1. Mūlayamakaṃ, khandhayamakaṃ, āyatanayamakaṃ, dhātuyamakaṃ, saccayamakaṃ, saṅkhārayamakaṃ, anusayayamakaṃ, cittayamakaṃ, dhammayamakaṃ, indriyayamakanti imesaṃ dasannaṃ yamakānaṃ vasena idaṃ pakaraṇaṃ dasavidhena vibhattanti hi vuttaṃ.
It is said that this treatise is divided into ten types, corresponding to these ten Yamakas: Mūlayamaka, Khandhayamaka, Āyatanayamaka, Dhātuyamaka, Saccayamaka, Saṅkhārayamaka, Anusayayamaka, Cittayamaka, Dhammayamaka, and Indriyayamaka. In this regard, the meaning of the name of this treatise and of these ten Yamakas, by virtue of which this treatise is divided into ten types, should be understood as follows: "By what meaning is it called Yamaka?" By the meaning of a pair (yugaḷa). Indeed, a pair is called a Yamaka, as in "Yamaka-pāṭihāriya" (twin miracle), "Yamaka-sālā" (twin-sāla trees), and so on. Thus, each of these ten is called a Yamaka because it was taught in terms of pairs (yugaḷa-saṅkhāta). However, the entire treatise should be understood as Yamaka due to being a collection of these Yamakas.
1. Đã nói rằng bộ luận này được chia thành mười loại theo mười Yamaka: Mūlayamaka, Khandhayamaka, Āyatanayamaka, Dhātuyamaka, Saccayamaka, Saṅkhārayamaka, Anusayayamaka, Cittayamaka, Dhammayamaka, và Indriyayamaka.
Tattha yesaṃ dasannaṃ yamakānaṃ vasena idaṃ pakaraṇaṃ dasavidhena vibhattaṃ, tesañceva imassa ca pakaraṇassa nāmattho tāva evaṃ veditabbo – kenaṭṭhena yamakanti?
In this regard, the meaning of the name of this treatise and of these ten Yamakas, by virtue of which this treatise is divided into ten types, should be understood as follows: "By what meaning is it called Yamaka?"
Trong đó, ý nghĩa tên gọi của mười Yamaka mà bộ luận này được chia thành mười loại, và của chính bộ luận này, cần được hiểu như sau: Vì ý nghĩa nào mà gọi là Yamaka?
Yugaḷaṭṭhena.
By the meaning of a pair (yugaḷa).
Vì ý nghĩa cặp đôi (yugaḷa).
Yugaḷañhi yamakanti vuccati – ‘yamakapāṭihāriyaṃ, yamakasālā’tiādīsu viya.
Indeed, a pair is called a Yamaka, as in "Yamaka-pāṭihāriya" (twin miracle), "Yamaka-sālā" (twin-sāla trees), and so on.
Thật vậy, cặp đôi được gọi là Yamaka – như trong các trường hợp “Yamaka Pāṭihāriyaṃ” (phép song đôi), “Yamaka Sālā” (hàng cây song đôi) v.v.
Iti yugaḷasaṅkhātānaṃ yamakānaṃ vasena desitattā imesu dasasu ekekaṃ yamakaṃ nāma.
Thus, each of these ten is called a Yamaka because it was taught in terms of pairs (yugaḷa-saṅkhāta).
Do đó, mỗi một trong mười Yamaka này được gọi là Yamaka vì được thuyết giảng theo các cặp đôi được gọi là Yamaka.
Imesaṃ pana yamakānaṃ samūhabhāvato sabbampetaṃ pakaraṇaṃ yamakanti veditabbaṃ.
However, the entire treatise should be understood as Yamaka due to being a collection of these Yamakas.
Tuy nhiên, toàn bộ bộ luận này cần được hiểu là Yamaka vì nó là tập hợp của các Yamaka này.
Tattha mūlavasena pucchāvissajjanaṃ katvā desitattā dasannaṃ tāva sabbapaṭhamaṃ mūlayamakanti vuttaṃ.
Among the ten Yamakas, the very first one, taught by presenting questions and answers according to roots (mūla), is called the Mūlayamaka. It has two sections: the Summary Section (Uddesavāra) and the Detailed Exposition Section (Niddesavāra).
Trong đó, Yamaka đầu tiên trong mười Yamaka được gọi là Mūlayamaka vì nó được thuyết giảng bằng cách đặt câu hỏi và trả lời theo nguyên tắc căn bản (mūla).
Tassa uddesavāro, niddesavāroti dve vārā honti.
Among these sections, the Summary Section (Uddesavāra) comes first, as it is to be expounded in detail following the order in which it was summarized.
Nó có hai phần: Phần tóm tắt (Uddesavāra) và Phần giải thích chi tiết (Niddesavāra).
Tesu uddiṭṭhānukkamena niddisitabbattā uddesavāro paṭhamo.
Among these sections, the Summary Section (Uddesavāra) comes first, as it is to be expounded in detail following the order in which it was summarized.
Trong số đó, Phần tóm tắt là phần đầu tiên vì nó cần được giải thích chi tiết theo thứ tự đã tóm tắt.
Tassa ye keci kusalā dhammā, sabbe te kusalamūlā; ye vā pana kusalamūlā, sabbe te dhammā kusalāti idaṃ yamakaṃ ādi.
Its beginning is this Yamaka: "Are all wholesome phenomena wholesome roots? Are all wholesome roots wholesome phenomena?"
Yamaka này bắt đầu bằng câu “Bất cứ pháp nào là thiện, tất cả chúng đều là thiện căn; hoặc bất cứ pháp nào là thiện căn, tất cả chúng đều là thiện pháp.”
Tassa kusalākusalamūlasaṅkhātānaṃ dvinnaṃ atthānaṃ vasena atthayamakanti vā, tesaññeva atthānaṃ vasena anulomapaṭilomato pavattapāḷidhammavasena dhammayamakanti vā, anulomapaṭilomato pavattapucchāvasena pucchāyamakanti vā tidhā yamakabhāvo veditabbo.
The nature of this Yamaka as being threefold should be understood: as a Yamaka of meaning (atthayamaka) due to the two meanings of wholesome and wholesome roots; as a Yamaka of phenomena (dhammayamaka) due to the Pāli terms of phenomena that proceed in direct and reverse order based on those very meanings; or as a Yamaka of questions (pucchāyamaka) due to the questions that proceed in direct and reverse order.
Yamaka này cần được hiểu là có ba khía cạnh: Yamaka ý nghĩa (atthayamaka) do hai ý nghĩa được gọi là thiện và thiện căn; hoặc Yamaka pháp (dhammayamaka) do các pháp Pāḷi được trình bày theo thứ tự thuận và nghịch của chính các ý nghĩa đó; hoặc Yamaka câu hỏi (pucchāyamaka) do các câu hỏi được trình bày theo thứ tự thuận và nghịch.
Sesesupi eseva nayo.
The same method applies to the remaining Yamakas.
Trong các Yamaka còn lại cũng theo cách tương tự.
Idāni imesaṃ yamakānaṃ vasena desite imasmiṃ mūlayamake uddesavārassa tāva nayayamakapucchāatthavārappabhedavasena pāḷivavatthānameva evaṃ veditabbaṃ – kusalattikamātikāya hi ‘kusalā dhammā’ti idaṃ ādipadaṃ nissāya mūlanayo, mūlamūlanayo, mūlakanayo, mūlamūlakanayoti ime cattāro nayā honti.
Now, in this mūlayamaka, taught according to these yamakas, the arrangement of the Pāli text for the uddesavāra (summary section), with its divisions into nayas, yamakas, questions (pucchā), and meanings (atthas), should be understood as follows: In the kusalattika-mātikā, by relying on the introductory phrase ‘kusalā dhammā’ (wholesome phenomena), these four nayas arise: mūlanaya, mūlamūlanaya, mūlakanaya, and mūlamūlakanaya.
Bây giờ, trong Mūlayamaka này, được giảng theo các Yamaka này, trước hết, sự sắp xếp Pāḷi của Uddesavāra, theo các phân loại của Naya, Yamaka, Pucchā, Attha và Vāra, nên được hiểu như sau: Thật vậy, trong Mātikā Kusalattika, dựa trên từ đầu tiên ‘kusalā dhammā’ (các pháp thiện), có bốn Naya này: Mūlanaya, Mūlamūlanaya, Mūlakanaya và Mūlamūlakanaya.
Tesaṃ ekekasmiṃ naye mūlayamakaṃ, ekamūlayamakaṃ, aññamaññamūlayamakanti tīṇi tīṇi yamakāni.
In each of these nayas, there are three yamakas: mūlayamaka, ekamūlayamaka, and aññamaññamūlayamaka.
Trong mỗi Naya đó, có ba Yamaka: Mūlayamaka, Ekamūlayamaka và Aññamaññamūlayamaka.
Evaṃ catūsu nayesu dvādasa yamakāni, ekekasmiṃ yamake anulomapaṭilomavasena dve dve pucchāti catuvīsati pucchā, ekekāya pucchāya sanniṭṭhānasaṃsayavasena dve dve atthāti aṭṭhacattālīsa atthāti.
Thus, in the four nayas, there are twelve yamakas; in each yamaka, there are two questions (pucchā) by way of anuloma (direct order) and paṭiloma (reverse order), making twenty-four questions; and for each question, there are two meanings (atthas) by way of ascertainment (sanniṭṭhāna) and doubt (saṃsaya), making forty-eight meanings.
Như vậy, trong bốn Naya có mười hai Yamaka; trong mỗi Yamaka có hai Pucchā theo cách thuận và nghịch, tức là hai mươi bốn Pucchā; và trong mỗi Pucchā có hai Attha theo Sanniṭṭhāna và Saṃsaya, tức là bốn mươi tám Attha.
Tattha ye keci kusalā dhammāti kusalesu ‘‘kusalā nu kho, na kusalā nu kho’’ti sandehābhāvato imasmiṃ pade sanniṭṭhānattho veditabbo.
Among these, in the phrase ye keci kusalā dhammā (whatever wholesome phenomena there are), the meaning of ascertainment (sanniṭṭhāna) should be understood, as there is no doubt in relation to wholesome phenomena, asking "Are they wholesome or not wholesome?"
Trong đó, đối với câu ye keci kusalā dhammā (bất cứ pháp nào là thiện), ý nghĩa của Sanniṭṭhāna (xác định) nên được hiểu ở từ này, vì không có sự nghi ngờ trong các pháp thiện, rằng “chúng là thiện hay không phải thiện”.
Sabbe te kusalamūlāti ‘‘sabbe te kusalā dhammā kusalamūlā nu kho, nanu kho’’ti evaṃ vimativasena pucchitattā imasmiṃ pade saṃsayattho veditabbo.
In the phrase sabbe te kusalamūlā (are all of them wholesome roots?), the meaning of doubt (saṃsaya) should be understood, because it is asked out of uncertainty, "Are all those wholesome phenomena wholesome roots, or not?"
Đối với câu sabbe te kusalamūlā (tất cả chúng đều là gốc thiện), ý nghĩa của Saṃsaya (nghi ngờ) nên được hiểu ở từ này, vì câu hỏi được đặt ra với sự nghi ngờ, rằng “tất cả các pháp thiện đó có phải là gốc thiện hay không phải là gốc thiện?”.
So ca kho veneyyānaṃ saṃsayaṭṭhāne saṃsayadīpanatthaṃ vutto, tathāgatassa pana saṃsayo nāma natthi.
And that doubt is stated to reveal the nature of doubt to those who are amenable to teaching (veneyya), but the Tathāgata has no doubt.
Và sự nghi ngờ đó được nói ra để làm rõ sự nghi ngờ ở chỗ nghi ngờ của những người có thể được giáo hóa, nhưng đối với Đức Như Lai thì không có sự nghi ngờ nào cả.
Ito paresupi pucchāpadesu eseva nayo.
The same method applies to the question phrases in subsequent sections.
Ở các phần Pucchā tiếp theo cũng theo cách này.
Yathā ca kusalapadaṃ nissāya ime cattāro nayā, ekekasmiṃ naye tiṇṇaṃ tiṇṇaṃ yamakānaṃ vasena dvādasa yamakāni, ekekasmiṃ yamake dvinnaṃ dvinnaṃ pucchānaṃ vasena catuvīsati pucchā; ekekāya pucchāya dvinnaṃ dvinnaṃ atthānaṃ vasena aṭṭhacattālīsa atthā ca honti.
Just as by relying on the term kusala, there are these four nayas; in each naya, there are twelve yamakas by way of three yamakas each; in each yamaka, there are twenty-four questions by way of two questions each; and for each question, there are forty-eight meanings by way of two meanings each.
Cũng như dựa vào từ kusala (thiện) mà có bốn Naya này; trong mỗi Naya, có mười hai Yamaka theo ba Yamaka; trong mỗi Yamaka, có hai mươi bốn Pucchā theo hai Pucchā; và trong mỗi Pucchā, có bốn mươi tám Attha theo hai Attha.
Akusalapadaṃ nissāyapi tatheva.
By relying on the term akusala (unwholesome), it is also the same.
Dựa vào từ akusala (bất thiện) cũng tương tự.
Abyākatapadaṃ nissāyapi tatheva.
By relying on the term abyākata (undetermined), it is also the same.
Dựa vào từ abyākata (vô ký) cũng tương tự.
Tīṇipi padāni ekato katvā niddiṭṭhaṃ nāmapadaṃ nissāyapi tathevāti kusalattikamātikāya catūsu padesu sabbepi soḷasa nayā, aṭṭhacattālīsa yamakāni, channavuti pucchā, dvenavutisataṃ atthā ca uddesavasena vuttāti veditabbā.
And by relying on the term nāmapada (mental phenomena), which is stated by combining all three terms, it is also the same. Thus, it should be understood that in the four terms of the kusalattika-mātikā, all sixteen nayas, forty-eight yamakas, ninety-six questions (pucchā), and one hundred ninety-two meanings (atthas) are stated by way of summary.
Và dựa vào từ nāma (danh) được chỉ định bằng cách gộp cả ba từ lại cũng tương tự. Như vậy, trong bốn từ của Mātikā Kusalattika, tất cả mười sáu Naya, bốn mươi tám Yamaka, chín mươi sáu Pucchā và một trăm chín mươi hai Attha đều được nói ra theo cách Uddesa.
Ettāvatā mūlavāro nāma paṭhamaṃ uddiṭṭho hoti.
To this extent, the mūlavāra (root section) is first summarized.
Đến đây, Vāra gốc (Mūlavāra) được trình bày tóm tắt lần đầu.
Tato paraṃ ye keci kusalā dhammā, sabbe te kusalahetūtiādayo tasseva mūlavārassa vevacanavasena nava vārā uddiṭṭhā.
Thereafter, ye keci kusalā dhammā, sabbe te kusalahetū (whatever wholesome phenomena there are, are all of them wholesome causes?) and so on, nine sections are summarized as synonyms of that same mūlavāra.
Sau đó, chín Vāra được trình bày theo nghĩa đồng nghĩa của chính Mūlavāra, bắt đầu bằng ye keci kusalā dhammā, sabbe te kusalahetū (bất cứ pháp nào là thiện, tất cả chúng đều là nhân thiện).
Iti mūlavāro, hetuvāro, nidānavāro, sambhavavāro, pabhavavāro, samuṭṭhānavāro, āhāravāro, ārammaṇavāro, paccayavāro, samudayavāroti sabbepi dasa vārā honti.
Thus, there are all ten sections: mūlavāra, hetuvāra, nidānavāra, sambhavavāra, pabhavavāra, samuṭṭhānavāra, āhāravāra, ārammaṇavāra, paccayavāra, and samudayavāra.
Như vậy, tổng cộng có mười Vāra: Mūlavāra, Hetuvāra, Nidānavāra, Sambhavavāra, Pabhavavāra, Samuṭṭhānavāra, Āhāravāra, Ārammaṇavāra, Paccayavāra và Samudayavāra.
Tattha mūlavāre āgataparicchedeneva sesesupi nayādayo veditabbāti sabbesupi dasasu vāresu saṭṭhisatanayā, asītiadhikāni cattāri yamakasatāni, saṭṭhiadhikāni navapucchāsatāni, vīsādhikāni ekūnavīsati atthasatāni ca uddiṭṭhānīti veditabbāni.
Among these, the nayas and so on in the remaining sections should be understood by the same analysis as that which appears in the mūlavāra. Thus, it should be understood that in all ten sections, one hundred sixty nayas, four hundred eighty yamakas, nine hundred sixty questions, and one thousand nine hundred twenty meanings are summarized.
Trong đó, các Naya, v.v., trong các Vāra còn lại cũng nên được hiểu theo cách đã được phân loại trong Mūlavāra. Như vậy, trong tất cả mười Vāra, có một trăm sáu mươi Naya, bốn trăm tám mươi Yamaka, chín trăm sáu mươi Pucchā và một ngàn chín trăm hai mươi Attha được trình bày theo cách Uddesa.
Evaṃ tāva uddesavāre nayayamakapucchāatthavārappabhedavasena pāḷivavatthānameva veditabbaṃ.
Thus, in the uddesavāra, the arrangement of the Pāli text according to the divisions of nayas, yamakas, questions, and meanings should be understood.
Đến đây, sự sắp xếp Pāḷi theo các phân loại của Naya, Yamaka, Pucchā, Attha và Vāra trong Uddesavāra nên được hiểu.
Mūlaṃ hetu nidānañcāti gāthā dasannampi vārānaṃ uddānagāthā nāma.
The verse Mūlaṃ hetu nidānañcā (Root, cause, and origin...) is the summary verse (uddānagāthā) for all ten sections.
Kệ Mūlaṃ hetu nidānañcā (Gốc, nhân, nguyên nhân, v.v.) là Uddānagāthā (kệ tóm tắt) của cả mười Vāra.
Tattha mūlādīni sabbānipi kāraṇavevacanāneva.
Therein, all the terms like mūla (root) are synonyms for "condition" (kāraṇa).
Trong đó, tất cả các từ bắt đầu bằng mūla đều là từ đồng nghĩa của kāraṇa (nguyên nhân).
Kāraṇañhi patiṭṭhānaṭṭhena mūlaṃ.
For a condition is a mūla in the sense of a foundation.
Thật vậy, kāraṇa được gọi là mūla theo nghĩa là chỗ dựa.
Attano phalanipphādanatthaṃ hinoti pavattatīti hetu.
It is a hetu because it moves forth for the production of its fruit.
Được gọi là hetu vì nó thúc đẩy (hinoti) hoặc phát sinh (pavattati) để tạo ra kết quả của chính nó.
‘Handa, naṃ gaṇhāthā’ti dassentaṃ viya attano phalaṃ nidetīti nidānaṃ.
It is a nidāna because it points to its fruit, as if saying, "Here, take it!"
Được gọi là nidāna vì nó chỉ ra kết quả của chính nó, như thể nói: ‘Hãy lấy nó đi!’.
Etasmā phalaṃ sambhotīti sambhavo.
It is a sambhavo because the fruit is born from it.
Được gọi là sambhava vì kết quả phát sinh từ đó.
Pabhavatīti pabhavo.
It is a pabhavo because it arises from it.
Được gọi là pabhava vì nó phát sinh.
Samuṭṭhāti ettha phalaṃ, etena vā samuṭṭhātīti samuṭṭhānaṃ.
It is a samuṭṭhānaṃ because the fruit arises in it, or because the fruit arises through it.
Được gọi là samuṭṭhāna vì kết quả phát sinh ở đó, hoặc vì kết quả phát sinh bởi nó.
Attano phalaṃ āharatīti āhāro.
It is an āhāro because it brings forth its fruit.
Được gọi là āhāra vì nó mang lại kết quả của chính nó.
Appaṭikkhipitabbena attano phalena ālambiyatīti ālambaṇaṃ.
It is an ālambaṇaṃ (object) because it is clung to by its fruit, which should not be rejected.
Được gọi là ālambaṇa vì nó được nương tựa bởi kết quả không thể từ chối của chính nó.
Etaṃ paṭicca appaṭikkhipitvā phalaṃ eti pavattatīti paccayo.
It is a paccayo (condition) because the fruit arises and proceeds due to it, without being rejected.
Được gọi là paccaya vì dựa vào nó mà kết quả phát sinh (eti) và tồn tại (pavattati) mà không bị từ chối.
Etasmā phalaṃ samudetīti samudayo.
It is a samudayo because the fruit arises from it.
Được gọi là samudaya vì kết quả phát sinh từ đó.
Evametesaṃ padānaṃ vacanattho veditabbo.
Thus, the etymological meaning of these terms should be understood.
Như vậy, ý nghĩa từ ngữ của các từ này nên được hiểu.
50. Idāni yekeci kusalā dhammātiādinā nayena niddesavāro āraddho.
50. Now, the niddesavāra (detailed explanation section) is commenced with the method beginning with ye keci kusalā dhammā (whatever wholesome phenomena there are).
Bây giờ, Niddesavāra được bắt đầu theo cách thức bắt đầu bằng ye keci kusalā dhammā (bất cứ pháp nào là thiện).
Tattha ye kecīti anavasesavacanaṃ.
Therein, ye keci is a term meaning "without remainder" (all-inclusive).
Trong đó, ye keci là một từ chỉ sự không còn gì sót lại (tất cả).
Kusalā dhammāti kusalattikassa padabhājane vuttalakkhaṇā anavajjasukhavipākā kusalasabhāvā.
Kusalā dhammā refers to wholesome phenomena, which have the characteristics stated in the padabhājana (word analysis) of the kusalattika, being blameless and having pleasant results.
Kusalā dhammā là các pháp có bản chất thiện, không có lỗi và có quả dị thục an lạc, như đã được nói trong phần phân tích từ của Kusalattika.
Sabbe te kusalamūlāti kiṃ te sabbeyeva kusalamūlāti pucchati.
Sabbe te kusalamūlā asks, "Are all of them wholesome roots?"
Sabbe te kusalamūlā là câu hỏi: “Tất cả chúng có phải là gốc thiện không?”
Tīṇeva kusalamūlānīti na te sabbe kusalamūlāni, alobhādīni pana tīṇi eva kusalamūlānīti attho.
Tīṇeva kusalamūlāni means that not all of them are wholesome roots; rather, only the three, beginning with non-greed (alobha), are wholesome roots.
Tīṇeva kusalamūlāni có nghĩa là: “Không phải tất cả chúng đều là gốc thiện, mà chỉ có ba gốc thiện là alobha (không tham), v.v.”.
Avasesā kusalā dhammā na kusalamūlāti avasesā phassādayo kusalā dhammā kusalamūlāni nāma na honti.
Avasesā kusalā dhammā na kusalamūlā means that the remaining wholesome phenomena, such as contact (phassa), are not called wholesome roots.
Avasesā kusalā dhammā na kusalamūlā có nghĩa là: “Các pháp thiện còn lại như xúc (phassa), v.v., không phải là gốc thiện.”
Atha vā avasesā phassādayo kusalā dhammāyeva nāma, na kusalamūlānītipi attho.
Alternatively, it means that the remaining wholesome phenomena, such as contact, are indeed called wholesome phenomena, but not wholesome roots.
Hoặc, các pháp thiện còn lại như xúc, v.v., chỉ là các pháp thiện, không phải là gốc thiện.
Ye vā pana kusalamūlāti ye vā pana paṭhamapucchāya dutiyapadena kusalamūlāti tayo alobhādayo gahitā.
Ye vā pana kusalamūlā refers to those three, non-greed and so on, which were taken as wholesome roots by the second phrase of the first question.
Ye vā pana kusalamūlā là chỉ ba pháp alobha, v.v., được lấy làm gốc thiện bởi từ thứ hai trong câu hỏi đầu tiên.
Sabbe te dhammā kusalāti kiṃ te sabbe tayopi dhammā kusalāti pucchati.
Sabbe te dhammā kusalā asks, "Are all three of those phenomena wholesome?"
Sabbe te dhammā kusalā là câu hỏi: “Tất cả ba pháp đó có phải là thiện không?”
Āmantāti sabbesampi kusalamūlānaṃ kusalabhāvaṃ sampaṭicchanto āha.
Āmantā (Yes, indeed) is stated, affirming the wholesome nature of all wholesome roots.
Āmantā được nói ra để chấp nhận bản chất thiện của tất cả các gốc thiện.
Ayaṃ tāva mūlanaye mūlayamakassa attho.
This is the meaning of the mūlayamaka in the mūlanaya.
Đây là ý nghĩa của Mūlayamaka trong Mūlanaya.
Iminā upāyena sabbapucchāsu vissajjananayo veditabbo.
By this method, the way of answering should be understood in all questions.
Theo cách này, phương pháp trả lời nên được hiểu trong tất cả các câu hỏi.
Yaṃ pana yattha visesamattaṃ atthi, tadeva vaṇṇayissāma.
We shall explain only what is distinct in each case.
Chúng tôi sẽ chỉ giải thích những điểm đặc biệt ở những chỗ có.
51. Ekamūlayamake tāva sabbe te kusalamūlena ekamūlāti gaṇanaṭṭhena ekamūlakaṃ aggahetvā samānaṭṭhena gahetabbā.
51. In the ekamūlayamaka, sabbe te kusalamūlena ekamūlā (all of them have one root with the wholesome root) should be taken in the sense of "same" (samāna), not in the sense of "one" (gaṇana).
Trước hết, trong Ekamūlayamaka, câu sabbe te kusalamūlena ekamūlā (tất cả chúng đều có cùng một gốc với gốc thiện) nên được hiểu theo nghĩa tương đồng, không phải theo nghĩa số đếm là một gốc.
Ayañhettha attho – sabbe te kusalamūlena samānamūlā.
The meaning here is: all of them have the same root as the wholesome root.
Ý nghĩa ở đây là: tất cả chúng đều có cùng một gốc với gốc thiện.
Yaṃ phassassa mūlaṃ, tadeva vedanādīnanti.
The root of contact (phassa) is the same as that of feeling (vedanā) and so on.
Gốc của xúc (phassa) chính là gốc của thọ (vedanā), v.v.
Atha nesaṃ tathābhāvaṃ sampaṭicchanto āmantāti āha.
Then, affirming their being so, it is stated āmantā (Yes, indeed).
Sau đó, để chấp nhận sự thật đó, Ngài nói āmantā (vâng).
Kusalasamuṭṭhānanti kusalacittasamuṭṭhānarūpaṃ dassitaṃ.
Kusalasamuṭṭhānaṃ (arising from wholesome) indicates the form (matter) that arises from wholesome consciousness.
Kusalasamuṭṭhāna (phát sinh từ thiện) chỉ ra sắc pháp phát sinh từ tâm thiện.
Ekamūlanti alobhādinā kusalamūlena samānamūlaṃ.
Ekamūlaṃ (having one root) means having the same root as the wholesome root, such as non-greed and so on.
Ekamūla (một gốc) có nghĩa là có cùng một gốc với gốc thiện như alobha, v.v.
Yatheva hi phassādīnaṃ alobhādayo hetupaccayattā mūlaṃ, tathā taṃ samuṭṭhānarūpassāpi, kusalalakkhaṇābhāvena pana taṃ na kusalaṃ.
Just as non-greed and so on are the roots of contact and so forth, due to being hetupaccaya (root conditions), so too are they the roots of the matter arising from them. However, that matter is not kusala due to the absence of the characteristic of kusala.
Thật vậy, như alobha, v.v., là gốc của xúc, v.v., do là nhân duyên (hetupaccaya), thì nó cũng là gốc của sắc pháp phát sinh từ đó; nhưng do không có đặc tính thiện, sắc pháp đó không phải là thiện.
52. Aññamaññayamake ‘yekeci kusalā’ti apucchitvā yekeci kusalamūlena ekamūlāti pucchā katā.
52. In the aññamaññayamaka, the question is posed not as ‘whatever wholesome phenomena there are’ but as ye keci kusalamūlena ekamūlā (whatever phenomena have one root with the wholesome root).
Trong Aññamaññayamaka, câu hỏi được đặt ra là ye keci kusalamūlena ekamūlā (bất cứ pháp nào có cùng một gốc với gốc thiện) thay vì hỏi ‘ye keci kusalā’ (bất cứ pháp nào là thiện).
Imināpi byañjanena tassevatthassa sambhavato.
Because the same meaning can be achieved by this expression as well.
Vì ý nghĩa tương tự cũng có thể được hiểu bằng cách diễn đạt này.
Kusalamūlānīti idaṃ purimassa visesanaṃ.
Kusalamūlāni (wholesome roots) is an epithet of the preceding term.
Từ kusalamūlāni này là một tính từ bổ nghĩa cho từ trước.
‘Mūlāni yāni ekato uppajjantī’ti hi vuttaṃ, tāni pana kusalamūlānipi honti akusalaabyākatamūlānipi, idha kusalamūlānīti visesadassanatthamidaṃ vuttaṃ.
For it is stated, 'the roots which arise together,' and those roots can be wholesome roots, unwholesome roots, or indeterminate roots. Here, it is stated as kusalamūlāni to show a specific distinction.
Thật vậy, đã nói rằng ‘các gốc phát sinh cùng nhau’, nhưng chúng có thể là gốc thiện, gốc bất thiện hoặc gốc vô ký. Từ này được nói ra để chỉ rõ gốc thiện.
Aññamaññamūlāni cāti aññamaññaṃ hetupaccayena paccayā hontīti attho.
Aññamaññamūlāni cā (and are mutually rooted) means that they are conditions for each other by way of hetupaccaya (root condition).
Aññamaññamūlāni cā có nghĩa là chúng là nhân duyên của nhau theo nhân duyên (hetupaccaya).
Tasseva paṭilomapucchāya ‘sabbe te dhammā kusalamūlena ekamūlā’ti avatvā sabbe te dhammā kusalāti vuttaṃ.
In the reverse question (paṭilomapucchā) of the same, instead of saying ‘all those phenomena have one root with the wholesome root,’ it is stated sabbe te dhammā kusalā (all those phenomena are wholesome).
Trong câu hỏi ngược lại của chính nó, thay vì nói ‘sabbe te dhammā kusalamūlena ekamūlā’ (tất cả các pháp đó có cùng một gốc với gốc thiện), lại nói sabbe te dhammā kusalā (tất cả các pháp đó là thiện).
Atthavisesābhāvato.
Because there is no special difference in meaning.
Vì không có sự khác biệt về ý nghĩa.
Kusalamūlena ekamūlāti hi pucchāya katāya ‘mūlāni yāni ekato uppajjantī’ti heṭṭhā vuttanayeneva vissajjanaṃ kātabbaṃ bhaveyya, evañca sati atthavisesābhāvo hoti.
Indeed, if the question "Are they one root with the wholesome root?" were asked, the explanation would have to be given in the manner stated below as "roots that arise together," and in that case, there would be no distinction in meaning.
Thật vậy, nếu câu hỏi được đặt ra là ‘có một căn lành nào không?’, thì câu trả lời sẽ phải được đưa ra theo cách đã nói ở phần dưới, tức là ‘các căn nào cùng khởi lên’, và như vậy sẽ không có sự khác biệt về ý nghĩa.
Tasmā tathā akatvā evaṃ pucchā katā.
Therefore, without doing so, the question was asked in this way.
Do đó, không làm như vậy mà câu hỏi đã được đặt ra theo cách này.
Iminā upāyena mūlamūlanayādīsupi aññamaññamūlayamake pucchāviseso veditabbo.
In this way, the special characteristic of the question in the mūlamūla-naya and others, including the aññamañña-mūla-yamaka, should be understood.
Theo cách này, sự đặc biệt của câu hỏi cũng nên được hiểu trong các cặp đôi căn bản (mūlamūlanaya) và các cặp đôi căn bản hỗ tương (aññamaññamūlayamaka).
74-85. Ahetukaṃ abyākatanti aṭṭhārasa cittuppādā rūpaṃ, nibbānañca.
74-85. "Uncaused indeterminate" refers to the eighteen consciousnesses, matter, and Nibbāna.
74-85. Ahetukaṃ abyākataṃ (vô nhân vô ký) là mười tám tâm sinh, sắc pháp, và Nibbāna.
Abyākatamūlena na ekamūlanti idha pana ṭhapetvā sahetukaabyākatasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ, sesaṃ labbhati.
However, in "Not having one root with the indeterminate root", here, excluding matter arisen from caused indeterminate states, the rest are taken.
Tuy nhiên, ở đây, ngoại trừ sắc pháp khởi từ vô ký hữu nhân (sahetukaabyākatasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ), phần còn lại được lấy.
Sahetukaabyākatasamuṭṭhānaṃ rūpaṃ abyākatamūlena ekamūlaṃ hoti, taṃ abbohārikaṃ katvā ekato labbhamānakavaseneva cetaṃ vissajjanaṃ kataṃ.
Matter arisen from caused indeterminate states is one root with the indeterminate root, but this explanation is given by setting it aside as irrelevant and only considering what is obtained together.
Sắc pháp khởi từ vô ký hữu nhân có một căn với căn vô ký (abyākatamūla), nhưng câu trả lời này được đưa ra dựa trên sự thâu tóm các pháp được lấy cùng nhau, bỏ qua sắc pháp đó.
86-97. Nāmā dhammāti nāmasaṅkhātā dhammā.
86-97. "Mental phenomena" are phenomena designated as mental.
86-97. Nāmā dhammā (các pháp danh) là các pháp được gọi là danh.
Te atthato cattāro arūpino khandhā, nibbānañca.
In essence, these are the four immaterial aggregates and Nibbāna.
Về mặt ý nghĩa thực sự, đó là bốn uẩn vô sắc và Nibbāna.
Naveva nāmamūlānīti kusalākusalaabyākatamūlavasena nava mūlāni.
"Indeed nine mental roots" are nine roots according to wholesome, unwholesome, and indeterminate roots.
Naveva nāmamūlāni (chín căn danh) là chín căn theo phân loại căn thiện, căn bất thiện, và căn vô ký.
Ahetukaṃ nāmaṃ nāmamūlena na ekamūlanti ahetukaṃ sabbampi aṭṭhārasa cittuppādavicikicchuddhaccasampayuttamohanibbānasaṅkhātaṃ nāmaṃ nāmamūlena na ekamūlaṃ.
"Uncaused mental is not one root with the mental root" means that all uncaused mental phenomena—the eighteen consciousnesses, delusion accompanied by doubt and restlessness, and Nibbāna—are not one root with the mental root.
Ahetukaṃ nāmaṃ nāmamūlena na ekamūlaṃ (danh vô nhân không có một căn với căn danh) có nghĩa là tất cả các danh vô nhân, bao gồm mười tám tâm sinh, si mê đi kèm với hoài nghi và phóng dật, và Nibbāna, không có một căn với căn danh.
Na hi taṃ tena saddhiṃ uppajjati.
For indeed, they do not arise together with it.
Bởi vì chúng không khởi lên cùng với căn danh.
Sahetukaṃ nāmaṃ nāmamūlenāti padepi sahetukaṃ nāmaṃ nāmamūlenāti attho.
In the phrase "Caused mental with the mental root", the meaning is "caused mental is one root with the mental root."
Trong cụm từ sahetukaṃ nāmaṃ nāmamūlena, ý nghĩa là danh hữu nhân có một căn với căn danh.
Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
All the rest is clear in meaning.
Phần còn lại ở mọi nơi đều có ý nghĩa rõ ràng.
1. Idāni mūlayamake desiteyeva kusalādidhamme khandhavasena saṅgaṇhitvā mūlayamakānantaraṃ desitassa khandhayamakassa vaṇṇanā hoti.
1. Now, after the Mūla-yamaka has been expounded, the wholesome and other phenomena are encompassed by way of aggregates. Then follows the elucidation of the Khandha-yamaka, which was expounded after the Mūla-yamaka.
1. Bây giờ, sau khi Mūlayamaka đã được trình bày, đây là phần giải thích về Khandhayamaka, được trình bày tiếp theo Mūlayamaka bằng cách thâu tóm các pháp thiện và các pháp khác theo phương diện uẩn.
Tattha pāḷivavatthānaṃ tāva evaṃ veditabbaṃ – imasmiñhi khandhayamake tayo mahāvārā honti – paṇṇattivāro, pavattivāro, pariññāvāroti.
Here, the arrangement of the Pāli text should first be understood as follows: In this Khandha-yamaka, there are three major sections (mahāvāras): the Paññatti-vāra (Designation Section), the Pavatti-vāra (Occurrence Section), and the Pariññā-vāra (Full Understanding Section).
Ở đây, trước tiên, cần hiểu về sự phân loại của Pāḷi như sau: Trong Khandhayamaka này, có ba phần chính (mahāvāra): Paṇṇattivāra, Pavattivāra, và Pariññāvāra.
Tesu paṇṇattivāro khandhānaṃ nāmābhidhānasodhanavaseneva gatattā paṇṇattivāroti vuccati.
Among these, the Paññatti-vāra is so called because it proceeds by way of purifying the names and designations of the aggregates.
Trong số đó, Paṇṇattivāra được gọi là Paṇṇattivāra vì nó được trình bày chủ yếu để làm rõ các tên gọi và thuật ngữ của các uẩn.
Pavattivāro tena sodhitanāmābhidhānānaṃ khandhānaṃ uppādanirodhavasena pavattiṃ sodhayamāno gato, tasmā pavattivāroti vuccati.
The Pavatti-vāra proceeds by purifying the occurrence of the aggregates, whose names and designations have been purified by the Paññatti-vāra, through their arising and ceasing; therefore, it is called the Pavatti-vāra.
Pavattivāra được gọi là Pavattivāra vì nó được trình bày để làm rõ sự vận hành (pavatti) của các uẩn có tên gọi đã được làm rõ, theo phương diện sinh khởi và hoại diệt.
Pariññāvāro iminānukkamena pavattānaṃ khandhānaṃ saṅkhepeneva tisso pariññā dīpayamāno gato, tasmā pariññāvāroti vuccati.
The Pariññā-vāra proceeds by briefly explaining the three kinds of full understanding (pariññā) of the aggregates that occur in this sequence; therefore, it is called the Pariññā-vāra.
Pariññāvāra được gọi là Pariññāvāra vì nó được trình bày để làm rõ ba loại sự hiểu biết (pariññā) một cách tóm tắt về các uẩn vận hành theo trình tự này.
Tattha paṇṇattivāro uddesaniddesavasena dvīhākārehi vavatthito.
Among these, the Paññatti-vāra is arranged in two ways: exposition (uddesa) and detailed explanation (niddesa).
Trong đó, Paṇṇattivāra được phân loại theo hai khía cạnh: Uddesa (tóm tắt) và Niddesa (giải thích chi tiết).
Itaresu visuṃ uddesavāro natthi.
In the other sections, there is no separate exposition section.
Trong các phần khác, không có Uddesavāra riêng biệt.
Ādito paṭṭhāya pucchāvissajjanavasena ekadhā vavatthitā.
They are arranged in one way from the beginning, by way of question and answer.
Từ đầu, chúng được phân loại thành một cách duy nhất theo phương diện câu hỏi và câu trả lời.
Tattha pañcakkhandhātipadaṃ ādiṃ katvā yāva na khandhā, na saṅkhārāti padaṃ tāva paṇṇattivārassa uddesavāro veditabbo.
Here, from the term "The five aggregates" up to the term "Not aggregates, not formations", this should be understood as the exposition section (uddesa-vāra) of the Paññatti-vāra.
Trong đó, từ đoạn bắt đầu bằng pañcakkhandhā (năm uẩn) cho đến đoạn na khandhā, na saṅkhārā (không phải uẩn, không phải hành), cần được hiểu là phần đề mục của chương Chế định.
Pucchāvārotipi tasseva nāmaṃ.
It is also called the question section (pucchā-vāra).
Đó cũng là tên gọi của chương Vấn Đáp.
Tattha pañcakkhandhāti ayaṃ yamakavasena pucchitabbānaṃ khandhānaṃ uddeso.
Here, "The five aggregates" is the exposition of the aggregates that are to be questioned by way of yamaka.
Trong đó, “pañcakkhandhā” (năm uẩn) là phần đề mục về các uẩn cần được hỏi theo thể thức song đối.
Rūpakkhandho…pe… viññāṇakkhandhoti tesaññeva pabhedato nāmavavatthānaṃ.
"The aggregate of matter... and so on... the aggregate of consciousness" is the designation arrangement of those same aggregates by way of their divisions.
“Rūpakkhandho… cho đến… viññāṇakkhandho” (sắc uẩn… cho đến… thức uẩn) là sự xác định tên gọi của chính các uẩn đó theo sự phân loại.
2-3. Idāni imesaṃ khandhānaṃ vasena padasodhanavāro, padasodhanamūlacakkavāro, suddhakhandhavāro, suddhakhandhamūlacakkavāroti cattāro nayavārā honti.
2-3. Now, with respect to these aggregates, there are four method sections (naya-vāras): the Pada-sodhana-vāra (Word-Purification Section), the Pada-sodhana-mūlacakka-vāra (Word-Purification Root-Wheel Section), the Suddhakhandha-vāra (Pure Aggregate Section), and the Suddhakhandha-mūlacakka-vāra (Pure Aggregate Root-Wheel Section).
2-3. Bây giờ, liên quan đến các uẩn này, có bốn chương về phương pháp: chương Thanh Lọc Từ, chương Vòng Xoay Gốc Thanh Lọc Từ, chương Thuần Uẩn, và chương Vòng Xoay Gốc Thuần Uẩn.
Tattha rūpaṃ rūpakkhandho, rūpakkhandho rūpantiādinā nayena padameva sodhetvā gato padasodhanavāro nāma.
Among these, the Pada-sodhana-vāra is so called because it proceeds by purifying the words themselves, in the manner of "Is matter the aggregate of matter? Is the aggregate of matter matter?" and so forth.
Trong đó, chương tiến hành bằng cách chỉ thanh lọc từ theo phương pháp bắt đầu bằng “rūpaṃ rūpakkhandho, rūpakkhandho rūpaṃ” (sắc là sắc uẩn, sắc uẩn là sắc) được gọi là chương Thanh Lọc Từ.
So anulomapaṭilomavasena duvidho hoti.
It is twofold, by way of direct order (anuloma) and reverse order (paṭiloma).
Chương này có hai loại theo chiều thuận và chiều nghịch.
Tattha anulomavāre ‘rūpaṃ rūpakkhandho, rūpakkhandho rūpa’ntiādīni pañca yamakāni.
In the direct order section, there are five pairs (yamaka) like "Is matter the aggregate of matter? Is the aggregate of matter matter?" and so on.
Trong đó, ở chương thuận, có năm cặp song đối bắt đầu bằng ‘sắc là sắc uẩn, sắc uẩn là sắc’.
Paṭilomavārepi ‘na rūpaṃ, na rūpakkhandho; na rūpakkhandho na rūpa’ntiādīni pañceva.
In the reverse order section, there are also five pairs like "Is not matter not the aggregate of matter? Is not the aggregate of matter not matter?" and so on.
Ở chương nghịch cũng có năm cặp song đối bắt đầu bằng ‘không phải sắc thì không phải sắc uẩn; không phải sắc uẩn thì không phải sắc’.
Tato paraṃ tesaññeva padasodhanavāre sodhitānaṃ khandhānaṃ ‘rūpaṃ rūpakkhandho, khandhā vedanākkhandho’tiādinā nayena ekekakhandhamūlakāni cattāri cattāri cakkāni bandhitvā gato padasodhanamūlakānaṃ cakkānaṃ atthitāya padasodhanamūlacakkavāro nāma.
After that, there is the Pada-sodhana-mūlacakka-vāra, which is so called because it proceeds by forming four wheels (cakka) for each aggregate—such as "Is matter the aggregate of matter? Are aggregates the aggregate of feeling?" and so on—by taking the aggregates that have been purified in the Pada-sodhana-vāra as the root.
Tiếp theo đó, đối với chính các uẩn đã được thanh lọc trong chương Thanh Lọc Từ, chương được tiến hành bằng cách thiết lập bốn vòng xoay cho mỗi uẩn làm gốc theo phương pháp bắt đầu bằng ‘sắc là sắc uẩn, uẩn là thọ uẩn’, do sự tồn tại của các vòng xoay gốc thanh lọc từ, nên được gọi là chương Vòng Xoay Gốc Thanh Lọc Từ.
Sopi anulomapaṭilomavasena duvidho hoti.
This too is twofold, by way of direct order and reverse order.
Chương này cũng có hai loại theo chiều thuận và chiều nghịch.
Tattha anulomavāre ‘rūpaṃ rūpakkhandho, khandhā vedanākkhandho’tiādīni ekekakhandhamūlakāni cattāri cattāri katvā vīsati yamakāni.
In the direct order section, there are twenty pairs formed by taking four pairs for each aggregate, such as "Is matter the aggregate of matter? Are aggregates the aggregate of feeling?" and so on.
Trong đó, ở chương thuận, có hai mươi cặp song đối, được tạo thành từ bốn cặp cho mỗi uẩn làm gốc, bắt đầu bằng ‘sắc là sắc uẩn, uẩn là thọ uẩn’.
Paṭilomavārepi ‘na rūpaṃ, na rūpakkhandho; na khandhā na vedanākkhandho’tiādīni vīsatimeva.
In the reverse order section, there are also twenty pairs, such as "Is not matter not the aggregate of matter? Are not aggregates not the aggregate of feeling?" and so on.
Ở chương nghịch cũng có đúng hai mươi cặp song đối, bắt đầu bằng ‘không phải sắc thì không phải sắc uẩn; không phải uẩn thì không phải thọ uẩn’.
Tato paraṃ rūpaṃ khandho khandhā rūpantiādinā nayena suddhakhandhavaseneva gato suddhakhandhavāro nāma.
After that, the Suddhakhandha-vāra is so called because it proceeds purely by way of aggregates, in the manner of "Is matter an aggregate? Are aggregates matter?" and so forth.
Tiếp theo đó, chương được tiến hành chỉ dựa trên thuần uẩn theo phương pháp bắt đầu bằng “rūpaṃ khandho, khandhā rūpaṃ” (sắc là uẩn, uẩn là sắc) được gọi là chương Thuần Uẩn.
Tattha khandhā rūpantiādīsu khandhā rūpakkhandho, khandhā vedanākkhandhoti attho gahetabbo.
Here, in phrases like "Are aggregates matter?" and so on, the meaning "Are aggregates the aggregate of matter? Are aggregates the aggregate of feeling?" should be taken.
Trong đó, ở các đoạn như “khandhā rūpaṃ” (uẩn là sắc), cần hiểu ý nghĩa là “uẩn là sắc uẩn, uẩn là thọ uẩn”.
Niddesavāre evaṃ bhājitattā.
Because it is divided in this way in the Niddesa-vāra.
Vì đã được phân tích như vậy trong chương Diễn Giải.
Tattha hi ‘rūpaṃ khandhoti āmantā.
For there, when it says "Is matter an aggregate?", it is answered "Yes." When it says "Are aggregates the aggregate of matter?", it is explained: "The aggregate of matter is both an aggregate and the aggregate of matter; the remaining aggregates are not the aggregate of matter." In this way, the meaning of "Are aggregates matter?" and so on is analyzed by extracting the phrase "Are aggregates the aggregate of matter?" and so on.
Thật vậy, trong chương đó, ‘sắc là uẩn, phải vậy’.
Khandhā rūpakkhandhoti rūpakkhandho khandho ceva rūpakkhandho ca, avasesā khandhā na rūpakkhandho’ti evaṃ ‘khandhā rūpa’ntiādīnaṃ khandhā rūpakkhandhotiādinā nayena padaṃ uddharitvā attho vibhatto.
And for this very reason, it is called the Suddhakhandha-vāra.
‘Khandhā rūpakkhandho’ti có nghĩa là sắc uẩn vừa là uẩn, vừa là sắc uẩn, các uẩn còn lại không phải là sắc uẩn. Như vậy, ý nghĩa của các từ như ‘khandhā rūpaṃ’ đã được phân tích bằng cách rút ra từ theo phương pháp ‘khandhā rūpakkhandho’ và các phương pháp tương tự.
Teneva ca kāraṇenese suddhakhandhavāroti vutto.
For here, the word itself is not the criterion, as it is in the word purification.
Và chính vì lý do đó, phần này được gọi là Suddhakhandhavāra (Phần Thuần Uẩn).
Vacanasodhane viya hi ettha na vacanaṃ pamāṇaṃ.
Rather, in whatever way pure aggregates are obtainable, that meaning itself is the criterion.
Thật vậy, ở đây, lời nói không phải là tiêu chuẩn, không giống như trong phần phân tích từ (vacanasodhana).
Yathā yathā pana suddhakhandhā labbhanti, tathā tathā atthova pamāṇaṃ.
The same method applies to the Āyatana-yamaka and other sections that follow.
Trái lại, theo cách nào các uẩn thuần túy được tìm thấy, thì theo cách đó, chính ý nghĩa mới là tiêu chuẩn.
Parato āyatanayamakādīsupi eseva nayo.
And this Suddhakhandha-vāra is also twofold, by way of direct order and reverse order.
Về sau, trong các phần song đối về xứ (āyatanayamaka) v.v..., phương pháp này cũng tương tự.
Esopi ca suddhakhandhavāro anulomapaṭilomavasena duvidho hoti.
In the direct order section, there are five pairs like "Is matter an aggregate? Are aggregates matter?" and so on.
Và Suddhakhandhavāra này cũng có hai loại theo phương diện thuận (anuloma) và nghịch (paṭiloma).
Tattha anulomavāre ‘rūpaṃ khandho khandhā rūpa’ntiādīni pañca yamakāni.
In the reverse order section, there are also five pairs like "Is not matter not an aggregate? Are not aggregates not matter?" and so on.
Trong Anulomavāra, có năm cặp đôi (yamaka): ‘rūpaṃ khandho, khandhā rūpaṃ’ (sắc là uẩn, các uẩn là sắc) và các câu tương tự.
Paṭilomavārepi ‘na rūpaṃ na khandho, na khandhā na rūpa’ntiādīni pañceva.
In the reverse order (paṭilomavāra) too, there are just five, such as ‘not form, not a aggregate; not aggregates, not form’.
Trong Paṭilomavāra cũng có năm cặp đôi: ‘na rūpaṃ na khandho, na khandhā na rūpaṃ’ (không phải sắc không phải uẩn, không phải các uẩn không phải sắc) và các câu tương tự.
Tato paraṃ tesaññeva suddhakhandhānaṃ rūpaṃ khandho, khandhā vedanātiādinā nayena ekekakhandhamūlakāni cattāri cattāri cakkāni bandhitvā gato suddhakhandhamūlakānaṃ cakkānaṃ atthitāya suddhakhandhamūlacakkavāro nāma.
After that, the Suddhakhandhamūlacakkavāra is so called because it involves constructing four sets of cycles based on each of those pure aggregates, beginning with the method of “form is an aggregate, aggregates are feeling,” due to the existence of these cycles based on pure aggregates.
Sau đó, có Suddhakhandhamūlacakkavāra, được đặt tên như vậy vì nó chứa các vòng (cakka) của các uẩn thuần túy làm căn bản, được hình thành bằng cách kết nối bốn vòng cho mỗi uẩn làm căn bản, theo cách như ‘rūpaṃ khandho, khandhā vedanā’ (sắc là uẩn, các uẩn là thọ) và các câu tương tự.
Tattha khandhā vedanātiādīsu khandhā vedanākkhandhotiādinā nayena attho veditabbo.
In that Suddhakhandhamūlacakkavāra, in phrases such as “aggregates are feeling,” the meaning should be understood according to the method of "are the aggregates feeling-aggregate?"
Ở đây, trong ‘khandhā vedanā’ và các câu tương tự, ý nghĩa nên được hiểu theo cách ‘các uẩn là thọ uẩn’ và các câu tương tự.
Itarathā niddesavārena saddhiṃ virodho hoti.
Otherwise, there would be a contradiction with the Niddesavāra.
Nếu không, sẽ có sự mâu thuẫn với Niddesavāra.
Sopi anulomapaṭilomavasena duvidho hoti.
That Suddhakhandhamūlacakkavāra is also of two kinds: Anuloma and Paṭiloma.
Phần này cũng có hai loại theo phương diện thuận và nghịch.
Tattha anulomavāre ‘rūpaṃ khandho, khandhā vedanā’tiādīni ekekakhandhamūlakāni cattāri cattāri katvā vīsati yamakāni.
Among these, in the Anuloma section, there are twenty pairs formed by taking four for each aggregate as a basis, such as ‘form is an aggregate, aggregates are feeling’.
Trong Anulomavāra, có hai mươi cặp đôi (yamaka) được tạo thành từ bốn cặp đôi cho mỗi uẩn làm căn bản, theo cách ‘rūpaṃ khandho, khandhā vedanā’ và các câu tương tự.
Paṭilomavārepi ‘na rūpaṃ, na khandho, na khandhā na vedanā’tiādīni vīsatimeva.
In the Paṭiloma section, there are also twenty, such as ‘not form, not an aggregate, not aggregates, not feeling’.
Trong Paṭilomavāra cũng có hai mươi cặp đôi: ‘na rūpaṃ, na khandho, na khandhā na vedanā’ và các câu tương tự.
Evaṃ tāva ekena yamakasatena dvīhi pucchāsatehi ekekapucchāya sanniṭṭhānasaṃsayavasena dve dve atthe katvā catūhi ca atthasatehi paṭimaṇḍito paṇṇattivārassa uddesavāro veditabboti.
Thus, the Uddesavāra of the Paññattivāra, adorned with one hundred pairs, two hundred questions, and four hundred meanings (two meanings for each question, based on determination and doubt), should be understood as presented first.
Vì vậy, Uddesavāra của Paṇṇattivāra được trang trí bằng một trăm cặp đôi, hai trăm câu hỏi, và bốn trăm ý nghĩa, với mỗi câu hỏi có hai ý nghĩa theo phương diện xác định và nghi ngờ.
26. Idāni rūpaṃ rūpakkhandhotiādinā nayena niddesavāro āraddho.
Now, the Niddesavāra has begun with the method of "form is the aggregate of form."
26. Bây giờ, Niddesavāra được bắt đầu với cách ‘ rūpaṃ rūpakkhandho’ (sắc là sắc uẩn) và các câu tương tự.
Tattha rūpaṃ rūpakkhandhoti yaṃkiñci rūpanti vuccati.
In this, “form is the aggregate of form” asks about whatever is called form.
Ở đây, ‘ rūpaṃ rūpakkhandho’ có nghĩa là: bất cứ sắc nào được gọi là sắc.
Sabbaṃ taṃ rūpaṃ rūpakkhandhoti vacanasodhanatthaṃ pucchati.
It asks to purify the statement that all such form is the aggregate of form.
Câu hỏi này được đặt ra để làm rõ cách nói rằng tất cả sắc đó có phải là sắc uẩn không.
Piyarūpaṃ sātarūpaṃ, rūpaṃ, na rūpakkhandhoti yaṃ ‘piyarūpaṃ sātarūpa’nti ettha rūpanti vuttaṃ, taṃ rūpameva, na rūpakkhandhoti attho.
As for "pleasant form, agreeable form, form, not the aggregate of form," it means that what is called form in "pleasant form, agreeable form" is indeed form, but not the aggregate of form.
‘ Piyarūpaṃ sātarūpaṃ, rūpaṃ, na rūpakkhandho’ có nghĩa là: sắc được nói đến trong ‘piyarūpaṃ sātarūpaṃ’ (sắc khả ái, sắc khả lạc) là sắc, nhưng không phải là sắc uẩn.
Rūpakkhandho rūpañceva rūpakkhandho cāti yo pana rūpakkhandho, so rūpantipi rūpakkhandhotipi vattuṃ vaṭṭatīti attho.
“The aggregate of form is both form and the aggregate of form” means that the aggregate of form may be called both form and the aggregate of form.
‘ Rūpakkhandho rūpañceva rūpakkhandho cā’ có nghĩa là: sắc uẩn có thể được gọi là sắc và cũng có thể được gọi là sắc uẩn.
Rūpakkhandho rūpanti ettha pana yasmā rūpakkhandho niyameneva rūpanti vattabbo.
However, in “the aggregate of form is form,” since the aggregate of form must necessarily be called form,
Tuy nhiên, trong ‘ Rūpakkhandho rūpa’ (sắc uẩn là sắc), vì sắc uẩn phải luôn được gọi là sắc.
Tasmā āmantāti āha.
therefore, it says, “Yes.”
Do đó, Ngài nói ‘ āmantā’ (vâng, đúng vậy).
Iminā upāyena sabbavissajjanesu attho veditabbo.
By this method, the meaning should be understood in all answers.
Theo cách này, ý nghĩa nên được hiểu trong tất cả các câu trả lời.
Yo pana yattha viseso bhavissati, tatheva taṃ vaṇṇayissāma.
Whatever specific points there may be, we shall explain them as they are.
Bất cứ điều gì đặc biệt sẽ có ở đâu, chúng tôi sẽ giải thích điều đó ở đó.
Saññāyamake tāva diṭṭhisaññāti ‘papañcasaññā’tiādīsu āgatā diṭṭhisaññā.
First, in the Saññāyamaka, “perception of views” is the perception of views as it appears in phrases like ‘perception of proliferation’.
Trong Saññāyamaka, ‘ diṭṭhisaññā’ (tưởng về kiến chấp) là tưởng về kiến chấp được đề cập trong ‘papañcasaññā’ (tưởng về hý luận) và các câu tương tự.
Saṅkhārayamake avasesā saṅkhārāti ‘aniccā vata saṅkhārā’tiādīsu āgatā saṅkhārakkhandhato avasesā saṅkhatadhammā.
In the Saṅkhārayamaka, “the remaining formations” are the conditioned phenomena remaining apart from the aggregate of formations as they appear in phrases like ‘alas, conditioned phenomena are impermanent’.
Trong Saṅkhārayamaka, ‘ avasesā saṅkhārā’ (các hành còn lại) là các pháp hữu vi còn lại ngoài hành uẩn, được đề cập trong ‘aniccā vata saṅkhārā’ (vô thường thay các hành) và các câu tương tự.
Paṭilomavārepi eseva nayoti.
The same method applies to the Paṭiloma section.
Trong Paṭilomavāra cũng theo cách tương tự.
28. Padasodhanamūlacakkavāre khandhā vedanākkhandhoti yekeci khandhā, sabbe te vedanākkhandhoti pucchati.
In the Padasodhanamūlacakkavāra, “aggregates are the feeling-aggregate” asks whether all aggregates are the feeling-aggregate.
28. Trong Padasodhanamūlacakkavāra, câu hỏi ‘ khandhā vedanākkhandho’ (các uẩn có phải là thọ uẩn không?) hỏi rằng: tất cả các uẩn có phải là thọ uẩn không?
Sesapucchāsupi eseva nayo.
The same method applies to the remaining questions.
Trong các câu hỏi còn lại cũng theo cách tương tự.
Paṭilome na khandhā na vedanākkhandhoti ettha ye paññattinibbānasaṅkhātā dhammā khandhā na honti, te yasmā vedanākkhandhopi na honti, tasmā āmantāti āha.
In the Paṭiloma, in “not aggregates, not the feeling-aggregate,” since phenomena such as designation and Nibbāna are not aggregates, and they are also not the feeling-aggregate, therefore it says, “Yes.”
Trong cách hỏi ngược lại, ở đây, với câu " không phải uẩn, không phải thọ uẩn" (na khandhā na vedanākkhandho), những pháp được gọi là khái niệm (paññatti) và Nibbāna không phải là uẩn. Vì những pháp không phải uẩn đó cũng không phải là thọ uẩn, nên đã nói " đúng vậy" (āmantā).
Sesavissajjanesupi eseva nayoti.
The same method applies to the remaining answers.
Trong các câu trả lời còn lại, phương pháp cũng tương tự.
38. Suddhakhandhavāre rūpaṃ khandhoti yaṃkiñci rūpanti vuttaṃ, sabbaṃ taṃ khandhoti pucchati.
In the Suddhakhandhavāra, “form is an aggregate” asks whether all that is called form is an aggregate.
38. Trong chương về các uẩn thuần túy (Suddhakhandhavāra), câu hỏi là: "Tất cả những gì được gọi là sắc (rūpa), có phải đều là sắc uẩn (rūpakkhandha) không?"
Tattha yasmā piyarūpasātarūpasaṅkhātaṃ vā rūpaṃ hotu, bhūtupādārūpaṃ vā, sabbaṃ pañcasu khandhesu saṅgahaṃ gacchateva.
In this regard, since all form, whether it is pleasant form or agreeable form, or the primary and secondary forms, is included within the five aggregates,
Ở đây, vì bất kỳ sắc nào, dù là sắc khả ái, khả lạc, hay sắc căn bản và sắc y sinh, tất cả đều được bao gồm trong năm uẩn.
Tasmā āmantāti paṭijānāti.
therefore, it affirms with “Yes.”
Vì vậy, câu trả lời là " đúng vậy" (āmantā).
Dutiyapade ‘khandhā rūpa’nti pucchitabbe yasmā rūpantivacanena rūpakkhandhova adhippeto, tasmā vacanaṃ anādiyitvā atthavasena pucchanto khandhā rūpakkhandhoti āha.
In the second phrase, where it should have asked ‘aggregates are form,’ since by the word ‘form’ the aggregate of form is intended, it asks “aggregates are the aggregate of form” according to the meaning, disregarding the exact wording.
Ở vế thứ hai, đáng lẽ phải hỏi 'các uẩn là sắc' (khandhā rūpaṃ), nhưng vì từ 'sắc' (rūpaṃ) ngụ ý sắc uẩn, nên không bám vào từ ngữ mà hỏi theo ý nghĩa, nói rằng " các uẩn là sắc uẩn" (khandhā rūpakkhandho).
Iminā nayena sabbapadesu attho veditabbo.
By this method, the meaning should be understood in all phrases.
Theo cách này, ý nghĩa phải được hiểu trong tất cả các vế.
Parato āyatanayamakādīnaṃ niddesavārepi eseva nayo.
The same method applies to the Niddesavāra of the Āyatanayamaka and so forth.
Về sau, trong chương trình bày về các cặp đôi xứ (āyatanayamaka) và các cặp đôi khác, phương pháp cũng tương tự.
Saññā khandhoti etthāpi diṭṭhisaññā vā hotu, saññā eva vā, sabbāyapi khandhabhāvato āmantāti vuttaṃ.
In “perception is an aggregate,” whether it is perception of views or merely perception, since all perception is an aggregate, it is said “Yes.”
Ở đây, với câu " tưởng là uẩn" (saññā khandho), dù là tà kiến tưởng (diṭṭhisaññā) hay chỉ là tưởng (saññā) thuần túy, tất cả đều là uẩn, nên đã nói "đúng vậy" (āmantā).
Saṅkhārā khandhoti padepi eseva nayo.
The same method applies to the phrase “formations are an aggregate.”
Ở vế " hành là uẩn" (saṅkhārā khandho) cũng tương tự.
Khandhavinimuttako hi saṅkhāro nāma natthi.
For there is no formation that is independent of the aggregates.
Thật vậy, không có hành nào mà không nằm trong các uẩn.
39. Paṭilome na rūpaṃ na khandhoti yaṃ dhammajātaṃ rūpaṃ na hoti, taṃ khandhopi na hotīti pucchati.
In the Paṭiloma, “not form, not an aggregate” asks whether that class of phenomena which is not form is also not an aggregate.
39. Trong cách hỏi ngược lại, câu hỏi là: "Pháp nào không phải là sắc (rūpa), pháp đó cũng không phải là uẩn (khandha) phải không?"
Vissajjane panassa rūpaṃ ṭhapetvā avasesā khandhā na rūpaṃ, khandhāti rūpato aññe vedanādayo khandhā rūpameva na honti, khandhā pana hontīti attho.
In its answer, “the aggregates other than form are not form, but are aggregates” means that the aggregates such as feeling, other than form, are not form itself, but they are aggregates.
Trong câu trả lời, ý nghĩa là: " Trừ sắc ra, các uẩn còn lại không phải là sắc, nhưng là uẩn" (rūpaṃ ṭhapetvā avasesā khandhā na rūpaṃ, khandhā) – tức là các uẩn khác như thọ (vedanā) v.v., không phải là sắc, nhưng chúng là uẩn.
Rūpañca khandhe ca ṭhapetvā avasesāti pañcakkhandhavinimuttaṃ nibbānañceva paññatti ca.
“The remaining, apart from form and aggregates” refers to Nibbāna and designation, which are free from the five aggregates.
" Trừ sắc và các uẩn ra, những gì còn lại" (rūpañca khandhe ca ṭhapetvā avasesā) là Nibbāna và khái niệm (paññatti) nằm ngoài năm uẩn.
Ito paresupi ‘avasesā’ti padesu eseva nayoti.
The same method applies to the phrase ‘the remaining’ in subsequent instances.
Trong các vế 'còn lại' (avasesā) về sau cũng theo cách này.
50-205. Idāni yassa rūpakkhandhotiādinā nayena pavattivāro āraddho.
Now, the Pavattivāra has begun with the method of “for whom the aggregate of form.”
50-205. Bây giờ, chương về sự vận hành (Pavattivāra) được bắt đầu theo cách như " sắc uẩn của ai" (yassa rūpakkhandho) v.v.
Kasmā panettha uddesavāro na vuttoti?
Why is the Uddesavāra not mentioned here?
Tại sao chương trình bày khái quát (uddesavāra) không được nói đến ở đây?
Heṭṭhā dassitanayattā.
Because the method has been shown previously.
Vì cách thức đã được chỉ ra ở trên.
Paṇṇattivārasmiñhi uddesavāre nayo dassito.
For, the method was shown in the Uddesavāra of the Paññattivāra.
Thật vậy, trong chương về khái niệm (Paṇṇattivāra), cách thức đã được chỉ ra trong chương trình bày khái quát.
Tena pana nayena sakkā so idha avuttopi jānitunti taṃ avatvā niddesavārova āraddho.
Since it is possible to understand it by that method even if not stated here, it is not stated, and the Niddesavāra itself has begun.
Vì theo cách đó, dù không nói đến ở đây, người ta vẫn có thể biết được, nên không nói đến nó mà chỉ bắt đầu chương trình bày chi tiết (niddesavāra).
Imasmiṃ pana pavattivārasaṅkhāte mahāvāre uppādavāro, nirodhavāro, uppādanirodhavāroti tayo antaravārā honti.
However, in this Mahāvāra, which is called the Pavattivāra, there are three internal sections: the Uppādavāra, the Nirodhavāra, and the Uppādanirodhavāra.
Tuy nhiên, trong đại chương về sự vận hành (Pavattivāra) này, có ba chương phụ: chương về sự sinh khởi (uppādavāra), chương về sự diệt tận (nirodhavāra), và chương về sự sinh khởi và diệt tận (uppādanirodhavāra).
Tesu paṭhamo dhammānaṃ uppādalakkhaṇassa dīpitattā uppādavāroti vuccati.
Among these, the first is called the Uppādavāra because it describes the characteristic of the arising of phenomena.
Trong số đó, chương đầu tiên được gọi là chương về sự sinh khởi (uppādavāra) vì nó trình bày đặc tính sinh khởi của các pháp.
Dutiyo tesaññeva nirodhalakkhaṇassa dīpitattā nirodhavāroti vuccati.
The second is called the Nirodhavāra because it describes the characteristic of the cessation of those very phenomena.
Chương thứ hai được gọi là chương về sự diệt tận (nirodhavāra) vì nó trình bày đặc tính diệt tận của chính các pháp đó.
Tatiyo ubhinnampi lakkhaṇānaṃ dīpitattā uppādanirodhavāroti vuccati.
The third is called the Uppādanirodhavāra because it describes the characteristics of both.
Chương thứ ba được gọi là chương về sự sinh khởi và diệt tận (uppādanirodhavāra) vì nó trình bày cả hai đặc tính.
Uppādavārena cettha dhammānaṃ uppajjanākārova dīpito.
Here, by the Uppādavāra, only the manner of the arising of phenomena is described.
Ở đây, với chương về sự sinh khởi, chỉ có cách thức sinh khởi của các pháp được trình bày.
Nirodhavārena ‘uppannaṃ nāma niccaṃ natthī’ti tesaññeva aniccatā dīpitā.
By the Nirodhavāra, the impermanence of those very phenomena is described, as in ‘what has arisen is never permanent’.
Với chương về sự diệt tận, tính vô thường của chính các pháp đó được trình bày, rằng 'những gì đã sinh thì không có gì là thường còn'.
Uppādanirodhavārena tadubhayaṃ.
By the Uppādanirodhavāra, both (arising and impermanence) are described.
Với chương về sự sinh khởi và diệt tận, cả hai điều đó được trình bày.
Tattha uppādavāre tāva tiṇṇaṃ addhānaṃ vasena cha kālabhedā honti – paccuppanno, atīto, anāgato, paccuppannenātīto, paccuppannenānāgato, atītenānāgatoti.
In the Uppādavāra, there are six distinctions of time based on the three periods: present, past, future, present with past, present with future, and past with future.
Trong đó, trước hết, trong chương về sự sinh khởi, có sáu loại thời gian dựa trên ba thời kỳ: hiện tại (paccuppanna), quá khứ (atīta), vị lai (anāgata), quá khứ với hiện tại (paccuppannenātīta), vị lai với hiện tại (paccuppannenānāgata), và vị lai với quá khứ (atītenānāgata).
Tesu ‘yassa rūpakkhandho uppajjatī’ti paccuppannābhidhānavasena paccuppanno veditabbo.
Among these, the present should be understood as "for whom the aggregate of form is arising," by means of stating the present tense.
Trong số đó, thời hiện tại được hiểu là hiện tại theo cách gọi " sắc uẩn của ai sinh khởi" (yassa rūpakkhandho uppajjati).
So paccuppannānaṃ dhammānaṃ paccakkhato gahetabbattā ativiya suviññeyyoti paṭhamaṃ vutto.
It is mentioned first because it is very easy to understand, as present phenomena can be directly comprehended.
Nó được nói đến đầu tiên vì rất dễ hiểu, do các pháp hiện tại có thể được nhận biết trực tiếp.
Yassa rūpakkhandho uppajjitthāti atītābhidhānavasena atīto veditabbo.
The past should be understood as "for whom the aggregate of form arose," by means of stating the past tense.
Thời quá khứ được hiểu là quá khứ theo cách gọi " sắc uẩn của ai đã sinh khởi" (yassa rūpakkhandho uppajjitthā).
So paccakkhato anubhūtapubbānaṃ atītadhammānaṃ anumānena anāgatehi suviññeyyatarattā dutiyaṃ vutto.
It is mentioned second because past phenomena, having been experienced directly, are easier to comprehend through inference than future phenomena.
Nó được nói đến thứ hai vì dễ hiểu hơn so với các pháp vị lai, do các pháp quá khứ đã được trải nghiệm trực tiếp có thể được suy ra.
Yassa rūpakkhandho uppajjissatīti anāgatābhidhānavasena anāgato veditabbo.
The future should be understood as "for whom the aggregate of form will arise," by means of stating the future tense.
Thời vị lai được hiểu là vị lai theo cách gọi " sắc uẩn của ai sẽ sinh khởi" (yassa rūpakkhandho uppajjissatī).
So paccakkhato ca anubhūtapubbavasena ca gahitadhammānumānena ‘anāgatepi evarūpā dhammā uppajjissantī’ti gahetabbato tatiyaṃ vutto.
It is mentioned third because it must be understood that 'such phenomena will also arise in the future' through inference based on phenomena comprehended directly or as having been experienced previously.
Nó được nói đến thứ ba vì phải được hiểu rằng 'các pháp như vậy sẽ sinh khởi trong tương lai' bằng cách suy ra từ các pháp đã được nhận biết trực tiếp và đã được trải nghiệm trong quá khứ.
Yassa rūpakkhandho uppajjati, tassa vedanākkhandho uppajjitthāti paccuppannena saddhiṃ atītābhidhānavasena paccuppannenātīto veditabbo.
The past (atīta), described together with the present by way of stating the past with the present, as in " For whom the form aggregate arises, for him the feeling aggregate arose," should be understood as the past conjoined with the present.
Thời quá khứ với hiện tại được hiểu là quá khứ với hiện tại theo cách gọi " sắc uẩn của ai sinh khởi, thọ uẩn của người đó đã sinh khởi" (yassa rūpakkhandho uppajjati, tassa vedanākkhandho uppajjitthā) – tức là thời quá khứ đi kèm với cách gọi hiện tại.
So missakesu tīsu suviññeyyatarattā catutthaṃ vutto.
That (paccuppannātīta) is called the fourth because it is easier to understand among the three mixed (time-divisions).
Nó được nói đến thứ tư vì dễ hiểu hơn trong ba loại hỗn hợp.
Yassa rūpakkhandho uppajjati tassa vedanākkhandho uppajjissatīti paccuppannena saddhiṃ anāgatābhidhānavasena paccuppannenānāgato veditabbo.
The future, described together with the present by way of stating the future with the present, as in " For whom the form aggregate arises, for him the feeling aggregate will arise," should be understood as the future conjoined with the present.
Thời vị lai với hiện tại được hiểu là vị lai với hiện tại theo cách gọi " sắc uẩn của ai sinh khởi, thọ uẩn của người đó sẽ sinh khởi" (yassa rūpakkhandho uppajjati tassa vedanākkhandho uppajjissatī) – tức là thời vị lai đi kèm với cách gọi hiện tại.
So paccakkhato gahetabbānaṃ dhammānaṃ atthitāya atthato suviññeyyataroti pañcamaṃ vutto.
That (paccuppannānāgata) is called the fifth because it is easier to understand in meaning, due to the existence of phenomena that are to be taken directly.
Nó được nói đến thứ năm vì dễ hiểu hơn về mặt ý nghĩa do sự tồn tại của các pháp có thể được nhận biết trực tiếp.
Yassa rūpakkhandho uppajjittha, tassa vedanākkhandho uppajjissatīti atītena saddhiṃ anāgatābhidhānavasena atītenānāgato veditabbo.
The future (anāgata), described together with the past by way of stating the future with the past, as in " For whom the form aggregate arose, for him the feeling aggregate will arise," should be understood as the future conjoined with the past.
Thời vị lai với quá khứ được hiểu là vị lai với quá khứ theo cách gọi " sắc uẩn của ai đã sinh khởi, thọ uẩn của người đó sẽ sinh khởi" (yassa rūpakkhandho uppajjittha, tassa vedanākkhandho uppajjissatī) – tức là thời vị lai đi kèm với cách gọi quá khứ.
So purimehi duviññeyyoti chaṭṭhaṃ vutto.
That (atītānāgata) is called the sixth because it is more difficult to understand than the preceding (time-divisions).
Nó được nói đến thứ sáu vì khó hiểu hơn so với các loại trước.
Evametesu chasu kālabhedesu yvāyaṃ paṭhamo paccuppanno, tattha puggalato, okāsato, puggalokāsatoti tayo vārā honti.
Thus, among these six time-divisions, regarding the first, which is the present, there are three modes: by person, by place, and by person and place.
Như vậy, trong sáu loại thời gian này, loại đầu tiên là hiện tại, có ba chương: theo cá nhân (puggalato), theo nơi chốn (okāsato), và theo cá nhân và nơi chốn (puggalokāsato).
Tesu yassāti puggalavasena khandhānaṃ uppattidīpano puggalavāro.
Among these, yassa (for whom) is the person-mode (puggalavāra), indicating the arising of aggregates according to individuals.
Trong số đó, " của ai" (yassā) là chương về cá nhân (puggalavāra) trình bày sự sinh khởi của các uẩn theo cá nhân.
Yatthāti okāsavasena khandhānaṃ uppattidīpano okāsavāro.
Yattha (where) is the place-mode (okāsavāra), indicating the arising of aggregates according to location.
" Ở đâu" (yatthā) là chương về nơi chốn (okāsavāra) trình bày sự sinh khởi của các uẩn theo nơi chốn.
Yassa yatthāti puggalokāsavasena khandhānaṃ uppattidīpano puggalokāsavāro.
Yassa yattha (for whom, where) is the person-place-mode (puggalokāsavāra), indicating the arising of aggregates according to person and location.
" Của ai ở đâu" (yassa yatthā) là chương về cá nhân và nơi chốn (puggalokāsavāra) trình bày sự sinh khởi của các uẩn theo cá nhân và nơi chốn.
Ime pana tayopi vārā paṭhamaṃ anulomanayena niddisitvā pacchā paṭilomanayena niddiṭṭhā.
However, all three of these modes are first set forth in the direct method (anulomanaya) and then in the inverse method (paṭilomanaya).
Tuy nhiên, cả ba chương này được trình bày trước theo cách thuận (anulomanaya), sau đó được trình bày theo cách nghịch (paṭilomanaya).
Tesu ‘uppajjati’ ‘uppajjittha,’ ‘uppajjissatī’ti vacanato uppattidīpano anulomanayo.
Among these, the direct method is that which indicates arising by saying 'arises' (uppajjati), 'arose' (uppajjittha), 'will arise' (uppajjissati).
Trong số đó, cách thuận là cách trình bày sự sinh khởi bằng các từ 'sinh khởi' (uppajjati), 'đã sinh khởi' (uppajjittha), 'sẽ sinh khởi' (uppajjissatī).
‘Nuppajjati’, ‘nuppajjittha,’ ‘nuppajjissatī’ti vacanato anuppattidīpano paṭilomanayo.
The inverse method is that which indicates non-arising by saying 'does not arise' (nuppajjati), 'did not arise' (nuppajjittha), 'will not arise' (nuppajjissati).
Cách nghịch là cách trình bày sự không sinh khởi bằng các từ 'không sinh khởi' (nuppajjati), 'đã không sinh khởi' (nuppajjittha), 'sẽ không sinh khởi' (nuppajjissatī).
Tattha paccuppannakāle tāva puggalavārassa anulomanaye ‘‘yassa rūpakkhandho uppajjati, tassa vedanākkhandho uppajjati.
Now, in the present time, in the direct method of the person-mode, there are four pairs (yamaka) rooted in the form aggregate, as in "For whom the form aggregate arises, for him the feeling aggregate arises.
Trong thời hiện tại, theo cách thuận của chương về cá nhân, có bốn cặp đôi (yamaka) bắt đầu bằng sắc uẩn: "Sắc uẩn của ai sinh khởi, thọ uẩn của người đó sinh khởi.
Yassa vā pana vedanākkhandho uppajjati, tassa rūpakkhandho uppajjati.
Or for whom the feeling aggregate arises, for him the form aggregate arises.
Hoặc nếu thọ uẩn của ai sinh khởi, sắc uẩn của người đó sinh khởi.
Yassa rūpakkhandho uppajjati, tassa saññākkhandho saṅkhārakkhandho, viññāṇakkhandho, uppajjati.
For whom the form aggregate arises, for him the perception aggregate, the mental formations aggregate, the consciousness aggregate arise.
Sắc uẩn của ai sinh khởi, tưởng uẩn, hành uẩn, thức uẩn của người đó sinh khởi.
Yassa vā pana viññāṇakkhandho uppajjati, tassa rūpakkhandho uppajjatī’’ti evaṃ rūpakkhandhamūlakāni cattāri yamakāni; ‘‘yassa vedanākkhandho uppajjati, tassa saññākkhandho uppajjatī’’tiādinā nayena vedanākkhandhamūlakāni tīṇi; saññākkhandhamūlakāni dve; saṅkhārakkhandhamūlakaṃ ekanti aggahitaggahaṇena dasa yamakāni honti.
Or for whom the consciousness aggregate arises, for him the form aggregate arises." And three rooted in the feeling aggregate, as in "For whom the feeling aggregate arises, for him the perception aggregate arises," and so on; two rooted in the perception aggregate; and one rooted in the mental formations aggregate—thus, by taking what has not yet been taken, there are ten pairs.
Hoặc nếu thức uẩn của ai sinh khởi, sắc uẩn của người đó sinh khởi." Theo cách này, có mười cặp đôi (yamaka) bằng cách lấy những gì chưa được lấy: ba cặp bắt đầu bằng thọ uẩn; hai cặp bắt đầu bằng tưởng uẩn; và một cặp bắt đầu bằng hành uẩn.
Tattha rūpakkhandhamūlakesu catūsu ādito ekameva vissajjitaṃ.
Among these ten pairs, only the first one of the four rooted in the form aggregate has been expounded.
Trong bốn cặp đôi bắt đầu bằng sắc uẩn, chỉ có một cặp được giải thích ban đầu.
Sesāni tena sadisavissajjanānīti tantiyā lahubhāvatthaṃ saṅkhittāni.
The remaining ones are condensed for the sake of brevity of the text, as their exposition is similar to that one.
Các cặp còn lại được rút gọn để làm cho văn bản ngắn gọn, vì chúng có cách giải thích tương tự.
Vedanākkhandhādimūlakesupi ‘āmantā’ti ekasadisameva vissajjanaṃ.
Even in those rooted in the feeling aggregate and so on, the exposition is identical, saying 'Yes, indeed' (āmanta).
Trong các cặp đôi bắt đầu bằng thọ uẩn và các cặp khác cũng chỉ có một câu trả lời tương tự là 'đúng vậy' (āmantā).
Tasmā tānipi tantiyā lahubhāvatthaṃ saṅkhittānevāti evametāni paccuppannakāle puggalavāre anulomanaye ekayamakavissajjaneneva dasa yamakāni vissajjitāni nāma hontīti veditabbāni.
Therefore, those too are condensed for the sake of brevity of the text; thus, it should be understood that these ten pairs in the present time, in the person-mode, in the direct method, are all expounded by the exposition of a single pair.
Do đó, những (yamaka) ấy cũng được tóm tắt để kinh văn (Pāḷi) được ngắn gọn. Như vậy, cần phải biết rằng trong thời hiện tại, trong Puggala-vāra, theo phương pháp thuận (anuloma-naya), mười yamaka này được xem là đã được giải thích chỉ bằng cách giải thích một yamaka.
Yathā ca puggalavāre dasa, evaṃ okāsavāre dasa, puggalokāsavāre dasāti paccuppannakāle tīsu vāresu anulomanaye tiṃsa yamakāni honti.
Just as there are ten in the person-mode, so there are ten in the place-mode, and ten in the person-place-mode. Thus, there are thirty pairs in the present time, in the three modes, in the direct method.
Cũng như có mười yamaka trong Puggala-vāra, thì cũng có mười yamaka trong Okāsa-vāra và mười yamaka trong Puggala-okāsa-vāra. Như vậy, trong thời hiện tại, có ba mươi yamaka theo phương pháp thuận trong ba vāra.
Yathā ca anulomanaye, evaṃ paṭilomanayepīti sabbānipi paccuppannakāle saṭṭhi yamakāni honti.
And just as in the direct method, so too in the inverse method; thus, there are sixty pairs in the present time in total.
Cũng như theo phương pháp thuận, thì cũng có theo phương pháp nghịch (paṭiloma-naya). Như vậy, trong thời hiện tại, tất cả có sáu mươi yamaka.
Tesu vīsapucchāsataṃ, cattārīsāni ca dve atthasatāni hontīti veditabbāni.
It should be understood that among these, there are one hundred and twenty questions (pucchā) and two hundred and forty meanings (attha).
Trong số đó, có một trăm hai mươi câu hỏi và hai trăm bốn mươi ý nghĩa (attha) cần phải được biết.
Evaṃ sesesupi pañcasu kālabhedesu puggalādibhedato anulomapaṭilomanayavasena cha cha vārā.
Similarly, in the remaining five time-divisions, there are six modes each, divided by person, etc., and by direct and inverse methods.
Cũng vậy, trong năm cách phân loại thời gian còn lại, có sáu vāra theo cách phân loại cá nhân (puggala) v.v. và theo phương pháp thuận và nghịch.
Ekekasmiṃ vāre dasa dasa katvā saṭṭhi saṭṭhi yamakānīti tīṇi yamakasatāni.
With ten pairs in each mode, there are sixty pairs each, making three hundred pairs.
Mỗi vāra có mười yamaka, tổng cộng có ba trăm yamaka.
Tāni purimehi saddhiṃ saṭṭhādhikāni tīṇi yamakasatāni, vīsādhikāni sattapucchāsatāni, cattārīsāni ca cuddasa atthasatāni honti.
Together with the preceding ones, these amount to three hundred and sixty pairs, seven hundred and twenty questions, and fourteen hundred and forty meanings.
Những yamaka đó, cùng với những yamaka trước, tổng cộng là ba trăm sáu mươi yamaka, bảy trăm hai mươi câu hỏi và một ngàn bốn trăm bốn mươi ý nghĩa.
Idaṃ tāva uppādavāre pāḷivavatthānaṃ.
This is the arrangement of the Pāḷi text in the Arising-mode (Uppādavāra) for now.
Đây là sự sắp xếp Pāḷi trong Uppāda-vāra.
Yathā ca uppādavāre, tathā nirodhavārepi, uppādanirodhavārepīti sabbasmimpi pavattimahāvāre asīti yamakasahassaṃ, saṭṭhisatādhikāni dve pucchāsahassāni, vīsaṃ tisatādhikāni ca cattāri atthasahassāni veditabbāni.
And just as in the Arising-mode, so too in the Cessation-mode (Nirodhavāra) and in the Arising-and-Cessation-mode (Uppādanirodhavāra)—thus, in the entire Great Mode of Occurrence (Pavattimahāvāra), it should be understood that there are one thousand and eighty pairs, two thousand one hundred and sixty questions, and four thousand three hundred and twenty meanings.
Cũng như trong Uppāda-vāra, thì cũng vậy trong Nirodha-vāra và Uppāda-nirodha-vāra. Như vậy, trong toàn bộ Pavaṭṭi-mahā-vāra, cần phải biết có một ngàn không trăm tám mươi yamaka, hai ngàn một trăm sáu mươi câu hỏi và bốn ngàn ba trăm hai mươi ý nghĩa.
Pāḷi pana uppādavāre nirodhavāre ca tīsu asammissakakālabhedesu tasmiṃ tasmiṃ vāre ekekameva yamakaṃ vissajjetvā saṅkhittā.
However, the Pāḷi text is condensed in the Arising-mode and the Cessation-mode by expounding only one pair in each of the three unmixed time-divisions for each mode.
Tuy nhiên, Pāḷi trong Uppāda-vāra và Nirodha-vāra được tóm tắt bằng cách chỉ giải thích một yamaka trong mỗi vāra trong ba cách phân loại thời gian không pha trộn (asammissaka).
Tīsu missakakālabhedesu ‘yassa vedanākkhandho uppajjati, tassa saññākkhandho uppajjitthā’tiādinā nayena vedanākkhandhādimūlakesupi ekaṃ yamakaṃ vissajjitaṃ.
In the three mixed time-divisions, one pair is also expounded for those rooted in the feeling aggregate and so on, in the manner of "For whom the feeling aggregate arises, for him the perception aggregate arose," and so forth.
Trong ba cách phân loại thời gian pha trộn (missaka), một yamaka cũng được giải thích trong các yamaka có gốc từ uẩn thọ (vedanākkhandha) v.v. theo cách như: ‘Với ai uẩn thọ sinh khởi, với người ấy uẩn tưởng đã sinh khởi’.
Uppādanirodhavāre pana chasupi kālabhedesu taṃ vissajjitameva.
In the Arising-and-Cessation-mode, however, it is expounded in all six time-divisions.
Còn trong Uppāda-nirodha-vāra, yamaka đó được giải thích trong cả sáu cách phân loại thời gian.
Sesāni tena samānavissajjanattā saṅkhittānīti.
The remaining ones are condensed due to having the same exposition as that one.
Các yamaka còn lại được tóm tắt vì có cách giải thích tương tự.
Idaṃ sakalepi pavattimahāvāre pāḷivavatthānaṃ.
This is the arrangement of the Pāḷi text in the entire Great Mode of Occurrence.
Đây là sự sắp xếp Pāḷi trong toàn bộ Pavaṭṭi-mahā-vāra.
Atthavinicchayatthaṃ panassa idaṃ lakkhaṇaṃ veditabbaṃ – imasmiñhi pavattimahāvāre catunnaṃ pañhānaṃ pañca vissajjanāni sattavīsatiyā ṭhānesu pakkhipitvā atthavinicchayo veditabbo.
For the purpose of determining its meaning, this characteristic must be understood: in this Great Mode of Occurrence, the determination of meaning is to be understood by placing the five expositions of the four questions in twenty-seven positions.
Tuy nhiên, để quyết định ý nghĩa của nó, cần phải biết đặc điểm này: Trong Pavaṭṭi-mahā-vāra này, sự quyết định ý nghĩa cần được hiểu bằng cách đặt năm cách giải thích của bốn câu hỏi vào hai mươi bảy vị trí.
Tattha purepañho, pacchāpañho, paripuṇṇapañho, moghapañhoti ime cattāro pañhā nāma.
Among these, the preliminary question (purepañha), the subsequent question (pacchāpañha), the complete question (paripuṇṇapañha), and the void question (moghapañha)—these are the four questions.
Trong đó, bốn câu hỏi này được gọi là: pure-pañha (câu hỏi đầu tiên), pacchā-pañha (câu hỏi sau), paripuṇṇa-pañha (câu hỏi đầy đủ) và mogha-pañha (câu hỏi vô nghĩa).
Ekekasmiñhi yamake dve dve pucchā.
In each pair, there are two questions.
Trong mỗi yamaka có hai câu hỏi.
Ekekapucchāyapi dve dve padāni.
And in each question, there are two terms.
Trong mỗi câu hỏi cũng có hai từ.
Tattha yāya pucchāya vissajjane ekeneva padena gahitakkhandhassa uppādo vā nirodho vā labbhati, ayaṃ purepañho nāma.
Among these, the question in whose exposition the arising or cessation of the aggregate taken by only one term is obtained, this is called the preliminary question.
Trong đó, câu hỏi mà trong phần giải thích, sự sinh khởi hay sự diệt của uẩn được nắm giữ chỉ bằng một từ, đó được gọi là pure-pañha.
Yāya pana pucchāya vissajjane dvīhipi padehi gahitakkhandhānaṃ uppādo vā nirodho vā labbhati, ayaṃ pacchāpañho nāma.
But the question in whose exposition the arising or cessation of the aggregates taken by both terms is obtained, this is called the subsequent question.
Còn câu hỏi mà trong phần giải thích, sự sinh khởi hay sự diệt của các uẩn được nắm giữ bằng cả hai từ, đó được gọi là pacchā-pañha.
Yāya pana pucchāya vissajjane ekenapi padena gahitakkhandhassa dvīhipi padehi gahitakkhandhānaṃ uppādo vā, nirodho vā labbhati, ayaṃ paripuṇṇapañho nāma.
But the question in whose exposition the arising or cessation of the aggregate taken by one term, or of the aggregates taken by both terms, is obtained, this is called the complete question.
Còn câu hỏi mà trong phần giải thích, sự sinh khởi hay sự diệt của uẩn được nắm giữ bằng một từ và của các uẩn được nắm giữ bằng cả hai từ, đó được gọi là paripuṇṇa-pañha.
Yāya pana pucchāya vissajjane paṭikkhepo vā, paṭisedho vā labbhati, ayaṃ moghapañho nāma.
But the question in whose exposition a rejection or a prohibition is obtained, this is called the void question.
Còn câu hỏi mà trong phần giải thích, có sự phủ nhận (paṭikkhepa) hoặc sự bác bỏ (paṭisedha), đó được gọi là moghapañha.
Yasmā panesa adassiyamāno na sakkā jānituṃ, tasmā naṃ dassayissāma.
Since it cannot be known if it is not shown, we will show it.
Vì nếu không được chỉ rõ thì không thể biết được, nên chúng ta sẽ chỉ rõ nó.
‘Yattha rūpakkhandho nuppajjati, tattha vedanākkhandho nuppajjatī’ti pucchāya tāva uppajjatīti imasmiṃ vissajjane ekeneva padena gahitassa vedanākkhandhassa uppādo labbhati, iti ayañceva añño ca evarūpo pañho purepañhoti veditabbo.
Now, in the exposition "arises" for the question 'Where the form aggregate does not arise, there the feeling aggregate does not arise,' the arising of the feeling aggregate taken by only one term is obtained; thus, this question and other similar questions should be understood as preliminary questions.
Trước hết, đối với câu hỏi ‘Nơi nào sắc uẩn không sinh khởi, nơi ấy thọ uẩn không sinh khởi?’, trong phần giải thích ‘sinh khởi’, sự sinh khởi của thọ uẩn được nắm giữ chỉ bằng một từ. Do đó, câu hỏi này và những câu hỏi tương tự được gọi là pure-pañha.
‘Yassa rūpakkhandho uppajjittha, tassa vedanākkhandho uppajjitthā’ti pucchāya pana ‘āmantā’ti imasmiṃ vissajjane dvīhi padehi gahitānaṃ rūpavedanākkhandhānaṃ yassa kassaci sattassa atīte uppādo labbhati.
But for the question 'For whom the form aggregate arose, for him the feeling aggregate arose,' in the exposition "Yes, indeed" (āmanta), the arising of the form and feeling aggregates, taken by both terms, in the past for any being whatsoever, is obtained.
Còn đối với câu hỏi ‘Với ai sắc uẩn đã sinh khởi, với người ấy thọ uẩn đã sinh khởi?’, trong phần giải thích ‘đúng vậy (āmantā)’, sự sinh khởi trong quá khứ của sắc uẩn và thọ uẩn được nắm giữ bằng cả hai từ với bất kỳ chúng sinh nào.
Iti ayañceva añño ca evarūpo pañho pacchāpañhoti veditabbo.
Thus, this question and other similar questions should be understood as subsequent questions.
Do đó, câu hỏi này và những câu hỏi tương tự được gọi là pacchā-pañha.
‘Yassa rūpakkhandho uppajjati, tassa vedanākkhandho uppajjatī’ti imāya pana paṭhamapucchāya ‘asaññasattaṃ upapajjantāna’ntiādike imasmiṃ vissajjane ‘asaññasattaṃ upapajjantānaṃ tesaṃ rūpakkhandho uppajjati, no ca tesaṃ vedanākkhandho uppajjatī’ti imasmiṃ koṭṭhāse ekeneva padena gahitassa rūpakkhandhassapi uppādo labbhati.
However, in this explanation, given in answer to the first question, ‘Does the feeling aggregate arise for one for whom the form aggregate arises?’ in the section beginning with ‘for those who are reborn as non-percipient beings’, i.e., ‘for those reborn as non-percipient beings, the form aggregate arises, but for them the feeling aggregate does not arise’ – the arising of the form aggregate is obtained, which is grasped by a single term.
Còn đối với câu hỏi đầu tiên ‘Với ai sắc uẩn sinh khởi, với người ấy thọ uẩn sinh khởi?’, trong phần giải thích bắt đầu bằng ‘những chúng sinh đang tái sinh vào cõi vô tưởng (asaññasatta)’, trong phần này, sự sinh khởi của sắc uẩn được nắm giữ chỉ bằng một từ: ‘Với những chúng sinh đang tái sinh vào cõi vô tưởng, sắc uẩn của họ sinh khởi, nhưng thọ uẩn của họ không sinh khởi’.
‘Pañcavokāraṃ upapajjantānaṃ tesaṃ rūpakkhandho ca uppajjati vedanākkhandho ca uppajjatī’ti imasmiṃ koṭṭhāse dvīhipi padehi saṅgahitānaṃ rūpavedanākkhandhānampi uppādo labbhati.
In the section, 'For those reborn in the five-constituent existence, their form aggregate (rūpakkhandha) arises, and their feeling aggregate (vedanākkhandha) also arises,' the arising of both the form and feeling aggregates, which are encompassed by both terms, is obtained.
Trong phần này, sự sinh khởi của sắc uẩn và thọ uẩn được nắm giữ bằng cả hai từ: ‘Với những chúng sinh đang tái sinh vào cõi ngũ uẩn (pañcavokāra), sắc uẩn của họ sinh khởi và thọ uẩn của họ cũng sinh khởi’.
Iti ayañceva añño ca evarūpo pañho paripuṇṇapañhoti veditabbo.
Thus, this question and any other such question are to be understood as a complete question (paripuṇṇapañha).
Do đó, câu hỏi này và những câu hỏi tương tự được gọi là paripuṇṇa-pañha.
Purepacchāpañhotipi etasseva nāmaṃ.
It is also called a 'former-latter question' (purepacchāpañha).
Nó cũng được gọi là pure-pacchā-pañha.
Etassa hi vissajjane purimakoṭṭhāse ekena padena saṅgahitassa rūpakkhandhasseva uppādo dassito.
Indeed, in its explanation, in the first part, the arising of only the form aggregate, which is encompassed by one term, is shown.
Vì trong phần giải thích của nó, ở phần đầu tiên, sự sinh khởi của sắc uẩn được nắm giữ chỉ bằng một từ.
Dutiyakoṭṭhāse dvīhi padehi saṅgahitānaṃ rūpavedanākkhandhānaṃ.
In the second part, the arising of the form and feeling aggregates, which are encompassed by both terms, is shown.
Ở phần thứ hai, là của sắc uẩn và thọ uẩn được nắm giữ bằng cả hai từ.
Imināyeva ca lakkhaṇena yattha ekena padena saṅgahitassa khandhassa uppādo vā nirodho vā labbhati, so purepañhoti vutto.
And by this very characteristic, a question where the arising or cessation of an aggregate encompassed by one term is obtained is called a 'former question' (purepañha).
Và với đặc điểm này, câu hỏi mà trong đó sự sinh khởi hay sự diệt của uẩn được nắm giữ bằng một từ, được gọi là pure-pañha.
Yattha dvīhipi padehi saṅgahitānaṃ khandhānaṃ uppādo vā nirodho vā labbhati, so pacchāpañhoti vutto.
Where the arising or cessation of aggregates encompassed by both terms is obtained, that is called a 'latter question' (pacchāpañha).
Câu hỏi mà trong đó sự sinh khởi hay sự diệt của các uẩn được nắm giữ bằng cả hai từ, được gọi là pacchā-pañha.
‘Yassa rūpakkhandho nuppajjittha, tassa vedanākkhandho nuppajjitthā’ti imāya pana pucchāya ‘natthī’ti imasmiṃ vissajjane paṭikkhepo labbhati.
However, in the answer 'not found' (natthīti) to the question, 'For whom the form aggregate would not arise, for them would the feeling aggregate not arise?', rejection is obtained.
Còn đối với câu hỏi ‘Với ai sắc uẩn đã không sinh khởi, với người ấy thọ uẩn đã không sinh khởi?’, trong phần giải thích ‘không có (natthī)’, có sự phủ nhận.
‘Yassa rūpakkhandho uppajjati, tassa vedanākkhandho nirujjhatī’ti pucchāya ‘no’ti imasmiṃ vissajjane paṭisedho labbhati.
In the answer 'no' (no) to the question, 'For whom the form aggregate arises, for them does the feeling aggregate cease?', denial is obtained.
Đối với câu hỏi ‘Với ai sắc uẩn sinh khởi, với người ấy thọ uẩn diệt đi?’, trong phần giải thích ‘không (no)’, có sự bác bỏ.
Tasmā ayañceva duvidho añño ca evarūpo pañho moghapañhoti veditabbo.
Therefore, this twofold question and any other such question are to be understood as a 'futile question' (moghapañha).
Do đó, câu hỏi hai loại này và những câu hỏi tương tự được gọi là mogha-pañha.
Tucchapañhotipi vuccati.
It is also called an 'empty question' (tucchapañha).
Nó cũng được gọi là tuccha-pañha (câu hỏi trống rỗng).
Evaṃ tāva cattāro pañhā veditabbā.
Thus, these four types of questions are to be understood.
Như vậy, trước hết cần phải biết bốn câu hỏi.
Pāḷigatiyā vissajjanaṃ, paṭivacanavissajjanaṃ, sarūpadassanena vissajjanaṃ, paṭikkhepena vissajjanaṃ, paṭisedhena vissajjananti imāni pana pañca vissajjanāni nāma.
Furthermore, there are these five types of answers: answering according to the Pali text, answering with a counter-statement, answering by showing the nature, answering by rejection, and answering by denial.
Còn năm cách giải thích này được gọi là: pāḷi-gatiyā vissajjana (giải thích theo cách Pāḷi), paṭivacana-vissajjana (giải thích bằng cách đáp lại), sarūpa-dassanena vissajjana (giải thích bằng cách chỉ rõ bản chất), paṭikkhepena vissajjana (giải thích bằng cách phủ nhận), paṭisedhena vissajjana (giải thích bằng cách bác bỏ).
Tattha yaṃ vissajjanaṃ pāḷipadameva hutvā atthaṃ vissajjeti, idaṃ pāḷigatiyā vissajjanaṃ nāma.
Among these, the answer that explains the meaning by being the very word of the Pali text is called answering according to the Pali text (pāḷigatiyā vissajjanaṃ).
Trong đó, sự giải thích nào chỉ là từ Pāḷi mà giải thích ý nghĩa, đó được gọi là pāḷi-gatiyā vissajjana.
Taṃ purepañhe labbhati.
This is found in the former question (purepañha).
Nó được tìm thấy trong pure-pañha.
‘Yattha rūpakkhandho nuppajjati tattha vedanākkhandho nuppajjatī’ti hi pañhe ‘uppajjatī’ti idaṃ vissajjanaṃ pāḷipadameva hutvā atthaṃ vissajjayamānaṃ gataṃ, tasmā evarūpesu ṭhānesu pāḷigatiyā vissajjanaṃ veditabbaṃ.
For instance, in the question, 'Where the form aggregate does not arise, there the feeling aggregate does not arise?', the answer 'arises' (uppajjatīti) is given, explaining the meaning by being the very word of the Pali text. Therefore, in such cases, it should be understood as answering according to the Pali text.
Thật vậy, trong câu hỏi ‘Nơi nào sắc uẩn không sinh khởi, nơi ấy thọ uẩn không sinh khởi?’, phần giải thích ‘sinh khởi’ là từ Pāḷi mà giải thích ý nghĩa. Do đó, trong những trường hợp như vậy, cần phải hiểu là pāḷi-gatiyā vissajjana.
Yaṃ pana vissajjanaṃ paṭivacanabhāvena atthaṃ vissajjeti, idaṃ paṭivacanavissajjanaṃ nāma.
The answer that explains the meaning by way of a counter-statement is called answering with a counter-statement (paṭivacanavissajjanaṃ).
Còn sự giải thích nào giải thích ý nghĩa bằng cách đáp lại, đó được gọi là paṭivacana-vissajjana.
Taṃ pacchāpañhe labbhati.
This is found in the latter question (pacchāpañha).
Nó được tìm thấy trong pacchā-pañha.
‘Yassa rūpakkhandho uppajjittha, tassa vedanākkhandho uppajjitthā’ti hi pañhe ‘āmantā’ti idaṃ vissajjanaṃ paṭivacanavaseneva atthaṃ vissajjayamānaṃ gataṃ, tasmā evarūpesu ṭhānesu paṭivacanavissajjanaṃ veditabbaṃ.
For instance, in the question, 'For whom the form aggregate had arisen, for them had the feeling aggregate arisen?', the answer 'yes' (āmantāti) is given, explaining the meaning by way of a counter-statement. Therefore, in such cases, it should be understood as answering with a counter-statement.
Bởi lẽ, trong câu hỏi ‘Nếu uẩn sắc (rūpakkhandha) đã sanh khởi cho ai, thì uẩn thọ (vedanākkhandha) cũng đã sanh khởi cho người ấy phải không?’ thì câu trả lời ‘Đúng vậy’ này đã giải thích ý nghĩa chỉ bằng cách đáp lại; do đó, trong những trường hợp như vậy, cần phải hiểu đó là sự giải thích bằng cách đáp lại (paṭivacanavissajjana).
Yaṃ vissajjanaṃ sarūpena dassetvā atthaṃ vissajjeti; idaṃ sarūpadassanena vissajjanaṃ nāma.
The answer that explains the meaning by showing the nature is called answering by showing the nature (sarūpadassanena vissajjanaṃ).
Sự giải thích nào trình bày ý nghĩa bằng cách hiển bày bản chất của nó; đây gọi là sự giải thích bằng cách hiển bày bản chất (sarūpadassanena vissajjana).
Taṃ paripuṇṇapañhe labbhati.
This is found in the complete question (paripuṇṇapañha).
Điều đó được tìm thấy trong những câu hỏi đầy đủ (paripuṇṇapañha).
‘Yassa rūpakkhandho uppajjati; tassa vedanākkhandho uppajjatī’ti hi pañhe ‘asaññasattaṃ upapajjantāna’nti idaṃ vissajjanaṃ ‘imesaṃ rūpakkhandho uppajjati, no ca vedanākkhandho, imesaṃ rūpakkhandho ca uppajjati, vedanākkhandho cā’ti sarūpadassaneneva atthaṃ vissajjayamānaṃ gataṃ.
For instance, in the question, 'For whom the form aggregate arises, for them does the feeling aggregate arise?', the answer 'for those reborn in the non-percipient realm (asaññasatta)' is given, explaining the meaning by showing the nature, such as 'for these, the form aggregate arises but not the feeling aggregate; for these, both the form aggregate and the feeling aggregate arise'.
Bởi lẽ, trong câu hỏi ‘Nếu uẩn sắc sanh khởi cho ai, thì uẩn thọ sanh khởi cho người ấy phải không?’ thì câu trả lời ‘Đối với những chúng sanh vô tưởng (asaññasatta) đang tái sanh’ này đã giải thích ý nghĩa bằng cách hiển bày bản chất rằng ‘uẩn sắc sanh khởi cho những chúng sanh này, nhưng uẩn thọ thì không, và uẩn sắc lẫn uẩn thọ đều sanh khởi cho những chúng sanh khác’.
Tasmā evarūpesu ṭhānesu sarūpadassanena vissajjanaṃ veditabbaṃ.
Therefore, in such cases, it should be understood as answering by showing the nature.
Do đó, trong những trường hợp như vậy, cần phải hiểu đó là sự giải thích bằng cách hiển bày bản chất (sarūpadassanena vissajjana).
Yaṃ pana vissajjanaṃ tathārūpassa atthassābhāvato atthapaṭikkhepena pañhaṃ vissajjeti, idaṃ paṭikkhepena vissajjanaṃ nāma.
However, the answer that explains the question by rejecting the meaning due to the non-existence of such a meaning is called answering by rejection (paṭikkhepena vissajjanaṃ).
Còn sự giải thích nào giải quyết câu hỏi bằng cách phủ nhận ý nghĩa do không có ý nghĩa như vậy, đây gọi là sự giải thích bằng cách phủ nhận (paṭikkhepena vissajjana).
Yaṃ tathārūpassa atthassa ekakkhaṇe alābhato atthapaṭisedhanena pañhaṃ vissajjeti, idaṃ paṭisedhena vissajjanaṃ nāma.
The answer that explains the question by denying the meaning due to the impossibility of obtaining such a meaning at a single moment is called answering by denial (paṭisedhena vissajjanaṃ).
Sự giải thích nào giải quyết câu hỏi bằng cách bác bỏ ý nghĩa do không thể đạt được ý nghĩa như vậy trong một khoảnh khắc duy nhất, đây gọi là sự giải thích bằng cách bác bỏ (paṭisedhena vissajjana).
Taṃ moghapañhe labbhati.
These are found in the futile question (moghapañha).
Điều đó được tìm thấy trong những câu hỏi sai (moghapañha).
‘Yassa rūpakkhandho nuppajjittha, tassa vedanākkhandho nuppajjitthā’ti hi pañhe ‘natthī’ti idaṃ vissajjanaṃ; evarūpo nāma satto natthīti atthapaṭikkhepena pañhaṃ vissajjayamānaṃ gataṃ; tasmā evarūpesu ṭhānesu paṭikkhepena vissajjanaṃ veditabbaṃ.
For instance, in the question, 'For whom the form aggregate would not arise, for them would the feeling aggregate not arise?', the answer 'not found' (natthīti) is given, explaining the question by rejecting the meaning that no such being exists. Therefore, in such cases, it should be understood as answering by rejection.
Bởi lẽ, trong câu hỏi ‘Nếu uẩn sắc không sanh khởi cho ai, thì uẩn thọ cũng không sanh khởi cho người ấy phải không?’ thì câu trả lời ‘Không có’ này đã giải thích câu hỏi bằng cách phủ nhận ý nghĩa rằng không có chúng sanh nào như vậy; do đó, trong những trường hợp như vậy, cần phải hiểu đó là sự giải thích bằng cách phủ nhận (paṭikkhepena vissajjana).
‘Yassa rūpakkhandho uppajjati, tassa vedanākkhandho nirujjhatī’ti pañhe pana ‘no’ti idaṃ vissajjanaṃ ekasmiṃ paṭisandhikkhaṇe uppādena saddhiṃ nirodho nāma na labbhatīti atthapaṭisedhanena pañhaṃ vissajjayamānaṃ gataṃ, tasmā evarūpesu ṭhānesu paṭisedhena vissajjanaṃ veditabbaṃ.
However, in the question, 'For whom the form aggregate arises, for them does the feeling aggregate cease?', the answer 'no' (no) is given, explaining the question by denying the meaning that cessation together with arising is not found in a single moment of rebirth-linking (paṭisandhikkhaṇa). Therefore, in such cases, it should be understood as answering by denial.
Còn trong câu hỏi ‘Nếu uẩn sắc sanh khởi cho ai, thì uẩn thọ diệt đi cho người ấy phải không?’ thì câu trả lời ‘Không’ này đã giải thích câu hỏi bằng cách bác bỏ ý nghĩa rằng không thể có sự diệt đi cùng với sự sanh khởi trong cùng một khoảnh khắc tái sanh (paṭisandhikkhaṇa); do đó, trong những trường hợp như vậy, cần phải hiểu đó là sự giải thích bằng cách bác bỏ (paṭisedhena vissajjana).
Idāni ime cattāro pañhā, imāni ca pañca vissajjanāni, yesu sattavīsatiyā ṭhānesu pakkhipitabbāni, tāni evaṃ veditabbāni – asaññasattaṃ upapajjantānanti ekaṃ ṭhānaṃ, asaññasatte tatthāti ekaṃ, asaññasattānanti ekaṃ; asaññasattā cavantānanti ekaṃ; arūpaṃ upapajjantānanti ekaṃ, arūpe tatthāti ekaṃ, arūpānanti ekaṃ, arūpā cavantānanti ekaṃ, arūpe pacchimabhavikānanti ekaṃ, arūpe parinibbantānanti ekaṃ; ye ca arūpaṃ upapajjitvā parinibbāyissantīti ekaṃ; pañcavokāraṃ upapajjantānanti ekaṃ, pañcavokāre tatthāti ekaṃ, pañcavokārānanti ekaṃ pañcavokārā cavantānanti ekaṃ, pañcavokāre pacchimabhavikānanti ekaṃ, pañcavokāre parinibbantānanti ekaṃ; suddhāvāsaṃ upapajjantānanti ekaṃ, suddhāvāse tatthāti ekaṃ, suddhāvāsānanti ekaṃ, suddhāvāse parinibbantānanti ekaṃ; sabbesaṃ upapajjantānanti ekaṃ, sabbesaṃ cavantānanti ekaṃ; sabbasādhāraṇavasena pacchimabhavikānanti ekaṃ, parinibbantānanti ekaṃ, catuvokāraṃ pañcavokāraṃ upapajjantānanti ekaṃ, cavantānanti ekaṃ.
Now, these four questions and these five answers, into which twenty-seven categories they are to be put, should be understood thus: one category for 'for those reborn in the non-percipient realm (asaññasatta)'; one for 'therein, in the non-percipient realm'; one for 'of the non-percipient beings'; one for 'for those passing away from the non-percipient realm'; one for 'for those reborn in the formless realm (arūpa)'; one for 'therein, in the formless realm'; one for 'of the formless beings'; one for 'for those passing away from the formless realm'; one for 'for those who are final-existence beings (pacchimabhavika) in the formless realm'; one for 'for those attaining Nibbāna in the formless realm'; one for 'those who will be reborn in the formless realm and attain Nibbāna'; one for 'for those reborn in the five-constituent existence (pañcavokāra)'; one for 'therein, in the five-constituent existence'; one for 'of the five-constituent beings'; one for 'for those passing away from the five-constituent existence'; one for 'for those who are final-existence beings in the five-constituent existence'; one for 'for those attaining Nibbāna in the five-constituent existence'; one for 'for those reborn in the Pure Abodes (suddhāvāsa)'; one for 'therein, in the Pure Abodes'; one for 'of the Pure Abode beings'; one for 'for those attaining Nibbāna in the Pure Abodes'; one for 'for all who are being reborn'; one for 'for all who are passing away'; one for 'for final-existence beings in general'; one for 'for those attaining Nibbāna'; one for 'for those reborn in the four-constituent existence (catuvokāra) and five-constituent existence'; one for 'for those passing away'.
Bây giờ, bốn câu hỏi này và năm cách giải thích này, mà chúng cần được đặt vào hai mươi bảy trường hợp, thì cần phải hiểu như sau: một trường hợp là ‘đối với những chúng sanh vô tưởng đang tái sanh’, một trường hợp là ‘ở đó, trong cõi vô tưởng’, một trường hợp là ‘của những chúng sanh vô tưởng’; một trường hợp là ‘đối với những chúng sanh vô tưởng đang chết’; một trường hợp là ‘đối với những chúng sanh vô sắc đang tái sanh’, một trường hợp là ‘ở đó, trong cõi vô sắc’, một trường hợp là ‘của những chúng sanh vô sắc’, một trường hợp là ‘đối với những chúng sanh vô sắc đang chết’, một trường hợp là ‘đối với những chúng sanh vô sắc có đời sống cuối cùng’, một trường hợp là ‘đối với những chúng sanh vô sắc đang nhập Niết Bàn’; một trường hợp là ‘và những ai sẽ tái sanh vào cõi vô sắc rồi nhập Niết Bàn’; một trường hợp là ‘đối với những chúng sanh ngũ uẩn đang tái sanh’, một trường hợp là ‘ở đó, trong cõi ngũ uẩn’, một trường hợp là ‘của những chúng sanh ngũ uẩn’, một trường hợp là ‘đối với những chúng sanh ngũ uẩn đang chết’, một trường hợp là ‘đối với những chúng sanh ngũ uẩn có đời sống cuối cùng’, một trường hợp là ‘đối với những chúng sanh ngũ uẩn đang nhập Niết Bàn’; một trường hợp là ‘đối với những chúng sanh Tịnh Cư Thiên đang tái sanh’, một trường hợp là ‘ở đó, trong cõi Tịnh Cư Thiên’, một trường hợp là ‘của những chúng sanh Tịnh Cư Thiên’, một trường hợp là ‘đối với những chúng sanh Tịnh Cư Thiên đang nhập Niết Bàn’; một trường hợp là ‘đối với tất cả những chúng sanh đang tái sanh’, một trường hợp là ‘đối với tất cả những chúng sanh đang chết’; một trường hợp là ‘đối với những chúng sanh có đời sống cuối cùng theo cách phổ biến’, một trường hợp là ‘đối với những chúng sanh đang nhập Niết Bàn’, một trường hợp là ‘đối với những chúng sanh tứ uẩn và ngũ uẩn đang tái sanh’, một trường hợp là ‘đối với những chúng sanh đang chết’.
Evaṃ imesaṃ catunnaṃ pañhānaṃ imāni pañca vissajjanāni imesu sattavīsatiyā ṭhānesu pakkhipitvā imasmiṃ pavattimahāvāre atthavinicchayo veditabbo.
Thus, by placing these five answers for these four questions into these twenty-seven categories, the determination of meaning in this great chapter on occurrence (pavatti-mahāvāra) should be understood.
Như vậy, bằng cách đặt năm cách giải thích này vào hai mươi bảy trường hợp của bốn câu hỏi này, cần phải hiểu sự phân định ý nghĩa trong đại phẩm (mahāvāra) về sự tiếp diễn này.
Evaṃ viditvā hi pañhaṃ vissajjantena suvissajjito hoti, atthañca vinicchayantena suvinicchito hoti.
Indeed, by understanding thus, when one answers a question, it is well-answered, and when one determines the meaning, it is well-determined.
Thật vậy, khi đã hiểu như vậy, người trả lời câu hỏi sẽ trả lời đúng đắn, và người phân định ý nghĩa sẽ phân định đúng đắn.
Tatthāyaṃ nayo – yassa rūpakkhandho uppajjatīti yassa puggalassa uppādakkhaṇasamaṅgitāya rūpakkhandho uppajjati.
Herein, this is the method: 'For whom the form aggregate arises' means for which individual the form aggregate arises due to being endowed with the moment of origination. 'For them does the feeling aggregate arise?' means it asks whether the feeling aggregate also arises for that person at that very moment.
Trong đó, đây là phương pháp: ‘uẩn sắc sanh khởi cho ai’ nghĩa là uẩn sắc sanh khởi cho người nào đang ở trong khoảnh khắc sanh khởi.
Tassa vedanākkhandho uppajjatīti vedanākkhandhopi tassa tasmiññeva khaṇe uppajjatīti pucchati.
'For those reborn in the non-percipient realm (asaññasatta)' refers to those who are being reborn into the non-percipient existence by way of rebirth-linking without consciousness.
‘thì uẩn thọ sanh khởi cho người ấy phải không’ là hỏi rằng liệu uẩn thọ cũng sanh khởi cho người ấy trong chính khoảnh khắc đó hay không.
Asaññasattaṃ upapajjantānanti acittakapaṭisandhivasena asaññasattabhavaṃ upapajjantānaṃ.
'For these, their form aggregate arises' means for these individuals, the form aggregate certainly arises.
‘Đối với những chúng sanh vô tưởng đang tái sanh’ là những chúng sanh đang tái sanh vào cõi vô tưởng (asaññasattabhava) bằng cách tái sanh không có tâm (acittakapaṭisandhi).
Tesaṃ rūpakkhandho uppajjatīti tesaṃ ekantena rūpakkhandho uppajjatiyeva.
For them, the rūpakkhandha arises means that for them, the rūpakkhandha certainly arises.
‘Uẩn sắc sanh khởi cho những chúng sanh ấy’ là uẩn sắc chắc chắn sanh khởi cho những chúng sanh ấy.
Pavatte uppannānaṃ rūpakkhandho uppajjatipi nirujjhatipi, tasmā ‘asaññasattāna’nti avatvā’asaññasattaṃ upapajjantāna’nti vuttaṃ.
For those who have already arisen in the Asaṅgī realm in the course of existence, the rūpakkhandha both arises and ceases. Therefore, instead of saying ‘for the Asaṅgīs,’ it is said ‘for those who are arising in the Asaṅgī realm.’
Trong sự tiếp diễn (pavatta), đối với những chúng sanh đã sanh khởi ở đó, uẩn sắc có thể sanh khởi hoặc diệt đi, do đó không nói ‘của những chúng sanh vô tưởng’ mà nói ‘đối với những chúng sanh vô tưởng đang tái sanh’.
No ca tesaṃ vedanākkhandho uppajjatīti acittakattā pana tesaṃ vedanākkhandho nuppajjateva.
But for them, the vedanākkhandha does not arise means that for those who are arising in the Asaṅgī realm, the vedanākkhandha certainly does not arise because they are without consciousness (acittaka).
‘Nhưng uẩn thọ không sanh khởi cho những chúng sanh ấy’ là do không có tâm, uẩn thọ chắc chắn không sanh khởi cho những chúng sanh ấy.
Idaṃ sattavīsatiyā ṭhānesu paṭhame ṭhāne paripuṇṇapañhassa purimakoṭṭhāse sarūpadassanena vissajjanaṃ.
This is the explanation, by demonstrating the nature, of the first part of the complete question in the first of the twenty-seven positions.
Đây là sự giải thích bằng cách hiển bày bản chất (sarūpadassanena vissajjana) trong phần đầu của câu hỏi đầy đủ (paripuṇṇapañha) ở trường hợp đầu tiên trong hai mươi bảy trường hợp.
Pañcavokāraṃ upapajjantānanti rūpārūpamissakapaṭisandhivasena pañcavokārabhavaṃ upapajjantānaṃ.
For those who are arising in the Pañcavokāra realm means for those who are arising in the Pañcavokāra existence by way of rebirth that is mixed with both matter and mind (rūpārūpa).
‘Đối với những chúng sanh ngũ uẩn đang tái sanh’ là những chúng sanh đang tái sanh vào cõi ngũ uẩn (pañcavokārabhava) bằng cách tái sanh có cả sắc và danh (rūpārūpamissakapaṭisandhi).
Tesaṃ rūpakkhandho ca uppajjati, vedanākkhandho cāti tesaṃ ekantena rūpavedanākkhandhasaṅkhātā dvepi khandhā uppajjantiyeva.
For them, the rūpakkhandha arises, and the vedanākkhandha also arises means that for them, both aggregates, namely the rūpakkhandha and vedanākkhandha, certainly arise.
‘Uẩn sắc và uẩn thọ đều sanh khởi cho những chúng sanh ấy’ là cả hai uẩn, tức uẩn sắc và uẩn thọ, chắc chắn đều sanh khởi cho những chúng sanh ấy.
Pavatte pana tattha uppannānaṃ te khandhā uppajjantipi nirujjhantipi, tasmā ‘pañcavokārāna’nti avatvā ‘pañcavokāraṃ upapajjantāna’nti vuttaṃ.
However, for those who have arisen in that Pañcavokāra realm in the course of existence, these aggregates both arise and cease. Therefore, instead of saying ‘for the Pañcavokāras,’ it is said ‘for those who are arising in the Pañcavokāra realm.’
Tuy nhiên, trong sự tiếp diễn, đối với những chúng sanh đã sanh khởi ở đó, những uẩn ấy có thể sanh khởi hoặc diệt đi, do đó không nói ‘của những chúng sanh ngũ uẩn’ mà nói ‘đối với những chúng sanh ngũ uẩn đang tái sanh’.
Idaṃ pañcavokāraṃ upapajjantānanti ṭhāne paripuṇṇapañhassa pacchimakoṭṭhāse sarūpadassanena vissajjanaṃ.
This is the explanation, by demonstrating the nature, of the latter part of the complete question in the position of ‘for those who are arising in the Pañcavokāra realm.’
Đây là sự giải thích bằng cách hiển bày bản chất (sarūpadassanena vissajjana) trong phần cuối của câu hỏi đầy đủ (paripuṇṇapañha) ở trường hợp ‘đối với những chúng sanh ngũ uẩn đang tái sanh’.
Iminā upāyena sabbāni vissajjanāni veditabbāni.
All explanations should be understood by this method.
Bằng phương pháp này, tất cả các cách giải thích cần phải được hiểu.
Kiṃ panettha pavattiyaṃ uppādanirodhānaṃ anāmaṭṭhabhāve pamāṇanti?
What is the proof for the non-consideration of arising and ceasing in the course of existence here?
Vậy điều gì là bằng chứng cho việc không đề cập đến sự sanh khởi và diệt đi trong sự tiếp diễn ở đây?
Pāḷiyeva.
The Pāḷi itself.
Chính là Kinh điển (Pāḷi).
Pāḷiyañhi visesena uppādavārassa anāgatakālavāre ‘pacchimabhavikānaṃ tesaṃ rūpakkhandho ca nuppajjissati, vedanākkhandho ca nuppajjissatī’ti ayaṃ pāḷi atipamāṇameva.
For in the Pāḷi, particularly in the future tense section of the arising section, the statement ‘For those who are in their last existence, the rūpakkhandha will not arise, nor will the vedanākkhandha arise’ is indeed an ultimate proof.
Trong Kinh điển, đặc biệt là trong phẩm về thời vị lai của sự sanh khởi, đoạn Kinh ‘uẩn sắc và uẩn thọ sẽ không sanh khởi cho những chúng sanh có đời sống cuối cùng’ này là một bằng chứng rõ ràng.
Pacchimabhavikānañhi pavatte rūpārūpadhammānaṃ uppajjituṃ yuttabhāve satipi ‘rūpakkhandho ca nuppajjissati, vedanākkhandho ca nuppajjissatī’ti sanniṭṭhānaṃ katvā vuttabhāvena pavatte uppādo na gahitoti veditabbo.
For even though it is appropriate for material and mental phenomena to arise in the course of existence for those in their last existence, it should be understood that arising in the course of existence is not included, due to the statement being made with the determination ‘the rūpakkhandha will not arise, nor will the vedanākkhandha arise.’
Mặc dù các pháp sắc và vô sắc có thể sanh khởi trong sự tiếp diễn của những chúng sanh có đời sống cuối cùng, nhưng cần phải hiểu rằng sự sanh khởi trong sự tiếp diễn không được đề cập đến, do đoạn Kinh này đã được tuyên bố với sự khẳng định rằng ‘uẩn sắc và uẩn thọ sẽ không sanh khởi’.
‘Suddhāvāse parinibbantānaṃ tesaṃ tattha saññākkhandho na nirujjhittha, no ca tesaṃ tattha vedanākkhandho na nirujjhatī’ti ayaṃ pana pāḷi pavatte nirodhassa anāmaṭṭhabhāve ativiya pamāṇaṃ.
However, the Pāḷi statement ‘For those who attain parinibbāna in the Suddhāvāsa realms, the saññākkhandha did not cease there, nor does the vedanākkhandha cease for them there’ is an extreme proof for the non-consideration of ceasing in the course of existence.
Còn câu Pāḷi này: ‘Ở các cõi Tịnh Cư, đối với những vị đắc Niết Bàn, uẩn tưởng của họ ở đó đã không diệt, nhưng uẩn thọ của họ ở đó không diệt’ là một tiêu chuẩn cực kỳ quan trọng để không xem xét sự diệt trong dòng tương tục (pavatta).
Suddhāvāse parinibbantānañhi cuticittassa bhaṅgakkhaṇe ṭhitānaṃ paṭisandhito paṭṭhāya pavatte uppajjitvā niruddhasaññākkhandhānaṃ gaṇanapatho natthi.
For those who attain parinibbāna in the Suddhāvāsa realms, while standing at the moment of dissolution of the cuti-citta, there is no enumeration of saññākkhandhas that arose and ceased in the course of existence starting from rebirth.
Vì đối với những vị đắc Niết Bàn ở cõi Tịnh Cư, khi họ đang ở sát na hoại của tâm tử, thì không thể đếm được số lượng các uẩn tưởng đã sinh rồi diệt trong dòng tương tục kể từ khi tái tục.
‘Evaṃ santepi tesaṃ tattha saññākkhandho na nirujjhitthā’ti sanniṭṭhānaṃ katvā vuttabhāvena pavatte nirodho na gahitoti veditabbo.
Even though this is the case, it should be understood that ceasing in the course of existence is not included, due to the statement being made with the determination ‘the saññākkhandha did not cease for them there.’
Mặc dù vậy, khi đã kết luận và nói rằng ‘uẩn tưởng của họ ở đó đã không diệt’, thì phải hiểu rằng sự diệt trong dòng tương tục đã không được xem xét.
Evamettha uppādanirodhesu niyamalakkhaṇaṃ viditvā paṭisandhiuppādameva cutinirodhameva ca gahetvā tesu tesu ṭhānesu āgatānaṃ vissajjanānaṃ atthavinicchayo veditabbo.
Thus, knowing the characteristic of determination for arising and ceasing here, and having taken only the arising at rebirth and only the ceasing at death, the determination of the meaning of the explanations given in those various positions should be understood.
Như vậy, ở đây, sau khi hiểu rõ đặc tính cố định về sự sinh và diệt, và chỉ lấy sự sinh của tái tục (paṭisandhi) và sự diệt của tử (cuti), thì ý nghĩa của các câu trả lời xuất hiện ở các chỗ đó phải được hiểu rõ.
So pana sakkā ādivissajjane vuttanayena sabbattha viditunti vissajjanapaṭipāṭiyā na vitthārito.
However, since it is possible to understand that determination of meaning everywhere by the method stated in the first explanation, it has not been elaborated in the sequence of explanations.
Nhưng điều đó có thể được hiểu ở khắp mọi nơi theo cách đã nói trong phần trả lời ban đầu, nên không cần phải giải thích chi tiết theo thứ tự các câu trả lời.
Iminā pana evaṃ dinnenapi nayena yo etesaṃ atthavinicchayaṃ jānituṃ na sakkoti, tena ācariye payirupāsitvā sādhukaṃ sutvāpi jānitabbo.
But if someone is unable to understand the determination of meaning of these by the method thus given, he should understand it by earnestly listening after approaching a teacher.
Tuy nhiên, nếu ai không thể hiểu được ý nghĩa của những điều này ngay cả với phương pháp đã được trình bày như vậy, thì người đó phải tìm hiểu kỹ lưỡng bằng cách thân cận các vị thầy và lắng nghe cẩn thận.
206-208. Tadanantare pariññāvārepi chaḷeva kālabhedā.
In the subsequent section on comprehension (Pariññāvāra), there are also six divisions of time.
206-208. Trong Pariññāvāra (Phần về sự Liễu tri) tiếp theo cũng có sáu loại thời gian.
Anulomapaṭilomato dveyeva nayā.
There are only two methods: direct and inverse.
Chỉ có hai phương pháp: thuận và nghịch.
Puggalavāro, okāsavāro, puggalokāsavāroti imesu pana tīsu puggalavārova labbhati, na itare dve.
However, among these three—the section on persons (puggalavāra), the section on realms (okāsavāra), and the section on persons and realms (puggalokāsavāra)—only the section on persons is included, not the other two.
Trong ba phần này: phần về cá nhân (Puggala-vāra), phần về không gian (Okāsa-vāra), và phần về cá nhân-không gian (Puggalokāsa-vāra), chỉ có phần về cá nhân được lấy, hai phần còn lại thì không.
Kiṃ kāraṇā?
What is the reason?
Tại sao?
Sadisavissajjanatāya.
Because the answers are similar.
Vì có những câu trả lời tương tự.
Yo hi koci puggalo yattha katthaci ṭhāne rūpakkhandhaṃ ce parijānāti, vedanākkhandhampi parijānātiyeva.
Indeed, if any person comprehends the rūpakkhandha in any place, he also comprehends the vedanākkhandha.
Vì bất kỳ cá nhân nào, ở bất kỳ nơi nào, nếu liễu tri sắc uẩn, thì cũng liễu tri thọ uẩn.
Vedanākkhandhaṃ ce parijānāti, rūpakkhandhampi parijānātiyeva.
If he comprehends the vedanākkhandha, he also comprehends the rūpakkhandha.
Nếu liễu tri thọ uẩn, thì cũng liễu tri sắc uẩn.
Rūpakkhandhaṃ ce na parijānāti, vedanākkhandhampi na parijānātiyeva.
If he does not comprehend the rūpakkhandha, he also does not comprehend the vedanākkhandha.
Nếu không liễu tri sắc uẩn, thì cũng không liễu tri thọ uẩn.
Vedanākkhandhaṃ ce na parijānāti, rūpakkhandhampi na parijānātiyeva.
If he does not comprehend the vedanākkhandha, he also does not comprehend the rūpakkhandha.
Nếu không liễu tri thọ uẩn, thì cũng không liễu tri sắc uẩn.
Tasmā tesupi ‘yattha rūpakkhandhaṃ parijānāti, tattha vedanākkhandhaṃ parijānātī’ti ādivasena pucchaṃ katvā ‘āmantā’tveva vissajjanaṃ kātabbaṃ.
Therefore, in those too, having posed the question, for instance, ‘Where he comprehends the rūpakkhandha, does he comprehend the vedanākkhandha there?’, the answer should simply be ‘Yes.’
Do đó, đối với những câu hỏi như ‘Ở đâu liễu tri sắc uẩn, ở đó có liễu tri thọ uẩn không?’, câu trả lời chỉ cần là ‘Vâng’.
Siyāti sadisavissajjanatāya te idha na labbhantīti veditabbā.
It should be understood that due to the similarity of answers, these (other two sections) are not included here.
Phải hiểu rằng vì có những câu trả lời tương tự như vậy, nên hai phần kia không được lấy ở đây.
Atha vā pariññākiccaṃ nāma puggalasseva hoti, no okāsassa, puggalova parijānituṃ samattho, no okāsoti puggalavārovettha gahito, na okāsavāro.
Alternatively, the act of comprehension (pariññākicca) belongs only to a person, not to a realm; only a person is capable of comprehending, not a realm. Therefore, only the section on persons (puggalavāra) is taken here, not the section on realms (okāsavāra).
Hoặc là, hành động liễu tri (pariññā-kicca) chỉ thuộc về cá nhân, không thuộc về không gian; chỉ có cá nhân mới có khả năng liễu tri, không phải không gian. Vì vậy, ở đây chỉ lấy Puggala-vāra, không lấy Okāsa-vāra.
Tassa pana aggahitattā tadanantaro puggalokāsavāro labbhamānopi na gahito.
And because that (okāsavāra) is not taken, the subsequent section on persons and realms (puggalokāsavāra), though possible to include, is also not taken.
Và vì Okāsa-vāra không được lấy, nên Puggalokāsa-vāra tiếp theo, mặc dù có thể được lấy, cũng không được lấy.
Yo panesa puggalavāro gahito, tattha paccuppannakāle rūpakkhandhamūlakāni cattāri, vedanākkhandhamūlakāni tīṇi, saññākkhandhamūlakāni dve, saṅkhārakkhandhamūlakaṃ ekanti heṭṭhā vuttanayeneva anulomanaye aggahitaggahaṇena dasa yamakāni.
Regarding this section on persons (puggalavāra) that is taken, for the present time, there are ten pairs in the direct method, by taking what was not taken previously, as stated below: four rooted in the rūpakkhandha, three rooted in the vedanākkhandha, two rooted in the saññākkhandha, and one rooted in the saṅkhārakkhandha.
Đối với Puggala-vāra đã được lấy này, trong thời hiện tại (paccuppanna-kāla), có mười cặp (yamaka) theo phương pháp thuận (anuloma-naya) bằng cách lấy những điều chưa được lấy, theo cách đã nói ở dưới: bốn cặp có gốc từ sắc uẩn, ba cặp có gốc từ thọ uẩn, hai cặp có gốc từ tưởng uẩn, và một cặp có gốc từ hành uẩn.
Paṭilomanaye dasāti vīsati.
There are ten in the inverse method, making twenty pairs.
Mười cặp theo phương pháp nghịch (paṭiloma-naya) là hai mươi.
Tathā sesesupīti ekekasmiṃ kāle vīsati vīsati katvā chasu kālesu vīsaṃ yamakasataṃ, cattārīsāni dve pucchāsatāni, asītyādhikāni cattāri atthasatāni ca hontīti idamettha pāḷivavatthānaṃ.
Similarly, in the remaining times, there are twenty pairs for each time, making a hundred and twenty pairs in the six times, two hundred and forty questions, and four hundred and eighty meanings. This is the Pāḷi arrangement here.
Tương tự đối với các thời gian còn lại, mỗi thời có hai mươi cặp, tổng cộng sáu thời có một trăm hai mươi cặp, hai trăm bốn mươi câu hỏi, và bốn trăm tám mươi ý nghĩa. Đây là sự sắp xếp Pāḷi ở đây.
Atthavinicchaye panettha atītānāgatapaccuppannasaṅkhātā tayo addhā pavattivāre viya cutipaṭisandhivasena na labbhanti.
In the determination of meaning here, the three periods—past, future, and present—are not obtained by way of cuti and paṭisandhi, as in the section on the course of existence.
Trong phần quyết định ý nghĩa ở đây, ba thời quá khứ, vị lai và hiện tại, không được lấy theo cách tử và tái tục như trong Pavatta-vāra.
Pavatte cittakkhaṇavaseneva labbhanti.
They are obtained by way of mind-moments (cittakkhaṇa) in the course of existence.
Chúng được lấy chỉ dựa trên các sát na tâm trong dòng tương tục.
Tenevettha ‘yo rūpakkhandhaṃ parijānāti, so vedanākkhandhaṃ parijānātī’tiādīsu pucchāsu ‘āmantā’ti vissajjanaṃ kataṃ.
Thus, here, in the questions such as, 'One who comprehends the form aggregate, does one comprehend the feeling aggregate?', the answer 'Yes' is given.
Chính vì vậy, trong các câu hỏi như ‘Người nào liễu tri sắc uẩn, người đó có liễu tri thọ uẩn không?’, câu trả lời là ‘Vâng’.
Lokuttaramaggakkhaṇasmiñhi nibbānārammaṇena cittena pañcasu khandhesu pariññākiccanibbattiyā yaṃ kiñci ekaṃ khandhaṃ parijānanto itarampi parijānātīti vuccati.
Indeed, at the moment of a supramundane path, with a mind that has Nibbāna as its object, due to the completion of the act of comprehension in the five aggregates, one who comprehends any single aggregate is said to comprehend the others as well.
Vì trong sát na của đạo siêu thế (lokuttara-magga-kkhana), với tâm lấy Niết Bàn làm đối tượng, khi liễu tri một uẩn bất kỳ trong năm uẩn nhờ vào sự hoàn thành hành động liễu tri, thì được nói là liễu tri cả uẩn kia.
Evamettha ‘parijānātī’ti pañhesu anulomanaye pariññākiccassa matthakappattaṃ aggamaggasamaṅgiṃ sandhāya ‘āmantā’ti vuttanti veditabbaṃ.
Thus, here, regarding the questions using 'comprehends' in the direct method (anulomanaya), it should be understood that 'Yes' is said with reference to a person endowed with the highest path (aggamaggasamaṅgī), as the act of comprehension reaches its culmination.
Như vậy, ở đây, trong các câu hỏi có từ ‘parijānāti’ (liễu tri) theo phương pháp thuận, phải hiểu rằng câu ‘Vâng’ được nói để chỉ vị đang chứng đắc quả A-la-hán (agga-magga-samaṅgī) đã đạt đến đỉnh điểm của hành động liễu tri.
Paṭilomanaye pana ‘na parijānātī’ti pañhesu puthujjanādayo sandhāya ‘āmantā’ti vuttaṃ.
However, in the inverse method (paṭilomanaya), in the questions using 'does not comprehend', 'Yes' is said with reference to ordinary people (puthujjana) and so forth.
Còn trong các câu hỏi có từ ‘na parijānāti’ (không liễu tri) theo phương pháp nghịch, câu ‘Vâng’ được nói để chỉ những người phàm phu, v.v.
‘Parijānitthā’ti imasmiṃ pana atītakālavāre maggānantaraaggaphale ṭhitopi pariññākiccassa niṭṭhitattā parijānitthayeva nāma.
But in this past tense query, 'did one comprehend?', even one who stands in the highest fruition (arahattaphala) immediately after the path is indeed said to have comprehended, because the act of comprehension is completed.
Tuy nhiên, trong phần thời quá khứ có từ ‘parijānitthā’ (đã liễu tri), ngay cả vị đang ở quả A-la-hán (magga-anantara-agga-phala) cũng được gọi là đã liễu tri, vì hành động liễu tri đã hoàn tất.
209. Yo rūpakkhandhaṃ parijānāti, so vedanākkhandhaṃ parijānitthāti pañhena aggamaggasamaṅgiṃ pucchati.
209. The question " One who comprehends the form aggregate, did one comprehend the feeling aggregate?" is asked of a person endowed with the highest path (aggamaggasamaṅgī).
209. ‘Người nào liễu tri sắc uẩn, người đó đã liễu tri thọ uẩn chưa?’ – câu hỏi này hỏi về vị đang chứng đắc đạo A-la-hán (agga-magga-samaṅgī).
Yasmā panesa khandhapañcakaṃ parijānātiyeva nāma, na tāva niṭṭhitapariññākicco; tasmā ‘no’ti paṭisedho kato.
But because this person is indeed comprehending the five aggregates, the act of comprehension is not yet completed; therefore, the negative answer 'No' is given.
Vì vị này chỉ mới liễu tri năm uẩn, chứ chưa hoàn tất hành động liễu tri; nên câu trả lời là ‘Không’.
Dutiyapañhe pana parijānitthāti arahantaṃ pucchati.
In the second question, however, " did one comprehend?" is asked of an Arahant.
Trong câu hỏi thứ hai, từ ‘parijānitthā’ hỏi về vị A-la-hán.
Yasmā paneso niṭṭhitapariññākicco.
But because this person has completed the act of comprehension.
Vì vị này đã hoàn tất hành động liễu tri.
Natthi tassa pariññeyyaṃ nāma; tasmā ‘no’ti paṭisedho kato.
There is nothing left for them to comprehend; therefore, the negative answer 'No' is given.
Không còn gì để liễu tri nữa; nên câu trả lời là ‘Không’.
Paṭilomanayavissajjane panettha arahā rūpakkhandhaṃ na parijānātīti arahato pariññāya abhāvena vuttaṃ.
In the answer of the inverse method (paṭilomanaya) here, " An Arahant does not comprehend the form aggregate" is stated due to the absence of comprehension for an Arahant.
Trong câu trả lời theo phương pháp nghịch ở đây, câu ‘A-la-hán không liễu tri sắc uẩn’ được nói vì vị A-la-hán không còn hành động liễu tri.
Aggamaggasamaṅgī vedanākkhandhaṃ na parijānitthāti arahattamaggaṭṭhassa aniṭṭhitapariññākiccatāya vuttaṃ.
" A person endowed with the highest path did not comprehend the feeling aggregate" is stated because the act of comprehension of a person on the path of Arahantship is not yet completed.
Câu ‘Vị đang chứng đắc đạo A-la-hán chưa liễu tri thọ uẩn’ được nói vì hành động liễu tri của vị đang ở đạo A-la-hán chưa hoàn tất.
Na kevalañca vedanākkhandhameva, ekadhammampi so na parijānittheva.
Not only the feeling aggregate, but that person has not comprehended even a single phenomenon.
Không chỉ thọ uẩn, vị ấy cũng chưa liễu tri bất kỳ pháp nào.
Idaṃ pana pucchāvasena vuttaṃ.
But this is stated in the context of the question.
Tuy nhiên, điều này được nói theo cách của câu hỏi.
No ca rūpakkhandhanti idampi pucchāvaseneva vuttaṃ.
" And not the form aggregate" is also stated in the context of the question.
‘Và không phải sắc uẩn’ – điều này cũng được nói theo cách của câu hỏi.
Aññampi pana so khandhaṃ parijānāti.
However, that person (aggamaggasamaṅgī) is comprehending other aggregates.
Nhưng vị ấy vẫn đang liễu tri các uẩn khác.
210-211. Yo rūpakkhandhaṃ parijānāti, so vedanākkhandhaṃ parijānissatīti ettha yasmā maggaṭṭhapuggalo ekacittakkhaṇiko, tasmā so parijānissatīti saṅkhaṃ na gacchati.
210-211. Here, regarding " One who comprehends the form aggregate, will one comprehend the feeling aggregate?", since a person on the path (maggaṭṭha puggalo) is momentary (ekacittakkhaṇika), they do not fall under the category of 'will comprehend'.
210-211. Trong câu ‘Người nào liễu tri sắc uẩn, người đó sẽ liễu tri thọ uẩn chứ?’, vì cá nhân đang ở đạo (maggaṭṭha-puggalo) chỉ có một sát na tâm, nên vị ấy không được tính là ‘sẽ liễu tri’.
Tena vuttaṃ ‘no’ti.
Therefore, 'No' is stated.
Vì vậy, câu trả lời là ‘Không’.
Te rūpakkhandhañca na parijānitthāti pucchāsabhāgena vuttaṃ, na parijāniṃsūti panettha attho.
" And they did not comprehend the form aggregate" is stated in accordance with the nature of the question; the meaning here is 'they did not comprehend'.
Câu ‘Họ cũng chưa liễu tri sắc uẩn’ được nói theo tính chất của câu hỏi, ý nghĩa ở đây là ‘họ đã không liễu tri’.
Iminā upāyena sabbattha atthavinicchayo veditabboti.
By this method, the determination of meaning should be understood everywhere.
Phải hiểu ý nghĩa của tất cả các câu theo cách này.
1-9. Idāni mūlayamake desiteyeva kusalādidhamme āyatanavasenāpi saṅgaṇhitvā khandhayamakānantaraṃ desitassa āyatanayamakassa vaṇṇanā hoti.
1-9. Now, with the Root Yamaka already elucidated, and with the wholesome (kusala) and other phenomena encompassed by way of āyatanas, the elucidation of the Āyatana Yamaka, which was taught after the Khandha Yamaka, begins.
1-9. Bây giờ, sau khi Mūla-yamaka (Cặp gốc) đã được thuyết giảng, sẽ có phần giải thích về Āyatana-yamaka (Cặp về Xứ), được thuyết giảng sau Khandha-yamaka, bằng cách gom các pháp thiện, v.v. theo các xứ.
Tattha khandhayamake vuttanayeneva pāḷivavatthānaṃ veditabbaṃ.
In this regard, the arrangement of the Pali text (pāḷivavatthāna) should be understood in the same way as it was explained in the Khandha Yamaka.
Trong đó, sự phân định Pāḷi cần được hiểu theo cách đã nêu trong Khandhayamaka.
Yatheva hi tattha paṇṇattivāro, pavattivāro, pariññāvāroti tayo mahāvārā honti, tathā idhāpi.
Just as there are three main sections there, namely the Paññatti-vāra, the Pavatti-vāra, and the Pariññā-vāra, so too are there here.
Quả thật, cũng như ở đó có ba đại phần là Paṇṇattivāra, Pavattivāra và Pariññāvāra, thì ở đây cũng vậy.
Vacanatthopi nesaṃ tattha vuttanayeneva veditabbo.
The meaning of their terms should also be understood in the same way as explained there.
Ý nghĩa của các từ đó cũng cần được hiểu theo cách đã nêu ở đó.
Idhāpi ca paṇṇattivāro uddesaniddesavasena dvidhā vavatthito.
Here too, the Paññatti-vāra is classified into two types: the Uddesa-vāra (enumeration section) and the Niddesa-vāra (explanation section).
Và ở đây, Paṇṇattivāra cũng được phân định thành hai loại theo cách uddesa và niddesa.
Itare niddesavaseneva.
The others are only by way of explanation (niddesa).
Các phần còn lại thì chỉ theo cách niddesa.
‘Tattha dvādasāyatanānī’ti padaṃ ādiṃ katvā yāva nāyatanā na manoti, tāva paṇṇattivārassa uddesavāro veditabbo.
From the phrase 'There are twelve āyatanas' up to " not an āyatana, not mind", the Uddesa-vāra of the Paññatti-vāra should be understood.
Trong đó, từ câu ‘Tattha dvādasāyatanāni’ cho đến nāyatanā na mano, cần hiểu đó là uddesavāra của Paṇṇattivāra.
Tattha dvādasāyatanānīti ayaṃ yamakavasena pucchitabbānaṃ āyatanānaṃ uddeso.
There, " twelve āyatanas" is the enumeration of the āyatanas to be questioned in the manner of a Yamaka.
Trong đó, dvādasāyatanāni là phần uddesa của các āyatana cần được hỏi theo cách yamakā.
Cakkhāyatanaṃ…pe… dhammāyatananti tesaññeva pabhedato nāmavavatthānaṃ.
" Eye-base… etc. … mind-base" is the naming and classification of these very āyatanas by their sub-divisions.
Cakkhāyatanaṃ…pe… dhammāyatanaṃ là sự phân định tên gọi của chính các āyatana đó theo phân loại.
Yamakavasena pucchāsukhatthañcettha paṭhamaṃ paṭipāṭiyā ajjhattarūpāyatanāni vuttāni.
For the ease of questioning in the Yamaka, the internal rūpa-āyatanas (ajjhattarūpāyatana) are stated first in sequence.
Và ở đây, để thuận tiện cho việc hỏi theo cách yamakā, trước tiên các rūpāyatana nội phần đã được nêu theo thứ tự.
Pacchā bāhirarūpāyatanāni.
Afterwards, the external rūpa-āyatanas (bāhirarūpāyatana).
Sau đó là các rūpāyatana ngoại phần.
Pariyosāne manāyatanadhammāyatanāni.
Finally, the mind-base (manāyatana) and phenomena-base (dhammāyatana).
Cuối cùng là manāyatana và dhammāyatana.
Yathā pana heṭṭhā khandhavasena, evamidha imesaṃ āyatanānaṃ vasena padasodhanavāro, padasodhanamūlacakkavāro, suddhāyatanavāro, suddhāyatanamūlacakkavāroti, cattārova nayavārā honti.
Just as there were four analytical sections below in terms of aggregates, so here, in terms of these āyatanas, there are also four analytical sections: the Padasodhana-vāra (analysis of terms section), the Padasodhana-mūlacakkavāra (root-wheel section for analysis of terms), the Suddhāyatana-vāra (pure āyatana section), and the Suddhāyatana-mūlacakkavāra (root-wheel section for pure āyatanas).
Tuy nhiên, cũng như ở dưới (Khandhayamaka) theo các khandha, thì ở đây, theo các āyatana này, có bốn nayavāra là Padasodhanavāra, Padasodhanamūlacakkavāra, Suddhāyatanavāra và Suddhāyatanamūlacakkavāra.
Ekeko cettha anulomapaṭilomavasena duvidhoyeva.
Each of these is twofold, by way of the direct (anuloma) and inverse (paṭiloma) methods.
Mỗi phần trong số đó đều có hai loại theo cách thuận và nghịch.
Tesamattho tattha vuttanayeneva veditabbo.
Their meaning should be understood in the same way as stated there (in the Khandha Yamaka).
Ý nghĩa của chúng cần được hiểu theo cách đã nêu ở đó.
Yathā pana khandhayamake padasodhanavārassa anulomavāre ‘rūpaṃ rūpakkhandho, rūpakkhandho rūpa’ntiādīni pañca yamakāni, tathā idha ‘cakkhu, cakkhāyatanaṃ; cakkhāyatanaṃ; cakkhū’tiādīni dvādasa.
Just as in the direct method (anulomavāra) of the Padasodhana-vāra in the Khandha Yamaka there are five yamaka, such as 'form is the form aggregate, the form aggregate is form', so here there are twelve, such as 'eye, eye-base; eye-base, eye'.
Tuy nhiên, cũng như trong Khandhayamaka, ở phần thuận của Padasodhanavāra có năm yamakā như ‘rūpaṃ rūpakkhandho, rūpakkhandho rūpa’, thì ở đây có mười hai yamakā như ‘cakkhu, cakkhāyatanaṃ; cakkhāyatanaṃ; cakkhū’.
Paṭilomavārepi ‘na cakkhu, na cakkhāyatanaṃ; na cakkhāyatanaṃ, na cakkhū’tiādīni dvādasa, padasodhanamūlacakkavārassa panettha anulomavāre ekekāyatanamūlakāni ekādasa ekādasa katvā dvattiṃsasataṃ yamakāni.
In the inverse method (paṭilomavāra) too, there are twelve, such as 'not eye, not eye-base; not eye-base, not eye'. In the direct method (anulomavāra) of the Padasodhana-mūlacakkavāra here, there are one hundred and thirty-two yamaka, by taking eleven each as the root of each āyatana.
Ở phần nghịch cũng có mười hai yamakā như ‘na cakkhu, na cakkhāyatanaṃ; na cakkhāyatanaṃ, na cakkhū’. Ở đây, trong phần thuận của Padasodhanamūlacakkavāra, có một trăm ba mươi hai yamakā, mỗi āyatana làm gốc có mười một yamakā.
Paṭilomavārepi dvattiṃsasatameva.
In the inverse method (paṭilomavāra) too, there are one hundred and thirty-two.
Ở phần nghịch cũng có một trăm ba mươi hai yamakā.
Suddhāyatanavārassāpi anulomavāre dvādasa, paṭilomavāre dvādasa, suddhāyatanamūlacakkavārassāpi anulomavāre ekekāyatanamūlakāni ekādasa ekādasa katvā dvattiṃsasataṃ yamakāni.
In the direct method (anulomavāra) of the Suddhāyatana-vāra there are twelve, and in the inverse method (paṭilomavāra) there are twelve. In the direct method (anulomavāra) of the Suddhāyatana-mūlacakkavāra there are one hundred and thirty-two yamaka, by taking eleven each as the root of each āyatana.
Ở phần thuận của Suddhāyatanavāra cũng có mười hai, ở phần nghịch có mười hai. Ở phần thuận của Suddhāyatanamūlacakkavāra cũng có một trăm ba mươi hai yamakā, mỗi āyatana làm gốc có mười một yamakā.
Paṭilomavārepi dvattiṃsasatamevāti evamidha chasattatādhikehi pañcahi yamakasatehi, dvipaññāsādhikehi ekādasahi pucchāsatehi, caturādhikehi tevīsāya atthasatehi ca paṭimaṇḍito paṇṇattivārassa uddesavāro veditabbo.
And in the inverse method (paṭilomavāra) too, there are one hundred and thirty-two. Thus, here, the Uddesa-vāra of the Paññatti-vāra should be understood as adorned with five hundred and seventy-six yamaka, eleven hundred and fifty-two questions, and twenty-three hundred and four meanings.
Ở phần nghịch cũng có một trăm ba mươi hai. Do đó, Uddesavāra của Paṇṇattivāra ở đây cần được hiểu là được trang điểm bởi năm trăm bảy mươi sáu yamakā, một ngàn một trăm năm mươi hai câu hỏi và hai ngàn ba trăm lẻ bốn ý nghĩa.
10-17. Niddesavāre pana heṭṭhā khandhayamakassa paṇṇattivāraniddese vuttanayeneva attho veditabbo.
10-17. In the Niddesa-vāra (explanation section), the meaning should be understood in the same way as stated in the Paññatti-vāra Niddesa of the Khandha Yamaka below.
Tuy nhiên, trong Niddesavāra, ý nghĩa cần được hiểu theo cách đã nêu trong Paṇṇattivāraniddesa của Khandhayamaka ở dưới.
Aññatra visesā.
Except for specific distinctions.
Ngoại trừ những điểm đặc biệt.
Tatrāyaṃ viseso – dibbacakkhūti dutiyavijjāñāṇaṃ.
Herein, this is the distinction: " divine eye" refers to the knowledge of the second supernormal power (vijjāñāṇa).
Điểm đặc biệt ở đây là: dibbacakkhū (thiên nhãn) là đệ nhị minh trí.
Paññācakkhūti tatiyavijjāñāṇaṃ.
" Eye of wisdom" refers to the knowledge of the third supernormal power (vijjāñāṇa).
Paññācakkhū (tuệ nhãn) là đệ tam minh trí.
Dibbasotanti dutiyaabhiññāñāṇaṃ.
" Divine ear" refers to the knowledge of the second supernormal power (abhiññāñāṇa).
Dibbasotaṃ (thiên nhĩ) là đệ nhị thắng trí.
Taṇhāsotanti taṇhāva.
" Stream of craving" refers to craving itself.
Taṇhāsotaṃ (dòng ái) chính là ái.
Avaseso kāyoti nāmakāyo, rūpakāyo, hatthikāyo, assakāyoti evamādi.
" Remaining body" refers to the mental body (nāmakāya), the physical body (rūpakāya), the elephant's body (hatthikāya), the horse's body (assakāya), and so on.
Avaseso kāyo (phần thân còn lại) là nāmakāya (danh thân), rūpakāya (sắc thân), hatthikāya (thân voi), assakāya (thân ngựa) và các loại tương tự.
Avasesaṃ rūpanti rūpāyatanato sesaṃ bhūtupādāyarūpañceva piyarūpasātarūpañca.
" Remaining form" refers to the remaining primary and derived matter (bhūtupādāyarūpa) after the form-base (rūpāyatana), as well as agreeable and pleasant form (piyarūpasātarūpa).
Avasesaṃ rūpaṃ (sắc còn lại) là phần rūpa còn lại ngoài rūpāyatana, bao gồm cả bhūtupādāyarūpa (sắc do đại chủng sinh ra) và piyarūpasātarūpa (sắc khả ái, khả lạc).
Sīlagandhotiādīni vāyanaṭṭhena sīlādīnaṃyeva nāmāni.
" Scent of virtue" and so forth are merely names for virtue (sīla) and so on, in the sense of 'spreading' (vāyanaṭṭha).
Sīlagandho (hương giới) và các từ tương tự là tên gọi của giới và những thứ khác theo nghĩa "lan tỏa".
Attharasotiādīnipi sādhumadhuraṭṭhena atthādīnaññeva nāmāni.
" Taste of meaning" and so forth are also merely names for meaning (attha) and so on, in the sense of being agreeable, sweet, and excellent (sādhumadhuraṭṭhena).
Attharaso (vị lợi ích) và các từ tương tự cũng là tên gọi của lợi ích và những thứ khác theo nghĩa "ngon ngọt, tốt lành".
Avaseso dhammoti pariyattidhammādianekappabhedoti ayamettha viseso.
" Remaining phenomenon" means the many varieties, such as the phenomenon of study (pariyattidhamma), and so forth; this is the distinction here.
Avaseso dhammo (pháp còn lại) là nhiều loại khác nhau như pariyattidhamma (pháp học) v.v... Đây là điểm đặc biệt ở đây.
18-21. Idhāpi ca pavattivārassa uppādavārādīsu tīsu antaravāresu ekekasmiṃ chaḷeva kālabhedā.
18-21. Here too, in the three intermediate sections, such as the Uppāda-vāra, of the Pavatti-vāra, there are six temporal divisions in each.
Và ở đây, trong ba antaravāra (phần trung gian) như Uppādavāra v.v... của Pavattivāra, mỗi phần có sáu loại thời gian.
Tesaṃ ekekasmiṃ kāle puggalavārādayo tayo vārā.
In each of these temporal divisions, there are three sections, such as the Puggalavāra.
Trong mỗi thời gian đó có ba vāra là Puggalavāra v.v...
Te sabbepi anulomapaṭilomanayavasena duvidhāva honti.
All of these are twofold, by way of the direct (anuloma) and inverse (paṭiloma) methods.
Tất cả chúng đều có hai loại theo cách thuận và nghịch.
Tattha paccuppannakāle puggalavārassa anulomanaye yathā khandhayamake rūpakkhandhamūlakāni cattāri, vedanākkhandhamūlakāni tīṇi, saññākkhandhamūlakāni dve, saṅkhārakkhandhamūlakaṃ ekanti aggahitaggahaṇena dasa yamakāni honti.
There, in the present tense (paccuppannakāla), in the direct method (anulomanaya) of the Puggalavāra, just as in the Khandha Yamaka there are ten yamaka by taking what was not yet taken: four based on the form aggregate, three based on the feeling aggregate, two based on the perception aggregate, and one based on the volitional formations aggregate.
Trong đó, ở thời hiện tại, trong cách thuận của Puggalavāra, cũng như trong Khandhayamaka có mười yamakā được hình thành bằng cách lấy những gì chưa được lấy, gồm bốn yamakā từ rūpakkhandha, ba từ vedanākkhandha, hai từ saññākkhandha và một từ saṅkhārakkhandha.
Evaṃ ‘‘yassa cakkhāyatanaṃ uppajjati, tassa sotāyatanaṃ uppajjati; yassa vā pana sotāyatanaṃ uppajjati, tassa cakkhāyatanaṃ uppajjati; yassa cakkhāyatanaṃ uppajjati, tassa ghāṇāyatanaṃ, jivhāyatanaṃ, kāyāyatanaṃ, rūpāyatanaṃ, saddāyatanaṃ, gandhāyatanaṃ, rasāyatanaṃ, phoṭṭhabbāyatanaṃ, manāyatanaṃ, dhammāyatanaṃ, uppajjati; yassa vā pana dhammāyatanaṃ uppajjati, tassa cakkhāyatanaṃ uppajjatī’’ti evaṃ cakkhāyatanamūlakāni ekādasa.
Thus, "for whom the eye-base arises, for him the ear-base arises; or for whom the ear-base arises, for him the eye-base arises; for whom the eye-base arises, for him the nose-base, the tongue-base, the body-base, the visible-object base, the sound-base, the smell-base, the taste-base, the tangible-object base, the mind-base, the phenomena-base arise; or for whom the phenomena-base arises, for him the eye-base arises"—in this way there are eleven dyads rooted in the eye-base.
Tương tự, có mười một yamakā từ cakkhāyatana làm gốc, như ‘‘yassa cakkhāyatanaṃ uppajjati, tassa sotāyatanaṃ uppajjati; yassa vā pana sotāyatanaṃ uppajjati, tassa cakkhāyatanaṃ uppajjati; yassa cakkhāyatanaṃ uppajjati, tassa ghāṇāyatanaṃ, jivhāyatanaṃ, kāyāyatanaṃ, rūpāyatanaṃ, saddāyatanaṃ, gandhāyatanaṃ, rasāyatanaṃ, phoṭṭhabbāyatanaṃ, manāyatanaṃ, dhammāyatanaṃ, uppajjati; yassa vā pana dhammāyatanaṃ uppajjati, tassa cakkhāyatanaṃ uppajjatī’’.
‘‘Yassa sotāyatanaṃ uppajjati, tassa ghānāyatanaṃ uppajjatī’’tiādinā nayena sotāyatanamūlakāni dasa; ghānāyatanamūlakāni nava, jivhāyatanamūlakāni aṭṭha; kāyāyatanamūlakāni satta; rūpāyatanamūlakāni cha; saddāyatanamūlakāni pañca; gandhāyatanamūlakāni cattāri; rasāyatanamūlakāni tīṇi; phoṭṭhabbāyatanamūlakāni dve; manāyatanamūlakaṃ ekanti aggahitaggahaṇena chasaṭṭhi yamakāni honti.
Following the method beginning with, "for whom the ear-base arises, for him the nose-base arises," there are ten dyads rooted in the ear-base; nine rooted in the nose-base; eight rooted in the tongue-base; seven rooted in the body-base; six rooted in the visible-object base; five rooted in the sound-base; four rooted in the smell-base; three rooted in the taste-base; two rooted in the tangible-object base; and one rooted in the mind-base. Thus, by taking what has not yet been taken, there are sixty-six dyads.
Theo cách tương tự, như ‘‘yassa sotāyatanaṃ uppajjati, tassa ghānāyatanaṃ uppajjatī’’, có mười yamakā từ sotāyatana làm gốc; chín từ ghānāyatana làm gốc; tám từ jivhāyatana làm gốc; bảy từ kāyāyatana làm gốc; sáu từ rūpāyatana làm gốc; năm từ saddāyatana làm gốc; bốn từ gandhāyatana làm gốc; ba từ rasāyatana làm gốc; hai từ phoṭṭhabbāyatana làm gốc; và một từ manāyatana làm gốc, tổng cộng là sáu mươi sáu yamakā bằng cách lấy những gì chưa được lấy.
Tattha cakkhāyatanamūlakesu ekādasasu ‘‘yassa cakkhāyatanaṃ uppajjati, tassa sotāyatanaṃ, ghānāyatanaṃ, rūpāyatanaṃ, manāyatanaṃ, dhammāyatanaṃ uppajjatī’’ti imāni pañceva vissajjitāni.
Among those sixty-six dyads, out of the eleven dyads rooted in the eye-base, only these five have been resolved: "for whom the eye-base arises, for him the ear-base, the nose-base, the visible-object base, the mind-base, and the phenomena-base arise."
Trong mười một yamakā có cakkhāyatana làm gốc, chỉ có năm yamakā này được giải thích: ‘‘yassa cakkhāyatanaṃ uppajjati, tassa sotāyatanaṃ, ghānāyatanaṃ, rūpāyatanaṃ, manāyatanaṃ, dhammāyatanaṃ uppajjatī’’.
Tesu paṭhamaṃ vissajjetabbaṃ tāva vissajjitaṃ.
Of these, the first one to be resolved has already been resolved.
Trong số đó, câu hỏi đầu tiên cần được giải thích đã được giải thích trước.
Dutiyaṃ kiñcāpi paṭhamena sadisavissajjanaṃ, cakkhusotāyatanānaṃ pavattiṭṭhāne pana ghānāyatanassa na ekantena pavattito ‘‘kathaṃ nu kho etaṃ vissajjetabba’’nti vimatinivāraṇatthaṃ vissajjitaṃ.
Although the second has a resolution similar to the first, it has been resolved to prevent doubt as to "how this should be resolved," because the nose-base does not always arise in the same location where the eye-base and ear-base arise.
Mặc dù câu hỏi thứ hai có câu trả lời giống với câu đầu tiên, nhưng nó được giải thích để ngăn chặn sự nghi ngờ về việc ‘‘làm thế nào để giải thích điều này’’ do ghānāyatana không nhất thiết phải xuất hiện ở nơi cakkhāyatana và sotāyatana xuất hiện.
Rūpāyatanamanāyatanadhammāyatanehi saddhiṃ tīṇi yamakāni asadisavissajjanattā vissajjitāni.
The three dyads with the visible-object base, mind-base, and phenomena-base have been resolved because their resolutions are not similar.
Ba yamakā liên quan đến rūpāyatana, manāyatana và dhammāyatana đã được giải thích vì chúng có câu trả lời khác nhau.
Sesesu jivhāyatanakāyāyatanehi tāva saddhiṃ dve yamakāni purimehi dvīhi saddhiṃ sadisavissajjanāni.
Among the remaining ones, the two dyads with the tongue-base and body-base have similar resolutions to the first two.
Trong số các yamakā còn lại, hai yamakā liên quan đến jivhāyatana và kāyāyatana có câu trả lời giống với hai yamakā trước.
Saddāyatanassa paṭisandhikkhaṇe anuppattito tena saddhiṃ yamakassa vissajjanameva natthi.
As for the sound-base, since it does not arise at the moment of rebirth (paṭisandhi), there is no resolution for the dyad involving it.
Vì saddāyatana không xuất hiện vào thời điểm tái sinh, nên không có sự giải thích cho yamakā liên quan đến nó.
Gandharasaphoṭṭhabbāyatanehipi saddhiṃ tīṇi yamakāni purimehi dvīhi sadisavissajjanāneva hontīti tantiyā lahubhāvatthaṃ saṅkhittāni.
The three dyads involving the smell-base, taste-base, and tangible-object base also have similar resolutions to the first two, and therefore they have been abridged to make the text concise.
Và ba yamakā liên quan đến gandhāyatana, rasāyatana và phoṭṭhabbāyatana cũng có câu trả lời giống với hai yamakā trước, nên chúng được tóm tắt để làm cho Pāḷi ngắn gọn hơn.
Sotāyatanamūlakesu yaṃ labbhati, taṃ purimehi sadisavissajjanamevāti ekampi pāḷiṃ nāruḷhaṃ.
Whatever is found among the dyads rooted in the ear-base, its resolution is similar to those preceding, and thus not even one has been included in the Pāḷi text.
Trong các yamakā có sotāyatana làm gốc, bất kỳ yamakā nào được lấy đều có câu trả lời giống với các yamakā trước, nên không có yamakā nào được đưa vào Pāḷi.
Ghānāyatanamūlakesu rūpāyatanena saddhiṃ ekaṃ, manāyatanadhammāyatanehi saddhiṃ dveti tīṇi yamakāni pāḷiṃ āruḷhāni.
Among the dyads rooted in the nose-base, one involving the visible-object base, and two involving the mind-base and phenomena-base, totaling three dyads, have been included in the Pāḷi text.
Trong các yamakā có ghānāyatana làm gốc, một yamakā liên quan đến rūpāyatana và hai yamakā liên quan đến manāyatana và dhammāyatana, tổng cộng là ba yamakā, đã được đưa vào Pāḷi.
Sesāni ghānāyatanayamakena sadisavissajjanattā nāruḷhāni.
The remaining ones have not been included because their resolutions are similar to the dyads rooted in the nose-base.
Các yamakā còn lại không được đưa vào vì chúng có câu trả lời giống với yamakā của ghānāyatana.
Tathā jivhāyatanakāyāyatanamūlakāni.
The same applies to the dyads rooted in the tongue-base and body-base.
Tương tự đối với các yamakā có jivhāyatana và kāyāyatana làm gốc.
Rūpāyatanamūlakesu manāyatanadhammāyatanehi saddhiṃ dveyeva vissajjitāni.
Among the dyads rooted in the visible-object base, only two, with the mind-base and phenomena-base, have been resolved.
Trong các yamakā có rūpāyatana làm gốc, chỉ có hai yamakā liên quan đến manāyatana và dhammāyatana được giải thích.
Gandharasaphoṭṭhabbehi pana saddhiṃ tīṇi rūpāyatanamanāyatanehi saddhiṃ sadisavissajjanāni.
However, the three dyads involving the smell-base, taste-base, and tangible-object base have similar resolutions to the dyads rooted in the visible-object base and mind-base.
Ba Yamaka liên quan đến hương, vị, xúc (gandharasa-phoṭṭhabba) thì có cách giải thích tương tự như Yamaka về sắc xứ (rūpāyatana) và ý xứ (manāyatana).
Yatheva hettha ‘‘sarūpakānaṃ acittakāna’’ntiādi vuttaṃ, tathā idhāpi ‘‘sarūpakānaṃ agandhakānaṃ, arasakānaṃ aphoṭṭhabbakāna’’nti yojanā veditabbā.
Just as it was stated here "sarūpakānaṃ acittakānaṃ" (for those with form, without consciousness), so too here the application "sarūpakānaṃ agandhakānaṃ, arasakānaṃ aphoṭṭhabbakānaṃ" (for those with form, without smell, without taste, without tangible objects) should be understood.
Giống như ở đây đã nói “những gì có sắc nhưng không có tâm” v.v., thì ở đây cũng phải hiểu là “những gì có sắc nhưng không có hương, không có vị, không có xúc”.
Gandhādīni cettha āyatanabhūtāneva adhippetāni.
And here, "smell" (gandha) and the others are intended as "bases" (āyatana) themselves.
Ở đây, hương (gandha) v.v. chỉ được đề cập đến như là các xứ (āyatana).
Tasmā ‘‘sarūpakānaṃ sagandhāyatanāna’’nti āyatanavasenettha attho daṭṭhabbo.
Therefore, the meaning here should be seen in terms of bases, as in "sarūpakānaṃ sagandhāyatanānaṃ" (for those with form, with the smell-base).
Do đó, ở đây ý nghĩa phải được hiểu theo cách của các xứ (āyatana), tức là “những gì có sắc và có hương xứ”.
Saddāyatanamūlakāni atthābhāvato pāḷiṃ nāruḷhāneva.
The dyads rooted in the sound-base have not been included in the Pāḷi text due to the absence of meaning.
Các Yamaka có căn bản là tiếng xứ (saddāyatana) không được đưa vào Pāḷi vì không có ý nghĩa.
Gandharasaphoṭṭhabbamūlakāni cattāri tīṇi dve ca heṭṭhimehi sadisavissajjanattā pāḷiṃ nāruḷhāni.
The four dyads rooted in the smell-base, the three rooted in the taste-base, and the two rooted in the tangible-object base have not been included in the Pāḷi text because their resolutions are similar to the preceding ones.
Bốn, ba, hai Yamaka có căn bản là hương, vị, xúc (gandharasa-phoṭṭhabba) không được đưa vào Pāḷi vì có cách giải thích tương tự như các Yamaka phía dưới.
Manāyatanamūlakaṃ vissajjitamevāti evametāni paccuppannakāle puggalavārassa anulomanaye katipayayamakavissajjaneneva chasaṭṭhiyamakāni vissajjitāni nāma hontīti veditabbāni.
The dyad rooted in the mind-base has been resolved. Thus, it should be understood that these sixty-six dyads in the present time, in the Puggala-vāra (section on individuals), are considered resolved through the resolution of only a few dyads in the progressive order (anuloma-naya).
Yamaka có căn bản là ý xứ (manāyatana) đã được giải thích. Như vậy, cần phải hiểu rằng 66 Yamaka này đã được giải thích trong thời hiện tại (paccuppannakāla), trong cách thuận của phần về cá nhân (puggalavāra), chỉ bằng cách giải thích một vài Yamaka.
Yathā ca puggalavāre, evaṃ okāsavārepi puggalokāsavārepi chasaṭṭhīti paccuppannakāle tīsu vāresu anulomanaye aṭṭhanavutisataṃ yamakāni honti.
And just as in the Puggala-vāra, so too in the Okāsa-vāra (section on locations) and Puggala-okāsa-vāra (section on individuals and locations), there are sixty-six, making one hundred and ninety-eight dyads in the present time in the three sections in the progressive order.
Và giống như trong phần về cá nhân (puggalavāra), trong phần về nơi chốn (okāsavāra) và phần về cá nhân-nơi chốn (puggalokāsavāra) cũng có 66 Yamaka, như vậy trong thời hiện tại, ở ba phần, theo cách thuận, có 198 Yamaka.
Yathā ca anulomanaye, evaṃ paṭilomanayepīti sabbānipi paccuppannakāle channavutādhikāni tīṇi yamakasatāni honti.
And just as in the progressive order, so too in the regressive order (paṭiloma-naya), thus all together there are three hundred and ninety-six dyads in the present time.
Và giống như trong cách thuận, trong cách nghịch cũng vậy, tổng cộng trong thời hiện tại có 396 Yamaka.
Tesu dvānavutādhikāni satta pucchāsatāni, caturāsītādhikāni ca pannarasa atthasatāni hontīti veditabbāni.
Among these, there are seven hundred and ninety-two questions and one thousand five hundred and eighty-four meanings, it should be understood.
Trong số đó, cần phải biết có 792 câu hỏi (pucchā) và 1584 câu trả lời (attha).
Evaṃ sesesupi pañcasu kālabhedesūti sabbānipi chasattatādhikāni tevīsati yamakasatāni.
Thus, in the remaining five classifications of time as well, it is the same. Altogether, there are two thousand three hundred and seventy-six dyads.
Tương tự như vậy trong năm phân loại thời gian còn lại, tổng cộng có 2376 Yamaka.
Tato diguṇā pucchā, tato diguṇā atthāti idamettha uppādavāre pāḷivavatthānaṃ.
From these, the questions are double, and the meanings are double that of the questions. This is the arrangement of the Pāḷi text in the Upppāda-vāra (section on arising).
Từ đó, số câu hỏi (pucchā) gấp đôi, và số câu trả lời (attha) gấp đôi số câu hỏi. Đây là sự sắp xếp của Pāḷi trong phần về sự phát sinh (uppādavāra).
Nirodhavārauppādanirodhavāresupi eseva nayoti.
The same method applies to the Nirodha-vāra (section on ceasing) and Uppāda-nirodha-vāra (section on arising and ceasing).
Trong phần về sự diệt (nirodhavāra) và phần về sự phát sinh và diệt (uppādanirodhavāra) cũng theo cách này.
Sabbasmimpi pavattivāre aṭṭhavīsāni ekasattati yamakasatāni.
In all of the Pavatti-vāra (section on occurrence), there are seven thousand one hundred and twenty-eight dyads.
Trong toàn bộ phần về sự diễn tiến (pavattivāra), có 7128 Yamaka.
Tato diguṇā pucchā, tato diguṇā atthā veditabbā.
From these, the questions are double, and the meanings are double that of the questions, it should be understood.
Số câu hỏi (pucchā) gấp đôi, và số câu trả lời (attha) gấp đôi số câu hỏi, cần phải biết như vậy.
Pāḷi pana manāyatanaṃ dhammāyatanañca ekasadisaṃ, nānaṃ natthi.
However, in the Pāḷi text, the mind-base and phenomena-base are identical; there is no difference.
Tuy nhiên, trong Pāḷi, ý xứ (manāyatana) và pháp xứ (dhammāyatana) là giống nhau, không có sự khác biệt.
Upari pana ‘‘vārasaṅkhepo hotī’’tiādīni vatvā tattha tattha saṅkhittā.
Further on, by stating "vārasaṅkhepo hotī" (there is a summary of the section), etc., they have been abridged here and there.
Nhưng ở trên, sau khi nói “sự tóm tắt các phần”, chúng đã được tóm tắt ở từng chỗ.
Tasmā yaṃ tattha tattha saṅkhittaṃ, taṃ sabbaṃ asammuyhantehi sallakkhetabbaṃ.
Therefore, everything that is abridged here and there should be noted by those who are not confused.
Do đó, tất cả những gì được tóm tắt ở từng chỗ, cần phải được những người không nhầm lẫn nhận biết.
Atthavinicchaye panettha idaṃ nayamukhaṃ.
Here is a brief exposition of the meaning in this Pavatti-vāra.
Trong phần giải thích ý nghĩa này, đây là điểm chính.
Sacakkhukānaṃ asotakānanti apāye jātibadhiraopapātikaṃ sandhāya vuttaṃ.
The phrase " for those with eye-base, without ear-base" refers to spontaneous beings (opapātika) born congenitally deaf in the lower realms (apāya).
“Những người có mắt nhưng không có tai” được nói đến để chỉ những chúng sinh sinh ra trong các cõi khổ (apāya) mà bị điếc bẩm sinh hoặc là chúng sinh hóa sinh.
So hi sacakkhuko asotako hutvā upapajjati.
Indeed, such a one arises with the eye-base but without the ear-base.
Vì người đó sinh ra có mắt nhưng không có tai.
Yathāha – ‘‘kāmadhātuyā upapattikkhaṇe kassaci aparāni dasāyatanāni pātubhavanti.
As it is said: "At the moment of rebirth in the Kāma-sphere, for some, the other ten bases arise.
Như đã nói:
Opapātikānaṃ petānaṃ, opapātikānaṃ asurānaṃ, opapātikānaṃ tiracchānagatānaṃ, opapātikānaṃ nerayikānaṃ; jaccabadhirānaṃ upapattikkhaṇe dasāyatanāni pātubhavanti, cakkhāyatanaṃ rūpaghānagandhajivhārasakāyaphoṭṭhabbāyatanaṃ manāyatanaṃ dhammāyatana’’nti.
For spontaneous beings who are hungry ghosts (peta), spontaneous beings who are asuras, spontaneous beings who are animals, spontaneous beings who are denizens of hell; for those congenitally deaf, at the moment of rebirth, ten bases arise: the eye-base, the visible-object base, the nose-base, the smell-base, the tongue-base, the taste-base, the body-base, the tangible-object base, the mind-base, the phenomena-base."
“Trong cõi Dục giới, vào khoảnh khắc tái sinh của một số người, mười xứ (āyatana) khác phát sinh (trừ nhĩ xứ và thanh xứ): nhãn xứ, sắc xứ, tỷ xứ, hương xứ, thiệt xứ, vị xứ, thân xứ, xúc xứ, ý xứ, pháp xứ; vào khoảnh khắc tái sinh của những người bị điếc bẩm sinh, mười xứ phát sinh: nhãn xứ, sắc xứ, tỷ xứ, hương xứ, thiệt xứ, vị xứ, thân xứ, xúc xứ, ý xứ, pháp xứ.”
Sacakkhukānaṃ sasotakānanti sugatiduggatīsu paripuṇṇāyatane ca opapātike rūpībrahmāno ca sandhāya vuttaṃ.
The phrase " for those with eye-base, with ear-base" refers to spontaneous beings in happy and unhappy destinies who have complete bases, and also to form-realm Brahmās.
“Những người có mắt và có tai” được nói đến để chỉ những chúng sinh hóa sinh (opapātika) có các xứ đầy đủ trong các cõi thiện (sugati) và cõi khổ (duggati), và cả các Phạm thiên hữu sắc (rūpībrahmāno).
Te hi sacakkhukā sasotakā hutvā upapajjanti.
Indeed, they arise with both the eye-base and the ear-base.
Vì những vị ấy sinh ra có mắt và có tai.
Yathāha – ‘‘kāmadhātuyā upapattikkhaṇe kassaci ekādasāyatanāni pātubhavanti; kāmāvacarānaṃ devānaṃ, paṭhamakappikānaṃ manussānaṃ, opapātikānaṃ petānaṃ, opapātikānaṃ asurānaṃ, opapātikānaṃ tiracchānagatānaṃ, opapātikānaṃ nerayikānaṃ, paripuṇṇāyatanānaṃ.
As it is said: "At the moment of rebirth in the Kāma-sphere, for some, eleven bases arise; for devas in the Kāma-sphere, for humans of the first aeon, for spontaneous beings who are hungry ghosts, spontaneous beings who are asuras, spontaneous beings who are animals, spontaneous beings who are denizens of hell, who have complete bases.
Như đã nói:
Rūpadhātuyā upapattikkhaṇe pañcāyatanāni pātubhavanti, cakkhāyatanaṃ rūpasotamanāyatanaṃ dhammāyatana’’nti.
At the moment of rebirth in the Rūpa-sphere (Form-realm), five bases arise: the eye-base, the visible-object base, the ear-base, the mind-base, the phenomena-base."
“Trong cõi Dục giới, vào khoảnh khắc tái sinh của một số người, mười một xứ phát sinh: các vị trời trong cõi Dục, những con người của thời kỳ đầu tiên, các loài ngạ quỷ hóa sinh, các loài A-tu-la hóa sinh, các loài súc sinh hóa sinh, các loài địa ngục hóa sinh, những chúng sinh có các xứ đầy đủ. Trong cõi Sắc giới, vào khoảnh khắc tái sinh, năm xứ phát sinh: nhãn xứ, sắc xứ, nhĩ xứ, ý xứ, pháp xứ.”
Aghānakānanti brahmapārisajjādayo sandhāya vuttaṃ.
The phrase " for those without nose-base" refers to Brahmā Pārisajjā and others.
“Những người không có mũi” được nói đến để chỉ các vị Phạm thiên như Brahmāpārisajja v.v.
Te hi sacakkhukā aghānakā hutvā upapajjanti.
Indeed, they arise with the eye-base but without the nose-base.
Vì các vị ấy sinh ra có mắt nhưng không có mũi.
Kāmadhātuyaṃ pana aghānako opapātiko natthi.
However, in the Kāma-sphere, there are no spontaneous beings without the nose-base.
Trong cõi Dục giới, không có chúng sinh hóa sinh nào không có mũi.
Yadi bhaveyya ‘‘kassaci aṭṭhāyatanāni pātubhavantī’’ti vedayya.
If there were, it would have been stated, "for some, eight bases arise."
Nếu có, sẽ nói rằng “tám xứ phát sinh ở một số người”.
Yo gabbhaseyyako pana aghānako siyā, so ‘‘sacakkhukāna’’nti vacanato idha anadhippeto.
But a foetus-born being (gabbhaseyyako) who might be without the nose-base is not intended here by the phrase "for those with eye-base."
Tuy nhiên, một chúng sinh thai sinh (gabbhaseyyaka) không có mũi thì không được đề cập ở đây theo cách nói “những người có mắt”.
Sacakkhukānaṃ saghānakānanti jaccabadhirampi paripuṇṇāyatanampi opapātikaṃ sandhāya vuttaṃ.
The phrase " for those with eye-base, with nose-base" refers to spontaneous beings who are both congenitally deaf and have complete bases.
“Những người có mắt và có mũi” được nói đến để chỉ những chúng sinh hóa sinh (opapātika) bị điếc bẩm sinh và có các xứ đầy đủ.
Saghānakānaṃ acakkhukānanti jaccandhampi jaccabadhirampi opapātikaṃ sandhāya vuttameva.
The expression ‘those without a nose sense, without an eye sense’ refers to those born blind and born deaf, as well as spontaneous apparitions (opapātika).
“Những người có mũi nhưng không có mắt” được nói đến để chỉ những chúng sinh hóa sinh (opapātika) bị mù bẩm sinh và bị điếc bẩm sinh.
Saghānakānaṃ sacakkhukānanti paripuṇṇāyatanameva opapātikaṃ sandhāya vuttaṃ.
The expression ‘those with a nose sense, with an eye sense’ refers to spontaneous apparitions (opapātika) with complete sense faculties.
“Những người có mũi và có mắt” được nói đến để chỉ những chúng sinh hóa sinh (opapātika) có các xứ đầy đủ.
Sarūpakānaṃ acakkhukānanti ettha jaccandhajaccabadhiraopapātikesu aññataropi gabbhaseyyakopi labbhatiyeva.
In ‘those with form, without an eye sense’, any of those spontaneously reborn blind or deaf, or those born in the womb (gabbhaseyyaka), can be included.
Trong trường hợp “những người có sắc nhưng không có mắt”, có thể tìm thấy bất kỳ ai trong số những chúng sinh hóa sinh bị mù bẩm sinh, bị điếc bẩm sinh, hoặc cả những chúng sinh thai sinh (gabbhaseyyaka).
Sacittakānaṃ acakkhukānanti ettha heṭṭhā vuttehi jaccandhādīhi tīhi saddhiṃ arūpinopi labbhanti.
In the phrase 'sacittakānaṃ acakkhukānaṃ', along with the three* mentioned below, such as the congenitally blind, the formless beings (arūpin) are also included.
Trong trường hợp “những người có tâm nhưng không có mắt”, ngoài ba loại đã nói ở trên (mù bẩm sinh v.v.), còn có thể tìm thấy cả những chúng sinh vô sắc (arūpin).
Acakkhukānanti ettha purimapade vuttehi catūhi saddhiṃ asaññasattāpi labbhanti.
In the phrase 'acakkhukānaṃ', along with the four* mentioned in the preceding phrase, the non-percipient beings (asaññasattā) are also included.
Trong trường hợp “những người không có mắt”, ngoài bốn loại đã nói ở đoạn trước, còn có thể tìm thấy cả những chúng sinh vô tưởng (asaññasatta).
Sarūpakānaṃ aghānakānanti ettha gabbhaseyyakā ca asaññasattā ca sesarūpībrahmāno ca labbhanti.
In the phrase 'sarūpakānaṃ aghānakānaṃ', those in the womb (gabbhaseyyakā), the non-percipient beings (asaññasattā), and the remaining rūpī Brahmās are included.
Trong trường hợp “những người có sắc nhưng không có mũi”, có thể tìm thấy những chúng sinh thai sinh (gabbhaseyyaka), những chúng sinh vô tưởng (asaññasatta), và các Phạm thiên hữu sắc (rūpībrahmāno) còn lại.
Sacittakānaṃ aghānakānanti ettha gabbhaseyyakā ca rūpārūpabrahmāno ca labbhanti.
In the phrase 'sacittakānaṃ aghānakānaṃ', those in the womb (gabbhaseyyakā) and the rūpārūpa Brahmās are included.
Trong trường hợp “những người có tâm nhưng không có mũi”, có thể tìm thấy những chúng sinh thai sinh (gabbhaseyyaka), và các Phạm thiên hữu sắc và vô sắc (rūpārūpabrahmāno).
Acittakānaṃ arūpakānantipadesu pana ekavokāracatuvokārasattāva labbhantīti iminā nayena sabbesu puggalavāresu puggalavibhāgo veditabbo.
However, in the phrases 'acittakānaṃ arūpakānaṃ', only the beings with one state (ekavokāra) and four states (catuvokāra) are included. In this manner, the classification of individuals in all sections concerning individuals should be understood.
Tuy nhiên, trong các trường hợp “những người không có tâm” và “những người không có sắc”, chỉ có thể tìm thấy những chúng sinh có một uẩn (ekavokāra) và những chúng sinh có bốn uẩn (catuvokāra). Theo cách này, sự phân loại cá nhân (puggalavibhāga) cần phải được hiểu trong tất cả các phần về cá nhân (puggalavāra).
22-254. Okāsavāre yattha cakkhāyatananti rūpībrahmalokaṃ pucchati.
In the section on location (okāsavāra), 'yattha cakkhāyatanaṃ' inquires about the rūpī Brahmā world.
Trong phần về nơi chốn (okāsavāra), “nơi nào nhãn xứ (cakkhāyatana)…” là hỏi về cõi Phạm thiên hữu sắc (rūpībrahmaloka).
Teneva āmantāti vuttaṃ.
For that very reason, 'āmantā' is stated.
Chính vì thế mà đã nói “Đúng vậy” (āmantā).
Tasmiñhi tale niyamato tāni āyatanāni paṭisandhiyaṃ uppajjanti.
For in that realm, those āyatanas certainly arise at the moment of rebirth (paṭisandhi).
Vì trong cõi đó, các xứ ấy chắc chắn phát sinh vào khoảnh khắc tái sinh (paṭisandhi).
Idamettha nayamukhaṃ.
This is the guiding principle here.
Đây là điểm chính ở đây.
Iminā nayamukhena sakalepi pavattivāre attho veditabbo.
According to this guiding principle, the meaning in all sections on occurrence (pavatti-vāra) should be understood.
Theo điểm chính này, ý nghĩa cần phải được hiểu trong toàn bộ phần về sự diễn tiến (pavattivāra).
Pariññāvāro khandhayamake vuttanayoyevāti.
The section on comprehension (pariññāvāra) is just as stated in the Khandhayāmaka.
Phần về sự hiểu biết (pariññāvāra) cũng giống như cách đã nói trong Yamaka về các uẩn (khandhayamaka).
1-19. Idāni teyeva mūlayamake desite kusalādidhamme dhātuvasena saṅgaṇhitvā āyatanayamakānantaraṃ desitassa dhātuyamakassa vaṇṇanā hoti.
Now follows the description of the Dhātuyamaka, which was taught after the Āyatanayamaka, having aggregated those same wholesome and other dhammas, previously taught in the Mūlayamaka, in terms of elements (dhātu).
Bây giờ, sau khi đã trình bày các pháp thiện v.v. đã được giảng trong Yamaka gốc theo cách của các giới (dhātu), sẽ có phần giải thích về Yamaka về các giới (Dhātuyamaka) đã được giảng sau Yamaka về các xứ (Āyatanayamaka).
Tattha āyatanayamake vuttanayeneva pāḷivavatthānaṃ vetidabbaṃ.
In this, the arrangement of the Pāḷi should be understood in the same way as stated in the Āyatanayamaka.
Ở đó, sự sắp xếp của Pāḷi cần phải được hiểu theo cách đã nói trong Yamaka về các xứ (Āyatanayamaka).
Idhāpi hi paṇṇattivārādayo tayo mahāvārā, avasesā antaravārā ca saddhiṃ kālappabhedādīhi āyatanayamake āgatasadisāyeva.
Here, too, the three great sections, namely the Paññattivāra and others, and the remaining intermediate sections, along with the distinctions of time and so on, are similar to those found in the Āyatanayamaka.
Vì ở đây, ba phần lớn như phần về sự quy định (paṇṇattivāra) v.v., và các phần trung gian còn lại, cùng với các phân loại thời gian v.v., cũng giống như những gì đã được đề cập trong Yamaka về các xứ (Āyatanayamaka).
Idhāpi ca yamakapucchāsukhatthaṃ paṭipāṭiyā ajjhattikabāhirā rūpadhātuyova vatvā viññāṇadhātuyo vuttā.
Here, for the ease of the yamaka questions, the internal and external rūpa-dhātus are first stated in order, and then the viññāṇa-dhātus are mentioned.
Và ở đây, để dễ dàng cho các câu hỏi Yamaka, các giới sắc (rūpadhātu) bên trong và bên ngoài đã được nói theo thứ tự, sau đó là các giới thức (viññāṇadhātu).
Dhātūnaṃ pana bahuttā idha āyatanayamakato bahutarāni yamakāni, yamakadiguṇā pucchā, pucchādiguṇā ca atthā honti.
However, due to the multiplicity of dhātus, there are more yamakas here than in the Āyatanayamaka, the questions are twice as many as the yamakas, and the meanings are twice as many as the questions.
Tuy nhiên, vì số lượng các giới (dhātu) nhiều hơn, nên ở đây có nhiều Yamaka hơn so với Yamaka về các xứ (Āyatanayamaka), số câu hỏi (pucchā) gấp đôi số Yamaka, và số câu trả lời (attha) gấp đôi số câu hỏi.
Tattha cakkhudhātumūlakādīsu yamakesu labbhamānānaṃ yamakānaṃ atthavinicchayo āyatanayamake vuttanayeneva veditabbo.
In this regard, the determination of the meaning of the yamakas obtained in the yamakas rooted in the eye-element (cakkhudhātu) and so on, should be understood in the same way as stated in the Āyatanayamaka.
Trong số đó, sự giải thích ý nghĩa của các Yamaka có thể tìm thấy trong các Yamaka có căn bản là nhãn giới (cakkhudhātu) v.v., cần phải được hiểu theo cách đã nói trong Yamaka về các xứ (Āyatanayamaka).
Taṃsadisāyeva hettha atthagati, teneva ca kāraṇena pāḷipi saṅkhittā.
Here, the unfolding of meaning is similar to that, and for that very reason, the Pāḷi text is also condensed.
Vì ở đây, cách giải thích ý nghĩa là tương tự, và chính vì lý do đó mà Pāḷi cũng được tóm tắt.
Pariññāvāro pākatikoyevāti.
The Pariññāvāra is as usual.
Phần về sự hiểu biết (pariññāvāra) là bình thường.
1-9. Idāni teyeva mūlayamake desite kusalādidhamme saccavasena saṅgaṇhitvā dhātuyamakānantaraṃ desitassa saccayamakassa vaṇṇanā hoti.
Now follows the description of the Saccayamaka, which was taught after the Dhātuyamaka, having aggregated those same wholesome and other dhammas, taught in the Mūlayamaka, in terms of truths (sacca).
1-9. Giờ đây, sau khi đã trình bày Dhātuyamaka, đây là phần chú giải về Saccayamaka, được giảng sau Dhātuyamaka, bằng cách tập hợp các pháp thiện và các pháp khác đã được giảng trong Mūlayamaka theo phương diện chân lý.
Tatthāpi heṭṭhā vuttanayeneva paṇṇattivārādayo tayo mahāvārā antaravārādayo ca avasesappabhedā veditabbā.
There, too, the three great sections, the Paññattivāra and others, and the remaining distinctions such as the intermediate sections, should be understood in the manner stated below.
Ở đó, cũng theo cách đã nói ở dưới, ba đại vāra như Paññattivāra và các phân loại còn lại như Antaravāra cần phải được hiểu rõ.
Paṇṇattivāre panettha catunnaṃ saccānaṃ vasena padasodhanavāro, padasodhanamūlacakkavāro, suddhasaccavāro, suddhasaccamūlacakkavāroti imesu catūsu vāresu yamakagaṇanā veditabbā.
Here, in the Paññattivāra, the counting of yamakas should be understood in these four sections, according to the four truths: the section on word purification (padasodhanavāra), the section on the root wheel of word purification (padasodhanamūlacakkavāra), the section on pure truths (suddhasaccavāra), and the section on the root wheel of pure truths (suddhasaccamūlacakkavāra).
Trong Paññattivāra ở đây, việc đếm số yamakā cần được hiểu trong bốn vāra này: Padasodhanavāra, Padasodhanamūlacakkavāra, Suddhasaccavāra và Suddhasaccamūlacakkavāra, theo bốn chân lý.
10-26. Paṇṇattivāraniddese pana avasesaṃ dukkhasaccanti dukkhavedanāya ceva taṇhāya ca vinimuttā tebhūmakadhammā veditabbā.
In the exposition of the Paññattivāra, 'the remaining suffering truth (dukkhasacca)' refers to the tebhūmika dhammas (phenomena pertaining to the three planes of existence) that are free from painful feeling (dukkhavedanā) and craving (taṇhā).
10-26. Trong phần giải thích Paññattivāra, phần còn lại là Khổ đế (dukkhasacca) cần được hiểu là các pháp thuộc ba cõi (tebhūmaka) không liên quan đến thọ khổ (dukkhavedanā) và tham ái (taṇhā).
Avaseso samudayoti saccavibhaṅge niddiṭṭhakāmāvacarakusalādibhedo dukkhasaccassa paccayo.
'The remaining origin (samudaya)' refers to the cause of the dukkhasacca, distinguished as kāmāvacara kusala and so on, as expounded in the Saccavibhaṅga.
Phần còn lại là Tập đế (samudaya) là nguyên nhân của Khổ đế, bao gồm các loại thiện pháp thuộc Dục giới (kāmāvacarakusala) đã được chỉ rõ trong Saccavibhaṅga.
Avaseso nirodhoti tadaṅgavikkhambhanasamucchedapaṭipassaddhinirodho ceva khaṇabhaṅganirodho ca.
'The remaining cessation (nirodha)' refers to the nirodha of suppression (tadaṅgavikkhambhana), cutting off (samuccheda), and tranquilizing (paṭipassaddhi), as well as the nirodha of momentary dissolution (khaṇabhaṅganirodha).
Phần còn lại là Diệt đế (nirodha) là sự diệt trừ theo cách tadaṅga, vikkhambhana, samuccheda, paṭipassaddhi và sự diệt trừ theo cách khaṇabhaṅga.
Avaseso maggoti ‘‘tasmiṃ kho pana samaye pañcaṅgiko maggo hoti, aṭṭhaṅgiko maggo, micchāmaggo, jaṅghamaggo, sakaṭamaggo’’ti evamādiko.
'The remaining path (magga)' refers to such* as "at that time there is the five-factored path, the eight-factored path, the wrong path, the walking path, the cart path," and so on.
Phần còn lại là Đạo đế (magga) là các loại như ‘‘vào lúc đó, có con đường năm chi, con đường tám chi, con đường sai lầm, con đường đi bộ, con đường xe kéo’’ và những loại tương tự.
27-164. Pavattivāre panettha paccuppannakāle puggalavārassa anulomanaye ‘‘yassa dukkhasaccaṃ uppajjati, tassa samudayasaccaṃ uppajjati; yassa vā pana samudayasaccaṃ uppajjati, tassa dukkhasaccaṃ uppajjatī’’ti dukkhasaccamūlakehi tīhi, samudayasaccamūlakehi dvīhi, nirodhasaccamūlakena ekenāti labbhamānañca alabbhamānañca gahetvā pāḷivasena chahi yamakehi bhavitabbaṃ.
However, in this Pavattivāre, in the present time, according to the direct method (anulomanaya) of the Puggalavāra, by taking what is obtainable and what is not obtainable, there should be six yamakas in terms of the Pāḷi: three rooted in dukkhasacca ("yassa dukkhasaccaṃ uppajjati, tassa samudayasaccaṃ uppajjati; yassa vā pana samudayasaccaṃ uppajjati, tassa dukkhasaccaṃ uppajjatī"ti), two rooted in samudayasacca, and one rooted in nirodhasacca.
27-164. Trong Pavattivāra ở đây, theo phương pháp thuận của Puggalavāra trong thời hiện tại, cần có sáu yamakā theo Pāḷi, bao gồm cả những cái có thể đạt được và không thể đạt được, bắt đầu từ ba yamakā có gốc là Khổ đế (dukkhasacca) như ‘‘cái gì Khổ đế sanh, cái đó Tập đế sanh; hoặc cái gì Tập đế sanh, cái đó Khổ đế sanh’’, hai yamakā có gốc là Tập đế, và một yamakā có gốc là Diệt đế.
Tesu yasmā nirodhassa neva uppādo, na nirodho yujjati, tasmā dukkhasaccamūlakāni samudayasaccamaggasaccehi saddhiṃ dve, samudayasaccamūlakaṃ maggasaccena saddhiṃ ekanti tīṇi yamakāni āgatāni.
Among these, since neither arising nor ceasing is appropriate for nirodha, there are three yamakas that appear: two rooted in dukkhasacca, along with samudayasacca and maggasacca, and one rooted in samudayasacca, along with maggasacca.
Trong số đó, vì Diệt đế không có sự sanh và không có sự diệt phù hợp, nên có hai yamakā có gốc là Khổ đế cùng với Tập đế và Đạo đế, và một yamakā có gốc là Tập đế cùng với Đạo đế, tổng cộng là ba yamakā đã được trình bày.
Tassa paṭilomanayepi okāsavārādīsupi eseva nayo.
The same method applies to its inverse method (paṭilomanaya) and also to the Okāsavāra and others.
Cũng vậy, phương pháp này cũng áp dụng cho phương pháp nghịch của nó và các Okāsavāra, v.v.
Evamettha sabbavāresu tiṇṇaṃ tiṇṇaṃ yamakānaṃ vasena yamakagaṇanā veditabbā.
Thus, in all these vāras, the counting of yamakas should be understood in terms of three yamakas each.
Như vậy, ở đây, việc đếm số yamakā cần được hiểu theo ba yamakā trong tất cả các vāra.
Atthavinicchaye panettha idaṃ lakkhaṇaṃ – imassa hi saccayamakassa pavattivāre nirodhasaccaṃ tāva na labbhateva.
Here, this is the characteristic in the determination of meaning: in the Pavattivāra of this Saccayamaka, nirodhasacca is not obtainable at all.
Trong phần xác định ý nghĩa ở đây, đặc điểm là: trong Pavattivāra của Saccayamaka này, Diệt đế không thể đạt được.
Sesesu pana tīsu samudayasaccamaggasaccāni ekantena pavattiyaṃyeva labbhanti.
However, among the remaining three, samudayasacca and maggasacca are always obtained only in the sphere of occurrence (pavatti).
Trong ba chân lý còn lại, Tập đế và Đạo đế chỉ có thể đạt được trong sự vận hành (pavatti) một cách tuyệt đối.
Dukkhasaccaṃ cutipaṭisandhīsupi pavattepi labbhati.
Dukkhasacca is obtained in both passing away (cuti) and rebirth (paṭisandhi), as well as in occurrence (pavatti).
Khổ đế có thể đạt được cả trong sự chết (cuti) và tái sanh (paṭisandhi), cũng như trong sự vận hành.
Paccuppannādayo pana tayo kālā cutipaṭisandhīnampi pavattiyāpi vasena labbhanti.
The three times—present and so on—are obtained both in terms of passing away and rebirth and also in terms of occurrence.
Tuy nhiên, ba thời kỳ như hiện tại có thể đạt được cả trong sự chết, tái sanh và sự vận hành.
Evamettha yaṃ yaṃ labbhati, tassa tassa vasena atthavinicchayo veditabbo.
Thus, the determination of meaning here should be understood in terms of whatever is obtained.
Như vậy, ở đây, sự xác định ý nghĩa cần được hiểu theo từng cái có thể đạt được.
Tatridaṃ nayamukhaṃ – sabbesaṃ upapajjantānanti antamaso suddhāvāsānampi.
Herein, this is the guiding principle: 'sabbesaṃ upapajjantānaṃ' refers to even the Suddhāvāsas.
Đây là điểm khởi đầu của phương pháp: đối với tất cả những ai đang tái sanh (upapajjantānaṃ), ngay cả những vị ở Tịnh Cư Thiên (Suddhāvāsa).
Tepi hi dukkhasacceneva upapajjanti.
For they too are reborn only with dukkhasacca.
Vì họ cũng tái sanh với Khổ đế.
Taṇhāvippayuttacittassāti idaṃ dukkhasaccasamudayasaccesu ekakoṭṭhāsassa uppattidassanatthaṃ vuttaṃ.
The statement 'taṇhāvippayuttacittassā' is made to show the arising of one part in dukkhasacca and samudayasacca.
Câu tâm ly tham ái (taṇhāvippayuttacittassa) được nói ra để chỉ sự sanh khởi của một phần trong Khổ đế và Tập đế.
Tasmā pañcavokāravaseneva gahetabbaṃ.
Therefore, it should be understood only in the context of pañcavokāra.
Do đó, nó chỉ nên được hiểu theo nghĩa của Ngũ Uẩn (pañcavokāra).
Catuvokāre pana taṇhāvippayuttassa phalasamāpatticittassa uppādakkhaṇe ekampi saccaṃ nuppajjati.
In the catuvokāra, however, at the moment of the arising of a phalasamāpatti-citta devoid of craving, not even one truth arises.
Trong Tứ Uẩn (catuvokāra), vào khoảnh khắc sanh khởi của tâm quả vị nhập thiền (phalasamāpatticitta) ly tham ái, không có chân lý nào sanh khởi.
Idaṃ idha na gahetabbaṃ.
This should not be taken here.
Điều này không nên được chấp nhận ở đây.
Tesaṃ dukkhasaccañcāti tasmiñhi khaṇe taṇhaṃ ṭhapetvā sesaṃ dukkhasaccaṃ nāma hotīti sandhāyetaṃ vuttaṃ.
The statement 'tesaṃ dukkhasaccañcā' refers to the fact that at that moment, all dukkhasacca apart from craving is called dukkhasacca.
Câu Khổ đế của họ (tesaṃ dukkhasaccañcā) được nói ra với ý nghĩa rằng vào khoảnh khắc đó, trừ tham ái ra, phần còn lại được gọi là Khổ đế.
Maggassa uppādakkhaṇepi eseva nayo.
The same method applies at the moment of the arising of the magga.
Cũng vậy, vào khoảnh khắc sanh khởi của Đạo đế (magga).
Tattha pana rūpameva dukkhasaccaṃ nāma.
There, however, only rūpa is called dukkhasacca.
Ở đó, chỉ có sắc (rūpa) được gọi là Khổ đế.
Sesā maggasampayuttakā dhammā saccavinimuttā.
The remaining dhammas associated with the magga are free from truths.
Các pháp còn lại đồng sanh với Đạo đế thì thoát ly chân lý.
Teneva kāraṇena ‘‘arūpe maggassa uppādakkhaṇe tesaṃ maggasaccaṃ uppajjati, no ca tesaṃ dukkhasaccaṃ uppajjatī’’ti vuttaṃ.
For that very reason, it is stated, "In the arūpa plane, at the moment of the arising of the magga, maggasacca arises for them, but dukkhasacca does not arise for them."
Chính vì lý do đó mà có câu: ‘‘trong cõi vô sắc (arūpa), vào khoảnh khắc sanh khởi của Đạo đế, Đạo đế của họ sanh khởi, nhưng Khổ đế của họ không sanh khởi’’.
Sabbesaṃ upapajjantānaṃ pavatte taṇhāvippayuttacittassa uppādakkhaṇe tesaṃ tatthāti tesaṃ tasmiṃ upapattikkhaṇe taṇhāvippayuttacittuppattikkhaṇe cāti evamettha khaṇavasena okāso veditabbo.
In the phrase 'sabbesaṃ upapajjantānaṃ pavatte taṇhāvippayuttacittassa uppādakkhaṇe tesaṃ tatthā', the location should be understood in terms of moments, thus: "for them, at that moment of rebirth, and at the moment of the arising of the citta devoid of craving."
Câu ở đó, vào khoảnh khắc sanh khởi của tâm ly tham ái trong sự vận hành của tất cả những ai đang tái sanh (sabbesaṃ upapajjantānaṃ pavatte taṇhāvippayuttacittassa uppādakkhaṇe tesaṃ tatthā) thì nơi chốn cần được hiểu theo khoảnh khắc, tức là vào khoảnh khắc tái sanh của họ và khoảnh khắc sanh khởi của tâm ly tham ái.
Aññesupi evarūpesu eseva nayo.
The same method applies to other such*.
Cũng vậy, phương pháp này cũng áp dụng cho những trường hợp tương tự khác.
Anabhisametāvīnanti catusaccapaṭivedhasaṅkhātaṃ abhisamayaṃ appattasattānaṃ.
'Anabhisametāvīnaṃ' refers to beings who have not attained the penetration (abhisamaya) which is the realization of the Four Noble Truths.
Anabhisametāvīnaṃ là những chúng sanh chưa đạt đến sự thể nhập (abhisamaya), tức là sự thấu hiểu Tứ diệu đế (catusaccapaṭivedha).
Abhisametāvīnanti abhisamitasaccānanti.
Abhisametāvīna means those who have penetrated the truths (abhisamitasacca).
Abhisametāvīnaṃ là những vị đã thể nhập chân lý (abhisamitasacca).
Iminā nayamukhena sabbattha atthavinicchayo veditabbo.
By this method, the determination of meaning (atthavinicchaya) should be understood everywhere.
Bằng phương pháp này, sự xác định ý nghĩa cần được hiểu ở khắp mọi nơi.