‘‘Dhammadāyādā me, bhikkhave, bhavatha, mā āmisadāyādā.
‘‘Be my heirs of the Dhamma, bhikkhus, not heirs of material things.
‘‘Này các Tỳ-khưu, hãy là những người thừa kế Pháp của Ta, chớ là những người thừa kế tài vật.
Atthi me tumhesu anukampā – ‘kinti me sāvakā dhammadāyādā bhaveyyuṃ, no āmisadāyādā’ti.
I have compassion for you: ‘How might my disciples become heirs of the Dhamma, and not heirs of material things?’”
Ta có lòng thương xót đối với các con – ‘Làm sao để các đệ tử của Ta là những người thừa kế Pháp, chứ không phải là những người thừa kế tài vật?’.
Tumhe ca me, bhikkhave, āmisadāyādā bhaveyyātha no dhammadāyādā, tumhepi tena ādiyā* bhaveyyātha – ‘āmisadāyādā satthusāvakā viharanti, no dhammadāyādā’ti; ahampi tena ādiyo bhaveyyaṃ – ‘āmisadāyādā satthusāvakā viharanti, no dhammadāyādā’ti.
Bhikkhus, if you were heirs to material things for me, and not heirs to the Dhamma, then you too would be blamed for it, thinking: ‘The disciples of the Teacher live as heirs to material things, not as heirs to the Dhamma.’ And I too would be blamed for it, thinking: ‘The disciples of the Teacher live as heirs to material things, not as heirs to the Dhamma.’
Này các Tỳ-khưu, nếu các ông là những người thừa tự vật thực của Ta, không phải là những người thừa tự Pháp của Ta, thì các ông sẽ bị khiển trách vì điều đó – ‘Các đệ tử của Bậc Đạo Sư sống là những người thừa tự vật thực, không phải là những người thừa tự Pháp’; và Ta cũng sẽ bị khiển trách vì điều đó – ‘Các đệ tử của Bậc Đạo Sư sống là những người thừa tự vật thực, không phải là những người thừa tự Pháp’.
Tumhe ca me, bhikkhave, dhammadāyādā bhaveyyātha, no āmisadāyādā, tumhepi tena na ādiyā bhaveyyātha – ‘dhammadāyādā satthusāvakā viharanti, no āmisadāyādā’ti; ahampi tena na ādiyo bhaveyyaṃ – ‘dhammadāyādā satthusāvakā viharanti, no āmisadāyādā’ti.
But, bhikkhus, if you were heirs to the Dhamma for me, and not heirs to material things, then you too would not be blamed for it, thinking: ‘The disciples of the Teacher live as heirs to the Dhamma, not as heirs to material things.’ And I too would not be blamed for it, thinking: ‘The disciples of the Teacher live as heirs to the Dhamma, not as heirs to material things.’
Này các Tỳ-khưu, nếu các ông là những người thừa tự Pháp của Ta, không phải là những người thừa tự vật thực, thì các ông sẽ không bị khiển trách vì điều đó – ‘Các đệ tử của Bậc Đạo Sư sống là những người thừa tự Pháp, không phải là những người thừa tự vật thực’; và Ta cũng sẽ không bị khiển trách vì điều đó – ‘Các đệ tử của Bậc Đạo Sư sống là những người thừa tự Pháp, không phải là những người thừa tự vật thực’.
Tasmātiha me, bhikkhave, dhammadāyādā bhavatha, mā āmisadāyādā.
Therefore, bhikkhus, be heirs to the Dhamma, not heirs to material things.
Do đó, này các Tỳ-khưu, hãy là những người thừa tự Pháp của Ta, đừng là những người thừa tự vật thực.
Atthi me tumhesu anukampā – ‘kinti me sāvakā dhammadāyādā bhaveyyuṃ, no āmisadāyādā’ti.
I have compassion for you: ‘How might my disciples become heirs to the Dhamma, and not heirs to material things?’
Ta có lòng thương xót đối với các ông – ‘Làm sao các đệ tử của Ta có thể là những người thừa tự Pháp, không phải là những người thừa tự vật thực?’
30. ‘‘Idhāhaṃ, bhikkhave, bhuttāvī assaṃ pavārito paripuṇṇo pariyosito suhito yāvadattho; siyā ca me piṇḍapāto atirekadhammo chaḍḍanīyadhammo* .
30. “Here, bhikkhus, I might have eaten, fully satisfied, completed my meal, replete, having taken enough; and there might be some almsfood left over, something to be discarded.
30. ‘‘Này các Tỳ-khưu, ở đây Ta đã thọ thực, đã được mời dùng, đã viên mãn, đã đầy đủ, đã hài lòng, đã đủ nhu cầu; và có thể có một phần vật thực dư thừa, đáng được bỏ đi.
Atha dve bhikkhū āgaccheyyuṃ jighacchādubbalya-* paretā.
Then two bhikkhus might come, overcome by hunger and weakness.
Rồi hai Tỳ-khưu đến, bị đói khát và suy yếu hành hạ.
Tyāhaṃ evaṃ vadeyyaṃ – ‘ahaṃ khomhi, bhikkhave, bhuttāvī pavārito paripuṇṇo pariyosito suhito yāvadattho; atthi ca me ayaṃ piṇḍapāto atirekadhammo chaḍḍanīyadhammo.
I would say to them: ‘I have eaten, bhikkhus, fully satisfied, completed my meal, replete, having taken enough; and there is this almsfood left over, something to be discarded.
Ta sẽ nói với họ như sau: ‘Này các Tỳ-khưu, Ta đã thọ thực, đã được mời dùng, đã viên mãn, đã đầy đủ, đã hài lòng, đã đủ nhu cầu; và có phần vật thực dư thừa này, đáng được bỏ đi.
Sace ākaṅkhatha, bhuñjatha, no ce tumhe bhuñjissatha* , idānāhaṃ appaharite vā chaḍḍessāmi, appāṇake vā udake opilāpessāmī’ti.
If you wish, eat it. If you do not eat it, I will now throw it on uncultivated ground or immerse it in water without living creatures.’
Nếu các ông muốn, hãy dùng; nếu các ông không dùng, bây giờ Ta sẽ vứt bỏ nó ở nơi không có cây cỏ xanh tươi, hoặc đổ xuống nước không có chúng sinh’.
Tatrekassa bhikkhuno evamassa – ‘bhagavā kho bhuttāvī pavārito paripuṇṇo pariyosito suhito yāvadattho; atthi cāyaṃ bhagavato piṇḍapāto atirekadhammo chaḍḍanīyadhammo.
Thereupon, one bhikkhu might think: ‘The Fortunate One has eaten, fully satisfied, completed his meal, replete, having taken enough; and this almsfood of the Fortunate One is left over, something to be discarded.
Trong số đó, một Tỳ-khưu sẽ nghĩ: ‘Đức Thế Tôn đã thọ thực, đã được mời dùng, đã viên mãn, đã đầy đủ, đã hài lòng, đã đủ nhu cầu; và có phần vật thực dư thừa này của Đức Thế Tôn, đáng được bỏ đi.
Sace mayaṃ na bhuñjissāma, idāni bhagavā appaharite vā chaḍḍessati, appāṇake vā udake opilāpessati’.
If we do not eat it, the Fortunate One will now throw it on uncultivated ground or immerse it in water without living creatures.’
Nếu chúng ta không dùng, bây giờ Đức Thế Tôn sẽ vứt bỏ nó ở nơi không có cây cỏ xanh tươi, hoặc đổ xuống nước không có chúng sinh’.
Vuttaṃ kho panetaṃ bhagavatā – ‘dhammadāyādā me, bhikkhave, bhavatha, mā āmisadāyādā’ti.
And the Fortunate One has said: ‘Bhikkhus, be heirs to the Dhamma for me, not heirs to material things.’
Và điều này đã được Đức Thế Tôn nói: ‘Này các Tỳ-khưu, hãy là những người thừa tự Pháp của Ta, đừng là những người thừa tự vật thực’.
Āmisaññataraṃ kho panetaṃ, yadidaṃ piṇḍapāto.
This almsfood is indeed one of the material things.
Vật thực này, tức là vật thực khất thực, là một loại vật thực.
Yaṃnūnāhaṃ imaṃ piṇḍapātaṃ abhuñjitvā imināva jighacchādubbalyena evaṃ imaṃ rattindivaṃ* vītināmeyya’’nti.
‘What if I were to pass this night and day without eating this almsfood, with this hunger and weakness?’
‘Vậy thì, ta hãy không dùng phần vật thực khất thực này, và trải qua ngày đêm này với chính sự đói khát và suy yếu này’.
So taṃ piṇḍapātaṃ abhuñjitvā teneva jighacchādubbalyena evaṃ taṃ rattindivaṃ vītināmeyya.
So he would pass that night and day without eating that almsfood, with that hunger and weakness.
Vị ấy không dùng phần vật thực khất thực đó, và trải qua ngày đêm đó với chính sự đói khát và suy yếu ấy.
Atha dutiyassa bhikkhuno evamassa – ‘bhagavā kho bhuttāvī pavārito paripuṇṇo pariyosito suhito yāvadattho; atthi cāyaṃ bhagavato piṇḍapāto atirekadhammo chaḍḍanīyadhammo.
Then the second bhikkhu might think: ‘The Fortunate One has eaten, fully satisfied, completed his meal, replete, having taken enough; and this almsfood of the Fortunate One is left over, something to be discarded.
Rồi Tỳ-khưu thứ hai sẽ nghĩ: ‘Đức Thế Tôn đã thọ thực, đã được mời dùng, đã viên mãn, đã đầy đủ, đã hài lòng, đã đủ nhu cầu; và có phần vật thực dư thừa này của Đức Thế Tôn, đáng được bỏ đi.
Sace mayaṃ na bhuñjissāma, idāni bhagavā appaharite vā chaḍḍessati, appāṇake vā udake opilāpessati.
If we do not eat it, the Fortunate One will now throw it on uncultivated ground or immerse it in water without living creatures.’
Nếu chúng ta không dùng, bây giờ Đức Thế Tôn sẽ vứt bỏ nó ở nơi không có cây cỏ xanh tươi, hoặc đổ xuống nước không có chúng sinh’.
Yaṃnūnāhaṃ imaṃ piṇḍapātaṃ bhuñjitvā jighacchādubbalyaṃ paṭivinodetvā* evaṃ imaṃ rattindivaṃ vītināmeyya’nti.
‘What if I were to eat this almsfood, overcome this hunger and weakness, and thus pass this night and day?’
‘Vậy thì, ta hãy dùng phần vật thực khất thực này, và sau khi xua tan sự đói khát và suy yếu, trải qua ngày đêm này’.
So taṃ piṇḍapātaṃ bhuñjitvā jighacchādubbalyaṃ paṭivinodetvā evaṃ taṃ rattindivaṃ vītināmeyya.
So he would eat that almsfood, overcome that hunger and weakness, and thus pass that night and day.
Vị ấy dùng phần vật thực khất thực đó, và sau khi xua tan sự đói khát và suy yếu, trải qua ngày đêm đó.
Kiñcāpi so, bhikkhave, bhikkhu taṃ piṇḍapātaṃ bhuñjitvā jighacchādubbalyaṃ paṭivinodetvā evaṃ taṃ rattindivaṃ vītināmeyya, atha kho asuyeva me purimo bhikkhu pujjataro ca pāsaṃsataro ca.
Even if that bhikkhu, bhikkhus, were to eat that almsfood, overcome that hunger and weakness, and thus pass that night and day, still, that former bhikkhu is more worthy of honor and more praiseworthy in my eyes.
Này các Tỳ-khưu, mặc dù Tỳ-khưu đó đã dùng phần vật thực khất thực ấy, và sau khi xua tan sự đói khát và suy yếu, đã trải qua ngày đêm ấy, nhưng Tỳ-khưu trước đó đáng được tôn kính hơn và đáng được khen ngợi hơn đối với Ta.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì sao?
Tañhi tassa, bhikkhave, bhikkhuno dīgharattaṃ appicchatāya santuṭṭhiyā sallekhāya subharatāya vīriyārambhāya saṃvattissati.
Because, bhikkhus, that* will conduce to that bhikkhu’s fewness of wishes, contentment, effacement, easy support, and arousal of energy for a long time.
Vì điều đó, này các Tỳ-khưu, sẽ đưa đến sự ít dục, sự tri túc, sự giảm thiểu phiền não (sallekha), sự dễ nuôi dưỡng, và sự tinh tấn khởi lên của Tỳ-khưu đó trong một thời gian dài.
Tasmātiha me, bhikkhave, dhammadāyādā bhavatha, mā āmisadāyādā.
Therefore, bhikkhus, be heirs to the Dhamma for me, not heirs to material things.
Do đó, này các Tỳ-khưu, hãy là những người thừa tự Pháp của Ta, đừng là những người thừa tự vật thực.
Atthi me tumhesu anukampā – ‘kinti me sāvakā dhammadāyādā bhaveyyuṃ, no āmisadāyādā’’’ti.
I have compassion for you: ‘How might my disciples become heirs to the Dhamma, and not heirs to material things?’’’
Ta có lòng thương xót đối với các ông – ‘Làm sao các đệ tử của Ta có thể là những người thừa tự Pháp, không phải là những người thừa tự vật thực?’’’
‘‘Kittāvatā nu kho, āvuso, satthu pavivittassa viharato sāvakā vivekaṃ nānusikkhanti, kittāvatā ca pana satthu pavivittassa viharato sāvakā vivekamanusikkhantī’’ti?
“To what extent, friends, do disciples not train themselves in seclusion when the Teacher lives in seclusion, and to what extent do disciples train themselves in seclusion when the Teacher lives in seclusion?”
‘‘Thưa các bạn, đến mức nào thì các đệ tử không tu tập sự viễn ly khi Bậc Đạo Sư sống viễn ly, và đến mức nào thì các đệ tử tu tập sự viễn ly khi Bậc Đạo Sư sống viễn ly?’’
‘‘Dūratopi kho mayaṃ, āvuso, āgacchāma āyasmato sāriputtassa santike etassa bhāsitassa atthamaññātuṃ.
“Friends, we have come from far away to Venerable Sāriputta to understand the meaning of this statement.
‘‘Thưa bạn, chúng tôi đến từ xa để tìm hiểu ý nghĩa của lời nói này từ Tôn giả Sāriputta.
Sādhu vatāyasmantaṃyeva sāriputtaṃ paṭibhātu etassa bhāsitassa attho; āyasmato sāriputtassa sutvā bhikkhū dhāressantī’’ti.
It would be good if Venerable Sāriputta himself would clarify the meaning of this statement; having heard it from Venerable Sāriputta, the bhikkhus will remember it.”
Thật tốt lành nếu chính Tôn giả Sāriputta giải thích ý nghĩa của lời nói này; sau khi nghe Tôn giả Sāriputta, các Tỳ-khưu sẽ ghi nhớ.’’
‘‘Tena hāvuso, suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha, bhāsissāmī’’ti.
“Then, friends, listen and pay close attention. I will speak.”
‘‘Vậy thì, thưa các bạn, hãy lắng nghe, hãy chú ý kỹ, tôi sẽ nói.’’
‘‘Evamāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato sāriputtassa paccassosuṃ.
“Yes, friend,” the bhikkhus replied to Venerable Sāriputta.
‘‘Thưa bạn, vâng’’, các Tỳ-khưu đó đã đáp lại Tôn giả Sāriputta.
Āyasmā sāriputto etadavoca –
Venerable Sāriputta said this:
Tôn giả Sāriputta đã nói điều này:
‘‘Kittāvatā nu kho, āvuso, satthu pavivittassa viharato sāvakā vivekaṃ nānusikkhanti?
“To what extent, friends, do disciples not train themselves in seclusion when the Teacher lives in seclusion?
‘‘Thưa các bạn, đến mức nào thì các đệ tử không tu tập sự viễn ly khi Bậc Đạo Sư sống viễn ly?
Idhāvuso, satthu pavivittassa viharato sāvakā vivekaṃ nānusikkhanti, yesañca dhammānaṃ satthā pahānamāha, te ca dhamme nappajahanti, bāhulikā* ca honti, sāthalikā, okkamane pubbaṅgamā, paviveke nikkhittadhurā.
Here, friends, when the Teacher lives in seclusion, the disciples do not train themselves in seclusion; they do not abandon those things that the Teacher has declared should be abandoned, they are devoted to material things, lazy, leaders in backsliding, and have cast off the burden of seclusion.
Ở đây, thưa các bạn, khi Bậc Đạo Sư sống viễn ly, các đệ tử không tu tập sự viễn ly, và những pháp mà Bậc Đạo Sư đã dạy phải đoạn trừ, họ lại không đoạn trừ những pháp ấy, họ sống quá nhiều (bāhulikā), sống lười biếng (sāthalikā), đi đầu trong sự thoái hóa, và bỏ bê gánh nặng của sự viễn ly.
Tatrāvuso, therā bhikkhū tīhi ṭhānehi gārayhā bhavanti.
There, friends, the elder bhikkhus are censurable on three counts.
Trong số đó, thưa các bạn, các Tỳ-khưu trưởng lão bị khiển trách vì ba điều.
‘Satthu pavivittassa viharato sāvakā vivekaṃ nānusikkhantī’ti – iminā paṭhamena ṭhānena therā bhikkhū gārayhā bhavanti.
‘When the Teacher lives in seclusion, the disciples do not train themselves in seclusion’ – on this first count, the elder bhikkhus are censurable.
‘Các đệ tử không tu tập sự viễn ly khi Bậc Đạo Sư sống viễn ly’ – vì điều thứ nhất này, các Tỳ-khưu trưởng lão bị khiển trách.
‘Yesañca dhammānaṃ satthā pahānamāha te ca dhamme nappajahantī’ti – iminā dutiyena ṭhānena therā bhikkhū gārayhā bhavanti.
‘They do not abandon those things that the Teacher has declared should be abandoned’ – on this second count, the elder bhikkhus are censurable.
‘Và những pháp mà Bậc Đạo Sư đã dạy phải đoạn trừ, họ lại không đoạn trừ những pháp ấy’ – vì điều thứ hai này, các Tỳ-khưu trưởng lão bị khiển trách.
‘Bāhulikā ca, sāthalikā, okkamane pubbaṅgamā, paviveke nikkhittadhurā’ti – iminā tatiyena ṭhānena therā bhikkhū gārayhā bhavanti.
‘They are devoted to material things, lazy, leaders in backsliding, and have cast off the burden of seclusion’ – on this third count, the elder bhikkhus are censurable.
‘Họ sống quá nhiều, sống lười biếng, đi đầu trong sự thoái hóa, và bỏ bê gánh nặng của sự viễn ly’ – vì điều thứ ba này, các Tỳ-khưu trưởng lão bị khiển trách.
Therā, āvuso, bhikkhū imehi tīhi ṭhānehi gārayhā bhavanti.
Friends, the elder bhikkhus are censurable on these three counts.
Thưa các bạn, các Tỳ-khưu trưởng lão bị khiển trách vì ba điều này.
Tatrāvuso, majjhimā bhikkhū…pe… navā bhikkhū tīhi ṭhānehi gārayhā bhavanti.
There, friends, the middle bhikkhus… the new bhikkhus are censurable on three counts.
Trong số đó, thưa các bạn, các Tỳ-khưu trung niên… (tương tự như trên)… các Tỳ-khưu mới cũng bị khiển trách vì ba điều.
‘Satthu pavivittassa viharato sāvakā vivekaṃ nānusikkhantī’ti – iminā paṭhamena ṭhānena navā bhikkhū gārayhā bhavanti.
‘When the Teacher lives in seclusion, the disciples do not train themselves in seclusion’ – on this first count, the new bhikkhus are censurable.
‘Các đệ tử không tu tập sự viễn ly khi Bậc Đạo Sư sống viễn ly’ – vì điều thứ nhất này, các Tỳ-khưu mới bị khiển trách.
‘Yesañca dhammānaṃ satthā pahānamāha te ca dhamme nappajahantī’ti – iminā dutiyena ṭhānena navā bhikkhū gārayhā bhavanti.
‘They do not abandon those things that the Teacher has declared should be abandoned’ – on this second count, the new bhikkhus are censurable.
‘Và những pháp mà Bậc Đạo Sư đã dạy phải đoạn trừ, họ lại không đoạn trừ những pháp ấy’ – vì điều thứ hai này, các Tỳ-khưu mới bị khiển trách.
‘Bāhulikā ca honti, sāthalikā, okkamane pubbaṅgamā, paviveke nikkhittadhurā’ti – iminā tatiyena ṭhānena navā bhikkhū gārayhā bhavanti.
‘They are devoted to material things, lazy, leaders in backsliding, and have cast off the burden of seclusion’ – on this third count, the new bhikkhus are censurable.
‘Họ sống quá nhiều, sống lười biếng, đi đầu trong sự thoái hóa, và bỏ bê gánh nặng của sự viễn ly’ – vì điều thứ ba này, các Tỳ-khưu mới bị khiển trách.
Navā, āvuso, bhikkhū imehi tīhi ṭhānehi gārayhā bhavanti.
Young bhikkhus, friends, are censured on account of these three grounds.
Này chư Hiền, các tỳ khưu mới xuất gia bị khiển trách bởi ba điều này.
Ettāvatā kho, āvuso, satthu pavivittassa viharato sāvakā vivekaṃ nānusikkhanti.
To this extent, friends, disciples do not emulate the Teacher who dwells in seclusion.
Này chư Hiền, chính vì thế mà khi vị Đạo Sư sống viễn ly, các đệ tử không học theo sự viễn ly.
32. ‘‘Kittāvatā ca, panāvuso, satthu pavivittassa viharato sāvakā vivekamanusikkhanti?
32. ‘‘To what extent, friends, do disciples emulate the Teacher who dwells in seclusion?
32. “Này chư Hiền, cho đến mức độ nào mà khi vị Đạo Sư sống viễn ly, các đệ tử học theo sự viễn ly?
Idhāvuso, satthu pavivittassa viharato sāvakā vivekamanusikkhanti – yesañca dhammānaṃ satthā pahānamāha te ca dhamme pajahanti; na ca bāhulikā honti, na sāthalikā okkamane nikkhittadhurā paviveke pubbaṅgamā.
Here, friends, disciples emulate the Teacher who dwells in seclusion: they abandon those things that the Teacher declares should be abandoned; they are not given to abundance, nor are they slack, nor do they shirk the burden of exertion, but are foremost in seclusion.
Này chư Hiền, ở đây, khi vị Đạo Sư sống viễn ly, các đệ tử học theo sự viễn ly – những pháp nào mà Đạo Sư nói nên đoạn trừ, họ đoạn trừ những pháp ấy; họ không sống phóng dật, không lười biếng, không xao nhãng trong việc từ bỏ, đi đầu trong sự viễn ly.
Tatrāvuso, therā bhikkhū tīhi ṭhānehi pāsaṃsā bhavanti.
Therein, friends, elder bhikkhus are praised on account of three grounds.
Này chư Hiền, trong trường hợp này, các tỳ khưu trưởng lão được khen ngợi bởi ba điều.
‘Satthu pavivittassa viharato sāvakā vivekamanusikkhantī’ti – iminā paṭhamena ṭhānena therā bhikkhū pāsaṃsā bhavanti.
Elder bhikkhus are praised on account of this first ground: ‘Disciples emulate the Teacher dwelling in seclusion.’
Các tỳ khưu trưởng lão được khen ngợi bởi điều thứ nhất này: ‘Khi vị Đạo Sư sống viễn ly, các đệ tử học theo sự viễn ly’.
‘Yesañca dhammānaṃ satthā pahānamāha te ca dhamme pajahantī’ti – iminā dutiyena ṭhānena therā bhikkhū pāsaṃsā bhavanti.
Elder bhikkhus are praised on account of this second ground: ‘They abandon those things that the Teacher declares should be abandoned.’
Các tỳ khưu trưởng lão được khen ngợi bởi điều thứ hai này: ‘Những pháp nào mà Đạo Sư nói nên đoạn trừ, họ đoạn trừ những pháp ấy’.
‘Na ca bāhulikā, na sāthalikā okkamane nikkhittadhurā paviveke pubbaṅgamā’ti – iminā tatiyena ṭhānena therā bhikkhū pāsaṃsā bhavanti.
Elder bhikkhus are praised on account of this third ground: ‘They are not given to abundance, nor are they slack, nor do they shirk the burden of exertion, but are foremost in seclusion.’
Các tỳ khưu trưởng lão được khen ngợi bởi điều thứ ba này: ‘Họ không sống phóng dật, không lười biếng, không xao nhãng trong việc từ bỏ, đi đầu trong sự viễn ly’.
Therā, āvuso, bhikkhū imehi tīhi ṭhānehi pāsaṃsā bhavanti.
Elder bhikkhus, friends, are praised on account of these three grounds.
Này chư Hiền, các tỳ khưu trưởng lão được khen ngợi bởi ba điều này.
Tatrāvuso, majjhimā bhikkhū…pe… navā bhikkhū tīhi ṭhānehi pāsaṃsā bhavanti.
Therein, friends, middle bhikkhus… young bhikkhus are praised on account of three grounds.
Này chư Hiền, trong trường hợp này, các tỳ khưu trung niên…pe… các tỳ khưu mới xuất gia được khen ngợi bởi ba điều.
‘Satthu pavivittassa viharato sāvakā vivekamanusikkhantī’ti – iminā paṭhamena ṭhānena navā bhikkhū pāsaṃsā bhavanti.
Young bhikkhus are praised on account of this first ground: ‘Disciples emulate the Teacher dwelling in seclusion.’
Các tỳ khưu mới xuất gia được khen ngợi bởi điều thứ nhất này: ‘Khi vị Đạo Sư sống viễn ly, các đệ tử học theo sự viễn ly’.
‘Yesañca dhammānaṃ satthā pahānamāha te ca dhamme pajahantī’ti – iminā dutiyena ṭhānena navā bhikkhū pāsaṃsā bhavanti.
Young bhikkhus are praised on account of this second ground: ‘They abandon those things that the Teacher declares should be abandoned.’
Các tỳ khưu mới xuất gia được khen ngợi bởi điều thứ hai này: ‘Những pháp nào mà Đạo Sư nói nên đoạn trừ, họ đoạn trừ những pháp ấy’.
‘Na ca bāhulikā, na sāthalikā okkamane nikkhittadhurā paviveke pubbaṅgamā’ti – iminā tatiyena ṭhānena navā bhikkhū pāsaṃsā bhavanti.
Young bhikkhus are praised on account of this third ground: ‘They are not given to abundance, nor are they slack, nor do they shirk the burden of exertion, but are foremost in seclusion.’
Các tỳ khưu mới xuất gia được khen ngợi bởi điều thứ ba này: ‘Họ không sống phóng dật, không lười biếng, không xao nhãng trong việc từ bỏ, đi đầu trong sự viễn ly’.
Navā, āvuso, bhikkhū imehi tīhi ṭhānehi pāsaṃsā bhavanti.
Young bhikkhus, friends, are praised on account of these three grounds.
Này chư Hiền, các tỳ khưu mới xuất gia được khen ngợi bởi ba điều này.
Ettāvatā kho, āvuso, satthu pavivittassa viharato sāvakā vivekamanusikkhanti.
To this extent, friends, disciples emulate the Teacher dwelling in seclusion.
Này chư Hiền, chính vì thế mà khi vị Đạo Sư sống viễn ly, các đệ tử học theo sự viễn ly.
33. ‘‘Tatrāvuso, lobho ca pāpako doso ca pāpako.
33. ‘‘Therein, friends, both greed is evil and hatred is evil.
33. “Này chư Hiền, tham là ác, sân là ác.
Lobhassa ca pahānāya dosassa ca pahānāya atthi majjhimā paṭipadā cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati.
For the abandonment of greed and for the abandonment of hatred, there is a middle path that produces vision, produces knowledge, and leads to peace, to direct knowledge, to full enlightenment, to Nibbāna.
Để đoạn trừ tham và đoạn trừ sân, có một con đường trung đạo làm phát sinh nhãn quan, làm phát sinh trí tuệ, dẫn đến sự an tịnh, thắng trí, giác ngộ và Niết Bàn.
Katamā ca sā, āvuso, majjhimā paṭipadā cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati?
And what, friends, is that middle path that produces vision, produces knowledge, and leads to peace, to direct knowledge, to full enlightenment, to Nibbāna?
Này chư Hiền, con đường trung đạo nào làm phát sinh nhãn quan, làm phát sinh trí tuệ, dẫn đến sự an tịnh, thắng trí, giác ngộ và Niết Bàn?
Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṃ* – sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi.
It is simply this Noble Eightfold Path, namely: right view, right intention, right speech, right action, right livelihood, right effort, right mindfulness, right concentration.
Chính là Bát Chánh Đạo này, tức là: chánh kiến, chánh tư duy, chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng, chánh tinh tấn, chánh niệm, chánh định.
Ayaṃ kho sā, āvuso, majjhimā paṭipadā cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati.
This, friends, is that middle path that produces vision, produces knowledge, and leads to peace, to direct knowledge, to full enlightenment, to Nibbāna.
Này chư Hiền, chính con đường trung đạo này làm phát sinh nhãn quan, làm phát sinh trí tuệ, dẫn đến sự an tịnh, thắng trí, giác ngộ và Niết Bàn.
‘‘Tatrāvuso, kodho ca pāpako upanāho ca pāpako…pe… makkho ca pāpako paḷāso ca pāpako, issā ca pāpikā maccherañca pāpakaṃ, māyā ca pāpikā sāṭheyyañca pāpakaṃ, thambho ca pāpako sārambho ca pāpako, māno ca pāpako atimāno ca pāpako, mado ca pāpako pamādo ca pāpako.
‘‘Therein, friends, both anger is evil and rancour is evil… both denigration is evil and disparagement is evil, both envy is evil and avarice is evil, both deceit is evil and treachery is evil, both obstinacy is evil and presumption is evil, both conceit is evil and excessive pride is evil, both intoxication is evil and heedlessness is evil.
“Này chư Hiền, phẫn nộ là ác, hiềm hận là ác…pe… xan lận là ác, dua nịnh là ác, ganh tỵ là ác, keo kiệt là ác, lừa dối là ác, xảo trá là ác, ngoan cố là ác, tranh chấp là ác, kiêu mạn là ác, quá mạn là ác, say đắm là ác, phóng dật là ác.
Madassa ca pahānāya pamādassa ca pahānāya atthi majjhimā paṭipadā cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati.
For the abandonment of intoxication and for the abandonment of heedlessness, there is a middle path that produces vision, produces knowledge, and leads to peace, to direct knowledge, to full enlightenment, to Nibbāna.
Để đoạn trừ say đắm và đoạn trừ phóng dật, có một con đường trung đạo làm phát sinh nhãn quan, làm phát sinh trí tuệ, dẫn đến sự an tịnh, thắng trí, giác ngộ và Niết Bàn.
Katamā ca sā, āvuso, majjhimā paṭipadā cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati?
And what, friends, is that middle path that produces vision, produces knowledge, and leads to peace, to direct knowledge, to full enlightenment, to Nibbāna?
Này chư Hiền, con đường trung đạo nào làm phát sinh nhãn quan, làm phát sinh trí tuệ, dẫn đến sự an tịnh, thắng trí, giác ngộ và Niết Bàn?
Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi.
It is simply this Noble Eightfold Path, namely: right view, right intention, right speech, right action, right livelihood, right effort, right mindfulness, right concentration.
Chính là Bát Chánh Đạo này, tức là: chánh kiến, chánh tư duy, chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng, chánh tinh tấn, chánh niệm, chánh định.
Ayaṃ kho sā, āvuso, majjhimā paṭipadā cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattatī’’ti.
This, friends, is that middle path that produces vision, produces knowledge, and leads to peace, to direct knowledge, to full enlightenment, to Nibbāna.’’
Này chư Hiền, chính con đường trung đạo này làm phát sinh nhãn quan, làm phát sinh trí tuệ, dẫn đến sự an tịnh, thắng trí, giác ngộ và Niết Bàn.”
34. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
34. Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was dwelling in Sāvatthī, in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s Park.
34. Tôi nghe như vầy: Một thời Thế Tôn trú ở Sāvatthī, tại Jetavana, khu vườn của Anāthapiṇḍika.
Atha kho jāṇussoṇi brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi.
Then Jāṇussoṇī the brahmin approached the Blessed One; having approached, he exchanged greetings with the Blessed One.
Rồi Bà La Môn Jāṇussoṇi đi đến chỗ Thế Tôn, sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn và trao đổi những lời chào hỏi thân mật.
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ* vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi.
Having concluded the courteous and amiable talk, he sat down to one side.
Sau khi nói xong những lời chào hỏi thân mật và đáng ghi nhớ, ông ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho jāṇussoṇi brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘yeme, bho gotama, kulaputtā bhavantaṃ gotamaṃ uddissa saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā, bhavaṃ tesaṃ gotamo pubbaṅgamo, bhavaṃ tesaṃ gotamo bahukāro, bhavaṃ tesaṃ gotamo samādapetā* ; bhoto ca pana gotamassa sā janatā diṭṭhānugatiṃ āpajjatī’’ti.
Seated to one side, Jāṇussoṇī the brahmin said to the Blessed One: ‘‘Reverend Gotama, those young men of good family who have gone forth from the home life into homelessness out of faith in Reverend Gotama—Reverend Gotama is their leader, Reverend Gotama is of great help to them, Reverend Gotama is their instructor; and that multitude of people follows Reverend Gotama’s example.’’
Ngồi xuống một bên, Bà La Môn Jāṇussoṇi bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Tôn giả Gotama, những thiện nam tử nào vì tin tưởng Tôn giả Gotama mà từ bỏ gia đình, sống không gia đình, Tôn giả Gotama là người đi đầu của họ, Tôn giả Gotama là người có nhiều ân đức đối với họ, Tôn giả Gotama là người khuyến khích họ; và những người ấy theo gương Tôn giả Gotama.”
‘‘Evametaṃ, brāhmaṇa, evametaṃ, brāhmaṇa!
‘‘So it is, brahmin, so it is, brahmin!
“Này Bà La Môn, đúng vậy, này Bà La Môn, đúng vậy!
Ye te, brāhmaṇa, kulaputtā mamaṃ uddissa saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā, ahaṃ tesaṃ pubbaṅgamo, ahaṃ tesaṃ bahukāro, ahaṃ tesaṃ samādapetā; mama ca pana sā janatā diṭṭhānugatiṃ āpajjatī’’ti.
Those young men of good family who have gone forth from the home life into homelessness out of faith in me, brahmin—I am their leader, I am of great help to them, I am their instructor; and that multitude of people follows my example.’’
Này Bà La Môn, những thiện nam tử nào vì tin tưởng Ta mà từ bỏ gia đình, sống không gia đình, Ta là người đi đầu của họ, Ta là người có nhiều ân đức đối với họ, Ta là người khuyến khích họ; và những người ấy theo gương Ta.”
‘‘Durabhisambhavāni hi kho, bho gotama, araññavanapatthāni pantāni senāsanāni, dukkaraṃ pavivekaṃ, durabhiramaṃ ekatte, haranti maññe mano vanāni samādhiṃ alabhamānassa bhikkhuno’’ti.
‘‘Indeed, Reverend Gotama, forest and jungle hermitages, remote abodes, are hard to enter; seclusion is difficult; solitude is hard to enjoy. I imagine the forests carry away the mind of a bhikkhu who has not attained samādhi.’’
“Bạch Tôn giả Gotama, những trú xứ trong rừng sâu, rừng rậm, những nơi xa xôi hẻo lánh thật khó để ở, sự viễn ly thật khó thực hành, sự sống độc cư thật khó để hoan hỷ; con nghĩ rằng rừng núi làm cho tâm của tỳ khưu không đạt được định bị dao động.”
‘‘Evametaṃ, brāhmaṇa, evametaṃ, brāhmaṇa!
‘‘So it is, brahmin, so it is, brahmin!
“Này Bà La Môn, đúng vậy, này Bà La Môn, đúng vậy!
Durabhisambhavāni hi kho, brāhmaṇa, araññavanapatthāni pantāni senāsanāni, dukkaraṃ pavivekaṃ, durabhiramaṃ ekatte, haranti maññe mano vanāni samādhiṃ alabhamānassa bhikkhuno’’ti.
Indeed, brahmin, forest and jungle hermitages, remote abodes, are hard to enter; seclusion is difficult; solitude is hard to enjoy. I imagine the forests carry away the mind of a bhikkhu who has not attained samādhi.’’
Này Bà La Môn, những trú xứ trong rừng sâu, rừng rậm, những nơi xa xôi hẻo lánh thật khó để ở, sự viễn ly thật khó thực hành, sự sống độc cư thật khó để hoan hỷ; con nghĩ rằng rừng núi làm cho tâm của tỳ khưu không đạt được định bị dao động.”
35. ‘‘Mayhampi kho, brāhmaṇa, pubbeva sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato etadahosi – ‘durabhisambhavāni hi kho araññavanapatthāni pantāni senāsanāni, dukkaraṃ pavivekaṃ, durabhiramaṃ ekatte, haranti maññe mano vanāni samādhiṃ alabhamānassa bhikkhuno’ti.
35. ‘‘Even for me, brahmin, before my full enlightenment, when I was still a Bodhisatta, it occurred to me: ‘Indeed, forest and jungle hermitages, remote abodes, are hard to enter; seclusion is difficult; solitude is hard to enjoy. I imagine the forests carry away the mind of a bhikkhu who has not attained samādhi.’
35. “Này Bà La Môn, trước khi Ta giác ngộ, khi Ta còn là Bồ Tát chưa đạt được giác ngộ hoàn toàn, Ta đã nghĩ rằng: ‘Những trú xứ trong rừng sâu, rừng rậm, những nơi xa xôi hẻo lánh thật khó để ở, sự viễn ly thật khó thực hành, sự sống độc cư thật khó để hoan hỷ; con nghĩ rằng rừng núi làm cho tâm của tỳ khưu không đạt được định bị dao động.’
Tassa mayhaṃ brāhmaṇa, etadahosi – ‘ye kho keci samaṇā vā brāhmaṇā vā aparisuddhakāyakammantā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti, aparisuddhakāyakammantasandosahetu have te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalaṃ bhayabheravaṃ avhāyanti.
Then, brahmin, it occurred to me: ‘Whatever recluses or brahmins resort to forest and jungle hermitages, remote abodes, with unpurified bodily conduct, those venerable recluses and brahmins, on account of their defiled bodily conduct, indeed invite unwholesome fear and terror.
Này Bà La Môn, Ta đã nghĩ rằng: ‘Những Sa Môn hay Bà La Môn nào có thân nghiệp không thanh tịnh mà sống ở những trú xứ trong rừng sâu, rừng rậm, những nơi xa xôi hẻo lánh, thì những Sa Môn, Bà La Môn ấy chắc chắn sẽ gặp phải những sự sợ hãi và kinh hoàng bất thiện do lỗi thân nghiệp không thanh tịnh của họ.’
Na kho panāhaṃ aparisuddhakāyakammanto araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevāmi; parisuddhakāyakammantohamasmi.
But I do not resort to forest and jungle hermitages, remote abodes, with unpurified bodily conduct; I have purified bodily conduct.
Nhưng Ta không phải là người có thân nghiệp không thanh tịnh mà sống ở những trú xứ trong rừng sâu, rừng rậm, những nơi xa xôi hẻo lánh; Ta có thân nghiệp thanh tịnh.
Ye hi vo ariyā parisuddhakāyakammantā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti tesamahaṃ aññataro’ti.
‘Of those noble ones who have pure bodily action and resort to secluded forest and wilderness dwellings, I am one.’
Những bậc Thánh nào có thân nghiệp thanh tịnh, thọ dụng những trú xứ xa vắng trong rừng sâu, rừng cây, thì Ta là một trong số đó.”
Etamahaṃ, brāhmaṇa, parisuddhakāyakammataṃ attani sampassamāno bhiyyo pallomamāpādiṃ araññe vihārāya.
Brāhmaṇa, seeing this purity of bodily action in myself, I became all the more emboldened to dwell in the wilderness.
Này Bà-la-môn, khi Ta thấy rõ sự thanh tịnh trong thân nghiệp của mình, Ta càng thêm phấn chấn để sống trong rừng.
36. ‘‘Tassa mayhaṃ, brāhmaṇa, etadahosi – ‘ye kho keci samaṇā vā brāhmaṇā vā aparisuddhavacīkammantā…pe… aparisuddhamanokammantā …pe… aparisuddhājīvā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti, aparisuddhājīvasandosahetu have te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalaṃ bhayabheravaṃ avhāyanti.
36. "Brāhmaṇa, this thought occurred to me: ‘Some recluses and brahmins, having impure verbal action—... having impure mental action—... having an impure livelihood, resort to secluded forest and wilderness dwellings. Due to the fault of an impure livelihood, these venerable recluses and brahmins surely invite unwholesome fear and terror.
36. “Này Bà-la-môn, Ta đã nghĩ rằng: ‘Bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào có khẩu nghiệp không thanh tịnh… (tương tự như trên)… có ý nghiệp không thanh tịnh… (tương tự như trên)… có sinh kế không thanh tịnh, thọ dụng những trú xứ xa vắng trong rừng sâu, rừng cây, thì do lỗi lầm trong sinh kế không thanh tịnh của họ, những Sa-môn, Bà-la-môn ấy chắc chắn sẽ chuốc lấy sự sợ hãi và kinh hoàng bất thiện.
Na kho panāhaṃ aparisuddhājīvo araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevāmi; parisuddhājīvohamasmi.
But I do not have an impure livelihood and resort to secluded forest and wilderness dwellings; I have a pure livelihood.
Nhưng Ta không phải là người có sinh kế không thanh tịnh mà thọ dụng những trú xứ xa vắng trong rừng sâu, rừng cây; Ta có sinh kế thanh tịnh.
Ye hi vo ariyā parisuddhājīvā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti tesamahaṃ aññataro’ti.
‘Of those noble ones who have a pure livelihood and resort to secluded forest and wilderness dwellings, I am one.’
Những bậc Thánh nào có sinh kế thanh tịnh, thọ dụng những trú xứ xa vắng trong rừng sâu, rừng cây, thì Ta là một trong số đó.’
Etamahaṃ, brāhmaṇa, parisuddhājīvataṃ attani sampassamāno bhiyyo pallomamāpādiṃ araññe vihārāya.
Brāhmaṇa, seeing this purity of livelihood in myself, I became all the more emboldened to dwell in the wilderness.
Này Bà-la-môn, khi Ta thấy rõ sự thanh tịnh trong sinh kế của mình, Ta càng thêm phấn chấn để sống trong rừng.
37. ‘‘Tassa mayhaṃ, brāhmaṇa, etadahosi – ‘ye kho keci samaṇā vā brāhmaṇā vā abhijjhālū kāmesu tibbasārāgā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti, abhijjhālukāmesutibbasārāgasandosahetu have te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalaṃ bhayabheravaṃ avhāyanti.
37. "Brāhmaṇa, this thought occurred to me: ‘Some recluses and brahmins, being covetous and having strong passion for sensual pleasures, resort to secluded forest and wilderness dwellings. Due to the fault of covetousness and strong passion for sensual pleasures, these venerable recluses and brahmins surely invite unwholesome fear and terror.
37. “Này Bà-la-môn, Ta đã nghĩ rằng: ‘Bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào có lòng tham lam, với sự đam mê mãnh liệt đối với các dục, thọ dụng những trú xứ xa vắng trong rừng sâu, rừng cây, thì do lỗi lầm của lòng tham lam và sự đam mê mãnh liệt đối với các dục của họ, những Sa-môn, Bà-la-môn ấy chắc chắn sẽ chuốc lấy sự sợ hãi và kinh hoàng bất thiện.
Na kho panāhaṃ abhijjhālu kāmesu tibbasārāgo araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevāmi; anabhijjhālūhamasmi.
But I am not covetous nor do I have strong passion for sensual pleasures and resort to secluded forest and wilderness dwellings; I am not covetous.
Nhưng Ta không phải là người tham lam, với sự đam mê mãnh liệt đối với các dục mà thọ dụng những trú xứ xa vắng trong rừng sâu, rừng cây; Ta không tham lam.
Ye hi vo ariyā anabhijjhālū araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti, tesamahaṃ aññataro’ti.
‘Of those noble ones who are not covetous and resort to secluded forest and wilderness dwellings, I am one.’
Những bậc Thánh nào không tham lam, thọ dụng những trú xứ xa vắng trong rừng sâu, rừng cây, thì Ta là một trong số đó.’
Etamahaṃ, brāhmaṇa, anabhijjhālutaṃ attani sampassamāno bhiyyo pallomamāpādiṃ araññe vihārāya.
Brāhmaṇa, seeing this freedom from covetousness in myself, I became all the more emboldened to dwell in the wilderness.
Này Bà-la-môn, khi Ta thấy rõ sự không tham lam của mình, Ta càng thêm phấn chấn để sống trong rừng.
38. ‘‘Tassa mayhaṃ, brāhmaṇa, etadahosi – ‘ye kho keci samaṇā vā brāhmaṇā vā byāpannacittā paduṭṭhamanasaṅkappā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti, byāpannacittapaduṭṭhamanasaṅkappasandosahetu have te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalaṃ bhayabheravaṃ avhāyanti.
38. "Brāhmaṇa, this thought occurred to me: ‘Some recluses and brahmins, having malevolent minds and corrupted intentions, resort to secluded forest and wilderness dwellings. Due to the fault of a malevolent mind and corrupted intentions, these venerable recluses and brahmins surely invite unwholesome fear and terror.
38. “Này Bà-la-môn, Ta đã nghĩ rằng: ‘Bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào có tâm sân hận, với ý nghĩ độc ác, thọ dụng những trú xứ xa vắng trong rừng sâu, rừng cây, thì do lỗi lầm của tâm sân hận và ý nghĩ độc ác của họ, những Sa-môn, Bà-la-môn ấy chắc chắn sẽ chuốc lấy sự sợ hãi và kinh hoàng bất thiện.
Na kho panāhaṃ byāpannacitto paduṭṭhamanasaṅkappo araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevāmi; mettacittohamasmi.
But I do not have a malevolent mind nor corrupted intentions and resort to secluded forest and wilderness dwellings; I have a mind of loving-kindness.
Nhưng Ta không phải là người có tâm sân hận, với ý nghĩ độc ác mà thọ dụng những trú xứ xa vắng trong rừng sâu, rừng cây; Ta có tâm từ bi.
Ye hi vo ariyā mettacittā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti tesamahaṃ aññataro’ti.
‘Of those noble ones who have a mind of loving-kindness and resort to secluded forest and wilderness dwellings, I am one.’
Những bậc Thánh nào có tâm từ bi, thọ dụng những trú xứ xa vắng trong rừng sâu, rừng cây, thì Ta là một trong số đó.’
Etamahaṃ, brāhmaṇa, mettacittataṃ attani sampassamāno bhiyyo pallomamāpādiṃ araññe vihārāya.
Brāhmaṇa, seeing this mind of loving-kindness in myself, I became all the more emboldened to dwell in the wilderness.
Này Bà-la-môn, khi Ta thấy rõ sự có tâm từ bi của mình, Ta càng thêm phấn chấn để sống trong rừng.
39. ‘‘Tassa mayhaṃ, brāhmaṇa, etadahosi – ‘ye kho keci samaṇā vā brāhmaṇā vā thīnamiddhapariyuṭṭhitā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti, thīnamiddhapariyuṭṭhānasandosahetu have te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalaṃ bhayabheravaṃ avhāyanti.
39. "Brāhmaṇa, this thought occurred to me: ‘Some recluses and brahmins, overcome by sloth and torpor, resort to secluded forest and wilderness dwellings. Due to the fault of being overcome by sloth and torpor, these venerable recluses and brahmins surely invite unwholesome fear and terror.
39. “Này Bà-la-môn, Ta đã nghĩ rằng: ‘Bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào bị hôn trầm và thụy miên chi phối, thọ dụng những trú xứ xa vắng trong rừng sâu, rừng cây, thì do lỗi lầm của sự bị hôn trầm và thụy miên chi phối của họ, những Sa-môn, Bà-la-môn ấy chắc chắn sẽ chuốc lấy sự sợ hãi và kinh hoàng bất thiện.
Na kho panāhaṃ thīnamiddhapariyuṭṭhito araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevāmi; vigatathīnamiddhohamasmi.
But I am not overcome by sloth and torpor and resort to secluded forest and wilderness dwellings; I am free from sloth and torpor.
Nhưng Ta không phải là người bị hôn trầm và thụy miên chi phối mà thọ dụng những trú xứ xa vắng trong rừng sâu, rừng cây; Ta đã thoát khỏi hôn trầm và thụy miên.
Ye hi vo ariyā vigatathīnamiddhā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti tesamahaṃ aññataro’ti.
‘Of those noble ones who are free from sloth and torpor and resort to secluded forest and wilderness dwellings, I am one.’
Những bậc Thánh nào đã thoát khỏi hôn trầm và thụy miên, thọ dụng những trú xứ xa vắng trong rừng sâu, rừng cây, thì Ta là một trong số đó.’
Etamahaṃ, brāhmaṇa, vigatathīnamiddhataṃ attani sampassamāno bhiyyo pallomamāpādiṃ araññe vihārāya.
Brāhmaṇa, seeing this freedom from sloth and torpor in myself, I became all the more emboldened to dwell in the wilderness.
Này Bà-la-môn, khi Ta thấy rõ sự đã thoát khỏi hôn trầm và thụy miên của mình, Ta càng thêm phấn chấn để sống trong rừng.
40. ‘‘Tassa mayhaṃ, brāhmaṇa, etadahosi – ‘ye kho keci samaṇā vā brāhmaṇā vā uddhatā avūpasantacittā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti, uddhataavūpasantacittasandosahetu have te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalaṃ bhayabheravaṃ avhāyanti.
40. "Brāhmaṇa, this thought occurred to me: ‘Some recluses and brahmins, being restless and having unquiet minds, resort to secluded forest and wilderness dwellings. Due to the fault of a restless and unquiet mind, these venerable recluses and brahmins surely invite unwholesome fear and terror.
40. “Này Bà-la-môn, Ta đã nghĩ rằng: ‘Bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào có tâm phóng dật, không an tịnh, thọ dụng những trú xứ xa vắng trong rừng sâu, rừng cây, thì do lỗi lầm của tâm phóng dật, không an tịnh của họ, những Sa-môn, Bà-la-môn ấy chắc chắn sẽ chuốc lấy sự sợ hãi và kinh hoàng bất thiện.
Na kho panāhaṃ uddhato avūpasantacitto araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevāmi; vūpasantacittohamasmi.
But I am not restless nor do I have an unquiet mind and resort to secluded forest and wilderness dwellings; I have a quieted mind.
Nhưng Ta không phải là người có tâm phóng dật, không an tịnh mà thọ dụng những trú xứ xa vắng trong rừng sâu, rừng cây; Ta có tâm an tịnh.
Ye hi vo ariyā vūpasantacittā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti, tesamahaṃ aññataro’ti.
‘Of those noble ones who have quieted minds and resort to secluded forest and wilderness dwellings, I am one.’
Những bậc Thánh nào có tâm an tịnh, thọ dụng những trú xứ xa vắng trong rừng sâu, rừng cây, thì Ta là một trong số đó.’
Etamahaṃ, brāhmaṇa, vūpasantacittataṃ attani sampassamāno bhiyyo pallomamāpādiṃ araññe vihārāya.
Brāhmaṇa, seeing this quieted mind in myself, I became all the more emboldened to dwell in the wilderness.
Này Bà-la-môn, khi Ta thấy rõ sự có tâm an tịnh của mình, Ta càng thêm phấn chấn để sống trong rừng.
41. ‘‘Tassa mayhaṃ, brāhmaṇa, etadahosi – ‘ye kho keci samaṇā vā brāhmaṇā vā kaṅkhī vicikicchī araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti, kaṅkhivicikicchisandosahetu have te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalaṃ bhayabheravaṃ avhāyanti.
41. "Brāhmaṇa, this thought occurred to me: ‘Some recluses and brahmins, being doubtful and indecisive, resort to secluded forest and wilderness dwellings. Due to the fault of being doubtful and indecisive, these venerable recluses and brahmins surely invite unwholesome fear and terror.
41. “Này Bà-la-môn, Ta đã nghĩ rằng: ‘Bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào có sự nghi ngờ, do dự, thọ dụng những trú xứ xa vắng trong rừng sâu, rừng cây, thì do lỗi lầm của sự nghi ngờ, do dự của họ, những Sa-môn, Bà-la-môn ấy chắc chắn sẽ chuốc lấy sự sợ hãi và kinh hoàng bất thiện.
Na kho panāhaṃ kaṅkhī vicikicchī araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevāmi; tiṇṇavicikicchohamasmi.
But I am not doubtful nor indecisive and resort to secluded forest and wilderness dwellings; I have crossed over indecision.
Nhưng Ta không phải là người có sự nghi ngờ, do dự mà thọ dụng những trú xứ xa vắng trong rừng sâu, rừng cây; Ta đã vượt qua mọi nghi ngờ.
Ye hi vo ariyā tiṇṇavicikicchā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti tesamahaṃ aññataro’ti.
‘Of those noble ones who have crossed over indecision and resort to secluded forest and wilderness dwellings, I am one.’
Những bậc Thánh nào đã vượt qua mọi nghi ngờ, thọ dụng những trú xứ xa vắng trong rừng sâu, rừng cây, thì Ta là một trong số đó.’
Etamahaṃ, brāhmaṇa, tiṇṇavicikicchataṃ attani sampassamāno bhiyyo pallomamāpādiṃ araññe vihārāya.
Brāhmaṇa, seeing this crossing over indecision in myself, I became all the more emboldened to dwell in the wilderness.
Này Bà-la-môn, khi Ta thấy rõ sự đã vượt qua mọi nghi ngờ của mình, Ta càng thêm phấn chấn để sống trong rừng.
42. ‘‘Tassa mayhaṃ, brāhmaṇa, etadahosi – ‘ye kho keci samaṇā vā brāhmaṇā vā attukkaṃsakā paravambhī araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti, attukkaṃsanaparavambhanasandosahetu have te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalaṃ bhayabheravaṃ avhāyanti.
42. "Brāhmaṇa, this thought occurred to me: ‘Some recluses and brahmins, praising themselves and disparaging others, resort to secluded forest and wilderness dwellings. Due to the fault of self-praise and disparagement of others, these venerable recluses and brahmins surely invite unwholesome fear and terror.
42. “Này Bà-la-môn, Ta đã nghĩ rằng: ‘Bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào tự tán dương mình, khinh miệt người khác, thọ dụng những trú xứ xa vắng trong rừng sâu, rừng cây, thì do lỗi lầm của sự tự tán dương mình, khinh miệt người khác của họ, những Sa-môn, Bà-la-môn ấy chắc chắn sẽ chuốc lấy sự sợ hãi và kinh hoàng bất thiện.
Na kho panāhaṃ attukkaṃsako paravambhī araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevāmi; anattukkaṃsako aparavambhīhamasmi.
But I do not praise myself nor disparage others and resort to secluded forest and wilderness dwellings; I do not praise myself nor disparage others.
Nhưng Ta không phải là người tự tán dương mình, khinh miệt người khác mà thọ dụng những trú xứ xa vắng trong rừng sâu, rừng cây; Ta không tự tán dương mình, không khinh miệt người khác.
Ye hi vo ariyā anattukkaṃsakā aparavambhī araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti tesamahaṃ aññataro’ti.
‘Of those noble ones who do not praise themselves nor disparage others and resort to secluded forest and wilderness dwellings, I am one.’
Những bậc Thánh nào không tự tán dương mình, không khinh miệt người khác, thọ dụng những trú xứ xa vắng trong rừng sâu, rừng cây, thì Ta là một trong số đó.’
Etamahaṃ, brāhmaṇa, anattukkaṃsakataṃ aparavambhitaṃ attani sampassamāno bhiyyo pallomamāpādiṃ araññe vihārāya.
Brāhmaṇa, seeing this non-praising of self and non-disparaging of others in myself, I became all the more emboldened to dwell in the wilderness.
Này Bà-la-môn, khi Ta thấy rõ sự không tự tán dương mình, không khinh miệt người khác của mình, Ta càng thêm phấn chấn để sống trong rừng.
43. ‘‘Tassa mayhaṃ, brāhmaṇa, etadahosi – ‘ye kho keci samaṇā vā brāhmaṇā vā chambhī bhīrukajātikā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti, chambhibhīrukajātikasandosahetu have te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalaṃ bhayabheravaṃ avhāyanti.
43. "Brāhmaṇa, this thought occurred to me: ‘Some recluses and brahmins, being timid and cowardly, resort to secluded forest and wilderness dwellings. Due to the fault of being timid and cowardly, these venerable recluses and brahmins surely invite unwholesome fear and terror.
43. “Này Bà-la-môn, Ta đã nghĩ rằng: ‘Bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào có tính nhút nhát, sợ hãi, thọ dụng những trú xứ xa vắng trong rừng sâu, rừng cây, thì do lỗi lầm của tính nhút nhát, sợ hãi của họ, những Sa-môn, Bà-la-môn ấy chắc chắn sẽ chuốc lấy sự sợ hãi và kinh hoàng bất thiện.
Na kho panāhaṃ chambhī bhīrukajātiko araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevāmi; vigatalomahaṃsohamasmi.
But I am not timid nor cowardly and resort to secluded forest and wilderness dwellings; I am one whose hair does not stand on end.
Nhưng Ta không phải là người có tính nhút nhát, sợ hãi mà thọ dụng những trú xứ xa vắng trong rừng sâu, rừng cây; Ta đã không còn dựng tóc gáy vì sợ hãi.
Ye hi vo ariyā vigatalomahaṃsā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti tesamahaṃ aññataro’ti.
‘Of those noble ones whose hair does not stand on end and resort to secluded forest and wilderness dwellings, I am one.’
Những bậc Thánh nào đã không còn dựng tóc gáy vì sợ hãi, thọ dụng những trú xứ xa vắng trong rừng sâu, rừng cây, thì Ta là một trong số đó.’
Etamahaṃ, brāhmaṇa, vigatalomahaṃsataṃ attani sampassamāno bhiyyo pallomamāpādiṃ araññe vihārāya.
Brāhmaṇa, seeing this state of having no hair standing on end in myself, I became all the more emboldened to dwell in the wilderness.
Này Bà-la-môn, khi Ta thấy rõ sự không còn dựng tóc gáy vì sợ hãi của mình, Ta càng thêm phấn chấn để sống trong rừng.
44. ‘‘Tassa mayhaṃ, brāhmaṇa, etadahosi – ‘ye kho keci samaṇā vā brāhmaṇā vā lābhasakkārasilokaṃ nikāmayamānā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti, lābhasakkārasilokanikāmana* sandosahetu have te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalaṃ bhayabheravaṃ avhāyanti.
44. ‘‘Then, brāhmaṇa, this occurred to me: ‘Indeed, any recluses or brāhmaṇas who, desiring gain, honor, and renown, resort to remote forest and jungle dwellings, such venerable recluses and brāhmaṇas, due to the fault of desiring gain, honor, and renown, invite unwholesome fear and terror.
44. “Này Bà-la-môn, tôi đã nghĩ thế này: ‘Bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào, vì mong cầu lợi lộc, sự tôn kính và danh tiếng, mà tìm đến những trú xứ thanh vắng trong rừng, những nơi xa vắng, thì do lỗi lầm của sự mong cầu lợi lộc, sự tôn kính và danh tiếng ấy, những Sa-môn và Bà-la-môn đó đã tự mời gọi những điều bất thiện, đáng sợ hãi và kinh hoàng.
Na kho panāhaṃ lābhasakkārasilokaṃ nikāmayamāno araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevāmi; appicchohamasmi.
But I do not resort to remote forest and jungle dwellings desiring gain, honor, and renown; I am one of few desires.
Nhưng tôi không phải vì mong cầu lợi lộc, sự tôn kính và danh tiếng mà tìm đến những trú xứ thanh vắng trong rừng, những nơi xa vắng; tôi là người thiểu dục.
Ye hi vo ariyā appicchā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti tesamahaṃ aññataro’ti.
I am one of those noble ones who are of few desires and resort to remote forest and jungle dwellings.’
Tôi là một trong số những bậc Thánh thiểu dục mà tìm đến những trú xứ thanh vắng trong rừng, những nơi xa vắng’.
Etamahaṃ, brāhmaṇa, appicchataṃ attani sampassamāno bhiyyo pallomamāpādiṃ araññe vihārāya.
Seeing this quality of having few desires in myself, brāhmaṇa, I became even more inclined to dwell in the forest.
Này Bà-la-môn, khi thấy sự thiểu dục này nơi bản thân, tôi càng thêm kiên quyết sống trong rừng.
45. ‘‘Tassa mayhaṃ, brāhmaṇa, etadahosi – ‘ye kho keci samaṇā vā brāhmaṇā vā kusītā hīnavīriyā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti, kusītahīnavīriyasandosahetu have te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalaṃ bhayabheravaṃ avhāyanti.
45. ‘‘Then, brāhmaṇa, this occurred to me: ‘Indeed, any recluses or brāhmaṇas who are lazy and of weak energy resort to remote forest and jungle dwellings, such venerable recluses and brāhmaṇas, due to the fault of being lazy and of weak energy, invite unwholesome fear and terror.
45. “Này Bà-la-môn, tôi đã nghĩ thế này: ‘Bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào, vì lười biếng, kém tinh tấn, mà tìm đến những trú xứ thanh vắng trong rừng, những nơi xa vắng, thì do lỗi lầm của sự lười biếng, kém tinh tấn ấy, những Sa-môn và Bà-la-môn đó đã tự mời gọi những điều bất thiện, đáng sợ hãi và kinh hoàng.
Na kho panāhaṃ kusīto hīnavīriyo araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevāmi; āraddhavīriyohamasmi.
But I am not lazy or of weak energy when resorting to remote forest and jungle dwellings; I am one of aroused energy.
Nhưng tôi không phải là người lười biếng, kém tinh tấn mà tìm đến những trú xứ thanh vắng trong rừng, những nơi xa vắng; tôi là người đã phát khởi tinh tấn.
Ye hi vo ariyā āraddhavīriyā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti tesamahaṃ aññataro’ti.
I am one of those noble ones who are of aroused energy and resort to remote forest and jungle dwellings.’
Tôi là một trong số những bậc Thánh đã phát khởi tinh tấn mà tìm đến những trú xứ thanh vắng trong rừng, những nơi xa vắng’.
Etamahaṃ, brāhmaṇa, āraddhavīriyataṃ attani sampassamāno bhiyyo pallomamāpādiṃ araññe vihārāya.
Seeing this quality of aroused energy in myself, brāhmaṇa, I became even more inclined to dwell in the forest.
Này Bà-la-môn, khi thấy sự phát khởi tinh tấn này nơi bản thân, tôi càng thêm kiên quyết sống trong rừng.
46. ‘‘Tassa mayhaṃ, brāhmaṇa, etadahosi – ‘ye kho keci samaṇā vā brāhmaṇā vā muṭṭhassatī asampajānā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti, muṭṭhassatiasampajānasandosahetu have te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalaṃ bhayabheravaṃ avhāyanti.
46. ‘‘Then, brāhmaṇa, this occurred to me: ‘Indeed, any recluses or brāhmaṇas who are of confused mindfulness and without clear comprehension resort to remote forest and jungle dwellings, such venerable recluses and brāhmaṇas, due to the fault of being of confused mindfulness and without clear comprehension, invite unwholesome fear and terror.
46. “Này Bà-la-môn, tôi đã nghĩ thế này: ‘Bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào, vì thất niệm, không tỉnh giác, mà tìm đến những trú xứ thanh vắng trong rừng, những nơi xa vắng, thì do lỗi lầm của sự thất niệm, không tỉnh giác ấy, những Sa-môn và Bà-la-môn đó đã tự mời gọi những điều bất thiện, đáng sợ hãi và kinh hoàng.
Na kho panāhaṃ muṭṭhassati asampajāno araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevāmi; upaṭṭhitassatihamasmi.
But I am not of confused mindfulness or without clear comprehension when resorting to remote forest and jungle dwellings; I am one of established mindfulness.
Nhưng tôi không phải là người thất niệm, không tỉnh giác mà tìm đến những trú xứ thanh vắng trong rừng, những nơi xa vắng; tôi là người có niệm hiện tiền.
Ye hi vo ariyā upaṭṭhitassatī araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti tesamahaṃ aññataro’ti.
I am one of those noble ones who are of established mindfulness and resort to remote forest and jungle dwellings.’
Tôi là một trong số những bậc Thánh có niệm hiện tiền mà tìm đến những trú xứ thanh vắng trong rừng, những nơi xa vắng’.
Etamahaṃ, brāhmaṇa, upaṭṭhitassatitaṃ attani sampassamāno bhiyyo pallomamāpādiṃ araññe vihārāya.
Seeing this quality of established mindfulness in myself, brāhmaṇa, I became even more inclined to dwell in the forest.
Này Bà-la-môn, khi thấy niệm hiện tiền này nơi bản thân, tôi càng thêm kiên quyết sống trong rừng.
47. ‘‘Tassa mayhaṃ, brāhmaṇa, etadahosi – ‘ye kho keci samaṇā vā brāhmaṇā vā asamāhitā vibbhantacittā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti, asamāhitavibbhantacittasandosahetu have te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalaṃ bhayabheravaṃ avhāyanti.
47. ‘‘Then, brāhmaṇa, this occurred to me: ‘Indeed, any recluses or brāhmaṇas who are unconcentrated and of scattered minds resort to remote forest and jungle dwellings, such venerable recluses and brāhmaṇas, due to the fault of being unconcentrated and of scattered minds, invite unwholesome fear and terror.
47. “Này Bà-la-môn, tôi đã nghĩ thế này: ‘Bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào, vì không định tĩnh, tâm tán loạn, mà tìm đến những trú xứ thanh vắng trong rừng, những nơi xa vắng, thì do lỗi lầm của sự không định tĩnh, tâm tán loạn ấy, những Sa-môn và Bà-la-môn đó đã tự mời gọi những điều bất thiện, đáng sợ hãi và kinh hoàng.
Na kho panāhaṃ asamāhito vibbhantacitto araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevāmi; samādhisampannohamasmi.
But I am not unconcentrated or of a scattered mind when resorting to remote forest and jungle dwellings; I am one endowed with samādhi.
Nhưng tôi không phải là người không định tĩnh, tâm tán loạn mà tìm đến những trú xứ thanh vắng trong rừng, những nơi xa vắng; tôi là người thành tựu định.
Ye hi vo ariyā samādhisampannā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti tesamahaṃ aññataro’ti.
I am one of those noble ones who are endowed with samādhi and resort to remote forest and jungle dwellings.’
Tôi là một trong số những bậc Thánh thành tựu định mà tìm đến những trú xứ thanh vắng trong rừng, những nơi xa vắng’.
Etamahaṃ, brāhmaṇa, samādhisampadaṃ attani sampassamāno bhiyyo pallomamāpādiṃ araññe vihārāya.
Seeing this accomplishment of samādhi in myself, brāhmaṇa, I became even more inclined to dwell in the forest.
Này Bà-la-môn, khi thấy sự thành tựu định này nơi bản thân, tôi càng thêm kiên quyết sống trong rừng.
48. ‘‘Tassa mayhaṃ, brāhmaṇa, etadahosi – ‘ye kho keci samaṇā vā brāhmaṇā vā duppaññā eḷamūgā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti, duppaññaeḷamūgasandosahetu have te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalaṃ bhayabheravaṃ avhāyanti.
48. ‘‘Then, brāhmaṇa, this occurred to me: ‘Indeed, any recluses or brāhmaṇas who are unwise and dull-witted resort to remote forest and jungle dwellings, such venerable recluses and brāhmaṇas, due to the fault of being unwise and dull-witted, invite unwholesome fear and terror.
48. “Này Bà-la-môn, tôi đã nghĩ thế này: ‘Bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào, vì kém trí tuệ, ngu đần, mà tìm đến những trú xứ thanh vắng trong rừng, những nơi xa vắng, thì do lỗi lầm của sự kém trí tuệ, ngu đần ấy, những Sa-môn và Bà-la-môn đó đã tự mời gọi những điều bất thiện, đáng sợ hãi và kinh hoàng.
Na kho panāhaṃ duppañño eḷamūgo araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevāmi; paññāsampannohamasmi.
But I am not unwise or dull-witted when resorting to remote forest and jungle dwellings; I am one endowed with wisdom.
Nhưng tôi không phải là người kém trí tuệ, ngu đần mà tìm đến những trú xứ thanh vắng trong rừng, những nơi xa vắng; tôi là người thành tựu trí tuệ.
Ye hi vo ariyā paññāsampannā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti tesamahaṃ aññataro’ti.
I am one of those noble ones who are endowed with wisdom and resort to remote forest and jungle dwellings.’
Tôi là một trong số những bậc Thánh thành tựu trí tuệ mà tìm đến những trú xứ thanh vắng trong rừng, những nơi xa vắng’.
Etamahaṃ, brāhmaṇa, paññāsampadaṃ attani sampassamāno bhiyyo pallomamāpādiṃ araññe vihārāya.
Seeing this accomplishment of wisdom in myself, brāhmaṇa, I became even more inclined to dwell in the forest.
Này Bà-la-môn, khi thấy sự thành tựu trí tuệ này nơi bản thân, tôi càng thêm kiên quyết sống trong rừng.
49. ‘‘Tassa mayhaṃ, brāhmaṇa, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ yā tā rattiyo abhiññātā abhilakkhitā – cātuddasī pañcadasī aṭṭhamī ca pakkhassa – tathārūpāsu rattīsu yāni tāni ārāmacetiyāni vanacetiyāni rukkhacetiyāni bhiṃsanakāni salomahaṃsāni tathārūpesu senāsanesu vihareyyaṃ appeva nāmāhaṃ bhayabheravaṃ passeyya’nti.
49. ‘‘Then, brāhmaṇa, this occurred to me: ‘What if, on those well-known, marked nights—the fourteenth, fifteenth, and eighth of the lunar fortnight—I were to dwell in fearsome and hair-raising shrines in parks, forest shrines, and tree shrines, so that I might experience fear and terror?’
49. “Này Bà-la-môn, tôi đã nghĩ thế này: ‘Ước gì trong những đêm đã được biết rõ, đã được ghi nhận – đêm mười bốn, đêm rằm và đêm mồng tám của mỗi nửa tháng – tôi sẽ sống trong những trú xứ như những điện thờ trong vườn, những điện thờ trong rừng, những điện thờ cây cối, những nơi đáng sợ hãi, dựng tóc gáy, để có thể thấy được điều đáng sợ hãi và kinh hoàng đó’.
So kho ahaṃ, brāhmaṇa, aparena samayena yā tā rattiyo abhiññātā abhilakkhitā – cātuddasī pañcadasī aṭṭhamī ca pakkhassa – tathārūpāsu rattīsu yāni tāni ārāmacetiyāni vanacetiyāni rukkhacetiyāni bhiṃsanakāni salomahaṃsāni tathārūpesu senāsanesu viharāmi.
So, brāhmaṇa, on a later occasion, on those well-known, marked nights—the fourteenth, fifteenth, and eighth of the lunar fortnight—I dwelt in fearsome and hair-raising shrines in parks, forest shrines, and tree shrines.
Này Bà-la-môn, sau đó, trong những đêm đã được biết rõ, đã được ghi nhận – đêm mười bốn, đêm rằm và đêm mồng tám của mỗi nửa tháng – tôi đã sống trong những trú xứ như những điện thờ trong vườn, những điện thờ trong rừng, những điện thờ cây cối, những nơi đáng sợ hãi, dựng tóc gáy.
Tattha ca me, brāhmaṇa, viharato mago vā āgacchati, moro vā kaṭṭhaṃ pāteti, vāto vā paṇṇakasaṭaṃ* ereti; tassa mayhaṃ brāhmaṇa etadahosi* – ‘etaṃ nūna taṃ bhayabheravaṃ āgacchatī’ti.
While I was dwelling there, brāhmaṇa, a deer would come, or a peacock would drop a stick, or the wind would rustle dry leaves; and then, brāhmaṇa, this occurred to me: ‘That must be the fear and terror approaching!’
Này Bà-la-môn, khi tôi đang sống ở đó, một con thú rừng đến, hoặc một con công làm rơi cành cây khô, hoặc gió thổi lá khô; lúc đó, này Bà-la-môn, tôi đã nghĩ: ‘Chắc đây là điều đáng sợ hãi và kinh hoàng đang đến’.
Tassa mayhaṃ, brāhmaṇa, etadahosi – ‘kiṃ nu kho ahaṃ aññadatthu bhayapaṭikaṅkhī* viharāmi?
Then, brāhmaṇa, this occurred to me: ‘Why do I, in fact, dwell awaiting fear?
Này Bà-la-môn, tôi đã nghĩ thế này: ‘Tại sao tôi lại sống trong sự mong đợi nỗi sợ hãi?
Yaṃnūnāhaṃ yathābhūtaṃ yathābhūtassa* me taṃ bhayabheravaṃ āgacchati, tathābhūtaṃ tathābhūtova* taṃ bhayabheravaṃ paṭivineyya’nti.
What if, just as that fear and terror approaches me, I were to dispel that fear and terror in that very posture?’
Tốt hơn hết là tôi nên dứt bỏ nỗi sợ hãi và kinh hoàng đó đúng theo cách nó đến, đúng theo cách tôi đang ở’.
Tassa mayhaṃ, brāhmaṇa, caṅkamantassa taṃ bhayabheravaṃ āgacchati.
Then, brāhmaṇa, while I was walking, that fear and terror approached me.
Này Bà-la-môn, khi tôi đang đi kinh hành, nỗi sợ hãi và kinh hoàng đó ập đến.
So kho ahaṃ, brāhmaṇa, neva tāva tiṭṭhāmi na nisīdāmi na nipajjāmi, yāva caṅkamantova taṃ bhayabheravaṃ paṭivinemi.
So, brāhmaṇa, I did not stand, nor sit, nor lie down, until, while still walking, I dispelled that fear and terror.
Này Bà-la-môn, tôi không dừng lại, không ngồi xuống, không nằm xuống, cho đến khi tôi dứt bỏ được nỗi sợ hãi và kinh hoàng đó ngay khi đang đi kinh hành.
Tassa mayhaṃ, brāhmaṇa, ṭhitassa taṃ bhayabheravaṃ āgacchati.
Then, brāhmaṇa, while I was standing, that fear and terror approached me.
Này Bà-la-môn, khi tôi đang đứng, nỗi sợ hãi và kinh hoàng đó ập đến.
So kho ahaṃ, brāhmaṇa, neva tāva caṅkamāmi na nisīdāmi na nipajjāmi.
So, brāhmaṇa, I did not walk, nor sit, nor lie down.
Này Bà-la-môn, tôi không đi kinh hành, không ngồi xuống, không nằm xuống.
Yāva ṭhitova taṃ bhayabheravaṃ paṭivinemi.
until, while still standing, I dispelled that fear and terror.
Cho đến khi tôi dứt bỏ được nỗi sợ hãi và kinh hoàng đó ngay khi đang đứng.
Tassa mayhaṃ, brāhmaṇa, nisinnassa taṃ bhayabheravaṃ āgacchati.
Then, brāhmaṇa, while I was sitting, that fear and terror approached me.
Này Bà-la-môn, khi tôi đang ngồi, nỗi sợ hãi và kinh hoàng đó ập đến.
So kho ahaṃ, brāhmaṇa, neva tāva nipajjāmi na tiṭṭhāmi na caṅkamāmi, yāva nisinnova taṃ bhayabheravaṃ paṭivinemi.
So, brāhmaṇa, I did not lie down, nor stand, nor walk, until, while still sitting, I dispelled that fear and terror.
Này Bà-la-môn, tôi không nằm xuống, không đứng dậy, không đi kinh hành, cho đến khi tôi dứt bỏ được nỗi sợ hãi và kinh hoàng đó ngay khi đang ngồi.
Tassa mayhaṃ, brāhmaṇa, nipannassa taṃ bhayabheravaṃ āgacchati.
Then, brāhmaṇa, while I was lying down, that fear and terror approached me.
Này Bà-la-môn, khi tôi đang nằm, nỗi sợ hãi và kinh hoàng đó ập đến.
So kho ahaṃ, brāhmaṇa, neva tāva nisīdāmi na tiṭṭhāmi na caṅkamāmi, yāva nipannova taṃ bhayabheravaṃ paṭivinemi.
So, brāhmaṇa, I did not sit, nor stand, nor walk, until, while still lying down, I dispelled that fear and terror.
Này Bà-la-môn, tôi không ngồi dậy, không đứng dậy, không đi kinh hành, cho đến khi tôi dứt bỏ được nỗi sợ hãi và kinh hoàng đó ngay khi đang nằm.
50. ‘‘Santi kho pana, brāhmaṇa, eke samaṇabrāhmaṇā rattiṃyeva samānaṃ divāti sañjānanti, divāyeva samānaṃ rattīti sañjānanti.
50. ‘‘Indeed, brāhmaṇa, there are some recluses and brāhmaṇas who perceive night as day, and day as night.
50. “Này Bà-la-môn, có một số Sa-môn và Bà-la-môn nhận biết đêm là ngày, và nhận biết ngày là đêm.
Idamahaṃ tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ sammohavihārasmiṃ vadāmi.
This I call the confused dwelling of those recluses and brāhmaṇas.
Tôi nói rằng đây là sự sống trong sự mê lầm của những Sa-môn và Bà-la-môn đó.
Ahaṃ kho pana, brāhmaṇa, rattiṃyeva samānaṃ rattīti sañjānāmi, divāyeva samānaṃ divāti sañjānāmi.
However, brāhmaṇa, I perceive night as night, and day as day.
Nhưng tôi, này Bà-la-môn, nhận biết đêm là đêm, và nhận biết ngày là ngày.
Yaṃ kho taṃ, brāhmaṇa, sammā vadamāno vadeyya – ‘asammohadhammo satto loke uppanno bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussāna’nti, mameva taṃ sammā vadamāno vadeyya – ‘asammohadhammo satto loke uppanno bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussāna’nti.
That which, brahmin, one would rightly say – ‘A being of undeluded nature has appeared in the world for the welfare of many, for the happiness of many, out of compassion for the world, for the good, for the benefit, for the happiness of gods and humans’ – it is of me that one would rightly say: ‘A being of undeluded nature has appeared in the world for the welfare of many, for the happiness of many, out of compassion for the world, for the good, for the benefit, for the happiness of gods and humans.’
Này Bà-la-môn, lời nào mà người nói đúng đắn sẽ nói rằng: ‘Một chúng sinh không lầm lạc đã xuất hiện trên đời, vì lợi ích của nhiều người, vì hạnh phúc của nhiều người, vì lòng từ bi đối với thế gian, vì lợi ích, vì hạnh phúc của chư thiên và loài người’, thì người nói đúng đắn ấy chỉ có thể nói về Ta mà thôi: ‘Một chúng sinh không lầm lạc đã xuất hiện trên đời, vì lợi ích của nhiều người, vì hạnh phúc của nhiều người, vì lòng từ bi đối với thế gian, vì lợi ích, vì hạnh phúc của chư thiên và loài người’.
51. ‘‘Āraddhaṃ kho pana me, brāhmaṇa, vīriyaṃ ahosi asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā* , passaddho kāyo asāraddho, samāhitaṃ cittaṃ ekaggaṃ.
51. “My energy, brahmin, was aroused and unflagging; mindfulness was established and unforgotten; my body was tranquil and undisturbed; my mind was concentrated and unified.
51. ‘‘Này Bà-la-môn, tinh tấn của Ta đã được khởi lên không thối chuyển, niệm đã được an trú không lãng quên, thân đã được an tịnh không xao động, tâm đã được định tĩnh, nhất tâm.
So kho ahaṃ, brāhmaṇa, vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ.
Then, brahmin, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unwholesome states, I entered and dwelled in the first jhāna, which is accompanied by vitakka and vicāra, with joy and pleasure born of seclusion.
Này Bà-la-môn, Ta ly dục, ly các pháp bất thiện, chứng và trú thiền thứ nhất, một trạng thái hỷ lạc do ly dục sinh, có tầm, có tứ.
Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ.
With the subsiding of vitakka and vicāra, with the internal tranquility and unification of mind, I entered and dwelled in the second jhāna, which is without vitakka and vicāra, with joy and pleasure born of concentration.
Với sự diệt trừ tầm và tứ, Ta chứng và trú thiền thứ hai, một trạng thái hỷ lạc do định sinh, không tầm, không tứ, nội tĩnh, nhất tâm.
Pītiyā ca virāgā upekkhako ca vihāsiṃ, sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedesiṃ; yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ.
With the fading of joy as well, I dwelled in equanimity, mindful and clearly comprehending, and I experienced pleasure with the body; that of which the noble ones declare: ‘He dwells in equanimity, mindful, and in pleasure’ – I entered and dwelled in the third jhāna.
Với sự ly hỷ, Ta trú xả, chánh niệm, tỉnh giác, và cảm nhận lạc thọ trong thân; điều mà các bậc Thánh gọi là ‘người trú xả, chánh niệm, an lạc’, Ta chứng và trú thiền thứ ba.
Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ.
With the abandoning of pleasure and pain, and with the prior disappearance of joy and sorrow, I entered and dwelled in the fourth jhāna, which is neither painful nor pleasant, with the purity of mindfulness due to equanimity.
Với sự xả lạc, xả khổ, và sự diệt trừ hỷ, ưu đã có từ trước, Ta chứng và trú thiền thứ tư, một trạng thái không khổ không lạc, hoàn toàn thanh tịnh bởi xả và niệm.
52. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte pubbenivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ.
52. “With my mind thus concentrated, purified, bright, unblemished, rid of defilements, malleable, wieldy, steady, and imperturbable, I directed it to the knowledge of previous existences.
52. ‘‘Khi tâm Ta đã định tĩnh như vậy, thanh tịnh, trong sáng, không cấu uế, không phiền não, mềm mại, dễ sử dụng, vững vàng, đạt đến sự bất động, Ta hướng tâm đến Tuệ quán về các đời sống quá khứ (pubbenivāsānussatiñāṇa).
So anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi, seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattālīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe – ‘amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhūpapanno’ti.
I recollected my manifold previous existences, that is to say, one birth, two births, three births, four births, five births, ten births, twenty births, thirty births, forty births, fifty births, one hundred births, one thousand births, one hundred thousand births, many eons of world-contraction, many eons of world-expansion, many eons of world-contraction and expansion: ‘There I was of such a name, of such a clan, of such an appearance, fed in such a way, experienced such pleasures and pains, and had such a lifespan. Having passed away from there, I reappeared yonder. There too I was of such a name, of such a clan, of such an appearance, fed in such a way, experienced such pleasures and pains, and had such a lifespan. Having passed away from there, I reappeared here.’
Ta nhớ lại nhiều đời sống quá khứ khác nhau, như một đời, hai đời, ba đời, bốn đời, năm đời, mười đời, hai mươi đời, ba mươi đời, bốn mươi đời, năm mươi đời, một trăm đời, một ngàn đời, một trăm ngàn đời, nhiều kiếp hoại (saṃvaṭṭakappa), nhiều kiếp thành (vivaṭṭakappa), nhiều kiếp hoại và thành (saṃvaṭṭavivaṭṭakappa) – ‘Ở chỗ kia, Ta có tên như vậy, dòng họ như vậy, sắc tướng như vậy, thức ăn như vậy, cảm thọ khổ lạc như vậy, tuổi thọ như vậy; từ đó Ta chết, và sinh vào chỗ kia; ở chỗ kia, Ta có tên như vậy, dòng họ như vậy, sắc tướng như vậy, thức ăn như vậy, cảm thọ khổ lạc như vậy, tuổi thọ như vậy; từ đó Ta chết, và sinh vào đây’.
Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi.
Thus I recollected my manifold previous existences, with their modes and features.
Như vậy, Ta nhớ lại nhiều đời sống quá khứ với đầy đủ chi tiết và đặc điểm.
Ayaṃ kho me, brāhmaṇa, rattiyā paṭhame yāme paṭhamā vijjā adhigatā, avijjā vihatā vijjā uppannā, tamo vihato āloko uppanno, yathā taṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato.
This, brahmin, was my first knowledge attained in the first watch of the night; ignorance was dispelled, knowledge arose; darkness was dispelled, light arose – as is fitting for one who dwells heedful, ardent, and resolute.
Này Bà-la-môn, đây là Minh thứ nhất mà Ta đã đạt được trong canh đầu của đêm, vô minh đã được diệt trừ, minh đã sinh khởi, bóng tối đã được xua tan, ánh sáng đã xuất hiện, như vậy đối với một người sống không phóng dật, nhiệt tâm, và tinh cần.
53. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte sattānaṃ cutūpapātañāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ.
53. “With my mind thus concentrated, purified, bright, unblemished, rid of defilements, malleable, wieldy, steady, and imperturbable, I directed it to the knowledge of the passing away and reappearing of beings.
53. ‘‘Khi tâm Ta đã định tĩnh như vậy, thanh tịnh, trong sáng, không cấu uế, không phiền não, mềm mại, dễ sử dụng, vững vàng, đạt đến sự bất động, Ta hướng tâm đến Tuệ quán về sự sinh và diệt của chúng sinh (sattānaṃ cutūpapātañāṇa).
So dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passāmi cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāmi – ‘ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā; te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā.
With the divine eye, purified and surpassing that of humans, I saw beings passing away and reappearing, inferior and superior, beautiful and ugly, fortunate and unfortunate; I understood beings as they passed on according to their kamma: ‘These esteemed beings, endowed with bodily misconduct, verbal misconduct, and mental misconduct, who reviled the Noble Ones, held wrong views, and undertook actions based on wrong views, with the break-up of the body, after death, have reappeared in a state of deprivation, a bad destination, the lower realms, hell.
Với thiên nhãn thanh tịnh, siêu việt loài người, Ta thấy chúng sinh chết và sinh, hạ liệt và cao quý, xinh đẹp và xấu xí, tái sinh vào cảnh thiện và cảnh ác, và Ta biết rõ chúng sinh tùy theo nghiệp của họ – ‘Thật vậy, những chúng sinh này đã thực hiện thân ác nghiệp, khẩu ác nghiệp, ý ác nghiệp, phỉ báng các bậc Thánh, có tà kiến, và đã thọ trì các nghiệp tà kiến; do sự tan rã của thân, sau khi chết, họ tái sinh vào cõi đọa xứ, ác thú, khổ cảnh, địa ngục.
Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā; te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā’ti.
But these esteemed beings, endowed with bodily good conduct, verbal good conduct, and mental good conduct, who did not revile the Noble Ones, held right views, and undertook actions based on right views, with the break-up of the body, after death, have reappeared in a good destination, a heavenly world.’
Hoặc giả, những chúng sinh này đã thực hiện thân thiện nghiệp, khẩu thiện nghiệp, ý thiện nghiệp, không phỉ báng các bậc Thánh, có chánh kiến, và đã thọ trì các nghiệp chánh kiến; do sự tan rã của thân, sau khi chết, họ tái sinh vào cõi thiện thú, thiên giới’.
Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passāmi cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāmi.
Thus, with the divine eye, purified and surpassing that of humans, I saw beings passing away and reappearing, inferior and superior, beautiful and ugly, fortunate and unfortunate; I understood beings as they passed on according to their kamma.
Như vậy, với thiên nhãn thanh tịnh, siêu việt loài người, Ta thấy chúng sinh chết và sinh, hạ liệt và cao quý, xinh đẹp và xấu xí, tái sinh vào cảnh thiện và cảnh ác, và Ta biết rõ chúng sinh tùy theo nghiệp của họ.
Ayaṃ kho me, brāhmaṇa, rattiyā majjhime yāme dutiyā vijjā adhigatā, avijjā vihatā vijjā uppannā, tamo vihato āloko uppanno, yathā taṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato.
This, brahmin, was my second knowledge attained in the middle watch of the night; ignorance was dispelled, knowledge arose; darkness was dispelled, light arose – as is fitting for one who dwells heedful, ardent, and resolute.
Này Bà-la-môn, đây là Minh thứ hai mà Ta đã đạt được trong canh giữa của đêm, vô minh đã được diệt trừ, minh đã sinh khởi, bóng tối đã được xua tan, ánh sáng đã xuất hiện, như vậy đối với một người sống không phóng dật, nhiệt tâm, và tinh cần.
54. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ.
54. “With my mind thus concentrated, purified, bright, unblemished, rid of defilements, malleable, wieldy, steady, and imperturbable, I directed it to the knowledge of the destruction of the asavas.
54. ‘‘Khi tâm Ta đã định tĩnh như vậy, thanh tịnh, trong sáng, không cấu uế, không phiền não, mềm mại, dễ sử dụng, vững vàng, đạt đến sự bất động, Ta hướng tâm đến Tuệ quán về sự diệt trừ các lậu hoặc (āsavakkhayañāṇa).
So ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ dukkhasamudayo’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ dukkhanirodho’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ.
I directly knew, as it actually is, ‘This is dukkha’; I directly knew, as it actually is, ‘This is the origin of dukkha’; I directly knew, as it actually is, ‘This is the cessation of dukkha’; I directly knew, as it actually is, ‘This is the path leading to the cessation of dukkha’.
Ta đã như thật biết: ‘Đây là khổ’; Ta đã như thật biết: ‘Đây là nguyên nhân của khổ’; Ta đã như thật biết: ‘Đây là sự diệt khổ’; Ta đã như thật biết: ‘Đây là con đường đưa đến sự diệt khổ’.
‘Ime āsavā’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ āsavasamudayo’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ āsavanirodho’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ.
I directly knew, as it actually is, ‘These are the asavas’; I directly knew, as it actually is, ‘This is the origin of the asavas’; I directly knew, as it actually is, ‘This is the cessation of the asavas’; I directly knew, as it actually is, ‘This is the path leading to the cessation of the asavas’.
Ta đã như thật biết: ‘Đây là các lậu hoặc’; Ta đã như thật biết: ‘Đây là nguyên nhân của các lậu hoặc’; Ta đã như thật biết: ‘Đây là sự diệt trừ các lậu hoặc’; Ta đã như thật biết: ‘Đây là con đường đưa đến sự diệt trừ các lậu hoặc’.
Tassa me evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccittha, bhavāsavāpi cittaṃ vimuccittha, avijjāsavāpi cittaṃ vimuccittha.
As I thus knew and saw, my mind was liberated from the asava of sensual desire, my mind was liberated from the asava of becoming, my mind was liberated from the asava of ignorance.
Khi Ta biết như vậy, thấy như vậy, tâm Ta được giải thoát khỏi lậu hoặc dục (kāmāsava), tâm Ta được giải thoát khỏi lậu hoặc hữu (bhavāsava), tâm Ta được giải thoát khỏi lậu hoặc vô minh (avijjāsava).
Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ ahosi.
With liberation came the knowledge, ‘It is liberated.’
Khi đã giải thoát, Ta có tuệ tri rằng: ‘Ta đã giải thoát’.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti abbhaññāsiṃ.
I directly knew: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what was to be done has been done, there is no more for this state of being.’
Ta đã chứng tri: ‘Sự sinh đã tận, phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sinh nữa’.
Ayaṃ kho me, brāhmaṇa, rattiyā pacchime yāme tatiyā vijjā adhigatā, avijjā vihatā vijjā uppannā, tamo vihato āloko uppanno, yathā taṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato.
This, brahmin, was my third knowledge attained in the last watch of the night; ignorance was dispelled, knowledge arose; darkness was dispelled, light arose – as is fitting for one who dwells heedful, ardent, and resolute.
Này Bà-la-môn, đây là Minh thứ ba mà Ta đã đạt được trong canh cuối của đêm, vô minh đã được diệt trừ, minh đã sinh khởi, bóng tối đã được xua tan, ánh sáng đã xuất hiện, như vậy đối với một người sống không phóng dật, nhiệt tâm, và tinh cần.
55. ‘‘Siyā kho pana te, brāhmaṇa, evamassa – ‘ajjāpi nūna samaṇo gotamo avītarāgo avītadoso avītamoho, tasmā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevatī’ti.
55. “It might occur to you, brahmin: ‘Surely, the ascetic Gotama is still not free from lust, not free from hatred, not free from delusion; that is why he resorts to remote forest and wilderness dwellings.’
55. ‘‘Này Bà-la-môn, có lẽ ông nghĩ rằng: ‘Cho đến bây giờ, Sa-môn Gotama vẫn còn chưa đoạn trừ tham, chưa đoạn trừ sân, chưa đoạn trừ si, vì vậy Ngài vẫn còn sống ở những trú xứ rừng núi, hẻo lánh’.
Na kho panetaṃ, brāhmaṇa, evaṃ daṭṭhabbaṃ.
But, brahmin, it should not be seen in this way.
Nhưng này Bà-la-môn, ông không nên nghĩ như vậy.
Dve kho ahaṃ, brāhmaṇa, atthavase sampassamāno araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevāmi – attano ca diṭṭhadhammasukhavihāraṃ sampassamāno, pacchimañca janataṃ anukampamāno’’ti.
I resort to remote forest and wilderness dwellings, brahmin, seeing two benefits: my own comfortable dwelling in this present life, and out of compassion for future generations.”
Này Bà-la-môn, Ta sống ở những trú xứ rừng núi, hẻo lánh vì hai mục đích: một là để tự mình đạt được sự an lạc trong hiện tại, hai là để thể hiện lòng từ bi đối với những thế hệ tương lai’’.
56. ‘‘Anukampitarūpā vatāyaṃ bhotā gotamena pacchimā janatā, yathā taṃ arahatā sammāsambuddhena.
56. “Indeed, future generations are compassionately cared for by Master Gotama, as is fitting for an Arahant, a Fully Self-Enlightened One.
56. ‘‘Thật vậy, Đức Gotama đáng kính đã thể hiện lòng từ bi đối với những thế hệ tương lai, như một bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác.
Abhikkantaṃ, bho gotama!
Excellent, Master Gotama!
Tuyệt vời thay, Đức Gotama!
Abhikkantaṃ, bho gotama!
Excellent, Master Gotama!
Tuyệt vời thay, Đức Gotama!
Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti; evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito.
Just as, Venerable Gotama, one might set upright what was overturned, or reveal what was hidden, or point out the way to one who was lost, or hold up a lamp in the darkness so that those with eyes might see forms; in the very same way has the Dhamma been made clear by the Venerable Gotama in various ways.
Thưa Tôn giả Gotama, như người ta có thể lật ngửa cái bị úp, mở ra cái bị che kín, chỉ đường cho người bị lạc lối, hoặc cầm đèn dầu trong bóng tối để ‘người có mắt sẽ thấy các hình sắc’; cũng vậy, Chánh pháp đã được Tôn giả Gotama tuyên thuyết bằng nhiều phương cách khác nhau.
Esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca.
I go for refuge to the Venerable Gotama, and to the Dhamma, and to the Saṅgha of bhikkhus.
Con xin quy y Tôn giả Gotama, quy y Giáo pháp và quy y Tăng đoàn.
Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
May the Venerable Gotama remember me as a lay follower who has gone for refuge from this day forth as long as life lasts.”
Xin Tôn giả Gotama hãy chấp nhận con là một cận sự nam đã quy y trọn đời, kể từ hôm nay.”
‘‘Cattārome, āvuso, puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ.
“There are, friends, these four types of individuals existing, found in the world.
“Này chư Hiền, có bốn hạng người đang hiện hữu, đang có mặt trên đời.
Katame cattāro?
Which four?
Thế nào là bốn?
Idhāvuso, ekacco puggalo sāṅgaṇova samāno ‘atthi me ajjhattaṃ aṅgaṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti.
Here, friends, a certain individual, being with defilements (sāṅgaṇa), does not truly understand: ‘There are defilements within me.’
Này chư Hiền, ở đây, một số người có cấu uế (sāṅgaṇa), nhưng không như thật biết: ‘Trong tôi có cấu uế’.
Idha panāvuso, ekacco puggalo sāṅgaṇova samāno ‘atthi me ajjhattaṃ aṅgaṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti.
But here, friends, a certain individual, being with defilements, truly understands: ‘There are defilements within me.’
Này chư Hiền, nhưng ở đây, một số người có cấu uế (sāṅgaṇa), và như thật biết: ‘Trong tôi có cấu uế’.
Idhāvuso, ekacco puggalo anaṅgaṇova samāno ‘natthi me ajjhattaṃ aṅgaṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti.
Here, friends, a certain individual, being without defilements (anaṅgaṇa), does not truly understand: ‘There are no defilements within me.’
Này chư Hiền, ở đây, một số người không có cấu uế (anaṅgaṇa), nhưng không như thật biết: ‘Trong tôi không có cấu uế’.
Idha panāvuso, ekacco puggalo anaṅgaṇova samāno ‘natthi me ajjhattaṃ aṅgaṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti.
But here, friends, a certain individual, being without defilements, truly understands: ‘There are no defilements within me.’
Này chư Hiền, nhưng ở đây, một số người không có cấu uế (anaṅgaṇa), và như thật biết: ‘Trong tôi không có cấu uế’.
Tatrāvuso, yvāyaṃ puggalo sāṅgaṇova samāno ‘atthi me ajjhattaṃ aṅgaṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti, ayaṃ imesaṃ dvinnaṃ puggalānaṃ sāṅgaṇānaṃyeva sataṃ hīnapuriso akkhāyati.
Among these, friends, the individual who, being with defilements, does not truly understand: ‘There are defilements within me’—this one is said to be the inferior person among these two individuals who are with defilements.
Này chư Hiền, trong số đó, người nào có cấu uế (sāṅgaṇa), nhưng không như thật biết: ‘Trong tôi có cấu uế’, người ấy được gọi là hạng người thấp kém trong hai hạng người có cấu uế này.
Tatrāvuso, yvāyaṃ puggalo sāṅgaṇova samāno ‘atthi me ajjhattaṃ aṅgaṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ imesaṃ dvinnaṃ puggalānaṃ sāṅgaṇānaṃyeva sataṃ seṭṭhapuriso akkhāyati.
Among these, friends, the individual who, being with defilements, truly understands: ‘There are defilements within me’—this one is said to be the superior person among these two individuals who are with defilements.
Này chư Hiền, trong số đó, người nào có cấu uế (sāṅgaṇa), và như thật biết: ‘Trong tôi có cấu uế’, người ấy được gọi là hạng người ưu việt trong hai hạng người có cấu uế này.
Tatrāvuso, yvāyaṃ puggalo anaṅgaṇova samāno ‘natthi me ajjhattaṃ aṅgaṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti, ayaṃ imesaṃ dvinnaṃ puggalānaṃ anaṅgaṇānaṃyeva sataṃ hīnapuriso akkhāyati.
Among these, friends, the individual who, being without defilements, does not truly understand: ‘There are no defilements within me’—this one is said to be the inferior person among these two individuals who are without defilements.
Này chư Hiền, trong số đó, người nào không có cấu uế (anaṅgaṇa), nhưng không như thật biết: ‘Trong tôi không có cấu uế’, người ấy được gọi là hạng người thấp kém trong hai hạng người không có cấu uế này.
Tatrāvuso, yvāyaṃ puggalo anaṅgaṇova samāno ‘natthi me ajjhattaṃ aṅgaṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ imesaṃ dvinnaṃ puggalānaṃ anaṅgaṇānaṃyeva sataṃ seṭṭhapuriso akkhāyatī’’ti.
Among these, friends, the individual who, being without defilements, truly understands: ‘There are no defilements within me’—this one is said to be the superior person among these two individuals who are without defilements.”
Này chư Hiền, trong số đó, người nào không có cấu uế (anaṅgaṇa), và như thật biết: ‘Trong tôi không có cấu uế’, người ấy được gọi là hạng người ưu việt trong hai hạng người không có cấu uế này.”
59. ‘‘Tatrāvuso, yvāyaṃ puggalo sāṅgaṇova samāno ‘atthi me ajjhattaṃ aṅgaṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti, tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ – na chandaṃ janessati na vāyamissati na vīriyaṃ ārabhissati tassaṅgaṇassa pahānāya; so sarāgo sadoso samoho sāṅgaṇo saṃkiliṭṭhacitto kālaṃ karissati.
“Among these, friend, the individual who, being with defilements, does not truly understand: ‘There are defilements within me’—it is to be expected of him that he will not generate zeal, will not strive, will not exert effort for the abandonment of those defilements; so, being with lust, with hatred, with delusion, with defilements, with a corrupted mind, he will pass away.
59. “Này Hiền giả, trong số đó, người nào có cấu uế (sāṅgaṇa), nhưng không như thật biết: ‘Trong tôi có cấu uế’, thì điều có thể xảy ra là người ấy sẽ không phát khởi ước muốn, không tinh tấn, không nỗ lực để đoạn trừ cấu uế ấy; người ấy sẽ chết với tâm còn tham ái, sân hận, si mê, có cấu uế, bị ô nhiễm.
Seyyathāpi, āvuso, kaṃsapāti ābhatā āpaṇā vā kammārakulā vā rajena ca malena ca pariyonaddhā.
Just as, friend, a bronze bowl brought from a shop or from a smith’s family, overgrown with dust and grime.
Này Hiền giả, ví như một cái bát đồng được đem về từ chợ hoặc từ nhà thợ rèn, bị bao phủ bởi bụi và cáu bẩn.
Tamenaṃ sāmikā na ceva paribhuñjeyyuṃ na ca pariyodapeyyuṃ* , rajāpathe ca naṃ nikkhipeyyuṃ.
Its owners would neither use it nor clean it, but would place it on a dusty road.
Nếu chủ nhân không dùng nó cũng không làm sạch nó, mà lại vứt nó vào nơi đầy bụi bặm.
Evañhi sā, āvuso, kaṃsapāti aparena samayena saṃkiliṭṭhatarā assa malaggahitā’’ti?
Would that bronze bowl, friend, at a later time become even more corrupted, seized by grime?”
Thì này Hiền giả, cái bát đồng ấy, sau một thời gian, sẽ càng thêm ô nhiễm, càng bám đầy cáu bẩn phải không?”
‘‘Evamāvuso’’ti.
“Yes, friend.”
“Thưa Hiền giả, đúng vậy.”
‘‘Evameva kho, āvuso, yvāyaṃ puggalo sāṅgaṇova samāno ‘atthi me ajjhattaṃ aṅgaṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti, tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ – na chandaṃ janessati na vāyamissati na vīriyaṃ ārabhissati tassaṅgaṇassa pahānāya; so sarāgo sadoso samoho sāṅgaṇo saṃkiliṭṭhacitto kālaṃ karissati.
“Even so, friend, the individual who, being with defilements, does not truly understand: ‘There are defilements within me’—it is to be expected of him that he will not generate zeal, will not strive, will not exert effort for the abandonment of those defilements; so, being with lust, with hatred, with delusion, with defilements, with a corrupted mind, he will pass away.
“Cũng vậy, này Hiền giả, người nào có cấu uế (sāṅgaṇa), nhưng không như thật biết: ‘Trong tôi có cấu uế’, thì điều có thể xảy ra là người ấy sẽ không phát khởi ước muốn, không tinh tấn, không nỗ lực để đoạn trừ cấu uế ấy; người ấy sẽ chết với tâm còn tham ái, sân hận, si mê, có cấu uế, bị ô nhiễm.
‘‘Tatrāvuso, yvāyaṃ puggalo sāṅgaṇova samāno ‘atthi me ajjhattaṃ aṅgaṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti, tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ – chandaṃ janessati vāyamissati vīriyaṃ ārabhissati tassaṅgaṇassa pahānāya; so arāgo adoso amoho anaṅgaṇo asaṃkiliṭṭhacitto kālaṃ karissati.
Among these, friend, the individual who, being with defilements, truly understands: ‘There are defilements within me’—it is to be expected of him that he will generate zeal, will strive, will exert effort for the abandonment of those defilements; so, being without lust, without hatred, without delusion, without defilements, with an uncorrupted mind, he will pass away.
“Này Hiền giả, trong số đó, người nào có cấu uế (sāṅgaṇa), và như thật biết: ‘Trong tôi có cấu uế’, thì điều có thể xảy ra là người ấy sẽ phát khởi ước muốn, tinh tấn, nỗ lực để đoạn trừ cấu uế ấy; người ấy sẽ chết với tâm không tham ái, không sân hận, không si mê, không có cấu uế, không bị ô nhiễm.
Seyyathāpi, āvuso, kaṃsapāti ābhatā āpaṇā vā kammārakulā vā rajena ca malena ca pariyonaddhā.
Just as, friend, a bronze bowl brought from a shop or from a smith’s family, overgrown with dust and grime.
Ví như, này Hiền giả, một cái bát đồng được đem về từ chợ hoặc từ nhà thợ rèn, bị bao phủ bởi bụi và cáu bẩn.
Tamenaṃ sāmikā paribhuñjeyyuñceva pariyodapeyyuñca, na ca naṃ rajāpathe nikkhipeyyuṃ.
Its owners would use it and clean it, and would not place it on a dusty road.
Nếu chủ nhân dùng nó và làm sạch nó, và không vứt nó vào nơi đầy bụi bặm.
Evañhi sā, āvuso, kaṃsapāti aparena samayena parisuddhatarā assa pariyodātā’’ti?
Would that bronze bowl, friend, at a later time become even purer, brighter?”
Thì này Hiền giả, cái bát đồng ấy, sau một thời gian, sẽ càng thêm trong sạch, càng thêm tinh khiết phải không?”
‘‘Evamāvuso’’ti.
“Yes, friend.”
“Thưa Hiền giả, đúng vậy.”
‘‘Evameva kho, āvuso, yvāyaṃ puggalo sāṅgaṇova samāno ‘atthi me ajjhattaṃ aṅgaṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti, tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ – chandaṃ janessati vāyamissati vīriyaṃ ārabhissati tassaṅgaṇassa pahānāya; so arāgo adoso amoho anaṅgaṇo asaṃkiliṭṭhacitto kālaṃ karissati.
“Even so, friend, the individual who, being with defilements, truly understands: ‘There are defilements within me’—it is to be expected of him that he will generate zeal, will strive, will exert effort for the abandonment of those defilements; so, being without lust, without hatred, without delusion, without defilements, with an uncorrupted mind, he will pass away.
“Cũng vậy, này Hiền giả, người nào có cấu uế (sāṅgaṇa), và như thật biết: ‘Trong tôi có cấu uế’, thì điều có thể xảy ra là người ấy sẽ phát khởi ước muốn, tinh tấn, nỗ lực để đoạn trừ cấu uế ấy; người ấy sẽ chết với tâm không tham ái, không sân hận, không si mê, không có cấu uế, không bị ô nhiễm.
‘‘Tatrāvuso, yvāyaṃ puggalo anaṅgaṇova samāno ‘natthi me ajjhattaṃ aṅgaṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti, tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ – subhanimittaṃ manasi karissati, tassa subhanimittassa manasikārā rāgo cittaṃ anuddhaṃsessati; so sarāgo sadoso samoho sāṅgaṇo saṃkiliṭṭhacitto kālaṃ karissati.
Among these, friend, the individual who, being without defilements, does not truly understand: ‘There are no defilements within me’—it is to be expected of him that he will give attention to a beautiful image, and from giving attention to that beautiful image, lust will corrupt his mind; so, being with lust, with hatred, with delusion, with defilements, with a corrupted mind, he will pass away.
“Này Hiền giả, trong số đó, người nào không có cấu uế (anaṅgaṇa), nhưng không như thật biết: ‘Trong tôi không có cấu uế’, thì điều có thể xảy ra là người ấy sẽ tác ý đến tướng khả ái (subhanimitta); do tác ý đến tướng khả ái ấy, tham ái sẽ làm ô nhiễm tâm người ấy; người ấy sẽ chết với tâm còn tham ái, sân hận, si mê, có cấu uế, bị ô nhiễm.
Seyyathāpi, āvuso, kaṃsapāti ābhatā āpaṇā vā kammārakulā vā parisuddhā pariyodātā.
Just as, friend, a bronze bowl brought from a shop or from a smith’s family, pure and bright.
Ví như, này Hiền giả, một cái bát đồng được đem về từ chợ hoặc từ nhà thợ rèn, trong sạch và tinh khiết.
Tamenaṃ sāmikā na ceva paribhuñjeyyuṃ na ca pariyodapeyyuṃ, rajāpathe ca naṃ nikkhipeyyuṃ.
Its owners would neither use it nor clean it, but would place it on a dusty road.
Nếu chủ nhân không dùng nó cũng không làm sạch nó, mà lại vứt nó vào nơi đầy bụi bặm.
Evañhi sā, āvuso, kaṃsapāti aparena samayena saṃkiliṭṭhatarā assa malaggahitā’’ti?
Would that bronze bowl, friend, at a later time become even more corrupted, seized by grime?”
Thì này Hiền giả, cái bát đồng ấy, sau một thời gian, sẽ càng thêm ô nhiễm, càng bám đầy cáu bẩn phải không?”
‘‘Evamāvuso’’ti.
“Yes, friend.”
“Thưa Hiền giả, đúng vậy.”
‘‘Evameva kho, āvuso, yvāyaṃ puggalo anaṅgaṇova samāno ‘natthi me ajjhattaṃ aṅgaṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti, tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ – subhanimittaṃ manasi karissati, tassa subhanimittassa manasikārā rāgo cittaṃ anuddhaṃsessati;so sarāgo sadoso samoho sāṅgaṇo saṃkiliṭṭhacittokālaṃkarissati.
“Even so, friend, the individual who, being without defilements, does not truly understand: ‘There are no defilements within me’—it is to be expected of him that he will give attention to a beautiful image, and from giving attention to that beautiful image, lust will corrupt his mind; so, being with lust, with hatred, with delusion, with defilements, with a corrupted mind, he will pass away.
“Cũng vậy, này Hiền giả, người nào không có cấu uế (anaṅgaṇa), nhưng không như thật biết: ‘Trong tôi không có cấu uế’, thì điều có thể xảy ra là người ấy sẽ tác ý đến tướng khả ái (subhanimitta); do tác ý đến tướng khả ái ấy, tham ái sẽ làm ô nhiễm tâm người ấy; người ấy sẽ chết với tâm còn tham ái, sân hận, si mê, có cấu uế, bị ô nhiễm.
‘‘Tatrāvuso, yvāyaṃ puggalo anaṅgaṇova samāno ‘natthi me ajjhattaṃ aṅgaṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti, tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ – subhanimittaṃ na manasi karissati, tassa subhanimittassa amanasikārā rāgo cittaṃ nānuddhaṃsessati; so arāgo adoso amoho anaṅgaṇo asaṃkiliṭṭhacitto kālaṃ karissati.
‘‘Therein, friend, as for the person who, being without blemish, understands truly, ‘There is no blemish within me,’ it is to be expected that he will not fix his mind on a beautiful sign. Due to not fixing his mind on a beautiful sign, lust will not obsess his mind. Being without lust, without hatred, without delusion, without blemish, with an uncorrupted mind, he will pass away.
“Này chư Hiền, ở đây, người nào không có cấu uế, biết đúng như thật rằng ‘ta không có cấu uế nội tại’, thì điều này có thể được mong đợi: vị ấy sẽ không tác ý đến tướng khả ái. Do không tác ý đến tướng khả ái, tham ái sẽ không làm tâm vị ấy bị dao động. Vị ấy, không tham, không sân, không si, không cấu uế, với tâm không bị ô nhiễm, sẽ mệnh chung.
Seyyathāpi, āvuso, kaṃsapāti ābhatā āpaṇā vā kammārakulā vā parisuddhā pariyodātā.
Just as, friend, a bronze bowl brought from a shop or from a blacksmith's family, perfectly clean and clear.
Ví như, này chư Hiền, một cái bát bằng đồng được mang về từ chợ hoặc từ nhà thợ rèn, đã được làm sạch, sáng bóng.
Tamenaṃ sāmikā paribhuñjeyyuñceva pariyodapeyyuñca, na ca naṃ rajāpathe nikkhipeyyuṃ.
Its owners might use it and also clean it, and they would not throw it in a dusty path.
Chủ nhân của nó sẽ sử dụng và lau chùi nó, và sẽ không vứt nó xuống đường bụi.
Evañhi sā, āvuso, kaṃsapāti aparena samayena parisuddhatarā assa pariyodātā’’ti?
Thus, friend, that bronze bowl would in due course be even cleaner and clearer."
Như vậy, này chư Hiền, cái bát bằng đồng đó sau một thời gian sẽ càng sạch hơn, sáng bóng hơn, phải không?”
‘‘Evamāvuso’’ti.
"Yes, friend."
“Thưa vâng, này chư Hiền.”
‘‘Evameva kho, āvuso, yvāyaṃ puggalo anaṅgaṇova samāno ‘natthi me ajjhattaṃ aṅgaṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti, tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ – subhanimittaṃ na manasi karissati, tassa subhanimittassa amanasikārā rāgo cittaṃ nānuddhaṃsessati; so arāgo adoso amoho anaṅgaṇo asaṃkiliṭṭhacitto kālaṃ karissati.
"Even so, friend, as for the person who, being without blemish, understands truly, ‘There is no blemish within me,’ it is to be expected that he will not fix his mind on a beautiful sign. Due to not fixing his mind on a beautiful sign, lust will not obsess his mind. Being without lust, without hatred, without delusion, without blemish, with an uncorrupted mind, he will pass away.
“Cũng vậy, này chư Hiền, người nào không có cấu uế, biết đúng như thật rằng ‘ta không có cấu uế nội tại’, thì điều này có thể được mong đợi: vị ấy sẽ không tác ý đến tướng khả ái. Do không tác ý đến tướng khả ái, tham ái sẽ không làm tâm vị ấy bị dao động. Vị ấy, không tham, không sân, không si, không cấu uế, với tâm không bị ô nhiễm, sẽ mệnh chung.
‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evaṃ icchā uppajjeyya – ‘āpattiñca vata āpanno assaṃ, na ca maṃ bhikkhū jāneyyuṃ āpattiṃ āpanno’ti.
"Now, friend, there is such a possibility, that a certain bhikkhu here might have such a desire: 'Oh, if only I had fallen into an offense, and the bhikkhus would not know that I had fallen into an offense!'
“Này chư Hiền, có trường hợp một tỳ-khưu ở đây có ước muốn như sau: ‘Ước gì ta đã phạm một giới, nhưng các tỳ-khưu không biết ta đã phạm giới.’
Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati yaṃ taṃ bhikkhuṃ bhikkhū jāneyyuṃ – ‘āpattiṃ āpanno’ti.
Now, friend, there is such a possibility, that the bhikkhus would know that bhikkhu, 'He has fallen into an offense.'
Này chư Hiền, có trường hợp các tỳ-khưu biết vị tỳ-khưu đó đã phạm giới.
‘Jānanti maṃ bhikkhū āpattiṃ āpanno’ti – iti so kupito hoti appatīto.
'The bhikkhus know that I have fallen into an offense'—thus he becomes angry and displeased.
‘Các tỳ-khưu biết ta đã phạm giới’ – do đó vị ấy nổi giận, không hài lòng.
Yo ceva kho, āvuso, kopo yo ca appaccayo – ubhayametaṃ aṅgaṇaṃ.
And that anger, friend, and that displeasure—both are aṅgaṇa.
Này chư Hiền, cả sự nổi giận và sự không hài lòng đó – cả hai đều là cấu uế.
‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evaṃ icchā uppajjeyya – ‘āpattiñca vata āpanno assaṃ, anuraho maṃ bhikkhū codeyyuṃ, no saṅghamajjhe’ti.
"Now, friend, there is such a possibility, that a certain bhikkhu here might have such a desire: 'Oh, if only I had fallen into an offense, and the bhikkhus would admonish me privately, not in the midst of the Saṅgha!'
“Này chư Hiền, có trường hợp một tỳ-khưu ở đây có ước muốn như sau: ‘Ước gì ta đã phạm một giới, các tỳ-khưu hãy khiển trách ta một cách kín đáo, chứ không phải giữa Tăng chúng.’
Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati yaṃ taṃ bhikkhuṃ bhikkhū saṅghamajjhe codeyyuṃ, no anuraho.
Now, friend, there is such a possibility, that the bhikkhus would admonish that bhikkhu in the midst of the Saṅgha, not privately.
Này chư Hiền, có trường hợp các tỳ-khưu khiển trách vị tỳ-khưu đó giữa Tăng chúng, chứ không phải một cách kín đáo.
‘Saṅghamajjhe maṃ bhikkhū codenti, no anuraho’ti – iti so kupito hoti appatīto.
'The bhikkhus admonish me in the midst of the Saṅgha, not privately'—thus he becomes angry and displeased.
‘Các tỳ-khưu khiển trách ta giữa Tăng chúng, chứ không phải một cách kín đáo’ – do đó vị ấy nổi giận, không hài lòng.
Yo ceva kho, āvuso, kopo yo ca appaccayo – ubhayametaṃ aṅgaṇaṃ.
And that anger, friend, and that displeasure—both are aṅgaṇa.
Này chư Hiền, cả sự nổi giận và sự không hài lòng đó – cả hai đều là cấu uế.
‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evaṃ icchā uppajjeyya – ‘āpattiñca vata āpanno assaṃ, sappaṭipuggalo maṃ codeyya, no appaṭipuggalo’ti.
"Now, friend, there is such a possibility, that a certain bhikkhu here might have such a desire: 'Oh, if only I had fallen into an offense, and a bhikkhu of equal status would admonish me, not a bhikkhu of unequal status!'
“Này chư Hiền, có trường hợp một tỳ-khưu ở đây có ước muốn như sau: ‘Ước gì ta đã phạm một giới, người bằng vai phải lứa hãy khiển trách ta, chứ không phải người không bằng vai phải lứa.’
Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati yaṃ taṃ bhikkhuṃ appaṭipuggalo codeyya, no sappaṭipuggalo.
Now, friend, there is such a possibility, that a bhikkhu of unequal status would admonish that bhikkhu, not a bhikkhu of equal status.
Này chư Hiền, có trường hợp người không bằng vai phải lứa khiển trách vị tỳ-khưu đó, chứ không phải người bằng vai phải lứa.
‘Appaṭipuggalo maṃ codeti, no sappaṭipuggalo’ti – iti so kupito hoti appatīto.
'A bhikkhu of unequal status admonishes me, not a bhikkhu of equal status'—thus he becomes angry and displeased.
‘Người không bằng vai phải lứa khiển trách ta, chứ không phải người bằng vai phải lứa’ – do đó vị ấy nổi giận, không hài lòng.
Yo ceva kho, āvuso, kopo yo ca appaccayo – ubhayametaṃ aṅgaṇaṃ.
And that anger, friend, and that displeasure—both are aṅgaṇa.
Này chư Hiền, cả sự nổi giận và sự không hài lòng đó – cả hai đều là cấu uế.
‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evaṃ icchā uppajjeyya – ‘aho vata mameva satthā paṭipucchitvā paṭipucchitvā bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseyya, na aññaṃ bhikkhuṃ satthā paṭipucchitvā paṭipucchitvā bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseyyā’ti.
"Now, friend, there is such a possibility, that a certain bhikkhu here might have such a desire: 'Oh, if only the Teacher, having questioned me repeatedly, would teach the Dhamma to the bhikkhus, and the Teacher would not question any other bhikkhu repeatedly and teach the Dhamma to the bhikkhus!'
“Này chư Hiền, có trường hợp một tỳ-khưu ở đây có ước muốn như sau: ‘Ôi, ước gì Thế Tôn chỉ hỏi ta rồi thuyết pháp cho các tỳ-khưu, chứ Thế Tôn không hỏi một tỳ-khưu khác rồi thuyết pháp cho các tỳ-khưu.’
Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati yaṃ aññaṃ bhikkhuṃ satthā paṭipucchitvā paṭipucchitvā bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseyya, na taṃ bhikkhuṃ satthā paṭipucchitvā paṭipucchitvā bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseyya.
Now, friend, there is such a possibility, that the Teacher, having questioned another bhikkhu repeatedly, would teach the Dhamma to the bhikkhus, and the Teacher would not question that bhikkhu repeatedly and teach the Dhamma to the bhikkhus.
Này chư Hiền, có trường hợp Thế Tôn hỏi một tỳ-khưu khác rồi thuyết pháp cho các tỳ-khưu, chứ không hỏi vị tỳ-khưu đó rồi thuyết pháp cho các tỳ-khưu.
‘Aññaṃ bhikkhuṃ satthā paṭipucchitvā paṭipucchitvā bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseti, na maṃ satthā paṭipucchitvā paṭipucchitvā bhikkhūnaṃ dhammaṃ desetī’ti – iti so kupito hoti appatīto.
'The Teacher, having questioned another bhikkhu repeatedly, teaches the Dhamma to the bhikkhus, and the Teacher does not question me repeatedly and teach the Dhamma to the bhikkhus'—thus he becomes angry and displeased.
‘Thế Tôn hỏi một tỳ-khưu khác rồi thuyết pháp cho các tỳ-khưu, chứ không hỏi ta rồi thuyết pháp cho các tỳ-khưu’ – do đó vị ấy nổi giận, không hài lòng.
Yo ceva kho, āvuso, kopo yo ca appaccayo – ubhayametaṃ aṅgaṇaṃ.
And that anger, friend, and that displeasure—both are aṅgaṇa.
Này chư Hiền, cả sự nổi giận và sự không hài lòng đó – cả hai đều là cấu uế.
‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evaṃ icchā uppajjeyya – ‘aho vata mameva bhikkhū purakkhatvā purakkhatvā gāmaṃ bhattāya paviseyyuṃ, na aññaṃ bhikkhuṃ bhikkhū purakkhatvā purakkhatvā gāmaṃ bhattāya paviseyyu’nti.
"Now, friend, there is such a possibility, that a certain bhikkhu here might have such a desire: 'Oh, if only the bhikkhus, having made me their leader repeatedly, would enter the village for alms, and the bhikkhus would not make any other bhikkhu their leader repeatedly and enter the village for alms!'
“Này chư Hiền, có trường hợp một tỳ-khưu ở đây có ước muốn như sau: ‘Ôi, ước gì các tỳ-khưu chỉ đi trước ta khi vào làng khất thực, chứ các tỳ-khưu không đi trước một tỳ-khưu khác khi vào làng khất thực.’
Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati yaṃ aññaṃ bhikkhuṃ bhikkhū purakkhatvā purakkhatvā gāmaṃ bhattāya paviseyyuṃ, na taṃ bhikkhuṃ bhikkhū purakkhatvā purakkhatvā gāmaṃ bhattāya paviseyyuṃ.
Now, friend, there is such a possibility, that the bhikkhus, having made another bhikkhu their leader repeatedly, would enter the village for alms, and the bhikkhus would not make that bhikkhu their leader repeatedly and enter the village for alms.
Này chư Hiền, có trường hợp các tỳ-khưu đi trước một tỳ-khưu khác khi vào làng khất thực, chứ không đi trước vị tỳ-khưu đó khi vào làng khất thực.
‘Aññaṃ bhikkhuṃ bhikkhū purakkhatvā purakkhatvā gāmaṃ bhattāya pavisanti, na maṃ bhikkhū purakkhatvā purakkhatvā gāmaṃ bhattāya pavisantī’ti – iti so kupito hoti appatīto.
'The bhikkhus, having made another bhikkhu their leader repeatedly, enter the village for alms, and the bhikkhus do not make me their leader repeatedly and enter the village for alms'—thus he becomes angry and displeased.
‘Các tỳ-khưu đi trước một tỳ-khưu khác khi vào làng khất thực, chứ không đi trước ta khi vào làng khất thực’ – do đó vị ấy nổi giận, không hài lòng.
Yo ceva kho, āvuso, kopo yo ca appaccayo – ubhayametaṃ aṅgaṇaṃ.
And that anger, friend, and that displeasure—both are aṅgaṇa.
Này chư Hiền, cả sự nổi giận và sự không hài lòng đó – cả hai đều là cấu uế.
‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evaṃ icchā uppajjeyya – ‘aho vata ahameva labheyyaṃ bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍaṃ, na añño bhikkhu labheyya bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍa’nti.
"Now, friend, there is such a possibility, that a certain bhikkhu here might have such a desire: 'Oh, if only I alone would obtain the foremost seat, the foremost water, the foremost almsfood at the meal, and no other bhikkhu would obtain the foremost seat, the foremost water, the foremost almsfood at the meal!'
“Này chư Hiền, có trường hợp một tỳ-khưu ở đây có ước muốn như sau: ‘Ôi, ước gì ta được chỗ ngồi đầu, nước đầu, thức ăn đầu trong bữa ăn, chứ không phải một tỳ-khưu khác được chỗ ngồi đầu, nước đầu, thức ăn đầu trong bữa ăn.’
Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati yaṃ añño bhikkhu labheyya bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍaṃ, na so bhikkhu labheyya bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍaṃ.
Now, friend, there is such a possibility, that another bhikkhu would obtain the foremost seat, the foremost water, the foremost almsfood at the meal, and that bhikkhu would not obtain the foremost seat, the foremost water, the foremost almsfood at the meal.
Này chư Hiền, có trường hợp một tỳ-khưu khác được chỗ ngồi đầu, nước đầu, thức ăn đầu trong bữa ăn, chứ không phải vị tỳ-khưu đó được chỗ ngồi đầu, nước đầu, thức ăn đầu trong bữa ăn.
‘Añño bhikkhu labhati bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍaṃ, nāhaṃ labhāmi bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍa’nti – iti so kupito hoti appatīto.
'Another bhikkhu obtains the foremost seat, the foremost water, the foremost almsfood at the meal, and I do not obtain the foremost seat, the foremost water, the foremost almsfood at the meal'—thus he becomes angry and displeased.
‘Một tỳ-khưu khác được chỗ ngồi đầu, nước đầu, thức ăn đầu trong bữa ăn, chứ ta không được chỗ ngồi đầu, nước đầu, thức ăn đầu trong bữa ăn’ – do đó vị ấy nổi giận, không hài lòng.
Yo ceva kho, āvuso, kopo yo ca appaccayo – ubhayametaṃ aṅgaṇaṃ.
And that anger, friend, and that displeasure—both are aṅgaṇa.
Này chư Hiền, cả sự nổi giận và sự không hài lòng đó – cả hai đều là cấu uế.
‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evaṃ icchā uppajjeyya – ‘aho vata ahameva bhattagge bhuttāvī anumodeyyaṃ, na añño bhikkhu bhattagge bhuttāvī anumodeyyā’ti.
"Now, friend, there is such a possibility, that a certain bhikkhu here might have such a desire: 'Oh, if only I alone, having finished eating at the meal, would express approval, and no other bhikkhu, having finished eating at the meal, would express approval!'
“Này chư Hiền, có trường hợp một tỳ-khưu ở đây có ước muốn như sau: ‘Ôi, ước gì ta sau khi thọ trai xong được tùy hỷ trong bữa ăn, chứ không phải một tỳ-khưu khác sau khi thọ trai xong được tùy hỷ trong bữa ăn.’
Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati yaṃ añño bhikkhu bhattagge bhuttāvī anumodeyya, na so bhikkhu bhattagge bhuttāvī anumodeyya.
Now, friend, there is such a possibility, that another bhikkhu, having finished eating at the meal, would express approval, and that bhikkhu would not express approval, having finished eating at the meal.
Này chư Hiền, có trường hợp một tỳ-khưu khác sau khi thọ trai xong được tùy hỷ trong bữa ăn, chứ không phải vị tỳ-khưu đó sau khi thọ trai xong được tùy hỷ trong bữa ăn.
‘Añño bhikkhu bhattagge bhuttāvī anumodati, nāhaṃ bhattagge bhuttāvī anumodāmī’ti – iti so kupito hoti appatīto.
'Another bhikkhu, having finished eating at the meal, expresses approval, and I do not express approval, having finished eating at the meal'—thus he becomes angry and displeased.
‘Một tỳ-khưu khác sau khi thọ trai xong được tùy hỷ trong bữa ăn, chứ ta không được tùy hỷ trong bữa ăn’ – do đó vị ấy nổi giận, không hài lòng.
Yo ceva kho, āvuso, kopo yo ca appaccayo – ubhayametaṃ aṅgaṇaṃ.
And that anger, friend, and that displeasure—both are aṅgaṇa.
Này chư Hiền, cả sự nổi giận và sự không hài lòng đó – cả hai đều là cấu uế.
‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evaṃ icchā uppajjeyya – ‘aho vata ahameva ārāmagatānaṃ bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseyyaṃ, na añño bhikkhu ārāmagatānaṃ bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseyyā’ti.
“There is this possibility, friends, that a certain bhikkhu here might have such a wish: ‘Oh, if only I alone could teach the Dhamma to the bhikkhus who have come to the park, and no other bhikkhu would teach the Dhamma to the bhikkhus who have come to the park!’
“Này các hiền giả, có trường hợp một tỳ khưu nào đó khởi lên ước muốn như vầy: ‘Ôi chao, chỉ mình tôi mới nên thuyết pháp cho các tỳ khưu đến trú xứ, không tỳ khưu nào khác nên thuyết pháp cho các tỳ khưu đến trú xứ’.
Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati yaṃ añño bhikkhu ārāmagatānaṃ bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseyya, na so bhikkhu ārāmagatānaṃ bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseyya.
It is also possible, friends, that another bhikkhu might teach the Dhamma to the bhikkhus who have come to the park, and that bhikkhu might not teach the Dhamma to the bhikkhus who have come to the park.
Này các hiền giả, có trường hợp một tỳ khưu khác thuyết pháp cho các tỳ khưu đến trú xứ, và tỳ khưu đó không thuyết pháp cho các tỳ khưu đến trú xứ.
‘Añño bhikkhu ārāmagatānaṃ bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseti, nāhaṃ ārāmagatānaṃ bhikkhūnaṃ dhammaṃ desemī’ti – iti so kupito hoti appatīto.
‘Another bhikkhu teaches the Dhamma to the bhikkhus who have come to the park, and I do not teach the Dhamma to the bhikkhus who have come to the park’—thus he becomes angry and displeased.
‘Một tỳ khưu khác thuyết pháp cho các tỳ khưu đến trú xứ, còn tôi thì không thuyết pháp cho các tỳ khưu đến trú xứ’ – vì thế, vị ấy tức giận và không hài lòng.
Yo ceva kho, āvuso, kopo yo ca appaccayo – ubhayametaṃ aṅgaṇaṃ.
Both this anger, friends, and this displeasure—both of these are a blemish (aṅgaṇa).
Này các hiền giả, cả sự tức giận và sự không hài lòng đó đều là những vết nhơ (aṅgaṇa).
‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evaṃ icchā uppajjeyya – ‘aho vata ahameva ārāmagatānaṃ bhikkhunīnaṃ dhammaṃ deseyyaṃ…pe… upāsakānaṃ dhammaṃ deseyyaṃ…pe… upāsikānaṃ dhammaṃ deseyyaṃ, na añño bhikkhu ārāmagatānaṃ upāsikānaṃ dhammaṃ deseyyā’ti.
“There is this possibility, friends, that a certain bhikkhu here might have such a wish: ‘Oh, if only I alone could teach the Dhamma to the bhikkhunīs who have come to the park… to the laymen… to the laywomen, and no other bhikkhu would teach the Dhamma to the laywomen who have come to the park!’
“Này các hiền giả, có trường hợp một tỳ khưu nào đó khởi lên ước muốn như vầy: ‘Ôi chao, chỉ mình tôi mới nên thuyết pháp cho các tỳ khưu ni đến trú xứ… cho các cận sự nam… cho các cận sự nữ, không tỳ khưu nào khác nên thuyết pháp cho các cận sự nữ đến trú xứ’.
Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati yaṃ añño bhikkhu ārāmagatānaṃ upāsikānaṃ dhammaṃ deseyya, na so bhikkhu ārāmagatānaṃ upāsikānaṃ dhammaṃ deseyya.
It is also possible, friends, that another bhikkhu might teach the Dhamma to the laywomen who have come to the park, and that bhikkhu might not teach the Dhamma to the laywomen who have come to the park.
Này các hiền giả, có trường hợp một tỳ khưu khác thuyết pháp cho các cận sự nữ đến trú xứ, và tỳ khưu đó không thuyết pháp cho các cận sự nữ đến trú xứ.
‘Añño bhikkhu ārāmagatānaṃ upāsikānaṃ dhammaṃ deseti, nāhaṃ ārāmagatānaṃ upāsikānaṃ dhammaṃ desemī’ti – iti so kupito hoti appatīto.
‘Another bhikkhu teaches the Dhamma to the laywomen who have come to the park, and I do not teach the Dhamma to the laywomen who have come to the park’—thus he becomes angry and displeased.
‘Một tỳ khưu khác thuyết pháp cho các cận sự nữ đến trú xứ, còn tôi thì không thuyết pháp cho các cận sự nữ đến trú xứ’ – vì thế, vị ấy tức giận và không hài lòng.
Yo ceva kho, āvuso, kopo yo ca appaccayo – ubhayametaṃ aṅgaṇaṃ.
Both this anger, friends, and this displeasure—both of these are a blemish (aṅgaṇa).
Này các hiền giả, cả sự tức giận và sự không hài lòng đó đều là những vết nhơ.
‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evaṃ icchā uppajjeyya – ‘aho vata mameva bhikkhū sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ* māneyyuṃ pūjeyyuṃ, na aññaṃ bhikkhuṃ bhikkhū sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyu’nti.
“There is this possibility, friends, that a certain bhikkhu here might have such a wish: ‘Oh, if only the bhikkhus would show me respect, hold me in esteem, revere me, honor me, and not show respect, hold in esteem, revere, or honor any other bhikkhu!’
“Này các hiền giả, có trường hợp một tỳ khưu nào đó khởi lên ước muốn như vầy: ‘Ôi chao, chỉ các tỳ khưu nên tôn kính, trọng vọng, cung kính, cúng dường tôi, không nên tôn kính, trọng vọng, cung kính, cúng dường một tỳ khưu nào khác’.
Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati yaṃ aññaṃ bhikkhuṃ bhikkhū sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, na taṃ bhikkhuṃ bhikkhū sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ.
It is also possible, friends, that the bhikkhus might show respect, hold in esteem, revere, and honor another bhikkhu, and not show respect, hold in esteem, revere, or honor that bhikkhu.
Này các hiền giả, có trường hợp các tỳ khưu tôn kính, trọng vọng, cung kính, cúng dường một tỳ khưu khác, và không tôn kính, trọng vọng, cung kính, cúng dường tỳ khưu đó.
‘Aññaṃ bhikkhuṃ bhikkhū sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, na maṃ bhikkhū sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjentī’ti – iti so kupito hoti appatīto.
‘The bhikkhus show respect, hold in esteem, revere, and honor another bhikkhu, and do not show respect, hold in esteem, revere, or honor me’—thus he becomes angry and displeased.
‘Các tỳ khưu tôn kính, trọng vọng, cung kính, cúng dường một tỳ khưu khác, còn tôi thì không được các tỳ khưu tôn kính, trọng vọng, cung kính, cúng dường’ – vì thế, vị ấy tức giận và không hài lòng.
Yo ceva kho, āvuso, kopo yo ca appaccayo – ubhayametaṃ aṅgaṇaṃ.
Both this anger, friends, and this displeasure—both of these are a blemish (aṅgaṇa).
Này các hiền giả, cả sự tức giận và sự không hài lòng đó đều là những vết nhơ.
‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evaṃ icchā uppajjeyya – ‘aho vata mameva bhikkhuniyo…pe… upāsakā…pe… upāsikā sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, na aññaṃ bhikkhuṃ upāsikā sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyu’nti.
“There is this possibility, friends, that a certain bhikkhu here might have such a wish: ‘Oh, if only the bhikkhunīs… laymen… laywomen would show me respect, hold me in esteem, revere me, honor me, and not show respect, hold in esteem, revere, or honor any other bhikkhu!’
“Này các hiền giả, có trường hợp một tỳ khưu nào đó khởi lên ước muốn như vầy: ‘Ôi chao, chỉ các tỳ khưu ni… các cận sự nam… các cận sự nữ nên tôn kính, trọng vọng, cung kính, cúng dường tôi, không nên tôn kính, trọng vọng, cung kính, cúng dường một tỳ khưu nào khác’.
Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati yaṃ aññaṃ bhikkhuṃ upāsikā sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ, na taṃ bhikkhuṃ upāsikā sakkareyyuṃ garuṃ kareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ.
It is also possible, friends, that the laywomen might show respect, hold in esteem, revere, and honor another bhikkhu, and not show respect, hold in esteem, revere, or honor that bhikkhu.
Này các hiền giả, có trường hợp các cận sự nữ tôn kính, trọng vọng, cung kính, cúng dường một tỳ khưu khác, và không tôn kính, trọng vọng, cung kính, cúng dường tỳ khưu đó.
‘Aññaṃ bhikkhuṃ upāsikā sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti, na maṃ upāsikā sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjentī’ti – iti so kupito hoti appatīto.
‘The laywomen show respect, hold in esteem, revere, and honor another bhikkhu, and do not show respect, hold in esteem, revere, or honor me’—thus he becomes angry and displeased.
‘Các cận sự nữ tôn kính, trọng vọng, cung kính, cúng dường một tỳ khưu khác, còn tôi thì không được các cận sự nữ tôn kính, trọng vọng, cung kính, cúng dường’ – vì thế, vị ấy tức giận và không hài lòng.
Yo ceva kho, āvuso, kopo yo ca appaccayo – ubhayametaṃ aṅgaṇaṃ.
Both this anger, friends, and this displeasure—both of these are a blemish (aṅgaṇa).
Này các hiền giả, cả sự tức giận và sự không hài lòng đó đều là những vết nhơ.
‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evaṃ icchā uppajjeyya – ‘aho vata ahameva lābhī assaṃ paṇītānaṃ cīvarānaṃ, na añño bhikkhu lābhī assa paṇītānaṃ cīvarāna’nti.
“There is this possibility, friends, that a certain bhikkhu here might have such a wish: ‘Oh, if only I alone could be a recipient of exquisite robes, and no other bhikkhu would be a recipient of exquisite robes!’
“Này các hiền giả, có trường hợp một tỳ khưu nào đó khởi lên ước muốn như vầy: ‘Ôi chao, chỉ mình tôi mới được y phục thượng hạng, không tỳ khưu nào khác được y phục thượng hạng’.
Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati yaṃ añño bhikkhu lābhī assa paṇītānaṃ cīvarānaṃ, na so bhikkhu lābhī assa paṇītānaṃ cīvarānaṃ.
It is also possible, friends, that another bhikkhu might be a recipient of exquisite robes, and that bhikkhu might not be a recipient of exquisite robes.
Này các hiền giả, có trường hợp một tỳ khưu khác được y phục thượng hạng, và tỳ khưu đó không được y phục thượng hạng.
‘Añño bhikkhu lābhī* paṇītānaṃ cīvarānaṃ, nāhaṃ lābhī* paṇītānaṃ cīvarāna’nti – iti so kupito hoti appatīto.
‘Another bhikkhu is a recipient of exquisite robes, and I am not a recipient of exquisite robes’—thus he becomes angry and displeased.
‘Một tỳ khưu khác được y phục thượng hạng, còn tôi thì không được y phục thượng hạng’ – vì thế, vị ấy tức giận và không hài lòng.
Yo ceva kho, āvuso, kopo yo ca appaccayo – ubhayametaṃ aṅgaṇaṃ.
Both this anger, friends, and this displeasure—both of these are a blemish (aṅgaṇa).
Này các hiền giả, cả sự tức giận và sự không hài lòng đó đều là những vết nhơ.
‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evaṃ icchā uppajjeyya – ‘aho vata ahameva lābhī assaṃ paṇītānaṃ piṇḍapātānaṃ…pe… paṇītānaṃ senāsanānaṃ…pe… paṇītānaṃ gilānappaccayabhesajjaparikkhārānaṃ, na añño bhikkhu lābhī assa paṇītānaṃ gilānappaccayabhesajjaparikkhārāna’nti.
“There is this possibility, friends, that a certain bhikkhu here might have such a wish: ‘Oh, if only I alone could be a recipient of exquisite almsfood… exquisite lodgings… exquisite requisites for the sick and medicine, and no other bhikkhu would be a recipient of exquisite requisites for the sick and medicine!’
“Này các hiền giả, có trường hợp một tỳ khưu nào đó khởi lên ước muốn như vầy: ‘Ôi chao, chỉ mình tôi mới được thức ăn khất thực thượng hạng… chỗ ở thượng hạng… thuốc men và vật dụng trị bệnh thượng hạng, không tỳ khưu nào khác được thuốc men và vật dụng trị bệnh thượng hạng’.
Ṭhānaṃ kho panetaṃ, āvuso, vijjati yaṃ añño bhikkhu lābhī assa paṇītānaṃ gilānappaccayabhesajjaparikkhārānaṃ, na so bhikkhu lābhī assa paṇītānaṃ gilānappaccayabhesajjaparikkhārānaṃ.
It is also possible, friends, that another bhikkhu might be a recipient of exquisite requisites for the sick and medicine, and that bhikkhu might not be a recipient of exquisite requisites for the sick and medicine.
Này các hiền giả, có trường hợp một tỳ khưu khác được thuốc men và vật dụng trị bệnh thượng hạng, và tỳ khưu đó không được thuốc men và vật dụng trị bệnh thượng hạng.
‘Añño bhikkhu lābhī* paṇītānaṃ gilānappaccayabhesajjaparikkhārānaṃ, nāhaṃ lābhī* paṇītānaṃ gilānappaccayabhesajjaparikkhārāna’nti – iti so kupito hoti appatīto.
‘Another bhikkhu is a recipient of exquisite requisites for the sick and medicine, and I am not a recipient of exquisite requisites for the sick and medicine’—thus he becomes angry and displeased.
‘Một tỳ khưu khác được thuốc men và vật dụng trị bệnh thượng hạng, còn tôi thì không được thuốc men và vật dụng trị bệnh thượng hạng’ – vì thế, vị ấy tức giận và không hài lòng.
Yo ceva kho, āvuso, kopo yo ca appaccayo – ubhayametaṃ aṅgaṇaṃ.
Both this anger, friends, and this displeasure—both of these are a blemish (aṅgaṇa).
Này các hiền giả, cả sự tức giận và sự không hài lòng đó đều là những vết nhơ.
61. ‘‘Yassa kassaci, āvuso, bhikkhuno ime pāpakā akusalā icchāvacarā appahīnā dissanti ceva sūyanti ca, kiñcāpi so hoti āraññiko pantasenāsano piṇḍapātiko sapadānacārī paṃsukūliko lūkhacīvaradharo, atha kho naṃ sabrahmacārī na ceva sakkaronti na garuṃ karonti na mānenti na pūjenti.
61. “If, friends, these evil, unwholesome, wish-related matters are seen and heard as unabandoned in any bhikkhu, then even if he is a forest dweller, one who lives in a secluded dwelling, an alms-gatherer, one who wanders for alms from house to house, a rag-robe wearer, one who wears coarse robes, his fellow monastics do not show him respect, do not hold him in esteem, do not revere him, do not honor him.
61. “Này các hiền giả, đối với bất kỳ tỳ khưu nào mà những ước muốn xấu ác, bất thiện này được thấy và được nghe là chưa được đoạn trừ, thì dù vị ấy có là người sống trong rừng, sống ở chỗ vắng vẻ, sống khất thực, đi khất thực từng nhà, mặc y phấn tảo, mặc y thô xấu, thì các vị đồng phạm hạnh cũng không tôn kính, không trọng vọng, không cung kính, không cúng dường vị ấy.
Taṃ kissa hetu?
Why is that?
Vì sao vậy?
Te hi tassa āyasmato pāpakā akusalā icchāvacarā appahīnā dissanti ceva sūyanti ca.
Because those evil, unwholesome, wish-related matters are seen and heard as unabandoned in that venerable one.
Vì những ước muốn xấu ác, bất thiện đó của vị Tôn giả ấy được thấy và được nghe là chưa được đoạn trừ.
Seyyathāpi, āvuso, kaṃsapāti ābhatā āpaṇā vā kammārakulā vā parisuddhā pariyodātā.
Just as, friends, a bronze bowl brought from a shop or a blacksmith’s family, which is pure and clean.
Này các hiền giả, ví như một cái bát đồng được mang về từ chợ hoặc từ nhà thợ rèn, sạch sẽ và sáng bóng.
Tamenaṃ sāmikā ahikuṇapaṃ vā kukkurakuṇapaṃ vā manussakuṇapaṃ vā racayitvā aññissā kaṃsapātiyā paṭikujjitvā antarāpaṇaṃ paṭipajjeyyuṃ.
Its owners might then fill it with the carcass of a snake, or a dog, or a human, and, covering it with another bronze bowl, walk through the marketplace.
Chủ nhân của nó sẽ đổ đầy xác rắn, xác chó hoặc xác người vào đó, rồi úp một cái bát đồng khác lên và mang đi giữa chợ.
Tamenaṃ jano disvā evaṃ vadeyya – ‘ambho, kimevidaṃ harīyati jaññajaññaṃ viyā’ti?
People seeing it might say: ‘Friends, why is this being carried, as if it were something so precious?’
Người ta thấy vậy sẽ nói: ‘Này anh, sao anh lại mang cái gì trông ghê tởm thế này?’
Tamenaṃ uṭṭhahitvā apāpuritvā* olokeyya.
Then, rising, they might uncover it and look.
Người đó đứng dậy, mở ra và nhìn vào.
Tassa sahadassanena amanāpatā ca saṇṭhaheyya, pāṭikulyatā* ca saṇṭhaheyya, jegucchatā ca* saṇṭhaheyya; jighacchitānampi na bhottukamyatā assa, pageva suhitānaṃ.
Upon seeing it, unpleasantness would arise, revulsion would arise, loathsomeness would arise; even those who are hungry would not wish to eat, much less those who are satisfied.
Chỉ cần nhìn thấy thôi, sự khó chịu sẽ khởi lên, sự ghê tởm sẽ khởi lên, sự chán ghét sẽ khởi lên; ngay cả những người đói cũng không muốn ăn, huống chi những người đã no đủ.
Evameva kho, āvuso, yassa kassaci bhikkhuno ime pāpakā akusalā icchāvacarā appahīnā dissanti ceva sūyanti ca, kiñcāpi so hoti āraññiko pantasenāsano piṇḍapātiko sapadānacārī paṃsukūliko lūkhacīvaradharo, atha kho naṃ sabrahmacārī na ceva sakkaronti na garuṃ karonti na mānenti na pūjenti.
In the same way, friend, if any bhikkhu is seen or heard to have not abandoned these evil, unwholesome intentions, then even if he is a forest dweller, lives in an isolated lodging, is an alms-gatherer, goes for alms from house to house, wears rags from a dust-heap, and wears coarse robes, his spiritual companions neither respect him, nor revere him, nor honor him, nor venerate him.
Này chư Hiền, cũng vậy, bất cứ Tỳ-kheo nào mà những ác pháp bất thiện, những hành vi tham muốn xấu xa này chưa được đoạn trừ, được thấy và được nghe, dù vị ấy là người sống trong rừng, sống ở nơi hẻo lánh, đi khất thực, đi khất thực theo thứ tự từng nhà, mặc y phấn tảo, mặc y thô xấu, thì các vị đồng phạm hạnh cũng không tôn trọng, không kính nể, không quý trọng, không cúng dường vị ấy.
Taṃ kissa hetu?
What is the reason for that?
Vì lý do gì?
Te hi tassa āyasmato pāpakā akusalā icchāvacarā appahīnā dissanti ceva sūyanti ca.
It is because those evil, unwholesome intentions of that venerable one are seen and heard as not having been abandoned.
Vì những ác pháp bất thiện, những hành vi tham muốn xấu xa ấy của vị Tôn giả ấy chưa được đoạn trừ, được thấy và được nghe.
62. ‘‘Yassa kassaci, āvuso, bhikkhuno ime pāpakā akusalā icchāvacarā pahīnā dissanti ceva sūyanti ca, kiñcāpi so hoti gāmantavihārī nemantaniko gahapaticīvaradharo, atha kho naṃ sabrahmacārī sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti.
62. “Friend, if any bhikkhu is seen or heard to have abandoned these evil, unwholesome intentions, then even if he is a village dweller, accepts invitations, and wears robes donated by householders, his spiritual companions respect him, revere him, honor him, and venerate him.
62. Này chư Hiền, bất cứ Tỳ-kheo nào mà những ác pháp bất thiện, những hành vi tham muốn xấu xa này đã được đoạn trừ, được thấy và được nghe, dù vị ấy là người sống gần làng, được mời thọ thực, mặc y do gia chủ cúng dường, thì các vị đồng phạm hạnh cũng tôn trọng, kính nể, quý trọng, cúng dường vị ấy.
Taṃ kissa hetu?
What is the reason for that?
Vì lý do gì?
Te hi tassa āyasmato pāpakā akusalā icchāvacarā pahīnā dissanti ceva sūyanti ca.
It is because those evil, unwholesome intentions of that venerable one are seen and heard as having been abandoned.
Vì những ác pháp bất thiện, những hành vi tham muốn xấu xa ấy của vị Tôn giả ấy đã được đoạn trừ, được thấy và được nghe.
Seyyathāpi, āvuso, kaṃsapāti ābhatā āpaṇā vā kammārakulā vā parisuddhā pariyodātā.
Just as, friend, a bronze bowl brought from a shop or a blacksmith's family, perfectly clean and purified.
Này chư Hiền, ví như một cái bát đồng được mang về từ chợ hay từ nhà thợ rèn, đã được làm sạch sẽ, tinh khiết.
Tamenaṃ sāmikā sālīnaṃ odanaṃ vicitakāḷakaṃ* anekasūpaṃ anekabyañjanaṃ racayitvā aññissā kaṃsapātiyā paṭikujjitvā antarāpaṇaṃ paṭipajjeyyuṃ.
Its owners, after preparing rice mixed with no dark grains, with many sauces and many curries, would cover it with another bronze bowl and proceed through the marketplace.
Chủ nhân của nó sau khi nấu cơm gạo Sālī đã nhặt bỏ hết hạt đen, với nhiều món canh, nhiều món ăn, rồi úp nó bằng một cái bát đồng khác và đi vào giữa chợ.
Tamenaṃ jano disvā evaṃ vadeyya – ‘ambho, kimevidaṃ harīyati jaññajaññaṃ viyā’ti?
People seeing it would say, ‘Friends, what is this being carried so finely?’
Người ta nhìn thấy nó và nói: ‘Này bạn, tại sao cái này lại được mang đi như một thứ rất đáng ưa thích vậy?’
Tamenaṃ uṭṭhahitvā apāpuritvā olokeyya.
Then they would stand up, open it, and look.
Người ấy đứng dậy, mở ra và nhìn vào.
Tassa saha dassanena manāpatā ca saṇṭhaheyya, appāṭikulyatā ca saṇṭhaheyya, ajegucchatā ca saṇṭhaheyya; suhitānampi bhottukamyatā assa, pageva jighacchitānaṃ.
Just by seeing it, pleasantness, lack of repulsion, and absence of disgust would arise; even those who are full would desire to eat, how much more so the hungry.
Ngay khi nhìn thấy, sự dễ chịu, không ghê tởm, và không chán ghét sẽ được thiết lập; những người đã no bụng cũng sẽ muốn ăn, huống chi những người đang đói.
Evameva kho, āvuso, yassa kassaci bhikkhuno ime pāpakā akusalā icchāvacarā pahīnā dissanti ceva sūyanti ca, kiñcāpi so hoti gāmantavihārī nemantaniko gahapaticīvaradharo, atha kho naṃ sabrahmacārī sakkaronti garuṃ karonti mānenti pūjenti.
In the same way, friend, if any bhikkhu is seen or heard to have abandoned these evil, unwholesome intentions, then even if he is a village dweller, accepts invitations, and wears robes donated by householders, his spiritual companions respect him, revere him, honor him, and venerate him.
Cũng vậy, này chư Hiền, bất cứ Tỳ-kheo nào mà những ác pháp bất thiện, những hành vi tham muốn xấu xa này đã được đoạn trừ, được thấy và được nghe, dù vị ấy là người sống gần làng, được mời thọ thực, mặc y do gia chủ cúng dường, thì các vị đồng phạm hạnh cũng tôn trọng, kính nể, quý trọng, cúng dường vị ấy.
Taṃ kissa hetu?
What is the reason for that?
Vì lý do gì?
Te hi tassa āyasmato pāpakā akusalā icchāvacarā pahīnā dissanti ceva sūyanti cā’’ti.
It is because those evil, unwholesome intentions of that venerable one are seen and heard as having been abandoned.”
Vì những ác pháp bất thiện, những hành vi tham muốn xấu xa ấy của vị Tôn giả ấy đã được đoạn trừ, được thấy và được nghe.”
63. Evaṃ vutte, āyasmā mahāmoggallāno āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavoca – ‘‘upamā maṃ, āvuso sāriputta, paṭibhātī’’ti.
63. When this was said, Venerable Mahāmoggallāna said to Venerable Sāriputta, “A simile occurs to me, friend Sāriputta.”
63. Khi được nói như vậy, Tôn giả Mahāmoggallāna bạch với Tôn giả Sāriputta: “Này Hiền giả Sāriputta, một ví dụ đã hiện ra trong tâm tôi.”
‘‘Paṭibhātu taṃ, āvuso moggallānā’’ti.
“May it occur to you, friend Moggallāna,” said Venerable Sāriputta.
“Này Hiền giả Moggallāna, xin hãy trình bày ví dụ ấy.”
‘‘Ekamidāhaṃ, āvuso, samayaṃ rājagahe viharāmi giribbaje.
“Once, friend, I was dwelling in Rājagaha, in Giribbaja.
“Này chư Hiền, một thời tôi đang trú tại Rājagaha, ở Giribbaja.
Atha khvāhaṃ, āvuso, pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya rājagahaṃ piṇḍāya pāvisiṃ.
Then, friend, in the morning, having dressed, I took my bowl and robes and entered Rājagaha for alms.
Này chư Hiền, vào buổi sáng, tôi đắp y, mang bát và y, đi vào Rājagaha để khất thực.
Tena kho pana samayena samīti yānakāraputto rathassa nemiṃ tacchati.
Now at that time, Samīti, the son of the chariot-maker, was fashioning the rim of a chariot wheel.
Lúc bấy giờ, Samīti, con trai người thợ làm xe, đang đẽo vành bánh xe.
Tamenaṃ paṇḍuputto ājīvako purāṇayānakāraputto paccupaṭṭhito hoti.
And Paṇḍuputta the Ājīvaka, an old chariot-maker’s son, was standing near him.
Pāṇḍuputta, một Ājīvaka, con trai của người thợ làm xe già, đang đứng gần đó.
Atha kho, āvuso, paṇḍuputtassa ājīvakassa purāṇayānakāraputtassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘aho vatāyaṃ samīti yānakāraputto imissā nemiyā imañca vaṅkaṃ imañca jimhaṃ imañca dosaṃ taccheyya, evāyaṃ nemi apagatavaṅkā apagatajimhā apagatadosā suddhā assa* sāre patiṭṭhitā’ti.
Then, friend, this thought occurred to Paṇḍuputta the Ājīvaka, the old chariot-maker’s son: ‘Oh, if only Samīti, the chariot-maker’s son, would pare away this bend, this crookedness, this fault from this rim! Then this rim would be free of bends, free of crookedness, free of faults, pure, and established on the core.’
Này chư Hiền, lúc bấy giờ, trong tâm của Pāṇḍuputta, Ājīvaka, con trai của người thợ làm xe già, khởi lên ý nghĩ này: ‘Ôi, ước gì Samīti, con trai người thợ làm xe, sẽ đẽo bỏ cái cong này, cái vẹo này, và cái lỗi này của vành bánh xe này! Như vậy, cái vành bánh xe này sẽ không còn cong, không còn vẹo, không còn lỗi, sẽ tinh khiết và vững chắc trên cốt lõi.’
Yathā yathā kho, āvuso, paṇḍuputtassa ājīvakassa purāṇayānakāraputtassa cetaso parivitakko hoti, tathā tathā samīti yānakāraputto tassā nemiyā tañca vaṅkaṃ tañca jimhaṃ tañca dosaṃ tacchati.
Just as the thought occurred to Paṇḍuputta the Ājīvaka, the old chariot-maker’s son, so too did Samīti, the chariot-maker’s son, pare away that bend, that crookedness, and that fault from that rim.
Này chư Hiền, đúng như ý nghĩ khởi lên trong tâm của Pāṇḍuputta, Ājīvaka, con trai của người thợ làm xe già, thì Samīti, con trai người thợ làm xe, đã đẽo bỏ cái cong ấy, cái vẹo ấy, và cái lỗi ấy của vành bánh xe đó.
Atha kho, āvuso, paṇḍuputto ājīvako purāṇayānakāraputto attamano attamanavācaṃ nicchāresi – ‘hadayā hadayaṃ maññe aññāya tacchatī’ti.
Then, friend, Paṇḍuputta the Ājīvaka, the old chariot-maker’s son, delighted, uttered a joyful exclamation: ‘He fashions it as if knowing one mind by another!’”
Này chư Hiền, lúc bấy giờ, Pāṇḍuputta, Ājīvaka, con trai của người thợ làm xe già, hoan hỷ và thốt lên lời hoan hỷ: ‘Chắc hẳn ông ấy đẽo bằng cách hiểu được tâm ý của tôi!’”
‘‘Evameva kho, āvuso, ye te puggalā assaddhā, jīvikatthā na saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā, saṭhā māyāvino ketabino* uddhatā unnaḷā capalā mukharā vikiṇṇavācā, indriyesu aguttadvārā, bhojane amattaññuno, jāgariyaṃ ananuyuttā, sāmaññe anapekkhavanto, sikkhāya na tibbagāravā, bāhulikā sāthalikā, okkamane pubbaṅgamā, paviveke nikkhittadhurā, kusītā hīnavīriyā muṭṭhassatī asampajānā asamāhitā vibbhantacittā duppaññā eḷamūgā, tesaṃ āyasmā sāriputto iminā dhammapariyāyena hadayā hadayaṃ maññe aññāya tacchati.
“In the same way, friend, those individuals who are without faith, who have gone forth from the household life into homelessness for a livelihood, who are deceitful, fraudulent, cunning, arrogant, conceited, restless, talkative, garrulous, with unguarded sense doors, immoderate in food, not devoted to wakefulness, without concern for recluseship, without strong respect for training, fond of crowds, slothful, foremost in backsliding, having laid down the burden of seclusion, lazy, lacking in effort, forgetful, lacking clear comprehension, unconcentrated, with scattered minds, unwise, and dumb like sheep — Venerable Sāriputta, with this discourse on the Dhamma, fashions their minds, as if knowing one mind by another.
“Này chư Hiền, cũng vậy, những người không có đức tin, xuất gia từ bỏ gia đình vì mục đích sinh kế chứ không phải vì đức tin, những kẻ xảo quyệt, lừa dối, gian trá, ngạo mạn, kiêu căng, phù phiếm, lắm lời, nói năng lung tung, không giữ gìn các căn, không biết tiết độ trong ăn uống, không chuyên cần thức tỉnh, không quan tâm đến đời sống Sa-môn, không có sự tôn kính sâu sắc đối với giới luật, ham lợi lộc, lười biếng, đi đầu trong sự sa ngã, từ bỏ sự ẩn dật, biếng nhác, yếu kém tinh tấn, thất niệm, không tỉnh giác, không định tĩnh, tâm trí tán loạn, kém trí tuệ, và câm điếc, thì Tôn giả Sāriputta, với pháp thoại này, chắc hẳn đã đẽo gọt tâm trí của họ như thể hiểu được tâm trí của họ.
‘‘Ye pana te kulaputtā saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā, asaṭhā amāyāvino aketabino anuddhatā anunnaḷā acapalā amukharā avikiṇṇavācā, indriyesu guttadvārā, bhojane mattaññuno, jāgariyaṃ anuyuttā, sāmaññe apekkhavanto, sikkhāya tibbagāravā, na bāhulikā na sāthalikā, okkamane nikkhittadhurā, paviveke pubbaṅgamā, āraddhavīriyā pahitattā upaṭṭhitassatī sampajānā samāhitā ekaggacittā paññavanto aneḷamūgā, te āyasmato sāriputtassa imaṃ dhammapariyāyaṃ sutvā pivanti maññe, ghasanti maññe vacasā ceva manasā ca – ‘sādhu vata, bho, sabrahmacārī akusalā vuṭṭhāpetvā kusale patiṭṭhāpetī’ti.
But those young men of good family who are full of faith, who have gone forth from the household life into homelessness, who are not deceitful, not fraudulent, not cunning, not arrogant, not conceited, not restless, not talkative, not garrulous, with guarded sense doors, moderate in food, devoted to wakefulness, with concern for recluseship, with strong respect for training, not fond of crowds, not slothful, having laid down the burden of backsliding, foremost in seclusion, with aroused energy, with minds dedicated, with established mindfulness, with clear comprehension, concentrated, with one-pointed minds, wise, and not dumb like sheep — they, having heard this discourse on the Dhamma from Venerable Sāriputta, as it were, drink it in and consume it with both speech and mind, thinking: ‘Indeed, good sirs, our spiritual companion raises us from unwholesome states and establishes us in wholesome states!’
Còn những thiện nam tử có đức tin, xuất gia từ bỏ gia đình, không xảo quyệt, không lừa dối, không gian trá, không ngạo mạn, không kiêu căng, không phù phiếm, không lắm lời, không nói năng lung tung, giữ gìn các căn, biết tiết độ trong ăn uống, chuyên cần thức tỉnh, quan tâm đến đời sống Sa-môn, có sự tôn kính sâu sắc đối với giới luật, không ham lợi lộc, không lười biếng, từ bỏ sự sa ngã, đi đầu trong sự ẩn dật, tinh tấn, có ý chí kiên định, chánh niệm hiện tiền, tỉnh giác, định tĩnh, tâm chuyên nhất, có trí tuệ, không câm điếc, thì khi nghe pháp thoại này của Tôn giả Sāriputta, họ như thể uống, như thể nuốt bằng cả lời nói và tâm trí, rằng: ‘Thật tốt lành thay, vị đồng phạm hạnh đã giúp chúng ta thoát khỏi những điều bất thiện và thiết lập chúng ta trên những điều thiện!’
Seyyathāpi, āvuso, itthī vā puriso vā daharo yuvā maṇḍanakajātiko sīsaṃnhāto uppalamālaṃ vā vassikamālaṃ vā atimuttakamālaṃ* vā labhitvā ubhohi hatthehi paṭiggahetvā uttamaṅge sirasmiṃ patiṭṭhapeyya, evameva kho, āvuso, ye te kulaputtā saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā, asaṭhā amāyāvino aketabino anuddhatā anunnaḷā acapalā amukharā avikiṇṇavācā, indriyesu guttadvārā, bhojane mattaññuno, jāgariyaṃ anuyuttā, sāmaññe apekkhavanto, sikkhāya tibbagāravā, na bāhulikā na sāthalikā, okkamane nikkhittadhurā, paviveke pubbaṅgamā, āraddhavīriyā pahitattā upaṭṭhitassatī sampajānā samāhitā ekaggacittā paññavanto aneḷamūgā, te āyasmato sāriputtassa imaṃ dhammapariyāyaṃ sutvā pivanti maññe, ghasanti maññe vacasā ceva manasā ca – ‘sādhu vata, bho, sabrahmacārī akusalā vuṭṭhāpetvā kusale patiṭṭhāpetī’ti.
Just as, friend, a young man or woman, youthful and fond of adornment, having washed their head, would receive a garland of water lilies, or jasmine, or jasmines, and holding it with both hands, would place it on their head, their best limb; in the same way, friend, those young men of good family who are full of faith, who have gone forth from the household life into homelessness, who are not deceitful, not fraudulent, not cunning, not arrogant, not conceited, not restless, not talkative, not garrulous, with guarded sense doors, moderate in food, devoted to wakefulness, with concern for recluseship, with strong respect for training, not fond of crowds, not slothful, having laid down the burden of backsliding, foremost in seclusion, with aroused energy, with minds dedicated, with established mindfulness, with clear comprehension, concentrated, with one-pointed minds, wise, and not dumb like sheep — they, having heard this discourse on the Dhamma from Venerable Sāriputta, as it were, drink it in and consume it with both speech and mind, thinking: ‘Indeed, good sirs, our spiritual companion raises us from unwholesome states and establishes us in wholesome states!’
Này chư Hiền, ví như một người nam hay nữ trẻ tuổi, còn thanh xuân, thích trang điểm, đã gội đầu sạch sẽ, nhận được một vòng hoa sen, hay vòng hoa lài, hay vòng hoa Atimuttaka, rồi dùng cả hai tay nâng niu đặt lên đầu, lên đỉnh đầu. Cũng vậy, này chư Hiền, những thiện nam tử có đức tin, xuất gia từ bỏ gia đình, không xảo quyệt, không lừa dối, không gian trá, không ngạo mạn, không kiêu căng, không phù phiếm, không lắm lời, không nói năng lung tung, giữ gìn các căn, biết tiết độ trong ăn uống, chuyên cần thức tỉnh, quan tâm đến đời sống Sa-môn, có sự tôn kính sâu sắc đối với giới luật, không ham lợi lộc, không lười biếng, từ bỏ sự sa ngã, đi đầu trong sự ẩn dật, tinh tấn, có ý chí kiên định, chánh niệm hiện tiền, tỉnh giác, định tĩnh, tâm chuyên nhất, có trí tuệ, không câm điếc, thì khi nghe pháp thoại này của Tôn giả Sāriputta, họ như thể uống, như thể nuốt bằng cả lời nói và tâm trí, rằng: ‘Thật tốt lành thay, vị đồng phạm hạnh đã giúp chúng ta thoát khỏi những điều bất thiện và thiết lập chúng ta trên những điều thiện!’
Itiha te ubho mahānāgā aññamaññassa subhāsitaṃ samanumodiṃsū’’ti.
Thus, those two great Nāgas rejoiced in each other’s well-spoken words.”
Như vậy, hai vị đại Nāga ấy đã cùng nhau hoan hỷ với lời nói tốt đẹp của nhau.”
‘‘Ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu – ‘anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussareyyaṃ, seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattālīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jāti satasahassampi anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe – amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhūpapannoti.
‘‘If, bhikkhus, a bhikkhu should wish: ‘May I recall my manifold past lives, that is, one birth, two births, three births, four births, five births, ten births, twenty births, thirty births, forty births, fifty births, one hundred births, one thousand births, one hundred thousand births, many eons of cosmic contraction, many eons of cosmic expansion, many eons of cosmic contraction and expansion: “There I was named thus, of such a clan, of such a complexion, fed on such food, experienced such pleasant and painful feelings, and lived for such a term. Having passed away from there, I arose yonder. There I was named thus, of such a clan, of such a complexion, fed on such food, experienced such pleasant and painful feelings, and lived for such a term. Having passed away from there, I arose here.”’
“Này các tỳ-khưu, nếu một tỳ-khưu mong muốn: ‘Ta có thể hồi tưởng nhiều loại túc mạng (pubbenivāsa) khác nhau, tức là một đời, hai đời, ba đời, bốn đời, năm đời, mười đời, hai mươi đời, ba mươi đời, bốn mươi đời, năm mươi đời, một trăm đời, một ngàn đời, một trăm ngàn đời; nhiều kiếp hoại (saṃvaṭṭakappa), nhiều kiếp thành (vivaṭṭakappa), nhiều kiếp hoại và thành (saṃvaṭṭavivaṭṭakappa) – Ở nơi ấy, ta có tên như thế, thuộc dòng họ như thế, có màu da như thế, thọ thực như thế, cảm thọ khổ lạc như thế, có tuổi thọ đến chừng ấy; ta từ đó chết đi và sinh vào nơi kia; ở nơi đó, ta có tên như thế, thuộc dòng họ như thế, có màu da như thế, thọ thực như thế, cảm thọ khổ lạc như thế, có tuổi thọ đến chừng ấy; ta từ đó chết đi và sinh vào đây.’
Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussareyya’nti, sīlesvevassa paripūrakārī…pe… brūhetā suññāgārānaṃ.
Thus may I recall my manifold past lives, together with their details and features’ — he should be one who fulfills the sīlas…pe… one who is diligent in secluded dwellings.
Như vậy, ta có thể hồi tưởng nhiều loại túc mạng khác nhau với đầy đủ chi tiết và đặc điểm.’ – Vị ấy phải hoàn thiện các giới (sīla)…pe… là người phát triển các trú xứ vắng vẻ.
‘‘Ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu – ‘dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passeyyaṃ cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajāneyyaṃ – ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā; ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannāti, iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passeyyaṃ cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajāneyya’nti, sīlesvevassa paripūrakārī ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārānaṃ.
‘‘If, bhikkhus, a bhikkhu should wish: ‘With the divine eye, purified and surpassing that of humans, may I see beings passing away and reappearing, inferior and superior, beautiful and ugly, fortunate and unfortunate, and understand how beings fare according to their kamma: “These indeed, venerable sirs, are beings endowed with bad conduct of body, bad conduct of speech, bad conduct of mind, revilers of the Noble Ones, holding wrong views, and undertaking actions based on wrong views. With the break-up of the body, after death, they have reappeared in a state of deprivation, a bad destination, a downfall, in hell. But these indeed, venerable sirs, are beings endowed with good conduct of body, good conduct of speech, good conduct of mind, not revilers of the Noble Ones, holding right views, and undertaking actions based on right views. With the break-up of the body, after death, they have reappeared in a good destination, in a heavenly world.” Thus may I see beings passing away and reappearing, inferior and superior, beautiful and ugly, fortunate and unfortunate, with the divine eye, purified and surpassing that of humans, and understand how beings fare according to their kamma’ — he should be one who fulfills the sīlas, devoted to inner tranquility of mind, not abandoning jhāna, endowed with vipassanā, and diligent in secluded dwellings.
“Này các tỳ-khưu, nếu một tỳ-khưu mong muốn: ‘Ta có thể dùng thiên nhãn (dibbacakkhu) thanh tịnh, siêu việt loài người, để thấy các chúng sinh đang chết và đang sinh, kẻ hạ liệt người cao sang, kẻ xấu đẹp, người may mắn kẻ bất hạnh; ta có thể biết rõ các chúng sinh tùy theo nghiệp của họ – ‘Chắc chắn những chúng sinh này đã hành ác hạnh về thân, ác hạnh về lời, ác hạnh về ý, phỉ báng các bậc Thánh, có tà kiến, và đã thọ nhận nghiệp tà kiến. Do thân hoại mạng chung, họ tái sinh vào cõi đọa xứ, ác thú, khổ cảnh, địa ngục; còn những chúng sinh này đã hành thiện hạnh về thân, thiện hạnh về lời, thiện hạnh về ý, không phỉ báng các bậc Thánh, có chánh kiến, và đã thọ nhận nghiệp chánh kiến. Do thân hoại mạng chung, họ tái sinh vào cõi thiện thú, thiên giới.’ Như vậy, ta có thể dùng thiên nhãn thanh tịnh, siêu việt loài người, để thấy các chúng sinh đang chết và đang sinh, kẻ hạ liệt người cao sang, kẻ xấu đẹp, người may mắn kẻ bất hạnh; ta có thể biết rõ các chúng sinh tùy theo nghiệp của họ.’ – Vị ấy phải hoàn thiện các giới, chuyên tâm vào sự tịnh chỉ tâm (cetosamatha) nội tại, không từ bỏ thiền định (jhāna), đầy đủ tuệ quán (vipassanā), là người phát triển các trú xứ vắng vẻ.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, vatthaṃ saṃkiliṭṭhaṃ malaggahitaṃ; tamenaṃ rajako yasmiṃ yasmiṃ raṅgajāte upasaṃhareyya – yadi nīlakāya yadi pītakāya yadi lohitakāya yadi mañjiṭṭhakāya* durattavaṇṇamevassa aparisuddhavaṇṇamevassa.
‘‘Just as, bhikkhus, a cloth that is stained and soiled; if a dyer were to apply it to any dye — be it blue, yellow, red, or madder-colored — its color would be bad, its color would be impure.
“Này các tỳ-khưu, ví như một tấm vải bị dơ bẩn, bị bám đầy vết nhơ; người thợ nhuộm đem nó nhúng vào bất kỳ loại thuốc nhuộm nào – dù là màu xanh, màu vàng, màu đỏ, hay màu đỏ sẫm – thì màu sắc của nó sẽ bị nhuộm kém, màu sắc của nó sẽ không trong sạch.
Taṃ kissa hetu?
What is the reason for that?
Vì sao vậy?
Aparisuddhattā, bhikkhave, vatthassa.
Because of the impurity of the cloth, bhikkhus.
Này các tỳ-khưu, vì tấm vải không trong sạch.
Evameva kho, bhikkhave, citte saṃkiliṭṭhe, duggati pāṭikaṅkhā.
Even so, bhikkhus, when the mind is stained, a bad destination is to be expected.
Cũng vậy, này các tỳ-khưu, khi tâm bị cấu uế, thì ác thú (duggati) là điều có thể mong đợi.
Seyyathāpi, bhikkhave, vatthaṃ parisuddhaṃ pariyodātaṃ; tamenaṃ rajako yasmiṃ yasmiṃ raṅgajāte upasaṃhareyya – yadi nīlakāya yadi pītakāya yadi lohitakāya yadi mañjiṭṭhakāya – surattavaṇṇamevassa parisuddhavaṇṇamevassa.
Just as, bhikkhus, a cloth that is pure and clean; if a dyer were to apply it to any dye — be it blue, yellow, red, or madder-colored — its color would be good, its color would be pure.
Này các tỳ-khưu, ví như một tấm vải trong sạch, tinh khiết; người thợ nhuộm đem nó nhúng vào bất kỳ loại thuốc nhuộm nào – dù là màu xanh, màu vàng, màu đỏ, hay màu đỏ sẫm – thì màu sắc của nó sẽ được nhuộm tốt, màu sắc của nó sẽ trong sạch.
Taṃ kissa hetu?
What is the reason for that?
Vì sao vậy?
Parisuddhattā, bhikkhave, vatthassa.
Because of the purity of the cloth, bhikkhus.
Này các tỳ-khưu, vì tấm vải trong sạch.
Evameva kho, bhikkhave, citte asaṃkiliṭṭhe, sugati pāṭikaṅkhā.
Even so, bhikkhus, when the mind is unstained, a good destination is to be expected.
Cũng vậy, này các tỳ-khưu, khi tâm không bị cấu uế, thì thiện thú (sugati) là điều có thể mong đợi.
72. ‘‘Sa kho so, bhikkhave, bhikkhu ‘abhijjhāvisamalobho cittassa upakkileso’ti – iti viditvā abhijjhāvisamalobhaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati; ‘byāpādo cittassa upakkileso’ti – iti viditvā byāpādaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati; ‘kodho cittassa upakkileso’ti – iti viditvā kodhaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati; ‘upanāho cittassa upakkileso’ti – iti viditvā upanāhaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati; ‘makkho cittassa upakkileso’ti – iti viditvā makkhaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati; ‘paḷāso cittassa upakkileso’ti – iti viditvā paḷāsaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati; ‘issā cittassa upakkileso’ti – iti viditvā issaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati; ‘macchariyaṃ cittassa upakkileso’ti – iti viditvā macchariyaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati; ‘māyā cittassa upakkileso’ti – iti viditvā māyaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati; ‘sāṭheyyaṃ cittassa upakkileso’ti – iti viditvā sāṭheyyaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati; ‘thambho cittassa upakkileso’ti – iti viditvā thambhaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati; ‘sārambho cittassa upakkileso’ti – iti viditvā sārambhaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati; ‘māno cittassa upakkileso’ti – iti viditvā mānaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati; ‘atimāno cittassa upakkileso’ti – iti viditvā atimānaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati; ‘mado cittassa upakkileso’ti – iti viditvā madaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati; ‘pamādo cittassa upakkileso’ti – iti viditvā pamādaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati.
72. ‘‘Here, bhikkhus, a bhikkhu, having understood ‘covetousness and unrighteous greed is a defilement of the mind,’ abandons covetousness and unrighteous greed, a defilement of the mind; having understood ‘ill will is a defilement of the mind,’ abandons ill will, a defilement of the mind; having understood ‘anger is a defilement of the mind,’ abandons anger, a defilement of the mind; having understood ‘resentment is a defilement of the mind,’ abandons resentment, a defilement of the mind; having understood ‘denigration is a defilement of the mind,’ abandons denigration, a defilement of the mind; having understood ‘rivalry is a defilement of the mind,’ abandons rivalry, a defilement of the mind; having understood ‘envy is a defilement of the mind,’ abandons envy, a defilement of the mind; having understood ‘stinginess is a defilement of the mind,’ abandons stinginess, a defilement of the mind; having understood ‘hypocrisy is a defilement of the mind,’ abandons hypocrisy, a defilement of the mind; having understood ‘fraud is a defilement of the mind,’ abandons fraud, a defilement of the mind; having understood ‘obstinacy is a defilement of the mind,’ abandons obstinacy, a defilement of the mind; having understood ‘presumption is a defilement of the mind,’ abandons presumption, a defilement of the mind; having understood ‘conceit is a defilement of the mind,’ abandons conceit, a defilement of the mind; having understood ‘excessive conceit is a defilement of the mind,’ abandons excessive conceit, a defilement of the mind; having understood ‘intoxication is a defilement of the mind,’ abandons intoxication, a defilement of the mind; having understood ‘heedlessness is a defilement of the mind,’ abandons heedlessness, a defilement of the mind.
72. ‘‘Này các Tỳ-khưu, vị Tỳ-khưu ấy, khi đã biết: ‘Tham lam bất chính là cấu uế của tâm,’— như vậy, vị ấy từ bỏ tham lam bất chính, cấu uế của tâm; khi đã biết: ‘Ác ý là cấu uế của tâm,’— như vậy, vị ấy từ bỏ ác ý, cấu uế của tâm; khi đã biết: ‘Phẫn nộ là cấu uế của tâm,’— như vậy, vị ấy từ bỏ phẫn nộ, cấu uế của tâm; khi đã biết: ‘Hiềm hận là cấu uế của tâm,’— như vậy, vị ấy từ bỏ hiềm hận, cấu uế của tâm; khi đã biết: ‘Khinh miệt là cấu uế của tâm,’— như vậy, vị ấy từ bỏ khinh miệt, cấu uế của tâm; khi đã biết: ‘Xúc phạm là cấu uế của tâm,’— như vậy, vị ấy từ bỏ xúc phạm, cấu uế của tâm; khi đã biết: ‘Đố kỵ là cấu uế của tâm,’— như vậy, vị ấy từ bỏ đố kỵ, cấu uế của tâm; khi đã biết: ‘Keo kiệt là cấu uế của tâm,’— như vậy, vị ấy từ bỏ keo kiệt, cấu uế của tâm; khi đã biết: ‘Lừa dối là cấu uế của tâm,’— như vậy, vị ấy từ bỏ lừa dối, cấu uế của tâm; khi đã biết: ‘Gian trá là cấu uế của tâm,’— như vậy, vị ấy từ bỏ gian trá, cấu uế của tâm; khi đã biết: ‘Cứng đầu là cấu uế của tâm,’— như vậy, vị ấy từ bỏ cứng đầu, cấu uế của tâm; khi đã biết: ‘Cố chấp là cấu uế của tâm,’— như vậy, vị ấy từ bỏ cố chấp, cấu uế của tâm; khi đã biết: ‘Kiêu mạn là cấu uế của tâm,’— như vậy, vị ấy từ bỏ kiêu mạn, cấu uế của tâm; khi đã biết: ‘Quá kiêu mạn là cấu uế của tâm,’— như vậy, vị ấy từ bỏ quá kiêu mạn, cấu uế của tâm; khi đã biết: ‘Say đắm là cấu uế của tâm,’— như vậy, vị ấy từ bỏ say đắm, cấu uế của tâm; khi đã biết: ‘Phóng dật là cấu uế của tâm,’— như vậy, vị ấy từ bỏ phóng dật, cấu uế của tâm.
73. ‘‘Yato kho* , bhikkhave, bhikkhuno ‘abhijjhāvisamalobho cittassa upakkileso’ti – iti viditvā abhijjhāvisamalobho cittassa upakkileso pahīno hoti, ‘byāpādo cittassa upakkileso’ti – iti viditvā byāpādo cittassa upakkileso pahīno hoti; ‘kodho cittassa upakkileso’ti – iti viditvā kodho cittassa upakkileso pahīno hoti; ‘upanāho cittassa upakkileso’ti – iti viditvā upanāho cittassa upakkileso pahīno hoti; ‘makkho cittassa upakkileso’ti – iti viditvā makkho cittassa upakkileso pahīno hoti; ‘paḷāso cittassa upakkileso’ti – iti viditvā paḷāso cittassa upakkileso pahīno hoti; ‘issā cittassa upakkileso’ti – iti viditvā issā cittassa upakkileso pahīno hoti; ‘macchariyaṃ cittassa upakkileso’ti – iti viditvā macchariyaṃ cittassa upakkileso pahīno hoti; ‘māyā cittassa upakkileso’ti – iti viditvā māyā cittassa upakkileso pahīno hoti; ‘sāṭheyyaṃ cittassa upakkileso’ti – iti viditvā sāṭheyyaṃ cittassa upakkileso pahīno hoti; ‘thambho cittassa upakkileso’ti – iti viditvā thambho cittassa upakkileso pahīno hoti; ‘sārambho cittassa upakkileso’ti – iti viditvā sārambho cittassa upakkileso pahīno hoti; ‘māno cittassa upakkileso’ti – iti viditvā māno cittassa upakkileso pahīno hoti; ‘atimāno cittassa upakkileso’ti – iti viditvā atimāno cittassa upakkileso pahīno hoti; ‘mado cittassa upakkileso’ti – iti viditvā mado cittassa upakkileso pahīno hoti; ‘pamādo cittassa upakkileso’ti – iti viditvā pamādo cittassa upakkileso pahīno hoti.
73. ‘‘When, bhikkhus, a bhikkhu has understood ‘covetousness and unrighteous greed is a defilement of the mind’ and covetousness and unrighteous greed, a defilement of the mind, is abandoned; when he has understood ‘ill will is a defilement of the mind’ and ill will, a defilement of the mind, is abandoned; when he has understood ‘anger is a defilement of the mind’ and anger, a defilement of the mind, is abandoned; when he has understood ‘resentment is a defilement of the mind’ and resentment, a defilement of the mind, is abandoned; when he has understood ‘denigration is a defilement of the mind’ and denigration, a defilement of the mind, is abandoned; when he has understood ‘rivalry is a defilement of the mind’ and rivalry, a defilement of the mind, is abandoned; when he has understood ‘envy is a defilement of the mind’ and envy, a defilement of the mind, is abandoned; when he has understood ‘stinginess is a defilement of the mind’ and stinginess, a defilement of the mind, is abandoned; when he has understood ‘hypocrisy is a defilement of the mind’ and hypocrisy, a defilement of the mind, is abandoned; when he has understood ‘fraud is a defilement of the mind’ and fraud, a defilement of the mind, is abandoned; when he has understood ‘obstinacy is a defilement of the mind’ and obstinacy, a defilement of the mind, is abandoned; when he has understood ‘presumption is a defilement of the mind’ and presumption, a defilement of the mind, is abandoned; when he has understood ‘conceit is a defilement of the mind’ and conceit, a defilement of the mind, is abandoned; when he has understood ‘excessive conceit is a defilement of the mind’ and excessive conceit, a defilement of the mind, is abandoned; when he has understood ‘intoxication is a defilement of the mind’ and intoxication, a defilement of the mind, is abandoned; when he has understood ‘heedlessness is a defilement of the mind’ and heedlessness, a defilement of the mind, is abandoned.
73. ‘‘Này các Tỳ-khưu, khi tham lam bất chính, cấu uế của tâm, đã được vị Tỳ-khưu ấy biết là ‘tham lam bất chính là cấu uế của tâm’ và đã được từ bỏ; khi ác ý, cấu uế của tâm, đã được biết là ‘ác ý là cấu uế của tâm’ và đã được từ bỏ; khi phẫn nộ, cấu uế của tâm, đã được biết là ‘phẫn nộ là cấu uế của tâm’ và đã được từ bỏ; khi hiềm hận, cấu uế của tâm, đã được biết là ‘hiềm hận là cấu uế của tâm’ và đã được từ bỏ; khi khinh miệt, cấu uế của tâm, đã được biết là ‘khinh miệt là cấu uế của tâm’ và đã được từ bỏ; khi xúc phạm, cấu uế của tâm, đã được biết là ‘xúc phạm là cấu uế của tâm’ và đã được từ bỏ; khi đố kỵ, cấu uế của tâm, đã được biết là ‘đố kỵ là cấu uế của tâm’ và đã được từ bỏ; khi keo kiệt, cấu uế của tâm, đã được biết là ‘keo kiệt là cấu uế của tâm’ và đã được từ bỏ; khi lừa dối, cấu uế của tâm, đã được biết là ‘lừa dối là cấu uế của tâm’ và đã được từ bỏ; khi gian trá, cấu uế của tâm, đã được biết là ‘gian trá là cấu uế của tâm’ và đã được từ bỏ; khi cứng đầu, cấu uế của tâm, đã được biết là ‘cứng đầu là cấu uế của tâm’ và đã được từ bỏ; khi cố chấp, cấu uế của tâm, đã được biết là ‘cố chấp là cấu uế của tâm’ và đã được từ bỏ; khi kiêu mạn, cấu uế của tâm, đã được biết là ‘kiêu mạn là cấu uế của tâm’ và đã được từ bỏ; khi quá kiêu mạn, cấu uế của tâm, đã được biết là ‘quá kiêu mạn là cấu uế của tâm’ và đã được từ bỏ; khi say đắm, cấu uế của tâm, đã được biết là ‘say đắm là cấu uế của tâm’ và đã được từ bỏ; khi phóng dật, cấu uế của tâm, đã được biết là ‘phóng dật là cấu uế của tâm’ và đã được từ bỏ.
74. ‘‘So buddhe aveccappasādena samannāgato hoti – ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti; dhamme aveccappasādena samannāgato hoti – ‘svākkhāto bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opaneyyiko paccattaṃ veditabbo viññūhī’ti; saṅghe aveccappasādena samannāgato hoti – ‘suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, ujuppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, ñāyappaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, sāmīcippaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho, yadidaṃ cattāri purisayugāni, aṭṭha purisapuggalā.
74. ‘‘He is endowed with unwavering faith in the Buddha: ‘Indeed, the Blessed One is Arahant, Perfectly Self-Enlightened, accomplished in knowledge and conduct, fortunate, knower of the world, unsurpassed trainer of persons to be tamed, teacher of devas and humans, Buddha, Blessed One’; he is endowed with unwavering faith in the Dhamma: ‘The Dhamma is well expounded by the Blessed One, directly visible, immediate, inviting to come and see, leading onwards, to be personally realized by the wise’; he is endowed with unwavering faith in the Saṅgha: ‘The Saṅgha of the Blessed One’s disciples is practicing the good way, practicing the straight way, practicing the judicious way, practicing the proper way; that is, the four pairs of persons, the eight individual types.
74. Vị ấy có niềm tịnh tín bất động đối với Đức Phật – ‘Đức Thế Tôn ấy là bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, đầy đủ Minh Hạnh, Thiện Thệ, bậc am hiểu thế gian, vô thượng, bậc điều ngự những người đáng được điều phục, Bậc Thầy của chư Thiên và loài người, Đức Phật, Đức Thế Tôn’; vị ấy có niềm tịnh tín bất động đối với Pháp – ‘Pháp do Đức Thế Tôn thuyết giảng được khéo trình bày, thiết thực hiện tại, vượt thời gian, đến để mà thấy, có khả năng hướng thượng, được người trí tự mình chứng ngộ’; vị ấy có niềm tịnh tín bất động đối với Tăng đoàn – ‘Tăng đoàn đệ tử của Đức Thế Tôn là những bậc hành trì chân chánh, những bậc hành trì ngay thẳng, những bậc hành trì đúng Pháp, những bậc hành trì hợp lẽ,
Esa bhagavato sāvakasaṅgho āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo, anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassā’ti.
This Saṅgha of the Blessed One’s disciples is worthy of gifts, worthy of hospitality, worthy of offerings, worthy of reverential salutation, an unsurpassed field of merit for the world.’
tức là bốn đôi tám bậc Thánh nhân. Tăng đoàn đệ tử của Đức Thế Tôn là đáng được cúng dường, đáng được hiến tặng, đáng được thọ nhận lễ vật, đáng được chắp tay cung kính, là ruộng phước vô thượng của thế gian.’
75. ‘‘Yathodhi* kho panassa cattaṃ hoti vantaṃ muttaṃ pahīnaṃ paṭinissaṭṭhaṃ, so ‘buddhe aveccappasādena samannāgatomhī’ti labhati atthavedaṃ, labhati dhammavedaṃ, labhati dhammūpasaṃhitaṃ pāmojjaṃ.
75. ‘‘And as far as his scope goes, that which has been disgorged, thrown out, abandoned, utterly relinquished, that bhikkhu, by reflecting ‘I am endowed with unwavering faith in the Buddha,’ gains a sense of the goal, gains a sense of the Dhamma, gains joy connected with the Dhamma.
75. Và những gì đã được vị ấy loại bỏ, nôn ra, phóng thích, từ bỏ, xả ly theo đúng giới hạn, vị ấy đạt được sự hiểu biết về mục đích, đạt được sự hiểu biết về Pháp, đạt được niềm hoan hỷ liên quan đến Pháp, khi nghĩ rằng: ‘Tôi có niềm tịnh tín bất động đối với Đức Phật.’
Pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, sukhino cittaṃ samādhiyati; ‘dhamme…pe… saṅghe aveccappasādena samannāgatomhī’ti labhati atthavedaṃ, labhati dhammavedaṃ, labhati dhammūpasaṃhitaṃ pāmojjaṃ; pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, sukhino cittaṃ samādhiyati.
With joy, rapture arises; with a rapturous mind, the body is calmed; with a calmed body, he feels happiness; with happiness, the mind becomes concentrated. By reflecting ‘I am endowed with unwavering faith in the Dhamma… the Saṅgha,’ he gains a sense of the goal, gains a sense of the Dhamma, gains joy connected with the Dhamma; with joy, rapture arises; with a rapturous mind, the body is calmed; with a calmed body, he feels happiness; with happiness, the mind becomes concentrated.
Khi hoan hỷ, hỷ khởi lên; khi tâm hoan hỷ, thân được an tịnh; khi thân an tịnh, vị ấy cảm nhận được lạc thọ; khi có lạc thọ, tâm được định tĩnh; khi nghĩ rằng: ‘Tôi có niềm tịnh tín bất động đối với Pháp… (tương tự)… đối với Tăng đoàn,’ vị ấy đạt được sự hiểu biết về mục đích, đạt được sự hiểu biết về Pháp, đạt được niềm hoan hỷ liên quan đến Pháp; khi hoan hỷ, hỷ khởi lên; khi tâm hoan hỷ, thân được an tịnh; khi thân an tịnh, vị ấy cảm nhận được lạc thọ; khi có lạc thọ, tâm được định tĩnh.
‘Yathodhi kho pana me cattaṃ vantaṃ muttaṃ pahīnaṃ paṭinissaṭṭha’nti labhati atthavedaṃ, labhati dhammavedaṃ, labhati dhammūpasaṃhitaṃ pāmojjaṃ; pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, sukhino cittaṃ samādhiyati.
By reflecting ‘As far as my scope goes, that which has been disgorged, thrown out, abandoned, utterly relinquished,’ he gains a sense of the goal, gains a sense of the Dhamma, gains joy connected with the Dhamma; with joy, rapture arises; with a rapturous mind, the body is calmed; with a calmed body, he feels happiness; with happiness, the mind becomes concentrated.
Khi nghĩ rằng: ‘Những gì đã được tôi loại bỏ, nôn ra, phóng thích, từ bỏ, xả ly theo đúng giới hạn,’ vị ấy đạt được sự hiểu biết về mục đích, đạt được sự hiểu biết về Pháp, đạt được niềm hoan hỷ liên quan đến Pháp; khi hoan hỷ, hỷ khởi lên; khi tâm hoan hỷ, thân được an tịnh; khi thân an tịnh, vị ấy cảm nhận được lạc thọ; khi có lạc thọ, tâm được định tĩnh.
76. ‘‘Sa kho so, bhikkhave, bhikkhu evaṃsīlo evaṃdhammo evaṃpañño sālīnaṃ cepi piṇḍapātaṃ bhuñjati vicitakāḷakaṃ anekasūpaṃ anekabyañjanaṃ, nevassa taṃ hoti antarāyāya.
76. ‘‘That bhikkhu, bhikkhus, thus virtuous, thus principled, thus wise, even if he eats a meal of fine rice with dark grains removed, with many curries and many sauces, it would be no impediment to him.
76. ‘‘Này các Tỳ-khưu, vị Tỳ-khưu có giới hạnh như vậy, có Pháp như vậy, có tuệ như vậy, dù dùng món khất thực là cơm gạo lứt đã được nhặt sạch, với nhiều loại canh và nhiều loại món ăn, điều đó cũng không trở thành chướng ngại cho vị ấy.
Seyyathāpi, bhikkhave, vatthaṃ saṃkiliṭṭhaṃ malaggahitaṃ acchodakaṃ āgamma parisuddhaṃ hoti pariyodātaṃ, ukkāmukhaṃ vā panāgamma jātarūpaṃ parisuddhaṃ hoti pariyodātaṃ, evameva kho, bhikkhave, bhikkhu evaṃsīlo evaṃdhammo evaṃpañño sālīnaṃ cepi piṇḍapātaṃ bhuñjati vicitakāḷakaṃ anekasūpaṃ anekabyañjanaṃ, nevassa taṃ hoti antarāyāya.
Just as, bhikkhus, a cloth that is soiled and stained becomes pure and clean by means of clear water, or gold becomes pure and clean by means of a furnace; even so, bhikkhus, a bhikkhu thus virtuous, thus principled, thus wise, even if he eats a meal of fine rice with dark grains removed, with many curries and many sauces, it would be no impediment to him.
Ví như, này các Tỳ-khưu, một tấm vải dơ bẩn, dính đầy bùn đất, nhờ có nước trong mà trở nên sạch sẽ, tinh khiết; hoặc một thỏi vàng, nhờ có lò nung mà trở nên sạch sẽ, tinh khiết; cũng vậy, này các Tỳ-khưu, vị Tỳ-khưu có giới hạnh như vậy, có Pháp như vậy, có tuệ như vậy, dù dùng món khất thực là cơm gạo lứt đã được nhặt sạch, với nhiều loại canh và nhiều loại món ăn, điều đó cũng không trở thành chướng ngại cho vị ấy.
77. ‘‘So mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ* .
77. He dwells, having pervaded one direction with a mind accompanied by mettā; likewise the second, likewise the third, likewise the fourth.
77. Vị ấy an trú, trải tâm từ bi đồng hành khắp một phương, rồi phương thứ hai, rồi phương thứ ba, rồi phương thứ tư.
Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati; karuṇāsahagatena cetasā…pe… muditāsahagatena cetasā…pe… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ.
Thus, he dwells, having pervaded the entire world, upwards, downwards, and across, everywhere, in all circumstances, with a mind accompanied by mettā, vast, elevated, immeasurable, without hostility, without ill will; with a mind accompanied by karuṇā… with a mind accompanied by muditā… with a mind accompanied by upekkhā, pervading one direction, likewise the second, likewise the third, likewise the fourth.
Như vậy, vị ấy an trú, trải tâm từ bi đồng hành, quảng đại, thù thắng, vô lượng, không hận, không sân khắp cả thế gian, cả trên, dưới, ngang, khắp mọi nơi, với tất cả chúng sinh. Vị ấy an trú, trải tâm bi mẫn đồng hành…pe… tâm hỷ đồng hành…pe… tâm xả đồng hành khắp một phương, rồi phương thứ hai, rồi phương thứ ba, rồi phương thứ tư.
Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena pharitvā viharati.
Thus, he dwells, having pervaded the entire world, upwards, downwards, and across, everywhere, in all circumstances, with a mind accompanied by upekkhā, vast, elevated, immeasurable, without hostility, without ill will.
Như vậy, vị ấy an trú, trải tâm xả đồng hành, quảng đại, thù thắng, vô lượng, không hận, không sân khắp cả thế gian, cả trên, dưới, ngang, khắp mọi nơi, với tất cả chúng sinh.
78. ‘‘So ‘atthi idaṃ, atthi hīnaṃ, atthi paṇītaṃ, atthi imassa saññāgatassa uttariṃ nissaraṇa’nti pajānāti.
78. He understands: ‘This exists; there is the inferior; there is the superior; there is a further escape beyond this perception.’
78. Vị ấy biết rõ: ‘Đây có, đây là hạ liệt, đây là thù thắng, đây có sự xuất ly vượt hơn nhận thức này’.
Tassa evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccati, bhavāsavāpi cittaṃ vimuccati, avijjāsavāpi cittaṃ vimuccati.
For him, knowing thus, seeing thus, his mind is liberated from the taint of sensuality, his mind is liberated from the taint of existence, his mind is liberated from the taint of ignorance.
Khi vị ấy biết như vậy, thấy như vậy, tâm vị ấy được giải thoát khỏi lậu hoặc dục, tâm vị ấy được giải thoát khỏi lậu hoặc hữu, tâm vị ấy được giải thoát khỏi lậu hoặc vô minh.
Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti.
When liberated, the knowledge arises: ‘I am liberated.’
Khi giải thoát, trí tuệ khởi lên: ‘Đã giải thoát’.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti.
He understands: ‘Destroyed is birth, lived is the holy life, done is what had to be done, there is no more for this state of being.’
Vị ấy biết rõ: ‘Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sinh nữa’.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave – ‘bhikkhu sināto antarena sinānenā’’’ti.
This, bhikkhus, is called ‘a monk who has bathed with the inner bathing’.’’
Này các Tỳ-khưu, vị Tỳ-khưu này được gọi là ‘đã tắm rửa bằng sự tắm rửa bên trong’.”
79. Tena kho pana samayena sundarikabhāradvājo brāhmaṇo bhagavato avidūre nisinno hoti.
79. Now at that time, the brahmin Sundarikabhāradvāja was sitting not far from the Blessed One.
79. Lúc bấy giờ, Bà-la-môn Sundarikabhāradvāja đang ngồi không xa Đức Thế Tôn.
Atha kho sundarikabhāradvājo brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘gacchati pana bhavaṃ gotamo bāhukaṃ nadiṃ sināyitu’’nti?
Then the brahmin Sundarikabhāradvāja said to the Blessed One, ‘‘Does Venerable Gotama go to bathe in the Bāhukā River?”
Rồi Bà-la-môn Sundarikabhāradvāja bạch Đức Thế Tôn rằng: “Tôn giả Gotama có đi tắm sông Bāhukā không?”
‘‘Kiṃ, brāhmaṇa, bāhukāya nadiyā?
‘‘What, brahmin, is the Bāhukā River for?
“Này Bà-la-môn, sông Bāhukā để làm gì?
Kiṃ bāhukā nadī karissatī’’ti?
What will the Bāhukā River do?”
Sông Bāhukā sẽ làm được gì?”
‘‘Lokkhasammatā* hi, bho gotama, bāhukā nadī bahujanassa, puññasammatā hi, bho gotama, bāhukā nadī bahujanassa, bāhukāya pana nadiyā bahujano pāpakammaṃ kataṃ pavāhetī’’ti.
‘‘Indeed, Venerable Gotama, the Bāhukā River is regarded as cleansing by many people; indeed, Venerable Gotama, the Bāhukā River is regarded as meritorious by many people. Many people cast away their evil deeds performed in the Bāhukā River.”
“Này Tôn giả Gotama, sông Bāhukā được nhiều người xem là nơi làm sạch tội lỗi, được nhiều người xem là nơi tạo phước. Ở sông Bāhukā, nhiều người gột rửa những ác nghiệp đã làm.”
Atha kho bhagavā sundarikabhāradvājaṃ brāhmaṇaṃ gāthāhi ajjhabhāsi –
Then the Blessed One addressed the brahmin Sundarikabhāradvāja with verses:
Rồi Đức Thế Tôn nói với Bà-la-môn Sundarikabhāradvāja bằng những bài kệ:
80. Evaṃ vutte, sundarikabhāradvājo brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama!
80. When this was said, the brahmin Sundarikabhāradvāja said to the Blessed One: “Excellent, Venerable Gotama! Excellent, Venerable Gotama!
80. Khi nghe nói vậy, Bà-la-môn Sundarikabhāradvāja bạch Đức Thế Tôn rằng: “Thật tuyệt diệu thay, Tôn giả Gotama! Thật tuyệt diệu thay, Tôn giả Gotama!
Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – cakkhumanto rūpāni dakkhantīti; evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito.
Just as, Venerable Gotama, one would right what was overturned, or reveal what was hidden, or point the way to one who was lost, or hold up a lamp in the darkness so that those with eyes might see forms; even so has the Dhamma been made clear by Venerable Gotama in many ways.
Ví như, Tôn giả Gotama, người ta lật ngửa cái bị úp xuống, mở ra cái bị che kín, chỉ đường cho người lạc lối, hoặc cầm đèn sáng trong bóng tối để những người có mắt thấy được hình sắc; cũng vậy, Tôn giả Gotama đã thuyết giảng Chánh pháp bằng nhiều phương cách.
Esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca.
I go for refuge to Venerable Gotama, and to the Dhamma, and to the Saṅgha of bhikkhus.
Con xin quy y Tôn giả Gotama, quy y Chánh pháp và Tăng chúng.
Labheyyāhaṃ bhoto gotamassa santike pabbajjaṃ, labheyyaṃ upasampada’’nti.
May I receive the going forth in the presence of Venerable Gotama, may I receive the full ordination.”
Con xin được xuất gia trong giáo pháp của Tôn giả Gotama, xin được thọ đại giới.”
Alattha kho sundarikabhāradvājo brāhmaṇo bhagavato santike pabbajjaṃ, alattha upasampadaṃ.
And the brahmin Sundarikabhāradvāja received the going forth in the presence of the Blessed One, he received the full ordination.
Bà-la-môn Sundarikabhāradvāja đã được xuất gia trong giáo pháp của Đức Thế Tôn, đã được thọ đại giới.
Acirūpasampanno kho panāyasmā bhāradvājo eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ – brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭhevadhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi.
Not long after his full ordination, Venerable Bhāradvāja, dwelling alone, secluded, diligent, ardent, and resolute, in no long time realized for himself, with direct knowledge, here and now, that supreme culmination of the holy life for the sake of which clansmen rightly go forth from home into homelessness, and having entered upon it, he dwelt therein.
Sau khi thọ đại giới không lâu, Tôn giả Bhāradvāja sống một mình, viễn ly, không phóng dật, nhiệt tâm, tinh cần, và chẳng bao lâu, ngay trong hiện tại, tự mình chứng ngộ, chứng đạt và an trú vào mục đích tối thượng của Phạm hạnh – điều mà các thiện nam tử xuất gia từ bỏ gia đình để sống không gia đình nhằm đạt được.
‘‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’’ti abbhaññāsi.
He directly knew: “Destroyed is birth, lived is the holy life, done is what had to be done, there is no more for this state of being.”
Vị ấy đã chứng ngộ: “Sanh đã tận, Phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sinh nữa.”
Aññataro kho panāyasmā bhāradvājo arahataṃ ahosīti.
And Venerable Bhāradvāja became one of the Arahants.
Và Tôn giả Bhāradvāja đã trở thành một trong các bậc A-la-hán.
81. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
81. Thus have I heard: At one time the Blessed One was dwelling at Sāvatthī, in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s Monastery.
81. Tôi nghe như vầy: Một thời, Đức Thế Tôn trú tại Sāvatthī, ở Jetavana, khu vườn của ông Anāthapiṇḍika.
Atha kho āyasmā mahācundo sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then, in the evening, Venerable Mahā Cunda rose from his seclusion, went to the Blessed One, and having saluted him, sat down to one side.
Rồi Tôn giả Mahācunda, vào buổi chiều, sau khi rời chỗ tịnh cư, đi đến chỗ Đức Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Đức Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā mahācundo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘yā imā, bhante, anekavihitā diṭṭhiyo loke uppajjanti – attavādapaṭisaṃyuttā vā lokavādapaṭisaṃyuttā vā – ādimeva nu kho, bhante, bhikkhuno manasikaroto evametāsaṃ diṭṭhīnaṃ pahānaṃ hoti, evametāsaṃ diṭṭhīnaṃ paṭinissaggo hotī’’ti?
Seated to one side, Venerable Mahā Cunda said to the Blessed One: “Bhante, with regard to these various views that arise in the world—views connected with a self, or views connected with the world—is it by focusing on the very beginning, Bhante, that there is the abandoning of these views, that there is the relinquishing of these views?”
Sau khi ngồi xuống một bên, Tôn giả Mahācunda bạch Đức Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, những tà kiến khác nhau khởi lên trên đời—hoặc liên quan đến ngã, hoặc liên quan đến thế gian—bạch Thế Tôn, có phải khi một Tỳ-khưu chú tâm vào sự khởi đầu, thì những tà kiến đó được từ bỏ, những tà kiến đó được đoạn trừ không?”
‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, cunda, vijjati yaṃ idhekacco bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja vihareyya.
“It is possible, Cunda, that a certain bhikkhu, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unwholesome states, might enter and dwell in the first jhāna, which is accompanied by applied thought and sustained thought, born of seclusion, and filled with rapture and happiness.
“Này Cunda, có trường hợp một Tỳ-khưu, ly dục, ly ác pháp, chứng và an trú thiền thứ nhất, có tầm, có tứ, có hỷ lạc do ly sinh.
Tassa evamassa – ‘sallekhena viharāmī’ti.
He might think: ‘I am dwelling by way of effacement.’
Vị ấy nghĩ: ‘Ta đang an trú với sự gột rửa (kilesa)’. (Sallekha)
Na kho panete, cunda, ariyassa vinaye sallekhā vuccanti.
But these, Cunda, are not called effacements in the Noble One’s Discipline.
Nhưng này Cunda, những điều này không được gọi là sự gột rửa trong Giới luật của bậc Thánh.
Diṭṭhadhammasukhavihārā ete ariyassa vinaye vuccanti.
These are called pleasant dwellings in this very life in the Noble One’s Discipline.
Những điều này được gọi là sự an trú lạc trong hiện tại trong Giới luật của bậc Thánh.
‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, cunda, vijjati yaṃ idhekacco bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja vihareyya.
“It is possible, Cunda, that a certain bhikkhu, with the fading away of applied and sustained thought, with the inner tranquillity and unification of mind, might enter and dwell in the second jhāna, which is free from applied and sustained thought, born of concentration, and filled with rapture and happiness.
“Này Cunda, có trường hợp một Tỳ-khưu, diệt tầm và tứ, nội tâm thanh tịnh, tâm chuyên nhất, chứng và an trú thiền thứ hai, không tầm, không tứ, có hỷ lạc do định sinh.
Tassa evamassa – ‘sallekhena viharāmī’ti.
He might think: ‘I am dwelling by way of effacement.’
Vị ấy nghĩ: ‘Ta đang an trú với sự gột rửa (kilesa)’. (Sallekha)
Na kho panete, cunda, ariyassa vinaye sallekhā vuccanti.
But these, Cunda, are not called effacements in the Noble One’s Discipline.
Nhưng này Cunda, những điều này không được gọi là sự gột rửa trong Giới luật của bậc Thánh.
Diṭṭhadhammasukhavihārā ete ariyassa vinaye vuccanti.
These are called pleasant dwellings in this very life in the Noble One’s Discipline.
Những điều này được gọi là sự an trú lạc trong hiện tại trong Giới luật của bậc Thánh.
‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, cunda, vijjati yaṃ idhekacco bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca vihareyya, sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeyya, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja vihareyya.
It is indeed possible, Cunda, that a certain bhikkhu, with the fading of rapture, would dwell in equanimity, mindful and clearly comprehending, experiencing happiness with his body—that which the Noble Ones declare: ‘one who dwells in equanimity, mindful, experiencing happiness’—having attained the third jhāna, he would dwell therein.
Này Cunda, có trường hợp một tỳ-khưu, do ly dục với hỷ, sống an trú trong xả, chánh niệm và tỉnh giác, cảm nhận lạc thọ trong thân, điều mà các bậc Thánh gọi là ‘người sống trong xả, chánh niệm, an lạc’, chứng đạt và an trú thiền thứ ba.
Tassa evamassa – ‘sallekhena viharāmī’ti.
He might think: ‘I am living a life of effacement.’
Vị ấy sẽ nghĩ: ‘Ta đang sống với sự tinh lọc (sallekha)’.
Na kho panete, cunda, ariyassa vinaye sallekhā vuccanti.
But these, Cunda, are not called effacements in the discipline of the Noble Ones.
Nhưng này Cunda, những điều này không được gọi là sự tinh lọc (sallekha) trong Giáo pháp của các bậc Thánh.
Diṭṭhadhammasukhavihārā ete ariyassa vinaye vuccanti.
These are called pleasant dwellings in this very life in the discipline of the Noble Ones.
Những điều này được gọi là sự an trú lạc trong hiện tại trong Giáo pháp của các bậc Thánh.
‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, cunda, vijjati yaṃ idhekacco bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasuṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja vihareyya.
It is indeed possible, Cunda, that a certain bhikkhu, with the abandoning of pleasure and the abandoning of pain, and with the disappearance of former joy and sorrow, would attain and dwell in the fourth jhāna, which is neither painful nor pleasant, a purification of mindfulness by equanimity.
Này Cunda, có trường hợp một tỳ-khưu, do đoạn diệt lạc và khổ, và sự chấm dứt hỷ và ưu trước đó, chứng đạt và an trú thiền thứ tư, trạng thái không khổ không lạc, hoàn toàn thanh tịnh nhờ xả và niệm.
Tassa evamassa – ‘sallekhena viharāmī’ti.
He might think: ‘I am living a life of effacement.’
Vị ấy sẽ nghĩ: ‘Ta đang sống với sự tinh lọc (sallekha)’.
Na kho panete, cunda, ariyassa vinaye sallekhā vuccanti.
But these, Cunda, are not called effacements in the discipline of the Noble Ones.
Nhưng này Cunda, những điều này không được gọi là sự tinh lọc (sallekha) trong Giáo pháp của các bậc Thánh.
Diṭṭhadhammasukhavihārā ete ariyassa vinaye vuccanti.
These are called pleasant dwellings in this very life in the discipline of the Noble Ones.
Những điều này được gọi là sự an trú lạc trong hiện tại trong Giáo pháp của các bậc Thánh.
‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, cunda, vijjati yaṃ idhekacco bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā, paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā, nānattasaññānaṃ amanasikārā, ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja vihareyya.
It is indeed possible, Cunda, that a certain bhikkhu, by completely transcending the perceptions of form, by the disappearance of perceptions of sensory impact, by not attending to perceptions of diversity, thinking, ‘Space is infinite’—he would attain and dwell in the dimension of infinite space.
Này Cunda, có trường hợp một tỳ-khưu, do hoàn toàn vượt qua các tưởng về sắc, do sự chấm dứt các tưởng về đối ngại, do không tác ý các tưởng về sai biệt, chứng đạt và an trú không vô biên xứ với ý niệm ‘không gian là vô biên’.
Tassa evamassa – ‘sallekhena viharāmī’ti.
He might think: ‘I am living a life of effacement.’
Vị ấy sẽ nghĩ: ‘Ta đang sống với sự tinh lọc (sallekha)’.
Na kho panete, cunda, ariyassa vinaye sallekhā vuccanti.
But these, Cunda, are not called effacements in the discipline of the Noble Ones.
Nhưng này Cunda, những điều này không được gọi là sự tinh lọc (sallekha) trong Giáo pháp của các bậc Thánh.
Santā ete vihārā ariyassa vinaye vuccanti.
These are called peaceful dwellings in the discipline of the Noble Ones.
Những điều này được gọi là các trú xứ an tịnh trong Giáo pháp của các bậc Thánh.
83. ‘‘Idha kho pana vo, cunda, sallekho karaṇīyo.
83. Herein, Cunda, effacement is to be practiced by you.
83. Này Cunda, ở đây các con phải thực hành sự tinh lọc (sallekha).
‘Pare vihiṃsakā bhavissanti, mayamettha avihiṃsakā bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be harmful, but we will be harmless’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ làm hại, chúng ta sẽ không làm hại ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘Pare pāṇātipātī bhavissanti, mayamettha pāṇātipātā paṭiviratā bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be destroyers of life, but we will abstain from destroying life’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ sát sinh, chúng ta sẽ đoạn trừ sát sinh ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘Pare adinnādāyī bhavissanti, mayamettha adinnādānā paṭiviratā bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be takers of what is not given, but we will abstain from taking what is not given’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ trộm cắp, chúng ta sẽ đoạn trừ trộm cắp ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘Pare abrahmacārī bhavissanti, mayamettha brahmacārī bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be unchaste, but we will live chastely’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ phi phạm hạnh, chúng ta sẽ sống phạm hạnh ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘Pare musāvādī bhavissanti, mayamettha musāvādā paṭiviratā bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be liars, but we will abstain from lying’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ nói dối, chúng ta sẽ đoạn trừ nói dối ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘Pare pisuṇavācā* bhavissanti, mayamettha pisuṇāya vācāya paṭiviratā bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be slanderers, but we will abstain from slanderous speech’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ nói lời đâm thọc, chúng ta sẽ đoạn trừ lời đâm thọc ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘Pare pharusavācā* bhavissanti, mayamettha pharusāya vācāya paṭiviratā bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be harsh speakers, but we will abstain from harsh speech’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ nói lời thô ác, chúng ta sẽ đoạn trừ lời thô ác ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘Pare samphappalāpī bhavissanti, mayamettha samphappalāpā paṭiviratā bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be idle chatterers, but we will abstain from idle chatter’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ nói lời vô ích, chúng ta sẽ đoạn trừ lời vô ích ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘Pare abhijjhālū bhavissanti, mayamettha anabhijjhālū bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be covetous, but we will be uncovetous’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ tham lam, chúng ta sẽ không tham lam ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘Pare byāpannacittā bhavissanti, mayamettha abyāpannacittā bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will have minds of ill-will, but we will have minds free from ill-will’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ có tâm sân hận, chúng ta sẽ không có tâm sân hận ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘Pare micchādiṭṭhī bhavissanti, mayamettha sammādiṭṭhī bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will have wrong view, but we will have right view’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ có tà kiến, chúng ta sẽ có chánh kiến ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘Pare micchāsaṅkappā bhavissanti, mayamettha sammāsaṅkappā bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will have wrong intention, but we will have right intention’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ có tà tư duy, chúng ta sẽ có chánh tư duy ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘Pare micchāvācā bhavissanti, mayamettha sammāvācā bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will have wrong speech, but we will have right speech’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ có tà ngữ, chúng ta sẽ có chánh ngữ ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘Pare micchākammantā bhavissanti, mayamettha sammākammantā bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will have wrong action, but we will have right action’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ có tà nghiệp, chúng ta sẽ có chánh nghiệp ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘Pare micchāājīvā bhavissanti, mayamettha sammāājīvā bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will have wrong livelihood, but we will have right livelihood’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ có tà mạng, chúng ta sẽ có chánh mạng ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘Pare micchāvāyāmā bhavissanti, mayamettha sammāvāyāmā bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will have wrong effort, but we will have right effort’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ có tà tinh tấn, chúng ta sẽ có chánh tinh tấn ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘Pare micchāsatī bhavissanti, mayamettha sammāsatī bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will have wrong mindfulness, but we will have right mindfulness’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ có tà niệm, chúng ta sẽ có chánh niệm ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘Pare micchāsamādhi bhavissanti, mayamettha sammāsamādhī bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will have wrong concentration, but we will have right concentration’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ có tà định, chúng ta sẽ có chánh định ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘Pare micchāñāṇī bhavissanti, mayamettha sammāñāṇī bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will have wrong knowledge, but we will have right knowledge’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ có tà trí, chúng ta sẽ có chánh trí ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘Pare micchāvimuttī bhavissanti, mayamettha sammāvimuttī bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will have wrong liberation, but we will have right liberation’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ có tà giải thoát, chúng ta sẽ có chánh giải thoát ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘‘‘Pare thīnamiddhapariyuṭṭhitā bhavissanti, mayamettha vigatathīnamiddhā bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be overcome by sloth and torpor, but we will be free from sloth and torpor’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ bị hôn trầm, chúng ta sẽ thoát khỏi hôn trầm ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘Pare uddhatā bhavissanti, mayamettha anuddhatā bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be restless, but we will be un-restless’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ phóng dật, chúng ta sẽ không phóng dật ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘Pare vicikicchī* bhavissanti, mayamettha tiṇṇavicikicchā bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be doubtful, but we will be free from doubt’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ hoài nghi, chúng ta sẽ vượt qua hoài nghi ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘Pare kodhanā bhavissanti, mayamettha akkodhanā bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be angry, but we will be unangry’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ nóng giận, chúng ta sẽ không nóng giận ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘Pare upanāhī bhavissanti, mayamettha anupanāhī bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be resentful, but we will be unresentful’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ ôm giữ oán hận, chúng ta sẽ không ôm giữ oán hận ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘Pare makkhī bhavissanti, mayamettha amakkhī bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be scornful, but we will be unscornful’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ che giấu lỗi lầm, chúng ta sẽ không che giấu lỗi lầm ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘Pare paḷāsī bhavissanti, mayamettha apaḷāsī bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be insolent, but we will be uninsolent’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ ganh đua, chúng ta sẽ không ganh đua ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘Pare issukī bhavissanti, mayamettha anissukī bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be envious, but we will be unenvious’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ ganh tỵ, chúng ta sẽ không ganh tỵ ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘Pare maccharī bhavissanti, mayamettha amaccharī bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be stingy, but we will be un-stingy’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ keo kiệt, chúng ta sẽ không keo kiệt ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘Pare saṭhā bhavissanti, mayamettha asaṭhā bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be deceitful, but we will be undeceitful’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ xảo trá, chúng ta sẽ không xảo trá ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘Pare māyāvī bhavissanti, mayamettha amāyāvī bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be fraudulent, but we will be unfraudulent’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ lừa dối, chúng ta sẽ không lừa dối ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘Pare thaddhā bhavissanti, mayamettha atthaddhā bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be stiff-necked, but we will be unstiff-necked’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ cứng đầu, chúng ta sẽ không cứng đầu ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘Pare atimānī bhavissanti, mayamettha anatimānī bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be conceited, but we will be unconceited’—this is how effacement is to be practiced.
‘Người khác sẽ quá kiêu mạn, chúng ta sẽ không quá kiêu mạn ở đây’ – đây là sự tinh lọc phải thực hành.
‘Pare dubbacā bhavissanti, mayamettha suvacā bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be difficult to advise; we here will be easy to advise.’ Thus should this self-admonition be made.
‘Người khác sẽ khó dạy bảo, nhưng chúng ta ở đây sẽ dễ dạy bảo’—nên thực hành sự tự quán xét này.
‘Pare pāpamittā bhavissanti, mayamettha kalyāṇamittā bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be bad friends; we here will be good friends.’ Thus should this self-admonition be made.
‘Người khác sẽ có ác hữu, nhưng chúng ta ở đây sẽ có thiện hữu’—nên thực hành sự tự quán xét này.
‘Pare pamattā bhavissanti, mayamettha appamattā bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be negligent; we here will be diligent.’ Thus should this self-admonition be made.
‘Người khác sẽ buông lung, nhưng chúng ta ở đây sẽ không buông lung’—nên thực hành sự tự quán xét này.
‘Pare assaddhā bhavissanti, mayamettha saddhā bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be without faith; we here will be endowed with faith.’ Thus should this self-admonition be made.
‘Người khác sẽ không có đức tin (assaddhā), nhưng chúng ta ở đây sẽ có đức tin (saddhā)’—nên thực hành sự tự quán xét này.
‘Pare ahirikā bhavissanti, mayamettha hirimanā bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be shameless; we here will be conscientious.’ Thus should this self-admonition be made.
‘Người khác sẽ vô tàm (ahirikā), nhưng chúng ta ở đây sẽ có tàm (hirimanā)’—nên thực hành sự tự quán xét này.
‘Pare anottāpī* bhavissanti, mayamettha ottāpī bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be fearless of wrongdoing; we here will be fearful of wrongdoing.’ Thus should this self-admonition be made.
‘Người khác sẽ vô quý (anottāpī), nhưng chúng ta ở đây sẽ có quý (ottāpī)’—nên thực hành sự tự quán xét này.
‘Pare appassutā bhavissanti, mayamettha bahussutā bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be of little learning; we here will be of great learning.’ Thus should this self-admonition be made.
‘Người khác sẽ ít học (appassutā), nhưng chúng ta ở đây sẽ đa văn (bahussutā)’—nên thực hành sự tự quán xét này.
‘Pare kusītā bhavissanti, mayamettha āraddhavīriyā bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be lazy; we here will be energetic.’ Thus should this self-admonition be made.
‘Người khác sẽ biếng nhác (kusītā), nhưng chúng ta ở đây sẽ tinh tấn (āraddhavīriyā)’—nên thực hành sự tự quán xét này.
‘Pare muṭṭhassatī bhavissanti, mayamettha upaṭṭhitassatī bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be of muddled mindfulness; we here will be of established mindfulness.’ Thus should this self-admonition be made.
‘Người khác sẽ thất niệm (muṭṭhassatī), nhưng chúng ta ở đây sẽ an trú niệm (upaṭṭhitassatī)’—nên thực hành sự tự quán xét này.
‘Pare duppaññā bhavissanti, mayamettha paññāsampannā bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be without wisdom; we here will be endowed with wisdom.’ Thus should this self-admonition be made.
‘Người khác sẽ kém trí tuệ (duppaññā), nhưng chúng ta ở đây sẽ đầy đủ trí tuệ (paññāsampannā)’—nên thực hành sự tự quán xét này.
‘Pare sandiṭṭhiparāmāsī ādhānaggāhī duppaṭinissaggī bhavissanti, mayamettha asandiṭṭhiparāmāsī anādhānaggāhī suppaṭinissaggī bhavissāmā’ti sallekho karaṇīyo.
‘Others will be clinging to their own views, tenaciously holding, and difficult to relinquish; we here will be not clinging to our own views, not tenaciously holding, and easy to relinquish.’ Thus should this self-admonition be made.
‘Người khác sẽ chấp thủ tà kiến, bám giữ và khó từ bỏ, nhưng chúng ta ở đây sẽ không chấp thủ tà kiến, không bám giữ và dễ từ bỏ’—nên thực hành sự tự quán xét này.
84. ‘‘Cittuppādampi kho ahaṃ, cunda, kusalesu dhammesu bahukāraṃ* vadāmi, ko pana vādo kāyena vācāya anuvidhīyanāsu!
84. ‘‘Cunda, I declare even the arising of a good thought to be of great benefit in wholesome states; what need is there to speak of compliance by body and speech!
84. ‘‘Này Cunda, Ta nói rằng ngay cả sự phát khởi ý nghĩ trong các pháp lành cũng có nhiều lợi ích, huống chi là sự thực hành bằng thân và lời nói!
Tasmātiha, cunda, ‘pare vihiṃsakā bhavissanti, mayamettha avihiṃsakā bhavissāmā’ti cittaṃ uppādetabbaṃ.
Therefore, Cunda, this thought should be aroused: ‘Others will be harmful; we here will be harmless.’
Vì vậy, này Cunda, ‘Người khác sẽ làm hại, nhưng chúng ta ở đây sẽ không làm hại’—tâm nên được phát khởi như vậy.
‘Pare pāṇātipātī bhavissanti, mayamettha pāṇātipātā paṭiviratā bhavissāmā’ti cittaṃ uppādetabbaṃ…‘pare sandiṭṭhiparāmāsī ādhānaggāhī duppaṭinissaggī bhavissanti, mayamettha asandiṭṭhiparāmāsī anādhānaggāhī suppaṭinissaggī bhavissāmā’ti cittaṃ uppādetabbaṃ.
‘Others will be destroyers of life; we here will abstain from the destruction of life’ … ‘Others will be clinging to their own views, tenaciously holding, and difficult to relinquish; we here will be not clinging to our own views, not tenaciously holding, and easy to relinquish.’ This thought should be aroused.
‘Người khác sẽ sát sinh, nhưng chúng ta ở đây sẽ kiêng cữ sát sinh’—tâm nên được phát khởi như vậy… ‘Người khác sẽ chấp thủ tà kiến, bám giữ và khó từ bỏ, nhưng chúng ta ở đây sẽ không chấp thủ tà kiến, không bám giữ và dễ từ bỏ’—tâm nên được phát khởi như vậy.
85. ‘‘Seyyathāpi, cunda, visamo maggo assa, tassa* añño samo maggo parikkamanāya; seyyathā vā pana, cunda, visamaṃ titthaṃ assa, tassa aññaṃ samaṃ titthaṃ parikkamanāya; evameva kho, cunda, vihiṃsakassa purisapuggalassa avihiṃsā hoti parikkamanāya, pāṇātipātissa purisapuggalassa pāṇātipātā veramaṇī hoti parikkamanāya, adinnādāyissa purisapuggalassa adinnādānā veramaṇī hoti parikkamanāya, abrahmacārissa purisapuggalassa abrahmacariyā veramaṇī hoti parikkamanāya, musāvādissa purisapuggalassa musāvādā veramaṇī hoti parikkamanāya, pisuṇavācassa purisapuggalassa pisuṇāya vācāya veramaṇī hoti parikkamanāya, pharusavācassa purisapuggalassa pharusāya vācāya veramaṇī hoti parikkamanāya, samphappalāpissa purisapuggalassa samphappalāpā veramaṇī hoti parikkamanāya, abhijjhālussa purisapuggalassa anabhijjhā hoti parikkamanāya, byāpannacittassa purisapuggalassa abyāpādo hoti parikkamanāya, micchādiṭṭhissa purisapuggalassa sammādiṭṭhi hoti parikkamanāya, micchāsaṅkappassa purisapuggalassa sammāsaṅkappo hoti parikkamanāya, micchāvācassa purisapuggalassa sammāvācā hoti parikkamanāya, micchākammantassa purisapuggalassa sammākammanto hoti parikkamanāya, micchāājīvassa purisapuggalassa sammāājīvo hoti parikkamanāya, micchāvāyāmassa purisapuggalassa sammāvāyāmo hoti parikkamanāya, micchāsatissa purisapuggalassa sammāsati hoti parikkamanāya, micchāsamādhissa purisapuggalassa sammāsamādhi hoti parikkamanāya, micchāñāṇissa purisapuggalassa sammāñāṇaṃ hoti parikkamanāya, micchāvimuttissa purisapuggalassa sammāvimutti hoti parikkamanāya.
85. ‘‘Just as, Cunda, there might be an uneven path, and for its avoidance, there is another even path; or just as, Cunda, there might be an uneven ford, and for its avoidance, there is another even ford; even so, Cunda, harmlessness is for the avoidance of a person prone to harm, abstention from the destruction of life is for the avoidance of a person prone to the destruction of life, abstention from taking what is not given is for the avoidance of a person prone to taking what is not given, abstention from unchastity is for the avoidance of a person prone to unchastity, abstention from false speech is for the avoidance of a person prone to false speech, abstention from divisive speech is for the avoidance of a person prone to divisive speech, abstention from harsh speech is for the avoidance of a person prone to harsh speech, abstention from idle chatter is for the avoidance of a person prone to idle chatter, non-covetousness is for the avoidance of a person prone to covetousness, goodwill is for the avoidance of a person of malicious mind, right view is for the avoidance of a person of wrong view, right intention is for the avoidance of a person of wrong intention, right speech is for the avoidance of a person of wrong speech, right action is for the avoidance of a person of wrong action, right livelihood is for the avoidance of a person of wrong livelihood, right effort is for the avoidance of a person of wrong effort, right mindfulness is for the avoidance of a person of wrong mindfulness, right concentration is for the avoidance of a person of wrong concentration, right knowledge is for the avoidance of a person of wrong knowledge, right liberation is for the avoidance of a person of wrong liberation.
85. ‘‘Ví như, này Cunda, có một con đường gồ ghề, và có một con đường bằng phẳng khác để tránh nó; hoặc ví như, này Cunda, có một bến nước khó đi, và có một bến nước dễ đi khác để tránh nó; cũng vậy, này Cunda, đối với người có hành vi làm hại, sự không làm hại là để tránh; đối với người sát sinh, sự kiêng cữ sát sinh là để tránh; đối với người trộm cắp, sự kiêng cữ trộm cắp là để tránh; đối với người không phạm hạnh, sự kiêng cữ không phạm hạnh là để tránh; đối với người nói dối, sự kiêng cữ nói dối là để tránh; đối với người nói lời chia rẽ, sự kiêng cữ lời chia rẽ là để tránh; đối với người nói lời thô tục, sự kiêng cữ lời thô tục là để tránh; đối với người nói lời vô ích, sự kiêng cữ lời vô ích là để tránh; đối với người tham lam, sự không tham lam là để tránh; đối với người có tâm sân hận, sự không sân hận là để tránh; đối với người có tà kiến, chánh kiến là để tránh; đối với người có tà tư duy, chánh tư duy là để tránh; đối với người có tà ngữ, chánh ngữ là để tránh; đối với người có tà nghiệp, chánh nghiệp là để tránh; đối với người có tà mạng, chánh mạng là để tránh; đối với người có tà tinh tấn, chánh tinh tấn là để tránh; đối với người có tà niệm, chánh niệm là để tránh; đối với người có tà định, chánh định là để tránh; đối với người có tà tri kiến, chánh tri kiến là để tránh; đối với người có tà giải thoát, chánh giải thoát là để tránh.
‘‘Thīnamiddhapariyuṭṭhitassa purisapuggalassa vigatathinamiddhatā hoti parikkamanāya, uddhatassa purisapuggalassa anuddhaccaṃ hoti parikkamanāya, vicikicchissa purisapuggalassa tiṇṇavicikicchatā hoti parikkamanāya, kodhanassa purisapuggalassa akkodho hoti parikkamanāya, upanāhissa purisapuggalassa anupanāho hoti parikkamanāya, makkhissa purisapuggalassa amakkho hoti parikkamanāya, paḷāsissa purisapuggalassa apaḷāso hoti parikkamanāya, issukissa purisapuggalassa anissukitā hoti parikkamanāya, maccharissa purisapuggalassa amacchariyaṃ hoti parikkamanāya, saṭhassa purisapuggalassa asāṭheyyaṃ hoti parikkamanāya, māyāvissa purisapuggalassa amāyā* hoti parikkamanāya, thaddhassa purisapuggalassa atthaddhiyaṃ hoti parikkamanāya, atimānissa purisapuggalassa anatimāno hoti parikkamanāya, dubbacassa purisapuggalassa sovacassatā hoti parikkamanāya, pāpamittassa purisapuggalassa kalyāṇamittatā hoti parikkamanāya, pamattassa purisapuggalassa appamādo hoti parikkamanāya, assaddhassa purisapuggalassa saddhā hoti parikkamanāya, ahirikassa purisapuggalassa hirī hoti parikkamanāya, anottāpissa purisapuggalassa ottappaṃ hoti parikkamanāya, appassutassa purisapuggalassa bāhusaccaṃ hoti parikkamanāya, kusītassa purisapuggalassa vīriyārambho hoti parikkamanāya, muṭṭhassatissa purisapuggalassa upaṭṭhitassatitā hoti parikkamanāya, duppaññassa purisapuggalassa paññāsampadā hoti parikkamanāya, sandiṭṭhiparāmāsi-ādhānaggāhi-duppaṭinissaggissa purisapuggalassa asandiṭṭhiparāmāsianādhānaggāhi-suppaṭinissaggitā hoti parikkamanāya.
‘‘The removal of sloth and torpor is for the avoidance of a person overcome by sloth and torpor, non-restlessness is for the avoidance of a restless person, the surmounting of doubt is for the avoidance of a doubtful person, non-anger is for the avoidance of an angry person, non-rancour is for the avoidance of a rancorous person, non-disparagement is for the avoidance of a disparaging person, non-contempt is for the avoidance of a contemptuous person, non-envy is for the avoidance of an envious person, non-miserliness is for the avoidance of a miserly person, non-deceitfulness is for the avoidance of a deceitful person, non-trickery is for the avoidance of a tricky person, non-stubbornness is for the avoidance of a stubborn person, non-arrogance is for the avoidance of an arrogant person, easy compliance is for the avoidance of a difficult-to-advise person, good friendship is for the avoidance of a bad friend, diligence is for the avoidance of a negligent person, faith is for the avoidance of a faithless person, conscientiousness is for the avoidance of a shameless person, fear of wrongdoing is for the avoidance of a person fearless of wrongdoing, great learning is for the avoidance of a person of little learning, arousal of energy is for the avoidance of a lazy person, established mindfulness is for the avoidance of a person of muddled mindfulness, wisdom is for the avoidance of a person without wisdom, not clinging to one's own views, not tenaciously holding, and being easy to relinquish is for the avoidance of a person clinging to their own views, tenaciously holding, and difficult to relinquish.
‘‘Đối với người bị hôn trầm và thụy miên chi phối, sự thoát khỏi hôn trầm và thụy miên là để tránh; đối với người phóng dật, sự không phóng dật là để tránh; đối với người nghi ngờ, sự vượt qua nghi ngờ là để tránh; đối với người hay giận dữ, sự không giận dữ là để tránh; đối với người ôm hận, sự không ôm hận là để tránh; đối với người che giấu lỗi lầm, sự không che giấu lỗi lầm là để tránh; đối với người cạnh tranh, sự không cạnh tranh là để tránh; đối với người đố kỵ, sự không đố kỵ là để tránh; đối với người keo kiệt, sự không keo kiệt là để tránh; đối với người xảo trá, sự không xảo trá là để tránh; đối với người lừa dối, sự không lừa dối là để tránh; đối với người cứng đầu, sự không cứng đầu là để tránh; đối với người kiêu mạn, sự không kiêu mạn là để tránh; đối với người khó dạy bảo, sự dễ dạy bảo là để tránh; đối với người có ác hữu, sự có thiện hữu là để tránh; đối với người buông lung, sự không buông lung là để tránh; đối với người không có đức tin, đức tin là để tránh; đối với người vô tàm, tàm là để tránh; đối với người vô quý, quý là để tránh; đối với người ít học, sự đa văn là để tránh; đối với người biếng nhác, sự tinh tấn là để tránh; đối với người thất niệm, sự an trú niệm là để tránh; đối với người kém trí tuệ, sự đầy đủ trí tuệ là để tránh; đối với người chấp thủ tà kiến, bám giữ và khó từ bỏ, sự không chấp thủ tà kiến, không bám giữ và dễ từ bỏ là để tránh.
87. ‘‘So vata, cunda, attanā palipapalipanno paraṃ palipapalipannaṃ uddharissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
87. ‘‘Indeed, Cunda, it is not possible that one oneself stuck in the mud can pull another who is stuck in the mud out.
87. ‘‘Này Cunda, một người tự mình sa lầy trong bùn lầy mà có thể kéo người khác đang sa lầy trong bùn lầy lên được, điều đó không thể xảy ra.
So vata, cunda, attanā apalipapalipanno paraṃ palipapalipannaṃ uddharissatīti ṭhānametaṃ vijjati.
Indeed, Cunda, it is possible that one oneself not stuck in the mud can pull another who is stuck in the mud out.
Nhưng này Cunda, một người tự mình không sa lầy trong bùn lầy mà có thể kéo người khác đang sa lầy trong bùn lầy lên được, điều đó có thể xảy ra.
So vata, cunda, attanā adanto avinīto aparinibbuto paraṃ damessati vinessati parinibbāpessatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
Indeed, Cunda, it is not possible that one oneself untamed, undisciplined, and unextinguished, can tame, discipline, and extinguish another.
Này Cunda, một người tự mình chưa được điều phục, chưa được huấn luyện, chưa được Niết-bàn hóa mà có thể điều phục, huấn luyện, Niết-bàn hóa người khác, điều đó không thể xảy ra.
So vata, cunda, attanā danto vinīto parinibbuto paraṃ damessati vinessati parinibbāpessatīti ṭhānametaṃ vijjati.
Indeed, Cunda, it is possible that one oneself tamed, disciplined, and extinguished, can tame, discipline, and extinguish another.
Nhưng này Cunda, một người tự mình đã được điều phục, đã được huấn luyện, đã được Niết-bàn hóa mà có thể điều phục, huấn luyện, Niết-bàn hóa người khác, điều đó có thể xảy ra.
Evameva kho, cunda, vihiṃsakassa purisapuggalassa avihiṃsā hoti parinibbānāya, pāṇātipātissa purisapuggalassa pāṇātipātā veramaṇī hoti parinibbānāya.
Even so, Cunda, for a person given to harming, non-harming leads to Nibbāna.
Cũng vậy, này Cunda, với người có hành vi làm hại, sự không làm hại là để đạt đến Niết-bàn; với người sát sinh, sự từ bỏ sát sinh là để đạt đến Niết-bàn.
Adinnādāyissa purisapuggalassa adinnādānā veramaṇī hoti parinibbānāya.
For a person given to taking what is not given, abstaining from taking what is not given leads to Nibbāna.
Với người lấy của không cho, sự từ bỏ lấy của không cho là để đạt đến Niết-bàn.
Abrahmacārissa purisapuggalassa abrahmacariyā veramaṇī hoti parinibbānāya.
For a person not leading the holy life, abstaining from unholy life leads to Nibbāna.
Với người phạm hạnh không thanh tịnh, sự từ bỏ phạm hạnh không thanh tịnh là để đạt đến Niết-bàn.
Musāvādissa purisapuggalassa musāvādā veramaṇī hoti parinibbānāya.
For a person given to false speech, abstaining from false speech leads to Nibbāna.
Với người nói dối, sự từ bỏ nói dối là để đạt đến Niết-bàn.
Pisuṇavācassa purisapuggalassa pisuṇāya vācāya veramaṇī hoti parinibbānāya.
For a person given to slanderous speech, abstaining from slanderous speech leads to Nibbāna.
Với người nói lời chia rẽ, sự từ bỏ lời chia rẽ là để đạt đến Niết-bàn.
Pharusavācassa purisapuggalassa pharusāya vācāya veramaṇī hoti parinibbānāya.
For a person given to harsh speech, abstaining from harsh speech leads to Nibbāna.
Với người nói lời thô ác, sự từ bỏ lời thô ác là để đạt đến Niết-bàn.
Samphappalāpissa purisapuggalassa samphappalāpā veramaṇī hoti parinibbānāya.
For a person given to idle chatter, abstaining from idle chatter leads to Nibbāna.
Với người nói lời vô ích, sự từ bỏ lời vô ích là để đạt đến Niết-bàn.
Abhijjhālussa purisapuggalassa anabhijjhā hoti parinibbānāya.
For a covetous person, non-covetousness leads to Nibbāna.
Với người tham lam, sự không tham lam là để đạt đến Niết-bàn.
Byāpannacittassa purisapuggalassa abyāpādo hoti parinibbānāya.
For a person with an ill will, absence of ill will leads to Nibbāna.
Với người có tâm sân hận, sự không sân hận là để đạt đến Niết-bàn.
Micchādiṭṭhissa purisapuggalassa sammādiṭṭhi hoti parinibbānāya.
For a person of wrong view, right view leads to Nibbāna.
Với người có tà kiến, chánh kiến là để đạt đến Niết-bàn.
Micchāsaṅkappassa purisapuggalassa sammāsaṅkappo hoti parinibbānāya.
For a person of wrong intention, right intention leads to Nibbāna.
Với người có tà tư duy, chánh tư duy là để đạt đến Niết-bàn.
Micchāvācassa purisapuggalassa sammāvācā hoti parinibbānāya.
For a person of wrong speech, right speech leads to Nibbāna.
Với người có tà ngữ, chánh ngữ là để đạt đến Niết-bàn.
Micchākammantassa purisapuggalassa sammākammanto hoti parinibbānāya.
For a person of wrong action, right action leads to Nibbāna.
Với người có tà nghiệp, chánh nghiệp là để đạt đến Niết-bàn.
Micchāājīvassa purisapuggalassa sammāājīvo hoti parinibbānāya.
For a person of wrong livelihood, right livelihood leads to Nibbāna.
Với người có tà mạng, chánh mạng là để đạt đến Niết-bàn.
Micchāvāyāmassa purisapuggalassa sammāvāyāmo hoti parinibbānāya.
For a person of wrong effort, right effort leads to Nibbāna.
Với người có tà tinh tấn, chánh tinh tấn là để đạt đến Niết-bàn.
Micchāsatissa purisapuggalassa sammāsati hoti parinibbānāya.
For a person of wrong mindfulness, right mindfulness leads to Nibbāna.
Với người có tà niệm, chánh niệm là để đạt đến Niết-bàn.
Micchāsamādhissa purisapuggalassa sammāsamādhi hoti parinibbānāya.
For a person of wrong concentration, right concentration leads to Nibbāna.
Với người có tà định, chánh định là để đạt đến Niết-bàn.
Micchāñāṇissa purisapuggalassa sammāñāṇaṃ hoti parinibbānāya.
For a person of wrong knowledge, right knowledge leads to Nibbāna.
Với người có tà trí, chánh trí là để đạt đến Niết-bàn.
Micchāvimuttissa purisapuggalassa sammāvimutti hoti parinibbānāya.
For a person of wrong liberation, right liberation leads to Nibbāna.
Với người có tà giải thoát, chánh giải thoát là để đạt đến Niết-bàn.
‘‘Thīnamiddhapariyuṭṭhitassa purisapuggalassa vigatathinamiddhatā hoti parinibbānāya.
For a person beset by sloth and torpor, freedom from sloth and torpor leads to Nibbāna.
Với người bị bao vây bởi hôn trầm, thụy miên, sự không còn hôn trầm, thụy miên là để đạt đến Niết-bàn.
Uddhatassa purisapuggalassa anuddhaccaṃ hoti parinibbānāya.
For a person who is restless, non-restlessness leads to Nibbāna.
Với người phóng dật, sự không phóng dật là để đạt đến Niết-bàn.
Vicikicchissa purisapuggalassa tiṇṇavicikicchatā hoti parinibbānāya.
For a person who is doubting, having overcome doubt leads to Nibbāna.
Với người nghi ngờ, sự vượt qua nghi ngờ là để đạt đến Niết-bàn.
Kodhanassa purisapuggalassa akkodho hoti parinibbānāya.
For an angry person, non-anger leads to Nibbāna.
Với người hay giận dữ, sự không giận dữ là để đạt đến Niết-bàn.
Upanāhissa purisapuggalassa anupanāho hoti parinibbānāya.
For a resentful person, non-resentment leads to Nibbāna.
Với người ôm hận, sự không ôm hận là để đạt đến Niết-bàn.
Makkhissa purisapuggalassa amakkho hoti parinibbānāya.
For a denigrating person, non-denigration leads to Nibbāna.
Với người phỉ báng, sự không phỉ báng là để đạt đến Niết-bàn.
Paḷāsissa purisapuggalassa apaḷāso hoti parinibbānāya.
For a domineering person, non-domineering leads to Nibbāna.
Với người ganh tị, sự không ganh tị là để đạt đến Niết-bàn.
Issukissa purisapuggalassa anissukitā hoti parinibbānāya.
For an envious person, non-envy leads to Nibbāna.
Với người đố kỵ, sự không đố kỵ là để đạt đến Niết-bàn.
Maccharissa purisapuggalassa amacchariyaṃ hoti parinibbānāya.
For a miserly person, non-miserliness leads to Nibbāna.
Với người keo kiệt, sự không keo kiệt là để đạt đến Niết-bàn.
Saṭhassa purisapuggalassa asāṭheyyaṃ hoti parinibbānāya.
For a deceitful person, non-deceit leads to Nibbāna.
Với người lừa dối, sự không lừa dối là để đạt đến Niết-bàn.
Māyāvissa purisapuggalassa amāyā hoti parinibbānāya.
For a fraudulent person, non-fraud leads to Nibbāna.
Với người xảo quyệt, sự không xảo quyệt là để đạt đến Niết-bàn.
Thaddhassa purisapuggalassa atthaddhiyaṃ hoti parinibbānāya.
For a stubborn person, non-stubbornness leads to Nibbāna.
Với người cứng đầu, sự không cứng đầu là để đạt đến Niết-bàn.
Atimānissa purisapuggalassa anatimāno hoti parinibbānāya.
For an arrogant person, non-arrogance leads to Nibbāna.
Với người kiêu mạn quá mức, sự không kiêu mạn quá mức là để đạt đến Niết-bàn.
Dubbacassa purisapuggalassa sovacassatā hoti parinibbānāya.
For an intractable person, tractability leads to Nibbāna.
Với người khó dạy, sự dễ dạy là để đạt đến Niết-bàn.
Pāpamittassa purisapuggalassa kalyāṇamittatā hoti parinibbānāya.
For a person with bad friends, having admirable friends leads to Nibbāna.
Với người có bạn ác, sự có bạn lành là để đạt đến Niết-bàn.
Pamattassa purisapuggalassa appamādo hoti parinibbānāya.
For a heedless person, heedfulness leads to Nibbāna.
Với người phóng dật, sự không phóng dật là để đạt đến Niết-bàn.
Assaddhassa purisapuggalassa saddhā hoti parinibbānāya.
For a faithless person, faith leads to Nibbāna.
Với người không có đức tin, đức tin là để đạt đến Niết-bàn.
Ahirikassa purisapuggalassa hirī hoti parinibbānāya.
For a shameless person, shame leads to Nibbāna.
Với người không biết hổ thẹn, sự hổ thẹn là để đạt đến Niết-bàn.
Anottāpissa purisapuggalassa ottappaṃ hoti parinibbānāya.
For a reckless person, fear of wrongdoing leads to Nibbāna.
Với người không biết ghê sợ, sự ghê sợ là để đạt đến Niết-bàn.
Appassutassa purisapuggalassa bāhusaccaṃ hoti parinibbānāya.
For a person of little learning, great learning leads to Nibbāna.
Với người ít học, sự đa văn là để đạt đến Niết-bàn.
Kusītassa purisapuggalassa vīriyārambho hoti parinibbānāya.
For a lazy person, the arousal of energy leads to Nibbāna.
Với người lười biếng, sự tinh tấn là để đạt đến Niết-bàn.
Muṭṭhassatissa purisapuggalassa upaṭṭhitassatitā hoti parinibbānāya.
For a person of forgetful mindfulness, established mindfulness leads to Nibbāna.
Với người mất chánh niệm, sự chánh niệm hiện hữu là để đạt đến Niết-bàn.
Duppaññassa purisapuggalassa paññāsampadā hoti parinibbānāya.
For a foolish person, the accomplishment of wisdom leads to Nibbāna.
Với người kém trí tuệ, sự thành tựu trí tuệ là để đạt đến Niết-bàn.
Sandiṭṭhiparāmāsi-ādhānaggāhi-duppaṭinissaggissa purisapuggalassa asandiṭṭhiparāmāsi-anādhānaggāhi-suppaṭinissaggitā hoti parinibbānāya.
For a person clinging to one's own view, holding firmly to it, and difficult to give it up, non-clinging to one's own view, not holding firmly to it, and easily giving it up, leads to Nibbāna.
Với người bám chấp vào tà kiến, giữ chặt và khó từ bỏ, sự không bám chấp vào tà kiến, không giữ chặt và dễ từ bỏ là để đạt đến Niết-bàn.
88. ‘‘Iti kho, cunda, desito mayā sallekhapariyāyo, desito cittuppādapariyāyo, desito parikkamanapariyāyo, desito uparibhāgapariyāyo, desito parinibbānapariyāyo.
88. ‘‘Thus, Cunda, has the discourse on effacement been taught by me, the discourse on the arising of states of mind has been taught, the discourse on avoiding has been taught, the discourse on higher realms has been taught, the discourse on Nibbāna has been taught.
88. ‘‘Như vậy, này Cunda, Ta đã giảng về phương pháp gột rửa (sallekhapariyāyo), đã giảng về phương pháp phát khởi tâm (cittuppādapariyāyo), đã giảng về phương pháp tránh xa (parikkamanapariyāyo), đã giảng về phương pháp đạt đến cảnh giới cao (uparibhāgapariyāyo), đã giảng về phương pháp đạt Niết-bàn (parinibbānapariyāyo).
Yaṃ kho, cunda, satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya, kataṃ vo taṃ mayā.
Whatever a teacher should do for his disciples, out of concern for their welfare and compassion, that has been done by me for you.
Này Cunda, những gì một vị Đạo Sư cần làm vì lòng thương xót, vì lợi ích của các đệ tử, Ta đã làm cho các con rồi.
‘Etāni, cunda, rukkhamūlāni, etāni suññāgārāni, jhāyatha, cunda, mā pamādattha, mā pacchāvippaṭisārino ahuvattha’ – ayaṃ kho amhākaṃ anusāsanī’’ti.
‘Here, Cunda, are these roots of trees; here are these empty dwellings. Meditate, Cunda, do not be heedless. Do not regret it later.’ This is our instruction.”
‘Này Cunda, đây là gốc cây, đây là những ngôi nhà trống, hãy thiền định, này Cunda, đừng phóng dật, đừng để về sau phải hối hận’ – đây là lời giáo huấn của chúng ta.”
‘‘Dūratopi kho mayaṃ, āvuso, āgaccheyyāma āyasmato sāriputtassa santike etassa bhāsitassa atthamaññātuṃ.
‘‘Friends, we would come even from afar to Venerable Sāriputta's presence to understand the meaning of this statement.
“Thưa chư Hiền, chúng tôi đã đến từ rất xa để tìm hiểu ý nghĩa của lời thuyết giảng này từ Tôn giả Sāriputta.
Sādhu vatāyasmantaṃyeva sāriputtaṃ paṭibhātu etassa bhāsitassa attho.
It would be good if Venerable Sāriputta himself would clarify the meaning of this statement.
Lành thay, xin Tôn giả Sāriputta hãy giải thích ý nghĩa của lời thuyết giảng này.
Āyasmato sāriputtassa sutvā bhikkhū dhāressantī’’ti.
Having heard from Venerable Sāriputta, the bhikkhus will remember it.’’
Sau khi nghe Tôn giả Sāriputta giải thích, các Tỳ-khưu sẽ ghi nhớ.”
‘‘Tena hi, āvuso, suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha, bhāsissāmī’’ti.
‘‘Then, friends, listen, attend carefully, I shall speak.’’
“Vậy thì, thưa chư Hiền, hãy lắng nghe, hãy chú tâm suy xét kỹ lưỡng, tôi sẽ thuyết giảng.”
‘‘Evamāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato sāriputtassa paccassosuṃ.
‘‘Yes, friend,’’ those bhikkhus replied to Venerable Sāriputta.
“Thưa vâng, thưa Hiền giả,” các Tỳ-khưu ấy đã đáp lời Tôn giả Sāriputta.
Āyasmā sāriputto etadavoca –
Venerable Sāriputta said this:
Tôn giả Sāriputta đã nói điều này:
‘‘Yato kho, āvuso, ariyasāvako akusalañca pajānāti, akusalamūlañca pajānāti, kusalañca pajānāti, kusalamūlañca pajānāti – ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhammaṃ.
‘‘Friends, when a noble disciple understands the unwholesome, and understands the root of the unwholesome, and understands the wholesome, and understands the root of the wholesome – by this much, friends, the noble disciple has right view, his view is straight, he is endowed with unwavering faith in the Dhamma, and has arrived at this True Dhamma.
“Thưa chư Hiền, khi một bậc Thánh đệ tử biết rõ điều bất thiện, biết rõ cội rễ của bất thiện; biết rõ điều thiện, biết rõ cội rễ của thiện—chừng đó, thưa chư Hiền, một bậc Thánh đệ tử có Chánh kiến, có cái thấy ngay thẳng, thành tựu niềm tin bất động nơi Pháp, đã đạt đến Diệu pháp này.
Katamaṃ panāvuso, akusalaṃ, katamaṃ akusalamūlaṃ, katamaṃ kusalaṃ, katamaṃ kusalamūlaṃ?
And what, friends, is the unwholesome? What is the root of the unwholesome? What is the wholesome? What is the root of the wholesome?
Thưa chư Hiền, thế nào là bất thiện? Thế nào là cội rễ của bất thiện? Thế nào là thiện? Thế nào là cội rễ của thiện?
Pāṇātipāto kho, āvuso, akusalaṃ, adinnādānaṃ akusalaṃ, kāmesumicchācāro akusalaṃ, musāvādo akusalaṃ, pisuṇā vācā* akusalaṃ, pharusā vācā* akusalaṃ, samphappalāpo akusalaṃ, abhijjhā akusalaṃ, byāpādo akusalaṃ, micchādiṭṭhi akusalaṃ – idaṃ vuccatāvuso akusalaṃ.
Killing living beings, friends, is unwholesome; taking what is not given is unwholesome; misconduct in sensual pleasures is unwholesome; false speech is unwholesome; malicious speech is unwholesome; harsh speech is unwholesome; idle chatter is unwholesome; covetousness is unwholesome; ill will is unwholesome; wrong view is unwholesome – this, friends, is called the unwholesome.
Thưa chư Hiền, sát sinh là bất thiện, trộm cắp là bất thiện, tà dâm là bất thiện, nói dối là bất thiện, nói lời chia rẽ là bất thiện, nói lời thô ác là bất thiện, nói lời vô ích là bất thiện, tham lam là bất thiện, sân hận là bất thiện, tà kiến là bất thiện—đây được gọi là bất thiện, thưa chư Hiền.
Katamañcāvuso, akusalamūlaṃ?
And what, friends, is the root of the unwholesome?
Và, thưa chư Hiền, thế nào là cội rễ của bất thiện?
Lobho akusalamūlaṃ, doso akusalamūlaṃ, moho akusalamūlaṃ – idaṃ vuccatāvuso, akusalamūlaṃ.
Greed is a root of the unwholesome; hatred is a root of the unwholesome; delusion is a root of the unwholesome – this, friends, is called the root of the unwholesome.
Tham là cội rễ của bất thiện, sân là cội rễ của bất thiện, si là cội rễ của bất thiện—đây được gọi là cội rễ của bất thiện, thưa chư Hiền.
‘‘Katamañcāvuso, kusalaṃ?
‘‘And what, friends, is the wholesome?
“Và, thưa chư Hiền, thế nào là thiện?
Pāṇātipātā veramaṇī kusalaṃ, adinnādānā veramaṇī kusalaṃ, kāmesumicchācārā veramaṇī kusalaṃ, musāvādā veramaṇī kusalaṃ, pisuṇāya vācāya veramaṇī kusalaṃ, pharusāya vācāya veramaṇī kusalaṃ, samphappalāpā veramaṇī kusalaṃ, anabhijjhā kusalaṃ, abyāpādo kusalaṃ, sammādiṭṭhi kusalaṃ – idaṃ vuccatāvuso, kusalaṃ.
Abstaining from killing living beings is wholesome; abstaining from taking what is not given is wholesome; abstaining from misconduct in sensual pleasures is wholesome; abstaining from false speech is wholesome; abstaining from malicious speech is wholesome; abstaining from harsh speech is wholesome; abstaining from idle chatter is wholesome; non-covetousness is wholesome; non-ill will is wholesome; right view is wholesome – this, friends, is called the wholesome.
Từ bỏ sát sinh là thiện, từ bỏ trộm cắp là thiện, từ bỏ tà dâm là thiện, từ bỏ nói dối là thiện, từ bỏ nói lời chia rẽ là thiện, từ bỏ nói lời thô ác là thiện, từ bỏ nói lời vô ích là thiện, không tham lam là thiện, không sân hận là thiện, chánh kiến là thiện—đây được gọi là thiện, thưa chư Hiền.
Katamañcāvuso, kusalamūlaṃ?
And what, friends, is the root of the wholesome?
Và, thưa chư Hiền, thế nào là cội rễ của thiện?
Alobho kusalamūlaṃ, adoso kusalamūlaṃ, amoho kusalamūlaṃ – idaṃ vuccatāvuso, kusalamūlaṃ.
Non-greed is a root of the wholesome; non-hatred is a root of the wholesome; non-delusion is a root of the wholesome – this, friends, is called the root of the wholesome.
Không tham là cội rễ của thiện, không sân là cội rễ của thiện, không si là cội rễ của thiện—đây được gọi là cội rễ của thiện, thưa chư Hiền.
‘‘Yato kho, āvuso, ariyasāvako evaṃ akusalaṃ pajānāti, evaṃ akusalamūlaṃ pajānāti, evaṃ kusalaṃ pajānāti, evaṃ kusalamūlaṃ pajānāti, so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya, paṭighānusayaṃ paṭivinodetvā, ‘asmī’ti diṭṭhimānānusayaṃ samūhanitvā, avijjaṃ pahāya vijjaṃ uppādetvā, diṭṭhevadhamme dukkhassantakaro hoti – ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhamma’’nti.
‘‘When, friends, a noble disciple thus understands the unwholesome, thus understands the root of the unwholesome, thus understands the wholesome, thus understands the root of the wholesome, then by entirely abandoning the anusaya of lust, by dispelling the anusaya of aversion, by eradicating the anusaya of the conceit ‘I am,’ by abandoning ignorance and generating knowledge, he becomes an end-maker of suffering in this very life – by this much, friends, the noble disciple has right view, his view is straight, he is endowed with unwavering faith in the Dhamma, and has arrived at this True Dhamma.’’
“Thưa chư Hiền, khi một bậc Thánh đệ tử biết rõ bất thiện như thế này, biết rõ cội rễ của bất thiện như thế này, biết rõ thiện như thế này, biết rõ cội rễ của thiện như thế này, thì vị ấy đã đoạn trừ hoàn toàn tùy miên tham ái, đã loại bỏ tùy miên sân hận, đã nhổ tận gốc tùy miên kiêu mạn chấp ‘ta là’, đã đoạn trừ vô minh, đã phát sinh minh, và trở thành người chấm dứt khổ ngay trong hiện tại—chừng đó, thưa chư Hiền, một bậc Thánh đệ tử có Chánh kiến, có cái thấy ngay thẳng, thành tựu niềm tin bất động nơi Pháp, đã đạt đến Diệu pháp này.”
‘‘Siyā, āvuso.
‘‘There is, friends.
“Có, thưa chư Hiền.
Yato kho, āvuso, ariyasāvako āhārañca pajānāti, āhārasamudayañca pajānāti, āhāranirodhañca pajānāti, āhāranirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti – ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhammaṃ.
When, friends, a noble disciple understands nutriment, and understands the origin of nutriment, and understands the cessation of nutriment, and understands the path leading to the cessation of nutriment – by this much, friends, the noble disciple has right view, his view is straight, he is endowed with unwavering faith in the Dhamma, and has arrived at this True Dhamma.
Thưa chư Hiền, khi một bậc Thánh đệ tử biết rõ thực phẩm, biết rõ nguồn gốc của thực phẩm, biết rõ sự chấm dứt của thực phẩm, và biết rõ con đường dẫn đến sự chấm dứt của thực phẩm—chừng đó, thưa chư Hiền, một bậc Thánh đệ tử có Chánh kiến, có cái thấy ngay thẳng, thành tựu niềm tin bất động nơi Pháp, đã đạt đến Diệu pháp này.
Katamo panāvuso, āhāro, katamo āhārasamudayo, katamo āhāranirodho, katamā āhāranirodhagāminī paṭipadā?
And what, friends, is nutriment? What is the origin of nutriment? What is the cessation of nutriment? What is the path leading to the cessation of nutriment?
Thưa chư Hiền, thế nào là thực phẩm? Thế nào là nguồn gốc của thực phẩm? Thế nào là sự chấm dứt của thực phẩm? Thế nào là con đường dẫn đến sự chấm dứt của thực phẩm?
Cattārome, āvuso, āhārā bhūtānaṃ vā sattānaṃ ṭhitiyā, sambhavesīnaṃ vā anuggahāya.
There are these four nutriments, friends, for the maintenance of beings that have come into existence, or for the support of those seeking existence.
Thưa chư Hiền, có bốn loại thực phẩm này để duy trì sự sống của các chúng sinh đã sinh ra, hoặc để hỗ trợ cho các chúng sinh đang tìm kiếm sự tái sinh.
Katame cattāro?
Which four?
Bốn loại nào?
Kabaḷīkāro āhāro oḷāriko vā sukhumo vā, phasso dutiyo, manosañcetanā tatiyā, viññāṇaṃ catutthaṃ.
Physical food, gross or subtle; contact is the second; mental volition is the third; consciousness is the fourth.
Thực phẩm đoàn thực, hoặc thô hoặc tế, xúc là thứ hai, tư tâm sở là thứ ba, thức là thứ tư.
Taṇhāsamudayā āhārasamudayo, taṇhānirodhā āhāranirodho, ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo āhāranirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto, sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi’.
From the origin of craving comes the origin of nutriment; from the cessation of craving comes the cessation of nutriment; and this Noble Eightfold Path is the path leading to the cessation of nutriment, namely – right view, right intention, right speech, right action, right livelihood, right effort, right mindfulness, right concentration.’
Khát ái khởi lên là nguồn gốc của thực phẩm, khát ái chấm dứt là sự chấm dứt của thực phẩm, và chính Bát Chánh Đạo này là con đường dẫn đến sự chấm dứt của thực phẩm, đó là: Chánh kiến, Chánh tư duy, Chánh ngữ, Chánh nghiệp, Chánh mạng, Chánh tinh tấn, Chánh niệm, Chánh định.”
‘‘Yato kho, āvuso, ariyasāvako evaṃ āhāraṃ pajānāti, evaṃ āhārasamudayaṃ pajānāti, evaṃ āhāranirodhaṃ pajānāti, evaṃ āhāranirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti, so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya, paṭighānusayaṃ paṭivinodetvā, ‘asmī’ti diṭṭhimānānusayaṃ samūhanitvā, avijjaṃ pahāya vijjaṃ uppādetvā, diṭṭhevadhamme dukkhassantakaro hoti – ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhamma’’nti.
‘‘When, friends, a noble disciple thus understands nutriment, thus understands the origin of nutriment, thus understands the cessation of nutriment, thus understands the path leading to the cessation of nutriment, then by entirely abandoning the anusaya of lust, by dispelling the anusaya of aversion, by eradicating the anusaya of the conceit ‘I am,’ by abandoning ignorance and generating knowledge, he becomes an end-maker of suffering in this very life – by this much, friends, the noble disciple has right view, his view is straight, he is endowed with unwavering faith in the Dhamma, and has arrived at this True Dhamma.’’
“Thưa chư Hiền, khi một bậc Thánh đệ tử biết rõ thực phẩm như thế này, biết rõ nguồn gốc của thực phẩm như thế này, biết rõ sự chấm dứt của thực phẩm như thế này, biết rõ con đường dẫn đến sự chấm dứt của thực phẩm như thế này, thì vị ấy đã đoạn trừ hoàn toàn tùy miên tham ái, đã loại bỏ tùy miên sân hận, đã nhổ tận gốc tùy miên kiêu mạn chấp ‘ta là’, đã đoạn trừ vô minh, đã phát sinh minh, và trở thành người chấm dứt khổ ngay trong hiện tại—chừng đó, thưa chư Hiền, một bậc Thánh đệ tử có Chánh kiến, có cái thấy ngay thẳng, thành tựu niềm tin bất động nơi Pháp, đã đạt đến Diệu pháp này.”
‘‘Siyā, āvuso.
‘‘There is, friends.
“Có, thưa chư Hiền.
Yato kho, āvuso, ariyasāvako dukkhañca pajānāti, dukkhasamudayañca pajānāti, dukkhanirodhañca pajānāti, dukkhanirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti – ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhammaṃ.
When, friends, a noble disciple understands suffering, and understands the origin of suffering, and understands the cessation of suffering, and understands the path leading to the cessation of suffering – by this much, friends, the noble disciple has right view, his view is straight, he is endowed with unwavering faith in the Dhamma, and has arrived at this True Dhamma.
Thưa chư Hiền, khi một bậc Thánh đệ tử biết rõ khổ, biết rõ nguồn gốc của khổ, biết rõ sự chấm dứt của khổ, và biết rõ con đường dẫn đến sự chấm dứt của khổ—chừng đó, thưa chư Hiền, một bậc Thánh đệ tử có Chánh kiến, có cái thấy ngay thẳng, thành tựu niềm tin bất động nơi Pháp, đã đạt đến Diệu pháp này.
Katamaṃ panāvuso, dukkhaṃ, katamo dukkhasamudayo, katamo dukkhanirodho, katamā dukkhanirodhagāminī paṭipadā?
And what, friends, is suffering? What is the origin of suffering? What is the cessation of suffering? What is the path leading to the cessation of suffering?
Thưa chư Hiền, thế nào là khổ? Thế nào là nguồn gốc của khổ? Thế nào là sự chấm dứt của khổ? Thế nào là con đường dẫn đến sự chấm dứt của khổ?
Jātipi dukkhā, jarāpi dukkhā, maraṇampi dukkhaṃ, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāpi dukkhā, appiyehi sampayogopi dukkho, piyehi vippayogopi dukkho, yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ, saṃkhittena pañcupādānakkhandhā* dukkhā – idaṃ vuccatāvuso, dukkhaṃ.
Birth is suffering, old age is suffering, death is suffering, sorrow, lamentation, pain, grief, and despair are suffering; association with the disliked is suffering; separation from the liked is suffering; not getting what one wants is suffering; in brief, the five aggregates of clinging are suffering – this, friends, is called suffering.
Sinh cũng là khổ, già cũng là khổ, chết cũng là khổ, sầu bi khổ ưu não cũng là khổ, kết hợp với những gì không ưa thích cũng là khổ, xa lìa những gì ưa thích cũng là khổ, không đạt được những gì mong muốn cũng là khổ; tóm lại, năm uẩn chấp thủ là khổ—đây được gọi là khổ, thưa chư Hiền.
Katamo cāvuso, dukkhasamudayo?
And what, friends, is the origin of suffering?
Và, thưa chư Hiền, thế nào là nguồn gốc của khổ?
Yāyaṃ taṇhā ponobbhavikā nandīrāgasahagatā* tatratatrābhinandinī* , seyyathidaṃ, kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā – ayaṃ vuccatāvuso, dukkhasamudayo.
It is this craving which brings about re-becoming, accompanied by delight and lust, seeking delight here and there; namely, craving for sensual pleasures, craving for existence, craving for non-existence – this, friends, is called the origin of suffering.
Chính là khát ái dẫn đến tái sinh, đi kèm với hỷ và tham, tìm cầu khoái lạc ở chỗ này chỗ kia, tức là: dục ái, hữu ái, phi hữu ái—đây được gọi là nguồn gốc của khổ, thưa chư Hiền.
Katamo cāvuso, dukkhanirodho?
And what, friends, is the cessation of suffering?
Và, thưa chư Hiền, thế nào là sự chấm dứt của khổ?
Yo tassāyeva taṇhāya asesavirāganirodho cāgo paṭinissaggo mutti anālayo – ayaṃ vuccatāvuso, dukkhanirodho.
The complete fading away and cessation, relinquishment, renunciation, release, and non-adherence to that very craving, friend – this is called the cessation of suffering.
Này chư Hiền, sự diệt trừ hoàn toàn, sự từ bỏ, sự xả ly, sự giải thoát, sự không chấp thủ đối với chính ái dục ấy – đây được gọi là sự Diệt Khổ.
Katamā cāvuso, dukkhanirodhagāminī paṭipadā?
And what, friend, is the path leading to the cessation of suffering?
Này chư Hiền, thế nào là con đường đưa đến sự Diệt Khổ?
Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṃ, sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi – ayaṃ vuccatāvuso, dukkhanirodhagāminī paṭipadā.
It is this Noble Eightfold Path itself, namely, right view… (and so on)… right concentration – this, friend, is called the path leading to the cessation of suffering.
Chính là Bát Chánh Đạo này, tức là chánh kiến…pe… chánh định – này chư Hiền, đây được gọi là con đường đưa đến sự Diệt Khổ.
‘‘Yato kho, āvuso, ariyasāvako evaṃ dukkhaṃ pajānāti, evaṃ dukkhasamudayaṃ pajānāti, evaṃ dukkhanirodhaṃ pajānāti, evaṃ dukkhanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti, so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya, paṭighānusayaṃ paṭivinodetvā, ‘asmī’ti diṭṭhimānānusayaṃ samūhanitvā, avijjaṃ pahāya vijjaṃ uppādetvā, diṭṭhevadhamme dukkhassantakaro hoti – ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhamma’’nti.
‘‘When, friend, a noble disciple thus understands suffering, thus understands the origin of suffering, thus understands the cessation of suffering, thus understands the path leading to the cessation of suffering, then, having entirely abandoned the latent tendency to lust, having dispelled the latent tendency to aversion, having uprooted the latent tendency to the conceit ‘I am’, having abandoned ignorance and aroused true knowledge, he makes an end of suffering in this very life – to this extent, friend, a noble disciple is one of right view, whose view is straight, who is endowed with unwavering confidence in the Dhamma, and who has arrived at this True Dhamma.’’
“Này chư Hiền, khi một bậc Thánh đệ tử hiểu rõ Khổ như vậy, hiểu rõ Khổ tập như vậy, hiểu rõ Khổ diệt như vậy, hiểu rõ con đường đưa đến sự Diệt Khổ như vậy, thì vị ấy hoàn toàn đoạn trừ tùy miên tham ái, loại bỏ tùy miên sân hận, nhổ tận gốc tùy miên kiêu mạn ‘Ta là’, đoạn trừ vô minh, phát khởi minh, và ngay trong hiện tại vị ấy chấm dứt Khổ – này chư Hiền, đến mức độ này, một bậc Thánh đệ tử có chánh kiến, có kiến giải ngay thẳng, thành tựu niềm tin bất động vào Pháp, đã đến với Chánh Pháp này.”
‘‘Siyā, āvuso.
‘‘There is, friends.
“Có, chư Hiền.
Yato kho, āvuso, ariyasāvako jarāmaraṇañca pajānāti, jarāmaraṇasamudayañca pajānāti, jarāmaraṇanirodhañca pajānāti, jarāmaraṇanirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti – ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhammaṃ.
When, friend, a noble disciple understands aging and death, understands the origin of aging and death, understands the cessation of aging and death, and understands the path leading to the cessation of aging and death – to this extent, friend, a noble disciple is one of right view, whose view is straight, who is endowed with unwavering confidence in the Dhamma, and who has arrived at this True Dhamma.
Này chư Hiền, khi một bậc Thánh đệ tử hiểu rõ già chết, hiểu rõ nguyên nhân của già chết, hiểu rõ sự diệt trừ già chết, hiểu rõ con đường đưa đến sự diệt trừ già chết – đến mức độ này, một bậc Thánh đệ tử có chánh kiến, có kiến giải ngay thẳng, thành tựu niềm tin bất động vào Pháp, đã đến với Chánh Pháp này.
Katamaṃ panāvuso, jarāmaraṇaṃ, katamo jarāmaraṇasamudayo, katamo jarāmaraṇanirodho, katamā jarāmaraṇanirodhagāminī paṭipadā?
But what, friend, is aging and death? What is the origin of aging and death? What is the cessation of aging and death? What is the path leading to the cessation of aging and death?
Này chư Hiền, thế nào là già chết? Thế nào là nguyên nhân của già chết? Thế nào là sự diệt trừ già chết? Thế nào là con đường đưa đến sự diệt trừ già chết?
Yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhi tamhi sattanikāye jarā jīraṇatā khaṇḍiccaṃ pāliccaṃ valittacatā āyuno saṃhāni indriyānaṃ paripāko – ayaṃ vuccatāvuso, jarā.
The aging of beings in this or that group of beings, their decrepitude, broken teeth, graying hair, wrinkled skin, decline of life, and the decay of the faculties – this, friend, is called aging.
Sự già nua, sự suy yếu, sự răng rụng, sự tóc bạc, sự da nhăn, sự suy giảm tuổi thọ, sự suy tàn của các căn ở các loài hữu tình trong các chúng sinh loại khác nhau – này chư Hiền, đây được gọi là già.
Katamañcāvuso, maraṇaṃ?
And what, friend, is death?
Này chư Hiền, thế nào là chết?
Yā* tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhā tamhā sattanikāyā cuti cavanatā bhedo antaradhānaṃ maccu maraṇaṃ kālaṃkiriyā khandhānaṃ bhedo, kaḷevarassa nikkhepo, jīvitindriyassupacchedo – idaṃ vuccatāvuso, maraṇaṃ.
The passing away, the deceasing, the breaking up, the disappearance, the dying, the death, the completion of time, the breaking up of the aggregates, the laying down of the body, the cutting off of the life faculty of beings in this or that group of beings – this, friend, is called death.
Sự lìa bỏ, sự chuyển đổi, sự tan rã, sự biến mất, sự tử vong, sự chết, sự chấm dứt thời gian sống, sự tan vỡ của các uẩn, sự vứt bỏ thân xác, sự cắt đứt mạng căn của các loài hữu tình từ các chúng sinh loại khác nhau – này chư Hiền, đây được gọi là chết.
Iti ayañca jarā idañca maraṇaṃ – idaṃ vuccatāvuso, jarāmaraṇaṃ.
Thus this aging and this death – this, friend, is called aging and death.
Như vậy, sự già này và sự chết này – này chư Hiền, đây được gọi là già chết.
Jātisamudayā jarāmaraṇasamudayo, jātinirodhā jarāmaraṇanirodho, ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo jarāmaraṇanirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.
From the origin of birth comes the origin of aging and death; with the cessation of birth comes the cessation of aging and death. This Noble Eightfold Path itself is the path leading to the cessation of aging and death, namely – right view… (and so on)… right concentration.
Do sự sinh khởi của sinh mà có sự sinh khởi của già chết; do sự diệt trừ của sinh mà có sự diệt trừ của già chết; chính Bát Chánh Đạo này là con đường đưa đến sự diệt trừ già chết, tức là – chánh kiến…pe… chánh định.
93. ‘‘Sādhāvuso’’ti kho…pe… apucchuṃ – siyā panāvuso…pe… ‘‘siyā, āvuso.
93. ‘‘Very good, friend,’’… (and so on)… they asked – Is there, friend… (and so on)… ‘‘There is, friend.
93. “Lành thay, chư Hiền!”…pe… họ hỏi thêm rằng: “Này chư Hiền, có thể có một phương cách khác nữa…pe… “Có, chư Hiền.
Yato kho, āvuso, ariyasāvako jātiñca pajānāti, jātisamudayañca pajānāti, jātinirodhañca pajānāti, jātinirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti – ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhammaṃ.
When, friend, a noble disciple understands birth, understands the origin of birth, understands the cessation of birth, and understands the path leading to the cessation of birth – to this extent, friend, a noble disciple is one of right view, whose view is straight, who is endowed with unwavering confidence in the Dhamma, and who has arrived at this True Dhamma.
Này chư Hiền, khi một bậc Thánh đệ tử hiểu rõ sinh, hiểu rõ nguyên nhân của sinh, hiểu rõ sự diệt trừ sinh, hiểu rõ con đường đưa đến sự diệt trừ sinh – đến mức độ này, một bậc Thánh đệ tử có chánh kiến, có kiến giải ngay thẳng, thành tựu niềm tin bất động vào Pháp, đã đến với Chánh Pháp này.
Katamā panāvuso, jāti, katamo jātisamudayo, katamo jātinirodho, katamā jātinirodhagāminī paṭipadā?
But what, friend, is birth? What is the origin of birth? What is the cessation of birth? What is the path leading to the cessation of birth?
Này chư Hiền, thế nào là sinh? Thế nào là nguyên nhân của sinh? Thế nào là sự diệt trừ sinh? Thế nào là con đường đưa đến sự diệt trừ sinh?
Yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhi tamhi sattanikāye jāti sañjāti okkanti abhinibbatti khandhānaṃ pātubhāvo, āyatanānaṃ paṭilābho – ayaṃ vuccatāvuso, jāti.
The birth, generation, descent, production, manifestation of the aggregates, and the acquisition of sense bases of beings in this or that group of beings – this, friend, is called birth.
Sự sinh, sự tái sinh, sự nhập thai, sự xuất hiện, sự hiển lộ của các uẩn, sự thọ đắc các xứ ở các loài hữu tình trong các chúng sinh loại khác nhau – này chư Hiền, đây được gọi là sinh.
Bhavasamudayā jātisamudayo, bhavanirodhā jātinirodho, ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo jātinirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.
From the origin of existence comes the origin of birth; with the cessation of existence comes the cessation of birth. This Noble Eightfold Path itself is the path leading to the cessation of birth, namely – right view… (and so on)… right concentration.
Do sự sinh khởi của hữu mà có sự sinh khởi của sinh; do sự diệt trừ của hữu mà có sự diệt trừ của sinh; chính Bát Chánh Đạo này là con đường đưa đến sự diệt trừ sinh, tức là – chánh kiến…pe… chánh định.
94. ‘‘Sādhāvuso’’ti kho…pe… apucchuṃ – siyā panāvuso…pe… ‘‘siyā, āvuso.
94. ‘‘Very good, friend,’’… (and so on)… they asked – Is there, friend… (and so on)… ‘‘There is, friend.
94. “Lành thay, chư Hiền!”…pe… họ hỏi thêm rằng: “Này chư Hiền, có thể có một phương cách khác nữa…pe… “Có, chư Hiền.
Yato kho, āvuso, ariyasāvako bhavañca pajānāti, bhavasamudayañca pajānāti, bhavanirodhañca pajānāti, bhavanirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti – ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhammaṃ.
When, friend, a noble disciple understands existence, understands the origin of existence, understands the cessation of existence, and understands the path leading to the cessation of existence – to this extent, friend, a noble disciple is one of right view, whose view is straight, who is endowed with unwavering confidence in the Dhamma, and who has arrived at this True Dhamma.
Này chư Hiền, khi một bậc Thánh đệ tử hiểu rõ hữu, hiểu rõ nguyên nhân của hữu, hiểu rõ sự diệt trừ hữu, hiểu rõ con đường đưa đến sự diệt trừ hữu – đến mức độ này, một bậc Thánh đệ tử có chánh kiến, có kiến giải ngay thẳng, thành tựu niềm tin bất động vào Pháp, đã đến với Chánh Pháp này.
Katamo panāvuso, bhavo, katamo bhavasamudayo, katamo bhavanirodho, katamā bhavanirodhagāminī paṭipadā?
But what, friend, is existence? What is the origin of existence? What is the cessation of existence? What is the path leading to the cessation of existence?
Này chư Hiền, thế nào là hữu? Thế nào là nguyên nhân của hữu? Thế nào là sự diệt trừ hữu? Thế nào là con đường đưa đến sự diệt trừ hữu?
Tayome, āvuso, bhavā – kāmabhavo, rūpabhavo, arūpabhavo.
There are these three kinds of existence, friend: sense-sphere existence (kāmabhava), fine-material existence (rūpabhava), and immaterial existence (arūpabhava).
Này chư Hiền, có ba loại hữu này – dục hữu, sắc hữu, vô sắc hữu.
Upādānasamudayā bhavasamudayo, upādānanirodhā bhavanirodho, ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhavanirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.
From the origin of clinging comes the origin of existence; with the cessation of clinging comes the cessation of existence. This Noble Eightfold Path itself is the path leading to the cessation of existence, namely – right view… (and so on)… right concentration.
Do sự sinh khởi của thủ mà có sự sinh khởi của hữu; do sự diệt trừ của thủ mà có sự diệt trừ của hữu; chính Bát Chánh Đạo này là con đường đưa đến sự diệt trừ hữu, tức là – chánh kiến…pe… chánh định.
‘‘Yato kho, āvuso, ariyasāvako evaṃ bhavaṃ pajānāti, evaṃ bhavasamudayaṃ pajānāti, evaṃ bhavanirodhaṃ pajānāti, evaṃ bhavanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti, so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya…pe… dukkhassantakaro hoti.
‘‘When, friend, a noble disciple thus understands existence, thus understands the origin of existence, thus understands the cessation of existence, thus understands the path leading to the cessation of existence, then, having entirely abandoned the latent tendency to lust… (and so on)… he makes an end of suffering.
“Này chư Hiền, khi một bậc Thánh đệ tử hiểu rõ hữu như vậy, hiểu rõ nguyên nhân của hữu như vậy, hiểu rõ sự diệt trừ hữu như vậy, hiểu rõ con đường đưa đến sự diệt trừ hữu như vậy, thì vị ấy hoàn toàn đoạn trừ tùy miên tham ái…pe… chấm dứt Khổ.
Ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhamma’’nti.
To this extent, friend, a noble disciple is one of right view, whose view is straight, who is endowed with unwavering confidence in the Dhamma, and who has arrived at this True Dhamma.’’
Đến mức độ này, này chư Hiền, một bậc Thánh đệ tử có chánh kiến, có kiến giải ngay thẳng, thành tựu niềm tin bất động vào Pháp, đã đến với Chánh Pháp này.”
95. ‘‘Sādhāvuso’’ti kho…pe… apucchuṃ – siyā panāvuso…pe… ‘‘siyā, āvuso.
95. ‘‘Very good, friend,’’… (and so on)… they asked – Is there, friend… (and so on)… ‘‘There is, friend.
95. “Lành thay, chư Hiền!”…pe… họ hỏi thêm rằng: “Này chư Hiền, có thể có một phương cách khác nữa…pe… “Có, chư Hiền.
Yato kho, āvuso, ariyasāvako upādānañca pajānāti, upādānasamudayañca pajānāti, upādānanirodhañca pajānāti, upādānanirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti – ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhammaṃ.
When, friend, a noble disciple understands clinging, understands the origin of clinging, understands the cessation of clinging, and understands the path leading to the cessation of clinging – to this extent, friend, a noble disciple is one of right view, whose view is straight, who is endowed with unwavering confidence in the Dhamma, and who has arrived at this True Dhamma.
Này chư Hiền, khi một bậc Thánh đệ tử hiểu rõ thủ, hiểu rõ nguyên nhân của thủ, hiểu rõ sự diệt trừ thủ, hiểu rõ con đường đưa đến sự diệt trừ thủ – đến mức độ này, một bậc Thánh đệ tử có chánh kiến, có kiến giải ngay thẳng, thành tựu niềm tin bất động vào Pháp, đã đến với Chánh Pháp này.
Katamaṃ panāvuso, upādānaṃ, katamo upādānasamudayo, katamo upādānanirodho, katamā upādānanirodhagāminī paṭipadā?
But friends, what is clinging? What is the origin of clinging? What is the cessation of clinging? What is the path leading to the cessation of clinging?
Này chư Hiền, chấp thủ (upādāna) là gì? Chấp thủ sanh khởi là gì? Chấp thủ đoạn diệt là gì? Con đường đưa đến chấp thủ đoạn diệt là gì?
Cattārimāni, āvuso, upādānāni – kāmupādānaṃ, diṭṭhupādānaṃ, sīlabbatupādānaṃ, attavādupādānaṃ.
Friends, there are these four kinds of clinging: sensual clinging (kāmupādāna), clinging to views (diṭṭhupādāna), clinging to rites and rituals (sīlabbatupādāna), and clinging to a doctrine of self (attavādupādāna).
Này chư Hiền, có bốn loại chấp thủ này: chấp thủ dục (kāmupādāna), chấp thủ tà kiến (diṭṭhupādāna), chấp thủ giới cấm thủ (sīlabbatupādāna), chấp thủ ngã kiến (attavādupādāna).
Taṇhāsamudayā upādānasamudayo, taṇhānirodhā upādānanirodho, ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo upādānanirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.
With the origin of craving (taṇhā) is the origin of clinging; with the cessation of craving is the cessation of clinging. This Noble Eightfold Path is the path leading to the cessation of clinging, namely: right view… right concentration.
Do ái (taṇhā) sanh khởi nên chấp thủ sanh khởi; do ái đoạn diệt nên chấp thủ đoạn diệt. Chính Bát Chánh Đạo này là con đường đưa đến chấp thủ đoạn diệt, đó là: Chánh kiến…pe… Chánh định.
96. ‘‘Sādhāvuso’’ti kho…pe… apucchuṃ – siyā panāvuso…pe… ‘‘siyā, āvuso.
96. ‘‘Yes, friend,’’ then… they asked, ‘‘Is it possible, friend…’’ ‘‘It is possible, friend.
96. “Lành thay, thưa chư Hiền,”…pe… họ hỏi: “Này chư Hiền, có thể…pe… “Này chư Hiền, có thể.
Yato kho, āvuso, ariyasāvako taṇhañca pajānāti, taṇhāsamudayañca pajānāti, taṇhānirodhañca pajānāti, taṇhānirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti – ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhammaṃ.
Friends, when a noble disciple understands craving (taṇhā), understands the origin of craving, understands the cessation of craving, and understands the path leading to the cessation of craving – to this extent, friends, a noble disciple has right view, their view is straightened, they are endowed with unwavering faith in the Dhamma, and they have arrived at this True Dhamma.
Này chư Hiền, khi một vị Thánh đệ tử hiểu rõ ái (taṇhā), hiểu rõ ái sanh khởi, hiểu rõ ái đoạn diệt, hiểu rõ con đường đưa đến ái đoạn diệt, cho đến mức độ này, này chư Hiền, một vị Thánh đệ tử có Chánh kiến, có kiến giải ngay thẳng, thành tựu niềm tịnh tín bất động nơi Pháp, đã đến với Chánh Pháp này.
Katamā panāvuso, taṇhā, katamo taṇhāsamudayo, katamo taṇhānirodho, katamā taṇhānirodhagāminī paṭipadā?
But friends, what is craving? What is the origin of craving? What is the cessation of craving? What is the path leading to the cessation of craving?
Này chư Hiền, ái là gì? Ái sanh khởi là gì? Ái đoạn diệt là gì? Con đường đưa đến ái đoạn diệt là gì?
Chayime, āvuso, taṇhākāyā – rūpataṇhā, saddataṇhā, gandhataṇhā, rasataṇhā, phoṭṭhabbataṇhā, dhammataṇhā.
Friends, there are these six classes of craving: craving for forms, craving for sounds, craving for odors, craving for tastes, craving for tangibles, craving for mind-objects.
Này chư Hiền, có sáu loại ái này: ái sắc (rūpataṇhā), ái tiếng (saddataṇhā), ái hương (gandhataṇhā), ái vị (rasataṇhā), ái xúc (phoṭṭhabbataṇhā), ái pháp (dhammataṇhā).
Vedanāsamudayā taṇhāsamudayo, vedanānirodhā taṇhānirodho, ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo taṇhānirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.
With the origin of feeling (vedanā) is the origin of craving; with the cessation of feeling is the cessation of craving. This Noble Eightfold Path is the path leading to the cessation of craving, namely: right view… right concentration.
Do thọ (vedanā) sanh khởi nên ái sanh khởi; do thọ đoạn diệt nên ái đoạn diệt. Chính Bát Chánh Đạo này là con đường đưa đến ái đoạn diệt, đó là: Chánh kiến…pe… Chánh định.
97. ‘‘Sādhāvuso’’ti kho…pe… apucchuṃ – siyā panāvuso…pe… ‘‘siyā, āvuso.
97. ‘‘Yes, friend,’’ then… they asked, ‘‘Is it possible, friend…’’ ‘‘It is possible, friend.
97. “Lành thay, thưa chư Hiền,”…pe… họ hỏi: “Này chư Hiền, có thể…pe… “Này chư Hiền, có thể.
Yato kho, āvuso, ariyasāvako vedanañca pajānāti, vedanāsamudayañca pajānāti, vedanānirodhañca pajānāti, vedanānirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti – ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhammaṃ.
Friends, when a noble disciple understands feeling (vedanā), understands the origin of feeling, understands the cessation of feeling, and understands the path leading to the cessation of feeling – to this extent, friends, a noble disciple has right view, their view is straightened, they are endowed with unwavering faith in the Dhamma, and they have arrived at this True Dhamma.
Này chư Hiền, khi một vị Thánh đệ tử hiểu rõ thọ (vedanā), hiểu rõ thọ sanh khởi, hiểu rõ thọ đoạn diệt, hiểu rõ con đường đưa đến thọ đoạn diệt, cho đến mức độ này, này chư Hiền, một vị Thánh đệ tử có Chánh kiến, có kiến giải ngay thẳng, thành tựu niềm tịnh tín bất động nơi Pháp, đã đến với Chánh Pháp này.
Katamā panāvuso, vedanā, katamo vedanāsamudayo, katamo vedanānirodho, katamā vedanānirodhagāminī paṭipadā?
But friends, what is feeling? What is the origin of feeling? What is the cessation of feeling? What is the path leading to the cessation of feeling?
Này chư Hiền, thọ là gì? Thọ sanh khởi là gì? Thọ đoạn diệt là gì? Con đường đưa đến thọ đoạn diệt là gì?
Chayime, āvuso, vedanākāyā – cakkhusamphassajā vedanā, sotasamphassajā vedanā, ghānasamphassajā vedanā, jivhāsamphassajā vedanā, kāyasamphassajā vedanā, manosamphassajā vedanā.
Friends, there are these six classes of feeling: feeling born of eye-contact, feeling born of ear-contact, feeling born of nose-contact, feeling born of tongue-contact, feeling born of body-contact, feeling born of mind-contact.
Này chư Hiền, có sáu loại thọ này: thọ do nhãn xúc sanh (cakkhusamphassajā vedanā), thọ do nhĩ xúc sanh (sotasamphassajā vedanā), thọ do tỷ xúc sanh (ghānasamphassajā vedanā), thọ do thiệt xúc sanh (jivhāsamphassajā vedanā), thọ do thân xúc sanh (kāyasamphassajā vedanā), thọ do ý xúc sanh (manosamphassajā vedanā).
Phassasamudayā vedanāsamudayo, phassanirodhā vedanānirodho, ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo vedanānirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.
With the origin of contact (phassa) is the origin of feeling; with the cessation of contact is the cessation of feeling. This Noble Eightfold Path is the path leading to the cessation of feeling, namely: right view… right concentration.
Do xúc (phassa) sanh khởi nên thọ sanh khởi; do xúc đoạn diệt nên thọ đoạn diệt. Chính Bát Chánh Đạo này là con đường đưa đến thọ đoạn diệt, đó là: Chánh kiến…pe… Chánh định.
98. ‘‘Sādhāvuso’’ti kho…pe… apucchuṃ – siyā panāvuso…pe… ‘‘siyā, āvuso.
98. ‘‘Yes, friend,’’ then… they asked, ‘‘Is it possible, friend…’’ ‘‘It is possible, friend.
98. “Lành thay, thưa chư Hiền,”…pe… họ hỏi: “Này chư Hiền, có thể…pe… “Này chư Hiền, có thể.
Yato kho, āvuso, ariyasāvako phassañca pajānāti, phassasamudayañca pajānāti, phassanirodhañca pajānāti, phassanirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti – ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhammaṃ.
Friends, when a noble disciple understands contact (phassa), understands the origin of contact, understands the cessation of contact, and understands the path leading to the cessation of contact – to this extent, friends, a noble disciple has right view, their view is straightened, they are endowed with unwavering faith in the Dhamma, and they have arrived at this True Dhamma.
Này chư Hiền, khi một vị Thánh đệ tử hiểu rõ xúc (phassa), hiểu rõ xúc sanh khởi, hiểu rõ xúc đoạn diệt, hiểu rõ con đường đưa đến xúc đoạn diệt, cho đến mức độ này, này chư Hiền, một vị Thánh đệ tử có Chánh kiến, có kiến giải ngay thẳng, thành tựu niềm tịnh tín bất động nơi Pháp, đã đến với Chánh Pháp này.
Katamo panāvuso, phasso, katamo phassasamudayo, katamo phassanirodho, katamā phassanirodhagāminī paṭipadā?
But friends, what is contact? What is the origin of contact? What is the cessation of contact? What is the path leading to the cessation of contact?
Này chư Hiền, xúc là gì? Xúc sanh khởi là gì? Xúc đoạn diệt là gì? Con đường đưa đến xúc đoạn diệt là gì?
Chayime, āvuso, phassakāyā – cakkhusamphasso, sotasamphasso, ghānasamphasso, jivhāsamphasso, kāyasamphasso, manosamphasso.
Friends, there are these six classes of contact: eye-contact, ear-contact, nose-contact, tongue-contact, body-contact, mind-contact.
Này chư Hiền, có sáu loại xúc này: nhãn xúc (cakkhusamphasso), nhĩ xúc (sotasamphasso), tỷ xúc (ghānasamphasso), thiệt xúc (jivhāsamphasso), thân xúc (kāyasamphasso), ý xúc (manosamphasso).
Saḷāyatanasamudayā phassasamudayo, saḷāyatananirodhā phassanirodho, ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo phassanirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.
With the origin of the six sense bases (saḷāyatana) is the origin of contact; with the cessation of the six sense bases is the cessation of contact. This Noble Eightfold Path is the path leading to the cessation of contact, namely: right view… right concentration.
Do sáu xứ (saḷāyatana) sanh khởi nên xúc sanh khởi; do sáu xứ đoạn diệt nên xúc đoạn diệt. Chính Bát Chánh Đạo này là con đường đưa đến xúc đoạn diệt, đó là: Chánh kiến…pe… Chánh định.
99. ‘‘Sādhāvuso’’ti kho…pe… apucchuṃ – siyā panāvuso…pe… ‘‘siyā, āvuso.
99. ‘‘Yes, friend,’’ then… they asked, ‘‘Is it possible, friend…’’ ‘‘It is possible, friend.
99. “Lành thay, thưa chư Hiền,”…pe… họ hỏi: “Này chư Hiền, có thể…pe… “Này chư Hiền, có thể.
Yato kho, āvuso, ariyasāvako saḷāyatanañca pajānāti, saḷāyatanasamudayañca pajānāti, saḷāyatananirodhañca pajānāti, saḷāyatananirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti – ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhammaṃ.
Friends, when a noble disciple understands the six sense bases (saḷāyatana), understands the origin of the six sense bases, understands the cessation of the six sense bases, and understands the path leading to the cessation of the six sense bases – to this extent, friends, a noble disciple has right view, their view is straightened, they are endowed with unwavering faith in the Dhamma, and they have arrived at this True Dhamma.
Này chư Hiền, khi một vị Thánh đệ tử hiểu rõ sáu xứ (saḷāyatana), hiểu rõ sáu xứ sanh khởi, hiểu rõ sáu xứ đoạn diệt, hiểu rõ con đường đưa đến sáu xứ đoạn diệt, cho đến mức độ này, này chư Hiền, một vị Thánh đệ tử có Chánh kiến, có kiến giải ngay thẳng, thành tựu niềm tịnh tín bất động nơi Pháp, đã đến với Chánh Pháp này.
Katamaṃ panāvuso, saḷāyatanaṃ, katamo saḷāyatanasamudayo, katamo saḷāyatananirodho, katamā saḷāyatananirodhagāminī paṭipadā?
But friends, what are the six sense bases? What is the origin of the six sense bases? What is the cessation of the six sense bases? What is the path leading to the cessation of the six sense bases?
Này chư Hiền, sáu xứ là gì? Sáu xứ sanh khởi là gì? Sáu xứ đoạn diệt là gì? Con đường đưa đến sáu xứ đoạn diệt là gì?
Chayimāni, āvuso, āyatanāni – cakkhāyatanaṃ, sotāyatanaṃ, ghānāyatanaṃ, jivhāyatanaṃ, kāyāyatanaṃ, manāyatanaṃ.
Friends, there are these six sense bases: the eye base, the ear base, the nose base, the tongue base, the body base, the mind base.
Này chư Hiền, có sáu xứ này: nhãn xứ (cakkhāyatana), nhĩ xứ (sotāyatana), tỷ xứ (ghānāyatana), thiệt xứ (jivhāyatana), thân xứ (kāyāyatana), ý xứ (manāyatana).
Nāmarūpasamudayā saḷāyatanasamudayo, nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho, ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo saḷāyatananirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.
With the origin of name-and-form (nāmarūpa) is the origin of the six sense bases; with the cessation of name-and-form is the cessation of the six sense bases. This Noble Eightfold Path is the path leading to the cessation of the six sense bases, namely: right view… right concentration.
Do danh sắc (nāmarūpa) sanh khởi nên sáu xứ sanh khởi; do danh sắc đoạn diệt nên sáu xứ đoạn diệt. Chính Bát Chánh Đạo này là con đường đưa đến sáu xứ đoạn diệt, đó là: Chánh kiến…pe… Chánh định.
100. ‘‘Sādhāvuso’’ti kho…pe… apucchuṃ – siyā panāvuso…pe… ‘‘siyā, āvuso.
100. “Yes, friend,” they replied…pe… they asked, “Is it possible, friend…pe…?” “It is possible, friend.
100. “Lành thay, chư Hiền!” …(và) họ hỏi – “Này chư Hiền, có thể chăng… (và) “Có thể, chư Hiền.
Yato kho, āvuso, ariyasāvako nāmarūpañca pajānāti, nāmarūpasamudayañca pajānāti, nāmarūpanirodhañca pajānāti, nāmarūpanirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti – ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhammaṃ.
When, friends, a noble disciple understands nāmarūpa, understands the origin of nāmarūpa, understands the cessation of nāmarūpa, and understands the path leading to the cessation of nāmarūpa—to this extent, friends, a noble disciple has right view, his view is straight, he is endowed with unwavering confidence in the Dhamma, and he has arrived at this True Dhamma.
Này chư Hiền, khi một bậc Thánh đệ tử biết rõ danh sắc, biết rõ sự tập khởi của danh sắc, biết rõ sự đoạn diệt của danh sắc, biết rõ con đường đưa đến sự đoạn diệt của danh sắc – chừng đó, này chư Hiền, một bậc Thánh đệ tử có Chánh kiến, có kiến giải ngay thẳng, có niềm tin bất động vào Pháp, đã đến với Chánh pháp này.
Katamaṃ panāvuso, nāmarūpaṃ, katamo nāmarūpasamudayo, katamo nāmarūpanirodho, katamā nāmarūpanirodhagāminī paṭipadā?
“What, friends, is nāmarūpa? What is the origin of nāmarūpa? What is the cessation of nāmarūpa? What is the path leading to the cessation of nāmarūpa?
Này chư Hiền, danh sắc là gì? Sự tập khởi của danh sắc là gì? Sự đoạn diệt của danh sắc là gì? Con đường đưa đến sự đoạn diệt của danh sắc là gì?
Vedanā, saññā, cetanā, phasso, manasikāro – idaṃ vuccatāvuso, nāmaṃ; cattāri ca mahābhūtāni, catunnañca mahābhūtānaṃ upādāyarūpaṃ – idaṃ vuccatāvuso, rūpaṃ.
Feeling, perception, volition, contact, attention—this, friends, is called nāma; the four great elements and the form derived from the four great elements—this, friends, is called rūpa.
Thọ (vedanā), tưởng (saññā), tư (cetanā), xúc (phassa), tác ý (manasikāra) – này chư Hiền, đây gọi là danh; bốn đại chủng và sắc y đại chủng của bốn đại chủng – này chư Hiền, đây gọi là sắc.
Iti idañca nāmaṃ idañca rūpaṃ – idaṃ vuccatāvuso, nāmarūpaṃ.
Thus, this nāma and this rūpa—this, friends, is called nāmarūpa.
Như vậy, này là danh và này là sắc – này chư Hiền, đây gọi là danh sắc.
Viññāṇasamudayā nāmarūpasamudayo, viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho, ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo nāmarūpanirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.
With the origin of consciousness comes the origin of nāmarūpa; with the cessation of consciousness comes the cessation of nāmarūpa. This Noble Eightfold Path is the path leading to the cessation of nāmarūpa, namely: right view…pe… right concentration.
Do sự tập khởi của thức mà có sự tập khởi của danh sắc; do sự đoạn diệt của thức mà có sự đoạn diệt của danh sắc; chính Bát Chánh Đạo này là con đường đưa đến sự đoạn diệt của danh sắc, đó là – Chánh kiến… (và) Chánh định.
101. ‘‘Sādhāvuso’’ti kho…pe… apucchuṃ – siyā panāvuso…pe… ‘‘siyā, āvuso.
101. “Yes, friend,” they replied…pe… they asked, “Is it possible, friend…pe…?” “It is possible, friend.
101. “Lành thay, chư Hiền!” …(và) họ hỏi – “Này chư Hiền, có thể chăng… (và) “Có thể, chư Hiền.
Yato kho, āvuso, ariyasāvako viññāṇañca pajānāti, viññāṇasamudayañca pajānāti, viññāṇanirodhañca pajānāti, viññāṇanirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti – ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhammaṃ.
When, friends, a noble disciple understands consciousness, understands the origin of consciousness, understands the cessation of consciousness, and understands the path leading to the cessation of consciousness—to this extent, friends, a noble disciple has right view, his view is straight, he is endowed with unwavering confidence in the Dhamma, and he has arrived at this True Dhamma.
Này chư Hiền, khi một bậc Thánh đệ tử biết rõ thức, biết rõ sự tập khởi của thức, biết rõ sự đoạn diệt của thức, biết rõ con đường đưa đến sự đoạn diệt của thức – chừng đó, này chư Hiền, một bậc Thánh đệ tử có Chánh kiến, có kiến giải ngay thẳng, có niềm tin bất động vào Pháp, đã đến với Chánh pháp này.
Katamaṃ panāvuso, viññāṇaṃ, katamo viññāṇasamudayo, katamo viññāṇanirodho, katamā viññāṇanirodhagāminī paṭipadā?
“What, friends, is consciousness? What is the origin of consciousness? What is the cessation of consciousness? What is the path leading to the cessation of consciousness?
Này chư Hiền, thức là gì? Sự tập khởi của thức là gì? Sự đoạn diệt của thức là gì? Con đường đưa đến sự đoạn diệt của thức là gì?
Chayime, āvuso, viññāṇakāyā – cakkhuviññāṇaṃ, sotaviññāṇaṃ, ghānaviññāṇaṃ, jivhāviññāṇaṃ, kāyaviññāṇaṃ, manoviññāṇaṃ.
There are, friends, these six classes of consciousness: eye-consciousness, ear-consciousness, nose-consciousness, tongue-consciousness, body-consciousness, mind-consciousness.
Này chư Hiền, có sáu loại thức này – nhãn thức, nhĩ thức, tỷ thức, thiệt thức, thân thức, ý thức.
Saṅkhārasamudayā viññāṇasamudayo, saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho, ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo viññāṇanirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.
With the origin of volitional formations comes the origin of consciousness; with the cessation of volitional formations comes the cessation of consciousness. This Noble Eightfold Path is the path leading to the cessation of consciousness, namely: right view…pe… right concentration.
Do sự tập khởi của các hành mà có sự tập khởi của thức; do sự đoạn diệt của các hành mà có sự đoạn diệt của thức; chính Bát Chánh Đạo này là con đường đưa đến sự đoạn diệt của thức, đó là – Chánh kiến… (và) Chánh định.
102. ‘‘Sādhāvuso’’ti kho…pe… apucchuṃ – siyā panāvuso…pe… ‘‘siyā, āvuso.
102. “Yes, friend,” they replied…pe… they asked, “Is it possible, friend…pe…?” “It is possible, friend.
102. “Lành thay, chư Hiền!” …(và) họ hỏi – “Này chư Hiền, có thể chăng… (và) “Có thể, chư Hiền.
Yato kho, āvuso, ariyasāvako saṅkhāre ca pajānāti, saṅkhārasamudayañca pajānāti, saṅkhāranirodhañca pajānāti, saṅkhāranirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti – ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhammaṃ.
When, friends, a noble disciple understands formations, understands the origin of formations, understands the cessation of formations, and understands the path leading to the cessation of formations – to this extent, friends, a noble disciple is endowed with right view, their view is straightened, they are possessed of unwavering faith in the Dhamma, and they have arrived at this true Dhamma.
Này chư Hiền, khi một bậc Thánh đệ tử biết rõ các hành, biết rõ sự tập khởi của các hành, biết rõ sự đoạn diệt của các hành, biết rõ con đường đưa đến sự đoạn diệt của các hành – chừng đó, này chư Hiền, một bậc Thánh đệ tử có Chánh kiến, có kiến giải ngay thẳng, có niềm tin bất động vào Pháp, đã đến với Chánh pháp này.
Katame panāvuso, saṅkhārā, katamo saṅkhārasamudayo, katamo saṅkhāranirodho, katamā saṅkhāranirodhagāminī paṭipadā?
But what, friends, are formations? What is the origin of formations? What is the cessation of formations? What is the path leading to the cessation of formations?
Này chư Hiền, các hành là gì? Sự tập khởi của các hành là gì? Sự đoạn diệt của các hành là gì? Con đường đưa đến sự đoạn diệt của các hành là gì?
Tayome, āvuso, saṅkhārā – kāyasaṅkhāro, vacīsaṅkhāro, cittasaṅkhāro.
These, friends, are the three formations: bodily formation (kāyasaṅkhāro), verbal formation (vacīsaṅkhāro), and mental formation (cittasaṅkhāro).
Này chư Hiền, có ba loại hành này – thân hành, khẩu hành, ý hành.
Avijjāsamudayā saṅkhārasamudayo, avijjānirodhā saṅkhāranirodho, ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo saṅkhāranirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.
With the origin of ignorance comes the origin of formations; with the cessation of ignorance comes the cessation of formations. This Noble Eightfold Path itself is the path leading to the cessation of formations, namely – right view…pe… right concentration.
Do sự tập khởi của vô minh mà có sự tập khởi của các hành; do sự đoạn diệt của vô minh mà có sự đoạn diệt của các hành; chính Bát Chánh Đạo này là con đường đưa đến sự đoạn diệt của các hành, đó là – Chánh kiến… (và) Chánh định.
‘‘Yato kho, āvuso, ariyasāvako evaṃ saṅkhāre pajānāti, evaṃ saṅkhārasamudayaṃ pajānāti, evaṃ saṅkhāranirodhaṃ pajānāti, evaṃ saṅkhāranirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti, so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya, paṭighānusayaṃ paṭivinodetvā, ‘asmī’ti diṭṭhimānānusayaṃ samūhanitvā, avijjaṃ pahāya vijjaṃ uppādetvā, diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti – ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhamma’’nti.
“When, friends, a noble disciple thus understands formations, thus understands the origin of formations, thus understands the cessation of formations, thus understands the path leading to the cessation of formations, they abandon all latent tendencies of lust, remove latent tendencies of aversion, eradicate the latent tendency of the conceit ‘I am’, abandon ignorance, generate knowledge, and become one who makes an end of suffering in this very life – to this extent, friends, a noble disciple is endowed with right view, their view is straightened, they are possessed of unwavering faith in the Dhamma, and they have arrived at this true Dhamma.”
“Này chư Hiền, khi một bậc Thánh đệ tử biết rõ các hành như vậy, biết rõ sự tập khởi của các hành như vậy, biết rõ sự đoạn diệt của các hành như vậy, biết rõ con đường đưa đến sự đoạn diệt của các hành như vậy, vị ấy hoàn toàn đoạn trừ tùy miên tham ái, loại bỏ tùy miên sân hận, nhổ tận gốc tùy miên kiêu mạn ‘ta là’, đoạn trừ vô minh, phát sinh minh, thì vị ấy là người chấm dứt khổ đau ngay trong hiện tại. Này chư Hiền, chừng đó, một bậc Thánh đệ tử có Chánh kiến, có kiến giải ngay thẳng, có niềm tin bất động vào Pháp, đã đến với Chánh pháp này.”
103. ‘‘Sādhāvuso’’ti kho…pe… apucchuṃ – siyā panāvuso…pe… ‘‘siyā, āvuso.
103. “Good, friends,” they said…pe… they asked – “Is it possible, friends…pe… “It is possible, friends.
103. “Lành thay, chư Hiền!” …(và) họ hỏi – “Này chư Hiền, có thể chăng… (và) “Có thể, chư Hiền.
Yato kho, āvuso, ariyasāvako avijjañca pajānāti, avijjāsamudayañca pajānāti, avijjānirodhañca pajānāti, avijjānirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti – ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhammaṃ.
When, friends, a noble disciple understands ignorance, understands the origin of ignorance, understands the cessation of ignorance, and understands the path leading to the cessation of ignorance – to this extent, friends, a noble disciple is endowed with right view, their view is straightened, they are possessed of unwavering faith in the Dhamma, and they have arrived at this true Dhamma.
Này chư Hiền, khi một bậc Thánh đệ tử biết rõ vô minh, biết rõ sự tập khởi của vô minh, biết rõ sự đoạn diệt của vô minh, biết rõ con đường đưa đến sự đoạn diệt của vô minh – chừng đó, này chư Hiền, một bậc Thánh đệ tử có Chánh kiến, có kiến giải ngay thẳng, có niềm tin bất động vào Pháp, đã đến với Chánh pháp này.
Katamā panāvuso, avijjā, katamo avijjāsamudayo, katamo avijjānirodho, katamā avijjānirodhagāminī paṭipadā?
But what, friends, is ignorance? What is the origin of ignorance? What is the cessation of ignorance? What is the path leading to the cessation of ignorance?
Này chư Hiền, vô minh là gì? Sự tập khởi của vô minh là gì? Sự đoạn diệt của vô minh là gì? Con đường đưa đến sự đoạn diệt của vô minh là gì?
Yaṃ kho, āvuso, dukkhe aññāṇaṃ, dukkhasamudaye aññāṇaṃ, dukkhanirodhe aññāṇaṃ, dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya aññāṇaṃ – ayaṃ vuccatāvuso, avijjā.
That, friends, which is ignorance regarding suffering, ignorance regarding the origin of suffering, ignorance regarding the cessation of suffering, ignorance regarding the path leading to the cessation of suffering – this, friends, is called ignorance.
Này chư Hiền, sự không biết về khổ, sự không biết về sự tập khởi của khổ, sự không biết về sự đoạn diệt của khổ, sự không biết về con đường đưa đến sự đoạn diệt của khổ – đây, này chư Hiền, gọi là vô minh.
Āsavasamudayā avijjāsamudayo, āsavanirodhā avijjānirodho, ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo avijjānirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.
With the origin of defilements (āsavas) comes the origin of ignorance; with the cessation of defilements comes the cessation of ignorance. This Noble Eightfold Path itself is the path leading to the cessation of ignorance, namely – right view…pe… right concentration.
Do sự tập khởi của các lậu hoặc mà có sự tập khởi của vô minh; do sự đoạn diệt của các lậu hoặc mà có sự đoạn diệt của vô minh; chính Bát Chánh Đạo này là con đường đưa đến sự đoạn diệt của vô minh, đó là – Chánh kiến… (và) Chánh định.
‘‘Yato kho, āvuso, ariyasāvako evaṃ avijjaṃ pajānāti, evaṃ avijjāsamudayaṃ pajānāti, evaṃ avijjānirodhaṃ pajānāti, evaṃ avijjānirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti, so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya, paṭighānusayaṃ paṭivinodetvā, ‘asmī’ti diṭṭhimānānusayaṃ samūhanitvā, avijjaṃ pahāya vijjaṃ uppādetvā, diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti – ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhamma’’nti.
“When, friends, a noble disciple thus understands ignorance, thus understands the origin of ignorance, thus understands the cessation of ignorance, thus understands the path leading to the cessation of ignorance, then, having entirely abandoned the underlying tendency of lust, having removed the underlying tendency of aversion, having uprooted the underlying tendency of the conceit ‘I am,’ having abandoned ignorance and arisen knowledge, he makes an end to suffering in this very life. To this extent, friends, a noble disciple has right view, his view is straightened, he is endowed with unwavering confidence in the Dhamma, he has arrived at this True Dhamma.”
“Này các hiền giả, khi một vị Thánh đệ tử biết như vậy về vô minh, biết như vậy về sự tập khởi của vô minh, biết như vậy về sự diệt trừ vô minh, biết như vậy về con đường đưa đến sự diệt trừ vô minh, vị ấy đã từ bỏ hoàn toàn tùy miên tham ái, đã loại trừ tùy miên sân hận, đã nhổ tận gốc tùy miên kiêu mạn chấp ‘Ta là’, đã từ bỏ vô minh và phát sinh minh (tuệ giác), vị ấy là người chấm dứt khổ ngay trong hiện tại. Này các hiền giả, cho đến mức độ này, một vị Thánh đệ tử có chánh kiến, có kiến giải ngay thẳng, thành tựu niềm tin bất động vào Giáo Pháp, đã đến với Chánh Pháp này.”
‘‘Siyā, āvuso.
“There could be, friends.
“Này các hiền giả, có chứ.
Yato kho, āvuso, ariyasāvako āsavañca pajānāti, āsavasamudayañca pajānāti, āsavanirodhañca pajānāti, āsavanirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti – ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhammaṃ.
When, friends, a noble disciple understands the āsavas, understands the origin of the āsavas, understands the cessation of the āsavas, and understands the path leading to the cessation of the āsavas — to this extent, friends, a noble disciple has right view, his view is straightened, he is endowed with unwavering confidence in the Dhamma, he has arrived at this True Dhamma.
Này các hiền giả, khi một vị Thánh đệ tử biết về các lậu hoặc (āsava), biết về sự tập khởi của các lậu hoặc, biết về sự diệt trừ các lậu hoặc, và biết về con đường đưa đến sự diệt trừ các lậu hoặc – cho đến mức độ này, này các hiền giả, một vị Thánh đệ tử có chánh kiến, có kiến giải ngay thẳng, thành tựu niềm tin bất động vào Giáo Pháp, đã đến với Chánh Pháp này.
Katamo panāvuso, āsavo, katamo āsavasamudayo, katamo āsavanirodho, katamā āsavanirodhagāminī paṭipadāti?
“But what, friends, is an āsava? What is the origin of the āsavas? What is the cessation of the āsavas? What is the path leading to the cessation of the āsavas?”
Nhưng này các hiền giả, thế nào là các lậu hoặc? Thế nào là sự tập khởi của các lậu hoặc? Thế nào là sự diệt trừ các lậu hoặc? Thế nào là con đường đưa đến sự diệt trừ các lậu hoặc?
Tayome, āvuso, āsavā – kāmāsavo, bhavāsavo, avijjāsavo.
“There are these three āsavas, friends: the āsava of sensuality (kāmāsavo), the āsava of existence (bhavāsavo), and the āsava of ignorance (avijjāsavo).
Này các hiền giả, có ba loại lậu hoặc này: lậu hoặc dục (kāmāsava), lậu hoặc hữu (bhavāsava), lậu hoặc vô minh (avijjāsava).
Avijjāsamudayā āsavasamudayo, avijjānirodhā āsavanirodho, ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo āsavanirodhagāminī paṭipadā, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.
The origin of the āsavas is the origin of ignorance; the cessation of the āsavas is the cessation of ignorance. This Noble Eightfold Path is the path leading to the cessation of the āsavas, namely: right view… right concentration.”
Sự tập khởi của các lậu hoặc là do sự tập khởi của vô minh; sự diệt trừ các lậu hoặc là do sự diệt trừ vô minh. Con đường đưa đến sự diệt trừ các lậu hoặc chính là Bát Chánh Đạo này, tức là: chánh kiến… cho đến… chánh định.
‘‘Yato kho, āvuso, ariyasāvako evaṃ āsavaṃ pajānāti, evaṃ āsavasamudayaṃ pajānāti, evaṃ āsavanirodhaṃ pajānāti, evaṃ āsavanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti, so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya, paṭighānusayaṃ paṭivinodetvā, ‘asmī’ti diṭṭhimānānusayaṃ samūhanitvā, avijjaṃ pahāya vijjaṃ uppādetvā, diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti – ettāvatāpi kho, āvuso, ariyasāvako sammādiṭṭhi hoti, ujugatāssa diṭṭhi, dhamme aveccappasādena samannāgato, āgato imaṃ saddhamma’’nti.
“When, friends, a noble disciple thus understands the āsavas, thus understands the origin of the āsavas, thus understands the cessation of the āsavas, thus understands the path leading to the cessation of the āsavas, then, having entirely abandoned the underlying tendency of lust, having removed the underlying tendency of aversion, having uprooted the underlying tendency of the conceit ‘I am,’ having abandoned ignorance and arisen knowledge, he makes an end to suffering in this very life. To this extent, friends, a noble disciple has right view, his view is straightened, he is endowed with unwavering confidence in the Dhamma, he has arrived at this True Dhamma.”
Này các hiền giả, khi một vị Thánh đệ tử biết như vậy về các lậu hoặc, biết như vậy về sự tập khởi của các lậu hoặc, biết như vậy về sự diệt trừ các lậu hoặc, biết như vậy về con đường đưa đến sự diệt trừ các lậu hoặc, vị ấy đã từ bỏ hoàn toàn tùy miên tham ái, đã loại trừ tùy miên sân hận, đã nhổ tận gốc tùy miên kiêu mạn chấp ‘Ta là’, đã từ bỏ vô minh và phát sinh minh (tuệ giác), vị ấy là người chấm dứt khổ ngay trong hiện tại. Này các hiền giả, cho đến mức độ này, một vị Thánh đệ tử có chánh kiến, có kiến giải ngay thẳng, thành tựu niềm tin bất động vào Giáo Pháp, đã đến với Chánh Pháp này.”
‘‘Katame cattāro?
“Which four?
“Bốn điều đó là gì?
Idha, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ; vedanāsu vedanānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ; citte cittānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ; dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaṃ.
Here, bhikkhus, a bhikkhu dwells contemplating the body in the body, ardent, clearly comprehending, and mindful, having put away covetousness and displeasure concerning the world; he dwells contemplating feelings in feelings, ardent, clearly comprehending, and mindful, having put away covetousness and displeasure concerning the world; he dwells contemplating mind in mind, ardent, clearly comprehending, and mindful, having put away covetousness and displeasure concerning the world; he dwells contemplating mental phenomena in mental phenomena, ardent, clearly comprehending, and mindful, having put away covetousness and displeasure concerning the world.
Này các Tỳ-khưu, ở đây, một Tỳ-khưu sống quán thân trong thân, tinh cần, tỉnh giác, chánh niệm, nhiếp phục tham ưu ở đời; sống quán thọ trong các thọ, tinh cần, tỉnh giác, chánh niệm, nhiếp phục tham ưu ở đời; sống quán tâm trong tâm, tinh cần, tỉnh giác, chánh niệm, nhiếp phục tham ưu ở đời; sống quán pháp trong các pháp, tinh cần, tỉnh giác, chánh niệm, nhiếp phục tham ưu ở đời.
107. ‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati?
107. “And how, bhikkhus, does a bhikkhu dwell contemplating the body in the body?
107. “Và này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu sống quán thân trong thân như thế nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati, pallaṅkaṃ ābhujitvā, ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya, parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā.
Here, bhikkhus, a bhikkhu gone to the wilderness, or to the root of a tree, or to an empty hut, sits down, having folded his legs crosswise, set his body erect, and established mindfulness in front of him.
Này các Tỳ-khưu, ở đây, một Tỳ-khưu đi vào rừng, hoặc đến gốc cây, hoặc đến trú xứ trống vắng, ngồi kiết già, giữ thân ngay thẳng, thiết lập chánh niệm trước mặt.
So satova assasati, satova* passasati.
He breathes in mindfully, he breathes out mindfully.
Vị ấy chánh niệm khi thở vào, chánh niệm khi thở ra.
Dīghaṃ vā assasanto ‘dīghaṃ assasāmī’ti pajānāti, dīghaṃ vā passasanto ‘dīghaṃ passasāmī’ti pajānāti, rassaṃ vā assasanto ‘rassaṃ assasāmī’ti pajānāti, rassaṃ vā passasanto ‘rassaṃ passasāmī’ti pajānāti, ‘sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘sabbakāyapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati, ‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati.
Breathing in a long breath, he knows: ‘I breathe in a long breath’; breathing out a long breath, he knows: ‘I breathe out a long breath’; breathing in a short breath, he knows: ‘I breathe in a short breath’; breathing out a short breath, he knows: ‘I breathe out a short breath.’ He trains thus: ‘I shall breathe in experiencing the whole body.’ He trains thus: ‘I shall breathe out experiencing the whole body.’ He trains thus: ‘I shall breathe in tranquillizing the bodily formation.’ He trains thus: ‘I shall breathe out tranquillizing the bodily formation.’
Khi thở vào dài, vị ấy biết ‘tôi thở vào dài’; khi thở ra dài, vị ấy biết ‘tôi thở ra dài’; khi thở vào ngắn, vị ấy biết ‘tôi thở vào ngắn’; khi thở ra ngắn, vị ấy biết ‘tôi thở ra ngắn’; vị ấy thực tập ‘tôi sẽ thở vào cảm nhận toàn thân’; vị ấy thực tập ‘tôi sẽ thở ra cảm nhận toàn thân’; vị ấy thực tập ‘tôi sẽ thở vào an tịnh thân hành’; vị ấy thực tập ‘tôi sẽ thở ra an tịnh thân hành’.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, dakkho bhamakāro vā bhamakārantevāsī vā dīghaṃ vā añchanto ‘dīghaṃ añchāmī’ti pajānāti, rassaṃ vā añchanto ‘rassaṃ añchāmī’ti pajānāti; evameva kho, bhikkhave, bhikkhu dīghaṃ vā assasanto ‘dīghaṃ assasāmī’ti pajānāti, dīghaṃ vā passasanto ‘dīghaṃ passasāmī’ti pajānāti, rassaṃ vā assasanto ‘rassaṃ assasāmī’ti pajānāti, rassaṃ vā passasanto ‘rassaṃ passasāmī’ti pajānāti; ‘sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmī’ti sikkhati, ‘sabbakāyapaṭisaṃvedī passasissāmī’ti sikkhati; ‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī’ti sikkhati, ‘passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī’ti sikkhati.
“Just as, bhikkhus, a skillful turner or a turner’s apprentice, drawing a long turn, knows: ‘I draw a long turn,’ or drawing a short turn, knows: ‘I draw a short turn’; in the same way, bhikkhus, a bhikkhu breathing in a long breath knows: ‘I breathe in a long breath,’ breathing out a long breath, he knows: ‘I breathe out a long breath’; breathing in a short breath, he knows: ‘I breathe in a short breath,’ breathing out a short breath, he knows: ‘I breathe out a short breath.’ He trains thus: ‘I shall breathe in experiencing the whole body.’ He trains thus: ‘I shall breathe out experiencing the whole body.’ He trains thus: ‘I shall breathe in tranquillizing the bodily formation.’ He trains thus: ‘I shall breathe out tranquillizing the bodily formation.’
“Này các Tỳ-khưu, ví như một người thợ tiện khéo léo hoặc đệ tử của người thợ tiện, khi kéo dài, vị ấy biết ‘tôi kéo dài’; khi kéo ngắn, vị ấy biết ‘tôi kéo ngắn’. Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu khi thở vào dài, vị ấy biết ‘tôi thở vào dài’; khi thở ra dài, vị ấy biết ‘tôi thở ra dài’; khi thở vào ngắn, vị ấy biết ‘tôi thở vào ngắn’; khi thở ra ngắn, vị ấy biết ‘tôi thở ra ngắn’; vị ấy thực tập ‘tôi sẽ thở vào cảm nhận toàn thân’; vị ấy thực tập ‘tôi sẽ thở ra cảm nhận toàn thân’; vị ấy thực tập ‘tôi sẽ thở vào an tịnh thân hành’; vị ấy thực tập ‘tôi sẽ thở ra an tịnh thân hành’.
Iti ajjhattaṃ vā kāye kāyānupassī viharati, bahiddhā vā kāye kāyānupassī viharati, ajjhattabahiddhā vā kāye kāyānupassī viharati; samudayadhammānupassī vā kāyasmiṃ viharati, vayadhammānupassī vā kāyasmiṃ viharati, samudayavayadhammānupassī vā kāyasmiṃ viharati.
Thus he dwells contemplating the body in the body internally, or he dwells contemplating the body in the body externally, or he dwells contemplating the body in the body internally and externally. He dwells contemplating the nature of arising in the body, or he dwells contemplating the nature of vanishing in the body, or he dwells contemplating the nature of both arising and vanishing in the body.
Như vậy, vị ấy sống quán thân trong thân nội tại, hoặc sống quán thân trong thân ngoại tại, hoặc sống quán thân trong thân nội tại và ngoại tại; hoặc sống quán pháp tập khởi trong thân, hoặc sống quán pháp hoại diệt trong thân, hoặc sống quán pháp tập khởi và hoại diệt trong thân.
‘Atthi kāyo’ti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti.
Or else, mindfulness that ‘there is a body’ is established in him.
Hoặc chánh niệm của vị ấy hiện tiền rằng ‘có thân đây’.
Yāvadeva ñāṇamattāya paṭissatimattāya anissito ca viharati, na ca kiñci loke upādiyati.
He dwells unattached, for the sake of mere knowledge and mere mindfulness, and he clings to nothing in the world.
Chỉ để tăng trưởng tuệ giác và tăng trưởng chánh niệm, vị ấy an trú không nương tựa vào bất cứ điều gì, và không chấp thủ bất cứ thứ gì trên đời.
Evampi kho* , bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati.
In this way, too, bhikkhus, a bhikkhu dwells contemplating the body in the body.
Này các Tỳ-khưu, như vậy, vị Tỳ-khưu an trú quán thân trên thân.
108. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu gacchanto vā ‘gacchāmī’ti pajānāti, ṭhito vā ‘ṭhitomhī’ti pajānāti, nisinno vā ‘nisinnomhī’ti pajānāti, sayāno vā ‘sayānomhī’ti pajānāti.
108. ‘‘Furthermore, bhikkhus, a bhikkhu, when walking, understands ‘I am walking’; when standing, he understands ‘I am standing’; when sitting, he understands ‘I am sitting’; when lying down, he understands ‘I am lying down’.
108. “Này các Tỳ-khưu, hơn nữa, khi đi, vị Tỳ-khưu biết: ‘Tôi đang đi’; khi đứng, vị ấy biết: ‘Tôi đang đứng’; khi ngồi, vị ấy biết: ‘Tôi đang ngồi’; khi nằm, vị ấy biết: ‘Tôi đang nằm’.
Yathā yathā vā panassa kāyo paṇihito hoti tathā tathā naṃ pajānāti.
Just as his body is disposed, so he understands it.
Vị ấy biết rõ thân thể mình đang được đặt trong tư thế nào.
Iti ajjhattaṃ vā kāye kāyānupassī viharati, bahiddhā vā kāye kāyānupassī viharati, ajjhattabahiddhā vā kāye kāyānupassī viharati; samudayadhammānupassī vā kāyasmiṃ viharati, vayadhammānupassī vā kāyasmiṃ viharati, samudayavayadhammānupassī vā kāyasmiṃ viharati.
Thus he dwells contemplating the body in the body internally, or he dwells contemplating the body in the body externally, or he dwells contemplating the body in the body both internally and externally. Or he dwells contemplating the phenomenon of origination in the body, or he dwells contemplating the phenomenon of dissolution in the body, or he dwells contemplating the phenomenon of both origination and dissolution in the body.
Như vậy, vị ấy an trú quán thân trên thân nội tại, hoặc an trú quán thân trên thân ngoại tại, hoặc an trú quán thân trên thân nội tại và ngoại tại; vị ấy an trú quán các pháp sinh khởi trên thân, hoặc an trú quán các pháp hoại diệt trên thân, hoặc an trú quán các pháp sinh khởi và hoại diệt trên thân.
‘Atthi kāyo’ti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti.
Or else his mindfulness is established with the thought, ‘There is a body’.
Hoặc chánh niệm của vị ấy được thiết lập rằng: ‘Có thân đây’.
Yāvadeva ñāṇamattāya paṭissatimattāya anissito ca viharati, na ca kiñci loke upādiyati.
He dwells unattached, for the sake of mere knowledge and mere mindfulness, and he clings to nothing in the world.
Chỉ để tăng trưởng tuệ giác và tăng trưởng chánh niệm, vị ấy an trú không nương tựa vào bất cứ điều gì, và không chấp thủ bất cứ thứ gì trên đời.
Evampi kho, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati.
In this way, too, bhikkhus, a bhikkhu dwells contemplating the body in the body.
Này các Tỳ-khưu, như vậy, vị Tỳ-khưu an trú quán thân trên thân.
109. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti, ālokite vilokite sampajānakārī hoti, samiñjite pasārite sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti.
109. ‘‘Furthermore, bhikkhus, a bhikkhu acts with clear comprehension when going forward and returning; when looking straight ahead and looking away; when bending and stretching; when wearing his robes and carrying his outer robe and bowl; when eating, drinking, chewing, and tasting; when defecating and urinating; when walking, standing, sitting, falling asleep, waking up, speaking, and remaining silent.
109. “Này các Tỳ-khưu, hơn nữa, khi bước tới hoặc lùi lại, vị Tỳ-khưu hành động với sự tỉnh giác; khi nhìn thẳng hoặc nhìn quanh, vị ấy hành động với sự tỉnh giác; khi co tay hoặc duỗi tay, vị ấy hành động với sự tỉnh giác; khi mang y Saṅghāṭi, bát và y, vị ấy hành động với sự tỉnh giác; khi ăn, uống, nhai, nếm, vị ấy hành động với sự tỉnh giác; khi đại tiện, tiểu tiện, vị ấy hành động với sự tỉnh giác; khi đi, đứng, ngồi, ngủ, thức, nói, im lặng, vị ấy hành động với sự tỉnh giác.
Iti ajjhattaṃ vā kāye kāyānupassī viharati…pe… evampi kho, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati.
Thus he dwells contemplating the body in the body internally… and so on… In this way, too, bhikkhus, a bhikkhu dwells contemplating the body in the body.
Như vậy, vị ấy an trú quán thân trên thân nội tại…pe… Này các Tỳ-khưu, như vậy, vị Tỳ-khưu an trú quán thân trên thân.
110. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu imameva kāyaṃ uddhaṃ pādatalā, adho kesamatthakā, tacapariyantaṃ pūraṃ nānappakārassa asucino paccavekkhati – ‘atthi imasmiṃ kāye kesā lomā nakhā dantā taco maṃsaṃ nhāru* aṭṭhi aṭṭhimiñjaṃ vakkaṃ hadayaṃ yakanaṃ kilomakaṃ pihakaṃ papphāsaṃ antaṃ antaguṇaṃ udariyaṃ karīsaṃ pittaṃ semhaṃ pubbo lohitaṃ sedo medo assu vasā kheḷo siṅghāṇikā lasikā mutta’nti* .
110. ‘‘Furthermore, bhikkhus, a bhikkhu reviews this very body, from the soles of the feet upwards, from the tips of the hair downwards, enclosed by skin, full of many kinds of impurities: ‘In this body there are hair, body-hair, nails, teeth, skin, flesh, sinews, bones, bone-marrow, kidneys, heart, liver, diaphragm, spleen, lungs, intestines, mesentery, stomach, feces, bile, phlegm, pus, blood, sweat, fat, tears, grease, saliva, snot, joint-fluid, urine’.
110. “Này các Tỳ-khưu, hơn nữa, vị Tỳ-khưu quán sát chính thân này, từ lòng bàn chân trở lên, từ ngọn tóc trở xuống, bị bao bọc bởi da, đầy dẫy đủ thứ bất tịnh – ‘Trong thân này có tóc, lông, móng, răng, da, thịt, gân, xương, tủy xương, thận, tim, gan, hoành cách mô, lá lách, phổi, ruột già, ruột non, dạ dày, phân, mật, đờm, mủ, máu, mồ hôi, mỡ, nước mắt, mỡ lỏng, nước miếng, nước mũi, dịch khớp, nước tiểu’.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, ubhatomukhā putoḷi* pūrā nānāvihitassa dhaññassa, seyyathidaṃ – sālīnaṃ vīhīnaṃ muggānaṃ māsānaṃ tilānaṃ taṇḍulānaṃ.
‘‘Just as, bhikkhus, if there were a bag with two openings, full of various kinds of grain — that is, hill-paddy, rice, mung beans, kidney beans, sesame, and husked rice.
Này các Tỳ-khưu, ví như một cái túi có hai miệng, đầy đủ các loại ngũ cốc khác nhau, như lúa sāli, lúa vīhi, đậu xanh, đậu đen, mè, gạo.
Tamenaṃ cakkhumā puriso muñcitvā paccavekkheyya – ‘ime sālī ime vīhī ime muggā ime māsā ime tilā ime taṇḍulā’ti.
A keen-eyed man, having untied it, might review it: ‘These are hill-paddy, these are rice, these are mung beans, these are kidney beans, these are sesame, these are husked rice’.
Một người có mắt sẽ mở ra và quán sát: ‘Đây là lúa sāli, đây là lúa vīhi, đây là đậu xanh, đây là đậu đen, đây là mè, đây là gạo’.
Evameva kho, bhikkhave, bhikkhu imameva kāyaṃ uddhaṃ pādatalā, adho kesamatthakā, tacapariyantaṃ pūraṃ nānappakārassa asucino paccavekkhati – ‘atthi imasmiṃ kāye kesā lomā…pe… mutta’nti.
In the same way, bhikkhus, a bhikkhu reviews this very body, from the soles of the feet upwards, from the tips of the hair downwards, enclosed by skin, full of many kinds of impurities: ‘In this body there are hair, body-hair… and so on… urine’.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, vị Tỳ-khưu quán sát chính thân này, từ lòng bàn chân trở lên, từ ngọn tóc trở xuống, bị bao bọc bởi da, đầy dẫy đủ thứ bất tịnh – ‘Trong thân này có tóc, lông…pe… nước tiểu’.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, dakkho goghātako vā goghātakantevāsī vā gāviṃ vadhitvā catumahāpathe* bilaso vibhajitvā nisinno assa.
‘‘Just as, bhikkhus, a skilled butcher or his apprentice, having slaughtered a cow, might sit at a crossroads having divided it into portions.
Này các Tỳ-khưu, ví như một người mổ bò lành nghề hoặc đệ tử của người mổ bò, sau khi giết một con bò, chia nó thành từng phần tại một ngã tư đường và ngồi xuống.
Evameva kho, bhikkhave, bhikkhu imameva kāyaṃ yathāṭhitaṃ yathāpaṇihitaṃ dhātuso paccavekkhati – ‘atthi imasmiṃ kāye pathavīdhātu āpodhātu tejodhātu vāyodhātū’ti.
In the same way, bhikkhus, a bhikkhu reviews this very body, however it is placed, however it is disposed, by way of its elements: ‘In this body there is the earth element, the water element, the fire element, the air element’.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, vị Tỳ-khưu quán sát chính thân này, tùy theo vị trí và tư thế của nó, theo các giới – ‘Trong thân này có địa giới, thủy giới, hỏa giới, phong giới’.
Iti ajjhattaṃ vā kāye kāyānupassī viharati…pe… evampi kho, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati.
Thus he dwells contemplating the body in the body internally… and so on… In this way, too, bhikkhus, a bhikkhu dwells contemplating the body in the body.
Như vậy, vị ấy an trú quán thân trên thân nội tại…pe… Này các Tỳ-khưu, như vậy, vị Tỳ-khưu an trú quán thân trên thân.
112. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sivathikāya chaḍḍitaṃ ekāhamataṃ vā dvīhamataṃ vā tīhamataṃ vā uddhumātakaṃ vinīlakaṃ vipubbakajātaṃ.
112. ‘‘Furthermore, bhikkhus, if a bhikkhu were to see a body discarded in a charnel ground, one day dead, two days dead, or three days dead, bloated, discolored, and festering.
112. “Này các Tỳ-khưu, hơn nữa, ví như vị Tỳ-khưu thấy một xác chết bị bỏ trong bãi tha ma, đã một ngày, hai ngày, hoặc ba ngày, sình chướng, xanh xám, và đầy mủ.
So imameva kāyaṃ upasaṃharati – ‘ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃanatīto’ti* .
He then applies this to his own body: ‘This body too is of the same nature, it will be like that, it is not exempt from that fate’.
Vị ấy suy xét về chính thân này: ‘Thân này cũng có bản chất như vậy, sẽ trở thành như vậy, và không thể thoát khỏi trạng thái đó’.
Iti ajjhattaṃ vā kāye kāyānupassī viharati…pe… evampi kho, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati.
Thus he dwells contemplating the body in the body internally… and so on… In this way, too, bhikkhus, a bhikkhu dwells contemplating the body in the body.
Như vậy, vị ấy an trú quán thân trên thân nội tại…pe… Này các Tỳ-khưu, như vậy, vị Tỳ-khưu an trú quán thân trên thân.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sivathikāya chaḍḍitaṃ kākehi vā khajjamānaṃ kulalehi vā khajjamānaṃ gijjhehi vā khajjamānaṃ kaṅkehi vā khajjamānaṃ sunakhehi vā khajjamānaṃ byagghehi vā khajjamānaṃ dīpīhi vā khajjamānaṃ siṅgālehi vā* khajjamānaṃ vividhehi vā pāṇakajātehi khajjamānaṃ.
‘‘Furthermore, bhikkhus, if a bhikkhu were to see a body discarded in a charnel ground, being devoured by crows, or being devoured by hawks, or being devoured by vultures, or being devoured by herons, or being devoured by dogs, or being devoured by tigers, or being devoured by leopards, or being devoured by jackals, or being devoured by various kinds of tiny creatures.
“Này các Tỳ-khưu, hơn nữa, ví như vị Tỳ-khưu thấy một xác chết bị bỏ trong bãi tha ma, bị quạ ăn, hoặc bị diều hâu ăn, hoặc bị kên kên ăn, hoặc bị cò ăn, hoặc bị chó ăn, hoặc bị hổ ăn, hoặc bị báo ăn, hoặc bị cáo ăn, hoặc bị các loài côn trùng khác nhau ăn.
So imameva kāyaṃ upasaṃharati – ‘ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃanatīto’ti.
He then applies this to his own body: ‘This body too is of the same nature, it will be like that, it is not exempt from that fate’.
Vị ấy suy xét về chính thân này: ‘Thân này cũng có bản chất như vậy, sẽ trở thành như vậy, và không thể thoát khỏi trạng thái đó’.
Iti ajjhattaṃ vā kāye kāyānupassī viharati…pe… evampi kho, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati.
Thus he dwells contemplating the body in the body internally… and so on… In this way, too, bhikkhus, a bhikkhu dwells contemplating the body in the body.
Như vậy, vị ấy an trú quán thân trên thân nội tại…pe… Này các Tỳ-khưu, như vậy, vị Tỳ-khưu an trú quán thân trên thân.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sivathikāya chaḍḍitaṃ aṭṭhikasaṅkhalikaṃ samaṃsalohitaṃ nhārusambandhaṃ…pe… aṭṭhikasaṅkhalikaṃ nimaṃsalohitamakkhitaṃ nhārusambandhaṃ…pe… aṭṭhikasaṅkhalikaṃ apagatamaṃsalohitaṃ nhārusambandhaṃ…pe… aṭṭhikāni apagatasambandhāni* disā vidisā vikkhittāni, aññena hatthaṭṭhikaṃ aññena pādaṭṭhikaṃ aññena gopphakaṭṭhikaṃ* aññena jaṅghaṭṭhikaṃ aññena ūruṭṭhikaṃ aññena kaṭiṭṭhikaṃ* aññena phāsukaṭṭhikaṃ aññena piṭṭhiṭṭhikaṃ aññena khandhaṭṭhikaṃ* aññena gīvaṭṭhikaṃ aññena hanukaṭṭhikaṃ aññena dantaṭṭhikaṃ aññena sīsakaṭāhaṃ.
“Again, O bhikkhus, a bhikkhu, just as he might see a body discarded in a charnel ground, a skeleton with flesh and blood, bound by sinews…pe… a skeleton smeared with flesh and blood, bound by sinews…pe… a skeleton devoid of flesh and blood, bound by sinews…pe… bones scattered in all directions and intermediate directions, separated from their connections—a hand-bone here, a foot-bone there, an ankle-bone here, a shin-bone there, a thigh-bone there, a hip-bone there, a rib-bone there, a backbone there, a shoulder-bone there, a neck-bone there, a jaw-bone there, a tooth-bone there, a skull-cap there.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, ví như một Tỳ-khưu thấy một thi thể bị vứt bỏ trong bãi tha ma, là một bộ xương còn dính thịt và máu, còn nối với gân… hoặc một bộ xương không còn thịt nhưng còn dính máu, còn nối với gân… hoặc một bộ xương không còn thịt và máu, nhưng còn nối với gân… hoặc các xương đã rời rạc, bị vứt tứ tán khắp nơi, xương tay một nơi, xương chân một nơi, xương mắt cá một nơi, xương ống chân một nơi, xương đùi một nơi, xương hông một nơi, xương sườn một nơi, xương sống một nơi, xương vai một nơi, xương cổ một nơi, xương hàm một nơi, xương răng một nơi, sọ đầu một nơi.
So imameva kāyaṃ upasaṃharati – ‘ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃanatīto’ti.
He applies this very body to that (sight), (reflecting): ‘This body, too, is of the same nature, will become like that, and cannot escape that fate.’
Vị ấy quán xét chính thân này: ‘Thân này cũng có bản chất như vậy, sẽ trở thành như vậy, không thể thoát khỏi điều đó’.
Iti ajjhattaṃ vā kāye kāyānupassī viharati…pe… evampi kho, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati.
Thus he dwells observing the body in the body internally…pe… In this way too, O bhikkhus, a bhikkhu dwells observing the body in the body.
Như vậy, vị ấy sống quán thân trên thân nội tại… Này các Tỳ-khưu, như thế, một Tỳ-khưu sống quán thân trên thân.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sivathikāya chaḍḍitaṃ, aṭṭhikāni setāni saṅkhavaṇṇapaṭibhāgāni* …pe… aṭṭhikāni puñjakitāni terovassikāni…pe… aṭṭhikāni pūtīni cuṇṇakajātāni.
“Again, O bhikkhus, a bhikkhu, just as he might see a body discarded in a charnel ground, bones white, resembling a conch shell…pe… bones piled up, older than a year…pe… bones rotted and crumbled to powder.
“Lại nữa, này các Tỳ-khưu, ví như một Tỳ-khưu thấy một thi thể bị vứt bỏ trong bãi tha ma, các xương đã trắng như màu vỏ ốc… hoặc các xương đã chất đống, đã qua một năm… hoặc các xương đã mục nát, thành bụi phấn.
So imameva kāyaṃ upasaṃharati – ‘ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃanatīto’ti.
He applies this very body to that (sight), (reflecting): ‘This body, too, is of the same nature, will become like that, and cannot escape that fate.’
Vị ấy quán xét chính thân này: ‘Thân này cũng có bản chất như vậy, sẽ trở thành như vậy, không thể thoát khỏi điều đó’.
Iti ajjhattaṃ vā kāye kāyānupassī viharati, bahiddhā vā kāye kāyānupassī viharati, ajjhattabahiddhā vā kāye kāyānupassī viharati; samudayadhammānupassī vā kāyasmiṃ viharati, vayadhammānupassī vā kāyasmiṃ viharati, samudayavayadhammānupassī vā kāyasmiṃ viharati.
Thus he dwells observing the body in the body internally, or he dwells observing the body in the body externally, or he dwells observing the body in the body both internally and externally; or he dwells observing the phenomena of origination in the body, or he dwells observing the phenomena of dissolution in the body, or he dwells observing the phenomena of both origination and dissolution in the body.
Như vậy, vị ấy sống quán thân trên thân nội tại, hoặc sống quán thân trên thân ngoại tại, hoặc sống quán thân trên thân nội tại và ngoại tại; hoặc vị ấy sống quán sự sinh khởi của các pháp trên thân, hoặc sống quán sự hoại diệt của các pháp trên thân, hoặc sống quán sự sinh khởi và hoại diệt của các pháp trên thân.
‘Atthi kāyo’ti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti.
Or else, his mindfulness that ‘there is a body’ is established in him.
Hoặc niệm ‘có thân đây’ được thiết lập nơi vị ấy.
Yāvadeva ñāṇamattāya paṭissatimattāya anissito ca viharati, na ca kiñci loke upādiyati.
This is just for the sake of knowledge and for the sake of mindfulness, and he dwells unattached, not clinging to anything in the world.
Chỉ cốt để biết, cốt để ghi nhớ, vị ấy sống không nương tựa, không chấp thủ bất cứ điều gì trên đời.
Evampi kho, bhikkhave, bhikkhu kāye kāyānupassī viharati.
In this way too, O bhikkhus, a bhikkhu dwells observing the body in the body.
Này các Tỳ-khưu, như thế, một Tỳ-khưu sống quán thân trên thân.
113. ‘‘Kathañca pana, bhikkhave, bhikkhu vedanāsu vedanānupassī viharati?
113. “And how, O bhikkhus, does a bhikkhu dwell observing feelings in feelings?
113. “Và này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu sống quán thọ trên các thọ như thế nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhu sukhaṃ vā* vedanaṃ vedayamāno ‘sukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti; dukkhaṃ vā* vedanaṃ vedayamāno ‘dukkhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti; adukkhamasukhaṃ vā vedanaṃ vedayamāno ‘adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti; sāmisaṃ vā sukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘sāmisaṃ sukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti; nirāmisaṃ vā sukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘nirāmisaṃ sukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti; sāmisaṃ vā dukkhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘sāmisaṃ dukkhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti; nirāmisaṃ vā dukkhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘nirāmisaṃ dukkhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti; sāmisaṃ vā adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘sāmisaṃ adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti; nirāmisaṃ vā adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayamāno ‘nirāmisaṃ adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vedayāmī’ti pajānāti; iti ajjhattaṃ vā vedanāsu vedanānupassī viharati, bahiddhā vā vedanāsu vedanānupassī viharati, ajjhattabahiddhā vā vedanāsu vedanānupassī viharati; samudayadhammānupassī vā vedanāsu viharati, vayadhammānupassī vā vedanāsu viharati, samudayavayadhammānupassī vā vedanāsu viharati.
Here, O bhikkhus, when a bhikkhu experiences a pleasant feeling, he understands: ‘I experience a pleasant feeling’; when he experiences a painful feeling, he understands: ‘I experience a painful feeling’; when he experiences a neither-pleasant-nor-painful feeling, he understands: ‘I experience a neither-pleasant-nor-painful feeling’; when he experiences a worldly pleasant feeling, he understands: ‘I experience a worldly pleasant feeling’; when he experiences an unworldly pleasant feeling, he understands: ‘I experience an unworldly pleasant feeling’; when he experiences a worldly painful feeling, he understands: ‘I experience a worldly painful feeling’; when he experiences an unworldly painful feeling, he understands: ‘I experience an unworldly painful feeling’; when he experiences a worldly neither-pleasant-nor-painful feeling, he understands: ‘I experience a worldly neither-pleasant-nor-painful feeling’; when he experiences an unworldly neither-pleasant-nor-painful feeling, he understands: ‘I experience an unworldly neither-pleasant-nor-painful feeling’. Thus he dwells observing feelings in feelings internally, or he dwells observing feelings in feelings externally, or he dwells observing feelings in feelings both internally and externally; or he dwells observing the phenomena of origination in feelings, or he dwells observing the phenomena of dissolution in feelings, or he dwells observing the phenomena of both origination and dissolution in feelings.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, khi cảm thọ lạc, vị ấy biết: ‘Tôi cảm thọ lạc’; khi cảm thọ khổ, vị ấy biết: ‘Tôi cảm thọ khổ’; khi cảm thọ không khổ không lạc, vị ấy biết: ‘Tôi cảm thọ không khổ không lạc’; khi cảm thọ lạc hữu ái nhiễm, vị ấy biết: ‘Tôi cảm thọ lạc hữu ái nhiễm’; khi cảm thọ lạc vô ái nhiễm, vị ấy biết: ‘Tôi cảm thọ lạc vô ái nhiễm’; khi cảm thọ khổ hữu ái nhiễm, vị ấy biết: ‘Tôi cảm thọ khổ hữu ái nhiễm’; khi cảm thọ khổ vô ái nhiễm, vị ấy biết: ‘Tôi cảm thọ khổ vô ái nhiễm’; khi cảm thọ không khổ không lạc hữu ái nhiễm, vị ấy biết: ‘Tôi cảm thọ không khổ không lạc hữu ái nhiễm’; khi cảm thọ không khổ không lạc vô ái nhiễm, vị ấy biết: ‘Tôi cảm thọ không khổ không lạc vô ái nhiễm’; như vậy, vị ấy sống quán thọ trên các thọ nội tại, hoặc sống quán thọ trên các thọ ngoại tại, hoặc sống quán thọ trên các thọ nội tại và ngoại tại; hoặc vị ấy sống quán sự sinh khởi của các pháp trên các thọ, hoặc sống quán sự hoại diệt của các pháp trên các thọ, hoặc sống quán sự sinh khởi và hoại diệt của các pháp trên các thọ.
‘Atthi vedanā’ti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti.
Or else, his mindfulness that ‘there is feeling’ is established in him.
Hoặc niệm ‘có thọ đây’ được thiết lập nơi vị ấy.
Yāvadeva ñāṇamattāya paṭissatimattāya anissito ca viharati, na ca kiñci loke upādiyati.
This is just for the sake of knowledge and for the sake of mindfulness, and he dwells unattached, not clinging to anything in the world.
Chỉ cốt để biết, cốt để ghi nhớ, vị ấy sống không nương tựa, không chấp thủ bất cứ điều gì trên đời.
Evampi kho, bhikkhave, bhikkhu vedanāsu vedanānupassī viharati.
In this way too, O bhikkhus, a bhikkhu dwells observing feelings in feelings.
Này các Tỳ-khưu, như thế, một Tỳ-khưu sống quán thọ trên các thọ.
114. ‘‘Kathañca pana, bhikkhave, bhikkhu citte cittānupassī viharati?
114. “And how, O bhikkhus, does a bhikkhu dwell observing consciousness in consciousness?
114. “Và này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu sống quán tâm trên tâm như thế nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhu sarāgaṃ vā cittaṃ ‘sarāgaṃ citta’nti pajānāti, vītarāgaṃ vā cittaṃ ‘vītarāgaṃ citta’nti pajānāti; sadosaṃ vā cittaṃ ‘sadosaṃ citta’nti pajānāti, vītadosaṃ vā cittaṃ ‘vītadosaṃ citta’nti pajānāti; samohaṃ vā cittaṃ ‘samohaṃ citta’nti pajānāti, vītamohaṃ vā cittaṃ ‘vītamohaṃ citta’nti pajānāti; saṃkhittaṃ vā cittaṃ ‘saṃkhittaṃ citta’nti pajānāti, vikkhittaṃ vā cittaṃ ‘vikkhittaṃ citta’nti pajānāti; mahaggataṃ vā cittaṃ ‘mahaggataṃ citta’nti pajānāti, amahaggataṃ vā cittaṃ ‘amahaggataṃ citta’nti pajānāti; sauttaraṃ vā cittaṃ ‘sauttaraṃ citta’nti pajānāti, anuttaraṃ vā cittaṃ ‘anuttaraṃ citta’nti pajānāti; samāhitaṃ vā cittaṃ ‘samāhitaṃ citta’nti pajānāti, asamāhitaṃ vā cittaṃ ‘asamāhitaṃ citta’nti pajānāti; vimuttaṃ vā cittaṃ ‘vimuttaṃ citta’nti pajānāti, avimuttaṃ vā cittaṃ ‘avimuttaṃ citta’nti pajānāti.
Here, O bhikkhus, when a bhikkhu’s consciousness is with lust, he understands: ‘My consciousness is with lust’; when his consciousness is without lust, he understands: ‘My consciousness is without lust’; when his consciousness is with aversion, he understands: ‘My consciousness is with aversion’; when his consciousness is without aversion, he understands: ‘My consciousness is without aversion’; when his consciousness is with delusion, he understands: ‘My consciousness is with delusion’; when his consciousness is without delusion, he understands: ‘My consciousness is without delusion’; when his consciousness is contracted, he understands: ‘My consciousness is contracted’; when his consciousness is distracted, he understands: ‘My consciousness is distracted’; when his consciousness is developed, he understands: ‘My consciousness is developed’; when his consciousness is undeveloped, he understands: ‘My consciousness is undeveloped’; when his consciousness is with a superior state, he understands: ‘My consciousness is with a superior state’; when his consciousness is with an unsurpassed state, he understands: ‘My consciousness is with an unsurpassed state’; when his consciousness is concentrated, he understands: ‘My consciousness is concentrated’; when his consciousness is not concentrated, he understands: ‘My consciousness is not concentrated’; when his consciousness is liberated, he understands: ‘My consciousness is liberated’; when his consciousness is not liberated, he understands: ‘My consciousness is not liberated’.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, khi tâm có tham, vị ấy biết: ‘Tâm có tham’; khi tâm không tham, vị ấy biết: ‘Tâm không tham’; khi tâm có sân, vị ấy biết: ‘Tâm có sân’; khi tâm không sân, vị ấy biết: ‘Tâm không sân’; khi tâm có si, vị ấy biết: ‘Tâm có si’; khi tâm không si, vị ấy biết: ‘Tâm không si’; khi tâm co rút, vị ấy biết: ‘Tâm co rút’; khi tâm tán loạn, vị ấy biết: ‘Tâm tán loạn’; khi tâm quảng đại, vị ấy biết: ‘Tâm quảng đại’; khi tâm không quảng đại, vị ấy biết: ‘Tâm không quảng đại’; khi tâm hữu thượng, vị ấy biết: ‘Tâm hữu thượng’; khi tâm vô thượng, vị ấy biết: ‘Tâm vô thượng’; khi tâm định tĩnh, vị ấy biết: ‘Tâm định tĩnh’; khi tâm không định tĩnh, vị ấy biết: ‘Tâm không định tĩnh’; khi tâm giải thoát, vị ấy biết: ‘Tâm giải thoát’; khi tâm không giải thoát, vị ấy biết: ‘Tâm không giải thoát’.
Iti ajjhattaṃ vā citte cittānupassī viharati, bahiddhā vā citte cittānupassī viharati, ajjhattabahiddhā vā citte cittānupassī viharati; samudayadhammānupassī vā cittasmiṃ viharati, vayadhammānupassī vā cittasmiṃ viharati, samudayavayadhammānupassī vā cittasmiṃ viharati.
Thus he dwells observing consciousness in consciousness internally, or he dwells observing consciousness in consciousness externally, or he dwells observing consciousness in consciousness both internally and externally; or he dwells observing the phenomena of origination in consciousness, or he dwells observing the phenomena of dissolution in consciousness, or he dwells observing the phenomena of both origination and dissolution in consciousness.
Như vậy, vị ấy sống quán tâm trên tâm nội tại, hoặc sống quán tâm trên tâm ngoại tại, hoặc sống quán tâm trên tâm nội tại và ngoại tại; hoặc vị ấy sống quán sự sinh khởi của các pháp trên tâm, hoặc sống quán sự hoại diệt của các pháp trên tâm, hoặc sống quán sự sinh khởi và hoại diệt của các pháp trên tâm.
‘Atthi citta’nti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti.
Or else, his mindfulness that ‘there is consciousness’ is established in him.
Hoặc niệm ‘có tâm đây’ được thiết lập nơi vị ấy.
Yāvadeva ñāṇamattāya paṭissatimattāya anissito ca viharati, na ca kiñci loke upādiyati.
This is just for the sake of knowledge and for the sake of mindfulness, and he dwells unattached, not clinging to anything in the world.
Chỉ cốt để biết, cốt để ghi nhớ, vị ấy sống không nương tựa, không chấp thủ bất cứ điều gì trên đời.
Evampi kho, bhikkhave, bhikkhu citte cittānupassī viharati.
In this way too, O bhikkhus, a bhikkhu dwells observing consciousness in consciousness.
Này các Tỳ-khưu, như thế, một Tỳ-khưu sống quán tâm trên tâm.
‘‘Iti ajjhattaṃ vā dhammesu dhammānupassī viharati, bahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati, ajjhattabahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati; samudayadhammānupassī vā dhammesu viharati, vayadhammānupassī vā dhammesu viharati, samudayavayadhammānupassī vā dhammesu viharati.
“Thus he dwells contemplating dhammas in dhammas internally, or he dwells contemplating dhammas in dhammas externally, or he dwells contemplating dhammas in dhammas both internally and externally. He dwells contemplating the nature of origination in dhammas, or he dwells contemplating the nature of dissolution in dhammas, or he dwells contemplating the nature of both origination and dissolution in dhammas.
‘‘Như vậy, vị ấy an trú quán pháp trên các pháp nội tại, hoặc an trú quán pháp trên các pháp ngoại tại, hoặc an trú quán pháp trên các pháp nội tại và ngoại tại;
‘Atthi dhammā’ti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti.
Or else, mindfulness that ‘there are dhammas’ is established in him
vị ấy an trú quán tánh sanh khởi của các pháp, hoặc an trú quán tánh hoại diệt của các pháp, hoặc an trú quán tánh sanh khởi và hoại diệt của các pháp.
Yāvadeva ñāṇamattāya paṭissatimattāya anissito ca viharati, na ca kiñci loke upādiyati.
just to the extent necessary for knowledge and mindfulness. And he dwells unattached, and he grasps at nothing in the world.
Hoặc chánh niệm ‘có các pháp’ được thiết lập nơi vị ấy chỉ với mức độ tri thức và mức độ chánh niệm.
Evampi kho, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati pañcasu nīvaraṇesu.
It is in this way, bhikkhus, that a bhikkhu dwells contemplating dhammas in dhammas in the five hindrances.
Vị ấy sống không nương tựa, không chấp thủ bất cứ điều gì trên đời. Này các Tỳ-khưu, như vậy là một Tỳ-khưu an trú quán pháp trên các pháp là năm triền cái.
116. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati pañcasu upādānakkhandhesu.
116. “Again, bhikkhus, a bhikkhu dwells contemplating dhammas in dhammas in the five aggregates subject to clinging (upādānakkhandha).
116. ‘‘Lại nữa, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu an trú quán pháp trên các pháp là năm thủ uẩn (upādānakkhandha).
Kathañca pana, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati pañcasu upādānakkhandhesu?
And how, bhikkhus, does a bhikkhu dwell contemplating dhammas in dhammas in the five aggregates subject to clinging?
Này các Tỳ-khưu, thế nào là một Tỳ-khưu an trú quán pháp trên các pháp là năm thủ uẩn?
Idha, bhikkhave, bhikkhu – ‘iti rūpaṃ, iti rūpassa samudayo, iti rūpassa atthaṅgamo; iti vedanā, iti vedanāya samudayo, iti vedanāya atthaṅgamo; iti saññā, iti saññāya samudayo, iti saññāya atthaṅgamo; iti saṅkhārā, iti saṅkhārānaṃ samudayo, iti saṅkhārānaṃ atthaṅgamo; iti viññāṇaṃ, iti viññāṇassa samudayo, iti viññāṇassa atthaṅgamo’ti; iti ajjhattaṃ vā dhammesu dhammānupassī viharati, bahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati, ajjhattabahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati; samudayadhammānupassī vā dhammesu viharati, vayadhammānupassī vā dhammesu viharati, samudayavayadhammānupassī vā dhammesu viharati.
Here, bhikkhus, a bhikkhu: ‘Such is material form (rūpa); such is the origin of material form; such is the passing away of material form. Such is feeling (vedanā); such is the origin of feeling; such is the passing away of feeling. Such is perception (saññā); such is the origin of perception; such is the passing away of perception. Such are mental formations (saṅkhārā); such is the origin of mental formations; such is the passing away of mental formations. Such is consciousness (viññāṇa); such is the origin of consciousness; such is the passing away of consciousness.’ Thus he dwells contemplating dhammas in dhammas internally, or he dwells contemplating dhammas in dhammas externally, or he dwells contemplating dhammas in dhammas both internally and externally. He dwells contemplating the nature of origination in dhammas, or he dwells contemplating the nature of dissolution in dhammas, or he dwells contemplating the nature of both origination and dissolution in dhammas.
Này các Tỳ-khưu, ở đây, một Tỳ-khưu (biết rõ): ‘Đây là sắc (rūpa), đây là sự sanh khởi của sắc, đây là sự diệt tận của sắc; đây là thọ (vedanā), đây là sự sanh khởi của thọ, đây là sự diệt tận của thọ; đây là tưởng (saññā), đây là sự sanh khởi của tưởng, đây là sự diệt tận của tưởng; đây là hành (saṅkhārā), đây là sự sanh khởi của hành, đây là sự diệt tận của hành; đây là thức (viññāṇa), đây là sự sanh khởi của thức, đây là sự diệt tận của thức.’ Như vậy, vị ấy an trú quán pháp trên các pháp nội tại, hoặc an trú quán pháp trên các pháp ngoại tại, hoặc an trú quán pháp trên các pháp nội tại và ngoại tại; vị ấy an trú quán tánh sanh khởi của các pháp, hoặc an trú quán tánh hoại diệt của các pháp, hoặc an trú quán tánh sanh khởi và hoại diệt của các pháp.
‘Atthi dhammā’ti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti.
Or else, mindfulness that ‘there are dhammas’ is established in him
Hoặc chánh niệm ‘có các pháp’ được thiết lập nơi vị ấy chỉ với mức độ tri thức và mức độ chánh niệm.
Yāvadeva ñāṇamattāya paṭissatimattāya anissito ca viharati, na ca kiñci loke upādiyati.
just to the extent necessary for knowledge and mindfulness. And he dwells unattached, and he grasps at nothing in the world.
Vị ấy sống không nương tựa, không chấp thủ bất cứ điều gì trên đời.
Evampi kho, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati pañcasu upādānakkhandhesu.
It is in this way, bhikkhus, that a bhikkhu dwells contemplating dhammas in dhammas in the five aggregates subject to clinging.
Này các Tỳ-khưu, như vậy là một Tỳ-khưu an trú quán pháp trên các pháp là năm thủ uẩn.
‘‘Iti ajjhattaṃ vā dhammesu dhammānupassī viharati, bahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati, ajjhattabahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati; samudayadhammānupassī vā dhammesu viharati, vayadhammānupassī vā dhammesu viharati, samudayavayadhammānupassī vā dhammesu viharati.
Thus he dwells contemplating phenomena as phenomena internally, or he dwells contemplating phenomena as phenomena externally, or he dwells contemplating phenomena as phenomena internally and externally; he dwells contemplating the origination of phenomena, or he dwells contemplating the dissolution of phenomena, or he dwells contemplating the origination and dissolution of phenomena.
Như vậy, vị ấy an trú quán pháp trên các pháp nội tại, hoặc an trú quán pháp trên các pháp ngoại tại, hoặc an trú quán pháp trên các pháp nội tại và ngoại tại; vị ấy an trú quán pháp trên các pháp sinh khởi, hoặc an trú quán pháp trên các pháp hoại diệt, hoặc an trú quán pháp trên các pháp sinh khởi và hoại diệt.
‘Atthi dhammā’ti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti.
Or else, his mindfulness is established with the thought, ‘There are phenomena’.
Hoặc chánh niệm ‘có các pháp’ được thiết lập nơi vị ấy.
Yāvadeva ñāṇamattāya paṭissatimattāya anissito ca viharati na ca kiñci loke upādiyati.
He dwells unattached, and he clings to nothing in the world, solely for the sake of knowledge and recollection.
Chỉ cốt để có trí tuệ và chánh niệm, vị ấy sống không nương tựa và không chấp thủ bất cứ điều gì trong thế gian.
Evampi kho, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati chasu ajjhattikabāhiresu āyatanesu.
It is in this way, bhikkhus, that a bhikkhu dwells contemplating phenomena as phenomena in the six internal and external sense bases.
Này các Tỳ-khưu, đó là cách một Tỳ-khưu an trú quán pháp trên các pháp trong sáu nội xứ và ngoại xứ.
118. ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati sattasu bojjhaṅgesu.
118. “Furthermore, bhikkhus, a bhikkhu dwells contemplating phenomena as phenomena in the seven factors of enlightenment (bojjhaṅgas).
118. “Hơn nữa, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu an trú quán pháp trên các pháp trong bảy chi phần giác ngộ (bojjhaṅga).
Kathañca pana, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati sattasu bojjhaṅgesu?
And how, bhikkhus, does a bhikkhu dwell contemplating phenomena as phenomena in the seven factors of enlightenment?
Và này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu an trú quán pháp trên các pháp trong bảy chi phần giác ngộ như thế nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhu santaṃ vā ajjhattaṃ satisambojjhaṅgaṃ ‘atthi me ajjhattaṃ satisambojjhaṅgo’ti pajānāti, asantaṃ vā ajjhattaṃ satisambojjhaṅgaṃ ‘natthi me ajjhattaṃ satisambojjhaṅgo’ti pajānāti, yathā ca anuppannassa satisambojjhaṅgassa uppādo hoti tañca pajānāti, yathā ca uppannassa satisambojjhaṅgassa bhāvanāya pāripūrī hoti tañca pajānāti.
Here, bhikkhus, when the factor of enlightenment of mindfulness (satisambojjhaṅga) is present in him, he discerns: ‘The factor of enlightenment of mindfulness is present in me’; when the factor of enlightenment of mindfulness is not present in him, he discerns: ‘The factor of enlightenment of mindfulness is not present in me’; he discerns how the non-arisen factor of enlightenment of mindfulness arises; and he discerns how the arisen factor of enlightenment of mindfulness is brought to full development by cultivation.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, khi có chi phần giác ngộ niệm (satisambojjhaṅga) nội tại, một Tỳ-khưu biết: ‘Có chi phần giác ngộ niệm nội tại nơi ta’; khi không có chi phần giác ngộ niệm nội tại, vị ấy biết: ‘Không có chi phần giác ngộ niệm nội tại nơi ta’; vị ấy biết cách chi phần giác ngộ niệm chưa sinh khởi sẽ sinh khởi; và vị ấy biết cách chi phần giác ngộ niệm đã sinh khởi sẽ được tu tập cho viên mãn.
‘‘Iti ajjhattaṃ vā dhammesu dhammānupassī viharati, bahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati, ajjhattabahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati; samudayadhammānupassī vā dhammesu viharati, vayadhammānupassī vā dhammesu viharati, samudayavayadhammānupassī vā dhammesu viharati.
Thus he dwells contemplating phenomena as phenomena internally, or he dwells contemplating phenomena as phenomena externally, or he dwells contemplating phenomena as phenomena internally and externally; he dwells contemplating the origination of phenomena, or he dwells contemplating the dissolution of phenomena, or he dwells contemplating the origination and dissolution of phenomena.
Như vậy, vị ấy an trú quán pháp trên các pháp nội tại, hoặc an trú quán pháp trên các pháp ngoại tại, hoặc an trú quán pháp trên các pháp nội tại và ngoại tại; vị ấy an trú quán pháp trên các pháp sinh khởi, hoặc an trú quán pháp trên các pháp hoại diệt, hoặc an trú quán pháp trên các pháp sinh khởi và hoại diệt.
‘Atthi dhammā’ti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti.
Or else, his mindfulness is established with the thought, ‘There are phenomena’.
Hoặc chánh niệm ‘có các pháp’ được thiết lập nơi vị ấy.
Yāvadeva ñāṇamattāya paṭissatimattāya anissito ca viharati, na ca kiñci loke upādiyati.
He dwells unattached, and he clings to nothing in the world, solely for the sake of knowledge and recollection.
Chỉ cốt để có trí tuệ và chánh niệm, vị ấy sống không nương tựa và không chấp thủ bất cứ điều gì trong thế gian.
Evampi kho, bhikkhave, bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati sattasu bojjhaṅgesu.
It is in this way, bhikkhus, that a bhikkhu dwells contemplating phenomena as phenomena in the seven factors of enlightenment.
Này các Tỳ-khưu, đó là cách một Tỳ-khưu an trú quán pháp trên các pháp trong bảy chi phần giác ngộ.
129. ‘‘Katamo ca, bhikkhave, appiyehi sampayogo dukkho?
129. ‘‘And what, bhikkhus, is suffering due to association with what is disliked?
129. “Và này các Tỳ-khưu, hội ngộ với những gì không ưa thích là khổ là gì?
Idha yassa te honti aniṭṭhā akantā amanāpā rūpā saddā gandhā rasā phoṭṭhabbā dhammā, ye vā panassa te honti anatthakāmā ahitakāmā aphāsukakāmā ayogakkhemakāmā, yā tehi saddhiṃ saṅgati samāgamo samodhānaṃ missībhāvo, ayaṃ vuccati, bhikkhave, appiyehi sampayogo dukkho.
Here, when for someone there are disagreeable, unlikable, undesirable forms, sounds, smells, tastes, tangibles, or mental phenomena; or there are those who wish him harm, wish him ill, wish him discomfort, wish him insecurity—the meeting, coming together, union, mixing with them: this, bhikkhus, is called suffering due to association with what is disliked.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, các sắc, tiếng, hương, vị, xúc, pháp mà người ấy không mong muốn, không ưa thích, không vừa ý; hoặc những người không mong cầu lợi ích, không mong cầu hạnh phúc, không mong cầu an lạc, không mong cầu sự an ổn khỏi khổ ách cho người ấy, sự gặp gỡ, sự tụ họp, sự kết hợp, sự hòa hợp với những điều đó, này các Tỳ-khưu, đây được gọi là hội ngộ với những gì không ưa thích là khổ.
130. ‘‘Katamo ca, bhikkhave, piyehi vippayogo dukkho?
130. ‘‘And what, bhikkhus, is suffering due to separation from what is liked?
130. “Và này các Tỳ-khưu, xa lìa những gì ưa thích là khổ là gì?
Idha yassa te honti iṭṭhā kantā manāpā rūpā saddā gandhā rasā phoṭṭhabbā dhammā, ye vā panassa te honti atthakāmā hitakāmā phāsukakāmā yogakkhemakāmā mātā vā pitā vā bhātā vā bhaginī vā mittā vā amaccā vā ñātisālohitā vā, yā tehi saddhiṃ asaṅgati asamāgamo asamodhānaṃ amissībhāvo, ayaṃ vuccati, bhikkhave, piyehi vippayogo dukkho.
Here, when for someone there are agreeable, likable, desirable forms, sounds, smells, tastes, tangibles, or mental phenomena; or there are those who wish him well, wish him benefit, wish him comfort, wish him security—mother or father or brother or sister or friends or colleagues or relatives by blood; the non-meeting, non-coming together, non-union, non-mixing with them: this, bhikkhus, is called suffering due to separation from what is liked.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, các sắc, tiếng, hương, vị, xúc, pháp mà người ấy mong muốn, ưa thích, vừa ý; hoặc những người mong cầu lợi ích, mong cầu hạnh phúc, mong cầu an lạc, mong cầu sự an ổn khỏi khổ ách cho người ấy, như mẹ, cha, anh, chị, bạn bè, quyến thuộc, bà con thân thích, sự không gặp gỡ, sự không tụ họp, sự không kết hợp, sự không hòa hợp với những điều đó, này các Tỳ-khưu, đây được gọi là xa lìa những gì ưa thích là khổ.
131. ‘‘Katamañca, bhikkhave, yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ?
131. ‘‘And what, bhikkhus, is suffering from not getting what one desires?
131. “Và này các Tỳ-khưu, không đạt được điều mình mong muốn cũng là khổ là gì?
Jātidhammānaṃ, bhikkhave, sattānaṃ evaṃ icchā uppajjati – ‘aho vata mayaṃ na jātidhammā assāma, na ca vata no jāti āgaccheyyā’ti.
For beings subject to birth, bhikkhus, such a desire arises: ‘Oh, if only we were not subject to birth, and if only birth would not come to us!’
Này các Tỳ-khưu, đối với các loài hữu tình có bản chất sanh, ước muốn này khởi lên: ‘Ôi, ước gì chúng ta không có bản chất sanh, ước gì sự sanh không đến với chúng ta!’.
Na kho panetaṃ icchāya pattabbaṃ, idampi yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ.
But that is not to be attained by desire; this too, not getting what one desires, is suffering.
Tuy nhiên, điều này không thể đạt được bằng ước muốn, đây cũng là không đạt được điều mình mong muốn là khổ.
Jarādhammānaṃ, bhikkhave, sattānaṃ evaṃ icchā uppajjati – ‘aho vata mayaṃ na jarādhammā assāma, na ca vata no jarā āgaccheyyā’ti.
For beings subject to old age, bhikkhus, such a desire arises: ‘Oh, if only we were not subject to old age, and if only old age would not come to us!’
Này các Tỳ-khưu, đối với các loài hữu tình có bản chất già, ước muốn này khởi lên: ‘Ôi, ước gì chúng ta không có bản chất già, ước gì sự già không đến với chúng ta!’.
Na kho panetaṃ icchāya pattabbaṃ, idampi yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ.
But that is not to be attained by desire; this too, not getting what one desires, is suffering.
Tuy nhiên, điều này không thể đạt được bằng ước muốn, đây cũng là không đạt được điều mình mong muốn là khổ.
Byādhidhammānaṃ, bhikkhave, sattānaṃ evaṃ icchā uppajjati – ‘aho vata mayaṃ na byādhidhammā assāma, na ca vata no byādhi āgaccheyyā’ti.
For beings subject to sickness, bhikkhus, such a desire arises: ‘Oh, if only we were not subject to sickness, and if only sickness would not come to us!’
Này các Tỳ-khưu, đối với các loài hữu tình có bản chất bệnh, ước muốn này khởi lên: ‘Ôi, ước gì chúng ta không có bản chất bệnh, ước gì sự bệnh không đến với chúng ta!’.
Na kho panetaṃ icchāya pattabbaṃ, idampi yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ.
But that is not to be attained by desire; this too, not getting what one desires, is suffering.
Tuy nhiên, điều này không thể đạt được bằng ước muốn, đây cũng là không đạt được điều mình mong muốn là khổ.
Maraṇadhammānaṃ, bhikkhave, sattānaṃ evaṃ icchā uppajjati – ‘aho vata mayaṃ na maraṇadhammā assāma, na ca vata no maraṇaṃ āgaccheyyā’ti.
For beings subject to death, bhikkhus, such a desire arises: ‘Oh, if only we were not subject to death, and if only death would not come to us!’
Này các Tỳ-khưu, đối với các loài hữu tình có bản chất chết, ước muốn này khởi lên: ‘Ôi, ước gì chúng ta không có bản chất chết, ước gì sự chết không đến với chúng ta!’.
Na kho panetaṃ icchāya pattabbaṃ, idampi yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ.
But that is not to be attained by desire; this too, not getting what one desires, is suffering.
Tuy nhiên, điều này không thể đạt được bằng ước muốn, đây cũng là không đạt được điều mình mong muốn là khổ.
Sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammānaṃ, bhikkhave, sattānaṃ evaṃ icchā uppajjati – ‘aho vata mayaṃ na sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammā assāma, na ca vata no sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammā āgaccheyyu’nti.
For beings subject to sorrow, lamentation, pain, dejection, and despair, bhikkhus, such a desire arises: ‘Oh, if only we were not subject to sorrow, lamentation, pain, dejection, and despair, and if only sorrow, lamentation, pain, dejection, and despair would not come to us!’
Này các Tỳ-khưu, đối với các loài hữu tình có bản chất sầu bi khổ ưu não, ước muốn này khởi lên: ‘Ôi, ước gì chúng ta không có bản chất sầu bi khổ ưu não, ước gì sầu bi khổ ưu não không đến với chúng ta!’.
Na kho panetaṃ icchāya pattabbaṃ, idampi yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ.
But that is not to be attained by desire; this too, not getting what one desires, is suffering.
Tuy nhiên, điều này không thể đạt được bằng ước muốn, đây cũng là không đạt được điều mình mong muốn là khổ.
132. ‘‘Katame ca, bhikkhave, saṃkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā?
132. ‘‘And what, bhikkhus, in brief, are the five aggregates of clinging that are suffering?
132. “Và này các Tỳ-khưu, tóm lại, năm uẩn chấp thủ là khổ là gì?
Seyyathidaṃ – rūpupādānakkhandho, vedanupādānakkhandho, saññupādānakkhandho, saṅkhārupādānakkhandho, viññāṇupādānakkhandho.
That is to say: the rūpūpādānakkhandha, the vedanūpādānakkhandha, the saññūpādānakkhandha, the saṅkhārūpādānakkhandha, the viññāṇūpādānakkhandha.
Đó là: sắc uẩn chấp thủ, thọ uẩn chấp thủ, tưởng uẩn chấp thủ, hành uẩn chấp thủ, thức uẩn chấp thủ.
Ime vuccanti, bhikkhave, saṃkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā.
These, bhikkhus, in brief, are called the five aggregates of clinging that are suffering.
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là tóm lại, năm uẩn chấp thủ là khổ.
Idaṃ vuccati, bhikkhave, dukkhaṃ ariyasaccaṃ.
This, bhikkhus, is called the noble truth of suffering.
Này các Tỳ-khưu, đây được gọi là Khổ Thánh Đế.