51. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati kapilavatthusmiṃ nigrodhārāme.
At one time the Blessed One was dwelling among the Sakyans at Kapilavatthu in the Nigrodha Park.
51. Một thời, Đức Thế Tôn trú tại Nigrodhārāma, Kapilavatthu, xứ Sakya.
Atha kho mahāpajāpatī* gotamī yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi.
Then Mahāpajāpatī Gotamī approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, she stood to one side.
Rồi Đại Ái Đạo Gotamī đi đến chỗ Đức Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Đức Thế Tôn rồi đứng sang một bên.
Ekamantaṃ ṭhitā kho mahāpajāpatī gotamī bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sādhu, bhante, labheyya mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajja’’nti.
Standing to one side, Mahāpajāpatī Gotamī said to the Blessed One: “It would be good, Venerable Sir, if women could obtain the going forth from home into homelessness in the Dhamma and Discipline proclaimed by the Tathāgata.”
Đứng sang một bên, Đại Ái Đạo Gotamī bạch Đức Thế Tôn rằng: "Lành thay, bạch Đức Thế Tôn, xin cho phép người phụ nữ được xuất gia từ bỏ gia đình, sống không gia đình trong Pháp và Luật do Đức Như Lai thuyết giảng."
‘‘Alaṃ, gotami!
“Enough, Gotamī!
"Thôi đi, Gotamī!
Mā te rucci mātugāmassa tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajjā’’ti.
Do not desire for women to obtain the going forth from home into homelessness in the Dhamma and Discipline proclaimed by the Tathāgata.”
Đừng ưa thích việc người phụ nữ xuất gia từ bỏ gia đình, sống không gia đình trong Pháp và Luật do Đức Như Lai thuyết giảng."
Dutiyampi kho mahāpajāpatī gotamī bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sādhu, bhante, labheyya mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajja’’nti.
A second time Mahāpajāpatī Gotamī said to the Blessed One: “It would be good, Venerable Sir, if women could obtain the going forth from home into homelessness in the Dhamma and Discipline proclaimed by the Tathāgata.”
Lần thứ hai, Đại Ái Đạo Gotamī bạch Đức Thế Tôn rằng: "Lành thay, bạch Đức Thế Tôn, xin cho phép người phụ nữ được xuất gia từ bỏ gia đình, sống không gia đình trong Pháp và Luật do Đức Như Lai thuyết giảng."
‘‘Alaṃ, gotami!
“Enough, Gotamī!
"Thôi đi, Gotamī!
Mā te rucci mātugāmassa tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajjā’’ti.
Do not desire for women to obtain the going forth from home into homelessness in the Dhamma and Discipline proclaimed by the Tathāgata.”
Đừng ưa thích việc người phụ nữ xuất gia từ bỏ gia đình, sống không gia đình trong Pháp và Luật do Đức Như Lai thuyết giảng."
‘‘Tatiyampi kho mahāpajāpatī gotamī bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sādhu bhante, labheyya mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajja’’nti.
A third time Mahāpajāpatī Gotamī said to the Blessed One: “It would be good, Venerable Sir, if women could obtain the going forth from home into homelessness in the Dhamma and Discipline proclaimed by the Tathāgata.”
Lần thứ ba, Mahāpajāpatī Gotamī lại thưa với Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, thật tốt lành nếu phụ nữ được xuất gia từ bỏ gia đình trong Giáo pháp và Giới luật do Như Lai tuyên thuyết.”
‘‘Alaṃ, gotami!
“Enough, Gotamī!
“Thôi đủ rồi, Gotamī!
Mā te rucci mātugāmassa tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajjā’’ti.
Do not desire for women to obtain the going forth from home into homelessness in the Dhamma and Discipline proclaimed by the Tathāgata.”
Chớ có ưa thích việc phụ nữ xuất gia từ bỏ gia đình trong Giáo pháp và Giới luật do Như Lai tuyên thuyết.”
Atha kho bhagavā kapilavatthusmiṃ yathābhirantaṃ viharitvā yena vesālī tena cārikaṃ pakkāmi.
Then the Blessed One, having stayed in Kapilavatthu for as long as he wished, set out on a journey towards Vesālī.
Sau đó, Thế Tôn trú tại Kapilavatthu tùy thích, rồi lên đường du hành đến Vesālī.
Anupubbena cārikaṃ caramāno yena vesālī tadavasari.
Journeying by stages, he arrived at Vesālī.
Du hành tuần tự, Ngài đến Vesālī.
Tatra sudaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ.
There, the Blessed One was staying in Vesālī, in the Great Wood, at the Gabled Hall.
Tại đó, Thế Tôn trú ở Vesālī, trong Đại Lâm (Mahāvana), tại giảng đường Kūṭāgāra.
Atha kho mahāpajāpatī gotamī kese chedāpetvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā sambahulāhi sākiyānīhi saddhiṃ yena vesālī tena pakkāmi.
Then Mahāpajāpatī Gotamī, having cut off her hair and donned saffron robes, set out towards Vesālī with many Sākiyan women.
Bấy giờ, Mahāpajāpatī Gotamī đã cạo tóc, khoác y cà-sa, cùng với nhiều người nữ dòng Sākyā khác, lên đường đến Vesālī.
Anupubbena yena vesālī mahāvanaṃ kūṭāgārasālā tenupasaṅkami.
Journeying by stages, she approached Vesālī, the Great Wood, the Gabled Hall.
Tuần tự, bà đến Đại Lâm (Mahāvana), giảng đường Kūṭāgāra ở Vesālī.
Atha kho mahāpajāpatī gotamī sūnehi pādehi rajokiṇṇena gattena dukkhī dummanā assumukhī rudamānā bahidvārakoṭṭhake aṭṭhāsi.
Then Mahāpajāpatī Gotamī, with swollen feet, her body covered in dust, sorrowful, dejected, tearful, and weeping, stood outside the gatehouse.
Bấy giờ, Mahāpajāpatī Gotamī với đôi chân sưng phù, thân thể lấm bụi, đau khổ, buồn rầu, mặt đẫm lệ, khóc lóc, đứng ở cổng ngoài.
Addasā kho āyasmā ānando mahāpajāpatiṃ gotamiṃ sūnehi pādehi rajokiṇṇena gattena dukkhiṃ dummanaṃ assumukhiṃ rudamānaṃ bahidvārakoṭṭhake ṭhitaṃ.
Venerable Ānanda saw Mahāpajāpatī Gotamī standing outside the gatehouse, with swollen feet, her body covered in dust, sorrowful, dejected, tearful, and weeping.
Tôn giả Ānanda thấy Mahāpajāpatī Gotamī với đôi chân sưng phù, thân thể lấm bụi, đau khổ, buồn rầu, mặt đẫm lệ, khóc lóc, đang đứng ở cổng ngoài.
Disvāna mahāpajāpatiṃ gotamiṃ etadavoca – ‘‘kiṃ nu tvaṃ, gotami, sūnehi pādehi rajokiṇṇena gattena dukkhī dummanā assumukhī rudamānā bahidvārakoṭṭhake ṭhitā’’ti?
Having seen Mahāpajāpatī Gotamī, he said to her, "Why, Gotamī, are you standing outside the gatehouse with swollen feet, your body covered in dust, sorrowful, dejected, tearful, and weeping?"
Thấy Mahāpajāpatī Gotamī, Tôn giả hỏi: “Này Gotamī, tại sao bà lại với đôi chân sưng phù, thân thể lấm bụi, đau khổ, buồn rầu, mặt đẫm lệ, khóc lóc, đứng ở cổng ngoài vậy?”
‘‘Tathā hi pana, bhante ānanda, na bhagavā anujānāti mātugāmassa tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajja’’nti.
"It is because, Venerable Ānanda, the Blessed One does not permit women to go forth from the home life into homelessness in the Dhamma and Vinaya proclaimed by the Tathāgata."
“Bạch Tôn giả Ānanda, bởi vì Thế Tôn không cho phép phụ nữ xuất gia từ bỏ gia đình trong Giáo pháp và Giới luật do Như Lai tuyên thuyết.”
‘‘Tena hi tvaṃ, gotami, muhuttaṃ idheva tāva hohi, yāvāhaṃ bhagavantaṃ yācāmi mātugāmassa tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajja’’nti.
"Then, Gotamī, wait here for a moment, while I ask the Blessed One to permit women to go forth from the home life into homelessness in the Dhamma and Vinaya proclaimed by the Tathāgata."
“Vậy thì, này Gotamī, bà hãy ở lại đây một lát, cho đến khi tôi thỉnh cầu Thế Tôn cho phép phụ nữ xuất gia từ bỏ gia đình trong Giáo pháp và Giới luật do Như Lai tuyên thuyết.”
Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then Venerable Ānanda approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, he sat down to one side.
Bấy giờ, Tôn giả Ānanda đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘esā, bhante, mahāpajāpatī gotamī sūnehi pādehi rajokiṇṇena gattena dukkhī dummanā assumukhī rudamānā bahidvārakoṭṭhake ṭhitā – ‘na bhagavā anujānāti mātugāmassa tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajja’nti.
Seated to one side, Venerable Ānanda said to the Blessed One, "Venerable sir, Mahāpajāpatī Gotamī is standing outside the gatehouse with swollen feet, her body covered in dust, sorrowful, dejected, tearful, and weeping, thinking, 'The Blessed One does not permit women to go forth from the home life into homelessness in the Dhamma and Vinaya proclaimed by the Tathāgata.'
Ngồi xuống một bên, Tôn giả Ānanda thưa với Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, Mahāpajāpatī Gotamī với đôi chân sưng phù, thân thể lấm bụi, đau khổ, buồn rầu, mặt đẫm lệ, khóc lóc, đang đứng ở cổng ngoài, than rằng: ‘Thế Tôn không cho phép phụ nữ xuất gia từ bỏ gia đình trong Giáo pháp và Giới luật do Như Lai tuyên thuyết.’
Sādhu, bhante, labheyya mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajja’’nti.
It would be good, Venerable sir, if women could go forth from the home life into homelessness in the Dhamma and Vinaya proclaimed by the Tathāgata."
Bạch Thế Tôn, thật tốt lành nếu phụ nữ được xuất gia từ bỏ gia đình trong Giáo pháp và Giới luật do Như Lai tuyên thuyết.”
‘‘Alaṃ, ānanda!
"Enough, Ānanda!
“Thôi đủ rồi, Ānanda!
Mā te rucci mātugāmassa tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajjā’’ti.
Do not desire that women should go forth from the home life into homelessness in the Dhamma and Vinaya proclaimed by the Tathāgata."
Chớ có ưa thích việc phụ nữ xuất gia từ bỏ gia đình trong Giáo pháp và Giới luật do Như Lai tuyên thuyết.”
Atha kho āyasmato ānandassa etadahosi – ‘‘na bhagavā anujānāti mātugāmassa tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajjaṃ.
Then it occurred to Venerable Ānanda, "The Blessed One does not permit women to go forth from the home life into homelessness in the Dhamma and Vinaya proclaimed by the Tathāgata.
Bấy giờ, Tôn giả Ānanda nghĩ: “Thế Tôn không cho phép phụ nữ xuất gia từ bỏ gia đình trong Giáo pháp và Giới luật do Như Lai tuyên thuyết.
Yaṃnūnāhaṃ aññenapi pariyāyena bhagavantaṃ yāceyyaṃ mātugāmassa tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajja’’nti.
What if I were to ask the Blessed One in another way to permit women to go forth from the home life into homelessness in the Dhamma and Vinaya proclaimed by the Tathāgata?"
Vậy ta nên thỉnh cầu Thế Tôn cho phép phụ nữ xuất gia từ bỏ gia đình trong Giáo pháp và Giới luật do Như Lai tuyên thuyết bằng một cách khác.”
Atha kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘bhabbo nu kho, bhante, mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā sotāpattiphalaṃ vā sakadāgāmiphalaṃ vā anāgāmiphalaṃ vā arahattaphalaṃ vā sacchikātu’’nti?
Then Venerable Ānanda said to the Blessed One, "Venerable sir, are women capable, having gone forth from the home life into homelessness in the Dhamma and Vinaya proclaimed by the Tathāgata, of realizing the fruit of stream-entry, or the fruit of once-returning, or the fruit of non-returning, or the fruit of arahantship?"
Bấy giờ, Tôn giả Ānanda thưa với Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, phải chăng phụ nữ có khả năng, sau khi xuất gia từ bỏ gia đình trong Giáo pháp và Giới luật do Như Lai tuyên thuyết, chứng đắc quả Dự Lưu (Sotāpatti), hay quả Nhất Lai (Sakadāgāmi), hay quả Bất Hoàn (Anāgāmi), hay quả A-la-hán (Arahatta) không?”
‘‘Bhabbo, ānanda, mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā sotāpattiphalampi sakadāgāmiphalampi anāgāmiphalampi arahattaphalampi sacchikātu’’nti.
"Women are capable, Ānanda, having gone forth from the home life into homelessness in the Dhamma and Vinaya proclaimed by the Tathāgata, of realizing the fruit of stream-entry, the fruit of once-returning, the fruit of non-returning, and the fruit of arahantship."
“Này Ānanda, phụ nữ có khả năng, sau khi xuất gia từ bỏ gia đình trong Giáo pháp và Giới luật do Như Lai tuyên thuyết, chứng đắc quả Dự Lưu, quả Nhất Lai, quả Bất Hoàn, quả A-la-hán.”
‘‘Sace, bhante, bhabbo mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā sotāpattiphalampi…pe… arahattaphalampi sacchikātuṃ, bahukārā, bhante, mahāpajāpatī gotamī bhagavato mātucchā āpādikā posikā khīrassa dāyikā; bhagavantaṃ janettiyā kālaṅkatāya thaññaṃ pāyesi.
“If, Venerable Sir, a woman is capable of going forth from the home life into homelessness in the Dhamma and Vinaya proclaimed by the Tathāgata, and realizing the fruit of stream-entry... and the fruit of arahantship, then, Venerable Sir, Mahāpajāpatī Gotamī has been of great service to the Blessed One. She is the Blessed One’s aunt, who nurtured and raised him, and gave him milk; when the Blessed One’s mother passed away, she suckled him.
“Bạch Thế Tôn, nếu phụ nữ có khả năng, sau khi xuất gia từ bỏ gia đình trong Giáo pháp và Giới luật do Như Lai tuyên thuyết, chứng đắc quả Dự Lưu… quả A-la-hán, thì bạch Thế Tôn, Mahāpajāpatī Gotamī đã có công rất lớn đối với Thế Tôn; bà là dì ruột, là người nuôi dưỡng, chăm sóc, cho bú sữa; khi mẹ ruột của Thế Tôn qua đời, bà đã cho Thế Tôn bú sữa.
Sādhu, bhante, labheyya mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajja’’nti.
It would be good, Venerable Sir, if women could go forth from the home life into homelessness in the Dhamma and Vinaya proclaimed by the Tathāgata.”
Bạch Thế Tôn, thật tốt lành nếu phụ nữ được xuất gia từ bỏ gia đình trong Giáo pháp và Giới luật do Như Lai tuyên thuyết.”
* ‘‘Vassasatūpasampannāya bhikkhuniyā tadahūpasampannassa bhikkhuno abhivādanaṃ paccuṭṭhānaṃ añjalikammaṃ sāmīcikammaṃ kattabbaṃ.
A bhikkhunī, even one ordained for a hundred years, must pay homage, rise to greet, salute with clasped hands, and perform proper duties towards a bhikkhu ordained on that very day.
Một Tỳ-khưu-ni đã thọ Cụ túc giới trăm năm cũng phải đảnh lễ, đứng dậy chào đón, chắp tay và thực hiện các hành vi cung kính đối với một Tỳ-khưu mới thọ Cụ túc giới trong ngày đó.
Ayampi dhammo sakkatvā garuṃ katvā* mānetvā pūjetvā yāvajīvaṃ anatikkamanīyo.
This rule is to be respected, regarded, esteemed, and honored, and not to be transgressed throughout life.
Pháp này cũng phải được tôn trọng, xem là trọng yếu, quý trọng, và cung kính, không được vi phạm suốt đời.
‘‘Anvaḍḍhamāsaṃ bhikkhuniyā bhikkhusaṅghato dve dhammā paccāsīsitabbā* – uposathapucchakañca, ovādūpasaṅkamanañca.
Every half-month, a bhikkhunī must expect two things from the Bhikkhu Saṅgha: the asking about the Uposatha, and the approach for exhortation.
Mỗi nửa tháng, một Tỳ-khưu-ni phải mong cầu hai điều từ Tăng đoàn Tỳ-khưu: thỉnh vấn về ngày Bố-tát (Uposatha) và đến để được giáo giới (Ovāda).
Ayampi dhammo sakkatvā garuṃ katvā mānetvā pūjetvā yāvajīvaṃ anatikkamanīyo.
This rule is to be respected, regarded, esteemed, and honored, and not to be transgressed throughout life.
Pháp này cũng phải được tôn trọng, xem là trọng yếu, quý trọng, và cung kính, không được vi phạm suốt đời.
‘‘Vassaṃvuṭṭhāya bhikkhuniyā ubhatosaṅghe tīhi ṭhānehi pavāretabbaṃ – diṭṭhena vā sutena vā parisaṅkāya vā.
After observing the Rains Retreat, a bhikkhunī must invite criticism from both Saṅghas in three respects: concerning what was seen, what was heard, or what was suspected.
Sau khi kết thúc mùa mưa, một Tỳ-khưu-ni phải tự tứ (Pavāraṇā) trước cả hai Tăng đoàn (Tỳ-khưu và Tỳ-khưu-ni) về ba phương diện: điều đã thấy, điều đã nghe, hoặc điều đã nghi ngờ.
Ayampi dhammo sakkatvā garuṃ katvā mānetvā pūjetvā yāvajīvaṃ anatikkamanīyo.
This rule is to be respected, regarded, esteemed, and honored, and not to be transgressed throughout life.
Pháp này cũng phải được tôn trọng, xem là trọng yếu, quý trọng, và cung kính, không được vi phạm suốt đời.
‘‘Ajjatagge ovaṭo bhikkhunīnaṃ bhikkhūsu vacanapatho, anovaṭo bhikkhūnaṃ bhikkhunīsu vacanapatho.
From today onwards, the path of speech is closed for bhikkhunīs towards bhikkhus, but the path of speech is not closed for bhikkhus towards bhikkhunīs.
Kể từ hôm nay, con đường ngôn ngữ của Tỳ-khưu-ni đối với Tỳ-khưu bị đóng lại, còn con đường ngôn ngữ của Tỳ-khưu đối với Tỳ-khưu-ni thì không bị đóng lại.
Ayampi dhammo sakkatvā garuṃ katvā mānetvā pūjetvā yāvajīvaṃ anatikkamanīyo.
This rule is to be respected, regarded, esteemed, and honored, and not to be transgressed throughout life.
Pháp này cũng phải được tôn trọng, cung kính, quý mến, và cúng dường, không được vi phạm suốt đời.
‘‘Vassasatūpasampannāya bhikkhuniyā tadahūpasampannassa bhikkhuno abhivādanaṃ paccuṭṭhānaṃ añjalikammaṃ sāmīcikammaṃ kattabbaṃ.
A bhikkhunī, even one ordained for a hundred years, must pay homage, rise to greet, salute with clasped hands, and perform proper duties towards a bhikkhu ordained on that very day.
Một Tỳ-kheo-ni đã thọ giới một trăm năm phải đảnh lễ, đứng dậy, chắp tay, và hành lễ đúng phép đối với một Tỳ-kheo mới thọ giới trong ngày đó.
Ayampi dhammo sakkatvā garuṃ katvā mānetvā pūjetvā yāvajīvaṃ anatikkamanīyo…pe….
This rule is to be respected, regarded, esteemed, and honored, and not to be transgressed throughout life….
Pháp này cũng phải được tôn trọng, cung kính, quý mến, và cúng dường, không được vi phạm suốt đời… (các giới còn lại).
‘‘Ajjatagge ovaṭo bhikkhunīnaṃ bhikkhūsu vacanapatho, anovaṭo bhikkhūnaṃ bhikkhunīsu vacanapatho.
From today onwards, the path of speech is closed for bhikkhunīs towards bhikkhus, but the path of speech is not closed for bhikkhus towards bhikkhunīs.
Kể từ hôm nay, con đường lời nói của các Tỳ-kheo-ni đối với các Tỳ-kheo đã bị đóng lại; con đường lời nói của các Tỳ-kheo đối với các Tỳ-kheo-ni thì không bị đóng lại.
Ayampi dhammo sakkatvā garuṃ katvā mānetvā pūjetvā yāvajīvaṃ anatikkamanīyo.
This rule is to be respected, regarded, esteemed, and honored, and not to be transgressed throughout life.
Pháp này cũng phải được tôn trọng, cung kính, quý mến, và cúng dường, không được vi phạm suốt đời.
Sace kho tvaṃ, gotami, ime aṭṭha garudhamme paṭiggaṇheyyāsi, sāva te bhavissati upasampadā’’ti.
If, Gotamī, you accept these eight Garudhammas, that will be your upasampadā.”
Này Gotamī, nếu bà chấp nhận tám giới trọng này, thì đó sẽ là sự thọ Tỳ-kheo-ni của bà.”
‘‘Seyyathāpi, bhante ānanda, itthī vā puriso vā daharo yuvā maṇḍanakajātiko* sīsaṃnhāto* uppalamālaṃ vā vassikamālaṃ vā adhimuttakamālaṃ* vā labhitvā ubhohi hatthehi paṭiggahetvā uttamaṅge sirasmiṃ patiṭṭhāpeyya; evamevaṃ kho ahaṃ, bhante ānanda, ime aṭṭha garudhamme paṭiggaṇhāmi yāvajīvaṃ anatikkamanīye’’ti.
“Just as, Venerable Ānanda, a young, youthful man or woman, fond of adornment, having bathed their head, having obtained a garland of blue water lilies, or a jasmine garland, or an atimuttaka garland, would receive it with both hands and place it on their head, the best part of the body; in the same way, Venerable Ānanda, I accept these eight Garudhammas as not to be transgressed as long as life lasts.”
“Bạch Tôn giả Ānanda, ví như một người phụ nữ hay một người đàn ông trẻ tuổi, thích trang điểm, vừa gội đầu xong, nhận được một vòng hoa sen, hay một vòng hoa lài, hay một vòng hoa nhài, rồi dùng cả hai tay nhận lấy và đặt lên đầu, trên đỉnh đầu; cũng vậy, bạch Tôn giả Ānanda, con xin chấp nhận tám giới trọng này, không vi phạm suốt đời.”
‘‘Sace, ānanda, nālabhissa mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajjaṃ, ciraṭṭhitikaṃ, ānanda, brahmacariyaṃ abhavissa, vassasahassameva saddhammo tiṭṭheyya.
“If, Ānanda, women had not obtained the going forth from home into homelessness in the Dhamma and Discipline proclaimed by the Tathāgata, the holy life, Ānanda, would have lasted long; the Good Dhamma would have endured for a thousand years.
“Này Ānanda, nếu phụ nữ không được xuất gia từ bỏ gia đình sống không gia đình trong Pháp và Luật do Như Lai tuyên bố, thì Phạm hạnh này, này Ānanda, sẽ tồn tại lâu dài; Chánh pháp sẽ tồn tại một ngàn năm.
Yato ca kho, ānanda, mātugāmo tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajito, na dāni, ānanda, brahmacariyaṃ ciraṭṭhitikaṃ bhavissati.
But since, Ānanda, women have gone forth from home into homelessness in the Dhamma and Discipline proclaimed by the Tathāgata, now, Ānanda, the holy life will not last long.
Nhưng vì phụ nữ đã xuất gia từ bỏ gia đình sống không gia đình trong Pháp và Luật do Như Lai tuyên bố, nên này Ānanda, Phạm hạnh này sẽ không còn tồn tại lâu dài nữa.
Pañceva dāni, ānanda, vassasatāni saddhammo ṭhassati.
Now, Ānanda, the Good Dhamma will endure for only five hundred years.
Bây giờ, này Ānanda, Chánh pháp sẽ chỉ tồn tại năm trăm năm.
‘‘Seyyathāpi, ānanda, sampanne sālikkhette setaṭṭhikā nāma rogajāti nipatati, evaṃ taṃ sālikkhettaṃ na ciraṭṭhitikaṃ hoti; evamevaṃ kho, ānanda, yasmiṃ dhammavinaye labhati mātugāmo agārasmā anagāriyaṃ pabbajjaṃ, na taṃ brahmacariyaṃ ciraṭṭhitikaṃ hoti.
“Just as, Ānanda, in a flourishing rice field, a disease called white blight falls, and that rice field does not last long; in the same way, Ānanda, in whatever Dhamma and Discipline women obtain the going forth from home into homelessness, that holy life does not last long.
“Này Ānanda, ví như trên cánh đồng lúa đã chín, một loại bệnh gọi là ‘bệnh trắng’ xuất hiện, thì cánh đồng lúa đó không tồn tại lâu dài; cũng vậy, này Ānanda, trong Pháp và Luật nào mà phụ nữ được xuất gia từ bỏ gia đình sống không gia đình, thì Phạm hạnh đó không tồn tại lâu dài.
‘‘Seyyathāpi, ānanda, sampanne ucchukkhette mañjiṭṭhikā* nāma rogajāti nipatati, evaṃ taṃ ucchukkhettaṃ na ciraṭṭhitikaṃ hoti; evamevaṃ kho, ānanda, yasmiṃ dhammavinaye labhati mātugāmo agārasmā anagāriyaṃ pabbajjaṃ, na taṃ brahmacariyaṃ ciraṭṭhitikaṃ hoti.
“Just as, Ānanda, in a flourishing sugarcane field, a disease called red rust falls, and that sugarcane field does not last long; in the same way, Ānanda, in whatever Dhamma and Discipline women obtain the going forth from home into homelessness, that holy life does not last long.
“Này Ānanda, ví như trên cánh đồng mía đã chín, một loại bệnh gọi là ‘bệnh đỏ’ xuất hiện, thì cánh đồng mía đó không tồn tại lâu dài; cũng vậy, này Ānanda, trong Pháp và Luật nào mà phụ nữ được xuất gia từ bỏ gia đình sống không gia đình, thì Phạm hạnh đó không tồn tại lâu dài.
52. Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ.
52. At one time the Blessed One was dwelling in Vesālī, in the Great Wood, in the Gabled Hall.
52. Một thời, Thế Tôn trú tại Vesālī, trong Đại Lâm, tại giảng đường có mái nhọn.
Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then Venerable Ānanda approached the Blessed One; having approached, he paid homage to the Blessed One and sat down to one side.
Rồi Tôn giả Ānanda đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn và ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘katihi nu kho, bhante, dhammehi samannāgato bhikkhu bhikkhunovādako sammannitabbo’’ti?
Seated to one side, Venerable Ānanda said to the Blessed One: “By how many qualities, Venerable Sir, should a bhikkhu who admonishes bhikkhunīs be appointed?”
Sau khi ngồi xuống một bên, Tôn giả Ānanda thưa với Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, một Tỳ-kheo phải có bao nhiêu pháp để được cử làm người giáo giới Tỳ-kheo-ni?”
* ‘‘Aṭṭhahi kho, ānanda, dhammehi samannāgato bhikkhu bhikkhunovādako sammannitabbo.
“A bhikkhu who admonishes bhikkhunīs, Ānanda, should be appointed by eight qualities.
“Này Ānanda, một Tỳ-kheo phải có tám pháp để được cử làm người giáo giới Tỳ-kheo-ni.
Katamehi aṭṭhahi?
Which eight?
Tám pháp nào?
Idhānanda, bhikkhu sīlavā hoti…pe… samādāya sikkhati sikkhāpadesu; bahussuto hoti…pe… diṭṭhiyā suppaṭividdhā; ubhayāni kho panassa pātimokkhāni vitthārena svāgatāni honti suvibhattāni suppavattīni suvinicchitāni suttaso anubyañjanaso; kalyāṇavāco hoti kalyāṇavākkaraṇo, poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya* anelagaḷāya* atthassa viññāpaniyā; paṭibalo hoti bhikkhunisaṅghassa dhammiyā kathāya sandassetuṃ samādapetuṃ samuttejetuṃ sampahaṃsetuṃ; yebhuyyena bhikkhunīnaṃ piyo hoti manāpo; na kho panetaṃ bhagavantaṃ uddissa pabbajitāya kāsāyavatthanivasanāya garudhammaṃ ajjhāpannapubbo hoti; vīsativasso vā hoti atirekavīsativasso vā.
Here, Ānanda, a bhikkhu is virtuous... he undertakes and trains in the training rules; he is learned... his views are well-penetrated; both Pātimokkhas are well-received by him in detail, well-analyzed, well-practiced, well-determined according to the suttas and their elaborations; he has good speech, good articulation, endowed with a cultured voice, clear, unhesitant, capable of conveying the meaning; he is able to instruct, encourage, inspire, and gladden the Bhikkhunī Saṅgha with a talk on Dhamma; he is generally dear and pleasing to the bhikkhunīs; he has never previously transgressed a garudhamma with a woman who has gone forth out of devotion to the Blessed One, wearing the saffron robe; he is twenty years old or more than twenty years old.
Ở đây, này Ānanda, một Tỳ-kheo có giới hạnh… (các pháp khác)… thọ trì và thực hành trong các học giới; là người đa văn… (các pháp khác)… thấu triệt sâu sắc về kiến giải; cả hai Pātimokkha của vị ấy đều được học kỹ lưỡng, được phân tích rõ ràng, được thực hành tốt, được thẩm định kỹ lưỡng theo từng bài kinh và từng chi tiết; có lời nói tốt đẹp, có khả năng diễn đạt tốt, có lời nói lịch sự, rõ ràng, không ngắc ngứ, có khả năng làm cho người khác hiểu ý nghĩa; có khả năng thuyết giảng, khuyến khích, khích lệ, và làm cho Tăng đoàn Tỳ-kheo-ni hoan hỷ bằng pháp thoại; được đa số Tỳ-kheo-ni yêu mến, hài lòng; chưa từng phạm một giới trọng nào dành cho người đã xuất gia mặc y kāṣāya vì Đức Thế Tôn; và là người đã hai mươi tuổi hoặc hơn hai mươi tuổi.
Imehi kho, ānanda, aṭṭhahi dhammehi samannāgato bhikkhu bhikkhunovādako sammannitabbo’’ti.
Ānanda, a bhikkhu endowed with these eight qualities should be appointed as an admonisher of bhikkhunīs.”
Này Ānanda, một Tỳ-kheo có tám pháp này thì được cử làm người giáo giới Tỳ-kheo-ni.”
Dutiyaṃ.
The Second.
Pháp thoại thứ hai.
53.* Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ.
53. At one time the Blessed One was staying in Vesālī, in the Great Wood, at the Gabled Hall.
53. Một thời, Thế Tôn trú tại Vesālī, trong Đại Lâm, tại giảng đường có mái nhọn.
Atha kho mahāpajāpatī gotamī yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi.
Then Mahāpajāpatī Gotamī approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, she stood to one side.
Rồi Mahāpajāpatī Gotamī đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn và đứng sang một bên.
Ekamantaṃ ṭhitā kho sā mahāpajāpatī gotamī bhagavantaṃ etadavoca –
Standing to one side, Mahāpajāpatī Gotamī said to the Blessed One:
Sau khi đứng sang một bên, Mahāpajāpatī Gotamī thưa với Thế Tôn:
‘‘Sādhu me, bhante, bhagavā saṃkhittena dhammaṃ desetu, yamahaṃ bhagavato dhammaṃ sutvā ekā vūpakaṭṭhā appamattā ātāpinī pahitattā vihareyya’’nti.
“It would be good, Venerable Sir, if the Blessed One would teach me the Dhamma in brief, so that having heard the Dhamma from the Blessed One, I might dwell alone, secluded, diligent, ardent, and resolute.”
“Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn hãy thuyết pháp tóm tắt cho con, để con sau khi nghe pháp của Thế Tôn, có thể sống một mình, ẩn dật, không phóng dật, tinh cần, và nỗ lực.”
‘‘Ye kho tvaṃ, gotami, dhamme jāneyyāsi – ‘ime dhammā sarāgāya saṃvattanti, no virāgāya; saṃyogāya saṃvattanti, no visaṃyogāya; ācayāya saṃvattanti, no apacayāya; mahicchatāya saṃvattanti, no appicchatāya; asantuṭṭhiyā saṃvattanti, no santuṭṭhiyā; saṅgaṇikāya saṃvattanti, no pavivekāya; kosajjāya saṃvattanti, no vīriyārambhāya; dubbharatāya saṃvattanti, no subharatāyā’ti, ekaṃsena, gotami, dhāreyyāsi – ‘neso dhammo, neso vinayo, netaṃ satthusāsana’’’nti.
“Gotamī, those dhammas of which you may know: ‘These dhammas lead to passion, not to dispassion; to bondage, not to release; to accumulation, not to reduction; to great desires, not to few desires; to discontent, not to contentment; to company, not to solitude; to idleness, not to the arousal of energy; to being difficult to support, not to being easy to support’—you may definitely hold, Gotamī: ‘This is not the Dhamma, this is not the Vinaya, this is not the Teacher’s instruction.’”
“Này Gotamī, những pháp nào mà cô biết rằng: ‘Những pháp này dẫn đến tham ái, không dẫn đến ly tham; dẫn đến hệ phược, không dẫn đến ly hệ; dẫn đến tích lũy, không dẫn đến tiêu trừ; dẫn đến đa dục, không dẫn đến thiểu dục; dẫn đến bất mãn, không dẫn đến mãn túc; dẫn đến tụ họp, không dẫn đến độc cư; dẫn đến biếng nhác, không dẫn đến tinh cần; dẫn đến khó nuôi, không dẫn đến dễ nuôi’, này Gotamī, cô hãy nhất định ghi nhớ rằng: ‘Đây không phải là Dhamma, đây không phải là Vinaya, đây không phải là lời giáo huấn của Đấng Đạo Sư.’”
‘‘Ye ca kho tvaṃ, gotami, dhamme jāneyyāsi – ‘ime dhammā virāgāya saṃvattanti, no sarāgāya; visaṃyogāya saṃvattanti, no saṃyogāya; apacayāya saṃvattanti, no ācayāya; appicchatāya saṃvattanti, no mahicchatāya; santuṭṭhiyā saṃvattanti, no asantuṭṭhiyā; pavivekāya saṃvattanti, no saṅgaṇikāya; vīriyārambhāya saṃvattanti, no kosajjāya; subharatāya saṃvattanti, no dubbharatāyā’ti, ekaṃsena, gotami, dhāreyyāsi – ‘eso dhammo, eso vinayo, etaṃ satthusāsana’’’nti.
“But Gotamī, those dhammas of which you may know: ‘These dhammas lead to dispassion, not to passion; to release, not to bondage; to reduction, not to accumulation; to few desires, not to great desires; to contentment, not to discontent; to solitude, not to company; to the arousal of energy, not to idleness; to being easy to support, not to being difficult to support’—you may definitely hold, Gotamī: ‘This is the Dhamma, this is the Vinaya, this is the Teacher’s instruction.’”
“Này Gotamī, những pháp nào mà cô biết rằng: ‘Những pháp này dẫn đến ly tham, không dẫn đến tham ái; dẫn đến ly hệ, không dẫn đến hệ phược; dẫn đến tiêu trừ, không dẫn đến tích lũy; dẫn đến thiểu dục, không dẫn đến đa dục; dẫn đến mãn túc, không dẫn đến bất mãn; dẫn đến độc cư, không dẫn đến tụ họp; dẫn đến tinh cần, không dẫn đến biếng nhác; dẫn đến dễ nuôi, không dẫn đến khó nuôi’, này Gotamī, cô hãy nhất định ghi nhớ rằng: ‘Đây là Dhamma, đây là Vinaya, đây là lời giáo huấn của Đấng Đạo Sư.’”
Tatiyaṃ.
The Third.
Lần thứ ba.
54. Ekaṃ samayaṃ bhagavā koliyesu viharati kakkarapattaṃ nāma koliyānaṃ nigamo.
54. At one time the Blessed One was staying among the Koliyas, in a Koliya town named Kakkarapatta.
54. Một thời, Đức Thế Tôn trú giữa dân Koliyā, tại một thị trấn của dân Koliyā tên là Kakkarapatta.
Atha kho dīghajāṇu koliyaputto yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then Dīghajāṇu, a Koliya son, approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, he sat down to one side.
Rồi Dīghajāṇu, con trai của người Koliyā, đi đến chỗ Đức Thế Tôn, sau khi đảnh lễ Đức Thế Tôn, rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho dīghajāṇu koliyaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘mayaṃ, bhante, gihī kāmabhogino* puttasambādhasayanaṃ ajjhāvasāma, kāsikacandanaṃ paccanubhoma, mālāgandhavilepanaṃ dhārayāma, jātarūparajataṃ sādayāma.
Sitting to one side, Dīghajāṇu, the Koliya son, said to the Blessed One: “Venerable Sir, we are lay householders, enjoyers of sensual pleasures, living in a home crowded with children, using Kāsī sandalwood, wearing garlands, perfumes, and ointments, and delighting in gold and silver.
Ngồi xuống một bên, Dīghajāṇu, con trai của người Koliyā, bạch Đức Thế Tôn rằng: “Bạch Ngài, chúng con là cư sĩ hưởng thụ các dục, sống trong cảnh con cái đông đúc, hưởng thụ gỗ đàn hương Kāsi, đeo vòng hoa, xức hương liệu, dùng vàng bạc.
Tesaṃ no, bhante, bhagavā amhākaṃ tathā dhammaṃ desetu ye amhākaṃ assu dhammā diṭṭhadhammahitāya diṭṭhadhammasukhāya, samparāyahitāya samparāyasukhāyā’’ti.
Venerable Sir, may the Blessed One teach us the Dhamma in such a way that it leads to our benefit and happiness in this present life, and to our benefit and happiness in future lives.”
Bạch Ngài, xin Đức Thế Tôn hãy thuyết pháp cho chúng con, những pháp nào đem lại lợi ích và hạnh phúc trong hiện tại, lợi ích và hạnh phúc trong đời sau.”
‘‘Cattārome, byagghapajja, dhammā kulaputtassa diṭṭhadhammahitāya saṃvattanti diṭṭhadhammasukhāya.
“There are, Vyagghapajja, four dhammas that lead to a householder’s benefit and happiness in this present life.
“Này Byagghapajja, có bốn pháp này đem lại lợi ích và hạnh phúc trong hiện tại cho thiện nam tử.
Katame cattāro?
Which four?
Bốn pháp nào?
Uṭṭhānasampadā, ārakkhasampadā, kalyāṇamittatā, samajīvitā* .
Accomplishment in initiative, accomplishment in protection, good friendship, and balanced livelihood.
Thành tựu về tinh cần, thành tựu về bảo vệ, bạn lành, sống điều hòa.
Katamā ca, byagghapajja, uṭṭhānasampadā?
And what, Byagghapajja, is accomplishment in initiative?
Này Byagghapajja, thế nào là thành tựu về tinh cần?
Idha, byagghapajja, kulaputto yena kammaṭṭhānena jīvikaṃ* kappeti – yadi kasiyā, yadi vaṇijjāya, yadi gorakkhena, yadi issattena* , yadi rājaporisena, yadi sippaññatarena – tattha dakkho hoti analaso, tatrupāyāya vīmaṃsāya samannāgato, alaṃ kātuṃ alaṃ saṃvidhātuṃ.
Here, Byagghapajja, a son of a good family earns a living by whatever occupation—whether by farming, by trade, by cattle-rearing, by archery, by royal service, or by any other craft—in that he is skillful and not lazy, endowed with the means and discernment for it, capable of doing and capable of arranging.
Ở đây, này Byagghapajja, thiện nam tử sống bằng nghề nghiệp nào – dù là nông nghiệp, dù là thương nghiệp, dù là chăn nuôi bò, dù là nghề bắn cung, dù là nghề phục vụ vua, dù là bất kỳ nghề thủ công nào – thì thiện nam tử ấy khéo léo, không biếng nhác, có trí tuệ tìm phương tiện cho công việc đó, có khả năng làm và sắp xếp công việc đó.
Ayaṃ vuccati, byagghapajja, uṭṭhānasampadā.
This, Byagghapajja, is called accomplishment in initiative.
Này Byagghapajja, đây gọi là thành tựu về tinh cần.
‘‘Katamā ca, byagghapajja, ārakkhasampadā?
And what, Byagghapajja, is accomplishment in protection?
“Này Byagghapajja, thế nào là thành tựu về bảo vệ?
Idha, byagghapajja, kulaputtassa bhogā honti uṭṭhānavīriyādhigatā bāhābalaparicitā, sedāvakkhittā, dhammikā dhammaladdhā.
Here, Byagghapajja, a son of a good family has possessions acquired by initiative and effort, accumulated by the strength of his arms, earned by the sweat of his brow, righteous and righteously obtained.
Ở đây, này Byagghapajja, thiện nam tử có tài sản do tinh cần nỗ lực mà có được, do sức mạnh cánh tay mà tích lũy, do đổ mồ hôi mà có được, hợp pháp, đúng pháp.
Te ārakkhena guttiyā sampādeti – ‘kinti me ime bhoge neva rājāno hareyyuṃ, na corā hareyyuṃ, na aggi ḍaheyya, na udakaṃ vaheyya, na appiyā dāyādā hareyyu’nti!
He protects and guards these, thinking: ‘How can kings not seize these possessions of mine, nor thieves plunder them, nor fire burn them, nor floods sweep them away, nor unloved heirs carry them off?’
Thiện nam tử ấy bảo vệ và giữ gìn chúng, nghĩ rằng: ‘Làm sao để các vua không cướp đoạt tài sản này của ta, trộm cướp không lấy đi, lửa không thiêu cháy, nước không cuốn trôi, và những người thừa kế không được yêu mến không chiếm đoạt?’
Ayaṃ vuccati, byagghapajja, ārakkhasampadā.
This, Byagghapajja, is called accomplishment in protection.
Này Byagghapajja, đây gọi là thành tựu về bảo vệ.
‘‘Katamā ca, byagghapajja, kalyāṇamittatā?
And what, Byagghapajja, is good friendship?
“Này Byagghapajja, thế nào là bạn lành?
Idha, byagghapajja, kulaputto yasmiṃ gāme vā nigame vā paṭivasati, tattha ye te honti – gahapatī vā gahapatiputtā vā daharā vā vuddhasīlino, vuddhā vā vuddhasīlino, saddhāsampannā, sīlasampannā, cāgasampannā, paññāsampannā – tehi saddhiṃ santiṭṭhati sallapati sākacchaṃ samāpajjati; yathārūpānaṃ saddhāsampannānaṃ saddhāsampadaṃ anusikkhati, yathārūpānaṃ sīlasampannānaṃ sīlasampadaṃ anusikkhati, yathārūpānaṃ cāgasampannānaṃ cāgasampadaṃ anusikkhati, yathārūpānaṃ paññāsampannānaṃ paññāsampadaṃ anusikkhati.
Here, Byagghapajja, a son of a good family, in whatever village or town he resides, associates with, converses with, and engages in discussion with those householders or householders’ sons who are young and virtuous, or old and virtuous, endowed with faith, endowed with sīla, endowed with generosity, endowed with wisdom. He emulates the accomplishment in faith of those endowed with faith, the accomplishment in sīla of those endowed with sīla, the accomplishment in generosity of those endowed with generosity, and the accomplishment in wisdom of those endowed with wisdom.
Ở đây, này Byagghapajja, thiện nam tử sống ở làng hay thị trấn nào, ở đó có những gia chủ hoặc con trai gia chủ, dù trẻ tuổi nhưng có giới hạnh, hoặc lớn tuổi nhưng có giới hạnh, có đầy đủ đức tin, đầy đủ giới hạnh, đầy đủ bố thí, đầy đủ trí tuệ – thiện nam tử ấy giao tiếp, nói chuyện, thảo luận với họ; học hỏi đức tin của những người đầy đủ đức tin, học hỏi giới hạnh của những người đầy đủ giới hạnh, học hỏi bố thí của những người đầy đủ bố thí, học hỏi trí tuệ của những người đầy đủ trí tuệ.
Ayaṃ vuccati, byagghapajja, kalyāṇamittatā.
This, Byagghapajja, is called good friendship.
Này Byagghapajja, đây gọi là bạn lành.
‘‘Katamā ca, byagghapajja, samajīvitā?
And what, Byagghapajja, is balanced livelihood?
“Này Byagghapajja, thế nào là sống điều hòa?
Idha, byagghapajja, kulaputto āyañca bhogānaṃ viditvā, vayañca bhogānaṃ viditvā, samaṃ jīvikaṃ* kappeti nāccogāḷhaṃ nātihīnaṃ – ‘evaṃ me āyo vayaṃ pariyādāya ṭhassati, na ca me vayo āyaṃ pariyādāya ṭhassatī’ti.
Here, Byagghapajja, a son of a good family, having understood his income and his expenditure, maintains a balanced livelihood, neither too extravagant nor too meager, thinking: ‘Thus my income will stand by my expenditure, and my expenditure will not exceed my income.’
Ở đây, này Byagghapajja, thiện nam tử biết rõ thu nhập và chi tiêu tài sản, sống một cách điều hòa, không quá phung phí cũng không quá tằn tiện – ‘Như vậy, thu nhập của ta sẽ vượt chi tiêu, và chi tiêu của ta sẽ không vượt thu nhập.’
Seyyathāpi, byagghapajja, tulādhāro vā tulādhārantevāsī vā tulaṃ paggahetvā jānāti – ‘ettakena vā onataṃ* , ettakena vā unnata’nti* ; evamevaṃ kho, byagghapajja, kulaputto āyañca bhogānaṃ viditvā, vayañca bhogānaṃ viditvā, samaṃ jīvikaṃ kappeti nāccogāḷhaṃ nātihīnaṃ – ‘evaṃ me āyo vayaṃ pariyādāya ṭhassati, na ca me vayo āyaṃ pariyādāya ṭhassatī’ti.
Just as, Byagghapajja, a scale-bearer or an apprentice scale-bearer, having lifted a scale, knows: ‘It is lowered by so much, or raised by so much’; even so, Byagghapajja, a son of a good family, having understood his income and his expenditure, maintains a balanced livelihood, neither too extravagant nor too meager, thinking: ‘Thus my income will stand by my expenditure, and my expenditure will not exceed my income.’
Ví như, này Byagghapajja, người cân hoặc học trò người cân, sau khi cầm cân lên, biết rằng: ‘Cái này nặng bao nhiêu, cái kia nhẹ bấy nhiêu’; cũng vậy, này Byagghapajja, thiện nam tử biết rõ thu nhập và chi tiêu tài sản, sống một cách điều hòa, không quá phung phí cũng không quá tằn tiện – ‘Như vậy, thu nhập của ta sẽ vượt chi tiêu, và chi tiêu của ta sẽ không vượt thu nhập.’
Sacāyaṃ, byagghapajja, kulaputto appāyo samāno uḷāraṃ jīvikaṃ* kappeti, tassa bhavanti vattāro – ‘udumbarakhādīvāyaṃ* kulaputto bhoge khādatī’ti.
If, Byagghapajja, this son of a good family, having little income, maintains an extravagant livelihood, there will be those who say: ‘This son of a good family consumes his wealth like one who eats figs.’
Nếu, này Byagghapajja, thiện nam tử này có thu nhập ít mà sống phung phí, thì người ta sẽ nói: ‘Thiện nam tử này ăn của như ăn quả sung.’
Sace panāyaṃ, byagghapajja, kulaputto mahāyo samāno kasiraṃ jīvikaṃ* kappeti, tassa bhavanti vattāro – ‘ajeṭṭhamaraṇaṃvāyaṃ* kulaputto marissatī’ti.
But if, Byagghapajja, this son of a good family, having great income, maintains a meager livelihood, there will be those who say: ‘This son of a good family will die a dog’s death.’
Nếu, này Byagghapajja, thiện nam tử này có thu nhập nhiều mà sống tằn tiện, thì người ta sẽ nói: ‘Thiện nam tử này sẽ chết như chết đói.’
Yato ca khoyaṃ, byagghapajja, kulaputto āyañca bhogānaṃ viditvā, vayañca bhogānaṃ viditvā, samaṃ jīvikaṃ kappeti nāccogāḷhaṃ nātihīnaṃ – ‘evaṃ me āyo vayaṃ pariyādāya ṭhassati, na ca me vayo āyaṃ pariyādāya ṭhassatī’ti.
But when, Byagghapajja, this son of a good family, having understood his income and his expenditure, maintains a balanced livelihood, neither too extravagant nor too meager, thinking: ‘Thus my income will stand by my expenditure, and my expenditure will not exceed my income.’
Khi nào, này Byagghapajja, thiện nam tử này biết rõ thu nhập và chi tiêu tài sản, sống một cách điều hòa, không quá phung phí cũng không quá tằn tiện – ‘Như vậy, thu nhập của ta sẽ vượt chi tiêu, và chi tiêu của ta sẽ không vượt thu nhập.’
Ayaṃ vuccati, byagghapajja, samajīvitā.
This, Byagghapajja, is called balanced livelihood.
Này Byagghapajja, đây gọi là sống điều hòa.
‘‘Evaṃ samuppannānaṃ, byagghapajja, bhogānaṃ cattāri apāyamukhāni honti – itthidhutto, surādhutto, akkhadhutto, pāpamitto pāpasahāyo pāpasampavaṅko.
‘‘Byagghapajja, for wealth thus acquired, there are four channels of dissipation: being a womanizer, a drunkard, a gambler, and having evil friends, evil companions, evil associates.
“Này Byagghapajja, đối với tài sản đã có được như vậy, có bốn cửa ngõ dẫn đến sự suy tàn: mê gái, mê rượu, mê cờ bạc, và bạn bè xấu, đồng hành xấu, giao du xấu.
Seyyathāpi, byagghapajja, mahato taḷākassa cattāri ceva āyamukhāni, cattāri ca apāyamukhāni.
Just as, Byagghapajja, a great reservoir has four inlets and four outlets.
Ví như, này Byagghapajja, một cái hồ lớn có bốn cửa nước vào và bốn cửa nước ra.
Tassa puriso yāni ceva āyamukhāni tāni pidaheyya, yāni ca apāyamukhāni tāni vivareyya; devo ca na sammā dhāraṃ anuppaveccheyya.
If a man were to close its inlets and open its outlets, and the sky were not to send down rain properly,
Một người đàn ông sẽ đóng các cửa thu nhập và mở các cửa thất thoát; và trời cũng không đổ mưa đúng lúc. Như vậy, này Byagghapajja, hồ nước lớn ấy chỉ có thể suy giảm, chứ không tăng trưởng. Cũng vậy, này Byagghapajja, có bốn cửa thất thoát đối với tài sản đã tích lũy như vậy: nghiện phụ nữ, nghiện rượu, nghiện cờ bạc, và có bạn bè xấu, đồng hành xấu, giao du xấu.
Evañhi tassa, byagghapajja, mahato taḷākassa parihāniyeva pāṭikaṅkhā, no vuddhi; evamevaṃ, byagghapajja, evaṃ samuppannānaṃ bhogānaṃ cattāri apāyamukhāni honti – itthidhutto, surādhutto, akkhadhutto, pāpamitto pāpasahāyo pāpasampavaṅko.
then, Byagghapajja, for that great reservoir, decline alone is to be expected, not growth. In the same way, Byagghapajja, for wealth thus acquired, there are four channels of dissipation: being a womanizer, a drunkard, a gambler, and having evil friends, evil companions, evil associates.
Này Byagghapajja, có bốn cửa thất thoát đối với tài sản đã tích lũy như vậy: nghiện phụ nữ, nghiện rượu, nghiện cờ bạc, và có bạn bè xấu, đồng hành xấu, giao du xấu.
‘‘Evaṃ samuppannānaṃ, byagghapajja, bhogānaṃ cattāri āyamukhāni honti – na itthidhutto, na surādhutto, na akkhadhutto, kalyāṇamitto kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko.
‘‘Byagghapajja, for wealth thus acquired, there are four channels of increase: not being a womanizer, not being a drunkard, not being a gambler, and having good friends, good companions, good associates.
Này Byagghapajja, có bốn cửa thu nhập đối với tài sản đã tích lũy như vậy: không nghiện phụ nữ, không nghiện rượu, không nghiện cờ bạc, có bạn bè tốt, đồng hành tốt, giao du tốt.
Seyyathāpi, byagghapajja, mahato taḷākassa cattāri ceva āyamukhāni, cattāri ca apāyamukhāni.
Just as, Byagghapajja, a great reservoir has four inlets and four outlets.
Ví như, này Byagghapajja, một hồ nước lớn có bốn cửa thu nhập và bốn cửa thất thoát.
Tassa puriso yāni ceva āyamukhāni tāni vivareyya, yāni ca apāyamukhāni tāni pidaheyya; devo ca sammā dhāraṃ anuppaveccheyya.
If a man were to open its inlets and close its outlets, and the sky were to send down rain properly,
Một người đàn ông sẽ mở các cửa thu nhập và đóng các cửa thất thoát; và trời cũng đổ mưa đúng lúc. Như vậy, này Byagghapajja, hồ nước lớn ấy chỉ có thể tăng trưởng, chứ không suy giảm.
Evañhi tassa, byagghapajja, mahato taḷākassa vuddhiyeva pāṭikaṅkhā, no parihāni; evamevaṃ kho, byagghapajja, evaṃ samuppannānaṃ bhogānaṃ cattāri āyamukhāni honti – na itthidhutto, na surādhutto, na akkhadhutto, kalyāṇamitto kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko.
then, Byagghapajja, for that great reservoir, growth alone is to be expected, not decline. In the same way, Byagghapajja, for wealth thus acquired, there are four channels of increase: not being a womanizer, not being a drunkard, not being a gambler, and having good friends, good companions, good associates.
Cũng vậy, này Byagghapajja, có bốn cửa thu nhập đối với tài sản đã tích lũy như vậy: không nghiện phụ nữ, không nghiện rượu, không nghiện cờ bạc, có bạn bè tốt, đồng hành tốt, giao du tốt.
Ime kho, byagghapajja, cattāro dhammā kulaputtassa diṭṭhadhammahitāya saṃvattanti diṭṭhadhammasukhāya.
These four qualities, Byagghapajja, lead to the welfare and happiness of a noble son in this present life.
Này Byagghapajja, bốn pháp này đưa đến lợi ích hiện tại, hạnh phúc hiện tại cho thiện gia nam tử.
‘‘Cattārome, byagghapajja, dhammā kulaputtassa samparāyahitāya saṃvattanti samparāyasukhāya.
‘‘Byagghapajja, these four qualities lead to the welfare and happiness of a noble son in the future life.
Này Byagghapajja, bốn pháp này đưa đến lợi ích đời sau, hạnh phúc đời sau cho thiện gia nam tử.
Katame cattāro?
Which four?
Bốn pháp nào?
Saddhāsampadā, sīlasampadā, cāgasampadā, paññāsampadā.
Accomplishment in faith, accomplishment in virtue, accomplishment in generosity, accomplishment in wisdom.
Sự thành tựu về đức tin (saddhāsampadā), sự thành tựu về giới (sīlasampadā), sự thành tựu về bố thí (cāgasampadā), sự thành tựu về trí tuệ (paññāsampadā).
Katamā ca, byagghapajja, saddhāsampadā?
And what, Byagghapajja, is accomplishment in faith?
Này Byagghapajja, thế nào là sự thành tựu về đức tin?
Idha, byagghapajja, kulaputto saddho hoti, saddahati tathāgatassa bodhiṃ – ‘itipi so bhagavā…pe… satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti.
Here, Byagghapajja, a noble son is faithful; he has faith in the Tathāgata’s enlightenment: ‘Indeed, the Blessed One is Arahant…pe… teacher of gods and humans, the Buddha, the Blessed One.’
Này Byagghapajja, ở đây, thiện gia nam tử có đức tin, tin tưởng vào sự giác ngộ của Đức Như Lai – ‘Đức Thế Tôn ấy là bậc…pe… Bậc Đạo Sư của chư Thiên và loài người, là Đức Phật, là Đức Thế Tôn’.
Ayaṃ vuccati, byagghapajja, saddhāsampadā.
This, Byagghapajja, is called accomplishment in faith.
Này Byagghapajja, đây gọi là sự thành tựu về đức tin.
‘‘Katamā ca, byagghapajja, sīlasampadā?
‘‘And what, Byagghapajja, is accomplishment in virtue?
Này Byagghapajja, thế nào là sự thành tựu về giới?
Idha, byagghapajja, kulaputto pāṇātipātā paṭivirato hoti…pe… surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti.
Here, Byagghapajja, a noble son abstains from the destruction of life…pe… he abstains from intoxicating drinks and drugs that lead to heedlessness.
Này Byagghapajja, ở đây, thiện gia nam tử từ bỏ sát sinh…pe… từ bỏ uống rượu, các chất say và các chất gây nghiện làm mất sự tỉnh táo.
Ayaṃ vuccati, byagghapajja, sīlasampadā.
This, Byagghapajja, is called accomplishment in virtue.
Này Byagghapajja, đây gọi là sự thành tựu về giới.
‘‘Katamā ca, byagghapajja, cāgasampadā?
‘‘And what, Byagghapajja, is accomplishment in generosity?
Này Byagghapajja, thế nào là sự thành tựu về bố thí?
Idha, byagghapajja, kulaputto vigatamalamaccherena cetasā agāraṃ ajjhāvasati muttacāgo payatapāṇi vossaggarato yācayogo dānasaṃvibhāgarato.
Here, Byagghapajja, a noble son dwells at home with a mind free from the stain of stinginess, open-handed, pure in hand, delighting in giving, responsive to requests, delighting in the distribution of alms.
Này Byagghapajja, ở đây, thiện gia nam tử sống tại gia với tâm không còn cấu uế của sự xan tham, rộng lượng bố thí, tay luôn sẵn sàng cho, thích sự buông bỏ, sẵn sàng đáp ứng lời cầu xin, thích chia sẻ vật thí.
Ayaṃ vuccati, byagghapajja, cāgasampadā.
This, Byagghapajja, is called accomplishment in generosity.
Này Byagghapajja, đây gọi là sự thành tựu về bố thí.
‘‘Katamā ca, byagghapajja, paññāsampadā?
‘‘And what, Byagghapajja, is accomplishment in wisdom?
Này Byagghapajja, thế nào là sự thành tựu về trí tuệ?
Idha, byagghapajja, kulaputto paññavā hoti, udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammā dukkhakkhayagāminiyā.
Here, Byagghapajja, a noble son is wise, endowed with wisdom that discerns rise and fall, noble, penetrative, leading to the right destruction of suffering.
Này Byagghapajja, ở đây, thiện gia nam tử có trí tuệ, được phú bẩm trí tuệ thấy sự sinh diệt, trí tuệ cao thượng thấu suốt, đưa đến sự diệt tận khổ đau một cách chân chính.
Ayaṃ vuccati, byagghapajja, paññāsampadā.
This, Byagghapajja, is called accomplishment in wisdom.
Này Byagghapajja, đây gọi là sự thành tựu về trí tuệ.
Ime kho, byagghapajja, cattāro dhammā kulaputtassa samparāyahitāya saṃvattanti samparāyasukhāyā’’ti.
These four qualities, Byagghapajja, lead to the welfare and happiness of a noble son in the future life.’’
Này Byagghapajja, bốn pháp này đưa đến lợi ích đời sau, hạnh phúc đời sau cho thiện gia nam tử.”
55. Atha kho ujjayo brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi.
Then Ujjaya the brahmin approached the Blessed One; having approached, he exchanged greetings with the Blessed One.
Rồi Bà-la-môn Ujjaya đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, ông chào hỏi Thế Tôn.
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi.
After exchanging friendly and memorable greetings, he sat down to one side.
Sau khi nói những lời chào hỏi thân mật xã giao, ông ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho ujjayo brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘mayaṃ, bho gotama, pavāsaṃ gantukāmā.
Seated to one side, Ujjaya the brahmin said to the Blessed One: "Venerable Gotama, we wish to go on a journey.
Ngồi xuống một bên, Bà-la-môn Ujjaya bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Tôn giả Gotama, chúng con muốn đi xa.
Tesaṃ no bhavaṃ gotamo amhākaṃ tathā dhammaṃ desetu – ye amhākaṃ assu dhammā diṭṭhadhammahitāya, diṭṭhadhammasukhāya, samparāyahitāya, samparāyasukhāyā’’ti.
May Venerable Gotama teach us the Dhamma in such a way that these things may be for our benefit in this present life, for our happiness in this present life, for our benefit in the future life, and for our happiness in the future life."
Xin Tôn giả Gotama hãy thuyết pháp cho chúng con, những pháp nào sẽ đưa đến lợi ích hiện tại, hạnh phúc hiện tại, lợi ích đời sau, hạnh phúc đời sau cho chúng con.”
‘‘Cattārome, brāhmaṇa, dhammā kulaputtassa diṭṭhadhammahitāya saṃvattanti, diṭṭhadhammasukhāya.
"Brahmin, these four qualities lead to a householder's benefit in this present life and happiness in this present life.
Này Bà-la-môn, bốn pháp này đưa đến lợi ích hiện tại, hạnh phúc hiện tại cho thiện gia nam tử.
Katame cattāro?
Which four?
Bốn pháp nào?
Uṭṭhānasampadā, ārakkhasampadā, kalyāṇamittatā, samajīvitā.
Accomplishment in diligence, accomplishment in protection, good friendship, and balanced livelihood.
Sự thành tựu về siêng năng (uṭṭhānasampadā), sự thành tựu về bảo vệ (ārakkhasampadā), có bạn lành (kalyāṇamittatā), sống một cuộc đời cân bằng (samajīvitā).
Katamā ca, brāhmaṇa, uṭṭhānasampadā?
And what, brahmin, is accomplishment in diligence?
Này Bà-la-môn, thế nào là sự thành tựu về siêng năng?
Idha, brāhmaṇa, kulaputto yena kammaṭṭhānena jīvikaṃ kappeti – yadi kasiyā, yadi vaṇijjāya, yadi gorakkhena, yadi issattena, yadi rājaporisena, yadi sippaññatarena – tattha dakkho hoti analaso, tatrupāyāya vīmaṃsāya samannāgato, alaṃ kātuṃ alaṃ saṃvidhātuṃ.
Here, brahmin, a householder earns his living by whatever occupation—whether by farming, by trade, by cattle-breeding, by archery, by government service, or by any other craft—he is skillful and not lazy in it, he is endowed with a discerning inquiry into the means, able to do it, able to manage it.
Này Bà-la-môn, ở đây, thiện gia nam tử sống bằng nghề nào – hoặc nông nghiệp, hoặc thương mại, hoặc chăn nuôi, hoặc bắn cung, hoặc làm việc cho vua, hoặc một nghề thủ công nào đó – vị ấy khéo léo, không lười biếng trong nghề ấy, được phú bẩm trí tuệ thẩm sát các phương tiện, có khả năng tự mình làm và có khả năng sai khiến người khác làm.
Ayaṃ vuccati, brāhmaṇa, uṭṭhānasampadā.
This, brahmin, is called accomplishment in diligence.
Này Bà-la-môn, đây gọi là sự thành tựu về siêng năng.
‘‘Katamā ca, brāhmaṇa, ārakkhasampadā?
"And what, brahmin, is accomplishment in protection?
Này Bà-la-môn, thế nào là sự thành tựu về bảo vệ?
Idha, brāhmaṇa, kulaputtassa bhogā honti uṭṭhānavīriyādhigatā, bāhābalaparicitā, sedāvakkhittā, dhammikā dhammaladdhā.
Here, brahmin, a householder has wealth acquired by diligent effort, amassed by the strength of his arms, earned by the sweat of his brow, righteous, righteously gained.
Này Bà-la-môn, ở đây, thiện gia nam tử có tài sản do nỗ lực siêng năng đạt được, do sức mạnh cánh tay tích lũy, do mồ hôi đổ ra, là tài sản hợp pháp, do pháp mà có.
Te ārakkhena guttiyā sampādeti – ‘kinti me ime bhoge neva rājāno hareyyuṃ, na corā hareyyuṃ, na aggi ḍaheyya, na udakaṃ vaheyya, na appiyā dāyādā hareyyu’nti.
He protects them with a guard, thinking: 'How can kings not seize these possessions of mine, nor thieves steal them, nor fire burn them, nor floods sweep them away, nor unloved heirs carry them off?'
Vị ấy bảo vệ, giữ gìn tài sản ấy, nghĩ rằng: ‘Làm sao để các vua chúa không cướp đoạt tài sản này của ta, trộm cướp không lấy đi, lửa không thiêu cháy, nước không cuốn trôi, và các người thừa kế không đáng yêu không chiếm đoạt?’
Ayaṃ vuccati, brāhmaṇa, ārakkhasampadā.
This, brahmin, is called accomplishment in protection.
Này Bà-la-môn, đây gọi là sự thành tựu về bảo vệ.
‘‘Katamā ca, brāhmaṇa, kalyāṇamittatā?
"And what, brahmin, is good friendship?
Này Bà-la-môn, thế nào là có bạn lành?
Idha, brāhmaṇa, kulaputto yasmiṃ gāme vā nigame vā paṭivasati tatra ye te honti – gahapatī vā gahapatiputtā vā daharā vā vuddhasīlino, vuddhā vā vuddhasīlino, saddhāsampannā, sīlasampannā, cāgasampannā, paññāsampannā – tehi saddhiṃ santiṭṭhati sallapati sākacchaṃ samāpajjati; yathārūpānaṃ saddhāsampannānaṃ saddhāsampadaṃ anusikkhati, yathārūpānaṃ sīlasampannānaṃ sīlasampadaṃ anusikkhati, yathārūpānaṃ cāgasampannānaṃ cāgasampadaṃ anusikkhati, yathārūpānaṃ paññāsampannānaṃ paññāsampadaṃ anusikkhati.
Here, brahmin, in whatever village or town a householder dwells, there he associates with, converses with, and engages in discussion with those householders or householders' sons who are young and mature in virtue, or old and mature in virtue, who are accomplished in faith, accomplished in virtue, accomplished in generosity, accomplished in wisdom; he emulates the accomplishment in faith of those accomplished in faith, the accomplishment in virtue of those accomplished in virtue, the accomplishment in generosity of those accomplished in generosity, the accomplishment in wisdom of those accomplished in wisdom.
Này Bà-la-môn, ở đây, thiện gia nam tử sống trong một làng hay một thị trấn nào đó, ở đó có những gia chủ hay con trai của gia chủ, hoặc những người trẻ tuổi có giới hạnh trưởng thành, hoặc những người lớn tuổi có giới hạnh trưởng thành, những người thành tựu về đức tin, thành tựu về giới, thành tựu về bố thí, thành tựu về trí tuệ – vị ấy giao du, trò chuyện, thảo luận với họ; vị ấy học hỏi sự thành tựu về đức tin của những người thành tựu về đức tin như thế, học hỏi sự thành tựu về giới của những người thành tựu về giới như thế, học hỏi sự thành tựu về bố thí của những người thành tựu về bố thí như thế, học hỏi sự thành tựu về trí tuệ của những người thành tựu về trí tuệ như thế.
Ayaṃ vuccati, brāhmaṇa, kalyāṇamittatā.
This, brahmin, is called good friendship.
Này Bà-la-môn, đây gọi là có bạn lành.
‘‘Katamā ca, brāhmaṇa, samajīvitā?
"And what, brahmin, is balanced livelihood?
Này Bà-la-môn, thế nào là sống một cuộc đời cân bằng?
Idha, brāhmaṇa, kulaputto āyañca bhogānaṃ viditvā vayañca bhogānaṃ viditvā samaṃ jīvikaṃ kappeti nāccogāḷhaṃ nātihīnaṃ – ‘evaṃ me āyo vayaṃ pariyādāya ṭhassati, na ca me vayo āyaṃ pariyādāya ṭhassatī’ti.
Here, brahmin, a householder, knowing his income and knowing his expenditure, maintains a balanced livelihood, neither too extravagant nor too meager, thinking: 'Thus my income will stand in excess of my expenditure, and my expenditure will not stand in excess of my income.'
Này Bà-la-môn, ở đây, thiện gia nam tử biết rõ thu nhập và chi tiêu của tài sản, sống một cuộc đời cân bằng, không quá phung phí cũng không quá tằn tiện – ‘Như vậy, thu nhập của ta sẽ vượt quá chi tiêu, và chi tiêu của ta sẽ không vượt quá thu nhập’.
Seyyathāpi, brāhmaṇa, tulādhāro vā tulādhārantevāsī vā tulaṃ paggahetvā jānāti – ‘ettakena vā onataṃ, ettakena vā unnata’nti; evamevaṃ kho, brāhmaṇa, kulaputto āyañca bhogānaṃ viditvā vayañca bhogānaṃ viditvā samaṃ jīvikaṃ kappeti nāccogāḷhaṃ nātihīnaṃ – ‘evaṃ me āyo vayaṃ pariyādāya ṭhassati, na ca me vayo āyaṃ pariyādāya ṭhassatī’ti.
Just as, brahmin, a scale-bearer or a scale-bearer's apprentice, having lifted a scale, knows: 'It is lowered by so much, or raised by so much'; even so, brahmin, a householder, knowing his income and knowing his expenditure, maintains a balanced livelihood, neither too extravagant nor too meager, thinking: 'Thus my income will stand in excess of my expenditure, and my expenditure will not stand in excess of my income.'
Này Bà-la-môn, ví như người cầm cân hoặc đệ tử của người cầm cân, khi cầm cân lên thì biết: ‘Nghiêng về bên này chừng này, hoặc nâng lên bên kia chừng này’; cũng vậy, này Bà-la-môn, người con gia đình sau khi biết thu nhập và chi tiêu tài sản, sống một cuộc sống cân bằng, không quá phung phí cũng không quá tằn tiện, nghĩ rằng: ‘Như vậy thu nhập của ta sẽ vượt quá chi tiêu, và chi tiêu của ta sẽ không vượt quá thu nhập.’
Sacāyaṃ, brāhmaṇa, kulaputto appāyo samāno uḷāraṃ jīvikaṃ kappeti, tassa bhavanti vattāro – ‘udumbarakhādīvāyaṃ kulaputto bhoge khādatī’ti.
If, brahmin, this householder, having little income, maintains an extravagant livelihood, those who speak will say: 'This householder consumes his wealth like one who eats fig fruits.'
Này Bà-la-môn, nếu người con gia đình này có thu nhập ít mà sống một cuộc sống xa hoa, thì sẽ có những người nói rằng: ‘Người con gia đình này đang tiêu xài tài sản như người ăn quả sung.’
Sace panāyaṃ, brāhmaṇa, kulaputto mahāyo samāno kasiraṃ jīvikaṃ kappeti, tassa bhavanti vattāro – ‘ajeṭṭhamaraṇaṃvāyaṃ kulaputto marissatī’ti.
But if, brahmin, this householder, having much income, maintains a meager livelihood, those who speak will say: 'This householder will die a death without heirs.'
Còn nếu, này Bà-la-môn, người con gia đình này có thu nhập nhiều mà sống một cuộc sống tằn tiện, thì sẽ có những người nói rằng: ‘Người con gia đình này sẽ chết một cái chết không xứng đáng.’
Yato ca khoyaṃ, brāhmaṇa, kulaputto āyañca bhogānaṃ viditvā vayañca bhogānaṃ viditvā samaṃ jīvikaṃ kappeti nāccogāḷhaṃ nātihīnaṃ – ‘evaṃ me āyo vayaṃ pariyādāya ṭhassati, na ca me vayo āyaṃ pariyādāya ṭhassatī’ti, ayaṃ vuccati, brāhmaṇa, samajīvitā.
But when, brahmin, this householder, knowing his income and knowing his expenditure, maintains a balanced livelihood, neither too extravagant nor too meager, thinking: 'Thus my income will stand in excess of my expenditure, and my expenditure will not stand in excess of my income,' this, brahmin, is called balanced livelihood.
Nhưng khi, này Bà-la-môn, người con gia đình này sau khi biết thu nhập và chi tiêu tài sản, sống một cuộc sống cân bằng, không quá phung phí cũng không quá tằn tiện, nghĩ rằng: ‘Như vậy thu nhập của ta sẽ vượt quá chi tiêu, và chi tiêu của ta sẽ không vượt quá thu nhập,’ thì điều này, này Bà-la-môn, được gọi là cuộc sống cân bằng (samajīvitā).
‘‘Evaṃ samuppannānaṃ, brāhmaṇa, bhogānaṃ cattāri apāyamukhāni honti – itthidhutto, surādhutto, akkhadhutto, pāpamitto pāpasahāyo pāpasampavaṅko.
"For riches thus acquired, brahmin, there are four avenues to ruin: being a womanizer, a drunkard, a gambler, and having evil friends, evil companions, and evil associates.
Này Bà-la-môn, đối với những tài sản đã được tạo ra như vậy, có bốn cửa ngõ dẫn đến sự suy vong: mê đắm phụ nữ, mê đắm rượu chè, mê đắm cờ bạc, và có bạn bè xấu, đồng hành xấu, giao du với người xấu.
Seyyathāpi, brāhmaṇa, mahato taḷākassa cattāri ceva āyamukhāni, cattāri ca apāyamukhāni.
Just as, brahmin, a great reservoir has four inlets and four outlets.
Này Bà-la-môn, ví như một hồ nước lớn có bốn cửa vào và bốn cửa ra.
Tassa puriso yāni ceva āyamukhāni tāni pidaheyya, yāni ca apāyamukhāni tāni vivareyya; devo ca na sammā dhāraṃ anuppaveccheyya.
If a man were to close its inlets and open its outlets, and the sky were not to send down rain properly.
Nếu một người đóng các cửa vào và mở các cửa ra; và trời không đổ mưa đúng mức.
Evañhi tassa brāhmaṇa, mahato taḷākassa parihāniyeva pāṭikaṅkhā, no vuddhi; evamevaṃ kho, brāhmaṇa, evaṃ samuppannānaṃ bhogānaṃ cattāri apāyamukhāni honti – itthidhutto, surādhutto, akkhadhutto, pāpamitto pāpasahāyo pāpasampavaṅko.
Then, brahmin, a decrease in that great reservoir would be expected, not an increase. In the same way, brahmin, for riches thus acquired, there are four avenues to ruin: being a womanizer, a drunkard, a gambler, and having evil friends, evil companions, and evil associates."
Thì, này Bà-la-môn, sự suy giảm của hồ nước lớn đó là điều có thể mong đợi, chứ không phải sự gia tăng; cũng vậy, này Bà-la-môn, đối với những tài sản đã được tạo ra như vậy, có bốn cửa ngõ dẫn đến sự suy vong: mê đắm phụ nữ, mê đắm rượu chè, mê đắm cờ bạc, và có bạn bè xấu, đồng hành xấu, giao du với người xấu.
‘‘Evaṃ samuppannānaṃ, brāhmaṇa, bhogānaṃ cattāri āyamukhāni honti – na itthidhutto, na surādhutto, na akkhadhutto, kalyāṇamitto kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko.
"For riches thus acquired, brahmin, there are four avenues to prosperity: not being a womanizer, not being a drunkard, not being a gambler, and having good friends, good companions, and good associates.
Này Bà-la-môn, đối với những tài sản đã được tạo ra như vậy, có bốn cửa ngõ dẫn đến sự gia tăng: không mê đắm phụ nữ, không mê đắm rượu chè, không mê đắm cờ bạc, và có bạn bè tốt, đồng hành tốt, giao du với người tốt.
Seyyathāpi, brāhmaṇa, mahato taḷākassa cattāri ceva āyamukhāni cattāri ca apāyamukhāni.
Just as, brahmin, a great reservoir has four inlets and four outlets.
Này Bà-la-môn, ví như một hồ nước lớn có bốn cửa vào và bốn cửa ra.
Tassa puriso yāni ceva āyamukhāni tāni vivareyya, yāni ca apāyamukhāni tāni pidaheyya; devo ca sammā dhāraṃ anuppaveccheyya.
If a man were to open its inlets and close its outlets, and the sky were to send down rain properly.
Nếu một người mở các cửa vào và đóng các cửa ra; và trời đổ mưa đúng mức.
Evañhi tassa, brāhmaṇa, mahato taḷākassa vuddhiyeva pāṭikaṅkhā, no parihāni; evamevaṃ kho, brāhmaṇa, evaṃ samuppannānaṃ bhogānaṃ cattāri āyamukhāni honti – na itthidhutto…pe… kalyāṇasampavaṅko.
Then, brahmin, an increase in that great reservoir would be expected, not a decrease. In the same way, brahmin, for riches thus acquired, there are four avenues to prosperity: not being a womanizer…pe… having good associates.
Thì, này Bà-la-môn, sự gia tăng của hồ nước lớn đó là điều có thể mong đợi, chứ không phải sự suy giảm; cũng vậy, này Bà-la-môn, đối với những tài sản đã được tạo ra như vậy, có bốn cửa ngõ dẫn đến sự gia tăng: không mê đắm phụ nữ... và có bạn bè tốt, đồng hành tốt, giao du với người tốt.
Ime kho, brāhmaṇa, cattāro dhammā kulaputtassa diṭṭhadhammahitāya saṃvattanti diṭṭhadhammasukhāya.
These four qualities, brahmin, lead to the welfare and happiness of a householder in this present life.
Này Bà-la-môn, bốn pháp này dẫn đến lợi ích trong đời hiện tại và hạnh phúc trong đời hiện tại cho người con gia đình.
‘‘Cattārome, brāhmaṇa, kulaputtassa dhammā samparāyahitāya saṃvattanti samparāyasukhāya.
"These four qualities, brahmin, lead to the welfare and happiness of a householder in the future life.
Này Bà-la-môn, bốn pháp này dẫn đến lợi ích trong đời sau và hạnh phúc trong đời sau cho người con gia đình.
Katame cattāro?
Which four?
Bốn pháp nào?
Saddhāsampadā, sīlasampadā, cāgasampadā, paññāsampadā.
Accomplishment in faith, accomplishment in virtue, accomplishment in generosity, accomplishment in wisdom.
Thành tựu đức tin (saddhāsampadā), thành tựu giới hạnh (sīlasampadā), thành tựu bố thí (cāgasampadā), thành tựu trí tuệ (paññāsampadā).
Katamā ca, brāhmaṇa, saddhāsampadā?
And what, brahmin, is accomplishment in faith?
Và này Bà-la-môn, thế nào là thành tựu đức tin?
Idha, brāhmaṇa, kulaputto saddho hoti, saddahati tathāgatassa bodhiṃ – ‘itipi so bhagavā…pe… satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti.
Here, brahmin, a householder is faithful; he has faith in the Tathāgata's enlightenment: 'Indeed, the Blessed One is…pe… teacher of gods and humans, the Buddha, the Blessed One.'
Ở đây, này Bà-la-môn, người con gia đình có đức tin, tin vào sự giác ngộ của Đức Như Lai rằng: ‘Đức Thế Tôn ấy là bậc Ứng Cúng... bậc Đạo Sư của chư Thiên và loài người, là Đức Phật, là Đức Thế Tôn.’
Ayaṃ vuccati, brāhmaṇa, saddhāsampadā.
This, brahmin, is called accomplishment in faith.
Điều này, này Bà-la-môn, được gọi là thành tựu đức tin.
‘‘Katamā ca, brāhmaṇa, sīlasampadā?
"And what, brahmin, is accomplishment in virtue?
Này Bà-la-môn, thế nào là thành tựu giới hạnh?
Idha, brāhmaṇa, kulaputto pāṇātipātā paṭivirato hoti…pe… surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti.
Here, brahmin, a householder abstains from the destruction of life…pe… abstains from distilled and fermented liquors, which are the basis of heedlessness.
Ở đây, này Bà-la-môn, người con gia đình từ bỏ sát sinh... từ bỏ uống rượu và các chất say làm mất sự tỉnh táo.
Ayaṃ vuccati, brāhmaṇa, sīlasampadā.
This, brahmin, is called accomplishment in virtue.
Điều này, này Bà-la-môn, được gọi là thành tựu giới hạnh.
‘‘Katamā ca, brāhmaṇa, cāgasampadā?
"And what, brahmin, is accomplishment in generosity?
Này Bà-la-môn, thế nào là thành tựu bố thí?
Idha, brāhmaṇa, kulaputto vigatamalamaccherena cetasā agāraṃ ajjhāvasati muttacāgo payatapāṇi vossaggarato yācayogo dānasaṃvibhāgarato.
Here, brahmin, a householder dwells at home with a mind free from the stain of stinginess, open-handed, pure-handed, delighting in relinquishment, one to whom requests can be made, delighting in the distribution of gifts.
Ở đây, này Bà-la-môn, người con gia đình sống tại gia với tâm không còn cấu uế của sự xan tham, rộng lượng, tay luôn sẵn sàng bố thí, thích từ bỏ, sẵn sàng được thỉnh cầu, thích chia sẻ vật bố thí.
Ayaṃ vuccati, brāhmaṇa, cāgasampadā.
This, brahmin, is called accomplishment in generosity.
Điều này, này Bà-la-môn, được gọi là thành tựu bố thí.
‘‘Katamā ca, brāhmaṇa, paññāsampadā?
"And what, brahmin, is accomplishment in wisdom?
Này Bà-la-môn, thế nào là thành tựu trí tuệ?
Idha, brāhmaṇa, kulaputto paññavā hoti…pe… sammā dukkhakkhayagāminiyā.
Here, brahmin, a householder is wise…pe… leading to the complete destruction of suffering.
Ở đây, này Bà-la-môn, người con gia đình có trí tuệ... dẫn đến sự chấm dứt khổ đau một cách chân chính.
Ayaṃ vuccati, brāhmaṇa, paññāsampadā.
This, brahmin, is called accomplishment in wisdom.
Điều này, này Bà-la-môn, được gọi là thành tựu trí tuệ.
Ime kho, brāhmaṇa, cattāro dhammā kulaputtassa samparāyahitāya saṃvattanti samparāyasukhāyā’’ti.
These four qualities, brahmin, lead to the welfare and happiness of a householder in the future life."
Này Bà-la-môn, bốn pháp này dẫn đến lợi ích trong đời sau và hạnh phúc trong đời sau cho người con gia đình.”
56. ‘‘‘Bhaya’nti* , bhikkhave, kāmānametaṃ adhivacanaṃ.
"Fear, bhikkhus, is a designation for sensual pleasures.
“Này các Tỳ-khưu, ‘sợ hãi’ (bhaya) là một tên gọi khác của các dục.
‘Dukkha’nti, bhikkhave, kāmānametaṃ adhivacanaṃ.
Suffering, bhikkhus, is a designation for sensual pleasures.
‘Khổ đau’ (dukkha), này các Tỳ-khưu, là một tên gọi khác của các dục.
‘Rogo’ti, bhikkhave, kāmānametaṃ adhivacanaṃ.
Sickness, bhikkhus, is a designation for sensual pleasures.
‘Bệnh tật’ (roga), này các Tỳ-khưu, là một tên gọi khác của các dục.
‘Gaṇḍo’ti, bhikkhave, kāmānametaṃ adhivacanaṃ.
A boil, bhikkhus, is a designation for sensual pleasures.
‘Mụn nhọt’ (gaṇḍa), này các Tỳ-khưu, là một tên gọi khác của các dục.
‘Salla’nti, bhikkhave, kāmānametaṃ adhivacanaṃ.
A dart, bhikkhus, is a designation for sensual pleasures.
‘Mũi tên’ (salla), này các Tỳ-khưu, là một tên gọi khác của các dục.
‘Saṅgo’ti, bhikkhave, kāmānametaṃ adhivacanaṃ.
A fetter, bhikkhus, is a designation for sensual pleasures.
‘Trói buộc’ (saṅga), này các Tỳ-khưu, là một tên gọi khác của các dục.
‘Paṅko’ti, bhikkhave, kāmānametaṃ adhivacanaṃ.
“‘Mud’, bhikkhus, is a designation for sensual pleasures.
‘Bùn lầy’ (paṅka), này các Tỳ-khưu, là một tên gọi khác của các dục.
‘Gabbho’ti, bhikkhave, kāmānametaṃ adhivacanaṃ.
‘Womb’, bhikkhus, is a designation for sensual pleasures.
‘Thai bào’ (gabbha), này các Tỳ-khưu, là một tên gọi khác của các dục.
Kasmā ca, bhikkhave, ‘bhaya’nti kāmānametaṃ adhivacanaṃ?
And why, bhikkhus, is ‘danger’ a designation for sensual pleasures?
Và vì sao, này các Tỳ-khưu, ‘sợ hãi’ là một tên gọi khác của các dục?
Yasmā ca kāmarāgarattāyaṃ, bhikkhave, chandarāgavinibaddho diṭṭhadhammikāpi bhayā na parimuccati, samparāyikāpi bhayā na parimuccati, tasmā ‘bhaya’nti kāmānametaṃ adhivacanaṃ.
Because, bhikkhus, one who is infatuated by sensual passion, bound by lustful desire, is not freed from dangers in this present life, nor is he freed from dangers in the life to come; therefore, ‘danger’ is a designation for sensual pleasures.
Vì, này các Tỳ-khưu, người bị tham ái dục trói buộc, bị ái dục ràng buộc không thoát khỏi nỗi sợ hãi trong đời hiện tại, cũng không thoát khỏi nỗi sợ hãi trong đời sau, do đó ‘sợ hãi’ là một tên gọi khác của các dục.
Kasmā ca, bhikkhave, ‘dukkha’nti…pe… ‘rogo’ti… ‘gaṇḍo’ti… ‘salla’nti… ‘saṅgo’ti… ‘paṅko’ti… ‘gabbho’ti kāmānametaṃ adhivacanaṃ?
And why, bhikkhus, is ‘suffering’… ‘sickness’… ‘a boil’… ‘a dart’… ‘a bond’… ‘mud’… ‘a womb’ a designation for sensual pleasures?
Và vì sao, này các Tỳ-khưu, ‘khổ đau’... ‘bệnh tật’... ‘mụn nhọt’... ‘mũi tên’... ‘trói buộc’... ‘bùn lầy’... ‘thai bào’ là một tên gọi khác của các dục?
Yasmā ca kāmarāgarattāyaṃ, bhikkhave, chandarāgavinibaddho diṭṭhadhammikāpi gabbhā na parimuccati, samparāyikāpi gabbhā na parimuccati, tasmā ‘gabbho’ti kāmānametaṃ adhivacanaṃ’’.
Because, bhikkhus, one who is infatuated by sensual passion, bound by lustful desire, is not freed from wombs in this present life, nor is he freed from wombs in the life to come; therefore, ‘womb’ is a designation for sensual pleasures.”
Vì, này các Tỳ-khưu, người bị tham ái dục trói buộc, bị ái dục ràng buộc không thoát khỏi sự thai bào trong đời hiện tại, cũng không thoát khỏi sự thai bào trong đời sau, do đó ‘thai bào’ là một tên gọi khác của các dục.”
57. ‘‘Aṭṭhahi, bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa.
57. “Bhikkhus, a bhikkhu endowed with eight qualities is worthy of offerings, worthy of hospitality, worthy of gifts, worthy of reverential salutation, an unsurpassed field of merit for the world.
57. "Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu đầy đủ tám pháp thì đáng được cúng dường, đáng được đón tiếp, đáng được dâng lễ, đáng được chắp tay cung kính, là ruộng phước vô thượng của thế gian.
Katamehi aṭṭhahi?
Which eight?
Thế nào là tám?
Idha, bhikkhave, bhikkhu sīlavā hoti …pe… samādāya sikkhati sikkhāpadesu; bahussuto hoti…pe… diṭṭhiyā suppaṭividdhā; kalyāṇamitto hoti kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko; sammādiṭṭhiko hoti, sammādassanena samannāgato; catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī; anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati, seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo…pe… iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati; dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena…pe… yathākammūpage satte pajānāti; āsavānaṃ khayā…pe… sacchikatvā upasampajja viharati.
Here, bhikkhus, a bhikkhu is virtuous… he undertakes and trains in the training rules; he is learned… his view is well-penetrated; he has admirable friends, admirable companions, admirable associates; he is of right view, endowed with right vision; he obtains at will, without difficulty, without trouble, the four jhānas, which are of the higher mind, dwellings of comfort in this present life; he recollects his manifold past lives, that is, one birth, two births… thus he recollects his manifold past lives with their aspects and details; with the divine eye, purified and surpassing that of humans… he understands beings as they pass away and reappear according to their kamma; with the destruction of the asavas… he realizes for himself, in this very life, and dwells in the liberation of mind and liberation by wisdom.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu có giới hạnh…pe… thọ trì và tu học trong các học giới; có đa văn…pe… thấu triệt bằng chánh kiến; có bạn lành, có đồng hành lành, có khuynh hướng về bạn lành; có chánh kiến, đầy đủ chánh tri kiến; tùy ý đạt được, không khó khăn, không vất vả bốn thiền định thuộc tâm siêu thế, là trú xứ an lạc trong hiện tại; nhớ lại nhiều đời sống quá khứ khác nhau, như một đời, hai đời…pe… như vậy với các chi tiết và đặc điểm, nhớ lại nhiều đời sống quá khứ khác nhau; với thiên nhãn thanh tịnh siêu việt loài người…pe… biết rõ chúng sanh theo nghiệp của họ; nhờ sự đoạn tận các lậu hoặc…pe… tự mình chứng ngộ, an trú.
Imehi kho, bhikkhave, aṭṭhahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti…pe… anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassā’’ti.
Bhikkhus, a bhikkhu endowed with these eight qualities is worthy of offerings… an unsurpassed field of merit for the world.”
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu đầy đủ tám pháp này thì đáng được cúng dường…pe… là ruộng phước vô thượng của thế gian."
Sattamaṃ.
The Seventh.
Thứ bảy.
58. ‘‘Aṭṭhahi, bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti…pe… anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa.
58. “Bhikkhus, a bhikkhu endowed with eight qualities is worthy of offerings… an unsurpassed field of merit for the world.
58. "Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu đầy đủ tám pháp thì đáng được cúng dường…pe… là ruộng phước vô thượng của thế gian.
Katamehi aṭṭhahi?
Which eight?
Thế nào là tám?
Idha, bhikkhave, bhikkhu sīlavā hoti …pe… samādāya sikkhati sikkhāpadesu; bahussuto hoti…pe… diṭṭhiyā suppaṭividdhā; āraddhavīriyo viharati thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu; āraññiko hoti pantasenāsano; aratiratisaho hoti, uppannaṃ aratiṃ abhibhuyya abhibhuyya viharati; bhayabheravasaho hoti, uppannaṃ bhayabheravaṃ abhibhuyya abhibhuyya viharati; catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī; āsavānaṃ khayā…pe… sacchikatvā upasampajja viharati.
Here, bhikkhus, a bhikkhu is virtuous… he undertakes and trains in the training rules; he dwells with aroused energy, firm and resolute in his effort, not casting off the burden in wholesome states; he is a forest dweller, one who lives in secluded abodes; he is a conqueror of discontent and content, overcoming and dwelling beyond any arisen discontent; he is a conqueror of fear and dread, overcoming and dwelling beyond any arisen fear and dread; he obtains at will, without difficulty, without trouble, the four jhānas, which are of the higher mind, dwellings of comfort in this present life; with the destruction of the asavas… he realizes for himself, in this very life, and dwells in the liberation of mind and liberation by wisdom.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu có giới hạnh…pe… thọ trì và tu học trong các học giới; có đa văn…pe… thấu triệt bằng chánh kiến; tinh cần tinh tấn, có sức mạnh, có nghị lực kiên cố, không từ bỏ gánh nặng trong các thiện pháp; sống ở rừng, nơi trú ngụ hẻo lánh; chịu đựng được sự bất lạc và sự lạc, chế ngự được sự bất lạc đã khởi lên, chế ngự được sự bất lạc đã khởi lên mà an trú; chịu đựng được sự sợ hãi và kinh hoàng, chế ngự được sự sợ hãi và kinh hoàng đã khởi lên, chế ngự được sự sợ hãi và kinh hoàng đã khởi lên mà an trú; tùy ý đạt được, không khó khăn, không vất vả bốn thiền định thuộc tâm siêu thế, là trú xứ an lạc trong hiện tại; nhờ sự đoạn tận các lậu hoặc…pe… tự mình chứng ngộ, an trú.
Imehi kho, bhikkhave, aṭṭhahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo…pe… anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassā’’ti.
Bhikkhus, a bhikkhu endowed with these eight qualities is worthy of offerings… an unsurpassed field of merit for the world.”
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu đầy đủ tám pháp này thì đáng được cúng dường…pe… là ruộng phước vô thượng của thế gian."
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Thứ tám.
59. ‘‘Aṭṭhime bhikkhave, puggalā āhuneyyā pāhuneyyā dakkhiṇeyyā añjalikaraṇīyā anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa?
59. “Bhikkhus, these eight persons are worthy of offerings, worthy of hospitality, worthy of gifts, worthy of reverential salutation, an unsurpassed field of merit for the world.
59. "Này các Tỳ-khưu, có tám hạng người này đáng được cúng dường, đáng được đón tiếp, đáng được dâng lễ, đáng được chắp tay cung kính, là ruộng phước vô thượng của thế gian.
Katame aṭṭha?
Which eight?
Tám hạng người nào?
Sotāpanno, sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno, sakadāgāmī, sakadāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno, anāgāmī, anāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno, arahā, arahattāya paṭipanno.
A stream-enterer (sotāpanna), one practicing for the realization of the fruit of stream-entry (sotāpattiphala), a once-returner (sakadāgāmī), one practicing for the realization of the fruit of once-returning (sakadāgāmiphala), a non-returner (anāgāmī), one practicing for the realization of the fruit of non-returning (anāgāmiphala), an Arahant (arahā), one practicing for Arahantship (arahatta).
Bậc Dự lưu, bậc đang tu tập để chứng đắc quả Dự lưu; bậc Nhất lai, bậc đang tu tập để chứng đắc quả Nhất lai; bậc Bất hoàn, bậc đang tu tập để chứng đắc quả Bất hoàn; bậc A-la-hán, bậc đang tu tập để chứng đắc A-la-hán.
Ime kho, bhikkhave, aṭṭha puggalā āhuneyyā…pe… anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassā’’ti.
These eight individuals, bhikkhus, are worthy of offerings... they are the unsurpassed field of merit for the world.
Này các Tỳ-khưu, tám hạng người này đáng được cúng dường…pe… là ruộng phước vô thượng của thế gian."
60. ‘‘Aṭṭhime, bhikkhave, puggalā āhuneyyā…pe… anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa.
60. “These eight individuals, bhikkhus, are worthy of offerings... they are the unsurpassed field of merit for the world.
60. "Này các Tỳ-khưu, có tám hạng người này đáng được cúng dường…pe… là ruộng phước vô thượng của thế gian.
Katame aṭṭha?
Which eight?
Tám hạng người nào?
Sotāpanno, sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno…pe… arahā, arahattāya paṭipanno.
A stream-enterer (sotāpanna), one practicing for the realization of the fruit of stream-entry... an Arahant (arahā), one practicing for Arahantship (arahatta).
Bậc Dự lưu, bậc đang tu tập để chứng đắc quả Dự lưu…pe… bậc A-la-hán, bậc đang tu tập để chứng đắc A-la-hán.
Ime kho, bhikkhave, aṭṭha puggalā āhuneyyā…pe… anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassā’’ti.
These eight individuals, bhikkhus, are worthy of offerings... they are the unsurpassed field of merit for the world.”
Này các Tỳ-khưu, tám hạng người này đáng được cúng dường…pe… là ruộng phước vô thượng của thế gian."
61.* ‘‘Aṭṭhime, bhikkhave, puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ.
61. “These eight individuals, bhikkhus, exist and are found in the world.
61.* "Này các Tỳ-khưu, có tám hạng người này hiện hữu, có mặt trên đời.
Katame aṭṭha?
Which eight?
Tám hạng người nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya.
Here, bhikkhus, a bhikkhu dwelling secluded, living independently, develops a desire for gain.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu sống độc cư, không phụ thuộc vào ai, khởi lên mong muốn về lợi lộc.
So uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya.
He strives, exerts, and endeavors for gain.
Vị ấy phấn đấu, nỗ lực, cố gắng vì lợi lộc.
Tassa uṭṭhahato ghaṭato vāyamato lābhāya lābho nuppajjati.
As he strives, exerts, and endeavors for gain, gain does not arise for him.
Khi vị ấy phấn đấu, nỗ lực, cố gắng vì lợi lộc, thì lợi lộc không khởi lên.
So tena alābhena socati kilamati paridevati, urattāḷiṃ kandati, sammohaṃ āpajjati.
Because of that lack of gain, he grieves, laments, weeps, beats his breast, and falls into confusion.
Vị ấy vì sự không có lợi lộc đó mà buồn rầu, mệt mỏi, than khóc, đấm ngực khóc than, rơi vào trạng thái mê muội.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave – ‘bhikkhu iccho viharati lābhāya, uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya, na ca lābhī, socī ca paridevī ca, cuto ca saddhammā’’’.
This, bhikkhus, is called: ‘a bhikkhu who dwells desiring gain, strives, exerts, and endeavors for gain, but is not a gainer, and is sorrowful and lamenting, fallen from the good Dhamma.’
Này các Tỳ-khưu, người này được gọi là: 'Tỳ-khưu sống với mong muốn về lợi lộc, phấn đấu, nỗ lực, cố gắng vì lợi lộc, nhưng không có lợi lộc, buồn rầu và than khóc, và đã rời xa Chánh pháp.'"
‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya.
“But here, bhikkhus, a bhikkhu dwelling secluded, living independently, develops a desire for gain.
"Nhưng ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu sống độc cư, không phụ thuộc vào ai, khởi lên mong muốn về lợi lộc.
So uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya.
He strives, exerts, and endeavors for gain.
Vị ấy phấn đấu, nỗ lực, cố gắng vì lợi lộc.
Tassa uṭṭhahato ghaṭato vāyamato lābhāya lābho uppajjati.
As he strives, exerts, and endeavors for gain, gain arises for him.
Khi vị ấy phấn đấu, nỗ lực, cố gắng vì lợi lộc, thì lợi lộc khởi lên.
So tena lābhena majjati pamajjati pamādamāpajjati.
Because of that gain, he becomes intoxicated, heedless, and falls into heedlessness.
Vị ấy vì lợi lộc đó mà say đắm, phóng dật, rơi vào trạng thái phóng dật.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave – ‘bhikkhu iccho viharati lābhāya, uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya, lābhī ca madī ca pamādī ca, cuto ca saddhammā’’’.
This, bhikkhus, is called: ‘a bhikkhu who dwells desiring gain, strives, exerts, and endeavors for gain, and is a gainer, intoxicated, and heedless, fallen from the good Dhamma.’
Này các Tỳ-khưu, người này được gọi là: 'Tỳ-khưu sống với mong muốn về lợi lộc, phấn đấu, nỗ lực, cố gắng vì lợi lộc, có lợi lộc, say đắm và phóng dật, và đã rời xa Chánh pháp.'"
‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya.
“But here, bhikkhus, a bhikkhu dwelling secluded, living independently, develops a desire for gain.
"Nhưng ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu sống độc cư, không phụ thuộc vào ai, khởi lên mong muốn về lợi lộc.
So na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya.
He does not strive, does not exert, does not endeavor for gain.
Vị ấy không phấn đấu, không nỗ lực, không cố gắng vì lợi lộc.
Tassa anuṭṭhahato aghaṭato avāyamato lābhāya lābho nuppajjati.
As he does not strive, does not exert, does not endeavor for gain, gain does not arise for him.
Khi vị ấy không phấn đấu, không nỗ lực, không cố gắng vì lợi lộc, thì lợi lộc không khởi lên.
So tena alābhena socati, kilamati, paridevati, urattāḷiṃ kandati, sammohaṃ āpajjati.
Because of that lack of gain, he grieves, laments, weeps, beats his breast, and falls into confusion.
Vị ấy vì sự không có lợi lộc đó mà buồn rầu, mệt mỏi, than khóc, đấm ngực khóc than, rơi vào trạng thái mê muội.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave – ‘bhikkhu iccho viharati lābhāya, na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya, na ca lābhī, socī ca paridevī ca, cuto ca saddhammā’’’.
This, bhikkhus, is called: ‘a bhikkhu who dwells desiring gain, does not strive, does not exert, does not endeavor for gain, and is not a gainer, and is sorrowful and lamenting, fallen from the good Dhamma.’
Này các Tỳ-khưu, người này được gọi là: 'Tỳ-khưu sống với mong muốn về lợi lộc, không phấn đấu, không nỗ lực, không cố gắng vì lợi lộc, không có lợi lộc, buồn rầu và than khóc, và đã rời xa Chánh pháp.'"
‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya.
“But here, bhikkhus, a bhikkhu dwelling secluded, living independently, develops a desire for gain.
"Nhưng ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu sống độc cư, không phụ thuộc vào ai, khởi lên mong muốn về lợi lộc.
So na uṭṭhahati, na ghaṭati, na vāyamati lābhāya.
He does not strive, does not exert, does not endeavor for gain.
Vị ấy không phấn đấu, không nỗ lực, không cố gắng vì lợi lộc.
Tassa anuṭṭhahato, aghaṭato, avāyamato lābhāya lābho uppajjati.
As he does not strive, does not exert, does not endeavor for gain, gain arises for him.
Khi vị ấy không phấn đấu, không nỗ lực, không cố gắng vì lợi lộc, thì lợi lộc khởi lên.
So tena lābhena majjati, pamajjati, pamādamāpajjati.
Because of that gain, he becomes intoxicated, heedless, and falls into heedlessness.
Vị ấy vì lợi lộc đó mà say đắm, phóng dật, rơi vào trạng thái phóng dật.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave – ‘bhikkhu iccho viharati lābhāya, na uṭṭhahati na ghaṭati na vāyamati lābhāya, lābhī ca madī ca, pamādī ca, cuto ca saddhammā’’’.
This, bhikkhus, is called: ‘a bhikkhu who dwells desiring gain, does not strive, does not exert, does not endeavor for gain, and is a gainer, intoxicated, and heedless, fallen from the good Dhamma.’
Này các Tỳ-khưu, người này được gọi là: 'Tỳ-khưu sống với mong muốn về lợi lộc, không phấn đấu, không nỗ lực, không cố gắng vì lợi lộc, có lợi lộc, say đắm và phóng dật, và đã rời xa Chánh pháp.'"
‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya.
“But here, bhikkhus, a bhikkhu dwelling secluded, living independently, develops a desire for gain.
"Nhưng ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu sống độc cư, không phụ thuộc vào ai, khởi lên mong muốn về lợi lộc.
So uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya.
He strives, endeavors, and exerts for gain.
Vị ấy phấn đấu, nỗ lực, cố gắng vì lợi lộc.
Tassa uṭṭhahato ghaṭato vāyamato lābhāya lābho nuppajjati.
While he is striving, endeavoring, and exerting for gain, gain does not arise for him.
Khi vị ấy phấn đấu, nỗ lực, cố gắng vì lợi lộc, thì lợi lộc không khởi lên.
So tena alābhena na socati na kilamati na paridevati, na urattāḷiṃ kandati, na sammohaṃ āpajjati.
Due to that lack of gain, he does not grieve, does not become weary, does not lament, does not beat his breast and cry, nor does he fall into confusion.
Vị ấy vì sự không có lợi lộc đó mà không buồn rầu, không mệt mỏi, không than khóc, không đấm ngực khóc than, không rơi vào trạng thái mê muội.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave – ‘bhikkhu iccho viharati lābhāya, uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya, na ca lābhī, na ca socī na ca paridevī, accuto ca saddhammā’’’.
This, bhikkhus, is called a bhikkhu who dwells desiring gain, strives, endeavors, and exerts for gain, yet does not obtain gain, does not grieve, does not lament, and is not fallen from the True Dhamma.
Này các Tỳ-kheo, đây được gọi là: ‘Một Tỳ-kheo sống với mong muốn lợi lộc, nỗ lực, cố gắng, tinh tấn để có lợi lộc, nhưng không đạt được lợi lộc, không sầu muộn, không than van, không bị rơi rụng khỏi Chánh pháp.’"
‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya.
But here, bhikkhus, for a bhikkhu dwelling in seclusion, living independently, a desire for gain arises.
"Này các Tỳ-kheo, ở đây, một Tỳ-kheo sống độc cư, không phụ thuộc vào ai, phát sinh mong muốn lợi lộc.
So uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya.
He strives, endeavors, and exerts for gain.
Vị ấy nỗ lực, cố gắng, tinh tấn để có lợi lộc.
Tassa uṭṭhahato ghaṭato vāyamato lābhāya lābho uppajjati.
While he is striving, endeavoring, and exerting for gain, gain arises for him.
Khi vị ấy nỗ lực, cố gắng, tinh tấn để có lợi lộc, thì lợi lộc phát sinh.
So tena lābhena na majjati, na pamajjati, na pamādamāpajjati.
Due to that gain, he does not become intoxicated, does not become heedless, does not fall into heedlessness.
Vị ấy không kiêu mạn, không phóng dật, không rơi vào sự phóng dật vì lợi lộc ấy.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave – ‘bhikkhu iccho viharati lābhāya, uṭṭhahati ghaṭati vāyamati lābhāya, lābhī ca, na ca madī na ca pamādī, accuto ca saddhammā’’’.
This, bhikkhus, is called a bhikkhu who dwells desiring gain, strives, endeavors, and exerts for gain, obtains gain, does not become intoxicated, does not become heedless, and is not fallen from the True Dhamma.
Này các Tỳ-kheo, đây được gọi là: ‘Một Tỳ-kheo sống với mong muốn lợi lộc, nỗ lực, cố gắng, tinh tấn để có lợi lộc, đạt được lợi lộc, không kiêu mạn, không phóng dật, không bị rơi rụng khỏi Chánh pháp.’"
‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya.
But here, bhikkhus, for a bhikkhu dwelling in seclusion, living independently, a desire for gain arises.
"Này các Tỳ-kheo, ở đây, một Tỳ-kheo sống độc cư, không phụ thuộc vào ai, phát sinh mong muốn lợi lộc.
So na uṭṭhahati, na ghaṭati, na vāyamati lābhāya.
He does not strive, does not endeavor, does not exert for gain.
Vị ấy không nỗ lực, không cố gắng, không tinh tấn để có lợi lộc.
Tassa anuṭṭhahato, aghaṭato, avāyamato lābhāya lābho nuppajjati.
While he is not striving, not endeavoring, not exerting for gain, gain does not arise for him.
Khi vị ấy không nỗ lực, không cố gắng, không tinh tấn để có lợi lộc, thì lợi lộc không phát sinh.
So tena alābhena na socati, na kilamati, na paridevati, na urattāḷiṃ kandati, na sammohaṃ āpajjati.
Due to that lack of gain, he does not grieve, does not become weary, does not lament, does not beat his breast and cry, nor does he fall into confusion.
Vị ấy không sầu muộn, không mệt mỏi, không than van, không đấm ngực khóc than, không rơi vào sự hoang mang vì không có lợi lộc ấy.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave – ‘bhikkhu iccho viharati lābhāya, na uṭṭhahati, na ghaṭati, na vāyamati lābhāya, na ca lābhī, na ca socī na ca paridevī, accuto ca saddhammā’’’.
This, bhikkhus, is called a bhikkhu who dwells desiring gain, does not strive, does not endeavor, does not exert for gain, yet does not obtain gain, does not grieve, does not lament, and is not fallen from the True Dhamma.
Này các Tỳ-kheo, đây được gọi là: ‘Một Tỳ-kheo sống với mong muốn lợi lộc, không nỗ lực, không cố gắng, không tinh tấn để có lợi lộc, không đạt được lợi lộc, không sầu muộn, không than van, không bị rơi rụng khỏi Chánh pháp.’"
‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhuno pavivittassa viharato nirāyattavuttino icchā uppajjati lābhāya.
But here, bhikkhus, for a bhikkhu dwelling in seclusion, living independently, a desire for gain arises.
"Này các Tỳ-kheo, ở đây, một Tỳ-kheo sống độc cư, không phụ thuộc vào ai, phát sinh mong muốn lợi lộc.
So na uṭṭhahati, na ghaṭati, na vāyamati lābhāya.
He does not strive, does not endeavor, does not exert for gain.
Vị ấy không nỗ lực, không cố gắng, không tinh tấn để có lợi lộc.
Tassa anuṭṭhahato aghaṭato avāyamato lābhāya lābho uppajjati.
While he is not striving, not endeavoring, not exerting for gain, gain arises for him.
Khi vị ấy không nỗ lực, không cố gắng, không tinh tấn để có lợi lộc, thì lợi lộc phát sinh.
So tena lābhena na majjati, na pamajjati, na pamādamāpajjati.
Due to that gain, he does not become intoxicated, does not become heedless, does not fall into heedlessness.
Vị ấy không kiêu mạn, không phóng dật, không rơi vào sự phóng dật vì lợi lộc ấy.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave – ‘bhikkhu iccho viharati lābhāya, na uṭṭhahati, na ghaṭati, na vāyamati lābhāya, lābhī ca, na ca madī na ca pamādī, accuto ca saddhammā ’.
This, bhikkhus, is called a bhikkhu who dwells desiring gain, does not strive, does not endeavor, does not exert for gain, obtains gain, does not become intoxicated, does not become heedless, and is not fallen from the True Dhamma.
Này các Tỳ-kheo, đây được gọi là: ‘Một Tỳ-kheo sống với mong muốn lợi lộc, không nỗ lực, không cố gắng, không tinh tấn để có lợi lộc, đạt được lợi lộc, không kiêu mạn, không phóng dật, không bị rơi rụng khỏi Chánh pháp.’
Ime kho, bhikkhave, aṭṭha puggalā santo saṃvijjamānā lokasmi’’nti.
These eight individuals, bhikkhus, are found existing in the world.
Này các Tỳ-kheo, tám hạng người này có mặt, hiện hữu trên đời."
Paṭhamaṃ.
The first.
Phẩm thứ nhất.
62. ‘‘Chahi, bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ attano alaṃ paresaṃ.
62. “A bhikkhu endowed with six qualities, bhikkhus, is fit for himself and fit for others.
62. "Này các Tỳ-kheo, một Tỳ-kheo đầy đủ sáu pháp thì đủ năng lực cho bản thân, đủ năng lực cho người khác.
Katamehi chahi?
With which six?
Thế nào là sáu?
Idha, bhikkhave, bhikkhu khippanisanti ca hoti kusalesu dhammesu; sutānañca dhammānaṃ dhāraṇajātiko* hoti; dhātānañca* dhammānaṃ atthūpaparikkhitā* hoti; atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammappaṭipanno ca hoti; kalyāṇavāco ca hoti kalyāṇavākkaraṇo, poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagaḷāya atthassa viññāpaniyā; sandassako ca hoti samādapako* samuttejako sampahaṃsako sabrahmacārīnaṃ.
Here, bhikkhus, a bhikkhu is quick to grasp wholesome qualities; he is one who retains the Dhamma he has heard; he is one who examines the meaning of the Dhamma he has retained; having understood the meaning and understood the Dhamma, he practices in accordance with the Dhamma; he is one of pleasant speech and pleasant utterance, endowed with a cultured, clear, distinct, and meaningful voice; and he is one who instructs, encourages, inspires, and gladdens his fellow Dhamma-farers.
Này các Tỳ-kheo, ở đây, một Tỳ-kheo nhanh chóng thấu hiểu các thiện pháp; có khả năng ghi nhớ những pháp đã nghe; có khả năng quán xét ý nghĩa của những pháp đã ghi nhớ; sau khi hiểu ý nghĩa và hiểu pháp, vị ấy thực hành đúng pháp và tùy pháp; có lời nói tốt đẹp, có cách nói tốt đẹp, có lời nói nhã nhặn, rõ ràng, không ấp úng, có khả năng làm cho ý nghĩa được hiểu rõ; và vị ấy có khả năng khuyến khích, thúc đẩy, khích lệ, làm cho các vị đồng Phạm hạnh hoan hỷ.
Imehi kho, bhikkhave, chahi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ attano alaṃ paresaṃ.
It is with these six qualities, bhikkhus, that a bhikkhu is fit for himself and fit for others.
Này các Tỳ-kheo, một Tỳ-kheo đầy đủ sáu pháp này thì đủ năng lực cho bản thân, đủ năng lực cho người khác.
‘‘Pañcahi, bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ attano alaṃ paresaṃ.
“A bhikkhu endowed with five qualities, bhikkhus, is fit for himself and fit for others.
"Này các Tỳ-kheo, một Tỳ-kheo đầy đủ năm pháp thì đủ năng lực cho bản thân, đủ năng lực cho người khác.
Katamehi pañcahi?
With which five?
Thế nào là năm?
Idha, bhikkhave, bhikkhu na heva kho khippanisanti ca hoti kusalesu dhammesu; sutānañca dhammānaṃ dhāraṇajātiko hoti; dhātānañca dhammānaṃ atthūpaparikkhitā hoti; atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammappaṭipanno ca hoti; kalyāṇavāco ca hoti…pe… atthassa viññāpaniyā; sandassako ca hoti samādapako samuttejako sampahaṃsako sabrahmacārīnaṃ.
Here, bhikkhus, a bhikkhu is not quick to grasp wholesome qualities; he is one who retains the Dhamma he has heard; he is one who examines the meaning of the Dhamma he has retained; having understood the meaning and understood the Dhamma, he practices in accordance with the Dhamma; he is one of pleasant speech…pe… meaningful voice; and he is one who instructs, encourages, inspires, and gladdens his fellow Dhamma-farers.
Này các Tỳ-kheo, ở đây, một Tỳ-kheo không nhanh chóng thấu hiểu các thiện pháp; nhưng có khả năng ghi nhớ những pháp đã nghe; có khả năng quán xét ý nghĩa của những pháp đã ghi nhớ; sau khi hiểu ý nghĩa và hiểu pháp, vị ấy thực hành đúng pháp và tùy pháp; có lời nói tốt đẹp… (như trên)… có khả năng làm cho ý nghĩa được hiểu rõ; và vị ấy có khả năng khuyến khích, thúc đẩy, khích lệ, làm cho các vị đồng Phạm hạnh hoan hỷ.
Imehi kho, bhikkhave, pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ attano alaṃ paresaṃ.
It is with these five qualities, bhikkhus, that a bhikkhu is fit for himself and fit for others.
Này các Tỳ-kheo, một Tỳ-kheo đầy đủ năm pháp này thì đủ năng lực cho bản thân, đủ năng lực cho người khác.
‘‘Catūhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ attano nālaṃ paresaṃ.
“Monks, a bhikkhu endowed with four qualities is capable for himself but not capable for others.
"Này các Tỳ-kheo, một Tỳ-kheo đầy đủ bốn pháp thì đủ năng lực cho bản thân, nhưng không đủ năng lực cho người khác.
Katamehi catūhi?
With which four?
Thế nào là bốn?
Idha, bhikkhave, bhikkhu khippanisanti ca hoti kusalesu dhammesu; sutānañca dhammānaṃ dhāraṇajātiko hoti; dhātānañca dhammānaṃ atthūpaparikkhitā hoti; atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammappaṭipanno ca hoti; no ca kalyāṇavāco hoti kalyāṇavākkaraṇo, poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagaḷāya atthassa viññāpaniyā; no ca sandassako hoti samādapako samuttejako sampahaṃsako sabrahmacārīnaṃ.
Here, monks, a bhikkhu is quick to understand wholesome qualities; he is by nature a retainer of the teachings he has heard; he is an examiner of the meaning of the teachings he has retained; and having understood the meaning and understood the Dhamma, he practices in accordance with the Dhamma; but he is not good in speech or expression, not endowed with a refined, clear, articulate, and meaningful voice; and he is not one who encourages, persuades, inspires, and gladdens his fellow monks.
Này các Tỳ-kheo, ở đây, một Tỳ-kheo nhanh chóng thấu hiểu các thiện pháp; có khả năng ghi nhớ những pháp đã nghe; có khả năng quán xét ý nghĩa của những pháp đã ghi nhớ; sau khi hiểu ý nghĩa và hiểu pháp, vị ấy thực hành đúng pháp và tùy pháp; nhưng không có lời nói tốt đẹp, không có cách nói tốt đẹp, không có lời nói nhã nhặn, rõ ràng, không ấp úng, không có khả năng làm cho ý nghĩa được hiểu rõ; và không có khả năng khuyến khích, thúc đẩy, khích lệ, làm cho các vị đồng Phạm hạnh hoan hỷ.
Imehi kho, bhikkhave, catūhi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ attano nālaṃ paresaṃ.
Monks, a bhikkhu endowed with these four qualities is capable for himself but not capable for others.
Này các Tỳ-kheo, một Tỳ-kheo đầy đủ bốn pháp này thì đủ năng lực cho bản thân, nhưng không đủ năng lực cho người khác.
‘‘Catūhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ paresaṃ nālaṃ attano.
“Monks, a bhikkhu endowed with four qualities is capable for others but not capable for himself.
"Này các Tỳ-kheo, một Tỳ-kheo đầy đủ bốn pháp thì đủ năng lực cho người khác, nhưng không đủ năng lực cho bản thân.
Katamehi catūhi?
With which four?
Thế nào là bốn?
Idha, bhikkhave, bhikkhu khippanisanti ca hoti kusalesu dhammesu; sutānañca dhammānaṃ dhāraṇajātiko hoti; no ca dhātānaṃ dhammānaṃ atthūpaparikkhitā hoti; na ca atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammappaṭipanno hoti; kalyāṇavāco ca hoti kalyāṇavākkaraṇo…pe… atthassa viññāpaniyā; sandassako ca hoti…pe… sabrahmacārīnaṃ.
Here, monks, a bhikkhu is quick to understand wholesome qualities; he is by nature a retainer of the teachings he has heard; but he is not an examiner of the meaning of the teachings he has retained; and having not understood the meaning and not understood the Dhamma, he does not practice in accordance with the Dhamma; but he is good in speech and expression… endowed with a refined, clear, articulate, and meaningful voice; and he is one who encourages… gladdens his fellow monks.
Này các Tỳ-kheo, ở đây, một Tỳ-kheo nhanh chóng thấu hiểu các thiện pháp; có khả năng ghi nhớ những pháp đã nghe; nhưng không có khả năng quán xét ý nghĩa của những pháp đã ghi nhớ; không hiểu ý nghĩa và không hiểu pháp, không thực hành đúng pháp và tùy pháp; nhưng có lời nói tốt đẹp, có cách nói tốt đẹp… (như trên)… có khả năng làm cho ý nghĩa được hiểu rõ; và có khả năng khuyến khích… (như trên)… làm cho các vị đồng Phạm hạnh hoan hỷ.
Imehi kho, bhikkhave, catūhi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ paresaṃ, nālaṃ attano.
Monks, a bhikkhu endowed with these four qualities is capable for others but not capable for himself.
Này các Tỳ-kheo, một Tỳ-kheo đầy đủ bốn pháp này thì đủ năng lực cho người khác, nhưng không đủ năng lực cho bản thân.
‘‘Tīhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ attano nālaṃ paresaṃ.
“Monks, a bhikkhu endowed with three qualities is capable for himself but not capable for others.
"Này các Tỳ-kheo, một Tỳ-kheo đầy đủ ba pháp thì đủ năng lực cho bản thân, nhưng không đủ năng lực cho người khác.
Katamehi tīhi?
With which three?
Thế nào là ba?
Idha, bhikkhave, bhikkhu na heva kho khippanisanti ca hoti kusalesu dhammesu; sutānañca dhammānaṃ dhāraṇajātiko hoti; dhātānañca dhammānaṃ atthūpaparikkhitā hoti; atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammappaṭipanno ca hoti; no ca kalyāṇavāco hoti kalyāṇavākkaraṇo, poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagaḷāya atthassa viññāpaniyā; no ca sandassako hoti samādapako samuttejako sampahaṃsako sabrahmacārīnaṃ.
Here, monks, a bhikkhu is not quick to understand wholesome qualities; but he is by nature a retainer of the teachings he has heard; he is an examiner of the meaning of the teachings he has retained; and having understood the meaning and understood the Dhamma, he practices in accordance with the Dhamma; but he is not good in speech or expression, not endowed with a refined, clear, articulate, and meaningful voice; and he is not one who encourages, persuades, inspires, and gladdens his fellow monks.
Này các Tỳ-kheo, ở đây, một Tỳ-kheo không nhanh chóng thấu hiểu các thiện pháp; nhưng có khả năng ghi nhớ những pháp đã nghe; có khả năng quán xét ý nghĩa của những pháp đã ghi nhớ; sau khi hiểu ý nghĩa và hiểu pháp, vị ấy thực hành đúng pháp và tùy pháp; nhưng không có lời nói tốt đẹp, không có cách nói tốt đẹp, không có lời nói nhã nhặn, rõ ràng, không ấp úng, không có khả năng làm cho ý nghĩa được hiểu rõ; và không có khả năng khuyến khích, thúc đẩy, khích lệ, làm cho các vị đồng Phạm hạnh hoan hỷ.
Imehi kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ attano, nālaṃ paresaṃ.
Monks, a bhikkhu endowed with these three qualities is capable for himself but not capable for others.
Này các Tỳ-kheo, một Tỳ-kheo đầy đủ ba pháp này thì đủ năng lực cho bản thân, nhưng không đủ năng lực cho người khác.
‘‘Tīhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ paresaṃ, nālaṃ attano.
“Monks, a bhikkhu endowed with three qualities is capable for others but not capable for himself.
"Này các Tỳ-kheo, một Tỳ-kheo đầy đủ ba pháp thì đủ năng lực cho người khác, nhưng không đủ năng lực cho bản thân.
Katamehi tīhi?
With which three?
Thế nào là ba?
Idha, bhikkhave, bhikkhu na heva kho khippanisanti ca hoti kusalesu dhammesu; sutānañca dhammānaṃ dhāraṇajātiko hoti; no ca dhātānaṃ dhammānaṃ atthūpaparikkhitā hoti; no ca atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammappaṭipanno hoti; kalyāṇavāco ca hoti…pe… atthassa viññāpaniyā; sandassako ca hoti samādapako samuttejako sampahaṃsako sabrahmacārīnaṃ.
Here, monks, a bhikkhu is not quick to understand wholesome qualities; but he is by nature a retainer of the teachings he has heard; he is not an examiner of the meaning of the teachings he has retained; and having not understood the meaning and not understood the Dhamma, he does not practice in accordance with the Dhamma; but he is good in speech… endowed with a refined, clear, articulate, and meaningful voice; and he is one who encourages, persuades, inspires, and gladdens his fellow monks.
Này các Tỳ-kheo, ở đây, một Tỳ-kheo không nhanh chóng thấu hiểu các thiện pháp; nhưng có khả năng ghi nhớ những pháp đã nghe; nhưng không có khả năng quán xét ý nghĩa của những pháp đã ghi nhớ; không hiểu ý nghĩa và không hiểu pháp, không thực hành đúng pháp và tùy pháp; nhưng có lời nói tốt đẹp… (như trên)… có khả năng làm cho ý nghĩa được hiểu rõ; và có khả năng khuyến khích, thúc đẩy, khích lệ, làm cho các vị đồng Phạm hạnh hoan hỷ.
Imehi kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ paresaṃ, nālaṃ attano.
Monks, a bhikkhu endowed with these three qualities is capable for others but not capable for himself.
Này các Tỳ-kheo, một Tỳ-kheo đầy đủ ba pháp này thì đủ năng lực cho người khác, nhưng không đủ năng lực cho bản thân.
‘‘Dvīhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ attano, nālaṃ paresaṃ.
“Monks, a bhikkhu endowed with two qualities is capable for himself but not capable for others.
“Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu đầy đủ hai pháp thì có khả năng cho bản thân, nhưng không có khả năng cho người khác.
Katamehi dvīhi?
With which two?
Thế nào là hai pháp?
Idha, bhikkhave, bhikkhu na heva kho khippanisanti ca hoti kusalesu dhammesu; no ca sutānaṃ dhammānaṃ dhāraṇajātiko hoti; dhātānañca dhammānaṃ atthūpaparikkhitā hoti; atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammappaṭipanno ca hoti; no ca kalyāṇavāco hoti…pe… atthassa viññāpaniyā; no ca sandassako hoti…pe… sabrahmacārīnaṃ.
Here, monks, a bhikkhu is not quick to understand wholesome qualities; he is not by nature a retainer of the teachings he has heard; but he is an examiner of the meaning of the teachings he has retained; and having understood the meaning and understood the Dhamma, he practices in accordance with the Dhamma; but he is not good in speech… endowed with a refined, clear, articulate, and meaningful voice; and he is not one who encourages… gladdens his fellow monks.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu không phải là người nhanh chóng thấu hiểu các pháp thiện; cũng không phải là người có khả năng ghi nhớ các pháp đã được nghe; là người quán sát ý nghĩa của các pháp đã được ghi nhớ; là người thực hành đúng pháp sau khi đã hiểu nghĩa và hiểu pháp; nhưng không phải là người có lời nói tốt đẹp…pe… có khả năng làm cho ý nghĩa được hiểu rõ; cũng không phải là người chỉ dạy…pe… cho các đồng Phạm hạnh.
Imehi kho, bhikkhave, dvīhi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ attano, nālaṃ paresaṃ.
Monks, a bhikkhu endowed with these two qualities is capable for himself but not capable for others.
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu đầy đủ hai pháp này thì có khả năng cho bản thân, nhưng không có khả năng cho người khác.
‘‘Dvīhi, bhikkhave, dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ paresaṃ, nālaṃ attano.
“Monks, a bhikkhu endowed with two qualities is capable for others but not capable for himself.
“Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu đầy đủ hai pháp thì có khả năng cho người khác, nhưng không có khả năng cho bản thân.
Katamehi dvīhi?
With which two?
Thế nào là hai pháp?
Idha, bhikkhave, bhikkhu na heva kho khippanisanti ca hoti kusalesu dhammesu; no ca sutānaṃ dhammānaṃ dhāraṇajātiko hoti; no ca dhātānaṃ dhammānaṃ atthūpaparikkhitā hoti; no ca atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammappaṭipanno hoti; kalyāṇavāco ca hoti kalyāṇavākkaraṇo, poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagaḷāya atthassa viññāpaniyā; sandassako ca hoti samādapako samuttejako sampahaṃsako sabrahmacārīnaṃ.
Here, bhikkhus, a bhikkhu is not quick to understand wholesome dhammas; nor is he one who retains the dhammas he has heard; nor is he one who examines the meaning of the dhammas he has retained; nor does he practice the Dhamma in accordance with the Dhamma, having understood the meaning and understood the Dhamma; but he is one of good speech and good utterance, endowed with a cultured, clear, unhesitating, and meaningful voice; and he is one who instructs, encourages, inspires, and gladdens his fellow practitioners.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu không phải là người nhanh chóng thấu hiểu các pháp thiện; cũng không phải là người có khả năng ghi nhớ các pháp đã được nghe; cũng không phải là người quán sát ý nghĩa của các pháp đã được ghi nhớ; cũng không phải là người thực hành đúng pháp sau khi đã hiểu nghĩa và hiểu pháp; nhưng là người có lời nói tốt đẹp, có cách nói tốt đẹp, có khả năng diễn đạt ý nghĩa rõ ràng, trôi chảy, không ấp úng bằng ngôn ngữ thông thường; là người chỉ dạy, khuyến khích, khích lệ, làm cho các đồng Phạm hạnh hoan hỷ.
Imehi kho, bhikkhave, dvīhi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ paresaṃ, nālaṃ attano’’ti.
Bhikkhus, a bhikkhu endowed with these two qualities is capable for others, but not for himself.”
Này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu đầy đủ hai pháp này thì có khả năng cho người khác, nhưng không có khả năng cho bản thân.”
Dutiyaṃ.
Second.
Bài thứ hai.
63. Atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami…pe… ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sādhu me, bhante, bhagavā saṃkhittena dhammaṃ desetu, yamahaṃ bhagavato dhammaṃ sutvā eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto vihareyya’’nti.
63. Then a certain bhikkhu approached the Blessed One… and sitting to one side, that bhikkhu said to the Blessed One: “It would be good, Venerable Sir, if the Blessed One would teach me the Dhamma in brief, so that having heard the Dhamma from the Blessed One, I might dwell alone, secluded, diligent, ardent, and resolute.”
63. Rồi một Tỳ-khưu nọ đi đến chỗ Thế Tôn…pe… Tỳ-khưu ấy ngồi xuống một bên và bạch Thế Tôn rằng: “Lành thay, bạch Thế Tôn, Thế Tôn hãy thuyết pháp tóm tắt cho con, để con sau khi nghe pháp từ Thế Tôn, có thể sống một mình, viễn ly, không phóng dật, tinh cần, tinh tấn.”
‘‘Evamevaṃ panidhekacce moghapurisā mamaññeva ajjhesanti.
“Indeed, some foolish men here ask me, and when the Dhamma is taught, they think it is for them to follow me.”
“Cũng có những kẻ si mê ở đây, chúng chỉ thỉnh cầu riêng Ta.
Dhamme ca bhāsite mamaññeva anubandhitabbaṃ maññantī’’ti.
“Venerable Sir, may the Blessed One teach me the Dhamma in brief; may the Sugata teach me the Dhamma in brief.
Và sau khi pháp đã được thuyết, chúng nghĩ rằng chỉ nên bám theo Ta.”
‘‘Desetu me, bhante, bhagavā saṃkhittena dhammaṃ, desetu sugato saṃkhittena dhammaṃ.
Perhaps I might understand the meaning of what the Blessed One has spoken; perhaps I might be an heir to what the Blessed One has spoken.”
“Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn hãy thuyết pháp tóm tắt cho con! Bạch Thiện Thệ, xin hãy thuyết pháp tóm tắt cho con!
Appeva nāmāhaṃ bhagavato bhāsitassa atthaṃ ājāneyyaṃ, appeva nāmāhaṃ bhagavato bhāsitassa dāyādo assa’’nti.
“Therefore, bhikkhu, you should train yourself thus: ‘My mind will be steady within, well-established, and arisen evil, unwholesome states will not overwhelm my mind.’
Mong sao con có thể hiểu được ý nghĩa của lời Thế Tôn đã thuyết, mong sao con có thể là người thừa tự lời Thế Tôn đã thuyết.”
‘‘Tasmātiha te, bhikkhu evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘ajjhattaṃ me cittaṃ ṭhitaṃ bhavissati susaṇṭhitaṃ, na ca uppannā pāpakā akusalā dhammā cittaṃ pariyādāya ṭhassantī’ti.
Thus, bhikkhu, you should train yourself.”
“Vậy thì, này Tỳ-khưu, con phải học tập như sau: ‘Tâm của ta sẽ an trú vững chắc trong nội tâm, và các pháp ác bất thiện đã khởi lên sẽ không chiếm đoạt tâm ta.’
Evañhi te, bhikkhu, sikkhitabbaṃ’’.
“When, bhikkhu, your mind is steady within, well-established, and arisen evil, unwholesome states do not overwhelm your mind, then, bhikkhu, you should train yourself thus: ‘My liberation of mind through loving-kindness (mettā) will be developed, cultivated, made a vehicle, made a basis, established, practiced, and thoroughly undertaken.’
Này Tỳ-khưu, con phải học tập như vậy.”
‘‘Yato kho te, bhikkhu, ajjhattaṃ cittaṃ ṭhitaṃ hoti susaṇṭhitaṃ, na ca uppannā pāpakā akusalā dhammā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti, tato te, bhikkhu, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘mettā me cetovimutti bhāvitā bhavissati bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā’ti.
Thus, bhikkhu, you should train yourself.
“Này Tỳ-khưu, khi tâm con đã an trú vững chắc trong nội tâm, và các pháp ác bất thiện đã khởi lên không chiếm đoạt tâm con, thì này Tỳ-khưu, con phải học tập như sau: ‘Giải thoát tâm bằng Từ của ta sẽ được tu tập, được làm cho sung mãn, được làm thành cỗ xe, được làm thành căn cứ, được kiên trì, được quen thuộc, được thực hành tinh xảo.’
Evañhi te, bhikkhu, sikkhitabbaṃ.
“When, bhikkhu, this concentration (samādhi) is thus developed and cultivated, then, bhikkhu, you should develop this concentration with initial application and sustained application (savitakka savicāra), and without initial application but with sustained application (avitakka vicāramattaṃ), and without initial application and without sustained application (avitakka avicāraṃ); you should develop it with rapture (sappītikaṃ), and without rapture (nippītikaṃ); you should develop it accompanied by happiness (sātasahagataṃ), and accompanied by equanimity (upekkhāsahagataṃ).
Này Tỳ-khưu, con phải học tập như vậy.
‘‘Yato kho te, bhikkhu, ayaṃ samādhi evaṃ bhāvito hoti bahulīkato, tato tvaṃ, bhikkhu, imaṃ samādhiṃ savitakkampi savicāraṃ* bhāveyyāsi, avitakkampi vicāramattaṃ* bhāveyyāsi, avitakkampi avicāraṃ* bhāveyyāsi, sappītikampi bhāveyyāsi, nippītikampi bhāveyyāsi, sātasahagatampi bhāveyyāsi, upekkhāsahagatampi bhāveyyāsi.
“When, bhikkhu, this concentration is thus developed and well-developed, then, bhikkhu, you should train yourself thus: ‘My liberation of mind through compassion (karuṇā)… my liberation of mind through altruistic joy (muditā)… my liberation of mind through equanimity (upekkhā) will be developed, cultivated, made a vehicle, made a basis, established, practiced, and thoroughly undertaken.’
“Này Tỳ-khưu, khi định này của con đã được tu tập, được làm cho sung mãn như vậy, thì này Tỳ-khưu, con hãy tu tập định này với tầm và tứ, hãy tu tập với chỉ có tứ mà không có tầm, hãy tu tập không tầm không tứ, hãy tu tập với hỷ, hãy tu tập không hỷ, hãy tu tập với lạc, hãy tu tập với xả.
‘‘Yato kho, te bhikkhu, ayaṃ samādhi evaṃ bhāvito hoti subhāvito, tato te, bhikkhu, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘karuṇā me cetovimutti… muditā me cetovimutti… upekkhā me cetovimutti bhāvitā bhavissati bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā’ti.
Thus, bhikkhu, you should train yourself.
“Này Tỳ-khưu, khi định này của con đã được tu tập, được tu tập tinh xảo như vậy, thì này Tỳ-khưu, con phải học tập như sau: ‘Giải thoát tâm bằng Bi của ta… Giải thoát tâm bằng Hỷ của ta… Giải thoát tâm bằng Xả của ta sẽ được tu tập, được làm cho sung mãn, được làm thành cỗ xe, được làm thành căn cứ, được kiên trì, được quen thuộc, được thực hành tinh xảo.’
Evañhi te, bhikkhu, sikkhitabbaṃ.
“When, bhikkhu, this concentration is thus developed and well-developed, then, bhikkhu, you should develop this concentration with initial application and sustained application, and without initial application but with sustained application, and without initial application and without sustained application; you should develop it with rapture, and without rapture; you should develop it accompanied by happiness, and accompanied by equanimity.
Này Tỳ-khưu, con phải học tập như vậy.
‘‘Yato kho te, bhikkhu, ayaṃ samādhi evaṃ bhāvito hoti subhāvito, tato tvaṃ, bhikkhu, imaṃ samādhiṃ savitakkasavicārampi bhāveyyāsi, avitakkavicāramattampi bhāveyyāsi, avitakkaavicārampi bhāveyyāsi, sappītikampi bhāveyyāsi, nippītikampi bhāveyyāsi, sātasahagatampi bhāveyyāsi, upekkhāsahagatampi bhāveyyāsi.
“When, bhikkhu, this concentration is thus developed and well-developed, then, bhikkhu, you should train yourself thus: ‘I will dwell contemplating the body in the body, ardent, clearly comprehending, and mindful, having removed covetousness and displeasure concerning the world.’
“Này Tỳ-khưu, khi định này của con đã được tu tập, được tu tập tinh xảo như vậy, thì này Tỳ-khưu, con hãy tu tập định này với tầm và tứ, hãy tu tập với chỉ có tứ mà không có tầm, hãy tu tập không tầm không tứ, hãy tu tập với hỷ, hãy tu tập không hỷ, hãy tu tập với lạc, hãy tu tập với xả.
‘‘Yato kho te, bhikkhu, ayaṃ samādhi evaṃ bhāvito hoti subhāvito, tato te, bhikkhu, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘kāye kāyānupassī viharissāmi ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassa’nti.
Thus, bhikkhu, you should train yourself.”
“Này Tỳ-khưu, khi định này của con đã được tu tập, được tu tập tinh xảo như vậy, thì này Tỳ-khưu, con phải học tập như sau: ‘Ta sẽ sống quán thân trên thân, tinh cần, tỉnh giác, chánh niệm, nhiếp phục tham ưu ở đời.’
Evañhi te, bhikkhu, sikkhitabbaṃ.
Thus indeed, bhikkhus, you should train.
Này Tỳ-khưu, con phải học tập như vậy.
‘‘Yato kho te, bhikkhu, ayaṃ samādhi evaṃ bhāvito hoti bahulīkato, tato tvaṃ, bhikkhu, imaṃ samādhiṃ savitakkasavicārampi bhāveyyāsi, avitakkavicāramattampi bhāveyyāsi, avitakkaavicārampi bhāveyyāsi, sappītikampi bhāveyyāsi, nippītikampi bhāveyyāsi, sātasahagatampi bhāveyyāsi, upekkhāsahagatampi bhāveyyāsi.
‘‘When, bhikkhu, this concentration has been thus developed and frequently practiced by you, then, bhikkhu, you should develop this concentration with initial application and sustained application, without initial application, with only sustained application, without initial application and without sustained application, with rapture, without rapture, accompanied by pleasure, accompanied by equanimity.
“Này Tỳ-khưu, khi định này của con đã được tu tập, được làm cho sung mãn như vậy, thì này Tỳ-khưu, con hãy tu tập định này với tầm và tứ, hãy tu tập với chỉ có tứ mà không có tầm, hãy tu tập không tầm không tứ, hãy tu tập với hỷ, hãy tu tập không hỷ, hãy tu tập với lạc, hãy tu tập với xả.
‘‘Yato kho te, bhikkhu, ayaṃ samādhi evaṃ bhāvito hoti subhāvito, tato te, bhikkhu, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘vedanāsu vedanānupassī viharissāmi ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassa’nti; citte cittānupassī viharissāmi ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassa’nti; dhammesu dhammānupassī viharissāmi ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassa’nti.
‘‘When, bhikkhu, this concentration has been thus developed and well-developed by you, then, bhikkhu, you should train yourself thus: ‘I will dwell contemplating feelings in feelings, ardent, clearly comprehending, mindful, having removed covetousness and displeasure concerning the world’; ‘I will dwell contemplating consciousness in consciousness, ardent, clearly comprehending, mindful, having removed covetousness and displeasure concerning the world’; ‘I will dwell contemplating phenomena in phenomena, ardent, clearly comprehending, mindful, having removed covetousness and displeasure concerning the world’.
“Này Tỳ-khưu, khi định này của con đã được tu tập, được tu tập tinh xảo như vậy, thì này Tỳ-khưu, con phải học tập như sau: ‘Ta sẽ sống quán thọ trên các thọ, tinh cần, tỉnh giác, chánh niệm, nhiếp phục tham ưu ở đời’; ‘Ta sẽ sống quán tâm trên tâm, tinh cần, tỉnh giác, chánh niệm, nhiếp phục tham ưu ở đời’; ‘Ta sẽ sống quán pháp trên các pháp, tinh cần, tỉnh giác, chánh niệm, nhiếp phục tham ưu ở đời.’
Evañhi te, bhikkhu, sikkhitabbaṃ.
Thus, bhikkhu, you should train yourself.
Này Tỳ-khưu, con phải học tập như vậy.
‘‘Yato kho te, bhikkhu, ayaṃ samādhi evaṃ bhāvito hoti bahulīkato, tato tvaṃ, bhikkhu, imaṃ samādhiṃ savitakkasavicārampi bhāveyyāsi, avitakkavicāramattampi bhāveyyāsi, avitakkaavicārampi bhāveyyāsi, sappītikampi bhāveyyāsi, nippītikampi bhāveyyāsi, sātasahagatampi bhāveyyāsi, upekkhāsahagatampi bhāveyyāsi.
‘‘When, bhikkhu, this concentration has been thus developed and frequently practiced by you, then, bhikkhu, you should develop this concentration with initial application and sustained application, without initial application, with only sustained application, without initial application and without sustained application, with rapture, without rapture, accompanied by pleasure, accompanied by equanimity.
“Này Tỳ-khưu, khi định này của con đã được tu tập, được làm cho sung mãn như vậy, thì này Tỳ-khưu, con hãy tu tập định này với tầm và tứ, hãy tu tập với chỉ có tứ mà không có tầm, hãy tu tập không tầm không tứ, hãy tu tập với hỷ, hãy tu tập không hỷ, hãy tu tập với lạc, hãy tu tập với xả.
‘‘Yato kho te, bhikkhu, ayaṃ samādhi evaṃ bhāvito hoti subhāvito, tato tvaṃ, bhikkhu, yena yeneva gagghasi phāsuṃyeva gagghasi, yattha yattha ṭhassasi phāsuṃyeva ṭhassasi, yattha yattha nisīdissasi phāsuṃyeva nisīdissasi, yattha yattha seyyaṃ kappessasi phāsuṃyeva seyyaṃ kappessasī’’ti.
‘‘When, bhikkhu, this concentration has been thus developed and well-developed by you, then, bhikkhu, wherever you walk, you will walk in comfort; wherever you stand, you will stand in comfort; wherever you sit, you will sit in comfort; wherever you lie down, you will lie down in comfort.’’
“Này Tỳ-khưu, khi định này của con đã được tu tập, được tu tập tinh xảo như vậy, thì này Tỳ-khưu, con đi đứng ở đâu cũng được an ổn, con đứng ở đâu cũng được an ổn, con ngồi ở đâu cũng được an ổn, con nằm ở đâu cũng được an ổn.”
Atha kho so bhikkhu bhagavatā iminā ovādena ovadito uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
Then that bhikkhu, having been exhorted by the Blessed One with this exhortation, rose from his seat, saluted the Blessed One, circumambulated him, and departed.
Rồi Tỳ-khưu ấy, sau khi được Thế Tôn giáo huấn bằng lời giáo huấn này, liền từ chỗ ngồi đứng dậy, đảnh lễ Thế Tôn, đi nhiễu hữu và ra đi.
Atha kho so bhikkhu eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti, tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi.
Then that bhikkhu, dwelling alone, secluded, diligent, ardent, and resolute, in no long time realized for himself with direct knowledge, in this very life, that unsurpassed culmination of the holy life for the sake of which clansmen rightly go forth from home to homelessness, and having attained it, he dwelt therein.
Rồi vị Tỳ-khưu ấy, sống một mình, viễn ly, không phóng dật, tinh cần, chuyên tâm, không bao lâu đã tự mình chứng ngộ và an trú ngay trong hiện tại mục đích tối thượng của đời sống Phạm hạnh mà các thiện gia nam tử đã xuất gia từ bỏ gia đình để đạt được.
‘‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’’ti abbhaññāsi.
He directly knew: ‘‘Destroyed is birth, the holy life has been lived, what had to be done has been done, there is no more for this state of being.’’
Vị ấy đã thắng tri: ‘‘Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sanh nữa.’’
Aññataro ca pana so bhikkhu arahataṃ ahosīti.
And that bhikkhu became one of the Arahants.
Vị Tỳ-khưu ấy là một trong số các vị A-la-hán.
Tatiyaṃ.
The Third.
Thứ ba.
64. Ekaṃ samayaṃ bhagavā gayāyaṃ viharati gayāsīse.
64. At one time the Blessed One was dwelling in Gayā, at Gayāsīsa.
64. Một thời, Đức Thế Tôn trú tại Gayā, trên đỉnh Gayāsīsa.
Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi…pe… ‘‘pubbāhaṃ, bhikkhave, sambodhā anabhisambuddho bodhisattova samāno obhāsaññeva kho sañjānāmi, no ca rūpāni passāmi’’.
There the Blessed One addressed the bhikkhus… ‘‘Before my enlightenment, bhikkhus, while I was still a Bodhisatta, I perceived only light, but I did not see forms.’’
Tại đấy, Đức Thế Tôn gọi các Tỳ-khưu… (như trên)… ‘‘Này các Tỳ-khưu, trước khi ta giác ngộ, khi ta còn là Bồ-tát chưa giác ngộ hoàn toàn, ta chỉ nhận biết ánh sáng, nhưng không thấy các sắc tướng.’’
‘‘So kho ahaṃ, bhikkhave, aparena samayena appamatto ātāpī pahitatto viharanto obhāsañceva sañjānāmi, rūpāni ca passāmi, tāhi ca devatāhi saddhiṃ santiṭṭhāmi sallapāmi sākacchaṃ samāpajjāmi; no ca kho tā devatā jānāmi – imā devatā amukamhā vā amukamhā vā devanikāyāti.
‘‘So, bhikkhus, on a later occasion, dwelling diligent, ardent, and resolute, I perceived light, saw forms, and also conversed, spoke, and engaged in discussion with those deities; but I did not know those deities: ‘These deities are from such and such a group of deities.’
‘‘Này các Tỳ-khưu, sau một thời gian, ta sống không phóng dật, tinh cần, chuyên tâm, ta đã nhận biết ánh sáng, thấy các sắc tướng, và cũng đứng, nói chuyện, thảo luận với các vị thiên nhân ấy; nhưng ta không biết các vị thiên nhân ấy thuộc về nhóm thiên nhân nào, từ đâu đến.’’
‘‘Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – ‘sace kho ahaṃ obhāsañceva sañjāneyyaṃ, rūpāni ca passeyyaṃ, tāhi ca devatāhi saddhiṃ santiṭṭheyyaṃ sallapeyyaṃ sākacchaṃ samāpajjeyyaṃ, tā ca devatā jāneyyaṃ – imā devatā amukamhā vā amukamhā vā devanikāyā’ti; evaṃ me idaṃ ñāṇadassanaṃ parisuddhataraṃ assā’’’ti.
‘‘Then, bhikkhus, it occurred to me: ‘If I could perceive the light, see the forms, stand, converse, and engage in discussion with those devas, and know those devas—"These devas are from such-and-such a company of devas"—then this knowledge and vision of mine would be purer.’’’
‘‘Này các Tỳ-khưu, ta đã suy nghĩ như sau: ‘Nếu ta có thể nhận biết ánh sáng, thấy các sắc tướng, đứng, nói chuyện, thảo luận với các vị thiên nhân ấy, và cũng biết được các vị thiên nhân ấy thuộc về nhóm thiên nhân nào, từ đâu đến, thì sự tri kiến này của ta sẽ thanh tịnh hơn.’’’
‘‘So kho ahaṃ, bhikkhave, aparena samayena appamatto ātāpī pahitatto viharanto obhāsañceva sañjānāmi, rūpāni ca passāmi, tāhi ca devatāhi saddhiṃ santiṭṭhāmi sallapāmi sākacchaṃ samāpajjāmi, tā ca devatā jānāmi – ‘imā devatā amukamhā vā amukamhā vā devanikāyā’ti; no ca kho tā devatā jānāmi – ‘imā devatā imassa kammassa vipākena ito cutā tattha upapannā’ti…pe… tā ca devatā jānāmi – ‘imā devatā imassa kammassa vipākena ito cutā tattha upapannā’ti; no ca kho tā devatā jānāmi – ‘imā devatā imassa kammassa vipākena evamāhārā evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvediniyo’ti …pe… tā ca devatā jānāmi – ‘imā devatā imassa kammassa vipākena evamāhārā evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvediniyo’ti; no ca kho tā devatā jānāmi – ‘imā devatā evaṃdīghāyukā evaṃciraṭṭhitikā’ti…pe… tā ca devatā jānāmi – ‘imā devatā evaṃdīghāyukā evaṃciraṭṭhitikā’ti; no ca kho tā devatā jānāmi yadi vā me imāhi devatāhi saddhiṃ sannivutthapubbaṃ yadi vā na sannivutthapubbanti.
‘‘So, bhikkhus, at a later time, dwelling diligently, ardently, and with resolute mind, I did perceive the light, and I did see the forms. I stood, conversed, and engaged in discussion with those devas, and I knew those devas—‘These devas are from such-and-such a company of devas.’ But I did not know those devas—‘These devas, having passed away from here due to the ripening of such-and-such kamma, have reappeared there.’…pe… I did know those devas—‘These devas, having passed away from here due to the ripening of such-and-such kamma, have reappeared there.’ But I did not know those devas—‘These devas have such-and-such food, and experience such-and-such pleasant and painful feelings due to the ripening of such-and-such kamma.’…pe… I did know those devas—‘These devas have such-and-such food, and experience such-and-such pleasant and painful feelings due to the ripening of such-and-such kamma.’ But I did not know those devas—‘These devas have such-and-such a long lifespan, and endure for such-and-such a long time.’…pe… I did know those devas—‘These devas have such-and-such a long lifespan, and endure for such-and-such a long time.’ But I did not know whether I had dwelt with these devas before or not.’’
‘‘Này các Tỳ-khưu, sau một thời gian, ta sống không phóng dật, tinh cần, chuyên tâm, ta đã nhận biết ánh sáng, thấy các sắc tướng, đứng, nói chuyện, thảo luận với các vị thiên nhân ấy, và cũng biết được các vị thiên nhân ấy thuộc về nhóm thiên nhân nào, từ đâu đến; nhưng ta không biết các vị thiên nhân ấy: ‘Do quả của nghiệp này, họ đã chết ở đây và sanh về cõi ấy’… (như trên)… và ta biết các vị thiên nhân ấy: ‘Do quả của nghiệp này, họ đã chết ở đây và sanh về cõi ấy’; nhưng ta không biết các vị thiên nhân ấy: ‘Do quả của nghiệp này, họ có thức ăn như thế này, cảm thọ khổ lạc như thế này’… (như trên)… và ta biết các vị thiên nhân ấy: ‘Do quả của nghiệp này, họ có thức ăn như thế này, cảm thọ khổ lạc như thế này’; nhưng ta không biết các vị thiên nhân ấy: ‘Họ có tuổi thọ dài như thế này, trú lâu như thế này’… (như trên)… và ta biết các vị thiên nhân ấy: ‘Họ có tuổi thọ dài như thế này, trú lâu như thế này’; nhưng ta không biết liệu ta đã từng sống chung với các vị thiên nhân ấy hay chưa.’’
‘‘Tassa mayhaṃ, bhikkhave, etadahosi – ‘sace kho ahaṃ obhāsañceva sañjāneyyaṃ, rūpāni ca passeyyaṃ, tāhi ca devatāhi saddhiṃ santiṭṭheyyaṃ sallapeyyaṃ sākacchaṃ samāpajjeyyaṃ, tā ca devatā jāneyyaṃ – ‘imā devatā amukamhā vā amukamhā vā devanikāyā’ti, tā ca devatā jāneyyaṃ – ‘imā devatā imassa kammassa vipākena ito cutā tattha upapannā’ti, tā ca devatā jāneyyaṃ – ‘imā devatā evamāhārā evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvediniyo’ti, tā ca devatā jāneyyaṃ – ‘imā devatā evaṃdīghāyukā evaṃciraṭṭhitikā’ti, tā ca devatā jāneyyaṃ yadi vā me imāhi devatāhi saddhiṃ sannivutthapubbaṃ yadi vā na sannivutthapubbanti; evaṃ me idaṃ ñāṇadassanaṃ parisuddhataraṃ assā’’’ti.
‘‘Then, bhikkhus, it occurred to me: ‘If I could perceive the light, see the forms, stand, converse, and engage in discussion with those devas, and know those devas—"These devas are from such-and-such a company of devas"—and know those devas—"These devas, having passed away from here due to the ripening of such-and-such kamma, have reappeared there"—and know those devas—"These devas have such-and-such food, and experience such-and-such pleasant and painful feelings"—and know those devas—"These devas have such-and-such a long lifespan, and endure for such-and-such a long time"—and know whether I had dwelt with these devas before or not; then this knowledge and vision of mine would be purer.’’’
‘‘Này các Tỳ-khưu, ta đã suy nghĩ như sau: ‘Nếu ta có thể nhận biết ánh sáng, thấy các sắc tướng, đứng, nói chuyện, thảo luận với các vị thiên nhân ấy, biết được các vị thiên nhân ấy thuộc về nhóm thiên nhân nào, từ đâu đến, biết được các vị thiên nhân ấy: ‘Do quả của nghiệp này, họ đã chết ở đây và sanh về cõi ấy’, biết được các vị thiên nhân ấy: ‘Họ có thức ăn như thế này, cảm thọ khổ lạc như thế này’, biết được các vị thiên nhân ấy: ‘Họ có tuổi thọ dài như thế này, trú lâu như thế này’, và cũng biết được liệu ta đã từng sống chung với các vị thiên nhân ấy hay chưa, thì sự tri kiến này của ta sẽ thanh tịnh hơn.’’’
‘‘So kho ahaṃ, bhikkhave, aparena samayena appamatto ātāpī pahitatto viharanto obhāsañceva sañjānāmi, rūpāni ca passāmi, tāhi ca devatāhi saddhiṃ santiṭṭhāmi sallapāmi sākacchaṃ samāpajjāmi, tā ca devatā jānāmi – ‘imā devatā amukamhā vā amukamhā vā devanikāyā’ti, tā ca devatā jānāmi – ‘imā devatā imassa kammassa vipākena ito cutā tattha upapannā’ti, tā ca devatā jānāmi – ‘imā devatā evamāhārā evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvediniyo’ti, tā ca devatā jānāmi – ‘imā devatā evaṃdīghāyukā evaṃciraṭṭhitikā’ti, tā ca devatā jānāmi yadi vā me devatāhi saddhiṃ sannivutthapubbaṃ yadi vā na sannivutthapubbanti.
‘‘So, bhikkhus, at a later time, dwelling diligently, ardently, and with resolute mind, I did perceive the light, and I did see the forms. I stood, conversed, and engaged in discussion with those devas, and I knew those devas—‘These devas are from such-and-such a company of devas.’ I knew those devas—‘These devas, having passed away from here due to the ripening of such-and-such kamma, have reappeared there.’ I knew those devas—‘These devas have such-and-such food, and experience such-and-such pleasant and painful feelings.’ I knew those devas—‘These devas have such-and-such a long lifespan, and endure for such-and-such a long time.’ I knew whether I had dwelt with these devas before or not.’’
‘‘Này các Tỳ-khưu, sau một thời gian, ta sống không phóng dật, tinh cần, chuyên tâm, ta đã nhận biết ánh sáng, thấy các sắc tướng, đứng, nói chuyện, thảo luận với các vị thiên nhân ấy, biết được các vị thiên nhân ấy thuộc về nhóm thiên nhân nào, từ đâu đến, biết được các vị thiên nhân ấy: ‘Do quả của nghiệp này, họ đã chết ở đây và sanh về cõi ấy’, biết được các vị thiên nhân ấy: ‘Họ có thức ăn như thế này, cảm thọ khổ lạc như thế này’, biết được các vị thiên nhân ấy: ‘Họ có tuổi thọ dài như thế này, trú lâu như thế này’, và cũng biết được liệu ta đã từng sống chung với các vị thiên nhân ấy hay chưa.’’
‘‘Yāvakīvañca me, bhikkhave, evaṃ aṭṭhaparivaṭṭaṃ adhidevañāṇadassanaṃ na suvisuddhaṃ ahosi, neva tāvāhaṃ, bhikkhave, ‘sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho’ti* paccaññāsiṃ.
‘‘As long, bhikkhus, as my knowledge and vision regarding devas, in these eight aspects, was not thoroughly purified, so long, bhikkhus, I did not declare myself to have attained unsurpassed perfect self-awakening in the world with its devas, Māras, and Brahmās, among the generation of ascetics and brahmins, devas and humans.
‘‘Này các Tỳ-khưu, chừng nào sự tri kiến siêu phàm này của ta với tám phương diện chưa hoàn toàn thanh tịnh, chừng ấy, này các Tỳ-khưu, ta chưa tuyên bố rằng: ‘Ta đã chứng ngộ Vô thượng Chánh Đẳng Chánh Giác trong thế gian này, cùng với chư Thiên, Ma vương, Phạm Thiên, cùng với chúng Sa-môn, Bà-la-môn, chư Thiên và loài người.’
Yato ca kho me, bhikkhave, evaṃ aṭṭhaparivaṭṭaṃ adhidevañāṇadassanaṃ suvisuddhaṃ ahosi, athāhaṃ, bhikkhave, ‘sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho’ti paccaññāsiṃ; ñāṇañca pana me dassanaṃ udapādi; akuppā me cetovimutti* ; ayamantimā jāti natthi dāni punabbhavo’’ti.
And when, bhikkhus, my knowledge and vision of the divine, with its eightfold revolution, was thoroughly purified, then, bhikkhus, I declared: ‘I am fully enlightened with unsurpassed perfect self-awakening in the world with its devas, Māras, and Brahmās, among the generation with its ascetics and brahmins, its devas and humans.’ Knowledge and vision arose in me: ‘My liberation of mind is unshakeable; this is my last birth; there is no more renewed existence.’’”
Nhưng khi nào, này các Tỳ-khưu, sự tri kiến siêu phàm này của ta với tám phương diện đã hoàn toàn thanh tịnh, bấy giờ, này các Tỳ-khưu, ta mới tuyên bố rằng: ‘Ta đã chứng ngộ Vô thượng Chánh Đẳng Chánh Giác trong thế gian này, cùng với chư Thiên, Ma vương, Phạm Thiên, cùng với chúng Sa-môn, Bà-la-môn, chư Thiên và loài người’; và tri kiến đã khởi lên nơi ta: ‘Tâm giải thoát của ta là bất động; đây là lần sanh cuối cùng, không còn tái hữu nữa.’’’
Catutthaṃ.
The Fourth.
Thứ tư.
65.* ‘‘Aṭṭhimāni, bhikkhave, abhibhāyatanāni.
“Bhikkhus, there are these eight abhibhāyatanas.
65. ‘‘Này các Tỳ-khưu, có tám thắng xứ này.
Katamāni aṭṭha?
Which eight?
Thế nào là tám?
Ajjhattaṃ rūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati parittāni suvaṇṇadubbaṇṇāni.
One, having the perception of form internally, sees external forms that are limited, beautiful and ugly.
Một người, bên trong có tưởng về sắc, thấy các sắc bên ngoài, nhỏ bé, tốt xấu.
‘Tāni abhibhuyya jānāmi passāmī’ti, evaṃsaññī hoti.
He has the perception: ‘Having overcome them, I know them, I see them.’
Vị ấy có tưởng: ‘Sau khi chinh phục chúng, ta biết, ta thấy.’
Idaṃ paṭhamaṃ abhibhāyatanaṃ.
This is the first abhibhāyatana.
Đây là thắng xứ thứ nhất.
‘‘Ajjhattaṃ rūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati appamāṇāni suvaṇṇadubbaṇṇāni.
“One, having the perception of form internally, sees external forms that are immeasurable, beautiful and ugly.
‘‘Một người, bên trong có tưởng về sắc, thấy các sắc bên ngoài, vô lượng, tốt xấu.
‘Tāni abhibhuyya jānāmi passāmī’ti, evaṃsaññī hoti.
He has the perception: ‘Having overcome them, I know them, I see them.’
‘Ta chinh phục chúng, ta biết chúng, ta thấy chúng,’ vị ấy có nhận thức như vậy.
Idaṃ dutiyaṃ abhibhāyatanaṃ.
This is the second abhibhāyatana.
Đây là thắng xứ thứ hai.
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati parittāni suvaṇṇadubbaṇṇāni.
“One, having the perception of formlessness internally, sees external forms that are limited, beautiful and ugly.
“Một người, nội tại không có tưởng sắc, thấy các sắc bên ngoài, nhỏ bé, đẹp xấu.
‘Tāni abhibhuyya jānāmi passāmī’ti, evaṃsaññī hoti.
He has the perception: ‘Having overcome them, I know them, I see them.’
‘Ta chinh phục chúng, ta biết chúng, ta thấy chúng,’ vị ấy có nhận thức như vậy.
Idaṃ tatiyaṃ abhibhāyatanaṃ.
This is the third abhibhāyatana.
Đây là thắng xứ thứ ba.
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati appamāṇāni suvaṇṇadubbaṇṇāni.
“One, having the perception of formlessness internally, sees external forms that are immeasurable, beautiful and ugly.
“Một người, nội tại không có tưởng sắc, thấy các sắc bên ngoài, vô lượng, đẹp xấu.
‘Tāni abhibhuyya jānāmi passāmī’ti, evaṃsaññī hoti.
He has the perception: ‘Having overcome them, I know them, I see them.’
‘Ta chinh phục chúng, ta biết chúng, ta thấy chúng,’ vị ấy có nhận thức như vậy.
Idaṃ catutthaṃ abhibhāyatanaṃ.
This is the fourth abhibhāyatana.
Đây là thắng xứ thứ tư.
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati nīlāni nīlavaṇṇāni nīlanidassanāni nīlanibhāsāni.
“One, having the perception of formlessness internally, sees external forms that are blue, of blue color, of blue appearance, of blue luster.
“Một người, nội tại không có tưởng sắc, thấy các sắc bên ngoài, màu xanh, sắc xanh, hiện tướng xanh, ánh sáng xanh.
‘Tāni abhibhuyya jānāmi passāmī’ti, evaṃsaññī hoti.
He has the perception: ‘Having overcome them, I know them, I see them.’
‘Ta chinh phục chúng, ta biết chúng, ta thấy chúng,’ vị ấy có nhận thức như vậy.
Idaṃ pañcamaṃ abhibhāyatanaṃ.
This is the fifth abhibhāyatana.
Đây là thắng xứ thứ năm.
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati pītāni pītavaṇṇāni pītanidassanāni pītanibhāsāni.
“One, having the perception of formlessness internally, sees external forms that are yellow, of yellow color, of yellow appearance, of yellow luster.
“Một người, nội tại không có tưởng sắc, thấy các sắc bên ngoài, màu vàng, sắc vàng, hiện tướng vàng, ánh sáng vàng.
‘Tāni abhibhuyya jānāmi passāmī’ti, evaṃsaññī hoti.
He has the perception: ‘Having overcome them, I know them, I see them.’
‘Ta chinh phục chúng, ta biết chúng, ta thấy chúng,’ vị ấy có nhận thức như vậy.
Idaṃ chaṭṭhaṃ abhibhāyatanaṃ.
This is the sixth abhibhāyatana.
Đây là thắng xứ thứ sáu.
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati lohitakāni lohitakavaṇṇāni lohitakanidassanāni lohitakanibhāsāni.
“One, having the perception of formlessness internally, sees external forms that are red, of red color, of red appearance, of red luster.
“Một người, nội tại không có tưởng sắc, thấy các sắc bên ngoài, màu đỏ, sắc đỏ, hiện tướng đỏ, ánh sáng đỏ.
‘Tāni abhibhuyya jānāmi passāmī’ti, evaṃsaññī hoti.
He has the perception: ‘Having overcome them, I know them, I see them.’
‘Ta chinh phục chúng, ta biết chúng, ta thấy chúng,’ vị ấy có nhận thức như vậy.
Idaṃ sattamaṃ abhibhāyatanaṃ.
This is the seventh abhibhāyatana.
Đây là thắng xứ thứ bảy.
‘‘Ajjhattaṃ arūpasaññī eko bahiddhā rūpāni passati odātāni odātavaṇṇāni odātanidassanāni odātanibhāsāni.
“One, having the perception of formlessness internally, sees external forms that are white, of white color, of white appearance, of white luster.
“Một người, nội tại không có tưởng sắc, thấy các sắc bên ngoài, màu trắng, sắc trắng, hiện tướng trắng, ánh sáng trắng.
‘Tāni abhibhuyya jānāmi passāmī’ti, evaṃsaññī hoti.
He has the perception: ‘Having overcome them, I know them, I see them.’
‘Ta chinh phục chúng, ta biết chúng, ta thấy chúng,’ vị ấy có nhận thức như vậy.
Idaṃ aṭṭhamaṃ abhibhāyatanaṃ.
This is the eighth abhibhāyatana.
Đây là thắng xứ thứ tám.
Imāni kho, bhikkhave, aṭṭha abhibhāyatanānī’’ti.
These, bhikkhus, are the eight abhibhāyatanas.”
Này các Tỳ-khưu, đây là tám thắng xứ.”
Pañcamaṃ.
The Fifth.
Thứ năm.
67. ‘‘Aṭṭhime, bhikkhave, anariyavohārā.
67. “Monks, these are eight kinds of unnoble speech.
67. “Này các Tỳ-khưu, có tám phi thánh ngữ này.
Katame aṭṭha?
Which eight?
Thế nào là tám?
Adiṭṭhe diṭṭhavāditā, asute sutavāditā, amute mutavāditā, aviññāte viññātavāditā, diṭṭhe adiṭṭhavāditā, sute asutavāditā, mute amutavāditā, viññāte aviññātavāditā.
Saying 'it is seen' regarding what is not seen; saying 'it is heard' regarding what is not heard; saying 'it is sensed' regarding what is not sensed; saying 'it is cognized' regarding what is not cognized; saying 'it is not seen' regarding what is seen; saying 'it is not heard' regarding what is heard; saying 'it is not sensed' regarding what is sensed; saying 'it is not cognized' regarding what is cognized.
Nói đã thấy điều chưa thấy, nói đã nghe điều chưa nghe, nói đã cảm biết điều chưa cảm biết, nói đã nhận thức điều chưa nhận thức; nói chưa thấy điều đã thấy, nói chưa nghe điều đã nghe, nói chưa cảm biết điều đã cảm biết, nói chưa nhận thức điều đã nhận thức.
Ime kho, bhikkhave, aṭṭha anariyavohārā’’ti.
Monks, these are the eight kinds of unnoble speech.”
Này các Tỳ-khưu, đây là tám phi thánh ngữ này.”
Sattamaṃ.
The seventh.
Thứ bảy.
68. ‘‘Aṭṭhime, bhikkhave, ariyavohārā.
68. “Monks, these are eight kinds of noble speech.
68. “Này các Tỳ-khưu, có tám thánh ngữ này.
Katame aṭṭha?
Which eight?
Thế nào là tám?
Adiṭṭhe adiṭṭhavāditā, asute asutavāditā, amute amutavāditā, aviññāte aviññātavāditā, diṭṭhe diṭṭhavāditā, sute sutavāditā, mute mutavāditā, viññāte viññātavāditā.
Saying 'it is not seen' regarding what is not seen; saying 'it is not heard' regarding what is not heard; saying 'it is not sensed' regarding what is not sensed; saying 'it is not cognized' regarding what is not cognized; saying 'it is seen' regarding what is seen; saying 'it is heard' regarding what is heard; saying 'it is sensed' regarding what is sensed; saying 'it is cognized' regarding what is cognized.
Nói chưa thấy điều chưa thấy, nói chưa nghe điều chưa nghe, nói chưa cảm biết điều chưa cảm biết, nói chưa nhận thức điều chưa nhận thức; nói đã thấy điều đã thấy, nói đã nghe điều đã nghe, nói đã cảm biết điều đã cảm biết, nói đã nhận thức điều đã nhận thức.
Ime kho, bhikkhave, aṭṭha ariyavohārā’’ti.
Monks, these are the eight kinds of noble speech.”
Này các Tỳ-khưu, đây là tám thánh ngữ này.”
Aṭṭhamaṃ.
The eighth.
Thứ tám.
69. ‘‘Aṭṭhimā, bhikkhave, parisā.
69. “Monks, there are these eight assemblies.
69. “Này các Tỳ-khưu, có tám hội chúng này.
Katamā aṭṭha?
Which eight?
Thế nào là tám?
Khattiyaparisā, brāhmaṇaparisā, gahapatiparisā, samaṇaparisā, cātumahārājikaparisā, tāvatiṃsaparisā, māraparisā, brahmaparisā.
An assembly of khattiyas, an assembly of brāhmaṇas, an assembly of householders, an assembly of recluses, an assembly of the Cātumahārājika devas, an assembly of the Tāvatiṃsa devas, an assembly of Māra, an assembly of Brahmā.
Hội chúng Sát-đế-lợi, hội chúng Bà-la-môn, hội chúng gia chủ, hội chúng Sa-môn, hội chúng chư Thiên Tứ Đại Thiên Vương, hội chúng chư Thiên Đao Lợi, hội chúng Ma-vương, hội chúng Phạm Thiên.
Abhijānāmi kho panāhaṃ, bhikkhave, anekasataṃ khattiyaparisaṃ upasaṅkamitā.
Monks, I recall having approached many hundreds of khattiya assemblies.
Này các Tỳ-khưu, Ta biết rõ rằng Ta đã từng đến hàng trăm hội chúng Sát-đế-lợi.
Tatrapi mayā sannisinnapubbañceva sallapitapubbañca sākacchā ca samāpannapubbā.
There, I have sat down, conversed, and engaged in discussion.
Tại đó, Ta đã từng ngồi chung, đã từng nói chuyện, và đã từng tham gia đàm luận.
Tattha yādisako tesaṃ vaṇṇo hoti tādisako mayhaṃ vaṇṇo hoti, yādisako tesaṃ saro hoti tādisako mayhaṃ saro hoti.
There, whatever their complexion, such was my complexion; whatever their voice, such was my voice.
Tại đó, Ta có sắc diện như họ, có giọng nói như họ.
Dhammiyā ca kathāya sandassemi samādapemi samuttejemi sampahaṃsemi.
And I instruct, encourage, inspire, and gladden them with a Dhamma talk.
Ta đã thuyết pháp để giáo hóa, khuyến khích, khích lệ và làm cho họ hoan hỷ.
Bhāsamānañca maṃ na jānanti – ‘ko nu kho ayaṃ bhāsati devo vā manusso vā’ti.
And as I speak, they do not know: ‘Who is this speaking? Is it a deva or a human being?’
Khi Ta đang nói, họ không biết: ‘Ai đang nói đây, một vị trời hay một người?’.
Dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā antaradhāyāmi.
Having instructed, encouraged, inspired, and gladdened them with a Dhamma talk, I vanish.
Sau khi thuyết pháp để giáo hóa, khuyến khích, khích lệ và làm cho họ hoan hỷ, Ta biến mất.
Antarahitañca maṃ na jānanti – ‘ko nu kho ayaṃ antarahito devo vā manusso vā’’’ti.
And as I vanish, they do not know: ‘Who is this who has vanished? Is it a deva or a human being?’”
Khi Ta đã biến mất, họ không biết: ‘Ai đã biến mất đây, một vị trời hay một người?’”
‘‘Abhijānāmi kho panāhaṃ, bhikkhave, anekasataṃ brāhmaṇaparisaṃ…pe… gahapatiparisaṃ… samaṇaparisaṃ… cātumahārājikaparisaṃ… tāvatiṃsaparisaṃ… māraparisaṃ… brahmaparisaṃ upasaṅkamitā.
“Monks, I recall having approached many hundreds of brāhmaṇa assemblies… householder assemblies… recluse assemblies… Cātumahārājika deva assemblies… Tāvatiṃsa deva assemblies… Māra assemblies… Brahmā assemblies.
“Này các Tỳ-khưu, Ta biết rõ rằng Ta đã từng đến hàng trăm hội chúng Bà-la-môn… hội chúng gia chủ… hội chúng Sa-môn… hội chúng chư Thiên Tứ Đại Thiên Vương… hội chúng chư Thiên Đao Lợi… hội chúng Ma-vương… hội chúng Phạm Thiên.
Tatrapi mayā sannisinnapubbañceva sallapitapubbañca sākacchā ca samāpannapubbā.
There, I have sat down, conversed, and engaged in discussion.
Tại đó, Ta đã từng ngồi chung, đã từng nói chuyện, và đã từng tham gia đàm luận.
Tattha yādisako tesaṃ vaṇṇo hoti tādisako mayhaṃ vaṇṇo hoti, yādisako tesaṃ saro hoti tādisako mayhaṃ saro hoti.
There, whatever their complexion, such was my complexion; whatever their voice, such was my voice.
Tại đó, Ta có sắc diện như họ, có giọng nói như họ.
Dhammiyā ca kathāya sandassemi samādapemi samuttejemi sampahaṃsemi.
And I instruct, encourage, inspire, and gladden them with a Dhamma talk.
Ta đã thuyết pháp để giáo hóa, khuyến khích, khích lệ và làm cho họ hoan hỷ.
Bhāsamānañca maṃ na jānanti – ‘ko nu kho ayaṃ bhāsati devo vā manusso vā’ti.
And as I speak, they do not know: ‘Who is this speaking? Is it a deva or a human being?’
Khi Ta đang nói, họ không biết: ‘Ai đang nói đây, một vị trời hay một người?’.
Dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā antaradhāyāmi.
Having instructed, encouraged, inspired, and gladdened them with a Dhamma talk, I vanish.
Sau khi thuyết pháp để giáo hóa, khuyến khích, khích lệ và làm cho họ hoan hỷ, Ta biến mất.
Antarahitañca maṃ na jānanti – ‘ko nu kho ayaṃ antarahito devo vā manusso vā’ti.
And as I vanish, they do not know: ‘Who is this who has vanished? Is it a deva or a human being?’
Khi Ta đã biến mất, họ không biết: ‘Ai đã biến mất đây, một vị trời hay một người?’.
Imā kho, bhikkhave, aṭṭha parisā’’ti.
Monks, these are the eight assemblies.”
Này các Tỳ-khưu, đây là tám hội chúng này.”
Navamaṃ.
The ninth.
Thứ chín.
70. Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ.
70. On one occasion the Blessed One was dwelling in Vesālī, in the Great Wood, in the Gabled Hall.
70. Một thời, Thế Tôn trú tại Vesālī, trong Đại Lâm, tại giảng đường Trùng Các.
Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya vesāliṃ piṇḍāya pāvisi.
Then, in the forenoon, the Blessed One dressed, took his bowl and robe, and entered Vesālī for alms.
Rồi Thế Tôn, vào buổi sáng, đắp y, cầm bát và y, đi vào Vesālī để khất thực.
Vesāliyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘gaṇhāhi, ānanda, nisīdanaṃ.
After wandering for alms in Vesālī and returning from his alms round after the meal, the Blessed One addressed Venerable Ānanda: “Take the sitting cloth, Ānanda.
Sau khi khất thực ở Vesālī và sau bữa ăn, Thế Tôn gọi Tôn giả Ānanda: “Này Ānanda, hãy cầm chỗ ngồi.
Yena cāpālaṃ cetiyaṃ* tenupasaṅkamissāma divāvihārāyā’’ti.
We shall go to the Cāpāla Shrine for the day’s abiding.”
Chúng ta sẽ đi đến Tháp Cāpāla để nghỉ trưa.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paṭissutvā nisīdanaṃ ādāya bhagavantaṃ piṭṭhito piṭṭhito anubandhi.
“Yes, Bhante,” Venerable Ānanda replied to the Blessed One, and taking the sitting cloth, he followed close behind the Blessed One.
“Vâng, bạch Thế Tôn,” Tôn giả Ānanda vâng lời Thế Tôn, cầm chỗ ngồi và đi theo sau Thế Tôn.
Atha kho bhagavā yena cāpālaṃ cetiyaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.
Then the Blessed One approached the Cāpāla Shrine; having approached, he sat down on the prepared seat.
Rồi Thế Tôn đi đến Tháp Cāpāla; sau khi đến, Ngài ngồi xuống trên chỗ đã trải sẵn.
Nisajja kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘ramaṇīyā, ānanda, vesālī, ramaṇīyaṃ udenaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ gotamakaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ sattambaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ bahuputtakaṃ cetiyaṃ; ramaṇīyaṃ sārandadaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ cāpālaṃ cetiyaṃ.
Having sat down, the Blessed One addressed Venerable Ānanda: “Delightful, Ānanda, is Vesālī; delightful is the Udena Shrine; delightful is the Gotamaka Shrine; delightful is the Sattamba Shrine; delightful is the Bahuputtaka Shrine; delightful is the Sārandada Shrine; delightful is the Cāpāla Shrine.
Sau khi ngồi xuống, Thế Tôn gọi Tôn giả Ānanda và nói: “Này Ānanda, Vesālī thật đáng yêu, Udena Cetiya thật đáng yêu, Gotamaka Cetiya thật đáng yêu, Sattamba Cetiya thật đáng yêu, Bahuputtaka Cetiya thật đáng yêu; Sārandada Cetiya thật đáng yêu, Cāpāla Cetiya thật đáng yêu.
Yassa kassaci, ānanda, cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā, ākaṅkhamāno so, ānanda, kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā.
Ananda, whoever has developed the four bases of spiritual power, cultivated them, made them a vehicle, made them a basis, established them, practiced them, and well-undertaken them, if he wishes, Ananda, he might remain for an eon or for the remainder of an eon.
Này Ānanda, bất cứ ai đã tu tập, làm cho sung mãn, biến thành cỗ xe, biến thành nền tảng, thực hành kiên trì, làm quen thuộc, thành tựu viên mãn bốn thần túc, người ấy, nếu muốn, có thể sống trọn một kiếp hoặc phần còn lại của kiếp.
Tathāgatassa kho, ānanda, cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā.
Ananda, the Tathāgata's four bases of spiritual power have been developed, cultivated, made a vehicle, made a basis, established, practiced, and well-undertaken.
Này Ānanda, Như Lai đã tu tập, làm cho sung mãn, biến thành cỗ xe, biến thành nền tảng, thực hành kiên trì, làm quen thuộc, thành tựu viên mãn bốn thần túc.
Ākaṅkhamāno, ānanda, tathāgato kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā’’ti.
Ananda, if the Tathāgata wishes, he might remain for an eon or for the remainder of an eon."
Này Ānanda, nếu Như Lai muốn, Như Lai có thể sống trọn một kiếp hoặc phần còn lại của kiếp.”
Evampi kho āyasmā ānando bhagavatā oḷārike nimitte kayiramāne oḷārike obhāse kayiramāne nāsakkhi paṭivijjhituṃ; na bhagavantaṃ yāci – ‘‘tiṭṭhatu, bhante, bhagavā kappaṃ, tiṭṭhatu sugato kappaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussāna’’nti, yathā taṃ mārena pariyuṭṭhitacitto.
Even though the Blessed One was thus giving a gross indication and a gross hint, Venerable Ananda was unable to penetrate it; he did not entreat the Blessed One: "May the Blessed One remain for an eon, may the Sugata remain for an eon, for the welfare of many, for the happiness of many, out of compassion for the world, for the good, benefit, and happiness of devas and humans," because his mind was possessed by Māra.
Mặc dù Thế Tôn đã đưa ra dấu hiệu rõ ràng, đã đưa ra ánh sáng rõ ràng như vậy, Tôn giả Ānanda vẫn không thể thấu hiểu; không thỉnh cầu Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn hãy trụ thế trọn một kiếp, xin Thiện Thệ hãy trụ thế trọn một kiếp vì lợi ích của nhiều người, vì hạnh phúc của nhiều người, vì lòng bi mẫn đối với thế gian, vì lợi ích, vì hạnh phúc của chư Thiên và loài người,” vì tâm của ngài bị Māra chi phối.
Dutiyampi kho bhagavā…pe… tatiyampi kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘ramaṇīyā, ānanda, vesālī, ramaṇīyaṃ udenaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ gotamakaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ sattambaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ bahuputtakaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ sārandadaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ cāpālaṃ cetiyaṃ.
A second time the Blessed One… A third time the Blessed One addressed Venerable Ananda: "Delightful, Ananda, is Vesālī; delightful is the Udena shrine; delightful is the Gotamaka shrine; delightful is the Sattamba shrine; delightful is the Bahuputtaka shrine; delightful is the Sārandada shrine; delightful is the Cāpāla shrine.
Lần thứ hai, Thế Tôn…pe… Lần thứ ba, Thế Tôn gọi Tôn giả Ānanda và nói: “Này Ānanda, Vesālī thật đáng yêu, Udena Cetiya thật đáng yêu, Gotamaka Cetiya thật đáng yêu, Sattamba Cetiya thật đáng yêu, Bahuputtaka Cetiya thật đáng yêu, Sārandada Cetiya thật đáng yêu, Cāpāla Cetiya thật đáng yêu.
Yassa kassaci, ānanda, cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā, ākaṅkhamāno so, ānanda, kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā.
Ananda, whoever has developed the four bases of spiritual power, cultivated them, made them a vehicle, made them a basis, established them, practiced them, and well-undertaken them, if he wishes, Ananda, he might remain for an eon or for the remainder of an eon.
Này Ānanda, bất cứ ai đã tu tập, làm cho sung mãn, biến thành cỗ xe, biến thành nền tảng, thực hành kiên trì, làm quen thuộc, thành tựu viên mãn bốn thần túc, người ấy, nếu muốn, có thể sống trọn một kiếp hoặc phần còn lại của kiếp.
Tathāgatassa kho, ānanda, cattāro iddhipādā bhāvitā…pe… ākaṅkhamāno, ānanda, tathāgato kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā’’ti.
Ananda, the Tathāgata's four bases of spiritual power have been developed… if the Tathāgata wishes, Ananda, he might remain for an eon or for the remainder of an eon."
Này Ānanda, Như Lai đã tu tập bốn thần túc…pe… Này Ānanda, nếu Như Lai muốn, Như Lai có thể sống trọn một kiếp hoặc phần còn lại của kiếp.”
Evampi kho āyasmā ānando bhagavatā oḷārike nimitte kayiramāne oḷārike obhāse kayiramāne nāsakkhi paṭivijjhituṃ; na bhagavantaṃ yāci – ‘‘tiṭṭhatu, bhante, bhagavā kappaṃ, tiṭṭhatu sugato kappaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussāna’’nti, yathā taṃ mārena pariyuṭṭhitacitto.
Even though the Blessed One was thus giving a gross indication and a gross hint, Venerable Ananda was unable to penetrate it; he did not entreat the Blessed One: "May the Blessed One remain for an eon, may the Sugata remain for an eon, for the welfare of many, for the happiness of many, out of compassion for the world, for the good, benefit, and happiness of devas and humans," because his mind was possessed by Māra.
Dù vậy, Tôn giả Ānanda đã không thể hiểu thấu khi Thế Tôn đưa ra những dấu hiệu rõ ràng, những gợi ý rõ ràng; ngài đã không thỉnh cầu Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn an trú trọn kiếp, xin Thiện Thệ an trú trọn kiếp, vì lợi ích cho số đông, vì an lạc cho số đông, vì lòng bi mẫn đối với thế gian, vì lợi ích, vì hạnh phúc của chư thiên và loài người,” bởi tâm ngài đã bị Ma vương che ám.
Atha kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi – ‘‘gaccha tvaṃ* , ānanda, yassa dāni kālaṃ maññasī’’ti.
Then the Blessed One addressed Venerable Ananda: "Go now, Ananda, do what you think is timely."
Rồi Thế Tôn bảo Tôn giả Ānanda: “Này Ānanda, con hãy đi đi, tùy thời con thấy thích hợp.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā ānando bhagavato paṭissutvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā bhagavato avidūre aññatarasmiṃ rukkhamūle nisīdi.
"Yes, Venerable Sir," Venerable Ananda replied to the Blessed One, then rose from his seat, saluted the Blessed One, circumambulated him clockwise, and sat down at the foot of a certain tree not far from the Blessed One.
“Vâng, bạch Thế Tôn,” Tôn giả Ānanda đã vâng lời Thế Tôn, rồi từ chỗ ngồi đứng dậy, đảnh lễ Thế Tôn, đi nhiễu hữu và ngồi xuống dưới một gốc cây không xa Thế Tôn.
Atha kho māro pāpimā acirapakkante āyasmante ānande bhagavantaṃ etadavoca –
Then Māra, the Evil One, not long after Venerable Ananda had departed, approached the Blessed One and said:
Rồi, không lâu sau khi Tôn giả Ānanda rời đi, Ma vương Ác đức đến gần Thế Tôn và bạch rằng:
‘‘Parinibbātu dāni, bhante, bhagavā, parinibbātu sugato.
"May the Blessed One now attain final Nibbāna, Venerable Sir, may the Sugata attain final Nibbāna.
“Bạch Thế Tôn, giờ đây Thế Tôn hãy nhập Niết-bàn, Thiện Thệ hãy nhập Niết-bàn.
Parinibbānakālo dāni, bhante, bhagavato.
It is now time for the Blessed One to attain final Nibbāna, Venerable Sir.
Bạch Thế Tôn, đã đến lúc Thế Tôn nhập Niết-bàn.
Bhāsitā kho panesā, bhante, bhagavatā vācā – ‘na tāvāhaṃ, pāpima, parinibbāyissāmi yāva me bhikkhū na sāvakā bhavissanti viyattā vinītā visāradā pattayogakkhemā* bahussutā dhammadharā dhammānudhammappaṭipannā sāmīcippaṭipannā anudhammacārino, sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhissanti desessanti paññapessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānīkarissanti uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desessantī’ti.
For this word was spoken by the Blessed One, Venerable Sir: 'I will not attain final Nibbāna, Evil One, until my bhikkhus are disciples who are accomplished, disciplined, confident, secure in the attainment of the goal, learned, upholders of the Dhamma, practicing in accordance with the Dhamma, practicing properly, living in accordance with the Dhamma, having learned their own teacher's doctrine, will teach, explain, declare, establish, reveal, analyze, and make clear the Dhamma, and having thoroughly refuted any arisen opposing views with the Dhamma, will teach the Dhamma with a wonder-working power.'
Bạch Thế Tôn, Thế Tôn đã từng tuyên bố lời này: ‘Này Ác đức, Như Lai sẽ chưa nhập Niết-bàn cho đến khi các Tỳ-kheo đệ tử của Như Lai trở thành những người khéo léo, được huấn luyện tốt, tự tin, đạt được sự an ổn khỏi khổ ách, đa văn, giữ gìn Pháp, thực hành Pháp đúng Pháp, thực hành đúng đắn, sống thuận Pháp, sau khi đã nắm vững giáo lý của bậc thầy mình, sẽ giảng dạy, thuyết giảng, trình bày, thiết lập, khai mở, phân tích, làm cho dễ hiểu, và sẽ thuyết giảng Pháp có phép lạ, sau khi đã khéo chế ngự những luận điệu sai trái của người khác bằng chánh Pháp.’
Etarahi, bhante, bhikkhū bhagavato sāvakā viyattā vinītā visāradā pattayogakkhemā bahussutā dhammadharā dhammānudhammappaṭipannā sāmīcippaṭipannā anudhammacārino, sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhanti desenti paññapenti paṭṭhapenti vivaranti vibhajanti uttānīkaronti uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desenti.
Now, Venerable Sir, the bhikkhus are disciples of the Blessed One who are accomplished, disciplined, confident, secure in the attainment of the goal, learned, upholders of the Dhamma, practicing in accordance with the Dhamma, practicing properly, living in accordance with the Dhamma, having learned their own teacher's doctrine, they teach, explain, declare, establish, reveal, analyze, and make clear the Dhamma, and having thoroughly refuted any arisen opposing views with the Dhamma, they teach the Dhamma with a wonder-working power.
Bạch Thế Tôn, giờ đây các Tỳ-kheo đệ tử của Thế Tôn đã trở thành những người khéo léo, được huấn luyện tốt, tự tin, đạt được sự an ổn khỏi khổ ách, đa văn, giữ gìn Pháp, thực hành Pháp đúng Pháp, thực hành đúng đắn, sống thuận Pháp, sau khi đã nắm vững giáo lý của bậc thầy mình, họ giảng dạy, thuyết giảng, trình bày, thiết lập, khai mở, phân tích, làm cho dễ hiểu, và thuyết giảng Pháp có phép lạ, sau khi đã khéo chế ngự những luận điệu sai trái của người khác bằng chánh Pháp.
‘‘Parinibbātu dāni, bhante, bhagavā, parinibbātu sugato.
“Now, Venerable Sir, let the Blessed One attain Parinibbāna; let the Sugata attain Parinibbāna.
Bạch Thế Tôn, giờ đây Thế Tôn hãy nhập Niết-bàn, Thiện Thệ hãy nhập Niết-bàn.
Parinibbānakālo dāni, bhante, bhagavato.
Now is the time, Venerable Sir, for the Blessed One's Parinibbāna.
Bạch Thế Tôn, đã đến lúc Thế Tôn nhập Niết-bàn.
Bhāsitā kho panesā, bhante, bhagavatā vācā – ‘na tāvāhaṃ, pāpima, parinibbāyissāmi yāva me bhikkhuniyo na sāvikā bhavissanti…pe… yāva me upāsakā na sāvakā bhavissanti…pe… yāva me upāsikā na sāvikā bhavissanti viyattā vinītā visāradā pattayogakkhemā bahussutā dhammadharā dhammānudhammappaṭipannā sāmīcippaṭipannā anudhammacāriniyo, sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhissanti desessanti paññapessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānīkarissanti, uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desessantī’ti.
Indeed, Venerable Sir, this statement was made by the Blessed One: ‘I will not attain Parinibbāna yet, Evil One, until my bhikkhunis are not disciples… until my laymen are not disciples… until my laywomen are not disciples, who are accomplished, disciplined, confident, attained to security from bondage, learned, upholders of the Dhamma, practicing in accordance with the Dhamma, practicing properly, living in harmony with the Dhamma, having learned their own teacher’s doctrine, they will teach, explain, declare, establish, reveal, analyze, clarify it, and having thoroughly refuted any arisen opposing views in accordance with the Dhamma, they will teach the Dhamma with a marvel.’
Bạch Thế Tôn, Thế Tôn đã từng tuyên bố lời này: ‘Này Ác đức, Như Lai sẽ chưa nhập Niết-bàn cho đến khi các Tỳ-kheo-ni đệ tử của Như Lai trở thành những người khéo léo… cho đến khi các Ưu-bà-tắc đệ tử của Như Lai trở thành những người khéo léo… cho đến khi các Ưu-bà-di đệ tử của Như Lai trở thành những người khéo léo, được huấn luyện tốt, tự tin, đạt được sự an ổn khỏi khổ ách, đa văn, giữ gìn Pháp, thực hành Pháp đúng Pháp, thực hành đúng đắn, sống thuận Pháp, sau khi đã nắm vững giáo lý của bậc thầy mình, sẽ giảng dạy, thuyết giảng, trình bày, thiết lập, khai mở, phân tích, làm cho dễ hiểu, và sẽ thuyết giảng Pháp có phép lạ, sau khi đã khéo chế ngự những luận điệu sai trái của người khác bằng chánh Pháp.’
Etarahi, bhante, upāsikā bhagavato sāvikā viyattā vinītā visāradā pattayogakkhemā bahussutā dhammadharā dhammānudhammappaṭipannā sāmīcippaṭipannā anudhammacāriniyo, sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhanti desenti paññapenti paṭṭhapenti vivaranti vibhajanti uttānīkaronti, uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desenti.
At present, Venerable Sir, the Blessed One’s laywomen disciples are accomplished, disciplined, confident, attained to security from bondage, learned, upholders of the Dhamma, practicing in accordance with the Dhamma, practicing properly, living in harmony with the Dhamma; having learned their own teacher’s doctrine, they teach, explain, declare, establish, reveal, analyze, clarify it, and having thoroughly refuted any arisen opposing views in accordance with the Dhamma, they teach the Dhamma with a marvel.
Bạch Thế Tôn, giờ đây các Ưu-bà-di đệ tử của Thế Tôn đã trở thành những người khéo léo, được huấn luyện tốt, tự tin, đạt được sự an ổn khỏi khổ ách, đa văn, giữ gìn Pháp, thực hành Pháp đúng Pháp, thực hành đúng đắn, sống thuận Pháp, sau khi đã nắm vững giáo lý của bậc thầy mình, họ giảng dạy, thuyết giảng, trình bày, thiết lập, khai mở, phân tích, làm cho dễ hiểu, và thuyết giảng Pháp có phép lạ, sau khi đã khéo chế ngự những luận điệu sai trái của người khác bằng chánh Pháp.
‘‘Parinibbātu dāni, bhante, bhagavā, parinibbātu sugato.
“Now, Venerable Sir, let the Blessed One attain Parinibbāna; let the Sugata attain Parinibbāna.
Bạch Thế Tôn, giờ đây Thế Tôn hãy nhập Niết-bàn, Thiện Thệ hãy nhập Niết-bàn.
Parinibbānakālo dāni, bhante, bhagavato.
Now is the time, Venerable Sir, for the Blessed One's Parinibbāna.
Bạch Thế Tôn, đã đến lúc Thế Tôn nhập Niết-bàn.
Bhāsitā kho panesā, bhante, bhagavatā vācā – ‘na tāvāhaṃ, pāpima, parinibbāyissāmi yāva me idaṃ brahmacariyaṃ na iddhañceva bhavissati phītañca vitthārikaṃ bāhujaññaṃ puthubhūtaṃ, yāva devamanussehi suppakāsita’nti.
Indeed, Venerable Sir, this statement was made by the Blessed One: ‘I will not attain Parinibbāna yet, Evil One, until this holy life of mine is prosperous, flourishing, widespread, widely known, and well-proclaimed among devas and humans alike.’
Bạch Thế Tôn, Thế Tôn đã từng tuyên bố lời này: ‘Này Ác đức, Như Lai sẽ chưa nhập Niết-bàn cho đến khi Phạm hạnh này của Như Lai trở nên thịnh vượng, phát triển, rộng lớn, phổ biến, và được chư thiên và loài người tuyên bố rộng khắp.’
Etarahi, bhante, bhagavato brahmacariyaṃ iddhañceva phītañca vitthārikaṃ bāhujaññaṃ puthubhūtaṃ, yāva devamanussehi suppakāsitaṃ.
At present, Venerable Sir, the Blessed One’s holy life is prosperous, flourishing, widespread, widely known, and well-proclaimed among devas and humans alike.
Bạch Thế Tôn, giờ đây Phạm hạnh của Thế Tôn đã thịnh vượng, phát triển, rộng lớn, phổ biến, và được chư thiên và loài người tuyên bố rộng khắp.
‘‘Parinibbātu dāni, bhante, bhagavā, parinibbātu sugato.
“Now, Venerable Sir, let the Blessed One attain Parinibbāna; let the Sugata attain Parinibbāna.
Bạch Thế Tôn, giờ đây Thế Tôn hãy nhập Niết-bàn, Thiện Thệ hãy nhập Niết-bàn.”
Parinibbānakālo dāni, bhante, bhagavato’’ti.
Now is the time, Venerable Sir, for the Blessed One's Parinibbāna.”
“Này Ác đức, con hãy yên tâm!
‘‘Appossukko tvaṃ, pāpima, hohi.
“Be at ease, Evil One.
Sự nhập Niết-bàn của Như Lai sẽ không còn lâu nữa.
Naciraṃ tathāgatassa parinibbānaṃ bhavissati.
The Tathāgata’s Parinibbāna will not be long.
Sau ba tháng nữa, Như Lai sẽ nhập Niết-bàn.”
Ito tiṇṇaṃ māsānaṃ accayena tathāgato parinibbāyissatī’’ti.
In three months from now, the Tathāgata will attain Parinibbāna.”
Rồi Thế Tôn, với chánh niệm tỉnh giác, đã xả bỏ thọ hành tại tháp Cāpāla.
Atha kho bhagavā cāpāle cetiye sato sampajāno āyusaṅkhāraṃ ossaji.
Then the Blessed One, mindful and clearly comprehending, relinquished the life-formation at the Cāpāla Shrine.
Rồi, Thế Tôn, với chánh niệm tỉnh giác, đã xả bỏ thọ hành tại tháp Cāpāla.
Ossaṭṭhe ca bhagavatā āyusaṅkhāre mahābhūmicālo ahosi bhiṃsanako salomahaṃso, devadundubhiyo ca phaliṃsu.
And when the Blessed One had relinquished the life-formation, a great earthquake occurred, terrifying and hair-raising, and the drums of the devas burst.
Và khi Thế Tôn đã xả bỏ hành thọ (āyusaṅkhāra), một trận động đất lớn, kinh hoàng, khiến lông tóc dựng đứng đã xảy ra, và các tiếng trống trời (devadundubhī) đã vang lên.
Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
Then the Blessed One, understanding this matter, on that occasion uttered this inspired utterance:
Bấy giờ, Thế Tôn, sau khi đã biết rõ ý nghĩa này, vào lúc đó đã thốt lên lời cảm hứng (udāna) này:
Atha kho āyasmato ānandassa etadahosi – ‘‘mahā vatāyaṃ bhūmicālo; sumahā vatāyaṃ bhūmicālo bhiṃsanako salomahaṃso, devadundubhiyo ca phaliṃsu.
Then it occurred to Venerable Ānanda: “Indeed, this is a great earthquake! Indeed, this is a very great earthquake, terrifying and hair-raising, and the drums of the devas burst.
Bấy giờ, Tôn giả Ānanda đã nghĩ: “Thật là một trận động đất lớn! Thật là một trận động đất lớn, kinh hoàng, khiến lông tóc dựng đứng, và các tiếng trống trời đã vang lên.
Ko nu kho hetu, ko paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāyā’’ti?
What is the cause, what is the reason for the appearance of this great earthquake?”
Nguyên nhân nào, duyên cớ nào khiến một trận động đất lớn xuất hiện vậy?”
Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then Venerable Ānanda approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, he sat down to one side.
Rồi Tôn giả Ānanda đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn và ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘mahā vatāyaṃ, bhante, bhūmicālo; sumahā vatāyaṃ, bhante, bhūmicālo bhiṃsanako salomahaṃso, devadundubhiyo ca phaliṃsu.
Seated to one side, Venerable Ānanda said to the Blessed One: “Indeed, Venerable Sir, this is a great earthquake! Indeed, Venerable Sir, this is a very great earthquake, terrifying and hair-raising, and the drums of the devas burst.
Ngồi xuống một bên, Tôn giả Ānanda bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, thật là một trận động đất lớn! Bạch Thế Tôn, thật là một trận động đất lớn, kinh hoàng, khiến lông tóc dựng đứng, và các tiếng trống trời đã vang lên.
Ko nu kho, bhante, hetu, ko paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāyā’’ti?
What, Venerable Sir, is the cause, what is the reason for the appearance of this great earthquake?”
Bạch Thế Tôn, nguyên nhân nào, duyên cớ nào khiến một trận động đất lớn xuất hiện vậy?”
‘‘Aṭṭhime, ānanda, hetū, aṭṭha paccayā mahato bhūmicālassa pātubhāvāya.
“There are these eight causes, Ānanda, eight reasons for the appearance of a great earthquake.
“Này Ānanda, có tám nguyên nhân, tám duyên cớ khiến một trận động đất lớn xuất hiện.
Katame aṭṭha?
Which eight?
Tám điều đó là gì?
Ayaṃ, ānanda, mahāpathavī udake patiṭṭhitā; udakaṃ vāte patiṭṭhitaṃ; vāto ākāsaṭṭho hoti.
This great earth, Ānanda, is established on water; the water is established on wind; the wind is in space.
Này Ānanda, đại địa này được đặt trên nước; nước được đặt trên gió; gió được đặt trong không gian.
So, ānanda, samayo yaṃ mahāvātā vāyanti; mahāvātā vāyantā udakaṃ kampenti; udakaṃ kampitaṃ pathaviṃ kampeti.
There comes a time, Ānanda, when great winds blow; as great winds blow, they agitate the water; the agitated water agitates the earth.
Này Ānanda, có lúc những trận gió lớn thổi lên; những trận gió lớn thổi làm rung chuyển nước; nước bị rung chuyển làm rung chuyển đất.
Ayaṃ, ānanda, paṭhamo hetu, paṭhamo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya.
This, Ānanda, is the first cause, the first reason for the appearance of a great earthquake.
Này Ānanda, đây là nguyên nhân thứ nhất, duyên cớ thứ nhất khiến một trận động đất lớn xuất hiện.
‘‘Puna caparaṃ, ānanda, samaṇo vā brāhmaṇo vā iddhimā cetovasippatto devatā vā mahiddhikā mahānubhāvā.
‘‘Furthermore, Ānanda, there is a recluse or a brahmin who is mighty and has mastery over the mind, or a deity who is mighty and powerful.
“Lại nữa, này Ānanda, một Sa-môn hay Bà-la-môn có thần thông, đạt được sự làm chủ tâm (cetovasippatta), hoặc một vị trời có đại thần lực, có đại uy đức.
Tassa parittā pathavīsaññā bhāvitā hoti, appamāṇā āposaññā.
His perception of earth is developed to a limited extent, and his perception of water is immeasurable.
Vị ấy đã tu tập được tưởng địa giới (pathavīsaññā) nhỏ hẹp, và tưởng thủy giới (āposaññā) vô lượng.
So imaṃ pathaviṃ kampeti saṅkampeti sampakampeti sampavedheti.
He makes this earth tremble, quake, shake, and violently shake.
Vị ấy làm rung chuyển, làm chấn động, làm lay động, làm rúng động địa cầu này.
Ayaṃ, ānanda, dutiyo hetu, dutiyo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya.
This, Ānanda, is the second reason, the second cause for the appearance of a great earthquake.
Này Ānanda, đây là nguyên nhân thứ hai, duyên cớ thứ hai khiến một trận động đất lớn xuất hiện.
‘‘Puna caparaṃ, ānanda, yadā bodhisatto tusitā kāyā cavitvā sato sampajāno mātukucchiṃ okkamati, tadāyaṃ pathavī kampati saṅkampati sampakampati sampavedhati.
‘‘Furthermore, Ānanda, when the Bodhisatta descends into his mother’s womb, mindful and fully aware, this earth trembles, quakes, shakes, and violently shakes.
“Lại nữa, này Ānanda, khi Bồ-tát từ cõi trời Tusita chuyển sinh, chánh niệm tỉnh giác đi vào bụng mẹ, bấy giờ địa cầu này rung chuyển, chấn động, lay động, rúng động.
Ayaṃ, ānanda, tatiyo hetu; tatiyo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya.
This, Ānanda, is the third reason, the third cause for the appearance of a great earthquake.
Này Ānanda, đây là nguyên nhân thứ ba, duyên cớ thứ ba khiến một trận động đất lớn xuất hiện.
‘‘Puna caparaṃ, ānanda, yadā bodhisatto sato sampajāno mātukucchismā nikkhamati, tadāyaṃ pathavī kampati saṅkampati sampakampati sampavedhati.
‘‘Furthermore, Ānanda, when the Bodhisatta emerges from his mother’s womb, mindful and fully aware, this earth trembles, quakes, shakes, and violently shakes.
“Lại nữa, này Ānanda, khi Bồ-tát chánh niệm tỉnh giác ra khỏi bụng mẹ, bấy giờ địa cầu này rung chuyển, chấn động, lay động, rúng động.
Ayaṃ, ānanda, catuttho hetu, catuttho paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya.
This, Ānanda, is the fourth reason, the fourth cause for the appearance of a great earthquake.
Này Ānanda, đây là nguyên nhân thứ tư, duyên cớ thứ tư khiến một trận động đất lớn xuất hiện.
‘‘Puna caparaṃ, ānanda, yadā tathāgato anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjhati, tadāyaṃ pathavī kampati saṅkampati sampakampati sampavedhati.
‘‘Furthermore, Ānanda, when the Tathāgata fully awakens to the unsurpassed perfect self-awakening, this earth trembles, quakes, shakes, and violently shakes.
“Lại nữa, này Ānanda, khi Như Lai chứng ngộ Vô Thượng Chánh Đẳng Chánh Giác, bấy giờ địa cầu này rung chuyển, chấn động, lay động, rúng động.
Ayaṃ, ānanda, pañcamo hetu, pañcamo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya.
This, Ānanda, is the fifth reason, the fifth cause for the appearance of a great earthquake.
Này Ānanda, đây là nguyên nhân thứ năm, duyên cớ thứ năm khiến một trận động đất lớn xuất hiện.
‘‘Puna caparaṃ, ānanda, yadā tathāgato anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavatteti, tadāyaṃ pathavī kampati saṅkampati sampakampati sampavedhati.
‘‘Furthermore, Ānanda, when the Tathāgata sets in motion the unsurpassed Wheel of Dhamma, this earth trembles, quakes, shakes, and violently shakes.
“Lại nữa, này Ānanda, khi Như Lai chuyển vận bánh xe Chánh Pháp vô thượng, bấy giờ địa cầu này rung chuyển, chấn động, lay động, rúng động.
Ayaṃ, ānanda, chaṭṭho hetu, chaṭṭho paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya.
This, Ānanda, is the sixth reason, the sixth cause for the appearance of a great earthquake.
Này Ānanda, đây là nguyên nhân thứ sáu, duyên cớ thứ sáu khiến một trận động đất lớn xuất hiện.
‘‘Puna caparaṃ, ānanda, yadā tathāgato sato sampajāno āyusaṅkhāraṃ ossajjati, tadāyaṃ pathavī kampati saṅkampati sampakampati sampavedhati.
‘‘Furthermore, Ānanda, when the Tathāgata, mindful and fully aware, relinquishes the life-formation, this earth trembles, quakes, shakes, and violently shakes.
“Lại nữa, này Ānanda, khi Như Lai chánh niệm tỉnh giác xả bỏ hành thọ (āyusaṅkhāra), bấy giờ địa cầu này rung chuyển, chấn động, lay động, rúng động.
Ayaṃ, ānanda, sattamo hetu, sattamo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya.
This, Ānanda, is the seventh reason, the seventh cause for the appearance of a great earthquake.
Này Ānanda, đây là nguyên nhân thứ bảy, duyên cớ thứ bảy khiến một trận động đất lớn xuất hiện.
‘‘Puna caparaṃ, ānanda, yadā tathāgato anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyati, tadāyaṃ pathavī kampati saṅkampati sampakampati sampavedhati.
‘‘Furthermore, Ānanda, when the Tathāgata attains parinibbāna in the Nibbāna-element with no remainder of clinging, this earth trembles, quakes, shakes, and violently shakes.
“Lại nữa, này Ānanda, khi Như Lai nhập Niết-bàn vô dư y (anupādisesāya nibbānadhātuyā), bấy giờ địa cầu này rung chuyển, chấn động, lay động, rúng động.
Ayaṃ, ānanda, aṭṭhamo hetu, aṭṭhamo paccayo mahato bhūmicālassa pātubhāvāya.
This, Ānanda, is the eighth reason, the eighth cause for the appearance of a great earthquake.
Này Ānanda, đây là nguyên nhân thứ tám, duyên cớ thứ tám khiến một trận động đất lớn xuất hiện.
Ime kho, ānanda, aṭṭha hetū, aṭṭha paccayā mahato bhūmicālassa pātubhāvāyā’’ti.
These, Ānanda, are the eight reasons, the eight causes for the appearance of a great earthquake.’’
Này Ānanda, đây là tám nguyên nhân, tám duyên cớ khiến một trận động đất lớn xuất hiện.”
Dasamaṃ.
The Tenth.
Phẩm thứ mười.