
“When this was said, Bhaggava, the naked ascetic Pathikaputta, saying, ‘I am coming, friend, I am coming, friend,’ just squirmed there; he was unable even to rise from his seat.
“Này Bhaggava, khi được nói như vậy, du sĩ lõa thể Pāthikaputta nói: ‘Ta sẽ đến, hiền giả! Ta sẽ đến, hiền giả!’ rồi cứ bò lết tại chỗ, không thể đứng dậy khỏi chỗ ngồi.
Atha kho so, bhaggava, licchavimahāmatto acelaṃ pāthikaputtaṃ etadavoca – ‘kiṃ su nāma te, āvuso pāthikaputta, pāvaḷā su nāma te pīṭhakasmiṃ allīnā, pīṭhakaṃ su nāma te pāvaḷāsu allīnaṃ?
Then, Bhaggava, that Licchavi chief minister said to the naked ascetic Pathikaputta: ‘What is this, friend Pathikaputta? Have your buttocks perhaps stuck to the stool, or has the stool perhaps stuck to your buttocks?
Rồi, này Bhaggava, vị đại thần Licchavi ấy nói với du sĩ lõa thể Pāthikaputta lời này: “Này hiền giả Pāthikaputta, có phải xương hông của Tôn giả dính vào ghế, hay ghế dính vào xương hông của Tôn giả?
Āyāmi āvuso, āyāmi āvusoti vatvā tattheva saṃsappasi, na sakkosi āsanāpi vuṭṭhātu’nti.
Saying, “I am coming, friend, I am coming, friend,” you just squirm there; you are unable even to rise from your seat.’
Tôn giả nói: ‘Ta sẽ đến, hiền giả! Ta sẽ đến, hiền giả!’ rồi cứ bò lết tại chỗ, không thể đứng dậy khỏi chỗ ngồi.”
Evampi kho, bhaggava, vuccamāno acelo pāthikaputto ‘āyāmi āvuso, āyāmi āvuso’ti vatvā tattheva saṃsappati, na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātuṃ.
Even when this was said, Bhaggava, the naked ascetic Pathikaputta, saying, ‘I am coming, friend, I am coming, friend,’ just squirmed there; he was unable even to rise from his seat.
Này Bhaggava, dù được nói như vậy, du sĩ lõa thể Pāthikaputta vẫn nói: ‘Ta sẽ đến, hiền giả! Ta sẽ đến, hiền giả!’ rồi cứ bò lết tại chỗ, không thể đứng dậy khỏi chỗ ngồi.
25. ‘‘Yadā kho so, bhaggava, licchavimahāmatto aññāsi – ‘parābhūtarūpo ayaṃ acelo pāthikaputto āyāmi āvuso, āyāmi āvusoti vatvā tattheva saṃsappati, na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātu’nti.
25. “When, Bhaggava, that Licchavi chief minister understood: ‘This naked ascetic Pathikaputta is utterly defeated. Saying, “I am coming, friend, I am coming, friend,” he just squirms there; he is unable even to rise from his seat’—
25. “Này Bhaggava, khi vị đại thần Licchavi ấy biết rằng: ‘Du sĩ lõa thể Pāthikaputta này đã bị đánh bại, ông ta nói: ‘Ta sẽ đến, hiền giả! Ta sẽ đến, hiền giả!’ rồi cứ bò lết tại chỗ, không thể đứng dậy khỏi chỗ ngồi.’
Atha taṃ parisaṃ āgantvā evamārocesi – ‘parābhūtarūpo, bho* , acelo pāthikaputto āyāmi āvuso, āyāmi āvusoti vatvā tattheva saṃsappati, na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātu’nti.
Then he went to that assembly and announced: ‘Friends, this naked ascetic Pathikaputta is utterly defeated. Saying, “I am coming, friend, I am coming, friend,” he just squirms there; he is unable even to rise from his seat.’
Rồi ông ta đến hội chúng đó và báo cáo như sau: ‘Thưa quý vị, du sĩ lõa thể Pāthikaputta này đã bị đánh bại, ông ta nói: ‘Ta sẽ đến, hiền giả! Ta sẽ đến, hiền giả!’ rồi cứ bò lết tại chỗ, không thể đứng dậy khỏi chỗ ngồi.”
Evaṃ vutte, ahaṃ, bhaggava, taṃ parisaṃ etadavocaṃ – ‘abhabbo kho, āvuso, acelo pāthikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā mama sammukhībhāvaṃ āgantuṃ.
When this was said, Bhaggava, I said this to that assembly: ‘Indeed, friends, the naked Pathikaputta is incapable of coming into my presence without abandoning that statement, without abandoning that intention, without renouncing that view.
Khi được nói như vậy, này Bhaggava, ta đã nói với hội chúng đó rằng: ‘Này các bạn, đạo sĩ lõa thể Pāthikaputta không thể đến diện kiến ta nếu không từ bỏ lời nói ấy, không từ bỏ tâm niệm ấy, không từ bỏ tà kiến ấy.
Sacepissa evamassa – ahaṃ taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti, muddhāpi tassa vipateyya.
If he were to think thus: ‘Without abandoning that statement, without abandoning that intention, without renouncing that view, I would go into the presence of Samana Gotama,’ his head would split off.
Nếu ông ấy nghĩ rằng: ‘Ta sẽ đến trước Sa-môn Gotama mà không từ bỏ lời nói đó, không từ bỏ tư tưởng đó, không từ bỏ tà kiến đó,’ thì đầu ông ấy sẽ vỡ tan.
Sace pāyasmantānaṃ licchavīnaṃ evamassa – mayaṃ acelaṃ pāthikaputtaṃ varattāhi* bandhitvā goyugehi āviñcheyyāmāti* , tā varattā chijjeyyuṃ pāthikaputto vā.
If it were to be that the venerable Licchavis would think: ‘We shall tie the naked Pathikaputta with leather thongs and drag him with yoked oxen,’ those thongs would break, or Pathikaputta would be torn.
Nếu các Licchavi tôn giả nghĩ rằng: ‘Chúng ta sẽ trói Acela Pāthikaputta bằng dây da và kéo ông ta bằng ách bò,’ thì những sợi dây da đó sẽ đứt, hoặc Pāthikaputta sẽ chết.
Abhabbo pana acelo pāthikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā mama sammukhībhāvaṃ āgantuṃ.
Indeed, the naked Pathikaputta is incapable of coming into my presence without abandoning that statement, without abandoning that intention, without renouncing that view.
Nhưng Acela Pāthikaputta không thể đến trước mặt ta mà không từ bỏ lời nói đó, không từ bỏ tư tưởng đó, không từ bỏ tà kiến đó.
Sacepissa evamassa – ahaṃ taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti, muddhāpi tassa vipateyyā’ti.
If he were to think thus: ‘Without abandoning that statement, without abandoning that intention, without renouncing that view, I would go into the presence of Samana Gotama,’ his head would split off.’
Nếu ông ấy nghĩ rằng: ‘Ta sẽ đến trước Sa-môn Gotama mà không từ bỏ lời nói đó, không từ bỏ tư tưởng đó, không từ bỏ tà kiến đó,’ thì đầu ông ấy sẽ vỡ tan.”
‘‘Atha kho, bhaggava, jāliyo dārupattikantevāsī yena tindukakhāṇuparibbājakārāmo, yena acelo pāthikaputto tenupasaṅkami.
“Then, Bhaggava, Jāliya, the disciple of Dārupattika, went to the hermitage of the wandering ascetics at the Tindukakhāṇa, to where the naked Pathikaputta was.
Bấy giờ, này Bhaggava, đệ tử Jāliya của Dārupattika đi đến tu viện của du sĩ Tindukakhāṇa, đi đến chỗ Acela Pāthikaputta.
Upasaṅkamitvā acelaṃ pāthikaputtaṃ etadavoca – ‘abhikkamāvuso pāthikaputta, abhikkantaṃ te seyyo.
Having approached, he said to the naked Pathikaputta: ‘Come, friend Pathikaputta, your coming is better.
Sau khi đến, ông nói với Acela Pāthikaputta: “Này hiền giả Pāthikaputta, hãy đến, việc hiền giả đến là tốt hơn.
Abhikkantā abhiññātā abhiññātā licchavī, abhikkantā abhiññātā abhiññātā ca brāhmaṇamahāsālā gahapatinecayikā nānātitthiyā samaṇabrāhmaṇā.
The well-known Licchavis have come, distinguished and well-known brahmin householders and various sectarians, recluses and brahmins, have come.
Các Licchavi nổi tiếng, được biết đến đã đến; các đại gia chủ Bà-la-môn nổi tiếng, được biết đến, các Sa-môn, Bà-la-môn thuộc các giáo phái khác nhau đã đến.
Samaṇopi gotamo āyasmato ārāme divāvihāraṃ nisinno.
Samana Gotama himself is sitting for his day's abiding in the Venerable’s hermitage.
Sa-môn Gotama cũng đang ngồi nghỉ ban ngày trong tu viện của hiền giả.
Bhāsitā kho pana te esā, āvuso pāthikaputta, vesāliyaṃ parisati vācā – samaṇopi gotamo ñāṇavādo…pe… taddiguṇaṃ taddiguṇāhaṃ karissāmīti.
And this statement was made by you, friend Pathikaputta, in the assembly at Vesālī: ‘Samana Gotama is a teacher of knowledge… (etc.)… I will do it doubly, doubly so.
Này hiền giả Pāthikaputta, hiền giả đã nói lời này trong hội chúng ở Vesālī: ‘Sa-môn Gotama là người nói về tri kiến… (lược)… ta sẽ làm gấp đôi, gấp đôi điều đó.’
Abhikkamasseva, kho āvuso pāthikaputta, upaḍḍhapathaṃ.
But come, friend Pathikaputta, even halfway.
Này hiền giả Pāthikaputta, hiền giả hãy đến nửa đường.
Sabbapaṭhamaṃyeva āgantvā samaṇo gotamo āyasmato ārāme divāvihāraṃ nisinno.
Samana Gotama himself, having arrived first of all, is sitting for his day's abiding in the Venerable’s hermitage.
Sa-môn Gotama đã đến trước tiên và đang ngồi nghỉ ban ngày trong tu viện của hiền giả.
Bhāsitā kho panesā, āvuso pāthikaputta, samaṇena gotamena parisati vācā – abhabbo acelo pāthikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā mama sammukhībhāvaṃ āgantuṃ.
And this statement was made by Samana Gotama in the assembly: ‘The naked Pathikaputta is incapable of coming into my presence without abandoning that statement, without abandoning that intention, without renouncing that view.
Này hiền giả Pāthikaputta, Sa-môn Gotama đã nói lời này trong hội chúng: ‘Acela Pāthikaputta không thể đến trước mặt ta mà không từ bỏ lời nói đó, không từ bỏ tư tưởng đó, không từ bỏ tà kiến đó.
Sacepissa evamassa – ahaṃ taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti, muddhāpi tassa vipateyya.
If he were to think thus: ‘Without abandoning that statement, without abandoning that intention, without renouncing that view, I would go into the presence of Samana Gotama,’ his head would split off.
Nếu ông ấy nghĩ rằng: “Ta sẽ đến trước Sa-môn Gotama mà không từ bỏ lời nói đó, không từ bỏ tư tưởng đó, không từ bỏ tà kiến đó,” thì đầu ông ấy sẽ vỡ tan.
Sace pāyasmantānaṃ licchavīnaṃ evamassa – mayaṃ acelaṃ pāthikaputtaṃ varattāhi bandhitvā goyugehi āviñcheyyāmāti.
If it were to be that the venerable Licchavis would think: ‘We shall tie the naked Pathikaputta with leather thongs and drag him with yoked oxen,’
Nếu các Licchavi tôn giả nghĩ rằng: “Chúng ta sẽ trói Acela Pāthikaputta bằng dây da và kéo ông ta bằng ách bò,”
Tā varattā chijjeyyuṃ pāthikaputto vā.
those thongs would break, or Pathikaputta would be torn.
thì những sợi dây da đó sẽ đứt, hoặc Pāthikaputta sẽ chết.
Abhabbo pana acelo pāthikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā mama sammukhībhāvaṃ āgantuṃ.
Indeed, the naked Pathikaputta is incapable of coming into my presence without abandoning that statement, without abandoning that intention, without renouncing that view.
Nhưng Acela Pāthikaputta không thể đến trước mặt ta mà không từ bỏ lời nói đó, không từ bỏ tư tưởng đó, không từ bỏ tà kiến đó.
Sacepissa evamassa – ahaṃ taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ āgaccheyyanti, muddhāpi tassa vipateyyāti.
If he were to think thus: ‘Without abandoning that statement, without abandoning that intention, without renouncing that view, I would go into the presence of Samana Gotama,’ his head would split off.’
Nếu ông ấy nghĩ rằng: “Ta sẽ đến trước Sa-môn Gotama mà không từ bỏ lời nói đó, không từ bỏ tư tưởng đó, không từ bỏ tà kiến đó,” thì đầu ông ấy sẽ vỡ tan.’
Abhikkamāvuso pāthikaputta, abhikkamaneneva te jayaṃ karissāma, samaṇassa gotamassa parājaya’nti.
Come, friend Pathikaputta! By your very coming, we will achieve victory, and Samana Gotama’s defeat!’
Này hiền giả Pāthikaputta, hãy đến! Chúng ta sẽ chiến thắng chỉ bằng việc hiền giả đến, Sa-môn Gotama sẽ thất bại.”
‘‘Evaṃ vutte, bhaggava, acelo pāthikaputto ‘āyāmi āvuso, āyāmi āvuso’ti vatvā tattheva saṃsappati, na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātuṃ.
“When this was said, Bhaggava, the naked Pathikaputta, saying, ‘I am coming, friend, I am coming, friend,’ just squirmed there, unable even to rise from his seat.
“Khi được nói vậy, này Bhaggava, Acela Pāthikaputta nói: ‘Tôi đến, hiền giả, tôi đến, hiền giả,’ rồi cứ trườn mãi ở đó, không thể đứng dậy khỏi chỗ ngồi.
Atha kho, bhaggava, jāliyo dārupattikantevāsī acelaṃ pāthikaputtaṃ etadavoca – ‘kiṃ su nāma te, āvuso pāthikaputta, pāvaḷā su nāma te pīṭhakasmiṃ allīnā, pīṭhakaṃ su nāma te pāvaḷāsu allīnaṃ?
Then, Bhaggava, Jāliya, the disciple of Dārupattika, said to the naked Pathikaputta: ‘What is it, friend Pathikaputta? Are your feet stuck to the seat, or is the seat stuck to your feet?
Bấy giờ, này Bhaggava, đệ tử Jāliya của Dārupattika nói với Acela Pāthikaputta: ‘Này hiền giả Pāthikaputta, có phải chân của hiền giả bị dính vào ghế, hay ghế bị dính vào chân của hiền giả?
Āyāmi āvuso, āyāmi āvusoti vatvā tattheva saṃsappasi, na sakkosi āsanāpi vuṭṭhātu’nti.
Saying, ‘I am coming, friend, I am coming, friend,’ you just squirm there, unable even to rise from your seat!’
Hiền giả nói: “Tôi đến, hiền giả, tôi đến, hiền giả,” rồi cứ trườn mãi ở đó, không thể đứng dậy khỏi chỗ ngồi.’”
Evampi kho, bhaggava, vuccamāno acelo pāthikaputto ‘‘āyāmi āvuso, āyāmi āvuso’’ti vatvā tattheva saṃsappati, na sakkoti āsanāpi vuṭṭhātunti.
Even though he was spoken to thus, Bhaggava, the naked Pathikaputta, saying, ‘I am coming, friend, I am coming, friend,’ just squirmed there, unable even to rise from his seat.
Ngay cả khi được nói như vậy, này Bhaggava, Acela Pāthikaputta nói: “Tôi đến, hiền giả, tôi đến, hiền giả,” rồi cứ trườn mãi ở đó, không thể đứng dậy khỏi chỗ ngồi.
‘Bhūtapubbaṃ, āvuso pāthikaputta, sīhassa migarañño etadahosi – yaṃnūnāhaṃ aññataraṃ vanasaṇḍaṃ nissāya āsayaṃ kappeyyaṃ.
‘Formerly, friend Pathikaputta, the lion, king of beasts, thought: ‘Let me establish a lair in a certain forest thicket.
‘Này hiền giả Pāthikaputta, thuở xưa, có một con sư tử, vua của loài thú, đã nghĩ: “Hay là ta nương tựa vào một khu rừng nào đó để làm nơi ẩn náu.
Tatrāsayaṃ kappetvā sāyanhasamayaṃ āsayā nikkhameyyaṃ, āsayā nikkhamitvā vijambheyyaṃ, vijambhitvā samantā catuddisā anuvilokeyyaṃ, samantā catuddisā anuviloketvā tikkhattuṃ sīhanādaṃ nadeyyaṃ, tikkhattuṃ sīhanādaṃ naditvā gocarāya pakkameyyaṃ.
Having established a lair there, I will emerge from the lair in the evening, and having emerged from the lair, I will stretch myself, and having stretched myself, I will survey all four directions, and having surveyed all four directions, I will roar the lion’s roar three times, and having roared the lion’s roar three times, I will go out to hunt.
Sau khi làm nơi ẩn náu ở đó, vào buổi chiều, ta sẽ rời khỏi nơi ẩn náu, rời khỏi nơi ẩn náu rồi vươn vai, vươn vai rồi nhìn khắp bốn phương, nhìn khắp bốn phương rồi rống tiếng sư tử ba lần, rống tiếng sư tử ba lần rồi đi kiếm ăn.
So varaṃ varaṃ migasaṃghe* vadhitvā mudumaṃsāni mudumaṃsāni bhakkhayitvā tameva āsayaṃ ajjhupeyya’nti.
Having killed the choicest herds of deer, having eaten the tenderest flesh, I will return to that very lair.’
Sau khi giết những đàn thú tốt nhất, ăn những miếng thịt mềm nhất, ta sẽ trở về chính nơi ẩn náu đó.”’
‘Atha kho, āvuso, so sīho migarājā aññataraṃ vanasaṇḍaṃ nissāya āsayaṃ kappesi.
‘Then, friend, that lion, king of beasts, established a lair in a certain forest thicket.
‘Bấy giờ, này hiền giả, con sư tử, vua của loài thú đó, đã nương tựa vào một khu rừng nào đó để làm nơi ẩn náu.
Tatrāsayaṃ kappetvā sāyanhasamayaṃ āsayā nikkhami, āsayā nikkhamitvā vijambhi, vijambhitvā samantā catuddisā anuvilokesi, samantā catuddisā anuviloketvā tikkhattuṃ sīhanādaṃ nadi, tikkhattuṃ sīhanādaṃ naditvā gocarāya pakkāmi.
Having established a lair there, he emerged from the lair in the evening, and having emerged from the lair, he stretched himself, and having stretched himself, he surveyed all four directions, and having surveyed all four directions, he roared the lion’s roar three times, and having roared the lion’s roar three times, he went out to hunt.
Sau khi làm nơi ẩn náu ở đó, vào buổi chiều, nó rời khỏi nơi ẩn náu, rời khỏi nơi ẩn náu rồi vươn vai, vươn vai rồi nhìn khắp bốn phương, nhìn khắp bốn phương rồi rống tiếng sư tử ba lần, rống tiếng sư tử ba lần rồi đi kiếm ăn.
So varaṃ varaṃ migasaṅghe vadhitvā mudumaṃsāni mudumaṃsāni bhakkhayitvā tameva āsayaṃ ajjhupesi.
Having killed the choicest herds of deer, having eaten the tenderest flesh, he returned to that very lair.
Sau khi giết những đàn thú tốt nhất, ăn những miếng thịt mềm nhất, nó trở về chính nơi ẩn náu đó.
28. ‘Tasseva kho, āvuso pāthikaputta, sīhassa migarañño vighāsasaṃvaḍḍho jarasiṅgālo* ditto ceva balavā ca.
28. ‘And then, friend Pathikaputta, an old jackal, grown strong on the leavings of that same lion, king of beasts, was both proud and powerful.
28. ‘Này hiền giả Pāthikaputta, có một con chó rừng già, được nuôi dưỡng bằng thức ăn thừa của chính con sư tử, vua của loài thú đó, nó vừa kiêu căng vừa mạnh mẽ.
Atha kho, āvuso, tassa jarasiṅgālassa etadahosi – ko cāhaṃ, ko sīho migarājā.
Then, friend, that old jackal thought: ‘Who am I, and who is the lion, king of beasts?
Bấy giờ, này hiền giả, con chó rừng già đó nghĩ: “Ta là ai, và con sư tử, vua của loài thú là ai?
Yaṃnūnāhampi aññataraṃ vanasaṇḍaṃ nissāya āsayaṃ kappeyyaṃ.
Let me also establish a lair in a certain forest thicket.
Hay là ta cũng nương tựa vào một khu rừng nào đó để làm nơi ẩn náu.
Tatrāsayaṃ kappetvā sāyanhasamayaṃ āsayā nikkhameyyaṃ, āsayā nikkhamitvā vijambheyyaṃ, vijambhitvā samantā catuddisā anuvilokeyyaṃ, samantā catuddisā anuviloketvā tikkhattuṃ sīhanādaṃ nadeyyaṃ, tikkhattuṃ sīhanādaṃ naditvā gocarāya pakkameyyaṃ.
Having established a lair there, I will emerge from the lair in the evening, and having emerged from the lair, I will stretch myself, and having stretched myself, I will survey all four directions, and having surveyed all four directions, I will roar the lion’s roar three times, and having roared the lion’s roar three times, I will go out to hunt.
Sau khi làm nơi ẩn náu ở đó, vào buổi chiều, ta sẽ rời khỏi nơi ẩn náu, rời khỏi nơi ẩn náu rồi vươn vai, vươn vai rồi nhìn khắp bốn phương, nhìn khắp bốn phương rồi rống tiếng sư tử ba lần, rống tiếng sư tử ba lần rồi đi kiếm ăn.
So varaṃ varaṃ migasaṅghe vadhitvā mudumaṃsāni mudumaṃsāni bhakkhayitvā tameva āsayaṃ ajjhupeyya’nti.
Having killed the choicest herds of deer, having eaten the tenderest flesh, I will return to that very lair.’
Sau khi giết những đàn thú tốt nhất, ăn những miếng thịt mềm nhất, ta sẽ trở về chính nơi ẩn náu đó.”’
‘Atha kho so, āvuso, jarasiṅgālo aññataraṃ vanasaṇḍaṃ nissāya āsayaṃ kappesi.
‘Then, friend, that old jackal made a dwelling relying on a certain thicket.
‘Bấy giờ, này hiền giả, con chó rừng già đó đã nương tựa vào một khu rừng nào đó để làm nơi ẩn náu.
Tatrāsayaṃ kappetvā sāyanhasamayaṃ āsayā nikkhami, āsayā nikkhamitvā vijambhi, vijambhitvā samantā catuddisā anuvilokesi, samantā catuddisā anuviloketvā tikkhattuṃ sīhanādaṃ nadissāmīti siṅgālakaṃyeva anadi bheraṇḍakaṃyeva* anadi, ke ca chave siṅgāle, ke pana sīhanādeti* .
Having made a dwelling there, at evening time he emerged from the dwelling; having emerged from the dwelling, he stretched; having stretched, he looked around in all four directions; having looked around in all four directions, he only howled a jackal's howl, thinking, "I will roar a lion's roar three times," he only howled a bheraṇḍaka-like howl, saying, "What are these wretched jackals? What then is a lion's roar?"
Rồi nó định cư trú ở đó, đến chiều thì rời khỏi nơi cư trú. Rời khỏi nơi cư trú, nó vươn vai. Vươn vai xong, nó nhìn khắp bốn phương. Nhìn khắp bốn phương xong, nó nghĩ: ‘Ta sẽ gầm lên tiếng gầm sư tử ba lần!’ Nhưng nó chỉ gầm tiếng cáo, chỉ gầm tiếng giống chim Bheraṇḍaka. ‘Cáo hèn hạ là gì, tiếng gầm sư tử là gì?’
33. ‘‘Evaṃ vutte, ahaṃ, bhaggava, taṃ parisaṃ etadavocaṃ – ‘abhabbo kho, āvuso, acelo pāthikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā mama sammukhībhāvaṃ āgantuṃ.
33. ‘‘When this was said, I, Bhaggava, said to that assembly: ‘It is impossible, friends, for the naked Pāthikaputta, without abandoning that speech, without abandoning that thought, without relinquishing that view, to come into my presence.
33. ‘‘Khi được nói như vậy, này Bhaggava, tôi nói với hội chúng đó: ‘Này các bạn, du sĩ trần truồng Pāthikaputta không thể đến trước mặt tôi nếu không từ bỏ lời nói đó, không từ bỏ tâm niệm đó, không từ bỏ tà kiến đó.
Sacepissa evamassa – ahaṃ taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti, muddhāpi tassa vipateyya.
Even if he were to think thus: "Without abandoning that speech, without abandoning that thought, without relinquishing that view, I would come into the presence of the recluse Gotama," his head would split open.
Nếu hắn có ý nghĩ: ‘Tôi sẽ đến trước mặt Sa-môn Gotama mà không từ bỏ lời nói đó, không từ bỏ tâm niệm đó, không từ bỏ tà kiến đó,’ thì đầu hắn sẽ vỡ ra.
Sacepāyasmantānaṃ licchavīnaṃ evamassa – mayaṃ acelaṃ pāthikaputtaṃ varattāhi bandhitvā nāgehi* āviñcheyyāmāti.
Even if the respected Licchavis were to think thus: "We will bind the naked Pāthikaputta with straps and drag him with elephants,"
Nếu các vị Licchavi có ý nghĩ: ‘Chúng ta sẽ trói du sĩ trần truồng Pāthikaputta bằng dây thừng và kéo hắn bằng voi (hoặc bò),’
Tā varattā chijjeyyuṃ pāthikaputto vā.
those straps would break, or Pāthikaputta (would die).
Thì những sợi dây thừng đó sẽ đứt, hoặc Pāthikaputta sẽ đứt.
Abhabbo pana acelo pāthikaputto taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā mama sammukhībhāvaṃ āgantuṃ.
But it is impossible for the naked Pāthikaputta, without abandoning that speech, without abandoning that thought, without relinquishing that view, to come into my presence.
Nhưng du sĩ trần truồng Pāthikaputta không thể đến trước mặt tôi nếu không từ bỏ lời nói đó, không từ bỏ tâm niệm đó, không từ bỏ tà kiến đó.
Sacepissa evamassa – ahaṃ taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā samaṇassa gotamassa sammukhībhāvaṃ gaccheyyanti, muddhāpi tassa vipateyyā’ti.
Even if he were to think thus: "Without abandoning that speech, without abandoning that thought, without relinquishing that view, I would come into the presence of the recluse Gotama," his head would split open.’
Nếu hắn có ý nghĩ: ‘Tôi sẽ đến trước mặt Sa-môn Gotama mà không từ bỏ lời nói đó, không từ bỏ tâm niệm đó, không từ bỏ tà kiến đó,’ thì đầu hắn sẽ vỡ ra.’
35. ‘‘Atha kho, bhaggava, sunakkhatto licchaviputto yenāhaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
35. ‘‘Then, Bhaggava, Sunakkhatta, the Licchavi’s son, approached me; having approached me, he saluted me and sat down to one side.
35. ‘‘Rồi này Bhaggava, Sunakkhatta, con trai của Licchavi, đã đến chỗ tôi; sau khi đến, đảnh lễ tôi rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnaṃ kho ahaṃ, bhaggava, sunakkhattaṃ licchaviputtaṃ etadavocaṃ – ‘taṃ kiṃ maññasi, sunakkhatta, yatheva te ahaṃ acelaṃ pāthikaputtaṃ ārabbha byākāsiṃ, tatheva taṃ vipākaṃ aññathā vā’ti?
To Sunakkhatta, the Licchavi’s son, seated to one side, I, Bhaggava, said this: ‘What do you think, Sunakkhatta? Was the outcome exactly as I declared to you concerning the naked Pāthikaputta, or otherwise?’
Khi Sunakkhatta, con trai của Licchavi, đã ngồi xuống một bên, này Bhaggava, tôi nói với ông ấy: ‘Này Sunakkhatta, ông nghĩ sao, những gì tôi đã tuyên bố về du sĩ trần truồng Pāthikaputta, kết quả có đúng như vậy không, hay khác đi?’
‘Yatheva me, bhante, bhagavā acelaṃ pāthikaputtaṃ ārabbha byākāsi, tatheva taṃ vipākaṃ, no aññathā’ti.
‘Bhante, it was exactly as the Blessed One declared to me concerning the naked Pāthikaputta; it was not otherwise.’
‘Bạch Thế Tôn, những gì Thế Tôn đã tuyên bố về du sĩ trần truồng Pāthikaputta, kết quả đúng như vậy, không khác đi.’
‘Taṃ kiṃ maññasi, sunakkhatta, yadi evaṃ sante kataṃ vā hoti uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ, akataṃ vā’ti?
‘What do you think, Sunakkhatta? If this is so, has an extraordinary human Dhamma, a miracle of psychic power, been accomplished, or not?’
‘Này Sunakkhatta, ông nghĩ sao, nếu vậy thì phép thần thông siêu nhân đã được thực hiện hay chưa được thực hiện?’
‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante kataṃ hoti uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ, no akata’nti.
‘Indeed, Bhante, if this is so, an extraordinary human Dhamma, a miracle of psychic power, has been accomplished, not left unaccomplished.’
‘Chắc chắn rồi, bạch Thế Tôn, nếu vậy thì phép thần thông siêu nhân đã được thực hiện, không phải chưa được thực hiện.’
‘Evampi kho maṃ tvaṃ, moghapurisa, uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karontaṃ evaṃ vadesi – na hi pana me, bhante, bhagavā uttarimanussadhammā iddhipāṭihāriyaṃ karotīti.
‘Yet, you foolish man, when I performed an extraordinary human Dhamma, a miracle of psychic power, you said this to me: “Indeed, Bhante, the Blessed One does not perform an extraordinary human Dhamma, a miracle of psychic power.”
‘Thế mà ông, kẻ si mê, khi tôi đang thực hiện phép thần thông siêu nhân, lại nói rằng: ‘Bạch Thế Tôn, Thế Tôn không thực hiện phép thần thông siêu nhân cho con.’
Passa, moghapurisa, yāvañca te idaṃ aparaddhaṃ’ti.
See, foolish man, how far you have erred in this!’
Này kẻ si mê, hãy xem ông đã sai lầm đến mức nào!’
37. ‘‘Santi, bhaggava, eke samaṇabrāhmaṇā issarakuttaṃ brahmakuttaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapenti.
37. “There are, Bhaggava, some recluses and brahmins who declare a primeval state of the world to be of a lordly nature (issarakuttaṃ), of a Brahma-nature (brahmakuttaṃ), of a master-nature (ācariyakaṃ).
37. “Này Bhaggava, có một số Sa-môn và Bà-la-môn tuyên bố về nguồn gốc của thế giới do một đấng Sáng Tạo hoặc do Phạm Thiên tạo ra, tức là một giáo thuyết về nguồn gốc tối thượng (aggañña).
Tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi – ‘saccaṃ kira tumhe āyasmanto issarakuttaṃ brahmakuttaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethā’ti?
I approach them and say this: ‘Is it true that you, Venerables, declare a primeval state of the world to be of a lordly nature, of a Brahma-nature, of a master-nature?’
Ta đến gần họ và nói: ‘Thưa các Tôn giả, có thật là các Tôn giả tuyên bố về nguồn gốc của thế giới do một đấng Sáng Tạo hoặc do Phạm Thiên tạo ra, tức là một giáo thuyết về nguồn gốc tối thượng không?’
Te ca me evaṃ puṭṭhā, ‘āmo’ti* paṭijānanti.
And when thus questioned by me, they affirm, saying, ‘Yes, it is.’
Khi được Ta hỏi như vậy, họ đáp: ‘Vâng, đúng vậy’.
Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘kathaṃvihitakaṃ pana* tumhe āyasmanto issarakuttaṃ brahmakuttaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethā’ti?
Then I say to them: ‘But how, Venerables, do you declare a primeval state of the world to be of a lordly nature, of a Brahma-nature, of a master-nature?’
Ta nói với họ: ‘Nhưng thưa các Tôn giả, các Tôn giả tuyên bố về nguồn gốc của thế giới do một đấng Sáng Tạo hoặc do Phạm Thiên tạo ra, tức là một giáo thuyết về nguồn gốc tối thượng như thế nào?’
Te mayā puṭṭhā na sampāyanti, asampāyantā mamaññeva paṭipucchanti.
When questioned by me, they are unable to answer, and being unable to answer, they question me in return.
Khi được Ta hỏi, họ không thể giải thích rõ ràng, và vì không thể giải thích rõ ràng, họ lại hỏi ngược lại Ta.
Tesāhaṃ puṭṭho byākaromi –
When questioned, I declare to them:
Khi được họ hỏi, Ta trả lời:
38. ‘Hoti kho so, āvuso, samayo yaṃ kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena ayaṃ loko saṃvaṭṭati.
38. ‘There comes a time, friends, at long intervals, when this world undergoes dissolution.
38. ‘Này chư Hiền, có một thời điểm, sau một thời gian dài, thế giới này hoại diệt.
Saṃvaṭṭamāne loke yebhuyyena sattā ābhassarasaṃvattanikā honti.
As the world undergoes dissolution, beings for the most part are reborn in the Ābhassara realm.
Khi thế giới hoại diệt, đa số chúng sinh tái sinh vào cõi Abhassara.
Te tattha honti manomayā pītibhakkhā sayaṃpabhā antalikkhacarā subhaṭṭhāyino ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭhanti.
There they dwell, mind-made, feeding on delight, self-luminous, moving through space, dwelling in glory, and they remain there for a very long time.
Ở đó, họ là những chúng sinh do ý sinh, lấy hỷ làm thức ăn, tự chiếu sáng, di chuyển trong không trung, an trú trong sự tốt đẹp, và tồn tại trong một thời gian rất dài.
‘Hoti kho so, āvuso, samayo yaṃ kadāci karahaci dīghassa addhuno accayena ayaṃ loko vivaṭṭati.
‘There comes a time, friends, at long intervals, when this world undergoes evolution.
‘Này chư Hiền, có một thời điểm, sau một thời gian dài, thế giới này hình thành trở lại.
Vivaṭṭamāne loke suññaṃ brahmavimānaṃ pātubhavati.
As the world undergoes evolution, the empty Brahma-realm appears.
Khi thế giới hình thành trở lại, một cung điện Phạm Thiên trống rỗng xuất hiện.
Atha kho* aññataro satto āyukkhayā vā puññakkhayā vā ābhassarakāyā cavitvā suññaṃ brahmavimānaṃ upapajjati.
Then a certain being, having fallen from the Ābhassara realm due to the exhaustion of his lifespan or merits, is reborn in the empty Brahma-realm.
Rồi một chúng sinh nào đó, do hết tuổi thọ hoặc hết phước báu từ cõi Abhassara, tái sinh vào cung điện Phạm Thiên trống rỗng đó.
So tattha hoti manomayo pītibhakkho sayaṃpabho antalikkhacaro subhaṭṭhāyī, ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭhati.
He dwells there, mind-made, feeding on delight, self-luminous, moving through space, dwelling in glory, and he remains there for a very long time.
Ở đó, vị ấy là chúng sinh do ý sinh, lấy hỷ làm thức ăn, tự chiếu sáng, di chuyển trong không trung, an trú trong sự tốt đẹp, và tồn tại trong một thời gian rất dài.
‘Tassa tattha ekakassa dīgharattaṃ nivusitattā anabhirati paritassanā uppajjati – aho vata aññepi sattā itthattaṃ āgaccheyyunti.
‘Having dwelt there alone for a long time, discontent and agitation arise in him: “Oh, if only other beings would come to this state!”
‘Vì đã ở đó một mình trong một thời gian dài, vị ấy cảm thấy chán nản và lo lắng khởi lên: ‘Ôi, ước gì có những chúng sinh khác cũng đến đây!’
Atha aññepi sattā āyukkhayā vā puññakkhayā vā ābhassarakāyā cavitvā brahmavimānaṃ upapajjanti tassa sattassa sahabyataṃ.
Then other beings, having fallen from the Ābhassara realm due to the exhaustion of their lifespan or merits, are reborn in the Brahma-realm as his companions.
Rồi những chúng sinh khác, do hết tuổi thọ hoặc hết phước báu từ cõi Abhassara, cũng tái sinh vào cung điện Phạm Thiên đó, làm bạn với chúng sinh kia.
Tepi tattha honti manomayā pītibhakkhā sayaṃpabhā antalikkhacarā subhaṭṭhāyino, ciraṃ dīghamaddhānaṃ tiṭṭhanti.
They too dwell there, mind-made, feeding on delight, self-luminous, moving through space, dwelling in glory, and they remain there for a very long time.
Các vị ấy cũng là những chúng sinh do ý sinh, lấy hỷ làm thức ăn, tự chiếu sáng, di chuyển trong không trung, an trú trong sự tốt đẹp, và tồn tại trong một thời gian rất dài.
39. ‘Tatrāvuso, yo so satto paṭhamaṃ upapanno, tassa evaṃ hoti – ahamasmi brahmā mahābrahmā abhibhū anabhibhūto aññadatthudaso vasavattī issaro kattā nimmātā seṭṭho sajitā* vasī pitā bhūtabhabyānaṃ, mayā ime sattā nimmitā.
39. ‘There, friends, the being who was first reborn thinks thus: “I am Brahmā, the Great Brahmā, the Vanquisher, the Unvanquished, the All-seeing, the Wielder of Power, the Lord, the Maker, the Creator, the Chief, the Arranger, the Master, the Father of all that has been and will be. By me these beings have been created.”
39. ‘Này chư Hiền, chúng sinh đầu tiên tái sinh đó nghĩ: ‘Ta là Phạm Thiên, Đại Phạm Thiên, Đấng Toàn Năng, Đấng Bất Bại, Đấng Toàn Tri, Đấng Chưởng Quản, Đấng Tạo Tác, Đấng Hóa Sinh, Đấng Tối Thượng, Đấng Tự Sinh, Đấng Chủ Tể, Cha của vạn vật đã và sẽ có. Ta đã tạo ra những chúng sinh này.’
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Tại sao lại như vậy?
Mamañhi pubbe etadahosi – aho vata aññepi sattā itthattaṃ āgaccheyyunti; iti mama ca manopaṇidhi.
Because it occurred to him earlier: “Oh, if only other beings would come to this state!” And that was his mental aspiration.
Vì trước đây ta đã từng ước nguyện: ‘Ôi, ước gì có những chúng sinh khác cũng đến đây!’; và đây là ý nguyện của ta.
Ime ca sattā itthattaṃ āgatāti.
And these beings have indeed come to this state.’
Và những chúng sinh này đã đến đây’.
‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati, yaṃ aññataro satto tamhā kāyā cavitvā itthattaṃ āgacchati.
‘It is possible, friends, that a certain being, having fallen from that realm, comes to this state.
‘Này chư Hiền, có trường hợp một chúng sinh nào đó từ cõi đó chuyển sinh xuống cõi này.
Itthattaṃ āgato samāno agārasmā anagāriyaṃ pabbajati.
Having come to this state, he goes forth from the home life into homelessness.
Khi đã chuyển sinh xuống cõi này, vị ấy từ bỏ gia đình, sống đời không gia đình.
Agārasmā anagāriyaṃ pabbajito samāno ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati, yathāsamāhite citte taṃ pubbenivāsaṃ anussarati; tato paraṃ nānussarati.
Having gone forth from the home life into homelessness, by means of strenuous effort, exertion, application, heedfulness, and right attention, he attains such a concentration of mind that, with his mind thus concentrated, he recollects that past abode; he recollects nothing beyond that.
Khi đã từ bỏ gia đình, sống đời không gia đình, vị ấy tinh tấn, nỗ lực, chuyên tâm, không phóng dật, và chánh tư duy, đạt được một trạng thái định tâm như vậy, nhờ định tâm đó mà vị ấy nhớ lại kiếp sống trước; nhưng không nhớ được xa hơn thế.
‘So evamāha – yo kho so bhavaṃ brahmā mahābrahmā abhibhū anabhibhūto aññadatthudaso vasavattī issaro kattā nimmātā seṭṭho sajitā vasī pitā bhūtabhabyānaṃ, yena mayaṃ bhotā brahmunā nimmitā.
‘Then he says: “That Venerable Brahmā, the Great Brahmā, the Vanquisher, the Unvanquished, the All-seeing, the Wielder of Power, the Lord, the Maker, the Creator, the Chief, the Arranger, the Master, the Father of all that has been and will be, by whom we were created—
‘Vị ấy nói: ‘Vị Phạm Thiên đó, Đại Phạm Thiên, Đấng Toàn Năng, Đấng Bất Bại, Đấng Toàn Tri, Đấng Chưởng Quản, Đấng Tạo Tác, Đấng Hóa Sinh, Đấng Tối Thượng, Đấng Tự Sinh, Đấng Chủ Tể, Cha của vạn vật đã và sẽ có, Đấng mà chúng ta được tạo ra bởi Ngài.
So nicco dhuvo* sassato avipariṇāmadhammo sassatisamaṃ tatheva ṭhassati.
he is permanent, stable, eternal, not subject to change, and will remain thus for all eternity.
Vị ấy là thường hằng, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi, sẽ tồn tại mãi mãi như vậy.
Ye pana mayaṃ ahumhā tena bhotā brahmunā nimmitā, te mayaṃ aniccā addhuvā* appāyukā cavanadhammā itthattaṃ āgatā’ti.
But we, who were created by that Venerable Brahmā, are impermanent, unstable, short-lived, subject to falling away, and have come to this state.”
Còn chúng ta, những người được vị Phạm Thiên đó tạo ra, thì vô thường, không kiên cố, ngắn ngủi, phải chịu sự hoại diệt, đã chuyển sinh xuống cõi này’.
Evaṃvihitakaṃ no tumhe āyasmanto issarakuttaṃ brahmakuttaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethāti.
Is it in such a manner that you, Venerables, declare a primeval state of the world to be of a lordly nature, of a Brahma-nature, of a master-nature?’
‘Này các Tôn giả, các Tôn giả tuyên bố về nguồn gốc của thế giới do một đấng Sáng Tạo hoặc do Phạm Thiên tạo ra, tức là một giáo thuyết về nguồn gốc tối thượng như vậy chăng?’
‘Te evamāhaṃsu – evaṃ kho no, āvuso gotama, sutaṃ, yathevāyasmā gotamo āhā’ti.
‘They said thus: “Just as Venerable Gotama says, so have we heard.”’
‘Họ nói: ‘Thưa Tôn giả Gotama, chúng tôi đã nghe như Tôn giả Gotama đã nói’.
‘‘Aggaññañcāhaṃ, bhaggava, pajānāmi.
“And I, Bhaggava, discern the aggañña.
“Này Bhaggava, Ta biết về nguồn gốc tối thượng (aggañña).
Tañca pajānāmi, tato ca uttaritaraṃ pajānāmi, tañca pajānaṃ na parāmasāmi, aparāmasato ca me paccattaññeva nibbuti viditā.
And I discern that, and I discern what is higher than that; and discerning that, I do not grasp at it; and for me, who does not grasp, Nibbāna is personally known.
Ta biết điều đó, Ta biết điều vượt trội hơn điều đó, và khi biết điều đó, Ta không bám víu; và khi không bám víu, sự Niết-bàn (nibbuti) tự Ta đã chứng ngộ.
Yadabhijānaṃ tathāgato no anayaṃ āpajjati.
Knowing which the Tathāgata does not fall into misfortune.
Nhờ chứng ngộ điều ấy mà Như Lai không rơi vào sự suy đồi.
41. ‘‘Santi, bhaggava, eke samaṇabrāhmaṇā khiḍḍāpadosikaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapenti.
41. “There are, Bhaggava, some recluses and brahmins who declare a primeval state of the world to be of the nature of Khiḍḍāpadosikā (Playfully-Corrupted) devas.
41. “Này Bhaggava, có một số Sa-môn và Bà-la-môn tuyên bố về nguồn gốc tối thượng do các vị Trời Giải Trí Phóng Dật (Khiḍḍāpadosika) tạo ra.
Tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi – ‘saccaṃ kira tumhe āyasmanto khiḍḍāpadosikaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethā’ti?
I approach them and say this: ‘Is it true that you, Venerables, declare a primeval state of the world to be of the nature of Khiḍḍāpadosikā devas?’
Ta đến gần họ và nói: ‘Thưa các Tôn giả, có thật là các Tôn giả tuyên bố về nguồn gốc tối thượng do các vị Trời Giải Trí Phóng Dật tạo ra không?’
Te ca me evaṃ puṭṭhā ‘āmo’ti paṭijānanti.
And when thus questioned by me, they affirm, saying, ‘Yes, it is.’
Khi được Ta hỏi như vậy, họ đáp: ‘Vâng, đúng vậy’.
Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘kathaṃvihitakaṃ pana tumhe āyasmanto khiḍḍāpadosikaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethā’ti?
Then I say to them: ‘But how, Venerables, do you declare a primeval state of the world to be of the nature of Khiḍḍāpadosikā devas?’
Ta nói với họ: ‘Nhưng thưa các Tôn giả, các Tôn giả tuyên bố về nguồn gốc tối thượng do các vị Trời Giải Trí Phóng Dật tạo ra như thế nào?’
Te mayā puṭṭhā na sampāyanti, asampāyantā mamaññeva paṭipucchanti, tesāhaṃ puṭṭho byākaromi –
When questioned by me, they are unable to answer, and being unable to answer, they question me in return. When questioned, I declare to them:
Khi được Ta hỏi, họ không thể giải thích rõ ràng, và vì không thể giải thích rõ ràng, họ lại hỏi ngược lại Ta. Khi được họ hỏi, Ta trả lời:
‘So evamāha – ye kho te bhonto devā na khiḍḍāpadosikā te na ativelaṃ hassakhiḍḍāratidhammasamāpannā viharanti.
‘He says thus: ‘Indeed, those venerable devas who are not khiḍḍāpadosikā do not dwell excessively indulging in laughter, sport, and enjoyment.
Vị ấy nói như sau: ‘Này chư vị thiên nhân, những vị chư thiên không bị hư hoại do vui chơi thì không quá đắm chìm trong việc cười đùa, vui chơi, giải trí.
Tesaṃ nātivelaṃ hassakhiḍḍāratidhammasamāpannānaṃ viharataṃ sati na sammussati, satiyā asammosā te devā tamhā kāyā na cavanti, niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā sassatisamaṃ tatheva ṭhassanti.
While they dwell without excessively indulging in laughter, sport, and enjoyment, their mindfulness is not bewildered. Because their mindfulness is not bewildered, those devas do not fall from that body. They are eternal, steadfast, everlasting, unchangeable, and will remain precisely so for eternity.
Khi họ không quá đắm chìm trong việc cười đùa, vui chơi, giải trí, thì niệm của họ không bị lãng quên. Do niệm không bị lãng quên, những vị chư thiên ấy không thác sanh từ cõi ấy, họ thường còn, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi, sẽ tồn tại mãi mãi như vậy.
Ye pana mayaṃ ahumhā khiḍḍāpadosikā te mayaṃ ativelaṃ hassakhiḍḍāratidhammasamāpannā viharimhā, tesaṃ no ativelaṃ hassakhiḍḍāratidhammasamāpannānaṃ viharataṃ sati sammussati, satiyā sammosā evaṃ* mayaṃ tamhā kāyā cutā, aniccā addhuvā appāyukā cavanadhammā itthattaṃ āgatāti.
But we who were khiḍḍāpadosikā, we dwelt excessively indulging in laughter, sport, and enjoyment. While we dwelt excessively indulging in laughter, sport, and enjoyment, our mindfulness became bewildered. Because our mindfulness was bewildered, we thus fell from that body; we are impermanent, unstable, short-lived, subject to falling, and have come to this state of being.’
Còn chúng tôi, những người bị hư hoại do vui chơi, đã quá đắm chìm trong việc cười đùa, vui chơi, giải trí. Khi chúng tôi quá đắm chìm trong việc cười đùa, vui chơi, giải trí, thì niệm của chúng tôi bị lãng quên. Do niệm bị lãng quên, chúng tôi đã thác sanh từ cõi ấy, chúng tôi vô thường, không kiên cố, đoản mạng, có pháp biến hoại, đã đến đây.
Evaṃvihitakaṃ no tumhe āyasmanto khiḍḍāpadosikaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethā’ti.
‘Venerables, do you set forth such a khiḍḍāpadosika doctrine of origination?’
Này chư Tôn giả, quý vị thuyết giảng về khởi nguyên của chúng sanh là do bị hư hoại bởi vui chơi theo cách như vậy ư?’
‘Te evamāhaṃsu – evaṃ kho no, āvuso gotama, sutaṃ, yathevāyasmā gotamo āhā’ti.
‘They said thus: ‘Thus, friend Gotama, have we heard, just as Venerable Gotama says.’
Họ nói: ‘Này Tôn giả Gotama, chúng tôi đã nghe như vậy, đúng như Tôn giả Gotama đã nói.’
‘‘Aggaññañcāhaṃ, bhaggava, pajānāmi…pe… yadabhijānaṃ tathāgato no anayaṃ āpajjati.
‘‘And I, Bhaggava, know the origination…pe… which the Tathāgata, by direct knowledge, does not fall into error concerning.
‘Này Bhaggava, Ta biết về khởi nguyên của chúng sanh…pe… nhờ sự liễu tri đó, Như Lai không rơi vào sai lầm.
43. ‘‘Santi, bhaggava, eke samaṇabrāhmaṇā manopadosikaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapenti.
43. ‘‘There are, Bhaggava, some recluses and brahmins who set forth the manopadosika doctrine of origination.
43. Này Bhaggava, có một số Sa-môn, Bà-la-môn thuyết giảng về khởi nguyên của chúng sanh là do bị hư hoại bởi ý niệm (manopadosika).
Tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi – ‘saccaṃ kira tumhe āyasmanto manopadosikaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethā’ti?
I approach them and say thus: ‘Is it true that you, venerables, set forth the manopadosika doctrine of origination?’
Ta đến gặp họ và nói: ‘Có thật là chư Tôn giả thuyết giảng về khởi nguyên của chúng sanh là do bị hư hoại bởi ý niệm ư?’
Te ca me evaṃ puṭṭhā ‘āmo’ti paṭijānanti.
And when I ask them thus, they acknowledge: ‘Yes.’
Khi được Ta hỏi như vậy, họ thừa nhận: ‘Vâng, đúng vậy.’
Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘kathaṃvihitakaṃ pana tumhe āyasmanto manopadosikaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethā’ti?
Then I say to them: ‘But how, venerables, do you set forth the manopadosika doctrine of origination?’
Ta nói với họ: ‘Này chư Tôn giả, quý vị thuyết giảng về khởi nguyên của chúng sanh là do bị hư hoại bởi ý niệm theo cách như thế nào?’
Te mayā puṭṭhā na sampāyanti, asampāyantā mamaññeva paṭipucchanti.
When asked by me, they are unable to explain; being unable to explain, they question me in return.
Khi được Ta hỏi, họ không thể trả lời, và không thể trả lời, họ hỏi lại Ta.
Tesāhaṃ puṭṭho byākaromi –
When asked, I explain to them:
Khi được hỏi, Ta giải thích:
‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati, yaṃ aññataro satto tamhā kāyā cavitvā itthattaṃ āgacchati.
‘There is, friends, a situation where a certain being, having fallen from that body, comes to this state of being.
Này chư hiền, có trường hợp này xảy ra: một chúng sanh nào đó từ cõi ấy thác sanh đến đây.
Itthattaṃ āgato samāno agārasmā anagāriyaṃ pabbajati.
Having come to this state of being, he goes forth from the household life into homelessness.
Sau khi đến đây, từ bỏ gia đình, xuất gia không gia đình.
Agārasmā anagāriyaṃ pabbajito samāno ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati, yathāsamāhite citte taṃ pubbenivāsaṃ anussarati, tato paraṃ nānussarati.
Having gone forth from the household life into homelessness, he touches a concentration of mind of such a kind by pursuing ardor, by pursuing exertion, by pursuing application, by pursuing diligence, by pursuing right attention, that with his mind thus concentrated, he recollects that previous existence; but he recollects nothing further.
Sau khi xuất gia không gia đình, nhờ tinh cần, nhờ tinh tấn, nhờ chuyên tâm, nhờ không phóng dật, nhờ chú tâm đúng đắn, đạt được trạng thái định tâm như vậy. Với tâm đã định như vậy, vị ấy nhớ lại đời sống quá khứ ấy; nhưng không nhớ xa hơn.
‘So evamāha – ye kho te bhonto devā na manopadosikā te nātivelaṃ aññamaññaṃ upanijjhāyanti.
‘He says thus: ‘Indeed, those venerable devas who are not manopadosikā do not gaze at each other excessively.
Vị ấy nói như sau: ‘Này chư vị thiên nhân, những vị chư thiên không bị hư hoại bởi ý niệm thì không nhìn nhau quá mức.
Te nātivelaṃ aññamaññaṃ upanijjhāyantā aññamaññamhi cittāni nappadūsenti.
Not gazing at each other excessively, they do not corrupt their minds towards each other.
Khi họ không nhìn nhau quá mức, họ không làm ô nhiễm tâm ý của nhau.
Te aññamaññaṃ appaduṭṭhacittā akilantakāyā akilantacittā.
With their minds uncorrupted towards each other, their bodies are not weary, their minds are not weary.
Với tâm ý không ô nhiễm lẫn nhau, thân thể họ không mệt mỏi, tâm trí họ không mệt mỏi.
Te devā tamhā* kāyā na cavanti, niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā sassatisamaṃ tatheva ṭhassanti.
Those devas do not fall from that body; they are eternal, steadfast, everlasting, unchangeable, and will remain precisely so for eternity.
Những vị chư thiên ấy không thác sanh từ cõi ấy, họ thường còn, kiên cố, vĩnh cửu, không biến đổi, sẽ tồn tại mãi mãi như vậy.
Ye pana mayaṃ ahumhā manopadosikā, te mayaṃ ativelaṃ aññamaññaṃ upanijjhāyimhā.
But we who were manopadosikā, we gazed at each other excessively.
Còn chúng tôi, những người bị hư hoại bởi ý niệm, đã nhìn nhau quá mức.
Te mayaṃ ativelaṃ aññamaññaṃ upanijjhāyantā aññamaññamhi cittāni padūsimhā* .
Gazing at each other excessively, we corrupted our minds towards each other.
Do nhìn nhau quá mức, chúng tôi đã làm ô nhiễm tâm ý của nhau.
Te mayaṃ aññamaññaṃ paduṭṭhacittā kilantakāyā kilantacittā.
With our minds corrupted towards each other, our bodies became weary, our minds became weary.
Với tâm ý ô nhiễm lẫn nhau, thân thể chúng tôi mệt mỏi, tâm trí chúng tôi mệt mỏi.
Evaṃ mayaṃ* tamhā kāyā cutā, aniccā addhuvā appāyukā cavanadhammā itthattaṃ āgatāti.
Thus we fell from that body; we are impermanent, unstable, short-lived, subject to falling, and have come to this state of being.’
Như vậy, chúng tôi đã thác sanh từ cõi ấy, chúng tôi vô thường, không kiên cố, đoản mạng, có pháp biến hoại, đã đến đây.
Evaṃvihitakaṃ no tumhe āyasmanto manopadosikaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethā’ti.
‘Venerables, do you set forth such a manopadosika doctrine of origination?’
Này chư Tôn giả, quý vị thuyết giảng về khởi nguyên của chúng sanh là do bị hư hoại bởi ý niệm theo cách như vậy ư?’
‘Te evamāhaṃsu – evaṃ kho no, āvuso gotama, sutaṃ, yathevāyasmā gotamo āhā’ti.
‘They said thus: ‘Thus, friend Gotama, have we heard, just as Venerable Gotama says.’
Họ nói: ‘Này Tôn giả Gotama, chúng tôi đã nghe như vậy, đúng như Tôn giả Gotama đã nói.’
‘‘Aggaññañcāhaṃ, bhaggava, pajānāmi…pe… yadabhijānaṃ tathāgato no anayaṃ āpajjati.
‘‘And I, Bhaggava, know the origination…pe… which the Tathāgata, by direct knowledge, does not fall into error concerning.
‘Này Bhaggava, Ta biết về khởi nguyên của chúng sanh…pe… nhờ sự liễu tri đó, Như Lai không rơi vào sai lầm.
45. ‘‘Santi, bhaggava, eke samaṇabrāhmaṇā adhiccasamuppannaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapenti.
45. ‘‘There are, Bhaggava, some recluses and brahmins who set forth the adhiccasamuppanna (fortuitous origination) doctrine of origination.
45. Này Bhaggava, có một số Sa-môn, Bà-la-môn thuyết giảng về khởi nguyên của chúng sanh là do ngẫu nhiên phát sinh (adhiccasamuppanna).
Tyāhaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadāmi – ‘saccaṃ kira tumhe āyasmanto adhiccasamuppannaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethā’ti?
I approach them and say thus: ‘Is it true that you, venerables, set forth the adhiccasamuppanna doctrine of origination?’
Ta đến gặp họ và nói: ‘Có thật là chư Tôn giả thuyết giảng về khởi nguyên của chúng sanh là do ngẫu nhiên phát sinh ư?’
Te ca me evaṃ puṭṭhā ‘āmo’ti paṭijānanti.
And when I ask them thus, they acknowledge: ‘Yes.’
Khi được Ta hỏi như vậy, họ thừa nhận: ‘Vâng, đúng vậy.’
Tyāhaṃ evaṃ vadāmi – ‘kathaṃvihitakaṃ pana tumhe āyasmanto adhiccasamuppannaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethā’ti?
Then I say to them: ‘But how, venerables, do you set forth the adhiccasamuppanna doctrine of origination?’
Ta nói với họ: ‘Này chư Tôn giả, quý vị thuyết giảng về khởi nguyên của chúng sanh là do ngẫu nhiên phát sinh theo cách như thế nào?’
Te mayā puṭṭhā na sampāyanti, asampāyantā mamaññeva paṭipucchanti.
When asked by me, they are unable to explain; being unable to explain, they question me in return.
Khi được Ta hỏi, họ không thể trả lời, và không thể trả lời, họ hỏi lại Ta.
Tesāhaṃ puṭṭho byākaromi –
When asked, I explain to them:
Khi được hỏi, Ta giải thích:
‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati.
‘There is, friends, a situation.
Này chư hiền, có trường hợp này xảy ra.
Yaṃ aññataro satto tamhā kāyā cavitvā itthattaṃ āgacchati.
Where a certain being, having fallen from that body, comes to this state of being.
Một chúng sanh nào đó từ cõi ấy thác sanh đến đây.
Itthattaṃ āgato samāno agārasmā anagāriyaṃ pabbajati.
Having come to this state of being, he goes forth from the household life into homelessness.
Sau khi đến đây, từ bỏ gia đình, xuất gia không gia đình.
Agārasmā anagāriyaṃ pabbajito samāno ātappamanvāya padhānamanvāya anuyogamanvāya appamādamanvāya sammāmanasikāramanvāya tathārūpaṃ cetosamādhiṃ phusati, yathāsamāhite citte taṃ* saññuppādaṃ anussarati, tato paraṃ nānussarati.
Having gone forth from the household life into homelessness, he touches a concentration of mind of such a kind by pursuing ardor, by pursuing exertion, by pursuing application, by pursuing diligence, by pursuing right attention, that with his mind thus concentrated, he recollects that arising of perception; but he recollects nothing further.
Sau khi xuất gia không gia đình, nhờ tinh cần, nhờ tinh tấn, nhờ chuyên tâm, nhờ không phóng dật, nhờ chú tâm đúng đắn, đạt được trạng thái định tâm như vậy. Với tâm đã định như vậy, vị ấy nhớ lại sự phát sinh của tưởng ấy; nhưng không nhớ xa hơn.
‘So evamāha – adhiccasamuppanno attā ca loko ca.
‘He says thus: ‘The self and the world arose fortuitously (without cause).
Vị ấy nói như sau: ‘Tự ngã và thế giới là do ngẫu nhiên phát sinh.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì lý do gì?
Ahañhi pubbe nāhosiṃ, somhi etarahi ahutvā santatāya* pariṇatoti.
Because I did not exist before, and now I have come into being after not existing.’
Vì trước đây ta không tồn tại, nhưng nay ta tồn tại, ta đã biến đổi từ không tồn tại thành tồn tại.’
Evaṃvihitakaṃ no tumhe āyasmanto adhiccasamuppannaṃ ācariyakaṃ aggaññaṃ paññapethā’ti?
‘Venerables, do you set forth such an adhiccasamuppanna doctrine of origination?’
Này chư Tôn giả, quý vị thuyết giảng về khởi nguyên của chúng sanh là do ngẫu nhiên phát sinh theo cách như vậy ư?’
‘Te evamāhaṃsu – evaṃ kho no, āvuso gotama, sutaṃ yathevāyasmā gotamo āhā’ti.
‘They said thus: ‘Thus, friend Gotama, have we heard, just as Venerable Gotama says.’
Họ nói: ‘Này Tôn giả Gotama, chúng tôi đã nghe như vậy, đúng như Tôn giả Gotama đã nói.’
‘‘Aggaññañcāhaṃ, bhaggava, pajānāmi tañca pajānāmi, tato ca uttaritaraṃ pajānāmi, tañca pajānaṃ na parāmasāmi, aparāmasato ca me paccattaññeva nibbuti viditā.
‘‘And I, Bhaggava, know the origination, and I know that, and I know what is higher than that, and knowing it, I do not cling to it. And for me, who does not cling, nibbana is known personally.
‘Này Bhaggava, Ta biết về khởi nguyên của chúng sanh ấy, Ta biết về điều đó, và Ta biết điều cao hơn điều đó, và khi biết điều đó, Ta không chấp thủ. Với việc không chấp thủ, Ta tự mình chứng ngộ Niết-bàn.
Yadabhijānaṃ tathāgato no anayaṃ āpajjati.
Which the Tathāgata, by direct knowledge, does not fall into error concerning.
Nhờ sự liễu tri đó, Như Lai không rơi vào sai lầm.
47. ‘‘Evaṃvādiṃ kho maṃ, bhaggava, evamakkhāyiṃ eke samaṇabrāhmaṇā asatā tucchā musā abhūtena abbhācikkhanti – ‘viparīto samaṇo gotamo bhikkhavo ca.
47. ‘‘Thus speaking, Bhaggava, thus declaring, some recluses and brahmins falsely, vainly, untruly, groundlessly accuse me: ‘The recluse Gotama and his bhikkhus are perverted.
47. Này Bhaggava, có một số Sa-môn, Bà-la-môn đã vu cáo Ta, người nói như vậy, người thuyết giảng như vậy, bằng những lời không thật, trống rỗng, sai lầm, không đúng sự thật, rằng: ‘Sa-môn Gotama và các Tỳ-kheo là những kẻ sai lầm.
Samaṇo gotamo evamāha – yasmiṃ samaye subhaṃ vimokkhaṃ upasampajja viharati, sabbaṃ tasmiṃ samaye asubhantveva* pajānātī’ti* .
“The recluse Gotama says thus: ‘At the time one attains and dwells in the beautiful liberation, at that time one perceives everything as unbeautiful only.’”
Sa-môn Gotama nói như vầy: ‘Khi nào nhập và an trú trong Thiền giải thoát (vimokkha) về cái đẹp (subha), thì lúc ấy chỉ nhận biết tất cả là không đẹp (asubha) thôi’.
Na kho panāhaṃ, bhaggava, evaṃ vadāmi – ‘yasmiṃ samaye subhaṃ vimokkhaṃ upasampajja viharati, sabbaṃ tasmiṃ samaye asubhantveva pajānātī’ti.
However, Bhaggava, I do not say this: ‘At the time one attains and dwells in the beautiful liberation, at that time one perceives everything as unbeautiful only.’
Nhưng này Bhaggava, Ta không nói như vầy: ‘Khi nào nhập và an trú trong Thiền giải thoát về cái đẹp, thì lúc ấy chỉ nhận biết tất cả là không đẹp thôi’.
Evañca khvāhaṃ, bhaggava, vadāmi – ‘yasmiṃ samaye subhaṃ vimokkhaṃ upasampajja viharati, subhantveva tasmiṃ samaye pajānātī’ti.
But Bhaggava, I say this: ‘At the time one attains and dwells in the beautiful liberation, at that time one perceives it as beautiful only.’
Này Bhaggava, Ta nói như vầy: ‘Khi nào nhập và an trú trong Thiền giải thoát về cái đẹp, thì lúc ấy chỉ nhận biết là đẹp (subha) thôi’.
48. ‘‘Dukkaraṃ kho etaṃ, bhaggava, tayā aññadiṭṭhikena aññakhantikena aññarucikena aññatrāyogena aññatrācariyakena subhaṃ vimokkhaṃ upasampajja viharituṃ.
“It is difficult for you, Bhaggava, who holds another view, another approval, another preference, who practices differently, and has another teacher, to attain and dwell in the beautiful liberation.
“Này Bhaggava, đối với ông, người có quan điểm khác, có sự chấp nhận khác, có sở thích khác, có sự nỗ lực khác, có vị thầy khác, thì thật khó để nhập và an trú trong Thiền giải thoát về cái đẹp.
Iṅgha tvaṃ, bhaggava, yo ca te ayaṃ mayi pasādo, tameva tvaṃ sādhukamanurakkhā’’ti.
Come now, Bhaggava, you should carefully guard this confidence you have in me.”
Này Bhaggava, ông hãy khéo gìn giữ lòng tịnh tín này của ông đối với Ta.”
‘‘Sace taṃ, bhante, mayā dukkaraṃ aññadiṭṭhikena aññakhantikena aññarucikena aññatrāyogena aññatrācariyakena subhaṃ vimokkhaṃ upasampajja viharituṃ.
“If it is difficult for me, Venerable Sir, who holds another view, another approval, another preference, who practices differently, and has another teacher, to attain and dwell in the beautiful liberation,
“Bạch Thế Tôn, nếu thật khó cho con, người có quan điểm khác, có sự chấp nhận khác, có sở thích khác, có sự nỗ lực khác, có vị thầy khác, để nhập và an trú trong Thiền giải thoát về cái đẹp.
Yo ca me ayaṃ, bhante, bhagavati pasādo, tamevāhaṃ sādhukamanurakkhissāmī’’ti.
then, Venerable Sir, I will carefully guard this confidence I have in the Blessed One.”
Thì bạch Thế Tôn, con sẽ khéo gìn giữ lòng tịnh tín này của con đối với Thế Tôn.”
Idamavoca bhagavā.
This is what the Blessed One said.
Thế Tôn đã nói lời này.
Attamano bhaggavagotto paribbājako bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.
Bhaggavagotta the wanderer, delighted, rejoiced in the Blessed One’s words.
Du sĩ Bhaggavagotta hoan hỷ, tán thán lời Thế Tôn đã nói.
49. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate.
49. Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was dwelling in Rājagaha, on Gijjhakūṭa Mountain.
Như vầy tôi nghe:
Tena kho pana samayena nigrodho paribbājako udumbarikāya paribbājakārāme paṭivasati mahatiyā paribbājakaparisāya saddhiṃ tiṃsamattehi paribbājakasatehi.
At that time, Nigrodha the wanderer was residing in the Udumbarikā wanderers’ park, with a large assembly of wanderers, consisting of approximately three hundred wanderers.
Một thời, Thế Tôn trú tại Rājagaha, trên núi Gijjhakūṭa. Lúc bấy giờ, du sĩ Nigrodha trú tại tu viện du sĩ Udumbarikā, cùng với một đại hội du sĩ gồm ba trăm du sĩ.
Atha kho sandhāno gahapati divā divassa* rājagahā nikkhami bhagavantaṃ dassanāya.
Then, Sandhāno the householder set out from Rājagaha in the middle of the day to see the Blessed One.
Rồi gia chủ Sandhāna vào ban ngày rời Rājagaha để đến yết kiến Thế Tôn.
Atha kho sandhānassa gahapatissa etadahosi – ‘‘akālo kho bhagavantaṃ dassanāya.
Then it occurred to Sandhāno the householder: “It is not the right time to see the Blessed One.
Rồi gia chủ Sandhāna nghĩ rằng: “Bây giờ không phải lúc để yết kiến Thế Tôn.
Paṭisallīno bhagavā.
The Blessed One is in seclusion.
Thế Tôn đang độc cư.
Manobhāvanīyānampi bhikkhūnaṃ asamayo dassanāya.
Nor is it the time to see the bhikkhus whose minds are developed.
Cũng không phải lúc để yết kiến các tỳ khưu đáng kính.
Paṭisallīnā manobhāvanīyā bhikkhū.
The bhikkhus whose minds are developed are in seclusion.
Các tỳ khưu đáng kính cũng đang độc cư.
Yaṃnūnāhaṃ yena udumbarikāya paribbājakārāmo, yena nigrodho paribbājako tenupasaṅkameyya’’nti.
What if I were to go to the Udumbarikā wanderers’ park, to where Nigrodha the wanderer is?”
Vậy ta hãy đi đến tu viện du sĩ Udumbarikā, đến chỗ du sĩ Nigrodha.”
Atha kho sandhāno gahapati yena udumbarikāya paribbājakārāmo, tenupasaṅkami.
Then Sandhāno the householder went to the Udumbarikā wanderers’ park.
Rồi gia chủ Sandhāna đi đến tu viện du sĩ Udumbarikā.
50. Tena kho pana samayena nigrodho paribbājako mahatiyā paribbājakaparisāya saddhiṃ nisinno hoti unnādiniyā uccāsaddamahāsaddāya anekavihitaṃ tiracchānakathaṃ kathentiyā.
50. At that time, Nigrodha the wanderer was seated with a large assembly of wanderers, noisy, loud, and boisterous, engaged in various kinds of worldly talk.
Lúc bấy giờ, du sĩ Nigrodha đang ngồi với một đại hội du sĩ ồn ào, tiếng lớn, tiếng động, đang nói đủ thứ chuyện tầm thường.
Seyyathidaṃ – rājakathaṃ corakathaṃ mahāmattakathaṃ senākathaṃ bhayakathaṃ yuddhakathaṃ annakathaṃ pānakathaṃ vatthakathaṃ sayanakathaṃ mālākathaṃ gandhakathaṃ ñātikathaṃ yānakathaṃ gāmakathaṃ nigamakathaṃ nagarakathaṃ janapadakathaṃ itthikathaṃ sūrakathaṃ visikhākathaṃ kumbhaṭṭhānakathaṃ pubbapetakathaṃ nānattakathaṃ lokakkhāyikaṃ samuddakkhāyikaṃ itibhavābhavakathaṃ iti vā.
Such as talk of kings, talk of bandits, talk of ministers, talk of armies, talk of fear, talk of war, talk of food, talk of drink, talk of clothes, talk of beds, talk of garlands, talk of perfumes, talk of relatives, talk of vehicles, talk of villages, talk of market towns, talk of cities, talk of countries, talk of women, talk of heroes, talk of streets, talk of watering places, talk of departed spirits, various kinds of talk, talk of the world, talk of the ocean, talk of existence and non-existence, and so on.
Chẳng hạn như: chuyện vua chúa, chuyện trộm cướp, chuyện đại thần, chuyện quân đội, chuyện sợ hãi, chuyện chiến tranh, chuyện ăn uống, chuyện y phục, chuyện giường nằm, chuyện vòng hoa, chuyện hương liệu, chuyện bà con, chuyện xe cộ, chuyện làng mạc, chuyện thị trấn, chuyện thành phố, chuyện quốc gia, chuyện phụ nữ, chuyện anh hùng, chuyện đường phố, chuyện bến nước, chuyện những người đã chết trước đây, chuyện khác biệt, chuyện thế gian, chuyện biển cả, chuyện đời này đời khác, v.v…
51. Addasā kho nigrodho paribbājako sandhānaṃ gahapatiṃ dūratova āgacchantaṃ.
51. Nigrodha the wanderer saw Sandhāno the householder coming from afar.
Du sĩ Nigrodha thấy gia chủ Sandhāna từ xa đi đến.
Disvā sakaṃ parisaṃ saṇṭhāpesi – ‘‘appasaddā bhonto hontu, mā bhonto saddamakattha.
Seeing him, he quieted his assembly: “Sirs, be quiet, sirs, do not make any noise.
Thấy vậy, ông liền bảo hội chúng của mình giữ im lặng: “Thưa các vị, hãy giữ im lặng, chớ làm ồn.
Ayaṃ samaṇassa gotamassa sāvako āgacchati sandhāno gahapati.
Here comes Sandhāno the householder, a disciple of the recluse Gotama.
Vị đệ tử của Sa-môn Gotama, gia chủ Sandhāna đang đến.
Yāvatā kho pana samaṇassa gotamassa sāvakā gihī odātavasanā rājagahe paṭivasanti, ayaṃ tesaṃ aññataro sandhāno gahapati.
As far as the householder disciples of the recluse Gotama, clad in white, reside in Rājagaha, Sandhāno the householder is one of them.
Trong số các đệ tử cư sĩ áo trắng của Sa-môn Gotama đang trú tại Rājagaha, gia chủ Sandhāna là một trong số đó.
Appasaddakāmā kho panete āyasmanto appasaddavinītā, appasaddassa vaṇṇavādino.
These venerable ones are fond of quiet, disciplined in quiet, and praise quiet.
Các vị Tôn giả ấy ưa sự yên tĩnh, được rèn luyện trong sự yên tĩnh, và tán thán sự yên tĩnh.
Appeva nāma appasaddaṃ parisaṃ viditvā upasaṅkamitabbaṃ maññeyyā’’ti.
Perhaps, knowing the assembly to be quiet, he might deem it fit to approach.”
Mong rằng khi biết hội chúng yên tĩnh, vị ấy sẽ nghĩ là nên đến gần.”
Evaṃ vutte te paribbājakā tuṇhī ahesuṃ.
When this was said, those wanderers became silent.
Khi được nói như vậy, các du sĩ liền im lặng.
52. Atha kho sandhāno gahapati yena nigrodho paribbājako tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā nigrodhena paribbājakena saddhiṃ sammodi.
52. Then Sandhāno the householder approached Nigrodha the wanderer, and having approached, he exchanged greetings with Nigrodha the wanderer.
Rồi gia chủ Sandhāna đi đến chỗ du sĩ Nigrodha, sau khi đến, gia chủ Sandhāna chào hỏi du sĩ Nigrodha.
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi.
Having exchanged courteous and memorable talk, he sat down to one side.
Sau khi nói những lời chào hỏi thân mật và đáng ghi nhớ, gia chủ ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho sandhāno gahapati nigrodhaṃ paribbājakaṃ etadavoca – ‘‘aññathā kho ime bhonto aññatitthiyā paribbājakā saṅgamma samāgamma unnādino uccāsaddamahāsaddā anekavihitaṃ tiracchānakathaṃ anuyuttā viharanti.
Seated to one side, Sandhāno the householder said to Nigrodha the wanderer: “These venerable wanderers of other sects gather and meet, being noisy, loud, and boisterous, constantly engaged in various kinds of worldly talk.
Ngồi xuống một bên, gia chủ Sandhāna nói với du sĩ Nigrodha rằng: “Này các vị, các du sĩ ngoại đạo này, khi hội họp và tụ tập, thì ồn ào, tiếng lớn, tiếng động, và chuyên nói đủ thứ chuyện tầm thường.
Seyyathidaṃ – rājakathaṃ…pe… itibhavābhavakathaṃ iti vā.
Such as talk of kings… and so on, talk of existence and non-existence, and so on.
Chẳng hạn như: chuyện vua chúa… cho đến chuyện đời này đời khác, v.v…
Aññathā kho* pana so bhagavā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevati appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppānī’’ti.
But the Blessed One frequents secluded forest and jungle dwellings, which are quiet, free from noise, where the wind of human traffic is absent, suitable for human seclusion, and conducive to retreat.”
Còn Thế Tôn thì lại sống ở những trú xứ rừng núi hoang vắng, xa xôi, yên tĩnh, không tiếng ồn, không có hơi người, thích hợp cho sự độc cư.”
53. Evaṃ vutte nigrodho paribbājako sandhānaṃ gahapatiṃ etadavoca – ‘‘yagghe gahapati, jāneyyāsi, kena samaṇo gotamo saddhiṃ sallapati, kena sākacchaṃ samāpajjati, kena paññāveyyattiyaṃ samāpajjati?
53. When this was said, Nigrodha the wanderer said to Sandhāno the householder: “Well now, householder, you should know, with whom does the recluse Gotama converse, with whom does he engage in discussion, with whom does he display his wisdom?
Khi được nói như vậy, du sĩ Nigrodha nói với gia chủ Sandhāna rằng: “Thưa gia chủ, ông hãy biết rằng, Sa-môn Gotama nói chuyện với ai, giao tiếp với ai, và thể hiện trí tuệ với ai?
Suññāgārahatā samaṇassa gotamassa paññā aparisāvacaro samaṇo gotamo nālaṃ sallāpāya.
The recluse Gotama’s wisdom is ruined by empty dwellings; the recluse Gotama is not skilled in assemblies, he is incapable of conversation.
Trí tuệ của Sa-môn Gotama đã bị hủy hoại trong những ngôi nhà trống; Sa-môn Gotama không thể hòa nhập với hội chúng; không đủ khả năng để nói chuyện.
So antamantāneva sevati* .
He only frequents the remote edges.
Vị ấy chỉ sống ở những nơi hẻo lánh.
Seyyathāpi nāma gokāṇā pariyantacārinī antamantāneva sevati.
Just as a one-eyed cow, a wanderer of the outskirts, only frequents the remote edges.
Ví như một con bò cái chột mắt thường đi lang thang ở những nơi hẻo lánh, chỉ sống ở những nơi hẻo lánh.
Evameva suññāgārahatā samaṇassa gotamassa paññā; aparisāvacaro samaṇo gotamo; nālaṃ sallāpāya.
Even so, the recluse Gotama’s wisdom is ruined by empty dwellings; the recluse Gotama is not skilled in assemblies; he is incapable of conversation.
Cũng vậy, trí tuệ của Sa-môn Gotama đã bị hủy hoại trong những ngôi nhà trống; Sa-môn Gotama không thể hòa nhập với hội chúng; không đủ khả năng để nói chuyện.
So antamantāneva sevati.
He only frequents the remote edges.
Vị ấy chỉ sống ở những nơi hẻo lánh.
Iṅgha, gahapati, samaṇo gotamo imaṃ parisaṃ āgaccheyya, ekapañheneva naṃ saṃsādeyyāma* , tucchakumbhīva naṃ maññe orodheyyāmā’’ti.
Come now, householder, if the recluse Gotama were to come to this assembly, we would put him in difficulty with a single question, and I imagine we could hold him down like an empty pot.”
Thưa gia chủ, nếu Sa-môn Gotama đến hội chúng này, chúng tôi sẽ làm cho vị ấy bối rối chỉ bằng một câu hỏi, tôi nghĩ chúng tôi có thể kiềm chế vị ấy như một cái bình rỗng.”
54. Assosi kho bhagavā dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya sandhānassa gahapatissa nigrodhena paribbājakena saddhiṃ imaṃ kathāsallāpaṃ.
54. The Blessed One heard this conversation between Sandhāno the householder and Nigrodha the wanderer with his purified divine ear-element, surpassing that of humans.
Thế Tôn nghe được cuộc trò chuyện này giữa gia chủ Sandhāna và du sĩ Nigrodha bằng thiên nhĩ thanh tịnh, siêu việt loài người.
Atha kho bhagavā gijjhakūṭā pabbatā orohitvā yena sumāgadhāya tīre moranivāpo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā sumāgadhāya tīre moranivāpe abbhokāse caṅkami.
Then the Blessed One descended from Gijjhakūṭa Mountain and went to the Peacock Sanctuary on the bank of Sumāgadhā; having arrived, he walked back and forth in the open air at the Peacock Sanctuary on the bank of Sumāgadhā.
Rồi Thế Tôn từ núi Gijjhakūṭa đi xuống, đến chỗ vườn chim công bên bờ sông Sumāgadhā; sau khi đến, Thế Tôn đi kinh hành ngoài trời tại vườn chim công bên bờ sông Sumāgadhā.
Addasā kho nigrodho paribbājako bhagavantaṃ sumāgadhāya tīre moranivāpe abbhokāse caṅkamantaṃ.
Nigrodha the wanderer saw the Blessed One walking back and forth in the open air at the Peacock Sanctuary on the bank of Sumāgadhā.
Du sĩ Nigrodha thấy Thế Tôn đang đi kinh hành ngoài trời tại vườn chim công bên bờ sông Sumāgadhā.
Disvāna sakaṃ parisaṃ saṇṭhāpesi – ‘‘appasaddā bhonto hontu, mā bhonto saddamakattha, ayaṃ samaṇo gotamo sumāgadhāya tīre moranivāpe abbhokāse caṅkamati.
Seeing him, he quieted his assembly: “Sirs, be quiet, sirs, do not make any noise; here comes the recluse Gotama walking back and forth in the open air at the Peacock Sanctuary on the bank of Sumāgadhā.
Thấy vậy, ông liền bảo hội chúng của mình giữ im lặng: “Thưa các vị, hãy giữ im lặng, chớ làm ồn, Sa-môn Gotama đang đi kinh hành ngoài trời tại vườn chim công bên bờ sông Sumāgadhā.
Appasaddakāmo kho pana so āyasmā, appasaddassa vaṇṇavādī.
That Venerable One is fond of quiet, a praiser of quiet.
Vị Tôn giả ấy ưa sự yên tĩnh, và tán thán sự yên tĩnh.
Appeva nāma appasaddaṃ parisaṃ viditvā upasaṅkamitabbaṃ maññeyya.
Perhaps, having perceived a quiet assembly, he might deem it fit to approach.
Có lẽ Ngài sẽ nghĩ rằng nên đến khi thấy hội chúng ít ồn ào.
Sace samaṇo gotamo imaṃ parisaṃ āgaccheyya, imaṃ taṃ pañhaṃ puccheyyāma – ‘ko nāma so, bhante, bhagavato dhammo, yena bhagavā sāvake vineti, yena bhagavatā sāvakā vinītā assāsappattā paṭijānanti ajjhāsayaṃ ādibrahmacariya’nti?
If the recluse Gotama were to come to this assembly, we would ask him this question: ‘Bhante, what is that Dhamma of the Blessed One by which the Blessed One disciplines his disciples, by which his disciples, having been disciplined by the Blessed One, declare that they have attained peace and the higher spiritual life as their aspiration?’
Nếu Sa-môn Gotama đến hội chúng này, chúng tôi sẽ hỏi Ngài câu hỏi này: ‘Bạch Thế Tôn, giáo pháp nào của Thế Tôn mà Ngài dùng để giáo huấn các đệ tử, và nhờ giáo pháp ấy mà các đệ tử được Thế Tôn giáo huấn đã tuyên bố đạt được sự an ủi, với chí nguyện là phạm hạnh sơ khởi?’
Evaṃ vutte te paribbājakā tuṇhī ahesuṃ.
When this was said, those wanderers became silent.
Khi được nói như vậy, các du sĩ ấy im lặng.
55. Atha kho bhagavā yena nigrodho paribbājako tenupasaṅkami.
Then the Blessed One approached Nigrodha the wanderer.
Bấy giờ, Thế Tôn đi đến chỗ du sĩ Nigrodha.
Atha kho nigrodho paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘etu kho, bhante, bhagavā, svāgataṃ, bhante, bhagavato.
Then Nigrodha the wanderer said to the Blessed One: "May the Blessed One come, Bhante. Welcome, Bhante, to the Blessed One.
Bấy giờ, du sĩ Nigrodha thưa với Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, xin Ngài hãy đến, bạch Thế Tôn, Ngài đến thật tốt lành!
Cirassaṃ kho, bhante, bhagavā imaṃ pariyāyamakāsi yadidaṃ idhāgamanāya.
It has been a long time, Bhante, since the Blessed One has made such an occasion, that is to say, coming here.
Bạch Thế Tôn, đã lâu lắm rồi Ngài mới thực hiện chuyến đi này, tức là việc Ngài đến đây.
Nisīdatu, bhante, bhagavā, idamāsanaṃ paññatta’’nti.
May the Blessed One sit down, Bhante; this seat is prepared."
Bạch Thế Tôn, xin Ngài hãy ngồi xuống, đây là chỗ ngồi đã được sửa soạn.”
Nisīdi bhagavā paññatte āsane.
The Blessed One sat down on the seat prepared.
Thế Tôn ngồi xuống chỗ ngồi đã được sửa soạn.
Nigrodhopi kho paribbājako aññataraṃ nīcāsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi.
Nigrodha the wanderer, too, taking a low seat, sat down to one side.
Du sĩ Nigrodha cũng lấy một chỗ ngồi thấp hơn và ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnaṃ kho nigrodhaṃ paribbājakaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘kāya nuttha, nigrodha, etarahi kathāya sannisinnā, kā ca pana vo antarākathā vippakatā’’ti?
The Blessed One said to Nigrodha the wanderer, as he sat to one side: "With what topic, Nigrodha, are you assembled now, and what was the intervening discussion that was left unfinished by you?"
Khi du sĩ Nigrodha đã ngồi xuống một bên, Thế Tôn hỏi: “Này Nigrodha, hiện giờ các ông đang ngồi nói chuyện gì, và câu chuyện nào của các ông còn đang dang dở?”
Evaṃ vutte, nigrodho paribbājako bhagavantaṃ etadavoca, ‘‘idha mayaṃ, bhante, addasāma bhagavantaṃ sumāgadhāya tīre moranivāpe abbhokāse caṅkamantaṃ, disvāna evaṃ avocumhā – ‘sace samaṇo gotamo imaṃ parisaṃ āgaccheyya, imaṃ taṃ pañhaṃ puccheyyāma – ko nāma so, bhante, bhagavato dhammo, yena bhagavā sāvake vineti, yena bhagavatā sāvakā vinītā assāsappattā paṭijānanti ajjhāsayaṃ ādibrahmacariya’nti?
When this was said, Nigrodha the wanderer said to the Blessed One: "Here, Bhante, we saw the Blessed One walking in the open air at the Peacock Sanctuary on the bank of Sumāgadhā; and having seen him, we said thus: 'If the recluse Gotama were to come to this assembly, we would ask him this question: Bhante, what is that Dhamma of the Blessed One by which the Blessed One disciplines his disciples, by which his disciples, having been disciplined by the Blessed One, declare that they have attained peace and the higher spiritual life as their aspiration?'
Khi được nói như vậy, du sĩ Nigrodha thưa với Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, ở đây chúng con thấy Thế Tôn đang kinh hành ở nơi trống trải, tại Moranivāpa (chỗ cho chim công ăn) bên bờ hồ Sumāgadhā. Sau khi thấy, chúng con đã nói như vầy: ‘Nếu Sa-môn Gotama đến hội chúng này, chúng tôi sẽ hỏi Ngài câu hỏi này: – Bạch Thế Tôn, giáo pháp nào của Thế Tôn mà Ngài dùng để giáo huấn các đệ tử, và nhờ giáo pháp ấy mà các đệ tử được Thế Tôn giáo huấn đã tuyên bố đạt được sự an ủi, với chí nguyện là phạm hạnh sơ khởi?’
Ayaṃ kho no, bhante, antarākathā vippakatā; atha bhagavā anuppatto’’ti.
This, Bhante, was our intervening discussion that was left unfinished; then the Blessed One arrived."
Bạch Thế Tôn, đây chính là câu chuyện còn đang dang dở của chúng con; rồi Thế Tôn đã đến.”
56. ‘‘Dujjānaṃ kho etaṃ, nigrodha, tayā aññadiṭṭhikena aññakhantikena aññarucikena aññatrāyogena aññatrācariyakena, yenāhaṃ sāvake vinemi, yena mayā sāvakā vinītā assāsappattā paṭijānanti ajjhāsayaṃ ādibrahmacariyaṃ.
"It is difficult, Nigrodha, for you, holding other views, having other beliefs, having other inclinations, practicing a different discipline, and having a different teacher, to understand by what I discipline my disciples, by what my disciples, having been disciplined by me, declare that they have attained peace and the higher spiritual life as their aspiration.
“Này Nigrodha, thật khó để ông, một người có quan điểm khác, có sự chấp nhận khác, có sở thích khác, có phương pháp tu tập khác, có lối sống khác, có thể biết được giáo pháp mà Ta dùng để giáo huấn các đệ tử, và nhờ giáo pháp ấy mà các đệ tử được Ta giáo huấn đã tuyên bố đạt được sự an ủi, với chí nguyện là phạm hạnh sơ khởi.
Iṅgha tvaṃ maṃ, nigrodha, sake ācariyake adhijegucche pañhaṃ puccha – ‘kathaṃ santā nu kho, bhante, tapojigucchā paripuṇṇā hoti, kathaṃ aparipuṇṇā’ti?
Come now, Nigrodha, ask me a question concerning your own teaching regarding the utmost repulsion of evil: 'How, Bhante, is the practice of austerity and repulsion complete, and how is it incomplete?'"
Này Nigrodha, hãy hỏi Ta về vấn đề liên quan đến sự ghê tởm tội lỗi trong giáo pháp của chính ông: ‘Bạch Thế Tôn, sự khổ hạnh và ghê tởm tội lỗi được xem là viên mãn như thế nào, và không viên mãn như thế nào?’
Evaṃ vutte te paribbājakā unnādino uccāsaddamahāsaddā ahesuṃ – ‘‘acchariyaṃ vata bho, abbhutaṃ vata bho, samaṇassa gotamassa mahiddhikatā mahānubhāvatā, yatra hi nāma sakavādaṃ ṭhapessati, paravādena pavāressatī’’ti.
When this was said, those wanderers became noisy, uttering loud and boisterous shouts: "It is wonderful, friends! It is amazing, friends, the great power and great might of the recluse Gotama! How could he set aside his own doctrine and invite (a discussion) with another's doctrine!"
Khi được nói như vậy, các du sĩ ấy trở nên ồn ào, lớn tiếng: “Thật kỳ diệu thay, thật phi thường thay, uy lực lớn lao và oai đức vĩ đại của Sa-môn Gotama! Ngài đã gác lại lập trường của mình, và chấp nhận lập trường của người khác!”
‘‘Idha, nigrodha, tapassī acelako hoti muttācāro, hatthāpalekhano* , na ehibhaddantiko, na tiṭṭhabhaddantiko, nābhihaṭaṃ, na uddissakataṃ, na nimantanaṃ sādiyati, so na kumbhimukhā paṭiggaṇhāti, na kaḷopimukhā paṭiggaṇhāti, na eḷakamantaraṃ, na daṇḍamantaraṃ, na musalamantaraṃ, na dvinnaṃ bhuñjamānānaṃ, na gabbhiniyā, na pāyamānāya, na purisantaragatāya, na saṅkittīsu, na yattha sā upaṭṭhito hoti, na yattha makkhikā saṇḍasaṇḍacārinī, na macchaṃ, na maṃsaṃ, na suraṃ, na merayaṃ, na thusodakaṃ pivati, so ekāgāriko vā hoti ekālopiko, dvāgāriko vā hoti dvālopiko, sattāgāriko vā hoti sattālopiko, ekissāpi dattiyā yāpeti, dvīhipi dattīhi yāpeti, sattahipi dattīhi yāpeti; ekāhikampi āhāraṃ āhāreti, dvīhikampi* āhāraṃ āhāreti, sattāhikampi āhāraṃ āhāreti, iti evarūpaṃ addhamāsikampi pariyāyabhattabhojanānuyogamanuyutto viharati.
"Here, Nigrodha, an ascetic goes naked, having loose conduct, licking his hands, not accepting 'come, good sir,' not accepting 'stop, good sir,' not accepting food brought to him, nor food specially prepared for him, nor an invitation; he does not accept food from the mouth of a pot, nor from the mouth of a bowl, nor across a ewe, nor across a stick, nor across a mortar, nor from two people eating together, nor from a pregnant woman, nor from a nursing woman, nor from a woman with a man in between, nor from where there is a congregation, nor from where a dog is standing, nor from where flies are swarming; he does not eat fish, nor meat, nor liquor, nor wine, nor rice gruel; he is a one-house man, eating one mouthful, or a two-house man, eating two mouthfuls, up to a seven-house man, eating seven mouthfuls; he subsists on one alms-round, or on two alms-rounds, up to seven alms-rounds; he takes food once every day, or once every two days, up to once every seven days; thus he lives devoted to the practice of taking food at regular intervals, even up to half a month.
“Này Nigrodha, ở đây, một người tu khổ hạnh sống trần truồng, có phong tục liếm tay, không đi theo lời mời ‘Xin mời đến đây’, không dừng lại theo lời mời ‘Xin hãy đứng lại’, không nhận thức ăn mang đến, không nhận thức ăn nấu riêng, không nhận thức ăn được mời; không nhận thức ăn từ miệng nồi, không nhận từ miệng chén, không nhận khi có rào cản giữa dê và cừu, không nhận khi có rào cản giữa gậy và chày, không nhận khi có rào cản giữa hai người đang ăn, không nhận từ phụ nữ mang thai, không nhận từ phụ nữ đang cho con bú, không nhận từ phụ nữ đang có quan hệ với đàn ông, không nhận khi có tụ tập, không nhận ở nơi đã được chuẩn bị sẵn, không nhận ở nơi có nhiều ruồi bu; không ăn cá, không ăn thịt, không uống rượu, không uống bia, không uống nước gạo lức; người ấy chỉ ăn một bữa tại một nhà, hoặc một bữa tại hai nhà, hoặc một bữa tại bảy nhà; chỉ sống nhờ một nắm thức ăn, hoặc hai nắm thức ăn, hoặc bảy nắm thức ăn; người ấy chỉ ăn một ngày một bữa, hoặc hai ngày một bữa, hoặc bảy ngày một bữa; như vậy, người ấy sống chuyên cần thực hành việc ăn uống theo chu kỳ nửa tháng một lần.
So sākabhakkho vā hoti, sāmākabhakkho vā hoti, nīvārabhakkho vā hoti, daddulabhakkho vā hoti, haṭabhakkho vā hoti, kaṇabhakkho vā hoti, ācāmabhakkho vā hoti, piññākabhakkho vā hoti, tiṇabhakkho vā hoti, gomayabhakkho vā hoti; vanamūlaphalāhāro yāpeti pavattaphalabhojī.
He lives on vegetables, or on wild rice, or on nīvāra grain, or on daddula (moss), or on rice husks, or on rice bran, or on scum, or on oil-cake, or on grass, or on cow dung; he subsists on forest roots and fruits, eating only fallen fruits.
Người ấy chỉ ăn rau, hoặc ăn kê, hoặc ăn lúa hoang, hoặc ăn cám, hoặc ăn bã lúa, hoặc ăn tấm, hoặc ăn cháo, hoặc ăn bột, hoặc ăn cỏ, hoặc ăn phân bò; sống nhờ rễ cây và trái cây rừng, chỉ ăn trái cây rụng.
So sāṇānipi dhāreti, masāṇānipi dhāreti, chavadussānipi dhāreti, paṃsukūlānipi dhāreti, tirīṭānipi dhāreti, ajinampi dhāreti, ajinakkhipampi dhāreti, kusacīrampi dhāreti, vākacīrampi dhāreti, phalakacīrampi dhāreti, kesakambalampi dhāreti, vāḷakambalampi dhāreti, ulūkapakkhampi dhāreti, kesamassulocakopi hoti kesamassulocanānuyogamanuyutto, ubbhaṭṭhakopi* hoti āsanapaṭikkhitto, ukkuṭikopi hoti ukkuṭikappadhānamanuyutto, kaṇṭakāpassayikopi hoti kaṇṭakāpassaye seyyaṃ kappeti, phalakaseyyampi kappeti, thaṇḍilaseyyampi kappeti, ekapassayikopi hoti rajojalladharo, abbhokāsikopi hoti yathāsanthatiko, vekaṭikopi hoti vikaṭabhojanānuyogamanuyutto, apānakopi hoti apānakattamanuyutto, sāyatatiyakampi udakorohanānuyogamanuyutto viharati.
He wears coarse hempen clothes, or mixed hempen clothes, or shrouds from charnel grounds, or rags from dust heaps, or bark garments, or antelope hide, or strips of antelope hide, or kusa-grass garments, or bark-fiber garments, or wood-shaving garments, or hair blankets, or animal-hair blankets, or owl-wing garments; he is one who pulls out hair and beard, devoted to the practice of pulling out hair and beard; he is one who stands upright, rejecting a seat; he is one who squats, devoted to the practice of squatting; he is one who lies on a bed of thorns, making a bed of thorns; he also makes a plank bed, or a bare-ground bed; he is one who lies on one side, covered with dust and dirt; he is one who lives in the open air, lying down wherever he is; he is one who partakes of strange food, devoted to the practice of strange food; he is one who takes no water, devoted to the practice of taking no water; he lives devoted to the practice of bathing in water three times in the evening.
Người ấy mặc vải thô, mặc vải gai dầu, mặc vải liệm, mặc vải nhặt từ đống rác, mặc vỏ cây, mặc da thú, mặc tấm da thú, mặc áo bằng cỏ, mặc áo bằng vỏ cây, mặc áo bằng ván cây, mặc áo choàng bằng tóc, mặc áo choàng bằng lông thú, mặc áo choàng bằng lông cú; người ấy cũng nhổ tóc và râu, chuyên cần nhổ tóc và râu; người ấy cũng đứng thẳng, từ chối ngồi; người ấy cũng ngồi xổm, chuyên cần thực hành ngồi xổm; người ấy cũng nằm trên giường gai, nằm trên giường gai; người ấy cũng nằm trên ván, nằm trên đất; người ấy cũng nằm nghiêng một bên, người ấy thân đầy bụi bẩn; người ấy cũng sống ngoài trời, sống tùy theo nơi đã trải; người ấy cũng ăn thức ăn biến đổi, chuyên cần thực hành ăn thức ăn biến đổi; người ấy cũng không uống nước, chuyên cần thực hành không uống nước; người ấy cũng chuyên cần thực hành tắm ba lần vào buổi chiều.
Taṃ kiṃ maññasi, nigrodha, yadi evaṃ sante tapojigucchā paripuṇṇā vā hoti aparipuṇṇā vā’’ti?
What do you think, Nigrodha? If this were the case, would the practice of austerity and repulsion be complete or incomplete?"
Này Nigrodha, ông nghĩ sao, nếu như vậy thì sự khổ hạnh và ghê tởm tội lỗi là viên mãn hay không viên mãn?”
‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante tapojigucchā paripuṇṇā hoti, no aparipuṇṇā’’ti.
"Indeed, Bhante, if this were the case, the practice of austerity and repulsion would be complete, not incomplete."
“Bạch Thế Tôn, chắc chắn rằng, nếu như vậy thì sự khổ hạnh và ghê tởm tội lỗi là viên mãn, không phải không viên mãn.”
‘‘Evaṃ paripuṇṇāyapi kho ahaṃ, nigrodha, tapojigucchāya anekavihite upakkilese vadāmī’’ti.
"Even in such a complete practice of austerity and repulsion, Nigrodha, I declare various defilements."
“Này Nigrodha, ngay cả với sự khổ hạnh và ghê tởm tội lỗi viên mãn như vậy, Ta vẫn nói có nhiều loại ô nhiễm khác nhau.”
58. ‘‘Yathā kathaṃ pana, bhante, bhagavā evaṃ paripuṇṇāya tapojigucchāya anekavihite upakkilese vadatī’’ti?
"In what way, Bhante, does the Blessed One declare various defilements even in such a complete practice of austerity and repulsion?"
“Bạch Thế Tôn, bằng cách nào mà Thế Tôn nói có nhiều loại ô nhiễm khác nhau ngay cả với sự khổ hạnh và ghê tởm tội lỗi viên mãn như vậy?”
‘‘Idha, nigrodha, tapassī tapaṃ samādiyati, so tena tapasā attamano hoti paripuṇṇasaṅkappo.
"Here, Nigrodha, an ascetic undertakes austerity, and he is pleased with that austerity, his aspiration fulfilled.
“Này Nigrodha, ở đây, một người tu khổ hạnh thực hành khổ hạnh, người ấy tự mãn với khổ hạnh đó, với ý nghĩ đã hoàn thành.
Yampi, nigrodha, tapassī tapaṃ samādiyati, so tena tapasā attamano hoti paripuṇṇasaṅkappo.
That, too, Nigrodha, when an ascetic undertakes austerity and is pleased with that austerity, his aspiration fulfilled,
Này Nigrodha, việc người tu khổ hạnh thực hành khổ hạnh, và người ấy tự mãn với khổ hạnh đó, với ý nghĩ đã hoàn thành.
Ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti.
this, too, Nigrodha, is a defilement for the ascetic.
Này Nigrodha, đây cũng là một sự ô nhiễm của người tu khổ hạnh.
‘‘Puna caparaṃ, nigrodha, tapassī tapaṃ samādiyati, so tena tapasā attānukkaṃseti paraṃ vambheti.
"Furthermore, Nigrodha, an ascetic undertakes austerity, and by that austerity he praises himself and disparages others.
“Hơn nữa, này Nigrodha, một người tu khổ hạnh thực hành khổ hạnh, người ấy tự ca ngợi mình và khinh miệt người khác với khổ hạnh đó.
Yampi, nigrodha, tapassī tapaṃ samādiyati, so tena tapasā attānukkaṃseti paraṃ vambheti.
That, too, Nigrodha, when an ascetic undertakes austerity, and by that austerity he praises himself and disparages others,
Này Nigrodha, việc người tu khổ hạnh thực hành khổ hạnh, và người ấy tự ca ngợi mình và khinh miệt người khác với khổ hạnh đó.
Ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti.
This too, Nigrodha, is an defilement for the ascetic.
Này Nigrodha, đây cũng là một sự ô nhiễm của người tu khổ hạnh.
‘‘Puna caparaṃ, nigrodha, tapassī tapaṃ samādiyati, so tena tapasā majjati mucchati pamādamāpajjati* .
"Furthermore, Nigrodha, an ascetic undertakes austerity, and by that austerity, he becomes intoxicated, deluded, and falls into heedlessness.
“Lại nữa, này Nigrodha, một người tu khổ hạnh thực hành khổ hạnh, do khổ hạnh ấy mà kiêu mạn, mê muội, trở nên phóng dật.
Yampi, nigrodha, tapassī tapaṃ samādiyati, so tena tapasā majjati mucchati pamādamāpajjati.
That an ascetic undertakes austerity, and by that austerity, he becomes intoxicated, deluded, and falls into heedlessness.
Này Nigrodha, việc người tu khổ hạnh thực hành khổ hạnh, do khổ hạnh ấy mà kiêu mạn, mê muội, trở nên phóng dật.
Ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti.
This too, Nigrodha, is a defilement for the ascetic.
Đây cũng là một sự ô nhiễm của người tu khổ hạnh.
59. ‘‘Puna caparaṃ, nigrodha, tapassī tapaṃ samādiyati, so tena tapasā lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti, so tena lābhasakkārasilokena attamano hoti paripuṇṇasaṅkappo.
59. "Furthermore, Nigrodha, an ascetic undertakes austerity, and by that austerity, he gains offerings, honor, and fame; by that acquisition of offerings, honor, and fame, he becomes pleased and his aspiration is fulfilled.
59. “Lại nữa, này Nigrodha, một người tu khổ hạnh thực hành khổ hạnh, do khổ hạnh ấy mà đạt được lợi lộc, danh vọng, tiếng tăm. Do lợi lộc, danh vọng, tiếng tăm ấy mà người ấy hoan hỷ, ý nguyện viên mãn.
Yampi, nigrodha, tapassī tapaṃ samādiyati, so tena tapasā lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti, so tena lābhasakkārasilokena attamano hoti paripuṇṇasaṅkappo.
That an ascetic undertakes austerity, and by that austerity, he gains offerings, honor, and fame; by that acquisition of offerings, honor, and fame, he becomes pleased and his aspiration is fulfilled.
Này Nigrodha, việc người tu khổ hạnh thực hành khổ hạnh, do khổ hạnh ấy mà đạt được lợi lộc, danh vọng, tiếng tăm. Do lợi lộc, danh vọng, tiếng tăm ấy mà người ấy hoan hỷ, ý nguyện viên mãn.
Ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti.
This too, Nigrodha, is a defilement for the ascetic.
Đây cũng là một sự ô nhiễm của người tu khổ hạnh.
‘‘Puna caparaṃ, nigrodha, tapassī tapaṃ samādiyati, so tena tapasā lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti, so tena lābhasakkārasilokena attānukkaṃseti paraṃ vambheti.
"Furthermore, Nigrodha, an ascetic undertakes austerity, and by that austerity, he gains offerings, honor, and fame; by that acquisition of offerings, honor, and fame, he extols himself and disparages others.
“Lại nữa, này Nigrodha, một người tu khổ hạnh thực hành khổ hạnh, do khổ hạnh ấy mà đạt được lợi lộc, danh vọng, tiếng tăm. Do lợi lộc, danh vọng, tiếng tăm ấy mà người ấy tự tán thán, chê bai người khác.
Yampi, nigrodha, tapassī tapaṃ samādiyati, so tena tapasā lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti, so tena lābhasakkārasilokena attānukkaṃseti paraṃ vambheti.
That an ascetic undertakes austerity, and by that austerity, he gains offerings, honor, and fame; by that acquisition of offerings, honor, and fame, he extols himself and disparages others.
Này Nigrodha, việc người tu khổ hạnh thực hành khổ hạnh, do khổ hạnh ấy mà đạt được lợi lộc, danh vọng, tiếng tăm. Do lợi lộc, danh vọng, tiếng tăm ấy mà người ấy tự tán thán, chê bai người khác.
Ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti.
This too, Nigrodha, is a defilement for the ascetic.
Đây cũng là một sự ô nhiễm của người tu khổ hạnh.
‘‘Puna caparaṃ, nigrodha, tapassī tapaṃ samādiyati, so tena tapasā lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti, so tena lābhasakkārasilokena majjati mucchati pamādamāpajjati.
"Furthermore, Nigrodha, an ascetic undertakes austerity, and by that austerity, he gains offerings, honor, and fame; by that acquisition of offerings, honor, and fame, he becomes intoxicated, deluded, and falls into heedlessness.
“Lại nữa, này Nigrodha, một người tu khổ hạnh thực hành khổ hạnh, do khổ hạnh ấy mà đạt được lợi lộc, danh vọng, tiếng tăm. Do lợi lộc, danh vọng, tiếng tăm ấy mà người ấy kiêu mạn, mê muội, trở nên phóng dật.
Yampi, nigrodha, tapassī tapaṃ samādiyati, so tena tapasā lābhasakkārasilokaṃ abhinibbatteti, so tena lābhasakkārasilokena majjati mucchati pamādamāpajjati.
That an ascetic undertakes austerity, and by that austerity, he gains offerings, honor, and fame; by that acquisition of offerings, honor, and fame, he becomes intoxicated, deluded, and falls into heedlessness.
Này Nigrodha, việc người tu khổ hạnh thực hành khổ hạnh, do khổ hạnh ấy mà đạt được lợi lộc, danh vọng, tiếng tăm. Do lợi lộc, danh vọng, tiếng tăm ấy mà người ấy kiêu mạn, mê muội, trở nên phóng dật.
Ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti.
This too, Nigrodha, is a defilement for the ascetic.
Đây cũng là một sự ô nhiễm của người tu khổ hạnh.
60. ‘‘Puna caparaṃ, nigrodha, tapassī bhojanesu vodāsaṃ āpajjati – ‘idaṃ me khamati, idaṃ me nakkhamatī’ti.
60. "Furthermore, Nigrodha, an ascetic develops an aversion regarding food — 'This is agreeable to me, this is not agreeable to me.'
60. “Lại nữa, này Nigrodha, một người tu khổ hạnh trở nên phân biệt trong các món ăn – ‘món này hợp với ta, món này không hợp với ta’.
So yañca* khvassa nakkhamati, taṃ sāpekkho pajahati.
So, that which is not agreeable to him, he abandons out of attachment.
Món nào không hợp với người ấy, người ấy từ bỏ với sự luyến tiếc.
Yaṃ panassa khamati, taṃ gadhito* mucchito ajjhāpanno anādīnavadassāvī anissaraṇapañño paribhuñjati…pe… ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti.
But that which is agreeable to him, he consumes with greed, infatuation, and mental defilement, not seeing the danger and devoid of wisdom regarding escape... This too, Nigrodha, is a defilement for the ascetic.
Còn món nào hợp với người ấy, người ấy tham đắm, mê muội, say đắm, không thấy sự nguy hiểm, không có trí tuệ thoát ly mà thọ hưởng… Này Nigrodha, đây cũng là một sự ô nhiễm của người tu khổ hạnh.
61. ‘‘Puna caparaṃ, nigrodha, tapassī aññataraṃ samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā apasādetā* hoti – ‘kiṃ panāyaṃ sambahulājīvo* sabbaṃ saṃbhakkheti.
61. "Furthermore, Nigrodha, an ascetic disparages a certain recluse or brahmin, saying: 'Why does this one, whose livelihood is based on many things, consume everything?
61. “Lại nữa, này Nigrodha, một người tu khổ hạnh chê bai một số Sa môn hay Bà la môn nào đó – ‘Tại sao vị này lại sống nhiều bữa, ăn tất cả mọi thứ?
Seyyathidaṃ – mūlabījaṃ khandhabījaṃ phaḷubījaṃ aggabījaṃ bījabījameva pañcamaṃ, asanivicakkaṃ dantakūṭaṃ, samaṇappavādenā’ti…pe… ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti.
Namely, root seeds, stem seeds, joint seeds, sprout seeds, and fifthly, seed seeds; his teeth are like a destructive bolt of lightning, like an iron pestle, by merely calling him a recluse!' ... This too, Nigrodha, is a defilement for the ascetic.
Đó là: các loại hạt từ rễ, các loại hạt từ thân, các loại hạt từ khớp, các loại hạt từ chồi, và thứ năm là các loại hạt từ hạt. Miệng ông ta như cái cối xay, răng như cái chày, với danh nghĩa là Sa môn’… Này Nigrodha, đây cũng là một sự ô nhiễm của người tu khổ hạnh.
‘‘Puna caparaṃ, nigrodha, tapassī passati aññataraṃ samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā kulesu sakkariyamānaṃ garukariyamānaṃ māniyamānaṃ pūjiyamānaṃ.
"Furthermore, Nigrodha, an ascetic sees a certain recluse or brahmin being honored, respected, esteemed, and worshipped by families.
“Lại nữa, này Nigrodha, một người tu khổ hạnh thấy một số Sa môn hay Bà la môn nào đó được các gia đình tôn kính, trọng vọng, quý mến, cúng dường.
Disvā tassa evaṃ hoti – ‘imañhi nāma sambahulājīvaṃ kulesu sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti.
Seeing this, he thinks: 'They honor, respect, esteem, and worship this one whose livelihood is based on many things.
Thấy vậy, người ấy nghĩ: ‘Vị này sống nhiều bữa mà được các gia đình tôn kính, trọng vọng, quý mến, cúng dường.
Maṃ pana tapassiṃ lūkhājīviṃ kulesu na sakkaronti na garuṃ karonti na mānenti na pūjentī’ti, iti so issāmacchariyaṃ kulesu uppādetā hoti…pe… ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti.
But they do not honor, respect, esteem, or worship me, an ascetic with a harsh livelihood,' thus he arouses envy and stinginess regarding families... This too, Nigrodha, is a defilement for the ascetic.
Còn ta, người tu khổ hạnh, sống kham khổ mà không được các gia đình tôn kính, không trọng vọng, không quý mến, không cúng dường’. Như vậy, người ấy khởi lên sự đố kỵ, keo kiệt đối với các gia đình… Này Nigrodha, đây cũng là một sự ô nhiễm của người tu khổ hạnh.
‘‘Puna caparaṃ, nigrodha, tapassī kiñcideva paṭicchannaṃ sevati.
"Furthermore, Nigrodha, an ascetic practices something hidden.
“Lại nữa, này Nigrodha, một người tu khổ hạnh làm điều gì đó kín đáo.
So ‘khamati te ida’nti puṭṭho samāno akkhamamānaṃ āha – ‘khamatī’ti.
When asked, 'Is this agreeable to you?' he says, 'It is agreeable,' when it is not agreeable.
Khi được hỏi ‘điều này có hợp với ông không?’, nếu không hợp thì nói ‘hợp’.
Khamamānaṃ āha – ‘nakkhamatī’ti.
He says, 'It is not agreeable,' when it is agreeable.
Nếu hợp thì nói ‘không hợp’.
Iti so sampajānamusā bhāsitā hoti…pe… ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti.
Thus, he knowingly speaks falsehood... This too, Nigrodha, is a defilement for the ascetic.
Như vậy, người ấy nói dối có chủ ý… Này Nigrodha, đây cũng là một sự ô nhiễm của người tu khổ hạnh.
‘‘Puna caparaṃ, nigrodha, tapassī makkhī hoti paḷāsī* …pe… issukī hoti maccharī… saṭho hoti māyāvī… thaddho hoti atimānī… pāpiccho hoti pāpikānaṃ icchānaṃ vasaṃ gato… micchādiṭṭhiko hoti antaggāhikāya diṭṭhiyā samannāgato… sandiṭṭhiparāmāsī hoti ādhānaggāhī duppaṭinissaggī.
"Furthermore, Nigrodha, an ascetic is an ingrate and spiteful... envious and stingy... deceitful and artful... stubborn and conceited... has evil wishes and is subject to evil desires... holds wrong views and is endowed with an extremist view... clinging to his own views, grasping firmly, and difficult to give up.
“Lại nữa, này Nigrodha, một người tu khổ hạnh hay che giấu lỗi lầm, hay ganh đua… hay đố kỵ, hay keo kiệt… hay xảo trá, hay lừa dối… hay cứng đầu, hay kiêu mạn quá mức… hay có ác dục, bị chi phối bởi những ước muốn xấu xa… hay có tà kiến, chấp thủ những quan điểm cực đoan… hay bám chấp vào quan điểm của mình, cố chấp, khó buông bỏ.
Yampi, nigrodha, tapassī sandiṭṭhiparāmāsī hoti ādhānaggāhī duppaṭinissaggī.
That an ascetic is clinging to his own views, grasping firmly, and difficult to give up.
Này Nigrodha, việc người tu khổ hạnh bám chấp vào quan điểm của mình, cố chấp, khó buông bỏ.
Ayampi kho, nigrodha, tapassino upakkileso hoti.
This too, Nigrodha, is a defilement for the ascetic.
Đây cũng là một sự ô nhiễm của người tu khổ hạnh.
66. ‘‘Puna caparaṃ, nigrodha, tapassī bhojanesu na vodāsaṃ āpajjati – ‘idaṃ me khamati, idaṃ me nakkhamatī’ti.
66. “Again, Nigrodha, a recluse does not fall into discrimination regarding food—‘This is agreeable to me, this is disagreeable to me.’
66. “Này Nigrodha, lại nữa, một vị khổ hạnh không có sự phân biệt trong các món ăn – ‘Món này hợp với ta, món này không hợp với ta’.
So yañca khvassa nakkhamati, taṃ anapekkho pajahati.
He abandons what is disagreeable to him, without longing for it.
Vị ấy, món nào không hợp với mình, thì không bận tâm mà từ bỏ.
Yaṃ panassa khamati, taṃ agadhito amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati…pe… evaṃ so tasmiṃ ṭhāne parisuddho hoti.
But what is agreeable to him, he consumes without greed, without infatuation, without being absorbed, seeing the danger, with wisdom discerning escape…—thus he is purified in that respect.
Còn món nào hợp với mình, thì không tham đắm, không mê muội, không chấp trước mà thọ dụng, thấy rõ sự nguy hiểm, với trí tuệ thoát ly…pe… Như vậy, vị ấy trong trường hợp đó là thanh tịnh.
67. ‘‘Puna caparaṃ, nigrodha, tapassī aññataraṃ samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā nāpasādetā hoti – ‘kiṃ panāyaṃ sambahulājīvo sabbaṃ saṃbhakkheti.
67. “Again, Nigrodha, a recluse does not disparage any other recluse or brahmin, thinking, ‘This one, who lives abundantly, consumes everything.
67. “Này Nigrodha, lại nữa, một vị khổ hạnh không khinh miệt bất kỳ vị Sa-môn hay Bà-la-môn nào, mà nói rằng: ‘Vị này sống với nhiều thức ăn, ăn tất cả mọi thứ.
Seyyathidaṃ – mūlabījaṃ khandhabījaṃ phaḷubījaṃ aggabījaṃ bījabījameva pañcamaṃ, asanivicakkaṃ dantakūṭaṃ, samaṇappavādenā’ti…pe… evaṃ so tasmiṃ ṭhāne parisuddho hoti.
That is to say—root seeds, stem seeds, joint seeds, shoot seeds, and fifthly, grain seeds; he is a teeth-grinder, a pestle-pounder, by the recluse’s designation’…—thus he is purified in that respect.
Đó là: hạt rễ, hạt thân, hạt mắt, hạt ngọn, và hạt giống thứ năm, (ăn) những thứ bị sét đánh, những thứ bị răng cắn (nhai), theo lời rêu rao của Sa-môn’…pe… Như vậy, vị ấy trong trường hợp đó là thanh tịnh.
‘‘Puna caparaṃ, nigrodha, tapassī passati aññataraṃ samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā kulesu sakkariyamānaṃ garu kariyamānaṃ māniyamānaṃ pūjiyamānaṃ.
“Again, Nigrodha, a recluse sees another recluse or brahmin being honored, respected, esteemed, and revered by families.
“Này Nigrodha, lại nữa, một vị khổ hạnh thấy một vị Sa-môn hay Bà-la-môn nào đó được các gia đình cung kính, tôn trọng, quý mến, cúng dường.
Disvā tassa na evaṃ hoti – ‘imañhi nāma sambahulājīvaṃ kulesu sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti.
Seeing this, it does not occur to him, ‘Indeed, they honor, respect, esteem, and revere this one, who lives abundantly, in families.
Khi thấy vậy, vị ấy không nghĩ rằng: ‘Vị này sống với nhiều thức ăn mà được các gia đình cung kính, tôn trọng, quý mến, cúng dường.
Maṃ pana tapassiṃ lūkhājīviṃ kulesu na sakkaronti na garuṃ karonti na mānenti na pūjentī’ti, iti so issāmacchariyaṃ kulesu nuppādetā hoti…pe… evaṃ so tasmiṃ ṭhāne parisuddho hoti.
But me, the austere one, who lives frugally, they do not honor, respect, esteem, or revere in families.’ Thus, he does not generate envy or stinginess in regard to families…—thus he is purified in that respect.
Còn ta, một vị khổ hạnh sống kham khổ, lại không được các gia đình cung kính, không tôn trọng, không quý mến, không cúng dường’, do đó vị ấy không khởi lên sự ganh tỵ và bỏn xẻn đối với các gia đình…pe… Như vậy, vị ấy trong trường hợp đó là thanh tịnh.
‘‘Puna caparaṃ, nigrodha, tapassī amakkhī hoti apaḷāsī…pe… anissukī hoti amaccharī… asaṭho hoti amāyāvī… atthaddho hoti anatimānī… na pāpiccho hoti na pāpikānaṃ icchānaṃ vasaṃ gato… na micchādiṭṭhiko hoti na antaggāhikāya diṭṭhiyā samannāgato… na sandiṭṭhiparāmāsī hoti na ādhānaggāhī suppaṭinissaggī.
“Again, Nigrodha, a recluse is not a disparager, not a denigrator… without envy, without stinginess… not deceitful, not fraudulent… not stiff-necked, not arrogant… not of evil wishes, not fallen under the sway of evil wishes… not of wrong view, not endowed with an extremist view… not clinging to his own views, not dogmatic, readily relinquishing.
“Này Nigrodha, lại nữa, một vị khổ hạnh không che giấu lỗi lầm, không lật lọng…pe… không ganh tỵ, không bỏn xẻn… không gian xảo, không lừa dối… không cứng đầu, không kiêu mạn… không có ác dục, không bị chi phối bởi các ác dục… không có tà kiến, không chấp thủ các kiến chấp cực đoan… không chấp thủ kiến chấp của mình, không cố chấp mà dễ dàng từ bỏ.
Yampi, nigrodha, tapassī na sandiṭṭhiparāmāsī hoti na ādhānaggāhī suppaṭinissaggī.
Even that, Nigrodha, where a recluse is not clinging to his own views, not dogmatic, readily relinquishing.
Này Nigrodha, một vị khổ hạnh không chấp thủ kiến chấp của mình, không cố chấp mà dễ dàng từ bỏ.
Evaṃ so tasmiṃ ṭhāne parisuddho hoti.
Thus he is purified in that respect.
Như vậy, vị ấy trong trường hợp đó là thanh tịnh.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, nigrodha, yadi evaṃ sante tapojigucchā parisuddhā vā hoti aparisuddhā vā’’ti?
“What do you think, Nigrodha? If it is so, is the ascetic practice of self-mortification purified or unpurified?”
“Này Nigrodha, ông nghĩ sao, nếu như vậy thì sự khổ hạnh thanh tịnh hay không thanh tịnh?”
‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante tapojigucchā parisuddhā hoti no aparisuddhā, aggappattā ca sārappattā cā’’ti.
“Indeed, Venerable Sir, if it is so, the ascetic practice of self-mortification is purified, not unpurified; it has reached the highest and the essence.”
“Bạch Thế Tôn, chắc chắn, nếu như vậy thì sự khổ hạnh là thanh tịnh chứ không phải không thanh tịnh, đã đạt đến sự tối thượng và tinh túy.”
‘‘Na kho, nigrodha, ettāvatā tapojigucchā aggappattā ca hoti sārappattā ca; api ca kho papaṭikappattā* hotī’’ti.
“No, Nigrodha, not to that extent has the ascetic practice of self-mortification reached the highest and the essence; it has merely reached the outer bark.”
“Này Nigrodha, sự khổ hạnh chưa đạt đến sự tối thượng và tinh túy chỉ với chừng đó; tuy nhiên, nó đã đạt đến vỏ ngoài.”
70. ‘‘Kittāvatā pana, bhante, tapojigucchā aggappattā ca hoti sārappattā ca?
70. “But to what extent, Venerable Sir, does the ascetic practice of self-mortification reach the highest and the essence?
70. “Bạch Thế Tôn, vậy thì sự khổ hạnh đạt đến sự tối thượng và tinh túy là như thế nào?
Sādhu me, bhante, bhagavā tapojigucchāya aggaññeva pāpetu, sāraññeva pāpetū’’ti.
Please, Venerable Sir, may the Fortunate One lead me to the highest, to the essence of the ascetic practice of self-mortification.”
Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn hãy đưa con đến sự tối thượng, đến sự tinh túy của khổ hạnh.”
‘‘Idha, nigrodha, tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti.
“Here, Nigrodha, a recluse is restrained by the fourfold restraint.
“Này Nigrodha, ở đây, một vị khổ hạnh được phòng hộ với tứ phần giới luật.
Kathañca, nigrodha, tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti?
And how, Nigrodha, is a recluse restrained by the fourfold restraint?
Này Nigrodha, một vị khổ hạnh được phòng hộ với tứ phần giới luật như thế nào?
Idha, nigrodha, tapassī na pāṇaṃ atipāteti* , na pāṇaṃ atipātayati, na pāṇamatipātayato samanuñño hoti.
Here, Nigrodha, a recluse does not destroy life, does not cause others to destroy life, and does not approve of others destroying life.
Này Nigrodha, ở đây, một vị khổ hạnh không sát hại sinh vật, không xúi giục người khác sát hại sinh vật, không hoan hỷ khi người khác sát hại sinh vật.
Na adinnaṃ ādiyati, na adinnaṃ ādiyāpeti, na adinnaṃ ādiyato samanuñño hoti.
He does not take what is not given, does not cause others to take what is not given, and does not approve of others taking what is not given.
Không lấy của không cho, không xúi giục người khác lấy của không cho, không hoan hỷ khi người khác lấy của không cho.
Na musā bhaṇati, na musā bhaṇāpeti, na musā bhaṇato samanuñño hoti.
He does not speak falsely, does not cause others to speak falsely, and does not approve of others speaking falsely.
Không nói dối, không xúi giục người khác nói dối, không hoan hỷ khi người khác nói dối.
Na bhāvitamāsīsati* , na bhāvitamāsīsāpeti, na bhāvitamāsīsato samanuñño hoti.
He does not long for what has been brought forth (sense pleasures), does not cause others to long for what has been brought forth, and does not approve of others longing for what has been brought forth.
Không mong cầu những dục lạc đã được phát triển (trong tâm), không xúi giục người khác mong cầu những dục lạc đã được phát triển, không hoan hỷ khi người khác mong cầu những dục lạc đã được phát triển.
Evaṃ kho, nigrodha, tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti.
Thus, Nigrodha, is a recluse restrained by the fourfold restraint.
Này Nigrodha, như vậy, một vị khổ hạnh được phòng hộ với tứ phần giới luật.
‘‘Yato kho, nigrodha, tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti, aduṃ cassa hoti tapassitāya.
“When, Nigrodha, a recluse is restrained by the fourfold restraint, that becomes his ascetic quality.
“Này Nigrodha, khi một vị khổ hạnh được phòng hộ với tứ phần giới luật, điều đó là sự khổ hạnh của vị ấy.
So abhiharati no hīnāyāvattati.
He strives upwards, he does not regress.
Vị ấy tiến lên chứ không thoái hóa.
So vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ.
He resorts to a secluded lodging: a forest, the foot of a tree, a mountain, a ravine, a mountain cave, a charnel ground, a jungle thicket, an open space, a heap of straw.
Vị ấy tìm đến chỗ ở thanh vắng: rừng, gốc cây, núi, hang động, khe núi, nghĩa địa, rừng cây rậm rạp, nơi trống trải, đống rơm.
So pacchābhattaṃ piṇḍapātappaṭikkanto nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā.
Having returned from his alms round after his meal, he sits down, folding his legs crosswise, holding his body erect, and establishing mindfulness in front of him.
Sau khi thọ thực xong, vị ấy trở về từ khất thực, ngồi kiết già, giữ thân thẳng, an trú niệm trước mặt.
So abhijjhaṃ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati, abhijjhāya cittaṃ parisodheti.
He abandons covetousness for the world, and dwells with a mind free from covetousness, purifying his mind from covetousness.
Vị ấy từ bỏ tham lam đối với thế gian, an trú với tâm không tham lam, thanh lọc tâm khỏi tham lam.
Byāpādappadosaṃ pahāya abyāpannacitto viharati sabbapāṇabhūtahitānukampī, byāpādappadosā cittaṃ parisodheti.
He abandons ill will and malice, and dwells with a mind free from ill will, sympathetic to all living beings, purifying his mind from ill will and malice.
Vị ấy từ bỏ sân hận và ác ý, an trú với tâm không sân hận, thương xót tất cả chúng sinh, thanh lọc tâm khỏi sân hận và ác ý.
Thinamiddhaṃ* pahāya vigatathinamiddho viharati ālokasaññī sato sampajāno, thinamiddhā cittaṃ parisodheti.
Abandoning sloth and torpor, he dwells free from sloth and torpor, perceiving light, mindful and clearly comprehending; he cleanses his mind from sloth and torpor.
Vị ấy từ bỏ hôn trầm và thụy miên (thinamiddhaṃ), sống không còn hôn trầm và thụy miên, có tưởng về ánh sáng (ālokasaññī), có chánh niệm (sato), có sự hiểu biết rõ ràng (sampajāno), thanh lọc tâm khỏi hôn trầm và thụy miên.
Uddhaccakukkuccaṃ pahāya anuddhato viharati ajjhattaṃ vūpasantacitto, uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodheti.
Abandoning restlessness and remorse, he dwells undisturbed, his mind inwardly tranquil; he cleanses his mind from restlessness and remorse.
Vị ấy từ bỏ trạo cử và hối hận (uddhaccakukkuccaṃ), sống không phóng dật (anuddhato), với tâm an tịnh bên trong (ajjhattaṃ vūpasantacitto), thanh lọc tâm khỏi trạo cử và hối hận.
Vicikicchaṃ pahāya tiṇṇavicikiccho viharati akathaṃkathī kusalesu dhammesu, vicikicchāya cittaṃ parisodheti.
Abandoning doubt, he dwells having crossed beyond doubt, unperplexed about wholesome states; he cleanses his mind from doubt.
Vị ấy từ bỏ nghi ngờ (vicikicchaṃ), sống đã vượt qua nghi ngờ (tiṇṇavicikiccho), không còn hoài nghi về các pháp thiện (kusalesu dhammesu), thanh lọc tâm khỏi nghi ngờ.
71. ‘‘So ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati.
71. “Having abandoned these five hindrances, these defilements of the mind, which weaken wisdom, he dwells pervading one direction with a mind accompanied by mettā.
71. “Này Nigrodha, vị ấy từ bỏ năm triền cái này, những cấu uế của tâm, những thứ làm suy yếu trí tuệ, sống bằng cách trải rộng tâm từ (mettāsahagatena cetasā) đến một phương.
Tathā dutiyaṃ.
Likewise, the second.
Cũng vậy, đến phương thứ hai.
Tathā tatiyaṃ.
Likewise, the third.
Cũng vậy, đến phương thứ ba.
Tathā catutthaṃ.
Likewise, the fourth.
Cũng vậy, đến phương thứ tư.
Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati.
Thus, he dwells pervading the entire world—above, below, across, everywhere, in all circumstances, the whole world—with a mind accompanied by mettā, abundant, exalted, immeasurable, without hostility, without ill will.
Như vậy, vị ấy trải rộng tâm từ rộng lớn (vipulena), quảng đại (mahaggatena), vô lượng (appamāṇena), không oán thù (averena), không não hại (abyāpajjena) đến khắp cả thế gian, lên trên, xuống dưới, ngang qua, khắp mọi nơi, với tất cả chúng sinh.
Karuṇāsahagatena cetasā…pe… muditāsahagatena cetasā…pe… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati.
He dwells pervading one direction with a mind accompanied by karuṇā…pe… with a mind accompanied by muditā…pe… with a mind accompanied by upekkhā.
Vị ấy sống bằng cách trải rộng tâm bi (karuṇāsahagatena cetasā)…pe… tâm hỷ (muditāsahagatena cetasā)…pe… tâm xả (upekkhāsahagatena cetasā) đến một phương.
Tathā dutiyaṃ.
Likewise, the second.
Cũng vậy, đến phương thứ hai.
Tathā tatiyaṃ.
Likewise, the third.
Cũng vậy, đến phương thứ ba.
Tathā catutthaṃ.
Likewise, the fourth.
Cũng vậy, đến phương thứ tư.
Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati.
Thus, he dwells pervading the entire world—above, below, across, everywhere, in all circumstances, the whole world—with a mind accompanied by upekkhā, abundant, exalted, immeasurable, without hostility, without ill will.
Như vậy, vị ấy trải rộng tâm xả rộng lớn, quảng đại, vô lượng, không oán thù, không não hại đến khắp cả thế gian, lên trên, xuống dưới, ngang qua, khắp mọi nơi, với tất cả chúng sinh.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, nigrodha.
“What do you think, Nigrodha?
“Này Nigrodha, ông nghĩ sao?
Yadi evaṃ sante tapojigucchā parisuddhā vā hoti aparisuddhā vā’’ti?
If this is the case, is this asceticism and abstinence purified or unpurified?”
Nếu vậy, sự khổ hạnh có thanh tịnh hay không thanh tịnh?”
‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante tapojigucchā parisuddhā hoti no aparisuddhā, aggappattā ca sārappattā cā’’ti.
“Indeed, venerable sir, if this is the case, asceticism and abstinence is purified, not unpurified; it has reached the highest and the essence.”
“Bạch Thế Tôn, chắc chắn nếu vậy, sự khổ hạnh là thanh tịnh chứ không phải không thanh tịnh, đã đạt đến phần tối thượng và phần tinh túy.”
‘‘Na kho, nigrodha, ettāvatā tapojigucchā aggappattā ca hoti sārappattā ca; api ca kho tacappattā hotī’’ti.
“No, Nigrodha, by this much asceticism and abstinence has not reached the highest and the essence; rather, it has reached the bark.”
“Này Nigrodha, sự khổ hạnh chưa đạt đến phần tối thượng và phần tinh túy chỉ với chừng mực đó; mà chỉ đạt đến phần vỏ (tacappattā) thôi.”
72. ‘‘Kittāvatā pana, bhante, tapojigucchā aggappattā ca hoti sārappattā ca?
72. “But to what extent, venerable sir, has asceticism and abstinence reached the highest and the essence?
72. “Bạch Thế Tôn, vậy chừng mực nào thì sự khổ hạnh đạt đến phần tối thượng và phần tinh túy?
Sādhu me, bhante, bhagavā tapojigucchāya aggaññeva pāpetu, sāraññeva pāpetū’’ti.
It would be good, venerable sir, if the Blessed One would lead me to the highest, to the essence of asceticism and abstinence.”
Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn hãy đưa con đến phần tối thượng, đưa con đến phần tinh túy của sự khổ hạnh.”
‘‘Idha, nigrodha, tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti.
“Here, Nigrodha, an ascetic is restrained by the fourfold restraint.
“Này Nigrodha, ở đây, một vị khổ hạnh được giữ gìn bởi sự phòng hộ bốn phương (cātuyāmasaṃvarasaṃvuto).
Kathañca, nigrodha, tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti…pe… yato kho, nigrodha, tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti, aduṃ cassa hoti tapassitāya.
And how, Nigrodha, is an ascetic restrained by the fourfold restraint?…pe… When, Nigrodha, an ascetic is restrained by the fourfold restraint, that much is his asceticism.
Này Nigrodha, một vị khổ hạnh được giữ gìn bởi sự phòng hộ bốn phương như thế nào…pe… Này Nigrodha, khi một vị khổ hạnh được giữ gìn bởi sự phòng hộ bốn phương, đó là sự khổ hạnh của vị ấy.
So abhiharati no hīnāyāvattati.
He strives for improvement, not for decline.
Vị ấy tiến lên chứ không thoái lui.
So vivittaṃ senāsanaṃ bhajati…pe… so ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe mettāsahagatena cetasā…pe… karuṇāsahagatena cetasā…pe… muditāsahagatena cetasā…pe… upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati.
He resorts to a secluded lodging…pe… having abandoned these five hindrances, these defilements of the mind, which weaken wisdom, he dwells with a mind accompanied by mettā…pe… with a mind accompanied by karuṇā…pe… with a mind accompanied by muditā…pe… with a mind accompanied by upekkhā, abundant, exalted, immeasurable, without hostility, without ill will.
Vị ấy tìm đến chỗ ở thanh vắng…pe… Vị ấy từ bỏ năm triền cái này, những cấu uế của tâm, những thứ làm suy yếu trí tuệ, sống bằng cách trải rộng tâm từ (mettāsahagatena cetasā)…pe… tâm bi (karuṇāsahagatena cetasā)…pe… tâm hỷ (muditāsahagatena cetasā)…pe… tâm xả (upekkhāsahagatena cetasā) rộng lớn, quảng đại, vô lượng, không oán thù, không não hại.
So anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattālīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe – ‘amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādiṃ, tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhūpapanno’ti.
He recollects his manifold past lives, that is, one birth, two births, three births, four births, five births, ten births, twenty births, thirty births, forty births, fifty births, one hundred births, one thousand births, one hundred thousand births, many eons of cosmic contraction, many eons of cosmic expansion, many eons of cosmic contraction and expansion: ‘There I was named thus, of such a clan, of such an appearance, fed on such food, experiencing such pleasure and pain, with such a lifespan. Having passed away from there, I reappeared yonder. There too I was named thus, of such a clan, of such an appearance, fed on such food, experiencing such pleasure and pain, with such a lifespan. Having passed away from there, I reappeared here.’
Vị ấy nhớ lại nhiều đời sống quá khứ khác nhau, như là: một đời, hai đời, ba đời, bốn đời, năm đời, mười đời, hai mươi đời, ba mươi đời, bốn mươi đời, năm mươi đời, một trăm đời, một ngàn đời, một trăm ngàn đời, nhiều kiếp hoại (saṃvaṭṭakappe), nhiều kiếp thành (vivaṭṭakappe), nhiều kiếp hoại và thành (saṃvaṭṭavivaṭṭakappe) – ‘Ở đời đó, ta tên như vậy, dòng họ như vậy, sắc vóc như vậy, thức ăn như vậy, cảm thọ khổ lạc như vậy, tuổi thọ như vậy, ta chết từ đời đó, sinh vào đời kia, ở đó ta tên như vậy, dòng họ như vậy, sắc vóc như vậy, thức ăn như vậy, cảm thọ khổ lạc như vậy, tuổi thọ như vậy, ta chết từ đời đó, sinh vào đời này’.
Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati.
Thus, with all their details and circumstances, he recollects his manifold past lives.
Như vậy, vị ấy nhớ lại nhiều đời sống quá khứ khác nhau với đầy đủ chi tiết và đặc điểm.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, nigrodha, yadi evaṃ sante tapojigucchā parisuddhā vā hoti aparisuddhā vā’’ti?
“What do you think, Nigrodha? If this is the case, is this asceticism and abstinence purified or unpurified?”
“Này Nigrodha, ông nghĩ sao, nếu vậy, sự khổ hạnh có thanh tịnh hay không thanh tịnh?”
‘‘Addhā kho, bhante, evaṃ sante tapojigucchā parisuddhā hoti, no aparisuddhā, aggappattā ca sārappattā cā’’ti.
“Indeed, venerable sir, if this is the case, asceticism and abstinence is purified, not unpurified; it has reached the highest and the essence.”
“Bạch Thế Tôn, chắc chắn nếu vậy, sự khổ hạnh là thanh tịnh chứ không phải không thanh tịnh, đã đạt đến phần tối thượng và phần tinh túy.”
‘‘Na kho, nigrodha, ettāvatā tapojigucchā aggappattā ca hoti sārappattā ca; api ca kho phegguppattā hotī’’ti.
“No, Nigrodha, by this much asceticism and abstinence has not reached the highest and the essence; rather, it has reached the sapwood.”
“Này Nigrodha, sự khổ hạnh chưa đạt đến phần tối thượng và phần tinh túy chỉ với chừng mực đó; mà chỉ đạt đến phần lõi gỗ (phegguppattā) thôi.”
73. ‘‘Kittāvatā pana, bhante, tapojigucchā aggappattā ca hoti sārappattā ca?
73. “But to what extent, venerable sir, has asceticism and abstinence reached the highest and the essence?
73. “Bạch Thế Tôn, vậy chừng mực nào thì sự khổ hạnh đạt đến phần tối thượng và phần tinh túy?
Sādhu me, bhante, bhagavā tapojigucchāya aggaññeva pāpetu, sāraññeva pāpetū’’ti.
It would be good, venerable sir, if the Blessed One would lead me to the highest, to the essence of asceticism and abstinence.”
Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn hãy đưa con đến phần tối thượng, đưa con đến phần tinh túy của sự khổ hạnh.”
‘‘Idha, nigrodha, tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti.
“Here, Nigrodha, an ascetic is restrained by the fourfold restraint.
“Này Nigrodha, ở đây, một vị khổ hạnh được giữ gìn bởi sự phòng hộ bốn phương.
Kathañca, nigrodha, tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti…pe… yato kho, nigrodha, tapassī cātuyāmasaṃvarasaṃvuto hoti, aduṃ cassa hoti tapassitāya.
And how, Nigrodha, is an ascetic restrained by the fourfold restraint?…pe… When, Nigrodha, an ascetic is restrained by the fourfold restraint, that much is his asceticism.
Này Nigrodha, một vị khổ hạnh được giữ gìn bởi sự phòng hộ bốn phương như thế nào…pe… Này Nigrodha, khi một vị khổ hạnh được giữ gìn bởi sự phòng hộ bốn phương, đó là sự khổ hạnh của vị ấy.
So abhiharati no hīnāyāvattati.
He strives for improvement, not for decline.
Vị ấy tiến lên chứ không thoái lui.
So vivittaṃ senāsanaṃ bhajati…pe… so ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe mettāsahagatena cetasā…pe… upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati.
He resorts to a secluded lodging…pe… having abandoned these five hindrances, these defilements of the mind, which weaken wisdom, he dwells with a mind accompanied by mettā…pe… with a mind accompanied by upekkhā, abundant, exalted, immeasurable, without hostility, without ill will.
Vị ấy tìm đến chỗ ở thanh vắng…pe… Vị ấy từ bỏ năm triền cái này, những cấu uế của tâm, những thứ làm suy yếu trí tuệ, sống bằng cách trải rộng tâm từ (mettāsahagatena cetasā)…pe… tâm xả (upekkhāsahagatena cetasā) rộng lớn, quảng đại, vô lượng, không oán thù, không não hại.
So anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati.
He recollects his manifold past lives.
Vị ấy nhớ lại nhiều đời sống quá khứ khác nhau.
Seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo…pe… iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati.
That is, one birth, two births, three births, four births, five births…pe… thus, with all their details and circumstances, he recollects his manifold past lives.
Như là: một đời, hai đời, ba đời, bốn đời, năm đời…pe… Như vậy, vị ấy nhớ lại nhiều đời sống quá khứ khác nhau với đầy đủ chi tiết và đặc điểm.
So dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate, yathākammūpage satte pajānāti – ‘ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā.
With the divine eye, purified and surpassing that of humans, he sees beings passing away and reappearing, inferior and superior, beautiful and ugly, fortunate and unfortunate, and he understands how beings fare according to their kamma: ‘These venerable beings, who were endowed with misconduct of body, speech, and mind, who reviled the Noble Ones, held wrong views, and undertook actions based on wrong views, with the breakdown of the body, after death, have reappeared in a state of deprivation, in an unhappy destination, in a state of ruin, in hell.
Vị ấy với thiên nhãn thanh tịnh, siêu việt nhân loại, thấy các chúng sinh đang chết và đang sinh, thấp hèn và cao quý, đẹp đẽ và xấu xí, may mắn và bất hạnh, vị ấy biết rõ các chúng sinh tùy theo nghiệp của họ – ‘Chắc chắn những chúng sinh này đã hành động ác về thân, ác về lời, ác về ý; đã phỉ báng các bậc Thánh, có tà kiến, đã tạo nghiệp tà kiến.
Te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā.
These venerable beings, who were endowed with misconduct of body, speech, and mind, who reviled the Noble Ones, held wrong views, and undertook actions based on wrong views, with the breakdown of the body, after death, have reappeared in a state of deprivation, in an unhappy destination, in a state of ruin, in hell.
Sau khi thân hoại mạng chung, họ sinh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục.
Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā.
But these venerable beings, who were endowed with good conduct of body, speech, and mind, who did not revile the Noble Ones, held right views, and undertook actions based on right views.
Còn những chúng sinh này đã hành động thiện về thân, thiện về lời, thiện về ý; không phỉ báng các bậc Thánh, có chánh kiến, đã tạo nghiệp chánh kiến.
Te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā’ti.
With the breakdown of the body, after death, they have reappeared in a happy destination, in the heavenly world.’
Sau khi thân hoại mạng chung, họ sinh vào cõi lành, cõi trời’.
Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate, yathākammūpage satte pajānāti.
Thus, with the divine eye, purified and surpassing that of humans, he sees beings passing away and reappearing, inferior and superior, beautiful and ugly, fortunate and unfortunate, and he understands how beings fare according to their kamma.
Như vậy, vị ấy với thiên nhãn thanh tịnh, siêu việt nhân loại, thấy các chúng sinh đang chết và đang sinh, thấp hèn và cao quý, đẹp đẽ và xấu xí, may mắn và bất hạnh, vị ấy biết rõ các chúng sinh tùy theo nghiệp của họ.
74. ‘‘Ettāvatā kho, nigrodha, tapojigucchā aggappattā ca hoti sārappattā ca.
74. “To this extent, Nigrodha, asceticism and abstinence has reached the highest and the essence.
74. “Này Nigrodha, chỉ với chừng mực đó, sự khổ hạnh mới đạt đến phần tối thượng và phần tinh túy.
Iti kho, nigrodha* , yaṃ maṃ tvaṃ avacāsi – ‘ko nāma so, bhante, bhagavato dhammo, yena bhagavā sāvake vineti, yena bhagavatā sāvakā vinītā assāsappattā paṭijānanti ajjhāsayaṃ ādibrahmacariya’nti.
Thus, Nigrodha, as to what you said to me – ‘What, Venerable Sir, is the Dhamma of the Blessed One by which the Blessed One disciplines his disciples, and by which, having been disciplined by the Blessed One, the disciples declare themselves to have attained reassurance in the intention for the beginning of the holy life’—
Này Nigrodha, đó là điều ngươi đã nói với Ta – ‘Bạch Thế Tôn, pháp nào của Thế Tôn mà Thế Tôn dùng để giáo huấn các đệ tử, mà nhờ đó các đệ tử đã được Thế Tôn giáo huấn tự nhận là đã đạt được sự an ổn, một khuynh hướng cho sự khởi đầu của đời sống phạm hạnh?’
Iti kho taṃ, nigrodha, ṭhānaṃ uttaritarañca paṇītatarañca, yenāhaṃ sāvake vinemi, yena mayā sāvakā vinītā assāsappattā paṭijānanti ajjhāsayaṃ ādibrahmacariya’’nti.
Thus, Nigrodha, that matter is higher and more sublime, by which I discipline my disciples, and by which, having been disciplined by me, the disciples declare themselves to have attained reassurance in the intention for the beginning of the holy life.”
Này Nigrodha, đó là điều, là phương pháp cao thượng và tối thắng mà Ta dùng để giáo huấn các đệ tử, mà nhờ đó các đệ tử đã được Ta giáo huấn tự nhận là đã đạt được sự an ổn, một khuynh hướng cho sự khởi đầu của đời sống phạm hạnh.”
75. Yadā aññāsi sandhāno gahapati – ‘‘aññadatthu kho dānime aññatitthiyā paribbājakā bhagavato bhāsitaṃ sussūsanti, sotaṃ odahanti, aññācittaṃ upaṭṭhāpentī’’ti.
75. When Sandhāno the householder knew: “Now, indeed, these wanderers of other sects are listening intently to the Blessed One’s discourse, they are lending ear, they are establishing minds for understanding,”
Khi gia chủ Sandhāna biết rằng: “Chắc chắn bây giờ các du sĩ ngoại đạo này đang lắng nghe lời dạy của Thế Tôn, đang chú tâm, đang khởi tâm muốn hiểu biết,”
Atha* nigrodhaṃ paribbājakaṃ etadavoca – ‘‘iti kho, bhante nigrodha, yaṃ maṃ tvaṃ avacāsi – ‘yagghe, gahapati, jāneyyāsi, kena samaṇo gotamo saddhiṃ sallapati, kena sākacchaṃ samāpajjati, kena paññāveyyattiyaṃ samāpajjati, suññāgārahatā samaṇassa gotamassa paññā, aparisāvacaro samaṇo gotamo nālaṃ sallāpāya, so antamantāneva sevati; seyyathāpi nāma gokāṇā pariyantacārinī antamantāneva sevati.
Then he said this to Nigrodha the wanderer: “Thus, Venerable Nigrodha, as to what you said to me – ‘Come now, householder, know with whom the ascetic Gotama converses, with whom he enters into discussion, with whom he enters into a discourse of wisdom. The ascetic Gotama’s wisdom is smitten by seclusion, the ascetic Gotama is not one who frequents assemblies, he is not fit for conversation; he resorts only to remote places, just as a lame cow ranging at the edge resorts only to remote places.
bấy giờ, gia chủ nói với du sĩ Nigrodha rằng: “Thưa tôn giả Nigrodha, đó là điều tôn giả đã nói với tôi – ‘Này gia chủ, hãy biết rằng, Sa-môn Gotama giao tiếp với ai, hội đàm với ai, trao đổi trí tuệ với ai? Trí tuệ của Sa-môn Gotama bị cô lập trong tịnh xá, Sa-môn Gotama không quen với hội chúng, không đủ khả năng hội đàm; Ngài chỉ lui tới những nơi hẻo lánh; ví như một con bò cái bị què chỉ đi lại ở những vùng rìa.
Evameva suññāgārahatā samaṇassa gotamassa paññā, aparisāvacaro samaṇo gotamo nālaṃ sallāpāya; so antamantāneva sevati; iṅgha, gahapati, samaṇo gotamo imaṃ parisaṃ āgaccheyya, ekapañheneva naṃ saṃsādeyyāma, tucchakumbhīva naṃ maññe orodheyyāmā’ti.
In the same way, the ascetic Gotama’s wisdom is smitten by seclusion, the ascetic Gotama is not one who frequents assemblies, he is not fit for conversation; he resorts only to remote places. Come now, householder, should the ascetic Gotama come to this assembly, we would confound him with a single question; we would, as it were, stop him like an empty pot.’
Cũng vậy, trí tuệ của Sa-môn Gotama bị cô lập trong tịnh xá, Sa-môn Gotama không quen với hội chúng, không đủ khả năng hội đàm; Ngài chỉ lui tới những nơi hẻo lánh. Này gia chủ, nếu Sa-môn Gotama đến hội chúng này, chúng ta sẽ làm cho Ngài lúng túng chỉ với một câu hỏi, chúng ta sẽ chặn đứng Ngài như chặn một cái bình rỗng.’
Ayaṃ kho so, bhante, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho idhānuppatto, aparisāvacaraṃ pana naṃ karotha, gokāṇaṃ pariyantacāriniṃ karotha, ekapañheneva naṃ saṃsādetha, tucchakumbhīva naṃ orodhethā’’ti.
Here, Venerable Sir, is that Blessed One, Arahant, Perfectly Self-Enlightened, who has arrived. But make him one who does not frequent assemblies, make him a lame cow ranging at the edge, confound him with a single question, stop him like an empty pot!”
Thưa tôn giả, vị Thế Tôn A-la-hán, Chánh Đẳng Giác ấy đã đến đây rồi. Vậy thì, hãy làm cho Ngài không quen với hội chúng, hãy làm cho Ngài như con bò cái bị què đi lại ở những vùng rìa, hãy làm cho Ngài lúng túng chỉ với một câu hỏi, hãy chặn đứng Ngài như chặn một cái bình rỗng!”
Evaṃ vutte, nigrodho paribbājako tuṇhībhūto maṅkubhūto pattakkhandho adhomukho pajjhāyanto appaṭibhāno nisīdi.
When this was said, Nigrodha the wanderer sat silent, dismayed, with slumped shoulders, downcast, pondering, unable to reply.
Khi được nói như vậy, du sĩ Nigrodha im lặng, xấu hổ, vai rũ xuống, cúi mặt, trầm tư, không thể đối đáp.
76. Atha kho bhagavā nigrodhaṃ paribbājakaṃ tuṇhībhūtaṃ maṅkubhūtaṃ pattakkhandhaṃ adhomukhaṃ pajjhāyantaṃ appaṭibhānaṃ viditvā nigrodhaṃ paribbājakaṃ etadavoca – ‘‘saccaṃ kira, nigrodha, bhāsitā te esā vācā’’ti?
76. Then the Blessed One, knowing Nigrodha the wanderer to be silent, dismayed, with slumped shoulders, downcast, pondering, and unable to reply, said this to Nigrodha the wanderer: “Is it true, Nigrodha, that this statement was uttered by you?”
Bấy giờ, Thế Tôn biết du sĩ Nigrodha đang im lặng, xấu hổ, vai rũ xuống, cúi mặt, trầm tư, không thể đối đáp, liền nói với du sĩ Nigrodha rằng: “Này Nigrodha, có thật là ngươi đã nói lời ấy không?”
‘‘Saccaṃ, bhante, bhāsitā me esā vācā, yathābālena yathāmūḷhena yathāakusalenā’’ti.
“It is true, Venerable Sir, that this statement was uttered by me, like a fool, like one deluded, like one unskilful.”
“Bạch Thế Tôn, con đã nói lời ấy, như một kẻ ngu si, như một kẻ mê muội, như một kẻ bất thiện.”
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, nigrodha.
“What do you think, Nigrodha?
“Này Nigrodha, ngươi nghĩ sao?
Kinti te sutaṃ paribbājakānaṃ vuḍḍhānaṃ mahallakānaṃ ācariyapācariyānaṃ bhāsamānānaṃ – ‘ye te ahesuṃ atītamaddhānaṃ arahanto sammāsambuddhā, evaṃ su te bhagavanto saṃgamma samāgamma unnādino uccāsaddamahāsaddā anekavihitaṃ tiracchānakathaṃ anuyuttā viharanti.
How have you heard it spoken by senior, elderly wanderers, your teachers and teachers’ teachers – ‘Were those Blessed Ones, Arahants, Perfectly Self-Enlightened Ones of the past, wont to dwell congregating and assembling, making noise, uttering loud and great shouts, devoted to various kinds of talk about low things?
Ngươi đã nghe các du sĩ trưởng lão, các vị lớn tuổi, các vị đạo sư và các vị đạo sư của đạo sư nói rằng: ‘Những vị A-la-hán, Chánh Đẳng Giác trong quá khứ, các vị Thế Tôn ấy có tụ họp, hội họp, ồn ào, huyên náo, tiếng lớn tiếng nhỏ, bận rộn với nhiều loại chuyện tầm thường không?
Seyyathidaṃ – rājakathaṃ corakathaṃ…pe… itibhavābhavakathaṃ iti vā.
That is to say – talk of kings, talk of bandits… or talk about this world and the next world.
Chẳng hạn như: chuyện vua chúa, chuyện trộm cướp… (lược)… chuyện về đời này đời khác, v.v.
Seyyathāpi tvaṃ etarahi sācariyako.
Just as you are now with your teachers.
như ngươi và các vị đạo sư của ngươi bây giờ.
Udāhu, evaṃ su te bhagavanto araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppāni, seyyathāpāhaṃ etarahī’ti.
Or, were those Blessed Ones wont to resort to remote forest and wilderness dwellings, silent, with little noise, with lonely winds, suitable for human seclusion, fit for withdrawal, just as I am now’?”
Hay là, các vị Thế Tôn ấy có lui tới những trú xứ rừng núi hoang vắng, thanh tịnh, ít tiếng động, ít ồn ào, không có người qua lại, thích hợp cho sự độc cư, như Ta bây giờ không?”
‘‘Sutaṃ metaṃ, bhante.
“I have heard it, Venerable Sir,
“Bạch Thế Tôn, con đã nghe các du sĩ trưởng lão, các vị lớn tuổi, các vị đạo sư và các vị đạo sư của đạo sư nói rằng:
Paribbājakānaṃ vuḍḍhānaṃ mahallakānaṃ ācariyapācariyānaṃ bhāsamānānaṃ – ‘ye te ahesuṃ atītamaddhānaṃ arahanto sammāsambuddhā, na evaṃ su* te bhagavanto saṃgamma samāgamma unnādino uccāsaddamahāsaddā anekavihitaṃ tiracchānakathaṃ anuyuttā viharanti.
from senior, elderly wanderers, my teachers and teachers’ teachers, speaking thus: ‘Those Blessed Ones, Arahants, Perfectly Self-Enlightened Ones of the past, were not wont to dwell congregating and assembling, making noise, uttering loud and great shouts, devoted to various kinds of talk about low things.
‘Những vị A-la-hán, Chánh Đẳng Giác trong quá khứ, các vị Thế Tôn ấy không có tụ họp, hội họp, ồn ào, huyên náo, tiếng lớn tiếng nhỏ, bận rộn với nhiều loại chuyện tầm thường.
Seyyathidaṃ – rājakathaṃ corakathaṃ…pe… itibhavābhavakathaṃ iti vā, seyyathāpāhaṃ etarahi sācariyako.
That is to say – talk of kings, talk of bandits… or talk about this world and the next world, just as I am now with my teachers.
Chẳng hạn như: chuyện vua chúa, chuyện trộm cướp… (lược)… chuyện về đời này đời khác, v.v., như con và các vị đạo sư của con bây giờ.
Evaṃ su te bhagavanto araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppāni, seyyathāpi bhagavā etarahī’’’ti.
Those Blessed Ones were wont to resort to remote forest and wilderness dwellings, silent, with little noise, with lonely winds, suitable for human seclusion, fit for withdrawal, just as the Blessed One is now’.”
Các vị Thế Tôn ấy lui tới những trú xứ rừng núi hoang vắng, thanh tịnh, ít tiếng động, ít ồn ào, không có người qua lại, thích hợp cho sự độc cư, như Thế Tôn bây giờ.’”
77. Evaṃ vutte, nigrodho paribbājako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘accayo maṃ, bhante, accagamā yathābālaṃ yathāmūḷhaṃ yathāakusalaṃ, yvāhaṃ evaṃ bhagavantaṃ avacāsiṃ.
77. When this was said, Nigrodha the wanderer said to the Blessed One: “An offense, Venerable Sir, has overcome me, acting like a fool, like one deluded, like one unskilful, in that I spoke thus to the Blessed One.
Khi được nói như vậy, du sĩ Nigrodha thưa với Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, con đã phạm lỗi lầm, như một kẻ ngu si, như một kẻ mê muội, như một kẻ bất thiện, khi con đã nói như vậy với Thế Tôn.
Tassa me, bhante, bhagavā accayaṃ accayato paṭiggaṇhātu āyatiṃ saṃvarāyā’’ti.
May the Blessed One accept this offense from me, Venerable Sir, as an offense for future restraint.”
Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn chấp nhận lỗi lầm của con như một lỗi lầm, để con có thể tự chế ngự trong tương lai.”
‘‘Taggha tvaṃ* , nigrodha, accayo accagamā yathābālaṃ yathāmūḷhaṃ yathāakusalaṃ, yo maṃ tvaṃ evaṃ avacāsi.
“Indeed, Nigrodha, an offense has overcome you, acting like a fool, like one deluded, like one unskilful, in that you spoke thus to me.
“Này Nigrodha, đúng vậy, ngươi đã phạm lỗi lầm, như một kẻ ngu si, như một kẻ mê muội, như một kẻ bất thiện, khi ngươi đã nói như vậy với Ta.
Yato ca kho tvaṃ, nigrodha, accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikarosi, taṃ te mayaṃ paṭiggaṇhāma.
But since you, Nigrodha, having seen your offense as an offense, rectify it according to the Dhamma, we accept it from you.
Nhưng này Nigrodha, vì ngươi đã thấy lỗi lầm là lỗi lầm và đã sửa chữa theo đúng Pháp, nên chúng Ta chấp nhận lỗi lầm đó của ngươi.
Vuddhi hesā, nigrodha, ariyassa vinaye, yo accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikaroti āyatiṃ saṃvaraṃ āpajjati.
For this is growth, Nigrodha, in the Noble Discipline: to see an offense as an offense, and to rectify it according to the Dhamma, thereby undertaking future restraint.
Này Nigrodha, đây là sự tiến bộ trong Giới luật của bậc Thánh, khi một người thấy lỗi lầm là lỗi lầm, sửa chữa theo đúng Pháp, và tự chế ngự trong tương lai.
Ahaṃ kho pana, nigrodha, evaṃ vadāmi –
And I, Nigrodha, say this:
Này Nigrodha, Ta nói như sau:
‘Etu viññū puriso asaṭho amāyāvī ujujātiko, ahamanusāsāmi ahaṃ dhammaṃ desemi.
‘Let a wise person come, honest, not deceitful, of upright nature; I will instruct, I will teach the Dhamma.
‘Hãy đến, một người có trí, không gian xảo, không lừa dối, có bản chất ngay thẳng! Ta sẽ giáo huấn, Ta sẽ thuyết pháp.
Yathānusiṭṭhaṃ tathā* paṭipajjamāno, yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti, tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati sattavassāni.
Practicing according to the instruction, for the sake of which noble sons rightly go forth from home into homelessness, he will abide having directly realized and attained in this very life that unsurpassed culmination of the holy life for seven years.
Khi thực hành theo lời giáo huấn, người ấy sẽ chứng đạt và an trú trong sự viên mãn tối thượng của đời sống phạm hạnh, mà vì mục đích đó các thiện nam tử đã xuất gia từ bỏ gia đình để sống không gia đình, tự mình chứng ngộ bằng thắng trí ngay trong hiện tại, trong bảy năm.
Tiṭṭhantu, nigrodha, satta vassāni.
Let seven years remain, Nigrodha.
Này Nigrodha, hãy bỏ qua bảy năm.
Etu viññū puriso asaṭho amāyāvī ujujātiko, ahamanusāsāmi ahaṃ dhammaṃ desemi.
Let a wise person come, honest, not deceitful, of upright nature; I will instruct, I will teach the Dhamma.
Hãy đến, một người có trí, không gian xảo, không lừa dối, có bản chất ngay thẳng! Ta sẽ giáo huấn, Ta sẽ thuyết pháp.
Yathānusiṭṭhaṃ tathā paṭipajjamāno, yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti, tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati cha vassāni.
Practicing according to the instruction, for the sake of which noble sons rightly go forth from home into homelessness, he will abide having directly realized and attained in this very life that unsurpassed culmination of the holy life for six years.
Khi thực hành theo lời giáo huấn, người ấy sẽ chứng đạt và an trú trong sự viên mãn tối thượng của đời sống phạm hạnh, mà vì mục đích đó các thiện nam tử đã xuất gia từ bỏ gia đình để sống không gia đình, tự mình chứng ngộ bằng thắng trí ngay trong hiện tại, trong sáu năm.
Pañca vassāni… cattāri vassāni… tīṇi vassāni… dve vassāni… ekaṃ vassaṃ.
Five years… four years… three years… two years… one year.
Năm năm… bốn năm… ba năm… hai năm… một năm.
Tiṭṭhatu, nigrodha, ekaṃ vassaṃ.
Let one year remain, Nigrodha.
Này Nigrodha, hãy bỏ qua một năm.
Etu viññū puriso asaṭho amāyāvī ujujātiko ahamanusāsāmi ahaṃ dhammaṃ desemi.
Let a wise person come, honest, not deceitful, of upright nature; I will instruct, I will teach the Dhamma.
Hãy đến, một người có trí, không gian xảo, không lừa dối, có bản chất ngay thẳng! Ta sẽ giáo huấn, Ta sẽ thuyết pháp.
Yathānusiṭṭhaṃ tathā paṭipajjamāno, yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti, tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati satta māsāni.
By practicing as instructed, he will, in seven months, himself realize by direct knowledge and attain in this very life the unsurpassed culmination of the holy life, for the sake of which young men rightly go forth from home into homelessness, and dwell therein.
Người nào thực hành đúng như đã được chỉ dạy, thì vì mục đích mà các thiện gia nam tử xuất gia từ bỏ gia đình để sống không gia đình một cách chân chánh, người ấy sẽ tự mình chứng ngộ, thực chứng và an trú trong sự viên mãn tối thượng của đời sống Phạm hạnh đó ngay trong hiện tại, trong bảy tháng.
Tiṭṭhantu, nigrodha, satta māsāni… cha māsāni… pañca māsāni … cattāri māsāni… tīṇi māsāni… dve māsāni… ekaṃ māsaṃ… aḍḍhamāsaṃ.
Let seven months remain, Nigrodha… six months… five months… four months… three months… two months… one month… half a month.
Này Nigrodha, hãy để bảy tháng đó qua đi… sáu tháng… năm tháng… bốn tháng… ba tháng… hai tháng… một tháng… nửa tháng.
Tiṭṭhatu, nigrodha, aḍḍhamāso.
Let half a month remain, Nigrodha.
Này Nigrodha, hãy để nửa tháng đó qua đi.
Etu viññū puriso asaṭho amāyāvī ujujātiko, ahamanusāsāmi ahaṃ dhammaṃ desemi.
Let an intelligent person come, one who is not deceitful, not fraudulent, of an upright nature. I will instruct him; I will teach the Dhamma.
Người nào có trí tuệ, không gian dối, không xảo trá, có bản tính ngay thẳng, hãy đến đây, Ta sẽ giáo huấn, Ta sẽ thuyết giảng Dhamma.
Yathānusiṭṭhaṃ tathā paṭipajjamāno, yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti, tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati sattāhaṃ’.
By practicing as instructed, he will, in seven days, himself realize by direct knowledge and attain in this very life the unsurpassed culmination of the holy life, for the sake of which young men rightly go forth from home into homelessness, and dwell therein.’
Người nào thực hành đúng như đã được chỉ dạy, thì vì mục đích mà các thiện gia nam tử xuất gia từ bỏ gia đình để sống không gia đình một cách chân chánh, người ấy sẽ tự mình chứng ngộ, thực chứng và an trú trong sự viên mãn tối thượng của đời sống Phạm hạnh đó ngay trong hiện tại, trong bảy ngày.’
78. ‘‘Siyā kho pana te, nigrodha, evamassa – ‘antevāsikamyatā no samaṇo gotamo evamāhā’ti.
78. “Perhaps, Nigrodha, it might occur to you: ‘The ascetic Gotama says this because he desires disciples.’
78. “Này Nigrodha, có thể ông nghĩ rằng: ‘Sa-môn Gotama nói như vậy vì muốn chúng ta trở thành đệ tử của Ngài.’
Na kho panetaṃ, nigrodha, evaṃ daṭṭhabbaṃ.
But, Nigrodha, this should not be seen in that way.
Nhưng này Nigrodha, điều đó không nên được hiểu như vậy.
Yo eva vo* ācariyo, so eva vo ācariyo hotu.
Let whoever is your teacher remain your teacher.
Ai là thầy của các ông, người ấy hãy cứ là thầy của các ông.
Siyā kho pana te, nigrodha, evamassa – ‘uddesā no cāvetukāmo samaṇo gotamo evamāhā’ti.
Perhaps, Nigrodha, it might occur to you: ‘The ascetic Gotama says this because he wishes to make us deviate from our doctrine.’
Này Nigrodha, có thể ông nghĩ rằng: ‘Sa-môn Gotama nói như vậy vì muốn chúng ta từ bỏ những lời dạy của mình.’
Na kho panetaṃ, nigrodha, evaṃ daṭṭhabbaṃ.
But, Nigrodha, this should not be seen in that way.
Nhưng này Nigrodha, điều đó không nên được hiểu như vậy.
Yo eva vo uddeso so eva vo uddeso hotu.
Let whatever is your doctrine remain your doctrine.
Những lời dạy nào là của các ông, những lời dạy ấy hãy cứ là của các ông.
Siyā kho pana te, nigrodha, evamassa – ‘ājīvā no cāvetukāmo samaṇo gotamo evamāhā’ti.
Perhaps, Nigrodha, it might occur to you: ‘The ascetic Gotama says this because he wishes to make us deviate from our livelihood.’
Này Nigrodha, có thể ông nghĩ rằng: ‘Sa-môn Gotama nói như vậy vì muốn chúng ta từ bỏ cách sinh sống của mình.’
Na kho panetaṃ, nigrodha, evaṃ daṭṭhabbaṃ.
But, Nigrodha, this should not be seen in that way.
Nhưng này Nigrodha, điều đó không nên được hiểu như vậy.
Yo eva vo ājīvo, so eva vo ājīvo hotu.
Let whatever is your livelihood remain your livelihood.
Cách sinh sống nào là của các ông, cách sinh sống ấy hãy cứ là của các ông.
Siyā kho pana te, nigrodha, evamassa – ‘ye no dhammā akusalā akusalasaṅkhātā sācariyakānaṃ, tesu patiṭṭhāpetukāmo samaṇo gotamo evamāhā’ti.
Perhaps, Nigrodha, it might occur to you: ‘The ascetic Gotama says this because he wishes to establish us in those teachings which you and your teachers consider unwholesome.’
Này Nigrodha, có thể ông nghĩ rằng: ‘Sa-môn Gotama nói như vậy vì muốn chúng ta an trú trong những pháp bất thiện, được các bậc thầy của chúng ta coi là bất thiện.’
Na kho panetaṃ, nigrodha, evaṃ daṭṭhabbaṃ.
But, Nigrodha, this should not be seen in that way.
Nhưng này Nigrodha, điều đó không nên được hiểu như vậy.
Akusalā ceva vo te dhammā* hontu akusalasaṅkhātā ca sācariyakānaṃ.
Let those teachings remain unwholesome for you, and considered unwholesome by your teachers.
Những pháp ấy hãy cứ là bất thiện đối với các ông và được các bậc thầy của các ông coi là bất thiện.
Siyā kho pana te, nigrodha, evamassa – ‘ye no dhammā kusalā kusalasaṅkhātā sācariyakānaṃ, tehi vivecetukāmo samaṇo gotamo evamāhā’ti.
Perhaps, Nigrodha, it might occur to you: ‘The ascetic Gotama says this because he wishes to separate us from those teachings which you and your teachers consider wholesome.’
Này Nigrodha, có thể ông nghĩ rằng: ‘Sa-môn Gotama nói như vậy vì muốn chúng ta xa rời những pháp thiện, được các bậc thầy của chúng ta coi là thiện.’
Na kho panetaṃ, nigrodha, evaṃ daṭṭhabbaṃ.
But, Nigrodha, this should not be seen in that way.
Nhưng này Nigrodha, điều đó không nên được hiểu như vậy.
Kusalā ceva vo te dhammā hontu kusalasaṅkhātā ca sācariyakānaṃ.
Let those teachings remain wholesome for you, and considered wholesome by your teachers.
Những pháp ấy hãy cứ là thiện đối với các ông và được các bậc thầy của các ông coi là thiện.
Iti khvāhaṃ, nigrodha, neva antevāsikamyatā evaṃ vadāmi, napi uddesā cāvetukāmo evaṃ vadāmi, napi ājīvā cāvetukāmo evaṃ vadāmi, napi ye vo dhammā* akusalā akusalasaṅkhātā sācariyakānaṃ, tesu patiṭṭhāpetukāmo evaṃ vadāmi, napi ye vo dhammā* kusalā kusalasaṅkhātā sācariyakānaṃ, tehi vivecetukāmo evaṃ vadāmi.
Thus, Nigrodha, I do not speak because I desire disciples, nor do I speak because I wish to make you deviate from your doctrine, nor do I speak because I wish to make you deviate from your livelihood, nor do I speak because I wish to establish you in those teachings which you and your teachers consider unwholesome, nor do I speak because I wish to separate you from those teachings which you and your teachers consider wholesome.
Này Nigrodha, Ta nói như vậy không phải vì muốn các ông làm đệ tử, không phải vì muốn các ông từ bỏ những lời dạy của mình, không phải vì muốn các ông từ bỏ cách sinh sống của mình, không phải vì muốn các ông an trú trong những pháp bất thiện, được các bậc thầy của các ông coi là bất thiện, cũng không phải vì muốn các ông xa rời những pháp thiện, được các bậc thầy của các ông coi là thiện.
Santi ca kho, nigrodha, akusalā dhammā appahīnā saṃkilesikā ponobbhavikā* sadarā* dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā, yesāhaṃ pahānāya dhammaṃ desemi.
There are, however, Nigrodha, unwholesome states that are not abandoned, that are defiling, leading to renewed existence, accompanied by suffering, with painful results, and lead to birth, old age, and death in the future, for the abandonment of which I teach the Dhamma.
Mà này Nigrodha, có những pháp bất thiện chưa được đoạn trừ, làm ô nhiễm, dẫn đến tái sinh, có khổ đau, có quả báo khổ, và trong tương lai dẫn đến sinh, già, chết, mà Ta thuyết giảng Dhamma để đoạn trừ chúng.
Yathāpaṭipannānaṃ vo saṃkilesikā dhammā pahīyissanti, vodānīyā dhammā abhivaḍḍhissanti, paññāpāripūriṃ vepullattañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissathā’’ti.
By practicing as instructed, your defiling states will be abandoned, purifying states will increase, and you will, in this very life, yourself realize by direct knowledge and attain the fulfillment and abundance of wisdom, and dwell therein.”
Khi các ông thực hành như vậy, những pháp làm ô nhiễm sẽ được đoạn trừ, những pháp thanh tịnh sẽ tăng trưởng, các ông sẽ tự mình chứng ngộ, thực chứng và an trú trong sự viên mãn và sự rộng lớn của trí tuệ ngay trong hiện tại.”
79. Evaṃ vutte, te paribbājakā tuṇhībhūtā maṅkubhūtā pattakkhandhā adhomukhā pajjhāyantā appaṭibhānā nisīdiṃsu yathā taṃ mārena pariyuṭṭhitacittā.
79. When this was said, those wandering ascetics sat silent, dismayed, their shoulders drooping, faces downcast, brooding, and without a ready answer, just as those whose minds are overwhelmed by Māra.
79. Khi được nói như vậy, các du sĩ ấy im lặng, xấu hổ, vai rũ xuống, mặt cúi gằm, suy tư, không còn lời nào để nói, như thể tâm trí bị ác ma xâm chiếm.
Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘sabbe pime moghapurisā phuṭṭhā pāpimatā.
Then it occurred to the Blessed One: “All these foolish men are afflicted by the Evil One.
Khi ấy, Thế Tôn nghĩ: “Tất cả những người đàn ông vô ích này đều bị ác ma quấy phá.
Yatra hi nāma ekassapi na evaṃ bhavissati – ‘handa mayaṃ aññāṇatthampi samaṇe gotame brahmacariyaṃ carāma, kiṃ karissati sattāho’’’ti?
Surely not even one of them thinks: ‘Come, let us practice the holy life with the ascetic Gotama even for the sake of knowledge. What will seven days do?’”
Chắc chắn không một ai trong số họ có ý nghĩ như thế này: ‘Nào, chúng ta hãy sống Phạm hạnh với Sa-môn Gotama dù chỉ để hiểu biết, bảy ngày thì có gì đáng ngại!’”
Atha kho bhagavā udumbarikāya paribbājakārāme sīhanādaṃ naditvā vehāsaṃ abbhuggantvā gijjhakūṭe pabbate paccupaṭṭhāsi* .
Then the Blessed One, having roared his lion’s roar in the Udumbarikā wanderers’ park, rose into the air and reappeared on Vulture Peak Mountain.
Khi ấy, Thế Tôn, sau khi rống tiếng sư tử tại Tu viện Du sĩ Udumbarikā, đã bay lên không trung và hiện ra trên núi Gijjhakūṭa.
Sandhāno pana gahapati tāvadeva rājagahaṃ pāvisīti.
And the householder Sandhāna entered Rājagaha at that very moment.
Còn gia chủ Sandhāna thì ngay lúc đó đã đi vào Rājagaha.
80. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā magadhesu viharati mātulāyaṃ.
80. Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was dwelling among the Magadhans in Mātulā.
80. Tôi nghe như vầy – một thời Thế Tôn trú tại Mātulā, xứ Magadha.
Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti.
There the Blessed One addressed the bhikkhus, saying: “Bhikkhus!”
Tại đó, Thế Tôn gọi các Tỳ-khưu và nói:
‘‘Bhaddante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
“Venerable sir!” replied those bhikkhus to the Blessed One.
“Thưa Thế Tôn,” các Tỳ-khưu ấy vâng lời Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca – ‘‘attadīpā, bhikkhave, viharatha attasaraṇā anaññasaraṇā, dhammadīpā dhammasaraṇā anaññasaraṇā.
The Blessed One said this: “Dwell, bhikkhus, with yourselves as an isle, with yourselves as a refuge, with no other refuge; with the Dhamma as an isle, with the Dhamma as a refuge, with no other refuge.
Thế Tôn nói như sau: “Này các Tỳ-khưu, hãy sống tự làm hải đảo cho mình, tự nương tựa vào mình, không nương tựa vào ai khác; hãy sống lấy Dhamma làm hải đảo, lấy Dhamma làm nơi nương tựa, không nương tựa vào ai khác.
Kathañca pana, bhikkhave, bhikkhu attadīpo viharati attasaraṇo anaññasaraṇo, dhammadīpo dhammasaraṇo anaññasaraṇo?
And how, bhikkhus, does a bhikkhu dwell with himself as an isle, with himself as a refuge, with no other refuge; with the Dhamma as an isle, with the Dhamma as a refuge, with no other refuge?
Và này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu sống tự làm hải đảo cho mình, tự nương tựa vào mình, không nương tựa vào ai khác; lấy Dhamma làm hải đảo, lấy Dhamma làm nơi nương tựa, không nương tựa vào ai khác như thế nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
Here, bhikkhus, a bhikkhu dwells contemplating the body in the body, ardent, clearly comprehending, mindful, having removed covetousness and distress concerning the world.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu sống quán thân trên thân, nhiệt tâm, tỉnh giác, chánh niệm, nhiếp phục tham ưu ở đời.
Vedanāsu vedanānupassī…pe… citte cittānupassī…pe… dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
He dwells contemplating feelings in feelings… he dwells contemplating mind in mind… he dwells contemplating phenomena in phenomena, ardent, clearly comprehending, mindful, having removed covetousness and distress concerning the world.
Quán thọ trên các cảm thọ… Quán tâm trên tâm… Quán pháp trên các pháp, nhiệt tâm, tỉnh giác, chánh niệm, nhiếp phục tham ưu ở đời.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu attadīpo viharati attasaraṇo anaññasaraṇo, dhammadīpo dhammasaraṇo anaññasaraṇo.
It is in this way, bhikkhus, that a bhikkhu dwells with himself as an isle, with himself as a refuge, with no other refuge; with the Dhamma as an isle, with the Dhamma as a refuge, with no other refuge.
Như vậy, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu sống tự làm hải đảo cho mình, tự nương tựa vào mình, không nương tựa vào ai khác; lấy Dhamma làm hải đảo, lấy Dhamma làm nơi nương tựa, không nương tựa vào ai khác.
‘‘Gocare, bhikkhave, caratha sake pettike visaye.
“Range, bhikkhus, in your own native domain, your ancestral realm.
“Này các Tỳ-khưu, hãy sống trong khu vực của mình, trong lãnh vực tổ tiên của mình.
Gocare, bhikkhave, carataṃ sake pettike visaye na lacchati māro otāraṃ, na lacchati māro ārammaṇaṃ* .
When you range, bhikkhus, in your own native domain, your ancestral realm, Māra will not find an opening, Māra will not find an opportunity.
Này các Tỳ-khưu, khi các ông sống trong khu vực của mình, trong lãnh vực tổ tiên của mình, Māra sẽ không tìm được cơ hội, Māra sẽ không tìm được đối tượng.
Kusalānaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ samādānahetu evamidaṃ puññaṃ pavaḍḍhati.
Because of undertaking wholesome states, this merit thus increases.
Này các Tỳ-khưu, do sự thọ trì các pháp thiện, công đức này tăng trưởng như vậy.
81. ‘‘Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, rājā daḷhanemi nāma ahosi cakkavattī* dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadatthāvariyappatto sattaratanasamannāgato.
81. Formerly, bhikkhus, there was a king named Daḷhanemi, a universal monarch (Cakkavatti), a righteous king of Dhamma, conqueror of the four quarters, who had established the stability of his country, and was endowed with the seven treasures.
81. “Thuở xưa, này các Tỳ-khưu, có một vị vua tên là Daḷhanemi, là một Chakkavatti, một vị vua Dhamma, chinh phục bốn phương, đạt được sự ổn định trong các quốc độ, có đầy đủ bảy báu.
Tassimāni satta ratanāni ahesuṃ seyyathidaṃ – cakkaratanaṃu hatthiratanaṃ assaratanaṃ maṇiratanaṃ itthiratanaṃ gahapatiratanaṃ pariṇāyakaratanameva sattamaṃ.
These seven treasures he possessed: the wheel-treasure, the elephant-treasure, the horse-treasure, the gem-treasure, the woman-treasure, the householder-treasure, and the seventh, the adviser-treasure.
Vị vua ấy có bảy báu này: báu xe, báu voi, báu ngựa, báu ngọc, báu nữ, báu gia chủ, và báu chỉ huy là thứ bảy.
Parosahassaṃ kho panassa puttā ahesuṃ sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā.
He had more than a thousand sons, who were heroes, of heroic physique, crushers of opposing armies.
Vị vua ấy có hơn một ngàn người con, dũng mãnh, có hình dáng anh hùng, có khả năng đánh bại quân thù.
So imaṃ pathaviṃ sāgarapariyantaṃ adaṇḍena asatthena dhammena* abhivijiya ajjhāvasi.
He conquered and ruled this earth, bounded by the ocean, not by punishment, not by the sword, but by Dhamma.
Vị vua ấy đã chinh phục và cai trị trái đất này, cho đến tận bờ biển, bằng Dhamma, không dùng gậy gộc hay binh khí.
82. ‘‘Atha kho, bhikkhave, rājā daḷhanemi bahunnaṃ vassānaṃ bahunnaṃ vassasatānaṃ bahunnaṃ vassasahassānaṃ accayena aññataraṃ purisaṃ āmantesi – ‘yadā tvaṃ, ambho purisa, passeyyāsi dibbaṃ cakkaratanaṃ osakkitaṃ ṭhānā cutaṃ, atha me āroceyyāsī’ti.
82. ‘‘Then, bhikkhus, King Daḷhanemi, after many years, many hundreds of years, many thousands of years, addressed a certain man, saying: ‘When you, good man, see the divine wheel-gem descended and fallen from its place, then you should inform me.’
82. “Này các Tỳ-khưu, rồi thì, sau nhiều năm, nhiều trăm năm, nhiều ngàn năm, vua Daḷhanemi gọi một người đàn ông nào đó và nói: ‘Này người, khi nào ngươi thấy bánh xe báu thiêng liêng đã xê dịch, đã rời khỏi vị trí, thì hãy báo cho ta biết.’
‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, so puriso rañño daḷhanemissa paccassosi.
‘Yes, your majesty,’ bhikkhus, that man replied to King Daḷhanemi.
‘Thưa Đại vương, vâng’, này các Tỳ-khưu, người đàn ông ấy đã vâng lời vua Daḷhanemi.
Addasā kho, bhikkhave, so puriso bahunnaṃ vassānaṃ bahunnaṃ vassasatānaṃ bahunnaṃ vassasahassānaṃ accayena dibbaṃ cakkaratanaṃ osakkitaṃ ṭhānā cutaṃ, disvāna yena rājā daḷhanemi tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rājānaṃ daḷhanemiṃ etadavoca – ‘yagghe, deva, jāneyyāsi, dibbaṃ te cakkaratanaṃ osakkitaṃ ṭhānā cuta’nti.
Then, bhikkhus, after many years, many hundreds of years, many thousands of years, that man saw the divine wheel-gem descended and fallen from its place. Having seen it, he approached King Daḷhanemi, and having approached, he said to King Daḷhanemi: ‘May your majesty be aware, your divine wheel-gem has descended and fallen from its place.’
Này các Tỳ-khưu, sau nhiều năm, nhiều trăm năm, nhiều ngàn năm, người đàn ông ấy đã thấy bánh xe báu thiêng liêng đã xê dịch, đã rời khỏi vị trí; sau khi thấy, ông ta đi đến chỗ vua Daḷhanemi; sau khi đến, ông ta tâu với vua Daḷhanemi rằng: ‘Tâu Đại vương, xin Đại vương biết rằng, bánh xe báu thiêng liêng của Đại vương đã xê dịch, đã rời khỏi vị trí.’
Atha kho, bhikkhave, rājā daḷhanemi jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ āmantāpetvā* etadavoca – ‘dibbaṃ kira me, tāta kumāra, cakkaratanaṃ osakkitaṃ ṭhānā cutaṃ.
Then, bhikkhus, King Daḷhanemi summoned his eldest prince and said to him: ‘It is said, dear prince, that my divine wheel-gem has descended and fallen from its place.
Này các Tỳ-khưu, rồi thì, vua Daḷhanemi cho gọi thái tử trưởng tử đến và nói: ‘Này con, thái tử, nghe nói bánh xe báu thiêng liêng của ta đã xê dịch, đã rời khỏi vị trí.
Sutaṃ kho pana metaṃ – yassa rañño cakkavattissa dibbaṃ cakkaratanaṃ osakkati ṭhānā cavati, na dāni tena raññā ciraṃ jīvitabbaṃ hotīti.
I have heard this: “When the divine wheel-gem of a Cakkavatti king descends and falls from its place, that king will not live long.”
Ta đã nghe rằng: ‘Đối với vị Chuyển Luân vương nào mà bánh xe báu thiêng liêng xê dịch, rời khỏi vị trí, thì vị vua ấy không còn sống lâu nữa.’
Bhuttā kho pana me mānusakā kāmā, samayo dāni me dibbe kāme pariyesituṃ.
I have indeed experienced human sensual pleasures; now is the time for me to seek divine sensual pleasures.
Ta đã thọ hưởng các dục lạc của loài người, bây giờ là lúc ta tìm cầu các dục lạc của chư thiên.
Ehi tvaṃ, tāta kumāra, imaṃ samuddapariyantaṃ pathaviṃ paṭipajja.
Come now, dear prince, take charge of this earth bounded by the ocean.
Này con, thái tử, con hãy đến, tiếp nhận cai trị trái đất tận cùng biển này.
Ahaṃ pana kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmī’ti.
I, however, having shaved off my hair and beard, and donned saffron robes, will go forth from the household life into homelessness.’
Còn ta, ta sẽ cạo bỏ râu tóc, đắp y cà-sa, từ bỏ gia đình, xuất gia không nhà cửa.’
‘‘Atha kho, bhikkhave, aññataro puriso yena rājā khattiyo muddhābhisitto* tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rājānaṃ khattiyaṃ muddhābhisittaṃ etadavoca – ‘yagghe, deva, jāneyyāsi, dibbaṃ cakkaratanaṃ antarahita’nti.
‘‘Then, bhikkhus, a certain man approached the anointed Khattiya king. Having approached, he said to the anointed Khattiya king: ‘May your majesty be aware, the divine wheel-gem has disappeared.’
“Này các Tỳ-khưu, rồi thì, một người đàn ông nào đó đi đến chỗ vị vua dòng Sát-đế-lỵ đã được quán đảnh; sau khi đến, ông ta tâu với vị vua dòng Sát-đế-lỵ đã được quán đảnh rằng: ‘Tâu Đại vương, xin Đại vương biết rằng, bánh xe báu thiêng liêng đã biến mất.’
Atha kho, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto dibbe cakkaratane antarahite anattamano ahosi, anattamanatañca paṭisaṃvedesi.
Then, bhikkhus, when the divine wheel-gem had disappeared, the anointed Khattiya king became displeased and felt displeasure.
Này các Tỳ-khưu, rồi thì, khi bánh xe báu thiêng liêng đã biến mất, vị vua dòng Sát-đế-lỵ đã được quán đảnh trở nên không hoan hỷ, và cảm nhận sự không hoan hỷ.
So yena rājisi tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rājisiṃ etadavoca – ‘yagghe, deva, jāneyyāsi, dibbaṃ cakkaratanaṃ antarahita’nti.
So he approached the king-sage; having approached, he said to the king-sage: ‘May your majesty be aware, the divine wheel-gem has disappeared.’
Vị ấy đi đến chỗ vị vương-ẩn-sĩ; sau khi đến, vị ấy tâu với vị vương-ẩn-sĩ rằng: ‘Tâu Đại vương, xin Đại vương biết rằng, bánh xe báu thiêng liêng đã biến mất.’
Evaṃ vutte, bhikkhave, rājisi rājānaṃ khattiyaṃ muddhābhisittaṃ etadavoca – ‘mā kho tvaṃ, tāta, dibbe cakkaratane antarahite anattamano ahosi, mā anattamanatañca paṭisaṃvedesi, na hi te, tāta, dibbaṃ cakkaratanaṃ pettikaṃ dāyajjaṃ.
When this was said, bhikkhus, the king-sage said to the anointed Khattiya king: ‘Do not be displeased, dear son, nor feel displeasure at the disappearance of the divine wheel-gem, for the divine wheel-gem is not your inherited patrimony.
Này các Tỳ-khưu, khi được nói như vậy, vị vương-ẩn-sĩ nói với vị vua dòng Sát-đế-lỵ đã được quán đảnh rằng: ‘Này con, con chớ có không hoan hỷ khi bánh xe báu thiêng liêng đã biến mất, chớ có cảm nhận sự không hoan hỷ, vì này con, bánh xe báu thiêng liêng không phải là tài sản thừa kế của cha con.
Iṅgha tvaṃ, tāta, ariye cakkavattivatte vattāhi.
Rather, dear son, govern according to the noble Cakkavatti practice.
Này con, con hãy thực hành Pháp Chuyển Luân vương cao quý.
Ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati, yaṃ te ariye cakkavattivatte vattamānassa tadahuposathe pannarase sīsaṃnhātassa* uposathikassa uparipāsādavaragatassa dibbaṃ cakkaratanaṃ pātubhavissati sahassāraṃ sanemikaṃ sanābhikaṃ sabbākāraparipūra’nti.
It is indeed possible that, as you govern according to the noble Cakkavatti practice, on that Uposatha day, the fifteenth day, having washed your head, being observant of the Uposatha, and having ascended to the upper story of your excellent palace, a divine wheel-gem will appear to you, with a thousand spokes, with a rim, with a nave, complete in all its aspects.’
Và này con, có thể xảy ra trường hợp là khi con đang thực hành Pháp Chuyển Luân vương cao quý, vào ngày Bố-tát mười lăm, sau khi gội đầu, giữ giới Bố-tát, đang ở trên tầng lầu cao nhất của cung điện, bánh xe báu thiêng liêng sẽ hiện ra với ngàn căm, có vành, có trục, đầy đủ mọi phương diện.’
84. ‘‘‘Katamaṃ pana taṃ, deva, ariyaṃ cakkavattivatta’nti?
84. ‘‘‘But what, your majesty, is that noble Cakkavatti practice?’
84. “‘Tâu Đại vương, vậy Pháp Chuyển Luân vương cao quý đó là gì?’
‘Tena hi tvaṃ, tāta, dhammaṃyeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garuṃ karonto* dhammaṃ mānento dhammaṃ pūjento dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahassu antojanasmiṃ balakāyasmiṃ khattiyesu anuyantesu* brāhmaṇagahapatikesu negamajānapadesu samaṇabrāhmaṇesu migapakkhīsu.
‘Therefore, dear son, relying solely on the Dhamma, revering the Dhamma, honoring the Dhamma, respecting the Dhamma, venerating the Dhamma, deferring to the Dhamma, with the Dhamma as your banner, the Dhamma as your standard, and the Dhamma as your sovereign, you should provide righteous protection, guarding, and security for your internal staff, for your armed forces, for the Khattiyas, for your vassals, for Brahmins and householders, for the town and country dwellers, for recluses and Brahmins, and for beasts and birds.
‘Vậy thì, này con, con hãy nương tựa vào Pháp, tôn trọng Pháp, kính trọng Pháp, kính ngưỡng Pháp, cúng dường Pháp, phụng thờ Pháp, lấy Pháp làm cờ, lấy Pháp làm hiệu, lấy Pháp làm chủ tể, hãy thiết lập sự bảo vệ, che chở, gìn giữ đúng Pháp cho dân chúng trong nội bộ, cho quân đội, cho các vị Sát-đế-lỵ, cho các vị tùy tùng, cho các vị Bà-la-môn và gia chủ, cho dân cư thành thị và nông thôn, cho các Sa-môn và Bà-la-môn, cho các loài thú và chim.
Mā ca te, tāta, vijite adhammakāro pavattittha.
And, dear son, let no unrighteousness prevail in your dominion.
Và này con, chớ để việc làm phi pháp diễn ra trong lãnh thổ của con.
Ye ca te, tāta, vijite adhanā assu, tesañca dhanamanuppadeyyāsi* .
And to those in your dominion who are destitute, you should provide wealth.
Và này con, những ai không có tài sản trong lãnh thổ của con, con hãy cấp phát tài sản cho họ.
Ye ca te, tāta, vijite samaṇabrāhmaṇā madappamādā paṭiviratā khantisoracce niviṭṭhā ekamattānaṃ damenti, ekamattānaṃ samenti, ekamattānaṃ parinibbāpenti, te kālena kālaṃ upasaṅkamitvā paripuccheyyāsi pariggaṇheyyāsi – ‘‘kiṃ, bhante, kusalaṃ, kiṃ akusalaṃ, kiṃ sāvajjaṃ, kiṃ anavajjaṃ, kiṃ sevitabbaṃ, kiṃ na sevitabbaṃ, kiṃ me karīyamānaṃ dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya assa, kiṃ vā pana me karīyamānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya assā’’ti?
And to those recluses and Brahmins in your dominion who are free from intoxication and heedlessness, established in patience and gentleness, who subdue themselves, calm themselves, and attain Nibbāna for themselves, you should approach them from time to time and inquire and question them: ‘‘What, venerable sirs, is wholesome? What is unwholesome? What is blameworthy? What is blameless? What should be cultivated? What should not be cultivated? What, if I do it, would lead to my harm and suffering for a long time? Or what, if I do it, would lead to my welfare and happiness for a long time?’’
Và này con, những Sa-môn, Bà-la-môn nào trong lãnh thổ của con đã từ bỏ sự say đắm và phóng dật, an trú trong sự nhẫn nại và hiền hòa, tự mình chế ngự, tự mình an tịnh, tự mình tịch diệt, con hãy đến gặp họ đúng lúc, hỏi han và tìm hiểu: ‘‘Bạch quý ngài, điều gì là thiện, điều gì là bất thiện, điều gì có tội, điều gì không có tội, điều gì nên thực hành, điều gì không nên thực hành, điều gì nếu con làm sẽ đưa đến sự bất lợi, khổ đau lâu dài, hoặc điều gì nếu con làm sẽ đưa đến sự lợi ích, an lạc lâu dài?’’
Tesaṃ sutvā yaṃ akusalaṃ taṃ abhinivajjeyyāsi, yaṃ kusalaṃ taṃ samādāya vatteyyāsi.
Having heard them, you should resolutely abandon what is unwholesome, and firmly undertake and practice what is wholesome.
Sau khi nghe họ nói, điều gì là bất thiện, con hãy kiên quyết từ bỏ; điều gì là thiện, con hãy thọ trì và thực hành.
Idaṃ kho, tāta, taṃ ariyaṃ cakkavattivatta’nti.
This, dear son, is that noble Cakkavatti practice.’
Này con, đây chính là Pháp Chuyển Luân vương cao quý đó.’
85. ‘‘‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto rājisissa paṭissutvā ariye cakkavattivatte* vatti.
85. ‘‘‘Yes, your majesty,’ bhikkhus, the anointed Khattiya king, having assented to the king-sage, practiced the noble Cakkavatti practice.
85. “‘Vâng, tâu Đại vương’, này các Tỳ-khưu, vị vua dòng Sát-đế-lỵ đã được quán đảnh đã vâng lời vị vương-ẩn-sĩ và thực hành Pháp Chuyển Luân vương cao quý.
Tassa ariye cakkavattivatte vattamānassa tadahuposathe pannarase sīsaṃnhātassa uposathikassa uparipāsādavaragatassa dibbaṃ cakkaratanaṃ pāturahosi sahassāraṃ sanemikaṃ sanābhikaṃ sabbākāraparipūraṃ.
As he was practicing the noble Cakkavatti practice, on that Uposatha day, the fifteenth day, having washed his head, being observant of the Uposatha, and having ascended to the upper story of his excellent palace, a divine wheel-gem appeared to him, with a thousand spokes, with a rim, with a nave, complete in all its aspects.
Khi vị ấy đang thực hành Pháp Chuyển Luân vương cao quý, vào ngày Bố-tát mười lăm, sau khi gội đầu, giữ giới Bố-tát, đang ở trên tầng lầu cao nhất của cung điện, bánh xe báu thiêng liêng đã hiện ra với ngàn căm, có vành, có trục, đầy đủ mọi phương diện.
Disvāna rañño khattiyassa muddhābhisittassa etadahosi – ‘sutaṃ kho pana metaṃ – yassa rañño khattiyassa muddhābhisittassa tadahuposathe pannarase sīsaṃnhātassa uposathikassa uparipāsādavaragatassa dibbaṃ cakkaratanaṃ pātubhavati sahassāraṃ sanemikaṃ sanābhikaṃ sabbākāraparipūraṃ, so hoti rājā cakkavattī’ti.
Having seen it, the anointed Khattiya king thought: ‘I have heard this: “When a divine wheel-gem with a thousand spokes, with a rim, with a nave, complete in all its aspects, appears to an anointed Khattiya king on that Uposatha day, the fifteenth day, having washed his head, being observant of the Uposatha, and having ascended to the upper story of his excellent palace, he is a Cakkavatti king.”
Sau khi thấy, vị vua dòng Sát-đế-lỵ đã được quán đảnh nghĩ rằng: ‘Ta đã nghe rằng: ‘Đối với vị vua dòng Sát-đế-lỵ đã được quán đảnh nào mà vào ngày Bố-tát mười lăm, sau khi gội đầu, giữ giới Bố-tát, đang ở trên tầng lầu cao nhất của cung điện, bánh xe báu thiêng liêng hiện ra với ngàn căm, có vành, có trục, đầy đủ mọi phương diện, thì vị ấy là vua Chuyển Luân.’
Assaṃ nu kho ahaṃ rājā cakkavattīti.
Could it be that I am a Cakkavatti king?’
Chắc chắn ta là vua Chuyển Luân rồi!’
‘‘Atha kho taṃ, bhikkhave, cakkaratanaṃ puratthimaṃ disaṃ pavatti, anvadeva rājā cakkavattī saddhiṃ caturaṅginiyā senāya.
‘‘Then, bhikkhus, that wheel-gem rolled forth to the east, and the Cakkavatti king followed it with his fourfold army.
“Này các Tỳ-khưu, rồi thì, bánh xe báu ấy chuyển vận về phía đông, và vua Chuyển Luân cùng với bốn binh chủng quân đội theo sau.
Yasmiṃ kho pana, bhikkhave, padese cakkaratanaṃ patiṭṭhāsi, tattha rājā cakkavattī vāsaṃ upagacchi saddhiṃ caturaṅginiyā senāya.
And wherever, bhikkhus, the wheel-gem stopped, there the Cakkavatti king settled down with his fourfold army.
Và này các Tỳ-khưu, tại nơi nào bánh xe báu dừng lại, tại đó vua Chuyển Luân cùng với bốn binh chủng quân đội dừng lại trú ngụ.
Ye kho pana, bhikkhave, puratthimāya disāya paṭirājāno, te rājānaṃ cakkavattiṃ upasaṅkamitvā evamāhaṃsu – ‘ehi kho, mahārāja, svāgataṃ te* mahārāja, sakaṃ te, mahārāja, anusāsa, mahārājā’ti.
Indeed, bhikkhus, the rival kings from the eastern direction approached the Cakkavatti king and said: 'Come, great king! Welcome, great king! This is your own*, great king! Govern, great king!'
Này chư Tỳ-khưu, những vị vua chư hầu ở phương Đông đã đến gặp Vua Chuyển Luân và nói rằng: ‘Tâu Đại vương, xin mời ngài đến, Đại vương được hoan nghênh, Đại vương, đây là lãnh thổ của ngài, Đại vương, xin hãy giáo hóa!’
Rājā cakkavattī evamāha – ‘pāṇo na hantabbo, adinnaṃ nādātabbaṃ, kāmesumicchā na caritabbā, musā na bhāsitabbā, majjaṃ na pātabbaṃ, yathābhuttañca bhuñjathā’ti.
The Cakkavatti king said thus: 'No living being is to be killed, what is not given is not to be taken, misconduct in sensual pleasures is not to be engaged in, falsehood is not to be spoken, intoxicating drinks are not to be consumed, and eat as you have eaten*.'
Vua Chuyển Luân nói rằng: ‘Không được sát sinh, không được lấy của không cho, không được tà hạnh trong các dục, không được nói dối, không được uống rượu, và hãy thọ hưởng những gì đã được hưởng’.
Ye kho pana, bhikkhave, puratthimāya disāya paṭirājāno, te rañño cakkavattissa anuyantā* ahesuṃ.
Indeed, bhikkhus, the rival kings from the eastern direction became followers of the Cakkavatti king.
Này chư Tỳ-khưu, những vị vua chư hầu ở phương Đông đã trở thành tùy tùng của Vua Chuyển Luân.
86. ‘‘Atha kho taṃ, bhikkhave, cakkaratanaṃ puratthimaṃ samuddaṃ ajjhogāhetvā* paccuttaritvā dakkhiṇaṃ disaṃ pavatti…pe… dakkhiṇaṃ samuddaṃ ajjhogāhetvā paccuttaritvā pacchimaṃ disaṃ pavatti, anvadeva rājā cakkavattī saddhiṃ caturaṅginiyā senāya.
86. "Then, bhikkhus, that jewel-wheel, having plunged into the eastern ocean and re-emerged, proceeded towards the southern direction… and having plunged into the southern ocean and re-emerged, proceeded towards the western direction, and the Cakkavatti king followed close behind with his fourfold army.
86. ‘‘Này chư Tỳ-khưu, rồi bảo luân ấy đã đi vào biển phía Đông, rồi nổi lên, tiếp tục lăn về phương Nam…pe… đi vào biển phía Nam, rồi nổi lên, tiếp tục lăn về phương Tây, Vua Chuyển Luân cùng với tứ chi binh tùy theo sau.
Yasmiṃ kho pana, bhikkhave, padese cakkaratanaṃ patiṭṭhāsi, tattha rājā cakkavattī vāsaṃ upagacchi saddhiṃ caturaṅginiyā senāya.
Indeed, bhikkhus, wherever the jewel-wheel settled, there the Cakkavatti king took up residence with his fourfold army.
Này chư Tỳ-khưu, tại nơi nào bảo luân dừng lại, tại đó Vua Chuyển Luân cùng với tứ chi binh đã ở lại.
Ye kho pana, bhikkhave, pacchimāya disāya paṭirājāno, te rājānaṃ cakkavattiṃ upasaṅkamitvā evamāhaṃsu – ‘ehi kho, mahārāja, svāgataṃ te, mahārāja, sakaṃ te, mahārāja, anusāsa, mahārājā’ti.
Indeed, bhikkhus, the rival kings from the western direction approached the Cakkavatti king and said: 'Come, great king! Welcome, great king! This is your own*, great king! Govern, great king!'
Này chư Tỳ-khưu, những vị vua chư hầu ở phương Tây đã đến gặp Vua Chuyển Luân và nói rằng: ‘Tâu Đại vương, xin mời ngài đến, Đại vương được hoan nghênh, Đại vương, đây là lãnh thổ của ngài, Đại vương, xin hãy giáo hóa!’
Rājā cakkavattī evamāha – ‘pāṇo na hantabbo, adinnaṃ nādātabbaṃ, kāmesumicchā na caritabbā, musā na bhāsitabbā, majjaṃ na pātabbaṃ, yathābhuttañca bhuñjathā’ti.
The Cakkavatti king said thus: 'No living being is to be killed, what is not given is not to be taken, misconduct in sensual pleasures is not to be engaged in, falsehood is not to be spoken, intoxicating drinks are not to be consumed, and eat as you have eaten*.'
Vua Chuyển Luân nói rằng: ‘Không được sát sinh, không được lấy của không cho, không được tà hạnh trong các dục, không được nói dối, không được uống rượu, và hãy thọ hưởng những gì đã được hưởng’.
Ye kho pana, bhikkhave, pacchimāya disāya paṭirājāno, te rañño cakkavattissa anuyantā ahesuṃ.
Indeed, bhikkhus, the rival kings from the western direction became followers of the Cakkavatti king.
Này chư Tỳ-khưu, những vị vua chư hầu ở phương Tây đã trở thành tùy tùng của Vua Chuyển Luân.
87. ‘‘Atha kho taṃ, bhikkhave, cakkaratanaṃ pacchimaṃ samuddaṃ ajjhogāhetvā paccuttaritvā uttaraṃ disaṃ pavatti, anvadeva rājā cakkavattī saddhiṃ caturaṅginiyā senāya.
87. "Then, bhikkhus, that jewel-wheel, having plunged into the western ocean and re-emerged, proceeded towards the northern direction, and the Cakkavatti king followed close behind with his fourfold army.
87. ‘‘Này chư Tỳ-khưu, rồi bảo luân ấy đã đi vào biển phía Tây, rồi nổi lên, tiếp tục lăn về phương Bắc, Vua Chuyển Luân cùng với tứ chi binh tùy theo sau.
Yasmiṃ kho pana, bhikkhave, padese cakkaratanaṃ patiṭṭhāsi, tattha rājā cakkavattī vāsaṃ upagacchi saddhiṃ caturaṅginiyā senāya.
Indeed, bhikkhus, wherever the jewel-wheel settled, there the Cakkavatti king took up residence with his fourfold army.
Này chư Tỳ-khưu, tại nơi nào bảo luân dừng lại, tại đó Vua Chuyển Luân cùng với tứ chi binh đã ở lại.
Ye kho pana, bhikkhave, uttarāya disāya paṭirājāno, te rājānaṃ cakkavattiṃ upasaṅkamitvā evamāhaṃsu – ‘ehi kho, mahārāja, svāgataṃ te, mahārāja, sakaṃ te, mahārāja, anusāsa, mahārājā’ti.
Indeed, bhikkhus, the rival kings from the northern direction approached the Cakkavatti king and said: 'Come, great king! Welcome, great king! This is your own*, great king! Govern, great king!'
Này chư Tỳ-khưu, những vị vua chư hầu ở phương Bắc đã đến gặp Vua Chuyển Luân và nói rằng: ‘Tâu Đại vương, xin mời ngài đến, Đại vương được hoan nghênh, Đại vương, đây là lãnh thổ của ngài, Đại vương, xin hãy giáo hóa!’
Rājā cakkavattī evamāha – ‘pāṇo na hantabbo, adinnaṃ nādātabbaṃ, kāmesumicchā na caritabbā, musā na bhāsitabbā, majjaṃ na pātabbaṃ, yathābhuttañca bhuñjathā’ti.
The Cakkavatti king said thus: 'No living being is to be killed, what is not given is not to be taken, misconduct in sensual pleasures is not to be engaged in, falsehood is not to be spoken, intoxicating drinks are not to be consumed, and eat as you have eaten*.'
Vua Chuyển Luân nói rằng: ‘Không được sát sinh, không được lấy của không cho, không được tà hạnh trong các dục, không được nói dối, không được uống rượu, và hãy thọ hưởng những gì đã được hưởng’.
Ye kho pana, bhikkhave, uttarāya disāya paṭirājāno, te rañño cakkavattissa anuyantā ahesuṃ.
Indeed, bhikkhus, the rival kings from the northern direction became followers of the Cakkavatti king.
Này chư Tỳ-khưu, những vị vua chư hầu ở phương Bắc đã trở thành tùy tùng của Vua Chuyển Luân.
88. ‘‘Dutiyopi kho, bhikkhave, rājā cakkavattī…pe… tatiyopi kho, bhikkhave, rājā cakkavattī… catutthopi kho, bhikkhave, rājā cakkavattī… pañcamopi kho, bhikkhave, rājā cakkavattī… chaṭṭhopi kho, bhikkhave, rājā cakkavattī… sattamopi kho, bhikkhave, rājā cakkavattī bahunnaṃ vassānaṃ bahunnaṃ vassasatānaṃ bahunnaṃ vassasahassānaṃ accayena aññataraṃ purisaṃ āmantesi – ‘yadā tvaṃ, ambho purisa, passeyyāsi dibbaṃ cakkaratanaṃ osakkitaṃ ṭhānā cutaṃ, atha me āroceyyāsī’ti.
88. "Indeed, bhikkhus, the second Cakkavatti king…pe… the third Cakkavatti king… the fourth Cakkavatti king… the fifth Cakkavatti king… the sixth Cakkavatti king… the seventh Cakkavatti king, after the passing of many years, many hundreds of years, many thousands of years, summoned a certain man and said: 'Whenever you, my man, see the divine jewel-wheel move from its place, then you must inform me.'
88. ‘‘Này chư Tỳ-khưu, rồi vị Vua Chuyển Luân thứ hai…pe… vị Vua Chuyển Luân thứ ba… vị Vua Chuyân Luân thứ tư… vị Vua Chuyển Luân thứ năm… vị Vua Chuyển Luân thứ sáu… vị Vua Chuyển Luân thứ bảy, sau nhiều năm, nhiều trăm năm, nhiều ngàn năm, đã gọi một người đến và nói: ‘Này người kia, khi nào ngươi thấy bảo luân thiêng liêng đã xê dịch, đã rời khỏi vị trí, thì hãy báo cho ta biết’.
‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, so puriso rañño cakkavattissa paccassosi.
'Yes, your Majesty,' bhikkhus, that man replied to the Cakkavatti king.
‘Thưa Đại vương, vâng’, này chư Tỳ-khưu, người ấy đã vâng lời Vua Chuyển Luân.
Addasā kho, bhikkhave, so puriso bahunnaṃ vassānaṃ bahunnaṃ vassasatānaṃ bahunnaṃ vassasahassānaṃ accayena dibbaṃ cakkaratanaṃ osakkitaṃ ṭhānā cutaṃ.
Indeed, bhikkhus, after the passing of many years, many hundreds of years, many thousands of years, that man saw the divine jewel-wheel move from its place.
Này chư Tỳ-khưu, người ấy, sau nhiều năm, nhiều trăm năm, nhiều ngàn năm, đã thấy bảo luân thiêng liêng đã xê dịch, đã rời khỏi vị trí.
Disvāna yena rājā cakkavattī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rājānaṃ cakkavattiṃ etadavoca – ‘yagghe, deva, jāneyyāsi, dibbaṃ te cakkaratanaṃ osakkitaṃ ṭhānā cuta’nti?
Having seen it, he approached the Cakkavatti king; having approached, he said to the Cakkavatti king: 'May Your Majesty know, the divine jewel-wheel has moved from its place!'
Sau khi thấy, người ấy đã đến gặp Vua Chuyển Luân; sau khi đến, người ấy đã nói với Vua Chuyển Luân rằng: ‘Tâu Đại vương, xin ngài biết rằng, bảo luân thiêng liêng của ngài đã xê dịch, đã rời khỏi vị trí’.
89. ‘‘Atha kho, bhikkhave, rājā cakkavattī jeṭṭhaputtaṃ kumāraṃ āmantāpetvā etadavoca – ‘dibbaṃ kira me, tāta kumāra, cakkaratanaṃ osakkitaṃ, ṭhānā cutaṃ, sutaṃ kho pana metaṃ – yassa rañño cakkavattissa dibbaṃ cakkaratanaṃ osakkati, ṭhānā cavati, na dāni tena raññā ciraṃ jīvitabbaṃ hotīti.
89. "Then, bhikkhus, the Cakkavatti king summoned his eldest son, the prince, and said to him: 'Indeed, my dear prince, the divine jewel-wheel has moved from its place; and I have heard this: when the divine jewel-wheel of a Cakkavatti king moves from its place, that king will not live long.
89. ‘‘Này chư Tỳ-khưu, rồi Vua Chuyển Luân đã cho gọi vị thái tử trưởng đến và nói rằng: ‘Này con trai, ta nghe nói bảo luân thiêng liêng của ta đã xê dịch, đã rời khỏi vị trí. Ta đã nghe rằng: vị Vua Chuyển Luân nào mà bảo luân thiêng liêng của vị ấy xê dịch, rời khỏi vị trí, thì vị vua ấy không còn sống lâu được nữa.
Bhuttā kho pana me mānusakā kāmā, samayo dāni me dibbe kāme pariyesituṃ, ehi tvaṃ, tāta kumāra, imaṃ samuddapariyantaṃ pathaviṃ paṭipajja.
I have enjoyed human sensual pleasures; now is the time for me to seek divine sensual pleasures. Come, my dear prince, take charge of this earth up to the ocean's bounds.
Ta đã hưởng thụ các dục lạc của loài người, bây giờ là lúc ta tìm kiếm các dục lạc thiêng liêng. Này con trai, con hãy cai trị toàn bộ trái đất cho đến tận biển này.
Ahaṃ pana kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmī’ti.
As for me, I shall shave off my hair and beard, put on saffron robes, and go forth from the home life into homelessness.'
Còn ta, ta sẽ cạo bỏ râu tóc, đắp y cà-sa, từ bỏ gia đình để sống không gia đình’.
90. ‘‘Atha kho, bhikkhave, aññataro puriso yena rājā khattiyo muddhābhisitto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rājānaṃ khattiyaṃ muddhābhisittaṃ etadavoca – ‘yagghe, deva, jāneyyāsi, dibbaṃ cakkaratanaṃ antarahita’nti?
90. "Then, bhikkhus, a certain man approached the anointed Khattiya king; having approached, he said to the anointed Khattiya king: 'May Your Majesty know, the divine jewel-wheel has disappeared!'
90. ‘‘Này chư Tỳ-khưu, rồi một người nào đó đã đến gặp vị vua Sát-đế-lỵ đã được quán đảnh; sau khi đến, người ấy đã nói với vị vua Sát-đế-lỵ đã được quán đảnh rằng: ‘Tâu Đại vương, xin ngài biết rằng, bảo luân thiêng liêng đã biến mất’.
Atha kho, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto dibbe cakkaratane antarahite anattamano ahosi.
Then, bhikkhus, the anointed Khattiya king was displeased when the divine jewel-wheel disappeared.
Này chư Tỳ-khưu, rồi vị vua Sát-đế-lỵ đã được quán đảnh đã không vui khi bảo luân thiêng liêng biến mất.
Anattamanatañca paṭisaṃvedesi; no ca kho rājisiṃ upasaṅkamitvā ariyaṃ cakkavattivattaṃ pucchi.
He experienced displeasure, but he did not approach the royal sage to ask about the noble Cakkavatti's duties.
Vị ấy cảm nhận sự không vui, nhưng không đến gặp vị vua ẩn sĩ để hỏi về bổn phận Chuyển Luân vương cao quý.
So samateneva sudaṃ janapadaṃ pasāsati.
So he simply governed the country as he was.
Vị ấy đã trị vì đất nước một cách bình thường.
Tassa samatena janapadaṃ pasāsato pubbenāparaṃ janapadā na pabbanti, yathā taṃ pubbakānaṃ rājūnaṃ ariye cakkavattivatte vattamānānaṃ.
As he simply governed the country, the provinces did not come under his sway one after another, as they had for the former kings who observed the noble Cakkavatti's duties.
Khi vị ấy trị vì đất nước một cách bình thường, các xứ sở không trở nên thịnh vượng như các vị vua tiền nhiệm đã tuân theo bổn phận Chuyển Luân vương cao quý.
‘‘Atha kho, bhikkhave, amaccā pārisajjā gaṇakamahāmattā anīkaṭṭhā dovārikā mantassājīvino sannipatitvā rājānaṃ khattiyaṃ muddhābhisittaṃ etadavocuṃ – ‘na kho te, deva, samatena (sudaṃ) janapadaṃ pasāsato pubbenāparaṃ janapadā pabbanti, yathā taṃ pubbakānaṃ rājūnaṃ ariye cakkavattivatte vattamānānaṃ.
"Then, bhikkhus, the ministers, councillors, chief accountants, army commanders, doorkeepers, and those living by consultation assembled and said to the anointed Khattiya king: 'Indeed, Your Majesty, as you simply govern the country, the provinces do not come under your sway one after another, as they did for the former kings who observed the noble Cakkavatti's duties.
‘‘Này chư Tỳ-khưu, rồi các quan đại thần, các thành viên hội đồng, các quan kế toán, các tướng lĩnh quân đội, các người giữ cửa, các người cố vấn đã hội họp lại và nói với vị vua Sát-đế-lỵ đã được quán đảnh rằng: ‘Tâu Đại vương, khi ngài trị vì đất nước một cách bình thường, các xứ sở không trở nên thịnh vượng như các vị vua tiền nhiệm đã tuân theo bổn phận Chuyển Luân vương cao quý.
Saṃvijjanti kho te, deva, vijite amaccā pārisajjā gaṇakamahāmattā anīkaṭṭhā dovārikā mantassājīvino mayañceva aññe ca* ye mayaṃ ariyaṃ cakkavattivattaṃ dhārema.
O King, indeed there are in your dominion ministers, councillors, accountants and chief ministers, army officers, doorkeepers, and those who live by counsel, both ourselves and others, who uphold the noble Cakkavattī duties.
Thưa Đại vương, trong vương quốc của ngài, có các quan đại thần, các thành viên hội đồng, các quan kế toán và các đại thần, các chỉ huy quân đội, các quan giữ cổng, các cố vấn, chúng tôi và những người khác, những người giữ gìn bổn phận của một Chuyển Luân Thánh Vương.
Iṅgha tvaṃ, deva, amhe ariyaṃ cakkavattivattaṃ puccha.
Please, O King, ask us about the noble Cakkavattī duties.
Thưa Đại vương, xin ngài hãy hỏi chúng tôi về bổn phận của một Chuyển Luân Thánh Vương cao quý.
Tassa te mayaṃ ariyaṃ cakkavattivattaṃ puṭṭhā byākarissāmā’ti.
Having been asked by you, we will explain the noble Cakkavattī duties.”
Khi được hỏi, chúng tôi sẽ trình bày cho ngài về bổn phận của một Chuyển Luân Thánh Vương cao quý ấy.”
91. ‘‘Atha kho, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto amacce pārisajje gaṇakamahāmatte anīkaṭṭhe dovārike mantassājīvino sannipātetvā ariyaṃ cakkavattivattaṃ pucchi.
91. “Then, bhikkhus, that Khattiya king, anointed on the head, gathered his ministers, councillors, accountants, chief ministers, army officers, doorkeepers, and those who live by counsel, and asked them about the noble Cakkavattī duties.
91. “Này các Tỳ-khưu, rồi vị Vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh triệu tập các quan đại thần, các thành viên hội đồng, các quan kế toán và các đại thần, các chỉ huy quân đội, các quan giữ cổng, các cố vấn lại và hỏi về bổn phận của một Chuyển Luân Thánh Vương cao quý.
Tassa te ariyaṃ cakkavattivattaṃ puṭṭhā byākariṃsu.
Being asked, they explained the noble Cakkavattī duties to him.
Khi được hỏi, họ đã trình bày cho Vua về bổn phận của một Chuyển Luân Thánh Vương cao quý ấy.
Tesaṃ sutvā dhammikañhi kho rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahi, no ca kho adhanānaṃ dhanamanuppadāsi.
Having heard them, he arranged for righteous protection, guard, and security, but he did not provide wealth to the poor.
Sau khi nghe, Vua đã thiết lập sự bảo hộ, che chở và gìn giữ đúng Pháp, nhưng không ban phát tài sản cho những người nghèo khó.
Adhanānaṃ dhane ananuppadiyamāne dāliddiyaṃ vepullamagamāsi.
As wealth was not provided to the poor, poverty spread widely.
Khi tài sản không được ban phát cho những người nghèo khó, sự nghèo đói đã gia tăng.
Dāliddiye vepullaṃ gate aññataro puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyi.
When poverty had spread widely, a certain man took what was not given by others, amounting to theft.
Khi sự nghèo đói đã gia tăng, một người nào đó đã lấy của người khác những thứ không được cho, tức là trộm cắp.
Tamenaṃ aggahesuṃ.
They seized him.
Họ đã bắt giữ người ấy.
Gahetvā rañño khattiyassa muddhābhisittassa dassesuṃ – ‘ayaṃ, deva, puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyī’ti.
Having seized him, they presented him to the Khattiya king, anointed on the head, saying: ‘Your Majesty, this man took what was not given by others, amounting to theft.’
Sau khi bắt giữ, họ đã trình lên vị Vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh: ‘Tâu Đại vương, người này đã lấy của người khác những thứ không được cho, tức là trộm cắp.’
Evaṃ vutte, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto taṃ purisaṃ etadavoca – ‘saccaṃ kira tvaṃ, ambho purisa, paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyī’ti* ?
When this was said, bhikkhus, the Khattiya king, anointed on the head, said to that man: ‘Is it true, my good man, that you took what was not given by others, amounting to theft?’
Này các Tỳ-khưu, khi được tâu như vậy, vị Vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh nói với người ấy rằng: ‘Này anh, có thật là anh đã lấy của người khác những thứ không được cho, tức là trộm cắp không?’
‘Saccaṃ, devā’ti.
‘It is true, Your Majesty,’ he replied.
‘Tâu Đại vương, thật vậy.’
‘Kiṃ kāraṇā’ti?
‘For what reason?’
‘Vì lý do gì?’
‘Na hi, deva, jīvāmī’ti.
‘I cannot live, Your Majesty,’ he said.
‘Tâu Đại vương, vì tôi không có phương tiện sinh sống.’
Atha kho, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto tassa purisassa dhanamanuppadāsi – ‘iminā tvaṃ, ambho purisa, dhanena attanā ca jīvāhi, mātāpitaro ca posehi, puttadārañca posehi, kammante ca payojehi, samaṇabrāhmaṇesu* uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhāpehi sovaggikaṃ sukhavipākaṃ saggasaṃvattanika’nti.
Then, bhikkhus, the Khattiya king, anointed on the head, provided wealth to that man, saying: ‘With this wealth, my good man, you yourself live, support your parents, support your children and wife, engage in businesses, and establish an offering to ascetics and brahmins that has excellent results, brings about happiness, leads to heaven, and leads to rebirth in a good destination.’
Này các Tỳ-khưu, rồi vị Vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh ban phát tài sản cho người ấy và nói: ‘Này anh, với tài sản này, anh hãy tự mình sinh sống, hãy nuôi dưỡng cha mẹ, hãy nuôi dưỡng vợ con, hãy thực hiện các công việc, hãy thiết lập sự cúng dường cao thượng cho các Sa-môn, Bà-la-môn, là điều mang lại lợi ích cõi trời, quả báo an lạc, dẫn đến tái sinh cõi trời.’
‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, so puriso rañño khattiyassa muddhābhisittassa paccassosi.
‘Yes, Your Majesty,’ that man, bhikkhus, replied to the Khattiya king, anointed on the head.
Này các Tỳ-khưu, người ấy đã vâng lời vị Vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh: ‘Tâu Đại vương, vâng.’
‘‘Aññataropi kho, bhikkhave, puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyi.
“Another man also, bhikkhus, took what was not given by others, amounting to theft.
Này các Tỳ-khưu, một người khác cũng đã lấy của người khác những thứ không được cho, tức là trộm cắp.
Tamenaṃ aggahesuṃ.
They seized him.
Họ đã bắt giữ người ấy.
Gahetvā rañño khattiyassa muddhābhisittassa dassesuṃ – ‘ayaṃ, deva, puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyī’ti.
Having seized him, they presented him to the Khattiya king, anointed on the head, saying: ‘Your Majesty, this man took what was not given by others, amounting to theft.’
Sau khi bắt giữ, họ đã trình lên vị Vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh: ‘Tâu Đại vương, người này đã lấy của người khác những thứ không được cho, tức là trộm cắp.’
Evaṃ vutte, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto taṃ purisaṃ etadavoca – ‘saccaṃ kira tvaṃ, ambho purisa, paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyī’ti?
When this was said, bhikkhus, the Khattiya king, anointed on the head, said to that man: ‘Is it true, my good man, that you took what was not given by others, amounting to theft?’
Này các Tỳ-khưu, khi được tâu như vậy, vị Vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh nói với người ấy rằng: ‘Này anh, có thật là anh đã lấy của người khác những thứ không được cho, tức là trộm cắp không?’
‘Saccaṃ, devā’ti.
‘It is true, Your Majesty,’ he replied.
‘Tâu Đại vương, thật vậy.’
‘Kiṃ kāraṇā’ti?
‘For what reason?’
‘Vì lý do gì?’
‘Na hi, deva, jīvāmī’ti.
‘I cannot live, Your Majesty,’ he said.
‘Tâu Đại vương, vì tôi không có phương tiện sinh sống.’
Atha kho, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto tassa purisassa dhanamanuppadāsi – ‘iminā tvaṃ, ambho purisa, dhanena attanā ca jīvāhi, mātāpitaro ca posehi, puttadārañca posehi, kammante ca payojehi, samaṇabrāhmaṇesu uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhāpehi sovaggikaṃ sukhavipākaṃ saggasaṃvattanika’nti.
Then, bhikkhus, the Khattiya king, anointed on the head, provided wealth to that man, saying: ‘With this wealth, my good man, you yourself live, support your parents, support your children and wife, engage in businesses, and establish an offering to ascetics and brahmins that has excellent results, brings about happiness, leads to heaven, and leads to rebirth in a good destination.’
Này các Tỳ-khưu, rồi vị Vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh ban phát tài sản cho người ấy và nói: ‘Này anh, với tài sản này, anh hãy tự mình sinh sống, hãy nuôi dưỡng cha mẹ, hãy nuôi dưỡng vợ con, hãy thực hiện các công việc, hãy thiết lập sự cúng dường cao thượng cho các Sa-môn, Bà-la-môn, là điều mang lại lợi ích cõi trời, quả báo an lạc, dẫn đến tái sinh cõi trời.’
‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, so puriso rañño khattiyassa muddhābhisittassa paccassosi.
‘Yes, Your Majesty,’ that man, bhikkhus, replied to the Khattiya king, anointed on the head.
Này các Tỳ-khưu, người ấy đã vâng lời vị Vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh: ‘Tâu Đại vương, vâng.’
92. ‘‘Assosuṃ kho, bhikkhave, manussā – ‘ye kira, bho, paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyanti, tesaṃ rājā dhanamanuppadetī’ti.
92. “People, bhikkhus, heard: ‘Indeed, sirs, the king provides wealth to those who take what is not given by others, amounting to theft.’
92. Này các Tỳ-khưu, người ta đã nghe: ‘Này các ông, những ai lấy của người khác những thứ không được cho, tức là trộm cắp, thì Vua sẽ ban phát tài sản cho họ.’
Sutvāna tesaṃ etadahosi – ‘yaṃnūna mayampi paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyeyyāmā’ti.
Having heard this, they thought: ‘Why don’t we also take what is not given by others, amounting to theft?’
Sau khi nghe, họ nghĩ: ‘Vậy chúng ta cũng hãy lấy của người khác những thứ không được cho, tức là trộm cắp đi!’
Atha kho, bhikkhave, aññataro puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyi.
Then, bhikkhus, another man took what was not given by others, amounting to theft.
Này các Tỳ-khưu, rồi một người nào đó đã lấy của người khác những thứ không được cho, tức là trộm cắp.
Tamenaṃ aggahesuṃ.
They seized him.
Họ đã bắt giữ người ấy.
Gahetvā rañño khattiyassa muddhābhisittassa dassesuṃ – ‘ayaṃ, deva, puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyī’ti.
Having seized him, they presented him to the Khattiya king, anointed on the head, saying: ‘Your Majesty, this man took what was not given by others, amounting to theft.’
Sau khi bắt giữ, họ đã trình lên vị Vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh: ‘Tâu Đại vương, người này đã lấy của người khác những thứ không được cho, tức là trộm cắp.’
Evaṃ vutte, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto taṃ purisaṃ etadavoca – ‘saccaṃ kira tvaṃ, ambho purisa, paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyī’ti?
When this was said, bhikkhus, the Khattiya king, anointed on the head, said to that man: ‘Is it true, my good man, that you took what was not given by others, amounting to theft?’
Này các Tỳ-khưu, khi được tâu như vậy, vị Vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh nói với người ấy rằng: ‘Này anh, có thật là anh đã lấy của người khác những thứ không được cho, tức là trộm cắp không?’
‘Saccaṃ, devā’ti.
‘It is true, Your Majesty,’ he replied.
‘Tâu Đại vương, thật vậy.’
‘Kiṃ kāraṇā’ti?
‘For what reason?’
‘Vì lý do gì?’
‘Na hi, deva, jīvāmī’ti.
‘I cannot live, Your Majesty,’ he said.
‘Tâu Đại vương, vì tôi không có phương tiện sinh sống.’
Atha kho, bhikkhave, rañño khattiyassa muddhābhisittassa etadahosi – ‘sace kho ahaṃ yo yo paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyissati, tassa tassa dhanamanuppadassāmi, evamidaṃ adinnādānaṃ pavaḍḍhissati.
Then, bhikkhus, the Khattiya king, anointed on the head, thought: ‘If I provide wealth to everyone who takes what is not given by others, amounting to theft, then this taking of what is not given will increase.
Này các Tỳ-khưu, rồi vị Vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh nghĩ: ‘Nếu ta cứ ban phát tài sản cho bất cứ ai lấy của người khác những thứ không được cho, tức là trộm cắp, thì hành vi trộm cắp này sẽ gia tăng.
Yaṃnūnāhaṃ imaṃ purisaṃ sunisedhaṃ nisedheyyaṃ, mūlaghaccaṃ* kareyyaṃ, sīsamassa chindeyya’nti.
Why don’t I firmly suppress this man, eliminate him root and branch, and cut off his head?’
Vậy ta hãy ngăn chặn người này một cách triệt để, hãy nhổ tận gốc rễ, hãy chặt đầu người ấy.’
Atha kho, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto purise āṇāpesi – ‘tena hi, bhaṇe, imaṃ purisaṃ daḷhāya rajjuyā pacchābāhaṃ* gāḷhabandhanaṃ bandhitvā khuramuṇḍaṃ karitvā kharassarena paṇavena rathikāya rathikaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ parinetvā dakkhiṇena dvārena nikkhamitvā dakkhiṇato nagarassa sunisedhaṃ nisedhetha, mūlaghaccaṃ karotha, sīsamassa chindathā’ti.
Then, bhikkhus, the Khattiya king, anointed on the head, commanded his men: ‘Well then, sirs, bind this man’s arms tightly behind his back with a strong rope, shave his head, parade him from street to street, from square to square with a harsh-sounding drum, lead him out through the southern gate, and to the south of the city, firmly suppress him, eliminate him root and branch, and cut off his head.’
Này các Tỳ-khưu, rồi vị Vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh ra lệnh cho các quan: ‘Này các khanh, vậy thì hãy trói chặt người này hai tay ra sau lưng bằng dây thừng chắc chắn, cạo trọc đầu, đánh trống vang dội khắp các con đường, các ngã tư, rồi dẫn ra khỏi thành qua cổng phía nam, và ở phía nam thành, hãy ngăn chặn người ấy một cách triệt để, hãy nhổ tận gốc rễ, hãy chặt đầu người ấy.’
‘Evaṃ, devā’ti kho, bhikkhave, te purisā rañño khattiyassa muddhābhisittassa paṭissutvā taṃ purisaṃ daḷhāya rajjuyā pacchābāhaṃ gāḷhabandhanaṃ bandhitvā khuramuṇḍaṃ karitvā kharassarena paṇavena rathikāya rathikaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ parinetvā dakkhiṇena dvārena nikkhamitvā dakkhiṇato nagarassa sunisedhaṃ nisedhesuṃ, mūlaghaccaṃ akaṃsu, sīsamassa chindiṃsu.
‘Yes, Your Majesty,’ those men, bhikkhus, replied to the Khattiya king, anointed on the head, and having bound that man’s arms tightly behind his back with a strong rope, shaved his head, paraded him from street to street, from square to square with a harsh-sounding drum, led him out through the southern gate, and to the south of the city, firmly suppressed him, eliminated him root and branch, and cut off his head.
Này các Tỳ-khưu, các quan ấy đã vâng lời vị Vua Sát-đế-lợi đã được quán đảnh: ‘Tâu Đại vương, vâng.’ Rồi họ đã trói chặt người ấy hai tay ra sau lưng bằng dây thừng chắc chắn, cạo trọc đầu, đánh trống vang dội khắp các con đường, các ngã tư, rồi dẫn ra khỏi thành qua cổng phía nam, và ở phía nam thành, họ đã ngăn chặn người ấy một cách triệt để, đã nhổ tận gốc rễ, đã chặt đầu người ấy.
93. ‘‘Assosuṃ kho, bhikkhave, manussā – ‘ye kira, bho, paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyanti, te rājā sunisedhaṃ nisedheti, mūlaghaccaṃ karoti, sīsāni tesaṃ chindatī’ti.
93. “People, bhikkhus, heard: ‘Indeed, sirs, the king firmly suppresses those who take what is not given by others, amounting to theft, eliminates them root and branch, and cuts off their heads.’
93. Này các Tỳ-khưu, người ta đã nghe: ‘Này các ông, những ai lấy của người khác những thứ không được cho, tức là trộm cắp, thì Vua sẽ ngăn chặn họ một cách triệt để, sẽ nhổ tận gốc rễ, sẽ chặt đầu họ.’
Sutvāna tesaṃ etadahosi – ‘yaṃnūna mayampi tiṇhāni satthāni kārāpessāma* , tiṇhāni satthāni kārāpetvā yesaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyissāma, te sunisedhaṃ nisedhessāma, mūlaghaccaṃ karissāma, sīsāni tesaṃ chindissāmā’ti.
Having heard this, they thought: ‘Why don’t we make sharp weapons, and having made sharp weapons, those from whom we take what is not given by others, amounting to theft, we will firmly suppress, eliminate them root and branch, and cut off their heads?’
Sau khi nghe, họ nghĩ: ‘Vậy chúng ta cũng hãy rèn những con dao sắc bén, sau khi rèn những con dao sắc bén, những ai mà chúng ta lấy của họ những thứ không được cho, tức là trộm cắp, thì chúng ta sẽ ngăn chặn họ một cách triệt để, sẽ nhổ tận gốc rễ, sẽ chặt đầu họ.’
Te tiṇhāni satthāni kārāpesuṃ, tiṇhāni satthāni kārāpetvā gāmaghātampi upakkamiṃsu kātuṃ, nigamaghātampi upakkamiṃsu kātuṃ, nagaraghātampi upakkamiṃsu kātuṃ, panthaduhanampi* upakkamiṃsu kātuṃ.
They made sharp weapons, and having made sharp weapons, they proceeded to plunder villages, proceeded to plunder towns, proceeded to plunder cities, and proceeded to commit highway robbery.
Họ đã rèn những con dao sắc bén, sau khi rèn những con dao sắc bén, họ đã bắt đầu cướp bóc làng mạc, đã bắt đầu cướp bóc thị trấn, đã bắt đầu cướp bóc thành phố, đã bắt đầu cướp bóc trên đường.
Yesaṃ te adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyanti, te sunisedhaṃ nisedhenti, mūlaghaccaṃ karonti, sīsāni tesaṃ chindanti.
Those from whom they took what was not given by others, amounting to theft, they firmly suppressed, eliminated them root and branch, and cut off their heads.”
Những ai mà họ lấy của họ những thứ không được cho, tức là trộm cắp, thì họ đã ngăn chặn những người ấy một cách triệt để, đã nhổ tận gốc rễ, đã chặt đầu họ.
94. ‘‘Iti kho, bhikkhave, adhanānaṃ dhane ananuppadiyamāne dāliddiyaṃ vepullamagamāsi, dāliddiye vepullaṃ gate adinnādānaṃ vepullamagamāsi, adinnādāne vepullaṃ gate satthaṃ vepullamagamāsi, satthe vepullaṃ gate pāṇātipāto vepullamagamāsi, pāṇātipāte vepullaṃ gate tesaṃ sattānaṃ āyupi parihāyi, vaṇṇopi parihāyi.
94. ‘‘Thus, bhikkhus, when wealth was not given to the poor, poverty became widespread; when poverty became widespread, taking what is not given became widespread; when taking what is not given became widespread, weapons became widespread; when weapons became widespread, the taking of life became widespread; when the taking of life became widespread, the lifespan of those beings decreased, and their complexion also deteriorated.
94. Này các Tỳ-khưu, như vậy, khi của cải không được ban phát cho những người không có của cải, sự nghèo đói trở nên lan tràn; khi sự nghèo đói lan tràn, sự trộm cắp trở nên lan tràn; khi sự trộm cắp lan tràn, vũ khí trở nên lan tràn; khi vũ khí lan tràn, sự sát sinh trở nên lan tràn; khi sự sát sinh lan tràn, tuổi thọ của những chúng sinh ấy suy giảm, sắc diện cũng suy giảm.
Tesaṃ āyunāpi parihāyamānānaṃ vaṇṇenapi parihāyamānānaṃ asītivassasahassāyukānaṃ manussānaṃ cattārīsavassasahassāyukā puttā ahesuṃ.
As their lifespan decreased and their complexion deteriorated, the children of those humans whose lifespan was eighty thousand years became those whose lifespan was forty thousand years.
Khi tuổi thọ và sắc diện của những chúng sinh ấy suy giảm, con cái của những con người có tuổi thọ tám vạn năm trở thành những người có tuổi thọ bốn vạn năm.
‘‘Cattārīsavassasahassāyukesu, bhikkhave, manussesu aññataro puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyi.
‘‘Among humans whose lifespan was forty thousand years, bhikkhus, a certain man took what was not given by others, amounting to theft.
Này các Tỳ-khưu, khi con người có tuổi thọ bốn vạn năm, một người nào đó đã lấy tài sản không được cho của người khác, được xem là trộm cắp.
Tamenaṃ aggahesuṃ.
They seized him.
Họ đã bắt giữ người ấy.
Gahetvā rañño khattiyassa muddhābhisittassa dassesuṃ – ‘ayaṃ, deva, puriso paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyī’ti.
Having seized him, they presented him to the king, the khattiya consecrated by anointment: ‘This man, Your Majesty, took what was not given by others, amounting to theft.’
Sau khi bắt giữ, họ trình lên vị vua Sát-đế-lợi đã được xức dầu đăng quang rằng: ‘Tâu Đại vương, người này đã lấy tài sản không được cho của người khác, được xem là trộm cắp’.
Evaṃ vutte, bhikkhave, rājā khattiyo muddhābhisitto taṃ purisaṃ etadavoca – ‘saccaṃ kira tvaṃ, ambho purisa, paresaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyī’ti?
When this was said, bhikkhus, the king, the khattiya consecrated by anointment, said to that man: ‘Is it true, good man, that you took what was not given by others, amounting to theft?’
Này các Tỳ-khưu, khi được nói như vậy, vị vua Sát-đế-lợi đã được xức dầu đăng quang hỏi người ấy rằng: ‘Này người kia, có thật là ngươi đã lấy tài sản không được cho của người khác, được xem là trộm cắp không?’
‘Na hi, devā’ti sampajānamusā abhāsi.
‘No, Your Majesty,’ he spoke a deliberate falsehood.
Người ấy nói dối một cách có ý thức rằng: ‘Không phải, tâu Đại vương’.
95. ‘‘Iti kho, bhikkhave, adhanānaṃ dhane ananuppadiyamāne dāliddiyaṃ vepullamagamāsi.
95. ‘‘Thus, bhikkhus, when wealth was not given to the poor, poverty became widespread.
95. Này các Tỳ-khưu, như vậy, khi của cải không được ban phát cho những người không có của cải, sự nghèo đói trở nên lan tràn.
Dāliddiye vepullaṃ gate adinnādānaṃ vepullamagamāsi, adinnādāne vepullaṃ gate satthaṃ vepullamagamāsi.
When poverty became widespread, taking what is not given became widespread; when taking what is not given became widespread, weapons became widespread.
Khi sự nghèo đói lan tràn, sự trộm cắp trở nên lan tràn; khi sự trộm cắp lan tràn, vũ khí trở nên lan tràn.
Satthe vepullaṃ gate pāṇātipāto vepullamagamāsi, pāṇātipāte vepullaṃ gate musāvādo vepullamagamāsi, musāvāde vepullaṃ gate tesaṃ sattānaṃ āyupi parihāyi, vaṇṇopi parihāyi.
When weapons became widespread, the taking of life became widespread; when the taking of life became widespread, false speech became widespread; when false speech became widespread, the lifespan of those beings decreased, and their complexion also deteriorated.
Khi vũ khí lan tràn, sự sát sinh trở nên lan tràn; khi sự sát sinh lan tràn, sự nói dối trở nên lan tràn; khi sự nói dối lan tràn, tuổi thọ của những chúng sinh ấy suy giảm, sắc diện cũng suy giảm.
Tesaṃ āyunāpi parihāyamānānaṃ vaṇṇenapi parihāyamānānaṃ cattārīsavassasahassāyukānaṃ manussānaṃ vīsativassasahassāyukā puttā ahesuṃ.
As their lifespan decreased and their complexion deteriorated, the children of those humans whose lifespan was forty thousand years became those whose lifespan was twenty thousand years.
Khi tuổi thọ và sắc diện của những con người có tuổi thọ bốn vạn năm suy giảm, con cái của họ trở thành những người có tuổi thọ hai vạn năm.
96. ‘‘Iti kho, bhikkhave, adhanānaṃ dhane ananuppadiyamāne dāliddiyaṃ vepullamagamāsi.
96. ‘‘Thus, bhikkhus, when wealth was not given to the poor, poverty became widespread.
96. Này các Tỳ-khưu, như vậy, khi của cải không được ban phát cho những người không có của cải, sự nghèo đói trở nên lan tràn.
Dāliddiye vepullaṃ gate adinnādānaṃ vepullamagamāsi, adinnādāne vepullaṃ gate satthaṃ vepullamagamāsi, satthe vepullaṃ gate pāṇātipāto vepullamagamāsi, pāṇātipāte vepullaṃ gate musāvādo vepullamagamāsi, musāvāde vepullaṃ gate pisuṇā vācā vepullamagamāsi, pisuṇāya vācāya vepullaṃ gatāya tesaṃ sattānaṃ āyupi parihāyi, vaṇṇopi parihāyi.
When poverty became widespread, taking what is not given became widespread; when taking what is not given became widespread, weapons became widespread; when weapons became widespread, the taking of life became widespread; when the taking of life became widespread, false speech became widespread; when false speech became widespread, slanderous speech became widespread; when slanderous speech became widespread, the lifespan of those beings decreased, and their complexion also deteriorated.
Khi sự nghèo đói lan tràn… (được lặp lại)… sự tà hạnh trong các dục trở nên lan tràn; khi sự tà hạnh trong các dục lan tràn, lời nói đâm thọc trở nên lan tràn; khi lời nói đâm thọc lan tràn, tuổi thọ của những chúng sinh ấy suy giảm, sắc diện cũng suy giảm.
Tesaṃ āyunāpi parihāyamānānaṃ vaṇṇenapi parihāyamānānaṃ vīsativassasahassāyukānaṃ manussānaṃ dasavassasahassāyukā puttā ahesuṃ.
As their lifespan decreased and their complexion deteriorated, the children of those humans whose lifespan was twenty thousand years became those whose lifespan was ten thousand years.
Khi tuổi thọ và sắc diện của những con người có tuổi thọ hai vạn năm suy giảm, con cái của họ trở thành những người có tuổi thọ một vạn năm.
101. ‘‘Pañcavassasatāyukesu, bhikkhave, manussesu tayo dhammā vepullamagamaṃsu.
101. ‘‘Among humans whose lifespan was five hundred years, bhikkhus, three qualities became widespread.
101. Này các Tỳ-khưu, khi con người có tuổi thọ năm trăm năm, ba pháp trở nên lan tràn:
Adhammarāgo visamalobho micchādhammo.
Unrighteous lust, excessive greed, and unrighteous conduct.
tà dục, tham lam bất chính, và tà pháp.
Tīsu dhammesu vepullaṃ gatesu tesaṃ sattānaṃ āyupi parihāyi, vaṇṇopi parihāyi.
When these three qualities became widespread, the lifespan of those beings decreased, and their complexion also deteriorated.
Khi ba pháp ấy lan tràn, tuổi thọ của những chúng sinh ấy suy giảm, sắc diện cũng suy giảm.
Tesaṃ āyunāpi parihāyamānānaṃ vaṇṇenapi parihāyamānānaṃ pañcavassasatāyukānaṃ manussānaṃ appekacce aḍḍhateyyavassasatāyukā, appekacce dvevassasatāyukā puttā ahesuṃ.
As their lifespan decreased and their complexion deteriorated, the children of those humans whose lifespan was five hundred years became some whose lifespan was two hundred fifty years, and some whose lifespan was two hundred years.
Khi tuổi thọ và sắc diện của những con người có tuổi thọ năm trăm năm suy giảm, con cái của họ trở thành những người có tuổi thọ hai trăm năm mươi năm, và một số khác có tuổi thọ hai trăm năm.
102. ‘‘Iti kho, bhikkhave, adhanānaṃ dhane ananuppadiyamāne dāliddiyaṃ vepullamagamāsi.
102. ‘‘Thus, bhikkhus, when wealth was not given to the poor, poverty became widespread.
102. Này các Tỳ-khưu, như vậy, khi của cải không được ban phát cho những người không có của cải, sự nghèo đói trở nên lan tràn.
Dāliddiye vepullaṃ gate adinnādānaṃ vepullamagamāsi.
When poverty became widespread, taking what is not given became widespread.
Khi sự nghèo đói lan tràn, sự trộm cắp trở nên lan tràn.
Adinnādāne vepullaṃ gate satthaṃ vepullamagamāsi.
When taking what is not given became widespread, weapons became widespread.
Khi sự trộm cắp lan tràn, vũ khí trở nên lan tràn.
Satthe vepullaṃ gate pāṇātipāto vepullamagamāsi.
When weapons became widespread, the taking of life became widespread.
Khi vũ khí lan tràn, sự sát sinh trở nên lan tràn.
Pāṇātipāte vepullaṃ gate musāvādo vepullamagamāsi.
When the taking of life became widespread, false speech became widespread.
Khi sự sát sinh lan tràn, sự nói dối trở nên lan tràn.
Musāvāde vepullaṃ gate pisuṇā vācā vepullamagamāsi.
When false speech became widespread, slanderous speech became widespread.
Khi sự nói dối lan tràn, lời nói đâm thọc trở nên lan tràn.
Pisuṇāya vācāya vepullaṃ gatāya kāmesumicchācāro vepullamagamāsi.
When slanderous speech became widespread, misconduct in sensual pleasures became widespread.
Khi lời nói đâm thọc lan tràn, sự tà hạnh trong các dục trở nên lan tràn.
Kāmesumicchācāre vepullaṃ gate dve dhammā vepullamagamaṃsu, pharusā vācā samphappalāpo ca.
When misconduct in sensual pleasures became widespread, two qualities became widespread: harsh speech and frivolous talk.
Khi sự tà hạnh trong các dục lan tràn, hai pháp trở nên lan tràn: lời nói thô ác và lời nói phù phiếm.
Dvīsu dhammesu vepullaṃ gatesu abhijjhābyāpādā vepullamagamaṃsu.
When these two qualities became widespread, covetousness and ill-will became widespread.
Khi hai pháp ấy lan tràn, sự tham lam và ác ý trở nên lan tràn.
Abhijjhābyāpādesu vepullaṃ gatesu micchādiṭṭhi vepullamagamāsi.
When covetousness and ill-will became widespread, wrong view became widespread.
Khi sự tham lam và ác ý lan tràn, tà kiến trở nên lan tràn.
Micchādiṭṭhiyā vepullaṃ gatāya tayo dhammā vepullamagamaṃsu, adhammarāgo visamalobho micchādhammo.
When wrong view became widespread, three qualities became widespread: unrighteous lust, excessive greed, and unrighteous conduct.
Khi tà kiến lan tràn, ba pháp trở nên lan tràn: tà dục, tham lam bất chính, và tà pháp.
Tīsu dhammesu vepullaṃ gatesu ime dhammā vepullamagamaṃsu, amatteyyatā apetteyyatā asāmaññatā abrahmaññatā na kule jeṭṭhāpacāyitā.
When these three states became widespread, these states became widespread: lack of filial piety towards mother, lack of filial piety towards father, disrespect for ascetics, disrespect for brahmins, and not honoring the elders in the family.
Khi ba pháp ấy trở nên thịnh hành, thì những pháp này trở nên thịnh hành: không hiếu dưỡng mẹ, không hiếu dưỡng cha, không tôn kính Sa-môn, không tôn kính Bà-la-môn, không vâng lời các bậc trưởng thượng trong gia đình.
Imesu dhammesu vepullaṃ gatesu tesaṃ sattānaṃ āyupi parihāyi, vaṇṇopi parihāyi.
When these states became widespread among those beings, their life span also decreased, and their beauty also decreased.
Khi những pháp này trở nên thịnh hành, thì tuổi thọ của các chúng sinh ấy suy giảm, nhan sắc cũng suy giảm.
Tesaṃ āyunāpi parihāyamānānaṃ vaṇṇenapi parihāyamānānaṃ aḍḍhateyyavassasatāyukānaṃ manussānaṃ vassasatāyukā puttā ahesuṃ.
As their life span and their beauty decreased, for those humans whose lifespan was two hundred and fifty years, their children had a lifespan of one hundred years.
Khi tuổi thọ và nhan sắc của các chúng sinh ấy suy giảm, thì con cái của những người có tuổi thọ hai trăm rưỡi năm (250 năm) sẽ có tuổi thọ một trăm năm (100 năm).
103. ‘‘Bhavissati, bhikkhave, so samayo, yaṃ imesaṃ manussānaṃ dasavassāyukā puttā bhavissanti.
103. “There will be a time, bhikkhus, when these humans will have children with a ten-year lifespan.
103. “Này các Tỳ-khưu, sẽ có một thời kỳ mà con cái của những người ấy sẽ có tuổi thọ mười năm.
Dasavassāyukesu, bhikkhave, manussesu pañcavassikā* kumārikā alaṃpateyyā bhavissanti.
When humans have a ten-year lifespan, bhikkhus, girls of five years will be fit for marriage.
Này các Tỳ-khưu, khi con người có tuổi thọ mười năm, thì các cô gái năm tuổi sẽ đủ khả năng có chồng.
Dasavassāyukesu, bhikkhave, manussesu imāni rasāni antaradhāyissanti, seyyathidaṃ, sappi navanītaṃ telaṃ madhu phāṇitaṃ loṇaṃ.
When humans have a ten-year lifespan, bhikkhus, these flavors will disappear: ghee, fresh butter, oil, honey, treacle, and salt.
Này các Tỳ-khưu, khi con người có tuổi thọ mười năm, thì những hương vị này sẽ biến mất, đó là: bơ tươi, bơ chín, dầu, mật, đường phèn, muối.
Dasavassāyukesu, bhikkhave, manussesu kudrūsako aggaṃ bhojanānaṃ* bhavissati.
When humans have a ten-year lifespan, bhikkhus, kudrūsaka will be the best of foods.
Này các Tỳ-khưu, khi con người có tuổi thọ mười năm, thì kê sẽ là món ăn cao cấp nhất.
Seyyathāpi, bhikkhave, etarahi sālimaṃsodano aggaṃ bhojanānaṃ; evameva kho, bhikkhave, dasavassāyukesu manussesu kudrūsako aggaṃ bhojanānaṃ bhavissati.
Just as, bhikkhus, at present, rice with meat is the best of foods, even so, bhikkhus, when humans have a ten-year lifespan, kudrūsaka will be the best of foods.
Này các Tỳ-khưu, cũng như bây giờ cơm gạo lứt trộn thịt là món ăn cao cấp nhất; thì cũng vậy, này các Tỳ-khưu, khi con người có tuổi thọ mười năm, kê sẽ là món ăn cao cấp nhất.
‘‘Dasavassāyukesu, bhikkhave, manussesu dasa kusalakammapathā sabbena sabbaṃ antaradhāyissanti, dasa akusalakammapathā atibyādippissanti* .
“When humans have a ten-year lifespan, bhikkhus, the ten wholesome courses of action will entirely disappear; the ten unwholesome courses of action will flourish exceedingly.
“Này các Tỳ-khưu, khi con người có tuổi thọ mười năm, thì mười đường nghiệp thiện sẽ hoàn toàn biến mất, mười đường nghiệp bất thiện sẽ cực kỳ thịnh hành.
Dasavassāyukesu, bhikkhave, manussesu kusalantipi na bhavissati, kuto pana kusalassa kārako.
When humans have a ten-year lifespan, bhikkhus, even the word ‘wholesome’ will not exist; how then could there be a doer of wholesome deeds?
Này các Tỳ-khưu, khi con người có tuổi thọ mười năm, thì ngay cả khái niệm về điều thiện cũng sẽ không còn, huống hồ người làm điều thiện.
Dasavassāyukesu, bhikkhave, manussesu ye te bhavissanti amatteyyā apetteyyā asāmaññā abrahmaññā na kule jeṭṭhāpacāyino, te pujjā ca bhavissanti pāsaṃsā ca.
When humans have a ten-year lifespan, bhikkhus, those who are disrespectful to their mother, disrespectful to their father, disrespectful to ascetics, disrespectful to brahmins, and do not honor the elders in the family—they will be honored and praised.
Này các Tỳ-khưu, khi con người có tuổi thọ mười năm, thì những ai không hiếu dưỡng mẹ, không hiếu dưỡng cha, không tôn kính Sa-môn, không tôn kính Bà-la-môn, không vâng lời các bậc trưởng thượng trong gia đình, họ sẽ được tôn kính và ca ngợi.
Seyyathāpi, bhikkhave, etarahi matteyyā petteyyā sāmaññā brahmaññā kule jeṭṭhāpacāyino pujjā ca pāsaṃsā ca; evameva kho, bhikkhave, dasavassāyukesu manussesu ye te bhavissanti amatteyyā apetteyyā asāmaññā abrahmaññā na kule jeṭṭhāpacāyino, te pujjā ca bhavissanti pāsaṃsā ca.
Just as, bhikkhus, at present, those who respect their mother, respect their father, respect ascetics, respect brahmins, and honor the elders in the family are honored and praised; even so, bhikkhus, when humans have a ten-year lifespan, those who are disrespectful to their mother, disrespectful to their father, disrespectful to ascetics, disrespectful to brahmins, and do not honor the elders in the family—they will be honored and praised.
Này các Tỳ-khưu, cũng như bây giờ những ai hiếu dưỡng mẹ, hiếu dưỡng cha, tôn kính Sa-môn, tôn kính Bà-la-môn, vâng lời các bậc trưởng thượng trong gia đình, họ được tôn kính và ca ngợi; thì cũng vậy, này các Tỳ-khưu, khi con người có tuổi thọ mười năm, những ai không hiếu dưỡng mẹ, không hiếu dưỡng cha, không tôn kính Sa-môn, không tôn kính Bà-la-môn, không vâng lời các bậc trưởng thượng trong gia đình, họ sẽ được tôn kính và ca ngợi.
‘‘Dasavassāyukesu, bhikkhave, manussesu tesaṃ sattānaṃ aññamaññamhi tibbo āghāto paccupaṭṭhito bhavissati tibbo byāpādo tibbo manopadoso tibbaṃ vadhakacittaṃ.
“When humans have a ten-year lifespan, bhikkhus, for those beings, intense aversion will arise towards one another, intense ill-will, intense mental defilement, intense murderous intent.
“Này các Tỳ-khưu, khi con người có tuổi thọ mười năm, thì giữa các chúng sinh ấy sẽ phát sinh sự thù hằn mãnh liệt, ác ý mãnh liệt, tâm độc hại mãnh liệt, tâm sát hại mãnh liệt.
Mātupi puttamhi puttassapi mātari; pitupi puttamhi puttassapi pitari; bhātupi bhaginiyā bhaginiyāpi bhātari tibbo āghāto paccupaṭṭhito bhavissati tibbo byāpādo tibbo manopadoso tibbaṃ vadhakacittaṃ.
Intense aversion, intense ill-will, intense mental defilement, intense murderous intent will arise from mother to son, and from son to mother; from father to son, and from son to father; from brother to sister, and from sister to brother.
Ngay cả mẹ đối với con, con đối với mẹ; cha đối với con, con đối với cha; anh/chị đối với em gái, em gái đối với anh/chị cũng sẽ phát sinh sự thù hằn mãnh liệt, ác ý mãnh liệt, tâm độc hại mãnh liệt, tâm sát hại mãnh liệt.
Seyyathāpi, bhikkhave, māgavikassa migaṃ disvā tibbo āghāto paccupaṭṭhito hoti tibbo byāpādo tibbo manopadoso tibbaṃ vadhakacittaṃ; evameva kho, bhikkhave, dasavassāyukesu manussesu tesaṃ sattānaṃ aññamaññamhi tibbo āghāto paccupaṭṭhito bhavissati tibbo byāpādo tibbo manopadoso tibbaṃ vadhakacittaṃ.
Just as, bhikkhus, at present, when a hunter sees an animal, intense aversion, intense ill-will, intense mental defilement, intense murderous intent arises; even so, bhikkhus, when humans have a ten-year lifespan, for those beings, intense aversion will arise towards one another, intense ill-will, intense mental defilement, intense murderous intent.
Này các Tỳ-khưu, cũng như bây giờ, khi người thợ săn thấy con mồi, thì phát sinh sự thù hằn mãnh liệt, ác ý mãnh liệt, tâm độc hại mãnh liệt, tâm sát hại mãnh liệt; thì cũng vậy, này các Tỳ-khưu, khi con người có tuổi thọ mười năm, giữa các chúng sinh ấy sẽ phát sinh sự thù hằn mãnh liệt, ác ý mãnh liệt, tâm độc hại mãnh liệt, tâm sát hại mãnh liệt.
Mātupi puttamhi puttassapi mātari; pitupi puttamhi puttassapi pitari; bhātupi bhaginiyā bhaginiyāpi bhātari tibbo āghāto paccupaṭṭhito bhavissati tibbo byāpādo tibbo manopadoso tibbaṃ vadhakacittaṃ.
Intense aversion, intense ill-will, intense mental defilement, intense murderous intent will arise from mother to son, and from son to mother; from father to son, and from son to father; from brother to sister, and from sister to brother.
Ngay cả mẹ đối với con, con đối với mẹ; cha đối với con, con đối với cha; anh/chị đối với em gái, em gái đối với anh/chị cũng sẽ phát sinh sự thù hằn mãnh liệt, ác ý mãnh liệt, tâm độc hại mãnh liệt, tâm sát hại mãnh liệt.
‘‘Atha kho tesaṃ, bhikkhave, sattānaṃ ekaccānaṃ evaṃ bhavissati – ‘mā ca mayaṃ kañci* , mā ca amhe koci, yaṃnūna mayaṃ tiṇagahanaṃ vā vanagahanaṃ vā rukkhagahanaṃ vā nadīviduggaṃ vā pabbatavisamaṃ vā pavisitvā vanamūlaphalāhārā yāpeyyāmā’ti.
“Then, bhikkhus, it will occur to some of those beings: ‘Let us not harm anyone, and let no one harm us. What if we were to enter a thicket of grass or a thicket of forest or a thicket of trees or a river ravine or a mountain wilderness, and sustain ourselves on roots and fruits from the forest?’
“Này các Tỳ-khưu, sau đó, một số chúng sinh ấy sẽ nghĩ: ‘Chúng ta không nên giết hại ai, và cũng không ai nên giết hại chúng ta. Tốt hơn hết chúng ta nên đi vào rừng cỏ rậm, rừng cây rậm, rừng cây, nơi hiểm trở của sông ngòi, hay nơi núi non hiểm trở, và sống bằng rễ cây, trái cây rừng.’
Te tiṇagahanaṃ vā vanagahanaṃ vā rukkhagahanaṃ vā nadīviduggaṃ vā pabbatavisamaṃ vā* pavisitvā sattāhaṃ vanamūlaphalāhārā yāpessanti.
So they will enter a thicket of grass or a thicket of forest or a thicket of trees or a river ravine or a mountain wilderness, and sustain themselves on roots and fruits from the forest for seven days.
Họ sẽ đi vào rừng cỏ rậm, rừng cây rậm, rừng cây, nơi hiểm trở của sông ngòi, hay nơi núi non hiểm trở, và sống bằng rễ cây, trái cây rừng trong bảy ngày.
Te tassa sattāhassa accayena tiṇagahanā vanagahanā rukkhagahanā nadīviduggā pabbatavisamā nikkhamitvā aññamaññaṃ āliṅgitvā sabhāgāyissanti samassāsissanti – ‘diṭṭhā, bho, sattā jīvasi, diṭṭhā, bho, sattā jīvasī’ti.
After those seven days, they will emerge from the thicket of grass, the thicket of forest, the thicket of trees, the river ravine, the mountain wilderness, and embracing one another, they will rejoice and be comforted, saying, ‘Friends, beings are seen! You are alive! Friends, beings are seen! You are alive!’
Sau bảy ngày đó, họ sẽ ra khỏi rừng cỏ rậm, rừng cây rậm, rừng cây, nơi hiểm trở của sông ngòi, nơi núi non hiểm trở, ôm lấy nhau, mừng rỡ và an ủi lẫn nhau, nói rằng: ‘Thưa các bạn, các chúng sinh đã được thấy, các chúng sinh đã được thấy! Các bạn còn sống!’”
105. ‘‘Atha kho tesaṃ, bhikkhave, sattānaṃ evaṃ bhavissati – ‘mayaṃ kho akusalānaṃ dhammānaṃ samādānahetu evarūpaṃ āyataṃ ñātikkhayaṃ pattā.
105. “Then, bhikkhus, it will occur to those beings: ‘Because we engaged in unwholesome deeds, we have reached such a great destruction of kin.
105. “Này các Tỳ-khưu, sau đó, các chúng sinh ấy sẽ nghĩ: ‘Do chúng ta đã thực hành các pháp bất thiện mà chúng ta đã phải chịu sự hủy diệt thân tộc lâu dài như vậy.
Yaṃnūna mayaṃ kusalaṃ kareyyāma.
What if we were to do wholesome deeds?
Tốt hơn hết chúng ta nên làm điều thiện.
Kiṃ kusalaṃ kareyyāma?
What wholesome deeds should we do?
Chúng ta nên làm điều thiện gì?
Yaṃnūna mayaṃ pāṇātipātā virameyyāma, idaṃ kusalaṃ dhammaṃ samādāya vatteyyāmā’ti.
What if we were to abstain from taking life? Let us undertake and practice this wholesome state!’
Tốt hơn hết chúng ta nên từ bỏ sát sinh, chúng ta nên thực hành pháp thiện này.’
Te pāṇātipātā viramissanti, idaṃ kusalaṃ dhammaṃ samādāya vattissanti.
They will abstain from taking life, undertaking and practicing this wholesome state.
Họ sẽ từ bỏ sát sinh, họ sẽ thực hành pháp thiện này.
Te kusalānaṃ dhammānaṃ samādānahetu āyunāpi vaḍḍhissanti, vaṇṇenapi vaḍḍhissanti.
Due to their undertaking of wholesome states, their life span will increase, and their beauty will increase.
Do thực hành các pháp thiện, tuổi thọ của họ sẽ gia tăng, nhan sắc cũng sẽ gia tăng.
Tesaṃ āyunāpi vaḍḍhamānānaṃ vaṇṇenapi vaḍḍhamānānaṃ dasavassāyukānaṃ manussānaṃ vīsativassāyukā puttā bhavissanti.
As their life span and beauty increase, for those humans whose lifespan was ten years, their children will have a lifespan of twenty years.
Khi tuổi thọ và nhan sắc của họ gia tăng, con cái của những người có tuổi thọ mười năm sẽ có tuổi thọ hai mươi năm.
‘‘Atha kho tesaṃ, bhikkhave, sattānaṃ evaṃ bhavissati – ‘mayaṃ kho kusalānaṃ dhammānaṃ samādānahetu āyunāpi vaḍḍhāma, vaṇṇenapi vaḍḍhāma.
“Then, bhikkhus, it will occur to those beings: ‘Indeed, because we undertook wholesome states, our life span has increased, and our beauty has increased.
“Này các Tỳ-khưu, sau đó, các chúng sinh ấy sẽ nghĩ: ‘Do chúng ta thực hành các pháp thiện mà tuổi thọ của chúng ta đã gia tăng, nhan sắc cũng đã gia tăng.
Yaṃnūna mayaṃ bhiyyosomattāya kusalaṃ kareyyāma.
What if we were to do even more wholesome deeds?
Tốt hơn hết chúng ta nên làm nhiều điều thiện hơn nữa.
Kiṃ kusalaṃ kareyyāma?
What wholesome deeds should we do?
Chúng ta nên làm điều thiện gì?
Yaṃnūna mayaṃ adinnādānā virameyyāma… kāmesumicchācārā virameyyāma… musāvādā virameyyāma… pisuṇāya vācāya virameyyāma… pharusāya vācāya virameyyāma… samphappalāpā virameyyāma… abhijjhaṃ pajaheyyāma… byāpādaṃ pajaheyyāma… micchādiṭṭhiṃ pajaheyyāma… tayo dhamme pajaheyyāma – adhammarāgaṃ visamalobhaṃ micchādhammaṃ… yaṃnūna mayaṃ matteyyā assāma petteyyā sāmaññā brahmaññā kule jeṭṭhāpacāyino, idaṃ kusalaṃ dhammaṃ samādāya vatteyyāmā’ti.
What if we were to abstain from taking what is not given… abstain from sexual misconduct… abstain from false speech… abstain from divisive speech… abstain from harsh speech… abstain from frivolous talk… abandon covetousness… abandon ill-will… abandon wrong view… abandon three states: unrighteous desire, unwholesome greed, and false teaching… What if we were to be respectful to our mother, respectful to our father, respectful to ascetics, respectful to brahmins, and honor the elders in the family? Let us undertake and practice this wholesome state!’
Tốt hơn hết chúng ta nên từ bỏ trộm cắp… từ bỏ tà dâm… từ bỏ nói dối… từ bỏ nói lời chia rẽ… từ bỏ nói lời thô tục… từ bỏ nói lời vô ích… từ bỏ tham lam… từ bỏ ác ý… từ bỏ tà kiến… từ bỏ ba pháp: tà dục, tham lam bất chính, tà pháp… tốt hơn hết chúng ta nên hiếu dưỡng mẹ, hiếu dưỡng cha, tôn kính Sa-môn, tôn kính Bà-la-môn, vâng lời các bậc trưởng thượng trong gia đình, chúng ta nên thực hành pháp thiện này.’
Te matteyyā bhavissanti petteyyā sāmaññā brahmaññā kule jeṭṭhāpacāyino, idaṃ kusalaṃ dhammaṃ samādāya vattissanti.
They will be respectful to mothers, respectful to fathers, respectful to ascetics, respectful to brahmins, deferential to elders in the family, and will practice by undertaking this wholesome Dhamma.
Họ sẽ là người hiếu thảo với mẹ, hiếu thảo với cha, tôn kính Sa-môn, tôn kính Bà-la-môn, kính trọng bậc trưởng thượng trong gia đình, họ sẽ thọ trì và thực hành pháp thiện này.
‘‘Te kusalānaṃ dhammānaṃ samādānahetu āyunāpi vaḍḍhissanti, vaṇṇenapi vaḍḍhissanti.
“Due to undertaking these wholesome Dhammas, they will increase in both life-span and beauty.
“Do thọ trì các pháp lành ấy, họ sẽ tăng trưởng cả về tuổi thọ lẫn sắc đẹp.
Tesaṃ āyunāpi vaḍḍhamānānaṃ vaṇṇenapi vaḍḍhamānānaṃ vīsativassāyukānaṃ manussānaṃ cattārīsavassāyukā puttā bhavissanti… cattārīsavassāyukānaṃ manussānaṃ asītivassāyukā puttā bhavissanti… asītivassāyukānaṃ manussānaṃ saṭṭhivassasatāyukā puttā bhavissanti… saṭṭhivassasatāyukānaṃ manussānaṃ vīsatitivassasatāyukā puttā bhavissanti… vīsatitivassasatāyukānaṃ manussānaṃ cattārīsachabbassasatāyukā puttā bhavissanti.
As their life-span and beauty increase, humans with a life-span of twenty years will have children with a life-span of forty years… humans with a life-span of forty years will have children with a life-span of eighty years… humans with a life-span of eighty years will have children with a life-span of one hundred sixty years… humans with a life-span of one hundred sixty years will have children with a life-span of three hundred twenty years… humans with a life-span of three hundred twenty years will have children with a life-span of six hundred forty years.
Khi tuổi thọ và sắc đẹp của họ tăng trưởng, những người có tuổi thọ hai mươi năm sẽ có con cái sống bốn mươi năm… những người có tuổi thọ bốn mươi năm sẽ có con cái sống tám mươi năm… những người có tuổi thọ tám mươi năm sẽ có con cái sống một trăm sáu mươi năm… những người có tuổi thọ một trăm sáu mươi năm sẽ có con cái sống ba trăm hai mươi năm… những người có tuổi thọ ba trăm hai mươi năm sẽ có con cái sống sáu trăm bốn mươi năm.
Cattārīsachabbassasatāyukānaṃ manussānaṃ dvevassasahassāyukā puttā bhavissanti… dvevassasahassāyukānaṃ manussānaṃ cattārivassasahassāyukā puttā bhavissanti… cattārivassasahassāyukānaṃ manussānaṃ aṭṭhavassasahassāyukā puttā bhavissanti… aṭṭhavassasahassāyukānaṃ manussānaṃ vīsativassasahassāyukā puttā bhavissanti… vīsativassasahassāyukānaṃ manussānaṃ cattārīsavassasahassāyukā puttā bhavissanti… cattārīsavassasahassāyukānaṃ manussānaṃ asītivassasahassāyukā puttā bhavissanti… asītivassasahassāyukesu, bhikkhave, manussesu pañcavassasatikā kumārikā alaṃpateyyā bhavissanti.
Humans with a life-span of six hundred forty years will have children with a life-span of two thousand years… humans with a life-span of two thousand years will have children with a life-span of four thousand years… humans with a life-span of four thousand years will have children with a life-span of eight thousand years… humans with a life-span of eight thousand years will have children with a life-span of twenty thousand years… humans with a life-span of twenty thousand years will have children with a life-span of forty thousand years… humans with a life-span of forty thousand years will have children with a life-span of eighty thousand years… Among humans with a life-span of eighty thousand years, bhikkhus, young women aged five hundred years will be fit for marriage.
Những người có tuổi thọ sáu trăm bốn mươi năm sẽ có con cái sống hai ngàn năm… những người có tuổi thọ hai ngàn năm sẽ có con cái sống bốn ngàn năm… những người có tuổi thọ bốn ngàn năm sẽ có con cái sống tám ngàn năm… những người có tuổi thọ tám ngàn năm sẽ có con cái sống hai mươi ngàn năm… những người có tuổi thọ hai mươi ngàn năm sẽ có con cái sống bốn mươi ngàn năm… những người có tuổi thọ bốn mươi ngàn năm sẽ có con cái sống tám mươi ngàn năm… Này các Tỳ-khưu, khi loài người có tuổi thọ tám mươi ngàn năm, những thiếu nữ năm trăm tuổi sẽ đủ khả năng kết hôn.
106. ‘‘Asītivassasahassāyukesu, bhikkhave, manussesu tayo ābādhā bhavissanti, icchā, anasanaṃ, jarā.
“Among humans with a life-span of eighty thousand years, bhikkhus, there will be three ailments: desire, hunger, and old age.
106. “Này các Tỳ-khưu, khi loài người có tuổi thọ tám mươi ngàn năm, sẽ có ba loại bệnh tật: ham muốn, không đói và già yếu.
Asītivassasahassāyukesu, bhikkhave, manussesu ayaṃ jambudīpo iddho ceva bhavissati phīto ca, kukkuṭasampātikā gāmanigamarājadhāniyo* .
Among humans with a life-span of eighty thousand years, bhikkhus, this Jambudīpa will be both rich and prosperous; its villages, towns, and royal capitals will be as close as cocks flying down.
Này các Tỳ-khưu, khi loài người có tuổi thọ tám mươi ngàn năm, xứ Jambudīpa này sẽ thịnh vượng và phồn thịnh, các làng mạc, thị trấn, kinh đô sẽ đông đúc như gà chen chúc nhau.
Asītivassasahassāyukesu, bhikkhave, manussesu ayaṃ jambudīpo avīci maññe phuṭo bhavissati manussehi, seyyathāpi naḷavanaṃ vā saravanaṃ* vā.
Among humans with a life-span of eighty thousand years, bhikkhus, this Jambudīpa will be covered with people, as if it were Avīci hell, just as a bamboo thicket or a reed thicket is.
Này các Tỳ-khưu, khi loài người có tuổi thọ tám mươi ngàn năm, xứ Jambudīpa này sẽ đầy ắp người, như thể một rừng tre hay một rừng sậy.
Asītivassasahassāyukesu, bhikkhave, manussesu ayaṃ bārāṇasī ketumatī nāma rājadhānī bhavissati iddhā ceva phītā ca bahujanā ca ākiṇṇamanussā ca subhikkhā ca.
Among humans with a life-span of eighty thousand years, bhikkhus, this Bārāṇasī will be the royal capital named Ketumatī, rich, prosperous, populous, crowded with people, and well-fed.
Này các Tỳ-khưu, khi loài người có tuổi thọ tám mươi ngàn năm, kinh đô Bārāṇasī này sẽ được gọi là Ketumatī, thịnh vượng, phồn thịnh, đông dân, người qua lại tấp nập và có thức ăn dồi dào.
Asītivassasahassāyukesu, bhikkhave, manussesu imasmiṃ jambudīpe caturāsītinagarasahassāni bhavissanti ketumatīrājadhānīpamukhāni.
Among humans with a life-span of eighty thousand years, bhikkhus, there will be eighty-four thousand cities in this Jambudīpa, with Ketumatī as their chief royal capital.
Này các Tỳ-khưu, khi loài người có tuổi thọ tám mươi ngàn năm, trên xứ Jambudīpa này sẽ có tám mươi bốn ngàn thành phố, đứng đầu là kinh đô Ketumatī.
Asītivassasahassāyukesu, bhikkhave, manussesu ketumatiyā rājadhāniyā saṅkho nāma rājā uppajjissati cakkavattī dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadatthāvariyappatto sattaratanasamannāgato.
Among humans with a life-span of eighty thousand years, bhikkhus, in the royal capital of Ketumatī, a king named Saṅkha will arise, a Cakkavattī, righteous, a Dhamma-king, a conqueror of the four continents, having achieved stability in the countryside, endowed with the seven treasures.
Này các Tỳ-khưu, khi loài người có tuổi thọ tám mươi ngàn năm, tại kinh đô Ketumatī, một vị Chuyển Luân Vương tên là Saṅkha sẽ xuất hiện, là vị vua Chánh Pháp, vua Pháp, cai trị bốn phương, chinh phục được mọi xứ sở, đạt được sự ổn định trong quốc gia, và sở hữu bảy báu vật.
Tassimāni satta ratanāni bhavissanti, seyyathidaṃ, cakkaratanaṃ hatthiratanaṃ assaratanaṃ maṇiratanaṃ itthiratanaṃ gahapatiratanaṃ pariṇāyakaratanameva sattamaṃ.
He will possess these seven treasures: the Wheel-treasure, the Elephant-treasure, the Horse-treasure, the Gem-treasure, the Woman-treasure, the Householder-treasure, and the Guide-treasure as the seventh.
Vị ấy sẽ có bảy báu vật này: đó là báu vật bánh xe, báu vật voi, báu vật ngựa, báu vật ngọc, báu vật nữ, báu vật gia chủ, và báu vật tướng quân là thứ bảy.
Parosahassaṃ kho panassa puttā bhavissanti sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā.
He will have more than a thousand sons, valiant, heroic in form, crushers of hostile armies.
Vị ấy sẽ có hơn một ngàn người con, dũng cảm, có hình dáng anh hùng, có khả năng đè bẹp quân thù.
So imaṃ pathaviṃ sāgarapariyantaṃ adaṇḍena asatthena dhammena abhivijiya ajjhāvasissati.
He will conquer and rule this earth to its ocean-boundary, not by force of arms or weapons, but by righteousness.
Vị ấy sẽ chinh phục và cai trị trái đất này, cho đến tận bờ biển, bằng pháp mà không dùng gậy hay vũ khí.