102. ‘‘Santi, bhikkhave, jātarūpassa oḷārikā upakkilesā paṃsuvālukā* sakkharakaṭhalā.
“Bhikkhus, there are coarse impurities of gold: dust, sand, and gravel.
102. “Này các Tỳ-khưu, có những tạp chất thô của vàng: đất cát, sỏi đá.
Tamenaṃ paṃsudhovako vā paṃsudhovakantevāsī vā doṇiyaṃ ākiritvā dhovati sandhovati niddhovati.
A gold-washer or a gold-washer’s apprentice pours it into a trough and washes, rinses, and cleanses it.
Người rửa bụi hoặc đệ tử của người rửa bụi đổ nó vào máng, rửa, xả, gạn sạch.
Tasmiṃ pahīne tasmiṃ byantīkate santi jātarūpassa majjhimasahagatā upakkilesā sukhumasakkharā thūlavālukā* .
When these are removed, when these are eliminated, there are medium-grade impurities of gold: fine gravel and coarse sand.
Khi những tạp chất ấy đã được loại bỏ, đã được trừ khử, thì có những tạp chất trung bình của vàng: sỏi mịn, cát thô.
Tamenaṃ paṃsudhovako vā paṃsudhovakantevāsī vā dhovati sandhovati niddhovati.
A gold-washer or a gold-washer’s apprentice washes, rinses, and cleanses it.
Người rửa bụi hoặc đệ tử của người rửa bụi rửa, xả, gạn sạch chúng.
Tasmiṃ pahīne tasmiṃ byantīkate santi jātarūpassa sukhumasahagatā upakkilesā sukhumavālukā kāḷajallikā.
When that is abandoned, when that is done away with, there are subtle impurities associated with the gold: fine sand and black dust.
Khi những tạp chất ấy đã được loại bỏ, đã được trừ khử, thì có những tạp chất mịn của vàng: cát mịn, cáu bẩn đen.
Tamenaṃ paṃsudhovako vā paṃsudhovakantevāsī vā dhovati sandhovati niddhovati.
Then a gold-washer or a gold-washer's apprentice washes it, rinses it, cleanses it thoroughly.
Người rửa bụi hoặc đệ tử của người rửa bụi rửa, xả, gạn sạch chúng.
Tasmiṃ pahīne tasmiṃ byantīkate athāparaṃ suvaṇṇasikatāvasissanti* .
When that is abandoned, when that is done away with, then there remains a fine gold dust.
Khi những tạp chất ấy đã được loại bỏ, đã được trừ khử, thì còn lại là cát vàng.
Tamenaṃ suvaṇṇakāro vā suvaṇṇakārantevāsī vā jātarūpaṃ mūsāyaṃ pakkhipitvā dhamati sandhamati niddhamati.
Then a goldsmith or a goldsmith's apprentice puts the gold into a crucible and blows on it, smelts it, refines it thoroughly.
Người thợ vàng hoặc đệ tử của người thợ vàng bỏ vàng ấy vào lò nung, thổi, thổi mạnh, thổi sạch.
Taṃ hoti jātarūpaṃ dhantaṃ sandhantaṃ* niddhantaṃ aniddhantakasāvaṃ* , na ceva mudu hoti na ca kammaniyaṃ, na ca pabhassaraṃ pabhaṅgu ca, na ca sammā upeti kammāya.
That gold, though blown on, smelted, and refined, is not yet thoroughly rid of its dross; it is not soft, not workable, not brilliant, but brittle, and not perfectly suitable for work.
Vàng ấy đã được thổi, đã được thổi mạnh, đã được thổi sạch nhưng chưa loại bỏ hết tạp chất, nó không mềm, không dễ uốn, không sáng chói, lại dễ gãy, và không thích hợp cho việc chế tác.
Hoti so, bhikkhave, samayo yaṃ suvaṇṇakāro vā suvaṇṇakārantevāsī vā taṃ jātarūpaṃ dhamati sandhamati niddhamati.
There comes a time, bhikkhus, when a goldsmith or a goldsmith's apprentice blows on that gold, smelts it, refines it thoroughly.
Này các Tỳ-khưu, có lúc người thợ vàng hoặc đệ tử của người thợ vàng thổi, thổi mạnh, thổi sạch vàng ấy.
Taṃ hoti jātarūpaṃ dhantaṃ sandhantaṃ niddhantaṃ niddhantakasāvaṃ* , mudu ca hoti kammaniyañca pabhassarañca, na ca pabhaṅgu, sammā upeti kammāya.
That gold, blown on, smelted, and refined, is thoroughly rid of its dross; it is soft, workable, brilliant, not brittle, and perfectly suitable for work.
Vàng ấy đã được thổi, đã được thổi mạnh, đã được thổi sạch, đã loại bỏ hết tạp chất, nó mềm, dễ uốn, sáng chói, không dễ gãy, và hoàn toàn thích hợp cho việc chế tác.
Yassā yassā ca pilandhanavikatiyā ākaṅkhati – yadi paṭṭikāya* , yadi kuṇḍalāya, yadi gīveyyake* , yadi suvaṇṇamālāya – tañcassa atthaṃ anubhoti.
Whatever kind of ornament one wishes to make – be it a circlet, earrings, a necklace, or a gold chain – it serves that purpose.
Bất cứ loại trang sức nào người ấy muốn chế tác – dù là vòng tay, dù là hoa tai, dù là vòng cổ, dù là chuỗi vàng – nó đều đáp ứng được mục đích ấy.
‘‘Evamevaṃ kho, bhikkhave, santi adhicittamanuyuttassa bhikkhuno oḷārikā upakkilesā kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritaṃ, tamenaṃ sacetaso bhikkhu dabbajātiko pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti.
“In the same way, bhikkhus, for a bhikkhu devoted to the higher mind, there are coarse impurities: misconduct in body, misconduct in speech, misconduct in mind; a mindful bhikkhu, being skilled, abandons them, dispels them, does away with them, brings them to an end.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, đối với vị Tỳ-khưu chuyên tâm tu tập tâm cao thượng, có những tạp chất thô: thân ác hạnh, khẩu ác hạnh, ý ác hạnh; vị Tỳ-khưu có ý thức, có khả năng, đoạn trừ, xua tan, trừ khử, làm cho chúng biến mất.
Tasmiṃ pahīne tasmiṃ byantīkate santi adhicittamanuyuttassa bhikkhuno majjhimasahagatā upakkilesā kāmavitakko byāpādavitakko vihiṃsāvitakko, tamenaṃ sacetaso bhikkhu dabbajātiko pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti.
When that is abandoned, when that is done away with, there are medium impurities associated with the higher mind for a bhikkhu: thoughts of sensual desire, thoughts of ill-will, thoughts of harm; a mindful bhikkhu, being skilled, abandons them, dispels them, does away with them, brings them to an end.
Khi những tạp chất ấy đã được loại bỏ, đã được trừ khử, thì đối với vị Tỳ-khưu chuyên tâm tu tập tâm cao thượng, có những tạp chất trung bình: tầm dục, tầm sân, tầm hại; vị Tỳ-khưu có ý thức, có khả năng, đoạn trừ, xua tan, trừ khử, làm cho chúng biến mất.
Tasmiṃ pahīne tasmiṃ byantīkate santi adhicittamanuyuttassa bhikkhuno sukhumasahagatā upakkilesā ñātivitakko janapadavitakko anavaññattipaṭisaṃyutto vitakko, tamenaṃ sacetaso bhikkhu dabbajātiko pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti.
When that is abandoned, when that is done away with, there are subtle impurities associated with the higher mind for a bhikkhu: thoughts of relatives, thoughts of the homeland, thoughts connected with not being despised; a mindful bhikkhu, being skilled, abandons them, dispels them, does away with them, brings them to an end.
Khi những tạp chất ấy đã được loại bỏ, đã được trừ khử, thì đối với vị Tỳ-khưu chuyên tâm tu tập tâm cao thượng, có những tạp chất mịn: tầm về thân quyến, tầm về quốc độ, tầm về sự không bị khinh miệt; vị Tỳ-khưu có ý thức, có khả năng, đoạn trừ, xua tan, trừ khử, làm cho chúng biến mất.
Tasmiṃ pahīne tasmiṃ byantīkate athāparaṃ dhammavitakkāvasissati* .
When that is abandoned, when that is done away with, then only thoughts of Dhamma remain.
Khi những tạp chất ấy đã được loại bỏ, đã được trừ khử, thì còn lại là những tầm về Pháp.
So hoti samādhi na ceva santo na ca paṇīto nappaṭippassaddhaladdho na ekodibhāvādhigato sasaṅkhāraniggayhavāritagato* hoti.
That concentration is not calm, not sublime, not attained to by pacification, not attained to unification, but is accompanied by suppression and restraint by effort.
Định ấy không an tịnh, không vi diệu, chưa đạt được sự lắng dịu, chưa đạt được sự nhất tâm, nó còn bị ép buộc và chế ngự bởi các hành.
So, bhikkhave, samayo yaṃ taṃ cittaṃ ajjhattaṃyeva santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti* samādhiyati.
There comes a time, bhikkhus, when that mind settles down internally, becomes tranquil, unified, and concentrated.
Này các Tỳ-khưu, có lúc tâm ấy tự nội trú, tự an tịnh, trở nên nhất tâm, được định tĩnh.
So hoti samādhi santo paṇīto paṭippassaddhiladdho ekodibhāvādhigato na sasaṅkhāraniggayhavāritagato.
That concentration is calm, sublime, attained to by pacification, attained to unification, not accompanied by suppression and restraint by effort.
Định ấy an tịnh, vi diệu, đã đạt được sự lắng dịu, đã đạt được sự nhất tâm, không bị ép buộc và chế ngự bởi các hành.
Yassa yassa ca abhiññā sacchikaraṇīyassa dhammassa cittaṃ abhininnāmeti abhiññā sacchikiriyāya tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati satiāyatane.
To whatever state realizable by direct knowledge he inclines his mind for direct knowledge, he attains the capacity to be a witness in each and every such state, provided there is an opportunity.
Đối với bất cứ pháp nào cần được chứng ngộ bằng thắng trí, vị ấy hướng tâm đến việc chứng ngộ bằng thắng trí, thì vị ấy đạt được khả năng chứng nghiệm ở mỗi xứ ấy.
‘‘So sace ākaṅkhati – ‘anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhaveyyaṃ – ekopi hutvā bahudhā assaṃ, bahudhāpi hutvā eko assaṃ; āvibhāvaṃ, tirobhāvaṃ; tirokuṭṭaṃ tiropākāraṃ tiropabbataṃ asajjamāno gaccheyyaṃ, seyyathāpi ākāse; pathaviyāpi ummujjanimujjaṃ kareyyaṃ, seyyathāpi udake; udakepi abhijjamāne* gaccheyyaṃ, seyyathāpi pathaviyaṃ; ākāsepi pallaṅkena kameyyaṃ, seyyathāpi pakkhī sakuṇo; imepi candimasūriye evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve pāṇinā parimaseyyaṃ parimajjeyyaṃ; yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vatteyya’nti, tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati satiāyatane.
“If he desires, ‘May I experience various kinds of psychic power: being one, may I become many; being many, may I become one; manifestation and disappearance; may I go unimpeded through walls, through ramparts, through mountains, as if through space; may I dive into and emerge from the earth as if in water; may I walk on water without sinking, as if on land; may I travel through the air cross-legged, like a winged bird; may I touch and stroke these moon and sun, so mighty, so powerful, with my hand; may I exercise mastery with my body even as far as the Brahma-world’—in each and every case, he attains the ability to witness that, provided there is an opportunity.
“Nếu vị ấy ước muốn: ‘Tôi sẽ trải nghiệm nhiều loại thần thông – một thân hiện thành nhiều thân, nhiều thân hiện thành một thân; hiện hình, ẩn hình; đi xuyên tường, xuyên thành, xuyên núi như đi trong hư không; lặn và trồi lên khỏi đất như trong nước; đi trên nước không chìm như đi trên đất; bay trên hư không trong tư thế kiết già như chim có cánh; dùng tay chạm và xoa mặt trăng mặt trời, những vật có đại uy lực, đại oai thần như vậy; và làm chủ thân mình cho đến cõi Phạm thiên’, thì vị ấy đạt được khả năng chứng nghiệm ở mỗi xứ ấy.
‘‘So sace ākaṅkhati – ‘parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca pajāneyyaṃ – sarāgaṃ vā cittaṃ sarāgaṃ cittanti pajāneyyaṃ, vītarāgaṃ vā cittaṃ vītarāgaṃ cittanti pajāneyyaṃ; sadosaṃ vā cittaṃ sadosaṃ cittanti pajāneyyaṃ, vītadosaṃ vā cittaṃ vītadosaṃ cittanti pajāneyyaṃ; samohaṃ vā cittaṃ samohaṃ cittanti pajāneyyaṃ, vītamohaṃ vā cittaṃ vītamohaṃ cittanti pajāneyyaṃ; saṃkhittaṃ vā cittaṃ saṃkhittaṃ cittanti pajāneyyaṃ, vikkhittaṃ vā cittaṃ vikkhittaṃ cittanti pajāneyyaṃ; mahaggataṃ vā cittaṃ mahaggataṃ cittanti pajāneyyaṃ, amahaggataṃ vā cittaṃ amahaggataṃ cittanti pajāneyyaṃ; sauttaraṃ vā cittaṃ sauttaraṃ cittanti pajāneyyaṃ, anuttaraṃ vā cittaṃ anuttaraṃ cittanti pajāneyyaṃ; samāhitaṃ vā cittaṃ samāhitaṃ cittanti pajāneyyaṃ, asamāhitaṃ vā cittaṃ asamāhitaṃ cittanti pajāneyyaṃ; vimuttaṃ vā cittaṃ vimuttaṃ cittanti pajāneyyaṃ, avimuttaṃ vā cittaṃ avimuttaṃ cittanti pajāneyya’nti, tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati satiāyatane.
“If he desires, ‘May I comprehend with my mind the minds of other beings, other persons: may I know a mind with lust as ‘mind with lust,’ and a mind without lust as ‘mind without lust’; may I know a mind with hatred as ‘mind with hatred,’ and a mind without hatred as ‘mind without hatred’; may I know a mind with delusion as ‘mind with delusion,’ and a mind without delusion as ‘mind without delusion’; may I know a constricted mind as ‘constricted mind,’ and a scattered mind as ‘scattered mind’; may I know a developed mind as ‘developed mind,’ and an undeveloped mind as ‘undeveloped mind’; may I know a surpassable mind as ‘surpassable mind,’ and an unsurpassable mind as ‘unsurpassable mind’; may I know a concentrated mind as ‘concentrated mind,’ and an unconcentrated mind as ‘unconcentrated mind’; may I know a liberated mind as ‘liberated mind,’ and an unliberated mind as ‘unliberated mind’—in each and every case, he attains the ability to witness that, provided there is an opportunity.
“Nếu vị ấy mong muốn – ‘Ta có thể biết được tâm của các chúng sinh khác, của các người khác, bằng tâm của ta, sau khi thâm nhập tâm của họ – tâm có tham thì ta biết là tâm có tham, tâm không tham thì ta biết là tâm không tham; tâm có sân thì ta biết là tâm có sân, tâm không sân thì ta biết là tâm không sân; tâm có si thì ta biết là tâm có si, tâm không si thì ta biết là tâm không si; tâm bị co rút thì ta biết là tâm bị co rút, tâm bị tán loạn thì ta biết là tâm bị tán loạn; tâm quảng đại thì ta biết là tâm quảng đại, tâm không quảng đại thì ta biết là tâm không quảng đại; tâm còn có bậc trên thì ta biết là tâm còn có bậc trên, tâm không có bậc trên thì ta biết là tâm không có bậc trên; tâm đã định thì ta biết là tâm đã định, tâm chưa định thì ta biết là tâm chưa định; tâm đã giải thoát thì ta biết là tâm đã giải thoát, tâm chưa giải thoát thì ta biết là tâm chưa giải thoát,’ – thì vị ấy đạt đến khả năng làm chứng ở bất cứ nơi nào, khi có cơ sở (duyên) đó.
‘‘So sace ākaṅkhati – ‘anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussareyyaṃ, seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattālīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe – amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhūpapannoti, iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussareyya’nti, tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati satiāyatane.
“If he desires, ‘May I recollect my manifold past lives, that is, one birth, two births, three births, four births, five births, ten births, twenty births, thirty births, forty births, fifty births, a hundred births, a thousand births, a hundred thousand births, many eons of cosmic contraction, many eons of cosmic expansion, many eons of cosmic contraction and expansion: ‘There I was named thus, of such a clan, of such a color, eating such food, experiencing such pleasure and pain, having such a lifespan; passing away from there, I reappeared yonder; there too I was named thus, of such a clan, of such a color, eating such food, experiencing such pleasure and pain, having such a lifespan; passing away from there, I reappeared here’—thus may I recollect my manifold past lives, with their aspects and details’—in each and every case, he attains the ability to witness that, provided there is an opportunity.
Nếu vị ấy mong muốn – ‘Ta có thể nhớ lại nhiều đời sống quá khứ khác nhau, đó là: một kiếp, hai kiếp, ba kiếp, bốn kiếp, năm kiếp, mười kiếp, hai mươi kiếp, ba mươi kiếp, bốn mươi kiếp, năm mươi kiếp, một trăm kiếp, một ngàn kiếp, một trăm ngàn kiếp; nhiều kiếp trong thời kỳ hoại kiếp, nhiều kiếp trong thời kỳ thành kiếp, nhiều kiếp trong thời kỳ hoại kiếp và thành kiếp – ‘Ở nơi kia, ta có tên như thế này, dòng họ như thế này, màu da như thế này, thức ăn như thế này, cảm nhận khổ lạc như thế này, tuổi thọ như thế này; sau khi chết ở nơi đó, ta tái sinh ở nơi kia; ở nơi đó, ta có tên như thế này, dòng họ như thế này, màu da như thế này, thức ăn như thế này, cảm nhận khổ lạc như thế này, tuổi thọ như thế này; sau khi chết ở nơi đó, ta tái sinh ở đây,’ – như vậy, vị ấy có thể nhớ lại nhiều đời sống quá khứ khác nhau với tất cả chi tiết và đặc điểm,’ – thì vị ấy đạt đến khả năng làm chứng ở bất cứ nơi nào, khi có cơ sở (duyên) đó.
‘‘So sace ākaṅkhati – ‘dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passeyyaṃ cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe, sugate duggate yathākammūpage satte pajāneyyaṃ – ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā; ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannāti, iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passeyyaṃ cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe, sugate duggate yathākammūpage satte pajāneyya’nti, tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati satiāyatane.
“If he wishes: ‘May I, with the divine eye, purified and surpassing that of humans, see beings passing away and reappearing, inferior and superior, beautiful and ugly, in happy and unhappy destinations, understanding them as they fare according to their kamma – these venerable beings, endowed with misconduct of body, misconduct of speech, misconduct of mind, revilers of the Noble Ones, holding wrong view, undertaking kamma based on wrong view, upon the dissolution of the body, after death, have reappeared in a state of deprivation, a bad destination, a lower realm, hell; or these venerable beings, endowed with good conduct of body, good conduct of speech, good conduct of mind, not revilers of the Noble Ones, holding right view, undertaking kamma based on right view, upon the dissolution of the body, after death, have reappeared in a happy destination, a heavenly world’ – thus, may I, with the divine eye, purified and surpassing that of humans, see beings passing away and reappearing, inferior and superior, beautiful and ugly, in happy and unhappy destinations, understanding them as they fare according to their kamma’ – he attains the ability to witness this in each and every instance, as long as that faculty is present.”
Nếu vị ấy mong muốn – ‘Với thiên nhãn thanh tịnh, siêu việt loài người, ta có thể thấy các chúng sinh đang chết và đang tái sinh, kẻ hạ liệt, người cao quý, kẻ đẹp đẽ, người xấu xí, kẻ may mắn, người bất hạnh, và hiểu rõ các chúng sinh tùy theo nghiệp của họ – ‘Chắc chắn những chúng sinh này đã thực hành ác nghiệp thân, ác nghiệp khẩu, ác nghiệp ý, phỉ báng các bậc Thánh, có tà kiến, và đã chấp giữ các nghiệp tà kiến; sau khi thân hoại mạng chung, họ tái sinh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục; còn những chúng sinh này đã thực hành thiện nghiệp thân, thiện nghiệp khẩu, thiện nghiệp ý, không phỉ báng các bậc Thánh, có chánh kiến, và đã chấp giữ các nghiệp chánh kiến; sau khi thân hoại mạng chung, họ tái sinh vào cõi lành, cõi trời,’ – như vậy, với thiên nhãn thanh tịnh, siêu việt loài người, ta có thể thấy các chúng sinh đang chết và đang tái sinh, kẻ hạ liệt, người cao quý, kẻ đẹp đẽ, người xấu xí, kẻ may mắn, người bất hạnh, và hiểu rõ các chúng sinh tùy theo nghiệp của họ,’ – thì vị ấy đạt đến khả năng làm chứng ở bất cứ nơi nào, khi có cơ sở (duyên) đó.
103. ‘‘Adhicittamanuyuttena, bhikkhave, bhikkhunā tīṇi nimittāni kālena kālaṃ manasi kātabbāni – kālena kālaṃ samādhinimittaṃ manasi kātabbaṃ, kālena kālaṃ paggahanimittaṃ manasi kātabbaṃ, kālena kālaṃ upekkhānimittaṃ manasi kātabbaṃ.
103. “A bhikkhu devoted to higher consciousness, bhikkhus, should from time to time attend to three signs: from time to time he should attend to the sign of concentration, from time to time he should attend to the sign of exertion, and from time to time he should attend to the sign of equanimity.
“Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu chuyên tâm vào tăng thượng tâm (adhicitta) cần phải chú tâm đến ba tướng tùy thời – tùy thời chú tâm đến tướng định (samādhinimitta), tùy thời chú tâm đến tướng tinh tấn (paggahanimitta), tùy thời chú tâm đến tướng xả (upekkhānimitta).
Sace, bhikkhave, adhicittamanuyutto bhikkhu ekantaṃ samādhinimittaṃyeva manasi kareyya, ṭhānaṃ taṃ cittaṃ kosajjāya saṃvatteyya.
If, bhikkhus, a bhikkhu devoted to higher consciousness were to attend exclusively to the sign of concentration, it is possible that his mind would lead to laziness.
Này các Tỳ-khưu, nếu Tỳ-khưu chuyên tâm vào tăng thượng tâm chỉ chú tâm hoàn toàn vào tướng định, thì tâm ấy có thể dẫn đến sự lười biếng.
Sace, bhikkhave, adhicittamanuyutto bhikkhu ekantaṃ paggahanimittaṃyeva manasi kareyya, ṭhānaṃ taṃ cittaṃ uddhaccāya saṃvatteyya.
If, bhikkhus, a bhikkhu devoted to higher consciousness were to attend exclusively to the sign of exertion, it is possible that his mind would lead to agitation.
Này các Tỳ-khưu, nếu Tỳ-khưu chuyên tâm vào tăng thượng tâm chỉ chú tâm hoàn toàn vào tướng tinh tấn, thì tâm ấy có thể dẫn đến sự phóng dật.
Sace, bhikkhave, adhicittamanuyutto bhikkhu ekantaṃ upekkhānimittaṃyeva manasi kareyya, ṭhānaṃ taṃ cittaṃ na sammā samādhiyeyya āsavānaṃ khayāya.
If, bhikkhus, a bhikkhu devoted to higher consciousness were to attend exclusively to the sign of equanimity, it is possible that his mind would not be rightly concentrated for the destruction of the āsavas.
Này các Tỳ-khưu, nếu Tỳ-khưu chuyên tâm vào tăng thượng tâm chỉ chú tâm hoàn toàn vào tướng xả, thì tâm ấy không thể đạt được chánh định một cách đúng đắn để diệt trừ các lậu hoặc.
Yato ca kho, bhikkhave, adhicittamanuyutto bhikkhu kālena kālaṃ samādhinimittaṃ manasi karoti, kālena kālaṃ paggahanimittaṃ manasi karoti, kālena kālaṃ upekkhānimittaṃ manasi karoti, taṃ hoti cittaṃ muduñca kammaniyañca pabhassarañca, na ca pabhaṅgu, sammā samādhiyati āsavānaṃ khayāya.
But when, bhikkhus, a bhikkhu devoted to higher consciousness from time to time attends to the sign of concentration, from time to time attends to the sign of exertion, and from time to time attends to the sign of equanimity, his mind becomes soft, workable, radiant, and not brittle, and it is rightly concentrated for the destruction of the āsavas.
Nhưng này các Tỳ-khưu, khi Tỳ-khưu chuyên tâm vào tăng thượng tâm tùy thời chú tâm đến tướng định, tùy thời chú tâm đến tướng tinh tấn, tùy thời chú tâm đến tướng xả, thì tâm ấy trở nên mềm mại, dễ sử dụng, sáng chói, không dễ vỡ, và đạt được chánh định một cách đúng đắn để diệt trừ các lậu hoặc.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, suvaṇṇakāro vā suvaṇṇakārantevāsī vā ukkaṃ bandheyya* , ukkaṃ bandhitvā ukkāmukhaṃ ālimpeyya, ukkāmukhaṃ ālimpetvā saṇḍāsena jātarūpaṃ gahetvā ukkāmukhe pakkhipeyya* , ukkāmukhe pakkhipitvā kālena kālaṃ abhidhamati, kālena kālaṃ udakena paripphoseti, kālena kālaṃ ajjhupekkhati.
“Just as, bhikkhus, a goldsmith or a goldsmith’s apprentice would set up a furnace, set up a furnace and smear the furnace mouth, smear the furnace mouth and, taking the gold with tongs, put it into the furnace mouth, put it into the furnace mouth and from time to time blow on it, from time to time sprinkle it with water, and from time to time observe it.
“Ví như, này các Tỳ-khưu, một thợ vàng hoặc một đệ tử thợ vàng nhóm lò, sau khi nhóm lò thì trát miệng lò, sau khi trát miệng lò thì dùng kẹp gắp vàng sống cho vào miệng lò, sau khi cho vào miệng lò thì tùy thời thổi (lửa), tùy thời rưới nước, tùy thời quan sát.
Sace, bhikkhave, suvaṇṇakāro vā suvaṇṇakārantevāsī vā taṃ jātarūpaṃ ekantaṃ abhidhameyya, ṭhānaṃ taṃ jātarūpaṃ ḍaheyya.
If, bhikkhus, a goldsmith or a goldsmith’s apprentice were to blow on that gold exclusively, it is possible that the gold would burn up.
Này các Tỳ-khưu, nếu thợ vàng hoặc đệ tử thợ vàng chỉ thổi vàng sống một cách liên tục, thì vàng sống ấy có thể bị cháy.
Sace, bhikkhave, suvaṇṇakāro vā suvaṇṇakārantevāsī vā taṃ jātarūpaṃ ekantaṃ udakena paripphoseyya, ṭhānaṃ taṃ jātarūpaṃ nibbāpeyya* .
If, bhikkhus, a goldsmith or a goldsmith’s apprentice were to sprinkle that gold with water exclusively, it is possible that the gold would cool down.
Này các Tỳ-khưu, nếu thợ vàng hoặc đệ tử thợ vàng chỉ rưới nước vàng sống một cách liên tục, thì vàng sống ấy có thể bị nguội tắt.
Sace, bhikkhave, suvaṇṇakāro vā suvaṇṇakārantevāsī vā taṃ jātarūpaṃ ekantaṃ ajjhupekkheyya, ṭhānaṃ taṃ jātarūpaṃ na sammā paripākaṃ gaccheyya.
If, bhikkhus, a goldsmith or a goldsmith’s apprentice were to observe that gold exclusively, it is possible that the gold would not be perfectly refined.
Này các Tỳ-khưu, nếu thợ vàng hoặc đệ tử thợ vàng chỉ quan sát vàng sống một cách liên tục, thì vàng sống ấy không thể được tinh luyện đúng mức.
Yato ca kho, bhikkhave, suvaṇṇakāro vā suvaṇṇakārantevāsī vā taṃ jātarūpaṃ kālena kālaṃ abhidhamati, kālena kālaṃ udakena paripphoseti, kālena kālaṃ ajjhupekkhati, taṃ hoti jātarūpaṃ muduñca kammaniyañca pabhassarañca, na ca pabhaṅgu, sammā upeti kammāya.
And when, bhikkhus, a goldsmith or a goldsmith's apprentice blows on that gold from time to time, sprinkles it with water from time to time, and examines it from time to time, that gold becomes soft, workable, and brilliant, and it is not brittle; it is perfectly fit for work.
Nhưng này các Tỳ-khưu, khi thợ vàng hoặc đệ tử thợ vàng tùy thời thổi vàng sống, tùy thời rưới nước, tùy thời quan sát, thì vàng sống ấy trở nên mềm mại, dễ sử dụng, sáng chói, không dễ vỡ, và được tinh luyện đúng mức để chế tác.
Yassā yassā ca pilandhanavikatiyā ākaṅkhati – yadi paṭṭikāya, yadi kuṇḍalāya, yadi gīveyyake, yadi suvaṇṇamālāya – tañcassa atthaṃ anubhoti.
And for whatever kind of ornament he desires—whether for a headband, or for earrings, or for a necklace, or for a golden garland—he achieves that purpose.
Và người thợ kim hoàn có thể đạt được mục đích đó, dù là làm thành một chiếc băng đô, một đôi hoa tai, một chiếc vòng cổ, hay một vòng hoa vàng, tùy theo loại trang sức mà người ấy muốn.
‘‘Evamevaṃ kho, bhikkhave, adhicittamanuyuttena bhikkhunā tīṇi nimittāni kālena kālaṃ manasi kātabbāni – kālena kālaṃ samādhinimittaṃ manasi kātabbaṃ, kālena kālaṃ paggahanimittaṃ manasi kātabbaṃ, kālena kālaṃ upekkhānimittaṃ manasi kātabbaṃ.
“In the same way, bhikkhus, a bhikkhu devoted to the higher mind should from time to time attend to three signs: from time to time he should attend to the sign of concentration, from time to time he should attend to the sign of exertion, and from time to time he should attend to the sign of equanimity.
“Cũng vậy, này các Tỳ-kheo, một Tỳ-kheo chuyên tâm vào thượng tâm (adhicitta) cần phải chú tâm đến ba tướng (nimitta) vào đúng lúc: đúng lúc cần chú tâm đến tướng định (samādhinimitta), đúng lúc cần chú tâm đến tướng tinh tấn (paggahanimitta), đúng lúc cần chú tâm đến tướng xả (upekkhānimitta).
Sace, bhikkhave, adhicittamanuyutto bhikkhu ekantaṃ samādhinimittaṃyeva manasi kareyya, ṭhānaṃ taṃ cittaṃ kosajjāya saṃvatteyya.
If, bhikkhus, a bhikkhu devoted to the higher mind were to attend exclusively to the sign of concentration, that would be a condition for his mind to become lazy.
Này các Tỳ-kheo, nếu một Tỳ-kheo chuyên tâm vào thượng tâm chỉ chú tâm hoàn toàn vào tướng định, thì tâm ấy có thể dẫn đến sự biếng nhác.
Sace, bhikkhave, adhicittamanuyutto bhikkhu ekantaṃ paggahanimittaṃyeva manasi kareyya, ṭhānaṃ taṃ cittaṃ uddhaccāya saṃvatteyya.
If, bhikkhus, a bhikkhu devoted to the higher mind were to attend exclusively to the sign of exertion, that would be a condition for his mind to become agitated.
Này các Tỳ-kheo, nếu một Tỳ-kheo chuyên tâm vào thượng tâm chỉ chú tâm hoàn toàn vào tướng tinh tấn, thì tâm ấy có thể dẫn đến sự phóng dật.
Sace, bhikkhave, adhicittamanuyutto bhikkhu ekantaṃ upekkhānimittaṃyeva manasi kareyya, ṭhānaṃ taṃ cittaṃ na sammā samādhiyeyya āsavānaṃ khayāya.
If, bhikkhus, a bhikkhu devoted to the higher mind were to attend exclusively to the sign of equanimity, that would be a condition for his mind not to be rightly concentrated for the destruction of the asavas.
Này các Tỳ-kheo, nếu một Tỳ-kheo chuyên tâm vào thượng tâm chỉ chú tâm hoàn toàn vào tướng xả, thì tâm ấy sẽ không được định tĩnh đúng mức để diệt trừ các lậu hoặc (āsava).
Yato ca kho, bhikkhave, adhicittamanuyutto bhikkhu kālena kālaṃ samādhinimittaṃ manasi karoti, kālena kālaṃ paggahanimittaṃ manasi karoti, kālena kālaṃ upekkhānimittaṃ manasi karoti, taṃ hoti cittaṃ muduñca kammaniyañca pabhassarañca, na ca pabhaṅgu, sammā samādhiyati āsavānaṃ khayāya.
But when, bhikkhus, a bhikkhu devoted to the higher mind attends to the sign of concentration from time to time, attends to the sign of exertion from time to time, and attends to the sign of equanimity from time to time, that mind becomes soft, workable, and brilliant, and it is not brittle; it is rightly concentrated for the destruction of the asavas.
Nhưng này các Tỳ-kheo, khi một Tỳ-kheo chuyên tâm vào thượng tâm chú tâm đến tướng định vào đúng lúc, chú tâm đến tướng tinh tấn vào đúng lúc, chú tâm đến tướng xả vào đúng lúc, thì tâm ấy trở nên mềm mại, dễ sử dụng, sáng chói, không bị hư hoại, và được định tĩnh đúng mức để diệt trừ các lậu hoặc.
Yassa yassa ca abhiññāsacchikaraṇīyassa dhammassa cittaṃ abhininnāmeti abhiññāsacchikiriyāya, tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati satiāyatane.
To whatever supernormal knowledge to be realized by direct knowledge he inclines his mind for its realization, he attains the capacity to bear witness to it, given the appropriate condition.
Và đối với bất kỳ pháp nào cần được chứng ngộ bằng thắng trí (abhiññā) mà tâm hướng đến để chứng ngộ bằng thắng trí, thì vị ấy đạt được khả năng chứng ngộ điều đó, tùy theo mỗi căn (āyatana) có mặt.
104. ‘‘Pubbeva me, bhikkhave, sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato etadahosi – ‘ko nu kho loke assādo, ko ādīnavo, kiṃ nissaraṇa’nti?
104. “Before my enlightenment, bhikkhus, when I was still a Bodhisatta, not yet fully enlightened, this thought occurred to me: ‘What is the gratification in the world, what is the danger, what is the escape?’
104. “Này các Tỳ-kheo, trước khi ta giác ngộ, khi ta còn là Bồ-tát chưa chứng ngộ hoàn toàn, ta đã nghĩ: ‘Thế gian này có vị ngọt là gì, có sự nguy hiểm là gì, có lối thoát là gì?’
Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – ‘yaṃ kho lokaṃ* paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ, ayaṃ loke assādo.
Then, bhikkhus, this thought occurred to me: ‘Whatever happiness and joy arise in dependence on the world, this is the gratification in the world.
Này các Tỳ-kheo, ta đã nghĩ: ‘Sự an lạc và hoan hỷ phát sinh do thế gian, đó là vị ngọt của thế gian.
Yaṃ loko* anicco dukkho vipariṇāmadhammo, ayaṃ loke ādīnavo.
That the world is impermanent, suffering, and subject to change—this is the danger in the world.
Thế gian là vô thường, khổ, và có bản chất biến đổi, đó là sự nguy hiểm của thế gian.
Yo loke chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ, idaṃ loke nissaraṇa’nti* .
The removal and abandonment of desire and lust for the world—this is the escape from the world.’
Sự chế ngự dục vọng và từ bỏ dục vọng trong thế gian, đó là lối thoát khỏi thế gian.’
Yāvakīvañcāhaṃ, bhikkhave, evaṃ lokassa assādañca assādato ādīnavañca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ nābbhaññāsiṃ, neva tāvāhaṃ, bhikkhave, sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya ‘anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho’ti* paccaññāsiṃ.
As long as, bhikkhus, I did not directly know the gratification of the world as gratification, the danger as danger, and the escape as escape, I did not declare, bhikkhus, that I had awakened to unsurpassed perfect self-enlightenment in the world with its devas, Māra, Brahmā, with its ascetics and brahmins, its devas and humans.
Này các Tỳ-kheo, chừng nào ta chưa thấy rõ đúng như thật vị ngọt của thế gian là vị ngọt, sự nguy hiểm của thế gian là sự nguy hiểm, và lối thoát của thế gian là lối thoát, chừng đó ta chưa tuyên bố rằng ta đã chứng ngộ Vô thượng Chánh Đẳng Giác trong thế gian này cùng với chư Thiên, Ma-vương, Phạm Thiên, cùng với chúng Sa-môn, Bà-la-môn, chư Thiên và loài người.
Yato ca khvāhaṃ* , bhikkhave, evaṃ lokassa assādañca assādato ādīnavañca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, athāhaṃ, bhikkhave, sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya ‘anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho’ti paccaññāsiṃ.
Bhikkhus, when I thus understood the gratification of the world as gratification, the danger as danger, and the escape as escape, as it actually is, then, bhikkhus, I declared myself to have attained unsurpassed perfect self-awakening in the world with its devas, Māras, and Brahmās, among the generation of ascetics and brahmins, devas and humans.
Nhưng này các Tỳ-kheo, khi ta đã thấy rõ đúng như thật vị ngọt của thế gian là vị ngọt, sự nguy hiểm của thế gian là sự nguy hiểm, và lối thoát của thế gian là lối thoát, thì ta đã tuyên bố rằng ta đã chứng ngộ Vô thượng Chánh Đẳng Giác trong thế gian này cùng với chư Thiên, Ma-vương, Phạm Thiên, cùng với chúng Sa-môn, Bà-la-môn, chư Thiên và loài người.
Ñāṇañca pana me dassanaṃ udapādi – ‘akuppā me vimutti* , ayamantimā jāti, natthi dāni punabbhavo’’’ti.
And the knowledge and vision arose in me: ‘My liberation is unshakeable; this is my last birth; there is now no more renewed existence.’"
Và trí tuệ và cái thấy đã khởi lên trong ta: ‘Sự giải thoát của ta là bất động, đây là kiếp cuối cùng, không còn tái sinh nữa.’”
Paṭhamaṃ.
The First.
Thứ nhất.
105. ‘‘Lokassāhaṃ, bhikkhave, assādapariyesanaṃ acariṃ.
"Bhikkhus, I sought out the gratification of the world.
105. “Này các Tỳ-kheo, ta đã tìm kiếm vị ngọt của thế gian.
Yo loke assādo tadajjhagamaṃ.
Whatever gratification there is in the world, that I discovered.
Ta đã tìm thấy vị ngọt trong thế gian.
Yāvatako loke assādo, paññāya me so sudiṭṭho.
As much gratification as there is in the world, that I clearly saw with wisdom.
Tất cả những gì là vị ngọt trong thế gian, ta đã thấy rõ bằng trí tuệ.
Lokassāhaṃ, bhikkhave, ādīnavapariyesanaṃ acariṃ.
Bhikkhus, I sought out the danger of the world.
Này các Tỳ-kheo, ta đã tìm kiếm sự nguy hiểm của thế gian.
Yo loke ādīnavo tadajjhagamaṃ.
Whatever danger there is in the world, that I discovered.
Ta đã tìm thấy sự nguy hiểm trong thế gian.
Yāvatako loke ādīnavo, paññāya me so sudiṭṭho.
As much danger as there is in the world, that I clearly saw with wisdom.
Tất cả những gì là sự nguy hiểm trong thế gian, ta đã thấy rõ bằng trí tuệ.
Lokassāhaṃ, bhikkhave, nissaraṇapariyesanaṃ acariṃ.
Bhikkhus, I sought out the escape from the world.
Này các Tỳ-kheo, ta đã tìm kiếm lối thoát khỏi thế gian.
Yaṃ loke nissaraṇaṃ tadajjhagamaṃ.
Whatever escape there is from the world, that I discovered.
Ta đã tìm thấy lối thoát khỏi thế gian.
Yāvatakaṃ loke nissaraṇaṃ, paññāya me taṃ sudiṭṭhaṃ.
As much escape as there is from the world, that I clearly saw with wisdom.
Tất cả những gì là lối thoát khỏi thế gian, ta đã thấy rõ bằng trí tuệ.
Yāvakīvañcāhaṃ, bhikkhave, lokassa assādañca assādato ādīnavañca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ nābbhaññāsiṃ, neva tāvāhaṃ, bhikkhave, sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya ‘anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho’ti paccaññāsiṃ.
Bhikkhus, as long as I had not understood the gratification of the world as gratification, the danger as danger, and the escape as escape, as it actually is, I did not declare myself to have attained unsurpassed perfect self-awakening in the world with its devas, Māras, and Brahmās, among the generation of ascetics and brahmins, devas and humans.
Này các Tỳ-kheo, chừng nào ta chưa thấy rõ đúng như thật vị ngọt của thế gian là vị ngọt, sự nguy hiểm của thế gian là sự nguy hiểm, và lối thoát của thế gian là lối thoát, chừng đó ta chưa tuyên bố rằng ta đã chứng ngộ Vô thượng Chánh Đẳng Giác trong thế gian này cùng với chư Thiên, Ma-vương, Phạm Thiên, cùng với chúng Sa-môn, Bà-la-môn, chư Thiên và loài người.
Yato ca khvāhaṃ, bhikkhave, lokassa assādañca assādato ādīnavañca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, athāhaṃ, bhikkhave, sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya ‘anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho’ti paccaññāsiṃ.
But, bhikkhus, when I understood the gratification of the world as gratification, the danger as danger, and the escape as escape, as it actually is, then, bhikkhus, I declared myself to have attained unsurpassed perfect self-awakening in the world with its devas, Māras, and Brahmās, among the generation of ascetics and brahmins, devas and humans.
Nhưng này các Tỳ-kheo, khi ta đã thấy rõ đúng như thật vị ngọt của thế gian là vị ngọt, sự nguy hiểm của thế gian là sự nguy hiểm, và lối thoát của thế gian là lối thoát, thì ta đã tuyên bố rằng ta đã chứng ngộ Vô thượng Chánh Đẳng Giác trong thế gian này cùng với chư Thiên, Ma-vương, Phạm Thiên, cùng với chúng Sa-môn, Bà-la-môn, chư Thiên và loài người.
Ñāṇañca pana me dassanaṃ udapādi – ‘akuppā me vimutti, ayamantimā jāti, natthi dāni punabbhavo’’’ti.
And the knowledge and vision arose in me: ‘My liberation is unshakeable; this is my last birth; there is now no more renewed existence.’"
Và trí tuệ và cái thấy đã khởi lên trong ta: ‘Sự giải thoát của ta là bất động, đây là kiếp cuối cùng, không còn tái sinh nữa.’”
Dutiyaṃ.
The Second.
Thứ hai.
106. ‘‘No cedaṃ* , bhikkhave, loke assādo abhavissa, nayidaṃ sattā loke sārajjeyyuṃ.
"Bhikkhus, if there were no gratification in the world, beings would not become enamored of the world.
106. “Này các Tỳ-kheo, nếu thế gian này không có vị ngọt, thì chúng sinh sẽ không say đắm thế gian.
Yasmā ca kho, bhikkhave, atthi loke assādo, tasmā sattā loke sārajjanti.
But because there is gratification in the world, bhikkhus, beings become enamored of the world.
Vì thế gian này có vị ngọt, này các Tỳ-kheo, nên chúng sinh say đắm thế gian.
No cedaṃ, bhikkhave, loke ādīnavo abhavissa, nayidaṃ sattā loke nibbindeyyuṃ.
If there were no danger in the world, bhikkhus, beings would not become disillusioned with the world.
Này các Tỳ-kheo, nếu thế gian này không có sự nguy hiểm, thì chúng sinh sẽ không chán ghét thế gian.
Yasmā ca kho, bhikkhave, atthi loke ādīnavo, tasmā sattā loke nibbindanti.
But because there is danger in the world, bhikkhus, beings become disillusioned with the world.
Vì thế gian này có sự nguy hiểm, này các Tỳ-kheo, nên chúng sinh chán ghét thế gian.
No cedaṃ, bhikkhave, loke nissaraṇaṃ abhavissa, nayidaṃ sattā lokamhā* nissareyyuṃ.
If there were no escape from the world, bhikkhus, beings would not escape from the world.
Này các Tỳ-kheo, nếu thế gian này không có lối thoát, thì chúng sinh sẽ không thoát khỏi thế gian.
Yasmā ca kho, bhikkhave, atthi loke nissaraṇaṃ, tasmā sattā lokamhā nissaranti.
But because there is an escape from the world, bhikkhus, beings escape from the world.
Vì thế gian này có lối thoát, này các Tỳ-kheo, nên chúng sinh thoát khỏi thế gian.
Yāvakīvañca, bhikkhave, sattā lokassa assādañca assādato ādīnavañca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ nābbhaññāsuṃ* , neva tāva, bhikkhave, sattā sadevakā lokā samārakā sabrahmakā sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya nissaṭā visaṃyuttā vippamuttā* vimariyādīkatena* cetasā vihariṃsu.
Bhikkhus, as long as beings had not understood the gratification of the world as gratification, the danger as danger, and the escape as escape, as it actually is, they did not dwell, bhikkhus, disengaged, disjoined, disassociated, with a mind free of limitations, from the world with its devas, Māras, and Brahmās, among the generation of ascetics and brahmins, devas and humans.
Này các Tỳ-kheo, chừng nào chúng sinh chưa thấy rõ đúng như thật vị ngọt của thế gian là vị ngọt, sự nguy hiểm của thế gian là sự nguy hiểm, và lối thoát của thế gian là lối thoát, chừng đó chúng sinh cùng với chư Thiên, Ma-vương, Phạm Thiên, cùng với chúng Sa-môn, Bà-la-môn, chư Thiên và loài người, chưa thoát ly, chưa được giải thoát, chưa được hoàn toàn tự do với tâm vô giới hạn.
Yato ca kho, bhikkhave, sattā lokassa assādañca assādato ādīnavañca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ abbhaññāsuṃ, atha, bhikkhave, sattā sadevakā lokā samārakā sabrahmakā sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya nissaṭā visaṃyuttā vippamuttā vimariyādīkatena cetasā viharantī’’ti.
But, bhikkhus, when beings understood the gratification of the world as gratification, the danger as danger, and the escape as escape, as it actually is, then, bhikkhus, beings dwell disengaged, disjoined, disassociated, with a mind free of limitations, from the world with its devas, Māras, and Brahmās, among the generation of ascetics and brahmins, devas and humans."
Và này các Tỳ-kheo, khi mà các chúng sanh đã thực sự thấu hiểu vị ngọt của thế gian là vị ngọt, sự nguy hiểm của thế gian là nguy hiểm, và sự xuất ly khỏi thế gian là xuất ly, thì này các Tỳ-kheo, các chúng sanh đã thoát ly, đã đoạn tuyệt, đã giải thoát hoàn toàn khỏi thế gian với chư thiên, với Ma-ra, với Phạm thiên, với các sa-môn, bà-la-môn, với loài người và chư thiên, và sống với tâm không còn giới hạn.
Tatiyaṃ.
The Third.
(Bài kinh) thứ ba.
107. ‘‘Ye keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā lokassa assādañca assādato ādīnavañca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ nappajānanti, na me te* , bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu vā samaṇasammatā brāhmaṇesu vā brāhmaṇasammatā, na ca pana te āyasmanto sāmaññatthaṃ vā brahmaññatthaṃ vā diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti.
107. ‘‘Monks, whatever recluses or brahmins do not truly understand the gratification of the world as gratification, its danger as danger, and its escape as escape, I do not consider them, monks, to be recluses among recluses, nor brahmins among brahmins. Nor do those venerable ones, having realized for themselves with direct knowledge, dwell having attained the goal of recluseship or the goal of brahminhood in this very life.
107. “Này các Tỳ-kheo, bất cứ sa-môn hay bà-la-môn nào không thực sự thấu hiểu vị ngọt của thế gian là vị ngọt, sự nguy hiểm của thế gian là nguy hiểm, và sự xuất ly khỏi thế gian là xuất ly, thì này các Tỳ-kheo, ta không xem những sa-môn hay bà-la-môn ấy là sa-môn giữa các sa-môn, hay bà-la-môn giữa các bà-la-môn; và các vị tôn giả ấy cũng không tự mình chứng ngộ, chứng đạt và an trú trong mục đích của đời sống sa-môn hay mục đích của đời sống bà-la-môn ngay trong hiện tại.
Ye ca kho keci, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā lokassa assādañca assādato ādīnavañca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ pajānanti, te kho, bhikkhave, samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu vā samaṇasammatā brāhmaṇesu vā brāhmaṇasammatā, te ca panāyasmanto sāmaññatthañca brahmaññatthañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantī’’ti* .
But, monks, whatever recluses or brahmins truly understand the gratification of the world as gratification, its danger as danger, and its escape as escape, those, monks, are considered recluses among recluses and brahmins among brahmins. And those venerable ones, having realized for themselves with direct knowledge, dwell having attained the goal of recluseship and the goal of brahminhood in this very life."
Còn này các Tỳ-kheo, bất cứ sa-môn hay bà-la-môn nào thực sự thấu hiểu vị ngọt của thế gian là vị ngọt, sự nguy hiểm của thế gian là nguy hiểm, và sự xuất ly khỏi thế gian là xuất ly, thì này các Tỳ-kheo, những sa-môn hay bà-la-môn ấy được xem là sa-môn giữa các sa-môn, hay bà-la-môn giữa các bà-la-môn; và các vị tôn giả ấy cũng tự mình chứng ngộ, chứng đạt và an trú trong mục đích của đời sống sa-môn và mục đích của đời sống bà-la-môn ngay trong hiện tại.”
Catutthaṃ.
The Fourth.
(Bài kinh) thứ tư.
108. ‘‘Ruṇṇamidaṃ, bhikkhave, ariyassa vinaye yadidaṃ gītaṃ.
108. "Monks, this singing is crying in the Noble Discipline.
108. “Này các Tỳ-kheo, trong Giới luật của bậc Thánh, tiếng hát là tiếng khóc.
Ummattakamidaṃ, bhikkhave, ariyassa vinaye yadidaṃ naccaṃ.
Monks, this dancing is madness in the Noble Discipline.
Này các Tỳ-kheo, trong Giới luật của bậc Thánh, nhảy múa là sự điên rồ.
Komārakamidaṃ, bhikkhave, ariyassa vinaye yadidaṃ ativelaṃ dantavidaṃsakahasitaṃ* .
Monks, this excessive, tooth-baring laughter is childishness in the Noble Discipline.
Này các Tỳ-kheo, trong Giới luật của bậc Thánh, cười quá mức đến lộ răng là hành vi của trẻ con.
Tasmātiha, bhikkhave, setughāto gīte, setughāto nacce, alaṃ vo dhammappamoditānaṃ sataṃ sitaṃ sitamattāyā’’ti.
Therefore, monks, let there be a dam against singing, a dam against dancing. Enough for you, who are gladdened by the Dhamma, to smile with just a smile."
Do đó, này các Tỳ-kheo, hãy đoạn tuyệt tiếng hát, đoạn tuyệt nhảy múa; các con đã vui mừng với Pháp thì chỉ nên mỉm cười, chỉ nên cười nhẹ thôi.”
Pañcamaṃ.
The Fifth.
(Bài kinh) thứ năm.
109. ‘‘Tiṇṇaṃ, bhikkhave, paṭisevanāya natthi titti.
109. "Monks, there is no satiation in the indulgence of three things.
109. “Này các Tỳ-kheo, không có sự thỏa mãn khi hưởng thụ ba điều.
Katamesaṃ tiṇṇaṃ?
Which three?
Ba điều nào?
Soppassa, bhikkhave, paṭisevanāya natthi titti.
Monks, there is no satiation in the indulgence of sleep.
Này các Tỳ-kheo, không có sự thỏa mãn khi hưởng thụ giấc ngủ.
Surāmerayapānassa, bhikkhave, paṭisevanāya natthi titti.
Monks, there is no satiation in the indulgence of liquor and intoxicants.
Này các Tỳ-kheo, không có sự thỏa mãn khi uống rượu và các chất say.
Methunadhammasamāpattiyā, bhikkhave, paṭisevanāya natthi titti.
Monks, there is no satiation in the indulgence of sexual intercourse.
Này các Tỳ-kheo, không có sự thỏa mãn khi thực hành pháp dâm dục.
Imesaṃ, bhikkhave, tiṇṇaṃ paṭisevanāya natthi tittī’’ti.
Monks, there is no satiation in the indulgence of these three things."
Này các Tỳ-kheo, không có sự thỏa mãn khi hưởng thụ ba điều này.”
Chaṭṭhaṃ.
The Sixth.
(Bài kinh) thứ sáu.
110. Atha kho anāthapiṇḍiko gahapati yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
110. Then Anāthapiṇḍika the householder approached the Blessed One, paid homage to him, and sat down to one side.
110. Rồi cư sĩ Anāthapiṇḍika đi đến chỗ Thế Tôn đang ở; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn xong, ông ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnaṃ kho anāthapiṇḍikaṃ gahapatiṃ bhagavā etadavoca – ‘‘citte, gahapati, arakkhite kāyakammampi arakkhitaṃ hoti, vacīkammampi arakkhitaṃ hoti, manokammampi arakkhitaṃ hoti.
To Anāthapiṇḍika the householder, seated to one side, the Blessed One said this: "Householder, when the mind is unguarded, bodily action is unguarded, verbal action is unguarded, and mental action is unguarded.
Khi cư sĩ Anāthapiṇḍika đã ngồi xuống một bên, Thế Tôn nói với ông như sau: “Này gia chủ, khi tâm không được bảo vệ, thì thân nghiệp cũng không được bảo vệ, khẩu nghiệp cũng không được bảo vệ, ý nghiệp cũng không được bảo vệ.
Tassa arakkhitakāyakammantassa arakkhitavacīkammantassa arakkhitamanokammantassa kāyakammampi avassutaṃ hoti, vacīkammampi avassutaṃ hoti, manokammampi avassutaṃ hoti.
For one whose bodily action is unguarded, whose verbal action is unguarded, whose mental action is unguarded, bodily action becomes corrupt, verbal action becomes corrupt, and mental action becomes corrupt.
Đối với người có thân nghiệp không được bảo vệ, khẩu nghiệp không được bảo vệ, ý nghiệp không được bảo vệ, thì thân nghiệp cũng bị ô nhiễm, khẩu nghiệp cũng bị ô nhiễm, ý nghiệp cũng bị ô nhiễm.
Tassa avassutakāyakammantassa avassutavacīkammantassa avassutamanokammantassa kāyakammampi pūtikaṃ hoti, vacīkammampi pūtikaṃ hoti, manokammampi pūtikaṃ hoti.
For one whose bodily action is corrupt, whose verbal action is corrupt, whose mental action is corrupt, bodily action becomes rotten, verbal action becomes rotten, and mental action becomes rotten.
Đối với người có thân nghiệp bị ô nhiễm, khẩu nghiệp bị ô nhiễm, ý nghiệp bị ô nhiễm, thì thân nghiệp cũng trở nên thối nát, khẩu nghiệp cũng trở nên thối nát, ý nghiệp cũng trở nên thối nát.
Tassa pūtikāyakammantassa pūtivacīkammantassa pūtimanokammantassa na bhaddakaṃ maraṇaṃ hoti, na bhaddikā kālaṅkiriyā.
For one whose bodily action is rotten, whose verbal action is rotten, whose mental action is rotten, death is not good, and the time of passing away is not good.
Đối với người có thân nghiệp thối nát, khẩu nghiệp thối nát, ý nghiệp thối nát, thì cái chết của người ấy không tốt đẹp, sự từ bỏ cuộc đời của người ấy không tốt đẹp.
‘‘Seyyathāpi, gahapati, kūṭāgāre ducchanne kūṭampi arakkhitaṃ hoti, gopānasiyopi arakkhitā honti, bhittipi arakkhitā hoti; kūṭampi avassutaṃ hoti, gopānasiyopi avassutā honti, bhittipi avassutā hoti; kūṭampi pūtikaṃ hoti, gopānasiyopi pūtikā honti, bhittipi pūtikā hoti.
"Just as, householder, in a badly thatched house, the peak is unguarded, the rafters are unguarded, and the walls are unguarded; the peak becomes corrupt, the rafters become corrupt, and the walls become corrupt; the peak becomes rotten, the rafters become rotten, and the walls become rotten.
Này gia chủ, ví như một ngôi nhà có mái lợp kém, thì chóp mái cũng không được bảo vệ, các rui mè cũng không được bảo vệ, các bức tường cũng không được bảo vệ; chóp mái cũng bị thấm dột, các rui mè cũng bị thấm dột, các bức tường cũng bị thấm dột; chóp mái cũng bị mục nát, các rui mè cũng bị mục nát, các bức tường cũng bị mục nát.
‘‘Evamevaṃ kho, gahapati, citte arakkhite kāyakammampi arakkhitaṃ hoti, vacīkammampi arakkhitaṃ hoti, manokammampi arakkhitaṃ hoti.
"In the same way, householder, when the mind is unguarded, bodily action is unguarded, verbal action is unguarded, and mental action is unguarded.
Cũng vậy, này gia chủ, khi tâm không được bảo vệ, thì thân nghiệp cũng không được bảo vệ, khẩu nghiệp cũng không được bảo vệ, ý nghiệp cũng không được bảo vệ.
Tassa arakkhitakāyakammantassa arakkhitavacīkammantassa arakkhitamanokammantassa kāyakammampi avassutaṃ hoti, vacīkammampi avassutaṃ hoti, manokammampi avassutaṃ hoti.
For one whose bodily action is unguarded, whose verbal action is unguarded, whose mental action is unguarded, bodily action becomes corrupt, verbal action becomes corrupt, and mental action becomes corrupt.
Đối với người có thân nghiệp không được bảo vệ, khẩu nghiệp không được bảo vệ, ý nghiệp không được bảo vệ, thì thân nghiệp cũng bị ô nhiễm, khẩu nghiệp cũng bị ô nhiễm, ý nghiệp cũng bị ô nhiễm.
Tassa avassutakāyakammantassa avassutavacīkammantassa avassutamanokammantassa kāyakammampi pūtikaṃ hoti, vacīkammampi pūtikaṃ hoti, manokammampi pūtikaṃ hoti.
For one whose bodily action is corrupt, whose verbal action is corrupt, whose mental action is corrupt, bodily action becomes rotten, verbal action becomes rotten, and mental action becomes rotten.
Đối với người có thân nghiệp bị ô nhiễm, khẩu nghiệp bị ô nhiễm, ý nghiệp bị ô nhiễm, thì thân nghiệp cũng trở nên thối nát, khẩu nghiệp cũng trở nên thối nát, ý nghiệp cũng trở nên thối nát.
Tassa pūtikāyakammantassa pūtivacīkammantassa pūtimanokammantassa na bhaddakaṃ maraṇaṃ hoti, na bhaddikā kālaṅkiriyā.
For one whose bodily conduct is corrupt, whose verbal conduct is corrupt, and whose mental conduct is corrupt, there is no good death, no good passing away.
Đối với người có thân nghiệp thối nát, khẩu nghiệp thối nát, ý nghiệp thối nát, thì cái chết của người ấy không tốt đẹp, sự từ bỏ cuộc đời của người ấy không tốt đẹp.
‘‘Citte, gahapati, rakkhite kāyakammampi rakkhitaṃ hoti, vacīkammampi rakkhitaṃ hoti, manokammampi rakkhitaṃ hoti.
“Householder, when the mind is guarded, bodily conduct is guarded, verbal conduct is guarded, and mental conduct is guarded.
Này gia chủ, khi tâm được bảo vệ, thì thân nghiệp cũng được bảo vệ, khẩu nghiệp cũng được bảo vệ, ý nghiệp cũng được bảo vệ.
Tassa rakkhitakāyakammantassa rakkhitavacīkammantassa rakkhitamanokammantassa kāyakammampi anavassutaṃ hoti, vacīkammampi anavassutaṃ hoti, manokammampi anavassutaṃ hoti.
For one whose bodily conduct is guarded, whose verbal conduct is guarded, and whose mental conduct is guarded, bodily conduct is unimpaired, verbal conduct is unimpaired, and mental conduct is unimpaired.
Đối với người có thân nghiệp được bảo vệ, khẩu nghiệp được bảo vệ, ý nghiệp được bảo vệ, thì thân nghiệp cũng không bị ô nhiễm, khẩu nghiệp cũng không bị ô nhiễm, ý nghiệp cũng không bị ô nhiễm.
Tassa anavassutakāyakammantassa anavassutavacīkammantassa anavassutamanokammantassa kāyakammampi apūtikaṃ hoti, vacīkammampi apūtikaṃ hoti, manokammampi apūtikaṃ hoti.
For one whose bodily conduct is unimpaired, whose verbal conduct is unimpaired, and whose mental conduct is unimpaired, bodily conduct is pure, verbal conduct is pure, and mental conduct is pure.
Đối với người có thân nghiệp không bị ô nhiễm, khẩu nghiệp không bị ô nhiễm, ý nghiệp không bị ô nhiễm, thì thân nghiệp cũng không thối nát, khẩu nghiệp cũng không thối nát, ý nghiệp cũng không thối nát.
Tassa apūtikāyakammantassa apūtivacīkammantassa apūtimanokammantassa bhaddakaṃ maraṇaṃ hoti, bhaddikā kālaṅkiriyā.
For one whose bodily conduct is pure, whose verbal conduct is pure, and whose mental conduct is pure, there is a good death, a good passing away.
Đối với người có thân nghiệp không thối nát, khẩu nghiệp không thối nát, ý nghiệp không thối nát, thì cái chết của người ấy tốt đẹp, sự từ bỏ cuộc đời của người ấy tốt đẹp.
‘‘Seyyathāpi, gahapati, kūṭāgāre succhanne kūṭampi rakkhitaṃ hoti, gopānasiyopi rakkhitā honti, bhittipi rakkhitā hoti; kūṭampi anavassutaṃ hoti, gopānasiyopi anavassutā honti, bhittipi anavassutā hoti; kūṭampi apūtikaṃ hoti, gopānasiyopi apūtikā honti, bhittipi apūtikā hoti.
“Just as, householder, when a gabled house is well-thatched, the gable is protected, the rafters are protected, and the walls are protected; the gable is unimpaired, the rafters are unimpaired, and the walls are unimpaired; the gable is pure, the rafters are pure, and the walls are pure.
Này gia chủ, ví như một ngôi nhà có mái lợp tốt, thì chóp mái cũng được bảo vệ, các rui mè cũng được bảo vệ, các bức tường cũng được bảo vệ; chóp mái cũng không bị thấm dột, các rui mè cũng không bị thấm dột, các bức tường cũng không bị thấm dột; chóp mái cũng không bị mục nát, các rui mè cũng không bị mục nát, các bức tường cũng không bị mục nát.
Evamevaṃ kho, gahapati, citte rakkhite kāyakammampi rakkhitaṃ hoti, vacīkammampi rakkhitaṃ hoti, manokammampi rakkhitaṃ hoti.
Even so, householder, when the mind is guarded, bodily conduct is guarded, verbal conduct is guarded, and mental conduct is guarded.
Cũng vậy, này gia chủ, khi tâm được bảo vệ, thì thân nghiệp cũng được bảo vệ, khẩu nghiệp cũng được bảo vệ, ý nghiệp cũng được bảo vệ.
Tassa rakkhitakāyakammantassa rakkhitavacīkammantassa rakkhitamanokammantassa kāyakammampi anavassutaṃ hoti, vacīkammampi anavassutaṃ hoti, manokammampi anavassutaṃ hoti.
For one whose bodily conduct is guarded, whose verbal conduct is guarded, and whose mental conduct is guarded, bodily conduct is unimpaired, verbal conduct is unimpaired, and mental conduct is unimpaired.
Đối với người có thân nghiệp được bảo vệ, khẩu nghiệp được bảo vệ, ý nghiệp được bảo vệ, thì thân nghiệp cũng không bị ô nhiễm, khẩu nghiệp cũng không bị ô nhiễm, ý nghiệp cũng không bị ô nhiễm.
Tassa anavassutakāyakammantassa anavassutavacīkammantassa anavassutamanokammantassa kāyakammampi apūtikaṃ hoti, vacīkammampi apūtikaṃ hoti, manokammampi apūtikaṃ hoti.
For one whose bodily conduct is unimpaired, whose verbal conduct is unimpaired, and whose mental conduct is unimpaired, bodily conduct is pure, verbal conduct is pure, and mental conduct is pure.
Đối với người có thân nghiệp không bị ô nhiễm, khẩu nghiệp không bị ô nhiễm, ý nghiệp không bị ô nhiễm, thì thân nghiệp cũng không thối nát, khẩu nghiệp cũng không thối nát, ý nghiệp cũng không thối nát.
Tassa apūtikāyakammantassa apūtivacīkammantassa apūtimanokammantassa bhaddakaṃ maraṇaṃ hoti, bhaddikā kālaṅkiriyā’’ti.
For one whose bodily conduct is pure, whose verbal conduct is pure, and whose mental conduct is pure, there is a good death, a good passing away.”
Đối với người có thân nghiệp không thối nát, khẩu nghiệp không thối nát, ý nghiệp không thối nát, thì cái chết của người ấy tốt đẹp, sự từ bỏ cuộc đời của người ấy tốt đẹp.”
Sattamaṃ.
The Seventh.
(Bài kinh) thứ bảy.
111. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho anāthapiṇḍikaṃ gahapatiṃ bhagavā etadavoca – ‘‘citte, gahapati, byāpanne kāyakammampi byāpannaṃ hoti, vacīkammampi byāpannaṃ hoti, manokammampi byāpannaṃ hoti.
111. The Blessed One said to Anāthapiṇḍika the householder, who was sitting to one side: “Householder, when the mind is corrupted, bodily conduct is corrupted, verbal conduct is corrupted, and mental conduct is corrupted.
111. Khi gia chủ Anāthapiṇḍika đã ngồi xuống một bên, Thế Tôn nói với ông rằng: “Này gia chủ, khi tâm bị ô nhiễm, thân nghiệp cũng bị ô nhiễm, khẩu nghiệp cũng bị ô nhiễm, ý nghiệp cũng bị ô nhiễm.
Tassa byāpannakāyakammantassa byāpannavacīkammantassa byāpannamanokammantassa na bhaddakaṃ maraṇaṃ hoti, na bhaddikā kālaṅkiriyā.
For one whose bodily conduct is corrupted, whose verbal conduct is corrupted, and whose mental conduct is corrupted, there is no good death, no good passing away.
Đối với người có thân nghiệp sai trái, khẩu nghiệp sai trái, ý nghiệp sai trái ấy, cái chết không tốt đẹp, sự qua đời không tốt lành.
Seyyathāpi, gahapati, kūṭāgāre ducchanne kūṭampi byāpannaṃ hoti, gopānasiyopi byāpannā honti, bhittipi byāpannā hoti; evamevaṃ kho, gahapati, citte byāpanne kāyakammampi byāpannaṃ hoti, vacīkammampi byāpannaṃ hoti, manokammampi byāpannaṃ hoti.
Just as, householder, when a gabled house is poorly thatched, the gable is corrupted, the rafters are corrupted, and the walls are corrupted; even so, householder, when the mind is corrupted, bodily conduct is corrupted, verbal conduct is corrupted, and mental conduct is corrupted.
Này gia chủ, ví như trong một ngôi nhà có nóc bị lợp vụng về, thì nóc nhà cũng hư hỏng, các rui mè cũng hư hỏng, vách tường cũng hư hỏng; này gia chủ, cũng vậy, khi tâm bị hư hỏng thì thân nghiệp cũng hư hỏng, khẩu nghiệp cũng hư hỏng, ý nghiệp cũng hư hỏng.
Tassa byāpannakāyakammantassa byāpannavacīkammantassa byāpannamanokammantassa na bhaddakaṃ maraṇaṃ hoti, na bhaddikā kālaṅkiriyā.
For one whose bodily conduct is corrupted, whose verbal conduct is corrupted, and whose mental conduct is corrupted, there is no good death, no good passing away.
Đối với người có thân nghiệp sai trái, khẩu nghiệp sai trái, ý nghiệp sai trái ấy, cái chết không tốt đẹp, sự qua đời không tốt lành.
‘‘Citte, gahapati, abyāpanne kāyakammampi abyāpannaṃ hoti, vacīkammampi abyāpannaṃ hoti, manokammampi abyāpannaṃ hoti.
“Householder, when the mind is uncorrupted, bodily conduct is uncorrupted, verbal conduct is uncorrupted, and mental conduct is uncorrupted.
Này gia chủ, khi tâm không bị hư hỏng thì thân nghiệp cũng không hư hỏng, khẩu nghiệp cũng không hư hỏng, ý nghiệp cũng không hư hỏng.
Tassa abyāpannakāyakammantassa abyāpannavacīkammantassa abyāpannamanokammantassa bhaddakaṃ maraṇaṃ hoti, bhaddikā kālaṅkiriyā.
For one whose bodily conduct is uncorrupted, whose verbal conduct is uncorrupted, and whose mental conduct is uncorrupted, there is a good death, a good passing away.
Đối với người có thân nghiệp không sai trái, khẩu nghiệp không sai trái, ý nghiệp không sai trái ấy, cái chết tốt đẹp, sự qua đời tốt lành.
Seyyathāpi, gahapati, kūṭāgāre succhanne kūṭampi abyāpannaṃ hoti, gopānasiyopi abyāpannā honti, bhittipi abyāpannā hoti; evamevaṃ kho, gahapati, citte abyāpanne kāyakammampi abyāpannaṃ hoti, vacīkammampi abyāpannaṃ hoti, manokammampi abyāpannaṃ hoti.
Just as, householder, when a gabled house is well-thatched, the gable is uncorrupted, the rafters are uncorrupted, and the walls are uncorrupted; even so, householder, when the mind is uncorrupted, bodily conduct is uncorrupted, verbal conduct is uncorrupted, and mental conduct is uncorrupted.
Này gia chủ, ví như trong một ngôi nhà có nóc được lợp khéo léo, thì nóc nhà cũng không hư hỏng, các rui mè cũng không hư hỏng, vách tường cũng không hư hỏng; này gia chủ, cũng vậy, khi tâm không bị hư hỏng thì thân nghiệp cũng không hư hỏng, khẩu nghiệp cũng không hư hỏng, ý nghiệp cũng không hư hỏng.
Tassa abyāpannakāyakammantassa…pe… abyāpannamanokammantassa bhaddakaṃ maraṇaṃ hoti, bhaddikā kālaṅkiriyā’’ti.
For one whose bodily conduct is uncorrupted… whose mental conduct is uncorrupted, there is a good death, a good passing away.”
Đối với người có thân nghiệp không sai trái... cho đến... ý nghiệp không sai trái ấy, cái chết tốt đẹp, sự qua đời tốt lành.”
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Kinh thứ tám.
112. ‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, nidānāni kammānaṃ samudayāya.
112. “Monks, these are three origins for the arising of kamma.
“Này các Tỳ khưu, có ba nguyên nhân này cho sự phát sinh của các nghiệp.
Katamāni tīṇi?
Which three?
Ba là gì?
Lobho nidānaṃ kammānaṃ samudayāya, doso nidānaṃ kammānaṃ samudayāya, moho nidānaṃ kammānaṃ samudayāya.
Greed is the cause for the arising of kamma; hatred is the cause for the arising of kamma; delusion is the cause for the arising of kamma.
Tham là nguyên nhân cho sự phát sinh của các nghiệp, sân là nguyên nhân cho sự phát sinh của các nghiệp, si là nguyên nhân cho sự phát sinh của các nghiệp.
Yaṃ, bhikkhave, lobhapakataṃ kammaṃ lobhajaṃ lobhanidānaṃ lobhasamudayaṃ, taṃ kammaṃ akusalaṃ taṃ kammaṃ sāvajjaṃ taṃ kammaṃ dukkhavipākaṃ, taṃ kammaṃ kammasamudayāya saṃvattati, na taṃ kammaṃ kammanirodhāya saṃvattati.
Monks, any kamma performed out of greed, born of greed, caused by greed, originating from greed—that kamma is unwholesome, that kamma is blameworthy, that kamma results in suffering. That kamma leads to the arising of kamma, it does not lead to the cessation of kamma.
Này các Tỳ khưu, nghiệp nào được tạo tác do tham, sinh từ tham, có tham làm nguyên nhân, có tham làm nguồn phát sinh, nghiệp ấy là bất thiện, nghiệp ấy có tội, nghiệp ấy có kết quả là khổ, nghiệp ấy dẫn đến sự phát sinh của nghiệp, nghiệp ấy không dẫn đến sự đoạn diệt của nghiệp.
Yaṃ, bhikkhave, dosapakataṃ kammaṃ dosajaṃ dosanidānaṃ dosasamudayaṃ, taṃ kammaṃ akusalaṃ taṃ kammaṃ sāvajjaṃ taṃ kammaṃ dukkhavipākaṃ, taṃ kammaṃ kammasamudayāya saṃvattati, na taṃ kammaṃ kammanirodhāya saṃvattati.
Monks, any kamma performed out of hatred, born of hatred, caused by hatred, originating from hatred—that kamma is unwholesome, that kamma is blameworthy, that kamma results in suffering. That kamma leads to the arising of kamma, it does not lead to the cessation of kamma.
Này các Tỳ khưu, nghiệp nào được tạo tác do sân, sinh từ sân, có sân làm nguyên nhân, có sân làm nguồn phát sinh, nghiệp ấy là bất thiện, nghiệp ấy có tội, nghiệp ấy có kết quả là khổ, nghiệp ấy dẫn đến sự phát sinh của nghiệp, nghiệp ấy không dẫn đến sự đoạn diệt của nghiệp.
Yaṃ, bhikkhave, mohapakataṃ kammaṃ mohajaṃ mohanidānaṃ mohasamudayaṃ, taṃ kammaṃ akusalaṃ taṃ kammaṃ sāvajjaṃ taṃ kammaṃ dukkhavipākaṃ, taṃ kammaṃ kammasamudayāya saṃvattati, na taṃ kammaṃ kammanirodhāya saṃvattati.
Monks, any kamma performed out of delusion, born of delusion, caused by delusion, originating from delusion—that kamma is unwholesome, that kamma is blameworthy, that kamma results in suffering. That kamma leads to the arising of kamma, it does not lead to the cessation of kamma.
Này các Tỳ khưu, nghiệp nào được tạo tác do si, sinh từ si, có si làm nguyên nhân, có si làm nguồn phát sinh, nghiệp ấy là bất thiện, nghiệp ấy có tội, nghiệp ấy có kết quả là khổ, nghiệp ấy dẫn đến sự phát sinh của nghiệp, nghiệp ấy không dẫn đến sự đoạn diệt của nghiệp.
Imāni kho, bhikkhave, tīṇi nidānāni kammānaṃ samudayāya.
Monks, these are the three causes for the arising of kamma.
Này các Tỳ khưu, đây là ba nguyên nhân cho sự phát sinh của các nghiệp.
‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, nidānāni kammānaṃ samudayāya.
“Monks, these are the three causes for the arising of kamma.
“Này các Tỳ khưu, có ba nguyên nhân này cho sự phát sinh của các nghiệp.
Katamāni tīṇi?
Which three?
Ba là gì?
Alobho nidānaṃ kammānaṃ samudayāya, adoso nidānaṃ kammānaṃ samudayāya, amoho nidānaṃ kammānaṃ samudayāya.
Non-greed is the cause for the arising of kamma; non-hatred is the cause for the arising of kamma; non-delusion is the cause for the arising of kamma.
Vô tham là nguyên nhân cho sự phát sinh của các nghiệp, vô sân là nguyên nhân cho sự phát sinh của các nghiệp, vô si là nguyên nhân cho sự phát sinh của các nghiệp.
Yaṃ, bhikkhave, alobhapakataṃ kammaṃ alobhajaṃ alobhanidānaṃ alobhasamudayaṃ, taṃ kammaṃ kusalaṃ taṃ kammaṃ anavajjaṃ taṃ kammaṃ sukhavipākaṃ, taṃ kammaṃ kammanirodhāya saṃvattati, na taṃ kammaṃ kammasamudayāya saṃvattati.
Monks, any kamma performed out of non-greed, born of non-greed, caused by non-greed, originating from non-greed—that kamma is wholesome, that kamma is blameless, that kamma results in happiness. That kamma leads to the cessation of kamma, it does not lead to the arising of kamma.
Này các Tỳ khưu, nghiệp nào được tạo tác do vô tham, sinh từ vô tham, có vô tham làm nguyên nhân, có vô tham làm nguồn phát sinh, nghiệp ấy là thiện, nghiệp ấy không có tội, nghiệp ấy có kết quả là an lạc, nghiệp ấy dẫn đến sự đoạn diệt của nghiệp, nghiệp ấy không dẫn đến sự phát sinh của nghiệp.
Yaṃ, bhikkhave, adosapakataṃ kammaṃ adosajaṃ adosanidānaṃ adosasamudayaṃ, taṃ kammaṃ kusalaṃ taṃ kammaṃ anavajjaṃ taṃ kammaṃ sukhavipākaṃ, taṃ kammaṃ kammanirodhāya saṃvattati, na taṃ kammaṃ kammasamudayāya saṃvattati.
Monks, any kamma performed out of non-hatred, born of non-hatred, caused by non-hatred, originating from non-hatred—that kamma is wholesome, that kamma is blameless, that kamma results in happiness. That kamma leads to the cessation of kamma, it does not lead to the arising of kamma.
Này các Tỳ khưu, nghiệp nào được tạo tác do vô sân, sinh từ vô sân, có vô sân làm nguyên nhân, có vô sân làm nguồn phát sinh, nghiệp ấy là thiện, nghiệp ấy không có tội, nghiệp ấy có kết quả là an lạc, nghiệp ấy dẫn đến sự đoạn diệt của nghiệp, nghiệp ấy không dẫn đến sự phát sinh của nghiệp.
Yaṃ, bhikkhave, amohapakataṃ kammaṃ amohajaṃ amohanidānaṃ amohasamudayaṃ, taṃ kammaṃ kusalaṃ taṃ kammaṃ anavajjaṃ taṃ kammaṃ sukhavipākaṃ, taṃ kammaṃ kammanirodhāya saṃvattati, na taṃ kammaṃ kammasamudayāya saṃvattati.
Monks, any kamma performed out of non-delusion, born of non-delusion, caused by non-delusion, originating from non-delusion—that kamma is wholesome, that kamma is blameless, that kamma results in happiness. That kamma leads to the cessation of kamma, it does not lead to the arising of kamma.
Này các Tỳ khưu, nghiệp nào được tạo tác do vô si, sinh từ vô si, có vô si làm nguyên nhân, có vô si làm nguồn phát sinh, nghiệp ấy là thiện, nghiệp ấy không có tội, nghiệp ấy có kết quả là an lạc, nghiệp ấy dẫn đến sự đoạn diệt của nghiệp, nghiệp ấy không dẫn đến sự phát sinh của nghiệp.
Imāni kho, bhikkhave, tīṇi nidānāni kammānaṃ samudayāyā’’ti.
Monks, these are the three causes for the arising of kamma.”
Này các Tỳ khưu, đây là ba nguyên nhân cho sự phát sinh của các nghiệp.”
Navamaṃ.
The Ninth.
Kinh thứ chín.
113. ‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, nidānāni kammānaṃ samudayāya.
113. “Monks, these are the three causes for the arising of kamma.
“Này các Tỳ khưu, có ba nguyên nhân này cho sự phát sinh của các nghiệp.
Katamāni tīṇi?
Which three?
Ba là gì?
Atīte, bhikkhave, chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando jāyati; anāgate, bhikkhave, chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando jāyati; paccuppanne, bhikkhave, chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando jāyati.
Monks, desire arises concerning things in the past that are grounds for lust and passion; monks, desire arises concerning things in the future that are grounds for lust and passion; monks, desire arises concerning things in the present that are grounds for lust and passion.
Này các Tỳ khưu, do duyên vào các pháp là nền tảng của dục tham trong quá khứ mà dục khởi sinh; này các Tỳ khưu, do duyên vào các pháp là nền tảng của dục tham trong tương lai mà dục khởi sinh; này các Tỳ khưu, do duyên vào các pháp là nền tảng của dục tham trong hiện tại mà dục khởi sinh.
Kathañca, bhikkhave, atīte chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando jāyati?
And how, monks, does desire arise concerning things in the past that are grounds for lust and passion?
Và này các Tỳ khưu, do duyên vào các pháp là nền tảng của dục tham trong quá khứ mà dục khởi sinh là thế nào?
Atīte, bhikkhave, chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha cetasā anuvitakketi anuvicāreti.
Monks, concerning things in the past that are grounds for lust and passion, one reflects and ponders with the mind.
Này các Tỳ khưu, do duyên vào các pháp là nền tảng của dục tham trong quá khứ, người ấy dùng tâm để tầm và tứ theo.
Tassa atīte chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha cetasā anuvitakkayato anuvicārayato chando jāyati.
As one reflects and ponders with the mind concerning things in the past that are grounds for lust and passion, desire arises.
Đối với người ấy, khi dùng tâm để tầm và tứ theo các pháp là nền tảng của dục tham trong quá khứ, dục khởi sinh.
Chandajāto tehi dhammehi saṃyutto hoti.
Having generated desire, one becomes bound by those things.
Khi dục đã sinh, người ấy bị trói buộc bởi các pháp ấy.
Etamahaṃ, bhikkhave, saṃyojanaṃ vadāmi yo cetaso sārāgo.
This, monks, I call a fetter, which is mental attachment.
Này các Tỳ khưu, sự tham ái của tâm này, Ta gọi là kiết sử.
Evaṃ kho, bhikkhave, atīte chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando jāyati.
It is in this way, monks, that desire arises concerning things in the past that are grounds for lust and passion.
Này các Tỳ khưu, do duyên vào các pháp là nền tảng của dục tham trong quá khứ mà dục khởi sinh là như vậy.
‘‘Kathañca, bhikkhave, anāgate chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando jāyati?
“And how, monks, does desire arise concerning things in the future that are grounds for lust and passion?
Và này các Tỳ khưu, do duyên vào các pháp là nền tảng của dục tham trong tương lai mà dục khởi sinh là thế nào?
Anāgate, bhikkhave, chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha cetasā anuvitakketi anuvicāreti.
Monks, concerning things in the future that are grounds for lust and passion, one reflects and ponders with the mind.
Này các Tỳ khưu, do duyên vào các pháp là nền tảng của dục tham trong tương lai, người ấy dùng tâm để tầm và tứ theo.
Tassa anāgate chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha cetasā anuvitakkayato anuvicārayato chando jāyati.
As one reflects and ponders with the mind concerning things in the future that are grounds for lust and passion, desire arises.
Đối với người ấy, khi dùng tâm để tầm và tứ theo các pháp là nền tảng của dục tham trong tương lai, dục khởi sinh.
Chandajāto tehi dhammehi saṃyutto hoti.
Having generated desire, one becomes bound by those things.
Khi dục đã sinh, người ấy bị trói buộc bởi các pháp ấy.
Etamahaṃ, bhikkhave, saṃyojanaṃ vadāmi yo cetaso sārāgo.
This, monks, I call a fetter, which is mental attachment.
Này các Tỳ khưu, sự tham ái của tâm này, Ta gọi là kiết sử.
Evaṃ kho, bhikkhave, anāgate chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando jāyati.
It is in this way, monks, that desire arises concerning things in the future that are grounds for lust and passion.
Này các Tỳ khưu, do duyên vào các pháp là nền tảng của dục tham trong tương lai mà dục khởi sinh là như vậy.
‘‘Kathañca, bhikkhave, paccuppanne chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando jāyati?
“And how, monks, does desire arise concerning things in the present that are grounds for lust and passion?
Và này các Tỳ khưu, do duyên vào các pháp là nền tảng của dục tham trong hiện tại mà dục khởi sinh là thế nào?
Paccuppanne, bhikkhave, chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha cetasā anuvitakketi anuvicāreti.
Bhikkhus, concerning things that are grounds for desire and lust in the present, one repeatedly thinks and reflects with the mind.
Này các Tỳ khưu, do duyên vào các pháp là nền tảng của dục tham trong hiện tại, người ấy dùng tâm để tầm và tứ theo.
Tassa paccuppanne chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha cetasā anuvitakkayato anuvicārayato chando jāyati.
As he repeatedly thinks and reflects with the mind concerning things that are grounds for desire and lust in the present, desire arises in him.
Đối với người ấy, khi dùng tâm để tầm và tứ theo các pháp là nền tảng của dục tham trong hiện tại, dục khởi sinh.
Chandajāto tehi dhammehi saṃyutto hoti.
Having generated desire, he becomes bound by those things.
Khi dục đã sinh, người ấy bị trói buộc bởi các pháp ấy.
Etamahaṃ, bhikkhave, saṃyojanaṃ vadāmi yo cetaso sārāgo.
This, bhikkhus, I call a fetter: the mind's strong attachment.
Này các Tỳ khưu, sự tham ái của tâm này, Ta gọi là kiết sử.
Evaṃ kho, bhikkhave, paccuppanne chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando jāyati.
It is in this way, bhikkhus, that desire arises concerning things that are grounds for desire and lust in the present.
Này các Tỳ khưu, do duyên vào các pháp là nền tảng của dục tham trong hiện tại mà dục khởi sinh là như vậy.
Imāni kho, bhikkhave, tīṇi nidānāni kammānaṃ samudayāya.
These, bhikkhus, are the three origins for the accumulation of kamma.
Này các Tỳ khưu, đây là ba nguyên nhân cho sự phát sinh của các nghiệp.
‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, nidānāni kammānaṃ samudayāya.
“Bhikkhus, there are these three origins for the accumulation of kamma.
“Này các Tỳ khưu, có ba nguyên nhân này cho sự phát sinh của các nghiệp.
Katamāni tīṇi?
Which three?
Ba là gì?
Atīte, bhikkhave, chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando na jāyati; anāgate bhikkhave, chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando na jāyati; paccuppanne, bhikkhave, chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando na jāyati.
Bhikkhus, desire does not arise concerning things that were grounds for desire and lust in the past; bhikkhus, desire does not arise concerning things that will be grounds for desire and lust in the future; bhikkhus, desire does not arise concerning things that are grounds for desire and lust in the present.
Này các Tỳ-khưu, đối với các pháp là nơi khởi sinh tham dục trong quá khứ, tham dục không sinh khởi; này các Tỳ-khưu, đối với các pháp là nơi khởi sinh tham dục trong tương lai, tham dục không sinh khởi; này các Tỳ-khưu, đối với các pháp là nơi khởi sinh tham dục trong hiện tại, tham dục không sinh khởi.
Kathañca, bhikkhave, atīte chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando na jāyati?
And how, bhikkhus, does desire not arise concerning things that were grounds for desire and lust in the past?
Và này các Tỳ-khưu, làm thế nào mà đối với các pháp là nơi khởi sinh tham dục trong quá khứ, tham dục không sinh khởi?
Atītānaṃ, bhikkhave, chandarāgaṭṭhāniyānaṃ dhammānaṃ āyatiṃ vipākaṃ pajānāti.
Bhikkhus, one understands the future result of past things that were grounds for desire and lust.
Này các Tỳ-khưu, người ấy biết được quả báo trong tương lai của các pháp là nơi khởi sinh tham dục trong quá khứ.
Āyatiṃ vipākaṃ viditvā tadabhinivatteti.
Having understood the future result, one turns away from it.
Sau khi biết quả báo trong tương lai, người ấy từ bỏ điều đó.
Tadabhinivattetvā* cetasā abhinivijjhitvā* paññāya ativijjha* passati.
Having turned away from it, having penetrated it with the mind, one sees it by thoroughly penetrating with wisdom.
Sau khi từ bỏ điều đó, người ấy dùng tâm thâm nhập, dùng tuệ quán thấu triệt và thấy rõ.
Evaṃ kho, bhikkhave, atīte chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando na jāyati.
It is in this way, bhikkhus, that desire does not arise concerning things that were grounds for desire and lust in the past.
Này các Tỳ-khưu, chính như vậy, đối với các pháp là nơi khởi sinh tham dục trong quá khứ, tham dục không sinh khởi.
‘‘Kathañca, bhikkhave, anāgate chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando na jāyati?
“And how, bhikkhus, does desire not arise concerning things that will be grounds for desire and lust in the future?
‘‘Và này các Tỳ-khưu, làm thế nào mà đối với các pháp là nơi khởi sinh tham dục trong tương lai, tham dục không sinh khởi?
Anāgatānaṃ, bhikkhave, chandarāgaṭṭhāniyānaṃ dhammānaṃ āyatiṃ vipākaṃ pajānāti.
Bhikkhus, one understands the future result of future things that will be grounds for desire and lust.
Này các Tỳ-khưu, người ấy biết được quả báo trong tương lai của các pháp là nơi khởi sinh tham dục trong tương lai.
Āyatiṃ vipākaṃ viditvā tadabhinivatteti.
Having understood the future result, one turns away from it.
Sau khi biết quả báo trong tương lai, người ấy từ bỏ điều đó.
Tadabhinivattetvā cetasā abhinivijjhitvā paññāya ativijjha passati.
Having turned away from it, having penetrated it with the mind, one sees it by thoroughly penetrating with wisdom.
Sau khi từ bỏ điều đó, người ấy dùng tâm thâm nhập, dùng tuệ quán thấu triệt và thấy rõ.
Evaṃ kho, bhikkhave, anāgate chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando na jāyati.
It is in this way, bhikkhus, that desire does not arise concerning things that will be grounds for desire and lust in the future.
Này các Tỳ-khưu, chính như vậy, đối với các pháp là nơi khởi sinh tham dục trong tương lai, tham dục không sinh khởi.
‘‘Kathañca, bhikkhave, paccuppanne chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando na jāyati?
“And how, bhikkhus, does desire not arise concerning things that are grounds for desire and lust in the present?
‘‘Và này các Tỳ-khưu, làm thế nào mà đối với các pháp là nơi khởi sinh tham dục trong hiện tại, tham dục không sinh khởi?
Paccuppannānaṃ, bhikkhave, chandarāgaṭṭhāniyānaṃ dhammānaṃ āyatiṃ vipākaṃ pajānāti, āyatiṃ vipākaṃ viditvā tadabhinivatteti, tadabhinivattetvā cetasā abhinivijjhitvā paññāya ativijjha passati.
Bhikkhus, one understands the future result of present things that are grounds for desire and lust; having understood the future result, one turns away from it; having turned away from it, having penetrated it with the mind, one sees it by thoroughly penetrating with wisdom.
Này các Tỳ-khưu, người ấy biết được quả báo trong tương lai của các pháp là nơi khởi sinh tham dục trong hiện tại, sau khi biết quả báo trong tương lai, người ấy từ bỏ điều đó, sau khi từ bỏ điều đó, người ấy dùng tâm thâm nhập, dùng tuệ quán thấu triệt và thấy rõ.
Evaṃ kho, bhikkhave, paccuppanne chandarāgaṭṭhāniye dhamme ārabbha chando na jāyati.
It is in this way, bhikkhus, that desire does not arise concerning things that are grounds for desire and lust in the present.
Này các Tỳ-khưu, chính như vậy, đối với các pháp là nơi khởi sinh tham dục trong hiện tại, tham dục không sinh khởi.
Imāni kho, bhikkhave, tīṇi nidānāni kammānaṃ samudayāyā’’ti.
These, bhikkhus, are the three origins for the cessation of kamma.”
Này các Tỳ-khưu, đây là ba nguyên nhân dẫn đến sự sinh khởi của các nghiệp.”
Dasamaṃ.
The Tenth.
Thứ mười.
114. ‘‘Tayome, bhikkhave, āpāyikā nerayikā idamappahāya.
“Bhikkhus, these three persons are bound for the lower realms, for hell, without abandoning this.
114. ‘‘Này các Tỳ-khưu, có ba hạng người sa đọa vào khổ cảnh, vào địa ngục, do không từ bỏ điều này.
Katame tayo?
Which three?
Ba hạng nào?
Yo ca abrahmacārī brahmacāripaṭiñño, yo ca suddhaṃ brahmacariyaṃ carantaṃ amūlakena* abrahmacariyena anuddhaṃseti, yo cāyaṃ evaṃvādī evaṃdiṭṭhi – ‘natthi kāmesu doso’ti, so tāya kāmesu pātabyataṃ āpajjati.
One who is unchaste but claims to be chaste; one who slanders one living a pure celibate life with groundless unchastity; and one who holds such a view, saying, ‘There is no fault in sensual pleasures,’ and thereby falls into the pitfall of sensual pleasures.
Đó là người không sống Phạm hạnh nhưng tự nhận là sống Phạm hạnh; người phỉ báng Phạm hạnh thanh tịnh của người khác bằng một hành vi phi Phạm hạnh vô căn cứ; và người có lời nói, có quan kiến như sau: ‘Không có lỗi lầm trong các dục,’ người đó sẽ rơi vào sự sa đọa trong các dục.
Ime kho, bhikkhave, tayo āpāyikā nerayikā idamappahāyā’’ti.
These, bhikkhus, are the three persons bound for the lower realms, for hell, without abandoning this.”
Này các Tỳ-khưu, ba hạng người này sa đọa vào khổ cảnh, vào địa ngục, do không từ bỏ điều này.”
Paṭhamaṃ.
The First.
Thứ nhất.
115. ‘‘Tiṇṇaṃ, bhikkhave, pātubhāvo dullabho lokasmiṃ.
“Bhikkhus, the appearance of three things is rare in the world.
115. ‘‘Này các Tỳ-khưu, sự xuất hiện của ba điều khó gặp trên thế gian.
Katamesaṃ tiṇṇaṃ?
Which three?
Ba điều nào?
Tathāgatassa, bhikkhave, arahato sammāsambuddhassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ, tathāgatappaveditassa dhammavinayassa desetā puggalo dullabho lokasmiṃ, kataññū katavedī puggalo dullabho lokasmiṃ.
Bhikkhus, the appearance of a Tathāgata, an Arahant, a Perfectly Self-Enlightened One, is rare in the world; a person who teaches the Dhamma-Vinaya proclaimed by the Tathāgata is rare in the world; a grateful and thankful person is rare in the world.
Này các Tỳ-khưu, sự xuất hiện của một vị Như Lai, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác khó gặp trên thế gian; một người thuyết giảng Pháp và Luật do Như Lai tuyên bố khó gặp trên thế gian; một người biết ơn và đền ơn khó gặp trên thế gian.
Imesaṃ kho, bhikkhave, tiṇṇaṃ pātubhāvo dullabho lokasmi’’nti.
Bhikkhus, the appearance of these three is rare in the world.”
Này các Tỳ-khưu, sự xuất hiện của ba điều này khó gặp trên thế gian.”
Dutiyaṃ.
The Second.
Thứ hai.
116. ‘‘Tayome, bhikkhave, puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ.
“Bhikkhus, these three individuals exist, are found in the world.
116. ‘‘Này các Tỳ-khưu, có ba hạng người hiện hữu, tồn tại trên thế gian.
Katame tayo?
Which three?
Ba hạng nào?
Suppameyyo, duppameyyo, appameyyo.
One who is easily measurable, one who is difficult to measure, one who is immeasurable.
Dễ đo lường, khó đo lường, và vô lượng.
Katamo ca, bhikkhave, puggalo suppameyyo?
And which, bhikkhus, is the person who is easily measurable?
Và này các Tỳ-khưu, hạng người nào là dễ đo lường?
Idha, bhikkhave, ekacco puggalo uddhato hoti unnaḷo capalo mukharo vikiṇṇavāco muṭṭhassati asampajāno asamāhito vibbhantacitto pākatindriyo.
Here, bhikkhus, some individual is arrogant, haughty, restless, garrulous, scattered in speech, unmindful, without clear comprehension, unconcentrated, with a wandering mind, and with uncontrolled faculties.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, có một số người phóng dật, kiêu căng, xao động, nói nhiều, lời nói lộn xộn, thất niệm, không tỉnh giác, không định tâm, tâm tán loạn, các căn buông lung.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, puggalo suppameyyo.
This individual, bhikkhus, is called easily measurable.
Này các Tỳ-khưu, hạng người này được gọi là dễ đo lường.
‘‘Katamo ca, bhikkhave, puggalo duppameyyo?
“And what kind of individual, bhikkhus, is difficult to measure?
‘‘Và này các Tỳ-khưu, hạng người nào là khó đo lường?
Idha, bhikkhave, ekacco puggalo anuddhato hoti anunnaḷo acapalo amukharo avikiṇṇavāco upaṭṭhitassati sampajāno samāhito ekaggacitto saṃvutindriyo.
Here, bhikkhus, some individual is not arrogant, not haughty, not restless, not garrulous, not scattered in speech, with established mindfulness, with clear comprehension, concentrated, with a unified mind, and with restrained faculties.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, có một số người không phóng dật, không kiêu căng, không xao động, không nói nhiều, lời nói không lộn xộn, chánh niệm, tỉnh giác, định tâm, tâm nhất điểm, các căn được chế ngự.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, puggalo duppameyyo.
This individual, bhikkhus, is called difficult to measure.
Này các Tỳ-khưu, hạng người này được gọi là khó đo lường.
‘‘Katamo ca, bhikkhave, puggalo appameyyo?
“And what kind of individual, bhikkhus, is immeasurable?
‘‘Và này các Tỳ-khưu, hạng người nào là vô lượng?
Idha, bhikkhave, bhikkhu arahaṃ hoti khīṇāsavo.
Here, bhikkhus, a bhikkhu is an Arahant, with the taints destroyed.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu là bậc A-la-hán, các lậu hoặc đã đoạn tận.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, puggalo appameyyo.
This individual, bhikkhus, is called immeasurable.
Này các Tỳ-khưu, hạng người này được gọi là vô lượng.
Ime kho, bhikkhave, tayo puggalā santo saṃvijjamānā lokasmi’’nti.
These three individuals, bhikkhus, are found existing in the world.”
Này các Tỳ-khưu, ba hạng người này hiện hữu, tồn tại trên thế gian.”
Tatiyaṃ.
The third.
Thứ ba.
117. ‘‘Tayome, bhikkhave, puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ.
117. “There are, bhikkhus, these three individuals found existing in the world.
117. ‘‘Này các Tỳ-khưu, có ba hạng người hiện hữu, tồn tại trên thế gian.
Katame tayo?
Which three?
Ba hạng nào?
Idha, bhikkhave, ekacco puggalo sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati.
Here, bhikkhus, some individual, by completely transcending perceptions of form, by the disappearance of perceptions of sensory impact, by not attending to perceptions of diversity, thinking ‘space is infinite,’ enters and dwells in the base of infinite space.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, có một số người, hoàn toàn vượt qua các tưởng về sắc, diệt trừ các tưởng về đối ngại, không tác ý các tưởng về sai biệt, chứng đạt và an trú trong Không Vô Biên Xứ với ý nghĩ ‘không gian là vô biên’.
So tadassādeti taṃ nikāmeti tena ca vittiṃ āpajjati, tatra ṭhito tadadhimutto tabbahulavihārī aparihīno kālaṃ kurumāno ākāsānañcāyatanūpagānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjati.
He savors that, delights in that, and finds satisfaction in that; remaining there, devoted to that, dwelling much in that, not fallen away, when he dies, he reappears in the company of the devas who have attained the base of infinite space.
Người ấy hoan hỷ với điều đó, ưa thích điều đó và thỏa mãn với điều đó; an trú trong đó, chuyên chú vào đó, thường xuyên an trú trong đó, không bị thoái đọa, khi mệnh chung, người ấy được đồng sanh với chư thiên Không Vô Biên Xứ.
Ākāsānañcāyatanūpagānaṃ, bhikkhave, devānaṃ vīsati kappasahassāni āyuppamāṇaṃ.
The lifespan of the devas who have attained the base of infinite space, bhikkhus, is twenty thousand aeons.
Này các Tỳ-khưu, tuổi thọ của chư thiên Không Vô Biên Xứ là hai mươi ngàn đại kiếp.
Tattha puthujjano yāvatāyukaṃ ṭhatvā yāvatakaṃ tesaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ taṃ sabbaṃ khepetvā nirayampi gacchati tiracchānayonimpi gacchati pettivisayampi gacchati.
There, an ordinary person, having remained for his full lifespan, having exhausted the entire lifespan of those devas, goes to hell, or goes to the animal realm, or goes to the realm of hungry ghosts.
Ở đó, một phàm phu sau khi an trú hết tuổi thọ, sau khi trải qua toàn bộ tuổi thọ của chư thiên đó, cũng có thể đi đến địa ngục, cũng có thể đi đến loài súc sanh, cũng có thể đi đến cõi ngạ quỷ.
Bhagavato pana sāvako tattha yāvatāyukaṃ ṭhatvā yāvatakaṃ tesaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ taṃ sabbaṃ khepetvā tasmiṃyeva bhave parinibbāyati.
But a disciple of the Fortunate One, having remained there for his full lifespan, having exhausted the entire lifespan of those devas, attains parinibbāna in that very existence.
Nhưng một đệ tử của Thế Tôn, sau khi an trú hết tuổi thọ ở đó, sau khi trải qua toàn bộ tuổi thọ của chư thiên đó, sẽ nhập Niết Bàn ngay trong kiếp sống ấy.
Ayaṃ kho, bhikkhave, viseso ayaṃ adhippayāso idaṃ nānākaraṇaṃ sutavato ariyasāvakassa assutavatā puthujjanena, yadidaṃ gatiyā upapattiyā.
This, bhikkhus, is the distinction, this is the difference, this is the differentiation between a well-taught noble disciple and an untaught ordinary person, namely, in their destination and rebirth.
Này các Tỳ-khưu, đây là sự khác biệt, đây là sự đặc thù, đây là sự sai khác giữa một Thánh đệ tử có học và một phàm phu không học, đó là về cảnh giới và sự tái sanh.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, idhekacco puggalo sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati.
“Furthermore, bhikkhus, here some individual, by completely transcending the base of infinite space, thinking ‘consciousness is infinite,’ enters and dwells in the base of infinite consciousness.
‘‘Lại nữa, này các Tỳ-khưu, ở đây, có một số người, hoàn toàn vượt qua Không Vô Biên Xứ, chứng đạt và an trú trong Thức Vô Biên Xứ với ý nghĩ ‘thức là vô biên’.
So tadassādeti taṃ nikāmeti tena ca vittiṃ āpajjati, tatra ṭhito tadadhimutto tabbahulavihārī aparihīno kālaṃ kurumāno viññāṇañcāyatanūpagānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjati.
He savors that, delights in that, and finds satisfaction in that; remaining there, devoted to that, dwelling much in that, not fallen away, when he dies, he reappears in the company of the devas who have attained the base of infinite consciousness.
Người ấy hoan hỷ với điều đó, ưa thích điều đó và thỏa mãn với điều đó; an trú trong đó, chuyên chú vào đó, thường xuyên an trú trong đó, không bị thoái đọa, khi mệnh chung, người ấy được đồng sanh với chư thiên Thức Vô Biên Xứ.
Viññāṇañcāyatanūpagānaṃ, bhikkhave, devānaṃ cattārīsaṃ kappasahassāni āyuppamāṇaṃ.
The lifespan of the devas who have attained the base of infinite consciousness, bhikkhus, is forty thousand aeons.
Này các Tỳ-khưu, tuổi thọ của chư thiên Thức Vô Biên Xứ là bốn mươi ngàn đại kiếp.
Tattha puthujjano yāvatāyukaṃ ṭhatvā yāvatakaṃ tesaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ taṃ sabbaṃ khepetvā nirayampi gacchati tiracchānayonimpi gacchati pettivisayampi gacchati.
There, an ordinary person, having remained for his full lifespan, having exhausted the entire lifespan of those devas, goes to hell, or goes to the animal realm, or goes to the realm of hungry ghosts.
Ở đó, một phàm phu sau khi an trú hết tuổi thọ, sau khi trải qua toàn bộ tuổi thọ của chư thiên đó, cũng có thể đi đến địa ngục, cũng có thể đi đến loài súc sanh, cũng có thể đi đến cõi ngạ quỷ.
Bhagavato pana sāvako tattha yāvatāyukaṃ ṭhatvā yāvatakaṃ tesaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ taṃ sabbaṃ khepetvā tasmiṃyeva bhave parinibbāyati.
But a disciple of the Fortunate One, having remained there for his full lifespan, having exhausted the entire lifespan of those devas, attains parinibbāna in that very existence.
Nhưng một đệ tử của Thế Tôn, sau khi an trú hết tuổi thọ ở đó, sau khi trải qua toàn bộ tuổi thọ của chư thiên đó, sẽ nhập Niết Bàn ngay trong kiếp sống ấy.
Ayaṃ kho, bhikkhave, viseso ayaṃ adhippayāso idaṃ nānākaraṇaṃ sutavato ariyasāvakassa assutavatā puthujjanena, yadidaṃ gatiyā upapattiyā.
This, bhikkhus, is the distinction, this is the difference, this is the differentiation between a well-taught noble disciple and an untaught ordinary person, namely, in their destination and rebirth.
Này các Tỳ-khưu, đây là sự khác biệt, đây là sự đặc thù, đây là sự sai khác giữa một Thánh đệ tử có học và một phàm phu không học, đó là về cảnh giới và sự tái sanh.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, idhekacco puggalo sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati.
“Furthermore, bhikkhus, here some individual, by completely transcending the base of infinite consciousness, thinking ‘there is nothing,’ enters and dwells in the base of nothingness.
“Này các Tỳ-khưu, lại nữa, có một số người ở đây, hoàn toàn vượt qua thức vô biên xứ, chứng đạt và an trú trong vô sở hữu xứ với ý nghĩ: ‘Không có gì cả.’
So tadassādeti taṃ nikāmeti tena ca vittiṃ āpajjati, tatra ṭhito tadadhimutto tabbahulavihārī aparihīno kālaṃ kurumāno ākiñcaññāyatanūpagānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjati.
He savors that, delights in that, and finds satisfaction in that; remaining there, devoted to that, dwelling much in that, not fallen away, when he dies, he reappears in the company of the devas who have attained the base of nothingness.
Người ấy hoan hỷ với điều đó, ưa thích điều đó, và cảm thấy thỏa mãn với điều đó. An trú trong đó, chuyên tâm vào đó, thường xuyên sống với đó, không bị thoái đọa, khi mệnh chung, người ấy tái sinh vào cõi chư thiên Vô sở hữu xứ.
Ākiñcaññāyatanūpagānaṃ, bhikkhave, devānaṃ saṭṭhi kappasahassāni āyuppamāṇaṃ.
The lifespan of the devas who have attained the base of nothingness, bhikkhus, is sixty thousand aeons.
Này các Tỳ-khưu, tuổi thọ của chư thiên Vô sở hữu xứ là sáu mươi ngàn đại kiếp.
Tattha puthujjano yāvatāyukaṃ ṭhatvā yāvatakaṃ tesaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ taṃ sabbaṃ khepetvā nirayampi gacchati tiracchānayonimpi gacchati pettivisayampi gacchati.
There, an ordinary person, having remained for his full lifespan, having exhausted the entire lifespan of those devas, goes to hell, or goes to the animal realm, or goes to the realm of hungry ghosts.
Ở đó, một phàm nhân sống hết tuổi thọ, sau khi trải qua toàn bộ tuổi thọ của các vị thiên ấy, cũng có thể đi đến địa ngục, đi đến cảnh giới súc sinh, đi đến cảnh giới ngạ quỷ.
Bhagavato pana sāvako tattha yāvatāyukaṃ ṭhatvā yāvatakaṃ tesaṃ devānaṃ āyuppamāṇaṃ taṃ sabbaṃ khepetvā tasmiṃyeva bhave parinibbāyati.
But the Buddha's disciple, having stayed there for his full lifespan, having exhausted the entire lifespan of those devas, attains final Nibbāna in that very existence.
Nhưng một đệ tử của Thế Tôn, ở đó, sống hết tuổi thọ, sau khi trải qua toàn bộ tuổi thọ của các vị thiên ấy, sẽ nhập Niết-bàn ngay trong kiếp sống ấy.
Ayaṃ kho, bhikkhave, viseso, ayaṃ adhippayāso idaṃ nānākaraṇaṃ sutavato ariyasāvakassa assutavatā puthujjanena, yadidaṃ gatiyā upapattiyā.
This, bhikkhus, is the distinction, this is the difference, this is the disparity between a learned noble disciple and an uninstructed ordinary person, that is, in their destination and rebirth.
Này các Tỳ-khưu, đây là sự khác biệt, đây là sự đặc thù, đây là sự phân biệt giữa một Thánh đệ tử có nghe pháp và một phàm nhân không nghe pháp, đó là về cảnh giới tái sinh.
‘Ime kho, bhikkhave, tayo puggalā santo saṃvijjamānā lokasmi’’’nti.
‘These three persons, bhikkhus, exist and are found in the world.’
Này các Tỳ-khưu, ba hạng người này hiện hữu, có mặt trên đời.”
Catutthaṃ.
The Fourth.
Thứ tư.
118. ‘‘Tisso imā, bhikkhave, vipattiyo.
118. ‘‘Bhikkhus, there are these three failures.
“Này các Tỳ-khưu, có ba sự thất bại này.
Katamā tisso?
Which three?
Thế nào là ba?
Sīlavipatti, cittavipatti, diṭṭhivipatti.
Failure in conduct (sīla), failure in mind (citta), failure in view (diṭṭhi).
Thất bại về Giới (sīlavipatti), thất bại về Tâm (cittavipatti), thất bại về Kiến (diṭṭhivipatti).
Katamā ca, bhikkhave, sīlavipatti?
And what, bhikkhus, is failure in conduct?
Và này các Tỳ-khưu, thế nào là thất bại về Giới?
Idha, bhikkhave, ekacco pāṇātipātī hoti, adinnādāyī hoti, kāmesumicchācārī hoti, musāvādī hoti, pisuṇavāco hoti, pharusavāco hoti, samphappalāpī hoti.
Here, bhikkhus, some person is a killer of living beings, takes what is not given, engages in sexual misconduct, is a speaker of falsehoods, is a slanderer, is a harsh speaker, is a frivolous talker.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, có người sát sinh, lấy của không cho, tà hạnh trong các dục, nói dối, nói lời đâm thọc, nói lời thô ác, nói lời vô ích.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, sīlavipatti.
This, bhikkhus, is called failure in conduct.
Này các Tỳ-khưu, đây gọi là thất bại về Giới.
‘‘Katamā ca, bhikkhave, cittavipatti?
‘‘And what, bhikkhus, is failure in mind?
“Và này các Tỳ-khưu, thế nào là thất bại về Tâm?
Idha, bhikkhave, ekacco abhijjhālu hoti byāpannacitto.
Here, bhikkhus, some person is covetous and malevolent in mind.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, có người tham lam, tâm đầy sân hận.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, cittavipatti.
This, bhikkhus, is called failure in mind.
Này các Tỳ-khưu, đây gọi là thất bại về Tâm.
‘‘Katamā ca, bhikkhave, diṭṭhivipatti?
‘‘And what, bhikkhus, is failure in view?
“Và này các Tỳ-khưu, thế nào là thất bại về Kiến?
Idha, bhikkhave, ekacco micchādiṭṭhiko hoti viparītadassano – ‘natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ, natthi hutaṃ, natthi sukatadukkaṭānaṃ, kammānaṃ phalaṃ vipāko, natthi ayaṃ loko, natthi paro loko, natthi mātā, natthi pitā, natthi sattā opapātikā, natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti.
Here, bhikkhus, some person holds wrong view, has a perverted outlook, thinking: ‘There is no gift, no offering, no sacrifice; there is no fruit or result of good and bad deeds; there is no this world, no other world; there is no mother, no father; there are no spontaneously arisen beings; there are no recluses and brahmins in the world who have gone rightly and practiced rightly, who, having realized this world and the other world for themselves by direct knowledge, declare it.’
Ở đây, này các Tỳ-khưu, có người có tà kiến, có cái thấy sai lệch: ‘Không có bố thí, không có cúng dường, không có tế lễ, không có quả báo của các nghiệp thiện ác đã làm, không có đời này, không có đời sau, không có mẹ, không có cha, không có các loài hóa sinh, không có các Sa-môn, Bà-la-môn chân chánh đi đúng đường, thực hành đúng đắn, những vị tự mình chứng ngộ và tuyên bố về đời này và đời sau.’
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, diṭṭhivipatti.
This, bhikkhus, is called failure in view.
Này các Tỳ-khưu, đây gọi là thất bại về Kiến.
Sīlavipattihetu vā, bhikkhave, sattā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjanti; cittavipattihetu vā, bhikkhave, sattā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjanti; diṭṭhivipattihetu vā, bhikkhave, sattā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjanti.
Bhikkhus, it is due to failure in conduct that beings, at the breaking up of the body, after death, are reborn in a state of deprivation, a bad destination, the lower realms, hell; or, bhikkhus, it is due to failure in mind that beings, at the breaking up of the body, after death, are reborn in a state of deprivation, a bad destination, the lower realms, hell; or, bhikkhus, it is due to failure in view that beings, at the breaking up of the body, after death, are reborn in a state of deprivation, a bad destination, the lower realms, hell.
Này các Tỳ-khưu, do nhân thất bại về Giới, chúng sinh sau khi thân hoại mạng chung, tái sinh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục; hoặc này các Tỳ-khưu, do nhân thất bại về Tâm, chúng sinh sau khi thân hoại mạng chung, tái sinh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục; hoặc này các Tỳ-khưu, do nhân thất bại về Kiến, chúng sinh sau khi thân hoại mạng chung, tái sinh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục.
Imā kho, bhikkhave, tisso vipattiyoti.
These, bhikkhus, are the three failures.’’
Này các Tỳ-khưu, đây là ba sự thất bại.”
‘‘Tisso imā, bhikkhave, sampadā.
‘‘Bhikkhus, there are these three accomplishments.
“Này các Tỳ-khưu, có ba sự thành tựu này.
Katamā tisso?
Which three?
Thế nào là ba?
Sīlasampadā, cittasampadā, diṭṭhisampadā.
Accomplishment in conduct, accomplishment in mind, accomplishment in view.
Thành tựu về Giới (sīlasampadā), thành tựu về Tâm (cittasampadā), thành tựu về Kiến (diṭṭhisampadā).
Katamā ca, bhikkhave, sīlasampadā?
And what, bhikkhus, is accomplishment in conduct?
Và này các Tỳ-khưu, thế nào là thành tựu về Giới?
Idha, bhikkhave, ekacco pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā paṭivirato hoti, kāmesumicchācārā paṭivirato hoti, musāvādā paṭivirato hoti, pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti, pharusāya vācāya paṭivirato hoti, samphappalāpā paṭivirato hoti.
Here, bhikkhus, some person abstains from killing living beings, abstains from taking what is not given, abstains from sexual misconduct, abstains from false speech, abstains from slanderous speech, abstains from harsh speech, abstains from frivolous talk.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, có người từ bỏ sát sinh, từ bỏ lấy của không cho, từ bỏ tà hạnh trong các dục, từ bỏ nói dối, từ bỏ nói lời đâm thọc, từ bỏ nói lời thô ác, từ bỏ nói lời vô ích.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, sīlasampadā.
This, bhikkhus, is called accomplishment in conduct.
Này các Tỳ-khưu, đây gọi là thành tựu về Giới.
‘‘Katamā ca, bhikkhave, cittasampadā?
‘‘And what, bhikkhus, is accomplishment in mind?
“Và này các Tỳ-khưu, thế nào là thành tựu về Tâm?
Idha, bhikkhave, ekacco anabhijjhālu hoti abyāpannacitto.
Here, bhikkhus, some person is not covetous and is not malevolent in mind.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, có người không tham lam, tâm không sân hận.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, cittasampadā.
This, bhikkhus, is called accomplishment in mind.
Này các Tỳ-khưu, đây gọi là thành tựu về Tâm.
‘‘Katamā ca, bhikkhave, diṭṭhisampadā?
‘‘And what, bhikkhus, is accomplishment in view?
“Và này các Tỳ-khưu, thế nào là thành tựu về Kiến?
Idha, bhikkhave, ekacco sammādiṭṭhiko hoti aviparītadassano – ‘atthi dinnaṃ, atthi yiṭṭhaṃ, atthi hutaṃ, atthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko, atthi ayaṃ loko, atthi paro loko, atthi mātā, atthi pitā, atthi sattā opapātikā, atthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti.
Here, bhikkhus, some person holds right view, has an unperverted outlook, thinking: ‘There is gift, there is offering, there is sacrifice; there is fruit and result of good and bad deeds; there is this world, there is other world; there is mother, there is father; there are spontaneously arisen beings; there are recluses and brahmins in the world who have gone rightly and practiced rightly, who, having realized this world and the other world for themselves by direct knowledge, declare it.’
Ở đây, này các Tỳ-khưu, có người có chánh kiến, có cái thấy không sai lệch: ‘Có bố thí, có cúng dường, có tế lễ, có quả báo của các nghiệp thiện ác đã làm, có đời này, có đời sau, có mẹ, có cha, có các loài hóa sinh, có các Sa-môn, Bà-la-môn chân chánh đi đúng đường, thực hành đúng đắn, những vị tự mình chứng ngộ và tuyên bố về đời này và đời sau.’
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, diṭṭhisampadā.
This, bhikkhus, is called accomplishment in view.
Này các Tỳ-khưu, đây gọi là thành tựu về Kiến.
Sīlasampadāhetu vā, bhikkhave, sattā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti; cittasampadāhetu vā, bhikkhave, sattā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti; diṭṭhisampadāhetu vā, bhikkhave, sattā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti.
Bhikkhus, it is due to accomplishment in conduct that beings, at the breaking up of the body, after death, are reborn in a good destination, a heavenly world; or, bhikkhus, it is due to accomplishment in mind that beings, at the breaking up of the body, after death, are reborn in a good destination, a heavenly world; or, bhikkhus, it is due to accomplishment in view that beings, at the breaking up of the body, after death, are reborn in a good destination, a heavenly world.
Này các Tỳ-khưu, do nhân thành tựu về Giới, chúng sinh sau khi thân hoại mạng chung, tái sinh vào cõi lành, cõi trời; hoặc này các Tỳ-khưu, do nhân thành tựu về Tâm, chúng sinh sau khi thân hoại mạng chung, tái sinh vào cõi lành, cõi trời; hoặc này các Tỳ-khưu, do nhân thành tựu về Kiến, chúng sinh sau khi thân hoại mạng chung, tái sinh vào cõi lành, cõi trời.
Imā kho, bhikkhave, tisso sampadā’’ti.
These, bhikkhus, are the three accomplishments.’’
Này các Tỳ-khưu, đây là ba sự thành tựu.”
Pañcamaṃ.
The Fifth.
Thứ năm.
119. ‘‘Tisso imā, bhikkhave, vipattiyo.
119. "Monks, these are the three failures.
“Này các Tỳ-khưu, có ba sự thất bại này.
Katamā tisso?
Which three?
Thế nào là ba?
Sīlavipatti, cittavipatti, diṭṭhivipatti.
Failure in conduct, failure in mind, failure in view.
Thất bại về Giới, thất bại về Tâm, thất bại về Kiến.
Katamā ca, bhikkhave, sīlavipatti?
And what, monks, is failure in conduct?
Và này các Tỳ-khưu, thế nào là thất bại về Giới?
Idha, bhikkhave, ekacco pāṇātipātī hoti…pe… samphappalāpī hoti.
Here, monks, some individual is a killer of living beings… he is a frivolous talker.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, có người sát sinh… cho đến… nói lời vô ích.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, sīlavipatti.
This, monks, is called failure in conduct.
Này các Tỳ-khưu, đây gọi là thất bại về Giới.
‘‘Katamā ca, bhikkhave, cittavipatti?
"And what, monks, is failure in mind?
“Và này các Tỳ-khưu, thế nào là thất bại về Tâm?
Idha, bhikkhave, ekacco abhijjhālu hoti byāpannacitto.
Here, monks, some individual is covetous and has ill will.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, có người tham lam, tâm đầy sân hận.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, cittavipatti.
This, monks, is called failure in mind.
Này các Tỳ-khưu, đây gọi là thất bại về Tâm.
‘‘Katamā ca, bhikkhave, diṭṭhivipatti?
"And what, monks, is failure in view?
“Và này các Tỳ-khưu, thế nào là thất bại về Kiến?
Idha, bhikkhave, ekacco micchādiṭṭhiko hoti viparītadassano – ‘natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ…pe… ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti.
Here, monks, some individual has wrong view, a perverted outlook: 'There is no gift, no offering… there are no recluses and brahmins who, by themselves having directly known and realized this world and the other world, proclaim them.'
Ở đây, này các Tỳ-khưu, có người có tà kiến, có cái thấy sai lệch: ‘Không có bố thí, không có cúng dường… cho đến… những vị tự mình chứng ngộ và tuyên bố về đời này và đời sau.’
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, diṭṭhivipatti.
This, monks, is called failure in view.
Này các Tỳ-khưu, đây gọi là thất bại về Kiến.
Sīlavipattihetu vā, bhikkhave…pe… diṭṭhivipattihetu vā, bhikkhave, sattā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjanti.
Monks, by reason of failure in conduct… or by reason of failure in view, beings, at the breaking up of the body, after death, reappear in a state of deprivation, a bad destination, a lower realm, hell.
Này các Tỳ-khưu, do nhân thất bại về Giới… cho đến… hoặc này các Tỳ-khưu, do nhân thất bại về Kiến, chúng sinh sau khi thân hoại mạng chung, tái sinh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục.
Seyyathāpi, bhikkhave, apaṇṇako maṇi uddhaṃ khitto yena yeneva patiṭṭhāti suppatiṭṭhitaṃyeva patiṭṭhāti; evamevaṃ kho, bhikkhave, sīlavipattihetu vā sattā…pe… upapajjanti.
Just as, monks, a jewel with no base, thrown upwards, wherever it lands, lands firmly established; in the same way, monks, by reason of failure in conduct, beings… reappear.
Ví như, này các Tỳ-khưu, một viên ngọc không có lỗi lầm, khi ném lên cao, nó sẽ rơi xuống và nằm yên một cách vững chắc; cũng vậy, này các Tỳ-khưu, do nhân thất bại về Giới, chúng sinh… cho đến… tái sinh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục.
Imā kho, bhikkhave, tisso vipattiyoti.
These, monks, are the three failures."
Này các Tỳ-khưu, đây là ba sự thất bại.”
‘‘Tisso imā, bhikkhave, sampadā.
"Monks, these are the three accomplishments.
“Này các Tỳ-khưu, có ba sự thành tựu này.
Katamā tisso?
Which three?
Thế nào là ba?
Sīlasampadā, cittasampadā, diṭṭhisampadā.
Accomplishment in conduct, accomplishment in mind, accomplishment in view.
Thành tựu về Giới, thành tựu về Tâm, thành tựu về Kiến.
Katamā ca, bhikkhave, sīlasampadā?
And what, monks, is accomplishment in conduct?
Và này các Tỳ-khưu, thế nào là thành tựu về Giới?
Idha, bhikkhave, ekacco pāṇātipātā paṭivirato hoti…pe… ayaṃ vuccati, bhikkhave, sīlasampadā.
Here, monks, some individual abstains from killing living beings… This, monks, is called accomplishment in conduct.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, có người từ bỏ sát sinh… cho đến… Này các Tỳ-khưu, đây gọi là thành tựu về Giới.
‘‘Katamā ca, bhikkhave, cittasampadā?
"And what, monks, is accomplishment in mind?
“Và này các Tỳ-khưu, thế nào là thành tựu về Tâm?
Idha, bhikkhave, ekacco anabhijjhālu hoti abyāpannacitto.
Here, monks, some individual is not covetous and has no ill will.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, có người không tham lam, tâm không sân hận.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, cittasampadā.
This, monks, is called accomplishment in mind.
Này các Tỳ-khưu, đây gọi là thành tựu về Tâm.
‘‘Katamā ca, bhikkhave, diṭṭhisampadā?
"And what, monks, is accomplishment in view?
“Và này các Tỳ-khưu, thế nào là thành tựu về Kiến?
Idha, bhikkhave, ekacco sammādiṭṭhiko hoti aviparītadassano – ‘atthi dinnaṃ, atthi yiṭṭhaṃ…pe… ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti.
Here, monks, some individual has right view, an unperverted outlook: 'There is gift, there is offering… there are recluses and brahmins who, by themselves having directly known and realized this world and the other world, proclaim them.'
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một số người có chánh kiến, có cái thấy không sai lệch – ‘Có sự bố thí, có sự cúng dường… (lược)… những vị đã tự mình chứng ngộ và tuyên bố thế giới này và thế giới khác.’
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, diṭṭhisampadā.
This, monks, is called accomplishment in view.
Này các Tỳ-khưu, đây gọi là sự thành tựu về chánh kiến (diṭṭhisampadā).
Sīlasampadāhetu vā, bhikkhave, sattā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti.
Monks, by reason of accomplishment in conduct, beings, at the breaking up of the body, after death, reappear in a good destination, a heavenly world.
Hoặc do sự thành tựu về giới (sīlasampadā), này các Tỳ-khưu, các chúng sanh, sau khi thân hoại mạng chung, sanh vào cõi thiện, cõi trời.
Cittasampadāhetu vā…pe… diṭṭhisampadāhetu vā, bhikkhave, sattā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti.
Or by reason of accomplishment in mind… or by reason of accomplishment in view, monks, beings, at the breaking up of the body, after death, reappear in a good destination, a heavenly world.
Hoặc do sự thành tựu về tâm (cittasampadā)… (lược)… hoặc do sự thành tựu về chánh kiến (diṭṭhisampadā), này các Tỳ-khưu, các chúng sanh, sau khi thân hoại mạng chung, sanh vào cõi thiện, cõi trời.
Seyyathāpi, bhikkhave, apaṇṇako maṇi uddhaṃ khitto yena yeneva patiṭṭhāti suppatiṭṭhitaṃyeva patiṭṭhāti; evamevaṃ kho, bhikkhave, sīlasampadāhetu vā sattā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti, cittasampadāhetu vā sattā…pe… diṭṭhisampadāhetu vā sattā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti.
Just as, monks, a jewel with no base, thrown upwards, wherever it lands, lands firmly established; in the same way, monks, by reason of accomplishment in conduct, beings, at the breaking up of the body, after death, reappear in a good destination, a heavenly world; or by reason of accomplishment in mind, beings… or by reason of accomplishment in view, beings, at the breaking up of the body, after death, reappear in a good destination, a heavenly world.
Ví như, này các Tỳ-khưu, một viên xúc xắc chắc chắn (apaṇṇako maṇi) được tung lên, nó luôn rơi xuống một cách vững chắc; cũng vậy, này các Tỳ-khưu, hoặc do sự thành tựu về giới (sīlasampadā), các chúng sanh, sau khi thân hoại mạng chung, sanh vào cõi thiện, cõi trời; hoặc do sự thành tựu về tâm (cittasampadā), các chúng sanh… (lược)… hoặc do sự thành tựu về chánh kiến (diṭṭhisampadā), các chúng sanh, sau khi thân hoại mạng chung, sanh vào cõi thiện, cõi trời.
Imā kho, bhikkhave, tisso sampadā’’ti.
These, monks, are the three accomplishments."
Này các Tỳ-khưu, đây là ba sự thành tựu này.”
Chaṭṭhaṃ.
The Sixth.
Thứ Sáu.
120. ‘‘Tisso imā, bhikkhave, vipattiyo.
120. "Monks, these are the three failures.
120. “Này các Tỳ-khưu, có ba sự suy đồi này.
Katamā tisso?
Which three?
Ba điều nào?
Kammantavipatti, ājīvavipatti, diṭṭhivipatti.
Failure in action, failure in livelihood, failure in view.
Sự suy đồi về hành động (kammantavipatti), sự suy đồi về sinh kế (ājīvavipatti), sự suy đồi về tà kiến (diṭṭhivipatti).
Katamā ca, bhikkhave, kammantavipatti?
And what, monks, is failure in action?
Và này các Tỳ-khưu, sự suy đồi về hành động là gì?
Idha, bhikkhave, ekacco pāṇātipātī hoti…pe… samphappalāpī hoti.
Here, monks, some individual is a killer of living beings… he is a frivolous talker.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một số người sát sanh… (lược)… nói lời vô ích.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, kammantavipatti.
This, monks, is called failure in action.
Này các Tỳ-khưu, đây gọi là sự suy đồi về hành động.
‘‘Katamā ca, bhikkhave, ājīvavipatti?
"And what, monks, is failure in livelihood?
“Và này các Tỳ-khưu, sự suy đồi về sinh kế là gì?
Idha, bhikkhave, ekacco micchāājīvo hoti, micchāājīvena jīvikaṃ* kappeti.
Here, monks, some individual has wrong livelihood, he maintains himself by wrong livelihood.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một số người có tà mạng, sống bằng tà mạng.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ājīvavipatti.
This, monks, is called failure in livelihood.
Này các Tỳ-khưu, đây gọi là sự suy đồi về sinh kế.
‘‘Katamā ca, bhikkhave, diṭṭhivipatti?
"And what, monks, is failure in view?
“Và này các Tỳ-khưu, sự suy đồi về tà kiến là gì?
Idha, bhikkhave, ekacco micchādiṭṭhiko hoti viparītadassano – ‘natthi dinnaṃ, natthi yiṭṭhaṃ…pe… ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti.
Here, monks, some individual has wrong view, a perverted outlook: 'There is no gift, no offering… there are no recluses and brahmins who, by themselves having directly known and realized this world and the other world, proclaim them.'
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một số người có tà kiến, có cái thấy sai lệch – ‘Không có sự bố thí, không có sự cúng dường… (lược)… những vị đã tự mình chứng ngộ và tuyên bố thế giới này và thế giới khác.’
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, diṭṭhivipatti.
This, monks, is called failure in view.
Này các Tỳ-khưu, đây gọi là sự suy đồi về tà kiến.
Imā kho, bhikkhave, tisso vipattiyoti.
These, monks, are the three failures."
Này các Tỳ-khưu, đây là ba sự suy đồi này.”
‘‘Tisso imā, bhikkhave, sampadā.
"Monks, these are the three accomplishments.
“Này các Tỳ-khưu, có ba sự thành tựu này.
Katamā tisso?
Which three?
Ba điều nào?
Kammantasampadā, ājīvasampadā, diṭṭhisampadā.
Accomplishment in action, accomplishment in livelihood, accomplishment in view.
Sự thành tựu về hành động (kammantasampadā), sự thành tựu về sinh kế (ājīvasampadā), sự thành tựu về chánh kiến (diṭṭhisampadā).
Katamā ca, bhikkhave, kammantasampadā?
And what, monks, is accomplishment in action?
Và này các Tỳ-khưu, sự thành tựu về hành động là gì?
Idha, bhikkhave, ekacco pāṇātipātā paṭivirato hoti…pe… samphappalāpā paṭivirato hoti.
Here, monks, someone abstains from the destruction of life…pe… abstains from frivolous talk.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một số người từ bỏ sát sanh… (lược)… từ bỏ lời vô ích.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, kammantasampadā.
This, monks, is called perfection of action.
Này các Tỳ-khưu, đây gọi là sự thành tựu về hành động.
‘‘Katamā ca, bhikkhave, ājīvasampadā?
“And what, monks, is perfection of livelihood?
“Và này các Tỳ-khưu, sự thành tựu về sinh kế là gì?
Idha, bhikkhave, ekacco sammāājīvo hoti, sammāājīvena jīvikaṃ kappeti.
Here, monks, someone has right livelihood, and maintains their life by right livelihood.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một số người có chánh mạng, sống bằng chánh mạng.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ājīvasampadā.
This, monks, is called perfection of livelihood.
Này các Tỳ-khưu, đây gọi là sự thành tựu về sinh kế.
‘‘Katamā ca, bhikkhave, diṭṭhisampadā?
“And what, monks, is perfection of view?
“Và này các Tỳ-khưu, sự thành tựu về chánh kiến là gì?
Idha, bhikkhave, ekacco sammādiṭṭhiko hoti aviparītadassano – ‘atthi dinnaṃ, atthi yiṭṭhaṃ…pe… ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedentī’ti.
Here, monks, someone is of right view, having an unperverted vision – ‘There is what is given, there is what is offered…pe… those who, having directly known and realized this world and the other world themselves, proclaim it.’
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một số người có chánh kiến, có cái thấy không sai lệch – ‘Có sự bố thí, có sự cúng dường… (lược)… những vị đã tự mình chứng ngộ và tuyên bố thế giới này và thế giới khác.’
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, diṭṭhisampadā.
This, monks, is called perfection of view.
Này các Tỳ-khưu, đây gọi là sự thành tựu về chánh kiến.
Imā kho, bhikkhave, tisso sampadā’’ti.
These, monks, are the three perfections.”
Này các Tỳ-khưu, đây là ba sự thành tựu này.”
Sattamaṃ.
The Seventh.
Thứ Bảy.
121. ‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, soceyyāni.
121. “Monks, there are these three purities.
121. “Này các Tỳ-khưu, có ba sự thanh tịnh này.
Katamāni tīṇi?
What are the three?
Ba điều nào?
Kāyasoceyyaṃ, vacīsoceyyaṃ, manosoceyyaṃ.
Purity of body, purity of speech, purity of mind.
Thanh tịnh về thân (kāyasoceyya), thanh tịnh về lời nói (vacīsoceyya), thanh tịnh về ý (manosoceyya).
Katamañca, bhikkhave, kāyasoceyyaṃ?
And what, monks, is purity of body?
Và này các Tỳ-khưu, thanh tịnh về thân là gì?
Idha, bhikkhave, ekacco pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā paṭivirato hoti, kāmesumicchācārā paṭivirato hoti.
Here, monks, someone abstains from the destruction of life, abstains from taking what is not given, abstains from misconduct in sensual pleasures.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một số người từ bỏ sát sanh, từ bỏ trộm cắp, từ bỏ tà hạnh trong các dục.
Idaṃ vuccati, bhikkhave, kāyasoceyyaṃ.
This, monks, is called purity of body.
Này các Tỳ-khưu, đây gọi là thanh tịnh về thân.
‘‘Katamañca, bhikkhave, vacīsoceyyaṃ?
“And what, monks, is purity of speech?
“Và này các Tỳ-khưu, thanh tịnh về lời nói là gì?
Idha, bhikkhave, ekacco musāvādā paṭivirato hoti, pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti, pharusāya vācāya paṭivirato hoti, samphappalāpā paṭivirato hoti.
Here, monks, someone abstains from false speech, abstains from divisive speech, abstains from harsh speech, abstains from frivolous talk.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một số người từ bỏ nói dối, từ bỏ lời đâm thọc, từ bỏ lời thô ác, từ bỏ lời vô ích.
Idaṃ vuccati bhikkhave, vacīsoceyyaṃ.
This, monks, is called purity of speech.
Này các Tỳ-khưu, đây gọi là thanh tịnh về lời nói.
‘‘Katamañca, bhikkhave, manosoceyyaṃ?
“And what, monks, is purity of mind?
“Và này các Tỳ-khưu, thanh tịnh về ý là gì?
Idha, bhikkhave, ekacco anabhijjhālu hoti abyāpannacitto sammādiṭṭhiko.
Here, monks, someone is not covetous, has a mind free from ill-will, and is of right view.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một số người không tham lam, không có tâm sân hận, có chánh kiến.
Idaṃ vuccati, bhikkhave, manosoceyyaṃ.
This, monks, is called purity of mind.
Này các Tỳ-khưu, đây gọi là thanh tịnh về ý.
Imāni kho, bhikkhave, tīṇi soceyyānī’’ti.
These, monks, are the three purities.”
Này các Tỳ-khưu, đây là ba sự thanh tịnh này.”
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Thứ Tám.
122. ‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, soceyyāni.
122. “Monks, there are these three purities.
122. “Này các Tỳ-khưu, có ba sự thanh tịnh này.
Katamāni tīṇi?
What are the three?
Ba điều nào?
Kāyasoceyyaṃ, vacīsoceyyaṃ, manosoceyyaṃ.
Purity of body, purity of speech, purity of mind.
Thanh tịnh về thân (kāyasoceyya), thanh tịnh về lời nói (vacīsoceyya), thanh tịnh về ý (manosoceyya).
Katamañca, bhikkhave, kāyasoceyyaṃ?
And what, monks, is purity of body?
Và này các Tỳ-khưu, thanh tịnh về thân là gì?
Idha, bhikkhave, bhikkhu pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā paṭivirato hoti, abrahmacariyā paṭivirato hoti.
Here, monks, a bhikkhu abstains from the destruction of life, abstains from taking what is not given, abstains from unchastity.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu từ bỏ sát sanh, từ bỏ trộm cắp, từ bỏ phi phạm hạnh.
Idaṃ vuccati, bhikkhave, kāyasoceyyaṃ.
This, monks, is called purity of body.
Này các Tỳ-khưu, đây gọi là thanh tịnh về thân.
‘‘Katamañca, bhikkhave, vacīsoceyyaṃ?
“And what, monks, is purity of speech?
“Và này các Tỳ-khưu, thanh tịnh về lời nói là gì?
Idha, bhikkhave, bhikkhu musāvādā paṭivirato hoti, pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti, pharusāya vācāya paṭivirato hoti, samphappalāpā paṭivirato hoti.
Here, monks, a bhikkhu abstains from false speech, abstains from divisive speech, abstains from harsh speech, abstains from frivolous talk.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu từ bỏ nói dối, từ bỏ lời đâm thọc, từ bỏ lời thô ác, từ bỏ lời vô ích.
Idaṃ vuccati, bhikkhave, vacīsoceyyaṃ.
This, monks, is called purity of speech.
Này các Tỳ-khưu, đây gọi là thanh tịnh về lời nói.
‘‘Katamañca, bhikkhave, manosoceyyaṃ?
“And what, monks, is purity of mind?
“Và này các Tỳ-khưu, thanh tịnh về ý là gì?
Idha, bhikkhave, bhikkhu santaṃ vā ajjhattaṃ kāmacchandaṃ – ‘atthi me ajjhattaṃ kāmacchando’ti pajānāti; asantaṃ vā ajjhattaṃ kāmacchandaṃ – ‘natthi me ajjhattaṃ kāmacchando’ti pajānāti; yathā ca anuppannassa kāmacchandassa uppādo hoti, tañca pajānāti; yathā ca uppannassa kāmacchandassa pahānaṃ hoti, tañca pajānāti; yathā ca pahīnassa kāmacchandassa āyatiṃ anuppādo hoti, tañca pajānāti; santaṃ vā ajjhattaṃ byāpādaṃ – ‘atthi me ajjhattaṃ byāpādo’ti pajānāti; asantaṃ vā ajjhattaṃ byāpādaṃ – ‘natthi me ajjhattaṃ byāpādo’ti pajānāti; yathā ca anuppannassa byāpādassa uppādo hoti, tañca pajānāti; yathā ca uppannassa byāpādassa pahānaṃ hoti, tañca pajānāti; yathā ca pahīnassa byāpādassa āyatiṃ anuppādo hoti, tañca pajānāti; santaṃ vā ajjhattaṃ thinamiddhaṃ – ‘atthi me ajjhattaṃ thinamiddha’nti pajānāti; asantaṃ vā ajjhattaṃ thinamiddhaṃ – ‘natthi me ajjhattaṃ thinamiddha’nti pajānāti; yathā ca anuppannassa thinamiddhassa uppādo hoti, tañca pajānāti; yathā ca uppannassa thinamiddhassa pahānaṃ hoti, tañca pajānāti; yathā ca pahīnassa thinamiddhassa āyatiṃ anuppādo hoti, tañca pajānāti; santaṃ vā ajjhattaṃ uddhaccakukkuccaṃ – ‘atthi me ajjhattaṃ uddhaccakukkucca’nti pajānāti; asantaṃ vā ajjhattaṃ uddhaccakukkuccaṃ – ‘natthi me ajjhattaṃ uddhaccakukkucca’nti pajānāti; yathā ca anuppannassa uddhaccakukkuccassa uppādo hoti, tañca pajānāti; yathā ca uppannassa uddhaccakukkuccassa pahānaṃ hoti, tañca pajānāti; yathā ca pahīnassa uddhaccakukkuccassa āyatiṃ anuppādo hoti, tañca pajānāti; santaṃ vā ajjhattaṃ vicikicchaṃ – ‘atthi me ajjhattaṃ vicikicchā’ti pajānāti; asantaṃ vā ajjhattaṃ vicikicchaṃ – ‘natthi me ajjhattaṃ vicikicchā’ti pajānāti; yathā ca anuppannāya vicikicchāya uppādo hoti, tañca pajānāti; yathā ca uppannāya vicikicchāya pahānaṃ hoti, tañca pajānāti; yathā ca pahīnāya vicikicchāya āyatiṃ anuppādo hoti, tañca pajānāti.
Here, bhikkhus, a bhikkhu knows whether there is internal sensual desire: ‘There is internal sensual desire in me’; or whether there is no internal sensual desire: ‘There is no internal sensual desire in me’. He also knows how the arising of unarisen sensual desire comes to be; he also knows how the abandoning of arisen sensual desire comes to be; and he also knows how the non-arising in the future of abandoned sensual desire comes to be. He knows whether there is internal ill will: ‘There is internal ill will in me’; or whether there is no internal ill will: ‘There is no internal ill will in me’. He also knows how the arising of unarisen ill will comes to be; he also knows how the abandoning of arisen ill will comes to be; and he also knows how the non-arising in the future of abandoned ill will comes to be. He knows whether there is internal sloth and torpor: ‘There is internal sloth and torpor in me’; or whether there is no internal sloth and torpor: ‘There is no internal sloth and torpor in me’. He also knows how the arising of unarisen sloth and torpor comes to be; he also knows how the abandoning of arisen sloth and torpor comes to be; and he also knows how the non-arising in the future of abandoned sloth and torpor comes to be. He knows whether there is internal restlessness and remorse: ‘There is internal restlessness and remorse in me’; or whether there is no internal restlessness and remorse: ‘There is no internal restlessness and remorse in me’. He also knows how the arising of unarisen restlessness and remorse comes to be; he also knows how the abandoning of arisen restlessness and remorse comes to be; and he also knows how the non-arising in the future of abandoned restlessness and remorse comes to be. He knows whether there is internal doubt: ‘There is internal doubt in me’; or whether there is no internal doubt: ‘There is no internal doubt in me’. He also knows how the arising of unarisen doubt comes to be; he also knows how the abandoning of arisen doubt comes to be; and he also knows how the non-arising in the future of abandoned doubt comes to be.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu biết rõ: ‘Tham dục bên trong ta có’ khi tham dục bên trong mình có; biết rõ: ‘Tham dục bên trong ta không có’ khi tham dục bên trong mình không có; vị ấy cũng biết rõ nguyên nhân làm phát sinh tham dục chưa phát sinh; vị ấy cũng biết rõ nguyên nhân làm đoạn trừ tham dục đã phát sinh; vị ấy cũng biết rõ nguyên nhân làm cho tham dục đã đoạn trừ không phát sinh trở lại trong tương lai. Vị ấy biết rõ: ‘Sân hận bên trong ta có’ khi sân hận bên trong mình có; biết rõ: ‘Sân hận bên trong ta không có’ khi sân hận bên trong mình không có; vị ấy cũng biết rõ nguyên nhân làm phát sinh sân hận chưa phát sinh; vị ấy cũng biết rõ nguyên nhân làm đoạn trừ sân hận đã phát sinh; vị ấy cũng biết rõ nguyên nhân làm cho sân hận đã đoạn trừ không phát sinh trở lại trong tương lai. Vị ấy biết rõ: ‘Hôn trầm thụy miên bên trong ta có’ khi hôn trầm thụy miên bên trong mình có; biết rõ: ‘Hôn trầm thụy miên bên trong ta không có’ khi hôn trầm thụy miên bên trong mình không có; vị ấy cũng biết rõ nguyên nhân làm phát sinh hôn trầm thụy miên chưa phát sinh; vị ấy cũng biết rõ nguyên nhân làm đoạn trừ hôn trầm thụy miên đã phát sinh; vị ấy cũng biết rõ nguyên nhân làm cho hôn trầm thụy miên đã đoạn trừ không phát sinh trở lại trong tương lai. Vị ấy biết rõ: ‘Trạo cử hối hận bên trong ta có’ khi trạo cử hối hận bên trong mình có; biết rõ: ‘Trạo cử hối hận bên trong ta không có’ khi trạo cử hối hận bên trong mình không có; vị ấy cũng biết rõ nguyên nhân làm phát sinh trạo cử hối hận chưa phát sinh; vị ấy cũng biết rõ nguyên nhân làm đoạn trừ trạo cử hối hận đã phát sinh; vị ấy cũng biết rõ nguyên nhân làm cho trạo cử hối hận đã đoạn trừ không phát sinh trở lại trong tương lai. Vị ấy biết rõ: ‘Hoài nghi bên trong ta có’ khi hoài nghi bên trong mình có; biết rõ: ‘Hoài nghi bên trong ta không có’ khi hoài nghi bên trong mình không có; vị ấy cũng biết rõ nguyên nhân làm phát sinh hoài nghi chưa phát sinh; vị ấy cũng biết rõ nguyên nhân làm đoạn trừ hoài nghi đã phát sinh; vị ấy cũng biết rõ nguyên nhân làm cho hoài nghi đã đoạn trừ không phát sinh trở lại trong tương lai.
Idaṃ vuccati, bhikkhave, manosoceyyaṃ.
This, bhikkhus, is called mental purity.
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là sự thanh tịnh của ý (manosoceyya).
Imāni kho, bhikkhave, tīṇi soceyyānīti.
These, bhikkhus, are the three purities.
Này các Tỳ-khưu, đây là ba sự thanh tịnh.
123. ‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, moneyyāni.
“There are these three kinds of sagehood, bhikkhus.
123. “Này các Tỳ-khưu, có ba sự trí tuệ (moneyya) này.
Katamāni tīṇi?
Which three?
Thế nào là ba?
Kāyamoneyyaṃ, vacīmoneyyaṃ, manomoneyyaṃ.
Sagehood of body, sagehood of speech, sagehood of mind.
Thân trí tuệ (kāyamoneyya), khẩu trí tuệ (vacīmoneyya), ý trí tuệ (manomoneyya).
Katamañca, bhikkhave, kāyamoneyyaṃ?
And what, bhikkhus, is sagehood of body?
Và này các Tỳ-khưu, thế nào là thân trí tuệ?
Idha, bhikkhave, bhikkhu pāṇātipātā paṭivirato hoti, adinnādānā paṭivirato hoti, abrahmacariyā paṭivirato hoti.
Here, bhikkhus, a bhikkhu abstains from the destruction of life, abstains from taking what is not given, abstains from unchastity.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu từ bỏ sát sinh, từ bỏ lấy của không cho, từ bỏ tà dâm.
Idaṃ vuccati, bhikkhave, kāyamoneyyaṃ.
This, bhikkhus, is called sagehood of body.
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là thân trí tuệ.
‘‘Katamañca, bhikkhave, vacīmoneyyaṃ?
“And what, bhikkhus, is sagehood of speech?
“Và này các Tỳ-khưu, thế nào là khẩu trí tuệ?
Idha, bhikkhave, bhikkhu musāvādā paṭivirato hoti, pisuṇāya vācāya paṭivirato hoti, pharusāya vācāya paṭivirato hoti, samphappalāpā paṭivirato hoti.
Here, bhikkhus, a bhikkhu abstains from false speech, abstains from slanderous speech, abstains from harsh speech, abstains from idle chatter.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu từ bỏ nói dối, từ bỏ nói lời chia rẽ, từ bỏ nói lời thô ác, từ bỏ nói lời vô ích.
Idaṃ vuccati, bhikkhave, vacīmoneyyaṃ.
This, bhikkhus, is called sagehood of speech.
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là khẩu trí tuệ.
‘‘Katamañca, bhikkhave, manomoneyyaṃ?
“And what, bhikkhus, is sagehood of mind?
“Và này các Tỳ-khưu, thế nào là ý trí tuệ?
Idha, bhikkhave, bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati.
Here, bhikkhus, through the destruction of the taints, a bhikkhu enters and dwells in the taintless liberation of mind and liberation by wisdom, having realized it for himself with direct knowledge in this very life.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu, do sự đoạn tận các lậu hoặc, chứng ngộ và an trú trong tâm giải thoát (cetovimutti), tuệ giải thoát (paññāvimutti) vô lậu ngay trong hiện tại, với thắng trí của chính mình.
Idaṃ vuccati, bhikkhave, manomoneyyaṃ.
This, bhikkhus, is called sagehood of mind.
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là ý trí tuệ.
Imāni kho, bhikkhave, tīṇi moneyyānī’’ti.
These, bhikkhus, are the three kinds of sagehood.”
Này các Tỳ-khưu, đây là ba sự trí tuệ.”
124. Ekaṃ samayaṃ bhagavā kusinārāyaṃ viharati baliharaṇe vanasaṇḍe.
124. On one occasion the Blessed One was dwelling at Kusinārā, in the Baliharaṇa forest grove.
124. Một thời, Đức Thế Tôn trú tại Kusinārā, trong rừng Baliharaṇa.
Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti.
There, indeed, the Blessed One addressed the bhikkhus, saying: "Bhikkhus."
Tại đó, Đức Thế Tôn gọi các Tỳ-khưu: “Này các Tỳ-khưu!”
‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
"Venerable Sir," those bhikkhus replied to the Blessed One.
“Bạch Thế Tôn,” các Tỳ-khưu ấy vâng lời Đức Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca –
The Blessed One spoke thus:
Đức Thế Tôn nói như sau:
‘‘Idha, bhikkhave, bhikkhu aññataraṃ gāmaṃ vā nigamaṃ vā upanissāya viharati.
"Here, bhikkhus, a bhikkhu dwells dependent on a certain village or town.
“Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu trú gần một làng hay thị trấn nào đó.
Tamenaṃ gahapati vā gahapatiputto vā upasaṅkamitvā svātanāya bhattena nimanteti.
Then a householder or a householder's son approaches him and invites him for a meal for the next day.
Một gia chủ hay con trai của gia chủ đến mời vị ấy thọ thực vào ngày mai.
Ākaṅkhamāno, bhikkhave, bhikkhu adhivāseti.
If he wishes, bhikkhus, the bhikkhu accepts.
Nếu muốn, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu ấy chấp thuận.
So tassā rattiyā accayena pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena tassa gahapatissa vā gahapatiputtassa vā nivesanaṃ tenupasaṅkamati; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdati.
So, when that night has passed, in the forenoon, having dressed and taken his bowl and robe, he approaches the dwelling of that householder or householder's son; having approached, he sits down on the seat prepared.
Sau đêm đó, vào buổi sáng, vị ấy đắp y, mang bát và y, đi đến nhà của gia chủ hay con trai gia chủ ấy; sau khi đến, vị ấy ngồi xuống chỗ đã được sắp đặt.
Tamenaṃ so gahapati vā gahapatiputto vā paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappeti sampavāreti.
Then that householder or householder's son personally satisfies and serves him with choice hard food and soft food.
Gia chủ hay con trai gia chủ ấy tự tay dâng cúng đồ ăn thức uống ngon lành làm cho vị ấy hoan hỷ và no đủ.
‘‘Tassa evaṃ hoti – ‘sādhu vata myāyaṃ gahapati vā gahapatiputto vā paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappeti sampavāretī’ti.
"It occurs to him thus: 'It is good, indeed, that this householder or householder's son personally satisfies and serves me with choice hard food and soft food.'
“Vị ấy nghĩ: ‘Thật tốt lành thay, gia chủ hay con trai gia chủ này tự tay dâng cúng đồ ăn thức uống ngon lành làm cho ta hoan hỷ và no đủ.’
Evampissa hoti – ‘aho vata māyaṃ gahapati vā gahapatiputto vā āyatimpi evarūpena paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappeyya sampavāreyyā’ti!
It also occurs to him thus: 'Oh, if only this householder or householder's son would satisfy and serve me in the future too with such choice hard food and soft food!'
Vị ấy lại nghĩ: ‘Ước gì gia chủ hay con trai gia chủ này trong tương lai cũng tự tay dâng cúng đồ ăn thức uống ngon lành như vậy làm cho ta hoan hỷ và no đủ!’
So taṃ piṇḍapātaṃ gathito* mucchito ajjhosanno* anādīnavadassāvī anissaraṇapañño paribhuñjati.
He consumes that alms-food, greedy, infatuated, absorbed, not seeing the danger, not discerning the escape.
Vị ấy thọ dụng bữa ăn khất thực ấy một cách tham đắm, mê muội, dính mắc, không thấy sự nguy hiểm, không có trí tuệ về sự thoát ly.
So tattha kāmavitakkampi vitakketi, byāpādavitakkampi vitakketi, vihiṃsāvitakkampi vitakketi.
Therein, he thinks thoughts of sensual desire, he thinks thoughts of ill-will, he thinks thoughts of harm.
Tại đó, vị ấy suy nghĩ về dục tầm, suy nghĩ về sân tầm, suy nghĩ về hại tầm.
Evarūpassāhaṃ, bhikkhave, bhikkhuno dinnaṃ na mahapphalanti vadāmi.
I declare, bhikkhus, that a gift given to such a bhikkhu is not of great fruit.
Này các Tỳ-khưu, ta nói rằng sự cúng dường cho một Tỳ-khưu như vậy không mang lại quả lớn.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì lý do gì?
Pamatto hi, bhikkhave, bhikkhu viharati.
Because, bhikkhus, that bhikkhu dwells heedlessly.
Vì này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu ấy sống phóng dật.
‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhu aññataraṃ gāmaṃ vā nigamaṃ vā upanissāya viharati.
"Here again, bhikkhus, a bhikkhu dwells dependent on a certain village or town.
“Nhưng ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu trú gần một làng hay thị trấn nào đó.
Tamenaṃ gahapati vā gahapatiputto vā upasaṅkamitvā svātanāya bhattena nimanteti.
Then a householder or a householder's son approaches him and invites him for a meal for the next day.
Một gia chủ hay con trai của gia chủ đến mời vị ấy thọ thực vào ngày mai.
Ākaṅkhamāno, bhikkhave, bhikkhu adhivāseti.
If he wishes, bhikkhus, the bhikkhu accepts.
Nếu muốn, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu ấy chấp thuận.
So tassā rattiyā accayena pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena tassa gahapatissa vā gahapatiputtassa vā nivesanaṃ tenupasaṅkamati; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdati.
So, when that night has passed, in the forenoon, having dressed and taken his bowl and robe, he approaches the dwelling of that householder or householder's son; having approached, he sits down on the seat prepared.
Sau đêm đó, vào buổi sáng, vị ấy đắp y, mang bát và y, đi đến nhà của gia chủ hay con trai gia chủ ấy; sau khi đến, vị ấy ngồi xuống chỗ đã được sắp đặt.
Tamenaṃ so gahapati vā gahapatiputto vā paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappeti sampavāreti.
Then that householder or householder's son personally satisfies and serves him with choice hard food and soft food.
Gia chủ hay con trai gia chủ ấy tự tay dâng cúng đồ ăn thức uống ngon lành làm cho vị ấy hoan hỷ và no đủ.
‘‘Tassa na evaṃ hoti – ‘sādhu vata myāyaṃ gahapati vā gahapatiputto vā paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappeti sampavāretī’ti.
"It does not occur to him thus: 'It is good, indeed, that this householder or householder's son personally satisfies and serves me with choice hard food and soft food.'
Vị ấy không có ý nghĩ như vầy: ‘Thật tốt lành thay, vị gia chủ này hay con trai của gia chủ này đã tự tay dâng cúng, làm cho ta no đủ và thỏa mãn với các món ăn, thức uống ngon lành!’
Evampissa na hoti – ‘aho vata māyaṃ gahapati vā gahapatiputto vā āyatimpi evarūpena paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappeyya sampavāreyyā’ti!
It also does not occur to him thus: 'Oh, if only this householder or householder's son would satisfy and serve me in the future too with such choice hard food and soft food!'
Vị ấy cũng không có ý nghĩ như vầy: ‘Ôi chao, ước gì vị gia chủ này hay con trai của gia chủ này trong tương lai cũng sẽ tự tay dâng cúng, làm cho ta no đủ và thỏa mãn với các món ăn, thức uống ngon lành như thế này!’
So taṃ piṇḍapātaṃ agathito amucchito anajjhosanno ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati.
He consumes that alms-food, ungreedy, uninfatuated, unabsorbed, seeing the danger, discerning the escape.
Vị ấy thọ dụng bát vật thực ấy mà không tham đắm, không mê muội, không chấp trước, thấy rõ sự nguy hiểm, với trí tuệ về sự thoát ly.
So tattha nekkhammavitakkampi vitakketi, abyāpādavitakkampi vitakketi, avihiṃsāvitakkampi vitakketi.
Therein, he thinks thoughts of renunciation, he thinks thoughts of non-ill-will, he thinks thoughts of non-harm.
Ở đó, vị ấy suy tư về viễn ly tầm (nekkhammavitakka), suy tư về vô sân tầm (abyāpādavitakka), suy tư về vô hại tầm (avihiṃsāvitakka).
Evarūpassāhaṃ, bhikkhave, bhikkhuno dinnaṃ mahapphalanti vadāmi.
I declare, bhikkhus, that a gift given to such a bhikkhu is of great fruit.
Này các Tỳ-khưu, ta nói rằng sự bố thí cho một Tỳ-khưu có phẩm hạnh như vậy sẽ mang lại quả báo lớn.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì sao lại như vậy?
Appamatto hi, bhikkhave, bhikkhu viharatī’’ti.
Because, bhikkhus, that bhikkhu dwells heedfully."
Vì, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu ấy sống không phóng dật.”
Paṭhamaṃ.
First.
Bài kinh thứ nhất.
125. ‘‘Yassaṃ, bhikkhave, disāyaṃ bhikkhū bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṃ mukhasattīhi vitudantā viharanti, manasi kātumpi me esā, bhikkhave, disā na phāsu hoti, pageva gantuṃ!
125. "Bhikkhus, in whatever direction bhikkhus dwell, having fallen into quarrels, disputes, and disagreements, piercing each other with sharp words, it is not agreeable for me even to think of that direction, much less to go there!
“Này các Tỳ-khưu, ở phương hướng nào mà các Tỳ-khưu sống trong sự tranh cãi, xung đột, bất hòa, đâm chém lẫn nhau bằng những mũi giáo từ miệng, thì ta cảm thấy không thoải mái ngay cả khi nghĩ đến phương hướng ấy, huống chi là đi đến đó!
Niṭṭhamettha gacchāmi – ‘addhā te āyasmanto tayo dhamme pajahiṃsu, tayo dhamme bahulamakaṃsu* .
I come to this conclusion: 'Surely those venerable ones have abandoned three qualities and cultivated three qualities extensively.
Ta kết luận rằng: ‘Chắc chắn các Tôn giả ấy đã từ bỏ ba pháp và thực hành nhiều ba pháp khác.
Katame tayo dhamme pajahiṃsu?
Which three qualities have they abandoned?
Ba pháp nào đã được từ bỏ?
Nekkhammavitakkaṃ, abyāpādavitakkaṃ, avihiṃsāvitakkaṃ – ime tayo dhamme pajahiṃsu.
They abandoned these three states: the thought of renunciation, the thought of non-ill-will, and the thought of non-harming.
Viễn ly tầm, vô sân tầm, vô hại tầm – ba pháp này đã được từ bỏ.
Katame tayo dhamme bahulamakaṃsu?
Which three states did they cultivate abundantly?
Ba pháp nào đã được thực hành nhiều?
Kāmavitakkaṃ, byāpādavitakkaṃ, vihiṃsāvitakkaṃ – ime tayo dhamme bahulamakaṃsu’.
They cultivated abundantly these three states: the thought of sensual desire, the thought of ill-will, and the thought of harming.’
Dục tầm, sân tầm, hại tầm – ba pháp này đã được thực hành nhiều’.
Yassaṃ, bhikkhave, disāyaṃ bhikkhū bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṃ mukhasattīhi vitudantā viharanti, manasi kātumpi me esā, bhikkhave, disā na phāsu hoti, pageva gantuṃ!
Bhikkhus, in whatever direction bhikkhus dwell engaged in quarrels, disputes, and disagreements, piercing each other with verbal spears, that direction is not pleasant for me even to think of, let alone to go!
Này các Tỳ-khưu, ở phương hướng nào mà các Tỳ-khưu sống trong sự tranh cãi, xung đột, bất hòa, đâm chém lẫn nhau bằng những mũi giáo từ miệng, thì ta cảm thấy không thoải mái ngay cả khi nghĩ đến phương hướng ấy, huống chi là đi đến đó!
Niṭṭhamettha gacchāmi – ‘addhā te āyasmanto ime tayo dhamme pajahiṃsu, ime tayo dhamme bahulamakaṃsu’’’.
I come to this conclusion there: ‘Surely those venerable ones abandoned these three states and cultivated these three states abundantly.’’’
Ta kết luận rằng: ‘Chắc chắn các Tôn giả ấy đã từ bỏ ba pháp này và thực hành nhiều ba pháp này’.”
‘‘Yassaṃ pana, bhikkhave, disāyaṃ bhikkhū samaggā sammodamānā avivadamānā khīrodakībhūtā aññamaññaṃ piyacakkhūhi sampassantā viharanti, gantumpi me esā, bhikkhave, disā phāsu hoti, pageva manasi kātuṃ!
‘‘But, bhikkhus, in whatever direction bhikkhus dwell in concord, delighting in each other, without dispute, mingled like milk and water, looking at each other with loving eyes, that direction is pleasant for me even to go to, let alone to think of!
“Tuy nhiên, này các Tỳ-khưu, ở phương hướng nào mà các Tỳ-khưu sống hòa hợp, hoan hỷ, không tranh chấp, như nước với sữa, nhìn nhau bằng cặp mắt thân ái, thì ta cảm thấy thoải mái ngay cả khi đi đến phương hướng ấy, huống chi là nghĩ đến!
Niṭṭhamettha gacchāmi – ‘addhā te āyasmanto tayo dhamme pajahiṃsu, tayo dhamme bahulamakaṃsu.
I come to this conclusion there: ‘Surely those venerable ones abandoned three states and cultivated three states abundantly.
Ta kết luận rằng: ‘Chắc chắn các Tôn giả ấy đã từ bỏ ba pháp và thực hành nhiều ba pháp khác.
Katame tayo dhamme pajahiṃsu?
Which three states did they abandon?
Ba pháp nào đã được từ bỏ?
Kāmavitakkaṃ, byāpādavitakkaṃ, vihiṃsāvitakkaṃ – ime tayo dhamme pajahiṃsu.
They abandoned these three states: the thought of sensual desire, the thought of ill-will, and the thought of harming.
Dục tầm, sân tầm, hại tầm – ba pháp này đã được từ bỏ.
Katame tayo dhamme bahulamakaṃsu?
Which three states did they cultivate abundantly?
Ba pháp nào đã được thực hành nhiều?
Nekkhammavitakkaṃ, abyāpādavitakkaṃ, avihiṃsāvitakkaṃ – ime tayo dhamme bahulamakaṃsu’.
They cultivated abundantly these three states: the thought of renunciation, the thought of non-ill-will, and the thought of non-harming.’
Viễn ly tầm, vô sân tầm, vô hại tầm – ba pháp này đã được thực hành nhiều’.
Yassaṃ, bhikkhave, disāyaṃ bhikkhū samaggā sammodamānā avivadamānā khīrodakībhūtā aññamaññaṃ piyacakkhūhi sampassantā viharanti, gantumpi me esā, bhikkhave, disā phāsu hoti, pageva manasi kātuṃ!
Bhikkhus, in whatever direction bhikkhus dwell in concord, delighting in each other, without dispute, mingled like milk and water, looking at each other with loving eyes, that direction is pleasant for me even to go to, let alone to think of!
Này các Tỳ-khưu, ở phương hướng nào mà các Tỳ-khưu sống hòa hợp, hoan hỷ, không tranh chấp, như nước với sữa, nhìn nhau bằng cặp mắt thân ái, thì ta cảm thấy thoải mái ngay cả khi đi đến phương hướng ấy, huống chi là nghĩ đến!
Niṭṭhamettha gacchāmi – ‘addhā te āyasmanto ime tayo dhamme pajahiṃsu, ime tayo dhamme bahulamakaṃsū’’’ti.
I come to this conclusion there: ‘Surely those venerable ones abandoned these three states and cultivated these three states abundantly.’’’
Ta kết luận rằng: ‘Chắc chắn các Tôn giả ấy đã từ bỏ ba pháp này và thực hành nhiều ba pháp này’.”
Dutiyaṃ.
The second.
Bài kinh thứ hai.
126. Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati gotamake cetiye.
126. On one occasion the Blessed One was dwelling in Vesālī at the Gotamaka shrine.
Một thời, Đức Thế Tôn trú tại Vesālī, ở tháp Gotamaka.
Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti.
There the Blessed One addressed the bhikkhus, saying: ‘‘Bhikkhus.’’
Tại đó, Đức Thế Tôn gọi các Tỳ-khưu: “Này các Tỳ-khưu!”
‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
‘‘Venerable Sir,’’ those bhikkhus replied to the Blessed One.
“Bạch Thế Tôn,” các Tỳ-khưu ấy vâng lời Đức Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca –
The Blessed One spoke thus:
Đức Thế Tôn đã nói như sau:
‘‘Abhiññāyāhaṃ, bhikkhave, dhammaṃ desemi, no anabhiññāya.
‘‘Bhikkhus, I teach the Dhamma for direct knowledge, not for lack of direct knowledge.
“Này các Tỳ-khưu, ta thuyết pháp để chứng ngộ (abhiññā), không phải để không chứng ngộ.
Sanidānāhaṃ, bhikkhave, dhammaṃ desemi, no anidānaṃ.
Bhikkhus, I teach the Dhamma with reason, not without reason.
Này các Tỳ-khưu, ta thuyết pháp có nguyên nhân (sanidāna), không phải không nguyên nhân.
Sappāṭihāriyāhaṃ, bhikkhave, dhammaṃ desemi, no appāṭihāriyaṃ.
Bhikkhus, I teach the Dhamma with a marvel, not without a marvel.
Này các Tỳ-khưu, ta thuyết pháp có phép lạ (sappāṭihāriya), không phải không phép lạ.
Tassa mayhaṃ, bhikkhave, abhiññāya dhammaṃ desayato no anabhiññāya, sanidānaṃ dhammaṃ desayato no anidānaṃ, sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desayato no appāṭihāriyaṃ, karaṇīyo ovādo, karaṇīyā anusāsanī.
Since I teach the Dhamma for direct knowledge, not for lack of direct knowledge; since I teach the Dhamma with reason, not without reason; since I teach the Dhamma with a marvel, not without a marvel, there is advice to be given, there is instruction to be given.
Vì ta, này các Tỳ-khưu, thuyết pháp để chứng ngộ, không phải để không chứng ngộ; thuyết pháp có nguyên nhân, không phải không nguyên nhân; thuyết pháp có phép lạ, không phải không phép lạ, nên lời khuyên dạy và giáo huấn là cần thiết.
Alañca pana vo, bhikkhave, tuṭṭhiyā, alaṃ attamanatāya, alaṃ somanassāya – ‘sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto dhammo, suppaṭipanno saṅgho’’’ti.
And it is enough for you, bhikkhus, for satisfaction, enough for gladness, enough for joy, that ‘the Blessed One is a Perfectly Self-Enlightened One, the Dhamma is well-expounded, the Saṅgha is well-practiced.’’’
Và này các Tỳ-khưu, các ông đủ để hoan hỷ, đủ để mãn nguyện, đủ để hân hoan rằng: ‘Đức Thế Tôn là Bậc Chánh Đẳng Giác, Pháp đã được thuyết giảng khéo léo, Tăng đoàn đã thực hành đúng đắn’.”
127. Ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu cārikaṃ caramāno yena kapilavatthu tadavasari.
127. On one occasion the Blessed One, while wandering through the Kosalas, arrived at Kapilavatthu.
Một thời, Đức Thế Tôn đang du hành trong xứ Kosala, rồi đến Kapilavatthu.
Assosi kho mahānāmo sakko – ‘‘bhagavā kira kapilavatthuṃ anuppatto’’ti.
Then Mahānāma the Sakyan heard: ‘‘Indeed, the Blessed One has arrived at Kapilavatthu.’’
Đại danh Sakka nghe tin: “Đức Thế Tôn đã đến Kapilavatthu.”
Atha kho mahānāmo sakko yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi.
Then Mahānāma the Sakyan approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, he stood to one side.
Rồi Đại danh Sakka đi đến chỗ Đức Thế Tôn, sau khi đảnh lễ Đức Thế Tôn, ông đứng sang một bên.
Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho mahānāmaṃ sakkaṃ bhagavā etadavoca –
To Mahānāma the Sakyan, standing to one side, the Blessed One spoke thus:
Đức Thế Tôn nói với Đại danh Sakka đang đứng sang một bên như sau:
‘‘Gaccha, mahānāma, kapilavatthusmiṃ, tathārūpaṃ āvasathaṃ jāna yatthajja mayaṃ ekarattiṃ vihareyyāmā’’ti.
‘‘Go, Mahānāma, and search in Kapilavatthu for a suitable lodging where we may spend one night today.’’
“Này Đại danh, hãy đi tìm một chỗ trú thích hợp ở Kapilavatthu để hôm nay chúng ta có thể trú lại một đêm.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho mahānāmo sakko bhagavato paṭissutvā kapilavatthuṃ pavisitvā kevalakappaṃ kapilavatthuṃ anvāhiṇḍanto* nāddasa kapilavatthusmiṃ tathārūpaṃ āvasathaṃ yatthajja bhagavā ekarattiṃ vihareyya.
‘‘Yes, Venerable Sir,’’ Mahānāma the Sakyan replied to the Blessed One and, having entered Kapilavatthu and searched throughout Kapilavatthu, he did not find a suitable lodging in Kapilavatthu where the Blessed One might spend one night today.
“Vâng, bạch Thế Tôn,” Đại danh Sakka vâng lời Đức Thế Tôn, đi vào Kapilavatthu, tìm khắp Kapilavatthu nhưng không tìm thấy một chỗ trú thích hợp nào để Đức Thế Tôn có thể trú lại một đêm hôm nay.
Atha kho mahānāmo sakko yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘natthi, bhante, kapilavatthusmiṃ tathārūpo āvasatho yatthajja bhagavā ekarattiṃ vihareyya.
Then Mahānāma the Sakyan went to the Blessed One; having approached, he said to the Blessed One: "There is no such dwelling, venerable sir, in Kapilavatthu where the Blessed One could stay for one night today.
Rồi Đại danh Sakka đi đến chỗ Đức Thế Tôn, sau khi đến, ông nói với Đức Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, không có chỗ trú thích hợp nào ở Kapilavatthu để Đức Thế Tôn có thể trú lại một đêm hôm nay.
Ayaṃ, bhante, bharaṇḍu kālāmo bhagavato purāṇasabrahmacārī.
This Bharaṇḍu Kālāma, venerable sir, is the Blessed One's former companion in the holy life.
Bạch Thế Tôn, đây là Bharaṇḍu Kālāma, một vị đồng phạm hạnh cũ của Đức Thế Tôn.
Tassajja bhagavā assame ekarattiṃ viharatū’’ti.
May the Blessed One stay for one night today in his hermitage."
Hôm nay, xin Đức Thế Tôn hãy trú lại một đêm tại tịnh xá của vị ấy.”
‘‘Gaccha, mahānāma, santharaṃ paññapehī’’ti.
"Go, Mahānāma, prepare a couch."
“Này Đại danh, hãy đi trải chỗ nằm.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho mahānāmo sakko bhagavato paṭissutvā yena bharaṇḍussa kālāmassa assamo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā santharaṃ paññāpetvā udakaṃ ṭhapetvā pādānaṃ dhovanāya yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘santhato, bhante, santhāro, udakaṃ ṭhapitaṃ pādānaṃ dhovanāya.
"Yes, venerable sir," Mahānāma the Sakyan replied to the Blessed One, and then went to Bharaṇḍu Kālāma's hermitage; having approached, he prepared a couch, placed water for washing the feet, and then went to the Blessed One; having approached, he said to the Blessed One: "The couch, venerable sir, is prepared, water for washing the feet is placed.
“Vâng, bạch Thế Tôn,” Đại danh Sakka vâng lời Đức Thế Tôn, đi đến tịnh xá của Bharaṇḍu Kālāma, sau khi đến, ông trải chỗ nằm, đặt nước để rửa chân, rồi đi đến chỗ Đức Thế Tôn, sau khi đến, ông nói với Đức Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, chỗ nằm đã được trải, nước đã được đặt để rửa chân.
Yassadāni, bhante, bhagavā kālaṃ maññatī’’ti.
May the Blessed One now do as he sees fit."
Bạch Thế Tôn, bây giờ là lúc Đức Thế Tôn tùy nghi.”
Atha kho bhagavā yena bharaṇḍussa kālāmassa assamo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.
Then the Blessed One went to Bharaṇḍu Kālāma's hermitage; having approached, he sat down on the prepared seat.
Rồi Đức Thế Tôn đi đến tịnh xá của Bharaṇḍu Kālāma, sau khi đến, Ngài ngồi xuống chỗ ngồi đã được trải.
Nisajja kho bhagavā pāde pakkhālesi.
Having sat down, the Blessed One washed his feet.
Sau khi ngồi xuống, Đức Thế Tôn rửa chân.
Atha kho mahānāmassa sakkassa etadahosi – ‘‘akālo kho ajja bhagavantaṃ payirupāsituṃ.
Then it occurred to Mahānāma the Sakyan: "It is not the right time to attend upon the Blessed One today.
Rồi Đại danh Sakka nghĩ: “Hôm nay không phải là lúc để hầu hạ Đức Thế Tôn.
Kilanto bhagavā.
The Blessed One is weary.
Đức Thế Tôn mệt mỏi rồi.
Sve dānāhaṃ bhagavantaṃ payirupāsissāmī’’ti bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
I will attend upon the Blessed One tomorrow," and having saluted the Blessed One and circumambulated him clockwise, he departed.
Sáng mai ta sẽ hầu hạ Đức Thế Tôn.” Ông đảnh lễ Đức Thế Tôn, nhiễu quanh rồi bỏ đi.
Atha kho mahānāmo sakko tassā rattiyā accayena yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ekamantaṃ nisīdi.
Then, when that night had passed, Mahānāma the Sakyan went to the Blessed One; having approached, he sat down to one side.
Rồi sau đêm ấy, Đại danh Sakka đi đến chỗ Đức Thế Tôn, sau khi đến, ông ngồi sang một bên.
Ekamantaṃ nisinnaṃ kho mahānāmaṃ sakkaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘tayo khome, mahānāma, satthāro santo saṃvijjamānā lokasmiṃ.
To Mahānāma the Sakyan, sitting to one side, the Blessed One said this: "There are, Mahānāma, these three teachers existing and present in the world.
Sau khi Mahānāma dòng Sakka ngồi xuống một bên, Thế Tôn đã nói điều này: “Này Mahānāma, có ba vị đạo sư này đang có mặt, hiện hữu trên thế gian.
Katame tayo?
Which three?
Ba vị nào?
Idha, mahānāma, ekacco satthā kāmānaṃ pariññaṃ paññāpeti; na rūpānaṃ pariññaṃ paññāpeti, na vedanānaṃ pariññaṃ paññāpeti.
Here, Mahānāma, some teacher proclaims the full understanding of sensual pleasures; but does not proclaim the full understanding of forms, nor does he proclaim the full understanding of feelings.
Này Mahānāma, ở đây, có một vị đạo sư chế định sự liễu tri các dục; không chế định sự liễu tri các sắc, không chế định sự liễu tri các thọ.
Idha pana, mahānāma, ekacco satthā kāmānaṃ pariññaṃ paññāpeti, rūpānaṃ pariññaṃ paññāpeti; na vedanānaṃ pariññaṃ paññāpeti.
But here, Mahānāma, some teacher proclaims the full understanding of sensual pleasures, and proclaims the full understanding of forms; but does not proclaim the full understanding of feelings.
Lại nữa, này Mahānāma, ở đây có một vị đạo sư chế định sự liễu tri các dục, chế định sự liễu tri các sắc; nhưng không chế định sự liễu tri các thọ.
Idha pana, mahānāma, ekacco satthā kāmānaṃ pariññaṃ paññāpeti, rūpānaṃ pariññaṃ paññāpeti, vedanānaṃ pariññaṃ paññāpeti.
But here, Mahānāma, some teacher proclaims the full understanding of sensual pleasures, proclaims the full understanding of forms, and proclaims the full understanding of feelings.
Lại nữa, này Mahānāma, ở đây có một vị đạo sư chế định sự liễu tri các dục, chế định sự liễu tri các sắc, và chế định sự liễu tri các thọ.
Ime kho, mahānāma, tayo satthāro santo saṃvijjamānā lokasmiṃ.
These, Mahānāma, are the three teachers existing and present in the world.
Này Mahānāma, ba vị đạo sư này đang có mặt, hiện hữu trong thế gian.
‘Imesaṃ, mahānāma, tiṇṇaṃ satthārānaṃ ekā niṭṭhā udāhu puthu niṭṭhā’’’ti?
‘Is the culmination of these three teachers one, Mahānāma, or are their culminations separate?'"
‘Này Mahānāma, ba vị đạo sư này có cùng một đích đến hay có đích đến khác nhau?’”
Evaṃ vutte bharaṇḍu kālāmo mahānāmaṃ sakkaṃ etadavoca – ‘‘ekāti, mahānāma, vadehī’’ti.
When this was said, Bharaṇḍu Kālāma said to Mahānāma the Sakyan: "Say it is one, Mahānāma."
Khi được nói vậy, Bharaṇḍu Kālāma nói với Mahānāma dòng Sakka rằng: “Này Mahānāma, hãy nói là ‘cùng một’.”
Evaṃ vutte bhagavā mahānāmaṃ sakkaṃ etadavoca – ‘‘nānāti, mahānāma, vadehī’’ti.
When this was said, the Blessed One said to Mahānāma the Sakyan: "Say they are diverse, Mahānāma."
Khi được nói vậy, Đức Thế Tôn nói với Mahānāma dòng Sakka rằng: “Này Mahānāma, hãy nói là ‘khác nhau’.”
Dutiyampi kho bharaṇḍu kālāmo mahānāmaṃ sakkaṃ etadavoca – ‘‘ekāti, mahānāma, vadehī’’ti.
A second time Bharaṇḍu Kālāma said to Mahānāma the Sakyan: "Say it is one, Mahānāma."
Lần thứ hai, Bharaṇḍu Kālāma nói với Mahānāma dòng Sakka rằng: “Này Mahānāma, hãy nói là ‘cùng một’.”
Dutiyampi kho bhagavā mahānāmaṃ sakkaṃ etadavoca – ‘‘nānāti, mahānāma, vadehī’’ti.
A second time the Blessed One said to Mahānāma the Sakyan: "Say they are diverse, Mahānāma."
Lần thứ hai, Đức Thế Tôn nói với Mahānāma dòng Sakka rằng: “Này Mahānāma, hãy nói là ‘khác nhau’.”
Tatiyampi kho bharaṇḍu kālāmo mahānāmaṃ sakkaṃ etadavoca – ‘‘ekāti, mahānāma, vadehī’’ti.
A third time Bharaṇḍu Kālāma said to Mahānāma the Sakyan: "Say it is one, Mahānāma."
Lần thứ ba, Bharaṇḍu Kālāma nói với Mahānāma dòng Sakka rằng: “Này Mahānāma, hãy nói là ‘cùng một’.”
Tatiyampi kho bhagavā mahānāmaṃ sakkaṃ etadavoca – ‘‘nānāti, mahānāma, vadehī’’ti.
A third time the Blessed One said to Mahānāma the Sakyan: "Say they are diverse, Mahānāma."
Lần thứ ba, Đức Thế Tôn nói với Mahānāma dòng Sakka rằng: “Này Mahānāma, hãy nói là ‘khác nhau’.”
Atha kho bharaṇḍu kālāmassa etadahosi – ‘‘mahesakkhassa vatamhi mahānāmassa sakkassa sammukhā samaṇena gotamena yāvatatiyaṃ apasādito.
Then it occurred to Bharaṇḍu Kālāma: "I have been disparaged for the third time by the recluse Gotama in the presence of the highly influential Mahānāma the Sakyan.
Bấy giờ, Bharaṇḍu Kālāma nghĩ rằng: “Ta đã bị Sa-môn Gotama bác bỏ đến lần thứ ba ngay trước mặt Mahānāma dòng Sakka, một người có thế lực lớn.
Yaṃnūnāhaṃ kapilavatthumhā pakkameyya’’nti.
What if I were to leave Kapilavatthu?"
Hay là ta nên rời khỏi Kapilavatthu.”
Atha kho bharaṇḍu kālāmo kapilavatthumhā pakkāmi.
Then Bharaṇḍu Kālāma left Kapilavatthu.
Rồi Bharaṇḍu Kālāma đã rời khỏi Kapilavatthu.
Yaṃ kapilavatthumhā pakkāmi tathā pakkantova ahosi na puna paccāgacchīti.
And having left Kapilavatthu, he remained departed and never returned.
Khi ông rời khỏi Kapilavatthu, ông đã ra đi và không bao giờ trở lại nữa.
Catutthaṃ.
The Fourth.
Thứ tư.
128. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
128. At one time the Blessed One was staying in Sāvatthī, in Jeta's Grove, Anāthapiṇḍika's Park.
128. Một thời, Đức Thế Tôn trú ở Sāvatthī, tại Jetavana, trong khu vườn của Anāthapiṇḍika.
Atha kho hatthako devaputto abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇo kevalakappaṃ jetavanaṃ obhāsetvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā – ‘‘bhagavato purato ṭhassāmī’’ti osīdatimeva saṃsīdatimeva* , na sakkoti saṇṭhātuṃ.
Then the devaputta Hatthaka, when the night was far advanced, with his surpassing radiance illuminating the entire Jeta's Grove, went to the Blessed One; having approached, he sank down, he collapsed, unable to stand, thinking: "I will stand before the Blessed One."
Bấy giờ, vào lúc đêm đã khuya, chư thiên Hatthaka, với dung sắc thù thắng, chiếu sáng toàn bộ Jetavana, đã đến yết kiến Đức Thế Tôn; sau khi đến, vị ấy muốn đứng trước mặt Đức Thế Tôn nhưng cứ chìm xuống, lún xuống, không thể đứng vững được.
Seyyathāpi nāma sappi vā telaṃ vā vālukāya āsittaṃ osīdatimeva saṃsīdatimeva, na saṇṭhāti; evamevaṃ hatthako devaputto – ‘‘bhagavato purato ṭhassāmī’’ti osīdatimeva saṃsīdatimeva, na sakkoti saṇṭhātuṃ.
Just as ghee or oil poured onto sand sinks and settles down, and does not remain firm; even so, the devaputta Hatthaka—thinking, "I will stand before the Blessed One"—sank and settled down, and was unable to remain firm.
Ví như bơ hay dầu đổ trên cát cứ chìm xuống, lún xuống, không thể đứng vững; cũng vậy, chư thiên Hatthaka muốn đứng trước mặt Đức Thế Tôn nhưng cứ chìm xuống, lún xuống, không thể đứng vững được.
Atha kho bhagavā hatthakaṃ devaputtaṃ etadavoca – ‘‘oḷārikaṃ, hatthaka, attabhāvaṃ abhinimmināhī’’ti.
Then the Blessed One said to the devaputta Hatthaka, "Hatthaka, create a grosser body for yourself."
Bấy giờ, Đức Thế Tôn nói với chư thiên Hatthaka rằng: “Này Hatthaka, hãy hóa hiện một thân thể thô.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti, kho hatthako devaputto bhagavato paṭissutvā oḷārikaṃ attabhāvaṃ abhinimminitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi.
"Yes, Venerable Sir," replied the devaputta Hatthaka to the Blessed One, and having created a grosser body, he paid homage to the Blessed One and stood to one side.
“Vâng, bạch Thế Tôn,” chư thiên Hatthaka vâng lời Đức Thế Tôn, hóa hiện một thân thể thô, đảnh lễ Đức Thế Tôn rồi đứng sang một bên.
Ekamantaṃ ṭhitaṃ kho hatthakaṃ devaputtaṃ bhagavā etadavoca –
To Hatthaka the devaputta, standing to one side, the Blessed One said this:
Khi chư thiên Hatthaka đang đứng một bên, Đức Thế Tôn nói với vị ấy rằng:
‘‘Ye te, hatthaka, dhammā pubbe manussabhūtassa pavattino ahesuṃ, api nu te te dhammā etarahi pavattino’’ti?
"Hatthaka, those qualities that were prevalent in you when you were formerly a human being, are those qualities prevalent in you now?"
“Này Hatthaka, những pháp nào đã hiện hành nơi ngươi khi trước còn là người, những pháp ấy có còn hiện hành nơi ngươi bây giờ không?”
‘‘Ye ca me, bhante, dhammā pubbe manussabhūtassa pavattino ahesuṃ, te ca me dhammā etarahi pavattino; ye ca me, bhante, dhammā pubbe manussabhūtassa nappavattino ahesuṃ, te ca me dhammā etarahi pavattino.
"Venerable Sir, those qualities that were prevalent in me when I was formerly a human being, those qualities are prevalent in me now; and Venerable Sir, those qualities that were not prevalent in me when I was formerly a human being, those qualities are prevalent in me now.
“Bạch Thế Tôn, những pháp nào đã hiện hành nơi con khi trước còn là người, những pháp ấy vẫn còn hiện hành nơi con bây giờ; và bạch Thế Tôn, những pháp nào đã không hiện hành nơi con khi trước còn là người, những pháp ấy cũng hiện hành nơi con bây giờ.
Seyyathāpi, bhante, bhagavā etarahi ākiṇṇo viharati bhikkhūhi bhikkhunīhi upāsakehi upāsikāhi rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi; evamevaṃ kho ahaṃ, bhante, ākiṇṇo viharāmi devaputtehi.
Just as, Venerable Sir, the Blessed One now dwells surrounded by bhikkhus, bhikkhunīs, male lay followers, female lay followers, kings, royal ministers, sectarians, and disciples of sectarians; even so, Venerable Sir, I dwell surrounded by devaputtas.
Bạch Thế Tôn, ví như Đức Thế Tôn bây giờ sống giữa các tỳ-khưu, tỳ-khưu-ni, cận sự nam, cận sự nữ, các vị vua, các đại thần, các ngoại đạo và đệ tử ngoại đạo; cũng vậy, bạch Thế Tôn, con sống giữa các chư thiên.
Dūratopi, bhante, devaputtā āgacchanti hatthakassa devaputtassa santike ‘dhammaṃ sossāmā’ti.
Even from afar, Venerable Sir, devaputtas come to the devaputta Hatthaka, thinking, 'We will hear the Dhamma.'
Bạch Thế Tôn, từ xa, các chư thiên đến chỗ chư thiên Hatthaka để nghe Pháp.
Tiṇṇāhaṃ, bhante, dhammānaṃ atitto appaṭivāno kālaṅkato.
Venerable Sir, I passed away unsatiated and unrepelled by three qualities.
Bạch Thế Tôn, con đã mệnh chung mà không thỏa mãn, không nhàm chán với ba pháp.
Katamesaṃ tiṇṇaṃ?
Which three?
Ba pháp nào?
Bhagavato ahaṃ, bhante, dassanassa atitto appaṭivāno kālaṅkato; saddhammasavanassāhaṃ, bhante, atitto appaṭivāno kālaṅkato; saṅghassāhaṃ, bhante, upaṭṭhānassa atitto appaṭivāno kālaṅkato.
Venerable Sir, I passed away unsatiated and unrepelled by the sight of the Blessed One; Venerable Sir, I passed away unsatiated and unrepelled by hearing the True Dhamma; Venerable Sir, I passed away unsatiated and unrepelled by attending to the Saṅgha.
Bạch Thế Tôn, con đã mệnh chung mà không thỏa mãn, không nhàm chán với việc diện kiến Đức Thế Tôn; bạch Thế Tôn, con đã mệnh chung mà không thỏa mãn, không nhàm chán với việc nghe Chánh pháp; bạch Thế Tôn, con đã mệnh chung mà không thỏa mãn, không nhàm chán với việc phụng sự Tăng đoàn.
Imesaṃ kho ahaṃ, bhante, tiṇṇaṃ dhammānaṃ atitto appaṭivāno kālaṅkato’’ti.
Venerable Sir, I passed away unsatiated and unrepelled by these three qualities."
Bạch Thế Tôn, con đã mệnh chung mà không thỏa mãn, không nhàm chán với ba pháp này.”
129. Ekaṃ samayaṃ bhagavā bārāṇasiyaṃ viharati isipatane migadāye.
129. At one time the Blessed One was dwelling in Bārāṇasī, in Isipatana, at the Deer Park.
129. Một thời, Đức Thế Tôn trú ở Bārāṇasī, tại Isipatana, trong vườn Lộc Uyển.
Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya bārāṇasiṃ piṇḍāya pāvisi.
Then, in the morning, the Blessed One dressed, took his bowl and robe, and entered Bārāṇasī for alms.
Bấy giờ, vào buổi sáng, Đức Thế Tôn đắp y, mang bát và y, vào thành Bārāṇasī để khất thực.
Addasā kho bhagavā goyogapilakkhasmiṃ* piṇḍāya caramāno* aññataraṃ bhikkhuṃ rittassādaṃ bāhirassādaṃ muṭṭhassatiṃ asampajānaṃ asamāhitaṃ vibbhantacittaṃ pākatindriyaṃ.
While going for alms at Goyogapilakkha, the Blessed One saw a certain bhikkhu who was empty-tasting, outwardly-tasting, forgetful, not fully aware, unconcentrated, with a scattered mind, and with unrestrained faculties.
Khi đang đi khất thực ở Goyogapilakkha, Đức Thế Tôn thấy một vị tỳ-khưu thưởng thức vị trống rỗng, thưởng thức vị bên ngoài, thất niệm, không tỉnh giác, không định tĩnh, tâm tán loạn, các căn buông thả.
Disvā taṃ bhikkhuṃ etadavoca –
Seeing that bhikkhu, he said this:
Thấy vị tỳ-khưu ấy, Ngài nói rằng:
‘‘Mā kho tvaṃ, bhikkhu, attānaṃ kaṭuviyamakāsi.
"Do not, bhikkhu, make yourself like a bitter gourd.
“Này tỳ-khưu, đừng biến mình thành vật hôi thối.
Taṃ vata bhikkhu kaṭuviyakataṃ attānaṃ āmagandhena* avassutaṃ makkhikā nānupatissanti nānvāssavissantīti* , netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti.
It is not possible that flies will not follow and swarm around a bhikkhu who has made himself like a bitter gourd, exuding the stench of raw flesh."
Này tỳ-khưu, một người đã biến mình thành vật hôi thối, bị mùi hôi tanh rỉ chảy, mà ruồi không bu đến, không bám theo, điều đó không thể xảy ra.”
Atha kho so bhikkhu bhagavatā iminā ovādena ovadito saṃvegamāpādi.
Then that bhikkhu, admonished by the Blessed One with this advice, was deeply moved.
Bấy giờ, vị tỳ-khưu ấy, được Đức Thế Tôn giáo huấn bằng lời khuyên này, đã khởi lòng hổ thẹn.
Atha kho bhagavā bārāṇasiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto bhikkhū āmantesi –
Then, after wandering for alms in Bārāṇasī and returning from his alms round, the Blessed One addressed the bhikkhus:
Sau đó, Đức Thế Tôn, sau khi đi khất thực ở Bārāṇasī, trở về sau bữa ăn, đã gọi các tỳ-khưu:
‘‘Idhāhaṃ, bhikkhave, pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya bārāṇasiṃ piṇḍāya pāvisiṃ.
"Here, bhikkhus, in the morning, I dressed, took my bowl and robe, and entered Bārāṇasī for alms.
“Này các tỳ-khưu, vào buổi sáng, Ta đắp y, mang bát và y, vào thành Bārāṇasī để khất thực.
Addasaṃ kho ahaṃ, bhikkhave, goyogapilakkhasmiṃ piṇḍāya caramāno aññataraṃ bhikkhuṃ rittassādaṃ bāhirassādaṃ muṭṭhassatiṃ asampajānaṃ asamāhitaṃ vibbhantacittaṃ pākatindriyaṃ.
While going for alms at Goyogapilakkha, I saw a certain bhikkhu who was empty-tasting, outwardly-tasting, forgetful, not fully aware, unconcentrated, with a scattered mind, and with unrestrained faculties.
Này các tỳ-khưu, khi đang đi khất thực ở Goyogapilakkha, Ta thấy một vị tỳ-khưu thưởng thức vị trống rỗng, thưởng thức vị bên ngoài, thất niệm, không tỉnh giác, không định tĩnh, tâm tán loạn, các căn buông thả.
Disvā taṃ bhikkhuṃ etadavocaṃ –
Seeing that bhikkhu, I said this:
Thấy vị tỳ-khưu ấy, Ta nói rằng:
‘‘‘Mā kho tvaṃ, bhikkhu, attānaṃ kaṭuviyamakāsi.
"'Do not, bhikkhu, make yourself like a bitter gourd.
“‘Này tỳ-khưu, đừng biến mình thành vật hôi thối.
Taṃ vata bhikkhu kaṭuviyakataṃ attānaṃ āmagandhena avassutaṃ makkhikā nānupatissanti nānvāssavissantīti, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’ti.
It is not possible, monk, that one who has made himself like vomit, soaked with foul smell, will not be followed and swarmed by flies.
Này tỳ-khưu, một người đã biến mình thành vật hôi thối, bị mùi hôi tanh rỉ chảy, mà ruồi không bu đến, không bám theo, điều đó không thể xảy ra.’
Atha kho, bhikkhave, so bhikkhu mayā iminā ovādena ovadito saṃvegamāpādī’’ti.
Then, bhikkhus, that bhikkhu, having been exhorted by me with this exhortation, experienced a sense of urgency.”
Bấy giờ, này các tỳ-khưu, vị tỳ-khưu ấy, được Ta giáo huấn bằng lời khuyên này, đã khởi lòng hổ thẹn.”
Evaṃ vutte aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kiṃ nu kho, bhante, kaṭuviyaṃ?
When this was said, a certain bhikkhu asked the Blessed One, “What, Venerable Sir, is ‘kaṭuviyaṃ’ (vomit)?
Khi được nói vậy, một vị tỳ-khưu bạch Đức Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, vật hôi thối là gì?
Ko āmagandho?
What is ‘āmagandho’ (foul smell)?
Mùi hôi tanh là gì?
Kā makkhikā’’ti?
What are ‘makkhikā’ (flies)?”
Ruồi là gì?”
‘‘Abhijjhā kho, bhikkhu, kaṭuviyaṃ; byāpādo āmagandho; pāpakā akusalā vitakkā makkhikā.
“Covetousness, bhikkhu, is kaṭuviyaṃ; ill will is āmagandho; evil unwholesome thoughts are makkhikā.
“Này tỳ-khưu, tham ái là vật hôi thối; sân hận là mùi hôi tanh; các tư duy bất thiện, xấu ác là ruồi.”
Taṃ vata, bhikkhu, kaṭuviyakataṃ attānaṃ āmagandhena avassutaṃ makkhikā nānupatissanti nānvāssavissantīti, netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti.
It is not possible, bhikkhu, that one who has made himself like vomit, soaked with foul smell, will not be followed and swarmed by flies.”
Này Tỳ khưu, quả thật, đối với một người đã tự biến mình thành vật đáng khạc nhổ, rỉ chảy mùi hôi tanh, mà loài ruồi sẽ không bu đến, không bám theo, trường hợp ấy không thể xảy ra.”
130. Atha kho āyasmā anuruddho yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
130. Then Venerable Anuruddha approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, he sat down to one side.
130. Bấy giờ, Tôn giả Anuruddha đi đến nơi Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā anuruddho bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘idhāhaṃ, bhante, dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena yebhuyyena passāmi mātugāmaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjamānaṃ.
Seated to one side, Venerable Anuruddha said to the Blessed One: “Here, Venerable Sir, with the divine eye, purified and surpassing that of humans, I mostly see women, at the breaking up of the body, after death, reappearing in a state of deprivation, a bad destination, a downward course, in hell.
Ngồi một bên, Tôn giả Anuruddha bạch với Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, ở đây, với thiên nhãn thanh tịnh, siêu nhân, con thấy phần lớn người nữ, sau khi thân hoại mạng chung, sanh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục.
Katihi nu kho, bhante, dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjatī’’ti?
By how many qualities, Venerable Sir, is a woman endowed, that at the breaking up of the body, after death, she reappears in a state of deprivation, a bad destination, a downward course, in hell?”
Bạch Thế Tôn, do thành tựu bao nhiêu pháp mà người nữ, sau khi thân hoại mạng chung, sanh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục?”
‘‘Tīhi kho, anuruddha, dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati.
“A woman, Anuruddha, endowed with three qualities, at the breaking up of the body, after death, reappears in a state of deprivation, a bad destination, a downward course, in hell.
“Này Anuruddha, do thành tựu ba pháp mà người nữ, sau khi thân hoại mạng chung, sanh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục.
Katamehi tīhi?
Which three?
Ba pháp nào?
Idha, anuruddha, mātugāmo pubbaṇhasamayaṃ maccheramalapariyuṭṭhitena cetasā agāraṃ ajjhāvasati, majjhanhikasamayaṃ issāpariyuṭṭhitena cetasā agāraṃ ajjhāvasati, sāyanhasamayaṃ kāmarāgapariyuṭṭhitena cetasā agāraṃ ajjhāvasati.
Here, Anuruddha, a woman dwells in the house in the forenoon with a mind overcome by the stain of stinginess; she dwells in the house at midday with a mind overcome by jealousy; she dwells in the house in the evening with a mind overcome by sensual lust.
Ở đây, này Anuruddha, người nữ vào buổi sáng sống tại gia với tâm bị tật xan tham và cấu uế xâm chiếm, vào buổi trưa sống tại gia với tâm bị tật ganh tỵ xâm chiếm, vào buổi chiều sống tại gia với tâm bị ái dục xâm chiếm.
Imehi kho, anuruddha, tīhi dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjatī’’ti.
It is with these three qualities, Anuruddha, that a woman, at the breaking up of the body, after death, reappears in a state of deprivation, a bad destination, a downward course, in hell.”
Này Anuruddha, do thành tựu ba pháp này mà người nữ, sau khi thân hoại mạng chung, sanh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục.”
Sattamaṃ.
Seventh.
Kinh thứ bảy.
131. Atha kho āyasmā anuruddho yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā sāriputtena saddhiṃ sammodi.
131. Then Venerable Anuruddha approached Venerable Sāriputta; having approached, he exchanged greetings with Venerable Sāriputta.
131. Bấy giờ, Tôn giả Anuruddha đi đến nơi Tôn giả Sāriputta; sau khi đến, đã cùng Tôn giả Sāriputta chào hỏi, thăm viếng.
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi.
Having exchanged courteous and amiable talk, he sat down to one side.
Sau khi trao đổi những lời chào hỏi thân tình, rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā anuruddho āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavoca – ‘‘idhāhaṃ, āvuso sāriputta, dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena sahassaṃ lokaṃ olokemi.
Seated to one side, Venerable Anuruddha said to Venerable Sāriputta: “Here, friend Sāriputta, with the divine eye, purified and surpassing that of humans, I survey a thousand worlds.
Ngồi một bên, Tôn giả Anuruddha nói với Tôn giả Sāriputta rằng: “Thưa hiền giả Sāriputta, ở đây, với thiên nhãn thanh tịnh, siêu nhân, tôi nhìn khắp một ngàn thế giới.
Āraddhaṃ kho pana me vīriyaṃ asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā* , passaddho kāyo asāraddho, samāhitaṃ cittaṃ ekaggaṃ.
My energy is aroused and unflagging, mindfulness is established and unconfused, the body is tranquil and unagitated, the mind is concentrated and one-pointed.
Tinh tấn của tôi đã được khởi lên, không sụt giảm; niệm được thiết lập, không quên lãng; thân được khinh an, không bứt rứt; tâm được định tĩnh, nhất tâm.
Atha ca pana me nānupādāya* āsavehi cittaṃ vimuccatī’’ti.
Yet my mind is not liberated from the taints without clinging.”
Thế nhưng, tâm tôi vẫn chưa được giải thoát khỏi các lậu hoặc do không còn chấp thủ.”
‘‘Yaṃ kho te, āvuso anuruddha, evaṃ hoti – ‘ahaṃ dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena sahassaṃ lokaṃ volokemī’ti, idaṃ te mānasmiṃ.
“That which you think, friend Anuruddha, ‘I survey a thousand worlds with the divine eye, purified and surpassing that of humans’—this is conceit in you.
“Thưa hiền giả Anuruddha, việc hiền giả nghĩ rằng: ‘Tôi với thiên nhãn thanh tịnh, siêu nhân, nhìn khắp một ngàn thế giới,’ đó là mạn của hiền giả.
Yampi te, āvuso anuruddha, evaṃ hoti – ‘āraddhaṃ kho pana me vīriyaṃ asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā, passaddho kāyo asāraddho, samāhitaṃ cittaṃ ekagga’nti, idaṃ te uddhaccasmiṃ.
And that which you think, friend Anuruddha, ‘My energy is aroused and unflagging, mindfulness is established and unconfused, the body is tranquil and unagitated, the mind is concentrated and one-pointed’—this is agitation in you.
Việc hiền giả nghĩ rằng: ‘Tinh tấn của tôi đã được khởi lên, không sụt giảm; niệm được thiết lập, không quên lãng; thân được khinh an, không bứt rứt; tâm được định tĩnh, nhất tâm,’ đó là trạo cử của hiền giả.
Yampi te, āvuso anuruddha, evaṃ hoti – ‘atha ca pana me nānupādāya āsavehi cittaṃ vimuccatī’ti, idaṃ te kukkuccasmiṃ.
And what you, friend Anuruddha, think thus: ‘But my mind is not liberated from the asavas without clinging,’ this is a source of remorse for you.
Việc hiền giả nghĩ rằng: ‘Thế nhưng, tâm tôi vẫn chưa được giải thoát khỏi các lậu hoặc do không còn chấp thủ,’ đó là hối quá của hiền giả.
Sādhu vatāyasmā anuruddho ime tayo dhamme pahāya, ime tayo dhamme amanasikaritvā amatāya dhātuyā cittaṃ upasaṃharatū’’ti.
It would be good if Venerable Anuruddha, having abandoned these three things, having disregarded these three things, would direct his mind towards the Deathless element.”
Lành thay, Tôn giả Anuruddha hãy từ bỏ ba pháp này, không tác ý đến ba pháp này, mà hãy hướng tâm đến giới bất tử.”
Atha kho āyasmā anuruddho aparena samayena ime tayo dhamme pahāya, ime tayo dhamme amanasikaritvā amatāya dhātuyā cittaṃ upasaṃhari* .
Then, at a later time, Venerable Anuruddha, having abandoned these three things, having disregarded these three things, directed his mind towards the Deathless element.
Bấy giờ, Tôn giả Anuruddha, vào một thời gian sau, đã từ bỏ ba pháp ấy, không tác ý đến ba pháp ấy, mà hướng tâm đến giới bất tử.
Atha kho āyasmā anuruddho eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti, tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi.
Then, Venerable Anuruddha, dwelling alone, secluded, diligent, ardent, and resolute, before long, with his own direct knowledge, realized and abided in the unsurpassed culmination of the holy life, for the sake of which noble sons rightly go forth from the household life into homelessness.
Bấy giờ, Tôn giả Anuruddha, sống một mình, viễn ly, không phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần, không bao lâu đã tự mình với thắng trí chứng ngộ và chứng đạt ngay trong hiện tại mục đích vô thượng của phạm hạnh mà vì đó các thiện nam tử chân chính từ bỏ gia đình, sống đời không gia đình.
‘‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’’ti abbhaññāsi.
He directly knew: “Destroyed is birth, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being.”
Vị ấy biết rõ: “Sanh đã tận, phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn trở lại trạng thái này nữa.”
Aññataro ca panāyasmā anuruddho arahataṃ ahosīti.
And Venerable Anuruddha became one of the Arahants.
Và Tôn giả Anuruddha đã trở thành một trong các vị A-la-hán.
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Kinh thứ tám.
132. ‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, paṭicchannāni āvahanti* , no vivaṭāni.
132. “Bhikkhus, these three things are effective when concealed, not when revealed.
132. “Này các Tỳ khưu, có ba điều này được thực hành trong che đậy, không phải trong cởi mở.
Katamāni tīṇi?
Which three?
Ba điều nào?
Mātugāmo, bhikkhave, paṭicchanno āvahati, no vivaṭo; brāhmaṇānaṃ, bhikkhave, mantā paṭicchannā āvahanti, no vivaṭā; micchādiṭṭhi, bhikkhave, paṭicchannā āvahati, no vivaṭā.
A woman, bhikkhus, is effective when concealed, not when revealed; the mantras of brahmins, bhikkhus, are effective when concealed, not when revealed; wrong view, bhikkhus, is effective when concealed, not when revealed.
Này các Tỳ khưu, người nữ được thực hành trong che đậy, không phải trong cởi mở; này các Tỳ khưu, các mật chú của Bà-la-môn được thực hành trong che đậy, không phải trong cởi mở; này các Tỳ khưu, tà kiến được thực hành trong che đậy, không phải trong cởi mở.
Imāni kho, bhikkhave, tīṇi paṭicchannāni āvahanti, no vivaṭāni.
These three things, bhikkhus, are effective when concealed, not when revealed.
Này các Tỳ khưu, ba điều này được thực hành trong che đậy, không phải trong cởi mở.
‘‘Tīṇimāni, bhikkhave, vivaṭāni virocanti, no paṭicchannāni.
“Bhikkhus, these three things shine forth when revealed, not when concealed.
“Này các Tỳ khưu, có ba điều này tỏa sáng khi cởi mở, không phải khi che đậy.
Katamāni tīṇi?
Which three?
Ba điều nào?
Candamaṇḍalaṃ, bhikkhave, vivaṭaṃ virocati, no paṭicchannaṃ; sūriyamaṇḍalaṃ, bhikkhave, vivaṭaṃ virocati, no paṭicchannaṃ; tathāgatappavedito dhammavinayo, bhikkhave, vivaṭo virocati, no paṭicchanno.
The moon’s orb, bhikkhus, shines forth when revealed, not when concealed; the sun’s orb, bhikkhus, shines forth when revealed, not when concealed; the Dhamma and Vinaya proclaimed by the Tathāgata, bhikkhus, shines forth when revealed, not when concealed.
Này các Tỳ khưu, vầng trăng tỏa sáng khi cởi mở, không phải khi che đậy; này các Tỳ khưu, vầng mặt trời tỏa sáng khi cởi mở, không phải khi che đậy; này các Tỳ khưu, Pháp và Luật do Như Lai tuyên thuyết tỏa sáng khi cởi mở, không phải khi che đậy.
Imāni kho, bhikkhave, tīṇi vivaṭāni virocanti, no paṭicchannānī’’ti.
These three things, bhikkhus, shine forth when revealed, not when concealed.”
Này các Tỳ khưu, ba điều này tỏa sáng khi cởi mở, không phải khi che đậy.”
Navamaṃ.
The Ninth.
Kinh thứ chín.
133. ‘‘Tayome, bhikkhave, puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ.
133. “Bhikkhus, these three types of individuals exist, are found in the world.
133. “Này các Tỳ khưu, có ba hạng người này hiện hữu, có mặt trên đời.
Katame tayo?
Which three?
Ba hạng nào?
Pāsāṇalekhūpamo puggalo, pathavilekhūpamo puggalo, udakalekhūpamo puggalo.
The individual like an inscription on rock, the individual like an inscription on earth, the individual like an inscription on water.
Người ví như vết khắc trên đá, người ví như vết khắc trên đất, và người ví như vết khắc trên nước.
Katamo ca, bhikkhave, pāsāṇalekhūpamo puggalo?
And which, bhikkhus, is the individual like an inscription on rock?
Và này các Tỳ khưu, thế nào là người ví như vết khắc trên đá?
Idha, bhikkhave, ekacco puggalo abhiṇhaṃ kujjhati.
Here, bhikkhus, a certain individual frequently gets angry.
Ở đây, này các Tỳ khưu, có người thường xuyên phẫn nộ.
So ca khvassa kodho dīgharattaṃ anuseti.
And that anger of his persists for a long time.
Và cơn phẫn nộ ấy của người đó tồn tại trong một thời gian dài.
Seyyathāpi, bhikkhave, pāsāṇe lekhā na khippaṃ lujjati vātena vā udakena vā, ciraṭṭhitikā hoti; evamevaṃ kho, bhikkhave, idhekacco puggalo abhiṇhaṃ kujjhati.
Just as, bhikkhus, an inscription on rock is not quickly erased by wind or water, but lasts for a long time; even so, bhikkhus, a certain individual here frequently gets angry.
Ví như, này các Tỳ khưu, vết khắc trên đá không mau chóng bị xóa mờ bởi gió hay bởi nước, mà tồn tại lâu dài; cũng vậy, này các Tỳ khưu, ở đây có người thường xuyên phẫn nộ.
So ca khvassa kodho dīgharattaṃ anuseti.
And that anger of his persists for a long time.
Và cơn phẫn nộ ấy của người đó tồn tại trong một thời gian dài.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, pāsāṇalekhūpamo puggalo.
This, bhikkhus, is called the individual like an inscription on rock.
Này các Tỳ khưu, đây được gọi là người ví như vết khắc trên đá.
‘‘Katamo ca, bhikkhave, pathavilekhūpamo puggalo?
“And which, bhikkhus, is the individual like an inscription on earth?
“Và này các Tỳ khưu, thế nào là người ví như vết khắc trên đất?
Idha, bhikkhave, ekacco puggalo abhiṇhaṃ kujjhati.
Here, bhikkhus, a certain individual frequently gets angry.
Ở đây, này các Tỳ khưu, có người thường xuyên phẫn nộ.
So ca khvassa kodho na dīgharattaṃ anuseti.
And that anger of his does not persist for a long time.
Và cơn giận ấy của người đó không kéo dài.
Seyyathāpi, bhikkhave, pathaviyā lekhā khippaṃ lujjati vātena vā udakena vā, na ciraṭṭhitikā hoti; evamevaṃ kho, bhikkhave, idhekacco puggalo abhiṇhaṃ kujjhati.
Just as, bhikkhus, an inscription on earth is quickly erased by wind or water, it does not last for a long time; even so, bhikkhus, a certain individual here frequently gets angry.
Này các Tỳ-khưu, ví như một vệt khắc trên đất nhanh chóng bị gió hoặc nước xóa đi, không tồn tại lâu; cũng vậy, này các Tỳ-khưu, có một số người thường xuyên nổi giận.
So ca khvassa kodho na dīgharattaṃ anuseti.
And that anger of his does not persist for a long time.
Và cơn giận ấy của người đó không kéo dài.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, pathavilekhūpamo puggalo.
This, bhikkhus, is called the individual like an inscription on earth.
Này các Tỳ-khưu, người này được gọi là hạng người ví như vệt khắc trên đất.
‘‘Katamo ca, bhikkhave, udakalekhūpamo puggalo?
“And which, bhikkhus, is the individual like an inscription on water?
“Và này các Tỳ-khưu, hạng người ví như vệt khắc trên nước là thế nào?
Idha, bhikkhave, ekacco puggalo āgāḷhenapi vuccamāno pharusenapi vuccamāno amanāpenapi vuccamāno sandhiyatimeva* saṃsandatimeva* sammodatimeva* .
Here, bhikkhus, a certain individual, even when spoken to harshly, even when spoken to roughly, even when spoken to disagreeably, still reconciles, still unites, still becomes agreeable.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, có một số người, dù bị nói lời nặng nề, dù bị nói lời thô bạo, dù bị nói lời không vừa ý, vẫn hòa giải, vẫn hòa hợp, vẫn vui vẻ.
Seyyathāpi, bhikkhave, udake lekhā khippaṃyeva paṭivigacchati, na ciraṭṭhitikā hoti; evamevaṃ kho, bhikkhave, idhekacco puggalo āgāḷhenapi vuccamāno pharusenapi vuccamāno amanāpenapi vuccamāno sandhiyatimeva saṃsandatimeva sammodatimeva.
Just as, bhikkhus, a line on water quickly disappears and does not remain long; even so, bhikkhus, a certain individual here, though spoken to harshly, roughly, or disagreeably, still reconciles, unites, and becomes agreeable.
Này các Tỳ-khưu, ví như một vệt khắc trên nước nhanh chóng tan biến, không tồn tại lâu; cũng vậy, này các Tỳ-khưu, có một số người, dù bị nói lời nặng nề, dù bị nói lời thô bạo, dù bị nói lời không vừa ý, vẫn hòa giải, vẫn hòa hợp, vẫn vui vẻ.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, udakalekhūpamo puggalo.
This, bhikkhus, is called a person like a line on water.
Này các Tỳ-khưu, người này được gọi là hạng người ví như vệt khắc trên nước.
Ime kho, bhikkhave, tayo puggalā santo saṃvijjamānā lokasmi’’nti* .
These three individuals, bhikkhus, exist and are found in the world.
Này các Tỳ-khưu, ba hạng người này hiện hữu, có mặt trên đời.”
Dasamaṃ.
The Tenth.
Thứ Mười.
134. ‘‘Tīhi, bhikkhave, aṅgehi samannāgato yodhājīvo rājāraho hoti rājabhoggo, rañño aṅganteva saṅkhyaṃ gacchati.
134. “Bhikkhus, a warrior endowed with three qualities is worthy of a king, fit for a king, and is reckoned as a king’s asset.
134. “Này các Tỳ-khưu, một chiến sĩ được đầy đủ ba chi phần thì xứng đáng với vua, đáng được vua nuôi dưỡng, được xem là một bộ phận của nhà vua.
Katamehi tīhi?
Which three?
Ba chi phần nào?
Idha, bhikkhave, yodhājīvo dūre pātī ca hoti akkhaṇavedhī ca mahato ca kāyassa padāletā.
Here, bhikkhus, a warrior is a far-shooter, a quick-shooter, and a piercer of great bodies.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một chiến sĩ có thể bắn xa, bắn trúng mục tiêu, và có thể xuyên thủng một thân thể lớn.
Imehi, kho, bhikkhave, tīhi aṅgehi samannāgato yodhājīvo rājāraho hoti rājabhoggo, rañño aṅganteva saṅkhyaṃ gacchati.
Endowed with these three qualities, bhikkhus, a warrior is worthy of a king, fit for a king, and is reckoned as a king’s asset.
Này các Tỳ-khưu, được đầy đủ ba chi phần này, một chiến sĩ xứng đáng với vua, đáng được vua nuôi dưỡng, được xem là một bộ phận của nhà vua.
Evamevaṃ kho, bhikkhave, tīhi aṅgehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti…pe… anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa.
Even so, bhikkhus, a bhikkhu endowed with three qualities is worthy of offerings…pe… an unsurpassed field of merit for the world.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu được đầy đủ ba chi phần thì đáng được cúng dường… (lược)… là ruộng phước vô thượng của thế gian.
Katamehi tīhi?
Which three?
Ba chi phần nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhu dūre pātī ca hoti akkhaṇavedhī ca mahato ca kāyassa padāletā.
Here, bhikkhus, a bhikkhu is a far-shooter, a quick-shooter, and a piercer of great bodies.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu có thể bắn xa, bắn trúng mục tiêu, và có thể xuyên thủng một thân thể lớn.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu dūre pātī hoti?
“And how, bhikkhus, is a bhikkhu a far-shooter?
“Và này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu bắn xa là thế nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhu yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ rūpaṃ – ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati.
Here, bhikkhus, whatever form there is—past, future, or present; internal or external; gross or subtle; inferior or superior; far or near—he sees all form as: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self,’ as it actually is, with right wisdom.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu thấy tất cả sắc, dù quá khứ, vị lai hay hiện tại, dù nội hay ngoại, dù thô hay tế, dù hạ liệt hay thù thắng, dù xa hay gần, tất cả sắc này – ‘cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải tự ngã của tôi’ – thấy như vậy bằng chánh trí như thật.
Yā kāci vedanā atītānāgatapaccuppannā ajjhattā vā bahiddhā vā oḷārikā vā sukhumā vā hīnā vā paṇītā vā yā dūre santike vā, sabbaṃ vedanaṃ* – ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati.
Whatever feeling there is—past, future, or present; internal or external; gross or subtle; inferior or superior; far or near—he sees all feeling as: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self,’ as it actually is, with right wisdom.
Tất cả thọ, dù quá khứ, vị lai hay hiện tại, dù nội hay ngoại, dù thô hay tế, dù hạ liệt hay thù thắng, dù xa hay gần, tất cả thọ này – ‘cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải tự ngã của tôi’ – thấy như vậy bằng chánh trí như thật.
Yā kāci saññā atītānāgatapaccuppannā ajjhattā vā bahiddhā vā oḷārikā vā sukhumā vā hīnā vā paṇītā vā yā dūre santike vā, sabbaṃ saññaṃ* – ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati.
Whatever perception there is—past, future, or present; internal or external; gross or subtle; inferior or superior; far or near—he sees all perception as: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self,’ as it actually is, with right wisdom.
Tất cả tưởng, dù quá khứ, vị lai hay hiện tại, dù nội hay ngoại, dù thô hay tế, dù hạ liệt hay thù thắng, dù xa hay gần, tất cả tưởng này – ‘cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải tự ngã của tôi’ – thấy như vậy bằng chánh trí như thật.
Ye keci saṅkhārā atītānāgatapaccuppannā ajjhattā vā bahiddhā vā oḷārikā vā sukhumā vā hīnā vā paṇītā vā ye dūre santike vā, sabbe saṅkhāre – ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati.
Whatever mental formations there are—past, future, or present; internal or external; gross or subtle; inferior or superior; far or near—he sees all mental formations as: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self,’ as it actually is, with right wisdom.
Tất cả hành, dù quá khứ, vị lai hay hiện tại, dù nội hay ngoại, dù thô hay tế, dù hạ liệt hay thù thắng, dù xa hay gần, tất cả hành này – ‘cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải tự ngã của tôi’ – thấy như vậy bằng chánh trí như thật.
Yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ viññāṇaṃ – ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati.
Whatever consciousness there is—past, future, or present; internal or external; gross or subtle; inferior or superior; far or near—he sees all consciousness as: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self,’ as it actually is, with right wisdom.
Tất cả thức, dù quá khứ, vị lai hay hiện tại, dù nội hay ngoại, dù thô hay tế, dù hạ liệt hay thù thắng, dù xa hay gần, tất cả thức này – ‘cái này không phải của tôi, tôi không phải là cái này, cái này không phải tự ngã của tôi’ – thấy như vậy bằng chánh trí như thật.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu dūre pātī hoti.
That is how, bhikkhus, a bhikkhu is a far-shooter.
Này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu bắn xa là như vậy.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu akkhaṇavedhī hoti?
“And how, bhikkhus, is a bhikkhu a quick-shooter?
“Và này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu bắn trúng mục tiêu là thế nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhu ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ pajānāti; ‘ayaṃ dukkhasamudayo’ti yathābhūtaṃ pajānāti; ‘ayaṃ dukkhanirodho’ti yathābhūtaṃ pajānāti; ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti.
Here, bhikkhus, a bhikkhu understands: ‘This is suffering,’ as it actually is; he understands: ‘This is the origin of suffering,’ as it actually is; he understands: ‘This is the cessation of suffering,’ as it actually is; he understands: ‘This is the path leading to the cessation of suffering,’ as it actually is.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu như thật biết ‘đây là khổ’; như thật biết ‘đây là nguyên nhân của khổ’; như thật biết ‘đây là sự diệt khổ’; như thật biết ‘đây là con đường đưa đến sự diệt khổ’.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu akkhaṇavedhī hoti.
That is how, bhikkhus, a bhikkhu is a quick-shooter.
Này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu bắn trúng mục tiêu là như vậy.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu mahato kāyassa padāletā hoti?
“And how, bhikkhus, is a bhikkhu a piercer of great bodies?
“Và này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu xuyên thủng một thân thể lớn là thế nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhu mahantaṃ avijjākkhandhaṃ padāleti.
Here, bhikkhus, a bhikkhu pierces the great mass of ignorance.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu xuyên thủng khối vô minh to lớn.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu mahato kāyassa padāletā hoti.
That is how, bhikkhus, a bhikkhu is a piercer of great bodies.
Này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu xuyên thủng một thân thể lớn là như vậy.
Imehi kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti…pe… anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassā’’ti.
“Monks, a bhikkhu endowed with these three qualities is worthy of offerings, worthy of hospitality, worthy of gifts, worthy of reverential salutation, an unsurpassed field of merit for the world.”
Này các Tỳ-khưu, được đầy đủ ba pháp này, một Tỳ-khưu đáng được cúng dường… (lược)… là ruộng phước vô thượng của thế gian.”
Paṭhamaṃ.
The First.
Thứ Nhất.
136. ‘‘Tīhi, bhikkhave, aṅgehi samannāgato mitto sevitabbo.
136. “Monks, a friend endowed with three qualities should be associated with.
136. “Này các Tỳ-khưu, một người bạn được đầy đủ ba chi phần thì nên kết giao.
Katamehi tīhi?
With which three?
Ba chi phần nào?
( )* Duddadaṃ dadāti, dukkaraṃ karoti, dukkhamaṃ khamati – imehi kho, bhikkhave, tīhi aṅgehi samannāgato mitto sevitabbo’’ti.
He gives what is hard to give, he does what is hard to do, he endures what is hard to endure – a friend endowed with these three qualities, monks, should be associated with.”
( ) Cho những gì khó cho, làm những gì khó làm, chịu đựng những gì khó chịu đựng – này các Tỳ-khưu, được đầy đủ ba chi phần này, một người bạn nên kết giao.”
Tatiyaṃ.
The Third.
Thứ Ba.
137. ‘‘Uppādā vā, bhikkhave, tathāgatānaṃ anuppādā vā tathāgatānaṃ, ṭhitāva sā dhātu dhammaṭṭhitatā dhammaniyāmatā.
137. “Whether Tathāgatas arise or Tathāgatas do not arise, this element stands, the fixed nature of phenomena, the regularity of phenomena.
137. “Này các Tỳ-khưu, dù các Như Lai có xuất hiện hay không xuất hiện, yếu tố đó vẫn tồn tại, đó là sự tồn tại của Pháp, quy luật của Pháp.
Sabbe saṅkhārā aniccā.
All conditioned things are impermanent.
Tất cả các hành là vô thường.
Taṃ tathāgato abhisambujjhati abhisameti.
This the Tathāgata fully awakens to and comprehends.
Như Lai giác ngộ và thấu hiểu điều đó.
Abhisambujjhitvā abhisametvā ācikkhati deseti paññāpeti paṭṭhapeti vivarati vibhajati uttānīkaroti – ‘sabbe saṅkhārā aniccā’ti.
Having fully awakened to and comprehended it, he declares, teaches, proclaims, establishes, reveals, explains, and makes it plain: ‘All conditioned things are impermanent.’
Sau khi giác ngộ và thấu hiểu, Như Lai tuyên bố, giảng dạy, thiết lập, xác lập, giải thích, phân tích, làm cho rõ ràng – ‘tất cả các hành là vô thường’.
Uppādā vā, bhikkhave, tathāgatānaṃ anuppādā vā tathāgatānaṃ ṭhitāva sā dhātu dhammaṭṭhitatā dhammaniyāmatā.
Whether Tathāgatas arise or Tathāgatas do not arise, this element stands, the fixed nature of phenomena, the regularity of phenomena.
Này các Tỳ-khưu, dù các Như Lai có xuất hiện hay không xuất hiện, yếu tố đó vẫn tồn tại, đó là sự tồn tại của Pháp, quy luật của Pháp.
Sabbe saṅkhārā dukkhā.
All conditioned things are suffering.
Tất cả các hành là khổ.
Taṃ tathāgato abhisambujjhati abhisameti.
This the Tathāgata fully awakens to and comprehends.
Như Lai giác ngộ và thấu hiểu điều đó.
Abhisambujjhitvā abhisametvā ācikkhati deseti paññāpeti paṭṭhapeti vivarati vibhajati uttānīkaroti – ‘sabbe saṅkhārā dukkhā’ti.
Having fully awakened to and comprehended it, he declares, teaches, proclaims, establishes, reveals, explains, and makes it plain: ‘All conditioned things are suffering.’
Sau khi giác ngộ và thấu hiểu, Như Lai tuyên bố, giảng dạy, thiết lập, xác lập, giải thích, phân tích, làm cho rõ ràng – ‘tất cả các hành là khổ’.
Uppādā vā, bhikkhave, tathāgatānaṃ anuppādā vā tathāgatānaṃ ṭhitāva sā dhātu dhammaṭṭhitatā dhammaniyāmatā.
Whether Tathāgatas arise or Tathāgatas do not arise, this element stands, the fixed nature of phenomena, the regularity of phenomena.
Này các Tỳ-khưu, dù các Như Lai có xuất hiện hay không xuất hiện, yếu tố đó vẫn tồn tại, đó là sự tồn tại của Pháp, quy luật của Pháp.
Sabbe dhammā anattā.
All phenomena are not-self.
Tất cả các pháp là vô ngã.
Taṃ tathāgato abhisambujjhati abhisameti.
This the Tathāgata fully awakens to and comprehends.
Như Lai giác ngộ và thấu hiểu điều đó.
Abhisambujjhitvā abhisametvā ācikkhati deseti paññāpeti paṭṭhapeti vivarati vibhajati uttānīkaroti – ‘sabbe dhammā anattā’’’ti.
Having fully awakened to and comprehended it, he declares, teaches, proclaims, establishes, reveals, explains, and makes it plain: ‘All phenomena are not-self.’”
Sau khi giác ngộ hoàn toàn và thấu hiểu, Ngài thuyết giảng, chỉ dạy, thiết lập, trình bày, giải thích, phân tích, và làm cho rõ ràng rằng: ‘Tất cả các pháp là vô ngã.’
Catutthaṃ.
The Fourth.
Bài kệ thứ tư.
138. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, yāni kānici tantāvutānaṃ vatthānaṃ, kesakambalo tesaṃ paṭikiṭṭho akkhāyati.
138. “Just as, monks, among all woven garments, a hair-blanket is declared to be the lowest.
138. “Này các Tỳ-kheo, ví như trong số các loại vải dệt, tấm chăn lông tóc được xem là loại kém nhất.
Kesakambalo, bhikkhave, sīte sīto, uṇhe uṇho, dubbaṇṇo, duggandho, dukkhasamphasso.
A hair-blanket, monks, is cold in cold weather, hot in hot weather, unsightly, ill-smelling, and unpleasant to the touch.
Này các Tỳ-kheo, tấm chăn lông tóc thì lạnh vào mùa lạnh, nóng vào mùa nóng, có màu sắc xấu, có mùi hôi, và có cảm giác thô ráp khó chịu.
Evamevaṃ kho, bhikkhave, yāni kānici puthusamaṇabrāhmaṇavādānaṃ* makkhalivādo tesaṃ paṭikiṭṭho akkhāyati.
Even so, monks, among all the doctrines of various ascetics and brahmins, the doctrine of Makkhali is declared to be the lowest.
Cũng vậy, này các Tỳ-kheo, trong số các giáo thuyết của nhiều Sa-môn, Bà-la-môn, giáo thuyết của Makkhali được xem là kém nhất.
‘‘Makkhali, bhikkhave, moghapuriso evaṃvādī evaṃdiṭṭhi – ‘natthi kammaṃ, natthi kiriyaṃ, natthi vīriya’nti.
“Makkhali, monks, that deluded man, holds such a view and such an opinion: ‘There is no kamma, there is no action, there is no effort.’
“Này các Tỳ-kheo, Makkhali, kẻ ngu si, có quan điểm và lời nói như sau: ‘Không có nghiệp, không có hành động, không có tinh tấn.’
Yepi te, bhikkhave, ahesuṃ atītamaddhānaṃ arahanto sammāsambuddhā, tepi bhagavanto kammavādā ceva ahesuṃ kiriyavādā ca vīriyavādā ca.
Those Tathāgatas, monks, who were Arahants, Perfectly Self-Awakened Ones in the past, those Blessed Ones were also proponents of kamma, proponents of action, and proponents of effort.
Này các Tỳ-kheo, ngay cả những bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác trong quá khứ, các bậc Thế Tôn ấy đều là những người chủ trương về nghiệp, chủ trương về hành động, và chủ trương về tinh tấn.
Tepi, bhikkhave, makkhali moghapuriso paṭibāhati – ‘natthi kammaṃ, natthi kiriyaṃ, natthi vīriya’nti.
But Makkhali, that deluded man, contradicts even them, saying: ‘There is no kamma, there is no action, there is no effort.’
Này các Tỳ-kheo, Makkhali, kẻ ngu si, đã bác bỏ các bậc ấy, nói rằng: ‘Không có nghiệp, không có hành động, không có tinh tấn.’
Yepi te, bhikkhave, bhavissanti anāgatamaddhānaṃ arahanto sammāsambuddhā, tepi bhagavanto kammavādā ceva bhavissanti kiriyavādā ca vīriyavādā ca.
Those Tathāgatas, monks, who will be Arahants, Perfectly Self-Awakened Ones in the future, those Blessed Ones will also be proponents of kamma, proponents of action, and proponents of effort.
Này các Tỳ-kheo, ngay cả những bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác sẽ xuất hiện trong tương lai, các bậc Thế Tôn ấy đều sẽ là những người chủ trương về nghiệp, chủ trương về hành động, và chủ trương về tinh tấn.
Tepi, bhikkhave, makkhali moghapuriso paṭibāhati – ‘natthi kammaṃ, natthi kiriyaṃ, natthi vīriya’nti.
But Makkhali, that deluded man, contradicts even them, saying: ‘There is no kamma, there is no action, there is no effort.’
Này các Tỳ-kheo, Makkhali, kẻ ngu si, sẽ bác bỏ các bậc ấy, nói rằng: ‘Không có nghiệp, không có hành động, không có tinh tấn.’
Ahampi, bhikkhave, etarahi arahaṃ sammāsambuddho kammavādo ceva kiriyavādo ca vīriyavādo ca.
I too, monks, am at present an Arahant, a Perfectly Self-Awakened One, a proponent of kamma, a proponent of action, and a proponent of effort.
Này các Tỳ-kheo, ngay cả Ta, hiện tại là bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, cũng là người chủ trương về nghiệp, chủ trương về hành động, và chủ trương về tinh tấn.
Mampi, bhikkhave, makkhali moghapuriso paṭibāhati – ‘natthi kammaṃ, natthi kiriyaṃ, natthi vīriya’’’nti.
But Makkhali, that deluded man, contradicts even me, saying: ‘There is no kamma, there is no action, there is no effort.’”
Này các Tỳ-kheo, Makkhali, kẻ ngu si, cũng bác bỏ Ta, nói rằng: ‘Không có nghiệp, không có hành động, không có tinh tấn.’”
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, nadīmukhe khippaṃ uḍḍeyya* bahūnaṃ* macchānaṃ ahitāya dukkhāya anayāya byasanāya; evamevaṃ kho, bhikkhave, makkhali moghapuriso manussakhippaṃ maññe loke uppanno bahūnaṃ sattānaṃ ahitāya dukkhāya anayāya byasanāyā’’ti.
“Bhikkhus, just as a fishing net quickly cast into the mouth of a river is for the harm, suffering, ruin, and misfortune of many fish; in the same way, bhikkhus, the foolish man Makkhali, having arisen in the world, is like a human net, for the harm, suffering, ruin, and misfortune of many beings.”
“Này các Tỳ-kheo, ví như một cái bẫy cá được đặt nhanh chóng ở cửa sông để gây hại, đau khổ, bất lợi và tai ương cho nhiều loài cá; cũng vậy, này các Tỳ-kheo, Makkhali, kẻ ngu si, dường như xuất hiện trên đời một cách nhanh chóng để gây hại, đau khổ, bất lợi và tai ương cho nhiều chúng sinh.”
Pañcamaṃ.
The Fifth.
Bài kệ thứ năm.
141. ‘‘Tayo ca, bhikkhave, assakhaḷuṅke desessāmi tayo ca purisakhaḷuṅke.
“Bhikkhus, I will teach you about three types of horses and three types of persons.
141. “Này các Tỳ-kheo, Ta sẽ thuyết giảng về ba loại ngựa hoang và ba loại người hoang.
Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti.
Listen to it, pay careful attention; I will speak.”
Hãy lắng nghe điều đó, hãy chú ý kỹ; Ta sẽ nói.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
“Yes, Venerable Sir,” those bhikkhus replied to the Blessed One.
“Vâng, bạch Thế Tôn,” các Tỳ-kheo ấy đáp lời Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca –
The Blessed One said this:
Thế Tôn nói điều này:
‘‘Katame ca, bhikkhave, tayo assakhaḷuṅkā?
“What, bhikkhus, are the three types of horses?
“Này các Tỳ-kheo, thế nào là ba loại ngựa hoang?
Idha, bhikkhave, ekacco assakhaḷuṅko javasampanno hoti; na vaṇṇasampanno, na ārohapariṇāhasampanno.
Here, bhikkhus, a certain horse is endowed with speed, but not with beauty, nor with height and girth.
Ở đây, này các Tỳ-kheo, có một loại ngựa hoang có tốc độ; nhưng không có vẻ đẹp, không có thân hình cân đối.
Idha pana, bhikkhave, ekacco assakhaḷuṅko javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca; na ārohapariṇāhasampanno.
Here, bhikkhus, a certain horse is endowed with speed and with beauty, but not with height and girth.
Ở đây, này các Tỳ-kheo, lại có một loại ngựa hoang có tốc độ và có vẻ đẹp; nhưng không có thân hình cân đối.
Idha pana, bhikkhave, ekacco assakhaḷuṅko javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca ārohapariṇāhasampanno ca.
Here, bhikkhus, a certain horse is endowed with speed, with beauty, and with height and girth.
Ở đây, này các Tỳ-kheo, lại có một loại ngựa hoang có tốc độ, có vẻ đẹp và có thân hình cân đối.
Ime kho, bhikkhave, tayo assakhaḷuṅkā.
These, bhikkhus, are the three types of horses.
Này các Tỳ-kheo, đây là ba loại ngựa hoang.
‘‘Katame ca, bhikkhave, tayo purisakhaḷuṅkā?
“What, bhikkhus, are the three types of persons?
“Này các Tỳ-kheo, thế nào là ba loại người hoang?
Idha, bhikkhave, ekacco purisakhaḷuṅko javasampanno hoti; na vaṇṇasampanno, na ārohapariṇāhasampanno.
Here, bhikkhus, a certain person is endowed with speed, but not with beauty, nor with height and girth.
Ở đây, này các Tỳ-kheo, có một loại người hoang có tốc độ; nhưng không có vẻ đẹp, không có thân hình cân đối.
Idha pana, bhikkhave, ekacco purisakhaḷuṅko javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca; na ārohapariṇāhasampanno.
Here, bhikkhus, a certain person is endowed with speed and with beauty, but not with height and girth.
Ở đây, này các Tỳ-kheo, lại có một loại người hoang có tốc độ và có vẻ đẹp; nhưng không có thân hình cân đối.
Idha pana, bhikkhave, ekacco purisakhaḷuṅko javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca ārohapariṇāhasampanno ca.
Here, bhikkhus, a certain person is endowed with speed, with beauty, and with height and girth.
Ở đây, này các Tỳ-kheo, lại có một loại người hoang có tốc độ, có vẻ đẹp và có thân hình cân đối.
‘‘Kathañca, bhikkhave, purisakhaḷuṅko javasampanno hoti; na vaṇṇasampanno na ārohapariṇāhasampanno?
“And how, bhikkhus, is a person endowed with speed, but not with beauty, nor with height and girth?
“Và này các Tỳ-kheo, thế nào là người hoang có tốc độ; nhưng không có vẻ đẹp, không có thân hình cân đối?
Idha, bhikkhave, bhikkhu ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ pajānāti…pe… ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti.
Here, bhikkhus, a bhikkhu understands ‘This is suffering’ as it actually is…pe… ‘This is the path leading to the cessation of suffering’ as it actually is.
Ở đây, này các Tỳ-kheo, một Tỳ-kheo như thật hiểu rõ: ‘Đây là khổ’… (như trên)… ‘Đây là con đường đưa đến diệt khổ.’
Idamassa javasmiṃ vadāmi.
This, I say, is his speed.
Ta nói điều này là về tốc độ của vị ấy.
Abhidhamme kho pana abhivinaye pañhaṃ puṭṭho saṃsādeti* , no vissajjeti.
But when questioned on Abhidhamma and Abhivinaya, he gets confused, he does not answer.
Tuy nhiên, khi được hỏi về Abhidhamma hay Abhivinaya, vị ấy lúng túng, không thể giải đáp.
Idamassa na vaṇṇasmiṃ vadāmi.
This, I say, is his lack of beauty.
Ta nói điều này là không có vẻ đẹp của vị ấy.
Na kho pana lābhī hoti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārānaṃ.
Furthermore, he is not a recipient of robes, almsfood, lodgings, and medicinal requisites for the sick.
Vị ấy cũng không được lợi lộc về y phục, đồ ăn khất thực, chỗ ở, thuốc men trị bệnh.
Idamassa na ārohapariṇāhasmiṃ vadāmi.
This, I say, is his lack of height and girth.
Ta nói điều này là không có thân hình cân đối của vị ấy.
Evaṃ kho, bhikkhave, purisakhaḷuṅko javasampanno hoti; na vaṇṇasampanno, na ārohapariṇāhasampanno.
It is in this way, bhikkhus, that a person is endowed with speed, but not with beauty, nor with height and girth.
Này các Tỳ-kheo, như vậy, người hoang có tốc độ; nhưng không có vẻ đẹp, không có thân hình cân đối.
‘‘Kathañca, bhikkhave, purisakhaḷuṅko javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca; na ārohapariṇāhasampanno?
“And how, bhikkhus, is a person endowed with speed and with beauty, but not with height and girth?
“Và này các Tỳ-kheo, thế nào là người hoang có tốc độ và có vẻ đẹp; nhưng không có thân hình cân đối?
Idha, bhikkhave, bhikkhu ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ pajānāti…pe… ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti.
Here, bhikkhus, a bhikkhu understands ‘This is suffering’ as it actually is…pe… ‘This is the path leading to the cessation of suffering’ as it actually is.
Ở đây, này các Tỳ-kheo, một Tỳ-kheo như thật hiểu rõ: ‘Đây là khổ’… (như trên)… ‘Đây là con đường đưa đến diệt khổ.’
Idamassa javasmiṃ vadāmi.
This, I say, is his speed.
Ta nói điều này là về tốc độ của vị ấy.
Abhidhamme kho pana abhivinaye pañhaṃ puṭṭho vissajjeti, no saṃsādeti.
But when questioned on Abhidhamma and Abhivinaya, he answers, he does not get confused.
Tuy nhiên, khi được hỏi về Abhidhamma hay Abhivinaya, vị ấy giải đáp, không lúng túng.
Idamassa vaṇṇasmiṃ vadāmi.
This, I say, is his beauty.
Ta nói điều này là về vẻ đẹp của vị ấy.
Na pana lābhī hoti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārānaṃ.
But he is not a recipient of robes, almsfood, lodgings, and medicinal requisites for the sick.
Nhưng vị ấy không được lợi lộc về y phục, đồ ăn khất thực, chỗ ở, thuốc men trị bệnh.
Idamassa na ārohapariṇāhasmiṃ vadāmi.
This, I say, is his lack of height and girth.
Ta nói điều này là không có thân hình cân đối của vị ấy.
Evaṃ kho, bhikkhave, purisakhaḷuṅko javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca; na ārohapariṇāhasampanno.
It is in this way, bhikkhus, that a person is endowed with speed and with beauty, but not with height and girth.
Này các Tỳ-kheo, như vậy, người hoang có tốc độ và có vẻ đẹp; nhưng không có thân hình cân đối.
‘‘Kathañca, bhikkhave, purisakhaḷuṅko javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca ārohapariṇāhasampanno ca?
“And how, bhikkhus, is a person endowed with speed, with beauty, and with height and girth?
“Và này các Tỳ-kheo, thế nào là người hoang có tốc độ, có vẻ đẹp và có thân hình cân đối?
Idha, bhikkhave, bhikkhu ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ pajānāti…pe… ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti.
Here, bhikkhus, a bhikkhu understands ‘This is suffering’ as it actually is…pe… ‘This is the path leading to the cessation of suffering’ as it actually is.
Ở đây, này các Tỳ-kheo, một Tỳ-kheo như thật hiểu rõ: ‘Đây là khổ’… (như trên)… ‘Đây là con đường đưa đến diệt khổ.’
Idamassa javasmiṃ vadāmi.
This I say concerning his speed.
Ta nói điều này là về tốc độ của vị ấy.
Abhidhamme kho pana abhivinaye pañhaṃ puṭṭho vissajjeti, no saṃsādeti.
However, when questioned on a problem in the Abhidhamma or the Abhivinaya, he answers, he does not falter.
Tuy nhiên, khi được hỏi về Abhidhamma hay Abhivinaya, vị ấy giải đáp, không lúng túng.
Idamassa vaṇṇasmiṃ vadāmi.
This I say concerning his beauty.
Ta nói điều này là về vẻ đẹp của vị ấy.
Lābhī kho pana hoti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārānaṃ.
Furthermore, he is a recipient of robes, almsfood, lodgings, and medicinal requisites for the sick.
Vị ấy cũng được lợi lộc về y phục, đồ ăn khất thực, chỗ ở, thuốc men trị bệnh.
Idamassa ārohapariṇāhasmiṃ vadāmi.
This I say concerning his stature and girth.
Ta nói điều này là về thân hình cân đối của vị ấy.
Evaṃ kho, bhikkhave, purisakhaḷuṅko javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca ārohapariṇāhasampanno ca.
Thus, bhikkhus, is a thoroughbred man endowed with speed, endowed with beauty, and endowed with stature and girth.
Này các Tỳ-kheo, như vậy, người hoang có tốc độ, có vẻ đẹp và có thân hình cân đối.
Ime kho, bhikkhave, tayo purisakhaḷuṅkā’’ti.
These, bhikkhus, are the three thoroughbred men.”
Này các Tỳ-kheo, đây là ba loại người hoang.”
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Bài kệ thứ tám.
142. ‘‘Tayo ca, bhikkhave, assaparasse* desessāmi tayo ca purisaparasse* .
142. “Bhikkhus, I will teach you three thoroughbred horses and three thoroughbred men.
142. “Này các Tỳ-kheo, Ta sẽ thuyết giảng về ba loại ngựa giống và ba loại người giống.
Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti.
Listen to it, attend carefully; I will speak.”
Hãy lắng nghe điều đó, hãy chú ý kỹ; Ta sẽ nói.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
“Yes, Venerable Sir,” those bhikkhus replied to the Bhagavā.
“Vâng, bạch Thế Tôn,” các Tỳ-kheo ấy đáp lời Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca –
The Bhagavā said this:
Thế Tôn nói điều này:
‘‘Katame ca, bhikkhave, tayo assaparassā?
“Which, bhikkhus, are the three thoroughbred horses?
“Này các Tỳ-khưu, thế nào là ba loại ngựa tốt?
Idha, bhikkhave, ekacco assaparasso javasampanno hoti; na vaṇṇasampanno na ārohapariṇāhasampanno.
Here, bhikkhus, a certain thoroughbred horse is endowed with speed, but not endowed with beauty, not endowed with stature and girth.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, có một con ngựa tốt có tốc độ; nhưng không có sắc đẹp, không có thân hình cân đối.
Idha pana, bhikkhave, ekacco assaparasso javasampanno hoti vaṇṇasampanno ca; na ārohapariṇāhasampanno.
Here again, bhikkhus, a certain thoroughbred horse is endowed with speed and endowed with beauty, but not endowed with stature and girth.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, lại có một con ngựa tốt có tốc độ và có sắc đẹp; nhưng không có thân hình cân đối.
Idha pana, bhikkhave, ekacco assaparasso javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca ārohapariṇāhasampanno ca.
Here again, bhikkhus, a certain thoroughbred horse is endowed with speed, endowed with beauty, and endowed with stature and girth.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, lại có một con ngựa tốt có tốc độ, có sắc đẹp và có thân hình cân đối.
Ime kho, bhikkhave, tayo assaparassā.
These, bhikkhus, are the three thoroughbred horses.
Này các Tỳ-khưu, đây là ba loại ngựa tốt.
‘‘Katame ca, bhikkhave, tayo purisaparassā?
“Which, bhikkhus, are the three thoroughbred men?
“Này các Tỳ-khưu, thế nào là ba loại người tốt?
Idha, bhikkhave, ekacco purisaparasso javasampanno hoti; na vaṇṇasampanno na ārohapariṇāhasampanno.
Here, bhikkhus, a certain thoroughbred man is endowed with speed, but not endowed with beauty, not endowed with stature and girth.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, có một người tốt có tốc độ; nhưng không có sắc đẹp, không có thân hình cân đối.
Idha pana, bhikkhave, ekacco purisaparasso javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca; na ārohapariṇāhasampanno.
Here again, bhikkhus, a certain thoroughbred man is endowed with speed and endowed with beauty, but not endowed with stature and girth.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, lại có một người tốt có tốc độ và có sắc đẹp; nhưng không có thân hình cân đối.
Idha pana, bhikkhave, ekacco purisaparasso javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca ārohapariṇāhasampanno ca.
Here again, bhikkhus, a certain thoroughbred man is endowed with speed, endowed with beauty, and endowed with stature and girth.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, lại có một người tốt có tốc độ, có sắc đẹp và có thân hình cân đối.
‘‘Kathañca, bhikkhave, purisaparasso javasampanno hoti; na vaṇṇasampanno, na ārohapariṇāhasampanno?
“And how, bhikkhus, is a thoroughbred man endowed with speed, but not endowed with beauty, not endowed with stature and girth?
“Và này các Tỳ-khưu, làm thế nào một người tốt có tốc độ; nhưng không có sắc đẹp, không có thân hình cân đối?
Idha, bhikkhave, bhikkhu pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko hoti tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā.
Here, bhikkhus, a bhikkhu, with the destruction of the five lower fetters, is an opapātika, one who attains final Nibbāna there and is not liable to return from that world.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu, do sự diệt trừ năm hạ phần kiết sử, là bậc hóa sinh (opapātika), nhập Niết-bàn tại đó, không còn trở lại thế giới ấy nữa.
Idamassa javasmiṃ vadāmi.
This I say concerning his speed.
Ta nói điều này là về tốc độ của vị ấy.
Abhidhamme kho pana abhiviniye pañhaṃ puṭṭho saṃsādeti, no vissajjeti.
However, when questioned on a problem in the Abhidhamma or the Abhivinaya, he falters, he does not answer.
Nhưng khi được hỏi một vấn đề trong Abhidhamma hay Abhivinaya, vị ấy lúng túng, không thể giải đáp.
Idamassa na vaṇṇasmiṃ vadāmi.
This I say concerning his lack of beauty.
Ta nói điều này là về sự không có sắc đẹp của vị ấy.
Na kho pana lābhī hoti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārānaṃ.
Furthermore, he is not a recipient of robes, almsfood, lodgings, and medicinal requisites for the sick.
Và vị ấy không được lợi lộc về y phục, đồ ăn khất thực, chỗ nằm, thuốc men trị bệnh.
Idamassa na ārohapariṇāhasmiṃ vadāmi.
This I say concerning his lack of stature and girth.
Ta nói điều này là về sự không có thân hình cân đối của vị ấy.
Evaṃ kho, bhikkhave, purisaparasso javasampanno hoti; na vaṇṇasampanno, na ārohapariṇāhasampanno.
Thus, bhikkhus, is a thoroughbred man endowed with speed, but not endowed with beauty, not endowed with stature and girth.
Này các Tỳ-khưu, một người tốt có tốc độ nhưng không có sắc đẹp, không có thân hình cân đối là như vậy.
‘‘Kathañca, bhikkhave, purisaparasso javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca, na ārohapariṇāhasampanno?
“And how, bhikkhus, is a thoroughbred man endowed with speed and endowed with beauty, but not endowed with stature and girth?
“Và này các Tỳ-khưu, làm thế nào một người tốt có tốc độ và có sắc đẹp, nhưng không có thân hình cân đối?
Idha, bhikkhave, bhikkhu pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko hoti tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā.
Here, bhikkhus, a bhikkhu, with the destruction of the five lower fetters, is an opapātika, one who attains final Nibbāna there and is not liable to return from that world.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu, do sự diệt trừ năm hạ phần kiết sử, là bậc hóa sinh (opapātika), nhập Niết-bàn tại đó, không còn trở lại thế giới ấy nữa.
Idamassa javasmiṃ vadāmi.
This I say concerning his speed.
Ta nói điều này là về tốc độ của vị ấy.
Abhidhamme kho pana abhivinaye pañhaṃ puṭṭho vissajjeti, no saṃsādeti.
However, when questioned on a problem in the Abhidhamma or the Abhivinaya, he answers, he does not falter.
Nhưng khi được hỏi một vấn đề trong Abhidhamma hay Abhivinaya, vị ấy giải đáp, không lúng túng.
Idamassa vaṇṇasmiṃ vadāmi.
This I say concerning his beauty.
Ta nói điều này là về sắc đẹp của vị ấy.
Na kho pana lābhī hoti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārānaṃ.
Furthermore, he is not a recipient of robes, almsfood, lodgings, and medicinal requisites for the sick.
Và vị ấy không được lợi lộc về y phục, đồ ăn khất thực, chỗ nằm, thuốc men trị bệnh.
Idamassa na ārohapariṇāhasmiṃ vadāmi.
This I say concerning his lack of stature and girth.
Ta nói điều này là về sự không có thân hình cân đối của vị ấy.
Evaṃ kho, bhikkhave, purisaparasso javasampanno ca hoti; vaṇṇasampanno ca, na ārohapariṇāhasampanno.
Thus, bhikkhus, is a thoroughbred man endowed with speed and endowed with beauty, but not endowed with stature and girth.
Này các Tỳ-khưu, một người tốt có tốc độ và có sắc đẹp, nhưng không có thân hình cân đối là như vậy.
‘‘Kathañca, bhikkhave, purisaparasso javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca ārohapariṇāhasampanno ca?
“And how, bhikkhus, is a thoroughbred man endowed with speed, endowed with beauty, and endowed with stature and girth?
“Và này các Tỳ-khưu, làm thế nào một người tốt có tốc độ, có sắc đẹp và có thân hình cân đối?
Idha, bhikkhave, bhikkhu pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko hoti tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā.
Here, bhikkhus, a bhikkhu, with the destruction of the five lower fetters, is an opapātika, one who attains final Nibbāna there and is not liable to return from that world.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu, do sự diệt trừ năm hạ phần kiết sử, là bậc hóa sinh (opapātika), nhập Niết-bàn tại đó, không còn trở lại thế giới ấy nữa.
Idamassa javasmiṃ vadāmi.
This I say concerning his speed.
Ta nói điều này là về tốc độ của vị ấy.
Abhidhamme kho pana abhivinaye pañhaṃ puṭṭho vissajjeti, no saṃsādeti.
However, when questioned on a problem in the Abhidhamma or the Abhivinaya, he answers, he does not falter.
Khi được hỏi một vấn đề trong Abhidhamma hay Abhivinaya, vị ấy giải đáp, không lúng túng.
Idamassa vaṇṇasmiṃ vadāmi.
This I say concerning his beauty.
Ta nói điều này là về sắc đẹp của vị ấy.
Lābhī kho pana hoti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārānaṃ.
He obtains robes, almsfood, lodgings, and medicinal requisites for the sick.
Và vị ấy được lợi lộc về y phục, đồ ăn khất thực, chỗ nằm, thuốc men trị bệnh.
Idamassa ārohapariṇāhasmiṃ vadāmi.
This, I say, is his stature and girth.
Ta nói điều này là về thân hình cân đối của vị ấy.
Evaṃ kho, bhikkhave, purisaparasso javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca ārohapariṇāhasampanno ca.
Thus, bhikkhus, is a man of excellence endowed with speed, endowed with beauty, and endowed with stature and girth.
Này các Tỳ-khưu, một người tốt có tốc độ, có sắc đẹp và có thân hình cân đối là như vậy.
Ime kho, bhikkhave, tayo purisaparassā’’ti.
These, bhikkhus, are the three men of excellence."
Này các Tỳ-khưu, đây là ba loại người tốt.”
Navamaṃ.
The Ninth.
Pháp thứ chín.
143. ‘‘Tayo ca, bhikkhave, bhadre assājānīye desessāmi tayo ca bhadre purisājānīye.
143. "Bhikkhus, I will teach you about three noble steeds and three noble men.
143. “Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ giảng cho các ông ba loại ngựa thuần chủng và ba loại người thuần chủng.
Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti.
Listen to that, attend carefully; I will speak."
Hãy lắng nghe, hãy chú ý kỹ; Ta sẽ nói.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
"Yes, Venerable Sir," those bhikkhus replied to the Bhagavā.
“Vâng, bạch Thế Tôn,” các Tỳ-khưu ấy vâng lời Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca –
The Bhagavā said this:
Thế Tôn nói như sau:
‘‘Katame ca, bhikkhave, tayo bhadrā assājānīyā?
"And what, bhikkhus, are the three noble steeds?
“Này các Tỳ-khưu, thế nào là ba loại ngựa thuần chủng?
Idha, bhikkhave, ekacco bhadro assājānīyo …pe… javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca ārohapariṇāhasampanno ca.
Here, bhikkhus, a certain noble steed ...pe... is endowed with speed, endowed with beauty, and endowed with stature and girth.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, có một con ngựa thuần chủng… cho đến… có tốc độ, có sắc đẹp và có thân hình cân đối.
Ime kho, bhikkhave, tayo bhadrā assājānīyā.
These, bhikkhus, are the three noble steeds.
Này các Tỳ-khưu, đây là ba loại ngựa thuần chủng.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhadro purisājānīyo…pe… javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca ārohapariṇāhasampanno ca?
"And how, bhikkhus, is a noble man ...pe... endowed with speed, endowed with beauty, and endowed with stature and girth?
“Và này các Tỳ-khưu, làm thế nào một người thuần chủng… cho đến… có tốc độ, có sắc đẹp và có thân hình cân đối?
Idha, bhikkhave, bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati.
Here, bhikkhus, a bhikkhu, with the destruction of the āsavas, having realized for himself with direct knowledge, in this very life, the Stainless Liberation of Mind, Liberation by Wisdom, enters and dwells therein.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu, do sự diệt trừ các lậu hoặc, tự mình chứng ngộ, chứng đạt và an trú trong giải thoát tâm, giải thoát tuệ vô lậu ngay trong hiện đời.
Idamassa javasmiṃ vadāmi.
This, I say, is his speed.
Ta nói điều này là về tốc độ của vị ấy.
Abhidhamme kho pana abhivinaye pañhaṃ puṭṭho vissajjeti, no saṃsādeti.
When questioned on Abhidhamma or Abhivinaya, he answers, he does not falter.
Khi được hỏi một vấn đề trong Abhidhamma hay Abhivinaya, vị ấy giải đáp, không lúng túng.
Idamassa vaṇṇasmiṃ vadāmi.
This, I say, is his beauty.
Ta nói điều này là về sắc đẹp của vị ấy.
Lābhī kho pana hoti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārānaṃ.
He obtains robes, almsfood, lodgings, and medicinal requisites for the sick.
Và vị ấy được lợi lộc về y phục, đồ ăn khất thực, chỗ nằm, thuốc men trị bệnh.
Idamassa ārohapariṇāhasmiṃ vadāmi.
This, I say, is his stature and girth.
Ta nói điều này là về thân hình cân đối của vị ấy.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhadro purisājānīyo javasampanno ca hoti vaṇṇasampanno ca ārohapariṇāhasampanno ca.
Thus, bhikkhus, is a noble man endowed with speed, endowed with beauty, and endowed with stature and girth.
Này các Tỳ-khưu, một người thuần chủng có tốc độ, có sắc đẹp và có thân hình cân đối là như vậy.
Ime kho, bhikkhave, tayo bhadrā purisājānīyā’’ti.
These, bhikkhus, are the three noble men."
Này các Tỳ-khưu, đây là ba loại người thuần chủng.”
Dasamaṃ.
The Tenth.
Pháp thứ mười.
‘‘Tīhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu accantaniṭṭho hoti accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosāno seṭṭho devamanussānaṃ.
"Bhikkhus, a bhikkhu endowed with three qualities is utterly perfected, utterly secure from bondage, utterly a pure liver, utterly at an end, supreme among devas and humans.
“Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu đầy đủ ba pháp thì đạt đến cứu cánh, đạt đến sự an ổn tối thượng khỏi các ách buộc, đạt đến Phạm hạnh tối thượng, đạt đến mục đích tối thượng, là bậc tối thượng trong chư Thiên và loài người.
Katamehi tīhi?
With which three?
Thế nào là ba pháp ấy?
Asekkhena sīlakkhandhena, asekkhena samādhikkhandhena, asekkhena paññākkhandhena.
With the aggregate of unconditioned virtue, with the aggregate of unconditioned concentration, with the aggregate of unconditioned wisdom.
Với giới uẩn vô học, với định uẩn vô học, với tuệ uẩn vô học.
Imehi kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato bhikkhu accantaniṭṭho hoti accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosāno seṭṭho devamanussāna’’nti.
Bhikkhus, a bhikkhu endowed with these three qualities is utterly perfected, utterly secure from bondage, utterly a pure liver, utterly at an end, supreme among devas and humans."
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu đầy đủ ba pháp này thì đạt đến cứu cánh, đạt đến sự an ổn tối thượng khỏi các ách buộc, đạt đến Phạm hạnh tối thượng, đạt đến mục đích tối thượng, là bậc tối thượng trong chư Thiên và loài người.”
Ekādasamaṃ.
The Eleventh.
Pháp thứ mười một.
145. ‘‘Tīhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu accantaniṭṭho hoti accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosāno seṭṭho devamanussānaṃ.
145. "Bhikkhus, a bhikkhu endowed with three qualities is utterly perfected, utterly secure from bondage, utterly a pure liver, utterly at an end, supreme among devas and humans.
145. “Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu đầy đủ ba pháp thì đạt đến cứu cánh, đạt đến sự an ổn tối thượng khỏi các ách buộc, đạt đến Phạm hạnh tối thượng, đạt đến mục đích tối thượng, là bậc tối thượng trong chư Thiên và loài người.
Katamehi tīhi?
With which three?
Thế nào là ba pháp ấy?
Iddhipāṭihāriyena, ādesanāpāṭihāriyena, anusāsanīpāṭihāriyena – imehi kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato bhikkhu accantaniṭṭho hoti accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosāno seṭṭho devamanussāna’’nti.
With the wonder of psychic power, with the wonder of mind-reading, with the wonder of instruction—bhikkhus, a bhikkhu endowed with these three qualities is utterly perfected, utterly secure from bondage, utterly a pure liver, utterly at an end, supreme among devas and humans."
Với thần thông biến hóa (Iddhipāṭihāriya), với thần thông thuyết pháp (Ādesanāpāṭihāriya), với thần thông giáo huấn (Anusāsanīpāṭihāriya) – Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu đầy đủ ba pháp này thì đạt đến cứu cánh, đạt đến sự an ổn tối thượng khỏi các ách buộc, đạt đến Phạm hạnh tối thượng, đạt đến mục đích tối thượng, là bậc tối thượng trong chư Thiên và loài người.”
Dvādasamaṃ.
The Twelfth.
Pháp thứ mười hai.
146. ‘‘Tīhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu accantaniṭṭho hoti accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosāno seṭṭho devamanussānaṃ.
146. "Bhikkhus, a bhikkhu endowed with three qualities is utterly perfected, utterly secure from bondage, utterly a pure liver, utterly at an end, supreme among devas and humans.
146. “Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu đầy đủ ba pháp thì đạt đến cứu cánh, đạt đến sự an ổn tối thượng khỏi các ách buộc, đạt đến Phạm hạnh tối thượng, đạt đến mục đích tối thượng, là bậc tối thượng trong chư Thiên và loài người.
Katamehi tīhi?
With which three?
Bằng ba điều nào?
Sammādiṭṭhiyā, sammāñāṇena, sammāvimuttiyā – imehi kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato bhikkhu accantaniṭṭho hoti accantayogakkhemī accantabrahmacārī accantapariyosāno seṭṭho devamanussāna’’nti.
With right view, with right knowledge, with right liberation—bhikkhus, a bhikkhu endowed with these three qualities is utterly perfected, utterly secure from bondage, utterly a pure liver, utterly at an end, supreme among devas and humans."
Bằng chánh kiến, chánh trí, chánh giải thoát. Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu đầy đủ ba pháp này trở thành người đạt đến cứu cánh, đạt đến vô thượng an ổn khỏi mọi ách nạn, đạt đến Phạm hạnh cứu cánh, đạt đến sự chấm dứt cứu cánh, là bậc tối thượng trong chư thiên và loài người.
Terasamaṃ.
The Thirteenth.
Thứ mười ba.
147. ‘‘Tīhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye.
“Monks, one endowed with three qualities is deposited in hell just as if brought there.
147. Này các Tỳ-khưu, một người đầy đủ ba pháp thì như được mang đến và đặt vào địa ngục.
Katamehi tīhi?
With which three?
Bằng ba điều nào?
Akusalena kāyakammena, akusalena vacīkammena, akusalena manokammena – imehi kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye.
With unwholesome bodily action, with unwholesome verbal action, with unwholesome mental action—with these three qualities, monks, one is deposited in hell just as if brought there.
Bằng thân nghiệp bất thiện, khẩu nghiệp bất thiện, ý nghiệp bất thiện. Này các Tỳ-khưu, một người đầy đủ ba pháp này thì như được mang đến và đặt vào địa ngục.
‘‘Tīhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ sagge.
“Monks, one endowed with three qualities is deposited in heaven just as if brought there.
Này các Tỳ-khưu, một người đầy đủ ba pháp thì như được mang đến và đặt vào cõi trời.
Katamehi tīhi?
With which three?
Bằng ba điều nào?
Kusalena kāyakammena, kusalena vacīkammena, kusalena manokammena – imehi kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ sagge’’ti.
With wholesome bodily action, with wholesome verbal action, with wholesome mental action—with these three qualities, monks, one is deposited in heaven just as if brought there,”
Bằng thân nghiệp thiện, khẩu nghiệp thiện, ý nghiệp thiện. Này các Tỳ-khưu, một người đầy đủ ba pháp này thì như được mang đến và đặt vào cõi trời.
Paṭhamaṃ.
The first.
Thứ nhất.
148. ‘‘Tīhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye.
“Monks, one endowed with three qualities is deposited in hell just as if brought there.
148. Này các Tỳ-khưu, một người đầy đủ ba pháp thì như được mang đến và đặt vào địa ngục.
Katamehi tīhi?
With which three?
Bằng ba điều nào?
Sāvajjena kāyakammena, sāvajjena vacīkammena, sāvajjena manokammena – imehi kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye.
With blameworthy bodily action, with blameworthy verbal action, with blameworthy mental action—with these three qualities, monks, one is deposited in hell just as if brought there.
Bằng thân nghiệp có lỗi, khẩu nghiệp có lỗi, ý nghiệp có lỗi. Này các Tỳ-khưu, một người đầy đủ ba pháp này thì như được mang đến và đặt vào địa ngục.
151. ‘‘Tīhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato bālo abyatto asappuriso khataṃ upahataṃ attānaṃ pariharati, sāvajjo ca hoti sānuvajjo ca viññūnaṃ, bahuñca apuññaṃ pasavati.
“Monks, endowed with three qualities, a foolish, unskilled, ignoble person carries himself as wounded and harmed, is blameworthy and reproachable by the wise, and produces much demerit.
151. Này các Tỳ-khưu, một kẻ ngu si, không sáng suốt, không phải bậc chân nhân, đầy đủ ba pháp thì tự hủy hoại, tự làm tổn thương mình, bị người trí khiển trách và chê bai, và tạo ra nhiều điều bất thiện.
Katamehi tīhi?
With which three?
Bằng ba điều nào?
Akusalena kāyakammena, akusalena vacīkammena, akusalena manokammena – imehi kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato bālo abyatto asappuriso khataṃ upahataṃ attānaṃ pariharati, sāvajjo ca hoti sānuvajjo ca viññūnaṃ, bahuñca apuññaṃ pasavati.
With unwholesome bodily action, with unwholesome verbal action, with unwholesome mental action—with these three qualities, monks, a foolish, unskilled, ignoble person carries himself as wounded and harmed, is blameworthy and reproachable by the wise, and produces much demerit.
Bằng thân nghiệp bất thiện, khẩu nghiệp bất thiện, ý nghiệp bất thiện. Này các Tỳ-khưu, một kẻ ngu si, không sáng suốt, không phải bậc chân nhân, đầy đủ ba pháp này thì tự hủy hoại, tự làm tổn thương mình, bị người trí khiển trách và chê bai, và tạo ra nhiều điều bất thiện.
‘‘Tīhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato paṇḍito viyatto sappuriso akkhataṃ anupahataṃ attānaṃ pariharati, anavajjo ca hoti ananuvajjo ca viññūnaṃ, bahuñca puññaṃ pasavati.
“Monks, endowed with three qualities, a wise, skilled, noble person carries himself as unwounded and unharmed, is blameless and irreproachable by the wise, and produces much merit.
Này các Tỳ-khưu, một bậc hiền trí, sáng suốt, bậc chân nhân, đầy đủ ba pháp thì tự bảo vệ mình không bị hủy hoại, không bị tổn thương, không bị người trí khiển trách và chê bai, và tạo ra nhiều điều thiện lành.
Katamehi tīhi?
With which three?
Bằng ba điều nào?
Kusalena kāyakammena, kusalena vacīkammena, kusalena manokammena…pe….
With wholesome bodily action, with wholesome verbal action, with wholesome mental action…etc….
Bằng thân nghiệp thiện, khẩu nghiệp thiện, ý nghiệp thiện… (như trên)….
Pañcamaṃ.
The fifth.
Thứ năm.
‘‘Tīhi, bhikkhave…pe… sucinā kāyakammena, sucinā vacīkammena, sucinā manokammena – imehi kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato paṇḍito viyatto sappuriso akkhataṃ anupahataṃ attānaṃ pariharati, anavajjo ca hoti ananuvajjo ca viññūnaṃ, bahuñca puññaṃ pasavatī’’ti.
"Monks, by three...pe... by pure bodily action, by pure verbal action, by pure mental action – endowed with these three qualities, monks, a wise, discerning, good person maintains themselves unblemished, unharmed; they are blameless and irreproachable by the discerning, and they generate much merit."
Này các Tỳ-khưu… (như trên)… bằng thân nghiệp thanh tịnh, khẩu nghiệp thanh tịnh, ý nghiệp thanh tịnh. Này các Tỳ-khưu, một bậc hiền trí, sáng suốt, bậc chân nhân, đầy đủ ba pháp này thì tự bảo vệ mình không bị hủy hoại, không bị tổn thương, không bị người trí khiển trách và chê bai, và tạo ra nhiều điều thiện lành.
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Thứ tám.