294. Uddeso nāma niddesattho mudumajjhimapaññābāhullato, āgato ca bhāro avassaṃ vahitabboti āha ‘‘ekā saññāti evaṃ uddiṭṭhāya āhāre paṭikkūlasaññāya bhāvanāniddeso anuppatto’’ti.
294. The term "outline" (uddesa) refers to the meaning of "elaboration" (niddesa), because of the predominance of those with dull and medium wisdom, and because the burden that has arrived must inevitably be borne. Therefore, he said: “ekā saññāti evaṃ uddiṭṭhāya āhāre paṭikkūlasaññāya bhāvanāniddeso anuppatto” (Thus, the outline, 'one perception,' means that the elaboration of the development of the perception of repulsiveness in food has arrived). The word saññā (perception) here is used for the phenomenon characterized by perception, as in "perception of forms, perception of sounds," etc. (Mahāni. 14); it is used for insight (vipassanā), as in "perception of impermanence, perception of suffering," etc.; and it is used for tranquility (samatha), as in "Are these phenomena, such as the perception of a bloated corpse or the perception of a foul-smelling corpse, the same in meaning or different?" etc. Here, however, it should be understood as referring to the preliminary work (parikamma) of tranquility.
294. Uddesa (phần tóm tắt) là ý nghĩa của niddesa (phần giải thích chi tiết) do đa số người có trí tuệ trung bình và yếu kém, và gánh nặng đã đến thì nhất định phải gánh vác, nên đã nói: ‘‘ekā saññāti evaṃ uddiṭṭhāya āhāre paṭikkūlasaññāya bhāvanāniddeso anuppatto’’ (một tưởng, tức là phần giải thích về sự tu tập quán bất tịnh trong thức ăn đã được đề cập như vậy đã đến).
Tatthāyaṃ saññā-saddo ‘‘rūpasaññā saddasaññā’’tiādīsu (mahāni. 14) sañjānanalakkhaṇe dhamme āgato, ‘‘aniccasaññā dukkhasaññā’’tiādīsu vipassanāyaṃ āgato, ‘‘uddhumātakasaññāti vā sopākarūpasaññāti vā ime dhammā ekatthā udāhu nānatthā’’tiādīsu samathe āgato.
Here, the grasping of the repulsive aspect in food, or the access concentration developed from it, is intended by "perception of repulsiveness in food."
Ở đây, từ saññā (tưởng) được dùng để chỉ pháp có đặc tính nhận biết, như trong ‘sắc tưởng, thanh tưởng’, v.v., được dùng trong vipassanā (quán) như trong ‘vô thường tưởng, khổ tưởng’, v.v., và được dùng trong samatha (chỉ) như trong ‘uddhumātakasaññā (tưởng về thi thể trương phình) hay sopākarūpasaññā (tưởng về hình sắc của một người hạ tiện), những pháp này có cùng ý nghĩa hay khác ý nghĩa’, v.v.
Idha pana samathassa parikamme daṭṭhabbo.
Here, however, it should be seen as (referring to) the preliminary work of tranquility.
Ở đây, nó nên được xem là trong parikamma (chuẩn bị) của samatha.
Āhāre hi paṭikkūlākāraggahaṇaṃ, tappabhāvitaṃ vā upacārajjhānaṃ idha ‘‘āhāre paṭikkūlasaññā’’ti adhippetaṃ.
Indeed, the taking of the aspect of repulsiveness in food, or the access jhāna produced by it, is here intended by "perception of repulsiveness in food."
Thật vậy, việc nắm bắt khía cạnh bất tịnh trong thức ăn, hoặc thiền cận định được phát triển từ đó, được hiểu là ‘‘āhāre paṭikkūlasaññā’’ (quán bất tịnh trong thức ăn) ở đây.
Tattha yasmiṃ āhāre paṭikkūlasaññā bhāvetabbā, tattha nibbedavirāguppādanāya tappasaṅgena sabbampi āhāraṃ kiccappabhedādīnavopammehi vibhāvetuṃ ‘‘āharatīti āhāro’’tiādi āraddhaṃ.
There, in regard to the particular food on which the perception of foulness is to be developed, to produce aversion and dispassion concerning it, and in connection with it, to illustrate all food with divisions of function, danger, and similes, the statement “Āhāra (food) means that which brings” and so on, was begun.
Trong đó, đối với món ăn mà sự nhận biết ghê tởm (paṭikkūlasaññā) cần được phát triển, để tạo ra sự nhàm chán và ly tham (nibbedavirāga), và do sự liên quan đến món ăn đó, để giải thích tất cả các loại thức ăn bằng cách phân loại chức năng, sự nguy hiểm và ví dụ, nên phần “āharatīti āhāro” (mang đến, nên gọi là āhāra) v.v. đã được bắt đầu.
Tattha āharatīti āhārapaccayasaṅkhātena uppattiyā, ṭhitiyā vā paccayabhāvena attano phalaṃ āneti nibbatteti pavatteti cāti attho.
There, āharati means that, by way of being a condition for genesis or for existence, as a condition in the sense of a requisite, it brings forth, generates, or sustains its own fruit.
Trong đó, āharatī (mang đến) có nghĩa là, với tư cách là điều kiện cho sự phát sinh hoặc sự tồn tại, được gọi là điều kiện duy trì (āhārapaccaya), nó mang đến, tạo ra và duy trì kết quả của chính nó.
Kabaḷaṃ karīyatīti kabaḷīkāro, vatthuvasena cetaṃ vuttaṃ, lakkhaṇato pana ojālakkhaṇo veditabbo, kabaḷīkāro ca so yathāvuttenatthena āhāro cāti kabaḷīkārāhāro.
That which is made into a morsel is kabaḷīkāra. This is stated in terms of object. From the perspective of characteristic, it should be understood as having the characteristic of nutritive essence (ojā). Since it is both a morsel (kabaḷīkāra) and food (āhāra) in the sense explained, it is kabaḷīkārāhāra (nutriment of physical food).
Kabaḷīkāro (thức ăn từng miếng) là cái được làm thành miếng; điều này được nói theo nghĩa vật chất, nhưng theo đặc tính thì nên hiểu là có đặc tính là chất dinh dưỡng (ojā). Và cái kabaḷīkārāhāro (vật thực đoàn) là cái được làm thành miếng và là thức ăn theo nghĩa đã nói.
Esa nayo sesesupi.
This method applies to the others as well.
Tương tự như vậy đối với các loại còn lại.
Phusatīti phasso.
That which touches is phassa (contact).
Phasso (xúc) là cái tiếp xúc.
Ayaṃ hi arūpadhammopi samāno ārammaṇe phusanākāreneva pavattati.
Although this is a formless phenomenon (arūpadhamma), it operates only in the manner of touching the object.
Mặc dù là pháp vô sắc, nó vẫn vận hành theo cách tiếp xúc với đối tượng.
Tathā hi so phusanalakkhaṇoti vuccati.
Indeed, it is said to have the characteristic of touching.
Vì vậy, nó được gọi là có đặc tính tiếp xúc.
Cetayatīti cetanā, attano sampayuttadhammehi saddhiṃ ārammaṇe abhisandahatīti attho, manosannissitā cetanā manosañcetanā.
That which intends is cetanā (volition); the meaning is that, together with its associated phenomena, it conjoins with the object. Volition relying on the mind is manosañcetanā (mental volition).
Cetanā (tư) là cái tác ý; có nghĩa là nó kết nối với đối tượng cùng với các pháp tương ưng của chính nó. Cetanā nương vào ý (mano) là manosañcetanā (ý tư).
Upapattiparikappanavasena vijānātīti viññāṇaṃ.
That which cognizes by way of conceiving rebirth is viññāṇaṃ (consciousness).
Viññāṇaṃ (thức) là cái nhận biết theo cách tưởng tượng về sự tái sinh.
Evamettha sāmaññatthato, visesatthato ca āhārā veditabbā.
Thus, here, the nutriments should be understood in terms of their general meaning and their specific meaning.
Như vậy, ở đây, các loại thức ăn (āhāra) nên được hiểu theo nghĩa chung và nghĩa đặc biệt.
Kasmā panete cattārova vuttā, aññe dhammā kiṃ attano phalassa paccayā na hontīti?
But why are only these four mentioned? Do other phenomena not serve as conditions for their own fruits?
Tại sao chỉ có bốn loại này được nói đến? Các pháp khác không phải là điều kiện cho kết quả của chính chúng sao?
No na honti, ime pana tathā ca honti aññathā cāti samānepi paccayabhāve atirekapaccayā honti, tasmā āhārāti vuccanti.
No, they do not; however, these four are conditions in both ways (for their own fruits and otherwise), so even if other things are conditions, these are special conditions, therefore they are called nutriments.
Không phải là chúng không phải, nhưng bốn loại này vừa là điều kiện theo cách đó, vừa theo cách khác, nên dù là điều kiện như nhau, chúng vẫn là những điều kiện đặc biệt. Vì vậy, chúng được gọi là āhāra.
Kathaṃ?
How?
Bằng cách nào?
Etesu hi paṭhamo sayaṃ yasmiṃ kalāpe tappariyāpannānaṃ yathārahaṃ paccayo hontova ojaṭṭhamakaṃ rūpaṃ āharati, dutiyo tisso vedanā āharati, tatiyo tīsu bhavesu paṭisandhiṃ āharati, catuttho paṭisandhikkhaṇe nāmarūpaṃ āharati.
Among these, the first, the physical food, itself brings forth material form with ojā as the eighth (ojaṭṭhamaka rūpa), always being a condition for the elements contained in the aggregate it is in, as appropriate. The second brings forth the three feelings. The third brings forth rebirth in the three existences. The fourth brings forth nāmarūpa at the moment of rebirth.
Trong số đó, loại thứ nhất tự nó mang đến sắc có chất dinh dưỡng (ojā) là thứ tám, vốn là điều kiện thích đáng cho các pháp thuộc về nó trong cùng một nhóm (kalāpa). Loại thứ hai mang đến ba thọ (vedanā). Loại thứ ba mang đến tái sinh (paṭisandhi) trong ba cõi. Loại thứ tư mang đến danh sắc (nāmarūpa) vào khoảnh khắc tái sinh.
Tenāha ‘‘kabaḷīkārāhāro’’tiādi.
Therefore, it is said, " kabaḷīkārāhāro" and so on.
Vì vậy, Đức Phật đã nói “kabaḷīkārāhāro” v.v.
Ettha ca kammajādibhedabhinnā ojā sati paccayalābhe dve tisso paveṇiyo ghaṭentī ojaṭṭhamakarūpaṃ āharati, sukhavedanīyādibhedabhinno phassāhāro yathārahaṃ tisso vedanā āharati, puññābhisaṅkhārādibhedabhinno manosañcetanāhāro kāmabhavādīsu tīsu bhavesu yathārahaṃ saviññāṇaṃ, aviññāṇañca paṭisandhiṃ āharati, viññāṇāhāro yathāpaccayaṃ paṭisandhikkhaṇe nāmaṃ rūpaṃ, nāmarūpañca āharatīti daṭṭhabbaṃ.
Here, ojā, differentiated by various kinds such as kamma-born, when it obtains its condition, brings forth material form with ojā as the eighth, linking two or three lineages. Phassāhāra, differentiated by various kinds such as pleasant feeling, brings forth the three feelings as appropriate. Manosañcetanāhāra, differentiated by various kinds such as meritorious formations, brings forth rebirth, whether with or without consciousness, as appropriate, in the three existences, such as the sense-sphere existence. Viññāṇāhāra, in accordance with its condition, brings forth nāma and rūpa, or nāmarūpa, at the moment of rebirth; thus should it be understood.
Ở đây, chất dinh dưỡng (ojā) phân biệt theo các loại như nghiệp sinh (kammaja) v.v., khi có được điều kiện, nó kết nối hai hoặc ba dòng (paveṇi) và mang đến sắc có chất dinh dưỡng là thứ tám. Xúc thực (phassāhāra) phân biệt theo các loại như thọ lạc (sukhavedanīya) v.v., tùy theo điều kiện, nó mang đến ba thọ. Ý tư thực (manosañcetanāhāra) phân biệt theo các loại như thiện hành (puññābhisaṅkhāra) v.v., tùy theo điều kiện, nó mang đến sự tái sinh có thức (saviññāṇa) và không có thức (aviññāṇa) trong ba cõi như cõi dục (kāmabhava) v.v. Thức thực (viññāṇāhāra), tùy theo điều kiện, mang đến danh (nāma), sắc (rūpa) và danh sắc (nāmarūpa) vào khoảnh khắc tái sinh. Đây là điều cần thấy.
Atha vā upatthambhakaṭṭhena ime eva dhammā āhārāti vuttā.
Alternatively, these phenomena are called nutriments due to their nature of sustaining.
Hoặc, chỉ những pháp này được gọi là āhāra theo nghĩa hỗ trợ.
Yathā hi kabaḷīkārāhāro rūpakāyassa upatthambhakaṭṭhena paccayo, evaṃ arūpino āhārā sampayuttadhammānaṃ.
Just as kabaḷīkārāhāra is a condition for the physical body by way of sustaining it, so too are the formless nutriments for their associated phenomena.
Cũng như vật thực đoàn là điều kiện hỗ trợ cho thân sắc, các loại thực vô sắc là điều kiện hỗ trợ cho các pháp tương ưng.
Tathā hi vuttaṃ ‘‘kabaḷīkāro āhāro imassa kāyassa āhārapaccayena paccayo, arūpino āhārā sampayuttakānaṃ dhammānaṃ taṃsamuṭṭhānānañca rūpānaṃ āhārapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 1.1.15).
Thus it is said: "The nutriment of physical food is a condition for this body through the condition of nutriment. The formless nutriments are conditions for their associated phenomena and for the material phenomena arisen from them through the condition of nutriment."
Quả thật, đã nói: “Vật thực đoàn là điều kiện cho thân này theo điều kiện duy trì (āhārapaccaya); các loại thực vô sắc là điều kiện cho các pháp tương ưng và các sắc do chúng sinh ra theo điều kiện duy trì.”
Aparo nayo – ajjhattikasantatiyā visesapaccayattā kabaḷīkārāhāro, phassādayo ca tayo dhammā āhārāti vuttā.
Another method: Due to being special conditions for the internal continuum, kabaḷīkārāhāra and the three phenomena beginning with phassa are called nutriments.
Một cách khác – vật thực đoàn và ba pháp như xúc v.v. được gọi là āhāra vì chúng là điều kiện đặc biệt cho dòng tương tục nội tại.
Visesapaccayo hi kabaḷīkārāhārabhakkhānaṃ sattānaṃ rūpakāyassa kabaḷīkārāhāro, nāmakāye vedanāya phasso, viññāṇassa manosañcetanā, nāmarūpassa viññāṇaṃ.
Indeed, kabaḷīkārāhāra is a special condition for the physical body of beings who subsist on kabaḷīkārāhāra; phassa is for feeling in the mental body; manosañcetanā is for consciousness; viññāṇa is for nāmarūpa.
Vật thực đoàn là điều kiện đặc biệt cho thân sắc của chúng sinh ăn vật thực đoàn; xúc là điều kiện đặc biệt cho thọ trong danh thân; ý tư là điều kiện đặc biệt cho thức; thức là điều kiện đặc biệt cho danh sắc.
Yathāha ‘‘seyyathāpi, bhikkhave, ayaṃ kāyo āhāraṭṭhitiko, āhāraṃ paṭicca tiṭṭhati, anāhāro no tiṭṭhati (saṃ. ni. 5.183).
As it is said: "Just as, bhikkhus, this body subsists on food, it exists depending on food, and without food, it does not exist.
Như đã nói: “Này các Tỳ-kheo, ví như thân này tồn tại nhờ thức ăn, nương vào thức ăn mà tồn tại, không có thức ăn thì không tồn tại.
Tathā phassapaccayā vedanā, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpa’’nti (udā. 1; mahāva. 1; netti. 24).
Similarly, feeling arises conditioned by contact, consciousness arises conditioned by formations, and nāmarūpa arises conditioned by consciousness.”
Cũng vậy, duyên xúc sinh thọ, duyên hành sinh thức, duyên thức sinh danh sắc.”
Kabaḷīkārāhāreti kabaḷīkāre āhāre nikanti taṇhā, taṃ bhayaṃ anatthāvahato.
In kabaḷīkārāhāre (in physical food), nikanti (delight) is craving (taṇhā). That (taṃ) is bhayaṃ (danger) because it brings disadvantage.
Trong kabaḷīkārāhāre (vật thực đoàn), nikanti là tham ái (taṇhā), taṃ bhayaṃ (sự sợ hãi đó) là sự dẫn đến bất lợi.
Gadhitassa hi āhāraparibhogo anatthāya hoti.
Indeed, the consumption of food by one who is greedy leads to disadvantage.
Vì việc thọ dụng thức ăn của người tham đắm sẽ dẫn đến bất lợi.
Hetuatthe bhummaṃ.
The locative case is used for the sense of cause.
Trạng thái định sở (bhumma) ở đây mang ý nghĩa nguyên nhân.
Evaṃ sesesu.
And similarly for the others.
Tương tự như vậy đối với các loại còn lại.
Nikantīti nikāmanā chandarāgo.
Nikanti is delight, sensual desire.
Nikantī là sự ham muốn, sự tham ái.
Bhāyati etasmāti bhayaṃ, nikanti eva bhayaṃ nikantibhayaṃ.
That from which one fears is bhayaṃ (danger). Nikanti itself is bhayaṃ, thus nikantibhayaṃ (the danger of delight).
Bhayaṃ (sợ hãi) là cái mà người ta sợ hãi; chính nikanti là bhayaṃ, nên gọi là nikantibhayaṃ (sự sợ hãi do tham ái).
Kabaḷīkārāhārahetu imesaṃ sattānaṃ chandarāgo bhayaṃ bhayānakaṃ diṭṭhadhammikādibhedassa anatthassa sakalassāpi vaṭṭadukkhassa hetubhāvato.
Due to kabaḷīkārāhāra, the sensual desire of these beings is danger, a dreadful thing, because it is the cause of all disadvantage, such as those of this present life, and all the suffering of saṃsāra.
Đối với những chúng sinh này, tham ái là một sự sợ hãi, một điều đáng sợ, bởi vì nó là nguyên nhân của tất cả những bất lợi được phân loại như khổ hiện tại và tất cả khổ luân hồi.
Tenevāha ‘‘kabaḷīkāre ce, bhikkhave, āhāre atthi rāgo, atthi nandī, atthi taṇhā, patiṭṭhitaṃ tattha viññāṇaṃ viruḷha’’ntiādi (saṃ. ni. 2.64; kathā. 296; mahāni. 7).
Therefore, it is said: "If, bhikkhus, there is lust, there is delight, there is craving for physical food, then consciousness is established there, grown there," and so on.
Vì vậy, Đức Phật đã nói: “Này các Tỳ-kheo, nếu có tham, có hỷ, có ái trong vật thực đoàn, thì thức sẽ an trú và phát triển ở đó” v.v.
Upagamanaṃ appahīnavipallāsassa ārammaṇena samodhānaṃ saṅgati sukhavedanīyādiphassuppatti bhayaṃ bhayānakaṃ tīhi dukkhatāhi aparimuccanato.
Upagamanaṃ (approach) is the combination, the meeting of the mind with an object for one whose perversions are not yet abandoned, the arising of contact leading to pleasant feeling, etc., which is bhayaṃ (danger), dreadful, because one is not freed from the three kinds of suffering.
Upagamanaṃ (sự đến gần) là sự kết hợp với đối tượng, sự tiếp xúc, sự phát sinh của xúc như thọ lạc v.v., là bhayaṃ (sự sợ hãi), một điều đáng sợ, vì không thoát khỏi ba loại khổ.
Tenāha ‘‘sukhavedanīyaṃ, bhikkhave, phassaṃ paṭicca uppajjati sukhā vedanā (saṃ. ni. 4.129), tassa vedanāpaccayā taṇhā…pe… dukkhakkhandhassa samudayo hotī’’ti (udā. 1).
Therefore, it is said: "Bhikkhus, conditioned by contact that produces pleasant feeling, pleasant feeling arises. Conditioned by that feeling, craving arises... and so on... the arising of the entire mass of suffering takes place."
Vì vậy, Đức Phật đã nói: “Này các Tỳ-kheo, nương vào xúc thọ lạc, thọ lạc sinh khởi, do duyên thọ mà ái sinh…v.v… sự tập khởi của khối khổ này xảy ra.”
Tattha tattha bhave upapajjati etenāti upapatti, upapajjanaṃ vā upapatti, khipanaṃ bhayaṃ bhayānakaṃ upapattimūlakehi byasanehi aparimuttato.
That by which one is reborn in this or that existence is upapatti (rebirth), or the act of being reborn is upapatti. The casting away is bhayaṃ (danger), dreadful, because one is not freed from the calamities rooted in rebirth.
Upapatti (sự tái sinh) là sự tái sinh vào các cõi khác nhau nhờ nó, hoặc sự tái sinh; khipanaṃ (sự quăng ném) là bhayaṃ (sự sợ hãi), một điều đáng sợ, vì không thoát khỏi những tai họa bắt nguồn từ sự tái sinh.
Tenāha ‘‘avidvā, bhikkhave, purisapuggalo puññañce saṅkhāraṃ abhisaṅkharoti, puññupagaṃ bhavati viññāṇaṃ.
Therefore, it is said: "Bhikkhus, if an ignorant person forms a meritorious formation, consciousness inclines towards merit.
Vì vậy, Đức Phật đã nói: “Này các Tỳ-kheo, nếu người vô minh tạo nghiệp thiện, thì thức sẽ hướng về thiện.
Apuññañce saṅkhāraṃ abhisaṅkharoti, apuññupagaṃ bhavati viññāṇa’’ntiādi (saṃ. ni. 2.51).
If he forms an unmeritorious formation, consciousness inclines towards demerit," and so on.
Nếu tạo nghiệp bất thiện, thì thức sẽ hướng về bất thiện” v.v.
Paṭisandhīti bhavantarādīhi paṭisandhānaṃ, taṃ bhayaṃ bhayānakaṃ paṭisandhinimittehi dukkhehi avimuccanato.
Paṭisandhī (relinking) is the relinking with other existences, etc. That is bhayaṃ (danger), dreadful, because one is not freed from the sufferings caused by relinking.
Paṭisandhī (sự tái tục) là sự kết nối với các đời sống khác v.v.; đó là bhayaṃ (sự sợ hãi), một điều đáng sợ, vì không thoát khỏi những khổ đau do tái sinh gây ra.
Tenāha ‘‘viññāṇe ce, bhikkhave, āhāre atthi rāgo, atthi nandī, atthi taṇhā, patiṭṭhitaṃ tattha viññāṇaṃ viruḷha’’ntiādi (saṃ. ni. 2.64).
Therefore, it is said: "If, bhikkhus, there is lust, delight, craving for the nutriment of consciousness, then consciousness is established there, grown there," and so on.
Vì vậy, Đức Phật đã nói: “Này các Tỳ-kheo, nếu có tham, có hỷ, có ái trong thức thực, thì thức sẽ an trú và phát triển ở đó” v.v.
Puttamaṃsūpamena ovādena dīpetabbo nicchandarāgaparibhogāya.
It should be illustrated with the simile of a son's flesh for consumption without lust and desire.
Với lời giáo huấn giống như thịt con trai (puttamaṃsūpamena), nó cần được giải thích để thọ dụng không có tham ái.
Evaṃ hi tattha nikantibhayaṃ na hoti.
Indeed, in that way, there is no danger of delight.
Vì như vậy, sự sợ hãi do tham ái sẽ không còn.
Niccammā gāvī yaṃ yaṃ ṭhānaṃ upagacchati, tattha tattheva naṃ pāṇino khādantiyeva.
Wherever a skinless cow goes, there indeed do creatures devour it.
Con bò không da đi đến đâu, ở đó các loài vật đều ăn thịt nó.
Evaṃ phasse sati vedanā uppajjati, vedanā ca dukkhasallādito daṭṭhabbāti phasse ādīnavaṃ passantassa upagamanabhayaṃ na hotīti āha ‘‘phassāhāro niccammagāvūpamena dīpetabbo’’ti.
Similarly, when there is contact, feeling arises, and feeling should be seen as a dart of suffering and so on. Thus, seeing the danger in contact, the danger of approach does not arise, so he said, " The nutriment of contact should be illustrated with the simile of a skinless cow."
Cũng vậy, khi có xúc, thọ sinh khởi, và thọ cần được xem xét như mũi tên khổ đau v.v. Do đó, đối với người thấy được sự nguy hiểm trong xúc, sự sợ hãi về sự đến gần (upagamana) sẽ không còn. Vì vậy, Đức Phật đã nói: “Xúc thực cần được giải thích giống như con bò không da.”
Ekādasahi aggīhi sabbaso ādittā bhavā aṅgārakāsusadisāti passato upapattibhayaṃ na hotīti āha ‘‘manosañcetanāhāro aṅgārakāsūpamena dīpetabbo’’ti.
Seeing that existences, totally ablaze with the eleven fires, are like a pit of glowing embers, the danger of rebirth does not arise, so he said, " The nutriment of mental volition should be illustrated with the simile of a pit of glowing embers."
Khi thấy các cõi (bhava) hoàn toàn bốc cháy bởi mười một ngọn lửa giống như hố than hồng, sự sợ hãi về sự tái sinh (upapatti) sẽ không còn. Vì vậy, Đức Phật đã nói: “Ý tư thực cần được giải thích giống như hố than hồng.”
Corasadisaṃ viññāṇaṃ anatthapātato, pahārasadisī vedanā duradhivāsatoti sammadeva passato paṭisandhibhayaṃ na hotīti āha ‘‘viññāṇāhāro sattisatūpamena dīpetabbo’’ti.
Consciousness is like a thief because it leads to ruin, and feeling is like a wound because it is difficult to endure. Thus, seeing rightly, the danger of relinking does not arise, so he said, " The nutriment of consciousness should be illustrated with the simile of a hundred darts."
Thức (viññāṇa) giống như kẻ trộm vì nó dẫn đến tai họa, thọ (vedanā) giống như đòn đánh vì nó khó chịu đựng. Đối với người thấy rõ điều đó, sự sợ hãi về sự tái tục (paṭisandhi) sẽ không còn. Vì vậy, Đức Phật đã nói: “Thức thực cần được giải thích giống như mũi giáo.”
Evaṃ kiccādimukhena āhāresu ādīnavaṃ vibhāvetvā idāni tattha yathādhippetaṃ āhāraṃ niddhāretvā paṭikkūlato manasikāravidhiṃ dassetuṃ ‘‘imesu panā’’tiādi vuttaṃ.
Thus, having clearly explained the danger in foods by way of duty, etc., now, in order to show the method of contemplating them as repulsive, after selecting the desired food, the phrase ‘Among these now...’ and so forth, was stated.
Sau khi giải thích sự nguy hiểm trong các loại thức ăn thông qua các khía cạnh như chức năng v.v., giờ đây, để xác định loại thức ăn mong muốn ở đó và trình bày phương pháp tác ý theo cách ghê tởm, phần “imesu panā” v.v. đã được nói đến.
Upādāyarūpaniddesepi ‘‘kabaḷīkāro āhāro’’ti (dha. sa. 595) āgatattā tato visesento ‘‘asitapītakhāyitasāyitappabhedo’’ti āha, bhūtakathanaṃ vā etaṃ.
And in the exposition of upādā-rūpa, because it is stated ‘edible food’ (kabaḷīkāro āhāro), to differentiate it from that, he says ‘classified as eaten, drunk, chewed, and tasted’ (asitapītakhāyitasāyitappabhedo). Or, this is a statement of fact.
Trong phần trình bày chi tiết về các sắc y sinh (upādāyarūpa), vì đã có câu “thực phẩm đoàn thực (kabaḷīkāro āhāro)” được đề cập, nên để phân biệt với điều đó,* đã nói “có sự phân loại là thức ăn, thức uống, thức nhai, thức nếm (asitapītakhāyitasāyitappabhedo)”, hoặc đây chỉ là một lời tuyên bố về sự thật.
Tattha asitapītakhāyitasāyitappabhedoti asitabbapātabbakhāyitabbasāyitabbavibhāgo kālabhedavacanicchāya abhāvato yathā ‘‘duddha’’nti.
Here, ‘classified as eaten, drunk, chewed, and tasted’ means a division of what is to be eaten, to be drunk, to be chewed, and to be tasted, because there is no intention to speak of a distinction in time, like ‘milk’ (duddhaṃ).
Ở đó, asitapītakhāyitasāyitappabhedo có nghĩa là sự phân loại thành thức ăn được ăn, thức uống được uống, thức nhai được nhai, thức nếm được nếm; bởi vì không có ý định nói về sự phân biệt theo thời gian, giống như từ “sữa” (duddha).
Kabaḷīkāro āhāro vāti avadhāraṇaṃ yathā phassāhārādinivattanaṃ, evaṃ ojāhāranivattanampi daṭṭhabbaṃ.
The definitive statement ‘or edible food’ (kabaḷīkāro āhāro vā) should be understood as preventing not only contact-food (phassāhāra) and so forth, but also nutrient-food (ojāhāra).
Sự xác định “kabaḷīkāro āhāro” (thực phẩm đoàn thực) là để loại trừ các loại thực phẩm như xúc thực (phassāhāra) v.v., và cũng phải hiểu là loại trừ chất dinh dưỡng (ojāhāra).
Savatthuko eva hi āhāro idha kammaṭṭhānabhūto, tena āharīyatīti āhāroti evamettha attho daṭṭhabbo.
Indeed, food with substance is the subject of meditation here. The meaning here should be understood as: it is borne, therefore it is food (āhāro).
Thật vậy, ở đây, thực phẩm có đối tượng (savatthuka) chính là đối tượng thiền quán (kammaṭṭhāna); vì thế, ý nghĩa ở đây phải được hiểu là “āhāra” (thực phẩm) vì nó được thâu nhận (āharīyati).
Āharatīti āhāroti ayaṃ panattho nibbattitaojāvasena veditabbo.
However, the meaning ‘it bears, therefore it is food’ (āharatīti āhāro) should be understood by way of the generated nutrient-essence (nibbattita-ojā).
Tuy nhiên, ý nghĩa “āhāra” (thực phẩm) vì nó thâu nhận (āharati) phải được hiểu theo nghĩa chất dinh dưỡng (ojā) được tạo ra.
Imasmiṃ attheti imasmiṃ kammaṭṭhānasaṅkhāte atthe.
‘In this context’ means in this context, which is called the meditation subject (kammaṭṭhāna).
Trong ý nghĩa này có nghĩa là trong ý nghĩa được gọi là đối tượng thiền quán (kammaṭṭhāna) này.
Uppannā saññāti saññāsīsena bhāvanaṃ vadati.
‘The perception that arises’ refers to the development (bhāvanā) by making perception (saññā) the main point.
Tưởng phát sinh có nghĩa là nói về sự tu tập thông qua tưởng (saññā) là chính.
Tathā hi vakkhati ‘‘paṭikkūlākāraggahaṇavasena panā’’tiādi (visuddhi. 1.305).
Thus, he will say, ‘And by way of grasping the repulsive aspect’ and so forth.
Thật vậy,* sẽ nói “tuy nhiên, theo cách nắm bắt khía cạnh đáng ghê tởm” v.v.
Kammaṭṭhānaṃ uggahetvāti kammaṭṭhānaṃ pariyattidhammato, atthato ca suggahitaṃ sumanasikataṃ sūpadhāritaṃ katvā.
‘Having taken up the meditation subject’ means having well learned, well paid attention to, and well understood the meditation subject from the perspective of both the textual tradition (pariyatti-dhamma) and the meaning (attha).
Nắm bắt đối tượng thiền quán (kammaṭṭhāna) có nghĩa là đã nắm bắt tốt, đã tác ý tốt, đã ghi nhớ tốt đối tượng thiền quán từ giáo pháp (pariyattidhamma) và từ ý nghĩa (attha).
Tenāha ‘‘uggahato ekapadampi avirajjhantenā’’ti.
Therefore, he says, ‘without missing even a single word from what was learned’.
Do đó,* nói “không sai sót dù chỉ một từ trong cách nắm bắt (uggaha)”.
Tattha uggahatoti ācariyuggahato.
Here, ‘from what was learned’ means from what was learned from the teacher.
Ở đó, uggahato có nghĩa là từ cách nắm bắt của bậc thầy (ācariyuggaha).
Ekapadampīti ekampi padaṃ, ekakoṭṭhāsampi vā, padesamattampīti attho.
‘Even a single word’ (ekapadampi) means even one word, or even one part, or even a small portion.
Ekapadampi có nghĩa là dù chỉ một từ, hoặc dù chỉ một phần, ý nói dù chỉ một chút.
Dasahākārehīti kasmā vuttaṃ, nanu antimajīvikābhāvato, piṇḍapātassa alābhalābhesu paritassanagedhādisamuppattito, bhuttassa sammadajananato, kimikulasaṃvaddhanatoti evamādīhipi ākārehi āhāre paṭikkūlatā paccavekkhitabbā?
‘Why is it said, ‘by ten aspects’? Should not the repulsiveness of food also be contemplated by such aspects as its being the lowest means of livelihood, the arising of anxiety and greed regarding gain or loss of alms-food, the intoxication from eaten food, and the increase of worm species?
Tại sao lại nói “bằng mười khía cạnh”? Chẳng lẽ sự ghê tởm đối với thực phẩm không nên được quán xét bằng các khía cạnh khác như: vì là phương tiện sinh sống cuối cùng, vì sự lo lắng và tham lam phát sinh khi được hay không được thức ăn khất thực, vì thức ăn đã ăn gây ra sự say sưa, vì nuôi dưỡng các loài côn trùng v.v. hay sao?
Vuttaṃ hetaṃ ‘‘antamidaṃ, bhikkhave, jīvikānaṃ yadidaṃ piṇḍolyaṃ, abhisāpoyaṃ, bhikkhave, lokasmiṃ ‘piṇḍolo vicarasi pattapāṇī’’’ti (saṃ. ni. 3.80), ‘‘aladdhā ca piṇḍapātaṃ paritassati, laddhā ca piṇḍapātaṃ gadhito mucchito ajjhosanno anādīnavadassāvī anissaraṇapañño paribhuñjatī’’ti (a. ni. 3.124), ‘‘bhutto ca āhāro kassaci kadāci maraṇaṃ vā maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ āvahati, ukkocakādayo, takkoṭakādayo ca dvattiṃsa dvattiṃsa kulappabhedā kimayo ca naṃ upanissāya jīvantī’’ti.
For it is said, ‘This, bhikkhus, is the lowest of livelihoods, that is, alms-begging. This, bhikkhus, is a curse in the world: “You wander about begging for alms, with bowl in hand”’; and ‘having not obtained alms-food, he is anxious; and having obtained alms-food, he consumes it, clinging to it, infatuated by it, attached to it, not seeing the danger, without wisdom for escape’; and ‘food eaten by someone at some time brings death or suffering akin to death; and thirty-two species of worms, such as house lizards' droppings, rats' droppings, and bats' droppings, live by depending on it.’
Thật vậy, điều này đã được nói: “Này các tỳ khưu, đây là phương tiện sinh sống thấp kém nhất, đó là việc khất thực. Này các tỳ khưu, đây là lời nguyền rủa trong đời: ‘Ngươi lang thang khất thực với bát trong tay’”, “Khi không được thức ăn khất thực thì lo lắng, khi được thức ăn khất thực thì tham lam, mê muội, chìm đắm, không thấy được sự nguy hiểm, không có trí tuệ thoát ly mà thọ dụng”, “Thức ăn đã ăn đôi khi gây ra cái chết hoặc nỗi khổ tương đương cái chết cho một số người, và các loài côn trùng thuộc ba mươi hai loại như giòi bọ v.v. sống nhờ vào nó”.
Vuccate – antimajīvikābhāvo tāva cittasaṃkilesavisodhanatthaṃ kammaṭṭhānābhinivesato pageva manasi kātabbo ‘‘māhaṃ chavālātasadiso bhaveyya’’nti.
It is said: First, the aspect of its being the lowest means of livelihood should be reflected upon even before fully engaging in the meditation subject, for the purpose of purifying defilements of mind, thinking, ‘May I not be like a charred corpse-log.’
Được nói rằng: Trước hết, sự thấp kém của phương tiện sinh sống phải được tác ý trước khi chuyên tâm vào đối tượng thiền quán để thanh lọc các phiền não trong tâm,* “Mong sao ta không trở thành như đống tro tàn của xác chết”.
Tathā piṇḍapātassa alābhalābhesupi paritassanagedhādisamuppattinivāraṇaṃ pageva anuṭṭhātabbaṃ suparisuddhasīlassa paṭisaṅkhānavato tadabhāvato.
Similarly, the prevention of the arising of anxiety and greed concerning gain or loss of alms-food should be undertaken beforehand, because such things do not exist for one whose morality is perfectly pure and who reflects discerningly.
Tương tự, sự ngăn chặn sự phát sinh của lo lắng, tham lam v.v. khi được hay không được thức ăn khất thực cũng phải được thực hiện trước, bởi vì một người có giới hạnh hoàn toàn thanh tịnh và có trí tuệ quán xét sẽ không có những điều đó.
Bhattasammado anekantiko, paribhogantogadho vā veditabbo.
The intoxication from food is not absolute; it should be understood as being internal to consumption.
Sự say sưa do thức ăn (bhattasammada) phải được hiểu là không nhất thiết hoặc là sự chìm đắm trong việc thọ dụng.
Kimikulasaṃvaddhanaṃ pana na saṅgahetabbaṃ, saṅgahitameva vā ‘‘dasahākārehī’’ti ettha niyamassa akatattā.
However, the increase of worm species should not be included, or rather, it is already included because no restriction is made here in ‘by ten aspects’.
Tuy nhiên, sự nuôi dưỡng các loài côn trùng thì không nên bao gồm, hoặc nếu đã bao gồm thì không có sự giới hạn trong câu “bằng mười khía cạnh” này.
Iminā vā nayena itaresampettha saṅgaho daṭṭhabbo yathāsambhavamettha paṭikkūlatāpaccavekkhaṇassa adhippetattā.
Or, by this method, the inclusion of other aspects here should be understood, as the contemplation of repulsiveness is intended here as far as possible.
Theo cách này, sự bao gồm các điều khác cũng phải được hiểu ở đây, vì ở đây, ý nghĩa là quán xét sự ghê tởm tùy theo khả năng.
Tathā hi gharagoḷikavaccamūsikajatukavaccādikaṃ sambhavantaṃ gahitaṃ, na ekantikanti.
Thus, what is possible, such as house lizard droppings, rat droppings, and bat droppings, is included, but it is not absolute.
Thật vậy, những thứ có thể phát sinh như phân thằn lằn nhà, phân chuột, phân dơi v.v. đã được bao gồm, nhưng không phải là nhất thiết.
Tathā pariyesanādīsupi yathāsambhavaṃ vattabbaṃ.
Likewise, in searching and so forth, it should be spoken of as far as possible.
Tương tự, trong việc tìm kiếm (pariyesanā) v.v., cũng phải nói tùy theo khả năng.
Gamanatotiādīsu paccāgamanampi gamanasabhāgattā gamaneneva saṅgahitaṃ.
In ‘from going’ and so forth, returning is also included in going, as it is of the nature of going.
Trong gamanato (từ sự đi) v.v., sự trở về (paccāgamana) cũng được bao gồm trong sự đi (gamana) vì nó có cùng bản chất với sự đi.
Paṭikkamanasālādiupasaṅkamanaṃ viya pariyesane samānapaṭikkūlaṃ hi asuciṭṭhānakkamanavirūpaduggandhadassanaghāyanādhivāsanehi.
For approaching the refectory, etc., after returning from alms-round, is equally repulsive in its seeking due to treading on impure places, seeing distorted foul smells, smelling them, and enduring them.
Thật vậy, việc đi đến các sảnh đường khất thực v.v. cũng ghê tởm tương tự trong việc tìm kiếm (pariyesanā) do phải chịu đựng việc đi qua những nơi không sạch sẽ, nhìn thấy những cảnh xấu xí, ngửi những mùi hôi thối.
Gamanatoti bhikkhācāravasena gocaragāmaṃ uddissa gamanato.
‘From going’ means from going towards the alms-village for the purpose of alms-round.
Gamanato (từ sự đi) có nghĩa là từ việc đi đến làng khất thực (gocaragāma) để khất thực.
Pariyesanatoti gocaragāme bhikkhatthaṃ āhiṇḍanato.
‘From seeking’ means from wandering for alms in the alms-village.
Pariyesanato (từ sự tìm kiếm) có nghĩa là từ việc lang thang trong làng khất thực để xin thức ăn.
Paribhogatoti āhārassa paribhuñjanato.
‘From consuming’ means from consuming the food.
Paribhogato (từ sự thọ dụng) có nghĩa là từ việc thọ dụng thức ăn.
Ubhayaṃ ubhayena āsayati, ekajjhaṃ pavattamānopi kammabalavavatthito hutvā mariyādavasena aññamaññaṃ asaṅkarato sayati tiṭṭhati pavattatīti āsayo, āmāsayassa upari tiṭṭhanako pittādiko.
Both abide separately with both. Even though it occurs together, it becomes fixed by the power of kamma, and by way of boundaries, it abides without mixing with each other; it stands, it proceeds, thus it is called āsaya (abode) – like bile, etc., that sits on top of the stomach (āmāsaya).
Cả hai đều chứa đựng lẫn nhau, và dù cùng phát sinh, nhưng do được phân định bởi sức mạnh của nghiệp, chúng tồn tại, đứng yên và vận hành mà không lẫn lộn với nhau theo giới hạn, đó là āsaya (nơi chứa đựng), tức là mật v.v. nằm trên dạ dày.
Mariyādattho hi ayamākāro, tato āsayato.
For this ā-kāra (prefix ā) has the meaning of boundary, hence ‘from the abode’ (āsayato).
Thật vậy, chữ “ā” này có nghĩa là giới hạn, do đó là āsayato (từ nơi chứa đựng).
Nidadhāti yathābhutto āhāro nicito hutvā tiṭṭhati etthāti nidhānaṃ, āmāsayo, tato nidhānato.
It stores, the food that has been eaten accumulates and stays here, thus it is a store (nidhānaṃ), the stomach (āmāsaya); hence ‘from the store’ (nidhānato).
Nơi mà thức ăn đã ăn được tích tụ và tồn tại được gọi là nidhāna (nơi cất giữ), tức là dạ dày; do đó là nidhānato (từ nơi cất giữ).
Aparipakkatoti gahaṇīsaṅkhātena kammajatejena aparipakkato.
‘From being undigested’ means from being undigested by the kamma-born heat, which is called the digestive fire (gahaṇī).
Aparipakkato (từ sự chưa tiêu hóa) có nghĩa là từ sự chưa tiêu hóa bởi nhiệt năng do nghiệp (kammajateja) được gọi là lửa tiêu hóa (gahaṇī).
Paripakkatoti yathābhuttassa āhārassa vipakkabhāvato.
‘From being digested’ means from the digested state of the food that has been eaten.
Paripakkato (từ sự đã tiêu hóa) có nghĩa là từ trạng thái đã tiêu hóa của thức ăn đã ăn.
Phalatoti nibbattito.
‘From the result’ means from the generation.
Phalato (từ kết quả) có nghĩa là từ sự phát sinh.
Nissandatoti ito cito ca vissandanato.
‘From oozing’ means from oozing forth here and there.
Nissandato (từ sự rỉ ra) có nghĩa là từ sự rỉ ra từ chỗ này chỗ kia.
Sammakkhanatoti sabbaso makkhanato.
‘From smearing’ means from smearing all over.
Sammakkhanato (từ sự bôi bẩn hoàn toàn) có nghĩa là từ sự bôi bẩn khắp nơi.
Sabbattha āhāre paṭikkūlatā paccavekkhitabbāti yojanā.
The connection is that repulsiveness should be contemplated in food in all aspects.
Sự phối hợp là: sự ghê tởm đối với thực phẩm phải được quán xét trong mọi khía cạnh.
Taṃtaṃkiriyānipphattipaṭipāṭivasena cāyaṃ gamanatotiādikā anupubbī ṭhapitā, sammakkhanaṃ pana paribhogādīsu labbhamānampi nissandavasena visesato paṭikkūlanti sabbapacchā ṭhapitanti daṭṭhabbaṃ.
And this sequence of ‘from going’ and so forth is set out according to the order of completion of the respective actions; however, smearing, even though it occurs during consumption and so forth, is especially repulsive due to its oozing, and thus it is placed last.
Và trình tự “gamanato” v.v. này được đặt ra theo thứ tự hoàn thành các hành động khác nhau; tuy nhiên, sự bôi bẩn (sammakkhana), dù có thể tìm thấy trong việc thọ dụng v.v., nhưng đặc biệt ghê tởm theo khía cạnh rỉ ra, nên được đặt ở cuối cùng.
295. Evaṃ mahānubhāveti idāni vattabbapaṭipattiyā mahānubhāveti vadanti, sabbatthakakammaṭṭhānapariharaṇādisiddhaṃ vā dhammasudhammataṃ purakkhatvā yogāvacarena evaṃ paṭipajjitabbanti dassento ‘‘evaṃ mahānubhāve nāma sāsane’’tiādimāha.
295. ‘Such a great power’ (evaṃ mahānubhāve) – now they speak of the greatness of the practice (paṭipatti) that is to be stated. Or, intending to show that a yogi should practice in this manner, upholding the excellent nature of the Dhamma, which is accomplished through maintaining all meditation subjects and so forth, he says ‘in such a powerful teaching (sāsana)’ and so forth.
295. Evaṃ mahānubhāve (có năng lực lớn như vậy): Bây giờ, họ nói rằng “có năng lực lớn” theo cách thực hành sắp được nói đến; hoặc để chỉ ra rằng hành giả phải thực hành như vậy, đặt sự thiện mỹ của giáo pháp, được thành tựu bởi việc giữ gìn đối tượng thiền quán phổ biến v.v. lên hàng đầu,* đã nói “trong giáo pháp có năng lực lớn như vậy” v.v.
Tattha nāma-saddo sambhāvane daṭṭhabbo.
Here, the word ‘nāma’ (indeed) should be understood in the sense of commendation.
Ở đó, từ nāma phải được hiểu theo nghĩa tán thán.
Pabbajitena gāmābhimukhena gantabbanti yojanā.
The connection is that a renunciant should go facing the village.
Sự phối hợp là: người xuất gia phải đi hướng về làng.
Ayañca gamanādito paccavekkhaṇā yogino na attuddesikāva, atha kho anuddesikāpīti dassento ‘‘sakalaratti’’ntiādinā dhuradvayaṃ pariggahesi.
And this contemplation, beginning with going, is not just for one's own sake, but also for the sake of others, intending to show this, he took up both duties (dhura-dvaya) with ‘the whole night’ and so forth.
Và sự quán xét từ việc đi v.v. này không chỉ dành cho người tự chỉ định, mà còn dành cho người không tự chỉ định, để chỉ ra điều đó,* đã bao gồm cả hai phận sự bằng cách nói “suốt đêm” v.v.
Pariveṇanti pariveṇaṅgaṇaṃ.
‘Pariveṇaṃ’ means the courtyard of the monastery.
Pariveṇaṃ có nghĩa là sân của tu viện (pariveṇaṅgaṇa).
Vīsatiṃsavāreti ettha santatipaccuppannavasena vāraparicchedoti keci, apare pana ‘‘uṇhāsanenā’’ti vadanti.
Here, in ‘twenty or thirty times’, some say it is a demarcation of turns by way of continuity and occurrence; others say, ‘by hot seating.’
Trong vīsatiṃsavāre (hai mươi, ba mươi lần), một số người nói rằng số lần được xác định theo sự liên tục và hiện tại; những người khác thì nói “bằng chỗ ngồi ấm áp”.
Nīvaraṇavikkhambhanañhi appattā bhāvanā pharaṇapītiyā abhāvato nisajjāvasena kāyakilamathaṃ na vinodatiyevāti iriyāpathacalanaṃ hotiyeva.
Indeed, meditation (bhāvanā) that has not yet reached the suppression of the hindrances (nīvaraṇa-vikkambhaka) does not yet remove bodily fatigue by way of sitting, due to the absence of pervasive rapture (pharaṇapīti), and thus changes of posture do occur.
Thật vậy, sự tu tập chưa đạt đến mức độ trấn áp các triền cái (nīvaraṇa), do không có hỷ biến mãn (pharaṇapīti), nên không thể xua tan sự mệt mỏi của thân bằng cách ngồi; do đó, sự thay đổi oai nghi là điều tất yếu.
Vīsatiṃsaggahaṇaṃ pana yathāsallakkhitabhikkhācaraṇavelāvasena.
However, the mention of twenty or thirty is by way of the observed time of alms-round.
Tuy nhiên, việc đề cập hai mươi, ba mươi lần là tùy theo thời gian khất thực đã được ghi nhận.
Atha vā gamanato yāva sammakkhanamanasikāro eko vāro, evaṃ vīsatiṃsavāre kammaṭṭhānaṃ manasi karitvā.
Alternatively, from going up to the mental attention (manasikāra) of smearing (sammakkhana) is one turn. Thus, having mentally attended to the meditation subject twenty or thirty times.
Hoặc, từ việc đi (gamana) cho đến tác ý bôi bẩn (sammakkhana) là một lần; như vậy, sau khi tác ý đối tượng thiền quán hai mươi, ba mươi lần.
Nijanasambādhānīti janasambādharahitāni, tena appākiṇṇataṃ, appasaddataṃ, appanigghosatañca dasseti.
‘Nijanasambādhānī’ means free from human crowds; thereby, it indicates being uncrowded, silent, and without commotion.
Nijanasambādhānī có nghĩa là không có sự chen chúc của người dân; điều này chỉ ra sự ít người qua lại, ít tiếng ồn và ít tiếng động.
Tato eva pavivekasukhāni janavivekena iṭṭhāni, pavivekassa vā jhānānuyogassa upakārāni.
For this very reason, they are ‘pleasant in solitude’, meaning desirable due to seclusion from people, or conducive to the practice of jhāna, which is solitude.
Chính vì vậy, pavivekasukhāni là những nơi được ưa thích do sự vắng vẻ của con người, hoặc là những nơi hữu ích cho sự chuyên tâm thiền định (jhānānuyoga) của sự vắng vẻ (paviveka).
Yasmā chāyūdakasampannāni, tasmā sītalāni.
Because they are ‘endowed with shade and water’, therefore they are ‘cool’.
Vì chāyūdakasampannāni (đầy đủ bóng mát và nước), nên chúng sītalāni (mát mẻ).
Yasmā sucīni, tasmā ramaṇīyabhūmibhāgānīti purimāni dve pacchimānaṃ dvinnaṃ kāraṇavacanāni.
Because they are ‘clean’, therefore they are ‘delightful places’; thus, the former two are reasons for the latter two.
Vì sucīni (sạch sẽ), nên chúng ramaṇīyabhūmibhāgānī (có những vùng đất dễ chịu); hai điều trước là lời giải thích nguyên nhân cho hai điều sau.
Ariyanti niddosaṃ.
Ariya means blameless.
Ariya (Thánh) có nghĩa là không có lỗi.
Vivekaratinti jhānānuyogaratiṃ.
Vivekarati means delight in the practice of jhāna.
Vivekaratiṃ (sự hoan hỷ trong sự vắng vẻ) có nghĩa là sự hoan hỷ trong sự chuyên tâm thiền định (jhānānuyogarati).
Kiñcāpi yogāvacarānaṃ vasanaṭṭhānaṃ nāma sujaggitaṃ susammaṭṭhameva hoti, kadāci pana jagganato pacchā evampi siyāti paṭikkūlatāpaccavekkhaṇāya sambhavadassanatthaṃ ‘‘pādarajagharagolikavaccādisamparikiṇṇa’’ntiādi vuttanti daṭṭhabbaṃ.
Although the dwelling place of meditators is indeed well-tended and thoroughly swept, it should be understood that the phrase "covered with foot-dust, gecko droppings, and so forth" was stated to show the possibility that it might become thus soiled again after being tended, for the purpose of reflecting on its repulsiveness.
Mặc dù nơi ở của các hành giả (yogāvacara) đã được dọn dẹp và quét tước sạch sẽ, nhưng đôi khi sau khi dọn dẹp, vẫn có thể xảy ra tình trạng như vậy (ô uế). Điều này được nói ra để chỉ rõ khả năng (xảy ra) trong việc quán xét sự ghê tởm. Do đó, câu “bị vấy bẩn bởi bụi bẩn, phân thằn lằn, v.v.” đã được nói.
Tattha paccattharaṇanti bhūmiyā chavirakkhaṇatthaṃ attharitabbaṃ cimilikādiattharaṇamāha.
Therein, paccattharaṇa refers to a mat or similar covering, such as a coarse cloth, to be spread on the ground to protect the skin.
Ở đây, từ paccattharaṇa (tấm trải) chỉ các loại tấm trải như chiếu cói, v.v., được trải ra để bảo vệ bề mặt đất (hoặc sàn).
Jatukā khuddakavagguliyo.
Jatukā are small bats.
Jatukā (dơi) là những con dơi nhỏ.
Upahatattāti dūsitattā.
Upahatattā means being corrupted.
Upahatattā (do bị làm hư hại) có nghĩa là do bị làm ô uế.
Tatoti tato tato.
Tato means from here and there.
Tato (từ đó) có nghĩa là từ chỗ này chỗ kia.
Appekadā ulūkapārāvatādīhīti idhāpi ‘‘appekadā’’ti padaṃ ānetvā sambandhitabbaṃ.
Sometimes, the word "sometimes" should also be inserted and connected to "by owls, pigeons, and so forth".
Đôi khi, từ ulūkapārāvatādīhi (bởi cú, bồ câu, v.v.) cũng nên được liên kết bằng cách thêm từ “đôi khi” vào đây.
Udakacikkhallādīhīti ādi-saddena kacavarādiṃ saṅgaṇhāti.
By the word "etcetera" in "by water, mud, and so forth", refuse and the like are included.
Với từ udakacikkhallādīhi (bởi bùn nước, v.v.), từ ādi (v.v.) bao gồm rác rưởi, v.v.
Pariveṇato vihāraṅgaṇappavesamaggo vihāraracchā.
The entrance path from the monastery enclosure to the monastery courtyard is called the vihāraracchā.
Con đường dẫn từ khu vực tu viện (pariveṇa) vào sân tu viện (vihāraṅgaṇa) được gọi là vihāraracchā (lối đi trong tu viện).
Gaṇḍaṃ paṭicchādentenātiādi evamajjhāsayena nivāsanādi kātabbanti vattadassanaṃ, gaṇḍaroginā vātātapādiparissayavinodanatthaṃ gaṇḍaṃ paṭicchādayamānena viya.
Gaṇḍaṃ paṭicchādentenā and so forth is a demonstration of the proper practice, indicating that one should wear robes, etc., with such an intention, like one afflicted with a boil covering it to avert the danger of wind and sun.
Gaṇḍaṃ paṭicchādentenātiādi (che đậy vết thương, v.v.) là lời chỉ dẫn về hành vi nên thực hiện việc mặc y phục, v.v., với ý định như vậy, giống như người bệnh có vết thương che đậy vết thương để tránh gió, nắng, v.v.
Atha vā gaṇḍaṃ viya gaṇḍaṃ paṭicchādayamānenāti ekaṃ gaṇḍa-saddaṃ ānetvā sambandhitabbaṃ bhavati.
Alternatively, one should take and connect one word gaṇḍa as "like a boil, covering the body".
Hoặc, nên liên kết bằng cách thêm từ gaṇḍa thứ hai, có nghĩa là “che đậy thân thể như che đậy vết thương”.
‘‘Gaṇḍoti kho, bhikkhave, pañcannetaṃ upādānakkhandhānaṃ adhivacana’’nti (a. ni. 9.15; saṃ. ni. 4.103) vacanato gaṇḍoti attabhāvassa pariyāyo, visesato rūpakāyassa dukkhatāsūlayogato, asucipaggharaṇato, uppādajarābhaṅgehi uddhumātakapakkapabhijjanato.
Since it is said, "Monks, the word 'boil' is a designation for these five aggregates of clinging" ( gaṇḍoti kho, bhikkhave, pañcannetaṃ upādānakkhandhānaṃ adhivacanaṃ), gaṇḍa is a synonym for the self, particularly for the physical body, due to its association with suffering as a stake, its oozing of impurities, and its swelling, ripening, and bursting due to arising, aging, and dissolution.
Theo câu ‘‘Này các Tỳ-khưu, gaṇḍa (vết thương) là một tên gọi khác của năm uẩn chấp thủ” (A.N. 9.15; S.N. 4.103), gaṇḍa là một từ đồng nghĩa với thân thể (attabhāva), đặc biệt là thân thể vật chất (rūpakāya) vì nó liên quan đến đau khổ như một cái đinh, vì nó tiết ra những thứ ô uế, và vì nó sưng phồng, thối rữa và vỡ ra do sinh, già và hoại.
Vaṇacoḷakanti vaṇapaṭicchādakavatthakhaṇḍaṃ.
Vaṇacoḷakaṃ refers to a piece of cloth for covering a wound.
Vaṇacoḷakaṃ (miếng vải băng vết thương) là một mảnh vải dùng để che vết thương.
Nīharitvāti thavikato uddharitvā.
Nīharitvā means taking out from the bag.
Nīharitvā (lấy ra) có nghĩa là lấy ra khỏi túi.
Kuṇapānipīti pi-saddo garahāyaṃ evarūpānipi daṭṭhabbāni bhavantīti, sambhavadassane vā idampi tattha sambhavatīti.
In kuṇapānipi, the particle pi indicates censure, meaning that even such repulsive things are to be seen, or in showing possibility, that even this is possible there.
Với từ kuṇapānipī (cũng là xác chết, v.v.), từ pi (cũng) có nghĩa là sự quở trách, rằng những điều ghê tởm như vậy cũng phải được nhìn thấy, hoặc nó cũng có thể xảy ra ở đó, cho thấy khả năng (xảy ra).
Adhivāsetabboti khamitabbo aññathā āhārassa anupalabbhanato.
Adhivāsetabbo means to be endured, otherwise food would not be obtained.
Adhivāsetabbo (nên chịu đựng) có nghĩa là nên chịu đựng, nếu không thì sẽ không có thức ăn.
Gāmadvāreti gāmadvārasamīpe, ummārabbhantare vā.
Gāmadvāre means near the village gate, or inside the threshold.
Gāmadvāre (ở cổng làng) có nghĩa là gần cổng làng, hoặc bên trong ngưỡng cửa.
Gāmaracchā vinivijjhitvā ṭhitā oloketabbā honti yugamattadassināpi satāti adhippāyo.
Gāmaracchā which penetrate through (the village) should be looked at, even by one who sees only a yoke's length (ahead); this is the intention.
Ý nghĩa là gāmaracchā (những con đường làng) xuyên qua, nên được nhìn thấy ngay cả khi chỉ nhìn thấy trong khoảng một ách.
Paccattharaṇādīti gharagolikavaccādisaṃkiliṭṭhapaccattharaṇādikaṃ.
Paccattharaṇādī refers to coverings and the like soiled with gecko droppings, etc.
Paccattharaṇādī (tấm trải, v.v.) là tấm trải, v.v., bị vấy bẩn bởi phân thằn lằn, v.v.
Anekakuṇapapariyosānanti ettha dunnivatthaduppārutamanussasamākulānaṃ gāmaracchānaṃ olokanampi ānetvā vattabbaṃ.
In anekakuṇapapariyosānaṃ, the sight of village streets crowded with poorly dressed and poorly robed people should also be included.
Ở đây, với anekakuṇapapariyosānaṃ (kết thúc bằng nhiều xác chết), việc nhìn thấy những con đường làng đầy những người ăn mặc không chỉnh tề và không được che đậy cũng nên được đề cập.
Tampi hi paṭikkūlamevāti.
For that too is repulsive.
Vì điều đó cũng là ghê tởm.
Aho vatāti garahane nipāto.
Aho vatā is an interjection of censure.
Aho vatā (Than ôi!) là một tiểu từ dùng để quở trách.
Bhoti dhammālapanaṃ.
Bho is a term of address for teaching.
Bho (Này!) là một lời chào hỏi pháp.
Yāvañcidaṃ paṭikkūlo āhāro yadatthaṃ gamanampi nāma evaṃ jegucchaṃ, duradhivāsanañcāti attho.
The meaning is: "Oh, how truly repulsive is this food, for which even the going is so disgusting and hard to endure!"
Ý nghĩa là: Ôi, thật ghê tởm thay món ăn này, mà vì nó, việc đi lại cũng thật đáng ghê tởm và khó chịu đựng!
296. Gamanapaṭikkūlanti gamanameva paṭikkūlaṃ gamanapaṭikkūlaṃ.
296. Gamanapaṭikkūlaṃ means that going itself is repulsive, the repulsiveness of going.
296. Gamanapaṭikkūlaṃ (sự ghê tởm của việc đi lại) có nghĩa là việc đi lại tự nó đã là ghê tởm.
Adhivāsetvāpīti pi-saddo sampiṇḍanattho, tena ‘‘ettakenāpi mutti natthi, ito parampi mahantaṃ paṭikkūlaṃ sakalaṃ adhivāsetabbamevā’’ti vakkhamānaṃ paṭikkūlaṃ sampiṇḍeti.
In adhivāsetvāpi, the particle pi signifies summation. By it, the repulsion yet to be described is summed up, meaning "even with this much, there is no liberation; even beyond this, the great entire repulsion must be endured."
Với từ adhivāsetvāpī (ngay cả khi đã chịu đựng), từ pi (cũng) có nghĩa là tổng hợp, do đó nó tổng hợp sự ghê tởm sẽ được nói đến sau, rằng “ngay cả với chừng đó cũng không có sự giải thoát, và sau đó, toàn bộ sự ghê tởm lớn lao cũng phải được chịu đựng”.
Saṅghāṭipārutenāti saṅghāṭiyā kappanapārupanena pārutasarīrena.
Saṅghāṭipārutena means having a body covered with a patchwork robe.
Saṅghāṭipārūtenā (người được khoác y saṅghāṭi) là người có thân thể được khoác y saṅghāṭi (y kép).
Yatthāti yāsu vīthīsu.
Yatthā means in which streets.
Yatthā (ở đâu) là ở những con đường nào.
Yāva piṇḍikamaṃsāpīti yāva jaṅghapiṇḍikamaṃsappadesāpi.
Yāva piṇḍikamaṃsāpi means even up to the calf muscles.
Yāva piṇḍikamaṃsāpī (ngay cả đến bắp chân) có nghĩa là ngay cả đến vùng bắp chân.
Udakacikkhalleti udakamisse kaddame.
Udakacikkhalle means in mud mixed with water.
Udakacikkhalle (trong bùn nước) là trong bùn trộn lẫn với nước.
Ekena cīvaranti ekena hatthena nivatthacīvaraṃ.
Ekena cīvaraṃ means the robe held with one hand.
Ekena cīvaraṃ (y phục bằng một tay) là y phục được mặc bằng một tay.
Macchā dhovīyanti etenāti macchadhovanaṃ, udakaṃ.
Macchadhovanaṃ means the water in which fish are washed.
Cái mà cá được rửa bằng đó được gọi là macchadhovanaṃ (nước rửa cá), tức là nước.
Sammissa-saddo paccekaṃ sambandhitabbo.
The word "mixed" should be connected to each item separately.
Từ sammissa (trộn lẫn) nên được liên kết với từng thứ một.
Oḷigallāni ucchiṭṭhodakagabbhamalādīnaṃ sakaddamānaṃ sandanaṭṭhānāni, yāni jaṇṇumattaasucibharitānipi honti.
Oḷigallāni are places where foul water from discarded food, foetal discharge, etc., mixed with mud, flows, which can be filled with impurities up to the knees.
Oḷigallāni là những nơi nước thải, chất bẩn từ bào thai, v.v., trộn lẫn với bùn chảy ra, và những nơi này có thể chứa đầy chất bẩn đến đầu gối.
Candanikāni kevalānaṃ ucchiṭṭhodakagabbhamalādīnaṃ sandanaṭṭhānāni.
Candanikāni are places where discarded water from discarded food, foetal discharge, etc., flow, without mud.
Candanikāni là những nơi chỉ có nước thải, chất bẩn từ bào thai, v.v., chảy ra.
Yatoti oḷigallādito.
Yato means from such drains and the like.
Yato (từ đó) là từ oḷigalla, v.v.
Tā makkhikāti tattha saṇḍasaṇḍacārino nīlamakkhikā.
Tā makkhikā refers to the bluebottle flies that swarm in groups there.
Tā makkhikā (những con ruồi đó) là những con ruồi xanh bay thành đàn ở đó.
Nilīyantīti acchanti.
Nilīyanti means they stay or rest.
Nilīyanti (chúng đậu) có nghĩa là chúng ở lại.
Dadamānāpītiādi satipi kesañci saddhānaṃ vasena sakkaccakāre paṭikkūlapaccavekkhaṇāyogyaṃ pana asaddhānaṃ vasena pavattanakaasakkaccakārameva dassetuṃ āraddhaṃ.
Dadamānāpi and so forth was begun to show that, although there is reverent action in some faithful individuals, there are also irreverent actions performed by the faithless, which are suitable for the reflection on repulsiveness.
Dadamānāpītiādi (ngay cả khi đang cho, v.v.) được bắt đầu để chỉ ra rằng, ngay cả khi có lòng tin và sự tôn kính từ một số người, thì sự thiếu tôn kính do những người không có lòng tin thực hiện mới là phù hợp để quán xét sự ghê tởm.
Tuṇhī honti sayameva riñcitvā gacchissatīti.
Tuṇhī honti means they remain silent, thinking, "He will go away on his own accord."
Tuṇhī honti (họ im lặng) với ý nghĩ rằng “ông ta sẽ tự bỏ đi”.
Gacchāti apehi.
Gacchā means go away!
Gacchā (đi đi) có nghĩa là “hãy đi khỏi”.
Reti ambho.
Re means 'O sir/fellow!' (a vocative particle).
Re (này) là một từ gọi thân mật.
Muṇḍakāti anādarālapanaṃ.
Muṇḍakā is a disrespectful address.
Muṇḍakā (đầu trọc) là một lời gọi thiếu tôn trọng.
Samudācarantīti kathenti.
Samudācaranti means they speak.
Samudācaranti (họ nói) có nghĩa là họ nói.
Piṇḍolyassa antimajīvikābhāvenāha ‘‘kapaṇamanussena viya gāme piṇḍāya caritvā nikkhamitabba’’nti.
Due to the lowest means of livelihood in alms-gathering, it is said: "one must go for alms in the village like a wretched person and then depart."
Vì việc khất thực là phương tiện sinh sống thấp kém nhất, nên có câu “người ta phải đi khất thực trong làng như một người nghèo khổ rồi rời đi”.
Tasminti piṇḍapāte.
Tasmi means in that alms-food.
Tasmi (trong đó) là trong món cơm khất thực.
Sambhinnasobheti sabbaso vinaṭṭhasobhe.
Sambhinnasobhe means whose beauty is utterly destroyed.
Sambhinnasobhe (vẻ đẹp đã hoàn toàn bị phá hủy) có nghĩa là vẻ đẹp đã hoàn toàn bị mất đi.
Vemajjhato paṭṭhāyāti jivhāya majjhato paṭṭhāya.
Vemajjhato paṭṭhāyā means starting from the middle of the tongue.
Vemajjhato paṭṭhāyā (bắt đầu từ giữa) là bắt đầu từ giữa lưỡi.
Dantagūthako dantamalaṃ.
Dantagūthako is tooth-dirt.
Dantagūthako (cặn răng) là chất bẩn ở răng.
Vicuṇṇitamakkhitoti ubhayehi dantehi vicuṇṇito kheḷādīhi samupalitto.
Vicuṇṇitamakkhito means pulverized by both teeth and smeared with saliva, etc.
Vicuṇṇitamakkhito (bị nghiền nát và dính) có nghĩa là bị nghiền nát bởi cả hai hàm răng và bị dính bởi nước bọt, v.v.
Evaṃbhūtassa cassa yāyaṃ pubbe vaṇṇasampadā, gandhasampadā, abhisaṅkhārasampadā ca, sā ekaṃsena vinassati, raso pana nasseyya vā na vāti āha ‘‘antarahitavaṇṇagandhasaṅkhāraviseso’’ti.
Thus, the excellence of its former color, odor, and preparation completely vanishes, but whether its taste vanishes or not, it is said: "having lost its special qualities of color, odor, and preparation."
Trong tình trạng như vậy, vẻ đẹp, mùi thơm và sự chuẩn bị trước đó của món ăn chắc chắn sẽ bị mất đi, nhưng hương vị có thể mất hoặc không, nên có câu “sự đặc biệt về màu sắc, mùi thơm và sự chuẩn bị đã biến mất”.
Suvānadoṇiyanti sārameyyānaṃ bhuñjanakaambaṇe.
Suvānadoṇiyaṃ means in the eating trough of dogs.
Suvānadoṇiyaṃ (trong máng chó) là trong máng ăn của chó.
Suvānavamathu viyāti vantasunakhachaḍḍanaṃ viya.
Suvānavamathu viyā means like the vomit ejected by a dog.
Suvānavamathu viyā (như chất nôn của chó) là như chất nôn của chó.
Cakkhussa āpāthaṃ atītattā ajjhoharitabbo hotīti ukkaṃsagataṃ tassa paṭikkūlabhāvaṃ vibhāveti.
Cakkhussa āpāthaṃ atītattā ajjhoharitabbo hoti emphasizes the extreme degree of its repulsiveness, being beyond the reach of sight, it must be swallowed.
Cakkhussa āpāthaṃ atītattā ajjhoharitabbo hoti (phải nuốt vào vì nó đã vượt quá tầm nhìn) cho thấy mức độ ghê tởm tột cùng của nó.
298. Paribhoganti ajjhoharaṇaṃ.
298. Paribhogaṃ means swallowing.
298. Paribhogaṃ (sự tiêu thụ) là sự nuốt vào.
Esa āhāro anto pavisamāno bahalamadhukatelamakkhito viya paramajeguccho hotīti sambandho.
The connection is: "This food, upon entering, becomes extremely disgusting, as if smeared with thick honey and oil."
Esa (món ăn đó) khi đi vào bên trong, trở nên cực kỳ ghê tởm như thể được bôi bằng dầu mè đặc. Đó là sự liên kết.
Antoti koṭṭhassa abbhantare.
Anto means inside the stomach.
Anto (bên trong) là bên trong dạ dày.
Nidhānamanupagato āmāsayaṃ appattoyeva āhāro pittādīhi vimissito hotīti āha ‘‘pavisamāno’’ti.
Pavisamāno is said because the food, even before reaching the receptacle (stomach), even before reaching the āmāsaya, becomes mixed with bile and the like.
Pavisamāno (khi đi vào) được nói vì thức ăn, ngay cả trước khi đến nơi chứa đựng, tức là chưa đến dạ dày, đã bị trộn lẫn với mật, v.v.
Āmāsayapakkāsayavinimutto koyamāsayo nāmāti āsaṅkaṃ sandhāyāha ‘‘yasmā’’tiādi.
In response to the doubt "What is this āsaya (receptacle) that is distinct from the āmāsaya (fresh food receptacle) and pakkāsaya (digested food receptacle)?", it says "yasmā" and so forth.
Để giải quyết thắc mắc rằng “cái gì là āmaya (nơi chứa) mà lại khác với āmāsaya (dạ dày) và pakka-āsaya (ruột già)?”, nên có câu “yasmā” (vì), v.v.
Pittamevāsayo pittāsayo.
The bile itself is the receptacle, pittāsayo.
Mật chính là nơi chứa, pittāsayo (nơi chứa mật).
Adhiko hotīti vuttaṃ mandapuññabāhullato lokassa.
Adhiko hoti is said because of the abundance of people with little merit in the world.
Adhiko hoti (nó nhiều hơn) được nói vì sự đông đảo của những người có phước báu ít ỏi trong thế gian.
Evaṃ āsayatoti jeguccho hutvā anto paviṭṭho jegucchatarehi pittādīhi vimissito ativiya jeguccho hotīti evaṃ āsayato paṭikkūlatā paccavekkhitabbā.
Evaṃ āsayato means that the repulsiveness should be reflected upon from the standpoint of its receptacle, as the food, having entered the stomach in a disgusting state, becomes even more disgusting when mixed with even more repulsive bile and the like.
Evaṃ āsayato (do đó, từ nơi chứa) có nghĩa là, món ăn đã đi vào bên trong một cách ghê tởm, khi bị trộn lẫn với mật, v.v., những thứ còn ghê tởm hơn, thì trở nên cực kỳ ghê tởm. Do đó, nên quán xét sự ghê tởm từ nơi chứa.
300. Evarūpeti edise, dasavassāni yāva vassasataṃ adhotavaccakūpasadiseti attho.
300. Evarūpe means of this kind; the meaning is, like an unwashed latrine pit for ten years up to a hundred years.
300. Evarūpe (như vậy) có nghĩa là như thế này, tức là giống như một hố phân chưa được rửa sạch trong suốt mười năm cho đến một trăm năm.
Nidhānanti nidhātabbataṃ.
Nidhāna means the state of being stored.
Nidhāna (nơi chứa) có nghĩa là sự cần phải chứa đựng.
Yathāvuttappakāreti sace pana ‘‘dasavassikenā’’tiādinā (visuddhi. 1.299) yathāvutto pakāro etassāti yathāvuttappakāro, tasmiṃ.
Yathāvuttappakāre means, if indeed, "of one ten years old" and so on, by what has been said (the state) is of this kind (yathāvuttappakāro), in that (place).
Yathāvuttappakāre (theo cách đã nói) có nghĩa là nếu cách đã nói được nói đến bằng từ ngữ ‘‘dasavassikenā’’ (mười tuổi) v.v… (Visuddhi. 1.299), thì đó là yathāvuttappakāro (cách đã nói), trong đó.
Paramandhakāratimiseti ativiya andhakaraṇamahātamasi.
Paramandhakāratimise means in extreme, blinding great darkness.
Paramandhakāratimise (trong bóng tối cực độ) có nghĩa là trong bóng tối dày đặc vô cùng.
Atiduggandhajegucche padese paramajegucchabhāvaṃ upagantvā tiṭṭhatīti sambandho.
The connection is: remaining in a place of extremely foul stench and detestable, having reached the state of extreme detestability.
Sự liên hệ là: nó đạt đến trạng thái cực kỳ ghê tởm trong một nơi cực kỳ hôi thối và ghê tởm rồi tồn tại ở đó.
Kattha kiṃ viyāti āha ‘‘yathā nāmā’’tiādi.
As to "where and like what?", it states "yathā nāmā" and so on.
Nói ở đâu và như thế nào thì được nói đến bằng từ ngữ ‘‘yathā nāmā’’ (giống như) v.v…
Kālameghena abhivuṭṭhe āvāṭe bahuso vassanena ekaccaṃ asucijātaṃ uppilavitvā vigaccheyyāti akālamegha-ggahaṇaṃ.
The mention of akālamegha (unseasonable rain) means that when a pit is drenched by a black cloud, some impure matter might float up and disappear due to repeated raining.
Việc dùng từ akālamegha (mưa trái mùa) là để chỉ rằng khi một đám mây đen đổ mưa xuống một cái hố, do mưa nhiều, một số chất bẩn sẽ nổi lên và trôi đi.
Tiṇapaṇṇakilañjakhaṇḍa-ggahaṇaṃ na asubhassāpi asubhena sammissatāya asubhabhāvappattidassanatthaṃ.
The mention of tiṇapaṇṇakilañjakhaṇḍa (pieces of grass, leaves, and rags) is to show that even what is not repulsive attains a state of repulsiveness by being mixed with what is repulsive.
Việc dùng từ tiṇapaṇṇakilañjakhaṇḍa (cỏ, lá, mảnh giẻ) là để chỉ rằng sự ghê tởm đạt đến mức độ ghê tởm do bị trộn lẫn với những thứ ghê tởm khác, dù bản thân nó không ghê tởm.
Kāyaggisantāpakuthitakuthanasañjātapheṇapubbuḷakācitoti gahaṇitejena pakkuthitanippakkatāya samuppannapheṇapubbuḷanicito.
Kāyaggisantāpakuthitakuthanasañjātapheṇapubbuḷakācito means piled up with foam and bubbles that arise from being thoroughly boiled and cooked by the heat of the digestive fire.
Kāyaggisantāpakuthitakuthanasañjātapheṇapubbuḷakācito (phủ đầy bọt và bong bóng do nhiệt độ cơ thể sôi sục và thối rữa) có nghĩa là bị bao phủ bởi bọt và bong bóng sinh ra do sự sôi sục và thối rữa bởi nhiệt độ của lửa tiêu hóa.
Aparipakkatoti aparipakkabhāvato.
Aparipakkato means due to its undigested state.
Aparipakkato (chưa tiêu hóa) có nghĩa là do trạng thái chưa được tiêu hóa.
301. Suvaṇṇarajatādidhātuyo viyāti yathā suvaṇṇarajatādidhātuyo vidhinā tāpiyamānā suvaṇṇarajatādike muñcantiyo suvaṇṇarajatādibhāvaṃ upagacchantīti vuccanti, na evamayaṃ.
301. Suvaṇṇarajatādidhātuyo viya means: just as gold and silver and other metals, when properly heated, are said to release gold and silver etc. and attain the state of gold and silver etc., this is not so.
301. Suvaṇṇarajatādidhātuyo viyā (giống như các kim loại vàng, bạc v.v…) có nghĩa là giống như các kim loại vàng, bạc v.v… khi được nung chảy đúng cách, chúng được nói là trở thành vàng, bạc v.v… sau khi loại bỏ tạp chất. Món ăn này thì không như vậy.
Ayaṃ pana āhāro kāyagginā paripakko pheṇapubbuḷake muñcanto saṇhaṃ karonti etthāti ‘‘saṇhakaraṇī’’ti laddhanāmake nisade pisitvā nāḷike khuddakaveḷunāḷikāyaṃ vaṇṇasaṇṭhānamattena pakkhippamānapaṇḍumattikā viya karīsabhāvaṃ upagantvā pakkāsayaṃ pūreti, muttabhāvaṃ upagantvā muttavatthiṃ pūretīti yojanā.
This food, however, when cooked by the digestive fire, releasing foam and bubbles, is pounded into a fine powder on a grinding stone (nisada) that has the name "finely grinding tool" (saṇhakaraṇī). Then, like pale clay being put into a small bamboo tube for its color and shape only, it attains the state of feces and fills the large intestine, and attaining the state of urine, it fills the bladder – this is the connection.
Nhưng món ăn này, khi được tiêu hóa bởi lửa tiêu hóa, sẽ thải ra bọt và bong bóng, rồi nghiền thành bột mịn trên một phiến đá gọi là ‘‘saṇhakaraṇī’’ (phiến đá làm mịn), sau đó, giống như đất sét vàng được đưa vào ống tre nhỏ chỉ với mục đích tạo màu sắc và hình dạng, nó trở thành phân và làm đầy ruột già, trở thành nước tiểu và làm đầy bàng quang.
Gahaṇiyā indhanabhāgo viya kimibhakkhabhāgo ca apākaṭova.
The part as fuel for the intestines and the part as food for worms are not obvious.
Phần thức ăn làm nhiên liệu cho ruột và phần thức ăn cho giun thì không rõ ràng.
Rasabhāgo phalato pakāsīyati, aparipakkasabhāgā ca teti te anāmasitvā karīsamuttabhāgā evettha dassitā.
The essence part is made manifest by the result, and since those (parts) are of an undigested nature, only the fecal and urinary parts are shown here, without touching upon them.
Phần tinh chất được biểu lộ qua kết quả, và vì những phần đó chưa được tiêu hóa, nên ở đây chỉ nói đến phần phân và nước tiểu mà không đề cập đến chúng.
303. Nissandamānoti vissavanto, paggharantoti attho.
303. Nissandamāno means flowing out, or oozing out; this is the meaning.
303. Nissandamāno (chảy ra) có nghĩa là rỉ ra, tuôn ra.
Ādinā pakārenāti ettha ādi-saddena nāsikāya siṅghāṇikā, mukhena kheḷo, kadāci pittaṃ, semhaṃ, lohitaṃ vamati, vaccamaggena uccāro, passāvamaggena passāvo, sakalakāye lomakūpehi sedajallikāti evaṃpakāraṃ asuciṃ saṅgaṇhāti.
In ādinā pakārena, the word ādi includes impure things of this kind: snot from the nose, phlegm from the mouth, sometimes bile, phlegm, or blood that is vomited, feces from the excretory passage, urine from the urinary passage, and sweat-dirt from the pores of the entire body.
Trong ādinā pakārenā (theo cách đã nói), từ ādi (v.v…) bao gồm các chất bất tịnh như: nước mũi từ mũi, nước bọt từ miệng, đôi khi nôn ra mật, đờm, máu; phân từ hậu môn, nước tiểu từ đường tiết niệu, mồ hôi và ghét từ các lỗ chân lông trên khắp cơ thể.
‘‘Paṭhamadivase’’ti idaṃ nissandadivasāpekkhāya vuttaṃ.
The phrase "paṭhamadivase" is said with reference to the day of outflow.
‘‘Paṭhamadivase’’ (vào ngày đầu tiên) được nói đến với ý nghĩa là ngày chảy ra.
Tenāha ‘‘dutiyadivase nissandento’’ti.
Therefore, he says "dutiyadivase nissandento" (flowing out on the second day).
Vì vậy, Đức Phật nói ‘‘dutiyadivase nissandento’’ (chảy ra vào ngày thứ hai).
Vikuṇitamukhoti jigucchāvasena saṅkucitamukho.
Vikuṇitamukho means having a contracted face due to disgust.
Vikuṇitamukho (mặt nhăn nhó) có nghĩa là mặt co rúm lại vì ghê tởm.
Tenāha ‘‘jegucchī’’ti.
Therefore, he says "jegucchī" (disgusted).
Vì vậy, Đức Phật nói ‘‘jegucchī’’ (ghê tởm).
Maṅkubhūtoti vimanakajāto ‘‘imampi nāma posemī’’ti.
Maṅkubhūto means becoming dispirited, thinking, "I am nourishing even this (repulsive thing)."
Maṅkubhūto (bối rối) có nghĩa là trở nên phiền muộn, tự nhủ: ‘‘Mình lại phải nuôi dưỡng cái này nữa sao?’’
Rattoti vatthaṃ viya raṅgajātena cittassa vipariṇāmākārena chandarāgena ratto.
Ratto means attached with passionate desire (chandarāgena) due to a corrupted mental state, like a cloth dyed with dye.
Ratto (tham đắm) có nghĩa là bị tham ái trói buộc, giống như một tấm vải được nhuộm màu.
Giddhoti abhikaṅkhanasabhāvena abhigijjhanena giddho gedhaṃ āpanno.
Giddho means greedy due to the nature of craving, deeply coveting, having fallen into greed.
Giddho (ham muốn) có nghĩa là bị ham muốn bởi bản chất khao khát, bị tham lam trói buộc, rơi vào trạng thái ham muốn.
Gadhitoti dummocanīyabhāvena ganthito viya tattha paṭibaddho.
Gadhito means bound to it, as if tied by an inescapable knot.
Gadhito (dính mắc) có nghĩa là bị trói buộc vào đó như bị cột chặt, khó thoát ra.
Mucchitoti rasataṇhāya mucchaṃ mohaṃ āpanno.
Mucchito means having fallen into a stupor or delusion due to craving for taste.
Mucchito (mê muội) có nghĩa là rơi vào trạng thái mê muội do tham ái vị giác.
Virattoti vigatarāgo.
Viratto means dispassionate, devoid of craving.
Viratto (ly tham) có nghĩa là đã thoát khỏi tham ái.
Aṭṭīyamānoti dukkhiyamāno.
Aṭṭīyamāno means suffering.
Aṭṭīyamāno (đau khổ) có nghĩa là đang chịu đựng đau khổ.
Harāyamānoti lajjamāno.
Harāyamāno means feeling ashamed.
Harāyamāno (xấu hổ) có nghĩa là đang cảm thấy xấu hổ.
Jigucchamānoti hīḷento.
Jigucchamāno means despising.
Jigucchamāno (ghê tởm) có nghĩa là đang khinh miệt.
304. Paribhogakālepīti pi-saddena paviṭṭhamattopi nāma pavesadvāraṃ jegucchaṃ karoti, pageva laddhaparivāso paripākappatto itaradvārānīti dasseti.
304. Paribhogakālepī means, by the word pi, that even merely entering makes the entrance door repulsive, let alone when it has found a residence and reached ripeness, making the other doors (repulsive).
304. Paribhogakālepī (ngay cả trong lúc thọ dụng), từ pi (cũng) chỉ ra rằng ngay cả khi thức ăn vừa vào, nó cũng làm cho cửa vào trở nên ghê tởm, huống chi khi nó đã ở lâu và được tiêu hóa, nó sẽ làm cho các cửa khác trở nên ghê tởm.
Esa āhāro.
Esa is "this food."
Esa (đây) là thức ăn.
Gandhaharaṇatthanti vissagandhāpanayanatthaṃ.
Gandhaharaṇattha means for the purpose of removing the foul smell.
Gandhaharaṇatthaṃ (để loại bỏ mùi) là để loại bỏ mùi hôi thối.
Kāyaggināti gahaṇitejānugatena kāyusmānā.
Kāyagginā means by the bodily warmth accompanied by the fire of digestion.
Kāyagginā (bởi lửa trong cơ thể) là bởi nhiệt độ cơ thể đi kèm với sức nóng của ruột.
Pheṇuddehakanti pheṇāni uṭṭhapetvā uṭṭhapetvā.
Pheṇuddehaka means constantly raising bubbles.
Pheṇuddehakaṃ (nổi bọt) là nổi bọt lên từng đợt.
Paccitvāti paripākaṃ gantvā.
Paccitvā means having undergone digestion.
Paccitvā (sau khi tiêu hóa) là sau khi được tiêu hóa.
Uttaramānoti uppilavanto.
Uttaramāno means floating up.
Uttaramāno (nổi lên) có nghĩa là nổi bồng bềnh.
Semhādīti ādi-saddena pittādike saṅgaṇhāti.
Regarding Semhādī, the word ādi includes bile and so on.
Trong từ Semhādī (đờm v.v…), từ ādi (v.v…) bao gồm mật v.v…
Karīsādīti ādi-saddena sedajallikādike.
Regarding Karīsādī, the word ādi includes sweat-dirt and so on.
Trong từ Karīsādī (phân v.v…), từ ādi (v.v…) bao gồm mồ hôi và ghét v.v…
Imāni dvārāni mukhādīni.
Imāni dvārāni are the doors such as the mouth.
Imāni dvārāni (những cửa này) là miệng v.v…
Ekaccanti passāvamaggaṃ sandhāya vadati.
Ekacca is said with reference to the urinary passage.
Ekaccaṃ (một số) được nói đến để chỉ đường tiết niệu.
Cokkhajātikā pana mukhādīnipi dhovitvā hatthaṃ puna dhovantiyeva.
However, people of clean habits wash their hands again even after washing their mouth and so on.
Nhưng những người sạch sẽ thì ngay cả miệng v.v… sau khi rửa, họ cũng rửa tay lại.
Puna ekaccanti vaccamaggaṃ.
Again, ekacca is the excretory passage.
Lại nữa, ekaccaṃ (một số) là đường hậu môn.
Dvattikkhattunti dvikkhattuṃ, tikkhattuṃ vā.
Dvattikkhattuṃ means twice or thrice.
Dvattikkhattuṃ (hai ba lần) là hai lần hoặc ba lần.
Ettha ca āhāratthāya gamanapariyesanānaṃ paṭikkūlatā āhāre paṭikkūlatā vuttā.
Here, the repulsiveness of going and seeking for food is spoken of as repulsiveness in food.
Ở đây, sự ghê tởm của việc đi lại và tìm kiếm thức ăn được gọi là sự ghê tởm đối với thức ăn.
Paribhogassa tannissayato, āsayanidhānānaṃ taṃsambandhato, itaresaṃ tabbikāratoti ayampi viseso veditabbo.
This distinction should also be understood: the repulsiveness of consumption is due to its reliance on food; of receptacles and storage due to their connection with food; and of other things due to their alteration by food.
Cần hiểu rằng sự ghê tởm của việc thọ dụng là do dựa vào thức ăn đó, sự ghê tởm của nơi chứa và nơi cất giữ là do liên quan đến thức ăn đó, và sự ghê tởm của những thứ khác là do sự biến đổi của thức ăn đó. Đây cũng là một điểm đặc biệt cần biết.
Kimibhakkhabhāvopi hissa vikārapakkheyeva ṭhapetabboti.
Even its state of being food for worms should be placed in the category of alteration.
Và trạng thái là thức ăn của giun cũng nên được xếp vào loại biến đổi.
305. Taṃ nimittanti yathāvuttehi ākārehi punappunaṃ manasi karontassa paṭikkūlākāravasena upaṭṭhitaṃ kabaḷīkārāhārasaññitaṃ bhāvanāya nimittaṃ ārammaṇaṃ, na uggahapaṭibhāganimittaṃ.
305. Taṃ nimitta means the meditation object, the sign (nimitta) of the meditation on material food as repulsive, which appears in a repulsive aspect to one who repeatedly brings to mind the aforementioned aspects. It is not an uggaha-nimitta or paṭibhāga-nimitta.
305. Taṃ nimittaṃ (tướng đó) là tướng (nimitta) hay đối tượng (ārammaṇa) của sự tu tập, được gọi là thức ăn đoàn thực (kabaḷīkārāhāra), hiện lên dưới dạng ghê tởm khi hành giả quán tưởng lặp đi lặp lại theo những cách đã nói, chứ không phải là tướng học (uggahanimitta) hay tướng đối xứng (paṭibhāganimitta).
Yadi hi tattha uggahanimittaṃ uppajjeyya, paṭibhāganimittenapi bhavitabbaṃ.
For if an uggaha-nimitta were to arise there, a paṭibhāga-nimitta would also have to arise.
Nếu tướng học xuất hiện ở đó, thì cũng phải có tướng đối xứng.
Tathā ca sati appanāppattena jhānena bhavitabbaṃ, na ca bhavati, kasmā?
In that case, there would have to be jhāna attained through appanā-samādhi, but it does not occur. Why?
Và khi đó, phải có thiền định đạt đến an chỉ (appanā), nhưng điều đó không xảy ra, tại sao?
Bhāvanāya nānākārato, sabhāvadhammabhāvena ca kammaṭṭhānassa gambhīrabhāvato.
Because of the variety of meditation and the profundity of the meditation subject due to its nature as an ultimate reality (sabhāva-dhamma).
Vì sự tu tập có nhiều phương diện khác nhau, và vì đề mục thiền (kammaṭṭhāna) là một pháp chân đế (sabhāvadhammabhāvena) nên nó sâu xa.
Tenāha ‘‘kabaḷīkārāhārassa sabhāvadhammatāya gambhīrattā’’ti.
Therefore, it states "kabaḷīkārāhārassa sabhāvadhammatāya gambhīrattā" (because material food is profound in its nature as an ultimate reality).
Vì vậy, Đức Phật nói ‘‘kabaḷīkārāhārassa sabhāvadhammatāya gambhīrattā’’ (vì thức ăn đoàn thực là pháp chân đế nên nó sâu xa).
Ettha hi yadipi paṭikkūlākāravasena bhāvanā pavattati.
Although the meditation here proceeds in a repulsive aspect,
Ở đây, mặc dù sự tu tập diễn ra dưới dạng ghê tởm.
Ye pana dhamme upādāya kabaḷīkārāhārapaññatti, te eva dhammā paṭikkūlā, na paññattīti paṭikkūlākāraggahaṇamukhenapi sabhāvadhammeyeva ārabbha bhāvanāya pavattanato, sabhāvadhammānañca sabhāveneva gambhīrabhāvato na tattha jhānaṃ appetuṃ sakkoti.
the dhammas upon which the designation of material food is made are themselves repulsive, not the designation. Therefore, because the meditation proceeds by taking the repulsive aspect as its means but actually focuses on the ultimate realities, and because ultimate realities are inherently profound, one cannot fix jhāna there.
Nhưng các pháp mà dựa vào đó để đặt tên thức ăn đoàn thực, chính các pháp đó là ghê tởm, chứ không phải danh pháp (paññatti) là ghê tởm. Vì vậy, ngay cả khi nắm bắt dưới dạng ghê tởm, sự tu tập vẫn diễn ra dựa trên các pháp chân đế, và vì các pháp chân đế vốn đã sâu xa, nên không thể an chỉ thiền định ở đó.
Gambhīrabhāvato hi purimasaccadvayaṃ duddasaṃ jātanti.
Indeed, due to their profundity, the first two Noble Truths are said to be difficult to see.
Vì sâu xa nên hai chân lý đầu tiên (khổ đế và tập đế) rất khó thấy.
Yadi upacārasamādhinā cittaṃ samādhiyati, kathaṃ kammaṭṭhānaṃ ‘‘saññā’’ icceva voharīyatīti āha ‘‘paṭikkūlākāraggahaṇavasena panā’’tiādi.
"If the mind is well concentrated by access concentration (upacāra-samādhi), why is the meditation subject referred to merely as 'perception (saññā)'?" To this, it is said, "But by way of apprehending the repulsive aspect," and so on.
Nếu tâm được định bằng cận định (upacārasamādhi), tại sao đề mục thiền (kammaṭṭhāna) lại được gọi là “tưởng” (saññā)? Để trả lời, kinh nói: “Nhưng bằng cách nắm bắt khía cạnh ghê tởm” và vân vân.
Idāni imissā bhāvanāya ānisaṃsaṃ dassetuṃ ‘‘imañca panā’’tiādi vuttaṃ.
Now, in order to show the benefit of this development (bhāvanā), the passage beginning with " But this…" was stated.
Giờ đây, để chỉ ra lợi ích của sự tu tập này, câu “và điều này” và vân vân đã được nói.
Rasataṇhāyāti madhurādirasavisayāya taṇhāya.
" Rasataṇhāya" refers to the craving (taṇhā) that has sweet and other tastes as its object.
Rasataṇhā (ái dục vị giác) là ái dục có đối tượng là vị ngọt và các vị khác.
Patilīyatīti saṅkucati anekākāraṃ tattha paṭikkūlatāya saṇṭhitattā.
" Patilīyati" means it shrinks back (saṅkucati) because of its firmly established repulsiveness in many aspects.
Patilīyati (co rút lại) là co rút lại vì nó được thiết lập trong nhiều khía cạnh ghê tởm ở đó.
Patikuṭatīti apasakkati na visarati.
" Patikuṭati" means it recoils (apasakkati), it does not spread.
Patikuṭati (tránh xa) là tránh xa, không lan rộng.
Pativattatīti nivattati.
" Pativattati" means it turns away (nivattati).
Pativattati (quay lại) là quay lại.
Kantāranittharaṇatthikoti mahato dubbhikkhakantārassa nittharaṇappayojano.
" Kantāranittharaṇatthiko" means one whose purpose is to overcome a great famine-wilderness.
Kantāranittharaṇatthiko (người có mục đích vượt qua sa mạc) là người có mục đích vượt qua sa mạc đói kém rộng lớn.
Vigatamadoti mānamadādīnaṃ abhāvena nimmado, madābhāvaggahaṇeneva cassa davamaṇḍanavibhūsanādīnampi abhāvo gahitoyevāti daṭṭhabbaṃ.
" Vigatamado" means free from intoxication (nimmado) due to the absence of pride and other intoxicants. And it should be understood that by apprehending the absence of intoxication, the absence of revelry, adornment, beautification, etc., is also apprehended.
Vigatamado (không kiêu ngạo) là không kiêu ngạo do không có sự kiêu ngạo và các loại kiêu ngạo khác. Cần phải hiểu rằng việc nắm bắt sự không có kiêu ngạo cũng bao gồm sự không có các thú vui, trang sức, tô điểm, v.v.
Kabaḷīkārāhārapariññāmukhenāti vuttanayena paṭikkūlākārato kabaḷīkārāhārassa paricchijja jānanadvārena.
" Kabaḷīkārāhārapariññāmukhenā" means through the door of understanding and discerning solid food by its repulsive aspect, as explained.
Kabaḷīkārāhārapariññāmukhena (bằng cách thấu hiểu thức ăn vật chất) là bằng cách biết rõ thức ăn vật chất từ khía cạnh ghê tởm theo cách đã nêu.
Pañcakāmaguṇiko rāgoti anativattanaṭṭhena pañcasu kāmaguṇesu niyutto, tappayojano vā rāgo.
" Pañcakāmaguṇiko rāgo" means lust (rāga) that is fixed on the five sense-pleasures by not overcoming them, or lust whose purpose is the five sense-pleasures.
Pañcakāmaguṇiko rāgo (tham ái trong năm dục lạc) là tham ái gắn liền với năm dục lạc do không thể vượt qua chúng, hoặc tham ái có năm dục lạc đó làm mục đích.
Pariññaṃ samatikkamaṃ gacchati.
It reaches pariññā, transcendence.
Pariññaṃ (sự thấu hiểu), tức là sự vượt qua, gacchati (đạt được).
Rasataṇhāya hi sammadeva vigatāya rūpataṇhādayopi vigatā eva honti bhojane mattaññutāya ukkaṃsagamanato.
Indeed, when taste-craving (rasataṇhā) is completely eliminated, form-craving (rūpataṇhā) and other cravings are also eliminated, because one's moderation in food reaches its peak.
Khi ái dục vị giác đã hoàn toàn chấm dứt, thì ái dục sắc và các loại ái dục khác cũng chấm dứt, do sự tiết độ trong thức ăn đạt đến mức tối cao.
Sati ca visayisamatikkame visayo samatikkanto eva hotīti āha ‘‘so pañcakāmaguṇapariññāmukhena rūpakkhandhaṃ parijānātī’’ti.
And when the subjective object (visayī) is transcended, the objective object (visaya) is certainly transcended. Thus, it is said, " Through the discernment of the five sense-pleasures, he fully comprehends the form aggregate."
Và khi đối tượng của tham ái được vượt qua, thì đối tượng của tham ái cũng được vượt qua. Do đó, kinh nói: “Người ấy thấu hiểu sắc uẩn bằng cách thấu hiểu năm dục lạc”.
Rūpāyatanādīsu hi pariññaṃ gacchantesu tannissayabhūtāni, taggāhakā pasādā ca sukheneva pariññaṃ gacchantīti.
For when the sense-bases of form (rūpāyatana) and so forth are discerned, the sensitive material qualities (pasādā) dependent on them and apprehending them are easily discerned.
Khi các sắc xứ và các xứ khác được thấu hiểu, thì các tịnh sắc (pasāda) làm nền tảng và nắm bắt chúng cũng dễ dàng được thấu hiểu.
Aparipakkādīti ādi-saddena āsayanidhānānampi saṅgaho daṭṭhabbo.
In " Aparipakkādī" ("undigested, etc."), the word " ādi" (etc.) should be understood to include storage places (āsaya) and accumulated matter (nidhāna).
Aparipakkādī (chưa tiêu hóa, v.v.): Với từ ādi (vân vân), cần hiểu rằng nó bao gồm cả các nơi chứa đựng và các kho chứa.
Tattha aparipakkaṃ tāva udariyameva.
Among these, " aparipakkaṃ" (undigested) refers solely to the fresh food (udariya).
Trong số đó, aparipakkaṃ (chưa tiêu hóa) là thức ăn trong dạ dày.
Āsayaggahaṇena pittasemhapubbalohitānaṃ, paripakkaggahaṇena karīsamuttānaṃ, phalaggahaṇena kesādīnaṃ sabbesaṃ pariggaho siddho hotīti āha ‘‘kāyagatāsatibhāvanāpi pāripūriṃ gacchatī’’ti.
By apprehending the storage place (āsaya), the comprehension of bile, phlegm, pus, and blood is established; by apprehending the digested (paripakka), that of faeces and urine; and by apprehending the fruit (phala), the comprehensive understanding of all bodily parts such as hair, etc., is established. Thus, it is said, " The meditation on mindfulness of the body also reaches its perfection."
Bằng cách nắm bắt các nơi chứa đựng, mật, đàm, mủ, máu được bao gồm; bằng cách nắm bắt sự tiêu hóa, phân và nước tiểu được bao gồm; bằng cách nắm bắt các sản phẩm, tóc và các loại khác được bao gồm. Do đó, kinh nói: “Sự tu tập niệm thân (kāyagatāsati) cũng đạt đến sự hoàn hảo”.
Asubhasaññāyāti asubhabhāvanāya, aviññāṇakaasubhabhāvanānuyogassāti attho.
" Asubhasaññāyā" refers to the meditation on foulness (asubhabhāvanā); the meaning is, to the practice of meditation on unconscious foulness.
Asubhasaññāyā (bằng tưởng bất tịnh) là bằng sự tu tập bất tịnh, tức là sự chuyên cần tu tập bất tịnh vô tri giác.
Anulomapaṭipadaṃ paṭipanno hoti paṭikkūlākāraggahaṇena kāyassa asuciduggandhajegucchabhāvasallakkhaṇato.
He practices the agreeable path (anulomapaṭipadā), by observing the body's nature as impure, foul-smelling, and repulsive through the apprehension of its repulsive aspect.
Anulomapaṭipadaṃ paṭipanno hoti (người ấy thực hành con đường thuận lợi) là người ấy thực hành con đường thuận lợi bằng cách quán chiếu thân này là bất tịnh, hôi thối và ghê tởm thông qua việc nắm bắt khía cạnh ghê tởm.
Imaṃ pana paṭipattinti imaṃ āhāre paṭikkūlasaññābhāvanaṃ.
" Imaṃ pana paṭipattiṃ" refers to this meditation on the perception of repulsiveness in food.
Imaṃ pana paṭipattiṃ (nhưng sự thực hành này) là sự tu tập tưởng bất tịnh trong thức ăn này.
Amatapariyosānatanti nibbānaniṭṭhitaṃ āhāre paṭikkūlasaññābhāvanāsaṅkhātaṃ upacārajjhānaṃ pādakaṃ katvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā nibbānādhigamanti attho.
" Amatapariyosānataṃ" means that having made access jhāna (upacārajjhāna)—which consists of the meditation on the perception of repulsiveness in food—the basis, and having developed insight (vipassanā), one attains Nibbāna, which is the ultimate end (niṭṭhitaṃ) or goal (pariyosānaṃ).
Amatapariyosānataṃ (kết thúc bằng bất tử) có nghĩa là đạt được Niết Bàn bằng cách phát triển tuệ quán (vipassanā) dựa trên cận định (upacārajjhāna) được gọi là tu tập tưởng bất tịnh trong thức ăn, dẫn đến Niết Bàn.
306. ‘‘Ekaṃ vavatthānanti evaṃ uddiṭṭhassa catudhātuvavatthānassa bhāvanāniddeso anuppatto’’ti uddeso nāma niddesattho mudumajjhapaññābāhullato, āgato ca bhāro avassaṃ vahitabboti katvā vuttaṃ.
306. "The exposition of the development (bhāvanāniddesa) of the four-element analysis (catudhātuvavatthāna) which was stated as 'a single analysis' (ekaṃ vavatthānaṃ) has now arrived." The term 'exposition (uddesa)' here means description (niddesattha), because of the prevalence of moderate and keen wisdom, and because the arisen burden must certainly be borne, it was said thus.
306. “Ekaṃ vavatthānaṃ” (một sự phân biệt), tức là sự trình bày về tu tập phân biệt bốn đại (catudhātuvavatthāna) đã được đề cập, đã đến. Câu này được nói vì sự trình bày có nghĩa là sự giải thích, do sự phổ biến của trí tuệ trung bình và yếu kém, và gánh nặng đã đến thì nhất định phải gánh vác.
Tattha satipi visayabhedena vavatthānassa bhede vavatthānabhāvasāmaññena pana taṃ abhinnaṃ katvā vuttaṃ ‘‘ekaṃ vavatthāna’’nti, pubbabhāge vā satipi visayabhede atthasiddhiyaṃ tassa ekavisayatāvāti ‘‘ekaṃ vavatthāna’’nti vuttaṃ.
Even though there are distinctions in the analysis due to differences in objects, it is referred to as " a single analysis" by treating it as undivided based on the common aspect of analysis. Alternatively, even if there are distinct objects in the preliminary stage, when the goal is achieved, it becomes a single object, hence it is called "a single analysis."
Trong đó, mặc dù có sự khác biệt trong sự phân biệt do sự khác biệt về đối tượng, nhưng do tính chung của trạng thái phân biệt, nó được coi là không khác biệt và được gọi là “ekaṃ vavatthānaṃ” (một sự phân biệt). Hoặc, mặc dù có sự khác biệt về đối tượng ở phần trước, nhưng khi mục đích được hoàn thành, thì nó là một đối tượng duy nhất. Do đó, nó được gọi là “ekaṃ vavatthānaṃ”.
Yathā hi dvattiṃsākāre kammaṃ karontassa yogino yadipi pubbabhāge visuṃ visuṃ koṭṭhāsesu manasikāro pavattati, aparabhāge pana ekasmiṃ khaṇe ekasmiṃyeva koṭṭhāse atthasiddhi hoti, na sabbesu, evamidhāpīti.
Just as for a meditator practicing the thirty-two parts, although in the preliminary stage attention is directed to each part separately, in the later stage, the achievement of the goal happens on one single part at a time, not on all parts, so it is here also.
Ví dụ, đối với một hành giả đang thực hành 32 thể trược, mặc dù ở giai đoạn đầu, sự chú ý diễn ra riêng biệt ở từng phần, nhưng ở giai đoạn sau, mục đích được hoàn thành chỉ ở một phần tại một thời điểm, chứ không phải ở tất cả các phần. Tương tự như vậy ở đây.
Tattha siyā – yathā paṭikkūlabhāvasāmaññena dvattiṃsākārakammaṭṭhāne abhedato manasikāro pavattati, evaṃ idha dhātubhāvasāmaññena abhedato manasikāro pavattatīti ‘‘ekaṃ vavatthāna’’nti vuttanti?
Here, one might ask: "Just as attention (manasikāra) occurs as undivided in the meditation on the thirty-two parts due to the common aspect of repulsiveness, so here it occurs as undivided due to the common aspect of elements (dhātubhāvasāmaññena), and thus it is called 'a single analysis'?"
Trong đó, có thể có ý kiến rằng: giống như trong đề mục 32 thể trược, sự chú ý diễn ra không phân biệt do tính chung của trạng thái ghê tởm, thì ở đây, sự chú ý cũng diễn ra không phân biệt do tính chung của trạng thái các đại (dhātu). Do đó, nó được gọi là “ekaṃ vavatthānaṃ” ư?
Nayidamevaṃ.
This is not so.
Không phải như vậy.
Tattha hi paṇṇattisamatikkamato paṭṭhāya paṭikkūlavaseneva sabbattha manasikāro pavattetabbo, idha pana sabhāvasarasalakkhaṇato dhātuyo manasi kātabbā, na dhātubhāvasāmaññato.
There, indeed, from the transcending of concept (paññatti) onwards, attention must be directed everywhere only by way of repulsiveness, whereas here, the elements must be adverted to by their intrinsic nature and specific characteristics (sabhāva-rasa-lakkhaṇa), not by the common aspect of element-nature.
Vì ở đó, từ khi vượt qua khái niệm (paññatti) trở đi, sự chú ý phải được thực hiện ở khắp mọi nơi theo khía cạnh ghê tởm. Còn ở đây, các đại phải được chú ý theo đặc tính riêng của chúng (sabhāvasalakkhaṇa), chứ không phải theo tính chung của trạng thái các đại.
Tenevāha ‘‘sabhāvūpalakkhaṇavasena sanniṭṭhāna’’nti.
Therefore, it is said, " decision by way of apprehending intrinsic nature (sabhāvūpalakkhaṇavasena sanniṭṭhānaṃ)."
Vì lẽ đó, kinh nói: “sự xác định bằng cách nhận biết bản chất”.
Kiṃ vā etena papañcena, aññehi ekūnacattālīsāya kammaṭṭhānehi asaṃsaṭṭhaṃ catudhātuvavatthānaṃ nāma ekaṃ kammaṭṭhānanti dassetuṃ ‘‘ekaṃ vavatthāna’’nti vuttanti daṭṭhabbaṃ.
Or what use is this elaborate discussion? It should be understood that "a single analysis" is said to show that the four-element analysis is a single meditation subject, unmixed with the other thirty-nine meditation subjects.
Hoặc, có ích gì với sự giải thích chi tiết này? Cần hiểu rằng, để chỉ ra rằng sự phân biệt bốn đại là một đề mục thiền không lẫn lộn với 39 đề mục thiền khác, nên nó được gọi là “một sự phân biệt”.
‘‘Catudhātuvavatthānassa bhāvanāniddeso’’ti kasmā vuttaṃ, nanu catudhātuvavatthānaṃ bhāvanāva?
Why is it said, "the exposition of the development of the four-element analysis"? Is not the four-element analysis itself the development?
Tại sao lại nói “sự trình bày về tu tập phân biệt bốn đại”? Chẳng phải sự phân biệt bốn đại chính là sự tu tập sao?
Saccaṃ bhāvanāva, sakiṃ pavattaṃ pana vavatthānaṃ, tassa bahulīkāro bhāvanāti vacanabhedena vuttaṃ.
Indeed, it is the development itself. However, the analysis (vavatthāna) is that which occurs once, while the frequent repetition of that analysis is development (bhāvanā). Thus, it is stated with a distinction in wording.
Đúng vậy, nó chính là sự tu tập. Nhưng sự phân biệt diễn ra một lần được gọi là phân biệt, còn sự lặp đi lặp lại của nó được gọi là tu tập. Do đó, nó được nói với sự khác biệt về từ ngữ.
Kathaṃ pana bhāvanā niddisīyati tassā vacīgocarātikkantabhāvatoti?
But how can development be expounded, seeing that it transcends the sphere of speech?
Nhưng làm thế nào mà sự tu tập lại được trình bày, khi nó vượt ngoài phạm vi của lời nói?
Nāyaṃ doso bhāvanatthe bhāvanāvohārato.
There is no fault in this, because the term 'development' (bhāvanā) is used for the method that leads to development.
Đây không phải là lỗi, vì trong ý nghĩa của sự tu tập, nó được gọi là tu tập.
Bhāvanattho hi kammaṭṭhānapariggaho idha ‘‘bhāvanā’’ti adhippeto.
For here, the apprehension of the meditation subject, which leads to development, is intended by 'development'.
Vì ở đây, sự nắm bắt đề mục thiền có lợi ích của sự tu tập được hiểu là “tu tập”.
Sabhāvūpalakkhaṇavasenāti kakkhaḷattādikassa salakkhaṇassa upadhāraṇavasena.
" Sabhāvūpalakkhaṇavasena" means by way of observing the intrinsic characteristic (salakkhaṇa) such as hardness, etc.
Sabhāvūpalakkhaṇavasena (bằng cách nhận biết bản chất) là bằng cách quán chiếu đặc tính riêng của sự cứng rắn, v.v.
Idaṃ hi kammaṭṭhānaṃ pathavīkasiṇādikammaṭṭhānaṃ viya na paṇṇattimattasallakkhaṇavasena, nīlakasiṇādikammaṭṭhānaṃ viya na nīlādivaṇṇasallakkhaṇavasena, nāpi vipassanākammaṭṭhānaṃ viya saṅkhārānaṃ aniccatādisāmaññalakkhaṇasallakkhaṇavasena pavattati, atha kho pathavīādīnaṃ sabhāvasallakkhaṇavasena pavattati.
Indeed, this meditation subject does not proceed merely by observing concepts (paññatti), like earth kasina (pathavī-kasiṇa) and other kasinas; nor by observing colours like blue, etc., like blue kasina and other kasinas; nor by observing the general characteristics (sāmaññalakkhaṇa) of impermanence, etc., of formations (saṅkhārā), like insight meditation (vipassanā-kammaṭṭhāna); rather, it proceeds by observing the intrinsic nature of earth (pathavī) and so forth.
Đề mục thiền này không diễn ra chỉ bằng cách quán chiếu khái niệm như đề mục địa đại (pathavīkasiṇa) và các đề mục khác; không diễn ra bằng cách quán chiếu màu xanh và các màu khác như đề mục sắc xanh (nīlakasiṇa) và các đề mục khác; cũng không diễn ra bằng cách quán chiếu các đặc tính chung như vô thường của các hành (saṅkhāra) như đề mục tuệ quán (vipassanā). Mà nó diễn ra bằng cách quán chiếu bản chất của địa đại và các đại khác.
Tena vuttaṃ ‘‘sabhāvūpalakkhaṇavasenā’’ti, kakkhaḷattādikassa salakkhaṇassa upadhāraṇavasenāti attho.
Therefore, it is said, "by way of apprehending intrinsic nature," meaning, by way of observing the specific characteristic such as hardness, etc.
Do đó, kinh nói “bằng cách nhận biết bản chất”, có nghĩa là bằng cách quán chiếu đặc tính riêng của sự cứng rắn, v.v.
Sanniṭṭhānanti ñāṇavinicchayo veditabbo, na yevāpanakavinicchayo, nāpi vitakkādivinicchayo.
" Sanniṭṭhāna" should be understood as decision by wisdom (ñāṇavinicchaya), not decision based on mere proclamation (yevāpanakavinicchaya), nor decision based on initial application (vitakkādivinicchaya).
Sanniṭṭhānaṃ (sự xác định) cần được hiểu là sự quyết định bằng trí tuệ, chứ không phải sự quyết định bằng sự chấp nhận (yevāpanaka), cũng không phải sự quyết định bằng tầm (vitakka) và các yếu tố khác.
Dhātumanasikāroti dhātūsu manasikāro, catasso dhātuyo ārabbha bhāvanāmanasikāroti attho.
" Dhātumanasikāro" means attention to the elements (dhātu); the meaning is, the attention of development (bhāvanā-manasikāra) focusing on the four elements.
Dhātumanasikāro (sự chú ý đến các đại) là sự chú ý đến các đại, có nghĩa là sự chú ý tu tập dựa trên bốn đại.
Kātabbato kammaṃ, yogino sukhavisesānaṃ kāraṇabhāvato ṭhānañcāti kammaṭṭhānaṃ, catunnaṃ mahābhūtānaṃ sabhāvasallakkhaṇavasena pavattaṃ yogakammaṃ.
It is kamma (action) because it is to be done; it is ṭhāna (place or cause) because it is the cause of special happiness for the meditator. Hence it is kammaṭṭhāna (meditation subject), the yogic practice that proceeds by observing the intrinsic nature of the four great elements.
Do được thực hiện, nó là nghiệp (kamma); do là nguyên nhân của những niềm vui đặc biệt cho hành giả (yogī), nó là cơ sở (ṭhāna). Do đó, nó là đề mục thiền (kammaṭṭhāna), tức là nghiệp tu tập diễn ra bằng cách quán chiếu bản chất của bốn đại.
Tenāha ‘‘dhātumanasikāro, dhātukammaṭṭhānaṃ, catudhātuvavatthānanti atthato eka’’nti.
Therefore, it is said, " Dhātumanasikāro, dhātukammaṭṭhānaṃ, and catudhātuvavatthānaṃ are one in meaning."
Vì lẽ đó, kinh nói: “Dhātumanasikāro (sự chú ý đến các đại), dhātukammaṭṭhānaṃ (đề mục thiền các đại), catudhātuvavatthānaṃ (sự phân biệt bốn đại) là một về mặt ý nghĩa”.
Tayidaṃ catudhātuvavatthānaṃ.
Tayidaṃ is this four-element analysis.
Tayidaṃ (điều này), tức là sự phân biệt bốn đại.
‘‘Dvidhā āgata’’nti kasmā vuttaṃ, nanu dhātuvibhaṅge nātisaṅkhepavitthāravasena āgataṃ, tasmā ‘‘tidhā āgata’’nti vattabbanti?
Why is it said, " Dvidhā āgataṃ" ("It has come in two ways")? Is it not the case that in the Dhātuvibhaṅga, it comes by way of neither too condensed nor too extensive, therefore it should be said, "It has come in three ways"?
Tại sao lại nói “dvidhā āgataṃ” (được trình bày theo hai cách)? Chẳng phải trong Dhātuvibhaṅga (Phân tích các đại), nó được trình bày không quá vắn tắt hay quá chi tiết, vậy nên phải nói là “được trình bày theo ba cách” sao?
Na, tatthāpi ajjhattikānaṃ dhātūnaṃ pabhedato anavasesapariyādānassa katattā, bāhirānañca dhātūnaṃ pariggahitattā.
No, for there too, the complete enumeration of the internal elements (ajjhattikānaṃ dhātūnaṃ) is done in detail, and the external elements (bāhirānañca dhātūnaṃ) are also included.
Không, không phải vậy, vì ở đó, các đại nội tại đã được bao gồm hoàn toàn theo sự phân loại, và các đại bên ngoài cũng đã được bao gồm.
Atha vā dvidhā āgatanti ettha dvidhāva āgatanti na evaṃ niyamo gahetabbo, atha kho dvidhā āgatamevāti, tena tatiyassāpi pakārassa saṅgaho siddho hoti.
Alternatively, in " dvidhā āgataṃ" (it has come in two ways), the rule "only in two ways" should not be taken as absolute. Rather, it means that it has indeed come in two ways, by which the third category is also included.
Hoặc, trong câu dvidhā āgataṃ (được trình bày theo hai cách) này, không nên hiểu rằng chỉ có hai cách trình bày, mà là nó được trình bày theo hai cách. Do đó, cách thứ ba cũng được bao gồm.
So ca nātisaṅkhepavitthāranayo ‘‘saṅkhepato ca vitthārato cā’’ti ettha āvuttivasena, ca-saddeneva vā saṅgahoti daṭṭhabbo.
That method, which is neither too brief nor too extensive, should be understood as included here by way of repetition in the phrase “both briefly and extensively,” or indeed by the word “ca” itself.
Và phương pháp không quá tóm tắt hay quá chi tiết đó, trong câu “một cách tóm tắt và một cách chi tiết”, được bao hàm theo nghĩa được nhắc lại, hoặc chỉ bởi từ “ca” (và) mà thôi, nên phải hiểu như vậy.
Atha vā yo nātisaṅkhepavitthāranayena atisaṅkhepapaṭikkhepamukhena labbhamāno vitthārabhāgo, taṃ vitthāranayantogadhameva katvā vuttaṃ ‘‘dvidhā āgata’’nti.
Or else, the extensive portion obtained by rejecting excessive brevity, which comes through a method that is neither too brief nor too extensive, is said to “have come in two ways” by including it solely within the extensive method.
Hoặc nữa, phần chi tiết được hiểu bằng cách bác bỏ sự quá tóm tắt, theo phương pháp không quá tóm tắt hay quá chi tiết, thì phần đó đã được nói là “được trình bày theo hai cách” khi được bao gồm trong phương pháp chi tiết.
Evañca katvā ‘‘nātitikkhapaññassa dhātukammaṭṭhānikassa vasena vitthārato āgata’’nti idañca vacanaṃ samatthitaṃ hoti.
And by doing so, this statement, “it has come extensively for one whose wisdom is not overly keen,* element meditation,” also becomes established.
Và khi làm như vậy, lời nói này: “được trình bày chi tiết cho người hành thiền về các yếu tố (dhātu) không có trí tuệ quá sắc bén” cũng được chứng minh là đúng.
‘‘Mahāsatipaṭṭhāne’’ti ca idaṃ nidassanamattaṃ daṭṭhabbaṃ, satipaṭṭhāna(dī. ni. 2.378 ādayo; ma. ni. 3.111 ādayo) kāyagatāsatisuttādīsupi (ma. ni. 3.153 ādayo) tatheva āgatattā.
And the expression " Mahāsatipaṭṭhāne" should be understood as a mere example, because it has also come in the Satipaṭṭhāna and Kāyagatāsati Suttas, etc., in the same way.
Và cụm từ “trong Mahāsatipaṭṭhāna” này phải được xem là một ví dụ, vì nó cũng được trình bày tương tự trong các kinh như Satipaṭṭhāna và Kāyagatāsati.
Rāhulovādeti mahārāhulovāde (ma. ni. 2.113 ādayo).
" Rāhulovāde" refers to the Mahārāhulovāda.
“Trong Rāhulovāda” là trong Mahārāhulovāda.
Dhātuvibhaṅgeti dhātuvibhaṅgasutte (ma. ni. 3.342 ādayo), abhidhamme dhātuvibhaṅge (vibha. 172 ādayo) ca.
" Dhātuvibhaṅge" refers to the Dhātuvibhaṅga Sutta and the Dhātuvibhaṅga in the Abhidhamma.
“Trong Dhātuvibhaṅga” là trong kinh Dhātuvibhaṅga và trong Dhātuvibhaṅga của Abhidhamma.
Kāmaṃ mahāsatipaṭṭhāne atthena upamaṃ parivāretvā desanā āgatā, upamā ca nāma yāvadeva upameyyatthavibhāvanatthāti upamaṃ tāva dassetvā upameyyatthaṃ vibhāvetuṃ ‘‘seyyathāpī’’tiādinā pāḷi ānītā.
Although in the Mahāsatipaṭṭhāna the teaching is indeed surrounded by a simile in terms of meaning, a simile exists solely for the purpose of clarifying the meaning of that which is being compared. Therefore, after presenting the simile, the Pali text beginning with " Seyyathāpi" is cited to clarify the meaning of that which is being compared.
Mặc dù trong Mahāsatipaṭṭhāna, bài giảng được bao quanh bởi ví dụ về ý nghĩa, và ví dụ chỉ nhằm mục đích làm sáng tỏ ý nghĩa của điều được ví dụ, nên sau khi trình bày ví dụ, đoạn kinh bắt đầu bằng “seyyathāpi” đã được đưa ra để làm sáng tỏ ý nghĩa của điều được ví dụ.
Kasmā panettha dhātuvasena, tatthapi catumahābhūtavasena kammaṭṭhānaniddeso katoti?
Why is the meditation object here explained in terms of elements, and within that, specifically in terms of the four great elements?
Tại sao ở đây, sự chỉ dẫn về đề mục thiền được thực hiện theo các yếu tố (dhātu), và trong đó, đặc biệt là theo tứ đại (catumahābhūta)?
Sattasuññatāsandassanatthaṃ, ettha dhātuvasena, tatthāpi oḷārikabhāvena supākaṭatāya, ekaccaveneyyajanacaritānukulatāya ca mahābhūtavasena kammaṭṭhānaniddeso katoti veditabbo.
It should be understood that here the meditation object is explained in terms of elements, and within that, in terms of the great elements, for the purpose of demonstrating the emptiness of a being, due to their gross nature being very evident, and in conformity with the disposition of certain individuals amenable to training.
Phải hiểu rằng ở đây, sự chỉ dẫn về đề mục thiền được thực hiện theo các yếu tố (dhātu) nhằm mục đích chỉ ra sự trống rỗng của chúng sinh, và trong đó, đặc biệt là theo tứ đại vì tính thô thiển dễ nhận biết và phù hợp với tính cách của một số người đáng được giáo hóa.
Tattha pathavīdhātūtiādīsu dhātuttho nāma sabhāvattho, sabhāvattho nāma suññatattho, suññatattho nāma nissattattho.
There, in phrases like " Pathavīdhātu" (earth element), the meaning of dhātu (element) is 'inherent nature,' 'inherent nature' is 'emptiness of a being,' and 'emptiness of a being' is 'non-being.'
Trong đó, trong các cụm từ như “địa đại” (pathavīdhātu), ý nghĩa của từ “dhātu” là ý nghĩa bản chất (sabhāvattha), ý nghĩa bản chất là ý nghĩa trống rỗng (suññatā), ý nghĩa trống rỗng là ý nghĩa không có chúng sinh (nissattattha).
Evaṃ sabhāvasuññatanissattatthena pathavīyeva dhātu pathavīdhātu.
Thus, pathavī itself is an element in the sense of being an inherent nature, empty of a being, and a non-being, hence pathavīdhātu.
Như vậy, với ý nghĩa bản chất, trống rỗng và không có chúng sinh, thì địa đại là yếu tố đất (pathavīdhātu).
Āpodhātuādīsupi eseva nayo.
The same method applies to Āpodhātu and so on.
Trong thủy đại (āpodhātu) và các yếu tố khác cũng tương tự như vậy.
Pathavīdhātūti sahajarūpadhammānaṃ patiṭṭhā dhātu, tathā āpodhātūti ābandhanadhātu, tejodhātūti paripācanadhātu, vāyodhātūti vitthambhanadhātūti evamettha samāso, bhāvattho ca veditabbo.
" Pathavīdhātu" means the element that is the foundation for co-arisen physical phenomena; likewise, " āpodhātu" is the binding element, " tejodhātu" is the heating/maturing element, and " vāyodhātu" is the supporting/distending element. The compound and its intended meaning should be understood in this way.
“Địa đại” (pathavīdhātu) là yếu tố nâng đỡ các pháp sắc đồng sinh, “thủy đại” (āpodhātu) là yếu tố kết dính, “hỏa đại” (tejodhātu) là yếu tố làm chín, “phong đại” (vāyodhātu) là yếu tố trương nở. Như vậy, ở đây phải hiểu là cách ghép từ và ý nghĩa của chúng.
Ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana parato āgamissati.
This is the brief explanation here; the extensive explanation will follow later.
Đây là phần tóm tắt, phần chi tiết sẽ được trình bày sau.
Chekoti taṃtaṃsamaññāya kusalo, yathājāte sūnasmiṃ naṅguṭṭhakhuravisāṇādivante aṭṭhimaṃsādiavayavasamudāye avibhatte gāvīsamaññā, na vibhatte, vibhatte pana aṭṭhimaṃsādiavayavasamaññāti jānanako.
A " cheko" (clever person) is skilled in various designations; for instance, when a newborn calf, having a dewlap, tail, hooves, horns, etc., is a collective of undifferentiated parts like bones and flesh, it is designated as a cow, not when it is differentiated. But when it is differentiated, it is designated as parts like bone and flesh. One who knows this is chekko.
Cheko có nghĩa là người khéo léo, thành thạo trong các danh từ tương ứng, người biết rằng khi con bò mới sinh, với đuôi, móng, sừng, v.v., là một tập hợp các chi thể như xương, thịt, v.v., chưa được phân chia, thì nó có tên gọi là bò; nhưng khi đã được phân chia, thì nó có tên gọi là các chi thể như xương, thịt, v.v.
Goghātakoti jīvikatthāya gunnaṃ ghātako.
A " goghātako" (butcher) is one who slaughters cows for a living.
Goghātako là người giết bò để kiếm sống.
Antevāsīti kammakaraṇavasena tassa samīpavāsī tassa tannissāya jīvanato.
An " antevāsī" (apprentice) is one who lives near him by way of performing work, or because he lives by depending on him.
Antevāsī là người sống gần anh ta, làm công việc cho anh ta, vì anh ta sống nhờ vào anh ta.
Vinivijjhitvāti ekasmiṃ ṭhāne aññaṃ vinivijjhitvā.
" Vinivijjhitvā" means piercing through another* in one place.
Vinivijjhitvā có nghĩa là xuyên qua một chỗ này đến một chỗ khác.
Mahāpathānaṃ vemajjhaṭṭhānasaṅkhāteti catunnaṃ mahāpathānaṃ tāya eva vinivijjhanaṭṭhānasaṅkhāte.
" Mahāpathānaṃ vemajjhaṭṭhānasaṅkhāte" refers to the place designated as the center of the four main roads, the place where they intersect.
Mahāpathānaṃ vemajjhaṭṭhānasaṅkhāte có nghĩa là tại nơi được gọi là trung tâm của bốn con đường lớn, tức là nơi mà chúng giao nhau.
Yasmā te cattāro mahāpathā catūhi disāhi āgantvā samohitā viya honti, tasmā taṃ ṭhānaṃ catumahāpathānaṃ, tasmiṃ catumahāpathe.
Because those four main roads, coming from the four directions, seem to meet, that place is a crossroads of four great roads, hence, " tasmiṃ catumahāpathe" (at that four-road crossroads).
Vì bốn con đường lớn đó dường như hội tụ từ bốn phương, nên nơi đó được gọi là ngã tư lớn (catumahāpatha), tức là tasmiṃ catumahāpathe (tại ngã tư lớn đó).
Vilīyanti bhijjanti vibhajjantīti bīlā, bhāgā, va-kārassa ba-kāraṃ, i-kārassa ca ī-kāraṃ katvā.
" Bīlā" are portions, parts, because they become loose, break apart, or are divided, after substituting 'ba' for 'va' and 'ī' for 'i'.
Chúng tan rã, vỡ vụn, phân chia, nên gọi là bīlā (các phần), bằng cách đổi v thành b và i thành ī.
Tameva hi bhāgatthaṃ dassetuṃ ‘‘koṭṭhāsaṃ katvā’’ti vuttaṃ.
Indeed, to show this meaning of 'portion', it is said " koṭṭhāsaṃ katvā" (having made into portions).
Chính để chỉ ra ý nghĩa của phần đó, nên đã nói “koṭṭhāsaṃ katvā” (chia thành từng phần).
Kiñcāpi ṭhita-saddo ‘‘ṭhito vā’’tiādīsu (a. ni. 5.28) viya ṭhānasaṅkhātairiyāpathasamaṅgitāya, gatinivattiatthatāya vā ṭhā-saddassa aññattha ṭhapetvā gamanaṃ sesairiyāpathasamaṅgitāya bodhako, idha pana yathā tathā rūpakāyassa pavattiākārabodhako adhippetoti āha ‘‘catunnaṃ iriyāpathānaṃ yena kenaci ākārena ṭhitattā yathāṭhita’’nti.
Although the word ṭhita in phrases like “ṭhito vā” means being endowed with the posture of standing or implies the cessation of going and being endowed with other postures, here, however, it is intended to denote the posture of the physical body's occurrence in any manner whatsoever; therefore, it is said, " catunnaṃ iriyāpathānaṃ yena kenaci ākārena ṭhitattā yathāṭhita" (standing in any posture of the four postures, yathāṭhita).
Mặc dù từ ṭhita (đứng) trong các đoạn như “ṭhito vā” (đứng hoặc) chỉ trạng thái oai nghi đứng, hoặc ý nghĩa dừng lại của sự đi, hoặc sự sở hữu các oai nghi còn lại, nhưng ở đây, nó được hiểu là chỉ trạng thái hiện hữu của thân sắc bằng bất kỳ oai nghi nào, nên nói “yathāṭhita” (tùy theo trạng thái hiện hữu) vì sự hiện hữu của thân sắc bằng bất kỳ oai nghi nào trong bốn oai nghi.
Tattha ākārenāti ṭhānādinā rūpakāyassa pavattiākārena.
There, " ākārena" (by posture) refers to the mode of occurrence of the physical body, such as standing.
Trong đó, ākārena có nghĩa là bằng trạng thái hiện hữu của thân sắc, như đứng v.v.
Ṭhānādayo hi iriyāsaṅkhātāya kāyikakiriyāya pavattiṭṭhānatāya ‘‘iriyāpathā’’ti vuccanti.
Standing, etc., are called "postures" because they are the places where bodily actions, known as postures, occur.
Thật vậy, đứng v.v. được gọi là “oai nghi” (iriyāpathā) vì chúng là nơi phát sinh các hành động thân thể được gọi là oai nghi.
Yathāṭhitanti yathāpavattaṃ.
" Yathāṭhita" means 'as it occurs'.
Yathāṭhita có nghĩa là tùy theo sự hiện hữu.
Yathāvuttaṭṭhānamevettha paṇidhānanti adhippetanti āha ‘‘yathāṭhitattāva yathāpaṇihita’’nti.
Here, it is intended that the aforementioned standing itself is the applying of the mind; therefore, it is said, " yathāṭhitattāva yathāpaṇihita" (as it stands, so it is applied).
Ở đây, ý nghĩa là sự chú tâm vào chính trạng thái đã được nói đến, nên nói “yathāṭhitattāva yathāpaṇihita” (tùy theo trạng thái hiện hữu đó, tùy theo sự chú tâm đó).
Ṭhitanti vā kāyassa ṭhānasaṅkhātairiyāpathasamāyogaparidīpanaṃ.
Or, " ṭhita" (standing) indicates the conjunction of the body with the posture of standing.
Hoặc ṭhita là sự chỉ rõ sự kết hợp của thân với oai nghi đứng.
Paṇihitanti tadaññairiyāpathasamāyogaparidīpanaṃ.
" Paṇihita" (applied) indicates the conjunction with other postures.
Paṇihita là sự chỉ rõ sự kết hợp với các oai nghi khác.
Ṭhitanti vā kāyasaṅkhātānaṃ rūpadhammānaṃ tasmiṃ tasmiṃ khaṇe sakiccavasena avaṭṭhānaparidīpanaṃ.
Or, " ṭhita" (standing) indicates the abiding of the physical phenomena, designated as the body, in each moment according to their respective functions.
Hoặc ṭhita là sự chỉ rõ sự tồn tại của các pháp sắc được gọi là thân, tại mỗi khoảnh khắc, theo chức năng riêng của chúng.
Paṇihitanti paccayakiccavasena tehi tehi paccayehi pakārato nihitaṃ paṇihitanti evamettha attho veditabbo.
" Paṇihita" (applied) means that which is placed in a particular way by those respective conditions, according to the function of conditions. Thus, this is the meaning here.
Paṇihita là sự chỉ rõ rằng chúng được đặt ra một cách đặc biệt bởi các duyên khác nhau, theo chức năng của duyên. Ý nghĩa ở đây phải được hiểu như vậy.
Dhātusoti dhātuṃ dhātuṃ pathavīādidhātuṃ visuṃ visuṃ katvā.
" Dhātuso" means making each element, such as the earth element, separate.
Dhātuso có nghĩa là phân chia từng yếu tố, từng yếu tố địa đại và các yếu tố khác một cách riêng biệt.
Paccavekkhatīti pati pati avekkhati ñāṇacakkhunā vinibbhujitvā passati.
" Paccavekkhatī" means to contemplate each individually, to discern and see with the eye of wisdom.
Paccavekkhati có nghĩa là quán sát từng cái một, nhìn thấy rõ ràng bằng tuệ nhãn sau khi đã phân tích.
Yathā chekotiādinā pāḷiyā saddatthavivaraṇavasena vuttamevatthaṃ idāni bhāvatthavibhāvanavasena dassetuṃ ‘‘yathā goghātakassā’’tiādi vuttaṃ.
The meaning that was explained earlier by way of explaining the literal meaning of the Pali text, starting with "yathā cheko" (just as a skilled butcher), is now presented by way of elucidating its spiritual context, thus it is said " yathā goghātakassā" (just as to a butcher) and so on.
Để trình bày ý nghĩa đã được nói đến theo cách giải thích ý nghĩa từ ngữ của kinh điển, bắt đầu bằng “yathā cheko” (như người đồ tể khéo léo), bây giờ để làm sáng tỏ ý nghĩa sâu xa, đã nói “yathā goghātakassā” (như người đồ tể bò) v.v.
Tattha posentassāti maṃsūpacayaparibrūhanāya kuṇḍakabhattakappāsaṭṭhiādīhi saṃvaḍḍhentassa.
There, " posentassā" (while nourishing) means while fattening the cow with broken rice, cooked rice, cottonseed, etc., for the purpose of increasing and developing its flesh.
Trong đó, posentassa có nghĩa là người nuôi dưỡng (bò) bằng gạo tấm, cơm, hạt bông v.v. để làm tăng trưởng và phát triển thịt.
Vadhitaṃ matanti hiṃsitaṃ hutvā mataṃ.
" Vadhitaṃ mata" (slaughtered and dead) means a cow that has been killed after being harmed.
Vadhitaṃ mataṃ có nghĩa là bị giết chết.
Matanti ca matamattaṃ.
And " mata" (dead) means just a dead cow.
Và mataṃ chỉ là con vật đã chết.
Tenevāha ‘‘tāvadevā’’ti.
Therefore, he says, " tāvadevā" (just so).
Vì thế, đã nói “tāvadevā” (chỉ có thế).
Gāvīti saññā na antaradhāyati yāni aṅgapaccaṅgāni upādāya gāvīsamaññā, matamattāyapi gāviyā tesaṃ sannivesassa avinaṭṭhattā.
" Gāvīti saññā na antaradhāyati" (the perception 'cow' does not disappear) because the arrangement of those major and minor parts, by which the designation 'cow' occurs, is not destroyed even in a merely dead cow.
Gāvīti saññā na antaradhāyati (tưởng về con bò không biến mất), vì ngay cả khi con bò chỉ mới chết, sự sắp xếp các bộ phận lớn nhỏ mà dựa vào đó có tên gọi là bò vẫn chưa bị hủy hoại.
Bilāsoti bilaṃ bilaṃ katvā.
" Bīlāso" means making into portions, piece by piece.
Bilāso có nghĩa là từng phần, từng phần.
Vibhajitvāti aṭṭhisaṅghātato maṃsaṃ vivecetvā, tato vā vivecitaṃ maṃsaṃ bhāgaso katvā.
" Vibhajitvā" means separating the flesh from the mass of bones, or having thus separated the flesh, making it into portions.
Vibhajitvā có nghĩa là tách thịt ra khỏi xương, hoặc chia thịt đã tách ra thành từng phần.
Tenevāha ‘‘maṃsasaññā pavattatī’’ti.
Therefore, he says, " maṃsasaññā pavattatī" (the perception 'flesh' arises).
Vì thế, đã nói “maṃsasaññā pavattatī” (tưởng về thịt khởi lên).
Pabbajitassapi apariggahitakammaṭṭhānassa.
" Pabbajitassapi" (even for a monk) refers to one who has not yet grasped the meditation object.
Pabbajitassapi là của người xuất gia chưa nắm giữ đề mục thiền.
Ghanavinibbhoganti santatisamūhakiccaghanānaṃ vinibbhujanaṃ vivecanaṃ.
" Ghanavinibbhoga" means the discernment or analysis of the solidity of continuity, aggregate, and function.
Ghanavinibbhogaṃ là sự phân tích, phân biệt các khối liên tục, khối tập hợp, khối chức năng.
Dhātuso paccavekkhatoti yathāvuttaṃ ghanavinibbhogaṃ katvā dhātuso paccavekkhantassa.
" Dhātuso paccavekkhato" means for one who contemplates element by element, having performed the aforementioned discernment of solidity.
Dhātuso paccavekkhato có nghĩa là người quán sát các yếu tố sau khi đã thực hiện sự phân tích khối (ghana) như đã nói.
Sattasaññāti attānudiṭṭhivasena pavattā sattasaññāti vadanti, vohāravasena pavattasattasaññāyapi tadā antaradhānaṃ yuttameva yāthāvato ghanavinibbhogassa sampādanato.
" Sattasaññā" (perception of a being) is said to be the perception of a being that arises by way of the view of self. It is indeed appropriate for even the perception of a being that arises by way of conventional speech to disappear at that time, because the true discernment of solidity has been achieved.
Sattasaññā có nghĩa là tưởng về chúng sinh khởi lên do tà kiến về tự ngã. Người ta nói rằng ngay cả tưởng về chúng sinh khởi lên do quy ước thế gian cũng biến mất vào lúc đó, vì sự phân tích khối (ghana) một cách chân thực đã được hoàn thành.
Evaṃ hi sati yathāvuttaopammatthena opameyyattho aññadatthu saṃsandati sameti.
If this is the case, the meaning to be compared corresponds exactly to and agrees with the meaning of the simile already stated.
Thật vậy, khi điều này xảy ra, ý nghĩa của điều được ví dụ hoàn toàn phù hợp và tương ứng với ý nghĩa của ví dụ đã được nói đến.
Tenevāha ‘‘dhātuvaseneva cittaṃ santiṭṭhatī’’ti.
Therefore, he says, " dhātuvaseneva cittaṃ santiṭṭhatī" (the mind becomes established solely in terms of elements).
Vì thế, đã nói “dhātuvaseneva cittaṃ santiṭṭhatī” (tâm an trú chỉ theo các yếu tố).
Tatrāti tasmiṃ yathādassite mahāhatthipadūpamapāṭhe.
“Tatra” refers to that Mahāhatthipadūpama Sutta text, as shown.
Tatrā (Ở đó) có nghĩa là trong bài kinh Mahāhatthipadūpama đã được trình bày.
Ajjhattikāti sattasantānapariyāpannā.
“Ajjhattikā” means included within the continuum of beings.
Ajjhattikā (nội) có nghĩa là thuộc về dòng tương tục của chúng sanh.
Ajjhattaṃ paccattanti padadvayenāpi taṃtaṃpāṭipuggalikadhammo vuccatīti āha ‘‘ubhayampi niyakassa adhivacana’’nti.
He says “both are synonyms for what is one’s own” to indicate that both terms, “ajjhattaṃ paccattaṃ”, refer to the phenomenon pertaining to each individual.
Hai từ ajjhattaṃ paccattaṃ (nội, riêng) đều chỉ pháp thuộc về cá nhân riêng biệt, nên nói rằng “cả hai đều là từ đồng nghĩa của niyaka (của riêng)”.
Sasantatipariyāpannatāya pana attani gahetabbabhāvūpagamanavasena attānaṃ adhikicca pavattaṃ ajjhattaṃ.
“Ajjhattaṃ” (internal) refers to a phenomenon that occurs with reference to oneself, by virtue of being included within one’s own continuum and becoming something to be grasped by oneself.
Tuy nhiên, ajjhattaṃ là cái phát sinh liên quan đến tự thân, theo cách nó trở thành đối tượng cần được nắm giữ trong tự thân, do thuộc về dòng tương tục của chính mình.
Taṃtaṃsantatipariyāpannatāya paccattaṃ.
“Paccattaṃ” (personal) refers to being included within each respective being’s continuum.
Paccattaṃ là do thuộc về dòng tương tục của từng chúng sanh.
Tenevāha ‘‘attani pavattattā ajjhattaṃ, attānaṃ paṭicca paṭicca pavattattā paccatta’’nti.
Therefore, he says, “Ajjhattaṃ, because it occurs in oneself; Paccattaṃ, because it occurs in relation to oneself, repeatedly.”
Vì lẽ đó, đã nói rằng: “Ajjhattaṃ là vì phát sinh trong tự thân, paccattaṃ là vì phát sinh liên tục liên quan đến tự thân”.
Kakkhaḷanti kathinaṃ.
“Kakkhaḷaṃ” means hard.
Kakkhaḷaṃ (cứng rắn) có nghĩa là kathinaṃ (khó khăn, cứng nhắc).
Yasmā taṃ thaddhabhāvena sahajātānaṃ patiṭṭhā hoti, tasmā ‘‘thaddha’’nti vuttaṃ.
Because it is a foundation for co-arisen phenomena due to its hardness, it is called “thaddhaṃ” (rigid).
Vì nó là nền tảng cho những cái đồng sinh bởi tính chất cứng chắc, nên được gọi là “thaddhaṃ” (cứng nhắc).
Kharigatanti kharīsu kharasabhāvesu gataṃ tappariyāpannaṃ, kharasabhāvamevāti attho.
“Kharigataṃ” means having entered into coarse states, or being included in coarse qualities; the meaning is that it is simply a coarse quality.
Kharigataṃ (thô ráp) có nghĩa là gataṃ (đi vào) trong kharīsu kharasabhāvesu (các tính chất thô cứng), tức là chỉ có tính chất thô cứng.
Yasmā pana kharasabhāvaṃ pharusākārena upaṭṭhānato pharusākāraṃ hoti, tasmā vuttaṃ ‘‘pharusa’’nti.
However, because a coarse quality appears in a rough manner, it becomes rough; therefore, it is called “pharusaṃ” (rough).
Vì tính chất thô cứng xuất hiện dưới dạng thô nhám, nên nó có dạng thô nhám, do đó được gọi là “pharusaṃ” (thô nhám).
Tenāha ‘‘dutiyaṃ ākāravacana’’nti.
Thus, he says, “The second is a term for its characteristic.”
Vì lẽ đó, đã nói rằng: “Đây là từ thứ hai chỉ trạng thái”.
Upādinnaṃ nāma sarīraṭṭhakaṃ.
That which is upādinnaṃ (grasped) is the body’s octad.
Upādinnaṃ (được chấp thủ) là thân thể.
Taṃ pana kammasamuṭṭhānataṃ sandhāya upādinnampi atthi anupādinnampi, taṇhādīhi ādinnagahitaparāmaṭṭhavasena sabbampetaṃ upādinnamevāti dassetuṃ ‘‘upādinnanti daḷhaṃ ādinna’’ntiādi vuttaṃ.
In relation to its origination from kamma, there is that which is grasped (upādinna) and that which is not grasped (anupādinna); but to show that all of this is grasped by craving, etc., as seized, held, and clung to, the passage beginning with “upādinnaṃ means firmly grasped” is stated.
Tuy nhiên, dù có upādinnaṃ (được chấp thủ) và anupādinnaṃ (không được chấp thủ) tùy theo sự phát sinh từ nghiệp, nhưng để chỉ rằng tất cả những cái này đều là upādinnaṃ (được chấp thủ) theo cách được nắm giữ, được chấp thủ, được nắm lấy bởi tham ái và các phiền não khác, nên đã nói “upādinnaṃ là được nắm giữ chắc chắn” và vân vân.
Tattha ‘‘mama’’nti gahitaṃ ‘‘aha’’nti parāmaṭṭhanti yojanā.
There, the interpretation is: “grasped as ‘mine’ and clung to as ‘I am’.”
Trong đó, “mama” (của tôi) là được nắm giữ, “ahaṃ” (tôi) là được chấp thủ một cách sai lầm, đó là cách ghép câu.
Seyyathidanti kathetukamyatāpucchāvācīti āha ‘‘taṃ katamanti ceti attho’’ti.
“Seyyathidaṃ” is a particle signifying a desire to explain or inquire; therefore, he says, “It also means ‘which is that?’”
Seyyathidaṃ (như thế này) là từ dùng để hỏi về điều muốn nói, nên đã nói “có nghĩa là ‘cái nào là cái đó?’”.
Tatoti pacchā.
“Tato” means afterwards.
Tato (sau đó) có nghĩa là sau.
Tanti taṃ ajjhattikādibhedato dassitaṃ pathavīdhātuṃ.
“Taṃ” refers to that earth element shown with its internal, etc., distinctions.
Taṃ (cái đó) là chỉ địa đại đã được trình bày theo phân loại nội, v.v.
Dassentoti vatthuvibhāgena dassento.
“Dassento” means showing by distinguishing its constituents.
Dassento (trình bày) có nghĩa là trình bày bằng cách phân chia đối tượng.
Kiñcāpi matthaluṅgaṃ aṭṭhimiñjeneva saṅgahetvā idha pāḷiyaṃ visuṃ na uddhaṭaṃ, paṭisambhidāmagge (paṭi. ma. 1.4) pana vīsatiyā ākārehi paripuṇṇaṃ katvā dassetuṃ visuṃ gahitanti tampi saṅgaṇhanto thaddhabhāvādhikatāya pathavīdhātukoṭṭhāsesuyeva ‘‘matthaluṅgaṃ pakkhipitvā vīsatiyā ākārehi pathavīdhātu niddiṭṭhāti veditabbā’’ti āha.
Although the brain is included in bone-marrow and is not specifically mentioned in the Pāḷi here, in the Paṭisambhidāmagga, it is taken separately to be fully shown in twenty aspects; therefore, including it as well, and because of its predominant hardness, he says, “It should be understood that the earth element is designated in twenty aspects by including the brain.”
Mặc dù não bộ không được liệt kê riêng trong kinh điển ở đây mà được bao gồm trong tủy xương, nhưng trong Paṭisambhidāmagga lại được liệt kê riêng để trình bày đầy đủ dưới hai mươi khía cạnh, nên khi bao gồm cả nó, do tính chất cứng chắc nổi trội, đã nói rằng “cần hiểu rằng địa đại được chỉ định dưới hai mươi khía cạnh, bao gồm cả não bộ, trong các phần của địa đại”.
‘‘Yaṃ vā panaññampi kiñcī’’ti vā iminā pāḷiyaṃ matthaluṅgassa saṅgaho daṭṭhabbo.
The inclusion of the brain in the Pāḷi should be seen by this phrase “or whatever other thing there may be.”
Do đó, trong kinh điển, sự bao gồm của não bộ cần được hiểu qua câu “yaṃ vā panaññampi kiñcī” (hoặc bất cứ cái gì khác).
Tasmā idha ‘‘yaṃ vā panaññampi kiñcī’’ti idaṃ pubbāparāpekkhaṃ ‘‘matthaluṅgaṃ pakkhipitvā vīsatiyā ākārehi pathavīdhātu niddiṭṭhāti veditabbā, yaṃ vā panaññampi kiñcī’’ti vacanato.
Therefore, here, “yaṃ vā panaññampi kiñcī” is to be understood with reference to what precedes and follows, according to the statement: “it should be understood that the earth element is designated in twenty aspects by including the brain, or whatever other thing there may be.”
Vì vậy, ở đây, câu “yaṃ vā panaññampi kiñcī” này liên quan đến trước và sau, theo cách nói “cần hiểu rằng địa đại được chỉ định dưới hai mươi khía cạnh, bao gồm cả não bộ, hoặc bất cứ cái gì khác”.
Puna yaṃ vā panaññampi kiñcīti avasesesu tīsu koṭṭhāsesūti yojetabbaṃ.
Again, “yaṃ vā panaññampi kiñcī” should be connected with the remaining three parts.
Lại nữa, yaṃ vā panaññampi kiñcī cần được hiểu là trong ba phần còn lại.
Tīsu koṭṭhāsesūti tippakāresu koṭṭhāsesu.
“Tīsu koṭṭhāsesu” means in three kinds of parts.
Tīsu koṭṭhāsesu (trong ba phần) có nghĩa là trong ba loại phần.
Na hi te tayo koṭṭhāsā.
For those are not three parts.
Quả thật, ba phần đó không phải là ba phần.
Vissandanabhāvenāti paggharaṇasabhāvena.
“Vissandanabhāvena” means by the characteristic of flowing.
Vissandanabhāvenā (bởi tính chất chảy tràn) có nghĩa là bởi tính chất rỉ chảy.
Appotīti visarati.
“Appotī” means spreads.
Appotī (lan tỏa) có nghĩa là visarati (lan rộng).
Pappotīti pāpuṇāti, sasambhāraāpavasena cetaṃ vuttaṃ.
“Pappotī” means reaches; and this is stated with reference to the water element that includes its constituents.
Pappotī (đạt đến) có nghĩa là pāpuṇāti (đạt được), và điều này được nói đến theo cách nước có thành phần.
So hi vissandanabhāvena sasambhārapathavīsaṅkhātaṃ taṃ taṃ ṭhānaṃ visarati, pāpuṇāti ca, lakkhaṇāpavaseneva vā.
For by its characteristic of flowing, it spreads to and reaches those respective places, which are called the earth element with its constituents, or else by way of its characteristic nature.
Thật vậy, nó lan rộng và đạt đến những nơi đó, tức là địa đại có thành phần, bởi tính chất chảy tràn, hoặc chỉ bởi tính chất của nước.
Sopi hi sahajātaaññamaññanissayādipaccayatāya sesabhūtattayasaṅkhātaṃ taṃ taṃ ṭhānaṃ dravabhāvasiddhena vissandanabhāvena ābandhattaṃ, āsattattaṃ, avippakiṇṇañca karontaṃ ‘‘appoti pappotī’’ti vattabbataṃ arahatīti.
For that also, by its causal relation of co-arisen mutual support, etc., causing adherence, attachment, and non-scattering through its flowing characteristic established by its fluid nature, is worthy of being called “appoti pappoti” with respect to those respective places, which are called the other three elements.
Thật vậy, nước đó, do là duyên đồng sinh, nương tựa lẫn nhau, v.v., làm cho ba yếu tố còn lại (sắc, hỏa, phong) liên kết, dính chặt và không bị phân tán bởi tính chất chảy tràn đã được thiết lập bởi trạng thái lỏng, nên xứng đáng được gọi là “appoti pappotī” (lan tỏa và đạt đến).
Tejanavasenāti nisitabhāvena tikkhabhāvena.
“Tejanavasena” means by being sharpened, by being keen.
Tejanavasenā (bởi sự sắc bén) có nghĩa là bởi tính chất được mài sắc, bởi tính chất sắc bén.
Vuttanayenāti kammasamuṭṭhānādivasena ‘‘nānāvidhesū’’ti āpodhātuyaṃ vuttanayena.
“Vuttanayena” means by the method stated in the description of the water element as “nānāvidhesu” (of various kinds) with respect to its origination from kamma, etc.
Vuttanayenā (theo cách đã nói) có nghĩa là theo cách đã nói trong thủy đại (āpodhātu) về “nhiều loại” theo cách phát sinh từ nghiệp, v.v.
Kupitenāti khubhitena.
“Kupitena” means disturbed.
Kupitenā (bị xáo động) có nghĩa là khubhitena (bị khuấy động).
Usumajātoti usmābhibhūto.
“Usumajāto” means overpowered by heat.
Usumajāto (sinh ra từ hơi nóng) có nghĩa là bị hơi nóng áp đảo.
Jīratīti jiṇṇo hoti.
“Jīratī” means becomes old.
Jīratī (già đi) có nghĩa là jiṇṇo hoti (trở nên già yếu).
Tejodhātuvasena labbhamānā imasmiṃ kāye jarāpavatti pākaṭajarāvasena veditabbāti dassetuṃ ‘‘indriyavekallata’’ntiādi vuttaṃ.
To show that the occurrence of old age in this body, as obtained through the fire element, should be understood as manifest old age, the passage beginning with “indriyavekallata” is stated.
Để chỉ rằng sự già yếu (jarāpavatti) xuất hiện trong thân này theo hỏa đại (tejodhātu) cần được hiểu theo sự già yếu rõ ràng, nên đã nói “indriyavekallata” và vân vân.
Sarīre pakatiusumaṃ atikkamitvā uṇhabhāvo santāpo, sarīrassa dahanavasena pavatto mahādāho paridāhoti ayametesaṃ viseso.
Santāpa is heat that exceeds the natural warmth in the body; paridāho is intense burning that occurs by way of consuming the body—this is the distinction between them.
Santāpo (sự nung đốt) là trạng thái nóng bức vượt quá nhiệt độ bình thường trong cơ thể; paridāho (sự thiêu đốt) là sự nóng bỏng dữ dội phát sinh do đốt cháy cơ thể. Đây là sự khác biệt giữa chúng.
Yena jīrīyatīti ca ekāhikādijararogena jarīyatītipi attho yujjati.
And the meaning that it “is aged by” a feverish disease like quotidian fever is also appropriate.
Và yena jīrīyatī (mà bởi đó nó già yếu) cũng có nghĩa là bị làm cho già yếu bởi các bệnh sốt cách nhật, v.v.
Satakkhattuṃ tāpetvā tāpetvā sītudake pakkhipitvā uddhaṭā sappi ‘‘satadhotasappī’’ti vadanti.
Ghee, which has been heated a hundred times and then plunged into cold water and removed, is called “satadhotasappi” (hundred-washed ghee).
Bơ đã được đun nóng một trăm lần, rồi nhúng vào nước lạnh và lấy ra được gọi là “satadhotasappī” (bơ đã được rửa trăm lần).
Asitanti bhuttaṃ.
“Asitaṃ” means eaten.
Asitaṃ (đã ăn) có nghĩa là bhuttaṃ (đã dùng).
Khāyitanti khāditaṃ.
“Khāyitaṃ” means chewed.
Khāyitaṃ (đã nhai) có nghĩa là khāditaṃ (đã cắn).
Sāyitanti assāditaṃ.
“Sāyitaṃ” means tasted or licked.
Sāyitaṃ (đã nếm) có nghĩa là assāditaṃ (đã thưởng thức).
Sammā paripākaṃ gacchatīti samavepākiniyā gahaṇiyā vasena vuttaṃ, asammāparipākopi pana visamavepākiniyā tassā eva vasena veditabbo.
“Sammā paripākaṃ gacchati” is stated with reference to the digestive fire (gahaṇī) that digests properly; however, improper digestion should also be understood with reference to that same digestive fire, which digests erratically.
Sammā paripākaṃ gacchatī (được tiêu hóa đúng cách) được nói đến theo nghĩa của gahaṇī (hỏa tạng) tiêu hóa đều đặn; tuy nhiên, sự tiêu hóa không đúng cách (asammāparipākopi) cũng cần được hiểu theo nghĩa của chính gahaṇī đó tiêu hóa không đều đặn.
Rasādibhāvenāti rasarudhiramaṃsamedanhāruaṭṭhiaṭṭhimiñjasukkavasena.
“Rasādibhāvena” means by way of rasa (chyle), blood, flesh, fat, sinews, bones, bone-marrow, and semen.
Rasādibhāvenā (theo trạng thái của vị, v.v.) có nghĩa là theo trạng thái của vị, máu, thịt, mỡ, gân, xương, tủy xương, và tinh dịch.
Vivekanti puthubhāvaṃ aññamaññaṃ visadisabhāvaṃ.
“Vivekaṃ” means separation, dissimilarity from each other.
Vivekaṃ (sự phân ly) có nghĩa là puthubhāvaṃ (trạng thái riêng biệt), aññamaññaṃ visadisabhāvaṃ (trạng thái khác biệt lẫn nhau).
Asitādibhedassa hi āhārassa pariṇāme raso hoti, taṃ paṭicca rasadhātu uppajjatīti attho.
Indeed, when food, etc., of various kinds is digested, rasa (chyle) arises; the meaning is that the rasa element arises dependent on that.
Thật vậy, khi thức ăn đã được ăn, v.v., được tiêu hóa, thì vị (raso) xuất hiện, có nghĩa là vị đại (rasadhātu) phát sinh tùy thuộc vào đó.
Evaṃ ‘‘rasassa pariṇāme rudhira’’ntiādinā sabbaṃ netabbaṃ.
In this way, everything should be understood starting with “when rasa is digested, blood,” etc.
Cứ như vậy, tất cả cần được dẫn giải theo cách “khi vị được tiêu hóa, thì máu” và vân vân.
Vāyanavasenāti samudīraṇavasena, savegagamanavasena vā.
“Vāyanavasena” means by way of stirring up, or by way of moving swiftly.
Vāyanavasenā (bởi sự chuyển động) có nghĩa là bởi sự kích động, hoặc bởi sự di chuyển có động lực.
Uggārahikkādīti ettha ādi-saddena uddekakhipanādipavattanakavātānaṃ saṅgaho daṭṭhabbo.
In “uggārahikkādī”, by the word ādi, the winds that cause belching, sneezing, etc., should be understood as included.
Trong Uggārahikkādī (ợ hơi, nấc, v.v.), từ ādi (vân vân) cần được hiểu là bao gồm các loại gió gây ra ợ hơi, hắt hơi, v.v.
Uccārapassāvādīti ādi-saddena pittasemhalasikākevaladuggandhādinīharaṇakānaṃ saṅgaho daṭṭhabbo.
In “uccārapassāvādī”, by the word ādi, the winds that expel bile, phlegm, lymph, pure foul odors, etc., should be understood as included.
Trong Uccārapassāvādī (phân, nước tiểu, v.v.), từ ādi (vân vân) cần được hiểu là bao gồm các loại gió thải ra mật, đờm, dịch bạch huyết, và các mùi hôi thối khác.
Yadipi kucchi-saddo udarapariyāyo, koṭṭha-saddena pana antantarassa vuccamānattā tadavasiṭṭho udarappadeso idha kucchi-saddena vuccatīti āha ‘‘kucchisayā vātāti antānaṃ bahivātā’’ti.
Although the word kucchi is a synonym for udarā (belly), because the inner part of the intestines is called koṭṭha, the remaining part of the abdominal region is here called kucchi; therefore, he says, “the kucchi-dwelling winds are the external winds of the intestines.”
Mặc dù từ kucchi (bụng) là một từ đồng nghĩa với udarapariyāyo (khoang bụng), nhưng vì từ koṭṭha (ruột) được dùng để chỉ phần bên trong của ruột, nên phần bụng còn lại ở đây được gọi là kucchi (bụng), do đó đã nói “kucchisayā vātā” (gió trong bụng) tức là “gió bên ngoài ruột”.
Samiñjanapasāraṇādīti ādi-saddena ālokanavilokanauddharaṇātiharaṇādikā sabbā kāyikakiriyā saṅgahitā.
In “samiñjanapasāraṇādī”, by the word ādi, all bodily actions such as looking straight, glancing, lifting, moving forward, etc., are included.
Trong Samiñjanapasāraṇādī (co duỗi, v.v.), từ ādi (vân vân) bao gồm tất cả các hoạt động thể chất như nhìn thẳng, nhìn nghiêng, nâng lên, hạ xuống, v.v.
‘‘Assāsapassāsā cittasamuṭṭhānāvā’’ti etena assāsapassāsānaṃ sarīraṃ muñcitvā pavatti natthīti dīpeti.
By the statement “breathing in and out arise from mind”, he indicates that breathing in and out do not occur apart from the body.
Với câu “Assāsapassāsā cittasamuṭṭhānāvā” (hơi thở vào và ra phát sinh từ tâm), điều này cho thấy rằng hơi thở vào và ra không thể phát sinh mà không có thân.
Na hi bahiddhā cittasamuṭṭhānassa sambhavo atthīti.
For indeed, the arising of form from mind (cittasamuṭṭhāna) does not occur externally.
Thật vậy, không thể có sự phát sinh từ tâm ở bên ngoài.
Yadi evaṃ kathaṃ ‘‘passāsoti bahinikkhamananāsikavāto, dīghanāsikassa nāsikaggaṃ, itarassa uttaroṭṭhaṃ phusanto pavattatī’’ti vacanaṃ?
If that is so, how is the statement “exhaling is the nasal wind going out; it occurs touching the tip of the nose for one with a long nose, and the upper lip for others” to be understood?
Nếu vậy, làm thế nào để hiểu câu nói “passāso (hơi thở ra) là hơi thở mũi thoát ra ngoài, nó chạm vào chóp mũi của người có mũi dài, và môi trên của người khác, rồi phát sinh”?
Taṃ nikkhamanākārena pavattiyā cittasamuṭṭhānassa, santāne pavattautusamuṭṭhānassa ca vasena vuttanti veditabbaṃ.
That statement should be understood as referring to the occurrence by way of the exiting manner, and also by way of the mind-originated form and the season-originated form occurring in the continuum.
Cần hiểu rằng câu đó được nói đến theo sự phát sinh của hơi thở ra dưới dạng thoát ra ngoài, và theo sự phát sinh từ thời tiết (utu) trong dòng tương tục.
Sabbatthāti āpodhātuādīnaṃ tissannaṃ dhātūnaṃ niddesaṃ sandhāyāha.
“Sabbattha” is stated with reference to the description of the three elements: water, etc.
Sabbatthā (ở khắp mọi nơi) được nói đến để chỉ sự trình bày của ba đại là thủy đại, v.v.
Tattha āpodhātuniddese ‘‘yaṃ vā panañña’’nti iminā sambhavassa, tejodhātuniddese sarīre pākatikausmāya, vāyodhātuniddese dhamanijālānusaṭassa tattha tattha cammakhīlapīḷakādinibbattakavāyuno saṅgaho daṭṭhabbo.
In this regard, in the explanation of the water element, by the phrase “or whatever else,” semen is to be understood as included. In the explanation of the fire element, the natural bodily heat in the body is to be understood as included. In the explanation of the air element, the winds that spread throughout the network of veins and produce skin tags, boils, and so forth, here and there, are to be understood as included.
Trong phần giải thích về thủy đại, với câu ‘‘yaṃ vā panaññaṃ’’ là sự bao gồm tinh dịch (sambhavassa); trong phần giải thích về hỏa đại, là sự bao gồm hơi ấm tự nhiên trong thân thể (pākatikausmāya); trong phần giải thích về phong đại, là sự bao gồm gió (vāyu) sinh ra mụn nhọt, ghẻ lở, v.v., ở khắp nơi, lan truyền trong mạng lưới mạch máu (dhamanijālānusaṭassa) thì nên hiểu như vậy.
Samiñjanādinibbattakavātā cittasamuṭṭhānāva.
The winds that produce bending and so forth are exclusively mind-originated.
Các loại gió sinh ra sự co duỗi, v.v., đều do tâm sinh ra.
Yadi evaṃ, kathaṃ ‘‘purimā pañca catusamuṭṭhānā’’ti vacanaṃ?
If this is so, how is the statement “the first five are four-originated” to be understood?
Nếu vậy, tại sao lại nói ‘‘năm loại đầu tiên do bốn nhân sinh ra’’?
Na hi samiñjanādinibbattakā eva aṅgamaṅgānusārino vātā, atha kho tadaññepīti natthi virodho.
Indeed, the winds that pervade the limbs are not exclusively those that produce bending and so forth; rather, there are also other such winds, and thus there is no contradiction.
Bởi vì không chỉ có các loại gió sinh ra sự co duỗi, v.v., là những loại gió lưu chuyển khắp các chi phần, mà còn có những loại gió khác nữa, nên không có sự mâu thuẫn.
Itīti vuttappakāraparāmasanaṃ.
The word “Iti” refers to the aforementioned explanations.
Như vậy (Iti) là sự nhắc lại các loại đã được nói đến.
Tenāha ‘‘vīsatiyā ākārehī’’tiādi.
Therefore, it is said, “in twenty aspects,” and so on.
Do đó, có câu ‘‘với hai mươi phương diện’’ và các câu tương tự.
Etthāti etasmiṃ vitthārato āgate dhātukammaṭṭhāneti attho.
Here means in this element-meditation subject that has been extensively expounded.
Ở đây (Ettha) có nghĩa là trong đề mục thiền quán về các yếu tố (dhātu) được trình bày chi tiết này.
Tena ayaṃ vaṇṇanā na kevalaṃ mahāhatthipadūpamasseva (ma. ni. 1.300 ādayo), atha kho mahārāhulovāda- (ma. ni. 2.113 ādayo) dhātuvibhaṅgasuttānampi (ma. ni. 3.342 ādayo) atthasaṃvaṇṇanā hotiyevāti dassitaṃ hoti.
Thus, it is shown that this exposition is not only an explanation of the meaning of the Mahāhatthipadopama Sutta, but also of the Mahārāhulovāda and Dhātuvibhaṅga Suttas.
Do đó, lời chú giải này không chỉ là lời chú giải ý nghĩa của Mahāhatthipadūpama Sutta (M.N. 1.300, v.v.), mà còn là lời chú giải ý nghĩa của các kinh Mahārāhulovāda (M.N. 2.113, v.v.) và Dhātuvibhaṅga (M.N. 3.342, v.v.).
Bhāvanānayepi eseva nayo.
The same method applies to the way of development.
Trong phương pháp tu tập (bhāvanānaya) cũng vậy.
Tathā hi vuttaṃ ‘‘evaṃ rāhulovādadhātuvibhaṅgesupī’’ti.
Just as it is stated, “Similarly, in the Rāhulovāda and Dhātuvibhaṅga Suttas.”
Quả thật, đã nói rằng ‘‘cũng vậy trong Rāhulovāda và Dhātuvibhaṅga’’.
308. Bhāvanānayeti bhāvanāya naye.
308. Bhāvanānaye means in the way of development.
308. Trong phương pháp tu tập (Bhāvanānaye) có nghĩa là trong phương pháp tu tập.
Yena kammaṭṭhānabhāvanā ijjhati, tasmiṃ bhāvanāvidhimhīti attho.
That is to say, in the method of development by which the development of the meditation subject is accomplished.
Có nghĩa là trong phương pháp tu tập mà nhờ đó việc tu tập đề mục thiền quán được thành tựu.
Etthāti dhātukammaṭṭhāne.
Here means in the element-meditation subject.
Ở đây (Ettha) là trong đề mục thiền quán về các yếu tố.
Yasmā yesaṃ ‘‘tikkhapañño nātitikkhapañño’’ti imesaṃ duvidhānaṃ puggalānaṃ vasena idaṃ kammaṭṭhānaṃ dvidhā āgataṃ dvidhā desitaṃ, tasmā kammaṭṭhānābhinivesopi tesaṃ dvidhāva icchitabboti taṃ tāva dassetuṃ ‘‘tikkhapaññassa bhikkhuno’’tiādi āraddhaṃ.
Because this meditation subject is presented and taught in two ways, depending on two types of individuals—those with keen wisdom and those with not-so-keen wisdom—it is desirable that their approach to the meditation subject also be twofold. To demonstrate this, the section beginning with “for the bhikkhu with keen wisdom” has been commenced.
Vì đề mục thiền quán này được trình bày theo hai cách, dựa trên hai loại người là ‘‘người có trí tuệ sắc bén’’ và ‘‘người không có trí tuệ quá sắc bén’’, nên sự chuyên tâm vào đề mục thiền quán của họ cũng được mong muốn là có hai cách. Để trình bày điều đó, câu ‘‘đối với Tỳ-kheo có trí tuệ sắc bén’’ được bắt đầu.
Lomā pathavīdhātūtīti ettha iti-saddo ādiattho.
In “Lomā pathavīdhātūti,” the word “iti” has the meaning of “and so on.”
Trong câu ‘‘lông là địa đại’’ (Lomā pathavīdhātūti), từ iti có nghĩa là sự khởi đầu (ādiattho).
Evaṃ vitthārato dhātupariggahoti ‘‘kesā pathavīdhātu, lomā pathavīdhātū’’tiādinā evaṃ dvācattālīsāya ākārehi vitthārato dhātukammaṭṭhānapariggaho.
Evaṃ vitthārato dhātupariggaho refers to the comprehensive ascertainment of the elements in forty-two aspects, as in “hairs are the earth element, body-hairs are the earth element,” and so on.
Sự thâu tóm các yếu tố một cách chi tiết như vậy có nghĩa là sự thâu tóm đề mục thiền quán về các yếu tố một cách chi tiết với bốn mươi hai phương diện như ‘‘tóc là địa đại, lông là địa đại,’’ v.v.
Papañcatoti dandhato saṇikato.
Papañcato means slowly, with delay.
Papañcato có nghĩa là chậm rãi, từ từ.
Yaṃ thaddhalakkhaṇanti kesādīsu yaṃ thaddhalakkhaṇaṃ kakkhaḷabhāvo.
Yaṃ thaddhalakkhaṇaṃ means the characteristic of stiffness, or hardness, in hairs and so on.
Đặc tính cứng rắn (Yaṃ thaddhalakkhaṇaṃ) là đặc tính cứng rắn, sự thô cứng trong tóc, v.v.
Yaṃ ābandhanalakkhaṇantiādīsupi eseva nayo.
The same method applies to “yaṃ ābandhanalakkhaṇaṃ” and so on.
Trong câu ‘‘đặc tính liên kết’’ và các câu tương tự cũng vậy.
Evaṃ manasi karototi vatthuṃ anāmasitvā evaṃ lakkhaṇamattato manasikāraṃ pavattentassa.
Evaṃ manasi karoto means for one who directs his attention merely to the characteristics in this way, without directly touching the objects.
Khi tác ý như vậy có nghĩa là khi tác ý chỉ về đặc tính mà không cần chạm vào đối tượng.
Assāti tikkhapaññassa.
Assā means for the one with keen wisdom.
Của vị ấy (Assā) là của vị Tỳ-kheo có trí tuệ sắc bén.
Kammaṭṭhānaṃ pākaṭaṃ hotīti yogakammassa pavattiṭṭhānabhūtaṃ tadeva lakkhaṇaṃ vibhūtaṃ hoti, tassa vā lakkhaṇassa suṭṭhu upaṭṭhānato taṃ ārabbha pavattamānaṃ manasikārasaṅkhātaṃ kammaṭṭhānaṃ vibhūtaṃ visadaṃ hoti, tikkhapaññassa indriyapāṭavena saṃkhittarucibhāvato.
Kammaṭṭhānaṃ pākaṭaṃ hotīti: The characteristic itself, which is the basis for the practice of yoga, becomes manifest. Or, due to the excellent appearance of that characteristic, the meditation subject, consisting of attention directed to that object, becomes manifest and clear, owing to the keen wisdom and concise inclination of the individual with keen wisdom.
Đề mục thiền quán trở nên rõ ràng (Kammaṭṭhānaṃ pākaṭaṃ hotī) có nghĩa là chính đặc tính đó, vốn là nơi phát sinh công việc tu tập, trở nên rõ ràng; hoặc do sự hiện diện rõ ràng của đặc tính đó, đề mục thiền quán, tức là sự tác ý đang diễn ra liên quan đến nó, trở nên rõ ràng và trong sáng, vì người có trí tuệ sắc bén có khả năng giác quan nhạy bén và thích sự tóm tắt.
Sabbaso mandapaññassa bhāvanāva na ijjhatīti āha ‘‘nātitikkhapaññassā’’ti.
As the development is not accomplished at all for a dull-witted person, it is said “for one with not-so-keen wisdom.”
Vì việc tu tập hoàn toàn không thành tựu đối với người có trí tuệ kém, nên nói ‘‘đối với người không có trí tuệ quá sắc bén’’.
Evaṃ manasi karototi vuttanayena saṅkhepato manasi karoto.
Evaṃ manasi karoto means for one who pays attention concisely in the manner described.
Khi tác ý như vậy có nghĩa là khi tác ý một cách tóm tắt theo cách đã nói.
Andhakāraṃ avibhūtaṃ hotīti anupaṭṭhānato andhaṃ viya karontaṃ apākaṭaṃ hoti kammaṭṭhānanti yojanā.
Andhakāraṃ avibhūtaṃ hotīti: The meditation subject becomes unclear, as if blinding, due to its non-appearance. This is the connection.
Sự tối tăm không rõ ràng (Andhakāraṃ avibhūtaṃ hotī) có nghĩa là đề mục thiền quán trở nên không rõ ràng, như bị che khuất bởi bóng tối do không hiện diện rõ ràng.
Purimanayenāti ‘‘kesā pathavīdhātū’’tiādinā pubbe vuttanayena.
Purimanayenāti: By the method previously described, such as “hairs are the earth element.”
Theo cách trước (Purimanayenā) là theo cách đã nói trước đây, tức là ‘‘tóc là địa đại,’’ v.v.
Vatthuāmasanena vitthārato manasi karontassa pākaṭaṃ hoti kammaṭṭhānaṃ, nātitikkhapaññassa akhippanisantitāya vitthārarucibhāvato.
For one who pays vitthārato manasi karontassa pākaṭaṃ hoti to the meditation subject by observing the objects comprehensively, it becomes clear, because a person with not-so-keen wisdom, due to their less swift comprehension, prefers a detailed approach.
Đối với người không có trí tuệ quá sắc bén, đề mục thiền quán trở nên rõ ràng khi tác ý chi tiết bằng cách chạm vào đối tượng, vì người đó không nhanh nhạy trong việc nhận thức và thích sự chi tiết.
Idāni yathāvuttamatthaṃ upamāya vibhāvetuṃ ‘‘yathā dvīsu bhikkhūsū’’tiādi vuttaṃ.
Now, to illustrate the aforementioned meaning with a simile, “just as among two bhikkhus” and so on is stated.
Bây giờ, để làm rõ ý nghĩa đã nói bằng ví dụ, câu ‘‘như đối với hai vị Tỳ-kheo’’ đã được nói.
Tattha peyyālamukhanti peyyālapāḷiyā mukhabhūtaṃ dvārabhūtaṃ ādito vāraṃ, vāradvayaṃ vā.
There, peyyālamukhaṃ means the initial passage or two passages which serve as the entry point or opening of the abridged text (peyyāla pāḷi).
Trong đó, peyyālamukha là phần mở đầu, phần cửa ngõ của đoạn văn peyyāla, tức là một hoặc hai lượt đầu tiên.
Vitthāretvāti anavasesato sajjhāyitvā.
Vitthāretvā means having recited completely, without omission.
Vitthāretvā có nghĩa là tụng đọc mà không bỏ sót.
Ubhatokoṭivasenevāti tassa tassa vārassa ādiantaggahaṇavaseneva.
Ubhatokoṭivasenevāti: Merely by grasping the beginning and end of each passage.
Ubhatokoṭivasenevā có nghĩa là chỉ bằng cách nắm bắt phần đầu và phần cuối của mỗi lượt.
Oṭṭhapariyāhatamattanti oṭṭhānaṃ samphusanamattaṃ.
Oṭṭhapariyāhatamattaṃ means merely touching the lips.
Oṭṭhapariyāhatamattaṃ có nghĩa là chỉ chạm môi.
Yathā ganthaparivattane tikkhapaññassa bhikkhuno saṅkhepo ruccati, na vitthāro.
Just as, in revising a text, a bhikkhu with keen wisdom prefers brevity, not elaboration;
Như trong việc đọc lại kinh điển, Tỳ-kheo có trí tuệ sắc bén thích sự tóm tắt, không thích sự chi tiết.
Itarassa ca vitthāro ruccati, na saṅkhepo, evaṃ bhāvanānayepīti upamāsaṃsandanaṃ veditabbaṃ.
and the other, a bhikkhu with not-so-keen wisdom, prefers elaboration, not brevity; similarly, in the way of development—this analogy should be understood.
Còn vị kia (người không có trí tuệ quá sắc bén) thì thích sự chi tiết, không thích sự tóm tắt, thì trong phương pháp tu tập cũng vậy, nên hiểu sự so sánh ví dụ này.
Tasmāti yasmā tikkhapaññassa saṅkhepo, nātitikkhapaññassa ca vitthāro sappāyo, tasmā.
Tasmāti: Because brevity is suitable for one with keen wisdom, and elaboration for one with not-so-keen wisdom, therefore.
Do đó (Tasmā), vì sự tóm tắt là thích hợp cho người có trí tuệ sắc bén, và sự chi tiết là thích hợp cho người không có trí tuệ quá sắc bén, nên.
Yasmā kammaṭṭhānaṃ anuyuñjitukāmassa sīlavisodhanādipubbakiccaṃ icchitabbaṃ, taṃ sabbākārasampannaṃ heṭṭhā vuttamevāti idha na āmaṭṭhaṃ.
Since preliminary duties such as purification of sīla are desirable for one who wishes to apply himself to the meditation subject, and these fully accomplished duties have been described below, they are not mentioned here.
Vì người muốn thực hành đề mục thiền quán cần có các công việc sơ khởi như thanh tịnh giới, và điều đó đã được nói đầy đủ ở dưới, nên ở đây không nhắc lại.
Yasmā pana vivekaṭṭhakāyassa, vivekaṭṭhacittasseva ca bhāvanā ijjhati, na itarassa, tasmā tadubhayaṃ dassento ‘‘rahogatena paṭisallīnenā’’ti āha.
However, since development is accomplished only for one whose body and mind are established in seclusion, and not for others, the phrase “being secluded, withdrawn” is said to show both of these conditions.
Tuy nhiên, vì việc tu tập chỉ thành tựu đối với người có thân và tâm ở nơi thanh vắng, không phải đối với người khác, nên để chỉ ra cả hai điều đó, có câu ‘‘người sống ẩn dật, độc cư’’.
Tattha rahogatenāti rahasi gatena, ekākinā bhāvanānukūlaṭṭhānaṃ upagatenāti attho.
There, rahogatenāti means having gone to a secluded place, that is, being alone and having resorted to a place conducive to development.
Trong đó, rahogatena có nghĩa là đi đến nơi thanh vắng, tức là một mình đến nơi thích hợp cho việc tu tập.
Paṭisallīnenāti pati pati puthuttārammaṇato cittaṃ nisedhetvā kammaṭṭhāne sallīnena, tattha saṃsiliṭṭhacittenāti attho.
Paṭisallīnenāti means having restrained the mind from various objects and being closely attached to the meditation subject; that is, with a mind firmly adhering to it.
Paṭisallīnenā có nghĩa là ngăn tâm khỏi các đối tượng khác nhau (pati pati puthuttārammaṇato cittaṃ nisedhetvā) và chuyên chú vào đề mục thiền quán (kammaṭṭhāne sallīnena), tức là có tâm gắn bó chặt chẽ với nó.
Sakalampi attano rūpakāyaṃ āvajjetvāti uddhaṃ pādatalā, adho kesamatthakā, tiriyaṃ tacapariyantaṃ sabbampi attano karajakāyaṃ dhātuvasena manasi karonto yasmā cātumahābhūtiko ayaṃ kāyo, tasmā ‘‘atthi imasmiṃ kāye pathavīdhātu āpodhātu tejodhātu vāyodhātū’’ti catumahābhūtavasena samannāharitvāti attho.
Sakalampi attano rūpakāyaṃ āvajjetvā: Bringing to mind one’s entire physical body from the soles of the feet upwards, from the top of the hair downwards, and transversely up to the skin, in terms of elements, it means reflecting, “This body consists of the four great elements, therefore, in this body there is the earth element, the water element, the fire element, and the air element.”
Khi tác ý toàn bộ thân thể của mình có nghĩa là khi tác ý toàn bộ thân thể do nghiệp sinh (karajakāya) của mình, từ lòng bàn chân trở lên, từ ngọn tóc trở xuống, và theo chiều ngang đến tận da, dưới dạng các yếu tố (dhātuvasena), vì thân này do bốn đại chủng hợp thành, nên tác ý rằng ‘‘trong thân này có địa đại, thủy đại, hỏa đại, phong đại’’, tức là quán xét theo bốn đại chủng.
Idāni tāsaṃ dhātūnaṃ lakkhaṇato, upaṭṭhānākārato ca manasikāravidhiṃ dassetuṃ ‘‘yo imasmiṃ kāye’’tiādi vuttaṃ.
Now, to show the method of attention to these elements by their characteristics and modes of manifestation, the passage beginning “yo imasmiṃ kāye” is stated.
Bây giờ, để trình bày phương pháp tác ý về các yếu tố đó theo đặc tính và cách hiện khởi, câu ‘‘trong thân này có’’ đã được nói.
Tattha thaddhabhāvoti lakkhaṇamāha.
There, thaddhabhāvo states the characteristic.
Trong đó, sự cứng rắn (thaddhabhāvo) nói về đặc tính.
Thaddhattalakkhaṇā hi pathavīdhātu.
For the earth element has the characteristic of stiffness.
Địa đại có đặc tính cứng rắn.
Kharabhāvoti upaṭṭhānākāraṃ, ñāṇena gahetabbākāranti attho.
Kharabhāvo states the mode of manifestation, meaning the mode to be grasped by wisdom.
Sự thô ráp (kharabhāvo) nói về cách hiện khởi, tức là cách có thể được nhận biết bằng tuệ.
Dravabhāvo lakkhaṇaṃ āpodhātuyā paggharaṇasabhāvattā.
Dravabhāvo is the characteristic of the water element, as it has the nature of flowing.
Sự lỏng lẻo (dravabhāvo) là đặc tính của thủy đại, vì nó có bản chất chảy.
Ābandhanaṃ upaṭṭhānākāro.
Ābandhanaṃ is the mode of manifestation (upaṭṭhānākāro).
Sự liên kết (Ābandhanaṃ) là cách hiện khởi.
Uṇhabhāvo lakkhaṇaṃ tejodhātuyā usmāsabhāvattā.
Uṇhabhāvo is the characteristic of the fire element, as it has the nature of heat.
Sự nóng (Uṇhabhāvo) là đặc tính của hỏa đại, vì nó có bản chất là hơi ấm.
Paripācanaṃ upaṭṭhānākāro.
Paripācanaṃ is the mode of manifestation.
Sự làm chín (Paripācanaṃ) là cách hiện khởi.
Vitthambhanaṃ lakkhaṇaṃ vāyodhātuyā upatthambhanasabhāvattā.
Vitthambhanaṃ is the characteristic of the air element, as it has the nature of supporting.
Sự chống đỡ (Vitthambhanaṃ) là đặc tính của phong đại, vì nó có bản chất là chống đỡ.
Samudīraṇaṃ upaṭṭhānākāro, upaṭṭhānākāro ca nāma dhātūnaṃ sakiccakaraṇavasena ñāṇassa vibhūtākāro.
Samudīraṇaṃ is the mode of manifestation. The mode of manifestation is the vivid appearance of the elements to wisdom by way of performing their respective functions.
Sự chuyển động (Samudīraṇaṃ) là cách hiện khởi, và cách hiện khởi là cách mà tuệ nhận biết rõ ràng các yếu tố theo chức năng của chúng.
Kasmā panettha ubhayaggahaṇaṃ?
Why are both (characteristic and function) included here?
Tại sao ở đây lại có sự thâu tóm cả hai?
Puggalajjhāsayato.
Due to the disposition of individuals.
Do ý hướng của mỗi người.
Ekaccassa hi dhātuyo manasi karontassa tā sabhāvato gahetabbataṃ gacchanti, ekaccassa sakiccakaraṇato, yo rasoti vuccati.
For some, when they attend to the elements, these elements become graspable by their intrinsic nature, while for others, by their functioning, which is called their “function” (rasa).
Đối với một số người, khi tác ý các yếu tố, chúng được nhận biết theo bản chất của chúng; đối với một số người khác, chúng được nhận biết theo chức năng của chúng, điều mà được gọi là vị (rasa).
Tatrāyaṃ yogī dhātuyo manasi karonto ādito paccekaṃ salakkhaṇato, sarasatopi pariggaṇhāti.
In this case, this yogi, when attending to the elements, initially apprehends each one by its specific characteristic and also by its function.
Trong trường hợp này, hành giả (yogī) khi tác ý các yếu tố, ban đầu thâu tóm từng yếu tố theo đặc tính riêng (salakkhaṇa) và theo vị riêng (sarasa) của chúng.
Tenāha ‘‘yo imasmiṃ kāye thaddhabhāvo vā kharabhāvo vā…pe… evaṃ saṃkhittena dhātuyo pariggahetvā’’ti.
Therefore, it is said, “Whatever stiffness or hardness there is in this body... and so on... having thus apprehended the elements concisely.”
Do đó, có câu ‘‘trong thân này có sự cứng rắn hay sự thô ráp…v.v…sau khi thâu tóm các yếu tố một cách tóm tắt như vậy’’.
Tattha pariggahetvāti pariggāhakabhūtena ñāṇena dhātuyo lakkhaṇato, rasato vā paricchijja gahetvā.
There, pariggahetvā means having ascertained and grasped the elements by wisdom, which is the grasping agent, either by their characteristic or by their function.
Trong đó, pariggahetvā có nghĩa là sau khi phân biệt và thâu tóm các yếu tố bằng tuệ, vốn là phương tiện thâu tóm, theo đặc tính hoặc theo vị của chúng.
Ayaṃ tāva saṃkhittato bhāvanānaye kammaṭṭhānābhiniveso.
This is the concise approach to the meditation subject in the way of development.
Đây là sự chuyên tâm vào đề mục thiền quán theo phương pháp tu tập một cách tóm tắt.
Evaṃ pana dhātuyo pariggahetvā ‘‘atthi imasmiṃ kāye pathavīdhātu thaddhabhāvo vā kharabhāvo vā, āpodhātu dravabhāvo vā ābandhanabhāvo vā, tejodhātu uṇhabhāvo vā paripācanabhāvo vā, vāyodhātu vitthambhanabhāvo vā samudīraṇabhāvo vā’’ti evaṃ lakkhaṇādīhi saddhiṃyeva dhātuyo manasi karontena kālasatampi kālasahassampi punappunaṃ āvajjitabbaṃ manasi kātabbaṃ, takkāhataṃ vitakkapariyāhataṃ kātabbaṃ.
Now, having comprehended these elements thus: “In this body, there is the earth element, which is the state of hardness or the state of roughness; the water element, which is the state of fluidity or the state of cohesion; the fire element, which is the state of heat or the state of maturation; the air element, which is the state of distention or the state of propulsion,” a hundred times or a thousand times, one should again and again advert to these elements together with their characteristics and so forth, and attend to them, repeatedly struck and overwhelmed by thought (vitakka).
Tuy nhiên, sau khi đã thâu tóm các yếu tố (dhātu) như vậy, vị hành giả nên tác ý lặp đi lặp lại hàng trăm lần, hàng ngàn lần, cùng với các đặc tính (lakkhaṇa) v.v., rằng: “Trong thân này, có địa đại (pathavīdhātu) là trạng thái cứng chắc hoặc trạng thái thô cứng; có thủy đại (āpodhātu) là trạng thái lỏng hoặc trạng thái kết dính; có hỏa đại (tejodhātu) là trạng thái nóng hoặc trạng thái làm chín; có phong đại (vāyodhātu) là trạng thái chống đỡ hoặc trạng thái chuyển động, xô đẩy”, và nên làm cho nó được tư duy (vitakka) lặp đi lặp lại, được quán xét kỹ lưỡng.
Tassevaṃ manasi karoto yaṃ lakkhaṇādīsu supākaṭaṃ hutvā upaṭṭhāti, tadeva gahetvā itaraṃ vissajjetvā tena saddhiṃ ‘‘pathavīdhātu āpodhātū’’tiādinā manasikāro pavattetabbo.
As he thus pays attention, he should grasp whatever characteristic, etc., becomes clearly manifest, discard the rest, and continue his attention with that, saying “earth element, water element,” and so forth.
Khi vị ấy tác ý như vậy, điều gì trong các đặc tính (lakkhaṇa) v.v. hiện rõ ràng nhất, vị ấy nên nắm giữ điều đó, bỏ qua những điều khác, và tiếp tục tác ý với điều đó, theo cách “địa đại (pathavīdhātu), thủy đại (āpodhātu)” v.v.
Evaṃ manasi karontena hi anupubbato, nātisīghato, nātisaṇikato, vikkhepapaṭibāhanato, paṇṇattisamatikkamanato, anupaṭṭhānamuñcanato, lakkhaṇato, tayo ca suttantāti imehi dasahākārehi manasikārakosallaṃ anuṭṭhātabbaṃ.
Indeed, by thus paying attention, one should cultivate skill in attention through these ten aspects: gradually, not too quickly, not too slowly, by repelling distraction, by transcending concepts (paññatti), by not abandoning what has not arisen, by characteristics, and by the three suttas.
Thật vậy, khi tác ý như vậy, vị ấy nên thực hành sự khéo léo trong tác ý bằng mười phương thức này: theo thứ tự (anupubbato), không quá nhanh (nātisīghato), không quá chậm (nātisaṇikato), ngăn chặn sự phân tán (vikkhepapaṭibāhanato), vượt qua khái niệm (paṇṇattisamatikkamanato), buông bỏ những gì không hiện rõ (anupaṭṭhānamuñcanato), theo đặc tính (lakkhaṇato), và ba bài kinh (tayo ca suttantā).
Tattha anupubbatoti anupaṭipāṭito ācariyassa santike uggahitapaṭipāṭito, sā ca desanāpaṭipāṭiyeva.
Here, gradually (anupubbato) means in due succession, in the order learned from the teacher, and that is simply the order of the teaching itself.
Trong đó, theo thứ tự (anupubbato) có nghĩa là theo trình tự đã học từ vị thầy, và đó chính là trình tự thuyết giảng.
Evaṃ anupubbato manasi karontenāpi nātisīghato manasi kātabbaṃ.
Even while paying attention gradually, one should not pay attention too quickly (nātisīghato).
Ngay cả khi tác ý theo thứ tự như vậy, cũng không nên tác ý quá nhanh (nātisīghato).
Atisīghato manasi karoto hi aparāparaṃ kammaṭṭhānamanasikāro nirantaraṃ pavattati, kammaṭṭhānaṃ pana avibhūtaṃ hoti, na visesaṃ āvahati.
For if one pays attention too quickly, the meditation object is continuously attended to one after another, but the meditation object does not become clear and does not bring about any distinction.
Vì nếu tác ý quá nhanh, sự tác ý đối với đề mục (kammaṭṭhāna) sẽ diễn ra liên tục, nhưng đề mục sẽ không rõ ràng, và sẽ không mang lại sự tiến bộ.
Tasmā nātisīghato manasi kātabbaṃ.
Therefore, one should attend not too quickly.
Do đó, không nên tác ý quá nhanh.
Yathā ca nātisīghato, evaṃ nātisaṇikatopi.
Just as not too quickly, so also not too slowly (nātisaṇikato).
Cũng như không quá nhanh, thì cũng không quá chậm (nātisaṇikato).
Atisaṇikato manasi karoto hi kammaṭṭhānaṃ pariyosānaṃ na gacchati, visesādhigamassa paccayo na hoti.
For if one pays attention too slowly, the meditation object does not reach its conclusion and does not become a condition for attaining special insight.
Vì nếu tác ý quá chậm, đề mục sẽ không đi đến kết thúc, và sẽ không là nhân duyên cho sự chứng đắc đặc biệt.
Atisīghaṃ atisaṇikañca maggaṃ gacchantā purisā ettha nidassetabbā.
Here, one should cite the example of men walking a path too quickly or too slowly.
Ở đây, nên lấy ví dụ về những người đi trên con đường quá nhanh và quá chậm.
Vikkhepapaṭibāhanatoti kammaṭṭhānaṃ vissajjetvā bahiddhā puthuttārammaṇe cetaso vikkhepo paṭibāhitabbo.
By repelling distraction (vikkhepapaṭibāhanato) means that, having abandoned the meditation object, one should repel the mind’s distraction towards external, diverse objects.
Ngăn chặn sự phân tán (vikkhepapaṭibāhanato) có nghĩa là phải ngăn chặn sự phân tán của tâm ra bên ngoài, đến các đối tượng đa dạng, bằng cách buông bỏ đề mục.
Bahiddhā vikkhepe hi sati kammaṭṭhānā parihāyati paridhaṃsati.
For when there is external distraction, one falls away from and deviates from the meditation object.
Vì khi có sự phân tán ra bên ngoài, vị ấy sẽ suy giảm và sa sút khỏi đề mục.
Ekapadikamaggagāmī puriso cettha nidassetabbo.
Here, a person walking a single-track path should be cited as an example.
Ở đây, nên lấy ví dụ về người đi trên con đường một bước chân.
Paṇṇattisamatikkamanatoti ‘‘yā ayaṃ pathavīdhātū’’tiādikā paṇṇatti, taṃ atikkamitvā lakkhaṇesu eva cittaṃ ṭhapetabbaṃ.
By transcending concepts (paṇṇattisamatikkamanato) means that one should transcend the concept (paññatti) such as "this is the earth element" and fix the mind on the characteristics alone.
Vượt qua khái niệm (paṇṇattisamatikkamanato) có nghĩa là phải vượt qua các khái niệm như “đây là địa đại (pathavīdhātu)”, và chỉ đặt tâm vào các đặc tính (lakkhaṇa).
Evaṃ paṇṇattiṃ vijahitvā kakkhaḷalakkhaṇādīsu eva manasikāraṃ pavattentassa lakkhaṇāni supākaṭāni suvibhūtāni hutvā upaṭṭhahanti.
As he thus abandons concepts and directs his attention solely to the characteristics such as hardness, these characteristics become clearly manifest and fully distinct.
Khi vị ấy từ bỏ khái niệm như vậy và tiếp tục tác ý vào các đặc tính như đặc tính thô cứng v.v., thì các đặc tính sẽ hiện rõ ràng và phân biệt rõ rệt.
Tassevaṃ punappunaṃ manasikāravasena cittaṃ āsevanaṃ labhati.
His mind thus repeatedly habituates itself through attention.
Tâm của vị ấy, do tác ý lặp đi lặp lại như vậy, sẽ đạt được sự quen thuộc.
Sabbo rūpakāyo dhātumattato upaṭṭhāti suñño nissatto nijjīvo yantaṃ viya yantasuttena aparāparaṃ parivattamāno.
The entire material body appears merely as elements, empty, without an owner, without a soul, like a machine continuously turning by means of a string.
Toàn bộ thân sắc (rūpakāya) sẽ hiện ra chỉ là các yếu tố (dhātu), trống rỗng, không có chúng sinh, không có sinh linh, giống như một cỗ máy được vận hành liên tục bằng sợi dây máy.
Sace pana bahiddhāpi manasikāraṃ upasaṃharati, athassa āhiṇḍantā manussatiracchānādayo sattākāraṃ vijahitvā dhātusamūhavaseneva upaṭṭhahanti, tehi kariyamānā kiriyā dhātumayena yantena pavattiyamānā hutvā upaṭṭhāti, tehi ajjhohariyamānaṃ pānabhojanādi dhātusaṅghāte pakkhippamāno dhātusaṅghāto viya upaṭṭhāti.
If, however, he extends his attention externally, then wandering humans and animals appear to him merely as an aggregate of elements, abandoning the aspect of living beings; the actions performed by them appear as being driven by a machine made of elements; and the drinks and food consumed by them appear like an aggregate of elements being placed into an aggregate of elements.
Tuy nhiên, nếu vị ấy cũng hướng sự tác ý ra bên ngoài, thì những người và loài súc sinh đang đi lại sẽ hiện ra chỉ là một tập hợp các yếu tố, không còn là hình tướng chúng sinh; các hành động do họ thực hiện sẽ hiện ra như được vận hành bởi một cỗ máy làm bằng các yếu tố; đồ uống và thức ăn do họ tiêu thụ sẽ hiện ra như một tập hợp các yếu tố được đưa vào một tập hợp các yếu tố.
Athassa tathā laddhāsevanampi cittaṃ yadi accāraddhavīriyatāya uddhaccavasena vā atilīnavīriyatāya kosajjavasena vā bhāvanāvidhiṃ na otareyya, tadā adhicittasuttaṃ (a. ni. 3.103), anuttarasītibhāvasuttaṃ (a. ni. 6.85), bojjhaṅgasuttanti (saṃ. ni. 5.194-195) imesu tīsu suttesu āgatanayena vīriyasamādhiyojanā kātabbā.
Now, if his mind, though thus accustomed, does not enter the path of development due to excessive exertion leading to restlessness, or due to slack exertion leading to indolence, then a balancing of effort and concentration should be applied in the manner taught in these three suttas: the Adhicitta Sutta, the Anuttarasītibhāva Sutta, and the Bojjhaṅga Sutta.
Nếu tâm của vị ấy, dù đã đạt được sự quen thuộc như vậy, nhưng do tinh tấn quá mức mà rơi vào trạng thái phóng dật (uddhacca) hoặc do tinh tấn quá yếu mà rơi vào trạng thái lười biếng (kosajja), không thể tiến vào phương pháp tu tập, thì khi đó, sự kết hợp tinh tấn (vīriya) và định (samādhi) phải được thực hiện theo cách đã được trình bày trong ba bài kinh: Adhicitta Sutta (A.N. 3.103), Anuttarasītibhāva Sutta (A.N. 6.85), và Bojjhaṅga Sutta (S.N. 5.194-195).
Tena vuttaṃ ‘‘tayo ca suttantā’’ti.
Therefore, it was said "and the three suttas."
Vì vậy, đã nói “và ba bài kinh”.
Evaṃ pana vīriyasamataṃ yojetvā tasmiṃyeva lakkhaṇe manasikāraṃ pavattentassa yadā saddhādīni indriyāni laddhasamatāni suvisadāni pavattanti, tadā asaddhiyādīnaṃ dūrībhāvena sātisayaṃ thāmappattehi sattahi balehi laddhūpatthambhāni vitakkādīni jhānaṅgāni paṭutarāni hutvā pātubhavanti, tesaṃ ujuvipaccanīkatāya nīvaraṇāni vikkhambhitāniyeva honti saddhiṃ tadekaṭṭhehi pāpadhammehi.
When, having thus balanced effort and directing his attention to that very characteristic, his faculties such as faith, having attained balance, proceed with great clarity, then, due to the distance of their opposites (such as faithlessness), the jhāna factors such as thought (vitakka), supported by the seven powers which have attained extraordinary strength, arise with great keenness, and the hindrances, along with the unwholesome states rooted in them, are truly suppressed.
Khi vị ấy đã kết hợp sự cân bằng tinh tấn như vậy và tiếp tục tác ý vào chính đặc tính đó, khi các căn (indriya) như tín (saddhā) v.v. đạt được sự cân bằng và trở nên rất trong sáng, thì do sự xa lánh của vô tín (asaddhiya) v.v., các chi thiền (jhānaṅga) như tầm (vitakka) v.v., được bảy lực (bala) hỗ trợ mạnh mẽ phi thường, sẽ trở nên sắc bén hơn và xuất hiện, và do sự đối nghịch trực tiếp với chúng, các triền cái (nīvaraṇa) cùng với các pháp ác (pāpadhamma) đồng sinh với chúng sẽ bị trấn áp.
Ettāvatā cānena upacārajjhānaṃ samadhigataṃ hoti dhātulakkhaṇārammaṇaṃ.
By this much, he has attained access concentration (upacāra jhāna) with the characteristics of elements as its object.
Cho đến đây, vị ấy đã chứng đắc cận định (upacārajjhāna) có đối tượng là đặc tính của các yếu tố (dhātu).
Tena vuttaṃ ‘‘punappunaṃ pathavīdhātu āpodhātūti…pe… upacāramatto samādhi uppajjatī’’ti.
Therefore, it was said, "again and again the earth element, the water element...pe...access concentration arises."
Vì vậy, đã nói “khi địa đại (pathavīdhātu), thủy đại (āpodhātu) v.v. được tác ý lặp đi lặp lại…pe… thì định cận định (upacāramatto samādhi) phát sinh”.
Tattha dhātumattatoti visesanivattiattho matta-saddo.
Here, the word matta in dhātumattato signifies the exclusion of special qualities.
Trong đó, từ “matta” trong “dhātumattato” có nghĩa là loại bỏ sự đặc biệt.
Tena yaṃ ito bāhirakā, lokiyamahājano ca ‘‘satto jīvo’’tiādikaṃ visesaṃ imasmiṃ attabhāve avijjamānaṃ vikappanāmatteneva samāropenti, taṃ nivatteti.
By this, it excludes the special qualities such as "being a being" or "being a soul," which are not present in this existence but are merely imagined and superimposed by external individuals and the common folk of the world.
Với từ đó, nó loại bỏ những đặc điểm mà những người ngoại đạo và đại chúng thế gian gán cho tự thân này, như “chúng sinh, sinh linh” v.v., những đặc điểm không tồn tại trong tự thân này mà chỉ là sự tưởng tượng.
Tenevāha ‘‘nissattato nijjīvato’’ti.
Therefore, it says, "without a being, without a soul."
Vì vậy, đã nói “không có chúng sinh, không có sinh linh”.
Āvajjitabbanti samannāharitabbaṃ.
Should be adverted to (āvajjitabbaṃ) means should be properly brought to mind repeatedly.
Āvajjitabbaṃ có nghĩa là nên được tác ý kỹ lưỡng.
Manasi kātabbanti punappunaṃ bhāvanāvasena dhātumattato dhātulakkhaṇaṃ manasi ṭhapetabbaṃ.
Should be attended to (manasi kātabbaṃ) means the characteristic of the elements, as merely elements, should be placed in the mind again and again through the mode of development.
Manasi kātabbaṃ có nghĩa là đặc tính của các yếu tố (dhātu) nên được đặt vào tâm lặp đi lặp lại theo cách tu tập, chỉ là các yếu tố (dhātumattato).
Paccavekkhitabbanti tadeva dhātulakkhaṇaṃ pati pati avekkhitabbaṃ, bhāvanāsiddhena ñāṇacakkhunā aparāparaṃ paccakkhato passitabbaṃ.
Should be reviewed (paccavekkhitabbaṃ) means that very characteristic of the elements should be seen each time, repeatedly seen directly with the eye of knowledge perfected through meditation.
Paccavekkhitabbaṃ có nghĩa là chính đặc tính của các yếu tố đó nên được quán xét kỹ lưỡng từng cái một, nên được nhìn thấy trực tiếp lặp đi lặp lại bằng nhãn trí đã thành tựu nhờ tu tập.
Tassevaṃ vāyamamānassāti tassa yogino evaṃ vuttappakārena bhāvanaṃ anuyuñjantassa, tattha ca bhāvanāanuyoge sakkaccakāritāya, sātaccakāritāya, sappāyasevitāya, samathanimittasallakkhaṇena, bojjhaṅgānaṃ anupavattanena, kāye ca jīvite ca nirapekkhavuttitāya, antarā saṅkocaṃ anāpajjantena bhāvanaṃ ussukkāpetvā ussoḷhiyaṃ avaṭṭhānena sammadeva vāyāmaṃ payogaṃ parakkamaṃ pavattentassa.
For one thus striving (tassevaṃ vāyamamānassā) means for that meditator who is diligently engaged in meditation in the manner described, and who, in that diligent engagement, through careful practice, continuous practice, partaking of what is suitable, clearly discerning the sign of serenity, cultivating the factors of enlightenment, maintaining an attitude of indifference towards the body and life, not shrinking back in between, rousing the meditation and firmly abiding in intense effort, thus properly exerting effort, application, and endeavor.
Tassevaṃ vāyamamānassā có nghĩa là vị hành giả đó, người đang thực hành tu tập theo cách đã nói như vậy, và trong sự thực hành tu tập đó, do sự siêng năng, sự liên tục, sự thực hành những điều phù hợp, sự quán sát kỹ lưỡng tướng tịnh chỉ (samathanimitta), sự không ngừng vận hành các chi giác ngộ (bojjhaṅga), sự không còn bám víu vào thân và mạng sống, và sự không hề chùn bước giữa chừng, bằng cách thúc đẩy sự tu tập và kiên trì trong sự tinh tấn vượt trội, vị ấy đang thực hiện sự tinh tấn, nỗ lực, và phấn đấu một cách đúng đắn.
Dhātuppabhedāvabhāsanapaññāpariggahitoti pathavīādīnaṃ dhātūnaṃ sabhāvalakkhaṇāvabhāsanena avabhāsanakiccāya bhāvanāpaññāya ādimajjhapariyosānesu avijahanena sabbato gahito mahaggatabhāvaṃ appattatāya upacāramatto sikhāppatto kāmāvacarasamādhi uppajjati.
Possessed of wisdom that illuminates the distinctions of elements (dhātuppabhedāvabhāsanapaññāpariggahito) means that access concentration (upacāramatta samādhi), which is of the sense-sphere, having reached its peak, arises, completely grasped by the wisdom of development, which illuminates the intrinsic characteristics of the elements like earth and so forth, in the beginning, middle, and end, without abandoning them, and which has not yet attained the exalted stage (mahaggatabhāva).
Dhātuppabhedāvabhāsanapaññāpariggahito có nghĩa là, do sự hiển lộ các đặc tính tự tánh của các yếu tố (dhātu) như địa đại v.v., và do trí tuệ tu tập (bhāvanāpaññā) có chức năng hiển lộ đó không rời bỏ ở giai đoạn đầu, giữa, và cuối, được nắm giữ hoàn toàn (có nghĩa là toàn bộ từ đầu đến cuối đều gắn liền với trí tuệ), nên một định cận định (upacāramatto samādhi) thuộc cõi Dục (kāmāvacarasamādhi) đạt đến đỉnh cao (sikhāppatto) phát sinh, do chưa đạt đến trạng thái đại hành (mahaggatabhāva).
Upacārasamādhīti ca ruḷhīvasena veditabbaṃ.
And access concentration (upacārasamādhi) should be understood by convention.
Và upacārasamādhi nên được hiểu theo nghĩa thông thường.
Appanaṃ hi upecca cārī samādhi upacārasamādhi, appanā cettha natthi.
For concentration that moves near absorption (appanā) is access concentration, but absorption itself is not present here.
Vì định cận kề nhập định (appanā) là cận định (upacārasamādhi), nhưng ở đây không có nhập định.
Tādisassa pana samādhissa samānalakkhaṇatāya evaṃ vuttaṃ.
However, it is said thus due to the similarity of characteristics with such concentration.
Tuy nhiên, đã nói như vậy là do định đó có đặc tính tương tự với cận định (upacārasamādhi).
Kasmā panettha appanā na hotīti?
Why is absorption not present here?
Tại sao ở đây không có nhập định (appanā)?
Tattha kāraṇamāha ‘‘sabhāvadhammārammaṇattā’’ti.
The reason for the absence of absorption is stated: "due to having intrinsic phenomena as its object."
Về điều đó, đã nói lý do là “do có đối tượng là các pháp tự tánh (sabhāvadhammārammaṇattā)”.
Sabhāvadhamme hi tassa gambhīrabhāvato asati bhāvanāvisese appanājhānaṃ na uppajjati, lokuttaraṃ pana jhānaṃ visuddhibhāvanānukkamavasena, āruppaṃ ārammaṇātikkamabhāvanāvasena appanāppattaṃ hotīti maraṇānussatiniddese (visuddhi. 1.177) vuttovāyamattho.
Indeed, with intrinsic phenomena, due to their profundity, absorption jhāna does not arise without a special kind of development; but supramundane jhāna, through the sequence of purification development, and immaterial jhāna, through the development of transcending objects, attain absorption – this meaning is stated in the Maraṇānussati Niddesa.
Thật vậy, đối với các pháp tự tánh (sabhāvadhamma), do tính sâu xa của chúng, nếu không có sự tu tập đặc biệt, thiền nhập định (appanājhāna) sẽ không phát sinh; tuy nhiên, thiền siêu thế (lokuttaraṃ jhāna) đạt đến nhập định theo trình tự tu tập tịnh hóa, và thiền vô sắc (āruppaṃ) đạt đến nhập định theo cách tu tập vượt qua đối tượng, ý nghĩa này đã được nói trong phần giải thích về niệm chết (maraṇānussatiniddese).
Evaṃ rūpakāye avisesena catunnaṃ dhātūnaṃ pariggaṇhanavasena dhātukammaṭṭhānaṃ dassetvā idāni tattha aṭṭhiādīnaṃ vinibbhujanavasena saṅkhepato sutte āgataṃ dhātumanasikāravidhiṃ dassetuṃ ‘‘atha vā panā’’tiādi āraddhaṃ.
Thus, having shown the meditation on the elements by comprehending the four elements in the physical body without distinction, now, in order to show the method of contemplating the elements, as it appears briefly in the Sutta by way of individual analysis of bones and so forth, the passage beginning with ‘or else’ is commenced.
Sau khi đã trình bày đề mục thiền Tứ đại (dhātukammaṭṭhāna) bằng cách thâu tóm bốn đại một cách tổng quát trong sắc thân, bây giờ, để trình bày phương pháp tác ý các đại (dhātumanasikāravidhi) được đề cập trong kinh một cách tóm tắt, bằng cách phân tích xương và các thứ khác trong sắc thân đó, nên câu “atha vā panā” (hoặc là) v.v... đã được bắt đầu.
Tattha ye ime cattāro koṭṭhāsā vuttāti sambandho.
In that passage, the connection is that these four parts are stated.
Trong đó, có sự liên kết rằng: “Bốn phần này đã được nói đến.”
Yathāpaccayaṃ ṭhitā sannivesavisiṭṭhā kaṭṭhavallitiṇamattikāyo upādāya yathā agārasamaññā, na tattha koci agāro nāma atthi, evaṃ yathāpaccayaṃ sannivesavisiṭṭhāni pavattamānāni aṭṭhinhārumaṃsacammāni paṭicca sarīrasamaññā, na ettha koci attā jīvo.
Just as by relying on wood, creepers, grass, and clay, which stand according to their causes and are distinguished by their assembly, there is the designation of ‘house’, but no such thing as a ‘house’ exists there; even so, by relying on bones, sinews, flesh, and skin, which exist according to their causes and are distinguished by their assembly, there is the designation of ‘body’, but there is no self or living entity here.
Cũng như danh xưng ngôi nhà được đặt ra dựa trên gỗ, dây leo, cỏ và đất sét, những thứ được sắp đặt đặc biệt, tồn tại tùy theo duyên, nhưng ở đó không có cái gọi là ngôi nhà nào cả; cũng vậy, danh xưng thân thể được đặt ra dựa trên xương, gân, thịt và da, những thứ được sắp đặt đặc biệt, đang vận hành tùy theo duyên, nhưng ở đây không có bất kỳ một tự ngã hay sinh linh nào cả.
Kevalaṃ tehi parivāritamākāsamattanti dasseti.
It only shows that it is merely space encompassed by them.
Chỉ là một khoảng không gian trống rỗng được bao quanh bởi chúng, điều đó được trình bày.
Desanā sattasuññatāsandassanaparāti imamatthaṃ vibhāvento ‘‘nissattabhāvadassanattha’’ntiādimāha.
Explaining this meaning that the discourse primarily aims to show the absence of a being, he said, “for the purpose of showing the non-existence of a being,” and so on.
Để làm rõ ý nghĩa rằng bài giảng chủ yếu nhằm trình bày sự trống rỗng về chúng sinh, nên ngài đã nói: “nissattabhāvadassanattha” (để chỉ ra trạng thái vô chúng sinh) v.v...
Tattha aṭṭhiñca paṭiccāti paṇhikaṭṭhikādibhedaṃ paṭipāṭiyā ussitaṃ hutvā ṭhitaṃ atirekatisatabhedaṃ aṭṭhiṃ upādāya.
In that passage, ‘depending on bones’ means by relying on bones, which are of over three hundred kinds, such as finger bones, etc., standing arranged in a sequence.
Trong đó, aṭṭhiñca paṭicca (tùy thuộc vào xương) nghĩa là tùy thuộc vào xương có hơn ba trăm loại khác nhau, được dựng lên theo thứ tự, như xương bánh chè v.v...
Nhāruñcāti tameva aṭṭhisaṅghāṭaṃ ābandhitvā ṭhitaṃ navasatappabhedaṃ nhāruṃ.
‘And sinews’ means the nine hundred kinds of sinews that bind together that very bone structure.
Nhāruñcā (và gân) nghĩa là gân có chín trăm loại, ràng buộc khối xương đó.
Maṃsanti tameva aṭṭhisaṅghāṭaṃ anulimpitvā ṭhitaṃ navapesisatappabhedaṃ maṃsaṃ.
‘Flesh’ means the nine hundred kinds of muscle bundles that coat that very bone structure.
Maṃsa (và thịt) nghĩa là thịt có chín trăm miếng, bao phủ khối xương đó.
Cammanti macchikapattakacchāyāya chaviyā sañchāditaṃ sakalasarīraṃ pariyonandhitvā ṭhitaṃ bahalacammaṃ paṭicca upādāya.
‘Skin’ means the thick skin, which covers the entire body, similar to the scales of a fish or a piece of bark, enveloping the whole body.
Camma (và da) nghĩa là lớp da dày bao bọc toàn bộ cơ thể, được che phủ bởi lớp da mỏng như vảy cá, paṭicca (tùy thuộc vào) nghĩa là dựa vào.
Sabbattha ca-saddo samuccayattho.
Everywhere, the particle ‘ca’ signifies aggregation.
Ở tất cả mọi nơi, từ ca (và) có nghĩa là tập hợp.
Ākāso parivāritoti yathā bhittipādādivasena ṭhapitaṃ kaṭṭhaṃ, tasseva ābandhanavalli, anulepanamattikā, chādanatiṇanti etāni kaṭṭhādīni anto, bahi ca parivāretvā ṭhito ākāso agārantveva saṅkhaṃ gacchati, gehanti paṇṇattiṃ labhati, evameva yathāvuttāni aṭṭhiādīni anto, bahi ca parivāretvā ṭhito ākāso tāneva aṭṭhiādīni upādāya rūpantveva saṅkhaṃ gacchati, sarīranti vohāraṃ labhati.
‘Space is encompassed’: Just as wood placed as walls and foundations, creepers binding it, clay plastering it, and grass covering it—these wood and so forth, with the space encompassing them inside and out, are reckoned as a ‘house’ and receive the designation ‘house’; even so, the aforementioned bones and so forth, with the space encompassing them inside and out, relying on those very bones and so forth, are reckoned as ‘form’ and receive the designation ‘body’.
Ākāso parivārito (không gian được bao quanh) nghĩa là, cũng như gỗ được đặt dựa trên tường, nền v.v..., dây leo dùng để buộc, đất sét để trát, cỏ để lợp – những thứ gỗ v.v... này bao quanh không gian bên trong và bên ngoài, và không gian đó agārantveva saṅkhaṃ gacchati (chỉ được gọi là ngôi nhà), tức là nhận được danh xưng là nhà; cũng vậy, xương v.v... đã nói trên bao quanh không gian bên trong và bên ngoài, và không gian đó, dựa vào chính xương v.v... đó, rūpantveva saṅkhaṃ gacchati (chỉ được gọi là sắc), tức là nhận được danh xưng là thân thể.
Yathā ca kaṭṭhādīni paṭicca saṅkhaṃ gataṃ agāraṃ loke ‘‘khattiyagehaṃ, brāhmaṇageha’’nti vuccati, evamidampi ‘‘khattiyasarīraṃ brāhmaṇasarīra’’nti voharīyati, natthettha koci satto vā jīvo vāti adhippāyo.
And just as a house, which comes into being by relying on wood and so forth, is spoken of in the world as ‘a Khattiya’s house, a Brahmin’s house,’ so too is this body designated as ‘a Khattiya’s body, a Brahmin’s body’; the intention is that there is no being or living entity here.
Và cũng như ngôi nhà được gọi là “nhà của chiến sĩ, nhà của Bà-la-môn” trong thế gian, thì thân thể này cũng được gọi là “thân của chiến sĩ, thân của Bà-la-môn”, không có chúng sinh hay linh hồn nào ở đây, đó là ý nghĩa.
Teti te cattāro koṭṭhāse vinibbhujitvā vinibbhujitvāti yojanā.
‘Those’ means those four parts, by distinguishing and distinguishing them.
Te (chúng) có nghĩa là “sau khi đã phân tích từng phần, từng phần bốn phần đó”.
Taṃtaṃantarānusārināti aṭṭhinhārūnaṃ nhārumaṃsānaṃ maṃsacammānanti tesaṃ tesaṃ koṭṭhāsānaṃ vivarānupātinā ñāṇasaṅkhātena hatthena.
‘Following those intervals’ means with the hand of knowledge that penetrates the gaps between bones and sinews, sinews and flesh, flesh and skin, and so forth among those respective parts.
Taṃtaṃantarānusārinā (đi theo từng khoảng trống đó) nghĩa là bằng bàn tay được gọi là trí tuệ, đi theo các khoảng trống của xương và gân, của gân và thịt, của thịt và da, tức là các khoảng trống của từng phần đó.
Vinibbhujitvā vinibbhujitvāti anekakkhattuṃ viniveṭhetvā.
‘By distinguishing and distinguishing’ means by untangling many times.
Vinibbhujitvā vinibbhujitvā (sau khi đã phân tích từng phần, từng phần) nghĩa là sau khi đã tháo gỡ nhiều lần.
Atha vā vinibbhujitvā vinibbhujitvāti paccekaṃ aṭṭhiādīnaṃ antarānusārinā ñāṇahatthena vinibbhogaṃ katvā.
Alternatively, ‘by distinguishing and distinguishing’ means by performing the individual analysis with the hand of knowledge that follows the intervals of each of the bones and so forth.
Hoặc là, vinibbhujitvā vinibbhujitvā (sau khi đã phân tích từng phần, từng phần) nghĩa là sau khi đã phân tích riêng rẽ từng phần xương v.v... bằng bàn tay trí tuệ đi theo các khoảng trống của chúng.
Etesūti sakalampi attano rūpakāyaṃ catudhā katvā vibhattesu yathāvuttesu aṭṭhiādīsu catūsu koṭṭhāsesu.
‘Among these’ means among these four parts—bones and so forth—as mentioned, having divided one’s entire physical body into four.
Etesu (trong những thứ này) nghĩa là trong bốn phần xương v.v... đã nói trên, đã được chia thân thể của mình thành bốn phần.
Purimanayenevāti ‘‘yo imasmiṃ kāye thaddhabhāvo vā’’tiādinā pubbe vuttanayeneva.
‘In the former manner’ means in the manner previously stated, as in ‘Whatever hardness there is in this body,’ and so on.
Purimanayeneva (cũng theo phương pháp trước) nghĩa là cũng theo phương pháp đã nói trước đây bằng câu “bất cứ sự cứng chắc nào có trong thân thể này” v.v...
Yaṃ panettha vattabbaṃ bhāvanāvidhānaṃ, taṃ anantaranaye vuttākāreneva vattabbaṃ.
Whatever is to be said here about the method of development should be understood in the manner stated in the immediately preceding section.
Bất kỳ điều gì cần nói về phương pháp tu tập ở đây, điều đó cũng phải được nói theo cách đã trình bày trong phương pháp liền trước.
309. Vitthārato āgate pana ‘‘catudhātuvavatthāne’’ti ānetvā yojanā.
When it is dealt with in detail, the word catudhātuvavatthāne should be brought in and connected to the statement.
309. Còn trong phần trình bày chi tiết, cần phải liên kết bằng cách nói “trong sự phân định Tứ đại”.
Evaṃ idāni vuccamānākārena veditabbo bhāvanānayo.
Thus, the method of meditation should be understood in the manner now being stated.
Phương pháp tu tập cần phải được biết theo cách sẽ được nói đến như vậy.
‘‘Dvācattālīsāya ākārehi dhātuyo uggaṇhitvā’’ti kasmā vuttaṃ, nanu ādito dvattiṃsākārā dhātuyo na hontīti?
“Having grasped the elements in forty-two ways” – why is this said? Are not the elements from the outset in thirty-two aspects?
Tại sao lại nói “dvācattālīsāya ākārehi dhātuyo uggaṇhitvā” (sau khi đã nắm giữ các đại theo bốn mươi hai phương diện)? Chẳng phải ngay từ đầu, các đại không có ba mươi hai phương diện sao?
Vatthusīsena dhātūnaṃyeva uggahetabbattā nāyaṃ doso.
This is not a fault, because the elements themselves are to be grasped by means of their basis.
Đây không phải là lỗi, vì chỉ có các đại mới cần được nắm giữ theo đối tượng.
Vuttappakāreti ‘‘gocaragāmato nātidūranāccāsannatādīhi pañcahi aṅgehi samannāgate’’tiādinā (visuddhi. 1.53) vuttappakāre.
‘In the manner stated’ means in the manner stated (in Visuddhimagga 1.53), beginning with ‘endowed with five qualities such as not being too far or too near from the alms-resort village,’ and so on.
Vuttappakāre (theo cách đã nói) nghĩa là theo cách đã nói (trong Visuddhimagga 1.53) bằng câu “được trang bị năm yếu tố như không quá xa, không quá gần với làng khất thực” v.v...
Katasabbakiccenāti palibodhupacchedādikaṃ kataṃ sabbakiccaṃ etenāti katasabbakicco, tenassa sīlavisodhanādi pana kammaṭṭhānuggahaṇato pageva siddhaṃ hotīti dasseti.
‘By one who has completed all duties’ means one by whom all duties, such as cutting off impediments, have been performed. This shows that for such a person, the purification of morality and other duties would have already been accomplished even before undertaking the meditation subject.
Katasabbakiccenā (người đã hoàn thành mọi công việc) nghĩa là người đã hoàn thành mọi công việc như cắt đứt các chướng ngại v.v..., nên gọi là katasabbakicco. Điều này chỉ ra rằng các công việc như thanh lọc giới hạnh v.v... của hành giả đó đã được hoàn thành từ trước khi nhận đề mục thiền.
Sasambhārasaṅkhepatoti sambharīyanti etena buddhivohārāti sambhāro, tannimittaṃ.
‘By way of a summary of their constituents’: Constituents (sambhāra) are that by which understanding and discourse are brought forth; this refers to the cause thereof.
Sasambhārasaṅkhepato (một cách tóm tắt với các yếu tố cấu thành) nghĩa là “sambhāra” là cái mà nhờ đó các khái niệm và ngôn ngữ được tạo ra, đó là nguyên nhân của chúng.
Kiṃ panetaṃ?
And what is this?
Vậy cái đó là gì?
Pathavīādi.
It is the earth element, and so forth.
Đó là đất v.v...
Kesādīsu hi vīsatiyā ākāresu ‘‘pathavī’’ti buddhivohārā pathavīnimittakā thaddhataṃ upādāya pavattanato.
For in the twenty aspects of hairs, etc., the understanding and discourse of ‘earth’ arise by reason of their hardness, which is caused by the earth element.
Thật vậy, trong hai mươi phương diện như tóc v.v..., các khái niệm và ngôn ngữ “đất” được phát sinh dựa trên sự cứng chắc, là nguyên nhân của đất.
Tasmā tattha pathavīsambhāro nāma savisesāya tassā atthitāya kesādayo saha sambhārehīti sasambhārā.
Therefore, in those hair-and-so-forth parts, the constituent called ‘earth’ exists in a specific way; hairs and so forth are sasambhārā (with their constituents) because they are with their constituents (sambhāra).
Do đó, trong các phần như tóc v.v..., cái gọi là yếu tố cấu thành đất là tóc v.v... cùng với các yếu tố cấu thành, vì nó tồn tại với đặc tính riêng của đất.
Āpokoṭṭhāsādīsupi eseva nayo.
The same method applies to the water-element parts and so forth.
Trong các phần như nước v.v... cũng theo cách tương tự.
Sasambhārānaṃ saṅkhepo sasambhārasaṅkhepo, tato sasambhārasaṅkhepato bhāvetabbanti yojanā.
The abbreviation of those with constituents is sasambhārasaṅkhepo; therefore, bhāvetabbaṃ (it should be developed) by way of a summary of the constituents, this is the connection.
Sasambhārasaṅkhepo là sự tóm tắt các yếu tố cấu thành (sasambhāra), do đó, cần phải tu tập sasambhārasaṅkhepato, đó là sự liên kết.
Saṅkhepato vīsatiyā, dvādasasu, catūsu, chasu ca koṭṭhāsesu yathākkamaṃ pathavīādikā catasso dhātuyo pariggahetvā dhātuvavatthānaṃ sasambhārasaṅkhepato bhāvanā.
Developing the determination of the elements by comprehending the four elements, such as the earth element, respectively in twenty, twelve, four, and six parts in summary, is called sasambhārasaṅkhepato bhāvanā (meditation by way of a summary of constituents).
Tu tập dhātuvavatthāna (sự phân định các đại) bằng cách thâu tóm bốn đại như đất v.v... theo thứ tự trong hai mươi phần, mười hai phần, bốn phần và sáu phần một cách tóm tắt với các yếu tố cấu thành, đó là sasambhārasaṅkhepato bhāvanā (tu tập một cách tóm tắt với các yếu tố cấu thành).
Tenāha ‘‘idha bhikkhu vīsatiyā koṭṭhāsesū’’tiādi.
Therefore, he said, “Here, a bhikkhu, in twenty parts,” and so on.
Vì vậy, ngài đã nói: “idha bhikkhu vīsatiyā koṭṭhāsesu” (ở đây, tỳ-khưu trong hai mươi phần) v.v...
Sasambhāravibhattitoti sasambhārānaṃ kesādīnaṃ vibhāgato kesādike vīsati koṭṭhāse pubbe viya ekajjhaṃ aggahetvā vibhāgato pathavīdhātubhāvena vavatthāpanaṃ.
‘By way of distribution of constituents’ means the determination of the earth element by differentiating the constituents like hairs, etc., not by taking the twenty parts like hairs, etc., together as before, but by differentiation.
Sasambhāravibhattito (từ sự phân chia các yếu tố cấu thành) nghĩa là sự phân định thành yếu tố đất (pathavīdhātu) bằng cách phân chia các yếu tố cấu thành như tóc v.v..., không thâu tóm hai mươi phần như tóc v.v... lại với nhau như trước, mà là phân chia chúng.
Āpokoṭṭhāsādīsupi eseva nayo.
The same method applies to the water-element parts and so forth.
Trong các phần như nước v.v... cũng theo cách tương tự.
Salakkhaṇasaṅkhepatoti lakkhīyati etenāti lakkhaṇaṃ, dhammānaṃ sabhāvo, idha pana thaddhatādi.
‘By way of a summary of characteristics’: That by which something is marked is a characteristic (lakkhaṇa); it is the inherent nature of phenomena, but here it means hardness, etc.
Salakkhaṇasaṅkhepato (tóm tắt với các đặc tính riêng) nghĩa là “lakkhaṇa” là cái mà nhờ đó được nhận biết, đó là bản chất của các pháp, ở đây là sự cứng chắc v.v...
Tasmā thaddhalakkhaṇādivantatāya saha lakkhaṇehīti salakkhaṇā, kesādayo dvācattālīsa ākārā.
Therefore, the forty-two aspects, such as hairs, are salakkhaṇā (with characteristics) because they possess characteristics such as hardness.
Do đó, vì có đặc tính cứng chắc v.v..., nên gọi là salakkhaṇa (có đặc tính riêng), đó là bốn mươi hai phương diện như tóc v.v...
Tesaṃ saṅkhepato.
By way of a summary of these.
Sự tóm tắt của chúng.
Idaṃ vuttaṃ hoti – kesādike vīsati koṭṭhāse ekajjhaṃ gahetvā tattha thaddhatādikaṃ catubbidhampi lakkhaṇaṃ vavatthapetvā bhāvanā salakkhaṇasaṅkhepato bhāvanā.
This is what is meant: developing by taking the twenty parts such as hairs, etc., together and establishing all four kinds of characteristics, such as hardness, therein, is salakkhaṇasaṅkhepato bhāvanā (meditation by way of a summary of characteristics).
Điều này có nghĩa là: tu tập bằng cách thâu tóm hai mươi phần như tóc v.v... lại với nhau, và phân định bốn đặc tính như cứng chắc v.v... trong đó, đó là salakkhaṇasaṅkhepato bhāvanā (tu tập tóm tắt với các đặc tính riêng).
Esa nayo āpokoṭṭhāsādīsupi.
This method applies to the water-element parts and so forth.
Cách này cũng áp dụng cho các phần như nước v.v...
Salakkhaṇavibhattitoti thaddhalakkhaṇādinā salakkhaṇānaṃ kesādīnaṃ vibhāgato kesādīsu dvācattālīsāya ākāresu paccekaṃ thaddhatādīnaṃ catunnaṃ catunnaṃ lakkhaṇānaṃ vavatthāpanavasena bhāvanā.
‘By way of distribution of characteristics’ means developing by establishing each of the four characteristics, such as hardness, in each of the forty-two aspects of hairs, etc., which have characteristics like hardness, by way of their distribution.
Salakkhaṇavibhattito (từ sự phân chia các đặc tính riêng) nghĩa là tu tập bằng cách phân định riêng rẽ bốn đặc tính như cứng chắc v.v... trong bốn mươi hai phương diện như tóc v.v..., dựa trên sự phân chia các đặc tính riêng như tóc v.v... theo đặc tính cứng chắc v.v...
Evaṃ catūhi ākārehi uddiṭṭhaṃ bhāvanānayaṃ niddisituṃ ‘‘kathaṃ sasambhārasaṅkhepato bhāvetī’’tiādi āraddhaṃ.
Thus, in order to specify the method of meditation outlined in four ways, the passage beginning “How does one develop by way of a summary of constituents?” is commenced.
Để trình bày phương pháp tu tập đã được tóm tắt theo bốn cách như vậy, câu “kathaṃ sasambhārasaṅkhepato bhāveti” (làm thế nào để tu tập một cách tóm tắt với các yếu tố cấu thành?) v.v... đã được bắt đầu.
Ettha ca yathā tikkhapañño puggalo tikkhatāya paropariyattasabbhāvato tikkhindriyamudindriyatāvasena duvidhoti.
And here, just as a person of keen intellect is twofold—one with keen faculties and one with dull faculties—due to the observable reality of keenness having gradations.
Ở đây, cũng như một người có trí tuệ sắc bén (tikkhapañña) được chia thành hai loại là người có căn sắc bén (tikkhindriya) và người có căn mềm mỏng (mudindriya), do bản chất có sự khác biệt về độ sắc bén và độ mềm mỏng.
Tattha tikkhindriyassa vasena saṅkhepato paṭhamanayo vutto, mudindriyassa vasena dutiyo.
Therein, the first method is stated briefly for the one with keen faculties, and the second for the one with dull faculties.
Trong đó, phương pháp đầu tiên được nói một cách tóm tắt dành cho người có căn sắc bén, và phương pháp thứ hai dành cho người có căn mềm mỏng.
Evaṃ nātitikkhapaññopi puggaloti.
Similarly, a person whose wisdom is not exceedingly keen.
Cũng vậy, người có trí tuệ không quá sắc bén cũng vậy.
Tattha yo visadindriyo puggalo, tassa vasena sasambhārasaṅkhepato, salakkhaṇasaṅkhepato ca bhāvanānayo niddiṭṭho.
Therein, for the individual with clear faculties, the method of development by way of a summary of constituents and by way of a summary of characteristics is indicated.
Trong đó, phương pháp tu tập tóm tắt với các yếu tố cấu thành (sasambhārasaṅkhepato) và tóm tắt với các đặc tính riêng (salakkhaṇasaṅkhepato) đã được trình bày dành cho người có căn trong sáng (visadindriya).
Yo pana nātivisadindriyo, tassa vasena sasambhāravibhattito, salakkhaṇavibhattito ca bhāvanānayo niddiṭṭhoti veditabbo.
But for the one whose faculties are not exceedingly clear, the method of development by way of distribution of constituents and by way of distribution of characteristics should be understood as indicated.
Còn đối với người có căn không quá trong sáng (nātivisadindriya), phương pháp tu tập phân chia các yếu tố cấu thành (sasambhāravibhattito) và phân chia các đặc tính riêng (salakkhaṇavibhattito) đã được trình bày, điều này cần phải được hiểu.
Tassa evaṃ vavatthāpayato eva dhātuyo pākaṭā honti savisesaṃ dhātūnaṃ pariggahitattā.
As he thus discerns, the elements become manifest to him due to the distinguished comprehension of the elements.
Đối với người ấy, trong khi phân biệt như vậy, các yếu tố (dhātu) trở nên rõ ràng bởi vì các yếu tố đã được nắm bắt một cách đặc biệt.
Bhāvanāvidhānaṃ panettha heṭṭhā vuttanayeneva veditabbaṃ.
Furthermore, in this context, the method of development should be understood according to the way stated below.
Hơn nữa, ở đây, phương pháp tu tập (bhāvanāvidhāna) cần được hiểu theo cách đã nói ở dưới.
310. Yassāti nātivisadindriyaṃ puggalaṃ sandhāya vadati.
310. The word "yassā" (whose) refers to a person whose faculties are not exceedingly clear.
310. Yassāti (của ai) nói đến một người có căn (indriya) không quá trong sáng.
Evaṃ bhāvayatoti sasambhārasaṅkhepato bhāventassa.
"Thus developing" means for one who develops concisely with the requisites.
Evaṃ bhāvayatoti (người tu tập như vậy) là người tu tập một cách tóm tắt các yếu tố (sambhāra).
Yena vidhinā uggahetvā kusalo hoti, so sattavidho vidhi ‘‘uggahakosalla’’nti vuccati, tannibbattaṃ vā ñāṇaṃ.
The seven-fold method by which one becomes skilled after learning is called "mastery of learning" (uggahakosalla), or alternatively, the knowledge produced by it.
Phương pháp mà nhờ đó người đó học tập và trở nên thành thạo, phương pháp bảy loại đó được gọi là “uggahakosalla” (sự khéo léo trong việc nắm bắt), hoặc đó là tuệ phát sinh từ đó.
Evaṃ manasikārakosallampi veditabbaṃ.
Similarly, "mastery of attention" (manasikārakosalla) should also be understood.
Tương tự như vậy, manasikārakosalla (sự khéo léo trong việc tác ý) cũng cần được hiểu.
Dvattiṃsākāreti dhātumanasikāravasena pariggahite kesādike dvattiṃsavidhe koṭṭhāse.
"Dvattiṃsākāre" refers to the thirty-two kinds of parts, such as hairs, which are comprehended by attending to the elements.
Dvattiṃsākāreti (trong ba mươi hai loại) là ba mươi hai phần như tóc, v.v., được nắm giữ bằng cách tác ý các yếu tố.
‘‘Dvattiṃsākāre’’ti ca idaṃ tejavāyukoṭṭhāsesu vaṇṇādivasena vavatthānassa abhāvato vuttaṃ.
And this phrase "dvattiṃsākāre" is stated because there is no discernment of color, etc., in the parts of the fire (tejo) and air (vāyo) elements.
Và từ “dvattiṃsākāre” (trong ba mươi hai loại) này được nói vì không có sự phân biệt theo màu sắc, v.v., trong các phần yếu tố lửa (teja) và gió (vāyu).
Sabbaṃ tattha vuttavidhānaṃ kātabbanti ‘‘vacasā manasā’’tiādinā vuttauggahakosalluddesato paṭṭhāya yāva ‘‘anupubbamuñcanādivasenā’’ti padaṃ, tāva āgataṃ sabbaṃ bhāvanāvidhānaṃ kātabbaṃ sampādetabbaṃ.
"All the instructions stated therein should be carried out" means that all the methods of development, from the exposition of the mastery of learning stated with phrases like "by speech, by mind" up to the phrase "by gradually letting go," should be put into practice and accomplished.
Sabbaṃ tattha vuttavidhānaṃ kātabbanti (tất cả các phương pháp đã nói ở đó cần được thực hiện) có nghĩa là tất cả các phương pháp tu tập đã được nói, bắt đầu từ sự trình bày về sự khéo léo trong việc nắm bắt được nói bằng “bằng lời nói, bằng ý nghĩ”, v.v., cho đến từ “theo cách dần dần buông bỏ”, v.v., đều phải được thực hiện, phải được hoàn thành.
Vaṇṇādivasenāti vaṇṇasaṇṭhānadisokāsaparicchedavasena.
"By way of color, etc." means by way of color, shape, direction, location, and delimitation.
Vaṇṇādivasenāti (theo màu sắc, v.v.) là theo màu sắc, hình dạng, phương hướng, không gian và sự phân chia.
Ayañca vaṇṇādivasena manasikāro dhātupaṭikkūlavaṇṇamanasikārānaṃ sādhāraṇo pubbabhāgoti nibbattitadhātumanasikārameva dassetuṃ ‘‘avasāne evaṃ manasikāro pavattetabbo’’ti vuttaṃ.
This attention by way of color, etc., is a common preliminary part of elemental contemplation and loathsome-aspect contemplation. Therefore, to show only the developed elemental contemplation, it is said, "at the end, attention should be directed thus."
Và sự tác ý theo màu sắc, v.v., này là phần sơ khởi chung cho sự tác ý về yếu tố (dhātu), sự ghê tởm (paṭikkūla) và màu sắc (vaṇṇa). Vì vậy, để chỉ ra sự tác ý về yếu tố đã phát sinh, đã nói “avasāne evaṃ manasikāro pavattetabbo” (cuối cùng, sự tác ý như vậy cần được thực hiện).
311. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammāti ete ‘‘sīsakaṭāhapaliveṭhanacammaṃ kesā’’ti evaṃ vohariyamānā bhūtupādāyadhammā ‘‘mayi kesā jātā, mayamettha jātā’’ti evaṃ aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇasuññā.
311. "These phenomena are devoid of mutual consideration and reflection" refers to these physical and derived phenomena, which are referred to as "the skin enclosing the skull is hair," being devoid of mutual consideration and reflection, such as "hairs have grown on me, we have grown here."
311. Aññamaññaṃ ābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammāti (những pháp này không có sự chú ý và quán xét lẫn nhau) nghĩa là những pháp (dhamma) do vật chất lớn (bhūta) tạo thành, được gọi là “tóc là da bọc hộp sọ”, v.v., những pháp này không có sự chú ý và quán xét lẫn nhau như “tóc mọc trên tôi, chúng tôi mọc ở đây”.
Iminā kāraṇassa ca phalassa ca abyāpāratāya dhātumattataṃ sandasseti, tena ca ābhogapaccavekkhaṇānampi evameva abyāpāratā dīpitāti daṭṭhabbaṃ.
By this, it is shown that both the cause and the effect are merely elements, being without activity. And by that, it should be understood that attention and reflection are also without activity in the same way.
Bằng cách này, nó chỉ ra tính chất chỉ là yếu tố (dhātu) do sự không hoạt động của nguyên nhân và kết quả, và do đó, sự không hoạt động của sự chú ý và quán xét cũng được chỉ ra theo cùng một cách.
Na hi tāni, tesaṃ kāraṇāni ca tathā tathā ābhujitvā, paccavekkhitvā ca uppajjanti, paccayabhāvaṃ vā gacchantīti.
For these (attention and reflection), nor their causes, do not arise by thus attending and reflecting, nor do they go to the state of being a condition.
Thật vậy, chúng (sự chú ý và quán xét) và các nguyên nhân của chúng không phát sinh bằng cách chú ý và quán xét theo cách này hay cách khác, cũng không trở thành các duyên.
Itīti vuttappakāraparāmasanaṃ.
"Iti" (thus) is a particle that refers back to what has been said.
Itīti (như vậy) là sự nhắc lại loại đã nói.
Acetanoti na cetano, cetanārahito vā.
"Unconscious" (acetano) means not conscious, or devoid of volition.
Acetanoti (không có ý chí) là không có ý chí, hoặc không có tác ý (cetanā).
Abyākatoti abyākatarāsipariyāpanno.
"Undetermined" (abyākato) means included in the undetermined category.
Abyākatoti (không được giải thích) là thuộc vào nhóm không được giải thích (abyākata).
Suññoti attasuñño.
"Empty" (suñño) means empty of self (atta).
Suññoti (trống rỗng) là trống rỗng không có tự ngã (atta).
Tato eva nissatto.
For that very reason, it is "without a living being" (nissatto).
Do đó, nissatto (không có chúng sinh).
Thaddhalakkhaṇādhikatāya thaddho.
It is "hard" (thaddho) because of the predominance of the characteristic of hardness.
Do đặc tính cứng rắn trội hơn, nên thaddho (cứng rắn).
Tato eva pathavīdhātūti evaṃ manasikāro pavattetabboti sambandho.
For that very reason, "the earth element" (pathavīdhātu) — thus attention should be directed; this is the connection.
Do đó, pathavīdhātūti (yếu tố đất) có sự liên kết rằng sự tác ý như vậy cần được thực hiện.
Evaṃ sabbattha.
It is the same everywhere.
Tương tự ở tất cả các trường hợp.
331. Abaddhapittaṃ saṃsaraṇalohitaṃ viya, kāyusmā viya ca kammajarūpapaṭibaddhavuttikanti āha ‘‘ābaddhapittaṃ jīvitindriyapaṭibaddhaṃ sakalasarīraṃ byāpetvā ṭhita’’nti.
331. Unbound bile, like circulating blood and like the warmth of the body, has its existence bound to kamma-born matter. Thus it is said, "Abaddhapittaṃ jīvitindriyapaṭibaddhaṃ sakalasarīraṃ byāpetvā ṭhitaṃ" (the unbound bile is connected with the life faculty, pervading the entire body).
331. Mật không cố định (abaddhapitta) giống như máu lưu thông, và giống như nhiệt độ cơ thể, có sự tồn tại gắn liền với sắc pháp do nghiệp (kammajarūpa), nên nói “ābaddhapittaṃ jīvitindriyapaṭibaddhaṃ sakalasarīraṃ byāpetvā ṭhita” (mật cố định gắn liền với sinh mạng căn, lan tỏa khắp toàn thân).
Paṭibaddhatāvacanena cassa jīvitindriye sati sabbhāvameva dīpeti, na jīvitindriyassa viya ekantakammajatanti daṭṭhabbaṃ.
By stating its bound nature, it only reveals its existence when the life faculty is present; it does not indicate that it is exclusively kamma-born like the life faculty. This should be understood.
Và bằng lời nói về sự gắn liền, nó chỉ ra rằng mật chỉ tồn tại khi có sinh mạng căn (jīvitindriya), nhưng không phải hoàn toàn do nghiệp sinh ra như sinh mạng căn. Điều này cần được hiểu.
Pittakosaketi mahākosāṭakīkosasadise pittādhāre.
"Pittakosake" refers to the bile-receptacle, which is similar to the seed-pod of a large bitter gourd.
Pittakosaketi (trong túi mật) là trong túi chứa mật, giống như túi quả mướp đắng lớn.
Yūsabhūtoti rasabhūto.
"Yūsabhūto" means having become a fluid.
Yūsabhūtoti (trở thành nước cốt) là trở thành chất lỏng.
334. Pittaṃ viyāti abaddhapittaṃ viya.
334. "Like bile" means like unbound bile.
334. Pittaṃ viyāti (giống như mật) là giống như mật không cố định (abaddhapitta).
Sakalasarīranti jīvitindriyapaṭibaddhaṃ sabbaṃ sarīrappadesaṃ.
"The entire body" refers to all parts of the body that are connected with the life faculty.
Sakalasarīranti (toàn thân) là tất cả các phần của cơ thể gắn liền với sinh mạng căn.
Vakkahadayayakanapapphāsāni tementanti ettha yakanaṃ heṭṭhābhāgapūraṇena, itarāni tesaṃ upari thokaṃ thokaṃ paggharaṇena ca temetīti daṭṭhabbaṃ.
In the phrase "vakkahadayayakanapapphāsāni tementaṃ" (moistening the kidneys, heart, liver, and lungs), it should be understood that it moistens the liver by filling its lower part, and it moistens the others (kidneys, heart, lungs) by oozing gradually over them.
Trong câu Vakkahadayayakanapapphāsāni tementanti (làm ướt thận, tim, gan và phổi), cần hiểu rằng gan làm ướt bằng cách lấp đầy phần dưới, và các bộ phận khác làm ướt bằng cách rỉ ra từng chút một ở phía trên chúng.
Heṭṭhā leḍḍukhaṇḍādīni temayamāneti temakatemitabbānaṃ abyāpāratāsāmaññanidassanatthaṃ eva upamā daṭṭhabbā, na ṭhānasāmaññanidassanatthaṃ.
The simile "heṭṭhā leḍḍukhaṇḍādīni temayamāne" (moistening lumps of clay, etc., below) should be seen only as illustrating the common feature of non-activity in both what moistens and what is moistened, not as illustrating a common location.
Ví dụ Heṭṭhā leḍḍukhaṇḍādīni temayamāneti (làm ướt các cục đất, v.v., ở phía dưới) cần được xem là một ví dụ về sự không hoạt động chung của những thứ được làm ướt và những thứ làm ướt, chứ không phải là một ví dụ về sự tương đồng về vị trí.
Sannicitalohitena hi temetabbānaṃ kesañci heṭṭhā, kassaci upari ṭhitatā kāyagatāsatiniddese (visuddhi. 1.206) dassitāti.
Indeed, in the Kāyagatāsatiniddesa, it is shown that some of the parts to be moistened by accumulated blood are located below, and some are located above.
Thật vậy, vị trí của một số bộ phận được làm ướt bởi máu tích tụ ở phía dưới, và của một số bộ phận khác ở phía trên, đã được chỉ ra trong Kāyagatāsatiniddese (Visuddhi. 1.206).
Yakanassa heṭṭhābhāgaṭṭhānaṃ ‘‘mayi lohitaṃ ṭhita’’nti na jānāti, vakkādīni ‘‘amhe temayamānaṃ lohitaṃ ṭhita’’nti na jānantīti evaṃ yojanā veditabbā.
It should be understood that the lower part of the liver does not know, "blood is located in me," and the kidneys, etc., do not know, "blood that moistens us is located in us."
Vị trí phần dưới của gan không biết “máu nằm trong tôi”, và thận, v.v., không biết “máu làm ướt chúng tôi đang nằm ở đây”. Sự liên kết như vậy cần được hiểu.
Santappanāditejokoṭṭhāsesu pana vāyodhātuādayo na tathā suviññeyyāti katvā ‘‘tena avinibhutta’’nti vuttaṃ, na tatthevāti.
However, the air element (vāyodhātu) and other elements are not as easily knowable in the elements of heat for cooking and so forth, and thus tena avinibhuttaṃ (inseparable from that) is stated, not tattheva.
Tuy nhiên, trong các phần tử lửa như santappana, v.v., các phong đại, v.v. không dễ dàng được nhận biết như vậy, vì thế đã nói ‘‘tena avinibhutta’’ (không tách rời khỏi đó), chứ không phải tattheva (ngay trong đó).
Yadi evaṃ, vāyukoṭṭhāsesu kathaṃ tatthevāti?
If so, how is it tattheva in the wind elements?
Nếu vậy, tại sao lại nói tattheva trong các phần tử gió?
Vāyukoṭṭhāsāpi hi uddhaṅgamavātādayo piṇḍākāreneva pariggahetabbataṃ upagacchanti, na pana santappanāditejokoṭṭhāsāti nāyaṃ doso.
This is not a fault, for the wind elements, such as the upward-going winds, are also to be comprehended as a mass, but not the heat elements for cooking and so forth.
Các phần tử gió như gió hướng lên, v.v. cũng được nắm bắt dưới dạng khối, nhưng các phần tử lửa như santappana, v.v. thì không, vì vậy đây không phải là lỗi.
Tattha tenāti tena tejena.
There, tena means: by that heat.
Ở đó, tena có nghĩa là: bởi lửa đó.
Avinibhuttanti avinābhūtaṃ, taṃtaṃkalāpagatavasena vā evaṃ vuttaṃ.
Avinibhuttaṃ means: inseparable, or it is said thus by means of being included in those respective kalāpas.
Avinibhutta có nghĩa là: không thể tách rời, hoặc được nói như vậy theo cách hiện hữu trong từng nhóm (kalāpa) cụ thể.
Evaṃ vavatthāpayatoti vuttākārena salakkhaṇasaṅkhepato dhātuyo vavatthāpentassa.
Evaṃ vavatthāpayato means: to one who defines the elements in the manner described, concisely by their characteristics.
Evaṃ vavatthāpayato có nghĩa là: của người phân biệt các dhātu theo cách đã nói, tóm tắt theo đặc tính của chúng.
Vuttanayenāti ‘‘tassevaṃ vāyamamānassā’’tiādinā (visuddhi. 1.308) heṭṭhā vuttanayena.
Vuttanayena means: in the way described below, starting with tassevaṃ vāyamamānassa (to him thus striving).
Vuttanayenā có nghĩa là: theo cách đã nói ở dưới, bắt đầu bằng ‘‘tassevaṃ vāyamamānassā’’ (khi người đó đang nỗ lực như vậy).
Idāni vacanatthādimukhenapi dhātūsu manasikāravidhānaṃ dassetuṃ ‘‘vacanatthato’’tiādi vuttaṃ.
Now, in order to show the method of focusing attention on the elements even through their word meanings and so forth, vacanatthato (by word meaning) and so forth are stated.
Bây giờ, để chỉ ra phương pháp tác ý đối với các dhātu thông qua ý nghĩa của từ, v.v., đã nói ‘‘vacanatthato’’, v.v.
Tattha vacanatthatoti yasmā sabbapaṭhamaṃ kammaṭṭhānassa uggahaṇaṃ vacanavasena hoti vacanadvārena tadatthassa ādito gahetabbato, tasmā vacanatthatopi dhātūnaṃ manasikātabbatā vuttā.
Among these, vacanatthato is stated because, first of all, the apprehension of the meditation subject occurs by way of words, and its meaning must be apprehended initially through words. Therefore, the attention to the elements by their word meaning is stated.
Ở đó, vacanatthato có nghĩa là: vì việc nắm bắt đề mục thiền ban đầu diễn ra bằng lời nói, vì ý nghĩa của nó phải được nắm bắt từ đầu thông qua lời nói, do đó đã nói đến sự cần thiết phải tác ý các dhātu theo ý nghĩa của từ.
Kalāpatoti vacanatthavasena visesato, sāmaññato ca dhātuyo pariggahetvā ṭhitassa yasmā tā piṇḍaso pavattanti, na paccekaṃ, tasmā kalāpatopi manasikātabbatā vuttā.
Kalāpato (by kalāpas) is stated because, for one who has comprehended the elements specifically by word meaning and generally, they occur in groups, not individually. Therefore, the attention to them by kalāpas is stated.
Kalāpato có nghĩa là: đối với người đã nắm bắt các dhātu một cách đặc biệt theo ý nghĩa của từ và một cách tổng quát, vì chúng hiện hữu theo từng nhóm (piṇḍa), chứ không phải riêng lẻ, do đó đã nói đến sự cần thiết phải tác ý theo nhóm (kalāpa).
Te pana kalāpā paramāṇuparimāṇā hontīti tappariyāpannānaṃ pathavīdhātuādīnaṃ ekasmiṃ sarīre parimeyyaparicchedaṃ dassetuṃ cuṇṇato manasikātabbatā vuttā.
Those kalāpas are of the size of paramāṇu (sub-atomic particles). To show the measurable portion and distinction of the earth element (pathavīdhātu) and so forth contained within them in one body, the attention cuṇṇato (as powder) is stated.
Tuy nhiên, những nhóm đó có kích thước bằng nguyên tử (paramāṇu), để chỉ ra giới hạn và sự phân chia của địa đại, v.v. thuộc những nhóm đó trong một cơ thể, đã nói đến sự cần thiết phải tác ý cuṇṇato (từng hạt nhỏ).
So panāyaṃ tāsaṃ cuṇṇato manasikāro saṅghāṭavasena hotīti nibbaṭṭitasarūpameva pariggahetabbaṃ dassetuṃ lakkhaṇādito manasikāro vutto.
And since this attention to them as powder occurs by way of combination, to show that only the manifested nature should be comprehended, the attention lakkhaṇādito (by characteristics and so forth) is stated.
Tuy nhiên, sự tác ý từng hạt nhỏ này diễn ra theo cách tập hợp (saṅghāṭa), để chỉ ra rằng chỉ có bản chất đã được phân tích mới cần được nắm bắt, đã nói đến sự tác ý lakkhaṇādito (theo đặc tính, v.v.).
Lakkhaṇādito dhātuyo pariggaṇhantena salakkhaṇavibhattito kammaṭṭhānābhinivese yasmā dvācattālīsāya koṭṭhāsānaṃ vasena dhātūsu pariggayhamānāsu ‘‘ettakā utusamuṭṭhānā, ettakā cittādisamuṭṭhānā’’ti ayaṃ vibhāgo ñātabbo hoti, tasmā samuṭṭhānato manasikāro vutto.
When comprehending the elements by characteristics and so forth, as one becomes immersed in the meditation subject by the analysis of inherent characteristics, and the elements are comprehended by way of the forty-two constituents, the distinction of "so many arise from season, so many arise from mind and so forth" must be known. Therefore, the attention samuṭṭhānato (by origin) is stated.
Khi một người nắm bắt các dhātu theo đặc tính, v.v., trong việc tập trung vào đề mục thiền với sự phân loại đặc tính, vì cần phải biết sự phân biệt ‘‘chừng này là do thời tiết sinh, chừng này là do tâm, v.v. sinh’’ khi các dhātu được nắm bắt theo bốn mươi hai phần tử, do đó đã nói đến sự tác ý samuṭṭhānato (theo nguồn gốc).
Evaṃ pariññātasamuṭṭhānānampi tāsaṃ saddānusārena vinā visesasāmaññapariggaho kātabboti dassetuṃ nānattekattato manasikāro vutto.
In order to show that even for elements whose origins are thus known, a comprehension of specific and general differences should be made according to their names, the attention nānattekattato (by diversity and unity) is stated.
Để chỉ ra rằng ngay cả đối với những dhātu đã biết nguồn gốc như vậy, cũng cần phải nắm bắt sự đặc biệt và sự tổng quát mà không theo lời nói, đã nói đến sự tác ý nānattekattato (theo sự đa dạng và duy nhất).
Lakkhaṇavisesato vinibhuttarūpāpi etā aniddisitabbaṭṭhānatāya padesena avinibhuttāti ayaṃ viseso pariggahetabboti dassetuṃ vinibbhogāvinibbhogato manasikāro vutto.
Although these elements are distinct in terms of specific characteristics, they are inseparable in terms of location due to their unspecifiable nature in terms of place. To show that this distinction should be comprehended, the attention vinibbhogāvinibbhogato (by separability and inseparability) is stated.
Để chỉ ra rằng mặc dù những dhātu này có hình tướng được phân biệt theo đặc tính riêng, nhưng chúng không thể tách rời theo vị trí vì không thể chỉ định vị trí, nên sự đặc biệt này cần được nắm bắt, đã nói đến sự tác ý vinibbhogāvinibbhogato (theo sự phân biệt và không phân biệt).
Satipi avinibbhogavuttiyaṃ kācideva kāsañci sabhāgā, kāci visabhāgāti ayampi viseso pariggahetabboti dassetuṃ sabhāgavisabhāgato manasikāro vutto.
Even with their inseparable occurrence, some are homogeneous with some others, while some are heterogeneous. To show that this distinction should also be comprehended, the attention sabhāgavisabhāgato (by homogeneity and heterogeneity) is stated.
Để chỉ ra rằng mặc dù có sự không phân biệt, nhưng một số dhātu là tương đồng với một số khác, và một số thì khác biệt, nên sự đặc biệt này cũng cần được nắm bắt, đã nói đến sự tác ý sabhāgavisabhāgato (theo sự tương đồng và khác biệt).
Sabhāgavisabhāgāpi dhātuyo ajjhattikā īdisakiccavisesayuttā, bāhirā tabbiparītāti ayaṃ viseso pariggahetabboti dassetuṃ ajjhattikabāhiravisesato manasikāro vutto.
Homogeneous and heterogeneous elements are internal and endowed with such specific functions, while external ones are the opposite. To show that this distinction should be comprehended, the attention ajjhattikabāhiravisesato (by distinction of internal and external) is stated.
Để chỉ ra rằng ngay cả những dhātu tương đồng và khác biệt cũng có sự đặc biệt là những dhātu nội tại có những chức năng đặc biệt như vậy, còn những dhātu ngoại tại thì ngược lại, nên sự đặc biệt này cần được nắm bắt, đã nói đến sự tác ý ajjhattikabāhiravisesato (theo sự khác biệt giữa nội tại và ngoại tại).
Sajātisaṅgahādiko dhātusaṅgahavisesopi pariggahitabboti dassetuṃ saṅgahato manasikāro vutto.
To show that distinctions in the classification of elements, such as classification by genus, should also be comprehended, the attention saṅgahato (by classification) is stated.
Để chỉ ra rằng sự đặc biệt trong việc tập hợp các dhātu như sự tập hợp cùng loại, v.v. cũng cần được nắm bắt, đã nói đến sự tác ý saṅgahato (theo sự tập hợp).
Sandhāraṇādīhi yathāsakakiccehi aññamaññūpatthambhabhāvatopi dhātuyo pariggahetabbāti dassetuṃ paccayato manasikāro vutto.
To show that elements should also be comprehended by their mutual support through their respective functions of supporting and so forth, the attention paccayato (by condition) is stated.
Để chỉ ra rằng các dhātu cũng cần được nắm bắt theo cách chúng hỗ trợ lẫn nhau bằng các chức năng riêng của chúng như sự duy trì, v.v., đã nói đến sự tác ý paccayato (theo duyên).
Abyāpāranayato dhātuyo pariggahetabbāti dassetuṃ asamannāhārato manasikāro vutto.
To show that the elements should be comprehended by the mode of non-involvement, the attention asamannāhārato (by non-engagement) is stated.
Để chỉ ra rằng các dhātu cần được nắm bắt theo phương pháp không có sự nỗ lực, đã nói đến sự tác ý asamannāhārato (theo sự không tác ý).
Attano paccayadhammavisesato, paccayabhāvavisesato ca dhātuyo pariggahetabbāti dassetuṃ paccayavibhāgato manasikāro vuttoti evametesaṃ terasannaṃ ākārānaṃ pariggahe kāraṇaṃ veditabbaṃ.
To show that elements should be comprehended by their specific condition-phenomena and specific conditionality, the attention paccayavibhāgato (by analysis of conditions) is stated. Thus, the reason for comprehending these thirteen modes should be understood.
Để chỉ ra rằng các dhātu cần được nắm bắt theo sự đặc biệt của các pháp duyên của chính chúng và theo sự đặc biệt của trạng thái duyên, đã nói đến sự tác ý paccayavibhāgato (theo sự phân loại duyên), như vậy cần phải biết lý do cho việc nắm bắt mười ba phương diện này.
Ākārehīti pakārehi, kāraṇehi vā.
Ākārehi means: by modes or by reasons.
Ākārehi có nghĩa là: theo các phương diện, hoặc theo các nguyên nhân.
347. Tattha patthaṭattāti puthuttā, tena puthubhāvato puthuvī, puthuvī eva pathavīti niruttinayena saddatthamāha.
347. There, patthaṭattā means: by extensiveness (puthuttā). By that, it states the word meaning puthavī (earth) by the grammatical rule that puthavī (extensive) is pathavī (earth) because of its extensive nature.
347. Ở đó, patthaṭattā có nghĩa là: vì sự rộng lớn. Bởi sự rộng lớn đó, nên gọi là puthuvī, puthuvī chính là pathavī, như vậy đã nói ý nghĩa của từ theo phương pháp ngữ nguyên.
Patthanaṭṭhena vā pathavī, patiṭṭhābhāvena patthāyati upatiṭṭhatīti attho.
Or, it is pathavī in the sense of manifestation (patthanaṭṭhena), meaning it is manifested or established by its nature as a foundation (patiṭṭhābhāvena).
Hoặc pathavī có nghĩa là: vì đặc tính của sự lan rộng. Có nghĩa là nó lan rộng và thiết lập như một nền tảng.
‘‘Appotī’’ti padassa attho heṭṭhā vutto eva.
The meaning of the word appoti has already been explained below.
Ý nghĩa của từ ‘‘appoti’’ đã được nói ở dưới rồi.
Āpīyatīti sosīyati, pivīyatīti keci.
Āpīyati means: it is dried up; some say it is drunk.
Āpīyati có nghĩa là: bị làm khô, một số người nói là bị uống.
‘‘Ayaṃ panattho sasambhārāpe yujjatī’’ti vadanti, lakkhaṇāpepi yujjateva.
They say, "This meaning is applicable to the water with its constituents (sasambhāraāpo)." It is also applicable to the characteristic water (lakkhaṇāpo) as well.
Họ nói rằng ý nghĩa này phù hợp với thủy đại có thành phần, nhưng nó cũng phù hợp với thủy đại theo đặc tính.
Sopi hi pharusapācanavisosanākārena sesabhūtattayena pīyamāno viya pavattatīti.
For it, too, proceeds as if being drunk by the other three elements in the modes of harshness, cooking, and drying.
Vì nó cũng hiện hữu như thể bị ba yếu tố còn lại uống cạn bằng cách làm cho thô ráp, làm chín và làm khô.
Appāyatīti brūheti.
Appāyati means: it increases.
Appāyati có nghĩa là: phát triển.
Paribrūhanarasā hi āpodhātu.
For the water element (āpodhātu) has the function of increasing.
Vì thủy đại có chức năng phát triển.
Tejatīti niseti, tikkhabhāvena sesabhūtattayaṃ usmāpayatīti attho.
Tejati means: it sharpens, meaning it heats the other three elements by its keen nature.
Tejati có nghĩa là: làm sắc bén, có nghĩa là làm cho ba yếu tố còn lại nóng lên bằng đặc tính sắc bén.
Vāyatīti samīreti, desantaruppattihetubhāvena bhūtasaṅghātaṃ gametīti attho.
Vāyati means: it moves, meaning it causes the aggregate of elements to go to another place by being the cause of occurrence in another locality.
Vāyati có nghĩa là: làm cho di chuyển, có nghĩa là làm cho khối yếu tố di chuyển đến nơi khác bằng cách là nguyên nhân của sự sinh khởi ở nơi khác.
Evaṃ tāva visesato vacanatthaṃ vatvā idāni sāmaññato vattuṃ ‘‘avisesena panā’’tiādi vuttaṃ.
Having thus particularly stated the meaning of the word, now, to state it generally, the phrase “but without distinction” and so forth was spoken.
Như vậy, sau khi giải thích ý nghĩa của từ một cách đặc biệt, bây giờ để nói một cách tổng quát, đoạn "nhưng một cách không đặc biệt" đã được nói đến.
Salakkhaṇadhāraṇatoti yathā titthiyaparikappito ‘‘pakati attā’’ti evamādiko sabhāvato natthi, na evametā.
Due to upholding their own characteristic (salakkhaṇa-dhāraṇato): just as the ‘nature’ (pakati), ‘self’ (attā), and so forth, conceived by sectarians, do not exist in reality, these (elements) are not like that.
Do mang giữ tự tướng (salakkhaṇa-dhāraṇato): Như những gì được các tirthiya (ngoại đạo) giả định như "bản chất, ngã" và các khái niệm tương tự không tồn tại theo bản chất tối hậu (paramattha-sabhāva), thì những yếu tố này (dhātu) không phải như vậy.
Etā pana salakkhaṇaṃ sabhāvaṃ dhārentīti dhātuyo.
But these (elements) uphold their own characteristic nature, therefore they are elements (dhātuyo).
Nhưng những yếu tố này mang giữ bản chất tự tướng của chúng, nên chúng được gọi là dhātu (giới, yếu tố).
Dukkhādānatoti dukkhassa vidahanato.
From arranging suffering (dukkhādānato): due to the arranging of suffering.
Dukkhādānato (do mang đến khổ) nghĩa là do tạo ra khổ.
Etā hi dhātuyo kāraṇabhāvena vavatthitā hutvā ayalohādidhātuyo viya ayalohādiṃ anekappakāraṃ saṃsāradukkhaṃ vidahanti.
Indeed, these elements, being established as causes, arrange various kinds of saṃsāra suffering, just like metal elements such as iron and copper arrange iron and copper, etc.
Thật vậy, những giới này, khi đã được thiết lập như là nguyên nhân, thì giống như các giới kim loại (sắt, đồng, v.v.) tạo ra các loại kim loại (sắt, đồng, v.v.), chúng cũng tạo ra vô vàn loại khổ luân hồi.
Dukkhādhānatoti anappakassa dukkhassa vidhānamattato avasavattanato, taṃ vā dukkhaṃ etāhi kāraṇabhūtāhi sattehi anuvidhīyati, tathāvihitañca taṃ etāsveva dhīyati ṭhapīyatīti evaṃ dukkhādhānato, dhātuyo.
From establishing suffering (dukkhādhānato): merely from the act of arranging much suffering, by not being subject to control, or because that suffering is arranged by beings through these causative elements, and that suffering thus arranged is placed and established in these (elements) themselves – in this way, due to the establishing of suffering, they are elements (dhātuyo).
Dukkhādhānato (do là nơi chứa khổ) nghĩa là do chỉ là sự tạo ra vô vàn khổ, do không tuân theo ý muốn; hoặc là, khổ ấy được chúng sinh tạo ra bởi những giới này làm nguyên nhân, và khổ đã được tạo ra như vậy được chứa đựng (dhīyati), được đặt (ṭhapīyati) trong chính những giới này. Như vậy, do là nơi chứa khổ, chúng được gọi là dhātu.
Apica ‘‘nijjīvaṭṭho dhātuṭṭho’’ti vuttovāyamattho.
Furthermore, this meaning, “the state of being soulless is the state of an element,” has already been stated.
Hơn nữa, ý nghĩa này đã được nói đến là "không có chúng sinh, có yếu tố (dhātu)".
Tathā hi bhagavā ‘‘chadhāturoyaṃ bhikkhu puriso’’tiādīsu (ma. ni. 3.343-345) jīvasaññāsamūhananatthaṃ dhātudesanaṃ akāsīti.
Thus, the Blessed One taught on elements in passages like “this person, bhikkhus, consists of six elements” to uproot the perception of a living being.
Thật vậy, Đức Thế Tôn đã thuyết giảng về các giới để loại bỏ quan niệm về chúng sinh trong các bài kinh như "Này Tỳ-kheo, người này có sáu giới".
Iti vacanatthamukhenapi asādhāraṇato, sādhāraṇato ca dhātūnaṃ sarasalakkhaṇameva vibhāvīyatīti āha ‘‘evaṃ visesasāmaññavasena vacanatthato manasi kātabbā’’ti.
Thus, through the meaning of the word, both the specific and general inherent characteristics of the elements are illuminated, therefore it is said: “thus, they should be mentally attended to through the meaning of the word, both specifically and generally.”
Như vậy, ngay cả qua ý nghĩa từ ngữ, tự tướng bản chất của các giới được làm rõ một cách đặc biệt và tổng quát. Do đó, Ngài nói: "Như vậy, cần phải quán tưởng theo ý nghĩa từ ngữ, dựa trên sự đặc biệt và tổng quát".
Manasikāro pana vacanatthamukhena dhātuyo pariggahetvā ṭhitassa heṭṭhā vuttanayeneva veditabbo.
However, the mental attention (manasikāra), after comprehending the elements through the meaning of the word, should be understood in the manner already described below.
Sự quán tưởng (manasikāra) của người đã nắm bắt các giới qua ý nghĩa từ ngữ, cần được hiểu theo phương pháp đã nói ở dưới.
348. Ākārehīti pakārehi.
348. By aspects (ākārehi): by modes.
348. Ākārehi (bằng các phương diện) nghĩa là bằng các loại.
Atha vā ākarīyanti dissanti ettha dhātuyoti ākārā, koṭṭhāsā.
Alternatively, the elements are perceived or seen here, thus they are aspects (ākārā), or constituent parts.
Hoặc, các giới được nhìn thấy (ākarīyanti) ở đây, nên chúng là ākārā (hình thái), tức là các phần (koṭṭhāsā).
Aṭṭhadhammasamodhānāti yathāvuttānaṃ paccayavisesena visiṭṭharūpānaṃ vaṇṇādīnaṃ aṭṭhannaṃ dhammānaṃ samavadhānato sannivesavisesavasena sahāvaṭṭhānato taṃ upādāya.
Of the combination of eight factors (aṭṭhadhammasamodhānā): by taking up that combination of eight factors due to the special arrangement, the co-existence in a special configuration, of the eight factors such as color and so forth, which are forms specified by a particular condition.
Aṭṭhadhammasamodhānā (do sự kết hợp của tám pháp) nghĩa là do sự kết hợp, sự đồng thời tồn tại của tám pháp như sắc, v.v., là những sắc pháp đặc biệt với các điều kiện đã nói, theo cách sắp đặt đặc biệt.
Kesāti sammuti samaññāmattaṃ hoti.
Hairs (kesā) is merely a conventional designation (sammuti samaññāmattaṃ).
Kesā (tóc) chỉ là một sự quy ước, một danh xưng.
Tesaṃyeva vinibbhogāti tesaṃyeva vaṇṇādīnaṃ vinibbhujanato.
From the analysis of these very things (tesaṃyeva vinibbhogā): from the analysis of these very color and so forth.
Tesaṃyeva vinibbhogā (do sự phân tích chính những điều đó) nghĩa là do sự phân tích chính những sắc, v.v.
Yathā hi vaṇṇādayo aṭṭha dhammā paññāya vinibbhujjamānā aññamaññabyatirekena paramatthato upalabbhanti, na evaṃ vaṇṇādibyatirekena paramatthato kesā upalabbhanti.
Just as the eight factors, such as color, when analyzed by wisdom, are ultimately found to exist distinctly from one another, hairs are not ultimately found to exist distinctly from color and so forth.
Thật vậy, khi tám pháp như sắc, v.v. được phân tích bằng trí tuệ, chúng được nhận biết là thực tại tối hậu (paramattha) thông qua sự khác biệt lẫn nhau; nhưng tóc thì không được nhận biết là thực tại tối hậu thông qua sự khác biệt với sắc, v.v. như vậy.
Tasmā ye ca dhamme samudite upādāya ‘‘kesā’’ti sammuti, tesu visuṃ visuṃ katesu natthi ‘‘kesā’’ti sammuti, vohāramattanti attho.
Therefore, the convention “hairs” arises by taking these aggregated phenomena; when these phenomena are separated, there is no such convention as “hairs,” it is merely a conventional expression, this is the meaning.
Vì vậy, cái quy ước "tóc" được dựa trên sự tổng hợp của các pháp, nhưng khi các pháp đó được tách riêng ra, thì không có quy ước "tóc". Ý nghĩa là nó chỉ là một danh xưng.
‘‘Aṭṭhadhammakalāpamattamevā’’ti idaṃ kesapaññattiyā upādāyabhūte vaṇṇādike ekattena gahetvā vuttaṃ, na tesaṃ aṭṭhadhammamattabhāvato.
“Merely a cluster of eight factors” (aṭṭhadhammakalāpamattamevā) was stated by taking the underlying factors of hair-designation, such as color, as a single entity, not because they are merely eight factors.
Câu "chỉ là một nhóm tám pháp" này được nói đến khi lấy các pháp như sắc, v.v. làm nền tảng cho sự quy ước về tóc, coi chúng là một thể thống nhất, chứ không phải vì chúng chỉ là tám pháp.
Kammasamuṭṭhāno koṭṭhāsoti kesesu tāva kesamūlaṃ, evaṃ lomādīsupi yathārahaṃ veditabbaṃ.
The portion arisen from kamma (kammasamuṭṭhāno koṭṭhāso) in the case of hairs is the hair-root; similarly, it should be understood appropriately for body-hairs, etc.
Phần khởi sinh từ nghiệp (Kammasamuṭṭhāno koṭṭhāso): Ví dụ, trong tóc thì có gốc tóc. Tương tự, đối với lông, v.v. cũng nên hiểu theo cách thích hợp.
Dasadhammakalāpopīti ettha asitādiparipācako tejokoṭṭhāso navadhammakalāpopīti vattabbo.
Even a cluster of ten factors (dasadhammakalāpopi): here, the fire element that digests eaten food, etc., should be called even a cluster of nine factors (navadhammakalāpopi).
Cũng là nhóm mười pháp (Dasadhammakalāpopī): Ở đây, phần nhiệt giới (tejokoṭṭhāso) tiêu hóa thức ăn, v.v. nên được nói là nhóm chín pháp (navadhammakalāpo).
Yadime kesādikoṭṭhāsā yathārahaṃ aṭṭhanavadasadhammasamūhabhūtā, atha kasmā pathavīādidhātumattato manasi karīyantīti āha ‘‘ussadavasena panā’’tiādi.
If these portions, such as hairs, appropriately consist of clusters of eight, nine, or ten factors, then why are they attended to merely as earth and other elements? It is said, “but predominantly,” and so forth.
Nếu các phần như tóc, v.v. này là tập hợp của tám, chín, mười pháp tùy theo trường hợp, vậy tại sao chúng lại được quán tưởng chỉ là các giới đất, v.v.? Để trả lời câu hỏi này, Ngài nói: "Nhưng theo cách nổi bật, v.v.".
Yasmā ayaṃ dhātumanasikāro yāvadeva sattasaññāsamugghāṭanattho, dhammavinibbhogo ca sātisayaṃ sattasaññāsamugghāṭāya saṃvattati, tasmā koṭṭhāsesu evaṃ dhammavibhāgo veditabbo.
Because this meditation on elements is solely for the purpose of uprooting the perception of a living being, and the analysis of phenomena contributes greatly to the uprooting of the perception of a living being, the division of phenomena in the portions should be understood in this way.
Bởi vì sự quán tưởng giới này chỉ nhằm mục đích loại bỏ quan niệm về chúng sinh, và sự phân biệt các pháp góp phần đặc biệt vào việc loại bỏ quan niệm về chúng sinh, do đó, sự phân biệt các pháp trong các phần cần được hiểu như sau.
Ettha hi udariyaṃ karīsaṃ pubbo muttañca utusamuṭṭhānā, asitādiparipācakatejo kammasamuṭṭhāno, assāsapassāsavāto cittasamuṭṭhānoti cha ekasamuṭṭhānā, sedoassu kheḷo siṅghāṇikāti cattāro utucittavasena dvisamuṭṭhānā, sesā dvattiṃsa catusamuṭṭhānā.
Here, stomach contents, feces, pus, and urine originate from season (utu); the fire element that digests food, etc., originates from kamma; the in-breaths and out-breaths originate from citta. Thus, six portions have a single origin. Sweat, tears, saliva, and nasal mucus – these four portions have two origins, from season and citta. The remaining thirty-two have four origins.
Ở đây, thức ăn mới, phân, mủ và nước tiểu khởi sinh từ thời tiết (utu-samuṭṭhānā); nhiệt giới tiêu hóa thức ăn, v.v. khởi sinh từ nghiệp (kamma-samuṭṭhāno); hơi thở vào và ra khởi sinh từ tâm (citta-samuṭṭhāno). Sáu phần này có một nguồn gốc. Mồ hôi, nước mắt, nước bọt và nước mũi là bốn phần có hai nguồn gốc, dựa trên thời tiết và tâm. Ba mươi hai phần còn lại có bốn nguồn gốc.
Tesu asitādiparipācake tejokoṭṭhāse eko kalāpo jīvitanavako, aññesu ekasamuṭṭhānesu utusamuṭṭhāno, cittasamuṭṭhāno vā ekeko aṭṭhako, dvisamuṭṭhānesu utucittavasena dve dve aṭṭhakā, catusamuṭṭhānesu utucittāhārasamuṭṭhānā tayo tayo aṭṭhakā, utucittasamuṭṭhānesu saddanavakā, aṭṭhasu tejovāyokoṭṭhāsesu aṭṭha jīvitanavakā, sesesu catuvīsatiyā koṭṭhāsesu kāyabhāvadasakadvayasahitā, cakkhādisaññitesu maṃsakoṭṭhāsesu cakkhusotaghānajivhāvatthudasakasahitā cāti paripuṇṇāyatanake rūpakāye bhedaṃ anāmasitvā ekattavasena gayhamānā sattacattālīsādhikasatarūpakalāpā rūpavibhāgato sādhikaṃ diyaḍḍharūpasahassaṃ hoti, koṭṭhāsānaṃ pana avayavavibhāgena tadavayavakalāpānaṃ bhede gayhamāne rūpadhammānaṃ asaṅkhyeyyabhedatā veditabbā.
Among these, in the fire element portion that digests food, etc., there is one nine-factor cluster (jīvitanavaka). In the other single-origin portions, there is one eight-factor cluster (aṭṭhaka) each, originating from season or citta. In the two-origin portions, there are two eight-factor clusters each, by way of season and citta. In the four-origin portions, there are three eight-factor clusters each, originating from season, citta, and nutriment. In the season-and-citta-origin portions, there are sound-nine-factor clusters. In the eight portions of fire and air elements, there are eight life-nine-factor clusters (jīvitanavakā). In the remaining twenty-four portions, there are two clusters each, comprising kāya-dasaka and bhāva-dasaka. In the flesh portions designated as eye, etc., there are clusters comprising cakkhu-dasaka, sota-dasaka, ghāna-dasaka, jivhā-dasaka, and vatthu-dasaka. If these are taken as one entity, without touching upon the divisions in the complete sense-sphere of the rūpakāya, there are one hundred and seventy-three rūpakalāpas. From the division of rūpa, this amounts to more than one thousand five hundred rūpas. However, if the divisions of the constituents of the portions and the kalāpas of those constituents are taken, the rūpa-dharmas are understood to have innumerable distinctions.
Trong số đó, trong phần nhiệt giới tiêu hóa thức ăn, v.v., có một nhóm chín pháp (jīvitanavaka). Trong các phần có một nguồn gốc khác, mỗi phần khởi sinh từ thời tiết hoặc khởi sinh từ tâm là một nhóm tám pháp (aṭṭhaka). Trong các phần có hai nguồn gốc, có hai nhóm tám pháp cho mỗi phần, dựa trên thời tiết và tâm. Trong các phần có bốn nguồn gốc, có ba nhóm tám pháp cho mỗi phần, khởi sinh từ thời tiết, tâm và vật thực. Trong các phần khởi sinh từ thời tiết và tâm, có các nhóm chín pháp có âm thanh (saddanavaka). Trong tám phần nhiệt giới và phong giới, có tám nhóm chín pháp có sinh mạng (jīvitanavaka). Trong hai mươi bốn phần còn lại, có các nhóm mười pháp có thân và có giới tính (kāyabhāvadasaka-dvayasahitā). Trong các phần thịt được gọi là mắt, v.v., có các nhóm mười pháp có mắt, tai, mũi, lưỡi và vật chất (cakkhusotaghānajivhāvatthudasakasahitā). Như vậy, khi không đề cập đến sự khác biệt của các nhóm sắc pháp trong thân sắc đầy đủ các xứ (āyatana), và khi được xem xét như một thể thống nhất, có một trăm bảy mươi ba nhóm sắc pháp, và theo sự phân loại sắc pháp, có hơn một ngàn năm trăm sắc pháp. Tuy nhiên, nếu sự khác biệt của các nhóm con của các phần được xem xét theo sự phân chia các thành phần của các phần, thì sự khác biệt của các sắc pháp là vô số.
Evaṃ dhammavibhāgato anekabhedabhinnāpi ime dvācattālīsa koṭṭhāsā ussadaggahaṇena catudhātuvaseneva vavatthapetabbā.
Thus, even though these forty-two portions are distinguished by many differences through the division of phenomena, they should be established solely by the four elements through taking the predominant (element).
Mặc dù bốn mươi hai phần này có nhiều sự khác biệt theo sự phân loại pháp, nhưng chúng cần được thiết lập chỉ theo cách của bốn đại giới, bằng cách lấy cái nổi bật nhất.
Tenāha ‘‘ussadavasena pana…pe… manasi kātabbā’’ti.
Therefore, it is said: “but predominantly… etc. … should be mentally attended to.”
Vì vậy, Ngài nói: "Nhưng theo cách nổi bật, v.v. cần phải quán tưởng".
Tattha manasikāravidhi vuttanayeneva veditabbo.
Therein, the method of mental attention should be understood in the manner already described.
Ở đó, phương pháp quán tưởng cần được hiểu theo cách đã nói.
349. Majjhimena pamāṇenāti ārohapariṇāhehi majjhimasarīre labbhamānena majjhimena parimāṇena.
349. By a medium measure (majjhimena pamāṇenā): by the medium measure obtainable in a medium-sized body, with respect to height and girth.
349. Majjhimena pamāṇenā (theo kích thước trung bình) nghĩa là theo kích thước trung bình được tìm thấy trong một cơ thể có chiều cao và chu vi trung bình.
Pariggayhamānāti paññāya paritakketvā gayhamānā.
Being conceived (pariggayhamānā): being conceived by wisdom after reflection.
Pariggayhamānā (khi được nắm giữ) nghĩa là khi được suy xét và nắm giữ bằng trí tuệ.
Paramāṇubhedasañcuṇṇāti ettha yathā ‘‘aṅgulassa aṭṭhamo bhāgo yavo, yavassa aṭṭhamo bhāgo ūkā, ūkāya aṭṭhamo bhāgo likkhā, likkhāya aṭṭhamo bhāgo rathareṇu, rathareṇussa aṭṭhamo bhāgo tajjārī, tajjāriyā aṭṭhamo bhāgo aṇu, evaṃ aṇuno aṭṭhamo bhāgo paramāṇu nāmā’’ti keci.
Crumbled into atomic particles (paramāṇubhedasañcuṇṇā): here, some say: “the eighth part of a finger-breadth is a barley-corn (yava); the eighth part of a barley-corn is a louse (ūkā); the eighth part of a louse is a mustard-seed (likkhā); the eighth part of a mustard-seed is a chariot-dust particle (rathareṇu); the eighth part of a chariot-dust particle is a tajjārī particle; the eighth part of a tajjārī particle is an aṇu; similarly, the eighth part of an aṇu is called a paramāṇu.”
Paramāṇubhedasañcuṇṇā (được nghiền nát thành bụi nguyên tử): Ở đây, một số người nói rằng "phần thứ tám của một ngón tay là một hạt lúa mạch (yava), phần thứ tám của một hạt lúa mạch là một con rận (ūkā), phần thứ tám của một con rận là một hạt bụi (likkhā), phần thứ tám của một hạt bụi là một hạt bụi xe (rathareṇu), phần thứ tám của một hạt bụi xe là một hạt bụi (tajjārī), phần thứ tám của một hạt bụi (tajjārī) là một hạt nguyên tử (aṇu), và phần thứ tám của một hạt nguyên tử (aṇu) được gọi là paramāṇu (nguyên tử tối hậu)".
Aṭṭhakathāyaṃ (vibha. aṭṭha. 515) pana ‘‘sattadhaññamāsappamāṇaṃ ekaṃ aṅgulaṃ, sattaūkāpamāṇo eko dhaññamāso, sattalikkhāpamāṇā ekā ūkā, chattiṃsarathareṇuppamāṇā ekā likkhā, chattiṃsatajjārippamāṇo eko rathareṇu, chattiṃsaaṇuppamāṇā ekā tajjārī, chattiṃsaparamāṇuppamāṇo eko aṇū’’ti vuttaṃ.
However, in the Commentaries (Aṭṭhakathāyaṃ) it is stated: “one finger-breadth is the measure of seven grains of paddy; one grain of paddy is the measure of seven lice; one louse is the measure of thirty-six chariot-dust particles; one chariot-dust particle is the measure of thirty-six tajjārī particles; one tajjārī particle is the measure of thirty-six aṇu; one aṇu is the measure of thirty-six paramāṇu.”
Tuy nhiên, trong Aṭṭhakathā (Bình chú), có nói rằng "một ngón tay có kích thước bằng bảy hạt lúa, một hạt lúa có kích thước bằng bảy con rận, một con rận có kích thước bằng ba mươi sáu hạt bụi xe, một hạt bụi xe có kích thước bằng ba mươi sáu hạt bụi (tajjārī), một hạt bụi (tajjārī) có kích thước bằng ba mươi sáu hạt nguyên tử (aṇu), và một hạt nguyên tử (aṇu) có kích thước bằng ba mươi sáu hạt paramāṇu".
Tasmā aṇuno chattiṃsatimabhāgamatto paramāṇu nāma ākāsakoṭṭhāsiko maṃsacakkhussa agocaro dibbacakkhusseva gocarabhūto.
Therefore, a paramāṇu is one thirty-sixth part of an aṇu, existing in the space element, imperceptible to the flesh-eye but perceptible only to the divine-eye.
Vì vậy, một paramāṇu là một phần ba mươi sáu của một aṇu, nó thuộc về phần không gian (ākāsakoṭṭhāsiko), không thể thấy bằng mắt thịt, mà chỉ có thể thấy bằng thiên nhãn.
Taṃ sandhāyāha ‘‘paramāṇubhedasañcuṇṇā’’ti, yathāvuttaparamāṇuppabhedena cuṇṇavicuṇṇabhūtā.
Referring to that, it is said: “crumbled into atomic particles”, meaning broken down into fine powder by the aforementioned distinctions of paramāṇu.
Dựa vào đó, Ngài nói: "paramāṇubhedasañcuṇṇā" (được nghiền nát thành bụi nguyên tử), tức là đã trở thành bụi mịn bằng sự phân chia của các paramāṇu đã nói.
Sukhumarajabhūtāti tatoyeva ativiya sukhumarajabhāvaṃ gatā.
Having become fine dust (sukumarajabhūtā): having reached an exceedingly fine dust-like state from that very (process).
Sukhumarajabhūtā (trở thành bụi rất mịn) nghĩa là đã trở thành bụi rất mịn từ đó.
Doṇamattā siyāti soḷasa nāḷimattā.
Might be a doṇa (doṇamattā siyā): it might be a measure of sixteen nāḷis.
Doṇamattā siyā (có thể là một doṇa) nghĩa là có kích thước bằng mười sáu nāḷi.
Idhāpi ‘‘majjhimena pamāṇenā’’ti ānetvā sambandhitabbaṃ.
Here too, the phrase “by a medium measure” should be brought in and connected.
Ở đây cũng vậy, cần phải suy ra và liên kết với cụm từ "theo kích thước trung bình".
Tena ‘‘pakatiyā catumuṭṭhikaṃ kuḍuvaṃ, catukuḍuvaṃ nāḷi, tāya nāḷiyā soḷasa nāḷiyo doṇaṃ, taṃ pana magadhanāḷiyā dvādasa nāḷiyo hontī’’ti vadanti.
By this, they say, “naturally, four handfuls make a kuḍuva; four kuḍuvas make a nāḷi; sixteen nāḷis of that measure make a doṇa; but that is twelve nāḷis by the Magadhan nāḷi.”
Vì vậy, họ nói rằng "theo tự nhiên, bốn nắm là một kuḍuva, bốn kuḍuva là một nāḷi, mười sáu nāḷi của nāḷi đó là một doṇa, nhưng doṇa đó là mười hai nāḷi theo nāḷi của Magadha".
Saṅgahitāti yathā na vippakirati, evaṃ ābandhanavasena sampiṇḍitvā gahitā.
Collected (saṅgahitā): held together in a mass by way of cohesion, so that it does not scatter.
Saṅgahitā (được thu thập) nghĩa là được gom lại và nắm giữ theo cách kết nối để không bị phân tán.
Anupālitāti yathā paggharaṇasabhāvāya āpodhātuyā vasena kilinnabhāvaṃ, picchilabhāvaṃ vā nāpajjati, evaṃ anurakkhitā.
Protected (anupālitā): guarded so that it does not become wet or sticky due to the nature of the water element, which is prone to oozing.
Anupālitā (được duy trì) nghĩa là được bảo vệ để không trở nên ẩm ướt hoặc dính nhớp do tính chất chảy của thủy giới.
Vitthambhitāti saṅghātavāyunā ativiya vitthambhanaṃ pāpitā.
Vitthambhitā means that it is made exceedingly firm or strong by the aggregating wind.
Vitthambhitā có nghĩa là được làm cho đạt đến sự chống đỡ tột độ bởi gió kết hợp.
Na vikirati na viddhaṃsatīti sukhumarajabhūtāpi pathavīdhātu ābandhanaparipācanasamudīraṇakiccāhi āpotejovāyodhātūhi laddhapaccayā sinehena temitā tejasā paripakkā vāyunā vitthambhanaṃ pāpitā piṭṭhacuṇṇā viya na ito cito ca vikirati na viddhaṃsati, atha kho piṇḍitā ghanabhūtā hutvā nānappakārena gahetabbataṃ āpajjati.
"Na vikirati na viddhaṃsati" means that even though the earth element is subtle dust, having received support from the water, fire, and air elements, which have the functions of binding, ripening, and impelling, and being moistened by cohesion, ripened by heat, and brought to firmness by wind, it does not scatter here and there like flour, nor does it disintegrate. Rather, it becomes consolidated and dense, taking on various forms to be apprehended.
Na vikirati na viddhaṃsati (không phân tán, không hủy hoại) có nghĩa là, dù là đất đại (pathavīdhātu) ở dạng bụi mịn, nhưng nhờ được các yếu tố hỗ trợ từ các thủy đại, hỏa đại và phong đại với các chức năng kết dính, làm chín và thúc đẩy, được làm ẩm bởi chất lỏng, được làm chín bởi nhiệt và được làm cho kiên cố bởi gió, thì nó không phân tán đây đó như bột mì, cũng không bị hủy hoại, mà trái lại, nó kết tụ lại thành khối rắn chắc và trở nên có thể được nắm giữ theo nhiều cách khác nhau.
Tenāha ‘‘avikiriyamānā’’tiādi.
For this reason, it is stated: "avikiriyamānā" and so on.
Vì vậy, đã nói là ‘‘avikiriyamānā’’ (không bị phân tán), v.v.
Tattha vikappanti vibhāgaṃ.
Therein, "vikappa" means division.
Trong đó, vikappaṃ có nghĩa là sự phân chia.
Yadipi tejovāyodhātuyopi saviggahā rūpadhammabhāvato, yādiso pana ghanabhāvo pathavīāpodhātūsu labbhati, na tādiso tejovāyodhātūsu labbhatīti meyyabhāvābhāvato tattha cuṇṇabhedo na uddhaṭo.
Although the fire and air elements also possess corporeal forms, because they are rūpa-dhamma, the dense nature found in the earth and water elements is not found in the fire and air elements. Thus, the distinction of "powder" is not brought up for them, due to the absence of a measurable state.
Mặc dù các hỏa đại và phong đại cũng là các pháp sắc có hình thể, nhưng vì độ rắn chắc như được tìm thấy trong đất đại và thủy đại không được tìm thấy trong hỏa đại và phong đại, nên trạng thái bột mịn (cuṇṇabhedo) không được đề cập ở đó do không có tính chất có thể đo lường được (meyyabhāva).
Tathā hi sasambhāratejovāyūsupi meyyabhāvo na labbhateva.
Indeed, even in the fire and air elements with their constituents, a measurable state is not found.
Thật vậy, ngay cả trong hỏa đại và phong đại có cấu thành, tính chất có thể đo lường được cũng không được tìm thấy.
Usumākārabhūtāti etena kāye pākatikausmāpi gahaṇīsaṅkhātāya tassāyeva tejodhātuyā vasena hotīti dasseti.
By the phrase "usumākārabhūtā" (being in the nature of heat), it is shown that even the natural heat in the body exists by way of that very fire element, which is called digestive fire (gahaṇī).
Usumākārabhūtā (trở thành trạng thái nhiệt) điều này cho thấy rằng nhiệt độ tự nhiên trong cơ thể cũng là do hỏa đại được gọi là gahaṇī (lửa tiêu hóa).
Paripācetīti santejeti.
"Paripāceti" means it ripens well.
Paripāceti có nghĩa là làm chín kỹ.
Sā hi yathābhuttassa āhārassa sammā pariṇāmanena rasādisampattiyā hetubhāvaṃ gacchantī imaṃ kāyaṃ paripāceti santejetīti vuccati.
Indeed, by properly digesting the food that has been eaten, it becomes the cause of the attainment of sap (rasa) and so on, thereby ripening and maturing this body, thus it is said.
Thật vậy, hỏa đại này, bằng cách tiêu hóa đúng cách thức ăn đã ăn, trở thành nguyên nhân của sự giàu có về tinh chất (rasa) và các chất khác, do đó được gọi là làm chín và làm cho thân thể này được tươi tốt.
Tenevāha ‘‘na pūtibhāvaṃ dassetī’’ti.
For this very reason, it is said: "it does not show a state of decay."
Vì vậy, đã nói là ‘‘na pūtibhāvaṃ dassetī’’ (không cho thấy trạng thái thối rữa).
Kammūpanissayāya, cittappasādahetukāya ca sarīre vaṇṇasampadāya tejodhātu visesapaccayo, pageva utuāhārasamuṭṭhānāya rūpasampattiyā yathāvuttatejodhātūti āha ‘‘vaṇṇasampattiñcassa āvahatī’’ti.
The fire element is a special condition for the beauty of complexion in the body, which is conditioned by kamma and has mental clarity as its cause. How much more so is the aforementioned fire element for the beauty of rūpa (material form) originating from season and food! Hence, it is said: "it brings about beauty of complexion."
Hỏa đại là yếu tố đặc biệt cho vẻ đẹp của sắc thân do nghiệp (kamma) và do tâm hoan hỷ, huống chi là đối với sự hoàn hảo của sắc thân do thời tiết và thức ăn mà hỏa đại đã nói trên mang lại, nên đã nói là ‘‘vaṇṇasampattiñcassa āvahatī’’ (và nó mang lại sự hoàn hảo về sắc đẹp cho người đó).
Samudīraṇavitthambhanalakkhaṇāti ettha samudīraṇaṃ anupellanaṃ, visosananti keci.
In "samudīraṇavitthambhanalakkhaṇā," samudīraṇa means impelling, but some say drying.
Trong samudīraṇavitthambhanalakkhaṇā (có đặc tính thúc đẩy và kiên cố), samudīraṇaṃ là sự thúc đẩy, một số người nói là sự làm khô.
Vitthambhanaṃ sesabhūtattayassa thambhitattāpādanaṃ, uppīlananti eke.
Vitthambhana means causing the other three elements to be firm, or some say compression.
Vitthambhanaṃ là sự làm cho ba đại còn lại trở nên kiên cố, một số người khác nói là sự ép chặt.
Tāyāti vitthambhanalakkhaṇāya vāyodhātuyā.
"Tāyā" refers to the air element, which has the characteristic of firmness.
Tāyā là bởi phong đại có đặc tính kiên cố.
Aparāyāti samudīraṇalakkhaṇāya.
"Aparāyā" refers to the air element, which has the characteristic of impelling.
Aparāyā là bởi phong đại có đặc tính thúc đẩy.
Sā hi pellanasabhāvā.
Indeed, it has the nature of impelling.
Thật vậy, nó có bản chất là sự thúc đẩy.
Tenāha ‘‘samabbhāhato’’ti.
Hence, it is said: "samabbhāhato" (struck violently).
Vì vậy, đã nói là ‘‘samabbhāhato’’ (bị va chạm mạnh).
Samabbhāhanañca rūpakalāpassa desantaruppattiyā hetubhāvo.
And "samabbhāhana" (violent striking) is the cause for the arising of a rūpa-kalāpa (group of material qualities) in another place.
Sự va chạm mạnh (samabbhāhana) là nguyên nhân của sự tái sinh của các nhóm sắc (rūpakalāpa) ở một nơi khác.
Avaghaṭṭanaṃ āsannataruppattiyā.
"Avaghaṭṭana" (striking) refers to arising in a very close proximity.
Avaghaṭṭanaṃ là sự tái sinh ở một nơi rất gần.
Lāḷetīti parivatteti.
"Lāḷeti" means it turns over or causes to move playfully.
Lāḷeti có nghĩa là xoay chuyển.
Idāni yadatthaṃ cuṇṇato manasikāro āgato, taṃ nigamanavasena dassetuṃ ‘‘evameta’’ntiādi vuttaṃ.
Now, to show the purpose for which the advertence to "powder" was introduced, the phrase "evameta" and so on was stated as a conclusion.
Bây giờ, để chỉ ra mục đích mà sự quán niệm từ bụi mịn đã được đề cập, đã nói ‘‘evameta’’ (đây là như vậy), v.v., với ý nghĩa kết luận.
Tattha dhātuyantanti suttena viya yantarūpakaṃ asatipi kattubhūte attani cittavasena dhātumayaṃ yantaṃ pavattati, idhāpi manasikāravidhi vuttanayeneva veditabbo.
Therein, "dhātuyanta" (elemental machine) means that just as a puppet machine operates by strings, without an actual agent, so too, here, the elemental machine operates by way of consciousness. Here also, the method of advertence should be understood in the manner already explained.
Trong đó, dhātuyantaṃ (cỗ máy của các đại) là một cỗ máy làm bằng các đại, vận hành theo ý muốn (citta) ngay cả khi không có người tạo tác (kattubhūte attani), giống như một cỗ máy hình tượng được điều khiển bằng sợi dây; ở đây cũng vậy, phương pháp quán niệm nên được hiểu theo cách đã nói.
350. Yadipi catunnaṃ dhātūnaṃ lakkhaṇādayo heṭṭhā tattha tattha vuttā eva, tathāpi te anavasesato dassetvā visuṃ kammaṭṭhānapariggahavidhiṃ dassetuṃ ‘‘lakkhaṇādito’’tiādi āraddhaṃ.
Although the characteristics and so on of the four elements have already been stated in various places below, this section, "lakkhaṇādito" (from the aspect of characteristics) and so on, has been commenced to fully explain them and to show the distinct method of apprehending the meditation object.
350. Mặc dù các đặc tính (lakkhaṇa) và các yếu tố khác của bốn đại đã được đề cập ở những chỗ khác bên dưới, nhưng để trình bày chúng một cách đầy đủ và chỉ ra phương pháp nắm giữ đối tượng thiền (kammaṭṭhāna) một cách riêng biệt, nên đã bắt đầu với ‘‘lakkhaṇādito’’ (từ đặc tính), v.v.
Tattha lakkhīyati etenāti lakkhaṇaṃ, kakkhaḷattaṃ lakkhaṇametissāti kakkhaḷattalakkhaṇā.
Therein, that by which something is marked is a characteristic (lakkhaṇa). It has hardness as its characteristic; therefore, it is "kakkhaḷattalakkhaṇā" (having the characteristic of hardness).
Trong đó, cái gì được nhận biết bởi nó là lakkhaṇa (đặc tính); kakkhaḷattalakkhaṇā (có đặc tính cứng chắc) là cái có đặc tính cứng chắc.
Nanu ca kakkhaḷattameva pathavīdhātūti?
Is it not true that hardness itself is the earth element?
Chẳng phải chính sự cứng chắc là đất đại sao?
Saccametaṃ, tathāpi viññātāviññātasaddatthatāvasena abhinnepi dhamme kappanāsiddhena bhedena evaṃ niddeso kato.
This is true, but such an explanation is given with a conceived distinction in things that are not different, based on whether the meaning of the word is known or unknown.
Điều này là đúng, tuy nhiên, ngay cả trong các pháp không khác biệt, sự trình bày như vậy được thực hiện bằng sự phân biệt được thiết lập bởi sự suy diễn, dựa trên ý nghĩa của từ ngữ đã biết và chưa biết.
Evaṃ hi atthavisesāvabodho hotīti.
For thus, a special understanding of the meaning occurs.
Vì như vậy, sự hiểu biết về các ý nghĩa đặc biệt sẽ xảy ra.
Atha vā lakkhīyatīti lakkhaṇaṃ, kakkhaḷattaṃ hutvā lakkhiyamānā dhātu kakkhaḷattalakkhaṇāti evamettha attho daṭṭhabbo.
Alternatively, "lakkīyati" means it is marked, hence "lakkhaṇa". The element that is marked as being hard is "kakkhaḷattalakkhaṇā". This is how the meaning should be understood here.
Hoặc, cái gì được nhận biết là lakkhaṇa; đất đại được nhận biết là sự cứng chắc, do đó, đất đại có đặc tính cứng chắc (kakkhaḷattalakkhaṇā) – ý nghĩa này nên được hiểu ở đây.
Sesāsupi eseva nayo.
The same method applies to the remaining elements.
Tương tự cũng áp dụng cho các đại còn lại.
Patiṭṭhānarasāti sahajātadhammānaṃ patiṭṭhābhāvakiccā.
Patiṭṭhānarasā means it has the function of being a foundation for co-arising phenomena.
Patiṭṭhānarasā (có chức năng làm nền tảng) là có chức năng làm nền tảng cho các pháp đồng sinh.
Tato eva nesaṃ sampaṭicchanākārena ñāṇassa paccupatiṭṭhatīti sampaṭicchanapaccupaṭṭhānā.
For that very reason, it becomes present to knowledge as sampaṭicchanapaccupaṭṭhānā (manifesting as acceptance) in the manner of accepting them.
Chính vì thế, nó sampaṭicchanapaccupaṭṭhānā (biểu hiện như sự tiếp nhận) đối với tri kiến (ñāṇa) bằng cách tiếp nhận các pháp đó.
Padaṭṭhānaṃ panettha aññadhammatāya na uddhaṭaṃ, sādhāraṇabhāvasabbhāvato vā dūrakāraṇaṃ viya.
Here, the proximate cause (padaṭṭhāna) is not brought up because it is a different phenomenon, or because of its common nature, like a remote cause.
Ở đây, padaṭṭhāna (nguyên nhân gần) không được đề cập vì nó là một pháp khác, hoặc vì nó có tính chất phổ biến, giống như một nguyên nhân xa.
Yathā vā dhammuddesavāravaṇṇanādīsu rasādinā aññesaṃ paccayabhāvaṃ dassetvā paccayavantatādassanatthaṃ padaṭṭhānaṃ uddhaṭaṃ, na evamidha.
Just as in the description of the dhamma-uddesa-vāra (section on the exposition of phenomena) and so on, the proximate cause is brought up to show the conditionality of other phenomena through flavor and so on, to demonstrate the state of being conditioned, it is not so here.
Hoặc, trong các bài giảng về pháp, các bài chú giải, v.v., sau khi chỉ ra các pháp khác là nguyên nhân thông qua rasa (chức năng), v.v., padaṭṭhāna được đề cập để chỉ ra các pháp có nguyên nhân, nhưng ở đây thì không như vậy.
Idha pana dhātūnaṃ anaññasādhāraṇavisesavibhāvanaparāya codanāya aññadhammabhūtaṃ padaṭṭhānaṃ na uddhaṭanti daṭṭhabbaṃ.
Here, however, it should be understood that the proximate cause, being a different phenomenon, is not brought up due to the injunction primarily aiming at elucidating the unique characteristics of the elements, which are not common to other phenomena.
Ở đây, nên hiểu rằng padaṭṭhāna, là một pháp khác, không được đề cập trong sự thúc giục nhằm làm rõ các đặc điểm không phổ biến của các đại.
Brūhanarasāti sahajātadhammānaṃ vaḍḍhanakiccā.
Brūhanarasā means it has the function of causing co-arising phenomena to increase.
Brūhanarasā (có chức năng làm tăng trưởng) là có chức năng làm tăng trưởng các pháp đồng sinh.
Tathā hi sā nesaṃ pīṇitabhāvaṃ dassetīti vuccati.
Indeed, it is said that it makes them plump and fully developed.
Thật vậy, thủy đại được nói là chỉ ra trạng thái sung mãn của chúng.
Saṅgahapaccupaṭṭhānāti bāhiraudakaṃ viya nhānīyacuṇṇassa sahajātadhammānaṃ saṅgahaṇapaccupaṭṭhānā.
Saṅgahapaccupaṭṭhānā means it manifests as cohesion for co-arising phenomena, like external water for bathing powder.
Saṅgahapaccupaṭṭhānā (biểu hiện như sự kết tập) là biểu hiện như sự kết tập các pháp đồng sinh, giống như nước bên ngoài đối với bột tắm.
Maddavānuppadānapaccupaṭṭhānāti bāhiraggi viya jatulohādīnaṃ sahajātadhammānaṃ mudubhāvānuppadānapaccupaṭṭhānā.
Maddavānuppadānapaccupaṭṭhānā means it manifests as imparting softness for co-arising phenomena, like external fire for lac, metal, and so on.
Maddavānuppadānapaccupaṭṭhānā (biểu hiện như sự làm mềm) là biểu hiện như sự làm mềm các pháp đồng sinh, giống như lửa bên ngoài đối với sáp, kim loại, v.v.
Abhinīhāro bhūtasaṅghāṭassa desantaruppattihetubhāvo, nīharaṇaṃ vā bījato aṅkurassa viya.
Abhinīhāro refers to the aggregated elements being the cause for arising in another place, or it is the act of extracting, like a sprout from a seed.
Abhinīhāro là nguyên nhân của sự tái sinh của nhóm các yếu tố (bhūtasaṅghāṭa) ở một nơi khác, hoặc là sự kéo ra, giống như sự nảy mầm từ hạt.
351. Utusamuṭṭhānāva kammādivasena anuppattito.
351. Utusamuṭṭhānāva (originating from season only) is due to their not arising by way of kamma and so on.
351. Utusamuṭṭhānāva (chỉ sinh khởi từ thời tiết) là do không sinh khởi từ nghiệp (kamma), v.v.
Utucittasamuṭṭhānā kadāci ututo, kadāci cittato uppajjanato.
Utucittasamuṭṭhānā (originating from season and consciousness) is due to sometimes arising from season and sometimes from consciousness.
Utucittasamuṭṭhānā (sinh khởi từ thời tiết và tâm) là do đôi khi sinh khởi từ thời tiết, đôi khi từ tâm.
Avasesāti vuttāvasesā kesādayo catuvīsati, ādito tayo tejokoṭṭhāsā, pañca vāyokoṭṭhāsā cāti dvattiṃsa.
Avasesā (the remaining) refers to the remaining twenty-four (constituents) like hairs and so on, the first three fire constituents, and the five air constituents, making thirty-two in total.
Avasesā (phần còn lại) là hai mươi bốn phần như tóc, v.v., ba phần hỏa đại ban đầu, và năm phần phong đại, tổng cộng là ba mươi hai.
Sabbepīti te sabbepi kammādivasena uppajjanato catusamuṭṭhānā.
Sabbepī (all of them), these all arise by way of kamma and so on, thus they are catusamuṭṭhānā (originating from four causes).
Sabbepī (tất cả chúng) – tất cả các phần đó đều catusamuṭṭhānā (sinh khởi từ bốn nguyên nhân) do chúng sinh khởi từ nghiệp, v.v.
Kesādīnampi hi maṃsato avimuttabhāgo kammāhāracittasamuṭṭhānova hotīti.
Indeed, even the part of hairs and so on that is inseparable from flesh arises only from kamma, food, and consciousness.
Thật vậy, phần không tách rời khỏi thịt của tóc, v.v., cũng chỉ sinh khởi từ nghiệp, thức ăn và tâm.
352. Nānattekattatoti visesasāmaññato.
352. Nānattekattato means from particularity and commonality.
352. Nānattekattato (do tính đa dạng và đồng nhất) là do tính đặc thù và tính phổ biến.
Dhammānaṃ hi aññamaññaṃ visadisatā nānattaṃ, samānatā ekattaṃ.
Indeed, the dissimilarity of phenomena among themselves is multiplicity (nānattaṃ), and their similarity is unity (ekattaṃ).
Thật vậy, sự không tương đồng giữa các pháp là nānatta (đa dạng), và sự tương đồng là ekatta (đồng nhất).
Sabbāsampīti catunnampi.
Sabbāsampī means all four as well.
Sabbāsampī (của tất cả) là của cả bốn.
Salakkhaṇāditoti sakaṃ lakkhaṇaṃ salakkhaṇaṃ, tato salakkhaṇādito.
Salakkhaṇādito means its own characteristic is "salakkhaṇa"; thus, from "salakkhaṇa" and so on.
Salakkhaṇādito (từ đặc tính riêng) là lakkhaṇa của chính nó là salakkhaṇa, và từ salakkhaṇa, v.v.
Ādi-saddena rasapaccupaṭṭhānānaṃ viya mudusaṇhapharusabhāvādīnampi saṅgaho daṭṭhabbo.
The word "ādi" (and so on) should be understood to include softness, smoothness, harshness, and so on, as well as flavors and manifestations.
Với từ ādi (v.v.), nên hiểu rằng nó bao gồm cả các trạng thái mềm mại, tinh tế, thô cứng, v.v., giống như rasa (chức năng) và paccupaṭṭhāna (biểu hiện).
‘‘Kammasamuṭṭhānādivasena nānattabhūtāna’’nti kasmā vuttaṃ, nanu kammasamuṭṭhānādivasena catunnaṃ dhātūnaṃ ekattaṃ hoti sādhāraṇattāti?
Why is it said: "nānattabhūtānaṃ (being diverse) by way of kamma-originated (dhātus) and so on?" Does not unity arise for the four elements by way of kamma-originated (dhātus) and so on, due to their commonality?
Tại sao lại nói ‘‘kammasamuṭṭhānādivasena nānattabhūtāna’’ (là đa dạng do sinh khởi từ nghiệp, v.v.), chẳng phải bốn đại có tính đồng nhất (ekatta) do tính phổ biến của việc sinh khởi từ nghiệp, v.v., sao?
Na, ‘‘aññā eva dhātuyo kammasamuṭṭhānā, aññā utuādisamuṭṭhānā’’tiādikaṃ bhedaṃ sandhāya tathā vacanato.
No, this is stated with reference to such distinctions as "some elements are kamma-originated, others are season-originated, and so on."
Không, điều đó được nói đến để chỉ sự phân biệt rằng "có những đại sinh khởi từ nghiệp, và có những đại sinh khởi từ thời tiết, v.v.".
Etāsaṃ dhātūnaṃ.
Etāsaṃ refers to these elements.
Etāsaṃ (của những đại này).
Ruppanalakkhaṇaṃ ruppanasabhāvaṃ.
Ruppanalakkhaṇaṃ means the characteristic of afflicting, the nature of affliction.
Ruppanalakkhaṇaṃ (đặc tính biến hoại) là bản chất biến hoại.
Kimpanetaṃ ruppanaṃ nāma?
What, then, is this affliction (ruppana)?
Vậy ruppana (biến hoại) là gì?
Yā sītādivirodhipaccayasannipāte visadisuppatti, tasmiṃ vā sati yo vijjamānasseva visadisuppattiyā hetubhāvo, taṃ ruppanaṃ.
It is the arising of dissimilarity when adverse conditions like cold and so on converge, or when such a convergence occurs, it is the cause of the arising of dissimilarity in what is already present.
Đó là sự sinh khởi không đồng nhất khi các yếu tố đối nghịch như lạnh, v.v., kết hợp lại, hoặc là nguyên nhân của sự sinh khởi không đồng nhất của cái đang tồn tại khi điều đó xảy ra.
Anatītattāti apariccajanato.
Anatītattā means by not abandoning.
Anatītattā (do không vượt qua) là do không từ bỏ.
Mahantapātubhāvo cettha sasambhāradhātuvasena veditabbo, tathā mahāvikāratā mahābhūtasāmaññalakkhaṇadhātuvasena, mahāparihāratā, mahattavijjamānatā ca ubhayavasenāti.
Mahantapātubhāvo (great manifestation) here should be understood by way of the elements with their constituents; likewise, mahāvikāratā (great changeability) by way of the elements having the common characteristic of the great elements, and mahāparihāratā (great maintenance) and mahattavijjamānatā (great existence) by way of both.
Ở đây, mahantapātubhāvo (sự hiện hữu vĩ đại) nên được hiểu theo nghĩa của các đại có cấu thành (sasambhāradhātu), và mahāvikāratā (sự biến đổi lớn) theo nghĩa của các đại có đặc tính chung của các đại chủng (mahābhūtasāmaññalakkhaṇadhātu), còn mahāparihāratā (sự suy giảm lớn) và mahattavijjamānatā (sự tồn tại vĩ đại) thì theo cả hai nghĩa.
Bhūtasaddāpekkhāya ‘‘etānī’’ti napuṃsakaniddeso.
The neuter plural designation "etānī" is used with reference to the word "bhūta".
Sự trình bày ở dạng trung tính ‘‘etānī’’ (những điều này) là do liên quan đến từ bhūta (yếu tố).
Mahantāni pātubhūtāni anekasatasahassa rūpakalāpasaṅghāṭatāya samūhavasena, santativasena ca aparimitaparimāṇānaṃ, anekayojanāyāmavitthārānañca uppajjanato.
Great manifestations (arise) due to the aggregation of hundreds of thousands of rūpa-kalāpas, by way of their collection and by way of their continuity, and due to the arising of elements of immeasurable extent, and of objects of many yojanas in length and breadth.
Các đại hiển hiện là do sự kết hợp của hàng trăm ngàn nhóm sắc, do sự tập hợp và sự liên tục của các yếu tố có kích thước vô hạn, và do sự phát sinh của các vật thể có chiều dài và chiều rộng hàng ngàn dojana.
Cattāri nahutānīti cattāri dasasahassāni.
Four nahutas means forty ten-thousands.
Bốn nahuta là bốn mươi ngàn (dojana).
Devadānavādīnaṃ tigāvutādisarīravasena mahantāni pātubhūtāni.
Of devas and asuras, etc., great manifestations arise by way of bodies three gāvutas, etc., in size.
Của chư thiên, A-tu-la và các loài khác là các hiển hiện vĩ đại do thân thể của họ lớn ba gāvuta, v.v.
Tatthāyaṃ vacanattho – mahantāni bhūtāni jātāni nibbattānīti mahābhūtānīti.
Herein, this is the meaning of the word: — Mahābhūtas are great beings that have arisen, that have come into existence.
Ở đây, ý nghĩa của từ là – các chúng sinh lớn đã sinh, đã phát sinh, nên gọi là mahābhūtāni (đại chúng sinh).
Anekābhūtavisesadassanena, anekabbhutadassanena ca anekacchariyadassanavasena mahanto abbhuto, mahantāni vā abhūtāni etthāti mahābhūto, māyākāro.
Due to the showing of many unreal distinctions, and due to the showing of many wonders, by way of showing many marvels, there is a great wonder; or in this person there are great unrealities, hence he is called a mahābhūta, a conjurer.
Do sự hiển bày nhiều loại điều không có thật, và do sự hiển bày nhiều điều kỳ diệu, nên có một điều kỳ diệu vĩ đại, hoặc có nhiều điều không có thật ở đây, nên gọi là mahābhūta, tức là người làm ảo thuật.
Yakkhādayo jātivaseneva mahantā bhūtāti mahābhūtā, niruḷho vā ayaṃ tesu mahābhūtasaddo daṭṭhabbo.
Yakkhas and others are, by nature itself, great beings, hence they are mahābhūtas; or this term mahābhūta should be understood as established in reference to them.
Các Dạ-xoa (Yakkha) và các loài khác, do bản chất của chủng loại mà là những chúng sinh vĩ đại, nên gọi là mahābhūtā. Hoặc từ “mahābhūta” này được hiểu là đã được thiết lập cho chúng.
Pathavīādayo pana vañcakatāya, aniddisitabbaṭṭhānatāya ca mahābhūtā viya mahābhūtā.
However, earth and other elements are like mahābhūtas (conjurers or great beings) due to their deceptive nature and their indescribable location.
Còn các yếu tố đất, v.v., do tính chất lừa dối và do vị trí không thể chỉ định được, nên giống như các đại chúng sinh, được gọi là mahābhūtā.
Bhūtasaddassa ubhayaliṅgatāya napuṃsakatā katā.
The neuter gender is used due to the bhūta term being of dual gender.
Do từ bhūta có hai giống, nên đã được dùng ở giống trung.
Tattha vañcakatā sayaṃ anīlādisabhāvāni hutvā nīlādisabhāvassa upaṭṭhāpanaṃ, anitthipurisādisabhāvāneva ca hutvā itthipurisādiākārassa upaṭṭhāpanaṃ.
Therein, deceptive nature means manifesting as blue, etc., while they themselves are not blue, etc.; and manifesting the appearance of male, female, etc., while they themselves are not male, female, etc.
Trong đó, tính chất lừa dối là tự thân không có các trạng thái xanh, v.v., nhưng lại biểu hiện các trạng thái xanh, v.v., và cũng tự thân không có các trạng thái nam, nữ, v.v., nhưng lại biểu hiện các hình thái nam, nữ, v.v.
Tathā aññamaññassa anto, bahi ca aṭṭhitānaṃyeva aññamaññaṃ nissāya avaṭṭhānato aniddisitabbaṭṭhānatā.
Likewise, indescribable location is due to their mutual interdependence, even though they do not exist inside or outside of each other.
Tương tự, vị trí không thể chỉ định được là do chúng nương tựa lẫn nhau để tồn tại, mà không ở bên trong hay bên ngoài lẫn nhau.
Yadi hi imā dhātuyo aññamaññassa anto ṭhitā, na sakiccakarā siyuṃ aññamaññānuppavesanato, atha bahi ṭhitā vinibbhuttā siyuṃ.
For if these elements were located inside each other, they would not perform their respective functions due to interpenetration; if they were located outside, they would be separate.
Nếu các yếu tố này ở bên trong lẫn nhau, chúng sẽ không thể thực hiện chức năng của mình do sự xâm nhập lẫn nhau; nếu chúng ở bên ngoài và tách rời nhau.
Tathā sati avinibbhuttavādo hāyeyya, tasmā na niddisitabbaṭṭhānā.
In that case, the doctrine of non-separability would be undermined. Therefore, their location is indescribable.
Khi đó, quan điểm về sự không tách rời sẽ bị mất đi. Do đó, chúng không có vị trí có thể chỉ định được.
Evaṃ santepi patiṭṭhānādinā yathāsakaṃ kiccavisesena sesānaṃ tiṇṇaṃ tiṇṇaṃ upakārikā honti, yena sahajātādinā paccayena paccayā honti.
Even so, by means of their respective special functions such as supporting, they are helpful to the other three elements, by which they are conditions through such causes as conascence.
Mặc dù vậy, chúng vẫn hỗ trợ ba yếu tố còn lại bằng các chức năng riêng biệt của mình, chẳng hạn như sự hỗ trợ, và là duyên cho nhau bằng các duyên như đồng sinh.
Tenāha ‘‘na ca aññamaññaṃ nissāya na tiṭṭhantī’’ti.
That is why it is said: "Nor do they not depend on each other for their existence."
Vì vậy, Ngài đã nói: “Và chúng không tồn tại mà không nương tựa lẫn nhau”.
Manāpehīti manoharehi cāturiyavantehi.
"Pleasant" means charming and skillful.
Manāpehi có nghĩa là những điều làm hài lòng tâm trí, những điều khéo léo.
Vaṇṇasaṇṭhānavikkhepehīti kāḷasāmatādivaṇṇehi, puthulavivarakisatādisaṇṭhānehi, hatthabhamukādivikkhepehi ca.
"By colors, shapes, and gestures" means by colors such as blackness and sallowness, by shapes such as breadth, openings, and slimness, and by gestures of hands, eyebrows, etc.
Vaṇṇasaṇṭhānavikkhepehi có nghĩa là bằng các màu sắc như đen sẫm, v.v., các hình dạng như rộng lớn, khoảng trống, mảnh mai, v.v., và các cử chỉ như tay, lông mày, v.v.
Sarasalakkhaṇanti sabhāvabhūtaṃ lakkhaṇaṃ, sakiccakaṃ vā sabhāvaṃ.
"Intrinsic characteristic" means the characteristic that is their inherent nature, or their function that is their inherent nature.
Sarasalakkhaṇaṃ là đặc tính tự nhiên, hoặc bản chất với chức năng riêng của nó.
Tathā hīti tato eva vikārassa mahantattā evāti taṃ vikāraṃ dassetuṃ ‘‘bhūmito’’tiādi vuttaṃ.
Thus indeed means that it is only because of the greatness of the transformation, therefore, to show that transformation, "from the earth," etc., are stated.
Tathā hi (quả thật như vậy) có nghĩa là do sự biến đổi lớn lao đó, và để chỉ ra sự biến đổi đó, Ngài đã nói “bhūmito” (từ đất), v.v.
Tattha accimatoti aggissa.
Therein, accimato means of fire.
Trong đó, accimato là của lửa.
Koṭisatasahassaṃ ekaṃ koṭisatasahassekaṃ cakkavāḷanti taṃ sabbaṃ āṇākhettabhāvena ekaṃ katvā vadati.
A hundred thousand crores is one cakkavāḷa of a hundred thousand crores; it speaks of making all of that one by way of being an authority-sphere.
Koṭisatasahassekaṃ cakkavāḷaṃ (một trăm ngàn triệu thế giới) là nói về tất cả những điều đó như một, trong phạm vi quyền lực.
Vilīyatīti vipattikarameghābhivuṭṭhena khārudakena lavaṇaṃ viya vilayaṃ gacchati viddhaṃsati.
It dissolves means it undergoes dissolution, it perishes, like salt by the saline water showered by the clouds causing destruction.
Vilīyatī (tan rã) có nghĩa là tan biến, bị hủy diệt như muối bởi nước mặn do mưa từ những đám mây hủy diệt.
Kupitenāti khubhitena.
Agitated means disturbed.
Kupitenā (bị xáo động) có nghĩa là bị khuấy động.
Vikīratīti vidhamati viddhaṃsati.
It scatters means it disperses, it destroys.
Vikīratī (phân tán) có nghĩa là thổi bay, hủy diệt.
Anupādinnesu vikāramahattaṃ dassetvā upādinnesu dassento ‘‘patthaddho’’tiādimāha.
Having shown the greatness of the transformation in the unappropriated, he proceeds to show it in the appropriated, saying: "stiffened," etc.
Sau khi chỉ ra sự vĩ đại của sự biến đổi ở những vật không bị chấp thủ, Ngài chỉ ra ở những vật bị chấp thủ bằng cách nói “patthaddho” (cứng đờ), v.v.
Tattha kaṭṭhamukhena vāti vā-saddo upamattho.
Therein, or by the mouth of a stick-snake — the word vā means comparison.
Trong đó, từ vā trong kaṭṭhamukhena vā có nghĩa là ví dụ.
Yathā kaṭṭhamukhena sappena ḍaṭṭho patthaddho hoti, evaṃ pathavīdhātuppakopena so kāyo kaṭṭhamukheva hoti, kaṭṭhamukhamukhagato viya patthaddho hotīti attho.
Just as one bitten by a stick-snake becomes stiff, so too, due to the disturbance of the earth-element, that body becomes as if it were a stick-snake's mouth, meaning it becomes stiff as if it had entered the mouth of a stick-snake.
Như người bị rắn kaṭṭhamukha cắn thì cứng đờ, tương tự, do sự xáo động của địa đại, thân thể đó trở nên như bị rắn kaṭṭhamukha cắn, có nghĩa là cứng đờ như thể bị rắn kaṭṭhamukha cắn.
Atha vā vā-saddo avadhāraṇattho.
Alternatively, the word vā means ascertainment.
Hoặc từ vā có nghĩa là khẳng định.
So ‘‘pathavīdhātuppakopena vā’’ti evaṃ ānetvā sambandhitabbo.
It should be connected by bringing it as "or due to the disturbance of the earth-element."
Nó phải được liên kết bằng cách đặt nó như “pathavīdhātuppakopena vā” (hoặc do sự xáo động của địa đại).
Ayañhettha attho – kaṭṭhamukhena ḍaṭṭhopi kāyo pathavīdhātuppakopeneva patthaddho hoti, tasmā pathavīdhātuyā aviyutto so kāyo sabbadā kaṭṭhamukhamukhagato viya hotīti.
The meaning here is this: even a body bitten by a stick-snake becomes stiff only due to the disturbance of the earth-element; therefore, that body, inseparable from the earth-element, is always as if it had entered the mouth of a stick-snake.
Ý nghĩa ở đây là – ngay cả khi thân thể bị rắn kaṭṭhamukha cắn, nó cũng trở nên cứng đờ chỉ do sự xáo động của địa đại. Do đó, thân thể đó, không tách rời khỏi địa đại, luôn luôn như thể bị rắn kaṭṭhamukha cắn.
Vā-saddo vā aniyamattho, tatrāyamattho – kaṭṭhamukhena ḍaṭṭho kāyo patthaddho hoti vā, na vā hoti mantāgadavasena, pathavīdhātuppakopena pana mantāgadarahito so kāyo kaṭṭhamukhamukhagato viya hoti ekantapatthaddhoti.
Or the word vā means non-restriction; in that case, the meaning is: a body bitten by a stick-snake may or may not become stiff, depending on mantras and antidotes; but due to the disturbance of the earth-element, that body, devoid of mantras and antidotes, becomes like one that has entered the mouth of a stick-snake, becoming absolutely stiff.
Hoặc từ vā có nghĩa là không xác định. Ở đây, ý nghĩa là – thân thể bị rắn kaṭṭhamukha cắn có thể cứng đờ hoặc không, tùy thuộc vào bùa chú hay thuốc giải, nhưng do sự xáo động của địa đại, thân thể đó, không có bùa chú hay thuốc giải, chắc chắn sẽ cứng đờ như thể bị rắn kaṭṭhamukha cắn.
Pūtiyoti kuthito.
Pūtiyo means putrefied.
Pūtiyo có nghĩa là thối rữa.
Santattoti sabbaso tatto samuppannadāho.
Santatto means completely heated, with burning sensation arisen.
Santatto có nghĩa là hoàn toàn nóng, phát sinh sự bỏng rát.
Sañchinnoti samantato chinno paramāṇubhedasañcuṇṇo āyasmato upasenattherassa sarīraṃ viya.
Sañchinno means completely cut, pulverized into atoms, like the body of Venerable Upasena Thera.
Sañchinno có nghĩa là bị cắt đứt hoàn toàn, bị nghiền nát thành các nguyên tử nhỏ, như thân thể của Trưởng lão Upasena.
Mahāvikārāni bhūtānīti mahāvikāravantāni bhūtāni mahābhūtānīti purimapade uttarapadalopena niddeso daṭṭhabbo.
Mahāvikārāni bhūtāni — this designation should be understood as mahābhūtāni (great elements), with the dropping of the latter term in the former compound, meaning elements having great transformations.
Mahāvikārāni bhūtāni (các chúng sinh có sự biến đổi lớn) phải được hiểu là một sự chỉ định bằng cách lược bỏ hậu tố trong tiền tố, tức là mahābhūtāni.
‘‘Pathavī’’tiādinā sabbalokassa pākaṭānipi vipallāsaṃ muñcitvā yathāsabhāvato pariggaṇhane mahantena vāyāmena vinā na pariggaṇhantīti duviññeyyasabhāvattā ‘‘mahantānī’’ti vuccanti.
Even though earth and other elements are well-known to all the world, they are called "great" because they cannot be comprehended as they truly are, without great effort, by casting aside mistaken perceptions, due to their nature being difficult to comprehend.
Mặc dù “Pathavī” (đất), v.v., là hiển nhiên đối với tất cả thế gian, nhưng khi được nhận thức đúng bản chất mà không bị sai lầm, chúng không thể được nhận thức nếu không có sự nỗ lực lớn, vì vậy chúng được gọi là “mahantāni” (vĩ đại) do bản chất khó hiểu.
Tāni hi suviññeyyāni.
For they are easy to comprehend.
Thật vậy, chúng dễ hiểu.
‘‘Amahantānī’’ti mantvā ṭhitā tesaṃ duppariggahataṃ disvā ‘‘aho mahantāni etānī’’ti jānātīti mahābhūtekadesatādīhi vā kāraṇehi mahābhūtāni.
One who initially considers them "not great," upon seeing their difficulty of comprehension, understands, "Oh, these are great!" Or, they are called mahābhūtāni due to reasons such as being a part of the mahābhūtas.
Người nào nghĩ rằng chúng không vĩ đại, khi thấy sự khó nhận thức của chúng, sẽ biết rằng: “Ôi, chúng thật vĩ đại!”. Hoặc do các lý do như là một phần của đại chúng sinh, v.v., chúng được gọi là mahābhūtāni.
Etā hi dhātuyo mahābhūtekadesato, mahābhūtasāmaññato, mahābhūtasannissayato, mahābhūtabhāvato, mahābhūtapariyosānato cāti imehipi kāraṇehi ‘‘mahābhūtānī’’ti vuccanti.
Indeed, these elements are also called "mahābhūtāni" (great elements) for these reasons: because they are a part of the mahābhūta, because they share the general characteristic of mahābhūta, because they are relied upon by mahābhūta, because of their nature as mahābhūta, and because they culminate in mahābhūta.
Thật vậy, các yếu tố này được gọi là “mahābhūtāni” do các lý do sau: là một phần của đại chúng sinh, có tên gọi chung là đại chúng sinh, là chỗ nương tựa của đại chúng sinh, là bản chất của đại chúng sinh, và là sự kết thúc của đại chúng sinh.
Tattha mahābhūtekadesatoti ‘‘bhūtamidanti, bhikkhave, samanupassathā’’tiādīsu (ma. ni. 1.401) hi avisesena khandhapañcakaṃ ‘‘bhūta’’nti vuccati.
Therein, mahābhūtekadesato (as a part of the great being) — in phrases such as, "Monks, you should contemplate this as a being," the five aggregates are referred to as "being" without distinction.
Trong đó, mahābhūtekadesato (là một phần của đại chúng sinh) có nghĩa là trong các đoạn như “Này các tỳ-khưu, hãy quán sát đây là chúng sinh”, v.v., năm uẩn được gọi chung là “chúng sinh”.
Tattha yadidaṃ kāmabhave, rūpabhave, pañcavokārabhave, ekacce ca saññībhave pavattaṃ khandhapañcakaṃ, taṃ mahāvisayatāya ‘‘mahābhūta’’nti vattabbataṃ arahati.
Therein, the five aggregates that arise in the sense-realm, the form-realm, the five-aggregate existence, and some conscious existences, are worthy of being called "mahābhūta" (great being) due to their vast scope.
Trong đó, năm uẩn tồn tại trong cõi Dục giới, cõi Sắc giới, cõi ngũ uẩn (pañcavokārabhava), và một số cõi Hữu tưởng (saññībhava), xứng đáng được gọi là “mahābhūta” (đại chúng sinh) do phạm vi rộng lớn của chúng.
Pathavīādayo pana catasso dhātuyo tassa mahābhūtassa ekadesabhūtā ‘‘mahābhūtā’’ti vuccanti.
The four elements, however, such as earth, etc., are called "mahābhūtā" because they are a part of that mahābhūta.
Còn bốn yếu tố như đất, v.v., được gọi là “mahābhūtā” (đại chúng sinh) vì chúng là một phần của đại chúng sinh đó.
Samudāyesu hi pavattavohārā avayavesupi dissanti yathā ‘‘samuddo diṭṭho, paṭo daḍḍho’’ti ca.
Indeed, terms applied to a whole are also seen to be applied to its parts, as in "the ocean was seen" or "the cloth was burnt."
Thật vậy, các cách nói được dùng cho toàn thể cũng được thấy ở các bộ phận, như “đã thấy biển, tấm vải đã cháy”.
Mahābhūtasamaññatoti tadadhīnavuttitāya bhavanti ettha upādārūpānīti bhūtāni, pathavīādayo catasso dhātuyo.
Mahābhūtasāmaññato (from the common designation of great elements) means elements such as earth, etc., are bhūtā (beings) because the derived rūpas exist here, having their existence dependent on these.
Mahābhūtasamaññato (có tên gọi chung là đại chúng sinh) có nghĩa là các sắc pháp bị chấp thủ (upādārūpa) tồn tại ở đây do sự phụ thuộc vào chúng, nên chúng là bhūta (chúng sinh), tức là bốn yếu tố đất, v.v.
Sā panāyametāsu bhūtasamaññā anaññatthavuttitāya upādārūpānaṃ aviparītaṭṭhā, lokassa cetā bahūpakārā, cakkhusamuddādīnaṃ nissayabhūtā cāti mahantāni bhūtānīti samaññāyiṃsu.
This designation bhūta for them is indeed not contrary to meaning, due to the derived rūpas not having existence elsewhere, and these elements are very beneficial to the world, and they are the foundation for the eye-ocean, etc.; therefore, they are designated as mahābhūtāni (great elements).
Tuy nhiên, tên gọi bhūta này cho chúng là đúng đắn vì chúng không tồn tại ở nơi khác ngoài các sắc pháp bị chấp thủ, và chúng mang lại nhiều lợi ích cho thế gian, và là chỗ nương tựa cho mắt, biển, v.v., nên chúng được gọi là mahantāni bhūtāni (các chúng sinh vĩ đại).
Mahābhūtasannissayatoti mahantānaṃ mahānubhāvānaṃ mahāsammatamandhātuppabhutīnaṃ raññaṃ, sakkādīnaṃ devānaṃ, vepacittiādīnaṃ asurānaṃ, mahābrahmādīnaṃ brahmānaṃ, guṇato vā mahantānaṃ buddhānaṃ, paccekabuddhānaṃ, sāvakānaṃ upādāyupādāya vā sabbesampi bhūtānaṃ sattānaṃ nissayabhūtatāya mahantā bhūtā etesūti mahābhūtā.
Mahābhūtasannissayato (from being the support of great elements) means that they are mahābhūtā (great elements) because great beings, powerful beings such as kings like Mahāsammata-mandhātu, devas like Sakka, asuras like Vepacitti, brahmās like Mahābrahmā, or Buddhas, Paccekabuddhas, and disciples who are great in virtue, or indeed all beings by repeatedly inferring, rely upon these elements.
Mahābhūtasannissayato (là chỗ nương tựa của đại chúng sinh) có nghĩa là do chúng là chỗ nương tựa cho các chúng sinh vĩ đại, có thần lực lớn, như các vị vua từ Mahāsammata Mandhātu trở đi, các vị trời như Sakka, v.v., các A-tu-la như Vepacitti, v.v., các Phạm thiên như Mahābrahmā, v.v., hoặc các vị Phật, Độc Giác Phật, Thanh văn vĩ đại về phẩm hạnh, hoặc nói chung là chỗ nương tựa cho tất cả chúng sinh, nên các chúng sinh vĩ đại tồn tại trong chúng, do đó chúng là mahābhūtā.
Cātumahābhūtiko hi nesaṃ kāyoti.
For their body consists of the four great elements.
Thân thể của họ được tạo thành từ bốn đại yếu tố.
Mahābhūtabhāvatoti bahubhūtabhāvato.
Mahābhūtabhāvato (from being many elements) means from being a multitude of elements.
Mahābhūtabhāvato (là bản chất của đại chúng sinh) có nghĩa là do chúng có nhiều chúng sinh.
Ayaṃ hi mahā-saddo ‘‘mahājano sannipatito’’tiādīsu bahubhāve dissati.
For this term mahā (great, large) is seen in the sense of 'many' in phrases such as "a great multitude has assembled," and so on.
Thật vậy, từ mahā này được thấy dùng trong nghĩa số nhiều, như trong câu ‘đại chúng tụ họp’ (mahājano sannipatito).
Pathavīādayo ca dhātuyo ekasmimpi attabhāve aparimeyyappabhedā pavattanti.
And the elements such as earth, etc., exist in innumerable forms even in a single existence.
Và các dhātu (đại yếu) như đất, v.v., cũng tồn tại với vô số biến thể ngay cả trong một đời sống (attabhāva).
Tasmā mahantā bahū anekasatasahassappabhedā bhūtāti mahābhūtā.
Therefore, they are "great elements" (mahābhūtā) because they are numerous, manifold, and exist in hundreds of thousands of forms.
Do đó, chúng là những yếu tố vĩ đại, nhiều, và có vô số biến thể, hàng trăm ngàn loại, nên được gọi là mahābhūta (đại yếu).
Mahābhūtapariyosānatoti mahābhūtassa vasena pariyosānappattito.
Mahābhūtapariyosānato (ending in a great element) means from reaching the end through the Mahābhūta (Arahant).
Mahābhūtapariyosānato (đến tận cùng của đại yếu) có nghĩa là đạt đến sự chấm dứt theo cách của một mahābhūta (A-la-hán).
Hi evamādīsu khīṇāsavo ‘‘bhūto’’ti vutto.
Here, in these and similar statements, an Arahant (khīṇāsava) is called a "being" (bhūta).
Trong các câu như thế này, một vị khīṇāsava (lậu tận) được gọi là “bhūta” (chúng sinh).
So hi ucchinnabhavanettikatāya āyatiṃ appaṭisandhikattā ekantato ‘‘bhūto’’ti vuccati, na itare, bhavissantīti vohāraṃ anatītattā.
For indeed, due to having cut off the thread of existence (bhavanetti) and thus not being reborn in the future, he is truly called a "being," not others, since they have not transcended the designation "will be."
Thật vậy, vị ấy được gọi là “bhūta” một cách tuyệt đối vì đã đoạn tuyệt sợi dây tái sinh, không còn tái sinh trong tương lai; những người khác thì không, vì họ chưa vượt qua được sự gọi là “sẽ trở thành”.
Bhūto eva idha pūjāvasena ‘‘mahābhūto’’ti vutto yathā ‘‘mahākhīṇāsavo, mahāmoggallāno’’ti ca.
It is this very "being" (bhūta) who is called "mahābhūta" (great being) here by way of reverence, just as one says "mahākhīṇāsava" (great Arahant) or "Mahāmoggallāna."
Chỉ có vị bhūta (A-la-hán) ở đây được gọi là “mahābhūta” (đại A-la-hán) theo nghĩa tôn kính, giống như “mahākhīṇāsava” (đại lậu tận) và “Mahāmoggallāna” (Đại Mục-kiền-liên).
Imāsañca dhātūnaṃ anādimati saṃsāre pabandhavasena pavattamānānaṃ yathāvuttassa mahābhūtasseva santāne pariyosānappatti, nāññatra.
And these elements, which continue to exist through the sequence of beginningless saṃsāra, reach their cessation only in the continuity of such a Mahābhūta (Arahant), and nowhere else.
Và sự chấm dứt (pariyosāna) của những dhātu này, vốn tồn tại liên tục trong vòng luân hồi vô thủy, chỉ đạt được trong dòng tương tục của vị mahābhūta (A-la-hán) như đã nói, chứ không phải ở nơi nào khác.
Tasmā mahābhūte bhūtā pariyosānaṃ pattāti mahābhūtā purimapade bhūta-saddassa lopaṃ katvā.
Therefore, "mahābhūtā" means that beings (bhūtā) reach their end in the Mahābhūta, having omitted the word bhūta in the first part of the compound.
Do đó, vì các bhūta (chúng sinh) đã đạt đến sự chấm dứt trong mahābhūta (A-la-hán), nên chúng được gọi là mahābhūta (đại yếu) sau khi bỏ từ bhūta ở tiền tố.
Evametā dhātuyo mahābhūtekadesatādīhi mahābhūtāti veditabbā.
In this way, these elements should be understood as mahābhūtā due to being parts of the mahābhūta and so on.
Theo cách này, cần hiểu rằng những dhātu này là mahābhūta (đại yếu) do là một phần của mahābhūta, v.v.
Pathavīādīnaṃ kakkhaḷapaggharaṇādivisesalakkhaṇasamaṅgitā apariccattadhātulakkhaṇānaṃyevāti āha ‘‘dhātulakkhaṇaṃ anatītattā’’ti.
And as for the elements such as earth, etc., their characteristic of hardness, cohesion, etc., pertains only to those qualities that have not abandoned their essential elemental characteristics (dhātulakkhaṇa); therefore, it is said, "due to not having transcended the elemental characteristic."
Việc các dhātu như đất, v.v., có các đặc tính riêng biệt như cứng, chảy, v.v., và không từ bỏ đặc tính của dhātu, nên được nói là “không vượt qua đặc tính của dhātu”.
Na hi sāmaññapariccāgena viseso, visesanirapekkhaṃ vā sāmaññaṃ pavattati.
For a specific characteristic does not exist by abandoning the general, nor does the general exist independently of the specific.
Thật vậy, sự đặc biệt (visesa) không tồn tại bằng cách từ bỏ tính tổng quát (sāmañña), cũng như tính tổng quát không tồn tại độc lập với sự đặc biệt.
Tathā hi vadanti –
Thus they say:
Vì vậy, họ nói:
Salakkhaṇadhāraṇena cāti yena salakkhaṇadhāraṇena ‘‘dhātuyo’’ti vuccanti, teneva ‘‘dhammā’’tipi vuccanti ubhayathāpi nissattanijjīvatāya eva vibhāvanato.
And by bearing their own characteristics (salakkhaṇa-dhāraṇena): by that very bearing of their own characteristics through which they are called "elements" (dhātuyo), by that they are also called "phenomena" ( dhammā), because in both ways they are revealed as being without an ego and without a living principle.
Và do sự duy trì đặc tính riêng (salakkhaṇa-dhāraṇa), chúng được gọi là “dhātu” (yếu tố), và cũng chính vì thế chúng được gọi là “dhamma” (pháp), vì cả hai cách đều được giải thích là không có chúng sinh và không có sinh mệnh.
Tenevāha – ‘‘chadhāturoyaṃ bhikkhu puriso, dhammesu dhammānupassī viharatī’’ti ca.
For this very reason it is said: "This person, bhikkhu, is composed of six elements (dhātus)," and "He dwells contemplating phenomena in phenomena."
Vì vậy, đã nói: “Này Tỳ-kheo, người này là sáu yếu tố” và “vị ấy sống quán pháp trên các pháp.”
Arūpānaṃ khaṇato rūpānaṃ khaṇassa nātiittaratāyāha ‘‘attano khaṇānurūpa’’nti.
He says "commensurate with its own moment" because the moment of material phenomena (rūpa) is not excessively short compared to the moment of immaterial phenomena (arūpa).
Vì khoảnh khắc của sắc (rūpa) không quá ngắn so với khoảnh khắc của vô sắc (arūpa), nên đã nói “phù hợp với khoảnh khắc của chính nó”.
Dharaṇenāti ṭhānena, pavattanenāti attho.
Dharaṇena means by establishing, by continuing to exist.
Dharaṇena (duy trì) có nghĩa là bằng sự đứng vững, bằng sự tồn tại.
Khayaṭṭhenāti khaṇabhaṅgutāya.
Khayaṭṭhenā means by instantaneous dissolution (khaṇabhaṅgutā).
Khayaṭṭhena (nghĩa hủy diệt) có nghĩa là do tính sát-na diệt.
Bhayaṭṭhenāti udayavayapaṭipīḷanādinā sappaṭibhayatāya.
Bhayaṭṭhenā means by being dreadful due to being oppressed by arising and ceasing, etc.
Bhayaṭṭhena (nghĩa đáng sợ) có nghĩa là do tính đáng sợ với sự áp bức của sự sinh diệt, v.v.
Asārakaṭṭhenāti attasāravirahena.
Asārakaṭṭhenā means by being devoid of self-essence.
Asārakaṭṭhena (nghĩa không có cốt lõi) có nghĩa là không có tự ngã làm cốt lõi.
353. Sahuppannāva etāti etā catasso dhātuyo saha uppannāva saha pavattamānāva samānakāle labbhamānāpi avakaṃsato sabbapariyantime utucittāhārasamuṭṭhānesu suddhaṭṭhake, kammajesu jīvitanavaketi ekekasmiṃ suddhaṭṭhakādikalāpepi padesena avinibbhuttā visuṃ visuṃ aniddisitabbaṭṭhānatāya.
353. These are co-arisen (sahuppannāva etā) means that these four elements, even though they are obtainable simultaneously, are from the lowest point completely indivisible by location from each other, in the pure octad (suddhaṭṭhaka) among those arisen from temperature, mind, and nutriment, and in the vitality-nonad (jīvitanavaka) among those arisen from kamma, in each suddhaṭṭhaka and other kalāpas due to their being in a position not to be pointed out separately.
353. Etā sahuppannāva (chúng sinh khởi đồng thời) có nghĩa là bốn dhātu này, mặc dù được tìm thấy đồng thời và tồn tại đồng thời, nhưng ở mức thấp nhất, trong các tập hợp thuần tịnh (suddhaṭṭhaka) phát sinh từ thời tiết, tâm, và thực phẩm, và trong các tập hợp sự sống (jīvitanavaka) phát sinh từ nghiệp, chúng không thể tách rời theo từng phần trong mỗi tập hợp suddhaṭṭhaka, v.v., vì chúng không thể được chỉ định riêng biệt.
Yattha hi tissannaṃ dhātūnaṃ patiṭṭhāvasena pathavī, tattheva tassā ābandhanaparipācanasamudīraṇavasena itarā.
For where earth (pathavī) exists as the basis for the three elements, there the other elements exist by way of binding, ripening, and propelling that earth.
Thật vậy, nơi nào địa dhātu là nền tảng cho ba dhātu kia, thì ở đó ba dhātu còn lại tồn tại để kết nối (ābandhana), làm chín (paripācana), và thúc đẩy (samudīraṇa) địa dhātu.
Esa nayo sesāsupi.
The same method applies to the remaining ones.
Tương tự đối với các dhātu còn lại.
354. Purimā dve garukattā sabhāgā aññamaññanti adhippāyo.
354. The first two are similar due to their heaviness (garukattā sabhāgā), meaning they are similar to each other.
354. Purimā dve garukattā sabhāgā (hai yếu tố đầu tiên tương đồng do nặng) có nghĩa là chúng tương đồng với nhau.
Ettha ca nanu pathaviyāpi lahubhāvo atthi.
Here, is it not the case that earth also has lightness?
Ở đây, chẳng phải địa dhātu cũng có tính nhẹ sao?
Tathā hi sā ‘‘kakkhaḷaṃ mudukaṃ saṇhaṃ pharusaṃ garukaṃ lahuka’’nti niddiṭṭhā, āpepi lahubhāvo labbhatevāti?
For it is described as "hard, soft, subtle, rough, heavy, light"; and lightness is certainly found in water also, is it not?
Thật vậy, nó được chỉ định là “cứng, mềm, mịn, thô, nặng, nhẹ,” và tính nhẹ cũng được tìm thấy trong thủy dhātu, phải không?
Na, nippariyāyagarubhāvassa adhippetattā.
No, because unconditioned heaviness is intended.
Không, vì ý muốn nói đến tính nặng tuyệt đối.
Garubhāvo eva hi pathavīdhātuyā garutaraṃ upādāya lahubhāvoti pariyāyena vutto sītabhāvo viya tejodhātuyā.
For heaviness itself in the earth element is metaphorically called lightness in relation to what is heavier, just as coldness in the fire element.
Thật vậy, tính nặng của địa dhātu được nói một cách gián tiếp là tính nhẹ, dựa trên cái nặng hơn, giống như tính lạnh của hỏa dhātu.
Yadi evaṃ rūpassa lahutāti kathaṃ?
If so, how is the lightness of material phenomena (rūpa) to be understood?
Nếu vậy, làm sao nói về tính nhẹ của sắc (rūpa)?
Ayampi vuttanayā eva lahutākāraṃ upādāya labbhanato.
This too is obtained by taking the aspect of lightness, as explained.
Điều này cũng được tìm thấy dựa trên khía cạnh của tính nhẹ theo cách đã nói.
Na hi paricchedavikāralakkhaṇāni paramatthato labbhanti nipphannarūpānaṃ avatthāvisesasabhāvato.
For phenomena of demarcation (pariccheda), modification (vikāra), and characteristics (lakkhaṇa) are not found in the ultimate sense, as they are specific states of already-produced rūpas.
Thật vậy, các đặc tính của sự phân chia (pariccheda) và sự biến đổi (vikāra) không được tìm thấy một cách tối hậu, vì chúng là những trạng thái đặc biệt của các sắc đã thành tựu.
Tasmā paramatthasiddhaṃ garubhāvaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘purimā dve garukattā sabhāgā’’ti.
Therefore, it is said, "the first two are similar due to their heaviness," referring to the heaviness established in the ultimate sense.
Do đó, câu “hai yếu tố đầu tiên tương đồng do nặng” được nói dựa trên tính nặng được thiết lập một cách tối hậu.
‘‘Tathā’’ti padena ‘‘sabhāgā’’ti imamatthaṃ upasaṃharati.
With the word "tathā" (likewise), the meaning "sabhāgā" (similar) is brought in.
Với từ “tathā” (cũng vậy), ý nghĩa “tương đồng” (sabhāgā) được tổng hợp.
‘‘Dve’’ti pana idaṃ yathā ‘‘purimā’’ti ettha, evaṃ ‘‘pacchimā’’ti etthāpi ānetvā sambandhitabbaṃ.
The word "dve" (two), however, just as it is in "purimā" (former), should also be brought and connected with "pacchimā" (latter).
Tuy nhiên, từ “dve” (hai) này cần được liên kết với “pacchimā” (hai yếu tố sau) cũng như đã liên kết với “purimā” (hai yếu tố đầu).
Visabhāgā garukalahukabhāvatoti adhippāyo.
Visabhāgā means dissimilar in terms of heaviness and lightness.
Visabhāgā (không tương đồng) có nghĩa là do tính nặng và tính nhẹ.
Yathā ca garukalahukabhāvehi, evaṃ peyyabhāvāpeyyabhāvehi ca sabhāgavisabhāgatā yojetabbā.
And just as with heaviness and lightness, so too similarity and dissimilarity should be connected with the states of measureableness and unmeasureableness.
Và giống như sự tương đồng và không tương đồng được kết nối qua tính nặng và tính nhẹ, thì cũng vậy, cần kết nối qua tính có thể đo lường và không thể đo lường.
355. Ajjhattikā heṭṭhā vuttaajjhattikā, sattasantānapariyāpannāti attho.
355. Ajjhattikā (internal) refers to the internal elements mentioned below, meaning those included in the continuum of a being.
355. Ajjhattikā (nội) là những ajjhattikā (nội) đã nói ở dưới, có nghĩa là những yếu tố thuộc dòng tương tục của chúng sinh.
Viññāṇavatthu viññattiindriyānanti cakkhādīnaṃ channaṃ viññāṇavatthūnaṃ, dvinnaṃ viññattīnaṃ, itthipurisindriyajīvitindriyānañca.
Viññāṇavatthu viññattiindriyānaṃ (of the bases of consciousness, indications, and faculties) means of the six bases of consciousness such as the eye, etc., of the two indications (viññatti), and of the female and male faculties (itthindriya, purisindriya) and the life faculty (jīvitindriya).
Viññāṇavatthu viññattiindriyānaṃ (của các căn thức, các biểu tri và các căn) có nghĩa là của sáu căn thức (viññāṇavatthu) như mắt, v.v., của hai biểu tri (viññatti), và của nữ căn (itthindriya), nam căn (purisindriya), và mạng căn (jīvitindriya).
Ye pana ‘‘viññāṇavatthūti hadayavatthu gahita’’nti vadanti, tesaṃ indriya-ggahaṇena aṭṭhannampi rūpindriyānaṃ gahaṇaṃ veditabbaṃ.
However, those who say that "the heart-base is meant by 'viññāṇavatthu'" should understand that the apprehension of the word "indriya" (faculty) also includes all eight rūpa faculties.
Tuy nhiên, những vị nói rằng “viññāṇavatthu” (căn thức) được hiểu là hadayavatthu (yếu tố tim), thì đối với họ, việc nắm giữ “indriya” (căn) cần được hiểu là nắm giữ cả tám rūpindriya (sắc căn).
‘‘Vuttaviparītappakārā’’ti idaṃ bāhirānaṃ dhātūnaṃ yathā sabbaso viññāṇavatthuviññattiindriyānaṃ anissayatā ca iriyāpathaviraho ca vuttavipariyāyo, evaṃ catusamuṭṭhānatāpīti katvā vuttaṃ, na lakkhaṇarūpassa viya kutocipi samuṭṭhānassa abhāvato utusamuṭṭhānatāya tāsaṃ.
The statement "vuttaviparītappakārā" (of characteristics contrary to what was stated) is made recognizing that just as the external elements are entirely not the support for the bases of consciousness, indications, and faculties, and are devoid of postures (iriyāpatha)—which is the opposite of what was stated—so too is their not being quadruple-originated, and not because of the absence of origination from any cause, as in the case of characteristic rūpa, but due to their origination from temperature.
Câu “vuttaviparītappakārā” (các loại ngược lại với những gì đã nói) được nói với ý rằng, đối với các dhātu bên ngoài (bāhira), việc chúng hoàn toàn không phải là nền tảng cho các căn thức, biểu tri và căn, và việc chúng không có tư thế, là ngược lại với những gì đã nói; và việc chúng không có bốn nguồn gốc (catusamuṭṭhāna) cũng vậy, chứ không phải nói rằng chúng không có nguồn gốc nào cả như sắc tướng (lakkhaṇarūpa), vì chúng có nguồn gốc từ thời tiết (utusamuṭṭhāna).
Lahutādinissayatāpi ajjhattikānaṃ dhātūnaṃ vattabbā, na vā vattabbā.
It should also be stated or not stated that the internal elements are the basis for lightness, etc.
Việc các dhātu nội (ajjhattikā) là nền tảng cho tính nhẹ, v.v., cũng có thể nói hoặc không thể nói.
Viññatti-ggahaṇaṃ hi lakkhaṇanti.
For the apprehension of indication (viññatti) is a characteristic.
Thật vậy, việc nắm giữ biểu tri (viññatti) là một đặc tính.
358. Yadipi aññamaññaābhogapaccavekkhaṇarahitā ete dhammāti heṭṭhā dhātūnaṃ asamannāhāratā dassitā eva, athāpi imināva nayena visuṃ kammaṭṭhānapariggaho kātabboti dassento ‘‘pathavīdhātu cetthā’’tiādimāha.
358. Although it has already been shown below that these phenomena are without mutual mental advertence (ābhoga-paccavekkhaṇa-rahitā), he states "pathavīdhātu cetthā" (and here, the earth element) etc., intending to show that a separate meditation object should be undertaken in this very manner.
358. Mặc dù ở dưới đã chỉ ra rằng những pháp này (các dhātu) không có sự chú ý và xem xét lẫn nhau, nhưng để chỉ ra rằng sự nắm giữ đề mục thiền (kammaṭṭhāna) riêng biệt cần được thực hiện theo cách này, đã nói “pathavīdhātu cetthā” (địa dhātu ở đây), v.v.
Tattha pathavīdhātu cetthāti ca-saddo sampiṇḍanattho, tena ayampi eko manasikārappakāroti dīpeti.
Therein, the word ca in pathavīdhātu cetthā (and here, the earth element) has the meaning of 'compounding,' thereby indicating that this is also one type of attention (manasikāra).
Trong đó, trong câu pathavīdhātu cetthā, từ ca có nghĩa là tập hợp, và nó chỉ ra rằng đây cũng là một loại tác ý (manasikāra).
Etthāti etāsu dhātūsu.
Etthā (here) means among these elements.
Etthā (ở đây) có nghĩa là trong số các dhātu này.
Ahaṃ ‘‘pathavīdhātū’’ti vā ‘‘paccayo homī’’ti vā na jānātīti attani viya attano kicce ca ābhogābhāvaṃ dassetvā upakārakassa viya upakattabbānampi ābhogābhāvaṃ dassetuṃ ‘‘itarānipī’’tiādi vuttaṃ.
The statement "itarānipī" (even the others) etc., is made to show the absence of advertence in what is to be benefited, just as the absence of advertence in oneself and one's own function is shown by saying "I do not know whether I am the earth element or a condition."
Để chỉ ra rằng không có sự chú ý vào chính mình và vào chức năng của chính mình, như trong câu “Tôi không biết tôi là địa dhātu hay tôi là duyên”, và để chỉ ra rằng cũng không có sự chú ý vào những thứ được giúp đỡ như người giúp đỡ, đã nói “itarānipī” (những cái khác cũng vậy), v.v.
Sabbatthāti sabbāsu dhātūsu, tatthāpi attakiccupakattabbabhedesu sabbesu.
Sabbatthā (in all respects) means in all elements, and even there, in all categories of one's own functions and things to be benefited.
Sabbatthā (ở khắp mọi nơi) có nghĩa là trong tất cả các dhātu, và ở đó cũng trong tất cả các loại chức năng của chính mình và những thứ được giúp đỡ.
359. Paccayavibhāgatoti paccayadhammavibhāgato ceva paccayabhāvavibhāgato ca.
359. By way of analysis of conditions means by way of analysis of conditioned phenomena and by way of analysis of the nature of being a condition.
359. Paccayavibhāgato (phân chia duyên) có nghĩa là theo sự phân chia các pháp duyên và theo sự phân chia trạng thái duyên.
‘‘Paccayato’’ti hi iminā pathavīādīnaṃ aññāsādhāraṇo patiṭṭhābhāvādinā sesabhūtattayassa paccayabhāvo vutto.
Indeed, by this (statement) "Paccayato" (by way of condition), the conditioning nature of earth element and so forth, which is not common to others, such as being a foundation, for the remaining three great elements, has been stated.
Thật vậy, với cách nói ‘‘Paccayato’’ (do duyên) này, trạng thái duyên của ba đại hiển lộ (bhūta) còn lại, như trạng thái nền tảng không chung với các yếu tố khác của địa đại (pathavīdhātu) và các yếu tố khác, đã được nói đến.
Idha pana yehi dhammehi pathavīādīnaṃ uppatti, tesaṃ pathavīādīnañca anavasesato paccayabhāvavibhāgo vuccatīti ayaṃ imesaṃ dvinnaṃ ākārānaṃ viseso.
Here, however, the analysis of the nature of conditions for the earth element and so forth, as well as for the phenomena by which they arise, is stated completely. This is the distinction between these two modes.
Nhưng ở đây, sự phân chia trạng thái duyên của các pháp mà nhờ đó địa đại (pathavīdhātu) và các yếu tố khác phát sinh, và của chính địa đại (pathavīdhātu) và các yếu tố khác, được nói đến một cách không sót lại; đây là sự khác biệt giữa hai khía cạnh này.
Kammanti kusalākusalaṃ rūpuppādakaṃ kammaṃ.
Kamma (action) refers to wholesome and unwholesome kamma that produces material phenomena.
Kamma (nghiệp) là nghiệp thiện (kusala) và bất thiện (akusala) tạo ra sắc (rūpa).
Cittanti yaṃ kiñci rūpuppādakaṃ cittaṃ.
Citta (mind) refers to any mind that produces material phenomena.
Citta (tâm) là bất kỳ tâm nào tạo ra sắc.
Āhāroti ajjhattiko rūpuppādako āhāro.
Āhāra (nutriment) refers to internal nutriment that produces material phenomena.
Āhāra (vật thực) là vật thực nội tại (ajjhattika) tạo ra sắc.
Utūti yo koci utu, atthato tejodhātu.
Utu (temperature) refers to any temperature, which is, in essence, the element of heat.
Utu (nhiệt độ) là bất kỳ nhiệt độ nào, về bản chất là hỏa đại (tejodhātu).
Kammamevāti avadhāraṇaṃ samuṭṭhānasaṅkarābhāvadassanatthaṃ, tena akammajānampi kesañci kammassa pariyāyapaccayabhāvo dīpito hoti.
The emphatic particle eva in kammameva (kamma alone) is intended to show the absence of intermingling of origins, and thereby it indicates that kamma is an indirect condition for some phenomena that are not kamma-born.
Sự xác định kammameva (chỉ nghiệp) là để chỉ ra sự không lẫn lộn các nguyên nhân phát sinh (samuṭṭhāna), và với điều đó, trạng thái duyên gián tiếp của nghiệp đối với một số pháp không do nghiệp sinh ra cũng được chỉ rõ.
Tathā hi vakkhati ‘‘kammapaccayacittasamuṭṭhāna’’ntiādi.
Thus, it will be said, "conditioned by kamma, originated by citta," and so forth.
Thật vậy, như sẽ nói: ‘‘do duyên nghiệp, do tâm phát sinh’’ v.v.
Nanu ca kammasamuṭṭhānānaṃ kammato aññenapi paccayena bhavitabbanti?
But, should not kamma-originated phenomena also arise from other conditions besides kamma?
Chẳng phải các pháp do nghiệp phát sinh cũng có thể có duyên khác ngoài nghiệp sao?
Bhavitabbaṃ, so pana kammagatikovāti paṭiyogīnivattanatthaṃ avadhāraṇaṃ kataṃ, tenāha ‘‘na cittādayo’’ti.
Yes, they should; but that (other condition) is also similar to kamma, so the emphatic particle is used to exclude rival conditions. Therefore, it is said, "not citta and so forth."
Có thể có, nhưng duyên đó cũng thuộc về nghiệp, do đó sự xác định được thực hiện để loại bỏ đối thủ (paṭiyogī), vì vậy mới nói ‘‘không phải tâm v.v.’’.
Cittādisamuṭṭhānānanti etthāpi ayamattho yathārahaṃ vattabbo.
This meaning should be explained as appropriate in the phrase "of citta-originated phenomena and so forth."
Ý nghĩa tương tự cũng nên được nói đến một cách thích hợp trong cụm từ cittādisamuṭṭhānānaṃ (các pháp do tâm v.v. phát sinh).
Itareti cittādito aññe.
Itare (the others) refers to conditions other than citta and so forth.
Itare (những cái khác) là những duyên khác ngoài tâm v.v.
Janakapaccayoti samuṭṭhāpakataṃ sandhāya vuttaṃ, paccayo pana kammapaccayova.
The term janakapaccayo (generative condition) is used with reference to being the originator, but the condition itself is kamma condition.
Janakapaccayo (duyên sinh khởi) được nói đến để chỉ trạng thái là nguyên nhân phát sinh (samuṭṭhāpaka), nhưng duyên thì chỉ là duyên nghiệp (kammapaccaya) mà thôi.
Vuttaṃ hi ‘‘kusalākusalā cetanā vipākānaṃ khandhānaṃ kaṭattā ca rūpānaṃ kammapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 1.1.427).
For it is said, "Wholesome and unwholesome volitions are conditions for resultant aggregates and kamma-born material phenomena by way of kamma condition."
Thật vậy, đã nói: ‘‘Tâm sở tư (cetanā) thiện và bất thiện là duyên nghiệp đối với các uẩn dị thục (vipāka) và các sắc do nghiệp tạo ra’’.
Sesānanti cittādisamuṭṭhānānaṃ.
For the others means for the citta-originated phenomena and so forth.
Sesānaṃ (của những cái còn lại) là của các pháp do tâm (citta) v.v. phát sinh.
Pariyāyato upanissayapaccayo hotīti paṭṭhāne (paṭṭhā. 1.1.9) arūpānaṃyeva upanissayapaccayassa āgatattā nippariyāyena rūpadhammānaṃ upanissayapaccayo natthi.
It becomes an indirect upanissaya condition because in the Paṭṭhāna, upanissaya condition is mentioned only for immaterial phenomena, so there is no direct upanissaya condition for material phenomena.
Pariyāyato upanissayapaccayo hoti (là duyên y chỉ mạnh (upanissaya) theo cách gián tiếp): trong Paṭṭhāna, duyên y chỉ mạnh (upanissaya) chỉ được đề cập đối với các pháp vô sắc (arūpa), nên không có duyên y chỉ mạnh (upanissaya) trực tiếp (nippariyāya) đối với các pháp sắc (rūpadhamma).
Sutte pana ‘‘puggalaṃ upanissāya vanasaṇḍaṃ upanissāyā’’ti vacanato suttantikapariyāyena vinā abhāvo upanissayapaccayoti veditabbo.
In the Sutta, however, due to the statements "by relying on a person" and "by relying on a forest grove," it should be understood that upanissaya condition, in the Suttanta indirect sense, means that something cannot exist without it.
Tuy nhiên, trong các bài kinh, theo cách nói ‘‘nương tựa vào người (puggala), nương tựa vào rừng cây (vanasaṇḍa)’’ thì nên hiểu rằng duyên y chỉ mạnh (upanissaya) là không có sự thiếu vắng theo cách gián tiếp của các bài kinh (suttanta).
Cittaṃ janakapaccayo hotīti sahajātanissayāhārādivasena paccayo hontaṃ cittaṃ samuṭṭhāpakataṃ upādāya ‘‘janakapaccayo hotī’’ti vuttaṃ.
The statement "citta is a generative condition" is made by referring to citta as the originator, even though it is a condition by way of conascence, support, nutriment, and so forth.
Cittaṃ janakapaccayo hoti (tâm là duyên sinh khởi) được nói đến khi tâm là duyên theo cách đồng sinh (sahajāta), y chỉ (nissaya), vật thực (āhāra) v.v., lấy trạng thái là nguyên nhân phát sinh (samuṭṭhāpaka).
Āhārautūsupi eseva nayo.
The same method applies to nutriment and temperature.
Nguyên tắc tương tự cũng áp dụng cho vật thực (āhāra) và nhiệt độ (utu).
Evaṃ kammādīnaṃ paccayadhammānaṃ vasena dhātūsu paccayavibhāgaṃ dassetvā idāni taṃsamuṭṭhānānaṃ dhātūnampi vasena paccayavibhāgaṃ dassento paṭhamaṃ tāva ‘‘kammasamuṭṭhānaṃ mahābhūta’’ntiādinā uddisitvā puna ‘‘tattha kammasamuṭṭhānā pathavīdhātū’’tiādinā niddisati.
Having thus shown the analysis of conditions in the elements by way of the conditioning phenomena such as kamma, now, intending to show the analysis of conditions by way of the elements originated from those (conditions), he first enumerates with "the great elements originated from kamma" and so forth, and then specifies with "Among these, the earth element originated from kamma" and so forth.
Sau khi đã trình bày sự phân chia duyên trong các đại theo các pháp duyên như nghiệp v.v. như vậy, bây giờ, để trình bày sự phân chia duyên theo các đại do chúng phát sinh, trước tiên, Ngài tóm tắt bằng cách nói ‘‘kammasamuṭṭhānaṃ mahābhūta’’ (đại do nghiệp phát sinh) v.v., rồi sau đó giải thích chi tiết bằng cách nói ‘‘tattha kammasamuṭṭhānā pathavīdhātū’’ (trong đó, địa đại do nghiệp phát sinh) v.v.
Tattha kammasamuṭṭhānā pathavīdhātūti ‘‘kammasamuṭṭhānaṃ mahābhūta’’nti ettha sāmaññato vuttā kammajapathavīdhātu.
Among these, the earth element originated from kamma refers to the kamma-born earth element, which was generally mentioned in "the great element originated from kamma."
Tattha kammasamuṭṭhānā pathavīdhātu (trong đó, địa đại do nghiệp phát sinh) là địa đại do nghiệp sinh ra đã được nói đến một cách tổng quát trong cụm từ ‘‘kammasamuṭṭhānaṃ mahābhūta’’ (đại do nghiệp phát sinh) này.
Kammasamuṭṭhānānaṃ itarāsanti kammajānaṃ āpodhātuādīnaṃ tissannaṃ dhātūnaṃ sahuppattiyā attano upakārakānaṃ tāsaṃ upakārakato, ādhārabhāvato, uppādato yāva bhaṅgādharaṇato, vigamābhāvato ca sahajātaaññamaññanissayaatthiavigatavasena ceva patiṭṭhāvasena ca paccayo hoti, hontī ca kammaṃ viya attano, tāsañca na janakavasena paccayo hoti asamuṭṭhāpakattā tāsaṃ.
For the other (elements) originated from kamma means that the earth element originated from kamma is a condition for the three kamma-born elements (water, fire, and air elements) by way of conascence, mutual support, support, presence, and non-disappearance, and by way of foundation. This is because it helps them by arising together with them, by being their support, by generating them, by sustaining them until their dissolution, and by not disappearing. Although it is a condition, it is not a generative condition for itself or for those three kamma-born elements, just as kamma is (a generative condition for them), because it does not originate them.
Kammasamuṭṭhānānaṃ itarāsaṃ (đối với các đại còn lại do nghiệp phát sinh) có nghĩa là địa đại (pathavīdhātu) là duyên theo cách đồng sinh (sahajāta), tương hỗ (aññamañña), y chỉ (nissaya), hiện hữu (atthi), bất ly (avigata), và theo cách nền tảng (patiṭṭhā) đối với ba đại còn lại do nghiệp sinh ra, tức là thủy đại (āpodhātu) v.v., vì nó giúp đỡ chúng bằng cách đồng phát sinh, là nền tảng, duy trì chúng từ khi sinh ra cho đến khi hoại diệt, và không có sự biến mất của nó; và mặc dù nó là duyên giúp đỡ, nhưng không phải là duyên sinh khởi theo cách tạo ra, vì nó không phải là nguyên nhân phát sinh của chúng, giống như nghiệp đối với chính nó và đối với chúng.
Kāmañcettha nissayapaccaya-ggahaṇeneva patiṭṭhābhāvo saṅgahito, pathavīdhātuyā pana anaññasādhāraṇakiccaṃ sahajātānaṃ patiṭṭhābhāvoti imaṃ visesaṃ dassetuṃ ‘‘patiṭṭhāvasena cā’’ti visuṃ katvā vuttaṃ.
Although the nature of being a foundation is included by the mention of the nissaya condition, the special function of the earth element, which is not common to other elements, is to be the foundation for conascent phenomena. To show this distinction, it is stated separately as "and by way of foundation."
Mặc dù ở đây, trạng thái nền tảng (patiṭṭhābhāva) đã được bao hàm bởi việc chấp nhận duyên y chỉ (nissayapaccaya), nhưng để chỉ ra sự đặc biệt của địa đại (pathavīdhātu) là trạng thái nền tảng của các pháp đồng sinh, nên đã nói riêng ‘‘patiṭṭhāvasena cā’’ (và theo cách nền tảng).
Ābandhanavasena cātiādīsupi eseva nayo.
The same method applies to "and by way of binding," and so forth.
Nguyên tắc tương tự cũng áp dụng cho ābandhanavasena cā (và theo cách ràng buộc) v.v.
Tisantatimahābhūtānanti utucittāhārasamuṭṭhānānaṃ catumahābhūtānaṃ aññamaññaṃ avokiṇṇānaṃ, avicchedena pavattiṃ upādāya santatīti santatiggahaṇaṃ.
For the series of three great elements means the four great elements originated from temperature, citta, and nutriment, which are not intermingled with each other. The term santati (series) is used to refer to the continuous occurrence (of these elements).
Tisantatimahābhūtānaṃ (của các đại liên tục) là sự chấp nhận sự liên tục (santati) được hiểu là sự tiếp diễn không gián đoạn của bốn đại không hòa lẫn vào nhau, do nhiệt độ (utu), tâm (citta) và vật thực (āhāra) phát sinh.
Pathavīdhātuyā patiṭṭhābhāvo nāma sahajātānaṃ dhammānaṃyevāti āha ‘‘na patiṭṭhāvasenā’’ti.
The nature of the earth element as a foundation applies only to conascent phenomena, so he says, "not by way of foundation."
Trạng thái nền tảng của địa đại (pathavīdhātu) chỉ thuộc về các pháp đồng sinh, vì vậy nói ‘‘na patiṭṭhāvasenā’’ (không phải theo cách nền tảng).
Na ābandhanavasenātiādīsupi eseva nayo.
The same method applies to "not by way of binding," and so forth.
Nguyên tắc tương tự cũng áp dụng cho na ābandhanavasenā (không phải theo cách ràng buộc) v.v.
Etthāti etesu kammasamuṭṭhānamahābhūtesu.
Ettha (here) refers to these great elements originated from kamma.
Etthā (trong đó) là trong các đại do nghiệp phát sinh này.
‘‘Cittasamuṭṭhānā pathavīdhātu cittasamuṭṭhānānaṃ itarāsa’’ntiādīsu sukaro tantinayo netunti ‘‘cittaāhāra…pe… eseva nayo’’ti atidisati.
Since the textual method in phrases like "the citta-originated earth element for the other citta-originated (elements)" is easy to follow, it is cross-referenced with "the same method applies to citta, nutriment, etc."
Vì phương pháp của kinh điển dễ hiểu trong các trường hợp như ‘‘địa đại (pathavīdhātu) do tâm phát sinh đối với các đại còn lại do tâm phát sinh’’ v.v., nên Ngài chỉ ra rằng ‘‘cittaāhāra…pe… eseva nayo’’ (tâm, vật thực… v.v… nguyên tắc tương tự).
Idāni taṃ visesaṃ dassetuṃ ‘‘ekaṃ paṭiccā’’tigāthamāha.
Now, to show that distinction, he recites the stanza "ekaṃ paṭicca" (depending on one).
Bây giờ, để chỉ ra sự đặc biệt đó, Ngài nói kệ ‘‘ekaṃ paṭiccā’’ (nương tựa vào một).
Tattha ekaṃ dhātuṃ paṭicca tisso dhātuyo catudhā sampavattanti, tisso dhātuyo paṭicca ekāva dhātu catudhā sampavattati, dve dhātuyo paṭicca dve dhātuyo chadhā sampavattantīti yojanā.
There, depending on one element, three elements arise in four ways; depending on three elements, only one element arises in four ways; and depending on two elements, two elements arise in six ways. This is the arrangement.
Trong đó, một đại nương tựa vào ba đại thì bốn cách phát sinh, ba đại nương tựa vào một đại thì một cách phát sinh, hai đại nương tựa vào hai đại thì sáu cách phát sinh; đó là cách kết nối.
Attho pana pathavīādīsu ekekissā paccayabhāve itarāsaṃ tissannaṃ tissannaṃ paccayuppannatāti ayameko catukko, tissannaṃ tissannaṃ paccayabhāve itarāya ekekissā paccayuppannatāti ayamaparo catukko, paṭhamadutiyā, tatiyacatutthā, paṭhamatatiyā, dutiyacatutthā, paṭhamacatutthā, dutiyatatiyāti imāsaṃ dvinnaṃ dvinnaṃ paccayabhāve tattha tattha itarāsaṃ dvinnaṃ dvinnaṃ paccayuppannatāti ayameko chakko.
The meaning is that when one of the earth element and so forth is the condition, the other three are the conditioned results—this is one set of four. When three are the conditions, the other one is the conditioned result—this is another set of four. When two (the first and second, the third and fourth, the first and third, the second and fourth, the first and fourth, the second and third) are the conditions, in each case, the other two are the conditioned results—this is one set of six.
Tuy nhiên, ý nghĩa là: khi một trong các địa đại (pathavīdhātu) v.v. là duyên, thì ba đại còn lại là pháp do duyên sinh ra; đây là một bộ bốn. Khi ba đại là duyên, thì một đại còn lại là pháp do duyên sinh ra; đây là một bộ bốn khác. Khi hai đại là duyên, ví dụ như đại thứ nhất và thứ hai, đại thứ ba và thứ tư, đại thứ nhất và thứ ba, đại thứ hai và thứ tư, đại thứ nhất và thứ tư, đại thứ hai và thứ ba, thì hai đại còn lại trong mỗi trường hợp đó là pháp do duyên sinh ra; đây là một bộ sáu.
Evaṃ paccayabhāvena catudhā, chadhā ca pavattamānānaṃ ekakadvikatikavasena tikadukaekakavasena ca yathākkamaṃ paccayapaccayuppannatāvibhāgo veditabbo.
Thus, the analysis of conditions and conditioned results should be understood respectively, by way of one, two, and three, and by way of three, two, and one, as they operate in four and six ways as conditions.
Như vậy, sự phân chia các duyên và pháp do duyên sinh ra, phát sinh theo bốn cách và sáu cách theo thứ tự từng một, từng hai, từng ba, và từng ba, từng hai, từng một, nên được hiểu.
Ayañca paccayabhāvo sahajātaaññamaññanissayaatthiavigatapaccayavasena, tatthāpi ca aññamaññamukheneva veditabbo.
This conditioning nature should be understood by way of conascent, mutual support, support, presence, and non-disappearance conditions, and even among these, it should be understood primarily through mutual support.
Và trạng thái duyên này nên được hiểu theo duyên đồng sinh (sahajāta), tương hỗ (aññamañña), y chỉ (nissaya), hiện hữu (atthi), bất ly (avigata), và trong số đó, đặc biệt là theo duyên tương hỗ (aññamañña).
Yaṃ sandhāya vuttaṃ paṭiccavāre ‘‘ekaṃ mahābhūtaṃ paṭicca tayo mahābhūtā, tayo mahābhūte paṭicca ekaṃ mahābhūtaṃ, dve mahābhūte paṭicca dve mahābhūtā uppajjantī’’ti (paṭṭhā. 1.1.53).
With reference to this, it is said in the Paṭiccavāra (Conditioned Relation Section): "Depending on one great element, three great elements arise; depending on three great elements, one great element arises; depending on two great elements, two great elements arise."
Để chỉ điều đó, trong Paṭiccavāra đã nói: ‘‘Một đại nương tựa vào ba đại, ba đại nương tựa vào một đại, hai đại nương tựa vào hai đại mà sinh khởi’’.
Abhikkamapaṭikkamādīti ādi-saddena ādānavissajjanādikāyikakiriyākaraṇassa saṅgaho daṭṭhabbo.
By the term ādī (and so forth) in abhikkamapaṭikkamādī (going forward, going backward, and so forth), the performance of bodily actions such as taking and discarding should be understood as included.
Abhikkamapaṭikkamādī (tiến tới, lùi lại v.v.): với từ ādi (v.v.) nên hiểu rằng nó bao gồm các hành động thân nghiệp như cầm nắm, buông bỏ v.v.
Uppīḷanassa paccayo hoti ghaṭṭanakiriyāya pathavīdhātuvasena sijjhanato.
Is a condition for pressing down, because the action of impact is accomplished by way of the earth element.
Uppīḷanassa paccayo hoti (là duyên cho sự ép chặt) vì nó được hoàn thành nhờ địa đại (pathavīdhātu) trong hành động va chạm.
Sāvāti pathavīdhātuyeva.
Sāva (that) refers to the earth element itself.
Sāva (chính nó) là chính địa đại (pathavīdhātu).
Āpodhātuyā anugatā āpodhātuyā tattha appadhānabhāvaṃ, pathavīdhātuyā ca padhānabhāvanti patiṭṭhābhāve viya patiṭṭhāpanepi sātisayakiccattā tassā patiṭṭhāpanassa pādaṭṭhapanassa paccayo hotīti sambandho.
Followed by the water element means that in that act of establishing or placing the foot, the water element is secondary and the earth element is primary. Thus, just as in the nature of being a foundation, because of the very significant function in establishing, the earth element is a condition for establishing the foot. This is the connection.
Āpodhātuyā anugatā (thủy đại đi kèm) là sự liên kết: vì thủy đại (āpodhātu) ở đó có vai trò phụ, và địa đại (pathavīdhātu) có vai trò chính, nên giống như trong trạng thái nền tảng (patiṭṭhābhāva), nó là duyên cho việc đặt chân (pādaṭṭhapana), tức là việc thiết lập, vì nó có chức năng đặc biệt trong việc thiết lập.
Avakkhepanassāti adhonikkhipanassa.
Avakkhepanassa (for lowering) means for putting down.
Avakkhepanassā (cho sự hạ xuống) là cho sự đặt xuống phía dưới.
Tattha ca garutarasabhāvāya āpodhātuyā sātisayo byāpāroti āha ‘‘pathavīdhātuyā anugatā āpodhātū’’ti.
And there, because the water element, due to its heavier nature, has a very significant activity, it is said, "the water element followed by the earth element."
Và ở đó, thủy đại (āpodhātu) có vai trò đặc biệt do bản chất nặng nề hơn, vì vậy nói ‘‘pathavīdhātuyā anugatā āpodhātū’’ (thủy đại đi kèm với địa đại).
Tathā uddhaṅgatikā tejodhātūti uddharaṇe vāyodhātuyā tassā anugatabhāvo vutto.
In the same way, regarding the tejodhātu that moves upwards, its following the vāyodhātu in lifting up is stated.
Tương tự, tejodhātu (hỏa đại) có xu hướng đi lên được nói là đi kèm với vāyodhātu (phong đại) trong việc nâng lên.
Tiriyaṃ gatikāya vāyodhātuyā atiharaṇavītiharaṇesu sātisayo byāpāroti tejodhātuyā tassā anugatabhāvo gahito.
When the vāyodhātu moves transversely, it has an extraordinary activity in advancing and withdrawing; therefore, the tejodhātu's following it is understood.
Tejodhātu (hỏa đại) được hiểu là đi kèm với vāyodhātu (phong đại) có xu hướng di chuyển ngang, vì phong đại có vai trò đặc biệt trong atiharaṇa (đưa tới) và vītiharaṇa (đưa qua).
Tattha ṭhitaṭṭhānato abhimukhaṃ pādassa haraṇaṃ atiharaṇaṃ, purato haraṇaṃ.
Among these, the movement of the foot forward from its standing place is atiharaṇaṃ, a forward movement.
Trong hai điều đó, atiharaṇa là việc đưa chân tới trước từ chỗ đang đứng, tức là đưa về phía trước.
Tato thokaṃ vītikkamma haraṇaṃ vītiharaṇaṃ, passato haraṇaṃ.
Moving it a little past that point is vītiharaṇaṃ, a movement to the side.
Vītiharaṇa là việc đưa chân vượt qua một chút khỏi chỗ đó, tức là đưa sang một bên.
360. Idāni imissā bhāvanāya ānisaṃse dassetuṃ ‘‘idañca panā’’tiādi vuttaṃ.
360. Now, to show the benefits of this meditation, "And this, moreover," and so on, was stated.
360. Bây giờ, để chỉ ra những lợi ích của sự tu tập này, Ngài đã nói “và điều này” và tiếp theo.
Suññataṃ avagāhatīti dhātumattatādassanena rūpakāyassa anattakataṃ vavatthāpayato tadanusārena nāmakāyassāpi anattakatā supākaṭā hotīti sabbaso attasuññataṃ pariyogāhati tattha patiṭṭhahati.
It penetrates emptiness because for one who distinguishes the bodily aggregate as not-self by seeing it as merely elements, the not-self nature of the mental aggregate also becomes very clear in accordance with that, so it fully pervades and stands firm in emptiness of self.
Đi vào tánh không (suññataṃ avagāhati): Đối với hành giả phân biệt tánh vô ngã của sắc thân bằng cách chỉ thấy nó là các đại, tánh vô ngã của danh thân cũng trở nên rất rõ ràng theo đó; do đó, hành giả hoàn toàn đi vào tánh không của ngã, an trú trong đó.
Sattasaññaṃ samugghātetīti tato eva ‘‘satto poso itthī puriso’’ti evaṃ pavattaṃ ayāthāvasaññaṃ ugghāteti samūhanati.
It eradicates the perception of a being because for that very reason, it uproots and removes the incorrect perception that arises as "a being, a person, a woman, a man."
Nhổ bỏ tưởng chúng sinh (sattasaññaṃ samugghātetīti): Từ đó, hành giả nhổ bỏ, loại trừ tưởng sai lầm về “chúng sinh, người, đàn bà, đàn ông” v.v.
Vāḷamigayakkharakkhasādivikappaṃ anāvajjamānoti sasantāne viya parasantānepi dhātumattatāya sudiṭṭhattā khīṇāsavo viya ‘‘ime sīhabyagghādayo vāḷamigā, ime yakkharakkhasā’’ti evamādivikappaṃ akaronto bhayabheravaṃ sahati abhibhavati.
Not imagining variations such as fierce animals, yakkhas, or rāksasas means that, like an Arahant, because the nature of mere elements is well seen in the minds of others as it is in one's own, one does not conceive ideas such as "these are fierce animals like lions and tigers, these are yakkhas and rāksasas," and thereby overcomes fear and terror.
Không nghĩ đến các loài thú dữ, dạ xoa, la sát, v.v. (vāḷamigayakkharakkhasādivikappaṃ anāvajjamāno): Vì hành giả thấy rõ ràng rằng cả tự thân và thân của người khác đều chỉ là các đại, giống như một vị A-la-hán, hành giả không suy nghĩ những ý niệm như “đây là sư tử, hổ, v.v., những loài thú dữ; đây là dạ xoa, la sát”, và như vậy, hành giả chịu đựng và vượt qua nỗi sợ hãi và kinh hoàng.
Yathāvuttavikappanāpajjanaṃ hi bhayabheravasahanassa kāraṇaṃ vuttaṃ.
Indeed, the non-occurrence of such imaginings has been stated as the cause for overcoming fear and terror.
Thật vậy, việc không rơi vào những ý niệm đã nói trên được xem là nguyên nhân của việc chịu đựng nỗi sợ hãi và kinh hoàng.
Ugghāto uppilāvitattaṃ.
Ugghāta means being uplifted.
Ugghāta là sự nổi lên, sự trỗi dậy.
Nigghāto dīnabhāvappatti.
Nigghāta means falling into a state of weakness.
Nigghāta là sự rơi vào trạng thái yếu đuối.
Mahāpañño ca pana hoti dhātuvasena kāye sammadeva ghanavinibbhogassa karaṇato.
And one becomes greatly wise because of the well-executed breaking down of solidity in the body in terms of the elements.
Và hành giả trở thành đại trí tuệ (mahāpañño) vì đã hoàn toàn phân biệt được sự kiên cố trong thân theo phương diện các đại.
Tathā hidaṃ kammaṭṭhānaṃ buddhicaritassa anukūlanti vuttaṃ, sugatiparāyaṇo vā indriyānaṃ aparipakkatāyanti adhippāyo.
Thus, it is said that this meditation subject is suitable for one of Buddha-conduct, or else, bound for a good destiny due to the immaturity of the faculties—such is the intention.
Và thiền đề này được nói là phù hợp với hành giả có Phật tánh, hoặc có thiên giới là nơi nương tựa (sugatiparāyaṇo vā) nếu các căn chưa chín muồi, đó là ý nghĩa.
361. ‘‘Ko samādhī’’tiādinā sarūpādipucchā yāvadeva vibhāgāvabodhanatthā.
361. The question "What is concentration?" and so on, is solely for the purpose of understanding the distinctions of its nature.
361. Câu hỏi “định là gì?” và tiếp theo, về bản chất, v.v., chỉ nhằm mục đích làm cho sự phân loại được hiểu rõ.
Sarūpādito hi ñātassa pabhedo vuccamāno suviññeyyo hoti saṅkhepapubbakattā vitthārassa, vitthāravidhinā ca saṅkhepavidhi saṅgayhatīti ‘‘samādhissa vitthāraṃ bhāvanānayañca dassetu’’nti vuttaṃ.
For when the divisions of a dhamma that is known in its essential nature are stated, it becomes easily comprehensible, since an elaboration is preceded by a summary, and a summary is encompassed by an elaborate method; hence it is said, "to show the elaboration and method of development of concentration."
Thật vậy, khi sự phân loại được nói đến sau khi đã biết bản chất, v.v., nó sẽ dễ hiểu hơn vì sự trình bày chi tiết có một bản tóm tắt làm tiền đề, và phương pháp tóm tắt được bao gồm trong phương pháp trình bày chi tiết; do đó, Ngài nói “để chỉ ra sự chi tiết và phương pháp tu tập của định”.
Atha vā ‘‘ko samādhī’’tiādināpi samādhisseva pakārabhedo dassīyati, bhāvanānisaṃsopi bhāvanānayanissito evāti adhippāyena ‘‘vitthāraṃ bhāvanānayañca dassetu’’nti vuttaṃ.
Alternatively, by the questions "What is concentration?" and so on, the types and distinctions of concentration itself are shown, and the benefits of meditation are also inherently dependent on the method of meditation; it is with this intention that it is said, "to show the elaboration and method of development."
Hoặc, ý nghĩa là ngay cả với câu hỏi “định là gì?” và tiếp theo, sự phân loại của định được chỉ ra, và lợi ích của sự tu tập cũng dựa trên phương pháp tu tập; do đó, Ngài nói “để chỉ ra sự chi tiết và phương pháp tu tập”.
Sabbappakāratoti palibodhupacchedādikassa sabbassa bhāvanāya pubbakiccassa karaṇappakārato ceva sabbakammaṭṭhānabhāvanāvibhāvanato ca.
In every way means in the manner of carrying out all preliminary duties of meditation, such as the removal of hindrances, and in the clear exposition of the development of all meditation subjects.
Bằng mọi phương diện (sabbappakārato) có nghĩa là bằng mọi phương diện thực hiện các công việc sơ khởi của sự tu tập, chẳng hạn như loại bỏ chướng ngại, và bằng cách trình bày sự tu tập của tất cả các thiền đề.
‘‘Samattā hotī’’ti vatvā tameva samattabhāvaṃ vibhāvetuṃ ‘‘duvidhoyevā’’tiādi vuttaṃ.
Having said, "becomes perfected," to explain that perfected state, "it is of two kinds," and so on, was stated.
Sau khi nói “trở nên hoàn thiện” (samattā hotīti), để làm rõ trạng thái hoàn thiện đó, Ngài nói “chỉ có hai loại” và tiếp theo.
Idha adhippeto samādhīti lokiyasamādhiṃ āha.
The concentration intended here refers to mundane concentration.
Định được đề cập ở đây (idha adhippeto samādhīti) là chỉ định thế gian.
Dasasu kammaṭṭhānesūti yāni heṭṭhā ‘‘upacārāvahānī’’ti vuttāni dasa kammaṭṭhānāni, tesu.
In the ten meditation subjects means in those ten meditation subjects mentioned earlier as "leading to access."
Trong mười thiền đề (dasasu kammaṭṭhānesūti) là trong mười thiền đề đã được nói ở dưới là “dẫn đến cận hành định”.
Appanāpubbabhāgacittesūti appanāya pubbabhāgacittesu aṭṭhannaṃ jhānānaṃ pubbabhāgacittuppādesu.
In the pre-absorption thoughts means in the thought-arisings preceding the eight jhānas, which are the pre-absorption thoughts.
Trong các tâm tiền phần của an chỉ (appanāpubbabhāgacittesūti) là trong các tâm tiền phần của an chỉ, tức là trong các tâm sinh khởi tiền phần của tám thiền.
Ekaggatāti ekāvajjanavīthiyaṃ, nānāvajjanavīthiyañca ekaggatā.
One-pointedness means one-pointedness in a single thought-process of adverting and in multiple thought-processes of adverting.
Nhất tâm (ekaggatā) là nhất tâm trong lộ trình tâm có một sự hướng tâm, và trong lộ trình tâm có nhiều sự hướng tâm.
Avasesakammaṭṭhānesūti ‘‘appanāvahānī’’ti vuttesu tiṃsakammaṭṭhānesu.
In the remaining meditation subjects means in the thirty meditation subjects mentioned as "leading to absorption."
Trong các thiền đề còn lại (avasesakammaṭṭhānesūti) là trong ba mươi thiền đề được gọi là “dẫn đến an chỉ định”.