1-5. Sattakanipātassa paṭhame anavaññattikāmoti abhiññātabhāvakāmo.
1-5. In the first of the Seven-Chapter Nipāta, anavaññattikāmo means desiring the state of being well-known.
1-5. Trong bài kinh đầu tiên của Phẩm Bảy Pháp, anavaññattikāmo có nghĩa là người muốn được biết đến.
Tatiye yoniso vicine dhammanti upāyena catusaccadhammaṃ vicināti.
In the third, yoniso vicine dhammaṃ means he investigates the truths (catusaccadhamma) skillfully.
Trong bài kinh thứ ba, yoniso vicine dhammaṃ có nghĩa là quán xét các pháp Tứ Thánh Đế một cách khéo léo.
Paññāyatthaṃ vipassatīti sahavipassanāya maggapaññāya saccadhammaṃ vipassati.
Paññāyatthaṃ vipassatī means he discerns the true Dhamma with insight wisdom combined with the path.
Paññāyatthaṃ vipassatī có nghĩa là quán xét các pháp Tứ Thánh Đế bằng tuệ đạo cùng với tuệ quán.
Pajjotassevāti dīpasseva.
Pajjotassevā means like a lamp.
Pajjotassevā có nghĩa là như ngọn đèn.
Vimokkho hoti cetasoti tassa imehi balehi samannāgatassa khīṇāsavassa dīpanibbānaṃ viya carimakacittassa vatthārammaṇehi vimokkho hoti, gataṭṭhānaṃ na paññāyati.
Vimokkho hoti cetaso means for him, the Arahant (khīṇāsava) endowed with these powers, liberation of mind occurs, like the extinction of a lamp, from objects and bases of the final consciousness, and the place of its going is not discerned.
Vimokkho hoti cetaso có nghĩa là đối với vị lậu tận có đầy đủ các lực này, tâm của vị ấy được giải thoát khỏi các đối tượng và căn cứ của tâm cuối cùng, như sự Niết Bàn của ngọn đèn, chỗ đi đến không thể được nhận biết.
Catutthe saddho hotītiādīni pañcakanipāte vaṇṇitāneva.
In the fourth, saddho hotī and so forth have already been commented on in the Five-Chapter Nipāta.
Trong bài kinh thứ tư, các từ như saddho hotī đã được giải thích trong Phẩm Năm Pháp.
Pañcame dhanānīti adāliddiyakaraṇaṭṭhena dhanāni.
In the fifth, dhanāni means riches due to being the cause of not being poor.
Trong bài kinh thứ năm, dhanāni có nghĩa là tài sản theo nghĩa là không gây ra sự nghèo khổ.
7. Sattame uggo rājamahāmattoti pasenadikosalassa mahāamacco.
7. In the seventh, uggo rājamahāmatto means Ugga, the great minister of King Pasenadi of Kosala.
7. Trong bài kinh thứ bảy, uggo rājamahāmatto có nghĩa là đại thần Ugga của vua Pasenadi Kosala.
Upasaṅkamīti bhuttapātarāso upasaṅkami.
Upasaṅkamī means he approached after his morning meal.
Upasaṅkamī có nghĩa là đã đến sau khi dùng bữa sáng.
Aḍḍhoti nidhānagatena dhanena aḍḍho.
Aḍḍho means rich with wealth stored in a treasury.
Aḍḍho có nghĩa là giàu có bởi tài sản được cất giữ.
Migāro rohaṇeyyoti rohaṇaseṭṭhino nattāraṃ migāraseṭṭhiṃ sandhāyevamāha.
Migāro rohaṇeyyo means he refers to Migāra the financier, the grandson of the Rohaṇa financier.
Migāro rohaṇeyyo có nghĩa là nói đến gia chủ Migāra, cháu của trưởng giả Rohaṇa.
Mahaddhanoti vaḷañjanadhanena mahaddhano.
Mahaddhano means greatly wealthy with wealth for expenditure.
Mahaddhano có nghĩa là có tài sản lớn bởi tài sản tiêu dùng.
Mahābhogoti upabhogaparibhogabhaṇḍassa mahantatāya mahābhogo.
Mahābhogo means greatly prosperous due to the great amount of goods for enjoyment and consumption.
Mahābhogo có nghĩa là có của cải lớn bởi sự lớn lao của các vật dụng tiêu dùng và hưởng thụ.
Hiraññassāti suvaṇṇasseva.
Hiraññassā means of gold.
Hiraññassā có nghĩa là của vàng.
Suvaṇṇāmeva hissa koṭisaṅkhyaṃ ahosi.
Indeed, his gold was counted in crores.
Thật vậy, vàng của ông ta có số lượng hàng triệu.
Rūpiyassāti sesassa taṭṭakasarakaattharaṇapāvuraṇādino paribhogaparikkhārassa pamāṇasaṅkhāne vādoyeva natthi.
Rūpiyassā means for the rest of his articles for consumption, such as cups, bowls, rugs, and cloaks, there is no dispute about the measure or count.
Rūpiyassā có nghĩa là đối với các vật dụng tiêu dùng còn lại như vải vóc, bát đĩa, thảm trải, áo choàng, thì không cần phải nói đến số lượng.
13. Dutiyassa tatiye nālanti na yuttaṃ nānucchavikaṃ.
13. In the third* of the second*, nālaṃ means not fitting, not appropriate.
13. Trong kinh thứ ba của phẩm thứ hai, nāla có nghĩa là không thích hợp, không xứng đáng.
Na manāpenāti na manamhi appanakena ākārena nisinnāsanato paccuṭṭhenti, anādarameva dassenti.
Na manāpena means they do not rise from their seats in a manner pleasing to the mind, but rather show disrespect.
Na manāpenāti (không làm hài lòng) nghĩa là họ không đứng dậy khỏi chỗ ngồi mà tâm không hoan hỷ, họ chỉ thể hiện sự vô lễ.
Santamassa pariguhantīti vijjamānampi deyyadhammaṃ etassa niguhanti paṭicchādenti.
Santamassa pariguhantī means they conceal and hide a gift (deyyadhamma) that exists for him.
Santamassa pariguhantīti (họ che giấu những gì có sẵn của người ấy) nghĩa là họ che giấu, che đậy những tài vật cúng dường hiện có của người ấy.
Asakkaccaṃ denti no sakkaccanti lūkhaṃ vā hotu paṇītaṃ vā, asahatthā acittīkārena denti, no cittīkārena.
Asakkaccaṃ denti no sakkaccaṃ means whether it is coarse or fine, they give it without proper attention or respect, not with respect.
Asakkaccaṃ denti no sakkaccanti (họ cho một cách thiếu cung kính, không cung kính) nghĩa là dù thô thiển hay tinh tế, họ cho một cách thiếu tôn trọng, không có sự tôn kính.
14. Catutthe ubhatobhāgavimuttoti dvīhi bhāgehi vimutto, arūpasamāpattiyā rūpakāyato vimutto, maggena nāmakāyato.
14. In the fourth, ubhatobhāgavimutto means liberated in both ways; liberated from the rūpa-kāya by the arupasamāpatti, and from the nāma-kāya by the path.
14. Trong kinh thứ tư, ubhatobhāgavimutto (giải thoát cả hai phần) nghĩa là giải thoát khỏi hai phần: giải thoát khỏi thân sắc (rūpakāya) nhờ các thiền vô sắc, và giải thoát khỏi thân danh (nāmakāya) nhờ đạo.
So catunnaṃ arūpasamāpattīnaṃ ekekato vuṭṭhāya saṅkhāre sammasitvā arahattaṃ pattānaṃ catunnaṃ, nirodhā vuṭṭhāya arahattaṃ pattaanāgāmino ca vasena pañcavidho hoti.
This person is fivefold, according to the four who attain Arahantship having emerged from each of the four arupasamāpattis and contemplated the formations, and the anāgāmin who attains Arahantship having emerged from nirodha.
Vị ấy có năm loại: bốn loại là những vị đã đạt A-la-hán sau khi xuất khỏi từng thiền vô sắc trong bốn thiền vô sắc và quán xét các hành, và một loại là vị Bất Lai (anāgāmin) đã đạt A-la-hán sau khi xuất khỏi diệt thọ tưởng định.
Pāḷi panettha ‘‘katamo ca puggalo ubhatobhāgavimutto?
Here, the Pāḷi comes in the sense of one who has attained the eight liberations, as in "Which person is liberated in both ways? Here, a certain person dwells having experienced the eight liberations with the body, and having seen with wisdom, his taints are destroyed."
Pāḷi ở đây nói: “Thế nào là người giải thoát cả hai phần? Ở đây, một người chứng đạt và an trú các tám giải thoát bằng thân, và các lậu hoặc của vị ấy đã được diệt tận sau khi thấy biết bằng trí tuệ” (Pu. Pa. 208) – như vậy được nói theo nghĩa là người thành tựu tám giải thoát.
Idhekacco puggalo aṭṭha vimokkhe kāyena phusitvā viharati, paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā hontī’’ti (pu. pa. 208) evaṃ aṭṭhavimokkhalābhino vasena āgatā.
Here, a certain individual dwells having touched the eight liberations with the body, and having seen with wisdom, his taints are destroyed. This refers to one who has attained the eight liberations.
Ở đây, một số người sống chạm đến tám giải thoát bằng thân, và sau khi thấy bằng trí tuệ, các lậu hoặc của họ đã được diệt tận. Như vậy, câu này được đưa ra theo nghĩa của người đã đạt được tám giải thoát.
Paññāya vimuttoti paññāvimutto.
One liberated by wisdom is a paññāvimutto.
Người giải thoát bằng trí tuệ là paññāvimutto.
So sukkhavipassako, catūhi jhānehi vuṭṭhāya arahattaṃ pattā cattāro cāti imesaṃ vasena pañcavidho hoti.
This person is fivefold: the dry-visioned (sukkhavipassaka), and the four who attain Arahantship having emerged from the four jhāna states.
Vị ấy có năm loại: một loại là người thuần quán (sukkhavipassaka), và bốn loại là những vị đã đạt A-la-hán sau khi xuất khỏi bốn thiền.
Pāḷi panettha aṭṭhavimokkhapaṭikkhepavaseneva āgatā.
Here, the Pāḷi comes in the sense of rejecting the eight liberations.
Pāḷi ở đây được nói theo nghĩa phủ định tám giải thoát.
Yathāha – ‘‘na heva kho aṭṭha vimokkhe kāyena phusitvā viharati, paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti.
As it is said – "Indeed, he does not dwell having experienced the eight liberations with the body, but having seen with wisdom, his taints are destroyed.
Như đã nói: “Vị ấy không chứng đạt và an trú các tám giải thoát bằng thân, nhưng các lậu hoặc của vị ấy đã được diệt tận sau khi thấy biết bằng trí tuệ.
Ayaṃ vuccati puggalo paññāvimutto’’ti.
This person is called a paññāvimutto."
Người này được gọi là paññāvimutto (giải thoát bằng trí tuệ).”
Phuṭṭhantaṃ sacchikatoti kāyasakkhī.
One who has experienced and realized is a kāyasakkhī.
Người đã chứng đạt bằng thân là kāyasakkhī.
So jhānaphassaṃ paṭhamaṃ phusati, pacchā nirodhaṃ nibbānaṃ sacchikaroti.
He first experiences the jhāna-phassa, and afterwards realizes nirodha-Nibbāna.
Vị ấy trước tiên chứng đạt sự xúc chạm của thiền, sau đó chứng ngộ Niết Bàn (nirodha).
So sotāpattiphalaṭṭhaṃ ādiṃ katvā yāva arahattamaggaṭṭhā chabbidho hoti.
This person is sixfold, starting from a sotāpattiphalaṭṭha up to an arahattamaggaṭṭha.
Vị ấy có sáu loại, bắt đầu từ người đã đạt Sơ quả (Sotāpatti) cho đến người đang trên đường A-la-hán (arahattamaggaṭṭha).
Tenāha – ‘‘idhekacco puggalo aṭṭha vimokkhe kāyena phusitvā viharati, paññāya cassa disvā ekacce āsavā parikkhīṇā honti.
Therefore, it is said – "Here, a certain person dwells having experienced the eight liberations with the body, and having seen with wisdom, some of his taints are destroyed.
Do đó, đã nói: “Ở đây, một người chứng đạt và an trú các tám giải thoát bằng thân, và một số lậu hoặc của vị ấy đã được diệt tận sau khi thấy biết bằng trí tuệ.
Ayaṃ vuccati puggalo kāyasakkhī’’ti (pu. pa. 208).
This person is called a kāyasakkhī."
Người này được gọi là kāyasakkhī (thân chứng).”
Diṭṭhantaṃ pattoti diṭṭhippatto.
One who has attained direct perception is a diṭṭhippatto.
Người đã đạt được cái thấy là diṭṭhippatto.
Tatridaṃ saṅkhepalakkhaṇaṃ – dukkhā saṅkhārā, sukho nirodhoti ñātaṃ hoti diṭṭhaṃ viditaṃ sacchikataṃ phusitaṃ paññāyāti diṭṭhippatto.
Here is a brief characteristic: one who knows, sees, discerns, realizes, and experiences with wisdom that formations are suffering and cessation is happiness, is a diṭṭhippatto.
Đặc điểm tóm tắt ở đây là: “Các hành là khổ, sự diệt là lạc” – điều này đã được biết, được thấy, được hiểu, được chứng ngộ, được xúc chạm bằng trí tuệ – đó là diṭṭhippatto.
Vitthārato pana sopi kāyasakkhī viya chabbidho hoti.
In detail, he too is sixfold, like the kāyasakkhī.
Tuy nhiên, nói rộng ra thì vị ấy cũng có sáu loại như kāyasakkhī.
Tenevāha – ‘‘idhekacco puggalo ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ pajānāti…pe… ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti, tathāgatappaveditā cassa dhammā paññāya vodiṭṭhā honti vocaritā paññāya…pe… ayaṃ vuccati puggalo diṭṭhippatto’’ti.
Therefore, it is said – "Here, a certain person understands 'This is suffering' as it really is...pe... understands 'This is the path leading to the cessation of suffering' as it really is, and the Dhamma proclaimed by the Tathāgata are well-seen and well-investigated by his wisdom...pe... This person is called a diṭṭhippatto."
Do đó, đã nói: “Ở đây, một người như thật biết ‘đây là khổ’… (v.v.)… như thật biết ‘đây là con đường đưa đến sự diệt khổ’, và các pháp do Đức Như Lai thuyết giảng đã được vị ấy thấy rõ bằng trí tuệ, đã được quán xét bằng trí tuệ… (v.v.)… Người này được gọi là diṭṭhippatto (đạt được cái thấy).”
Saddhāya vimuttoti saddhāvimutto.
One liberated by faith is a saddhāvimutto.
Người giải thoát bằng đức tin là saddhāvimutto.
Sopi vuttanayeneva chabbidho hoti.
He too is sixfold, according to the method stated.
Vị ấy cũng có sáu loại theo cách đã nói.
Tenāha – ‘‘idhekacco puggalo ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ pajānāti…pe… ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti, tathāgatappaveditā cassa dhammā paññāya vodiṭṭhā honti vocaritā paññāya…pe… no ca kho yathādiṭṭhippattassa.
Therefore, it is said – "Here, a certain person understands 'This is suffering' as it really is...pe... understands 'This is the path leading to the cessation of suffering' as it really is, and the Dhamma proclaimed by the Tathāgata are well-seen and well-investigated by his wisdom...pe... but not like a diṭṭhippatta.
Do đó, đã nói: “Ở đây, một người như thật biết ‘đây là khổ’… (v.v.)… như thật biết ‘đây là con đường đưa đến sự diệt khổ’, và các pháp do Đức Như Lai thuyết giảng đã được vị ấy thấy rõ bằng trí tuệ, đã được quán xét bằng trí tuệ… (v.v.)… nhưng không như người đã đạt được cái thấy.
Ayaṃ vuccati puggalo saddhāvimutto’’ti.
This person is called a saddhāvimutto."
Người này được gọi là saddhāvimutto (giải thoát bằng đức tin).”
Etassa hi saddhāvimuttassa pubbabhāgamaggakkhaṇe saddahantassa viya okappentassa viya adhimuccantassa viya ca kilesakkhayo hoti, diṭṭhippattassa pubbabhāgamaggakkhaṇe kilesacchedakañāṇaṃ adandhaṃ tikhiṇaṃ sūraṃ hutvā vahati.
For this saddhāvimutto, at the moment of the preliminary path, the destruction of defilements occurs as if believing, as if accepting, as if resolving; while for the diṭṭhippatta, at the moment of the preliminary path, the knowledge that severs defilements flows swiftly, sharply, and vigorously.
Đối với saddhāvimutto này, trong khoảnh khắc đạo tiền phần, sự diệt trừ phiền não xảy ra như thể tin tưởng, như thể chấp nhận, như thể quyết định; còn đối với diṭṭhippatto, trong khoảnh khắc đạo tiền phần, tuệ đoạn trừ phiền não chảy mạnh mẽ, không chậm trễ, sắc bén, dũng mãnh.
Tasmā yathā nāma nātitikhiṇena asinā kadaliṃ chindantassa chinnaṭṭhānaṃ maṭṭhaṃ na hoti, asi sīghaṃ na vahati, saddo suyyati, balavataro vāyāmo kātabbo hoti, evarūpā saddhāvimuttassa pubbabhāgamaggabhāvanā.
Therefore, just as when one cuts a banana plant with a not-so-sharp sword, the cut place is not smooth, the sword does not move swiftly, a sound is heard, and a stronger effort must be made, such is the development of the preliminary path for the saddhāvimutto.
Do đó, giống như khi dùng một thanh kiếm không quá sắc để chặt cây chuối, chỗ chặt không được mịn, kiếm không đi nhanh, có tiếng động, và cần phải nỗ lực mạnh mẽ hơn, thì sự tu tập đạo tiền phần của saddhāvimutto là như vậy.
Yathā pana sunisitena asinā kadaliṃ chindantassa chinnaṭṭhānaṃ maṭṭhaṃ hoti, asi sīghaṃ vahati, saddo na suyyati, balavavāyāmakiccaṃ na hoti, evarūpā paññāvimuttassa pubbabhāgamaggabhāvanā veditabbā.
But just as when one cuts a banana plant with a very sharp sword, the cut place is smooth, the sword moves swiftly, no sound is heard, and no strong effort is needed, such is to be understood as the development of the preliminary path for the paññāvimutto.
Còn giống như khi dùng một thanh kiếm sắc bén để chặt cây chuối, chỗ chặt được mịn, kiếm đi nhanh, không có tiếng động, và không cần phải nỗ lực mạnh mẽ, thì sự tu tập đạo tiền phần của paññāvimutto cần được biết là như vậy.
Dhammaṃ anussaratīti dhammānusārī.
One who recollects the Dhamma is a dhammānusārī.
Người tùy thuận pháp là dhammānusārī.
Dhammoti paññā, paññāpubbaṅgamaṃ maggaṃ bhāvetīti attho.
Dhamma means wisdom; the meaning is that he develops the path preceded by wisdom.
Pháp (dhamma) ở đây là trí tuệ, nghĩa là tu tập đạo đi trước bằng trí tuệ.
Saddhānusārimhipi eseva nayo.
The same method applies to the saddhānusārī.
Đối với saddhānusārī (người tùy thuận tín), cũng theo cách tương tự.
Ubhopete sotāpattimaggaṭṭhāyeva.
Both of these are only in the stage of the Sotāpatti path.
Cả hai vị này đều đang ở giai đoạn đạo Sơ quả.
Vuttampi cetaṃ – ‘‘yassa puggalassa sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipannassa paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, paññāvāhiṃ paññāpubbaṅgamaṃ ariyamaggaṃ bhāveti.
It is also said – "When a person dedicated to realizing the fruit of Sotāpatti has an excess of the faculty of wisdom, he develops the noble path that flows with wisdom and is preceded by wisdom.
Điều này cũng đã được nói: “Người nào khi đang thực hành để chứng đạt quả Sơ quả mà căn trí tuệ của vị ấy vượt trội, vị ấy tu tập Thánh đạo dẫn đến trí tuệ, đi trước bằng trí tuệ.
Ayaṃ vuccati puggalo dhammānusārī.
This person is called a dhammānusārī.
Người này được gọi là dhammānusārī (người tùy thuận pháp).
Yassa puggalassa sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipannassa saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saddhāvāhiṃ saddhāpubbaṅgamaṃ ariyamaggaṃ bhāveti.
When a person dedicated to realizing the fruit of Sotāpatti has an excess of the faculty of faith, he develops the noble path that flows with faith and is preceded by faith.
Người nào khi đang thực hành để chứng đạt quả Sơ quả mà căn tín của vị ấy vượt trội, vị ấy tu tập Thánh đạo dẫn đến tín, đi trước bằng tín.
Ayaṃ vuccati puggalo saddhānusārī’’ti (pu. pa. 208).
This person is called a saddhānusārī."
Người này được gọi là saddhānusārī (người tùy thuận tín).”
Ayamettha saṅkhepo, vitthārato panesā ubhatobhāgavimuttādikathā visuddhimagge (visuddhi. 2.771, 889) paññābhāvanādhikāre vuttā.
This is a summary here; however, this discourse on ubhatobhāgavimutta and so forth is explained in detail in the Visuddhimagga, in the chapter on the development of wisdom.
Đây là phần tóm tắt ở đây; còn chi tiết về câu chuyện về ubhatobhāgavimutta (giải thoát cả hai phần) và các loại khác đã được nói trong phần phát triển trí tuệ của Thanh Tịnh Đạo (Visuddhi. 2.771, 889).
Tasmā tattha vuttanayeneva veditabbāti.
Therefore, it should be understood according to the method stated there.
Do đó, cần được hiểu theo cách đã nói ở đó.
15. Pañcame udakūpamāti nimujjanādiākāraṃ gahetvā udakena upamitā.
15. In the fifth, udakūpamā means compared to water by taking the characteristic of immersion and so forth.
15. Trong kinh thứ năm, udakūpamā (ví dụ về nước) là được ví với nước, lấy hình thức chìm xuống, v.v.
Sakiṃ nimuggoti ekavārameva nimuggo.
Sakiṃ nimuggo means immersed just once.
Sakiṃ nimuggo (một lần chìm xuống) nghĩa là chìm xuống chỉ một lần.
Ekantakāḷakehīti niyatamicchādiṭṭhiṃ sandhāya vuttaṃ.
Ekantakāḷakehī is said with reference to fixed wrong view (niyata micchādiṭṭhi).
Ekantakāḷakehīti (hoàn toàn đen tối) được nói đến để chỉ tà kiến cố định.
Ummujjatīti uṭṭhahati.
Ummujjatī means he rises up.
Ummujjatīti (nổi lên) nghĩa là đứng dậy.
Sādhūti sobhanā bhaddakā.
Sādhū means good, excellent.
Sādhūti (tốt lành) nghĩa là tốt đẹp, thiện lành.
Hāyatiyevāti caṅkavāre āsittaudakaṃ viya parihāyateva.
Hāyatiyevā means it only diminishes, like water poured into a revolving cakra.
Hāyatiyevāti (chỉ suy giảm) nghĩa là chỉ suy giảm, giống như nước đổ vào một cái bát.
Ummujjitvā vipassati viloketīti uṭṭhahitvā gantabbadisaṃ vipassati viloketi.
Ummujjitvā vipassati viloketī means having risen up, he looks out and surveys the direction to which he is to go.
Ummujjitvā vipassati viloketīti (nổi lên và quán xét, nhìn ngắm) nghĩa là đứng dậy và quán xét, nhìn ngắm hướng cần đi.
Pataratīti gantabbadisābhimukho tarati nāma.
Pataratī means he swims towards the direction he is to go.
Pataratīti (bơi) nghĩa là bơi về hướng cần đi.
Paṭigādhappatto hotīti uṭṭhāya viloketvā pataritvā ekasmiṃ ṭhāne patiṭṭhāpatto nāma hoti, tiṭṭhati na punāgacchati.
Paṭigādhappatto hotī means having risen, looked out, and swum, he becomes one who has reached a firm standing place; he stands and does not return again.
Paṭigādhappatto hotīti (đã đạt đến chỗ vững chắc) nghĩa là sau khi đứng dậy, nhìn ngắm và bơi, vị ấy đã đạt đến chỗ đứng vững ở một nơi, vị ấy đứng yên và không quay trở lại.
Tiṇṇo pāraṅgato thale tiṭṭhatīti sabbakilesoghaṃ taritvā paratīraṃ gantvā nibbānathale patiṭṭhito nāma hoti.
Tiṇṇo pāraṅgato thale tiṭṭhatī means having crossed all floods of defilements, gone to the other shore, he stands firm on the Nibbāna ground.
Tiṇṇo pāraṅgato thale tiṭṭhatīti (đã vượt qua, đã đến bờ bên kia, đứng trên đất liền) nghĩa là đã vượt qua tất cả các dòng lũ phiền não, đã đến bờ bên kia, và đã đứng vững trên đất liền Niết Bàn.
Imasmiṃ sutte vaṭṭavivaṭṭaṃ kathitaṃ.
In this sutta, the cycle of existence (vaṭṭa) and the ending of the cycle (vivaṭṭa) are taught.
Trong kinh này, Luân Hồi và Niết Bàn (vaṭṭavivaṭṭa) được nói đến.
16. Chaṭṭhe aniccāti evaṃ paññāya pharanto anupassatīti aniccānupassī.
16. In the sixth, aniccānupassī means one who perceives impermanence by pervading it with wisdom in this way.
16. Trong kinh thứ sáu, người quán xét như vậy bằng trí tuệ rằng các pháp là vô thường là aniccānupassī.
Aniccāti evaṃ saññā assāti aniccasaññī.
Aniccasaññī means one whose perception is that things are impermanent.
Người có tưởng về vô thường như vậy là aniccasaññī.
Aniccāti evaṃ ñāṇena paṭisaṃveditā assāti aniccapaṭisaṃvedī.
Aniccapaṭisaṃvedī means one who is experiencing impermanence with knowledge.
Người đã cảm nhận vô thường như vậy bằng trí tuệ là aniccapaṭisaṃvedī.
Satatanti sabbakālaṃ.
Satataṃ means always, at all times.
Satata (liên tục) nghĩa là mọi lúc.
Samitanti yathā purimacittena pacchimacittaṃ samitaṃ samupagataṃ ghaṭṭitaṃ hoti, evaṃ.
Samitaṃ means just as a later mind is calmed, settled, and struck by a former mind.
Samitanti: như tâm trước đã được lắng dịu, đã được an định, đã được tiếp xúc với tâm sau, như vậy.
Abbokiṇṇanti nirantaraṃ aññena cetasā asaṃmissaṃ.
Abbokiṇṇaṃ means uninterrupted, unmixed with another mind.
Abbokiṇṇanti: không gián đoạn, không hòa lẫn với tâm khác.
Cetasā adhimuccamānoti cittena sanniṭṭhāpayamāno.
Cetasā adhimuccamāno means resolving with the mind.
Cetasā adhimuccamānoti: đang quyết định bằng tâm.
Paññāya pariyogāhamānoti vipassanāñāṇena anupavisamāno.
Paññāya pariyogāhamāno means penetrating with insight-knowledge.
Paññāya pariyogāhamānoti: đang thâm nhập bằng tuệ quán.
Apubbaṃ acarimanti apure apacchā ekakkhaṇeyeva.
Apubbaṃ acarimaṃ means not before, not after, at one and the same moment.
Apubbaṃ acarimanti: không trước không sau, chỉ trong một sát-na.
Idha samasīsī kathito.
Here, a samasīsī is spoken of.
Ở đây, được nói đến là vị Sama-sīsī.
So catubbidho hoti rogasamasīsī, vedanāsamasīsī, iriyāpathasamasīsī, jīvitasamasīsīti.
This is of four kinds: rogasamasīsī, vedanāsamasīsī, iriyāpathasamasīsī, jīvitasamasīsī.
Vị ấy có bốn loại: Roga-samasīsī (Đồng-đầu bệnh), Vedanā-samasīsī (Đồng-đầu cảm thọ), Iriyāpatha-samasīsī (Đồng-đầu oai nghi), Jīvita-samasīsī (Đồng-đầu mạng sống).
Tattha yassa aññatarena rogena phuṭṭhassa sato rogavūpasamo ca āsavakkhayo ca ekappahāreneva hoti, ayaṃ rogasamasīsī nāma.
Among these, one for whom, when afflicted by any disease, the cessation of disease and the destruction of taints occur at one and the same stroke, is called a rogasamasīsī.
Trong đó, đối với người bị nhiễm một bệnh nào đó mà sự chấm dứt bệnh và sự diệt trừ các lậu hoặc (āsava) xảy ra cùng một lúc, vị này được gọi là Roga-samasīsī.
Yassa pana aññataraṃ vedanaṃ vedayato vedanāvūpasamo ca āsavakkhayo ca ekappahāreneva hoti, ayaṃ vedanāsamasīsī nāma.
But one for whom, when experiencing any feeling, the cessation of feeling and the destruction of taints occur at one and the same stroke, is called a vedanāsamasīsī.
Còn đối với người đang cảm thọ một cảm giác nào đó mà sự chấm dứt cảm thọ và sự diệt trừ các lậu hoặc xảy ra cùng một lúc, vị này được gọi là Vedanā-samasīsī.
Yassa pana ṭhānādīsu iriyāpathesu aññatarasamaṅgino vipassantassa iriyāpathassa pariyosānañca āsavakkhayo ca ekappahāreneva hoti, ayaṃ iriyāpathasamasīsī nāma.
But one for whom, when practicing insight while engaged in any of the postures such as standing, the termination of the posture and the destruction of taints occur at one and the same stroke, is called an iriyāpathasamasīsī.
Còn đối với người đang thực hành một trong các oai nghi như đứng, v.v., khi quán chiếu mà sự chấm dứt oai nghi và sự diệt trừ các lậu hoặc xảy ra cùng một lúc, vị này được gọi là Iriyāpatha-samasīsī.
Yassa pana upakkamato vā sarasato vā jīvitapariyādānañca āsavakkhayo ca ekappahāreneva hoti, ayaṃ jīvitasamasīsī nāma.
But one for whom, whether through effort or naturally, the termination of life and the destruction of taints occur at one and the same stroke, is called a jīvitasamasīsī.
Còn đối với người mà sự chấm dứt mạng sống và sự diệt trừ các lậu hoặc xảy ra cùng một lúc, do sự nỗ lực hay do tự nhiên, vị này được gọi là Jīvita-samasīsī.
Ayamidha adhippeto.
This is what is intended here.
Ở đây, ý nghĩa này được đề cập.
Tattha kiñcāpi āsavapariyādānaṃ maggacittena, jīvitapariyādānaṃ cuticittena hotīti ubhinnaṃ ekakkhaṇe sambhavo nāma natthi.
Although the destruction of taints occurs with the path-consciousness, and the termination of life occurs with the death-consciousness, there is no simultaneous occurrence of both at one moment.
Trong đó, mặc dù sự diệt trừ các lậu hoặc xảy ra bằng tâm đạo, còn sự chấm dứt mạng sống xảy ra bằng tâm tử, nên không có sự đồng thời tồn tại của cả hai trong cùng một sát-na.
Yasmā panassa āsavesu khīṇamattesu paccavekkhaṇavārānantarameva jīvitapariyādānaṃ gacchati, antaraṃ na paññāyati, tasmā evaṃ vuttaṃ.
However, since the termination of life follows immediately after the destruction of taints, without any discernible interval, it is said thus.
Nhưng vì ngay sau khi các lậu hoặc đã diệt trừ, sự chấm dứt mạng sống liền xảy ra mà không có khoảng cách, nên đã được nói như vậy.
Antarāparinibbāyīti yo pañcasu suddhāvāsesu yattha katthaci uppanno nibbattakkhaṇe vā thokaṃ atikkamitvā vā vemajjhe ṭhatvā vā arahattaṃ pāpuṇāti, tassetaṃ nāmaṃ.
Antarāparinibbāyī is the name for one who, having arisen anywhere in the five Suddhāvāsas, attains arahatta either at the moment of rebirth, or after a short time, or while in the middle of life.
Antarāparinibbāyīti: là tên gọi của người sau khi tái sinh vào một trong năm cõi Tịnh Cư (Suddhāvāsa), hoặc ngay trong sát-na tái sinh, hoặc sau một thời gian ngắn, hoặc ở giữa chừng (tuổi thọ), đạt được A-la-hán quả.
Upahaccaparinibbāyīti yo tattheva āyuvemajjhaṃ atikkamitvā arahattaṃ pāpuṇāti.
Upahaccaparinibbāyī is one who, having passed the middle of life there, attains arahatta.
Upahaccaparinibbāyīti: là người đạt được A-la-hán quả ngay tại đó sau khi đã vượt qua giữa chừng tuổi thọ.
Asaṅkhāraparinibbāyīti yo tesaṃyeva puggalānaṃ asaṅkhāreneva appayogena kilese khepeti.
Asaṅkhāraparinibbāyī is one who, among these same individuals, eradicates defilements without effort, without exertion.
Asaṅkhāraparinibbāyīti: là người trong số các hạng người ấy, diệt trừ các phiền não mà không cần nỗ lực nhiều (asaṅkhāra).
Sasaṅkhāraparinibbāyīti yo sasaṅkhārena sappayogena kilese khepeti.
Sasaṅkhāraparinibbāyī is one who eradicates defilements with effort, with exertion.
Sasaṅkhāraparinibbāyīti: là người diệt trừ các phiền não bằng sự nỗ lực (sasaṅkhāra).
Uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmīti yo heṭṭhā catūsu suddhāvāsesu yattha katthaci nibbattitvā tato cuto anupubbena akaniṭṭhe uppajjitvā arahattaṃ pāpuṇāti.
Uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī is one who, having been reborn anywhere in the four lower Suddhāvāsas, passes away from there and gradually arises in Akanittha, attaining arahatta.
Uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmīti: là người sau khi tái sinh vào một trong bốn cõi Tịnh Cư thấp hơn, từ đó chuyển sinh tuần tự đến cõi Akaniṭṭha và đạt được A-la-hán quả.
20. Dasame niddasavatthūnīti niddasādivatthūni, ‘‘niddaso bhikkhu, nibbīso, nittiṃso, niccattālīso, nippaññāso’’ti evaṃ vacanakāraṇāni.
20. In the tenth, niddasavatthūni means the objects of explanation, the reasons for such statements as "a monk who is niddasa, nibbīsa, nittiṃsa, niccattālīsa, nippaññāsa".
20. Trong kinh thứ mười, niddasavatthūnīti: là các nguyên nhân để nói rằng "vị tỳ-khưu Niddasa, Nibbīsa, Nittiṃsa, Niccattālīsa, Nippaññāsa".
Ayaṃ kira pañho titthiyasamaye uppanno.
This question, it is said, arose in the time of the sectarians.
Vấn đề này được cho là đã phát sinh trong thời của ngoại đạo.
Titthiyā hi dasavassakāle mataṃ nigaṇṭhaṃ niddasoti vadanti.
Indeed, sectarians say that a Nigaṇṭha who dies at ten years of age is "niddasa" (without ten).
Các ngoại đạo gọi một vị Ni-kiền-tử (Nigaṇṭha) đã chết ở tuổi mười là Niddasa.
So kira puna dasavasso na hoti.
For he, it is said, will not be ten years old again.
Vị ấy không còn là người mười tuổi nữa.
Na kevalañca dasavasso, navavassopi ekavassopi na hoti.
Not only is he not ten years old, but he is also not nine years old, nor even one year old.
Không chỉ không phải mười tuổi, mà cũng không phải chín tuổi hay một tuổi.
Eteneva nayena vīsativassādikālepi mataṃ nigaṇṭhaṃ ‘‘nibbīso nittiṃso niccattālīso nippaññāso’’ti vadanti.
In the same way, they say that a Nigaṇṭha who dies at twenty years of age, and so on, is "nibbīsa" (without twenty), "nittiṃsa" (without thirty), "niccattālīsa" (without forty), "nippaññāsa" (without fifty).
Theo cách này, họ cũng gọi một vị Ni-kiền-tử đã chết ở tuổi hai mươi, v.v., là "Nibbīsa, Nittiṃsa, Niccattālīsa, Nippaññāsa".
Āyasmā ānando gāme vicaranto taṃ kathaṃ sutvā vihāraṃ gantvā bhagavato ārocesi.
While wandering in a village, Venerable Ānanda heard that talk, went to the monastery, and reported it to the Blessed One.
Tôn giả Ānanda khi đi khất thực trong làng, nghe câu chuyện ấy, trở về tịnh xá và trình lên Đức Thế Tôn.
Bhagavā āha – ‘‘na idaṃ, ānanda, titthiyānaṃ adhivacanaṃ, mama sāsane khīṇāsavassetaṃ adhivacanaṃ.
The Blessed One said, "Ānanda, this is not a designation of the sectarians; in my Dispensation, this is a designation for one whose taints are destroyed (khīṇāsava).
Đức Thế Tôn nói: "Này Ānanda, đây không phải là danh xưng của ngoại đạo, đây là danh xưng của bậc A-la-hán trong giáo pháp của Ta.
Khīṇāsavo hi dasavassakāle parinibbuto puna dasavasso na hoti.
For a khīṇāsava, having attained final Nibbāna at ten years of age, will not be ten years old again.
Bậc A-la-hán đã nhập Niết-bàn ở tuổi mười thì không còn là người mười tuổi nữa.
Na kevalañca dasavassova, navavassopi…pe… ekavassopi.
Not only is he not ten years old, but also not nine years old… nor even one year old.
Không chỉ không phải mười tuổi, mà cũng không phải chín tuổi… v.v… hay một tuổi.
Na kevalañca ekavassova, ekādasamāsikopi…pe… ekamāsikopi ekamuhuttikopi na hotiyeva’’.
Not only is he not one year old, but also not eleven months old… nor even one month old, nor even one moment old, indeed."
Không chỉ không phải một tuổi, mà cũng không phải mười một tháng… v.v… hay một tháng, hay một khoảnh khắc."
Puna paṭisandhiyā abhāvā.
Due to the absence of rebirth.
Vì không còn tái sinh nữa.
Nibbīsādīsupi eseva nayo.
The same method applies to "nibbīsa" and so on.
Đối với Nibbīsa, v.v., cũng theo cách tương tự.
Iti bhagavā ‘‘mama sāsane khīṇāsavassetaṃ adhivacana’’nti vatvā yehi kāraṇehi niddaso hoti, tāni dassetuṃ imaṃ desanaṃ ārabhi.
Thus, the Blessed One, having said, "this is a designation for one whose taints are destroyed in my Dispensation," began this teaching to show the reasons by which one becomes "niddasa."
Vì vậy, Đức Thế Tôn, sau khi nói "đây là danh xưng của bậc A-la-hán trong giáo pháp của Ta", đã bắt đầu bài giảng này để chỉ ra những lý do mà một người trở thành Niddasa.
Tattha idhāti imasmiṃ sāsane.
Therein, here means in this Dispensation.
Trong đó, idhāti: trong giáo pháp này.
Sikkhāsamādāne tibbacchando hotīti sikkhāttayapūraṇe balavacchando hoti.
Has a strong desire for undertaking the training means has a strong desire for fulfilling the three trainings.
Sikkhāsamādāne tibbacchando hotīti: có ý muốn mãnh liệt trong việc hoàn thành ba học pháp.
Āyatiñca sikkhāsamādāne avigatapemoti anāgate punadivasādīsupi sikkhāpūraṇe avigatapemeneva samannāgato hoti.
And has unceasing affection for undertaking the training in the future means he is endowed with unceasing affection for fulfilling the training even on future days and so on.
Āyatiñca sikkhāsamādāne avigatapemoti: trong tương lai, ngay cả vào những ngày sắp tới, vị ấy vẫn không mất đi tình yêu thương trong việc hoàn thành các học pháp.
Dhammanisantiyāti dhammanisāmanāya.
For discerning the Dhamma means for hearing the Dhamma.
Dhammanisantiyāti: trong việc hiểu pháp.
Vipassanāyetaṃ adhivacanaṃ.
This is a designation for insight (vipassanā).
Đây là danh xưng của tuệ quán.
Icchāvinayeti taṇhāvinaye.
For the removal of craving means for the removal of craving.
Icchāvinayeti: trong việc diệt trừ tham ái (taṇhā).
Paṭisallāneti ekībhāve.
For seclusion means for solitude.
Paṭisallāneti: trong sự độc cư.
Vīriyārambheti kāyikacetasikassa vīriyassa pūraṇe.
For the rousing of energy means for the fulfillment of bodily and mental energy.
Vīriyārambheti: trong việc hoàn thành tinh tấn về thân và tâm.
Satinepakketi satiyañceva nipakabhāve.
For mindfulness and clear comprehension means for mindfulness and the state of clear comprehension.
Satinepakketi: trong sự tỉnh giác và sự khôn ngoan.
Diṭṭhipaṭivedheti maggadassane.
For the penetration of views means for the seeing of the path.
Diṭṭhipaṭivedheti: trong việc chứng ngộ đạo.
Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
The rest is clear everywhere.
Phần còn lại đều rõ ràng ở khắp mọi nơi.
21. Tatiyassa paṭhame sārandade cetiyeti evaṃnāmake vihāre.
21. In the first of the third, at the Sārandada Shrine means in a monastery of that name.
21. Trong kinh đầu tiên của phẩm thứ ba, sārandade cetiyeti: tại tịnh xá có tên như vậy.
Anuppanne kira tathāgate tattha sārandadassa yakkhassa nivāsanaṭṭhānaṃ cetiyaṃ ahosi, athettha bhagavato vihāraṃ kāresuṃ.
It is said that before the Tathāgata arose, there was a shrine there, the dwelling place of the yakka Sārandada; then they built a monastery for the Blessed One there.
Được biết, trước khi Đức Như Lai xuất hiện, nơi đó là một bảo tháp (cetiya) là nơi cư ngụ của Dạ-xoa Sārandada, sau đó người ta đã xây dựng một tịnh xá cho Đức Thế Tôn tại đây.
So sārandadacetiyaṃtveva saṅkhaṃ gato.
It came to be known as the Sārandada Shrine.
Nơi đó được biết đến với tên gọi là Sārandadacetiya.
Yāvakīvañcāti yattakaṃ kālaṃ.
As long as means for how long a time.
Yāvakīvañcāti: trong suốt thời gian.
Abhiṇhaṃ sannipātāti divasassa tikkhattuṃ sannipatantāpi antarantarā sannipatantāpi abhiṇhaṃ sannipātāva.
Frequent assemblies means even assembling three times a day, or assembling intermittently, are frequent assemblies.
Abhiṇhaṃ sannipātāti: ngay cả khi họ tụ họp ba lần một ngày, hoặc tụ họp gián đoạn, thì đó vẫn là sự tụ họp thường xuyên.
Sannipātabahulāti ‘‘hiyyopi purimadivasampi sannipatamha, puna ajja kimatthaṃ sannipatāmā’’ti vosānamanāpajjanena sannipātabahulā.
Fond of assemblies means fond of assemblies by not becoming weary, thinking, "We assembled yesterday and the day before; why should we assemble again today?"
Sannipātabahulāti: tụ họp thường xuyên, không nghĩ rằng "hôm qua và ngày trước chúng ta đã tụ họp rồi, hôm nay chúng ta tụ họp làm gì nữa".
Vuddhiyeva licchavī vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā no parihānīti abhiṇhaṃ asannipatantā hi disāsu āgataṃ sāsanaṃ na suṇanti, tato ‘‘asukagāmasīmā vā nigamasīmā vā ākulā, asukaṭṭhāne corā pariyuṭṭhitā’’ti na jānanti.
Growth is to be expected for the Licchavis, the Vajjis, not decline means those who do not assemble frequently do not hear messages that come from various directions, and thus they do not know, "Such and such a village boundary or market town boundary is troubled, or thieves have arisen in such and such a place."
Vuddhiyeva licchavī vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā no parihānīti: quả thật, nếu không tụ họp thường xuyên, họ sẽ không nghe được tin tức từ các phương hướng, do đó họ không biết "biên giới làng hay biên giới thị trấn nào đang gặp rắc rối, giặc cướp đang hoành hành ở nơi nào đó".
Corāpi ‘‘pamattā rājāno’’ti ñatvā gāmanigamādīni paharantā janapadaṃ nāsenti.
Thieves, knowing that "the kings are negligent," attack villages and market towns and so on, destroying the countryside.
Giặc cướp cũng biết "các vua lơ là" nên tấn công các làng mạc, thị trấn, v.v., và tàn phá đất nước.
Evaṃ rājūnaṃ parihāni hoti.
Thus, there is decline for the kings.
Như vậy, các vua sẽ suy tàn.
Abhiṇhaṃ sannipatantā pana taṃ pavattiṃ suṇanti, tato balaṃ pesetvā amittamaddanaṃ karonti.
However, those who assemble frequently hear such news, and then they send out forces and crush the enemies.
Nhưng nếu tụ họp thường xuyên, họ sẽ nghe được tin tức đó, rồi cử quân đi trấn áp kẻ thù.
Corāpi ‘‘appamattā rājāno, na sakkā amhehi vaggabandhanena vicaritu’’nti bhijjitvā palāyanti.
Thieves, knowing that "the kings are diligent, it is not possible for us to wander in groups," break up and flee.
Giặc cướp cũng nghĩ "các vua cảnh giác, chúng ta không thể đi lại thành từng nhóm" nên tan rã và bỏ chạy.
Evaṃ rājūnaṃ vuddhi hoti.
Thus, there is growth for the kings.
Như vậy, các vua sẽ phát triển.
Tena vuttaṃ – ‘‘vuddhiyeva licchavī vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā no parihānī’’ti.
Therefore, it was said, "Growth is to be expected for the Licchavis, the Vajjis, not decline."
Vì thế đã nói: "Này các Licchavi, sự tăng trưởng là điều đáng mong đợi cho các Vajji, chứ không phải sự suy tàn."
Samaggātiādīsu sannipātabheriyā niggatāya ‘‘ajja me kiccaṃ atthi maṅgalaṃ atthī’’ti vikkhepaṃ karontā na samaggā sannipatanti nāma.
In united and so on, when the assembly drum is sounded, those who make excuses like "I have something to do today, I have a ceremony" do not assemble unitedly.
Trong Samaggātiādīsu: khi tiếng trống hiệu tập hợp vang lên, những người viện cớ "hôm nay tôi có việc, có lễ hội" mà không đến tụ họp thì không được gọi là tụ họp hòa hợp.
Bherisaddaṃ pana sutvāva bhuñjamānāpi alaṅkurumānāpi vatthāni nivāsayamānāpi addhabhuttā addhālaṅkatā vatthaṃ nivāsentāva sannipatantā samaggā sannipatanti nāma.
But upon hearing the sound of the drum, even while eating, or adorning themselves, or putting on clothes – those who are half-eaten, half-adorned, or just putting on clothes – assemble; they are said to assemble in unity.
Nghe tiếng trống, dù đang ăn, đang trang điểm, đang mặc y phục, dù mới ăn được nửa chừng, trang điểm được nửa chừng, hoặc đang mặc y phục, họ vẫn tập hợp lại. Đó gọi là tập hợp hòa hợp.
Sannipatitā pana cintetvā mantetvā kattabbaṃ katvā ekatova avuṭṭhahantā na samaggā vuṭṭhahanti nāma.
But having assembled, having thought and deliberated, and having done what was to be done, if they do not rise up together, they are not said to rise up in unity.
Sau khi đã tập hợp, suy nghĩ, bàn bạc, và hoàn thành công việc cần làm, nếu không cùng nhau đứng dậy, thì đó không gọi là đứng dậy hòa hợp.
Evaṃ vuṭṭhitesu hi ye paṭhamaṃ gacchanti, tesaṃ evaṃ hoti – ‘‘amhehi bāhirakathāva sutā, idāni vinicchayakathā bhavissatī’’ti.
Indeed, when they have risen in this way, for those who leave first, it is thus: "We have only heard external talk; now there will be conclusive talk."
Thật vậy, trong số những người đã đứng dậy như vậy, những ai đi trước thường nghĩ – “Chúng ta chỉ nghe những chuyện bên ngoài, bây giờ sẽ có những chuyện cần quyết định”.
Ekato vuṭṭhahantā pana samaggā vuṭṭhahanti nāma.
But those who rise up together are said to rise up in unity.
Nhưng những ai cùng nhau đứng dậy, thì đó gọi là đứng dậy hòa hợp.
Apica ‘‘asukaṭṭhāne gāmasīmā vā nigamasīmā vā ākulā, corā vā pariyuṭṭhitā’’ti sutvā ‘‘ko gantvā amittamaddanaṃ karissatī’’ti vutte ‘‘ahaṃ paṭhamaṃ ahaṃ paṭhama’’nti vatvā gacchantāpi samaggā vuṭṭhahanti nāma.
Furthermore, having heard, "In such and such a place, the village boundary or town boundary is troubled, or robbers have assailed it," and when it is said, "Who will go and crush the enemy?" even those who say, "I first, I first!" and go, are said to rise up in unity.
Hơn nữa, khi nghe nói “Biên giới làng hay thị trấn ở nơi kia đang hỗn loạn, hoặc bị bọn cướp bao vây”, và khi được hỏi “Ai sẽ đi dẹp giặc?”, những người nói “Tôi trước, tôi trước” rồi đi, thì đó cũng gọi là đứng dậy hòa hợp.
Ekassa pana kammante osīdamāne sesā puttabhātaro pesetvā tassa kammantaṃ upatthambhayamānāpi āgantukarājānaṃ ‘‘asukassa gehaṃ gacchatu, asukassa gehaṃ gacchatū’’ti avatvā sabbe ekato saṅgaṇhantāpi ekassa maṅgale vā roge vā aññasmiṃ vā pana tādise sukhadukkhe uppanne sabbe tattha sahāyabhāvaṃ gacchantāpi samaggā vajjikaraṇīyāni karonti nāma.
Moreover, when one person's work is lagging, sending sons and brothers to support his work, or not saying to an arriving king, "Go to such and such a house, go to such and such a house," but gathering everyone together, or when joy or sorrow of that kind arises for one person, everyone goes there to assist – such people are said to perform the Vajjian duties in unity.
Khi công việc của một người bị đình trệ, những người còn lại cử con trai hoặc anh em đến hỗ trợ công việc của người đó; hoặc khi có vị vua mới đến, không nói “Hãy đến nhà người này, hãy đến nhà người kia” mà tất cả cùng nhau tiếp đón; hoặc khi có lễ hội, bệnh tật hay bất kỳ niềm vui, nỗi buồn nào tương tự xảy ra với một người, tất cả đều đến giúp đỡ. Đó gọi là thực hiện các công việc của Vajjī một cách hòa hợp.
Appaññattantiādīsu pubbe akataṃ suṅkaṃ vā baliṃ vā daṇḍaṃ vā āharāpentā appaññattaṃ paññāpenti nāma.
In not enacting and so on: those who collect a previously unestablished tax, toll, or fine are said to enact what was not enacted.
Trong các cụm từ " chưa ban hành" v.v., việc bắt người dân nộp thuế, cống vật hoặc tiền phạt chưa từng có trước đây được gọi là ban hành những điều chưa ban hành.
Porāṇapaveṇiyā āgatameva pana anāharāpentā paññattaṃ samucchindanti nāma.
But those who do not collect what has been received through ancient tradition are said to uproot what was enacted.
Còn việc không thu những thứ đã được truyền lại theo truyền thống lâu đời được gọi là hủy bỏ những điều đã ban hành.
Coroti gahetvā dassite avicinitvā chejjabhejjaṃ anusāsantā porāṇaṃ vajjidhammaṃ samādāya na vattanti nāma.
Those who, upon seizing and presenting a thief, without deliberation, command mutilation and breaking, are not said to act in accordance with the ancient Vajjian law.
Khi bắt được một tên cướp và đưa ra, nếu không điều tra mà ra lệnh chặt chém, thì đó là không hành xử theo pháp luật Vajjī cổ truyền.
Tesaṃ apaññattaṃ paññāpentānaṃ abhinavasuṅkādipīḷitā manussā ‘‘atiupaddutamha, ke imesaṃ vijite vasissantī’’ti paccantaṃ pavisitvā corā vā corasahāyā vā hutvā janapadaṃ hananti.
When they enact what was not enacted, people, oppressed by new taxes and so on, think, "We are greatly distressed; who will live in their realm?" and enter the border region, becoming robbers or associates of robbers, and harm the populace.
Đối với những người ban hành điều chưa ban hành, người dân bị áp bức bởi thuế má mới v.v. sẽ nghĩ: “Chúng ta bị áp bức quá mức, ai sẽ sống trong vương quốc của họ?”, rồi họ bỏ đến vùng biên giới, trở thành cướp hoặc đồng bọn của cướp, và tàn phá đất nước.
Paññattaṃ samucchindantānaṃ paveṇiāgatāni suṅkādīni agaṇhantānaṃ koso parihāyati, tato hatthiassabalakāyaorodhādayo yathānibaddhaṃ vaṭṭaṃ alabhamānā thāmabalena parihāyanti.
When they uproot what was enacted, not collecting the taxes and so on that have come down through tradition, the treasury dwindles. Then, the elephant, horse, and military forces, along with the royal women and others, not receiving their customary provisions, decline in strength and power.
Đối với những người hủy bỏ điều đã ban hành, không thu các loại thuế má theo truyền thống, kho bạc sẽ suy giảm, từ đó voi, ngựa, quân đội, và các quan chức không nhận được khoản trợ cấp định kỳ, sẽ suy yếu về sức mạnh.
Te neva yuddhakkhamā honti na pāricariyakkhamā.
They are neither fit for battle nor fit for service.
Họ sẽ không đủ khả năng chiến đấu cũng không đủ khả năng phục vụ.
Porāṇaṃ vajjidhammaṃ samādāya avattantānaṃ vijite manussā ‘‘amhākaṃ puttaṃ pitaraṃ bhātaraṃ acoraṃyeva coroti katvā chindiṃsu bhindiṃsū’’ti kujjhitvā paccantaṃ pavisitvā corā vā corasahāyā vā hutvā janapadaṃ hananti.
When they do not act in accordance with the ancient Vajjian law, people in their realm think, "They cut and broke our sons, fathers, and brothers, making them out to be thieves when they were not," and, enraged, enter the border region, becoming robbers or associates of robbers, and harm the populace.
Đối với những người không hành xử theo pháp luật Vajjī cổ truyền, người dân trong vương quốc sẽ tức giận nghĩ: “Họ đã chặt chém, giết hại con, cha, anh em của chúng ta dù họ không phải là cướp”, rồi họ bỏ đến vùng biên giới, trở thành cướp hoặc đồng bọn của cướp, và tàn phá đất nước.
Evaṃ rājūnaṃ parihāni hoti.
Thus, there is decline for the kings.
Như vậy, các vị vua sẽ suy vong.
Apaññattaṃ na paññāpentānaṃ pana ‘‘paveṇiāgataṃyeva rājāno karontī’’ti manussā haṭṭhatuṭṭhā kasivāṇijjādike kammante sampādenti.
But for those who do not enact what was not enacted, people, delighted and pleased, think, "The kings only do what has been handed down by tradition," and accomplish their tasks such as farming and trade.
Còn đối với những người không ban hành điều chưa ban hành, người dân vui mừng nghĩ: “Các vị vua chỉ làm theo truyền thống”, và họ thực hiện các công việc như nông nghiệp, thương mại v.v. một cách hăng hái.
Paññattaṃ asamucchindantānaṃ paveṇiāgatāni suṅkādīni gaṇhantānaṃ koso vaḍḍhati, tato hatthiassabalakāyaorodhādayo yathānibaddhaṃ vaṭṭaṃ labhamānā thāmabalasampannā yuddhakkhamā ceva pāricariyakkhamā ca honti.
For those who do not uproot what was enacted, collecting the taxes and so on that have come down through tradition, the treasury grows. Then, the elephant, horse, and military forces, along with the royal women and others, receiving their customary provisions, become endowed with strength and power, and are both fit for battle and fit for service.
Đối với những người không hủy bỏ điều đã ban hành, thu các loại thuế má theo truyền thống, kho bạc sẽ tăng trưởng, từ đó voi, ngựa, quân đội, và các quan chức nhận được khoản trợ cấp định kỳ, sẽ đầy đủ sức mạnh, đủ khả năng chiến đấu và phục vụ.
Porāṇe vajjidhamme samādāya vattantānaṃ manussā na ujjhāyanti.
People do not grumble at those who act in accordance with the ancient Vajjian laws.
Đối với những người hành xử theo pháp luật Vajjī cổ truyền, người dân sẽ không oán trách.
‘‘Rājāno porāṇapaveṇiyā karonti, aṭṭakulikasenāpatiuparājūhi parikkhitaṃ sayampi parikkhipitvā paveṇipotthakaṃ vācāpetvā anucchavikameva daṇḍaṃ pavattayanti, etesaṃ doso natthi, amhākaṃyeva doso’’ti appamattā kammante karonti.
"The kings act according to ancient tradition; having examined it themselves, surrounded by the Aṭṭakulika, senāpati, and uparājā, and having had the traditional record read, they impose only appropriate penalties. There is no fault with them, only with us," they think, and diligently perform their tasks.
Họ nghĩ: “Các vị vua làm theo truyền thống lâu đời, được các quan chấp chính, tướng lĩnh, và phó vương vây quanh, chính họ cũng tự mình xem xét, cho đọc sổ sách truyền thống, và chỉ áp dụng hình phạt thích đáng. Họ không có lỗi, lỗi là của chúng ta”, rồi họ thực hiện công việc một cách cẩn trọng.
Evaṃ rājūnaṃ vuddhi hoti.
Thus, there is prosperity for the kings.
Như vậy, các vị vua sẽ hưng thịnh.
Sakkarissantīti yaṃkiñci tesaṃ sakkāraṃ karontā sundarameva karissanti.
They will honor means that whatever honor they pay them, they will do it beautifully.
Tôn kính (sakkarissanti) nghĩa là họ sẽ làm bất cứ điều gì để thể hiện sự tôn kính một cách tốt đẹp.
Garuṃ karissantīti garubhāvaṃ paccupaṭṭhapetvā karissanti.
They will respect means they will show respect and act.
Trọng vọng (garuṃ karissanti) nghĩa là họ sẽ làm với thái độ tôn trọng.
Mānessantīti manena piyāyissanti.
They will esteem means they will cherish them in their minds.
Kính trọng (mānessanti) nghĩa là họ sẽ yêu quý bằng tâm.
Pūjessantīti paccayapūjāya pūjessanti.
They will revere means they will revere them with offerings.
Cúng dường (pūjessanti) nghĩa là họ sẽ cúng dường bằng các vật phẩm.
Sotabbaṃ maññissantīti divasassa dve tayo vāre upaṭṭhānaṃ gantvā tesaṃ kathaṃ sotabbaṃ saddhātabbaṃ maññissanti.
They will consider it worth listening to means they will go to attend two or three times a day and consider their words worth listening to and believing.
Coi trọng việc lắng nghe (sotabbaṃ maññissanti) nghĩa là họ sẽ đến hầu hạ hai ba lần mỗi ngày và coi trọng việc lắng nghe và tin tưởng lời nói của các vị trưởng lão.
Tattha ye evaṃ mahallakānaṃ rājūnaṃ sakkārādīni na karonti, ovādatthāya vā nesaṃ upaṭṭhānaṃ na gacchanti, te tehi vissaṭṭhā anovadiyamānā kīḷāpasutā rajjato parihāyanti.
Among these, those who do not pay such honors to the elder kings, or do not go to attend them for advice, being disregarded by them and not advised, become absorbed in play and lose their kingdom.
Trong số đó, những ai không thực hiện sự tôn kính v.v. đối với các vị vua trưởng lão như vậy, hoặc không đến hầu hạ để nhận lời khuyên, thì họ sẽ bị các vị ấy bỏ mặc, không được khuyên bảo, mê đắm vào trò chơi và suy vong khỏi vương quốc.
Ye pana tathā paṭipajjanti, tesaṃ mahallakarājāno ‘‘idaṃ kātabbaṃ idaṃ na kātabba’’nti porāṇapaveṇiṃ ācikkhanti.
But those who act in this way are taught the ancient tradition by the elder kings, saying, "This should be done, this should not be done."
Còn những ai hành xử như vậy, các vị vua trưởng lão sẽ chỉ dạy cho họ truyền thống lâu đời: “Điều này nên làm, điều này không nên làm”.
Saṅgāmaṃ patvāpi ‘‘evaṃ pavisitabbaṃ, evaṃ nikkhamitabba’’nti upāyaṃ dassenti.
Even when facing battle, they show them the strategy, saying, "You should enter in this way, you should exit in this way."
Ngay cả khi đối mặt với chiến tranh, họ cũng chỉ ra phương pháp: “Nên tiến vào như thế này, nên rút lui như thế kia”.
Te tehi ovadiyamānā yathāovādaṃ paṭipajjamānā sakkonti rajjapaveṇiṃ sandhāretuṃ.
Being advised by them and acting according to their advice, they are able to uphold the royal tradition.
Được các vị ấy khuyên bảo, và hành xử theo lời khuyên, họ có thể duy trì truyền thống vương quốc.
Tena vuttaṃ – ‘‘vuddhiyeva licchavī vajjīnaṃ pāṭikaṅkhā’’ti.
Therefore, it was said: "Growth alone is to be expected for the Licchavis, for the Vajjians."
Vì vậy đã nói: “Sự hưng thịnh là điều có thể mong đợi cho các Licchavi, các Vajjī”.
Kulitthiyoti kulagharaṇiyo.
Noble women means women of noble households.
Quý tộc nữ (kulitthiyo) nghĩa là những người phụ nữ chủ gia đình thuộc dòng dõi quý tộc.
Kulakumāriyoti anividdhā tāsaṃ dhītaro.
Noble maidens means their unmarried daughters.
Thiếu nữ quý tộc (kulakumāriyo) nghĩa là những cô con gái chưa chồng của họ.
Okassāti vā pasayhāti vā pasayhākārassevetaṃ nāmaṃ.
By force or forcibly is indeed a name for the manner of force.
Okassā hay pasayhā là tên gọi của hành động cưỡng bức.
Okāsātipi paṭhanti.
Some also read "okāsā."
Cũng có bản đọc là Okāsā.
Tattha okassāti avakasitvā ākaḍḍhitvā.
Here, okassā means dragging away, pulling away.
Trong đó, okassā nghĩa là kéo đi, lôi đi.
Pasayhāti abhibhavitvā ajjhottharitvāti ayaṃ vacanattho.
Pasayhā means overpowering, overwhelming—this is the meaning of the word.
Pasayhā nghĩa là áp đảo, chiếm đoạt. Đây là ý nghĩa của từ ngữ.
Evañhi karontānaṃ vijite manussā ‘‘amhākaṃ gehe puttabhātaropi, kheḷasiṅghānikādīni mukhena apanetvā saṃvaḍḍhitā dhītaropi ime balakkārena gahetvā attano ghare vāsentī’’ti kupitā paccantaṃ pavisitvā corā vā corasahāyā vā hutvā janapadaṃ hananti.
Indeed, for those who act in this way, people in their realm think, "These people forcibly take our daughters, whom we nurtured, even our sons and brothers, removing phlegm and snot from their mouths, and keep them in their homes," and, enraged, enter the border region, becoming robbers or associates of robbers, and harm the populace.
Thật vậy, khi những người làm như vậy, người dân trong vương quốc sẽ tức giận nghĩ: “Con trai, anh em của chúng ta, cả những cô con gái được nuôi dưỡng từ khi còn nhỏ, được lau sạch nước bọt, nước mũi bằng miệng, cũng bị những kẻ này cưỡng bức bắt về nhà riêng của chúng”, rồi họ bỏ đến vùng biên giới, trở thành cướp hoặc đồng bọn của cướp, và tàn phá đất nước.
Evaṃ akarontānaṃ pana vijite manussā appossukkā sakāni kammāni karontā rājakosaṃ vaḍḍhenti.
But in the realm of those who do not act in this way, people, free from worry, perform their own tasks and increase the royal treasury.
Còn đối với những người không làm như vậy, người dân trong vương quốc sẽ không lo lắng, thực hiện công việc của mình và làm tăng kho bạc của nhà vua.
Evamettha vuddhihāniyo veditabbā.
Thus, growth and decline should be understood here.
Như vậy, ở đây cần hiểu về sự hưng thịnh và suy vong.
Vajjīnaṃ vajjicetiyānīti vajjirājūnaṃ vajjiraṭṭhe cittīkataṭṭhena cetiyānīti laddhanāmāni yakkhaṭṭhānāni.
Vajjian shrines for the Vajjians: These are Yakkha shrines in the Vajjian realm, named cetiyas because they are revered (cittīkataṭṭhena) by the Vajjian kings.
Các tháp thờ của Vajjī (Vajjīnaṃ vajjicetiyāni) là những nơi thờ cúng Yakṣa được gọi là cetiyāni vì chúng được tôn kính trong vương quốc của các vị vua Vajjī.
Abbhantarānīti antonagare ṭhitāni.
Inner means located within the city.
Bên trong (abbhantarāni) nghĩa là nằm trong thành phố.
Bāhirānīti bahinagare ṭhitāni.
Outer means located outside the city.
Bên ngoài (bāhirāni) nghĩa là nằm ngoài thành phố.
Dinnapubbaṃ katapubbanti pubbe dinnañca katañca.
Formerly given, formerly done means what was given and done before.
Đã cúng dường trước đây, đã làm trước đây (dinnapubbaṃ katapubbaṃ) nghĩa là đã cúng dường và đã làm trước đây.
No parihāpessantīti ahāpetvā yathāpavattameva karissanti.
Will not cause to decline means they will not cause them to be neglected but will perform them as they have always been performed.
Không hủy bỏ (no parihāpessanti) nghĩa là họ sẽ không bỏ bớt mà sẽ làm đúng như truyền thống.
Dhammikaṃ baliṃ parihāpentānañhi devatā ārakkhaṃ susaṃvihitaṃ na karonti, anuppannaṃ dukkhaṃ uppādetuṃ asakkontiyopi uppannaṃ kāsasīsarogādiṃ vaḍḍhenti, saṅgāme patte sahāyā na honti.
Indeed, when they cause a lawful offering to decline, the devatās do not provide well-arranged protection; even if they cannot bring about unarisen suffering, they aggravate arisen illnesses such as coughs and headaches; they are not allies when battle occurs.
Thật vậy, đối với những người hủy bỏ cúng vật hợp pháp, các vị thiên thần sẽ không bảo vệ chu đáo; dù không thể gây ra khổ đau chưa phát sinh, họ vẫn làm trầm trọng thêm các bệnh đã phát sinh như ho, đau đầu; khi chiến tranh xảy ra, họ sẽ không có đồng minh.
Aparihāpentānaṃ pana ārakkhaṃ susaṃvihitaṃ karonti, anuppannaṃ sukhaṃ uppādetuṃ asakkontiyopi uppannaṃ kāsasīsarogādiṃ haranti, saṅgāmasīse sahāyā hontīti.
But for those who do not cause them to decline, the devatās provide well-arranged protection; even if they cannot bring about unarisen happiness, they remove arisen illnesses such as coughs and headaches; they are allies at the front of battle.
Còn đối với những người không hủy bỏ, các vị thiên thần sẽ bảo vệ chu đáo; dù không thể tạo ra hạnh phúc chưa phát sinh, họ vẫn làm giảm các bệnh đã phát sinh như ho, đau đầu; khi chiến tranh xảy ra, họ sẽ có đồng minh.
Evamettha vuddhihāniyo veditabbā.
Thus, growth and decline should be understood here.
Như vậy, ở đây cần hiểu về sự hưng thịnh và suy vong.
Dhammikā rakkhāvaraṇaguttīti ettha rakkhā eva yathā anicchitaṃ nāgacchati, evaṃ āvaraṇato āvaraṇaṃ.
Lawful protection, guard, and security: Here, protection means such a guarding (āvaraṇa) that undesirable things do not come; and security (gutti) means such a safeguarding (gopāyana) that desired things are not destroyed.
Trong cụm từ sự bảo vệ, che chở, gìn giữ hợp pháp (dhammikā rakkhāvaraṇagutti), rakkhā là sự bảo vệ để điều không mong muốn không đến, và āvaraṇa là sự che chở.
Yathā icchitaṃ na nassati, evaṃ gopāyanato gutti.
Security means such a safeguarding that what is desired is not destroyed.
Gutti là sự gìn giữ để điều mong muốn không bị mất đi.
Tattha balakāyena parivāretvā rakkhanaṃ pabbajitānaṃ dhammikā rakkhāvaraṇagutti nāma na hoti.
Here, protecting the renunciants by surrounding them with military forces is not called lawful protection, guard, and security.
Trong đó, việc bảo vệ bằng cách bao quanh bằng quân đội không phải là sự bảo vệ, che chở, gìn giữ hợp pháp cho các vị xuất gia.
Yathā pana vihārassa upavane rukkhe na chindanti, vājikā vājaṃ na karonti, pokkharaṇīsu macche na gaṇhanti, evaṃ karaṇaṃ dhammikā rakkhāvaraṇagutti nāma.
Just as they do not cut down trees in the monastery's grove, fowlers do not catch birds, and fishermen do not catch fish in the ponds, doing so is called righteous protection, guarding, and security.
Giống như trong khu vườn của tịnh xá, người ta không chặt cây, những người thợ săn không săn bắn, và không bắt cá trong các ao hồ, việc làm như vậy được gọi là sự bảo vệ, che chở và giữ gìn đúng Pháp.
Kintīti kena nu kho kāraṇena.
What then? means by what reason, pray?
Kintī (Tại sao?) là do nguyên nhân nào.
Tattha ye anāgatānaṃ arahantānaṃ āgamanaṃ na icchanti, te assaddhā honti appasannā.
Therein, those who do not wish for the arrival of future Arahants are faithless and displeased.
Ở đây, những ai không muốn sự đến của các vị A-la-hán trong tương lai, thì họ là những người không có đức tin, không có tịnh tín.
Pabbajite sampatte paccuggamanaṃ na karonti, gantvā na passanti, paṭisanthāraṃ na karonti, pañhaṃ na pucchanti, dhammaṃ na suṇanti, dānaṃ na denti, anumodanaṃ na suṇanti, nivāsanaṭṭhānaṃ na saṃvidahanti.
When monastics arrive, they do not go forth to meet them, do not go to see them, do not offer greetings, do not ask questions, do not listen to the Dhamma, do not give alms, do not listen to the anumodanā, and do not arrange lodging.
Khi các vị xuất gia đến, họ không đi đón, không đến thăm viếng, không chào hỏi, không hỏi đạo, không nghe Pháp, không bố thí, không nghe lời tùy hỷ, không sắp xếp chỗ ở.
Atha nesaṃ avaṇṇo uggacchati ‘‘asuko nāma rājā assaddho appasanno, pabbajite sampatte paccuggamanaṃ na karoti…pe… nivāsanaṭṭhānaṃ na saṃvidahatī’’ti.
Then a bad reputation arises for them: "Such and such a king is faithless and displeased; when monastics arrive, he does not go forth to meet them... and does not arrange lodging."
Rồi sự chê bai về họ nổi lên: “Vị vua tên kia không có đức tin, không có tịnh tín, khi các vị xuất gia đến thì không đi đón… (vân vân)… không sắp xếp chỗ ở.”
Taṃ sutvā pabbajitā tassa nagaradvārena gacchantāpi nagaraṃ na pavisanti.
Hearing that, monastics, even when passing by the gate of that city, do not enter the city.
Nghe vậy, các vị xuất gia dù đi ngang qua cổng thành của vua đó cũng không vào thành.
Evaṃ anāgatānaṃ arahantānaṃ anāgamanameva hoti.
Thus, for arahants who have not arrived, there is indeed no arrival.
Như vậy, sự không đến của các vị A-la-hán trong tương lai là như thế.
Āgatānaṃ pana phāsuvihāre asati yepi ajānitvā āgatā, te ‘‘vasissāmāti tāva cintetvā āgatamhā, imesaṃ pana rājūnaṃ iminā nīhārena ke vasissantī’’ti nikkhamitvā gacchanti.
But for those who have arrived, if there is no comfortable dwelling, even those who arrived unknowingly, thinking, "We came intending to stay," depart, saying, "With such conduct from these kings, who would stay?"
Còn đối với những vị đã đến, khi không có sự an ổn để an trú, thì ngay cả những vị đã đến mà không biết trước cũng sẽ nghĩ: “Chúng ta đã đến với ý định an cư, nhưng với cách cư xử của các vị vua này, ai có thể an cư được?” rồi họ rời đi.
Evaṃ anāgatesu anāgacchantesu āgatesu dukkhaṃ viharantesu so doso pabbajitānaṃ anāvāso hoti.
Thus, with those who have not arrived not coming, and those who have arrived dwelling in discomfort, that fault makes it an unsuitable abode for monastics.
Như vậy, khi những vị chưa đến thì không đến, những vị đã đến thì sống trong khổ sở, lỗi lầm đó khiến nơi ấy không còn là chỗ ở thích hợp cho các vị xuất gia.
Tato devatārakkhā na hoti, devatārakkhāya asati amanussā okāsaṃ labhanti, amanussā ussannā anuppannaṃ byādhiṃ uppādenti.
Consequently, there is no protection by devas; when there is no protection by devas, non-human beings find an opportunity; when non-human beings are numerous, they cause illnesses that had not arisen to arise.
Từ đó, không có sự bảo hộ của chư thiên; khi không có sự bảo hộ của chư thiên, các phi nhân có cơ hội, các phi nhân gia tăng sẽ gây ra những bệnh tật chưa từng phát sinh.
Sīlavantānaṃ dassanapañhapucchanādivatthukassa puññassa anāgamo hoti.
There is no accumulation of merit related to seeing, asking questions of, and so forth, virtuous ones.
Sự tích lũy phước đức từ việc chiêm ngưỡng, hỏi đạo, v.v. đối với những người giữ giới sẽ không có.
Vipariyāyena yathāvuttakaṇhapakkhaviparītassa sukkapakkhassa sambhavo hotīti evamettha vuddhihāniyo veditabbā.
Conversely, the white faction, which is the opposite of the aforementioned dark faction, comes into being; thus, growth and decline should be understood here.
Ngược lại, sự phát triển của phe trắng (bạch pháp) đối lập với phe đen (hắc pháp) đã nói ở trên sẽ xảy ra; như vậy, ở đây cần phải hiểu về sự tăng trưởng và suy giảm.
22. Dutiye abhiyātukāmoti abhibhavanatthāya yātukāmo.
22. In the second, abhiyātukāmo means wishing to go forth for the purpose of overpowering.
22. Trong phần thứ hai, abhiyātukāmo nghĩa là muốn tấn công để đánh bại.
Vajjīti vajjirājāno.
Vajjī means the Vajji kings.
Vajjī là các vua Vajji.
Evaṃmahiddhiketi evaṃ mahatiyā rājiddhiyā samannāgate.
Evaṃmahiddhike means endowed with such great royal power.
Evaṃmahiddhike nghĩa là được phú cho quyền lực vương quyền lớn như vậy.
Etena nesaṃ samaggabhāvaṃ katheti.
By this, their unity is stated.
Điều này nói lên sự đoàn kết của họ.
Evaṃmahānubhāveti evaṃ mahantena rājānubhāvena samannāgate.
Evaṃmahānubhāve means endowed with such great royal might.
Evaṃmahānubhāve nghĩa là được phú cho uy lực vương quyền vĩ đại như vậy.
Etena nesaṃ hatthisippādīsu katasikkhataṃ katheti, yaṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘sikkhitā vatime licchavikumārakā, susikkhitā vatime licchavikumārakā, yatra hi nāma sukhumena tāḷacchiggaḷena asanaṃ atipātayissanti poṅkhānupoṅkhaṃ avirādhita’’nti (saṃ. ni. 5.1115).
By this, their training in elephant craft and so forth is stated, concerning which it was said: "These Licchavi princes are indeed well-trained, these Licchavi princes are indeed very well-trained, inasmuch as they will shoot arrows through a tiny target hole, one after another, without missing" (Saṃ. Ni. 5.1115).
Điều này nói lên sự thành thạo của họ trong các kỹ năng như cưỡi voi, v.v., như đã nói: “Những hoàng tử Licchavi này thật sự đã được huấn luyện, những hoàng tử Licchavi này thật sự đã được huấn luyện tốt, bởi vì họ có thể bắn tên xuyên qua một lỗ nhỏ như lỗ chốt cửa, tên này nối tiếp tên kia không sai lệch.”
Ucchecchāmīti ucchindissāmi.
Ucchecchāmī means I will exterminate.
Ucchecchāmī nghĩa là ta sẽ hủy diệt.
Vināsessāmīti adassanaṃ nayissāmi.
Vināsessāmī means I will make them disappear.
Vināsessāmī nghĩa là ta sẽ làm cho biến mất.
Anayabyasananti avaḍḍhiñceva, ñātibyasanañca.
Anayabyasanaṃ means both decline and the ruin of relatives.
Anayabyasanaṃ nghĩa là sự suy vong và sự diệt vong của thân quyến.
Āpādessāmīti pāpayissāmi.
Āpādessāmī means I will bring about.
Āpādessāmī nghĩa là ta sẽ gây ra.
Iti kira so ṭhānanisajjādīsu imaṃ yuddhakathameva katheti, ‘‘gamanasajjā hothā’’ti ca balakāyaṃ āṇāpeti.
So, it is said, he spoke only of this war in his standing and sitting, and commanded the army, "Be ready to go!"
Nghe nói, vua ấy, dù đang đứng hay ngồi, chỉ nói về chuyện chiến tranh này, và ra lệnh cho quân đội: “Hãy chuẩn bị hành quân!”
Gaṅgāya kira ekaṃ paṭṭanagāmaṃ nissāya addhayojanaṃ ajātasattuno vijitaṃ, addhayojanaṃ licchavīnaṃ.
It is said that near a certain port village on the Ganges, half a yojana was Ajātasattu's territory, and half a yojana belonged to the Licchavis.
Nghe nói, có một làng cảng gần sông Hằng, một nửa do vua Ajātasattu cai trị, một nửa do các Licchavi cai trị, mỗi bên nửa dojana.
Tatra pabbatapādato mahagghabhaṇḍaṃ otarati.
Valuable goods descended there from the foot of the mountain.
Ở đó, hàng hóa quý giá từ chân núi được vận chuyển xuống.
Taṃ sutvā ‘‘ajja yāmi, sve yāmī’’ti ajātasattuno saṃvidahantasseva licchavino samaggā sammodamānā puretaraṃ āgantvā sabbaṃ gaṇhanti.
Hearing this, while Ajātasattu was arranging, "I will go today, I will go tomorrow," the united and harmonious Licchavis arrived earlier and seized everything.
Nghe tin đó, trong khi Ajātasattu còn đang sắp xếp, nghĩ “hôm nay ta đi, ngày mai ta đi”, thì các Licchavi đã đến trước, đoàn kết và vui vẻ, lấy hết tất cả.
Ajātasattu pacchā āgantvā taṃ pavattiṃ ñatvā kujjhitvā gacchati.
Ajātasattu arrived later, learned of this event, became angry, and departed.
Ajātasattu đến sau, biết chuyện đó, nổi giận rồi trở về.
Te punasaṃvaccharepi tatheva karonti.
They did the same in the following year.
Năm sau, họ lại làm y như vậy.
Atha so balavāghātajāto, tadā evamakāsi.
Then, filled with strong resentment, he acted thus at that time.
Thế là vua ấy trở nên tức giận vô cùng, và lúc đó đã làm như vậy.
Tato cintesi – ‘‘gaṇena saddhiṃ yuddhaṃ nāma bhāriyaṃ, ekopi moghappahāro nāma natthi.
Then he thought, "War with a confederacy is difficult; there is no such thing as a wasted blow.
Rồi vua nghĩ: “Chiến tranh với một tập thể thật khó khăn, không có đòn đánh nào là vô ích.
Ekena kho pana paṇḍitena saddhiṃ mantetvā karonto niraparādho hoti, paṇḍito ca satthārā sadiso natthi, satthā ca avidūre dhuravihāre vasati, handāhaṃ pesetvā pucchāmi.
But one who consults with a wise person acts without fault, and there is no wise person like the Teacher, and the Teacher dwells not far away in the chief monastery; let me send and ask.
Nhưng khi bàn bạc với một người hiền trí, thì sẽ không có lỗi lầm; và không ai hiền trí bằng Đức Đạo Sư, mà Đức Đạo Sư lại đang an trú ở một tịnh xá gần đây, vậy ta hãy sai người đến hỏi.
Sace me gatena koci attho bhavissati, satthā tuṇhī bhavissati.
If there will be any benefit for me in going, the Teacher will remain silent.
Nếu việc ta đi có ích lợi gì, Đức Đạo Sư sẽ im lặng.
Anatthe pana sati ‘kiṃ rañño tattha gatenā’ti vakkhatī’’ti.
But if there is no benefit, he will say, 'What is the king's purpose in going there?'"
Nếu không có ích lợi, Ngài sẽ nói: ‘Vua đến đó để làm gì?’”
So vassakāraṃ brāhmaṇaṃ pesesi.
So he sent Vassakāra the brahmin.
Thế là vua sai Bà-la-môn Vassakāra đi.
Brāhmaṇo gantvā bhagavato tamatthaṃ ārocesi.
The brahmin went and reported that matter to the Blessed One.
Bà-la-môn đến và trình bày sự việc đó với Đức Thế Tôn.
Tena vuttaṃ – atha kho rājā…pe… āpādessāmi vajjīti.
Therefore it was said: Then King...pe... I will bring the Vajji to ruin.
Do đó đã nói: atha kho rājā…pe… āpādessāmi vajjī (Thế rồi vua… vân vân… ta sẽ gây ra sự suy vong cho các Vajji).
Ekamidāhanti idaṃ bhagavā pubbe vajjīnaṃ imassa vajjisattakassa desitabhāvappakāsanatthaṃ āha.
The Blessed One said "Ekamidāhaṃ" to declare that this set of seven conditions for the Vajjians had been taught previously.
Ekamidāhaṃ (Ta đã từng nói điều này) – Đức Thế Tôn nói điều này để bày tỏ rằng Ngài đã từng thuyết giảng bảy pháp bất thoái này cho các Vajji trước đây.
Akaraṇīyāti akattabbā, aggahetabbāti attho.
"Akaraṇīyā" means not to be done, not to be taken.
Akaraṇīyā nghĩa là không thể làm gì được, không thể chiếm được.
Yadidanti nipātamattaṃ.
"Yadidaṃ" is merely a particle.
Yadidaṃ chỉ là một từ nối.
Yuddhassāti karaṇatthe sāmivacanaṃ, abhimukhaṃ yuddhena gahetuṃ na sakkāti attho.
"Yuddhassā" is a genitive case used in the sense of the instrumental case; the meaning is that they cannot be taken by means of war directly.
Yuddhassā là cách sở hữu cách được dùng với nghĩa cách công cụ, nghĩa là không thể chiếm được bằng chiến tranh trực diện.
Aññatra upalāpanāyāti ṭhapetvā upalāpanaṃ.
"Aññatra upalāpanāyā" means excluding conciliation.
Aññatra upalāpanāyā nghĩa là ngoại trừ sự dụ dỗ.
Upalāpanā nāma ‘‘alaṃ vivādena, idāni samaggā homā’’ti hatthiassarathahiraññasuvaṇṇādīni pesetvā saṅgahakaraṇaṃ, evañhi saṅgahaṃ katvā kevalaṃ vissāsena sakkā gaṇhitunti attho.
Conciliation means sending elephants, horses, chariots, gold, silver, and so on, saying, "Enough of quarreling, now let us be united," and thereby gaining their support. For by gaining support in this way, it is possible to take them simply through trust.
Upalāpanā là việc ban tặng voi, ngựa, xe, vàng bạc, v.v. để kết giao, nói rằng: “Đừng tranh chấp nữa, bây giờ chúng ta hãy đoàn kết lại.” Nghĩa là, chỉ có thể chiếm được họ bằng cách kết giao và tạo sự tin cậy.
Aññatra mithubhedāti ṭhapetvā mithubhedaṃ.
"Aññatra mithubhedā" means excluding sowing dissension.
Aññatra mithubhedā nghĩa là ngoại trừ việc gây chia rẽ.
Iminā ‘‘aññamaññabhedaṃ katvāpi sakkā ete gahetu’’nti dasseti.
By this, it is shown that "even by causing dissension among them, it is possible to take them."
Điều này cho thấy: “Cũng có thể chiếm được họ bằng cách gây chia rẽ lẫn nhau.”
Idaṃ brāhmaṇo bhagavato kathāya nayaṃ labhitvā āha.
The brahmin said this, having understood the method from the Blessed One's discourse.
Bà-la-môn đã nói điều này sau khi nắm bắt được ý nghĩa từ lời nói của Đức Thế Tôn.
Kiṃ pana bhagavā brāhmaṇassa imāya kathāya nayalābhaṃ jānātīti?
Did the Blessed One know that the brahmin had understood the method from this discourse?
Vậy Đức Thế Tôn có biết Bà-la-môn đã nắm bắt được ý nghĩa từ lời nói này của Ngài không?
Āma jānāti.
Yes, he knew.
Vâng, Ngài biết.
Jānanto kasmā kathesi?
Knowing, why did he speak?
Biết vậy tại sao Ngài lại nói?
Anukampāya.
Out of compassion.
Vì lòng từ bi.
Evaṃ kirassa ahosi – ‘‘mayā akathitepi katipāhena gantvā sabbe gaṇhissati, kathite pana samagge bhindanto tīhi saṃvaccharehi gaṇhissati.
For it occurred to him thus: "Even if I do not speak, he will go and seize them all in a few days. If I speak, however, he will divide the united ones and seize them in three years.
Ngài đã nghĩ như thế này: “Ngay cả khi ta không nói, vua ấy cũng sẽ đi và chiếm đoạt tất cả trong vài ngày. Nhưng nếu ta nói, vua ấy sẽ phải mất ba năm để chia rẽ những người đoàn kết rồi mới chiếm được.
Ettakampi jīvitameva varaṃ.
Even such a life is better.
Sống thêm chừng đó thời gian cũng tốt.
Ettakañhi jīvantā attano patiṭṭhābhūtaṃ puññaṃ karissantī’’ti.
For living for that long, they will perform merit, which is their support."
Vì sống thêm chừng đó, họ sẽ tạo được phước lành làm chỗ dựa cho chính mình.”
Abhinanditvāti cittena nanditvā.
"Abhinanditvā" means rejoicing in mind.
Abhinanditvā nghĩa là vui mừng trong tâm.
Anumoditvāti ‘‘yāva subhāsitamidaṃ bhotā gotamenā’’ti vācāya anumoditvā.
"Anumoditvā" means approving with speech, saying, "How well said this is by Master Gotama!"
Anumoditvā nghĩa là tùy hỷ bằng lời nói: “Lời của Tôn giả Gotama thật là hay!”
Pakkāmīti rañño santikaṃ gato.
"Pakkāmī" means he went to the king.
Pakkāmī nghĩa là đã đi đến chỗ vua.
Rājāpi tameva pesetvā sabbe bhinditvā gantvā anayabyasanaṃ pāpesi.
The king, too, sent him, and having divided them all, went and brought them to ruin and destruction.
Vua cũng đã sai chính Bà-la-môn đó đi, chia rẽ tất cả rồi đến gây ra sự suy vong cho họ.
23. Tatiye abhiṇhaṃ sannipātāti idaṃ vajjisattake vuttasadisameva.
23. In the third, "abhiṇhaṃ sannipātā" is similar to what was stated in the Vajji-sattaka.
23. Trong phần thứ ba, abhiṇhaṃ sannipātā (thường xuyên hội họp) điều này giống như đã nói trong Vajji-sattaka.
Idhāpi ca abhiṇhaṃ asannipatantā disāsu āgatasāsanaṃ na suṇanti, tato ‘‘asukavihārasīmā ākulā, uposathappavāraṇā ṭhitā, asukasmiṃ ṭhāne bhikkhū vejjakammadūtakammādīni karonti, viññattibahulā phalapupphadānādīhi jīvikaṃ kappentī’’tiādīni na jānanti.
Here too, those who do not assemble frequently do not hear messages that arrive from various directions. Consequently, they do not know things like, "The sīmā of such-and-such a monastery is in disarray, Uposatha and Pavāraṇā are suspended, bhikkhus in such-and-such a place are engaged in medical work, messenger work, and so on, and many are living by begging for fruits, flowers, and so forth."
Ở đây, những người không thường xuyên hội họp thì không nghe được những lời dạy đến từ các phương hướng, do đó họ không biết những điều như: “giới hạn của tịnh xá kia đang hỗn loạn, lễ Uposatha và Pavāraṇā bị đình trệ, tại chỗ kia các tỳ khưu đang làm công việc y tế, công việc sứ giả, v.v., họ sống nhờ việc xin xỏ nhiều như nhận trái cây, hoa quả, v.v.”
Pāpabhikkhūpi ‘‘pamatto saṅgho’’ti ñatvā rāsibhūtā sāsanaṃ osakkāpenti.
Evil bhikkhus, too, knowing that "the Saṅgha is negligent," gather in groups and cause the Dispensation to decline.
Các tỳ khưu xấu cũng biết rằng “Tăng đoàn đang lơ là”, rồi họ tụ tập lại và làm suy yếu giáo pháp.
Abhiṇhaṃ sannipatantā pana taṃ pavattiṃ suṇanti, tato bhikkhusaṅghaṃ pesetvā sīmaṃ ujuṃ kārenti, uposathappavāraṇāyo pavattāpenti, micchājīvānaṃ ussannaṭṭhāne ariyavaṃsike pesetvā ariyavaṃsaṃ kathāpenti, pāpabhikkhūnaṃ vinayadharehi niggahaṃ kārāpenti.
However, those who assemble frequently hear such news. Then, they send the community of bhikkhus to rectify the sīmā, ensure the performance of Uposatha and Pavāraṇā, send those of noble lineage to places where wrong livelihood is rampant to preach the noble lineage, and have the evil bhikkhus disciplined by those learned in the Vinaya.
Nhưng khi thường xuyên hội họp, họ nghe tin tức đó, rồi phái Tăng đoàn đi làm cho ranh giới được ngay thẳng, tổ chức các lễ Uposatha và Pavāraṇā. Ở những nơi các tỳ-khưu sống tà mạng trở nên đông đảo, họ phái những vị có dòng dõi Thánh đi thuyết giảng về dòng dõi Thánh, và khiến các vị trì Luật trừng trị các tỳ-khưu ác.
Pāpabhikkhūpi ‘‘appamatto saṅgho, na sakkā amhehi vaggabandhanena vicaritu’’nti bhijjitvā palāyanti.
Evil bhikkhus, too, realizing "the Saṅgha is diligent, we cannot wander about in factions," break up and flee.
Các tỳ-khưu ác cũng nghĩ rằng: “Tăng đoàn không buông lung, chúng ta không thể sống theo nhóm bè phái được,” rồi họ tan rã và bỏ đi.
Evamettha vuddhihāniyo veditabbā.
Thus, increase and decrease should be understood here.
Sự tăng trưởng và suy giảm được hiểu như vậy ở đây.
Samaggātiādīsu cetiyapaṭijagganatthaṃ vā bodhigharauposathāgāracchādanatthaṃ vā katikavattaṃ vā ṭhapetukāmatāya ‘‘saṅgho sannipatatū’’ti bheriyā vā ghaṇṭiyā vā ākoṭitamattāya ‘‘mayhaṃ cīvarakammaṃ atthi, mayhaṃ patto pacitabbo, mayhaṃ navakammaṃ atthī’’ti vikkhepaṃ karontā na samaggā sannipatanti nāma.
Regarding "samaggā" and so on: for the purpose of maintaining a cetiya, or covering a Bodhi-house or Uposatha-hall, or wishing to establish a rule of conduct, when the drum or bell is struck to announce "Let the Saṅgha assemble," those who cause disturbance by saying, "I have robe-work, my bowl needs to be cooked, I have new construction work," are not said to assemble unitedly.
Trong các câu như Samaggā (hòa hợp), khi muốn thiết lập một quy ước (katikavatta) để chăm sóc bảo tháp (cetiya), hoặc che chắn cho bảo tháp Bồ-đề (bodhighara) hay nhà Uposatha (uposathāgāra), khi tiếng trống hoặc chuông được đánh lên để triệu tập Tăng đoàn (saṅgho sannipatatū), những vị làm gián đoạn bằng cách nói: “Tôi có việc y phục,” “Tôi phải nấu bát,” “Tôi có việc xây dựng mới,” thì không được gọi là hội họp hòa hợp.
Sabbaṃ pana taṃ kammaṃ ṭhapetvā ‘‘ahaṃ purimataraṃ, ahaṃ purimatara’’nti ekappahāreneva sannipatantā samaggā sannipatanti nāma.
However, those who put aside all such work and assemble at once, saying, "I first, I first," are said to assemble unitedly.
Nhưng khi gác lại tất cả những việc đó, và nói: “Tôi trước, tôi trước,” rồi cùng nhau hội họp trong một lúc, thì được gọi là hội họp hòa hợp.
Sannipatitā pana cintetvā mantetvā kattabbaṃ katvā ekatova avuṭṭhahantā na samaggā vuṭṭhahanti nāma.
But those who, having assembled, thought, deliberated, and done what needed to be done, do not rise together at once, are not said to rise unitedly.
Khi đã hội họp, sau khi suy nghĩ, bàn bạc và hoàn thành việc cần làm, nếu không cùng nhau đứng dậy, thì không được gọi là đứng dậy hòa hợp.
Evaṃ vuṭṭhitesu hi ye paṭhamaṃ gacchanti, tesaṃ evaṃ hoti ‘‘amhehi bāhirakathāva sutā, idāni vinicchayakathā bhavissatī’’ti.
For among those who rise in this manner, those who leave first think, "We have only heard external talk; now the decisive discussion will take place."
Thật vậy, khi những vị này đứng dậy, những người đi trước sẽ nghĩ: “Chúng ta chỉ nghe những câu chuyện bên ngoài, bây giờ sẽ có những câu chuyện quyết định.”
Ekappahāreneva vuṭṭhahantā samaggā vuṭṭhahanti nāma.
Those who rise at once are said to rise unitedly.
Khi cùng nhau đứng dậy trong một lúc, thì được gọi là đứng dậy hòa hợp.
Apica ‘‘asukaṭṭhāne vihārasīmā ākulā, uposathappavāraṇā ṭhitā, asukaṭṭhāne vejjakammādikārakā pāpabhikkhū ussannā’’ti sutvā ‘‘ko gantvā tesaṃ niggahaṃ karissatī’’ti vutte ‘‘ahaṃ paṭhamaṃ, ahaṃ paṭhama’’nti vatvā gacchantāpi samaggā vuṭṭhahanti nāma.
Furthermore, when it is heard that "the sīmā of a monastery in such-and-such a place is in disarray, Uposatha and Pavāraṇā are suspended, evil bhikkhus engaged in medical work and so on are rampant in such-and-such a place," and it is asked, "Who will go and discipline them?" those who say, "I first, I first," and go, are also said to rise unitedly.
Hơn nữa, khi nghe nói: “Ranh giới trú xứ ở chỗ kia lộn xộn, lễ Uposatha và Pavāraṇā đã bị đình chỉ, ở chỗ kia các tỳ-khưu ác làm các việc y khoa và những việc khác đã trở nên đông đảo,” và khi được hỏi: “Ai sẽ đi trừng trị họ?”, những vị nói: “Tôi trước, tôi trước,” rồi đi, cũng được gọi là đứng dậy hòa hợp.
Appaññattantiādīsu navaṃ adhammikaṃ katikavattaṃ vā sikkhāpadaṃ vā gaṇhantā appaññattaṃ paññāpenti nāma purāṇasanthatavatthusmiṃ sāvatthiyaṃ bhikkhū viya.
In phrases like " Appaññatta" (not laid down), those who adopt a new unrighteous rule of conduct or precept are said to be laying down what has not been laid down, like the bhikkhus in Sāvatthī concerning the matter of the old mat.
Trong các câu như Appaññattaṃ (điều chưa được chế định), khi chấp nhận một quy ước (katikavatta) hoặc học giới (sikkhāpada) mới không phù hợp với Pháp (adhamma), thì được gọi là chế định điều chưa được chế định, giống như các tỳ-khưu ở Sāvatthī liên quan đến vật cũ kỹ.
Uddhammaṃ ubbinayaṃ sāsanaṃ dīpentā paññattaṃ samucchindanti nāma, vassasataparinibbute bhagavati vesālikā vajjiputtakā viya.
Those who expound the teaching as being against the Dhamma and against the Vinaya are said to be uprooting what has been laid down, like the Vajjiputtaka bhikkhus of Vesālī when the Blessed One had attained final Nibbāna a hundred years earlier.
Khi trình bày một giáo pháp (sāsana) trái với Pháp (uddhamma), trái với Luật (ubbinaya), thì được gọi là hủy bỏ điều đã được chế định, giống như các thanh niên Vajjī ở Vesālī một trăm năm sau khi Đức Phật nhập Niết-bàn.
Khuddānukhuddakā pana āpattiyo sañcicca vītikkamantā yathāpaññattesu sikkhāpadesu samādāya na vattanti nāma assajipunabbasukā viya.
However, those who intentionally transgress minor and lesser offenses are said not to practice in accordance with the precepts as laid down, like Assaji and Punabbasu.
Còn những vị cố ý vi phạm các giới nhỏ và phụ, thì không được gọi là thực hành đúng theo các học giới đã được chế định, giống như Assaji và Punabbasu.
Tathā akarontā pana apaññattaṃ na paññāpenti, paññattaṃ na samucchindanti, yathāpaññattesu sikkhāpadesu samādāya vattanti nāma āyasmā upaseno viya, āyasmā yaso kākaṇḍakaputto viya, āyasmā mahākassapo viya ca.
But those who do not act in such a way are said not to lay down what has not been laid down, not to uproot what has been laid down, and to practice in accordance with the precepts as laid down, like Venerable Upasena, Venerable Yasa Kākandakaputta, and Venerable Mahākassapa.
Còn những vị không làm như vậy, thì không chế định điều chưa được chế định, không hủy bỏ điều đã được chế định, và thực hành đúng theo các học giới đã được chế định, giống như Tôn giả Upasena, Tôn giả Yasa Kākaṇḍakaputta, và Tôn giả Mahākassapa.
Vuddhiyevāti sīlādiguṇehi vuddhiyeva, no parihāni.
" Vuddhiyevā" means growth in virtues such as sīla, not decline.
Vuddhiyevā (chỉ có sự tăng trưởng) nghĩa là chỉ có sự tăng trưởng về các đức tính như giới, chứ không phải sự suy giảm.
Therāti thirabhāvappattā therakārakehi guṇehi samannāgatā.
" Therā" means those who have attained stability, endowed with the qualities that make one a Thera.
Therā (Trưởng lão) là những vị đã đạt đến sự vững chắc, đầy đủ các đức tính tạo nên một vị Trưởng lão.
Bahū rattiyo jānantīti rattaññū.
Those who know many nights are " rattaññū" (of long standing).
Biết nhiều đêm nên gọi là rattaññū (trưởng lão nhiều tuổi hạ).
Ciraṃ pabbajitānaṃ etesanti cirapabbajitā.
" Cirapabbajitā" means those who have been ordained for a long time.
Những vị này đã xuất gia lâu năm nên gọi là cirapabbajitā (xuất gia lâu năm).
Saṅghassa pitiṭṭhāne ṭhitāti saṅghapitaro.
" Saṅghapitaro" means those who stand in the position of fathers to the Saṅgha.
Đứng ở vị trí cha của Tăng đoàn nên gọi là saṅghapitaro (cha của Tăng đoàn).
Pitiṭṭhāne ṭhitattā saṅghaṃ pariṇenti, pubbaṅgamā hutvā tīsu sikkhāsu pavattentīti saṅghapariṇāyakā.
Because they stand in the position of fathers, they guide the Saṅgha, taking the lead and establishing them in the three trainings; thus, they are " saṅghapariṇāyakā" (leaders of the Saṅgha).
Vì đứng ở vị trí cha, họ dẫn dắt Tăng đoàn, trở thành người đi đầu và hướng dẫn Tăng đoàn thực hành ba học pháp (sikkhā) nên gọi là saṅghapariṇāyakā (người dẫn dắt Tăng đoàn).
Ye tesaṃ sakkārādīni na karonti, ovādatthāya dve tayo vāre upaṭṭhānaṃ na gacchanti, tepi tesaṃ ovādaṃ na denti, paveṇikathaṃ na kathenti, sārabhūtaṃ dhammapariyāyaṃ na sikkhāpenti.
Those who do not offer them respect, etc., and do not approach them two or three times for advice, also do not receive advice from them, nor are they taught traditional stories, nor are they instructed in essential Dhamma teachings.
Những vị không cúng dường, v.v., cho các vị ấy, không đến thăm viếng hai ba lần để thỉnh giáo, thì các vị ấy cũng không ban lời khuyên cho họ, không kể chuyện truyền thống (paveṇikathā), không dạy những bài pháp cốt yếu.
Te tehi vissaṭṭhā sīlādīhi dhammakkhandhehi sattahi ca ariyadhanehīti evamādīhi guṇehi parihāyanti.
Being abandoned by them, such individuals decline in qualities such as the aggregates of Dhamma like sīla, and the seven noble treasures.
Những vị đó, vì bị các Trưởng lão từ bỏ, sẽ suy giảm về các pháp uẩn như giới và bảy Thánh tài, v.v.
Ye pana tesaṃ sakkārādīni karonti, upaṭṭhānaṃ gacchanti, tesaṃ te ‘‘evaṃ te abhikkamitabba’’ntiādikaṃ ovādaṃ denti, paveṇikathaṃ kathenti, sārabhūtaṃ dhammapariyāyaṃ sikkhāpenti, terasahi dhutaṅgehi dasahi kathāvatthūhi anusāsanti.
But those who offer them respect, etc., and approach them, receive advice from them like, "You should proceed in this way," are taught traditional stories, are instructed in essential Dhamma teachings, and are admonished with the thirteen dhutaṅgas and the ten topics of discourse.
Còn những vị cúng dường, v.v., cho các vị ấy, đến thăm viếng, thì các vị ấy sẽ ban lời khuyên như: “Con nên đi như thế này,” kể chuyện truyền thống, dạy những bài pháp cốt yếu, và giáo huấn bằng mười ba hạnh đầu đà (dhutaṅga) và mười pháp thoại (kathāvatthu).
Te tesaṃ ovāde ṭhatvā sīlādīhi guṇehi vaḍḍhamānā sāmaññatthaṃ anupāpuṇanti.
Standing in their advice, these individuals grow in virtues such as sīla and attain the goal of recluseship.
Những vị đó, nương theo lời khuyên của các Trưởng lão, tăng trưởng về các đức tính như giới, và đạt được mục đích của Sa-môn.
Evamettha hānivuddhiyo daṭṭhabbā.
Thus, here, decline and growth should be understood.
Sự suy giảm và tăng trưởng được thấy như vậy ở đây.
Punabbhavo sīlamassāti ponobbhavikā, punabbhavadāyikāti attho, tassā ponobbhavikāya.
"Ponobbhavikā" means that which has rebirth as its nature, or that which gives rise to rebirth; hence, "tassā ponobbhavikāya" refers to that which leads to renewed existence.
Ponobbhavikāya (tái sinh) nghĩa là có giới là sự tái sinh, tức là tạo ra sự tái sinh.
Na vasaṃ gacchissantīti ettha ye catunnaṃ paccayānaṃ kāraṇā upaṭṭhākānaṃ padānupadikā hutvā gāmato gāmaṃ vicaranti, te tassā vasaṃ gacchanti nāma.
Regarding " na vasaṃ gacchissantī" (will not come under control), those who wander from village to village as attendants to their supporters for the sake of the four requisites are said to come under its control.
Trong câu Na vasaṃ gacchissantī (sẽ không bị chi phối), những vị vì bốn yếu tố vật chất mà trở thành tùy tùng của những người hộ độ, đi từ làng này sang làng khác, thì được gọi là bị chi phối bởi sự tái sinh.
Itare na gacchanti.
Others do not.
Những vị khác thì không bị chi phối.
Tattha hānivuddhiyo pākaṭāyeva.
Here, decline and growth are clear.
Sự suy giảm và tăng trưởng ở đây là rõ ràng.
Āraññakesūti pañcadhanusatikapacchimesu.
" Āraññakesu" refers to those places at least five hundred bows' length distant from a village.
Āraññakesu (nơi rừng) là những nơi cách xa năm trăm cung.
Sāpekkhāti sālayā.
" Sāpekkhā" means having attachment.
Sāpekkhā (mong muốn) là có sự gắn bó.
Gāmantasenāsanesu hi jhānaṃ appetvāpi tato vuṭṭhitamattova itthipurisadārakadārikādisaddaṃ suṇāti, yenassa adhigatavisesopi hāyatiyeva.
Indeed, in village-fringe dwellings, even if one attains jhāna, as soon as one emerges from it, one hears the sounds of men, women, boys, and girls, by which even one's acquired distinction declines.
Thật vậy, ở những nơi cư trú gần làng, dù đã nhập thiền, ngay khi xuất thiền, vị ấy nghe tiếng người nam, người nữ, trẻ con, v.v., khiến cho những thành tựu đặc biệt của vị ấy cũng bị suy giảm.
Araññasenāsane niddāyitvāpi pabuddhamatto sīhabyagghamorādīnaṃ saddaṃ suṇāti, yena araññe pītiṃ paṭilabhitvā tameva sammasanto aggaphale patiṭṭhāti.
In forest dwellings, even if one wakes up after sleeping, one hears the sounds of lions, tigers, peacocks, etc., by which one gains joy in the forest and, contemplating that (joy), becomes established in the highest fruit.
Ở nơi cư trú trong rừng, dù đã ngủ, ngay khi thức dậy, vị ấy nghe tiếng sư tử, cọp, công, v.v., khiến vị ấy có được niềm hỷ lạc trong rừng, và quán sát điều đó để an trú vào quả vị tối thượng.
Iti bhagavā gāmantasenāsane jhānaṃ appetvā nisinnabhikkhuto araññe niddāyamānameva pasaṃsati.
Thus, the Blessed One praises one who sleeps in the forest over a bhikkhu who sits having attained jhāna in a village-fringe dwelling.
Do đó, Đức Thế Tôn tán thán một tỳ-khưu đang ngủ trong rừng hơn một tỳ-khưu đang ngồi nhập thiền ở nơi cư trú gần làng.
Tasmā tameva atthavasaṃ paṭicca ‘‘āraññakesu senāsanesu sāpekkhā bhavissantī’’ti āha.
Therefore, in consideration of that very benefit, he said, "They will be attached to forest dwellings."
Vì vậy, chính vì lợi ích đó mà Ngài nói: “sẽ mong muốn những nơi cư trú trong rừng.”
Paccattaññeva satiṃ upaṭṭhāpessantīti attanāva attano abbhantare satiṃ upaṭṭhapessanti.
" Paccattaññeva satiṃ upaṭṭhāpessantī" means they will establish mindfulness within themselves, by themselves.
Paccattaññeva satiṃ upaṭṭhāpessanti (sẽ tự mình thiết lập chánh niệm) nghĩa là tự mình thiết lập chánh niệm trong nội tâm.
Pesalāti piyasīlā.
" Pesalā" means of amiable character.
Pesalā (đáng yêu) là có giới hạnh đáng yêu.
Idhāpi sabrahmacārīnaṃ āgamanaṃ anicchantā nevāsikā assaddhā honti appasannā, vihāraṃ sampattabhikkhūnaṃ paccuggamana-pattacīvarapaṭiggahaṇa-āsanapaññāpanatālavaṇṭaggahaṇādīni na karonti.
Here too, the resident bhikkhus, not wishing for the arrival of fellow celibate practitioners, are faithless and displeased. They do not perform welcoming, receiving bowl and robe, arranging seats, or holding a fan for bhikkhus who arrive at the monastery.
Ở đây cũng vậy, những vị cư trú không muốn các bạn đồng phạm hạnh đến, trở nên thiếu đức tin (assaddha) và không hoan hỷ (appasanna), không thực hiện các bổn phận như đón tiếp, nhận y bát, sắp đặt chỗ ngồi, cầm quạt, v.v., cho các tỳ-khưu đến trú xứ.
Atha nesaṃ avaṇṇo uggacchati ‘‘asukavihāravāsino bhikkhū assaddhā appasannā vihāraṃ paviṭṭhānaṃ vattappaṭivattampi na karontī’’ti.
Then a bad reputation arises for them: "The bhikkhus residing in that monastery are faithless and displeased; they do not even perform the duties and counter-duties for those who enter the monastery."
Rồi tiếng xấu của họ lan truyền: “Các tỳ-khưu sống ở tịnh xá kia thiếu đức tin, không hoan hỷ, không thực hiện các bổn phận đón tiếp cho những vị đến tịnh xá.”
Taṃ sutvā pabbajitā vihāradvārena gacchantāpi vihāraṃ na pavisanti.
Hearing that, renunciants, even when passing by the monastery gate, do not enter the monastery.
Nghe vậy, các vị xuất gia dù đi ngang qua cổng tịnh xá cũng không vào.
Evaṃ anāgatānaṃ anāgamanameva hoti.
Thus, for those who have not come, it is simply non-arrival.
Như vậy, những vị chưa đến sẽ không đến.
Āgatānaṃ pana phāsuvihāre asati yepi ajānitvā āgatā, te ‘‘vasissāmāti tāvacintetvā āgatamhā, imesaṃ pana nevāsikānaṃ iminā nīhārena ko vasissatī’’ti nikkhamitvā gacchanti.
But for those who have come, if there is no comfortable stay, even those who came unknowingly think, "We came intending to stay for a while, but with this attitude of the resident bhikkhus, who would want to stay?" and they leave.
Còn những vị đã đến, nếu không có sự an lạc (phāsuvihāra), thì dù những vị đến mà không biết, họ cũng nghĩ: “Chúng ta đã đến với ý định sẽ ở lại, nhưng với cách cư xử của những vị cư trú này, ai sẽ ở lại được?” rồi họ bỏ đi.
Evaṃ so vihāro aññesaṃ bhikkhūnaṃ anāvāsova hoti.
Thus, that monastery becomes unsuitable for other bhikkhus to reside in.
Như vậy, tịnh xá đó trở thành nơi không có tỳ-khưu khác đến ở.
Tato nevāsikā sīlavantānaṃ dassanaṃ alabhantā kaṅkhāvinodakaṃ vā ācārasikkhāpakaṃ vā madhuradhammasavanaṃ vā na labhanti.
Consequently, the resident bhikkhus, not obtaining the sight of virtuous ones, do not receive clarification of doubts, instruction in conduct, or sweet Dhamma discourses.
Do đó, những vị tỳ khưu trú xứ không được gặp các vị có giới hạnh, không được giải tỏa nghi ngờ, không được học các quy tắc ứng xử, cũng không được nghe Pháp ngọt ngào.
Tesaṃ neva aggahitadhammaggahaṇaṃ na gahitasajjhāyakaraṇaṃ hoti.
For them, there is neither the learning of unlearned Dhamma nor the recitation of learned Dhamma.
Họ không có việc học hỏi những Pháp chưa từng học, cũng không có việc ôn tập những Pháp đã học.
Iti nesaṃ hāniyeva hoti, na vuddhi.
Thus, for them, there is only decline, not growth.
Như vậy, đối với họ chỉ có sự tổn giảm, không có sự tăng trưởng.
Ye pana sabrahmacārīnaṃ āgamanaṃ icchanti, te saddhā honti pasannā, āgatānaṃ sabrahmacārīnaṃ paccuggamanādīni katvā senāsanaṃ paññapetvā denti, te gahetvā bhikkhācāraṃ pavisanti, kaṅkhaṃ vinodenti, madhuradhammassavanaṃ labhanti.
Those, however, who desire the arrival of fellow celibate practitioners, are faithful and pleased. Having performed welcoming and other duties for the arriving fellow celibate practitioners, they arrange and offer lodging. They take it and go on alms-round, clarify doubts, and receive sweet Dhamma discourses.
Còn những ai mong muốn sự đến của các vị đồng Phạm hạnh, họ là những người có đức tin và tịnh tín. Họ đi ra đón tiếp các vị đồng Phạm hạnh đã đến, sắp xếp chỗ ở và dâng cúng. Các vị ấy nhận lấy, đi vào khất thực, giải tỏa nghi ngờ, và được nghe Pháp ngọt ngào.
Atha nesaṃ kittisaddo uggacchati ‘‘asukavihāre bhikkhū evaṃ saddhā pasannā vattasampannā saṅgāhakā’’ti.
Then a good reputation arises for them: "The bhikkhus in that monastery are so faithful, pleased, accomplished in duties, and helpful."
Rồi tiếng tốt của họ vang lên rằng: “Tại tu viện kia, các vị tỳ khưu có đức tin, tịnh tín, đầy đủ bổn phận và biết tiếp đãi.”
Taṃ sutvā bhikkhū dūratopi āgacchanti.
Hearing that, bhikkhus come even from afar.
Nghe vậy, các vị tỳ khưu từ xa cũng đến.
Tesaṃ nevāsikā vattaṃ karonti, samīpaṃ gantvā vuḍḍhataraṃ āgantukaṃ vanditvā nisīdanti, navakatarassa santike āsanaṃ gahetvā nisīditvā ‘‘imasmiṃ vihāre vasissatha, gamissathā’’ti pucchanti.
The resident bhikkhus perform duties for them, go near, pay homage to the elder guest, and sit down. Taking a seat near the younger one, they ask, "Will you stay in this monastery, or will you depart?"
Các vị tỳ khưu trú xứ thực hành bổn phận đối với họ, đến gần đảnh lễ vị khách Tỳ khưu lớn tuổi hơn rồi ngồi xuống, hoặc ngồi xuống chỗ gần vị khách Tỳ khưu trẻ tuổi hơn và hỏi: “Quý vị sẽ ở lại tu viện này hay sẽ đi?”
‘‘Gamissāmā’’ti vutte ‘‘sappāyaṃ senāsanaṃ, sulabhā bhikkhā’’tiādīni vatvā gantuṃ na denti.
If it is said, "We will depart," they say, "The lodging is suitable, alms-food is easily obtained," and so on, and do not let them leave.
Khi được trả lời: “Chúng tôi sẽ đi,” thì họ nói: “Chỗ ở tiện nghi, dễ kiếm đồ khất thực,” và những điều tương tự, không cho phép các vị ấy đi.
Vinayadharo ce hoti, tassa santike vinayaṃ sajjhāyanti.
If he is a Vinaya-holder, they recite the Vinaya in his presence.
Nếu có vị thông Luật (Vinayadhara), họ sẽ ôn tập Luật với vị ấy.
Suttantādidharo ce, tassa santike taṃ taṃ dhammaṃ sajjhāyanti.
If he is a Suttanta-holder, they recite that Dhamma in his presence.
Nếu có vị thông Tạng Kinh (Suttantādidhara), họ sẽ ôn tập các Pháp đó với vị ấy.
Te āgantukatherānaṃ ovāde ṭhatvā saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇanti.
Staying in the advice of these elder guests, they attain Arahantship together with the paṭisambhidā.
Những vị ấy nương theo lời giáo huấn của các vị Thượng tọa khách Tỳ khưu, đạt đến quả A-la-hán cùng với các tuệ phân tích (Paṭisambhidā).
Āgantukā ‘‘ekaṃ dve divasāni vasissāmāti āgatamhā, imesaṃ pana sukhasaṃvāsatāya dasa dvādasa vassāni vasimhā’’ti vattāro honti.
The guests say, "We came intending to stay for one or two days, but because of the comfortable stay here, we have resided for ten or twelve years."
Các vị khách Tỳ khưu sẽ nói: “Chúng tôi đến đây với ý định ở lại một hai ngày, nhưng vì sự an lạc khi sống chung với các vị này, chúng tôi đã ở lại mười hai năm.”
Evamettha hānivuddhiyo veditabbā.
Thus, in this way, decline and growth should be understood.
Như vậy, sự tổn giảm và tăng trưởng cần phải được hiểu ở đây.
24. Catutthe na kammārāmāti ye divasaṃ cīvarakamma-kāyabandhanaparissāvana-dhammakaraṇa-sammajjani-pādakaṭhalikādīneva karonti, te sandhāyesa paṭikkhepo.
24. In the fourth, not delighting in work refers to those who spend the day only performing robe-work, making waistbands, water-filters, Dhamma-implements, brooms, footstools, and so forth. This is the rejection referring to them.
24. Trong kinh thứ tư, không ham thích công việc (na kammārāmā) là sự từ chối nhắm đến những người suốt ngày chỉ làm các công việc như may y, làm dây lưng, lọc nước, làm đồ dùng Pháp, quét dọn, làm ghế kê chân, v.v.
Yo pana tesaṃ karaṇavelāya evaṃ etāni karoti, uddesavelāya uddesaṃ gaṇhāti, sajjhāyavelāya sajjhāyati, cetiyaṅgaṇavattavelāya cetiyaṅgaṇavattaṃ karoti, manasikāravelāya manasikāraṃ karoti, na so kammārāmo nāma.
But one who performs these at the appropriate time for doing them, takes up recitation at the time for recitation, recites at the time for recitation, performs the duties of the cetiyaṅgaṇa at the time for cetiyaṅgaṇa duties, and performs mental attention at the time for mental attention, is not called one delighting in work.
Còn người nào làm những việc đó vào lúc cần làm, học Pháp vào lúc cần học, ôn tập Pháp vào lúc cần ôn tập, thực hành bổn phận nơi sân tháp vào lúc cần thực hành bổn phận nơi sân tháp, thực hành tác ý vào lúc cần tác ý, thì người đó không gọi là ham thích công việc.
Yo itthivaṇṇapurisavaṇṇādivasena ālāpasallāpaṃ karontoyeva rattindivaṃ vītināmeti, evarūpe bhasse pariyantakārī na hoti, ayaṃ bhassārāmo nāma.
One who passes day and night only engaging in conversation about women's beauty, men's beauty, and so forth, and does not put an end to such talk, is called one delighting in talk.
Người nào suốt ngày đêm chỉ nói chuyện phiếm dựa trên sự ca ngợi phụ nữ, ca ngợi đàn ông, v.v., không chấm dứt những lời nói phiếm như vậy, người này được gọi là ham thích nói chuyện phiếm (bhassārāmo).
Yo pana rattindivaṃ dhammaṃ katheti, pañhaṃ vissajjeti, ayaṃ appabhassova bhasse pariyantakārīyeva.
But one who teaches Dhamma day and night and answers questions, is one who talks little and puts an end to talk.
Còn người nào suốt ngày đêm thuyết Pháp, giải đáp các câu hỏi, thì người này nói ít và chấm dứt nói chuyện phiếm.
‘‘Sannipatitānaṃ vo, bhikkhave, dvayaṃ karaṇīyaṃ dhammī vā kathā ariyo vā tuṇhībhāvo’’ti (ma. ni. 1.273) vuttattā.
Because it is said: "Bhikkhus, when you are assembled, there are two things to be done: either Dhamma talk or noble silence."
Vì đã được nói: “Này các tỳ khưu, khi các ngươi tụ họp, có hai điều cần làm: hoặc là nói chuyện Pháp, hoặc là giữ im lặng thánh thiện.”
Yo ṭhitopi gacchantopi nisinnopi thinamiddhābhibhūto niddāyatiyeva, ayaṃ niddārāmo nāma.
One who, whether standing, walking, or sitting, is overcome by sloth and torpor and keeps sleeping, is called one delighting in sleep.
Người nào dù đang đứng, đang đi, hay đang ngồi đều bị hôn trầm, thụy miên chi phối mà ngủ gật, người này được gọi là ham thích ngủ (niddārāmo).
Yassa pana karajakāyagelaññena cittaṃ bhavaṅgaṃ otarati, nāyaṃ niddārāmo.
But one whose mind enters bhavaṅga due to bodily illness is not one delighting in sleep.
Còn người nào tâm chìm vào trạng thái hữu phần do bệnh tật của thân thể, thì người này không phải là ham thích ngủ.
Tenevāha – ‘‘abhijānāmahaṃ, aggivessana, gimhānaṃ pacchime māse pacchābhattaṃ piṇḍapātappaṭikkanto catugguṇaṃ saṅghāṭiṃ paññapetvā dakkhiṇena passena sato sampajāno niddaṃ okkamitā’’ti (ma. ni. 1.387).
Therefore, it is said: "I recall, Aggivessana, in the last month of the hot season, after my meal and return from alms-round, having spread my four-fold outer robe, I lay down on my right side, mindful and clearly comprehending, and entered sleep."
Chính vì thế mà Đức Phật đã nói: “Này Aggivessana, Ta biết rằng vào tháng cuối mùa hè, sau khi khất thực trở về, Ta trải y Tăng-già-lê (saṅghāṭi) gấp bốn lần, nằm nghiêng về bên phải, có niệm và tỉnh giác, rồi đi vào giấc ngủ.”
Asantasambhāvanicchāya samannāgatā dussīlā pāpicchā nāma.
Those who are immoral, endowed with the desire for impossible things, are called evil-wished.
Những người ác giới, có những mong muốn xấu xa, đầy dẫy sự suy đoán không thực tế, được gọi là có ý muốn xấu (pāpicchā).
Yesaṃ pāpakā mittā catūsu iriyāpathesu saha ayanato pāpasahāyā, ye ca tanninnatappoṇatappabbhāratāya pāpesu sampavaṅkā, te pāpamittā pāpasahāyā pāpasampavaṅkā nāma.
Those whose friends are evil, who are associated with evil in the four postures, and who are inclined, disposed, and bent towards evil due to that inclination, are called evil friends, evil companions, and bent towards evil.
Những người có bạn bè xấu, những người đồng hành xấu trong bốn oai nghi đều là những người bạn xấu theo chiều hướng sai lệch, và những người nghiêng về, hướng về, thiên về những điều xấu, họ được gọi là bạn bè xấu, đồng hành xấu, thiên về điều xấu (pāpamittā pāpasahāyā pāpasampavaṅkā).
Oramattakenāti avaramattakena appamattakena.
Oramattakenāti: by a small amount, a trifling amount.
Oramattakenāti có nghĩa là ở mức độ thấp kém, rất ít.
Antarāti arahattaṃ appatvāva etthantare.
Antarāti: without attaining Arahantship, in the meantime.
Antarāti có nghĩa là ở khoảng giữa này, chưa đạt đến A-la-hán.
Vosānanti pariniṭṭhitabhāvaṃ ‘‘alamettāvatā’’ti osakkanaṃ.
Vosānanti: the state of completion, the giving up with "enough of this."
Vosānaṃ là trạng thái hoàn thành, là sự từ bỏ với ý nghĩ “thế là đủ rồi.”
Idaṃ vuttaṃ hoti – yāva sīlapārisuddhijjhānavipassanā sotāpannabhāvādīnaṃ aññataramattakena vosānaṃ nāpajjissanti, tāva vuddhiyeva bhikkhūnaṃ pāṭikaṅkhā, no parihānīti.
This is said: As long as bhikkhus do not attain completion with any of the stages such as purity of virtue, jhāna, vipassanā, or the state of a Stream-enterer, their growth is to be expected, not their decline.
Điều này có nghĩa là: chừng nào các tỳ khưu chưa đạt đến sự hoàn thành ở một mức độ nào đó như sự thanh tịnh giới, thiền định, tuệ quán, trạng thái Nhập Lưu, v.v., thì sự tăng trưởng vẫn được mong đợi, chứ không phải sự suy thoái.