1. Tattha musāvādavaggassa tāva paṭhamasikkhāpade hatthakoti tassa therassa nāmaṃ.
1. Therein, regarding the first training rule of the Musāvāda Section, Hatthaka is the name of that elder.
1. Ở đó, trong giới học đầu tiên của phẩm Vọng ngữ, Hatthaka là tên của vị Trưởng lão ấy.
Sakyānaṃ puttoti sakyaputto.
He is a son of the Sakyans, hence Sakyaputta (Sakyan son).
Con của dòng Sakya, nên gọi là Sakyaputta.
Buddhakāle kira sakyakulato asīti purisasahassāni pabbajiṃsu, tesaṃ so aññataroti.
It is said that in the Buddha's time, eighty thousand men from the Sakyan clan went forth (into homelessness), and he was one of them.
Nghe nói, vào thời Đức Phật, tám vạn người đàn ông từ dòng Sakya đã xuất gia, và vị ấy là một trong số đó.
Vādakkhittoti ‘‘vādaṃ karissāmī’’ti evaṃ parivitakkitena vādena paravādisantikaṃ khitto pakkhitto pahito pesitoti attho.
Vādakkhitto means "I will engage in a debate," so one who is thrown, cast forth, sent, or dispatched by such a contemplated debate to the opponent's presence.
Vādakkhitto có nghĩa là: “Tôi sẽ tranh luận” – với ý nghĩ như vậy, bị ném, bị đẩy, bị gửi, bị phái đến chỗ đối thủ để tranh luận.
Vādamhi vā sakena cittena khitto.
Or, one whose mind is thrown into debate.
Hoặc tự tâm bị cuốn vào cuộc tranh luận.
Yatra yatra vādo tatra tatreva sandissatītipi vādakkhitto.
Or, wherever there is debate, there he is always seen, thus he is called vādakkhitta.
Hoặc ở bất cứ nơi nào có tranh luận, vị ấy đều xuất hiện ở đó, nên cũng gọi là Vādakkhitto.
Avajānitvā avajānātīti attano vāde kañci dosaṃ sallakkhento ‘‘nāyaṃ mama vādo’’ti avajānitvā puna kathento kathento niddosataṃ sallakkhetvā ‘‘mameva ayaṃ vādo’’ti paṭijānāti.
Having disavowed, he avows (avajānitvā paṭijānāti) means, when noting some fault in his own statement, he disavows it saying, "This is not my statement," but then, as he continues speaking, he notes its blamelessness and avows it, saying, "This is indeed my statement."
Avajānitvā paṭijānātī có nghĩa là: khi nhận thấy một lỗi lầm nào đó trong lời nói của mình, vị ấy phủ nhận “Đây không phải lời nói của tôi”, rồi khi nói đi nói lại và nhận ra sự vô tội của lời nói đó, vị ấy lại thừa nhận “Đây chính là lời nói của tôi”.
Paṭijānitvā avajānātīti kismiñcideva vacane ānisaṃsaṃ sallakkhento ‘‘ayaṃ mama vādo’’ti paṭijānitvā puna kathento kathento tattha dosaṃ sallakkhetvā ‘‘nāyaṃ mama vādo’’ti avajānāti.
Having avowed, he disavows (paṭijānitvā avajānāti) means, when noting some advantage in a certain statement, he avows it saying, "This is my statement," but then, as he continues speaking, he notes a fault therein and disavows it, saying, "This is not my statement."
Paṭijānitvā avajānātī có nghĩa là: khi nhận thấy lợi ích trong một lời nói nào đó, vị ấy thừa nhận “Đây là lời nói của tôi”, rồi khi nói đi nói lại và nhận ra lỗi lầm trong lời nói đó, vị ấy lại phủ nhận “Đây không phải lời nói của tôi”.
Aññenaññaṃ paṭicaratīti aññena kāraṇena aññaṃ kāraṇaṃ paṭicarati paṭicchādeti ajjhottharati, ‘‘rūpaṃ aniccaṃ jānitabbato’’ti vatvā puna ‘‘jātidhammato’’tiādīni vadati.
He makes one thing appear as another (aññenaññaṃ paṭicarati) means he conceals or covers up one reason with another. For example, after saying "Form is impermanent because it is to be known," he then says "because it is subject to birth," and so forth.
Aññenaññaṃ paṭicaratī có nghĩa là: dùng một lý do khác để che đậy, bao phủ một lý do khác. Chẳng hạn, nói “Sắc là vô thường vì có thể biết được”, rồi lại nói “vì có tính chất sinh khởi”, v.v.
Kurundiyaṃ pana ‘‘etassa paṭicchādanahetuṃ aññaṃ bahuṃ kathetī’’ti vuttaṃ.
In the Kurundī commentary, it is said, "He speaks many other things to conceal this."
Trong Kurundī thì nói rằng: “Vì để che đậy điều đó, vị ấy nói nhiều điều khác nữa.”
Tatrāyaṃ adhippāyo – yaṃ taṃ paṭijānanañca avajānanañca, tassa paṭicchādanatthaṃ ‘‘ko āha, kiṃ āha, kismiṃ āhā’’ti evamādi bahuṃ bhāsatīti.
Here, the intention is: for the purpose of concealing that avowal and disavowal, he speaks many things such as "Who said it? What did he say? Where did he say it?"
Ở đây, ý nghĩa là: để che đậy sự thừa nhận và phủ nhận đó, vị ấy nói nhiều điều như “Ai nói? Nói gì? Nói ở đâu?”, v.v.
Puna mahāaṭṭhakathāyaṃ ‘‘avajānitvā paṭijānanto paṭijānitvā avajānanto eva ca aññenaññaṃ paṭicaratī’’ti vuttaṃ.
Furthermore, in the Mahāaṭṭhakathā, it is said, "One who avows after disavowing, and disavows after avowing, makes one thing appear as another."
Hơn nữa, trong Mahāaṭṭhakathā thì nói rằng: “Người phủ nhận rồi thừa nhận, và người thừa nhận rồi phủ nhận, chính là aññenaññaṃ paṭicarati.”
Sampajānamusā bhāsatīti jānanto musā bhāsati.
He speaks intentionally false speech (sampajānamusā bhāsati) means he speaks falsely knowingly.
Sampajānamusā bhāsatī có nghĩa là: biết mà nói dối.
Saṅketaṃ katvā visaṃvādetīti purebhattādīsu ‘‘asukasmiṃ nāma kāle asukasmiṃ nāma padese vādo hotū’’ti saṅketaṃ katvā saṅketato pure vā pacchā vā gantvā ‘‘passatha bho, titthiyā na āgatā parājitā’’ti pakkamati.
Having made an agreement, he breaks it (saṅketaṃ katvā visaṃvādeti) means, having made an agreement, for example, before a meal, saying, "Let there be a debate at such-and-such a time in such-and-such a place," he goes either before or after the agreed time and place and then departs, saying, "Look, sirs, the sectarians have not come; they are defeated."
Saṅketaṃ katvā visaṃvādetī có nghĩa là: sau khi đã hẹn trước “Hãy tranh luận vào thời gian và địa điểm nào đó” (như trước buổi ăn, v.v.), vị ấy đi đến đó trước hoặc sau thời gian hẹn, rồi nói “Này các bạn, các ngoại đạo không đến, chúng đã thua rồi” và bỏ đi.
3. Visaṃvādanapurekkhārassāti visaṃvādanacittaṃ purato katvā vadantassa.
3. Of one who speaks with the intention to deceive (visaṃvādanapurekkhārassa).
3. Visaṃvādanapurekkhārassā có nghĩa là: của người nói với ý định lừa dối.
Vācāti micchāvācāpariyāpannavacanasamuṭṭhāpikā cetanā.
Speech (vācā) is the volition that generates words belonging to wrong speech.
Vācā là: ý muốn phát sinh lời nói thuộc về tà ngữ.
Girāti tāya cetanāya samuṭṭhāpitasaddaṃ dasseti.
Utterance (girā) indicates the sound generated by that volition.
Girā biểu thị âm thanh được phát sinh bởi ý muốn đó.
Byappathoti vacanapatho; vācāyeva hi aññesampi diṭṭhānugatimāpajjantānaṃ pathabhūtato byappathoti vuccati.
Path of expression (byappatho) is the path of utterance; indeed, speech is called byappatho because it is a path for others who also follow (what they have) seen.
Byappatho là: con đường của lời nói; chính lời nói được gọi là byappatho vì nó là con đường cho những người khác noi theo.
Vacībhedoti vacīsaññitāya vācāya bhedo; pabhedagatā vācā eva evaṃ vuccati.
Break in speech (vacībhedo) is a break in speech as designated by vacī (speech); speech that has undergone differentiation is thus called.
Vacībhedo là: sự phân chia của lời nói được gọi là vacī; chính lời nói đã được phân chia được gọi như vậy.
Vācasikā viññattīti vacīviññatti.
Verbal communication (vācasikā viññatti) is verbal intimation (vacīviññatti).
Sự biểu lộ bằng lời nói được gọi là vacīviññatti.
Evaṃ paṭhamapadena suddhacetanā, majjhe tīhi taṃsamuṭṭhāpitasaddasahitā cetanā, ante ekena viññattisahitā cetanā ‘‘kathitā’’ti veditabbā.
Thus, it should be understood that by the first term (vācā), pure volition is spoken of; by the three middle terms (girā, byappatho, vacībhedo), volition accompanied by the sound it generates; and by the last term (vacīviññatti), volition accompanied by intimation is spoken of.
Như vậy, cần hiểu rằng: với từ đầu tiên, ý muốn thuần túy được nói đến; với ba từ ở giữa, ý muốn kèm theo âm thanh được phát sinh từ nó; và với từ cuối cùng, ý muốn kèm theo sự biểu lộ được nói đến.
Anariyavohārāti anariyānaṃ bālaputhujjanānaṃ vohārā.
Ignoble expressions (anariyavohārā) are the expressions of ignoble, foolish ordinary people.
Anariyavohārā là: những cách nói của những người phàm phu ngu si, không phải bậc Thánh.
Evaṃ sampajānamusāvādaṃ dassetvā idāni ante vuttānaṃ sampajānamusāvādasaṅkhātānaṃ anariyavohārānaṃ lakkhaṇaṃ dassento ‘‘adiṭṭhaṃ diṭṭhaṃ me’’tiādimāha.
Having thus shown intentional false speech, the exposition now proceeds to define the ignoble expressions, which are termed intentional false speech and mentioned at the end, by saying "I have seen what was not seen," and so forth.
Sau khi trình bày về sampajānamusāvāda như vậy, giờ đây, để trình bày đặc điểm của các anariyavohāra (cách nói không phải bậc Thánh) được gọi là sampajānamusāvāda đã được đề cập ở cuối, vị ấy nói “adiṭṭhaṃ diṭṭhaṃ me” (điều chưa thấy tôi nói là đã thấy), v.v.
Tattha adiṭṭhaṃ diṭṭhaṃ meti evaṃ vadato vacanaṃ taṃsamuṭṭhāpikā vā cetanā eko anariyavohāroti iminā nayena attho veditabbo.
Therein, the meaning should be understood in this way: the statement of one who speaks thus, "I have seen what was not seen," or the volition that generates it, is one ignoble expression.
Ở đây, ý nghĩa cần được hiểu theo cách này: lời nói của người nói “điều chưa thấy tôi nói là đã thấy” như vậy, hoặc ý muốn phát sinh lời nói đó, là một anariyavohāra.
Apicettha cakkhuvasena aggahitārammaṇaṃ adiṭṭhaṃ, sotavasena aggahitaṃ asutaṃ, ghānādivasena munitvā tīhi indriyehi ekābaddhaṃ viya katvā patvā aggahitaṃ amutaṃ, aññatra pañcahi indriyehi suddhena viññāṇeneva aggahitaṃ aviññātanti veditabbaṃ.
Furthermore, here, what is not taken as an object by way of the eye is "unseen" (adiṭṭha); what is not taken by way of the ear is "unheard" (asuta); what is not taken by way of smelling and so forth, having reached and been bound together as it were by the three faculties (nose, tongue, body), is "unperceived" (amuta); and what is not taken solely by pure consciousness, apart from the five faculties, is "unknown" (aviññāta).
Hơn nữa, ở đây cần hiểu rằng: điều chưa được nắm bắt bởi mắt là adiṭṭha (chưa thấy); điều chưa được nắm bắt bởi tai là asuta (chưa nghe); điều chưa được nắm bắt bởi ba giác quan (mũi, lưỡi, thân) sau khi đã suy xét và làm cho chúng như thể gắn liền với nhau là amuta (chưa nếm, chưa ngửi, chưa chạm); và điều chưa được nắm bắt bởi ý thức thuần túy, ngoài năm giác quan, là aviññāta (chưa biết).
Pāḷiyaṃ pana ‘‘adiṭṭhaṃ nāma na cakkhunā diṭṭha’’nti evaṃ oḷārikeneva nayena desanā katāti.
However, in the Pāḷi, the teaching is given in a gross manner, such as "What is unseen is not seen with the eye."
Tuy nhiên, trong Pāḷi thì lời dạy đã được thực hiện theo cách rõ ràng như vậy: “adiṭṭhaṃ nāma na cakkhunā diṭṭhaṃ” (điều chưa thấy là điều chưa được thấy bằng mắt).
Diṭṭhādīsu ca attanāpi parenapi diṭṭhaṃ diṭṭhameva.
And among seen and so forth, what is seen by oneself and by another is just seen.
Trong các điều đã thấy, v.v., điều đã được thấy bởi chính mình hoặc bởi người khác đều là điều đã thấy.
Evaṃ sutamutaviññātānīti ayameko pariyāyo.
Similarly with heard, perceived, and known—this is one method.
Tương tự như vậy đối với các điều đã nghe, đã nếm/ngửi/chạm, đã biết. Đây là một cách giải thích.
Aparo nayo yaṃ attanā diṭṭhaṃ diṭṭhameva taṃ.
Another method is: what one has seen oneself is just seen.
Một cách giải thích khác là: điều mà chính mình đã thấy thì đó là điều đã thấy.
Esa nayo sutādīsu.
This method applies to heard and so forth.
Cách này cũng áp dụng cho các điều đã nghe, v.v.
Yaṃ pana parena diṭṭhaṃ, taṃ attanā sutaṭṭhāne tiṭṭhati.
But what is seen by another is considered as if heard by oneself.
Còn điều mà người khác đã thấy, thì đối với chính mình, nó ở vị trí của điều đã nghe.
Evaṃ mutādīnipi.
Similarly with perceived and so forth.
Các điều đã nếm/ngửi/chạm, v.v., cũng tương tự.
11. Sahasā bhaṇatīti avīmaṃsitvā anupadhāretvā vā vegena diṭṭhampi ‘‘adiṭṭhaṃ me’’ti bhaṇati.
11. Speaks hastily (sahasā bhaṇati) means he speaks quickly, without examining or reflecting, even saying "I have not seen" what was seen.
11. Sahasā bhaṇatī có nghĩa là: không suy xét, không cân nhắc, mà vội vàng nói “tôi chưa thấy” ngay cả điều đã thấy.
Aññaṃ bhaṇissāmīti aññaṃ bhaṇatīti mandattā jaḷattā pakkhalanto ‘‘cīvara’’nti vattabbe ‘‘cīra’’nti ādiṃ bhaṇati.
Intending to say one thing, he says another (aññaṃ bhaṇissāmīti aññaṃ bhaṇati) means, due to dullness or sluggishness, he makes a slip of the tongue, saying "cīra" and so forth when "cīvara" should have been said.
Aññaṃ bhaṇissāmīti aññaṃ bhaṇatī có nghĩa là: vì ngu dốt, vì chậm chạp, mà nói lầm, chẳng hạn thay vì nói “cīvara” (y phục) lại nói “cīra” (vải vụn).
Yo pana sāmaṇerena ‘‘api bhante mayhaṃ upajjhāyaṃ passitthā’’ti vutto keḷiṃ kurumāno ‘‘tava upajjhāyo dārusakaṭaṃ yojetvā gato bhavissatī’’ti vā siṅgālasaddaṃ sutvā ‘‘kassāyaṃ bhante saddo’’ti vutto ‘‘mātuyā te yānena gacchantiyā kaddame laggacakkaṃ uddharantānaṃ ayaṃ saddo’’ti vā evaṃ neva davā na ravā aññaṃ bhaṇati, so āpattiṃ āpajjatiyeva.
However, if a monk, when asked by a novice, "Venerable sir, did you see my preceptor?" playfully replies, "Your preceptor might have gone after harnessing an ox cart for firewood," or, having heard the cry of a jackal and being asked, "Venerable sir, whose sound is this?" replies, "This is the sound of those who are extracting your mother's cart wheel stuck in the mud while she was traveling," such a monk who speaks other than what is true, neither intentionally nor unintentionally, still incurs an offense.
Còn người mà khi được một Sāmaṇera hỏi “Bạch Đại đức, Đại đức có thấy thầy tế độ của con không?”, vị ấy đùa cợt mà nói “Thầy tế độ của con chắc đã buộc xe gỗ mà đi rồi” hoặc khi nghe tiếng chó rừng hỏi “Bạch Đại đức, tiếng này là của ai?”, vị ấy nói “Đây là tiếng của những người đang kéo bánh xe bị kẹt trong bùn khi mẹ con đi xe” – nếu nói như vậy, không phải vì đùa giỡn cũng không phải vì bỡn cợt, mà nói điều khác, thì vị ấy phạm tội.
Aññā pūraṇakathā nāma hoti, eko gāme thokaṃ telaṃ labhitvā vihāraṃ āgato sāmaṇeraṃ bhaṇati – ‘‘tvaṃ ajja kuhiṃ gato, gāmo ekatelo ahosī’’ti vā pacchikāya ṭhapitaṃ pūvakhaṇḍaṃ labhitvā ‘‘ajja gāme pacchikāhi pūve cāresu’’nti vā, ayaṃ musāvādova hoti.
There is also what is called 'exaggerated talk' (pūraṇakathā). A monk, having obtained a little oil in a village and returned to the monastery, says to a novice, "Where did you go today? The whole village had oil" or, having obtained a piece of cake placed in a basket, "Today they distributed cakes in baskets throughout the village." This is false speech.
Có một loại lời nói gọi là lời nói thêm thắt (pūraṇakathā). Một Tỳ-kheo nọ lấy được một ít dầu trong làng về Tịnh xá, nói với một Sāmaṇera – “Hôm nay con đi đâu vậy, cả làng đều có dầu” hoặc lấy được một miếng bánh đặt trong giỏ mà nói “Hôm nay trong làng người ta mang bánh đi khắp nơi bằng giỏ” – đây chính là lời nói dối.
Sesaṃ uttānamevāti.
The rest is clear.
Phần còn lại thì rõ ràng.
13. Bhūtapubbanti idaṃ vatthuṃ bhagavā omasavādagarahaṇatthaṃ āhari.
13. Bhūtapubbaṃ—the Blessed One recounted this story for the purpose of censuring derisive speech.
13. Bhūtapubba (Xưa kia) – Đức Thế Tôn đã kể câu chuyện này để quở trách việc mắng nhiếc.
Nandivisālo nāmāti nandīti tassa balībaddassa nāmaṃ, visāṇāni panassa visālāni, tasmā ‘‘nandivisālo’’ti vuccati.
Nandivisālo nāma—Nandī is the name of that bull; his horns were broad, therefore he is called “Nandivisālo”.
Nandivisāla là tên của con bò đực đó; sừng của nó rất to lớn, vì vậy nó được gọi là “Nandivisāla”.
Bodhisatto tena samayena nandivisālo nāma hoti.
The Bodhisatta at that time was named Nandivisāla.
Bồ Tát vào thời đó là con bò đực tên Nandivisāla.
Brāhmaṇo taṃ yāgubhattādīhi ativiya posesi.
The brahmin nurtured him exceedingly with gruel, rice, and so forth.
Vị Bà La Môn đã nuôi dưỡng nó rất chu đáo bằng cháo, cơm và các thức ăn khác.
Atha so brāhmaṇaṃ anukampamāno ‘‘gaccha tva’’ntiādimāha.
Then, out of compassion for the brahmin, he said, “Go you,” and so forth.
Sau đó, con bò ấy, vì lòng thương xót vị Bà La Môn, đã nói: “Ngươi hãy đi…” và những lời tương tự.
Tattheva aṭṭhāsīti ahetukapaṭisandhikālepi parakhuṃsanaṃ amanāpatoyeva paccesi, tasmā brāhmaṇassa dosaṃ dassetukāmo aṭṭhāsi.
Tattheva aṭṭhāsīti—even at the time of an uncaused re-linking, the reproof of others was indeed disagreeable to him. Therefore, wishing to show the brahmin’s fault, he stood still.
Tattheva aṭṭhāsi (Nó đứng yên tại đó) – ngay cả vào thời điểm tái sinh vô nhân, việc bị người khác mắng chửi cũng là điều không dễ chịu; do đó, để chỉ rõ lỗi lầm của vị Bà La Môn, nó đã đứng yên.
Sakaṭasataṃ atibaddhaṃ pavaṭṭesīti paṭipāṭiyā ṭhapetvā heṭṭhārukkhe datvā ekābaddhaṃ katvā muggamāsavālukādīhi puṇṇaṃ sakaṭasataṃ pavaṭṭento, kiñcāpi pubbe patiṭṭhitārappadesaṃ puna are patte pavaṭṭitaṃ hoti, bodhisatto pana purimasakaṭena patiṭṭhitaṭṭhāne pacchimasakaṭaṃ patiṭṭhāpetuṃ sakaṭasatappamāṇaṃ padesaṃ pavaṭṭesi.
Sakaṭasataṃ atibaddhaṃ pavaṭṭesīti—having arranged them in a row, placed wooden blocks beneath the axle, bound them together, and made them one mass, the Bodhisatta moved a hundred carts filled with mung beans, lentils, sand, and so forth. Although the point where the front axle was placed previously would again be the point reached by the rear axle when rolled, the Bodhisatta moved the area measuring a hundred carts, causing the last cart to be placed where the first cart had been placed.
Sakaṭasataṃ atibaddhaṃ pavaṭṭesi (Nó kéo một trăm cỗ xe được cột chặt lại với nhau) – nghĩa là, sau khi sắp xếp một hàng xe, đặt gỗ dưới các trục xe và cột chúng lại thành một chuỗi, rồi kéo một trăm cỗ xe đầy đậu xanh, đậu đen, cát, v.v. Mặc dù trước đó, vị trí mà càng xe đã chạm đất lại được càng xe chạm tới lần nữa khi xe lăn bánh, nhưng Bồ Tát đã kéo một khoảng cách tương đương một trăm cỗ xe để cỗ xe cuối cùng đứng ở vị trí mà cỗ xe đầu tiên đã đứng.
Bodhisattānañhi sithilakaraṇaṃ nāma natthi.
Indeed, there is no slackening for Bodhisattas.
Thật vậy, Bồ Tát không bao giờ lơ là.
Tena cattamano ahūti tena brāhmaṇassa dhanalābhena attano kammena ca so nandivisālo attamano ahosi.
Tena cattamano ahūti—that Nandivisāla was pleased due to the brahmin’s gain of wealth and his own action.
Tena cattamano ahū (Nandivisāla đã vui mừng vì điều đó) – Nandivisāla đã vui mừng vì vị Bà La Môn có được tài sản và vì công việc của chính mình.
Rathakārajātīti cammakārajāti.
Rathakārajātī means the leather-worker caste.
Rathakārajāti là chủng tộc thợ thuộc da.
Pukkusajātīti pupphachaḍḍakajāti.
Pukkusajātī means the flower-sweeper caste.
Pukkusajāti là chủng tộc người quét rác hoa.
Avakaṇṇakādi dāsānaṃ nāmaṃ hoti; tasmā hīnaṃ.
Avakaṇṇakādi is a name for slaves; hence, it is low.
Avakaṇṇaka và những từ tương tự là tên của những người nô lệ; do đó, nó là thấp hèn.
Oññātanti avaññātaṃ; ‘‘uññāta’’ntipi paṭhanti.
Oññātaṃ means despised; some also read “uññātaṃ”.
Oññataṃ có nghĩa là bị khinh thường; một số người cũng đọc là “uññataṃ”.
Avaññātanti vambhetvā ñātaṃ.
Avaññātaṃ means known through contempt.
Avaññātaṃ có nghĩa là bị khinh bỉ và biết đến.
Hīḷitanti jigucchitaṃ.
Hīḷitaṃ means abhorred.
Hīḷitaṃ có nghĩa là bị ghê tởm.
Paribhūtanti kimetenātiti paribhavakataṃ.
Paribhūtaṃ means treated with contempt, as in “What is this good for?”
Paribhūtaṃ có nghĩa là bị coi thường, như thể nói “Cái này có ích gì?”
Acittīkatanti na garukataṃ.
Acittīkataṃ means not respected.
Acittīkataṃ có nghĩa là không được tôn trọng.
Koṭṭhakakammanti tacchakakammaṃ.
Koṭṭhakakammaṃ means carpenter’s work.
Koṭṭhakakammaṃ là công việc của thợ mộc.
Muddāti hatthamuddāgaṇanā.
Muddā is counting with hand gestures.
Muddā là cách đếm bằng các ngón tay.
Gaṇanāti acchiddakādiavasesagaṇanā.
Gaṇanā is the remaining kinds of counting, such as by gaps.
Gaṇanā là các phép tính còn lại như đếm không gián đoạn.
Lekhāti akkharalekhā.
Lekhā is the art of writing characters.
Lekhā là chữ viết.
Madhumehābādho vedanāya abhāvato ‘‘ukkaṭṭho’’ti vutto.
Madhumehābādha (diabetes) is called “high” because of the absence of painful feeling.
Bệnh tiểu đường (madhumehābādho) được gọi là “cao cấp” vì không có cảm giác đau đớn.
Pāṭikaṅkhāti icchitabbā.
Pāṭikaṅkhā means to be desired.
Pāṭikaṅkhā có nghĩa là đáng mong muốn.
Yakārena vā bhakārena vāti yakārabhakāre yojetvā yo akkoso.
Yakārena vā bhakārena vā means the insult that combines the letters 'ya' and 'bha'.
Yakārena vā bhakārena vā (hoặc bằng chữ Y hoặc bằng chữ Bh) là lời mắng chửi được tạo thành bằng cách kết hợp các chữ cái Y và Bh.
Kāṭakoṭacikāya vāti ‘‘kāṭa’’nti purisanimittaṃ, ‘‘koṭacikā’’ti itthinimittaṃ; etehi vā yo akkoso, eso hīno nāma akkosoti.
Kāṭakoṭacikāya vā— “kāṭa” means the male organ, “koṭacikā” means the female organ; an insult using these is called a low insult.
Kāṭakoṭacikāya vā (hoặc bằng Kāṭa và Koṭacikā) – “kāṭa” là bộ phận sinh dục nam, “koṭacikā” là bộ phận sinh dục nữ; lời mắng chửi bằng những từ này được gọi là mắng chửi thấp hèn.
16. Idāni tesaṃ jātiādīnaṃ pabhedavasena āpattiṃ āropetvā dassento ‘‘upasampanno upasampanna’’ntiādimāha.
16. Now, showing the offense by classifying these according to their caste and so forth, he said, “upasampanno upasampannaṃ” (an ordained monk to an ordained monk), and so forth.
16. Bây giờ, để chỉ rõ tội lỗi theo các loại chủng tộc, v.v., Đức Phật đã nói: “upasampanno upasampannaṃ” (Tỳ khưu đã thọ giới mắng nhiếc Tỳ khưu đã thọ giới) và những lời tương tự.
Tattha khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmoti akkositukāmo padhaṃsitukāmo garahitukāmo nittejaṃ kattukāmoti attho.
There, khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo means wishing to insult, wishing to revile, wishing to deprecate, wishing to make him powerless.
Ở đó, khuṃsetukāmo vambhetukāmo maṅkukattukāmo có nghĩa là muốn mắng chửi, muốn áp bức, muốn chỉ trích, muốn làm cho mất uy tín.
Hīnena hīnanti hīnena jātivacanena hīnajātikaṃ.
Hīnena hīnaṃ means a person of low birth spoken of with a low caste-term.
Hīnena hīnaṃ (thấp hèn bằng thấp hèn) có nghĩa là một người có chủng tộc thấp hèn bị gọi bằng lời nói về chủng tộc thấp hèn.
Etena upāyena sabbapadesu attho veditabbo.
By this method, the meaning should be understood in all contexts.
Theo cách này, ý nghĩa phải được hiểu trong tất cả các trường hợp.
Ettha ca hīnena hīnaṃ vadanto kiñcāpi saccaṃ vadati, omasitukāmatāya panassa vācāya vācāya pācittiyaṃ.
Here, even if one speaks truly when addressing a low-born person with a low term, because of the intention to deride, there is a Pācittiya offense for each word spoken.
Ở đây, mặc dù người nói lời thấp hèn với người thấp hèn nói sự thật, nhưng vì ý muốn mắng nhiếc của người ấy, mỗi lời nói đều là tội Pācittiya.
Ukkaṭṭhena hīnaṃ vadanto ca kiñcāpi alikaṃ bhaṇati, omasitukāmatāya pana imināva sikkhāpadena pācittiyaṃ āpajjati, na purimena.
And even if one speaks falsely when addressing a low-born person with a high term, because of the intention to deride, the Pācittiya offense is incurred by this training rule itself, not by the previous one.
Và mặc dù người nói lời cao cấp với người thấp hèn nói dối, nhưng vì ý muốn mắng nhiếc của người ấy, người ấy phạm tội Pācittiya theo giới điều này, chứ không phải theo giới điều trước.
Yopi ‘‘aticaṇḍālosi, atibrāhmaṇosi, duṭṭhacaṇḍālosi, duṭṭhabrāhmaṇosī’’tiādīni vadati, sopi āpattiyā kāretabbo.
Whoever says, “You are an utter caṇḍāla, you are an utter brahmin, you are a wicked caṇḍāla, you are a wicked brahmin,” and so forth, should also be made liable to an offense.
Người nào nói những lời như “Ngươi là người Cāṇḍāla quá mức, ngươi là Bà La Môn quá mức, ngươi là người Cāṇḍāla xấu xa, ngươi là Bà La Môn xấu xa”, v.v., người ấy cũng phải bị xử lý theo tội lỗi.
26. Santi idhekacceti vāre pana pariharitvā vuttabhāvena dukkaṭaṃ.
26. Santi idhekacce—in this case, there is a Dukkata offense because the statement is made by avoiding the direct address.
26. Trong trường hợp Santi idhekacce (có một số ở đây), vì được nói một cách tránh né, nên là tội Dukkaṭa.
Eseva nayo ye nūna…pe… na mayanti vāresupi.
The same method applies in the cases of ye nūna…pe… na mayaṃ.
Cũng vậy trong các trường hợp ye nūna…pe… na mayaṃ (những người…v.v… chúng ta không).
Anupasampanne pana catūsupi vāresu dukkaṭameva.
However, when speaking to an unordained person, in all four cases, it is only a Dukkata offense.
Tuy nhiên, đối với người chưa thọ giới, trong cả bốn trường hợp đều là tội Dukkaṭa.
Corosi gaṇṭhibhedakosītiādivacanehi pana upasampannepi anupampannepi sabbavāresu dukkaṭameva.
But with words like “You are a thief, you are a housebreaker,” to an ordained or unordained person, in all cases, it is only a Dukkata offense.
Nhưng với những lời nói như “ngươi là kẻ trộm, ngươi là kẻ móc túi”, v.v., dù là người đã thọ giới hay chưa thọ giới, trong tất cả các trường hợp đều là tội Dukkaṭa.
Davakamyatāya pana upasampannepi anupasampannepi sabbavāresu dubbhāsitaṃ.
However, out of a desire for sport, to an ordained or unordained person, in all cases, it is a Dubbhāsita offense.
Tuy nhiên, vì ý muốn đùa giỡn, dù là người đã thọ giới hay chưa thọ giới, trong tất cả các trường hợp đều là tội Dubbhāsita.
Davakamyatā nāma keḷihasādhippāyatā.
Davakamyatā means an intention for jesting and mockery.
Davakamyatā có nghĩa là ý muốn đùa cợt.
Imasmiñca sikkhāpade ṭhapetvā bhikkhuṃ bhikkhunīādayo sabbasattā anupasampannaṭṭhāne ṭhitāti veditabbā.
And in this training rule, it should be understood that all beings, excluding a bhikkhu, such as bhikkhunīs and so forth, are considered to be in the position of unordained persons.
Và trong giới điều này, trừ Tỳ khưu, tất cả chúng sinh khác như Tỳ khưu ni, v.v., đều được xem là ở vị trí của người chưa thọ giới.
Tisamuṭṭhānaṃ – kāyacittato vācācittato kāyavācācittato ca samuṭṭhāti.
This training rule originates from three sources: from body-and-mind, from speech-and-mind, and from body-speech-and-mind.
Phát sinh từ ba nguồn – từ thân và tâm, từ lời nói và tâm, từ thân, lời nói và tâm.
Kiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, dukkhavedananti.
It is an action, it is exempt from offense when there is no intention of transgression, it is accompanied by intention, it is censurable by the world, it is a bodily kamma, it is a verbal kamma, it has unwholesome consciousness, and it has painful feeling (dukkhavedanā).
Nó là một hành động (kiriya), được giải thoát bởi tưởng (saññāvimokkha), có tâm (sacittaka), bị thế gian chỉ trích (lokavajja), là thân nghiệp (kāyakamma), khẩu nghiệp (vacīkamma), có tâm bất thiện (akusalacitta), và có cảm thọ khổ (dukkhavedana).
Dubbhāsitāpatti panettha vācācittato samuṭṭhāti, kiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, akusalacittaṃ, dvivedanaṃ sukhā ca majjhattā cāti.
Here, the dubbhāsitāpatti (offense of ill-speech) originates from speech-and-mind, is an action, is exempt from offense when there is no intention of transgression, is accompanied by intention, has unwholesome consciousness, and has two kinds of feeling: pleasant and neutral.
Ở đây, tội Dubbhāsita phát sinh từ lời nói và tâm, là một hành động (kiriya), được giải thoát bởi tưởng (saññāvimokkha), có tâm (sacittaka), có tâm bất thiện (akusalacitta), và có hai loại cảm thọ là lạc và trung tính.
36. Tatiyasikkhāpade – bhaṇḍanajātānanti sañjātabhaṇḍanānaṃ.
36. In the third training rule, bhaṇḍanajātānaṃ means those who have engaged in quarrels.
36. Trong giới điều thứ ba, bhaṇḍanajātānaṃ có nghĩa là những người đã phát sinh tranh cãi.
Bhaṇḍananti kalahassa pubbabhāgo, ‘‘iminā ca iminā ca idaṃ kataṃ; evaṃ vutte evaṃ vakkhāmā’’tiādikaṃ sakasakapakkhe sammantanaṃ.
Bhaṇḍana is the preliminary stage of a quarrel, a consultation within their respective factions, such as, “So-and-so did this and this; if they say such-and-such, we will respond thus.”
Bhaṇḍana là giai đoạn đầu của xung đột, là việc mỗi bên tự bàn bạc với nhau như “người này và người kia đã làm điều này; nếu nói như vậy, chúng ta sẽ nói như thế này”, v.v.
Kalahoti āpattigāmiko kāyavācāvītikkamo.
Kalaho is a transgression of body and speech that leads to an offense.
Kalaho là sự vi phạm thân và khẩu dẫn đến tội lỗi.
Vivādoti viggāhikakathā.
Vivādo is an argumentative discussion.
Vivādo là lời nói đối nghịch.
Taṃ vivādaṃ āpannānaṃ vivādāpannānaṃ.
Vivādāpannānaṃ means those who have fallen into that dispute.
Vivādāpannānaṃ là những người đã rơi vào tranh cãi đó.
Pesuññanti pisuṇavācaṃ, piyabhāvassa suññakaraṇavācanti vuttaṃ hoti.
Pesuññaṃ means backbiting speech, meaning speech that causes the absence of affection.
Pesuñña là lời nói chia rẽ, có nghĩa là lời nói làm cho tình cảm yêu thương tan biến.
38. Dvīhākārehīti dvīhi kāraṇehi.
38. Dvīhākārehīti means for two reasons.
38. Dvīhākārehi có nghĩa là do hai nguyên nhân.
Piyakamyassa vāti ‘‘evaṃ ahaṃ etassa piyo bhavissāmī’’ti attano piyabhāvaṃ patthayamānassa vā.
Piyakamyassa vā means of one who desires affection, thinking, “Thus I will become dear to this person.”
Piyakamyassa vā (hoặc vì muốn được yêu mến) là do mong muốn được yêu mến, nghĩ rằng “Nếu nói như vậy, tôi sẽ được người này yêu mến”.
Bhedādhippāyassa vāti ‘‘evamayaṃ etena saddhiṃ bhijjissatī’’ti parassa parena bhedaṃ icchantassa vā.
Bhedādhippāyassa vā means of one who intends to cause a rift between one person and another, thinking, “Thus this person will become estranged from that person.”
Bhedādhippāyassa vā (hoặc vì ý định chia rẽ) là do muốn người khác chia rẽ với nhau, nghĩ rằng “Nếu nói như vậy, người này sẽ chia rẽ với người kia”.
Jātitopītiādi sabbaṃ purimasikkhāpade vuttanayameva.
All the words beginning with Jātitopi are in the same way as explained in the previous training rule.
Tất cả những gì liên quan đến Jātitopi (cũng từ chủng tộc) và những từ tương tự đều giống như đã nói trong giới điều trước.
Idhāpi bhikkhuniṃ ādiṃ katvā sabbe anupasampannā nāma.
Here too, all beings, starting with bhikkhunīs, are considered unordained.
Ở đây, tất cả chúng sinh, bắt đầu từ Tỳ khưu ni, đều được xem là người chưa thọ giới.
Na piyakamyassa na bhedādhippāyassāti ekaṃ akkosantaṃ ekañca khamantaṃ disvā ‘‘aho nillajjo, īdisampi nāma bhavantaṃ puna vattabbaṃ maññissatī’’ti evaṃ kevalaṃ pāpagarahitāya bhaṇantassa anāpatti.
Seeing one monk abusing and another enduring, and thinking, "Oh, how shameless! Will such a venerable one again be spoken to*?" and speaking merely as one who reproaches a wicked person, there is no offense for that monk.
Đối với người không có ý muốn được yêu mến, không có ý muốn chia rẽ – khi thấy một vị chửi rủa và một vị nhẫn nhịn – thì nói rằng: “Ôi, thật vô liêm sỉ, lại còn nghĩ rằng vị Tôn giả như thế này đáng bị nói lại lần nữa!” – khi nói như vậy chỉ vì muốn khiển trách kẻ ác, thì không phạm tội.
Sesaṃ uttānatthameva.
The rest is of plain meaning.
Phần còn lại chỉ là ý nghĩa rõ ràng.
Tisamuṭṭhānaṃ – kāyacittato vācācittato kāyavācācittato ca samuṭṭhāti, kiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, tivedananti.
It arises from three sources: from body and mind, from speech and mind, and from body, speech, and mind. It is a mere act, with release from perception, accompanied by thought, blameworthy by the world, a bodily action, a verbal action, an unwholesome mind, and of three feelings.
Phát sinh từ ba nguồn – phát sinh từ thân và tâm, từ lời nói và tâm, từ thân, lời nói và tâm; là hành vi (kiriya), giải thoát bằng nhận thức (saññāvimokkha), có tâm (sacittaka), bị thế gian chỉ trích (lokavajja), hành động thân (kāyakamma), hành động lời nói (vacīkamma), tâm bất thiện (akusalacitta), và có ba loại cảm thọ (tivedana).
45. Padaso dhammaṃ vāceyyāti ekato padaṃ padaṃ dhammaṃ vāceyya; koṭṭhāsaṃ koṭṭhāsaṃ vāceyyāti attho.
Padaso dhammaṃ vāceyyā means one should recite the Dhamma word by word, or portion by portion, together.
Padaso dhammaṃ vāceyyā có nghĩa là tụng Pháp từng phần, từng đoạn một cách đồng thanh; ý nói là tụng từng đoạn, từng phần.
Yasmā pana taṃ koṭṭhāsanāmakaṃ padaṃ catubbidhaṃ hoti, tasmā taṃ dassetuṃ ‘‘padaṃ anupadaṃ anvakkharaṃ anubyañjana’’nti padabhājanaṃ vuttaṃ.
Since that term 'portion' (pada) is of four kinds, in order to show that, the division of pada as "pada, anupada, anvakkhara, anubyañjana" is stated.
Vì đoạn được gọi là koṭṭhāsa đó có bốn loại, nên để chỉ ra điều đó, sự phân chia các từ (padabhājana) đã được nói đến là “padaṃ anupadaṃ anvakkharaṃ anubyañjanaṃ”.
Tattha padanti eko gāthāpādo adhippeto.
Among these, pada is intended to mean one verse-foot (gāthāpāda).
Trong đó, padaṃ được hiểu là một pāda của kệ.
Anupadanti dutiyapādo.
Anupada is the second verse-foot.
Anupadaṃ là pāda thứ hai.
Anvakkharanti ekekamakkharaṃ.
Anvakkhara is each individual letter.
Anvakkharaṃ là từng chữ một.
Anubyañjananti purimabyañjanena sadisaṃ pacchābyañjanaṃ.
Anubyañjana is a subsequent consonant similar to a preceding consonant.
Anubyañjanaṃ là chữ sau giống với chữ trước.
Yaṃ kiñci vā ekamakkharaṃ anvakkharaṃ, akkharasamūho anubyañjanaṃ, akkharānubyañjanasamūho padaṃ.
Or, any single letter is anvakkhara, a group of letters is anubyañjana, and a group of letters and anubyañjanas is pada.
Hoặc bất cứ chữ nào là anvakkharaṃ, tập hợp các chữ là anubyañjanaṃ, tập hợp các chữ và anubyañjanaṃ là padaṃ.
Paṭhamapadaṃ padameva, dutiyaṃ anupadanti evamettha nānākaraṇaṃ veditabbaṃ.
The first pada is indeed pada, the second is anupada; thus, the distinction here should be understood.
Pada thứ nhất là pada, pada thứ hai là anupada; sự khác biệt này cần được hiểu rõ.
Idāni padaṃ nāma ekato paṭṭhapetvā ekato osāpentīti gāthābandhaṃ dhammaṃ vācento ‘‘manopubbaṅgamā dhammā’’ti ekamekaṃ padaṃ sāmaṇerena saddhiṃ ekato ārabhitvā ekatoyeva niṭṭhāpeti.
Now, pada means starting together and finishing together: When teaching Dhamma in verse form, the teacher starts each pada, such as "Manopubbaṅgamā dhammā," together with the sāmaṇera and also finishes it together.
Bây giờ, padaṃ nāma ekato paṭṭhapetvā ekato osāpentī có nghĩa là khi tụng Pháp theo thể kệ, vị thầy bắt đầu và kết thúc từng pada một cách đồng thanh với sa-di, ví dụ như câu “manopubbaṅgamā dhammā”.
Evaṃ vācentassa padagaṇanāya pācittiyā veditabbā.
For a teacher teaching in this manner, a pācittiya is incurred according to the number of padas.
Khi tụng như vậy, vị thầy phạm tội pācittiya theo số lượng pāda.
Anupadaṃ nāma pāṭekkaṃ paṭṭhapetvā ekato osāpentīti therena ‘‘manopubbaṅgamā dhammā’’ti vutte sāmaṇero taṃ padaṃ apāpuṇitvā ‘‘manoseṭṭhā manomayā’’ti dutiyapadaṃ ekato bhaṇati, ime pāṭekkaṃ paṭṭhapetvā ekato osāpenti nāma.
Anupada means starting separately and finishing together: When the Elder says "Manopubbaṅgamā dhammā," the sāmaṇera, not quite catching that pada, recites the second pada, "Manoseṭṭhā manomayā," together. This is called starting separately and finishing together.
Anupadaṃ nāma pāṭekkaṃ paṭṭhapetvā ekato osāpentī có nghĩa là khi vị Trưởng lão nói “manopubbaṅgamā dhammā”, sa-di không kịp theo và cùng nói pāda thứ hai “manoseṭṭhā manomayā”. Đây gọi là bắt đầu riêng lẻ nhưng kết thúc đồng thanh.
Evaṃ vācentassāpi anupadagaṇanāya pācittiyā.
For a teacher teaching in this manner too, a pācittiya is incurred according to the number of anupadas.
Khi tụng như vậy, vị thầy cũng phạm tội pācittiya theo số lượng anupada.
Anvakkharaṃ nāma rūpaṃ aniccanti vuccamāno ‘‘rū’’ti opātetīti ‘‘rūpaṃ aniccanti bhaṇa sāmaṇerā’’ti vuccamāno rūkāramattameva ekato vatvā tiṭṭhati.
Anvakkhara means when "Rūpaṃ aniccaṃ" is being said, one makes a sound like "Rū": When told, "Say 'Rūpaṃ aniccaṃ', sāmaṇera," the sāmaṇera recites only the letter "rū" together and stops.
Anvakkharaṃ nāma rūpaṃ aniccanti vuccamāno ‘‘rū’’ti opātetī có nghĩa là khi được bảo “nói rūpaṃ aniccaṃ, sa-di”, sa-di chỉ nói chữ “rū” một cách đồng thanh rồi dừng lại.
Evaṃ vācentassāpi anvakkharagaṇanāya pācittiyā.
For a teacher teaching in this manner too, a pācittiya is incurred according to the number of anvakkharas.
Khi tụng như vậy, vị thầy cũng phạm tội pācittiya theo số lượng anvakkharaṃ.
Gāthābandhepi ca esa nayo labbhatiyeva.
This method is applicable even in verse forms.
Nguyên tắc này cũng được áp dụng trong thể kệ.
Anubyañjanaṃ nāma rūpaṃ aniccanti vuccamāno vedanā aniccāti saddaṃ nicchāretīti ‘‘rūpaṃ, bhikkhave, aniccaṃ, vedanā aniccā’’ti imaṃ suttaṃ vācayamāno therena ‘‘rūpaṃ anicca’’nti vuccamāno sāmaṇero sīghapaññatāya ‘‘vedanā aniccā’’ti imaṃ aniccapadaṃ therassa ‘‘rūpaṃ anicca’’nti etena aniccapadena saddhiṃ ekato bhaṇanto vācaṃ nicchāreti.
Anubyañjana means when "Rūpaṃ aniccaṃ" is being said, one utters the sound "Vedanā aniccā": When the Elder is reciting the Sutta, "Rūpaṃ, bhikkhave, aniccaṃ, vedanā aniccā," and says "Rūpaṃ aniccaṃ," the sāmaṇera, due to quick understanding, utters the word "vedanā aniccā" together with the Elder's "Rūpaṃ aniccaṃ" and its word "anicca."
Anubyañjanaṃ nāma rūpaṃ aniccanti vuccamāno vedanā aniccāti saddaṃ nicchāretī có nghĩa là khi vị Trưởng lão đang tụng bài kinh “rūpaṃ, bhikkhave, aniccaṃ, vedanā aniccā” và nói “rūpaṃ aniccaṃ”, sa-di vì trí tuệ nhanh nhạy đã nói chữ aniccaṃ của “vedanā aniccā” cùng lúc với chữ aniccaṃ của vị Trưởng lão trong “rūpaṃ aniccaṃ”.
Evaṃ vācentassāpi anubyañjanagaṇanāya pācittiyā.
For a teacher teaching in this manner too, a pācittiya is incurred according to the number of anubyañjanas.
Khi tụng như vậy, vị thầy cũng phạm tội pācittiya theo số lượng anubyañjanaṃ.
Ayaṃ panettha saṅkhepo – imesu padādīsu yaṃ yaṃ ekato bhaṇati tena tena āpattiṃ āpajjatīti.
Here is the summary: For whichever of these padas and so forth one recites together, one incurs an offense for that.
Đây là tóm tắt: Trong các pada này, khi tụng đồng thanh bất kỳ phần nào, thì phạm tội tương ứng với phần đó.
Buddhabhāsitoti sakalaṃ vinayapiṭakaṃ abhidhammapiṭakaṃ dhammapadaṃ cariyāpiṭakaṃ udānaṃ itivuttakaṃ jātakaṃ suttanipāto vimānavatthu petavatthu brahmajālādīni ca suttāni.
Buddhabhāsita means the entire Vinaya Piṭaka, Abhidhamma Piṭaka, Dhammapada, Cariyā Piṭaka, Udāna, Itivuttaka, Jātaka, Suttanipāta, Vimānavatthu, Petavatthu, and suttas such as Brahmajäla.
Buddhabhāsito có nghĩa là toàn bộ Tạng Luật (Vinayapiṭaka), Tạng Vi Diệu Pháp (Abhidhammapiṭaka), Pháp Cú (Dhammapada), Charyāpiṭaka, Udāna, Itivuttaka, Jātaka, Suttanipāta, Vimānavatthu, Petavatthu, và các kinh như Brahmajalasutta.
Sāvakabhāsitoti catuparisapariyāpannehi sāvakehi bhāsito anaṅgaṇasammādiṭṭhianumānasuttacuḷavedallamahāvedallādiko.
Sāvakabhāsita means discourses spoken by disciples included in the four assemblies, such as the Anaṅgaṇa Sutta, Anumāna Sutta, Cuḷavedalla, and Mahāvedalla.
Sāvakabhāsito có nghĩa là những bài Pháp được các đệ tử (sāvaka) thuộc bốn chúng hội thuyết giảng, như Anaṅgaṇasutta, Sammādiṭṭhisutta, Anumānasutta, Cuḷavedallasutta, Mahāvedallasutta, v.v.
Isibhāsitoti bāhiraparibbājakehi bhāsito sakalo paribbājakavaggo, bāvariyassa antevāsikānaṃ soḷasannaṃ brāhmaṇānaṃ pucchāti evamādi.
Isibhāsita means the entire Paribbājaka Vagga spoken by external wandering ascetics, and the questions of the sixteen brahmins who were pupils of Bāvari, and so forth.
Isibhāsito có nghĩa là toàn bộ Phẩm Du sĩ (Paribbājakavagga) được các du sĩ ngoại đạo thuyết giảng, và các câu hỏi của mười sáu vị Bà-la-môn đệ tử của Bāvari, v.v.
Devatābhāsitoti devatāhi bhāsito; so devatāsaṃyuttadevaputtasaṃyuttamārasaṃyuttabrahmasaṃyuttasakkasaṃyuttādivasena veditabbo.
Devatābhāsita means discourses spoken by devatās; this should be understood in terms of the Devatāsaṃyutta, Devaputtasaṃyutta, Mārasaṃyutta, Brahmasaṃyutta, Sakkasaṃyutta, and so forth.
Devatābhāsito có nghĩa là những bài Pháp được chư thiên thuyết giảng; điều này cần được hiểu theo nghĩa của Devatāsaṃyutta, Devaputtasaṃyutta, Mārasaṃyutta, Brahmasaṃyutta, Sakkasaṃyutta, v.v.
Atthūpasañhitoti aṭṭhakathānissito.
Atthūpasañhita means supported by the commentaries (Aṭṭhakathā).
Atthūpasañhito có nghĩa là dựa vào các chú giải (aṭṭhakathā).
Dhammūpasañhitoti pāḷinissito; ubhayenāpi vivaṭṭūpanissitameva vadati.
Dhammūpasañhita means supported by the Pāḷi text; by both, it refers to that which conduces to the cessation of saṃsāra (vivaṭṭūpanissita).
Dhammūpasañhito có nghĩa là dựa vào các bản Pāḷi; cả hai đều nói về sự nương tựa vào sự thoát ly (vivaṭṭūpanissita).
Kiñcāpi vivaṭṭūpanissitaṃ vadati, tisso saṅgītiyo āruḷhadhammaṃyeva pana padaso vācentassa āpatti.
Although it speaks of that which conduces to the cessation of saṃsāra, an offense is incurred only when one teaches portions of the Dhamma that were included in the three recitations.
Mặc dù nói về sự nương tựa vào sự thoát ly, nhưng chỉ khi tụng Pháp từng phần những giáo lý đã được kết tập trong ba kỳ kết tập thì mới phạm tội.
Vivaṭṭūpanissitepi nānābhāsāvasena gāthāsilokabandhādīhi abhisaṅkhate anāpatti.
Even with texts that conduce to the cessation of saṃsāra, there is no offense if they are composed in different languages by means of verses, metrical stanzas, and so forth.
Ngay cả trong những giáo lý nương tựa vào sự thoát ly, nếu chúng được biên soạn bằng các ngôn ngữ khác nhau, theo thể kệ hoặc thơ ca, thì không phạm tội.
Tisso saṅgītiyo anāruḷhepi kulumbasuttaṃ rājovādasuttaṃ tikkhindriyaṃ catuparivaṭṭaṃ nandopanandanti īdise āpattiyeva.
Even if not included in the three recitations, in such suttas as Kulumba Sutta, Rājovāda Sutta, Tikkhindriya Sutta, Catuparivaṭṭa Sutta, Nandopananda Sutta, there is indeed an offense.
Ngay cả những kinh chưa được kết tập trong ba kỳ kết tập như Kulumbasutta, Rājovādasutta, Tikkhindriya, Catuparivaṭṭa, Nandopananda, v.v., thì vẫn phạm tội.
Apalāladamanampi vuttaṃ, mahāpaccariyampana paṭisiddhaṃ.
Apalāladamana is also mentioned, but in the Mahāpaccariya it is prohibited.
Việc chế ngự Apalāla cũng được nói đến, nhưng trong Mahāpaccariya thì bị cấm.
Meṇḍakamilindapañhesu therassa sakapaṭibhāne anāpatti, yaṃ rañño saññāpanatthaṃ āharitvā vuttaṃ, tattha āpatti.
In the Meṇḍakapañha and Milindapañha, there is no offense for the Elder's own ingenious discourse, but an offense is incurred for what was brought from the Pāḷi texts and spoken for the king's understanding.
Trong Meṇḍakapañha và Milindapañha, vị Trưởng lão không phạm tội khi nói theo trí tuệ của mình, nhưng nếu đó là những gì được trích dẫn để làm cho nhà vua hiểu, thì phạm tội.
Vaṇṇapiṭakaaṅgulimālapiṭakaraṭṭhapālagaajataāḷavakagajjitaguḷhamaggaguḷhavessantaraguḷhavinayavedallapiṭakāni pana abuddhavacanāniyevāti vuttaṃ.
However, it is stated that the Vaṇṇapiṭaka, Aṅgulimāla Piṭaka, Raṭṭhapāla, Āḷavaka, Gajjita, Guḷhamagga, Guḷhavessantara, Guḷhavinaya, and Vedalla Piṭakas are not the Buddha's words.
Các bộ Vaṇṇapiṭaka, Aṅgulimālapiṭaka, Raṭṭhapālagajjita, Āḷavakagajjita, Guḷhavessantara, Guḷhavinaya, Vedallapiṭaka được nói là không phải lời của Đức Phật.
Sīlūpadeso nāma dhammasenāpatinā vuttoti vadanti, tasmiṃ āpattiyeva.
It is said that the Sīlūpadesa was spoken by the Dhamma General (Sāriputta); in that, there is indeed an offense.
Sīlūpadesa được cho là do Tướng Pháp (Dhammasenāpati) thuyết giảng, và trong đó thì phạm tội.
Aññānipi maggakathāārammaṇakathābuddhikadaṇḍaka ñāṇavatthuasubhakathādīni atthi, tesu sattatiṃsa bodhipakkhiyadhammā vibhattā, dhutaṅgapañhe paṭipadā vibhattā; tasmā tesu āpattīti vuttaṃ.
There are other texts like Maggakathā, Ārammaṇakathā, Buddhikadaṇḍaka, Ñāṇavatthu, Asubhakathā, etc., in which the thirty-seven Bodhipakkhiya Dhammas are analyzed, and in the Dhutaṅgapañha, the paṭipadā is analyzed; therefore, it is said that an offense is incurred in those.
Cũng có những tác phẩm khác như Maggakathā, Ārammaṇakathā, Buddhikadaṇḍaka, Ñāṇavatthu, Asubhakathā, v.v., trong đó ba mươi bảy pháp giác ngộ (bodhipakkhiyadhammā) được phân tích, và trong Dhutaṅgapañha, con đường thực hành (paṭipadā) được phân tích; do đó, được nói là phạm tội trong những tác phẩm đó.
Mahāpaccariyādīsu pana saṅgītiṃ anāruḷhesu rājovādatikkhindriyacatuparivaṭṭanandopanandakulumbasuttesuyeva āpattīti vatvā avasesesu yaṃ buddhavacanato āharitvā vuttaṃ, tadeva āpattivatthu hoti, na itaranti ayamattho pariggahito.
However, in texts like Mahāpaccariya and so forth, it is stated that an offense is incurred only in the Rājovāda, Tikkhindriya, Catuparivaṭṭa, Nandopananda, and Kulumba Suttas that were not included in the recitations, and in the remaining texts, only that which was brought from the Buddha's words and spoken constitutes a ground for offense, not otherwise; this meaning is accepted.
Tuy nhiên, trong Mahāpaccariya và các tác phẩm khác chưa được kết tập, chỉ có các kinh như Rājovāda, Tikkhindriya, Catuparivaṭṭa, Nandopananda, Kulumbasutta là phạm tội; và đối với những kinh còn lại, chỉ những gì được trích dẫn từ lời Phật thuyết giảng thì mới là căn cứ phạm tội, còn những thứ khác thì không – ý nghĩa này đã được chấp nhận.
Tatrāyaṃ vinicchayo – upasampanno ca anupasampanno ca nisīditvā uddisāpenti.
Herein, this is the decision: An ordained person and an unordained person sit and make one recite.
Đây là sự phân định: Vị Tỳ-khưu đã thọ giới và người chưa thọ giới cùng ngồi và học thuộc lòng.
Ācariyo nisinnānaṃ bhaṇāmīti tehi saddhiṃ ekato vadati, ācariyassa āpatti.
The teacher intends to recite to those who are seated, and if he recites together with them, the teacher incurs an offense.
Nếu vị thầy ngồi và nói rằng sẽ giảng cho những người đang ngồi, và nói đồng thanh với họ, thì vị thầy phạm tội.
Anupasampannena saddhiṃ gaṇhantassa anāpatti.
For one who receives a recitation together with an unordained person, there is no offense.
Nếu học cùng với người chưa thọ giới thì không phạm tội.
Dvepi ṭhitā gaṇhanti, eseva nayo.
If both are standing and receiving, the same rule applies.
Nếu cả hai đều đứng và học, thì cũng theo cách tương tự.
Daharabhikkhu nisinno, sāmaṇero ṭhito, nisinnassa bhaṇāmīti bhaṇato anāpatti.
If a junior bhikkhu is seated and a sāmaṇera is standing, and the teacher intends to recite to the seated junior bhikkhu and recites, there is no offense.
Nếu một Tỳ-khưu trẻ ngồi, và một sa-di đứng, thì vị thầy nói rằng sẽ giảng cho người đang ngồi, và khi giảng đồng thanh thì không phạm tội.
Sace daharo tiṭṭhati, itaro nisīdati, ṭhitassa bhaṇāmīti bhaṇatopi anāpatti.
If the junior bhikkhu is standing and the other (sāmaṇera) is seated, and the teacher intends to recite to the standing junior bhikkhu and recites, there is also no offense.
Nếu Tỳ-khưu trẻ đứng, và người kia ngồi, thì vị thầy nói rằng sẽ giảng cho người đang đứng, và khi giảng đồng thanh thì cũng không phạm tội.
Sace bahūnaṃ bhikkhūnaṃ antare eko sāmaṇero nisinno hoti, tasmiṃ nisinne padaso dhammaṃ vācentassa ācariyassa acittakāpatti.
If a single sāmaṇera is seated among many bhikkhus, and the teacher teaches Dhamma word by word while that sāmaṇera is seated, the teacher incurs an offense without intention (acittaka).
Nếu giữa nhiều Tỳ-khưu có một sa-di đang ngồi, thì vị thầy giảng Pháp từng phần cho sa-di đó sẽ phạm tội vô tâm (acittakāpatti).
Sace sāmaṇero upacāraṃ muñcitvā ṭhito vā nisinno vā hoti, yesaṃ vāceti, tesu apariyāpannattā ekena disābhāgena palāyanakaganthaṃ nāma gaṇhātīti saṅkhyaṃ gacchati, tasmā anāpatti.
If the sāmaṇera is standing or sitting having left the boundary, since he is not included among those to whom he teaches, it is considered that he is learning the text of escape in one direction; therefore, there is no offense.
Nếu sāmaṇera đã rời giới trường (upacāra) và đang đứng hoặc ngồi, thì vì không thuộc về những người mà vị ấy đang giảng dạy, việc học kinh điển (gantha) được xem như đang học một kinh điển chạy trốn theo một hướng, do đó không có tội.
Ekato sajjhāyaṃ karontopi anupasampannena saddhiṃ upasampanno ekato sajjhāyaṃ karonto tena saddhiṃyeva bhaṇati, anāpatti.
Even if he recites together, when an ordained monk recites together with an unordained person, he recites together with that very person; there is no offense.
Ngay cả khi cùng nhau trùng tụng, một tỳ khưu đã thọ giới (upasampanna) cùng trùng tụng với một người chưa thọ giới (anupasampanna) thì chỉ trùng tụng cùng với người đó, không có tội.
Anupasampannassa santike uddesaṃ gaṇhantassapi tena saddhiṃ ekato bhaṇantassa anāpatti.
Even if a monk is receiving instruction from an unordained person, and he recites together with that person, there is no offense.
Ngay cả khi thọ nhận sự truyền dạy (uddesa) từ một người chưa thọ giới (anupasampanna), nếu cùng trùng tụng với người đó thì không có tội.
Ayampi hi ekato sajjhāyaṃ karoticceva saṅkhyaṃ gacchati.
Indeed, this too is considered as reciting together.
Điều này cũng được tính là cùng nhau trùng tụng.
Yebhuyyena paguṇaṃ ganthaṃ bhaṇantaṃ opātetīti sace ekagāthāya eko pādo na āgacchati, sesaṃ āgacchati, ayaṃ yebhuyyena paguṇagantho nāma.
When one causes a familiar text to be recited by another, if one line of a stanza is not recalled, but the rest is recalled, this is called a mostly familiar text.
Khi một người đang tụng một bài kinh đã thuộc lòng phần lớn, nếu vị ấy làm cho bài kinh đó bị sai lạc – nếu một câu kệ có một phần (pāda) không xuất hiện, nhưng phần còn lại xuất hiện, thì đây được gọi là bài kinh đã thuộc lòng phần lớn.
Etena nayena suttepi veditabbo.
This should also be understood regarding suttas in the same way.
Theo cách này, cũng nên hiểu trong các bài kinh văn xuôi (sutta).
Taṃ opātentassa evaṃ bhaṇāhīti ekatopi bhaṇantassa anāpatti.
There is no offense for a monk who causes it to be recited, or even recites it together with another, saying, "Recite it thus."
Nếu vị ấy làm cho bài kinh đó bị sai lạc, hoặc nói "Hãy tụng như thế này", ngay cả khi cùng tụng với người đó, không có tội.
Osārentaṃ opātetīti suttaṃ uccārentaṃ parisamajjhe parisaṅkamānaṃ evaṃ vadehīti tena saddhiṃ ekatopi vadantassa anāpatti.
When one causes one who falters to recite, if an unordained person is reciting a sutta in the assembly and falters, and a monk says, "Recite it thus," even if he recites it together with that person, there is no offense.
Khi một người đang tụng kinh bị sai lạc, nếu vị ấy làm cho bài kinh đó được hoàn chỉnh – khi một người đang tụng một bài kinh (sutta) giữa hội chúng mà cảm thấy ngần ngại, nếu nói "Hãy nói như thế này" và cùng nói với người đó, thì không có tội.
Yaṃ pana mahāpaccariyādīsu ‘‘mayā saddhiṃ mā vadā’’ti vutto yadi vadati, ‘‘anāpattī’’ti vuttaṃ, taṃ mahāaṭṭhakathāyaṃ natthi, natthibhāvoyeva cassa yutto.
However, what is stated in the Mahāpaccariya and other texts, that if, when told "Do not recite with me," he does so, there is no offense—that is not found in the Mahāaṭṭhakathā, and its absence is indeed appropriate.
Còn điều được nói trong các bộ chú giải lớn (Mahāpaccariya) và các bộ khác rằng "Nếu một người được bảo 'Đừng nói cùng với tôi' mà vẫn nói, thì không có tội", điều đó không có trong Mahāaṭṭhakathā, và việc nó không có là hợp lý.
Kiriyasamuṭṭhānattā.
Because it arises from action (kiriya).
Vì nó phát sinh từ hành động (kiriyasamuṭṭhāna).
Itarathā hi kiriyākiriyaṃ bhaveyya.
Otherwise, it would be an action-non-action.
Nếu không, đó sẽ là một hành động không phải hành động (kiriyākiriya).
Sesaṃ uttānatthameva.
The rest is clear in meaning.
Phần còn lại có nghĩa rõ ràng.
50. Etadavocunti ‘‘bhagavatā āvuso rāhula sikkhāpadaṃ paññatta’’nti bhikkhū sikkhāpadagāraveneva etaṃ avocuṃ.
50. "Etadavocuṃ"—The bhikkhus said this out of reverence for the training rule, "Friends, a training rule has been laid down by the Blessed One."
50. "Etadavocuṃ" – các tỳ khưu đã nói điều này "Thưa chư hiền, Đức Thế Tôn đã chế định giới luật" với lòng kính trọng giới luật.
Pakatiyā pana te bhagavati ca gāravena āyasmato ca rāhulassa sikkhākāmatāya tassa āyasmato vasanaṭṭhānaṃ āgatassa cūḷamañcakaṃ vā apassenaṃ vā yaṃ atthi taṃ paññapetvā cīvaraṃ vā uttarāsaṅgaṃ vā ussīsakaraṇatthāya denti.
By nature, out of reverence for the Blessed One and because of the Venerable Rāhula's desire for training, when he came to their dwelling place, they would arrange a small couch or a backrest, whatever was available, and offer a robe or an outer cloak to be used as a pillow.
Vốn dĩ, các vị ấy, với lòng kính trọng Đức Thế Tôn và vì lòng ham học của Tôn giả Rāhula, khi Tôn giả đến nơi ở của mình, đã sắp đặt một chiếc giường nhỏ hoặc một tấm ván tựa lưng, hoặc bất cứ thứ gì có sẵn, và dâng y phục hoặc y vai trái để làm gối.
Tatridaṃ tassāyasmato sikkhākāmatāya – bhikkhū kira taṃ dūratova āgacchantaṃ disvā muṭṭhisammuñjaniñca kacavarachaḍḍanakañca bahi khipanti.
Here, concerning his desire for training, it is said that the bhikkhus, seeing him approaching from afar, would throw out the hand broom and the dustpan.
Trong đó, đây là một ví dụ về lòng ham học của Tôn giả ấy – các tỳ khưu, khi thấy Tôn giả đến từ xa, đã ném chổi cầm tay và thùng rác ra ngoài.
Athaññehi ‘‘āvuso kenidaṃ pātita’’nti vutte aññe evaṃ vadanti – ‘‘bhante, rāhulo imasmiṃ padese sañcari, tena nu kho pātita’’nti.
Then, when others asked, "Friends, who threw this out?", others would say, "Venerables, Rāhula walked in this area; perhaps he threw it out."
Sau đó, khi những vị khác hỏi "Thưa chư hiền, ai đã làm rơi cái này?", những vị khác trả lời rằng – "Thưa chư Đại đức, Rāhula đã đi qua khu vực này, có lẽ do vị ấy làm rơi chăng?"
So panāyasmā ‘‘na mayhaṃ bhante idaṃ kamma’’nti ekadivasampi avatvā taṃ paṭisāmetvā bhikkhū khamāpetvā gacchati.
But that Venerable One, without ever saying even for a day, "Venerables, this is not my deed," would put them away and, having asked the bhikkhus for forgiveness, would leave.
Nhưng Tôn giả ấy, không một lần nào nói "Thưa chư Đại đức, đây không phải là việc của con", mà thu dọn những thứ đó, xin lỗi các tỳ khưu rồi đi.
Vaccakuṭiyā seyyaṃ kappesīti taṃyeva sikkhākāmataṃ anubrūhanto dhammasenāpatimahāmoggallānaānandattherādīnaṃ santikaṃ agantvā bhagavato vaḷañjanakavaccakuṭiyaṃ seyyaṃ kappesi.
"Vaccakuṭiyā seyyaṃ kappesī" means that, continuing to foster that desire for training, he did not go to the presence of Dhamma-Senāpati Mahāmoggallāna, Venerable Ānanda, and other elder monks, but made his bed in the Blessed One's latrine.
"Vaccakuṭiyā seyyaṃ kappesī" – để tăng cường lòng ham học đó, Tôn giả đã không đến chỗ các vị Đại tướng Pháp như Đại Trưởng lão Moggallāna, Ānanda, v.v., mà đã ngủ tại nhà vệ sinh (vaccakuṭi) mà Đức Thế Tôn đã sử dụng.
Sā kira kuṭi kavāṭabaddhā gandhaparibhaṇḍakatā samosaritapupphadāmā cetiyaṭṭhānamiva tiṭṭhati, aparibhogā aññesaṃ.
It is said that this latrine was secured with doors, ornamented with perfumes, and adorned with hanging garlands of flowers, standing like a cetiya-shrine, and was not for the use of others.
Nghe nói, căn nhà vệ sinh đó có cửa đóng, được trang trí bằng hương thơm, có những vòng hoa rủ xuống như một nơi thờ cúng (cetiyaṭṭhāna), và không được người khác sử dụng.
51. Uttaridirattatirattanti bhagavā sāmaṇerānaṃ saṅgahakaraṇatthāya tirattaṃ parihāraṃ adāsi.
51. "Uttaridirattatirattaṃ": The Blessed One granted a dispensation of three nights for the benefit of the sāmaṇeras.
51. "Uttaridirattatirattaṃ" – Đức Thế Tôn đã cho phép sāmaṇera được miễn trừ (parihāra) trong ba đêm để giúp đỡ các sāmaṇera.
Na hi yuttaṃ kuladārake pabbājetvā nānuggahetunti.
For it is not proper, having ordained young men of good family, not to support them.
Vì không hợp lý khi cho các con nhà lành xuất gia mà không giúp đỡ.
Sahaseyyanti ekato seyyaṃ.
"Sahaseyya" means sleeping together.
"Sahaseyya" nghĩa là cùng ngủ.
Seyyāti kāyappasāraṇasaṅkhātaṃ sayanampi vuccati, yasmiṃ senāsane sayanti, tampi.
"Seyyā" is also said of lying down, which is stretching out the body, and also of the dwelling where one lies down.
"Seyyā" được nói đến là việc nằm duỗi thân, cũng như nơi ở (senāsana) mà người ta nằm.
Tattha senāsanaṃ tāva dassetuṃ ‘‘seyyā nāma sabbacchannā’’tiādi vuttaṃ.
There, to explain the dwelling place, phrases like "A sleeping place (seyyā) is one that is completely covered" were stated.
Để chỉ nơi ở (senāsana), đã nói "seyyā nāma sabbacchannā" và các điều khác.
Kāyappasāraṇaṃ dassetuṃ anupasampanne nipanne bhikkhu nipajjatī’’tiādi vuttaṃ.
To explain the stretching out of the body, phrases like "when an unordained person lies down, a bhikkhu lies down, there is an offense" were stated.
Để chỉ việc nằm duỗi thân, đã nói "anupasampanne nipanne bhikkhu nipajjati" và các điều khác.
Tasmā ayamettha attho – ‘‘senāsanasaṅkhātaṃ seyyaṃ pavisitvā kāyappasāraṇasaṅkhātaṃ seyyaṃ kappeyya vidaheyya sampādeyyā’’ti.
Therefore, the meaning here is, "Having entered a sleeping place (seyyā) consisting of a dwelling, one would make a sleeping place (seyyā) consisting of stretching out the body, arrange it, complete it."
Vì vậy, ý nghĩa ở đây là – "vào nơi ở (seyyā) được gọi là senāsana, và nằm xuống (seyyā) được gọi là kāyappasāraṇa, vị ấy nên làm, nên thực hiện, nên hoàn thành."
Sabbacchannātiādinā pana tassā senāsanasaṅkhātāya seyyāya lakkhaṇaṃ vuttaṃ.
By "sabbacchannā" and so on, the characteristics of that sleeping place (seyyā) which is a dwelling are described.
Còn với "sabbacchannā" và các điều khác, đã nói về đặc điểm của seyyā được gọi là senāsana đó.
Tasmā yaṃ senāsanaṃ upari pañcahi chadanehi aññena vā kenaci sabbameva paṭicchannaṃ, ayaṃ sabbacchannā nāma seyyā.
Therefore, a dwelling which is completely covered above by five types of roofs or by any other means, is called a completely covered sleeping place (sabbacchannā seyyā).
Vì vậy, bất kỳ nơi ở nào được che phủ hoàn toàn ở phía trên bằng năm loại mái che hoặc bất kỳ thứ gì khác, thì đó được gọi là seyyā sabbacchannā (nơi ở được che phủ hoàn toàn).
Aṭṭhakathāsu pana pākaṭavohāraṃ gahetvā vācuggatavasena ‘‘sabbacchannā nāma pañcahi chadanehi channā’’ti vuttaṃ.
However, in the Aṭṭhakathās, taking the common usage and by way of oral tradition, it is stated, "Sabbacchannā means covered by five roofs."
Tuy nhiên, trong các bộ Aṭṭhakathā, người ta đã lấy cách gọi thông thường và nói theo cách học thuộc lòng rằng "sabbacchannā nghĩa là được che phủ bằng năm loại mái che".
Kiñcāpi vuttaṃ?
Even if it is stated thus,
Mặc dù đã nói như vậy?
Atha kho dussakuṭiyaṃ vasantassāpi na sakkā anāpatti kātuṃ, tasmā yaṃ kiñci paṭicchādanasamatthaṃ idha chadanañca paricchannañca veditabbaṃ.
it is not possible to declare a non-offense even for one who sleeps in a cloth hut; therefore, any material capable of covering should be understood here as a cover and as covered.
Thế nhưng, ngay cả khi một vị tỳ khưu ngủ trong một căn lều vải (dussakuṭi), cũng không thể không có tội, vì vậy bất cứ thứ gì có khả năng che phủ đều được hiểu là mái che và vách che ở đây.
Pañcavidhacchadaneyeva hi gayhamāne padaracchannepi sahaseyyā na bhaveyya.
For if only the five types of roofs were taken, there would be no shared sleeping (sahaseyyā) even in a wooden-plank roofed dwelling.
Nếu chỉ chấp nhận năm loại mái che, thì ngay cả trong một căn nhà gỗ có mái che bằng ván, cũng sẽ không có tội cùng ngủ (sahaseyyā).
Yaṃ pana senāsanaṃ bhūmito paṭṭhāya yāva chadanaṃ āhacca pākārena vā aññena vā kenaci antamaso vatthenāpi parikkhittaṃ, ayaṃ sabbaparicchannā nāma seyyā.
However, a dwelling that is enclosed from the ground up to the roof by a wall or any other means, even by a cloth at the very least, is called a completely enclosed sleeping place (sabbaparicchannā seyyā).
Còn đối với nơi ở nào được bao quanh từ nền đất lên đến mái che bằng tường hoặc bất kỳ thứ gì khác, thậm chí bằng vải, thì đó được gọi là seyyā sabbaparicchannā (nơi ở được bao quanh hoàn toàn).
Chadanaṃ anāhacca sabbantimena pariyāyena diyaḍḍhahatthubbedhena pākārādinā parikkhittāpi sabbaparicchannāyevāti kurundaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
In the Kurunda-Aṭṭhakathā, it is stated that even if it is enclosed by a wall or similar structure with a height of one and a half cubits, without reaching the roof, it is still considered completely enclosed (sabbaparicchannā).
Trong Kurundaṭṭhakathā, có nói rằng ngay cả một seyyā được bao quanh bằng tường hoặc tương tự, cao một thước rưỡi (diyaḍḍhahatthubbedhena) ở mức cuối cùng mà không chạm đến mái che, cũng là sabbaparicchannā.
Yassā pana upari bahutaraṃ ṭhānaṃ channaṃ, appaṃ acchannaṃ, samantato vā bahutaraṃ parikkhittaṃ, appaṃ aparikkhittaṃ, ayaṃ yebhuyyena channā yebhuyyena paricchannā nāma.
However, a sleeping place where most of the upper area is covered and a small part is uncovered, or where most of it is enclosed all around and a small part is unenclosed, is called mostly covered (yebhuyyena channā) and mostly enclosed (yebhuyyena paricchannā).
Còn đối với seyyā nào có phần lớn diện tích phía trên được che phủ, chỉ một phần nhỏ không được che phủ, hoặc phần lớn xung quanh được bao quanh, chỉ một phần nhỏ không được bao quanh, thì đó được gọi là yebhuyyena channā yebhuyyena paricchannā (phần lớn được che phủ, phần lớn được bao quanh).
Iminā hi lakkhaṇena samannāgato sacepi sattabhūmako pāsādo ekūpacāro hoti, satagabbhaṃ vā catussālaṃ vā, ekaseyyāicceva saṅkhyaṃ gacchati.
Indeed, a palace with seven stories or a four-sided hall with a hundred rooms, even if it possesses these characteristics, is still counted as a single sleeping place if it has a single precinct.
Một ngôi nhà như vậy, ngay cả một cung điện bảy tầng hoặc một ngôi nhà tứ giác có một trăm phòng, nếu có cùng một giới hạn (upacāra), thì vẫn được tính là một nơi ở (ekaseyyā).
Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘catutthe divase atthaṅgate sūriye anupasampanne nipanne bhikkhu nipajjati, āpatti pācittiyassā’’tiādi.
Referring to this, it is stated: "On the fourth day, when the sun has set, if a bhikkhu lies down when an unordained person is lying down, there is an offense of pācittiya."
Dựa vào điều đó, đã nói "vào ngày thứ tư, khi mặt trời đã lặn, nếu một tỳ khưu nằm xuống khi một người chưa thọ giới đã nằm xuống, thì có tội pācittiya" và các điều khác.
Tattha ca nipajjanamatteneva pācittiyaṃ.
And there, there is a pācittiya merely by lying down.
Ở đó, chỉ cần nằm xuống là có tội pācittiya.
Sace pana sambahulā sāmaṇerā, eko bhikkhu, sāmaṇeragaṇanāya pācittiyā.
If there are many sāmaṇeras and one bhikkhu, there are as many pācittiyas as there are sāmaṇeras.
Nếu có nhiều sāmaṇera và một tỳ khưu, thì tội pācittiya được tính theo số lượng sāmaṇera.
Te ce uṭṭhāyuṭṭhāya nipajjanti, tesaṃ payoge payoge bhikkhussa āpatti.
If they keep getting up and lying down, the bhikkhu incurs an offense for each instance of their lying down.
Nếu các sāmaṇera cứ đứng dậy rồi nằm xuống, thì mỗi lần họ thực hiện hành động đó, tỳ khưu đều có tội.
Bhikkhussa uṭṭhāyuṭṭhāya nipajjane pana bhikkhusseva payogena bhikkhussa āpatti.
But if the bhikkhu keeps getting up and lying down, the bhikkhu incurs an offense due to his own actions.
Còn nếu tỳ khưu cứ đứng dậy rồi nằm xuống, thì tội của tỳ khưu phát sinh do chính hành động của tỳ khưu.
Sace pana sambahulā bhikkhū eko sāmaṇero sabbesaṃ āpattiṃ karoti, tassa uṭṭhāyuṭṭhāya nipajjanenapi bhikkhūnaṃ āpattiyeva.
If there are many bhikkhus and one sāmaṇera, he causes an offense for all of them, and even if he keeps getting up and lying down, it is still an offense for the bhikkhus.
Nếu có nhiều tỳ khưu và một sāmaṇera, thì sāmaṇera đó gây tội cho tất cả các tỳ khưu, và ngay cả khi sāmaṇera đó cứ đứng dậy rồi nằm xuống, các tỳ khưu vẫn có tội.
Ubhayesaṃ sambahulabhāvepi eseva nayo.
The same principle applies if there are many of both.
Trong trường hợp cả hai bên đều có số lượng lớn, quy tắc cũng tương tự.
Apicettha ekāvāsādikampi catukkaṃ veditabbaṃ.
Moreover, here, the fourfold classification beginning with "one dwelling" should be understood.
Ngoài ra, ở đây cũng nên biết về bốn trường hợp như cùng một trú xứ (ekāvāsa), v.v.
Yo hi ekasmiṃ āvāse ekeneva anupasampannena saddhiṃ tirattaṃ sahaseyyaṃ kappeti, tassa catutthadivasato paṭṭhāya devasikā āpatti.
If a bhikkhu practices shared sleeping with a single unordained person for three nights in one dwelling, he incurs a daily offense starting from the fourth day.
Một vị tỳ khưu mà cùng ngủ (sahaseyya) với một sāmaṇera duy nhất trong cùng một trú xứ (āvāsa) trong ba đêm, thì từ ngày thứ tư trở đi, vị ấy có tội mỗi ngày.
Yopi ekasmiṃyeva āvāse nānāanupasampannehi saddhiṃ tirattaṃ sahaseyyaṃ kappeti, tassapi.
If one dwells with various unordained persons in the same abode for three nights, for him also there is an offense.
Vị nào trong cùng một trú xứ lại ngủ chung ba đêm với nhiều người chưa thọ giới, vị ấy cũng phạm.
Yopi nānāāvāsesu ekeneva anupasampannena saddhiṃ tirattaṃ sahaseyyaṃ kappeti, tassapi.
If one dwells with a single unordained person in various abodes for three nights, for him also there is an offense.
Vị nào trong nhiều trú xứ lại ngủ chung ba đêm với chỉ một người chưa thọ giới, vị ấy cũng phạm.
Yopi nānāāvāsesu nānāanupasampannehi saddhiṃ yojanasatampi gantvā sahaseyyaṃ kappeti, tassapi catutthadivasato paṭṭhāya devasikā āpatti.
If one travels a hundred yojanas and dwells with various unordained persons in various abodes, for him there is an offense daily starting from the fourth day.
Vị nào trong nhiều trú xứ, đi đến trăm do tuần, lại ngủ chung với nhiều người chưa thọ giới, thì từ ngày thứ tư trở đi, mỗi ngày đều phạm āpatti.
Yadi pana thambhānaṃ upari katapāsādassa uparimatalena saddhiṃ asambaddhabhittikassa bhittiyā upari ṭhitasusiratulāsīsassa susirena pavisitvā tulāya abbhantare sayitvā teneva susirena nikkhamitvā gacchati, heṭṭhāpāsāde sayitabhikkhussa anāpatti.
However, if an animal enters through a hollow in a beam-end that is located above the wall of a palace built on pillars, where the upper floor is not connected to the walls, and after sleeping inside the beam, exits through the same hollow, there is no offense for the bhikkhu sleeping on the lower floor of the palace.
Nếu một con vật chui vào qua một lỗ hổng ở đầu xà ngang rỗng ruột nằm trên tường của một lầu gác (pāsāda) được xây dựng trên các cột mà bức tường không dính liền với tầng trên của lầu gác đó, rồi ngủ bên trong xà ngang, và sau đó rời đi qua cùng lỗ hổng đó, thì tỳ-khưu đang ngủ ở tầng dưới của lầu gác không phạm.
Sace chadane chiddaṃ hoti, tena pavisitvā antochadane vasitvā teneva pakkamati, nānūpacāre uparimatale chadanabbhantare sayitassa āpatti, heṭṭhimatale sayitassa anāpatti.
If there is a hole in the roof, and an animal enters through it, dwells inside the roof, and then exits through the same hole, there is an offense for the bhikkhu sleeping inside the roof on the upper floor, which is of separate precincts; there is no offense for the bhikkhu sleeping on the lower floor.
Nếu có một lỗ hổng trên mái nhà, và một con vật chui vào qua đó, ở bên trong mái nhà, rồi rời đi qua cùng lỗ hổng đó, thì người ngủ ở tầng trên, bên trong mái nhà, trong khu vực khác ranh giới (nānūpacāra), sẽ phạm āpatti; người ngủ ở tầng dưới thì không phạm.
Sace antopāsādeneva ārohitvā sabbatalāni paribhuñjanti, ekūpacārāni honti, tesu yattha katthaci sayitassa āpatti.
If one ascends only through the inside of the palace and utilizes all floors, these are of shared precincts, and there is an offense for one sleeping anywhere in them.
Nếu người ta đi lên tất cả các tầng bằng cách đi vào bên trong lầu gác, thì tất cả các tầng đó là đồng một ranh giới, và người ngủ ở bất cứ đâu trong đó đều phạm āpatti.
Sabhāsaṅkhepena kate aḍḍhakuṭṭakasenāsane sayitassa vāḷasaṅghāṭādīsu kapotādayo pavisitvā sayanti, āpattiyeva.
If one sleeps in a lodging with half-walls, made in the style of an assembly hall, and pigeons or other creatures enter through decorative beams and sleep there, it is an offense.
Nếu chim bồ câu, v.v. chui vào và ngủ ở các xà ngang có hình thú dữ, v.v. trong trú xứ có tường thấp được xây dựng theo kiểu saṅkhepa, thì vẫn phạm āpatti.
Parikkhepassa bahigate nibbakosabbhantare sayanti, anāpatti.
If they sleep outside the enclosure, inside the eaves, there is no offense.
Nếu chúng ngủ bên trong phần mái hiên nhô ra ngoài ranh giới, thì không phạm āpatti.
Parimaṇḍalaṃ vā caturassaṃ vā ekacchadanāya gabbhamālāya satagabbhaṃ cepi senāsanaṃ hoti, tatra ce ekena sādhāraṇadvārena pavisitvā visuṃ pākārena aparicchinnagabbhūpacāre sabbagabbhe pavisanti, ekagabbhepi anupasampanne nipanne sabbagabbhesu nipannānaṃ āpatti.
If a lodging, whether circular or square, has a hundred compartments with a single roof and a common entrance, and people enter through it to access all compartments that are not separated by individual walls, then if an unordained person sleeps in one compartment, there is an offense for all bhikkhus sleeping in all compartments.
Dù cho trú xứ là một dãy phòng có một mái che, hình tròn hay vuông, có đến một trăm phòng, nếu người ta đi vào bằng một cửa chung và có thể đi đến tất cả các phòng trong khu vực phòng không bị ngăn cách bởi tường riêng biệt, thì dù chỉ một người chưa thọ giới ngủ trong một phòng, tất cả các tỳ-khưu ngủ trong các phòng khác đều phạm āpatti.
Sace sapamukhā gabbhā honti, pamukhassa upari acchannaṃ uccavatthukaṃ cepi hoti, pamukhe sayito gabbhe sayitānaṃ āpattiṃ na karoti.
If the compartments have their own porches, and even if the space above the porch is uncovered and raised, an unordained person sleeping on the porch does not cause an offense for those sleeping in the compartments.
Nếu các phòng có tiền sảnh (pamukha), và dù cho phía trên tiền sảnh không có mái che và có vật thể cao, thì người ngủ ở tiền sảnh không làm cho những người ngủ trong phòng phạm āpatti.
Sace pana gabbhacchadaneneva saddhiṃ sambaddhacchadanaṃ hoti, tatra sayito sabbesaṃ āpattiṃ karoti.
However, if the porch roof is connected to the compartment roof, then an unordained person sleeping there causes an offense for everyone.
Nhưng nếu mái che của tiền sảnh liền với mái che của phòng, thì người ngủ ở đó làm cho tất cả đều phạm āpatti.
Sabbacchannattā sabbaparicchannattā ca, gabbhaparikkhepoyeva hissa parikkhepoti.
Because it is completely covered and completely enclosed, as the enclosure of the compartment itself serves as its enclosure.
Vì tất cả đều có mái che và tất cả đều có ranh giới, ranh giới của tiền sảnh chính là ranh giới của phòng.
Eteneva hi nayena aṭṭhakathāsu lohapāsādaparikkhepassa catūsu dvārakoṭṭhakesu āpatti vuttā.
It is by this same method that the Aṭṭhakathās state an offense occurs in the four gatehouses of the Lohapāsāda's enclosure.
Chính theo cách này mà trong các bộ Chú Giải đã nói về āpatti ở bốn cổng của hàng rào Loha Pāsāda.
Yaṃ pana andhakaṭṭhakathāyaṃ ‘‘aparikkhitte pamukhe anāpattīti bhūmiyaṃ vinā jagatiyā pamukhaṃ sandhāya kathina’’nti vuttaṃ, taṃ andhakaraṭṭhe pāṭekkasannivesā ekacchadanā gabbhapāḷiyo sandhāya vuttaṃ.
As for what is stated in the Andhaka Aṭṭhakathā: "There is no offense on an unroofed porch" refers to a porch on the ground without a foundation platform, and that statement refers to rows of compartments with a single roof, individually arranged in the Andhaka country.
Còn điều đã nói trong Andhaka Aṭṭhakathā rằng “không phạm khi tiền sảnh không có ranh giới” là nói đến tiền sảnh trên mặt đất mà không có nền cao (jagati), là nói đến các dãy phòng có một mái che được xây dựng riêng biệt ở xứ Andhaka.
Yañca tattha ‘‘bhūmiyaṃ vinā jagatiyā’’ti vuttaṃ, taṃ neva aṭṭhakathāsu atthi; na pāḷiyā sameti.
And what is stated there as "on the ground without a foundation platform" is neither found in the Aṭṭhakathās nor does it conform to the Pāli texts.
Và điều đã nói ở đó “trên mặt đất mà không có nền cao” thì không có trong các bộ Chú Giải, cũng không phù hợp với Pāli.
Dasahatthubbedhāpi hi jagati parikkhepasaṅkhyaṃ na gacchati.
For even a foundation platform ten cubits high does not count as an enclosure.
Vì nền cao dù cao mười cubit cũng không được tính là ranh giới.
Tasmā yampi tattha dutiyasikkhāpade jagatiyā pamāṇaṃ vatvā ‘‘etaṃ ekūpacāraṃ paricchannaṃ nāma hotī’’ti vuttaṃ, taṃ na gahetabbaṃ.
Therefore, what is stated there in the second training rule, specifying the measurement of a foundation platform and saying, "This is considered a single, enclosed precinct," should not be adopted.
Do đó, điều đã nói ở đó trong điều học thứ hai, sau khi nói về kích thước của nền cao, rằng “cái này là đồng một ranh giới và có ranh giới”, thì không nên chấp nhận.
Yepi ekasāladvisālatisālacatussālasannivesā mahāpāsādā ekasmiṃ okāse pāde dhovitvā paviṭṭhena sakkā honti sabbattha anuparigantuṃ, tesupi sahaseyyāpattiyā na muccati.
Even in large palaces with one-hall, two-hall, three-hall, or four-hall configurations, where one can wash their feet in one place and then wander everywhere, one is not exempt from the offense of dwelling together.
Ngay cả những lầu gác lớn được xây dựng theo kiểu một sảnh, hai sảnh, ba sảnh, bốn sảnh, mà khi một người đã rửa chân và đi vào một chỗ thì có thể đi khắp mọi nơi, thì cũng không thoát khỏi āpatti ngủ chung.
Sace tasmiṃ tasmiṃ ṭhāne upacāraṃ paricchinditvā katā honti, ekūpacāraṭṭhāneyeva āpatti.
If, however, the precincts are delimited in each specific place, the offense occurs only in the place of shared precincts.
Nếu chúng được xây dựng với ranh giới được phân định rõ ràng ở từng nơi, thì āpatti chỉ xảy ra ở nơi đồng một ranh giới.
Dvīhi dvārehi yuttassa sudhāchadanamaṇḍapassa majjhe pākāraṃ karonti, ekena dvārena pavisitvā ekasmiṃ paricchede anupasampanno sayati, ekasmiṃ bhikkhu, anāpatti.
If a wall is built in the middle of a hall with a plastered roof, which has two entrances, and an unordained person enters through one entrance and sleeps in one section, while a bhikkhu sleeps in another section, there is no offense.
Nếu người ta xây một bức tường ở giữa một sảnh có mái che bằng vữa và có hai cửa, một người chưa thọ giới đi vào bằng một cửa và ngủ trong một khu vực, còn tỳ-khưu ngủ trong khu vực kia, thì không phạm āpatti.
Pākāre godhādīnaṃ pavisanamattampi chiddaṃ hoti, ekasmiñca paricchede godhā sayanti, anāpattiyeva.
If the wall has even a small hole through which monitor lizards and the like can enter, and monitor lizards sleep in one section, there is still no offense.
Nếu có một lỗ thủng trên tường vừa đủ cho kỳ đà, v.v. chui vào, và kỳ đà, v.v. ngủ trong một khu vực, thì cũng không phạm āpatti.
Na hi chiddena gehaṃ ekūpacāraṃ nāma hoti.
For a house with a hole is not considered a single precinct.
Vì một ngôi nhà có lỗ thủng thì không được gọi là đồng một ranh giới.
Sace pākāramajjhe chinditvā dvāraṃ yojenti, ekūpacāratāya āpatti.
If a door is made by breaking through the middle of the wall, there is an offense due to it being a single precinct.
Nếu người ta khoét giữa bức tường và lắp cửa vào, thì sẽ phạm āpatti vì là đồng một ranh giới.
Taṃ dvāraṃ kavāṭena pidahitvā sayanti, āpattiyeva.
If they close that door with panels and sleep, there is still an offense.
Nếu người ta đóng cửa đó lại bằng cánh cửa và ngủ, thì vẫn phạm āpatti.
Na hi dvārapidahanena gehaṃ nānūpacāraṃ nāma hoti, dvāraṃ vā advāraṃ.
For closing the door does not make the house into separate precincts, nor does it make the door no longer a door.
Vì việc đóng cửa không làm cho ngôi nhà trở thành khác ranh giới, hay cửa không còn là cửa.
Kavāṭañhi saṃvaraṇavivaraṇehi yathāsukhaṃ vaḷañjanatthāya kataṃ, na vaḷañjanūpacchedanatthāya.
A door panel is made for convenient opening and closing, not for discontinuing access.
Cánh cửa được làm ra để sử dụng dễ dàng bằng cách đóng mở, chứ không phải để cắt đứt việc sử dụng.
Sace pana taṃ dvāraṃ puna iṭṭhakāhi pidahanti, advāraṃ hoti, purime nānūpacārabhāveyeva tiṭṭhati.
However, if that door is again blocked with bricks, it becomes not a door, and it remains in its previous state of separate precincts.
Nhưng nếu người ta lại bịt kín cửa đó bằng gạch, thì nó không còn là cửa, và vẫn giữ nguyên trạng thái khác ranh giới như trước.
Dīghapamukhaṃ cetiyagharaṃ hoti.
If there is a cetiya-house with a long porch.
Nếu có một ngôi nhà thờ tháp (cetiyaghara) có tiền sảnh dài.
Ekaṃ kavāṭaṃ anto, ekaṃ bahi, dvinnaṃ kavāṭānaṃ antare anupasampanno antocetiyaghare sayantassa āpattiṃ karoti, ekūpacārattā.
One door panel is inside, one is outside; an unordained person sleeping between the two door panels causes an offense for one sleeping inside the cetiya-house, due to the single precinct.
Một cánh cửa bên trong, một cánh cửa bên ngoài; nếu một người chưa thọ giới ngủ ở giữa hai cánh cửa đó, thì sẽ làm cho tỳ-khưu ngủ bên trong nhà thờ tháp phạm āpatti, vì là đồng một ranh giới.
Tatra yassa ‘‘siyā ayaṃ ekūpacāranānūpacāratā nāma udositasikkhāpade vuttā, idha pana ‘seyyā nāma sabbacchannā sabbaparicchannā yebhuyyena channā yebhuyyena paricchannā’ti ettakameva vuttaṃ, pihitadvāro ca gabbho sabbaparicchannova hoti.
Regarding this, if someone argues: "This definition of single and separate precincts is given in the training rule concerning residences (Udosita), but here it is only stated, 'A sleeping place is one that is completely covered and completely enclosed, or mostly covered and mostly enclosed,' and a compartment with a closed door is completely enclosed.
Trong trường hợp đó, nếu có người nói rằng: “Sự đồng ranh giới và khác ranh giới này đã được nói trong điều học Udosita, còn ở đây chỉ nói rằng ‘chỗ ngủ là nơi có mái che hoàn toàn, có ranh giới hoàn toàn, hoặc phần lớn có mái che, phần lớn có ranh giới’, và một căn phòng có cửa đóng thì là có ranh giới hoàn toàn.
Tasmā tattha anto sayiteneva saddhiṃ āpatti, bahi sayitena anāpattī’’ti.
Therefore, in that case, an offense occurs only with one sleeping inside, and there is no offense with one sleeping outside."
Do đó, āpatti chỉ xảy ra với người ngủ bên trong đó, còn người ngủ bên ngoài thì không phạm āpatti.”
So evaṃ vattabbo – ‘‘apihitadvāre pana kasmā bahi sayitena āpattī’’ti?
Such a person should be asked: "But why is there an offense with one sleeping outside when the door is not closed?"
Thì người đó nên được hỏi: “Vậy tại sao khi cửa không đóng, người ngủ bên ngoài lại phạm āpatti?”
Pamukhassa gabbhena saddhiṃ sabbacchannattā.
Because the porch is completely covered along with the compartment.
Vì tiền sảnh và phòng đều có mái che hoàn toàn.
‘‘Kiṃ pana gabbhe pihite chadanaṃ viddhastaṃ hotī’’ti?
"But when the compartment is closed, is the covering destroyed?"
“Vậy khi phòng bị đóng cửa, mái che có bị phá hủy không?”
Na viddhastaṃ, gabbhena saddhiṃ pamukhassa sabbaparicchannatā na hoti.
It is not destroyed, but the porch's complete enclosure with the compartment does not exist.
Không bị phá hủy, nhưng tiền sảnh và phòng không còn có ranh giới hoàn toàn.
‘‘Kiṃ parikkhepo viddhasto’’ti?
"Is the enclosure destroyed?"
“Ranh giới có bị phá hủy không?”
Addhā vakkhati ‘‘na viddhasto, kavāṭena upacāro paricchanno’’ti.
Certainly, he will say, "It is not destroyed; the precinct is separated by the door panel."
Chắc chắn người đó sẽ nói: “Không bị phá hủy, ranh giới đã được phân định bằng cánh cửa.”
Evaṃ dūrampi gantvā puna ekūpacāranānūpacārataṃyeva paccāgamissati.
Thus, even going so far, he will return to the concept of single and separate precincts.
Cứ như vậy, dù đi xa đến đâu, người đó cũng sẽ quay lại với vấn đề đồng ranh giới và khác ranh giới.
Apica yadi byañjanamatteyeva attho suviññeyyo siyā, sabbacchannāti vacanato pañcannaṃ aññatarena chadanena channā eva seyyā siyā, na aññena.
Furthermore, if the meaning were to be understood only from the literal expression, then by the phrase "completely covered," a sleeping place would only be one covered by one of the five kinds of coverings, and not by any other.
Hơn nữa, nếu ý nghĩa chỉ dễ hiểu qua từ ngữ, thì theo câu “sabbacchannā” (có mái che hoàn toàn), chỗ ngủ chỉ là nơi có mái che bằng một trong năm loại mái che, chứ không phải loại khác.
Evañca sati padaracchannādīsu anāpatti siyā.
And if that were the case, there would be no offense in places covered by planks and so forth.
Và nếu vậy, thì sẽ không phạm āpatti ở những nơi có mái che bằng ván, v.v.
Tato yadatthaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ, sveva attho parihāyeyya.
Then the very purpose for which the training rule was laid down would be undermined.
Khi đó, ý nghĩa mà điều học đã được chế định sẽ bị mất đi.
Parihāyatu vā mā vā, kathaṃ avuttaṃ gahetabbanti; ko vā vadati ‘‘avuttaṃ gahetabba’’nti?
Even if it is undermined or not, why should something unstated be taken? And who says that something unstated should be taken?
Dù mất đi hay không mất đi, tại sao lại phải chấp nhận điều không được nói đến? Ai nói rằng “phải chấp nhận điều không được nói đến”?
Vuttañhetaṃ aniyatesu – ‘‘paṭicchannaṃ nāma āsanaṃ kuṭṭena vā kavāṭena vā kilañjena vā sāṇipākārena vā rukkhena vā thambhena vā koṭṭhalikāya vā yena kenaci paṭicchannaṃ hotī’’ti.
For it is stated in the Aniyatā rules: "A covered seat means one that is covered by a wall, or by a door panel, or by a mat, or by a screen-partition, or by a tree, or by a pillar, or by a woven mat, or by whatever it may be."
Điều này đã được nói trong các điều học Aniyata: “Chỗ ngồi có che chắn là chỗ được che chắn bằng tường, hoặc bằng cửa, hoặc bằng chiếu, hoặc bằng màn che, hoặc bằng cây, hoặc bằng cột, hoặc bằng giỏ, hoặc bằng bất cứ thứ gì.”
Tasmā yathā tattha yena kenaci paṭicchannaṃ paṭicchannameva, evamidhāpi gahetabbaṃ.
Therefore, just as there, what is covered by anything whatsoever is considered covered, so too it should be understood here.
Do đó, cũng như ở đó, bất cứ thứ gì che chắn đều được coi là có che chắn, thì ở đây cũng phải được chấp nhận như vậy.
Tasmā senāsanaṃ khuddakaṃ vā hotu mahantaṃ vā aññena saddhiṃ sambaddhaṃ vā asambaddhaṃ vā dīghaṃ vā vaṭṭaṃ vā caturassaṃ vā ekabhūmakaṃ vā, anekabhūmakaṃ vā, yaṃ yaṃ ekūpacāraṃ sabbattha yena kenaci paṭicchādanena sabbacchanne sabbaparicchanne yebhuyyena vā channe yebhuyyena vā paricchanne sahaseyyāpatti hotīti.
Therefore, whether the dwelling is small or large, connected with another or unconnected, long or round or square, one-storied or multi-storied, in whatever dwelling that has the same vicinity, in all such places, if it is completely roofed and completely enclosed by any kind of covering, or mostly roofed or mostly enclosed, an offense of co-sleeping occurs.
Vì vậy, dù tịnh xá là nhỏ hay lớn, dù liên kết hay không liên kết với tịnh xá khác, dù dài hay tròn hay vuông, dù một tầng hay nhiều tầng, bất cứ tịnh xá nào có cùng khu vực (upacāra), ở tất cả những nơi đó, với bất kỳ vật che phủ nào, nếu hoàn toàn được che mái và hoàn toàn được che chắn, hoặc phần lớn được che mái và phần lớn được che chắn, thì phạm tội ngủ chung (sahaseyyāpatti).
53. Upaḍḍhacchanne upaḍḍhaparicchanne āpatti dukkaṭassāti ettha sabbacchanne upaḍḍhaparicchanneti evamādīsupi mahāpaccariyaṃ dukkaṭamevāti vuttaṃ.
Here, regarding “53. an offense of dukkata for half-roofed, half-enclosed,” it is said in the Mahāpaccariya that even in similar cases such as ‘completely roofed and half-enclosed’, it is only a dukkata.
53. Trong câu "Upaḍḍhacchanne upaḍḍhaparicchanne āpatti dukkaṭassa" (Phạm tội dukkaṭa khi được che mái một nửa, được che chắn một nửa), Mahāpaccariya đã nói rằng ngay cả trong các trường hợp như hoàn toàn được che mái nhưng được che chắn một nửa, v.v., thì cũng chỉ là dukkaṭa.
Mahāaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘sabbacchanne yebhuyyenaparicchanne pācittiyaṃ, sabbacchanne upaḍḍhaparicchanne pācittiyaṃ, yebhuyyenachanne upaḍḍhaparicchanne pācittiyaṃ, sabbaparicchanne yebhuyyenachanne pācittiyaṃ, sabbaparichanne upaḍḍhacchanne pācittiyaṃ, yebhuyyenaparicchanne upaḍḍhacchanne pācittiyaṃ, pāḷiyaṃ vuttapācittiyena saddhiṃ satta pācittiyānī’’ti vuttaṃ.
However, in the Mahāaṭṭhakathā it is said: “‘Pācittiya is incurred for completely roofed and mostly enclosed; pācittiya for completely roofed and half-enclosed; pācittiya for mostly roofed and half-enclosed; pācittiya for completely enclosed and mostly roofed; pācittiya for completely enclosed and half-roofed; pācittiya for mostly enclosed and half-roofed; these are seven pācittiya offenses together with the pācittiya mentioned in the Pāḷi.”
Tuy nhiên, trong Mahāaṭṭhakathā, đã nói rằng: "Phạm pācittiya khi hoàn toàn được che mái và phần lớn được che chắn; phạm pācittiya khi hoàn toàn được che mái và được che chắn một nửa; phạm pācittiya khi phần lớn được che mái và được che chắn một nửa; phạm pācittiya khi hoàn toàn được che chắn và phần lớn được che mái; phạm pācittiya khi hoàn toàn được che chắn và được che mái một nửa; phạm pācittiya khi phần lớn được che chắn và được che mái một nửa. Cùng với tội pācittiya được nói trong Pāḷi, có bảy tội pācittiya."
‘‘Sabbacchanne cūḷakaparicchanne dukkaṭaṃ, yebhuyyenachanne cūḷakaparicchanne dukkaṭaṃ, sabbaparicchanne cūḷakacchanne dukkaṭaṃ, yebhuyyenaparicchanne cūḷakacchanne dukkaṭaṃ, pāḷiyaṃ dukkaṭena saha pañca dukkaṭānī’’ti vuttaṃ.
It is also said: “‘Dukkaṭa for completely roofed and slightly enclosed; dukkata for mostly roofed and slightly enclosed; dukkata for completely enclosed and slightly roofed; dukkata for mostly enclosed and slightly roofed; these are five dukkata offenses together with the dukkata mentioned in the Pāḷi.”
Đã nói rằng: "Phạm dukkaṭa khi hoàn toàn được che mái và được che chắn một phần nhỏ; phạm dukkaṭa khi phần lớn được che mái và được che chắn một phần nhỏ; phạm dukkaṭa khi hoàn toàn được che chắn và được che mái một phần nhỏ; phạm dukkaṭa khi phần lớn được che chắn và được che mái một phần nhỏ. Cùng với tội dukkaṭa trong Pāḷi, có năm tội dukkaṭa."
55. Dutiyasahaseyyasikkhāpade – āvasathāgāranti āgantukānaṃ vasanāgāraṃ.
55. In the second Pācittiya rule on co-sleeping, āvasathāgāraṃ means a lodging house for guests.
55. Trong giới học Dutiyasahaseyya – āvasathāgāraṃ có nghĩa là nhà ở dành cho khách.
Paññattaṃ hotīti puññakāmatāya katvā ṭhapitaṃ hoti.
Paññattaṃ hoti means it has been set up out of a desire for merit.
Paññattaṃ hoti có nghĩa là đã được xây dựng và thiết lập với ý muốn tạo phước.
Yena sā itthī tenupasaṅkamīti asukasmiṃ nāma ṭhāne āvasathāgāraṃ paññattaṃ atthīti manussānaṃ sutvā upasaṅkami.
Yena sā itthī tenupasaṅkamī means she approached after hearing from people that a lodging house was set up in such and such a place.
Yena sā itthī tenupasaṅkamī có nghĩa là người phụ nữ đó đã đến sau khi nghe mọi người nói rằng có một nhà khách được thiết lập ở nơi đó.
Gandhagandhinīti agarukuṅkumādīnaṃ gandhānaṃ gandho gandhagandho, so assā atthīti gandhagandhinī.
Gandhagandhinī means she is fragrant with the scent of agaru, kuṅkuma, etc.
Gandhagandhinī có nghĩa là mùi hương của các loại trầm hương, nghệ tây, v.v. Mùi hương đó là mùi hương của các loại hương liệu. Vì người phụ nữ đó có mùi hương đó, nên gọi là gandhagandhinī.
Sāṭakaṃ nikkhipitvāti appeva nāmassa imampi vippakāraṃ passantassa rāgo uppajjeyyāti cintetvā evamakāsi.
Sāṭakaṃ nikkhipitvā means she did this thinking: “Perhaps lust might arise in him, even seeing this misconduct of mine.”
Sāṭakaṃ nikkhipitvā có nghĩa là cô ấy đã làm như vậy với ý nghĩ rằng: "Mong rằng lòng tham dục sẽ khởi lên trong vị Tỳ-khưu khi thấy hành động bất thường này của mình."
Okkhipitvāti adho khipitvā.
Okkhipitvā means having thrown down.
Okkhipitvā có nghĩa là ném xuống.
Accayoti aparādho.
Accayo means a transgression.
Accayo có nghĩa là lỗi lầm.
Maṃ accagamāti maṃ atikkamma abhibhavitvā pavatto.
Maṃ accagamā means it has overpowered and overcome me.
Maṃ accagamā có nghĩa là đã vượt qua và chế ngự con.
Sesaṃ paṭhamasikkhāpade vuttanayeneva veditabbaṃ.
The rest should be understood according to the method stated in the first rule.
Phần còn lại nên được hiểu theo cách đã nói trong giới học thứ nhất.
Ayameva hi viseso – paṭhamasikkhāpade catutthadivase āpatti idha paṭhamadivasepi.
This is the only distinction: in the first rule, the offense occurs on the fourth day, whereas here it occurs even on the first day.
Điểm khác biệt duy nhất ở đây là: trong giới học thứ nhất thì phạm tội vào ngày thứ tư, còn ở đây thì phạm tội ngay cả vào ngày thứ nhất.
Yakkhīpetīhi dissamānakarūpāhi tiracchānagatitthiyā ca methunadhammavatthubhūtāya eva dukkaṭaṃ.
Dukkaṭa occurs only with yakkhinīs and petinīs with visible forms, and with female animals that are the object of sexual intercourse.
Dukkaṭa chỉ phạm khi ngủ chung với nữ dạ-xoa, nữ ngạ-quỷ có hình tướng hiện rõ, và nữ súc sinh là đối tượng của pháp dâm dục.
Sesāhi anāpatti.
With others, there is no offense.
Với những người phụ nữ khác thì không phạm tội.
Samuṭṭhānādīni paṭhamasadisānevāti.
The origins and so forth are the same as in the first rule.
Sự phát sinh, v.v., cũng giống như giới học thứ nhất.
60. Sattamasikkhāpade – gharaṇīti gharasāminī.
60. In the seventh rule, gharaṇī means the mistress of the house.
60. Trong giới học thứ bảy – gharaṇī có nghĩa là chủ nhà.
Nivesanadvāreti nivesanassa mahādvāre.
Nivesanadvāre means at the main gate of the house.
Nivesanadvāre có nghĩa là ở cổng chính của ngôi nhà.
Gharasuṇhāti tasmiṃ ghare suṇhā.
Gharasuṇhā means the daughter-in-law in that house.
Gharasuṇhā có nghĩa là con dâu trong ngôi nhà đó.
Āvasathadvāreti ovarakadvāre.
Āvasathadvāre means at the door of the chamber.
Āvasathadvāre có nghĩa là ở cửa phòng.
Vissaṭṭhenāti suniggatena saddena.
Vissaṭṭhenā means with a clear voice.
Vissaṭṭhenā có nghĩa là bằng giọng nói phát ra rõ ràng.
Vivaṭenāti suṭṭhu pakāsena asaṃvutena.
Vivaṭenā means with a voice that is clearly and distinctly revealed, not obscured.
Vivaṭenā có nghĩa là bằng giọng nói rõ ràng, không bị che giấu.
Dhammo desetabboti ayaṃ saraṇasīlādibhedo dhammo kathetabbo.
Dhammo desetabbo means this Dhamma, which is divided into refuge, morality, and so on, should be taught.
Dhammo desetabbo có nghĩa là pháp này, có sự phân loại như Tam quy, Ngũ giới, v.v., nên được thuyết giảng.
Aññātunti ājānituṃ.
Aññātuṃ means to understand.
Aññātuṃ có nghĩa là để biết.
Viññunā purisaviggahenāti viññunā purisena, purisaviggahaṃ gahetvāpi ṭhitena na yakkhena na petena na tiracchānagatena.
Viññunā purisaviggahenā means by an intelligent man, one who has taken on the form of a man, not a yakkha, not a peta, not an animal.
Viññunā purisaviggahenā có nghĩa là bởi một người đàn ông có trí tuệ, hoặc bởi một người có hình tướng đàn ông, không phải dạ-xoa, không phải ngạ-quỷ, không phải súc sinh.
66. Anāpatti viññunā purisaviggahenāti viññunā purisaviggahena saddhiṃ ṭhitāya bahumpi dhammaṃ desentassa anāpatti.
66. Anāpatti viññunā purisaviggahenā means there is no offense for a bhikkhu who teaches much Dhamma to a woman sitting with an intelligent man.
66. Anāpatti viññunā purisaviggahenā có nghĩa là không phạm tội khi thuyết pháp nhiều cho một người phụ nữ đang ở cùng với một người đàn ông có trí tuệ (người đàn ông thật).
Chappañcavācāhīti chahi pañcahi vācāhi yo deseti, tassapi anāpatti.
Even for one who teaches chappañcavācāhi (with six or five utterances), there is no offense.
Chappañcavācāhi có nghĩa là không phạm tội ngay cả khi thuyết giảng bằng sáu hoặc năm lời nói.
Tattha eko gāthāpādo ekavācāti evaṃ sabbattha vācāpamāṇaṃ veditabbaṃ.
Here, the measure of an utterance in all contexts should be understood as one gāthā pāda being one utterance.
Ở đây, một câu kệ (gāthāpāda) được coi là một lời nói (vācā). Nên hiểu mức độ lời nói ở tất cả các trường hợp như vậy.
Sace aṭṭhakathaṃ dhammapadaṃ jātakādivatthuṃ vā kathetukāmo hoti, chappañcapadamattameva kathetuṃ vaṭṭati.
If one wishes to explain an Aṭṭhakathā, Dhammapada, or a Jātaka story, it is permissible to speak only six or five words.
Nếu muốn thuyết giảng Aṭṭhakathā, Dhammapada hoặc các câu chuyện Jātaka, v.v., thì chỉ nên thuyết giảng khoảng sáu hoặc năm từ.
Pāḷiyā saddhiṃ kathentena ekapadaṃ pāḷito pañca aṭṭhakathātoti evaṃ cha padāni anatikkāmetvāva kathetabbo.
When speaking with the Pāḷi, one should not exceed six words, for example, one word from the Pāḷi and five from the Aṭṭhakathā.
Khi thuyết giảng cùng với Pāḷi, không được vượt quá sáu từ, tức là một từ từ Pāḷi và năm từ từ Aṭṭhakathā.
Padasodhamme vuttappabhedo hi idhāpi sabbo dhammoyeva.
Indeed, all the distinctions of Dhamma mentioned in the Padasodhamma are also Dhamma here.
Thật vậy, tất cả các loại pháp đã được nói đến trong Padasodhamma cũng đều là pháp ở đây.
Tasmiṃ desetīti tasmiṃ khaṇe deseti.
Tasmiṃ deseti means he teaches at that moment.
Tasmiṃ desetī có nghĩa là thuyết giảng vào thời điểm đó.
Sampadānatthe vā etaṃ bhummavacanaṃ.
Or this locative case refers to the dative meaning.
Hoặc đây là cách dùng địa cách (bhummavacana) theo nghĩa tặng cách (sampadāna).
Tassā desetīti attho.
The meaning is, he teaches her.
Có nghĩa là thuyết giảng cho người phụ nữ đó.
Aññissā mātugāmassāti ekissā desetvā puna āgatāgatāya aññissāpi desetīti evaṃ ekāsane nisinno mātugāmasatasahassannampi desetīti attho.
Aññissā mātugāmassā means having taught one woman, he teaches another woman who comes again and again; thus, sitting in one place, he may teach even a hundred thousand women.
Aññissā mātugāmassa có nghĩa là sau khi thuyết giảng cho một người phụ nữ, rồi lại thuyết giảng cho những người phụ nữ khác cứ đến. Như vậy, một vị Tỳ-khưu ngồi một chỗ có thể thuyết giảng cho hàng trăm ngàn người phụ nữ.
Mahāpaccariyaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ samaṃ nisinnānaṃ mātugāmānaṃ ‘‘tumhākaṃ ekekissā ekekaṃ gāthaṃ desessāmi, taṃ suṇāthāti deseti, anāpatti.
It is stated in the Mahāpaccariyaṭṭhakathā: If, to women sitting equally, he says, “I will teach each of you one gāthā; listen to that,” and then teaches, there is no offense.
Trong Mahāpaccariyaṭṭhakathā đã nói: "Nếu một vị Tỳ-khưu nói với những người phụ nữ đang ngồi cùng nhau: 'Tôi sẽ thuyết giảng cho mỗi người trong quý vị một câu kệ, xin quý vị hãy lắng nghe,' rồi thuyết giảng, thì không phạm tội.
Paṭhamaṃ ekekissā ekekaṃ gāthaṃ kathessāmīti ābhogaṃ katvā jānāpetvā kathetuṃ vaṭṭati, na pacchāti.
It is permissible to make a prior intention, informing them, “I will teach each of you one gāthā,” but not afterwards.
Được phép thuyết giảng sau khi đã có ý định và thông báo trước rằng 'Tôi sẽ thuyết giảng cho mỗi người một câu kệ,' nhưng không được phép làm như vậy sau khi đã thuyết giảng."
Pañhaṃ pucchati pañhaṃ puṭṭho kathetīti mātugāmo ‘‘dīghanikāyo nāma bhante kimatthaṃ dīpetī’’ti pucchati.
Pañhaṃ pucchati pañhaṃ puṭṭho kathetī means a woman asks, “Venerable Sir, what is the meaning of the Dīgha Nikāya?”
Pañhaṃ pucchati pañhaṃ puṭṭho kathetī có nghĩa là một người phụ nữ hỏi: "Bạch Đại đức, Dīghanikāya có nghĩa là gì?"
Evaṃ pañhaṃ puṭṭho bhikkhu sabbaṃ cepi dīghanikāyaṃ katheti, anāpatti.
If a bhikkhu, being thus questioned, teaches the entire Dīgha Nikāya, there is no offense.
Nếu vị Tỳ-khưu được hỏi như vậy mà thuyết giảng toàn bộ Dīghanikāya, thì cũng không phạm tội.
Sesamettha uttānatthameva.
The rest here is self-evident.
Phần còn lại ở đây có ý nghĩa rõ ràng.
67. Aṭṭhamasikkhāpade – vatthukathāya tāva yaṃ vattabbaṃ siyā, taṃ sabbaṃ catutthapārājikavaṇṇanāyaṃ vuttanayameva.
67. In the eighth rule, whatever needs to be said in the narrative of the case is all in accordance with the method stated in the explanation of the fourth Pārājika.
67. Trong giới học thứ tám – tất cả những gì cần nói về câu chuyện gốc đã được nói theo cách trong phần giải thích về giới Pārājika thứ tư.
Ayameva hi viseso – tattha abhūtaṃ ārocesuṃ, idha bhūtaṃ.
This is the distinction: there they declared what was not real, here they declared what was real.
Điểm khác biệt duy nhất là: ở đó, họ đã tuyên bố điều không có thật, còn ở đây, họ đã tuyên bố điều có thật.
Bhūtampi puthujjanā ārocesuṃ, na ariyā.
Even what was real was declared by ordinary people, not by noble ones.
Ngay cả điều có thật cũng là những người phàm phu đã tuyên bố, chứ không phải các bậc Thánh.
Ariyānañhi payuttavācā nāma natthi, attano guṇe ārocayamāne pana aññe na paṭisedhesuṃ, tathāuppanne ca paccaye sādiyiṃsu, tathāuppannabhāvaṃ ajānantā.
Indeed, noble ones do not utter words associated with material gain; however, when their qualities were declared by others, they did not forbid it, and they accepted the requisites that arose in that way, being unaware that they had arisen due to such declarations.
Thật vậy, các bậc Thánh không có lời nói liên quan đến vật chất. Tuy nhiên, khi công đức của chính họ được tuyên bố, những người khác đã không ngăn cản, và họ đã chấp nhận những vật cúng dường phát sinh như vậy mà không biết rằng chúng phát sinh theo cách đó.
‘‘Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesu’’ntiādimhi pana ye uttarimanussadhammassa vaṇṇaṃ bhāsiṃsu, te ārocesunti veditabbaṃ.
However, in phrases such as “ Then those bhikkhus reported this matter to the Blessed One,” it should be understood that those who spoke of the excellent human states reported it.
Trong câu "Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ" (Rồi các Tỳ-khưu ấy đã trình bày sự việc đó lên Đức Thế Tôn), v.v., nên hiểu rằng những vị Tỳ-khưu đã tán thán pháp siêu nhân (uttarimanussadhamma) là những người đã trình bày.
‘‘Kacci pana vo bhikkhave bhūta’’nti pucchite pana sabbepi ‘‘bhūtaṃ bhagavā’’ti paṭijāniṃsu.
When asked, “ Is it true, bhikkhus?” all of them admitted, “ It is true, Blessed One.”
Khi được hỏi "Này các Tỳ-khưu, có thật không?", tất cả đều trả lời: "Thật vậy, bạch Đức Thế Tôn."
Ariyānampi hi abbhantare bhūto uttarimanussadhammoti.
Indeed, the superhuman dhamma exists even among non-ariyas.
Quả thật, pháp thượng nhân (uttarimanussadhamma) hiện hữu ngay cả trong các bậc Thánh (ariya).
Atha bhagavā ariyamissakattā ‘‘moghapurisā’’ti avatvā ‘‘kathañhi nāma tumhe bhikkhave’’ti vatvā ‘‘udarassa kāraṇā’’tiādimāha.
Then the Blessed One, because they were mixed with ariyas, without saying “worthless men,” but having said “Bhikkhus,” said the passage beginning with “for the sake of the belly,” and so forth.
Rồi Thế Tôn, vì có sự lẫn lộn với các bậc Thánh, đã không nói “hỡi những kẻ ngu si” mà nói “này các Tỳ-khưu, làm sao các ông lại có thể” và bắt đầu với “vì cái bụng” và những lời tương tự.
Tattha yasmā ariyā aññesaṃ sutvā ‘‘ayyo kira, bhante, sotāpanno’’tiādinā nayena pasannehi manussehi pucchiyamānā apaññatte sikkhāpade anādīnavadassino suddhacittatāya attano ca paresañca visesādhigamaṃ paṭijāniṃsu.
In that, since the ariyas, upon hearing the words of others, when questioned by devoted people with phrases such as, “Venerable sir, it is heard that the venerable one is a sotāpanna,” since the training rule had not yet been laid down, seeing no fault, with pure minds, they affirmed their own attainment of special qualities and that of others.
Trong đó, bởi vì các bậc Thánh, khi được những người có lòng tin hỏi theo cách thức như “Bạch Thế Tôn, con nghe nói Ngài là bậc Nhập Lưu (Sotāpanna)”, v.v., đã không thấy nguy hiểm trong một giới luật chưa được chế định, với tâm thanh tịnh, đã xác nhận sự chứng đắc đặc biệt của chính mình và của người khác.
Evaṃ paṭijānantehi ca tehi yaṃ aññe udarassa kāraṇā uttarimanussadhammassa vaṇṇaṃ bhāsitvā piṇḍapātaṃ uppādesuṃ, taṃ suddhacittatāya sādiyantehipi udarassa kāraṇā uttarimanussadhammassa vaṇṇo bhāsito viya hoti.
And by those who affirmed thus, even though they accepted the almsfood with pure minds, it was as if they had spoken in praise of the superhuman dhamma for the sake of the belly, just as others had produced almsfood by speaking in praise of the superhuman dhamma for the sake of the belly.
Và khi các vị ấy xác nhận như vậy, việc họ hoan hỷ chấp nhận những món ăn khất thực mà người khác đã tạo ra sau khi tán thán pháp thượng nhân (uttarimanussadhamma) vì cái bụng, cũng giống như việc họ đã tán thán pháp thượng nhân vì cái bụng, dù với tâm thanh tịnh.
Tasmā sabbasaṅgāhikeneva nayena ‘‘kathañhi nāma tumhe, bhikkhave, udarassa kāraṇā gihīnaṃ aññamaññaṃ uttarimanussadhammassa vaṇṇaṃ bhāsissathā’’ti āha.
Therefore, the Buddha said, “How, Bhikkhus, could you speak in praise of the superhuman dhamma to laypeople for the sake of the belly, among yourselves?” using a general all-encompassing method.
Do đó, Ngài đã nói theo cách bao quát tất cả: “Này các Tỳ-khưu, làm sao các ông lại có thể tán thán pháp thượng nhân (uttarimanussadhamma) của nhau cho các gia chủ vì cái bụng?”
Sesaṃ catutthapārājikavatthusadisameva.
The rest is similar to the story of the fourth Pārājika.
Phần còn lại cũng tương tự như câu chuyện về giới Pārājika thứ tư.
Sikkhāpadavibhaṅgepi kevalaṃ tattha pārājikañceva thullaccayañca idha bhūtattā pācittiyañceva dukkaṭañca ayaṃ viseso.
Even in the Sikkhāpada-vibhaṅga, the difference is that in the case of that Pārājika, it was a Pārājika and a Thullaccaya, but here, because it is true, it is a Pācittiya and a Dukkaṭa.
Trong Sikkhāpadavibhaṅga (Phân Tích Giới Luật) cũng vậy, chỉ có điều là ở đó là Pārājika và Thullaccaya, còn ở đây là Pācittiya và Dukkaṭa vì sự hiện hữu của pháp thượng nhân (bhūta). Đây là điểm khác biệt.
Sesaṃ vuttanayameva.
The rest is as stated.
Phần còn lại thì đã được nói đến theo cách thức tương tự.
77. ‘‘Upasampannassa bhūtaṃ ārocetī’’ti uttarimanussadhammameva sandhāya vuttaṃ.
77. “Declares a real superhuman dhamma to one who is fully ordained” is said with reference to the superhuman dhamma itself.
77. “Báo cáo pháp thượng nhân (bhūta) cho một người đã thọ Cụ túc giới (upasampanna)” được nói đến chỉ để chỉ pháp thượng nhân (uttarimanussadhamma).
Parinibbānakāle hi antarā vā atikaḍḍhiyamānena upasampannassa bhūtaṃ ārocetuṃ vaṭṭati.
Indeed, it is permissible to declare a real superhuman dhamma to a bhikkhu being compelled (to speak) either near the time of his parinibbāna or in between (before parinibbāna).
Thật vậy, vào thời điểm sắp nhập Niết-bàn, hoặc trong khoảng thời gian trước khi nhập Niết-bàn, một Tỳ-khưu bị thúc ép quá mức bằng lời nói thì được phép báo cáo pháp thượng nhân (bhūta) cho một người đã thọ Cụ túc giới.
Sutapariyattisīlaguṇaṃ pana anupasampannassāpi ārocetuṃ vaṭṭati.
However, it is permissible to declare virtues of learning, textual study, or morality even to one who is not fully ordained.
Tuy nhiên, phẩm hạnh về học vấn (suta) và giới luật (sīla) thì được phép báo cáo ngay cả cho người chưa thọ Cụ túc giới (anupasampanna).
Ādikammikassa anāpatti.
There is no offense for the first offender.
Người phạm lỗi lần đầu (ādikammika) thì không phạm tội (anāpatti).
‘‘Ummattakassā’’ti idaṃ pana idha na vuttaṃ.
However, the phrase “for a mad person” is not mentioned here.
Tuy nhiên, cụm từ “người điên” thì không được nói đến ở đây.
Diṭṭhisampannānaṃ ummādassa vā cittakkhepassa vā abhāvāti.
Because those who are endowed with right view, i.e., ariyas, do not suffer from madness or mental distraction.
Vì những bậc đã thành tựu chánh kiến (diṭṭhisampanna) thì không có sự điên loạn (ummāda) hay tâm bị xao lãng (cittakkhepa).
Mahāpaccariyampi hi vicāritaṃ ‘‘jhānalābhī pana parihīne jhāne ummattako bhaveyya, tassapi bhūtārocanapaccayā anāpatti na vattabbā, bhūtasseva abhāvato’’ti.
Indeed, in the Mahāpaccariya, it was considered: “However, one who has attained jhāna might become mad if his jhāna declines. Even for him, it should not be said that there is no offense on account of declaring a real superhuman dhamma, because the real superhuman dhamma itself is absent (in his case after the decline).”
Thật vậy, trong Mahāpaccarī cũng đã được xem xét rằng: “Tuy nhiên, một người đắc thiền (jhānalābhī) có thể trở nên điên loạn nếu thiền bị thoái thất; nhưng đối với người ấy, không nên nói rằng không phạm tội do báo cáo pháp thượng nhân (bhūtārocana), vì pháp thượng nhân (bhūta) đã không còn hiện hữu.”
Sesaṃ uttānameva.
The rest is clear.
Phần còn lại thì rõ ràng.
78. Navamasikkhāpade – duṭṭhullā nāma āpatti cattāri ca pārājikāni terasa ca saṅghādisesāti imissā pāḷiyā ‘‘pārājikāni duṭṭhullasaddatthadassanatthaṃ vuttāni, saṅghādisesaṃ pana idha adhippeta’’nti aṭṭhakathāsu vuttaṃ.
78. In the ninth training rule, regarding the Pāli statement, “A duṭṭhulla offense means the four pārājikas and the thirteen saṅghādisesas,” it is stated in the commentaries that the pārājikas were mentioned to show the meaning of the word duṭṭhulla, but what is intended here are the saṅghādisesas.
78. Trong giới thứ chín – đối với đoạn kinh văn Pali này “Duṭṭhullā nāma āpatti cattāri ca pārājikāni terasa ca saṅghādisesā” (lỗi Duṭṭhulla là bốn Pārājika và mười ba Saṅghādisesa), trong các bộ Chú Giải (Aṭṭhakathā) đã nói rằng “các Pārājika được đề cập để chỉ rõ ý nghĩa của từ Duṭṭhulla, nhưng ở đây chỉ muốn nói đến Saṅghādisesa.”
Tatrāyaṃ vicāraṇā – sace pārājikaṃ ārocentassa pācittiyaṃ na bhaveyya, yathā samānepi bhikkhu-bhikkhunīnaṃ upasampannasadde yattha bhikkhunī anadhippetā hoti, tattha bhikkhuṃ ṭhapetvā avaseso anupasampannoti vuccati; evamidha samānepi pārājikasaṅghādisesānaṃ duṭṭhullasadde yadi pārājikaṃ anadhippetaṃ, ‘‘duṭṭhullā nāma āpatti terasa saṅghādisesā’’ti etadeva vattabbaṃ siyā.
Herein is the deliberation: If declaring a pārājika did not incur a pācittiya, then just as in the case of the term upasampanna being the same for both bhikkhus and bhikkhunīs, but where a bhikkhunī is not intended, everyone else except the bhikkhu is called anupasampanna; similarly here, if the pārājika is not intended even though the word duṭṭhulla is the same for both pārājikas and saṅghādisesas, then it should only be said, “A duṭṭhulla offense means the thirteen saṅghādisesas.”
Ở đây có sự xem xét như sau: Nếu người báo cáo lỗi Pārājika không phạm tội Pācittiya, thì cũng như trong trường hợp từ “upasampanna” (người đã thọ Cụ túc giới) áp dụng cho cả Tỳ-khưu và Tỳ-khưu-ni, nhưng ở đâu Tỳ-khưu-ni không được đề cập, thì phần còn lại ngoài Tỳ-khưu được gọi là “anupasampanna” (người chưa thọ Cụ túc giới); tương tự như vậy ở đây, nếu từ “Duṭṭhulla” áp dụng cho cả Pārājika và Saṅghādisesa, nhưng Pārājika không được đề cập, thì chỉ cần nói “Duṭṭhullā nāma āpatti terasa saṅghādisesā” (lỗi Duṭṭhulla là mười ba Saṅghādisesa).
Tattha bhaveyya ‘‘yo pārājikaṃ āpanno, so bhikkhubhāvato cuto, tasmā tassa āpattiṃ ārocento dukkaṭaṃ āpajjatī’’ti.
In that case, someone might have a doubt, “One who has fallen into a pārājika is fallen from the state of a bhikkhu; therefore, one who declares his offense incurs a dukkaṭa.”
Trong trường hợp đó, có thể có người nghi ngờ rằng “người phạm lỗi Pārājika đã bị mất tư cách Tỳ-khưu, do đó, người báo cáo lỗi của người ấy sẽ phạm tội Dukkaṭa.”
Evaṃ sati akkosantopi dukkaṭaṃ āpajjeyya, pācittiyameva ca āpajjati.
If this were so, one who insults such a person would also incur a dukkaṭa, but in fact, he incurs only a pācittiya.
Nếu vậy, người mắng chửi cũng sẽ phạm tội Dukkaṭa, nhưng thực tế lại phạm tội Pācittiya.
Vuttañhetaṃ – ‘‘asuddho hoti puggalo aññataraṃ pārājikaṃ dhammaṃ ajjhāpanno, tañce asuddhadiṭṭhi samāno okāsaṃ kārāpetvā akkosādhippāyo vadati, āpatti omasavādassā’’ti (pārā. 389).
For it is said, “A person who has fallen into one of the pārājika offences is impure. If one, being of the view that he is impure, has him open up (the conversation) and speaks with the intention of reviling him, there is an offense of insulting speech.”
Điều này đã được nói đến: “Một người đã phạm một trong các pháp Pārājika là không thanh tịnh. Nếu một người có quan điểm cho rằng người ấy không thanh tịnh, và sau khi đã cho phép (người phạm lỗi) nói, với ý định mắng chửi, thì phạm tội Omasavāda” (Pārā. 389).
Evaṃ pāḷiyā vicāriyamānāya pārājikaṃ ārocentassāpi pācittiyameva dissati.
Thus, when examining the Pāli in this way, it appears that declaring a pārājika also incurs only a pācittiya.
Khi xem xét đoạn Pali như vậy, thì người báo cáo lỗi Pārājika cũng phạm tội Pācittiya.
Kiñcāpi dissati, atha kho sabbaaṭṭhakathāsu vuttattā aṭṭhakathācariyāva ettha pamāṇaṃ, na aññā vicāraṇā.
Even if it appears so, since it is stated in all commentaries, the commentary masters are the authority here, and no other deliberation.
Mặc dù có vẻ là như vậy, nhưng vì đã được nói đến trong tất cả các bộ Chú Giải, nên các vị Chú Giải sư ở đây là nguồn đáng tin cậy, không cần xem xét thêm.
Pubbepi ca āvocumha – ‘‘buddhena dhammo vinayo ca vutto, yo tassa puttehi tatheva ñāto’’tiādi (pārā. aṭṭha. 1.ganthārambhakathā).
And we have said before, “The Dhamma and Vinaya were taught by the Buddha, known in the same way by his sons,” and so forth.
Trước đây chúng ta cũng đã nói: “Pháp và Luật đã được Đức Phật thuyết giảng, được các đệ tử của Ngài thấu hiểu như vậy,” v.v. (Pārā. Aṭṭha. 1. Ganthārambhakathā).
Aṭṭhakathācariyā hi buddhassa adhippāyaṃ jānanti.
Indeed, the commentary masters know the intention of the Buddha.
Các vị Chú Giải sư (Aṭṭhakathācariya) hiểu được ý định của Đức Phật.
Imināpi cetaṃ pariyāyena veditabbaṃ.
This should also be understood by this method.
Điều này cũng cần được hiểu theo cách khác.
Aññatra bhikkhusammutiyāti hi vuttaṃ.
For it is said, “except by the bhikkhu's authorization.”
Vì đã nói “trừ khi có sự chấp thuận của Tăng-già (bhikkhusammuti).”
Bhikkhusammutiyā ca ārocanaṃ āyatiṃ saṃvaratthāya puna tathārūpaṃ āpattiṃ anāpajjanatthāya bhagavatā anuññātaṃ, na tassa bhikkhuno avaṇṇamattappakāsanatthāya, sāsane cassa patiṭṭhānisedhanatthāya, na ca pārājikaṃ āpannassa puna tathārūpāya āpattiyā anāpajjanena bhikkhubhāvo nāma atthi.
And the declaration by the bhikkhu's authorization was permitted by the Blessed One for the sake of future restraint, so that such an offense might not be committed again, not merely for the purpose of exposing the bhikkhu's shortcomings, nor for the purpose of preventing his establishment in the Sāsana; and a bhikkhu who has fallen into a pārājika does not remain a bhikkhu by not committing such an offense again.
Và việc báo cáo lỗi với sự chấp thuận của Tăng-già được Đức Thế Tôn cho phép là để giữ gìn giới luật trong tương lai, để không tái phạm lỗi tương tự, chứ không phải để phơi bày khuyết điểm của Tỳ-khưu đó, hay để ngăn cản việc Tỳ-khưu đó tiếp tục ở lại trong giáo pháp. Và một người đã phạm lỗi Pārājika thì không còn tư cách Tỳ-khưu nữa, nên việc không tái phạm lỗi tương tự cũng không còn ý nghĩa.
Tasmā ‘‘pārājikāni duṭṭhullasaddatthadassanatthaṃ vuttāni, saṅghādisesaṃ pana idhādhippeta’’nti yaṃ aṭṭhakathāsu vuttaṃ, taṃ suvuttameva.
Therefore, what is stated in the commentaries—that “the pārājikas were mentioned to show the meaning of the word duṭṭhulla, but what is intended here are the saṅghādisesas”—is well said.
Do đó, điều đã được nói trong các bộ Chú Giải rằng “các Pārājika được đề cập để chỉ rõ ý nghĩa của từ Duṭṭhulla, nhưng ở đây chỉ muốn nói đến Saṅghādisesa” là hoàn toàn chính xác.
82. Aduṭṭhullaṃ āpattiṃ āroceti āpatti dukkaṭassāti pañcapi āpattikkhandhe ārocentassa dukkaṭaṃ.
82. “If one declares an un-duṭṭhulla offense, there is an offense of dukkaṭa”: a dukkaṭa for one who declares any of the five groups of offenses.
82. “Báo cáo một lỗi không nặng (aduṭṭhulla) thì phạm tội Dukkaṭa”: người báo cáo năm uẩn lỗi (āpattikkhandha) đều phạm Dukkaṭa.
Mahāpaccariyaṃ pana pārājikaṃ ārocentassāpi dukkaṭameva vuttaṃ.
However, in the Mahāpaccariya, it is stated that even one who declares a pārājika incurs only a dukkaṭa.
Tuy nhiên, trong Mahāpaccarī, người báo cáo lỗi Pārājika cũng được nói là phạm Dukkaṭa.
Anupasampannassa duṭṭhullaṃ vā aduṭṭhullaṃ vā ajjhācāranti ettha ādito pañca sikkhāpadāni duṭṭhullo nāma ajjhācāro, sesāni aduṭṭhullo.
In the passage “a duṭṭhulla or an un-duṭṭhulla transgression to one who is not fully ordained,” the first five training rules constitute a duṭṭhulla transgression; the remaining ones are un-duṭṭhulla.
Trong đoạn “Hành vi sai trái (ajjhācāra) nặng (duṭṭhulla) hay không nặng (aduṭṭhulla) của người chưa thọ Cụ túc giới (anupasampanna)”, năm giới đầu tiên là hành vi sai trái nặng (duṭṭhulla ajjhācāra), các giới còn lại là hành vi sai trái không nặng (aduṭṭhulla).
Sukkavissaṭṭhikāyasaṃsaggaduṭṭhullaattakāmā panassa ajjhācāro nāmāti vuttaṃ.
But seminal emission, bodily contact, duṭṭhulla speech, and attakāma are called transgressions for him, it is said.
Tuy nhiên, việc xuất tinh (sukkavissaṭṭhi), tiếp xúc thân thể (kāyasaṃsagga), lỗi nặng (duṭṭhulla), và hành vi tự ý (attakāma) được gọi là hành vi sai trái của người ấy.
83. Vatthuṃ ārocetīti ‘‘ayaṃ sukkavissaṭṭhiṃ āpanno, duṭṭhullaṃ āpanno, attakāmaṃ āpanno’’ kāyasaṃsaggaṃ āpannoti evaṃ vadantassa anāpatti.
83. “Declares the basis”: There is no offense for one who says, “This person has committed seminal emission, he has committed a duṭṭhulla offense, he has committed attakāma, he has committed bodily contact.”
83. “Báo cáo sự việc”: không phạm tội khi nói “người này đã xuất tinh, đã phạm lỗi nặng (duṭṭhulla), đã hành động tự ý (attakāma), đã tiếp xúc thân thể (kāyasaṃsagga)”.
Āpattiṃ ārocetīti ettha ‘‘ayaṃ pārājikaṃ āpanno, saṅghādisesaṃ thullaccayaṃ pācittiyaṃ pāṭidesanīyaṃ dukkaṭaṃ dubbhāsitaṃ āpanno’’ti vadati anāpatti.
In the phrase “declares the offense,” there is no offense if one says, “This person has committed a pārājika, a saṅghādisesa, a thullaccaya, a pācittiya, a pāṭidesanīya, a dukkaṭa, or a dubbhāsita.”
Trong đoạn “Báo cáo lỗi phạm”, không phạm tội khi nói “người này đã phạm Pārājika, Saṅghādisesa, Thullaccaya, Pācittiya, Pāṭidesanīya, Dukkaṭa, Dubbhāsita”.
‘‘Ayaṃ asuciṃ mocetvā saṅghādisesaṃ āpanno’’tiādinā pana nayena vatthunā saddhiṃ āpattiṃ ghaṭetvā ārocentasseva āpatti.
However, an offense is incurred only by one who connects the offense with its basis and declares it, for instance, by saying, “This person, having emitted semen, has committed a saṅghādisesa,” and so forth.
Tuy nhiên, chỉ phạm tội khi báo cáo lỗi phạm kết hợp với sự việc, theo cách như “người này đã xuất tinh bất tịnh nên phạm Saṅghādisesa”, v.v.
Sesamettha uttānameva.
The rest here is clear.
Phần còn lại ở đây thì rõ ràng.
86. Dasamasikkhāpade – jātā ca pathavī ajātā ca pathavīti imehi padehi jātapathaviñca ajātapathaviñca dasseti.
In the tenth training rule, with these terms jātā ca pathavī ajātā ca pathavī (earth that has sprung up and earth that has not sprung up), it shows both jātāpathavī and ajātāpathavī.
86. Trong giới học thứ mười – với những từ ngữ đất đã sinh (jātā pathavī) và đất chưa sinh (ajātā pathavī), vị ấy trình bày đất đã sinh và đất chưa sinh.
Appapāsāṇādīsu appā pāsāṇā etthāti appapāsāṇāti evamattho daṭṭhabbo.
In terms like appapāsāṇā (having few stones), the meaning should be understood as: "there are few stones in this (earth), therefore it is appapāsāṇā."
Trong các từ ngữ như ít đá (appapāsāṇā), nên hiểu nghĩa là “có ít đá trong đất này”, do đó gọi là ít đá.
Tattha muṭṭhippamāṇato upari pāsāṇāti veditabbā, muṭṭhippamāṇā sakkharā.
Among these, stones above the size of a fist should be understood as pāsāṇa, while those of fist-size are sakkharā.
Trong số đó, cần biết rằng đá là những viên lớn hơn nắm tay; những viên bằng nắm tay là sỏi (sakkharā).
Kathalāti kapālakhaṇḍāni.
Kathalā are potsherds.
Kathalā là những mảnh sành.
Marumbāti kaṭasakkharā.
Marumbā are kaṭasakkharā (burnt gravel).
Marumbā là sỏi cháy.
Vālikāti vālukāyeva.
Vālikā is indeed sand.
Vālikā chính là cát.
Yebhuyyena paṃsukāti tīsu koṭṭhāsesu dve koṭṭhāsā paṃsu, eko pāsāṇādīsu aññataro.
Yebhuyyena paṃsukā (mostly dust) means that two out of three parts are dust, and one part is any of the pāsāṇa and so on.
Chủ yếu là đất (yebhuyyena paṃsukā) nghĩa là trong ba phần, hai phần là đất, một phần là một trong số đá, v.v.
Adaḍḍhāpīti uddhanapattapacanakumbhakārāvāpādivasena tathā tathā adaḍḍhā.
Adaḍḍhāpi (even unburnt) means unburnt in various ways, such as by kilns, pottery ovens, or potters' furnaces.
Ngay cả đất chưa nung (adaḍḍhāpi) là đất chưa được nung theo nhiều cách khác nhau như lò nung, lò nung bát, lò gốm, v.v.
Sā pana visuṃ natthi, suddhapaṃsuādīsu aññatarāva veditabbā.
Such (unburnt earth) does not exist separately; it should be understood as one of the types like pure dust and so on.
Đất đó không tồn tại riêng biệt, cần biết rằng nó là một trong các loại đất bụi tinh khiết, v.v.
Yebhuyyenasakkharāti bahutarā sakkharā.
Yebhuyyena sakkharā (mostly gravel) means having abundant gravel.
Chủ yếu là sỏi (yebhuyyena sakkharā) nghĩa là có nhiều sỏi.
Hatthikucchiyaṃ kira ekapacchipūraṃ āharāpetvā doṇiyaṃ dhovitvā pathaviyā yebhuyyena sakkharabhāvaṃ ñatvā sayaṃ bhikkhū pokkharaṇiṃ khaṇiṃsu.
It is said that in Hatthikucchi, bhikkhus themselves dug a pond after having a basketful (of earth) brought, washed it in a trough, and discerned that the earth was mostly gravel.
Người ta nói rằng, tại Hatthikucchi, các Tỳ-khưu đã tự mình đào một ao sen sau khi mang về một giạ đất, rửa sạch trong máng và biết rằng đất đó chủ yếu là sỏi.
Yāni pana majjhe ‘‘appapaṃsu appamattikā’’ti dve padāni, tāni yebhuyyenapāsāṇādipañcakameva pavisanti tesaṃyeva hi dvinnaṃ pabhedadassanametaṃ.
However, the two terms in the middle, "appapaṃsu appamattikā" (little dust, little clay), fall within the five categories beginning with "mostly stones," for this is indeed an exposition of the divisions of those two.
Hai từ ngữ “ít bụi, ít đất sét” ở giữa, chúng thuộc về năm loại chủ yếu là đá, v.v., vì đây là sự trình bày phân loại của chính hai loại đó.
Sayaṃ khaṇati āpatti pācittiyassāti ettha pahāre pahāre pācittiyaṃ veditabbaṃ.
Here, concerning sayaṃ khaṇati āpatti pācittiyassa (if he digs himself, it is an offense of pācittiya), a pācittiya should be understood for each stroke.
Ở đây, “tự mình đào, phạm tội pācittiya”, cần biết rằng mỗi nhát cuốc là một tội pācittiya.
Sakiṃ āṇatto bahukampi khaṇatīti sacepi sakaladivasaṃ khaṇati, āṇāpakassa ekaṃyeva pācittiyaṃ.
Sakiṃ āṇatto bahukampi khaṇati (even if he is instructed once and digs a lot) means that even if he digs for the entire day, the one who gave the instruction incurs only one pācittiya.
Một lần ra lệnh, đào nhiều cũng vậy nghĩa là ngay cả khi đào cả ngày, người ra lệnh cũng chỉ phạm một tội pācittiya.
Sace pana kusito hoti, punappunaṃ āṇāpetabbo.
However, if the instructed person is lazy, he should be instructed repeatedly.
Tuy nhiên, nếu người đó lười biếng, cần phải ra lệnh nhiều lần.
Taṃ āṇāpetvā khaṇāpentassa vācāya vācāya pācittiyaṃ.
For the one who instructs him and makes him dig, there is a pācittiya for each instruction.
Khi ra lệnh cho người đó đào, mỗi lời ra lệnh là một tội pācittiya.
Ayaṃ tāva pāḷivaṇṇanā.
This concludes the explanation of the Pāḷi text.
Đây là phần giải thích văn bản Pali.
Ayaṃ pana pāḷimuttakavinicchayo – ‘‘pokkharaṇiṃ khaṇā’’ti vadati, vaṭṭati.
Now, this is the Vinaya decision outside the Pāḷi: If one says "Dig a pond," it is allowable.
Tuy nhiên, đây là quyết định không thuộc văn bản Pali: nếu nói “đào ao sen”, thì được phép.
Khatāyeva hi pokkharaṇī nāma hoti, tasmā ayaṃ kappiyavohāro.
For a pond is indeed something that has been dug; therefore, this is a permissible expression.
Vì ao sen (pokkharaṇī) có nghĩa là đã được đào, nên đây là cách dùng từ thích hợp.
Esa nayo ‘‘vāpiṃ taḷākaṃ āvāṭaṃ khaṇā’’tiādīsupi.
The same applies to phrases like "Dig a tank, dig a pool, dig a pit."
Tương tự như vậy đối với “đào hồ, đào ao, đào hố”, v.v.
‘‘Imaṃ okāsaṃ khaṇa, imasmiṃ okāse pokkharaṇiṃ khaṇā’’ti vattuṃ pana na vaṭṭati.
However, it is not allowable to say "Dig this spot," or "Dig a pond in this spot."
Tuy nhiên, không được nói “đào chỗ này, đào ao sen ở chỗ này”.
‘‘Kandaṃ khaṇa, mūlaṃ khaṇā’’ti aniyāmetvā vattuṃ vaṭṭati.
It is allowable to say "Dig a tuber, dig a root" without specifying (which one).
Được phép nói “đào củ, đào rễ” mà không cần xác định cụ thể.
‘‘Imaṃ valliṃ khaṇa, imasmiṃ okāse kandaṃ vā mūlaṃ vā khaṇā’’ti vattuṃ na vaṭṭati.
But it is not allowable to say "Dig this creeper," or "Dig a tuber or a root in this spot."
Không được nói “đào cây dây leo này, đào củ hoặc rễ ở chỗ này”.
Pokkharaṇiṃ sodhentehi yo kuṭehi ussiñcituṃ sakkā hoti tanukakaddamo, taṃ apanetuṃ vaṭṭati, bahalaṃ na vaṭṭati.
When cleaning a pond, if the mud is thin enough to be scooped out with pots, it is allowable to remove it; thick mud is not allowable.
Khi làm sạch ao sen, được phép loại bỏ bùn mỏng có thể múc bằng gáo, nhưng không được loại bỏ bùn đặc.
Ātapena sukkhakaddamo phalati, tatra yo heṭṭhā pathaviyā asambaddho, tameva apanetuṃ vaṭṭati.
Sun-dried mud cracks, and from that, only the part that is not connected to the earth below is allowable to remove.
Bùn khô do nắng sẽ nứt ra, trong đó, chỉ được phép loại bỏ phần không dính liền với đất bên dưới.
Udakena gataṭṭhāne udakapappaṭako nāma hoti, vātappahārena calati, taṃ apanetuṃ vaṭṭati.
Where water has flowed, there is something called a water film, which moves with the impact of the wind; it is allowable to remove that.
Ở những nơi nước chảy qua, có một lớp bọt nước (udakapappaṭako) trôi nổi do gió thổi, được phép loại bỏ nó.
Pokkharaṇīādīnaṃ taṭaṃ bhijjitvā udakasāmantā patati, sace omakacātumāsaṃ ovaṭṭhaṃ, chindituṃ vā bhindituṃ vā vaṭṭati, cātumāsato uddhaṃ na vaṭṭati.
If the bank of a pond or similar breaks and falls near the water, and it has been rained upon for less than four months, it is allowable to cut or break it. If it has been more than four months, it is not allowable.
Bờ ao sen, v.v., bị sạt lở và rơi xuống gần nước; nếu nó bị ngấm nước dưới bốn tháng, được phép chặt hoặc phá vỡ, nhưng nếu quá bốn tháng thì không được phép.
Sace pana udakeyeva patati, deve atirekacātumāsaṃ ovaṭṭhepi udakeyeva udakassa patitattā vaṭṭati.
However, if it falls into the water itself, even if it has been rained upon for more than four months, it is allowable because the rainwater falls into the water itself.
Tuy nhiên, nếu nó rơi xuống nước, thì được phép ngay cả khi trời mưa quá bốn tháng, vì nước mưa rơi xuống nước.
Pāsāṇapiṭṭhiyaṃ soṇḍiṃ khaṇanti, sace tattha paṭhamameva sukhumarajaṃ patati, tañce devena ovaṭṭhaṃ hoti, cātumāsaccayena akappiyapathavīsaṅkhyaṃ gacchati.
They dig a small well on a rocky surface. If fine dust falls there first, and it has been rained upon, after four months, it enters the category of unallowable earth (jātāpathavī).
Người ta đào các rãnh trên mặt đá; nếu bụi mịn rơi xuống đó ngay từ đầu, và nếu trời mưa làm ướt, thì sau bốn tháng nó trở thành đất không thích hợp.
Udake pariyādiṇṇe soṇḍiṃ sodhentehi taṃ vikopetuṃ na vaṭṭati.
When the water has dried up, those cleaning the well are not permitted to disturb that (dust).
Khi nước cạn, những người làm sạch rãnh không được phép phá hủy nó.
Sace paṭhamameva udakena pūrati, pacchā rajaṃ patati, taṃ vikopetuṃ vaṭṭati.
If it fills with water first, and then dust falls, it is allowable to disturb that.
Nếu nó đầy nước ngay từ đầu, sau đó bụi rơi xuống, thì được phép phá hủy nó.
Tattha hi deve vassantepi udakeyeva udakaṃ patatīti.
For in that case, even if it rains, the water falls into the water itself.
Vì ở đó, ngay cả khi trời mưa, nước mưa vẫn rơi xuống nước.
Piṭṭhipāsāṇe sukhumarajaṃ hoti, deve phusāyante allīyati, tampi cātumāsaccayena vikopetuṃ na vaṭṭati.
There may be fine dust on a flat rock surface; if rain touches it, it becomes sticky. That too, after four months, is not allowable to disturb.
Trên mặt đá có bụi mịn, khi trời mưa chạm vào, nó sẽ dính lại; cũng không được phép phá hủy nó sau bốn tháng.
Sace pana akatapabbhāre vammiko uṭṭhito hoti, yathāsukhaṃ vikopetuṃ vaṭṭati.
However, if an anthill has risen in an unprepared valley, it is allowable to disturb it as one wishes.
Tuy nhiên, nếu một ụ mối nổi lên ở một nơi chưa được chuẩn bị, thì được phép phá hủy nó tùy ý.
Sace abbhokāse uṭṭhahati, omakacātumāsaṃ ovaṭṭhoyeva vaṭṭati.
If it rises in an open space, it is only allowable if it has been rained upon for less than four months.
Nếu nó nổi lên ở nơi trống trải, thì chỉ được phép nếu nó đã bị ngấm nước dưới bốn tháng.
Rukkhādīsu āruḷhaupacikāmattikāyapi eseva nayo.
The same rule applies to earth piled up by termites on trees and so on.
Tương tự như vậy đối với đất mối bám trên cây, v.v.
Gaṇḍuppādagūthamūsikukkaragokaṇṭakādīsupi eseva nayo.
The same rule applies to earthworm excrement, mouse droppings, cow-hoof thorns, and so on.
Tương tự như vậy đối với phân giun, phân chuột, gai bò, v.v.
Gokaṇṭako nāma gāvīnaṃ khuracchinnakaddamo vuccati.
Gokaṇṭaka is said to be mud cut by cows' hooves.
Gai bò (gokaṇṭako) được gọi là bùn bị cắt bởi móng bò.
Sace pana heṭṭhimatalena bhūmisambandho hoti, ekadivasampi na vaṭṭati.
However, if its lower surface is connected to the ground, it is not allowable even for one day.
Tuy nhiên, nếu nó dính liền với mặt đất bên dưới, thì ngay cả một ngày cũng không được phép.
Kasitaṭṭhānepi naṅgalacchinnamattikāpiṇḍaṃ gaṇhantassa eseva nayo.
The same rule applies to a person taking a lump of earth cut by a plough in a ploughed field.
Tương tự như vậy đối với người lấy cục đất bị cày xới ở nơi đã cày.
Purāṇasenāsanaṃ hoti acchadanaṃ vā vinaṭṭhacchadanaṃ vā, atirekacātumāsaṃ ovaṭṭhaṃ jātapathavīsaṅkhyameva gacchati.
If there is an old dwelling without a roof or with a damaged roof, and it has been exposed to rain for more than four months, it falls into the category of jātāpathavī.
Nếu có một tịnh xá cũ không có mái che hoặc mái che bị hư hỏng, và đã bị ngấm nước quá bốn tháng, thì nó được coi là đất đã sinh.
Tato avasesaṃ chadaniṭṭhakaṃ vā gopānasīādikaṃ upakaraṇaṃ vā ‘‘iṭṭhakaṃ gaṇhāmi gopanasiṃ bhittipādaṃ padarattharaṇaṃ pāsāṇatthambhaṃ gaṇhāmī’’ti saññāya gaṇhituṃ vaṭṭati.
From that, it is allowable to take remaining roofing bricks or structural materials like rafters with the intention, "I will take bricks, rafters, wall bases, plank flooring, stone pillars."
Phần còn lại, như gạch lợp mái hoặc các vật dụng như xà ngang, v.v., được phép lấy với ý nghĩ “tôi sẽ lấy gạch, xà ngang, chân tường, ván sàn, cột đá”.
Tena saddhiṃ mattikā patati, anāpatti.
If clay falls with it, there is no offense.
Nếu đất rơi xuống cùng với chúng, thì không phạm tội.
Bhittimattikaṃ gaṇhantassa pana āpatti.
However, for one taking wall clay, there is an offense.
Tuy nhiên, người lấy đất tường thì phạm tội.
Sace yā yā atintā taṃ taṃ gaṇhāti, anāpatti.
But if one takes whatever is unmoistened, there is no offense.
Nếu lấy bất cứ thứ gì chưa bị ngấm nước, thì không phạm tội.
Antogehe mattikāpuñjo hoti, tasmiṃ ekadivasaṃ ovaṭṭhe gehaṃ chādenti, sace sabbo tinto cātumāsaccayena jātapathavīyeva.
If there is a pile of clay inside a house, and it has been rained upon for one day when roofing the house, if the whole pile is moist, after four months it becomes jātāpathavī.
Nếu có một đống đất sét trong nhà, và nó bị ngấm nước một ngày, người ta lợp mái nhà; nếu toàn bộ đống đất đó bị ngấm nước, thì sau bốn tháng nó là đất đã sinh.
Athassa uparibhāgoyeva tinto, anto atinto, yattakaṃ tintaṃ taṃ kappiyakārakehi kappiyavohārena apanāmetvā sesaṃ yathāsukhaṃ vaḷañjetuṃ vaṭṭati.
If, however, only the upper part is moist and the inside is dry, it is allowable for the permissible workers to remove the moist part using permissible expressions, and one may use the rest as one wishes.
Nếu chỉ phần trên của nó bị ngấm nước, còn bên trong thì không, thì được phép nhờ những người thích hợp loại bỏ phần bị ngấm nước bằng cách dùng từ thích hợp, và sử dụng phần còn lại tùy ý.
Udakena temetvā ekābaddhāyeva hi jātapathavī hoti, na itarāti.
For earth that is moistened with water and becomes a single coherent mass is indeed jātāpathavī, and not other kinds (of earth).
Vì đất đã sinh là đất được làm ướt bằng nước và kết dính lại thành một khối, chứ không phải đất khác.
Abbhokāse mattikāpākāro hoti, atirekacātumāsaṃ ce ovaṭṭho jātapathavīsaṅkhyaṃ gacchati.
If there is a clay wall in the open air, and it has been rained upon for more than four months, it falls into the category of jātāpathavī.
Nếu có một bức tường đất sét ở nơi trống trải, và nó đã bị ngấm nước quá bốn tháng, thì nó được coi là đất đã sinh.
Tattha laggapaṃsuṃ pana allahatthena chupitvā gahetuṃ vaṭṭati.
However, it is allowable to touch and take any dust adhering to it with a moist hand.
Tuy nhiên, được phép chạm và lấy bụi đất bám vào đó bằng tay ướt.
Sace iṭṭhakapākāro hoti, yebhuyyenakathalaṭṭhāne tiṭṭhati, yathāsukhaṃ vikopetuṃ vaṭṭati.
If it is a brick wall, it mostly stands on a foundation of potsherds, so it is allowable to disturb it as one wishes.
Nếu đó là một bức tường gạch, nó thường đứng ở nơi có nhiều mảnh sành, thì được phép phá hủy nó tùy ý.
Abbhokāse ṭhitamaṇḍapatthambhaṃ ito cito ca sañcāletvā pathaviṃ vikopentena gahetuṃ na vaṭṭati, ujukameva uddharituṃ vaṭṭati.
It is not allowable for one disturbing the earth by moving a pavilion pillar standing in the open from side to side; it is only allowable to lift it straight up.
Không được phép di chuyển một cột lều đứng ở nơi trống trải từ chỗ này sang chỗ khác để phá hủy đất, mà phải nhổ thẳng lên.
Aññampi sukkharukkhaṃ vā sukkhakhāṇukaṃ vā gaṇhantassa eseva nayo.
The same rule applies to taking other dry trees or dry stumps.
Tương tự như vậy đối với người lấy một cây khô hoặc một gốc cây khô khác.
Navakammatthaṃ pāsāṇaṃ vā rukkhaṃ vā daṇḍakehi uccāletvā pavaṭṭentā gacchanti, tattha pathavī bhijjati, sace suddhacittā pavaṭṭenti, anāpatti.
When people lift a stone or a log with levers and roll them for new construction, the earth gets broken. If they roll them with a pure intention, there is no offense.
Nếu họ di chuyển đá hoặc cây bằng gậy để làm công việc mới, và đất bị vỡ, nếu họ di chuyển với tâm ý trong sạch, thì không phạm tội.
Atha pana tena apadesena pathaviṃ bhinditukāmāyeva honti, āpatti.
But if they intend to break the earth by that means, there is an offense.
Tuy nhiên, nếu họ cố ý phá hủy đất bằng cách đó, thì phạm tội.
Sākhādīni kaḍḍhantānampi pathaviyaṃ dārūni phālentānampi eseva nayo.
The same rule applies to those dragging branches and so on, and to those splitting firewood on the ground.
Tương tự như vậy đối với những người kéo cành cây, v.v., và những người chẻ củi trên đất.
Pathaviyaṃ aṭṭhisūcikaṇṭakādīsupi yaṃkiñci ākoṭetuṃ vā pavesetuṃ vā na vaṭṭati.
It is not allowable to strike or insert anything whatsoever, such as bones, needles, or thorns, into the earth.
Không được phép đóng hoặc cắm bất cứ thứ gì như kim xương, gai, v.v., vào đất.
Passāvadhārāya vegena pathaviṃ bhindissāmīti evaṃ passāvampi kātuṃ na vaṭṭati, karontassa bhijjati, āpatti.
It is not allowable to urinate with such force, thinking, "I will break the earth with the stream of urine." If one does so and it breaks, there is an offense.
Cũng không được phép tiểu tiện với ý nghĩ “tôi sẽ làm vỡ đất bằng dòng nước tiểu mạnh”, nếu làm vậy mà đất vỡ, thì phạm tội.
Visamabhūmiṃ samaṃ karissāmīti sammuñjaniyā ghaṃsitumpi na vaṭṭati, vattasīseneva hi sammajjitabbaṃ.
It is not even allowable to rub the ground with a broom, thinking, "I will make the uneven ground even"; one should sweep only with the proper observance.
Cũng không được phép cào bằng chổi với ý nghĩ “tôi sẽ làm bằng phẳng mặt đất gồ ghề”, mà chỉ nên quét bằng đầu chổi mềm.
Keci kattarayaṭṭhiyā bhūmiṃ koṭṭenti, pādaṅguṭṭhakena vilikhanti, ‘‘caṅkamitaṭṭhānaṃ dassessāmā’’ti punappunaṃ bhūmiṃ bhindantā caṅkamanti, sabbaṃ na vaṭṭati.
Some people strike the ground with a walking stick, or scratch it with their big toe, or walk repeatedly breaking the ground, thinking, "We will show the walking path." All of this is not allowable.
Một số người dùng gậy đánh đất, dùng ngón chân cái cào đất, đi kinh hành nhiều lần làm vỡ đất với ý nghĩ “chúng tôi sẽ chỉ chỗ đi kinh hành”, tất cả đều không được phép.
Vīriyasampaggahatthaṃ pana samaṇadhammaṃ karontena suddhacittena caṅkamituṃ vaṭṭati, ‘‘hatthaṃ dhovissāmā’’ti pathaviyaṃ ghaṃsanti, na vaṭṭati.
However, for one performing monastic practice for the purpose of upholding vigor, it is allowable to walk with a pure mind. It is not allowable to rub hands on the ground, thinking, "We will wash our hands."
Tuy nhiên, để thúc đẩy tinh tấn trong việc thực hành Pháp của một sa-môn, cần phải đi kinh hành với tâm thanh tịnh; nhưng nếu nghĩ "chúng ta sẽ rửa tay" mà chà xát tay xuống đất thì không được.
Aghaṃsantena pana allahatthaṃ pathaviyaṃ ṭhapetvā rajaṃ gahetuṃ vaṭṭati.
But, without rubbing, it is allowable to place a wet hand on the ground and take dust.
Nhưng nếu không chà xát mà đặt tay ướt xuống đất để lấy đất thì được.
Keci kaṇḍukacchuādīhi ābādhikā chinnataṭādīsu aṅgapaccaṅgāni ghaṃsanti na vaṭṭati.
Some individuals, afflicted with itching, scabies, and the like, rub their major and minor limbs on broken riverbanks, etc.; this is not allowable.
Một số người bị bệnh ngứa, ghẻ lở, v.v., chà xát các chi của mình vào những bờ đất bị vỡ hoặc những nơi tương tự thì không được.
87. Khaṇati vā khaṇāpeti vāti antamaso pādaṅguṭṭhakenapi sammajjanīsalākāyapi sayaṃ vā khaṇati, aññena vā khaṇāpeti.
87. Digs or causes to be dug: One digs oneself or causes another to dig, even with a big toe or a broomstick.
87. Tự đào hoặc sai người đào: Ngay cả khi dùng ngón chân cái hoặc que chổi, tự mình đào hoặc sai người khác đào.
Bhindati vā bhedāpeti vāti antamaso udakampi chaḍḍento sayaṃ vā bhindati, aññena vā bhindāpeti.
Breaks or causes to be broken: One breaks oneself or causes another to break, even when pouring water.
Tự phá hoặc sai người phá: Ngay cả khi đổ nước, tự mình phá hoặc sai người khác phá.
Dahati vā dahāpeti vāti antamaso pattampi pacanto sayaṃ vā dahati, aññena vā dahāpeti.
Burns or causes to be burned: One burns oneself or causes another to burn, even when firing a bowl.
Tự đốt hoặc sai người đốt: Ngay cả khi nung bát, tự mình đốt hoặc sai người khác đốt.
Yattakesu ṭhānesu aggiṃ deti vā dāpeti vā tattakāni pācittiyāni.
For as many places as one places fire or causes fire to be placed, there are as many pācittiyas.
Có bao nhiêu chỗ tự mình đốt lửa hoặc sai người khác đốt lửa thì có bấy nhiêu tội Pācittiya.
Pattaṃ pacantenapi hi pubbe pakkaṭṭhāneyeva hi pacitabbo.
Indeed, one who fires a bowl should fire it only in a place where it has been fired before.
Tỳ-khưu nung bát cũng phải nung ở chỗ đã từng nung trước đó.
Adaḍḍhāya pathaviyā aggiṃ ṭhapetuṃ na vaṭṭati.
It is not allowable to place fire on unburnt ground.
Không được đặt lửa trên đất chưa từng bị đốt.
Pattapacanakapālassa pana upari aggiṃ ṭhapetuṃ vaṭṭati.
However, it is allowable to place fire on top of a pot used for firing bowls.
Tuy nhiên, được phép đặt lửa trên cái vung nung bát.
Dārūnaṃ upari ṭhapeti, so aggi tāni dahanto gantvā pathaviṃ dahati, na vaṭṭati.
If one places it on top of firewood, that fire, burning the wood, goes and burns the ground, which is not allowable.
Nếu đặt lửa trên củi, lửa sẽ cháy lan ra và đốt cháy đất thì không được.
Iṭṭhakakapālādīsupi eseva nayo.
The same method applies to brick fragments and the like.
Đối với gạch vỡ, v.v., cũng theo nguyên tắc này.
Tatrāpi hi iṭṭhakādīnaṃyeva upari ṭhapetuṃ vaṭṭati.
Indeed, even there, it is allowable to place it only on top of bricks and the like.
Ở đó, cũng chỉ được phép đặt trên gạch, v.v.
Tesaṃ anupādānattā.
Because they are not fuel.
Vì chúng không phải là nhiên liệu.
Na hi tāni aggissa upādānasaṅkhyaṃ gacchanti.
Indeed, they do not count as fuel for the fire.
Quả thật, chúng không được tính là nhiên liệu của lửa.
Sukkhakhāṇusukkharukkhādīsupi aggiṃ dātuṃ na vaṭṭati.
It is not allowable to set fire to dry stumps, dry trees, and the like.
Cũng không được đốt lửa trên cành cây khô, cây khô, v.v.
Sace pana pathaviṃ appattameva nibbāpetvā gamissāmīti deti, vaṭṭati.
However, if one sets it, thinking, "I will extinguish it before it reaches the ground," it is allowable.
Tuy nhiên, nếu đốt với ý định sẽ dập tắt trước khi lửa chạm đất thì được.
Pacchā nibbāpetuṃ na sakkoti, avisayattā anāpatti.
If one cannot extinguish it later, it is no offense due to lack of power.
Nếu sau đó không thể dập tắt được vì nằm ngoài khả năng thì không có tội.
Tiṇukkaṃ gahetvā gacchanto hatthe ḍayhamāne bhūmiyaṃ pāteti, anāpatti.
If one carrying a grass torch drops it on the ground when one's hand is burning, there is no offense.
Nếu một tỳ-khưu đang đi với một bó đuốc cỏ, khi tay bị cháy, làm rơi xuống đất thì không có tội.
Patitaṭṭhāneyeva upādānaṃ datvā aggiṃ kātuṃ vaṭṭatīti mahāpaccariyaṃ vuttaṃ.
It is stated in the Mahāpaccariya that it is allowable to make a fire by adding fuel at the place where it fell.
Trong Mahāpaccariya có nói rằng, được phép đốt lửa ở chỗ lửa rơi xuống bằng cách thêm nhiên liệu.
Daḍḍhapathaviyā ca yattakaṃ ṭhānaṃ usumāya anugataṃ, sabbaṃ vikopetuṃ vaṭṭatīti tattheva vuttaṃ.
And it is stated in the same place that it is allowable to disturb all the burnt ground that has been reached by the heat.
Cũng ở đó có nói rằng, tất cả những chỗ đất đã bị cháy mà hơi nóng của lửa đã lan tới thì đều được phép làm hỏng.
Yo pana ajānanako bhikkhu araṇīsahitena aggiṃ nibbattetvā hatthena ukkhipitvā ‘‘kiṃ karomī’’ti vadati, ‘‘jālehī’’ti vattabbo, ‘‘hattho ḍayhatī’’ti vadati, ‘‘yathā na ḍayhati tathā karohī’’ti vattabbo.
However, if an unknowing bhikkhu ignites a fire with a fire-drill, lifts it with his hand, and asks, "What should I do?" he should be told, "Make it blaze." If he says, "My hand is burning," he should be told, "Do it in such a way that it does not burn."
Nếu một tỳ-khưu không biết cách, tạo ra lửa bằng cách cọ xát hai thanh gỗ (araṇī), rồi cầm lửa trên tay và hỏi "Con phải làm gì?", thì nên bảo "Hãy đốt lên!". Nếu tỳ-khưu nói "Tay con bị cháy", thì nên bảo "Hãy làm sao để tay con không bị cháy!".
‘‘Bhūmiyaṃ pātehī’’ti pana na vattabbo.
However, he should not be told, "Drop it on the ground."
Nhưng không nên bảo "Hãy quăng xuống đất!".
Sace hatthe ḍayhamāne pāteti ‘‘pathaviṃ dahissāmī’’ti apātitattā anāpatti.
If his hand is burning and he drops it, there is no offense because he did not drop it with the intention of burning the ground.
Nếu tay bị cháy mà làm rơi lửa, thì không có tội vì không có ý định "sẽ đốt cháy đất".
Patitaṭṭhāne pana aggiṃ kātuṃ vaṭṭatīti kurundiyaṃ vuttaṃ.
It is stated in the Kurundī that it is allowable to make a fire at the place where it fell.
Trong Kurundī có nói rằng, được phép đốt lửa ở chỗ lửa rơi xuống.
88. Anāpatti imaṃ jānātiādīsu ‘‘imassa thambhassa āvāṭaṃ jāna, mahāmattikaṃ jāna, thusamattikaṃ jāna, mahāmattikaṃ dehi, thusamattikaṃ dehi, mattikaṃ āhara, paṃsuṃ āhara, mattikāya attho, paṃsunā attho, imassa thambhassa āvāṭaṃ kappiyaṃ karohi, imaṃ mattikaṃ kappiyaṃ karohi, imaṃ paṃsuṃ kappiyaṃ karohī’’ti evamattho veditabbo.
88. No offense if one knows this, and so forth: the meaning should be understood as, "Know the hole for this pillar, know the large lump of earth, know the small lump of earth mixed with husk, give the large lump of earth, give the small lump of earth mixed with husk, bring earth, bring dust, there is a need for earth, there is a need for dust, make this pillar hole permissible, make this earth permissible, make this dust permissible."
88. Không có tội khi biết điều này và các trường hợp tương tự, nên hiểu ý nghĩa là: "Hãy biết cái hố của cây cột này, hãy biết đất sét lớn, hãy biết đất sét pha trấu, hãy đưa đất sét lớn, hãy đưa đất sét pha trấu, hãy mang đất sét đến, hãy mang đất bụi đến, cần đất sét, cần đất bụi, hãy làm cho cái hố của cây cột này trở nên hợp pháp, hãy làm cho đất sét này trở nên hợp pháp, hãy làm cho đất bụi này trở nên hợp pháp."
Asañciccāti pāsāṇarukkhādīni vā pavaṭṭentassa kattaradaṇḍena vā āhacca āhacca gacchantassa pathavī bhijjati, sā ‘‘tena bhindissāmī’’ti evaṃ sañcicca abhinnattā asañcicca bhinnā nāma hoti.
Unintentionally: When one rolls stones, trees, or other objects, or walks by striking repeatedly with a staff, the ground is broken. This is called "broken unintentionally" because it was not intentionally broken with the thought, "I will break it with that."
Không cố ý: Khi một người lăn đá, cây cối, v.v., hoặc đi lại bằng cách chống gậy, đất bị vỡ. Việc đất bị vỡ như vậy được gọi là vỡ không cố ý vì không có ý định "tôi sẽ phá hủy nó".
Iti asañcicca bhindantassa anāpatti.
Thus, for one who breaks it unintentionally, there is no offense.
Vì vậy, người phá hủy mà không cố ý thì không có tội.
Asatiyāti aññavihito kenaci saddhiṃ kiñci kathento pādaṅguṭṭhakena vā kattarayaṭṭhiyā vā pathaviṃ vilikhanto tiṭṭhati, evaṃ asatiyā vilikhantassa vā bhindantassa vā anāpatti.
Without mindfulness: When one's mind is distracted, speaking to someone about something, and one stands scratching or breaking the ground with one's big toe or a staff, for one scratching or breaking in such a state of unmindfulness, there is no offense.
Không chú ý: Khi một người đang nói chuyện với ai đó, tâm trí bị phân tán, đứng cào đất bằng ngón chân cái hoặc bằng gậy. Nếu cào hoặc phá hủy đất trong trạng thái không chú ý như vậy thì không có tội.
Ajānantassāti antogehe ovaṭṭhaṃ channaṃ pathaviṃ ‘‘akappiyapathavī’’ti na jānāti, ‘‘kappiyapathavī’’ti saññāya vikopeti, ‘‘khaṇāmi bhindāmi dahāmī’’ti vā na jānāti, kevalaṃ saṅgopanatthāya khaṇittādīni vā ṭhapeti, ḍayhamānahattho vā aggiṃ pāteti, evaṃ ajānantassa anāpatti.
Without knowing: One does not know that covered ground inside a house, where rain falls, is "impermissible ground." One disturbs it with the perception that it is "permissible ground." Or one does not know, "I am digging, I am breaking, I am burning." One merely places a hoe or other tools for safekeeping, or drops fire with a burning hand. For one who does not know in this way, there is no offense.
Không biết: Một tỳ-khưu không biết rằng đất bị che phủ, bị dột trong nhà là "đất không hợp pháp", mà lại nghĩ là "đất hợp pháp" và phá hủy nó. Hoặc không biết "tôi đang đào, tôi đang phá, tôi đang đốt", chỉ đơn thuần đặt cuốc, v.v., để cất giữ, hoặc làm rơi lửa khi tay bị cháy. Trong trường hợp không biết như vậy thì không có tội.
Sesaṃ uttānameva.
The rest is clear.
Phần còn lại thì rõ ràng.
89. Senāsanavaggassa paṭhamasikkhāpade – anādiyantoti tassā vacanaṃ agaṇhanto.
89. In the first training rule of the chapter on lodgings: disregarding: not heeding her words.
89. Trong giới học đầu tiên của chương Senāsanavagga – anādiyanto có nghĩa là không chấp nhận lời nói của cô ấy.
Dārakassa bāhuṃ ākoṭesīti ukkhittaṃ pharasuṃ niggahetuṃ asakkonto manussānaṃ cakkhuvisayātīte mahārājasantikā laddhe rukkhaṭṭhakadibbavimāne nipannassa dārakassa bāhuṃ thanamūleyeva chindi.
Struck the child's arm: Unable to restrain the raised axe, he cut the arm of the child, who was sleeping in a divine celestial mansion in a tree, obtained from the Great King, beyond the sight of humans, right at the base of the breast.
Đã chặt cánh tay của đứa bé: Không thể kiềm chế được chiếc rìu đã vung lên, tỳ-khưu đã chặt đứt cánh tay của đứa bé đang nằm trong cung điện trời bằng cây cối mà nó đã nhận được từ Đại Vương, một nơi nằm ngoài tầm nhìn của con người, ngay tại gốc vú.
Na kho metaṃ patirūpantiādimhi ayaṃ saṅkhepavaṇṇanā – himavante kira pakkhadivasesu devatāsannipāto hoti, tattha rukkhadhammaṃ pucchanti – ‘‘tvaṃ rukkhadhamme ṭhitā na ṭhitā’’ti?
Indeed, this is not proper for me and so forth: This is a brief explanation. It is said that in the Himavanta, on Uposatha days, there is an assembly of devas, where they inquire about the 'rukkha-dhamma' (tree-virtue): "Are you established in the rukkha-dhamma or not?"
Điều này không phù hợp với tôi và các trường hợp tương tự, đây là lời chú giải tóm tắt: Người ta nói rằng ở Hy Mã Lạp Sơn, vào những ngày trăng sáng và trăng tối, các vị thần thường tụ họp và hỏi về Pháp của cây cối – "Ngươi có giữ Pháp của cây cối không?"
Rukkhadhammo nāma rukkhe chijjamāne rukkhadevatāya manopadosassa akaraṇaṃ.
Rukkha-dhamma means that when a tree is being cut down, the tree deity does not develop mental defilement.
Pháp của cây cối có nghĩa là không làm ô uế tâm của vị thần cây khi cây bị chặt.
Tattha yā devatā rukkhadhamme aṭṭhitā hoti, sā devatāsannipātaṃ pavisituṃ na labhati.
There, the deity who is not established in the rukkha-dhamma is not allowed to enter the assembly of devas.
Trong số đó, vị thần nào không giữ Pháp của cây cối thì không được phép tham gia vào cuộc tụ họp của các vị thần.
Iti sā devatā imañca rukkhadhamme aṭṭhānapaccayaṃ ādīnavaṃ addasa, bhagavato ca sammukhā sutapubbadhammadesanānusārena tathāgatassa chaddantādikāle pubbacaritaṃ anussari.
Therefore, that deity saw this disadvantage of not being established in the rukkha-dhamma, and she recollected the Buddha's previous deeds at the time of the Chaddanta elephant king and so on, in accordance with the Dhamma teaching she had heard directly from the Blessed One.
Vì vậy, vị thần đó đã thấy sự nguy hiểm của việc không giữ Pháp của cây cối, và cũng nhớ lại hành vi trước đây của Đức Như Lai vào thời Chaddanta, v.v., theo lời dạy Pháp đã từng nghe từ Đức Thế Tôn.
Tenassā etadahosi – ‘‘na kho metaṃ patirūpaṃ…pe… voropeyya’’nti.
Thus, she thought: "Indeed, this is not proper for me... and destroy."
Do đó, cô ấy đã nghĩ: "Điều này không phù hợp với tôi... v.v... có thể giết chết."
Yaṃnūnāhaṃ bhagavato etamatthaṃ āroceyyanti idaṃ panassā ‘‘ayaṃ bhikkhu sapitiko putto, addhā bhagavā imaṃ imassa ajjhācāraṃ sutvā mariyādaṃ bandhissati, sikkhāpadaṃ paññapessatī’’ti paṭisañcikkhantiyā ahosi.
"What if I were to report this matter to the Blessed One?" This thought arose in her as she reflected, "This bhikkhu is a son with a father. Surely the Blessed One, hearing of his transgression, will establish a boundary and lay down a training rule."
Tôi nên báo cáo việc này với Đức Thế Tôn – ý nghĩ này xuất hiện trong tâm cô ấy khi cô ấy suy xét: "Tỳ-khưu này là con trai của một người cha, chắc chắn Đức Thế Tôn khi nghe về hành vi sai trái này của anh ta sẽ thiết lập một giới hạn, sẽ ban hành một giới luật."
Sacajja tvaṃ devateti sace ajja tvaṃ devate.
If today you, O deity: O deity, if you today.
Nếu hôm nay ngươi, vị thần có nghĩa là nếu hôm nay ngươi, vị thần.
Pasaveyyāsīti janeyyāsi uppādeyyāsi.
Would bring forth: would give birth to, would produce.
Pasaveyyāsī có nghĩa là ngươi sẽ sinh ra, ngươi sẽ tạo ra.
Evañca pana vatvā bhagavā taṃ devataṃ saññāpento –
Having said this, the Blessed One, intending to admonish that deity, spoke this verse:
Sau khi nói như vậy, Đức Thế Tôn đã dạy vị thần đó –
Imaṃ gāthamabhāsi.
that bhikkhu abandons this shore and the further shore, just as a snake sheds its old skin.”
Đức Thế Tôn đã thuyết bài kệ này.
Tatra paṭhamagāthā dhammapade saṅgahaṃ āruḷhā, dutiyā suttanipāte, vatthu pana vinayeti.
Of these, the first verse is included in the Dhammapada, the second in the Sutta Nipāta, but the story is in the Vinaya.
Trong đó, bài kệ đầu tiên được tập hợp trong Dhammapada, bài thứ hai trong Suttanipāta, nhưng câu chuyện thì nằm trong Vinaya.
Atha bhagavā dhammaṃ desentoyeva tassā devatāya vasanaṭṭhānaṃ āvajjanto patirūpaṃ ṭhānaṃ disvā ‘‘gaccha, devate, asukasmiṃ okāse rukkho vivitto, tasmiṃ upagacchā’’ti āha.
Then, while the Bhagavā was teaching the Dhamma, reflecting on that deity's dwelling place, and seeing a suitable spot, he said, "Go, deity, in such-and-such a place, there is an ownerless tree; go and approach it."
Sau đó, trong khi Thế Tôn đang thuyết pháp, khi Ngài quán xét nơi trú ngụ của vị thiên nữ ấy, thấy một chỗ thích hợp, Ngài nói: “Này thiên nữ, hãy đi đến chỗ ấy, một cái cây không có chủ, hãy đến gần cây ấy.”
So kira rukkho na āḷaviraṭṭhe, jetavanassa antoparikkhepe, yassa devaputtassa pariggaho ahosi, so cuto; tasmā ‘‘vivitto’’ti vutto.
Indeed, that tree was not in Āḷavī, but within the enclosure of Jetavana. The devaputta who owned it had passed away; therefore, it was called "ownerless."
Thật ra, cái cây ấy không phải ở xứ Āḷavī, mà ở trong khu vực của Kỳ Viên (Jetavana). Vị thiên tử nào đã từng sở hữu cây ấy đã chết, do đó, cây ấy được gọi là “không chủ”.
Tato paṭṭhāya ca pana sā devatā sammāsambuddhato laddhaparihārā buddhupaṭṭhāyikā ahosi.
And from that time on, that deity, having received protection from the Perfectly Enlightened One, became a devotee of the Buddha.
Từ đó trở đi, vị thiên nữ ấy đã nhận được sự bảo vệ từ Đức Chánh Đẳng Giác và trở thành người phụng sự Đức Phật.
Yadā devatāsamāgamo hoti, tadā mahesakkhadevatāsu āgacchantīsu aññā appesakkhā devatā yāva mahāsamuddacakkavāḷapabbatā tāva paṭikkamanti.
Whenever there was an assembly of deities, when the great and powerful deities arrived, other less powerful deities would retreat as far as the great ocean, the Cakkavāḷa Mountains.
Khi có cuộc tụ họp của chư thiên, lúc các vị thiên có đại oai lực đến, các vị thiên có ít oai lực khác phải lùi xa đến tận biển lớn và núi luân vũ (cakkhavāḷa).
Ayaṃ pana attano vasanaṭṭhāne nisīditvāva dhammaṃ suṇāti.
But this goddess, sitting in her own dwelling place, could listen to the Dhamma.
Nhưng vị thiên nữ này thì ngồi ngay tại chỗ ở của mình mà lắng nghe Pháp.
Yampi paṭhamayāme bhikkhū pañhaṃ pucchanti, majjhimayāme devatā, taṃ sabbaṃ tattheva nisīditvā suṇāti.
Whatever questions the bhikkhus asked in the first watch of the night, and the deities in the middle watch, she listened to all of it while sitting right there in her dwelling place.
Dù là các Tỳ-khưu hỏi đạo vào canh đầu, hay chư thiên hỏi vào canh giữa, tất cả những điều đó cô đều ngồi tại chỗ của mình mà lắng nghe.
Cattāro ca mahārājānopi bhagavato upaṭṭhānaṃ āgantvā gacchantā taṃ devataṃ disvāva gacchanti.
Even the four Great Kings, having come to attend upon the Bhagavā, would see that deity before they left.
Ngay cả bốn vị Đại Thiên Vương khi đến thăm Đức Thế Tôn rồi trở về, cũng phải nhìn thấy vị thiên nữ ấy rồi mới đi.
90. Bhūtagāmapātabyatāyāti ettha bhavanti ahuvuñcāti bhūtā; jāyanti vaḍḍhanti jātā vaḍḍhitā cāti attho.
90. In Bhūtagāmapātabyatāya, "bhūtā" means "have been" or "are being." It signifies "born" or "grown."
90. Bhūtagāmapātabyatāyāti – Ở đây, những gì đang sinh và đang phát triển, hoặc đã sinh và đã phát triển, được gọi là bhūtā (chúng sinh); đó là ý nghĩa của việc đã sinh và đã phát triển.
Gāmoti rāsi; bhūtānaṃ gāmoti bhūtagāmo; bhūtā eva vā gāmo bhūtagāmo; patiṭṭhitaharitatiṇarukkhādīnametaṃ adhivacanaṃ.
"Gāmo" means a heap; a heap of bhūtas is bhūtagāmo; or, bhūtas themselves are a heap, bhūtagāmo. This is a designation for established green grass, trees, and so forth.
Gāmoti (làng) nghĩa là một đống, một nhóm; nhóm của các chúng sinh (bhūtānaṃ gāmo) là bhūtagāmo. Hoặc chính các chúng sinh (bhūtā eva gāmo) là bhūtagāmo; đây là tên gọi chung cho cỏ, cây, v.v., đã mọc xanh tươi.
Pātabyassa bhāvo pātabyatā; chedanabhedanādīhi yathāruci paribhuñjitabbatāti attho.
The state of being pātabya is pātabyatā; it means that it is to be used as desired through cutting, breaking, and so forth.
Trạng thái có thể sử dụng (pātabyassa bhāvo) là pātabyatā; nghĩa là có thể sử dụng tùy ý bằng cách cắt, chặt, v.v.
Tassā bhūtagāmapātabyatāya; nimittatthe bhummavacanaṃ, bhūtagāmapātabyatāhetu, bhūtagāmassa chedanādipaccayā pācittiyanti attho.
Therefore, bhūtagāmapātabyatāya; the locative case is used here in the sense of a cause. The meaning is: a pācittiya offense occurs due to the potential for use of plant-life (bhūtagāma), or due to the act of cutting, etc., of plant-life.
Tassā bhūtagāmapātabyatāya (do trạng thái có thể sử dụng của bhūtagāma): đây là cách dùng ngữ pháp locative (bhummavacanaṃ) với ý nghĩa chỉ nguyên nhân (nimittatthe), nghĩa là do nguyên nhân của trạng thái có thể sử dụng của bhūtagāma, hoặc do việc cắt, chặt, v.v., bhūtagāma mà phạm pācittiya.
91. Idāni taṃ bhūtagāmaṃ vibhajitvā dassento bhūtagāmo nāma pañca bījajātānītiādimāha.
91. Now, in order to categorize that plant-life (bhūtagāma), it states, "Bhūtagāma means five kinds of seeds", and so on.
91. Bây giờ, để phân loại và chỉ ra bhūtagāma đó, Ngài nói: Bhūtagāmo nāma pañca bījajātānīti (Bhūtagāma tức là năm loại hạt giống), v.v.
Tattha bhūtagāmo nāmāti bhūtagāmaṃ uddharitvā yasmiṃ sati bhūtagāmo hoti, taṃ dassetuṃ ‘‘pañca bījajātānī’’ti āhāti aṭṭhakathāsu vuttaṃ.
Regarding this, it is stated in the commentaries that "bhūtagāma means" implies bringing forth the term bhūtagāma, and then, to show what constitutes plant-life, it says "five kinds of seeds".
Ở đây, trong các chú giải (aṭṭhakathā) đã nói rằng: Bhūtagāmo nāmāti (Bhūtagāma tức là) là để chỉ ra loại hạt giống mà khi có nó thì bhūtagāma tồn tại, do đó Ngài nói ‘‘pañca bījajātānī’’ti (năm loại hạt giống).
Evaṃ santepi ‘‘yāni vā panaññānipi atthi mūle jāyantī’’tiādīni na samenti.
Even if this is so, phrases like "or whatever else grows from roots" do not fit.
Mặc dù vậy, các câu như ‘‘yāni vā panaññānipi atthi mūle jāyantī’’tiādīni (hoặc bất cứ thứ gì khác mọc từ rễ), v.v., không khớp.
Na hi mūlabījādīni mūlādīsu jāyanti, mūlādīsu jāyamānāni pana tāni bījākatāni, tasmā evamettha vaṇṇanā veditabbā – bhūtagāmo nāmāti vibhajitabbapadaṃ.
Indeed, root-seeds and so on do not grow from roots and so on. But when they grow from roots and so on, they become seeds. Therefore, the explanation here should be understood thus: "Bhūtagāmo nāma" is the term to be categorized.
Vì các loại hạt giống như hạt giống rễ (mūlabīja) không mọc từ rễ, v.v., mà là các cây mọc từ rễ, v.v., được gọi là hạt giống (bījākatāni). Do đó, lời giải thích ở đây nên được hiểu như sau: Bhūtagāmo nāmāti là một từ cần được phân loại.
Pañcāti tassa vibhāgaparicchedo.
"Pañca" is the division and delimitation of that.
Pañcāti (năm) là sự phân định của sự phân loại đó.
Bījajātānīti paricchinnadhammanidassanaṃ.
"Bījajātāni" is the designation of the delimited phenomena.
Bījajātānīti (các loại hạt giống) là sự chỉ rõ các pháp đã được phân định.
Tassattho – bījehi jātāni bījajātāni; rukkhādīnametaṃ adhivacanaṃ.
Its meaning is: born from seeds are bījajātāni; this is a designation for trees and so forth.
Ý nghĩa của nó là: bījajātāni là những gì sinh ra từ hạt giống; đây là tên gọi chung cho cây cối, v.v.
Aparo nayo – bījāni ca tāni vijātāni ca pasūtāni nibbattapaṇṇamūlānīti bījajātāni.
Another method: seeds themselves are also seeds that have germinated and produced leaves and roots, hence bījajātāni.
Một cách khác là: bījajātāni là những hạt giống đã nảy mầm, đã sinh ra lá và rễ.
Etena allavālikādīsu ṭhapitānaṃ nibbattapaṇṇamūlānaṃ siṅgiverādīnaṃ saṅgaho kato hoti.
By this, ginger and similar plants that have produced leaves and roots, when placed in moist sand and so forth, are included.
Bằng cách này, các loại cây như gừng, v.v., đã nảy mầm lá và rễ khi được đặt trong cát ẩm, v.v., cũng được bao gồm.
Idāni yehi bījehi jātattā rukkhādīni bījajātānīti vuttāni, tāni dassento ‘‘mūlabīja’’ntiādimāha.
Now, to show the seeds from which trees and so forth are said to be bījajātāni due to being born from them, it states, "root-seed" and so on.
Bây giờ, để chỉ ra các loại hạt giống mà từ đó cây cối, v.v., được gọi là bījajātāni (các loại hạt giống), Ngài nói: ‘‘mūlabīja’’ntiādima (hạt giống rễ), v.v.
Tesaṃ uddeso pākaṭo eva.
Their enumeration is quite evident.
Sự liệt kê của chúng là rõ ràng.
Niddese yāni vā panaññānipi atthi mūle jāyanti mūle sañjāyantīti ettha bījato nibbattena bījaṃ dassitaṃ, tasmā evamettha attho daṭṭhabbo, yāni vā panaññānipi atthi āluvakaserukamaluppalapuṇḍarīkakuvalayakandapāṭalimūlādibhede mūle gacchavallirukkhādīni jāyanti sañjāyanti, tāni yamhi mūle jāyanti ceva sañjāyanti ca tañca, pāḷiyaṃ vuttaṃ haliddādi ca sabbampi etaṃ mūlabījaṃ nāma.
In the explanation, at "yāni vā panaññānipi atthi mūle jāyanti mūle sañjāyanti" (whatever else grows from roots, appears from roots), the plant born from the seed is shown by the seed. Therefore, the meaning here should be understood thus: whatever other bushes, vines, trees, etc., exist and grow and arise from roots such as yams, water chestnuts, lotus, white water lily, blue water lily, jasmine, trumpet flower, etc.; and that root from which they grow and arise; and all that is directly mentioned in the Pāḷi such as turmeric, etc., all of this is called a root-seed.
Trong phần giải thích (niddesa), ở đoạn yāni vā panaññānipi atthi mūle jāyanti mūle sañjāyantīti (hoặc bất cứ thứ gì khác mọc từ rễ, sinh ra từ rễ), cây mọc từ hạt giống được gọi là hạt giống. Do đó, ý nghĩa ở đây nên được hiểu như sau: hoặc bất cứ thứ gì khác như cây bụi, dây leo, cây cối, v.v., mọc và phát triển từ rễ, chẳng hạn như khoai môn, củ súng, hoa sen đỏ, hoa sen trắng, hoa súng xanh, củ kunda, rễ cây pāṭali, v.v., thì rễ mà từ đó chúng mọc và phát triển, cùng với tất cả các loại như nghệ, v.v., được nói trong Pāḷi, đều được gọi là mūlabīja (hạt giống rễ).
Eseva nayo khandhabījādīsu.
The same method applies to stem-seeds and so on.
Tương tự như vậy đối với khandhabīja (hạt giống thân cây), v.v.
Yevāpanakakhandhabījesu panettha ambāṭakaindasālanuhīpāḷibhaddakaṇikārādīni khandhabījāni, amūlavalli caturassavallikaṇavīrādīni phaḷubījāni makacisumanajayasumanādīni aggabījāni, ambajambūpanasaṭṭhiādīni bījabījānīti daṭṭhabbāni.
Among the spontaneous stem-seeds here, the stem-seeds are āmbāṭaka, indasāla, nuhī, pāḷibhaddaka, kaṇikāra, and so on; the joint-seeds are amūlavallī, caturassavallī, kaṇavīra, and so on; the shoot-seeds are makaci, sumana, jayasumana, and so on; and the kernel-seeds are mango, jambu, jackfruit, and so on.
Trong số các loại hạt giống thân cây, v.v., được nói đến ở đây, các loại như xoài, cây sal, cây nuhī, cây pāl̤ibhadda, cây kaṇikāra, v.v., là khandhabījāni (hạt giống thân cây); các loại như dây leo không rễ, dây leo bốn cạnh, cây kaṇavīra, v.v., là phaḷubījāni (hạt giống đốt); các loại như makaci, hoa lài, hoa lài chiến thắng, v.v., là aggabījāni (hạt giống chồi); các loại như hạt xoài, hạt ổi, hạt mít, v.v., là bījabījāni (hạt giống quả).
92. Idāni yaṃ vuttaṃ ‘‘bhūtagāmapātabyatāya pācittiya’’nti tattha saññāvasena āpattānāpattibhedaṃ pātabyatābhedañca dassento bīje bījasaññītiādimāha.
92. Now, concerning what was said, "a pācittiya for the destruction of plant-life (bhūtagāma)," in order to show the distinction between offenses and non-offenses based on perception, and the distinction in destruction, it states, "one who perceives a seed as a seed" and so on.
92. Bây giờ, để chỉ ra sự khác biệt về āpatti (phạm giới) và anāpatti (không phạm giới) dựa trên saññā (tri giác), và sự khác biệt về pātabyatā (có thể sử dụng), trong điều đã nói là ‘‘bhūtagāmapātabyatāya pācittiya’’nti (phạm pācittiya do việc có thể sử dụng bhūtagāma), Ngài nói: bīje bījasaññītiādi (có tri giác về hạt giống trong hạt giống), v.v.
Tattha yathā ‘‘sālīnaṃ cepi odanaṃ bhuñjatī’’tiādīsu (ma. ni. 1.76) sālitaṇḍulānaṃ odano ‘‘sālīnaṃ odano’’ti vuccati, evaṃ bījato sambhūto bhūtagāmo ‘‘bīja’’nti vuttoti veditabbo.
Here, just as rice cooked from sālī grains is called "sālī rice" (as in "if one eats sālī rice" and so on), similarly, plant-life (bhūtagāma) that originates from a seed is to be understood as being called "seed."
Ở đây, cũng như trong các câu như ‘‘sālīnaṃ cepi odanaṃ bhuñjatī’’tiādīsu (dù ăn cơm gạo sālī), cơm làm từ gạo sālī được gọi là ‘‘sālīnaṃ odano’’ (cơm sālī), thì bhūtagāma sinh ra từ hạt giống cũng được gọi là ‘‘bīja’’ (hạt giống).
Yaṃ pana ‘‘bījagāmabhūtagāmasamārambhā paṭivirato’’tiādīsu (dī. ni. 1.10) vuttaṃ bhūtagāmaparimocanaṃ katvā ṭhapitaṃ bījaṃ, taṃ dukkaṭavatthu.
However, the seed that is spoken of in phrases like "one who abstains from harming seed-life and plant-life" and so on, which has been separated from plant-life and kept, is a dukkaṭa object.
Tuy nhiên, hạt giống đã được tách ra khỏi bhūtagāma (bhūtagāmaparimocanaṃ) và được cất giữ, như đã nói trong ‘‘bījagāmabhūtagāmasamārambhā paṭivirato’’tiādīsu (từ bỏ việc khởi xướng bhūtagāma và bījagāma), v.v., thì đó là căn bản của dukkaṭa.
Atha vā yadetaṃ ‘‘bhūtagāmo nāmā’’ti sikkhāpadavibhaṅgassa ādipadaṃ, tena saddhiṃ yojetvā yaṃ bījaṃ bhūtagāmo nāma hoti, tasmiṃ bīje bījasaññī satthakādīni gahetvā sayaṃ vā chindati aññena vā chedāpeti, pāsāṇādīni gahetvā sayaṃ vā bhindati aññena vā bhedāpeti, aggiṃ upasaṃharitvā sayaṃ vā pacati aññena vā pacāpeti, āpatti pācittiyassāti evamettha attho veditabbo.
Alternatively, what is the opening phrase of the training rule's Vibhaṅga, "bhūtagāmo nāma" (plant-life means), should be connected with it. The meaning here should be understood as: when there is a seed that is called plant-life, and one perceives that seed as a seed, takes a knife or similar tool, and either cuts it oneself or has another cut it, or takes stones or similar objects, and either breaks it oneself or has another break it, or brings fire close and either burns it oneself or has another burn it, there is an offense of pācittiya.
Hoặc, nếu kết hợp với từ đầu của phần phân tích giới luật là ‘‘bhūtagāmo nāmā’’ti (bhūtagāma tức là), thì ý nghĩa ở đây nên được hiểu như sau: nếu một Tỳ-khưu có tri giác về hạt giống (bījasaññī) trong loại hạt giống được gọi là bhūtagāma, tự mình cầm dao, v.v., mà cắt, hoặc sai người khác cắt; tự mình cầm đá, v.v., mà đập, hoặc sai người khác đập; tự mình đốt lửa, hoặc sai người khác đốt lửa, thì phạm pācittiya.
Yathārutaṃ pana gahetvā bhūtagāmavinimuttassa bījassa chindanādibhedāya pātabyatāya pācittiyaṃ na vattabbaṃ.
However, if one takes it literally, it should not be said that there is a pācittiya for the cutting, etc., of a seed that is distinct from plant-life (bhūtagāma).
Tuy nhiên, nếu hiểu theo nghĩa đen, thì không nên nói rằng phạm pācittiya do việc có thể sử dụng bằng cách cắt, v.v., đối với hạt giống không phải là bhūtagāma.
Ayañhettha vinicchayakathā – bhūtagāmaṃ vikopentassa pācittiyaṃ bhūtagāmaparimocitaṃ pañcavidhampi bījagāmaṃ vikopentassa dukkaṭaṃ.
Here is the decision: a pācittiya for disturbing plant-life (bhūtagāma); a dukkaṭa for disturbing the five kinds of seed-life (bījagāma) separated from plant-life.
Đây là lời giải thích quyết định ở đây: Phạm pācittiya khi phá hoại bhūtagāma; phạm dukkaṭa khi phá hoại năm loại bījagāma đã được tách ra khỏi bhūtagāma.
Bījagāmabhūtagāmo nāmesa atthi udakaṭṭho, atthi thalaṭṭho.
This seed-life (bījagāma) and plant-life (bhūtagāma) exists as water-dwelling and land-dwelling.
Bījagāma và bhūtagāma này có loại sống dưới nước và loại sống trên cạn.
Tattha udakaṭṭho sāsapamattikā tilabījakādibhedā sapaṇṇikā apaṇṇikā ca sabbā sevālajāti antamaso udakapappaṭakaṃ upādāya ‘‘bhūtagāmo’’ti veditabbo.
Among these, water-dwelling plant-life is to be understood as all types of moss, both leafy and non-leafy, such as those the size of mustard seeds or sesame seeds, down to the water-film (udakapappaṭaka).
Trong số đó, loại sống dưới nước bao gồm tất cả các loại rong rêu, có lá và không lá, như rong rêu cỡ hạt cải, rong rêu cỡ hạt mè, v.v., cho đến cả bọt nước, đều được xem là ‘‘bhūtagāmo’’.
Udakapappaṭako nāma upari thaddho pharusavaṇṇo, heṭṭhā mudu nīlavaṇṇo hoti.
Water-film (udakapappaṭaka) is hard and coarse-textured on the surface, and soft and bluish underneath.
Bọt nước (udakapappaṭako) là loại có bề mặt cứng, màu sắc thô ráp, và phía dưới mềm, màu xanh lam.
Tattha yassa sevālassa mūlaṃ orūhitvā pathaviyaṃ patiṭṭhitaṃ, tassa pathavī ṭhānaṃ.
Among these mosses, for the moss whose roots have descended and established themselves in the earth, the earth is its dwelling place.
Trong số các loại rong rêu đó, loại nào có rễ cắm sâu xuống đất thì đất là nơi trú ngụ của nó.
Yo udake sañcarati, tassa udakaṃ.
For that which moves in water, water is its dwelling place.
Loại nào trôi nổi trên mặt nước thì nước là nơi trú ngụ của nó.
Pathaviyaṃ patiṭṭhitaṃ yattha katthaci vikopentassa uddharitvā vā ṭhānantaraṃ saṅkāmentassa pācittiyaṃ.
For one who disturbs moss established in the earth anywhere, or removes it and transfers it to another place, there is a pācittiya offense.
Đối với loại rong rêu cắm sâu xuống đất, nếu phá hoại nó ở bất cứ đâu, hoặc nhổ nó lên và di chuyển đến một nơi khác, thì phạm pācittiya.
Udake sañcarantaṃ vikopentasseva pācittiyaṃ.
For one who disturbs moss moving in water, there is a pācittiya offense.
Đối với loại trôi nổi trên mặt nước, nếu phá hoại nó thì phạm pācittiya.
Hatthehi pana ito cito ca viyūhitvā nhāyituṃ vaṭṭati, sakalañhi udakaṃ tassa ṭhānaṃ.
However, it is permissible to part it here and there with the hands to bathe, because the entire body of water is its dwelling place.
Tuy nhiên, được phép dùng tay gạt nó sang một bên để tắm, vì toàn bộ mặt nước là nơi trú ngụ của nó.
Tasmā na so ettāvatā ṭhānantaraṃ saṅkāmito hoti.
Therefore, it is not considered to have been transferred to another place by that action.
Do đó, việc này không được xem là di chuyển nó đến một nơi khác.
Udakato pana udakena vinā sañcicca ukkhipituṃ na vaṭṭati, udakena saddhiṃ ukkhipitvā puna udake pakkhipituṃ vaṭṭati.
But it is not permissible to intentionally lift it out of the water without water. It is permissible to lift it out with water and put it back into the water.
Tuy nhiên, không được cố ý nhổ nó ra khỏi nước mà không có nước; được phép nhổ nó lên cùng với nước rồi bỏ lại vào nước.
Parissāvanantarena nikkhamati, kappiyaṃ kārāpetvāva udakaṃ paribhuñjitabbaṃ.
If it comes out through a water-strainer, the water should only be used after it has been made allowable.
Nếu nó thoát ra qua vải lọc nước, thì phải làm cho nó trở thành vật hợp lệ (kappiyaṃ kārāpetvā) rồi mới được sử dụng nước.
Uppalinīpaduminīādīni jalajavallitiṇāni udakato uddharantassa vā tattheva vikopentassa vā pācittiyaṃ.
For one who removes water-lotuses, water-lilies, and similar aquatic vines and grasses from the water, or disturbs them right there, there is a pācittiya offense.
Nếu nhổ các loại dây leo và cỏ mọc dưới nước như hoa súng, hoa sen, v.v., ra khỏi nước, hoặc phá hoại chúng ngay tại đó, thì phạm pācittiya.
Parehi uppāṭitāni vikopentassa dukkaṭaṃ.
For one who disturbs vines and grasses that have been uprooted by others, there is a dukkaṭa offense.
Nếu phá hoại những loại dây leo và cỏ đã bị người khác nhổ lên, thì phạm dukkaṭa.
Tāni hi bījagāme saṅgahaṃ gacchanti.
For these are included in seed-life (bījagāma).
Vì những loại đó được xếp vào bījagāma.
Tilabījakasāsapamattakasevālopi udakato uddhato amilāto aggabījasaṅgahaṃ gacchati.
Even moss the size of a sesame seed or a mustard seed, if taken out of the water and not yet withered, is included as a shoot-seed (aggabīja).
Rong rêu cỡ hạt mè hoặc hạt cải, nếu được vớt lên khỏi nước mà chưa héo, thì được xếp vào aggabīja (hạt giống chồi).
Mahāpaccariyādīsu ‘‘anantakatilabījakaudakapappaṭakādīni dukkaṭavatthukānī’’ti vuttaṃ, tattha kāraṇaṃ na dissati.
In the Mahāpaccariya and similar texts, it is stated that “moss like Anantaka, sesame-seed-sized moss, water-film, and so forth are grounds for dukkaṭa,” but the reason for this is not seen there.
Trong các bản chú giải như Mahāpaccariya, đã nói rằng “các loại như rong rêu anantaka, hạt mè, bèo nước, v.v. là những vật thuộc về lỗi dukkaṭa.” Nhưng không thấy lý do cho điều đó.
Andhakaṭṭhakathāyaṃ ‘‘sampuṇṇabhūtagāmo na hoti, tasmā dukkaṭa’’nti vuttaṃ, tampi na sameti, bhūtagāme hi pācittiyaṃ, bījagāme dukkaṭaṃ vuttaṃ.
In the Andhakaṭṭhakathā, it is stated that “it is not a fully developed bhūtagāma, therefore it is dukkaṭa,” but that also does not align, for pācittiya is stated for bhūtagāma, and dukkaṭa for bījagāma.
Trong Andhakaṭṭhakathā (Chú giải của người mù) có nói rằng: “Đó không phải là bhūtagāma (thực vật hoàn chỉnh), do đó là dukkaṭa.” Điều đó cũng không phù hợp, vì lỗi pācittiya được nói đến đối với bhūtagāma, còn dukkaṭa được nói đến đối với bījagāma.
Asampuṇṇabhūtagāmo nāma tatiyo koṭṭhāso neva pāḷiyaṃ na aṭṭhakathāsu āgato.
The third category called ‘incomplete bhūtagāma’ has not appeared in either the Pāḷi or the Aṭṭhakathās.
Cái gọi là bhūtagāma không hoàn chỉnh là một loại thứ ba, không xuất hiện trong Pāḷi cũng như trong các bản chú giải.
Atha etaṃ bījagāmasaṅgahaṃ gacchissatīti, tampi na yuttaṃ, abhūtagāmamūlattā tādisassa bījagāmassāti.
If it be said, “This will be included in bījagāma,” that also is not suitable, because such bījagāma is not based on bhūtagāma.
Nếu nói rằng điều này sẽ được xếp vào bījagāma, thì điều đó cũng không hợp lý, vì loại bījagāma như vậy có gốc rễ không phải là bhūtagāma.
Apica ‘‘garukalahukesu garuke ṭhātabba’’nti etaṃ vinayalakkhaṇaṃ.
Moreover, “in matters weighty and light, one should abide by what is weighty”—this is a characteristic of Vinaya.
Hơn nữa, “trong những điều nặng và nhẹ, nên giữ điều nặng” là một đặc điểm của Vinaya.
Thalaṭṭhe – chinnarukkhānaṃ avasiṭṭho haritakhāṇu nāma hoti.
Regarding what is on land: A green stump remaining from cut trees is called haritakhāṇu (green stump).
Ở trên đất liền: Phần còn lại của cây đã bị chặt được gọi là gốc cây xanh.
Tattha kakudhakarañjapiyaṅgupanasādīnaṃ khāṇu uddhaṃ vaḍḍhati, so bhūtagāmena saṅgahito.
Among these, the stumps of trees like kakudha, karañja, piyaṅgu, and panasa grow upwards; they are included as bhūtagāma.
Ở đó, gốc của các loại cây như kakudha, karañja, piyaṅgu, panasa, v.v. mọc lên, được xếp vào bhūtagāma.
Tālanāḷikerādīnaṃ khāṇu uddhaṃ na vaḍḍhati, so bījagāmena saṅgahito.
The stumps of palm, coconut, and similar trees do not grow upwards; they are included as bījagāma.
Gốc của các loại cây như tāla, nāḷikera, v.v. không mọc lên, được xếp vào bījagāma.
Kadaliyā pana aphalitāya khāṇu bhūtagāmena saṅgahito, phalitāya bījagāmena.
The stump of an un-fruited banana tree is included as bhūtagāma; of a fruited one, as bījagāma.
Còn đối với cây chuối chưa ra quả, gốc được xếp vào bhūtagāma; đối với cây đã ra quả, được xếp vào bījagāma.
Kadalī pana phalitā yāva nīlapaṇṇā, tāva bhūtagāmeneva saṅgahitā, tathā phalito veḷu.
However, a fruited banana tree, as long as its leaves are green, is included as bhūtagāma, and so is a fruited bamboo.
Tuy nhiên, cây chuối đã ra quả, chừng nào lá còn xanh biếc, thì vẫn được xếp vào bhūtagāma; cây tre đã ra quả cũng vậy.
Yadā pana aggato paṭṭhāya sussati, tadā bījagāmena saṅgahaṃ gacchati.
But when it dries out from the top downwards, it is included as bījagāma.
Nhưng khi nó khô từ ngọn xuống, thì nó được xếp vào bījagāma.
Katarabījagāmena?
Which bījagāma?
Vào loại bījagāma nào?
Phaḷubījagāmena.
Phaḷubījagāma (shoot-seed category).
Vào phaḷubījagāma (hạt không nảy mầm).
Kiṃ tato nibbattati?
What arises from it?
Có gì nảy nở từ đó không?
Na kiñci.
Nothing.
Không có gì cả.
Yadi hi nibbatteyya, bhūtagāmeneva saṅgahaṃ gaccheyya.
For if something were to arise, it would be included as bhūtagāma.
Nếu có nảy nở, thì nó sẽ được xếp vào bhūtagāma.
Indasālādirukkhe chinditvā rāsiṃ karonti, kiñcāpi rāsikatadaṇḍakehi ratanappamāṇāpi sākhā nikkhamanti, bījagāmeneva saṅgahaṃ gacchanti.
If one cuts trees like the Indasāla and makes a pile, even if branches the size of a cubit emerge from the piled logs, they are still included as bījagāma.
Người ta chặt các cây indasāla, v.v. và chất thành đống; mặc dù từ những cành cây đã chất đống có thể mọc ra những cành dài bằng một cubit (ratana), chúng vẫn được xếp vào bījagāma.
Tattha maṇḍapatthāya vā vatiatthāya vā valliāropanatthāya vā bhūmiyaṃ nikhaṇanti, mūlesu ceva paṇṇesu ca niggatesu puna bhūtagāmasaṅkhyaṃ gacchanti.
If they are planted in the ground for a pavilion, a fence, or for climbing plants, and roots and leaves emerge, they again become bhūtagāma.
Ở đó, nếu người ta chôn chúng xuống đất để làm lều, hàng rào, hoặc để trồng dây leo, khi rễ và lá mọc ra, chúng lại được xếp vào bhūtagāma.
Mūlamattesu pana paṇṇamattesu vā niggatesu bījagāmena saṅgahitā eva.
But if only roots or only leaves emerge, they are still included as bījagāma.
Nhưng khi chỉ có rễ hoặc chỉ có lá mọc ra, chúng vẫn được xếp vào bījagāma.
Yāni kānici bījāni pathaviyaṃ vā udakena siñcitvā ṭhapitāni, kapālādīsu vā allapaṃsuṃ pakkhipitvā nikkhittāni honti, sabbāni mūlamatte paṇṇamatte vā niggatepi bījāniyeva.
Any seeds whatsoever, whether placed in the earth and watered or put in pots with moist soil, are still seeds even if only roots or only leaves emerge.
Bất kỳ loại hạt nào được đặt trên đất hoặc được tưới nước, hoặc được đặt trong chậu, v.v. với đất ẩm, tất cả chúng đều là hạt (bīja) ngay cả khi chỉ có rễ hoặc chỉ có lá mọc ra.
Sacepi mūlāni ca upari aṅkuro ca niggacchati, yāva aṅkuro harito na hoti, tāva bījāniyeva.
Even if both roots and a sprout emerge above, as long as the sprout is not green, they are still seeds.
Ngay cả khi rễ và chồi mọc ra ở phía trên, chừng nào chồi chưa xanh, thì chúng vẫn là hạt.
Muggādīnaṃ pana paṇṇesu uṭṭhitesu vīhiādīnaṃ vā aṅkure harite nīlapaṇṇavaṇṇe jāte bhūtagāmasaṅgahaṃ gacchanti.
But when leaves emerge from mung beans and similar plants, or when the sprout of rice and similar grains becomes green and takes on the color of green leaves, they become bhūtagāma.
Nhưng khi lá của đậu xanh, v.v. mọc lên, hoặc khi chồi của lúa, v.v. xanh tươi và có màu lá xanh biếc, chúng được xếp vào bhūtagāma.
Tālaṭṭhīnaṃ paṭhamaṃ sūkaradāṭhā viya mūlaṃ niggacchati.
From palm seeds, first a root like a boar's tusk emerges.
Rễ của hạt thốt nốt ban đầu mọc ra giống như răng nanh của heo rừng.
Niggatepi yāva upari pattavaṭṭi na niggacchati, tāva bījagāmoyeva.
Even after it emerges, as long as the leaf-roll does not emerge above, it is still bījagāma.
Ngay cả khi rễ đã mọc ra, chừng nào cuộn lá ở phía trên chưa mọc ra, thì nó vẫn là bījagāma.
Nāḷikerassa tacaṃ bhinditvā dantasūci viya aṅkuro niggacchati, yāva migasiṅgasadisā nīlapattavaṭṭi na hoti, tāva bījagāmoyeva.
From a coconut, a sprout emerges by breaking the husk, like an ivory hairpin. As long as the green leaf-roll like a deer's horn has not formed, it is still bījagāma.
Chồi của dừa phá vỏ mọc ra giống như kim nha, chừng nào cuộn lá xanh biếc giống sừng nai chưa hình thành, thì nó vẫn là bījagāma.
Mūle aniggatepi tādisāya pattavaṭṭiyā jātāya amūlakabhūtagāme saṅgahaṃ gacchati.
Even if the root has not emerged, but such a leaf-roll has formed, it is included as a rootless bhūtagāma.
Ngay cả khi rễ chưa mọc ra, nếu cuộn lá như vậy đã hình thành, thì nó được xếp vào bhūtagāma không có rễ.
Ambaṭṭhiādīni vīhiādīhi vinicchinitabbāni.
Mango stones and similar seeds should be decided similarly to rice and similar grains.
Các loại hạt như hạt xoài, v.v. nên được phân biệt tương tự như lúa, v.v.
Vandākā vā aññā vā yā kāci rukkhe jāyitvā rukkhaṃ ottharati, rukkhova tassā ṭhānaṃ, taṃ vikopentassa vā tato uddharantassa vā pācittiyaṃ.
Any orchid or other climbing plant that grows on a tree and covers it, the tree is its support. If one damages it or removes it from there, it is pācittiya.
Bất kỳ loại cây tầm gửi (vandākā) hoặc dây leo nào khác mọc trên cây và bao phủ cây, thì cây đó là nơi nương tựa của nó. Người nào phá hủy hoặc nhổ nó ra khỏi cây thì phạm lỗi pācittiya.
Ekā amūlikā latā hoti, aṅguliveṭhako viya vanappagumbadaṇḍake veṭheti, tassāpi ayameva vinicchayo.
There is a type of rootless creeper that coils around forest shrubs and branches like a finger-ring. The same decision applies to it.
Có một loại dây leo không có rễ, quấn quanh thân cây bụi như một chiếc nhẫn; đối với loại này cũng có phán quyết tương tự.
Gehamukhapākāravedikācetiyādīsu nīlavaṇṇo sevālo hoti, yāva dve tīṇi pattāni na sañjāyanti tāva aggabījasaṅgahaṃ gacchati.
Green algae on house facades, ramparts, railings, cetiyas, and so forth, as long as two or three leaves have not formed, are included as aggabīja.
Trên các bức tường nhà, hàng rào, lan can, bảo tháp, v.v. có rong rêu màu xanh biếc. Chừng nào chưa có hai hoặc ba lá mọc ra, thì nó được xếp vào aggabīja (hạt mầm ở ngọn).
Pattesu jātesu pācittiyavatthu.
When leaves have formed, it becomes a ground for pācittiya.
Khi lá đã mọc ra, thì đó là vật thuộc lỗi pācittiya.
Tasmā tādisesu ṭhānesu sudhālepampi dātuṃ na vaṭṭati.
Therefore, in such places, it is not permissible to even apply plaster.
Do đó, không được phép trát vôi trắng lên những nơi như vậy.
Anupasampannena littassa uparisnehalepo dātuṃ vaṭṭati.
It is permissible for an unordained person to apply a greasy coating on top of an already plastered surface.
Được phép trát một lớp vữa dầu lên trên lớp vữa đã được trát bởi một người chưa thọ giới.
Sace nidāghasamaye sukkhasevālo tiṭṭhati, taṃ sammuñjanīādīhi ghaṃsitvā apanetuṃ vaṭṭati.
If dry algae remains during the hot season, it is permissible to rub it off with a broom or similar tool and remove it.
Nếu vào mùa khô, rong rêu khô còn sót lại, thì được phép dùng chổi, v.v. để cọ rửa và loại bỏ nó.
Pānīyaghaṭādīnaṃ bahi sevālo dukkaṭavatthu, anto abbohāriko.
Algae on the outside of water pots and similar items is a ground for dukkaṭa; inside, it is not a ground for offense.
Rong rêu bên ngoài bình nước, v.v. là vật thuộc lỗi dukkaṭa; bên trong thì không bị chi phối bởi quy tắc (abbohārika).
Dantakaṭṭhapūvādīsu kaṇṇakampi abbohārikameva.
Even mold on tooth-sticks, cakes, and similar items is not a ground for offense.
Nấm mốc trên tăm xỉa răng, bánh ngọt, v.v. cũng là abbohārika.
Vuttañhetaṃ – ‘‘sace gerukaparikammakatā bhitti kaṇṇakitā hoti, coḷakaṃ temetvā pīḷetvā pamajjitabbā’’ti (mahāva. 66).
It is stated, “If a wall plastered with red ochre has mold, it should be wiped clean by wetting a rag, squeezing it, and rubbing” (Mahāva. 66).
Điều này đã được nói: “Nếu bức tường đã được trát bằng đất son bị mốc, thì nên làm ướt một miếng vải, vắt khô và lau sạch.”
Pāsāṇajātipāsāṇadaddusevālaseleyyakādīni aharitavaṇṇāni apattakāni ca dukkaṭavatthukāni.
Stone-born moss, rock lichen, algae, selenite, and similar items that are not green and have no leaves are grounds for dukkaṭa.
Các loại đá, địa y đá, rong rêu đá, địa y, v.v. không có màu xanh và không có lá đều là vật thuộc lỗi dukkaṭa.
Ahicchattakaṃ yāva makuḷaṃ hoti, tāva dukkaṭavatthu.
A mushroom, as long as it is a bud, is a ground for dukkaṭa.
Nấm (ahicchattaka) chừng nào còn là nụ, thì là vật thuộc lỗi dukkaṭa.
Pupphitakālato paṭṭhāya abbohārikaṃ.
From the time it blossoms, it is not a ground for offense.
Từ khi nở hoa trở đi thì là abbohārika.
Allarukkhato pana ahicchattakaṃ gaṇhanto rukkhattacaṃ vikopeti, tasmā tattha pācittiyaṃ.
However, one who takes a mushroom from a living tree damages the tree bark, therefore, it is pācittiya there.
Tuy nhiên, người nào hái nấm từ cây còn tươi thì làm hỏng vỏ cây, do đó phạm lỗi pācittiya.
Rukkhapappaṭikāyapi eseva nayo.
The same principle applies to tree bark.
Đối với địa y cây cũng vậy.
Yā pana indasālakakudhādīnaṃ pappaṭikā rukkhato muccitvā tiṭṭhati, taṃ gaṇhantassa anāpatti.
But if one takes bark that has detached from an Indasāla, kakudha, or similar tree, there is no offense.
Nhưng đối với địa y của các cây indasāla, kakudha, v.v. đã tách ra khỏi cây và nằm đó, người nào lấy thì không phạm lỗi.
Niyyāsampi rukkhato muccitvā ṭhitaṃ sukkharukkhe vā laggaṃ gaṇhituṃ vaṭṭati.
It is permissible to take resin that has detached from a tree or is stuck to a dry tree.
Nhựa cây đã tách ra khỏi cây hoặc dính trên cây khô cũng được phép lấy.
Allarukkhato na vaṭṭati.
It is not permissible from a living tree.
Không được phép lấy từ cây còn tươi.
Lākhāyapi eseva nayo.
The same principle applies to lac.
Đối với cánh kiến cũng vậy.
Rukkhaṃ cāletvā paṇḍupalāsaṃ vā pariṇatakaṇikārādipupphaṃ vā pātentassa pācittiyameva.
If one shakes a tree and causes yellowed leaves or ripened flowers of the kaṇikāra and similar trees to fall, it is still pācittiya.
Người nào lay cây làm rụng lá vàng úa hoặc hoa đã chín của cây kanikāra, v.v. thì phạm lỗi pācittiya.
Hatthakukkuccena mudukesu indasālanuhīkhandhādīsu vā tatthajātakatālapaṇṇādīsu vā akkharaṃ chindantassāpi eseva nayo.
The same principle applies to one who, through carelessness with their hands, carves letters on soft indasāla and nuhī tree trunks, or on naturally grown palm leaves there.
Người nào dùng móng tay khắc chữ lên thân cây indasāla, nuhī mềm, v.v. hoặc lên lá thốt nốt mọc trên đó, cũng vậy.
Sāmaṇerānaṃ pupphaṃ ocinantānaṃ sākhaṃ onāmetvā dātuṃ vaṭṭati.
It is permissible to bend down a branch for novices who are picking flowers.
Đối với các sāmaṇera đang hái hoa, được phép uốn cành xuống để đưa cho họ.
Tehi pana pupphehi pānīyaṃ na vāsetabbaṃ.
However, water should not be perfumed with those flowers.
Tuy nhiên, không được phép dùng những bông hoa đó để ướp nước uống.
Pānīyavāsatthikena sāmaṇeraṃ ukkhipitvā ocināpetabbāni.
One who wishes to perfume water should lift the novice and have them pick the flowers.
Người nào muốn ướp nước uống thì nên nhờ sāmaṇera nâng lên và hái.
Phalasākhāpi attanā khāditukāmena na onāmetabbā.
A fruiting branch should not be bent down by oneself if one wishes to eat the fruit.
Cành cây có quả cũng không được tự mình uốn xuống để ăn.
Sāmaṇeraṃ ukkhipitvā phalaṃ gāhāpetabbaṃ.
One should lift the novice and have them take the fruit.
Nên nhờ sāmaṇera nâng lên và hái quả.
Yaṃkiñci gacchaṃ vā lataṃ vā uppāṭentehi sāmaṇerehi saddhiṃ gahetvā ākaḍḍhituṃ na vaṭṭati.
It is not permissible to pull out any bush or creeper together with novices by holding it.
Không được phép cùng với sāmaṇera nắm và kéo bất kỳ bụi cây hay dây leo nào khi nhổ.
Tesaṃ pana ussāhajananatthaṃ anākaḍḍhantena kaḍḍhanākāraṃ dassentena viya agge gahetuṃ vaṭṭati.
However, to encourage them, it is permissible to hold the end as if showing how to pull, without actually pulling.
Tuy nhiên, để khuyến khích họ, được phép nắm ở ngọn như thể đang kéo, nhưng không thực sự kéo.
Yesaṃ rukkhānaṃ sākhā ruhati, tesaṃ sākhaṃ makkhikābījanādīnaṃ atthāya kappiyaṃ akārāpetvā gahitaṃ tace vā patte vā antamaso nakhenapi vilikhantassa dukkaṭaṃ.
If a branch of a tree that grows (from cuttings) is taken without having been made allowable for the purpose of fanning away flies or similar uses, then even carving with a fingernail on the bark or a leaf is a dukkaṭa.
Đối với những cây mà cành của chúng mọc rễ, nếu lấy cành mà không làm cho nó trở thành vật thích hợp (kappiya) để làm quạt đuổi ruồi, v.v., thì người nào dùng móng tay khắc lên vỏ hoặc lá, dù chỉ một chút, cũng phạm lỗi dukkaṭa.
Allasiṅgiverādīsupi eseva nayo.
The same principle applies to fresh ginger and similar items.
Đối với gừng tươi, v.v. cũng vậy.
Sace pana kappiyaṃ kārāpetvā sītale padese ṭhapitassa mūlaṃ sañjāyati, uparibhāge chindituṃ vaṭṭati.
However, if ginger is made allowable and placed in a cool spot, and roots sprout, it is permissible to cut the upper part.
Tuy nhiên, nếu sau khi đã làm cho nó trở thành vật thích hợp và đặt ở nơi mát mẻ, rễ mọc ra, thì được phép cắt ở phần trên.
Sace aṅkuro jāyati, heṭṭhābhāge chindituṃ vaṭṭati.
If a sprout emerges, it is permissible to cut the lower part.
Nếu chồi mọc ra, thì được phép cắt ở phần dưới.
Mūle ca nīlaṅkure ca jāte na vaṭṭati.
It is not permissible if both roots and a green sprout have emerged.
Khi cả rễ và chồi xanh đã mọc ra thì không được phép.
Chindati vā chedāpeti vāti antamaso sammuñjanosalākāyapi tiṇāni chindissāmīti bhūmiṃ sammajjanto sayaṃ vā chindati, aññena vā chedāpeti.
'Cuts or causes to be cut' means that even when sweeping the ground with a broom-stick, intending to cut the grasses, one either cuts them oneself or causes another to cut them.
Chặt hoặc sai người chặt: Ngay cả khi quét đất với ý định “ta sẽ chặt cỏ bằng chổi tre”, thì tự mình chặt hoặc sai người khác chặt.
Bhindati vā bhedāpeti vāti antamaso caṅkamantopi chijjanakaṃ chijjatu, bhijjanakaṃ bhijjatu, caṅkamitaṭṭhānaṃ dassessāmīti sañcicca pādehi akkamanto tiṇavalliādīni sayaṃ vā bhindati aññena vā bhedāpeti.
'Breaks or causes to be broken' means that even while walking, if one deliberately steps on grasses, creepers, etc., with one's feet, intending to show the path one has walked, thinking, "Let what is to be cut be cut, let what is to be broken be broken," one either breaks them oneself or causes another to break them.
Phá hủy hoặc sai người phá hủy: Ngay cả khi đi kinh hành, với ý định “hãy để những gì có thể bị cắt thì bị cắt, những gì có thể bị phá hủy thì bị phá hủy, ta sẽ cho thấy nơi ta đã đi kinh hành”, thì cố ý dùng chân giẫm lên cỏ, dây leo, v.v. tự mình phá hủy hoặc sai người khác phá hủy.
Sacepi hi tiṇaṃ vā lataṃ vā gaṇṭhiṃ karontassa bhijjati, gaṇṭhipi na kātabbo.
Even if grass or a creeper breaks while one is tying a knot, one should not tie the knot.
Ngay cả khi cỏ hoặc dây leo bị đứt khi đang buộc nút, thì cũng không được buộc nút.
Tālarukkhādīsu pana corānaṃ anāruhanatthāya dārumakkaṭakaṃ ākoṭenti, kaṇṭake bandhanti, bhikkhussa evaṃ kātuṃ na vaṭṭati.
However, in palm trees and the like, to prevent thieves from climbing, people hammer in wooden monkey-traps and tie thorns; a bhikkhu is not allowed to do this.
Tuy nhiên, đối với cây thốt nốt và các loại cây khác, để ngăn chặn trộm cắp, người ta đóng những cái thang gỗ (dārumakkaṭaka) hoặc buộc gai vào, nhưng một Tỳ-khưu thì không được làm như vậy.
Sace dārumakkaṭako rukkhe allīnamattova hoti, rukkhaṃ na pīḷeti, vaṭṭati.
If a wooden monkey-trap merely adheres to the tree and does not harm the tree, it is permissible.
Nếu thang gỗ chỉ bám vào cây mà không làm hại cây, thì được phép.
‘‘Rukkhaṃ chinda, lataṃ chinda, kandaṃ vā mūlaṃ vā uppāṭehī’’ti vattumpi vaṭṭati, aniyāmitattā.
It is permissible even to say, "Cut a tree, cut a creeper, or uproot a bulb or a root," because it is not specified.
Cũng được phép nói: ‘Hãy chặt cây, hãy chặt dây leo, hãy nhổ củ hoặc rễ’, vì không có sự xác định cụ thể.
Niyāmetvā pana ‘‘imaṃ rukkhaṃ chindā’’tiādi vattuṃ na vaṭṭati.
But it is not permissible to say, specifying, "Cut this tree," and so on.
Tuy nhiên, nếu đã xác định, thì không được phép nói: ‘Hãy chặt cái cây này’ và tương tự.
Nāmaṃ gahetvāpi ‘‘ambarukkhaṃ caturassavalliṃ āluvakandaṃ muñjatiṇaṃ asukarukkhacchalliṃ chinda bhinda uppāṭehī’’tiādivacanampi aniyāmitameva hoti.
Even taking the name, saying, "Cut/break/uproot a mango tree, a square creeper, an edible tuber, muñja grass, or the bark of such-and-such a tree," is also unspecified.
Ngay cả khi gọi tên và nói: ‘Hãy chặt cây xoài, hãy phá dây leo bốn cạnh, hãy nhổ củ khoai, cỏ muñja, vỏ cây nào đó’, thì cũng là không xác định.
‘‘Imaṃ ambarukkha’’ntiādivacanameva hi niyāmitaṃ nāma, taṃ na vaṭṭati.
Indeed, saying "this mango tree" and so on, is specified, and that is not permissible.
Chỉ khi nói: ‘Cây xoài này’ và tương tự, mới là xác định, và điều đó không được phép.
Pacati vā pacāpeti vāti antamaso pattampi pacitukāmo tiṇādīnaṃ upari sañcicca aggiṃ karonto sayaṃ vā pacati, aññena vā pacāpetīti sabbaṃ pathavīkhaṇanasikkhāpade vuttanayena veditabbaṃ.
Boils or causes to boil: Even if he wishes to boil a bowl, he intentionally makes fire on grass and the like, and himself boils it or causes another to boil it; all this should be understood in the manner stated in the chapter on the rule concerning digging the earth (Pathavīkhaṇana Sikkhāpada).
Tự nấu hoặc sai người khác nấu (Pacati vā pacāpeti vā) nghĩa là, ngay cả khi muốn nướng một cái bát, nếu cố ý đốt lửa trên cỏ và các thứ khác, rồi tự mình nướng hoặc sai người khác nướng, tất cả đều phải hiểu theo cách đã nói trong giới điều về đào đất.
Aniyāmetvā pana ‘‘mugge paca, māse pacā’’tiādi vattuṃ vaṭṭati.
But it is permissible to say, without specifying, "Boil mung beans, boil lentils," and so on.
Tuy nhiên, nếu không xác định, thì được phép nói: ‘Hãy nấu đậu xanh, hãy nấu đậu đen’ và tương tự.
‘‘Ime mugge paca, ime māse pacā’’ti evaṃ vattuṃ na vaṭṭati.
It is not permissible to say, "Boil these mung beans, boil these lentils," in this manner.
Không được phép nói: ‘Hãy nấu đậu xanh này, hãy nấu đậu đen này’.
Anāpatti imaṃ jānātiādīsu ‘‘imaṃ mūlabhesajjaṃ jāna, imaṃ mūlaṃ vā paṇṇaṃ vā dehi, imaṃ rukkhaṃ vā lataṃ vā āhara, iminā pupphena vā phalena vā paṇṇena vā attho, imaṃ rukkhaṃ vā lataṃ vā phalaṃ vā kappiyaṃ karohī’’ti evamattho daṭṭhabbo.
In phrases like 'no offense if he knows this', the meaning should be understood as: "Know this root medicine, give this root or leaf, bring this tree or creeper, there is a need for this flower or fruit or leaf, make this tree or creeper or fruit permissible (kappiya)."
Trong các trường hợp như Không phạm khi biết điều này (Anāpatti imaṃ jānā), ý nghĩa phải được hiểu là: ‘Hãy biết loại thuốc rễ này, hãy cho rễ hoặc lá này, hãy mang cây hoặc dây leo này đến, cần có hoa hoặc quả hoặc lá này, hãy làm cho cây hoặc dây leo hoặc quả này trở thành vật hợp lệ (kappiya)’.
Ettāvatā bhūtagāmaparimocanaṃ kataṃ hoti.
By this much, the release from being a living plant (bhūtagāma) is accomplished.
Khi làm như vậy, sự giải thoát khỏi bhūtagāma đã được thực hiện.
Paribhuñjantena pana bījagāmaparimocanatthaṃ puna kappiyaṃ kāretabbaṃ.
However, for one who consumes it, it must again be made permissible (kappiya) for the sake of its release from being a seed-sprout (bījagāma).
Tuy nhiên, khi sử dụng, để giải thoát khỏi bījagāma, cần phải làm cho hợp lệ lại.
Kappiyakaraṇañcettha iminā suttānusārena veditabbaṃ – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, pañcahi samaṇakappehi phalaṃ paribhuñjituṃ aggiparijitaṃ satthaparijitaṃ nakhaparijitaṃ abījaṃ nibbaṭṭabījameva pañcama’’nti.
Making it permissible (kappiyakaraṇa) here should be understood according to this sutta: "Monks, I allow fruit to be eaten if it is made permissible in five ways by ascetics: conquered by fire, conquered by a weapon, conquered by a nail, seedless, or with the seed removed, as the fifth."
Việc làm cho hợp lệ (kappiyakaraṇa) ở đây phải được hiểu theo kinh này: “Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép thọ dụng quả với năm cách làm cho vật hợp lệ của Sa-môn: vật bị lửa làm cho chín, vật bị dao làm cho chín, vật bị móng tay làm cho chín, vật không có hạt, và thứ năm là vật đã được loại bỏ hạt.”
Tattha ‘‘aggiparijita’’nti agginā parijitaṃ adhibhūtaṃ daḍḍhaṃ phuṭṭhanti attho.
Therein, " conquered by fire (aggiparijita)" means overcome by fire, overwhelmed, burnt, touched.
Trong đó, aggiparijita có nghĩa là vật bị lửa làm cho chín, bị lửa chi phối, bị đốt cháy, bị chạm vào.
‘‘Satthaparijita’’nti satthena parijitaṃ adhibhūtaṃ chinnaṃ viddhaṃ vāti attho.
" Conquered by a weapon (satthaparijita)" means overcome by a weapon, overwhelmed, cut, or pierced.
Satthaparijita có nghĩa là vật bị dao làm cho chín, bị dao chi phối, bị cắt hoặc bị đâm.
Esa nayo nakhaparijite.
The same method applies to that which is conquered by a nail.
Cách này cũng áp dụng cho nakhaparijita (vật bị móng tay làm cho chín).
Abījanibbaṭṭabījāni sayameva kappiyāni.
Seedless (abīja) and with seed removed (nibbaṭṭabīja) are inherently permissible.
Abīja (không hạt) và nibbaṭṭabīja (đã loại bỏ hạt) tự chúng đã là vật hợp lệ.
Agginā kappiyaṃ karontena kaṭṭhaggigomayaggiādīsu yena kenaci antamaso lohakhaṇḍenapi ādittena kappiyaṃ kātabbaṃ.
When making something permissible with fire, it should be done with any fire, such as wood fire or cow dung fire, or even with a red-hot piece of iron.
Khi làm cho vật hợp lệ bằng lửa, có thể dùng bất kỳ loại lửa nào, như lửa củi, lửa phân bò, v.v., ngay cả một mảnh kim loại đang cháy.
Tañca kho ekadese phusantena ‘‘kappiya’’nti vatvāva kātabbaṃ.
And this should be done by touching it in one place and saying "permissible" (kappiya).
Và điều đó phải được thực hiện bằng cách chạm vào một phần và nói: “hợp lệ” (kappiya).
Satthena karontena yassa kassaci lohamayasatthassa antamaso sūcinakhacchedanānampi tuṇḍena vā dhārāya vā chedaṃ vā vedhaṃ vā dassentena ‘‘kappiya’’nti vatvāva kātabbaṃ.
When making something permissible with a weapon, it should be done by showing a cut or a pierce with the tip or edge of any iron weapon, even a needle or nail-clipper, and saying "permissible" (kappiya).
Khi làm cho vật hợp lệ bằng dao, phải thực hiện bằng cách dùng đầu hoặc lưỡi của bất kỳ loại dao kim loại nào, ngay cả kim hoặc kềm cắt móng tay, để cắt hoặc đâm, và nói: “hợp lệ”.
Nakhena kappiyaṃ karontena pūtinakhena na kātabbaṃ.
When making something permissible with a nail, it should not be done with a decaying nail.
Khi làm cho vật hợp lệ bằng móng tay, không được dùng móng tay bẩn.
Manussānaṃ pana sīhabyagghadīpimakkaṭādīnaṃ sakuntānañca nakhā tikhiṇā honti, tehi kātabbaṃ.
However, the nails of humans, lions, tigers, leopards, monkeys, and so on, and of birds are sharp; it should be done with these.
Tuy nhiên, móng tay của người, sư tử, hổ, báo, khỉ, v.v., và chim thì sắc nhọn, có thể dùng chúng.
Assamahiṃsasūkaramigagorūpādīnaṃ khurā atikhiṇā, tehi na kātabbaṃ, katampi akataṃ hoti.
The hooves of horses, buffaloes, boars, deer, oxen, and the like are not sharp; it should not be done with these. If done, it is considered not done.
Móng guốc của ngựa, trâu, lợn, nai, bò, v.v., thì không sắc nhọn, không được dùng chúng; nếu đã làm thì cũng coi như chưa làm.
Hatthinakhā pana khurā na honti, tehi vaṭṭati.
However, elephant's nails are not hooves, so it is permissible with them.
Tuy nhiên, móng của voi không phải là móng guốc, có thể dùng chúng.
Yehi pana kātuṃ vaṭṭati, tehi tatthajātakehipi uddharitvā gahitakehipi chedaṃ vā vedhaṃ vā dassentena ‘‘kappiya’’nti vatvāva kātabbaṃ.
For those with which it is permissible to do so, it should be done by showing a cut or a pierce, whether with those naturally occurring on the beings or with those taken after being extracted, and saying "permissible" (kappiya).
Đối với những vật có thể làm cho hợp lệ, phải thực hiện bằng cách dùng móng tay mọc trên cơ thể hoặc móng tay đã cắt ra, cắt hoặc đâm, và nói: “hợp lệ”.
Tattha sacepi bījānaṃ pabbatamatto rāsi rukkhasahassaṃ vā chinditvā ekābaddhaṃ katvā ucchūnaṃ vā mahābhāro bandhitvā ṭhapito hoti, ekasmiṃ bīje vā rukkhasākhāya vā ucchumhi vā kappiye kate sabbaṃ kataṃ hoti.
In this regard, even if there is a mountain-like heap of seeds, or a thousand trees cut and bound together, or a large bundle of sugarcane tied and placed, if one seed, or one tree branch, or one sugarcane is made permissible, all of it is considered permissible.
Trong đó, ngay cả khi có một đống hạt lớn như núi, hoặc một ngàn cây bị chặt và buộc thành một bó, hoặc một gánh mía lớn được buộc và đặt ở đó, chỉ cần làm cho một hạt, một cành cây hoặc một cây mía trở thành hợp lệ, thì tất cả đều trở thành hợp lệ.
Ucchū ca dārūni ca ekato baddhāni honti, ucchuṃ kappiyaṃ karissāmīti dāruṃ vijjhati, vaṭṭatiyeva.
If sugarcane and wood are bound together, and one intends to make the sugarcane permissible and pierces the wood, it is still permissible.
Nếu mía và gỗ được buộc chung, và người đó định làm cho mía hợp lệ nhưng lại đâm vào gỗ, thì vẫn được phép.
Sace pana yāya rajjuyā vā valliyā vā baddhāni, taṃ vijjhati, na vaṭṭati.
But if one pierces the rope or creeper with which they are bound, it is not permissible.
Tuy nhiên, nếu người đó đâm vào sợi dây hoặc dây leo dùng để buộc, thì không được phép.
Ucchukhaṇḍānaṃ pacchiṃ pūretvā āharanti, ekasmiṃ khaṇḍe kappiye kate sabbaṃ katameva hoti.
If a basket is filled with pieces of sugarcane and brought, and one piece is made permissible, all of it is considered permissible.
Nếu họ mang một giỏ đầy khúc mía, thì khi một khúc mía được làm cho hợp lệ, tất cả đều trở thành hợp lệ.
Maricapakkādīhi missetvā bhattaṃ āharanti, ‘‘kappiyaṃ karohī’’ti vutte sacepi bhattasitthe vijjhati, vaṭṭatiyeva.
If rice mixed with ripe chilies and the like is brought, and one says, "Make it permissible," even if one pierces a grain of rice, it is still permissible.
Nếu họ mang cơm trộn với ớt và các thứ khác, khi được yêu cầu “hãy làm cho hợp lệ”, ngay cả khi người đó đâm vào một hạt cơm, thì vẫn được phép.
Tilataṇḍulādīsupi eseva nayo.
The same method applies to sesame, rice grains, and the like.
Tương tự đối với hạt mè, gạo, v.v.
Yāguyā pakkhittāni pana ekābaddhāni hutvā na santiṭṭhanti, tattha ekamekaṃ vijjhitvā kappiyaṃ kātabbameva.
However, items put into gruel are not bound together; in that case, each one must be pierced and made permissible.
Tuy nhiên, những thứ được cho vào cháo không dính liền thành một khối, thì mỗi thứ phải được đâm riêng để làm cho hợp lệ.
Kapitthaphalādīnaṃ anto miñjaṃ kaṭāhaṃ muñcitvā sañcarati, bhindāpetvā kappiyaṃ kārāpetabbaṃ.
If the pulp inside a wood apple and similar fruits moves freely, it must be broken open and made permissible.
Phần ruột bên trong của quả kapittha và các loại quả tương tự di chuyển tách rời khỏi vỏ, thì phải cho người khác đập vỡ và làm cho hợp lệ.
Ekābaddhaṃ hoti, kaṭāhepi kātuṃ vaṭṭati.
If it is fixed in one mass, it is permissible to do it on the rind as well.
Nếu chúng dính liền thành một khối, thì có thể làm cho hợp lệ ngay trên vỏ.
Ajānantassāti etthabbhantare bījagāmoti vā bhūtagāmoti vā na jānāti, chindāmītipi na jānāti, kevalaṃ vatiyā vā palālapuñje vā nikhādanaṃ vā khaṇittiṃ vā kudālaṃ vā saṅgopanatthāya ṭhapeti, ḍayhamānahattho vā aggiṃ pāteti, tatra ce tiṇāni chijjanti vā ḍayhanti vā anāpatti.
Not knowing (ajānantassā): Here, one does not know whether it is a seed-sprout (bījagāma) or a living plant (bhūtagāma), nor does one know "I am cutting." One merely places a chisel, a spade, or a hoe for safekeeping on a fence or a haystack, or, with a hand that is burning, one drops fire. If in such a case grass is cut or burnt, there is no offense.
Không biết (Ajānantassa) có nghĩa là, người đó không biết đây là bījagāma hay bhūtagāma, cũng không biết mình đang chặt. Người đó chỉ đặt một cái rìu, một cái cuốc, hoặc một cái xẻng vào hàng rào hoặc đống rơm để cất giữ, hoặc tay bị bỏng nên làm rơi lửa, và nếu cỏ bị chặt hoặc bị cháy trong trường hợp đó, thì không phạm lỗi.
Manussaviggahapārājikavaṇṇanāyaṃ pana sabbaaṭṭhakathāsu ‘‘sace bhikkhu rukkhena vā ajjhotthaṭo hoti, opāte vā patito sakkā ca hoti rukkhaṃ chinditvā bhūmiṃ vā khaṇitvā nikkhamituṃ, jīvitahetupi attanā na kātabbaṃ.
However, in the commentary on the Pārājika concerning human form (manussaviggaha), it is stated in all the commentaries: "If a bhikkhu is crushed by a tree or has fallen into a pit, and it is possible to escape by cutting the tree or digging the earth, he should not do it himself even for the sake of life.
Tuy nhiên, trong phần giải thích về Pārājika về việc giết người (manussaviggahapārājika), tất cả các bản Chú giải đều nói: “Nếu một Tỳ-khưu bị cây đè hoặc rơi xuống hố, và có thể thoát ra bằng cách chặt cây hoặc đào đất, thì ngay cả vì mạng sống, người đó cũng không được tự mình làm.
Aññena pana bhikkhunā bhūmiṃ vā khaṇitvā rukkhaṃ vā chinditvā allarukkhato vā daṇḍakaṃ chinditvā taṃ rukkhaṃ pavaṭṭetvā nikkhāmetuṃ vaṭṭati, anāpattī’’ti vuttaṃ.
But it is permissible for another bhikkhu to dig the earth or cut the tree, or cut a stick from a living tree, roll that tree away, and help him escape; there is no offense."
Tuy nhiên, một Tỳ-khưu khác có thể đào đất hoặc chặt cây, hoặc chặt một cành cây từ một cây còn sống, rồi đẩy cây đó ra để giúp người kia thoát ra, và điều đó không phạm lỗi.”
Tattha kāraṇaṃ na dissati – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, davaḍāhe ḍayhamāne paṭaggiṃ dātuṃ, parittaṃ kātu’’nti (cūḷava. 283) idaṃ pana ekameva suttaṃ dissati.
The reason for this distinction is not apparent there – only this one sutta is found: "Monks, I allow setting a counter-fire when a forest fire is burning, and to make a firebreak."
Ở đó, không thấy lý do. Tuy nhiên, chỉ có một kinh nói: “Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép đốt lửa đối phó (paṭaggi) hoặc tạo hàng rào bảo vệ (paritta) khi rừng cháy.”
Sace etassa anulomaṃ ‘‘attano na vaṭṭati, aññassa vaṭṭatī’’ti idaṃ nānākaraṇaṃ na sakkā laddhuṃ.
If this is in accordance with that, then this distinction – "not permissible for oneself, but permissible for another" – cannot be accepted.
Nếu điều này phù hợp với kinh đó, thì sự phân biệt “mình không được phép, người khác được phép” không thể chấp nhận được.
Attano atthāya karonto attasinehena akusalacitteneva karoti, paro pana kāruññena, tasmā anāpattīti ce.
If it is argued that "one who acts for oneself does so out of self-attachment, with unwholesome consciousness, while another does so out of compassion, therefore there is no offense,"
Nếu nói rằng: “Người tự mình làm vì lợi ích của mình thì làm với tâm bất thiện do yêu bản thân, còn người khác làm vì lòng từ bi, do đó không phạm lỗi”,
Etampi akāraṇaṃ.
this too is not a valid reason.
thì lý do này cũng không hợp lý.
Kusalacittenāpi hi imaṃ āpattiṃ āpajjati.
For one incurs this offense even with wholesome consciousness.
Vì ngay cả với tâm thiện, người ta cũng có thể phạm lỗi này.
Sabbaaṭṭhakathāsu pana vuttattā na sakkā paṭisedhetuṃ.
However, since it is stated in all the commentaries, it cannot be refuted.
Tuy nhiên, vì điều này đã được nói trong tất cả các bản Chú giải, nên không thể bác bỏ được.
Gavesitabbā ettha yutti.
The justification for this needs to be sought.
Cần phải tìm kiếm lý lẽ ở đây.
Aṭṭhakathācariyānaṃ vā saddhāya gantabbanti.
Or one must proceed with faith in the Aṭṭhakathā teachers.
Hoặc phải tin tưởng vào các vị Chú giải sư.
Sesaṃ uttānameva.
The rest is clear.
Phần còn lại thì rõ ràng.
94. Dutiyasikkhāpade – anācāraṃ ācaritvāti akātabbaṃ katvā; kāyavacīdvāresu āpattiṃ āpajjitvāti vuttaṃ hoti.
94. In the second training rule – having committed improper conduct means having done what should not be done; it is said that one has incurred an offense through the bodily and verbal doors.
94. Trong giới điều thứ hai – anācāraṃ ācaritvā (đã làm điều phi pháp) có nghĩa là đã làm điều không nên làm; tức là đã phạm tội ở hai cửa thân và khẩu.
Aññenaññaṃ paṭicaratīti aññena vacanena aññaṃ vacanaṃ paṭicarati paṭicchādeti ajjhottharati; idāni taṃ paṭicaraṇavidhiṃ dassento ‘‘ko āpanno’’tiādimāha.
Responds to one thing with another means one covers, conceals, or overwhelms one statement with another. Now, wishing to show that method of concealing, it says “Who has offended?” and so on.
Aññenaññaṃ paṭicaratī (nói quanh co, làm lạc đề) có nghĩa là dùng lời nói này để che đậy, lấn át lời nói khác; bây giờ, để chỉ rõ cách nói quanh co đó,* đã nói ‘‘ko āpanno’’ (ai đã phạm) và tiếp theo.
Tatrāyaṃ vacanasambandho – so kira kiñci vītikkamaṃ disvā ‘‘āvuso, āpattiṃ āpannosī’’ti saṅghamajjhe āpattiyā anuyuñjiyamāno ‘‘ko āpanno’’ti vadati.
Herein, this is the connection of the words – that monk, having seen some transgression, and being questioned about an offense in the midst of the Saṅgha with “Friend, you have committed an offense,” says, “Who has offended?”
Ở đây, ý nghĩa của lời nói đó là – vị ấy, sau khi thấy một lỗi lầm nào đó, khi bị chất vấn về tội lỗi giữa Tăng chúng rằng: “Thưa Tôn giả, Tôn giả đã phạm tội,” thì vị ấy nói: “Ai đã phạm?”
‘‘Tato tva’’nti vutte ‘‘ahaṃ kiṃ āpanno’’ti vadati.
When it is said, “You have,” he says, “What offense have I committed?”
Khi được hỏi: “Chính Tôn giả,” thì vị ấy nói: “Tôi đã phạm tội gì?”
Atha ‘‘pācittiyaṃ vā dukkaṭaṃ vā’’ti vutte vatthuṃ pucchanto ‘‘ahaṃ kismiṃ āpanno’’ti vadati.
Then, when it is said, “A pācittiya or a dukkaṭa,” he, asking about the matter, says, “In what matter have I offended?”
Rồi khi được nói: “Hoặc tội Pācittiya hoặc tội Dukkaṭa,” thì vị ấy hỏi về sự việc: “Tôi đã phạm tội gì?”
Tato ‘‘asukasmiṃ nāma vatthusmi’’nti vutte ‘‘ahaṃ kathaṃ āpanno, kiṃ karonto āpannomhī’’ti pucchati.
Then, when it is said, “In such and such a matter,” he asks, “How have I offended? Doing what have I offended?”
Sau đó, khi được nói: “Vì sự việc tên là này,” thì vị ấy hỏi: “Tôi đã phạm tội như thế nào, tôi đã làm gì mà phạm tội?”
Atha ‘‘idaṃ nāma karonto āpanno’’ti vutte ‘‘kaṃ bhaṇathā’’ti vadati.
Then, when it is said, “Doing such and such, you have offended,” he says, “Of whom are you speaking?”
Rồi khi được nói: “Tôn giả đã phạm tội khi làm điều tên là này,” thì vị ấy nói: “Quý vị đang nói về ai?”
Tato ‘‘taṃ bhaṇāmā’’ti vutte ‘‘kiṃ bhaṇathā’’ti vadati.
Then, when it is said, “We are speaking of you,” he says, “What are you speaking of?”
Sau đó, khi được nói: “Chúng tôi đang nói về Tôn giả,” thì vị ấy nói: “Quý vị đang nói gì?”
Apicettha ayaṃ pāḷimuttakopi aññenaññaṃ paṭicaraṇavidhi – bhikkhūhi ‘‘tava sipāṭikāya kahāpaṇo diṭṭho, kissevamasāruppaṃ karosī’’ti vutto ‘‘sudiṭṭhaṃ, bhante, na paneso kahāpaṇo; tipumaṇḍalaṃ eta’’nti bhaṇanto vā ‘‘tvaṃ suraṃ pivanto diṭṭho, kissevaṃ karosī’’ti vutto ‘‘sudiṭṭho, bhante, na panesā surā, bhesajjatthāya sampāditaṃ ariṭṭha’’nti bhaṇanto vā ‘‘tvaṃ paṭicchanne āsane mātugāmena saddhiṃ nisinno diṭṭho, kissevamasāruppaṃ karosī’’ti vutto ‘‘yena diṭṭhaṃ sudiṭṭhaṃ, viññū panettha dutiyo atthi, so kissa na diṭṭho’’ti bhaṇanto vā, ‘‘īdisaṃ tayā kiñci diṭṭha’’nti puṭṭho ‘‘na suṇāmī’’ti sotamupanento vā, sotadvāre pucchantānaṃ cakkhuṃ upanento vā, aññenaññaṃ paṭicaratīti veditabbo.
Furthermore, this is also a method of responding to one thing with another, not found in the Pāḷi – if, when asked by monks, “A kahāpaṇa has been seen in your bag; why do you do such an improper thing?”, one says, “It has been well seen, venerable sirs, but that is not a kahāpaṇa; it is a tin disc”; or if, when asked, “You were seen drinking liquor; why do you do so?”, one says, “It has been well seen, venerable sirs, but that is not liquor; it is an ariṭṭha medicine prepared for the sake of health”; or if, when asked, “You were seen sitting with a woman on a concealed seat; why do you do such an improper thing?”, one says, “By whomever it was seen, it was well seen; is there a second discerning person here? Why was he not seen?”; or if, when asked, “Did you see anything of the sort?”, one brings one’s ear to them saying, “I do not hear”; or if, when questioned at the ear-door, one brings one’s eye to them – such a one should be understood as responding to one thing with another.
Hơn nữa, ở đây, đây là cách nói quanh co (aññenaññaṃ paṭicaraṇa) không có trong kinh điển: một tỳ khưu bị nói: “Chúng tôi đã thấy một đồng tiền trong túi của Tôn giả, tại sao Tôn giả lại làm điều không thích hợp như vậy?” mà nói: “Bạch chư Tôn giả, đã thấy rõ rồi, nhưng đây không phải là đồng tiền; đây là một vật tròn bằng thiếc.” Hoặc một tỳ khưu bị nói: “Chúng tôi đã thấy Tôn giả uống rượu, tại sao Tôn giả lại làm như vậy?” mà nói: “Bạch chư Tôn giả, đã thấy rõ rồi, nhưng đây không phải là rượu, đây là thuốc Arittha được chế biến vì mục đích chữa bệnh.” Hoặc một tỳ khưu bị nói: “Chúng tôi đã thấy Tôn giả ngồi cùng một phụ nữ trên chỗ ngồi kín đáo, tại sao Tôn giả lại làm điều không thích hợp như vậy?” mà nói: “Ai đã thấy thì thấy rõ rồi, ở đây có người thứ hai có trí tuệ, tại sao người đó không thấy?” Hoặc khi được hỏi: “Tôn giả có thấy điều gì như vậy không?” mà đưa tai lên nói: “Tôi không nghe thấy.” Hoặc đưa mắt lên cho những người đang hỏi qua tai. Người như vậy được biết là đang nói quanh co (aññenaññaṃ paṭicarati).
Aññavādakaṃ ropetūti aññavādakaṃ āropetu; patiṭṭhāpetūti attho.
To charge with aññavādaka means to charge with aññavādaka; that is to say, to establish.
Aññavādakaṃ ropetū (đặt ra người nói quanh co) có nghĩa là đặt ra người nói quanh co; tức là thiết lập.
Vihesakaṃ ropetūti etasmimpi eseva nayo.
The same explanation applies to to charge with vihesaka.
Đối với Vihesakaṃ ropetū (đặt ra người gây hại) cũng theo cách tương tự.
102. Ajānanto pucchatīti āpattiṃ vā āpannabhāvaṃ ajānantoyeva ‘‘kiṃ tumhe bhaṇatha, ahaṃ na jānāmī’’ti pucchati.
102. Asking unknowingly means that one, being ignorant of having committed an offense, asks, “What are you saying? I do not know.”
102. Ajānanto pucchatī (không biết mà hỏi) có nghĩa là vị ấy hỏi: “Chư Tôn giả đang nói gì, tôi không biết,” vì không biết mình đã phạm tội.
Gilāno vā na kathetīti mukhe tādiso byādhi hoti, yena kathetuṃ na sakkoti.
Or, being ill, does not speak means there is such an ailment in the mouth that one is unable to speak.
Gilāno vā na kathetī (hoặc bị bệnh nên không nói) có nghĩa là có một bệnh tật ở miệng khiến không thể nói được.
Saṅghassa bhaṇḍanaṃ vātiādīsu saṅghamajjhe kathite tappaccayā saṅghassa bhaṇḍanaṃ vā kalaho vā vivādo vā bhavissati, so mā ahosīti maññamāno na kathetīti iminā nayena attho veditabbo.
In strife in the Saṅgha and so on, the meaning should be understood in this way: if, when something is spoken in the midst of the Saṅgha, due to that, there will be strife, quarrel, or dispute in the Saṅgha, then thinking, “May that not happen,” one does not speak.
Trong Saṅghassa bhaṇḍanaṃ vā (hoặc tranh chấp của Tăng chúng) v.v., ý nghĩa phải được hiểu theo cách này: nếu nói ra giữa Tăng chúng, do đó sẽ có tranh chấp, cãi vã hoặc bất đồng ý kiến trong Tăng chúng, vị ấy nghĩ rằng điều đó không nên xảy ra nên không nói.
Sesaṃ uttānamevāti.
The rest is clear.
Phần còn lại là rõ ràng.
Tisamuṭṭhānaṃ – kāyacittato vācācittato kāyavācācittato ca samuṭṭhāti, siyā kiriyaṃ, siyā akiriyaṃ, aññenaññaṃ paṭicarantassa hi kiriyaṃ hoti, tuṇhībhāvena vihesantassa akiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, dukkhavedananti.
Three origins – it originates from body and mind, from speech and mind, and from body, speech, and mind; it may be an action, or it may be a non-action. For one who responds to one thing with another, it is an action, but for one who harasses by being silent, it is a non-action. Release by perception, intentional, blameworthy by the world, bodily action, verbal action, unwholesome consciousness, painful feeling.
Phát sinh từ ba nguồn – phát sinh từ thân và tâm, lời nói và tâm, thân, lời nói và tâm, có thể là hành động, có thể là không hành động, đối với người nói quanh co thì là hành động, đối với người gây hại bằng cách im lặng thì là không hành động, giải thoát do tưởng, có tư tâm, lỗi thế tục, thân nghiệp, khẩu nghiệp, tâm bất thiện, cảm thọ khổ.
103. Tatiyasikkhāpade – dabbaṃ mallaputtaṃ bhikkhū ujjhāpentīti ‘‘chandāya dabbo mallaputto’’tiādīni vadantā taṃ āyasmantaṃ tehi bhikkhūhi avajānāpenti, avaññāya olokāpenti, lāmakato vā cintāpentī’’ti attho.
103. In the third training rule – the monks disparage Dabba the Mallaputta means that by saying, “Dabba the Mallaputta acts out of partiality,” and so on, they cause others to despise that venerable one, to look down upon him with disdain, or to think of him as wretched.
103. Trong giới điều thứ ba – dabbaṃ mallaputtaṃ bhikkhū ujjhāpentī (các tỳ khưu chê bai Tôn giả Dabba Mallaputta) có nghĩa là các tỳ khưu đó, khi nói “Dabba Mallaputta thiên vị” v.v., đã khiến các tỳ khưu khác coi thường, khinh miệt, hoặc nghĩ xấu về Tôn giả đó.
Lakkhaṇaṃ panettha saddasatthānusārena veditabbaṃ.
The characteristics here should be understood according to grammar.
Ở đây, đặc điểm phải được hiểu theo ngữ pháp học.
Ojjhāpentītipi pāṭho.
“Ojjhāpentīti” is also a reading.
Cũng có bản đọc là Ojjhāpentīti.
Ayamevattho.
The meaning is the same.
Ý nghĩa cũng như vậy.
Chandāyāti chandena pakkhapātena; attano attano sandiṭṭhasambhattānaṃ paṇītāni paññapetīti adhippāyo.
Out of partiality means by bias, by favoritism; the intention is that he arranges excellent lodging for his own familiar friends and acquaintances.
Chandāyā (do thiên vị) có nghĩa là do thiên vị, do phe phái; ý nghĩa là vị ấy sắp xếp những chỗ ở tốt đẹp cho những người bạn thân thiết của mình.
Khiyyantīti ‘‘chandāya dabbo mallaputto’’tiādīni vadantā pakāsenti.
They complain means that by saying, “Dabba the Mallaputta acts out of partiality,” and so on, they make it manifest.
Khiyyantī (chê trách) có nghĩa là khi nói “Dabba Mallaputta thiên vị” v.v., họ công khai*.
106. Ujjhāpanakaṃ nāma upasampannaṃ saṅghena sammataṃ senāsanapaññāpakaṃ vā…pe… appamattakavissajjanakaṃ vāti etesaṃ padānaṃ ‘‘maṅkukattukāmo’’ti iminā sambandho.
106. Ujjhāpanaka means an ordained monk, approved by the Saṅgha as an arranger of lodging, or... or a dispensor of trifling things – the connection of these terms is with “wishing to make uncomfortable.”
106. Sự liên kết của các từ Ujjhāpanakaṃ nāma upasampannaṃ saṅghena sammataṃ senāsanapaññāpakaṃ vā…pe… appamattakavissajjanakaṃ vā (chê bai một tỳ khưu đã thọ giới, được Tăng chúng chấp thuận làm người sắp xếp chỗ ở…v.v… hoặc người phân phát vật dụng nhỏ nhặt) là với từ ‘‘maṅkukattukāmo’’ (muốn làm cho xấu hổ).
Avaṇṇaṃ kattukāmo ayasaṃ kattukāmoti imesaṃ pana vasena upasampannantiādīsu ‘‘upasampannassā’’ti evaṃ vibhattivipariṇāmo kātabbo.
However, for the terms wishing to slander, wishing to bring disrepute, the inflection of the case for “upasampanna” and so on should be changed to “upasampannassa” (of an ordained monk).
Tuy nhiên, theo ý nghĩa của các từ Avaṇṇaṃ kattukāmo ayasaṃ kattukāmo (muốn làm mất danh dự, muốn làm mất uy tín), phải thay đổi biến cách thành upasampannassā (của tỳ khưu đã thọ giới) v.v.
Ujjhāpeti vā khiyyati vā āpatti pācittiyassāti ettha pana yasmā ‘‘khiyyanakaṃ nāmā’’ti evaṃ mātikāpadaṃ uddharitvāpi ‘‘ujjhāpanakaṃ nāmā’’ti imassa padassa vuttavibhaṅgoyeva vattabbo hoti, aññavādakasikkhāpade viya añño viseso natthi, tasmā taṃ visuṃ anuddharitvā avibhajitvā nigamanameva ekato katanti veditabbaṃ.
In he disparages or he complains, there is a pācittiya offense, it should be understood that since, even if the mātikāpada “khiyyanakaṃ nāma” is extracted, the same vibhaṅga as stated for the term “ujjhāpanakaṃ nāma” must be explained, and there is no other specific difference as in the Aññavādaka Sikkhāpada, therefore, it is not extracted separately nor analyzed, but the conclusion is made together.
Trong Ujjhāpeti vā khiyyati vā āpatti pācittiyassā (chê bai hoặc chê trách thì phạm tội Pācittiya), bởi vì ngay cả khi đã nêu ra từ gốc “khiyyanakaṃ nāmā” (tên gọi của sự chê trách), thì cũng chỉ cần lặp lại phần phân tích đã nói về từ “ujjhāpanakaṃ nāmā” (tên gọi của sự chê bai), không có sự khác biệt nào khác như trong giới điều Aññavādaka, do đó, phải hiểu rằng phần kết luận đã được gộp lại mà không cần nêu riêng hay phân tích riêng.
Dhammakamme dhammakammasaññītiādīsu yaṃ tassa upasampannassa sammutikammaṃ kataṃ tañce dhammakammaṃ hoti, so ca bhikkhu tasmiṃ dhammakammasaññī ujjhāpanakañca khiyyanakañca karoti, athassa tasmiṃ ujjhāpanake ca khiyyanake ca āpatti pācittiyassāti iminā nayena attho veditabbo.
In dhammakamma, having the perception of dhammakamma and so on, the meaning should be understood in this way: if the act of appointment performed for that ordained monk is a dhammakamma, and that monk has the perception of dhammakamma regarding it, and he performs disparagement and complaining, then he incurs a pācittiya offense for that disparagement and complaining.
Trong Dhammakamme dhammakammasaññī (nghiệp pháp và nhận thức là nghiệp pháp) v.v., nếu nghiệp thiết lập vị tỳ khưu đã thọ giới đó là nghiệp pháp, và vị tỳ khưu đó nhận thức đó là nghiệp pháp và thực hiện hành vi chê bai và chê trách, thì vị ấy phạm tội Pācittiya đối với việc chê bai và chê trách đó, ý nghĩa phải được hiểu theo cách này.
Anupasampannaṃ ujjhāpeti vā khiyyati vāti ettha upasampannaṃ saṅghena sammataṃ aññaṃ anupasampannaṃ ujjhāpeti avajānāpeti, tassa vā taṃ santike khiyyatīti attho.
In he disparages or he complains against an unordained person, it means he causes another unordained person to disparage (avajānāpeti) an ordained person approved by the Saṅgha, or he complains about that monk in the presence of that unordained person.
Trong Anupasampannaṃ ujjhāpeti vā khiyyati vā (chê bai hoặc chê trách một người chưa thọ giới), có nghĩa là chê bai một người chưa thọ giới khác mà Tăng chúng đã chấp thuận là tỳ khưu đã thọ giới, hoặc chê trách người đó trước mặt người chưa thọ giới.
Upasampannaṃ saṅghena asammatanti kammavācāya asammataṃ kevalaṃ ‘‘taveso bhāro’’ti saṅghena āropitabhāraṃ bhikkhūnaṃ vā phāsuvihāratthāya sayameva taṃ bhāraṃ vahantaṃ, yatra vā dve tayo bhikkhū viharanti, tatra vā tādisaṃ kammaṃ karontanti adhippāyo.
"Upasampannaṃ saṅghena asammata" means one not appointed by a formal act of the Saṅgha, or one on whom the Saṅgha has simply laid the responsibility, saying, "This is your task"; or one who himself carries that burden for the comfortable dwelling of the bhikkhus; or, in a monastery where two or three bhikkhus reside, one who performs such duties — this is the intent.
Tỳ-khưu đã thọ giới nhưng chưa được Tăng-già chấp thuận có nghĩa là người chưa được chấp thuận bằng nghi thức tụng giới (kammavācā), chỉ là người được Tăng-già giao phó gánh nặng với lời rằng “đây là trách nhiệm của bạn”, hoặc người tự mình gánh vác trách nhiệm đó vì lợi ích của sự an lạc cho các tỳ-khưu, hoặc người đang thực hiện công việc như vậy tại một tịnh xá có hai hoặc ba vị tỳ-khưu cư trú.
Anupasampannaṃ saṅghena sammataṃ vā asammataṃ vāti ettha pana kiñcāpi anupasampannassa terasa sammutiyo dātuṃ na vaṭṭanti.
As for "Anupasampannaṃ saṅghena sammataṃ vā asammataṃ vā" here, even though it is not proper to grant the thirteen appointments to an anupasampanna.
Còn ở đây, đối với cụm từ người chưa thọ giới đã được Tăng-già chấp thuận hay chưa được chấp thuận, mặc dù không được phép ban mười ba sự chấp thuận cho người chưa thọ giới.
Atha kho upasampannakāle laddhasammutiko pacchā anupasampannabhāve ṭhito, taṃ sandhāya ‘‘saṅghena sammataṃ vā’’ti vuttaṃ.
Nevertheless, one who had received an appointment at the time of his full ordination, and afterwards remained in the state of an anupasampanna, it is with reference to him that "saṅghena sammataṃ vā" was said.
Tuy nhiên, cụm từ “đã được Tăng-già chấp thuận” được nói đến để chỉ người đã nhận được sự chấp thuận vào thời điểm thọ giới, sau đó vẫn ở trong tình trạng chưa thọ giới.
Yassa pana byattassa sāmaṇerassa kevalaṃ saṅghena vā sammatena vā bhikkhunā ‘‘tvaṃ idaṃ kammaṃ karohī’’ti bhāro kato, tādisaṃ sandhāya ‘‘asammataṃ vā’’ti vuttaṃ.
However, regarding a competent sāmaṇera on whom a bhikkhu, whether appointed by the Saṅgha or not, has simply laid the responsibility, saying, "You do this work," it is with reference to such a one that "asammataṃ vā" was said.
Còn cụm từ “hay chưa được chấp thuận” được nói đến để chỉ một sa-di thông minh, người chỉ được Tăng-già hoặc một tỳ-khưu đã được chấp thuận giao phó trách nhiệm với lời rằng “ngươi hãy làm công việc này”.
Sesamettha uttānamevāti.
The rest here is clear.
Phần còn lại ở đây đã rõ ràng.
110. Avassikasaṅketeti vassikavassānamāsāti evaṃ apaññatte cattāro hemantike cattāro ca gimhike aṭṭha māseti attho.
"Avassikasaṅkete" means that the four months of the cold season and the four months of the hot season are not designated as rainy season months, hence eight months.
110. Trong tám tháng không mưa có nghĩa là bốn tháng mùa đông và bốn tháng mùa hè, tức là tám tháng không được quy định là tháng mưa.
Maṇḍape vāti sākhāmaṇḍape vā padaramaṇḍape vā.
"Maṇḍape vā" means in a pavilion made of branches or in a pavilion made of planks.
Hoặc trong nhà vòm có nghĩa là trong nhà vòm làm bằng cành cây hoặc nhà vòm làm bằng ván gỗ.
Rukkhamūle vāti yassa kassaci rukkhassa heṭṭhā.
"Rukkhamūle vā" means under any tree.
Hoặc dưới gốc cây có nghĩa là dưới bất kỳ gốc cây nào.
Yattha kākā vā kulalā vā na ūhadantīti yattha dhuvanivāsena kulāvake katvā vasamānā ete kākakulalā vā aññe vā sakuntā taṃ senāsanaṃ na ūhadanti, tādise rukkhamūle nikkhipituṃ anujānāmīti.
"Yattha kākā vā kulalā vā na ūhadantī" means under a tree where crows or kites, or any other birds that reside there by building nests, do not foul that lodging — it is permissible to leave it under such a tree.
Nơi quạ hay diều hâu không phóng uế có nghĩa là nơi những con quạ, diều hâu này hoặc các loài chim khác không phóng uế lên chỗ nằm chỗ ngồi đó khi chúng làm tổ và cư trú thường xuyên; ý là Ta cho phép đặt ở gốc cây như vậy.
Tasmā yattha gocarappasutā sakuntā vissamitvā gacchanti, tassa rukkhassa mūle nikkhipituṃ vaṭṭati.
Therefore, it is permissible to leave it at the foot of a tree where birds, having gone for food, rest and then depart.
Do đó, được phép đặt ở gốc cây nơi các loài chim đi kiếm mồi thường nghỉ ngơi rồi bay đi.
Yasmiṃ pana dhuvanivāsena kulāvake katvā vasanti, tassa rukkhassa mūle na nikkhipitabbaṃ.
However, it should not be left at the foot of a tree where birds permanently reside by building nests.
Nhưng không được đặt ở gốc cây nơi chúng làm tổ và cư trú thường xuyên.
‘‘Aṭṭha māse’’ti vacanato yesu janapadesu vassakāle na vassati, tesupi cattāro māse nikkhipituṃ na vaṭṭatiyeva.
Due to the phrase "eight months," even in countries where it does not rain during the rainy season, it is not permissible to leave it out for those four months.
Theo lời dạy “tám tháng”, ngay cả ở những vùng không mưa vào mùa mưa, cũng không được phép đặt trong bốn tháng đó.
‘‘Avassikasaṅkete’’ti vacanato yattha hemante devo vassati, tattha hemantepi ajjhokāse nikkhipituṃ na vaṭṭati.
Due to the phrase "avassikasaṅkete," where it rains in the cold season, it is not permissible to leave it exposed in the open during the cold season either.
Theo lời dạy “trong tám tháng không mưa”, ở những nơi trời mưa vào mùa đông, cũng không được phép đặt ngoài trời vào mùa đông.
Gimhe pana sabbattha vigatavalāhakaṃ visuddhaṃ nabhaṃ hoti, evarūpe kāle kenacideva karaṇīyena ajjhokāse mañcapīṭhaṃ nikkhipituṃ vaṭṭati.
But in the hot season, the sky is clear everywhere, free of clouds; at such a time, it is permissible to leave a couch or chair in the open for some necessary reason.
Tuy nhiên, vào mùa hè, bầu trời ở khắp mọi nơi đều trong xanh, không có mây; vào thời điểm như vậy, vì một lý do nào đó, được phép đặt giường ghế ngoài trời.
Abbhokāsikenāpi vattaṃ jānitabbaṃ, tassa hi sace puggalikamañcako atthi, tattheva sayitabbaṃ.
The bhikkhu who observes the dhutaṅga of dwelling in the open must also know the proper conduct; if he has a personal couch, he should sleep on that very couch.
Vị tỳ-khưu sống ngoài trời cũng nên biết bổn phận của mình; nếu có giường cá nhân, thì nên nằm ở đó.
Saṅghikaṃ gaṇhantena vettena vā vākena vā vītamañcako gahetabbo.
If he takes a Saṅghika couch, he should take one woven with rattan or fiber.
Khi lấy giường của Tăng-già, nên lấy giường đan bằng mây hoặc bằng vỏ cây.
Tasmiṃ asati purāṇamañcako gahetabbo.
If that is not available, he should take an old couch.
Nếu không có, nên lấy giường cũ.
Tasmimpi asati navavāyimo vā onaddhako vā gahetabbo.
If that is also not available, he should take a newly woven one or one bound with leather.
Nếu cũng không có, nên lấy giường mới đan hoặc giường bọc da.
Gahetvā ca pana ‘‘ahaṃ ukkaṭṭharukkhamūliko ukkaṭṭhaabbhokāsiko’’ti cīvarakuṭimpi akatvā asamaye ajjhokāse rukkhamūle vā paññapetvā nipajjituṃ na vaṭṭati.
Having taken it, he should not, by proclaiming, "I am a high-class tree-root dweller, a high-class open-air dweller," spread it out and lie down in the open or at the foot of a tree at an improper time without even making a robe-shelter.
Sau khi lấy, không được phép nói “Tôi là người hành hạnh đầu đà dưới gốc cây tối thượng, người hành hạnh đầu đà sống ngoài trời tối thượng” rồi không làm lều vải, mà lại trải ra và nằm ở ngoài trời hoặc dưới gốc cây vào thời điểm không thích hợp.
Sace pana catugguṇenapi cīvarena katakuṭi atementaṃ rakkhituṃ na sakkoti, sattāhavaddalikādīni bhavanti, bhikkhuno kāyānugatikattā vaṭṭati.
However, if even a shelter made with a four-layered robe cannot protect it from getting wet, and there are prolonged rains of seven days, and so forth, it is permissible due to following the bhikkhu's bodily needs.
Tuy nhiên, nếu lều được làm bằng bốn lớp y cũng không thể bảo vệ khỏi mưa, và có những cơn mưa lớn kéo dài bảy ngày, v.v., thì được phép vì sự thuận tiện cho thân thể của tỳ-khưu.
Araññe paṇṇakuṭīsu vasantānaṃ sīlasampadāya pasannacittā manussā navaṃ mañcapīṭhaṃ denti ‘‘saṅghikaparibhogena paribhuñjathā’’ti vasitvā gacchantehi sāmantavihāre sabhāgabhikkhūnaṃ pesetvā gantabbaṃ, sabhāgānaṃ abhāve anovassake nikkhipitvā gantabbaṃ, anovassake asati rukkhe laggetvā gantabbaṃ.
When humans, with minds pleased by the virtue of bhikkhus dwelling in leaf-huts in the forest, offer new couches and chairs saying, "Please use them as Saṅghika property," the bhikkhus, after dwelling there and wishing to leave, should send them to suitable bhikkhus in nearby monasteries; if there are no suitable bhikkhus, they should leave them in a dry place and depart; if there is no dry place, they should hang them on a tree and depart.
Ở những khu rừng, những người có tâm hoan hỷ với sự viên mãn của giới đức của các vị tỳ-khưu sống trong lều lá, thường cúng dường giường ghế mới với lời rằng “xin hãy sử dụng như tài sản của Tăng-già”. Khi các vị tỳ-khưu đã ở xong và muốn ra đi, họ nên gửi chúng đến các tỳ-khưu có cùng phẩm hạnh ở tịnh xá lân cận; nếu không có các vị tỳ-khưu có cùng phẩm hạnh, thì nên đặt chúng ở nơi không bị mưa rồi ra đi; nếu không có nơi không bị mưa, thì nên treo chúng lên cây rồi ra đi.
Cetiyaṅgaṇe sammajjaniṃ gahetvā bhojanasālaṅgaṇaṃ vā uposathāgāraṅgaṇaṃ vā pariveṇadivāṭṭhānaaggisālādīsu vā aññataraṃ sammajjitvā dhovitvā puna sammajjanīmāḷakeyeva ṭhapetabbā.
Taking a broom in the cetiyaṅgaṇa, one should sweep and wash the dining hall compound, or the Uposatha hall compound, or any other place among the pariveṇa, day-rest areas, or fire halls, etc., and then place the broom back in its broom-rack.
Sau khi lấy chổi ở sân tháp, nên quét dọn sân nhà ăn hoặc sân nhà Uposatha, hoặc một nơi nào đó trong khu vực tịnh xá, nơi nghỉ ban ngày, nhà lửa, v.v., rồi rửa sạch và đặt lại vào chỗ để chổi.
Uposathāgārādīsu aññatarasmiṃ gahetvā avasesāni sammajjantassāpi eseva nayo.
This is the same rule for one who takes a broom from one of the Uposatha halls or other places and sweeps the remaining areas.
Cũng vậy, đối với người lấy chổi từ nhà Uposatha, v.v., để quét dọn các nơi còn lại.
Yo pana bhikkhācāramaggaṃ sammajjantova gantukāmo hoti, tena sammajjitvā sace antarāmagge sālā atthi, tattha ṭhapetabbā.
If a bhikkhu intends to sweep the alms-round path while going, he should sweep it, and if there is a rest hall along the way, he should place the broom there.
Vị tỳ-khưu nào muốn đi khất thực và vừa đi vừa quét dọn đường, thì sau khi quét dọn, nếu có nhà nghỉ dọc đường, nên đặt chổi ở đó.
Sace natthi, valāhakānaṃ anuṭṭhitabhāvaṃ sallakkhetvā ‘‘yāvāhaṃ gāmato nikkhamāmi, tāva na vassissatī’’ti jānantena yattha katthaci nikkhipitvā puna paccāgacchantena pākatikaṭṭhāne ṭhapetabbā.
If there is none, realizing that the clouds have not yet risen and knowing "it will not rain until I leave the village," he may place it anywhere and then, upon returning, put it back in its usual place.
Nếu không có, sau khi nhận thấy rằng mây chưa tụ lại và biết rằng “trời sẽ không mưa cho đến khi tôi ra khỏi làng”, thì nên đặt chổi ở bất cứ đâu và khi trở về, nên đặt lại ở chỗ bình thường.
Sace vassissatīti jānanto ajjhokāse ṭhapeti, dukkaṭanti mahāpaccariyaṃ vuttaṃ.
If he knows it will rain and places it in the open, it is a dukkata offense, as stated in the Mahāpaccariya.
Nếu biết trời sẽ mưa mà đặt ngoài trời, thì phạm tội dukkaṭa, như đã nói trong Mahāpaccariya.
Sace pana tatra tatreva sammajjanatthāya sammajjanī nikkhittā hoti, taṃ taṃ ṭhānaṃ sammajjitvā tatra tatreva nikkhipituṃ vaṭṭati.
However, if brooms are placed at various spots for sweeping, it is permissible to sweep each spot and place the broom back there.
Tuy nhiên, nếu chổi đã được đặt ở từng nơi để quét dọn, thì sau khi quét dọn nơi đó, được phép đặt lại ở chính nơi đó.
Āsanasālaṃ sammajjantena vattaṃ jānitabbaṃ.
One sweeping the assembly hall should know the proper conduct.
Vị tỳ-khưu quét dọn nhà ngồi nên biết bổn phận của mình.
Tatridaṃ vattaṃ – majjhato paṭṭhāya pādaṭṭhānābhimukhā vālikā haritabbā.
Herein, this is the proper conduct: sand should be swept from the center towards the foot-stands.
Đây là bổn phận đó – nên hốt cát từ giữa ra phía chỗ đặt chân.
Kacavaraṃ hatthehi gahetvā bahi chaḍḍetabbaṃ.
Rubbish should be collected by hand and thrown outside.
Nên dùng tay hốt rác và vứt ra ngoài.
111. Masārakoti mañcapāde vijjhitvā tattha aṭaniyo pavesetvā kato.
"Masārako" is one made by boring holes in the bed legs and inserting cross-bars into them.
111. Masāraka có nghĩa là giường được làm bằng cách khoan lỗ vào chân giường và luồn các thanh ngang vào đó.
Bundikābaddhoti aṭanīhi mañcapāde ḍaṃsāpetvā pallaṅkasaṅkhepena kato.
"Bundikābaddho" is one made with cross-bars that are clamped into the bed legs, thus constructed with a compact frame.
Bundikābaddha có nghĩa là giường được làm theo kiểu ghế bành bằng cách dùng các thanh ngang kẹp chặt chân giường.
Kuḷīrapādakoti assameṇḍakādīnaṃ pādasadisehi pādehi kato.
"Kuḷīrapādako" is one made with legs resembling the legs of horses, sheep, etc.
Kuḷīrapādaka có nghĩa là giường có chân giống chân ngựa, cừu, v.v.
Yo vā pana koci vaṅkapādako, ayaṃ vuccati kuḷīrapādako.
Or any bed with bent legs is called a kuḷīrapādaka.
Bất kỳ giường nào có chân cong đều được gọi là kuḷīrapādaka.
Āhaccapādakoti ayaṃ pana ‘‘āhaccapādako nāma mañco aṅge vijjhitvā kato hotī’’ti evaṃ parato pāḷiyaṃyeva vutto, tasmā aṭaniyo vijjhitvā tattha pādasikhaṃ pavesetvā upari āṇiṃ datvā katamañco ‘‘āhaccapādako’’ti veditabbo.
However, "āhaccapādako" is explicitly described later in the Pāḷi itself as "a bed with āhaccapāda legs is made by piercing its parts"; therefore, an āhaccapādaka bed should be understood as one made by boring holes and inserting leg-tips, and then securing them from above with a nail.
Còn Āhaccapādaka thì đã được nói rõ trong chính kinh văn sau này rằng “giường gọi là āhaccapādaka được làm bằng cách khoan lỗ vào các bộ phận”; do đó, giường được làm bằng cách khoan lỗ và luồn đầu chân vào đó, rồi đóng đinh từ trên xuống, nên được hiểu là “āhaccapādaka”.
Pīṭhepi eseva nayo.
The same applies to chairs.
Tương tự đối với ghế.
Anto saṃveṭhetvā baddhaṃ hotīti heṭṭhā ca upari ca vitthataṃ majjhe saṅkhittaṃ paṇavasaṇṭhānaṃ katvā baddhaṃ hoti, taṃ kira majjhe sīhabyagghacammaparikkhittampi karonti.
"Anto saṃveṭhetvā baddhaṃ hoti" means it is bound by making it wide at the bottom and top, and narrow in the middle, in the shape of a drum; it is said that they even cover it in the middle with lion or tiger skins.
Được buộc cuộn vào trong có nghĩa là được buộc sao cho rộng ở dưới và trên, thắt lại ở giữa, có hình dạng như trống paṇava; người ta nói rằng nó còn được bọc da sư tử, da hổ ở giữa.
Akappiyacammaṃ nāmettha natthi.
There is no unallowable hide here.
Ở đây không có loại da không thích hợp.
Senāsanañhi sovaṇṇamayampi vaṭṭati, tasmā taṃ mahagghaṃ hoti.
Indeed, even a golden lodging is allowable; therefore, it is valuable.
Chỗ nằm chỗ ngồi thậm chí có thể làm bằng vàng, do đó nó rất quý giá.
Anupasampannaṃ santharāpeti tassa palibodhoti yena santharāpitaṃ, tassa palibodho.
"Anupasampannaṃ santharāpeti tassa palibodho" means the hindrance (palibodha) belongs to the one who caused it to be spread by an anupasampanna.
Sự trở ngại của người đã sai người chưa thọ giới trải có nghĩa là sự trở ngại của người đã sai người chưa thọ giới trải.
Leḍḍupātaṃ atikkamantassa āpatti pācittiyassāti thāmamajjhimassa purisassa leḍḍupātaṃ atikkamantassa pācittiyaṃ.
"Leḍḍupātaṃ atikkamantassa āpatti pācittiyassā" means a pācittiya offense for one who crosses beyond the distance of a clod-throw by a medium-strength man.
Phạm tội pācittiya khi vượt quá tầm ném đất có nghĩa là phạm tội pācittiya khi vượt quá tầm ném đất của một người đàn ông có sức lực trung bình.
Ayaṃ panettha vinicchayo – thero bhojanasālāyaṃ bhattakiccaṃ katvā daharaṃ āṇāpeti ‘‘gaccha divāṭṭhāne mañcapīṭhaṃ paññapehī’’ti.
This is the decision here: Having finished his meal in the refectory, the elder instructs a young monk, "Go and spread out a bed or chair in the daytime resting place."
Đây là sự phân định về điều này: Vị Trưởng lão sau khi dùng bữa xong trong trai đường, sai một Tỳ-khưu trẻ rằng: “Hãy đi trải giường ghế ở chỗ nghỉ ban ngày!”
So tathā katvā nisinno.
He does so and sits down.
Vị ấy làm theo và ngồi xuống.
Thero yathāruciṃ vicaritvā tattha gantvā thavikaṃ vā uttarāsaṅgaṃ vā ṭhapeti, tato paṭṭhāya therassa palibodho.
The elder, having wandered as he pleased, goes there and places his bag or upper robe. From that point onwards, the elder has a palibodha (responsibility).
Vị Trưởng lão đi dạo tùy thích, đến đó đặt túi hoặc y tăng-già-lê lên, từ đó trở đi vị Trưởng lão có sự bận tâm.
Nisīditvā sayaṃ gacchanto neva uddharati, na uddharāpeti, leḍḍupātātikkame pācittiyaṃ.
Having sat down, if he leaves in the evening, he neither removes it himself nor has it removed by another; in exceeding the leḍḍupāta (stone's throw distance), there is a pācittiya.
Sau khi ngồi, đến chiều vị ấy tự mình không dọn dẹp, cũng không sai người khác dọn dẹp, phạm tội pācittiya khi vượt quá tầm ném hòn đất.
Sace pana thero tattha thavikaṃ vā uttarāsaṅgaṃ vā aṭṭhapetvā caṅkamantova daharaṃ ‘‘gaccha tva’’nti bhaṇati, tena ‘‘idaṃ bhante mañcapīṭha’’nti ācikkhitabbaṃ.
However, if the elder, without placing his bag or upper robe there, simply walks around and says to the young monk, "You go now," then the young monk should inform him, "Bhante, this is a bed/chair."
Tuy nhiên, nếu vị Trưởng lão không đặt túi hoặc y tăng-già-lê ở đó mà chỉ đi kinh hành và bảo Tỳ-khưu trẻ: “Con đi đi!”, thì Tỳ-khưu trẻ phải thưa: “Bạch Đại đức, đây là giường ghế.”
Sace thero vattaṃ jānāti ‘‘tvaṃ gaccha, ahaṃ pākatikaṃ karissāmī’’ti vattabbaṃ.
If the elder knows the proper practice, he should be told, "You go; I will put it in its proper state."
Nếu vị Trưởng lão biết phận sự thì phải nói: “Con đi đi, tôi sẽ làm cho nó bình thường.”
Sace bālo hoti anuggahitavatto ‘‘gaccha, mā idha tiṭṭha, neva nisīdituṃ na nipajjituṃ demī’’ti daharaṃ tajjetiyeva.
If he is foolish and does not know the practice, he simply scolds the young monk, saying, "Go, do not stand here. I will not allow you to sit or lie down."
Nếu vị ấy là người ngu si, không học phận sự, thì vị ấy sẽ hăm dọa Tỳ-khưu trẻ: “Đi đi, đừng đứng đây, ta không cho phép ngồi hay nằm!”
Daharena ‘‘bhante sukhaṃ sayathā’’ti kappaṃ labhitvā vanditvā gantabbaṃ.
The young monk should receive permission by saying, "Bhante, may you rest comfortably," venerate, and then depart.
Tỳ-khưu trẻ phải thưa: “Bạch Đại đức, xin Đại đức an giấc!” rồi được phép, đảnh lễ và đi.
Tasmiṃ gate therasseva palibodho.
When he has departed, the palibodha remains solely with the elder.
Khi vị ấy đi rồi, sự bận tâm thuộc về chính vị Trưởng lão.
Purimanayeneva cassa āpatti veditabbā.
His offense should be understood in the same way as before.
Vị ấy bị phạm tội theo cách thức trước đó.
Atha pana āṇattikkhaṇeyeva daharo ‘‘mayhaṃ bhante bhaṇḍakadhovanādi kiñci karaṇīyaṃ atthī’’ti vadati, thero ca naṃ ‘‘tvaṃ paññapetvā gacchāhī’’ti vatvā bhojanasālato nikkhamitvā aññattha gacchati, pāduddhārena kāretabbo.
But if, at the very moment of instruction, the young monk says, "Bhante, I have some duty, such as washing robes," and the elder, after telling him, "You may spread it out and go," leaves the refectory and goes elsewhere, he should be penalized by pāduddhāraṇa (expulsion by lifting the feet).
Tuy nhiên, nếu ngay lúc được sai bảo, Tỳ-khưu trẻ thưa: “Bạch Đại đức, con có việc cần làm như giặt giũ y phục nhỏ, v.v.”, và vị Trưởng lão bảo: “Con cứ trải rồi đi đi!” và rời trai đường đi đến chỗ khác, thì vị ấy phải bị khiển trách bằng cách nhấc chân.
Sace tattheva gantvā nisīdati purimanayeneva cassa leḍḍupātātikkame āpatti.
If he goes and sits there, his offense, in exceeding the leḍḍupāta, is as before.
Nếu vị ấy đi đến đó và ngồi xuống, thì vị ấy phạm tội khi vượt quá tầm ném hòn đất theo cách thức trước đó.
Sace pana thero sāmaṇeraṃ āṇāpeti, sāmaṇere tattha mañcapīṭhaṃ paññapetvā nisinnepi bhojanasālato aññattha gacchanto pāduddhārena kāretabbo.
However, if the elder instructs a sāmaṇera (novice), and even if the sāmaṇera spreads out the bed/chair and sits down, the elder who departs from the refectory to go elsewhere should be penalized by pāduddhāraṇa.
Tuy nhiên, nếu vị Trưởng lão sai một Sa-di, thì dù Sa-di đã trải giường ghế và ngồi xuống ở đó, vị Trưởng lão rời trai đường đi đến chỗ khác vẫn phải bị khiển trách bằng cách nhấc chân.
Gantvā nisinno puna gamanakāle leḍḍupātātikkame āpattiyā kāretabbo.
If, having gone and sat down, he departs again, he should be penalized for the offense of exceeding the leḍḍupāta.
Vị ấy đã đi và ngồi xuống, khi đến lúc đi lại, vị ấy phải bị khiển trách vì phạm pācittiya khi vượt quá tầm ném hòn đất.
Sace pana āṇāpento mañcapīṭhaṃ paññapetvā tattheva nisīdāti āṇāpeti, yatricchati tatra gantvā āgantuṃ labhati.
But if, when giving instructions, he tells him to spread out the bed/chair and sit right there, then he is permitted to go wherever he wishes and return.
Tuy nhiên, nếu khi sai bảo, vị ấy bảo trải giường ghế và ngồi ngay tại đó, thì vị ấy được phép đi đến bất cứ nơi nào mình muốn rồi quay lại.
Sayaṃ pana pākatikaṃ akatvā gacchantassa leḍḍupātātikkame pācittiyaṃ.
However, if he leaves without putting it in its proper state, there is a pācittiya offense for exceeding the leḍḍupāta.
Nhưng nếu tự mình không làm cho nó bình thường mà bỏ đi, thì phạm tội pācittiya khi vượt quá tầm ném hòn đất.
Antarasannipāte mañcapīṭhāni paññapetvā nisinnehi gamanakāle ārāmikānaṃ imaṃ paṭisāmethāti vattabbaṃ, avatvā gacchantānaṃ leḍḍupātātikkame āpatti.
At gatherings between main assemblies, those who have spread out beds and chairs and sat down should say to the ārāmikas (monastery attendants) when departing, "Please put these away." If they leave without saying so, there is an offense of exceeding the leḍḍupāta.
Trong các buổi họp giữa chừng, các Tỳ-khưu đã trải giường ghế và ngồi xuống, khi đến lúc ra về phải bảo các người giữ vườn (ārāmika) rằng: “Hãy dọn dẹp cái này!” Nếu không nói mà bỏ đi, thì phạm tội khi vượt quá tầm ném hòn đất.
Mahādhammasavanaṃ nāma hoti tattha uposathāgāratopi bhojanasālatopi āharitvā mañcapīṭhāni paññapenti.
There are occasions for great Dhamma teachings, where beds and chairs are brought from the Uposatha-hall and the refectory and spread out.
Có một buổi thuyết pháp lớn (Mahādhammasavana) ở đó, người ta mang giường ghế từ phòng Uposatha và trai đường đến để trải.
Āvāsikānaṃyeva palibodho.
The palibodha belongs solely to the resident monks.
Sự bận tâm thuộc về các Tỳ-khưu trú xứ.
Sace āgantukā ‘‘idaṃ amhākaṃ upajjhāyassa idaṃ ācariyassā’’ti gaṇhanti, tato paṭṭhāya tesaṃyeva palibodho.
If visiting monks claim, "This is for our preceptor, this is for our teacher," then from that point onwards, the palibodha is theirs alone.
Nếu các Tỳ-khưu khách lấy và nói: “Cái này của thầy tế độ của chúng tôi, cái này của vị A-xà-lê của chúng tôi”, thì từ đó trở đi sự bận tâm thuộc về chính họ.
Gamanakāle pākatikaṃ akatvā leḍḍupātaṃ atikkamantānaṃ āpatti.
If they depart without putting things in their proper state, exceeding the leḍḍupāta, there is an offense.
Khi đến lúc ra về, nếu không làm cho nó bình thường mà vượt quá tầm ném hòn đất, thì phạm tội.
Mahāpaccariyaṃ puna vuttaṃ – ‘‘yāva aññe na nisīdanti, tāva yehi paññattaṃ, tesaṃ bhāro.
In the Mahāpaccari it is stated, "As long as others do not sit down, the responsibility rests with those who spread them out.
Tuy nhiên, trong Mahāpaccarīya lại nói: “Chừng nào những người khác chưa ngồi, thì trách nhiệm thuộc về những người đã trải.
Aññesu āgantvā nisinnesu nisinnakānaṃ bhāro.
When others come and sit down, the responsibility rests with those who are seated.
Khi những người khác đến ngồi, trách nhiệm thuộc về những người đang ngồi.
Sace te anuddharitvā vā anuddharāpetvā vā gacchanti, dukkaṭaṃ.
If they leave without taking them away or having them taken away, there is a dukkaṭa.
Nếu họ không tự dọn dẹp hoặc không sai người khác dọn dẹp mà bỏ đi, thì phạm dukkaṭa.
Anāṇattiyā paññapitattā’’ti.
Because they were spread out without permission."
Vì đã trải mà không có sự sai bảo.”
Dhammāsane paññatte yāva ussārako vā dhammakathiko vā nāgacchati, tāva paññāpakānaṃ palibodho, tasmiṃ āgantvā nisinne tassa palibodho.
When a Dhamma seat is prepared, as long as a reciter or a Dhamma speaker has not arrived, the palibodha belongs to those who prepared it; once he arrives and sits down, the palibodha is his.
Khi pháp tòa đã được trải, chừng nào người xướng đọc hoặc người thuyết pháp chưa đến, thì sự bận tâm thuộc về những người đã trải; khi vị ấy đến ngồi, sự bận tâm thuộc về vị ấy.
Sakalaṃ ahorattaṃ dhammasavanaṃ hoti, añño ussārako vā dhammakathiko vā uṭṭhahati, añño nisīdati, yo yo āgantvā nisīdati, tassa tassa bhāro.
If the Dhamma teaching lasts all day and night, and one reciter or Dhamma speaker gets up and another sits down, the responsibility rests with whoever comes and sits down.
Nếu có một buổi thuyết pháp kéo dài cả ngày lẫn đêm, một người xướng đọc hoặc người thuyết pháp đứng dậy, một người khác ngồi xuống, thì trách nhiệm thuộc về bất cứ ai đến ngồi.
Uṭṭhahantena pana ‘‘idamāsanaṃ tumhākaṃ bhāro’’ti vatvā gantabbaṃ.
However, the one who gets up should say, "This seat is your responsibility," and then depart.
Tuy nhiên, người đứng dậy phải nói: “Chỗ ngồi này là trách nhiệm của quý vị” rồi mới được đi.
Sacepi itarasmiṃ anāgateyeva paṭhamaṃ nisinno uṭṭhāya gacchati, tasmiñca antoupacāraṭṭheyeva itaro āgantvā nisīdati, uṭṭhāya gato āpattiyā na kāretabbo.
Even if the first monk to sit gets up and leaves before the other arrives, and the other then arrives and sits down within the boundary, the monk who got up and left should not be penalized for an offense.
Ngay cả nếu người đầu tiên ngồi đã đứng dậy đi khi người kia chưa đến, nhưng người kia đến ngồi ngay trong phạm vi sân chùa, thì người đã đứng dậy đi không bị phạm tội.
Sace pana itarasmiṃ anāgateyeva paṭhamaṃ nisinno uṭṭhāyāsanā leḍḍupātaṃ atikkamati, āpattiyā kāretabbo.
However, if the first monk to sit gets up from the seat and crosses the leḍḍupāta before the other arrives, he should be penalized for an offense.
Tuy nhiên, nếu người đầu tiên ngồi đã đứng dậy rời khỏi chỗ ngồi và vượt quá tầm ném hòn đất khi người kia chưa đến, thì vị ấy phải bị phạm tội.
Sabbattha ca ‘‘leḍḍupātātikkame paṭhamapāde dukkaṭaṃ, dutiye pācittiya’’nti ayaṃ nayo mahāpaccariyaṃ vutto.
And everywhere it is stated in the Mahāpaccari: "For exceeding the leḍḍupāta, a dukkaṭa for the first step, a pācittiya for the second step" – this is the method taught.
Và ở khắp mọi nơi, cách thức này được nói trong Mahāpaccarīya: “Khi vượt quá tầm ném hòn đất, bước đầu tiên phạm dukkaṭa, bước thứ hai phạm pācittiya.”
112. Cimilikaṃ vātiādīsu cimilikā nāma sudhādiparikammakatāya bhūmiyā vaṇṇānurakkhaṇatthaṃ katā hoti, taṃ heṭṭhā pattharitvā upari kaṭasārakaṃ pattharanti.
Regarding cimilikaṃ vā (or a felt mat), etc.: cimilika is a covering made to protect the color of a floor treated with plaster and so on; it is spread underneath, and a grass mat is spread on top.
Trong các đoạn văn như “Cimilikaṃ vā” (tấm trải sàn), v.v., Cimilika là một tấm trải được làm để bảo vệ màu sắc của nền đất đã được trát vôi, v.v.; người ta trải nó ở dưới và trải một tấm chiếu lên trên.
Uttarattharaṇaṃ nāma mañcapīṭhānaṃ upari attharitabbakaṃ paccattharaṇaṃ.
Uttarattharaṇaṃ (upper covering) refers to a covering meant to be spread on top of beds and chairs.
Uttarattharaṇa (tấm trải trên) là tấm trải phụ được trải lên trên giường ghế.
Bhūmattharaṇaṃ nāma bhūmiyaṃ attharitabbā kaṭasārakādivikati.
Bhūmattharaṇaṃ (ground covering) refers to a kind of mat made of grass or other materials, to be spread on the ground.
Bhūmattharaṇa (tấm trải đất) là loại chiếu, v.v. được trải trên đất.
Taṭṭikaṃ nāma tālapaṇṇehi vā vākehi vā katataṭṭikā.
Taṭṭikaṃ (reed mat) refers to a mat made from palm leaves or bark.
Taṭṭika (tấm đan) là tấm đan làm bằng lá cây thốt nốt hoặc vỏ cây.
Cammakhaṇḍo nāma sīhabyagghadīpitaracchacammādīsupi yaṃkiñci cammaṃ.
Cammakhaṇḍo (piece of hide) refers to any kind of hide, even from lions, tigers, leopards, or hyenas.
Cammakhaṇḍa (miếng da) là bất kỳ loại da nào, kể cả da sư tử, da hổ, da báo, da chồn, v.v.
Aṭṭhakathāsu hi senāsanaparibhoge paṭikkhittacammaṃ nāma na dissati, tasmā sīhacammādīnaṃ pariharaṇeyeva paṭikkhepo veditabbo.
Indeed, in the Aṭṭhakathās, no hide is seen to be prohibited for use in a lodging; therefore, the prohibition of lion hides etc. should be understood as referring to carrying them around.
Thật vậy, trong các Chú giải không thấy nói về việc cấm dùng da trong việc sử dụng chỗ ở, vì vậy, sự cấm đoán phải được hiểu là chỉ áp dụng cho việc mang theo da sư tử, v.v. khi đi lại.
Pādapuñchanī nāma rajjukehi vā pilotikāhi vā pādapuñchanatthaṃ katā.
Pādapuñchanī (foot-wiping mat) refers to a mat made of ropes or rags for wiping the feet.
Pādapuñchanī (khăn lau chân) là cái lau chân được làm bằng dây thừng hoặc vải vụn.
Phalakapīṭhaṃ nāma phalakamayaṃ pīṭhaṃ.
Phalakapīṭhaṃ (wooden seat) refers to a seat made of planks.
Phalakapīṭha (ghế gỗ) là ghế làm bằng ván gỗ.
Atha vā phalakañceva dārumayapīṭhañca; etena sabbampi dārubhaṇḍādi saṅgahitaṃ.
Alternatively, it means both a plank and a wooden seat; by this, all wooden items and so forth are included.
Hoặc là ván gỗ và ghế gỗ; bằng cách này, tất cả các vật dụng bằng gỗ, v.v. đều được bao gồm.
Mahāpaccariyaṃ pana vitthāreneva vuttaṃ – ‘‘ādhārakaṃ pattapidhānaṃ pādakathalikaṃ tālavaṇṭaṃ bījanīpattakaṃ yaṃkiñci dārubhaṇḍaṃ antamaso pānīyauḷuṅkaṃ pānīyasaṅkhaṃ ajjhokāse nikkhipitvā gacchantassa dukkaṭa’’nti.
However, in the Mahāpaccari, it is stated in detail: "If one leaves a bowl stand, a bowl lid, a foot-washing pot, a palm-leaf fan, a hand fan, any wooden item, down to a drinking cup or a drinking conch, in the open air and departs, there is a dukkaṭa."
Tuy nhiên, trong Mahāpaccarīya đã nói chi tiết: “Phạm dukkaṭa đối với Tỳ-khưu rời đi sau khi để chân bát, nắp bát, mảnh sành chà chân, quạt lá thốt nốt, quạt tròn, bất cứ vật dụng gỗ nào, thậm chí là gáo nước uống, vỏ ốc đựng nước uống ở ngoài trời.”
Mahāaṭṭhakathāyaṃ pana esa nayo dutiyasikkhāpade dassito.
In the Mahāaṭṭhakathā, this method is shown in the second training rule.
Tuy nhiên, trong Mahāaṭṭhakathā, cách thức này được trình bày trong giới học thứ hai.
Ajjhokāse rajanaṃ pacitvā rajanabhājanaṃ rajanauḷuṅko rajanadoṇikāti sabbaṃ aggisālāya paṭisāmetabbaṃ.
Having boiled dye in the open air, the dye pot, dye bowl, and dye trough—all such items—should be put away in the fire hall.
Sau khi nấu thuốc nhuộm ở ngoài trời, tất cả các vật dụng như nồi thuốc nhuộm, gáo thuốc nhuộm, máng thuốc nhuộm, v.v. phải được cất giữ trong phòng lửa.
Sace aggisālā natthi, anovassake pabbhāre nikkhipitabbaṃ.
If there is no fire hall, they should be placed in a shelter where rain does not fall.
Nếu không có phòng lửa, thì phải đặt ở nơi trú ẩn không bị mưa.
Tasmimpi asati yattha olokentā bhikkhū passanti, tādise ṭhāne ṭhapetvāpi gantuṃ vaṭṭati.
If even that is not available, it is permissible to place them in a spot where observing bhikkhus can see them, and then depart.
Nếu cũng không có nơi đó, thì được phép đặt ở nơi mà các Tỳ-khưu có thể dễ dàng nhìn thấy rồi đi.
113. Āpucchaṃ gacchatīti yo bhikkhu vā sāmaṇero vā ārāmiko vā lajjī hoti, attano palibodhaṃ viya maññati, yo tathārūpaṃ āpucchitvā gacchati, tassa anāpatti.
Regarding āpucchaṃ gacchati (goes after informing): if a bhikkhu, sāmaṇera, or ārāmika is conscientious and considers it his responsibility, then if one informs such a person and departs, there is no offense.
“ Āpucchaṃ gacchati” (đi sau khi xin phép) nghĩa là nếu Tỳ-khưu, Sa-di hoặc người giữ vườn là người biết hổ thẹn, coi đó là sự bận tâm của mình, thì người nào xin phép vị như vậy rồi đi, sẽ không phạm tội.
Otāpento gacchatīti ātape otāpento āgantvā uddharissāmīti gacchati; evaṃ gacchato anāpatti.
Regarding otāpento gacchati (goes while airing it): he goes, airing it in the sun, with the intention of returning to remove it; departing in this manner incurs no offense.
“ Otāpento gacchati” (đi sau khi phơi nắng) nghĩa là đi phơi nắng rồi dự định sẽ quay lại dọn dẹp; đi như vậy sẽ không phạm tội.
Kenaci palibuddhaṃ hotīti senāsanaṃ kenaci upaddutaṃ hotīti attho.
Kenaci palibuddhaṃ hoti (is in some way obstructed) means that the lodging is disturbed by someone.
“ Kenaci palibuddhaṃ hoti” (chỗ ở bị ai đó quấy rầy) có nghĩa là chỗ ở bị ai đó làm phiền.
Sacepi hi vuḍḍhataro bhikkhu uṭṭhāpetvā gaṇhāti, sacepi yakkho vā peto vā āgantvā nisīdati, koci vā issaro āgantvā gaṇhāti, senāsanaṃ palibuddhaṃ hoti, sīhabyagghādīsu vā pana taṃ padesaṃ āgantvā ṭhitesupi senāsanaṃ palibuddhaṃ hotiyeva.
Even if an elder bhikkhu makes him get up and takes it, or if a yakkha or peta comes and sits down, or if some powerful person comes and takes it, the lodging is obstructed; or if lions, tigers, and the like come and stay in that area, the lodging is indeed obstructed.
Thật vậy, ngay cả khi một Tỳ-khưu lớn tuổi hơn đến dọn dẹp và lấy đi, hoặc một Dạ-xoa hay ngạ quỷ đến ngồi, hoặc một vị vua chúa đến lấy, thì chỗ ở vẫn bị quấy rầy; ngay cả khi sư tử, hổ, v.v. đến trú ngụ ở khu vực đó, thì chỗ ở vẫn bị quấy rầy.
Evaṃ kenaci palibuddhe anuddharitvāpi gacchato anāpatti.
Thus, if it is obstructed by someone, there is no offense in departing without removing it.
Khi chỗ ở bị ai đó quấy rầy như vậy, thì dù không dọn dẹp mà bỏ đi cũng không phạm tội.
Āpadāsūti jīvitabrahmacariyantarāyesu.
Dangers means dangers to life and to the holy life.
Āpadāsu có nghĩa là trong những hiểm nguy đến sinh mạng và phạm hạnh.
Sesaṃ uttānamevāti.
The rest is clear.
Phần còn lại là rõ ràng.
116. Dutiyasenāsanasikkhāpade – bhisīti mañcakabhisi vā pīṭhakabhisi vā.
In the second training rule concerning sleeping and sitting places— bhisī means a mat for a bed or a mat for a chair.
116. Trong giới học về chỗ ở thứ hai – Bhisī có nghĩa là đệm của giường hoặc đệm của ghế.
Cimilikādīnipi purimasikkhāpade vuttappakārāniyeva.
Cimilika and others are also of the same kind as explained in the previous training rule.
Cimilikā và những thứ khác cũng là loại đã được nói đến trong giới học trước.
Nisīdananti sadasaṃ veditabbaṃ.
Nisīdanaṃ should be understood as a sitting mat with stuffing.
Nisīdananti nên được hiểu là một tấm trải có lót.
Paccattharaṇanti pāvāro kojavoti ettakameva vuttaṃ.
Paccattharaṇaṃ means a cloak or a woolen rug, this much is stated.
Paccattharaṇa chỉ được nói đến là tấm choàng hoặc thảm.
Tiṇasanthāroti yesaṃ kesañci tiṇānaṃ santhāro.
Tiṇasanthāro means a covering of any kind of grass.
Tiṇasanthāro là tấm trải bằng bất kỳ loại cỏ nào.
Esa nayo paṇṇasanthāre.
The same method applies to a covering of leaves (paṇṇasanthāra).
Cách này cũng áp dụng cho tấm trải bằng lá cây.
Parikkhepaṃ atikkamantassāti ettha paṭhamapādaṃ atikkāmentassa dukkaṭaṃ, dutiyātikkame pācittiyaṃ.
Regarding if he goes past the boundary, a dukkaṭa is incurred for exceeding the first step, and a pācittiya for exceeding the second step.
Trong cụm từ Parikkhepaṃ atikkamantassā này, người bước vượt qua bước đầu tiên thì phạm tội dukkaṭa, bước vượt qua bước thứ hai thì phạm tội pācittiya.
Aparikkhittassa upacāro nāma senāsanato dve leḍḍupātā.
The precinct of an un-enclosed monastery (aparikkhitta) is two stone-throws from the dwelling.
Upacāra của một khu vực không có hàng rào là hai tầm ném đất từ chỗ ở.
Anāpucchaṃ vā gaccheyyāti ettha bhikkhumhi sati bhikkhu āpucchitabbo.
Regarding goes without asking, if there is a bhikkhu, he should be asked.
Trong cụm từ Anāpucchaṃ vā gaccheyyā này, nếu có tỳ khưu, thì phải hỏi ý kiến tỳ khưu.
Tasmiṃ asati sāmaṇero, tasmiṃ asati ārāmiko, tasmimpi asati yena vihāro kārito so vihārasāmiko, tassa vā kule yo koci āpucchitabbo.
If there is no bhikkhu, a novice (sāmaṇera); if no novice, a monastery attendant (ārāmika); if no monastery attendant, the householder who built the monastery, or anyone in his family should be asked.
Nếu không có tỳ khưu, thì hỏi ý kiến sāmaṇera; nếu không có sāmaṇera, thì hỏi ý kiến người giữ vườn; nếu cũng không có người giữ vườn, thì hỏi ý kiến người chủ vihāra đã xây dựng vihāra đó, hoặc bất kỳ ai trong gia đình của người đó.
Tasmimpi asati catūsu pāsāṇesu mañcaṃ ṭhapetvā mañce avasesamañcapīṭhāni āropetvā upari bhisiādikaṃ dasavidhampi seyyaṃ rāsiṃ karitvā dārubhaṇḍaṃ mattikābhaṇḍaṃ paṭisāmetvā dvāravātapānāni pidahitvā gamiyavattaṃ pūretvā gantabbaṃ.
If none of these are present, one should place the bed on four stones, arrange other beds and chairs on top of it, pile up all ten kinds of bedding, such as the bhisi and so forth, put away wooden and clay utensils, close the doors and windows, fulfill the traveler's duty, and then depart.
Nếu cũng không có người đó, thì phải đặt giường lên bốn tảng đá, đặt những chiếc giường và ghế còn lại lên trên giường, chất đệm và mười loại chỗ nằm khác thành một đống, cất giữ đồ gỗ và đồ đất sét, đóng cửa và cửa sổ, hoàn thành bổn phận của người đi xa rồi mới đi.
Sace pana senāsanaṃ ovassati, chadanatthañca tiṇaṃ vā iṭṭhakā vā ānītā honti, sace ussahati, chādetabbaṃ.
However, if the dwelling is exposed to rain and grass or bricks have been brought for roofing, if one is able, one should roof it.
Tuy nhiên, nếu chỗ ở bị dột, và cỏ hoặc gạch đã được mang đến để lợp, thì nếu có thể, phải lợp lại.
No ce sakkoti, yo okāso anovassako, tattha mañcapīṭhādīni nikkhipitvā gantabbaṃ.
If one is unable, one should place the beds, chairs, and so forth in a place not exposed to rain and then depart.
Nếu không thể, thì phải đặt giường, ghế, v.v. vào một nơi không bị dột rồi mới đi.
Sace sabbampi ovassati, ussahantena antogāme upāsakānaṃ ghare ṭhapetabbaṃ.
If the entire dwelling is exposed to rain, one who is able should leave the items at the houses of lay followers in the village.
Nếu tất cả đều bị dột, thì nếu có thể, phải đặt chúng vào nhà của các upāsaka trong làng.
Sace tepi ‘‘saṅghikaṃ nāma bhante bhāriyaṃ, aggidāhādīnaṃ bhāyāmā’’ti na sampaṭicchanti, ajjhokāsepi pāsāṇānaṃ upari mañcaṃ ṭhapetvā sesaṃ pubbe vuttanayeneva nikkhipitvā tiṇehi ca paṇṇehi ca paṭicchādetvā gantuṃ vaṭṭati.
If they do not agree, saying, “Venerable Sirs, property of the Saṅgha is indeed weighty; we fear fire and other dangers,” then it is permissible to place the bed on stones even in the open, arrange the rest as explained before, cover it with grass and leaves, and then depart.
Nếu họ không chấp nhận, nói rằng: “Bạch Đại đức, tài sản của Tăng đoàn là một gánh nặng, chúng con sợ hỏa hoạn, v.v.”, thì được phép đặt giường lên trên đá ở ngoài trời, cất giữ phần còn lại theo cách đã nói trước đó, rồi phủ cỏ và lá cây lên trên rồi mới đi.
Yañhi tattha aṅgamattampi avasissati, taṃ aññesaṃ tattha āgatānaṃ bhikkhūnaṃ upakāraṃ bhavissatīti.
For whatever small part remains there will be useful to other bhikkhus who come to that place.
Bởi vì bất kỳ phần nào còn sót lại ở đó cũng sẽ hữu ích cho các tỳ khưu khác đến đó.
117. Vihārassa upacāretiādīsu vihārassūpacāro nāma pariveṇaṃ.
117. In phrases like in the precinct of the monastery, the precinct of the monastery means the monastery compound (pariveṇa).
117. Trong các cụm từ như Vihārassa upacāre, upacāra của vihāra có nghĩa là khu vực xung quanh (pariveṇa).
Upaṭṭhānasālāti pariveṇabhojanasālā.
Upaṭṭhānasālā means the dining hall within the compound.
Upaṭṭhānasālā là phòng ăn trong khu vực xung quanh.
Maṇḍapoti pariveṇamaṇḍapo.
Maṇḍapo means the pavilion within the compound.
Maṇḍapo là maṇḍapa trong khu vực xung quanh.
Rukkhamūlanti pariveṇarukkhamūlaṃ.
Rukkhamūlaṃ means the foot of a tree within the compound.
Rukkhamūlaṃ là gốc cây trong khu vực xung quanh.
Ayaṃ tāva nayo kurundaṭṭhakathāyaṃ vutto.
This method is stated in the Kurundi-Aṭṭhakathā.
Cách giải thích này đã được nói đến trong Kurunda Aṭṭhakathā.
Kiñcāpi vutto, atha kho vihāroti antogabbho vā aññaṃ vā sabbaparicchannaṃ guttasenāsanaṃ veditabbaṃ.
Although it is stated thus, a monastery (vihāra) should be understood as an inner room or any other fully enclosed, secure dwelling.
Mặc dù đã được nói đến, nhưng vihāra nên được hiểu là một căn phòng bên trong hoặc bất kỳ chỗ ở an toàn nào được che chắn hoàn toàn.
Vihārassa upacāreti tassa bahi āsanne okāse.
In the precinct of the monastery means in a nearby place outside of it.
Vihārassa upacāre có nghĩa là ở một nơi gần bên ngoài vihāra đó.
Upaṭṭhānasālāyaṃ vāti bhojanasālāyaṃ vā.
Or in a service hall means or in a dining hall.
Upaṭṭhānasālāyaṃ vā có nghĩa là ở trong phòng ăn.
Maṇḍape vāti aparicchanne paricchanne vāpi bahūnaṃ sannipātamaṇḍape.
Or in a pavilion means in an unenclosed or even an enclosed pavilion where many (bhikkhus) gather.
Maṇḍape vā có nghĩa là ở trong maṇḍapa tụ họp của nhiều người, dù có che chắn hay không.
Rukkhamūle vattabbaṃ natthi.
There is nothing further to be said regarding the foot of a tree.
Không cần phải nói gì về gốc cây.
Āpatti dukkaṭassāti vuttappakārañhi dasavidhaṃ seyyaṃ antogabbhādimhi guttaṭṭhāne paññapetvā gacchantassa yasmā seyyāpi senāsanampi upacikāhi palujjati, vammikarāsiyeva hoti, tasmā pācittiyaṃ vuttaṃ.
An offense of dukkaṭa (āpatti dukkaṭassā) is incurred here because when a bhikkhu spreads out the ten kinds of bedding as described, in a secure place like an inner room, and departs, the bedding and even the dwelling itself are destroyed by termites and become nothing but a mound of earth, therefore a pācittiya is stated.
Āpatti dukkaṭassā – đối với tỳ khưu đã trải mười loại chỗ nằm đã nói trên ở một nơi an toàn như căn phòng bên trong, rồi bỏ đi, vì chỗ nằm và chỗ ở sẽ bị mối mọt phá hủy và trở thành một đống đất, do đó đã nói đến tội pācittiya.
Bahi pana upaṭṭhānasālādīsu paññapetvā gacchantassa seyyāmattameva nasseyya, ṭhānassa aguttatāya na senāsanaṃ, tasmā ettha dukkaṭaṃ vuttaṃ.
However, if one spreads them out in external places like a service hall and departs, only the bedding itself might be ruined, not the dwelling, due to the insecurity of the place. Therefore, a dukkaṭa is stated here.
Tuy nhiên, đối với tỳ khưu đã trải chỗ nằm ở bên ngoài trong các khu vực như phòng ăn, rồi bỏ đi, chỉ có chỗ nằm có thể bị hư hại, nhưng chỗ ở không bị hư hại vì nơi đó không được bảo vệ, do đó ở đây đã nói đến tội dukkaṭa.
Mañcaṃ vā pīṭhaṃ vāti ettha yasmā na sakkā mañcapīṭhaṃ sahasā upacikāhi khāyituṃ, tasmā taṃ vihārepi santharitvā gacchantassa dukkaṭaṃ vuttaṃ.
Regarding a bed or a chair, since it is not possible for beds and chairs to be quickly consumed by termites, a dukkaṭa is stated for one who spreads them out even within the monastery and departs.
Trong cụm từ Mañcaṃ vā pīṭhaṃ vā này, vì giường và ghế không thể bị mối mọt ăn ngay lập tức, do đó đã nói đến tội dukkaṭa đối với tỳ khưu đã trải chúng trong vihāra rồi bỏ đi.
Vihārūpacāre pana taṃ vihāracārikaṃ āhiṇḍantāpi disvā paṭisāmessanti.
However, in the precinct of the monastery, bhikkhus who walk around the monastery will see and put them away.
Tuy nhiên, trong khu vực vihāra, các tỳ khưu đi tuần vihāra sẽ thấy và cất giữ chúng.
118. Uddharitvā gacchatīti ettha uddharitvā gacchantena mañcapīṭhakavāṭaṃ sabbaṃ apanetvā saṃharitvā cīvaravaṃse laggetvā gantabbaṃ.
118. Regarding takes up and departs, one who takes up and departs should remove all the rope-bindings of the bed and chair, fold them, hang them on the robe-pole, and then depart.
118. Trong cụm từ Uddharitvā gacchatī này, khi đi, tỳ khưu phải tháo tất cả các tấm ván giường và ghế, gấp lại, treo lên sào y rồi mới đi.
Pacchā āgantvā vasanakabhikkhunāpi puna mañcapīṭhaṃ vā paññapetvā sayitvā gacchantena tatheva kātabbaṃ.
Later, if a bhikkhu comes and stays, he should also do the same when he spreads out a bed or a chair, sleeps, and then departs.
Khi một tỳ khưu khác đến ở sau đó, sau khi đã trải giường hoặc ghế và ngủ, thì khi đi, cũng phải làm như vậy.
Antokuṭṭato seyyaṃ bahikuṭṭe paññapetvā vasantena gamanakāle gahitaṭṭhāneyeva paṭisāmetabbaṃ.
One who spreads out the bedding outside the wall after taking it from inside the wall, and stays, should put it back in the place from which it was taken when departing.
Tỳ khưu đã trải chỗ nằm từ bên trong tường ra bên ngoài tường để ở, khi đi, phải cất giữ chúng ở đúng nơi đã lấy.
Uparipāsādato oropetvā heṭṭhāpāsāde vasantassapi eseva nayo.
The same method applies to one who takes it down from an upper story and stays in a lower story.
Đối với tỳ khưu đã hạ chỗ nằm từ lầu trên xuống lầu dưới để ở, cũng theo cách này.
Rattiṭṭhānadivāṭṭhānesu mañcapīṭhaṃ paññapetvāpi gamanakāle puna gahitaṭṭhāneyeva ṭhapetabbaṃ.
Even after spreading out a bed or a chair in a night-dwelling or day-dwelling, one should put it back in the place from which it was taken when departing.
Khi đã trải giường và ghế ở chỗ ngủ đêm và chỗ ngủ ngày, khi đi, cũng phải đặt lại ở đúng nơi đã lấy.
Āpucchaṃ gacchatīti etthāyaṃ āpucchitabbānāpucchitabbavinicchayo – yā tāva bhūmiyaṃ dīghasālā vā paṇṇasālā vā hoti, yaṃ vā rukkhatthambhesu, katagehaṃ upacikānaṃ uṭṭhānaṭṭhānaṃ hoti, tato pakkamantena tāva āpucchitvāva pakkamitabbaṃ.
Regarding goes after asking, here is the decision on what should and should not be asked: If there is a long hall or a leaf hut on the ground, or a house built on tree trunks, which is a place where termites can arise, then one must depart only after asking.
Trong cụm từ Āpucchaṃ gacchatī này, đây là sự phân định về việc nên hỏi ý kiến hay không nên hỏi ý kiến – trước hết, đối với những sālā dài hoặc sālā lá cây trên mặt đất, hoặc những ngôi nhà được xây dựng trên các cột cây mà là nơi mối mọt thường xuất hiện, thì khi rời đi, phải hỏi ý kiến rồi mới rời đi.
Tasmiñhi katipayāni divasāni ajaggiyamāne vammikāva santiṭṭhanti.
For if it is not attended to for a few days, only termite mounds will stand.
Bởi vì nếu không được chăm sóc trong vài ngày, chúng sẽ trở thành những đống mối.
Yaṃ pana pāsāṇapiṭṭhiyaṃ vā pāsāṇatthambhesu vā katasenāsanaṃ siluccayaleṇaṃ vā sudhālittasenāsanaṃ vā yattha upacikāsaṅkā natthi, tato pakkamantassa āpucchitvāpi anāpucchitvāpi gantuṃ vaṭṭati, āpucchanaṃ pana vattaṃ.
However, if it is a dwelling built on a rock slab or on rock pillars, or a cave in a rock formation, or a dwelling plastered with lime, where there is no suspicion of termites, one may depart after asking or without asking; but asking is a proper duty.
Tuy nhiên, đối với chỗ ở được xây dựng trên phiến đá hoặc cột đá, hoặc hang đá, hoặc chỗ ở được trát vữa mà không có nguy cơ bị mối mọt, thì khi rời đi, được phép đi mà không cần hỏi ý kiến, nhưng việc hỏi ý kiến là một bổn phận.
Sace tādisepi senāsane ekena passena upacikā ārohanti, āpucchitvāva gantabbaṃ.
However, if termites climb up on one side even in such a dwelling, one must depart only after asking.
Nếu ngay cả ở chỗ ở như vậy mà mối mọt xuất hiện ở một bên, thì phải hỏi ý kiến rồi mới đi.
Yo pana āgantuko bhikkhu saṅghikaṃ senāsanaṃ gahetvā vasantaṃ bhikkhuṃ anuvattanto attano senāsanaṃ aggahetvā vasati, yāva so na gaṇhāti, tāva taṃ senāsanaṃ purimabhikkhusseva palibodho.
If an arriving bhikkhu, observing the bhikkhu residing in a Saṅgha dwelling, stays without taking a dwelling for himself, that dwelling is the responsibility of the former bhikkhu until the arriving bhikkhu takes it.
Tuy nhiên, nếu một tỳ khưu khách đến và ở mà không nhận chỗ ở của mình, tuân theo tỳ khưu đang ở một chỗ ở của Tăng đoàn, thì chừng nào tỳ khưu khách đó chưa nhận chỗ ở, chừng đó chỗ ở đó vẫn là trách nhiệm của tỳ khưu trước.
Yadā pana so senāsanaṃ gahetvā attano issariyena vasati, tato paṭṭhāya āgantukasseva palibodho.
But when the arriving bhikkhu takes a dwelling and resides there with his own authority, from then on, it is the responsibility of the arriving bhikkhu.
Khi tỳ khưu khách đó nhận chỗ ở và ở với quyền sở hữu của mình, thì từ đó trở đi, đó là trách nhiệm của tỳ khưu khách.
Sace ubhopi vibhajitvā gaṇhanti, ubhinnampi palibodho.
If both divide and take it, it is the responsibility of both.
Nếu cả hai đều chia và nhận, thì là trách nhiệm của cả hai.
Mahāpaccariyaṃ pana vuttaṃ – ‘‘sace dve tayo ekato hutvā paññapenti, gamanakāle sabbehipi āpucchitabbaṃ.
However, it is stated in the Mahāpaccariya: “If two or three bhikkhus spread out bedding together, all of them must ask when departing.
Tuy nhiên, trong Mahāpaccariya đã nói rằng: “Nếu hai hoặc ba tỳ khưu cùng nhau trải chỗ nằm, thì khi đi, tất cả đều phải hỏi ý kiến.
Tesu ce paṭhamaṃ gacchanto ‘pacchimo jaggissatī’ti ābhogaṃ katvā gacchati vaṭṭati.
If, among them, the first to depart makes the resolve ‘the last one will look after it,’ it is permissible.
Nếu trong số đó, người đi trước nghĩ rằng ‘người đi sau sẽ chăm sóc’, rồi đi, thì được phép.
Pacchimassa ābhogena mutti natthi.
The last one is not exempted by such a resolve.
Người đi sau không được miễn trách nhiệm bởi ý nghĩ của mình.
Bahū ekaṃ pesetvā santharāpenti, gamanakāle sabbehi vā āpucchitabbaṃ, ekaṃ vā pesetvā āpucchitabbaṃ.
If many send one to spread out the bedding, when departing, either all must ask, or one may be sent to ask.
Nếu nhiều người cử một người đi trải chỗ nằm, thì khi đi, tất cả đều phải hỏi ý kiến, hoặc cử một người đi hỏi ý kiến.
Aññato mañcapīṭhādīni ānetvā aññatra vasitvāpi gamanakāle tattheva netabbāni.
If one brings beds, chairs, and so forth from another dwelling and stays elsewhere, they must be returned to that original place when departing.
Nếu mang giường, ghế, v.v. từ một chỗ ở khác đến để ở một nơi khác, thì khi đi, cũng phải mang chúng về chỗ cũ.
Sace aññāvāsato ānetvā vasamānassa añño vuḍḍhataro āgacchati, na paṭibāhitabbo, ‘mayā bhante aññāvāsato ānītaṃ, pākatikaṃ kareyyāthā’ti vattabbaṃ.
If a senior bhikkhu comes while one is staying after bringing items from another dwelling, he should not be prevented; one should say, ‘Venerable Sir, I brought this from another dwelling, please keep it in its original state.’
Nếu một tỳ khưu lớn tuổi hơn đến khi đang ở bằng cách mang đồ từ một chỗ ở khác, thì không được từ chối, mà phải nói rằng: ‘Bạch Đại đức, con đã mang đồ này từ một chỗ ở khác đến, xin Đại đức hãy để nó như bình thường.’
Tena ‘evaṃ karissāmī’ti sampaṭicchite itarassa gantuṃ vaṭṭati.
If he agrees, saying ‘I will do so,’ it is permissible for the other (junior bhikkhu) to depart.
Nếu vị ấy chấp nhận nói ‘Con sẽ làm như vậy’, thì tỳ khưu kia được phép đi.
Evamaññattha haritvāpi saṅghikaparibhogena paribhuñjantassa naṭṭhaṃ vā jiṇṇaṃ vā corehi vā haṭaṃ gīvā na hoti, puggalikaparibhogena paribhuñjantassa pana gīvā hoti.
Even if one takes it elsewhere and uses it as communal property, if it is lost, worn out, or stolen, there is no liability (gīvā). But if one uses it as personal property, there is liability.
Như vậy, dù đã mang đi nơi khác, trong khi sử dụng theo cách vật dụng của Tăng chúng, nếu bị mất, bị hư hỏng, hoặc bị trộm lấy đi thì không phải là gīvā (trách nhiệm đền bù); nhưng trong khi sử dụng theo cách vật dụng cá nhân thì là gīvā.
Aññassa mañcapīṭhaṃ pana saṅghikaparibhogena vā puggalikaparibhogena vā paribhuñjantassa naṭṭhaṃ gīvāyeva’’.
But if another's bed or chair is used, either as communal property or as personal property, and it is lost, there is liability (gīvā).
Còn giường ghế của người khác, trong khi sử dụng theo cách vật dụng của Tăng chúng hay theo cách vật dụng cá nhân, nếu bị mất thì đều là gīvā.”
Kenaci palibuddhaṃ hotīti vuḍḍhatarabhikkhūissariyayakkhasīhavāḷamigakaṇhasappādīsu yena kenaci senāsanaṃ palibuddhaṃ hoti.
If it is obstructed by someone means that the lodging is obstructed by someone, such as by elder bhikkhus, an influential yakkha, a lion, a wild animal, or a cobra.
Bị chướng ngại bởi một điều gì đó nghĩa là sàng tọa bị chướng ngại bởi bất cứ ai trong số các vị tỳ khưu trưởng lão, yakka có quyền lực, sư tử, mãnh thú, rắn hổ mang, v.v.
Sāpekkho gantvā tattha ṭhito āpucchati, kenaci palibuddho hotīti ajjeva āgantvā paṭijaggissāmīti evaṃ sāpekkho nadīpāraṃ vā gāmantaraṃ vā gantvā yatthassa gamanacittaṃ uppannaṃ, tattheva ṭhito kañci pesetvā āpucchati, nadīpūrarājacorādīsu vā kenaci palibuddho hoti upadduto, na sakkoti paccāgantuṃ, evaṃbhūtassapi anāpatti.
Having a mind to return, he goes and stands there and asks for permission, thinking that it is obstructed by someone. This means that if he has a mind to return and tidy it today, having such an intention, he goes to the other side of a river or to another village, and standing wherever he intended to go, he sends someone to ask for permission. Or if he is afflicted or obstructed by something such as a flooded river, a king, or thieves, and cannot return, even for such a bhikkhu there is no offense.
Có lòng luyến tiếc, đi rồi đứng lại ở nơi đó mà xin phép, hoặc bị chướng ngại bởi một điều gì đó nghĩa là, với lòng luyến tiếc rằng “hôm nay tôi sẽ trở về chăm sóc”, vị ấy đi qua bờ sông bên kia hoặc đến một làng khác, rồi đứng ngay tại nơi mà tâm muốn đi đã khởi lên, sai người nào đó đi xin phép; hoặc bị chướng ngại, bị quấy nhiễu bởi một điều gì đó như nước sông dâng, vua, trộm cướp, v.v., không thể quay trở về được, vị ấy trong trường hợp như vậy cũng không phạm tội.
Sesaṃ paṭhamasikkhāpade vuttanayameva saddhiṃ samuṭṭhānādīhīti.
The rest is in the same manner as stated in the first training rule, including its origin and so forth.
Phần còn lại, cùng với các yếu tố như nguồn gốc phát sinh tội, v.v., đều theo cách đã được nêu trong học giới thứ nhất.
119. Chaṭṭhasikkhāpade – palibundhentīti paṭhamataraṃ gantvā pattacīvaraṃ atiharitvā rumbhitvā tiṭṭhanti.
In the sixth training rule – They obstruct means they go first, take the bowl and robes, and block off the place, staying there.
119. Trong học giới thứ sáu – chặn lối nghĩa là họ đi đến trước, mang y bát đến rồi đứng chặn lại.
Therā bhikkhū vuṭṭhāpentīti ‘‘amhākaṃ āvuso pāpuṇātī’’ti vassaggena gahetvā vuṭṭhāpenti.
Elder bhikkhus make them rise means they make them rise, saying, "Reverend, this belongs to us," taking it by seniority.
Các vị tỳ khưu trưởng lão cho đứng dậy nghĩa là họ nói “Thưa chư hiền, đến lượt chúng tôi” rồi mời đứng dậy theo thứ tự hạ lạp.
Anupakhajja seyyaṃ kappentīti ‘‘tumhākaṃ bhante mañcaṭṭhānaṃyeva pāpuṇāti, na sabbo vihāro.
They lie down encroaching means they say, "Venerables, only the place for beds belongs to you, not the entire monastery.
Chen vào rồi sắp đặt chỗ nằm nghĩa là họ nói “Thưa các ngài, các ngài chỉ được chỗ đặt giường, chứ không phải toàn bộ trú xá.
Amhākaṃ dāni idaṃ ṭhānaṃ pāpuṇātī’’ti anupavisitvā mañcapīṭhaṃ paññapetvā nisīdantipi nipajjantipi sajjhāyampi karonti.
Now this place belongs to us," and then they enter, arrange a bed and chair, and sit, lie down, or recite scriptures.
Bây giờ chỗ này thuộc về chúng tôi”, rồi đi vào, trải giường ghế, ngồi xuống, nằm xuống, và cả tụng đọc nữa.
120. Jānanti ‘‘anuṭṭhāpanīyo aya’’nti jānanto; tenevassa vibhaṅge ‘‘vuḍḍhoti jānātī’’tiādi vuttaṃ.
Knowing means knowing, "This person should not be made to rise." That is why it is said in its Vibhaṅga, "He knows he is old," and so on.
120. Biết là biết rằng “vị này không nên bị mời đứng dậy”; chính vì thế trong phần phân tích của học giới này mới nói “biết là vị trưởng thượng” v.v.
Vuḍḍho hi attano vuḍḍhatāya anuṭṭhāpanīyo, gilāno gilānatāya, saṅgho pana bhaṇḍāgārikassa vā dhammakathikavinayadharādīnaṃ vā gaṇavācakaācariyassa vā bahūpakārataṃ guṇavisiṭṭhatañca sallakkhento dhuvavāsatthāya vihāraṃ sammannitvā deti, tasmā yassa saṅghena dinno, sopi anuṭṭhāpanīyo.
Indeed, an old bhikkhu should not be made to rise due to his seniority, nor a sick bhikkhu due to his illness. The Saṅgha, however, gives a monastery for permanent residence to the treasurer or to a teacher of a group, such as a Dhamma preacher or Vinaya expert, after recognizing their great benefit and superior qualities. Therefore, one to whom it is given by the Saṅgha also should not be made to rise.
Thật vậy, vị trưởng thượng không nên bị mời đứng dậy vì sự trưởng thượng của mình, vị bệnh không nên bị mời đứng dậy vì bệnh tật của mình; còn Tăng chúng, khi nhận thấy sự giúp ích nhiều và phẩm chất đặc biệt của vị quản lý kho tàng, vị thuyết pháp, vị trì luật, v.v., hoặc của vị thầy dạy chúng, thì Tăng chúng đồng thuận trao trú xá cho vị ấy để ở thường xuyên, do đó, vị nào đã được Tăng chúng trao cho thì cũng không nên bị mời đứng dậy.
Kāmañcettha gilānassāpi saṅghoyeva anucchavikaṃ senāsanaṃ deti, gilāno pana ‘‘apaloketvā saṅghena adinnasenāsanopi na pīḷetabbo anukampitabbo’’ti dassetuṃ visuṃ vutto.
Although in this case, the Saṅgha itself gives appropriate lodging to a sick bhikkhu, the sick bhikkhu is mentioned separately to show that "even if a lodging is not given by the Saṅgha after asking, he should not be oppressed but should be shown compassion."
Và mặc dù ở đây, chính Tăng chúng cũng cấp sàng tọa thích hợp cho vị bệnh, nhưng vị bệnh được đề cập riêng để chỉ ra rằng “ngay cả khi chưa được Tăng chúng biểu quyết trao sàng tọa, vị ấy cũng không nên bị làm phiền mà nên được thương xót”.
121. Upacāreti ettha mañcapīṭhānaṃ tāva mahallake vihāre samantā diyaḍḍho hattho upacāro, khuddake yato pahoti tato diyaḍḍho hattho, pāde dhovitvā pavisantassa passāvatthāya nikkhamantassa ca yāva dvāre nikkhittapādadhovanapāsāṇato passāvaṭṭhānato ca mañcapīṭhaṃ, tāva diyaḍḍhahatthavitthāro maggo upacāro nāma.
In the precinct (upacāra): Here, for beds and chairs in a large monastery, the precinct is one and a half cubits all around. In a small one, it is one and a half cubits from where it extends. For a bhikkhu washing his feet and entering, or going out to urinate, the path from the stone placed for washing feet at the door, or from the place for urinating, to the bed or chair, of one and a half cubits in width, is called the precinct.
121. Trong từ upacāra (khu vực lân cận), đối với giường và ghế, trong một trú xá lớn, upacāra là một coude rưỡi (diyaḍḍho hattho) xung quanh; trong trú xá nhỏ, upacāra là một coude rưỡi ở phía nào có đủ không gian. Đối với người đi vào sau khi rửa chân và người đi ra để tiểu tiện, con đường rộng một coude rưỡi từ phiến đá rửa chân đặt ở cửa cho đến chỗ đặt giường ghế, và từ chỗ tiểu tiện cho đến chỗ đặt giường ghế, được gọi là upacāra.
Tasmiṃ mañcassa vā pīṭhassa vā upacāre ṭhitassa vā bhikkhuno pavisantassa vā nikkhamantassa vā upacāre yo anupakhajja seyyaṃ kappetukāmo seyyaṃ santharati vā santharāpeti vā, āpatti dukkaṭassa.
In that precinct of a bed or chair, if a bhikkhu who intends to lie down encroaching spreads out a bedding or causes it to be spread out for a bhikkhu who is standing, entering, or going out, there is an offense of dukkata.
Trong khu vực upacāra của giường hoặc ghế đó, hoặc trong khu vực upacāra của vị tỳ khưu đang đứng, đang đi vào, hoặc đang đi ra, nếu ai muốn chen vào sắp đặt chỗ nằm mà trải chỗ nằm hoặc bảo người khác trải, thì phạm tội dukkaṭa.
122. Upacāraṃ ṭhapetvā seyyaṃ santharati vā santharāpeti vāti imasmiṃ ito pare ca ‘‘vihārassa upacāre’’tiādike dukkaṭavārepi yathā idha abhinisīdanamatte abhinipajjanamatte ubhayakaraṇe payogabhede ca pācittiyappabhedo vutto, evaṃ dukkaṭappabhedo veditabbo.
Spreads out a bed or causes it to be spread out outside the precinct: In this case, and in the subsequent dukkata rules such as "in the precinct of the monastery," the classification of dukkata offenses should be understood in the same way as the classification of Pācittiya offenses is stated here regarding merely sitting down encroaching, merely lying down encroaching, doing both, and different acts.
122. Trong câu trừ khu vực upacāra ra mà trải chỗ nằm hoặc bảo người khác trải, ở đây và cả trong các trường hợp dukkaṭa sau này như “trong khu vực upacāra của trú xá”, v.v., cũng vậy, cần hiểu sự phân loại tội dukkaṭa tương tự như sự phân loại tội pācittiya đã được nêu ở đây, tức là tùy thuộc vào việc chỉ ngồi, chỉ nằm, làm cả hai, và các hành động khác nhau.
Evarūpena hi visabhāgapuggalena ekavihāre vā ekapariveṇe vā vasantena attho natthi, tasmā sabbatthevassa nivāso vārito.
Indeed, there is no purpose in dwelling with such a disagreeable person in the same monastery or in the same precinct; therefore, their residence is forbidden everywhere.
Thật vậy, không có lợi ích gì khi sống chung trong cùng một trú xá hay cùng một khuôn viên với một người không hòa hợp như vậy, do đó, việc cư trú của người ấy bị cấm ở mọi nơi.
Aññassa puggaliketi idhāpi vissāsikassa puggalikaṃ attano puggalikasadisameva, tattha anāpatti.
In another's personal property: Here too, a trusted person's personal property is similar to one's own personal property; there is no offense in that case.
Trong vật dụng cá nhân của người khác, ở đây cũng vậy, vật dụng cá nhân của người thân tín cũng giống như vật dụng cá nhân của chính mình, trong trường hợp đó thì không phạm tội.
123. Āpadāsūti sace bahi vasantassa jīvitabrahmacariyantarāyo hoti, evarūpāsu āpadāsu yo pavisati, tassāpi anāpatti.
In dangers: If there is a danger to life or to the holy life for one residing outside, for one who enters in such dangers, there is no offense.
123. Trong các trường hợp nguy hiểm, nếu có nguy hiểm đến tính mạng hoặc phạm hạnh khi sống ở bên ngoài, người nào đi vào trong những trường hợp nguy hiểm như vậy thì cũng không phạm tội.
Sesaṃ uttānamevāti.
The rest is clear.
Phần còn lại đã rõ ràng.
Paṭhamapārājikasamuṭṭhānaṃ, kiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, akusalacittaṃ, dukkhavedananti.
It originates from three causes — from body and mind, from speech and mind, and from body, speech, and mind; it is action, release with perception, volitional, blameworthy by the world, bodily action, verbal action, with unwholesome consciousness, and painful feeling.
Phát sinh từ nguồn gốc của tội pārājika thứ nhất, là hành động, giải thoát nhờ nhận thức, có chủ tâm, bị đời chê trách, là thân nghiệp, tâm bất thiện, thọ khổ.
126. Sattamasikkhāpade – ekena payogena bahukepi dvāre atikkāmetīti ye catubhūmakapañcabhūmakā pāsādā chasattakoṭṭhakāni vā catussālāni, tādisesu senāsanesu hatthesu vā gīvāya vā gahetvā antarā aṭṭhapento ekena payogena atikkāmeti, ekameva pācittiyaṃ.
In the seventh training rule – He passes many doors with a single exertion: In such lodgings as four-storied or five-storied palaces, or six or seven-chambered halls, if one takes it in one's hands or on one's neck and passes it without stopping in between, with a single exertion, there is only one Pācittiya offense.
126. Trong học giới thứ bảy – bằng một hành động mà đưa qua nhiều cửa nghĩa là, trong những cung điện bốn, năm tầng hoặc những sảnh đường có sáu, bảy gian, nếu nắm tay hoặc cổ mà đưa qua không dừng lại ở giữa, bằng một hành động duy nhất, thì chỉ phạm một tội pācittiya.
Ṭhapetvā ṭhapetvā nānāpayogehi atikkāmentassa dvāragaṇanāya pācittiyāni.
For one who stops and then restarts, passing it with different exertions, there are Pācittiya offenses according to the number of doors.
Nếu dừng lại rồi mới đưa qua bằng nhiều hành động khác nhau, thì số tội pācittiya tương ứng với số cửa.
Hatthena anāmasitvā ‘‘nikkhamā’’ti vatvā vācāya nikkaḍḍhantassāpi eseva nayo.
The same principle applies to one who expels a bhikkhu by speech, saying "Go out!" without touching him with the hand.
Ngay cả khi không chạm tay mà chỉ nói “Hãy ra khỏi đây” để đuổi ra bằng lời nói, thì quy tắc cũng tương tự.
129. Aṭṭhamasikkhāpade – uparivehāsakuṭiyāti upari acchannatalāya dvibhūmikakuṭiyā vā tibhūmikādikuṭiyā vā.
129. In the eighth training rule – uparivehāsakuṭiyā means in an upper-story dwelling or a dwelling of two or three stories or more, whose upper surface has not yet been roofed.
129. Trong giới học thứ tám – uparivehāsakuṭiyā có nghĩa là một tịnh xá hai tầng hoặc ba tầng trở lên với sàn trên chưa được che phủ.
Mañcaṃ sahasā abhinisīdīti mañcaṃ sahasā abhibhavitvā ajjhottharitvā nisīdi.
Mañcaṃ sahasā abhinisīdī means he sat on the bed with a sudden, forceful downward motion, overpowering it.
Mañcaṃ sahasā abhinisīdī có nghĩa là ngồi xuống giường hoặc ghế một cách mạnh bạo, áp đảo nó.
Bhummatthe vā etaṃ upayogavacanaṃ; mañce nisīdīti attho.
Or this is a usage in the sense of the locative; the meaning is "he sat on the bed."
Hoặc từ này là một cách dùng từ ở nghĩa vị trí; nghĩa là ngồi trên giường hoặc ghế.
Abhīti idaṃ pana padasobhanatthaṃ upasaggamattameva.
However, this word abhī is merely a prefix for the sake of verbal elegance.
Tuy nhiên, từ abhī này chỉ là một tiền tố để làm đẹp từ.
Nippatitvāti nipatitvā nikkhamitvā vā.
Nippatitvā means having fallen down, or having come out.
Nippatitvā có nghĩa là rơi xuống hoặc đi ra.
Tassa hi upari āṇīpi na dinnā, tasmā nikkhanto.
For, no nails had been fixed on its top; therefore, it came out.
Vì không có đinh được đóng ở phía trên của nó, nên nó đã rơi ra.
Vissaramakāsīti virūpaṃ āturassaramakāsi.
Vissaramakāsī means he made a deformed, pained sound.
Vissaramakāsī có nghĩa là phát ra một âm thanh kỳ lạ, đau đớn.
131. Vehāsakuṭi nāma majjhimassa purisassa asīsaghaṭṭāti yā pamāṇamajjhimassa purisassa sabbaheṭṭhimāhi tulāhi sīsaṃ na ghaṭṭeti, etena idha adhippetā vehāsakuṭi dassitā hoti, na vehāsakuṭilakkhaṇaṃ.
131. Vehāsakuṭi nāma majjhimassa purisassa asīsaghaṭṭā – that which does not strike the head of a person of average height with its lowest crossbeams; by this, the vehāsakuṭi implied here is indicated, not the definition of a vehāsakuṭi.
131. Vehāsakuṭi nāma majjhimassa purisassa asīsaghaṭṭā – tịnh xá mà đầu của một người đàn ông có chiều cao trung bình không chạm vào các xà ngang thấp nhất, điều này cho thấy vehāsakuṭi được đề cập ở đây, chứ không phải là đặc điểm của vehāsakuṭi.
Yā hi kāci upari acchinnatalā dvibhūmikā kuṭi tibhūmikādikuṭi vā ‘‘vehāsakuṭī’’ti vuccati.
For any dwelling of two stories or more, whose upper surface is not yet roofed, is called a "vehāsakuṭi".
Bất kỳ tịnh xá hai tầng hoặc ba tầng trở lên nào có sàn trên chưa được che phủ đều được gọi là “vehāsakuṭi”.
Idha pana asīsaghaṭṭā adhippetā.
However, here, one that does not strike the head is intended.
Tuy nhiên, ở đây, ý muốn nói là tịnh xá mà đầu không chạm tới.
Abhinisīdanādīsu pubbe vuttanayeneva payogavasena āpattibhedo veditabbo.
The classifications of offenses regarding sitting down forcefully, etc., should be understood in the same manner as explained before concerning their application.
Các loại phạm lỗi do hành vi ngồi xuống, v.v., cần được hiểu theo cách đã nói trước đây.
133. Avehāsakuṭiyāti bhūmiyaṃ katapaṇṇasālādīsu anāpatti.
133. Avehāsakuṭiyā – there is no offense in leaf-huts built on the ground, etc.
133. Avehāsakuṭiyā – không có lỗi khi ở trong các tịnh xá lá hoặc các công trình tương tự được xây dựng trên mặt đất.
Na hi sakkā tattha parassa pīḷā kātuṃ.
For it is not possible to cause harm to another there.
Vì không thể làm hại người khác ở đó.
Sīsaghaṭṭāyāti yāyaṃ sīsaghaṭṭā hoti, tatthāpi anāpatti.
Sīsaghaṭṭāyā – there is also no offense where it strikes the head.
Sīsaghaṭṭāyā – không có lỗi ngay cả khi ở trong tịnh xá mà đầu chạm tới.
Na hi sakkā tattha heṭṭhāpāsāde anoṇatena vicarituṃ, tasmā asañcaraṇaṭṭhānattā parapīḷā na bhavissati.
For it is not possible to walk there on the lower floor of the palace without bending down, and thus, because it is not a place for walking, no harm to another will occur.
Vì không thể đi lại ở tầng dưới của cung điện mà không cúi đầu, do đó, vì là nơi không thể đi lại, sẽ không có sự làm hại người khác.
Heṭṭhā aparibhogaṃ hotīti yassā heṭṭhā dabbasambhārādīnaṃ nikkhittattā aparibhogaṃ hoti, tatthāpi anāpatti.
Heṭṭhā aparibhogaṃ hotī – there is also no offense where its underside is not used because materials and goods are stored there.
Heṭṭhā aparibhogaṃ hotī – không có lỗi ngay cả khi ở trong tịnh xá mà tầng dưới không được sử dụng do chứa vật liệu xây dựng hoặc các vật dụng khác.
Padarasañcitaṃ hotīti yassā uparimatalaṃ dāruphalakehi vā ghanasanthataṃ hoti, sudhādiparikammakataṃ vā tatthāpi anāpatti.
Padarasañcitaṃ hotī – there is also no offense where its upper surface is densely covered with planks of wood, or plastered with stucco, etc.
Padarasañcitaṃ hotī – không có lỗi ngay cả khi ở trong tịnh xá mà sàn trên được lát dày bằng ván gỗ hoặc được trát vữa, v.v.
Paṭāṇi dinnā hotīti mañcapīṭhānaṃ pādasikhāsu āṇī dinnā hoti, yattha nisīdantepi na nippatanti, tādise mañcapīṭhe nisīdatopi anāpatti.
Paṭāṇi dinnā hotī – there is also no offense when one sits on a bed or chair whose leg-tips are secured with nails, where one would not fall even when sitting.
Paṭāṇi dinnā hotī – không có lỗi ngay cả khi ngồi trên giường hoặc ghế có đóng đinh ở chân, nơi mà khi ngồi xuống cũng không bị rơi.
Tasmiṃ ṭhitoti āhaccapādake mañce vā pīṭhe vā ṭhito upari nāgadantakādīsu laggitakaṃ cīvaraṃ vā kiñci vā gaṇhāti vā, aññaṃ vā laggeti, tassāpi anāpatti.
Tasmiṃ ṭhito means standing on a bed or chair with inserted legs, if one takes a robe or anything else hanging on a hook, etc., above, or hangs something else, there is no offense for him either.
Tasmiṃ ṭhito – không có lỗi cho người đứng trên giường hoặc ghế có chân cố định để lấy y phục hoặc bất cứ thứ gì treo trên các móc treo như nāgadantaka, hoặc để treo thứ khác.
Sesaṃ uttānameva.
The rest is clear.
Phần còn lại là rõ ràng.
Eḷakalomasamuṭṭhānaṃ – kāyato ca kāyacittato ca samuṭṭhāti, kiriyaṃ, nosaññāvimokkhaṃ, acittakaṃ, paṇṇattivajjaṃ, kāyakammaṃ, ticittaṃ, tivedananti.
Elakaḷommasamuṭṭhānaṃ (originating from sheep's wool) – it originates from body and body-mind, it is an action, not a perception-release, unconscious, a disciplinary offense (paṇṇattivajja), a bodily kamma, three-minded, three-sensed (tivedana).
Phát sinh từ lông cừu – phát sinh từ thân và thân-tâm, là hành động, không phải là giải thoát do nhận thức, không có tâm, là lỗi do quy định, là nghiệp thân, có ba tâm, có ba cảm thọ.
135. Navamasikkhāpade – yāva dvārakosāti ettha dvārakoso nāma piṭṭhasaṅghāṭassa samantā kavāṭavitthārappamāṇo okāso.
135. In the ninth training rule – yāva dvārakosā: here, dvārakosa means the space around the doorframe (piṭṭhasaṅghāṭa) equal to the width of the door-panels. In the Mahāpaccariya, it is stated as “one and a half cubits from the doorjamb.” In the Kurundī, it is stated as “the size of the door-panel on both sides of the door.” In the Mahāaṭṭhakathā, it is stated, “a door-panel can be one and a half cubits, two cubits, or two and a half cubits,” and this is well-said. It is indeed with reference to this that the Blessed One made this excellent explanation, “a cubit's reach (hatthapāsa) around the doorframe.” Aggaḷaṭṭhapanāyā means for keeping the doorframe, which has door-panels, firm; the meaning is for the immobility of the doorframe with door-panels. The explanation of the phrase dvāraṭṭhapanāyā was also given with reference to this same meaning. The intention here is this: a door-panel, being light and easy to swing, strikes the wall when opened, and the doorframe when closed. Due to that striking, the wall shakes, then the plaster loosens, and having loosened, it either becomes frail or falls off. Therefore, the Blessed One said, “as far as the doorframe for keeping the crossbar firm.” Although it is not stated in the mātikā or the word-division (padabhājana) what particular action should be done, from the context of the origin story (aṭṭhuppatti) stating “he had it re-roofed again and again, and re-plastered again and again,” the meaning should be understood as: it should be plastered or caused to be plastered again and again up to the doorframe for keeping the door-panel firm.
135. Trong giới học thứ chín – yāva dvārakosā ở đây, dvārakosa là khoảng trống có kích thước bằng chiều rộng của cánh cửa xung quanh khung cửa.
Mahāpaccariyaṃ pana ‘‘dvārabāhato paṭṭhāya diyaḍḍho hattho’’ti vuttaṃ.
But in the Mahāpaccariya, it is stated, “one and a half cubits starting from the door frame.”
Tuy nhiên, trong Mahāpaccariya, nói rằng “từ khung cửa trở đi là một rưỡi cubit”.
Kurundiyaṃ pana ‘‘dvārassa ubhosu passesu kavāṭappamāṇa’’nti.
But in the Kurundī, it is said, “the size of the door leaf on both sides of the door.”
Trong Kurundī, nói rằng “kích thước bằng cánh cửa ở hai bên của cửa”.
Mahāaṭṭhakathāyaṃ ‘‘kavāṭaṃ nāma diyaḍḍhahatthampi hoti dvihatthampi aḍḍhateyyahatthampī’’ti vuttaṃ, taṃ suvuttaṃ.
In the Mahāaṭṭhakathā, it is said, “a door leaf is one and a half cubits, or two cubits, or two and a half cubits.” That is well said.
Trong Mahāaṭṭhakathā, nói rằng “một cánh cửa có thể là một rưỡi cubit, hai cubit, hoặc hai rưỡi cubit”, điều đó đã được nói đúng.
Tadeva hi sandhāya bhagavatāpi ‘‘piṭṭhasaṅghāṭassa samantā hatthapāsā’’ti ayaṃ ukkaṭṭhaniddeso kato.
Indeed, referring to that (measure), even the Blessed One made this statement, “a cubit's reach all around the door frame,” which is an extreme measurement.
Chính vì điều đó mà Đức Thế Tôn cũng đã đưa ra lời giải thích tối thượng này: “xung quanh khung cửa là một sải tay”.
Aggaḷaṭṭhapanāyāti sakavāṭakadvārabandhaṭṭhapanāya; sakavāṭakassa dvārabandhassa niccalabhāvatthāyāti attho.
Aggaḷaṭṭhapanāyāti: for making the door frame, together with its door leaf, stable; this means for the immovability of the door frame with its door leaf.
Aggaḷaṭṭhapanāyā có nghĩa là để giữ cho khung cửa có cánh cửa được ổn định; nghĩa là để cho khung cửa có cánh cửa được vững chắc.
Dvāraṭṭhapanāyāti idampi hi padabhājanaṃ imamevatthaṃ sandhāya bhāsitaṃ.
The word-division dvāraṭṭhapanāyāti was also taught with this very meaning in mind.
Lời giải thích từ dvāraṭṭhapanāyā cũng được nói ra để chỉ cùng một ý nghĩa này.
Ayaṃ panettha adhippāyo – kavāṭañhi lahuparivaṭṭakaṃ vivaraṇakāle bhittiṃ āhanati, pidahanakāle dvārabandhaṃ.
The intention here is this: a door leaf, being easily rotatable, strikes the wall when opening and the door frame when closing.
Ở đây, ý nghĩa là: khi cánh cửa nhẹ nhàng được mở, nó va vào tường; khi đóng, nó va vào khung cửa.
Tena āhananena bhitti kampati, tato mattikā calati, calitvā sithilā vā hoti patati vā.
Due to that striking, the wall shakes; from that, the mud plaster loosens, and having loosened, it either becomes weak or falls off.
Do sự va chạm đó, bức tường rung chuyển, sau đó vữa bị lung lay, và khi lung lay, nó trở nên lỏng lẻo hoặc rơi ra.
Tenāha bhagavā ‘‘yāva dvārakosā aggaḷaṭṭhapanāyā’’ti.
Therefore, the Blessed One said, “up to the door frame, for supporting the door bolt.”
Vì vậy, Đức Thế Tôn đã nói: “yāva dvārakosā aggaḷaṭṭhapanāyā” (cho đến khung cửa để giữ chốt cửa).
Tattha kiñcāpi ‘‘idaṃ nāma kattabba’’nti neva mātikāyaṃ na padabhājane vuttaṃ, aṭṭhuppattiyaṃ pana ‘‘punappunaṃ chādāpesi punappunaṃ lepāpesī’’ti adhikārato yāva dvārakosā aggaḷaṭṭhapanāya punappunaṃ limpitabbo vā lepāpetabbo vāti evamattho daṭṭhabbo.
Although in that context, “this particular thing should be done” is stated neither in the Mātika nor in the word-division, from the context of the origin story where it says “he had it plastered again and again, he had it smeared again and again,” the meaning should be understood as: up to the door frame, for the security of the bolt, it should be plastered or caused to be plastered again and again.
Mặc dù trong mātikā và padabhājana không nói rõ “cái gì cần phải làm”, nhưng trong aṭṭhuppatti, do ngữ cảnh của câu “lặp đi lặp lại che phủ, lặp đi lặp lại trát vữa”, nên cần hiểu rằng ý nghĩa là phải trát vữa hoặc cho người khác trát vữa lặp đi lặp lại cho đến khung cửa để giữ chốt cửa.
Yaṃ pana padabhājane ‘‘piṭṭhasaṅghāṭassa samantā hatthapāsā’’ti vuttaṃ.
However, what was stated in the word-division (padabhājane) as “a cubit's reach around the doorframe” –
Về điều đã nói trong padabhājana: “xung quanh khung cửa là một sải tay”.
Tattha yassa vemajjhe dvāraṃ hoti, uparibhāge uccā bhitti, tassa tīsu disāsu samantā hatthapāsā upacāro hoti, khuddakassa vihārassa dvīsu disāsu upacāro hoti.
there, if a door is in the middle and there is a high wall above, the surrounding area extends to a cubit's reach in three directions; for a small monastery, the area extends in two directions.
Ở đó, đối với tịnh xá có cửa ở giữa và tường cao ở phía trên, thì có một sải tay xung quanh ở ba phía; đối với tịnh xá nhỏ, thì có một sải tay ở hai phía.
Tatrāpi yaṃ bhittiṃ vivariyamānaṃ kavāṭaṃ āhanati, sā aparipūraupacārāpi hoti.
Even there, the wall that is struck by the opening door may not have a full range of two and a half cubits (aparipūraupacārāpi).
Ngay cả ở đó, bức tường mà cánh cửa va vào khi mở cũng có thể không đủ một sải tay.
Ukkaṭṭhaparicchedena pana tīsu disāsu samantā hatthapāsā dvārassa niccalabhāvatthāya lepo anuññāto.
Nevertheless, by way of the highest measure, plastering up to a cubit's reach all around in three directions has been allowed for the stability of the door.
Tuy nhiên, theo giới hạn tối đa, việc trát vữa xung quanh ba phía với một sải tay được cho phép để giữ cho cửa vững chắc.
Sace panassa dvārassa adhobhāgepi lepokāso atthi, tampi limpituṃ vaṭṭati.
If there is also a space for plastering below the door, it is permissible to plaster that as well.
Nếu có chỗ để trát vữa ở phía dưới cửa, thì cũng được phép trát vữa ở đó.
Ālokasandhiparikammāyāti ettha ālokasandhīti vātapānakavāṭakā vuccanti, tepi vivaraṇakāle vidatthimattampi atirekampi bhittippadesaṃ paharanti.
Ālokasandhiparikammāyā: here, ālokasandhī refers to window-panels, and these too, when opened, strike a portion of the wall, either a span's length or more.
Ālokasandhiparikammāyā ở đây, ālokasandhī được gọi là các cánh cửa sổ, chúng cũng va vào một phần tường rộng một gang tay hoặc hơn khi mở.
Upacāro panettha sabbadisāsu labbhati, tasmā sabbadisāsu kavāṭavitthārappamāṇo okāso ālokasandhiparikammatthāya limpitabbo vā lepāpetabbo vāti ayamettha adhippāyo.
Here, the surrounding area (upacāra) is obtained in all directions; therefore, the intention here is that the space equal to the width of the window-panel in all directions should be plastered or caused to be plastered for the stability of the window-panels.
Phạm vi ở đây được áp dụng cho tất cả các phía, do đó, ý nghĩa ở đây là một khoảng trống có kích thước bằng chiều rộng của cánh cửa ở tất cả các phía cần được trát vữa hoặc cho người khác trát vữa để sửa chữa các cửa sổ.
Evaṃ lepakamme yaṃ kattabbaṃ, taṃ dassetvā puna chadane kattabbaṃ dassetuṃ ‘‘dvatticchadanassā’’tiādi vuttaṃ.
Having thus shown what should be done in plastering work, the phrase ‘‘dvatticchadanassā’’ and so on was stated to further show what should be done in roofing.
Sau khi trình bày những gì cần làm trong việc trát vữa, để trình bày những gì cần làm trong việc lợp mái, đã nói “dvatticchadanassā” và các từ tương tự.
Tattha dvatticchadanassa pariyāyanti chadanassa dvattipariyāyaṃ; pariyāyo vuccati parikkhepo, parikkhepadvayaṃ vā parikkhepattayaṃ vā adhiṭṭhātabbanti attho.
There, dvatticchadanassa pariyāya means two or three circuits of roofing; pariyāya means a circuit (parikkhepa), so the meaning is that two or three layers of roofing should be undertaken.
Ở đó, dvatticchadanassa pariyāya có nghĩa là hai hoặc ba lớp mái; pariyāya được gọi là chu vi, nghĩa là phải thiết lập hai hoặc ba chu vi.
Appaharite ṭhitenāti aharite ṭhitena.
Appaharite ṭhitenā means standing on non-green ground.
Appaharite ṭhitenā có nghĩa là đứng trên đất không có cây xanh.
Haritanti cettha sattadhaññabhedaṃ pubbaṇṇaṃ muggamāsatilakulatthaalābukumbhaṇḍādibhedañca aparaṇṇaṃ adhippetaṃ.
Here, harita refers to cereals of seven kinds, such as wheat, and legumes such as mung beans, black gram, sesame, horse gram, gourds, pumpkins, etc.
Harita ở đây muốn nói đến các loại ngũ cốc bảy loại như lúa mì và các loại đậu như đậu xanh, đậu đen, mè, đậu ngựa, bầu, bí, v.v.
Tenevāha – ‘‘haritaṃ nāma pubbaṇṇaṃ aparaṇṇa’’nti.
Therefore, it is said – “harita means cereals and legumes.”
Vì vậy, đã nói: “harita là ngũ cốc và đậu”.
Sace harite ṭhito adhiṭṭhāti, āpatti dukkaṭassāti ettha pana yasmimpi khette vuttaṃ bījaṃ na tāva sampajjati, vasse vā pana patite sampajjissati, tampi haritasaṅkhyameva gacchati.
However, regarding Sace harite ṭhito adhiṭṭhāti, āpatti dukkaṭassā, even a field where seeds have been sown but have not yet fully sprouted, or will sprout after rain, is considered harita (green).
Tuy nhiên, ở đây, Sace harite ṭhito adhiṭṭhāti, āpatti dukkaṭassā có nghĩa là ngay cả khi hạt giống đã được gieo trong ruộng nhưng chưa phát triển đầy đủ, hoặc sẽ phát triển khi trời mưa, thì nó cũng được tính là cây xanh.
Tasmā evarūpe khettepi ṭhitena na adhiṭṭhātabbaṃ, ahariteyeva ṭhitena adhiṭṭhātabbaṃ.
Therefore, one should not undertake the task while standing in such a field; one should undertake it only while standing on non-green ground.
Do đó, không nên thiết lập khi đứng trên loại ruộng như vậy, mà chỉ nên thiết lập khi đứng trên đất không có cây xanh.
Tatrāpi ayaṃ paricchedo, piṭṭhivaṃsassa vā kūṭāgārakaṇṇikāya vā upari thupikāya vā passe nisinno chadanamukhavaṭṭiantena olokento yasmiṃ bhūmibhāge ṭhitaṃ passati, yasmiñca bhūmibhāge ṭhito, taṃ upari nisinnakaṃ passati, tasmiṃ ṭhāne adhiṭṭhātabbaṃ.
And there, this is the boundary: a man seated beside the ridge-pole, or the pinnacle of a gabled house, or the apex of a spire, looking down with the edge of the roofing fabric, sees a bhikkhu standing in whatever part of the ground; and in whatever part of the ground a bhikkhu stands, he sees the man seated above him. In such a place, one should perform the adhiṭṭhāna.
Ở đó cũng vậy, đây là sự phân định: một người đang ngồi ở bên cạnh cây đòn dông, hoặc ở điểm cao nhất của chóp mái nhọn, hoặc ở tháp nhọn phía trên, nhìn xuống bằng mép mái che, thấy một vị Tỳ-khưu đang đứng ở phần đất nào, và vị Tỳ-khưu đang đứng ở phần đất nào có thể thấy được người đang ngồi phía trên đó, thì ở nơi đó (vị Tỳ-khưu) phải tác ý.
Tassa anto aharitepi ṭhatvā adhiṭṭhātuṃ na labbhati.
Within that area, even when standing in a non-green place (aharita), one is not permitted to perform the adhiṭṭhāna.
Ở bên trong khu vực đó, ngay cả khi đứng trên đất không có cây xanh, cũng không được tác ý.
Vihārassa hi patantassa ayaṃ patanokāsoti.
Because if the monastery were to fall, this would be the area where it would fall.
Vì nếu tinh xá bị sụp đổ, đây là nơi nó sẽ sụp đổ.
136. Maggena chādentassāti ettha maggena chādanaṃ nāma aparikkhipitvā ujukameva chādanaṃ; taṃ iṭṭhakasilāsudhāhi labbhati.
136. Regarding for one who roofs straight (maggena chādentassā), roofing straight means roofing directly without encircling; this is possible with bricks, stones, or stucco.
136. Đối với người lợp mái theo đường thẳng – ở đây, lợp mái theo đường thẳng có nghĩa là lợp thẳng mà không bao quanh; điều này có thể thực hiện bằng gạch, đá, vôi vữa.
Dve magge adhiṭṭhahitvāti dve maggā sace ducchannā honti, apanetvāpi punappunaṃ chādetuṃ labbhati, tasmā yathā icchati; tathā dve magge adhiṭṭhahitvā tatiyaṃmaggaṃ ‘‘idāni evaṃ chādehī’’ti āṇāpetvā pakkamitabbaṃ.
Regarding having fixed two straight sections, if two straight sections are poorly roofed, it is permissible to remove and re-roof them repeatedly. Therefore, as one wishes, having fixed two straight sections, one should instruct for the third section, saying, “Now roof it this way,” and then depart.
Sau khi tác ý hai đường thẳng – nếu hai đường thẳng bị lợp không tốt, có thể tháo ra và lợp lại nhiều lần, do đó, tùy theo ý muốn; sau khi tác ý hai đường thẳng như vậy, phải ra lệnh cho đường thẳng thứ ba rằng “bây giờ hãy lợp như thế này” rồi rời đi.
Pariyāyenāti parikkhepena.
By encircling (pariyāyena) means by surrounding.
Theo cách bao quanh – là lợp bao quanh.
Evaṃchadanaṃ pana tiṇapaṇṇehi labbhati.
However, this kind of roofing is done with grass and leaves.
Cách lợp như vậy có thể thực hiện bằng cỏ và lá.
Tasmā idhāpi yathā icchati tathā dve pariyāye adhiṭṭhahitvā tatiyaṃ pariyāyaṃ ‘‘idāni evaṃ chādehī’’ti āṇāpetvā pakkamitabbaṃ.
Therefore, here too, as one wishes, having fixed two encircling sections, one should instruct for the third encircling section, saying, “Now roof it this way,” and then depart.
Do đó, ở đây cũng vậy, tùy theo ý muốn, sau khi tác ý hai cách bao quanh như vậy, phải ra lệnh cho cách bao quanh thứ ba rằng “bây giờ hãy lợp như thế này” rồi rời đi.
Sace na pakkamati, tuṇhībhūtena ṭhātabbaṃ.
If one does not depart, one should remain silent.
Nếu không rời đi, phải giữ im lặng.
Sabbampi cetaṃ chadanaṃ chadanūpari veditabbaṃ.
And all this roofing should be understood as layering of roofs.
Tất cả việc lợp mái này phải được hiểu là lợp chồng lên mái cũ.
Uparūparicchanno hi vihāro ciraṃ anovassako hotīti maññamānā evaṃ chādenti.
For, believing that a monastery roofed layer upon layer will not leak for a long time, people roof in this way.
Vì nghĩ rằng tinh xá được lợp chồng lên nhau sẽ không bị dột trong một thời gian dài, nên họ lợp như vậy.
Tato ce uttarinti tiṇṇaṃ maggānaṃ vā pariyāyānaṃ vā upari catutthe magge vā pariyāye vā.
If more than that (tato ce uttaranti) means beyond three straight sections or encircling sections, at the fourth straight section or encircling section.
Nếu hơn thế nữa – là trên ba đường thẳng hoặc cách bao quanh, tức là ở đường thẳng hoặc cách bao quanh thứ tư.