Table of Contents

⮲

Buddhavaṃsapāḷi

Edit
2644

23. Vessabhūbuddhavaṃso

23. The Chronicle of the Buddha Vessabhū

23. Phật Sử Đức Vessabhū

2645
1.
1.
1.
2646
Tattheva maṇḍakappamhi, asamo appaṭipuggalo;
In that very Maṇḍa-kappa, one who was unequaled, without a peer,
Cũng trong kiếp Maṇḍa ấy, một vị lãnh đạo thế gian vô song, không ai sánh bằng,
2647
Vessabhū nāma nāmena, loke uppajji nāyako* .
a leader named Vessabhū arose in the world.
Tên là Vessabhū, đã xuất hiện trên thế gian.
2648
2.
2.
2.
2649
Ādittaṃ vata rāgaggi, taṇhānaṃ vijitaṃ tadā;
The fire of passion was blazing, it was then the dominion of craving;
Lúc ấy, ngọn lửa tham ái đang bùng cháy, là lãnh địa của khát ái;
2650
Nāgova bandhanaṃ chetvā, patto sambodhimuttamaṃ.
like an elephant breaking its bonds, he attained supreme enlightenment.
Ngài đã cắt đứt mọi ràng buộc như một con voi, đạt đến giác ngộ tối thượng.
2651
3.
3.
3.
2652
Dhammacakkaṃ pavattente, vessabhūlokanāyake;
When Vessabhū, the leader of the world, was turning the Wheel of Dhamma,
Khi Đức Vessabhū, bậc lãnh đạo thế gian, chuyển Pháp Luân;
2653
Asītikoṭisahassānaṃ, paṭhamābhisamayo ahu.
the first realization occurred for eighty thousand crores.
Tám mươi ức chúng sinh đã chứng ngộ Pháp lần đầu tiên.
2654
4.
4.
4.
2655
Pakkante cārikaṃ raṭṭhe, lokajeṭṭhe narāsabhe;
When the foremost in the world, the bull among men, went wandering in the country,
Khi Đức Vessabhū, bậc tối tôn của nhân loại, đi du hóa trong các quốc độ;
2656
Sattatikoṭisahassānaṃ, dutiyābhisamayo ahu.
the second realization occurred for seventy thousand crores.
Bảy mươi ức chúng sinh đã chứng ngộ Pháp lần thứ hai.
2657
5.
5.
5.
2658
Mahādiṭṭhiṃ vinodento, pāṭiheraṃ karoti so;
Dispelling a great wrong view, he performed a miracle;
Ngài đã thực hiện phép lạ để loại bỏ tà kiến lớn;
2659
Samāgatā naramarū, dasasahassī sadevake.
men and marus from the ten-thousand world-systems, with their devas, assembled.
Chư Thiên và nhân loại từ mười ngàn thế giới đã tề tựu.
2660
6.
6.
6.
2661
Mahāacchariyaṃ disvā, abbhutaṃ lomahaṃsanaṃ;
Having seen the great wonder, astounding and hair-raising,
Sau khi thấy phép lạ vĩ đại, kinh hoàng và kỳ diệu,
2662
Devā ceva manussā ca, bujjhare saṭṭhikoṭiyo.
sixty crores of devas and humans understood.
Sáu mươi ức chư Thiên và nhân loại đã giác ngộ.
2663
7.
7.
7.
2664
Sannipātā tayo āsuṃ, vessabhussa mahesino;
There were three assemblies for the great sage Vessabhū,
Có ba hội chúng của Đức Vessabhū Toàn Tri;
2665
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, santacittāna tādinaṃ.
of those whose cankers were destroyed, who were stainless, of tranquil minds, and steadfast.
Của các vị A-la-hán vô nhiễm, tâm tĩnh lặng, như vậy.
2666
8.
8.
8.
2667
Asītibhikkhusahassānaṃ, paṭhamo āsi samāgamo;
The first assembly was of eighty thousand bhikkhus;
Hội chúng đầu tiên có tám mươi ngàn Tỳ-kheo;
2668
Sattatibhikkhusahassānaṃ, dutiyo āsi samāgamo.
the second assembly was of seventy thousand bhikkhus.
Hội chúng thứ hai có bảy mươi ngàn Tỳ-kheo.
2669
9.
9.
9.
2670
Saṭṭhibhikkhusahassānaṃ, tatiyo āsi samāgamo;
The third assembly was of sixty thousand bhikkhus,
Hội chúng thứ ba có sáu mươi ngàn Tỳ-kheo;
2671
Jarādibhayabhītānaṃ, orasānaṃ mahesino.
the great sage's own sons, who were fearful of the dangers of old age and so on.
Là những đệ tử ruột của Đức Toàn Tri, sợ hãi các mối nguy như già bệnh.
2672
10.
10.
10.
2673
Ahaṃ tena samayena, sudassano nāma khattiyo;
At that time, I was a khattiya named Sudassana;
Vào thời ấy, tôi là một vị vua tên Sudassana;
2674
Nimantetvā mahāvīraṃ, dānaṃ datvā mahārahaṃ;
having invited the great hero and given a magnificent gift,
Tôi đã thỉnh Đức Đại Anh Hùng, cúng dường một vật cúng dường cao quý;
2675
Annapānena vatthena, sasaṅghaṃ jina pūjayiṃ.
I honored the Victor with his Saṅgha, with food, drink, and robes.
Tôi đã cúng dường thực phẩm, đồ uống và y phục cho Đức Phật cùng với Tăng đoàn.
2676
11.
11.
11.
2677
Tassa buddhassa asamassa, cakkaṃ vattitamuttamaṃ;
The supreme wheel set in motion by that unequaled Buddha—
Nghe Pháp Luân tối thượng được Đức Phật vô song ấy chuyển,
2678
Sutvāna paṇitaṃ dhammaṃ, pabbajjamabhirocayiṃ.
having heard that sublime Dhamma, I took delight in going forth.
Và nghe Pháp cao quý, tôi đã hoan hỷ xuất gia.
2679
12.
12.
12.
2680
Mahādānaṃ pavattetvā, rattindivamatandito;
Having established a great offering, unwearied day and night,
Sau khi thực hiện đại thí, ngày đêm không mệt mỏi;
2681
Pabbajjaṃ guṇasampannaṃ, pabbajiṃ jinasantike.
I went forth into the state of going forth, which is endowed with virtue, in the presence of the Victor.
Tôi đã xuất gia, đạt được các đức hạnh, trước sự hiện diện của Đức Phật.
2682
13.
13.
13.
2683
Ācāraguṇasampanno, vattasīlasamāhito;
Endowed with the virtue of good conduct, composed in the practice of the observances,
Đầy đủ đức hạnh của giới luật, chuyên tâm vào các hành vi và giới hạnh;
2684
Sabbaññutaṃ gavesanto, ramāmi jinasāsane.
seeking omniscience, I delighted in the Victor's dispensation.
Tôi đã vui sống trong giáo pháp của Đức Phật, tìm cầu Nhất Thiết Trí.
2685
14.
14.
14.
2686
Saddhāpītiṃ upagantvā, buddhaṃ vandāmi sattharaṃ;
Having attained faith and joy, I paid homage to the Buddha, the Teacher;
Với niềm tin và hoan hỷ, tôi đã đảnh lễ Đức Phật, vị Đạo Sư;
2687
Pīti uppajjati mayhaṃ, bodhiyāyeva kāraṇā.
joy arose in me for the very reason of Bodhi.
Niềm hoan hỷ phát sinh trong tôi, chính vì lý do giác ngộ.
2688
15.
15.
15.
2689
Anivattamānasaṃ ñatvā, sambuddho etadabravi;
Knowing my mind would not turn back, the Enlightened One said this:
Biết được tâm ý không thoái chuyển của tôi, Đức Phật đã nói lời này:
2690
‘‘Ekatiṃse ito kappe, ayaṃ buddho bhavissati.
“Thirty-one kappas from now, this one will become a Buddha.
“Trong ba mươi mốt đại kiếp kể từ đây, vị Phật này sẽ xuất hiện.
2691
16.
16.
16.
2692
‘‘Ahu kapilavhayā rammā…pe… hessāma sammukhā imaṃ’’.
“Having departed from the delightful city named Kapilavatthu… we will be in the presence of this one.”
“Vị ấy sẽ xuất gia từ thành Kapilavastu xinh đẹp... chúng ta sẽ được diện kiến (vị ấy).”
2693
17.
17.
17.
2694
Tassāhaṃ vacanaṃ sutvā, bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ;
Having heard his words, I further gladdened my mind;
Nghe lời tiên tri ấy, tâm tôi càng thêm hoan hỷ;
2695
Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ, dasapāramipūriyā.
I undertook a further practice for the fulfillment of the ten perfections.
Tôi đã kiên quyết thực hành thêm nữa để hoàn thành mười pāramī.
2696
18.
18.
18.
2697
Anomaṃ nāma nagaraṃ, suppatīto nāma khattiyo;
The city was named Anoma, the khattiya was named Suppatīta;
Thành phố tên là Anoma, vị vua cha tên là Suppatīta;
2698
Mātā yasavatī nāma, vessabhussa mahesino.
His mother was named Yasavatī, of the great sage Vessabhū.
Mẹ của Đức Vessabhū Toàn Tri tên là Yasavatī.
2699
19.
19.
19.
2700
Cha ca vassasahassāni, agāraṃ ajjha so vasi;
For six thousand years, he dwelt in the household life;
Ngài đã sống trong gia đình sáu ngàn năm;
2701
Ruci suruci rativaḍḍhano, tayo pāsādamuttamā.
Ruci, Suruci, and Rativaḍḍhana were the three excellent palaces.
Ba cung điện tối thượng là Ruci, Suruci và Rativaḍḍhana.
2702
20.
20.
20.
2703
Anūnatiṃsasahassāni, nāriyo samalaṅkatā;
There were twenty-nine thousand well-adorned women;
Ba mươi ngàn phụ nữ được trang sức;
2704
Sucittā nāma sā nārī, suppabuddho nāma atrajo.
His wife was named Sucittā, his son was named Suppabuddha.
Người vợ tên là Sucittā, con trai tên là Suppabuddha.
2705
21.
21.
21.
2706
Nimitte caturo disvā, sivikāyābhinikkhami;
Having seen the four signs, he went forth by palanquin;
Sau khi thấy bốn dấu hiệu, ngài xuất gia bằng kiệu;
2707
Chamāsaṃ padhānacāraṃ, acarī purisuttamo.
For six months, the supreme man practiced the striving.
Vị tối thượng nhân đã thực hành khổ hạnh trong sáu tháng.
2708
22.
22.
22.
2709
Brahmunā yācito santo, vessabhūlokanāyako;
Being requested by Brahmā, Vessabhū, the leader of the world,
Được Phạm Thiên thỉnh cầu, Đức Vessabhū, bậc lãnh đạo thế gian,
2710
Vatti cakkaṃ mahāvīro, aruṇārāme naruttamo.
The great hero, the supreme man, turned the Wheel in the Aruṇa monastery.
Vị đại anh hùng, bậc tối thượng nhân, đã chuyển Pháp Luân tại Aruṇārāma.
2711
23.
23.
23.
2712
Soṇo ca uttaro ceva, ahesuṃ aggasāvakā;
Soṇa and Uttara were the chief disciples;
Soṇa và Uttara là hai vị Thượng Thủ Thanh Văn;
2713
Upasanto nāmupaṭṭhāko, vessabhussa mahesino.
The attendant was named Upasanta, of the great sage Vessabhū.
Vị thị giả của Đức Vessabhū Toàn Tri tên là Upasanta.
2714
24.
24.
24.
2715
Rāmā* ceva samālā ca, ahesuṃ aggasāvikā;
Rāmā and Samālā were the chief female disciples;
Rāmā và Samālā là hai vị Thượng Thủ Thanh Văn Ni;
2716
Bodhi tassa bhagavato, mahāsāloti vuccati.
The Bodhi tree of that Blessed One is called the great Sāla tree.
Cây Bồ-đề của Đức Thế Tôn ấy được gọi là Mahāsāla (Cây Sa-la lớn).
2717
25.
25.
25.
2718
Sotthiko ceva rambho ca, ahesuṃ aggupaṭṭhakā;
Sotthika and Rambha were the chief male lay attendants;
Sotthika và Rambha là hai vị Thượng Thủ Cận Sự Nam;
2719
Gotamī sirimā ceva, ahesuṃ aggupaṭṭhikā.
Gotamī and Sirimā were the chief female lay attendants.
Gotamī và Sirimā là hai vị Thượng Thủ Cận Sự Nữ.
2720
26.
26.
26.
2721
Saṭṭhiratanamubbedho, hemayūpasamūpamo;
He was sixty cubits in height, like a golden sacrificial post;
Ngài cao sáu mươi ratana, như một trụ vàng;
2722
Kāyā niccharati rasmi, rattiṃva pabbate sikhī.
Rays issued from his body, like a fire on a mountain at night.
Hào quang phóng ra từ thân Ngài, như ngọn lửa trên núi vào ban đêm.
2723
27.
27.
27.
2724
Saṭṭhivassasahassāni, āyu tassa mahesino;
The lifespan of that great sage was sixty thousand years;
Tuổi thọ của Đức Toàn Tri ấy là sáu mươi ngàn năm;
2725
Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.
Living for that long, he ferried many people across.
Trong thời gian ấy, Ngài đã cứu độ vô số chúng sinh.
2726
28.
28.
28.
2727
Dhammaṃ vitthārikaṃ katvā, vibhajitvā mahājanaṃ;
Having made the Dhamma widespread, having distinguished the great multitude,
Sau khi quảng bá Pháp, phân chia cho đại chúng;
2728
Dhammanāvaṃ ṭhapetvāna, nibbuto so sasāvako.
And having established the ship of the Dhamma, he, with his disciples, attained Nibbāna.
Đặt con thuyền Pháp, Ngài đã nhập Niết Bàn cùng với các đệ tử.
2729
29.
29.
29.
2730
Dassaneyyaṃ sabbajanaṃ, vihāraṃ iriyāpathaṃ;
The sight of all the people, the monastery, the postures;
Vị Phật và toàn thể Tăng đoàn, cũng như tu viện, đều đáng chiêm ngưỡng;
2731
Sabbaṃ tamantarahitaṃ, nanu rittā sabbasaṅkhārā.
All that has vanished. Are not all conditioned things empty?
Tất cả đều đã biến mất. Phải chăng tất cả các hành đều trống rỗng?
2732
30.
30.
30.
2733
Vessabhū jinavaro satthā, khemārāmamhi nibbuto;
Vessabhū, the victorious one, the Teacher, attained Nibbāna in the Khemārāma;
Đức Vessabhū, vị Đạo Sư tối thượng, đã nhập Niết Bàn tại Khemārāma;
2734
Dhātuvitthārikaṃ āsi, tesu tesu padesatoti.
His relics were widely dispersed in various regions.
Xá lợi của Ngài đã được phân tán khắp các vùng đất.
2735

24. Kakusandhabuddhavaṃso

The 24th Chronicle of the Buddha Kakusandha

24. Phật Sử Đức Kakusandha

2736
1.
1.
1.
2737
Vessabhussa aparena, sambuddho dvipaduttamo;
After Vessabhū, the Sambuddha, supreme among two-footed beings,
Sau Đức Vessabhū, vị Phật tối thượng trong loài người,
2738
Kakusandho nāma nāmena, appameyyo durāsado.
Was Kakusandha by name, immeasurable, difficult to approach.
Tên là Kakusandha, vô lượng, khó tiếp cận.
2739
2.
2.
2.
2740
Ugghāṭetvā sabbabhavaṃ, cariyāya pāramiṃ gato;
Having opened up all existences, he went to the far shore through his practice;
Sau khi loại bỏ tất cả các cõi hữu, Ngài đã hoàn thành các pāramī;
2741
Sīhova pañjaraṃ bhetvā, patto sambodhimuttamaṃ.
Like a lion breaking its cage, he attained the supreme Sambodhi.
Như sư tử phá vỡ lồng, Ngài đã đạt đến giác ngộ tối thượng.
2742
3.
3.
3.
2743
Dhammacakkaṃ pavattente, kakusandhe lokanāyake;
When Kakusandha, the leader of the world, turned the Wheel of Dhamma,
Khi Đức Kakusandha, bậc lãnh đạo thế gian, chuyển Pháp Luân;
2744
Cattārīsakoṭisahassānaṃ, dhammābhisamayo ahu.
There was a realization of the Dhamma for forty thousand crores.
Bốn mươi ức chúng sinh đã chứng ngộ Pháp.
2745
4.
4.
4.
2746
Antalikkhamhi ākāse, yamakaṃ katvā vikubbanaṃ;
Performing the twin miracle in the mid-air, in the sky,
Ngài đã thực hiện phép song hành (yamaka-pāṭihāriya) trên không trung;
2747
Tiṃsakoṭisahassānaṃ, bodhesi devamānuse.
He awakened thirty thousand crores of devas and humans.
Ba mươi ức chư Thiên và nhân loại đã được giác ngộ.
2748
5.
5.
5.
2749
Naradevassa yakkhassa, catusaccappakāsane;
When he proclaimed the Four Truths to the yakkha Naradeva,
Khi Ngài thuyết giảng Tứ Diệu Đế cho vị Dạ-xoa Naradeva;
2750
Dhammābhisamayo tassa, gaṇanāto asaṅkhiyo.
The realization of the Dhamma for him was uncountable by number.
Số lượng chúng sinh chứng ngộ Pháp là vô số.
2751
6.
6.
6.
2752
Kakusandhassa bhagavato, eko āsi samāgamo;
There was one assembly for the Blessed One Kakusandha,
Đức Thế Tôn Kakusandha có một hội chúng;
2753
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, santacittāna tādinaṃ.
Of those whose cankers were destroyed, who were stainless, of tranquil minds, and steadfast.
Của các vị A-la-hán vô nhiễm, tâm tĩnh lặng, như vậy.
2754
7.
7.
7.
2755
Cattālīsasahassānaṃ, tadā āsi samāgamo;
At that time, there was an assembly of forty thousand,
Lúc ấy, hội chúng có bốn mươi ngàn vị;
2756
Dantabhūmimanuppattānaṃ, āsavārigaṇakkhayā.
Who had reached the state of the tamed through the destruction of the host of canker-enemies.
Những vị đã đạt đến cảnh giới thuần thục, đã diệt trừ quân thù lậu hoặc.
2757
8.
8.
8.
2758
Ahaṃ tena samayena, khemo nāmāsi khattiyo;
At that time, I was a khattiya named Khema;
Vào thời ấy, tôi là một vị vua tên Khema;
2759
Tathāgate jinaputte, dānaṃ datvā anappakaṃ.
Having given an immense gift to the Tathāgata and the sons of the Jina,
Tôi đã cúng dường vô số vật cúng dường cho Đức Phật và chư Tăng.
2760
9.
9.
9.
2761
Pattañca cīvaraṃ datvā, añjanaṃ madhulaṭṭhikaṃ;
Having given a bowl and robe, eye-ointment, and honey-cakes,
Tôi đã cúng dường bát và y, thuốc nhỏ mắt và mật ong;
2762
Imetaṃ patthitaṃ sabbaṃ, paṭiyādemi varaṃ varaṃ.
I provided all that was wished for, the very best.
Tôi đã chuẩn bị tất cả những vật quý giá này theo nguyện vọng.
2763
10.
10.
10.
2764
Sopi maṃ buddho byākāsi, kakusandho vināyako;
That Buddha, Kakusandha, the Guide, also made a prediction about me:
Đức Phật Kakusandha, vị Đạo Sư ấy, cũng đã thọ ký cho tôi;
2765
‘‘Imamhi bhaddake kappe, ayaṃ buddho bhavissati.
"In this fortunate aeon, this one will become a Buddha.
“Trong kiếp Hiền này, vị này sẽ trở thành Phật.
2766
11.
11.
11.
2767
‘‘Ahu kapilavhayā rammā…pe… hessāma sammukhā imaṃ’’.
"Having gone forth from the delightful city named Kapila... we shall be in the presence of this one."
“Vị ấy sẽ xuất gia từ thành Kapilavastu xinh đẹp... chúng ta sẽ được diện kiến (vị ấy).”
2768
12.
12.
12.
2769
Tassāpi vacanaṃ sutvā, bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ;
Hearing his words as well, I further clarified my mind;
Nghe lời tiên tri ấy, tâm tôi càng thêm hoan hỷ;
2770
Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ, dasapāramipūriyā.
I undertook a higher practice to fulfill the ten perfections.
Tôi đã kiên quyết thực hành thêm nữa để hoàn thành mười pāramī.
2771
13.
13.
13.
2772
Nagaraṃ khemāvatī nāma, khemo nāmāsahaṃ tadā;
The city was named Khemavatī; at that time, I was named Khema;
Thành phố tên là Khemāvatī, và khi đó tôi tên là Khema;
2773
Sabbaññutaṃ gavesanto, pabbajiṃ tassa santike.
Seeking omniscience, I went forth in his presence.
Tìm cầu Nhất thiết trí, tôi đã xuất gia tại nơi ngài.
2774
14.
14.
14.
2775
Brāhmaṇo aggidatto ca, āsi buddhassa so pitā;
The brahmin Aggidatta was the Buddha's father;
Bà-la-môn Aggidatta là thân phụ của Đức Phật;
2776
Visākhā nāma janikā, kakusandhassa satthuno.
Visākhā was the name of the mother of the Teacher Kakusandha.
Thân mẫu tên là Visākhā, của Đức Đạo Sư Kakusandha.
2777
15.
15.
15.
2778
Vasate tattha kheme pure, sambuddhassa mahākulaṃ;
The great family of the Sambuddha lived there in the city of Khema;
Trong thành phố Khema ấy, có đại gia đình của Đức Sambuddha;
2779
Narānaṃ pavaraṃ seṭṭhaṃ, jātimantaṃ mahāyasaṃ.
He was the foremost of men, the best, of high birth and great fame.
Cao quý nhất trong loài người, xuất thân cao sang, danh tiếng lẫy lừng.
2780
16.
16.
16.
2781
Catuvassasahassāni, agāraṃ ajjha so vasi;
For four thousand years, he dwelt in the household life;
Ngài đã sống tại gia bốn ngàn năm;
2782
Kāma -kāmavaṇṇa-kāmasuddhināmā* , tayo pāsādamuttamā.
Kāma, Kāmavaṇṇa, and Kāmasuddhi were the three excellent palaces.
Ba tòa lâu đài tối thượng là Kāma, Kāmavaṇṇa và Kāmasuddhi.
2783
17.
17.
17.
2784
Samatiṃsasahassāni, nāriyo samalaṅkatā;
There were thirty thousand well-adorned women;
Ba vạn mỹ nữ trang điểm lộng lẫy;
2785
Rocinī nāma sā nārī, uttaro nāma atrajo.
His wife was named Rocinī, his son was named Uttara.
Người vợ tên là Rocinī, con trai tên là Uttara.
2786
18.
18.
18.
2787
Nimitte caturo disvā, rathayānena nikkhami;
Having seen the four signs, he went forth by chariot;
Sau khi thấy bốn điềm báo, ngài đã xuất gia bằng xe ngựa;
2788
Anūnaaṭṭhamāsāni, padhānaṃ padahī jino.
For a full eight months, the Jina engaged in the striving.
Đức Jina đã tinh tấn tu khổ hạnh không kém tám tháng.
2789
19.
19.
19.
2790
Brahmunā yācito santo, kakusandho vināyako;
Being requested by Brahmā, Kakusandha, the Guide,
Được Phạm Thiên thỉnh cầu, Đức Kakusandha, vị Đạo Sư;
2791
Vatti cakkaṃ mahāvīro, migadāye naruttamo.
The Great Hero, the supreme among men, turned the Wheel in the Deer Park.
Vị Đại Hùng, bậc tối thượng nhân, đã chuyển Pháp Luân tại Migadāya.
2792
20.
20.
20.
2793
Vidhuro ca sañjīvo ca, ahesuṃ aggasāvakā;
Vidhura and Sañjīva were the chief disciples;
Vidhura và Sañjīva là các Đại Thinh Văn hàng đầu;
2794
Buddhijo nāmupaṭṭhāko, kakusandhassa satthuno.
Buddhija was the name of the attendant of the Teacher Kakusandha.
Người thị giả của Đức Đạo Sư Kakusandha tên là Buddhija.
2795
21.
21.
21.
2796
Sāmā ca campānāmā ca, ahesuṃ aggasāvikā;
Sāmā and Campā were the chief female disciples;
Sāmā và Campā là các Đại Thinh Văn Ni hàng đầu;
2797
Bodhi tassa bhagavato, sirīsoti pavuccati.
The Bodhi tree of that Blessed One is called the Sirīsa.
Cây Bồ-đề của Đức Bhagavā ấy được gọi là Sirīsa.
2798
22.
22.
22.
2799
Accuto ca sumano ca, ahesuṃ aggupaṭṭhakā;
Accuta and Sumana were the chief male lay attendants;
Accuta và Sumana là các Đại Cận Sự Nam hàng đầu;
2800
Nandā ceva sunandā ca, ahesuṃ aggupaṭṭhikā.
Nandā and Sunandā were the chief female lay attendants.
Nandā và Sunandā là các Đại Cận Sự Nữ hàng đầu.
2801
23.
23.
23.
2802
Cattālīsaratanāni, accuggato mahāmuni;
The Great Sage was forty cubits tall;
Đức Đại Hiền ấy cao bốn mươi tầm;
2803
Kanakappabhā niccharati, samantā dasayojanaṃ.
A golden radiance issued forth from him, for ten yojanas all around.
Ánh vàng rực rỡ tỏa ra khắp mười dojana.
2804
24.
24.
24.
2805
Cattālīsavassasahassāni, āyu tassa mahesino;
The lifespan of that Great Sage was forty thousand years;
Tuổi thọ của Đức Đại Tiên ấy là bốn vạn năm;
2806
Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.
Remaining for that long, he ferried many people across.
Sống lâu như vậy, ngài đã cứu độ vô số chúng sinh.
2807
25.
25.
25.
2808
Dhammāpaṇaṃ pasāretvā, naranārīnaṃ sadevake;
Having spread out the market of the Dhamma for men and women, together with the devas,
Sau khi mở rộng cửa hàng Pháp cho nam nữ và chư thiên trong thế gian;
2809
Naditvā sīhanādaṃva, nibbuto so sasāvako.
And having let out a lion's roar, he, together with his disciples, attained Parinibbāna.
Ngài đã rống tiếng sư tử hống và nhập Niết-bàn cùng với các đệ tử.
2810
26.
26.
26.
2811
Aṭṭhaṅgavacanasampanno, acchiddāni nirantaraṃ;
He who was endowed with the eight-factored speech, and the disciples with unbroken and flawless virtues—
Lời dạy đầy đủ tám chi, không gián đoạn, không khuyết điểm;
2812
Sabbaṃ tamantarahitaṃ, nanu rittā sabbasaṅkhārā.
All that has disappeared. Are not all conditioned things indeed empty?
Tất cả những điều ấy đã biến mất, phải chăng tất cả các hành đều trống rỗng?
2813
27.
27.
27.
2814
Kakusandho jinavaro, khemārāmamhi nibbuto;
The supreme Victor Kakusandha attained Parinibbāna in the Khemārāma;
Đức Kakusandha, vị Jina tối thượng, đã nhập Niết-bàn tại Khemārāma;
2815
Tatthevassa thūpavaro, gāvutaṃ nabhamuggatoti.
There, his excellent stūpa rose a gāvuta into the sky.
Tháp thờ tối thượng của ngài ở đó cao một gāvuta lên trời.
2816

25. Koṇāgamanabuddhavaṃso

25. The Chronicle of the Buddha Koṇāgamana

25. Koṇāgamanabuddhavaṃso

2817
1.
1.
1.
2818
Kakusandhassa aparena, sambuddho dvipaduttamo;
After Kakusandha, the Self-Enlightened One, supreme among bipeds,
Sau Đức Kakusandha, Đức Sambuddha, bậc tối thượng trong loài hai chân;
2819
Koṇāgamano nāma jino, lokajeṭṭho narāsabho.
The Victor named Koṇāgamana, eldest in the world, a bull among men, arose.
Đức Jina tên là Koṇāgamana, bậc tối thượng của thế gian, vị Ngưu Vương của loài người.
2820
2.
2.
2.
2821
Dasadhamme pūrayitvāna, kantāraṃ samatikkami;
Having fulfilled the ten Dhammas, he crossed over the wilderness;
Sau khi viên mãn mười pháp, ngài đã vượt qua sa mạc (luân hồi);
2822
Pavāhiya malaṃ sabbaṃ, patto sambodhimuttamaṃ.
Having washed away all stains, he attained supreme Awakening.
Sau khi gột sạch mọi ô nhiễm, ngài đã đạt đến Vô thượng Chánh đẳng Bồ-đề.
2823
3.
3.
3.
2824
Dhammacakkaṃ pavattente, koṇāgamananāyake;
When the Leader Koṇāgamana set the Wheel of Dhamma in motion,
Khi Đức Koṇāgamana, vị Đạo Sư, chuyển Pháp Luân;
2825
Tiṃsakoṭisahassānaṃ, paṭhamābhisamayo ahu.
The first realization of the truth occurred for thirty thousand crores.
Đã có sự chứng ngộ đầu tiên của ba mươi ngàn vạn chúng sinh.
2826
4.
4.
4.
2827
Pāṭihīraṃ karonte ca, paravādappamaddane;
And when he performed the twin miracle, crushing the doctrines of others,
Và khi ngài thực hiện phép thần thông đôi, nghiền nát các luận điệu dị đoan;
2828
Vīsatikoṭisahassānaṃ, dutiyābhisamayo ahu.
The second realization of the truth occurred for twenty thousand crores.
Đã có sự chứng ngộ thứ hai của hai mươi ngàn vạn chúng sinh.
2829
5.
5.
5.
2830
Tato vikubbanaṃ katvā, jino devapuraṃ gato;
Then, having performed a marvel, the Victor went to the city of the devas;
Sau đó, Đức Jina đã thực hiện thần thông và đến cõi trời;
2831
Vasate tattha sambuddho, silāya paṇḍukambale.
There the Self-Enlightened One stayed, on the Paṇḍukambala stone seat.
Đức Sambuddha ngự trên tảng đá Paṇḍukambala ở đó.
2832
6.
6.
6.
2833
Pakaraṇe satta desento, vassaṃ vasati so muni;
That Sage stayed for the rains-retreat, teaching the seven treatises;
Vị ẩn sĩ ấy đã thuyết giảng bảy bộ Abhidhamma và an cư mùa mưa ở đó;
2834
Dasakoṭisahassānaṃ, tatiyābhisamayo ahu.
The third realization of the truth occurred for ten thousand crores.
Đã có sự chứng ngộ thứ ba của mười ngàn vạn chúng sinh.
2835
7.
7.
7.
2836
Tassāpi devadevassa, eko āsi samāgamo;
For that Deva of devas, there was one assembly
Cũng có một cuộc hội ngộ của bậc Thiên Trung Thiên ấy;
2837
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, santacittāna tādinaṃ.
Of those whose cankers were destroyed, who were stainless, of tranquil minds, and steadfast.
Của các vị A-la-hán đã diệt tận các lậu hoặc, vô nhiễm, tâm thanh tịnh, và như vậy.
2838
8.
8.
8.
2839
Tiṃsabhikkhusahassānaṃ, tadā āsi samāgamo;
At that time, there was an assembly of thirty thousand bhikkhus,
Khi đó, đã có một cuộc hội ngộ của ba vạn Tỳ-kheo;
2840
Oghānamatikkantānaṃ, bhijjitānañca maccuyā.
Who had crossed over the floods and had shattered death.
Những vị đã vượt qua các dòng nước lũ và đã phá vỡ tử thần.
2841
9.
9.
9.
2842
Ahaṃ tena samayena, pabbato nāma khattiyo;
At that time, I was a khattiya named Pabbata,
Khi ấy, tôi là vị Khattiya tên là Pabbata;
2843
Mittāmaccehi sampanno, anantabalavāhano.
Endowed with friends and ministers, with limitless forces and vehicles.
Được bao quanh bởi bạn bè và quan lại, với vô số quân lính và voi ngựa.
2844
10.
10.
10.
2845
Sambuddhadassanaṃ gantvā, sutvā dhammamanuttaraṃ;
Going to see the Self-Enlightened One and hearing the unsurpassed Dhamma,
Sau khi đến chiêm bái Đức Sambuddha, lắng nghe Pháp vô thượng;
2846
Nimantetvā sajinasaṅghaṃ, dānaṃ datvā yadicchakaṃ.
I invited the Victor and his Saṅgha and gave a gift as I wished.
Sau khi thỉnh Đức Jina và Tăng đoàn, tôi đã cúng dường tùy ý.
2847
11.
11.
11.
2848
Paṭṭuṇṇaṃ cīnapaṭṭañca, koseyyaṃ kambalampi ca;
Woolen cloth, Chinese silk, and silk from the Koseyya country, and also blankets,
Tôi đã cúng dường vải paṭṭuṇṇa, vải cīnapaṭṭa, lụa và chăn;
2849
Sovaṇṇapādukañceva, adāsiṃ satthusāvake.
And golden sandals, I gave to the Teacher and his disciples.
Và cả đôi dép vàng cho các đệ tử của Đức Đạo Sư.
2850
12.
12.
12.
2851
Sopi maṃ buddho byākāsi, saṅghamajjhe nisīdiya;
That Buddha, too, made a prediction about me, while seated in the midst of the Saṅgha:
Đức Phật ấy cũng đã thọ ký cho tôi khi ngài ngồi giữa Tăng đoàn;
2852
‘‘Imamhi bhaddake kappe, ayaṃ buddho bhavissati.
"In this auspicious aeon, this one will become a Buddha.
“Trong kiếp hiền này, vị này sẽ là Đức Phật.
2853
13.
13.
13.
2854
‘‘Ahu kapilavhayā rammā…pe… hessāma sammukhā imaṃ’’.
"From the delightful city called Kapila... we will be in the presence of this one."
“Từ Kapilavhaya tươi đẹp… (v.v.)… chúng ta sẽ đối mặt với vị này.”
2855
14.
14.
14.
2856
Tassāpi vacanaṃ sutvā, bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ;
Hearing his words as well, I made my mind even more serene;
Sau khi nghe lời thọ ký ấy, tâm tôi càng thêm thanh tịnh;
2857
Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ, dasapāramipūriyā.
I resolved upon a further practice to fulfill the ten perfections.
Tôi đã phát nguyện cao hơn để viên mãn mười Pāramī.
2858
15.
15.
15.
2859
Sabbaññutaṃ gavesanto, dānaṃ datvā naruttame;
Seeking omniscience, I gave a gift to the supreme among men;
Tìm cầu Nhất thiết trí, sau khi cúng dường cho bậc tối thượng nhân;
2860
Ohāyāhaṃ mahārajjaṃ, pabbajiṃ jinasantike* .
Having renounced a great kingdom, I went forth in the presence of the Victor.
Tôi đã từ bỏ đại vương quốc và xuất gia tại nơi Đức Jina.
2861
16.
16.
16.
2862
Nagaraṃ sobhavatī nāma, sobho nāmāsi khattiyo;
The city was named Sobhavatī, and the khattiya was named Sobha;
Thành phố tên là Sobhavatī, vị Khattiya tên là Sobha;
2863
Vasate tattha nagare, sambuddhassa mahākulaṃ.
In that city resided the great family of the Self-Enlightened One.
Đại gia đình của Đức Sambuddha sống trong thành phố ấy.
2864
17.
17.
17.
2865
Brāhmaṇo yaññadatto ca, āsi buddhassa so pitā;
The brahmin Yaññadatta was the Buddha's father;
Bà-la-môn Yaññadatta là thân phụ của Đức Phật;
2866
Uttarā nāma janikā, koṇāgamanassa satthuno.
Uttarā was the name of the mother of the Teacher Koṇāgamana.
Thân mẫu tên là Uttarā, của Đức Đạo Sư Koṇāgamana.
2867
18.
18.
18.
2868
Tīṇi vassasahassāni, agāraṃ ajjha so vasi;
For three thousand years he lived in the household;
Ngài đã sống tại gia ba ngàn năm;
2869
Tusitasantusitasantuṭṭhā, tayo pāsādamuttamā.
Tusita, Santusita, and Santuṭṭha were the three excellent mansions.
Ba tòa lâu đài tối thượng là Tusita, Santusita và Santuṭṭha.
2870
19.
19.
19.
2871
Anūnasoḷasasahassāni, nāriyo samalaṅkatā;
There were fully sixteen thousand beautifully adorned women;
Không kém mười sáu ngàn mỹ nữ trang điểm lộng lẫy;
2872
Rucigattā nāma nārī, satthavāho nāma atrajo.
The wife was named Rucigattā, and the son was named Satthavāha.
Người vợ tên là Rucigattā, con trai tên là Satthavāha.
2873
20.
20.
20.
2874
Nimitte caturo disvā, hatthiyānena nikkhami;
Seeing the four signs, he went forth on an elephant;
Sau khi thấy bốn điềm báo, ngài đã xuất gia bằng xe voi;
2875
Chamāsaṃ padhānacāraṃ, acarī purisuttamo.
For six months the supreme among men practiced the striving.
Bậc tối thượng nhân đã thực hành khổ hạnh trong sáu tháng.
2876
21.
21.
21.
2877
Brahmunā yācito santo, koṇāgamananāyako;
Requested by Brahmā, the Leader Koṇāgamana,
Được Phạm Thiên thỉnh cầu, Đức Koṇāgamana, vị Đạo Sư;
2878
Vatti cakkaṃ mahāvīro, migadāye naruttamo.
The Great Hero, the supreme among men, turned the Wheel in the Deer Park.
Vị Đại Hùng, bậc tối thượng nhân, đã chuyển Pháp Luân tại Migadāya.
2879
22.
22.
22.
2880
Bhiyyaso uttaro nāma, ahesuṃ aggasāvakā;
Bhiyyasa and Uttara were the chief disciples;
Bhiyyaso và Uttara là các Đại Thinh Văn hàng đầu;
2881
Sotthijo nāmupaṭṭhāko, koṇāgamanassa satthuno.
Sotthija was the name of the attendant of the Teacher Koṇāgamana.
Người thị giả của Đức Đạo Sư Koṇāgamana tên là Sotthija.
2882
23.
23.
23.
2883
Samuddā uttarā ceva, ahesuṃ aggasāvikā;
Samuddā and Uttarā were the chief female disciples;
Samuddā và Uttarā là các Đại Thinh Văn Ni hàng đầu;
2884
Bodhi tassa bhagavato, udumbaroti pavuccati.
The Bodhi tree of that Blessed One is called the Udumbara.
Cây Bồ-đề của Đức Bhagavā ấy được gọi là Udumbara.
2885
24.
24.
24.
2886
Uggo ca somadevo ca, ahesuṃ aggupaṭṭhakā;
Ugga and Somadeva were the chief male lay attendants;
Ugga và Somadeva là các Đại Cận Sự Nam hàng đầu;
2887
Sīvalā ceva sāmā ca, ahesuṃ aggupaṭṭhikā.
Sīvalā and Sāmā were the chief female lay attendants.
Sīvalā và Sāmā là các Đại Cận Sự Nữ hàng đầu.
2888
25.
25.
25.
2889
Uccattanena so buddho, tiṃsahatthasamuggato;
That Buddha, in height, was thirty cubits tall;
Đức Phật ấy cao ba mươi tầm;
2890
Ukkāmukhe yathā kambu, evaṃ raṃsīhi maṇḍito.
Like gold in a goldsmith's crucible, so was he adorned with rays of light.
Ngài được trang sức bằng các tia sáng như vàng ròng trong lò nung.
2891
26.
26.
26.
2892
Tiṃsavassasahassāni, āyu buddhassa tāvade;
The lifespan of the Buddha at that time was thirty thousand years;
Tuổi thọ của Đức Phật ấy là ba vạn năm;
2893
Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.
Living for that long, he ferried many multitudes across.
Sống lâu như vậy, ngài đã cứu độ vô số chúng sinh.
2894
27.
27.
27.
2895
Dhammacetiṃ samussetvā, dhammadussavibhūsitaṃ;
Having raised the Dhamma-cetiya, adorned with the cloth of the Dhamma,
Sau khi dựng lên bảo tháp Pháp, trang hoàng bằng y Pháp;
2896
Dhammapupphaguḷaṃ katvā, nibbuto so sasāvako.
And having made a bouquet of Dhamma-flowers, he with his disciples attained Nibbāna.
Sau khi làm vòng hoa Pháp, ngài đã nhập Niết-bàn cùng với các đệ tử.
2897
28.
28.
28.
2898
Mahāvilāso tassa jano, siridhammappakāsano;
His people of great splendor, who proclaimed the glorious Dhamma—
Đức Bhagavā ấy có oai lực vĩ đại, hiển bày Pháp cao quý;
2899
Sabbaṃ tamantarahitaṃ, nanu rittā sabbasaṅkhārā.
All that has vanished. Are not all conditioned things indeed empty?
Tất cả những điều ấy đã biến mất, phải chăng tất cả các hành đều trống rỗng?
2900
29.
29.
29.
2901
Koṇāgamano sambuddho, pabbatārāmamhi nibbuto;
Koṇāgamana, the Perfectly Enlightened One, attained Nibbāna in the Pabbatārāma;
Đức Sambuddha Koṇāgamana đã nhập Niết-bàn tại Pabbatārāma;
2902
Dhātuvitthārikaṃ āsi, tesu tesu padesatoti.
His relics were widely distributed in various regions.
Xá lợi của ngài được phân tán ở nhiều nơi khác nhau.
2903

26. Kassapabuddhavaṃso

26. The Chronicle of Kassapa Buddha

26. Kassapabuddhavaṃso

2904
1.
1.
1.
2905
Koṇāgamanassa aparena, sambuddho dvipaduttamo;
After Koṇāgamana, a Perfectly Enlightened One, supreme among two-footed beings, arose;
Sau Đức Koṇāgamana, Đức Sambuddha, bậc tối thượng trong loài hai chân;
2906
Kassapo nāma gottena, dhammarājā pabhaṅkaro.
Kassapa by clan name, the King of Dhamma, the light-maker.
Tên là Kassapa theo dòng họ, vị Pháp Vương tỏa sáng.
2907
2.
2.
2.
2908
Sañchaḍḍitaṃ kulamūlaṃ, bahvannapānabhojanaṃ;
Having completely renounced his family's wealth, with abundant food, drink, and provisions,
Sau khi từ bỏ gia sản, với nhiều thức ăn, đồ uống và thực phẩm;
2909
Datvāna yācake dānaṃ, pūrayitvāna mānasaṃ;
Having given gifts to petitioners, and having fulfilled his mind's aspiration,
Sau khi cúng dường cho những người cầu xin, và viên mãn tâm nguyện;
2910
Usabhova āḷakaṃ bhetvā, patto sambodhimuttamaṃ.
Like a bull breaking its pen, he attained supreme, perfect enlightenment.
Ngài đã phá vỡ rào cản như một con bò đực và đạt đến Vô thượng Chánh đẳng Bồ-đề.
2911
3.
3.
3.
2912
Dhammacakkaṃ pavattente, kassape lokanāyake;
When Kassapa, the leader of the world, set the Wheel of Dhamma in motion,
Khi Đức Kassapa, vị Đạo Sư của thế gian, chuyển Pháp Luân;
2913
Vīsakoṭisahassānaṃ, paṭhamābhisamayo ahu.
There was the first realization for twenty thousand crores.
Đã có sự chứng ngộ đầu tiên của hai mươi ngàn vạn chúng sinh.
2914
4.
4.
4.
2915
Catumāsaṃ yadā buddho, loke carati cārikaṃ;
When the Buddha wandered in the world for four months,
Khi Đức Phật du hành trong thế gian bốn tháng;
2916
Dasakoṭisahassānaṃ, dutiyābhisamayo ahu.
There was the second realization for ten thousand crores.
Đã có sự chứng ngộ thứ hai của mười ngàn vạn chúng sinh.
2917
5.
5.
5.
2918
Yamakaṃ vikubbanaṃ katvā, ñāṇadhātuṃ pakittayi;
Performing the twin miracle, he proclaimed the element of knowledge;
Sau khi thực hiện phép thần thông đôi, ngài đã tuyên bố yếu tố trí tuệ;
2919
Pañcakoṭisahassānaṃ, tatiyābhisamayo ahu.
There was the third realization for five thousand crores.
Đã có sự chứng ngộ thứ ba của năm ngàn vạn chúng sinh.
2920
6.
6.
6.
2921
Sudhammā devapure ramme, tattha dhammaṃ pakittayi;
In the delightful city of the devas, in Sudhammā, he proclaimed the Dhamma there;
Trong Sudhammā, cõi trời tươi đẹp, ngài đã thuyết giảng Pháp ở đó;
2922
Tīṇikoṭisahassānaṃ, devānaṃ bodhayī jino.
The Victor awakened three thousand crores of devas.
Đức Jina đã giác ngộ ba ngàn vạn chư thiên.
2923
7.
7.
7.
2924
Naradevassa yakkhassa, apare dhammadesane;
At another teaching of the Dhamma to the yakkha Naradeva,
Trong các bài Pháp sau này cho Naradeva và Yakka;
2925
Etesānaṃ abhisamayā, gaṇanāto asaṅkhiyā.
The realizations of these were innumerable by count.
Số lượng các chứng ngộ ấy là vô số.
2926
8.
8.
8.
2927
Tassāpi devadevassa, eko āsi samāgamo;
For that Deva of devas, there was one assembly
Cũng có một cuộc hội ngộ của bậc Thiên Trung Thiên ấy;
2928
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, santacittāna tādinaṃ.
Of those who had destroyed the taints, the undefiled, of tranquil minds, the imperturbable.
Của các vị A-la-hán đã diệt tận các lậu hoặc, vô nhiễm, tâm thanh tịnh, và như vậy.
2929
9.
9.
9.
2930
Vīsabhikkhusahassānaṃ, tadā āsi samāgamo;
At that time, there was an assembly of twenty thousand monks,
Khi đó, đã có một cuộc hội ngộ của hai vạn Tỳ-kheo;
2931
Atikkantabhavantānaṃ, hirisīlena tādinaṃ.
Who had transcended becoming, imperturbable through moral shame and virtue.
Những vị đã vượt qua các cảnh giới tái sinh, với lòng hổ thẹn và đức hạnh.
2932
10.
10.
10.
2933
Ahaṃ tadā māṇavako, jotipāloti vissuto;
I was then a young brahmin, renowned as Jotipāla,
Khi ấy, tôi là một thanh niên tên là Jotīpāla;
2934
Ajjhāyako mantadharo, tiṇṇaṃ vedāna pāragū.
A reciter and master of the mantras, a master of the three Vedas.
Là một học giả, người nắm giữ các kinh điển, thành thạo ba bộ Veda.
2935
11.
11.
11.
2936
Lakkhaṇe itihāse ca, sadhamme pāramiṃ gato;
I had reached the pinnacle in the study of marks and histories, and in my own doctrine;
Thành thạo về các tướng, lịch sử và Chánh Pháp, đã đạt đến sự hoàn hảo;
2937
Bhūmantalikkhakusalo, katavijjo anāvayo.
I was skilled in earthly and celestial matters, accomplished in knowledge, and flawless.
Thành thạo về đất đai và không gian, đã hoàn thành học vấn, không tì vết.
2938
12.
12.
12.
2939
Kassapassa bhagavato, ghaṭikāro nāmupaṭṭhāko;
Of the Blessed One Kassapa, there was an attendant named Ghaṭikāra;
Người thị giả của Đức Bhagavā Kassapa tên là Ghaṭīkāra;
2940
Sagāravo sappatisso, nibbuto tatiye phale.
He was respectful, reverential, and had attained peace in the third fruit.
Với lòng kính trọng và tôn kính, đã nhập Niết-bàn ở quả vị thứ ba.
2941
13.
13.
13.
2942
Ādāya maṃ ghaṭīkāro, upagañchi kassapaṃ jinaṃ;
Taking me with him, Ghaṭikāra approached Kassapa, the Victor.
Ghaṭīkāra đã dẫn tôi đến Đức Jina Kassapa;
2943
Tassa dhammaṃ suṇitvāna, pabbajiṃ tassa santike.
Having heard his Dhamma, I went forth in his presence.
Sau khi nghe Pháp của ngài, tôi đã xuất gia tại nơi ngài.
2944
14.
14.
14.
2945
Āraddhavīriyo hutvā, vattāvattesu kovido;
Having become energetic and diligent, skilled in the various duties,
Sau khi tinh tấn, thành thạo trong các hành vi đúng đắn và không đúng đắn;
2946
Na kvaci parihāyāmi, pūresiṃ jinasāsanaṃ.
I did not fall away in any respect; I fulfilled the Victor's Dispensation.
Tôi không bao giờ thoái lui ở bất cứ đâu, đã viên mãn giáo pháp của Đức Jina.
2947
15.
15.
15.
2948
Yāvatā buddhabhaṇitaṃ, navaṅgaṃ jinasāsanaṃ;
As much as was spoken by the Buddha, the nine-fold Dispensation of the Victor,
Tất cả chín phần giáo pháp của Đức Jina đã được Đức Phật thuyết giảng;
2949
Sabbaṃ pariyāpuṇitvāna, sobhayiṃ jinasāsanaṃ.
Having mastered it all, I glorified the Victor's Dispensation.
Tôi đã học thuộc lòng tất cả, làm rạng rỡ giáo pháp của Đức Phật.
2950
16.
16.
16.
2951
Mama acchariyaṃ disvā, sopi buddho viyākari;
Seeing my wondrous achievement, that Buddha also made a prediction:
Ngài Phật ấy, sau khi thấy điều kỳ diệu của tôi, đã thọ ký;
2952
‘‘Imamhi bhaddake kappe, ayaṃ buddho bhavissati.
“In this auspicious eon, this one will become a Buddha.
“Trong kiếp hiền lành này, vị này sẽ là Đức Phật.
2953
17.
17.
17.
2954
‘‘Ahu kapilavhayā rammā, nikkhamitvā tathāgato;
“Having gone forth from the delightful city named Kapilavatthu, the Tathāgata,
“Như Lai sẽ rời khỏi thành Kapilavhaya tươi đẹp;
2955
Padhānaṃ padahitvāna, katvā dukkarakārikaṃ.
Having striven in the great struggle, having performed the difficult practice,
Sau khi thực hành khổ hạnh, đã làm điều khó làm.
2956
18.
18.
18.
2957
‘‘Ajapālarukkhamūle, nisīditvā tathāgato;
“Having sat at the foot of the Ajapāla tree, the Tathāgata,
“Như Lai sẽ ngồi dưới gốc cây Ajapāla;
2958
Tattha pāyāsaṃ paggayha, nerañjaramupehiti.
There, having accepted milk-rice, will go to the Nerañjarā river.
Ở đó, Ngài sẽ nhận cháo sữa và đến sông Nerañjarā.
2959
19.
19.
19.
2960
‘‘Nerañjarāya tīramhi, pāyāsaṃ paribhuñjiya;
“On the bank of the Nerañjarā, having consumed the milk-rice,
“Trên bờ sông Nerañjarā, sau khi thọ dụng cháo sữa;
2961
Paṭiyattavaramaggena, bodhimūlamupehiti.
He will approach the foot of the Bodhi tree by the excellent, prepared path.
Ngài sẽ đi theo con đường cao quý đã được chuẩn bị, đến gốc cây Bồ đề.
2962
20.
20.
20.
2963
‘‘Tato padakkhiṇaṃ katvā, bodhimaṇḍaṃ anuttaro;
“Then, having circumambulated the Bodhi-maṇḍa, the Unsurpassed One,
“Rồi, bậc Vô Thượng sẽ đi nhiễu quanh kim cương tòa;
2964
Aparājitaṭṭhānamhi* , bodhipallaṅkamuttame;
At the place of non-defeat, on the supreme Bodhi-pallaṅka,
Tại nơi Bất Bại, trên bồ đoàn tối thượng;
2965
Pallaṅkena nisīditvā, bujjhissati mahāyaso.
Sitting cross-legged, the one of great fame will become enlightened.
Ngài sẽ ngồi kiết già và chứng ngộ, bậc Đại Danh Tiếng.
2966
21.
21.
21.
2967
‘‘Imassa janikā mātā, māyā nāma bhavissati;
“His mother who gives birth will be named Māyā;
“Mẫu thân của vị này sẽ có tên là Māyā;
2968
Pitā suddhodano nāma, ayaṃ hessati gotamo.
His father will be named Suddhodana; this one will be Gotama.
Phụ thân tên là Suddhodana, vị này sẽ là Gotama.
2969
22.
22.
22.
2970
‘‘Anāsavā vītarāgā, santacittā samāhitā;
“Free from taints, devoid of passion, with tranquil and concentrated minds,
“Không lậu hoặc, ly tham, tâm tĩnh lặng, định tĩnh;
2971
Kolito upatisso ca, aggā hessanti sāvakā;
Kolita and Upatissa will be the chief disciples;
Kolita và Upatissa sẽ là các đệ tử hàng đầu;
2972
Ānando nāmupaṭṭhāko, upaṭṭhissatimaṃ jinaṃ.
An attendant named Ānanda will attend upon this Victor.
Tôn giả Ānanda sẽ là thị giả, hầu hạ vị Phật này.
2973
23.
23.
23.
2974
‘‘Khemā uppalavaṇṇā ca, aggā hessanti sāvikā;
“Khemā and Uppalavaṇṇā will be the chief female disciples,
“Khemā và Uppalavaṇṇā sẽ là các nữ đệ tử hàng đầu;
2975
Anāsavā santacittā, vītarāgā samāhitā;
Free from taints, with tranquil minds, devoid of passion, and concentrated.
Không lậu hoặc, tâm tĩnh lặng, ly tham, định tĩnh;
2976
Bodhi tassa bhagavato, assatthoti pavuccati.
The Bodhi tree of that Blessed One is called the Assattha.
Cây Bồ đề của Đức Thế Tôn ấy được gọi là Assattha (cây Đa).
2977
24.
24.
24.
2978
‘‘Citto hatthāḷavako ca, aggā hessantupaṭṭhakā;
“Citta and Hatthāḷavaka will be the chief male patrons;
“Citta và Hatthāḷavaka sẽ là các nam cư sĩ hộ độ hàng đầu;
2979
Nandamātā ca uttarā, aggā hessantupaṭṭhikā’’.
Nandamātā and Uttarā will be the chief female patrons.”
Nandamātā và Uttarā sẽ là các nữ cư sĩ hộ độ hàng đầu.”
2980
25.
25.
25.
2981
Idaṃ sutvāna vacanaṃ, assamassa mahesino;
Having heard this word of the Great Sage, who was without attachment,
Nghe lời ấy của bậc Đại Tiên không sánh kịp;
2982
Āmoditā naramarū, buddhabījaṃ kira ayaṃ.
Humans and devas rejoiced, “This, indeed, is a Buddha-seed.”
Chư thiên và loài người hoan hỷ, “Đây chính là hạt giống Phật!”
2983
26.
26.
26.
2984
Ukkuṭṭhisaddā pavattanti, apphoṭenti hasanti ca;
Shouts of acclamation arise, they clap their hands and laugh;
Tiếng reo hò vang dậy, họ vỗ tay và cười;
2985
Katañjalī namassanti, dasasahassī sadevakā.
With hands clasped in reverence they pay homage, the ten-thousand world-systems with their devas.
Mười ngàn thế giới cùng với chư thiên chắp tay đảnh lễ.
2986
27.
27.
27.
2987
‘‘Yadimassa lokanāthassa, virajjhissāma sāsanaṃ;
“If we should miss the teaching of this Lord of the World,
“Nếu chúng ta bỏ lỡ giáo pháp của Đức Thế Tôn này;
2988
Anāgatamhi addhāne, hessāma sammukhā imaṃ.
In a future time, we shall be face to face with this one.
Trong tương lai, chúng ta sẽ được diện kiến Ngài.
2989
28.
28.
28.
2990
‘‘Yathā manussā nadiṃ tarantā, paṭititthaṃ virajjhiya;
“Just as people crossing a river, having missed the direct ford,
“Cũng như những người muốn qua sông, khi lỡ bến đò chính;
2991
Heṭṭhā titthe gahetvāna, uttaranti mahānadiṃ.
Take a lower ford and cross the great river.
Họ tìm được bến đò phía dưới và vượt qua con sông lớn.
2992
29.
29.
29.
2993
‘‘Evameva mayaṃ sabbe, yadi muñcāmimaṃ jinaṃ;
“In the very same way, all of us, if we miss this Jina,
“Cũng vậy, tất cả chúng ta, nếu bỏ lỡ vị Phật này;
2994
Anāgatamhi addhāne, hessāma sammukhā imaṃ’’.
In a future time, we shall be face to face with this one.”
Trong tương lai, chúng ta sẽ được diện kiến Ngài.”
2995
30.
30.
30.
2996
Tassāpi vacanaṃ sutvā, bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ;
Having heard his words as well, I gladdened my mind even more;
Nghe lời ấy, tâm tôi càng thêm thanh tịnh;
2997
Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ, dasapāramipūriyā.
I undertook a further vow, for the fulfillment of the ten perfections.
Tôi đã phát nguyện cao cả hơn để viên mãn mười Ba-la-mật.
2998
31.
31.
31.
2999
Evamahaṃ saṃsaritvā, parivajjento anācaraṃ;
Thus I, having wandered through, avoiding misconduct,
Như vậy, tôi đã luân hồi, tránh xa những hành vi bất thiện;
3000
Dukkarañca kataṃ mayhaṃ, bodhiyāyeva kāraṇā.
Difficult deeds were done by me, for the sake of Awakening alone.
Và tôi đã thực hành những điều khó khăn chỉ vì mục đích Giác ngộ.
3001
32.
32.
32.
3002
Nagaraṃ bārāṇasī nāma, kikī nāmāsi khattiyo;
The city was named Bārāṇasī, the khattiya was named Kiki;
Có một thành phố tên là Bārāṇasī, vị vua tên là Kikī;
3003
Vasate tattha nagare, sambuddhassa mahākulaṃ.
In that city dwelt the great family of the Sambuddha.
Trong thành phố ấy, dòng dõi cao quý của Đức Sambuddha cư ngụ.
3004
33.
33.
33.
3005
Brāhmaṇo brahmadattova, āsi buddhassa so pitā;
The brahmin Brahmadatta was the Buddha’s father;
Vị Bà-la-môn Brahmadatta ấy là phụ thân của Đức Phật;
3006
Dhanavatī nāma janikā, kassapassa mahesino.
Dhanavatī was the name of the mother of Kassapa, the Great Sage.
Mẫu thân của bậc Đại Tiên Kassapa tên là Dhanavatī.
3007
34.
34.
34.
3008
Duve vassasahassāni, agāraṃ ajjha so vasi;
For two thousand years he dwelt in the household life;
Ngài đã sống trong gia đình hai ngàn năm;
3009
Haṃso yaso sirinando, tayo pāsādamuttamā.
Haṃsa, Yasa, and Sirinanda were the three excellent palaces.
Haṃsa, Yasa, Sirinanda là ba cung điện tối thượng.
3010
35.
35.
35.
3011
Tisoḷasasahassāni, nāriyo samalaṅkatā;
There were sixteen thousand and three times that of well-adorned women;
Ba mươi sáu ngàn phụ nữ được trang điểm;
3012
Sunandā nāma sā nārī, vijitaseno nāma atrajo.
His wife was named Sunandā, his son was named Vijitasena.
Người phụ nữ ấy tên là Sunandā, con trai tên là Vijitasena.
3013
36.
36.
36.
3014
Nimitte caturo disvā, pāsādenābhinikkhami;
Having seen the four signs, he went forth by palace;
Sau khi thấy bốn điềm báo, Ngài xuất gia từ cung điện;
3015
Sattāhaṃ padhānacāraṃ, acarī purisuttamo.
For seven days the supreme man practiced the striving.
Bậc Trượng Phu Tối Thượng đã thực hành khổ hạnh bảy ngày.
3016
37.
37.
37.
3017
Brahmunā yācito santo, kassapo lokanāyako;
Requested by Brahmā, Kassapa, the leader of the world,
Được Phạm Thiên thỉnh cầu, Đức Kassapa, bậc Đạo Sư của thế gian;
3018
Vatti cakkaṃ mahāvīro, migadāye naruttamo.
The great hero, the best of men, turned the Wheel in the Deer Park.
Đức Đại Hùng, bậc Tối Thượng Nhân, đã chuyển bánh xe Pháp tại Migadāya.
3019
38.
38.
38.
3020
Tisso ca bhāradvājo ca, ahesuṃ aggasāvakā;
Tissa and Bhāradvāja were the chief disciples;
Tissa và Bhāradvāja là các đệ tử hàng đầu;
3021
Sabbamitto nāmupaṭṭhāko, kassapassa mahesino.
The attendant was named Sabbamitta, of Kassapa, the Great Sage.
Thị giả của bậc Đại Tiên Kassapa tên là Sabbamitta.
3022
39.
39.
39.
3023
Anuḷā uruveḷā ca, ahesuṃ aggasāvikā;
Anuḷā and Uruveḷā were the chief female disciples;
Anuḷā và Uruveḷā là các nữ đệ tử hàng đầu;
3024
Bodhi tassa bhagavato, nigrodhoti pavuccati.
The Bodhi tree of that Blessed One is called the Banyan.
Cây Bồ đề của Đức Thế Tôn ấy được gọi là Nigrodha (cây Bàng).
3025
40.
40.
40.
3026
Sumaṅgalo ghaṭikāro ca, ahesuṃ aggupaṭṭhakā;
Sumaṅgala and Ghaṭikāra were the chief attendants;
Sumaṅgala và Ghaṭikāra là các nam cư sĩ hộ độ hàng đầu;
3027
Vicitasenā bhaddā* ca, ahesuṃ aggupaṭṭhikā.
Vicitasenā and Bhaddā were the chief female attendants.
Vicitasenā và Bhaddā là các nữ cư sĩ hộ độ hàng đầu.
3028
41.
41.
41.
3029
Uccattanena so buddho, vīsatiratanuggato;
That Buddha, in height, was twenty cubits tall;
Đức Phật ấy cao hai mươi tầm;
3030
Vijjulaṭṭhīva ākāse, candova gahapūrito.
Like a flash of lightning in the sky, like the moon full among the stars.
Ngài chiếu sáng như tia chớp trên bầu trời, như mặt trăng tròn đầy tinh tú.
3031
42.
42.
42.
3032
Vīsativassasahassāni, āyu tassa mahesino;
Twenty thousand years was the lifespan of that Great Sage;
Tuổi thọ của bậc Đại Tiên ấy là hai mươi ngàn năm;
3033
Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.
Remaining for that long, he ferried many people across.
Trong khoảng thời gian ấy, Ngài đã độ thoát vô số chúng sinh.
3034
43.
43.
43.
3035
Dhammataḷākaṃ māpayitvā, sīlaṃ datvā vilepanaṃ;
Having created a lake of Dhamma, giving virtue as an unguent,
Tạo dựng hồ nước Pháp, ban cho giới là hương liệu;
3036
Dhammadussaṃ nivāsetvā, dhammamālaṃ vibhajjiya.
Having clothed them in the garment of Dhamma, he distributed the garland of Dhamma.
Mặc y Pháp, phân phát tràng hoa Pháp.
3037
44.
44.
44.
3038
Dhammavimalamādāsaṃ, ṭhapayitvā mahājane;
Having placed a spotless mirror of Dhamma for the great populace,
Đặt tấm gương Pháp trong sạch trước đại chúng;
3039
Keci nibbānaṃ patthentā, passantu me alaṅkaraṃ.
“Let those who aspire to Nibbāna see my adornment.”
“Mong những ai khao khát Niết Bàn hãy thấy sự trang hoàng của tôi.”
3040
45.
45.
45.
3041
Sīlakañcukaṃ datvāna, jhānakavacavammitaṃ;
Having given the tunic of virtue, and armed with the armor of jhāna,
Ban cho áo giáp giới, được trang bị giáp thiền định;
3042
Dhammacammaṃ pārupitvā, datvā sannāhamuttamaṃ.
Having them wear the leather shield of Dhamma, giving the supreme armor.
Mặc da Pháp, ban cho sự trang bị tối thượng.
3043
46.
46.
46.
3044
Satiphalakaṃ datvāna, tikhiṇañāṇakuntimaṃ;
Having given the shield of mindfulness, the sharp spear of knowledge,
Ban cho tấm khiên niệm, ngọn giáo trí tuệ sắc bén;
3045
Dhammakhaggavaraṃ datvā, sīlasaṃsaggamaddanaṃ.
Having given the excellent sword of Dhamma, which crushes the entanglement of defilements.
Ban cho thanh gươm Pháp tối thượng, nghiền nát sự ô nhiễm của giới.
3046
47.
47.
47.
3047
Tevijjābhūsanaṃ datvāna, āveḷaṃ caturo phale;
Having given the ornament of the three true knowledges, and the four fruits as earrings,
Ban cho trang sức Tam Minh, vòng hoa bốn quả;
3048
Chaḷabhiññābharaṇaṃ datvā, dhammapupphapiḷandhanaṃ.
Having given the adornment of the six supernormal powers, and the flower-garland of Dhamma.
Ban cho trang sức Lục Thông, vòng hoa Pháp.
3049
48.
48.
48.
3050
Saddhammapaṇḍaracchattaṃ, datvā pāpanivāraṇaṃ;
Having given the white parasol of the True Dhamma, which wards off evil,
Ban cho lọng trắng Chánh Pháp, ngăn chặn tội lỗi;
3051
Māpayitvābhayaṃ pupphaṃ, nibbuto so sasāvako.
Having created the flower of fearlessness, he, with his disciples, attained Nibbāna.
Sau khi tạo ra hoa vô úy, Ngài cùng với các đệ tử đã nhập Niết Bàn.
3052
49.
49.
49.
3053
Eso hi sammāsambuddho, appameyyo durāsado;
This indeed is the Sammāsambuddha, immeasurable, hard to approach;
Đức Chánh Đẳng Giác ấy là vô lượng, khó tiếp cận;
3054
Eso hi dhammaratano, svākkhāto ehipassiko.
This indeed is the jewel of the Dhamma, well-expounded, to be seen for oneself.
Đức Pháp Bảo ấy được thuyết giảng tốt đẹp, có tính chất “đến để mà thấy”.
3055
50.
50.
50.
3056
Eso hi saṅgharatano, suppaṭipanno anuttaro;
This indeed is the jewel of the Saṅgha, of good practice, unsurpassed;
Đức Tăng Bảo ấy thực hành tốt đẹp, vô thượng;
3057
Sabbaṃ tamantarahitaṃ, nanu rittā sabbasaṅkhārā.
All that has disappeared. Are not all conditioned things empty?
Tất cả những điều ấy đã biến mất, há chẳng phải tất cả các pháp hữu vi đều trống rỗng sao?
3058
51.
51.
51.
3059
Mahākassapo jino satthā, setabyārāmamhi nibbuto;
The Jina, the Teacher Mahākassapa, attained Nibbāna at Setabyārāma;
Đức Kassapa Đại Sư, vị Chiến Thắng, đã nhập Niết Bàn tại Setabyārāma;
3060
Tatthevassa jinathūpo, yojanubbedhamuggatoti.
There itself is his Jina-stupa, a yojana high in elevation.
Tại đó, bảo tháp của Ngài cao một do tuần.
3061

27. Gotamabuddhavaṃso

27. The Lineage of Gotama Buddha

27. Gotamabuddhavaṃsa (Phật Sử Gotama)

Next Page →

Settings