Khamāvīmaṃsāsūti pakativisesanameva kathamicchitanti āha- ‘sambandhassi’ccādi, padānamaññamaññasambandhassa purisādhīnattāti attho, pakati visesananti tijamāha saddānaṃ visesanaṃ, kimpana pakativisesane phala miccāha- ‘pakativisesanopādāna’miccādi.
In 'khamāvīmaṃsāsu', how is it meant to be merely a specific natural condition? He says 'sambandhassa' and so on, meaning that the connection between words is dependent on a person. He says 'tija' is a specific natural condition for words. Then, he asks what the result is of taking a specific natural condition, and says 'pakativisesanopādāna' and so on.
‘Khamāvīmaṃsāsūti’ (trong sự nhẫn nại và khảo sát): Làm thế nào đây chỉ là một tính từ của gốc từ? Người ta nói ‘sambandhassi’ v.v. Ý nghĩa là sự liên hệ giữa các từ phụ thuộc vào người. ‘Pakati visesananti’ (tính từ của gốc từ) nói về ‘tija’ là tính từ của các từ. Kết quả của việc dùng tính từ của gốc từ là gì? Người ta nói ‘pakativisesanopādāna’ v.v.
Yajjatra ‘khamāvīmaṃsāsū’ti pakativisesanaṃ, kasmiṃ atthe carati khasā vidhīyanticcāha- ‘atthantarassā niddesā’iccādi.
If 'khamāvīmaṃsāsu' is a specific natural condition here, in what meaning does 'khasā' function and in what meaning is it enjoined? He says 'atthantarassā niddesā' and so on.
Nếu ‘khamāvīmaṃsāsūti’ ở đây là tính từ của gốc từ, nó được dùng trong ý nghĩa nào, và ‘khasā’ được quy định trong ý nghĩa nào? Người ta nói ‘atthantarassā niddesā’ v.v.
Atthantarassāti nisānādiatthantarassa.
'Atthantarassāti' means of another meaning, like 'nisāna' and so on.
‘Atthantarassāti’ (của ý nghĩa khác): Của ý nghĩa khác như ‘nisāna’ v.v.
‘‘Sutānumitesu sutasambandhova balavā’’ti paribhāsamupalakkheti ‘sutānumitāna’miccādinā.
He points out the saying "Among things learned and inferred, the connection to what is learned is stronger" with "of what is learned and inferred," etc.
Giải thích định nghĩa rằng “Trong số những điều đã nghe và suy luận, điều đã nghe có liên hệ là mạnh hơn” bằng cách bắt đầu với ‘sutānumitāna’.
Tenevāti kiriyārūpāsu khamāvīmaṃsu khasānaṃ vīdhāneneva, sakatthe vidhāneneti vuttaṃ hoti.
Therefore, it is said that the application of kha and sa to khamā (patience/endurance) and vīmaṃsā (investigation) in verbal forms is an application in their own sense.
Bởi vì điều đó, chỉ bằng cách quy định* kha và sa trong các dạng động từ khama và vīmaṃsa, được nói là quy định theo nghĩa riêng của nó.
Titikkhakiriyattāti iminā paresaṃ viya khādyantānaṃ dhātusaññāvidhāna manatthakanti dasseti.
By "because of the action of endurance," it shows that the application of root designation to those ending in khādi, as in other cases, is meaningless.
Bằng cách này,* titikkhakiriyattā chỉ ra rằng việc quy định dhātusaññā cho những từ được dùng như ‘khādyantānaṃ’ là vô nghĩa, không giống như* của người khác.
Titikkhā khamā, titikkhati khamati, vīmaṃsā upaparikkhā, vīmaṃsati upaparikkhatīti attho.
Titikkhā is khamā (patience); titikkhati is khamati (endures); vīmaṃsā is upaparikkhā (investigation); vīmaṃsati is upaparikkhati (investigates) - this is the meaning.
Titikkhā là khamā (sự nhẫn nại), titikkhati là khamati (nhẫn nại); vīmaṃsā là upaparikkhā (sự khảo sát), vīmaṃsati là upaparikkhati (khảo sát) – đó là ý nghĩa.
Sutte tijaiti niddesā bhūvādikassa gahaṇaṃ.
In the Sutta, because of the designation "tijā" (tejati), the bhūvādi class is taken.
Trong kinh, do có sự chỉ định ‘tijā’ nên được hiểu là thuộc về bhūvādi.
Niccaṇyantassa curādikassa hi tādise payojane sati bahulaṃ vidhīyamānepi niccattamattano nātivattati.
For a curādi verb ending in ṇī, even if it is frequently applied in such a usage, its niccatta does not change.
Thật vậy, đối với curādika có niccaṇyanta, dù được quy định phổ biến trong những trường hợp như vậy, tính chất thường xuyên của nó vẫn không bị vượt quá.
Athavā curādimānenābyabhicārinā sāhacariyā tijopi curādikova, taṃ yathā ‘gāvassa dutiyenāttho’ti.
Alternatively, due to its unfailing association with the curādi measure, tija is also of the curādi class, just as when it is said, "there is a need for a second cow."
Hoặc là, do sự tương quan không thể sai lệch với curādika, tijopi cũng là curādika, giống như khi nói ‘gāvassa dutiyenāttho’.
Vuttegoyevopādīyate, nāsso, na gadrabho.
When said, only a cow is taken, not a horse, nor a donkey.
Chỉ con bò được hiểu, không phải con ngựa, không phải con lừa.
Kadāci pana assādinopi dutiyassa gahaṇaṃ siyā atthappakaraṇā dippabhāvato.
But sometimes, due to the influence of context, etc., a second (animal) like a horse might also be taken.
Đôi khi, việc hiểu ‘thứ hai’ cũng có thể là con ngựa, v.v., do ảnh hưởng của ngữ cảnh và ý nghĩa.
Nanu ca vīmaṃsāyaṃ sappaccayavidhāna manupapannamitaretaranissayadosa duṭṭhattā, tathāhi siddhe vīmaṃsāsadde sappaccayo uppajjate, sati ca tasmiṃ vīmaṃsāti rūpaṃ sampajjatīti itaretaranissayo, itaretara nissayāni ca kāriyānī nopakappantīti tenāha- ‘anuvādarūpāna’miccādi.
Now, is not the application of sappaccaya (affix) in vīmaṃsā inappropriate due to the fault of mutual dependence? For, when the word vīmaṃsā is established, the sappaccaya arises, and when that is present, the form vīmaṃsā is produced; this is mutual dependence, and mutually dependent actions are not conducive. Therefore, he says: "of forms for repetition," etc.
Này, việc quy định sappaccaya trong vīmaṃsā là không phù hợp vì bị lỗi itaretaranissaya (phụ thuộc lẫn nhau), như sau: khi từ vīmaṃsā đã được thiết lập, sappaccaya được tạo ra; và khi có sappaccaya, dạng vīmaṃsā được hoàn thành – đó là itaretaranissaya, và các công việc itaretaranissaya thì không phù hợp. Vì vậy,* nói: ‘anuvādarūpāna’miccādi.
Anādikālasaṃsiddhasaddānuvāto natthi itaretaranissayo dosoti bhāvo.
The meaning is that there is no fault of mutual dependence in the repetition of words established from beginningless time.
Ý nghĩa là: sự lặp lại của các từ đã được thiết lập từ thời vô thủy thì không có lỗi itaretaranissaya.
Payojakabyāpāraṇippaccayābhāve tejateti rūpaṃ.
In the absence of the causative agent's activity, the form is tejati.
Trong trường hợp không có payojakabyāpāraṇippaccaya,* tejateti là một dạng*.
Pubbeviya pakativisesanādītyanena ‘‘sambandhassa purisāyattattā ‘tikicchāsaṃsayesū’ti pakativisesananti āha- ‘tikicchāya’miccādi’tyādikaṃ sabbaṃ yathāyogametthāpi vattabbantyatidisati.
By "like the previous modification of the root, etc.," he implicitly extends here everything that was said previously, such as "since the connection depends on the agent, he says 'in sickness and doubt,' which is a modification of the root, 'in sickness,' etc."
Giống như trước đây, bằng cách nói ‘pakativisesanādītyanena’,* chỉ ra rằng tất cả những điều như “do sự liên hệ phụ thuộc vào người, nên ‘tikicchāsaṃsayesū’ là pakativisesana, và nói ‘tikicchāya’miccādi” cũng nên được nói ở đây một cách thích hợp.
Vissatthoti visaddassa attho.
Vissattho means "clear" or "trustworthy."
Vissattha có nghĩa là visadda (trong sáng, rõ ràng).
Atha kimitthaṃ chappaccayantasseva dvidhodāharaṇantyāsaṅkiyāha- ‘atthabhedā dvidhodāharaṇa’nti.
Then, raising the question "Why are there two examples for an affix of six (forms)?" he says, "there are two examples due to the difference in meaning."
Rồi, tại sao chỉ có chappaccayanta lại được đưa ra hai ví dụ ở đây? Để nghi vấn điều đó,* nói: ‘atthabhedā dvidhodāharaṇa’nti (do sự khác biệt về ý nghĩa nên có hai ví dụ).
Niketo nivāso, saṅketo lakkhaṇaṃ.
Niketa is a dwelling, saṅketa is a sign.
Niketa là nơi cư ngụ, saṅketa là dấu hiệu.
Tuṃsmātīha paccayaggahaṇamācikkhati ‘tuṃtāye’ccādinā.
Here, the taking of the affix tuṃsmā is explained by "tuṃtāya," etc.
Ở đây, việc lấy paccaya ‘tuṃsmā’ được giải thích bằng ‘tuṃtāye’ccādinā.
Tato ceti yato tuṃsmāti paccayasseva gahaṇaṃ yato ca visesana niddeso, tatoti attho.
And from that: since only the affix tuṃsmā is taken, and since it is a designation for a modifier, that is the meaning.
Và từ đó, ý nghĩa là: vì chỉ lấy paccaya ‘tuṃsmā’ và vì có sự chỉ định đặc biệt, nên từ đó.
Paccayaggahaṇe tadādiggahaṇaṃ viññāyate… ‘‘paccayaggahaṇe yasmā so vihito tadādino gahaṇa’’nti ñāyato.
In taking an affix, the taking of that which begins with it is understood... according to the maxim: "When an affix is taken, that which begins with it, from which it is derived, is taken."
Trong việc lấy paccaya, sự lấy tadādi (khởi đầu của nó) được hiểu… theo quy tắc ‘‘paccayaggahaṇe yasmā so vihito tadādino gahaṇa’’nti (khi lấy paccaya, lấy tadādi từ nơi nó được quy định).
Visesanattena vattumicchitattā tadantaggahaṇaṃ… ‘‘vidhibbisesanantassā’’ti (1-13) vacanābhi manasi nidhāyāha- ‘yato kiriyatthā’iccādi.
Since it is desired to be stated as a modifier, the taking of what ends with it... bearing in mind the statement "vidhibbisesanantassā" (1-13), he says: "yato kiriyatthā," etc.
Do muốn nói như một tính từ, nên có sự lấy tadanta (kết thúc của nó)… ghi nhớ câu nói ‘‘vidhibbisesanantassā’’ (1-13),* nói: ‘yato kiriyatthā’iccādi.
So kiriyattho ādi yassa samudāyassa so tadādi so paccayonte tassa (so tadanto).
That kiriyattha (verbal meaning) is the beginning of the compound, so it is tadādi; that affix is at its end, so it is tadanta.
Kiriyā-attha đó là khởi đầu của tập hợp nào, thì đó là tadādi; paccaya kết thúc của nó (thì đó là tadanta).
Tadāditadantasamudāyavisesassa gahaṇaṃ, (natu) tadantamattasse tyattho.
It is the taking of a specific compound that begins with and ends with that (not merely that which ends with it).
Ý nghĩa là: sự lấy tập hợp đặc biệt của tadādi và tadanta, (chứ không phải) chỉ riêng tadanta.
Nanu ca tuṃsmāiti visesanattena vattumicchite bhavatu ‘‘vidhibbisesanantasse’’ti tadantaggahaṇaṃ paccayaggahaṇe tu kathaṃ tadādino gahaṇaṃ vacanābhāvatoccāha- ‘tadavinābhāvittā’ti.
Now, if tuṃsmā is desired to be stated as a modifier, let the taking of what ends with it occur according to "vidhibbisesanantasse"; but in the case of taking an affix, how is the taking of what begins with it possible without a specific statement? To this, he says: "because it is inseparable from it."
Này, nếu muốn nói ‘tuṃsmā’ như một tính từ, thì hãy có sự lấy tadanta theo ‘‘vidhibbisesanantasse’’; nhưng trong việc lấy paccaya, làm sao có sự lấy tadādi khi không có câu nói*? Để giải đáp,* nói: ‘tadavinābhāvittā’ti.
Yato vihito tena vinā na bhavati sīleneti tadavinābhāvī tassa bhāvo tasmā.
That which cannot exist without the thing from which it is derived is tadavinābhāvī; its nature is tasmā (therefore).
Vì nó không thể tồn tại nếu không có thứ mà nó được quy định, nên tadavinābhāvī (không thể tách rời khỏi nó); do tính chất đó.
Imāya yuttiyā viññāyate-ttho, yamākhyāyate ‘paccayaggahaṇe yasmā so vihito tadādino gahaṇa’nti.
By this reasoning, the meaning is understood, which is stated as "when an affix is taken, that which begins with it, from which it is derived, is taken."
Theo lý lẽ này, ý nghĩa được hiểu, điều mà được giải thích là ‘paccayaggahaṇe yasmā so vihito tadādino gahaṇa’nti.
Bhavatvevaṃ tadādino tadantassa ca gahaṇaṃ, tato kipphalaṃtyāha- ‘tene’ccādi.
Let the taking of what begins with it and what ends with it be so; what is the result? He says: "by that," etc.
Hãy có sự lấy tadādi và tadanta như vậy, vậy thì kết quả là gì?* nói: ‘tene’ccādi.
Sapāditoti pādisahitato.
Sapādito means "together with pādi."
Sapādito có nghĩa là cùng với pādi.
Kha cha suppattābhāvāti kha cha sānaṃ uppattiyā abhāvā.
Kha cha suppattābhāvāti means "due to the non-origination of kha and sa."
Kha cha suppattābhāvā có nghĩa là do không có sự phát sinh của kha, cha, sa.
Vuttappakārasseva tuṃppaccayantassa pakatibhāvena gahaṇā sapādito kha cha sānamanuppattīti adhippāyo.
The intention is that due to taking only the tuṃ-affix ending as the base, there is no origination of kha and sa from sapāda.
Ý nghĩa là: do chỉ lấy tuṃppaccayanta theo cách đã nói làm pakati, nên không có sự phát sinh của kha, cha, sa từ sapādi.
Vipubbā ‘ji-jaye’iccasmā tuṃpaccayantā ‘vijetumicchatī’ti atthe ‘‘tuṃsmā’’iccādinā(so), tuṃssaca lopo, nemittike ekāre nivatte ‘jisa jisa iti dvitte anādibyañjanalopo ‘‘jiharānaṃ gī’’ti (5-102) gī.
From vi-pubbā (prefixed by vi) and the root ji-jaye (to conquer), with the tuṃ affix, in the sense of "wishes to conquer," the tuṃsmā rule applies, and tuṃ and sa are dropped; with eka (e) being eliminated in nemittika, and after doubling jisa jisa, the initial consonant is dropped, resulting in gī from "jiharānaṃ gī" (5-102).
Từ ‘ji-jaye’ (chiến thắng) với tiền tố vi, khi có tuṃpaccaya theo ‘‘tuṃsmā’’iccādinā, và có sự lược bỏ của tuṃssa, khi ekāra mang tính nhân quả bị loại bỏ, thì ‘jisa jisa’ được lặp lại, và phụ âm đầu bị lược bỏ,* gī theo ‘‘jiharānaṃ gī’’ (5-102).
Jigīsappakatito ‘‘bhūte īūṃ’’iccādinā (6-4) ī.
From the base jigīsā, ī is added by "bhūte īūṃ," etc. (6-4).
Từ pakati jigīsa,* ī theo ‘‘bhūte īūṃ’’iccādinā (6-4).
Tasmiṃ aña.
In that, another (vowel is added).
Trong đó, aña.
‘‘Ā ī ū mhā ssā ssamhānaṃ vā’’ti (6-33) īssa rasse byajigīsi.
By "Ā ī ū mhā ssā ssamhānaṃ vā" (6-33), the ī becomes short, forming byajigīsī.
Theo ‘‘Ā ī ū mhā ssā ssamhānaṃ vā’’ (6-33), ī trở thành nguyên âm ngắn,* byajigīsi.
Yadi tu sapādito sassa uppatti siyā, tadā byajigīsīti ettha dvibbacanaṃ karīyamānaṃ sappaccayantassa paṭhamassekassarassa dvibbacanaṃ bhavatīti ‘‘kha cha sāna’’miccādinā (5-69) vijiya iti samudāye ādibhūtassa visaddassa siyā īmhi ca vihite sapādino pakatibhāvoti visadda pubbe añāgamo siyā, tato ca avivijisīti aniṭṭhampasajjeyya.
If sa were to arise from sapāda, then in byajigīsī, if doubling were done, the doubling would occur to the first ekassara of the sappaccaya-ending word. Thus, by "kha cha sānaṃ," etc. (5-69), it would apply to visa which is the initial part of the compound vijiya; and when ī is produced, sapāda would be the base, and an additional añāgama would occur before visa, and then avivijisī would result, which is an undesirable outcome.
Nếu có sự phát sinh của sa từ sapādi, thì khi dvibbacana được thực hiện ở byajigīsī, dvibbacana của nguyên âm đầu tiên của sappaccayanta sẽ là của visadda là yếu tố khởi đầu trong tập hợp vijiya theo ‘‘kha cha sāna’’miccādinā (5-69); và khi ī được quy định, thì pakatibhāva của sapādi sẽ là añāgama trước visadda, và từ đó, avivijisī sẽ trở thành một điều không mong muốn.
Tuṃsmā icchāyanti ca pakatippaccayatthānamupadiṭṭhattā tena sabhāva liṅgena kha cha sappaccayā tadanto ca anumito na pana tuṃ, tumiha sutoti āha- ‘na tadanto, nāpi cha chasā’ti.
Since the meaning of the root and the affix are taught in "tuṃsmā icchāyaṃ," the kha cha sa affixes and their endings are inferred by that inherent characteristic, but not tuṃ. Tuṃ here is heard, so he says: "not that ending, nor kha and sa."
Và vì trong ‘tuṃsmā icchāyaṃ’, pakati và paccaya đã được chỉ định, nên kha, cha, sappaccaya và tadanta được suy ra bởi dấu hiệu tự nhiên đó, nhưng không phải tuṃ. Ở đây, tuṃ được nghe, nên* nói: ‘na tadanto, nāpi cha chasā’ (không phải tadanta, cũng không phải cha, cha, sa).
Jighacchāiccatra dvitte pubbassa ghassa ‘‘catuttha dutiyānaṃ tatiyapaṭhamā’’ti (5-78) go.
In jighacchā, when doubled, the former gha becomes ga by "catuttha dutiyānaṃ tatiyapaṭhamā" (5-78).
Trong jighacchā, khi lặp lại, ghassa đầu tiên trở thành go theo ‘‘catuttha dutiyānaṃ tatiyapaṭhamā’’ (5-78).
Tassa ‘‘kavaggahānaṃ cavaggajā’’ti (5-79) jo.
That ga becomes ja by "kavaggahānaṃ cavaggajā" (5-79).
Go đó trở thành jo theo ‘‘kavaggahānaṃ cavaggajā’’ (5-79).
Pāṇinināpīha sappaccaya vidhāyake sutte vākyampi yathā siyāti vāvacanaṃ kataṃ, tadayuttanti nirākattumāha- ‘vākyampi’ccādi.
Even by Pāṇini, the word vā (or) was used in the sutra that establishes sappaccaya to indicate that the sentence can also occur; to refute that it is inappropriate, he says "vākyampi," etc.
Pāṇini cũng đã dùng từ ‘vā’ trong kinh quy định sappaccaya ở đây để câu cũng có thể xảy ra, nhưng* bác bỏ điều đó là không phù hợp và nói: ‘vākyampi’ccādi.
Pakatyādityatra ādi saddena atthaviseso gahetabbo, pakati viseso tumanto, icchattho-tthaviseso.
In pakatyādi, the word ādi refers to a specific meaning; the specific root is the tuṃ-ending, and the meaning of wishing is the specific meaning.
Trong ‘pakatyādi’, từ ‘ādi’ nên được hiểu là atthavisesa (ý nghĩa đặc biệt); pakativisesa là tumanta, icchattha là atthavisesa.
Idaṃ lakkhaṇanti ‘‘tuṃsmā lopo cicchāyaṃ te’’iti idaṃ lakkhaṇaṃ.
This is the rule, meaning the rule "tuṃsmā lopo cicchāyaṃ te."
Đây là lakkhaṇa, tức là lakkhaṇa ‘‘tuṃsmā lopo cicchāyaṃ te’’.
Niyogatoti niyamena.
Niyogatoti means "by rule" or "necessarily."
Niyogato có nghĩa là theo quy tắc.
Āsaṅkāyamupasaṅkhyāna’’nti (3-1-7) vākyakārena vuttaṃ nirākattumāha- ‘āsaṅkāya’miccādi.
To refute what was said by the Vākyakāra in "āsaṅkāyamupasaṅkhyānaṃ" (3-1-7), he says "āsaṅkāya," etc.
Để bác bỏ điều được nói bởi vākyakāra trong ‘‘Āsaṅkāyamupasaṅkhyāna’’ (3-1-7),* nói: ‘āsaṅkāya’miccādi.
Acetanattā kūlassa icchāyāsambhavoti ‘kūlappatitumicchatī’ti vākyamevecchāpakāsanamasiddhaṃ, tenāsiddhena vākyenāsiddhānaṃ kha cha sānaṃ sādhanaṃ asiddhenāsiddhasādhanaṃ.
Since wishing is impossible for an inanimate cliff, the sentence "kūlappatitumicchatī" (wishes to fall upon the cliff) is itself unfounded as an expression of wishing; and by that unfounded sentence, the establishment of the unfounded kha and sa is the establishment of the unfounded by the unfounded.
Do bờ sông là vô tri nên không thể có ý muốn, vì vậy câu ‘kūlappatitumicchatī’ là một sự biểu lộ ý muốn không thành công; bởi câu không thành công đó, việc chứng minh kha, cha, sa không thành công là chứng minh điều không thành công bằng điều không thành công.
Icchāvacanicchāti icchāya vattumicchā.
Icchāvacanicchāti means "wishing to speak of a wish."
Icchāvacanicchā là ý muốn nói về ý muốn.
Icchāyapavattito upaladdhīti icchāya upaladdhi upālambo parijānanaṃ pavattitoti attho.
Icchāyapavattito upaladdhīti means "from the arising of wish, there is perception, blame, understanding, arising."
Icchāyapavattito upaladdhi có nghĩa là sự nhận biết từ sự phát sinh của ý muốn, tức là sự trách móc, sự hiểu biết, sự phát sinh.
Cetanāvaticāti vuttaṃ tasmā cetanāvati pavattito upaladdhiṃ dassetvā tadapadese nācetanepi dassetuṃ ‘yopesā’tiādimāha.
Therefore, having shown that there is perception from the arising of a conscious being, he then, by way of inference, says "yopesā" (what is that), etc., to show that it also applies to inanimate objects.
Vì đã nói ‘cetanāvaticāti’, nên sau khi chỉ ra sự nhận biết từ sự phát sinh ở những người có ý thức, để chỉ ra điều đó ở những vật vô tri,* nói ‘yopesā’tiādimāha.
Devadatte rajju khīlādipāṇinā uyyogo, kūle mattikāvikīraṇādi.
In the case of Devadatta, the effort is by means of rope, peg, etc., in the case of the cliff, it is by scattering earth, etc.
Trong Devadatta, sự cố gắng được thực hiện bằng tay với sợi dây, cọc, v.v.; ở bờ sông là việc rải đất, v.v.
Rajju guṇo.
Rope is a quality.
Rajju là sợi dây.
Khīlo* saṃkvādi.
A peg is a kind of stake.
Khīlo* là cọc, v.v.
Pulo tiṇādīnaṃ saṅghāto.
Pula is a clump of grass, etc.
Pulo là đống cỏ, v.v.
Sā sunakho mimarisatīti mara=pāṇacāge’icchāyaṃ tumantā so.
That dog mimarisati (wishes to die): mara (to die), with tuṃ affix in the sense of wishing, results in so.
Sā sunakho mimarisatīti: từ mara = pāṇacāge (từ bỏ sự sống), khi có tumanta với ý nghĩa ‘icchāyaṃ’ (mong muốn), thì có so.
‘‘Ñi byañjanasse’’ti (5-170) ñi.
Ñi by "ñi byañjanasse" (5-170).
Ñi theo ‘‘Ñi byañjanasse’’ (5-170).
Dvitte pubbato-ññassa lopo ‘‘kha cha sesvī’’ti (5-76) dvitte pubbassāssa imimarisati.
When doubled, the ñña before it is dropped, and by "kha cha sesvī" (5-76), the first sa in doubling becomes imi marisati.
Khi lặp lại, ñña trước bị lược bỏ, và khi lặp lại theo ‘‘kha cha sesvī’’ (5-76), thì assa trước trở thành imimarisati.
Tathā pipatisatīti ‘patapatha=gamena’ iccassa.
Similarly, pipatisati from "patapatha=gamena" (to go).
Tương tự, pipatisatīti là của ‘patapatha = gamena’ (đi lại).
Sā mimarisatīti satipi sacetanatte visattajīvitassa sunakhassa maraṇicchā sambhavatīti paṭipāditaṃ.
It is established that even if sā mimarisati is said, the wish for death is possible for a dog that is a conscious being with an afflicted life.
Sā mimarisatīti: đã được chứng minh rằng ngay cả khi có ý thức, một con chó có sự sống bị bệnh vẫn có thể có ý muốn chết.
‘‘Icchāsantā paṭisedho vattabbo’’ti (3-1-7) pāṇinīyavāttikakārena vuttaṃ, tannirākattumāha- ‘bubhukkhitu’miccādi.
"Repulsion due to desire should be spoken," so it was said by the author of Pāṇini's Vāttika. To refute this, he says, 'bubhukkhitu' and so on.
‘‘Icchāsantā paṭisedho albo’’ (sự ngăn cấm của mong muốn là một sự cấm đoán) được nói bởi nhà chú giải Pāṇini, để bác bỏ điều đó, nói rằng: ‘bubhukkhitu’ và vân vân.
Jātipadatthanissayena nivuttimpaṭipādayamāha- ‘jātipadatthe’ccādi.
Explaining the derivation by means of the meaning of the word 'jāti', he says, 'in the meaning of the word jāti' and so on.
Trình bày sự giải thích (từ nguyên) với sự hỗ trợ của ý nghĩa từ 'jāti' (loài), nói rằng: ‘jātipadattha’ và vân vân.
Itaro icchattho.
The other is the meaning of desire.
Cái còn lại là ý nghĩa của sự mong muốn.
Karīyati sambandhīyatīti kammaṃ.
That which is done, that which is related, is kamma.
Được làm, được liên kết, đó là kamma (hành động, đối tượng).
Tañca nāma jāti guṇakiriyādabba sambandhato pañcadhā bhavati.
And that, by reason of connection with genus, quality, action, or substance, is of five kinds.
Và điều đó thực sự trở thành năm loại do sự liên hệ với chủng loại, phẩm chất, hành động và vật chất.
Tattha nāmakammaṃ’ ḍittho ḍavitthoti nāmena piṇḍassa sambandhā.
There, name-kamma is the connection of a mass by name, such as 'Diṭṭha' or 'Daviṭṭha'.
Trong đó, nāmakammaṃ (kamma tên) là: ‘Ḍiṭṭha là Ḍavittha’ do sự liên hệ của vật thể với tên.
Jātikammaṃ goassoti gottādijātiyā piṇḍassa sambandhā.
Genus-kamma is the connection of a mass by genus like 'go' (cow) or 'assa' (horse), from a lineage and so forth.
Jātikammaṃ (kamma chủng loại) là: ‘bò, ngựa’ do sự liên hệ của vật thể với chủng loại như dòng dõi.
Guṇakammaṃ sukkonīloti sukkādinā guṇena dabbassa sambandhā.
Quality-kamma is the connection of a substance by a quality like 'sukka' (white) or 'nīla' (blue), from whiteness and so forth.
Guṇakammaṃ (kamma phẩm chất) là: ‘trắng, xanh’ do sự liên hệ của vật chất với phẩm chất như màu trắng.
Kiriyākammaṃ pācako pāyakoti pācakādikiriyāya dabbassa sambandhā.
Action-kamma is the connection of a substance by an action like 'pācaka' (cook) or 'pāyaka' (cause to drink), from cooking and so forth.
Kiriyākammaṃ (kamma hành động) là: ‘người nấu ăn, người uống’ do sự liên hệ của vật chất với hành động như nấu ăn.
Dabbakammaṃ daṇḍīvisāṇīti daṇḍādinā dabbena piṇḍassa sambandhā.
Substance-kamma is the connection of a mass by a substance like 'daṇḍī' (one with a stick) or 'visāṇī' (one with horns), from a stick and so forth.
Dabbakammaṃ (kamma vật chất) là: ‘người cầm gậy, người có sừng’ do sự liên hệ của vật thể với vật chất như cây gậy.
Evaṃ kammassa pañcappakārasambhavepicchāyamatthe īyassa vidhānato icchāsambandhiyeva kammaṃ gayhatīti kiriyākammamevātra gayhate amukamevatthamupadassento āha- ‘yadipi’ccādi.
Even though kamma can be of five types, since the suffix īya is prescribed in the sense of desire, only kamma related to desire is taken; thus, only action-kamma is taken here. Displaying this very meaning, he says, 'yadipi' and so on.
Mặc dù kamma có năm loại liên hệ như vậy, nhưng do īya được quy định trong ý nghĩa của sự mong muốn, nên chỉ có kamma liên hệ với sự mong muốn được lấy; do đó ở đây chỉ lấy kiriyākamma. Để trình bày chính ý nghĩa này, nói rằng: ‘yadipi’ và vân vân.
Ayañca nipāta samudāyo visesābhidhānanimittāsyupagame vattate.
This group of particles is used when there is an occasion for stating a specific meaning.
Và nhóm giới từ này được dùng để chỉ sự bao hàm của một ý nghĩa đặc biệt.
Tathāpītilokavuttirayaṃvisesābhidhānārambhe.
Similarly, this is a common usage when beginning a specific statement.
Tathāpi (tuy nhiên) là cách nói thông thường trong thế gian này khi bắt đầu một sự trình bày đặc biệt.
Taṃsambandhiyevāti icchāsambandhieva.
"Only that which is related to it" means only that which is related to desire.
Taṃsambandhiyeva (chỉ liên hệ với điều đó) là chỉ liên hệ với sự mong muốn.
Attanoputtamicchatītyādivacanicchāyamattasambandhiniputtādo attanotyanuvattiyasuttantarenapaccayovidhīyatepāṇininā, ettha tva(tta)ggahaṇamantarenātta sambandhinyeva puttādo kathaṃ viññāyate visesavacanābhāve hi parasambandhinyapi pappotītīmaṃcodyamubbhāvaya māha- ‘attasambandhini’ccādi.
Pāṇini prescribes the suffix by another Suttanta, by extending 'attano' to 'attanoputtamicchatī' and so forth, to mean a son related to one's own self. Here, without explicitly mentioning 'atta', how can it be understood that it refers to one's own son and so forth? If there is no specific word, it would apply to others as well. Raising this objection, he says, 'attasambandhini' and so on.
Pāṇini đã quy định hậu tố (paccaya) bằng một suttanta khác khi nói ‘Attanoputtamicchatī’ (mong muốn con của mình) và vân vân, trong đó không có từ ‘atta’ (tự ngã) mà vẫn hiểu là liên hệ với con của mình. Ở đây, nếu không có lời nói đặc biệt, thì làm sao có thể hiểu được? Nó có thể áp dụng cho mối liên hệ với người khác. Để nêu ra nghi vấn này, nói rằng: ‘attasambandhini’ và vân vân.
Īyassa parasambandhinyapi pasaṅgoti sambandho.
The suffix īya would also apply to what is related to others, so is the connection.
Īya có thể áp dụng cho mối liên hệ với người khác, đó là sự liên hệ.
Kutocāha-īyassāitidhānā’ti.
Why is it said, 'īyassāitidhānā'?
Tại sao? Nói rằng: ‘īyassāitidhānā’.
Atthaggahaṇassāvacane īyassānabhidhānāti bhāvo.
The meaning is that if the word 'attha' is not taken, the suffix īya is not expressed.
Nếu không đề cập đến ý nghĩa, thì īya không được chỉ định, đó là ý nghĩa.
Appattiyāti karaṇe hetumhi vā tatiyā.
Appattiyā is the instrumental case for reason or cause.
Appattiyā (do không đạt được) là tatiyā (cách thứ ba) trong ý nghĩa công cụ hoặc nguyên nhân.
Etthāti attano puttamicchatītetthāpi.
Ettha refers to 'attano puttamicchatī' here as well.
Ettha (ở đây) là ngay cả trong ‘Attano puttamicchatī’.
Na iṭṭhoti īyappaccayo nābhimato.
Na iṭṭho means the suffix īya is not desired.
Na iṭṭho (không mong muốn) là hậu tố īya không được chấp nhận.
Nevettha bhavitabbanti vadato-dhippāyāmāha ‘sāpekkhatta yeveti bhāvo’ti.
The intention of him who says that it should not be here is 'sāpekkhatta yeveti bhāvo' (it is because of its dependence).
Để trình bày ý định của người nói rằng ‘Nevettha bhavitabbaṃ’ (không nên có ở đây), nói rằng: ‘sāpekkhatta yeveti bhāvo’ (chính là ý nghĩa của sự phụ thuộc).
Yadi attano puttamicchatīti vattumicchāyaṃ sāpekkhettepi siyā, tadāyamaniṭṭhappasaṅgoti dassetumāha- ‘yadicettha’iccādi.
If there could be dependence in the desire expressed as 'attano puttamicchatī', then an undesirable consequence would arise. To show this, he says, 'yadicettha' and so on.
Nếu trong ‘Attano puttamicchatī’, sự phụ thuộc cũng có thể xảy ra trong ý nghĩa mong muốn, thì sẽ có sự không mong muốn này. Để trình bày điều đó, nói rằng: ‘yadicettha’ và vân vân.
Aniṭṭhappasaṅgassa sarūpamāha- ‘attano puttīyatīti siyā’ti.
He states the nature of the undesirable consequence: 'attano puttīyatīti siyā'.
Trình bày bản chất của sự không mong muốn: ‘Attano puttīyatīti siyā’ (sẽ là ‘mong muốn con của mình’).
Uppajjamānena īyeneva attatthassābhihitattā attasaddassāppayogoti cetampi na saṅgatanti paṭipādayamāha ‘na ca sakkā’tiādi.
Even if it is said that the meaning of 'atta' is already expressed by the arising īya, and therefore the word 'atta' should not be used, this is not correct. Explaining this, he says, 'na ca sakkā' and so on.
Vì īya đang phát sinh đã chỉ định ý nghĩa ‘atta’, nên không sử dụng từ ‘atta’ là không phù hợp. Để trình bày điều đó, nói rằng: ‘na ca sakkā’ và vân vân.
Kasmādevaṃ vattuṃ na sakkāti āha- ‘pakati’ccādi.
Why is it not possible to say this? He says, 'pakati' and so on.
Tại sao không thể nói như vậy? Nói rằng: ‘pakati’ và vân vân.
Apūpādikāya pakatiyā samānatthasseva visesanassa vuttipade antobhāva dassanāti attho.
The meaning is that the inclusion of an attribute (visesana) that has the same meaning as the base word (pakati), such as 'apūpika', is shown in the derived word.
Ý nghĩa là sự bao hàm của một từ đặc biệt có cùng ý nghĩa với bản chất như bánh và vân vân trong một từ ghép.
Kvapanevaṃ diṭṭhantyāha- ‘taṃyathe’ccādi.
Where has this been seen? He says, 'taṃyathe'ccādi.
Nói rằng: ‘taṃyathe’ và vân vân, để chỉ ra nơi điều này được thấy.
‘‘Tamassa sippaṃ sīlaṃ paṇyaṃ paharaṇaṃ payojanaṃ’’ti (4-27) ṇike āpūpiko.
"That is his craft, virtue, merchandise, weapon, livelihood," (4-27) is āpūpiko in the ṇika.
‘‘Tamassa sippaṃ sīlaṃ paṇyaṃ paharaṇaṃ payojanaṃ’’ (đó là nghề nghiệp, giới hạnh, hàng hóa, vũ khí, mục đích của người đó) trong ṇika (4-27) là āpūpiko (người làm bánh).
Natu bhinnatthassāti byatirekaṃ dassetvā taṃ diṭṭhantena sādhetumāha- ‘devadattassi’ccādi.
It is not for a different meaning. Having shown the distinction, he proves it with an example, saying, 'devadattassi' and so on.
Để bác bỏ điều đó và chứng minh bằng ví dụ, nói rằng: ‘devadattassi’ và vân vân.
Kāraṇamāha- ‘sāmyantare’ccādi.
He states the reason: 'sāmyantare'ccādi.
Nói lý do: ‘sāmyantare’ và vân vân.
Devadattassa dhuruno kulanti sāmyantarabyavacchedāya devadattasaddasso pādānato gurukulanti vuttipadena devadattatthassānto bhāvoti attho.
The meaning is that by supplying the word 'devadatta' to distinguish it from other owners, as in 'Devadattassa dhuruno kulaṃ' (Devadatta's teacher's family), the meaning of Devadatta is included in the derived word 'gurukula'.
Ý nghĩa là để phân biệt với các mối quan hệ sở hữu khác, từ ‘devadatta’ được sử dụng để chỉ ‘gia đình của Devadatta’ (gurukula), có nghĩa là ý nghĩa của Devadatta được bao hàm trong từ ghép ‘gurukula’.
Tametthopi samānantūpadassento āha- ‘tathehāpi’ccādi.
Illustrating the same here, he says, 'tathehāpi' and so on.
Để trình bày điều tương tự ở đây, nói rằng: ‘tathehāpi’ và vân vân.
Athāttano puttamicchatītyetasmiṃ vākye padassānvākhyānato attasaddassāpphayogo kinna siyāti dassetumāha- ‘nacāpi’ccādi.
Now, in the sentence 'attano puttamicchatī', since the word is analyzed, why should the word 'atta' not be omitted? To show this, he says, 'nacāpi' and so on.
Vậy thì, trong câu ‘Attano puttamicchatī’, có lẽ không nên sử dụng từ ‘atta’ do sự giải thích của từ. Để trình bày điều đó, nói rằng: ‘nacāpi’ và vân vân.
Padassāti puttīyādino padassa.
"Padassa" refers to a word like 'puttīya'.
Padassa (của từ) là của từ puttīya và vân vân.
Nacāpi appayogoti sambandho.
"Nor is there an omission," is the connection.
Nacāpi appayogo (và cũng không phải là không sử dụng) là sự liên hệ.
Kāraṇamāha- ‘īyantassā’tiādi.
He states the reason: 'īyantassā'tiādi.
Nói lý do: ‘īyantassā’ và vân vân.
Īyanto puttīyādi, niyogato na pappotīti sambandho.
'Īyanta', such as 'puttīya', does not necessarily attain (that meaning), is the connection.
Īyanta là puttīya và vân vân, không nhất thiết phải đạt được, đó là sự liên hệ.
Tabbācīsaddappayoganti aññavācīsaddayogaṃ.
"Tabbācīsaddappayogaṃ" means the use of words that denote other things.
Tabbācīsaddappayogaṃ (sự không sử dụng từ chỉ điều đó) là sự kết hợp của từ chỉ điều khác.
Sutaggahaṇanti asutattāti vuttasutaggahaṇaṃ.
"Sutaggahaṇaṃ" refers to taking what is heard, as mentioned in 'asutattā'.
Sutaggahaṇaṃ (sự nắm bắt điều đã nghe) là sự nắm bắt điều đã nói là asutta (không được nghe).
Atthappakaraṇādyupalakkhaṇantyanena atthato pakaraṇāditopi puttassatta niyatā gamyate, sutasaddassa tu gahaṇamupalakkhaṇatthanti vadati.
"Atthappakaraṇādyupalakkhaṇaṃ" means that by this, the specific belonging of the son to one's self is understood from the meaning, context, and so on. The mention of 'suta' (heard) is only for illustrative purposes, he says.
Atthappakaraṇādyupalakkhaṇaṃ (sự chỉ định ý nghĩa, văn cảnh và vân vân) có nghĩa là từ ý nghĩa, văn cảnh và vân vân, sự liên hệ của con với ‘atta’ được hiểu là cố định, còn sự nắm bắt từ ‘sutta’ (điều đã nghe) chỉ là để chỉ định.
Nanu ca sutte kammāti vuttattā kammasamudāyatopīyo siyā tyāsaṅkiyeva (mabhā)vaṃ sādhayamāha- ‘kammā’tiādi.
Now, since 'kamma' is mentioned in the Sutta, the suffix īya might apply to a collection of kamma. Anticipating this, he proves its non-occurrence by saying, 'kammā'tiādi.
Chẳng phải vì sutta nói ‘kamma’ nên īya cũng có thể xuất phát từ một nhóm kamma sao? Để bác bỏ nghi vấn đó và chứng minh, nói rằng: ‘kammā’ và vân vân.
Vattuṃ iṭṭhā ekasakhyā yassa kammasāmaññassa taṃ tathāvuttaṃ.
That which has one number as the desired kamma in speech is so called.
Kamma nói như vậy là kamma chung có một số lượng được mong muốn để nói.
Vattumiṭṭheka saṅkhyassa gahaṇamāha- ‘kammasamudāyato’ti.
He refers to the taking of a single number that is desired in speech as 'kammasamudāyato'.
Nói về sự nắm bắt của một số lượng được mong muốn để nói: ‘kammasamudāyato’.
Kimpanāvayavato na siyā’ mahantamputtamicchatī’ccatra puttamiccatoccāsaṅkiyāha ‘avayavatopi sāpekkhattāyevā’ti.
But why would it not be from a part? Anticipating 'mahantamputtamicchatī' and 'puttamiccatoti' here, he says, 'avayavatopi sāpekkhattāyevā'ti (because of dependence even from a part).
Vậy thì không thể từ một phần sao? Trong ‘Mahantam puttamicchatī’ (mong muốn một người con vĩ đại), có thể là ‘puttamicchato’. Để nêu nghi vấn đó, nói rằng: ‘avayavatopi sāpekkhattāyevā’.
Na bhatīti sambandho.
"It does not happen," is the connection.
Na bhatī (không xảy ra) là sự liên hệ.
Evañcarahi idampi na sijjhatīti codento āha ‘carahi’ccādi.
If so, this also does not succeed. Objecting, he says, 'carahi'ccādi.
Nếu vậy, điều này cũng không thành công. Để nêu nghi vấn đó, nói rằng: ‘carahi’ và vân vân.
Mahā cāyaṃ puttoceti mahāputtamicchatīti yadevaṃ karīyati tadāyampayogoti dassento āha- ‘bhavitabbameve’ccādi.
Displaying that such a usage would be valid if it were done as 'mahā cāyaṃ puttoceti mahāputtamicchatī', he says, 'bhavitabbameve'ccādi.
Và đây là một người con vĩ đại, tức là ‘mong muốn một người con vĩ đại’. Để trình bày rằng khi điều này được thực hiện, thì sự sử dụng này là cần thiết, nói rằng: ‘bhavitabbameve’ và vân vân.
Upamīyate paricchijjati sādhīyatītyattho.
Upamīyate, paricchijjati, sādīyatīti, is the meaning.
Upamīyate (được so sánh), paricchijjati (được xác định), sādhīyati (được chứng minh), đó là ý nghĩa.
Kīdisantamupamānamiccāha- ‘pasiddhasādhamyā’iccādi.
What kind of simile is it? He says, 'pasiddhasādhamyā'iccādi.
Upamāna (đối tượng so sánh) là loại nào? Nói rằng: ‘pasiddhasādhamyā’ và vân vân.
Pasiddho gavādi, tassa sādhamyā samāna rūpatāya yampasiddhassa gavayādino sādhiyassa sādhanaṃ tamupamānantyattho.
The meaning is that the well-known (pasiddha) is like 'gava' (cow). The means of proving (sādhanaṃ) the object to be proven (sādhya), which is like 'gavaya' (wild ox) and is similar in form (sādhamya) to the well-known, is called 'upamāna'.
Gavādi (bò và vân vân) là điều đã biết. Sādhamya (sự tương đồng) của nó là sự giống nhau. Sādhana (phương tiện chứng minh) của gavaya (bò rừng) và vân vân, là điều cần chứng minh, đó là upamāna (đối tượng so sánh), đó là ý nghĩa.
Samāno dhammo-sseti sadhammo, gavādiyeva.
"Samāno dhammo-sseti sadhammo" (similar characteristic for it, is sadhamma), which is 'gavādi' itself.
Samāno dhammo-ssa (pháp tương đồng của nó) là sadhamma (pháp tương đồng), chính là gavādi.
Tassa bhāvo sādhamyaṃ.
Its state is 'sādhamya'.
Sự tồn tại của nó là sādhamya (sự tương đồng).
Sādhyate upamīyate-neneti sādhanamupamānaṃ gavādi.
That by which it is proven or compared is the means of proof, the simile (upamāna), such as 'gava'.
Sādhyate (được chứng minh), upamīyate-nena (được so sánh bằng điều này), đó là sādhanaṃ (phương tiện chứng minh), upamānaṃ (đối tượng so sánh), gavādi (bò và vân vân).
Sādhute upamīyateti sādhiyo, gavayādi.
That which is proven or compared is the object to be proven (sādhiyo), such as 'gavaya'.
Sādhute (được chứng minh), upamīyateti (được so sánh), đó là sādhiyo (điều cần chứng minh), gavayādi (bò rừng và vân vân).
Tassa sādhanaṃ sādhiyasādhanaṃ.
Its proving is 'sādhiyasādhanaṃ'.
Sự chứng minh của nó là sādhiyasādhanaṃ (sự chứng minh điều cần chứng minh).
Puttamivācaratīti ettha ‘āvasathamāvasati’ccādo viya ādhāratthassa viññāyamānattā putte viya māṇavake madhurannapānadānādikamācaraṇaṃ karoticcevamatthasambhavena dvinnampi upamānopameyyabhāvotyavagamayitumāha- ‘putte’iccādi.
In "puttamivācaratī", just as in "āvasathamāvasati" and so on, the meaning of the basis is understood. To infer that both the simile and the object of comparison are possible in the sense of 'acting towards a student as if he were a son, giving sweet food and drink', he says, 'putte'iccādi.
Trong ‘Puttamivācaratīti’ (hành xử như một người con), giống như trong ‘āvasathamāvasati’ (ở trong nhà), ý nghĩa của ‘ādhāra’ (nền tảng) được hiểu. Hành xử như cho thức ăn và nước uống ngọt ngào cho chú tiểu như cho con, có thể có ý nghĩa này, và cả hai đều có thể là upamāna (đối tượng so sánh) và upameyya (điều được so sánh). Để hiểu điều đó, nói rằng: ‘putte’ và vân vân.
Pasiddhena sādhanabhāvenupamānabhūte putte ācaraṇampi pasiddhanti āha- ‘tampasiddha’nti.
He says that the conduct in the 'putta', which is the simile by its well-known illustrative nature, is also well-known: 'tampasiddha'nti.
Hành xử đối với con, là upamāna (đối tượng so sánh) với tư cách là phương tiện chứng minh đã biết, cũng là điều đã biết. Nói rằng: ‘tampasiddha’.
Tadācaraṇena tena ācaraṇena puttamāṇavakavisayamācaraṇaṃ vā puttamāṇavaka saddenupacārato gahetvā visayīvasena visayabhāvavohārotipi yujjati.
And by that conduct, that is, by that conduct, the conduct related to the son and the student, or by metaphorically taking 'puttamāṇavaka' (son-student) as referring to the object, it is appropriate to speak of it as being in the sense of the object.
Tadācaraṇena (bằng hành xử đó), tức là bằng hành xử đó, hành xử liên quan đến con và chú tiểu, hoặc lấy từ ‘puttamāṇavaka’ (con và chú tiểu) theo nghĩa ẩn dụ, thì cách nói về trạng thái đối tượng là hợp lý.
Vākyattho panetasmiṃ pakkhe ‘puttamiva puttavisaya māṇavakamiva ācarati māṇavakavisayamācaraṇaṃ karotī’ti, vuttiyantu yathāvuttamatthadvayaṃ yathāyogaṃ yojetvā veditabbaṃ.
In this context, the meaning of the sentence is: "He acts towards the student as if he were a son, that is, he behaves towards the student in a way appropriate for a son." In the derivation, the two meanings stated above should be understood by combining them appropriately.
Trong trường hợp này, ý nghĩa của câu là: ‘hành xử như một người con, tức là hành xử liên quan đến người con; hành xử như một chú tiểu, tức là hành xử liên quan đến chú tiểu’. Trong giải thích, hai ý nghĩa đã nói phải được kết hợp tùy theo ngữ cảnh.
Tabbisiṭṭhācaraṇeti tenopamānena visiṭṭhe ācaraṇe.
"Tabbisiṭṭhācaraṇeti" means in the conduct characterized by that simile.
Tabbisiṭṭhācaraṇe (trong hành xử đặc biệt đó) là trong hành xử đặc biệt bằng upamāna (đối tượng so sánh) đó.
Upamānopameyyabhāvassānivattattāti etthāyamadhippāyo ‘upamāna visiṭṭhācaraṇe upamānavacanato īyassa vidhāne nopameyyavacanamantarenopamānavacanassa pavattīti upamānopameyyabhāvassānivattī’’ti.
"Upamānopameyyabhāvassānivattattāti": the meaning here is, "If the suffix īya is prescribed from the word of the simile in conduct characterized by the simile, then without the word for the object of comparison, the word of the simile does not occur; thus, the state of simile and object of comparison does not cease."
Upamānopameyyabhāvassānivattattā (do trạng thái upamāna và upameyya không bị loại bỏ) có ý nghĩa này: ‘trong hành xử đặc biệt của upamāna, khi īya được quy định từ từ upamāna, thì không có sự tồn tại của từ upamāna nếu không có từ upameyya, do đó trạng thái upamāna và upameyya không bị loại bỏ’.
Aññathāti yadyupamānopameyyabhāvassa īyeneva jotitattā tadantassupameyye vutti siyātyattho.
"Aññathāti" means if the state of simile and object of comparison were expressed by the suffix īya alone, then it would apply to the object of comparison included therein.
Aññathā (nếu không) là nếu trạng thái upamāna và upameyya được īya chỉ định, thì nó sẽ tồn tại trong upameyya bên trong đó, đó là ý nghĩa.
Pabbatāyatīti ‘‘kattutāyo’’ti (5-8) āyo.
The word pabbatāyati (acts like a mountain) derives from the affix āyo in ‘‘kattutāyo’’ (5-8).
"Pabbatāyati" (trở thành núi) là "kattutāyo" (5-8), tức āyo.
Upameyyassānivattattā upameyya kattusāmaññe tippaccayo.
Due to the non-recurrence of the object of comparison, the ti suffix is applied in the general sense of the agent of comparison.
Vì upameyya (cái được ví) không bị loại bỏ, nên tippaccaya được dùng trong nghĩa chung của chủ ngữ upameyya.
Yathānantarasutte upamāne upameyyassa māṇavakassa payogo upapanno, tathātrāpi ‘pāsāde kuṭiya’nti copameyyassapayogoti atidisanto āha- ‘heṭṭhāviye’ccādi.
Just as in the preceding Sutta, the usage of the young man as the object of comparison in the simile is appropriate, so too here, indicating the usage of the object of comparison in ‘a hut in the palace’, it is said—‘in the lower ones,’ etc.
Như trong kinh trước, việc sử dụng māṇavaka (chàng trai) làm upameyya (cái được ví) trong upamāna (cái ví) là hợp lý, tương tự ở đây cũng vậy, việc dùng upameyya trong cụm từ 'pāsāde kuṭiya' (túp lều trong cung điện) cũng là hợp lý. Do đó, để mở rộng ý này, người ta nói 'heṭṭhāviya' (ở dưới) v.v.
Upamāne upameyyassānantobhāvāti attho.
The meaning is the inclusion of the object of comparison within the simile.
Ý nghĩa là upameyya được bao hàm trong upamāna.
Nanu kimatthamidamuccate yavatāyo pāsāde ivācarati so pāsādamivācaratītipi vattuṃ sakkāti nātthabhedo-ññatra vacanicchābhedāti pubbenevetthāpi īyo siddho, tato nāttho-nena vacanene ccāsaṅkiyāha- ‘yadipi’ccādi.
Now, why is this stated, given that one can also say ‘he acts like a palace’ (pāsādamivācarati) instead of ‘he acts as if in a palace’ (pāsāde ivācarati), and there is no difference except in the preference of expression, and that īyo is already established here from before, so there is no need for this statement? Anticipating this objection, it is said—‘even if,’ etc.
Há chẳng phải câu này được nói ra để làm gì, khi mà có thể nói "pāsāde ivācarati" (hành xử như trong cung điện) hoặc "so pāsādamivācarati" (người ấy hành xử như cung điện), và không có sự khác biệt nào ngoại trừ sự khác biệt về ý muốn diễn đạt, và īya đã được chứng minh trước đó ở đây, vậy nên không cần đến câu này? Để bác bỏ nghi vấn này, người ta nói 'yadipi' (mặc dù) v.v.
Ettha kattutoiti vacanā kammāti nivattate, āyaggahaṇā īyo.
Here, from the word kattuto (from the agent), kammā (from the object) is excluded, and īyo is due to the apprehension of āya.
Ở đây, từ "kattuto" (từ chủ ngữ) loại bỏ "kamma" (tân ngữ), và từ "āyaggahaṇa" (việc nắm giữ āya) loại bỏ "īya".
Kadā pana kattuviseso-vasīyaticcāha-‘yatthyādisaddasamānādhikaraṇatte’tiādi.
When is the specific agent determined, it is said—‘when in apposition with words like yatthi (staff),’ etc.
Khi nào thì sự đặc biệt của chủ ngữ được xác định? Để trả lời, người ta nói 'yatthyādisaddasamānādhikaraṇatte' (khi có sự đồng vị cách với các từ như hatthi) v.v.
Pabbatāyati hatthiccevamādinā hatthyādi saddena samānādhikaraṇatte satīti attho.
The meaning is, when in apposition with words like hatthi (elephant), as in pabbatāyati hatthi (the elephant acts like a mountain), etc.
Ý nghĩa là khi có sự đồng vị cách với các từ như hatthi (voi), ví dụ "pabbatāyati hatthi" (con voi hành xử như núi).
Koyaṃ cyatthoccāsaṅkiya ‘‘abhūtatabbhāve karāsabhūyoge vikārācī’’ti (4-119) cīssa abhūtatabbhāve karādiyogesati vidhānā ‘abhūtatabbhāvo karādivisiṭṭho’ti āha.
Anticipating the question ‘what is this cyattho (sense of ci)?’, it is said that it is ‘the non-existence becoming such, characterized by karā (doing),’ because cī is enjoined in the sense of non-existence becoming such when conjoined with karā (4-119).
Để bác bỏ nghi vấn "cyatthoti" (nghĩa của cī là gì), và vì cī được quy định trong "abhūtatabbhāve karāsabhūyoge vikārācī" (4-119) khi có sự kết hợp với "kara" (làm) v.v. trong nghĩa "trở thành cái chưa từng có", nên người ta nói "abhūtatabbhāvo karādivisiṭṭho" (sự trở thành cái chưa từng có được đặc trưng bởi kara v.v.).
Abhūta tabbhāvassa karādivisiṭṭhattā karotyatthanivattiyāvassaṃ pāṇiniyā viya bhuviggahaṇaṃ kattabbamaññathā karotyatthepi siyātyāsaṅkiya nivattihetumāha- ‘tenevā’tiādi.
Since the non-existence becoming such is characterized by karā (doing), it would necessarily be appropriate to use bhuvi (to be) as in Pāṇini, otherwise it could also apply in the sense of karoti (does). Anticipating this, the reason for the exclusion is given—‘therefore,’ etc.
Vì "abhūtatabbhāva" (sự trở thành cái chưa từng có) được đặc trưng bởi "kara" v.v., nên cần phải sử dụng từ "bhū" (trở thành) để loại bỏ nghĩa "kara" (làm), như trong ngữ pháp Pāṇini, nếu không thì nó cũng có thể mang nghĩa "kara". Để bác bỏ nghi vấn này, người ta nói 'tenevā'tiādi (chính vì thế) v.v.
Yeneva karotyādivisiṭṭho abhūtatabbhāvocyattho teneva hetunāti attho.
The meaning is, for the very reason that the sense of ci (non-existence becoming such) is characterized by karoti (doing), for that reason.
Ý nghĩa là chính vì "abhūtatabbhāva" (sự trở thành cái chưa từng có) được đặc trưng bởi "kara" v.v. mà có nguyên nhân này.
Bhavatyatthe-nena kāraṇena laddhe karotyatthopyaniṭṭho labbhaticcāsaṅkiya tannivattimpaṭipādayamāha- ‘karotyatthe’ccādi.
Anticipating that if bhavati (becomes) is allowed by this rule, karoti (does) would also be undesired, the exclusion of this is explained—‘in the sense of karoti (does),’ etc.
Để bác bỏ nghi vấn rằng khi nghĩa "bhavati" (trở thành) được chấp nhận do nguyên nhân này, thì nghĩa "karoti" (làm) không mong muốn cũng có thể được chấp nhận, và để trình bày sự loại bỏ nghĩa đó, người ta nói 'karotyatthe'ccādi (trong nghĩa karoti) v.v.
Adhavalaṃ dhavalaṃ karoti dhavalīkaroticceva cīppaccaye kattabbe kammeneva karotissābhisambandhassa diṭṭhattāti attho.
The meaning is, in the case of adhavalaṃ dhavalaṃ karoti (makes the non-white white) or dhavalīkaroti (whitens), when the suffix cī is to be applied, the connection with karoti is seen through the object itself.
Ý nghĩa là khi "cīppaccaya" (hậu tố cī) được sử dụng trong "adhavalaṃ dhavalaṃ karoti" (biến cái không trắng thành trắng) hoặc "dhavalīkaroti" (làm cho trắng), thì sự liên hệ với "karoti" (làm) chỉ được thấy thông qua "kamma" (tân ngữ).
Kāraṇantaramāha- ‘iha ce’ccādi.
Another reason is given—‘if here,’ etc.
Người ta đưa ra một lý do khác: 'iha ce'ccādi (nếu ở đây) v.v.
Itisaddo hetumhi yasmā iha kattutoti vattate tatoceti attho.
The word iti (thus) is causal, meaning ‘since here, from the agent’ (kattuto iti) is stated, therefore.’
Từ "iti" ở đây mang nghĩa nguyên nhân, tức là "yasmā iha kattutoti vattate tatoceti" (vì ở đây có từ 'kattuto', nên) v.v.
Asatyatthassa pana bhavatyattheyevāntobhāvā na tannivatti paṭipāditā.
However, since the meaning of non-existence is already included in the meaning of existence, its exclusion is not explained.
Tuy nhiên, sự loại bỏ "asat" (phi hữu) không được trình bày vì nó đã được bao hàm trong nghĩa "bhavati" (trở thành).
Tappakaraṇeti dhātuppaccayappakaraṇe.
In that context (tappakaraṇe), it refers to the context of verb roots and suffixes.
"Tappakaraṇe" (trong phần đó) nghĩa là trong phần "dhātuppaccaya" (gốc và hậu tố).
Dvibbacananti paṭaiccassa dvibbacanaṃ tato ‘‘dissantaññepi paccayā’’ti (4-120) rāppaccayo.
Dvibbacaṇaṃ (repetition) means the doubling of paṭai. Then, the suffix rā is applied by ‘‘dissantaññepi paccayā’’ (4-120).
"Dvibbacananti" (lặp đôi) là sự lặp đôi của "paṭa", sau đó là "rāppaccayo" (hậu tố rā) từ "dissantaññepi paccayā" (4-120).
‘‘Rānubandhentasarādissā’’ti (4-132) antasarādissa lopo.
The final vowel a of antasarā is elided by ‘‘Rānubandhentasarādissā’’ (4-132).
Từ "rānubandhentasarādissā" (4-132) là sự loại bỏ âm cuối của "antasarādi".
Cyantā paccayābhāvatthaṃ- ‘acīto’ti paccayavidhānasutte paṭisedho na kato, tenāha-‘acītoti paṭisedhābhāvā’ti.
To prevent the absence of suffixes with cī, the prohibition was not made in the suffix-enjoining Sutta ‘‘acīto’’; therefore, it is said—‘due to the absence of prohibition by acīto.’
Để tránh việc các hậu tố được thêm vào sau "cī", không có sự cấm đoán nào được đưa ra trong câu quy định hậu tố "acīto". Do đó, người ta nói 'acītoti paṭisedhābhāvā'ti (vì không có sự cấm đoán 'acīto').
Cīti bhusoiti
Cīti bhusoiti
"Cīti bhusoiti"
Sabbatthāti ‘‘tamadhīte taṃ jānāti kaṇikācā’’do (4-14) sabbattha.
Everywhere means ‘‘tamadhīte taṃ jānāti kaṇikācā’’do (4-14) in all instances.
"Sabbatthā" (ở khắp mọi nơi) nghĩa là trong "tamadhīte taṃ jānāti kaṇikācā" (4-14) v.v., tức là ở khắp mọi nơi.
Kiriyāvātyavadhāraṇena yaṃ byavacchinnaṃ, tamupadassento āha- ‘na kāle’ccādi.
Showing what is excluded by the determination of action, it is said—‘not in time,’ etc.
Để chỉ ra điều bị loại trừ bởi sự xác định "kiriyāvā" (chỉ hành động), người ta nói 'na kāle'ccādi (không phải trong thời gian) v.v.
Yadīpi adhīteccādīsu vattamānakālena kattunā ekavacanena ca niddeso, tathāpi tesamappadhānattā aññasmimpi bhūtādike kāle kammādo sādhane bahuvacanena ca paccayo siyā eveti bhāvo.
Even though in adhīte (he studies) etc., the indication is made with the present tense, agent, and singular number, nevertheless, since these are not primary, the suffix āyo may occur in other tenses like the past, in other cases like the object, and in the plural number. This is the intention.
Mặc dù trong "adhīte" v.v. có sự quy định bằng thì hiện tại, chủ ngữ và số ít, nhưng vì chúng không phải là chính yếu, nên hậu tố có thể được sử dụng trong các thì khác như quá khứ, trong các phương tiện khác như tân ngữ, và ở số nhiều. Đó là ý nghĩa.
Nanu ca ‘‘dhātvatthenāmasmī’’ti (5-12) ippaccaye patte-yamārabbhate assapi dhātvattheyeva vidhānaṃ, tato ca saddādīhi dhātvatthe ippaccayena na bhavitabbaṃ, dissate ca ippaccayapayogoccāsaṅkiya ‘nāyamippaccayassa bādhako’ti paṭipādetumāha- ‘dhūvaṃ karoti’ccādi.
Now, when the suffix i is obtained by ‘‘dhātvatthenāmasmī’’ (5-12), this rule is initiated, and āyo is also enjoined in the sense of the verb root. So, i should not be applied to saddādīhi (words like sadda) in the sense of the verb root. However, the use of i is observed. Anticipating this objection, and to explain that ‘this does not negate the i suffix,’ it is said—‘dhūvaṃ karoti (he does firmly),’ etc.
Há chẳng phải khi ippaccaya (hậu tố i) được áp dụng theo "dhātvatthenāmasmī" (5-12), thì điều này được bắt đầu, và nó cũng được quy định trong nghĩa của gốc động từ, do đó ippaccaya không nên được sử dụng với các từ sadda v.v. trong nghĩa của gốc động từ, nhưng ippaccaya lại được thấy sử dụng? Để bác bỏ nghi vấn này và chứng minh rằng 'nāyamippaccayassa bādhako' (điều này không làm cản trở ippaccaya), người ta nói 'dhūvaṃ karoti'ccādi (làm cho vững chắc) v.v.
Nānābhinnaṃ vākyaṃ nānāvākyaṃ, tassa bhāvena, tena bhinnavākyabhāvenāyassa ippaccayassa ca samuccayatoti attho.
Nānābhinnaṃ vākyaṃ means different sentences. The meaning is, due to their nature as distinct sentences, there is a combination of this āyo and the i suffix.
"Nānābhinnaṃ vākyaṃ" (câu khác biệt) là "nānāvākyaṃ" (nhiều câu), do bản chất của nó, do bản chất của các câu khác biệt này, nên có sự kết hợp của āya và ippaccaya. Đó là ý nghĩa.
‘‘Dhātvatthenāmasmī’’tyekaṃ vākyaṃ, ‘‘saddādīni karotya’’paraṃ.
‘‘dhātvatthenāmasmī’’ is one sentence, ‘‘saddādīni karotya’’ is another.
"Dhātvatthenāmasmī" là một câu, "saddādīni karotya" là câu khác.
Etāni dve bhinnavākyāni- ‘dhātvatthe nāmasmā ippaccayo bhavati, saddādīni karoticcasmiṃ atthe āyo bhavatī’ti paccekamākhyātāpekkhāya vākyaparisamattiyā bhinnatā, abhinne hi kiriyāpadekavākyatā, bhinnetu nānāvākyatā, nānāvākye ca sati samuccayo.
These two are distinct sentences: ‘the i suffix occurs from a noun in the sense of a verb root, and āyo occurs in the sense of ‘does words like sadda’. They are distinct because each sentence completes its meaning with a finite verb. In a single sentence, there is one verb form; in distinct sentences, there are many sentences. And when there are distinct sentences, there is a combination.
Hai câu này là những câu khác biệt: 'dhātvatthe nāmasmā ippaccayo bhavati' (ippaccaya xuất hiện từ danh từ trong nghĩa của gốc động từ), và 'saddādīni karoticcasmiṃ atthe āyo bhavati' (āyo xuất hiện trong nghĩa 'làm các từ sadda v.v.'). Chúng khác biệt vì mỗi câu đều hoàn chỉnh với một động từ riêng, nếu không khác biệt thì các động từ sẽ tạo thành một câu duy nhất, nhưng khi khác biệt thì có nhiều câu, và khi có nhiều câu thì có sự kết hợp.
Na hi sāmaññavisesabhāvena vidhānameva bādhāhetu, kiñcarahi ekavākyatāpi, taṃ yathā-‘brāhmaṇānaṃ dadhi diyyataṃ, takkaṃ koṇḍaññāye’ti.
Indeed, it is not merely the injunction in a general or specific sense that causes negation, but rather the single sentence structure. For example, ‘curd should be given to Brahmins, buttermilk to Kauṇḍinya.’
Không phải chỉ sự quy định theo nghĩa chung và riêng là nguyên nhân của sự cản trở, mà còn là sự đơn câu. Ví dụ: 'brāhmaṇānaṃ dadhi diyyataṃ, takkaṃ koṇḍaññāye' (hãy cho người Brāhmaṇa sữa đông, và bơ sữa cho Koṇḍañña).
Nānāvākye tu samuccayo, taṃ yathā- ‘brāhmaṇā bhojīyantu, māḍharāya vatthayugalaṃ dīyatū’ti māḍharo brāhmaṇabhāvena bhojīyate vatthayugalañca labhate, tenojukaṃ vuttena vatthayugaladānena sāmaññavuttaṃ bhojanaṃ na bādhīyate, tathehāpi ujukaṃ vihitenāyena sāmaññavihito ippaccayo na bādhīyate lakkhiyānurodhena satthakārassa vākya bhedābhedoti nānavaṭṭhitidosoti maññate.
However, in distinct sentences, there is a combination. For example, ‘Let the Brahmins be fed, and a pair of clothes be given to Māḍhara.’ Here, Māḍhara, being a Brahmin, is fed and also receives a pair of clothes. Thus, the specific gift of clothes does not negate the general provision of food. Similarly here, the specifically enjoined āyo does not negate the generally enjoined i suffix. The author of the Sutta believes that the distinction or non-distinction of sentences depends on what is to be expressed, and thus there is no defect of inconsistency.
Trong trường hợp nhiều câu thì có sự kết hợp, ví dụ: 'brāhmaṇā bhojīyantu, māḍharāya vatthayugalaṃ dīyatū' (hãy cho người Brāhmaṇa ăn, và hãy cho Māḍhara một cặp y phục). Māḍhara được cho ăn với tư cách là một Brāhmaṇa và nhận được một cặp y phục. Do đó, việc tặng một cặp y phục được nói rõ ràng không cản trở việc ăn uống được nói chung chung. Tương tự ở đây, āya được quy định rõ ràng không cản trở ippaccaya được quy định chung chung. Người ta cho rằng không có lỗi về sự không ổn định do sự khác biệt và không khác biệt của câu của nhà ngữ pháp theo sự phù hợp với cách dùng.
Timhi le ca siddhanti sambandho.
The connection is: it is established in timhi and le.
"Timhi le ca siddhanti" là sự liên kết (được thành tựu trong ti và le).
Yappaccayo na vihito pāṇinīādīhi viyāti adhippāyo.
The intention is that the suffix ya is not enjoined by Pāṇini and others.
Ý nghĩa là yappaccaya không được quy định bởi Pāṇinī v.v.
‘Jala dala- dittiyaṃ’.
‘Jala dala - in shining.’
'Jala dala- dittiyaṃ' (jala, dala trong nghĩa sáng chói).
‘‘Māno’’ti (5-65) māno, ‘‘kattari lo’’ti ‘‘parokkhāyaṃ ce’’ti (5-70) caggahaṇena ‘dala dala’itidvittaṃ ‘‘loponādibyañjanassa’’ (5-75) ‘‘saramhā dve’’ti (1-34) dassalassa ca dvibhāve daddallamānā.
From ‘‘Māno’’ (5-65) and ‘‘kattari lo’’ (in the agent, lo) and by the inclusion of ca in ‘‘parokkhāyaṃ ce’’ (5-70), and by the doubling of dala dala and by ‘‘loponādibyañjanassa’’ (5-75) and ‘‘saramhā dve’’ (1-34), and the doubling of dassa, it becomes daddallamānā (shining brightly).
"Māno" (5-65) là māno, "kattari lo" (lo trong nghĩa chủ ngữ), và "parokkhāyaṃ ce" (5-70) với từ "ca" (và) là "dala dala" (lặp đôi), "loponādibyañjanassa" (5-75) (loại bỏ phụ âm đầu), "saramhā dve" (1-34) (hai từ sau nguyên âm), và sự lặp đôi của "dasa" là "daddallamānā".
Jalamānāti aṭṭhakathāvacanatoti iminā kiriyāsamabhihāre yappaccayābhāvaṃ dasseti.
Jalamānā (shining) from the Atthakathā text thus shows the absence of the ya suffix in the intense repetition of verbs (kiriyāsamabhihāra).
"Jalamānā" (sáng chói) từ lời của Aṭṭhakathā (Chú giải) cho thấy sự không có yappaccaya trong "kiriyāsamabhihāre" (sự lặp đi lặp lại của hành động).
Iminā ca sakkate viya bhusābhikkhaññepi kiriyāsamabhihāro kiriyāparivattanaṃ, tañca yadā kiriyamaññena kattabbamañño karoti, tena kattabbañcetaro, tadā bhavatīti viññeyyaṃ.
By this, it should be understood that the intense repetition of verbs (kiriyāsamabhihāra), or the alternation of verbs, even in the sense of 'much' or 'frequently' as in Sanskrit, occurs when one person performs an action that should be done by another, and the other performs an action that should be done by the first.
Điều này cũng cho thấy rằng "kiriyāsamabhihāra" (sự lặp đi lặp lại của hành động) là "kiriyāparivattana" (sự thay đổi hành động) ngay cả trong nghĩa "bhusābhikkhañña" (rất thường xuyên) như trong tiếng Sanskrit, và điều này nên được hiểu là khi một hành động lẽ ra phải được làm bởi người này lại được làm bởi người khác, và hành động lẽ ra phải được làm bởi người khác lại được làm bởi người này.
‘‘Sāmaññavihitā vidhayo payogamanusarantī’’ti iminā lakkhaṇena ‘dala-dittiya’nti imasmā ‘‘māno’’ti sāmaññena vihito mānappaccayo bhusatthe ābhikkhaññe ca bhavissati.
By the rule "General prescriptions follow usage," the māna suffix, which is generally prescribed as "māno" from "dala-dittiyaṃ," will occur in the sense of 'much' and 'repeatedly'.
Với quy tắc "Sāmaññavihitā vidhayo payogamanusarantī" (các quy tắc chung theo cách dùng), māṇappaccaya (hậu tố māṇa) được quy định chung chung từ 'dala-dittiya' (dala trong nghĩa sáng chói) sẽ xuất hiện trong nghĩa "bhusa" (rất nhiều) và "ābhikkhañña" (thường xuyên).
Daddalla mānāti ettha bhusaṃ jalamānā, punappuna jalamānāti ca attho veditabbo.
In "daddalla mānā," the meaning should be understood as 'shining brightly' and 'shining again and again'.
Trong "daddalla mānā" (rất sáng chói), nên hiểu là "bhusaṃ jalamānā" (sáng chói rất nhiều) và "punappuna jalamānā" (sáng chói lặp đi lặp lại).
Aparinipphannoti anipphanno asiddhāvatthoti attho.
Aparinipphanno means 'not accomplished', 'in an unachieved state'.
"Aparinippanno" (chưa hoàn thành) nghĩa là "anipphanno" (chưa được tạo ra) hoặc "asiddhāvatthoti" (trạng thái chưa thành tựu).
Kārakasādhiyoti yathālābhaṃ kārakehi sādhiyo.
Kārakasādhiyo means 'to be accomplished by agents as available'.
"Kārakasādhiyo" (được thành tựu bởi các kāraka) nghĩa là được thành tựu bởi các kāraka tùy theo sự có được.
Asatvabhūtoti adabbabhūto.
Asatvabhūto means 'not of the nature of a substance'.
"Asatvabhūto" (không phải là một thực thể) nghĩa là không phải là một vật chất.
Ayantu kiriyārūpo padattho pacatyādīnaṃ vikledanādipadhānakiriyārūpo ca tadavayavarūpā pubbaparībhūtauddhanāro panādikādayo tādatthiyā ca pacatyādivacanīyā.
And this meaning of a word, in the form of an action, is the primary action-form like 'moistening' etc. of 'pacati' etc., and its constituent forms like 'lifting up' etc., which precede and follow, and which are expressed by 'pacati' etc. for that purpose.
Tuy nhiên, "kiriyārūpo padattho" (ý nghĩa từ vựng dưới dạng hành động) là hành động chính của "pacati" (nấu) v.v., tức là "vikledanādi" (làm mềm v.v.), và các phần cấu thành của nó là "pubbaparībhūtauddhanāropanādikādayo" (việc đặt nồi lên bếp v.v. trước và sau), và "tādatthiyā" (vì mục đích đó) là "pacatyādivacanīyā" (những gì được nói bởi pacati v.v.).
Tasmā yathā vuttalakkhaṇe dhātvatthe dhātuto vidhīyamāno tyādippaccayo tathābhūtameva vadatīti bhedābhāvā abhedasaṅkhyāyekavacanenoccate, ‘na bahuvacanena, tenettha ‘ṭhīyate devadattena, ṭhīyate devadattehī’ti bhavati.
Therefore, since the suffix ti, etc., prescribed from the root, speaks of that very nature in the sense of the root characterized as stated, due to the absence of distinction, it is expressed by the singular number, which denotes non-distinction, not by the plural number. Thus, here it becomes 'it is stood by Devadatta, it is stood by Devadattas.'
Do đó, trong ý nghĩa của căn (dhātvattha) như đã nói, hậu tố 'tyādi' (tya, v.v.) được quy định từ căn (dhātu) nói về điều đó như vậy. Do không có sự phân biệt, nó được diễn đạt bằng số ít (ekavacana) của số đếm không phân biệt (abhedasaṅkhyā), chứ không phải bằng số nhiều (bahuvacana). Vì vậy, ở đây nó trở thành 'ṭhīyate devadattena' (được Devadatta đứng) và 'ṭhīyate devadattehi' (được các Devadatta đứng).
Na yatokutocītiādinā yato yattha na dissati, tato tattha na hotīti dīpeti.
By "not from anywhere, from somewhere," etc., it indicates that where it is not seen, it does not exist there.
Với 'na yatokutocīti' (không từ bất cứ đâu), nó cho thấy rằng nơi nào không thấy, nơi đó không có.
Yato yattha vidhi, sa tassa sambandhī bhavatīti nāmehi vacanīyatthato-tthantarabhūto yoyaṃ dhātvattho kamādīnamatthabhūto, so sakatthoti sakattheyevāyamippaccayo curādiṇiviyāti veditabbo.
From where there is a rule, it becomes related to that. Thus, this sense of the root, which is different from the sense to be expressed by nouns, and which is the sense of object, etc., is its own sense. Therefore, it should be understood that this suffix i is in its own sense, like ṇi in curādi roots.
Nơi nào có quy định, nó thuộc về nơi đó. Do đó, ý nghĩa của căn (dhātvattha) này, là ý nghĩa của nghiệp (kamma) v.v., khác với ý nghĩa được diễn đạt bằng danh từ, là ý nghĩa riêng của nó (sakattha). Vì vậy, hậu tố 'i' này được hiểu là giống như hậu tố 'ṇi' trong nhóm curādi, chỉ có trong ý nghĩa riêng của nó.
Asati sutte sakattheti kathaṃ labbhatīti āha- ‘atthānati desā’ti.
If there is no Sutta, how is "in its own sense" obtained? It is said: "from the non-specification of the sense."
Nếu không có kinh văn, làm sao có thể có nghĩa riêng (sakattha)? Người ta nói: 'atthānati desā' (do không chỉ định ý nghĩa).
Atthā-natidesāti atthavisesassa kassaci sutte aniddesāti attho.
atthā-natidesā means "from the non-specification of any particular sense in a Sutta."
'Atthā-natidesāti' có nghĩa là không có sự chỉ định ý nghĩa đặc biệt nào trong bất kỳ kinh văn nào.
Atthavisesassā-natidesamattena sakatthoyeva ṇinā vāccoti kathaṃ viññāyateccāha- ‘sakatthassa ca sutattā’ti.
How is it understood that only its own sense is to be expressed by ṇi merely from the non-specification of a particular sense? It is said: "and from the mention of its own sense."
Làm sao có thể hiểu rằng chỉ riêng ý nghĩa đặc biệt không được chỉ định thì hậu tố 'ṇi' chỉ diễn đạt ý nghĩa riêng (sakattha)? Người ta nói: 'sakatthassa ca sutattā' (và do ý nghĩa riêng đã được nghe nói đến).
Cura=theyye iccādīsu theyyādikassa sakatthassa sutattāti attho.
The meaning is: from the mention of its own sense, such as theft, in cura = theyye (to steal = in theft), etc.
Có nghĩa là, trong 'cura=theyye' (ăn trộm) v.v., ý nghĩa riêng như ăn trộm đã được nghe nói đến.
Yogavibhāgatoti ‘ṇī’tiyogavibhāgato, rajjaṃ kāretīti ettha sāmyamaccādikaṃ sattaṅgaṃ rajjaṃ pavattetīti vā attho, payojakabyāpāre ṇi.
From the division of yoga (rule), meaning from the division of the ṇi rule. In rajjaṃ kāreti (he causes the kingdom to be made), the meaning is: he causes the sevenfold kingdom of sovereignty, etc., to proceed. The suffix ṇi is for the agent's action.
Do sự phân chia yoga (yogavibhāgato): do sự phân chia yoga 'ṇī'. Trong 'rajjaṃ kāretīti' (làm cho vương quốc tồn tại), có nghĩa là làm cho vương quốc bảy phần như chủ quyền v.v. hoạt động. Hậu tố 'ṇi' dùng cho hành động của người tác động (payojaka).
Payojako codako byāpārakoti attho nanu ca vuttiyaṃ ‘kattāraṃ payojayatī’ti vuttaṃ kathaṃ payujjamānassa kattuttaṃti āha- ‘payujjamāno’ccādi.
payojako means an instigator, a director, one who sets in motion. Now, it is stated in the commentary, 'he causes the agent to act.' How is there agent-ness for that which is caused to act? It is said: 'that which is caused to act,' etc.
Payojaka (người tác động) có nghĩa là codaka (người thúc đẩy), byāpāraka (người hành động). Chẳng phải trong giải thích (vutti) đã nói 'kattāraṃ payojayati' (làm cho chủ thể hành động) sao? Làm sao người bị tác động (payujjamāna) lại là chủ thể (kattā)? Người ta nói: 'payujjamāno' v.v.
Nāvassaṃ kiriyāpavattakatteneva yoggatāmattenapi kattuttaṃ siyāti dassento āha- ‘kiriyāya yoggo’tiādi.
Showing that agent-ness can exist not necessarily by causing an action to proceed, but also by mere suitability, it is said: 'suitable for action,' etc.
Để chỉ ra rằng không nhất thiết phải là người gây ra hành động, mà chỉ cần có khả năng (yoggatāmattena) cũng có thể là chủ thể (kattā), người ta nói: 'kiriyāya yoggo' (có khả năng thực hiện hành động) v.v.
Pāsāṇambalenuṭṭhāpeti’ccādīsu hi yogyatāyapi kattuttāvasāyosiyā, kopanāyaṃ payojakabyapāroti āha- ‘pesane’ccādi.
For in cases like pāsāṇambalenuṭṭhāpeti (he causes a stone to be lifted by Bala), agent-ness could be concluded from suitability. What, then, is this causative agent's action? It is said: 'in sending,' etc.
Trong 'pāsāṇambalenuṭṭhāpeti' (làm cho đá và quả đứng dậy) v.v., cũng có thể kết luận rằng đó là chủ thể do khả năng. Vậy thì hành động của người tác động này là gì? Người ta nói: 'pesane' v.v.
Dāsādino hīnassa katthaci atthe niyojanaṃ pesanaṃ.
pesana is the assignment of an inferior person, like a slave, to some task.
Pesana là việc sai khiến một người thấp kém như người hầu v.v. vào một việc gì đó.
Guruādino sakkārapubbaṃ byāpāraṇamajjhesanaṃ.
ajjhesana is the requesting of a superior person, like a teacher, preceded by respect.
Ajjhesana là việc yêu cầu một người cao quý như bậc thầy v.v. hành động với sự tôn kính trước.
Taṃ pesanajjhesanādikaṃ lakkhaṇaṃ sabhāvo yassa so tathā vutto.
He is called 'that which is such' if pesana, ajjhesana, etc., are its characteristic nature.
Người có đặc tính (lakkhaṇa) là sự sai khiến (pesana), sự yêu cầu (ajjhesana) v.v. được gọi là như vậy.
Ādisaddena ānukūlyabhāgino byāpārassa gahaṇaṃ, tathā ca ‘bhikkhā vāsayati kārīso-jjhāpesī’ti sijjhati.
By the word ādi (etc.), the action conducive to an outcome is taken. Thus, it is correctly formed as bhikkhā vāsayati, kārīso-jjhāpesī (the alms-food causes to reside, the dry cow dung causes to burn).
Với từ 'ādi' (v.v.), bao gồm hành động thuận lợi. Và như vậy, 'bhikkhā vāsayati kārīso-jjhāpesī' (khất thực làm cho người ta ở, rơm rạ làm cho người ta đốt) được thành lập.
Bhikkhā hi pacurabyañjanavatī labbhamānā vāsānukūlaṃ tittivisesamupajanayati.
For alms-food, when obtained with abundant condiments, generates a special satisfaction conducive to dwelling.
Quả thực, khất thực, khi nhận được nhiều món ăn kèm, tạo ra một loại thỏa mãn đặc biệt thuận lợi cho việc ở lại.
Kārīsopi nivāte padese suṭṭhu pajjalitojjhayanavirodhi sītakatamupaddavamapanayanto-jjhayanānukūlasāmatthiyamādadhāti tato tesampi yuttampayojakattanti.
And dry cow dung, burning well in a windless place, removes the disturbance of cold, which opposes burning, thus providing the ability conducive to burning. Therefore, their causative agent-ness is also appropriate.
Rơm rạ, khi cháy tốt ở nơi không có gió, loại bỏ sự lạnh giá cản trở việc học, tạo ra khả năng thuận lợi cho việc học. Do đó, việc chúng trở thành người tác động cũng hợp lý.
Payojakabyāpāretīdaṃ paccayavisesanaṃ vā siyā pakativisesanaṃ vā.
This payojakabyāpāre (in the agent's action) could be a qualification of the suffix or a qualification of the root.
Cụm từ 'payojakabyāpāre' (trong hành động của người tác động) này có thể là bổ ngữ cho hậu tố (paccayavisesana) hoặc bổ ngữ cho căn (pakativisesana).
Tattha yadi pakativisesanaṃ siyā, tadā payojakabyāpāre vattamānā ṇīṇāpī vidhīyantīti (gamanaṃ) pati yo niyogo tadattho gami, na gatyattho, tassa cāyaṃ payojjoti ‘gamayati māṇavakaṃ gāma’nti gatyatthassa payojje ‘‘gatibodhāhāre’’ccādinā (2-4) vihitā dutiyā na pappoti, tato pakatyatthavisesanapakkho duṭṭhoti paccayavisesanapakkhaṃ dassetumāha- ‘paccayavisesanaṃ vedaṃ na pakativisesana’nti.
Now, if it were a qualification of the root, then ṇi, ṇā, pī would be prescribed for a root existing in the agent's action. In that case, the root gami would be for niyoga (assignment), which is for going, not for the sense of going. And since this is the one caused to act, the accusative case prescribed for the one caused to act in the sense of going by "for motion, knowledge, eating," etc. (2-4), would not be obtained. Therefore, the interpretation as a qualification of the root's sense is flawed. To show the interpretation as a qualification of the suffix, it is said: 'This is a qualification of the suffix, not a qualification of the root.'
Nếu nó là bổ ngữ cho căn, thì các hậu tố 'ṇī', 'ṇāpī' được quy định cho căn đang ở trong hành động của người tác động. Khi đó, 'gami' có nghĩa là sự sai khiến đối với hành động đi (gamana), chứ không phải là ý nghĩa đi. Và người bị tác động của nó là 'gamayati māṇavakaṃ gāmaṃ' (làm cho học trò đi đến làng), thì đối cách (dutiyā) được quy định bởi ‘‘gatibodhāhāre’’ v.v. (2-4) cho người bị tác động của ý nghĩa đi sẽ không được áp dụng. Do đó, phương án bổ ngữ cho ý nghĩa của căn là sai. Để chỉ ra phương án bổ ngữ cho hậu tố, người ta nói: 'paccayavisesanaṃ vedaṃ na pakativisesana' (đây là bổ ngữ cho hậu tố, không phải bổ ngữ cho căn).
Payojakamattaggahaṇeti mattasaddo sāmaññavācī, yathā ‘kaññā mattaṃ vārayatī’ti.
In payojakamattaggahaṇe (in the taking of merely the agent), the word matta signifies generality, as in kaññā mattaṃ vārayati (the maiden wards off the intoxicated one).
Trong 'payojakamattaggahaṇeti', từ 'matta' mang nghĩa chung, như trong 'kaññā mattaṃ vārayatī' (cô gái ngăn cản sự say mê).
Kattāraṃ yo payujjati yo ca karaṇādīnaṃ payojako tesaṃ sāmaññena gahaṇe satīti attho.
The meaning is: when there is a general taking of whoever causes an agent to act and whoever causes instruments, etc., to act.
Có nghĩa là, khi có sự bao gồm chung cả người tác động chủ thể (kattā) và người tác động công cụ (karaṇa) v.v.
Byāpāretvevāti payojakaggahaṇamantarena byāpāreicceva vacanaṃ kattabbaṃ siyāti bhāvo, tanti payojakaggahaṇaṃ, visiṭṭho visayo yassa payojakaggahaṇassataṃtathāvuttaṃ.
Byāpāretveva means the expression should only be 'in action' without taking 'agent' (payojaka). This is the idea. And 'that taking of the agent' means the taking of the agent which has a specific domain, is spoken of as such.
'Byāpāretvevāti' có nghĩa là phải nói 'byāpāre' (trong hành động) mà không cần bao gồm 'payojaka' (người tác động). Đó là sự bao gồm 'payojaka'. 'Visiṭṭho visayo yassa payojakaggahaṇassataṃtathāvuttaṃ' có nghĩa là sự bao gồm 'payojaka' có phạm vi đặc biệt được gọi là như vậy.
Kopanāyaṃvisiṭṭho visayoccāha- ‘yo loke’iccādi.
What, then, is this specific domain? It is said: 'that which in the world,' etc.
Vậy thì phạm vi đặc biệt này là gì? Người ta nói: 'yo loke' v.v.
Itovāti vakkhamānassa hetuno parāmāso.
Itova refers to the reason to be stated.
'Itovāti' là sự tham chiếu đến lý do sẽ được nói đến.
Tanti curādīhi ṇividhānaṃ.
taṃ means the prescription of ṇi for curādi roots.
'Tanti' là sự quy định hậu tố 'ṇi' bởi nhóm curādi.
Evaṃsaddo vakkhamānāpekkho.
The word evaṃ (thus) anticipates what is to be stated.
Từ 'evaṃ' (như vậy) mong đợi điều sẽ được nói đến.
Taṃ visuṃ curādīhi ṇividhānameva vakkhamānappakārena saphalaṃ siyā nāññathāti attho.
The meaning is: that very prescription of ṇi for curādi roots would be fruitful in the way to be stated, not otherwise.
Có nghĩa là, chỉ riêng sự quy định hậu tố 'ṇi' bởi nhóm curādi mới có hiệu quả theo cách sẽ được nói đến, chứ không phải cách khác.
Tameva pakāraṃ dasseti‘yadiminā’ccādi.
That very manner is shown by 'since by this,' etc.
Chỉ ra cách đó: 'yadiminā' v.v.
Yadi hi kattari vihitesu siyā, tathā sati tesamubhinnaṃ padhānattenābhidhīyamānānamaññamaññānapekkhattā asambandho siyā, na ce vambhūtānamabhidhānamatthi, na hi ‘ṭhīyate’ccasmā bhāvo kattā ca patīyate, nāpi ‘gamyate’ccasmā kammaṃ kattāca.
For if it were prescribed in the sense of the agent, then, since both of them would be principal and independent of each other, there would be no connection. And there is no such expression of them. For neither from ṭhīyate is a state and an agent understood, nor from gamyate is an object and an agent understood.
Nếu nó được quy định cho chủ thể, thì khi đó, do cả hai đều là chính yếu và được diễn đạt, chúng sẽ không phụ thuộc vào nhau, dẫn đến sự không liên quan. Và không có sự diễn đạt nào như vậy. Quả thực, từ 'ṭhīyate' (được đứng) không gợi lên trạng thái và chủ thể, cũng không phải từ 'gamyate' (được đi) gợi lên nghiệp và chủ thể.
Api tu bhāvakammāneva gamyante, tenāha- ‘tasmā’iccādi.
Rather, only state and object are understood. Therefore, it is said: 'Thus,' etc.
Mà chỉ có trạng thái và nghiệp được gợi lên. Do đó, người ta nói: 'tasmā' v.v.
Tesamevāti mānantatyādīnameva.
Tesameva means only of māna, anta, ti, etc.
'Tesamevāti' có nghĩa là chỉ của 'māna', 'anta', 'tya' v.v.
Parasamaññābhi paresaṃ kaccāyanā naṃ parokkhāicceva nāmaṃ.
Parasamaññāhi means by the designations of others. For Kaccāyana, parokkhā is merely a name.
Với các tên gọi của người khác (parasamaññābhi), 'parokkhā' là tên gọi của Kaccāyana cho thì quá khứ.
Tabbajjitesūti parokkhāsaññipaccayavajjitesu.
Tabbajjitesu means "excluding the suffixes having the designation parokkhā."
'Tabbajjitesūti' có nghĩa là loại trừ các hậu tố được gọi là 'parokkhā'.
Aparokkhesūti ettha parasamaññāvasena parokkhāiccanena saha samāsaṃ dassetvā idāni aññathāpi paṭipādetuṃ ‘athavā’tiādimāha.
In aparokkhesu (in non-parokkhā), after showing the compound with parokkhā by the designations of others, now to explain it in another way, it is said: 'Alternatively,' etc.
Trong 'aparokkhesūti', sau khi chỉ ra sự ghép từ với 'parokkhā' theo tên gọi của người khác, bây giờ để giải thích theo cách khác, người ta nói 'athavā' v.v.
Parokkheti indriyāvisaye kāle.
Parokkha means "a time beyond the range of the senses."
'Parokkhe' là thời gian không thuộc phạm vi của các giác quan.
Parokkhevihitā paccayāti iminā upacārena taddhitappaccayavasena vā parokkhāti saddanipphattimāha.
By 'suffixes prescribed in parokkha,' the derivation of the word parokkha is given by way of figurative language or by way of a taddhita suffix.
Với 'parokkhevihitā paccayāti' (các hậu tố được quy định trong quá khứ), người ta nói về sự hình thành từ 'parokkhā' theo nghĩa chuyển nghĩa (upacāra) hoặc theo nghĩa của hậu tố taddhita.
Te pana‘a u’ iccādayo.
And those are a, u, etc.
Chúng là 'a', 'u' v.v.
Tatoti parokkhappaccayato.
Tato means "from the parokkha suffix."
'Tatoti' là từ hậu tố 'parokkhā'.
Nanu pubbapakkhe ‘aparokkhesū’ti ettha ‘parokkhāvajjitesū’ti attha vacanaṃ yujjati, dutiyapakkhe pana ‘parokkhavajjitesū’ti, tathā sati kathamettha ‘parokkhāvajjitesū’ti atthavacanaṃ yujjatīti āha- ‘tepanā’tiādi.
Now, in the former interpretation, the statement 'excluding parokkhā' is appropriate in 'in non-parokkhā.' But in the second interpretation, it is 'excluding parokkhā.' So how is the statement 'excluding parokkhā' appropriate here? It is said: 'And those,' etc.
Chẳng phải trong trường hợp trước, trong 'aparokkhesū' (trong các thì không phải quá khứ), từ 'parokkhāvajjitesū' (loại trừ thì quá khứ) là hợp lý sao? Còn trong trường hợp thứ hai, là 'parokkhavajjitesū' (loại trừ thì quá khứ). Vậy thì làm sao từ 'parokkhāvajjitesū' lại hợp lý ở đây? Người ta nói: 'tepanā' v.v.
Idhāti aparokkhesūti imasmiṃ.
Idha means "in this (aparokkhesu)."
'Idhāti' là trong 'aparokkhesū' này.
Nanu ca ‘‘parokkhe a u’’iccādisutte (6-6) ‘parokkhe’ti pakativisesananti paccayānaṃ parokkhe vihitatā kathanti manasi nidhāyāha ‘parokkhe’iccādi.
Now, in the Sutta "after parokkha, a, u," etc. (6-6), parokkha is a qualification of the root. How then are suffixes prescribed in parokkha? Bearing this in mind, it is said: 'in parokkha,' etc.
Chẳng phải trong kinh văn ‘‘parokkhe a u’’ v.v. (6-6), 'parokkhe' là bổ ngữ cho căn sao? Vậy thì làm sao các hậu tố được quy định trong quá khứ? Người ta nghĩ vậy và nói 'parokkhe' v.v.
Bhavanaṃ bhāvo kiriyādhātvattho.
Bhavanaṃ (existence) is bhāvo (state), which is the sense of the root, the action.
'Bhavanaṃ bhāvo kiriyādhātvattho' (sự tồn tại, trạng thái, hành động, ý nghĩa của căn).
Sādhīyamānāvatthoti iminā siddhāvatthā nirassate.
By 'the state of being accomplished,' the accomplished state is negated.
Với 'sādhīyamānāvatthoti' (trạng thái đang được hoàn thành), trạng thái đã hoàn thành bị loại bỏ.
Pubbaparībhūto padhānakiriyāvayavabhūto kiriyārūpo attho lakkhaṇaṃ sabhāvo yassa dhātvatthassa so tathā vutto.
He is spoken of as such: the sense of the root, whose characteristic nature is the sense of action, which is composed of prior and subsequent parts, and is an ingredient of the principal action.
Ý nghĩa của căn (dhātvattha) mà có đặc tính (lakkhaṇa) là hành động, là một phần của hành động chính yếu, được gọi là như vậy.
Satvabhūtoti ettha patīyatīti seso.
In sattabhūto, 'it is understood' is to be supplied.
Trong 'satvabhūtoti', 'patīyatīti seso' (được hiểu là còn lại).
Bahuvacanampi hoti pākāpāketi adhippāyo, karīyatīti kammaṃ, tañca yadipi nāmādikammamatthi, tathāpi kriyatthāiccādhikārato mānādīnamaññatthālabbhanato ca kiriyā sambandhova gayhate, su-savane sūyamānaṃ.
The plural form also occurs, as in pākā and pāke—this is the intention. Karīyati is an action. And although there are actions of nouns, etc., nevertheless, due to the authority of kiriyatthā and because they are not obtained elsewhere than in māna, etc., only the action related (to the verb) is taken. Su-savane means "in hearing," so sūyamānaṃ means "being heard."
Số nhiều cũng có thể là 'pākāpāke' (nấu nướng), đó là ý định. 'Karīyatīti kammaṃ' (điều được làm là nghiệp). Mặc dù có nghiệp như danh từ v.v., nhưng do quyền hạn của 'kriyatthā' (vì mục đích hành động) và do không thể có các hậu tố 'māna' v.v. trong các ý nghĩa khác, nên chỉ có nghiệp liên quan đến hành động được chấp nhận. 'Su-savane sūyamānaṃ' (được nghe trong việc nghe).
Pāṇiniyehettha ‘‘bhindati kusūlaṃ’tyādo yā bhedanādikiriyā kammani dissate, sā yadā sukarattamattena sappadhānattavacanicchāyaṃ kattuttepyupalabbhati ‘bhijjate kusulo sayameve’ccādinā, tadāssa kattuno suttantarena kammasarikkhabhāvo vidhīyate ‘kammanissayaṃ kāriyaṃ yathā siyā’ti.
Here, according to Pāṇiniyas, the action of breaking, etc., which is seen in the object in instances like "he breaks the granary," when, merely by its ease and with the intention of stating its primacy, it is also found in the agentive sense with expressions like 'the granary breaks by itself', then for that agent a state similar to the object is prescribed by another sutta, 'so that the effect dependent on the object may be'.
Ở đây, theo các nhà ngữ pháp Pāṇini, khi hành động phá vỡ, v.v., như trong câu ‘‘phá vỡ kho lúa” (bhindati kusūlaṃ), được nhìn thấy ở đối tượng (kamma), và khi hành động đó, chỉ vì dễ dàng, được mong muốn nói đến như là chủ yếu, được tìm thấy ở chủ thể (kattu) với câu ‘kho lúa tự nó bị phá vỡ’ (bhijjate kusulo sayameve), thì lúc đó, một trạng thái tương tự như đối tượng được quy định cho chủ thể đó bằng một quy tắc khác, ‘sao cho hành động được thực hiện dựa trên đối tượng’.
Tannissāyāha- ‘yadā kammameve’ccādi.
Relying on that, he says, 'when the object itself', etc.
Dựa vào đó,* nói – ‘khi chính đối tượng’, v.v.
Yadā kammameva kattubhāvena vivacchīyateti sambandho.
The connection is: 'when the object itself is intended to be in the agentive sense'.
Liên quan đến việc ‘khi chính đối tượng được mong muốn nói đến như là chủ thể’.
Kathaṃ katvā tathā vivacchīyateccāha- ‘attasamavetāya’iccādi.
How is it intended in that way? He says, 'by the action inherent in itself', etc.
Làm thế nào mà nó được mong muốn nói đến như vậy?* nói – ‘bằng hành động vốn có trong chính nó’, v.v.
Attasaddena kammamatra vivacchitaṃ, attani samavetā ekadesībhūtā attasamavetā, tassā kiriyāya kammaṭṭhakiriyāyāti vuttaṃ hoti.
Here, the word 'atta' (self) refers to the object; 'attasamavetā' means inherent in the self, forming a part of it; it is said to be 'by the action which is the action of the object'.
Ở đây, từ ‘tự’ (atta) có nghĩa là đối tượng (kamma) được mong muốn nói đến; ‘vốn có trong chính nó’ (attasamavetā) có nghĩa là một phần của chính nó; tức là, nó được nói đến như là hành động của đối tượng.
Subhedattādineti hetumhi karaṇe vā tatiyā.
In 'due to its ease of breaking', etc., the third case is for cause or instrument.
‘Do dễ bị phá vỡ’, v.v. là thể cách thứ ba chỉ nguyên nhân hoặc công cụ.
Atthatoti ‘kammeyeva kyo’ti (na sakkhi)* vuttanti adhippāyo.
From this, the intention is 'therefore, it is said that "kyo" (suffix) is only in the object'.
Về nghĩa, ý nghĩa là ‘tiếp tố kyo chỉ ở đối tượng’ (kammeyeva kyo) được nói đến*.
Tathāhi ‘bhijjateti savanā kammatāvagamyate’ti iminā atthato kammeyevakyotipaṭipāditameva.
Indeed, by 'the objectivity is understood from the sound "bhijjate"', it is established that 'kyo' is only in the object through meaning.
Thật vậy, ‘từ việc nghe ‘bị phá vỡ’ (bhijjate), đối tượng được hiểu’ – bằng cách này, ‘tiếp tố kyo chỉ ở đối tượng’ đã được chứng minh về nghĩa.
Vuttameva phuṭīkaramāha- ‘bhijjate iccasmiṃ pade’iccādi.
Clarifying what has been stated, he says, 'in the word "bhijjate"', etc.
Làm rõ điều đã nói,* nói – ‘trong từ bhijjate’, v.v.
Aññathāti yadi kammeyeva tepaccayo na siyā.
'Otherwise' means if the suffix 'te' were not only in the object.
‘Nếu không’, tức là nếu tiếp tố te không chỉ ở đối tượng.
Atoti bhijjate iccasmā.
'From this' refers to 'from "bhijjate"'.
‘Từ đó’, tức là từ bhijjate.
Upasaṃharamāha- ‘tasmā’iccādi.
Concluding, he says, 'therefore', etc.
Tổng kết lại,* nói – ‘do đó’, v.v.
Kiṃ vacanenāti pāṇinīyānamiva kiṃ suttattarenāti attho.
What is meant by 'by saying'? The meaning is 'what is there to say by another sutta, like for the Pāṇiniyas?'
‘Cần gì lời nói?’ có nghĩa là cần gì một quy tắc khác như của các nhà Pāṇini.
Vacanābhāvepi kammakattari padasaṅkhārakkamopadassanamukhena vutti ganthaṃ vivaritumāha- ‘vākyato’iccādi.
Even in the absence of a specific statement, to explain the text by demonstrating the method of constructing words in the kamma-kattari (object-agent), he says, 'from the sentence', etc.
Dù không có lời nói, để giải thích văn bản bằng cách trình bày cách cấu tạo từ trong kammakattari,* nói – ‘từ câu’, v.v.
Vākyato uddharitvā padesaṅkhariyamāneti ‘bhijjate kusūlo sayameve’ti vākyato visuṃ katvā bhijjate’ti pade saṅkhariyamāne nipphādīyamāneti attho.
'When separated from the sentence and constructed as a word' means: 'when, having extracted it from the sentence "bhijjate kusūlo sayameva" and made it a separate word "bhijjate", it is constructed or produced'.
‘Được trích từ câu và được cấu tạo thành từ’ có nghĩa là được tách riêng từ câu ‘kho lúa tự nó bị phá vỡ’ (bhijjate kusūlo sayameve) và được cấu tạo thành từ ‘bhijjate’.
Tadevāti padatthasāmaññameva.
That very thing is just the general meaning of the word.
‘Chính điều đó’ có nghĩa là chính ý nghĩa chung của từ.
Tannipphādaneti tassa saṅkharimānassa padassa saṅkharaṇe.
By 'producing that' means in constructing that word which is being constructed.
‘Trong việc cấu tạo điều đó’ có nghĩa là trong việc cấu tạo từ đang được cấu tạo đó.
Sayantīmassātra attanāti attho.
Here, 'sayanti imassa' means 'by itself'.
Ở đây, ‘tự nó’ (sayaṃ) có nghĩa là ‘bởi chính nó’ (attanā).
Na kevala manenetadeva vuttaṃ- ‘kammeyeva paccayo’ti, kiñcarahi aññampatthīti dassetumāha- ‘anena ce’ccādi.
Not only is 'the suffix is only in the object' stated by this, but to show that something else also exists, he says, 'and by this', etc.
Không chỉ điều này được nói bằng cách này – ‘tiếp tố chỉ ở đối tượng’ (kammeyeva paccayo), mà còn có điều khác nữa, để chỉ ra điều đó,* nói – ‘nếu bằng cách này’, v.v.
Co vattabbantarasamuccaye.
'Ca' (and) is for the cumulation of another point to be stated.
Chữ ‘co’ dùng để tập hợp một điều khác cần nói.
Anenabhijjateti savanāiccādinā idañcāhāti attho.
The meaning is: 'by "from the sound of 'bhijjate'..." this too is said'.
Có nghĩa là, ‘bằng cách này, từ việc nghe ‘bị phá vỡ’, v.v., điều này cũng được nói’.
Kintadiccāha ‘kamma kattuno’ccādi, na padamudāharaṇanti kammakattuno vākyamevodāharaṇaṃ… vākyeneva tassa patītiyā maññate.
What is that? He says, 'the kamma-kattari', etc. It is not an example of a word, but the sentence of the kamma-kattari is the example... because he considers its understanding to come from the sentence itself.
Điều đó là gì?* nói ‘chủ thể của đối tượng’, v.v. ‘không phải là ví dụ của từ’; có nghĩa là, câu của kammakattari là ví dụ…* nghĩ rằng sự hiểu biết về nó đến từ câu.
Padamevodāharaṇaṃ kasmā na siyāti āha- ‘padehi’ccādi.
Why should it not be an example of a word? He says, 'by words', etc.
Tại sao từ không phải là ví dụ?* nói – ‘bằng các từ’, v.v.
Dutiyamudāharaṇaṃ dassetumāha- ‘kattunissayo pi’ccādi.
To show the second example, he says, 'dependent on the agent also', etc.
Để chỉ ra ví dụ thứ hai,* nói – ‘dựa trên chủ thể cũng vậy’, v.v.
Asmiṃ pakkheti asmiṃ kattuttena vivacchite pakkhe.
In 'in this case' means in this case where it is intended as the agent.
‘Trong trường hợp này’ có nghĩa là trong trường hợp được mong muốn nói đến như là chủ thể.
Tabbisayattanti kammavācīsayaṃ saddavisayattaṃ.
'That range' means the range of words denoting the object.
‘Đối tượng của điều đó’ có nghĩa là đối tượng của từ chỉ đối tượng.
Bhāvakammesūtīmassa kattariccassa ca paccayavisesanatthe sati sāmatthiyaladdhampayojanaṃ dassetumāha- ‘bhāvakammesū’tiādi.
To show the purpose obtained by implication, when 'bhāvakammesu' and 'kattari' serve to particularize the suffixes, he says, 'in the impersonal and objective voices', etc.
Để chỉ ra mục đích có được một cách tự nhiên khi ‘trong trạng thái và đối tượng’ (bhāvakammesu) và ‘trong chủ thể’ (kattari) có nghĩa là đặc biệt hóa tiếp tố,* nói – ‘trong trạng thái và đối tượng’, v.v.
Iminā anena ca visesisattāti sambandho.
The connection is: 'by this and by that it is particularized'.
Liên quan đến việc ‘được đặc biệt hóa bằng điều này và bằng điều đó’.
Kintaṃ visesitanti āha- ‘mānanta tyādīsū’ti.
What is that which is particularized? He says, 'in "mānanta", etc.'
Điều được đặc biệt hóa đó là gì?* nói – ‘trong mānanta, v.v.’.
Kintampayojananti payojanaṃ dassetumāha- ‘tyādīna’miccādi.
What is that purpose? To show the purpose, he says, 'of those like "ta"', etc.
Mục đích đó là gì? Để chỉ ra mục đích,* nói – ‘của tyādi’, v.v.
Yadi bhāvakammesu kattari ca tena tena* suttena mānādayo na siyuṃ, kathantaṃ visesitesu mānādīsu paresu kyādayo siyuntīminā sāmatthiyena ( )* bhāvakammesu kattari ( )* ca ‘‘vattamāneti anti’’ccādippabhutikehi (6-1) suttehi yathālābhaṃ bhāvādīsu paccayā hontīti viññāyatīti bhāvo.
If suffixes like māna, etc., were not in the impersonal and objective voices and in the agentive voice by means of those respective suttas, how would suffixes like kya, etc., be applied to those particularized māna, etc.? By this implication, it is understood that the suffixes in the impersonal, etc., are obtained in the impersonal and objective voices and in the agentive voice, wherever applicable, from suttas like "vattamāneti anti" (6-1).
Nếu mānādayo không có trong trạng thái, đối tượng và chủ thể bằng quy tắc* đó, thì làm sao kyādayo có thể có trong mānādayo được đặc biệt hóa đó? Bằng cách này, ý nghĩa là, bằng cách tự nhiên*, các tiếp tố trong trạng thái, v.v., có được một cách thích hợp từ các quy tắc bắt đầu bằng ‘‘hiện tại là ti, anti’’ (vattamāneti anti) (6-1), trong trạng thái và đối tượng, và trong chủ thể.
Natadatthaṃ vacanamāraddhanti bhāvakammesu kattari mānantatyādividhānatthaṃ pāṇiniyehi viya suttantaraṃ nāraddhanti attho.
By 'the statement is not initiated for that purpose' is meant that no other sutta is initiated by Pāṇiniyas, as it were, for the purpose of prescribing māna, nta, ta, etc., in the impersonal and objective voices and in the agentive voice.
‘Lời nói không được bắt đầu cho mục đích đó’ có nghĩa là, không có quy tắc khác được bắt đầu bởi các nhà Pāṇini cho mục đích quy định mānanta, v.v., trong trạng thái, đối tượng và chủ thể.
Atha bhāvakammesu kattari ca mānādividhānatthaṃ vacanaṃ nāraddhaṃ dhātuniyamanaṃ* tvassa vattabbanti tañca sāmatthiyāva (labbhateti) dassetumāha- ‘kiriyatthaniyamopi’ccādi.
If the statement for prescribing māna, etc., in the impersonal and objective voices and in the agentive voice is not initiated, then the verb-regulation for it should be stated, and to show that this too is obtained by implication, he says, 'the regulation of action also', etc.
Nếu không có lời nói được bắt đầu cho mục đích quy định mānādi trong trạng thái, đối tượng và chủ thể, thì sự quy định động từ* phải được nói đến; và để chỉ ra rằng điều đó cũng có được một cách tự nhiên,* nói – ‘sự quy định ý nghĩa hành động cũng vậy’, v.v.
Akammakā dhātuto bhāve kattari ca sakammakā kamme kattari ceti kiriyatthaniyamo yathāvuttena sāmatthiyā labbhateti sambandho.
The connection is: 'the regulation of action, that intransitive verbs are in the impersonal and agentive voices, and transitive verbs are in the objective and agentive voices, is obtained by the implication stated'.
Liên quan đến việc sự quy định ý nghĩa hành động, tức là, từ động từ không có đối tượng (akammaka dhātu) trong trạng thái và chủ thể, và từ động từ có đối tượng (sakkammaka) trong đối tượng và chủ thể, có được một cách tự nhiên như đã nói.
Akammakānaṃ kammavirahā, sakammakānañca satopi bhāvassāppadhānattā akammakā kattari bhāve ca bhavanti na kamme, sakammakā kammasabbhāvā kattari kamme ca bhavanti na bhāvetīdaṃ sāmatthiyaṃ.
This is the implication: since intransitive verbs lack an object, and for transitive verbs, even if an impersonal sense exists, it is secondary, intransitive verbs occur in the agentive and impersonal voices, not in the objective; and transitive verbs, due to the presence of an object, occur in the agentive and objective voices, not in the impersonal.
Đây là sự tự nhiên: do động từ không có đối tượng không có đối tượng, và dù động từ có đối tượng có trạng thái nhưng nó không phải là chính yếu, nên động từ không có đối tượng có trong chủ thể và trạng thái nhưng không có trong đối tượng; động từ có đối tượng có trong chủ thể và đối tượng do có đối tượng nhưng không có trong trạng thái.
Kammamapekkhateti pacādito kattari paṭhamapurisekavacane kate pacaticcādīsu pacādino pacanādikiriyā odanādikaṃ kammamapekkhate.
'Expects an object' means that in verbs like 'pacati' (cooks), when the first person singular active voice is formed from 'paca', etc., the action of cooking, etc., from 'paca', etc., expects an object like rice, etc.
‘Mong đợi đối tượng’ có nghĩa là, khi tiếp tố ngôi thứ nhất số ít được thêm vào chủ thể từ pacādi, như trong pacati, v.v., hành động nấu nướng, v.v., của pacādi mong đợi đối tượng như cơm, v.v.
Kattuttamapekkhateti bhavaticcādīsu bhūādīnaṃ bhavanādikiriyā kattumattamapekkhate.
'Expects an agent' means that in verbs like 'bhavati' (is), the action of being, etc., from 'bhū', etc., expects only an agent.
‘Mong đợi chủ thể’ có nghĩa là, trong các từ như bhavati, v.v., hành động trở thành, v.v., của bhūādi chỉ mong đợi chủ thể.
Jinantoti ‘‘byañjane dīgharassā’’ti (1-33) rasso.
In 'jinanto', the short vowel is by "byañjane dīgharassā" (1-33).
‘Jinanto’ – nguyên âm ngắn theo quy tắc ‘‘nguyên âm dài và ngắn trong phụ âm’’ (byañjane dīgharassā) (1-33).
Sabbattheva yattha kattari paccayo tattha vikaraṇāpi kattariyeva, yattha bhāvakammesu tattha vikaraṇāpi bhāvakammesuyeva,… ekāya pakatiyā kārakabhede(na) paccayassāsambhavato.
Wherever the suffix is in the agentive voice, the vikaraṇa (augment) is also in the agentive voice; wherever it is in the impersonal or objective voices, the vikaraṇa is also in the impersonal or objective voices... because a suffix cannot occur with a single root in different kāraka categories.
Mọi nơi mà tiếp tố ở chủ thể, thì vikaraṇa cũng ở chủ thể; nơi mà ở trạng thái và đối tượng, thì vikaraṇa cũng ở trạng thái và đối tượng… vì tiếp tố không thể có sự khác biệt về vai trò ngữ pháp với cùng một gốc động từ.
Tasmā sahābhidhānānaṃ mānādivikaraṇānaṃ kathannāma sahāsambhavaṃ gaccheyyunti vidhīyante.
Therefore, the vikaraṇas like māna, etc., which are co-denoting, are prescribed so that they may become co-existent.
Do đó, các vikaraṇa mānādi được quy định để chúng không thể cùng tồn tại với các từ cùng chỉ định.
Vivacchābhedenāti sakammakākammakavacanicchābhedena.
By difference of intention means by the difference in the intention to use transitive or intransitive verbs.
‘Do sự khác biệt về ý muốn nói’ có nghĩa là do sự khác biệt về ý muốn nói đến động từ có đối tượng và không có đối tượng.
Ubhayatthāti bhāvakammesu.
In both cases refers to in the impersonal and objective voices.
‘Ở cả hai nơi’ có nghĩa là trong trạng thái và đối tượng.
Karīyatīti kattabbo karaṇīyo.
'Karīyati' means 'to be done', 'ought to be done'.
‘Karīyatī’ có nghĩa là ‘phải làm’ (kattabbo, karaṇīyo).
‘‘Apavāda visaye ussaggo nābhinivisatī’’ti eso ussaggadhammo.
"A general rule does not enter the domain of an exception" is the general rule (ussaggadhamma).
‘‘Quy tắc chung không áp dụng trong phạm vi của quy tắc đặc biệt’’ (Apavāda visaye ussaggo nābhinivisatī) là một quy tắc chung.
Tabbādīnantu kesañcussaggānampi apavādavisaye pavatti hoti bahulādhikārā.
However, some general rules, even when exceptions exist, become active in the domain of the exception due to the 'bahulādhikāra' (rule of widespread application).
Tuy nhiên, đối với một số quy tắc chung như tabbādī, chúng cũng được áp dụng trong phạm vi của quy tắc đặc biệt do có quy tắc ‘thường’ (bahulādhikārā).
Yathā ‘‘bhāvakammesu tabbānīyā’’ti ussaggo, ‘‘vadādīhiyo’’ti (5-30) apavādo taṃvisayepi tabbānīyā honti ‘gantabbo gamanīyo’ti veditabboti.
For example, "tabbānīyā in the impersonal and objective voices" is a general rule (ussagga); "yo from vada, etc." (5-30) is an exception (apavāda); yet, tabbānīyā also occur in its domain, as in 'gantabbo gamanīyo' (to be gone to, fit to be gone to) — this should be understood.
Ví dụ, ‘‘tabbānīyā trong trạng thái và đối tượng’’ (bhāvakammesu tabbānīyā) là quy tắc chung, ‘‘yo từ vadādi’’ (vadādīhiyo) (5-30) là quy tắc đặc biệt; nhưng ngay cả trong phạm vi đó, tabbānīyā vẫn được áp dụng, như trong ‘gantabbo, gamanīyo’ (phải đi, nên đi), cần phải hiểu như vậy.
Abharitabbāpiccādinā idaṃ dīpeti duvidhā saññāsaddā keci daccanta vigatāvayavatthā yathā ḍitthādayo, kecidavayavatthānugatāyathā sattapaṇṇādayo, tattha bhariyāsaddassa kammampavattinimittaṃ ‘bharitabbā bhariyā’ti, yathā satta paṇṇāni assāti sambandho pavattinimittaṃ sattapaṇṇasaddassa, etañca pavattinimittaṃ saddanipphattikiriyāyamevopadisīyate, kvacideva tvatthavisese satyasati vā tasmiṃ nimitte saddo vattatī’’ti.
By 'even if it is not to be supported', etc., he indicates this: nominal words (saññāsaddā) are of two kinds: some are entirely detached from their etymological meaning, like Ḍiṭṭha, etc.; others conform to their etymological meaning, like Sattapaṇṇa, etc. In this case, the condition for the occurrence of the word 'bhariyā' (wife) is 'bharitabbā bhariyā' (one to be supported is a wife), just as the condition for the occurrence of the word 'sattapaṇṇa' (seven-leaved tree) is 'satta paṇṇāni assā' (it has seven leaves). This condition for occurrence is taught only in the process of word formation; sometimes, however, the word applies to a particular meaning whether that condition is present or not.
Bằng ‘abhāritabbāpi’, v.v., điều này được chỉ ra: có hai loại danh từ riêng, một số không có cấu trúc từ nguyên như ḍiṭṭhādayo, một số có cấu trúc từ nguyên như sattapaṇṇādayo; trong đó, nguyên nhân phát sinh của từ bhariyā là ‘bharitabbā bhariyā’ (người phụ nữ phải được nuôi dưỡng), giống như ‘satta paṇṇāni assā’ (có bảy lá) là nguyên nhân phát sinh của từ sattapaṇṇa; và nguyên nhân phát sinh này chỉ được chỉ ra trong hành động cấu tạo từ, nhưng đôi khi từ được dùng với một ý nghĩa đặc biệt, dù có hay không có nguyên nhân đó.
Okārassāti ‘‘yuvaṇṇāname oppaccaye’’ti (5-82) kataokārassa.
Of the 'o' sound means of the 'o' sound produced by "yuvaṇṇānaṃ oppaccaye" (5-82).
‘Của okāra’ có nghĩa là của okāra được tạo ra theo quy tắc ‘‘o-paccaya của uvaṇṇa’’ (yuvaṇṇāname oppaccaye) (5-82).
Nanu ca sāmaññena vihitā e(te), tathā ca sati vijjhatthavihi tehi eyyādīhi te bādhīyanticcāha- ‘nace’ccādi.
"Are these not enjoined in general? If that is the case, they would be overridden by 'eyya' and similar suffixes indicating the potential mood." In this regard, it is said, "naca..." and so on.
Há chẳng phải những điều này được quy định một cách chung chung sao? Và nếu vậy, chúng sẽ bị các quy định đặc biệt về mục đích như "eyyā" làm trở ngại, nên* nói "nace" (không phải vậy), v.v.
Vidhivisesatte pīti vidhānaṃ vidhi niyojanaṃ kiriyāsu byāpāraṇā, tassa vidhino pesādīnaṃ visesattepi, nāvassantiādi jayādiccabyākhyānaṃ nissāya vuttaṃ, vuttañhi tena ‘‘kimatthaṃ pesādīsu kiccasaññino tabbaanīyaṇyatyappaccayā vidhīyante, na sāmaññena bhāvakammesu vihitā, evamete* pesvādīññasvatra ca bhavissantīti visesavihitena vidhyādīsu paccayena bādhīyante, vāsarūpavidhinā bhavissanti evañcarahi etaṃ ñāpeti ‘itthīadhikārato parena vāsarūpavidhi nāvassambhavatī’ti* .
Even in the case of a specific injunction (vidhivisesatte): 'vidhāna' means 'vidhi', 'niyojana' means 'engagement' or 'commissioning' in actions. Even when the 'vidhi' for 'pesa' (command) and so on is specific, "nāvassanti" and so on is stated, based on Jayādicca's commentary. For it was said by him: "Why are the suffixes 'tabba', 'anīya', 'ṇyya', and 'tya', which are termed 'kicca' (gerundive), enjoined in 'pesa' and so on? Are they not enjoined generally in the impersonal (bhāva) and passive (kamma) constructions? If so, these would be overridden in 'pesa' and similar contexts by suffixes specifically enjoined in 'vidhi' and so on. They will occur by means of the 'vāsārūpavidhi'. If that is the case, this makes known that 'the 'vāsārūpavidhi' is not necessarily applicable after the 'itthī' adhikāra (section on feminine gender)."
Mặc dù là quy định đặc biệt (vidhivisesatte pīti vidhānaṃ vidhi niyojanaṃ kiriyāsu byāpāraṇā, tassa vidhino pesādīnaṃ visesattepi), nhưng không nhất thiết, v.v. được nói dựa trên lời giải thích của Jayādicca. Ông ấy đã nói: "Tại sao các hậu tố kiccā (tabba, anīya, ṇīya) lại được quy định trong các trường hợp 'pesā' (mệnh lệnh), v.v.? Há chẳng phải chúng đã được quy định chung cho các hành động và đối tượng sao? Nếu vậy, chúng sẽ bị các hậu tố đặc biệt trong 'pesā', v.v. làm trở ngại. Chúng sẽ tồn tại theo quy tắc 'vāsarūpa' (tùy chọn). Nếu vậy, điều này cho thấy rằng 'quy tắc vāsarūpa không nhất thiết xảy ra sau khi kết thúc phần 'itthīadhikāra' (quy tắc về giới tính nữ)'".*
Asarūpavidhi asarūpāpavādappaccayo vā vikappena bādhako hoti ussaggassāti etaṃ avassaṃ na hotīti ñāpanatthampi na vidhīyateti yojanā.
The meaning of "asarūpavidhi" is that an 'asarūpāpavāda' (a specific exception of a different form) optionally overrides a general rule, and the joining means that this is not necessarily the case, thus it is not enjoined.
"Quy tắc asarūpa (asarūpavidhi) hoặc hậu tố apavāda (asarūpāpavādappaccayo) có thể làm trở ngại cho ussagga (quy tắc chung) một cách tùy chọn" – câu này được ghép với "nó không được quy định để cho thấy rằng điều này không nhất thiết xảy ra".
‘‘Vā-sarūpo-nitthiyaṃ’’ti (pā, 3-1-94) parasuttaṃ.
"Vā-sarūpo-nitthiyaṃ" is the next Sutta (pā, 3-1-94).
Sutta tiếp theo là "Vā-sarūpo-nitthiyaṃ" (Pā. 3-1-94).
Dhātvadhikārevihito asarūpo apavādappaccayo ussaggassa bādhako bhavati itthi adhikāre vihitappaccayaṃ vajjayitvāti attho.
The meaning is that an 'asarūpa' exception suffix enjoined in the 'dhātvadhikāra' (section on verbal roots) overrides a general rule, excluding suffixes enjoined in the 'itthī adhikāra'.
Hậu tố apavāda asarūpa được quy định trong phần dhātu (gốc từ) làm trở ngại cho ussagga, ngoại trừ hậu tố được quy định trong phần itthi adhikāra (quy tắc về giới tính nữ).
Heṭṭhā vuttānusārenedaṃ viññātabbaṃ.
This should be understood in accordance with what has been stated below.
Điều này cần được hiểu theo những gì đã nói ở trên.
Bhotā khalu kaṭo kātabboccādi pesane.
"A mat must be made by you" and so on, in 'pesana' (command).
"Bhotā khalu kaṭo kātabbo" (Ngài phải làm chiếu) là trong trường hợp "pesana" (mệnh lệnh).
Tvayā kaṭo kātabboti anuññāyaṃ.
"A mat should be made by you" in 'anuññā' (permission).
"Tvayā kaṭo kātabbo" (Bạn phải làm chiếu) là trong trường hợp "anuññā" (cho phép).
Pattakāle paramudāharaṇaṃ.
In the proper context, this is a supreme example.
"Pattakāle" là ví dụ cao nhất.
Ettha pana kaṭakaraṇe kālārocanamattameva viññāyati, na pesādi.
However, in this case, only the announcement of the time for making the mat is understood, not a command and so on.
Ở đây, chỉ có sự thông báo về thời gian làm chiếu được hiểu, không phải mệnh lệnh, v.v.
‘‘Sattyarahesveyyādī’’ti (6-11) suttaṃ visesavihitaṃ, tenāha- ‘sāmañña vidhānato’ccādi.
The Sutta "Sattyarahesveyyādī" (6-11) is a specific injunction; hence it says, "sāmañña vidhānato" (due to the general injunction) and so on.
Sutta "Sattyarahesveyyādī" (6-11) là một quy định đặc biệt, vì vậy* nói "sāmañña vidhānato" (từ quy định chung), v.v.
Sattivisiṭṭheccādinā vuttamatthaṃ vivarati ‘sattī’tiādinā.
He clarifies the meaning stated by "sattivisiṭṭhe" and so on, with "sattī" and so on.
Nó giải thích ý nghĩa đã nói bằng "Sattivisiṭṭhe" (được đặc trưng bởi năng lực), v.v. bằng cách nói "sattī" (năng lực), v.v.
Kathaṃ sattivisiṭṭhatā kattunoti āha- ‘taṃyogā’ti.
He states how the agent (kattu) is endowed with 'satti' (power): "taṃyogā" (by connection with it).
Làm thế nào mà người làm (kattu) lại được đặc trưng bởi năng lực?* nói "taṃyogā" (do sự kết hợp đó).
Tāya sattiyā yogo taṃyogo.
Connection with that 'satti' is 'taṃyoga'.
Sự kết hợp với năng lực đó là "taṃyoga".
Avassakādhamīṇatāvisiṭṭhe tu kattari kiccānaṃ tadaññesañca bhāvāya visuṃ- suttitaṃ, tena, vuttaṃ ‘āvassakādhamīṇatā visiṭṭheva kattarī’ti.
But for an agent endowed with 'āvassakādhamaṇatā' (obligation/debt), the gerundives ('kicca') and other (suffixes) are specifically enjoined for existence, hence it is said: "in an agent specifically endowed with 'āvassakādhamaṇatā'."
Tuy nhiên, trong trường hợp người làm được đặc trưng bởi "āvassaka" (nhất thiết) và "adhamīṇatā" (không mắc nợ), một sutta riêng đã được tạo ra cho sự tồn tại của các kiccā và các hậu tố khác. Do đó, đã nói "chỉ trong trường hợp người làm được đặc trưng bởi 'āvassaka' và 'adhamīṇatā'".
Sabbatthevettha ‘uddhaṃ muhuttato’tiādinā ekekamudāharaṇaṃ kamena dassitaṃ.
In all these cases, one example is shown in order, with "uddhaṃ muhuttato" (after a moment) and so on.
Trong tất cả các trường hợp này, mỗi ví dụ được trình bày theo thứ tự bằng "uddhaṃ muhuttato" (sau một khoảnh khắc), v.v.
Bhotā rajjaṃ kātabbanti arahe, bhavatā rajjaṃ kātabbanti attho.
"Bhotā rajjaṃ kātabbaṃ" means "You should govern the kingdom" (in the sense of fitness or worthiness), and "bhavatā rajjaṃ kātabbaṃ" means the same.
"Bhotā rajjaṃ kātabbaṃ" (Ngài phải làm việc cai trị) là trong trường hợp "araha" (xứng đáng), có nghĩa là "bhavatā rajjaṃ kātabbaṃ" (Bạn phải làm việc cai trị).
Bhavaṃ arahoti pana arahakattuttappakāsanatthaṃ vuttaṃ.
However, "Bhavaṃ arahati" (You are worthy) is stated to express the worthiness of the agent.
Tuy nhiên, "Bhavaṃ arahati" (Bạn xứng đáng) được nói để làm rõ vai trò của người làm là xứng đáng.
Evamuparipi.
Likewise, for what follows.
Tương tự ở các phần trên.
Sabbametaṃ bahulaggahaṇānubhāveneti viññeyyaṃ.
All this should be understood by the power of the word 'bahula' (frequently/mostly).
Tất cả những điều này cần được hiểu nhờ vào ảnh hưởng của từ "bahula" (phần lớn, thường xuyên).
Galecopakoti alopasamāso.
"Galecopako" is an 'alopasamāsa' (a compound without elision).
"Galecopako" là một hợp chất "alopasamāsa".
Abhimato parehi.
Desired by others.
Được người khác ưa thích.
Arahādīsu vihitappaccayehīti ‘‘sattyarahesveyyādī’’ (6-11) ca ‘‘sīlābhikkhaññāvassakesu ṇī’’ti (5-53) ca arahādīsu vihitappaccayehi.
By suffixes enjoined in 'araha' and so on: by suffixes enjoined in 'araha' and so on, as in "sattyarahesveyyādī" (6-11) and "sīlābhikkhaññāvassakesu ṇī" (5-53).
Bởi các hậu tố được quy định trong arahā, v.v. có nghĩa là bởi các hậu tố được quy định trong arahā, v.v. trong "sattyarahesveyyādī" (6-11) và "sīlābhikkhaññāvassakesu ṇī" (5-53).
Upādānasīlo sikkhāpanasīlo.
One whose habit is to take; one whose habit is to teach.
"Upādānasīlo" là người có thói quen nắm giữ, người có thói quen dạy dỗ.
Muṇḍanaṃ dhammo sabhāvo yesaṃ te muṇḍanadhammā.
Those whose nature or custom is 'muṇḍana' (shaving the head) are 'muṇḍanadhammā'.
Những người có bản chất là cạo đầu (muṇḍanaṃ dhammo sabhāvo yesaṃ) thì là "muṇḍanadhammā".
Vadhuṃ katapariggahaṃ sāviṭṭhāyanā muṇḍayanti etesaṃ kuladhammo.
It is the family custom for them to shave the head of a daughter-in-law (vadhu), who is 'katapariggaha' (married) and 'sāviṭṭhāyanā' (has attained old age, or is well-established).
Việc cạo đầu cho người vợ đã kết hôn (vadhuṃ katapariggahaṃ) là phong tục của gia đình họ.
Kāpanāyamāsiṃsā nāmeccāha- ‘appattasse’ccādi.
He says that 'kāpanāyaṃ āsiṃsā' (wishing for realization) is "appattassa" and so on.
"Kāpanāyamāsiṃsā" có nghĩa là "mong cầu điều chưa đạt được", v.v.
Kiriyā visesakattuvisayāti kiriyāvisesassa yo kattā so visayo yassā sā tathā vuttā.
"Kiriyā visesakattuvisayāti": that whose domain is the agent (kattu) of a specific action is said to be so.
"Kiriyā visesakattuvisayā" có nghĩa là hành động mà người làm đặc biệt của hành động đặc biệt đó là đối tượng của nó.
Kiriyāvisesakattuvisayattameva phuṭī kattumāha- ‘assā’iccādi.
He clearly states that its domain is the agent of a specific action: "assā" and so on.
Để làm rõ rằng đó là đối tượng của người làm đặc biệt của hành động đặc biệt,* nói "assā" (của cô ấy), v.v.
Assā jīvanakiriyāya nandana kiriyāya bhavanakiriyāya vā kattā taṃkiriyaṃ sampādento bhaveyya bhavatūti attho.
The meaning is: let the agent of her action of living, or action of rejoicing, or action of becoming, be one who accomplishes that action, let him be.
Người làm của hành động sống, hành động vui vẻ, hoặc hành động tồn tại của cô ấy, có nghĩa là "người thực hiện hành động đó có thể tồn tại, có thể vui vẻ, có thể sống".
Jīvatu nandatu bhavatūti āsiṃsāyaṃ payogena jīvaka nandaka bhavakasaddānaṃ taṃsamānatthatā dassitā.
By using "jīvatu," "nandatu," "bhavatu" (live, rejoice, be) in the sense of wishing, the sameness of meaning of the words "jīvaka," "nandaka," "bhavaka" (one who lives, rejoices, becomes) is shown.
Bằng cách sử dụng "jīvatu nandatu bhavatu" (cầu cho sống, cầu cho vui, cầu cho tồn tại) trong "āsiṃsā" (mong cầu), ý nghĩa tương đương của các từ "jīvaka", "nandaka", "bhavaka" đã được chỉ ra.
Nāmajātiguṇakiriyā dabbasambandhato pañcavidhattepi kammassa kriyatthassāvadhirayamupādinnoti kriyatthasambandhā kiriyākammasseha gahaṇaṃ.
Although 'kamma' (object) is fivefold based on 'nāma' (name), 'jāti' (genus), 'guṇa' (quality), 'kiriyā' (action), and 'dabba' (substance), here 'upādinna' (that which is taken) refers to the boundary of the 'kriyattha' (purpose of action), so here the 'kriyākamma' (object of action) is understood as related to the purpose of the action.
Mặc dù đối tượng (kamma) có năm loại theo danh từ, chủng loại, phẩm chất, hành động và mối quan hệ với vật chất, nhưng ở đây chỉ lấy giới hạn của hành động có mục đích hành động (kiriyatthassa avadhirayamupādinnoti kriyatthasambandhā kiriyākammasseha gahaṇaṃ).
Tañca nibbattivikatipattibhedena tividhaṃ, tividhassāpyetassa visesānupānato gahaṇanti kamenudāharanto āha- ‘karakaraṇe’iccādi.
And that is threefold, differentiated by 'nibhatti' (production), 'vikati' (modification), and 'patti' (attainment). He gives examples in order for each of these three kinds, saying "karakaraṇe" (in making) and so on.
Và điều đó có ba loại theo sự tạo thành, sự biến đổi và sự đạt được. Bằng cách đưa ra các ví dụ theo thứ tự để nắm bắt sự khác biệt của cả ba loại này,* nói "karakaraṇe" (trong việc làm), v.v.
Lokavidūtiādidassanato kvaciggahaṇe payojanaṃ vattumāha- ‘kammato’ccādi.
He states the purpose of 'kvaci' (sometimes) from the example of "lokavidū" (knower of the world) and so on: "kammato" (from the object) and so on.
Để nói về mục đích của việc sử dụng "kvaci" (đôi khi) từ việc thấy "Lokavidū" (người hiểu biết thế gian), v.v.,* nói "kammato" (từ đối tượng), v.v.
Nanu ca kvaciggahaṇeneva ‘ādiccaṃ passati’ccādopi (nivatti) vattuṃ sakkā kasmā ‘bahulādhikārā’ti vuttanti āha ‘tene’ccādi.
"But cannot 'ādiccaṃ passati' (sees the sun) and so on also be stated simply by the word 'kvaci'? Why is 'bahulādhikārā' (due to the extensive application) said?" He answers, "tene" (by that) and so on.
Há chẳng phải với việc sử dụng "kvaci", cũng có thể nói "ādicaṃ passati" (thấy mặt trời), v.v. (nivatti) sao? Tại sao lại nói "bahulādhikārā" (vì có quy tắc bahula)?* nói "tene" (do đó), v.v.
Tenāti yena kvaciggahaṇaṃ kutociyevāti dassanatthaṃ kataṃ tenāti attho.
"Tenāti" means: by that, by which the word 'kvaci' was made to show that it applies 'kutociyeva' (from somewhere only).
"Tenāti" có nghĩa là "do đó", tức là vì việc sử dụng "kvaci" được thực hiện để chỉ ra rằng nó chỉ từ một số nơi nhất định.
Tenāti vā kvaciggahaṇena.
Or, "tenāti" means by the word 'kvaci'.
Hoặc "tenāti" là do việc sử dụng "kvaci".
Atha ādiccaṃ passaticcādo viya kammakarādīsupi nivattimadassetvā ‘kvacīti kiṃ kammakaro’ti kasmā vuttanti āha- ‘yajjeva’miccādi.
"Then, why is it not said 'kvacīti kiṃ kammakaro' (what is 'kvaci'? 'kammakaro' - one who makes an object), without showing the cessation in 'ādiccaṃ passati' and so on, as well as in 'kammakara' and so on?" He answers, "yajjeva" and so on.
Vậy tại sao không nói "kvacīti kiṃ kammakaro" (kvaci là gì? là người làm việc) mà lại không chỉ ra sự loại bỏ trong "kammakarādīsu" (trong người làm việc, v.v.) như trong "ādicaṃ passati" (thấy mặt trời), v.v.?* nói "yajjeva" (chỉ cái đó), v.v.
Tassāti bahulavacanassa, mahādhikārattāti mahāvisayattā.
Regarding 'tassa' (of that): of the word 'bahula' (frequently/mostly); 'mahādhikārattāti' (due to its extensive scope).
"Tassa" (của nó) là của từ "bahula" (phần lớn), "mahādhikārattā" (vì có phạm vi rộng lớn).
Kutociyevāti kutoci dhātutoyeva.
"Kutociyevāti": from some verbal root only.
"Kutociyevāti" (chỉ từ một số nơi nhất định) là chỉ từ một số gốc từ (dhātu) nhất định.
Atheha kasmā na hoti devadatto sayati dāttena lunāti sunakhānaṃ dadāti nagarā apeti thāliyaṃ pacati mātu saratī’’ti, sabbamevedaṃ kiriyā (yā) bhisambandhīyatīti yadipevaṃ, tathāpi kammatteneva yaṃ vattu micchitaṃ na kārakantarattena nāpi sambandhabhāvena, tasseva kammasaddena gahaṇaṃ kammavacanasāmatthiyā, aññathā syāditocceva vadeyya kiṃ kammāti vacanenāti.
"Then why is it not so here: 'devadatto sayati' (Devadatta sleeps), 'dāttena lunāti' (cuts with a sickle), 'sunakhānaṃ dadāti' (gives to dogs), 'nagarā apeti' (departs from the city), 'thāliyaṃ pacati' (cooks in a pot), 'mātu saratī' (remembers the mother)?" Even though all these are connected with action, nevertheless, only that which is intended to be expressed as the object (kamma), and not as another case (kāraka) or as a relationship, is taken by the word 'kamma' due to the power of the word 'kamma'. Otherwise, it would simply say 'syādito' (from the 'syā' suffix), why use the word 'kamma'?
Vậy tại sao ở đây lại không có: "Devadatta ngủ, cắt bằng dao, cho chó, đi khỏi thành phố, nấu trong nồi, nhớ mẹ"? Mặc dù tất cả những điều này đều liên quan đến hành động (kiriyāyā), nhưng nếu vậy, thì chỉ những gì được mong muốn nói đến như một đối tượng (kamma), chứ không phải như một tác nhân khác (kārakantara) hay một trạng thái quan hệ (sambandhabhāva), thì mới được gọi bằng từ "kamma" do khả năng của từ "kamma". Nếu không, thì sẽ nói từ "syāditocceva" (chỉ từ syādi), tại sao lại nói "kamma" (đối tượng)?
Kārakaṃ sādhakaṃ nibbattakanti anatthantaraṃ.
Kāraka, sādhaka, and nibbattaka are not different in meaning.
Kāraka (tác nhân), sādhaka (người thực hiện), nibbattaka (người tạo ra) không phải là những ý nghĩa khác nhau.
Karoti kiriyaṃ nibbatteti nimittabhāvenāti kārakaṃ.
That which performs an action or produces it by way of being a cause is a kāraka.
Kāraka là cái thực hiện hành động, tạo ra hành động dưới dạng một dấu hiệu (nimitta).
Kattādīnaṃ kiriyānimittattantu sayameva ‘tattha kattā’tiādinā bhedena pakāsayissati.
The fact that agents and others are causes of actions will be explained by itself through distinctions such as ‘there, the agent’.
Việc các tác nhân như kattā (chủ ngữ) là dấu hiệu của hành động sẽ được giải thích rõ ràng bằng cách phân loại như ‘ở đó kattā’ v.v.
Kiriyānimittaṃ… nibbattakesu kattādīsu chasupi ruḷhattā tenettha kattāvāttappadhāno, karaṇādayopyappadhānā kārakabyapadeso labbhante… aññathā kārakasaddena tesaṃ gahaṇaṃ na siyāti.
As a cause of action… among the six agents and others, being commonly understood as producers, therefore, here, the agent is primary, and instruments and others are secondary, receiving the designation of kāraka… otherwise, their inclusion by the word kāraka would not be possible.
Kiriyānimitta (dấu hiệu của hành động)... vì nó được áp dụng cho tất cả sáu tác nhân như kattā v.v. là những người tạo ra, do đó ở đây kattā là chính yếu, và các karaṇa (công cụ) v.v. là thứ yếu, nên chúng được gọi là kāraka... nếu không thì chúng sẽ không được bao gồm bởi từ kāraka.
Kimidaṃ kārakantyāha- ‘sattikāraka’nti.
What is this kāraka? It is stated: ‘the satti-kāraka’.
Điều này là gì, kāraka? Ông nói: ‘sattikāraka’ (tác nhân năng lực).
Evaṃ carahi dabbādīnaṃ kathaṃ kārakattamiccāha- ‘tadadhikaraṇā’tiādi.
If so, how can substances and others be kārakas? It is stated: ‘that which is based on it’ and so on.
Nếu vậy, làm thế nào mà các dabba (vật chất) v.v. lại là kāraka? Ông nói: ‘tadadhikaraṇā’ (là cơ sở của chúng) v.v.
Tassā sattiyā ādhārā nissayāti attho, puṃ napuṃsake adhikaraṇasaddo.
The meaning is: foundations, supports for that satti. The word adhikaraṇa (base) can be masculine or neuter.
Nghĩa là, chúng là cơ sở, là nơi nương tựa của năng lực đó; từ adhikaraṇa (cơ sở) trong giống đực và trung tính.
Tesu dabbā dīsu tiṭṭhatīti tatraṭṭhā, satti.
That satti resides in those substances and others, hence it is ‘residing therein’.
Năng lực tồn tại trong các dabba v.v. nên nó là tatraṭṭhā (ở đó).
Tassā bhāvo tatraṭṭhatā, tāya.
Its state is ‘residing therein’, by that.
Tassā bhāvo tatraṭṭhatā, tāya (trạng thái của nó là sự tồn tại ở đó, bởi điều đó).
Atha dabbādīnaṃ mukhyato kārakatte sati kimāyātantyāha ‘yadi’ccādi.
Now, if substances and others are primarily kārakas, what is implied? It is stated: ‘If…’ and so on.
Nếu các dabba v.v. là kāraka chính yếu, thì điều gì sẽ xảy ra? Ông nói: ‘yadi’ (nếu) v.v.
Tesanti kattādikārakānaṃ.
‘Of these’ refers to the kārakas such as agent.
Tesanti (của chúng) là của các kāraka như kattā v.v.
Aññamaññabyāvuttarūpattāti aññamaññato byāvuttaṃ nivattaṃ rūpaṃ karaṇādisabhāvo yesaṃ kattādi kārakānaṃ te tathā vuttā, tesaṃ bhāvo tattaṃ tasmā.
‘Because of having mutually distinct forms’ means: the agents and other kārakas, whose forms—such as the nature of an instrument—are mutually distinct or differentiated, are referred to as such; their state is ‘that-ness’, therefore.
Aññamaññabyāvuttarūpattāti (do có hình thái khác biệt lẫn nhau): các kāraka như kattā v.v. có hình thái khác biệt, được phân biệt lẫn nhau, tức là có bản chất karaṇa (công cụ) v.v. nên chúng được nói như vậy; trạng thái của chúng là tattaṃ (sự đó), do đó.
Karaṇa rūpanti karaṇaṃ rūpaṃ sabhāvo yassa adhikaraṇassa taṃ tathā vuttaṃ.
‘Instrumental form’ means: that adhikaraṇa which has the form or nature of an instrument is referred to as such.
Karaṇa rūpanti (hình thái công cụ): adhikaraṇa (cơ sở) có hình thái, bản chất là karaṇa nên nó được nói như vậy.
Evañcasatiko dosoccāha ‘tathā ce’ccādi.
What is the fault if it is so? It is stated: ‘And if so…’ and so on.
Nếu vậy, có lỗi gì? Ông nói: ‘tathā ce’ (nếu vậy) v.v.
Kenaci sukarattena sappadhānattavacanicchāyaṃ ‘thālī pacatī’ti bhavati.
When there is a desire to express a primary role due to some ease, one says ‘the pot cooks’.
Nếu muốn diễn đạt sự chính yếu của một cái gì đó dễ dàng hơn, thì có thể nói ‘thālī pacatī’ (nồi nấu).
Tatrevukkaṃsavaca nicchāyaṃ ‘thāliyā pacatī’ti.
When there is a desire to express emphasis in the same context, one says ‘with the pot, he cooks’.
Ở đó, nếu muốn nhấn mạnh, thì nói ‘thāliyā pacatī’ (nấu bằng nồi).
Evañcakatvāti nipātasamudāyo-yaṃ hetvattho.
Evañcakatvā is a compound of particles with the meaning of cause.
Evañcakatvāti là một tập hợp các nipāta (tiểu từ) có nghĩa là nguyên nhân.
Tasmāti attho.
Therefore, it means.
Nghĩa là tasmā (do đó).
Kattā nimittanti sambandho.
‘Agent is the cause’ is the connection.
Kattā nimittanti là mối quan hệ (chủ ngữ là dấu hiệu).
Kattuṭṭhakiriyānimittassa kattuno udāharaṇaṃ ‘hasati naccatī’ti.
An example of an agent that is the cause of an action originating from itself is ‘he laughs, he dances’.
Ví dụ về kattā (chủ ngữ) là dấu hiệu của hành động phát sinh từ chủ ngữ là ‘hasati naccatī’ (cười, nhảy múa).
Tadattheti tāya kammasamavāyiniyā pacanādikiriyāya atthe adhissayanādayo pavattento kiriyāya nimittanti sambandho.
‘In that sense’ means: causing the actions of preparing the vessel and others, by means of that cooking and other actions that constitute the object, is the cause of the action—this is the connection.
Tadattheti là mối quan hệ: ‘bằng hành động nấu nướng v.v. liên quan đến đối tượng đó, các hành động như đặt lên bếp v.v. được thực hiện, nên chúng là dấu hiệu của hành động.’
Evamuparipi.
Similarly, for the above as well.
Tương tự ở các phần trên.
Byāpaneti sambandhe.
‘By byāpaneti’ is in connection with.
Byāpaneti là mối quan hệ.
Giradhātuto appaccaye- ‘‘eonama vaṇṇe’’ti (137) sutte ‘avaṇṇeti yogavibhāgato gakāre ikārassa attaṃ hotīti dassetumāha- ‘avaṇṇeti yogavibhāgā attaṃ issā’ti.
To show that when the suffix ‘a’ is added to the root gir, by the rule ‘‘eonama vaṇṇe’’ (137) and by the section break in ‘avaṇṇeti’, the vowel ‘i’ in ‘ka’ becomes ‘a’, it is stated: ‘by the section break in avaṇṇeti, ‘i’ becomes ‘a’.’
Để chỉ ra rằng trong công thức ‘‘eonama vaṇṇe’’ (137), khi appaccaya được thêm vào từ gốc gira, thì do sự phân chia yoga ‘avaṇṇa’, chữ i trong g trở thành a, ông nói: ‘avaṇṇeti yogavibhāgā attaṃ issā’ (do phân chia yoga ‘avaṇṇa’, i trở thành a).
Aññathāpi paṭipādetumāha- ‘essa vā’tiādi.
To demonstrate another way of establishing it, it states: ‘or ‘essa’’ and so on.
Để giải thích theo cách khác, ông nói: ‘essa vā’ (hoặc là essa) v.v.
Essāti ‘‘lahussupanthassā’’ti (5-87) kataessa.
‘Essa’ is formed by ‘‘lahussupanthassā’’ (5-87).
Essāti là essa được tạo ra bởi ‘‘lahussupanthassā’’ (5-87).
Sakalenāti ‘eonama vaṇṇe’’ti sakalena suttena.
‘By the entire’ means: by the entire rule ‘‘eonama vaṇṇe’’.
Sakalenāti là bởi toàn bộ công thức ‘‘eonama vaṇṇe’’.
Purīti nipāto.
‘Purī’ is a particle.
Purīti là một nipāta (tiểu từ).
Īsakkaroti bindulopo, dvittaṃ, sāmaññena vidhānatoti paresaṃ visesavidhānasabbhāvamāha.
In īsakkaroti, there is deletion of a dot (bindu), doubling, and by common prescription, it states the existence of specific prescriptions for others.
Īsakkaroti: lược bỏ bindu, lặp đôi, và việc quy định chung này cho thấy sự tồn tại của các quy định đặc biệt cho người khác.
Gaṇikālayaṃ gaṇikānaṃ gehaṃ.
Gaṇikālayaṃ is the house of courtesans.
Gaṇikālayaṃ là nhà của các gaṇikā (kỹ nữ).
Nepathyamākappo.
Nepathya is attire.
Nepathyamākappo là trang phục.
Dattoladdhoti paccayassa kammasādhanattaṃ dīpetuṃvuttaṃ.
‘Dattoladdho’ is stated to indicate that the suffix takes the meaning of the object (kamma-sādhana).
Dattoladdhoti được nói để chỉ ra rằng paccaya (hậu tố) có nghĩa là kamma (đối tượng).
Vināliṅgavacanehi pāṭipadikatthaṃ niddisituṃ na sakkāti bhāveti sabbaliṅgasaṅkhyāsambandhayoggapāṭipadikatthasāmaññe paccayanimittattena gahitepi sāmaññe caritatthattā liṅgavacanaṃ nappadhānanti iṭṭhiāvudhantī itthi napuṃsakebhāve, pākāti bahuvacanepi bhāve bhavati eva.
It is not possible to denote the meaning of the nominal stem (pāṭipadikatthānaṃ) without gender and number; thus, it is understood that even when a general meaning suitable for connection with all genders and numbers is taken as the cause of the suffix, the gender and number are not primary, because the general meaning has served its purpose. In itthiāvudhantī, it is in the sense of ‘female’ and ‘neuter’. In pākāti, even in the plural, it occurs in the sense of ‘being’.
Vināliṅgavacanehi pāṭipadikatthaṃ niddisituṃ na sakkāti (không thể chỉ định ý nghĩa gốc của từ mà không có giống và số) cho thấy rằng ngay cả khi ý nghĩa chung của từ gốc, phù hợp với mọi giống và số, được chấp nhận làm nguyên nhân của paccaya, thì liṅga (giống) và vacana (số) không phải là chính yếu vì ý nghĩa chung đã được thực hiện; iṭṭhiāvudhantī (phụ nữ, vũ khí) trong giống cái và trung tính, pākāti (sự nấu nướng) cũng xảy ra trong giống cái ngay cả khi ở số nhiều.
Yathādassananti ācikkhatīti yojanā.
‘As seen’ means: it is stated, ‘he tells’.
Yathādassananti là sự kết nối với ācikkhatīti (nói ra, giải thích).
Tena kutoci dhātutoti.
‘Therefore, from some root’.
Tena kutoci dhātutoti là từ một gốc nào đó.
Gaṇhantīti gaha=upādāneccassa.
‘They take’ is from gaha = taking.
Gaṇhantīti là của gaha=upādāneccassa (cầm, nắm).
Salākāsaddassa salākanti.
‘Salākā’ is from the word salāka.
Salākāsaddassa salākanti là của từ salākā là salāka.
Sabhāsaiccassa antabyañjanalope sabhāpakatito ‘‘itthi yamatvā’’ti (3-26) āppaccayo.
In sabhāsa, after the deletion of the final consonant, from sabhāpakatita, the ā suffix is applied by ‘‘itthi yamatvā’’ (3-26).
Sabhāsaiccassa: khi phụ âm cuối bị lược bỏ, và do sự tạo thành sabhāpa, āppaccaya được thêm vào bởi ‘‘itthi yamatvā’’ (3-26).
Pabhātīti ā=dittiyamiccassa.
Pabhātī is from ā = light.
Pabhātīti là của ā=dittiyamiccassa (sáng, chiếu sáng).
Klikayakiccatra kakārabahuttā kakārāti bahuvacanaṃ.
In klikayakiccatra, due to the abundance of the letter ‘k’, ‘kakārā’ is plural.
Klikayakiccatra: ở đây, do có nhiều chữ ka, nên kakārāti là số nhiều.
Titikkhā iccādo titikkhanamiccādinā viggaho ‘‘itthiyamatvā’’ (3-26).
In titikkhā and so on, the analysis is titikkhanamiccādinā according to ‘‘itthiyamatvā’’ (3-26).
Trong titikkhā v.v., sự phân tích là titikkhanamiccādinā (sự chịu đựng) v.v. ‘‘itthiyamatvā’’ (3-26).
Apari paṭhitoti dhātupāṭhe aparipaṭhito.
‘Apari paṭhito’ means: not recited in the dhātupāṭha (list of roots).
Apari paṭhitoti là không được đọc trong dhātupāṭha (bảng gốc từ).
Pāṇivisesoti sattaviseso.
‘Pāṇiviseso’ means: a particular living being.
Pāṇivisesoti là một loại chúng sinh.
Iminā ca ‘‘yathākathañci nipphatti, ruḷhiyā atthanicchayo’’ti dasseti.
And by this, it shows ‘‘yathākathañci nipphatti, ruḷhiyā atthanicchayo’’ (somehow an accomplishment, the determination of meaning by custom).
Bằng điều này, ông chỉ ra rằng ‘‘yathākathañci nipphatti, ruḷhiyā atthanicchayo’’ (sự hình thành bằng bất kỳ cách nào, sự xác định ý nghĩa bằng quy ước).
Āsiṃ sāyaṃ gammamānāyaṃ saññāvisaye dhātūhi tippaccayo kiccappaccayo ca yathā siyāti ‘‘tikiccāsiṭṭhe’’ti (7-2-3) suttitaṃ kaccāyanena.
Kaccāyana formulated the rule ‘‘tikiccāsiṭṭhe’’ (7-2-3) so that the ti suffix and kicca suffix may occur from roots in the domain of āsiṃ sāyaṃ gammamānāyaṃ saññā (the notion of desire for action).
Kaccāyana đã quy định trong công thức ‘‘tikiccāsiṭṭhe’’ (7-2-3) rằng tippaccaya và kiccappaccaya nên được thêm vào các gốc từ trong phạm vi của saññā (nhận thức) khi āsiṃsāyaṃ gammamānāyaṃ (mong muốn được thực hiện).
Tamiha sāmaññena vidhānāva siddhanti nirūpayitumāha- ‘kaccāyanena pane’ccādi.
To show that this is established here by general prescription, it states: ‘But Kaccāyana…’ and so on.
Để giải thích rằng điều đó được chứng minh ở đây bằng cách quy định chung, ông nói: ‘kaccāyanena pane’ (nhưng bởi Kaccāyana) v.v.
Tabba anīyaṇya teyya riccappaccayānaṃ ‘‘te kiccā’’ti (7-1-22) kiccasaññaṃ vidhāya sesānaṃ ‘‘aññekitī’’ti (7-1-23) kitsaññā katā kaccāyanena.
Kaccāyana, having assigned the kicca designation to the suffixes tabba, anīya, ṇya, teyya, ricca with ‘‘te kiccā’’ (7-1-22), assigned the kit designation to the rest with ‘‘aññekitī’’ (7-1-23).
Kaccāyana đã quy định kiccasaññā (thuật ngữ kicca) cho các paccaya (hậu tố) tabba, anīya, ṇya, teyya, ricca bằng ‘‘te kiccā’’ (7-1-22), và kitsaññā (thuật ngữ kita) cho các paccaya còn lại bằng ‘‘aññekitī’’ (7-1-23).
Tenāha- ‘kita sañño’ti.
Therefore, it states: ‘kit designation’.
Do đó, ông nói: ‘kita sañño’ (có thuật ngữ kita).
Tabbādippaccayo ca vihitoti sakiyavohārenāha.
‘The tabbādi suffix is also prescribed’—this is stated according to his own usage.
Và tabbādippaccaya cũng được quy định, ông nói bằng cách sử dụng thuật ngữ của riêng mình.
Sakiya satthe avuttadosaṃ* pariharitvā vakkhamānanayena yutyabhāvā tathā vidhāne ayuttataṃ dassento ‘nacāsiṃ sāya’miccādimāha.
Demonstrating the impropriety of such a prescription due to the absence of logical consistency in the manner to be stated, having avoided the defect not mentioned in his own treatise, he states: ‘not āsiṃ sāyaṃ’ and so on.
Để tránh lỗi không được đề cập trong luận thuyết của riêng mình và để chỉ ra rằng việc quy định như vậy là không hợp lý theo cách sẽ được giải thích, ông nói: ‘nacāsiṃ sāya’ (và không phải là sự mong muốn) v.v.
Guhanaṃ, rujanaṃ, modananti viggaho.
The analysis is guhanaṃ, rujanaṃ, modanaṃ.
Sự phân tích là guhanaṃ (sự che giấu), rujanaṃ (sự đau đớn), modananti (sự vui mừng).
Sayanaṃ vā seyyā.
Sayanaṃ or seyyā.
Hoặc sayanaṃ là seyyā (giường, sự nằm).
Vajadhātuno vassa bakārena bhavitabbaṃ, so kathaṃ yakāre parabhūte asatīti āha- ‘cavaggabayañātiyogavibhāgā vassa bo’ti.
The va of the root vaj should become ba; how can this happen if ya is not subsequent? It states: ‘by the section break of cavaggabayañāti, va becomes ba’.
Chữ va trong gốc vaja phải trở thành ba; làm thế nào điều đó có thể xảy ra khi không có ya theo sau? Ông nói: ‘cavaggabayañātiyogavibhāgā vassa bo’ (do sự phân chia yoga của cavagga, ba, ña, ti, va trở thành ba).
Atha sarūpeccetāvati vutte- ‘kiriyatthassa sarūpe’ti kathaṃ viññāyaticcāha- ‘kiriyatthā’ticcādi.
Then, when ‘atha sarūpe’ and so on is stated, how is ‘kiriyatthassa sarūpe’ understood? It states: ‘kiriyatthā’ and so on.
Sau khi nói atha sarūpeccetāvati (và điều này trong hình thái của nó), làm thế nào để hiểu ‘kiriyatthassa sarūpe’ (trong hình thái của ý nghĩa hành động)? Ông nói: ‘kiriyatthā’ (ý nghĩa hành động) v.v.
Nanu ca lo-yaṃ kattari vidhīya mānokathamettha siyātyāha- ‘akattaripi’ccādi.
But how can this lo suffix, prescribed for the agent, be here? It states: ‘even not in the agent’ and so on.
Chẳng phải lo này được quy định cho chủ ngữ, vậy làm thế nào nó có thể ở đây? Ông nói: ‘akattaripi’ (ngay cả khi không phải là chủ ngữ) v.v.
Abhimato kaccāyanassa.
It is Kaccāyana’s preferred view.
Điều được Kaccāyana chấp nhận.
Paṭipādayitumāha- ‘tatthā’tiādi.
To expound it, it states: ‘Therein’ and so on.
Để giải thích, ông nói: ‘tatthā’ (ở đó) v.v.
Karaṇaṃ uccāraṇaṃ, assa karoti samāsavākyaṃ.
Karaṇaṃ means pronunciation; assa karoti is a compound phrase for it.
Karaṇaṃ là sự phát âm, assa karoti là câu ghép.
Na hi eva dīhi kāro vihitoti akkhare heva kārassa vihitattā akkharasamudāyato na pappotīti bhāvo.
Indeed, the suffix kāra is not prescribed for eva and so on, but rather for akkhara (letters); therefore, it is not obtained from a collection of letters—this is the meaning.
Không phải kāra được quy định bởi eva v.v., mà kāra được quy định bởi akkhara (chữ cái) heva, do đó nó không thể đạt được từ tập hợp các chữ cái, đó là ý nghĩa.
Atha ceti matappadāne.
‘Atha ca’ is for presenting a view.
Atha ceti là khi đưa ra ý kiến.
Evādisaddavācakā evakārādayo sādhavoti atha matanti attho.
The meaning is: ‘evakārādayo sādhavoti’ (the words evakāra and others are correct), this is the view.
Nghĩa là, các từ như evakāra v.v. là các từ biểu thị evādi là đúng; đó là ý kiến.
Kimidasīlamiccāha- ‘sīlampakatisabhāvo’ti.
What is this sīla (nature)? It is stated: ‘sīla is natural disposition’.
Kimidasīlamiccāha (điều này là gì, sīla? Ông nói): ‘sīlampakatisabhāvo’ (sīla là bản chất tự nhiên).
Tañca sīlamanumānena viññāyaticcāha- ‘tañce’ccādi.
And that sīla is known by inference? It states: ‘And that’ and so on.
Và sīla đó được nhận biết bằng suy luận, ông nói: ‘tañce’ (và điều đó) v.v.
Kiriyāvisayarucivisesānumitanti uṇhabhojanasaṅkhātā kiriyā visayo yassa so (kiriyā) visayo ruciviseso, tena anumitanti attho.
‘Inferred by the specific preference for action’ means: the action is ‘eating hot food’; the specific preference is the object of this (action); inferred by that—this is the meaning.
Kiriyāvisayarucivisesānumitanti (được suy luận từ sự ưa thích đặc biệt về đối tượng hành động): kiriyā (hành động) dưới dạng ăn thức ăn nóng là đối tượng của nó, đó là ruciviseso (sự ưa thích đặc biệt), nghĩa là được suy luận bởi điều đó.
Kimidamābhikkhaññanti āha- ‘ābhikkhañña’miccādi.
"What is this ābhikkhañña?" he asks. "It is ābhikkhañña," and so on.
Hỏi: “Ābhikkhañña là gì?” Đáp: “‘Ābhikkhañña’ v.v…”
Punappunabhāvo ponopuññaṃ.
The state of being again and again is ponopuñña (recurrence).
Sự lặp đi lặp lại là ponopuñña (thường xuyên).
Āse vā tapparatāti tamevābhikkhaññaṃ pariyāyehi phuṭīkaroti.
Or, as tapparatā (being devoted to that), it clarifies that very ābhikkhañña through different modes.
Hoặc là sự chuyên tâm vào đó, làm rõ ābhikkhañña đó bằng các cách diễn đạt khác.
Gammamāneti patīyamāne.
Gammamāne means when it is understood.
Gammamāne (khi được hiểu) là khi được nhận biết.
Patīti ca atthappakaraṇasaddantarādīhi.
And understanding (paṭīti) is through meaning, context, other words, and so on.
Và sự nhận biết là từ ý nghĩa, ngữ cảnh, các từ khác v.v…
Abhimatoti pāṇiniyehi abhimato.
Abhimato means approved by the grammarians (Pāṇinīyas).
Abhimato (được chấp nhận) là được các nhà ngữ pháp học chấp nhận.
Āvassakaggahaṇāyeva siddhoti vuttaṃ kathametthāvassambhāvo patīyati ccāha- ‘tañcā’tiādi.
Since it is established by the very acceptance of necessity, as it was said, "How is the state of necessity understood here?" he says, "And that," and so on.
Nói rằng ‘āvassakaggahaṇāyeva siddho’ (chỉ cần nắm bắt sự cần thiết là đủ) đã được nói, vậy làm thế nào mà sự cần thiết được nhận biết ở đây? Đáp: ‘tañcā’ (và điều đó) v.v…
Yogavibhāgāti ‘ṇī’ti yoga vibhāgā.
Yogavibhāgā means from the division of the rule of ṇī.
Yogavibhāgā (do sự phân chia cấu trúc) là do sự phân chia cấu trúc của ‘ṇī’.
Sādhuṃ karoti, brahmaṃ vadati, asaddhaṃ bhuñjati, paṇḍitamattānaṃ maññatīti viggaho.
The analysis is: Sādhuṃ karoti (he does well), brahmaṃ vadati (he speaks Brahma), asaddhaṃ bhuñjati (he eats faithlessly), paṇḍitamattānaṃ maññati (he considers himself wise).
Phân tích cú pháp: Sādhuṃ karoti (làm điều tốt), brahmaṃ vadati (nói điều cao thượng), asaddhaṃ bhuñjati (ăn không có đức tin), paṇḍitamattānaṃ maññati (tự cho mình là người trí).
Sādhunti kiriyāvisesanaṃ.
Sādhun is an adverb modifying the verb.
Sādhuṃ là trạng từ bổ nghĩa cho hành động.
Assaddhabhojīti vate.
Assaddhabhojī is a vow.
Assaddhabhojī (người ăn không có đức tin) là một giới luật.
Vatañca bhojane atthitāyaṃ saddhaassaddhabhojanavisayāyaṃ pavattiyaṃ yadi bhuñjati assaddhameva bhuñjati na saddhanti satthe vuttaniyamo, assaddhaṃ bhuñjati evāti nottarapadāvadhāraṇaṃ… evañhi viññāyamāne yadevāssaddhaṃ na bhuñjati tadeva vatalopo siyāti* .
And regarding a vow, when there is a general prevalence in eating, if one eats faithlessly—not with faith—then according to the rule stated in the teaching, "He eats faithlessly," this is an ascertainment of the later term, meaning he eats faithlessly only... For if it is understood in this way, then the violation of the vow would occur only if one does not eat faithlessly*.
Giới luật này liên quan đến việc ăn uống, trong trường hợp có đức tin hoặc không có đức tin khi ăn, nếu một người ăn, người đó ăn mà không có đức tin, không phải có đức tin, theo quy tắc đã nói trong kinh điển. Điều này không phải là sự nhấn mạnh hậu tố… Bởi vì nếu được hiểu như vậy, thì chỉ khi nào người đó không ăn mà không có đức tin thì mới vi phạm giới luật* .
Aññathāpi paṭipādayitumāha- ‘ghaṇantādīhi’ccādi.
To expound it otherwise, he says, "By ghaṇanta, etc."
Để trình bày theo cách khác, nói: ‘ghaṇantādīhi’ (bởi ghaṇanta v.v…) v.v…
Sayameva attanāeva.
Sayameva means by oneself.
Sayameva (chính mình) là tự mình.
Kammakattarīti ubhayatthāpi kammakattari paccayo bahulādhikārāti adhippāyo.
Kammakattari means the paccaya (suffix) is in the agentive object (kammakattari) in both cases, which is the intention of bahulādhikārā (the rule of frequent occurrence).
Kammakattarī (trong ý nghĩa chủ thể của hành động) là ý nghĩa rằng hậu tố kammakattari được sử dụng rộng rãi ở cả hai nơi.
Ettha pana ekopi padattho kammañca hoti kattāca kārakasattibhedato.
Here, however, a single meaning of a word is both the object and the agent, due to the difference in the aspect of the agentive force.
Ở đây, một đối tượng cũng có thể là cả đối tượng và chủ thể do sự khác biệt về năng lực tác động.
Yathā ‘pīyamānaṃ madhu madayatī’ti ekassāpi sattibhedā kammattaṃ kattuttaṃ, tathā trāpīti viññeyyaṃ.
Just as in "Pīyamānaṃ madhu madayati" (the honey being drunk intoxicates), due to the difference in its aspect, it has both the nature of being an object and an agent, so too is it to be understood here.
Ví dụ, ‘pīyamānaṃ madhu madayatī’ (mật đang được uống làm say) – ngay cả một đối tượng cũng có thể là cả đối tượng và chủ thể do sự khác biệt về năng lực, điều tương tự cũng nên được hiểu ở đây.
Yo paraṃ bhañjati tatthapi siyā sāmaññavidhānatoti āha- ‘nipātanassi’ccādi.
Regarding "Yo paraṃ bhañjati" (one who breaks another), it might also be by a general rule, so he says, "Of nipātana (irregular formation)," and so on.
Để nói rằng điều đó cũng có thể xảy ra khi một người phá vỡ thứ khác, nói: ‘nipātanassi’ (của nipātana) v.v…
Dosandhakāraṃ bhindatīti dosandhakārabhiduro.
Dosandhakāraṃ bhindati (breaks the darkness of defilements) means dosandhakārabhiduro (one who breaks the darkness of defilements).
Dosandhakāraṃ bhindati (phá tan màn đêm của phiền não) là dosandhakārabhiduro (người phá tan màn đêm của phiền não).
Nanucātretaretaranissayadoso pasajjate, satī hi bhūtādhikāretto vidhīyate, sati ca tte bhūtasaddassa nipphattīti phuṭo yevitaretaranissayadosoti.
Now, is there not a fault of mutual dependence (itaretaranissayadosa) here? For sati is prescribed due to the predominance of bhūta, and the formation of the word bhūta depends on sati. So the fault of mutual dependence is clear.
Chẳng phải ở đây sẽ có lỗi phụ thuộc lẫn nhau sao? Bởi vì ‘sati’ được quy định từ ‘bhūtādhikāra’ (quy tắc về quá khứ), và khi có ‘sati’ thì từ ‘bhūta’ được hình thành. Như vậy, rõ ràng có lỗi phụ thuộc lẫn nhau.
Nesadoso, saṅketāti byatto saddatthasambandho cirakālappavatto, nāssa kiñci asādhuttaṃ, atikkante cāssa vutti saddasattisabhāvato veditabbā.
This is not a fault. For by convention (saṅketā), the connection of the word with its meaning is established and has been in use for a long time; there is nothing improper about it. And its function in the past tense is to be understood from the inherent nature of the word's power.
Không có lỗi này, saṅketa (quy ước) là một mối quan hệ ngữ nghĩa rõ ràng, đã tồn tại từ lâu, không có gì là không đúng. Và sự hiện hữu của nó trong quá khứ nên được hiểu từ bản chất năng lực của từ ngữ.
Ktavantā dayopi carahi saddasattisabhāvato bhūteeva bhavissantīti na vattabbaṃ.
It should not be said that ktavanta and similar terms, by the inherent nature of the word's power, would also be in the past tense.
Vậy thì không nên nói rằng ktavantādayo (các từ kết thúc bằng kta v.v…) cũng sẽ ở trong quá khứ do bản chất năng lực của từ ngữ.
Bhūtasaddo-yamatikkantatthe pasiddho ktavantādayotvappasiddhā, ato tena pasiddhatthenāppasiddhānamanvākhyānaṃ karīyatīti.
This word bhūta is famous for the meaning of the past, whereas ktavanta and similar terms are not famous. Therefore, the explanation of the unfamiliar terms is made by means of the famous term.
Từ bhūta này nổi tiếng với ý nghĩa quá khứ, còn ktavantādayo thì không nổi tiếng. Do đó, sự giải thích các từ không nổi tiếng được thực hiện bằng ý nghĩa nổi tiếng đó.
Bhūteti cāyaṃ pakativisesanaṃ vā siyā ‘bhūtatthe vattamānā’ti, paccayattha visesanaṃ vā’bhūte kattarī’ti, tatra kassidaṃ visesananti āhabhūteti pakativisesana’nti.
And this bhūta could be a qualification of the root (pakativisesana), as in "existing in the past sense (bhūtatthe vattamānā)", or a qualification of the suffix's meaning (paccayatthavisesana), as in "in the agent of the past (bhūte kattari)". So, of whom is this a qualification? He says, "bhūta is a qualification of the root."
Và ‘bhūte’ này có thể là một bổ ngữ cho gốc từ, như ‘bhūtatthe vattamānā’ (hiện hữu trong ý nghĩa quá khứ), hoặc một bổ ngữ cho ý nghĩa hậu tố, như ‘bhūte kattarī’ (chủ thể trong quá khứ). Vậy đây là bổ ngữ của cái nào? Đáp: ‘bhūteti pakativisesana’ (bhūte là bổ ngữ của gốc từ).
Kutoccāha- ‘sambandhassa ce’tyādi.
And why? He says, "If there is a connection," and so on.
Hỏi tại sao? Đáp: ‘sambandhassa ce’ (và của mối quan hệ) v.v…
Atha paccayatthavisesane ko dosoccāha- ‘paccayatthavisesane hi’ccādi.
What is the fault, then, in qualifying the suffix's meaning? He says, "For in qualifying the suffix's meaning," and so on.
Vậy nếu là bổ ngữ của ý nghĩa hậu tố thì có lỗi gì? Đáp: ‘paccayatthavisesane hi’ (vì trong bổ ngữ của ý nghĩa hậu tố) v.v…
Paccayatthassa kattuno anabhikkantattā ayanti payogo nopapajjateti bhāvo.
The point is that this usage (ayaṃ प्रयोग) is not appropriate because the agent, which is the meaning of the suffix, is not predominant.
Ý nghĩa là vì ý nghĩa của hậu tố, tức là chủ thể, không được nhấn mạnh, nên cách dùng này không phù hợp.
Abhidheyyeti iminā payojanādiṃ byavacchindati.
By abhidheyye (in the expressed meaning), it excludes purpose, and so on.
Bằng ‘abhidheyye’ (trong ý nghĩa được nói đến), loại trừ mục đích v.v…
Nanucārambheti vuttaṃ- ‘kiriyārambhe’ti kathanti āha- ‘soce’ccādi.
Now, regarding what was said in ārambha as kiriyārambha (commencement of action), how is this? He says, "And that," and so on.
Chẳng phải ‘ārambhe’ đã được nói là ‘kiriyārambhe’ (trong sự bắt đầu hành động) sao? Hỏi làm thế nào? Đáp: ‘soce’ (và điều đó) v.v…
So ca ārambho.
And that is commencement.
Và điều đó là sự bắt đầu.
Kiriyāyeva ārambhokiriyārambho tasmiṃ.
The commencement of an action is kiriyārambha; in that (commencement).
Sự bắt đầu của hành động là kiriyārambha, trong đó.
Kiriyārambheti sāmaññena vuttattā kiriyatthavisesanaṃ vā etaṃsiyā paccayatthavisesanaṃ vā ubhayathāpi na dosoti dassetumāha- ‘kiriyatthavisesanaṃ ceta’ntiādi.
Since kiriyārambha is stated in a general sense, it could be a qualification of the verb's meaning or a qualification of the suffix's meaning. To show that there is no fault in either case, he says, "And this is a qualification of the verb's meaning," and so on.
Để chỉ ra rằng vì ‘kiriyārambhe’ được nói một cách chung chung, nên đây có thể là bổ ngữ cho ý nghĩa hành động hoặc bổ ngữ cho ý nghĩa hậu tố, và trong cả hai trường hợp đều không có lỗi, nói: ‘kiriyatthavisesanaṃ ceta’ (và đây là bổ ngữ cho ý nghĩa hành động) v.v…
Paccayatthavisesanapakkhepi sāmatthiyā ārambhe kiriyatthassāpi pavattī hotīti dassetumāha- ‘kiriyatthassāpi’ccādi.
To show that even in the case of qualifying the suffix's meaning, the meaning of the verb also pertains to the commencement by force of context (sāmatthiya), he says, "Also of the verb's meaning," and so on.
Để chỉ ra rằng ngay cả trong trường hợp bổ ngữ cho ý nghĩa hậu tố, do năng lực, ý nghĩa hành động cũng hiện hữu trong sự bắt đầu, nói: ‘kiriyatthassāpi’ (ngay cả của ý nghĩa hành động) v.v…
Sāmatthiyaṃ dasseti ‘sāmatthiyampanā’tiādinā.
He shows the force of context by "But the force of context," and so on.
Chỉ ra năng lực bằng ‘sāmatthiyampanā’ (nhưng năng lực) v.v…
Anantarasuttena yo vihito kto, sopi sāmaññena vacanato bhāvakammesu ārambhepi hotīti yojanā.
The connection is that the kto suffix, which was prescribed by the immediately preceding Sutta, also occurs in commencement in bhāva (state) and kamma (object) by general statement.
Cách nối câu là: kto đã được quy định bởi kinh văn trước đó, cũng hiện hữu trong bhāva và kamma, và trong ārambha, do quy tắc chung.
Sāmaññena vacanatoti ‘‘kto bhāvakammesū’’ti (5-56) sāmaññena vacanato.
Sāmaññena vacanato means by the general statement "Kto bhāvakammesu" (5-56).
Sāmaññena vacanato (do quy tắc chung) là do quy tắc chung “kto bhāvakammesu” (kto trong bhāva và kamma) (5-56).
Bhāvakammesuceti evaṃ na vuttanti ‘yathāpattañce’ti vadatā vuttikārenevaṃ na vuttanti attho.
"Bhāvakammesu ca" (and in bhāva and kamma) was not stated in this way. So, by saying "yathāpattañca" (and as is appropriate), the author of the commentary means that it was not stated in this way.
Bhāvakammesuceti evaṃ na vuttaṃ (không được nói như vậy về bhāva và kamma) là ý nghĩa rằng người viết chú giải đã không nói như vậy khi nói ‘yathāpattañce’ (và như đã được nhận).
Kasmā evaṃ na vuttanti āha- ‘pubbasmiṃ viyā’ti ādi.
Why was it not stated in this way? He says, "As in the previous (sutta)," and so on.
Hỏi tại sao không nói như vậy? Đáp: ‘pubbasmiṃ viyā’ (như trong trường hợp trước) v.v…
Aniyamuppatti saññāya sati ñāpananti tannisedhetumāha- ‘punabbacanato’tiādi.
To prevent the notion of an unrestricted occurrence (aniyamuppatti) when there is a convention (saññā), he says, "By restating," and so on.
Sự hình thành của sự không quy định khi có một khái niệm là một sự chỉ dẫn. Để bác bỏ điều đó, nói: ‘punabbacanato’ (do sự lặp lại) v.v…
Māsaṅkīti kammani, tenevuppattīti paṭhamā.
Mā saṅkī means in the object, and therefore uppatti is the nominative case.
Māsaṅkī (đừng nghi ngờ) là trong hành động, và sự hình thành là do đó, là số cách.
Evaṃ maññate ‘‘bhāvakamma gahaṇaṃ cākārenānukaḍḍhiya ‘bhāvakammesu cā’tyanena ktevidhīya māne idamāsaṅkīyate ‘pubbeneva sāmaññena siddhe punabbacanā* kiriyatthāniyamena ttassuppattī’ti, yathāpattañceti hyuccamāne cakārena yathāpattampi kāriyamanuññāyateti pubbeneva vacanena bhāvakammesvārambhepi yathāpatto kto bhavatīti viññāyate’’ti.
He thinks thus: "If the taking of bhāva and kamma is drawn by ca (and), and if this is prescribed for kta by 'bhāvakammesu cā' (and in bhāva and kamma), then this doubt arises: 'Since it is already established by general statement earlier, the re-statement causes the occurrence of tta (kta) without restriction to the verbal meaning.' And when 'yathāpattañca' (and as is appropriate) is said, by ca (and), whatever is appropriate is also allowed. Therefore, it is understood that by the earlier statement, the kta suffix occurs appropriately even in commencement, in bhāva and kamma."
Người ta nghĩ rằng “việc kéo theo bhāvakamma bằng cakāra và quy định kto bằng ‘bhāvakammesu cā’ (và trong bhāva và kamma) khiến người ta nghi ngờ rằng ‘do sự lặp lại, sự hình thành của tta là do sự không quy định của ý nghĩa hành động, mặc dù nó đã được hoàn thành một cách chung chung trước đó.’ Và khi nói ‘yathāpattañca’ (và như đã được nhận), cakāra chấp nhận cả hành động đã được nhận. Do đó, người ta hiểu rằng kto đã được nhận cũng hiện hữu trong bhāva và kamma, và trong ārambha, do quy tắc trước đó.”
Evañcarahi bhāvakammesvārambhepi pubbeneva siddhattā ‘‘kattariārambhe’’icceva vucceyya kiṃ cakārene ccāsaṅkiyāha- ‘padānamavadhāraṇa phalattā’ccādi.
If it is so, then since it is already established earlier for commencement in bhāva and kamma, why is "kattari ārambhe" (in the agent, in commencement) said, and what is the use of ca? Anticipating this, he says, "Because it is the fruit of ascertaining the terms," and so on.
Vậy thì, vì nó đã được hoàn thành trước đó ngay cả trong bhāva và kamma, và trong ārambha, tại sao không chỉ nói “kattariārambhe” (trong chủ thể, trong sự bắt đầu)? Tại sao lại có cakāra? Để nghi ngờ điều này, nói: ‘padānamavadhāraṇa phalattā’ (vì các từ có kết quả là sự nhấn mạnh) v.v…
Nanucādibhūto kiriyākkhaṇo ārambho nāma, bahūhi kiriyākkhaṇehi kaṭe parisamatteyeva bhūto kālo ca bhavatīti kiriyāphalassāparinipphannattā vattamānova kāloti tatrakto na pappoticcāsaṅkiyāha- ‘kiriyāphalassi’ccādi.
Now, ārambha (commencement) is the initial moment of an action, and the past tense (bhūto kālo) occurs only when the action, made up of many moments, is completed. Since the result of the action is not yet complete, it is still the present tense; in that case, kta is not obtained. Anticipating this, he says, "Of the result of the action," and so on.
Chẳng phải khoảnh khắc đầu tiên của hành động được gọi là ārambha sao? Và thời gian quá khứ chỉ xảy ra khi hành động đã được hoàn thành bởi nhiều khoảnh khắc hành động. Và vì kết quả của hành động chưa hoàn thành, nên đó là thời gian hiện tại. Vậy thì kto không phù hợp ở đó. Để nghi ngờ điều này, nói: ‘kiriyāphalassi’ (của kết quả hành động) v.v…
Kaṭekadesassāpi kaṭattā tassa ca nibbattattā bhūtavacanicchāti bhāvo.
The point is that because even a part of the mat is made, and that part is completed, there is a desire for the past tense expression.
Ý nghĩa là vì một phần của cái đã làm cũng đã được làm, và điều đó đã được hoàn thành, nên có mong muốn nói về quá khứ.
Nanucādisūte kiriyākkhaṇakāle kaṭo nābhinibbatto, kaṭakāraṇabhūtā bīraṇāva hi tadā santi, na ca tadavatthā te eva kaṭoti kathaṃ ‘pakato kaṭo’ti bhūtakālena pakatasaddena kaṭasaddasamānādhikaraṇattamiccāha- ‘ādibhūtene’ccādi.
Now, in the initial sutta, at the moment of the action, the mat is not yet completed. At that time, only the bīraṇa grass, which is the cause of the mat, exists. And the bīraṇa grass in that state is not the mat itself. So how can there be agreement in case (samānādhikaraṇattaṃ) between the word pakata (made) in the past tense and the word kaṭa (mat) in "pakato kaṭo" (a made mat)? He says, "By the initial one," and so on.
Chẳng phải trong kinh văn đầu tiên, vào thời điểm của khoảnh khắc hành động, cái đã làm chưa được hoàn thành sao? Bởi vì vào thời điểm đó, chỉ có những sợi cỏ bīraṇa dùng để làm cái đã làm tồn tại, và những sợi cỏ đó không phải là cái đã làm ở trạng thái đó. Vậy làm thế nào mà ‘pakato kaṭo’ (cái đã làm được làm) có thể đồng vị cách với từ kaṭa bằng từ pakata ở thì quá khứ? Đáp: ‘ādibhūtene’ (bằng cái đã là ban đầu) v.v…
Tattha tasmiṃ visese.
Tattha means in that specific case.
Tattha (ở đó) là trong trường hợp đặc biệt đó.
Pakattuṃ ārabhi, pakattuṃ ārabhīyittha, pasottuṃ ārabhi, pasottuṃ ārabhananti atthe tto.
The tta (kta) suffix is used in the sense of: "He began to make; it was begun to be made; he began to weave; they begin to weave."
Trong ý nghĩa pakattuṃ ārabhi (bắt đầu làm), pakattuṃ ārabhīyittha (cái đã làm được bắt đầu), pasottuṃ ārabhi (bắt đầu dệt), pasottuṃ ārabhananti (những cái đang được dệt), thì là tto.
Avivacchitakammo cehākammakoti kathayamāha- ‘avijjamāne’ccādi.
If it is akammaka (intransitive) with an unspecified object, he says, starting with "when not existing".
Nếu không có hành động được mong muốn, thì đây là phi hành động, nên đã nói 'khi không có' v.v.
Yātavanto yātā, yānaṃ yātaṃ.
Those who have gone are yātā; the going is yāta.
Yātavanto là những người đã đi, yānaṃ là sự đi.
Ayoyitthāti yā to.
The yā* with to* is ayoyittha.
Ayoyitthāti là 'yā to'.
Kto na vidhātabbo pāṇiniyehi viya.
The suffix kto should not be prescribed, unlike by the Pāṇini grammarians.
Kto không nên được quy định như bởi các nhà ngữ pháp Pāṇini.
Kāraṇasāmaggiyaṃ bhūtāyanti sassādihetubhūtasamiddhiyaṃ bhūtāyaṃ.
"When the aggregate of causes exists" refers to "when the prosperity, etc., which are causes, exists".
Kāraṇasāmaggiyaṃ bhūtāyanti là khi sự phong phú đã xảy ra, là nguyên nhân của hạt giống v.v.
Sā ca bhūtā yevātīminā kāraṇasāmaggiyā atītakālikattamāha.
And by means of "that exists", he indicates the past tense of the aggregate of causes.
Và 'sā ca bhūtā yevātīminā' chỉ ra sự kiện nguyên nhân đã xảy ra trong quá khứ.
Ādhāreceti anuvuttiyā ettha cakārato ‘yathāpattañce’ti sambandhā vuttanti seso.
The remainder is: by the continuation of "ādhāre ca", the connection "yathāpattañca" is stated here from the particle ca.
Với sự tiếp nối của 'ādhāreceti', ở đây từ 'ca' có nghĩa là 'yathāpattañce'ti, nên phần còn lại được nói.
Evaṃ na kutoci apakassanaṃ siyāti evamādhārādike anuvattamāne sati kutoci ādhārādito apakassanaṃ visuṃ karaṇaṃ na siyāti attho.
The meaning is: if the ādhāra, etc., continues thus, there would be no separation from any ādhāra, etc., which means no separate action.
Như vậy, sẽ không có sự tách rời khỏi bất cứ điều gì; nghĩa là, khi ādhāra v.v. được tiếp nối như vậy, sẽ không có sự tách rời hay phân biệt riêng biệt khỏi ādhāra v.v. nào cả.
Tathā sati heṭṭhā suttenekayogameva kareyyāti adhippāyo.
The intention is that in such a case, the sutta below would perform a single conjunction.
Ý nghĩa là, trong trường hợp đó, chỉ nên thực hiện một sự kết hợp với Sutta bên dưới.
Bhāvakammesūti sambajjhateti yojanā.
"In bhāva and kamma" is to be joined as "it is connected".
Bhāvakammesūti là sự kết nối với 'sambajjhateti'.
Bhijjamānanti paccamānaṃ.
"Being broken" means being cooked.
Bhijjamānanti là đang được nấu.
Pararūpena passinnoti yojanā.
The joining is "seeing in another form".
Pararūpena passinnoti là sự kết nối.
Keciti teyeva.
"Some" refers to them alone.
Keciti là những người đó.
‘‘Matibuddhipūjatthehi ce’’ti (3-2-188) tesaṃ sutte casaddākaḍḍhite dasseti ‘yathā’tiādinā.
He shows what is drawn by the particle ca in their sutta "and with words of mati, buddhi, pūjā" (3-2-188), starting with "yathā" (just as).
Chỉ ra rằng với việc kéo từ 'ca' trong Sutta của họ "Matibuddhipūjatthehi ce" (3-2-188), như trong 'yathā'tiādinā'.
Akkocchi tanti kamme viggahamāha, tanti kammapadaṃ, evamuparipi curādiṇilope ‘‘nimittābhāve nemittikassāpyabhāvo’’tyākāranivatti.
"Akkocchi" refers to the analysis in the kamma case; tanti is the kamma word. Similarly, above, with the omission of the ṇi of curādi, "in the absence of a cause, there is also an absence of the effect" leads to the cessation of the ākāra.
Akkocchi tanti là sự phân tích ngữ pháp trong 'kamma', 'tanti' là từ 'kamma'; tương tự, ở trên, với sự loại bỏ của 'ṇi' trong curādi, "nimittābhāve nemittikassāpyabhāvo" là sự chấm dứt của 'ākāra'.
Kasirayaṃ gatyādyane kattho, kaṭṭhaṃtyatra kimatthoti āha- ‘ettha hiṃsattho’ti.
Kasirayaṃ means an action with difficulty, etc., with many senses. To the question "what is meant by kaṭṭha here?", he says, "here it means 'harm'".
Kasirayaṃ là 'gatyādyane kattho', 'kaṭṭhaṃtyatra kimatthoti' đã nói 'ettha hiṃsattho'ti.
Nanu cātra tumādayo bhāve bhavantīti vutte na viññāyate kiṃvisesite bhāve tumādayo bhavanticcāha- ‘yato’ccādi.
Now, when it is said that tum suffixes, etc., occur in bhāva, it is not understood in what specific bhāva they occur. He says, starting with "yato" (since).
Chẳng phải khi nói 'tumādayo bhāve bhavantīti' ở đây, người ta không hiểu 'tumādayo bhavanti' trong 'bhāva' được đặc trưng bởi điều gì sao? Đã nói 'yato'ccādi.
Tassāti dhātuno.
"Its" means of the root.
Tassāti là của động từ.
Yo vattabbo bhāvoti yo vācco bhāvo.
"The bhāva to be spoken" means the bhāva to be expressed.
Yo vattabbo bhāvoti là 'bhāva' cần được diễn tả.
Kutoccāha- ‘sambandhā’ti.
"From what?" He says, "from connection".
Kutoccāha- 'sambandhā'ti.
Tumādīnaṃ yā pakati tāya vācceneva bhāvena saha sambandhāti attho.
The meaning is that there is a connection with the bhāva expressed by the nature of tum suffixes, etc.
Nghĩa là, có sự liên hệ giữa 'bhāva' được diễn tả bởi bản chất của 'tumādi' với chính nó.
Ṭhātabbanti bhāve tabbo.
"Ṭhātabbaṃ" (to be stood) means tabba (suffix) in bhāva.
Ṭhātabbanti là 'tabba' trong 'bhāva'.
Atha kriyāyaṃtyanena tabbādyabhihitassa dabbarūpāpannassa bhāvassa kathaṃ gahaṇaṃtyāha- ‘yadipi’ccādi.
Then, how is the bhāva which is expressed by tabba, etc., and has attained the nature of a substance, taken by "in action"? He says, starting with "yadipi" (although).
Vậy làm thế nào để nắm bắt 'bhāva' đã trở thành một danh từ được diễn tả bởi 'tabba' v.v. thông qua 'atha kriyāyaṃtyanena'? Đã nói 'yadipi'ccādi.
Sakanissayakiriyābyapadesoti dabba rūpassa attano nissayabhūtāya kiriyāya byapadeso daṭṭhuṃ cakkhuccādo bhavanakiriyāya patīyamānattā tumādayo bhavanteva.
"The designation of an action dependent on oneself" means that even though the bhāva which has the nature of a substance is designated by the action that is its support, tum suffixes, etc., are in bhāva because the action of seeing, etc. (like cakkhu - eye), is understood to be the action of existing.
Sakanissayakiriyābyapadesoti là sự chỉ định bởi hành động là chỗ dựa của chính danh từ; vì 'tumādi' được hiểu là hành động của sự tồn tại trong 'daṭṭhuṃ cakkhuccādo', nên chúng tồn tại trong 'bhāva' (tính chất).
Nanu ca tumādīnaṃ bhāve vihitattā kiriyāyeva padhānattanti kamma kārakaṃ nappatīyateti kathaṃ ‘kaṭaṃ kātuṃ gacchatī’ti siyāccā saṅkiya paṭipādetumāha- ‘yadipi’ccādi.
Now, since tum suffixes, etc., are prescribed for bhāva, the action itself is primary, and the kamma kāraka (object case) is not understood. So, how can "he goes to make a mat" be correct? Having raised this doubt, he replies, starting with "yadipi" (although).
Chẳng phải vì 'tumādi' được quy định trong 'bhāva', nên hành động là chính yếu và 'kamma kārakaṃ' (đối cách) không được hiểu, vậy làm thế nào 'kaṭaṃ kātuṃ gacchatī'ti lại xảy ra? Đã đặt câu hỏi và để giải thích, đã nói 'yadipi'ccādi.
Dhātvatthakato kiriyāsaṅkhātena dhātvatthena kato.
"Made by the meaning of the root" means made by the meaning of the root, which is called action.
Dhātvatthakato là được thực hiện bởi nghĩa của động từ, tức là bởi nghĩa của động từ được gọi là hành động.
Atthīti iminā yattha ‘supyate deva dattene’ccādo natthi, tattha na kammampatīyateti dasseti.
By "there is", he indicates that where "it is slept by Devadatta," etc., does not exist, the kamma is not understood.
Atthīti chỉ ra rằng ở những nơi không có 'supyate deva dattene'ccādo, thì 'kamma' cũng không được hiểu.
‘‘Icchatthesu samānakattukesu tavetuṃ vā’’ti (4-2-12) kaccānena atadatthāyampikiriyāyaṃ tumādayo yathāsiyunti visuṃ suttitaṃ, tenāha- ‘icchatthesmi’ccādi.
Kaccāna, in "for the meaning of 'desire' when the agents are the same, tava or etuṃ" (4-2-12), separately formulated a sutta for tum suffixes, etc., to occur even in an action not having that meaning. Therefore, he says, starting with "icchatthesmi" (in the sense of desiring).
Kaccāyana đã quy định riêng một sutta để 'tumādi' cũng có thể xảy ra trong những hành động không phải là mục đích đó, theo "Icchatthesu samānakattukesu tavetuṃ vā" (4-2-12); do đó, đã nói 'icchatthesmi'ccādi.
Yathā ‘bhottuṃ pacatī’tyādo bhojanakiriyā payojanā pacanakiriyā hoti, nevamettha tappa yojanā icchā… pacanakiriyāyaviyatappayojanattābhāvatoti ayamassādhippāyo.
Just as in "he cooks to eat," etc., the action of eating is the purpose for the action of cooking, so it is not the case here that desiring is the purpose for the action of cooking, as the action of cooking itself is the purpose. This is his intention.
Giống như trong 'bhottuṃ pacatī'tyādo, hành động ăn là mục đích của hành động nấu, nhưng ở đây, mục đích đó là 'icchā' (mong muốn)... không phải là mục đích của hành động nấu. Đây là ý nghĩa của nó.
Puneccādinā vuttāniṭṭhapātassāsaṅkaṃ viracayamāha- ‘atadatthāyampi’ccādi.
By "again," etc., he dispels the apprehension of an undesired outcome, saying, "even for that which does not have that meaning," etc.
Puneccādinā đã nói, để loại bỏ sự nghi ngờ về kết quả không mong muốn, đã nói 'atadatthāyampi'ccādi.
Icchatthassa dhātuno payogāti iminā ‘icchanto karotī’ti ettha icchantoti icchatthassa dhātuno payogatthameva, na icchāya payojanaṃ karaṇanti dīpeti.
By "the use of the root of desire," he indicates that in "desiring, he acts," "desiring" is solely for the meaning of the use of the root of desire, and not that the action is the purpose of desire.
Icchatthassa dhātuno payogāti chỉ ra rằng trong 'icchanto karotī'ti, 'icchanto' chỉ là việc sử dụng động từ có nghĩa 'icchā', chứ không phải việc làm là mục đích của 'icchā'.
Devadattaṃ bhuñjamānamicchatītettha bhottunti na hoti samānakattukesūti vacanato, bhojanassa devadatto kattā, icchatissa aññoyevātipi suttassa visuṃ payojanaṃ na vattabbanti dassento āha- ‘devadatta’miccādi.
In "he desires Devadatta to eat," bhottuṃ does not occur because of the rule "when the agents are the same." He also states, starting with "devadattaṃ" (Devadatta), to show that a separate purpose of the sutta "the agent of eating is Devadatta, and that of desiring is another" should not be stated.
Trong 'devadattaṃ bhuñjamānamicchatītettha', 'bhottunti' không xảy ra theo quy tắc 'samānakattukesūti', vì Devadatta là chủ thể của hành động ăn, và chủ thể của 'icchatissa' là một người khác. Để chỉ ra rằng không cần phải nói riêng một mục đích của sutta, đã nói 'devadatta'miccādi.
Icchatissāti’devadattaṃ bhuñjamānamicchatī’ti ettha icchatīti vuttaisissa.
"Of desiring" refers to the desiring mentioned in "he desires Devadatta to eat."
Icchatissāti là của 'icchati' được nói trong 'devadattaṃ bhuñjamānamicchatī'ti.
Sādhanaṃ ‘devadattaṃ bhuñjamāna’nti vuttakammasaṅkhātaṃ attho payojanaṃ yassa so sādhanattho-icchati.
The "means" is the kamma, stated as "Devadatta eating." The sādhanattho is that for which the meaning is the purpose, i.e., he desires.
Sādhanaṃ là 'devadattaṃ bhuñjamāna'nti, tức là 'kamma'; 'attho' là mục đích, người có mục đích đó là 'sādhanattho-icchati'.
Tassa bhāvo tattaṃ, tasmā.
Its state is tattaṃ; therefore.
Tassa bhāvo tattaṃ, tasmā.
Kammamevicchāya payojanabhāve ṭhitanti bhāvo.
The meaning is that the kamma itself stands in the position of being the purpose of desire.
Nghĩa là, 'kamma' tự nó nằm ở vị trí là mục đích của 'icchā'.
Niratthakanti etadatthameva samānakattukaggahaṇaṃ kataṃ tañca yathāvuttena pasaṅgābhāvā niratthakanti adhippāyo.
"Useless" implies that the mention of "when the agents are the same" was made precisely for this purpose, but since there is no such occasion as stated, it is useless.
Niratthakanti là sự nắm bắt 'samānakattuka' được thực hiện chỉ vì mục đích này, và điều đó là vô nghĩa vì không có sự liên quan như đã nói.
Sakādyatthesu dhātū sūpapadesu dhātu mattā tumādayo suttantarena vihitā pāṇiniyehi, tenāha- ‘sakādidhātuppayoge’tiādi.
For roots such as sak (to be able), the tum suffixes, etc., are prescribed by Pāṇini grammarians through another sutta, even for the mere root when there are other preceding words. Therefore, he says, "in the use of roots like sak," etc.
Trong các động từ 'sakādi' có 'upapada', 'tumādi' chỉ là động từ được quy định bởi một sutta khác bởi các nhà ngữ pháp Pāṇini; do đó, đã nói 'sakādidhātuppayoge'tiādi.
Siddhāti tumādayo siddhā.
"Siddhā" means tum suffixes, etc., are established.
Siddhāti là 'tumādi' đã được thiết lập.
Bhujikiriyatthāti bhujikiriyā attho yassā sattiyā sā bhujikiriyatthā patīyate.
"The meaning is the action of eating" means that the power whose meaning is the action of eating is understood.
Bhujikiriyatthāti là 'satti' mà hành động ăn là mục đích của nó, được hiểu là có mục đích là hành động ăn.
Patīya mānatte kāraṇamāha- ‘asatopi hi’ccādi.
He states the reason for its being understood, starting with "for even when not existing," etc.
Patīya mānatte kāraṇamāha- 'asatopi hi'ccādi.
Parehettha akiriyatthopapadattho punārabbhoti vaṇṇitaṃ.
Others have explained here that "the preceding word not having the meaning of action should be re-initiated."
Những người khác ở đây đã giải thích rằng 'akiriyatthopapadattho punārabbhoti'.
Tadetaṃ vighaṭayitumāha- ‘tene’ccādi.
To refute this, he says, starting with "tene" (by that), etc.
Để bác bỏ điều đó, đã nói 'tene'ccādi.
Paresamayamadhippāyo ‘‘sakkoti bhottuṃtyādo kosalyaṃ gamyate.
This is the intention of others: "in 'he is able to eat,' etc., competence is understood.
Ý nghĩa của những người khác là "trong 'sakkoti bhottuṃtyādo', sự khéo léo được hiểu.
Gilāyati bhottuṃti tadasatti.
In 'he is sick to eat,' it is his inability.
'Gilāyati bhottuṃti' là sự bất lực.
Ghaṭate bhottuṃtyādo yogyatā.
In 'he strives to eat,' etc., suitability.
Trong 'ghaṭate bhottuṃtyādo', là sự phù hợp.
Ārabhate bhottuṃtyādobhujisse vādyavatthākiriyantaraṃ.
In 'he begins to eat,' etc., another action, which is the initial state of eating.
Trong 'ārabhate bhottuṃtyādobhujisse', là một hành động khác trong trạng thái khởi đầu.
Labhate bhottuṃti appaccakkhānaṃ.
In 'he obtains to eat,' it is not abstaining.
'Labhate bhottuṃti' là không từ bỏ.
Atthi bhottuntiādīsu sambhavamattaṃ.
In 'there is to eat,' etc., it is mere possibility.
Trong 'atthi bhottuntiādīsu', chỉ là khả năng tồn tại.
Vaṭṭati bhottuṃtyādo dosā bhāvo gamyate.
In 'it is proper to eat,' etc., the absence of fault is understood.
Trong 'vaṭṭati bhottuṃtyādo', sự không có lỗi được hiểu.
Sakkoticcādino upapadassa bhojanādikiriyatthatā na gamyate tasmā akiriyatthesupi sakādīsūpapadesu tumādayo bhavantī’’ti.
In 'he is able,' etc., the meaning of the action of eating is not understood as the meaning of the preceding word. Therefore, tum suffixes, etc., occur even when the preceding words like sak do not have the meaning of action."
Trong 'sakkoticcādino', mục đích hành động ăn v.v. của 'upapada' không được hiểu; do đó, 'tumādi' cũng xảy ra trong các 'upapada' 'sakādi' không có mục đích hành động."
Patīyamānesvapyetesvatthantaresu tādatthiyamatthiyevāti pubbena vihitassa tumādinotra na bādheti dassetumāha- ‘yadipi’ccādi.
To show that even though these other meanings are understood, the purpose (tādathya) still exists, and thus it does not obstruct the tum suffixes, etc., already prescribed, he says, starting with "yadipi" (although).
Để chỉ ra rằng ngay cả khi những ý nghĩa khác này được hiểu, thì 'tādatthiyamatthiyevāti' vẫn tồn tại, và điều đó không cản trở 'tumādi' đã được quy định trước đó, đã nói 'yadipi'ccādi.
Tādatthiyamatthiyevāti bhojanakiriyatthatā sakkotiādīnaṃ atthi yevāti attho siddhāyeva ‘‘tuṃtāye’’ccādinā.
"The purpose (tādathya) certainly exists" means that the purpose of the action of eating for sakoti, etc., certainly exists, being established by "tuṃtāye", etc.
Tādatthiyamatthiyevāti là mục đích hành động ăn của 'sakkoti' v.v. vẫn tồn tại, nghĩa là đã được thiết lập bởi "tuṃtāye" v.v.
Alamatthavisiṭṭhesu pariyattivacanesūpapadesu dhātuto tumādayo vihitā parehi, tatthāha ‘alamatthavisiṭṭhe’iccādi.
The suffixes tuma etc. are prescribed by others from a verbal root (dhātu) in the case of words (upapadesu) qualified by the meaning of 'enough' (alamattha). Therein, he says 'alamatthavisiṭṭhe' etc.
Trong các từ Pali và các từ phụ có ý nghĩa "đủ" và đặc biệt, các hậu tố như tuṃ được thêm vào từ gốc động từ bởi các nhà ngữ pháp; về điều đó, ngài nói 'alamatthavisiṭṭhe' v.v.
Pahusaddampi antogadhaṃ katvā ‘samatthādī’ti vuttaṃ, bhavatissa sambhavo ‘‘pubbekakattukāna’’nti (5-63) ettha byākhyāyissate.
Even the word pahu is included and stated as 'samatthādi' (etc.). Its possibility will be explained in "pubbekakattukānaṃ" (5-63).
Ngay cả từ pahu cũng được bao gồm và được nói là 'samatthādi' (có khả năng, v.v.). Khả năng của bhavati sẽ được giải thích ở đây, trong* "pubbekakattukānaṃ" (5-63).
Abhimatāti kaccāyanena ‘‘arahasakkādīsu ce’’ti (4-2-13) casaddena abhimatā imassāti ‘kālo bhottuṃ’tiādino.
Abhimatā (desired) is considered by Kaccāyana, meaning 'desired by this one,' as in 'it is time to eat,' and so on, by means of the particle ca in "arahasakkādīsu ce".
Các hậu tố được Kaccāyana mong muốn (abhimatā) là tum và ṇaka trong* "arahasakkādīsu ce" (4-2-13) với từ ca, như trong 'kālo bhottuṃ' (đã đến lúc ăn), v.v.
Yathā bhottumanotiādinā paresampi ayameva nipphattikkamoti dīpeti.
It shows that this very sequence of accomplishment applies to others as well, as in bhottumana and so on.
Như với 'bhottum' v.v., ngài chỉ ra rằng đây là trình tự hình thành cho những người khác nữa.
Abyabhicāratoti avinābhāvato, bhavati bhojanaṃ bhāvoti bhojanaṃ bhuñjanaṃ bhāvo bhavatīti attho.
Abyabhicārato means 'because of being inseparable.' Bhavati bhojanaṃ bhāvo means 'eating is the state of being' or 'eating is the act of eating, it is the state of being.'
Do không thể tách rời (abyabhicārato), nghĩa là do không thể thiếu, bhojanaṃ bhavati (có bữa ăn) nghĩa là bhojanaṃ bhuñjanaṃ bhāvo bhavati (sự ăn uống xảy ra).
Natugamissakiriyātadatthāti gamanakiriyā bhojanatthā na hotīti attho.
Natugamissakiriyātadatthā means 'the act of going is not for the purpose of eating.'
Nó không phải là "gamissakiriyātadatthā" (hành động đi có mục đích ăn), nghĩa là hành động đi không có mục đích ăn.
Atthasaddohyayaṃ payojanavacano yañca yamuddissa pavattati, taṃ tassa payojanaṃ bhavati.
The word attha (purpose) here denotes a purpose. That which proceeds aiming at something becomes its purpose.
Thật vậy, từ attha này là một từ chỉ mục đích; và bất cứ điều gì được khởi xướng vì một điều gì đó, điều đó trở thành mục đích của nó.
Nacāyaṃ bhojanamuddissa gamissati, kiñcarahi kāriyantaraṃ, kevalaṃ tena nimittena sambhāvīyate.
And this (act) does not proceed aiming at eating; what then? It is another task, merely inferred by that sign.
Nhưng điều này không được khởi xướng vì mục đích ăn uống; vậy thì vì điều gì? Vì một hành động khác. Nó chỉ được suy ra từ dấu hiệu đó.
Yadā tu bhojanatthamevārabbhate gamanakiriyā, tadā bhavatyeva’gamissati bhottu’nti.
However, when the act of going is undertaken precisely for the purpose of eating, then it certainly becomes 'he will go to eat.'
Khi hành động đi được khởi xướng chỉ vì mục đích ăn uống, thì 'gamissati bhottuṃ' (sẽ đi để ăn) là đúng.
Tuṃvisaye ṇakopi vihito pāṇiniyehi, tatrāha- ‘kārako vajati’ccādi.
Regarding the tuṃ suffix, the ṇaka suffix is also prescribed by Pāṇinians. In that context, it states: 'the agent goes,' and so on.
Trong trường hợp của tuṃ, ṇaka cũng được quy định bởi các nhà ngữ pháp Pāṇini; về điều đó, ngài nói 'kārako vajati' (người làm đi), v.v.
Parihāramāha- ‘pubbe’ccādinā.
He states the counter-argument, 'previously,' and so on.
Ngài đưa ra lời giải thích với 'pubbe' (trước đó), v.v.
‘Kattariltu’ccādinā yoyaṃ ṇako tīsupi kālesu sāmaññena vihito, kriyatthā yaṃ kriyāyaṃ upapade kattuno-bhidhānaṃ siddhaṃ, na cāssa visesavihitena tuṃpaccayena bādhā bhinnattā, tuṃpaccayassa hi bhāve vidhānaṃ ṇakassa tu kattarīti.
By 'kattarīltu' and so on: this ṇaka suffix, which is generally prescribed for all three tenses, is for expressing the agent when a verbal noun (kriyatthā) is a secondary word (upapada) to a verb. And it is not obstructed by the specifically prescribed tuṃ suffix because they are different; the tuṃ suffix is prescribed in the sense of a state (bhāva), while ṇaka is in the sense of an agent (kattari).
Với 'kattarī' (trong chủ cách), v.v., ṇaka này được quy định nói chung cho cả ba thì, khi một hành động là một từ phụ cho một hành động khác, thì sự diễn đạt của chủ ngữ đã được thiết lập; và không có sự cản trở bởi hậu tố tuṃ được quy định đặc biệt, vì chúng khác nhau, vì hậu tố tuṃ được quy định ở thể bị động, còn ṇaka thì ở thể chủ động.
Pubbaṇakeneva siddhepi ltvādinivattiyā so vidheyyova, no ce ltvādayopi siyunti codakappasaṅgamāsaṅkiyāha- ‘naceva’miccādi.
Even if it is established by the prior ṇaka suffix, that (ṇaka) should still be prescribed for the cessation of ltvā suffixes and the like. If not, the ltvā suffixes might also occur. Anticipating this objection, he says: 'and not this,' and so on.
Mặc dù đã được thiết lập bởi ṇaka trước đó, nhưng để ngăn chặn các hậu tố tvā v.v., nó phải được quy định; nếu không, các hậu tố tvā v.v. cũng sẽ xảy ra. Nghi ngờ về điều đó, ngài nói 'nacevaṃ' (không phải như vậy), v.v.
Avagamābhāvameva phuṭayitumāha- ‘nahiṃ’ccādi.
To clarify the absence of understanding, he says: 'for indeed,' and so on.
Để làm rõ sự thiếu hiểu biết, ngài nói 'nahiṃ' (thật vậy), v.v.
Hi yasmātyatthe yo eso vajati so kattā, yo eso vajati so vikkhipotyayamattho-tra gamyate, na pana tehi tādatthiyaṃ gamyateti attho.
The meaning here is that: 'for, in that sense, this one who goes is the agent, this one who goes casts away' is understood. But purpose (tādatthiyaṃ) is not understood by those (suffixes).
Thật vậy, vì người đi là chủ ngữ, và người đi là người phân phát, ý nghĩa này được hiểu ở đây, nhưng không phải là mục đích đó được hiểu bởi chúng.
Codako ltvādīhi sāmyamāpādayituṃ sāmarisaṃ vuttavidhinevāppattiṃ ṇakassāpyāha- ‘ṇakopi’ccādi.
The objector, trying to equate it with ltvā suffixes and the like, states that even the ṇaka suffix does not occur according to the method mentioned in sāmarisa: 'even the ṇaka suffix,' and so on.
Người hỏi, để đồng nhất với các hậu tố tvā v.v., nói rằng ṇaka cũng không xảy ra theo cách đã nói, với 'ṇakopi' (ngay cả ṇaka), v.v.
Agatthaṃ* yadipi ṇakena tādatthiyaṃ na gamyate pakaraṇato gamyateti ṇako bhavissatītyāsaṅkiya codako āha- ‘athe’ccādi.
Even if the purpose (tādatthiyaṃ) is not understood by the ṇaka suffix directly, it is understood from the context, and thus the ṇaka suffix will occur. Anticipating this, the objector says: 'then,' and so on.
Mặc dù mục đích đó (tādatthiyaṃ) không được hiểu bởi ṇaka (agatthaṃ), nhưng nó được hiểu từ ngữ cảnh, và ṇaka sẽ xảy ra. Nghi ngờ điều đó, người hỏi nói 'athe' (sau đó), v.v.
Pubbeccādinā vutto-yaṃ ‘ṇako na vidheyyo’ccassa na parihāro… sottarattā yathāvuttena, kintu‘tasmā nevi’ccādinā iminā vuccamānovaparihārotiviññātabbaṃ.
The statement 'ṇako na vidheyyo' (the ṇaka suffix should not be prescribed), which was stated by 'pubbe' and so on, is not a counter-argument to this... because of its later occurrence as stated. Rather, it should be understood as a counter-argument being stated by 'tasmā nevi' and so on.
Điều này được nói với 'pubbe' (trước đó) rằng 'ṇako na vidheyyo' (ṇaka không nên được quy định) không phải là một lời giải thích... vì nó là câu trả lời, như đã nói, nhưng nó phải được hiểu là một lời giải thích được nói với 'tasmā nevi' (do đó không), v.v.
Tadevaṃltvādīnampipattitoṇakaltvādīhi tādatthiyānavagame vinicchite tādatthiyavisesena tesaṃ sambhavoti anatthakaṃ ‘‘ṇakassa kiriyatthopapadassavidhānaṃ ltvādipaṭisedhanattha’’nti vākyakāravacananti satthakāro nigamayamāha- ‘tasmā’’ccādi.
Therefore, when it is decisively understood that purpose is not conveyed by ṇaka and ltvā suffixes, even from the occurrence of ltvā suffixes and the like, the author concludes by saying: 'therefore,' and so on, that the statement of the Vākyakāra (commentator), "the prescription of the ṇaka suffix when a verbal noun (kriyatthā) is a secondary word (upapada) is for the prohibition of ltvā suffixes and the like," is meaningless, saying that 'their possibility depends on a specific purpose.'
Khi đã xác định rằng mục đích đó không được hiểu từ sự xảy ra của các hậu tố tvā v.v., hoặc từ ṇaka và tvā v.v., thì sự xảy ra của chúng với mục đích đặc biệt là vô nghĩa. Do đó, lời nói của người tạo câu rằng "sự quy định của ṇaka khi một hành động là một từ phụ là để ngăn chặn tvā v.v." là vô nghĩa. Người tạo sách kết luận bằng cách nói 'tasmā' (do đó), v.v.
Bhavatu pakaraṇatova* tādatthiyāvagamo, tathāpiṇako paro vidheyyotyadhippāyenāha- ‘athāpi’ccādi.
Let the understanding of purpose arise from the context. Nevertheless, with the intention that the ṇaka suffix should be prescribed in addition, he says: 'or even if,' and so on.
Hãy để mục đích đó được hiểu từ ngữ cảnh; tuy nhiên, với ý định rằng ṇaka nên được quy định sau đó, ngài nói 'athāpi' (hoặc), v.v.
Gatattaṃ.
He has gone.
Đã được hiểu.
Bhavissati kāle kriyatthāyaṃ kriyāyamupapade bhāve ca ṇappaccayādayo vihitā, tatrāha- ‘pākāya vajati’ccādi.
In the future tense, ṇappaccaya suffixes and the like are prescribed when a verbal noun (kriyatthā) is a secondary word (upapada) and in the sense of a state (bhāva). In that regard, he says: 'goes for cooking,' and so on.
Trong thì tương lai, các hậu tố ṇappa v.v. được quy định cho một hành động khi một hành động là một từ phụ, và ở thể bị động; về điều đó, ngài nói 'pākāya vajati' (đi để nấu), v.v.
Avihitesupi tādatthiyā siddhameveti adhippāyo.
The intention is that purpose is accomplished even when not explicitly prescribed.
Ý nghĩa là mục đích đó đã được thiết lập ngay cả khi không được quy định.
Veti nātisambajjhate vidhino niccattā.
Va (or) does not overlap much because of the permanent nature of the rule.
Từ va không được kết nối quá chặt chẽ vì tính vĩnh viễn của quy tắc.
Ekasaddassānekatthattā viseseti ‘sakhyāvacanoyamekasaddo’ti.
Since the word eka has multiple meanings, he specifies it as 'this word eka denotes number.'
Vì từ eka có nhiều nghĩa, ngài làm rõ bằng cách nói 'từ eka này là một từ chỉ số lượng'.
Kutoccāha-‘saddāna’miccādi.
And from where? He says: 'of words,' and so on.
Ngài nói 'kutoca' (và từ đâu?) với 'saddānaṃ' (của các từ), v.v.
Ekasaddassa saṅkhyāvacanatte yottho sampajjate, tamāha ‘ekasaṅkhyāvacchinno’ti, tadatthāti kriyatthassatthā.
He states the meaning that arises when the word eka is numerical: 'limited by the number one.' Tadatthā means 'purposes of the action.'
Ngài nói về ý nghĩa được thiết lập khi từ eka là một từ chỉ số lượng là 'ekasaṅkhyāvacchinno' (được giới hạn bởi số một); 'tadatthā' (mục đích đó) nghĩa là mục đích của hành động.
Yadipi ‘pubbaṃ byāpāra’nti samudāye ekadesabhūto byāpāro niddhāriyamānoti vuttaṃ, tathāpi pubbasaddena byāpāravācako kriyattho vuccate upacārā, teneva ‘tesu yo pubbo tadatthato kriyatthā’ti vuttiyaṃvuttaṃ.
Even though it is stated as 'the prior activity' with the activity forming a part of the whole and being determined, yet by the word pubba (prior), the verbal noun (kriyattha), which denotes activity, is expressed metaphorically. It is for this very reason that it is stated in the commentary: 'among those, that which is prior, from its purpose, is a verbal noun.'
Mặc dù đã nói rằng 'pubbaṃ byāpāraṃ' (hành động trước) là một hành động được xác định là một phần của tổng thể, tuy nhiên, từ pubba được sử dụng một cách ẩn dụ để chỉ hành động là từ chỉ hoạt động; do đó, trong lời nói, nó được nói là 'tesu yo pubbo tadatthato kriyatthā' (trong số đó, cái nào là cái trước, cái đó là mục đích của hành động).
Nanu ca satti kārakaṃ, aññā ca pubbakālakiriyāya satti, aññā uttara kālakiriyāya, tasmā kuto ekakattukattamiccāsaṅkiya paṭipādento āha- ‘yadipi’ccādi.
But power is the agent. The power of a prior action is different, and the power of a subsequent action is different. Therefore, from where does the singleness of agent come? Anticipating this, he explains: 'even if,' and so on.
Chẳng phải năng lực là tác nhân (kāraka) sao? Và năng lực của hành động trước là khác, năng lực của hành động sau là khác. Do đó, làm sao có thể có một chủ ngữ duy nhất (ekakattukattaṃ)? Nghi ngờ điều đó, ngài giải thích bằng cách nói 'yadipi' (mặc dù), v.v.
Sattimato dabbassāti devadattādino sattimato dabbassa.
Of the substance possessing power, such as Devadatta and so on.
Của vật có năng lực (sattimato dabbassa) nghĩa là của vật có năng lực như Devadatta v.v.
Tadajjhāropāti ekattassa ajjhāropā.
Tadajjhāropā means 'the superimposition of oneness.'
Sự gán ghép của cái đó (tadajjhāropā) nghĩa là sự gán ghép của tính duy nhất.
Eka kattukānaṃ byāpārānaṃ kamābhidhānāya tunādayo vidhīyamānā bhāveyevuppannā sakkonti kamamabhidhātunti bhāvetyatrābhisambajjhate.
Since tunādi (suffixes), which are prescribed for expressing the sequence of activities by a single agent, are produced in the sense of a state (bhāva), they are able to express sequence. Therefore, it fits here with bhāve (in the sense of a state).
Các hậu tố tuṃ v.v. được quy định để chỉ trình tự của các hành động có một chủ ngữ duy nhất, xảy ra ở thể bị động, có khả năng chỉ trình tự; do đó, nó được kết nối ở đây với thể bị động.
Ekakattukānanti bahuvacanattā ‘bhutvā pitvā vajatī’tipi bhavati.
Because ekakattukānaṃ is plural, 'having eaten, having drunk, he goes' also occurs.
Vì là số nhiều 'ekakattukānaṃ' (có một chủ ngữ duy nhất), nên 'bhutvā pitvā vajati' (sau khi ăn và uống thì đi) cũng xảy ra.
Bhuttasmintettha anekakattukattā bhuñjitvāpi bhavati.
Here in bhuttasmiṃ, because there are multiple agents, 'having eaten' also occurs.
Trong 'bhuttasmiṃ' (trong khi đã ăn) này, vì có nhiều chủ ngữ, nên 'bhuñjitvāpi' (sau khi ăn) cũng xảy ra.
Pāṇini yānamiva visuṃ vacanamantarena tunādividhippaṭipādayamāha- ‘mukhaṃ byādāya supati’ccādi.
He explains the prescription of tunādi (suffixes) without a separate rule, like the Pāṇinians: 'he sleeps with his mouth open,' and so on.
Ngài giải thích quy định của các hậu tố tuṃ v.v. mà không cần một lời nói riêng biệt như trong ngữ pháp Pāṇini, bằng cách nói 'mukhaṃ byādāya supati' (ngáp ngủ), v.v.
Byādāyāti dādhātussa viāpubbassa tvāppaccaye ‘‘pyo vā tvāssa samāse’’ti (5-064) tvāssa pyādese rūpaṃ, mukhavivaraṇaṃ katvātyattho, byavadhāyakakālassāti byādāna supanānamantareyo kālo tassa, bhedānupalakkhaṇanti bhedassādassanaṃ.
Byādāya is the form that occurs when the tvā suffix is added to the root dā preceded by vi-ā, and the tvā suffix is replaced by pyā according to "pyo vā tvāssa samāse". Its meaning is 'having opened the mouth.' Byavadhāyakakālassa means 'the time that intervenes between the opening and the sleeping.' Bhedānupalakkhaṇaṃ means 'the non-perception of difference.'
'Byādāya' là dạng của động từ gốc dā với tiền tố vi-ā và hậu tố tvā, khi tvā được thay thế bằng pyā trong một hợp chất theo* "pyo vā tvāssa samāse" (5-064); nghĩa là 'mukhavivaraṇaṃ katvā' (sau khi mở miệng). 'Byavadhāyakakālassa' (của thời gian gián đoạn) nghĩa là của thời gian giữa hành động ngáp và hành động ngủ. 'Bhedānupalakkhaṇaṃ' (không nhận thấy sự khác biệt) nghĩa là không nhìn thấy sự khác biệt.
Bhedassīnaṃ kesañcivijjamānattā’kehīcī’ti vuttaṃ.
Because difference exists in some cases, 'by some' is stated.
Vì sự khác biệt tồn tại ở một số người, nên 'kehīcī' (bởi một số người) được nói.
Sahabhāvepīti byādānasupanānaṃ sahabhāvepi.
Even in co-existence, i.e., in the co-existence of opening and sleeping.
Ngay cả trong sự đồng thời (sahabhāvepi) nghĩa là ngay cả trong sự đồng thời của việc ngáp và ngủ.
Vaḍḍhitako bhattarāsi.
He grew up in his master's care.
Người đã được nuôi dưỡng bởi chủ.
Abhimatā pāṇiniyānaṃ, parāya nadiyā pabbato-varo visesī yateti appatvā nadimpabbato’ti vutte nadiyā orabhāge pabbatoti attho.
Desired by the Pāṇinians. The mountain is distinguished as superior to the further river, which means that when 'the mountain without reaching the river' is stated, the meaning is 'the mountain on the near side of the river.'
Được các nhà ngữ pháp Pāṇini mong muốn, 'parāya nadiyā pabbato-varo visesīyateti' (ngọn núi được phân biệt bởi con sông ở bờ đối diện) nghĩa là khi nói 'appatvā nadiṃ pabbato' (ngọn núi không đến sông), thì ý nghĩa là ngọn núi ở phía xa của con sông.
Bhavati, tato ca pārebhūtanadīvisiṭṭho pabbato patīyate.
It happens, and from that, a mountain distinguished by being beyond the river is understood.
Nó xảy ra, và từ đó ngọn núi được nhận thức là đặc biệt hơn con sông ở bờ đối diện.
Avarena pabbatena parā nadī visesīyateti atikkamma pabbataṃ nadīti vutte pāre nadiyā ore pabbatoti attho patīyate, tato ca orabhāge pabbatavisiṭṭhā nadī viññāyate.
The further river is distinguished by the nearer mountain, which means that when 'the river having gone beyond the mountain' is stated, the meaning 'the mountain on the near side of the river' is understood. From that, a river distinguished by the mountain on the near side is understood.
Con sông ở bờ đối diện được phân biệt bởi ngọn núi ở phía gần, nghĩa là khi nói 'atikkamma pabbataṃ nadī' (con sông vượt qua ngọn núi), thì ý nghĩa là ngọn núi ở phía xa của con sông được nhận thức, và từ đó con sông được hiểu là đặc biệt hơn ngọn núi ở phía gần.
Bhavatino sabbattha sambhave sati ekakattukatā pubbakālatā yathā gamya te tathā dasseti ‘paṭhamaṃ na pappoti’ccādi.
When possibility exists everywhere, he shows how single agency and prior time are understood: 'first does not reach,' and so on.
Khi bhavati (có) có thể xảy ra ở khắp mọi nơi, ngài chỉ ra cách mà tính duy nhất của chủ ngữ và tính thời gian trước được hiểu, với 'paṭhamaṃ na pappoti' (nó không đạt được trước), v.v.
Nigamayati ‘tadeva’miccādinā.
He concludes with 'therefore,' and so on.
Ngài kết luận với 'tadevaṃ' (như vậy), v.v.
Bhutvā bhutvā gacchatīti pare-ññathā nipphattimākaṅkhanti pāṇiniyādayo, tatrāha- ‘ekakattukāna’miccādi.
"Having eaten, having eaten, he goes"—Pāṇini and others expect a different derivation for this. Regarding that, he says, "of those with one agent," etc.
Các nhà ngữ pháp Pāṇini v.v. mong muốn một sự hình thành khác cho 'bhutvā bhutvā gacchati' (ăn đi ăn lại rồi đi); về điều đó, ngài nói 'ekakattukānaṃ' (của những hành động có một chủ ngữ duy nhất), v.v.
Ābhikkhaññāvagame kāraṇaṃ pucchati ‘yajjeva’miccādi.
When repetition is understood, he asks the reason, saying, "What indeed," etc.
Ngài hỏi lý do để hiểu sự lặp lại với 'yajjevaṃ' (nếu vậy), v.v.
Vuttameva phuṭayati ‘yehi’ccādinā.
He clarifies what was said by "by whom," etc.
Ngài làm rõ điều đã nói với 'yehi' (bởi những ai), v.v.
Yehīti veyyākaraṇehi.
"By whom" means by the grammarians.
'Yehi' nghĩa là bởi các nhà ngữ pháp.
Jivaggāhaṃ agāhayiccādo pareññathā paṭipannātadāha- ‘kamma’miccādi.
In phrases like "he caught by the tongue-tip," others have adopted a different interpretation; therefore, he says, "object," etc.
Trong 'jivaggāhaṃ agāhayi' (nắm giữ sự sống) v.v., những người khác hiểu khác; ngài nói 'kammaṃ' (đối tượng), v.v.
Sakaṅgeti pāṇipādādike-ttaniyevayave.
"His limb" means a specific limb like the hand, foot, etc.
'Sakaṅgeti' (các bộ phận của chính mình) nghĩa là các bộ phận như tay chân v.v.
Ṇaṃ paccayo abhimatoti sambandho.
"The affix ṇaṃ is intended" is the connection.
Mối liên hệ là 'ṇam paccayo abhimato' (hậu tố ṇam được mong muốn).
Kiṃ ṇampaccayenāti idaṃ vuttaṃ hotīti sambandho.
"Why with the affix ṇaṃ?"—this is what is said; such is the connection.
Mối liên hệ là 'kiṃ ṇam paccayena' (điều gì với hậu tố ṇam?) điều này được nói.
Aññathā siddhippakāramāha- ‘jīvassi’ccādi.
He explains the method of other derivations by "of the living being," etc.
Ngài nói về cách thiết lập khác với 'jīvassa' (của sự sống), v.v.
Kiṃ visiṭṭhanti pucchitvā jīvaggāhena visiṭṭhanti dassetuṃ jīvaggāha’nti āha.
Having asked, "What is distinguished?" and to show that it is distinguished by the tongue-tip catch, he says "tongue-tip catch."
Sau khi hỏi 'kiṃ visiṭṭhaṃ' (điều gì đặc biệt?), để chỉ ra rằng nó đặc biệt bởi sự nắm giữ sự sống, ngài nói 'jīvaggāhaṃ' (sự nắm giữ sự sống).
Jīvaggāhasaṅkhātaṃ gahaṇamakāsīti attho.
The meaning is, "he made the grasping called 'tongue-tip catch'."
Ý nghĩa là ngài đã thực hiện hành động nắm giữ được gọi là nắm giữ sự sống.
Ākhyātanti agāhayīti ākhyātaṃ kattabbarūpanti imānā gahaṇa kiriyāya kammattaṃ bodheti.
"Agāhayīti is the verb; it is the form to be made agent"—these indicate the state of being an object for the action of grasping.
'Ākhyātaṃ' (động từ chia) nghĩa là 'agāhayīti ākhyātaṃ kattabbarūpaṃ' (động từ chia 'agāhayi' là dạng chủ động) điều này chỉ ra rằng hành động nắm giữ là đối tượng.
Tabbisesanampīti kattabbarūpāya gahaṇa kiriyāya visesanampi.
"Even its adjective" refers to the adjective of the act of taking, which is in the form of what is to be done.
"Tabbisesanampīti" (cũng là đặc điểm của nó) có nghĩa là đặc điểm của hành động nắm giữ đối với hình thức cần làm.
Tathābhūtamevāti kattabbarūpameva.
"Just so" means just the form to be made.
"Tathābhūtamevāti" (chính là như vậy) có nghĩa là chính là hình thức cần làm.
Tathā ceti kiriyāvisesane dutiyāya ṇamante jāte sati.
"And so" means when the ṇamanta (ending in ṇa) form is produced in the accusative case as an adverb.
"Tathā ceti" (và như vậy) có nghĩa là khi ṇamanta được hình thành với cách thứ hai trong bổ ngữ của động từ.
Ṇamanta rūpanti ṇamantassa rūpaṃ yassāti viggaho.
"The ṇamanta form" is parsed as "that which has the form of ṇamanta."
"Ṇamanta rūpanti" là sự phân tích (viggaho) rằng "cái mà có hình thức của ṇamanta".
Ṇaṃpaccayeniha kiñcineti sambandho.
The connection is "here, by the ṇa suffix, something."
"Ṇaṃpaccayeniha kiñcineti" là sự liên hệ (sambandho).
Iheti imasmiṃ byākaraṇe.
"Here" means in this grammar.
"Iheti" có nghĩa là trong ngữ pháp này.
Kiñci payojanaṃ.
Some purpose.
"Kiñci payojanaṃ" có nghĩa là một số mục đích.
Pacāditotiādisaddena tehi avihitaṇampaccayā gahitā.
"Beginning with paca" means that by the word "etc.", ṇam suffixes not enjoined by them are taken.
"Pacāditoti" (và vân vân) có nghĩa là với từ "vân vân" đó, các tiếp vĩ ngữ ṇam không được quy định bởi chúng đã được lấy.
Yo sādhayitumāraddho naca niṭṭhamupagatoti yo kaṭādisādhayituṃ nibbattayituṃ āraddho niṭṭhaṃ parisamattiṃ na copagato nappatto.
"One who has begun to accomplish but has not reached completion" means one who has begun to produce the form to be made, such as kaṭa, but has not reached completion or arrived at it.
"Yo sādhayitumāraddho naca niṭṭhamupagatoti" có nghĩa là cái gì đã được bắt đầu để hoàn thành, để tạo ra một cái nồi, v.v., nhưng chưa đạt đến sự hoàn thành, chưa đạt đến sự kết thúc.
Pavatto-nuparatovāti yo pabbatādi niccappavato-avirato teneva niṭṭhaṃ nopagatosovattamānoti vuccateti yojanā.
"Or one that flows on ceaselessly" means one that always flows on ceaselessly, like mountains, etc.; by that, one that has not reached completion is called "present" – this is the connection.
"Pavatto-nuparatovāti" có nghĩa là cái gì liên tục diễn ra, không ngừng nghỉ như núi, v.v., nhưng chưa đạt đến sự hoàn thành, cái đó được gọi là "vattamāna" (hiện tại), đó là cách liên kết.
Tabbi sayakiriyādvārenāti yathāvuttakaṭādivisaya kiriyāmukhena, idaṃ vuttaṃ hoti ‘‘yathāvuttakaṭādīnaṃ vattamānattā tabbisayā kiriyāpi vattamānā evāti taṃdvārena kriyatthavisesana’’nti.
"By way of the action that is its object" means by means of the action whose object is kaṭa as stated. This is what is meant: "Since the aforesaid kaṭas are present, the action whose object they are is also present, and by that means, it is an adjective of the meaning of action."
"Tabbi sayakiriyādvārenāti" có nghĩa là thông qua hành động liên quan đến cái nồi, v.v., đã nói ở trên. Điều này có nghĩa là: "Vì cái nồi, v.v., đã nói ở trên đang ở hiện tại, nên hành động liên quan đến chúng cũng ở hiện tại, và thông qua đó, nó là bổ ngữ cho ý nghĩa của hành động."
Bhuñjati devadattoti ettha yajjapi bhuñjamāno hasati khajjati* pāniyaṃ pivati, tathāpi yuttā vattamānatā kattumicchitassārambho na parisamattoti vuttaṃ- ‘sādhayitumāraddho na ca niṭṭhamupagato’ti.
In "Devadatta is eating," although the eating one laughs, bites, speaks, and drinks water, still, the present tense is appropriate because the undertaking intended to be done is not complete. This is stated as "one who has begun to accomplish but has not reached completion."
Trong "Bhuñjati devadatto" (Devadatta đang ăn), mặc dù người đang ăn có thể cười, gãi, nói, uống nước, nhưng trạng thái hiện tại vẫn hợp lý vì sự khởi đầu của điều muốn làm chưa hoàn thành, như đã nói: "đã bắt đầu để hoàn thành nhưng chưa đạt đến sự kết thúc".
Tiṭṭhanti pabbatātiādīsu niccesu pabbatādīsu bhūtānāgatānamasambhavā tannisedhino vattamānassāpyasambhavā yadīpi kālavibhāgo na viññāyate, tathāpi āraddhassa ṭhānassāparisamattiyā vattamānā evāti vuttaṃ- ‘pavatto-nuparato vā’ti.
In "mountains stand," etc., since past and future are impossible for permanent mountains, etc., and the present tense is also impossible due to the negation of those, even if the division of time is not understood, still, due to the incompleteness of the undertaken standing, they are in the present tense. This is stated as "or one that flows on ceaselessly."
Trong các trường hợp như "Tiṭṭhanti pabbatā" (những ngọn núi đứng vững), vì các ngọn núi, v.v., là vĩnh cửu, nên quá khứ và tương lai không thể có, và vì vậy, trạng thái hiện tại cũng không thể có để phủ nhận chúng. Mặc dù sự phân chia thời gian không được hiểu rõ, nhưng vì sự đứng vững đã bắt đầu chưa hoàn thành, nên chúng vẫn ở trạng thái hiện tại, như đã nói: "liên tục diễn ra và không ngừng nghỉ".
Kattuvisesane sati ko dosoccāha- ‘kattu visesane’ccādi.
To say what fault there would be if it were an adjective of the agent, he states, "If it were an adjective of the agent," etc.
"Kattuvisesane sati ko dosoccāha- ‘kattu visesane’ccādi." (Nếu là bổ ngữ của chủ từ thì có lỗi gì?) Câu hỏi này được trả lời bằng "kattu visesane" (trong bổ ngữ của chủ từ), v.v.
Ihāpi siyā kattuno vattamānattā, vattamānatta mevāssa pakāsetumayanti vuttaṃ.
Here too, it might be due to the agent being in the present tense, and this is stated to express its present-ness.
Ở đây cũng có thể là do chủ từ ở hiện tại, và điều này được nói để làm sáng tỏ trạng thái hiện tại của nó.
‘‘Apaṭhamā samānādhikaraṇe’’tyādīhi (3-2-124) anekehi suttehintappaccayo pāṇiniyehi vihito.
The nt suffix is enjoined by Pāṇini through many suttas, such as "Apaṭhamā samānādhikaraṇe" (3-2-124).
Tiếp vĩ ngữ ta (tappaccayo) đã được các nhà ngữ pháp Pāṇini quy định bằng nhiều sūtra như "Apaṭhamā samānādhikaraṇe" (3-2-124), v.v.
Idha pana sāmaññena vihitattā āha- ‘sāmaññenā’tiādi.
Here, however, he says "in general," etc., because it is enjoined in general.
Ở đây, vì nó được quy định một cách chung chung, nên nói "sāmaññenā" (một cách chung chung), v.v.
Santo ‘asa-bhuvi’ntappaccayo.
Santo is from asa-bhuvi (to be), with the nt suffix.
"Santo" (đang hiện hữu) từ gốc "asa-bhuvi" (hiện hữu) với tiếp vĩ ngữ ta.
‘‘Kattari lo’’ (5-18) ‘‘ntamānānti yiyuṃsvādilopo’’ti (5-130) akārassa lopo.
"Kattari lo" (5-18) and "ntamānānti yiyuṃsvādilopo" (5-130) effect the elision of a.
"Kattari lo" (5-18) (lo trong chủ cách), "ntamānānti yiyuṃsvādilopo" (5-130) (sự lược bỏ của yiyuṃsvādi trong ntamāna) là sự lược bỏ của âm a.
Tapanto ‘tapa-santāpe’.
Tapanto is from tapa-santāpe (to heat).
"Tapanto" (đang đốt) từ gốc "tapa-santāpe" (đốt cháy).
Jappanto ‘jappa=vacane’.
Jappanto is from jappa=vacane (to murmur).
"Jappanto" (đang tụng niệm) từ gốc "jappa=vacane" (nói).
Paṭhanto ‘paṭha=uccāraṇe’ pacanto ‘paca=pāke’dhārayanto ‘dhara=dhāraṇe’.
Paṭhanto is from paṭha=uccāraṇe (to recite), pacanto is from paca=pāke (to cook), dhārayanto is from dhara=dhāraṇe (to hold).
"Paṭhanto" (đang đọc) từ gốc "paṭha=uccāraṇe" (tụng đọc); "pacanto" (đang nấu) từ gốc "paca=pāke" (nấu); "dhārayanto" (đang giữ) từ gốc "dhara=dhāraṇe" (giữ).
Payojakabyāpāre ṇi, dharituṃ payuñjamāno dhārayanto.
ṇi in the sense of causing an agent to act. dhārayanto means causing to hold.
"Payojakabyāpāre ṇi" (ṇi trong hành động của người sai khiến), "dharituṃ payuñjamāno dhārayanto" (người đang sai khiến để giữ là dhārayanto).
Dissanto disa dusa=appitiyaṃ’’ divādīhi yaka’’ (5-12) yajanto ‘yaja-devapūjāyaṃ’.
Dissanto is from disa dusa=appitiyaṃ (to see, to be displeased). yaka (5-12) by divādīhi. yajanto is from yaja-devapūjāyaṃ (to worship gods).
"Dissanto" (đang thấy) từ gốc "disa dusa=appitiyaṃ" (không hài lòng) và "divādīhi yaka" (5-12) (yaka từ nhóm divādi); "yajanto" (đang cúng dường) từ gốc "yaja-devapūjāyaṃ" (cúng dường chư thiên).
Arahanto ‘araha-pūjāyaṃ.
Arahanto is from araha-pūjāyaṃ (to be worthy of veneration).
"Arahanto" (các bậc A-la-hán) từ gốc "araha-pūjāyaṃ" (đáng được tôn kính).
Yathācātiādinā apaṭhamāsamānādhikaraṇādīsu ‘saṃvijjamāno virocamānaṃ jappamāno’ccādīsu māno nto viya daṭṭhabboti vadati.
"And so on" means that just as in "saṃvijjamāno virocamānaṃ jappamāno," etc., māna is used in contexts such as "apaṭhamāsamānādhikaraṇa," etc., so too, nto should be understood.
"Yathācātiādinā" (và như vậy, v.v.) nói rằng trong "apaṭhamāsamānādhikaraṇādīsu" (trong các trường hợp không phải là cách thứ nhất có cùng sở y, v.v.), như trong "saṃvijjamāno virocamānaṃ jappamāno" (đang hiện hữu, đang chiếu sáng, đang tụng niệm), māna nên được xem như nto.
Kālakato avatthāviseso vayo.
Kālakato means a particular state, a stage of life.
"Kālakato" (đã chết) là một trạng thái đặc biệt, tuổi tác.
Mānovāti imināntappaccayābhāvamāha.
"Or māna" states the absence of the nt suffix.
"Mānovāti" (chỉ māna) nói lên sự không có tiếp vĩ ngữ nta.
Yujjhamānā’yudha=sampahāre’ ‘‘divādīhi yaka’’ (5-12) ‘‘tavaggavaraṇāna’’miccādinā (1-48) dhassa jho’’vaggalasehi te’’ti (1-49) yassa ca.
Yujjhamānā is from yudha=sampahāre (to fight). yaka by "divādīhi" (5-12). dha becomes jha by "tavaggavaraṇānaṃ" (1-48), and ya by "vaggalasehi te" (1-49).
"Yujjhamānā" (đang chiến đấu) từ gốc "yudha=sampahāre" (đánh nhau); "divādīhi yaka" (5-12) (yaka từ nhóm divādi); "tavaggavaraṇāna" (1-48) (của tavagga và varaṇa), v.v.; "dhassa jho" (dh thành jh); "vaggalasehi te" (1-49) (từ vaggalasa thành te) và của ya.
‘‘Catutthadutiyesvesa’’ntiādinā (1-35) jhassa jo.
jha becomes ja by "Catutthadutiyesvesaṃ" (1-35).
"Catutthadutiyesvesa" (1-35) (trong thứ tư và thứ hai), v.v., jh thành j.
Naccamānā ‘nacca=naccane’.
Naccamānā is from nacca=naccane (to dance).
"Naccamānā" (đang nhảy múa) từ gốc "nacca=naccane" (nhảy múa).
Ṇvādayoti ‘ṇvādayo’ccanena suttena.
"Ṇvādayo" means by the sutta "ṇvādayo."
"Ṇvādayoti" (ṇvādi, v.v.) là bằng sūtra "ṇvādayo".
Katipayadhātvādipariggahenāti dhātavo pakatibhūtā ādī yeyaṃ kālādīnaṃ te dhā tvādayo tesaṃ pariggahenāti attho.
"By the inclusion of certain roots, etc." means by the inclusion of roots, etc., which are primary (constituting the beginning) for tenses, etc. (tenses, agents, etc.).
"Katipayadhātvādipariggahenāti" (bằng cách bao gồm một số gốc từ, v.v.) có nghĩa là "dhātavo" (gốc từ) là những gì cơ bản, "ādī" (vân vân) là những gì có thời gian, v.v., làm khởi điểm, "tesaṃ pariggahenāti" (bằng cách bao gồm chúng) là ý nghĩa.
Kālo vattamānādi, kārakaṃ kattādi pakaṃsena niyamena paccayo karīyate etasmāti pakati.
Kāla (time) means present, etc. Kāraka (agent) means agent, etc. Pakati is that from which a suffix is produced with distinction and regularity.
"Kālo" (thời gian) là hiện tại, v.v.; "kārakaṃ" (tác nhân) là chủ cách, v.v.; "pakaṃsena niyamena paccayo karīyate etasmāti pakati" (từ đó tiếp vĩ ngữ được tạo ra một cách đặc biệt và cố định, đó là gốc từ).
Kākriyaṃ āyukādi.
Kākriyaṃ (action) means āyuka, etc.
"Kākriyaṃ āyukādi" (hành động của người thợ thủ công là của người làm vườn, v.v.).
Kāriyavisesanti ādesādikāriyavisesaṃ.
"A specific kāriya" refers to a specific kāriya such as ādesādi (substitution, etc.).
"Kāriyavisesanti" (sự đặc biệt của việc cần làm) là sự đặc biệt của việc cần làm như ādesa (thay thế), v.v.
Kāru sippijāti viseso.
Kāru means artisan, a type of skilled worker.
"Kāru" là một loại thợ thủ công.
Tacchakādayo (tacchakakamma) kāratantavāyarajakanahāpitā pañca kāravo cārudāruti vattamāne kālaniyamenāññatrāpi bhavissati.
Tacchakādayo (carpenters, etc.) – the five artisans: carpenter, weaver, washerman, barber – means that in the present tense, by the rule of time, it will occur elsewhere too, as in cārudāruti.
"Tacchakādayo" (thợ mộc, v.v.) (nghề thợ mộc), "kāratantavāyarajakanahāpitā pañca kāravo cārudāruti" (thợ mộc, thợ dệt, thợ nhuộm, thợ cạo, năm loại thợ thủ công) sẽ xảy ra trong thời hiện tại với sự cố định thời gian ở nơi khác.
Evaṃ kāruādīsupi.
Similarly for kāru, etc.
Cũng tương tự như vậy trong "kāru", v.v.