282. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu cārikaṃ carati mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ.
282. Thus have I heard: At one time the Blessed One was wandering in the Kusalā country with a large community of bhikkhus.
282. Tôi nghe như vầy: Một thời, Thế Tôn đang du hành trong xứ Kosala cùng với đại chúng Tỳ-kheo.
Atha kho bhagavā maggā okkamma aññatarasmiṃ padese sitaṃ pātvākāsi.
Then the Blessed One turned aside from the road and smiled in a certain place.
Rồi Thế Tôn rời con đường, và tại một nơi nào đó, Ngài mỉm cười.
Atha kho āyasmato ānandassa etadahosi – ‘‘ko nu kho hetu, ko paccayo bhagavato sitassa pātukammāya?
Then it occurred to Venerable Ānanda: “What, now, is the reason, what is the cause for the Blessed One’s smile?
Rồi Tôn giả Ānanda nghĩ: “Nguyên nhân nào, duyên cớ nào khiến Thế Tôn mỉm cười?
Na akāraṇena* tathāgatā sitaṃ pātukarontī’’ti.
Tathāgatas do not smile without a reason.”
Các Như Lai không mỉm cười mà không có nguyên nhân.”
Atha kho āyasmā ānando ekaṃsaṃ cīvaraṃ* katvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ko nu kho, bhante, hetu, ko paccayo bhagavato sitassa pātukammāya?
Then Venerable Ānanda, arranging his upper robe over one shoulder, knelt with clasped hands towards the Blessed One and said to the Blessed One: “What, now, Bhante, is the reason, what is the cause for the Blessed One’s smile?
Rồi Tôn giả Ānanda đắp y một bên vai, chắp tay hướng về phía Thế Tôn, và bạch Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, nguyên nhân nào, duyên cớ nào khiến Thế Tôn mỉm cười?
Na akāraṇena tathāgatā sitaṃ pātukarontī’’ti.
Tathāgatas do not smile without a reason.”
Các Như Lai không mỉm cười mà không có nguyên nhân.”
‘‘Bhūtapubbaṃ, ānanda, imasmiṃ padese vegaḷiṅgaṃ* nāma gāmanigamo ahosi iddho ceva phīto ca bahujano ākiṇṇamanusso.
“In a former time, Ānanda, in this place there was a village-town named Vegaḷiṅga, which was prosperous, flourishing, populous, and crowded with people.
“Này Ānanda, thuở xưa, tại nơi này có một làng thị trấn tên là Vegaḷiṅga, giàu có, thịnh vượng, đông dân, nhiều người sinh sống.
Vegaḷiṅgaṃ kho, ānanda, gāmanigamaṃ kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho upanissāya vihāsi.
Kassapa, the Blessed One, Arahant, Perfectly Self-Enlightened One, resided near the village-town of Vegaḷiṅga, Ānanda.
Này Ānanda, đức Kassapa Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, đã trú ngụ gần làng thị trấn Vegaḷiṅga.
Idha sudaṃ, ānanda, kassapassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa ārāmo ahosi.
Here, Ānanda, was the monastery of Kassapa, the Blessed One, Arahant, Perfectly Self-Enlightened One.
Này Ānanda, tại đây có một khu vườn của đức Kassapa Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác.
Idha sudaṃ, ānanda, kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho nisinnako bhikkhusaṅghaṃ ovadatī’’ti.
Here, Ānanda, Kassapa, the Blessed One, Arahant, Perfectly Self-Enlightened One, sat and instructed the community of bhikkhus.”
Này Ānanda, tại đây, đức Kassapa Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, đã ngồi giáo huấn Tăng chúng.”
Atha kho āyasmā ānando catugguṇaṃ saṅghāṭiṃ paññapetvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘tena hi, bhante, bhagavā nisīdatu ettha.
Then Venerable Ānanda folded his outer robe into four layers and said to the Blessed One: “In that case, Bhante, may the Blessed One sit here.
Rồi Tôn giả Ānanda trải tấm y Tăng-già-lê (saṅghāṭi) gấp bốn, và bạch Thế Tôn: “Vậy thì, bạch Thế Tôn, Thế Tôn hãy ngồi tại đây.
Ayaṃ bhūmipadeso dvīhi arahantehi sammāsambuddhehi paribhutto bhavissatī’’ti.
This spot of ground will have been used by two Arahants, Perfectly Self-Enlightened Ones.”
Nơi đất này sẽ được hai bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, sử dụng.”
Nisīdi bhagavā paññatte āsane.
The Blessed One sat down on the prepared seat.
Thế Tôn ngồi xuống trên chỗ đã trải.
Nisajja kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi –
Having sat down, the Blessed One addressed Venerable Ānanda:
Sau khi ngồi xuống, Thế Tôn gọi Tôn giả Ānanda và nói:
‘‘Bhūtapubbaṃ, ānanda, imasmiṃ padese vegaḷiṅgaṃ nāma gāmanigamo ahosi iddho ceva phīto ca bahujano ākiṇṇamanusso.
“In a former time, Ānanda, in this place there was a village-town named Vegaḷiṅga, which was prosperous, flourishing, populous, and crowded with people.
“Này Ānanda, thuở xưa, tại nơi này có một làng thị trấn tên là Vegaḷiṅga, giàu có, thịnh vượng, đông dân, nhiều người sinh sống.
Vegaḷiṅgaṃ kho, ānanda, gāmanigamaṃ kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho upanissāya vihāsi.
Kassapa, the Blessed One, Arahant, Perfectly Self-Enlightened One, resided near the village-town of Vegaḷiṅga, Ānanda.
Này Ānanda, đức Kassapa Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, đã trú ngụ gần làng thị trấn Vegaḷiṅga.
Idha sudaṃ, ānanda, kassapassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa ārāmo ahosi.
Here, Ānanda, was the monastery of Kassapa, the Blessed One, Arahant, Perfectly Self-Enlightened One.
Này Ānanda, tại đây có một khu vườn của đức Kassapa Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác.
Idha sudaṃ, ānanda, kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho nisinnako bhikkhusaṅghaṃ ovadati.
Here, Ānanda, Kassapa, the Blessed One, Arahant, Perfectly Self-Enlightened One, sat and instructed the community of bhikkhus.
Này Ānanda, tại đây, đức Kassapa Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, đã ngồi giáo huấn Tăng chúng.
283. ‘‘Vegaḷiṅge kho, ānanda, gāmanigame ghaṭikāro* nāma kumbhakāro kassapassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa upaṭṭhāko ahosi aggupaṭṭhāko.
283. “In the village-town of Vegaḷiṅga, Ānanda, there was a potter named Ghaṭikāra who was the foremost attendant of Kassapa, the Blessed One, Arahant, Perfectly Self-Enlightened One.
283. “Này Ānanda, tại làng thị trấn Vegaḷiṅga, có một người thợ gốm tên là Ghaṭikāra, là người hộ độ chính của đức Kassapa Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác.
Ghaṭikārassa kho, ānanda, kumbhakārassa jotipālo nāma māṇavo sahāyo ahosi piyasahāyo.
Ghaṭikāra the potter, Ānanda, had a friend named Jotipāla the brahmin student, a dear friend.
Này Ānanda, người thợ gốm Ghaṭikāra có một người bạn tên là Jotipāla, một người bạn thân yêu.”
Atha kho, ānanda, ghaṭikāro kumbhakāro jotipālaṃ māṇavaṃ āmantesi – ‘āyāma, samma jotipāla, kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ dassanāya upasaṅkamissāma.
Then, Ananda, Ghatikara the potter addressed Jotipala the young man: ‘Come, friend Jotipala, let us approach to see Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.
Rồi, này Ānanda, thợ gốm Ghaṭikāra gọi thanh niên Jotipāla và nói: ‘Này bạn Jotipāla, chúng ta hãy đi đến yết kiến Đức Thế Tôn A-la-hán Chánh Đẳng Giác Kassapa.
Sādhusammatañhi me tassa bhagavato dassanaṃ arahato sammāsambuddhassā’ti.
Indeed, it is highly esteemed by me to see that Blessed One, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.’
Đối với tôi, việc yết kiến Đức Thế Tôn A-la-hán Chánh Đẳng Giác ấy thật đáng hoan nghênh.’
Evaṃ vutte, ānanda, jotipālo māṇavo ghaṭikāraṃ kumbhakāraṃ etadavoca – ‘alaṃ, samma ghaṭikāra.
When this was said, Ananda, Jotipala the young man said to Ghatikara the potter: ‘Enough, friend Ghatikara.
Khi được nói như vậy, này Ānanda, thanh niên Jotipāla nói với thợ gốm Ghaṭikāra: ‘Thôi, này bạn Ghaṭikāra.
Kiṃ pana tena muṇḍakena samaṇakena diṭṭhenā’ti?
What is there to see in that shaven-headed ascetic?’
Việc đã thấy vị Sa-môn đầu trọc ấy thì có ích gì đâu?’
Dutiyampi kho, ānanda…pe… tatiyampi kho, ānanda, ghaṭikāro kumbhakāro jotipālaṃ māṇavaṃ etadavoca – ‘āyāma, samma jotipāla, kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ dassanāya upasaṅkamissāma.
A second time too, Ananda… and a third time too, Ananda, Ghatikara the potter said to Jotipala the young man: ‘Come, friend Jotipala, let us approach to see Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.
Lần thứ hai, này Ānanda… (như trên)… Lần thứ ba, này Ānanda, thợ gốm Ghaṭikāra nói với thanh niên Jotipāla: ‘Này bạn Jotipāla, chúng ta hãy đi đến yết kiến Đức Thế Tôn A-la-hán Chánh Đẳng Giác Kassapa.
Sādhusammatañhi me tassa bhagavato dassanaṃ arahato sammāsambuddhassā’ti.
Indeed, it is highly esteemed by me to see that Blessed One, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.’
Đối với tôi, việc yết kiến Đức Thế Tôn A-la-hán Chánh Đẳng Giác ấy thật đáng hoan nghênh.’
Tatiyampi kho, ānanda, jotipālo māṇavo ghaṭikāraṃ kumbhakāraṃ etadavoca – ‘alaṃ, samma ghaṭikāra.
A third time too, Ananda, Jotipala the young man said to Ghatikara the potter: ‘Enough, friend Ghatikara.
Lần thứ ba, này Ānanda, thanh niên Jotipāla nói với thợ gốm Ghaṭikāra: ‘Thôi, này bạn Ghaṭikāra.
Kiṃ pana tena muṇḍakena samaṇakena diṭṭhenā’ti?
What is there to see in that shaven-headed ascetic?’
Việc đã thấy vị Sa-môn đầu trọc ấy thì có ích gì đâu?’
‘Tena hi, samma jotipāla, sottisināniṃ* ādāya* nadiṃ gamissāma sināyitu’nti.
‘In that case, friend Jotipala, let us take bathing requisites and go to the river to bathe.’
‘Vậy thì, này bạn Jotipāla, chúng ta hãy mang theo đồ tắm và đi đến bờ sông để tắm.’
‘Evaṃ sammā’ti kho, ānanda, jotipālo māṇavo ghaṭikārassa kumbhakārassa paccassosi.
‘Yes, friend,’ Ananda, Jotipala the young man assented to Ghatikara the potter.
‘Vâng, thưa bạn,’ này Ānanda, thanh niên Jotipāla đã đồng ý với thợ gốm Ghaṭikāra.
Atha kho, ānanda, ghaṭikāro ca kumbhakāro jotipālo ca māṇavo sottisināniṃ ādāya nadiṃ agamaṃsu sināyituṃ’.
Then, Ananda, Ghatikara the potter and Jotipala the young man took bathing requisites and went to the river to bathe.
Rồi, này Ānanda, thợ gốm Ghaṭikāra và thanh niên Jotipāla đã mang theo đồ tắm và đi đến bờ sông để tắm.
284. ‘‘Atha kho, ānanda, ghaṭikāro kumbhakāro jotipālaṃ māṇavaṃ āmantesi – ‘ayaṃ, samma jotipāla, kassapassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa avidūre ārāmo.
284. ‘‘Then, Ananda, Ghatikara the potter addressed Jotipala the young man: ‘Friend Jotipala, this is the park of Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One, not far away.
284. ‘‘Rồi, này Ānanda, thợ gốm Ghaṭikāra gọi thanh niên Jotipāla và nói: ‘Này bạn Jotipāla, đây là khu vườn của Đức Thế Tôn A-la-hán Chánh Đẳng Giác Kassapa không xa lắm.
Āyāma, samma jotipāla, kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ dassanāya upasaṅkamissāma.
Come, friend Jotipala, let us approach to see Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.
Này bạn Jotipāla, chúng ta hãy đi đến yết kiến Đức Thế Tôn A-la-hán Chánh Đẳng Giác Kassapa.
Sādhusammatañhi me tassa bhagavato dassanaṃ arahato sammāsambuddhassā’ti.
Indeed, it is highly esteemed by me to see that Blessed One, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.’
Đối với tôi, việc yết kiến Đức Thế Tôn A-la-hán Chánh Đẳng Giác ấy thật đáng hoan nghênh.’
Evaṃ vutte, ānanda, jotipālo māṇavo ghaṭikāraṃ kumbhakāraṃ etadavoca – ‘alaṃ, samma ghaṭikāra.
When this was said, Ananda, Jotipala the young man said to Ghatikara the potter: ‘Enough, friend Ghatikara.
Khi được nói như vậy, này Ānanda, thanh niên Jotipāla nói với thợ gốm Ghaṭikāra: ‘Thôi, này bạn Ghaṭikāra.
Kiṃ pana tena muṇḍakena samaṇakena diṭṭhenā’ti?
What is there to see in that shaven-headed ascetic?’
Việc đã thấy vị Sa-môn đầu trọc ấy thì có ích gì đâu?’
Dutiyampi kho, ānanda…pe… tatiyampi kho, ānanda, ghaṭikāro kumbhakāro jotipālaṃ māṇavaṃ etadavoca – ‘ayaṃ, samma jotipāla, kassapassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa avidūre ārāmo.
A second time too, Ananda… and a third time too, Ananda, Ghatikara the potter said to Jotipala the young man: ‘Friend Jotipala, this is the park of Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One, not far away.
Lần thứ hai, này Ānanda… (như trên)… Lần thứ ba, này Ānanda, thợ gốm Ghaṭikāra nói với thanh niên Jotipāla: ‘Này bạn Jotipāla, đây là khu vườn của Đức Thế Tôn A-la-hán Chánh Đẳng Giác Kassapa không xa lắm.
Āyāma, samma jotipāla, kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ dassanāya upasaṅkamissāma.
Come, friend Jotipala, let us approach to see Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.
Này bạn Jotipāla, chúng ta hãy đi đến yết kiến Đức Thế Tôn A-la-hán Chánh Đẳng Giác Kassapa.
Sādhusammatañhi me tassa bhagavato dassanaṃ arahato sammāsambuddhassā’ti.
Indeed, it is highly esteemed by me to see that Blessed One, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.’
Đối với tôi, việc yết kiến Đức Thế Tôn A-la-hán Chánh Đẳng Giác ấy thật đáng hoan nghênh.’
Tatiyampi kho, ānanda, jotipālo māṇavo ghaṭikāraṃ kumbhakāraṃ etadavoca – ‘alaṃ, samma ghaṭikāra.
A third time too, Ananda, Jotipala the young man said to Ghatikara the potter: ‘Enough, friend Ghatikara.
Lần thứ ba, này Ānanda, thanh niên Jotipāla nói với thợ gốm Ghaṭikāra: ‘Thôi, này bạn Ghaṭikāra.
Kiṃ pana tena muṇḍakena samaṇakena diṭṭhenā’ti?
What is there to see in that shaven-headed ascetic?’
Việc đã thấy vị Sa-môn đầu trọc ấy thì có ích gì đâu?’
Atha kho, ānanda, ghaṭikāro kumbhakāro jotipālaṃ māṇavaṃ ovaṭṭikāyaṃ parāmasitvā etadavoca – ‘ayaṃ, samma jotipāla, kassapassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa avidūre ārāmo.
Then, Ananda, Ghatikara the potter, seizing Jotipala the young man by his arm, said to him: ‘Friend Jotipala, this is the park of Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One, not far away.
Rồi, này Ānanda, thợ gốm Ghaṭikāra nắm lấy eo của thanh niên Jotipāla và nói: ‘Này bạn Jotipāla, đây là khu vườn của Đức Thế Tôn A-la-hán Chánh Đẳng Giác Kassapa không xa lắm.
Āyāma, samma jotipāla, kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ dassanāya upasaṅkamissāma.
Come, friend Jotipala, let us approach to see Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.
Này bạn Jotipāla, chúng ta hãy đi đến yết kiến Đức Thế Tôn A-la-hán Chánh Đẳng Giác Kassapa.
Sādhusammatañhi me tassa bhagavato dassanaṃ arahato sammāsambuddhassā’ti.
Indeed, it is highly esteemed by me to see that Blessed One, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.’
Đối với tôi, việc yết kiến Đức Thế Tôn A-la-hán Chánh Đẳng Giác ấy thật đáng hoan nghênh.’
Atha kho, ānanda, jotipālo māṇavo ovaṭṭikaṃ vinivaṭṭetvā* ghaṭikāraṃ kumbhakāraṃ etadavoca – ‘alaṃ, samma ghaṭikāra.
Then, Ananda, Jotipala the young man, twisting his arm free, said to Ghatikara the potter: ‘Enough, friend Ghatikara.
Rồi, này Ānanda, thanh niên Jotipāla đã gỡ tay ra khỏi eo và nói với thợ gốm Ghaṭikāra: ‘Thôi, này bạn Ghaṭikāra.
Kiṃ pana tena muṇḍakena samaṇakena diṭṭhenā’ti?
What is there to see in that shaven-headed ascetic?’
Việc đã thấy vị Sa-môn đầu trọc ấy thì có ích gì đâu?’
Atha kho, ānanda, ghaṭikāro kumbhakāro jotipālaṃ māṇavaṃ sīsaṃnhātaṃ* kesesu parāmasitvā etadavoca – ‘ayaṃ, samma jotipāla, kassapassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa avidūre ārāmo.
Then, Ananda, Ghatikara the potter, seizing Jotipala the young man by his hair, who had just washed his head, said to him: ‘Friend Jotipala, this is the park of Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One, not far away.
Rồi, này Ānanda, thợ gốm Ghaṭikāra nắm lấy tóc của thanh niên Jotipāla, người đã gội đầu, và nói: ‘Này bạn Jotipāla, đây là khu vườn của Đức Thế Tôn A-la-hán Chánh Đẳng Giác Kassapa không xa lắm.
Āyāma, samma jotipāla, kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ dassanāya upasaṅkamissāma.
Come, friend Jotipala, let us approach to see Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.
Này bạn Jotipāla, chúng ta hãy đi đến yết kiến Đức Thế Tôn A-la-hán Chánh Đẳng Giác Kassapa.
Sādhusammatañhi me tassa bhagavato dassanaṃ arahato sammāsambuddhassā’ti.
Indeed, the sight of that Blessed One, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One, is highly esteemed by me."
Đối với tôi, việc yết kiến Đức Thế Tôn A-la-hán Chánh Đẳng Giác ấy thật đáng hoan nghênh.’
Atha kho, ānanda, jotipālassa māṇavassa etadahosi – ‘acchariyaṃ vata, bho, abbhutaṃ vata, bho!
Then, Ananda, it occurred to Jotipāla the brahmin youth: ‘Oh, how wonderful, sirs! Oh, how amazing, sirs!
Rồi, này Ānanda, thanh niên Jotipāla nghĩ: ‘Thật kỳ diệu thay, thật phi thường thay!
Yatra hi nāmāyaṃ ghaṭikāro kumbhakāro ittarajacco samāno amhākaṃ sīsaṃnhātānaṃ kesesu parāmasitabbaṃ maññissati; na vatidaṃ kira orakaṃ maññe bhavissatī’ti; ghaṭikāraṃ kumbhakāraṃ etadavoca – ‘yāvatādohipi* , samma ghaṭikārā’ti?
That this Ghaṭikāra the potter, being of low birth, would dare to touch the hair of us who have bathed our heads! Indeed, I think this will not be a trivial matter!’ He said this to Ghaṭikāra the potter: ‘Is it even to that extent, friend Ghaṭikāra?’
Thợ gốm Ghaṭikāra này, một người thuộc dòng dõi thấp kém, lại dám nghĩ đến việc nắm tóc của ta, người đã gội đầu; ta nghĩ rằng điều này chắc chắn không phải là chuyện nhỏ.’ Rồi anh ta nói với thợ gốm Ghaṭikāra: ‘Này bạn Ghaṭikāra, anh muốn đến mức nào?’
‘Yāvatādohipi, samma jotipāla.
‘Even to that extent, friend Jotipāla.
‘Này bạn Jotipāla, tôi muốn đến mức đó.
Tathā hi pana me sādhusammataṃ tassa bhagavato dassanaṃ arahato sammāsambuddhassā’ti.
For indeed, the sight of that Blessed One, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One, is highly esteemed by me.’
Quả thật, đối với tôi, việc yết kiến Đức Thế Tôn A-la-hán Chánh Đẳng Giác ấy thật đáng hoan nghênh.’
‘Tena hi, samma ghaṭikāra, muñca; gamissāmā’ti.
‘In that case, friend Ghaṭikāra, release me; we shall go.’
‘Vậy thì, này bạn Ghaṭikāra, hãy buông ra; chúng ta sẽ đi.’
285. ‘‘Atha kho, ānanda, ghaṭikāro ca kumbhakāro jotipālo ca māṇavo yena kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā ghaṭikāro kumbhakāro kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
285. "Then, Ananda, Ghaṭikāra the potter and Jotipāla the brahmin youth approached the Blessed Kassapa, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One; having approached, Ghaṭikāra the potter bowed to the Blessed Kassapa, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One, and sat down to one side.
285. ‘‘Rồi, này Ānanda, thợ gốm Ghaṭikāra và thanh niên Jotipāla đã đến nơi Đức Thế Tôn A-la-hán Chánh Đẳng Giác Kassapa đang ở; sau khi đến, thợ gốm Ghaṭikāra đã đảnh lễ Đức Thế Tôn A-la-hán Chánh Đẳng Giác Kassapa và ngồi xuống một bên.
Jotipālo pana māṇavo kassapena bhagavatā arahatā sammāsambuddhena saddhiṃ sammodi.
Jotipāla the brahmin youth, however, exchanged greetings with the Blessed Kassapa, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.
Còn thanh niên Jotipāla thì đã chào hỏi Đức Thế Tôn A-la-hán Chánh Đẳng Giác Kassapa.
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi.
Having exchanged courteous and memorable talk, he sat down to one side.
Sau khi trao đổi những lời chào hỏi thân mật, anh ta ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho, ānanda, ghaṭikāro kumbhakāro kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ etadavoca – ‘ayaṃ me, bhante, jotipālo māṇavo sahāyo piyasahāyo.
Seated to one side, Ananda, Ghaṭikāra the potter said this to the Blessed Kassapa, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One: ‘This Jotipāla the brahmin youth, venerable sir, is my friend, my dear friend.
Khi đã ngồi xuống một bên, này Ānanda, thợ gốm Ghaṭikāra nói với Đức Thế Tôn A-la-hán Chánh Đẳng Giác Kassapa: ‘Bạch Đức Thế Tôn, đây là thanh niên Jotipāla, bạn của con, người bạn thân yêu.
Imassa bhagavā dhammaṃ desetū’ti.
May the Blessed One teach him the Dhamma.’
Xin Đức Thế Tôn hãy thuyết pháp cho anh ấy.’
Atha kho, ānanda, kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho ghaṭikārañca kumbhakāraṃ jotipālañca māṇavaṃ dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi.
Then, Ananda, the Blessed Kassapa, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One, instructed, urged, inspired, and gladdened Ghaṭikāra the potter and Jotipāla the brahmin youth with a Dhamma talk.
Rồi, này Ānanda, Đức Thế Tôn A-la-hán Chánh Đẳng Giác Kassapa đã dùng lời pháp để chỉ dẫn, khích lệ, phấn khởi và làm cho thợ gốm Ghaṭikāra và thanh niên Jotipāla hoan hỷ.
Atha kho, ānanda, ghaṭikāro ca kumbhakāro jotipālo ca māṇavo kassapena bhagavatā arahatā sammāsambuddhena dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā kassapassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkamiṃsu.
Then, Ananda, Ghaṭikāra the potter and Jotipāla the brahmin youth, having been instructed, urged, inspired, and gladdened by the Blessed Kassapa, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One, with a Dhamma talk, delighted in and approved of the Blessed Kassapa, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One’s words, rose from their seats, bowed to the Blessed Kassapa, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One, circumambulated him, and departed.
Rồi, này Ānanda, thợ gốm Ghaṭikāra và thanh niên Jotipāla, sau khi được Đức Thế Tôn A-la-hán Chánh Đẳng Giác Kassapa dùng lời pháp chỉ dẫn, khích lệ, phấn khởi và làm cho hoan hỷ, đã hoan hỷ và tán thán lời thuyết giảng của Đức Thế Tôn A-la-hán Chánh Đẳng Giác Kassapa, rồi đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đảnh lễ Đức Thế Tôn A-la-hán Chánh Đẳng Giác Kassapa, đi nhiễu hữu và rời đi.
286. ‘‘Atha kho, ānanda, jotipālo māṇavo ghaṭikāraṃ kumbhakāraṃ etadavoca – ‘imaṃ nu tvaṃ, samma ghaṭikāra, dhammaṃ suṇanto atha ca pana agārasmā anagāriyaṃ na pabbajissasī’ti?
286. "Then, Ananda, Jotipāla the brahmin youth said this to Ghaṭikāra the potter: ‘Hearing this Dhamma, friend Ghaṭikāra, will you not go forth from the household life into homelessness?’
286. ‘‘Rồi, này Ānanda, thanh niên Jotipāla nói với thợ gốm Ghaṭikāra: ‘Này bạn Ghaṭikāra, anh nghe pháp này mà không xuất gia từ bỏ gia đình để sống không gia đình sao?’
‘Nanu maṃ, samma jotipāla, jānāsi, andhe jiṇṇe mātāpitaro posemī’ti?
‘Do you not know, friend Jotipāla, that I support my blind, aged parents?’
‘Này bạn Jotipāla, anh không biết rằng tôi đang phụng dưỡng cha mẹ già yếu và mù lòa sao?’
‘Tena hi, samma ghaṭikāra, ahaṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajissāmī’ti.
‘In that case, friend Ghaṭikāra, I will go forth from the household life into homelessness.’
‘Vậy thì, này bạn Ghaṭikāra, tôi sẽ xuất gia từ bỏ gia đình để sống không gia đình.’
Atha kho, ānanda, ghaṭikāro ca kumbhakāro jotipālo ca māṇavo yena kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
Then, Ananda, Ghatikara the potter and Jotipalo the young man approached where Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Enlightened One was; having approached and paid homage to Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Enlightened One, they sat down to one side.
Rồi này, Ānanda, người thợ gốm Ghaṭikāra và thanh niên Jotipāla đã đến chỗ Đức Kassapa Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác; sau khi đến, họ đảnh lễ Đức Kassapa Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho, ānanda, ghaṭikāro kumbhakāro kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ etadavoca – ‘ayaṃ me, bhante, jotipālo māṇavo sahāyo piyasahāyo.
Sitting to one side, Ananda, Ghatikara the potter said this to Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Enlightened One: ‘Bhante, this young man Jotipalo is my friend, my dear friend.
Này Ānanda, khi đã ngồi xuống một bên, người thợ gốm Ghaṭikāra thưa với Đức Kassapa Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác rằng: ‘Bạch Thế Tôn, thanh niên Jotipāla này là bạn của con, là người bạn thân yêu.
Imaṃ bhagavā pabbājetū’ti.
May the Blessed One ordain him.’
Xin Thế Tôn cho phép anh ấy xuất gia.’
Alattha kho, ānanda, jotipālo māṇavo kassapassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa santike pabbajjaṃ, alattha upasampadaṃ.
Ananda, Jotipalo the young man received the going forth from Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Enlightened One; he received the full ordination.
Này Ānanda, thanh niên Jotipāla đã được xuất gia, đã được thọ cụ túc giới từ Đức Kassapa Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác.
287. ‘‘Atha kho, ānanda, kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho acirūpasampanne jotipāle māṇave aḍḍhamāsupasampanne vegaḷiṅge yathābhirantaṃ viharitvā yena bārāṇasī tena cārikaṃ pakkāmi.
287. ‘‘Then, Ananda, Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Enlightened One, having stayed at Vegaḷiṅga as long as he wished after Jotipalo the young man had been fully ordained for half a month, set out on a wandering tour towards Bārāṇasī.
287. ‘‘Rồi này, Ānanda, Đức Kassapa Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, sau khi an cư tùy thích tại Veḷiṅga với thanh niên Jotipāla mới thọ cụ túc giới được nửa tháng, đã du hành đến Bārāṇasī.
Anupubbena cārikaṃ caramāno yena bārāṇasī tadavasari.
Wandering gradually, he arrived at Bārāṇasī.
Du hành tuần tự, Ngài đã đến Bārāṇasī.
Tatra sudaṃ, ānanda, kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho bārāṇasiyaṃ viharati isipatane migadāye.
There, Ananda, Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Enlightened One, resided at Bārāṇasī, in Isipatana, the Deer Park.
Tại đó này, Ānanda, Đức Kassapa Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, trú tại Bārāṇasī, trong Isipatana, Migadāya.
Assosi kho, ānanda, kikī kāsirājā – ‘kassapo kira bhagavā arahaṃ sammāsambuddho bārāṇasiṃ anuppatto bārāṇasiyaṃ viharati isipatane migadāye’ti.
Ananda, Kikī, the King of Kāsī, heard: ‘They say Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Enlightened One, has arrived in Bārāṇasī and is residing at Bārāṇasī, in Isipatana, the Deer Park.’
Này Ānanda, vua Kikī của xứ Kāsī đã nghe tin: ‘Đức Kassapa Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, đã đến Bārāṇasī và đang trú tại Bārāṇasī, trong Isipatana, Migadāya.’
Atha kho, ānanda, kikī kāsirājā bhadrāni bhadrāni yānāni yojāpetvā bhadraṃ* yānaṃ abhiruhitvā bhadrehi bhadrehi yānehi bārāṇasiyā niyyāsi mahaccarājānubhāvena* kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ dassanāya.
Then, Ananda, Kikī, the King of Kāsī, had fine carriages yoked, mounted a fine carriage, and departed from Bārāṇasī with great royal splendor in fine carriages, to see Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Enlightened One.
Rồi này, Ānanda, vua Kikī của xứ Kāsī đã cho thắng những cỗ xe tốt đẹp, tự mình lên cỗ xe tốt đẹp, rồi rời Bārāṇasī bằng những cỗ xe tốt đẹp với uy lực vương giả to lớn để đến yết kiến Đức Kassapa Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác.
Yāvatikā yānassa bhūmi yānena gantvā yānā paccorohitvā pattikova yena kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
As far as the road was suitable for a carriage, he went by carriage; then he dismounted from the carriage and, on foot, approached where Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Enlightened One was; having approached and paid homage to Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Enlightened One, he sat down to one side.
Đi bằng xe đến chỗ có thể đi được, rồi xuống xe, đi bộ đến chỗ Đức Kassapa Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác; sau khi đến, vua đảnh lễ Đức Kassapa Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnaṃ kho, ānanda, kikiṃ kāsirājānaṃ kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi.
Ananda, Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Enlightened One, instructed, urged, inspired, and gladdened Kikī, the King of Kāsī, as he sat to one side, with a discourse on the Dhamma.
Này Ānanda, Đức Kassapa Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, đã thuyết pháp, khích lệ, làm phấn khởi, và làm hoan hỷ vua Kikī của xứ Kāsī khi vua đang ngồi xuống một bên.
Atha kho, ānanda, kikī kāsirājā kassapena bhagavatā arahatā sammāsambuddhena dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ etadavoca – ‘adhivāsetu me, bhante, bhagavā svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’ti.
Then, Ananda, Kikī, the King of Kāsī, having been instructed, urged, inspired, and gladdened with a discourse on the Dhamma by Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Enlightened One, said this to Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Enlightened One: ‘Bhante, may the Blessed One accept my invitation for tomorrow’s meal, together with the Saṅgha of bhikkhus.’
Rồi này, Ānanda, vua Kikī của xứ Kāsī, sau khi được Đức Kassapa Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, thuyết pháp, khích lệ, làm phấn khởi, và làm hoan hỷ, đã thưa với Đức Kassapa Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác rằng: ‘Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn cùng với Tăng đoàn chấp nhận lời mời thọ thực của con vào ngày mai.’
Adhivāsesi kho, ānanda, kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho tuṇhībhāvena.
Ananda, Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Enlightened One, accepted by remaining silent.
Này Ānanda, Đức Kassapa Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, đã chấp nhận bằng cách im lặng.
Atha kho, ānanda, kikī kāsirājā kassapassa bhagavato sammāsambuddhassa adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
Then, Ananda, Kikī, the King of Kāsī, knowing Kassapa the Blessed One, the Perfectly Enlightened One’s acceptance, rose from his seat, paid homage to Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Enlightened One, circumambulated him keeping his right side towards him, and departed.
Rồi này, Ānanda, vua Kikī của xứ Kāsī, biết Đức Kassapa Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, đã chấp nhận, liền đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đảnh lễ Đức Kassapa Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, đi nhiễu hữu rồi rời đi.
Atha kho, ānanda, kikī kāsirājā tassā rattiyā accayena sake nivesane paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā paṇḍupuṭakassa* sālino vigatakāḷakaṃ anekasūpaṃ anekabyañjanaṃ, kassapassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa kālaṃ ārocāpesi – ‘kālo, bhante, niṭṭhitaṃ bhatta’nti.
Then, Ananda, Kikī, the King of Kāsī, after the passing of that night, had exquisite hard and soft food prepared in his own residence, rice of the Paṇḍupuṭaka variety, freed from dark grains, with many sauces and many curries, and had the time announced to Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Enlightened One: ‘It is time, Bhante, the meal is ready.’
Rồi này, Ānanda, vua Kikī của xứ Kāsī, sau đêm ấy, đã chuẩn bị các món ăn thức uống thượng vị tại tư gia của mình, cơm gạo lứt sạch không có hạt đen, với nhiều loại canh, nhiều loại món ăn, rồi sai người báo giờ cho Đức Kassapa Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác: ‘Bạch Thế Tôn, đã đến giờ, bữa ăn đã sẵn sàng.’
288. ‘‘Atha kho, ānanda, kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena kikissa kāsirañño nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi saddhiṃ bhikkhusaṅghena.
288. ‘‘Then, Ananda, Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Enlightened One, having dressed in the morning, taking his bowl and robe, approached Kikī, the King of Kāsī’s residence; having approached, he sat down on the seat prepared, together with the Saṅgha of bhikkhus.
288. ‘‘Rồi này, Ānanda, Đức Kassapa Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, vào buổi sáng, đắp y, mang bát và y, rồi đi đến tư gia của vua Kikī xứ Kāsī; sau khi đến, Ngài ngồi xuống chỗ đã được sắp đặt cùng với Tăng đoàn.
Atha kho, ānanda, kikī kāsirājā buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi.
Then, Ananda, Kikī, the King of Kāsī, with his own hands, satisfied and served the Saṅgha of bhikkhus headed by the Buddha with exquisite hard and soft food.
Rồi này, Ānanda, vua Kikī của xứ Kāsī đã tự tay phục vụ và làm cho Tăng đoàn do Đức Phật đứng đầu no đủ với các món ăn thức uống thượng vị.
Atha kho, ānanda, kikī kāsirājā kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then, Ananda, Kikī, the King of Kāsī, having seen Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Enlightened One, finished eating and with his hand removed from the bowl, took a low seat and sat down to one side.
Rồi này, Ānanda, vua Kikī của xứ Kāsī, sau khi Đức Kassapa Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác đã dùng bữa xong, tay đã rời bát, liền lấy một chỗ ngồi thấp hơn và ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho, ānanda, kikī kāsirājā kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ etadavoca – ‘adhivāsetu me, bhante, bhagavā bārāṇasiyaṃ vassāvāsaṃ; evarūpaṃ saṅghassa upaṭṭhānaṃ bhavissatī’ti.
Sitting to one side, Ananda, Kikī, the King of Kāsī, said this to Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Enlightened One: ‘Bhante, may the Blessed One observe the rains retreat for me in Bārāṇasī; such support for the Saṅgha would result.’
Này Ānanda, khi đã ngồi xuống một bên, vua Kikī của xứ Kāsī thưa với Đức Kassapa Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác rằng: ‘Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn chấp nhận an cư mùa mưa tại Bārāṇasī; như vậy sẽ có sự cúng dường cho Tăng đoàn.’
‘Alaṃ, mahārāja.
‘Enough, great king.
‘Thôi đủ rồi, Đại vương.
Adhivuttho me vassāvāso’ti.
My rains retreat has already been observed.’
Ta đã an cư mùa mưa rồi.’
Dutiyampi kho, ānanda… tatiyampi kho, ānanda, kikī kāsirājā kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ etadavoca – ‘adhivāsetu me, bhante, bhagavā bārāṇasiyaṃ vassāvāsaṃ; evarūpaṃ saṅghassa upaṭṭhānaṃ bhavissatī’ti.
A second time, Ananda… A third time, Ananda, Kikī, the King of Kāsī, said this to Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Enlightened One: ‘Bhante, may the Blessed One observe the rains retreat for me in Bārāṇasī; such support for the Saṅgha would result.’
Lần thứ hai này, Ānanda… lần thứ ba này, Ānanda, vua Kikī của xứ Kāsī thưa với Đức Kassapa Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác rằng: ‘Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn chấp nhận an cư mùa mưa tại Bārāṇasī; như vậy sẽ có sự cúng dường cho Tăng đoàn.’
‘Alaṃ, mahārāja.
‘Enough, great king.
‘Thôi đủ rồi, Đại vương.
Adhivuttho me vassāvāso’ti.
My rains retreat has already been observed.’
Ta đã an cư mùa mưa rồi.’
Atha kho, ānanda, kikissa kāsirañño ‘na me kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho adhivāseti bārāṇasiyaṃ vassāvāsa’nti ahudeva aññathattaṃ, ahu domanassaṃ.
Then, Ananda, to Kikī, the King of Kāsī, because Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Enlightened One, would not observe the rains retreat in Bārāṇasī for him, there arose a change of mind, there arose displeasure.
Rồi này, Ānanda, vua Kikī của xứ Kāsī, khi nghe ‘Đức Kassapa Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác không chấp nhận an cư mùa mưa tại Bārāṇasī’, liền cảm thấy khác lạ, cảm thấy ưu phiền.
Atha kho, ānanda, kikī kāsirājā kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ etadavoca – ‘atthi nu kho, bhante, añño koci mayā upaṭṭhākataro’ti?
Then, Ananda, Kikī, the King of Kāsī, said this to Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Enlightened One: ‘Bhante, is there anyone else who is a better supporter than I am?’
Rồi này, Ānanda, vua Kikī của xứ Kāsī thưa với Đức Kassapa Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác rằng: ‘Bạch Thế Tôn, có người nào khác cúng dường hơn con không?’
‘‘‘Atthi, mahārāja, vegaḷiṅgaṃ nāma gāmanigamo.
‘‘‘There is, great king, a village-town called Vegaḷiṅga.
‘‘‘Có, Đại vương, có một làng thị trấn tên là Veḷiṅga.
Tattha ghaṭikāro nāma kumbhakāro; so me upaṭṭhāko aggupaṭṭhāko.
There lives a potter named Ghatikara; he is my supporter, my foremost supporter.
Ở đó có một người thợ gốm tên là Ghaṭikāra; ông ấy là người cúng dường cho Ta, là người cúng dường tối thượng.
Tuyhaṃ kho pana, mahārāja, na me kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho adhivāseti bārāṇasiyaṃ vassāvāsanti attheva* aññathattaṃ, atthi domanassaṃ.
To you, great king, because Kassapa the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Enlightened One, does not observe the rains retreat in Bārāṇasī for you, there is a change of mind, there is displeasure.
Còn Đại vương, khi nghe ‘Đức Kassapa Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác không chấp nhận an cư mùa mưa tại Bārāṇasī’, thì có cảm giác khác lạ, có ưu phiền.
Tayidaṃ ghaṭikārassa kumbhakārassa* natthi ca na ca bhavissati.
But in Ghatikara the potter, this does not exist and will not exist.
Điều này đối với người thợ gốm Ghaṭikāra thì không có và sẽ không có.
Ghaṭikāro kho, mahārāja, kumbhakāro buddhaṃ saraṇaṃ gato, dhammaṃ saraṇaṃ gato, saṅghaṃ saraṇaṃ gato.
Ghatikara the potter, great king, has gone for refuge to the Buddha, gone for refuge to the Dhamma, gone for refuge to the Saṅgha.
Này Đại vương, người thợ gốm Ghaṭikāra đã quy y Phật, quy y Pháp, quy y Tăng.
Ghaṭikāro kho, mahārāja, kumbhakāro pāṇātipātā paṭivirato, adinnādānā paṭivirato, kāmesumicchācārā paṭivirato, musāvādā paṭivirato, surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato.
Ghatikara the potter, great king, abstains from taking life, abstains from taking what is not given, abstains from sexual misconduct, abstains from false speech, abstains from distilled and fermented intoxicants that cause heedlessness.
Này Đại vương, người thợ gốm Ghaṭikāra đã từ bỏ sát sinh, từ bỏ trộm cắp, từ bỏ tà hạnh trong dục, từ bỏ nói dối, từ bỏ các nguyên nhân của sự lơ là do rượu và các chất say.
Ghaṭikāro kho, mahārāja, kumbhakāro buddhe aveccappasādena samannāgato, dhamme aveccappasādena samannāgato, saṅghe aveccappasādena samannāgato, ariyakantehi sīlehi samannāgato.
Ghatikara the potter, great king, is endowed with unwavering faith in the Buddha, with unwavering faith in the Dhamma, with unwavering faith in the Saṅgha, and is endowed with the virtues cherished by the noble ones.
Này Đại vương, người thợ gốm Ghaṭikāra có lòng tin bất động nơi Phật, có lòng tin bất động nơi Pháp, có lòng tin bất động nơi Tăng, có giới hạnh được các bậc Thánh yêu thích.
Ghaṭikāro kho, mahārāja, kumbhakāro dukkhe nikkaṅkho, dukkhasamudaye nikkaṅkho, dukkhanirodhe nikkaṅkho, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya nikkaṅkho.
Ghatikara the potter, great king, is free from doubt about suffering, free from doubt about the origin of suffering, free from doubt about the cessation of suffering, free from doubt about the path leading to the cessation of suffering.
Này Đại vương, người thợ gốm Ghaṭikāra không nghi ngờ về Khổ, không nghi ngờ về Khổ tập, không nghi ngờ về Khổ diệt, không nghi ngờ về con đường đưa đến Khổ diệt.
Ghaṭikāro kho, mahārāja, kumbhakāro ekabhattiko brahmacārī sīlavā kalyāṇadhammo.
Ghatikara the potter, great king, eats only one meal a day, is a celibate, virtuous, and of good conduct.
Này Đại vương, người thợ gốm Ghaṭikāra chỉ ăn một bữa, sống phạm hạnh, có giới hạnh, có pháp lành.
Ghaṭikāro kho, mahārāja, kumbhakāro nikkhittamaṇisuvaṇṇo apetajātarūparajato.
Ghaṭikāra, O great king, the potter, had renounced jewels and gold, having cast off all gold and silver.
Này Đại vương, thợ gốm Ghaṭikāra đã từ bỏ ngọc ngà, vàng bạc, đã từ bỏ vàng và bạc.
Ghaṭikāro kho, mahārāja, kumbhakāro pannamusalo na sahatthā pathaviṃ khaṇati* .
Ghaṭikāra, O great king, the potter, having laid down his pestle, did not dig the earth with his own hands.
Này Đại vương, thợ gốm Ghaṭikāra, đã bỏ chày, không tự tay đào đất.
Yaṃ hoti kūlapaluggaṃ vā mūsikukkaro* vā taṃ kājena āharitvā bhājanaṃ karitvā evamāha – ‘‘ettha yo icchati taṇḍulapaṭibhastāni* vā muggapaṭibhastāni vā kaḷāyapaṭibhastāni vā nikkhipitvā yaṃ icchati taṃ haratū’’ti.
Whatever was a riverbank collapse or a rat-dug mound, he would bring that with a carrying-pole, make a pot, and then say: “Here, whoever desires may place rice in a measure, or mung beans in a measure, or chickpeas in a measure, and take what they wish.”
Ông ấy mang về những đất lở từ bờ sông hoặc đất do chuột đào, dùng chúng để làm đồ gốm và nói: “Ở đây, ai muốn lấy gạo, đậu xanh hay đậu đen, hãy bỏ vào đây và mang đi những gì mình muốn.”
Ghaṭikāro kho, mahārāja, kumbhakāro andhe jiṇṇe mātāpitaro poseti.
Ghaṭikāra, O great king, the potter, supported his blind, aged parents.
Này Đại vương, thợ gốm Ghaṭikāra nuôi dưỡng cha mẹ già yếu, mù lòa.
Ghaṭikāro kho, mahārāja, kumbhakāro pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā.
Ghaṭikāra, O great king, the potter, through the destruction of the five lower fetters, was an opapātika, one who would attain Nibbāna there, never to return from that world.
Này Đại vương, thợ gốm Ghaṭikāra, do đã đoạn trừ năm hạ phần kiết sử, là bậc hóa sinh, sẽ nhập Niết Bàn tại đó và không còn trở lại thế giới này nữa.
289. ‘‘‘Ekamidāhaṃ, mahārāja, samayaṃ vegaḷiṅge nāma gāmanigame viharāmi.
289. “‘Once, O great king, I was staying in a village-town named Vegaḷiṅga.
289. ‘‘‘Này Đại vương, một thời Ta trú tại làng-thị trấn tên là Vegaḷiṅga.
Atha khvāhaṃ, mahārāja, pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena ghaṭikārassa kumbhakārassa mātāpitaro tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā ghaṭikārassa kumbhakārassa mātāpitaro etadavocaṃ – ‘‘handa, ko nu kho ayaṃ bhaggavo gato’’ti?
Then, O great king, in the morning, having dressed and taken my bowl and robe, I approached the parents of Ghaṭikāra the potter; having approached Ghaṭikāra the potter’s parents, I said to them: “Where has this Bhaggava gone?”
Rồi này Đại vương, vào buổi sáng, Ta đắp y, mang bát và y, đi đến chỗ cha mẹ của thợ gốm Ghaṭikāra; sau khi đến, Ta hỏi cha mẹ của thợ gốm Ghaṭikāra: “Này, người phụng sự của các vị đi đâu rồi?”
‘‘Nikkhanto kho te, bhante, upaṭṭhāko antokumbhiyā odanaṃ gahetvā pariyogā sūpaṃ gahetvā paribhuñjā’’ti.
“Your attendant, Venerable Sir, has gone out. Please take rice from inside the pot and curry from the stew-pot, and eat.”
“Này Tôn giả, người phụng sự của chúng tôi đã đi ra ngoài. Xin Tôn giả hãy lấy cơm trong nồi và canh từ vại mà dùng.”
Atha khvāhaṃ, mahārāja, kumbhiyā odanaṃ gahetvā pariyogā sūpaṃ gahetvā paribhuñjitvā uṭṭhāyāsanā pakkamiṃ* .
Then, O great king, I took rice from the pot and curry from the stew-pot, ate, and having risen from my seat, I departed.
Rồi này Đại vương, Ta lấy cơm trong nồi và canh từ vại mà dùng, sau đó đứng dậy khỏi chỗ ngồi và rời đi.
Atha kho, mahārāja, ghaṭikāro kumbhakāro yena mātāpitaro tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā mātāpitaro etadavoca – ‘‘ko kumbhiyā odanaṃ gahetvā pariyogā sūpaṃ gahetvā paribhuñjitvā uṭṭhāyāsanā pakkanto’’ti?
Then, O great king, Ghaṭikāra the potter approached his parents; having approached them, he said: “Who took rice from the pot and curry from the stew-pot, ate, and having risen from his seat, departed?”
Rồi này Đại vương, thợ gốm Ghaṭikāra đi đến chỗ cha mẹ mình; sau khi đến, ông ấy hỏi cha mẹ mình: “Ai đã lấy cơm trong nồi và canh từ vại mà dùng, sau đó đứng dậy khỏi chỗ ngồi và rời đi?”
‘‘Kassapo, tāta, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho kumbhiyā odanaṃ gahetvā pariyogā sūpaṃ gahetvā paribhuñjitvā uṭṭhāyāsanā pakkanto’’ti?
“It was Kassapa, my son, the Blessed One, the Arahant, the Fully Self-Awakened One, who took rice from the pot and curry from the stew-pot, ate, and having risen from his seat, departed.”
“Này con, Đức Thế Tôn Kassapa, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, đã lấy cơm trong nồi và canh từ vại mà dùng, sau đó đứng dậy khỏi chỗ ngồi và rời đi.”
Atha kho, mahārāja, ghaṭikārassa kumbhakārassa etadahosi – ‘‘lābhā vata me, suladdhaṃ vata me, yassa me kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho evaṃ abhivissattho’’ti.
Then, O great king, this thought occurred to Ghaṭikāra the potter: “Indeed, it is my gain, indeed, it is well gained by me, that Kassapa, the Blessed One, the Arahant, the Fully Self-Awakened One, is so intimate with me.”
Rồi này Đại vương, thợ gốm Ghaṭikāra nghĩ: “Thật là lợi lộc cho ta, thật là may mắn cho ta, vì Đức Thế Tôn Kassapa, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, đã tin cậy ta đến mức ấy.”
Atha kho, mahārāja, ghaṭikāraṃ kumbhakāraṃ aḍḍhamāsaṃ pītisukhaṃ na vijahati* , sattāhaṃ mātāpitūnaṃ.
Then, O great king, the joy and happiness did not leave Ghaṭikāra the potter for half a month, and for his parents, for seven days.
Rồi này Đại vương, niềm hỷ lạc không rời thợ gốm Ghaṭikāra suốt nửa tháng, và không rời cha mẹ ông ấy suốt bảy ngày.
290. ‘‘‘Ekamidāhaṃ, mahārāja, samayaṃ tattheva vegaḷiṅge nāma gāmanigame viharāmi.
290. “‘Once, O great king, I was staying in that same village-town named Vegaḷiṅga.
290. ‘‘‘Này Đại vương, một thời Ta trú tại chính làng-thị trấn tên là Vegaḷiṅga đó.
Atha khvāhaṃ, mahārāja, pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena ghaṭikārassa kumbhakārassa mātāpitaro tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā ghaṭikārassa kumbhakārassa mātāpitaro etadavocaṃ – ‘‘handa, ko nu kho ayaṃ bhaggavo gato’’ti?
Then, O great king, in the morning, having dressed and taken my bowl and robe, I approached the parents of Ghaṭikāra the potter; having approached Ghaṭikāra the potter’s parents, I said to them: “Where has this Bhaggava gone?”
Rồi này Đại vương, vào buổi sáng, Ta đắp y, mang bát và y, đi đến chỗ cha mẹ của thợ gốm Ghaṭikāra; sau khi đến, Ta hỏi cha mẹ của thợ gốm Ghaṭikāra: “Này, người phụng sự của các vị đi đâu rồi?”
‘‘Nikkhanto kho te, bhante, upaṭṭhāko anto kaḷopiyā kummāsaṃ gahetvā pariyogā sūpaṃ gahetvā paribhuñjā’’ti.
“Your attendant, Venerable Sir, has gone out. Please take gruel from inside the basket and curry from the stew-pot, and eat.”
“Này Tôn giả, người phụng sự của chúng tôi đã đi ra ngoài. Xin Tôn giả hãy lấy cháo từ giỏ và canh từ vại mà dùng.”
Atha khvāhaṃ, mahārāja, kaḷopiyā kummāsaṃ gahetvā pariyogā sūpaṃ gahetvā paribhuñjitvā uṭṭhāyāsanā pakkamiṃ.
Then, O great king, I took gruel from the basket and curry from the stew-pot, ate, and having risen from my seat, I departed.
Rồi này Đại vương, Ta lấy cháo từ giỏ và canh từ vại mà dùng, sau đó đứng dậy khỏi chỗ ngồi và rời đi.
Atha kho, mahārāja, ghaṭikāro kumbhakāro yena mātāpitaro tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā mātāpitaro etadavoca – ‘‘ko kaḷopiyā kummāsaṃ gahetvā pariyogā sūpaṃ gahetvā paribhuñjitvā uṭṭhāyāsanā pakkanto’’ti?
Then, O great king, Ghaṭikāra the potter approached his parents; having approached them, he said: “Who took gruel from the basket and curry from the stew-pot, ate, and having risen from his seat, departed?”
Rồi này Đại vương, thợ gốm Ghaṭikāra đi đến chỗ cha mẹ mình; sau khi đến, ông ấy hỏi cha mẹ mình: “Ai đã lấy cháo từ giỏ và canh từ vại mà dùng, sau đó đứng dậy khỏi chỗ ngồi và rời đi?”
‘‘Kassapo, tāta, bhagavā arahaṃ sammāsambuddho kaḷopiyā kummāsaṃ gahetvā pariyogā sūpaṃ gahetvā paribhuñjitvā uṭṭhāyāsanā pakkanto’’ti.
“It was Kassapa, my son, the Blessed One, the Arahant, the Fully Self-Awakened One, who took gruel from the basket and curry from the stew-pot, ate, and having risen from his seat, departed.”
“Này con, Đức Thế Tôn Kassapa, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, đã lấy cháo từ giỏ và canh từ vại mà dùng, sau đó đứng dậy khỏi chỗ ngồi và rời đi.”
Atha kho, mahārāja, ghaṭikārassa kumbhakārassa etadahosi – ‘‘lābhā vata me, suladdhaṃ vata me, yassa me kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho evaṃ abhivissattho’’ti.
Then, O great king, this thought occurred to Ghaṭikāra the potter: “Indeed, it is my gain, indeed, it is well gained by me, that Kassapa, the Blessed One, the Arahant, the Fully Self-Awakened One, is so intimate with me.”
Rồi này Đại vương, thợ gốm Ghaṭikāra nghĩ: “Thật là lợi lộc cho ta, thật là may mắn cho ta, vì Đức Thế Tôn Kassapa, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, đã tin cậy ta đến mức ấy.”
Atha kho, mahārāja, ghaṭikāraṃ kumbhakāraṃ aḍḍhamāsaṃ pītisukhaṃ na vijahati, sattāhaṃ mātāpitūnaṃ.
Then, O great king, the joy and happiness did not leave Ghaṭikāra the potter for half a month, and for his parents, for seven days.
Rồi này Đại vương, niềm hỷ lạc không rời thợ gốm Ghaṭikāra suốt nửa tháng, và không rời cha mẹ ông ấy suốt bảy ngày.
291. ‘‘‘Ekamidāhaṃ, mahārāja, samayaṃ tattheva vegaḷiṅge nāma gāmanigame viharāmi.
291. “‘Once, O great king, I was staying in that same village-town named Vegaḷiṅga.
291. ‘‘‘Này Đại vương, một thời Ta trú tại chính làng-thị trấn tên là Vegaḷiṅga đó.
Tena kho pana samayena kuṭi* ovassati.
At that time, the hut was leaking.
Vào lúc đó, túp lều bị dột.
Atha khvāhaṃ, mahārāja, bhikkhū āmantesiṃ – ‘‘gacchatha, bhikkhave, ghaṭikārassa kumbhakārassa nivesane tiṇaṃ jānāthā’’ti.
Then, O great king, I addressed the bhikkhus: “Go, bhikkhus, and find grass at the residence of Ghaṭikāra the potter.”
Rồi này Đại vương, Ta gọi các Tỳ-kheo và nói: “Này các Tỳ-kheo, hãy đi đến nhà thợ gốm Ghaṭikāra để tìm cỏ.”
Evaṃ vutte, mahārāja, te bhikkhū maṃ etadavocuṃ – ‘‘natthi kho, bhante, ghaṭikārassa kumbhakārassa nivesane tiṇaṃ, atthi ca khvāssa āvesane* tiṇacchadana’’* nti.
When this was said, O great king, those bhikkhus said to me: “There is no grass at Ghaṭikāra the potter’s residence, Venerable Sir, but there is a grass roof at his workshop.”
Khi được nói vậy, này Đại vương, các Tỳ-kheo ấy thưa với Ta: “Bạch Thế Tôn, trong nhà thợ gốm Ghaṭikāra không có cỏ, nhưng trong xưởng của ông ấy có mái che bằng cỏ.”
‘‘Gacchatha, bhikkhave, ghaṭikārassa kumbhakārassa āvesanaṃ uttiṇaṃ karothā’’ti.
“Go, bhikkhus, and remove the grass from Ghaṭikāra the potter’s workshop.”
“Này các Tỳ-kheo, hãy đi đến xưởng của thợ gốm Ghaṭikāra và dỡ cỏ ra.”
Atha kho te, mahārāja, bhikkhū ghaṭikārassa kumbhakārassa āvesanaṃ uttiṇamakaṃsu.
Then, O great king, those bhikkhus removed the grass from Ghaṭikāra the potter’s workshop.
Rồi này Đại vương, các Tỳ-kheo ấy đã dỡ cỏ từ xưởng của thợ gốm Ghaṭikāra.
Atha kho, mahārāja, ghaṭikārassa kumbhakārassa mātāpitaro te bhikkhū etadavocuṃ – ‘‘ke āvesanaṃ uttiṇaṃ karontī’’ti?
Then, O great king, Ghaṭikāra the potter’s parents said to those bhikkhus: “Who is removing the grass from the workshop?”
Rồi này Đại vương, cha mẹ của thợ gốm Ghaṭikāra hỏi các Tỳ-kheo ấy: “Ai đang dỡ cỏ từ xưởng vậy?”
‘‘Bhikkhū, bhagini, kassapassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa kuṭi ovassatī’’ti.
“It is the bhikkhus, sister, because the hut of Kassapa, the Blessed One, the Arahant, the Fully Self-Awakened One, is leaking.”
“Này chị, các Tỳ-kheo của Đức Thế Tôn Kassapa, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, đang dỡ cỏ vì túp lều bị dột.”
‘‘Haratha, bhante, haratha, bhadramukhā’’ti.
“Take it, Venerable Sirs, take it, good sirs.”
“Này các Tôn giả, hãy mang đi, hãy mang đi, những người tốt bụng!”
Atha kho, mahārāja, ghaṭikāro kumbhakāro yena mātāpitaro tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā mātāpitaro etadavoca – ‘‘ke āvesanaṃ uttiṇamakaṃsū’’ti?
Then, O great king, Ghaṭikāra the potter approached his parents; having approached them, he said: “Who removed the grass from the workshop?”
Rồi này Đại vương, thợ gốm Ghaṭikāra đi đến chỗ cha mẹ mình; sau khi đến, ông ấy hỏi cha mẹ mình: “Ai đã dỡ cỏ từ xưởng vậy?”
‘‘Bhikkhū, tāta, kassapassa kira bhagavato arahato sammāsambuddhassa kuṭi ovassatī’’ti.
“It was the bhikkhus, my son, because, they say, the hut of Kassapa, the Blessed One, the Arahant, the Fully Self-Awakened One, is leaking.”
“Này con, các Tỳ-kheo đã dỡ cỏ vì nghe nói túp lều của Đức Thế Tôn Kassapa, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, bị dột.”
Atha kho, mahārāja, ghaṭikārassa kumbhakārassa etadahosi – ‘‘lābhā vata me, suladdhaṃ vata me, yassa me kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho evaṃ abhivissattho’’ti.
Then, O great king, this thought occurred to Ghaṭikāra the potter: “Indeed, it is my gain, indeed, it is well gained by me, that Kassapa, the Blessed One, the Arahant, the Fully Self-Awakened One, is so intimate with me.”
Rồi này Đại vương, thợ gốm Ghaṭikāra nghĩ: “Thật là lợi lộc cho ta, thật là may mắn cho ta, vì Đức Thế Tôn Kassapa, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, đã tin cậy ta đến mức ấy.”
Atha kho, mahārāja ghaṭikāraṃ kumbhakāraṃ aḍḍhamāsaṃ pītisukhaṃ na vijahati, sattāhaṃ mātāpitūnaṃ.
Then, O great king, the joy and happiness did not leave Ghaṭikāra the potter for half a month, and for his parents, for seven days.
Rồi này Đại vương, niềm hỷ lạc không rời thợ gốm Ghaṭikāra suốt nửa tháng, và không rời cha mẹ ông ấy suốt bảy ngày.
Atha kho, mahārāja, āvesanaṃ sabbantaṃ temāsaṃ ākāsacchadanaṃ aṭṭhāsi, na devotivassi* .
Then, O great king, the entire workshop remained without a roof for three months; the sky did not rain.
Rồi này Đại vương, toàn bộ xưởng ấy đã ở trong tình trạng không có mái che suốt ba tháng, mà trời không mưa.
Evarūpo ca, mahārāja, ghaṭikāro kumbhakāro’ti.
Such, O great king, was Ghaṭikāra the potter.”
Này Đại vương, thợ gốm Ghaṭikāra là người như vậy đó.”
‘Lābhā, bhante, ghaṭikārassa kumbhakārassa, suladdhā, bhante, ghaṭikārassa kumbhakārassa yassa bhagavā evaṃ abhivissattho’’’ti.
“It is a gain, Venerable Sir, for Ghaṭikāra the potter; it is well gained, Venerable Sir, for Ghaṭikāra the potter, that the Blessed One is so intimate with him.”’
“Bạch Thế Tôn, thật là lợi lộc cho thợ gốm Ghaṭikāra, thật là may mắn cho thợ gốm Ghaṭikāra, vì Đức Thế Tôn đã tin cậy ông ấy đến mức ấy.”’’
292. ‘‘Atha kho, ānanda, kikī kāsirājā ghaṭikārassa kumbhakārassa pañcamattāni taṇḍulavāhasatāni pāhesi paṇḍupuṭakassa sālino tadupiyañca sūpeyyaṃ.
292. “Then, Ānanda, King Kikī of Kāsī sent Ghaṭikāra the potter five hundred cartloads of unhusked rice in a straw container, and curry ingredients suitable for it.
292. ‘‘Rồi này Ānanda, vua Kikī của Kāsī đã gửi năm trăm gánh gạo lúa tẻ còn vỏ và các loại canh tương ứng đến thợ gốm Ghaṭikāra.
Atha kho te, ānanda, rājapurisā ghaṭikāraṃ kumbhakāraṃ upasaṅkamitvā etadavocuṃ – ‘imāni kho, bhante, pañcamattāni taṇḍulavāhasatāni kikinā kāsirājena pahitāni paṇḍupuṭakassa sālino tadupiyañca sūpeyyaṃ.
Then, Ananda, those royal officers approached Ghaṭikāra the potter and said to him, ‘Sir, these five hundred loads of rice, sent by King Kiki of Kāsī, are for the ripened red rice, along with suitable curries.
Rồi này Ānanda, những người của vua ấy đến gặp người thợ gốm Ghaṭikāra và nói điều này: ‘Này thưa ngài, đây là khoảng năm trăm gánh gạo lúa chín vàng và canh rau phù hợp, được vua Kiki xứ Kasi gửi đến.
Tāni, bhante, paṭiggaṇhathā’ti* .
Sir, please accept them.’
Này thưa ngài, xin hãy nhận lấy chúng.’
‘Rājā kho bahukicco bahukaraṇīyo.
‘The king is indeed very busy, with many duties.
Ông ấy nói: ‘Vua có nhiều việc phải làm, nhiều trách nhiệm.
Alaṃ me!
Enough for me!
Tôi không cần!
Raññova hotū’ti.
Let them be for the king himself.’
Hãy để chúng thuộc về vua.’
Siyā kho pana te, ānanda, evamassa – ‘añño nūna tena samayena jotipālo māṇavo ahosī’ti.
It might be, Ananda, that you would think: ‘Surely, at that time, Jotipāla the young man was someone else.’
Này Ānanda, có lẽ con sẽ nghĩ: ‘Chắc hẳn lúc bấy giờ, chàng thanh niên Jotipāla là một người khác.’
Na kho panetaṃ, ānanda, evaṃ daṭṭhabbaṃ.
But, Ananda, it should not be seen thus.
Nhưng này Ānanda, con không nên nghĩ như vậy.
Ahaṃ tena samayena jotipālo māṇavo ahosi’’nti.
I myself was Jotipāla the young man at that time.’
Chính Ta lúc bấy giờ là chàng thanh niên Jotipāla.”
293. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kurūsu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena thullakoṭṭhikaṃ* nāma kurūnaṃ nigamo tadavasari.
293. Thus have I heard: On one occasion the Blessed One, while touring among the Kurus with a large Saṅgha of bhikkhus, arrived at a Kuru town named Thullakoṭṭhika.
293. Tôi nghe như vầy: Một thời, Đức Thế Tôn du hành trong xứ Kurū với một đại chúng Tỳ-kheo, rồi Ngài đến Thullakoṭṭhika, một thị trấn của dân Kurū.
Assosuṃ kho thullakoṭṭhikā* brāhmaṇagahapatikā – ‘‘samaṇo khalu, bho, gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito kurūsu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ thullakoṭṭhikaṃ anuppatto.
The brahmin householders of Thullakoṭṭhika heard, ‘‘Indeed, good sirs, the ascetic Gotama, a Sakyan son who has gone forth from the Sakya clan, is touring among the Kurus with a large Saṅgha of bhikkhus and has arrived at Thullakoṭṭhika.
Các Bà-la-môn và gia chủ ở Thullakoṭṭhika nghe rằng: “Sa-môn Gotama, người xuất gia từ dòng dõi Thích Ca, đang du hành trong xứ Kurū với một đại chúng Tỳ-kheo và đã đến Thullakoṭṭhika.
Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti.
This excellent reputation of the Blessed One Gotama has spread: ‘That Blessed One is indeed Arahant, Perfectly Self-Enlightened, accomplished in knowledge and conduct, fortunate, knower of the world, unsurpassed leader of persons to be tamed, teacher of devas and humans, the Buddha, the Blessed One.’
Tiếng tốt lành về Đức Gotama ấy đã vang dội như vầy: ‘Đó là Đức Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, đầy đủ Minh Hạnh, Thiện Thệ, Bậc Hiểu Biết Thế Gian, Vô Thượng Sĩ Điều Ngự Trượng Phu, Bậc Đạo Sư của Trời và Người, Đức Phật, Đức Thế Tôn.’
So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti.
He proclaims this world with its devas, Māra, and Brahmā, this generation with its ascetics and brahmins, its devas and humans, having realized it for himself through direct knowledge.
Ngài tự mình chứng ngộ bằng thắng trí thế giới này cùng với chư Thiên, Ma vương, Phạm Thiên, cùng với chúng Sa-môn, Bà-la-môn, loài người và chư Thiên, rồi Ngài tuyên bố.
So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ, kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti.
He teaches the Dhamma that is good in the beginning, good in the middle, and good in the end, with meaning and with phrasing, and he expounds the perfectly complete and purified holy life.
Ngài thuyết pháp toàn hảo ở đoạn đầu, toàn hảo ở đoạn giữa, toàn hảo ở đoạn cuối, có ý nghĩa, có văn tự, tuyên bố đời sống Phạm hạnh hoàn toàn viên mãn, hoàn toàn thanh tịnh.
Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī’’ti.
It is good indeed to see such Arahants.’’
Thật tốt lành khi được thấy những bậc A-la-hán như vậy.”
Atha kho thullakoṭṭhikā brāhmaṇagahapatikā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā appekacce bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu; appekacce bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu; appekacce yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu; appekacce bhagavato santike nāmagottaṃ sāvetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu; appekacce tuṇhībhūtā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
Then the brahmin householders of Thullakoṭṭhika approached the Blessed One. Some, having approached, bowed to the Blessed One and sat down to one side. Some exchanged greetings with the Blessed One, and having concluded their courteous and amiable talk, sat down to one side. Some, having clasped their hands in salutation towards the Blessed One, sat down to one side. Some, having announced their name and clan to the Blessed One, sat down to one side. Some remained silent and sat down to one side.
Rồi các Bà-la-môn và gia chủ ở Thullakoṭṭhika đi đến chỗ Đức Thế Tôn; sau khi đến, một số đảnh lễ Đức Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên; một số trao đổi những lời chào hỏi thân mật với Đức Thế Tôn, sau khi nói những lời thân ái, đáng ghi nhớ, họ ngồi xuống một bên; một số chắp tay vái Đức Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên; một số xưng danh tánh của mình trước Đức Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên; một số im lặng ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinne kho thullakoṭṭhike brāhmaṇagahapatike bhagavā dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi.
As the brahmin householders of Thullakoṭṭhika sat to one side, the Blessed One instructed, encouraged, inspired, and gladdened them with a Dhamma talk.
Khi các Bà-la-môn và gia chủ ở Thullakoṭṭhika đã ngồi xuống một bên, Đức Thế Tôn đã khích lệ, khuyến tấn, làm cho hăng hái, làm cho hoan hỷ bằng một bài pháp thoại.
294. Tena kho pana samayena raṭṭhapālo nāma kulaputto tasmiṃyeva thullakoṭṭhike aggakulassa* putto tissaṃ parisāyaṃ nisinno hoti.
294. Now at that time, Raṭṭhapāla, a young man of good family, the son of a leading family in that same Thullakoṭṭhika, was seated in that assembly.
294. Lúc bấy giờ, có một thiện gia nam tử tên là Raṭṭhapāla, con trai của một gia đình danh giá nhất tại chính Thullakoṭṭhika, đang ngồi trong hội chúng ấy.
Atha kho raṭṭhapālassa kulaputtassa etadahosi – ‘‘yathā yathā khvāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi* , nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ.
Then it occurred to Raṭṭhapāla, the young man of good family: ‘‘As I understand the Dhamma taught by the Blessed One, it is not easy for one living at home to lead the holy life in its utter perfection, in its utter purity, like a polished conch shell.
Rồi ý nghĩ này khởi lên trong tâm thiện gia nam tử Raṭṭhapāla: “Theo như ta hiểu về Giáo Pháp do Đức Thế Tôn thuyết giảng, thật không dễ dàng để sống một đời sống Phạm hạnh hoàn toàn viên mãn, hoàn toàn thanh tịnh, trong sạch như vỏ ốc, khi còn ở trong gia đình.
Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’’nti.
What if I were to shave off my hair and beard, put on saffron robes, and go forth from home into homelessness?’’
Vậy thì ta hãy cạo bỏ râu tóc, đắp y cà-sa, xuất gia từ bỏ gia đình, sống không gia đình.”
Atha kho thullakoṭṭhikā brāhmaṇagahapatikā bhagavatā dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkamiṃsu.
Then the brahmin householders of Thullakoṭṭhika, having been instructed, encouraged, inspired, and gladdened by the Blessed One with a Dhamma talk, rejoiced in and approved of the Blessed One’s words, rose from their seats, bowed to the Blessed One, circumambulated him keeping their right side towards him, and departed.
Rồi các Bà-la-môn và gia chủ ở Thullakoṭṭhika, sau khi được Đức Thế Tôn khích lệ, khuyến tấn, làm cho hăng hái, làm cho hoan hỷ bằng một bài pháp thoại, đã hoan hỷ và tán thán lời dạy của Đức Thế Tôn, rồi đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đảnh lễ Đức Thế Tôn, đi nhiễu hữu rồi rời đi.
Atha kho raṭṭhapālo kulaputto acirapakkantesu thullakoṭṭhikesu brāhmaṇagahapatikesu yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then Raṭṭhapāla, the young man of good family, soon after the departure of the brahmin householders of Thullakoṭṭhika, approached the Blessed One. Having approached, he bowed to the Blessed One and sat down to one side.
Rồi thiện gia nam tử Raṭṭhapāla, không lâu sau khi các Bà-la-môn và gia chủ ở Thullakoṭṭhika rời đi, đến chỗ Đức Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Đức Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho raṭṭhapālo kulaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘yathā yathāhaṃ, bhante, bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ.
As he sat to one side, Raṭṭhapāla, the young man of good family, said to the Blessed One: ‘‘Venerable sir, as I understand the Dhamma taught by the Blessed One, it is not easy for one living at home to lead the holy life in its utter perfection, in its utter purity, like a polished conch shell.
Khi đã ngồi xuống một bên, thiện gia nam tử Raṭṭhapāla bạch Đức Thế Tôn rằng: “Bạch Đức Thế Tôn, theo như con hiểu về Giáo Pháp do Đức Thế Tôn thuyết giảng, thật không dễ dàng để sống một đời sống Phạm hạnh hoàn toàn viên mãn, hoàn toàn thanh tịnh, trong sạch như vỏ ốc, khi còn ở trong gia đình.
Icchāmahaṃ, bhante, kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajituṃ.
Venerable sir, I wish to shave off my hair and beard, put on saffron robes, and go forth from home into homelessness.
Bạch Đức Thế Tôn, con mong muốn cạo bỏ râu tóc, đắp y cà-sa, xuất gia từ bỏ gia đình, sống không gia đình.
Labheyyāhaṃ, bhante, bhagavato santike pabbajjaṃ, labheyyaṃ upasampadaṃ.
Venerable sir, may I receive the going forth from the Blessed One, may I receive the full ordination.
Bạch Đức Thế Tôn, con mong được xuất gia dưới sự chỉ dạy của Đức Thế Tôn, mong được thọ Cụ túc giới.
Pabbājetu maṃ bhagavā’’ti* .
May the Blessed One ordain me.’’
Xin Đức Thế Tôn cho con xuất gia.”
‘‘Anuññātosi pana tvaṃ, raṭṭhapāla, mātāpitūhi agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti?
‘‘Are you, Raṭṭhapāla, permitted by your parents to go forth from home into homelessness?’’
“Này Raṭṭhapāla, con đã được cha mẹ cho phép xuất gia từ bỏ gia đình, sống không gia đình chưa?”
‘‘Na khohaṃ, bhante, anuññāto mātāpitūhi agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti.
‘‘No, venerable sir, I am not permitted by my parents to go forth from home into homelessness.’’
“Bạch Đức Thế Tôn, con chưa được cha mẹ cho phép xuất gia từ bỏ gia đình, sống không gia đình.”
‘‘Na kho, raṭṭhapāla, tathāgatā ananuññātaṃ mātāpitūhi puttaṃ pabbājentī’’ti.
‘‘Tathāgatas, Raṭṭhapāla, do not ordain a son who has not been permitted by his parents.’’
“Này Raṭṭhapāla, chư Như Lai không cho phép con trai xuất gia khi chưa được cha mẹ cho phép.”
‘‘Svāhaṃ, bhante, tathā karissāmi yathā maṃ mātāpitaro anujānissanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti.
‘‘Then, venerable sir, I will do as my parents will permit me to go forth from home into homelessness.’’
“Bạch Đức Thế Tôn, con sẽ làm sao để cha mẹ con cho phép con xuất gia từ bỏ gia đình, sống không gia đình.”
295. Atha kho raṭṭhapālo kulaputto uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena mātāpitaro tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā mātāpitaro etadavoca – ‘‘ammatātā, yathā yathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ.
295. Then Raṭṭhapāla, the young man of good family, rose from his seat, bowed to the Blessed One, circumambulated him keeping his right side towards him, and approached his parents. Having approached, he said to his parents: ‘‘Mother and father, as I understand the Dhamma taught by the Blessed One, it is not easy for one living at home to lead the holy life in its utter perfection, in its utter purity, like a polished conch shell.
295. Rồi thiện gia nam tử Raṭṭhapāla đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đảnh lễ Đức Thế Tôn, đi nhiễu hữu rồi đến chỗ cha mẹ mình; sau khi đến, nói với cha mẹ rằng: “Thưa cha mẹ, theo như con hiểu về Giáo Pháp do Đức Thế Tôn thuyết giảng, thật không dễ dàng để sống một đời sống Phạm hạnh hoàn toàn viên mãn, hoàn toàn thanh tịnh, trong sạch như vỏ ốc, khi còn ở trong gia đình.
Icchāmahaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajituṃ.
I wish to shave off my hair and beard, put on saffron robes, and go forth from home into homelessness.
Con mong muốn cạo bỏ râu tóc, đắp y cà-sa, xuất gia từ bỏ gia đình, sống không gia đình.
Anujānātha maṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti.
Please permit me to go forth from home into homelessness.’’
Xin cha mẹ cho phép con xuất gia từ bỏ gia đình, sống không gia đình.”
Evaṃ vutte, raṭṭhapālassa kulaputtassa mātāpitaro raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘tvaṃ khosi, tāta raṭṭhapāla, amhākaṃ ekaputtako piyo manāpo sukhedhito sukhaparibhato* .
When this was said, the parents of the young man Raṭṭhapāla said to the young man Raṭṭhapāla: "You are, dear Raṭṭhapāla, our only son, beloved, delightful, well-nourished, well-cared for.
Khi được nói như vậy, cha mẹ của thiện gia nam tử Raṭṭhapāla đã nói với thiện gia nam tử Raṭṭhapāla rằng: “Này con Raṭṭhapāla, con là đứa con trai duy nhất của chúng ta, được yêu quý, được thương mến, được nuôi dưỡng dễ dàng, được chăm sóc sung sướng.
Na tvaṃ, tāta raṭṭhapāla, kassaci dukkhassa jānāsi.
You, dear Raṭṭhapāla, know nothing of suffering.
Này con Raṭṭhapāla, con chưa từng biết đến bất kỳ khổ đau nào.
Maraṇenapi te mayaṃ akāmakā vinā bhavissāma.
Even through death, we will be separated from you against our will.
Ngay cả khi chết, chúng ta cũng sẽ phải xa lìa con một cách bất đắc dĩ.
Kiṃ pana mayaṃ taṃ jīvantaṃ anujānissāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti?
How much less, then, shall we permit you, while living, to go forth from the household life into homelessness?'"
Vậy thì làm sao chúng ta có thể cho phép con từ bỏ gia đình, sống không gia đình để xuất gia khi con còn sống?”
Dutiyampi kho raṭṭhapālo kulaputto…pe… tatiyampi kho raṭṭhapālo kulaputto mātāpitaro etadavoca – ‘‘ammatātā, yathā yathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ.
A second time, the young man Raṭṭhapāla…pe… a third time, the young man Raṭṭhapāla said to his parents: "Mother and father, as I understand the Dhamma taught by the Blessed One, it is not easy for one living in a household to lead the holy life perfectly complete, perfectly pure, like a polished conch shell.
Lần thứ hai, thiện gia nam tử Raṭṭhapāla… (lặp lại)… lần thứ ba, thiện gia nam tử Raṭṭhapāla đã nói với cha mẹ rằng: “Thưa cha mẹ, theo như con đã hiểu về Pháp do Thế Tôn thuyết giảng, thật không dễ dàng để một người sống tại gia có thể thực hành đời sống Phạm hạnh một cách hoàn toàn đầy đủ, hoàn toàn thanh tịnh, tinh khiết như vỏ ốc.
Icchāmahaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajituṃ.
I wish to shave off my hair and beard, put on saffron robes, and go forth from the household life into homelessness.
Con muốn cạo bỏ râu tóc, đắp y cà sa, từ bỏ gia đình để sống không gia đình, xuất gia.
Anujānātha maṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti.
Permit me to go forth from the household life into homelessness."
Xin cha mẹ hãy cho phép con từ bỏ gia đình, sống không gia đình để xuất gia.”
Tatiyampi kho raṭṭhapālassa kulaputtassa mātāpitaro raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘tvaṃ khosi, tāta raṭṭhapāla, amhākaṃ ekaputtako piyo manāpo sukhedhito sukhaparibhato.
A third time, the parents of the young man Raṭṭhapāla said to the young man Raṭṭhapāla: "You are, dear Raṭṭhapāla, our only son, beloved, delightful, well-nourished, well-cared for.
Lần thứ ba, cha mẹ của thiện gia nam tử Raṭṭhapāla đã nói với thiện gia nam tử Raṭṭhapāla rằng: “Này con Raṭṭhapāla, con là đứa con trai duy nhất của chúng ta, được yêu quý, được thương mến, được nuôi dưỡng dễ dàng, được chăm sóc sung sướng.
Na tvaṃ, tāta raṭṭhapāla, kassaci dukkhassa jānāsi.
You, dear Raṭṭhapāla, know nothing of suffering.
Này con Raṭṭhapāla, con chưa từng biết đến bất kỳ khổ đau nào.
Maraṇenapi te mayaṃ akāmakā vinā bhavissāma.
Even through death, we will be separated from you against our will.
Ngay cả khi chết, chúng ta cũng sẽ phải xa lìa con một cách bất đắc dĩ.
Kiṃ pana mayaṃ taṃ jīvantaṃ anujānissāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti?
How much less, then, shall we permit you, while living, to go forth from the household life into homelessness?'"
Vậy thì làm sao chúng ta có thể cho phép con từ bỏ gia đình, sống không gia đình để xuất gia khi con còn sống?”
296. Atha kho raṭṭhapālo kulaputto – ‘‘na maṃ mātāpitaro anujānanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti tattheva anantarahitāya bhūmiyā nipajji – ‘‘idheva me maraṇaṃ bhavissati pabbajjā vā’’ti.
296. Then the young man Raṭṭhapāla, thinking: "My parents will not permit me to go forth from the household life into homelessness," lay down right there on the bare ground, thinking: "Here shall be my death, or my going forth."
296. Bấy giờ, thiện gia nam tử Raṭṭhapāla nghĩ: “Cha mẹ không cho phép mình từ bỏ gia đình, sống không gia đình để xuất gia,” và liền nằm xuống ngay tại đó trên mặt đất không có vật ngăn cách, (nghĩ): “Ở đây, hoặc là mình chết, hoặc là được xuất gia.”
Atha kho raṭṭhapālo kulaputto ekampi bhattaṃ na bhuñji, dvepi bhattāni na bhuñji, tīṇipi bhattāni na bhuñji, cattāripi bhattāni na bhuñji, pañcapi bhattāni na bhuñji, chapi bhattāni na bhuñji, sattapi bhattāni na bhuñji.
Then the young man Raṭṭhapāla did not eat for one meal, nor for two meals, nor for three meals, nor for four meals, nor for five meals, nor for six meals, nor for seven meals.
Bấy giờ, thiện gia nam tử Raṭṭhapāla đã không ăn một bữa, cũng không ăn hai bữa, không ăn ba bữa, không ăn bốn bữa, không ăn năm bữa, không ăn sáu bữa, không ăn bảy bữa.
Atha kho raṭṭhapālassa kulaputtassa mātāpitaro raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘tvaṃ khosi, tāta raṭṭhapāla, amhākaṃ ekaputtako piyo manāpo sukhedhito sukhaparibhato.
Then the parents of the young man Raṭṭhapāla said to the young man Raṭṭhapāla: "You are, dear Raṭṭhapāla, our only son, beloved, delightful, well-nourished, well-cared for.
Bấy giờ, cha mẹ của thiện gia nam tử Raṭṭhapāla đã nói với thiện gia nam tử Raṭṭhapāla rằng: “Này con Raṭṭhapāla, con là đứa con trai duy nhất của chúng ta, được yêu quý, được thương mến, được nuôi dưỡng dễ dàng, được chăm sóc sung sướng.
Na tvaṃ, tāta raṭṭhapāla, kassaci, dukkhassa jānāsi* .
You, dear Raṭṭhapāla, know nothing of suffering.
Này con Raṭṭhapāla, con chưa từng biết đến bất kỳ khổ đau nào.
Maraṇenapi te mayaṃ akāmakā vinā bhavissāma.
Even through death, we will be separated from you against our will.
Ngay cả khi chết, chúng ta cũng sẽ phải xa lìa con một cách bất đắc dĩ.
Kiṃ pana mayaṃ taṃ jīvantaṃ anujānissāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya.
How much less, then, shall we permit you, while living, to go forth from the household life into homelessness?
Vậy thì làm sao chúng ta có thể cho phép con từ bỏ gia đình, sống không gia đình để xuất gia?
Uṭṭhehi, tāta raṭṭhapāla, bhuñja ca piva ca paricārehi ca; bhuñjanto pivanto paricārento kāme paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu.
Get up, dear Raṭṭhapāla, eat and drink and enjoy yourself; eating, drinking, and enjoying yourself, indulging in sensual pleasures, making merit, delight in life.
Này con Raṭṭhapāla, hãy đứng dậy, hãy ăn, hãy uống, hãy hưởng thụ; khi ăn, khi uống, khi hưởng thụ, hãy tận hưởng các dục lạc, hãy làm các việc phước thiện và hãy vui vẻ.
Na taṃ mayaṃ anujānāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya* .
We do not permit you to go forth from the household life into homelessness.
Chúng ta không cho phép con từ bỏ gia đình, sống không gia đình để xuất gia.
Maraṇenapi te mayaṃ akāmakā vinā bhavissāma.
Even through death, we will be separated from you against our will.
Ngay cả khi chết, chúng ta cũng sẽ phải xa lìa con một cách bất đắc dĩ.
Kiṃ pana mayaṃ taṃ jīvantaṃ anujānissāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti?
How much less, then, shall we permit you, while living, to go forth from the household life into homelessness?'"
Vậy thì làm sao chúng ta có thể cho phép con từ bỏ gia đình, sống không gia đình để xuất gia khi con còn sống?”
Evaṃ vutte, raṭṭhapālo kulaputto tuṇhī ahosi.
When this was said, the young man Raṭṭhapāla remained silent.
Khi được nói như vậy, thiện gia nam tử Raṭṭhapāla đã im lặng.
Dutiyampi kho raṭṭhapālassa kulaputtassa mātāpitaro raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ etadavocuṃ…pe… dutiyampi kho raṭṭhapālo kulaputto tuṇhī ahosi.
A second time, the parents of the young man Raṭṭhapāla said to the young man Raṭṭhapāla…pe… a second time, the young man Raṭṭhapāla remained silent.
Lần thứ hai, cha mẹ của thiện gia nam tử Raṭṭhapāla đã nói với thiện gia nam tử Raṭṭhapāla… (lặp lại)… lần thứ hai, thiện gia nam tử Raṭṭhapāla đã im lặng.
Tatiyampi kho raṭṭhapālassa kulaputtassa mātāpitaro raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘tvaṃ khosi, tāta raṭṭhapāla, amhākaṃ ekaputtako piyo manāpo sukhedhito sukhaparibhato.
A third time, the parents of the young man Raṭṭhapāla said to the young man Raṭṭhapāla: "You are, dear Raṭṭhapāla, our only son, beloved, delightful, well-nourished, well-cared for.
Lần thứ ba, cha mẹ của thiện gia nam tử Raṭṭhapāla đã nói với thiện gia nam tử Raṭṭhapāla rằng: “Này con Raṭṭhapāla, con là đứa con trai duy nhất của chúng ta, được yêu quý, được thương mến, được nuôi dưỡng dễ dàng, được chăm sóc sung sướng.
Na tvaṃ, tāta raṭṭhapāla, kassaci dukkhassa jānāsi.
You, dear Raṭṭhapāla, know nothing of suffering.
Này con Raṭṭhapāla, con chưa từng biết đến bất kỳ khổ đau nào.
Maraṇenapi te mayaṃ akāmakā vinā bhavissāma, kiṃ pana mayaṃ taṃ jīvantaṃ anujānissāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya.
Even through death, we will be separated from you against our will, how much less, then, shall we permit you, while living, to go forth from the household life into homelessness?
Ngay cả khi chết, chúng ta cũng sẽ phải xa lìa con một cách bất đắc dĩ, vậy thì làm sao chúng ta có thể cho phép con từ bỏ gia đình, sống không gia đình để xuất gia?
Uṭṭhehi, tāta raṭṭhapāla, bhuñja ca piva ca paricārehi ca; bhuñjanto pivanto paricārento kāme paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu.
Get up, dear Raṭṭhapāla, eat and drink and enjoy yourself; eating, drinking, and enjoying yourself, indulging in sensual pleasures, making merit, delight in life.
Này con Raṭṭhapāla, hãy đứng dậy, hãy ăn, hãy uống, hãy hưởng thụ; khi ăn, khi uống, khi hưởng thụ, hãy tận hưởng các dục lạc, hãy làm các việc phước thiện và hãy vui vẻ.
Na taṃ mayaṃ anujānāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya.
We do not permit you to go forth from the household life into homelessness.
Chúng ta không cho phép con từ bỏ gia đình, sống không gia đình để xuất gia.
Maraṇenapi te mayaṃ akāmakā vinā bhavissāma.
Even through death, we will be separated from you against our will.
Ngay cả khi chết, chúng ta cũng sẽ phải xa lìa con một cách bất đắc dĩ.
Kiṃ pana mayaṃ taṃ jīvantaṃ anujānissāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti?
How much less, then, shall we permit you, while living, to go forth from the household life into homelessness?'"
Vậy thì làm sao chúng ta có thể cho phép con từ bỏ gia đình, sống không gia đình để xuất gia khi con còn sống?”
Tatiyampi kho raṭṭhapālo kulaputto tuṇhī ahosi.
A third time, the young man Raṭṭhapāla remained silent.
Lần thứ ba, thiện gia nam tử Raṭṭhapāla đã im lặng.
297. Atha kho raṭṭhapālassa kulaputtassa sahāyakā yena raṭṭhapālo kulaputto tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘tvaṃ khosi* , samma raṭṭhapāla, mātāpitūnaṃ ekaputtako piyo manāpo sukhedhito sukhaparibhato.
297. Then Raṭṭhapāla, the young man's friends, went to the young man Raṭṭhapāla; having approached, they said to the young man Raṭṭhapāla: "You are, friend Raṭṭhapāla, the only son of your parents, beloved, delightful, well-nourished, well-cared for.
297. Bấy giờ, những người bạn của thiện gia nam tử Raṭṭhapāla đã đến chỗ thiện gia nam tử Raṭṭhapāla; sau khi đến, họ đã nói với thiện gia nam tử Raṭṭhapāla rằng: “Này bạn Raṭṭhapāla, bạn là đứa con trai duy nhất của cha mẹ, được yêu quý, được thương mến, được nuôi dưỡng dễ dàng, được chăm sóc sung sướng.
Na tvaṃ, samma raṭṭhapāla, kassaci dukkhassa jānāsi.
You, friend Raṭṭhapāla, know nothing of suffering.
Này bạn Raṭṭhapāla, bạn chưa từng biết đến bất kỳ khổ đau nào.
Maraṇenapi te mātāpitaro akāmakā vinā bhavissanti.
Even through death, your parents will be separated from you against their will.
Ngay cả khi chết, cha mẹ bạn cũng sẽ phải xa lìa bạn một cách bất đắc dĩ.
Kiṃ pana te taṃ jīvantaṃ anujānissanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya.
How much less, then, will they permit you, while living, to go forth from the household life into homelessness?
Vậy thì làm sao cha mẹ có thể cho phép bạn từ bỏ gia đình, sống không gia đình để xuất gia khi bạn còn sống?
Uṭṭhehi, samma raṭṭhapāla, bhuñja ca piva ca paricārehi ca; bhuñjanto pivanto paricārento kāme paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu.
Get up, friend Raṭṭhapāla, eat and drink and enjoy yourself; eating, drinking, and enjoying yourself, indulging in sensual pleasures, making merit, delight in life.
Này bạn Raṭṭhapāla, hãy đứng dậy, hãy ăn, hãy uống, hãy hưởng thụ; khi ăn, khi uống, khi hưởng thụ, hãy tận hưởng các dục lạc, hãy làm các việc phước thiện và hãy vui vẻ.
Na taṃ mātāpitaro anujānissanti* agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya.
Your parents will not permit you to go forth from the household life into homelessness.
Cha mẹ sẽ không cho phép bạn từ bỏ gia đình, sống không gia đình để xuất gia.
Maraṇenapi te mātāpitaro akāmakā vinā bhavissanti.
Even through death, your parents will be separated from you against their will.
Ngay cả khi chết, cha mẹ bạn cũng sẽ phải xa lìa bạn một cách bất đắc dĩ.
Kiṃ pana te taṃ jīvantaṃ anujānissanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti?
How much less, then, will they permit you, while living, to go forth from the household life into homelessness?'"
Vậy thì làm sao cha mẹ có thể cho phép bạn từ bỏ gia đình, sống không gia đình để xuất gia khi bạn còn sống?”
Evaṃ vutte, raṭṭhapālo kulaputto tuṇhī ahosi.
When this was said, the young man Raṭṭhapāla remained silent.
Khi được nói như vậy, thiện gia nam tử Raṭṭhapāla đã im lặng.
Dutiyampi kho… tatiyampi kho raṭṭhapālassa kulaputtassa sahāyakā raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘tvaṃ khosi, samma raṭṭhapāla, mātāpitūnaṃ ekaputtako piyo manāpo sukhedhito sukhaparibhato, na tvaṃ, samma raṭṭhapāla, kassaci dukkhassa jānāsi, maraṇenapi te mātāpitaro akāmakā vinā bhavissanti.
A second time… a third time, Raṭṭhapāla, the young man's friends, said to the young man Raṭṭhapāla: "You are, friend Raṭṭhapāla, the only son of your parents, beloved, delightful, well-nourished, well-cared for. You, friend Raṭṭhapāla, know nothing of suffering. Even through death, your parents will be separated from you against their will.
Lần thứ hai… lần thứ ba, những người bạn của thiện gia nam tử Raṭṭhapāla đã nói với thiện gia nam tử Raṭṭhapāla rằng: “Này bạn Raṭṭhapāla, bạn là đứa con trai duy nhất của cha mẹ, được yêu quý, được thương mến, được nuôi dưỡng dễ dàng, được chăm sóc sung sướng, này bạn Raṭṭhapāla, bạn chưa từng biết đến bất kỳ khổ đau nào, ngay cả khi chết, cha mẹ bạn cũng sẽ phải xa lìa bạn một cách bất đắc dĩ.
Kiṃ pana te taṃ jīvantaṃ anujānissanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya?
How much less, then, will they permit you, while living, to go forth from the household life into homelessness?"
Vậy thì làm sao cha mẹ có thể cho phép bạn từ bỏ gia đình, sống không gia đình để xuất gia khi bạn còn sống?
Uṭṭhehi, samma raṭṭhapāla, bhuñja ca piva ca paricārehi ca, bhuñjanto pivanto paricārento kāme paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu.
Arise, dear Raṭṭhapāla, eat, drink, and attend to others. While eating, drinking, and attending, enjoying sensual pleasures and performing meritorious deeds, delight yourself.
Này Raṭṭhapāla thân mến, hãy đứng dậy, hãy ăn, hãy uống và hãy vui hưởng; khi ăn, khi uống, khi vui hưởng, hãy tận hưởng các dục và tạo phước, hãy vui vẻ.
Na taṃ mātāpitaro anujānissanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya, maraṇenapi te mātāpitaro akāmakā vinā bhavissanti.
Your parents will not permit you to go forth from the home life into homelessness. Even in death, your parents will be unwillingly separated from you.
Cha mẹ con sẽ không cho phép con xuất gia từ bỏ gia đình để sống không gia đình, ngay cả khi con chết, cha mẹ con cũng sẽ không muốn xa lìa con.
Kiṃ pana te taṃ jīvantaṃ anujānissanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti?
How then will they permit you, while living, to go forth from the home life into homelessness?
Vậy thì, khi con còn sống, làm sao họ có thể cho phép con xuất gia từ bỏ gia đình để sống không gia đình được?”
Tatiyampi kho raṭṭhapālo kulaputto tuṇhī ahosi.
For the third time, young Raṭṭhapāla remained silent.
Lần thứ ba, Raṭṭhapāla, con trai trưởng gia đình, vẫn im lặng.
298. Atha kho raṭṭhapālassa kulaputtassa sahāyakā yena raṭṭhapālassa kulaputtassa mātāpitaro tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā raṭṭhapālassa kulaputtassa mātāpitaro etadavocuṃ – ‘‘ammatātā, eso raṭṭhapālo kulaputto tattheva anantarahitāya bhūmiyā nipanno – ‘idheva me maraṇaṃ bhavissati pabbajjā vā’ti.
298. Then Raṭṭhapāla the young man's companions approached Raṭṭhapāla the young man's parents. Having approached, they said to Raṭṭhapāla the young man's parents, ‘Mother and father, Raṭṭhapāla the young man is lying there on the bare ground, saying, “Here indeed will be my death or my going forth.”’
298. Bấy giờ, các bạn của Raṭṭhapāla, con trai trưởng gia đình, đi đến chỗ cha mẹ của Raṭṭhapāla, con trai trưởng gia đình; sau khi đến, họ nói với cha mẹ của Raṭṭhapāla, con trai trưởng gia đình rằng: “Thưa cha mẹ, Raṭṭhapāla, con trai trưởng gia đình, đang nằm ngay tại đó trên đất trống – ‘Cái chết sẽ đến với con ngay tại đây, hoặc là con sẽ xuất gia.’
Sace tumhe raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ nānujānissatha agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya, tattheva* maraṇaṃ āgamissati.
If you do not permit Raṭṭhapāla the young man to go forth from the home life into homelessness, his death will occur right there.
Nếu cha mẹ không cho phép Raṭṭhapāla, con trai trưởng gia đình, xuất gia từ bỏ gia đình để sống không gia đình, thì cái chết sẽ đến với cậu ấy ngay tại đó.
Sace pana tumhe raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ anujānissatha agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya, pabbajitampi naṃ dakkhissatha.
But if you permit Raṭṭhapāla the young man to go forth from the home life into homelessness, you will see him even as one gone forth.
Nhưng nếu cha mẹ cho phép Raṭṭhapāla, con trai trưởng gia đình, xuất gia từ bỏ gia đình để sống không gia đình, thì cha mẹ sẽ còn thấy cậu ấy khi đã xuất gia.
Sace raṭṭhapālo kulaputto nābhiramissati agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya, kā tassa* aññā gati bhavissati?
If Raṭṭhapāla the young man does not delight in going forth from the home life into homelessness, what other destination will there be for him?
Nếu Raṭṭhapāla, con trai trưởng gia đình, không hoan hỷ với việc xuất gia từ bỏ gia đình để sống không gia đình, thì cậu ấy còn có con đường nào khác nữa?
Idheva paccāgamissati.
He will return here.
Cậu ấy sẽ trở về đây thôi.
Anujānātha raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti.
Permit Raṭṭhapāla the young man to go forth from the home life into homelessness.
Xin cha mẹ hãy cho phép Raṭṭhapāla, con trai trưởng gia đình, xuất gia từ bỏ gia đình để sống không gia đình.”
‘‘Anujānāma, tātā, raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya.
‘We permit, dear ones, Raṭṭhapāla the young man to go forth from the home life into homelessness.
“Chúng tôi cho phép, các con, Raṭṭhapāla, con trai trưởng gia đình, xuất gia từ bỏ gia đình để sống không gia đình.
Pabbajitena ca pana* mātāpitaro uddassetabbā’’ti.
However, having gone forth, you must show yourself to your parents.’
Tuy nhiên, sau khi xuất gia, cậu ấy phải đến thăm cha mẹ.”
Atha kho raṭṭhapālassa kulaputtassa sahāyakā yena raṭṭhapālo kulaputto tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā raṭṭhapālaṃ kulaputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘uṭṭhehi, samma raṭṭhapāla* , anuññātosi mātāpitūhi agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya.
Then Raṭṭhapāla the young man's companions approached Raṭṭhapāla the young man. Having approached, they said to Raṭṭhapāla the young man, ‘Arise, dear Raṭṭhapāla, you are permitted by your parents to go forth from the home life into homelessness.
Bấy giờ, các bạn của Raṭṭhapāla, con trai trưởng gia đình, đi đến chỗ Raṭṭhapāla, con trai trưởng gia đình; sau khi đến, họ nói với Raṭṭhapāla, con trai trưởng gia đình rằng: “Này Raṭṭhapāla thân mến, hãy đứng dậy, cha mẹ đã cho phép con xuất gia từ bỏ gia đình để sống không gia đình.
Pabbajitena ca pana te mātāpitaro uddassetabbā’’ti.
However, having gone forth, you must show yourself to your parents.’
Tuy nhiên, sau khi xuất gia, con phải đến thăm cha mẹ.”
299. Atha kho raṭṭhapālo kulaputto uṭṭhahitvā balaṃ gāhetvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
299. Then Raṭṭhapāla the young man arose, took strength, and approached the Blessed One. Having approached, he saluted the Blessed One and sat down to one side.
299. Bấy giờ, Raṭṭhapāla, con trai trưởng gia đình, đứng dậy, lấy lại sức, rồi đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho raṭṭhapālo kulaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘anuññāto ahaṃ, bhante, mātāpitūhi agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya.
Seated to one side, young Raṭṭhapāla said to the Blessed One, ‘Venerable Sir, I have been permitted by my parents to go forth from the home life into homelessness.
Ngồi xuống một bên, Raṭṭhapāla, con trai trưởng gia đình, thưa với Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, con đã được cha mẹ cho phép xuất gia từ bỏ gia đình để sống không gia đình.
Pabbājetu maṃ bhagavā’’ti.
May the Blessed One ordain me.’
Xin Thế Tôn cho con xuất gia.”
Alattha kho raṭṭhapālo kulaputto bhagavato santike pabbajjaṃ, alattha upasampadaṃ.
Raṭṭhapāla the young man received the going forth from the Blessed One and received the full ordination.
Raṭṭhapāla, con trai trưởng gia đình, đã được xuất gia dưới sự giáo huấn của Thế Tôn, đã được thọ đại giới.
Atha kho bhagavā acirūpasampanne āyasmante raṭṭhapāle aḍḍhamāsūpasampanne thullakoṭṭhike yathābhirantaṃ viharitvā yena sāvatthi tena cārikaṃ pakkāmi.
Then the Blessed One, after dwelling in Thullakoṭṭhita as long as he desired with the Venerable Raṭṭhapāla, who had recently been fully ordained for half a month, set out on a journey towards Sāvatthī.
Bấy giờ, Thế Tôn, sau khi an trú tại Thullakoṭṭhika tùy thích trong nửa tháng với Tôn giả Raṭṭhapāla vừa mới thọ đại giới, đã du hành đến Sāvatthī.
Anupubbena cārikaṃ caramāno yena sāvatthi tadavasari.
Journeying by stages, he arrived at Sāvatthī.
Du hành tuần tự, Ngài đã đến Sāvatthī.
Tatra sudaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
There the Blessed One dwelled in Sāvatthī, in Jeta's Grove, Anāthapiṇḍika's Park.
Tại đó, Thế Tôn an trú tại Sāvatthī, trong khu vườn Jetavana của ông Anāthapiṇḍika.
Atha kho āyasmā raṭṭhapālo eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi.
Then the Venerable Raṭṭhapāla, dwelling alone, secluded, diligent, ardent, and resolute, before long, with direct knowledge, realized and abided in that unsurpassed goal of the holy life, for the sake of which young men rightly go forth from the home life into homelessness, in this very life.
Bấy giờ, Tôn giả Raṭṭhapāla, sống một mình, viễn ly, tinh cần, nhiệt tâm, tự mình nỗ lực, chẳng bao lâu, ngay trong hiện tại, đã tự mình chứng ngộ, thực chứng và an trú vào mục đích tối thượng của đời sống Phạm hạnh – vì mục đích ấy mà các con trai trưởng gia đình xuất gia một cách chân chính từ bỏ gia đình để sống không gia đình.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti abbhaññāsi.
He knew: ‘Destroyed is birth, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being.’
Ngài đã biết rõ: ‘Sự tái sinh đã tận, đời sống Phạm hạnh đã viên mãn, những gì cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa.’
Aññataro kho panāyasmā raṭṭhapālo arahataṃ ahosi.
Indeed, the Venerable Raṭṭhapāla was one of the Arahants.
Và Tôn giả Raṭṭhapāla đã trở thành một trong các vị A-la-hán.
Atha kho āyasmā raṭṭhapālo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then the Venerable Raṭṭhapāla approached the Blessed One. Having approached, he saluted the Blessed One and sat down to one side.
Bấy giờ, Tôn giả Raṭṭhapāla đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā raṭṭhapālo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘icchāmahaṃ, bhante, mātāpitaro uddassetuṃ, sace maṃ bhagavā anujānātī’’ti.
Seated to one side, the Venerable Raṭṭhapāla said to the Blessed One, ‘Venerable Sir, I wish to show myself to my parents, if the Blessed One permits me.’
Ngồi xuống một bên, Tôn giả Raṭṭhapāla thưa với Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, con muốn đến thăm cha mẹ, nếu Thế Tôn cho phép con.”
Atha kho bhagavā āyasmato raṭṭhapālassa cetasā ceto paricca* manasākāsi.
Then the Blessed One comprehended the Venerable Raṭṭhapāla's mental intention with his own mind.
Bấy giờ, Thế Tôn đã dùng tâm của mình để biết được ý nghĩ trong tâm của Tôn giả Raṭṭhapāla.
Yathā* bhagavā aññāsi – ‘‘abhabbo kho raṭṭhapālo kulaputto sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattitu’’nti, atha kho bhagavā āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ etadavoca – ‘‘yassadāni tvaṃ, raṭṭhapāla, kālaṃ maññasī’’ti.
When the Blessed One knew, ‘Raṭṭhapāla the young man is incapable of renouncing the training and reverting to a lower state,’ then the Blessed One said to the Venerable Raṭṭhapāla, ‘Now, Raṭṭhapāla, you may go at your discretion.’
Khi Thế Tôn biết rõ: “Raṭṭhapāla, con trai trưởng gia đình, không thể từ bỏ giới luật mà trở lại đời sống thấp kém,” bấy giờ Thế Tôn nói với Tôn giả Raṭṭhapāla rằng: “Này Raṭṭhapāla, con hãy đi khi con thấy là thời điểm thích hợp.”
Atha kho āyasmā raṭṭhapālo uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaramādāya yena thullakoṭṭhikaṃ tena cārikaṃ pakkāmi.
Then the Venerable Raṭṭhapāla, rising from his seat, saluted the Blessed One, circumambulated him clockwise, put his dwelling in order, took his bowl and robe, and set out on a journey towards Thullakoṭṭhita.
Bấy giờ, Tôn giả Raṭṭhapāla đứng dậy từ chỗ ngồi, đảnh lễ Thế Tôn, đi nhiễu hữu rồi thu xếp chỗ ở, mang y bát và du hành đến Thullakoṭṭhika.
Anupubbena cārikaṃ caramāno yena thullakoṭṭhiko tadavasari.
Journeying by stages, he arrived at Thullakoṭṭhita.
Du hành tuần tự, ngài đã đến Thullakoṭṭhika.
Tatra sudaṃ āyasmā raṭṭhapālo thullakoṭṭhike viharati rañño korabyassa migacīre.
There the Venerable Raṭṭhapāla dwelled in Thullakoṭṭhita, in King Korabya’s deer park.
Tại đó, Tôn giả Raṭṭhapāla an trú tại Thullakoṭṭhika, trong vườn nai của vua Korabya.
Atha kho āyasmā raṭṭhapālo pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya thullakoṭṭhikaṃ piṇḍāya pāvisi.
Then the Venerable Raṭṭhapāla, having dressed in the morning, took his bowl and robe and entered Thullakoṭṭhita for alms.
Bấy giờ, Tôn giả Raṭṭhapāla vào buổi sáng, đắp y, mang y bát và vào Thullakoṭṭhika để khất thực.
Thullakoṭṭhike sapadānaṃ piṇḍāya caramāno yena sakapitu nivesanaṃ tenupasaṅkami.
While wandering for alms from house to house in Thullakoṭṭhita, he approached his own father's dwelling.
Khất thực tuần tự trong Thullakoṭṭhika, ngài đã đến nhà của cha mình.
Tena kho pana samayena āyasmato raṭṭhapālassa pitā majjhimāya dvārasālāya ullikhāpeti.
Now, at that time, the Venerable Raṭṭhapāla's father was having the central gatehouse plastered.
Vào lúc đó, cha của Tôn giả Raṭṭhapāla đang cho sửa sang lại sảnh đường giữa cửa.
Addasā kho āyasmato raṭṭhapālassa pitā āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ dūratova āgacchantaṃ.
The Venerable Raṭṭhapāla's father saw the Venerable Raṭṭhapāla coming from afar.
Cha của Tôn giả Raṭṭhapāla đã nhìn thấy Tôn giả Raṭṭhapāla đang đến từ xa.
Disvāna etadavoca – ‘‘imehi muṇḍakehi samaṇakehi amhākaṃ ekaputtako piyo manāpo pabbājito’’ti.
Having seen him, he said, ‘By these shaven-headed ascetics, our only beloved and cherished son, who was brought up in comfort and cared for, has been ordained!’
Sau khi thấy, ông ta nói: “Chính những vị sa-môn đầu trọc này đã khiến đứa con trai duy nhất, yêu quý và dễ thương của chúng ta phải xuất gia.”
Atha kho āyasmā raṭṭhapālo sakapitu nivesane neva dānaṃ alattha na paccakkhānaṃ; aññadatthu akkosameva alattha.
Then the Venerable Raṭṭhapāla received neither alms nor a refusal in his father's dwelling; on the contrary, he received only abuse.
Bấy giờ, Tôn giả Raṭṭhapāla không nhận được sự cúng dường cũng không nhận được sự từ chối tại nhà cha mình; thay vào đó, ngài chỉ nhận được lời mắng chửi.
Tena kho pana samayena āyasmato raṭṭhapālassa ñātidāsī ābhidosikaṃ kummāsaṃ chaḍḍetukāmā hoti.
Now, at that time, a relative's maidservant of the Venerable Raṭṭhapāla intended to discard some stale gruel from the previous evening.
Vào lúc đó, một nữ tỳ của gia đình Tôn giả Raṭṭhapāla muốn đổ bỏ cháo cũ từ tối hôm trước.
Atha kho āyasmā raṭṭhapālo taṃ ñātidāsiṃ etadavoca – ‘‘sacetaṃ, bhagini, chaḍḍanīyadhammaṃ, idha me patte ākirā’’ti.
Then the Venerable Raṭṭhapāla said to that relative's maidservant, ‘Sister, if this is to be discarded, then pour it into my bowl.’
Bấy giờ, Tôn giả Raṭṭhapāla nói với nữ tỳ ấy: “Này cô em, nếu thứ này đáng bỏ đi, thì hãy đổ vào bát của tôi.”
Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa ñātidāsī taṃ ābhidosikaṃ kummāsaṃ āyasmato raṭṭhapālassa patte ākirantī hatthānañca pādānañca sarassa ca nimittaṃ aggahesi.
Then the Venerable Raṭṭhapāla's relative's maidservant, as she poured the stale gruel from the previous evening into the Venerable Raṭṭhapāla's bowl, noticed the distinctive marks of his hands, feet, and voice.
Bấy giờ, nữ tỳ của gia đình Tôn giả Raṭṭhapāla, khi đổ cháo cũ từ tối hôm trước vào bát của Tôn giả Raṭṭhapāla, đã nhận ra dấu hiệu của bàn tay, bàn chân và giọng nói của ngài.
300. Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa ñātidāsī yenāyasmato raṭṭhapālassa mātā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmato raṭṭhapālassa mātaraṃ etadavoca – ‘‘yaggheyye, jāneyyāsi – ‘ayyaputto raṭṭhapālo anuppatto’’’ti.
300. Then the Venerable Raṭṭhapāla's relative's maidservant approached the Venerable Raṭṭhapāla's mother. Having approached, she said to the Venerable Raṭṭhapāla's mother, ‘Oh mistress, please know that Master Raṭṭhapāla has arrived!’
300. Bấy giờ, nữ tỳ của gia đình Tôn giả Raṭṭhapāla đi đến chỗ mẹ của Tôn giả Raṭṭhapāla; sau khi đến, cô ta nói với mẹ của Tôn giả Raṭṭhapāla rằng: “Thưa bà chủ, xin bà hãy biết rằng – ‘Đại thiếu gia Raṭṭhapāla đã trở về.’”
‘‘Sace, je, saccaṃ bhaṇasi, adāsiṃ taṃ karomī’’ti* .
“If, my dear, you speak the truth, I will make you a slave.”
"Này con gái, nếu con nói sự thật, ta sẽ biến con thành nô tỳ."
Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa mātā yenāyasmato raṭṭhapālassa pitā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmato raṭṭhapālassa pitaraṃ etadavoca – ‘‘yagghe, gahapati, jāneyyāsi – ‘raṭṭhapālo kira kulaputto anuppatto’’’ti?
Then the venerable Raṭṭhapāla’s mother approached the venerable Raṭṭhapāla’s father; having approached, she said to the venerable Raṭṭhapāla’s father: “Good master, know this: ‘It seems that the young man Raṭṭhapāla has arrived.’”
Rồi mẹ của Tôn giả Raṭṭhapāla đi đến chỗ cha của Tôn giả Raṭṭhapāla; sau khi đến, bà nói với cha của Tôn giả Raṭṭhapāla điều này: "Này gia chủ, xin ông hãy biết rằng: ‘Nghe nói, thiện gia nam tử Raṭṭhapāla đã đến’."
Tena kho pana samayena āyasmā raṭṭhapālo taṃ ābhidosikaṃ kummāsaṃ aññataraṃ kuṭṭamūlaṃ* nissāya paribhuñjati.
Now at that time, the venerable Raṭṭhapāla was eating that stale porridge leaning against a certain wall.
Vào lúc đó, Tôn giả Raṭṭhapāla đang dùng cháo cặn của buổi tối hôm qua, nương tựa vào một bức tường.
Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa pitā yenāyasmā raṭṭhapālo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ etadavoca – ‘‘atthi nāma, tāta raṭṭhapāla, ābhidosikaṃ kummāsaṃ paribhuñjissasi?
Then the venerable Raṭṭhapāla’s father approached the venerable Raṭṭhapāla; having approached, he said to the venerable Raṭṭhapāla: “Is it true, my dear Raṭṭhapāla, that you are eating stale porridge?
Rồi cha của Tôn giả Raṭṭhapāla đi đến chỗ Tôn giả Raṭṭhapāla; sau khi đến, ông nói với Tôn giả Raṭṭhapāla điều này: "Này Raṭṭhapāla con, con lại dùng cháo cặn của buổi tối hôm qua sao?
Nanu, tāta raṭṭhapāla, sakaṃ gehaṃ gantabba’’nti?
Should you not go to your own home, my dear Raṭṭhapāla?”
Này Raṭṭhapāla con, lẽ nào con không nên về nhà mình sao?"
‘‘Kuto no, gahapati, amhākaṃ gehaṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajitānaṃ?
“Master, how can we, who have gone forth from the home life into homelessness, have a home?
"Này gia chủ, chúng tôi, những người đã xuất gia từ bỏ gia đình sống không gia đình, làm sao có nhà riêng được?
Anagārā mayaṃ, gahapati.
We are homeless, master.
Này gia chủ, chúng tôi là những người không nhà.
Agamamha kho te, gahapati, gehaṃ, tattha neva dānaṃ alatthamha na paccakkhānaṃ; aññadatthu akkosameva alatthamhā’’ti.
Indeed, master, we went to your home, but there we received neither alms nor a refusal; we only received insults.”
Này gia chủ, chúng tôi đã đến nhà ông, ở đó chúng tôi không nhận được sự cúng dường cũng không nhận được sự từ chối; trái lại, chúng tôi chỉ nhận được sự mắng chửi."
‘‘Ehi, tāta raṭṭhapāla, gharaṃ gamissāmā’’ti.
“Come, my dear Raṭṭhapāla, let us go home.”
"Thôi được, Raṭṭhapāla con, chúng ta hãy về nhà."
‘‘Alaṃ, gahapati, kataṃ me ajja bhattakiccaṃ’’.
“Enough, master, my meal is done for today.”
"Thôi được rồi, gia chủ, hôm nay con đã hoàn tất bữa ăn."
‘‘Tena hi, tāta raṭṭhapāla, adhivāsehi svātanāya bhatta’’nti.
“In that case, my dear Raṭṭhapāla, please accept tomorrow’s meal.”
"Vậy thì, Raṭṭhapāla con, xin con hãy chấp nhận bữa ăn cho ngày mai."
Adhivāsesi kho āyasmā raṭṭhapālo tuṇhībhāvena.
The venerable Raṭṭhapāla accepted by remaining silent.
Tôn giả Raṭṭhapāla đã chấp nhận bằng sự im lặng.
Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa pitā āyasmato raṭṭhapālassa adhivāsanaṃ viditvā yena sakaṃ nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā mahantaṃ hiraññasuvaṇṇassa puñjaṃ kārāpetvā kilañjehi paṭicchādetvā āyasmato raṭṭhapālassa purāṇadutiyikā āmantesi – ‘‘etha tumhe, vadhuyo, yena alaṅkārena alaṅkatā pubbe raṭṭhapālassa kulaputtassa piyā hotha manāpā tena alaṅkārena alaṅkarothā’’ti.
Then the venerable Raṭṭhapāla’s father, having understood the venerable Raṭṭhapāla’s acceptance, approached his own residence; having approached, he had a great pile of gold and silver made, covered it with mats, and addressed the venerable Raṭṭhapāla’s former wives: “Come, my daughters-in-law, adorn yourselves with the adornments that formerly made you dear and pleasing to the young man Raṭṭhapāla.”
Rồi cha của Tôn giả Raṭṭhapāla, sau khi biết Tôn giả Raṭṭhapāla đã chấp nhận, đi đến nhà mình; sau khi đến, ông cho chất một đống vàng bạc lớn, rồi cho che đậy bằng chiếu, sau đó ông cho gọi các vợ cũ của Tôn giả Raṭṭhapāla và nói: "Này các con dâu, các con hãy trang điểm bằng những trang sức mà trước đây các con đã từng trang điểm để được thiện gia nam tử Raṭṭhapāla yêu thích và vừa lòng."
301. Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa pitā tassā rattiyā accayena sake nivesane paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā āyasmato raṭṭhapālassa kālaṃ ārocesi – ‘‘kālo, tāta raṭṭhapāla, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti.
301. Then the venerable Raṭṭhapāla’s father, when that night had passed, had excellent hard and soft food prepared in his own residence, and announced the time to the venerable Raṭṭhapāla: “It is time, my dear Raṭṭhapāla, the meal is ready.”
301. Rồi cha của Tôn giả Raṭṭhapāla, sau khi đêm đó trôi qua, đã cho chuẩn bị thức ăn và đồ uống thượng vị tại nhà mình, rồi báo giờ cho Tôn giả Raṭṭhapāla: "Này Raṭṭhapāla con, đã đến giờ rồi, bữa ăn đã sẵn sàng."
Atha kho āyasmā raṭṭhapālo pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena sakapitu nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.
Then the venerable Raṭṭhapāla, having dressed in the morning, took his bowl and robe, and approached his father’s residence; having approached, he sat down on the seat prepared.
Rồi Tôn giả Raṭṭhapāla, vào buổi sáng, đắp y, cầm bát và y, đi đến nhà cha mình; sau khi đến, ngài ngồi xuống chỗ ngồi đã được chuẩn bị.
Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa pitā taṃ hiraññasuvaṇṇassa puñjaṃ vivarāpetvā āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ etadavoca – ‘‘idaṃ te, tāta raṭṭhapāla, mātu mattikaṃ dhanaṃ, aññaṃ pettikaṃ, aññaṃ pitāmahaṃ.
Then the venerable Raṭṭhapāla’s father had that pile of gold and silver uncovered and said to the venerable Raṭṭhapāla: “My dear Raṭṭhapāla, this is your mother’s wealth, other is your father’s, other is your grandfather’s.
Rồi cha của Tôn giả Raṭṭhapāla cho mở đống vàng bạc đó ra, rồi nói với Tôn giả Raṭṭhapāla: "Này Raṭṭhapāla con, đây là tài sản của mẹ con, còn đây là của cha, và kia là của ông nội.
Sakkā, tāta raṭṭhapāla, bhoge ca bhuñjituṃ puññāni ca kātuṃ.
It is possible, my dear Raṭṭhapāla, to enjoy wealth and do meritorious deeds.
Này Raṭṭhapāla con, con có thể hưởng thụ tài sản và tạo các công đức.
Ehi tvaṃ, tāta raṭṭhapāla* , hīnāyāvattitvā bhoge ca bhuñjassu puññāni ca karohī’’ti.
Come, my dear Raṭṭhapāla, having returned to a lower life, enjoy wealth and do meritorious deeds.”
Này Raṭṭhapāla con, con hãy trở lại đời sống thấp kém, hưởng thụ tài sản và tạo các công đức."
‘‘Sace me tvaṃ, gahapati, vacanaṃ kareyyāsi, imaṃ hiraññasuvaṇṇassa puñjaṃ sakaṭe āropetvā nibbāhāpetvā majjhegaṅgāya nadiyā sote opilāpeyyāsi.
“If, master, you would follow my advice, you would load this pile of gold and silver onto carts, take it out, and sink it in the current of the river Ganges.
"Này gia chủ, nếu ông nghe lời tôi, ông hãy chất đống vàng bạc này lên xe, rồi chở đi, và hãy ném xuống giữa dòng sông Gaṅgā.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Tại sao vậy?
Ye uppajjissanti hi te, gahapati, tatonidānaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti.
Because, master, those who would arise from it would experience sorrow, lamentation, pain, dejection, and despair.”
Này gia chủ, những sầu bi khổ ưu tuyệt vọng sẽ phát sinh từ đó cho những người sẽ thừa hưởng chúng."
Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa purāṇadutiyikā paccekaṃ pādesu gahetvā āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ etadavocuṃ – ‘‘kīdisā nāma tā, ayyaputta, accharāyo yāsaṃ tvaṃ hetu brahmacariyaṃ carasī’’ti?
Then the venerable Raṭṭhapāla’s former wives each seized him by the feet and said to the venerable Raṭṭhapāla: “What kind of nymphs are they, noble one, for whose sake you lead the holy life?”
Rồi các vợ cũ của Tôn giả Raṭṭhapāla, mỗi người nắm lấy chân ngài, và nói với Tôn giả Raṭṭhapāla: "Này anh cả, những tiên nữ đó trông như thế nào mà vì họ anh lại sống đời Phạm hạnh?"
‘‘Na kho mayaṃ, bhaginī, accharānaṃ hetu brahmacariyaṃ carāmā’’ti.
“We do not, sisters, lead the holy life for the sake of nymphs.”
"Này các em, chúng tôi không sống đời Phạm hạnh vì các tiên nữ."
‘‘Bhaginivādena no ayyaputto raṭṭhapālo samudācaratī’’ti tā tattheva mucchitā papatiṃsu.
“The noble one Raṭṭhapāla addresses us as sisters!” Having fainted there, they fell down.
"Anh cả Raṭṭhapāla gọi chúng tôi là em gái!" — Chúng liền ngất xỉu và ngã lăn ra tại chỗ.
Atha kho āyasmā raṭṭhapālo pitaraṃ etadavoca – ‘‘sace, gahapati, bhojanaṃ dātabbaṃ, detha; mā no viheṭhethā’’ti.
Then the venerable Raṭṭhapāla said to his father: “If, master, food is to be given, give it; do not trouble us.”
Rồi Tôn giả Raṭṭhapāla nói với cha mình: "Này gia chủ, nếu muốn cúng dường thức ăn, xin hãy cúng dường; đừng làm phiền chúng tôi nữa."
‘‘Bhuñja, tāta raṭṭhapāla, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti.
“Eat, my dear Raṭṭhapāla, the meal is ready.”
"Này Raṭṭhapāla con, hãy dùng bữa, bữa ăn đã sẵn sàng."
Atha kho āyasmato raṭṭhapālassa pitā āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi.
Then the venerable Raṭṭhapāla’s father personally satisfied and regaled the venerable Raṭṭhapāla with excellent hard and soft food.
Rồi cha của Tôn giả Raṭṭhapāla đã tự tay cúng dường và làm Tôn giả Raṭṭhapāla hoan hỷ với thức ăn và đồ uống thượng vị.
303. Atha kho rājā korabyo migavaṃ āmantesi – ‘‘sodhehi, samma migava, migacīraṃ uyyānabhūmiṃ; gacchāma subhūmiṃ dassanāyā’’ti.
303. Then King Korabya addressed his gamekeeper: “Clean, my good gamekeeper, the deer park, the pleasure ground; let us go to see the beautiful ground.”
303. Rồi vua Korabya gọi người thợ săn và nói: "Này thợ săn bạn, hãy dọn dẹp khu vườn hươu làm nơi dạo chơi; chúng ta hãy đi xem cảnh đẹp."
‘‘Evaṃ, devā’’ti kho migavo rañño korabyassa paṭissutvā migacīraṃ sodhento addasa āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisinnaṃ.
“Yes, Your Majesty,” replied the gamekeeper to King Korabya, and while cleaning the deer park, he saw the venerable Raṭṭhapāla seated at the foot of a certain tree for his day-residence.
"Vâng, thưa bệ hạ," người thợ săn đáp lời vua Korabya, trong khi dọn dẹp khu vườn hươu, đã thấy Tôn giả Raṭṭhapāla đang ngồi nghỉ trưa dưới một gốc cây.
Disvāna yena rājā korabyo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā rājānaṃ korabyaṃ etadavoca – ‘‘suddhaṃ kho te, deva, migacīraṃ.
Having seen him, he approached King Korabya; having approached, he said to King Korabya: “Your deer park is clean, Your Majesty.
Sau khi thấy, anh ta đi đến chỗ vua Korabya; sau khi đến, anh ta nói với vua Korabya: "Thưa bệ hạ, khu vườn hươu đã sạch sẽ.
Atthi cettha raṭṭhapālo nāma kulaputto imasmiṃyeva thullakoṭṭhike aggakulassa putto yassa tvaṃ abhiṇhaṃ kittayamāno ahosi, so aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisinno’’ti.
And there is the young man Raṭṭhapāla, son of the foremost family in this very Thuḷḷakoṭṭhita, whom you frequently praised, seated at the foot of a certain tree for his day-residence.”
Ở đó có một thiện gia nam tử tên là Raṭṭhapāla, con của một gia đình danh giá nhất ở chính Thullakoṭṭhita này, người mà bệ hạ thường xuyên ca ngợi, ngài ấy đang ngồi nghỉ trưa dưới một gốc cây."
‘‘Tena hi, samma migava, alaṃ dānajja uyyānabhūmiyā.
“In that case, my good gamekeeper, that is enough for the pleasure ground today.
"Vậy thì, thợ săn bạn, hôm nay không cần đến khu vườn dạo chơi nữa.
Tameva dāni mayaṃ bhavantaṃ raṭṭhapālaṃ payirupāsissāmā’’ti.
Now we shall approach that venerable Raṭṭhapāla.”
Bây giờ chúng ta sẽ đến thăm Tôn giả Raṭṭhapāla đó."
Atha kho rājā korabyo ‘‘yaṃ tattha khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyattaṃ taṃ sabbaṃ vissajjethā’’ti vatvā bhadrāni bhadrāni yānāni yojāpetvā bhadraṃ yānaṃ abhiruhitvā bhadrehi bhadrehi yānehi thullakoṭṭhikamhā niyyāsi mahaccarājānubhāvena* āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ dassanāya.
Then King Korabya, saying, “Release all the hard and soft food prepared there,” had excellent vehicles harnessed, mounted an excellent vehicle, and departed from Thuḷḷakoṭṭhita with excellent vehicles in great royal splendor to see the venerable Raṭṭhapāla.
Rồi thì, vua Korabya, sau khi nói: “Tất cả đồ ăn thức uống đã chuẩn bị ở đó, hãy phân phát hết đi!”, đã cho chuẩn bị những cỗ xe tốt đẹp, tự mình lên một cỗ xe tốt đẹp, và với uy lực vương giả lớn lao, đã rời khỏi Thullakotthika bằng những cỗ xe tốt đẹp để yết kiến Tôn giả Raṭṭhapāla.
Yāvatikā yānassa bhūmi yānena gantvā yānā paccorohitvā pattikova ussaṭāya ussaṭāya parisāya yenāyasmā raṭṭhapālo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā raṭṭhapālena saddhiṃ sammodi.
He went by carriage as far as the ground allowed, then, dismounting from the carriage, he approached Venerable Raṭṭhapāla on foot with his company; having approached, he exchanged greetings with Venerable Raṭṭhapāla.
Cho đến chỗ xe có thể đi được, ông đi bằng xe, rồi xuống xe, đi bộ cùng với đoàn tùy tùng đông đảo đến chỗ Tôn giả Raṭṭhapāla; sau khi đến, ông chào hỏi Tôn giả Raṭṭhapāla.
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ aṭṭhāsi.
Having concluded their cordial and memorable talk, he stood to one side.
Sau khi trao đổi những lời chào hỏi thân mật, đáng ghi nhớ, ông đứng sang một bên.
Ekamantaṃ ṭhito kho rājā korabyo āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ etadavoca – ‘‘idha bhavaṃ raṭṭhapāla hatthatthare* nisīdatū’’ti.
Standing to one side, King Korabya said to Venerable Raṭṭhapāla, “Venerable Raṭṭhapāla, please be seated on this elephant-hide rug.”
Khi đứng sang một bên, Vua Korabya nói với Tôn giả Raṭṭhapāla điều này: “Kính thưa Tôn giả Raṭṭhapāla, xin ngài hãy ngồi trên chiếc ghế trải thảm voi.”
‘‘Alaṃ, mahārāja, nisīda tvaṃ; nisinno ahaṃ sake āsane’’ti.
“Enough, great king, you be seated; I am seated in my own seat.”
“Đủ rồi, Đại vương, xin ngài hãy ngồi. Tôi đã ngồi trên chỗ ngồi của mình rồi.”
Nisīdi rājā korabyo paññatte āsane.
King Korabya sat down on the seat that had been prepared.
Vua Korabya ngồi xuống trên chỗ ngồi đã được sắp đặt.
Nisajja kho rājā korabyo āyasmantaṃ raṭṭhapālaṃ etadavoca –
Having sat down, King Korabya said to Venerable Raṭṭhapāla:
Sau khi ngồi xuống, Vua Korabya nói với Tôn giả Raṭṭhapāla điều này:
304. ‘‘Cattārimāni, bho raṭṭhapāla, pārijuññāni yehi pārijuññehi samannāgatā idhekacce kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti.
304. “Venerable Raṭṭhapāla, there are these four reasons for renunciation, being endowed with which some individuals here shave off their hair and beard, don saffron robes, and go forth from the home life into homelessness.
304. “Này Tôn giả Raṭṭhapāla, có bốn sự suy yếu này, do những sự suy yếu này mà một số người ở đây cạo bỏ râu tóc, đắp y cà-sa, từ bỏ gia đình, sống không gia đình.
Katamāni cattāri?
What are these four?
Bốn điều đó là gì?
Jarāpārijuññaṃ, byādhipārijuññaṃ, bhogapārijuññaṃ, ñātipārijuññaṃ.
Renunciation due to old age, renunciation due to sickness, renunciation due to loss of wealth, and renunciation due to loss of relatives.
Sự suy yếu vì già, sự suy yếu vì bệnh, sự suy yếu vì tài sản, sự suy yếu vì thân quyến.
Katamañca, bho raṭṭhapāla, jarāpārijuññaṃ?
And what, Venerable Raṭṭhapāla, is renunciation due to old age?
Và này Tôn giả Raṭṭhapāla, thế nào là sự suy yếu vì già?
Idha, bho raṭṭhapāla, ekacco jiṇṇo hoti vuḍḍho mahallako addhagato vayoanuppatto.
Here, Venerable Raṭṭhapāla, some individual is old, aged, advanced in years, having reached the end of his life.
Này Tôn giả Raṭṭhapāla, ở đây có người đã già, lớn tuổi, cao niên, đã đi qua cuộc đời, đã đến tuổi xế chiều.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi etarahi jiṇṇo vuḍḍho mahallako addhagato vayoanuppatto.
He reflects thus: ‘I am now old, aged, advanced in years, having reached the end of my life.
Người ấy suy nghĩ như sau: ‘Hiện nay ta đã già, lớn tuổi, cao niên, đã đi qua cuộc đời, đã đến tuổi xế chiều.
Na kho pana mayā sukaraṃ anadhigataṃ vā bhogaṃ adhigantuṃ adhigataṃ vā bhogaṃ phātiṃ kātuṃ* .
It is not easy for me to acquire wealth not yet acquired, or to increase wealth already acquired.
Chắc chắn ta không thể dễ dàng đạt được tài sản chưa có hoặc làm cho tài sản đã có tăng trưởng.
Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’nti.
What if I were to shave off my hair and beard, don saffron robes, and go forth from the home life into homelessness?’
Vậy thì ta nên cạo bỏ râu tóc, đắp y cà-sa, từ bỏ gia đình, sống không gia đình.’
So tena jarāpārijuññena samannāgato kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati.
Being endowed with that renunciation due to old age, he shaves off his hair and beard, dons saffron robes, and goes forth from the home life into homelessness.
Người ấy, do sự suy yếu vì già đó, cạo bỏ râu tóc, đắp y cà-sa, từ bỏ gia đình, sống không gia đình.
Idaṃ vuccati, bho raṭṭhapāla, jarāpārijuññaṃ.
This, Venerable Raṭṭhapāla, is called renunciation due to old age.
Này Tôn giả Raṭṭhapāla, đây gọi là sự suy yếu vì già.
Bhavaṃ kho pana raṭṭhapālo etarahi daharo yuvā susukāḷakeso bhadrena yobbanena samannāgato paṭhamena vayasā.
However, Venerable Raṭṭhapāla is now young, a youth with beautiful black hair, endowed with the blessings of youth, in the prime of life.
Nhưng Tôn giả Raṭṭhapāla hiện nay còn trẻ, thanh xuân, tóc đen nhánh, được phú cho tuổi trẻ tốt đẹp, ở vào thời kỳ đầu của cuộc đời.
Taṃ bhoto raṭṭhapālassa jarāpārijuññaṃ natthi.
Venerable Raṭṭhapāla does not have this renunciation due to old age.
Sự suy yếu vì già đó không có nơi Tôn giả Raṭṭhapāla.
Kiṃ bhavaṃ raṭṭhapālo ñatvā vā disvā vā sutvā vā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito?
What, then, has Venerable Raṭṭhapāla known, seen, or heard that he has gone forth from the home life into homelessness?
Tôn giả Raṭṭhapāla do biết, do thấy, hay do nghe điều gì mà từ bỏ gia đình, sống không gia đình?
‘‘Katamañca, bho raṭṭhapāla, byādhipārijuññaṃ?
“And what, Venerable Raṭṭhapāla, is renunciation due to sickness?
“Và này Tôn giả Raṭṭhapāla, thế nào là sự suy yếu vì bệnh?
Idha, bho raṭṭhapāla, ekacco ābādhiko hoti dukkhito bāḷhagilāno.
Here, Venerable Raṭṭhapāla, some individual is afflicted, suffering, gravely ill.
Này Tôn giả Raṭṭhapāla, ở đây có người bị bệnh, đau đớn, bệnh nặng.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ khomhi etarahi ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno.
He reflects thus: ‘I am now afflicted, suffering, gravely ill.
Người ấy suy nghĩ như sau: ‘Hiện nay ta bị bệnh, đau đớn, bệnh nặng.
Na kho pana mayā sukaraṃ anadhigataṃ vā bhogaṃ adhigantuṃ adhigataṃ vā bhogaṃ phātiṃ kātuṃ.
It is not easy for me to acquire wealth not yet acquired, or to increase wealth already acquired.
Chắc chắn ta không thể dễ dàng đạt được tài sản chưa có hoặc làm cho tài sản đã có tăng trưởng.
Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’nti.
What if I were to shave off my hair and beard, don saffron robes, and go forth from the home life into homelessness?’
Vậy thì ta nên cạo bỏ râu tóc, đắp y cà-sa, từ bỏ gia đình, sống không gia đình.’
So tena byādhipārijuññena samannāgato kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati.
Being endowed with that renunciation due to sickness, he shaves off his hair and beard, dons saffron robes, and goes forth from the home life into homelessness.
Người ấy, do sự suy yếu vì bệnh đó, cạo bỏ râu tóc, đắp y cà-sa, từ bỏ gia đình, sống không gia đình.
Idaṃ vuccati, bho raṭṭhapāla, byādhipārijuññaṃ.
This, Venerable Raṭṭhapāla, is called renunciation due to sickness.
Này Tôn giả Raṭṭhapāla, đây gọi là sự suy yếu vì bệnh.
Bhavaṃ kho pana raṭṭhapālo etarahi appābādho appātaṅko samavepākiniyā gahaṇiyā samannāgato nātisītāya nāccuṇhāya.
However, Venerable Raṭṭhapāla is now free from illness and affliction, endowed with a well-balanced digestive system, neither too cold nor too hot.
Nhưng Tôn giả Raṭṭhapāla hiện nay ít bệnh, ít khổ, được phú cho một hệ tiêu hóa đồng đều, không quá lạnh cũng không quá nóng.
Taṃ bhoto raṭṭhapālassa byādhipārijuññaṃ natthi.
Venerable Raṭṭhapāla does not have this renunciation due to sickness.
Sự suy yếu vì bệnh đó không có nơi Tôn giả Raṭṭhapāla.
Kiṃ bhavaṃ raṭṭhapālo ñatvā vā disvā vā sutvā vā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito?
What, then, has Venerable Raṭṭhapāla known, seen, or heard that he has gone forth from the home life into homelessness?
Tôn giả Raṭṭhapāla do biết, do thấy, hay do nghe điều gì mà từ bỏ gia đình, sống không gia đình?
‘‘Katamañca, bho raṭṭhapāla, bhogapārijuññaṃ?
“And what, Venerable Raṭṭhapāla, is renunciation due to loss of wealth?
“Và này Tôn giả Raṭṭhapāla, thế nào là sự suy yếu vì tài sản?
Idha, bho raṭṭhapāla, ekacco aḍḍho hoti mahaddhano mahābhogo.
Here, Venerable Raṭṭhapāla, some individual is rich, of great wealth, of great possessions.
Này Tôn giả Raṭṭhapāla, ở đây có người giàu có, tài sản lớn, của cải nhiều.
Tassa te bhogā anupubbena parikkhayaṃ gacchanti.
But gradually, those possessions of his diminish.
Những tài sản đó của người ấy dần dần suy giảm.
So iti paṭisañcikkhati – ‘ahaṃ kho pubbe aḍḍho ahosiṃ mahaddhano mahābhogo.
He reflects thus: ‘I was formerly rich, of great wealth, of great possessions.
Người ấy suy nghĩ như sau: ‘Trước đây ta giàu có, tài sản lớn, của cải nhiều.
Tassa me te bhogā anupubbena parikkhayaṃ gatā.
But those possessions of mine have gradually diminished.
Những tài sản đó của ta dần dần đã suy giảm.
Na kho pana mayā sukaraṃ anadhigataṃ vā bhogaṃ adhigantuṃ adhigataṃ vā bhogaṃ phātiṃ kātuṃ.
It is not easy for me to acquire wealth not yet acquired, or to increase wealth already acquired.
Chắc chắn ta không thể dễ dàng đạt được tài sản chưa có hoặc làm cho tài sản đã có tăng trưởng.
Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’nti.
What if I were to shave off my hair and beard, don saffron robes, and go forth from the home life into homelessness?’
Vậy thì ta nên cạo bỏ râu tóc, đắp y cà-sa, từ bỏ gia đình, sống không gia đình.’
So tena bhogapārijuññena samannāgato kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati.
Being endowed with that renunciation due to loss of wealth, he shaves off his hair and beard, dons saffron robes, and goes forth from the home life into homelessness.
Người ấy, do sự suy yếu vì tài sản đó, cạo bỏ râu tóc, đắp y cà-sa, từ bỏ gia đình, sống không gia đình.
Idaṃ vuccati, bho raṭṭhapāla, bhogapārijuññaṃ.
This, Venerable Raṭṭhapāla, is called renunciation due to loss of wealth.
Này Tôn giả Raṭṭhapāla, đây gọi là sự suy yếu vì tài sản.
Bhavaṃ kho pana raṭṭhapālo imasmiṃyeva thullakoṭṭhike aggakulassa putto.
However, Venerable Raṭṭhapāla is the son of a leading family right here in Thullakoṭṭhita.
Nhưng Tôn giả Raṭṭhapāla ngay tại Thullakoṭṭhita này, là con của một gia đình danh giá.
Taṃ bhoto raṭṭhapālassa bhogapārijuññaṃ natthi.
Venerable Raṭṭhapāla does not have this renunciation due to loss of wealth.
Sự suy yếu vì tài sản đó không có nơi Tôn giả Raṭṭhapāla.
Kiṃ bhavaṃ raṭṭhapālo ñatvā vā disvā vā sutvā vā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito?
What, then, has Venerable Raṭṭhapāla known, seen, or heard that he has gone forth from the home life into homelessness?
Tôn giả Raṭṭhapāla do biết, do thấy, hay do nghe điều gì mà từ bỏ gia đình, sống không gia đình?
‘‘Katamañca, bho raṭṭhapāla, ñātipārijuññaṃ?
“And what, Venerable Raṭṭhapāla, is renunciation due to loss of relatives?
“Và này Tôn giả Raṭṭhapāla, thế nào là sự suy yếu vì thân quyến?
Idha, bho raṭṭhapāla, ekaccassa bahū honti mittāmaccā ñātisālohitā.
Here, Venerable Raṭṭhapāla, some individual has many friends, acquaintances, kinsmen, and blood relatives.
Này Tôn giả Raṭṭhapāla, ở đây có người có nhiều bạn bè, người thân, bà con huyết thống.
Tassa te ñātakā anupubbena parikkhayaṃ gacchanti.
But gradually, those relatives of his perish.
Những người thân đó của người ấy dần dần suy giảm.
So iti paṭisañcikkhati – ‘mamaṃ kho pubbe bahū ahesuṃ mittāmaccā ñātisālohitā.
He reflects thus: ‘I formerly had many friends, acquaintances, kinsmen, and blood relatives.
Người ấy suy nghĩ như sau: ‘Trước đây ta có nhiều bạn bè, người thân, bà con huyết thống.
Tassa me te anupubbena parikkhayaṃ gatā.
But they have gradually perished.
Những người đó của ta dần dần đã suy giảm.
Na kho pana mayā sukaraṃ anadhigataṃ vā bhogaṃ adhigantuṃ adhigataṃ vā bhogaṃ phātiṃ kātuṃ.
It is not easy for me to acquire wealth not yet acquired, or to increase wealth already acquired.
Chắc chắn ta không thể dễ dàng đạt được tài sản chưa có hoặc làm cho tài sản đã có tăng trưởng.
Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’nti.
What if I were to shave off my hair and beard, don saffron robes, and go forth from the home life into homelessness?’
Vậy thì ta nên cạo bỏ râu tóc, đắp y cà-sa, từ bỏ gia đình, sống không gia đình.’
So tena ñātipārijuññena samannāgato kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati.
Being endowed with that renunciation due to loss of relatives, he shaves off his hair and beard, dons saffron robes, and goes forth from the home life into homelessness.
Người ấy, do sự suy yếu vì thân quyến đó, cạo bỏ râu tóc, đắp y cà-sa, từ bỏ gia đình, sống không gia đình.
Idaṃ vuccati, bho raṭṭhapāla, ñātipārijuññaṃ.
This, Venerable Raṭṭhapāla, is called renunciation due to loss of relatives.
Này Tôn giả Raṭṭhapāla, đây gọi là sự suy yếu vì thân quyến.
Bhoto kho pana raṭṭhapālassa imasmiṃyeva thullakoṭṭhike bahū mittāmaccā ñātisālohitā.
However, Venerable Raṭṭhapāla has many friends, acquaintances, kinsmen, and blood relatives right here in Thullakoṭṭhita.
Nhưng Tôn giả Raṭṭhapāla ngay tại Thullakoṭṭhita này, có nhiều bạn bè, người thân, bà con huyết thống.
Taṃ bhoto raṭṭhapālassa ñātipārijuññaṃ natthi.
Venerable Raṭṭhapāla does not have this renunciation due to loss of relatives.
Sự suy yếu vì thân quyến đó không có nơi Tôn giả Raṭṭhapāla.
Kiṃ bhavaṃ raṭṭhapālo ñatvā vā disvā vā sutvā vā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito?
What, then, has Venerable Raṭṭhapāla known, seen, or heard that he has gone forth from the home life into homelessness?
Tôn giả Raṭṭhapāla do biết, do thấy, hay do nghe điều gì mà từ bỏ gia đình, sống không gia đình?
305. ‘‘Atthi kho, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cattāro dhammuddesā uddiṭṭhā, ye ahaṃ* ñatvā ca disvā ca sutvā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajito.
305. “Great king, the Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Perfectly Self-Awakened One, declared four Dhamma themes, having known, seen, and heard which I have gone forth from the home life into homelessness.
305. “Thưa Đại vương, bởi Đức Thế Tôn, bậc Tri Giả, Kiến Giả, bậc A-la-hán, bậc Chánh Đẳng Giác, đã thuyết giảng bốn pháp yếu, mà tôi, do biết, do thấy, và do nghe những điều đó, đã từ bỏ gia đình, sống không gia đình.
Katame cattāro?
What are these four?
Bốn điều đó là gì?
‘Upaniyyati loko addhuvo’ti kho, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena paṭhamo dhammuddeso uddiṭṭho, yamahaṃ ñatvā ca disvā sutvā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajito.
‘The world is continually carried away; it is impermanent’: great king, this is the first Dhamma theme declared by the Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Perfectly Self-Awakened One, having known, seen, and heard which I have gone forth from the home life into homelessness.
‘Thế gian trôi qua, vô thường’ – này Đại vương, bởi Đức Thế Tôn, bậc Tri Giả, Kiến Giả, bậc A-la-hán, bậc Chánh Đẳng Giác, đã thuyết giảng pháp yếu thứ nhất, mà tôi, do biết, do thấy, và do nghe điều đó, đã từ bỏ gia đình, sống không gia đình.
‘Atāṇo loko anabhissaro’ti kho, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena dutiyo dhammuddeso uddiṭṭho, yamahaṃ ñatvā ca disvā sutvā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajito.
‘The world is without refuge, without a protector’: great king, this is the second Dhamma theme declared by the Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Perfectly Self-Awakened One, having known, seen, and heard which I have gone forth from the home life into homelessness.
‘Thế gian không có nơi nương tựa, không có chủ tể’ – này Đại vương, bởi Đức Thế Tôn, bậc Tri Giả, Kiến Giả, bậc A-la-hán, bậc Chánh Đẳng Giác, đã thuyết giảng pháp yếu thứ hai, mà tôi, do biết, do thấy, và do nghe điều đó, đã từ bỏ gia đình, sống không gia đình.
‘Assako loko, sabbaṃ pahāya gamanīya’nti kho, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena tatiyo dhammuddeso uddiṭṭho, yamahaṃ ñatvā ca disvā sutvā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajito.
‘The world is without an owner, one must depart leaving everything behind’—indeed, O great king, this was the third summary of the Dhamma declared by that Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Fully Awakened One, which I, having known, seen, and heard, went forth from home into homelessness.
"Thế gian vô chủ, phải từ bỏ tất cả mà ra đi"—này đại vương, đó là điều giáo huấn thứ ba do Thế Tôn, bậc Toàn Giác, bậc A-la-hán, bậc thấy biết ấy đã tuyên thuyết, mà tôi đã thấu hiểu, đã thấy, đã nghe, và từ bỏ gia đình xuất gia sống không gia đình.
‘Ūno loko atitto taṇhādāso’ti kho, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena catuttho dhammuddeso uddiṭṭho, yamahaṃ ñatvā ca disvā sutvā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajito.
‘The world is deficient, insatiate, a slave to craving’—indeed, O great king, this was the fourth summary of the Dhamma declared by that Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Fully Awakened One, which I, having known, seen, and heard, went forth from home into homelessness.
"Thế gian thiếu thốn, không bao giờ thỏa mãn, là nô lệ của tham ái"—này đại vương, đó là điều giáo huấn thứ tư do Thế Tôn, bậc Toàn Giác, bậc A-la-hán, bậc thấy biết ấy đã tuyên thuyết, mà tôi đã thấu hiểu, đã thấy, đã nghe, và từ bỏ gia đình xuất gia sống không gia đình.
Ime kho, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cattāro dhammuddesā uddiṭṭhā, ye ahaṃ ñatvā ca disvā sutvā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajito’’ti.
Indeed, O great king, these four summaries of the Dhamma were declared by that Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Fully Awakened One, which I, having known, seen, and heard, went forth from home into homelessness.”
Này đại vương, đây là bốn điều giáo huấn do Thế Tôn, bậc Toàn Giác, bậc A-la-hán, bậc thấy biết ấy đã tuyên thuyết, mà tôi đã thấu hiểu, đã thấy, đã nghe, và từ bỏ gia đình xuất gia sống không gia đình."
306. ‘‘‘Upaniyyati loko addhuvo’ti – bhavaṃ raṭṭhapālo āha.
306. “‘The world is swept along, it is impermanent’—Venerable Raṭṭhapāla says this.
306. “‘Thế gian bị cuốn đi, vô thường’—Tôn giả Raṭṭhapāla nói.
Imassa, bho raṭṭhapāla, bhāsitassa kathaṃ attho daṭṭhabbo’’ti?
What, Venerable Raṭṭhapāla, is to be understood as the meaning of this statement?”
Này Tôn giả Raṭṭhapāla, ý nghĩa của lời nói này phải được hiểu như thế nào?"
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, tvaṃ vīsativassuddesikopi paṇṇavīsativassuddesikopi hatthismimpi katāvī assasmimpi katāvī rathasmimpi katāvī dhanusmimpi katāvī tharusmimpi katāvī ūrubalī bāhubalī alamatto saṅgāmāvacaro’’ti?
“What do you think, O great king, when you were twenty or twenty-five years old, were you skilled in elephants, skilled in horses, skilled in chariots, skilled in archery, skilled in swordsmanship, strong in thighs, strong in arms, completely capable as a combatant?”
"Này đại vương, ngài nghĩ sao, khi ngài hai mươi hoặc hai mươi lăm tuổi, ngài có thạo về voi, thạo về ngựa, thạo về xe, thạo về cung, thạo về kiếm, có sức mạnh đùi, sức mạnh cánh tay, đủ sức chiến đấu chăng?"
‘‘Ahosiṃ ahaṃ, bho raṭṭhapāla, vīsativassuddesikopi paṇṇavīsativassuddesikopi hatthismimpi katāvī assasmimpi katāvī rathasmimpi katāvī dhanusmimpi katāvī tharusmimpi katāvī ūrubalī bāhubalī alamatto saṅgāmāvacaro.
“I was, Venerable Raṭṭhapāla, when I was twenty or twenty-five years old, skilled in elephants, skilled in horses, skilled in chariots, skilled in archery, skilled in swordsmanship, strong in thighs, strong in arms, completely capable as a combatant.
"Này Tôn giả Raṭṭhapāla, tôi đã từng hai mươi hoặc hai mươi lăm tuổi, thạo về voi, thạo về ngựa, thạo về xe, thạo về cung, thạo về kiếm, có sức mạnh đùi, sức mạnh cánh tay, đủ sức chiến đấu.
Appekadāhaṃ, bho raṭṭhapāla, iddhimāva maññe na* attano balena samasamaṃ samanupassāmī’’ti.
Sometimes, Venerable Raṭṭhapāla, I thought myself powerful, and saw no one equal to my own strength.”
Này Tôn giả Raṭṭhapāla, đôi khi tôi nghĩ mình có thần thông, không thấy ai ngang sức với sức mạnh của mình."
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, evameva tvaṃ etarahi ūrubalī bāhubalī alamatto saṅgāmāvacaro’’ti?
“What do you think, O great king, are you still now strong in thighs, strong in arms, completely capable as a combatant?”
"Này đại vương, ngài nghĩ sao, bây giờ ngài có còn sức mạnh đùi, sức mạnh cánh tay, đủ sức chiến đấu như vậy không?"
‘‘No hidaṃ, bho raṭṭhapāla.
“No, Venerable Raṭṭhapāla.
"Không, thưa Tôn giả Raṭṭhapāla.
Etarahi jiṇṇo vuḍḍho mahallako addhagato vayoanuppatto āsītiko me vayo vattati.
Now I am old, aged, decrepit, having journeyed far, reached the end of my years; my age is eighty.
Bây giờ tôi đã già yếu, tuổi tác đã cao, đã đi qua một chặng đường dài, đã đạt đến tuổi tám mươi.
Appekadāhaṃ, bho raṭṭhapāla, ‘idha pādaṃ karissāmī’ti aññeneva pādaṃ karomī’’ti.
Sometimes, Venerable Raṭṭhapāla, thinking ‘I will put my foot here,’ I put my foot elsewhere.”
Này Tôn giả Raṭṭhapāla, đôi khi tôi định đặt chân ở đây nhưng lại đặt chân ở chỗ khác."
‘‘Idaṃ kho taṃ, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaṃ – ‘upaniyyati loko addhuvo’ti, yamahaṃ ñatvā ca disvā sutvā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajito’’ti.
“Indeed, O great king, it was with reference to this that ‘The world is swept along, it is impermanent’ was stated by that Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Fully Awakened One, which I, having known, seen, and heard, went forth from home into homelessness.”
"Này đại vương, đây chính là điều Thế Tôn, bậc Toàn Giác, bậc A-la-hán, bậc thấy biết ấy đã nói đến khi Ngài tuyên thuyết: ‘Thế gian bị cuốn đi, vô thường’, mà tôi đã thấu hiểu, đã thấy, đã nghe, và từ bỏ gia đình xuất gia sống không gia đình."
‘‘Acchariyaṃ, bho raṭṭhapāla, abbhutaṃ, bho raṭṭhapāla!
“It is amazing, Venerable Raṭṭhapāla, it is astonishing, Venerable Raṭṭhapāla!
"Thật kỳ diệu, thưa Tôn giả Raṭṭhapāla! Thật phi thường, thưa Tôn giả Raṭṭhapāla!
Yāva subhāsitaṃ cidaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena – ‘upaniyyati loko addhuvo’ti.
How well spoken is this by that Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Fully Awakened One: ‘The world is swept along, it is impermanent’.
Lời nói của Thế Tôn, bậc Toàn Giác, bậc A-la-hán, bậc thấy biết ấy thật là khéo nói: ‘Thế gian bị cuốn đi, vô thường’.
Upaniyyati hi, bho raṭṭhapāla, loko addhuvo.
Indeed, Venerable Raṭṭhapāla, the world is swept along, it is impermanent.
Thật vậy, thưa Tôn giả Raṭṭhapāla, thế gian bị cuốn đi, vô thường.
‘‘Saṃvijjante kho, bho raṭṭhapāla, imasmiṃ rājakule hatthikāyāpi assakāyāpi rathakāyāpi pattikāyāpi, amhākaṃ āpadāsu pariyodhāya vattissanti.
Indeed, Venerable Raṭṭhapāla, in this royal household there are contingents of elephants, contingents of horses, contingents of chariots, and contingents of foot soldiers, which will protect us in times of adversity.
"Này Tôn giả Raṭṭhapāla, trong hoàng cung này có các đội voi, đội ngựa, đội xe, đội bộ binh, chúng sẽ phục vụ chúng tôi khi gặp nguy hiểm.
‘Atāṇo loko anabhissaro’ti – bhavaṃ raṭṭhapālo āha.
‘The world is without refuge, without a protector’—Venerable Raṭṭhapāla says this.
‘Thế gian không có nơi nương tựa, không có chủ tể’—Tôn giả Raṭṭhapāla nói.
Imassa pana, bho raṭṭhapāla, bhāsitassa kathaṃ attho daṭṭhabbo’’ti?
What, Venerable Raṭṭhapāla, is to be understood as the meaning of this statement?”
Nhưng này Tôn giả Raṭṭhapāla, ý nghĩa của lời nói này phải được hiểu như thế nào?"
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, atthi te koci anusāyiko ābādho’’ti?
“What do you think, O great king, do you have any inherent ailment?”
"Này đại vương, ngài nghĩ sao, ngài có một căn bệnh tiềm ẩn nào không?"
‘‘Atthi me, bho raṭṭhapāla, anusāyiko ābādho.
“I do have, Venerable Raṭṭhapāla, an inherent ailment.
"Này Tôn giả Raṭṭhapāla, tôi có một căn bệnh tiềm ẩn.
Appekadā maṃ, bho raṭṭhapāla, mittāmaccā ñātisālohitā parivāretvā ṭhitā honti – ‘idāni rājā korabyo kālaṃ karissati, idāni rājā korabyo kālaṃ karissatī’’’ti.
Sometimes, Venerable Raṭṭhapāla, friends, ministers, relatives, and kinsmen stand surrounding me, thinking: ‘Now King Korabya will die, now King Korabya will die.’”
Này Tôn giả Raṭṭhapāla, đôi khi bạn bè, quan lại, bà con huyết thống vây quanh tôi và nói: ‘Bây giờ vua Korabya sẽ băng hà, bây giờ vua Korabya sẽ băng hà’."
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, labhasi tvaṃ te mittāmacce ñātisālohite – ‘āyantu me bhonto mittāmaccā ñātisālohitā, sabbeva santā imaṃ vedanaṃ saṃvibhajatha, yathāhaṃ lahukatarikaṃ vedanaṃ vediyeyya’nti – udāhu tvaṃyeva taṃ vedanaṃ vediyasī’’ti?
“What do you think, O great king, can you obtain those friends, ministers, relatives, and kinsmen to say: ‘Come, Venerable sirs, my friends, ministers, relatives, and kinsmen, all of you share this painful feeling, so that I may feel less pain’—or do you alone feel that painful feeling?”
"Này đại vương, ngài nghĩ sao, ngài có thể bảo những người bạn bè, quan lại, bà con huyết thống ấy rằng: ‘Này các bạn hữu, các quan lại, các bà con huyết thống, xin hãy đến đây, tất cả hãy chia sẻ nỗi đau này với tôi, để tôi có thể cảm nhận nỗi đau nhẹ nhàng hơn’—hay chính ngài phải tự mình cảm nhận nỗi đau ấy?"
‘‘Nāhaṃ, bho raṭṭhapāla, labhāmi te mittāmacce ñātisālohite – ‘āyantu me bhonto mittāmaccā ñātisālohitā, sabbeva santā imaṃ vedanaṃ saṃvibhajatha, yathāhaṃ lahukatarikaṃ vedanaṃ vediyeyya’nti.
“I cannot, Venerable Raṭṭhapāla, obtain those friends, ministers, relatives, and kinsmen to say: ‘Come, Venerable sirs, my friends, ministers, relatives, and kinsmen, all of you share this painful feeling, so that I may feel less pain’.
"Này Tôn giả Raṭṭhapāla, tôi không thể bảo những người bạn bè, quan lại, bà con huyết thống ấy rằng: ‘Này các bạn hữu, các quan lại, các bà con huyết thống, tất cả hãy chia sẻ nỗi đau này với tôi, để tôi có thể cảm nhận nỗi đau nhẹ nhàng hơn’.
Atha kho ahameva taṃ vedanaṃ vediyāmī’’ti.
Rather, I alone feel that painful feeling.”
Mà chính tôi phải tự mình cảm nhận nỗi đau ấy."
‘‘Idaṃ kho taṃ, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaṃ – ‘atāṇo loko anabhissaro’ti, yamahaṃ ñatvā ca disvā sutvā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajito’’ti.
“Indeed, O great king, it was with reference to this that ‘The world is without refuge, without a protector’ was stated by that Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Fully Awakened One, which I, having known, seen, and heard, went forth from home into homelessness.”
"Này đại vương, đây chính là điều Thế Tôn, bậc Toàn Giác, bậc A-la-hán, bậc thấy biết ấy đã nói đến khi Ngài tuyên thuyết: ‘Thế gian không có nơi nương tựa, không có chủ tể’, mà tôi đã thấu hiểu, đã thấy, đã nghe, và từ bỏ gia đình xuất gia sống không gia đình."
‘‘Acchariyaṃ, bho raṭṭhapāla, abbhutaṃ, bho raṭṭhapāla!
“It is amazing, Venerable Raṭṭhapāla, it is astonishing, Venerable Raṭṭhapāla!
"Thật kỳ diệu, thưa Tôn giả Raṭṭhapāla! Thật phi thường, thưa Tôn giả Raṭṭhapāla!
Yāva subhāsitaṃ cidaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena – ‘atāṇo loko anabhissaro’ti.
How well spoken is this by that Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Fully Awakened One: ‘The world is without refuge, without a protector’.
Lời nói của Thế Tôn, bậc Toàn Giác, bậc A-la-hán, bậc thấy biết ấy thật là khéo nói: ‘Thế gian không có nơi nương tựa, không có chủ tể’.
Atāṇo hi, bho raṭṭhapāla, loko anabhissaro.
Indeed, Venerable Raṭṭhapāla, the world is without refuge, without a protector.
Thật vậy, thưa Tôn giả Raṭṭhapāla, thế gian không có nơi nương tựa, không có chủ tể.
‘‘Saṃvijjati kho, bho raṭṭhapāla, imasmiṃ rājakule pahūtaṃ hiraññasuvaṇṇaṃ bhūmigatañca vehāsagatañca.
Indeed, Venerable Raṭṭhapāla, in this royal household there is abundant gold and silver, both buried in the ground and stored above ground.
"Này Tôn giả Raṭṭhapāla, trong hoàng cung này có rất nhiều vàng bạc, cả dưới đất lẫn trên cao.
‘Assako loko, sabbaṃ pahāya gamanīya’nti – bhavaṃ raṭṭhapālo āha.
‘The world is without an owner, one must depart leaving everything behind’—Venerable Raṭṭhapāla says this.
‘Thế gian vô chủ, phải từ bỏ tất cả mà ra đi’—Tôn giả Raṭṭhapāla nói.
Imassa pana, bho raṭṭhapāla, bhāsitassa kathaṃ attho daṭṭhabbo’’ti?
What, Venerable Raṭṭhapāla, is to be understood as the meaning of this statement?”
Nhưng này Tôn giả Raṭṭhapāla, ý nghĩa của lời nói này phải được hiểu như thế nào?"
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, yathā tvaṃ etarahi pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāresi, lacchasi tvaṃ paratthāpi – ‘evamevāhaṃ imeheva pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāremī’ti, udāhu aññe imaṃ bhogaṃ paṭipajjissanti, tvaṃ pana yathākammaṃ gamissasī’’ti?
“What do you think, O great king, just as you now enjoy yourself endowed and complete with the five strands of sensual pleasure, will you be able to say in the next world: ‘May I likewise enjoy myself endowed and complete with these same five strands of sensual pleasure’—or will others take possession of this wealth, while you depart according to your kamma?”
"Này đại vương, ngài nghĩ sao, như bây giờ ngài đang hưởng thụ năm dục công đức một cách đầy đủ, ngài có thể hưởng thụ ở thế giới bên kia rằng: ‘Chính tôi sẽ hưởng thụ năm dục công đức này một cách đầy đủ’—hay những người khác sẽ tiếp quản tài sản này, còn ngài sẽ ra đi theo nghiệp của mình?"
‘‘Yathāhaṃ, bho raṭṭhapāla, etarahi pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāremi, nāhaṃ lacchāmi paratthāpi – ‘evameva imeheva pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāremī’ti.
“Just as I, Venerable Raṭṭhapāla, now enjoy myself endowed and complete with the five strands of sensual pleasure, I will not be able to say in the next world: ‘May I likewise enjoy myself endowed and complete with these same five strands of sensual pleasure’.
"Này Tôn giả Raṭṭhapāla, như bây giờ tôi đang hưởng thụ năm dục công đức một cách đầy đủ, tôi không thể hưởng thụ ở thế giới bên kia rằng: ‘Chính tôi sẽ hưởng thụ năm dục công đức này một cách đầy đủ’.
Atha kho aññe imaṃ bhogaṃ paṭipajjissanti; ahaṃ pana yathākammaṃ gamissāmī’’ti.
Rather, others will take possession of this wealth; I, however, will depart according to my kamma.”
Mà những người khác sẽ tiếp quản tài sản này; còn tôi sẽ ra đi theo nghiệp của mình."
‘‘Idaṃ kho taṃ, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaṃ – ‘assako loko, sabbaṃ pahāya gamanīya’nti, yamahaṃ ñatvā ca disvā ca sutvā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajito’’ti.
“Indeed, O great king, it was with reference to this that ‘The world is without an owner, one must depart leaving everything behind’ was stated by that Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Fully Awakened One, which I, having known, seen, and heard, went forth from home into homelessness.”
"Này đại vương, đây chính là điều Thế Tôn, bậc Toàn Giác, bậc A-la-hán, bậc thấy biết ấy đã nói đến khi Ngài tuyên thuyết: ‘Thế gian vô chủ, phải từ bỏ tất cả mà ra đi’, mà tôi đã thấu hiểu, đã thấy, đã nghe, và từ bỏ gia đình xuất gia sống không gia đình."
‘‘Acchariyaṃ, bho raṭṭhapāla, abbhutaṃ, bho raṭṭhapāla!
“It is amazing, Venerable Raṭṭhapāla, it is astonishing, Venerable Raṭṭhapāla!
"Thật kỳ diệu, thưa Tôn giả Raṭṭhapāla! Thật phi thường, thưa Tôn giả Raṭṭhapāla!
Yāva subhāsitaṃ cidaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena – ‘assako loko, sabbaṃ pahāya gamanīya’nti.
How well spoken is this by that Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Fully Awakened One: ‘The world is without an owner, one must depart leaving everything behind’.
Lời nói của Thế Tôn, bậc Toàn Giác, bậc A-la-hán, bậc thấy biết ấy thật là khéo nói: ‘Thế gian vô chủ, phải từ bỏ tất cả mà ra đi’.
Assako hi, bho raṭṭhapāla, loko sabbaṃ pahāya gamanīyaṃ.
Indeed, Venerable Raṭṭhapāla, the world is without an owner, one must depart leaving everything behind.
Thật vậy, thưa Tôn giả Raṭṭhapāla, thế gian vô chủ, phải từ bỏ tất cả mà ra đi.
‘‘‘Ūno loko atitto taṇhādāso’ti – bhavaṃ raṭṭhapālo āha.
‘The world is deficient, insatiate, a slave to craving’—Venerable Raṭṭhapāla says this.
"‘Thế gian thiếu thốn, không bao giờ thỏa mãn, là nô lệ của tham ái’—Tôn giả Raṭṭhapāla nói.
Imassa, bho raṭṭhapāla, bhāsitassa kathaṃ attho daṭṭhabbo’’ti?
What, Venerable Raṭṭhapāla, is to be understood as the meaning of this statement?”
Này Tôn giả Raṭṭhapāla, ý nghĩa của lời nói này phải được hiểu như thế nào?"
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, phītaṃ kuruṃ ajjhāvasasī’’ti?
“What do you think, O great king, do you reside in a prosperous Kuru kingdom?”
"Này đại vương, ngài nghĩ sao, ngài đang cai trị xứ Kuru thịnh vượng chăng?"
‘‘Evaṃ, bho raṭṭhapāla, phītaṃ kuruṃ ajjhāvasāmī’’ti.
“Yes, Venerable Raṭṭhapāla, I reside in a prosperous Kuru kingdom.”
"Vâng, thưa Tôn giả Raṭṭhapāla, tôi đang cai trị xứ Kuru thịnh vượng."
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, idha puriso āgaccheyya puratthimāya disāya saddhāyiko paccayiko.
“What do you think, O great king, if a trustworthy, reliable man were to come from the eastern direction.
"Này đại vương, ngài nghĩ sao, nếu một người đàn ông đáng tin cậy, đáng tin cậy đến từ phương Đông.
So taṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadeyya – ‘yagghe, mahārāja, jāneyyāsi, ahaṃ āgacchāmi puratthimāya disāya?
He, approaching him, would say thus: ‘Indeed, Your Majesty, may you know, I come from the eastern direction?
Người ấy đến gặp ngài và nói như sau: ‘Tâu Đại vương, xin ngài hãy biết rằng, tôi đến từ phương Đông.
Tatthaddasaṃ mahantaṃ janapadaṃ iddhañceva phītañca bahujanaṃ ākiṇṇamanussaṃ.
There I saw a great country, both prosperous and thriving, populous, filled with people.
Ở đó tôi đã thấy một xứ sở rộng lớn, thịnh vượng và phồn vinh, đông dân cư, nhiều người.
Bahū tattha hatthikāyā assakāyā rathakāyā pattikāyā; bahu tattha dhanadhaññaṃ* ; bahu tattha hiraññasuvaṇṇaṃ akatañceva katañca; bahu tattha itthipariggaho.
Many were there: elephant divisions, horse divisions, chariot divisions, infantry divisions; much wealth and grain was there; much gold and silver, both unworked and worked, was there; much female retinue was there.
Ở đó có nhiều đoàn voi, đoàn ngựa, đoàn xe, đoàn bộ binh; ở đó có nhiều lúa gạo và tài sản; ở đó có nhiều vàng bạc, cả chưa chế tác lẫn đã chế tác; ở đó có nhiều phụ nữ.
Sakkā ca tāvatakeneva balamattena* abhivijinituṃ.
And it is possible to conquer it with just that much strength.
Và có thể chỉ với chừng ấy binh lực mà chinh phục được.
Abhivijina, mahārājā’ti, kinti naṃ kareyyāsī’’ti?
Conquer it, Your Majesty!’ What would you do with it?”
Đại vương, hãy chinh phục đi!’ Ngài sẽ làm gì với người ấy?”
‘‘Tampi mayaṃ, bho raṭṭhapāla, abhivijiya ajjhāvaseyyāmā’’ti.
“Even that, good Raṭṭhapāla, we would conquer and rule.”
“Này Tôn giả Raṭṭhapāla, chúng tôi cũng sẽ chinh phục và cai trị xứ ấy.”
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, idha puriso āgaccheyya pacchimāya disāya… uttarāya disāya… dakkhiṇāya disāya… parasamuddato saddhāyiko paccayiko.
“What do you think, Your Majesty? Suppose a man were to come here from the western direction… from the northern direction… from the southern direction… from across the ocean, a trustworthy and reliable man.
“Đại vương nghĩ sao, nếu ở đây có một người đáng tin cậy, đáng tin cậy đến từ phương Tây… từ phương Bắc… từ phương Nam… từ biển bên kia.
So taṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadeyya – ‘yagghe, mahārāja, jāneyyāsi, ahaṃ āgacchāmi parasamuddato?
He, approaching him, would say thus: ‘Indeed, Your Majesty, may you know, I come from across the ocean?
Người ấy đến gặp ngài và nói như sau: ‘Tâu Đại vương, xin ngài hãy biết rằng, tôi đến từ biển bên kia?
Tatthaddasaṃ mahantaṃ janapadaṃ iddhañceva phītañca bahujanaṃ ākiṇṇamanussaṃ.
There I saw a great country, both prosperous and thriving, populous, filled with people.
Ở đó tôi đã thấy một xứ sở rộng lớn, thịnh vượng và phồn vinh, đông dân cư, nhiều người.
Bahū tattha hatthikāyā assakāyā rathakāyā pattikāyā; bahu tattha dhanadhaññaṃ; bahu tattha hiraññasuvaṇṇaṃ akatañceva katañca; bahu tattha itthipariggaho.
Many were there: elephant divisions, horse divisions, chariot divisions, infantry divisions; much wealth and grain was there; much gold and silver, both unworked and worked, was there; much female retinue was there.
Ở đó có nhiều đoàn voi, đoàn ngựa, đoàn xe, đoàn bộ binh; ở đó có nhiều lúa gạo và tài sản; ở đó có nhiều vàng bạc, cả chưa chế tác lẫn đã chế tác; ở đó có nhiều phụ nữ.
Sakkā ca tāvatakeneva balamattena abhivijinituṃ.
And it is possible to conquer it with just that much strength.
Và có thể chỉ với chừng ấy binh lực mà chinh phục được.
Abhivijina, mahārājā’ti, kinti naṃ kareyyāsī’’ti?
Conquer it, Your Majesty!’ What would you do with it?”
Đại vương, hãy chinh phục đi!’ Ngài sẽ làm gì với người ấy?”
‘‘Tampi mayaṃ, bho raṭṭhapāla, abhivijiya ajjhāvaseyyāmā’’ti.
“Even that, good Raṭṭhapāla, we would conquer and rule.”
“Này Tôn giả Raṭṭhapāla, chúng tôi cũng sẽ chinh phục và cai trị xứ ấy.”
‘‘Idaṃ kho taṃ, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaṃ – ‘ūno loko atitto taṇhādāso’ti, yamahaṃ ñatvā ca disvā sutvā ca agārasmā anagāriyaṃ pabbajito’’ti.
“This, Your Majesty, is what the Fortunate One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Perfectly Self-Awakened One, referred to when he spoke: ‘The world is deficient, insatiate, a slave to craving,’ and knowing, seeing, and hearing this, I went forth from home into homelessness.”
“Đại vương, chính điều này đã được Đức Thế Tôn, bậc Toàn Giác, bậc A-la-hán, bậc Chánh Đẳng Giác, người thấy và biết, nói rằng: ‘Thế gian thiếu thốn, không bao giờ thỏa mãn, là nô lệ của tham ái.’ Chính vì biết, thấy và nghe điều này mà tôi đã xuất gia từ bỏ gia đình để sống không gia đình.”
‘‘Acchariyaṃ, bho raṭṭhapāla, abbhutaṃ, bho raṭṭhapāla!
“Amazing, good Raṭṭhapāla! Wonderful, good Raṭṭhapāla!
“Thật kỳ diệu, Tôn giả Raṭṭhapāla! Thật phi thường, Tôn giả Raṭṭhapāla!
Yāva subhāsitaṃ cidaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena – ‘ūno loko atitto taṇhādāso’ti.
How well said is this by the Fortunate One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Perfectly Self-Awakened One: ‘The world is deficient, insatiate, a slave to craving.’
Lời này của Đức Thế Tôn, bậc Toàn Giác, bậc A-la-hán, bậc Chánh Đẳng Giác, người thấy và biết, thật là thiện thuyết: ‘Thế gian thiếu thốn, không bao giờ thỏa mãn, là nô lệ của tham ái.’
Ūno hi, bho raṭṭhapāla, loko atitto taṇhādāso’’ti.
Indeed, good Raṭṭhapāla, the world is deficient, insatiate, a slave to craving.”
Quả thật, này Tôn giả Raṭṭhapāla, thế gian thiếu thốn, không bao giờ thỏa mãn, là nô lệ của tham ái.”