Ghapasaññantāvettha bhīyyo kattikādayoti gayhanti.
Here, mostly words ending in the Ghapasaññā (suffixes gha and pa) are taken as Kattikādi (Kattikā and others).
Ở đây, "kattikādayo" (Kattika và các từ khác) chủ yếu được hiểu là những từ kết thúc bằng "ghapaññā".
Yadi panettha aññepi gayhanti, atthi paṇhiādayo keciyeva kattikādīsu antogadhā hontīti vattumāha- ‘etthā’tiādi.
If others are also included here, he says, beginning with "here," to state that only some, like Paṇhi and others, are contained within Kattikādi.
Nếu ở đây có những từ khác cũng được hiểu, thì để nói rằng chỉ một số từ như "paṇhi" và các từ khác được bao gồm trong "kattikādi" (Kattika và các từ khác), nói "etthā" (ở đây), v.v.
Vinatā supaṇṇamātā, tehīti vidhavādīhi.
Vinatā is the mother of Supaṇṇa. "By them" refers to widows and others.
"Vinatā" là mẹ của Supaṇṇa. "Tehi" có nghĩa là: bởi "vidhavādi" (góa phụ và các từ khác).
Vidhavādigaṇaṃ dasseti ‘bandhaka’ccādi.
He lists the Vidhavādi group, beginning with "bandhaka" (a female bond-slave).
"Bandhaka" và các từ khác chỉ ra nhóm "vidhavādi" (góa phụ và các từ khác).
Vigato dhavo pati assāti vidhavā, bandhakī abhisāriṇī.
"Vidhavā" means one whose husband (dhava) is gone. "Bandhakī" means an adulteress.
"Vigato dhavo pati assāti vidhavā" có nghĩa là: người mà chồng (dhava) đã mất (vigato) là "vidhavā" (góa phụ). "Bandhakī" là một người phụ nữ lẳng lơ.
Yassa ca cavaggoti sambandho, kevalaṃ gaggyoti ettakamevā dassetvā parasatthāgatagaggādigaṇekadesabhūtakuṇḍanīsaddatopi koṇḍaññoti mudāharanto so gaggādigaṇopyatrābhyupagatoti viññāpeti.
The connection is: "and whose (yassa) is the Cavagga." By merely showing 'Gaggya' and not saying more, and by giving 'Koṇḍañña' as an example from the word 'kuṇḍanī', which is part of the Gaggādi group found in other grammars, he indicates that that Gaggādi group is also accepted here.
"Yassa ca cavaggo" là mối quan hệ. Chỉ cần chỉ ra "gaggyo" và bằng cách đưa ra ví dụ "koṇḍañño" từ từ "kuṇḍanī", một phần của nhóm "gaggādi" (Gagga và các từ khác) được tìm thấy trong các kinh điển khác, đã làm cho người ta hiểu rằng nhóm "gaggādi" đó cũng được chấp nhận ở đây.
Tasmā tasmiṃ gaggādikepi parasatthapaṭhite yoyo payogo āgame dissati vaccho aggivessoccādi.
Therefore, whatever usage, such as 'Vaccha, Aggivessa,' etc., appears in the Āgamas from the Gaggādi and other treatises, which are read in other scriptures,
Do đó, trong nhóm "gaggādi" (Gagga và các từ khác) đó, được đọc trong các kinh điển khác, bất kỳ cách dùng nào được thấy trong các bộ kinh, ví dụ như "vaccho aggivesso" (Vaccha Aggivessa), v.v.
Sopīha veditabboti dassetumāha-‘gaggādi’ccādi.
should also be understood here—to show this, it states 'Gaggādi,' etc.
Để chỉ ra rằng điều đó cũng nên được hiểu ở đây, nói "gaggādi" (Gagga và các từ khác), v.v.
Gaggādīti gaggādi ayaṃ.
"Gaggādi" means this gaggādi.
"Gaggādīti gaggādi ayaṃ" có nghĩa là: "Gaggādi" là điều này.
Gottassa gaggavaṃsassa ādibhūtena gaggena upalakkhito gaṇo gottādigaṇo, tena gaggo nāma koci, tassatvapaccaṃ gaggīti bhavati.
The group of clans (gottādigaṇa) is characterized by Gagga, who is the progenitor of the Gagga lineage; by that, if someone is named Gagga, his descendant becomes Gaggī.
Nhóm "gottādi" (gốc dòng dõi) là nhóm được nhận biết bởi "Gagga", người là gốc của dòng dõi "Gagga". Do đó, có một người tên là Gagga, hậu duệ của ông ta là "Gaggī".
Paputtādovāti avadhāraṇaṃ gaggassāpaccaṃ gaggicceva yathāsiyāti.
The emphasis 'grandson, etc.' is so that 'a descendant of Gagga is simply Gaggī,' as it should be.
"Paputtādovāti avadhāraṇaṃ gaggassāpaccaṃ gaggicceva yathāsiyāti" có nghĩa là: sự xác định rằng hậu duệ của Gagga chỉ là "Gaggī", v.v., giống như cháu trai, v.v.
Pakatassāti ‘‘māgadhaṃ saddalakkhaṇa’’nti vā ‘‘nāmasmā’’ti vā pakatassa.
Regarding pukata (made): refers to that which is made, either as "Māgadha Saddalakkhaṇa" or "from a noun."
"Pakatassāti" có nghĩa là: của "māgadhaṃ saddalakkhaṇaṃ" (ngữ pháp Māgadha) hoặc "nāmasmā" (từ danh từ) đã được tạo ra.
Āti nāmavisesanesati ‘‘vidhibbisesanantassā’’ti tadanta vidhinā akāranto gayhatīti āha-‘visesanena cā’tiādi.
"Ā" (in the sense of) "in nominal qualifiers": because an akāra ending is taken by the rule of "ending with a qualifier," it states 'with a qualifier,' etc.
"Āti nāmavisesanesati" có nghĩa là: "ā" là một từ bổ nghĩa cho danh từ. "Vidhibbisesanantassā" có nghĩa là: bằng quy tắc kết thúc bằng từ bổ nghĩa, từ kết thúc bằng "a" được hiểu. Do đó, nói "visesanena cā" (và bằng từ bổ nghĩa), v.v.
Anantaramapaccanti sambandho.
"Immediately preceding descendant" is the connection.
"Anantaramapaccanti sambandho" có nghĩa là: hậu duệ trực tiếp là mối quan hệ.
Paccayantenāti rājaññoti paccayantena.
By the ending of the suffix: by the suffix-ending rājañño.
"Paccayantenāti rājaññoti paccayantena" có nghĩa là: bằng từ kết thúc bằng hậu tố, tức là "rājañño".
Rājaññotīmassattho khattiyajātīti, rājaññajātīti attho.
The meaning of rājañño is 'of the warrior caste,' or 'of the rājañña caste.'
"Rājaññotīmassattho khattiyajātīti, rājaññajātīti attho" có nghĩa là: nghĩa của "rājañño" là "dòng dõi khattiya", tức là "dòng dõi rājañña".
Rañño apaccaṃ rājāpaccaṃ.
A descendant of a king is rājāpacca.
"Rañño apaccaṃ rājāpaccaṃ" có nghĩa là: hậu duệ của vua là "rājāpacca".
Samudāyenāti paccayantasamudāyena, jātiyanti manussajātiyaṃ.
By the aggregate: by the aggregate of the suffix-ending; in the sense of 'caste' (means) in the human caste.
"Samudāyenāti paccayantasamudāyena, jātiyanti manussajātiyaṃ" có nghĩa là: bằng tập hợp, tức là bằng tập hợp của từ kết thúc bằng hậu tố, và "jātiyaṃ" có nghĩa là: trong loài người.
Jātisaddāeteti idaṃ manusso mānusoti ettha apaccatthābhāve hetuvacanaṃ.
This "from the word jāti" is a causal statement regarding the absence of the meaning of 'descendant' in 'manusso mānuso'.
"Jātisaddāeteti idaṃ manusso mānusoti ettha apaccatthābhāve hetuvacanaṃ" có nghĩa là: "Jātisaddāete" (những từ chỉ loài này) là lời giải thích lý do tại sao không có nghĩa "apacca" (hậu duệ) trong "manusso" và "mānuso" ở đây.
Apaccattho ettha natthevāti ca idaṃ visuṃ manussamānusa saṅkhātassa paccatthassābhāvadassanatthaṃ vuttaṃ.
And also this, "there is no enemy here," was said separately to show the absence of an enemy, namely, human and superhuman.
Và điều này được nói ra để chỉ rõ rằng ở đây không có nghĩa là hậu duệ, mà là để chỉ sự không tồn tại của kẻ thù được gọi là người và phi nhân.
Ṇovāti manuno apaccanti atthe‘‘ṇo vāpacce’’ti (4-1) ṇappaccayova.
As to ṇo, in the sense of 'offspring of Manu,' the suffix ṇa is used, as in "ṇo vāpacce."
Hậu tố ṇo (ṇappaccaya) được dùng trong nghĩa “hậu duệ của Manu” theo quy tắc “ṇo hoặc apacce” (4-1).
Na jātīti byatirekamāha.
As to "not born," it states a difference.
Câu “Không sinh” nói lên sự khác biệt.
Rājasambandheti raññeti vuttarājasambandhe.
As to "related to a king," it means 'related to a king,' as stated by rañña.
“Rājasambandha” (liên quan đến vua) là trong nghĩa “của vua” đã được nói đến.
Pañcālānaṃ khattiyānaṃ apaccaṃ, pañcālānaṃ janapadānaṃ rājāti vā evamettha vi(bhāgo) veditabbo okkākānaṃ apaccaṃ rājā vā okkāko.
Or, the division here should be understood thus: 'offspring of the Khattiyas of Pañcāla,' or 'king of the Pañcāla country,' or 'king who is an offspring of the Okkākas.'
“Hậu duệ của các chiến sĩ Pañcāla”, hoặc “vua của các xứ Pañcāla”, hoặc “vua là hậu duệ của Okkāka”, hoặc “Okkāka” – đây là cách phân chia nên được hiểu ở đây.
Sāmaññena rattasaddassātthamāha- ‘kuṅkumādinā’ti.
It states the meaning of the word 'ratta' in a general sense: 'with saffron, etc.'
Giải thích nghĩa của từ “ratta” nói chung là “bằng nghệ tây, v.v.”.
Aññathā ‘rāgo kusumbhādī’ti vuttattā kusumbhādināti (vuttaṃ) siyā, rañji aya matthi abhisaṅge‘bhojane ratto’ti.
Otherwise, it could be said 'with kusumbha, etc.,' since it is stated 'rāga is kusumbha, etc.'; 'rañji' has the meaning of attachment here, as in 'attached to food.'
Nếu không, thì có thể là “bằng cây rum, v.v.” vì đã nói “rāga là cây rum, v.v.”; “rañji” này có nghĩa là sự dính mắc, như trong “bhojane ratto” (dính mắc vào thức ăn).
Atthi vaṇṇavisese ‘rattogo’ti, lohitotyattho, atthi sukkasaja vaṇṇantarāpādane‘ratto paṭo’ti.
It exists in the sense of a specific color, as in 'rattoga,' meaning 'red'; it exists in the sense of imparting another color, as in 'a dyed cloth' ('ratto paṭo').
Có nghĩa là một loại màu sắc đặc biệt, như trong “rattogo” (màu đỏ), nghĩa là màu máu; có nghĩa là tạo ra một màu khác từ màu trắng, như trong “ratto paṭo” (tấm vải được nhuộm).
Iha tu tatiye-tthe vattamāno gayhatīti vuttaṃ- ‘vaṇṇantaramāpādita’nti.
Here, however, it is stated that it is taken in the third sense: 'imparted with another color.'
Ở đây, nó được hiểu theo nghĩa thứ ba, nên đã nói “được tạo ra một màu khác”.
Rāgāti.
As to rāga.
“Rāgā” (bằng thuốc nhuộm).
Atthaggahaṇanti atthappadhānattā niddesassa vuttaṃ.
As to "taking the meaning," it was said because the designation is meaning-centric.
“Atthaggahaṇa” (sự nắm bắt nghĩa) được nói vì sự chỉ định ưu tiên nghĩa.
Tañcācariyāna mupadesato avicchinnā (cariya) pārampariyāvagamyate, rāgāti kasāva saṅkhātaatthaniddeso.
And that is understood from the unbroken tradition of teachers; 'rāga' is a designation of the meaning 'dye.'
Điều đó được hiểu từ sự truyền thừa không gián đoạn của các bậc thầy; “rāgā” là sự chỉ định nghĩa của thuốc nhuộm.
Tenāti paṭassa rattabhāve rāgassa karaṇaniddeso, rattanti paccayatthaniddeso, paccayo cāyaṃ kasā vatthato bhavatyasambhavā, tena sutte rāgāti vuttepi tabbācakā kasāvasaddāti viññāyati, rāgāti pana tenāti rāgasseva niddiṭṭhepi tabbhāvenā* ttho niddiṭṭho, tabbācakā ca honto‘tena ratta’nti atthe hotīti kasāvena rattanti viññāyatīti rāgavācino tatiyantattaṃ sampajjati, tena ‘ṇa rāgā tena ratta’nti vuttepi labbhamānatthavasena vuttaṃ- ‘rāgavācitatiyantato’ti.
By that means, it is a designation of the cause for the cloth's red color; 'ratta' is a designation of the meaning 'effect,' and this effect cannot come about without dye as the substance; therefore, even when 'rāga' is stated in the Sutta, it is understood as the word 'kasāva' which signifies it. And as for 'rāga,' even when 'by that' is designated, the meaning is designated by its state, and since the signifying words are in the sense of 'dyed by that,' it is understood as 'dyed by dye,' and thus the ablative case of the word 'rāga' is completed. Therefore, even when it is said 'ṇa rāgā tena ratta,' it is said 'from the ablative case of the word rāga' based on the meaning obtained.
“Tena” (bằng cái đó) là sự chỉ định công cụ của thuốc nhuộm trong việc làm cho tấm vải có màu đỏ; “ratta” (được nhuộm) là sự chỉ định nghĩa của kết quả; và kết quả này không thể xảy ra nếu không có thuốc nhuộm. Vì vậy, khi “rāgā” được nói trong kinh, nó được hiểu là các từ chỉ thuốc nhuộm. Hơn nữa, mặc dù “rāgā” được chỉ định là “tena” (bằng cái đó), nhưng nghĩa được chỉ định là do bản chất của nó (có lẽ nên là “do bản chất của từ chỉ định đó”), và vì các từ chỉ định đó có nghĩa là “bằng cái đó được nhuộm”, nên nó được hiểu là “bằng thuốc nhuộm được nhuộm”, và như vậy, từ chỉ thuốc nhuộm trở thành ở dạng công cụ cách. Do đó, mặc dù đã nói “ṇa rāgā tena ratta”, nhưng theo nghĩa có thể có được, đã nói “từ chỉ thuốc nhuộm ở dạng công cụ cách”.
Sutte pana rāgena rattantetasmiṃ atthe rāgā rāgavācīsaddā tatiyantā ṇappaccayo hotīti attho.
In the Sutta, however, the meaning is: in the sense of 'dyed by dye,' the suffix ṇa comes from the word 'rāga' in the ablative case.
Trong kinh, nghĩa là: trong nghĩa “rāgena ratta” (được nhuộm bằng thuốc nhuộm), các từ chỉ thuốc nhuộm ở dạng công cụ cách thì có hậu tố ṇa.
Abhidhānatoti upacāravasena kathanato.
As to "by expression," it means by way of figurative speech.
“Abhidhānato” (do cách nói) là do cách nói theo nghĩa ẩn dụ.
Vināpi tenāti taṃpaccayaṃ vināpi.
As to "even without that," it means even without that suffix.
“Vināpi tena” (ngay cả không có hậu tố đó) là ngay cả không có hậu tố đó.
Tatiyantato vijjhatthaṃ tenāti anuvattateti sambandho.
The connection is that "tena" (by that) follows, for the ablative case, for the purpose of designation.
“Tatiyantato” (từ dạng công cụ cách) và “tena” (bằng cái đó) được liên kết với nhau để chỉ ra ý nghĩa.
Sutte ayamattho ‘‘induyuttena nakkhattena lakkhito ce kālo, tadā tena lakkhite kāletyasmiṃ atthe tatiyantato nakkhattā ṇo hotī’’ti.
The meaning in the Sutta is: "If the time is marked by a constellation conjoined with the moon, then in the sense of 'at that marked time,' ṇo comes from the word 'nakkhatta' in the ablative case."
Nghĩa của kinh là: “Nếu thời gian được đánh dấu bằng chòm sao có mặt trăng, thì trong nghĩa ‘trong thời gian được đánh dấu bằng cái đó’, hậu tố ṇa được dùng sau từ chỉ chòm sao ở dạng công cụ cách.”
Suttavivaraṇe tu tañcetyādikamadhippāyavasena vuttaṃ.
In the Sutta commentary, however, "and that" etc., was stated with an underlying intention.
Tuy nhiên, trong phần giải thích kinh, “tañca” (và điều đó), v.v. được nói theo ý định.
Tenātyanuvuttiyā tatiyantatoti labbhati nakkhattenāti sutattāti, kāleti pana atthaniddesato ṇappaccayādheyyassa kālo ādhāroti viññāyatīti ‘lakkhite kāle’ti vuttaṃ, visessagatavibhattiyā vicāritāya visesana gatā ca (vicāritā) nāmāti āha- ‘nakkhattene’ticcādi, iha keci khandhapañcakasaṅkhātaṃ kiriyāsabhāvamicchanti aniccaṃ, apare tu dabbasabhāvaṃ niccaṃ.
Due to the continuation of "tena," the ablative case is obtained from "nakkhatta," as it is stated. But from the designation of meaning "at time," it is understood that time is the locus of the ṇappaccaya, hence "at the marked time" is said. When the case ending in the qualifier is examined, and the qualifier is also examined, it is said "by the constellation" etc. Here, some desire the state of action, which is the aggregate of five khandhas, to be impermanent, while others consider the state of substance to be permanent.
Do sự tiếp nối của “tena” (bằng cái đó), “tatiyantato” (từ dạng công cụ cách) được hiểu từ “nakkhattena” (bằng chòm sao) đã được nói; và từ sự chỉ định nghĩa của “kāle” (trong thời gian), thời gian được hiểu là nơi nương tựa của hậu tố ṇa, nên đã nói “lakkhite kāle” (trong thời gian được đánh dấu). Khi xem xét cách của từ bổ ngữ, và rằng từ bổ ngữ đã được xem xét, nên đã nói “nakkhattene” (bằng chòm sao), v.v. Ở đây, một số người cho rằng bản chất của hành động, tức là năm uẩn, là vô thường; những người khác lại cho rằng bản chất của vật chất là thường hằng.
Tasso bhayassapi kālassa candayuttena phussādinā lakkhiyabhāvā lakkhaṇe tatiyā yuttanti vattumāha- ‘kiriyā rūpo kālo’ccādi.
To state that the third case is appropriate for the feature of marking, as both types of time are marked by the moon-conjoined Phussa, etc., it says "time in the form of action" etc.
Để nói rằng cách công cụ là thích hợp trong việc đánh dấu, vì thời gian, cả hai loại, được đánh dấu bởi chòm sao có mặt trăng như Phussa, v.v., nên đã nói “kiriyā rūpo kālo” (thời gian có hình thức hành động), v.v.
Visesāvasāyoti kālassa visesāvadhāraṇatthameva hi ‘phussī ratti’ccādi.
As to "determination of specifics," indeed, for the purpose of determining the specific nature of time, expressions like "Phussī night," etc.,
“Visesāvasāyo” (sự xác định đặc điểm) là vì để xác định đặc điểm của thời gian mà “phussī ratti” (đêm Phussa), v.v.
Loke payujjate.
are used in the world.
được dùng trong đời sống.
Gurunāti ettha guru jīvo, na nakkhattaṃ, candayuttatā panettha atthi… candayuttena gurunā rattiyā lakkhitattā.
Here, in "by Gurū," Gurū (Jupiter) is meant, not a constellation; there is conjunction with the moon here... because the night is marked by Gurū conjoined with the moon.
Trong “gurunā” (bằng Guru) ở đây, “guru” là sao Mộc, không phải chòm sao, và ở đây có sự kết hợp với mặt trăng… vì đêm được đánh dấu bằng sao Mộc có mặt trăng.
Kattikāya lakkhito muhuttoti ettha candaṃ vinā kattikāya tu kevalāya muhutto kālo lakkhito ‘kattikā muhutto’ti.
Here, in "a moment marked by Katthikā," without the moon, the moment of time is marked by Katthikā alone as "Katthikā moment."
Trong “muhutta được đánh dấu bằng Kattikā” ở đây, muhutta (thời điểm) được đánh dấu chỉ bằng Kattikā mà không có mặt trăng, là “Kattikā muhutta” (thời điểm Kattikā).
Phussena lakkhitā atthasiddhīti ettha phusseninduyuttena atthasiddhi lakkhitā na kālo phussoti.
Here, in "success marked by Phussa," success is marked by Phussa conjoined with the moon, not time itself.
Trong “atthasiddhi được đánh dấu bằng Phussa” ở đây, atthasiddhi (sự thành tựu mục đích) được đánh dấu bằng Phussa có mặt trăng, không phải thời gian là Phussa.
Nakkhattayuttassa kālassa ratyādivisesāparāmāsena nakkhattavācito uppannassa paccayassa suttantarena lopaṃ vidhāya puna aññena suttena yuttāti desavidhānena sakaliṅgasaṅkhyāyuttehi-ṭṭhamabhidhānaṃ parehi, tadāha- ‘aho ratto’ccādi.
Others state that the eighth designation is by means of a suffix born from the word for constellation, without referring to specific types of time like night, etc., when it is conjoined with a constellation, after prescribing its elision by one Sutta, and then by another Sutta, by means of a rule about the gender and number of the conjoined word. Therefore, it says "O, the night," etc.
Sau khi loại bỏ hậu tố phát sinh từ từ chỉ chòm sao mà không đề cập đến các đặc điểm của thời gian như đêm, v.v., bằng một kinh khác, và sau đó bằng một kinh khác, sự chỉ định của các hậu tố được tạo ra bằng cách quy định vị trí, với tất cả các giống và số, được thực hiện bởi những người khác. Do đó, đã nói “aho ratto” (ngày đêm), v.v.
Ratyādivisesāparāmāsenāti phussī ratti phusso ahoti evaṃ ratyādivisesassa aparāmāsena asammassena aggahaṇena.
As to "without referring to specific types of night, etc.": for example, "Phussī night," "Phusso day," thus, by not referring to, by not comprehending, the specific types of night, etc.
“Ratyādivisesāparāmāsena” (bằng cách không đề cập đến các đặc điểm của đêm, v.v.) là bằng cách không đề cập, không nắm bắt các đặc điểm của đêm, v.v., như “phussī ratti” (đêm Phussa), “phusso aho” (ngày Phussa).
Sakaliṅgasaṅkhyāyuttenāti phussakattikādīnaṃ yaṃyaṃ liṅgaṃ yāyā saṅkhyā, attaniyehi tehi tehi liṅgehi tāhitāhi ca saṅkhyāhi yuttena nakkhattasaddena.
As to "conjoined with all genders and numbers": by the word 'nakkhatta' conjoined with whatever gender and number belong to Phussa, Katthikā, etc.
“Sakaliṅgasaṅkhyāyuttena” (với tất cả các giống và số) là bằng từ chỉ chòm sao, với bất kỳ giống nào và số nào của Phussa, Kattikā, v.v., với các giống và số riêng của chúng.
Na tadupalakkhito kāloti kattikā saddobahuvacananto bahutārakattā kattikāya, tāyakattikāya lakkhitokāloparehiviya na kathīyatīti attho.
As to "not time characterized by that," the meaning is that time characterized by Katthikā is not spoken of as by others, since the word 'Katthikā' is plural due to Katthikā having many stars.
“Na tadupalakkhito kālo” (thời gian không được đánh dấu bằng cái đó) có nghĩa là: từ “Kattikā” là số nhiều vì Kattikā có nhiều sao, nhưng thời gian được đánh dấu bằng Kattikā đó không được nói như những người khác.
Atha tadupalakkhitassakālassevakattikāsaddenābhidhāne ko doso ye nevamuccateccāha- ‘ajjeti’ccādi.
"Now, if time characterized by that were denoted by the word Katthikā, what would be the fault that it is not said thus?" it says "As to 'today,' etc."
Vậy thì, nếu thời gian được đánh dấu bằng cái đó được chỉ định bằng từ “Kattikā”, thì có lỗi gì mà không nói như vậy? Do đó, đã nói “ajjeti” (hôm nay), v.v.
Iminā ca paramate doso ubbhāvito, tadatthatte satīti tadupalakkhitakālatthatte sati.
And by this, a fault in the view of others is exposed: "if it has that meaning," meaning, if it has the meaning of time characterized by that.
Bằng cách này, lỗi trong quan điểm của người khác đã được chỉ ra. “Tadatthatte sati” (khi có nghĩa đó) là khi có nghĩa là thời gian được đánh dấu bằng cái đó.
Sattamī siyāti nakkhattasaddā taddhitalopantā phussena pāyasaṃ bhuñjeyya, phusse pāyasaṃ bhuñjeyyā’tyādo ādheyyantarāpekkhā siyā sattamī, yā suttantarena vidhīyati pāṇinīyehi, tato ‘ajjakattikā’tetthāpyādheyyantarāpekkhā sattamī siyā lopantattā ‘ajjakattikāsū’ti, na paṭhamā.
As to "the seventh case would be," if the word 'nakkhatta' had the elision of the taddhita suffix, then in examples like "one should eat gruel on Phussa, one should eat gruel on Phussa," there would be a dependence on another locus, and the seventh case would occur, which is prescribed by another Sutta by the Pāṇinīyas. Therefore, even in "today is Katthikā," a seventh case depending on another locus would occur due to the elision, as in "on Katthikās," not the nominative.
“Sattamī siyā” (có thể là cách định sở) là: từ chỉ chòm sao, khi hậu tố taddhita bị loại bỏ, thì có thể là cách định sở, như trong “phussena pāyasaṃ bhuñjeyya” (nên ăn cháo bằng Phussa), “phusse pāyasaṃ bhuñjeyya” (nên ăn cháo trong Phussa), cần một nơi nương tựa khác; cách định sở đó được quy định bởi một kinh khác của các nhà ngữ pháp Pāṇini. Do đó, ngay cả trong “ajja kattikā” (hôm nay là Kattikā), cách định sở cần một nơi nương tựa khác có thể là “ajja kattikāsu” (hôm nay trong các Kattikā), không phải cách chủ cách.
Paṭhamāyeva panāyaṃ payogo ‘ajjakattikā,ti.
But in usage, it is always in the nominative: "today is Katthikā."
Nhưng trong cách dùng này, nó chỉ là cách chủ cách “ajja kattikā”.
Ajjetyadhikaraṇappadhāno ahorattakālavācī saddo, kattikāsaddopi taddhitalopena takkālābhidhāyako, tato yevaubhinnampisāmānādhikaraṇyā kattikāyopyadhikaraṇaṃ sampajjante, tañca na vinādheyyena hotītyādheyyantarāpekkhāyaṃ tesu sattamīyeva siyā, na paṭhamā (upa) pajjeyyātyadhippāyo.
The word 'ajja' (today) is primarily a locative, denoting the time of day and night. The word 'kattikā' also denotes that time through the elision of the taddhita suffix. Thus, due to the co-referentiality of both, 'kattikā' also becomes a locative. And that cannot occur without a locus, so if there were a dependence on another locus, the seventh case would occur for them, not the nominative. This is the intention.
“Ajja” là một từ chỉ thời gian ngày đêm, ưu tiên nghĩa nơi chốn; từ “Kattikā” cũng chỉ thời gian đó bằng cách loại bỏ hậu tố taddhita. Do đó, vì cả hai đều có cùng một nơi nương tựa, Kattikā cũng trở thành nơi nương tựa, và điều đó không thể xảy ra nếu không có nơi nương tựa. Do đó, nếu cần một nơi nương tựa khác, thì chúng phải ở cách định sở, không phải cách chủ cách. Đó là ý định.
Attanodāni dassane sattamiyā appasaṅgaṃ paṭhamāyevopapattiṃ dassetumāha- ‘cande panūpacārene’ccādi, nādheyyantarāpekkhāccanena sattamiyā appasaṅgamāha.
Now, in presenting his own view, to show the non-occurrence of the seventh case and the appropriateness of the nominative, he says "And in the moon, by means of figurative speech," etc. By this, he states the non-occurrence of the seventh case due to no dependence on another locus.
Bây giờ, để chỉ ra rằng cách định sở không áp dụng trong quan điểm của mình, và chỉ có cách chủ cách là thích hợp, đã nói “cande panūpacārene” (nhưng mặt trăng theo nghĩa ẩn dụ), v.v. Bằng cách này, đã nói rằng cách định sở không áp dụng vì không cần một nơi nương tựa khác.
Evañcarahi vacanamantarena paresaṃ viya sattamīvidhāyakaṃ kathaṃ kattikāya jātoccāsaṅkiya tampaṭipādetumāha- ‘kattikāya jāto’ccādi.
"If that is so, then without a statement, how can one account for 'born on Katthikā,' which implies a seventh case, like that of others?" Anticipating this, he explains it: "As to 'born on Katthikā,' etc."
Nếu vậy, thì làm thế nào mà cách định sở được quy định mà không có một lời nói nào, như những người khác, như trong “sinh ra ở Kattikā”? Để giải thích điều đó, đã nói “kattikāya jāto” (sinh ra ở Kattikā), v.v.
Bahuvacanantattepi kattikāya jātiyameka vacanantaṃ.
Even though 'Katthikā' is plural, in 'born on Katthikā,' it is singular.
Mặc dù là số nhiều, nhưng trong “kattikāya jātiyameka vacanantaṃ” (trong sự sinh ra ở Kattikā, nó là số ít).
Pakārantaramāha- ‘lopoti’ccādi.
He states another method: "As to 'elision,' etc."
Nói một cách khác: “lopoti” (sự loại bỏ), v.v.
Lopenāti kattikāhi induyuttāhi lakkhito kāloti viggayha kataṇappaccayassa lopena.
As to "by elision," it means by the elision of the ṇa suffix formed after analyzing it as 'time marked by the moon-conjoined Katthikās.'
“Lopena” (bằng cách loại bỏ) là bằng cách loại bỏ hậu tố ṇa được tạo ra sau khi phân tích “thời gian được đánh dấu bằng các Kattikā có mặt trăng”.
Seti paṭhamantāti sāti niddiṭṭhapaṭhamantā, yaṃ paṭhamantanti sāceti dassitaṃ paṭhamantamāha.
As to "sā is in the nominative case," it refers to the nominative word 'sā' that is designated. It states the nominative word shown by 'sā.'
“Seti” (cái đó) là ở dạng chủ cách; “sā” (cái đó) là ở dạng chủ cách đã được chỉ định, và “yaṃ paṭhamantaṃ” (cái nào ở dạng chủ cách) là chỉ ra dạng chủ cách được hiển thị.
Paṭhamantassa devatāpuṇṇamāsittabhāvato tadatthamabhedenāha- ‘sā’ti.
Since the nominative word refers to a deity and a full moon, it states "sā" without distinction for that meaning.
Vì dạng chủ cách là một vị thần hoặc ngày trăng tròn, nên đã nói “sā” (cái đó) mà không có sự khác biệt về nghĩa.
Kā sā devatāccāha- ‘lokappasiddhāyeva devatā’ti.
"Which deity is that?" it asks, and answers, "The deity well-known in the world."
“Kā sā devatā” (vị thần đó là ai)? Đã nói “lokappasiddhāyeva devatā” (vị thần được biết đến trong đời sống).
Yāgasampadānampi loke devatāti pasiddhanti yāgassa yajitabbassa puroḍāsādino sampadānampi paṭiggāhako pindādi loke deyyassa puroḍāsādino devatā sāmīti pasiddhantyattho, indo devatā assa indaṃ, ādicco devatā assa ādiccaṃ, havi puroḍāsādi yāgadabbaṃ.
And it is well-known in the world that the recipient of a sacrifice is also a deity; meaning, the recipient of an oblation, such as puroḍāsa, which is to be sacrificed, the recipient of a gift like a pindā, or the owner of the puroḍāsa, which is to be given, is known as a deity in the world. Indra is his deity, Indra; the sun is his deity, the sun. Havi is a sacrificial substance like puroḍāsa.
“Yāgasampadānampi loke devatāti pasiddha” (ngay cả người nhận lễ vật cũng được biết đến là thần trong đời sống) có nghĩa là: ngay cả người nhận lễ vật cúng dường như bánh gạo, v.v., hoặc người nhận vật cúng dường như bánh gạo, v.v., tức là vị thần là chủ nhân của vật cúng dường đó, cũng được biết đến là thần trong đời sống. “Indo devatā assa indaṃ” (Indra là thần của cái đó thì là Indra); “ādicco devatā assa ādiccaṃ” (Mặt trời là thần của cái đó thì là Mặt trời); “havi puroḍāsādi yāgadabbaṃ” (lễ vật là bánh gạo, v.v., vật cúng dường).
Mantathomanīyampi devatāti pasiddhanti yena manthena yo thūyate so tassa mantassa devatā sāmīti loke pasiddhantyattho mahindo yamo varuṇo devatā assāti viggaho.
It is also known as the deity of the mantra. The meaning is that in the world, it is known that the one who is praised by a certain mantra is the lord/deity of that mantra. The analysis is, "May Mahinda, Yama, and Varuna be the deities."
Trong thế gian, người ta biết rằng vị nào được tụng ca bằng thần chú nào thì vị ấy là vị thần chủ của thần chú ấy, đó là nghĩa của câu "Mantathomanīyampi devatā" (cũng là vị thần được tụng ca bằng thần chú). Ví dụ: Mahinda, Yama, Varuna là các vị thần.
Vuttanaya mevāti ‘‘nakkhatteninduyuttena kāle’’ti sutte vuttanayameva.
"It is according to the stated method" means precisely the method stated in the Sutta, "At the time when the moon is conjoined with a constellation."
Cũng theo cách đã nói: Cũng theo cách đã nói trong kinh "vào thời điểm được kết hợp với tinh tú và mặt trăng".
Jātyekavacanaṃ maghāyāti, tārakarūpānampana bahuttā maghāsaddo bahuvacananto.
"Maghā" is a singular noun by class. However, because there are many star forms, the word "Maghā" is plural.
"Maghā" là số ít chỉ chủng loại, nhưng vì có nhiều hình dạng sao, từ "maghā" là số nhiều.
Pāṇinīyā ‘‘sāsmiṃ puṇṇamāsīti saññāya’’nti (4-2-21) suttayitvā phussī puṇṇamāsī asmiṃ phusso māso phusso addhamāso phusso saṃvaccharoti saññāyaṃ paṭipādenti, tena tesaṃ phussī puṇṇamāsī asmiṃ pañcadasaratteti ettha ca bhatakamāse ca taddhito na bhavati.
The Pāṇinīyā, having stated in the Sutta "In it is the full moon" (4-2-21), establish the convention "In it is the full moon of Phussī, in it is the month of Phussa, in it is the half-month of Phussa, in it is the year of Phussa." Therefore, in their view, here, in "in it is the full moon of Phussī, a fifteen-night period," and in "a hired month," the taddhita suffix is not applied.
Các nhà ngữ pháp Pāṇinī đã nói trong kinh "sāsmiṃ puṇṇamāsīti saññāya" (4-2-21) và trình bày theo quy ước: "Phussī puṇṇamāsī asmiṃ phusso māso phusso addhamāso phusso saṃvaccharo" (Phussī là ngày trăng tròn, tháng Phussa, nửa tháng Phussa, năm Phussa). Do đó, đối với họ, taddhita không xuất hiện trong "Phussī puṇṇamāsī asmiṃ pañcadasaratta" (ngày trăng tròn Phussī trong mười lăm ngày này) và trong "bhatakamāsa" (tháng của người làm công).
Idha pana ‘saññāya’nti vacanābhāve bhatakamāsepi chaṭṭhyatthe bhavatītyāsaṅka viracayati ‘bhatakamāsepi’ccādi.
However, here, in the absence of the word "convention," it is suspected that even in "a hired month," the sixth case ending applies. Thus, it dispels the doubt with "even in a hired month," etc.
Ở đây, vì không có từ "saññāya" (theo quy ước), nên có sự nghi ngờ rằng taddhita có thể xuất hiện trong "bhatakamāsa" (tháng của người làm công) theo nghĩa sở hữu cách. Vì vậy, người ta bác bỏ điều đó bằng cách nói "bhatakamāsepi" (ngay cả trong tháng của người làm công).
Puṇṇo mā iccatra māsaddo candapariyāyoti āha- ‘māsaddene’ccādi.
Regarding "puṇṇo mā" (full moon), the word "mā" is a synonym for the moon. Thus, he says, "by the word 'mā'," etc.
Trong "puṇṇo mā" (đầy đủ mặt trăng), từ "mā" là đồng nghĩa với mặt trăng, vì vậy người ta nói "māsaddena" (bằng từ māsa).
Puṇṇo mā assanti nibbacanāti ettha puṇṇamāsīsaddassa puṇṇo mā assanti nīharitvā vacanāti attho.
Regarding "puṇṇo mā assa" (may it have a full moon) as an analysis, the meaning is that the word puṇṇamāsī is derived by extracting "puṇṇo mā assa."
Trong "puṇṇo mā assanti nibbacana" (giải thích "puṇṇo mā assa" - mặt trăng đầy đủ của nó), nghĩa là từ "puṇṇamāsī" được giải thích bằng cách tách ra thành "puṇṇo mā assa".
Vuttiyā atthassa phuṭīkaraṇāya vuttaṃ- ‘so puṇṇo tiādi.
To clarify the meaning of the commentary, it is said, "That is full," etc.
Để làm rõ nghĩa trong chú giải, người ta nói "so puṇṇo" (nó đầy đủ) v.v.
Tassanti puṇṇamāsiyaṃ.
"Of that" means of the full moon.
"Tassa" (của nó) là của ngày trăng tròn.
Sāpuṇṇamāsī, bhatakassa bhatiyā kammakārakassa yo tiṃsati ratto māso paribbayaniyamito, tassa sambandhinī neti sambandho.
That full moon is not connected to the hired month of thirty nights, which is allotted for payment to a hired worker. This is the connection.
Ngày trăng tròn ấy có liên quan đến tháng ba mươi ngày được ấn định là tiền công của người làm công. Đó là sự liên quan.
Yassañcatithīyanti aniyamena paṭipadādimāha.
"In which tithi" refers to a general beginning with the first lunar day.
"Yassañcatithīyanti" (của ngày thứ mấy) chỉ một cách không xác định, bắt đầu từ ngày mùng một.
Atoeva ca nipātanāti imasmāva nipātanā, tenevāha- ‘sutte vacanameva nipātana’nti.
For this very reason, it is a nipātana (an irregular formation). Thus, he says, "The mere statement in the Sutta is a nipātana."
Chính vì sự hình thành này, nên người ta nói: "Chính lời nói trong kinh là sự hình thành".
Māsasutiyāccādo sādhippāyamatthaṃ vivarati ‘yadipi’ccādinā.
He clarifies the implied meaning of "māsasutiyā" (of the month's sound), etc., with "although," etc.
Nghĩa có chủ ý của "māsasutiyāccādo" (sự nghe về tháng, v.v.) được giải thích bằng "yadipi" (mặc dù) v.v.
Assāti sāmaññavacanepi ‘sāssa devatā puṇṇamāsī’ti sutte assāti avisesavacanepi soyeva puṇṇamāsīsadde sūyamāno māsoyeva chaṭṭhyattho viññāyatīti sambandho.
Even though "assa" is a general word, in the Sutta "sāssa devatā puṇṇamāsī" (that full moon is its deity), even though "assa" is an unqualified word, only the month that is heard in the word puṇṇamāsī is understood as the meaning of the sixth case. This is the connection.
Mặc dù "assa" (của nó) là một từ chung, nhưng trong kinh "sāssa devatā puṇṇamāsī" (nó là vị thần của ngày trăng tròn), mặc dù "assa" là một từ không đặc biệt, nhưng chính từ "māsa" (tháng) được nghe trong từ "puṇṇamāsī" (ngày trăng tròn) được hiểu là nghĩa sở hữu cách. Đó là sự liên quan.
Pañcadasarattādoti paresaṃ saññāgahaṇena nivattitapañcadasarattādo.
"From a fifteen-night period," etc., means from a fifteen-night period that is averted by the acceptance of a convention by others.
"Pañcadasarattādo" (từ mười lăm ngày) là từ mười lăm ngày, v.v., bị loại bỏ bởi sự chấp nhận quy ước của người khác.
Atha addhamāsasaṃvaccharānampi udāharaṇatte nopaññāso kasmā na katoccāha- ‘addhamāsasaṃvaccharāna’miccādi.
Then, why are half-months and years not presented as examples? He states, "of half-months and years," etc.
Người ta hỏi: "Tại sao nửa tháng và năm không được đưa vào làm ví dụ?" và trả lời: "addhamāsasaṃvaccharānaṃ" (của nửa tháng và năm) v.v.
Evammaññate ‘‘addhamāsasaṃvaccharānaṃ na paccayenojukamabhidhānamapi tu saṃvaccharepi phussādimāsasambhavāsmiṃ saṃvacchare phussena māsena sambandhā phussotyupacārīyate, yathā ca phussādimāsassa sambandhī addhamāso phusso addhamāsotyupacārīyate, na panojukanti tesamudāharaṇatte nānupādāna’’nti.
He thinks thus: "For half-months and years, there is no direct expression by a suffix. Rather, even in a year, due to the possibility of months like Phussa, and due to the connection with the month Phussa in that year, it is conventionally called 'Phussa.' And just as a half-month connected to a month like Phussa is conventionally called 'Phussa half-month,' it is not direct. Therefore, they are not cited as examples."
Người ta nghĩ như vậy: "Đối với nửa tháng và năm, không có sự biểu thị trực tiếp bằng paccaya, nhưng trong một năm, vì có thể có tháng Phussa, nên nó được gọi là Phussa theo cách ẩn dụ vì có liên quan đến tháng Phussa trong năm đó. Tương tự, nửa tháng có liên quan đến tháng Phussa, v.v., được gọi là nửa tháng Phussa theo cách ẩn dụ, chứ không phải trực tiếp. Vì vậy, chúng không được đưa vào làm ví dụ."
Nākaḍḍhanatthoti ṇassākaḍḍhanattho na hoti.
"There is no drawing" means there is no drawing of the 'ṇa' suffix.
"Nākaḍḍhanattho" (không có nghĩa kéo theo) nghĩa là không có nghĩa kéo theo của "ṇa".
Yadyākaḍḍhanattho assa, tadā cānukaḍḍhitaṃ nottaratrānukaḍḍheyyāti maññate, kociyeva hotīti hontīti ito bhinditvā ānetabbaṃ.
If there were drawing, then it is thought that what is drawn would not be drawn further along. "Kociyeva hotīti hontīti" means it should be derived by breaking it from here.
Nếu có nghĩa kéo theo, thì cái đã được kéo theo sẽ không được kéo theo ở phía sau. Người ta nghĩ như vậy. "Kociyeva hotīti" (chỉ có một số ít) phải được tách ra từ "hontīti" (chúng là) và mang đến đây.
Tadā desassāti iminā ‘‘tadādesā taggahaṇena gayhantī’’ti paribhāsamupalakkheti.
"Then of the substitute" indicates the rule "Substitutes are taken by the taking of the original."
"Tadā desassa" (của lệnh ấy) ám chỉ quy tắc "các lệnh ấy được nắm giữ bằng cách nắm giữ cái ấy".
Katayādesassāpīti kato yādeso yassa tassa katayādesassāpīti.
"Even of that which has undergone the 'yā' substitution" means even of that whose 'yā' substitution has occurred.
"Katayādesassāpi" (ngay cả của cái đã được thực hiện lệnh yā) nghĩa là ngay cả của cái đã được thực hiện lệnh yā.
Ikārassāti yādesato pubbe ikārassa, iminā cādesādesīnamabhedo dassito.
"Of the 'i' sound" means of the 'i' sound before the 'yā' substitution. By this, the non-difference between the substitute and the original is shown.
"Ikārassa" (của âm i) là của âm i trước lệnh yā. Điều này cho thấy sự không khác biệt giữa lệnh và cái được lệnh.
Tasadde nekenāpi paccekābhisambandhe siddheti evamaññate- ‘‘yathā’tena kataṃkīta’ (4-29) ntyādisutte ekova tasaddo bahūhi paccayattehi sambajjhate, tathihāpi ekameva tasaddaggahaṇaṃ ‘tamadhīte taṃjānātī’ti paccekamabhisambajjhate, tasmā kimetadatthena dvitaggahaṇene’’ti.
He thinks that the purpose is served by the single word "ta" relating to each individually: "Just as in Suttas like 'done and bought by him' (4-29), the single word 'ta' is connected with many suffix meanings, so here too, the single mention of 'ta' connects individually with 'studies it' and 'knows it.' Therefore, what is the purpose of the dual mention of 'ta'?"
"Tasadde nekenāpi paccekābhisambandhe siddheti" (khi từ "ta" được liên hệ riêng lẻ với nhiều thứ) người ta nghĩ như vậy: "Cũng như trong kinh 'tena kataṃ kīta' (4-29) v.v., một từ 'ta' duy nhất được liên hệ với nhiều nghĩa của paccaya, thì ở đây cũng vậy, một từ 'ta' duy nhất được nắm giữ và liên hệ riêng lẻ với 'tamadhīte taṃjānāti' (người ấy học, người ấy biết). Vì vậy, cần gì phải có hai từ 'ta' này?"
Dvitaggahaṇe payojanattayaṃ vuttaṃ, tattha paṭhamaṃ dassento jānaniccādinādhippāyamāvīkatvā dvitaggahaṇamiccādinā padatthamāha.
Three purposes are stated for the dual mention of "ta." Presenting the first, he reveals the intention with "knowing," etc., and then states the word's meaning with "dual mention," etc.
Ba mục đích đã được nói đến cho việc sử dụng hai từ "ta". Để chỉ ra mục đích thứ nhất, sau khi làm rõ ý nghĩa bằng "jānaniccādinā" (bằng sự biết, v.v.), người ta nói về nghĩa của từ bằng "dvitaggahaṇamiccādinā" (bằng việc sử dụng hai từ 'ta', v.v.).
Tattha-‘yo yamadhīte jānāti cā’ti iminā dvitaggahaṇābhāve paccayatthāvayavassa samuccayappasaṅgamāha.
Here, with "who studies it and knows it," he states the possibility of aggregation of the suffix's parts in the absence of the dual mention of "ta."
Ở đó, bằng "yo yamadhīte jānāti cā" (người nào học và biết điều gì), người ta nói về khả năng xảy ra sự tập hợp của các yếu tố của nghĩa paccaya nếu không có hai từ "ta".
Samuccaye sati(yo) yamadhīte jānāti ca, tattheva siyā, yo panādhīte kevalaṃ, na (jānāti) tattha na siyāti bodhayituṃ byabhicāramāha‘na paccekāti sambandhene’ti.
If there were aggregation, it would only apply to one who studies and knows it. To indicate that it would not apply to one who only studies and does not know, he states the deviation: "not by individual connection."
Nếu có sự tập hợp, thì nó sẽ chỉ xảy ra ở người nào học và biết điều gì. Nhưng ở người nào chỉ học mà không biết, nó sẽ không xảy ra. Để làm rõ điều này, người ta nói về sự sai lệch: "Không phải bằng sự liên hệ riêng lẻ".
Yathā ‘‘tena kathaṃ kīta’’miccādo ‘‘tena jitaṃ jayati’’ccādi paccekasambandhena bhavati evammāviññāyīti yatheccādi kassāttho.
Just as "by him done, bought," etc., or "by him conquered, he conquers," etc., occur by individual connection, so it should not be understood this way. What is the meaning of "just as," etc.?
Như trong "tena kathaṃ kīta" (được làm, được mua bởi người ấy) v.v., và "tena jitaṃ jayati" (được chiến thắng, chiến thắng bởi người ấy) v.v., xảy ra bằng sự liên hệ riêng lẻ, thì không nên hiểu như vậy. Đó là nghĩa của "yatheccādi kassāttho" (nghĩa của "như vậy" v.v. là gì?).
‘Tena kataṃ kīta’’miccādīhi avatvā ‘‘tena jitaṃ jayati’’ccādisuttekadesavacanamatthabyatti tathā vutte hotīti vuttaṃ, tena jitamiccādo jayanādikā kiriyāne kadabbasamavāyittena pasiddhāti yutto tattha paccekābhisambandho, nevamajjhena vedanā pyekadabbasamavāyittābhiyyotyadhippāyo.
Instead of "by him done, bought," etc., it is said that stating "by him conquered, he conquers," etc., clarifies the meaning of the Sutta segment. The intention is that in "by him conquered," etc., actions like conquering are known to reside in a single substance, so individual connection is appropriate there. It is not the case that learning and feeling also reside in a single substance.
Người ta nói rằng việc không nói "tena kataṃ kīta" (được làm, được mua bởi người ấy) v.v., mà nói một phần của kinh "tena jitaṃ jayati" (được chiến thắng, chiến thắng bởi người ấy) v.v., là để làm rõ nghĩa. Trong "tena jitaṃ" (được chiến thắng bởi người ấy) v.v., hành động chiến thắng, v.v., được biết là liên quan đến nhiều vật thể, vì vậy sự liên hệ riêng lẻ là hợp lý ở đó. Nhưng việc học và biết không phải là như vậy, chúng được biết là liên quan đến một vật thể duy nhất. Đó là ý nghĩa.
Idāni dutiyaṃ dasseti ‘jānana’miccādi, nimitta miṭṭhāniṭṭhabodhakāraṇaṃ muhutto kattikādi, uppāto iṭṭhāniṭṭhasūcakaṃ pathavisamuddādīnaṃ sabhāvapariccāgenāññatattagamanaṃ.
Now, he presents the second point with "knowing," etc. A "nimitta" is a cause for knowing pleasant and unpleasant things. A "muhutta" is a constellation like Kattika. An "uppāta" is a sign indicating pleasant and unpleasant things, which is the change of nature of earth, ocean, etc.
Bây giờ, người ta chỉ ra mục đích thứ hai bằng "jānanaṃ" (sự biết) v.v. "Nimitta" là nguyên nhân chỉ ra điều tốt hay xấu. "Muhutta" là thời điểm tốt, như Kattika v.v. "Uppāta" là sự thay đổi bản chất của đất, biển, v.v., để trở thành một thứ khác, chỉ ra điều tốt hay xấu.
Jānanasāmaññeti nimittādīnaṃ jānana sāmaññe.
"In the generality of knowing" means in the generality of knowing signs, etc.
"Jānanasāmaññe" (trong sự biết chung) là trong sự biết chung về các điềm báo, v.v.
‘Yathāvuttajānanassa ajjhena visayatte hetumāha- ‘taṃ jānātīti tasaddena adhīyamānaparāmasato’ti.
He states the reason for the aforementioned knowing being the object of study: "by the word 'taṃ jānāti' (knows it), referring to what is being studied."
Người ta nói về nguyên nhân khiến sự biết được nói đến là đối tượng của việc học bằng "taṃ jānātīti tasaddena adhīyamānaparāmasato" (vì từ 'ta' trong 'taṃ jānāti' (người ấy biết điều đó) ám chỉ cái đang được học).
Tatiyaṃ dasseti ‘yato ce’ccādinā.
He presents the third with "since," etc.
Người ta chỉ ra mục đích thứ ba bằng "yato ce" (và vì) v.v.
Yato ca uppannena vidhinā ajjhena ñātu abhidhānampasiddhanti sambandho, potthakesu pana ajjhetuñātūsuti pāṭho dissati, etthāyamadhippāyo ‘‘katthaci pasiddhivisayo hoti tasaddo, tathā ca vuttaṃ subodhālaṅkāraṭīkāyaṃ pakkantavisayo tathā pasiddhavisayo anubhūtavisayo ca taṃsaddo yaṃ saddaṃ nā pekkhate’ti, tasmā pasiddhivisayena tasaddena puthageva pasiddhiyā upasaṅgahatthaṃ dvitaggahaṇaṃ kattabba’’nti.
The connection is: And since the designation of "knower" is also established for one who knows through studying by the method that has arisen. However, in texts, the reading "ajjhetuñātūsu" is seen. Here, the intention is: "In some cases, the word 'ta' has a conventional domain. As it is said in the Subodhālaṅkāraṭīkā: 'The word 'ta' does not expect the word 'ya' in its departed domain, conventional domain, or experienced domain.' Therefore, for the purpose of including the conventional domain separately by the word 'ta' in its conventional domain, the dual mention of 'ta' should be made."
Và vì sự chỉ định người biết bằng phương pháp đã phát sinh từ việc học cũng được biết đến, đó là sự liên quan. Nhưng trong các bản sách, người ta thấy cách đọc "ajjhetuñātūsu". Ở đây, ý nghĩa là: "Đôi khi từ 'ta' là đối tượng của sự nổi tiếng. Và cũng như đã nói trong chú giải Subodhālaṅkāraṭīkā: 'Từ 'ta' không mong đợi từ 'ya' khi nó là đối tượng đã rời đi, đối tượng nổi tiếng, và đối tượng đã trải nghiệm.' Do đó, để bao gồm sự nổi tiếng một cách riêng biệt bằng từ 'ta' là đối tượng nổi tiếng, cần phải sử dụng hai từ 'ta'."
Atthattaye vattamānassa tu tasaddassa savisayo viseso tatovātthikehi veditabbo.
However, the specific domain of the word "ta" occurring in these three meanings should be understood from the grammarians.
Tuy nhiên, sự đặc biệt về đối tượng của từ "ta" đang tồn tại trong ba nghĩa phải được hiểu từ các nhà ngữ pháp.
Visayasaddo gāmasamudāyepi vattate, gāmasamudāyo ca nāma desoyeva, tenāha visayopi gāmasamudāyattā desoyevā’ti, iminā visayadesasaddānaṃ samānādhikaraṇattamāha.
The word "visaya" (domain/region) also refers to a village community, and a village community is indeed a country. Therefore, he says, "a visaya, being a village community, is also a country." By this, he states the synonymity of the words "visaya" and "desa."
Từ "visaya" (lãnh thổ) cũng được dùng để chỉ một cộng đồng làng, và một cộng đồng làng là một vùng đất. Vì vậy, người ta nói: "Visaya cũng là một vùng đất vì nó là một cộng đồng làng". Điều này chỉ ra rằng "visaya" và "desa" là đồng nghĩa.
Vasāti desavāsino vasātayo, anuvāko ganthaviseso.
"Vasāti" means the residents of the country, the vasā (dwellings). "Anuvāko" is a specific section of a text.
"Vasā" là những người dân sống trong vùng đất. "Anuvāka" là một phần đặc biệt của kinh sách.
Tannāmeccādinā na kevalaṃ nivāseyeva, athakho vakkhamānesu pīti dasseti.
"By that name," etc., shows that it is not only "nivāsa" but also in the following cases.
Bằng "tannāmeccādinā" (bằng tên ấy, v.v.), người ta chỉ ra rằng không chỉ trong "nivāsa" (nơi cư trú) mà còn trong những trường hợp sẽ được nói đến.
Paccayantaṃ sebbādi.
The suffix-ending is like "sebba," etc.
Paccaya cuối cùng là "sebba" v.v.
Desanāmambhavati catūsu atthesūti viññāyati, tenāha-‘nivāsādo vidhī’ti.
It is understood that it becomes a country's name in four meanings. Therefore, he says, "The rule is 'nivāsa,' etc."
Người ta hiểu rằng tên của vùng đất xuất hiện trong bốn nghĩa. Vì vậy, người ta nói: "nivāsādo vidhī" (phương pháp bắt đầu bằng nơi cư trú).
Nivāsādoti nivāsa adūrabhavanibbattaatthiatthesu.
"Nivāsādi" means in the meanings of "nivāsa" (dwelling), "adūrabhavanibbatta" (produced in what is not far), and "atthiatthesu" (existence).
"Nivāsādo" là trong các nghĩa nơi cư trú, gần, phát sinh, và sở hữu.
Saṃhitanāmaṃ nāma lokiyasaddavo hārāppasaṅgamaññasaddavohārenupāttanāmaṃ.
A "saṃhita" name is a name that has been acquired through worldly linguistic usage, having been taken from common usage, without being subject to the ordinary use of other words.
"Saṃhitanāma" (tên ghép) là một tên được sử dụng trong ngôn ngữ thông thường không phải là cách nói thông thường của thế gian.
Paccayantanāmeti paccayantanāmaṃ yassa sattamyatthabhūtassa desassa hasminti attho, nāññasseti bhūmādivisiṭṭhatthayuttato aññassa paccayantanāmaṃ na hotīti attho.
"A suffix-ending name" means that it is a suffix-ending name of the country that is in the seventh case, indicated by "hasmiṃ." It is not for anything else; it means that it is not a suffix-ending name for anything else that is associated with specific meanings like bhūma, etc.
"Paccayantanāmaṃ" (tên có hậu tố) là tên có hậu tố của vùng đất tồn tại trong nghĩa sở hữu cách thứ bảy, nghĩa là "trong vùng đất này". "Nāññassa" (không phải của cái khác) nghĩa là không phải là tên có hậu tố của cái khác được kết hợp với các nghĩa đặc biệt như đất đai, v.v.
Badarā babbajā asmiṃ dese santīti viggaho.
The analysis is, "There are jujube trees and babool trees in this country."
Ví dụ: "Badarā babbajā asmiṃ dese santi" (có cây táo rừng và cây babbaja ở vùng đất này).
Magadhesu araññe gaṅgāyaṃ pabbate vane kule bārāṇasiyaṃ campāyaṃ mithilāyaṃ sambhavoti viggaho.
"Born in Magadha, in the forest, in the Gaṅgā, on the mountain, in the grove, in a family, in Bārāṇasī, in Campā, in Mithilā" is the analysis (for sambhava).
Viggaha (sự phân tích) của sambhava (sinh ra) là: sinh ra ở xứ Magadha, trong rừng, ở sông Hằng, trên núi, trong rừng, trong gia đình, ở Bārāṇasī, ở Campā, ở Mithilā.
‘‘Dissantaññepi paccayā’’ti (4-120) eyyakoti seso.
"Other suffixes are also seen" is the remaining part for "eyyaka."
Phần còn lại là "eyyako" theo ‘‘Dissantaññepi paccayā’’ (4-120).
Paccayantaradassane sati imināva suttena ito aññatrāpi paccayantarāni hontīti seso, gāme bhavo udare bhavo pañcālesu bhavo bodhipakkhe bhavoti viggaho.
It means that when other suffixes are seen, this sūtra implies that other suffixes also occur elsewhere; "born in a village, born in the belly, born among the Pañcālas, born among the bodhipakkhiya" is the analysis.
Khi có sự xuất hiện của một hậu tố khác, thì phần còn lại là: theo văn bản này, các hậu tố khác cũng xuất hiện ở những nơi khác; viggaha là: sinh ra ở làng, sinh ra trong bụng, sinh ra ở Pañcāla, sinh ra trong Bồ-đề phần (bodhipakkhe).
Sippasaddatthamāha-‘losalla’nti.
It states the meaning of the word "sippa" (skill/art) as "losallaṃ" (skillfulness).
Giải thích ý nghĩa của từ "sippa" (nghề thủ công) là ‘kosalla’ (khéo léo).
Tameva byañjayati ‘kiriye’ccādinā, karaṇaṃ kiriyā vādanādikassa abhyāso, so pubbo yassāti samāso, vīṇādisaddehi kimuccateccāha- ‘vīṇādi’ccādi, dabbaṃ taṃtaṃsamudāyarūpaṃ.
It further elaborates on it with "kiriye" and so on. "Karaṇaṃ kiriyā" (doing is action) is the practice of playing the lute and so forth. "So pubbo yassa" (that which has that as its prior) is the compound. It asks what is meant by "vīṇādi" and so on, saying "vīṇādi" and so on. "Dabbaṃ" (substance) is the form of each respective collection.
Điều đó được giải thích bằng ‘kiriye’ (hành động) v.v.; karaṇa (làm) là hành động, hoặc sự thực hành vādanādi (chơi nhạc cụ) v.v.; đó là samāsa (ghép từ) của cái có điều đó đi trước; giải thích điều được nói bằng các từ như vīṇādi (đàn vīṇā) v.v. là ‘vīṇādi’ v.v.; dabba (vật) là hình thức của tập hợp đó.
Sippañcāti vatvā tadatthaṃ vibhāveti ‘kiriyā viseso’ti.
Having said "sippañca" (and skill), it explains its meaning as "kiriyā viseso" (a specific action).
Sau khi nói sippañca (và nghề thủ công), giải thích ý nghĩa của nó là ‘kiriyā viseso’ (một loại hành động đặc biệt).
Vādanādikiriyāya visiṭṭho jānanakiriyāvisesoti attho, iminā vīṇādisaddā dabbatthavuttino vādanādikiriyaṃ kiriyā visesañca sippamupacārena vadantīti dīpeti.
The meaning is "a specific knowing action, distinguished by the action of playing, etc." By this, it indicates that the words "vīṇā" (lute) and so on, which refer to substances, metaphorically speak of the action of playing and so on, and the specific knowing action as "sippa."
Ý nghĩa là một loại hành động hiểu biết đặc biệt, được phân biệt bởi hành động chơi nhạc cụ v.v.; điều này cho thấy các từ vīṇādi v.v., vốn chỉ về ý nghĩa vật chất, nói về hành động chơi nhạc cụ v.v. và loại hành động đặc biệt là nghề thủ công một cách ẩn dụ.
Itisaddo hetumhi.
The word "iti" is used for reason.
Từ "iti" ở đây có nghĩa là nguyên nhân.
Sāyeveti abhyāsitabbā jānanakiriyāvisesassa pubbabhūtā vādanakiriyā, visesetuṃ yuttā vīṇādisaddenāti adhippāyo.
"Sāyeva" (that itself) refers to the action of playing, which is prior to the specific knowing action that is to be practiced. The intention is that it is appropriate to specify it with the word "vīṇādi."
Ý nghĩa là chính điều đó, tức là hành động chơi nhạc cụ đi trước loại hành động hiểu biết cần được thực hành, nên phù hợp để phân biệt bằng từ vīṇādi v.v.
Yuttatā cettha… vīṇādivādanavasena sippassa gahetabbabhāvato, kathaṃ vīṇādisaddehi dabbavuttīti vādanā vuccatīti āha- ‘vīṇādi visayattā’ti, vādanavuttivīṇādisaddānaṃ sippavuttittaṃ yathāvuttasso pamāvasena vattumāha- ‘yathe’ccādi.
The appropriateness here lies in the fact that skill is to be acquired through playing the lute and so on. To the question of how "playing" is referred to by words signifying substances like "vīṇā" and so on, it says "vīṇādi visayattā" (because it pertains to the lute, etc.). To assert the reference of "vīṇā" and similar words to skill, just as it refers to playing, it says "yathe" (just as) and so on.
Sự phù hợp ở đây… vì nghề thủ công được hiểu theo cách chơi đàn vīṇā v.v.; làm thế nào mà các từ chỉ vật chất như vīṇādi v.v. lại được gọi là vādanā (chơi nhạc cụ)? Điều đó được giải thích là ‘vīṇādi visayattā’ (vì liên quan đến vīṇādi); để nói rằng các từ vīṇādi v.v. chỉ về chơi nhạc cụ, vốn chỉ về nghề thủ công, theo cách ví dụ đã nói, thì nói ‘yatha’ (như) v.v.
Vīṇādivādananti yatheti sambandho.
"Vīṇādivādanaṃ" (playing the lute and so on) is connected as "just as."
Vīṇādivādananti (chơi đàn vīṇā v.v.) có liên hệ với yathā (như).
Vuttameva phuṭayanto vuttiganthassa mukhaṃ vivarīyati ‘kiriye’ccādinā.
Elaborating on what has been said, it clarifies the initial part of the passage with "kiriye" and so on.
Giải thích điều đã nói rõ hơn, mở đầu của đoạn văn đã nói là ‘kiriye’ (hành động) v.v.
Kiriyātyāsapubbakaṃ ñāṇakkhamaṃ kosallaṃ vādanakiriyā visayattā vīṇāvādanamiccanena kiriyāsaddena vuccatītyattho.
The meaning is that skill (kosalla), which is a knowing capacity preceded by the practice of an action, is referred to by the word "action" (kiriyā) as "playing the lute" (vīṇāvādanaṃ), because it pertains to the action of playing.
Ý nghĩa là sự khéo léo, tức là khả năng hiểu biết có trước sự thực hành hành động, được gọi là vīṇāvādana (chơi đàn vīṇā) bằng từ kiriya (hành động), vì nó là đối tượng của hành động chơi nhạc cụ.
Mudaṅgaṃ mudaṅgavādanaṃ sippamassa, vaṃso sippamassāti viggaho.
"Playing the drum (mudaṅga) is his skill," and "the flute (vaṃsa) is his skill" is the analysis.
Viggaha là: mudaṅga (trống) là nghề thủ công của anh ta, vaṃsa (sáo) là nghề thủ công của anh ta.
Sīlamaddabbaṃ kathaṃ paṃsukūlādi(no) sīlatthasamānādhikaraṇattenābhidhānantyāha- ‘paṃsukūlādidhāraṇa’miccādi.
To the question of how "sīla" (virtue) which is not a substance, is mentioned with "paṃsukūla" and so on, which are substances, in apposition, it says "paṃsukūlādidhāraṇaṃ" (wearing rag-robes, etc.) and so on.
Làm thế nào mà sīla (giới) không phải là vật chất lại có thể được gọi là paṃsukūlādi (y phấn tảo) v.v. với tư cách là đồng vị ngữ với sīla? Điều đó được giải thích là ‘paṃsukūlādidhāraṇa’ (việc mặc y phấn tảo) v.v.
Tañca sīlanti sambandho.
"And that is virtue" is the connection.
Và điều đó là sīla, có liên hệ.
Appicchatāyāti paccayappicchatāya.
"Appicchatāya" (through little-wishing) refers to having little wish for requisites.
Appicchatāyāti (vì ít dục) là vì ít dục về các yếu tố (paccaya).
Santuṭṭhitāyāti catūsu paccayesu dvādasavidhasantuṭṭhiyā.
"Santuṭṭhitāya" (through contentment) refers to the twelve kinds of contentment regarding the four requisites.
Santuṭṭhitāyāti (vì biết đủ) là vì mười hai loại biết đủ đối với bốn yếu tố.
Anuvidhīyamānaṃ karīyamānaṃ.
"Anuvidhīyamānaṃ" means being made or being done.
Anuvidhīyamānaṃ (đang được tuân theo) là đang được thực hiện.
Phalanirapekkhanti iminā idha loke cīvarādihetu paṇidhāya paṃsukūla dhāraṇādiṃ paṭikkhipati, sīlaṃ tapparabhāvena sevanā.
"Phalanirapekkhaṃ" (disregarding the result) implies that the holding of rag-robes and so on, with the intention of obtaining robes and so on in this world, is rejected. Virtue is the practice based on that (intention).
Phalanirapekkhanti (không trông mong kết quả) là điều này bác bỏ việc mặc y phấn tảo v.v. với mục đích y phục v.v. ở đời này; sīla là sự thực hành điều đó với tư cách là bản chất của nó.
Idaṃ vuttaṃ hoti ‘‘paṃsukūlādidhāraṇaṃ paṃsukūlādivisayanti paṃsukūlādisaddenopacārenābhidhīyate, sīlaṃ paṃsukūladhāraṇavisayanti paṃsukūlādi saddenopacārenoccatī’’ti.
This is said: "The wearing of rag-robes and so on (paṃsukūlādidhāraṇaṃ) is metaphorically referred to by the word 'paṃsukūlādi' because it is the domain of rag-robes and so on. Virtue (sīla) is metaphorically called 'paṃsukūlādi' because it is the domain of wearing rag-robes."
Điều này có nghĩa là ‘‘paṃsukūlādidhāraṇaṃ (việc mặc y phấn tảo v.v.) được gọi một cách ẩn dụ bằng từ paṃsukūlādi (y phấn tảo v.v.) vì nó là đối tượng của paṃsukūlādi; sīla (giới) được gọi một cách ẩn dụ bằng từ paṃsukūlādi vì nó là đối tượng của việc mặc y phấn tảo.’’
Ticīvaraṃ sīlamassāti viggaho tesaṃ guḷo paṇyamassāti viggaho tomaraṃ, muggaro paharaṇamassāti viggaho, upadhīyatyupariādhīyatīti rathaṅgaṃ vuccati.
"The three robes (ticīvaraṃ) are his virtue" is the analysis. "A lump of them is his merchandise" is the analysis for "tomaraṃ" (spear), "muggaro" (club) is his weapon" is the analysis. "That which is placed upon (upadhiyatyupariādhīyatīti)" is called a chariot-limb (rathaṅga).
Viggaha là: ticīvaraṃ (ba y) là sīla của anh ta; guḷo (đường) của những thứ đó là paṇya (hàng hóa) của anh ta; tomaraṃ (giáo), muggaro (chùy) là paharaṇa (vũ khí) của anh ta; rathaṅga (bánh xe) được gọi là cái được đặt lên trên.
Kāmakkhandhakilesābhisaṅkhārā vā upadhi upadadhāti sukhaṃ dukkhaṃvāti katvā.
Or upadhi (substratum) is the aggregates of sensual pleasure, defilements, and formations, because it establishes happiness or suffering.
Hoặc upadhi (chấp thủ) là kāmakkhandha (năm uẩn dục), kilesa (phiền não), abhisaṅkhārā (hành); vì nó tạo ra sukha (hạnh phúc) hoặc dukkha (khổ đau).
Tadupādānantūti tesamekavacanādīnamupādānantu.
"Tadupādānantūti" means "the adoption of those singulars and so on."
Tadupādānantūti (việc lấy những thứ đó) là việc lấy những số ít v.v. đó.
Taṃ nānantarīya kattāti upalakkhaṇavasena tesaṃ vacanakālantarānamavinābhāvittāti adhippāyo.
"Taṃ nānantarīya kattāti" (that is not indispensable) implies, by way of indication, that these words and tenses are inseparable.
Taṃ nānantarīya kattāti (không phải là không liên tục) là ý nghĩa của việc không thể tách rời của các từ và thời gian đó theo cách biểu thị.
Hanticcādityādyantassa kiriyāppadhānatte kathaṃ ṇādīnaṃ tadatthe jāyamānānaṃ sādhanappadhānatta miccatra hetumāha ‘sabhāvato’ti.
To the question of how, when "hanti" and so on are verb-principal, the suffixes ṇa and so on, occurring in that meaning, are agent-principal, it states the reason "sabhāvato" (by nature).
Nêu lý do tại sao ṇādi (hậu tố ṇa v.v.) xuất hiện trong ý nghĩa đó, vốn là sādhanappadhānatta (chủ yếu là phương tiện), trong khi tyādyantassa (cái kết thúc bằng tya) là kiriyāppadhānatte (chủ yếu là hành động) là ‘sabhāvato’ (tự nhiên).
Mīne hantīti meniko.
"One who kills fish" is a fisherman (meniko).
Người giết cá là meniko (ngư dân).
Ajivhā animisā ca macchā, diṭṭhova sandiṭṭhanti iminā saṃsaddassa visuṃ atthabhāvaṃ dasseti.
"Fish are tongueless and motionless." By "diṭṭhova sandiṭṭhanti" (seen as seen), it shows the separate meaning of the prefix "saṃ."
Ajivhā (không lưỡi) và animisā (không nhắm mắt) là cá; diṭṭhova sandiṭṭhanti (chỉ cần thấy là thấy rõ) điều này cho thấy từ saṃ (cùng) có ý nghĩa riêng biệt.
Lokuttaradhammoti navavidho lokuttaradhammo, phaladhammopi heṭṭhimo sakadāgāmivipassanādīnaṃ paccayabhāvena uparimaggādhigamassa upanissayabhāvato pariyāyato dissamānova vaṭṭabhayaṃ nivatteti, bhāvanābhisamayavasena maggadhammo sacchikiriyābhisamayavasena nibbānadhammo.
"Lokuttaradhammo" (supramundane Dhamma) refers to the ninefold supramundane Dhamma. Even the fruit Dhamma, being a cause for lower insight (vipassanā) leading to once-returning and so on, and a condition for attaining higher paths, indirectly eliminates the cycle of suffering (vaṭṭabhayaṃ) by being seen. The path Dhamma is through development and penetration, the Nibbāna Dhamma is through realization and penetration.
Lokuttaradhammo (pháp siêu thế) là chín loại pháp siêu thế; phaladhammo (pháp quả) cũng ngăn chặn nỗi sợ hãi luân hồi (vaṭṭabhayaṃ) một cách gián tiếp, vì nó là điều kiện cho vipassanā (tuệ quán) của sakadāgāmī (nhất lai) thấp hơn v.v., và là upanissaya (duyên hỗ trợ mạnh mẽ) cho sự chứng đắc đạo quả cao hơn; maggadhammo (pháp đạo) là nhờ bhāvanābhisamaya (thực hành và chứng ngộ), nibbānadhammo (pháp Niết-bàn) là nhờ sacchikiriyābhisamaya (chứng ngộ trực tiếp).
Vaṭṭabhayanti kammakilesavipākasaṅkhātaṃ tividhavaṭṭabhayaṃ.
"Vaṭṭabhayaṃ" (the fear of the cycle of suffering) refers to the threefold fear of the cycle of suffering, which comprises kamma, defilements, and results.
Vaṭṭabhayanti (nỗi sợ hãi luân hồi) là nỗi sợ hãi luân hồi ba loại, tức là nghiệp, phiền não và quả.
Vidhāna vacananti appatte-tthe niyogasaṅkhātavidhino pakāsataṃ ehipassa vacanaṃ.
"Vidhāna vacanaṃ" (prescriptive statement) is the "ehipassa" (come and see) statement, which indicates the injunction (vidhi) concerning something not yet attained.
Vidhāna vacananti (lời nói quy định) là lời nói ehipassa (hãy đến mà thấy), tức là sự công bố quy định dưới dạng mệnh lệnh trong trường hợp chưa đạt được.
Parisuddhattāti kilesamalavirahena sabbathā visuddhattā.
"Parisuddhattāti" (due to being utterly pure) refers to being completely pure, free from the stains of defilements.
Parisuddhattāti (vì hoàn toàn trong sạch) là vì hoàn toàn trong sạch, không có cấu uế phiền não.
Amanuññampi kadāci sappayojanaṃ yathāsabhāvappakāsanena dassetabbaṃ bhaveyyāti tadabhāvaṃ dasseti.
It indicates the absence of displaying something unpleasant even if it might occasionally be beneficial, by revealing its true nature.
Ngay cả điều không dễ chịu đôi khi cũng có thể hữu ích để được thể hiện bằng cách tiết lộ bản chất của nó, điều này cho thấy sự vắng mặt của điều đó.
Tenāha ‘vijjamānampi ce’ccādi.
Therefore it says "vijjamānampi ce" (even if it exists) and so on.
Vì vậy, nói ‘vijjamānampi ce’ (ngay cả khi tồn tại) v.v.
Nanu ca ehipassāti tyādyantā, tasmā neteti paccayo pappoti, tathāhi pāṭipadikato paccayavidhānampaṭipāditaṃ, na tyādyantato nāpi vākyato, tasmā kathamehipassikoti hotīti āha-‘ehipassasaddocāya’miccādi.
To the question, "Ehipassa" (come and see) ends with 'tyādi,' therefore the suffix 'eta' is not obtained, for the suffix is prescribed from a nominal stem, not from 'tyādi' ending or from a sentence; therefore, how does 'ehipassiko' occur?" it says "ehipassasaddocāyaṃ" (this word 'ehipassa') and so on.
Này, ehipassāti (hãy đến mà thấy) là một từ kết thúc bằng tya, do đó hậu tố neteti (không phải vậy) đạt được; vì việc quy định hậu tố từ pāṭipadika (gốc từ) đã được thiết lập, chứ không phải từ từ kết thúc bằng tya, cũng không phải từ câu; vậy làm thế nào mà ehipassiko (người có phẩm chất ehipassā) lại có thể xảy ra? Điều đó được giải thích là ‘ehipassasaddocāya’ (từ ehipassa này) v.v.
Padasamudāyassānukaraṇoti padasamūhassa anukaraṇabhūto eko ehipassasaddo.
"Padasamudāyassānukaraṇo" (an imitation of a collection of words) means that the single word "ehipassa" is an imitation of a group of words.
Padasamudāyassānukaraṇoti (sự bắt chước của một tập hợp từ) là một từ ehipassa duy nhất bắt chước một nhóm từ.
Athavā ehi āgaccha imaṃ dhammaṃ passāti yo appatte-tthe niyogasaṅkhāto vidhi, tabbācako yannipāto ehipassāti, ehipassavidhiṃ arahatīti ehipassiko, athavā ehicceva nipāto, dassanaṃ ñāpanaṃ passo, ehīti passo ñāpanaṃ ehipasso, ehipassaṃ arahatīti ehipassiko.
Alternatively, "ehi āgaccha imaṃ dhammaṃ passā" (come, approach, see this Dhamma) is an injunction concerning something not yet attained. "Ehipassa" is the particle signifying this. One who is worthy of the "ehipassa" injunction is "ehipassiko." Or alternatively, "ehi" is a particle, and "dassanaṃ ñāpanaṃ" (seeing, knowing) is "passo." So "ehīti passo ñāpanaṃ" (come is seeing, knowing) is "ehipasso." One who is worthy of "ehipassaṃ" is "ehipassiko."
Hoặc, ehi (hãy đến) āgaccha (hãy đến) imaṃ dhammaṃ passāti (hãy thấy pháp này) là một niyogasaṅkhāto vidhi (quy định dưới dạng mệnh lệnh) trong trường hợp chưa đạt được, đó là một nipāta (tiểu từ) chỉ điều đó là ehipassa; người xứng đáng với ehipassavidhi (quy định ehipassa) là ehipassiko; hoặc ehi là một nipāta, dassanaṃ (thấy) là ñāpanaṃ (sự biết), passo (sự biết); ehi là passo (sự biết), ñāpanaṃ (sự biết) là ehipasso; người xứng đáng với ehipassaṃ là ehipassiko.
Ekībhāvoti muggehi saṃsaṭṭhānaṃ māsānamiva missībhāvo.
"Ekībhāvo" (unification) is mixing, like beans mixed with lentils.
Ekībhāvoti (sự hợp nhất) là sự trộn lẫn, như đậu xanh trộn với đậu đen.
Esoti saṃsaggo, ukkaṃsenāti ukkaṃsādhānena* ca bhavitabbanti sambandho.
"Eso" (this) is association. "Ukkaṃsenāti" (with excellence) is connected with "it should also occur through excellence."
Esoti (điều này) là sự trộn lẫn; ukkaṃsenāti (bằng sự ưu việt) có liên hệ với việc phải có sự ưu việt.
Saṃsaggaukkaṃsānaṃ sahabhāvassa anekanti katte kāraṇamāha- ‘asucidabbe’ccādinā.
It states the reason for the non-singularity of the co-existence of association and excellence, saying "asucidabbe" (in impure substance) and so on.
Nêu lý do cho sự đồng thời của sự trộn lẫn và sự ưu việt trong nhiều trường hợp là ‘asucidabbe’ (trong vật chất không trong sạch) v.v.
Byatirekamāha- ‘nukkaṃso’ti yattha saṃsaggarahitaṃ kevalamabhisaṅkhattamatthi, tattha paccayamudāharaṇena dassetvā vijjāya saha saṃsaggassāvijjamānatte kāraṇaṃ vadati ‘rūpī dhammattā’tiādi.
It states the difference (byatireka) as "nukkaṃso" (no excellence) where there is only formation without association. After showing the suffix with an example there, it gives the reason for the non-existence of association with knowledge, saying "rūpī dhammattā" (due to being a material phenomenon) and so on.
Nêu sự khác biệt là ‘nukkaṃso’ (không ưu việt) là nơi chỉ có sự ô nhiễm, không có sự trộn lẫn; sau khi đưa ra ví dụ về hậu tố, nói lý do cho sự không hiện diện của sự trộn lẫn với vijjā (minh) là ‘rūpī dhammattā’ (vì là pháp có sắc) v.v.
Rūpaṃ bhūtopādāyabhedamassa atthīti rūpī, ghatādi saṃsaṭṭhaṃ bhattādi.
"Rūpī" (material) means it has the differentiation of derived matter. "Ghatādi saṃsaṭṭhaṃ bhattādi" refers to rice, etc., mixed with ghee, etc.
Rūpa (sắc) là rūpī (có sắc) vì nó có sự phân biệt của bhūtopādāya (do các đại chủng cấu thành); bhattādi (cơm v.v.) trộn lẫn với ghatādi (bơ lỏng v.v.).
Tassa dhammo sabhāvo saṃsaggo, tassa bhāvo tattaṃ, tasmā, tassāti saṃsaggassa, vijjātvarūpī… yathāvutta rūpasabhāvābhāvā, tenāha- ‘vijjāya ca arūpittā’ti caraiccandhātuyeva carati.
Its characteristic (dhammo) is association. Its nature (bhāvo) is that state. Therefore, "tassa" (of that) refers to association. "Vijjātvarūpī" means knowledge is non-material because it lacks the aforementioned nature of materiality. Therefore, it says "vijjāya ca arūpittā" (and because knowledge is non-material). The root "cara" itself means to move.
Dhammo (bản chất) của điều đó là sabhāvo (tự tính), saṃsaggo (sự trộn lẫn); bhāvo (bản chất) của điều đó là tattaṃ (tính chất); do đó, của điều đó là của sự trộn lẫn; vijjā (minh) là arūpī (không sắc)… vì không có bản chất sắc đã nói ở trên; vì vậy, nói ‘vijjāya ca arūpittā’ (và vì vijjā là không sắc); chỉ có căn carati (đi lại) là caraiccandhātuyeva (chỉ là căn cara).
Vācasikaṃ mānasikanti ‘‘manādīnaṃ saka, yaṃkiñcīti satādikaṃ yaṃkiñci.
"Vācasikaṃ mānasikaṃ" (verbal and mental) refers to "manādīnaṃ saka, yaṃkiñcīti satādikaṃ yaṃkiñci" (whatever pertains to mind, etc., whatever is of the nature of hundreds, etc.).
Vācasikaṃ mānasikanti (bằng lời nói và bằng ý nghĩ) là ‘‘manādīnaṃ (của ý v.v.) saka (của riêng), yaṃkiñcīti (bất cứ điều gì) là satādikaṃ (bắt đầu bằng trăm) bất cứ điều gì.
Bāhulakenevetthāvadhāraṇaṃ labbhatīti vuttaṃ- ‘tato vā’ti, devadattena kītoti so attho tadattho, tassa appatīti abhidhānasattivekallena vuttiyamanavagamo, devadattikoti hi vutte devadattena kītotyayamattho nappatīyate… tādisa saddasattivekallena tadatthassānamidhīyamānattā, avagamo ca nāma sati sāmatthiye siyāti imamatthaṃ saṅkhepato dassetumāha- ‘tadatthāppatītiyā’tiādi.
The ascertainment here is obtained through prevalence, as stated: 'or from that'. The meaning 'bought by Devadatta' is 'his meaning' (tadattho). Its non-apprehension is the non-understanding of the usage due to the inadequacy of the expressive power. For, when 'devadattiko' is said, the meaning 'bought by Devadatta' is not apprehended... because that meaning is not expressed due to such an inadequacy of the word's power. And understanding, indeed, would occur if there were competence. To briefly show this meaning, it is said: 'due to the non-apprehension of its meaning' and so on.
Chính vì sự phổ biến mà sự xác định ở đây được đạt đến – ‘tato vā’ (hoặc từ đó) – nghĩa là ‘được Devadatta mua’ là nghĩa của ‘tadattho’ (của nó). Sự không hiểu được nghĩa đó là do sự yếu kém của năng lực biểu đạt của từ ngữ trong cách dùng. Bởi vì khi nói ‘devadattiko’ (thuộc về Devadatta) thì nghĩa ‘được Devadatta mua’ không được hiểu… do sự yếu kém năng lực của từ ngữ như vậy mà nghĩa đó không được biểu đạt. Và sự hiểu biết chỉ có thể có khi có năng lực, để tóm tắt ý nghĩa này, ngài nói: ‘tadatthāppatītiyā’ (do không hiểu được nghĩa của nó) v.v.
Abhidhānalakkhaṇattanti abhidhānaṃ sati sāmatthiye vākye vacanīyassātthassa vuttiyā kathanaṃ lakkhaṇaṃ sabhāvo yesante abhidhānalakkhaṇā, tesaṃ bhāvo tattaṃ, tabbādisamāpyevameva daṭṭhabbā.
Regarding 'the state of having expression as their characteristic': 'expression' is the characteristic, the nature, of those by whom the meaning to be spoken is stated in speech through usage when there is competence. Their state is 'tattaṃ'. This should be understood in the same way for 'tabbā' and so on.
‘Abhidhānalakkhaṇattaṃ’ (đặc tính của sự biểu đạt) có nghĩa là: ‘abhidhāna’ (sự biểu đạt) là việc nói lên ý nghĩa của điều cần nói trong câu khi có năng lực; ‘lakkhaṇa’ (đặc tính, bản chất) là bản chất của những điều đó, và ‘tattaṃ’ là trạng thái của chúng. Tương tự như vậy, ‘tabbādi’ (v.v.) cũng nên được hiểu theo cách này.
Maricena abhisaṅkhataṃ saṃsaṭṭhaṃ vāti, salākāya jitanti viggaho.
Or 'mingled, compounded with marica (pepper)', the analysis is 'won by means of a salākā (lot/ticket)' (salākāya jitaṃ).
‘Được làm ra hoặc trộn lẫn với hạt tiêu’ (maricena abhisaṅkhataṃ saṃsaṭṭhaṃ vā), đó là phân tích ngữ pháp cho ‘được thắng bằng que thăm’ (salākāya jitaṃ).
Sena rūpena ñātepi visesarūpena aññāto aññātaviseso.
Although known by its general form, it is unknown in its specific form, hence 'unknown specific form' (aññātaviseso).
Mặc dù được biết đến dưới hình thức đó, nhưng vẫn là một điều đặc biệt chưa được biết đến, một điều đặc biệt chưa được biết đến.
Kaṭṭhādimayā yā paṭimā tampaṭicchandakaṃ.
A statue made of wood, etc., is a likeness.
Một bức tượng làm bằng gỗ v.v. là hình ảnh mô phỏng.
Sambandho sassāmīlakkhaṇo assa atthīti sambandhi kassāti kiṃ saddaniddiṭṭho, sova viseso, sambandhiviseso visayo assa aññāṇassāti samāso.
Its connection is characterized by master and owner. The specific connection indicated by the pronoun 'who' (kassa), that very specific connection, is the domain of this ignorance; this is the compound.
‘Sambandho sassāmīlakkhaṇo assa atthīti sambandhi kassāti kiṃ saddaniddiṭṭho, sova viseso, sambandhiviseso visayo assa aññāṇassāti samāso.’ (Mối quan hệ có đặc tính sở hữu này là của ai? Từ ‘kiṃ’ (cái gì) chỉ định điều đó. Đó chính là sự đặc biệt, sự đặc biệt của mối quan hệ là đối tượng của sự không biết này, đó là một hợp từ).
Payogāsambhavāti ayamassoti vutta assappakatiyāpi payogā sambhavā.
Due to the impossibility of usage: This implies that usage is possible even for its natural state.
‘Payogāsambhavāti ayamassoti vutta assappakatiyāpi payogā sambhavā.’ (Vì không thể sử dụng, điều này được nói là ‘của nó’, cũng có thể sử dụng với bản chất của nó).
Tathāhi yadi yassāccantamajānanaṃ siyā tathā sati sabbathā vatthujānanābhāve pakatiyeva na siyā, na hi sabbathā aviññātattho saddo payogamaharati, tasmā sarūpena ñātassa yassa viseso aviññāto, soyevidha aññāto-timatoti viññāyate, aññāto-ssokassa* vā kutotivā kiṃ sabhāvo veti hi assakoti.
For if there were absolute ignorance of something, then in the absence of any knowledge of the object whatsoever, its natural state itself would not exist. A word whose meaning is entirely unknown does not warrant usage. Therefore, that specific quality of a known entity that is unknown is understood here as 'unknown'. For instance, 'unknown to whom?' or 'from where?' or 'of what nature?' is 'assakoti'.
Thật vậy, nếu có sự không biết hoàn toàn về một cái gì đó, thì khi đó sẽ không có bản chất của sự vật trong trường hợp hoàn toàn không biết về sự vật. Không có từ nào có ý nghĩa hoàn toàn không biết mà có thể được sử dụng. Do đó, điều đặc biệt của cái đã được biết đến dưới hình thức của nó mà chưa được biết đến, đó chính là điều chưa được biết đến – ‘timatoti’ (với bóng tối) – được hiểu như vậy. ‘Aññāto-ssokassa’ (chưa biết đến của nó)* hoặc ‘kutotivā’ (từ đâu) hoặc ‘kiṃ sabhāvo veti hi assakoti’ (bản chất của nó là gì?).
Kappaccayanto hatthikaiccayannāmadheyyaṃ nāmaṃ yassa hatthiviyāti dassitapaṭibhāgassa so kappaccayantanāmadheyyo.
Having the name of a suffix ending in the affix ‘ka’, as in ‘hatthiviyā’ (like an elephant), means it has the name of a suffix ending in ‘ka’, shown to be analogous.
‘Kappaccayanto hatthikaiccayannāmadheyyaṃ nāmaṃ yassa hatthiviyāti dassitapaṭibhāgassa so kappaccayantanāmadheyyo.’ (Cái mà có tên gọi kết thúc bằng ‘kappa’ (như) là ‘hatthika’ (con voi) – như con voi – đó là cái có tên gọi kết thúc bằng ‘kappa’ của cái được trình bày tương tự).
Abhinivesena vā sijjhanti yathā ajjunādivesadhārini ajjunādisaddenāti adhippāyo.
Or they are accomplished through intense concentration, as in the case of those wearing the guise of Arjuna and others, being referred to by the names of Arjuna and so on—this is the intention.
Hoặc chúng được hoàn thành bằng sự chuyên tâm, như trường hợp các từ ‘Arjuna’ v.v. được dùng cho người mang hình dạng của Arjuna v.v., đó là ý nghĩa.
Paṭimāyāti ettha pūjanatthā eva paṭimā gahitā, morasamāna nāmattā moroviyāti yojanā, cañcā tiṇapuriso, idha pana taṃ sadiso puriso manusso cañcā.
Here, by 'paṭimāyaṃ', only statues for worship are taken. The comparison 'like a peacock' is due to having similar names. 'Cañcā' is a straw man; here, it refers to a man, a human being, who is like that.
Ở đây, ‘paṭimāyāti’ (về bức tượng) chỉ những bức tượng được dùng để thờ cúng. Cách ghép là ‘moroviyāti’ (như con công) vì có tên giống con công. ‘Cañcā’ là người rơm, nhưng ở đây ‘cañcā’ là một người, một con người giống như vậy.
Akasmā eva ākasmikaṃ ‘‘sakatthe’’ti (4-122) ṇiko.
Suddenly, without cause, is 'ākasmikaṃ' (accidental). The suffix 'ṇika' is used in the sense of 'in its own meaning' (sakatthe).
‘Akasmā eva ākasmikaṃ’ (chỉ là ngẫu nhiên, là ngẫu nhiên), ‘ṇiko’ (tức tố ṇika) trong “sakatthe” (4-122).
Yaṃkiñci abuddhipubbakaṃ, tamākasmikaṃ, tasmiṃ ākasmikebhidheyyo sati ivasaddatthe vattamānato īyo hotīti attho.
Whatever is done without forethought is accidental. The meaning is that when accidental is to be expressed, the suffix 'īya' occurs because it functions in the sense of 'like'.
Bất cứ điều gì không có ý định từ trước đều là ngẫu nhiên. Ý nghĩa là khi ‘ākasmika’ (ngẫu nhiên) được biểu thị, thì ‘īyo’ (tức tố īya) xảy ra vì nó tồn tại trong nghĩa ‘iva’ (như).
Kāko ca tālañca phalaṃ kākatālāni, tesamiva milanaṃ.
A crow and a palmyra fruit are 'kākatālāni'; their falling together is like that.
‘Kāko ca tālañca phalaṃ kākatālāni, tesamiva milanaṃ.’ (Con quạ và quả cọ là ‘kākatālāni’, sự gặp gỡ của chúng).
Ajākhaggānamiva milanaṃ yadākasmikaṃ, kiñci tama jākhaggīyaṃ, ṇo ivatthe.
Whatever is accidental, like the meeting of goats and spears, is 'ajākhaggīyaṃ'. The suffix 'ṇo' is in the sense of 'like'.
Sự gặp gỡ ngẫu nhiên như dê và gai nhọn, đó là ‘ajākhaggīyaṃ’ (liên quan đến dê và gai nhọn), ‘ṇo’ (tức tố ṇo) trong nghĩa ‘iva’ (như).
Sakkaranti ‘‘saṃyoge kvacī’’ti (4-125) vuddhyabhāvo.
Regarding 'sakkaranti': there is no lengthening (vuddhyabhāvo) due to "saṃyoge kvaci".
‘Sakkaranti’ (làm cho có đường) là sự thiếu tăng trưởng trong “saṃyoge kvacī” (4-125).
Munīva, bālova, kulisamiva, ekasālāivāti viggaho, lohitova lohitiko phaṭikamaṇi.
Like a sage, like a child, like a thunderbolt, like a single hall – this is the analysis. 'Lohitiko' (reddish) is like a ruby.
Phân tích ngữ pháp là: ‘Munīva’ (như vị ẩn sĩ), ‘bālova’ (như đứa trẻ), ‘kulisamiva’ (như chày kim cương), ‘ekasālāivāti’ (như một ngôi nhà duy nhất). ‘Lohitova lohitiko phaṭikamaṇi’ (viên ngọc pha lê đỏ như máu).
Doṇādītyādisaddena khārasatādayopi parimāṇavisesā gayhanti.
By the word 'ādī' (etc.) in 'doṇādī', specific measures such as khārī and sata are also included.
Với từ ‘ādīti’ (v.v.) của ‘doṇa’ (đo lường), các đơn vị đo lường đặc biệt khác như ‘khāra’ (một loại đơn vị đo lường) và ‘sata’ (trăm) cũng được bao gồm.
Saṅkhyā asītipañcādayo, aññaṃ vā yaṃkiñcīti upaḍḍhakāyādi, soḷasa doṇā ekā khārī.
Numbers are eighty, fifty, etc.; 'aññaṃ vā yaṃkiñci' means 'or anything else', like half a body (upaḍḍhakāya). Sixteen doṇa make one khārī.
‘Saṅkhyā’ (số) là tám mươi, năm mươi v.v. hoặc bất cứ điều gì khác như ‘upaḍḍhakāya’ (một nửa thân thể) v.v. Mười sáu ‘doṇa’ là một ‘khārī’.
Nanu pañcakaṃ ganthajātanti vatvā aññaṃ vā saṅghādikanti vuttaṃ taṃ kathaṃ pāṇiniyehi viya ‘‘saṅkhyāya saññāsaṅghasuttājjhayanesū’’ti (5-1-58) suttitattābhāvāti manasi nidhāya ‘saṅkhyāvācīhi’ccādi vuttaṃ.
Now, having stated 'a collection of five books' and then 'or another assembly (saṅgha), etc.', how is this, given the absence of a sūtra like "saṅkhyāya saññāsaṅghasuttājjhayanesū" (5-1-58) as in Pāṇini? Bearing this in mind, it is said: 'saṅkhyāvācīhi' (by number-denoting words) and so on.
Chẳng phải khi nói ‘pañcakaṃ ganthajātaṃ’ (tập hợp năm bộ sách) và ‘aññaṃ vā saṅghādikaṃ’ (hoặc các tập hợp khác), thì điều đó không giống như các nhà ngữ pháp Pāṇini đã nói ‘saṅkhyāya saññāsaṅghasuttājjhayanesū’ti (5-1-58) vì không có quy tắc như vậy sao? Để giải quyết điều này, ngài đã nói ‘saṅkhyāvācīhi’ (với các từ chỉ số) v.v.
‘‘Ādasahi saṅkhyeye vattantī’’ti pañcasaddassa saṅkhyeye vuttattā āha- ‘pañcāvayavā’ti.
Since the word 'pañca' is used in the sense of 'numberable' in "ādasahi saṅkhyeye vattantī", it is said 'pañcāvayavā' (five-membered).
Vì từ ‘pañca’ (năm) được dùng để chỉ số đếm trong “Ādasahi saṅkhyeye vattantī” (chúng được dùng cho số đếm lên đến mười), ngài nói ‘pañcāvayavā’ (có năm phần).
Parimāṇasaddasannidhāne saṅkhyānepi pañcasaddoti maññamāno āha- ‘pañcasaṅkhyānañce’ti.
Thinking that 'pañcasadda' (the word 'pañca') also refers to number when placed near a word for measure, it is said 'pañcasaṅkhyānañce' (and if it is a number of five).
Cho rằng từ ‘pañca’ (năm) cũng chỉ số lượng khi có từ ‘parimāṇa’ (đo lường) đi kèm, ngài nói ‘pañcasaṅkhyānañce’ (nếu là số năm).
Pañcā vuttayoti pañcavārā, rūpānīti ca pariyāyantarena āvuttisaddasse vātthaṃ byattaṃ karoti.
'Pañcā vuttayo' (five repetitions) means five times, and 'rūpānī' (forms) further clarifies the meaning of 'āvuttisadda' (word of repetition) by another synonym.
‘Pañcā vuttayoti’ (năm lần đã nói) là năm lần, và ‘rūpānīti’ (các hình thức) làm rõ ý nghĩa rằng đó là một từ chỉ sự lặp lại bằng một cách diễn đạt khác.
Nanu sutte saṅkhyāyanti na vuttaṃ katyādayo ca payogā saṅkhyā parimāṇeyeva dissanti kathaṃ nāmetthāyaṃ vidhīti āha- ‘bahule’ccādi.
Now, in the sūtra, 'by number' is not stated, and usages like 'katya' are seen only in the sense of number and measure. How is this rule here? It is said: 'bahule' (in many cases) and so on.
Chẳng phải trong quy tắc (sutta) không nói ‘saṅkhyāyanti’ (trong số đếm), và các cách dùng như ‘katyādayo’ (bao nhiêu v.v.) chỉ được thấy trong số đếm và đo lường sao? Làm thế nào mà quy tắc này lại ở đây? Ngài nói: ‘bahule’ (trong phần lớn) v.v.
Saṅkhyāparimāṇeyevāyaṃ vidhīti kiṃ sadde saṅkhyāparimāṇa visayeyeva vattamāne ayaṃ ratyādiko vidhīti attho, nanu cettha kiṃ saddo pañhe vattamāno kathaṃ saṅkhyāparimāṇe vattateti vuccate, yajjapi saṅkhyāparimāṇe na vattate, tathāpi saṅkhyāparimāṇassa pucchiyamānattā saṅkhyāparimāṇavisaye vattate vāti.
The meaning is: 'This rule is specifically for number and measure,' or 'When the word "kiṃ" (what) is used specifically in the context of number and measure, this rule of 'ratyādi' applies.' Now, if the word 'kiṃ' is used here in the sense of question, how can it apply to number and measure? Even if it does not apply to number and measure, it still pertains to the domain of number and measure because number and measure are being questioned.
Ý nghĩa là: quy tắc này chỉ áp dụng cho số đếm và đo lường. Khi từ ‘kiṃ’ (cái gì) được dùng trong ngữ cảnh số đếm và đo lường, thì quy tắc ‘ratyādiko’ (liên quan đến ‘rati’ v.v.) này sẽ xảy ra. Chẳng phải ở đây từ ‘kiṃ’ được dùng trong câu hỏi, làm sao nó lại được dùng trong số đếm và đo lường? Mặc dù nó không được dùng trực tiếp trong số đếm và đo lường, nhưng vì số đếm và đo lường đang được hỏi, nên nó được dùng trong ngữ cảnh số đếm và đo lường.
Bahulādhikāra payogasāmatthiyahetunidassane phalamāha- ‘yatratvi’ccādi, paricchedakattena parimāṇakattena.
The result of demonstrating the cause of the efficacy of the usage of the rule of 'bahula' (prevalence) is stated: 'yatratva' (wherever) and so on, as a means of delimiting, as a means of measuring.
Ngài nói về kết quả của việc trình bày lý do về năng lực sử dụng trong ngữ cảnh ‘bahulādhikāra’ (trong phần lớn) v.v.: ‘yatratvi’ccādi (nơi mà) v.v., bằng cách xác định, bằng cách đo lường.
Ayametthādhippāyo ‘‘yadākimidaṃ saṅkhyā parimāṇamesaṃ dasannaṃ na kiñci appakamevetanti saṅkhyāparimāṇameva kiṃ saddena nindīyate, tadāpi saṅkhyā parimāṇassa nindīyamānattā saṅkhyāparimāṇavisayattameveti khepe vattamānāpi kiṃ saddā raticcādi siyā, bahulādhikārāditova panettha na siyā’’ti.
The intention here is: "When the number or measure of these ten is criticized as 'what is this? It's nothing, just a little bit', and the number or measure itself is criticized by the word 'kiṃ', then even then, because the number or measure is being criticized, it falls within the domain of number and measure. So, even if the word 'kiṃ' is used in the sense of contempt, 'raticcādi' would apply. But here it would not apply precisely because of the rule of 'bahula' (prevalence) and so on."
Ý nghĩa ở đây là: “Khi từ ‘kiṃ’ (cái gì) được dùng để chỉ trích số đếm và đo lường, như ‘yadākimidaṃ saṅkhyā parimāṇamesaṃ dasannaṃ na kiñci appakamevetanti’ (số đếm và đo lường của mười cái này không là gì cả, chỉ là một chút thôi), thì ngay cả khi số đếm và đo lường bị chỉ trích, nó vẫn thuộc về ngữ cảnh số đếm và đo lường. Do đó, ngay cả khi từ ‘kiṃ’ được dùng trong nghĩa ‘khepe’ (sự chỉ trích), thì ‘raticcādi’ (liên quan đến ‘rati’ v.v.) vẫn có thể xảy ra. Nhưng ở đây, nó không xảy ra do ‘bahulādhikārāditova’ (chỉ do ngữ cảnh ‘bahula’ v.v.).”
Rakārānubandhā isaddalopatthāti yojanā.
The connection is 'the purpose of dropping the 'i' vowel through the anusvara 'ra'.'
Cách ghép là ‘rakārānubandhā isaddalopatthāti’ (sự xóa bỏ âm ‘i’ với hậu tố ‘ra’).
Sabbamparicchedarūpanti ummānaparimāṇādikaṃ sabbaṃ paricchedarūpaṃ.
All forms of delimitation: all forms of delimitation, such as ummāna (measuring by height) and parimāṇa (measuring by all sides).
‘Sabbamparicchedarūpanti’ (tất cả các hình thức đo lường) là tất cả các hình thức đo lường như ‘ummāna’ (đo lường chiều cao) và ‘parimāṇa’ (đo lường tổng thể).
Tatra ca uccattena mānamummānaṃ, sabbato mānaṃ parimāṇaṃ.
Among these, 'ummāna' is measurement by height, and 'parimāṇa' is measurement in all respects.
Trong số đó, ‘ummāna’ là đo lường theo chiều cao, ‘parimāṇa’ là đo lường tổng thể.
‘‘Pamāṇaparimāṇehi saṅkhyāyacāpi saṃsaye mattovattabbo’’ti (5-2-37) pāṇiniyavattabbakāravacanaṃ, tattha pamāṇa māyāmo.
The Pāṇinian statement "pamāṇaparimāṇehi saṅkhyāyacāpi saṃsaye mattovattabbo" (5-2-37) means that 'matta' should be used in doubt concerning 'pamāṇa' (extent), 'parimāṇa' (measure), and 'saṅkhyā' (number). Here, 'pamāṇa' is extent.
‘Pamāṇaparimāṇehi saṅkhyāyacāpi saṃsaye mattovattabbo’ti (5-2-37) là lời nói của nhà ngữ pháp Pāṇini rằng ‘matta’ (chỉ) nên được dùng khi có sự nghi ngờ về ‘pamāṇa’ (đo lường chiều dài), ‘parimāṇa’ (đo lường tổng thể) và ‘saṅkhyā’ (số đếm). Ở đó, ‘pamāṇa’ là chiều dài.
Saṅkhyāyāti pañcamī.
"Saṅkhyāyā" is in the ablative case.
‘Saṅkhyāyāti’ là cách ngữ pháp thứ năm (ablative).
Etehi saṃsaye matto vattabboti attho.
The meaning is that 'matta' should be used in doubt regarding these.
Ý nghĩa là: ‘matta’ nên được nói khi có sự nghi ngờ về những điều này.
Vidatthimattaṃ ratanamattaṃ vātiādīni kamena tatthodāharaṇāni.
'Vidatthimattaṃ' (a span's worth), 'ratanamattaṃ' (a gem's worth) and so on are examples for this respectively.
Các ví dụ ở đó lần lượt là ‘vidatthimattaṃ’ (chỉ một gang tay), ‘ratanamattaṃ’ (chỉ một cubit) v.v.
Na vattabbanti yathāvuttavattabbavacanaṃ paṭikkhipati.
"Na vattantaṃ" (they do not speak) rejects the aforementioned statement.
‘Na vattabbanti’ (không nên nói) bác bỏ lời nói đã nêu.
Paṭikkhitte tasmiṃ vidatthimattaṃ ratanamattaṃ vātiādi(nā) yaṃkiñci daṇḍapubbaṇṇādikaṃ* saṃsayitaṃ, tena mānasaṅkhātassa paricchedassābhāvā kathamete payogā siyunti āsaṅkiya tattha kāraṇamāha- ‘tathābhyūhanato siddhattā’ti.
When that is rejected, the question arises: "How can usages like 'vidatthimattaṃ', 'ratanamattaṃ', etc., or any other uncertain things like 'daṇḍapubbaṇṇa' (a stick's length), occur, given the absence of delimitation by means of measure or number?" Anticipating this, the reason is stated: 'due to being accomplished by such assumption' (tathābhyūhanato siddhattā).
Khi điều đó bị bác bỏ, người ta nghi ngờ rằng làm thế nào các cách dùng như ‘vidatthimattaṃ’ (chỉ một gang tay), ‘ratanamattaṃ’ (chỉ một cubit) v.v.* có thể xảy ra khi không có sự đo lường được gọi là ‘māna’ (đo lường) đối với bất cứ điều gì không chắc chắn như ‘daṇḍapubbaṇṇa’ (vàng thỏi) v.v. Để giải quyết điều đó, ngài đưa ra lý do: ‘tathābhyūhanato siddhattā’ (vì nó được thiết lập bằng cách suy luận như vậy).
Tathābhyūhanatoti vidatthimānampamāṇamassa ratanammāna massātyādinā tenappakārena abhyūhanato abhyupagamatoti attho.
By 'tathābhyūhanato': it means 'by such assumption' or 'by such acceptance' as "this is a measure of a span," "this is a measure of a gem," and so on.
‘Tathābhyūhanatoti’ (bằng cách suy luận như vậy) có nghĩa là bằng cách suy luận hoặc chấp nhận theo cách đó, như ‘vidatthimānampamāṇamassa’ (đo lường của nó là một gang tay), ‘ratanammāna massātyādinā’ (đo lường của nó là một cubit) v.v.
Saṃsayo ca nāma ubhayapakkhaparāmasane sati siyāti yathāvuttamabbhūhanaṃ sādhetumāha-nāntarene’ccādi.
And doubt, which arises when both sides are considered, is a conventional imputation as stated; to prove this, it states 'not without,' etc.
Và sự nghi ngờ (saṃsaya) có thể xảy ra khi có sự nắm giữ cả hai phe. Để chứng minh cho sự suy đoán đã nói như vậy, (tác giả) nói: "Không có sự khác biệt" v.v.
Pakkhadvayehīti vidatthi mānamassa ratanammānamassāti evamādikehi pakkhadvayehi.
By both sides: by both sides such as 'its measure is a vidatthi,' 'its measure is a gem,' etc.
Bởi hai phe, tức là bởi hai phe như "đo bằng gang tay", "đo bằng tấc" v.v.
Abhyūhanaṃ saṃsayassāti gamyate.
"Imputation of doubt" is understood.
Sự suy đoán thuộc về sự nghi ngờ được hiểu là vậy.
Jaṇṇu mānamassa jaṇṇutagghaṃ.
Its measure is a knee: jaṇṇutaggha.
Đo bằng đầu gối là jaṇṇutagghaṃ.
Saccutīsāsadasantāya saṅkhyāya paṭhamantāya asmiṃ satasahasse adhikā saṅkhyāti atthe ḍo bhavatīti suttattho.
The meaning of the Sutta is that the suffix ḍa occurs when there is a number greater than a hundred thousand, with the number ending in saccutīsā sadasantā (or, satasahasse in the sense of 'greater than a hundred thousand').
Ý nghĩa của kinh là: "Khi có một con số (saṅkhyā) vượt quá một trăm ngàn (satasahassa) với 'saccutīsā sadasantā' là hậu tố thứ nhất, thì 'ḍo' được thêm vào."
Saccutīsā sadasantāti paṭhamāvacanaṃ paṭhamantato vidhiñāpanatthaṃ.
"Saccutīsā sadasantā" is a nominative singular form to indicate the rule applies to that which ends in a nominative singular.
Lời nói "saccutīsā sadasantā" là cách nói ở ngôi thứ nhất để chỉ rõ quy tắc từ hậu tố thứ nhất.
Nanu ca sutte ‘satasahassa satasahasse ḍo’ti na vuttaṃ, tathā sati vuttiyaṃ kathaṃ ‘sataṃ sahassaṃ satasahassaṃ vā’ti vuttantyāsaṅkiyāha-ubhayathāvagamā’tiādi.
Now, since the Sutta does not say 'satasahassa satasahasse ḍo', how is 'sataṃ sahassaṃ satasahassaṃ vā' stated in the commentary? Anticipating this, it states 'due to both ways of understanding,' etc.
Để giải đáp thắc mắc: "Chẳng phải trong kinh không nói 'satasahassa satasahasse ḍo' sao? Nếu vậy, tại sao trong chú giải lại nói 'sataṃ sahassaṃ satasahassaṃ vā'?", (tác giả) nói: "Vì được hiểu theo cả hai cách" v.v.
Ubhayathāvagamāti sataṃ sahassanti ca satasahassanti ca ubhayappakārenāvagamā, ubhayathāvagamo payoga dassanañcettha evaṃ vivaraṇe kāraṇanti adhippāyo.
"Due to both ways of understanding" means because it is understood in both ways, as 'sataṃ sahassaṃ' and 'satasahassaṃ'; the intention is that understanding in both ways and seeing usage are the reasons for such an explanation here.
"Vì được hiểu theo cả hai cách" có nghĩa là: vì được hiểu theo cả hai cách là "sataṃ sahassaṃ" và "satasahassaṃ". Ý nghĩa là: việc được hiểu theo cả hai cách và việc thấy cách dùng ở đây là lý do cho sự giải thích như vậy.
Paccayatthena samānajātiye pakatyatthe satīti yenakenaci suvaṇṇakahāpaṇādinā paccayatthena samānajātiye.
When there is a primary meaning of the same kind as the meaning of the suffix: of the same kind as the meaning of the suffix by any means such as gold, kahāpaṇa, etc.
Khi có sự vật cùng loại với ý nghĩa của 'paccaya' (nguyên nhân), tức là cùng loại với ý nghĩa của 'paccaya' như vàng, kahāpaṇa v.v.
Suvaṇṇamāsakadīna* masamāna jātiyānaṃ.
Of the same kind as gold māsaka, etc.
Cùng loại với vàng, māsaka v.v.
Akevalaṃ codāharaṇaṃ dassetuṃ ‘ekavīsa’nti vuttaṃ.
And not merely to show an example, "ekavīsa" is stated.
Để chỉ ra không chỉ ví dụ, (tác giả) nói "ekavīsaṃ" (hai mươi mốt).
Anipphannattā saddānamidha paccayaggahaṇaparibhāsāvatāro natthi.
Since the words are not yet formed, the convention of taking suffixes does not apply here.
Vì các từ chưa được tạo thành ở đây, nên không có sự giới thiệu về quy tắc chấp nhận 'paccaya'.
Nanu ca saṅkhyāsaddo saṅkhyāne saṅkhyeyye ca vattate, kathamettha saṅkhyānevasitā vutti yenevaṃ vivaraṇaṃ katamiccāha- ‘yadipi’ccādi, paccāsannaṃ saṅkhyāsaddassāti adhippāyo.
Now, the word saṅkhyā refers to both counting and that which is counted; how is its usage restricted to counting here, such that this explanation is given? It states 'although,' etc.; the intention is 'proximate to the word saṅkhyā.'
Để giải đáp thắc mắc: "Chẳng phải từ 'saṅkhyā' (con số) được dùng cho cả 'saṅkhyāna' (sự đếm) và 'saṅkhyeyya' (cái được đếm) sao? Tại sao ở đây lại chỉ giới hạn trong 'saṅkhyāna' mà lại có sự giải thích như vậy?", (tác giả) nói: "Mặc dù" v.v., ý nghĩa là gần với từ 'saṅkhyā'.
Iminā ca karaṇasādhano-yaṃ pūraṇasaddoti viññāpeti.
By this, it makes it known that "this word for 'filling' is an instrumental agent."
Và với điều này, (tác giả) cho biết rằng từ 'pūraṇa' (sự làm đầy) này là một danh từ hành động.
Yatoti vuttayaṃ saddasambandhinā taṃsaddena seti ulliṅgitassa saṅkhyātiatthamupadassiya sāyeva pūrīyatetīmassa kammabhāvena tiṭṭhatīti dassetuṃ tena pūraṇena pūrīyate’ti āha.
"Because it is stated that 'that saṅkhyā related to the word is indicated by the word taṃ (that),' and showing that it (the saṅkhyā) itself stands as the object of being filled, it states 'it is filled by that filling.'"
Vì từ "yato" (từ đó) được nói ra, nên để chỉ ra ý nghĩa "saṅkhyā" (con số) được nhắc đến bởi từ "taṃ" (nó) liên quan đến từ đó, và để chỉ ra rằng chính nó tồn tại với tư cách là đối tượng của hành động làm đầy, (tác giả) nói: "được làm đầy bởi sự làm đầy đó."
Sampajjateti pūrīyatetyassatthamācikkhati.
"Sampajjati" (is accomplished) explains the meaning of "pūrīyati" (is filled).
"Sampajjati" (được hoàn thành) giải thích ý nghĩa của "pūrīyati" (được làm đầy).
Anenetaṃ dasseti ‘‘(na) ghaṭikādīnamiva dabbānaṃ dabbantare nātirittīkaraṇaṃ saṅkhyāya pūraṇaṃ kiñcarahi tassa samappattiyevā’’ti.
By this, it shows that "filling a number is not the addition of one substance to another, like adding pots, etc., but rather its attainment."
Với điều này, (tác giả) chỉ ra rằng: "Sự làm đầy con số (saṅkhyā) không phải là việc thêm một vật vào một vật khác như các vật như ghāṭikā v.v., mà là sự đạt đến của nó."
Atha kāyaṃ vacoyutti ‘sāsaṅkhyā pūrīyate yene’ti, yāvatā sāti yasmā paccayo vihito tassa saṅkhyāsaddassa parāmāso tassa ca pūraṇena abhedoccāsaṅkiyāha- ‘abhedenoccate saṅkhyā pūrīyate yenetī’ti abhidhānābhidheyyānamabhedopacārena vuccatītyattho, saṅkhyeyyapūraṇe ḍo na hotīti vatvā tadatthaṃ vibhāvetumāha- ‘dvādasanna’miccādi.
Now, what is this expression, 'that by which the number is filled'? Since 'sā' refers to the word saṅkhyā for which the suffix is prescribed, and there is no distinction between it and the filling, anticipating this, it states: 'it is spoken of as undifferentiated: "that by which the number is filled."' The meaning is that it is spoken of by the metaphorical transference of non-difference between the designator and the designated. Having said that the suffix ḍa does not occur in the filling of the counted object, to elaborate on that meaning, it states 'of twelve,' etc.
Vậy thì, cách nói "sā saṅkhyā pūrīyate yena" (con số đó được làm đầy bởi cái gì) là gì? Vì "sā" (nó) là sự tham chiếu đến từ 'saṅkhyā' mà 'paccaya' được quy định, và vì có sự không khác biệt với 'pūraṇa', để giải đáp thắc mắc đó, (tác giả) nói: "abhedena vuccati saṅkhyā pūrīyate yeneti" (được nói một cách không khác biệt là con số được làm đầy bởi cái gì), ý nghĩa là được nói bằng cách ẩn dụ về sự không khác biệt giữa cái được gọi và cái gọi. Sau khi nói rằng 'ḍo' không xuất hiện trong việc làm đầy cái được đếm (saṅkhyeyya), để phân biệt ý nghĩa đó, (tác giả) nói: "dvādasannaṃ" (của mười hai) v.v.
So ghaṭo tāsaṃ ghaṭikānaṃ pūraṇo dabbānaṃ dabbantare nāti rittīkaraṇavasena.
That pot is the filler of those pots, not by way of adding one substance to another.
Cái bình đó là cái làm đầy những ghāṭikā đó, theo cách không thêm một vật vào một vật khác.
Vīsatiyā pūraṇotiādinā viggaho.
The analysis begins with "the filler of twenty," etc.
Phân tích từ là "sự làm đầy của hai mươi" v.v.
Kaccāyanena ‘‘dvitīhi tiyo’’ti (2-8-42) suttena dvitisaddehi tiyappaccayaṃ vidhāya ‘‘tiye dutāpi cā’’ti (2-8-43) dvitīnaṃ dutādesena dutiyaṃ tatiyanti ca ‘‘catuchehi thaṭhā’’ti (2-8-41) suttena catuto thappaccayaṃ vidhāya dvittena catutthanti ca nipphāditaṃ.
Kaccāyana formed dutiya (second) and tatiya (third) by prescribing the suffix tiya with the words dvi and ti by the Sutta "dvitīhi tiyo" (2-8-42), and by substituting duta for dvi and ti by "tiye dutāpi cā" (2-8-43); and catuttha (fourth) by prescribing the suffix tha with catu by the Sutta "catuchehi thaṭhā" (2-8-41) and by doubling.
Kaccāyana đã tạo ra "dutiya" (thứ hai) và "tatiya" (thứ ba) bằng cách quy định 'tiya' paccaya từ các từ "dvi" và "ti" bằng kinh "dvitīhi tiyo" (2-8-42) và bằng cách thay thế "dvi" và "ti" bằng "duta" bằng kinh "tiye dutāpi cā" (2-8-43). Và đã tạo ra "catuttha" (thứ tư) bằng cách quy định 'tha' paccaya từ "catu" bằng kinh "catuchehi thaṭhā" (2-8-41) và bằng cách lặp lại.
Idha tathā bhāvena kathaṃ te sijjhantīti āsaṅkiya vuttiyaṃ ‘katha’miccādi vuttanti dassetumāha ‘saṅkhye’ccādi.
Here, anticipating how they are accomplished by such a state, and to show that 'how,' etc., is stated in the commentary, it states 'saṅkhya,' etc.
Để chỉ ra rằng trong chú giải có nói "kathaṃ" (làm thế nào) v.v. để giải đáp thắc mắc: "Vậy thì, làm thế nào những từ đó được tạo thành theo cách đó ở đây?", (tác giả) nói: "saṅkhye" v.v.
Vuttiyaṃ ‘dutiyassā’tiādinā suttekadesā dassitāti tāni sampuṇṇaṃ katvā dassetuṃ ‘dutiyassā’tiādinā ‘catutthatatiyāna’miccādinā ca vuttāni.
In the commentary, fragments of the Sutta are shown by 'dutiyassā,' etc.; to present them in full, they are stated by 'dutiyassā,' etc., and 'catutthatatiyānaṃ,' etc.
Trong chú giải, các phần của kinh được chỉ ra bằng "dutiyassā" v.v. Để trình bày chúng một cách đầy đủ, (tác giả) đã nói "dutiyassā" v.v. và "catutthatatiyānaṃ" v.v.
Saṅkhyāvacanassa gahaṇe ko dosoccāha-‘saṅkhyāvāci’ccādi.
What fault is there in taking the word for number? It states 'the word for number,' etc.
Để giải đáp thắc mắc: "Việc chấp nhận từ 'saṅkhyāvacana' (từ số) có lỗi gì?", (tác giả) nói: "saṅkhyāvāci" v.v.
Bahuttavisaye payogo na siyāti saṅkhyāvacanassa ekatthe niyatattā vuttaṃ.
It is stated that "usage in the sense of plurality would not occur," because the word for number is restricted to the meaning of unity.
Được nói rằng việc sử dụng sẽ không xảy ra trong trường hợp số nhiều, vì từ số được cố định ở nghĩa số ít.
Ekākīhiccassa atthamācikkhati padhānabhūteheva’ccādinā.
It explains the meaning of "ekākīhi" as 'only by what is principal,' etc.
"Ekākīhi" giải thích ý nghĩa của nó bằng "padhānabhūteheva" (chỉ những cái chính) v.v.
Upapajjake bahuttavisaye payogotyapekkhate.
It expects "usage in the sense of occurring plurality."
Việc sử dụng trong trường hợp số nhiều được mong đợi.
Taro hotīti vuttepi tehi taro hotīti viññāyati, vacchādīhīti sutattā pana vacchādīnanti ca viññāyatīti vacchādīnantiādinā vuttiganthopadassanaṃ.
Even when "taro hotīti" (becomes younger/finer) is stated, it is understood as "becomes younger/finer by them"; but since "vacchādīhi" is stated, it is also understood as "of vacchādis." Thus, the commentary states 'of vacchādis,' etc.
Khi nói "taro hoti" (trở nên nhỏ bé), thì được hiểu là "trở nên nhỏ bé bởi những cái đó". Nhưng vì trong kinh có nói "vacchādīhi" (bởi vacchā v.v.), nên cũng được hiểu là "của vacchā v.v.", do đó là sự trình bày đoạn văn chú giải bằng "vacchādīnaṃ" v.v.
Nanu tanutte vavacchādīhi paccayo vidhīyate, ye ca sarīrena kisāvacchādayo, tatrāpyavisesena payogo pasajjati* visesānupādānato, tasmā kathamatra sabhāvasseva tanuttaṃ viññāyate yenevaṃ vivaṭamiccāha- ‘vacchādisaddāna’ micca-di, vacchādīhi pakatīti paccaye vidhīyamāne tāsaṃ pavattinimittaṃ vayovisesādi, yasmiṃ sati vacchādayo saddā dabbe-bhinivisante, taṃ paccayā-sannaṃ, na ca kisattassa bhāvā dabbe vacchādisaddā pavattante.
Now, is the suffix prescribed for the smallness of vacchādis? And for vacchas, etc., who are physically thin, wouldn't the usage apply indiscriminately there too, since no distinction is made? Therefore, how is the smallness of its intrinsic nature understood here, such that it is thus explained? Anticipating this, it states 'of the words vacchādi,' etc. When the suffix is prescribed for vacchādis as the primary entity, the condition for their occurrence, such as a particular age, upon which the words vacchādis are attached to the substance, is proximate. And the words vacchādis do not apply to the substance because of the state of being thin.
Để giải đáp thắc mắc: "Chẳng phải 'paccaya' được quy định từ 'vavacchādīhi' (vacchā v.v.) trong nghĩa 'tanutta' (sự nhỏ bé) sao? Và những con bê gầy yếu v.v. cũng vậy, việc sử dụng sẽ xảy ra một cách không phân biệt ở đó vì không có sự phân biệt đặc biệt. Do đó, làm thế nào mà ở đây sự nhỏ bé của chính bản chất được hiểu mà lại được giải thích như vậy?", (tác giả) nói: "vacchādisaddānaṃ" (của các từ vacchā v.v.) v.v. Khi 'paccaya' được quy định từ 'vacchādīhi pakatī' (bản chất của vacchā v.v.), thì nguyên nhân của sự tồn tại của chúng là một giai đoạn tuổi tác đặc biệt v.v., khi có điều đó, các từ vacchā v.v. được áp dụng cho vật chất. Điều đó gần với 'paccaya'. Và các từ vacchā v.v. không được áp dụng cho vật chất khi có trạng thái gầy yếu.
Ato tasseva saddappavattinimittassa tanutte yuttaṃ paccayena bhavituṃ, (na) tanuttamatteti maññate.
Therefore, it is considered appropriate for the suffix to apply to the smallness of that very condition for the word's occurrence, not merely to smallness.
Do đó, việc 'paccaya' được áp dụng cho sự nhỏ bé của chính nguyên nhân của sự tồn tại của từ là hợp lý, (không phải) chỉ riêng sự nhỏ bé.
Pavattinimittaṃ sambandhi āsannanti samānādhikaraṇāni.
"Condition for occurrence," "related," and "proximate" are in apposition.
Nguyên nhân của sự tồn tại và cái liên quan là đồng nhất.
Vaccho paṭhamavayo, tassa tanuttaṃ dutiyavayappatti.
A vaccha is of the first age; its smallness is the attainment of the second age.
Vaccho là giai đoạn đầu tiên của tuổi tác, sự nhỏ bé của nó là việc đạt đến giai đoạn thứ hai của tuổi tác.
Dutiyañhi vayaṃ pappontassa vacchassa paṭhamo vayo vacchasaddassa pavattinimittaṃ kiñcimattāvasesaṃ bhavati amumevāha-‘susuttasse’ccādinā.
For a vaccha attaining the second age, the first age, which is the condition for the word vaccha's occurrence, remains only slightly. This is what it refers to with 'susuttassa,' etc.
Khi một con bê đạt đến giai đoạn thứ hai của tuổi tác, giai đoạn đầu tiên của tuổi tác là nguyên nhân của sự tồn tại của từ "vaccha" chỉ còn lại một chút. Chính điều này được nói bằng "susuttasse" v.v.
Ukkhotaruṇodutiyavayappatto vuccate, tassa tanuttaṃ tatiyavayappatti.
An ukkha (taruṇa) is said to have attained the second age; its smallness is the attainment of the third age.
Ukkhotaruṇo được gọi là cái đã đạt đến giai đoạn thứ hai của tuổi tác, sự nhỏ bé của nó là việc đạt đến giai đoạn thứ ba của tuổi tác.
Tatiyañhi vayappattakāle dutiyassa vayassa ukkhasaddappavatti nimittassa kiñcimattā vasesato* jātisaṅkarattā gaddabhajātiyā vaḷavājātiyā ca missattā.
For at the time of attaining the third age, the second age—the condition for the word ukkha's occurrence—remains only slightly, due to the mixing of species, of the donkey species and the mare species.
Vì khi đạt đến giai đoạn thứ ba của tuổi tác, nguyên nhân của sự tồn tại của từ "ukkha" ở giai đoạn thứ hai chỉ còn lại một chút, do sự pha trộn chủng loại giữa loài lừa và loài ngựa.
Bhāravāhakattampati yo samattho, so usabhotyuccate, yadātu tassa bhāravāhakatte sāmatthiyaṃ mandaṃ bhavati parikkhīṇaṃ, tadā tanuttambhavatītyāha- ‘sāmatthiyassa tanuttaṃ appabalatā’ti.
He who is capable of carrying a burden is called a bull (usabha). But when his ability to carry a burden becomes weak and exhausted, then he becomes thin, it is said—‘thinness of ability is weakness’.
Cái nào có khả năng mang vác, cái đó được gọi là usabho. Nhưng khi khả năng mang vác của nó trở nên yếu kém, suy giảm, thì đó là sự nhỏ bé. Vì vậy, (tác giả) nói: "sāmatthiyassa tanuttaṃ appabalatā" (sự nhỏ bé của khả năng là sự yếu kém).
Samudāyo nāma dvyavayavo vā siyā bahukāvayavo vā, tattha dvyavayavasamudāyā niddhāraṇe sāmatthiyā ekasseva niddhāraṇaṃ viññāyati tamevānusarati.
A collection (samudāya) may be composed of two parts or many parts. When distinguishing from a collection of two parts, the distinction of one is understood to follow that very one due to its capability.
Một tập hợp (samudāya) có thể có hai thành phần hoặc nhiều thành phần. Trong đó, khi có khả năng xác định trong một tập hợp hai thành phần, việc xác định một cái duy nhất được hiểu và chỉ theo đó.
Bahukāvayavasamudāyāpye ‘kassa niddhāraṇe’ti sutte ekassāti vacanābhāvepi ekasseva niddhāraṇaṃ viññātabbaṃ teneva kataro bhavataṃ devadatto’tyādikamudāharaṇamadāsi.
Even in the case of a collection of many parts, in the Sutta ‘for distinguishing one’ (ekassa niddhāraṇe), even without the word ‘one’ (ekassa), the distinction of one should be understood, which is why an example like ‘which of you is Devadatta?’ was given.
Ngay cả trong một tập hợp nhiều thành phần, việc xác định một cái duy nhất cũng được hiểu mặc dù không có từ "ekassa" (của một) trong kinh, và chính vì thế mà (tác giả) đã đưa ra ví dụ như "kataro bhavataṃ devadatto" (Devadatta nào trong số các bạn) v.v.
Kataro bhavataṃ devadatto kataro bhavataṃ kaṭhotyādyudāharaṇabahuttena niddhāraṇavācīnamabahutthepi niddhāriyamānavācīhī’ti bahuttena vuttaṃ.
With many examples such as ‘which of you is Devadatta, which of you is Kaṭha?’, it is stated in the plural ‘by the words to be distinguished’ even though the distinguishing words themselves are not plural.
Do có nhiều ví dụ như "kataro bhavataṃ devadatto", "kataro bhavataṃ kaṭho" v.v., nên được nói là "niddhāriyamānavācīhi" (bởi những từ chỉ cái được xác định) ở số nhiều, mặc dù những từ chỉ sự xác định không ở số nhiều.
Apaccaparaṃparāya pavattaṃ gottaṃ vaṃso, tadabhi dhāyino apaccappaccayantāpi abhedopacārena gottaṃ, tevāpaccā paccavantasambandhadvārenāpacce pavattāti sambandhisaddā bhavanti, caraṇasaddā ca kaṭhā yo kiriyāsaddā bhavanti kaṭhādīhi vuttajjhayanatthaṃ yathā sakaṃvatacaraṇakiriyānimittattenājjhetūsu pavattāti tesaṃ sambandhisaddānaṃ kesañci atthassa kiriyāsaddānaṃ cātthassa asatyapi jātitte jātinibandhanaṃ loke kāriyamiṭṭhaṃ taduttaṃ ‘‘gottañca cara- ṇehi sahā’’ti.
Lineage (gotta) is a succession (vaṃsa) that continues through progeny; even those terms denoting it that end in apaccappaccaya (descendant) are called gotta through the imputation of non-difference. Those terms denoting relationship, through the connection of descendants and their possessors, function with respect to descendants. And the terms for caraṇa (conduct), such as kaṭhā (study) and kiriyāsaddā (action-nouns), function for the meaning of study as stated in kaṭhā, etc., just as they function for those who study, by being the cause of the action of their own caraṇa. Although there is no inherent "birth" (jāti) in the meaning of some of these relationship-terms and action-terms, what is desirable in the world as connected to jāti is an imputed quality (kāriya), as stated: "And gotta together with caraṇa."
Dòng dõi (gotta) là dòng dõi (vaṃsa) tiếp nối qua các thế hệ con cháu (apaccaparaṃparāya). Ngay cả những từ chỉ con cháu (apaccappaccayantā) cũng được gọi là dòng dõi (gotta) do sự đồng nhất hóa (abhedopacārena). Những từ chỉ quan hệ (sambandhisaddā) phát sinh từ con cháu thông qua mối liên hệ với người có con cháu. Và các từ chỉ hành vi (caraṇasaddā) như “kaṭha” là các từ chỉ hành động (kiriyāsaddā) được dùng để chỉ sự học hỏi được nói đến bởi “kaṭha” và những thứ tương tự, giống như chúng được dùng để chỉ những người học (ajjhetūsu) do chúng là nguyên nhân của hành động học hỏi của chính họ. Mặc dù một số từ chỉ quan hệ và từ chỉ hành động không có ý nghĩa của chủng loại (jātitta), nhưng trong thế gian, điều mong muốn là sự việc dựa trên chủng loại, như đã nói: “Dòng dõi và cùng với các hành vi.”
Tatthāpi jātittamparibhāsitaṃ, tenāha- ‘kaṭhassa caraṇattā jātittaṃ gotattā jātitta’nti ca.
Even there, jāti (birth/class) is discussed. Therefore, it is said: "The state of jāti is due to kaṭha being caraṇa, and the state of jāti is due to being gotta."
Ở đó cũng được định nghĩa là chủng loại. Do đó, nói rằng: “Do ‘kaṭha’ là hành vi, nên nó là chủng loại; do là dòng dõi, nên nó là chủng loại.”
Lokiyāti parasaddasatthakāre sandhāyāha.
By lokiya (worldly), it refers to other grammarians, thus it is said.
“Lokiyā” được nói đến để chỉ các nhà ngữ pháp học khác.
Iha tu avisesena vuttanti sambandho.
Here, however, it is stated without distinction—this is the connection.
Ở đây, mối liên hệ là được nói đến một cách không phân biệt.
Niruttiyaṃ sāmaññena vuttattāti yojanā.
The interpretation is that it is stated generally in Nirutti.
Sự kết nối là “do được nói đến một cách chung chung trong Nirutti.”
Sāmaññena vuttākāraṃ dassetuṃ ‘katha’ntiādi vuttaṃ.
To show the manner in which it is stated generally, "how" and so on are mentioned.
Để chỉ ra cách thức được nói đến một cách chung chung, đã nói “katha” và những thứ tương tự.
Devehi datto brahmunā dattotiādīni kattari karaṇe vā viggahavākyāni.
"Given by the devas," "given by Brahmā," and so on, are phrases of analysis in the agent or instrument case.
“Được các vị trời ban tặng”, “được Phạm thiên ban tặng” và những thứ tương tự là các câu phân tích theo chủ cách hoặc công cụ cách.
Devadatto devadattiko deviyo devalotiādīni vuttipadāni.
"Devadatto," "devadattiko," "deviyo," "devalo," and so on, are derivative words.
“Devadatto”, “devadattiko”, “deviyo”, “devalo” và những thứ tương tự là các từ đã được hình thành.
Tattha niruttipiṭakāgatānaṃ ‘devadattā devadattiko’tiādīnaṃ vuttipadānamaññathā nipphattimupadassiya devalo deviyotiādīnampana vacanantareneva nipphattiṃ dassetuṃ ‘devehi datto’tiādi vuttaṃ.
Among these, to show the derivation of the derivative words like "devadattā," "devadattiko," etc., found in the Niruttipiṭaka, in a different way, and to show the derivation of "devalo," "deviyo," etc., without another expression, "given by the devas" and so on are mentioned.
Ở đó, để chỉ ra sự hình thành khác của các từ đã hình thành như “devadattā”, “devadattiko” có trong tạng Nirutti, và để chỉ ra sự hình thành của “devalo”, “deviyo” thông qua một cách nói khác, đã nói “devehi datto” và những thứ tương tự.
Parasaddasatthakārānampi devalo deviyoti vacanantareneva sādhanaṃ sādhanākārañca tesaṃ dassetuṃ ‘kecīhī’tiādi vuttaṃ.
To show the other grammarians' derivation of "devalo" and "deviyo" without another expression, and their method of derivation, "by some" and so on are mentioned.
Để chỉ ra rằng ngay cả các nhà ngữ pháp học khác cũng hình thành “devalo”, “deviyo” bằng một cách nói khác và cách hình thành của họ, đã nói “kecīhi” và những thứ tương tự.
Ekadesatoyeva paccayamicchanti tena tesaṃ devalo deviyo datti loccādi bhavati.
They desire the suffix only in one part; therefore, for them, it becomes "devalo," "deviyo," "datti," "locca," etc.
Họ chỉ muốn có tiếp vĩ ngữ chỉ một phần, do đó đối với họ, “devalo”, “deviyo”, “datti”, “locca” và những thứ tương tự được hình thành.
Kappanāgāravoti dattasaddalopanāmekadesavasena kappanāgāravo.
Kappanāgāravo means a reverence for the formation (of words) by way of omitting the word datta in one part.
“Kappanāgāravo” là sự tôn kính trong cách tạo từ thông qua việc lược bỏ từ “datta” chỉ một phần.
Na ca sabbetiādinā bahulādhikāre phalaṃ vuttaṃ.
By "not all," etc., the result of the bahula (frequent) rule is stated.
“Na ca sabbe” và những thứ tương tự đã nói về kết quả trong quy tắc “bahulādhikāre” (đa phần).
Bhāvasaddo katthaci kiriyāyaṃ vattate ‘bhāve ayaṃ vidhī’ti.
The word bhāva (state/being) sometimes refers to action, as in "this rule is for bhāva."
Từ “bhāva” đôi khi được dùng cho hành động, như trong “quy tắc này là về bhāva (hành động).”
Katthaci adhippāye ‘ayametesaṃ bhāvo* ’ti.
Sometimes to intention, as in "this is their intention."
Đôi khi được dùng cho ý định, như trong “đây là bhāva (ý định) của họ.”
Katthaci padatthe ‘ime bhāvā’ti.
Sometimes to the meaning of a word, as in "these are the meanings."
Đôi khi được dùng cho nghĩa của từ, như trong “những bhāva (nghĩa) này.”
Katthaci sattāmatte‘tiṇānaṃ bhāvo’ti.
Sometimes to mere existence, as in "the existence of grass."
Đôi khi được dùng cho sự tồn tại đơn thuần, như trong “bhāva (sự tồn tại) của cỏ.”
Tenāha-‘bhāvasaddasse’ccādi.
Therefore, it is said: "of the word bhāva," etc.
Do đó, nói “bhāvasaddasse” và những thứ tương tự.
Rūpasādhana dvārenāti bhāvasaddassa rūpasādhanadvārena, sappanti pakāsenti attha manenāti saddo.
Through the derivation of the form (rūpasādhana): They reveal (sappanti) the meaning by it, thus it is a word (sadda).
“Rūpasādhana dvārenāti” là thông qua phương tiện hình thành từ “bhāva”, “sappanti pakāsenti attha manenāti saddo” là từ ngữ hiển lộ ý nghĩa.
Sova abhidhānaṃ abhidhīyate-nenatthoti katvā.
That same (word) is called abhidhāna (designation), considering that the meaning is designated by it.
Chính nó là “abhidhānaṃ” (sự gọi tên), được gọi là “abhidhīyate-nenatthoti” (được gọi là ý nghĩa bởi điều này).
Bujjhati atthasarūpanti buddhi, sāva patīyate-nenāttho pacceti attha miti vā paccayoti vuccati.
Understanding the nature of the meaning is buddhi (intellect/understanding); that same (buddhi) is known by it, or it is called paccaya (condition/reason) because it leads to the meaning.
“Bujjhati atthasarūpanti buddhi” là trí tuệ nhận biết bản chất của ý nghĩa; chính nó được gọi là “patīyate-nenāttho pacceti attha miti vā paccayoti” (niềm tin, hoặc sự nhận thức ý nghĩa bởi điều này).
Nanu ca ‘bhavanti etasmā buddhisaddā’ti vuttaṃ tasmā pavattinimittamubhinnampi bhavati, tathāsati ‘saddappavattinimitta’nti saddasseva pavattinimittatā kasmā vuttāti vuccate.
Indeed, it is stated that "from this, the words related to buddhi arise." Therefore, the cause of functioning (pavattinimitta) exists for both. If that is the case, why is the functioning cause only of the word stated as "the functioning cause of the word"? It is said:
Nếu nói rằng “từ đó mà các từ trí tuệ phát sinh”, vậy thì nguyên nhân phát sinh là chung cho cả hai. Trong trường hợp đó, tại sao chỉ nói “saddappavattinimitta” (nguyên nhân phát sinh của từ) là nguyên nhân phát sinh của từ? Được trả lời:
Pākaṭabhāvena abhidhānābhidheyyasambandhassa saddasseva pavattinimittataṃ vatvā visuṃ buddhiyā nimittassa rūpānugatattaṃ visesetvā pavattinimittatamassā dīpetuṃ ‘nimittavasāhi’ccādimāha.
By stating the functioning cause of the word itself due to the evident nature of the designation-designated relationship, and then distinguishing the functioning cause of buddhi as inhering in form, to clarify its functioning cause, "by means of the sign" and so on are mentioned.
Để chỉ ra rằng nguyên nhân phát sinh của từ là do mối quan hệ giữa cái gọi và cái được gọi một cách rõ ràng, và để làm nổi bật nguyên nhân phát sinh của trí tuệ bằng cách phân biệt nó là thuộc về hình thức, đã nói “nimittavasāhi” và những thứ tương tự.
Dabbeguṇoti dabbe vuttiyaṃ guṇo nimittanti sambandho.
"Quality in substance" is the connection that "quality is a sign when existing in a substance."
“Dabbeguṇoti” là phẩm chất (guṇa) tồn tại trong vật chất (dabba) là dấu hiệu (nimitta).
Guṇasaddasseva jātisaddattenodāharaṇadvayaṃ dattaṃ… guṇassa jātiyā visuṃ jātinimittassābhāvato* .
Two examples are given for guṇasadda (quality-noun) itself as a jātisadda (class-noun), because there is no separate jātinimitta (class-cause) of a quality from its jāti.
Hai ví dụ đã được đưa ra về từ “guṇa” như một từ chỉ chủng loại... do không có dấu hiệu chủng loại riêng biệt cho phẩm chất và chủng loại.
Kiriyādītiādisaddena dabbādīnaṃ gahaṇaṃ, keci pana kiriyāsaddānaṃ kiriyā pavattinimittantyāhu.
The word ādi (etc.) in kiriyādi (action, etc.) includes substance, etc. Some, however, say that action is the functioning cause of action-nouns.
“Kiriyādītiādisaddena” là việc bao gồm các vật chất (dabbādīnaṃ) bằng từ “ādi”. Một số người nói rằng hành động là nguyên nhân phát sinh của các từ chỉ hành động.
Tesaṃ devadattādīnaṃ avatthāvisesena avatthābhedena sāmaññaṃ tadavatthā visesasāmaññaṃ.
The commonality (sāmañña) of those such as Devadatta, by means of a specific state or difference in state, is that commonality of specific state.
Sự chung chung của những từ như “devadatta” theo trạng thái đặc biệt, theo sự khác biệt của trạng thái, là sự chung chung của trạng thái đặc biệt đó.
Tenāha- ‘devadattassā’tiādi.
Therefore, it is said: "of Devadatta," etc.
Do đó, nói “devadattassā” và những thứ tương tự.
Vijjamāno padattho visayo yesaṃ devadattādīnaṃ saññāsaddānaṃ tesaṃ pavattinimittaṃ jātilakkhaṇamācikkhitampaṭipāditanti attho.
The meaning is that the characteristic of jāti (class) has been explained (ācikkhitaṃ) and established (paṭipāditaṃ) as the functioning cause of those proper nouns (saññāsaddā) like Devadatta, whose referent (padattha) is present.
Ý nghĩa là: nguyên nhân phát sinh của các từ chỉ tên riêng như “devadatta” và những thứ tương tự, mà đối tượng của chúng là ý nghĩa của từ đang tồn tại, được giải thích và thiết lập là đặc tính của chủng loại.
Anena ca devadattādayo saññāsaddāpi samānā jātisaddāti vuttaṃ hoti.
By this, it is stated that even proper nouns like Devadatta are jātisaddā (class-nouns).
Với điều này, các từ chỉ tên riêng như “devadatta” cũng được coi là từ chỉ chủng loại.
Yadi carahi saññāsaddāpi jātivacanā siyuṃ, pañcavidhattamesaṃ parihāyatīti.
If, however, proper nouns were also jātivacana (class-denoting), then their fivefold classification would be impaired.
Nếu các từ chỉ tên riêng cũng là từ chỉ chủng loại, thì sự phân loại năm loại của chúng sẽ bị mất đi.
Nedamevaṃ viññeyyaṃ… pasiddhatarajātyābhidhāna kaṭhagovīhiyavādisaddā jātisaddattena visuṃ pariggayhanti.
This should not be understood thus... jātisaddā such as kaṭha, govīhi, yava, etc., which are well-known as denoting jāti, are separately categorized as jātisaddā.
Điều này không nên được hiểu như vậy... Các từ như “kaṭha”, “govīhi”, “yava” chỉ chủng loại nổi bật hơn được coi là từ chỉ chủng loại một cách riêng biệt.
Sambandhibhedatoti ghaṭādisambandhīnaṃ bhedato.
"Due to the difference of related entities" means due to the difference of related entities like pots, etc.
“Sambandhibhedatoti” là do sự khác biệt của các mối quan hệ như “ghaṭa” và những thứ tương tự.
Abhāvassabhedatoti ghaṭapaṭādīnaṃ sambandhīnaṃ bhedena abhāvassa bhedato abhedepi bhedā upacaritā santīti yojanā.
"Due to the difference of non-existence" means that through the difference of related entities like pots and cloth, there are imputed differences in non-existence, even in non-difference. This is the interpretation.
“Abhāvassabhedatoti” là sự kết nối: ngay cả khi không có sự khác biệt, sự khác biệt được gán cho sự không tồn tại do sự khác biệt của các mối quan hệ như “ghaṭa”, “paṭa” và những thứ tương tự.
Yassa sāmaññassa vasā, tesu upacaritabhedesvākāsādīsu.
By means of which commonality, in those imputed differences like space, etc.
Theo sự chung chung nào, trong những sự khác biệt được gán cho đó, trong không gian và những thứ tương tự.
Niravayavāvijjamānavisayānantiye ākāso viya niravayavā abhāvo viya asantā ca, te visayo yesaṃ saddānaṃ tesanti attho.
"Of those without parts and with non-existent objects" means, like space, they are without parts; and like non-existence, they are non-existent. The meaning is: of those words whose objects are such.
“Niravayavāvijjamānavisayānantiye” là ý nghĩa: những từ mà đối tượng của chúng là vô phần như không gian, và không tồn tại như sự không tồn tại.
Sāmaññaṃ bhāvoti puthujjanādisāmaññaṃ bhāvoti attho.
"Commonality is bhāva" means that commonality like that of ordinary people (puthujjana) is bhāva.
“Sāmaññaṃ bhāvoti” là ý nghĩa: sự chung chung của những người phàm phu và những thứ tương tự là sự tồn tại (bhāva).
Alasassa bhāvo kiriyāsambandhittaṃ, brahmaññaṃ jāti cāpalyaṃ nepuññaṃ guṇo vā.
The bhāva of a lazy person is the state of being connected to action; brahmaññaṃ (brahmin-ness) is jāti (class); cāpalyaṃ (fickleness) and nepuññaṃ (skillfulness) are guṇa (qualities).
Sự lười biếng (alasassa bhāvo) là sự liên quan đến hành động; sự cao quý (brahmaññaṃ) là chủng loại; sự nông nổi (cāpalyaṃ) là phẩm chất (guṇa).
Vuttiyaṃ sakatthekantāti ‘‘sakatthe’’ti (4-122) iminā sakatthe katakappaccayantāti attho.
"In vutti (derivation), sakatthekantā" means, by means of "in its own meaning" (4-122), words ending with the katakkappa suffix in their own meaning.
“Vuttiyaṃ sakatthekantāti” có nghĩa là các từ có tiếp vĩ ngữ “katakappaccaya” trong nghĩa của chính nó, như trong “sakatthe” (4-122).
Na daṭṭhabbanti sambandho.
"Should not be seen"—this is the connection.
“Na daṭṭhabbanti” là mối liên hệ.
Pattakālova pattakallaṃ.
Pattakālo is pattakallaṃ (due time/suitable time).
“Pattakālova pattakallaṃ” là thời điểm thích hợp.
Karuṇā eva kāruññaṃ.
Compassion (karuṇā) itself is kāruññaṃ (compassion/pity).
“Karuṇā eva kāruññaṃ” là lòng từ bi.
‘‘Ekayoganiddiṭṭhānaṃ sahavāpavatti sahavā nivattī’’ti ‘bhāva kammesū’ti anuvattate.
"The concurrent functioning and concurrent cessation of things designated in a single statement" applies to "in bhāva and kamma."
“Ekayoganiddiṭṭhānaṃ sahavāpavatti sahavā nivattī” (sự đồng tồn tại và đồng chấm dứt của những gì được chỉ định trong một liên kết duy nhất) – “bhāva kammesū” (trong trạng thái và hành động) được tiếp nối.
Tathāpi bhāvetīmināvettha sappayojanattaṃ dassetumāha- ‘bhāvakammesu’ccādi.
Nevertheless, to show its purposefulness here through "he brings into being (bhāveti)," it is said: "in bhāva and kamma," etc.
Mặc dù vậy, để chỉ ra sự hữu ích của “bhāvetīmināvettha” ở đây, đã nói “bhāvakammesu” và những thứ tương tự.
Yajjapi sīdhātussa kevalassa supane pavatti, tathāpyatipubbassa ukkaṃse pavattīti āha- ‘atisayo ukkaṃso’ti.
Although the root sī by itself refers to sleeping, when preceded by ati (excessive), it refers to excellence. Therefore, it is said: "excess (atisaya) is excellence (ukkaṃso)."
Mặc dù động từ gốc “sī” chỉ sự ngủ, nhưng khi có tiền tố “ati”, nó chỉ sự vượt trội, do đó nói “atisayo ukkaṃso” (sự vượt trội là sự ưu việt).
So ca atisayo kassa sambhavaticcāha- ‘so ca kiriyāguṇāna’nti.
And to whom does that excellence belong? It is said: "and that is of actions and qualities."
Và sự vượt trội đó có thể xảy ra ở đâu? Đã nói “so ca kiriyāguṇāna” (và điều đó là của hành động và phẩm chất).
Kathaṃ tesamatisayoccāha- ‘ādhārabhūtadabbavasā’ti.
How is their excellence (achieved)? It is said: "by means of the substance acting as the support."
Làm thế nào mà chúng có sự vượt trội? Đã nói “ādhārabhūtadabbavasā” (do vật chất làm nền tảng).
Kutoccāha- ‘anapekkhite’ccādi.
And from where (is this derived)? It is said: "unattended," etc.
Từ đâu? Đã nói “anapekkhite” và những thứ tương tự.
Anapekkhito kiriyāguṇānaṃ nissayo dabbasaṅkhāto yesanti viggaho, dabbassa nissayabhūtassā-tisayattaṃ hontampi nissitānaṃ kiriyā guṇānaṃ vaseneva siyā nāññathāti vattumāha-‘paccadhikaraṇa’ntiādi.
The analysis is: "unattended" are those whose basis, which is called substance, is of actions and qualities. Even if the substance, which is the basis, possesses excellence, it would only be by means of the dependent actions and qualities, and not otherwise. Therefore, to state this, it is said: "by means of the suffix," etc.
Phân tích là: sự nương tựa của hành động và phẩm chất, tức là vật chất, không phụ thuộc vào chúng. Mặc dù vật chất làm nền tảng có sự vượt trội, nhưng điều đó chỉ có thể xảy ra do hành động và phẩm chất nương tựa vào nó, chứ không phải cách khác. Do đó, nói “paccadhikaraṇa” và những thứ tương tự.
Nanu ca yadi kiriyāguṇānamevātisayo, tadā na sijjhati ‘gotaro’ti nesa doso, no cettha jātiyātisayo, kassa carahi guṇassa go ayaṃ yo sakaṭaṃ vahati, gotaro-yaṃ yo sakaṭaṃ vahati sirañcāti, jātiyā hi niccāyekarūpāya nokkaṃsāpakaṃsayogo sambhavatīti dabbassāpi nātisayasambhavo.
Indeed, if excellence pertains only to actions and qualities, then "gotaro" (more cow-like) would not be established—there is no such fault. If there is no excellence of jāti here, then whose quality is it? "This is a cow that pulls a cart"; "this is more cow-like, one that pulls a cart and a plough." For jāti, which is constant and of a single nature, the connection of increase and decrease is not possible. Thus, excellence is not possible even for substance.
Nếu sự vượt trội chỉ thuộc về hành động và phẩm chất, thì “gotaro” sẽ không đúng. Không phải là lỗi. Ở đây không có sự vượt trội về chủng loại. Vậy thì sự vượt trội của phẩm chất nào? Con bò này kéo xe, con bò này kéo xe và cả cái ách, vậy là “gotaro”. Đối với chủng loại, vốn là thường hằng và duy nhất, không thể có sự tăng giảm. Do đó, vật chất cũng không thể có sự vượt trội.
Tathāhi tulyappamāṇassa guṇakatova mūlato ukkaṃso dissati samānepi hi āyāme vitthāre ca paṭassa kāsikassāññovāggho bhavati māthurassāñño vāti.
Thus, for things of equal measure, the excellence of value is seen only due to quality. Even for cloth of similar length and width, Kāśī cloth has one value, while Mathura cloth has another.
Thật vậy, sự vượt trội về giá trị chỉ được thấy ở phẩm chất của vật chất có cùng kích thước. Ngay cả khi chiều dài và chiều rộng của một tấm vải là như nhau, giá trị của vải Kāsika khác với vải Māthura.
Dabbassāpi sātisayehi yuttatāmattena sātisayattassupaṭṭhāpitattā vuttaṃ- ‘tenevāhā’tiādi.
It is stated, "therefore it is said," etc., because the substance itself is presented as having excellence merely by being associated with things possessing excellence.
Việc vật chất cũng có sự vượt trội đã được thiết lập chỉ bởi sự kết hợp với những thứ có sự vượt trội, do đó đã nói “tenevāhā” và những thứ tương tự.
Yadaggena kiriyāguṇānaṃ nissitānamatisayavasena nissayabhūtampi dabbaṃ kathañcidapyatisaye vattati nāma, tadagge tabbācikāpi pakati attano vacanīyatthavasena tattha vattatiyeva nāmāti ‘atiyaye vattamānato’ti pakativisesanavasena vuttaṃ, tenevāha- ‘iminā pakati visesanattañcāhā’ti.
If, by virtue of the excellence of dependent actions and qualities, the substance itself, which is the basis, is somehow said to function with excellence, then the root word (pakati) designating it also functions there according to its denotative meaning. Therefore, it is stated: "functioning in an excessive manner," by way of modifying the root word. For this reason, it is said: "by this, the modification of the root word is also stated."
Khi vật chất làm nền tảng, do sự vượt trội của hành động và phẩm chất nương tựa vào nó, bằng cách nào đó cũng mang ý nghĩa vượt trội, thì từ gốc chỉ vật chất đó cũng mang ý nghĩa đó theo nghĩa được chỉ định của nó. Do đó, đã nói “atiyaye vattamānato” (do tồn tại trong sự vượt trội) như một tính ngữ của từ gốc, và vì vậy đã nói “iminā pakati visesanattañcāhā” (và với điều này, nó cũng là tính ngữ của từ gốc).
Sakatthikānaṃ pakatiattho jotanīyo hotīti sambandho.
The connection is that the natural meaning should be made clear by those who use it for their own purposes.
Nghĩa tự nhiên của các từ mang nghĩa riêng cần được làm sáng tỏ—đó là sự liên kết.
Sakatthikānanti kattari chaṭṭhī sambandhavacanicchāya, sakatthikehīti attho.
The word Sakatthikānaṃ is in the genitive case (chaṭṭhī) indicating agency, with the intention of expressing connection; its meaning is sakatthikehi (by those who use it for their own purposes).
(Trong câu) Sakatthikānaṃ là sở hữu cách chỉ chủ thể, với ý nghĩa của từ liên kết, nghĩa là 'bởi các từ mang nghĩa riêng'.
Hetumāha- ‘pakativisesanantī’ti.
He states the reason: 'it is a specific natural meaning.'
Người ta nói lý do: 'là sự đặc biệt của tự nhiên'.
Itisaddo hetumhi, yasmā ‘atisaye vattamānato’ti, pakativisesanaṃ, tato pakatyatthabhūte-tisaye jātattā sakatthikehi yathāvuttanayena pakatyatthabhūtetisayo jotanīyo hotīti attho.
The word iti is for the reason. Because 'it exists in the superlative degree', it is a specific natural meaning. Therefore, since it arises in the superlative degree which is the natural meaning, the meaning is that the superlative degree, which is the natural meaning, should be highlighted by those who use it for their own purposes, in the manner described.
Từ iti ở đây chỉ lý do, bởi vì 'từ sự hiện hữu trong ý nghĩa vượt trội', đó là sự đặc biệt của tự nhiên, do đó, từ sự phát sinh trong ý nghĩa vượt trội là nghĩa tự nhiên, nghĩa là sự vượt trội là nghĩa tự nhiên cần được làm sáng tỏ bởi các từ mang nghĩa riêng theo cách đã nói.
Tattha nābhidheyyoti byatirekamāha, tathā ca vakkhati- ‘atisayajotakātarādayo’ti.
There, he states the exclusion, 'it is not to be expressed (directly)'; and so he will say, 'the words tara and others indicate the superlative degree.'
Ở đó, người ta nói về sự phủ định rằng không phải là nghĩa biểu thị, và như vậy sẽ nói: 'các từ như tara và ādī là những từ biểu thị sự vượt trội'.
Atha pakativisesanatte kasmā nābhidheyyo jotanīyoccāha ‘pakatiyāyeva’ccādi.
Then, if it is a specific natural meaning, why should it not be expressed but only highlighted? He says, 'because of the nature itself,' etc.
Vậy, khi là sự đặc biệt của tự nhiên, tại sao không phải là nghĩa biểu thị mà lại là nghĩa cần được làm sáng tỏ? Người ta nói: 'chỉ bởi tự nhiên' v.v.
Ukkaṃso samānaguṇavisayeyeva loke diṭṭho* tena sāmaññavacanepi tādithavisayeyeva* kāraṇa vasena hotīti dassetumāha- ‘atisayene’ccādi.
He says, 'by the superlative degree,' etc., to show that superiority is seen in the world only in relation to a similar quality, and therefore, even in common usage, it occurs for this very reason.
Sự vượt trội được thấy (được biết đến) trong thế gian chỉ trong những trường hợp có cùng phẩm chất, vì vậy, để chỉ ra rằng ngay cả trong các từ chung, điều đó cũng xảy ra do nguyên nhân của những trường hợp như vậy, người ta nói: 'bởi sự vượt trội' v.v.
Dvinnamekassā-tisayeccādinā ‘dvibahūsukkaṃse taratamā’’ti (caṃ 4-3-45) sakkatasuttatthassādhippāyaṃ vivarati.
By 'in the superlative degree for one of two,' etc., he explains the intent of the Sanskrit rule 'for the superlative degree among two or many, tara and tama are used.'
Bởi câu 'sự vượt trội của một trong hai' v.v., người ta giải thích ý nghĩa của quy tắc tiếng Phạn 'dvibahūsukkaṃse taratamā' (Caṃ 4-3-45).
Taraiyāti sakavohārena vuttaṃ, tesantu īyappaccayo.
The word taraiyā is said in his own usage, but for them, the suffix is īya.
Taraiyā được nói theo cách dùng của họ, nhưng đối với họ, đó là hậu tố īya.
Evamihāvidhānaṃ sukhasānettanti sambandho.
Thus, the connection here is that the non-prescription is for ease of accomplishment.
Tương tự, ở đây, sự quy định này là để dễ dàng thực hiện—đó là sự liên kết.
Ayametthādhippāyo ‘yathāvuttasuttatthavasena dvinnamekassa ukkaṃsābhāvā ‘māthurā pāṭaliputtakehi sukumāratarā’ccādo tarappaccayo na hotīti eko māthuro dutiyo pāṭaliputtako imesaṃ sukumārānaṃ dvinnameko māthuro-tisayena sukumāro sukumārataro, ekamaññesaṃ dvinnamukkaṃsetathāññesaṃ dvinnamekassāti evaṃ dvinnaṃdvinnamekekassa ukkaṃse tarappaccayo bhavati, ubhayatra tvavayavāpekkhambahuvacanaṃ, tathāhi sukumārattenukkaṃsiyamānānaṃ samudāyānamavayavā māthurā bahavo pāṭaliputtakāpi nikkaṃsiyamānā tathevāvayavā bahavo honti, evaṃ māthurā pāṭali puttakehi sukumāratarā’ti tarappaccayena sijjhati.
The intent here is this: 'According to the meaning of the aforementioned rule, since there is no superlative degree for one of two, the suffix tara does not occur in cases like 'the Mathurās are more delicate than the Pāṭaliputtakas.' One Mathurā and one Pāṭaliputtaka—among these two delicate ones, one Mathurā is more delicate, more extremely delicate. When one is superior to others, or one of two, and similarly one of two others, the suffix tara occurs. In both cases, the plural is used with respect to the parts, for indeed, the parts of the communities (Mathurās) that are being made superior in terms of delicacy are many, and similarly, the Pāṭaliputtakas who are being made inferior also have many parts. In this way, 'the Mathurās are more delicate than the Pāṭaliputtakas' is formed with the suffix tara.
Ý nghĩa ở đây là: 'Theo ý nghĩa của quy tắc đã nói, vì không có sự vượt trội của một trong hai, nên hậu tố tara không xuất hiện trong các câu như 'māthurā pāṭaliputtakehi sukumāratarā' (người dân Mathurā tinh tế hơn người dân Pāṭaliputta). Một người Mathurā và một người Pāṭaliputta, trong số hai người tinh tế này, một người Mathurā vượt trội hơn về sự tinh tế, thì người đó tinh tế hơn (sukumārataro). Khi một người vượt trội hơn hai người khác, và tương tự, một người vượt trội hơn hai người khác, thì hậu tố tara xuất hiện khi một người vượt trội hơn từng cặp hai người. Trong cả hai trường hợp, số nhiều là để chỉ các thành phần. Như vậy, trong các tập hợp được so sánh về sự tinh tế, các thành phần là người Mathurā thì nhiều, và các thành phần là người Pāṭaliputta cũng nhiều tương tự khi bị so sánh. Theo cách này, câu 'māthurā pāṭaliputtakehi sukumāratarā' được hình thành với hậu tố tara.
Imasmiṃ gāme aḍḍhatarā vāṇijjāccādopi kathitena ñāyena dvinnaṃdvinnamekekassa ukkaṃse tarappaccayo bhavati, bahuvacanantu katthaci avayavāpekkhanti sabbaṃ sakkate kicchena sādhenti.
Also in phrases like 'there are more wealthy merchants in this village,' the suffix tara occurs when one of two is superior, according to the explained principle. The plural is sometimes with respect to the parts, and all of this is accomplished with difficulty in Sanskrit.
Ngay cả trong câu 'imasmiṃ gāme aḍḍhatarā vāṇijjā' (trong làng này có nhiều thương gia giàu có hơn) v.v., theo nguyên tắc đã nói, hậu tố tara xuất hiện khi một người vượt trội hơn từng cặp hai người. Số nhiều đôi khi chỉ các thành phần. Tất cả những điều này được giải quyết một cách khó khăn trong tiếng Phạn.
Iha tu tathāvidhassa suttassā vidhānā ‘‘taratamissikiyiṭṭhātisaye’’ti tarādīnamatisaye sāmaññena vidhānā sabbattha tarappaccayena sukhasādhanaṃ hotī’’ti.
However, here, since there is no such rule prescribed, due to the general prescription of tara and others in the sense of 'excessive' by the rule "taratamissikiyiṭṭhātisaye", the suffix tara can be easily applied everywhere."
Nhưng ở đây, vì không có quy tắc như vậy, và vì tara v.v. được quy định chung cho sự vượt trội trong 'taratamissikiyiṭṭhātisaye', nên việc sử dụng hậu tố tara ở khắp mọi nơi trở nên dễ dàng.
Avatthābhedenāti paṭutarāvatthāvato paṭuavatthāya bhinnattā vuttaṃ, tathāhi tamevāvatthantarayuttaṃ vattāro bhavanti aññe ‘bhavaṃsūavattho’ti.
By 'due to a difference in state' is said because a more skilled state differs from a skilled state. Thus, speakers will refer to that same person, when in a different state, as 'he is in a new state.'
Bởi sự khác biệt về trạng thái: được nói là do sự khác biệt giữa trạng thái khéo léo hơn và trạng thái khéo léo. Như vậy, người ta nói về cùng một người ở một trạng thái khác: 'ngài ở trong một trạng thái mới' v.v.
Pakārantarenapi sādhane hetumāha- ‘atisayamatte vā vidhānato’ti.
He states the reason for accomplishment in another way: 'or due to prescription only in the superlative degree.'
Để chỉ ra lý do cho việc chứng minh bằng một cách khác, người ta nói: 'hoặc do sự quy định chỉ trong sự vượt trội'.
Anavaṭṭhitattamāha- (‘atisayavāpi’ccādi).
He states the unstableness ('even the superlative degree,' etc.).
Người ta nói về sự không ổn định: ('ngay cả khi có sự vượt trội' v.v.).
Pañcasvetesūti etesaṃ yathāvuttānaṃ tarādīnaṃ pañcannaṃ majjhe, rūpāni guṇavacanassa vuttiyamudāharitāni.
By 'among these five', it refers to among these five words like tara and others, as mentioned. The forms are exemplified in the usage of adjectives.
Trong số năm điều này: trong số năm hậu tố tara v.v. đã nói, các hình thái được nêu ví dụ trong ngữ cảnh của từ phẩm chất.
Kiriyāvacanassa tu ‘atisayena pācakataro pācakatamo’ti.
For verbs, it is 'one who cooks very well (pācakataro), one who cooks best (pācakatamo)'.
Đối với từ hành động thì là 'atisayena pācakataro pācakatamo' (người nấu ăn rất giỏi).
Issika iyaiṭṭhā sarādī tato (aññato) na honti bahulādhikārā.
The suffixes issika, īya, iṭṭha, sara, and others do not occur from (other sources) due to the extensive application.
Các hậu tố issika, iya, iṭṭha không có từ sara v.v. (từ một từ khác) do quy tắc bahulādhikāra (quy tắc phổ biến).
Tassāti sāmaññena vuttepi vikārasambandhīyeva chaṭṭhiyanto gayhati, chaṭṭhiyantasambandhīyeva ca vikāro gayhati sambandhavasāti dassetumāha ‘yassā’ccādi.
Although tassa is stated generally, only a genitive case ending connected with transformation is taken, and only a transformation connected with a genitive case ending is taken by way of connection. To show this, he says 'whose,' etc.
Mặc dù được nói chung là tassa, nhưng chỉ có từ ở sở hữu cách liên quan đến sự biến đổi được hiểu, và chỉ có sự biến đổi liên quan đến từ ở sở hữu cách được hiểu do mối quan hệ—để chỉ ra điều đó, người ta nói 'yassā' v.v.
Kosakārakapāṇavisesehi kato koso.
A cocoon (kosa) is made by a particular kind of silkworm (kosakāraka-pāṇa).
Kén được làm bởi một loại côn trùng làm kén.
Pāṇayo sattā, osadhyophalapākantā, rukkhā pupphaphalūpagāti rukkhosadhīnaṃ lakkhaṇaṃ vadanti tallakkhaṇenettha rukkho sadhayo na gayhanti, kiñcarahi osadhisaddena latādipi gayhati, rukkhasaddena (vanappa)tayopi, vanappatayo hi phalavantā na pupphavantā.
Pāṇayo are sentient beings. Osadhyo are plants that bear fruit and then die. Rukkhā are trees that bear flowers and fruit. He states the characteristics of trees and herbs, but here, trees and herbs are not taken by these characteristics. What then? By the word osadhi, creepers and other things are also included; by the word rukkha, vanappatayo (fruit-bearing trees without flowers) are also included, for vanappatayo are indeed fruit-bearing but not flower-bearing.
Pāṇayo là chúng sinh, osadhyo là những cây có quả chín rồi chết, rukkhā là những cây có hoa và quả—người ta nói đặc điểm của cây và thảo dược là như vậy, nhưng ở đây không hiểu là cây và thảo dược theo đặc điểm đó. Vậy thì hiểu là gì? Từ osadhi cũng bao gồm các loại dây leo, và từ rukkha cũng bao gồm các loại cây rừng (vanappatayo), vì cây rừng có quả nhưng không có hoa.
Kathaṃ gāvassa vikāre purise mayoccāha- ‘aññasmi’ntiādi.
How does 'in a man who is a transformation of a cow' occur? He says, 'in another,' etc.
Làm thế nào để nói 'mayo' trong trường hợp biến đổi của bò thành người? Người ta nói: 'trong một cái khác' v.v.
Gāvassa idaṃ gomayaṃ.
This is from a cow: cow dung (gomayaṃ).
Cái này là phân bò, thuộc về con bò.
Tīsuttaresu ca vattateti sambandho.
The connection is that it occurs in the three following rules.
Và nó cũng xuất hiện trong ba quy tắc sau—đó là sự liên kết.
Rājaññamanussānampi jātiyamapacce ññassappaccayānaṃ vidhānā vuttaṃ ‘gottappaccayantā’ti āha- ‘rājaññānaṃ samūho’ccādi.
The word gottappaccayantā is said because suffixes ñña and ssa are prescribed for the offspring of rājañña (kṣatriya) and human beings (manussa) in the sense of lineage. He says, 'a group of rājaññā,' etc.
Người ta nói 'gottappaccayantā' vì có quy định các hậu tố ñña và ssa cho con cháu trong trường hợp con người thuộc dòng dõi hoàng tộc. Người ta nói: 'tập hợp của các vị vua' v.v.
Ukkho usabho.
Ukkho is a bull (usabha).
Ukkho là con bò đực.
Oṭṭho kharato, urabbho meso, evamiccādinā ‘ukkhānaṃ samūho’ccādi.
Oṭṭho is a camel (kharato), urabbho is a ram (meso). In this way, 'a group of bulls,' etc.
Oṭṭho là lạc đà, urabbho là cừu, và tương tự, 'tập hợp của những con bò đực' v.v.
Vākyamapadisati.
He indicates the sentence.
Người ta chỉ ra câu.
Kākānaṃ samūhoti viggaho, ṇikaacittāti iminā ṇiko acittavāca keheva dissatīti ñāpeti.
The analysis is 'a group of crows (kākānaṃ samūho)'. This implies that ṇika is seen only with inanimate nouns (acittavāca keheva).
Kākānaṃ samūho là sự phân tích ngữ pháp, với điều này, người ta biết rằng ṇika chỉ xuất hiện trong các từ chỉ vật vô tri vô giác.
Apūpo piṭṭhapūpo, saṃkulanti (guḷa) missakakhajjakaviseso.
Apūpo is a flour cake (piṭṭhapūpo); saṃkulanti is a type of mixed sweetmeat (with jaggery).
Apūpo là bánh bột, saṃkulaṃ là một loại bánh ngọt hỗn hợp (đường).
‘‘Tadassaṭṭhānamīyo cā’’ti (2-8-13) kaccāyanasuttassāya mattho ‘‘tadassaṭṭhānamiccetasmiṃ atthe chaṭṭhiyantato īyappaccayo hotī’ti.
The meaning of Kaccāyana's rule "And īya in the sense of 'its place'" is "in the sense of 'its place', the suffix īya occurs after a genitive ending."
Ý nghĩa của quy tắc Kaccāyana 'tadassaṭṭhānamīyo cā' (2-8-13) là 'trong ý nghĩa 'đó là nơi của nó', hậu tố īya xuất hiện sau một từ ở sở hữu cách'.
Tena madanassa ṭhānaṃ madanīyaṃ bandhanassa ṭhānaṃ bandhanīyaṃtyādikaṃ sādhenti.
By this, they form madanīyaṃ (place of intoxication) from madana (intoxication), bandhanīyaṃ (place of bondage) from bandhana (bondage), etc.
Với điều đó, người ta hình thành 'madanassa ṭhānaṃ madanīyaṃ' (nơi của sự say mê là đáng say mê), 'bandhanassa ṭhānaṃ bandhanīyaṃ' (nơi của sự trói buộc là đáng trói buộc) v.v.
Idha pana tathāvidhassābhāvā kathaṃ taṃ sijjhatītyāsaṅkiya ‘madanīya’ntiādikaṃ vuttaṃ, taṃ dassetumāha- ‘madanīyādippasiddhiyā’ccādi.
Here, however, since there is no such instance, how is it accomplished? Having raised this question, 'something like madanīya' is stated. To show this, he says, 'by the common usage of madanīya, etc.'
Nhưng ở đây, vì không có điều như vậy, làm thế nào để hình thành nó? Người ta đã đặt câu hỏi và nói 'madanīya' v.v. Để chỉ ra điều đó, người ta nói: 'bởi sự nổi tiếng của madanīya' v.v.
Sādhanakkamaṃ dassetumāha- ‘evamaññate’ccādi.
To show the method of formation, he says, 'and in other cases, too,' etc.
Để chỉ ra cách hình thành, người ta nói: 'tương tự ở những nơi khác' v.v.
Ṭhānanti kāraṇaṃ.
Ṭhānaṃ means cause.
Ṭhānaṃ là nguyên nhân.
‘‘Upamatthāyitatta’’nti (2-8-14) kaccāyanasuttassāyamattho ‘‘upamatthe āyitattappaccayo hotī’’ti tena dhūmo viya dissatīti dhūmāyitattaṃ timiramiva dissatīti timirāyitattaṃtyādikaṃ sādhentīti vuttanayameva.
The meaning of Kaccāyana's rule "The suffix āyitatta in the sense of comparison" is "the suffix āyitatta occurs in the sense of comparison." By this, they form dhūmāyitattaṃ (appearing like smoke) from 'appears like smoke', timirāyitattaṃ (appearing like darkness) from 'appears like darkness,' etc., as stated.
Ý nghĩa của quy tắc Kaccāyana 'upamatthāyitatta' (2-8-14) là 'trong ý nghĩa so sánh, hậu tố āyitatta xuất hiện', với điều đó, người ta hình thành 'dhūmo viya dissatīti dhūmāyitattaṃ' (cái gì xuất hiện như khói là giống khói), 'timiramiva dissatīti timirāyitattaṃ' (cái gì xuất hiện như bóng tối là giống bóng tối) v.v., như đã nói.
Tampihaccādikaṃ dvīsu sādhanakkamadassanaṃ, dhūmo viya dissatīti dassito yo kammattho sopi dhūmāyīti kattuvasena sakkā parikappetunti kattusādhanato dhūmāyitasaddā sakatthettappaccayepi dhūmo viya dissatīti atthe āyitatthappaccayepi nātthabhedo-ññatravacanicchābhedāti daṭṭhabbaṃ, bhāvattho pana tesaṃ bhāvappadhānavasena labbhati, dhūmasseva dassananti viggahe āyitattena vā.
And this showing of the method of formation in two ways is for dhūmādikaṃ. The agent who is shown to act 'like smoke' can also be conceived as 'making smoke' in the active sense. So, in the word dhūmāyita, even if the suffix tta is in its own meaning, or the suffix āyitatta is in the meaning 'appears like smoke,' there is no difference in meaning, except for a difference in the intention of expression. The meaning of state, however, is obtained by the predominance of state, or by āyitatta in the analysis 'the appearance itself of smoke.'
Việc chỉ ra cách hình thành trong hai trường hợp như 'tampiha' v.v. là: cái gì được chỉ ra là đối tượng hành động xuất hiện như khói, cái đó cũng có thể được giả định là 'dhūmāyī' (khói) theo ý nghĩa chủ thể, vì vậy, ngay cả khi hậu tố tatta được thêm vào từ dhūmāyita trong ý nghĩa riêng, và hậu tố āyitatta trong ý nghĩa 'xuất hiện như khói', thì không có sự khác biệt về ý nghĩa—ngoại trừ sự khác biệt về ý định của từ ngữ. Tuy nhiên, ý nghĩa trạng thái được hiểu theo nghĩa chủ yếu là trạng thái của chúng, hoặc với āyitatta trong phân tích ngữ pháp 'sự xuất hiện của chính khói'.
Itisaddena byavacchinnamatthamupadassayamaññanāpekkhaṃ sappadhānaṃ mantvādi vidhimhidamatthadvayaṃ byāpārīyaticcāha-‘ettha assa atthī’ti.
Considering the excluded meaning indicated by the word iti to be the principal one, not depending on anything else, in the rule 'there is for him,' etc., these two meanings operate in the method. Therefore, he says, 'here, it has this,' etc.
Người ta nói 'ettha assa atthī' (ở đây có của nó) để chỉ ra ý nghĩa bị loại bỏ bởi từ iti, xem xét hai ý nghĩa này là chính yếu và không phụ thuộc vào cái khác, được áp dụng trong quy tắc mantvādi.
Nanu ca yaṃ yassa hoti taṃ tasmimpi hoti (yaṃ yasmiṃ hoti) tassāpi taṃ hoti teneva vuccate- ‘chaṭṭhīsattamīnamaviseso’ti, tatrañña taraniddeseneva siddhe kimatthamiha chaṭṭhīsattamīnaṃ bhedenopādānaṃ karīyatīti vuccate-yatrāvayavāvayavibhāvo, tattheva chaṭṭhīsattamīnamatthassa aviseso* yathā ‘rukkhesākhā rukkhassa sākhā’ti.
Is it not true that what belongs to something also exists in it (what exists in something also belongs to it), and therefore it is said, 'There is no distinction between the sixth and seventh cases'? If this is established by mentioning either one, for what purpose is the distinction of the sixth and seventh cases made here? It is said: Where there is a part-whole relationship, there indeed is no distinction in meaning between the sixth and seventh cases, as in 'a branch on a tree' or 'a branch of a tree'.
Chẳng phải cái gì thuộc về ai thì cái đó cũng ở trong người đó (cái gì ở trong cái gì) thì cái đó cũng thuộc về cái đó, do đó mới nói: ‘Không có sự khác biệt giữa cách sở hữu (chaṭṭhī) và cách vị trí (sattamī)’. Khi đã thành công với một trong hai cách chỉ định, tại sao ở đây lại có sự phân biệt và sử dụng cách sở hữu và cách vị trí? Được nói rằng: nơi nào có sự phân chia bộ phận và cái có bộ phận, thì ở đó không có sự khác biệt về ý nghĩa của cách sở hữu và cách vị trí, như ‘cành trên cây’ (rukkhesākhā) và ‘cành của cây’ (rukkhassa sākhā).
Sassāmibhāvajaññajanakabhāvādo tu nāvassamādhārādheyyabhāvoti dvinnamevatthānamupādānanti.
However, relationships like ownership, knower-known, or generator-generated do not necessarily imply a base-object relationship, hence the mention of both meanings.
Nhưng trạng thái sở hữu chủ-tài sản, trạng thái cha-con, v.v., không nhất thiết là trạng thái nương tựa-đối tượng nương tựa, nên chỉ hai ý nghĩa này được sử dụng.
Nanu ca sambhave byabhicāre ca sati visesanaṃ sātthakaṃ bhavati yathā ‘nīlamuppala’nti, nevātthittassātthi byabhicāro, tathā ca vuttaṃ- ‘na sattaṃ padattho byabhicaratī’ti, tasmā byavecchejjābhāvā niratthakamatthītivisesanantyāha- ‘padatthasse’ccādi.
Is it not true that a qualification is meaningful when there is possibility and deviation, as in 'blue lotus'? There is no deviation for 'existence' itself, and it has been said, 'Existence does not deviate from the meaning of a word.' Therefore, since there is no exclusion, the qualification 'exists' is meaningless, so it is said: 'of the meaning of a word,' etc.
Chẳng phải khi có sự hiện hữu và sự sai biệt thì tính từ mới có ý nghĩa, như ‘hoa sen xanh’ (nīlamuppalaṃ)? Không có sự sai biệt đối với sự hiện hữu, và cũng đã được nói: ‘Sự hiện hữu không sai biệt với ý nghĩa của từ’. Do đó, vì không có sự phân biệt, nên tính từ ‘hiện hữu’ (atthīti) là vô nghĩa. Để trả lời, nói: ‘của ý nghĩa của từ’ (padatthasse) v.v.
Sattāyaṃ abyabhicāre pīti sambandho.
The connection is: even though 'existence' is non-deviating.
Mối liên hệ là ‘mặc dù không có sự sai biệt trong sự hiện hữu’.
Kālantarā byabhicāratthamatthītivisesananti dassetumāha- ‘kāle’ccādi.
To show that the qualification 'exists' is for the purpose of non-deviation over time, it is said: 'time,' etc.
Để chỉ ra rằng tính từ ‘hiện hữu’ (atthīti) là để tránh sự sai biệt về thời gian, nói: ‘về thời gian’ (kāle) v.v.
Nanu ca suttesu kālo padhānaṃ na hoti, ‘‘tena kataṃ kītaṃ’’tyādinā hi paccayattho dassito, tathā hi kāyikaṃvācasikaṃ tyādo na kālasampaccayo, evamihāpi sattāmatte bhavitabbaṃ, atthīti tu vattamānasattāya eva pariggaho kathamavasīyate yena kālavisesanaṃ siyāti.
Is it not true that time is not primary in the suttas? For instance, by "made by that, bought by that" the meaning of the suffix is shown; similarly, in 'physical, verbal,' etc., there is no temporal suffix. So here too, it should be just about existence. How is it concluded that 'exists' only refers to present existence, so that there would be a temporal qualification?
Chẳng phải trong các Tạng (sutta) thì thời gian không phải là chính yếu? Vì ý nghĩa của yếu tố được chỉ ra bằng ‘‘được làm, được mua bởi cái đó’’ (tena kataṃ kītaṃ) v.v. Như vậy, ‘thuộc về thân, thuộc về lời nói’ v.v., không phải là yếu tố thời gian. Tương tự ở đây, chỉ nên có sự hiện hữu đơn thuần. Làm sao có thể xác định rằng ‘hiện hữu’ (atthīti) chỉ đề cập đến sự hiện hữu hiện tại, để có thể có tính từ thời gian?
Saccaṃ, kintu padatthassa sattābyabhicārābhāvepi atthītivisesanopādānasāmatthiyātra visiṭṭho sattā atthīti visesanattenopāttā, na sattāmattanti patīyate, sā pana visiṭṭhā sattā sampatisattā, atthi ca tassā byabhicāro sāmaññasattāyāti yujjateva visesanavisessabhāvoti maññate.
It is true, but even without deviation of existence from the meaning of a word, by the power of including the qualification 'exists,' it is understood here that a specific existence is qualified, not mere existence. That specific existence is present existence, and there is deviation from general existence, so the relationship of qualified and qualifier is indeed appropriate, he thinks.
Đúng vậy, nhưng ngay cả khi không có sự sai biệt của sự hiện hữu đối với ý nghĩa của từ, nhờ vào khả năng của việc sử dụng tính từ ‘hiện hữu’ (atthīti), ở đây có một sự hiện hữu đặc biệt được dùng làm tính từ, chứ không phải chỉ sự hiện hữu đơn thuần, điều này được hiểu. Và sự hiện hữu đặc biệt đó là sự hiện hữu hiện tại, và có sự sai biệt của nó đối với sự hiện hữu chung, nên mối quan hệ giữa tính từ và danh từ được bổ nghĩa là hợp lý.
Upādhīti visesanaṃ.
Upādhi is a qualification.
‘Upādhī’ (điều kiện) là tính từ.
Na bhuñjaticcādiviyāti yathā na bhuñjatīti nañssa paṭisedhattā viruddhatthapadassa sannidhāne-tthantarassa paṭisedharūpassatthassāvagati padanibandhanassa vidhino abādhikā bhavati, tamivākyattho.
As in 'na bhuñjati' (does not eat), just as 'na' being a negation, the presence of a word with an opposite meaning, here conveying a prohibitive sense, does not hinder the rule of word-formation; similarly for the meaning of the sentence.
Như trong ‘na bhuñjati’ (không ăn) v.v., như việc ‘nañ’ (không) mang ý nghĩa phủ định, khi có một từ có ý nghĩa đối lập, thì sự hiểu biết về ý nghĩa phủ định khác không làm cản trở quy tắc của sự kết hợp từ, thì ý nghĩa của câu cũng vậy.
Adhippāyattha māha- ‘atthivacanicchāya yo visayo tassa niyamo’ti.
The intended meaning is: 'the restriction of what is the object of the desire for the word 'atthi''.
Giải thích ý nghĩa chủ đích: ‘sự quy định đối với đối tượng của ý muốn nói về sự hiện hữu’.
Kati payasambhave na pana gomā rukkhavāti yojanā, tehīti pasaṃsāpahūtehi.
In 'kati payasambhave na pana gomā rukkhavā,' the construction is 'but not a cowherd, not a tree-owner.' 'Tehi' means 'by those praised and abundant ones.'
Trong trường hợp có nhiều (kati payasambhave), không phải là ‘gomā rukkhavā’ (người có bò, cây cối) là cách kết hợp. ‘Tehī’ (bởi những điều đó) là bởi những điều đáng khen ngợi và phong phú.
Kakude āvatto kakudāvatto, nindito kakudāvatto assa atthīti kakudāvattī.
A whorl on the hump is 'kakudāvaṭṭa'; one who has a despised 'kakudāvaṭṭa' is 'kakudāvaṭṭī'.
Kakudāvatto là một xoáy ở bướu (kakuda). Người có xoáy ở bướu bị chỉ trích được gọi là kakudāvattī.
Kathaṃ ninditattamassiccāha-‘kakudā vatto’ccādi.
He explains how it is despised by saying, 'kakudā vaṭṭo,' etc.
Để nói tại sao nó bị chỉ trích, nói: ‘kakudā vatto’ v.v.
Saṃsatto daṇḍo assa atthiccanena gehaṭṭhitena vijjamānenapi daṇḍena daṇḍīti nābhidhīyatīti vadati.
By 'saṃsatto daṇḍo assa atthi' (he has a staff), it means that even a staff that is merely present in the house does not make one 'daṇḍī' (staff-bearer).
Nói rằng ‘daṇḍī’ (người có gậy) không được gọi bằng một cây gậy đang có mặt ở nhà (gehaṭṭhitena vijjamānenapi daṇḍena) mà là bằng một cây gậy được liên kết (saṃsatto daṇḍo assa atthi).
Dabbebhidheyyeti jātisannissayagopiṇḍaassapiṇḍādisaṅkhāte dabbe-bhidheyye, bhavaṃ bhaveyyāti yadākadāci bhavanto yadi bhaveyya.
When the object is 'things' (dabba), which are classified as species, aggregates, individual lumps, etc., and 'bhavaṃ bhaveyya' means 'if it were to exist sometime.'
‘Trong vật thể được chỉ định’ (Dabbebhidheyye) là trong vật thể được chỉ định như một tập hợp các cá thể, nhóm, v.v., dựa trên chủng loại. ‘Bhavaṃ bhaveyyā’ là nếu nó có thể hiện hữu vào một lúc nào đó.
Dve hontīti iko īceti dve honti, ekamekaṃvāti ubhinnaṃ.
"Two become" means that 'ika' and 'ī' become two, one for each (of the two).
Hai cái là ‘iko’ và ‘ī’. ‘Mỗi một’ (ekamekaṃvā) là của cả hai.
Vāsaddo dve hontīti etthāpi daṭṭhabbo.
The word 'vā' (or) should also be understood in "two become."
Từ ‘vā’ (hoặc) cũng nên được hiểu ở đây, trong ‘dve hontī’ (có hai).
Uttamīṇeva dhanā ikoti gaṇasuttaṃ vivarati ‘uttamīṇevā’tiādi.
He explains the gaṇasutta "uttamīṇeva dhanā iko" as 'uttamīṇevā,' etc.
Giải thích quy tắc nhóm ‘uttamīṇeva dhanā iko’ (chỉ những người cho vay tiền là iko) bằng ‘uttamīṇevā’ v.v.
Kenettha samāsoti āha- ‘syādisyādinekatthanti samāso’ti.
He explains what compound is here: 'The compound is syādisyādinekattha (many meanings like syādi and syādi).'.
Hỏi: ở đây có hợp chất nào không? Trả lời: ‘Hợp chất là syādisyādinekattha’.
Uttamīṇo dhanasāmī.
Uttamīṇa means 'owner of wealth'.
Uttamīṇo là chủ nợ.
Asannihite atthāti gaṇasuttaṃ, asannihitetīmassa atthaṃ vivarati ‘appatte’ti.
The gaṇasutta is "asannihite atthi." He explains the meaning of 'asannihite' as 'not attained'.
Quy tắc nhóm là ‘asannihite atthā’ (trong những điều không có mặt). Giải thích ý nghĩa của ‘asannihite’ là ‘không đạt được’ (appatte).
Asampatteti attho.
The meaning is 'not reached'.
Ý nghĩa là ‘chưa đến’ (asampatte).
Asannihiteti ca attho iccassa visesanaṃ.
And 'asannihite' is a qualification of this meaning.
Và ‘asannihite’ là tính từ của ý nghĩa đó.
Atthanaṃ asannihite atthe āsisanaṃ attho, so assa atthīti atthiko atthī.
The wishing for things that are not present is the meaning of 'atthanaṃ asannihite atthe āsisanaṃ'; one who has this is 'atthiko atthī'.
‘Atthanaṃ asannihite atthe āsisanaṃ attho’ (mong muốn có được những điều không có mặt là ý nghĩa), người có ý nghĩa đó là ‘atthiko atthī’ (người mong muốn).
Tadantācāti gaṇasuttaṃ, asannihitetyanuvattate, asannihitopādhikā atthantā ca ika īppaccayo bhavatītyattho.
The gaṇasutta is "tadantā ca." 'Asannihite' is understood by anuvatti (repetition). The meaning is that the suffix 'ika' or 'ī' occurs after a word ending with 'attha' (thing) and with a non-present qualifier.
Quy tắc nhóm là ‘tadantācā’ (và kết thúc bằng đó). ‘Asannihite’ được tiếp tục. Ý nghĩa là ‘yếu tố iko và ī xảy ra ở cuối từ có điều kiện không có mặt’.
Vaṇṇantāīyevāti gaṇasuttaṃ, brahmānaṃ devānaṃ vaṇṇoti vā samāso.
The gaṇasutta is "vaṇṇantā īyeva." Or the compound is 'the color of Brahmā, of devas'.
Quy tắc nhóm là ‘vaṇṇantāīyevā’ (chỉ những từ kết thúc bằng vaṇṇa). Hoặc hợp chất là ‘vaṇṇo brahmānaṃ devānaṃ’ (sắc đẹp của Phạm thiên và chư thiên).
Hatthadantehi jātiyanti gaṇasuttaṃ.
The gaṇasutta is "hatthadantehi jātiyaṃ."
Quy tắc nhóm là ‘hatthadantehi jātiyanti’ (bởi voi và răng theo chủng loại).
Jātiyanti paccayavisesanaṃ.
"Jātiyaṃ" is a qualification of the suffix.
‘Jātiyanti’ là tính từ của yếu tố.
Vaṇṇato brahmacārimhīti gaṇasuttaṃ.
The gaṇasutta is "vaṇṇato brahmacārimhi."
Quy tắc nhóm là ‘vaṇṇato brahmacārimhī’ (ta là một Phạm hạnh theo chủng loại).
Brahmasaddena niyamaviseso vuccaticcāha-‘vijje’ccādi.
He says that the word 'brahma' indicates a specific restriction: 'in knowledge,' etc.
Nói rằng từ ‘brahma’ chỉ ra một sự quy định đặc biệt: ‘về kiến thức’ (vijje) v.v.
Tasmiñcaniyamavisesacaraṇe tiṇṇaṃ brāhmaṇādīnamevādhikāro, nasuddassāti dassento āha- ‘tañce’ccādi.
And in observing this specific restricted conduct, only the three, Brāhmaṇas and others, have the right, not a Sudda, so he says: 'that,' etc.
Và trong sự thực hành quy định đặc biệt đó, chỉ có ba giai cấp Bà-la-môn, v.v., có quyền, không phải giai cấp thấp (sudda). Để chỉ ra điều đó, nói: ‘tañce’ v.v.
Tevaṇṇiko vaṇṇīti vuccatīti sambandho.
The connection is: 'a member of the three classes is called vaṇṇī'.
Mối liên hệ là ‘người ba giai cấp được gọi là vaṇṇī’.
Tīsu vaṇṇesu bhavo tadantogadhattā tevaṇṇikoti bhavatthe ṇiko.
One who exists in the three classes, being included therein, is 'tevaṇṇiko' by the suffix 'ṇika' in the sense of existence.
‘Tevaṇṇiko’ (người thuộc ba giai cấp) là ‘ṇiko’ (yếu tố chỉ sự hiện hữu) trong ý nghĩa của sự hiện hữu, vì nó nằm trong ba giai cấp.
Vaṇṇasaddo brāhmaṇādivaṇṇavacano.
The word 'vaṇṇa' here means the Brāhmaṇa and other classes.
Từ ‘vaṇṇa’ ở đây có nghĩa là giai cấp Bà-la-môn, v.v.
Tatra brahmacārimhityanena suddo byavacchijjate.
There, by 'brahmacārimhi,' the Sudda is excluded.
Ở đây, ‘brahmacārimhī’ (ta là một Phạm hạnh) loại trừ người thấp.
Athavā brahmanti nibbānaṃ tadattho ganthopi, taṃ brahmaṃ nibbānaṃ dhammaṃ vā tepiṭakaṃ caratīti brahmacārī, yati.
Alternatively, 'brahma' means Nibbāna, or a text related to it. One who practices that 'brahma' (Nibbāna) or the Dhamma (the Tepiṭaka) is a 'brahmacārī,' a recluse.
Hoặc ‘brahma’ là Niết-bàn, và văn bản (gantho) cũng là vì Niết-bàn đó. Người thực hành Niết-bàn đó hoặc Pháp Tam tạng được gọi là brahmacārī (Phạm hạnh), tức là yati (tu sĩ).
Yatayopi hi vaṇṇīti brahmacārinoti vuccanti.
Recluses are also called 'vaṇṇī' as 'brahmacārī'.
Các tu sĩ cũng được gọi là ‘vaṇṇī’ (người có giai cấp) tức là brahmacārī.
Vaṇṇīliṅgīti hi vutte tiliṅgavāti attho.
For when 'vaṇṇī liṅgī' is said, the meaning is 'having three marks'.
Khi nói ‘vaṇṇīliṅgī’ (người có dấu hiệu của giai cấp), ý nghĩa là người có ba dấu hiệu.
Vaṇṇa saddo panettha yathāvutta brahmapariyāyo.
The word 'vaṇṇa' here is a synonym for 'brahma' as stated above.
Từ ‘vaṇṇa’ ở đây là một từ đồng nghĩa với ‘brahma’ đã nói trên.
Pokkharādito deseti gaṇasuttaṃ.
The gaṇasutta is "pokkharādito desa."
Quy tắc nhóm là ‘pokkharādito deseti’ (chỉ ra từ pokkhara, v.v.).
Deso cettha yattha(tthi pokkharādīni so).
And 'desa' here means 'where there are lotuses, etc.'.
Và ‘deso’ (nơi chốn) ở đây là nơi có (pokkharādīni).
Padumagaccha pokkharaṇīnaṃ vācakassāti iminā padumāni assaṃ santīti paduminīti pokkharaṇīpi vuccatīti dasseti.
By 'padumagaccha pokkharaṇīnaṃ vācakassā' (of the word meaning lotus clumps or ponds), he shows that a lotus pond is also called 'paduminī' because 'padumāni assaṃ santīti' (lotuses are in it).
Bằng cách này, ‘vācakassāti iminā padumāni assaṃ santīti paduminīti pokkharaṇīpi vuccatīti dasseti’ (chỉ ra rằng ‘paduminī’ (ao sen) cũng được gọi là ‘pokkharaṇī’ (ao) vì có sen trong đó).
Nāvā atthīti nāviko, yāgame nāvāyiko.
One who has a boat is 'nāviko'; in a sacrifice, 'nāvāyiko'.
Người có thuyền là ‘nāviko’ (thuyền trưởng), trong lễ hiến tế là ‘nāvāyiko’.
Sukhadukkhā ī, balā bāhūrupubbā ceti ca gaṇasuttāni.
"Sukhadukkhā ī," "balā bāhūrupubbā ca" are gaṇasuttas.
Các quy tắc nhóm là ‘sukhadukkhā ī, balā bāhūrupubbā ceti’ (ī từ sukhadukkha, và bāhūrupubbā từ bala).
Ihāpi pasajjeyya madhu asmiṃ ghaṭe atthīti etthāpi payoge madhuranti rappaccayo pāpuṇeyya madhumhi abhidheyyati adhippāyo.
Here too, in the usage "madhu asmiṃ ghaṭe atthīti" (there is honey in this pot), the suffix 'ra' would apply, meaning that 'madhuraṃ' would apply to 'honey' when it is the object.
Ở đây cũng vậy, trong cách dùng ‘madhu asmiṃ ghaṭe atthīti’ (có mật ong trong cái chum này), yếu tố ‘ra’ có thể được áp dụng cho ‘madhuraṃ’ (ngọt), ý nghĩa là ‘trong mật ong được chỉ định’.
Na gacchantīti nagā.
Those that do not move are 'nagā' (mountains).
Những thứ không di chuyển là ‘nagā’ (núi).
Yajjapi ūsavāccādo pahūtādivisayāyātthitāya sambhavo, tathāpi ñusādivato paccaya(ttha)ttena vacanicchābhāvā ñusavā ghaṭoccādi na sijjhati tasmā pahūtādivisayātthitāsambhavepi taṃvato-tthassa paccaya(ttha)ttena ñusaro desoti vattu micchāyaṃ paccayo yathā siyā aññatramābhaviccevamattho veditabboti āha- ‘iti’ccādi.
Although the existence of abundance, etc., in the context of ūsa and others is possible, nevertheless, due to the absence of the desire to use it as a suffix like ñusādi, 'ñusavā ghaṭo,' etc., are not formed. Therefore, even if the existence of abundance, etc., is possible, this suffix is used when there is a desire to say 'ñusaro deso' (a salty region) in the sense of 'that which possesses it' as a suffix, so that it may occur otherwise. This is the meaning that should be understood. So he says: 'iti,' etc.
Mặc dù có thể có sự hiện hữu trong các đối tượng như ‘ūsavāccādo pahūtādivisayāyātthitāya’ (sự hiện hữu của nhiều thứ như ūsa, v.v.), nhưng vì không có ý muốn nói về ý nghĩa của yếu tố như ñusādivato, nên ‘ñusavā ghaṭo’ v.v. không thành công. Do đó, ngay cả khi không có sự hiện hữu của nhiều thứ, yếu tố này được muốn nói về ý nghĩa của yếu tố đó, như ‘ñusaro deso’ (nơi có ñusa), để yếu tố này có thể xảy ra, ý nghĩa là ‘khác với sự hiện hữu’ (aññatramābhaviccevamattho), được nói: ‘iti’ v.v.
Kuñjavātiettha kuñjasaddo tiṇalatādyacchāditapabbatekadese vattate.
In 'kuñjavāti,' the word 'kuñja' refers to a secluded part of a mountain covered with grass, creepers, etc.
Trong ‘kuñjavāti’ (có kuñja), từ ‘kuñja’ đề cập đến một khu vực núi được che phủ bởi cỏ, dây leo, v.v.
Sīlamassa atthi, kesā assa santīti viggaho.
The analysis is: 'Sīlamassa atthi' (he has virtue), 'kesā assa santīti' (he has hair).
‘Người có giới hạnh’, ‘người có tóc’ là cách phân tích.
Aṇṇā niccanti niccavidhyutthaṃ gaṇasuttaṃ.
"Aṇṇā niccanti" is a gaṇasutta for constant injunction.
‘Aṇṇā niccanti’ là quy tắc nhóm cho một quy tắc vĩnh viễn.
Gāṇḍīrājīhi saññāyanti saññāvisayaniyamanatthaṃ gaṇasuttaṃ.
"Gāṇḍīrājīhi saññāyanti" is a gaṇasutta for restricting the scope of the name.
‘Gāṇḍīrājīhi saññāyanti’ là quy tắc nhóm để quy định đối tượng của danh từ.
Gaṇḍassa gaṇḍamigasiṅgassa ayaṃ gāṇḍī, sā assa atthīti gāṇḍīvo.
'Gāṇḍī' is the horn of a ganda-deer; one who has that is 'gāṇḍīvo'.
‘Gāṇḍī’ là cái sừng của con nai gāṇḍa. Người có cái đó là ‘gāṇḍīvo’.
Akārādeso ca ṇasanniyogenāti iminā yattha ṇakāro tatthevāyamakārādesoti dasseti.
By 'akārādeso ca ṇasanniyogenā,' he shows that this substitution of 'a' occurs only where there is the letter 'ṇ'.
Bằng cách này, ‘akārādeso ca ṇasanniyogenāti’ (sự thay thế bằng âm a và sự kết hợp với ṇakāra) chỉ ra rằng sự thay thế bằng âm a này chỉ xảy ra ở nơi có ṇakāra.
Upādānatoti iminā nissayakaraṇameko satthiyo ñāyoti dasseti.
By 'upādānatoti,' he shows that making a nissaya (basis) is a way of understanding for a grammarian.
Bằng cách này, ‘upādānatoti’ (từ sự chấp thủ) chỉ ra rằng việc tạo ra sự nương tựa là một loại kiến thức.
Antassa avidhānasāmatthiyācāti iminā satipi pubbalopena payoga nipphattiyaṃ akāraṃ vidhāya tassa lopo niratthakoti dasseti.
By 'antassa avidhānasāmatthiyācā,' he shows that even if the formation of the word is completed by the elision of the preceding vowel, the injunction of 'a' and its subsequent elision is meaningless.
Bằng cách này, ‘antassa avidhānasāmatthiyācāti’ (và nhờ khả năng không quy định âm cuối) chỉ ra rằng việc quy định âm a và sau đó loại bỏ nó là vô nghĩa, mặc dù việc sử dụng có thể hoàn thành bằng cách loại bỏ âm đầu.
Lakkhī sirī assa atthīti lakkhaṇo.
One who has auspicious marks or fortune is 'lakkhaṇo'.
Người có ‘lakkhī’ (vận may) và ‘sirī’ (vinh quang) là ‘lakkhaṇo’ (người có dấu hiệu tốt lành).
‘Ohāka cāge’ iti sakakārassa hādhātuno payoge toppaccayaṃ nisedhetvā‘satthā hīyate satthā hīno’ti udāharaṇaṃ dassitaṃ.
In 'Ohāka cāge', by rejecting the to suffix in the use of the root hā with saka, the example 'satthā hīyate, satthā hīno' is shown.
Trong câu ‘Ohāka cāge’, khi dùng động từ hā với tiền tố sa, đã cấm toppaccaya và đưa ra ví dụ ‘satthā hīyate satthā hīno’ (vị Đạo sư bị suy thoái, vị Đạo sư là người suy thoái).
Tenāha- ‘sakkateccādi.
Therefore, it says: 'sakkata' and so on.
Vì vậy, đã nói: ‘sakkate’ v.v…
Dassetuṃ tatiyampanudāharaṇanti sambandho.
The connection is 'to show the third example as well'.
Mối liên hệ là ‘để trình bày ví dụ thứ ba’.
Cīppaccayāvasānānanti ‘‘abhūtatabbhāve karāsabhūyoge vikārācī’’ti (4-119) vutto cīppaccayo avasāne ye santi viggaho.
The analysis of Cīppaccayāvasānānaṃ is: those which have the cī suffix mentioned in the rule 'abhūtatabbhāve karāsabhūyoge vikārācī' at their end.
‘Cīppaccayāvasānānaṃ’ là phân tích ngữ pháp: những gì có hậu tố cī được nói đến trong câu ‘‘abhūtatabbhāve karāsabhūyoge vikārācī’’ (4-119) ở cuối.
Jātiyavajjitānanti ‘‘tabbati jātiyo’’ti (4-113) suttena jātiyappaccayena vajjitānaṃ.
The meaning of Jātiyavajjitānaṃ is: those which are excluded by the jātiya suffix as per the rule 'tabbati jātiyo'.
‘Jātiyavajjitānaṃ’ là những gì bị loại trừ bởi hậu tố jātiya theo câu ‘‘tabbati jātiyo’’ (4-113).
Kaccāyane tu toādīnaṃ vibhatti saññattā na tato puna vibhattuppatti.
However, in Kaccāyana, since to and the like are designated as vibhatti, there is no further origination of vibhatti from them.
Trong Kaccāyana thì to v.v… được gọi là vibhatti (biến cách), nên không có sự phát sinh vibhatti nữa từ đó.
Nanu ca kiṃ iminā suttena, pañcamyantā ‘‘to pañcamyā’’ti (4-95) bhavissati, apañcamyantātu ‘‘ādyādīhī’’ti (4-98) netadevaṃ daṭṭhabbaṃ.
Now, what is the purpose of this rule? It will be 'to pañcamyā' for those ending in the ablative case, and 'ādyādīhi' for those not ending in the ablative case. This should not be understood in that way.
Không phải là cần gì đến câu này, đối với từ có tận cùng là cách thứ năm thì sẽ có ‘‘to pañcamyā’’ (4-95), còn đối với từ không có tận cùng là cách thứ năm thì ‘‘ādyādīhi’’ (4-98) sẽ được áp dụng. Điều này không nên được hiểu như vậy.
‘‘To pañcamyā’’ti (4-95) pakativisesānamaparāmāsato kutoci pañcamyantā hotu, apañcamyantā pana ‘‘ādyādīhī’’ti sutte sasaṅkhyassādisaddassa gahaṇena taṃsadisā sasaṅkhyāevopalakkhīyantītipi viññāyeyya tato apañcamyantehi abhyādīhi to na siyāti abhitoccādi na sijjhatīti ‘‘abhyādīhī’’ti suttanti daṭṭhabbaṃ.
Since 'to pañcamyā' does not refer to specific pakati, the to suffix may occur after any ablative ending. However, in the rule 'ādyādīhi', by taking the word ādi with saṅkhyā, similar words with saṅkhyā are also implied. Thus, to would not occur after abhi and other words not ending in the ablative, and therefore 'abhitoci' and so on would not be formed. For this reason, the rule 'abhyādīhi' should be understood.
Vì ‘‘to pañcamyā’’ (4-95) không đề cập đến các đặc tính riêng của từ gốc, nên to có thể được áp dụng từ bất kỳ từ nào có tận cùng là cách thứ năm. Tuy nhiên, đối với từ không có tận cùng là cách thứ năm, trong câu ‘‘ādyādīhi’’, do việc chấp nhận từ ādi với số lượng riêng của nó, nên chỉ những từ tương tự với số lượng riêng mới được ngụ ý. Do đó, to sẽ không được áp dụng sau abhyādi không có tận cùng là cách thứ năm, và vì vậy, ‘abhitoccādi’ sẽ không được thành lập. Vì vậy, câu ‘‘abhyādīhi’’ nên được hiểu là có ý nghĩa này.
Nanu ca toicceva sāmaññena suttite yatokutoci pañcamyantā vā apañcamyantā vā bahulaṃ vā tomhi iṭṭhappasiddhīti kiṃ ādyādīhīti suttenāti saccaṃ, tathāpi vibhāgena dassite vibhāgaso visesāvasāyo siyāti na dosoti.
Now, is it not true that simply by stating the rule 'to' generally, the desired formation with to would largely be achieved from either ablative-ending or non-ablative-ending words? So what is the purpose of the rule 'ādyādīhi'? This is true, but by showing it distinctly, there may be a distinct determination of particulars, so there is no fault.
Không phải là chỉ riêng to trong câu chung, dù là từ có tận cùng là cách thứ năm hay không có tận cùng là cách thứ năm, hoặc thường xuyên, sự thành tựu mong muốn là to ư? Vậy thì cần gì đến câu ‘ādyādīhi’? Đúng vậy, nhưng khi được trình bày theo phân loại, thì có thể có sự quyết định đặc biệt theo phân loại, nên không có lỗi.
Yanti paṭhamantā tomhi yato.
The y in yanti is for to after words in the nominative case.
Yaṃ là yato khi nó ở cách thứ nhất và có to.
Nimittanimittīnanti kāraṇakāriyānaṃ, samāneti sādhāraṇe.
Of nimittanimittīnaṃ means of causes and effects; samāna means common.
‘Nimittanimittīnaṃ’ là của nguyên nhân và kết quả, ‘samāneti’ là trong nghĩa chung.
Samānameva bodheti ‘taṃyathe’ccādinā.
It makes clear what is common by 'taṃyathe'ccādinā'.
Chỉ ra điều tương tự bằng ‘taṃyathe’ v.v…
Ettha pana mammatāḷanaṃ nimittaṃ pāṇa haraṇaṃ nimittī, tassāti anajjatanassa.
Here, my striking is the cause (nimitta), and taking life is the effect (nimittī). Of that means of anajjatana (not today).
Ở đây, việc đánh đập ta là nimitta (nguyên nhân), việc lấy mạng là nimittī (kết quả), ‘tassa’ là của cái không phải hôm nay.
Upari tyādikaṇḍe karahasaddo tu cisaddasaṃyuttova dissati karahacīti.
Further, in the tyādikaṇḍa, the word karaha is only seen combined with the word ci, as in karahaci.
Ở phần ‘tyādikaṇḍa’ phía trên, từ karaha chỉ xuất hiện cùng với từ ci, như trong ‘karahacī’.
Saṅkhyāvācino saddā saṅkhyāsaddena gahitāti āha- ‘atthe’ccādi.
It says 'atthe'ccādi' because words denoting number are encompassed by the word saṅkhyā.
Các từ chỉ số lượng được bao gồm bởi từ saṅkhyā nên đã nói: ‘atthe’ v.v…
Pakāro dabbaguṇadhisayopi atthi, tattha yadi sopi gayheyya dabba guṇānaṃ liṅgasaṅkhyāhi yogā dhāppaccayanta(mpi tabbisayoyeveti)* (pakāravācakaliṅgasaṅkhyāhi yogā) aliṅgamasaṅkhyañca* na siyā, evañca satyabyayattamabhimatantassa na siyā, tañciṭṭhaṃ, kiriyāvisaye tu tasmiṃ gayhamāne ekadhābhuñjati dvidhābhuñjati dvidhāgacchaticcādo bhojana gamanādikiriyāya sabbathā liṅgasaṅkhyāhi yogābhāvā yathāvutta doso na siyāti pāṇinīyavuttikārena jayādiccena kiriyā visayoyevettha pakāro gahito.
There is also pakāra (mode) pertaining to substance (dabba) and quality (guṇa). If that were also taken, then due to the connection of substances and qualities with gender and number, a word ending in the dhā suffix would not be genderless and numberless (and thus it would not be an indeclinable, which is desired for it). However, if pakāra is taken in the context of action, as in 'ekadhābhuñjati', 'dvidhābhuñjati', 'dvidhāgacchati' and so on, there is no connection of the action of eating, going, etc., with gender and number in any way, so the aforementioned fault would not arise. Thus, the pakāra (mode) in the context of action is taken here by Jayāditya, the commentator of Pāṇini.
Cũng có loại pakāra (cách thức) liên quan đến dabba (thực thể) và guṇa (phẩm chất). Nếu loại đó cũng được bao gồm, thì do sự liên kết của dabba và guṇa với liṅga (giới tính) và saṅkhyā (số lượng), thì hậu tố dhā (cũng liên quan đến phạm vi đó) sẽ không phải là aliṅga (không giới tính) và amasaṅkhya (không số lượng). Và nếu như vậy, thì tính abyaya (bất biến) mong muốn của nó sẽ không tồn tại. Điều đó là mong muốn. Tuy nhiên, nếu pakāra được chấp nhận trong phạm vi kiriyā (hành động), thì trong ‘ekadhābhuñjati’, ‘dvidhābhuñjati’, ‘dvidhāgacchati’ v.v…, do hoàn toàn không có sự liên kết của hành động ăn, đi v.v… với liṅga và saṅkhyā, thì lỗi đã nói sẽ không xảy ra. Vì vậy, Jayādicca, tác giả chú giải của Pāṇini, đã chấp nhận pakāra trong phạm vi kiriyā ở đây.
Tampati āha- ‘dabbe’ccādi.
In response to that, he says: 'dabbe'ccādi'.
Về điều đó, đã nói: ‘dabbe’ v.v…
Kasmā panevamāhāti āha- ‘navadhādabba’miccādi.
Why does he say this? He says: 'navadhādabba'miccādi'.
Tại sao lại nói như vậy? Đã nói: ‘navadhādabbaṃ’ v.v…
‘‘Navadhā dabbaṃ, bahudhā guṇo’’ti vesesikānaṃ saṅketo.
The convention of the Vaiśeṣikas is: 'Substance is ninefold, quality is manifold'.
‘‘Navadhā dabbaṃ, bahudhā guṇo’’ là quy ước của các nhà triết học Vaiśeṣika.
Tattha puthabyāpotejovāyvākāsakāladisāttamanānīti nava dabbāni.
Among these, earth, water, fire, air, space, time, direction, self, and mind are the nine substances.
Ở đó, đất, nước, lửa, gió, không gian, thời gian, phương hướng, linh hồn và tâm trí là chín thực thể.
Rūpa rasa gandha phassa saṅkhyāparimāṇa puthuttasaṃyogavibhāga parattāparattabuddhisukhadukkhecchādosapayatanā ca guṇā, casaddena gurutta davattasinehasaṅkhāradhammādhammasaddā ceti catubbīsati bahudhā guṇo.
Form, taste, smell, touch, number, measure, distinctness, conjunction, disjunction, priority, posteriority, cognition, pleasure, pain, desire, aversion, and effort are qualities. And by the word ca, gravity, fluidity, affection, saṅkhāra, dharma, adharma, and sound – these twenty-four are manifold qualities.
Sắc, vị, hương, xúc, số lượng, kích thước, sự riêng biệt, sự kết hợp, sự phân chia, tính xa, tính gần, trí tuệ, lạc, khổ, dục, sân, nỗ lực là các phẩm chất, và với từ ca thì trọng lượng, tính lỏng, sự gắn kết, các hành, pháp, phi pháp, âm thanh là hai mươi bốn phẩm chất.
Atrāpi yathāvuttakāsikāvuttiyā pañcikākārena jinindabuddhinā navadhā dabbaṃ bahudhā guṇotyatrāpi ‘‘kiriyājjhāharitabbā navadhā dabbaṃ bahudhā guṇo upadisīyati viññāyati byākhyāyate vijjatevā’’ti kiriyāvisayoyeva pakāro paṭipādito, payogadassanato byavacchejjabhāvā sabbattha kiriyeveti visesanopādānamayuttanti sambandho.
Even here, by Jinindabuddhi, the author of the Pañcikā on the aforementioned Kāśikāvṛtti, in 'navadhā dabbaṃ bahudhā guṇo', the pakāra (mode) pertaining to action is established by implying an action, as in 'navadhā dabbaṃ bahudhā guṇo upadisīyati viññāyati byākhyāyate vijjatevā' (substance is ninefold, quality is manifold, is taught, is understood, is explained, or exists). The connection is that since common usage does not distinguish (between dabba, guṇa, and kiriyā as contexts for pakāra), the designation of a specific context (like kiriyā) by the authors of the commentary and sub-commentary is improper.
Ở đây, Jinindabuddhi, tác giả của chú giải Kāśikā đã nói ở trên, cũng đã giải thích pakāra chỉ trong phạm vi kiriyā trong câu ‘navadhā dabbaṃ bahudhā guṇo’ bằng cách nói ‘‘kiriyājjhāharitabbā navadhā dabbaṃ bahudhā guṇo upadisīyati viññāyati byākhyāyate vijjatevā’’ (chín thực thể, nhiều phẩm chất được giảng dạy, được hiểu, được giải thích, hoặc tồn tại). Mối liên hệ là, vì có sự xuất hiện trong cách dùng, không có gì để loại trừ, nên ở mọi nơi đều là kiriyā, và vì vậy việc thêm giới từ là không hợp lý.
Navadhā dabbaṃ bahudhā guṇoti payogadassanato dabbaguṇavisayānampakārānaṃ gayhupagattā byavacchedayitabbānaṃ dabbaguṇavisayānampakārānaṃ bhāvā sabbasmiṃ dabbaguṇavisaye jinindabuddhinā vuttanayena kiriyā atthevāti kiriyāvisayova pakāro gayhatīti vuttikāra pañjikākārānaṃ visesanopādānamayuttanti attho.
Since common usage shows that pakāras (modes) related to substances and qualities are also encompassed, and since there is no pakāra related to substances and qualities that needs to be excluded, it means that for all substances and qualities, action is present in the manner stated by Jinindabuddhi. Therefore, the pakāra related to action is taken, and the designation of a specific context by the authors of the commentary and sub-commentary is improper.
Vì có sự xuất hiện trong cách dùng ‘navadhā dabbaṃ bahudhā guṇo’, nên các pakāra liên quan đến dabba và guṇa được chấp nhận, và không có các pakāra liên quan đến dabba và guṇa cần phải loại trừ. Do đó, ở mọi nơi liên quan đến dabba và guṇa, kiriyā tồn tại theo cách đã nói bởi Jinindabuddhi. Vì vậy, pakāra chỉ được chấp nhận trong phạm vi kiriyā. Điều này có nghĩa là việc thêm giới từ của các tác giả chú giải và chú giải phụ là không hợp lý.
Tatoyevāti yato visesanopādānamayuttaṃ tatoyeva dvīhiccādikamāheti attho.
For that very reason, since the designation of a specific context is improper, he says 'dvīhi'ccādikaṃ āha'.
‘Tatoyeva’ có nghĩa là ‘vì việc thêm giới từ là không hợp lý, nên đã nói ‘dvīhi’ v.v…’.
Ayametthādhippāyo ‘‘dvidhā karotīti kiriyāpayogepi pakāro dabbaguṇavisayo… dabbavisayassa guṇavisayassa vā dvidhābhāvassa karīyamānattā, natu kiriyāvisayo… dvidhābhāvassa karaṇakiriyāvisayassettha vattumanicchitattā.
The intention here is that even in the usage 'dvidhā karoti' (he does in two ways), the pakāra (mode) is related to substance or quality, because the two-fold nature of a substance or quality is being performed, not related to action, because the two-fold nature of the action of performing is not intended here to be stated.
Ý nghĩa ở đây là: ‘‘ngay cả trong cách dùng ‘dvidhā karoti’ (làm hai cách), pakāra là liên quan đến dabba và guṇa… vì sự tồn tại hai cách của dabba hoặc guṇa đang được thực hiện, chứ không phải liên quan đến kiriyā… vì không mong muốn rằng sự tồn tại hai cách là liên quan đến hành động thực hiện ở đây.
Tatoyeva kiriyāpakāropādāne* atra dhāppaccayantappayogo na siyāti viññāpetuṃ ‘dvīhi’ccādikamāhe’’ti tenāha‘atre’ccādi.
For that very reason, to make it known that the use of a dhā suffix ending would not occur here if the pakāra of action were taken, he says 'dvīhi'ccādikaṃ āha'. Therefore, he says 'atre'ccādi'.
Chính vì vậy, để thông báo rằng việc sử dụng hậu tố dhā sẽ không xảy ra khi thêm kiriyāpakāra, đã nói ‘dvīhi’ v.v…’’. Vì vậy, đã nói: ‘atre’ v.v…
Dabbaguṇavisaye pakāre gayhamāne yoyaṃ doso sambhāvito parehi, taṃ dāni nirākattumāha ‘satipice’ccādi.
Now, to refute the fault that is conceived by others if pakāra (mode) related to substance and quality is taken, he says 'satipice'ccādi'.
Để bác bỏ lỗi mà người khác có thể nghĩ đến khi chấp nhận pakāra trong phạm vi dabba và guṇa, đã nói ‘satipice’ v.v…
Sabhāvato aliṅgamasaṅkhyañcāti sambandho, saṅkhyantarāpādane gamyamāne dhāppaccayo vihito pāṇiniyehi, tadāha- ‘dabbasse’ccādi saṅkhyāntarāpādanepīti pubbaṃ yā vavatthitā saṅkhyā, tato- ññaṃ saṅkhyāntaraṃ tassāpādanaṃ karaṇaṃ saṅkhyantarāpādanaṃ, tasmimpīti attho.
The connection is 'sabhāvato aliṅgamasaṅkhyañca' (and naturally genderless and numberless). The dhā suffix is prescribed by Pāṇini in cases where a change of number is implied. Therefore, he says 'dabbasse'ccādi' (of the substance, etc.). Saṅkhyantarāpādane'pi means even in the bringing about of another number—that is, the number that was previously established, from that, another number, its bringing about, its making, is saṅkhyantarāpādanaṃ. Even in that, is the meaning.
Mối liên hệ là ‘tự nhiên là aliṅga và amasaṅkhya’. Hậu tố dhā được các nhà ngữ pháp Pāṇini quy định khi ngụ ý sự tạo ra một số lượng khác. Điều đó đã nói: ‘dabbasse’ v.v… ‘Saṅkhyantarāpādane’ có nghĩa là ‘ngay cả trong việc tạo ra một số lượng khác’. Saṅkhyā đã được thiết lập trước đó, ññaṃ là một saṅkhyā khác từ đó, việc tạo ra nó là saṅkhyantarāpādana. Ý nghĩa là ‘ngay cả trong điều đó’.
So pakāro assāti tabbā, tasaddena pakārassa parāmaṭṭhattā tabbatītettha pakāravatīti attho vuttoti āha- ‘tasaddene’ccādi.
That pakāra belongs to it, hence tabbā. Since pakāra is referred to by the word ta, in tabbatī (which means pakāravati), the meaning is expressed as 'tasaddene'ccādi'.
‘So pakāro assāti tabbā’ có nghĩa là ‘cách thức đó là của nó’. Vì pakāra được đề cập bởi từ ta, nên trong ‘tabbatī’, ý nghĩa là ‘có cách thức’ đã được nói. Vì vậy, đã nói: ‘tasaddene’ v.v…
Pakāravatīti pakāravati atthe.
Of pakāravatī means in the sense of having a pakāra.
‘Pakāravatī’ là trong nghĩa ‘có cách thức’.
Muduppakāravā mudujātiyo.
Of a gentle type means mudujātiya.
‘Muduppakāravā’ là ‘mudujātiyo’ (thuộc loại mềm mại).
Nanu ca abhavanannāma sabbathā anuppattiyā vā avatthantarena vā, tathā satyabhūtasaddo-nuppannamattavacanopīti kathamabhūtasaddo-vatthantare nābhūte vuttoccāha- ‘abhūtassi’ccādi.
Now, is non-existence not by absolute non-arising or by another state? If so, the word "abhūta" means 'simply not arisen'. So how can the word "abhūta" be spoken of in another state that has not come into existence? Thus, he says 'abhūtassa' and so on.
Há chẳng phải ‘abhava’ (không có) có nghĩa là không phát sinh theo mọi cách hoặc không có trạng thái khác sao? Nếu vậy, từ ‘abhūta’ (không có) có nghĩa là chỉ sự không phát sinh. Vậy làm sao từ ‘abhūta’ lại được dùng cho một trạng thái khác, không phải là không có? Do đó, người ta nói ‘abhūtassa’ v.v.
Kathamavatthāva tasaddena parāmasīyatīti ce abhūtasaddo yadyanuppannavācī siyā, tadā tasaddappa yogoyeva na siyā… tasaddenābhūtasseva gahaṇato, abhūtabhāveccādinā suttitaṃ siyā, tena tasaddappayogasāmatthiyā avatthāva tasaddena parāmasīyati, tapparāmaṭṭhañcāvatthantaramabhūta saddo apekkhate, tenāha- ‘tabbhāvetivacanā’iccādi.
If it is asked how that state is referred to by that word, if the word "abhūta" were to mean 'not arisen', then the use of 'ta' (that) would not be applicable, because 'ta' only refers to the "abhūta" (non-existent). It would be expressed as "abhūtabhāve" and so on from the sutta. Thus, by the power of the use of 'ta', 'that state' is referred to by 'ta'. And the word "abhūta" refers to 'another state' that is indicated by 'ta'. Therefore, he says 'tabbhāveti vacanā' and so on.
Nếu hỏi làm sao trạng thái lại được tham chiếu bởi từ đó, thì nếu từ ‘abhūta’ có nghĩa là không phát sinh, thì việc dùng từ đó sẽ không xảy ra… vì chỉ sự không có mới được nắm bắt bởi từ đó, thì ‘abhūtabhāve’ v.v. sẽ là sutta. Do đó, nhờ khả năng sử dụng từ đó, trạng thái được tham chiếu bởi từ đó, và từ ‘abhūta’ mong đợi một trạng thái khác được tham chiếu bởi từ đó. Do đó, người ta nói ‘tabbhāveti vacanā’ v.v.
Bhavanaṃ bhāvo tāya avatthantare bhāvo tabbhāvo tasmiṃ.
Becoming is bhāva (state); bhāva in another state is tabbhāva (that state); in that.
Sự hiện hữu là bhāva. Sự hiện hữu trong trạng thái khác đó là tabbhāva, trong đó.
Tenāha ‘abhūtasse’ccādi.
Therefore, he says 'abhūtassa' and so on.
Do đó, người ta nói ‘abhūtassa’ v.v.
Bhāveti visayasattamī, saṃsattamī vāti āha- ‘visaye gammamāne vā’ti.
Bhāveta is the locative case of object, or the locative case of connection, so he says 'when understood as the object' or 'when connected'.
Bhāveti là visayasattamī (lạc cách đối tượng) hay saṃsattamī (lạc cách liên hệ)? Người ta nói ‘visaye gammamāne vā’ (hoặc khi đối tượng được hiểu).
Kuṇḍalattenāti kuṇḍalasabhāvena.
Kuṇḍalattenāti means 'by being in the nature of an earring'.
Kuṇḍalattenāti (bởi trạng thái là vòng tròn): Bởi bản chất là vòng tròn.
Dissantīti vutte payoge dissantīti ayamattho viññāyatīti āha ‘disi’ccādi, idaṃ suttaṃ vijjhaṅga paribhāsā bhavatīti seso.
When it is said 'dissantīti', this meaning is understood: 'it appears', so he says 'disi' and so on. This sutta becomes a 'vijjhaṅgaparibhāsā', that is the remainder.
Khi nói ‘dissantīti’ (được thấy), ý nghĩa ‘dissantīti’ này được hiểu. Do đó, người ta nói ‘disi’ v.v. Sutra này là vijjhaṅgaparibhāsā (quy tắc giải thích cho yếu tố của quy tắc), đó là phần còn lại.
‘‘Ṇovā-pacce’’tiādinā (4-1) suttena vuttesvanekavidhesu atthesu pari samantato bhāsatīti paribhāsā, vidhino paccayassa aṅgabhūtā paribhāsā vijjhaṅgaparibhāsā.
Paribhāsā is that which illuminates all around the many kinds of meanings stated by the sutta "ṇovā-pacce" and so on (4-1). A paribhāsā that is an accessory to the rule or suffix is a vijjhaṅgaparibhāsā.
‘Paribhāsā’ là giải thích toàn diện (pari samantato bhāsatīti) về nhiều ý nghĩa được nói đến trong sutra ‘‘Ṇovā-pacce’’ v.v. (4-1). ‘Vijjhaṅgaparibhāsā’ là quy tắc giải thích là yếu tố của quy tắc (vidhi) và paccaya.
Vidhiyevāti suttamidanti sambandho.
The connection is that "this sutta is a rule itself."
‘Vidhiyevāti’ (chính là quy tắc) là sự liên hệ với ‘suttamidaṃ’ (sutra này).
Vakkhamānasuttadvayanti ‘‘aññasmiṃ sakatthe’’ti suttadvayaṃ.
The two suttas to be spoken of are the two suttas, "aññasmiṃ sakatthe" and "aññattha hi sakatthe".
Hai sutra sẽ được nói đến là hai sutra ‘‘aññasmiṃ sakatthe’’.
Antarasaddo-nekatthopīhāntarāḷavācī majjhavācī gayhati, na vijjatentaramesanti antarāḷamattapaṭisedhepayojanaṃ natthīti katvāntarā ḷaṭṭhassābhāvāntarāḷaṃ natthītyupacarīyati, evañhi loke payujjate ‘anantarā ime gāmā anantarā ime pāsādā’ti antarāḷagatassa ññassa gāmassaññassa pāsādassa vābhāvā tathā byapadisīyate, tathevamihāpyantarāḷagatassaññassa byañjanassābhāvā anantarā ityuccante, athavāntarasaddo byavadhānavācī byavadhānābhāvato-nantarā iti vuccante.
Although the word 'antara' has many meanings, here 'antarāḷavācī' (meaning interval) or 'majjhavācī' (meaning middle) is taken. There is no purpose in denying 'antarāla' (interval itself), therefore 'antarāla' (interval) is figuratively said to be non-existent because the state of an interval is non-existent. For it is used in the world thus: 'these villages are anantarā (without interval), these palaces are anantarā,' meaning there is no other village or other palace in between, thus it is designated. In the same way, here too, due to the absence of any other consonant in between, it is called 'anantarā'. Or the word 'antara' means 'separation'; due to the absence of separation, it is called 'anantarā'.
Mặc dù từ ‘antara’ có nhiều nghĩa, ở đây nó được dùng với nghĩa ‘antarāḷavācī’ (chỉ khoảng cách) và ‘majjhavācī’ (chỉ ở giữa). Không có mục đích trong việc phủ nhận hoàn toàn khoảng cách, do đó, vì không có trạng thái khoảng cách, ‘antarāḷaṃ natthi’ (không có khoảng cách) được dùng một cách ẩn dụ. Trong thế gian, người ta dùng ‘anantarā ime gāmā, anantarā ime pāsādā’ (những ngôi làng này không có khoảng cách, những cung điện này không có khoảng cách) khi không có ngôi làng hay cung điện khác ở giữa. Tương tự như vậy, ở đây, vì không có phụ âm nào khác ở giữa, người ta nói ‘anantarā’. Hoặc từ ‘antara’ có nghĩa là ‘byavadhāna’ (sự ngăn cách), và vì không có sự ngăn cách, người ta nói ‘anantarā’.
Antaraṃ karotīti vā khādiippaccayaṃ* vidhāya antarāyati byavadhānaṃ karotīti kattari appaccayaṃ vidhāya antaro byavadhāyako natthetesanti anantarā.
Or, by forming the kṛt suffix 'khādi'* and then 'antarāyati' (it makes a separation), and then by forming the suffix 'a' in the agent sense 'antaro' (separator), 'anantarā' means there is no such separator.
Hoặc bằng cách thêm tiếp tố ‘khādi’ (hoặc ‘ṇi’) vào ‘antaraṃ karoti’ (tạo ra khoảng cách), nó trở thành ‘antarāyati’ (ngăn cách). Bằng cách thêm tiếp tố ‘a’ vào ‘kattari’ (chủ cách), ‘antaro’ (người ngăn cách) được hình thành. ‘Anantarā’ là không có những người ngăn cách này.
Yathā ‘rukkhā vanante’ttha rukkhā samuditāvekavanabyapadesaṃ labhante, tathātrāpi byañjanā samuditāvete saṃyogabyapadesagocarattaṃ paṭipajjante.
Just as 'trees in the forest' (rukkhā vanante) means the trees collectively receive the designation 'forest', so too here, these consonants, when taken collectively, come under the designation of saṃyoga.
Giống như ‘rukkhā vanante’ (những cây ở rìa rừng) nơi những cây tập hợp lại được gọi là một khu rừng, ở đây cũng vậy, các phụ âm tập hợp lại đạt đến trạng thái được gọi là saṃyoga (phụ âm kép).
Saṃyogoti hi samudāyappadhāno niddeso byañjanātyavayavappadhāno, tasmā byañjanāti bahuvacanena saṃyogoti ekavacananiddeso ghaṭate, nanu ca vaṇṇānamuccāritappadhaṃsittā yogapajjamaṭṭhitamānānaṃ na sambhavati samudāyattanti samudāyattamayuttanti nāyuttaṃ, tathāhi uttaruttaraggāhini buddhi pubbaparībhūte byañjanāvayave samudāyarūpena saṅkappentī samudāyavohārampavattayīti.
For 'saṃyoga' is a designation prominent for the collection, while 'byañjanā' is prominent for the individual members. Therefore, the plural 'byañjanā' (consonants) and the singular designation 'saṃyoga' (conjunction) are consistent. Now, since letters are destroyed immediately upon utterance, and thus cannot remain in a state of conjunction, a collection (samudāyatta) is not possible. Is 'samudāyatta' inappropriate? It is not inappropriate. For the intellect, grasping the succeeding letters, conceives the preceding and succeeding consonant parts as a collection, and thus initiates the usage of 'collection'.
Saṃyoga là một sự chỉ định ưu tiên tập hợp (samudāya), còn byañjanā (phụ âm) là ưu tiên thành phần (avayava). Do đó, việc chỉ định số nhiều cho byañjanā và số ít cho saṃyoga là phù hợp. Há chẳng phải không thể có sự tập hợp của các chữ cái vì chúng được phát âm và biến mất, không tồn tại trong trạng thái kết hợp sao? Không phải là không phù hợp. Như vậy, trí tuệ nắm bắt từng chữ cái liên tiếp, tưởng tượng các thành phần phụ âm trước và sau thành một hình thức tập hợp, và từ đó phát sinh cách nói về sự tập hợp.
Ṇānubandheti ditisaddassa saṃyogāvisayattā deccoti ‘sarānamādissā’ti visayo, uḷumpasaddassa saṃyogavisayattā oḷumpikoti etassa visayoti tattha rāghavo venateyyo meniko decco dosaggānti rūpāni.
The subject of "sarānaṃ ādissā" is 'decco' because the word 'diti' is not a subject for saṃyoga (conjunction). The subject of this "oḷumpiko" is the word 'uḷumpa' because it is a subject for saṃyoga. The forms are 'rāghavo', 'venateyyo', 'meniko', 'decco', 'dosaggā' there.
Về ṇānubandha: Vì từ ‘diti’ không thuộc phạm vi saṃyoga, nên ‘decco’ thuộc phạm vi ‘sarānamādissā’. Vì từ ‘uḷumpa’ thuộc phạm vi saṃyoga, nên ‘oḷumpiko’ thuộc phạm vi của nó. Trong đó, các hình thức là rāghavo, venateyyo, meniko, decco, dosaggā.
Idha tu oḷumpiko koṇḍaññoti yujjanti.
But here, 'oḷumpiko koṇḍañño' is appropriate.
Ở đây thì ‘oḷumpiko koṇḍañño’ là phù hợp.
Teneva ca tattha pañcikā ettha, ettha ca pañcikā tattha upanetabbāti.
Therefore, the Pañcikā (commentary) there should be brought here, and the Pañcikā here should be brought there.
Và chính vì thế, pañcikā ở đó và pañcikā ở đây cần được mang đến cho nhau.
Satissāti vutte satisaddo viññāyati satyantepi visesanattena vattumicchitesatyanto kathaṃ viññāyaticcāsaṅkiya ‘‘saṅkhyāya saccutīsāse’’ccādinā (4-50) satyantādīhi ḍo vihito, tasmiñca ḍetinimittenopādinne tadupādānasāmatthiyāsatyantova viññāyatīti dassetumāha- ‘ḍeti nimittopādānā’tiādi.
When 'satissa' is spoken, the word 'sati' is understood. If one wishes to speak of 'satyanta' (ending in 'sati') as a special feature, it might be wondered how 'satyanta' is understood. To address this, 'ḍo' is enjoined after words ending in 'sati', etc., by "saṅkhyāya saccutīsāse" and so on (4-50). And when that 'ḍeti' is enjoined as a mark, by the power of its injunction, only 'satyanta' is understood. To demonstrate this, he says 'ḍeti nimittopādānā' and so on.
Khi nói ‘satissāti’, từ ‘sati’ được hiểu. Khi nghi ngờ làm thế nào ‘satyanta’ (kết thúc bằng ‘sati’) được hiểu khi người ta muốn nói đến ‘satyanta’ như một tính từ, thì ‘ḍo’ được quy định từ ‘satyanta’ v.v. bởi ‘‘saṅkhyāya saccutīsāse’’ v.v. (4-50). Và khi ‘ḍeti’ được dùng làm dấu hiệu, nhờ khả năng sử dụng đó, chỉ ‘satyanta’ được hiểu. Để chỉ ra điều đó, người ta nói ‘ḍeti nimittopādānā’ v.v.