Mogallānapañcikā

404

32. Satta

405

Yantaṃ saddānaṃ niccattā sambandhassa yatthāti parāmaṭṭhaṃ soti, yoti parāmaṭṭhaṃ tassāti ca niddisati, yo yatthetyādikañca ‘kiriyādhārabhūte’ccādivuttigantha vivaraṇanti yoti kiriyādheyyabhūtādhippetā, etanevāha‘kiriyā cā’tiādi, tenāyamādhārīyati kattukamma samavetā kiriyāsmintyadhikaraṇe vā taṃ ādhārayatīti kattari vā ghaṇantena daṭṭhabbo, kattāraṃ kammañca kiriyānissayabhūtamādhāra yatītyādhāroti vā kattari ghaṇa, vuttaṃ hi–

The so that refers to "where" in the sense that the connection is eternal due to the eternality of words, and the yo that refers to "that" is also indicated. "That which is where," etc., is the commentary on the passage beginning "located as the support of action," etc. Yo here is intended to mean that which is supported by action. This is what is stated: "and action," etc. Therefore, this is the locative case in "that in which the action, inherent in the agent and object, is supported," or it should be seen as the agentive case by the suffix ṇa in "that which supports it." Or it is the agentive case ṇa in "that which supports the agent and object, which are dependent on the action." For it has been said—

"Yantaṃ saddānaṃ niccattā sambandhassa yatthāti" là "so" được đề cập. "Yoti parāmaṭṭhaṃ tassāti" cũng được chỉ định. "Yo yatthetyādikañca" là sự giải thích của đoạn văn chú giải "kiriyādhārabhūte" v.v., có nghĩa là "yo" được đề cập là cái được mong muốn là đối tượng của hành động. (Văn bản) nói chính điều này: "kiriyā cā" v.v. Theo đó, "ayaṃ" là cái mà hành động kết hợp với chủ ngữ và đối tượng được dựa vào, hoặc "taṃ ādhārayatīti" nên được hiểu là "ghaṇa" trong ý nghĩa chủ ngữ. Hoặc "kattāraṃ kammañca kiriyānissayabhūtamādhāra yatītyādhāroti" là "ghaṇa" trong ý nghĩa chủ ngữ. Thật vậy, đã được nói:

406

Ādhārayati yo kattu, kammaṃ kiriyanissayaṃ;

That which supports the agent and object, dependent on action;

Cái mà dựa vào chủ ngữ và đối tượng, là cái dựa vào hành động;

407

Ādhāraṃ kārakañcāhu, taṃ catubbidhameva ceti.

That is called the support kāraka, and it is of four kinds.

Cái đó được gọi là Ādhāra kāraka, và nó có bốn loại.

408

Nanu ca kiriyādhāraṇenādhārotyuccate, taṃ kimevamuccateti ce, nesadoso yadeva hi kiriyādhāraṇamassa, tantannissayabhūta kattukammadhāraṇaṃ, nahyaññatā taddhāraṇaṃ sambhavati tato kiriyā kāraṇenādhāraṇenādhārotya yamevattho, na kattukammapariccāgenādhārena ujukaṃ kiriyā gayhate, teneva vakkhati-‘kiriyāyayo ādhāro’ccādi, nanu yadyapyujukameva kiriyaṃ dhārayati kattā kattusamavāyiniṃ, kammasamavetañca viktedanādiṃ kiriyaṃ kammaṃ… tathā sati tānevādhāroti, na… loke satthe ca tesamādhāratthe nāppatītito, kattukammatāyeva hi tesampatītīti dassetumāha-‘kiriyā ce’tyādi, tathā ca vuttaṃ–

Isn't it said that ‘ādhāra’ (base/support) is by supporting the action? If so, why is it said thus? There is no fault. Whatever is the support for an action, that is the support for the agent and object that are dependent on it. For its support is not possible otherwise. Therefore, it is precisely the meaning that ‘ādhāra’ is by supporting the action through an instrument. The action is not directly taken by the ādhāra, abandoning the agent and object. For this reason, it will say: "The ādhāra which is dependent on action," etc. But even if the agent directly supports the action inherent in the agent, and the object supports the action like softening, inherent in the object... in that case, are they themselves the ādhāra? No. It is not recognized in the world or in grammar that they are ādhāra. To show that they are indeed recognized as agent and object, it is said: "If the action," etc. And thus it is said:

Hỏi rằng: Chẳng phải được gọi là adhāra (nơi chốn) do nó nâng đỡ hành động sao? Tại sao lại nói như vậy? Đáp: Đây không phải là lỗi. Bởi vì chính sự nâng đỡ hành động của nó là sự nâng đỡ chủ thể và đối thể, những đối tượng mà nó làm nơi nương tựa. Vì sự nâng đỡ đó không thể xảy ra một cách khác. Do đó, nói rằng ‘được gọi là adhāra do nâng đỡ hành động bởi nguyên nhân là hành động’ cũng có cùng ý nghĩa. Nơi chốn không trực tiếp nắm giữ hành động bằng cách bỏ qua chủ thể và đối thể. Chính vì thế, ngài sẽ nói: ‘kiriyāyayo ādhāro’ v.v. Hỏi rằng: Nếu nơi chốn trực tiếp nâng đỡ hành động, chủ thể nâng đỡ hành động gắn liền với chủ thể, và đối thể nâng đỡ hành động như việc nấu cơm v.v. gắn liền với đối thể... nếu vậy, chính chúng phải là nơi chốn chứ? Đáp: Không phải... vì trong đời thường và trong kinh điển, chúng không được nhận biết với ý nghĩa là nơi chốn. Chúng chỉ được nhận biết là chủ thể và đối thể. Để chỉ ra điều này, ngài nói: ‘kiriyā ce’tyādi. Và cũng đã được nói rằng:

409

Kattukamma byavahitaṃ, dhārentamanuju kriyaṃ;

That which supports the action indirectly, separated by agent and object,

Nâng đỡ hành động một cách gián tiếp qua chủ thể và đối thể,

410

Kriyāsiddhupakāri ca, satthe-dhikaraṇaṃ matanti.

and which is helpful for the accomplishment of the action, is known as the adhikaraṇa (locus) in grammar.

Và hỗ trợ cho sự thành tựu của hành động, trong kinh điển được xem là adhikaraṇa (nơi chốn).

411

Kattukammabyavahitanti kattukammehi taṃsamavetabhāvena byavahitaṃ, anuju pārampariyena, kriyāsiddhupakāriti kattukammasamavetāya kiriyāya pasiddhiyaṃ upakārī upakubbantaṃ, nanu ca na kiriyā dhāraṇenevāyamādhāro, kattukammānaṃ dhāraṇenāpyādhāroti sakkā vavatthapetunti codanammanasi nidhāyāha-‘na ce’tyādi, kiriyā nimittassevāti kattukammasamavāyiniyā kiriyāya nimittasseva, tadevaṃvidhamādhāraṃ catubbidhammatanti dassetumāha-‘ādhāro cāya’miccādi, cattāro vidhāpakārā assāti catubbidho, ādheyyena sahopasileso saṃyogalakkhaṇo-ssa atthīti opasilesiko ādhāro-‘kaṭenisīdati thāliyaṃ pacati’tyādo kaṭādi, tathāhi devadattasamavetaṃ nisīdanakiriyaṃ kaṭo devadattaṃ dhārayaṃ dhārayati devadattabyavahitaṃ, evaṃ thālīpi taṇḍulasamavetaṃ vikledanādikiriyaṃ taṇḍule dhārayaṃ dhārayatītyopasilesikādhārattaṃ kaṭādino.

"Separated by agent and object" means separated by the agent and object due to their inherent nature. "Indirectly" means in a roundabout way. "Helpful for the accomplishment of the action" means assisting in the accomplishment of the action inherent in the agent and object. Now, it can be argued that this ādhāra is not only by supporting the action but also by supporting the agent and objects. Taking this objection into consideration, it is said: "If not," etc. "Only for the cause of the action" means only for the cause of the action inherent in the agent and object. Thus, to show that such an ādhāra is considered to be of four kinds, it is said: "And this ādhāra," etc. "Catubbidho" means having four types or kinds. The opasilesika ādhāra is that which has the characteristic of conjunction, i.e., close contact with the ādeyya (that which is supported), such as "He sits on the mat, she cooks in the pot," where the mat, etc., are the ādhāra. For example, the mat, supporting Devadatta, supports the action of sitting inherent in Devadatta, being separated by Devadatta. Similarly, the pot, supporting the rice, supports the action like softening inherent in the rice. Thus, the mat, etc., are opasilesika ādhāra.

‘Kattukammabyavahitaṃ’ có nghĩa là bị gián cách bởi chủ thể và đối thể, do tính chất gắn liền với chúng. ‘Anuju’ nghĩa là một cách gián tiếp. ‘Kriyāsiddhupakāri’ có nghĩa là người hỗ trợ, người giúp đỡ trong việc thành tựu hành động gắn liền với chủ thể và đối thể. Hỏi rằng: Chẳng phải nơi chốn này không chỉ là nơi chốn do nâng đỡ hành động, mà còn có thể xác định là nơi chốn do nâng đỡ cả chủ thể và đối thể sao? Giữ câu hỏi này trong tâm, ngài nói: ‘na ce’tyādi. ‘Kiriyā nimittasseva’ nghĩa là chỉ của cái là nhân của hành động gắn liền với chủ thể và đối thể. Để chỉ ra rằng nơi chốn như vậy có bốn loại, ngài nói: ‘ādhāro cāyaṃ’ v.v. ‘Catubbidho’ là có bốn loại, bốn phương cách. Nơi chốn có sự tiếp xúc gần gũi, mang đặc tính của sự kết hợp với đối tượng được chứa đựng, được gọi là opasilesiko ādhāro, ví dụ như cái chiếu v.v. trong ‘kaṭe nisīdati’ (ngồi trên chiếu), ‘thāliyaṃ pacati’ (nấu trong nồi). Cụ thể là, cái chiếu nâng đỡ hành động ngồi vốn gắn liền với Devadatta bằng cách nâng đỡ Devadatta, tức là nâng đỡ một cách gián tiếp qua Devadatta. Tương tự, cái nồi cũng nâng đỡ hành động làm chín v.v. vốn gắn liền với gạo bằng cách nâng đỡ gạo. Do đó, cái chiếu v.v. có tính chất là opasilesikādhāra.

Yato-ññatrādheyyaṃ na vattate sabbathā bhiyyo vā, so vesayiko, visayohyādheyyassānaññatrabhāvo, yathā cakkhādippavattīnamaññatrābhāvā cakkhādīnaṃ rūpādayo visayāti vuccante, evamākāse sakunayotyādo sakunyādīnamākāsādito-ññatrābhāvāte tesaṃ visayātyuccante, visayo eva vesayiko.

That in which the ādeyya does not exist elsewhere, entirely or mostly, is the vesayika (relational) ādhāra. For the specific domain (visaya) is the non-existence of the ādeyya elsewhere. Just as the eye, etc., do not function elsewhere, so forms, etc., are said to be the visaya of the eye, etc. Similarly, in "Birds in the sky," etc., because the birds, etc., do not exist elsewhere than the sky, etc., these are said to be their visaya. "Visayiko" is indeed "visaya."

Nơi mà đối tượng được chứa đựng không tồn tại ở nơi nào khác, hoặc hoàn toàn hoặc phần lớn, đó là vesayiko. Visaya chính là sự không tồn tại ở nơi khác của đối tượng được chứa đựng. Giống như các hoạt động của mắt v.v. không tồn tại ở nơi nào khác ngoài mắt v.v., nên sắc v.v. được gọi là visaya (đối tượng) của mắt. Tương tự, trong câu ‘ākāse sakunayo’ (chim trên trời) v.v., vì loài chim v.v. không tồn tại ở nơi nào khác ngoài không gian v.v., nên chúng được gọi là visaya của không gian. Visayo chính là vesayiko.

Yo ādhārādheyyānamabhibyāpetyādheyyamityabhibyāpako, tathā hi‘tilesu telaṃ, dadhimhi sappi,tyatra tilādikaṃ telādikamādheyyaṃ byāpetvā tiṭṭhatīti tilādi byāpakādhāro.

That which pervades the ādeyya among the ādhāra and ādeyya is the abhibyāpaka (pervasive) ādhāra. For example, in "oil in sesame seeds, ghee in curds," the ādeyya, oil, etc., exist pervading the sesame seeds, etc. Thus, the sesame seeds, etc., are the pervasive ādhāra.

Nơi chốn nào bao trùm đối tượng được chứa đựng, nơi chốn đó được gọi là abhibyāpako. Cụ thể là, trong các câu ‘tilesu telaṃ’ (dầu trong hạt vừng), ‘dadhimhi sappi’ (bơ trong sữa chua), hạt vừng v.v. tồn tại bằng cách bao trùm đối tượng được chứa đựng là dầu v.v., do đó hạt vừng v.v. là byāpakādhāro (nơi chốn bao trùm).

Samīpe bhavo, samīpo eva vā sāmīpiko, yassa samīpadese ādheyyaṃ vattate so evamuccate, atrodāharaṇaṃ ‘gurūsu vasati gaṅgāyaṃ ghoso’ti.

That which is near, or is itself nearness, is sāmīpika (proximate). That is called thus where the ādeyya exists in the vicinity. Examples here are "He dwells near his teachers, the village of Ghosa on the Ganges."

Cái ở gần, hoặc chính là sự gần gũi, được gọi là sāmīpiko. Nơi chốn mà đối tượng được chứa đựng tồn tại ở khu vực gần đó được gọi như vậy. Ví dụ ở đây là ‘gurūsu vasati’ (sống gần các vị thầy), ‘gaṅgāyaṃ ghoso’ (xóm làng ở gần sông Gaṅgā).

Nanu cātrāpyādhāre sattamī vidhīyate ādhāro ca nissayo vuccate, nissayo ca saṃyogasamavāyehi hoti, na ca sissādīnaṃ guruppabhutīti devadattasakunyādīnamiva kaṭākāsādīhi saṃyogo, telādīnamiva ca tilādīhi samavāyo vā atthi, tenāyuttaṃ te samādhārattanti, netadatthi, yadāyattā hi yassa ṭhiti so vināpi saṃyogasamavāyehi tassa nissayo bhavati, tathāhi purisassa na raññā saha saṃyogosamavāyo vātthi, atha pana tadadhīnaṭṭhitittā rājanissayo purisoti byapadissīyate, sissādīnañca guruppabhutina māyattā ṭhitīti tesamayaṃ^* yutto guruppabhutinaṃ nissayabhāvoti, ettha pana yajjapi vesayikābhibyapakānamādhārādheyyopasileso atthi, tathāpi pakārantarasseva paripphuṭattā tatheva vacanicchā, nāññathā opasilesikena vā^* visayābhibyāpakānamaggahaṇato upasilesasse vā^* paribyattattā tatheva vohāroti na saṅkaro saṅkanīyoti.

Now, in these cases too, the locative case (sattamī) is prescribed for the ādhāra, and ādhāra is called nissaya (support). And nissaya occurs by conjunction (saṃyoga) or inherence (samavāya). But there is no conjunction of pupils, etc., with their teachers, etc., like Devadatta and birds, etc., with mats and sky, etc., nor inherence like oil, etc., with sesame seeds, etc. Therefore, their being ādhāra is inappropriate. This is not the case. Whatever existence is dependent on something, that becomes its support even without conjunction or inherence. For example, a man has no conjunction or inherence with a king, yet because his existence is dependent on the king, he is referred to as a "king's dependent." And the existence of pupils, etc., is dependent on their teachers, etc. Therefore, the state of their teachers, etc., being a support is appropriate. Here, although there is close contact between the ādhāra and ādeyya for the vesayika and abhibyāpaka types, yet because a different category is more prominent, the expression is according to that. It is not otherwise, because the vesayika and abhibyāpaka types are not included in the opasilesika, or because close contact is clearly expressed, the usage is thus, so no confusion should be suspected.

Chẳng phải ở đây cũng quy định cách định sở (sattamī) cho cái nương tựa (ādhāra) hay sao? Và ādhāra được gọi là sự nương tựa (nissaya). Và nissaya xảy ra bởi sự tiếp xúc (saṃyoga) và sự nội tại (samavāya). Nhưng không có sự tiếp xúc (saṃyoga) của các học trò (sissa) với các bậc thầy (guru) như Devadatta với không gian (ākāsa) của tấm chiếu (kaṭa), hay sự nội tại (samavāya) như dầu (tela) với hạt mè (tila). Do đó, việc nói rằng họ là "samādhāra" (cùng nương tựa) là không hợp lý. Điều này không đúng. Bởi vì, sự tồn tại (ṭhiti) của cái gì phụ thuộc vào cái gì, thì cái đó là nissaya của nó, ngay cả khi không có saṃyoga và samavāya. Ví dụ, một người đàn ông không có saṃyoga hay samavāya với một vị vua, nhưng vì sự tồn tại của anh ta phụ thuộc vào vua, nên anh ta được gọi là "người nương tựa vào vua" (rājanissayo puriso). Và sự tồn tại của các học trò (sissa) phụ thuộc vào các bậc thầy (guru), nên việc nói rằng các bậc thầy là nissaya của họ là hợp lý. Ở đây, mặc dù có sự liên kết (upasilesa) giữa cái được chứa và cái chứa trong một lĩnh vực (vesayikābhibyāpaka), nhưng vì một loại khác nổi bật hơn, nên ý muốn dùng từ cũng như vậy, không phải khác. Hoặc vì không nắm bắt được cái được chứa và cái chứa trong một lĩnh vực bằng cách liên kết, hoặc vì sự liên kết (upasilesa) nổi bật hơn, nên cách dùng từ cũng như vậy, không nên nghi ngờ sự lẫn lộn.

412

33. Nimitta

33. Nimitta (Sign/Cause)

33. Nimitta

413

Nimittabhāvamattetīminā kammasaṃyogābhāvepi sattamiyā pavatti māha, na paresaṃ viya kammasaṃyoge eva, teneva vakkhati-‘evamaññate’ccādi, bāhirānaṃ hi-‘nimittā kammena’’ (caṃ, 2-1-89) iti suttaṃ, tattha kammena yoge payojanā sattamībhavatītyattho, ajinamhi haññate dīpītidīpinohananassa payojanaṃ cammaṃ, tassa dīpinaṃhantīti kammena yo go, sutte kammenātyavacane payojanaṃ vattumārabhate ‘na pane’ccādi.

By "only in the state of nimitta," it states the occurrence of the locative case even in the absence of a connection with the object (kamma), not only in connection with the object as with others. For this reason, it will say: "Thus, in other cases," etc. For outsiders, there is the Sutta "Nimittā kammena" (caṃ, 2-1-89). There, the meaning is that the locative case occurs due to its connection with the object as a purpose. "A leopard is killed for its skin." The purpose of killing the leopard is the skin. The connection is with the object that kills the leopard. The reason for not stating "kammena" in the Sutta begins with "But not," etc.

Với câu "chỉ ở trạng thái nimitta (dấu hiệu)", điều này cho thấy việc sử dụng cách định sở (sattamī) ngay cả khi không có sự liên kết hành động (kammasaṃyoga), không giống như những người khác chỉ dùng khi có kammasaṃyoga. Chính vì vậy, ngài sẽ nói "evamaññate" (cứ như thế mà biết), v.v. Đối với người ngoài, có một tạng kinh nói "nimittā kammena" (caṃ, 2-1-89). Ở đó, ý nghĩa là cách định sở (sattamī) được sử dụng để chỉ mục đích khi có sự liên kết với hành động (kamma). "Con báo bị giết trên da" (ajinamhi haññate dīpīti) - da là mục đích của việc giết con báo. "Giết con báo" (dīpinaṃ hantīti) là sự liên kết với hành động (kamma). Ngài bắt đầu giải thích mục đích của việc không dùng từ "kammena" trong tạng kinh bằng cách nói "na pane" (nhưng không), v.v.

414

34. Yabbhā

34. Yabbhā (When)

34. Yabbhā

415

Yassa kiriyāti yassa gavādyatthassa sambandhinī dohanādikiriyā, kiriyantarassāti gamanādikiriyantarassa, etenāti lakkhaṇanti etena, tato-ccassa vivaraṇaṃ kiriyāvatāti, ‘‘kālabhāvesu ce’’ti (2-6-43) kaccāyanehi suttitaṃ, tadāha-‘kālatthehi cā’tiādi.

"Yassa kiriyā" means the action of milking, etc., belonging to a certain entity like a cow, etc. "Kiriyantarassāti" means another action like going, etc. "Etenāti lakkhaṇanti" means by this sign. "Tato-ccassa vivaraṇaṃ kiriyāvatāti" is its explanation as "having action." "Kālabhāvesu ce" (2-6-43) is a Sutta by Kaccāyana. This is what is meant by "And in the sense of time," etc.

"Yassa kiriyā" (hành động của cái gì) có nghĩa là hành động như vắt sữa (dohana) liên quan đến một vật thể như con bò (gava). "Kiriyantarassa" (của một hành động khác) có nghĩa là một hành động khác như đi lại (gamana). "Etena" (bởi cái này) có nghĩa là "bởi cái dấu hiệu (lakkhaṇa) này". Việc giải thích của nó là "tato-ccassa vivaraṇaṃ kiriyāvatāti". Kaccāyana đã trình bày trong tạng kinh "kālabhāvesu ce" (2-6-43). Ngài nói "kālatthehi cā" (và với ý nghĩa thời gian), v.v.

416

35. Chaṭṭhī

35. Chaṭṭhī (Genitive Case)

35. Chaṭṭhī

417

Sāmissarādiyoge chaṭṭhīsattamiyo yathā siyunti ‘‘sāmissarādhipatidāyādasakkhipatibhūpasutehi ca ‘‘iti (2-3-39) āraddhaṃ parehi, tadāha-‘sāmi’ccādi, atra ca jinindabuddhinā ‘‘sāmyādīnaṃ bhedeno pādānaṃ pariyāyantaranivatyatthamiha mā hotu gāmassa rājā’’ti vuttaṃ vākyamupanyasya hassāpya yuttattamupadassayamāha-‘sāmissare’ccādi, kena nivārīyate, na kenāpītyattho, visayavacanicchāyaṃ ‘gāme rājā’tyapi bhavitabbamityanenāha, ‘‘āyuttakusalehyāsevāya’’mīti (2-3-40) āraddhaṃ, tadāha-‘āyutte’ccādi, āsavā tapparatā, byāvaṭo niyutto, tatthedaṃ siyā ‘‘āsevāyanti vakkhāmī tyavassaṃ vacanamidamārabbhanīyamaññathā īsaṃyuttepi ‘āyutto go sakaṭassā’ti pasajjatī’’tyāsaṅkiya natthevetampi payojananti dassetumāha-‘vināpi’ccādi, ‘‘sāmissarā’’tyadikaṃ kaccāyanasuttaṃ, tenevāti kaccāyanasutte pasūtasaddānantaraṃ kusalasaddaniddeseneva, idhāti moggallānavuttiyaṃ.

The Sutta "Sāmissarādhipatidāyādasakkhipatibhūpasutehi ca" (2-3-39) was started by others to show how the genitive and locative cases occur in conjunction with sāmi (owner), issara (lord), etc. That is what is meant by "sāmi," etc. Here, Jinindabuddhi, having presented the sentence "Let there not be a king of the village" (gāmassa rājā) to prevent an alternative usage of the agents (upādāna) by distinguishing owners, etc., and having ridiculed it, demonstrates its inappropriateness and says: "In sāmi, issara," etc. "By whom is it prevented?" means "by no one." It states that "gāme rājā" (king in the village) should also be possible if the intention is to express a domain. "Āyuttakusalehyāsevāya"mīti (2-3-40) was started. That is what is meant by "In āyutta (engaged)," etc. Āsevā is diligence, tapparatā is devotion. Byāvaṭo is engaged, appointed. Regarding this, it might be feared that "We will say 'āsevāya,' this word must necessarily be started, otherwise even in 'īsāyutta' (yoked to the pole), 'āyutto go sakaṭassā' (the ox yoked to the cart) would apply." To show that this is not its purpose, it says: "Even without," etc. "Sāmissarā," etc., is a Kaccāyana Sutta. "Tenevāti" means by the very mention of the word "kusala" (skillful) after the word "pasūta" (born) in Kaccāyana's Sutta. "Idhāti" means in the Moggallāna commentary.

Cách sở hữu (chaṭṭhī) và cách định sở (sattamī) có thể được dùng trong trường hợp có "sāmissara" (chủ sở hữu), v.v. Điều này đã được những người khác bắt đầu bằng "sāmissarādhipatidāyādasakkhipatibhūpasutehi ca" (2-3-39). Ngài nói "sāmi" (chủ sở hữu), v.v. Ở đây, Jinindabuddhi đã trích dẫn câu "sāmyādīnaṃ bhedeno pādānaṃ pariyāyantaranivatyatthamiha mā hotu gāmassa rājā" (ở đây, để tránh sự ngăn cản của các cách khác đối với sự khác biệt của chủ sở hữu, v.v., không nên có "vua của làng") và sau khi chế giễu, ngài đã chỉ ra sự không hợp lý và nói "sāmissare" (trong chủ sở hữu), v.v. Bởi ai mà bị ngăn cản? Ý nghĩa là không bởi ai cả. Với ý muốn diễn đạt về lĩnh vực, ngài nói rằng "gāme rājā" (vua trong làng) cũng có thể xảy ra. Điều này đã được bắt đầu bằng "āyuttakusalehyāsevāya"mīti (2-3-40). Ngài nói "āyutte" (trong việc được giao phó), v.v. "Āsavā" là sự chuyên tâm. "Byāvaṭo" là người được giao phó, được bổ nhiệm. Ở đó, điều này có thể xảy ra: "Nếu tôi nói 'āsevāya' thì câu này nhất định phải được bắt đầu, nếu không thì ngay cả khi 'īsaṃyutte' (được giao phó một chút) thì 'āyutto go sakaṭassā' (con bò được giao phó cho xe) cũng sẽ bị áp đặt." Ngài đã nghi ngờ điều này và để chỉ ra rằng không có mục đích nào như vậy, ngài nói "vināpi" (ngay cả khi không có), v.v. "Sāmissarā" là tạng kinh của Kaccāyana. "Tenevā" (chính vì vậy) có nghĩa là chính vì sự chỉ định từ "kusala" (khéo léo) sau từ "pasūta" (sinh ra) trong tạng kinh của Kaccāyana. "Idhā" (ở đây) là trong chú giải của Moggallāna.

Kaccāyanena ‘‘kammakaraṇa nimittatthesu sattamī’’ (2-6-40) ‘‘pañcamyatthe ca’’ (2-6-41) iti ca suttitaṃ, tenāha-‘kamme’ccādi, gahaṇassa bāhā visayoti sambandho, kaccāyanānaṃ‘bhikkhūsū’tiādīni kammatthe udāharaṇāni, hatthesūtiādīni karaṇatthe, kadalīsūti pañcamyatthe.

Kaccāyana formulated the Suttas "Kammakaraṇa nimittatthesu sattamī" (2-6-40) and "Pañcamyatthe ca" (2-6-41). Therefore, it says: "In kamma (object)," etc. The meaning is that the arm is the domain of grasping. Kaccāyana's examples for the object sense are "among the bhikkhus," etc., for the instrument sense are "in the hands," etc., and for the ablative sense are "among the plantains."

Kaccāyana đã trình bày trong tạng kinh "kammakaraṇa nimittatthesu sattamī" (2-6-40) và "pañcamyatthe ca" (2-6-41). Do đó, ngài nói "kamme" (trong hành động), v.v. "Gahaṇassa bāhā visayoti sambandho" (sự liên kết là cánh tay là đối tượng của việc nắm bắt). Đối với Kaccāyana, "bhikkhūsū" (trong các tỳ khưu), v.v., là các ví dụ về hành động (kamma). "Hatthesū" (trong các bàn tay), v.v., là các ví dụ về phương tiện (karaṇa). "Kadalīsū" (trong các cây chuối) là ví dụ về cách xuất xứ (pañcamī).

‘‘Maṇḍitussukkesu tatiyā ce’’ti (2-6-45) kaccāyanasuttaṃ, tadāha ‘pasannatthe’ccādi, pasannattheti maṇḍitatthe, ussukkattheti ussāhatthe.

"Maṇḍitussukkesu tatiyā ce" (2-6-45) is a Kaccāyana Sutta. That is what is meant by "In the sense of pasanna (pleased)," etc. "Pasannatthe" means in the sense of maṇḍita (adorned). "Ussukkatthe" means in the sense of ussāha (enthusiasm).

"Maṇḍitussukkesu tatiyā ce" (2-6-45) là tạng kinh của Kaccāyana. Ngài nói "pasannatthe" (trong ý nghĩa mãn nguyện), v.v. "Pasannattheti" là trong ý nghĩa trang hoàng (maṇḍita). "Ussukkattheti" là trong ý nghĩa nhiệt tình (ussāha).

418

36. Yato

36. Yato (Whence)

36. Yato

419

Visuṃ karaṇaṃ niddhāraṇaṃ, jinindabuddhācariyena ‘‘kimatthampunaridaṃ vacanaṃ yāvatā niddhāriyamāno-vayavo samudāyabbhantaro, tattha yadā samudāyassā-dhikaraṇattaṃ vattumicchīyate, tadā sattamī siddhāva, yathā rukkhe sākhāti, yadā tvavayavasambandho tadā chaṭṭhī, yathā rukkhassa sākhāti saccametaṃ papañcatthantu vacana’’nti vuttaṃ, tañceta mayuttantidassento āha-‘na sālayo’ccādisūkayuttānidhaññāni sūkadhaññāni, āhitā avaṭṭhitā, ādheyya bhūtāti vuttaṃ hoti.

Distinguishing is specification. By the teacher Jinindabuddha, it was said: "What is the purpose of this statement again? Inasmuch as the part being specified is within the whole, when the locative case of the whole is intended to be expressed, then the seventh case (sattamī) is established, as in 'the branch on the tree' (rukkhe sākhā). But when it is a relationship of a part, then the sixth case (chaṭṭhī) is used, as in 'the branch of the tree' (rukkhe sākhā). This is true, but it is said for the purpose of elaboration." And showing that this is inappropriate, he says: As for 'not associated with barns' etc., grains associated with husk are husked grains; 'āhitā' means 'placed' or 'established'; it is said to mean 'being objects of placement'.

Việc tách biệt là sự xác định. Tôn sư Jinindabuddha đã nói rằng: "Lời nói này có ý nghĩa gì nữa? Bởi vì thành phần được xác định nằm trong tổng thể. Khi muốn nói về tổng thể là chỗ dựa, thì cách thứ bảy (sattamī) là rõ ràng, ví dụ như 'cành trên cây' (rukkhe sākhā). Khi có mối quan hệ thành phần, thì cách thứ sáu (chaṭṭhī), ví dụ như 'cành của cây' (rukkhassa sākhā). Điều này là đúng, nhưng là lời nói để làm rõ." Và để chỉ ra rằng điều đó không hợp lý, ông nói: "Không có hạt lúa mạch" v.v... những hạt lúa có vỏ (sūkadhaññāni) là những hạt lúa đã được đặt vào (āhitā), đã được giữ lại (avaṭṭhitā), được nói là đã trở thành vật chứa (ādheyya bhūtā).

Yatoti āhitattakāraṇā, tatoti yato jinindabuddhivacanamevamayuttaṃ, tasmā kāraṇā.

As for 'yato' (from which), it is due to being placed. As for 'tato' (from that), since the statement of Jinindabuddha is inappropriate in this way, therefore, due to that reason.

Yato (Bởi vì) là vì lý do đã được đặt vào. Tato (Từ đó) là vì lời nói của Jinindabuddha không hợp lý như vậy, nên từ lý do đó.

‘Pañcamī vibhatte’’ti (2-3-42) pāṇinīya suttaṃ, tadāha-‘samudāyato’ccādi, sutato sakāsā sīlaṃ atisayena seyyoti sambandho, ‘‘niddhāraṇe chaṭṭhī sattamīsu pattesu tadapavādo, yaṃ yogo’’ti parehākhyāyate, tattha tāva niddhāraṇamevettha natthi kuto chaṭṭhīsattamīnaṃ tatthappavatti, yato tāsaṃ bādhanatthamidamārabbhateti dassayamāha-‘nātra jātyādīhi’ccādi, nahiccādinā jātyādīhi niddhāraṇābhāvaṃ dasseti, jaccādīnanti niddhāraṇe chaṭṭhī, kuto na bhavaticcāha-‘jaccādisambandhene’ccādi, ataṃ byapadesatoti sīlattādibyapadesābhāvato, puna niddhāraṇābhāve hetvantaramāha-‘tulyānañce’’ccādi.

It is the Pāṇinīya Sutta, "Pañcamī vibhatte" (2-3-42). Therefore he says, "from the group" etc. From the Sutta, virtue is exceedingly excellent, thus is the connection. "Among the sixth and seventh cases, when they are established for specification, this is their exception, which is called 'yoga' by others." There, specification itself is not present, so how can the sixth and seventh cases apply there? To show that this is initiated to hinder them, he says, "not here by class etc." With "nahi" etc., he shows the absence of specification by class etc. As for "jaccādīnaṃ" (of classes etc.), it is the sixth case in specification. Why does it not occur, he says, "by the connection of class etc." As for "ataṃ byapadesato" (due to not being so designated), it is due to the absence of designation as virtue etc. Again, he gives another reason for the absence of specification, "among equals" etc.

"Cách thứ năm (pañcamī vibhatte)" là một sūtta của Pāṇini. Vì vậy, ông nói: "Từ tổng thể" v.v... Từ sūtta, sự liên hệ là giới hạnh vượt trội một cách đặc biệt. "Khi cách thứ sáu và thứ bảy được quy định trong sự xác định, thì đó là sự ngoại lệ của chúng, được gọi là 'yaṃ yogo' bởi những người khác." Ở đây, trước hết không có sự xác định, vậy thì làm sao cách thứ sáu và thứ bảy lại có thể được áp dụng ở đó? Vì vậy, để chỉ ra rằng điều này được bắt đầu để loại bỏ chúng, ông nói: "Ở đây không có do chủng loại" v.v... Với "na hi" v.v..., ông chỉ ra sự không có sự xác định do chủng loại v.v... "Jaccādīnaṃ" là cách thứ sáu trong sự xác định. Tại sao lại không xảy ra? Ông nói: "Với sự liên hệ chủng loại" v.v... "Ataṃ byapadesato" là do không có sự chỉ định như giới hạnh v.v... Lại nữa, ông đưa ra một lý do khác cho sự không có sự xác định: "Và của những thứ tương tự" v.v...

Sādhunipuṇehi yoge pūjāyaṃ gammamānāyaṃ sattamī, tathā asādhuyoge, tathā pasitaussukkehi yoge tatiyāsattamiyo, tathā lopantanakkhattasaddā ca tena tena vacanantarena pāṇiniyehi vihitā, taṃ sabbaṃ taṃtaṃkārakavacanicchāyameva sādhetuṃ ‘mātari sādhu’ iccādayo udāhaṭā kesesu pasito pasatto, avabaddhoti attho, kesehi karaṇabhūtehi pasito bhavati, kattubhūtehi vā pasito katoti attho, phusseninduyuttena lakkhito kālo soyamityabhedena sambandhā phusse, tena karaṇabhūtena.

In "sādhu nipuṇehi" (good and skillful), the seventh case is used when honor is intended in connection with yoga. Similarly, in connection with what is not good (asādhu yoga). Similarly, with "pasita ussukkehi" (eager and zealous), the third and seventh cases are used. Similarly, the words "lopanta" and "nakkhatta" are prescribed by Pāṇini through those respective other statements. All of that is to be established by the intention of that particular case statement. "Mātari sādhu" (good in relation to the mother) and so on are cited as examples. "Kesu pasito pasatto" (eager for hairs) means attached; it means bound. "Kesehi" (by hairs) means they are the instrument by which one is eager, or they are the agent by which one is eager. "Phusse" (in the constellation Phussa), the time marked by the conjunction with the moon (indu-yuttena) is that time, thus "Phusse" is in a non-distinctive connection, with that (Phussa) as the instrument.

Khi sự tôn kính được hiểu trong sự kết hợp với sādhu (tốt) và nipuṇa (khéo léo), thì cách thứ bảy được dùng; cũng vậy trong sự kết hợp với asādhu (không tốt); cũng vậy, khi sự say mê và nhiệt tình được hiểu trong sự kết hợp, thì cách thứ ba và thứ bảy được dùng; cũng vậy, các từ chỉ sự mất mát và các từ chỉ chòm sao đã được Pāṇini quy định bằng những lời nói khác nhau. Tất cả những điều đó được chứng minh chỉ bằng ý muốn của lời nói về các tác nhân tương ứng. Các ví dụ như "mātari sādhu" v.v... đã được đưa ra. "Kesesu pasito" có nghĩa là say mê, gắn bó với tóc. "Avabaddhoti" có nghĩa là bị trói buộc. "Kesehi" có nghĩa là do tóc làm tác nhân, hoặc do tóc làm chủ thể, "pasito kato" có nghĩa là đã được làm cho say mê. "Phusse" là sự liên hệ bất phân biệt "thời điểm này được đánh dấu bởi chòm sao Phussa" (phusseninduyuttena lakkhito kālo soyam). "Tena" là do đó làm tác nhân.

420

37. Paṭhamā

37. The First Case

37. Cách thứ nhất (Paṭhamā)

421

Paṭhamātthamatteti ettake vuttepi vākyattho padattho vā na viññāyate nāmaggahaṇānuvattitoti dassetumāha-‘dvedvekānekādi suttato’tiādi, nāmenāttho paṭipādiyamāno nāmasaṅkhāte-ttani abhidheyyattenājjhāropya paṭipādayatyanapekkhita vibhattivisesanti āha-‘abhidhīyati’ccādi, pakatirūpenāti nāmena, tassa abhidheyyassa, mattasaddassātiādinā sāmaññantīdaṃ mattasaddassatthavacananti dasseti, idaṃ vuttaṃ hotīti nāmassābhidheyyamatteti iminā idaṃ vakkhamānaṃ vuttaṃ hoti.

Even when only "Paṭhamātthamatta" is stated, the meaning of the sentence or the meaning of the word is not understood because it follows the naming. To show this, he says, "dvedvekānekādi suttato" (from the Sutta of two, two, many, etc.). The meaning being conveyed by the noun (nāmena) is conveyed by superimposing it as the referent (abhidheyyattena) onto what is called a noun (nāmasaṅkhāte-ttani), without requiring a specific case ending (vibhattivisesa). He says, "abhidhīyati" (is expressed) etc. "Pakatirūpena" (in its natural form) means by the noun. "Tassa abhidheyyassa" (of that referent). With "mattasaddassā" etc., he shows that this is a general statement about the meaning of the word "matta". "Idaṃ vuttaṃ hotīti" (This is said to be the case) means that by "nāmassābhidheyyamatta" (only the referent of the noun), this following statement is made.

Để chỉ ra rằng ngay cả khi chỉ nói "ý nghĩa của cách thứ nhất" thì ý nghĩa của câu hoặc ý nghĩa của từ cũng không được hiểu vì nó đi kèm với tên gọi, ông nói: "Từ sūtta 'dvedvekānekādi'" v.v... Khi một ý nghĩa được trình bày bằng một danh từ, nó được trình bày bằng cách gán nó vào chính danh từ đó như là đối tượng được gọi, không cần đến một cách thức cụ thể nào. Ông nói: "Được gọi là" v.v... "Pakatirūpena" là bằng danh từ. "Tassa abhidheyyassa" là của đối tượng được gọi đó. Với "mattasaddassāti" v.v..., ông chỉ ra rằng đây là lời nói về ý nghĩa của từ matta nói chung. "Idaṃ vuttaṃ hotīti" có nghĩa là điều này được nói là ý nghĩa của danh từ.

‘‘Pāṭipadikatthaliṅgaparimāṇavacanamatte paṭhamā’’ti (2-3-46) liṅgādīsu bhedena paṭhamāvidhānampaṭipannā, tadāha-‘liṅgaparimāṇe’ccādi, liṅgaṃ itthipunnapuṃsakāni, parimāṇaṃ paricchedo, saṅkhyā ekattabahuttāni, tabbantopi saddatthoevāti liṅgādivantopi sarūpā byatiritto saddattho eva, uccattanīcattasāmaññampurodhāya pavattiyā uccanīcasaddehi paṭhamā hoteva, taṃyuttassāpi saddatthabhāvato ‘uccaṃ gharāni’tyādīnipi uccattaṃ guṇaṃ nimittaṃ katvā soyamityabhedasambandha gharesu vattantīti.

"Pāṭipadikatthaliṅgaparimāṇavacanamatte paṭhamā" (2-3-46) establishes the first case distinctly for gender (liṅga) and so on. Therefore he says, "liṅgaparimāṇe" etc. Gender is masculine, feminine, and neuter. Measurement is limitation. Number is singular and plural. "Tabbantopi saddatthoeva" means that even what possesses these (gender etc.) is the meaning of a word itself. "Liṅgādivantopi sarūpā byatiritto saddattho eva" means that even what possesses gender etc., distinct from its own form, is the meaning of a word. By maintaining the general concepts of highness and lowness, the first case occurs with the words "ucca" (high) and "nīca" (low). Since even what is associated with that (highness/lowness) is the meaning of a word, "uccaṃ gharāni" (high houses) etc. also refers to houses by making the quality of highness the mark, in a non-distinctive connection, "this is that."

"Cách thứ nhất trong ý nghĩa gốc của từ (pāṭipadikatthaliṅgaparimāṇavacanamatte paṭhamā)" là sự quy định cách thứ nhất khác biệt trong giống, số lượng, v.v... Vì vậy, ông nói: "Giống, số lượng" v.v... Giống là giống đực, giống cái, giống trung. Số lượng là sự giới hạn. Số là số ít, số nhiều. "Tabbantopi saddatthoeva" có nghĩa là ngay cả những thứ có giống v.v... cũng chỉ là ý nghĩa của từ. "Uccattanīcattasāmaññampurodhāya pavattiyā uccanīcasaddehi paṭhamā hoteva" có nghĩa là do sự vận hành dựa trên tính cao thấp và tính chung, cách thứ nhất luôn xảy ra với các từ ucca (cao) và nīca (thấp). "Taṃyuttassāpi saddatthabhāvato 'uccaṃ gharāni'tyādīnipi uccattaṃ guṇaṃ nimittaṃ katvā soyamityabhedasambandha gharesu vattantīti" có nghĩa là ngay cả "uccaṃ gharāni" v.v... cũng vận hành trong các ngôi nhà với sự liên hệ bất phân biệt "đây là nó" bằng cách lấy phẩm chất cao làm dấu hiệu, vì nó cũng là ý nghĩa của từ.

Palambate ajjhāgacchatityādo ‘‘asaṅkhyehi sabbāsaṃ’’ti (2-119) lopavidhānasāmatthiyā pādīhyanatthakehipi paṭhamā siddhāyeva.

In "palambate ajjhāgacchati" (hangs down, approaches) etc., by the power of the rule for elision, "asaṅkhyehi sabbāsaṃ" (2-119), the first case is established even with meaningless prefixes (pādīhi anatthakehi).

Trong các trường hợp như palambate (treo lủng lẳng), ajjhāgacchati (đến gần), cách thứ nhất đã được thiết lập do năng lực của quy định về sự mất mát "asaṅkhyehi sabbāsaṃ" (của tất cả các cách đối với những từ không đếm được) ngay cả với các tiền tố vô nghĩa.

422

38. Āmanta

38. Vocative

38. Lời gọi (Āmanta)

423

Abhimukhaṃ katvātiādinā yogārambhassa phalaṃ dasseti, nāmattheti saddatthe, padatoti āmantaṇādhikaatthamattappakāsakapadato, honti cettha…

By "Abhimukhaṃ katvāti" (having faced towards) etc., he shows the result of commencing the rule. "Nāmatthe" means in the meaning of the noun. "Padato" means from the word that expresses only the meaning of addressing. And there are these...

Với "Abhimukhaṃ katvā" (làm cho đối diện) v.v..., ông chỉ ra kết quả của việc bắt đầu ngữ pháp. "Nāmatthe" là trong ý nghĩa của từ. "Padato" là từ từ ngữ chỉ tiết lộ ý nghĩa của lời gọi. Ở đây có...

424

Siddhassābhimukhīkāra^* , mattamāmantaṇaṃ siyā;

The bringing face-to-face of an established entity, May be called addressing, the bare act of calling;

Sự làm cho đối diện của cái đã được thiết lập,

425

Attho katābhimukho hi, kriyāyaṃ viniyujjate;

For the entity, once made to face, Is then engaged in action;

Ý nghĩa đã được làm cho đối diện,

426

Āmantaṇaṃ na vākyattho, padatova patītito;

Addressing is not the meaning of a sentence, But understood from the word itself;

Lời gọi không phải là ý nghĩa của câu,

427

Natthevāmantaṇaṃ loke, vidhātabbena vatthunā;

There is no addressing in the world, For an object that is yet to be established;

Không có lời gọi nào trên thế gian,

428

Taṃ yathā bhava rājeti, nippannattho bhaveti ca.

As in "Bhava rāja!" (Be, O king!), Where "bhava" (be) has an established meaning.

Ví dụ như "hãy là vua" (bhava rāja), và "hãy là" (bhaveti ca) là ý nghĩa đã hoàn thành.

429

Siddhassāti devadattattādinā siddhassa, atthoti devadattādi, kataṃ ābhimukhyaṃ samādhānaṃ yenāti viggaho, kriyāyaṃ viniyujjate gaccha bhuñjāti, āmantaṇaṃ natthi… idāni vidhīyamānattenāladdhasattikassābhimukhayitumasakkarūpattā, vidhātabbenāti nipphādetabbena.

"Siddhassa" means of that which is established by being Devadatta etc. "Attho" means Devadatta etc. The analysis is: "By whom is the act of facing, the concentration, performed?" "Kriyāyaṃ viniyujjate" means "is engaged in action," as in "go, eat." There is no addressing... because it is impossible to bring face-to-face that which has not yet attained existence by being currently established. "Vidhātabbena" means by that which is to be produced.

"Siddhassa" là của cái đã được thiết lập bởi Devadatta v.v... "Attho" là Devadatta v.v... "Kataṃ ābhimukhyaṃ samādhānaṃ yenāti" là sự phân tích ngữ pháp "bởi cái mà sự đối diện, sự tập trung đã được thực hiện". "Kriyāyaṃ viniyujjate" là được dùng trong hành động "gaccha bhuñjāti" (hãy đi, hãy ăn). "Āmantaṇaṃ natthi" (không có lời gọi)... bởi vì không thể làm cho đối diện cái chưa có thực thể do đang được quy định. "Vidhātabbenāti" là bởi cái cần được hoàn thành.

430

39. Chaṭṭhī

39. The Sixth Case

39. Cách thứ sáu (Chaṭṭhī)

431

Kiriyākārakeccādivuttiganthassa atthasaṃvaṇṇanaṃ kattumārabhate ‘ekāyaṃ sambandho nāme’ccādi, kiriyāya kārakehi ca nipphāditoti iminā sambandhassa kiriyākārakasambandha pubbakattamāha, tatoyevāyaṃ nākasmīkoti na yesaṃkesañci dvinnaṃ bhavati, visiṭṭhānaṃyeva tu dvinnaṃ bhavatītyatippasaṅgābhāvo, kiriyākārakasambandhapubbako hi kārakehi añño sassāmibhāvādiko sambandho, tathā ca vuttaṃ–

He begins to explain the meaning of the text stating "Kiriyākārakeccādi" with "ekāyaṃ sambandho nāme" (a connection in one) etc. By "nipphāditoti iminā sambandhassa kiriyākārakasambandha pubbakattamāha" (by 'produced,' he means the connection's prior existence as a verb-agent connection), he states the connection's prior existence as a verb-agent connection. Therefore, this connection is not accidental; it does not occur between any two things whatsoever. It occurs only between two specific things, thus avoiding over-extension. The connection that is other than the kārakas, like the master-servant relationship, is indeed preceded by the verb-agent connection. Thus it is said:

Để bắt đầu giải thích ý nghĩa của đoạn văn đã nói "kiriyākārakeccādi", ông nói: "Trong một, sự liên hệ là tên" v.v... "Kiriyāya kārakehi ca nipphāditoti" (được hoàn thành bởi hành động và các tác nhân) với điều này, ông nói về tính chất tiền đề của sự liên hệ tác nhân-hành động. "Tatoyevāyaṃ nākasmīkoti" (do đó nó không phải là ngẫu nhiên) có nghĩa là nó không xảy ra với bất kỳ hai thứ nào, mà chỉ xảy ra với hai thứ đặc biệt, do đó không có sự lạm dụng. "Kiriyākārakasambandhapubbako hi kārakehi añño sassāmibhāvādiko sambandho" có nghĩa là một sự liên hệ khác như quan hệ chủ-tớ v.v... là tiền đề của sự liên hệ tác nhân-hành động. Và đã được nói:

432

‘‘Sambandho kārakehañño, kriyākārakapubbako;

"A connection other than the kārakas, Preceded by a verb-agent connection;

"Một sự liên hệ khác với các tác nhân,

433

Sutāyamassutāyaṃvā, kriyāyaṃ so-bhidhīyateti.

Whether the verb is expressed or unexpressed, In it, that (connection) is expressed."

Tiền đề của sự liên hệ tác nhân-hành động;

434

Tattha assutāyaṃ kiriyāyaṃ ‘rañño puriso’ccādo kiriyā kārakasambandhapubbako-ñño eva sassāmibhāvādiko sambandho patīyateti, ‘sarati rajjassa’tyādo tu suyyamāne kiriyāsadde, ettha pana santamapi kammaṃ vattumanicchitaṃ, visesanabhāvoyeva saraṇampati rajjassa paṭipādīyate’rajjasambandhisaraṇa’nti, kiriyākāraka sambandho hi sabbattha vatthuṭṭhitivasenevatthi, tannimitto ca sassāmi bhāvādi, tattha sassāmibhāvavivacchāyaṃ vijjamānopi kiriyākāraka sambandho na vattumicchito, yathā ‘anudarā kaññā’ti, so cāyaṃ sambandho sassāmibhāvajaññajanakabhāvā-vayavāvayavavibhāvādilakkhaṇo bahuvidhoti veditabbo, tattha sassāmisambandhe rañño puriso, jaññajanakasambandhe nigrodhassa bījaṃ, avayavāvayavisambandhe rukkhassa sākhā, idāni sambandhassetassa kiriyākārakasambandhasañjātattaṃ yathāyogamaññatrāpyavagamayituṃ kiñci udāharaṇamāha-‘tathā hi’ccādi, paripālanakiriyākato nesaṃ sambandhoti iminā paripālyaparipālanalakkhaṇo-yaṃ sambandhoti dasseti, sā ayampari pālanalakkhaṇā kiriyā sambandhamassedambhāvahetuṃ janayitvā nivattati, atthappakaraṇādinā tvimāya kiriyāyāyaṃ sambandhoti viseso vasīyate, na chaṭṭhiyā visesāvagamane sāmatthiyaṃ… tassā sabbatthekarūpattā, suyyamāne eva vā kiriyāsadde kārakabhāvassa hetuno vacanicchāyābhāve assedambhābhāvasaṅkhātasseva phalassa vattumicchitattā tatheva sambandho jāto chaṭṭhiyābhidhīyate ‘rajjassa saratī’ti, vuttaṃ hi–

In this instance, when no verb is expressed, as in ‘the king’s man,’ a relationship such as ownership, preceded by the agent-action relationship, is understood. However, in phrases like ‘he remembers the kingdom,’ when the verb is explicitly stated, even though an object exists, it is not desired to be expressed; only the aspect of remembrance pertaining to the kingdom is presented as a distinguishing feature: ‘remembrance associated with the kingdom.’ The agent-action relationship inherently exists everywhere based on the factual situation, and the relationship of ownership, etc., is caused by it. In the desire to express ownership, even an existing agent-action relationship is not desired to be stated, just as in ‘a girl without a waist.’ This relationship, characterized by ownership, generation by/of, and part-whole relationships, is to be understood as manifold. In the ownership relationship: ‘the king’s man’; in the generation by/of relationship: ‘the seed of the banyan tree’; in the part-whole relationship: ‘the branch of the tree.’ Now, to demonstrate that this relationship arises from the agent-action relationship in other contexts where appropriate, some examples are given, starting with ‘Just as…’ By ‘their relationship arises from the act of protection,’ it is shown that this relationship is characterized by the protected and the protector. This action, characterized by protection, having generated the relationship as a cause of its existence, ceases. Through context and other factors, this particular relationship is established by this action; the genitive case does not have the capacity to convey this distinction, because it is uniform everywhere. Or, when the verb is explicitly stated, if there is no desire to express the cause of agency, and only the result, which is the non-existence of what is given, is desired to be expressed, then the relationship thus generated is expressed by the genitive case as ‘he remembers the kingdom.’ For it has been said:

Trong đó, khi không có động từ được nghe thấy, trong các trường hợp như ‘người của vua’, mối quan hệ sở hữu chủ (sassāmibhāva) và các mối quan hệ khác được hiểu là có trước mối quan hệ hành động-tác nhân (kiriyā-kāraka-sambandha). Còn trong các trường hợp như ‘nhớ về vương quốc’ (sarati rajjassa), khi từ động từ được nghe thấy, ở đây, mặc dù có đối tượng (kamma) nhưng không muốn nói đến, chỉ có trạng thái đặc tính của sự nhớ về vương quốc được trình bày là ‘sự nhớ liên quan đến vương quốc’. Thật vậy, mối quan hệ hành động-tác nhân luôn tồn tại theo thực trạng của sự vật ở mọi nơi, và mối quan hệ sở hữu chủ v.v. là do đó. Trong trường hợp muốn nói về mối quan hệ sở hữu chủ, mối quan hệ hành động-tác nhân dù có tồn tại cũng không muốn nói đến, giống như ‘cô gái không có bụng’ (anudarā kaññā). Và mối quan hệ này được hiểu là có nhiều loại, đặc trưng bởi mối quan hệ sở hữu chủ (sassāmibhāva), mối quan hệ giữa cái được sinh ra và cái sinh ra (jañña-janaka-bhāva), mối quan hệ giữa bộ phận và toàn thể (avayavāvayavi-bhāva) v.v. Trong đó, trong mối quan hệ sở hữu chủ là ‘người của vua’ (rañño puriso); trong mối quan hệ giữa cái được sinh ra và cái sinh ra là ‘hạt của cây đa’ (nigrodhassa bījaṃ); trong mối quan hệ giữa bộ phận và toàn thể là ‘cành của cây’ (rukkhassa sākhā). Bây giờ, để hiểu rằng mối quan hệ này phát sinh từ mối quan hệ hành động-tác nhân ở những nơi khác một cách thích hợp, một số ví dụ được đưa ra—‘tathā hi’ (quả thật là như vậy) v.v. ‘Mối quan hệ của họ là từ hành động bảo vệ’—bằng cách này, nó cho thấy đây là mối quan hệ có đặc tính được bảo vệ và bảo vệ. Hành động có đặc tính bảo vệ này, sau khi tạo ra mối quan hệ như là nguyên nhân của trạng thái ‘của họ’, thì chấm dứt. Tuy nhiên, qua ý nghĩa, ngữ cảnh v.v., sự đặc biệt rằng mối quan hệ này là do hành động đó được xác định, chứ không phải do khả năng của giới tính cách (chaṭṭhī) trong việc xác định sự đặc biệt… vì nó có một hình thức duy nhất ở mọi nơi. Hoặc, khi từ động từ được nghe thấy, nếu không có ý muốn nói đến nguyên nhân của trạng thái tác nhân, mà chỉ muốn nói đến kết quả được gọi là trạng thái ‘của họ’, thì mối quan hệ được tạo ra như vậy được diễn tả bằng giới tính cách (chaṭṭhī) ‘nhớ về vương quốc’ (rajjassa saratī). Thật vậy, đã nói rằng:

435

Janayitvāna sambandhaṃ, kriyā kāci nivattati;

Having generated a relationship, some action ceases;

Động từ nào đó, sau khi tạo ra mối quan hệ, thì chấm dứt;

436

Suyyamāne kriyāsadde, sambandho jāyate kvacīti.

When the verb is heard, a relationship arises sometimes.

Khi từ động từ được nghe thấy, mối quan hệ đôi khi phát sinh.

437

Paripālayatīti purisamparipālayati, tato pālanādikā upakāra sabhāvā kiriyādvinnampi tesaṃ sambandhinī bhavati, raññā hi kāriyamānā taṃsambandhinīpurisavisayattāvapurisayoginītyubhinnampikiriyāsambhavati, tatoyevatassā ubhayasambandhiniyā kiriyāya sambhaveassedanti buddhiyā hetubhūtassa aññamaññāpekkhasabhāvassa sambandhassa bhāvato kiriyājanitattamassa, aññamaññāpekkhālakkhaṇo… sabbathā nirapekkhatte sambandhābhāvā, sambandhi buddhisabbhavassāti sambandhīsu rājapurisādīsu assedanti evampavattāya buddhiyā sabbhavassa.

‘He protects’ means he protects the man; thus, the beneficial action of protection, etc., belongs to both of them, being connected. For an action performed by the king, being related to the man as its object, is connected with the man; thus, the action is possible for both. Therefore, given the possibility of that action, which is related to both, the relationship is generated by the action, due to the existence of a mutually dependent relationship, which is the cause of the thought ‘these are given.’ Mutually dependent is its characteristic, for without complete independence, there is no relationship. ‘Existence of the thought of relationship’ means the existence of such a thought as ‘these are given’ regarding the relatives such as the king and the man.

‘Bảo vệ’ nghĩa là bảo vệ người đó. Do đó, hành động có bản chất giúp đỡ như bảo vệ trở thành mối quan hệ của cả hai người có liên quan. Vì hành động được thực hiện bởi nhà vua, nó liên quan đến người đó, do đó, hành động có thể xảy ra cho cả hai. Chính vì vậy, khi hành động liên quan đến cả hai đó xảy ra, do có mối quan hệ có bản chất tương thuộc, là nguyên nhân của nhận thức ‘của họ’, nên nó phát sinh từ hành động. ‘Có đặc tính tương thuộc’… nếu hoàn toàn không tương thuộc thì không có mối quan hệ. ‘Sự tồn tại của nhận thức về mối quan hệ’ nghĩa là sự tồn tại của nhận thức diễn ra như vậy ‘của họ’ ở những người có liên quan như vua và người.

Paresaṃ viya ‘‘guṇe chaṭṭhī’’ti vacanantarābhāve ubhayatthapi (cettha)^* chaṭṭhippa- saṅgoti bodhetumāha-‘nanu ce’ccādi, saccanti yathā vuttaṃ codanamabbhupagamma codakampati yathāvuttaṃ sambandharūpaṃ tato-ññatrāpyupasaṃ haritvā tattha chaṭṭhippasaṅgaṃ codetumāha-‘devadatto’ccādi, atheva miccādināsatīpiaññamaññāpekkhālakkhaṇe sambandhe vacanicchāyevettha kāraṇanti codakādhippāyamatropanetvā tadeva visesato chaṭṭhiyā abhāve samupanetuṃ‘yajjevamihāpi’ccādikamāha, tattha athāti codakādhippāyappakāsanārambhe nipāto, evaṃ vattabbanti evaṃ yadipiccādinā vakkhamānanayena vattabbaṃ, paṭipādetabbatāyātyādinā idandīpeti ‘‘visessaṃ vidheyatāya na parādhīnanti appadhānabhāvato byatiriccate tato-ttaniṭṭhameva, na rūpantarambhajati‘purisasse’ti, visesanantu rājādikaṃ tadaṅgatāyānuvadiyamānamappadhānattā kārakarūpato byatiriccate, tato rūpantaraṃ bhajati ‘rañño’ti, tato byatireka lakkhaṇo sambandho hoti, ekassa sambandhittāsambhavā vatthuto dviṭṭho visesanagatattena patīyate tato chaṭṭhī visesanamevānudhāvati patītivisaye saddappavattī’’ti, yo hi vikappanaṃ visayo so saddānanti, atoyeva sambandho niyamena visesanabhedamanuvidadhāti… vatthuto dviṭṭhassāpi taggatattena patītiyā yathā bhātūnaṃ dhananti, nāvassambhātūnaṃ dhananticceva bhavati, tathā satyapi visessa bhede visesanagatameva bhedamanu(vidadhā)ti ‘devadattassa assā’ti, tadetaṃ sabbaṃ visesanagatattena sambandhapatītito-vakappīyate, visessagatattenāpi tappatītiyaṃ niyamena taggatabhedānuvidhānaṃ siyā visesanagatabhedānuvidhānamiva, dviṭṭhattantu vatthuto^* na virujjhate, vattupaṭibaddhameva ca dviṭṭhattaṃ manasikatvā taṃvādīhi dviṭṭho sambandhobhidhīyate, atoyevāyaṃ byatirekavibhatti (yāgamyate)… byatiriccamānavisesanabhūtasambandhigatabyatirekalakkhaṇasambandhābhi- dhānappavattitoti, nīlādivisesanantu paratthattenāppadhānampi na kārakabhāvato byatiriccati… nīlādisaddenuppalādidabbābhidhānato, yathā ‘nīlamuppalampassa, nīlenuppalena ṭhitaṃ, nīlassuppalassa gandho’ti, yadā tu na visessapavatti tadā byatiriccateva ‘nīlassa guṇassa uppalannissayo’ti kārakabhāvalakkhaṇā padhānabhāvā byatiriccate eva nīlādi, tato visesanamevānekappakāratāyāva tiṭṭhate, tato vise- sanaṃ kiñcideva kārakarūpato padhānabhāvā byatiriccateti visesana mattenāpi sesaṃ sabbaṃ tathā siyāti nāsaṅkanīyanti.

To make it known that if there were no other rule like “the genitive for qualities” as among others, the genitive case would apply in both instances, it states, ‘And if not…’ ‘Indeed’ means accepting the stated objection and then, applying the stated form of relationship to other instances, in order to object to the genitive case applying there, it says, ‘Devadatta’s…’ In the expression ‘Atheva’ etc., the intention of the objector is brought forward here, that the desire to speak is the reason for the relationship characterized by mutual dependence, even if it exists. To further establish this as the specific reason for the absence of the genitive case, it states, ‘yajjevamihāpi…’ (what is indeed here also, etc.). Here, ‘atha’ is a particle at the beginning of explaining the objector’s intention. ‘Evaṃ vattabbaṃ’ (it should be said thus) means it should be said in the manner to be stated, as in ‘Evaṃ yadipi’ (even if thus, etc.). By ‘paṭipādetabbatāyā’ (for the sake of being presented, etc.), it indicates this: “The special attribute (visessaṃ), being an object of predication, is not subordinate; therefore, it is distinguished by being primary, and hence is self-contained. It does not take another form, as in ‘purisassa’ (of the man). The distinguishing attribute (visesanaṃ), however, such as the king, being mentioned as subsidiary to that, is distinguished from the agent form due to its subordinate nature. Therefore, it takes another form, ‘rañño’ (of the king). Thus, the relationship is characterized by distinction. Since a single entity cannot have a relationship, it is understood as residing in two entities in reality, but specifically perceived as residing in the distinguishing attribute. Therefore, the genitive case consistently follows the distinguishing attribute, as speech follows what is perceived. For that which is an object of conceptualization is not expressed by words. For this very reason, the relationship invariably conforms to the distinction of the attribute… even though it truly resides in two entities, it is perceived as residing in one of them, like ‘the wealth of the brothers.’ It is not necessarily always ‘the wealth of the brothers.’ Similarly, even when there is a distinction in the special attribute, it conforms to the distinction residing in the distinguishing attribute, as in ‘Devadatta’s horse.’ All of this is inferred from the perception of the relationship as residing in the distinguishing attribute. If the relationship were also perceived as residing in the special attribute, then it would invariably conform to the distinction residing in that special attribute, just as it conforms to the distinction residing in the distinguishing attribute. That it resides in two entities is not contradictory to the reality of the situation. And those who advocate this state that the relationship is two-sided, contemplating its dependence on reality. For this very reason, this distinguishing case (vibhatti) is obtained because it is directed towards expressing the distinguishing relationship that resides in the distinguishing attribute being distinguished. A distinguishing attribute like ‘blue,’ even though subordinate due to its dependence on another, is not distinguished from its agent-status, because words like ‘blue’ denote substances like the lotus. For example, ‘see the blue lotus,’ ‘standing with the blue lotus,’ ‘the fragrance of the blue lotus.’ However, when there is no special attribute mentioned, then it is indeed distinguished, as in ‘the blue quality has the lotus as its support.’ The blue, etc., is indeed distinguished from its primary state, which is characterized by agency. Thus, the distinguishing attribute itself exists in many forms. Therefore, it should not be assumed that if some distinguishing attribute is distinguished from the agent form due to its primary status, then all other distinctions would be likewise.

Để chỉ ra rằng nếu không có một câu khác như ‘‘guṇe chaṭṭhī’’ (giới tính cách trong thuộc tính) như đối với những người khác, thì giới tính cách (chaṭṭhī) sẽ có mặt ở cả hai nơi, người ta nói—‘nanu ce’ (chẳng phải sao) v.v. ‘Sự thật là vậy’—chấp nhận câu hỏi đã nêu, và để đặt câu hỏi về sự hiện diện của giới tính cách ở những nơi khác bằng cách áp dụng hình thức mối quan hệ đã nêu cho người hỏi, người ta nói—‘devadatto’ (Devadatta) v.v. Sau đó, bằng ‘atheva’ (nếu vậy) v.v., đưa ý định của người hỏi vào đây rằng ý muốn nói là nguyên nhân ở đây ngay cả khi có mối quan hệ có đặc tính tương thuộc, và để trình bày điều đó một cách đặc biệt trong trường hợp không có giới tính cách (chaṭṭhī), người ta nói—‘yajjevamihāpi’ (nếu vậy thì ở đây cũng vậy) v.v. Trong đó, ‘atha’ là một từ khởi đầu để bày tỏ ý định của người hỏi. ‘Nên nói như vậy’ nghĩa là nên nói theo cách sẽ được nói bằng ‘evaṃ yadipi’ (ngay cả khi vậy) v.v. Bằng ‘paṭipādetabbatāyā’ (vì cần phải trình bày) v.v., điều này được chỉ ra rằng ‘‘cái được đặc trưng không phụ thuộc vào người khác về mặt được xác định, nên nó khác biệt vì không phải là chính yếu; do đó, nó chỉ tồn tại trong bản thân, không mang một hình thức khác ‘purisassa’ (của người). Còn cái đặc trưng như vua v.v., khi được nhắc đến như là một phần của nó, thì vì không phải là chính yếu, nó khác biệt với hình thức tác nhân; do đó, nó mang một hình thức khác ‘rañño’ (của vua). Do đó, mối quan hệ có đặc tính khác biệt. Vì một người không thể là người có mối quan hệ, nên nó được hiểu là tồn tại ở hai đối tượng theo thực tế, nằm trong cái đặc trưng; do đó, giới tính cách (chaṭṭhī) chỉ đi theo cái đặc trưng, sự diễn đạt của từ trong phạm vi nhận thức’’. ‘Cái gì là đối tượng của sự phân biệt thì thuộc về từ ngữ’. Chính vì vậy, mối quan hệ nhất định đi theo sự phân biệt của cái đặc trưng… mặc dù nó tồn tại ở hai đối tượng theo thực tế, nhưng do được nhận thức là nằm trong đó, giống như ‘tài sản của các anh em’, không nhất thiết phải là ‘tài sản của các anh em’. Tương tự, ngay cả khi có sự phân biệt của cái được đặc trưng, nó vẫn đi theo sự phân biệt nằm trong cái đặc trưng ‘con ngựa của Devadatta’. Tất cả điều này được suy luận từ nhận thức về mối quan hệ nằm trong cái đặc trưng. Nếu nhận thức về nó cũng nằm trong cái được đặc trưng, thì nhất định sẽ có sự đi theo sự phân biệt nằm trong đó, giống như sự đi theo sự phân biệt nằm trong cái đặc trưng. Việc tồn tại ở hai đối tượng thì không mâu thuẫn theo thực tế. Và những người nói về điều đó đã đề cập đến mối quan hệ tồn tại ở hai đối tượng bằng cách chú ý đến việc tồn tại ở hai đối tượng gắn liền với sự vật. Chính vì vậy, đây là giới từ chỉ sự khác biệt (được suy ra)… vì nó diễn ra để diễn tả mối quan hệ có đặc tính khác biệt nằm trong cái có mối quan hệ, là cái đặc trưng đang được phân biệt. Còn cái đặc trưng như màu xanh v.v., dù không chính yếu vì thuộc về cái khác, nhưng không khác biệt với trạng thái tác nhân… vì các từ như nīla (xanh) v.v. diễn tả các vật thể như uppala (hoa sen) v.v., giống như ‘hãy xem hoa sen xanh, đứng với hoa sen xanh, mùi của hoa sen xanh’. Nhưng khi không có sự diễn đạt của cái được đặc trưng, thì nó khác biệt ‘thuộc tính xanh nương vào hoa sen’. Cái xanh v.v. khác biệt với trạng thái chính yếu, là đặc tính của trạng thái tác nhân. Do đó, chỉ có cái đặc trưng mới tồn tại theo nhiều loại. Do đó, không nên nghi ngờ rằng nếu một cái đặc trưng nào đó khác biệt với trạng thái tác nhân vì trạng thái chính yếu, thì tất cả những cái khác cũng sẽ như vậy chỉ với tư cách là cái đặc trưng.

438

Dvepīti rājapurisā dvepi, tatiye gehasaṅkhāte sambandhinī.

‘Both’ means both the king and the man, and the third is the house, the relative.

‘Cả hai’ nghĩa là cả vua và người, cả hai. ‘Người có liên quan thứ ba’ là ngôi nhà.

Sahayuttampaṭicca evanti iminā purisassa appadhānattameva dīpeti, abhimatāti pāṇiniyānaṃ suttantarena abhimatā, yato chaṭṭhīya-mattano mate sambandhanissayā, tenāha- ‘sambandhamevi’ccādi, sambandho cettha mātu saraṇānamavaṭṭhānādikiriyānimittoti keci, aññe tu saraṇassa kiriyārūpattā kiriyantaramantareneva dabbena sambandhopapattimāhuyathā dvinnaṃ jatukato saṃsileso, jatuno tu kaṭṭhenāttanāyeva, na jatvantarakato saṃsilesoti.

‘Only because of being together’ (sahayuttaṃ paṭicca evaṃ) indicates the subordinate nature of the man. ‘Abhimatā’ means accepted by the Pāṇinīyas through another Sutta. Since in their view, the genitive case is based on relationship, it says, ‘sambandhameva’ (only relationship), etc. Some say that here the relationship is caused by the action of the mother, remembering, abiding, etc. Others, however, say that since remembrance is a form of action, the relationship with a substance can occur without another action, just as the joining of two pieces of lacquer, but the joining of lacquer with wood is by itself, not through another piece of lacquer.

‘Chỉ vì có sự kết hợp’—bằng cách này, nó chỉ ra rằng người là không chính yếu. ‘Được chấp nhận’—được chấp nhận bởi các nhà ngữ pháp Pāṇini thông qua một sūtra khác, vì giới tính cách (chaṭṭhī) là nền tảng của mối quan hệ theo quan điểm của họ. Do đó, người ta nói—‘sambandhamevi’ (chỉ mối quan hệ) v.v. Một số người cho rằng mối quan hệ ở đây là nguyên nhân của hành động như sự tồn tại của sự nhớ về mẹ. Những người khác lại nói rằng vì sự nhớ có hình thức hành động, mối quan hệ với vật thể có thể xảy ra mà không cần một hành động khác, giống như sự kết dính của hai chất nhựa, còn nhựa với gỗ thì tự nó kết dính, không phải do một chất nhựa khác mà có sự kết dính.

Paresaṃ tatiyatthe dutiyatthe ca kitakappayoge ññatrāpi (pañcamyatthe) sattamyatthe ca (‘‘chaṭṭhī cā’’) ti (2-6-20) dutiyā pañcamīnañcā’’ti (2-6-29) ca suttantarehi chaṭṭhītimatā, tassāpi vatticchātova sādhitabhāvaṃ dassetumāha-yathācetthātiādi, etthāpyādo udāharaṇadvaye suttantaramantarena sampadānattābhāvā sambandhavacanicchāyameva paresampi chaṭṭhī, tenāha-‘etthā’tiādi, bahulantīmassa atthaṃ dasseti ‘yathā dassana’nti, avisaṃvādakālokassatyādikaṃ kamme udāharaṇaṃ, pañcamyatthe pana vatticchātova sabbe tasanti daṇḍassātyādīni udāharaṇāni veditabbāni.

The sixth case (chaṭṭhī) is considered appropriate in place of the third case (tatiyatthe) and second case (dutiyatthe) in 'kitakappayoge', and also in place of the fifth case (pañcamyatthe) and seventh case (sattamyatthe) by other suttas such as ‘‘chaṭṭhī cā’’ (2-6-20) and ‘‘dutiyā pañcamīnañcā’’ (2-6-29). To show that even for that, it is established solely by the desire for expression (vatticchātova), it states, 'yathā cettha' and so on. Here too, in the first two examples, since there is no dative case (sampadānattābhāvā) without another sutta, the sixth case (chaṭṭhī) for others (paresampi) is only by the desire for expressing relationship (sambandhavacanicchāyameva). Therefore, it says, 'ettha' and so on. It explains the meaning of 'bahulaṃ' as 'yathā dassanaṃ'. Examples for the object (kamme) are 'avisaṃvādakālokassā' and so on. However, in the sense of the fifth case (pañcamyatthe), examples like 'sabbe tasanti daṇḍassa' and so on, should be understood as due to the desire for expression (vatticchātova).

Đối với những người khác, cách sở hữu (chaṭṭhī) được chấp nhận trong ý nghĩa cách công cụ (tatiyā), cách đối cách (dutiyā) và khi sử dụng "kita" (quá khứ phân từ) ngay cả khi không có "ññatrāpi" (trong ý nghĩa cách xuất xứ - pañcamī) và trong ý nghĩa cách định sở (sattamī) (‘‘chaṭṭhī cā’’) (2-6-20) và bởi các tạng kinh khác ‘‘dutiyā pañcamīnañcā’’ (2-6-29). Để chỉ ra rằng ngay cả sự tồn tại của nó cũng được chứng minh bởi ý muốn dùng từ, ngài nói "yathācetthāti" (cũng như ở đây), v.v. Ở đây, trong hai ví dụ đầu tiên, ngay cả đối với những người khác, cách sở hữu (chaṭṭhī) cũng chỉ được dùng theo ý muốn diễn đạt mối quan hệ vì không có trạng thái của cách tặng dữ (sampadāna) nếu không có tạng kinh khác. Do đó, ngài nói "etthā" (ở đây), v.v. Ngài giải thích ý nghĩa của "bahulaṃ" (phần lớn) là "yathā dassana" (như đã thấy). "Avisaṃvādakālokassatyādikaṃ" (ánh sáng không sai lệch, v.v.) là ví dụ về hành động (kamma). Còn trong ý nghĩa cách xuất xứ (pañcamī), các ví dụ như "sabbe tasanti daṇḍassātyādīni" (tất cả đều sợ gậy, v.v.) cần được hiểu là do ý muốn dùng từ.

439

40. Tulya

440

Anabhimatāti ‘tulyatthehyatulopamāhi tatiyāññatarissa’nti (2-3-72) suttena tulopamāhi aññehi tulyatthehi yoge tatiyāya vidhīyamānattā pāṇiniyānaṃ anabhimatā, yasmā sadisā bhāvā tesaṃ nopamāti ‘ajjunassa tulā natthī’tyādikamuccate, tasmā evaṃ yathāvuttanayenāti tadevantīmassa attho veditabbo, tadevanti vā nipātasamudāyo yathāvuttanidassanattho, tulyesūti sadisesu, tathāvuttāti ajjunassatulānatthītyādinā tena pakārena vuttā.

It is 'anabhimatā' (not desired) by the Pāṇiniyas because the third case (tatiyā) is prescribed by the sutta ‘‘tulyatthehyatulopamāhi tatiyāññatarissa’’ (2-3-72) when in conjunction with 'tula', 'upamā', and other words meaning 'equal'. Since similar things are not examples for them, phrases like 'ajjunassa tulā natthi' (there is no equal to Arjuna) are stated. Therefore, the meaning of 'tadeva' here should be understood as 'evaṃ yathāvuttanayenāti' (in the aforementioned manner). Or, 'tadeva' is a collection of particles indicating the aforementioned illustration. 'Tulyesu' means among similars. 'Tathāvuttā' means stated in that way, by phrases like 'ajjunassa tulā natthi' and so on.

"Anabhimatā" (không được chấp nhận) có nghĩa là không được các nhà ngữ pháp Pāṇini chấp nhận, vì cách công cụ (tatiyā) được quy định bởi tạng kinh "tulyatthehyatulopamāhi tatiyāññatarissa" (2-3-72) khi có sự liên kết với các từ có nghĩa so sánh (tulya) khác ngoài "tula" và "upamā". Vì các vật thể tương tự không phải là sự so sánh của chúng, nên người ta nói "ajjunassa tulā natthī" (không có ai sánh bằng Arjuna), v.v. Do đó, ý nghĩa của "tadevantīmassa" (cũng vậy) cần được hiểu là "theo cách đã nói ở trên". Hoặc "tadevanti" là một tập hợp các từ không thay đổi để chỉ ra điều đã nói. "Tulyesūti" (trong những cái tương tự) là "trong những cái giống nhau". "Tathāvuttāti" (đã nói như vậy) là "đã nói theo cách đó" bằng "ajjunassatulānatthī" (không có ai sánh bằng Arjuna), v.v.

441

41. Ato

442

Sutte ‘ato’ti vuttaṃ ‘akārantato’ti kathaṃ vuttīti āha ‘ato’tiādi, ādesā hontīti seso, yakārānaṃyeva siyuṃ… āeādesānamekavaṇṇattā, lope kateti okārassa lope kate, tanneti yathāvuttaṃ dhacādyappaṭikkhipati, paṭikkhepe kāraṇamāha-‘paralopassā’tiādi, kāraṇantaraṃ vattumārabhate ‘kiñcā’tiādi, niccamparalopova siyā, na pubbalopopi āgamappayogānukūlyenātipi sakkā vattunti āha-‘nacā’tiādi, niccamparalopoyevāti na ca sakkā mantunti sambandho, evaṃ santetyādinā tattha virodhamāha, atosambhavāti ādesākārato sambhavā, jhissākāravidhānaṃ ‘‘yosu jhissa pume’’ti (2-93) etadevapayojanantiādinā vuttappayojanābhāve kāraṇamāha-‘aniṭṭhattā’ti, anabhimatattāti attho, payojanābhāvānabhimatattameva dassesumāha-‘etadatthamevā’tiādi, imassāti ‘‘ato yonaṃ ṭāṭe’’tī massa suttassa, jhismātvevāti ‘jhismā’ iti etādisaṃ suttameva, jhismā yonaṃ ṭāṭetivāti ‘‘jhismā yonaṃ ṭāṭe’’ti suttaṃ vā, atoti ‘ato’ iti suttaṃ, tādisassapayogassāti aggā, agge iti payogassa.

Regarding the word 'ato' in the sutta, how is it stated as 'akārantato' (from an a-ending word)? It says, 'ato' and so on. Substitutions occur, that is the remainder. They should only occur for 'ya' sounds... because the substitutions 'ā' and 'e' have a single letter. When elision is made, meaning when the elision of 'o' is made. That is, it does not reject the aforementioned 'dhacādi'. It gives the reason for the rejection, 'paralopassā' and so on. It begins to state another reason, 'kiñcā' and so on. There should always be elision of the latter, and not also elision of the former, in accordance with the application of 'āgama'. It also states, 'nacā' and so on. The connection is: 'and it cannot be considered that there is always only elision of the latter'. By 'evaṃ santa' and so on, it states the contradiction there. 'Atosambhavā' means arising from the 'a' of the substitution. It states the reason for the absence of the stated purpose, 'aniṭṭhattā' (being undesirable), in the sentence ‘‘yosu jhissa pume’’ (2-93), by which the prescribing of 'a' for 'jhi' is precisely for this purpose. 'Anabhimatattā' means being undesirable. To show the undesirability of the absence of purpose, it states, 'etadatthamevā' and so on. 'Imassa' refers to this sutta, ‘‘ato yonaṃ ṭāṭe’’. 'Jhismātveva' means such a sutta as 'jhismā'. Or ‘‘jhismā yonaṃ ṭāṭe’’ is a sutta. 'Ato' means the sutta 'ato'. 'Tādisassapayogassā' refers to the usage of 'aggā' and 'agge'.

Trong tạng kinh, "ato" (từ a) được nói là "akārantato" (từ âm a cuối). Ngài nói "ato" (từ a), v.v. "Ādesā hontīti seso" (phần còn lại là các lệnh thay thế). Chỉ nên có các âm "ya"… vì các lệnh thay thế "ā" và "e" là một âm tiết. "Lope kate" (khi đã bỏ đi) là khi âm "o" đã bị bỏ đi. "Tanneti" (điều đó không) bác bỏ điều đã nói về "dhacā" (âm dh, c, ā), v.v. Ngài nêu lý do cho sự bác bỏ: "paralopassā" (của sự bỏ đi âm cuối), v.v. Ngài bắt đầu nói về một lý do khác: "kiñcā" (hơn nữa), v.v. "Niccamparalopova siyā, na pubbalopopi āgamappayogānukūlyenātipi sakkā vattunti" (luôn luôn chỉ nên bỏ âm cuối, không nên bỏ âm đầu, và cũng có thể nói rằng điều này phù hợp với việc sử dụng các từ mới). Ngài nói "nacā" (và không), v.v. "Niccamparalopoyevāti na ca sakkā mantunti" (và không thể cho rằng luôn luôn chỉ bỏ âm cuối) là sự liên kết. Với "evaṃ santetyādinā" (khi điều này xảy ra, v.v.), ngài nói về sự mâu thuẫn ở đó. "Atosambhavāti" (từ sự phát sinh của âm a thay thế). Ngài nêu lý do cho sự thiếu mục đích đã nói ở trên trong việc quy định âm a cho "jhi" (âm jhi) trong "yosu jhissa pume" (2-93) là "aniṭṭhattā" (vì không mong muốn). "Anabhimatattāti attho" (ý nghĩa là không được chấp nhận). Để chỉ ra rằng sự thiếu mục đích không được chấp nhận, ngài nói "etadatthamevā" (chính vì mục đích này), v.v. "Imassāti" (của cái này) là của tạng kinh "ato yonaṃ ṭāṭe" (từ a, các âm yo và ṭāṭe). "Jhismātvevāti" (chỉ từ jhi) là tạng kinh như "jhismā" (từ jhi). "Jhismā yonaṃ ṭāṭetivāti" (hoặc tạng kinh "jhismā yonaṃ ṭāṭe"). "Atoti" (từ a) là tạng kinh "ato". "Tādisassapayogassāti" (của việc sử dụng như vậy) là của việc sử dụng "aggā" (đứng đầu) và "agge" (ở trên).

443

42. Nīnaṃ

444

Yasmā ekameva rūpamudāhaṭaṃ, tasmā rūpārūpāni rūperūpānīti bhedo veditabbo, tena hi bahuvacane^* paṭhamādutiyāsu ‘aṭṭhīnī’ti ekameva rūpamudāhaṭanti dasseti.

Since only one form is exemplified, the distinction of 'rūpārūpāni' and 'rūperūpāni' should be understood. By this, it shows that in the plural, in the first and second cases, only one form, 'aṭṭhīnī', is exemplified.

Bởi vì chỉ một hình thái (rūpa) được nêu ví dụ, do đó sự khác biệt giữa rūpārūpāni và rūperūpāni cần được hiểu. Bởi vậy, ở số nhiều, trong cách thứ nhất và thứ hai, từ ‘aṭṭhīnī’ cho thấy chỉ một hình thái được nêu ví dụ.

445

44. Sassāya

446

Suñiti ñakāro kimatthoti āha-‘ñakāro’tiādi, asati hi ñakāre‘ñānubandho’ti ñakārena visesanena sukāro na visesī yeyya satiyeva tasmiṃ tena so visesīyeyya, tasmā ‘‘ñakānubandhādyantā’’ti sutte ‘ñakānubandhā’ti visesanaṃ visesanabhāvo attho payojanaṃ yassa so visesanattho, bahulaṃ vacanenānabhimatamanavasesaṃ vavatthāpīyatīti vuttiyaṃ ‘‘bhiyyo’’tyādikamupadiṭṭhanti dassetumupakkamate ‘sāmaññenā’tiādinā, chaṭṭhī bhavatīti (se)so, nanuca atthasaddenāññapadatthasamāse kathaṃ catutthyattho-vasīyatīti vuccate, catutthīekavacane attattha’nti ettha saddhammasavanādikamattanimittanti yo-ttho, so cattho-ñña padatthepi, tassā-ññapadatthabhūtassāpi attā attho payojanambhavati nimittabhāvenāti nātthabhedoti ta eta imavajjitānaṃ sabbādīnanti ta etaimasaddehi eva vajjitānamaññesaṃ sabbādīnaṃ, paṭisiddhesupi kassaci ādeso dissatīti dassetumāha‘tasaddassa cā’ti.

Regarding 'suñiti', it asks, what is the purpose of the letter 'ñ'? It says, 'ñakāro' and so on. If the letter 'ñ' were not present, the 'su' sound would not be qualified by the qualification 'ñānubandha'; only if it is present is it so qualified by it. Therefore, in the sutta ‘‘ñakānubandhādyantā’’, the qualification 'ñakānubandhā' has the meaning or purpose of being a qualifier (visesanabhāvo attho payojanaṃ yassa so visesanattho). To show that in the commentary, 'bhiyyo' and so on, are taught as what is established by the general statement 'bahulaṃ vacanena anavasesaṃ vavatthāpīyati' (what is not desired is established by a general statement), it begins with 'sāmaññenā' and so on. The sixth case occurs, that is the remainder. How, it is asked, can the meaning of the fourth case be conveyed in a compound with another word (aññapadatthasamāsa) using the word 'attha'? In 'catutthīekavacane attattha' (in the singular of the fourth case, for one's own sake), the meaning that listening to the Dhamma and so on is for one's own purpose also applies to the other word's meaning (aññapadatthepi). The purpose or reason for that meaning (which is inherent in the other word) is also for oneself as a cause; thus, there is no difference in meaning. 'Ta eta imavajjitānaṃ sabbādīnaṃ' means other 'sabbādi' words, excluding 'ta', 'eta', 'ima'. To show that even among those forbidden, some substitution is seen, it says, 'tasaddassa cā' (and of the word 'ta').

Về từ suñi, ý nghĩa của ñakāra là gì? Câu trả lời là ‘ñakāro’ v.v… Nếu không có ñakāra, thì sukāra sẽ không được bổ nghĩa bởi từ bổ nghĩa ñakāra trong ‘ñānubandho’; chỉ khi có nó thì nó mới được bổ nghĩa bởi từ đó. Do đó, trong sutta ‘‘ñakānubandhādyantā’’, từ bổ nghĩa ‘ñakānubandhā’ có ý nghĩa là một từ bổ nghĩa, và mục đích của nó là bổ nghĩa. Để chỉ ra rằng trong phần chú giải (vutti), ‘‘bhiyyo’’ v.v… đã được giảng dạy để thiết lập một điều không mong muốn, không còn lại gì thông qua việc sử dụng nhiều từ, người ta bắt đầu với ‘sāmaññenā’ v.v… ‘Chaṭṭhī bhavatīti’ (cách thứ sáu xảy ra) là như vậy. Nhưng làm thế nào mà ý nghĩa của cách thứ tư lại được hiểu trong một hợp chất aññapadattha (hợp chất có ý nghĩa khác) với từ attha? Trong cách thứ tư số ít, ‘attattha’, ý nghĩa là một nguyên nhân đơn thuần như việc nghe Pháp v.v… thì ý nghĩa đó cũng có trong aññapadattha. Đối với aññapadattha đó, bản thân attha cũng là một mục đích, là một nguyên nhân, nên không có sự khác biệt về ý nghĩa. ‘ta eta imavajjitānaṃ sabbādīnaṃ’ có nghĩa là ngoại trừ các từ ta, eta, ima, và các từ sabbādi khác. Để chỉ ra rằng đôi khi có một sự thay thế được thấy ngay cả trong những trường hợp bị cấm, người ta nói ‘tasaddassa cā’.

447

45. Ghapa

448

Itthiyā vadhuyāti pasaññānamī ūnamudāharaṇāni.

'Itthiyā vadhuyā' are examples of 'pa' and 'ññānamī' from the feminine.

Ithiyā và vadhuyā là các ví dụ về các từ pasaññānamī và ūnam.

449

46. Ssāvā

450

Ghapasaññehīti idaṃ tetimāmūhi tīmassa aññapadatthasamāsena vā visesanaṃ daṭṭhabbaṃ, vuttiyaṃ katanti ādikaṃ kattādippakāsanatthaṃ kataṃ, tāyāti sabbattha vikappodāharaṇaṃ.

This 'ghapasaññehi' should be understood as a qualification by a compound with another word (aññapadatthasamāsa) of 'te timāmūhi tīmassa'. What is done in the commentary (vuttiyaṃ kataṃ) and so on is done to explain the agent (kattādi). 'Tāyā' is an example of optional usage everywhere.

‘Ghapasaññehīti’ đây là một từ bổ nghĩa cho tetimāmūhi tīmassa thông qua một hợp chất aññapadattha. Những từ như ‘katanti’ trong phần chú giải (vutti) được làm ra để làm sáng tỏ các tác nhân v.v… ‘Tāyā’ là ví dụ về sự lựa chọn trong mọi trường hợp.

451

47. Namhi

452

‘‘Āgamā tagguṇībhūtā taggahaṇena gayhantī’’ti paribhāsā vacanametaṃ tattha tagguṇībhūtāti tasmiṃ āgamimhi guṇībhūtā, avayavavasena pacchā bhavanto amukhyabhūtā, taggahaṇenāti āgamiggahaṇena taggahaṇena gahaṇatoti āgamibhūtassa naṃ iccassa gahaṇena gahaṇato, ‘namhi vibhattimhi’ti tu vattabbaṃ, vipallāso vā ettha daṭṭhabbo.

This is a canonical statement, ‘‘āgamā tagguṇībhūtā taggahaṇena gayhantī’’ (additions, having become subsidiary to the root, are included when the root is taken). There, 'tagguṇībhūtā' means having become secondary (guṇībhūtā) in that āgamin (root word), becoming secondary later as parts (avayavavasena pacchā bhavanto amukhyabhūtā). 'Taggahaṇena' means by taking the āgamin, by taking 'taggahaṇa', because of being taken by the taking of 'naṃ' which is the āgamin. However, 'namhi vibhattimhi' should be stated. Or, an inversion should be seen here.

Đây là câu nói quy tắc ‘‘Āgamā tagguṇībhūtā taggahaṇena gayhantī’’ (các āgama khi trở thành phụ thuộc sẽ được nắm bắt bằng cách nắm bắt cái chính). Ở đây, tagguṇībhūtā có nghĩa là trở thành phụ thuộc vào āgami đó, trở thành thứ yếu, xuất hiện sau theo cách của một bộ phận. Taggahaṇenāti có nghĩa là bằng cách nắm bắt āgami, bằng cách nắm bắt cái chính, tức là bằng cách nắm bắt naṃ của āgami. Tuy nhiên, nên nói là ‘namhi vibhattimhi’, hoặc có thể thấy sự đảo ngược ở đây.

453

(49) Ikārassevavātiādinā vuttameva vivarati tissa iccādinā, tassa tissa, niddiṭṭhattāti tissa niddiṭṭhattā, ‘‘namhi ticatunnamitthiyaṃ tissa catassā’’ti (2-20) tissādeso ‘‘namhi nuka dvādīnaṃ sattarasanna’’nti (2-47) nuka, tissannaṃ.

(49) It explains what is stated by 'ikārassevavāti' and so on, with 'tissa icca' and so on. 'Tassa' refers to 'tissa'. 'Niddiṭṭhattā' means because 'tissa' is prescribed. The substitution 'tissa' (tissādeso) in ‘‘namhi ticatunnamitthiyaṃ tissa catassā’’ (2-20) and 'nuka' in ‘‘namhi nuka dvādīnaṃ sattarasanna’’ (2-47). 'Tissannaṃ'.

(49) Ông giải thích điều đã được nói bằng Ikārassevavāti v.v… bằng tissa v.v… ‘Tassa tissa’ có nghĩa là của tissa đó. Niddiṭṭhattā có nghĩa là vì tissa đã được chỉ định. Tissa (nữ) và catassa (bốn) là những thay thế cho tissa và catunnaṃ trong ‘‘namhi ticatunnamitthiyaṃ tissa catassā’’ (2-20) và nuka là thay thế cho dvādīnaṃ sattarasannaṃ trong ‘‘namhi nuka dvādīnaṃ sattarasanna’’ (2-47).

454

51. Suña

455

Vibhattisutteti ‘‘dvedvekānekesvi’’(2-1) ccādisutte, ssananti bahuvacanena sahitamekavacanamāha, suttamidanti ‘‘suñsassā’’ti idaṃ suttaṃ, sutte pana satīti ‘‘suña sassā’’ti sutte sati.

In the case sutta (vibhattisutte), referring to ‘‘dvedvekānekesvi’’ (2-1) and so on, 'ssan' states the singular along with the plural. 'Suttamidaṃ' means this sutta, ‘‘suñsassā’’. When the sutta is present, it means when the sutta ‘‘suña sassā’’ is present.

Trong vibhattisutta (sutta về cách), tức là trong sutta ‘‘dvedvekānekesvi’’ (2-1), ông nói ssana là một từ số ít kèm theo số nhiều. ‘Suttamidaṃ’ có nghĩa là sutta ‘‘suñassā’’ này. ‘Sutte pana satīti’ có nghĩa là khi sutta ‘‘suña sassā’’ tồn tại.

456

55. Ratyā

457

Ratti ca ādi ca ratyādayo, tehi.

'Ratti' and 'ādi' are 'ratyādayo' (night and so on), by them.

Ratti và ādi là ratyādayo, bởi chúng.

458

56. Suhi

459

Anukaraṇavasenāti anusadisaṃ karaṇaṃ vacanamanukaraṇaṃ.

'Anukaraṇavasena' means a saying that makes (anukaraṇaṃ) similar (anusadisaṃ).

Anukaraṇavasenāti có nghĩa là lời nói giống như hành động là anukaraṇa.

460

57. Ltu

461

Tenāti yato ltuiti visesanattena vattumicchitassa paccayassa gahaṇaṃ, tenāti attho, paccayassa gahaṇā tadādigahaṇaṃ labbhate… ‘‘paccayaggahaṇe yato so vihito, tadādino gahaṇa’’nti ñāyā, visesanattena vattumicchitattā tadantaggahaṇaṃ… ‘‘vidhibbisesanantassā’’ti (1-13) vacanatoti manasi nidhāyāha- ‘yato’iccādi, so kriyattho ādi yassa so tadādi, so paccayo-nto yassa samudāyassa so tadanto, tādisassa tadā ditadantasamudāyavisesa(ssa) gahaṇaṃ, na tu tadantamattassetyattho, nanu ca ‘ltvī’ti visesanattena vattumicchite bhavatu ‘‘vidhibbisesanantassā’’ti tadantassa gahaṇaṃ, paccayaggahaṇena pana tadādino gahaṇaṃ kathaṃ siyā vacanābhāvātyāha-‘tadavinābhāvittā’ti, yato vihito, tena vinā na bhavati sīlenāti tadavinābhāvī, tassa bhāvo tasmā.

'Tena' means because 'ltu' is the taking of the suffix intended to be spoken as a qualification. That is the meaning of 'tena'. From the taking of the suffix, the taking of 'tadādi' (beginning with that) is obtained... by the rule, ‘‘paccayaggahaṇe yato so vihito, tadādino gahaṇa’’ (when a suffix is taken, that from which it is prescribed, beginning with that, is taken). Due to being intended to be spoken as a qualification, the taking of 'tadanta' (ending with that)... by the statement ‘‘vidhibbisesanantassā’’ (1-13). Bearing this in mind, it says, 'yato' and so on. 'So kriyattho ādi yassa so tadādi' means that whose beginning is an action word is 'tadādi'. 'So paccayo-nto yassa samudāyassa so tadanto' means that collection of which the suffix is the end is 'tadanta'. The taking of such a collection beginning with and ending with that (tadāditadantasamudāyavisesa), and not merely the ending part. But, if 'ltvī' is intended to be spoken as a qualification, let the taking of 'tadanta' occur by ‘‘vidhibbisesanantassā’’. But how can the taking of 'tadādi' occur by taking the suffix, since there is no statement for it? It says, 'tadavinābhāvittā' (due to its inseparability). 'Tadavinābhāvī' is that which does not exist without that from which it is prescribed, by its nature. From its existence.

Tenāti có nghĩa là bởi vì việc nắm bắt hậu tố được mong muốn nói bằng cách sử dụng ltuiti làm từ bổ nghĩa, nên có nghĩa là ‘bởi vậy’. Từ việc nắm bắt hậu tố, việc nắm bắt từ đầu của nó được suy ra… theo nguyên tắc ‘‘paccayaggahaṇe yato so vihito, tadādino gahaṇa’’ (khi một hậu tố được nắm bắt, thì từ đầu của cái mà nó được quy định sẽ được nắm bắt). Bởi vì nó được mong muốn nói bằng cách sử dụng một từ bổ nghĩa, việc nắm bắt từ cuối của nó… theo câu ‘‘vidhibbisesanantassā’’ (1-13). Với điều này trong tâm, ông nói ‘yato’ v.v… ‘Tadādi’ là cái mà kriyattha đó là khởi đầu của nó. ‘Tadanto’ là cái mà hậu tố đó là kết thúc của một tập hợp. Ý nghĩa là việc nắm bắt một tập hợp tadādi-tadanta như vậy, chứ không phải chỉ riêng tadanta. Nhưng nếu ‘ltvī’ được mong muốn nói bằng cách sử dụng một từ bổ nghĩa, thì việc nắm bắt tadanta có thể xảy ra theo ‘‘vidhibbisesanantassā’’. Tuy nhiên, làm thế nào mà việc nắm bắt tadādi có thể xảy ra thông qua việc nắm bắt hậu tố khi không có câu nói nào? Ông trả lời ‘tadavinābhāvittā’. ‘Tadavinābhāvī’ là cái mà không thể tồn tại nếu không có cái mà nó được quy định. ‘Tassa bhāvo tasmā’ có nghĩa là bởi vì sự tồn tại của nó.

‘‘Paccayaggahaṇe yato so vihito tadādino gahaṇa’’nti ñāyassa yattha paccayaggahaṇaṃ tattha sādhāraṇattā ‘tadādino’ti vuttaṃ, tadādisamudāyassa gahaṇe panettha viseso na dissati… adhikattāti^* ādīsu visesadassanāsambhavā, ‘tuṃsmā lopo cicchāyaṃ te’’ tyatra (5-4) tu dissati viseso, vakkhatihi tattha ‘‘tuṃtāyetave bhāve bhavissati kriyāyaṃ tadatthāya’’nti (5-61) tuṃpaccayaṃ vakkhati’’ccādi.

Concerning the rule: "In taking a suffix, since that (suffix) is prescribed, the taking of that initial (suffix)", where a suffix is taken, it is said 'that initial' due to its commonality. There appears to be no distinction here in taking the initial group, as no distinction can be seen in 'adhikattā' and so forth. But a distinction is seen in "tuṃsmā lopo cicchāyaṃ te" (5-4). It will be stated there, "tuṃ, tāya, etave in the sense of 'to be' in a future action for that purpose" (5-61) states the tuṃ suffix, and so on.

Theo quy tắc ‘khi một yếu tố được quy định, thì nó được hiểu là bao gồm cả những yếu tố ban đầu’ trong việc chấp nhận các yếu tố (paccaya), ở đâu có sự chấp nhận các yếu tố, ở đó vì tính phổ biến nên nói ‘bao gồm cả những yếu tố ban đầu’. Trong việc chấp nhận nhóm các yếu tố ban đầu này, không thấy có sự khác biệt… vì không thể thấy sự khác biệt trong các trường hợp như ‘đã đạt được’ (adhikatā), v.v. Tuy nhiên, trong trường hợp ‘tuṃsmā lopo cicchāyaṃ te’ (5-4), lại thấy có sự khác biệt. Ở đó sẽ nói về tiếp vĩ ngữ tuṃ (tuṃpaccaya) trong ‘tuṃtāyetave bhāve bhavissati kriyāyaṃ tadatthāya’ (5-61), v.v.

462

58. Ge

463

Aityevavattabbanti ‘gea’ityeva vattabbanti vuttaṃ hoti, pakkhe dīghavidhānenevāti iminā akārādese kate pakkhe dīghavidhāneneva, aññatthacaritatthatāyāti ltvantādito aññattha bhopurisā bhopurisaiccādo jātipadatthanissayanena katatthatāya, parisa mattatthatāyāti vuttaṃ hoti, avassaṃ dīghabhāve kāraṇamāha ‘yadicākāro’iccādi, yadica ākāroti padacchedo.

"Aityevavattabban" means that it is said 'gea'. In the case where an a substitution is made by the rule for lengthening, it is through the rule for lengthening. The meaning of 'established elsewhere' is because it is accomplished elsewhere, as in 'bhopurisā', 'bhopurisa' etc., from lt-endings, through reliance on the meaning of the generic term. The meaning of 'matured in the sense of 'parisa'' is thus stated. The reason for the inevitable lengthening is stated, beginning with 'yadicākāro'. 'Yadica ākāro' is the separation of words.

Aityevavattabbanti có nghĩa là ‘chỉ Ge’ (gea) được nói. ‘Pakkhe dīghavidhānenevāti’ có nghĩa là ‘chỉ bằng quy định nguyên âm dài trong một số trường hợp’ sau khi đã thay thế bằng âm a. ‘Aññatthacaritatthatāyāti’ có nghĩa là ‘đã được thực hiện ở nơi khác’ do sự phụ thuộc vào ý nghĩa của từ loại trong các trường hợp như ‘bhopurisā, bhopurisa, v.v.’ bắt nguồn từ ltvanta. ‘Parisa mattatthatāyāti’ có nghĩa là ‘đã hoàn thành’. Lý do cho sự hiện diện nhất định của nguyên âm dài được nêu là ‘yadicākāro’ (nếu là âm a), v.v. ‘Yadica ākāroti’ là cách tách từ.

464

60. Ghabrahmā

465

Ghaitisaññā ghasaññā tāsaṃ, kaññāsaññātiādīsu ghasaññānaṃ bahuttā bahuvacanena niddeso, gharūpassāti ghassāti ghasaddarūpassa, tathā bho brahmāti ettha tathāti iminā brahmātirūpassa niruttiyaṃ niddiṭṭhattāva ettha saṅgahitabhāvaṃ dasseti.

Gha is a designation, of those gha designations. The plural is used in 'kaññāsaññā' and so forth, because gha designations are numerous. Of the form gha means of the form of the word gha. Similarly, here, by 'tathā' (similarly) in 'bho brahmā', it shows that the form 'brahmā' is included here, as it is indicated in grammar.

‘Ghaitisaññā’ là các danh từ ghā. Trong ‘kaññāsaññātiādīsu’, các danh từ ghā được chỉ định bằng số nhiều vì chúng có nhiều. ‘Gharūpassāti ghassāti’ là hình thức của từ ghā. Tương tự, trong ‘bho brahmāti’, ‘tathā’ chỉ ra rằng hình thức brahmā cũng được bao gồm ở đây vì nó đã được chỉ định trong ngữ pháp.

Evaṃ vivarantīti tasmā sa sakhato gassa akāraākārā’’tiādinā evaṃ vivaranti, te hi aca āca ica īca ecāti dvande pubbasarānaṃ lopaṃ katvā ettupasilesaniddesaṃ vaṇṇenti, sāmaññavidhānanti ‘brahmakattuisi sakhato’ccevamavisesetvā sāmaññena kathanaṃ, kimatthanti kiṃ attho payojanaṃ yassa taṃ kimatthaṃ.

They explain thus: Therefore, they explain thus, beginning with "tasmā sa sakhato gassa akāraākārā" (therefore, to gha of sakha, a-forms). For they explain the combination by deleting the initial vowels in a dvanda (compound) of aca, āca, ica, īca, eca. A general rule means a statement made generally, without specifying a gender, as in 'brahmakattuisi sakhato'. "For what purpose?" means "What is its purpose or aim?"

‘Evaṃ vivarantīti’ là cách họ giải thích như vậy, bắt đầu bằng ‘tasmā sa sakhato gassa akāraākārā’, v.v. Họ giải thích sự chỉ định kết hợp này bằng cách loại bỏ các nguyên âm đầu tiên trong cặp ‘aca āca ica īca eca’. ‘Sāmaññavidhānanti’ là một tuyên bố chung mà không phân biệt như ‘brahmakattuisi sakhato’. ‘Kimatthanti’ có nghĩa là ‘mục đích là gì?’.

Sāmaññavidhānaṃ kimatthampanevaṃ payojanāsaṅkāyaṃ payojanāsaṅkāvicāraṇaṃ manasi nidhāya ‘āgati gaṇoya’nti vuttattā āha– ‘atthato’ccādi, atthatoti sā matthiyato, anenāti‘āgatigaṇoya’nti iminā vacanena, idaṃ vuttaṃ hoti ‘āgatigaṇoyanti iminā tadākārasaṅkhātajātippadhānagaṇattappakāsanena yadi sambodhane ekārantākārantalābhīnaṃ kattu isi sakha muni bhadantādīnaṃ gahaṇaṃ payojanaṃ na siyā, aññathā anupapajjanaṃ siyāti evamaññathānupapattilakkhaṇasāmatthiyato sāmaññavidhāne payojanamāhe’’ti, soyanti iminā vuttiyaṃ ‘āgati gaṇoya’nti vuttaṃ vacanaṃ nidasseti.

Having considered the doubt regarding the purpose of a general rule—"What is the purpose of a general rule?"—and with the intention of investigating the doubt about its purpose, it is stated, beginning with 'atthato', because 'āgati gaṇoya' is said. 'Atthato' means from its essential meaning. By 'anena' means by this statement 'āgatigaṇoya'. This is what is meant: "If the purpose of including kattu, isi, sakha, muni, bhadanta, etc., which have the ending e and ā in the vocative case, through the declaration of āgatigaṇoya as a group predominantly characterized by such forms, were not there, it would otherwise be impossible." Thus, it states the purpose in a general rule due to its inherent power, which is characterized by being otherwise impossible. By 'soyaṃ', the statement 'āgati gaṇoya' from the commentary is exemplified.

‘Sāmaññavidhānaṃ kimatthampanevaṃ’ là câu hỏi về mục đích của quy định chung. Với ý nghĩ về sự nghi ngờ về mục đích, câu trả lời là ‘atthato’ (thực chất), v.v., vì đã nói ‘āgati gaṇoya’. ‘Atthatoti’ có nghĩa là ‘từ sức mạnh của nó’. ‘Anenāti’ có nghĩa là ‘bằng lời nói này’ (‘āgatigaṇoya’). Điều này có nghĩa là: ‘Nếu không có mục đích là sự bao gồm các từ kết thúc bằng nguyên âm a và ā trong cách xưng hô, như kattu, isi, sakha, muni, bhadanta, v.v., vốn là những từ chính của nhóm được gọi là āgati gaṇa, thì sẽ có sự không hợp lý. Do đó, từ sức mạnh của sự không hợp lý này, mục đích của quy định chung được nêu ra’. ‘Soyanti’ chỉ ra lời nói ‘āgati gaṇoya’ được nêu trong bài luận.

466

63. Ghossaṃ

467

Ssañca ssāca ssāyoca añca tiñcāti itarītarayoge cattha samāso,ssaṃ ssā ssāyaṃ tiṃsu.

Ssa and ssā and ssāya and añca and tiñca: this is a cattha samāsa (compound with 'and' in the sense of ca) in the sense of itarītarayoga (reciprocal connection) in ssaṃ, ssā, ssāyaṃ, tiṃsu.

‘Ssañca ssāca ssāyoca añca tiñcāti’ là một hợp chất (samāsa) trong itarītarayoga (hợp chất liên kết), có nghĩa là ‘trong ssaṃ, ssā, ssāyaṃ, tiṃ’.

468

64. Eka

469

Ghoca oca gho ghāntaokārantā, natthi gho yesante agho, tesaṃ, sāmaññavidhānatoti kassaci liṅgassa aparāmāsā sāmaññena vidhānato, nādekavacanesūti nādīsu ekavacanesūti attho, hi hetumhi, yasmā kassaci evaṃ duṭṭhādhippāyo siyā, tasmā dutiyamudāharaṇanti attho, dutiyopi hetumhi, yasmā sabbesaṃ saṅgahaṇatthaṃ, tasmā na ca tathādhippetanti attho, sabbesamekavacanānaṃ saṅgahaṇābhāve suttānaṃ viracanappakāramāha-‘aññathā’tiādi, uparicātyādīsvayamadhippāyo ‘‘suttassa ‘aṃyosvaghona’nti viracitattā sāmaññene-kavacanesvaghassa narassattappatīti tappaṭisedhābhāvā’daṇḍi kula’nti rassattaṃ ‘sismiṃ napuṃsake’ti vidhisuttaṃ vadeyyā’’ti, okārantappaṭisedhanti ‘aghona’nti okārantappaṭisedhaṃ, ādesantaraṃ ‘‘gossā gasihinaṃ sugāvagavā’’tyādinā (2-67) karīyamānaṃ gāvādesādikaṃ, ettha pana napuṃsake ekavacanantaṃ daṇḍi kulanti vakkhamānattā nodāhaṭaṃ, yosu pana ‘‘yolopanisudīgho’’ti (2-88) adīghassāpi dīghavidhānasāmatthiyā paṭhamameva dīghassa rassābhāvekāva kathāti nodāhaṭaṃ, daṇḍīdaṇḍīni icceva tu bhavati, nossavāti pāṭho dissati, ettha vijjamāne ge pare okārantassa vā rassāpajjanadosampasaṅgato nossā’ti pāṭhena bhavitabbaṃ.

Gha and o form gho; gho are words ending in o. Agho are those which do not have gho; to them. Because of a general rule: because of a general rule without reference to any specific gender. Nādekavacanesū means in the singulars beginning with na. Hi is for the reason. The meaning is: since such a mischievous intention might arise in someone, therefore, a second example is given. The second hi is also for the reason. The meaning is: since it is for the inclusion of all, therefore, it is not intended thus. It describes the method of formulating suttas in the absence of the inclusion of all singular forms, beginning with 'aññathā' (otherwise). This is the intention in 'uparică' and so forth: "Since the sutta is composed as 'aṃyosvaghonaṃ', if there were no prohibition of the perception of shortness in narassa for agho in singulars, then the sutta 'sismiṃ napuṃsake' would state shortness for 'daṇḍi kula'." 'Okārantappaṭisedhan' is the prohibition of o-ending by 'aghonaṃ'. Another substitution: the substitution of gāvā and so forth, made by "gossā gasihinaṃ sugāvagavā" (2-67) and so forth. Here, however, 'daṇḍi kulaṃ', which is a neuter singular, is not exemplified, as it will be stated later. In 'yosu', however, it is not exemplified, because due to the power of the rule for lengthening, even for a non-lengthened form, it is stated in "yolopanisudīgho" (2-88) as to how a shortened form is not present for an already lengthened form from the beginning. However, 'daṇḍīdaṇḍīni' (are what) occurs. The reading 'nossavā' is seen. Here, if ge exists after an o-ending, it would lead to the fault of shortening, so it should be the reading 'nossā'.

‘Ghoca oca’ là gho, kết thúc bằng ghā và okāranta. ‘Natthi gho yesante agho’ là agho, tức là những từ không có ghā. ‘Tesaṃ’ là của chúng. ‘Sāmaññavidhānatoti’ là do quy định chung mà không đề cập đến một giống nào. ‘Nādekavacanesūti’ có nghĩa là ‘trong các số ít của nādī’. ‘Hi’ là vì lý do. ‘Yasmā kassaci evaṃ duṭṭhādhippāyo siyā, tasmā dutiyamudāharaṇanti attho’ có nghĩa là ‘vì có thể có ý định sai lầm như vậy đối với một số người, nên đây là ví dụ thứ hai’. ‘Dutiyopi’ cũng là vì lý do. ‘Yasmā sabbesaṃ saṅgahaṇatthaṃ, tasmā na ca tathādhippetanti attho’ có nghĩa là ‘vì mục đích là bao gồm tất cả, nên không có ý định như vậy’. ‘Sabbesamekavacanānaṃ saṅgahaṇābhāve suttānaṃ viracanappakāramāha-‘aññathā’tiādi’ nêu cách thức soạn thảo các sūtta nếu không có sự bao gồm tất cả các số ít. ‘Uparicātyādīsvayamadhippāyo’ có nghĩa là ý định ở đây là ‘vì sūtta ‘aṃyosvaghona’ đã được soạn thảo, và vì không có sự phủ nhận sự nhận thức về rassatta (nguyên âm ngắn) của agho trong các số ít chung, nên nó sẽ nói về sūtta quy định ‘daṇḍi kula’ rassatta trong ‘sismiṃ napuṃsake’’. ‘Okārantappaṭisedhanti’ là sự phủ nhận okāranta trong ‘aghona’. ‘Ādesantaraṃ’ là sự thay thế khác như gāvādesa, v.v., được thực hiện bởi ‘gossā gasihinaṃ sugāvagavā’ (2-67). Tuy nhiên, ở đây, ‘daṇḍi kula’ là một số ít ở giống trung tính, sẽ được nói đến sau, nên nó không được đưa ra làm ví dụ. Trong ‘yosu’ thì ‘yolopanisudīgho’ (2-88) có khả năng quy định nguyên âm dài ngay cả cho những từ không có nguyên âm dài, nên không cần nói về việc không có nguyên âm ngắn cho những từ đã có nguyên âm dài. ‘Daṇḍīdaṇḍīni’ thì đúng là như vậy. ‘Nossavāti’ là một biến thể đọc. Ở đây, khi ‘ge’ hiện diện, sẽ có lỗi nếu okāranta bị rút ngắn, nên phải là biến thể đọc ‘nossā’.

470

67. Gossā

471

Gāvena gavenāti karaṇepi samānaṃ, gāvassa gavassāti chaṭṭhiyāpi.

Gāvena gavenā is also similar in the instrumental case. Gāvassa gavassā is also in the genitive case.

‘Gāvena gavenāti’ cũng giống nhau trong cách dùng công cụ (karaṇa). ‘Gāvassa gavassāti’ cũng giống nhau trong cách dùng sở hữu cách (chaṭṭhī).

472

69. Gavaṃ

473

Senāti sutattā seiti vuttiyaṃ nimittaṃ parikappitaṃ.

Because it is stated as sena, se is presumed to be the condition in the commentary.

‘Senāti sutattā’ là do đã được nghe, nên ‘se’ được giả định là một dấu hiệu trong bài luận.

474

72. Gāvu

475

Saddantarattena koci dosoti sambandho, ādisitabbā ādesā kātabbā.

The connection is: "some fault by another word". Substitutions should be prescribed.

‘Saddantarattena koci dosoti sambandho’ là mối liên hệ ‘một số lỗi do từ khác’. ‘Ādisitabbā ādesā kātabbā’ là ‘những sự thay thế phải được thực hiện’.

476

73. Yaṃ

477

Pena pasaññāya yuttā īpī, paca so īcāti vāpī abhedaggahaṇena, aññassāti ikāra ukāraūkārassa.

Pena means īpī combined with the pa designation, or īcā from paca so, by comprehending their non-difference. 'Aññassa' means of the vowel i, u, ū.

‘Pena’ là īpī đi kèm với danh từ p. Hoặc ‘paca so īcāti vāpī’ bằng cách chấp nhận sự không phân biệt. ‘Aññassāti’ là của ikāra, ukāra, ūkāra.

478

77. Smi

479

Loke devadatto dattoti ekadesena samudāyavohāra dassanato sminotīmassa smiṃ vacanassātyayamattho dassitotyāha-‘smiti iminā’tiādi.

Since the usage of the whole (word) by a part (of it) is exemplified by "In the world, Devadatta is Datta", this meaning is shown for the word smiṃ (which is represented by) sminoti. Thus, it says, beginning with 'smiti iminā' (by 'smi').

‘Loke devadatto dattoti’ là cách chỉ ra rằng trong thế gian, việc gọi một phần của một tổng thể (như Datta thay vì Devadatta) là điều bình thường. Tương tự, ‘sminotīmassa smiṃ vacanassātyayamattho dassitotyāha-‘smiti iminā’tiādi’ chỉ ra rằng ý nghĩa của từ smiṃ này được thể hiện bởi ‘sminoti’.

480

81. Jhalā

481

Brahmādīsu ‘ito kvaci sassa ṭānubandho’ti pāṭhāti sambandho, brahmādīsūti ‘‘ghabrahmādite’’ti (2-60) sutte vuttabrahmādīsu, pāṭhāti ‘ito’tyādino gaṇasuttassa pāṭhā, ṭānubandhoti iminā (eṭādesaṃ) niddisati.

The connection is: "In Brahmā and so forth, there is a reading 'ito kvaci sassa ṭānubandho' (sometimes s has ṭa as an anubandha from this)". 'Brahmādīsu' refers to brahmā and so forth mentioned in the sutta "ghabrahmādite" (2-60). 'Pāṭhāti' means from the reading of the gaṇa-sutta (group of rules) beginning with 'ito'. By 'ṭānubandho', it indicates the eṭādesa (substitution of eṭa).

‘Brahmādīsu ‘ito kvaci sassa ṭānubandho’ti pāṭhāti sambandho’ là mối liên hệ ‘trong các từ brahmādi, có biến thể đọc ‘ito kvaci sassa ṭānubandho’’. ‘Brahmādīsūti’ là trong các từ brahmādi được đề cập trong sūtta ‘ghabrahmādite’ (2-60). ‘Pāṭhāti’ là từ biến thể đọc của gaṇasūtta bắt đầu bằng ‘ito’. ‘Ṭānubandhoti’ chỉ ra (sự thay thế bằng eṭa).

482

85. Kū

483

So^* anto yassa so tadanto samudāyo, tassa, ‘‘cānukaḍḍhitaṃ nottaratrānuvattatī’’ti viññūvacanaṃ, viduno vidūti kūpaccayantassa udāharaṇaṃ, viññuno viññūti ‘‘vito ñāto’’ti (5-39) sabbaññuno sabbaññūti ‘‘kammā’’ti (5-40).

That which has so as its end is tadanto (ending in that), which is a compound; of that. The saying of the wise is: "What has been drawn down (from a previous rule) does not continue to apply later." Viduno vidū is an example of kū-ending. Viññuno viññū is from "vito ñāto" (5-39). Sabbaññuno sabbaññū is from "kammā" (5-40).

‘So^* anto yassa so tadanto samudāyo, tassa’ là một tổng thể kết thúc bằng so (bhasmā), của nó. ‘‘‘Cānukaḍḍhitaṃ nottaratrānuvattatī’’ti viññūvacanaṃ’ là lời nói của người trí ‘những gì được kéo theo (anukaḍḍhitaṃ) sẽ không tiếp tục ở đoạn sau’. ‘Viduno vidūti’ là ví dụ về từ kết thúc bằng tiếp vĩ ngữ kū. ‘Viññuno viññūti’ là từ ‘vito ñāto’ (5-39). ‘Sabbaññuno sabbaññūti’ là từ ‘kammā’ (5-40).

484

86. Lo

485

Lopotveva siddhattāti vomuttapakkhe lopotīmināva siddhattā.

Since it is already established by lopotveva: since it is established by this lopoti (deletion), in the released alternative.

‘Lopotveva siddhattāti’ là do đã được thiết lập bởi ‘lopoti’ trong trường hợp vomutta.

486

87. Nano

487

Amuyāti itthiyaṃ yādeso, nanotīmassidaṃ paccudāharaṇaṃ.

Amuyā is the yā-substitution in the feminine. This is a counter-example to nanoti.

‘Amuyāti’ là sự thay thế bằng yā ở giống cái. Đây là một ví dụ phản chứng cho ‘nanoti’.

488

88. Yolo

489

Paṭhamādutiyāyonamekato udāharaṇāni aṭṭhī aṭṭhīniti, tānica yolopanilātisseva dassitāni, tathāyevāññānipi ñāyantīti.

Examples for the first and second yā forms together are aṭṭhī and aṭṭhīni. These are shown in yolopanilātisseva. Similarly, others are to be understood.

Các ví dụ về paṭhamā và dutiyā là aṭṭhī, aṭṭhīni. Chúng được chỉ ra trong ‘yolopanilātisseva’. Các ví dụ khác cũng được hiểu tương tự.

490

92. Ntassa

491

Ṭamuttapakkhoti asantaṃ kubbantassāti ṭādesena muttapakkho,ntussacevanti pasiddhattāva ṭādesamuttapakkhaṃ upameti, ‘‘sañjātaṃ tārakāditvito’’ti (5-45) ito andhitā.

Ṭamuttapakkho means the alternative freed by the ṭa-substitution, which makes asantaṃ into kubbantassā. It likens the ṭa-substitution-freed alternative to what is well-known from "sañjātaṃ tārakāditvito" (5-45), here referring to andhitā.

‘Ṭamuttapakkhoti’ là trường hợp được loại bỏ (muttapakkha) bởi sự thay thế bằng ṭā, không phải là asantaṃ kubbantassa. Ông so sánh nó với trường hợp được loại bỏ bởi sự thay thế bằng ṭā vì nó nổi tiếng là ‘ntussacevanti’. ‘‘‘Sañjātaṃ tārakāditvito’’ti (5-45) ito andhitā’ là từ ‘sañjātaṃ tārakāditvito’ (5-45).

492

93. Yosu

493

Ṭādeso-tippasajjatīti kasmā vuttaṃ nanu tadantassa samudāyassa patte ‘‘chaṭṭhiyantassā’’ti (1-17) antasseva hoti, tathāsati nevātippasaṅgo, tasmā kasmātippasajjatīti vuttanti, saccaṃ, tathāpi ‘jhissā’ti vattuṃ sakkuṇeyyatte issāti vuttatta^* sāmatthiyato tadantassa ṭādeso-tippasajjatīti tathā vuttanti, nanu ‘jhissā’ti vuttepi sovātippasaṅgo tadavatthoyevāti saccaṃ, tathāpi yadi samudāyassa ṭādeso-bhimato siyā ‘tathā sati kiṃ jhaggahaṇena issatveva vadeyyāti nātippasajjatīti, jhaggahaṇe nāmante ikārasseva jhasaññattāti idaṃ pana visesanattena vattu manicchite yujjati.

Why is it said that the substitution of ṭā would lead to over-application? When it applies to a word ending, in a whole, as per "chaṭṭhiyantassa," it applies only to the end part. If that is the case, there would be no over-application. So, why is it said that it leads to over-application? True. Nevertheless, although it could have been said 'jhissā,' because 'issā' was stated, by the power of that, it is said that the substitution of ṭā for the entire ending would lead to over-application, and thus it was stated in that way. But even if 'jhissā' were said, would not the same over-application persist? True. Nevertheless, if the substitution of ṭā for the entire group were intended, then 'why bother with 'jha' when one could simply say 'issa'?'—it is not over-applied. In the case of 'jha' being taken, the 'jhi' designation applies only to the 'ikāra' (the letter 'i'), and this is applicable when one wishes to state it as a distinction.

Tại sao nói rằng ṭādeso sẽ bị mở rộng quá mức? Chẳng phải khi đạt đến một tập hợp có phần cuối, thì theo quy tắc “chaṭṭhiyantassā” (1-17) nó chỉ xảy ra ở phần cuối thôi sao? Nếu vậy thì sẽ không có sự mở rộng quá mức. Vậy tại sao lại nói rằng nó sẽ bị mở rộng quá mức? Điều đó đúng. Tuy nhiên, mặc dù có thể nói là ‘jhissā’, nhưng vì nó được nói là ‘issā’, nên do năng lực của nó, ṭādeso của phần cuối của từ sẽ bị mở rộng quá mức; do đó nó được nói như vậy. Chẳng phải ngay cả khi nói ‘jhissā’ thì sự mở rộng quá mức đó vẫn tồn tại sao? Điều đó đúng. Tuy nhiên, nếu ṭādeso được mong muốn cho toàn bộ tập hợp, thì ‘Nếu vậy, tại sao lại dùng jhaggahaṇa (việc nắm giữ jha) mà không chỉ nói issatveva (chỉ issa)?’ thì sẽ không có sự mở rộng quá mức. Nhưng khi jhaggahaṇa được nói, thì chỉ có nguyên âm i ở cuối mới có jhasaññā (tên jha), điều này phù hợp khi muốn nói theo cách đặc biệt.

494

94. Vevo

495

Sahacaritañāyassāti ‘‘taṃsahacaritā taggahaṇena gayhantī’’ti ñāyassa.

Regarding the rule of association: "Those associated with it are grasped by its taking" is the rule.

Đối với sahacaritañāyassā (của quy tắc về sự đồng hành): đó là quy tắc rằng “những gì đồng hành với nó được nắm giữ bởi sự nắm giữ của nó”.

496

95. Yomhi

497

Hetukurusaddehi yosu iminā ṭādese ‘‘lopo’’tīminā yolope vā sampatte ‘‘paccayanissitaṃ bahiraṅga’’nti yolopato ‘‘pakatinissitamantaraṅga’’nti ‘‘antaraṅgabahiraṅgasu antaraṅgavidhi balavā’’ti paṭhamaṃ ṭādese nimittābhāvāva lopā bhāvoti dassetumāha-‘hetukurusaddehi’ccādi.

To show that when, due to the words "hetu" and "kuru," the substitution of ṭā would occur through this rule for the 'yo' ending, or the elision of 'yo' would occur through "lopo," the substitution of ṭā comes first according to "paccayanissitaṃ bahiraṅgaṃ" (that which depends on an affix is external) and "pakatinissitamantaraṅgaṃ" (that which depends on a root is internal) and "antaraṅgabahiraṅgasu antaraṅgavidhi balavā" (among internal and external rules, the internal rule is stronger), thereby preventing the elision due to the absence of a conditioning factor, it says: 'hetukurusaddehi' and so forth.

Để chỉ ra rằng khi ṭādeso theo quy tắc này và yolopa (sự lược bỏ yo) theo quy tắc “lopo” xảy ra đối với yo sau các từ hetu và kuru, thì yolopa không xảy ra vì không có dấu hiệu cho nó sau ṭādeso đầu tiên, do quy tắc “paccayanissitaṃ bahiraṅgaṃ” (cái dựa vào hậu tố là bên ngoài) và “pakatinissitamantaraṅgaṃ” (cái dựa vào gốc từ là bên trong), và “antaraṅgabahiraṅgasu antaraṅgavidhi balavā” (trong số các quy tắc bên trong và bên ngoài, quy tắc bên trong có sức mạnh hơn), nên đã nói là ‘hetukurusaddehi’ (bởi các từ hetu và kuru) v.v.

498

99. Sabbā

499

Nanu katarādayova sabbādisaddavacanīyā honti samāsenābhihitattā, na tu sabbasaddo^* tyāha-‘avayavene’tyādi,yadipi ‘sabba saddo ādi yesa’nti avayavena viggaho, tathāpi samudāyovāssattho bhavati… yesantyanena samudāyassa parāmāsāti bhāvo, itīti hetumhi, ko bhavantānaṃ dvinnaṃ bahunnaṃ vā eko deva datto kaṭhādīhi vā atthe dvīhi bahūhi vā ekassa niddhāraṇe sati kimhā niddhāraṇe ratara ratamesu ṇādivuttiyaṃ ‘‘ekatthatāya’’nti (2-119) vibhattilope ‘‘rānubandhentasarādissā’’ti (4-132) antasarādilope kiṃsaddassa rūpasiddhīti dassetumāha katamā’tiādi, ubho aṃsā assāti atthe ‘‘ayubhadvitīhaṃse’’ti (4-49) aye‘‘saro lopo sare’’ti (1-26) saralope rūpasiddhīti āha-‘ubho aṃsā’iccādi, kāyaṃ vavatthā nāme tyāha-‘sābhidheyyā’tyādi, avadhiccādinā tassevātthaṃ vibhāveti, adhaṃso abhaṭṭhatā avadhibhāveyevāvaṭṭhānaṃ, sābhidheyyā pekkhāti ettha so sako abhidheyyo attho disādi sābhidheyyoti gahitoti āha-‘pubbādīna’ntiādi, sābhidheyyanti kammato parā apapubbā ‘ikkha=dassane’tīmasmā ‘‘kvacaṇa’’iti (5-41) aṇpaccaye sābhidheyyāpekkho, so vāvadhiniyamoti dassetumāha-‘tamapekkhati’ccādi, tatthādhippāyaṃ vivarati ‘tathāhi’ccādinā, ettha ca parādisaddābhidheyyo-ttho disādesādi pubbādisaddābhidheyyassātthassa disāya desādino vāvadhibhāvena niyamavasena pavattati, yo cāvadhibhāvo niyamavasena pavattati, socāvadhibhāvo niyamavasena pavatto pubbādisaddavacanīyaṃ disādesādi mapekkhatīti sābhidheyyāpekkhovadhiniyamoyeva vavatthāti vuccatītyayamadhippāyo, na tu abhidheyyāyanti asambhavā, asambhavameva dassento āha-‘yo hi’ccādi, kosallena nimittenāti kusala saddassa pavattinimittena kosallena, uttarākuravo uttarakurudīpa vāsino, deso vā, ‘nāññañca nāmappadhānā’’ti (2-136) aneneva saññāyaṃ sabbādikāriyassa nisiddhatte kimasaññāyaṃbhyanenetyāha ‘nāññañce’tyādi, kiñci pubbattādikamuddissa kesañci pubboparotyādikā atthānugatā saññā anvatthasaññā.

Are not only 'katarā' and so forth the words to be referred to by the 'sabbā' group, being expressed in compound form, but not the word 'sabba'? To this, it says 'avayavena' and so forth. Although the analysis is 'sabba' is the word, 'ādi' is that of which it is, by its part, nevertheless, the entire group is its meaning... and by 'yesaṃ' (of which), the entire group is referred to. 'Iti' is for the reason. When there is a determination of one among two or many among you, such as 'Devadatta,' or among two or many in the sense of 'kaṭha' and so forth, in which of the determinations, when the 'ṇā' suffix is applied to 'ratara' and 'ratama,' and the vibhatti is elided by "ekatthatāya," and the final vowel or initial vowel is elided by "rānubandhentasarādissā," the form of the word 'kiṃ' is accomplished? To show this, it says 'katamā' and so forth. When it is 'ubho aṃsā assā' (both are its parts), by "ayubhadvitīhaṃse" in 'aya,' and by "saro lopo sare" (elision of vowel when followed by a vowel) in 'sara,' the form is accomplished. To this, it says 'ubho aṃsā' and so forth. What kind of distinction is this? To this, it says 'sābhidheyyā' and so forth. By 'avadhic' and so forth, it explains the meaning of that very word. 'Adhaṃso' means non-degradation, non-corruption, or being established purely in the state of a limit. Here, 'sābhidheyyāpekkhā' means that its own expressed meaning, such as direction, place, etc., is taken as 'sābhidheyyā.' To this, it says 'pubbādīnaṃ' and so forth. 'Sābhidheyyāpekkhā' is formed by the 'aṇa' affix from 'ikkha' (to see) with the prefix 'apa' after 'kamma' (action) by "kvacaṇa." It shows that this is also a specific rule regarding a limit. To this, it says 'tamapekkhati' and so forth. It explains the intention there by 'tathāhi' and so forth. Here, the meaning expressed by words like 'parā' and so forth, such as direction, place, etc., necessarily functions as a limit for the meaning expressed by words like 'pubbā' and so forth, such as direction, place, etc. And that limit, which necessarily functions, expects the direction, place, etc., expressed by the words 'pubbā' and so forth. This is the intention that the distinction is precisely 'sābhidheyyāpekkhāvadhi-niyama' (a rule of limit based on expecting what is expressed by words) and not 'abhidheyyāya' due to impossibility. Showing this impossibility, it says 'yo hi' and so forth. 'Kosallena nimittena' means by the efficient cause of the word 'kusala,' by skill. 'Uttarākuravo' are the inhabitants of Uttarakuru island, or the country. When the action of the 'sabbā' group is forbidden in the sense of 'saññā' (designation) by "nāññañca nāmappadhānā," why is it by this 'asaññāyaṃ' (not in the sense of designation)? To this, it says 'nāññañce' and so forth. A 'saññā' (designation) that is 'anvatthasaññā' (meaningful designation), such as 'pubbopara,' which is based on meaning, referring to some prior state, by identifying some prior state.

Chẳng phải chỉ những từ như katara v.v. mới là những từ được gọi là sabbādi (bắt đầu bằng sabba) vì chúng được diễn đạt bằng một hợp chất, chứ không phải từ sabba sao? Về điều đó, đã nói là ‘avayavena’ (bằng bộ phận) v.v. Mặc dù có một sự phân tích bằng bộ phận là ‘sabba saddo ādi yesaṃ’ (từ sabba là khởi đầu của chúng), nhưng ý nghĩa của nó là một tập hợp… ý nghĩa là sự tham chiếu đến tập hợp bằng ‘yesaṃ’ (của chúng). itīti (như vậy) là trong ý nghĩa nguyên nhân. Khi có sự xác định một trong hai hoặc nhiều người trong số các bạn, chẳng hạn như Devadatta, hoặc một trong hai hoặc nhiều người trong số các vật như kaṭha v.v., thì sự hình thành của từ katamā v.v. được chỉ ra để giải thích cách từ kiṃ được hình thành: khi có sự lược bỏ cách theo quy tắc “ekatthatāya” (2-119) trong ṇādivutti (sự sử dụng ṇa v.v.) trong ratara, ratama khi xác định từ đâu, và sự lược bỏ âm cuối và âm đầu theo quy tắc “rānubandhentasarādissā” (4-132). Đã nói là ‘ubho aṃsā’ (cả hai phần) v.v. để chỉ ra rằng khi nói ‘ubho aṃsā assā’ (cả hai phần của nó), từ được hình thành bởi sự lược bỏ nguyên âm theo quy tắc “ayubhadvitīhaṃse” (4-49) và “saro lopo sare” (1-26). Đã nói là ‘kāyaṃ vavatthā nāme’ (tên của sự sắp xếp này là gì) v.v. để chỉ ra ‘sābhidheyyā’ (cùng với ý nghĩa) v.v. Ý nghĩa của từ đó được giải thích thêm bằng avadhiccādinā (bằng giới hạn v.v.). adhaṃso (không bị phá hủy), abhaṭṭhatā (không bị hư hỏng), avadhibhāveyevāvaṭṭhānaṃ (sự tồn tại trong trạng thái giới hạn). Ở đây, trong ‘sābhidheyyāpekkha’ (mong đợi ý nghĩa của nó), ý nghĩa riêng của nó, chẳng hạn như phương hướng, được coi là sābhidheyya. Đã nói là ‘pubbādīnaṃ’ (của pubba v.v.) v.v. sābhidheyyāpekkha (mong đợi ý nghĩa của nó) là một danh từ được hình thành từ động từ ikkha (nhìn) trong ‘dassane’ (trong việc thấy) sau tiền tố apa và parā từ kamma (hành động), với hậu tố aṇa theo quy tắc “kvacaṇa” (5-41). Để chỉ ra rằng đó là một quy tắc giới hạn, đã nói là ‘tamapekkhati’ (mong đợi điều đó) v.v. Ý định ở đây được giải thích bằng ‘tathāhi’ (thật vậy) v.v. Ở đây, ý nghĩa được chỉ định bởi các từ parādi (bắt đầu bằng para), tức là phương hướng v.v., tồn tại một cách có quy tắc như một giới hạn đối với ý nghĩa được chỉ định bởi các từ pubbādi (bắt đầu bằng pubba), tức là phương hướng hoặc vùng đất v.v. Và giới hạn tồn tại một cách có quy tắc, giới hạn đó tồn tại một cách có quy tắc, mong đợi phương hướng hoặc vùng đất v.v. được gọi bằng các từ pubbādi, do đó, sābhidheyyāpekkho avadhiniyamo (quy tắc giới hạn mong đợi ý nghĩa của nó) được gọi là vavatthā (sự sắp xếp). Đây là ý định. Chứ không phải vì abhidheyyāya (đối với ý nghĩa) là không thể. Để chỉ ra sự không thể đó, đã nói là ‘yo hi’ (cái nào) v.v. kosallena nimittena (bằng dấu hiệu của sự khéo léo) là bằng dấu hiệu của sự khéo léo của từ kusala (khéo léo). uttarākuravo là những cư dân của uttarakurudīpa (đảo Uttarakuru), hoặc một vùng đất. Để chỉ ra rằng khi có sự cấm đoán của chức năng sabbādi (bắt đầu bằng sabba) trong các tên riêng bởi quy tắc “nāññañca nāmappadhānā” (2-136), thì kimasaññāyaṃbhyanena (điều gì xảy ra với nó trong các tên chung) đã nói là ‘nāññañce’ (không cái khác) v.v. anvatthasaññā (tên phù hợp với ý nghĩa) là một tên gọi phù hợp với ý nghĩa, chẳng hạn như pubboparotyādi (phía trước, phía sau v.v.) đối với một số thứ, được đặt ra để chỉ một số đặc điểm như pubbattādika (tính phía trước v.v.).

500

104.Ti

104. Ti

104.Ti

501

‘‘Vānekaññatthe’’ti (3-17) vikappānuvattanato ayuttattābhāvaṃ dasseti‘nayidamayutta’nti, yuttatā cāssa pāṭhe byabhicāra dassanatoti vattumāha-‘napuṃsake’ccādi, pāṭhānugatā hi suttaracanā, vikappānuvattiyā anapuṃsakamidameva vacanaṃ tassa kvaci byabhicāratte ñāpakanti vattumāha-‘tassa cā’tiādi, avassamevamettha attho gahetabbo, aññathā yathāvaṭṭhitapāṭhānukkamenātthaggahaṇe sati suttassa^* mukhyattappatītito kathantamaññassa ñāpakaṃ bhaveyya, mukhyabhāve hi ñāpakatthaṃ na yujjeyya.

It shows that it is not improper due to the continuation of the option in "vānekaññatthe" by saying 'nayidamayuttaṃ' (this is not improper). It states that its propriety is seen in the variation of the text. To this, it says 'napuṃsake' and so forth. For the composition of the Sutta follows the reading. To say that this very word, not in the neuter gender, is an indicator of its occasional variation due to the continuation of the option, it says 'tassa cā' and so forth. The meaning must necessarily be taken in this way here; otherwise, if the meaning were taken according to the fixed sequence of the text, then, as the Sutta would be understood as primary, how could it be an indicator for something else? For in the primary sense, it would not be proper for it to be an indicator.

Để chỉ ra rằng không có sự không phù hợp do sự tiếp nối của sự lựa chọn theo quy tắc “vānekaññatthe” (3-17), đã nói là ‘nayidamayutta’ (điều này không không phù hợp). Để chỉ ra rằng sự phù hợp của nó được thấy trong sự sai lệch của bài đọc, đã nói là ‘napuṃsake’ (trong giống trung) v.v. Thật vậy, cấu trúc của sutta (kinh) tuân theo bài đọc. Để chỉ ra rằng chính câu này, không phải giống trung, là một dấu hiệu cho sự sai lệch của nó ở một số nơi do sự tiếp nối của sự lựa chọn, đã nói là ‘tassa cā’ (và của nó) v.v. Ý nghĩa ở đây phải được hiểu như vậy. Nếu không, khi ý nghĩa được hiểu theo thứ tự của bài đọc hiện có, thì do sự nhận thức về tính chính yếu của sutta, làm sao nó có thể là một dấu hiệu cho một cái khác? Thật vậy, trong trường hợp chính yếu, nó sẽ không phù hợp để là một dấu hiệu.

502

108. Ate

503

Nanu ca ‘‘lakkhaṇapaṭipadavuttesu paṭipadavuttasseva gahaṇa’’ntīmāya paribhāsāya lakkhaṇikassākārassa gahaṇaṃ na pappotītyāsaṅkiya paṭipādayamāha-‘rassākāre’ccādi, paribhāsāya cassāyamattho ‘‘lakkhīyateneneti lakkhaṇaṃ, sādhvasādhujānana hesuttā sutta^* muccate, paṭigatampadaṃ paṭipadaṃ, uccāritamañjasetyattho, lakkhaṇañca paṭipadañca lakkhaṇapaṭipadāni, tehi vuttāni rūpāni lakkhaṇapaṭipadavuttāni, tesu, vuttasaddo paccekamparisamāpīyate ‘lakkhaṇavuttesu paṭipadavuttesū’ti, tatrāñcasā yamaniddiṭṭhaṃ, kevalaṃ lakkhaṇadassanenāsmiṃ lakkhaṇe satyavassamanena rūpena bhavitabbanti lakkhaṇena paṭipāditaṃ, taṃ lakkhaṇavuttamityuccate, yantvañjasā saddeneva paṭipāditaṃ, taṃ paṭipadavuttanti vuccate, tasmiṃ lakkhaṇavutte paṭipadavutte ca rūpe sati paṭipadavuttasseva gahaṇaṃ, netarasse’’ti, paṭipadavuttassevetyavadhāraṇena niyamarūpabhāssā paribhāsāyāvagamyate, so ca niyamo aniyamapubbake sandehe satyavatiṭṭhate, tasmā yatra lakkhaṇavuttameva kevalaṃ, na paṭipadavuttaṃ, tatra nāyaṃ paribhāsā vatiṭṭhate, yatrāpi paṭipadavuttameva kevalaṃ, na lakkhaṇavuttaṃ, sopyetissā avisayo, yatra dve rūpāni sambhavanti tatrevā yamparibhāsā sandehāpākaraṇamukhena pavattāti ñāyappattoyevā mattho imāya paribhāsāyānuvādyate, tathāhi sandehaṭhānesu yadyapyekarūpamevamabhinnamubhinnaṃ, tathāpi lakkhaṇavuttaṃ rūpaṃ lakkhaṇe nonnīyamānaṃ dhūmaggi viya jalabalākā viya cānu mānikaṃ, yantu paṭipada vuttaṃ rūpaṃ, taṃ paccakkhasiddhaṃ, paccakkhānumānesu ca paccakkhambalavantaraṃ pamāṇanti ato paṭipadavuttameva gayhatīti.

Indeed, one might wonder if, according to the rule "lakkhaṇapaṭipadavuttesu paṭipadavuttasseva gahaṇaṃ" (among those expressed by definition and those expressed by explicit statement, only that expressed by explicit statement is taken), the taking of an 'akāra' (the letter 'a') that is merely a definition (lakkhaṇika) is not allowed. Anticipating this, it clarifies by saying 'rassākāre' and so forth. The meaning of this rule is: "Lakkhaṇa" means that by which something is defined; a Sutta (or शास्त्र) is called such for knowing what is proper and improper. "Paṭipada" means a word that has been attained, meaning explicitly stated. "Lakkhaṇa and paṭipada" are lakkhaṇapaṭipadāni. "Lakkhaṇapaṭipadavuttāni" are forms expressed by them. The word "vutta" (expressed) is to be understood separately for each: 'lakkhaṇavuttesu paṭipadavuttesu' (among those expressed by definition and those expressed by explicit statement). Among these, that which is not directly stated, but is deduced by merely seeing a definition—that if this definition exists, this form must necessarily exist—is called "lakkhaṇavutta" (expressed by definition). That which is explicitly stated by the word itself is called "paṭipadavutta" (expressed by explicit statement). When both lakkhaṇavutta and paṭipadavutta forms are possible, only the paṭipadavutta is taken, not the other. By the restrictive word 'paṭipadavuttasseva' (only of that expressed by explicit statement), a rule-like nature of the maxim is understood. And this rule applies when there is doubt prior to a rule, where it remains firm. Therefore, where only lakkhaṇavutta exists, and no paṭipadavutta, this rule does not apply. And where only paṭipadavutta exists, and no lakkhaṇavutta, that too is outside its scope. This rule applies only where two forms are possible, serving to resolve doubt. Thus, this is the meaning that is consistently upheld by this maxim. For example, in situations of doubt, even if one form is common to both, the lakkhaṇavutta form, being deduced from a definition, is inferential, like smoke indicating fire or cranes indicating rain. But the paṭipadavutta form is directly established. And among direct perception and inference, direct perception is a stronger means of valid cognition. Therefore, only the paṭipadavutta is taken.

Chẳng phải theo quy tắc “lakkhaṇapaṭipadavuttesu paṭipadavuttasseva gahaṇaṃ” (trong số những gì được nói bằng lakkhaṇa và paṭipada, chỉ cái được nói bằng paṭipada mới được nắm giữ), sự nắm giữ nguyên âm a theo quy tắc lakkhaṇa không đạt được sao? Để giải quyết nghi ngờ này, đã giải thích là ‘rassākāre’ (trong nguyên âm a ngắn) v.v. Ý nghĩa của quy tắc này là “lakkhaṇa là cái mà qua đó một điều được nhận biết; sutta (kinh) được gọi là sādhvasādhujānanahesutta (kinh là nguyên nhân của sự biết đúng và sai). paṭipada là một từ được nói ra; ý nghĩa là một cách nói rõ ràng. lakkhaṇapaṭipadāni là lakkhaṇa và paṭipada. lakkhaṇapaṭipadavuttāni là những hình thức được nói bằng chúng. Từ vutta (được nói) được áp dụng riêng cho từng cái: ‘lakkhaṇavuttesu paṭipadavuttesu’ (trong số những cái được nói bằng lakkhaṇa và những cái được nói bằng paṭipada). Trong số đó, cái được chỉ định một cách rõ ràng, cái được lakkhaṇa giải thích rằng khi có lakkhaṇa này, hình thức này chắc chắn phải tồn tại, được gọi là lakkhaṇavutta. Cái được giải thích rõ ràng bằng chính từ đó được gọi là paṭipadavutta. Khi có cả hình thức lakkhaṇavutta và paṭipadavutta, chỉ cái paṭipadavutta mới được nắm giữ, chứ không phải cái kia.” Bằng sự nhấn mạnh ‘paṭipadavuttasseva’ (chỉ cái của paṭipadavutta), quy tắc này được hiểu là một quy tắc có tính ràng buộc. Quy tắc này chỉ có giá trị khi có sự nghi ngờ trước đó về một sự không ràng buộc. Do đó, nơi nào chỉ có lakkhaṇavutta, không có paṭipadavutta, thì quy tắc này không có giá trị. Nơi nào chỉ có paṭipadavutta, không có lakkhaṇavutta, thì đó cũng không phải là phạm vi của nó. Quy tắc này chỉ có giá trị ở nơi có thể có hai hình thức, thông qua việc loại bỏ sự nghi ngờ. Đây là ý nghĩa được chấp nhận một cách hợp lý được truyền đạt bởi quy tắc này. Thật vậy, ở những nơi có sự nghi ngờ, mặc dù có thể có một hình thức không khác biệt giữa hai cái, nhưng hình thức lakkhaṇavutta được suy ra từ lakkhaṇa là một suy luận, giống như lửa từ khói hoặc sấm sét từ mây. Còn hình thức paṭipadavutta là một sự thật trực tiếp. Và trong số các bằng chứng trực tiếp và suy luận, bằng chứng trực tiếp là mạnh hơn. Do đó, chỉ paṭipadavutta mới được nắm giữ.

504

110. Kvace

505

Napuṃsakaliṅge ekārena na bhavitabbanti sambandho.

The connection is that it should not be with 'ekārena' in the neuter gender.

Mối liên hệ là trong giống trung, nó không nên có ekāra (âm e).

506

114. Lopo

507

Akārassantaraṅgatte kāraṇamāha-‘pakatinissitattā’ti, pakatiyā idaṃ pākataṃ ‘‘ṇo’’ti (4-34) ṇo, lopassa bahiraṅgatte kāraṇamāha-‘paccayanissitattā’ti, antaraṅgeccādinā ‘‘antaraṅgabahiraṅgesvantaraṅgavidhi balavā’’ti paribhāsamupalakkheti, aṅgasaddo-vayavavācī, ante saddo sattamyatthe, aṅge bhavamantaraṅgaṃ vibhatthyatthe-saṅkhyasamāso ‘‘eonama vaṇṇe’’ti (1-37) attaṃ rāgamo, aṅgato bahi bahiraṅgaṃ ‘‘payyapābahitiro purepacchā vā pañcamyā’’ti (3-5) asaṅkhyasamāso, atra cāntaraṅgaṃ bahiraṅganti nāṅgebhavamantaraṅgaṃ, apitvantaraṅganissitaṃ kāriyamantaraṅgaṃ, nāpyaṅgato bahibhūto samudāyo bahiraṅgaṃ, kintu bahiraṅganissitaṃ kāriyambahiraṅgaṃ yathā mañcanissitesu saddāyantesu ‘mañcā saddāyantī’tyuccate taṃ viyeti atoyevā saṅkhyasamāsepi liṅgavibhattivacanantarayogo ‘antaraṅgo antaraṅgā’ti, saṅketiko hyayamasaṅkhyasamāso, na pubbapadatthappadhāno, yathā-paccakkhassākkhanissitattāvabodhatthaṃ ‘akkhamakkhampati vattate’ti vicchāya-masaṅkhyasamāsepi kate paccakkha ñāṇassākkhanissitattañāpanatthaṃ saṅketavasena kato-yamasaṅkhya samāso, na pubbapadatthappadhānoti‘paccakkho paccakkhā’ti liṅgavibhatti vacanantarayogo, tathevāya-mantaraṅganissito-yaṃ samudāyanissitoti ñāpanatthaṃ saṅketavasena kato-yamasaṅkhyasamāsoti liṅgavibhattivacanantarayogo na virujjhate, athavā antaramaṅgamassa kāriyassātthīti ‘‘saddhāditva’’ (4-84) tathā bahiraṅganti, antaraṅgañca bahiraṅgañca antaraṅgabahiraṅgāni, tesvantaraṅgo balavāti.

He states the reason for the internal nature of the vowel 'a' as 'being dependent on the inherent nature'. This is manifested by its inherent nature, as in "ṇo" (4-34) ṇo. He states the reason for the external nature of elision as 'being dependent on the suffix'. By 'antaraṅga' etc., he indicates the maxim "Between internal and external operations, the internal operation is stronger." The word 'aṅga' means 'part'. The word 'ante' is in the sense of the locative case. 'Antaraṅga' (internal) means 'existing within the part' in the sense of the vibhatti, forming an enumeration compound (saṅkhyasamāso). As in "eonama vaṇṇe" (1-37), 'attaṃ' is for 'rāgamo'. 'Bahiraṅga' (external) means 'outside the part', as in "payyapābahitiro purepacchā vā pañcamyā" (3-5), forming a non-enumeration compound (asaṅkhyasamāso). Here, 'antaraṅga' and 'bahiraṅga' do not mean 'existing within the part' as antaraṅga, but rather 'an operation dependent on the internal' is antaraṅga. Nor does it mean a collection existing outside the part as bahiraṅga, but rather 'an operation dependent on the external' is bahiraṅga, just as when the couches are creaking, it is said 'the couches are creaking'. Therefore, even in a non-enumeration compound, the connection with gender, case, and number (liṅgavibhattivacanantarayogo) is 'antaraṅgo antaraṅgā'. This non-enumeration compound is conventional, not primarily focusing on the meaning of the former word. For example, to understand the dependence of 'paccakkha' (direct perception) on the eye (akkha), even when a non-enumeration compound is formed like 'akkhamakkhaṃpati vattate' with the intention of explanation, this non-enumeration compound is formed conventionally to indicate the dependence of direct perception (paccakkha ñāṇa) on the eye, not primarily focusing on the meaning of the former word. Thus, the connection with gender, case, and number, 'paccakkho paccakkhā', is not contradictory. Similarly, to indicate that this (operation) is dependent on the internal or on a collection, this non-enumeration compound is formed conventionally, so the connection with gender, case, and number is not contradictory. Alternatively, if this operation has an internal part, then, as in "saddhāditva" (4-84), it is 'antaraṅga', and similarly 'bahiraṅga'. 'Antaraṅga' and 'bahiraṅga' together are 'antaraṅgabahiraṅgāni', and among these, the antaraṅga is stronger.

Về việc âm ‘a’ là nội tại, lý do được nói là ‘do nương tựa vào gốc’ (pakatinissitattā). Điều này được rõ ràng bởi gốc, như trong ‘‘ṇo’’ (4-34) ṇo. Về việc sự lược bỏ là ngoại tại, lý do được nói là ‘do nương tựa vào duyên’ (paccayanissitattā). Với cụm từ ‘antaraṅge’ (nội tại) v.v., nó chỉ ra quy tắc ngữ pháp ‘‘trong số nội tại và ngoại tại, quy tắc của nội tại có sức mạnh hơn’’ (antaraṅgabahiraṅgesvantaraṅgavidhi balavā). Từ ‘aṅga’ có nghĩa là ‘thành phần’. Từ ‘ante’ mang nghĩa của vị cách. ‘Antaraṅgaṃ’ (nội tại) là cái tồn tại trong thành phần, theo nghĩa của biến cách – đây là một saṅkhyasamāsa (hợp chất số đếm) với ‘‘eonama vaṇṇe’’ (1-37) và rāgama của attaṃ. ‘Bahiraṅgaṃ’ (ngoại tại) là cái ở bên ngoài thành phần, theo ‘‘payyapābahitiro purepacchā vā pañcamyā’’ (3-5) – đây là một asaṅkhyasamāsa (hợp chất không số đếm). Ở đây, ‘antaraṅgaṃ’ và ‘bahiraṅgaṃ’ không có nghĩa là cái tồn tại trong thành phần là nội tại, mà là hành động nương tựa vào nội tại là nội tại; cũng không phải là tập hợp ở bên ngoài thành phần là ngoại tại, mà là hành động nương tựa vào ngoại tại là ngoại tại. Giống như khi người ta nói ‘những chiếc ghế kêu’ khi những người ngồi trên ghế phát ra tiếng động. Vì vậy, ngay cả trong saṅkhyasamāsa, sự liên kết của giống, biến cách và số là ‘antaraṅgo antaraṅgā’. Đây là một asaṅkhyasamāsa có tính quy ước, không phải là cái mà tiền từ là chính. Ví dụ, để hiểu rằng ‘paccakkha’ (trực tiếp) nương tựa vào ‘akkha’ (giác quan), sau khi tạo một asaṅkhyasamāsa như ‘akkhamakkhampati vattate’ (nó hoạt động đối với từng giác quan), để làm rõ rằng tri giác trực tiếp nương tựa vào giác quan, asaṅkhyasamāsa này được tạo ra theo quy ước, không phải là cái mà tiền từ là chính. Vì vậy, sự liên kết của giống, biến cách và số là ‘paccakkho paccakkhā’. Tương tự, để làm rõ rằng cái này nương tựa vào nội tại và cái này nương tựa vào tập hợp, asaṅkhyasamāsa này được tạo ra theo quy ước, vì vậy sự liên kết của giống, biến cách và số không mâu thuẫn. Hoặc, nếu một hành động có một thành phần bên trong, thì theo ‘‘saddhāditva’’ (4-84) và cũng là ‘bahiraṅgaṃ’ (ngoại tại). Antaraṅgaṃ (nội tại) và bahiraṅgaṃ (ngoại tại) là antaraṅgabahiraṅgāni (nội tại và ngoại tại); trong số đó, nội tại là mạnh nhất.

Antaraṅga kāriyassa balavattaṃ sādhetuṃ ‘sabbapaṭhamaṃ vidheyyattā’tiādi vuttaṃ, idampana antaraṅgakāriyassa balavabhāvasādhane kāraṇaṃ na hoti, antaraṅgattā balavabhāvoyeva hi sabbapaṭhamaṃ vidheyyatta kāraṇaṃ, tathā cāha-‘yo lopato akārassa paṭhamameva bhavane kāraṇamāha antaraṅgattā akārassā’ti, tasmā nāyaṃ pāṭho ghaṭate, antaraṅgabalavabhāvasādhanassa pana lokato icchitattā ayamevatthe pāṭho ghaṭate’’antaraṅgameva kāriyambalavaṃ loke tathādiṭṭhattā, tathā hi loko pātovā’’tyādi, loke tathādiṭṭhattāti antaraṅgabalavabhāvassa loke evaṃ vakkhamānanayena diṭṭhattā, athavā kenaci vidhurappaccayopanipātena kāraṇave kallena vā kadāci kattumasakkuṇeyyattepi antaraṅgassa avassaṃ vidheyyattaṃ dassetumāha sabbapaṭhamaṃ vidheyyattā’ti, satisambhaveti nimittassānupahatattā kāriyassa sambhave sati.

To prove the strength of the internal operation, it is stated, 'because it must be performed first' and so on. However, this is not a reason for proving the strength of the internal operation. The very strength due to being internal is the reason for its being performed first. Thus, it is said, 'He states the reason for the vowel 'a' occurring first, before elision, as the internal nature of 'a'. Therefore, this reading is not fitting. However, since the strength of the internal operation is desired in the world, this reading is fitting: "The internal operation alone is stronger in the world, because it is so observed. Just as people in the morning..." 'Because it is so observed in the world' means that the strength of the internal operation is observed in the world in the manner to be explained. Alternatively, to show that the internal operation must be performed even if it is sometimes impossible to do so due to some unfavorable condition or a defect in the cause, he says, 'because it must be performed first'. 'When there is a possibility' means when there is a possibility for the operation because the condition is not harmed.

Để chứng minh sự mạnh mẽ của hành động nội tại, cụm từ ‘sabbapaṭhamaṃ vidheyyattā’ (do được thực hiện trước tiên) v.v. đã được nói. Tuy nhiên, điều này không phải là lý do để chứng minh sự mạnh mẽ của hành động nội tại. Chính vì tính nội tại mà sự mạnh mẽ là lý do cho việc được thực hiện trước tiên. Và như vậy, nó nói: ‘Người nào nói lý do cho sự xuất hiện trước tiên của âm ‘a’ trước sự lược bỏ là do tính nội tại của âm ‘a’’. Do đó, cách đọc này không phù hợp. Tuy nhiên, vì sự mạnh mẽ của tính nội tại được mong muốn từ thế gian, cách đọc này phù hợp với ý nghĩa: ‘‘Chính hành động nội tại là mạnh mẽ trên thế gian, vì nó đã được thấy như vậy trên thế gian. Như trên thế gian, vào buổi sáng’’ v.v. ‘Loke tathādiṭṭhattā’ (do đã được thấy như vậy trên thế gian) có nghĩa là sự mạnh mẽ của tính nội tại đã được thấy trên thế gian theo cách sẽ được nói. Hoặc, để chỉ ra rằng hành động nội tại nhất định phải được thực hiện ngay cả khi đôi khi không thể thực hiện được do một duyên cản trở hoặc do sự thiếu sót của nguyên nhân, nó nói ‘sabbapaṭhamaṃ vidheyyattā’ (do được thực hiện trước tiên). ‘Satisambhave’ (khi có khả năng) có nghĩa là khi có khả năng thực hiện hành động do dấu hiệu không bị hư hại.

508

116. Ye

509

Ivaṇṇassāti vuttattāti ‘ye passivaṇṇassā’’ti ettha ivaṇṇassāti vuttattā.

'Because the vowel 'i' is mentioned' means because 'ivaṇṇassa' is stated in 'ye passivaṇṇassā'.

‘Ivaṇṇassāti vuttattā’ (do đã được nói là của âm ‘i’) có nghĩa là do đã được nói là ‘của âm ‘i’’ trong ‘ye passivaṇṇassā’’ (những cái của âm ‘i’).

510

118. Asaṃ

511

Liṅgavacanabhedepi byayarahitattā abyayavantaupasaṅganipātānaṃ pubbācariyasaññā, asatī saṅkhyā yesantyānyasaṅkhyānītyāha- ‘ekatte’ccādi, ekānekesūti vuttattā saṅkhyāvisese vidhīyamānāsyādayo kathamasaṅkhyehi uppajjitumussahante iccāsayenāha- ‘kathamasaṅkhyehi syādīnaṃ sambhavo’ti.

He says 'ekatte' (in oneness) etc., for 'those which have no number are called asaṅkhyānī' (non-numerals), due to being free from gender and number differences, the conventional term of the ancient teachers for indeclinables, upasargas, and nipātas. Thinking how syā- suffixes, which are prescribed for specific numbers, can arise from non-numerals, he asks, 'How can syā- suffixes arise from non-numerals?'

Mặc dù có sự khác biệt về giống và số, nhưng do không có biến cách, các giới từ (upasarga) và tiểu từ (nipāta) không có biến cách được các giáo sư cổ đại gọi là ‘asaṅkhyā’ (không số đếm). ‘Asaṅkhyāni’ (những cái không số đếm) là những cái không có số. Nó nói ‘ekatte’ (trong số ít) v.v. Vì đã được nói ‘ekānekesu’ (trong số ít và nhiều), nó đặt câu hỏi với ý định ‘làm sao các syādi có thể xuất hiện từ những cái không số đếm khi chúng được quy định cho một số cụ thể?’.

Atha nissaṅkhyehi hotusyādīnamasambhavo uccaṃ rukkhassiccādotu saṅkhyāsambhave bhavitabbameva syādīhiccāha-‘saṅkhyāsambhaveve’ccādi.

Then he says, 'When there is a possibility of number,' etc., meaning that if syā- suffixes cannot arise from non-numerals, they must arise when there is a possibility of number, as in 'uccaṃ rukkhassa'.

Rồi nó nói ‘saṅkhyāsambhaveve’ccādi (chỉ khi có khả năng về số) v.v., rằng nếu không thể có các syādi từ những cái không số đếm, thì trong trường hợp như ‘uccaṃ rukkhassa’ (của cái cây cao), khi có khả năng về số, các syādi phải xuất hiện.

Vuttiganthassādhippāyaṃ vivarati ‘aññathe’ tyādinā, kimesamuppattiyampayojanaṃ yenāsaṅkhyehi taduppatti no-numīyate ccāsaṅkiyāha-‘tassañca satiya’ntyādi, asati hi syādīnamuppattiyamuccamādīnamasaṅkhyānampadattaṃ natthīti yo ādīsu padasmā paresaṃ tumhāmhasaddānaṃ savibhattīnaṃ vonoādikaṃ padanimittaṃ kāriyaṃ na siyāti ‘uccaṃ vo, uccaṃ no’tiādayo payogā na sijjhanti, sati tu syāduppattiyaṃ luttesupi tesu padattanipphattiyāyeva taduppattito padatte siddhe padalakkhaṇaṃ kāriyaṃ sijjhatevāti bhāvo.

He explains the intention of the stated text with 'aññathā' (otherwise). He anticipates the question, 'What is the purpose of their generation, such that their generation from non-numerals is not inferred?' and says, 'If that is so, then...' If there were no generation of syā- suffixes, there would be no 'pada' status for non-numerals like 'uccaṃ' etc. and consequently, the operation that causes the 'pada' status, such as 'vo' and 'no' for the tumha and amha words with vibhattis after a 'pada' in the initial position, would not occur, meaning usages like 'uccaṃ vo, uccaṃ no' would not be formed. However, if syā- suffixes are generated, even if they are elided, the 'pada' status is attained by their generation, and once 'pada' status is established, the operation characterized by 'pada' is certainly achieved.

Nó giải thích ý nghĩa của văn bản đã nói với ‘aññathe’ tyādinā (nếu không thì) v.v. Nó đặt câu hỏi ‘mục đích của sự xuất hiện của chúng là gì mà sự xuất hiện của chúng từ những cái không số đếm không được suy ra?’ và nói ‘tassañca satiya’ntyādi (và khi có điều đó) v.v. Nếu không có sự xuất hiện của các syādi, thì không có tính từ (pada) của các từ không số đếm như ‘uccaṃ’ (cao) v.v. Do đó, hành động liên quan đến từ (padanimittaṃ kāriyaṃ) như ‘vonoādikaṃ’ (vona v.v.) của các từ ‘tumhā’ và ‘amha’ có biến cách sau các từ như ‘ādīsu’ (trong những cái đầu tiên) sẽ không xảy ra, và các cách dùng như ‘uccaṃ vo, uccaṃ no’ (cao cho bạn, cao cho chúng tôi) sẽ không thành công. Nhưng khi có sự xuất hiện của syādi, ngay cả khi chúng bị lược bỏ, tính từ vẫn được thiết lập do sự xuất hiện của chúng, và khi tính từ được chứng minh, hành động theo đặc điểm của từ sẽ thành công.

Parehi ettha ‘tassaṃ sālāya’nti vacanicchāyaṃ ‘tatra sālāya’nti yathā siyāti ‘‘abyayatvā syādino’’ti (pā, 2-4-82) abyayato parassitthiyamāppaccayassāpi lopo vihito, tenāha- ‘asaṅkhyehi’ccādi, tadayuttanti āppaccayassa lopavidhāna mayuttaṃtyattho.

Here, by others, in the desire to say 'tasmā sālāyaṃ' (in that hall) so that it becomes 'tatra sālāyaṃ', the elision of the āppaccaya suffix, which follows an indeclinable and is in the feminine gender, is also prescribed in "abyayatvā syādino". Therefore, he says 'from non-numerals' etc. 'That is not proper' means the prescription of the elision of the āppaccaya is not proper.

Ở đây, với ý định nói ‘tassaṃ sālāyaṃ’ (trong hội trường đó), để nó trở thành ‘tatra sālāyaṃ’ (ở đó trong hội trường), ‘‘abyayatvā syādino’’ (pā, 2-4-82) đã quy định sự lược bỏ của āppaccaya ngay cả khi nó theo sau một abyaya (từ không biến cách) ở giống cái. Vì vậy, nó nói ‘asaṅkhyehi’ccādi (từ những cái không số đếm) v.v. ‘Tadayuttaṃ’ (điều đó không phù hợp) có nghĩa là sự quy định lược bỏ của āppaccaya là không phù hợp.

Atha kenātra āppaccayo vidhīyate yenāssāpi lopo-nusāsīyate ‘‘itthiyamatvā’’ti (3-26) ce netadatthi, itthiyamāppaccayassa vidhānato-saṅkhyānañcāliṅgattā, tasmā asaṅkhyehi āppaccayassa sambhavoyeva natthītyanatthakamāppaccayassa lopavacananti nānatthakaṃ itthiyanti (3-26) hi guṇippadhāno niddeso itthattavati āppaccayādayo vidhīyante ‘tassaṃ sālāya (micce tasmiṃ padatthe) tatre’ti asaṅkhyamidamitthattavati vattate, tasmā siyāye vetasmā āppaccayotyavassamāppaccayassa lopo vidheyyoti yo maññate, tampati āha-‘yadīpi’ccādi, visesābhidhānātyupagame vatta mānoyamasaṅkhyasamudāyo‘niddeso vattate’ti cobhayamikkhate, itthiyanti niddesassa guṇippadhānattaṃ sādhetuṃ ‘itthattavati hi āppaccayādayo’tiāha, tatretīmassāsaṅkhyassa sālāyaṃ vattanato āha- ‘itthattavati cā’ti, ayampasiddhirūpena na vattateti sambandho, yadi ayampasiddhirūpena vattate, kuto carahi itthattāvasāyotyāha- ‘itthattāvasāyo’ccādi.

Then, by what means is the āppaccaya prescribed here, such that its elision is also taught? If it is "itthiyamatvā" (3-26), it is not for this purpose, because the āppaccaya is prescribed for the feminine gender, and non-numerals are genderless. Therefore, there is no possibility of the āppaccaya from non-numerals, and thus the statement about the elision of the āppaccaya is meaningless. It is not meaningless, for 'itthiyaṃ' (3-26) is a secondary (guṇippadhāna) statement; the āppaccaya etc. are prescribed for what possesses femininity. This non-numeral 'tatra' exists in relation to the feminine 'sālā' (in that word-meaning). Therefore, 'if there is indeed an āppaccaya from this (non-numeral), then the elision of the āppaccaya must be prescribed', whoever thinks this, to him he says, 'even if...' This non-enumeration compound currently in use is a 'statement that is used in a specific sense' and both are desired. To prove the secondary nature of the statement 'itthiyaṃ', he says, 'for the āppaccaya etc. are prescribed for what possesses femininity'. He says, 'and in what possesses femininity' because this non-numeral 'tatra' exists in relation to 'sālā'. The connection is that 'this also does not exist in a well-established form'. If this also exists in a well-established form, then why the determination of femininity? He says, 'the determination of femininity' etc.

Rồi nó hỏi ‘āppaccaya được quy định ở đây bởi cái gì mà sự lược bỏ của nó cũng được quy định?’ Nếu nói ‘‘itthiyamattvā’’ (3-26), thì điều đó không đúng, vì āppaccaya được quy định cho giống cái, và những cái không số đếm không có giống. Do đó, không có khả năng āppaccaya xuất hiện từ những cái không số đếm, và việc nói về sự lược bỏ của āppaccaya là vô nghĩa. Nhưng nó không vô nghĩa, vì trong ‘itthiyaṃ’ (ở giống cái) (3-26) có một chỉ định phụ thuộc (guṇippadhāno niddeso), và các āppaccaya v.v. được quy định cho cái có tính giống cái. ‘Tassaṃ sālāya’ (trong hội trường đó) – ở đây, trong ý nghĩa của từ đó – ‘tatre’ (ở đó), cái không số đếm này hoạt động trong cái có tính giống cái. Do đó, āppaccaya chắc chắn có thể xuất hiện từ cái này, và sự lược bỏ của āppaccaya nhất định phải được quy định. Đối với người nghĩ như vậy, nó nói ‘yadīpi’ccādi (mặc dù) v.v. Tập hợp không số đếm này, hoạt động trong sự chấp nhận của một chỉ định đặc biệt, và ‘niddeso vattate’ (chỉ định hoạt động) – cả hai đều được mong muốn. Để chứng minh rằng chỉ định trong ‘itthiyaṃ’ là phụ thuộc, nó nói ‘itthattavati hi āppaccayādayo’tiāha (vì các āppaccaya v.v. ở trong cái có tính giống cái). Vì ‘tatretīmassa’ (của cái ‘tatra’ này) hoạt động trong ‘sālāyaṃ’ (trong hội trường), nó nói ‘itthattavati cā’ti (và trong cái có tính giống cái). Điều này không hoạt động dưới dạng đã được chứng minh – đó là mối liên hệ. Nếu điều này hoạt động dưới dạng đã được chứng minh, thì làm sao có sự kết thúc của tính giống cái? Nó nói ‘itthattāvasāyo’ccādi (sự kết thúc của tính giống cái) v.v.

Idāni jinindabuddhivacanamānīya tassā yuttattamubbhāvayitumāha- ‘yopyāhi’ccādi, yadīpiccādi jinindabuddhivacanaṃ, tassāti itthattassa, padattho ca itthattaṃ siyāti yopyāheti sambandho, gammamānatthattā itisaddāppayogo, tassāyuttanti tassevaṃ vādino jinindabuddhino vacanamayuttaṃtyattho, kutoccāha- ‘evaṃ hi’ccādi, yadi itthattassa vākyatthatā itthippaccayanivattikatā, evaṃ sati sālāyamiccādisaddantarāpekkhā itthattappatīti tatretyādīsu siyāti attho, neva tathā patīyatīti bhāvo, vuttamevatthaṃ phuṭayitumāha- ‘tathāhi’ccādi, aviddasuayanti diṭṭhanto paññāso, aviddasu ayanti ubhayatrāpyatrekavacanasissa nivattiyā kataṃ yamekattaṃ, taṃ saddantarādyanapekkhameva patīyatetyattho, itthatta vuttinā sālādisaddena sāmānādhikaraṇyaṃ tatretyetassāti etāvatā āppaccayo uppajjatīti ca na sakkā vattunti dassento āha-‘samānādhikaraṇattampi’ccādi, samānādhikaraṇattampīti (itthi) vuttinā sālādisaddena sāmānādhikaraṇyampi, āppaccayādīnaṃ nāṅganti sambandho.

Now, bringing forth Jinindabuddhi's statement, he says "and if, etc." to demonstrate its appropriateness. "If, etc." is Jinindabuddhi's statement. The connection is "and if the meaning of the word were femininity." The word iti is not used because the meaning is understood. "Its inappropriateness" means that the statement of Jinindabuddhi, who speaks in this way, is inappropriate. He states why, saying "for if, etc." If femininity were the meaning of the sentence, causing the feminine suffix to be excluded, then in such cases as sālāyam (in the hall), a perception of femininity would occur through other words. The sense is that it is not perceived that way. He elucidates the stated meaning, saying "thus, etc." Aviddasuyaṃ is an example, an insight. Aviddasuyaṃ (in both cases) refers to the singularity (ekatta) made by the exclusion of the singular suffix, meaning that it is perceived independently of other words. To show that it cannot be said that the apposition of tatra (there) with the word sālā etc., which expresses femininity, causes the ā suffix to arise, he says "even apposition, etc." "Even apposition" means even apposition with the word sālā etc., which expresses femininity. The connection is "is not an auxiliary for the ā suffix etc."

Bây giờ, ông đưa ra lời của Jinindabuddhi và bắt đầu để chứng minh tính hợp lý của nó bằng cách nói ‘yopyāhi’ v.v… Lời của Jinindabuddhi bắt đầu bằng ‘yadīpi’ v.v… ‘Tassāti’ có nghĩa là của itthattassa (tính nữ). ‘Padattho ca itthattaṃ siyāti yopyāheti sambandho’ có nghĩa là ý nghĩa của từ và tính nữ có thể xảy ra, đó là mối liên hệ với yopyāheti. Vì ý nghĩa được hiểu, nên không sử dụng từ ‘iti’. ‘Tassāyuttanti’ có nghĩa là lời của Jinindabuddhi, người nói như vậy, là không hợp lý. Tại sao? Ông nói ‘evaṃ hi’ v.v… Nếu tính nữ (itthattassa) là ý nghĩa của câu, là sự loại bỏ các hậu tố tính nữ, thì khi đó, sự nhận thức về tính nữ sẽ xảy ra trong các từ như sālāyami v.v… mà không cần phụ thuộc vào các từ khác. Ý nghĩa là điều đó không được nhận thức như vậy. Để làm rõ ý nghĩa đã nói, ông nói ‘tathāhi’ v.v… ‘Aviddasuayanti’ là một ví dụ về sự hiểu biết. ‘Aviddasuayanti’ là sự thống nhất được tạo ra bởi sự loại bỏ cách số ít ở cả hai nơi, ý nghĩa là điều đó được nhận thức mà không cần phụ thuộc vào các từ khác. Sự đồng nhất (sāmānādhikaraṇyaṃ) của tatretyetassa với từ sālādisaddena có ý nghĩa tính nữ. Để chỉ ra rằng không thể nói rằng hậu tố āppaccayo phát sinh bởi điều này, ông nói ‘samānādhikaraṇattampi’ v.v… ‘Samānādhikaraṇattampi’ (sự đồng nhất) cũng với từ sālādisaddena có ý nghĩa (tính nữ). Mối liên hệ là nó không phải là một phần của āppaccaya v.v…

512

119. Eka

513

Evāti anuvattateeva, ekottho yassa pakatyādisamudāyassa so ekattho ‘assa cekatthasaddassa pavattinimittaṃ īyādi vidhānantyāha- ‘ekatthatā īyādividhāna’nti, īyādivuttiyanti vattanaṃ vutti īyādīnaṃ vutti, īyādividhāne satityattho, samāsatoti samāsitā, tenevāti ‘‘dissantaññepi paccayā’’ti (4-120) sutteneva.

Eva is continued. "One meaning" (ekattha) is that of a compound of natural elements whose cause of occurrence is the rule of īyādi. So he says "the state of having one meaning, the rule of īyādi." "In the occurrence of īyādi" means the occurrence of īyādi. The meaning is "when the rule of īyādi is present." Samāsato means "compounded." "By that very (sutta)" means by the Sutta "other suffixes are also seen" (4-120).

‘Evāti’ vẫn tiếp tục. ‘Ekattho’ là một tập hợp các từ gốc v.v… có cùng một ý nghĩa. ‘Assa cekatthassa’ là nguyên nhân của sự khởi phát, và īyādi là sự quy định của nó. Ông nói ‘ekatthatā īyādividhāna’ (sự thống nhất của ý nghĩa là sự quy định của īyādi). ‘Īyādivuttiyanti’ có nghĩa là sự vận hành của īyādi. ‘Īyādividhāne satīti’ có nghĩa là khi sự quy định của īyādi tồn tại. ‘Samāsatoti’ có nghĩa là được kết hợp. ‘Tenevāti’ có nghĩa là chỉ bằng sutta ‘‘dissantaññepi paccayā’’ (4-120).

514

120. Pubba

515

Yadā cātrādhisaddappayogo tadā teneva vibhatyatthassa vuttattā na sattamī payujjate, yadā sattamī, na tadādhisaddo, tenā sakapadeneva viggaho evaṃ dassanīyoti āha- ‘itthīsu kathā pavattā’ti, itthisaddato sattamībhavane kāraṇamāha- ‘taṃsamānādhikaraṇattā’ti, tena adhisaddena samānatthattāti attho.

And when the word adhi is used, then because the meaning of the case ending is expressed by it, the seventh case is not used. When the seventh case is used, the word adhi is not. Therefore, the analysis should be shown with its own word, so he says, "the discussion took place among women." He states the reason for the seventh case from the word itthi (woman): "due to being in apposition with that." The meaning is "due to having the same meaning as that word adhi."

Khi có việc sử dụng từ adhisadda ở đây, thì cách thứ bảy không được sử dụng vì ý nghĩa của cách đã được nói bởi chính từ đó. Khi có cách thứ bảy, thì không có từ adhisadda. Do đó, việc phân tích phải được trình bày như vậy chỉ bằng từ riêng của nó. Ông nói ‘itthīsu kathā pavattā’ (câu chuyện đã xảy ra giữa những người phụ nữ). Ông đưa ra lý do cho sự xuất hiện của cách thứ bảy từ từ itthisadda: ‘taṃsamānādhikaraṇattā’ (vì nó đồng nghĩa với từ đó). Ý nghĩa là vì nó có cùng ý nghĩa với từ adhisadda đó.

516

121. Nāto

517

So ca amādeso, ādesassevāti aṃādesasseva, apañcamiyāti pañcamiṃ vajjetvā.

That (so) is the substitute am. "Of the substitute only" means of the substitute am. "Excluding the fifth case" means excluding the fifth case.

Và đó là sự thay thế aṃ. ‘Ādesassevāti’ có nghĩa là chỉ của sự thay thế aṃ. ‘Apañcamiyāti’ có nghĩa là ngoại trừ cách thứ năm.

Aññatra vidhīyamāno-yamamādeso pañcamiyampaṭisiddhattā pañcamiyā paṭisedhena sayampi paṭisiddho nāma hotītyāha ‘ādesassevāyaṃ paṭisedho’ti, lopapaṭisedhassa ‘nāto’ti pubbavākyena vuttassa ayampaṭisedho neti sambandho, atha kathamidamapañcamyātyamādesenevātisambandhati na lopa paṭisedhenāti paribhāsamāha-‘anantarassa vidhi vā hoti paṭisedho vā’ti, ettha antarasaddassānekatthattepīhāntarāḷavācīti na vijjate antarammajjhamassetyanantaro, antarāḷamattapaṭisedhe payojanaṃ natthītyantarāḷagatassa vidhino paṭisedhassa cābhāvānantarotyupa carīyate anantarā gāmātyādi viya, diṭṭhatte pana majjhassa na vijjate-ntara mesanti viggahe suttepyanantarassa vidhānantarassāpi diṭṭhattā dvinnamekopyanantarotyuccate, tenevānantarassāti paribhāsāyameka vacanaṃ, itisaddo idamatthe, iti imāya paribhāsāyādesenābhisambandhatītyattho, tenāti yathāvuttaparibhāsāya vasena, yena kāraṇenādesenābhisambandhati tenātyattho, alopoti lopa paṭisedho, sāmatthiyāladdhanti dvinnamatthānaṃ vidhānāya dve vākyāni bhavanti, tatra ‘nāto’tīdaṃ paṭisedhavidhāyakamekaṃ vākyaṃ, ‘amapañcamiyā’ti dutiyamamādesassa, tatrāpañcamiyātyādesenevāti sambandhati, vuttavidhānā na lopapaṭisedhena, tathāsatyamapañcamiyātidaṃ vākyaṃ yadi na visesatthamālambate tamantarenānupapattito-ññathā kintyanenātthabalena laddhanti attho, alopoti jotetīti sambandho, vākyabhedena vivaraṇaṃ kataṃ, na ekavākyattenāti byatireko ekavākyatāyañhi kāriya dvayassapi pañcamiyampaṭisedho siyā ‘pañcamiṃ vajjetvā taṃ kāriyadvayaṃ veditabba’nti, yadipi siddhāti sambandho, yena nāppattiyātyanena ‘‘yena nāppatte vidhirārabbhate, tassa bādhanambhavatī’’ti mamparibhāsamupalakkheti, kimatthamihāyaṃ paribhāsā paṭhyate iha satthe-pavādā ussagge bādhanteti niyamo, tatra cussaggā duvidhā niyatappattayo aniyatappattayo ceti, ye sabbatthāpavādavisayampavisanti, te niyatappattayo vuccante, ye kvacidevāpavādavisayamavagāhante, te aniyatappattayo vuccante, evaṃ duvidhesussaggesu ye-niyatappattayo, tesameva bādhanamicchīyate, na niyatikānaṃ, tena tappadassanatthamayamparibhāsā paṭhyateti, yenetyussaggassa niddeso, neti paṭisedhavācī nipāto, appatte asamphuṭṭhe visaye ityajjhāhāriyaṃ, yena ussaggena nāppatte patteeva samphuṭṭheeva visayetyattho… ‘dve paṭisedhā pākatamatthaṃ gamentī’ti katvā, vidhīyatīti, paṭisedho vidhānañca, ārabbhate vidhī

This substitute am, being prescribed elsewhere, and being prohibited in the fifth case, is itself considered prohibited in the fifth case by that prohibition. So he says, "this is a prohibition of the substitute itself." The connection is that this is not a prohibition of the elision prohibition stated by the previous clause "not to." Now, how does "excluding the fifth case" relate only to the substitute am and not to the prohibition of elision? He states the maxim: "the rule or prohibition relates to what is immediately preceding." Although the word antara here has many meanings, here it means "intervening." "Not having an interval" (anantaro) means "there is no interval in it." There is no purpose in merely prohibiting an interval; rather, it is used metaphorically as anantaro because there is no rule or prohibition for what is in between, like "villages without interval" (anantarā gāmā). When observed, however, even in the analysis "there is no interval for its middle," it is seen that the rule applies to the immediate (anantara) and also to what is not immediate. Thus, one of two is called anantara. For this very reason, the maxim "of the immediate" is in the singular. The word iti is in the sense of "this." The meaning is that "by this maxim it is connected with the substitute." "By that" means by the aforementioned maxim. The meaning is "by the reason by which it is connected with the substitute." Alopo means "prohibition of elision." "Understood by implication" (sāmatthiyāladdhaṃ) means that two sentences exist for prescribing two meanings. Among these, "not to" is one sentence prescribing prohibition, and "am excluding the fifth case" is the second, for the substitute am. In that case, "excluding the fifth case" relates only to the substitute, not to the prohibition of elision, according to the stated rule. If it were so, this sentence "am excluding the fifth case," if it does not intend a special meaning, would be impossible without it. Otherwise, what is the meaning understood by the force of this? The connection is "it illuminates alopo." An explanation is made by separation of sentences, not by being a single sentence. The distinction is that if it were a single sentence, the prohibition would apply to both actions in the fifth case: "those two actions should be understood excluding the fifth case." Although it is established (siddhā), the connection is "by which, not being attained." By this, it refers to the maxim "where a rule is initiated when something is not attained, it becomes a hindrance to that." Why is this maxim recited here? In this teaching, there is a rule that exceptions (apavāda) override general rules (ussagga). General rules are of two types: those whose attainment is fixed (niyatappattayo) and those whose attainment is not fixed (aniyatappattayo). Those that apply everywhere, even within the scope of an exception, are called fixed in attainment. Those that apply only in some places within the scope of an exception are called not fixed in attainment. Among these two types of general rules, only those whose attainment is not fixed are desired to be overridden, not those that are fixed. Therefore, this maxim is recited to illustrate that. "By which" refers to the general rule. Neti is a negative particle. "In an uncontacted domain" (appatte asamphuṭṭhe visaye) is to be supplied. "In a domain that is indeed attained, indeed contacted, not uncontacted by which general rule" is the meaning... "Assuming two prohibitions bring about the natural meaning," it is prescribed. The prohibition and the rule; the rule is initiated.

Sự thay thế này, được quy định ở nơi khác, vì nó bị cấm trong cách thứ năm (pañcamī), nên khi bị cấm bởi cách thứ năm, bản thân nó cũng được gọi là bị cấm. Do đó, người ta nói: ‘Đây là sự cấm đoán chỉ dành cho sự thay thế.’ Có sự liên hệ rằng đây là sự cấm đoán đối với sự cấm đoán của sự lược bỏ đã được nói đến trong câu trước ‘nāto’. Vậy làm thế nào mà điều này lại liên hệ với sự thay thế ‘amapañcamiyā’ chứ không phải với sự cấm đoán của sự lược bỏ? Để giải thích điều này, người ta nói quy tắc: ‘Sự quy định hoặc cấm đoán chỉ áp dụng cho cái liền kề.’ Ở đây, mặc dù từ antara có nhiều nghĩa, nhưng ở đây nó có nghĩa là ‘ở giữa’. Anantaro có nghĩa là ‘cái mà không có sự ở giữa.’ Không có mục đích gì trong việc chỉ cấm đoán sự ở giữa, vì không có sự quy định hay cấm đoán nào thuộc về sự ở giữa. Do đó, nó được dùng để chỉ cái ‘không có sự ở giữa’, giống như ‘anantarā gāmā’ (ngôi làng liền kề), v.v. Nhưng khi đã được thấy, trong ngữ cảnh mà không có sự ở giữa, trong phân tích ‘na vijjate-ntara mesanti’, ngay cả trong kinh điển, vì sự quy định của cái liền kề và của cái không liền kề cũng đã được thấy, nên một trong hai được gọi là ‘liền kề’. Do đó, trong quy tắc ‘anantarassā’ti, đây là số ít. Từ iti ở đây có nghĩa là ‘trong ý nghĩa này’. Do đó, có nghĩa là ‘theo quy tắc này, nó liên hệ với sự thay thế’. Tena có nghĩa là ‘theo quy tắc đã nói’. Có nghĩa là ‘vì lý do mà nó liên hệ với sự thay thế’. Alopo là sự cấm đoán lược bỏ. Sāmatthiyāladdhanti có nghĩa là để quy định hai nghĩa, có hai câu. Trong đó, ‘nāto’ là một câu quy định sự cấm đoán. ‘Amapañcamiyā’ là câu thứ hai dành cho sự thay thế ama. Trong đó, ‘apañcamiyā’ liên hệ với sự thay thế, không phải với sự cấm đoán lược bỏ theo quy định đã nói. Nếu trong trường hợp đó, câu ‘amapañcamiyā’ này không dựa vào nghĩa đặc biệt, thì không có sự không phù hợp nếu không có nó. Nếu không, thì điều này có nghĩa là gì? Có nghĩa là nó được suy ra từ sức mạnh của nghĩa. Alopo có nghĩa là ‘nó làm sáng tỏ’. Sự giải thích được thực hiện bằng cách tách câu, không phải bằng một câu duy nhất. Nếu là một câu duy nhất, thì sự cấm đoán trong cách thứ năm sẽ áp dụng cho cả hai hành động, có nghĩa là ‘phải biết hai hành động đó, trừ cách thứ năm’. Mặc dù nó có liên hệ với siddhā (đã thành tựu), nhưng với câu ‘yena nāppattiyā’, nó biểu thị quy tắc ‘yena nāppatte vidhirārabbhate, tassa bādhanambhavatī’ (khi một quy định được bắt đầu ở nơi mà nó không xảy ra, thì nó sẽ bị loại bỏ). Tại sao quy tắc này được giảng dạy ở đây? Trong giáo lý này, có quy tắc rằng các quy tắc đặc biệt (apavāda) loại bỏ các quy tắc chung (ussagga). Các quy tắc chung có hai loại: những quy tắc có hiệu lực nhất định và những quy tắc có hiệu lực không nhất định. Những quy tắc áp dụng cho mọi trường hợp của quy tắc đặc biệt được gọi là quy tắc có hiệu lực nhất định. Những quy tắc chỉ áp dụng cho một số trường hợp của quy tắc đặc biệt được gọi là quy tắc có hiệu lực không nhất định. Trong hai loại quy tắc chung này, chỉ những quy tắc có hiệu lực không nhất định mới bị loại bỏ, không phải những quy tắc có hiệu lực nhất định. Do đó, quy tắc này được giảng dạy để chỉ ra điều đó. Yenetyussaggassa niddeso là chỉ định của quy tắc chung. Neti là một từ phủ định. Appatte có nghĩa là ‘trong trường hợp không được chạm đến’, đây là một sự bổ sung. Yena ussaggena nāppatte patteeva samphuṭṭheeva visayetyattho có nghĩa là ‘trong trường hợp mà quy tắc chung không được chạm đến, mà chỉ được chạm đến’. Dve paṭisedhā pākatamatthaṃ gamentī’ti katvā, vidhīyatīti, paṭisedho vidhānañca, ārabbhate vidhī

518

Yate paṭhyatetyattho, anenāpavādavidhindasseti, tasseti ādoyeneti niddiṭṭhassaussaggassabādhanambhavatyapavādena, yena tvappatte visaye ārabbhate tassa bādhanaṃ na bhavatītyattho, kutoti ce anavakāsattā, tathāhi yadi ussaggena sabbo visayo gahito siyā, ko-pavādassaañño visayo siyā, tasmā anavakāsattā (na) apa (vāde) pana tassa bādhanambhavatītyavaseyaṃ, yena tussaggena koci devāpavādavisayo-nuppattosiyā, nasabbo, tampati sāvakā sattā tambādhateti vuttaṃ hoti, ‘pañcapūlimānaye’tyatra pañcannaṃ pūlānaṃ samāhāroti visesanasamāso ‘‘nadāditovī’’ (3-27) samāharaṇaṃ samāhāroti samāhārassapi bhāvarūpattā āha ‘bhāvappadhānattepī’ti, guṇabhūtadabbāni pūlāni.

It means "where it is taught". By this, it shows the method of exception. The general rule (ussagga) indicated by "tassa" etc. is obstructed by the exception (apavāda). But, for what is commenced in a scope not yet reached, there is no obstruction, such is the meaning. Why? Because there is no scope (for it). For if all scope were covered by the general rule, what other scope would there be for the exception? Therefore, it should be understood that due to there being no scope, there is no obstruction of it by the exception. It is said that if some scope of the exception were not reached by the general rule, not all, then the beings who are students related to that obstruct that. In 'pañcapūlimānanaye' (in the manner of five bundles), 'pañcannaṃ pūlānaṃ samāhāro' (collection of five bundles) is a visesaṇasamāsa. "nadāditovī" (3-27). Collection is samāhāra, so since samāhāra is also a state, he says, 'even though the state is predominant'. The bundles are subsidiary substances.

Yate paṭhyatetyattho, anenāpavādavidhindasseti, tasseti ādoyeneti niddiṭṭhassaussaggassabādhanambhavatyapavādena, yena tvappatte visaye ārabbhate tassa bādhanṃ na bhavatītyattho, kutoti ce anavakāsattā, tathāhi yadi ussaggena sabbo visayo gahito siyā, ko-pavādassaañño visayo siyā, tasmā anavakāsattā (na) apa (vāde) pana tassa bādhanambhavatītyavaseyaṃ, yena tussaggena koci devāpavādavisayo-nuppattosiyā, nasabbo, tampati sāvakā sattā tambādhateti vuttaṃ hoti, ‘pañcapūlimānaye’tyatra pañcannaṃ pūlānaṃ samāhāroti visesanasamāso ‘‘nadāditovī’’ (3-27) samāharaṇaṃ samāhāroti samāhārassapi bhāvarūpattā āha ‘bhāvappadhānattepī’ti, guṇabhūtadabbāni pūlāni.

có nghĩa là ‘được quy định, được giảng dạy’. Bằng quy định đặc biệt này, người ta chỉ ra rằng ‘tassa’ (của cái đó) và ‘ādoyena’ (bởi cái đầu tiên) là sự loại bỏ của quy tắc chung được chỉ định bởi quy tắc đặc biệt. Nhưng quy định được bắt đầu trong một trường hợp không được chạm đến thì không bị loại bỏ. Tại sao lại như vậy? Vì không có chỗ trống. Thật vậy, nếu quy tắc chung đã bao gồm tất cả các trường hợp, thì quy tắc đặc biệt sẽ không có trường hợp nào khác. Do đó, vì không có chỗ trống, nên phải hiểu rằng sự loại bỏ của nó xảy ra trong quy tắc đặc biệt. Điều đó có nghĩa là nếu quy tắc chung không xảy ra trong một số trường hợp của quy tắc đặc biệt, chứ không phải tất cả, thì những học trò liên quan sẽ loại bỏ nó. Trong ‘pañcapūlimānaye’, ‘pañcannaṃ pūlānaṃ samāhāro’ là một hợp chất tính từ. Vì ‘samāharaṇaṃ samāhāro’ (sự tập hợp là samāhāra) và samāhāra cũng là một dạng của danh từ hành động, nên người ta nói ‘ngay cả khi nó là một danh từ hành động’. ‘Pūlāni’ là những vật chất phụ thuộc.

519

125. Ima

520

Sutte anitthiyanti kimatthiya (manena) paṭisedhavacanena, yato imassetvevānitthiliṅgena niddesoti manasikatvā āha-nāmaggahaṇe’iccādi, ‘‘nāmaggahaṇe liṅgavisiṭṭhassāpi gahaṇa’’nti paribhāsāyaṃ, tattha liṅgena sutte niddiṭṭhato aññena kenaci visiṭṭhaṃ nāmaṃ liṅgavisiṭṭhaṃ, tassa, yattha saddasāmaññasannissayanaṃ, tattha nāmaggahaṇe satiliṅgavisiṭṭhassāpi gahaṇaṃ hoti… sāmaññe sabbavisesānuppave satotyadhippāyo, idamevāti anitthiyanti vacanameva, ñāpakanti patti pubbako paṭisedho, so itthiyampattiyaṃ sati anitthiyanti kato siyāti anitthiyanti paṭisedhavacanamevemaṃ paribhāsaṃ ñāpetīti attho, iminā imissā paribhāsāya sāmatthiyaladdhataṃ dasseti.

In the Sutta, what is the purpose of the prohibitive expression 'anitthiyanti' (not in the feminine gender)? Considering that this very (word) is indicated with the feminine gender, he said, 'in the apprehension of a name,' and so on. According to the rule, 'in the apprehension of a name, what is specified by gender is also apprehended.' There, a name specified by gender is a name distinguished by something other than what is indicated by gender in the Sutta. Of that, where there is reliance on a general word, when there is the apprehension of a name, what is specified by gender is also apprehended... the intention is that all specific instances are included in the general. This very expression 'anitthiyanti' is a ñāpaka (indicator); it is a prohibition that implies obtainment. The meaning is that if 'anitthiyanti' were made when obtainment in the feminine gender already existed, then the prohibitive expression 'anitthiyanti' itself would indicate this rule. By this, it shows that the power of this rule is gained by implication.

Trong kinh này, tại sao lại có từ phủ định ‘anitthiyanti’ (không phải giống cái)? Vì nó được chỉ định bằng giống đực imassa. Do đó, người ta nói ‘nāmaggahaṇe’ v.v. Trong quy tắc ‘nāmaggahaṇe liṅgavisiṭṭhassāpi gahaṇa’ (khi một danh từ được chấp nhận, thì một danh từ có giống đặc biệt cũng được chấp nhận), ở đó, một danh từ có giống đặc biệt là một danh từ được đặc biệt hóa bởi một giống khác với giống được chỉ định trong kinh. Khi có sự chấp nhận danh từ ở nơi có sự phụ thuộc vào nghĩa chung của từ, thì một danh từ có giống đặc biệt cũng được chấp nhận. Có nghĩa là khi tất cả các đặc tính được bao gồm trong cái chung. Idamevāti có nghĩa là chính lời nói ‘anitthiyanti’. Ñāpakanti là sự cấm đoán có trước sự thành tựu. Do đó, nếu có sự thành tựu trong giống cái, thì ‘anitthiyanti’ sẽ được thực hiện. Do đó, lời nói cấm đoán ‘anitthiyanti’ này làm sáng tỏ quy tắc này. Bằng cách này, nó cho thấy rằng quy tắc này được suy ra từ sức mạnh của nó.

521

127. Simha

522

Anapuṃsakassāti pariyudāsoti anapuṃsakassāti ettha nañsaddassa pariyudāso-tthotyattho.

"Anapuṃsakassa" is a pariyudāsa. The meaning is that in "anapuṃsakassa," the particle nañ signifies a pariyudāsa (exclusion).

Anapuṃsakassāti pariyudāsoti có nghĩa là trong ‘anapuṃsakassa’ (không phải giống trung), có nghĩa là sự loại trừ của từ nañ. (Không phải giống trung là một sự loại trừ).

523

129. Massā

524

Tannetiādinā katthaci paribhāsāvatiraniccāti sūceti.

By 'tanneti' and so on, it is indicated that the application of a rule is sometimes inconsistent.

Tannetiādinā v.v. cho thấy rằng quy tắc ở một số nơi là không thường xuyên.

525

130. Kevā

526

Hotu sito-ññatrake sati sādeso, simhi tu kappaccayā paṭhamameva kato massa sādesoti tappaccaye sati ‘kevā’ti kiṃ sāmaññena sādesavidhānene tyāsaṅkiya suttassa sāmañña vidhāne phalaṃ dassetuṃ ‘kenekatthatāyaṃ’tyādimāha, kenekatthatāyanti kappaccayena saha ṇādivuttiyaṃ, pubbabhāgassāti asubhāgassa padattābhāvāti ‘‘ekatthatāyā’’ti (2-119) vibhattiyā padattasādhikāyāpagamena padattābhāvā, padasaṅkhāranibandhanoti pada siddhi hetuko, ‘‘nimittābhāve nemittikassāpyabhāvo’’ti ñāyassāyamattho ‘‘nimittaṃ kāraṇaṃ hetūtyanatthantaraṃ, nimittassa abhāvo nimittābhāvo, tasmiṃ nimittābhāve hetuvināsetyattho, nimittā āgato nemittiko, phalabhūto dhammo, nimitte bhāvo vā nemittiko, nimittassābhāve taṃ hetuto pavattassa nemittikassa phalassāpyabhāvo bhavatī’’ti, tathāhi chattanimittachāyā chattāpāyena bhavati, padīpanimittadassanaṃ padīpāpāye na bhāti, tathehāpi nimittato pavattānaṃ nimittābhāve abhāvoyeva yutti māti maññate, aññatracāti sito aññatra ca.

Let there be the substitution of sā when not sī. However, in simhi, the sā substitution of mas is done first due to the kap suffix. Therefore, it is asked, 'when that suffix is present, why 'kevā' by a general provision for the sā substitution?' To show the result of a general provision in the Sutta, he says 'kenekatthatāyaṃ' and so on. 'Kenekatthatāyaṃ' means in the context of a ṇādi suffix with the kap suffix. 'Pubbabhāgassa' means because there is no word-status for the asubhāga, due to the disappearance of the vibhatti "ekatthatāyaṃ" (2-119) which establishes word-status, there is no word-status. 'Padasaṅkhāranibandhanoti' means based on the formation of the word. The meaning of the maxim "nimittābhāve nemittikassāpyabhāvo" is as follows: "nimitta, kāraṇa, hetu are not different terms. Nimittābhāva is the absence of a nimitta. In that nimittābhāva, it means the destruction of the cause. Nemittika is that which comes from a nimitta, a resulting phenomenon, or that which exists in the nimitta is nemittika. In the absence of a nimitta, there is also the absence of the nemittika, the result that arises from that cause." For example, the shadow (effect) caused by an umbrella (cause) ceases when the umbrella is removed. The sight (effect) caused by a lamp (cause) does not shine when the lamp is removed. Similarly here, it is considered reasonable that those things arising from a cause cease in the absence of that cause. 'Aññatracāti' means also elsewhere than sī.

Hãy để sự thay thế sa xảy ra ở nơi khác ngoài sī. Nhưng trong simhi, sự thay thế sa của ma được thực hiện ngay từ đầu do hậu tố ka. Vậy khi có hậu tố đó, tại sao lại có ‘kevā’ (cái gì)? Để trả lời câu hỏi về việc tại sao lại có quy định chung về sự thay thế sa trong kinh, người ta nói ‘kenekatthatāyaṃ’ v.v. để chỉ ra lợi ích của nó. Kenekatthatāyaṃ có nghĩa là trong trường hợp có một nghĩa duy nhất với hậu tố ka và ṇādivutti. Pubbabhāgassāti có nghĩa là của phần trước. Asubhāgassa padattābhāvāti có nghĩa là vì không có trạng thái của từ do sự loại bỏ của ekatthatāyā (2-119), là yếu tố tạo nên trạng thái của từ. Padasaṅkhāranibandhanoti có nghĩa là nguyên nhân của sự hình thành từ. Ý nghĩa của quy tắc ‘nimittābhāve nemittikassāpyabhāvo’ (khi không có nguyên nhân, thì kết quả cũng không có) là: nimittaṃ kāraṇaṃ hetūtyanatthantaraṃ (dấu hiệu, nguyên nhân, lý do không khác nhau), nimittassa abhāvo nimittābhāvo (sự không có nguyên nhân là không có nguyên nhân), tasmiṃ nimittābhāve hetuvināsetyattho (trong sự không có nguyên nhân đó, có nghĩa là sự hủy diệt nguyên nhân). Nimittā āgato nemittiko (cái đến từ nguyên nhân là kết quả), phalabhūto dhammo (pháp là kết quả), hoặc nimitte bhāvo vā nemittiko (cái tồn tại trong nguyên nhân là kết quả). Nimittassābhāve taṃ hetuto pavattassa nemittikassa phalassāpyabhāvo bhavatī (khi không có nguyên nhân, thì kết quả phát sinh từ nguyên nhân đó cũng không có). Thật vậy, bóng của chiếc dù là do chiếc dù, sự nhìn thấy ánh sáng của ngọn đèn không có khi ngọn đèn biến mất. Tương tự như vậy, ở đây cũng vậy, người ta cho rằng việc không có kết quả phát sinh từ nguyên nhân khi không có nguyên nhân là hợp lý. Aññatracāti có nghĩa là ở nơi khác ngoài sī.

527

131. Tata

528

Tyaetānaṃ takārassa pariccāgāya ‘tatassā’ti vuttaṃ.

To abandon the ta consonant in "tya" and "etānaṃ," it is said "tatassā."

Tatassā được nói ra để loại bỏ âm ta của tyaetānaṃ.

529

132. Ṭasa

530

Imissāyātyādīsu ‘‘ssaṃ ssā ssāye’’tyādinā (2-52) i, ‘‘tadādesā te viya hontī’’ti paribhāsato sādyādesīnaṃ gahaṇāssāyādesādīnaṃ gahaṇasambhavepi kiṃ ssāyādiggahaṇe na suttagurukaraṇene tyāsaṅkiya‘ssāyādiggahaṇa’miccādi, vutti gantho vuttoti dassetumāha-‘nanu ce’tyādi, ṭasasmādikaṃ ‘ṭasasmāsminnannāsvimassa cā’ti vattabbaṃ, namādīnampi vidhiggahaṇāya^* , tassā

In 'imissāyā' and so on, even if the apprehension of sādyādesī is possible due to the rule "tadādesā te viya hontī" from "ssaṃ ssā ssāye" (2-52) and so on, it is asked, 'Why the extra length in the Sutta by apprehending ssāyādi?' To show that the prose text is explained, he says 'ssāyādiggahaṇa' and so on, and 'nanu ce' and so on. 'Ṭasasmādikaṃ' should be stated as 'ṭasasmāsminnannāsvimassa cā' for the apprehension of the rules for ṇādi and so on as well. Of that,

Trong các từ như imissāyā và các từ khác, theo quy tắc "ssaṃ ssā ssāye" (2-52) và quy tắc ngữ pháp "tadādesā te viya hontī" (các lệnh thay thế đó giống như những từ đó), mặc dù có thể lấy các từ bắt đầu bằng sā và các từ lệnh thay thế như ssāyādesādīnaṃ, thì tại sao không sử dụng ssāyādiggahaṇa để làm cho kinh văn trở nên quan trọng hơn? Để chỉ ra rằng ssāyādiggahaṇa và các từ khác, cũng như văn bản chú giải, đã được nói đến, nên nói rằng "nanu ce" (nếu vậy thì) và các từ khác. ṭasasmādikaṃ nên được nói là "ṭasasmāsminnannāsvimassa cā" để lấy các quy tắc của namādīnampi (hoặc nādīnampaviggahāya trong sách), của tassā.

531

Desino ādeso tadādeso, tassa, tassa ādesino gahaṇaṃ taggahaṇaṃ, tena.

The substitute for the substitution-word is tadādeso. The apprehension of that, the substitution-word, is taggahaṇaṃ. By that.

Lệnh thay thế của desino là tadādeso, của tassa, việc lấy lệnh thay thế của tassa là taggahaṇaṃ, do đó.

532

134. Duti

533

Aññathāti guruniddesamakatvā aññena lahuppakārena niddisane sati, ekavibhattiniddiṭṭhattāti‘dutiyāyossā’ti ekavibhattiyā niddiṭṭhattā, aññathātiādinā nekadesotivacanapariyantenetena ‘na tvekavibhattiyuttāna’nti paribhāsekadesassa adhippāyo pakāsitoti ñātabbaṃ, etadevānuvattatītyanena tu ‘‘ekayoga niddiṭṭhānampekadeso-nuvattate’’tīmassa, ekavibhattiyuttānaṃ ekadeso nānuvattateti yojanā paribhāsāyaṃ, ñāpetīti pubbe viya sāmatthiyena ñāpeti.

'Aññathā' means if it were indicated in another easier way without a heavy indication. 'Ekavibhattiniddiṭṭhattā' means because it is indicated with a single vibhatti in 'dutiyāyossā'. By 'aññathā' and so on, up to the phrase 'nekadeso', it should be understood that the intention of a part of the rule 'na tvekavibhattiyuttānaṃ' is revealed. By 'etadevānuvattatītyanena', this rule, 'ekayoga niddiṭṭhānampekadeso-nuvattate' is implied, meaning that a partial continuation does not apply to things connected by a single vibhatti. 'Ñāpetīti' means it indicates by its power, as before.

Nếu trình bày theo cách khác, tức là không theo sự hướng dẫn của bậc thầy mà theo cách dễ hiểu hơn, thì do được trình bày bằng một biến cách, tức là do được trình bày bằng một biến cách là "dutiyāyossā", nên cần biết rằng ý nghĩa của một phần của quy tắc ngữ pháp "na tvekavibhattiyuttānaṃ" (không phải của những từ được dùng với một biến cách) được thể hiện bởi "aññathātiādinā nekadesotivacanapariyantenetena" (bắt đầu bằng aññathā và kết thúc bằng nekadeso). Điều này tiếp tục được áp dụng bởi quy tắc "ekayoga niddiṭṭhānampekadeso-nuvattate" (một phần cũng được áp dụng cho những từ được trình bày trong một cấu trúc) và trong quy tắc ngữ pháp, nó được diễn giải là "ekavibhattiyuttānaṃ ekadeso nānuvattate" (một phần không được áp dụng cho những từ được dùng với một biến cách). ñāpetīti có nghĩa là làm cho biết bằng năng lực như trước.

534

139. Nāññaṃ

535

Appadhānappaṭisedhato sabbādīnaṃ tadantavidhinā bhavitabbaṃ, aññathā hi sabbādiggahaṇe ko pasaṅgo piyasabbādīnaṃ, yato appadhānappaṭisedho, karīyate tena paramasabbeiccādi hotīti dassetumāha-‘appadhānappaṭisedho’iccādi.

Due to the prohibition of the non-principal, the sabbādi (words like sabba) should apply by means of the tadanta-vidhi (rule of the ending part). Otherwise, what occasion would there be for apprehending sabbādi in relation to piyasabbādi? Since the prohibition of the non-principal is made, he says 'appadhānappaṭisedho' and so on to show that paramasabbe and so on become applicable by it.

Do sự phủ định của yếu tố phụ, các từ sabbādīnaṃ phải có tadantavidhinā. Nếu không, thì trong việc lấy sabbādiggahaṇa, có sự liên quan gì đến piyasabbādīnaṃ? Bởi vì đó là sự phủ định của yếu tố phụ, để chỉ ra rằng karīyate tena paramasabbeiccādi hotīti, nên nói rằng "appadhānappaṭisedho" và các từ khác.

536

140. Tati

537

Yatthāti yasmiṃ kattari karaṇe vā, kattari tatiyāsiddhimāha-‘karoti’ccādi, karotimhi karadhātumhi gammamāne, māsena katāti pāṭhena bhavitabbaṃ… māsena katānaṃ pubbānanti vattabbattā, pubbabhāveti pubbabhavane māsassa karaṇattaṃ, ettha tu māsena karaṇabhūtena pubbabhūtānanti attho, tenevetthāpi bhavantīti pāṭhena bhavitabbaṃ.

'Yatthāti' means in which agent or instrument. He states the establishment of the instrumental case for the agent with 'karoti' and so on. In 'karoti', when the root kara is understood, it should be the reading 'māsena katā' ... since it should be said 'māsena katānaṃ pubbānaṃ' (the earlier ones done in a month). 'Pubbabhāveti' means the month is the instrument in the earlier becoming. Here, however, it means 'earlier ones by means of the month as an instrument'. Therefore, here also, it should be the reading 'bhavantīti'.

Trong đó (yatthāti), trong chủ ngữ hoặc công cụ nào. Để chứng minh thì cách sử dụng tatiyā với chủ ngữ, nói rằng "karoti" và các từ khác. Trong karoti, khi động từ kara được hiểu, thì phải có cách đọc là māsena katāti... vì phải nói là māsena katānaṃ pubbānanti. pubbabhāveti có nghĩa là māsa là công cụ trong sự xuất hiện trước đó. Ở đây, ý nghĩa là māsa là công cụ, và pubbabhūtānanti. Do đó, ở đây cũng phải có cách đọc là bhavantīti.

538

141. Cattha

539

Cassa attho cattho, soyevāti ettha samāsassa parāmāso, cattho ettha sambhavati kintu sabbādi na catthasamāsavisayoti pāṭhena bhavitabbaṃ.

The meaning of ca is cattha. 'Soyevāti' here refers to the compound. It should be the reading 'cattho ettha sambhavati kintu sabbādi na catthasamāsavisayo' (Here cattha is possible, but sabbādi is not the subject of a cattha-compound).

Ý nghĩa của ca là cattho, và chính nó (soyevāti) ở đây là sự tham chiếu đến samāsa. cattho có thể xảy ra ở đây, nhưng sabbādi không phải là đối tượng của catthasamāsa, nên phải có cách đọc như vậy.

540

144. Manā

541

Kiṃ bahulaṃvidhānā ‘vuddhyabhāvo’^* ti pāṭhena payojanaṃ yene tadatthameva ‘‘sumedhādīnamavuddhi ce’’ti gaṇapāṭho kato, hemasaddena hemamayāni gahitānyabhedenatyāha- ‘hemamayānī’ti, kappana saddena sīsālaṅkārajālāni gayhanti, tāniyeva vāsasāni paṭā taṃsarikkhatāya, sakatthepi yathāgamambhavantīti sambandho, bāṇādīsu abhidheyyesu manādīsu na paṭṭhīyantīti yojanā, bāṇādīsuti bāṇa saddakkhayādīsu, ahasaddassa manādikāriyāsambhavā ahasaddo manādīsu na daṭṭhabbo, rahasīti nipātattā ikārassa ca asabbhavā rahasaddo ca manādīsu na daṭṭhabboti sajjhāhāro sambandho veditabbo, ikārassa kaccāyane smino karīyamānassa ikārādesassa ca, rahatisaddassa nipātattaṃ sabhāvato pakāsetuṃ ‘rahasītyādi’māha, rahosaddeti ettha rahasaddoti pāṭho-vagantabbo, tenāti yena ahasaddassa manādikāriyāsambhavo rahasītica nipāto, tena, ihamanādīsu.

What is the purpose of the reading 'vuddhyabhāvo' (absence of वृद्धि/lengthening) from bahulaṃ-vidhānā (manifold provision), for which the gaṇapāṭha 'sumedhādīnamavuddhi ce' (if no lengthening for sumedha and so on) was made? He says 'hemamayānī' (made of gold) to mean that hemāni (gold objects) are taken undifferentiated by the word hema. By the word kappana, nets of head ornaments are understood. These are themselves garments, cloths, due to their similarity. The connection is that they exist as customary in their own sense. The arrangement is that they do not apply to bāṇa and so on as their meanings, nor to manādi and so on. 'Bāṇādīsu' means in words like bāṇa and their endings. Since the word aha cannot have manādi functions, the word aha should not be seen among manādi. And since 'rahasī' is an indeclinable and the i vowel is impossible, the word rahasi should also not be seen among manādi – this implied connection should be understood. 'Ikārassa kaccāyane smino karīyamānassa ikārādesassa ca' means for the i-substitution made in smin in Kaccāyana, and for the i-substitution. To show that the word rahati is an indeclinable by nature, he says 'rahasītyādi'. In 'rahosadde ti', the reading 'rahasaddo' is to be understood. 'Tenāti' means by that, by which the word aha cannot have manādi functions and 'rahasī' is an indeclinable. This is in manādi.

Có mục đích gì khi nói rằng "vuddhyabhāvo" (sự không tăng trưởng) là một quy định đa dạng, mà vì mục đích đó, quy tắc "sumedhādīnamavuddhi ce" được tạo ra trong gaṇapāṭha? Để chỉ ra rằng các vật làm bằng vàng được lấy bằng từ hemasaddena mà không có sự khác biệt, nên nói rằng "hemamayānī". Với từ kappana, các mạng lưới trang sức đầu được lấy, và chúng là các loại vải, do sự tương đồng. Mối liên hệ là chúng tồn tại theo truyền thống ngay cả trong ý nghĩa riêng của chúng. Sự kết nối là manādīsu không được đặt trong các đối tượng được biểu thị như bāṇādīsu. bāṇādīsu là trong các từ như bāṇa và các từ khác. Vì từ aha không thể có chức năng của manādi, nên từ aha không nên được xem là thuộc manādīsu. Và vì rahasīti là một nipāta và không có ikāra, nên từ rahasa cũng không nên được xem là thuộc manādīsu, đó là mối liên hệ cần được hiểu. Để tự nhiên làm rõ rằng từ rahati là một nipāta, nói rằng "rahasītyādi". Ở đây, trong rahosaddeti, phải hiểu là rahasaddo. Do đó, do từ aha không thể có chức năng của manādi và rahasīti là một nipāta, nên trong imanādīsu.

542

146. Bhava

543

Geti gasaññe pare, kuto-nuiccādo bho’iti bahuvacananto nipāto, tathāsati ‘tayojanā’ti yujjati, tañca nipātattaṃ samatthetīti^* dassetumāha- ‘bahutte’ccādi.

'Geti' means when ga-saññā (the ga designation) follows. 'Kuto-nuiccādo bho' is a plural indeclinable. If so, 'tayojanā' is correct. To show that it supports its indeclinable nature, he says 'bahutte' and so on.

Khi ga (geti) đứng sau một danh từ ga-sañña, kuto-nuiccādo bho’iti là một nipāta ở số nhiều. Trong trường hợp đó, tayojanā là hợp lý. Để chứng minh rằng đó là một nipāta, nói rằng "bahutte" và các từ khác.

544

148. Ntassaṃ

545

Sattamyantaṃ bhavatīti seso, nanucantassāti vutte ntantuppaccayovāvasīyati, na tadantavidhīti^* āha- ‘ntappaccaya sseve’ccādi, sutattāti sotaviññāṇena gahitattā paccakkhattāti vuttaṃ hoti, anumitassa ‘‘vidhibbisesanantassā’’ti (1-26) liṅgato tadantasaṅkhāta atthadassanasaṅkhātaanumānaññāṇena viññātassāti attho.

'Sattamyantaṃ bhavatīti seso' is the remainder, meaning it is in the locative case. When it is said 'nanucantassāti vutte', only the nta-suffix is understood, not the tadanta-vidhi. He says 'ntappaccaya sseve' and so on. 'Sutattāti' means because it is grasped by the ear-consciousness, it is said to be direct perception. 'Anumitassa' means understood by inferential knowledge, called the display of meaning related to the tadanta (ending part), by means of the liṅga (mark) "vidhibbisesanantassā" (1-26).

Phần còn lại là nó ở biến cách sattami. Nếu nói nanucantassāti, thì chỉ có ntantuppaccaya được hiểu, không phải tadantavidhīti (phải có cách đọc là ntantuppaccayova nāvasīyati, tadantavidhipīti), nên nói rằng "ntappaccaya sseve" và các từ khác. sutattāti có nghĩa là được nắm bắt bằng thính giác, tức là trực tiếp. anumitassa có nghĩa là được hiểu bằng tri thức suy luận, tức là sự thể hiện ý nghĩa được gọi là tadanta, từ dấu hiệu "vidhibbisesanantassā" (1-26).

546

154. Rāja

547

Daḷho dhammo dhanu assa daḷhadhammā.

‘Daḷhadhammā’ is one whose Dhamma is a strong bow.

Người có dhamma vững chắc như cây cung là daḷhadhammā.

Rājādīsvimappaccaye paṭhite

When this suffix is stated in ‘Rāja’ and others,

Khi imappaccaye được đặt trong rājādīsu.

548

Tadanto paccayaggahaṇa paribhāsāya gayhatī tyāha- ‘iminā iccādi.

its end is taken by the rule of ‘paccayaggahaṇa’ (taking the suffix), as stated in ‘iminā’ etc.

Để chỉ ra rằng tadanto được lấy theo quy tắc ngữ pháp paccayaggahaṇa, nói rằng "iminā iccādi" (bằng cái này và các từ khác).

549

162. Ltu

550

Paccayaiccādinā ‘‘paccayaggahaṇe yasmā so vihito tadādino tadantassa ca gahaṇa’’nti ñāyaṃ dasseti, tattha yato vihito taṃ vinā na bhavati paccayotyanena ñāyena pattoyevāttho ākhyāyate ‘paccayaggahaṇe yasmā so vihito, tadādino gahaṇa’nti, ‘‘vidhibbisesanantasse’’ti tadantaggahaṇaṃtyākhyāyate ‘tadantassa ca gahaṇa’nti, so pakativiseso ādi yassa samudāyassa so tadādi, so paccayo-nte yassa samudāyassa so tadanto, tādisassa tadāditadantasamudāyavisesassa gahaṇaṃ, na tu tadantamattassetyattho, iha tu tadantaggahaṇamevānurūpanti’ dassetumāha-‘‘kattari ltuṇakā’’ti iminā tyādi, tadāditadanta samudāyassa tu gahaṇe phalaṃ ‘byajigisī’tiādīsu daṭṭhabbaṃ, tañca ‘‘tuṃsmā lopocicchāyaṃ te’’ti (5-4) sutte sayameva vakkhati.

By 'paccaya' etc., it demonstrates the rule: "When a suffix (paccaya) is prescribed, that which begins with it and that which ends with it are taken." In this context, the meaning conveyed by the rule, "a suffix cannot exist without that from which it is prescribed," is that "when a suffix is prescribed, that which begins with it is taken." And by "'vidhibbisesanantasse' (the prescribed is the specific end), the taking of its end is expressed as 'tadantassa ca gahaṇa' (and the taking of its end)." 'Tadādi' refers to a compound whose beginning is that specific natural element (pakati). 'Tadanta' refers to a compound whose end is that suffix (paccaya). The meaning is the taking of such a specific compound beginning with it and ending with it, and not merely its end. But here, to show that only 'tadantaggahaṇa' (taking the end) is appropriate, it states, "By 'kattari ltuṇakā' etc." The result of taking the compound beginning with it and ending with it should be seen in instances like 'byajigisī' etc., which will be explained by the text itself in the sutta "tuṃsmā lopocicchāyaṃ te" (5-4).

Với "paccayaiccādinā", quy tắc "paccayaggahaṇe yasmā so vihito tadādino tadantassa ca gahaṇa" (khi lấy một paccaya, thì cái mà nó được tạo ra từ đó, cái bắt đầu bằng nó, và cái kết thúc bằng nó đều được lấy) được chỉ ra. Ở đó, ý nghĩa là "cái đó là một paccaya chỉ khi nó không thể tồn tại nếu không có cái mà nó được tạo ra từ đó" được giải thích bằng quy tắc "paccayaggahaṇe yasmā so vihito, tadādino gahaṇa" (khi lấy một paccaya, cái bắt đầu bằng nó được lấy). Việc lấy tadanta được giải thích bằng "vidhibbisesanantasse" là "tadantassa ca gahaṇa" (và cái kết thúc bằng nó cũng được lấy). so pakativiseso ādi yassa samudāyassa so tadādi (cái mà sự đặc biệt của bản chất đó là khởi đầu của một tập hợp thì gọi là tadādi). so paccayo-nte yassa samudāyassa so tadanto (cái mà paccaya đó là cuối cùng của một tập hợp thì gọi là tadanto). Đó là việc lấy sự đặc biệt của tập hợp tadādi và tadanta, chứ không phải chỉ tadantamatta. Ở đây, để chỉ ra rằng việc lấy tadanta là phù hợp, nói rằng "kattari ltuṇakā" và các từ khác. Kết quả của việc lấy tập hợp tadādi và tadanta có thể thấy trong byajigisī và các từ khác, và chính nó sẽ được nói đến trong kinh "tuṃsmā lopocicchāyaṃ te" (5-4).

551

165. Salo

552

Kaccāyane ‘‘sakamandhātādīnañce’’ti (2-3-44) suttitaṃ, sopi ltvantoyevātyabhimatasiddhīti dassetuṃ vuttiyamudāhaṭaṃtyāha- ‘sakamandhātu’iccādi, ltvanto mandhātusaddo atthīti ‘sakamandhātu’ saddopi ltvantoti sajjhāhāro padasambandho daṭṭhabbo, tatopīti na kevalaṃ kattutova, mandhātusaddassa ltvantataṃ sādhetvā sakamandhātusaddampaṭipādetuṃ ‘sabbesa’ntiādimāha.

To show that Kaccāyana's sutta "sakamandhātādīnañce" (2-3-44) considers 'sakamandhātu' also as ending in 'ltu', it states what is cited in the commentary: 'sakamandhātu' etc. It should be understood that the word 'sakamandhātu' also ends in 'ltu' because the word 'mandhātu' ends in 'ltu'. 'Tatopi' means not only from the agent (kattu) but also 'sabbesaṃ' etc. is stated to prove that 'mandhātu' ends in 'ltu' and thereby to establish the word 'sakamandhātu'.

Trong Kaccāyana, đó là kinh "sakamandhātādīnañce" (2-3-44). Để chỉ ra rằng điều đó cũng được chấp nhận là ltvanto, và để chứng minh điều đó, nói rằng "sakamandhātu" và các từ khác đã được trích dẫn trong chú giải. Có một từ mandhātusaddo là ltvanto, nên cần hiểu mối liên hệ của từ là sakamandhātusaddopi ltvantoti. tatopīti không chỉ từ chủ ngữ. Để chứng minh rằng mandhātusaddo là ltvanto và để trình bày sakamandhātusadda, nói rằng "sabbesa" và các từ khác.

553

169. Ṭapa

554

Saṅkhyāsaddo yadīpi saṅkhyāne vattate, tathāpi saṅkhyānadvārenidhasaṅkhyeyye vattatītyāha-‘cuddasahi saṅkhyāhī’ti pāṭhena bhavitabbaṃ, cuddasasaddavacanīyāva pañcādisaṅkhyā, yato saṅkhyāsaddo neha pariggahitoti.

Although the word 'saṅkhyā' functions in the sense of counting, it nevertheless functions here in the sense of the counted by means of counting, therefore it is stated: it should be rendered with the reading 'cuddasahi saṅkhyāhīti' because the number five etc. is to be expressed by the word 'cuddasa' (fourteen), since the word 'saṅkhyā' is not taken here.

Mặc dù từ saṅkhyāsaddo có nghĩa là đếm, nhưng nó có nghĩa là số lượng thông qua việc đếm, nên nói rằng "cuddasahi saṅkhyāhī" (với mười bốn số), phải có cách đọc như vậy, vì pañcādisaṅkhyā (số năm và các số khác) là những gì được biểu thị bằng từ cuddasasaddavacanīyāva, vì từ saṅkhyāsaddo không được lấy ở đây.

555

175. Divā

556

Divasato smino ṭimhi pubbasaralope divi.

'Divi' by the elision of the preceding vowel (pubbasaralope) when 'smi' is replaced by 'ṭi' from 'divasato'.

Trong divasato, khi smina và ṭimhi đứng sau, và nguyên âm đầu bị lược bỏ, thì thành divi.

557

181. Yonaṃ

558

Dutiyāggahaṇenāti ‘dutiyāyossa ne vā’tyevaṃ sutta racanāyaṃ dutiyāggahaṇena.

By 'dutiyaggahaṇa' (taking the accusative case) means by 'dutiyāyossa ne vā' in the construction of the sutta.

Bằng cách lấy dutiyāggahaṇena, tức là bằng cách lấy dutiyā trong cấu trúc kinh văn "dutiyāyossā ne vā".

559

185. Nāmhi

560

Enādesassāsambhavāti nāssa smādesattā.

Due to the impossibility of the substitution 'ena', because 'nā' is a substitute for 'smā'.

Do sự không thể có của enādesassa, tức là do nó không phải là smādesassa.

561

187. Gassaṃ

562

Ubhayavikappoti samāsāsamāsapakkhadvayavidhānaṃ, kaccāyanavutti kārassa vippaṭipattimāvīkattumāha-‘kaccāyane’ccādi, itthipumannapuṃsaka samūhoti etthāyantesaṃ sādhanakkamo ‘dvandachaṭṭhīhi samāse itthipumanapuṃsakasamūho’ti ṭhite ‘‘samāse ca vibhāsā’’ti (2-2-35) pumantassa amādese ‘‘vaggantaṃ vā vagge’’ti (1-42) niggahītassa vagganto.

'Ubhayavikappo' means the prescribing of both alternatives: the compound and the non-compound. To reveal the contradiction of the Kaccāyana commentator, it states 'kaccāyane' etc. 'Itthipumannapuṃsakasamūho' (a collection of feminine, masculine, and neuter genders): the method of deriving these in a compound is, when it is 'dvandachaṭṭhīhi samāse itthipumanapuṃsakasamūho' (a collection of feminine, masculine, and neuter genders in a dvanda compound with the sixth case), then by "'samāse ca vibhāsā' (2-2-35) there is the optional substitution of 'am' for the masculine ending, and by "'vaggantaṃ vā vagge' (1-42) the niggahīta becomes a vagganta consonant.

‘Ubhayavikappa’ (cả hai lựa chọn) có nghĩa là quy định về hai khía cạnh của hợp thể và không hợp thể. Để cho thấy sự bất đồng của tác giả Kaccāyana-vutti, ông nói ‘Kaccāyane’ và vân vân. Cách chứng minh cho ‘itthipumannapuṃsaka samūha’ (tập hợp giống cái, giống đực và giống trung) ở đây là, khi đã có ‘dvandachaṭṭhīhi samāse itthipumanapuṃsakasamūho’ (tập hợp giống cái, giống đực và giống trung trong hợp thể dvanda và cách thứ sáu), thì có sự thay thế ‘am’ cho ‘pumanta’ (từ kết thúc bằng ‘pum’) theo quy tắc “samāse ca vibhāsā” (2-2-35), và sự thay thế ‘vagganta’ (âm cuối của nhóm) cho ‘niggahīta’ (nguyên âm mũi) theo quy tắc “vaggantaṃ vā vagge” (1-42).

563

192. Puma

564

Kammādittā enassāpi abhāvapakkheti ‘‘nā sse no’’ti (2-80) kammādito nāssa enādesakaraṇato vuttaṃ.

It is stated 'nā sse no' (2-80) because 'ena' is made a substitute for 'nā' from 'kamma' etc., even in the case of its absence.

Điều này được nói vì có sự thay thế ‘ena’ cho ‘nā’ từ ‘kammādi’ theo quy tắc “nā sse no” (2-80), ngay cả khi không có ‘ena’ trong trường hợp ‘kammādi’.

565

197. Ime

566

Ādeso kathanaṃ, anvādeso-nukathanamiccāha-‘anvādeso kathitānukathana’mīti, kathitassānukathanaṃ kathitānukathanaṃ, anena ca neha pacchā uccāraṇamattamanvādeso, kiñcarahi ekassābhidheyyassa pubbasaddena paṭipāditassa dutiyampatipādanamanvādesoti vadati, teneha na bhavati ‘devadattaṃ bhojaya, imañca yaññadatta’nti, kenaci visesantarayogena kathitassānukathanaṃ anvādesoti sambandho.

He states, 'ādeso is kathana (statement), anvādeso is nukathana (re-statement),' meaning 'anvādeso is kathitānukathanaṃ' (re-statement of what has been stated). 'Kathitānukathanaṃ' means the re-statement of what has been stated. By this, anvādeso here is not merely a later utterance, but rather the second statement of a single denotation previously conveyed by an earlier word. Therefore, it does not apply here: 'Feed Devadatta, and also this Yajñadatta.' The connection is that anvādeso is the re-statement of what has been stated with the addition of some specific distinction.

‘Ādesa’ là sự nói ra, ‘anvādesa’ là sự nói lại, nên ông nói ‘anvādeso kathitānukathanaṃ’ (anvādesa là sự nói lại điều đã nói). Sự nói lại điều đã nói là ‘kathitānukathanaṃ’. Qua điều này, ‘anvādesa’ ở đây không chỉ là việc phát âm sau đó, mà là sự trình bày lại một đối tượng đã được trình bày bằng một từ trước đó. Do đó, ở đây không có ‘devadattaṃ bhojaya, imañca yaññadatta’nti (hãy cho Devadatta ăn, và cả Yaññadatta này nữa). ‘Anvādesa’ là sự nói lại điều đã được nói do có sự kết hợp với một đặc điểm khác. Ông nói ‘sāmatthiyā’ (do khả năng) để giải thích làm thế nào mà sự kết hợp với một đặc điểm khác được hiểu. ‘Sāmatthiya’ là sự không phù hợp của việc lặp lại một điều đã được nói mà không có sự kết hợp với một đặc điểm nào đó. Do đó, ông nói ‘aññathe’ccādi (nếu không thì, vân vân).

Kathampana visesantarayogo gamyateccāha- ‘sāmatthiyā’ti, kenaci visesenāyoge vuttasseva punabbacanānupapajjanaṃ sāmatthiyaṃ, tenevāha- ‘aññathe’ccādi.

How then is the connection with a specific distinction understood? He states, 'sāmatthiyā' (by the implication). 'Sāmatthiyaṃ' means the impossibility of repeating what has been stated without any specific connection. Therefore, he states, 'aññathā' etc.

Ông nói ‘sāmatthiyā’ (do khả năng) để giải thích làm thế nào mà sự kết hợp với một đặc điểm khác được hiểu. ‘Sāmatthiya’ là sự không phù hợp của việc lặp lại một điều đã được nói mà không có sự kết hợp với một đặc điểm nào đó. Do đó, ông nói ‘aññathe’ccādi (nếu không thì, vân vân).

567

198. Kissa

568

Navirujjhatīti iminā ‘‘itthiyamatvā’’ti (3-26) sāmaññena vidhānato syādyantamajjhepi itthiyampaccayo navirujjhatīti vadati.

By 'navirujjhatī' (it does not conflict), it states that the suffix does not conflict even in the feminine gender within the 'syādyanta' (ending in sya etc.) because it is generally prescribed by "'itthiyamatvā' (3-26)".

‘Navirujjhatī’ (không mâu thuẫn) có nghĩa là, vì có quy định chung “itthiyamatvā” (3-26), nên tiểu từ (paccaya) trong giống cái cũng không mâu thuẫn ngay cả khi ở giữa các từ kết thúc bằng syādi.

569

204. Namhi

570

Nanu yathākkamaṃ naṃvibhattikkamenāpi sambhavati, tathāsati ‘dvinnaṃ saddānaṃ dveādesā kamene’cceva kasmā vuttaṃ tyāsaṅkiyāha ‘na naṃvibhattikkamenāpī’ti.

One might object that it could also be possible in the order of the 'naṃ' case-ending. If that were the case, why is it stated, 'dvinnaṃ saddānaṃ dveādesā kamene'cceva (two substitutions for two words in order)? Anticipating this, he states, 'na naṃvibhattikkamenāpī'ti (not even in the order of the naṃ case-ending).

Để giải đáp thắc mắc rằng liệu có thể có sự sắp xếp theo thứ tự của các biến cách ‘naṃ’ không, và nếu vậy, tại sao lại nói ‘dvinnaṃ saddānaṃ dveādesā kamene’cceva (hai sự thay thế cho hai từ theo thứ tự), ông nói ‘na naṃvibhattikkamenāpī’ti (không phải theo thứ tự của các biến cách ‘naṃ’). Ông đưa ra lý do: ‘tassānapekkhitattā’ (vì điều đó không được mong đợi). Điều này cho thấy rằng việc tạo ra ‘nissaya’ (sự phụ thuộc) là một lý lẽ hợp lý của một bậc thầy. Ông nói ‘yadi hi’ccādi (nếu vậy thì, vân vân) để giải thích điều gì sẽ xảy ra nếu điều đó được mong đợi. ‘Apekkhati’ (mong đợi) có nghĩa là theo thứ tự. Ông cho rằng: “Mặc dù cả hai hình thức ‘naṃ’ đều được bao gồm bởi sự chỉ định về giống, nhưng sự chỉ định về cá thể mới là điều hữu ích cho sự sắp xếp theo thứ tự, giống như trong ‘ticatunnaṃ’ (ba hoặc bốn), và sự diễn giải của ‘anudesa’ (sự chỉ dẫn sau đó) cũng được hiểu theo cách đó, nên ông sẽ nói ‘naṃsu’cceva (chỉ trong ‘naṃ’). Vì điều đó không được nói như vậy, nên có thể kết luận rằng ‘na yathākkamametthāpekkhita’nti (sự sắp xếp theo thứ tự không được mong đợi ở đây).”

Kāraṇamāha- ‘tassānapekkhitattā’ti, iminā nissayakaraṇamekā satthiyā yuttīti dasseti, apekkhite kathaṃ bhaveyyā tyāha- ‘yadi hi’ccādi, apekkhiti yathākkamaṃ, evamaññate ‘‘kiñcāpi jātiniddesena dvepi naṃ rūpāni gayhanti, tathāpi ‘ticatunna’nti viya byattiniddesova yathākkamopakārīyamānāna, manudesassa tathā viññayamānattāti naṃsuicceva vadeyya, na tathā vuttaṃ, tato-vasīyate ‘na yathākkamametthāpekkhita’nti.

He states the reason: 'tassānapekkhitattā' (because that is not expected). By this, he shows that the method of 'nissaya' is one valid reason. How would it be if it were expected? He states, 'yadi hi'ccādi (if indeed etc.). 'Apekkhitaṃ' (expected) means 'yathākkamaṃ' (in order). He thinks thus: "Although both forms of 'naṃ' are taken by specifying the class, nevertheless, if the specification of individuals were to assist in their being arranged in order, just like in 'ticatunnaṃ', then it would say 'naṃsu' etc. But it is not stated like that, from which it is inferred that 'yathākkamaṃ' (in order) is not expected here."

Ông đưa ra lý do: ‘tassānapekkhitattā’ (vì điều đó không được mong đợi). Điều này cho thấy rằng việc tạo ra ‘nissaya’ (sự phụ thuộc) là một lý lẽ hợp lý của một bậc thầy. Ông nói ‘yadi hi’ccādi (nếu vậy thì, vân vân) để giải thích điều gì sẽ xảy ra nếu điều đó được mong đợi. ‘Apekkhati’ (mong đợi) có nghĩa là theo thứ tự. Ông cho rằng: “Mặc dù cả hai hình thức ‘naṃ’ đều được bao gồm bởi sự chỉ định về giống, nhưng sự chỉ định về cá thể mới là điều hữu ích cho sự sắp xếp theo thứ tự, giống như trong ‘ticatunnaṃ’ (ba hoặc bốn), và sự diễn giải của ‘anudesa’ (sự chỉ dẫn sau đó) cũng được hiểu theo cách đó, nên ông sẽ nói ‘naṃsu’cceva (chỉ trong ‘naṃ’). Vì điều đó không được nói như vậy, nên có thể kết luận rằng ‘na yathākkamametthāpekkhita’nti (sự sắp xếp theo thứ tự không được mong đợi ở đây).”

571

205. Nta

572

Nanu ntantūnanti tadantā gayhanti paccayaggahaṇaparibhāsāya, tathā sati kāriyittena tadantāva gayhanti kathaṃ ntantūyevā tyāsaṅkiyāha- teyeve’ccādi, paccakkhatāyāti^* sutattā, balavattā teyeva kāriyittena gayhantīti sambandho, na tadantā, dubbalāti byatirekaṃ vatvā dubbalatte kāraṇamāha- ‘anumitattā’ti, anumitattaṃ sādhetumāha- ‘anumitāhi’ccādi, bhavibhattīnanti pāṭho yutta taro, tassa antādese akāreti sambandho.

One might object: "Are not the words ending in 'nta' and 'ntū' taken by the rule of 'paccayaggahaṇa' (taking the suffix's end)? If so, only the words ending in 'nta' are taken as the subjects of action; how then can it be just 'ntantū'?" Anticipating this, he states, 'teyeve'ccādi (only those etc.). 'Paccakkhatāyāti'^* means due to being clearly stated. The connection is: 'due to their strength, only those are taken as the subjects of action, not the words ending in 'nta,' which are weak.' Having stated the reverse, that they are weak, he states the reason for their weakness: 'anumitattā' (due to being inferred). To prove their inferential nature, he states, 'anumitāhi'ccādi (by inferred etc.). The reading 'bhavibhattīnanti' is more appropriate. The connection is: 'when 'anta' is substituted for it, it makes 'aka'.'

Để giải đáp thắc mắc rằng liệu ‘ntantūnaṃ’ có bao gồm các từ kết thúc bằng ‘nta’ theo quy tắc định nghĩa về tiểu từ không, và nếu vậy, tại sao chỉ có ‘ntantū’ (chỉ ‘nta’) được bao gồm như là đối tượng của hành động, ông nói ‘teyeve’ccādi (chỉ những cái đó, vân vân). ‘Paccakkhatāyā’ti^* (do sự trực tiếp) có nghĩa là do sự nghe thấy. Có mối liên hệ rằng chỉ những cái đó được bao gồm như là đối tượng của hành động do sự mạnh mẽ của chúng, chứ không phải các từ kết thúc bằng chúng. Sau khi nói rằng chúng là yếu, ông đưa ra lý do cho sự yếu kém: ‘anumitattā’ (do sự suy luận). Ông nói ‘anumitāhi’ccādi (do sự suy luận, vân vân) để chứng minh sự suy luận. Cách đọc ‘bhavibhattīnanti’ là phù hợp hơn. Có mối liên hệ rằng ‘akāreti’ (không làm) khi có sự thay thế cuối cùng của nó.

573

219. Yomhi

574

Yomhīti sattamyantajātiniddesā labbhamānatthavasena ‘pacceka’nti vuttiyaṃ vuttaṃ, tenevāha pañcikāyaṃ- ‘kathamidamavasīyate yomhīti niddesā’ti, tassadāni atthampakāsetuṃ ‘paccekanti ekekasmi’ntiādi vuttaṃ.

By 'yomhi' (in 'yo'), due to the class-specification in the seventh case, the meaning obtained is 'paccekaṃ' (individually), as stated in the commentary. Therefore, it is stated in the Pañcikā: 'How is this inferred from the specification 'yomhi'?' Now, to clarify its meaning, 'paccekanti ekekasmiṃ' (individually, in each one) etc. is stated.

Trong bản chú giải, ‘paccekaṃ’ (từng cái một) được nói theo nghĩa có được từ sự chỉ định giống ở cách thứ bảy ‘yomhi’. Do đó, trong Pañcikā, ông nói ‘kathamidamavasīyate yomhīti niddesā’ti (làm thế nào điều này được xác định từ sự chỉ định ‘yomhi’?). Bây giờ, để giải thích ý nghĩa của nó, ông nói ‘paccekanti ekekasmi’ntiādi (từng cái một có nghĩa là trong mỗi cái, vân vân).

Ekekasmiṃ yomhi dvinnaṃ ādesānaṃ sambhavā ādesīnampi bahuttasambhavoti sutte ‘dvinna’nti bahuvacananiddeso, vuttiyampana paccekaṃ yomhi paccekaṃ dvisaddasambhavā ‘dvissā’ti vuttaṃ, dutiyāyampi duve dve.

Due to the possibility of two substitutions in each 'yo', there is the possibility of many substitutions; thus, 'dvinnaṃ' (of two) is a plural specification in the sutta. In the commentary, however, because of the possibility of two words in each 'yo' individually, it is stated 'dvissā' (of two). Also, in the second case, two by two.

Vì có thể có hai sự thay thế trong mỗi ‘yo’, nên trong kinh có sự chỉ định số nhiều ‘dvinnaṃ’ (của hai). Tuy nhiên, trong bản chú giải, vì có thể có hai từ trong mỗi ‘yo’, nên ‘dvissā’ti (của hai) được nói. Trong cách thứ hai cũng là hai, hai.

575

228. Nāsmā

576

Pakatavasenāti tumhāmhānamādesānamadhikatavasena, kamamanatikkamma na bhavantīti sambandho.

'Pakatavasenāti' means with reference to the specific substitutions 'tumhā' and 'amhā'. The connection is that they do not occur without maintaining the order.

‘Pakatavasenā’ti (theo cách thông thường) có nghĩa là theo cách mà các sự thay thế của ‘tumhā’ và ‘amhā’ được thêm vào. Có mối liên hệ rằng chúng không xảy ra mà không vượt qua thứ tự.

577

230. Caṃvā

578

Kaccāyanācariyo tumhāmhehi parāya catutthī chaṭṭhī savibhattiyā ‘‘sassaṃ’’ti (2-3-3) suttena amādesaṃ vidhāya ‘tumhaṃ amha’nti bahuvacanarūpāni sādheti… ekasmimpi attani guruādike ca gārava vasena bahuvacanarūpadassanatoti dassetumāha-tumhaṃ amha’ntiādi, tassāyuttattā ‘tamayutta’nti vatvā ayuttataṃ sādheti ‘evaṃ hi’ccādinā, imasmimpana satthe ekasmimpi sabbathā bahuvacana rūpasādhanakkamaṃ dassetuṃ ‘idha panā’tiādimāraddhaṃ.

The teacher Kaccāyana prescribes the substitution of 'am' for the fourth and sixth case-endings following 'tumhā' and 'amhā' by the sutta "'sassaṃ' (2-3-3)", thereby deriving the plural forms 'tumhaṃ' and 'amhaṃ'. To show that plural forms are used even for a single person out of respect for a teacher etc., he states 'tumhaṃ amhaṃ' etc. Since that is inappropriate, he states 'tamayutta' (that is inappropriate) and proves its inappropriateness by 'evaṃ hi'ccādinā (if so, etc.). But in this treatise, to show the method of deriving plural forms in every way even for a single person, 'idha panā'tiādimāraddhaṃ (but here, etc.) is begun.

Kaccāyanācariya đã quy định sự thay thế ‘am’ cho biến cách thứ tư và thứ sáu sau ‘tumhā’ và ‘amhā’ bằng quy tắc “sassaṃ” (2-3-3), và chứng minh các hình thức số nhiều ‘tumhaṃ amha’nti (của bạn, của chúng tôi)… Để cho thấy rằng các hình thức số nhiều cũng được thể hiện trong một cá nhân duy nhất, chẳng hạn như một vị thầy, do sự tôn kính, ông nói ‘tumhaṃ amha’ntiādi (của bạn, của chúng tôi, vân vân). Sau khi nói rằng điều đó không phù hợp, ‘tamayutta’nti (điều đó không phù hợp), ông chứng minh sự không phù hợp bằng ‘evaṃ hi’ccādinā (nếu vậy thì, vân vân). Tuy nhiên, trong bộ kinh này, để cho thấy cách chứng minh các hình thức số nhiều ngay cả trong một cá nhân duy nhất, ông bắt đầu bằng ‘idha panā’tiādi (tuy nhiên ở đây, vân vân).

579

232. Apā

580

Nenāti nakārena, padasaññāvidhāya kavacanābhāvepīti pāṇini yānamiva syādityādyantānaṃ padasaññāvidhāyakassa suttassa abhāvepi, anvatthavasena padanti gayhamāne atippasaṅgopi siyāti āha-‘ruḷhiyāvātippasaṅgā bhāvo’ti, ākhyātaṃ sābyayakāraka visesanaṃ vākyanti keci, ekākhyātikaṃ vākyantyapare, taṃ sabbaṃ ekato saṅgahetvā ‘padasamūho vākya’nti vuttikārena vuttanti dassetumāha- ‘sābyaye’ccādi, ākhyātaṃ tyādyantamāhu, abyayamasaṅkhyaṃ, ākhyātaṃ sābyayaṃ sakārakaṃ savisesanañca vākyesaññaṃ bhavatītyattho, visesananti kārakavisesanassa kiriyā visesanassa ca sāmaññena gahaṇaṃ, sābyayaṃ-saddhiṃ vacati, sakārakaṃ odanaṃ pacati devadatto pacati, sakārakavisesanaṃ-muduṃ visadamodanampacati, dassanīyo devadatto pacati, sakiriyāvisesanaṃ- muduṃ pacati, mandaṃ pacati, padasamūho vākyanti vutte ayampi adhippāyavisesovasīyatīti vattumāha-vattu’miccādi, yatheccādinā anekākhyāti kampi guṇappadhānabhāve nopakārato vākyamekambhavati… pada samūho vākyanti vuttattāti vadati, yathā vākyanānattanti sambandho.

Even in the absence of a statement that defines 'pada' (word) with the letter 'na' for terms like syādi and others, similar to Pāṇini's method, if 'pada' is taken in its literal sense, there could be an over-extension of meaning. Therefore, he states, "the absence of over-extension is due to common usage." Some say that a sentence is a verb (ākhyāta) with an adverb, a kāraka, and an adjective. Others say it is a sentence with a single verb. To show that the author of the commentary combines all of this and states "a collection of words is a sentence," he says, "sābyaye," etc. They call ākhyāta that which ends with tyādi. An abyaya is indeclinable. The meaning is that an ākhyāta with an adverb, a kāraka, and an adjective becomes known as a sentence. 'Visesana' (adjective/modifier) is the general taking of both kāraka modifiers and verb modifiers. 'Sābyayaṃ' is 'speaks with'. 'Sakārakaṃ' is 'cooks rice,' 'Devadatta cooks.' 'Sakārakavisesanaṃ' is 'cooks soft, clean rice,' 'the handsome Devadatta cooks.' 'Sakiriyāvisesanaṃ' is 'cooks softly,' 'cooks slowly.' To say that when "a collection of words is a sentence" is stated, this specific intention is also conveyed, he states "vattu'miccādi." By "yathā" etc., even a sentence with many verbs, due to its subordinate and principal nature, or due to its non-assistance, becomes one sentence... He says that because it is stated, "a collection of words is a sentence," just as there is a connection regarding the multiplicity of sentences.

‘Nenā’ti (bằng ‘na’) có nghĩa là bằng chữ ‘na’. Ngay cả khi không có quy tắc định nghĩa ‘padasaññā’ (tên từ), giống như trong ngữ pháp Pāṇini, quy tắc định nghĩa ‘padasaññā’ cho các từ kết thúc bằng syādi, ông nói ‘ruḷhiyāvātippasaṅgā bhāvo’ti (không có sự lạm dụng do quy ước) vì nếu ‘pada’ được hiểu theo nghĩa thông thường, thì có thể có sự lạm dụng. Một số người nói rằng một câu (vākya) là một động từ (ākhyāta) cùng với các trạng từ (abyaya), các yếu tố ngữ pháp (kāraka) và các tính từ (visesana). Những người khác nói rằng một câu là một câu có một động từ. Để bao gồm tất cả những điều đó và cho thấy rằng tác giả của chú giải đã nói ‘padasamūho vākya’nti (một câu là một nhóm từ), ông nói ‘sābyaye’ccādi (cùng với trạng từ, vân vân). ‘Ākhyātaṃ’ (động từ) được nói là kết thúc bằng ‘tyādi’. ‘Abyayaṃ’ (trạng từ) là không thay đổi. Ý nghĩa là một động từ cùng với trạng từ, cùng với các yếu tố ngữ pháp và cùng với các tính từ trở thành tên câu. ‘Visesanaṃ’ (tính từ) là sự bao gồm chung của tính từ cho yếu tố ngữ pháp và tính từ cho hành động. ‘Sābyayaṃ’ (cùng với trạng từ) - ‘saddhiṃ vacati’ (nói cùng). ‘Sakārakaṃ’ (cùng với yếu tố ngữ pháp) - ‘odanaṃ pacati’ (nấu cơm), ‘devadatto pacati’ (Devadatta nấu). ‘Sakārakavisesanaṃ’ (cùng với tính từ cho yếu tố ngữ pháp) - ‘muduṃ visadamodanampacati’ (nấu cơm mềm và sạch), ‘dassanīyo devadatto pacati’ (Devadatta đẹp trai nấu). ‘Sakiriyāvisesanaṃ’ (cùng với tính từ cho hành động) - ‘muduṃ pacati’ (nấu mềm), ‘mandaṃ pacati’ (nấu chậm). Để nói rằng khi ‘padasamūho vākya’nti (một câu là một nhóm từ) được nói, thì ý nghĩa đặc biệt này cũng được hiểu, ông nói ‘vattu’miccādi (muốn nói, vân vân). Ông nói ‘yathe’ccādinā (giống như, vân vân) rằng ngay cả một câu có nhiều động từ cũng trở thành một câu duy nhất do không có sự khác biệt về vai trò chính phụ… vì ‘pada samūho vākya’nti (một câu là một nhóm từ) đã được nói. Có mối liên hệ rằng ‘yathā vākyanānattanti’ (giống như sự đa dạng của câu).

Ihāpīti vattumicchitatthetyādopi.

Here too, in the sense of what is wished to be stated, etc.

‘Ihāpī’ti (ở đây cũng vậy) có nghĩa là ‘vattumicchitatthetyādopi’ (trong ý nghĩa muốn nói, vân vân).

581

233. Yonaṃ

582

Higgahaṇe pañcamīhissāpi gahaṇambhaveyyāti sutte ‘apañcamyā’ti vuttaṃ, tumhehi puññaṃ pasutaṃ anappakanti gāthāpāde tumhehitiādisū tattā na voādeso, tumhe tiṭṭhatha nagareti pubbavākyato vākyantarattā ekavākyatā natthi, tumhe viya diya dissanti amhe viya dissantīti viggayha ‘disa-pekkhaṇe’ iccasmā ‘‘samānaññabhavantayādi tūpamānā disā kamme rīrikkhakā’’ti (5-43) kappaccaye ‘‘nate kānubandhanāgamesū’’ti (5-85) ettābhāve ‘‘syādisyādinekattha’’nti (3-1) samāse ca ‘ekatthatāyaṃ’’ti (2-119) vibhattilope ca ‘‘sabbādīnamā’’ti (3-86) ā ‘tumhādisāna’miccādi.

In taking hi, the taking of the fifth case hi could also occur, so in the Sutta, "apañcamyā" (not of the fifth case) is stated. In the verse line "tumhehi puññaṃ pasutaṃ anappakaṃ" (by you, merit has been accumulated, not a little), since "tumhehi" etc. is the subject, the substitution of vo does not occur. "tumhe tiṭṭhatha nagare" (you stand in the city) is a different sentence from the preceding sentence, so there is no one-sentence relation. Having analyzed "tumhe viya diya dissanti amhe viya dissantīti" (they are seen like you, they are seen like us), and from "disa-pekkhaṇe" (to see), with the suffix kappaccaye as per ""samānaññabhavantayādi tūpamānā disā kamme rīrikkhakā"" (5-43), in the absence of etta as per ""nate kānubandhanāgamesū"" (5-85), and with the compound "syādisyādinekattha" (3-1), and with the deletion of the case ending as per "ekatthatāyaṃ" (2-119), and ā as per "sabbādīnamā" (3-86), etc., "tumhādisānaṃ" etc.

Để tránh việc ‘higahaṇe’ (trong việc lấy ‘hi’) cũng bao gồm ‘pañcamīhissāpi’ (cả ‘hi’ của cách thứ năm), trong kinh có nói ‘apañcamyā’ti (không phải của cách thứ năm). Trong câu thơ ‘tumhehi puññaṃ pasutaṃ anappakaṃ’ (phước báu các bạn đã tạo ra không ít), vì ‘tumhehi’ và các từ khác đã được nói, nên không có sự thay thế ‘vo’. Trong ‘tumhe tiṭṭhatha nagare’ti (các bạn hãy ở trong thành phố), không có sự hợp nhất câu vì nó là một câu khác so với câu trước. Sau khi phân tích ‘tumhe viya diya dissanti amhe viya dissantīti’ (nhìn thấy giống như các bạn, nhìn thấy giống như chúng tôi), từ ‘disa-pekkhaṇe’ (nhìn thấy), với tiểu từ ‘ka’ theo quy tắc “samānaññabhavantayādi tūpamānā disā kamme rīrikkhakā” (5-43), và không có ‘etta’ theo quy tắc “nate kānubandhanāgamesū” (5-85), và trong hợp thể “syādisyādinekattha” (3-1), và trong việc loại bỏ biến cách “ekatthatāyaṃ” (2-119), và ‘ā’ theo quy tắc “sabbādīnamā” (3-86), thì có ‘tumhādisāna’miccādi (của những cái giống như ‘tumhā’, vân vân).

583

235. Anvā

584

Pacchā ādeso anvādesoti gahite kathitānukathananti kathaṃ ñāyatīti āha- ‘pacchā kathanañca kathitāpekkhanti katvā’ti.

When "pacchā ādeso anvādesoti" (a subsequent substitution is anvādesa) is accepted, how is "kathitānukathanaṃ" (repetition of what has been said) known? He states: "by making 'pacchā kathanañca kathitāpekkhanti' (subsequent speaking dependent on what has been said)."

Để giải thích làm thế nào mà ‘kathitānukathanaṃ’ (sự nói lại điều đã nói) được hiểu khi ‘anvādesa’ được hiểu là sự thay thế sau đó, ông nói ‘pacchā kathanañca kathitāpekkhanti katvā’ti (và việc nói sau đó được coi là phụ thuộc vào điều đã nói).

585

236. Sapu

586

Saha vijjamāno pubbo yassa so sapubbo.

Sāpubbo is that which has pubba (the former) existing with it.

‘Sapubbo’ là cái có ‘pubba’ (trước) cùng tồn tại.

587

237. Naca

588

Aparamparayogappatipatyatthanti ‘gāmanagarānaṃ cenā’tiādinā vuttassa paramparayogassa aggahaṇatthaṃ.

For the purpose of preventing uninterrupted connection, that is, for the non-acceptance of the uninterrupted connection mentioned in "gāmanagarānaṃ cenā," etc.

‘Aparamparayogappatipatyatthaṃ’ có nghĩa là để không chấp nhận mối liên hệ gián tiếp đã được nói đến qua các câu như ‘gāmanagarānaṃ cenā’.

589

240. Nasā

590

Jaṭā assa atthīti jaṭilo, sova jaṭilako, jaṭilakāti ekatthe nidassitavisesavacanaṃ, māṇavakāti viya na sāmaññavacanaṃ, asatte sampatteti idaṃ ‘‘āmantaṇaṃ pubbamasantaṃ vā’’ti (2-239) suttassa sāmaññatā vuttaṃ, sāmaññavacanassa paṭisedhoti iminā visesavacane jaṭilakaiccatra ‘āmantaṇaṃ pubbamasantaṃ vā’’tīmassa pattindasseti, devadattādisāmaññavacaneti devadatto devadattasaddo ādi yassa, tañca taṃ sāmaññavacanañca, tasmiṃ devadattādisāmaññavacane māṇavake māṇavakasadde parabhūte sati, ubhinnampi asatteti iminā idaṃ dīpeti ‘‘devadattāti visesavacanattā paṭisedhābhāvā pubbaparānamubhinnampi ‘‘āmantaṇaṃ pubbamasantaṃ vā’’tīdaṃ pappotī’’ti.

One who has matted hair is jaṭilo; he is jaṭilako. Jaṭilakā is a specific term illustrative of a single meaning, not a general term like māṇavakā. "asatte sampatteti" (it applies to what is not existing) states the generality of the Sutta ""āmantaṇaṃ pubbamasantaṃ vā"" (2-239). The prohibition of a general term — by this, it shows that ""āmantaṇaṃ pubbamasantaṃ vā"" applies to jaṭilaka in a specific term. "devadattādisāmaññavacane" refers to a general term where devadatta is the initial word. When the general term māṇavaka is subsequent to devadattādisāmaññavacana, it indicates by "ubhinnampi asatteti" (both are not existing) that ""devadattāti visesavacanattā paṭisedhābhāvā pubbaparānamubhinnampi "āmantaṇaṃ pubbamasantaṃ vā" tīdaṃ pappotī"" (because devadatta is a specific term, there is no prohibition, and ""āmantaṇaṃ pubbamasantaṃ vā"" applies to both the former and the latter).

Jaṭā assa atthīti jaṭilo (người có bím tóc là đạo sĩ bện tóc), sova jaṭilako (vị ấy là đạo sĩ bện tóc nhỏ); jaṭilakāti là một danh từ đặc biệt được chỉ ra trong một nghĩa duy nhất, không phải là một danh từ chung như māṇavakāti. Asatte sampatteti (đạt đến sự không tồn tại), điều này được nói về tính chất chung của quy tắc ‘‘āmantaṇaṃ pubbamasantaṃ vā’’ (hô cách từ đứng trước là không tồn tại hoặc không). Sāmaññavacanassa paṭisedhoti (do sự phủ định của danh từ chung), qua đó, trong danh từ đặc biệt jaṭilaka, nó chỉ ra sự áp dụng của quy tắc ‘‘āmantaṇaṃ pubbamasantaṃ vā’’. Devadattādisāmaññavacaneti có nghĩa là Devadatta, từ Devadatta, v.v., là từ đầu tiên, và đó là danh từ chung; trong danh từ chung Devadatta, v.v., khi từ māṇavaka theo sau, ubhinnampi asatteti (cả hai đều không tồn tại), qua đó, điều này làm sáng tỏ rằng: “Vì Devadattāti là một danh từ đặc biệt, do không có sự phủ định, quy tắc ‘‘āmantaṇaṃ pubbamasantaṃ vā’’ này áp dụng cho cả hai, từ trước và từ sau.”

591

Iti moggallānapañcikāṭīkāyaṃ sāratthavilāsiniyaṃ

Here ends the explanation of the Second Section

Nơi đây, trong Sāratthavilāsinī, chú giải Moggallānapañcikā,

592

Dutiyakaṇḍavaṇṇanā niṭṭhitā.

in the Sāratthavilāsinī, a commentary on the Moggallānapañcikā.

Phần giải thích chương thứ hai đã kết thúc.

593

3. Tatiyakaṇḍavaṇṇanā

3. Explanation of the Third Section

3. Phần giải thích chương thứ ba

594

1. Syādi

595

Yassātikamāvaṭṭhitassayoādiakkharasamudāyassa, kintanti āha- ‘ida’miccādi, idanti yathāvuttaṃ syādisamudāyarūpaṃ, avayavena viggaho samudāyo samāsattho, samudāye pavattā saddā avayavesupi vattantīti syādisaddo siādike avayavepi vattate, vidhiggahaṇañāyenāti ‘‘paccayaggahaṇe yasmā sa vihito tadādino tadantassa ca gahaṇa’’nti ñāyena.

For which community of initial letters (first syllables) of syādi that has come to be. What is it? He states, "idaṃ," etc. "idaṃ" is the form of the syādi community as stated. The analysis by parts constitutes the meaning of the compound. Words that occur in the whole also apply to its parts, so the word syādi also applies to its parts starting with si. By the rule of 'taking the definition,' it is "the rule that when a suffix is taken, it refers to that which begins and ends with that from which it is derived."

Yassātikamāvaṭṭhitassayoādiakkharasamudāyassa (của tập hợp các chữ cái syā, v.v., đã được thiết lập một cách vượt trội), kintanti āha-‘ida’miccādi (đó là gì? Ngài nói: ‘idaṃ’, v.v.), idanti (idaṃ) là hình thức tập hợp syādi đã được nói đến. Viggaho (sự phân tích) là theo thành phần, samāso (hợp thể) là nghĩa của tập hợp; các từ được dùng cho tập hợp cũng được dùng cho các thành phần, do đó từ syādi cũng được dùng cho các thành phần si, v.v. Vidhiggahaṇañāyenāti (theo nguyên tắc nắm bắt quy tắc) là theo nguyên tắc ‘‘paccayaggahaṇe yasmā sa vihito tadādino tadantassa ca gahaṇa’’ (khi nắm bắt một hậu tố, cần phải nắm bắt cả từ bắt đầu bằng hậu tố đó và từ kết thúc bằng hậu tố đó).

Syādi ante yassa taṃ syādyantaṃ.

That which has syādi at its end is syādyantaṃ.

Syādi ante yassa taṃ syādyantaṃ (từ có syādi ở cuối là syādyanta).

Nanu ca ‘‘syādisyādinekattha’’nti sāmaññena vuccamāne yaṃkiñci syādyantaṃ yenakenaci syādyantena sahekatthībhāvamarahati, tathāhi yathā gāmagatotiādo, tathā passa devadatte gāmaṃ, gato yaññadatto gurukulanti ādopi samāso tyāsaṅkiyāha-‘sāmaññena vuttepi’ccādi, yassa syādyantassayena syādyantena sambandho, tena syādyantena sahataṃ syādyantamekatthambhavatīti sambandhato viññāyati avasīyatīti yassātyādisvattho, tathā ca gāmagatotyatratthīmesa-maññamaññāpekkhālakkhaṇo sambandhotyekatthībhāvo, tatoyevetthāhu-

But if it is stated generally "syādisyādinekattha" (syādi with syādi in one sense), then any syādyanta should be able to form a single meaning with any other syādyanta. For example, just as in "gāmagato" (gone to the village), similarly, a compound like "passa devadatte gāmaṃ, gato yaññadatto gurukulaṃ" (Devadatta, see the village; Yaññadatta has gone to the teacher's house) could also occur. To raise this doubt, he states: "sāmaññena vuttepi" (even when stated generally), etc. It is understood by the connection that the syādyanta that has a relation with a particular syādyanta forms a single meaning with that syādyanta – this is the meaning of "yassātyādisvattho." Thus, in "gāmagato," there is a connection characterized by mutual expectation, resulting in a single meaning. Therefore, they say here:

Nhưng chẳng phải khi nói một cách chung chung rằng ‘‘syādisyādinekattha’’ (syādi và syādi trong một nghĩa), thì bất kỳ từ nào kết thúc bằng syādi cũng có thể hợp nhất với bất kỳ từ nào khác kết thúc bằng syādi sao? Như vậy, giống như trong gāmagato, v.v., thì hợp thể cũng có thể xảy ra trong các trường hợp như passa devadatte gāmaṃ, gato yaññadatto gurukulaṃ (hãy nhìn Devadatta ở làng, Yaññadatta đã đi đến nhà thầy). Để giải đáp thắc mắc này, ngài nói: ‘sāmaññena vuttepi’ccādi (dù được nói một cách chung chung). Yassa syādyantassayena syādyantena sambandho, tena syādyantena sahataṃ syādyantamekatthambhavatīti sambandhato viññāyati avasīyatīti yassātyādisvattho (từ syādyanta nào có mối liên hệ với từ syādyanta nào, thì từ syādyanta đó sẽ hợp nhất với từ syādyanta ấy; điều này được hiểu và xác định từ mối liên hệ), đó là nghĩa của yassa, v.v. Và như vậy, trong gāmagato, có mối liên hệ này được đặc trưng bởi sự phụ thuộc lẫn nhau, nên có sự hợp nhất. Do đó, ở đây người ta nói:

596

Niyataṃ sādhanaṃ sādhye, kriyā niyatasādhanā;

A definite means towards the end,

Phương tiện được xác định trong đối tượng cần đạt được, hành động có phương tiện được xác định;

597

Sannidhānena metesaṃ^* , niyamo-yampakāsatīti.

An action has a definite means;

Do sự gần gũi của chúng, sự xác định này được biểu lộ.

598

Ayamettha attho ‘‘yato gāmamiccetaṃ sādhanaṃ sādhyaṃ kiriyaṃ taṃbyapadesajānanayogyamapekkhate gatoti, ato sādhanaṃ kāra kaṃ sādhye kiriyāya niyataṃ, yato ca kiriyā sayaṃ sādhanamapekkhate kiṃ gatoti, ato kiriyāpi niyataṃ sādhanametissāti niyatasādhanā hoti ayaṃ yathāvutto niyamo aññamaññāpekkhāvasena vattamāno etesaṃ sādhyasādhanānaṃ sannidhāna mattena aññamaññato pakāsatī’’ti.

By their proximity, this rule also shines forth.

Đây là ý nghĩa ở đây: “Bởi vì phương tiện gāmaṃ (làng) mong đợi một hành động cần đạt được, xứng đáng được gọi tên như thế, là gato (đã đi); do đó, phương tiện, tức là kāraka (cách), được xác định trong hành động cần đạt được. Và bởi vì hành động tự nó mong đợi một phương tiện, như ‘cái gì đã đi?’, do đó hành động cũng có một phương tiện được xác định cho nó, nên nó trở thành niyatasādhanā. Sự xác định được nói đến này, tồn tại thông qua sự phụ thuộc lẫn nhau, được biểu lộ từ chính sự gần gũi của đối tượng cần đạt được và phương tiện.”

Passa devadatta gāmaṃ, gato yaññadatto gurukulaṃtyatra tu gāmanti sādhanaṃ passeti sādhyamapekkhate, gatoti gamanakiriyā tu gurukulamapekkhate, tato ca gāmagatānaṃ vākyantarāvayavānaṃ natthevāpekkhāti na bhavati samāso, sabbatthevamūhanīyaṃ, sambandho hi aññamaññāpekkhālakkhaṇo sambandhyantarato-navaṭṭhitaṃ nivattetvā visese niveseti, tathāca vuttaṃ–

The meaning here is: "Since the word 'gāmaṃ' (village) as a means expects 'gato' (gone) as an action capable of being identified by that means, therefore, the means (kāraka) is definite with respect to the action (sādhya). And since the action itself expects a means (what did it go to?), therefore, the action also has a definite means. This aforementioned rule, operating by mutual expectation, becomes manifest to these means and ends simply by their proximity." In "passa devadatta gāmaṃ, gato yaññadatto gurukulaṃ" (Devadatta, see the village; Yaññadatta has gone to the teacher's house), however, 'gāmaṃ' (village) as a means expects 'passa' (see) as the action, while the action 'gato' (gone) expects 'gurukulaṃ' (teacher's house). Hence, there is no expectation between the parts of the sentence "gāmagata" (gone to the village), so no compound is formed. This should be understood in all cases. Connection, indeed, which is characterized by mutual expectation, removes what is not established from other connections and establishes it in a specific one. Thus it is said:

Còn trong ‘passa devadatta gāmaṃ, gato yaññadatto gurukulaṃ’ (hãy nhìn Devadatta ở làng, Yaññadatta đã đi đến nhà thầy), phương tiện gāmaṃ (làng) mong đợi đối tượng cần đạt được là passa (hãy nhìn), còn hành động đi gato thì mong đợi gurukulaṃ (nhà thầy). Do đó, giữa gāma và gato, là các thành phần của các câu khác nhau, không có sự phụ thuộc, nên không có hợp thể. Điều này cần được suy luận tương tự trong mọi trường hợp. Mối liên hệ, được đặc trưng bởi sự phụ thuộc lẫn nhau, loại bỏ sự không xác định khỏi các đối tượng liên hệ khác và đặt nó vào một đối tượng cụ thể. Và như vậy, đã được nói rằng:

599

Tassa tvākaṅkhato bhede, yā pariplavamānatā;

When one yearns for its distinction,

Đối với điều đó đang mong đợi, trong sự phân biệt, sự trôi nổi nào có;

600

Visese taṃ nivesento, sambandhovāvachindatīti.

The wandering nature is cut off by the connection establishing it in a specific one.

Đặt nó vào một đối tượng cụ thể, mối liên hệ xác định nó.

601

Bhede visese gāmantetaṃ sāmaññaṃ visesāpekkhaṃ ‘gāmamāsīsati, jahāti, gato’ti, tathā ‘gato gāmaṃ, vanaṃ, gurukula’nti vevamākaṅkhato-bhilasato tassa tu padhānapadassupasajjanapadassa ca yā pariplavamānatā anavaṭṭhitatā taṃ visese visiṭṭhe sambandhini nivesento patiṭṭhapento sambandhovānekappakāro kvaci sādhyasādhanabhāvalakkhaṇo kvaci pakativikārabhāvasabhāvo kvaci sassāmi sambandharūpo avachindati sambandhyantarato nivattetīti attho, yato-yamapekkhā vākyakāleyeva nirūpyate, tato yatthātthi padānamapekkhā, tattha samāsāvagamo, yatra tu natthi, tatra na bhavatītyanupadiṭṭho visayavibhāgo ñāyateti bhāvo, bāle abudhetu nissāya vicitto samāsavidhānalopādinānekappakāro paṭipattiyā sādhusaddaparijānanatthamupāyo sambhavati, paramatthato tu saddantarattā accantaṃ^* vākyasamāsānaṃ bhedo, na hi vākye diṭṭhapadāni samāse santi, tathā ca vuttaṃ–

When there is a distinction in specific cases, that general term "village" (gāmaṃ) implies a particularity, as in "he wishes for the village, he abandons it, he has gone." Similarly, when one desires or seeks "he has gone to the village, to the forest, to the teacher's residence," the wandering and unsteadiness of the principal word and the subordinate word are established and placed in a specific connection. Connection is of various kinds: sometimes characterized by the nature of means and end, sometimes by the nature of cause and effect, sometimes by the nature of owner and owned. It means it cuts off and removes from other connections. Since this expectation is determined only at the time of the sentence, it means that where there is an expectation of words, there is the understanding of a compound (samāsa); where there is none, it does not occur, and thus the distinction of subjects is known, as is the meaning. For the foolish and ignorant, however, a diverse method for understanding proper words (sādhusadda), such as the formation and elision of compounds, is possible based on practice. In ultimate reality, however, due to being different words (saddantara), there is an absolute distinction (bheda) between sentences (vākya) and compounds (samāsa), for the words seen in a sentence are not present in a compound. And so it has been said—

Bhede visese (trong sự phân biệt, trong đối tượng cụ thể), gāmaṃ (làng) là một từ chung, mong đợi một từ cụ thể như ‘gāmamāsīsati, jahāti, gato’ (mong muốn đến làng, rời làng, đã đi đến làng). Tương tự, ‘gato gāmaṃ, vanaṃ, gurukulaṃ’ (đã đi đến làng, đến rừng, đến nhà thầy). Vevamākaṅkhato-bhilasato (đang mong muốn như vậy) của từ chính và từ phụ, yā pariplavamānatā anavaṭṭhitatā (sự trôi nổi, sự không xác định nào có), taṃ visese visiṭṭhe sambandhini nivesento patiṭṭhapento (đặt nó vào, thiết lập nó trong một đối tượng liên hệ cụ thể, đặc biệt), sambandhovānekappakāro (mối liên hệ có nhiều loại), đôi khi có đặc tính là mối quan hệ giữa đối tượng cần đạt và phương tiện, đôi khi là mối quan hệ giữa nguyên nhân và kết quả, đôi khi là mối quan hệ giữa sở hữu và người sở hữu, avachindati sambandhyantarato nivattetīti attho (xác định, tức là loại bỏ khỏi các đối tượng liên hệ khác). Bởi vì sự phụ thuộc này chỉ được xác định vào lúc tạo câu, do đó, nơi nào có sự phụ thuộc giữa các từ, ở đó có sự hiểu biết về hợp thể; còn nơi nào không có, ở đó không có. Ý nghĩa là sự phân chia phạm vi được hiểu mà không cần chỉ dẫn. Tuy nhiên, đối với người kém hiểu biết, có thể có nhiều phương pháp khác nhau để nhận biết từ đúng thông qua việc thiết lập các quy tắc hợp thể đa dạng, v.v. Nhưng về mặt chân đế, do là các từ khác nhau, có sự khác biệt hoàn toàn giữa câu và hợp thể. Vì các từ được thấy trong câu không tồn tại trong hợp thể. Và như vậy, đã được nói rằng:

602

Bāle nissāyupāyo-yaṃ, vicitto paṭipattiyā;

This diverse method, for the foolish, is for practice;

Phương pháp này dành cho người kém hiểu biết, đa dạng trong cách thực hành;

603

Bhedo vākyasamāsānaṃ, ccantaṃ^* saddantaraṃ yatoti.

There is an absolute distinction between sentences and compounds, because they are different words.

Sự khác biệt giữa câu và hợp thể là hoàn toàn, vì chúng là những từ khác nhau.

604

Atoyevāti yato sāmaññena vuttepiyassayena sambandhotena saha tadekatthambhavatīti sambandhato viññāyatīti nāniṭṭhaṃ kiñcipīha hoti, atoyeva hetutoti attho.

"Ato yeva" (Therefore) means that even when expressed generally, a connection naturally arises with that which is connected; therefore, it is understood through the connection, and nothing undesirable occurs here. "Ato yeva" means for this reason.

Atoyevāti (do đó), bởi vì dù được nói một cách chung chung, từ nào có mối liên hệ với từ nào thì nó sẽ hợp nhất với từ đó, điều này được hiểu từ mối liên hệ, nên không có gì không mong muốn xảy ra ở đây. Atoyeva hetutoti attho (do đó, nghĩa là vì lý do đó).

Byapekkhā sāmatthiyapariggahāyeti padānamaññoññākaṅkhā byapekkhā, sāva sā matthiyaṃ, tassa pariggahāya.

"Byapekkhā sāmatthiya pariggahāya" means mutual expectation of words is byapekkhā. That is the capability (sāmatthiya); it is for the grasping of that.

Byapekkhā sāmatthiyapariggahāyeti (để nắm bắt năng lực của sự phụ thuộc lẫn nhau), byapekkhā là sự mong đợi lẫn nhau của các từ, đó chính là sāmatthiyaṃ (năng lực), để nắm bắt nó.

Samatthavacanaṃ na katanti pāṇiniyehi viya ‘‘samattho padavidhī’’ti (pā, 2-1-1) samatthavacanaṃ na kataṃ.

"Samatthavacanaṃ na kataṃ" (The statement of capability is not made) means that a statement of capability, like "samattho padavidhī" (the word-rule is capable) by Pāṇini, is not made.

Samatthavacanaṃ na katanti (từ samattha đã không được tạo ra), giống như các nhà ngữ pháp Pāṇini, từ samattha như trong ‘‘samattho padavidhī’’ (quy tắc về từ có năng lực) đã không được tạo ra.

Samattho pada vidhīti paribhāsāyamayamattho ‘‘vidhīyate^* vidhi, padānaṃ vidhi padavidhisamāsādi, yokocīha satthe padavidhi,so samattho viggaha vākyatthābhidhāne (satti) veditabbo’’ti, tādisaparibhāsāya byāpārato tesaṃ ‘passa devadatta gāmaṃ, gato yaññadatto gurukulaṃ’ tyādo nāniṭṭhappatti, sāmatthiyañcettha dvidhātyupagamyate vākye byapekkhāvuttiyamekatthībhāvo ceti^* .

In the aphorism "samattho padavidhī" (the word-rule is capable), this is the meaning: "vidhi" is that which is prescribed; a word-rule (padavidhi) is a rule concerning words, such as a compound (samāsa). Whatever word-rule exists in this treatise, it should be understood as capable of expressing the meaning of the analytical sentence (viggaha vākya). Due to the operation of such an aphorism, for them, there is no undesirable consequence in examples like "Devadatta, see the village," and "Yaññadatta has gone to the teacher's residence." Here, capability (sāmatthiya) is accepted in two ways: byapekkhā in a sentence, and unified meaning (ekatthībhāva).

Samattho padavidhīti (quy tắc về từ có năng lực), trong định nghĩa này, ý nghĩa là: ‘‘vidhīyate vidhi (được quy định là quy tắc), padānaṃ vidhi padavidhisamāsādi (quy tắc của các từ là quy tắc về từ, hợp thể, v.v.), bất kỳ quy tắc về từ nào trong kinh điển này, nó phải được hiểu là có năng lực trong việc diễn đạt ý nghĩa của câu phân tích’’. Do hoạt động của định nghĩa như vậy, đối với họ, không có kết quả không mong muốn trong các trường hợp như ‘passa devadatta gāmaṃ, gato yaññadatto gurukulaṃ’. Và năng lực ở đây được chấp nhận là có hai loại: sự phụ thuộc lẫn nhau trong câu và sự hợp nhất trong một cấu trúc.

Tattha paṭhamassa pariggahaṃ vacanamantarena paṭipādiya dutiyassa pariggahamidāni vacanena paṭipādayamāha- ‘ekatthī bhāvo’ccādi, ekatthībhāvo bhinnatthānaṃ sādhāraṇatthatāvasena pavattiviseso, vākye hi sādhāraṇatthatā natthi bhinnatthattā, atoyevettha bhedanibandhanā chaṭṭhyupajāyate ‘rañño puriso’ti, vuttiyantūbhayapadabyavacchinnatthābhidhānato sādhāraṇatthatā bhavati, idaṃ vuttaṃ hoti ‘‘samāse visesanaṃ visessamanupavīsati ekībhavati visesanaṃ, vākye tu visesanaṃ visessato visuṃyevā vatiṭṭhate’’ti.

Among these, having established the grasping of the first without a statement, he now establishes the grasping of the second with a statement, saying, "ekatthībhāvo" (unified meaning), and so on. Ekatthībhāva (unified meaning) is a particular mode of occurrence in the sense of a common meaning for distinct meanings. In a sentence, there is no common meaning because the meanings are distinct. Therefore, the sixth case, which indicates distinction, arises here, as in "rañño puriso" (the king's man). In a compound (vutti), however, due to the expression of meanings delimited by both words, a common meaning arises. This is what is meant: "In a compound, the qualifier enters into the qualified and becomes one with it. In a sentence, however, the qualifier remains distinct from the qualified."

Trong đó, sau khi đã trình bày việc nắm bắt loại thứ nhất mà không cần một lời tuyên bố, bây giờ ngài trình bày việc nắm bắt loại thứ hai bằng một lời tuyên bố, nói rằng: ‘ekatthībhāvo’ccādi (sự hợp nhất). Ekatthībhāvo (sự hợp nhất) là một cách thức hoạt động đặc biệt của các từ có nghĩa khác nhau thông qua việc có một nghĩa chung. Trong câu, không có nghĩa chung vì các từ có nghĩa khác nhau. Do đó, ở đây, cách thứ sáu, dựa trên sự khác biệt, xuất hiện, như trong ‘rañño puriso’ (người của vua). Nhưng trong một cấu trúc, do việc diễn đạt một ý nghĩa được phân định bởi cả hai từ, nên có một nghĩa chung. Điều này đã được nói: “Trong hợp thể, từ bổ nghĩa đi vào từ được bổ nghĩa, trở thành một với nó; còn trong câu, từ bổ nghĩa đứng tách biệt khỏi từ được bổ nghĩa.”

Dvandasamāsassa tu padānaṃ visesanavisessābhāvepi sakalapadatthappadhānattā ‘rañño go ca asso ca puriso cā’ti vākyato ‘rañño gavāssa purisā’ti samāsassa viseso ekatthī bhāvalakkhaṇo bhavatyeva, tathāhi tattha vākye bhinnatthanibandhana samuccayapaṭipādanāya casaddo payujjate, samāse tu nappayujjate, ekattha vacanenevāti ‘‘syādisyādinekattha’’ tyekatthavacaneneva, ekattībhāvoyeva bhavatīti seso, evakāro na vākye tathāhi dīpeti.

In the case of a dvanda compound, even without a qualifier and qualified relationship between the words, due to the prominence of the meaning of all the words, the distinction of the compound "rañño gavāssa purisā" (the king's cows, horses, and men) from the sentence "rañño go ca asso ca puriso ca" (the king's cow, and horse, and man) is indeed characterized by unified meaning (ekatthībhāva). For in the sentence, the word "ca" (and) is used to convey accumulation, which is based on distinct meanings; in a compound, however, it is not used, because of the expression of unified meaning. Thus, it is by the expression of unified meaning (ekatthībhāva) itself, as in "syādisyādinekattha" (many meanings with syā etc.), that unified meaning occurs. The particle eva (only) indicates that this is not so in a sentence.

Còn đối với các từ trong hợp chất dvanda, dù không có tính chất bổ ngữ và được bổ ngữ, vì tất cả các nghĩa của từ đều là chính yếu, từ câu ‘con bò của vua, con ngựa và người đàn ông’, sự khác biệt của hợp chất ‘bò-ngựa-người của vua’ là có tính chất hợp nhất thành một nghĩa. Thật vậy, trong câu đó, để biểu thị sự tập hợp các nghĩa khác nhau, từ ‘ca’ (và) được sử dụng. Còn trong hợp chất thì không được sử dụng, chỉ bằng cách nói một nghĩa, như trong ‘‘syādisyādinekattha’’ (chỉ một nghĩa), phần còn lại là chỉ có sự hợp nhất thành một nghĩa. Từ ‘eva’ (chỉ) không chỉ ra điều đó trong câu.

Vākye kathanti āha- vākye’tiādi.

As to how this is in a sentence, he says, "vākye" (in a sentence), and so on.

Nói về cách thức trong câu, ngài nói: ‘Trong câu’, v.v.

605

Vākyeti viggahavākye, visesena gayhati ñāyatyaneneti vigga- ho, so ca taṃ vākyaṃ ceti viggahavākyaṃ, visesena vā gahaṇaṃ viggaho, tadatthaṃ vākyaṃ viggahavākyaṃ, tasmiṃ, kāyaṃ byāpekkhāti āha-‘bhedādilakkhaṇā’ti, ādisaddena saṃsagga bheda saṃsaggānañca gahaṇaṃ.

"Vākye" (in a sentence) refers to the analytical sentence (viggahavākya). That by which something is specifically grasped or known is viggaha. That viggaha and that sentence (vākya) constitute viggahavākya. Or, specific grasping is viggaha; a sentence for that purpose is viggahavākya. In that, what kind of mutual expectation (byapekkhā) is there? He says, "bhedādilakkhaṇā" (characterized by distinction, etc.). The word "ādi" (etc.) includes the grasping of connection and distinction.

Trong câu, tức là trong câu phân tích (viggahavākya). Vig-gaha là cái mà nhờ đó được nắm bắt, được biết một cách đặc biệt. Và đó là câu, nên gọi là viggahavākya. Hoặc sự nắm bắt đặc biệt là viggaha, câu cho mục đích đó là viggahavākya, trong đó, ngài nói về việc ‘mong đợi điều gì’: ‘những đặc tính như sự phân biệt’, v.v. Với từ ‘ādi’ (v.v.) cũng bao gồm sự liên kết, sự phân biệt và sự liên kết.

606

Tattha sāntarehi sāmyantarehi ca byāvutti chedo, saṃvisesa sāmivisesānaṃ sambandho saṃsaggo, tadāha- ‘tathāhi’ccādinā, bhedako byāvattako, atthagahitoti kāraṇavasena bhedavādinā gahito, yadeccādinā saṃsaggavādino-dhippāyamāha yadā tūbhayampiccādinā ubhayavādino, abhimatoti ‘‘pākkaḍārāsamāso’’ccanena (2-1-3) pāṇininā icchito.

There, the cutting off (byāvutti), by what is distinct and by other owners, is distinction (bheda). The connection (saṃsagga) of specific attributes and specific owners. Therefore, he says, "tathāhi" (for indeed), and so on. "Bhedako" means distinguishing. "Atthagahito" (meaning grasped) means grasped by the proponent of distinction, due to a reason. "Yadā" (when), and so on, expresses the intention of the proponent of connection. "Yadā tūbhayaṃpi" (when both), and so on, is the view of the proponent of both. "Abhimato" (approved) means desired by Pāṇini with "pākkaḍārāsamāso" (a compound like pākkaḍārā).

Trong đó, byāvutti (sự tách biệt) là sự phân chia bởi những cái có khoảng cách và những cái có khoảng cách tương tự. Saṃsaggo (sự liên kết) là mối quan hệ giữa những cái đặc biệt và những cái có chủ sở hữu đặc biệt. Ngài nói điều đó: ‘tathāhi’ (thật vậy), v.v. Bhedako (cái phân biệt) là cái tách rời. Atthagahitoti (được nắm giữ bởi nghĩa) là được người chủ trương phân biệt nắm giữ theo nguyên nhân. Với ‘yadā’ (khi nào), v.v. ngài nói về ý định của người chủ trương liên kết. Với ‘yadā tūbhayampiccādinā’ (khi cả hai), v.v. ngài nói về ý định của người chủ trương cả hai. Abhimatoti (được chấp nhận) là được Pāṇini chấp nhận bằng ‘‘pākkaḍārāsamāso’’ (2-1-3).

Pākkaḍārāti ‘‘kaḍārā kammadhāraye’’ccanena (2-2-38) kaḍārāsaṃsaddanā pagevāti attho.

"Pākkaḍārā" means, with "kaḍārā kammadhāraye" (kaḍārā in a karmadhāraya compound), even before the conjoining of "kaḍārā" itself is the meaning.

Pākkaḍārāti (đã chín và màu nâu) có nghĩa là trước khi hợp chất kaḍārā được tạo thành bởi ‘‘kaḍārā kammadhāraye’’ (2-2-38).

607

‘Putha bhinno attho yesaṃ padānaṃ tāni puthagatthāni, vākye hi rañño puriso tettha rājasaddo rājatthameva vadati, purisasaddo purisatthameva, vuttiyantu rājapurisotettha rājasaddopi purisatthameva vadatīti dvinnamekatthībhāvo bhavati, aññoyevāvayavatthānvito samudāyattho pātubhavatīti tadapekkhāya cekatthībhāvo vuccate, jahamānasakatthavuttimabhyupagamma vuttaṃ- ‘visesanassa sakattha pariccāgene’ccādi, atoyeva paro codessati ‘nanu ce’ccādinā.

"Putha bhinno attho yesaṃ padānaṃ tāni puthagatthāni" (Those words whose meanings are separate are puthagatthā - distinct in meaning). In a sentence, for example, "rañño puriso" (the king's man), the word "rāja" (king) refers only to the meaning of king, and the word "purisa" (man) refers only to the meaning of man. In a compound (vutti), however, in "rājapuriso" (king's man), the word "rāja" also refers to the meaning of man. Thus, there is a unified meaning (ekatthībhāva) for both. A new, collective meaning, endowed with composite constituents, emerges, and with reference to that, ekatthībhāva is spoken of. This is said by accepting the abandonment of one's own meaning for a word: "visesanassa sakattha pariccāgene" (by the abandonment of the qualifier's own meaning), and so on. For this very reason, another will object with "nanu ce" (but if), and so on.

‘Puthagatthāni’ là những từ có nghĩa khác nhau. Trong câu, ‘rañño puriso’ (người đàn ông của vua), ở đó từ ‘rāja’ chỉ nghĩa vua, từ ‘purisa’ chỉ nghĩa người đàn ông. Còn trong hợp chất ‘rājapuriso’ (người của vua), từ ‘rāja’ cũng chỉ nghĩa người đàn ông, nên có sự hợp nhất thành một nghĩa của cả hai. Một nghĩa tổng thể khác, gắn liền với các thành phần, xuất hiện, và dựa vào đó mà sự hợp nhất thành một nghĩa được gọi. Điều này được nói khi chấp nhận sự từ bỏ nghĩa riêng của từ: ‘bằng cách từ bỏ nghĩa riêng của bổ ngữ’, v.v. Chính vì thế mà người khác sẽ chất vấn: ‘Chẳng phải là’, v.v.

Ekatthībhavanaṃ samasananti iminā ekatthanti samāsoti nātthantaranti dīpeti.

"Ekatthībhavanaṃ samasanaṃ" (Becoming one in meaning is samasana - compounding) demonstrates that "ekattha" (one meaning) and "samāsa" (compound) are not different in meaning.

Ekatthībhavanaṃ samasananti (sự hợp nhất thành một nghĩa là sự kết hợp) điều này chỉ ra rằng ekattha (một nghĩa) và samāsa (hợp chất) không phải là những nghĩa khác nhau.

608

Jahamānāni padāni sakatthaṃ yassaṃ (sā) tathā vuttā, nāccantāya jayātīti evammaññate ‘‘pariccāgamattamabhisandhāya jahamānasakatthaṃtyuccate, na tu sabbathā pariccāgoparopakārāya tassopādānato, sabbathā ca sakatthapariccāge paropakārāsampādanato-nupādānameva payojanābhāvā tassa siyā’’ti, thapati vaḍḍhatī.

"Jahamānāni padāni sakatthaṃ yassaṃ (sā) tathā vuttā" (Those words are said to have abandoned their own meaning). He understands that it is not an absolute abandonment: "It is said 'jahamānasakatthaṃ' (abandoning one's own meaning) by intending only the act of abandonment, not a complete abandonment, because it is taken up for the benefit of another. And if there were complete abandonment of its own meaning, it would not be taken up at all, due to the absence of purpose." This is the meaning. "Thapati vaḍḍhatī" (the master grows).

Jahamānāni padāni sakatthaṃ yassaṃ (sā) tathā vuttā (những từ từ bỏ nghĩa riêng của chúng là như vậy). Ngài nghĩ rằng không phải là từ bỏ hoàn toàn: ‘‘chỉ nói là từ bỏ nghĩa riêng khi đề cập đến sự từ bỏ một phần, chứ không phải từ bỏ hoàn toàn, vì nó được sử dụng để giúp đỡ người khác; nếu từ bỏ hoàn toàn nghĩa riêng thì sẽ không thể giúp đỡ người khác, và sẽ không có lý do để sử dụng nó’’. Nó phát triển.

Atthanti rājasaddavāccaṃ.

"Atthaṃ" refers to what is denoted by the word "rāja" (king).

Attha (nghĩa) là cái được chỉ bởi từ ‘rāja’.

Accantapariccāgepi na doso… vākye diṭṭhassupasajjanassa vuttiyaṃ soyevāyantyanvayāvasāyato tadatthāva gatiyāti dassento āha- ‘atha ve’ccādi.

"Accantapariccāgepi na doso… vākye diṭṭhassupasajjanassa vuttiyaṃ soyevāyantyanvayāvasāyato tadatthāva gatiyāti dassento āha- ‘atha ve’ccādi." (Even in complete abandonment, there is no fault... he demonstrates that the subordinate word seen in a sentence, by the determination of its identity as the same in a compound, arrives at that meaning, and so he says 'atha ve' (or else), and so on.)

Ngay cả khi từ bỏ hoàn toàn cũng không có lỗi... Ngài nói: ‘atha ve’ (hoặc là), v.v. để chỉ ra rằng cái được thấy trong câu vẫn là cái đó trong hợp chất do sự kết nối và sự hiểu biết về nghĩa của nó.

609

Soyevāyantyajjhavasāyo-nvayo, soyevāyaṃ rājasaddo yo vākyatāle diṭṭhoti vohārīnamekattāvasāyenāsatyapi (rājasaddassa)tthe purisassa visesanambhavissatīti bhāvo, ettheva diṭṭhantamāha- ‘yathe’ccādi.

"Soyevāyantyajjhavasāyo-nvayo" (The determination of its identity as the same is anvaya - connection). The idea is that "this very king's word, which was seen at the time of the sentence," through the determination of identity by users, will become the qualifier of the man, even if there is no meaning (of the king's word). He gives an example here: "yathā" (just as), and so on.

Soyevāyantyajjhavasāyo-nvayo (sự quyết định rằng đó chính là cái đó là sự kết nối). Ý nghĩa là: ‘cái từ ‘rāja’ này chính là cái đã được thấy trong câu’ do sự đồng nhất của những người sử dụng, nên ngay cả khi không có nghĩa (của từ ‘rāja’), nó vẫn sẽ là bổ ngữ của người đàn ông. Ở đây ngài đưa ra ví dụ: ‘yathā’ (như), v.v.

610

Table of Contents

32. Satta

32. Satta

32. Satta

33. Nimitta

33. Nimitta (Sign/Cause)

33. Nimitta

34. Yabbhā

34. Yabbhā (When)

34. Yabbhā

35. Chaṭṭhī

35. Chaṭṭhī (Genitive Case)

35. Chaṭṭhī

36. Yato

36. Yato (Whence)

36. Yato

37. Paṭhamā

37. The First Case

37. Cách thứ nhất (Paṭhamā)

38. Āmanta

38. Vocative

38. Lời gọi (Āmanta)

39. Chaṭṭhī

39. The Sixth Case

39. Cách thứ sáu (Chaṭṭhī)

40. Tulya

40. Tulya

40. Tulya

41. Ato

41. Ato

41. Ato

42. Nīnaṃ

42. Nīnaṃ

42. Nīnaṃ

44. Sassāya

44. Sassāya

44. Sassāya

45. Ghapa

45. Ghapa

45. Ghapa

46. Ssāvā

46. Ssāvā

46. Ssāvā

47. Namhi

47. Namhi

47. Namhi

51. Suña

51. Suña

51. Suña

55. Ratyā

55. Ratyā

55. Ratyā

56. Suhi

56. Suhi

56. Suhi

57. Ltu

57. Ltu

57. Ltu

58. Ge

58. Ge

58. Ge

60. Ghabrahmā

60. Ghabrahmā

60. Ghabrahmā

63. Ghossaṃ

63. Ghossaṃ

63. Ghossaṃ

64. Eka

64. Eka

64. Eka

67. Gossā

67. Gossā

67. Gossā

69. Gavaṃ

69. Gavaṃ

69. Gavaṃ

72. Gāvu

72. Gāvu

72. Gāvu