238. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, cattāro āsīvisā uggatejā ghoravisā.
“Suppose, O bhikkhus, there were four fierce serpents, powerfully venomous, terribly poisonous.
Này các Tỳ-khưu, ví như có bốn con rắn độc hung dữ, nọc độc ghê gớm.
Atha puriso āgaccheyya jīvitukāmo amaritukāmo sukhakāmo dukkhappaṭikūlo.
Then a man would come, desirous of living, not desirous of dying, desirous of happiness, abhorring suffering.
Rồi một người đàn ông đến, muốn sống, không muốn chết, muốn an lạc, ghê tởm khổ đau.
Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ime te, ambho purisa, cattāro āsīvisā uggatejā ghoravisā kālena kālaṃ vuṭṭhāpetabbā, kālena kālaṃ nhāpetabbā, kālena kālaṃ bhojetabbā, kālena kālaṃ saṃvesetabbā* .
They would say to him: ‘O good man, these four fierce serpents, powerfully venomous, terribly poisonous, must be roused at opportune times, bathed at opportune times, fed at opportune times, and rested at opportune times.
Người ta nói với anh ta rằng: ‘Này anh kia, bốn con rắn độc hung dữ, nọc độc ghê gớm này, anh phải đánh thức chúng đúng lúc, tắm rửa cho chúng đúng lúc, cho chúng ăn đúng lúc, và cho chúng ngủ đúng lúc.
Yadā ca kho te, ambho purisa, imesaṃ catunnaṃ āsīvisānaṃ uggatejānaṃ ghoravisānaṃ aññataro vā aññataro vā kuppissati, tato tvaṃ, ambho purisa, maraṇaṃ vā nigacchasi, maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ.
And when, O good man, one or another of these four fierce serpents, powerfully venomous, terribly poisonous, gets angry, then, O good man, you will meet with death or suffering comparable to death.
Này anh kia, khi một trong bốn con rắn độc hung dữ, nọc độc ghê gớm này nổi giận, thì anh sẽ phải chết hoặc chịu khổ đau như chết.
Yaṃ te, ambho purisa, karaṇīyaṃ taṃ karohī’’’ti.
Whatever you need to do, O good man, do it.’”
Này anh kia, việc gì anh cần làm thì hãy làm đi!’
‘‘Atha kho so, bhikkhave, puriso bhīto catunnaṃ āsīvisānaṃ uggatejānaṃ ghoravisānaṃ yena vā tena vā palāyetha.
“Then, O bhikkhus, that man, fearing the four fierce serpents, powerfully venomous, terribly poisonous, would flee this way or that.
Rồi thì, này các Tỳ-khưu, người đàn ông ấy, vì sợ bốn con rắn độc hung dữ, nọc độc ghê gớm, bèn chạy trốn tứ phía.
Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ime kho, ambho purisa, pañca vadhakā paccatthikā piṭṭhito piṭṭhito anubandhā, yattheva naṃ passissāma tattheva jīvitā voropessāmāti.
They would say to him: ‘O good man, these five murderers, hostile to you, are pursuing you from behind, saying: “Wherever we see him, there we will take his life.”
Người ta nói với anh ta rằng: ‘Này anh kia, có năm tên sát thủ, kẻ thù đang bám sát phía sau anh, chúng nói: “Chúng ta sẽ giết chết anh ta bất cứ nơi nào chúng ta thấy anh ta.”
Yaṃ te, ambho purisa, karaṇīyaṃ taṃ karohī’’’ti.
Whatever you need to do, O good man, do it.’”
Này anh kia, việc gì anh cần làm thì hãy làm đi!’
‘‘Atha kho so, bhikkhave, puriso bhīto catunnaṃ āsīvisānaṃ uggatejānaṃ ghoravisānaṃ, bhīto pañcannaṃ vadhakānaṃ paccatthikānaṃ yena vā tena vā palāyetha.
“Then, O bhikkhus, that man, fearing the four fierce serpents, powerfully venomous, terribly poisonous, fearing the five murderers, hostile to him, would flee this way or that.
Rồi thì, này các Tỳ-khưu, người đàn ông ấy, vì sợ bốn con rắn độc hung dữ, nọc độc ghê gớm, vì sợ năm tên sát thủ, kẻ thù, bèn chạy trốn tứ phía.
Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ayaṃ te, ambho purisa, chaṭṭho antaracaro vadhako ukkhittāsiko piṭṭhito piṭṭhito anubandho yattheva naṃ passissāmi tattheva siro pātessāmīti.
They would say to him: ‘O good man, this sixth murderer, a highwayman with an upraised sword, is pursuing you from behind, saying: “Wherever I see him, there I will cleave off his head.”
Người ta nói với anh ta rằng: ‘Này anh kia, có một tên sát thủ thứ sáu đang đi lại giữa chừng, hắn vung kiếm lên và bám sát phía sau anh, hắn nói: “Ta sẽ chém đầu anh ta bất cứ nơi nào ta thấy anh ta.”
Yaṃ te, ambho purisa, karaṇīyaṃ taṃ karohī’’’ti.
Whatever you need to do, O good man, do it.’”
Này anh kia, việc gì anh cần làm thì hãy làm đi!’
‘‘Atha kho so, bhikkhave, puriso bhīto catunnaṃ āsīvisānaṃ uggatejānaṃ ghoravisānaṃ, bhīto pañcannaṃ vadhakānaṃ paccatthikānaṃ, bhīto chaṭṭhassa antaracarassa vadhakassa ukkhittāsikassa yena vā tena vā palāyetha.
“Then, O bhikkhus, that man, fearing the four fierce serpents, powerfully venomous, terribly poisonous, fearing the five murderers, hostile to him, fearing the sixth murderer, the highwayman with an upraised sword, would flee this way or that.
Rồi thì, này các Tỳ-khưu, người đàn ông ấy, vì sợ bốn con rắn độc hung dữ, nọc độc ghê gớm, vì sợ năm tên sát thủ, kẻ thù, vì sợ tên sát thủ thứ sáu đang đi lại giữa chừng vung kiếm lên, bèn chạy trốn tứ phía.
So passeyya suññaṃ gāmaṃ.
He would see a deserted village.
Anh ta nhìn thấy một ngôi làng hoang vắng.
Yaññadeva gharaṃ paviseyya rittakaññeva paviseyya tucchakaññeva paviseyya suññakaññeva paviseyya.
Whatever house he might enter, he would enter an empty one, a vacant one, a deserted one.
Anh ta vào bất cứ ngôi nhà nào, đều thấy trống rỗng, không có gì cả, hoang vắng.
Yaññadeva bhājanaṃ parimaseyya rittakaññeva parimaseyya tucchakaññeva parimaseyya suññakaññeva parimaseyya.
Whatever vessel he might examine, he would examine an empty one, a vacant one, a deserted one.
Anh ta chạm vào bất cứ vật dụng nào, đều thấy trống rỗng, không có gì cả, hoang vắng.
Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘idāni, ambho purisa, imaṃ suññaṃ gāmaṃ corā gāmaghātakā pavisanti* .
They would say to him: ‘Now, O good man, village-destroying bandits are entering this deserted village.
Người ta nói với anh ta rằng: ‘Này anh kia, bây giờ những tên cướp phá làng đang vào ngôi làng hoang vắng này.
Yaṃ te, ambho purisa, karaṇīyaṃ taṃ karohī’’’ti.
Whatever you need to do, O good man, do it.’”
Này anh kia, việc gì anh cần làm thì hãy làm đi!’
‘‘Atha kho so, bhikkhave, puriso bhīto catunnaṃ āsīvisānaṃ uggatejānaṃ ghoravisānaṃ, bhīto pañcannaṃ vadhakānaṃ paccatthikānaṃ, bhīto chaṭṭhassa antaracarassa vadhakassa ukkhittāsikassa, bhīto corānaṃ gāmaghātakānaṃ yena vā tena vā palāyetha.
“Then, O bhikkhus, that man, fearing the four fierce serpents, powerfully venomous, terribly poisonous, fearing the five murderers, hostile to him, fearing the sixth murderer, the highwayman with an upraised sword, fearing the village-destroying bandits, would flee this way or that.
Rồi thì, này các Tỳ-khưu, người đàn ông ấy, vì sợ bốn con rắn độc hung dữ, nọc độc ghê gớm, vì sợ năm tên sát thủ, kẻ thù, vì sợ tên sát thủ thứ sáu đang đi lại giữa chừng vung kiếm lên, vì sợ những tên cướp phá làng, bèn chạy trốn tứ phía.
So passeyya mahantaṃ udakaṇṇavaṃ orimaṃ tīraṃ sāsaṅkaṃ sappaṭibhayaṃ, pārimaṃ tīraṃ khemaṃ appaṭibhayaṃ.
He would see a great ocean, with the near shore perilous and frightening, and the far shore safe and free from danger.
Anh ta nhìn thấy một đại dương rộng lớn, bờ bên này đầy nguy hiểm, đáng sợ, còn bờ bên kia an toàn, không đáng sợ.
Na cassa nāvā santāraṇī uttarasetu vā apārā pāraṃ gamanāya.
And there would be no boat for crossing, no bridge for going from this shore to the other.
Nhưng không có thuyền để vượt qua, cũng không có cầu để đi từ bờ này sang bờ kia.
Atha kho, bhikkhave, tassa purisassa evamassa – ‘ayaṃ kho mahāudakaṇṇavo orimaṃ tīraṃ sāsaṅkaṃ sappaṭibhayaṃ, pārimaṃ tīraṃ khemaṃ appaṭibhayaṃ, natthi ca* nāvā santāraṇī uttarasetu vā apārā pāraṃ gamanāya.
Then, O bhikkhus, it would occur to that man: ‘This great ocean has the near shore perilous and frightening, and the far shore safe and free from danger, and there is no boat for crossing, no bridge for going from this shore to the other.
Rồi thì, này các Tỳ-khưu, người đàn ông ấy nghĩ: ‘Đại dương rộng lớn này, bờ bên này đầy nguy hiểm, đáng sợ, còn bờ bên kia an toàn, không đáng sợ, nhưng không có thuyền để vượt qua, cũng không có cầu để đi từ bờ này sang bờ kia.
Yaṃnūnāhaṃ tiṇakaṭṭhasākhāpalāsaṃ saṃkaḍḍhitvā kullaṃ bandhitvā taṃ kullaṃ nissāya hatthehi ca pādehi ca vāyamamāno sotthinā pāraṃ gaccheyya’’’nti.
What if I were to gather grass, wood, branches, and leaves, make a raft, and relying on that raft, strive with my hands and feet, and thus safely reach the far shore?’”
Vậy ta hãy gom cỏ, gỗ, cành cây, lá cây lại, kết thành một cái bè, nương vào cái bè ấy, dùng tay và chân mà bơi qua, để đến bờ bên kia an toàn.’
‘‘Suñño gāmoti kho, bhikkhave, channetaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ.
“‘The empty village,’ bhikkhus, is a designation for these six internal sense bases.
‘‘Này các Tỳ-khưu, ‘ngôi làng trống không’ là danh xưng cho sáu nội xứ.
Cakkhuto cepi naṃ, bhikkhave, paṇḍito byatto medhāvī upaparikkhati rittakaññeva khāyati, tucchakaññeva khāyati, suññakaññeva khāyati…pe… jivhāto cepi naṃ, bhikkhave…pe… manato cepi naṃ, bhikkhave, paṇḍito byatto medhāvī upaparikkhati rittakaññeva khāyati, tucchakaññeva khāyati, suññakaññeva khāyati.
For if, bhikkhus, an intelligent, discerning, wise person examines it through the eye, it appears empty, hollow, and void… through the tongue, bhikkhus… through the mind, bhikkhus, an intelligent, discerning, wise person examines it, it appears empty, hollow, and void.
Này các Tỳ-khưu, nếu một người có trí, sáng suốt, thông tuệ, xem xét nó từ con mắt, nó hiện ra là trống rỗng, nó hiện ra là rỗng tuếch, nó hiện ra là không không… này các Tỳ-khưu… nếu… từ lưỡi… này các Tỳ-khưu… nếu một người có trí, sáng suốt, thông tuệ, xem xét nó từ ý, nó hiện ra là trống rỗng, nó hiện ra là rỗng tuếch, nó hiện ra là không không.
‘‘Corā gāmaghātakāti kho, bhikkhave, channetaṃ bāhirānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ.
“‘The village-raiding bandits,’ bhikkhus, is a designation for these six external sense bases.
‘‘Này các Tỳ-khưu, ‘những tên cướp phá làng’ là danh xưng cho sáu ngoại xứ.
Cakkhu, bhikkhave, haññati manāpāmanāpesu rūpesu; sotaṃ, bhikkhave…pe… ghānaṃ, bhikkhave…pe… jivhā, bhikkhave, haññati manāpāmanāpesu rasesu; kāyo, bhikkhave…pe… mano, bhikkhave, haññati manāpāmanāpesu dhammesu.
The eye, bhikkhus, is assailed by agreeable and disagreeable forms; the ear, bhikkhus… the nose, bhikkhus… the tongue, bhikkhus, is assailed by agreeable and disagreeable tastes; the body, bhikkhus… the mind, bhikkhus, is assailed by agreeable and disagreeable mental phenomena.
Này các Tỳ-khưu, mắt bị tổn hại bởi các sắc khả ý và không khả ý; tai, này các Tỳ-khưu… mũi, này các Tỳ-khưu… lưỡi, này các Tỳ-khưu, bị tổn hại bởi các vị khả ý và không khả ý; thân, này các Tỳ-khưu… ý, này các Tỳ-khưu, bị tổn hại bởi các pháp khả ý và không khả ý.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu indriyesu guttadvāro hoti?
“And how, bhikkhus, is a bhikkhu one who guards the doors of his senses?
‘‘Và này các Tỳ-khưu, thế nào là vị Tỳ-khưu hộ trì các căn?
Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti, nānubyañjanaggāhī; yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ.
Here, bhikkhus, having seen a form with the eye, a bhikkhu does not grasp at its features or its details; since, by leaving the eye faculty unguarded, evil unwholesome states of covetousness and distress would flow in upon him.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, vị Tỳ-khưu sau khi thấy sắc bằng mắt, không nắm giữ tướng chung, không nắm giữ tướng riêng; vì lý do nào mà nếu nhãn căn không được phòng hộ, các pháp bất thiện, xấu ác là tham và ưu có thể xâm chiếm, vị ấy thực hành để phòng hộ nó; vị ấy bảo vệ nhãn căn; vị ấy đạt đến sự phòng hộ trong nhãn căn.
Tassa saṃvarāya paṭipajjati; rakkhati cakkhundriyaṃ; cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati.
He practices for its restraint; he guards the eye faculty; he undertakes the restraint of the eye faculty.
Sau khi nghe âm thanh bằng tai… sau khi ngửi mùi bằng mũi… sau khi nếm vị bằng lưỡi… sau khi cảm nhận xúc bằng thân… sau khi nhận biết pháp bằng ý, vị ấy không nắm giữ tướng chung, không nắm giữ tướng riêng; vì lý do nào mà nếu ý căn không được phòng hộ, các pháp bất thiện, xấu ác là tham và ưu có thể xâm chiếm, vị ấy thực hành để phòng hộ nó; vị ấy bảo vệ ý căn; vị ấy đạt đến sự phòng hộ trong ý căn.
Sotena saddaṃ sutvā… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī; yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati; rakkhati manindriyaṃ; manindriye saṃvaraṃ āpajjati.
Having heard a sound with the ear… having smelt an odor with the nose… having tasted a flavor with the tongue… having felt a tangible with the body… having cognized a mental phenomenon with the mind, he does not grasp at its features or its details; since, by leaving the mind faculty unguarded, evil unwholesome states of covetousness and distress would flow in upon him. He practices for its restraint; he guards the mind faculty; he undertakes the restraint of the mind faculty.
Này các Tỳ-khưu, ví như trên một khu đất bằng phẳng, tại ngã tư đường, có một cỗ xe ngựa thuần chủng được thắng vào, đang đứng yên, roi ngựa đã được đặt xuống.
Seyyathāpi, bhikkhave, subhūmiyaṃ cātumahāpathe ājaññaratho yutto assa ṭhito odhastapatodo* .
Just as, bhikkhus, a thoroughbred chariot might be yoked and standing on level ground at a crossroads, with the goad laid aside.
Rồi một người đánh xe thiện xảo, một người huấn luyện ngựa, leo lên cỗ xe ấy, tay trái cầm dây cương, tay phải cầm roi, có thể đánh xe tiến tới và lui lại bất cứ nơi nào mình muốn, bất cứ cách nào mình muốn.
Tamenaṃ dakkho yoggācariyo assadammasārathi abhiruhitvā vāmena hatthena rasmiyo gahetvā, dakkhiṇena hatthena patodaṃ gahetvā, yenicchakaṃ yadicchakaṃ sāreyyapi paccāsāreyyapi.
Then a skillful charioteer, a trainer of horses, having mounted it, holding the reins with his left hand and the goad with his right hand, might drive it forward or turn it back as he wishes, wherever he wishes.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, vị Tỳ-khưu thực hành để bảo vệ sáu căn này, thực hành để chế ngự, thực hành để điều phục, thực hành để làm cho an tịnh.
Evameva kho, bhikkhave, bhikkhu imesaṃ channaṃ indriyānaṃ ārakkhāya sikkhati, saṃyamāya sikkhati, damāya sikkhati, upasamāya sikkhati.
Even so, bhikkhus, a bhikkhu trains for the protection, for the restraint, for the taming, for the pacification of these six sense faculties.
Như vậy, này các Tỳ-khưu, là vị Tỳ-khưu hộ trì các căn.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu indriyesu guttadvāro hoti.
It is in this way, bhikkhus, that a bhikkhu is one who guards the doors of his senses.
‘‘Và này các Tỳ-khưu, thế nào là vị Tỳ-khưu tiết độ trong ăn uống?
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu bhojane mattaññū hoti?
“And how, bhikkhus, is a bhikkhu moderate in eating?
Ở đây, này các Tỳ-khưu, vị Tỳ-khưu sau khi quán xét một cách như lý, thọ dụng vật thực – ‘không phải để vui đùa, không phải để say sưa, không phải để trang điểm, không phải để làm đẹp, mà chỉ để thân này được duy trì, để được bảo dưỡng, để chấm dứt sự khổ hại, để hỗ trợ cho phạm hạnh, với ý nghĩ: như vậy ta sẽ diệt trừ cảm thọ cũ, và không làm phát sinh cảm thọ mới, và ta sẽ được sống còn, không bị chê trách và sống an ổn’.
Idha, bhikkhave, bhikkhu paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti – ‘neva davāya, na madāya, na maṇḍanāya, na vibhūsanāya, yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā, yāpanāya, vihiṃsūparatiyā, brahmacariyānuggahāya, iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi, navañca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati, anavajjatā ca phāsuvihāro cā’ti.
Here, bhikkhus, a bhikkhu partakes of food reflecting wisely: ‘Not for sport, not for indulgence, not for personal adornment, not for beautification, but only for the upkeep and sustenance of this body, for ending affliction, for assisting the holy life,’ thinking: ‘Thus I will put an end to old feelings and will not arouse new feelings, and I will be healthy, blameless, and dwell in comfort.’
Này các Tỳ-khưu, ví như một người bôi thuốc lên vết thương chỉ với mục đích để cho lành, hoặc ví như người ta tra dầu vào trục xe chỉ với mục đích để chuyên chở hàng hóa; cũng vậy, này các Tỳ-khưu, vị Tỳ-khưu sau khi quán xét một cách như lý, thọ dụng vật thực – ‘không phải để vui đùa, không phải để say sưa, không phải để trang điểm, không phải để làm đẹp, mà chỉ để thân này được duy trì, để được bảo dưỡng, để chấm dứt sự khổ hại, để hỗ trợ cho phạm hạnh, với ý nghĩ: như vậy ta sẽ diệt trừ cảm thọ cũ, và không làm phát sinh cảm thọ mới, và ta sẽ được sống còn, không bị chê trách và sống an ổn’.
Seyyathāpi, bhikkhave, puriso vaṇaṃ ālimpeyya yāvadeva rohanatthāya* , seyyathā vā pana akkhaṃ abbhañjeyya yāvadeva bhārassa nittharaṇatthāya; evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu paṭisaṅkhā yoniso āhāraṃ āhāreti – ‘neva davāya, na madāya, na maṇḍanāya, na vibhūsanāya, yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā, yāpanāya, vihiṃsūparatiyā, brahmacariyānuggahāya, iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi, navañca vedanaṃ na uppādessāmi, yātrā ca me bhavissati, anavajjatā ca phāsuvihāro cā’ti.
Just as, bhikkhus, a man would anoint a wound only for its healing, or just as one would grease an axle only for the purpose of bearing a load; even so, bhikkhus, a bhikkhu partakes of food reflecting wisely: ‘Not for sport, not for indulgence, not for personal adornment, not for beautification, but only for the upkeep and sustenance of this body, for ending affliction, for assisting the holy life,’ thinking: ‘Thus I will put an end to old feelings and will not arouse new feelings, and I will be healthy, blameless, and dwell in comfort.’
Như vậy, này các Tỳ-khưu, là vị Tỳ-khưu tiết độ trong ăn uống.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu bhojane mattaññū hoti.
It is in this way, bhikkhus, that a bhikkhu is moderate in eating.
‘‘Và này các Tỳ-khưu, thế nào là vị Tỳ-khưu chuyên tâm tỉnh thức?
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu jāgariyaṃ anuyutto hoti?
“And how, bhikkhus, is a bhikkhu devoted to wakefulness?
Ở đây, này các Tỳ-khưu, vào ban ngày, vị Tỳ-khưu gột sạch tâm khỏi các pháp chướng ngại bằng cách đi kinh hành và ngồi thiền.
Idha, bhikkhave, bhikkhu divasaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti.
Here, bhikkhus, during the day, by walking up and down and sitting, he purifies his mind from obstructive states.
Vào canh đầu của đêm, vị ấy gột sạch tâm khỏi các pháp chướng ngại bằng cách đi kinh hành và ngồi thiền.
Rattiyā paṭhamaṃ yāmaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti.
During the first watch of the night, by walking up and down and sitting, he purifies his mind from obstructive states.
Vào canh giữa của đêm, vị ấy nằm xuống trong tư thế con sư tử, về phía hông bên phải, chân này gác lên chân kia, chánh niệm và tỉnh giác, tác ý trong tâm về tưởng thức dậy.
Rattiyā majjhimaṃ yāmaṃ dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappeti pāde pādaṃ accādhāya sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasi karitvā.
During the middle watch of the night, he lies down on his right side in the lion’s posture, placing one foot over the other, mindful and clearly comprehending, having fixed in his mind the perception of rising.
Vào canh cuối của đêm, sau khi thức dậy, vị ấy gột sạch tâm khỏi các pháp chướng ngại bằng cách đi kinh hành và ngồi thiền.
Rattiyā pacchimaṃ yāmaṃ paccuṭṭhāya caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodheti.
During the last watch of the night, having arisen, by walking up and down and sitting, he purifies his mind from obstructive states.
Như vậy, này các Tỳ-khưu, là vị Tỳ-khưu chuyên tâm tỉnh thức.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu jāgariyaṃ anuyutto hoti.
It is in this way, bhikkhus, that a bhikkhu is devoted to wakefulness.
Này các Tỳ-khưu, vị Tỳ-khưu hội đủ ba pháp này thì sống nhiều an lạc và hân hoan ngay trong hiện tại, và nhân duyên để đoạn tận các lậu hoặc đã được khởi sự.’’
Imehi kho, bhikkhave, tīhi dhammehi samannāgato bhikkhu diṭṭheva dhamme sukhasomanassabahulo viharati, yoni cassa āraddhā hoti āsavānaṃ khayāyā’’ti.
"Monks, a bhikkhu endowed with these three qualities dwells much with happiness and joy in this very life, and the path for the destruction of the asavas is undertaken by him."
Này các Tỳ khưu, vị Tỳ khưu thành tựu ba pháp này, ngay trong hiện tại, trú với nhiều lạc và hỷ, và nhân duyên để đoạn tận các lậu hoặc đã được vị ấy khởi sự.
Dutiyaṃ.
The second.
Kinh thứ hai.
240. ‘‘Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, kummo kacchapo sāyanhasamayaṃ anunadītīre gocarapasuto ahosi.
"Monks, in the past, a tortoise was engaged in seeking food on the riverbank at dusk.
240. Này các Tỳ khưu, thuở xưa, có một con rùa vào buổi chiều đang tìm mồi bên bờ sông.
Siṅgālopi* kho, bhikkhave, sāyanhasamayaṃ anunadītīre gocarapasuto ahosi.
A jackal, too, monks, was engaged in seeking food on the riverbank at dusk.
Này các Tỳ khưu, cũng có một con chó rừng vào buổi chiều đang tìm mồi bên bờ sông.
Addasā kho, bhikkhave, kummo kacchapo siṅgālaṃ dūratova gocarapasutaṃ.
The tortoise, monks, saw the jackal seeking food from a distance.
Này các Tỳ khưu, con rùa từ xa đã thấy con chó rừng đang tìm mồi.
Disvāna soṇḍipañcamāni aṅgāni sake kapāle samodahitvā appossukko tuṇhībhūto saṅkasāyati.
Having seen it, he drew his five limbs, with the head as the fifth, into his own shell and remained unconcerned, silent, and watchful.
Sau khi thấy, nó liền rụt năm chi phần, với đầu là thứ năm, vào trong mai của mình, rồi nằm im, bất động, không lo lắng.
Siṅgālopi kho, bhikkhave, addasa kummaṃ kacchapaṃ dūratova gocarapasutaṃ.
The jackal, too, monks, saw the tortoise seeking food from a distance.
Này các Tỳ khưu, con chó rừng cũng từ xa thấy con rùa đang tìm mồi.
Disvāna yena kummo kacchapo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā kummaṃ kacchapaṃ paccupaṭṭhito ahosi – ‘yadāyaṃ kummo kacchapo soṇḍipañcamānaṃ aṅgānaṃ aññataraṃ vā aññataraṃ vā aṅgaṃ abhininnāmessati, tattheva naṃ gahetvā uddālitvā khādissāmī’ti.
Having seen it, he approached where the tortoise was; having approached, he stood facing the tortoise, thinking: 'Whenever this tortoise puts out any one of his five limbs, with the head as the fifth, then I will seize him right there, tear him apart, and eat him.'
Sau khi thấy, nó đi đến chỗ con rùa; đến rồi, nó đứng chờ con rùa và nghĩ: ‘Khi nào con rùa này thò bất cứ chi phần nào trong năm chi phần, với đầu là thứ năm, ra ngoài, ta sẽ tóm lấy nó ngay tại đó, xé ra và ăn thịt’.
Yadā kho, bhikkhave, kummo kacchapo soṇḍipañcamānaṃ aṅgānaṃ aññataraṃ vā aññataraṃ vā aṅgaṃ na abhininnāmi, atha siṅgālo kummamhā nibbijja pakkāmi, otāraṃ alabhamāno.
But when, monks, the tortoise did not put out any one of his five limbs, with the head as the fifth, then the jackal, getting bored with the tortoise, went away, not finding an opening.
Này các Tỳ khưu, khi con rùa không thò bất cứ chi phần nào trong năm chi phần, với đầu là thứ năm, ra ngoài, con chó rừng không tìm được cơ hội, liền chán nản mà bỏ đi khỏi con rùa.
‘‘Evameva kho, bhikkhave, tumhepi māro pāpimā satataṃ samitaṃ paccupaṭṭhito – ‘appeva nāmāhaṃ imesaṃ cakkhuto vā otāraṃ labheyyaṃ…pe… jivhāto vā otāraṃ labheyyaṃ…pe… manato vā otāraṃ labheyya’nti.
Even so, monks, Māra the Evil One constantly and continuously stands facing you, thinking: 'May I perchance find an opening through their eyes... or may I find an opening through their tongue... or may I find an opening through their mind.'
Cũng vậy, này các Tỳ khưu, Ác ma luôn luôn, thường trực đứng chờ các ngươi, nghĩ rằng: ‘Biết đâu ta có thể tìm được cơ hội từ mắt của chúng... hay từ lưỡi của chúng... hay từ ý của chúng’.
Tasmātiha, bhikkhave, indriyesu guttadvārā viharatha.
Therefore, monks, dwell with the sense-doors guarded.
Vì vậy, này các Tỳ khưu, các ngươi hãy sống phòng hộ các căn.
Cakkhunā rūpaṃ disvā mā nimittaggāhino ahuvattha, mā anubyañjanaggāhino.
Having seen a form with the eye, do not grasp at its general appearance, nor at its details.
Khi mắt thấy sắc, chớ nắm giữ tướng chung, chớ nắm giữ tướng riêng.
Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjatha, rakkhatha cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjatha.
For the sake of restraining that eye-faculty, through which evil, unwholesome states of covetousness and distress might assail one who dwells with the eye-faculty unrestrained, practice restraint, guard the eye-faculty, attain restraint in the eye-faculty.
Vì lý do nào mà nếu nhãn căn không được phòng hộ, các pháp bất thiện, ác hại như tham ái và ưu bi có thể xâm nhập, các ngươi hãy thực hành sự phòng hộ căn ấy, hãy bảo vệ nhãn căn, hãy thực hiện sự phòng hộ trong nhãn căn.
Sotena saddaṃ sutvā… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya mā nimittaggāhino ahuvattha, mā anubyañjanaggāhino.
Having heard a sound with the ear... having smelt a scent with the nose... having tasted a flavor with the tongue... having felt a tangible object with the body... having cognized a mental phenomenon with the mind, do not grasp at its general appearance, nor at its details.
Khi tai nghe tiếng... khi mũi ngửi mùi... khi lưỡi nếm vị... khi thân cảm xúc... khi ý nhận biết pháp, chớ nắm giữ tướng chung, chớ nắm giữ tướng riêng.
Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjatha, rakkhatha manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjatha.
For the sake of restraining that mind-faculty, through which evil, unwholesome states of covetousness and distress might assail one who dwells with the mind-faculty unrestrained, practice restraint, guard the mind-faculty, attain restraint in the mind-faculty.
Vì lý do nào mà nếu ý căn không được phòng hộ, các pháp bất thiện, ác hại như tham ái và ưu bi có thể xâm nhập, các ngươi hãy thực hành sự phòng hộ căn ấy, hãy bảo vệ ý căn, hãy thực hiện sự phòng hộ trong ý căn.
Yato tumhe, bhikkhave, indriyesu guttadvārā viharissatha, atha tumhehipi māro pāpimā nibbijja pakkamissati, otāraṃ alabhamāno – kummamhāva siṅgālo’’ti.
When, monks, you dwell with the sense-doors guarded, then Māra the Evil One, too, will depart from you, bored and finding no opening—just as the jackal departed from the tortoise."
Này các Tỳ khưu, khi các ngươi sống phòng hộ các căn, Ác ma sẽ chán nản mà bỏ đi khỏi các ngươi, vì không tìm được cơ hội, cũng như con chó rừng đối với con rùa vậy.
241. Ekaṃ samayaṃ bhagavā kosambiyaṃ viharati gaṅgāya nadiyā tīre.
On one occasion the Blessed One was dwelling in Kosambi, on the bank of the river Ganges.
241. Một thời, Đức Thế Tôn trú ở Kosambī, bên bờ sông Gaṅgā.
Addasā kho bhagavā mahantaṃ dārukkhandhaṃ gaṅgāya nadiyā sotena vuyhamānaṃ.
The Blessed One saw a large log being carried away by the current of the river Ganges.
Đức Thế Tôn thấy một khúc gỗ lớn đang trôi theo dòng sông Gaṅgā.
Disvāna bhikkhū āmantesi – ‘‘passatha no tumhe, bhikkhave, amuṃ mahantaṃ dārukkhandhaṃ gaṅgāya nadiyā sotena vuyhamāna’’nti?
Having seen it, he addressed the bhikkhus: "Do you see, monks, that large log being carried away by the current of the river Ganges?"
Thấy vậy, Ngài gọi các Tỳ khưu: "Này các Tỳ khưu, các ngươi có thấy khúc gỗ lớn kia đang trôi theo dòng sông Gaṅgā không?"
‘‘Evaṃ, bhante’’.
"Yes, venerable sir."
"Bạch Thế Tôn, vâng."
‘‘Sace so, bhikkhave, dārukkhandho na orimaṃ tīraṃ upagacchati, na pārimaṃ tīraṃ upagacchati, na majjhe saṃsīdissati, na thale ussīdissati, na manussaggāho gahessati, na amanussaggāho gahessati, na āvaṭṭaggāho gahessati, na antopūti bhavissati; evañhi so, bhikkhave, dārukkhandho samuddaninno bhavissati samuddapoṇo samuddapabbhāro.
"If, monks, that log does not reach this bank, nor reach the far bank, nor sink in the middle, nor be stranded on high ground, nor be seized by humans, nor be seized by non-humans, nor be caught in a whirlpool, nor become rotten within; then, monks, that log will incline towards the ocean, tend towards the ocean, gravitate towards the ocean.
"Này các Tỳ khưu, nếu khúc gỗ ấy không tấp vào bờ bên này, không tấp vào bờ bên kia, không chìm ở giữa dòng, không mắc cạn trên cồn, không bị người vớt, không bị phi nhân vớt, không bị nước xoáy cuốn, không bị mục nát từ bên trong; thì này các Tỳ khưu, khúc gỗ ấy sẽ xuôi về biển, hướng về biển, nghiêng về biển.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì sao vậy?
Samuddaninno, bhikkhave, gaṅgāya nadiyā soto samuddapoṇo samuddapabbhāro.
Because, monks, the current of the river Ganges inclines towards the ocean, tends towards the ocean, gravitates towards the ocean.
Này các Tỳ khưu, vì dòng sông Gaṅgā xuôi về biển, hướng về biển, nghiêng về biển.
‘‘Evameva kho, bhikkhave, sace tumhepi na orimaṃ tīraṃ upagacchatha, na pārimaṃ tīraṃ upagacchatha; na majjhe saṃsīdissatha, na thale ussīdissatha, na manussaggāho gahessati, na amanussaggāho gahessati, na āvaṭṭaggāho gahessati, na antopūtī bhavissatha; evaṃ tumhe, bhikkhave, nibbānaninnā bhavissatha nibbānapoṇā nibbānapabbhārā.
Even so, monks, if you too do not reach this bank, nor reach the far bank; nor sink in the middle, nor be stranded on high ground, nor be seized by humans, nor be seized by non-humans, nor be caught in a whirlpool, nor become rotten within; then, monks, you will incline towards Nibbāna, tend towards Nibbāna, gravitate towards Nibbāna.
Cũng vậy, này các Tỳ khưu, nếu các ngươi không tấp vào bờ bên này, không tấp vào bờ bên kia; không chìm ở giữa dòng, không mắc cạn trên cồn, không bị người vớt, không bị phi nhân vớt, không bị nước xoáy cuốn, không bị mục nát từ bên trong; thì này các Tỳ khưu, các ngươi sẽ xuôi về Nibbāna, hướng về Nibbāna, nghiêng về Nibbāna.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì sao vậy?
Nibbānaninnā, bhikkhave, sammādiṭṭhi nibbānapoṇā nibbānapabbhārā’’ti.
Because, monks, right view inclines towards Nibbāna, tends towards Nibbāna, gravitates towards Nibbāna."
Này các Tỳ khưu, vì chánh kiến xuôi về Nibbāna, hướng về Nibbāna, nghiêng về Nibbāna."
Evaṃ vutte, aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kiṃ nu kho, bhante, orimaṃ tīraṃ, kiṃ pārimaṃ tīraṃ, ko majjhe saṃsādo* , ko thale ussādo, ko manussaggāho, ko amanussaggāho, ko āvaṭṭaggāho, ko antopūtibhāvo’’ti?
When this was said, a certain bhikkhu said to the Blessed One: "What, venerable sir, is this bank, what is the far bank, what is sinking in the middle, what is being stranded on high ground, what is being seized by humans, what is being seized by non-humans, what is being caught in a whirlpool, what is becoming rotten within?"
Khi được nói vậy, một Tỳ khưu bạch với Đức Thế Tôn: "Bạch Thế Tôn, thế nào là bờ bên này, thế nào là bờ bên kia, thế nào là chìm ở giữa dòng, thế nào là mắc cạn trên cồn, thế nào là bị người vớt, thế nào là bị phi nhân vớt, thế nào là bị nước xoáy cuốn, thế nào là bị mục nát từ bên trong?"
‘‘Katamo ca, bhikkhu, manussaggāho?
"And what, bhikkhu, is being seized by humans?
Và này Tỳ khưu, thế nào là bị người vớt?
Idha, bhikkhu, gihīhi saṃsaṭṭho* viharati, sahanandī sahasokī, sukhitesu sukhito, dukkhitesu dukkhito, uppannesu kiccakaraṇīyesu attanā tesu yogaṃ āpajjati.
Here, bhikkhu, one lives mingled with householders, delighting with them, sorrowing with them; he is happy when they are happy, he is sorrowful when they are sorrowful, and when something that needs to be done arises, he commits himself to it for their sake.
Ở đây, này Tỳ khưu, có vị sống giao du với hàng tại gia, cùng vui cùng buồn, vui khi họ vui, buồn khi họ buồn, và tự mình dấn thân vào các công việc phát sinh của họ.
Ayaṃ vuccati, bhikkhu, manussaggāho.
This, bhikkhu, is called being seized by humans.
Này Tỳ khưu, đây được gọi là bị người vớt.
‘‘Katamo ca, bhikkhu, amanussaggāho?
"And what, bhikkhu, is being seized by non-humans?
Và này Tỳ khưu, thế nào là bị phi nhân vớt?
Idha, bhikkhu, ekacco aññataraṃ devanikāyaṃ paṇidhāya brahmacariyaṃ carati – ‘imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vā’ti.
Here, bhikkhu, a certain one practices the holy life with the aspiration to attain a certain divine realm, thinking: 'By this virtue or vow or ascetic practice or holy life, I shall become a deity or one of the deities.'
Ở đây, này Tỳ khưu, có người thực hành phạm hạnh với mong cầu được sinh vào một cõi trời nào đó, nghĩ rằng: ‘Với giới này, hoặc hạnh này, hoặc khổ hạnh này, hoặc phạm hạnh này, ta sẽ trở thành một vị trời hay một vị trời nào đó’.
Ayaṃ vuccati, bhikkhu, amanussaggāho.
This, bhikkhu, is called being seized by non-humans.
Này Tỳ khưu, đây được gọi là bị phi nhân vớt.
‘Āvaṭṭaggāho’ti kho, bhikkhu, pañcannetaṃ kāmaguṇānaṃ adhivacanaṃ.
Being caught in a whirlpool, bhikkhu, is a designation for the five cords of sensual pleasure.
'Bị nước xoáy cuốn' là tên gọi cho năm dục công đức.
‘‘Katamo ca, bhikkhu, antopūtibhāvo?
"And what, bhikkhu, is becoming rotten within?
Và này Tỳ khưu, thế nào là bị mục nát từ bên trong?
Idha, bhikkhu, ekacco dussīlo hoti pāpadhammo asucisaṅkassarasamācāro paṭicchannakammanto assamaṇo samaṇapaṭiñño abrahmacārī brahmacāripaṭiñño antopūti avassuto kasambujāto.
Here, bhikkhu, a certain one is unvirtuous, of evil character, unclean, of doubtful conduct, with his actions hidden, not a recluse yet claiming to be one, not leading the holy life yet claiming to lead it, rotten within, full of corruptions, sprung from corruption.
Ở đây, này Tỳ khưu, có người phạm giới, theo pháp ác, có hành vi không trong sạch và đáng ngờ, che giấu việc làm, không phải sa-môn mà tự nhận là sa-môn, không sống phạm hạnh mà tự nhận sống phạm hạnh, bên trong thối rữa, đầy dục vọng, là kẻ rác rưởi.
Ayaṃ vuccati, bhikkhu, ‘antopūtibhāvo’’’ti.
This, bhikkhu, is called 'becoming rotten within'."
Này Tỳ khưu, đây được gọi là 'bị mục nát từ bên trong'."
Tena kho pana samayena nando gopālako bhagavato avidūre ṭhito hoti.
Now at that time Nanda the cowherd was standing not far from the Blessed One.
Vào lúc ấy, người chăn bò tên Nanda đang đứng không xa Đức Thế Tôn.
Atha kho nando gopālako bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ahaṃ kho, bhante, na orimaṃ tīraṃ upagacchāmi, na pārimaṃ tīraṃ upagacchāmi, na majjhe saṃsīdissāmi, na thale ussīdissāmi, na maṃ manussaggāho gahessati, na amanussaggāho gahessati, na āvaṭṭaggāho gahessati, na antopūti bhavissāmi.
Then Nanda the cowherd said to the Blessed One, “Venerable sir, I will not reach this shore, nor will I reach the other shore, nor will I sink in the middle, nor will I run aground on the land. No human catcher will seize me, no non-human catcher will seize me, no whirlpool catcher will seize me, nor will I be rotten within.”
Rồi Nanda, người chăn bò, bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, con sẽ không đến bờ này, không đến bờ kia, không chìm giữa dòng, không mắc cạn trên bờ đất, không bị người bắt, không bị phi nhân bắt, không bị xoáy nước cuốn, và sẽ không bị thối rữa bên trong.”
Labheyyāhaṃ, bhante, bhagavato santike pabbajjaṃ, labheyyaṃ upasampada’’nti.
“May I, Venerable sir, receive the going forth in the presence of the Blessed One, may I receive the full ordination.”
“Bạch Thế Tôn, con xin được xuất gia (pabbajjā), con xin được thọ giới Cụ túc (upasampadā) trong giáo pháp của Thế Tôn.”
‘‘Tena hi tvaṃ, nanda, sāmikānaṃ gāvo niyyātehī’’ti* .
“In that case, Nanda, hand over the cows to their owners,” he said.
“Này Nanda, vậy thì ngươi hãy trả những con bò lại cho chủ của chúng.”
‘‘Gamissanti, bhante, gāvo vacchagiddhiniyo’’ti.
“Venerable sir, the cows are attached to their calves and will go by themselves.”
“Bạch Thế Tôn, những con bò sẽ tự đi về vì chúng quyến luyến bê con.”
‘‘Niyyāteheva tvaṃ, nanda, sāmikānaṃ gāvo’’ti.
“Hand over the cows to their owners, Nanda.”
“Này Nanda, ngươi hãy trả những con bò lại cho chủ của chúng.”
Atha kho nando gopālako sāmikānaṃ gāvo niyyātetvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘niyyātitā* , bhante, sāmikānaṃ gāvo.
Then Nanda the cowherd, having handed over the cows to their owners, approached the Blessed One; having approached, he said to the Blessed One, “Venerable sir, the cows have been handed over to their owners.
Rồi Nanda, người chăn bò, trả những con bò lại cho chủ của chúng xong, đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, những con bò đã được trả lại cho chủ của chúng.
Labheyyāhaṃ, bhante, bhagavato santike pabbajjaṃ, labheyyaṃ upasampada’’nti.
May I, Venerable sir, receive the going forth in the presence of the Blessed One, may I receive the full ordination.”
Bạch Thế Tôn, con xin được xuất gia, con xin được thọ giới Cụ túc trong giáo pháp của Thế Tôn.”
Alattha kho nando gopālako bhagavato santike pabbajjaṃ, alattha upasampadaṃ.
Nanda the cowherd indeed received the going forth in the presence of the Blessed One, he received the full ordination.
Rồi Nanda, người chăn bò, được xuất gia trong giáo pháp của Thế Tôn, được thọ giới Cụ túc.
Acirūpasampanno ca panāyasmā nando eko vūpakaṭṭho…pe… aññataro ca panāyasmā nando arahataṃ ahosīti.
Not long after his full ordination, venerable Nanda, dwelling alone, secluded…pe… venerable Nanda became one of the Arahants.
Và Tôn giả Nanda, không lâu sau khi thọ giới Cụ túc, sống một mình, viễn ly… (như trên)… và Tôn giả Nanda trở thành một trong các vị A-la-hán.
Catutthaṃ.
The Fourth.
Phẩm thứ tư.
242. Ekaṃ samayaṃ bhagavā kimilāyaṃ* viharati gaṅgāya nadiyā tīre.
At one time the Blessed One was dwelling in Kimilā, on the bank of the Ganges River.
242. Một thời, Thế Tôn đang trú tại Kimilā, trên bờ sông Gaṅgā.
Addasā kho bhagavā mahantaṃ dārukkhandhaṃ gaṅgāya nadiyā sotena vuyhamānaṃ.
Then the Blessed One saw a large log of wood being carried along by the current of the Ganges River.
Thế Tôn thấy một khúc gỗ lớn đang trôi theo dòng nước sông Gaṅgā.
Disvāna bhikkhū āmantesi – ‘‘passatha no tumhe, bhikkhave, amuṃ mahantaṃ dārukkhandhaṃ gaṅgāya nadiyā sotena vuyhamāna’’nti?
Having seen it, he addressed the bhikkhus, “Do you see, bhikkhus, that large log of wood being carried along by the current of the Ganges River?”
Sau khi thấy, Ngài gọi các Tỳ-khưu và hỏi: “Này các Tỳ-khưu, các ông có thấy khúc gỗ lớn kia đang trôi theo dòng nước sông Gaṅgā không?”
‘‘Evaṃ bhante’’…pe… evaṃ vutte, āyasmā kimilo bhagavantaṃ etadavoca – kiṃ nu kho, bhante, orimaṃ tīraṃ…pe… katamo ca, kimila, antopūtibhāvo.
“Yes, Venerable sir” …pe… When this was said, venerable Kimila said to the Blessed One, “What then, Venerable sir, is this shore…pe… And what, Kimila, is being rotten within?
“Bạch Thế Tôn, có.” … (như trên) … Khi được nói vậy, Tôn giả Kimilā bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, thế nào là bờ này… (như trên)… và này Kimilā, thế nào là bị thối rữa bên trong?
Idha, kimila, bhikkhu aññataraṃ saṃkiliṭṭhaṃ āpattiṃ āpanno hoti yathārūpāya āpattiyā na vuṭṭhānaṃ paññāyati.
Here, Kimila, a bhikkhu has fallen into a certain defiling offense from which no rising up is known.
Này Kimilā, ở đây, một Tỳ-khưu đã phạm một lỗi ô nhiễm mà không thể thoát ra khỏi lỗi ấy.
Ayaṃ vuccati, kimila, antopūtibhāvoti.
This, Kimila, is called being rotten within.”
Này Kimilā, đây được gọi là bị thối rữa bên trong.”
Pañcamaṃ.
The Fifth.
Phẩm thứ năm.
243. Ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati kapilavatthusmiṃ nigrodhārāme.
At one time the Blessed One was dwelling among the Sakyans at Kapilavatthu in the Nigrodhārāma.
243. Một thời, Thế Tôn đang trú tại Kapilavatthu, xứ Sakya, ở khu vườn Nigrodha.
Tena kho pana samayena kāpilavatthavānaṃ sakyānaṃ navaṃ santhāgāraṃ* acirakāritaṃ hoti anajjhāvuṭṭhaṃ* samaṇena vā brāhmaṇena vā kenaci vā manussabhūtena.
Now at that time, a new assembly hall had recently been built by the Sakyans of Kapilavatthu, and it had not yet been occupied by any recluse, brahmin, or any human being.
Lúc bấy giờ, một hội trường mới của các Sakya ở Kapilavatthu vừa mới được xây dựng, chưa có Sa-môn, Bà-la-môn, hay bất kỳ người nào đến ở.
Atha kho kāpilavatthavā sakyā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
Then the Sakyans of Kapilavatthu approached the Blessed One; having approached, they paid homage to the Blessed One and sat down to one side.
Rồi các Sakya ở Kapilavatthu đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn và ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnā kho kāpilavatthavā sakyā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘idha, bhante, kāpilavatthavānaṃ sakyānaṃ navaṃ santhāgāraṃ acirakāritaṃ* anajjhāvuṭṭhaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā kenaci vā manussabhūtena.
Seated to one side, the Sakyans of Kapilavatthu said to the Blessed One, “Here, Venerable sir, a new assembly hall has recently been built by the Sakyans of Kapilavatthu, and it has not yet been occupied by any recluse, brahmin, or any human being.
Sau khi ngồi xuống một bên, các Sakya ở Kapilavatthu bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, ở đây, hội trường mới của các Sakya ở Kapilavatthu vừa mới được xây dựng, chưa có Sa-môn, Bà-la-môn, hay bất kỳ người nào đến ở.
Taṃ, bhante, bhagavā paṭhamaṃ paribhuñjatu.
May the Blessed One, Venerable sir, use it first.
Bạch Thế Tôn, xin Thế Tôn hãy thọ dụng trước.
Bhagavatā paṭhamaṃ paribhuttaṃ pacchā kāpilavatthavā sakyā paribhuñjissanti.
After the Blessed One has used it first, the Sakyans of Kapilavatthu will use it.
Sau khi Thế Tôn thọ dụng trước, các Sakya ở Kapilavatthu sẽ thọ dụng.
Tadassa kāpilavatthavānaṃ sakyānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti.
That would be for the long-term welfare and happiness of the Sakyans of Kapilavatthu.”
Điều đó sẽ đem lại lợi ích và an lạc lâu dài cho các Sakya ở Kapilavatthu.”
Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.
The Blessed One assented by silence.
Thế Tôn im lặng chấp thuận.
Atha kho kāpilavatthavā sakyā bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena navaṃ santhāgāraṃ tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā sabbasanthariṃ* santhāgāraṃ santharitvā āsanāni paññāpetvā udakamaṇikaṃ patiṭṭhāpetvā telappadīpaṃ āropetvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘sabbasantharisanthataṃ* , bhante, santhāgāraṃ, āsanāni paññattāni, udakamaṇiko patiṭṭhāpito, telappadīpo āropito.
Then the Sakyans of Kapilavatthu, having understood the Blessed One’s assent, rose from their seats, paid homage to the Blessed One, circumambulated him respectfully, and went to the new assembly hall; having approached, they spread it with rugs all over the assembly hall, arranged seats, set up a water pot, lit an oil lamp, and then approached the Blessed One; having approached, they said to the Blessed One, “Venerable sir, the assembly hall is spread with rugs all over, the seats are arranged, the water pot is set up, the oil lamp is lit.
Rồi các Sakya ở Kapilavatthu, biết Thế Tôn đã chấp thuận, liền đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đảnh lễ Thế Tôn, đi nhiễu hữu, rồi đi đến hội trường mới; sau khi đến, họ trải khắp hội trường bằng các tấm thảm, sắp đặt chỗ ngồi, đặt bình nước, thắp đèn dầu, rồi đi đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, họ bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, hội trường đã được trải khắp bằng các tấm thảm, chỗ ngồi đã được sắp đặt, bình nước đã được đặt, đèn dầu đã được thắp.
Yassa dāni, bhante, bhagavā kālaṃ maññatī’’ti.
Now, Venerable sir, it is time, as the Blessed One deems fit.”
Bạch Thế Tôn, bây giờ Thế Tôn thấy thời điểm thích hợp.”
Atha kho bhagavā nivāsetvā pattacīvaramādāya saddhiṃ bhikkhusaṅghena yena navaṃ santhāgāraṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā pāde pakkhāletvā santhāgāraṃ pavisitvā majjhimaṃ thambhaṃ nissāya puratthābhimukho nisīdi.
Then the Blessed One, having put on his lower robe and taken his bowl and outer robe, went with the Sangha of bhikkhus to the new assembly hall; having approached, he washed his feet, entered the assembly hall, and sat down facing east, leaning against the middle pillar.
Rồi Thế Tôn đắp y, cầm bát và y, cùng với Tăng đoàn Tỳ-khưu đi đến hội trường mới; sau khi đến, rửa chân, vào hội trường, tựa vào cột giữa, ngồi quay mặt về hướng Đông.
Bhikkhusaṅghopi kho pāde pakkhāletvā santhāgāraṃ pavisitvā pacchimaṃ bhittiṃ nissāya puratthābhimukho nisīdi bhagavantaṃyeva purakkhatvā.
The Sangha of bhikkhus also washed their feet, entered the assembly hall, and sat down facing east, leaning against the western wall, with the Blessed One as their front.
Tăng đoàn Tỳ-khưu cũng rửa chân, vào hội trường, tựa vào bức tường phía Tây, ngồi quay mặt về hướng Đông, hướng về phía Thế Tôn.
Kāpilavatthavā sakyā pāde pakkhāletvā santhāgāraṃ pavisitvā puratthimaṃ bhittiṃ nissāya pacchimābhimukhā nisīdiṃsu bhagavantaṃyeva purakkhatvā.
The Sakyans of Kapilavatthu washed their feet, entered the assembly hall, and sat down facing west, leaning against the eastern wall, with the Blessed One as their front.
Các Sakya ở Kapilavatthu rửa chân, vào hội trường, tựa vào bức tường phía Đông, ngồi quay mặt về hướng Tây, hướng về phía Thế Tôn.
Atha kho bhagavā kāpilavatthave sakye bahudeva rattiṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uyyojesi – ‘‘abhikkantā kho, gotamā, ratti.
Then the Blessed One, having instructed, encouraged, inspired, and gladdened the Sakyans of Kapilavatthu with a Dhamma talk for most of the night, dismissed them, saying, “The night, Gotamas, is far spent.
Rồi Thế Tôn, sau khi giáo huấn, khuyến khích, khích lệ, và làm cho hoan hỷ các Sakya ở Kapilavatthu bằng một bài pháp thoại suốt phần lớn đêm, Ngài bảo họ ra về: “Này Gotama, đêm đã khuya rồi.
Yassa dāni kālaṃ maññathā’’ti.
Now you may go, as you deem fit.”
Bây giờ các ông hãy làm điều mà các ông thấy là thích hợp.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho kāpilavatthavā sakyā bhagavato paṭissutvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkamiṃsu.
“Yes, Venerable sir,” replied the Sakyans of Kapilavatthu to the Blessed One, and rising from their seats, they paid homage to the Blessed One, circumambulated him respectfully, and departed.
“Vâng, bạch Thế Tôn,” các Sakya ở Kapilavatthu đáp lời Thế Tôn, đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đảnh lễ Thế Tôn, đi nhiễu hữu, rồi ra về.
Atha kho bhagavā acirapakkantesu kāpilavatthavesu sakyesu āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ āmantesi – ‘‘vigatathinamiddho kho, moggallāna, bhikkhusaṅgho.
Then, not long after the Sakyans of Kapilavatthu had departed, the Blessed One addressed venerable Mahāmoggallāna, “Moggallāna, the Sangha of bhikkhus is free from sloth and torpor.
Rồi Thế Tôn, không lâu sau khi các Sakya ở Kapilavatthu ra về, Ngài gọi Tôn giả Mahāmoggallāna và nói: “Này Moggallāna, Tăng đoàn Tỳ-khưu đã thoát khỏi hôn trầm thụy miên.
Paṭibhātu taṃ, moggallāna, bhikkhūnaṃ dhammī kathā.
Let a Dhamma talk for the bhikkhus occur to you, Moggallāna.
Này Moggallāna, hãy thuyết pháp cho các Tỳ-khưu.
Piṭṭhi me āgilāyati; tamahaṃ āyamissāmī’’ti.
My back is aching; I shall stretch it.”
Lưng của Ta bị đau; Ta sẽ duỗi thẳng nó.”
‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā mahāmoggallāno bhagavato paccassosi.
“Yes, Venerable sir,” replied venerable Mahāmoggallāna to the Blessed One.
“Vâng, bạch Thế Tôn,” Tôn giả Mahāmoggallāna đáp lời Thế Tôn.
Atha kho bhagavā catugguṇaṃ saṅghāṭiṃ paññapetvā dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappesi, pāde pādaṃ accādhāya, sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasi karitvā.
Then the Blessed One, having folded his outer robe in four, lay down on his right side in the lion’s posture, placing one foot on the other, mindful and clearly comprehending, having kept in mind the thought of rising.
Rồi Thế Tôn trải y Tăng-già-lê bốn lớp, nằm xuống kiểu sư tử, nghiêng về bên phải, chân đặt lên chân, chánh niệm, tỉnh giác, tâm niệm đến ý muốn đứng dậy.
Tatra kho āyasmā mahāmoggallāno bhikkhū āmantesi – ‘‘āvuso bhikkhave’’ti.
Then venerable Mahāmoggallāna addressed the bhikkhus, “Friends, bhikkhus.”
Lúc ấy, Tôn giả Mahāmoggallāna gọi các Tỳ-khưu: “Này các Hiền giả Tỳ-khưu!”
‘‘Āvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato mahāmoggallānassa paccassosuṃ.
“Friend,” replied those bhikkhus to venerable Mahāmoggallāna.
“Thưa Hiền giả,” các Tỳ-khưu ấy đáp lời Tôn giả Mahāmoggallāna.
Āyasmā mahāmoggallāno etadavoca – ‘‘avassutapariyāyañca vo, āvuso, desessāmi, anavassutapariyāyañca.
Venerable Mahāmoggallāna said this, “Friends, I shall teach you the way of being soaked and the way of not being soaked.
Tôn giả Mahāmoggallāna nói: “Này các Hiền giả, tôi sẽ thuyết cho các ông về người bị ướt đẫm và người không bị ướt đẫm.
Taṃ suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha; bhāsissāmī’’ti.
Listen to it, attend carefully; I shall speak.”
Hãy lắng nghe, hãy chú ý kỹ; tôi sẽ nói.”
‘‘Evamāvuso’’ti kho te bhikkhū āyasmato mahāmoggallānassa paccassosuṃ.
“Yes, friend,” replied those bhikkhus to venerable Mahāmoggallāna.
“Vâng, thưa Hiền giả,” các Tỳ-khưu ấy đáp lời Tôn giả Mahāmoggallāna.
Āyasmā mahāmoggallāno etadavoca –
Venerable Mahāmoggallāna said this:
Tôn giả Mahāmoggallāna nói:
‘‘Kathaṃ, āvuso, avassuto hoti?
“How, friends, does one become soaked?
“Này các Hiền giả, thế nào là người bị ướt đẫm?
Idhāvuso, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe adhimuccati, appiyarūpe rūpe byāpajjati, anupaṭṭhitakāyassati viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti …pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme adhimuccati, appiyarūpe dhamme byāpajjati, anupaṭṭhitakāyassati ca viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.
Here, friends, a bhikkhu, having seen a form with the eye, becomes infatuated with pleasing forms, and reacts with aversion to displeasing forms; he dwells with mindfulness of the body not established, with a constricted mind; and he does not truly understand that release of mind and release through wisdom whereby those evil, unwholesome states that have arisen in him cease without remainder…pe… having tasted a flavour with the tongue…pe… having cognized a phenomenon with the mind, he becomes infatuated with pleasing phenomena, and reacts with aversion to displeasing phenomena; he dwells with mindfulness of the body not established, with a constricted mind; and he does not truly understand that release of mind and release through wisdom whereby those evil, unwholesome states that have arisen in him cease without remainder.
Ở đây, này các Tôn giả, một Tỳ-kheo thấy sắc bằng mắt, bị mê đắm bởi sắc đáng yêu, khởi sân hận với sắc không đáng yêu, sống với chánh niệm về thân không an trú, với tâm hạn hẹp, và không như thật hiểu rõ sự giải thoát tâm và giải thoát tuệ mà nhờ đó những pháp bất thiện, ác pháp đã khởi lên nơi vị ấy chấm dứt hoàn toàn…pe… nếm vị bằng lưỡi…pe… nhận thức pháp bằng ý, bị mê đắm bởi pháp đáng yêu, khởi sân hận với pháp không đáng yêu, sống với chánh niệm về thân không an trú, với tâm hạn hẹp, và không như thật hiểu rõ sự giải thoát tâm và giải thoát tuệ mà nhờ đó những pháp bất thiện, ác pháp đã khởi lên nơi vị ấy chấm dứt hoàn toàn.
Ayaṃ vuccati, āvuso, bhikkhu avassuto cakkhuviññeyyesu rūpesu…pe… avassuto jivhāviññeyyesu rasesu…pe… avassuto manoviññeyyesu dhammesu.
This, friends, is called a bhikkhu who is assailed by the influxes regarding forms cognizable by the eye…pe… assailed by the influxes regarding flavours cognizable by the tongue…pe… assailed by the influxes regarding phenomena cognizable by the mind.
Này các Tôn giả, Tỳ-kheo này được gọi là người bị thấm ướt bởi các sắc do mắt nhận thức…pe… bị thấm ướt bởi các vị do lưỡi nhận thức…pe… bị thấm ướt bởi các pháp do ý nhận thức.
Evaṃvihāriñcāvuso, bhikkhuṃ cakkhuto cepi naṃ māro upasaṅkamati labhateva māro otāraṃ, labhati māro ārammaṇaṃ…pe… jivhāto cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhateva* māro otāraṃ, labhati* māro ārammaṇaṃ…pe… manato cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhateva māro otāraṃ, labhati māro ārammaṇaṃ.
And if, friends, Māra approaches such a bhikkhu from the eye, Māra indeed gains an opening, Māra gains a foothold…pe… if Māra approaches him from the tongue, Māra indeed gains an opening, Māra gains a foothold…pe… if Māra approaches him from the mind, Māra indeed gains an opening, Māra gains a foothold.
Này các Tôn giả, khi Ma-ra đến gần một Tỳ-kheo sống như vậy từ phía mắt, Ma-ra vẫn tìm được cơ hội, tìm được đối tượng…pe… khi Ma-ra đến gần vị ấy từ phía lưỡi, Ma-ra vẫn tìm được cơ hội, tìm được đối tượng…pe… khi Ma-ra đến gần vị ấy từ phía ý, Ma-ra vẫn tìm được cơ hội, tìm được đối tượng.
‘‘Seyyathāpi, āvuso, naḷāgāraṃ vā tiṇāgāraṃ vā sukkhaṃ kolāpaṃ terovassikaṃ.
“Just as, friends, a dry reed-house or grass-house, from three years ago, without core.
Này các Tôn giả, ví như một ngôi nhà tranh hoặc nhà lá khô ráo đã qua một năm.
Puratthimāya cepi naṃ disāya puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya, labhetheva* aggi otāraṃ, labhetha aggi ārammaṇaṃ; pacchimāya cepi naṃ disāya puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya…pe… uttarāya cepi naṃ disāya…pe… dakkhiṇāya cepi naṃ disāya…pe… heṭṭhimato cepi naṃ…pe… uparimato cepi naṃ… yato kutoci cepi naṃ puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya, labhetheva aggi otāraṃ labhetha aggi ārammaṇaṃ.
If a man were to approach it from the eastern direction with a flaming grass-torch, the fire would indeed gain an opening, the fire would gain a foothold; if a man were to approach it from the western direction with a flaming grass-torch…pe… if from the northern direction…pe… if from the southern direction…pe… if from below…pe… if from above… if a man were to approach it from any direction with a flaming grass-torch, the fire would indeed gain an opening, the fire would gain a foothold.
Nếu một người đến gần ngôi nhà ấy từ phía đông với một bó đuốc đang cháy, lửa vẫn tìm được cơ hội, tìm được đối tượng; nếu một người đến gần từ phía tây…pe… từ phía bắc…pe… từ phía nam…pe… từ phía dưới…pe… từ phía trên… nếu một người đến gần từ bất cứ phía nào với một bó đuốc đang cháy, lửa vẫn tìm được cơ hội, tìm được đối tượng.
Evameva kho, āvuso, evaṃvihāriṃ bhikkhuṃ cakkhuto cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhateva māro otāraṃ, labhati māro ārammaṇaṃ…pe… jivhāto cepi naṃ māro upasaṅkamati…pe… manato cepi naṃ māro upasaṅkamati, labhateva māro otāraṃ, labhati māro ārammaṇaṃ.
In the same way, friends, if Māra approaches such a bhikkhu from the eye, Māra indeed gains an opening, Māra gains a foothold…pe… if Māra approaches him from the tongue…pe… if Māra approaches him from the mind, Māra indeed gains an opening, Māra gains a foothold.
Cũng vậy, này các Tôn giả, khi Ma-ra đến gần một Tỳ-kheo sống như vậy từ phía mắt, Ma-ra vẫn tìm được cơ hội, tìm được đối tượng…pe… khi Ma-ra đến gần vị ấy từ phía lưỡi…pe… khi Ma-ra đến gần vị ấy từ phía ý, Ma-ra vẫn tìm được cơ hội, tìm được đối tượng.
Evaṃvihāriñcāvuso, bhikkhuṃ rūpā adhibhaṃsu, na bhikkhu rūpe adhibhosi; saddā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhu sadde adhibhosi; gandhā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhu gandhe adhibhosi; rasā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhu rase adhibhosi; phoṭṭhabbā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhu phoṭṭhabbe adhibhosi; dhammā bhikkhuṃ adhibhaṃsu, na bhikkhu dhamme adhibhosi.
And, friends, in such a bhikkhu, forms overpower the bhikkhu, but the bhikkhu does not overpower forms; sounds overpower the bhikkhu, but the bhikkhu does not overpower sounds; odours overpower the bhikkhu, but the bhikkhu does not overpower odours; flavours overpower the bhikkhu, but the bhikkhu does not overpower flavours; tangibles overpower the bhikkhu, but the bhikkhu does not overpower tangibles; phenomena overpower the bhikkhu, but the bhikkhu does not overpower phenomena.
Này các Tôn giả, một Tỳ-kheo sống như vậy bị các sắc chi phối, Tỳ-kheo không chi phối được các sắc; bị các tiếng chi phối, Tỳ-kheo không chi phối được các tiếng; bị các mùi chi phối, Tỳ-kheo không chi phối được các mùi; bị các vị chi phối, Tỳ-kheo không chi phối được các vị; bị các xúc chi phối, Tỳ-kheo không chi phối được các xúc; bị các pháp chi phối, Tỳ-kheo không chi phối được các pháp.
Ayaṃ vuccatāvuso, bhikkhu rūpādhibhūto, saddādhibhūto, gandhādhibhūto, rasādhibhūto, phoṭṭhabbādhibhūto, dhammādhibhūto, adhibhūto, anadhibhū,* adhibhaṃsu naṃ pāpakā akusalā dhammā saṃkilesikā ponobbhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā.
This, friends, is called a bhikkhu overpowered by forms, overpowered by sounds, overpowered by odours, overpowered by flavours, overpowered by tangibles, overpowered by phenomena, overpowered and not overpowering; evil, unwholesome states that defile, lead to renewed existence, are accompanied by suffering, result in misery, and lead to birth, aging, and death in the future, overpower him.
Này các Tôn giả, Tỳ-kheo này được gọi là bị sắc chi phối, bị tiếng chi phối, bị mùi chi phối, bị vị chi phối, bị xúc chi phối, bị pháp chi phối, là người bị chi phối, không chi phối được; các pháp bất thiện, ác pháp làm ô nhiễm, dẫn đến tái sanh, có khổ đau, có quả khổ, dẫn đến sanh, già, chết trong tương lai đã chi phối vị ấy.
Evaṃ kho, āvuso, avassuto hoti.
It is in this way, friends, that one is assailed by the influxes.”
Này các Tôn giả, như vậy là bị thấm ướt.
‘‘Kathañcāvuso, anavassuto hoti?
“How, friends, is one not assailed by the influxes?
‘‘Và này các Tôn giả, thế nào là không bị thấm ướt?
Idhāvuso, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe nādhimuccati, appiyarūpe rūpe na byāpajjati, upaṭṭhitakāyassati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme nādhimuccati, appiyarūpe dhamme na byāpajjati, upaṭṭhitakāyassati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.
Here, friends, a bhikkhu, having seen a form with the eye, does not become infatuated with pleasing forms, and does not react with aversion to displeasing forms; he dwells with mindfulness of the body established, with an immeasurable mind; and he truly understands that release of mind and release through wisdom whereby those evil, unwholesome states that have arisen in him cease without remainder…pe… having tasted a flavour with the tongue…pe… having cognized a phenomenon with the mind, he does not become infatuated with pleasing phenomena, and does not react with aversion to displeasing phenomena; he dwells with mindfulness of the body established, with an immeasurable mind; and he truly understands that release of mind and release through wisdom whereby those evil, unwholesome states that have arisen in him cease without remainder.
Ở đây, này các Tôn giả, một Tỳ-kheo thấy sắc bằng mắt, không bị mê đắm bởi sắc đáng yêu, không khởi sân hận với sắc không đáng yêu, sống với chánh niệm về thân an trú, với tâm vô lượng, và như thật hiểu rõ sự giải thoát tâm và giải thoát tuệ mà nhờ đó những pháp bất thiện, ác pháp đã khởi lên nơi vị ấy chấm dứt hoàn toàn…pe… nếm vị bằng lưỡi…pe… nhận thức pháp bằng ý, không bị mê đắm bởi pháp đáng yêu, không khởi sân hận với pháp không đáng yêu, sống với chánh niệm về thân an trú, với tâm vô lượng, và như thật hiểu rõ sự giải thoát tâm và giải thoát tuệ mà nhờ đó những pháp bất thiện, ác pháp đã khởi lên nơi vị ấy chấm dứt hoàn toàn.
Ayaṃ vuccatāvuso, bhikkhu anavassuto cakkhuviññeyyesu rūpesu…pe… anavassuto manoviññeyyesu dhammesu.
This, friends, is called a bhikkhu who is not assailed by the influxes regarding forms cognizable by the eye…pe… not assailed by the influxes regarding phenomena cognizable by the mind.
Này các Tôn giả, Tỳ-kheo này được gọi là người không bị thấm ướt bởi các sắc do mắt nhận thức…pe… không bị thấm ướt bởi các pháp do ý nhận thức.
Evaṃvihāriñcāvuso, bhikkhuṃ cakkhuto cepi naṃ māro upasaṅkamati, neva labhati māro otāraṃ, na labhati māro ārammaṇaṃ…pe… jivhāto cepi naṃ māro upasaṅkamati…pe… manato cepi naṃ māro upasaṅkamati, neva labhati māro otāraṃ, na labhati māro ārammaṇaṃ.
And if, friends, Māra approaches such a bhikkhu from the eye, Māra indeed gains no opening, Māra gains no foothold…pe… if Māra approaches him from the tongue…pe… if Māra approaches him from the mind, Māra indeed gains no opening, Māra gains no foothold.
Này các Tôn giả, khi Ma-ra đến gần một Tỳ-kheo sống như vậy từ phía mắt, Ma-ra không tìm được cơ hội, không tìm được đối tượng…pe… khi Ma-ra đến gần vị ấy từ phía lưỡi…pe… khi Ma-ra đến gần vị ấy từ phía ý, Ma-ra không tìm được cơ hội, không tìm được đối tượng.
‘‘Seyyathāpi, āvuso, kūṭāgāraṃ vā sālā vā bahalamattikā addāvalepanā.
“Just as, friends, a peaked house or hall, thickly plastered with mud, moist and daubed.
‘‘Này các Tôn giả, ví như một ngôi nhà có chóp nhọn hoặc một hội trường được trát vữa dày, được trét bùn ướt.
Puratthimāya cepi naṃ disāya puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya, neva labhetha aggi otāraṃ, na labhetha aggi ārammaṇaṃ…pe… pacchimāya cepi naṃ… uttarāya cepi naṃ… dakkhiṇāya cepi naṃ… heṭṭhimato cepi naṃ… uparimato cepi naṃ… yato kutoci cepi naṃ puriso ādittāya tiṇukkāya upasaṅkameyya, neva labhetha aggi otāraṃ, na labhetha aggi ārammaṇaṃ.
If a man were to approach it from the eastern direction with a flaming grass-torch, the fire would indeed gain no opening, the fire would gain no foothold…pe… if from the western direction… if from the northern direction… if from the southern direction… if from below… if from above… if a man were to approach it from any direction with a flaming grass-torch, the fire would indeed gain no opening, the fire would gain no foothold.
Nếu một người đến gần ngôi nhà ấy từ phía đông với một bó đuốc đang cháy, lửa không tìm được cơ hội, không tìm được đối tượng…pe… từ phía tây… từ phía bắc… từ phía nam… từ phía dưới… từ phía trên… nếu một người đến gần từ bất cứ phía nào với một bó đuốc đang cháy, lửa không tìm được cơ hội, không tìm được đối tượng.
Evameva kho, āvuso, evaṃvihāriṃ bhikkhuṃ cakkhuto cepi naṃ māro upasaṅkamati, neva labhati māro otāraṃ, na labhati māro ārammaṇaṃ…pe… manato cepi naṃ māro upasaṅkamati, neva labhati māro otāraṃ, na labhati māro ārammaṇaṃ.
In the same way, friends, if Māra approaches such a bhikkhu from the eye, Māra indeed gains no opening, Māra gains no foothold…pe… if Māra approaches him from the mind, Māra indeed gains no opening, Māra gains no foothold.
Cũng vậy, này các Tôn giả, khi Ma-ra đến gần một Tỳ-kheo sống như vậy từ phía mắt, Ma-ra không tìm được cơ hội, không tìm được đối tượng…pe… khi Ma-ra đến gần vị ấy từ phía ý, Ma-ra không tìm được cơ hội, không tìm được đối tượng.
Evaṃvihārī cāvuso, bhikkhu rūpe adhibhosi, na rūpā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; sadde bhikkhu adhibhosi, na saddā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; gandhe bhikkhu adhibhosi, na gandhā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; rase bhikkhu adhibhosi, na rasā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; phoṭṭhabbe bhikkhu adhibhosi, na phoṭṭhabbā bhikkhuṃ adhibhaṃsu; dhamme bhikkhu adhibhosi, na dhammā bhikkhuṃ adhibhaṃsu.
And, friends, such a bhikkhu overpowers forms, but forms do not overpower the bhikkhu; the bhikkhu overpowers sounds, but sounds do not overpower the bhikkhu; the bhikkhu overpowers odours, but odours do not overpower the bhikkhu; the bhikkhu overpowers flavours, but flavours do not overpower the bhikkhu; the bhikkhu overpowers tangibles, but tangibles do not overpower the bhikkhu; the bhikkhu overpowers phenomena, but phenomena do not overpower the bhikkhu.
Này các Tôn giả, một Tỳ-kheo sống như vậy chi phối được các sắc, các sắc không chi phối được Tỳ-kheo; chi phối được các tiếng, các tiếng không chi phối được Tỳ-kheo; chi phối được các mùi, các mùi không chi phối được Tỳ-kheo; chi phối được các vị, các vị không chi phối được Tỳ-kheo; chi phối được các xúc, các xúc không chi phối được Tỳ-kheo; chi phối được các pháp, các pháp không chi phối được Tỳ-kheo.
Ayaṃ vuccatāvuso, bhikkhu rūpādhibhū, saddādhibhū, gandhādhibhū, rasādhibhū, phoṭṭhabbādhibhū, dhammādhibhū, adhibhū, anadhibhūto* , adhibhosi te pāpake akusale dhamme saṃkilesike ponobbhavike sadare dukkhavipāke āyatiṃ jātijarāmaraṇiye.
This, friends, is called a bhikkhu who overpowers forms, overpowers sounds, overpowers odours, overpowers flavours, overpowers tangibles, overpowers phenomena, overpowering and not overpowered; he overpowers those evil, unwholesome states that defile, lead to renewed existence, are accompanied by suffering, result in misery, and lead to birth, aging, and death in the future.
Này các Tôn giả, Tỳ-kheo này được gọi là người chi phối được sắc, chi phối được tiếng, chi phối được mùi, chi phối được vị, chi phối được xúc, chi phối được pháp, là người chi phối được, không bị chi phối; vị ấy đã chi phối được các pháp bất thiện, ác pháp làm ô nhiễm, dẫn đến tái sanh, có khổ đau, có quả khổ, dẫn đến sanh, già, chết trong tương lai.
Evaṃ kho, āvuso, anavassuto hotī’’ti.
It is in this way, friends, that one is not assailed by the influxes.”
Này các Tôn giả, như vậy là không bị thấm ướt.”
244. Yato kho, bhikkhave, bhikkhu sabbesaṃyeva dukkhadhammānaṃ samudayañca atthaṅgamañca yathābhūtaṃ pajānāti.
Monks, when a bhikkhu truly understands the origin and cessation of all phenomena of suffering (dukkhadhammā)—the five khandhas which are the causes of suffering—
244. Này các Tỳ-khưu, khi một Tỳ-khưu thấy rõ đúng như thật sự sanh và sự diệt của tất cả các pháp khổ (dukkha-dhamma).
Tathā kho panassa kāmā diṭṭhā honti, yathāssa kāme passato, yo kāmesu kāmacchando kāmasneho kāmamucchā kāmapariḷāho, so nānuseti.
then sense pleasures appear to him in such a way that, seeing sense pleasures, any desire, clinging, infatuation, or feverish longing he has for sense pleasures does not lie dormant.
Khi ấy, các dục được vị ấy thấy rõ như thế nào, và khi vị ấy thấy các dục như vậy, thì dục tham, dục ái, dục mê, dục nhiệt trong các dục không còn tiềm ẩn nữa.
Tathā kho panassa cāro ca vihāro ca anubuddho hoti, yathā carantaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā nānusenti.
And his conduct and way of life are understood in such a way that, as he lives and conducts himself, evil, unwholesome states of covetousness and distress do not assail him.
Khi ấy, hành vi và sự an trú của vị ấy được thấu hiểu như thế nào, và khi vị ấy hành động và an trú như vậy, thì tham ái và sân hận, các pháp bất thiện ác không còn đeo bám nữa.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhuno kāmā diṭṭhā honti?
“And how, monks, do sense pleasures appear to a bhikkhu?
“Này các Tỳ-khưu, thế nào là các dục được vị Tỳ-khưu thấy rõ?
Yathāssa kāme passato, yo kāmesu kāmacchando kāmasneho kāmamucchā kāmapariḷāho, so nānuseti.
Such that, seeing sense pleasures, any desire, clinging, infatuation, or feverish longing he has for sense pleasures does not lie dormant.
Khi vị ấy thấy các dục như vậy, thì dục tham, dục ái, dục mê, dục nhiệt trong các dục không còn tiềm ẩn nữa.
Seyyathāpi, bhikkhave, aṅgārakāsu sādhikaporisā puṇṇā aṅgārānaṃ vītaccikānaṃ vītadhūmānaṃ.
Suppose, monks, there was a pit of glowing coals, more than a man’s height deep, full of coals, without flame, without smoke.
Ví như, này các Tỳ-khưu, một hố than đầy than hồng, sâu hơn một người, không còn ngọn lửa, không còn khói.
Atha puriso āgaccheyya jīvitukāmo amaritukāmo sukhakāmo dukkhapaṭikūlo.
Then a man comes along, desiring to live, not desiring to die, desiring happiness, averse to suffering.
Rồi một người đến, muốn sống, không muốn chết, muốn an lạc, ghê sợ khổ đau.
Tamenaṃ dve balavanto purisā nānābāhāsu gahetvā, taṃ aṅgārakāsuṃ upakaḍḍheyyuṃ.
Two strong men would seize him by both arms and drag him towards that pit of coals.
Hai người lực sĩ mạnh mẽ nắm lấy hai cánh tay của người ấy và kéo người ấy về phía hố than.
So iticīticeva kāyaṃ sannāmeyya.
He would twist and turn his body this way and that.
Người ấy sẽ uốn mình vặn vẹo tới lui.
Taṃ kissa hetu?
Why so?
Vì sao vậy?
Ñāta* ñhi, bhikkhave, tassa purisassa* imaṃ cāhaṃ aṅgārakāsuṃ papatissāmi, tatonidānaṃ maraṇaṃ vā nigacchissāmi maraṇamattaṃ vā dukkhanti.
Because, monks, it is known to that man that if I were to fall into this pit of coals, that would be a cause for me to meet either death or suffering like death.
Vì người ấy biết rõ, này các Tỳ-khưu, rằng: ‘Nếu ta rơi vào hố than này, thì do đó ta sẽ phải chịu cái chết hoặc nỗi đau khổ gần kề cái chết.’
Evameva kho, bhikkhave, bhikkhuno aṅgārakāsūpamā kāmā diṭṭhā honti, yathāssa kāme passato, yo kāmesu kāmacchando kāmasneho kāmamucchā kāmapariḷāho, so nānuseti.
Even so, monks, sense pleasures appear to a bhikkhu like a pit of glowing coals, such that, seeing sense pleasures, any desire, clinging, infatuation, or feverish longing he has for sense pleasures does not lie dormant.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, các dục được vị Tỳ-khưu thấy rõ như hố than, và khi vị ấy thấy các dục như vậy, thì dục tham, dục ái, dục mê, dục nhiệt trong các dục không còn tiềm ẩn nữa.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhuno cāro ca vihāro ca anubuddho hoti, yathā carantaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā nānussavanti* ?
“And how, monks, is a bhikkhu’s conduct and way of life understood, such that, as he lives and conducts himself, evil, unwholesome states of covetousness and distress do not assail him?
“Này các Tỳ-khưu, thế nào là hành vi và sự an trú của vị Tỳ-khưu được thấu hiểu, và khi vị ấy hành động và an trú như vậy, thì tham ái và sân hận, các pháp bất thiện ác không còn đeo bám nữa?
Seyyathāpi, bhikkhave, puriso bahukaṇṭakaṃ dāyaṃ paviseyya.
Suppose, monks, a man were to enter a thorny thicket.
Ví như, này các Tỳ-khưu, một người đi vào một khu rừng đầy gai.
Tassa puratopi kaṇṭako, pacchatopi kaṇṭako, uttaratopi kaṇṭako, dakkhiṇatopi kaṇṭako, heṭṭhatopi kaṇṭako, uparitopi kaṇṭako.
Thorns would be in front of him, behind him, to the north of him, to the south of him, below him, and above him.
Phía trước người ấy có gai, phía sau có gai, phía bắc có gai, phía nam có gai, phía dưới có gai, phía trên có gai.
So satova abhikkameyya, satova paṭikkameyya – ‘mā maṃ kaṇṭako’ti.
He would advance mindfully, and retreat mindfully, thinking: ‘May no thorn pierce me.’
Người ấy sẽ bước tới với chánh niệm, sẽ lùi lại với chánh niệm—‘mong sao gai không đâm ta’.
Evameva kho, bhikkhave, yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, ayaṃ vuccati ariyassa vinaye kaṇṭako’’ti.
Even so, monks, whatever is lovely and agreeable in the world, that is called a thorn in the Discipline of the Noble One.”
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, cái gì trong đời là đáng yêu, là khả lạc, cái đó được gọi là gai trong Giới luật của bậc Thánh.”
Iti viditvā* saṃvaro ca asaṃvaro ca veditabbo.
Having understood this, both restraint and lack of restraint should be known.
Sau khi biết như vậy, thì sự phòng hộ và không phòng hộ cần phải được biết.
‘‘Kathañca, bhikkhave, asaṃvaro hoti?
“And how, monks, is there lack of restraint?
“Này các Tỳ-khưu, thế nào là không phòng hộ?
Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe adhimuccati, appiyarūpe rūpe byāpajjati, anupaṭṭhitakāyassati ca viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme adhimuccati, appiyarūpe dhamme byāpajjati, anupaṭṭhitakāyassati ca viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.
Here, monks, having seen a form with the eye, a bhikkhu is infatuated with pleasing forms, and he becomes distressed by unpleasing forms. He dwells with bodily mindfulness unestablished and with a limited mind, and he does not truly understand that liberation of mind, liberation by wisdom, whereby those evil, unwholesome states that have arisen in him entirely cease… through having tasted a flavour with the tongue… through having cognized a mental phenomenon with the mind, he is infatuated with pleasing mental phenomena, and he becomes distressed by unpleasing mental phenomena. He dwells with bodily mindfulness unestablished and with a limited mind, and he does not truly understand that liberation of mind, liberation by wisdom, whereby those evil, unwholesome states that have arisen in him entirely cease.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thấy sắc bằng mắt, rồi say đắm trong sắc đáng yêu, và sân hận đối với sắc không đáng yêu; vị ấy an trú với chánh niệm về thân không được thiết lập, với tâm hạn hẹp, và không thấy rõ đúng như thật sự giải thoát tâm và sự giải thoát tuệ mà do đó các pháp bất thiện ác đã sanh nơi vị ấy được diệt tận không còn dư sót nữa… (cũng vậy) khi nếm vị bằng lưỡi… (cũng vậy) khi nhận thức pháp bằng ý, rồi say đắm trong pháp đáng yêu, và sân hận đối với pháp không đáng yêu; vị ấy an trú với chánh niệm về thân không được thiết lập, với tâm hạn hẹp, và không thấy rõ đúng như thật sự giải thoát tâm và sự giải thoát tuệ mà do đó các pháp bất thiện ác đã sanh nơi vị ấy được diệt tận không còn dư sót nữa.
Evaṃ kho, bhikkhave, asaṃvaro hoti.
It is in this way, monks, that there is lack of restraint.
Này các Tỳ-khưu, không phòng hộ là như vậy.
‘‘Kathañca, bhikkhave, saṃvaro hoti?
“And how, monks, is there restraint?
“Này các Tỳ-khưu, thế nào là phòng hộ?
Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe nādhimuccati, appiyarūpe rūpe na byāpajjati, upaṭṭhitakāyassati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti…pe… jivhā rasaṃ sāyitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme nādhimuccati, appiyarūpe dhamme na byāpajjati, upaṭṭhitakāyassati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.
Here, monks, having seen a form with the eye, a bhikkhu is not infatuated with pleasing forms, and he does not become distressed by unpleasing forms. He dwells with bodily mindfulness established and with an immeasurable mind, and he truly understands that liberation of mind, liberation by wisdom, whereby those evil, unwholesome states that have arisen in him entirely cease… having tasted a flavour with the tongue… having cognized a mental phenomenon with the mind, he is not infatuated with pleasing mental phenomena, and he does not become distressed by unpleasing mental phenomena. He dwells with bodily mindfulness established and with an immeasurable mind, and he truly understands that liberation of mind, liberation by wisdom, whereby those evil, unwholesome states that have arisen in him entirely cease.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thấy sắc bằng mắt, rồi không say đắm trong sắc đáng yêu, và không sân hận đối với sắc không đáng yêu; vị ấy an trú với chánh niệm về thân được thiết lập, với tâm vô lượng, và thấy rõ đúng như thật sự giải thoát tâm và sự giải thoát tuệ mà do đó các pháp bất thiện ác đã sanh nơi vị ấy được diệt tận không còn dư sót nữa… (cũng vậy) khi nếm vị bằng lưỡi… (cũng vậy) khi nhận thức pháp bằng ý, rồi không say đắm trong pháp đáng yêu, và không sân hận đối với pháp không đáng yêu; vị ấy an trú với chánh niệm về thân được thiết lập, với tâm vô lượng, và thấy rõ đúng như thật sự giải thoát tâm và sự giải thoát tuệ mà do đó các pháp bất thiện ác đã sanh nơi vị ấy được diệt tận không còn dư sót nữa.
Evaṃ kho, bhikkhave, saṃvaro hoti.
It is in this way, monks, that there is restraint.
Này các Tỳ-khưu, phòng hộ là như vậy.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso divasaṃsantatte* ayokaṭāhe dve vā tīṇi vā udakaphusitāni nipāteyya.
“Suppose, monks, a man were to drop two or three drops of water onto a red-hot iron plate.
“Ví như, này các Tỳ-khưu, một người nhỏ hai hoặc ba giọt nước vào một chảo sắt đã được nung nóng suốt cả ngày.
Dandho, bhikkhave, udakaphusitānaṃ nipāto, atha kho naṃ khippameva parikkhayaṃ pariyādānaṃ gaccheyya.
Slow, monks, would be the dropping of the water, but it would quickly vanish, come to an end.
Sự rơi của các giọt nước là chậm chạp, này các Tỳ-khưu, nhưng chúng sẽ nhanh chóng bị tiêu tan và biến mất.
Evameva kho, bhikkhave, tassa ce bhikkhuno evaṃ carato, evaṃ viharato kadāci karahaci satisammosā uppajjanti pāpakā akusalā sarasaṅkappā saṃyojaniyā, dandho, bhikkhave, satuppādo.
Even so, monks, if, when a bhikkhu is living and conducting himself in this way, evil, unwholesome, binding thoughts of sense pleasures arise in him due to a lapse of mindfulness, then, monks, the arising of mindfulness is slow.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, nếu một Tỳ-khưu đang hành động và an trú như vậy, đôi khi có sự lãng quên chánh niệm sanh khởi, những tư duy ác bất thiện, có tính chất trói buộc, thì sự sanh khởi của chánh niệm là chậm chạp, này các Tỳ-khưu.
Atha kho naṃ khippameva pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṃ gameti.
But he quickly abandons them, dispels them, makes an end of them, and brings them to an end.
Nhưng vị ấy lập tức từ bỏ, xua tan, chấm dứt, đưa chúng đến chỗ không còn tồn tại.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhuno cāro ca vihāro ca anubuddho hoti; yathā carantaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā nānussavanti.
It is in this way, monks, that a bhikkhu’s conduct and way of life are understood, such that, as he lives and conducts himself, evil, unwholesome states of covetousness and distress do not assail him.
Này các Tỳ-khưu, hành vi và sự an trú của vị Tỳ-khưu được thấu hiểu là như vậy; khi vị ấy hành động và an trú như vậy, thì tham ái và sân hận, các pháp bất thiện ác không còn đeo bám nữa.
Tañce, bhikkhave, bhikkhuṃ evaṃ carantaṃ evaṃ viharantaṃ rājāno vā rājamahāmattā vā mittā vā amaccā vā ñātī vā sālohitā vā, bhogehi abhihaṭṭhuṃ pavāreyyuṃ – ‘ehi* , bho purisa, kiṃ te ime kāsāvā anudahanti, kiṃ muṇḍo kapālamanucarasi, ehi hīnāyāvattitvā bhoge ca bhuñjassu, puññāni ca karohī’ti.
And if, monks, kings or royal ministers, friends or associates, relatives or blood-relations were to approach such a bhikkhu, who is living and conducting himself in this way, and invite him with riches, saying: ‘Come, good sir, why do these ochre robes burn you? Why do you wander with a shaven head and carrying an alms bowl? Come, return to a lower life, enjoy wealth, and perform meritorious deeds!’
Nếu, này các Tỳ-khưu, khi một Tỳ-khưu đang hành động và an trú như vậy, các vua chúa, hoặc đại thần, hoặc bạn bè, hoặc người thân, hoặc bà con huyết thống đến mời mọc vị ấy bằng của cải rằng: ‘Này người thiện nam, những y cà-sa này có ích gì cho ông? Sao ông lại cạo đầu và sống đời khất thực? Hãy trở lại đời thấp kém hơn, hãy hưởng thụ của cải, và hãy làm các việc phước thiện!’
So vata, bhikkhave, bhikkhu evaṃ caranto evaṃ viharanto sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
It is not possible, monks, that such a bhikkhu, living and conducting himself in this way, would renounce the training and return to a lower life.
Thì, này các Tỳ-khưu, việc một Tỳ-khưu đang hành động và an trú như vậy lại từ bỏ giới luật để trở lại đời thấp kém hơn là điều không thể xảy ra.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, gaṅgā nadī pācīnaninnā pācīnapoṇā pācīnapabbhārā.
“Suppose, monks, the river Ganges flowed, inclined to the east, sloping to the east, heading towards the east.
“Ví như, này các Tỳ-khưu, sông Hằng chảy về phía đông, nghiêng về phía đông, trôi về phía đông.
Atha mahājanakāyo āgaccheyya kuddāla-piṭakaṃ ādāya – ‘mayaṃ imaṃ gaṅgaṃ nadiṃ pacchāninnaṃ karissāma pacchāpoṇaṃ pacchāpabbhāra’nti.
Then a large crowd of people came, taking spades and baskets, and said: ‘We will make this river Ganges flow to the west, slope to the west, head towards the west.’
Rồi một đám đông người đến, mang theo cuốc và giỏ—‘chúng ta sẽ làm cho sông Hằng này chảy về phía tây, nghiêng về phía tây, trôi về phía tây’.
Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu kho so mahājanakāyo gaṅgaṃ nadiṃ pacchāninnaṃ kareyya pacchāpoṇaṃ pacchāpabbhāra’’nti?
“What do you think, bhikkhus? Would that great multitude be able to make the river Ganges flow backwards, incline backwards, slope backwards?”
Này các Tỳ-kheo, các ông nghĩ sao, liệu đại chúng ấy có thể làm cho sông Hằng chảy ngược, trôi ngược, dốc ngược lại không?
‘‘No hetaṃ, bhante’’.
“No, Venerable Sir, that is not possible.”
Bạch Thế Tôn, không thể được.
‘‘Taṃ kissa hetu’’?
“For what reason?”
Vì lý do gì?
‘‘Gaṅgā, bhante, nadī pācīnaninnā pācīnapoṇā pācīnapabbhārā; sā na sukarā pacchāninnā kātuṃ pacchāpoṇā pacchāpabbhārā.
“Venerable Sir, the river Ganges flows east, inclines east, slopes east; it is not easy to make it flow backwards, incline backwards, slope backwards.
Bạch Thế Tôn, sông Hằng chảy xuôi về phía đông, trôi về phía đông, dốc về phía đông; không dễ dàng làm cho nó chảy ngược, trôi ngược, dốc ngược lại.
Yāvadeva ca pana so mahājanakāyo kilamathassa vighātassa bhāgī assā’’ti.
And that great multitude would only incur fatigue and vexation.”
Đại chúng ấy chỉ chuốc lấy sự mệt mỏi và tổn hại mà thôi.
‘‘Evameva kho, bhikkhave, tañce bhikkhuṃ evaṃ carantaṃ evaṃ viharantaṃ rājāno vā rājamahāmattā vā mittā vā amaccā vā ñātī vā sālohitā vā bhogehi abhihaṭṭhuṃ pavāreyyuṃ – ‘ehi, bho purisa, kiṃ te ime kāsāvā anudahanti, kiṃ muṇḍo kapālamanucarasi, ehi hīnāyāvattitvā bhoge ca bhuñjassu, puññāni ca karohī’ti.
“Even so, bhikkhus, if kings or royal ministers, friends or colleagues, relatives or kinsmen were to invite that bhikkhu, living and abiding in such a way, offering him riches, saying: ‘Come, good sir, why do these ochre robes afflict you? Why do you wander with a shaven head and a bowl? Come, return to a lower life, enjoy riches, and perform meritorious deeds!’
Cũng vậy, này các Tỳ-kheo, nếu các vị vua, các đại thần của vua, bạn bè, quan lại, bà con, thân quyến mời chào Tỳ-kheo đang sống và hành trì như vậy với tài sản rằng: ‘Này người kia, sao ngươi lại mặc y cà-sa này, sao ngươi lại cạo đầu và mang bát khất thực? Hãy từ bỏ đời sống thấp kém này, hãy thọ hưởng tài sản và tạo các phước thiện!’
So vata, bhikkhave, bhikkhu evaṃ caranto evaṃ viharanto sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
That such a bhikkhu, bhikkhus, living and abiding in such a way, would renounce the training and return to a lower life – this is not a possibility.
Này các Tỳ-kheo, Tỳ-kheo đang sống và hành trì như vậy mà từ bỏ học giới để trở về đời sống thấp kém thì điều đó không thể có được.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì lý do gì?
Yañhi taṃ, bhikkhave, cittaṃ dīgharattaṃ vivekaninnaṃ vivekapoṇaṃ vivekapabbhāraṃ, tathā* hīnāyāvattissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti.
Because, bhikkhus, that mind has long inclined towards seclusion, gravitated towards seclusion, sloped towards seclusion; that it would return to a lower life is not a possibility.”
Vì tâm đó, này các Tỳ-kheo, đã từ lâu hướng về viễn ly, nghiêng về viễn ly, dốc về viễn ly, nên việc nó trở về đời sống thấp kém là điều không thể có được.
Sattamaṃ.
The Seventh.
Thứ bảy.
Atha kho so bhikkhu asantuṭṭho tassa bhikkhussa pañhaveyyākaraṇena, yenaññataro bhikkhu tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā taṃ bhikkhuṃ etadavoca – ‘‘kittāvatā nu kho, āvuso, bhikkhuno dassanaṃ suvisuddhaṃ hotī’’ti?
Then that bhikkhu, not satisfied with that bhikkhu’s explanation of the question, approached another bhikkhu, and having approached, he said to that bhikkhu: “Friend, to what extent is a bhikkhu’s vision well-purified?”
Rồi Tỳ-kheo kia không hài lòng với lời giải đáp câu hỏi của Tỳ-kheo ấy, liền đến một Tỳ-kheo khác; sau khi đến, vị ấy nói với Tỳ-kheo kia rằng: “Này Hiền giả, Tỳ-kheo có sự thấy được thanh tịnh hoàn toàn đến mức nào?”
‘‘Yato kho, āvuso, bhikkhu yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhammanti yathābhūtaṃ pajānāti, ettāvatā, kho, āvuso, bhikkhuno dassanaṃ suvisuddhaṃ hotī’’ti.
“Friend, when a bhikkhu truly understands, as it really is, that whatever is of the nature to arise, all that is of the nature to cease, to that extent is a bhikkhu’s vision well-purified,” he replied.
“Này Hiền giả, khi Tỳ-kheo như thật tuệ tri rằng ‘bất cứ pháp nào có sự tập khởi, tất cả pháp ấy đều có sự đoạn diệt’, chừng đó, này Hiền giả, sự thấy của Tỳ-kheo được thanh tịnh hoàn toàn.”
Atha kho so bhikkhu asantuṭṭho tassa bhikkhussa pañhaveyyākaraṇena, yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘idhāhaṃ, bhante, yenaññataro bhikkhu tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā taṃ bhikkhuṃ etadavocaṃ – kittāvatā nu kho, āvuso, bhikkhuno dassanaṃ suvisuddhaṃ hotī’ti?
Then that bhikkhu, not satisfied with that bhikkhu’s explanation of the question, approached the Blessed One, and having approached, he said to the Blessed One: “Venerable Sir, here I approached a certain bhikkhu, and having approached, I said to that bhikkhu: ‘Friend, to what extent is a bhikkhu’s vision well-purified?’
Rồi Tỳ-kheo kia không hài lòng với lời giải đáp câu hỏi của Tỳ-kheo ấy, liền đến Thế Tôn; sau khi đến, vị ấy bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, ở đây con đã đến một Tỳ-kheo; sau khi đến, con đã nói với Tỳ-kheo ấy rằng: ‘Này Hiền giả, Tỳ-kheo có sự thấy được thanh tịnh hoàn toàn đến mức nào?’
Evaṃ vutte, bhante, so bhikkhu maṃ etadavoca – ‘yato kho, āvuso, bhikkhu channaṃ phassāyatanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca yathābhūtaṃ pajānāti, ettāvatā kho, āvuso, bhikkhuno dassanaṃ suvisuddhaṃ hotī’ti.
When this was said, Venerable Sir, that bhikkhu replied to me: ‘Friend, when a bhikkhu truly understands the origin and passing away of the six spheres of contact, to that extent is a bhikkhu’s vision well-purified.’
Bạch Thế Tôn, khi được hỏi như vậy, Tỳ-kheo ấy đã nói với con rằng: ‘Này Hiền giả, khi Tỳ-kheo như thật tuệ tri sự tập khởi và sự đoạn diệt của sáu xúc xứ, chừng đó, này Hiền giả, sự thấy của Tỳ-kheo được thanh tịnh hoàn toàn.’
Atha khvāhaṃ, bhante, asantuṭṭho tassa bhikkhussa pañhaveyyākaraṇena, yenaññataro bhikkhu tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā taṃ bhikkhuṃ etadavocaṃ – ‘kittāvatā nu kho, āvuso, bhikkhuno dassanaṃ suvisuddhaṃ hotī’ti?
Then, Venerable Sir, I, not satisfied with that bhikkhu’s explanation of the question, approached another bhikkhu, and having approached, I said to that bhikkhu: ‘Friend, to what extent is a bhikkhu’s vision well-purified?’
Rồi, bạch Thế Tôn, con không hài lòng với lời giải đáp câu hỏi của Tỳ-kheo ấy, liền đến một Tỳ-kheo khác; sau khi đến, con đã nói với Tỳ-kheo kia rằng: ‘Này Hiền giả, Tỳ-kheo có sự thấy được thanh tịnh hoàn toàn đến mức nào?’
Evaṃ vutte, bhante, so bhikkhu maṃ etadavoca – ‘yato kho, āvuso, bhikkhu pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ…pe… catunnaṃ mahābhūtānaṃ samudayañca atthaṅgamañca yathābhūtaṃ pajānāti…pe… yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhammanti yathābhūtaṃ pajānāti, ettāvatā kho, āvuso, bhikkhuno dassanaṃ suvisuddhaṃ hotī’ti.
When this was said, Venerable Sir, that bhikkhu replied to me: ‘Friend, when a bhikkhu truly understands the origin and passing away of the five aggregates of clinging… of the four great elements… when he truly understands that whatever is of the nature to arise, all that is of the nature to cease, to that extent is a bhikkhu’s vision well-purified.’
Bạch Thế Tôn, khi được hỏi như vậy, Tỳ-kheo ấy đã nói với con rằng: ‘Này Hiền giả, khi Tỳ-kheo như thật tuệ tri sự tập khởi và sự đoạn diệt của năm uẩn chấp thủ… (cũng như) của bốn đại chủng… (cũng như) rằng bất cứ pháp nào có sự tập khởi, tất cả pháp ấy đều có sự đoạn diệt, chừng đó, này Hiền giả, sự thấy của Tỳ-kheo được thanh tịnh hoàn toàn.’
Atha khvāhaṃ, bhante, asantuṭṭho tassa bhikkhussa pañhaveyyākaraṇena yena bhagavā tenupasaṅkamiṃ ( )* .
Then, Venerable Sir, I, not satisfied with that bhikkhu’s explanation of the question, approached the Blessed One.
Rồi, bạch Thế Tôn, con không hài lòng với lời giải đáp câu hỏi của Tỳ-kheo ấy, liền đến Thế Tôn.
Kittāvatā nu kho, bhante, bhikkhuno dassanaṃ suvisuddhaṃ hotī’’ti?
Venerable Sir, to what extent is a bhikkhu’s vision well-purified?”
Bạch Thế Tôn, Tỳ-kheo có sự thấy được thanh tịnh hoàn toàn đến mức nào?”
‘‘Seyyathāpi, bhikkhu, purisassa kiṃsuko adiṭṭhapubbo assa.
“Bhikkhu, suppose a man had never seen a kiṃsuka tree.
“Này Tỳ-kheo, ví như có người chưa từng thấy cây kiṃsuka.
So yenaññataro puriso kiṃsukassa dassāvī tenupasaṅkameyya.
He would approach another man who had seen a kiṃsuka tree.
Người ấy đến một người khác đã từng thấy cây kiṃsuka.
Upasaṅkamitvā taṃ purisaṃ evaṃ vadeyya – ‘kīdiso, bho purisa, kiṃsuko’ti?
Having approached, he would say to that man: ‘Good sir, what is a kiṃsuka tree like?’
Sau khi đến, người ấy nói với người kia rằng: ‘Này Hiền giả, cây kiṃsuka như thế nào?’
So evaṃ vadeyya – ‘kāḷako kho, ambho purisa, kiṃsuko – seyyathāpi jhāmakhāṇū’ti.
He would reply: ‘Good sir, a kiṃsuka tree is black, like a burnt tree-stump.’
Người kia nói: ‘Này Hiền giả, cây kiṃsuka màu đen, như một gốc cây bị cháy.’
Tena kho pana, bhikkhu, samayena tādisovassa kiṃsuko yathāpi* tassa purisassa dassanaṃ.
And at that time, bhikkhu, the kiṃsuka tree would be such as it appeared to that man.
Này Tỳ-kheo, vào thời điểm đó, cây kiṃsuka đúng là như vậy, như người kia đã thấy.
Atha kho, so bhikkhu, puriso asantuṭṭho tassa purisassa pañhaveyyākaraṇena, yenaññataro puriso kiṃsukassa dassāvī tenupasaṅkameyya; upasaṅkamitvā taṃ purisaṃ evaṃ vadeyya – ‘kīdiso, bho purisa, kiṃsuko’ti?
Then, bhikkhu, that man, not satisfied with that man’s explanation of the question, would approach another man who had seen a kiṃsuka tree; having approached, he would say to that man: ‘Good sir, what is a kiṃsuka tree like?’
Rồi, này Tỳ-kheo, người ấy không hài lòng với lời giải đáp câu hỏi của người kia, liền đến một người khác đã từng thấy cây kiṃsuka; sau khi đến, người ấy nói với người kia rằng: ‘Này Hiền giả, cây kiṃsuka như thế nào?’
So evaṃ vadeyya – ‘lohitako kho, ambho purisa, kiṃsuko – seyyathāpi maṃsapesī’ti.
He would reply: ‘Good sir, a kiṃsuka tree is red, like a piece of meat.’
Người kia nói: ‘Này Hiền giả, cây kiṃsuka màu đỏ, như một miếng thịt.’
Tena kho pana, bhikkhu, samayena tādisovassa kiṃsuko yathāpi tassa purisassa dassanaṃ.
And at that time, bhikkhu, the kiṃsuka tree would be such as it appeared to that man.
Này Tỳ-kheo, vào thời điểm đó, cây kiṃsuka đúng là như vậy, như người kia đã thấy.
Atha kho so bhikkhu puriso asantuṭṭho tassa purisassa pañhaveyyākaraṇena, yenaññataro puriso kiṃsukassa dassāvī tenupasaṅkameyya; upasaṅkamitvā taṃ purisaṃ evaṃ vadeyya – ‘kīdiso, bho purisa, kiṃsuko’ti?
Then that man, not satisfied with that man’s explanation of the question, would approach another man who had seen a kiṃsuka tree; having approached, he would say to that man: ‘Good sir, what is a kiṃsuka tree like?’
Rồi, này Tỳ-kheo, người ấy không hài lòng với lời giải đáp câu hỏi của người kia, liền đến một người khác đã từng thấy cây kiṃsuka; sau khi đến, người ấy nói với người kia rằng: ‘Này Hiền giả, cây kiṃsuka như thế nào?’
So evaṃ vadeyya – ‘ocīrakajāto* kho, ambho purisa, kiṃsuko ādinnasipāṭiko – seyyathāpi sirīso’ti.
He would reply: ‘Good sir, a kiṃsuka tree bears pendulous, sword-like pods, like a sirīsa tree.’
Người kia nói: ‘Này Hiền giả, cây kiṃsuka có nhiều vỏ cây rủ xuống, có những quả như vỏ kiếm, như cây sirīsa.’
Tena kho pana, bhikkhu, samayena tādisovassa kiṃsuko, yathāpi tassa purisassa dassanaṃ.
And at that time, bhikkhu, the kiṃsuka tree would be such as it appeared to that man.
Này Tỳ-kheo, vào thời điểm đó, cây kiṃsuka đúng là như vậy, như người kia đã thấy.
Atha kho so bhikkhu puriso asantuṭṭho tassa purisassa pañhaveyyākaraṇena, yenaññataro puriso kiṃsukassa dassāvī tenupasaṅkameyya; upasaṅkamitvā taṃ purisaṃ evaṃ vadeyya – ‘kīdiso, bho purisa, kiṃsuko’ti?
Then the bhikkhu-man, being dissatisfied with the explanation of that man, would approach another man who had seen a kiṃsuka tree; having approached him, he would speak to that man thus: ‘Sir, what is the kiṃsuka like?’
Này Tỳ-khưu, rồi người Tỳ-khưu ấy không thỏa mãn với lời giải đáp của người kia, liền đến gặp một người khác đã từng thấy cây kiṃsuka; sau khi đến, người ấy hỏi người kia rằng: ‘Này bạn, cây kiṃsuka như thế nào?’
So evaṃ vadeyya – ‘bahalapattapalāso sandacchāyo* kho, ambho purisa, kiṃsuko – seyyathāpi nigrodho’ti.
He would say, ‘Sir, the kiṃsuka tree has thick leaves and foliage, providing dense shade, just like a banyan tree.’
Người ấy sẽ nói rằng: ‘Này bạn, cây kiṃsuka có lá dày đặc, bóng mát liền kề, giống như cây đa vậy.’
Tena kho pana, bhikkhu, samayena tādisovassa kiṃsuko, yathāpi tassa purisassa dassanaṃ.
And at that time, bhikkhu, the kiṃsuka tree would indeed be such as that man had seen.
Này Tỳ-khưu, vào thời điểm đó, cây kiṃsuka đúng là như vậy, đúng như sự thấy của người ấy.
Evameva kho, bhikkhu, yathā yathā adhimuttānaṃ tesaṃ sappurisānaṃ dassanaṃ suvisuddhaṃ hoti, tathā tathā kho tehi sappurisehi byākataṃ.
Just so, bhikkhu, the more purified the vision of those noble persons becomes, the more truly do those noble persons explain it.
Cũng vậy, này Tỳ-khưu, tùy theo sự thấy của những bậc thiện nhân có tâm giải thoát thanh tịnh như thế nào, thì các bậc thiện nhân ấy giải đáp như thế đó.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhu, rañño paccantimaṃ nagaraṃ daḷhuddhāpaṃ* daḷhapākāratoraṇaṃ chadvāraṃ.
“Bhikkhus, just as a king’s frontier city has strong foundations, strong walls and gates, and six entrances.
“Này Tỳ-khưu, ví như một thành phố biên giới của nhà vua, có tường đắp kiên cố, cổng thành và tường rào vững chắc, có sáu cửa.
Tatrassa dovāriko paṇḍito byatto medhāvī, aññātānaṃ nivāretā, ñātānaṃ pavesetā.
There would be a doorkeeper there, wise, skillful, intelligent, who prevents strangers and allows friends to enter.
Ở đó có một người gác cổng thông minh, tài giỏi, có trí tuệ, ngăn cản những người không quen biết, cho phép những người quen biết vào.
Puratthimāya disāya āgantvā sīghaṃ dūtayugaṃ taṃ dovārikaṃ evaṃ vadeyya – ‘kahaṃ, bho purisa, imassa nagarassa nagarassāmī’ti?
A swift pair of messengers would come from the eastern direction and speak to that doorkeeper thus: ‘Sir, where is the lord of this city?’
Một cặp sứ giả nhanh nhẹn từ phương Đông đến, hỏi người gác cổng ấy rằng: ‘Này bạn, chủ thành của thành phố này ở đâu?’
So evaṃ vadeyya – ‘eso, bhante, majjhe siṅghāṭake nisinno’ti.
He would say, ‘Sir, he is seated in the middle of the crossroads.’
Người ấy sẽ nói: ‘Thưa quý vị, người ấy đang ngồi ở ngã tư đường giữa thành.’
Atha kho taṃ sīghaṃ dūtayugaṃ nagarassāmikassa yathābhūtaṃ vacanaṃ niyyātetvā yathāgatamaggaṃ paṭipajjeyya.
Then that swift pair of messengers, having delivered the actual message to the lord of the city, would return along the path they came.
Rồi cặp sứ giả nhanh nhẹn ấy truyền đạt lời nói đúng sự thật của chủ thành, và trở về con đường cũ.
Pacchimāya disāya āgantvā sīghaṃ dūtayugaṃ…pe… uttarāya disāya… dakkhiṇāya disāya āgantvā sīghaṃ dūtayugaṃ taṃ dovārikaṃ evaṃ vadeyya – ‘kahaṃ, bho purisa, imassa nagarassāmī’ti?
A swift pair of messengers would come from the western direction… from the northern direction… from the southern direction and speak to that doorkeeper thus: ‘Sir, where is the lord of this city?’
Một cặp sứ giả nhanh nhẹn từ phương Tây đến… (tương tự)… từ phương Bắc… từ phương Nam đến, hỏi người gác cổng ấy rằng: ‘Này bạn, chủ thành của thành phố này ở đâu?’
So evaṃ vadeyya – ‘eso, bhante, majjhe siṅghāṭake nisinno’ti.
He would say, ‘Sir, he is seated in the middle of the crossroads.’
Người ấy sẽ nói: ‘Thưa quý vị, người ấy đang ngồi ở ngã tư đường giữa thành.’
Atha kho taṃ sīghaṃ dūtayugaṃ nagarassāmikassa yathābhūtaṃ vacanaṃ niyyātetvā yathāgatamaggaṃ paṭipajjeyya.
Then that swift pair of messengers, having delivered the actual message to the lord of the city, would return along the path they came.
Rồi cặp sứ giả nhanh nhẹn ấy truyền đạt lời nói đúng sự thật của chủ thành, và trở về con đường cũ.
‘‘Upamā kho myāyaṃ, bhikkhu, katā atthassa viññāpanāya.
“Bhikkhu, this simile was made by me to convey the meaning.
“Này Tỳ-khưu, ta đã đưa ra ví dụ này để làm rõ ý nghĩa.
Ayañcettha attho – ‘nagara’nti kho, bhikkhu, imassetaṃ cātumahābhūtikassa kāyassa adhivacanaṃ mātāpettikasambhavassa odanakummāsūpacayassa aniccucchādanaparimaddanabhedanaviddhaṃsanadhammassa.
And here is the meaning: ‘City,’ bhikkhu, is a designation for this body, composed of the four great elements, born of mother and father, sustained by rice and gruel, impermanent, subject to rubbing, mashing, breaking up, and disintegration.
Và đây là ý nghĩa trong đó: ‘Thành phố’, này Tỳ-khưu, là tên gọi của thân tứ đại này, do cha mẹ tạo ra, được nuôi dưỡng bằng cơm cháo, có bản chất vô thường, bị chà xát, bị nghiền nát, bị phân rã và bị hủy hoại.
‘Cha dvārā’ti kho, bhikkhu, channetaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ.
‘Six entrances,’ bhikkhu, is a designation for the six internal sense bases.
‘Sáu cửa’, này Tỳ-khưu, là tên gọi của sáu nội xứ.
‘Dovāriko’ti kho, bhikkhu, satiyā etaṃ adhivacanaṃ.
‘Doorkeeper,’ bhikkhu, is a designation for mindfulness (sati).
‘Người gác cổng’, này Tỳ-khưu, là tên gọi của chánh niệm (sati).
‘Sīghaṃ dūtayuga’nti kho, bhikkhu, samathavipassanānetaṃ adhivacanaṃ.
‘Swift pair of messengers,’ bhikkhu, is a designation for tranquility (samatha) and insight (vipassanā).
‘Cặp sứ giả nhanh nhẹn’, này Tỳ-khưu, là tên gọi của samatha (chỉ) và vipassanā (quán).
‘Nagarassāmī’ti kho, bhikkhu, viññāṇassetaṃ adhivacanaṃ.
‘Lord of the city,’ bhikkhu, is a designation for consciousness (viññāṇa).
‘Chủ thành’, này Tỳ-khưu, là tên gọi của thức (viññāṇa).
‘Majjhe siṅghāṭako’ti kho, bhikkhu, catunnetaṃ mahābhūtānaṃ adhivacanaṃ – pathavīdhātuyā, āpodhātuyā, tejodhātuyā, vāyodhātuyā.
‘Middle of the crossroads,’ bhikkhu, is a designation for the four great elements: the earth element, the water element, the fire element, and the air element.
‘Ngã tư đường giữa thành’, này Tỳ-khưu, là tên gọi của bốn đại giới: địa giới, thủy giới, hỏa giới, phong giới.
‘Yathābhūtaṃ vacana’nti kho, bhikkhu, nibbānassetaṃ adhivacanaṃ.
‘Actual message,’ bhikkhu, is a designation for Nibbāna.
‘Lời nói đúng sự thật’, này Tỳ-khưu, là tên gọi của Nibbāna (Niết-bàn).
‘Yathāgatamaggo’ti kho, bhikkhu, ariyassetaṃ aṭṭhaṅgikassa maggassa adhivacanaṃ, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhiyā…pe… sammāsamādhissā’’ti.
‘Path they came,’ bhikkhu, is a designation for the Noble Eightfold Path, namely—right view… right concentration.”
‘Con đường cũ’, này Tỳ-khưu, là tên gọi của Bát chánh đạo, đó là: chánh kiến… (tương tự)… chánh định.”
Aṭṭhamaṃ.
The Eighth.
Bài kinh thứ tám.
246. ‘‘Yassa kassaci, bhikkhave, bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā cakkhuviññeyyesu rūpesu uppajjeyya chando vā rāgo vā doso vā moho vā paṭighaṃ vāpi* cetaso, tato cittaṃ nivāreyya.
246. “Bhikkhus, if any bhikkhu or bhikkhunī should arouse desire (chanda) or lust (rāga) or aversion (dosa) or delusion (moha) or mental irritation (paṭighaṃ) in regard to visible forms cognizable by the eye, they should restrain their mind from that.
246. “Này các Tỳ-khưu, nếu bất cứ Tỳ-khưu hay Tỳ-khưu-ni nào khởi lên tham dục, hay ái dục, hay sân hận, hay si mê, hay sự chướng ngại trong tâm đối với các sắc khả kiến bằng mắt, thì hãy ngăn tâm khỏi điều đó.
Sabhayo ceso maggo sappaṭibhayo ca sakaṇṭako ca sagahano ca ummaggo ca kummaggo ca duhitiko ca.
For this path is perilous and fraught with danger, thorny and dense; it is a wrong path, a bad path, and it leads to suffering.
Con đường này đầy hiểm nguy, đầy sợ hãi, đầy chông gai, đầy rừng rậm, là đường sai, là đường xấu, và là nguồn gốc của khổ đau.
Asappurisasevito ceso maggo, na ceso maggo sappurisehi sevito.
This path is frequented by ignoble persons, not by noble persons.
Con đường này được những kẻ bất thiện đi theo, không phải là con đường được những bậc thiện nhân đi theo.
Na tvaṃ etaṃ arahasīti.
‘You are not fit for this,’ so saying,
Ngươi không xứng đáng với điều đó.
Tato cittaṃ nivāraye cakkhuviññeyyehi rūpehi…pe… yassa kassaci, bhikkhave, bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā jivhāviññeyyesu rasesu…pe… manoviññeyyesu dhammesu uppajjeyya chando vā rāgo vā doso vā moho vā paṭighaṃ vāpi cetaso tato cittaṃ nivāreyya.
they should restrain their mind from visible forms cognizable by the eye… if any bhikkhu or bhikkhunī should arouse desire or lust or aversion or delusion or mental irritation in regard to tastes cognizable by the tongue… in regard to phenomena cognizable by the mind, they should restrain their mind from that.
Từ đó, hãy ngăn tâm khỏi các sắc khả kiến bằng mắt… (tương tự)… Này các Tỳ-khưu, nếu bất cứ Tỳ-khưu hay Tỳ-khưu-ni nào khởi lên tham dục, hay ái dục, hay sân hận, hay si mê, hay sự chướng ngại trong tâm đối với các vị khả tri bằng lưỡi… (tương tự)… đối với các pháp khả tri bằng ý, thì hãy ngăn tâm khỏi điều đó.
Sabhayo ceso maggo sappaṭibhayo ca sakaṇṭako ca sagahano ca ummaggo ca kummaggo ca duhitiko ca.
For this path is perilous and fraught with danger, thorny and dense; it is a wrong path, a bad path, and it leads to suffering.
Con đường này đầy hiểm nguy, đầy sợ hãi, đầy chông gai, đầy rừng rậm, là đường sai, là đường xấu, và là nguồn gốc của khổ đau.
Asappurisasevito ceso maggo, na ceso maggo sappurisehi sevito.
This path is frequented by ignoble persons, not by noble persons.
Con đường này được những kẻ bất thiện đi theo, không phải là con đường được những bậc thiện nhân đi theo.
Na tvaṃ etaṃ arahasīti.
‘You are not fit for this,’ so saying,
Ngươi không xứng đáng với điều đó.
Tato cittaṃ nivāraye manoviññeyyehi dhammehi.
they should restrain their mind from phenomena cognizable by the mind.
Từ đó, hãy ngăn tâm khỏi các pháp khả tri bằng ý.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, kiṭṭhaṃ sampannaṃ kiṭṭhārakkho ca appamatto goṇo ca kiṭṭhādo aduṃ kiṭṭhaṃ otareyya.
“Bhikkhus, just as when a field of crops is ripe, and the crop guardian is diligent, if a crop-eating ox were to enter that field.
“Này các Tỳ-khưu, ví như một cánh đồng lúa đã chín, người giữ lúa không lơ đễnh, và con bò ăn lúa ấy đi vào cánh đồng.
Tamenaṃ kiṭṭhārakkho nāsāyaṃ suggahitaṃ gaṇheyya.
The crop guardian would seize it firmly by the nose-rope.
Người giữ lúa sẽ nắm chặt mũi nó.
Nāsāyaṃ suggahitaṃ gahetvā uparighaṭāyaṃ suniggahitaṃ niggaṇheyya.
Having seized it firmly by the nose-rope, he would restrain it tightly by holding it between its horns.
Sau khi nắm chặt mũi nó, người ấy sẽ ghì chặt nó giữa hai sừng.
Uparighaṭāyaṃ suniggahitaṃ niggahetvā daṇḍena sutāḷitaṃ tāḷeyya.
Having restrained it tightly between its horns, he would beat it soundly with a stick.
Sau khi ghì chặt nó giữa hai sừng, người ấy sẽ đánh nó thật đau bằng gậy.
Daṇḍena sutāḷitaṃ tāḷetvā osajjeyya.
Having beaten it soundly with a stick, he would let it go.
Sau khi đánh nó thật đau bằng gậy, người ấy sẽ thả nó ra.
Dutiyampi kho, bhikkhave …pe… tatiyampi kho, bhikkhave, goṇo kiṭṭhādo aduṃ kiṭṭhaṃ otareyya.
For a second time, bhikkhus, if… for a third time, bhikkhus, if the crop-eating ox were to enter that field.
Lần thứ hai, này các Tỳ-khưu… (tương tự)… lần thứ ba, này các Tỳ-khưu, con bò ăn lúa ấy đi vào cánh đồng.
Tamenaṃ kiṭṭhārakkho nāsāyaṃ suggahitaṃ gaṇheyya.
The crop guardian would seize it firmly by the nose-rope.
Người giữ lúa sẽ nắm chặt mũi nó.
Nāsāyaṃ suggahitaṃ gahetvā uparighaṭāyaṃ suniggahitaṃ niggaṇheyya.
Having seized it firmly by the nose-rope, he would restrain it tightly by holding it between its horns.
Sau khi nắm chặt mũi nó, người ấy sẽ ghì chặt nó giữa hai sừng.
Uparighaṭāyaṃ suniggahitaṃ niggahetvā daṇḍena sutāḷitaṃ tāḷeyya.
Having restrained it tightly between its horns, he would beat it soundly with a stick.
Sau khi ghì chặt nó giữa hai sừng, người ấy sẽ đánh nó thật đau bằng gậy.
Daṇḍena sutāḷitaṃ tāḷetvā osajjeyya.
Having beaten it soundly with a stick, he would let it go.
Sau khi đánh nó thật đau bằng gậy, người ấy sẽ thả nó ra.
Evañhi so, bhikkhave, goṇo kiṭṭhādo gāmagato vā araññagato vā, ṭhānabahulo vā assa nisajjabahulo vā na taṃ kiṭṭhaṃ puna otareyya – tameva purimaṃ daṇḍasamphassaṃ samanussaranto.
Thus, bhikkhus, that crop-eating ox, whether it went to a village or to a forest, whether it stood a lot or sat a lot, would not enter that field again—remembering that former stick-contact.
Như vậy, này các Tỳ-khưu, con bò ăn lúa ấy, dù đi về làng hay đi vào rừng, dù đứng nhiều hay ngồi nhiều, nó sẽ không bao giờ đi vào cánh đồng ấy nữa – vì nhớ lại cú đánh bằng gậy trước đó.
Evameva kho, bhikkhave, yato kho bhikkhuno chasu phassāyatanesu cittaṃ udujitaṃ hoti sudujitaṃ, ajjhattameva santiṭṭhati, sannisīdati, ekodi hoti, samādhiyati.
Just so, bhikkhus, when a bhikkhu’s mind is well-tamed, thoroughly tamed in the six spheres of contact, it settles down, subsides, becomes unified, and is concentrated internally.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, khi tâm của Tỳ-khưu được điều phục tốt đẹp, được điều phục hoàn hảo trong sáu xứ xúc, nó sẽ an trú, lắng đọng, nhất tâm, và định tĩnh ngay trong nội tâm.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, rañño vā rājamahāmattassa vā vīṇāya saddo assutapubbo assa.
“Bhikkhus, just as a king or a royal minister might have never before heard the sound of a lute.
“Này các Tỳ-khưu, ví như tiếng đàn vīnā chưa từng được nghe bởi một vị vua hay một vị đại thần của vua.
So vīṇāsaddaṃ suṇeyya.
He would then hear the sound of a lute.
Người ấy nghe tiếng đàn vīnā.
So evaṃ vadeyya – ‘ambho, kassa* nu kho eso saddo evaṃrajanīyo evaṃkamanīyo evaṃmadanīyo evaṃmucchanīyo evaṃbandhanīyo’ti?
He would say, ‘Oh, whose sound is this that is so enchanting, so captivating, so intoxicating, so enthralling, so binding?’
Người ấy sẽ nói: ‘Này bạn, tiếng này sao mà quyến rũ, sao mà mê hoặc, sao mà say đắm, sao mà làm choáng váng, sao mà trói buộc đến vậy?’
Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘esā, kho, bhante, vīṇā nāma, yassā eso saddo evaṃrajanīyo evaṃkamanīyo evaṃmadanīyo evaṃmucchanīyo evaṃbandhanīyo’ti.
They would say to him, ‘Sir, this is called a lute, from which this sound arises that is so enchanting, so captivating, so intoxicating, so enthralling, so binding.’
Người ta sẽ nói với người ấy: ‘Thưa bệ hạ, đây là một cây đàn vīnā, tiếng của nó quyến rũ, mê hoặc, say đắm, làm choáng váng, và trói buộc đến vậy.’
So evaṃ vadeyya – ‘gacchatha me, bho, taṃ vīṇaṃ āharathā’ti.
He would say, ‘Go, sirs, bring me that lute.’
Người ấy sẽ nói: ‘Này các bạn, hãy mang cây đàn vīnā đó đến cho ta!’
Tassa taṃ vīṇaṃ āhareyyuṃ.
They would bring him that lute.
Họ sẽ mang cây đàn vīnā đó đến cho người ấy.
Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ayaṃ kho sā, bhante, vīṇā yassā eso saddo evaṃrajanīyo evaṃkamanīyo evaṃmadanīyo evaṃmucchanīyo evaṃbandhanīyo’ti.
They would say to him: ‘Venerable sir, this is that lute whose sound is thus captivating, thus pleasing, thus intoxicating, thus bewildering, thus binding.’
Họ sẽ nói với vị ấy như sau: “Bạch Thế Tôn, đây chính là cây đàn tỳ bà mà âm thanh của nó quyến rũ như vậy, mê hoặc như vậy, say đắm như vậy, làm cho mê mẩn như vậy, và trói buộc như vậy.”
So evaṃ vadeyya – ‘alaṃ me, bho, tāya vīṇāya, tameva me saddaṃ āharathā’ti.
He would say: ‘Enough for me, sirs, with that lute; bring me just that sound.’
Vị ấy sẽ nói: “Này các bạn, cây đàn tỳ bà đó đối với tôi là vô dụng, hãy mang riêng âm thanh đó đến cho tôi.”
Tamenaṃ evaṃ vadeyyuṃ – ‘ayaṃ kho, bhante, vīṇā nāma anekasambhārā mahāsambhārā.
They would say to him: ‘Venerable sir, this thing called a lute has many components, numerous components.
Họ sẽ nói với vị ấy như sau: “Bạch Thế Tôn, cây đàn tỳ bà này có nhiều bộ phận, có những bộ phận lớn.
Anekehi sambhārehi samāraddhā vadati, seyyathidaṃ – doṇiñca paṭicca cammañca paṭicca daṇḍañca paṭicca upadhāraṇe ca paṭicca tantiyo ca paṭicca koṇañca paṭicca purisassa ca tajjaṃ vāyāmaṃ paṭicca evāyaṃ, bhante, vīṇā nāma anekasambhārā mahāsambhārā.
It sounds when assembled from many components, namely: dependent on the body of the lute, dependent on the skin, dependent on the neck, dependent on the pegs, dependent on the strings, dependent on the plectrum, and dependent on the player’s appropriate effort. Thus, venerable sir, this thing called a lute has many components, numerous components.
Nó phát ra âm thanh khi được kết hợp từ nhiều bộ phận, ví dụ như: nhờ có thùng đàn, nhờ có da bọc, nhờ có cần đàn, nhờ có các chốt lên dây, nhờ có các dây đàn, nhờ có que gảy, và nhờ có sự cố gắng thích hợp của người chơi. Bạch Thế Tôn, cây đàn tỳ bà này có nhiều bộ phận, có những bộ phận lớn.
Anekehi sambhārehi samāraddhā vadatī’ti.
It sounds when assembled from many components.’
Nó phát ra âm thanh khi được kết hợp từ nhiều bộ phận.”
So taṃ vīṇaṃ dasadhā vā satadhā vā phāleyya, dasadhā vā satadhā vā taṃ phāletvā sakalikaṃ sakalikaṃ kareyya.
He would then break that lute into ten or a hundred pieces, and having broken it into ten or a hundred pieces, he would make it into splinters.
Vị ấy sẽ xẻ cây đàn tỳ bà đó ra mười phần hoặc một trăm phần; sau khi xẻ ra mười phần hoặc một trăm phần, vị ấy sẽ làm cho nó thành từng mảnh vụn.
Sakalikaṃ sakalikaṃ karitvā agginā ḍaheyya, agginā ḍahitvā masiṃ kareyya.
Having made it into splinters, he would burn it with fire, and having burned it with fire, he would make it into ash.
Sau khi làm thành từng mảnh vụn, vị ấy sẽ đốt nó bằng lửa; sau khi đốt bằng lửa, vị ấy sẽ biến nó thành tro.
Masiṃ karitvā mahāvāte vā ophuneyya* , nadiyā vā sīghasotāya pavāheyya.
Having made it into ash, he would scatter it in a strong wind, or float it away in a swiftly flowing river.
Sau khi biến thành tro, vị ấy sẽ thổi tung nó vào một cơn gió lớn, hoặc thả trôi nó trên một dòng sông chảy xiết.
So evaṃ vadeyya – ‘asatī kirāyaṃ, bho, vīṇā nāma, yathevaṃ yaṃ* kiñci vīṇā nāma ettha ca panāyaṃ jano* ativelaṃ pamatto palaḷito’ti.
He would then say: ‘It seems, sirs, that this thing called a lute is utterly worthless, just as any such thing called a lute. Yet this populace is excessively heedless and infatuated by it.’
Vị ấy sẽ nói: “Này các bạn, cây đàn tỳ bà này thật là hư ảo, cũng như bất cứ thứ gì được gọi là đàn tỳ bà, và người đời lại quá đỗi mê đắm, say sưa vì nó.”
Evameva kho, bhikkhave, bhikkhu rūpaṃ samanvesati* yāvatā rūpassa gati, vedanaṃ samanvesati yāvatā vedanāya gati, saññaṃ samanvesati yāvatā saññāya gati, saṅkhāre samanvesati yāvatā saṅkhārānaṃ gati, viññāṇaṃ samanvesati yāvatā viññāṇassa gati.
In the same way, bhikkhus, a bhikkhu investigates rūpa as far as the extent of rūpa, he investigates vedanā as far as the extent of vedanā, he investigates saññā as far as the extent of saññā, he investigates saṅkhārā as far as the extent of saṅkhārā, he investigates viññāṇa as far as the extent of viññāṇa.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu tìm kiếm sắc cho đến tận cùng của sắc, tìm kiếm thọ cho đến tận cùng của thọ, tìm kiếm tưởng cho đến tận cùng của tưởng, tìm kiếm các hành cho đến tận cùng của các hành, tìm kiếm thức cho đến tận cùng của thức.
Tassa rūpaṃ samanvesato yāvatā rūpassa gati, vedanaṃ samanvesato…pe… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ samanvesato yāvatā viññāṇassa gati.
As he investigates rūpa as far as the extent of rūpa, as he investigates vedanā…pe… saññā… saṅkhārā… as he investigates viññāṇa as far as the extent of viññāṇa—
Khi vị ấy tìm kiếm sắc cho đến tận cùng của sắc, tìm kiếm thọ… tìm kiếm tưởng… tìm kiếm các hành… tìm kiếm thức cho đến tận cùng của thức.
Yampissa taṃ hoti ahanti vā mamanti vā asmīti vā tampi tassa na hotī’’ti.
whatever notion of ‘I am’ or ‘mine’ or ‘I exist’ he might have, that too ceases for him.”
Thì cái gì của vị ấy từng là ‘ta’ hay ‘của ta’ hay ‘là ta’, cái đó cũng không còn đối với vị ấy nữa.”
Navamaṃ.
The Ninth.
Chín.
247. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso arugatto pakkagatto saravanaṃ paviseyya.
247. “Bhikkhus, just as a man with an ulcerated body, with a suppurating body, might enter a thicket of reeds.
247. “Ví như, này các Tỳ-khưu, một người có thân đầy vết thương, thân đầy mụn nhọt, đi vào rừng cỏ lau.
Tassa kusakaṇṭakā ceva pāde vijjheyyuṃ, sarapattāni ca gattāni* vilekheyyuṃ.
Kusa-thorns would prick his feet, and reed-leaves would scratch his body.
Các gai cỏ lau sẽ đâm vào chân vị ấy, và lá cỏ lau sẽ cào xước thân thể vị ấy.
Evañhi so, bhikkhave, puriso bhiyyosomattāya tatonidānaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvediyetha.
Thus, bhikkhus, that man would experience even more suffering and dejection on account of that.
Như vậy, này các Tỳ-khưu, người ấy sẽ cảm nhận đau khổ và ưu não nhiều hơn nữa từ nguyên nhân đó.
Evameva kho, bhikkhave, idhekacco bhikkhu gāmagato vā araññagato vā labhati vattāraṃ – ‘ayañca so* āyasmā evaṃkārī evaṃsamācāro asucigāmakaṇṭako’ti.
In the same way, bhikkhus, some bhikkhu here, whether gone to a village or gone to the forest, finds someone who says: ‘This Venerable one acts in such a way, conducts himself in such a way; he is an unclean thorn in the village.’
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, ở đây, một Tỳ-khưu nào đó khi đi vào làng hay đi vào rừng, sẽ bị người ta nói: ‘Vị Tôn giả này là người có hành động như vậy, có oai nghi như vậy, là một chướng ngại dơ bẩn cho làng.’
Taṃ kaṇṭakoti* iti viditvā saṃvaro ca asaṃvaro ca veditabbo.
Knowing him to be a ‘thorn’, both restraint and lack of restraint should be understood.
Biết rằng người đó là chướng ngại, thì sự phòng hộ và không phòng hộ cần phải được hiểu rõ.
‘‘Kathañca, bhikkhave, asaṃvaro hoti?
“And how, bhikkhus, is there a lack of restraint?
“Và như thế nào, này các Tỳ-khưu, là không phòng hộ?
Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe adhimuccati, appiyarūpe rūpe byāpajjati, anupaṭṭhitakāyassati ca viharati parittacetaso.
Here, bhikkhus, a bhikkhu, having seen a form with the eye, becomes engrossed in pleasing forms, and feels aversion towards displeasing forms; he dwells with mindfulness of the body not established and with a limited mind.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu khi thấy sắc bằng mắt, thì bị dính mắc vào sắc khả ái, và bị sân hận đối với sắc bất khả ái; vị ấy sống với niệm thân không hiện tiền và tâm hạn hẹp.
Tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.
He does not understand as it actually is that liberation of mind and liberation by wisdom, where those evil unwholesome states that have arisen in him cease without remainder.
Vị ấy không như thật rõ biết sự giải thoát tâm và giải thoát tuệ mà nhờ đó những pháp ác bất thiện đã khởi sinh nơi vị ấy sẽ diệt tận không còn sót lại.
Sotena saddaṃ sutvā… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme adhimuccati, appiyarūpe dhamme byāpajjati, anupaṭṭhitakāyassati ca viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.
Having heard a sound with the ear… having smelled a smell with the nose… having tasted a taste with the tongue… having felt a tangible object with the body… having cognized a mental phenomenon with the mind, he becomes engrossed in pleasing mental phenomena and feels aversion towards displeasing mental phenomena; he dwells with mindfulness of the body not established and with a limited mind, and he does not understand as it actually is that liberation of mind and liberation by wisdom, where those evil unwholesome states that have arisen in him cease without remainder.
Khi nghe tiếng bằng tai… khi ngửi hương bằng mũi… khi nếm vị bằng lưỡi… khi xúc chạm bằng thân… khi nhận biết pháp bằng ý, thì bị dính mắc vào pháp khả ái, và bị sân hận đối với pháp bất khả ái; vị ấy sống với niệm thân không hiện tiền và tâm hạn hẹp, và không như thật rõ biết sự giải thoát tâm và giải thoát tuệ mà nhờ đó những pháp ác bất thiện đã khởi sinh nơi vị ấy sẽ diệt tận không còn sót lại.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso chappāṇake gahetvā nānāvisaye nānāgocare daḷhāya rajjuyā bandheyya.
“Bhikkhus, just as a man might take six animals, each with a different habitat and different range, and tie them with a strong rope.
“Ví như, này các Tỳ-khưu, một người bắt sáu con vật có cảnh giới khác nhau, có chỗ tìm kiếm khác nhau, rồi dùng sợi dây chắc chắn cột chúng lại.
Ahiṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya.
He might take a snake and tie it with a strong rope.
Bắt một con rắn, dùng sợi dây chắc chắn cột lại.
Susumāraṃ* gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya.
He might take a crocodile and tie it with a strong rope.
Bắt một con cá sấu, dùng sợi dây chắc chắn cột lại.
Pakkhiṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya.
He might take a bird and tie it with a strong rope.
Bắt một con chim, dùng sợi dây chắc chắn cột lại.
Kukkuraṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya.
He might take a dog and tie it with a strong rope.
Bắt một con chó, dùng sợi dây chắc chắn cột lại.
Siṅgālaṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya.
He might take a jackal and tie it with a strong rope.
Bắt một con chồn, dùng sợi dây chắc chắn cột lại.
Makkaṭaṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya.
He might take a monkey and tie it with a strong rope.
Bắt một con khỉ, dùng sợi dây chắc chắn cột lại.
Daḷhāya rajjuyā bandhitvā majjhe gaṇṭhiṃ karitvā ossajjeyya.
Having tied them with a strong rope, he would make a knot in the middle and let them loose.
Sau khi dùng sợi dây chắc chắn cột lại, thắt một nút ở giữa rồi thả chúng ra.
Atha kho, te, bhikkhave, chappāṇakā nānāvisayā nānāgocarā sakaṃ sakaṃ gocaravisayaṃ āviñcheyyuṃ* – ahi āviñcheyya ‘vammikaṃ pavekkhāmī’ti, susumāro āviñcheyya ‘udakaṃ pavekkhāmī’ti, pakkhī āviñcheyya ‘ākāsaṃ ḍessāmī’ti, kukkuro āviñcheyya ‘gāmaṃ pavekkhāmī’ti, siṅgālo āviñcheyya ‘sīvathikaṃ* pavekkhāmī’ti, makkaṭo āviñcheyya ‘vanaṃ pavekkhāmī’ti.
Then, bhikkhus, those six animals, each with a different habitat and different range, would pull towards their own respective ranges – the snake would pull, thinking: ‘I will enter an anthill’; the crocodile would pull, thinking: ‘I will enter the water’; the bird would pull, thinking: ‘I will fly into the sky’; the dog would pull, thinking: ‘I will enter the village’; the jackal would pull, thinking: ‘I will enter the charnel ground’; the monkey would pull, thinking: ‘I will enter the forest.’
Rồi này các Tỳ-khưu, sáu con vật đó, có cảnh giới khác nhau, có chỗ tìm kiếm khác nhau, sẽ kéo về cảnh giới và chỗ tìm kiếm riêng của mình: con rắn sẽ kéo đi và nói ‘ta sẽ vào hang kiến’, con cá sấu sẽ kéo đi và nói ‘ta sẽ vào nước’, con chim sẽ kéo đi và nói ‘ta sẽ bay lên trời’, con chó sẽ kéo đi và nói ‘ta sẽ vào làng’, con chồn sẽ kéo đi và nói ‘ta sẽ vào bãi tha ma’, con khỉ sẽ kéo đi và nói ‘ta sẽ vào rừng’.
Yadā kho te, bhikkhave, chappāṇakā jhattā assu kilantā, atha kho yo nesaṃ pāṇakānaṃ balavataro assa tassa te anuvatteyyuṃ, anuvidhāyeyyuṃ vasaṃ gaccheyyuṃ.
When, bhikkhus, those six animals are exhausted and weary, then they would follow, obey, and come under the sway of whichever of those animals is stronger.
Này các Tỳ-khưu, khi sáu con vật đó đã mệt mỏi và kiệt sức, thì con vật nào trong số chúng mạnh hơn, các con vật còn lại sẽ phải theo, phải phục tùng, và phải chịu sự chi phối của nó.
Evameva kho, bhikkhave, yassa kassaci bhikkhuno kāyagatāsati abhāvitā abahulīkatā, taṃ cakkhu āviñchati manāpiyesu rūpesu, amanāpiyā rūpā paṭikūlā honti…pe… mano āviñchati manāpiyesu dhammesu, amanāpiyā dhammā paṭikūlā honti.
In the same way, bhikkhus, for any bhikkhu for whom mindfulness of the body has not been developed, has not been cultivated, the eye pulls him towards pleasing forms, and displeasing forms are repulsive…pe… the mind pulls him towards pleasing mental phenomena, and displeasing mental phenomena are repulsive.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, đối với bất kỳ Tỳ-khưu nào mà niệm thân chưa được tu tập, chưa được làm cho sung mãn, thì mắt sẽ kéo vị ấy về phía các sắc khả ái, và các sắc bất khả ái sẽ trở nên chướng ngại… ý sẽ kéo vị ấy về phía các pháp khả ái, và các pháp bất khả ái sẽ trở nên chướng ngại.
Evaṃ kho, bhikkhave, asaṃvaro hoti.
Thus, bhikkhus, there is a lack of restraint.
Như vậy, này các Tỳ-khưu, là không phòng hộ.
‘‘Kathañca, bhikkhave, saṃvaro hoti?
“And how, bhikkhus, is there restraint?
“Và như thế nào, này các Tỳ-khưu, là phòng hộ?
Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe nādhimuccati, appiyarūpe rūpe na byāpajjati, upaṭṭhitakāyassati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti, yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti…pe… jivhā rasaṃ sāyitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya piyarūpe dhamme nādhimuccati, appiyarūpe dhamme na byāpajjati, upaṭṭhitakāyassati ca viharati appamāṇacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti.
Here, bhikkhus, a bhikkhu, having seen a form with the eye, does not become engrossed in pleasing forms, nor does he feel aversion towards displeasing forms; he dwells with mindfulness of the body established and with an immeasurable mind, and he understands as it actually is that liberation of mind and liberation by wisdom, where those evil unwholesome states that have arisen in him cease without remainder…pe… having tasted a taste with the tongue…pe… having cognized a mental phenomenon with the mind, he does not become engrossed in pleasing mental phenomena, nor does he feel aversion towards displeasing mental phenomena; he dwells with mindfulness of the body established and with an immeasurable mind, and he understands as it actually is that liberation of mind and liberation by wisdom, where those evil unwholesome states that have arisen in him cease without remainder.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu khi thấy sắc bằng mắt, thì không bị dính mắc vào sắc khả ái, và không bị sân hận đối với sắc bất khả ái; vị ấy sống với niệm thân hiện tiền và tâm vô lượng, và như thật rõ biết sự giải thoát tâm và giải thoát tuệ mà nhờ đó những pháp ác bất thiện đã khởi sinh nơi vị ấy sẽ diệt tận không còn sót lại… khi nếm vị bằng lưỡi… khi nhận biết pháp bằng ý, thì không bị dính mắc vào pháp khả ái, và không bị sân hận đối với pháp bất khả ái; vị ấy sống với niệm thân hiện tiền và tâm vô lượng, và như thật rõ biết sự giải thoát tâm và giải thoát tuệ mà nhờ đó những pháp ác bất thiện đã khởi sinh nơi vị ấy sẽ diệt tận không còn sót lại.
‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, puriso chappāṇake gahetvā nānāvisaye nānāgocare daḷhāya rajjuyā bandheyya.
“Bhikkhus, just as a man might take six animals, each with a different habitat and different range, and tie them with a strong rope.
“Ví như, này các Tỳ-khưu, một người bắt sáu con vật có cảnh giới khác nhau, có chỗ tìm kiếm khác nhau, rồi dùng sợi dây chắc chắn cột chúng lại.
Ahiṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya.
He might take a snake and tie it with a strong rope.
Bắt một con rắn, dùng sợi dây chắc chắn cột lại.
Susumāraṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya.
He might take a crocodile and tie it with a strong rope.
Bắt một con cá sấu, dùng sợi dây chắc chắn cột lại.
Pakkhiṃ gahetvā…pe… kukkuraṃ gahetvā… siṅgālaṃ gahetvā… makkaṭaṃ gahetvā daḷhāya rajjuyā bandheyya.
Having taken a bird…pe… having taken a dog… having taken a jackal… having taken a monkey, one should bind them with a strong rope.
Bắt chim... (lược)... bắt chó... bắt chồn... bắt khỉ, rồi buộc chúng bằng sợi dây chắc chắn.
Daḷhāya rajjuyā bandhitvā daḷhe khīle vā thambhe vā upanibandheyya.
Having bound them with a strong rope, one should tie them to a strong post or pillar.
Sau khi đã buộc bằng sợi dây chắc chắn, hãy cột chúng vào một cái cọc hoặc một cây cột chắc chắn.
Atha kho te, bhikkhave, chappāṇakā nānāvisayā nānāgocarā sakaṃ sakaṃ gocaravisayaṃ āviñcheyyuṃ – ahi āviñcheyya ‘vammikaṃ pavekkhāmī’ti, susumāro āviñcheyya ‘udakaṃ pavekkhāmī’ti, pakkhī āviñcheyya ‘ākāsaṃ ḍessāmī’ti, kukkuro āviñcheyya ‘gāmaṃ pavekkhāmī’ti, siṅgālo āviñcheyya ‘sīvathikaṃ pavekkhāmī’ti, makkaṭo āviñcheyya ‘vanaṃ pavekkhāmī’ti.
Then, bhikkhus, those six creatures, having different ranges and different pastures, would pull towards their respective pasture-ranges—the snake would pull, thinking, ‘I will enter an anthill’; the crocodile would pull, thinking, ‘I will enter the water’; the bird would pull, thinking, ‘I will fly into the sky’; the dog would pull, thinking, ‘I will enter a village’; the jackal would pull, thinking, ‘I will enter a charnel ground’; the monkey would pull, thinking, ‘I will enter a forest’.
Này các Tỳ-khưu, bấy giờ sáu loài vật đó, có cảnh giới khác nhau, có nơi tìm kiếm khác nhau, sẽ kéo về cảnh giới và nơi tìm kiếm riêng của chúng – rắn sẽ kéo về, ‘ta sẽ chui vào tổ mối’; cá sấu sẽ kéo về, ‘ta sẽ vào nước’; chim sẽ kéo về, ‘ta sẽ bay lên không trung’; chó sẽ kéo về, ‘ta sẽ vào làng’; chồn sẽ kéo về, ‘ta sẽ vào nghĩa địa’; khỉ sẽ kéo về, ‘ta sẽ vào rừng’.
Yadā kho te, bhikkhave, chappāṇakā jhattā assu kilantā, atha tameva khīlaṃ vā thambhaṃ vā upatiṭṭheyyuṃ, upanisīdeyyuṃ, upanipajjeyyuṃ.
When, bhikkhus, those six creatures were exhausted and weary, they would then stand by that very post or pillar, sit by it, or lie down by it.
Này các Tỳ-khưu, khi sáu loài vật đó đã kiệt sức và mệt mỏi, bấy giờ chúng sẽ đứng gần, ngồi gần, nằm gần chính cái cọc hoặc cây cột đó.
Evameva kho, bhikkhave, yassa kassaci bhikkhuno kāyagatāsati bhāvitā bahulīkatā, taṃ cakkhu nāviñchati manāpiyesu rūpesu, amanāpiyā rūpā nappaṭikūlā honti…pe… jivhā nāviñchati manāpiyesu rasesu…pe… mano nāviñchati manāpiyesu dhammesu, amanāpiyā dhammā nappaṭikūlā honti.
In the same way, bhikkhus, for any bhikkhu who has developed and cultivated mindfulness of the body (kāyagatāsati), the eye does not pull towards agreeable forms, and disagreeable forms do not become repulsive…pe… the tongue does not pull towards agreeable tastes…pe… the mind does not pull towards agreeable mental phenomena, and disagreeable mental phenomena do not become repulsive.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu nào đã tu tập, làm cho sung mãn niệm thân (kāyagatāsati), thì mắt sẽ không kéo theo các sắc khả ái, các sắc bất khả ái sẽ không bị ghét bỏ... (lược)... lưỡi sẽ không kéo theo các vị khả ái... (lược)... ý sẽ không kéo theo các pháp khả ái, các pháp bất khả ái sẽ không bị ghét bỏ.
Evaṃ kho, bhikkhave, saṃvaro hoti.
It is in this way, bhikkhus, that restraint comes about.
Này các Tỳ-khưu, sự chế ngự là như vậy.
‘‘‘Daḷhe khīle vā thambhe vā’ti kho, bhikkhave, kāyagatāya satiyā etaṃ adhivacanaṃ.
“‘A strong post or pillar’ is, bhikkhus, a designation for mindfulness of the body.
Này các Tỳ-khưu, ‘cái cọc hoặc cây cột chắc chắn’ là tên gọi của niệm thân (kāyagatāsati).
Tasmātiha vo, bhikkhave, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘kāyagatā no sati bhāvitā bhavissati bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā’ti.
Therefore, bhikkhus, you should train yourselves thus: ‘Our mindfulness of the body will be developed, cultivated, made a vehicle, made a basis, established, practiced, and properly undertaken.’
Vì vậy, này các Tỳ-khưu, các con phải học tập như sau: ‘Niệm thân của chúng ta sẽ được tu tập, được làm cho sung mãn, được dùng làm phương tiện, được dùng làm nền tảng, được kiên trì, được thực hành thuần thục, được khéo bắt đầu’.
Evañhi kho, bhikkhave, sikkhitabba’’nti.
Thus, bhikkhus, should you train yourselves.”
Này các Tỳ-khưu, các con phải học tập như vậy.”
Dasamaṃ.
The Tenth.
Bài thứ mười.
248. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, yavakalāpī cātumahāpathe nikkhittā assa.
“Bhikkhus, suppose a bundle of barley was placed at a crossroads.
248. “Này các Tỳ-khưu, ví như một bó lúa mạch được đặt ở ngã tư đường.
Atha cha purisā āgaccheyyuṃ byābhaṅgihatthā.
Then six men would come, carrying sticks.
Bấy giờ sáu người đàn ông cầm gậy đến.
Te yavakalāpiṃ chahi byābhaṅgīhi haneyyuṃ.
They would strike that bundle of barley with six sticks.
Họ dùng sáu cây gậy đập bó lúa mạch đó.
Evañhi sā, bhikkhave, yavakalāpī suhatā assa chahi byābhaṅgīhi haññamānā.
Indeed, bhikkhus, that bundle of barley would be well-beaten, being struck by six sticks.
Này các Tỳ-khưu, bó lúa mạch đó bị sáu cây gậy đập như vậy sẽ bị đập nát.
Atha sattamo puriso āgaccheyya byābhaṅgihattho.
Then a seventh man would come, carrying a stick.
Bấy giờ một người đàn ông thứ bảy cầm gậy đến.
So taṃ yavakalāpiṃ sattamāya byābhaṅgiyā haneyya.
He would strike that bundle of barley with the seventh stick.
Ông ta dùng cây gậy thứ bảy đập bó lúa mạch đó.
Evañhi sā bhikkhave, yavakalāpī suhatatarā assa, sattamāya byābhaṅgiyā haññamānā.
Indeed, bhikkhus, that bundle of barley would be even better beaten, being struck by the seventh stick.
Này các Tỳ-khưu, bó lúa mạch đó bị cây gậy thứ bảy đập như vậy sẽ bị đập nát hơn nữa.
Evameva kho, bhikkhave, assutavā puthujjano cakkhusmiṃ haññati manāpāmanāpehi rūpehi…pe… jivhāya haññati manāpāmanāpehi rasehi…pe… manasmiṃ haññati manāpāmanāpehi dhammehi.
In the same way, bhikkhus, an uninstructed ordinary person is struck at the eye by agreeable and disagreeable forms…pe… struck at the tongue by agreeable and disagreeable tastes…pe… struck at the mind by agreeable and disagreeable mental phenomena.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, phàm phu vô văn bị mắt đánh đập bởi các sắc khả ái và bất khả ái... (lược)... bị lưỡi đánh đập bởi các vị khả ái và bất khả ái... (lược)... bị ý đánh đập bởi các pháp khả ái và bất khả ái.
Sace so, bhikkhave, assutavā puthujjano āyatiṃ punabbhavāya ceteti, evañhi so, bhikkhave, moghapuriso suhatataro hoti, seyyathāpi sā yavakalāpī sattamāya byābhaṅgiyā haññamānā.
If that uninstructed ordinary person, bhikkhus, contemplates future renewed existence, then that deluded person, bhikkhus, is even better beaten, just like that bundle of barley being struck by the seventh stick.
Này các Tỳ-khưu, nếu phàm phu vô văn đó suy nghĩ về sự tái sanh trong tương lai, thì này các Tỳ-khưu, người đàn ông vô ích đó sẽ bị đập nát hơn nữa, ví như bó lúa mạch bị cây gậy thứ bảy đập nát.
‘‘Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, devāsurasaṅgāmo samupabyūḷho* ahosi.
“Formerly, bhikkhus, a battle was arrayed between the devas and the asuras.
Này các Tỳ-khưu, thuở xưa, một trận chiến giữa chư thiên và A-tu-la đã diễn ra.
Atha kho, bhikkhave, vepacitti asurindo asure āmantesi – ‘sace, mārisā, devāsurasaṅgāme samupabyūḷhe asurā jineyyuṃ devā parājineyyuṃ, yena naṃ sakkaṃ devānamindaṃ kaṇṭhapañcamehi bandhanehi bandhitvā mama santike āneyyātha asurapura’nti.
Then, bhikkhus, Vepacitti, the lord of the asuras, addressed the asuras: ‘Sirs, if in the battle arrayed between the devas and the asuras, the asuras should win and the devas should lose, then you should bind Sakka, the king of the devas, with fivefold bonds, including the neck, and bring him to me in the asura city.’
Bấy giờ, này các Tỳ-khưu, A-tu-la vương Vepacitti đã gọi các A-tu-la và nói: ‘Này các bạn, nếu trong trận chiến giữa chư thiên và A-tu-la này, các A-tu-la chiến thắng và chư thiên bị đánh bại, thì các bạn hãy trói Đế-thích, vua chư thiên, bằng năm sợi dây trói cổ, và mang ông ta đến chỗ ta trong thành A-tu-la’.
Sakkopi kho, bhikkhave, devānamindo deve tāvatiṃse āmantesi – ‘sace, mārisā, devāsurasaṅgāme samupabyūḷhe devā jineyyuṃ asurā parājineyyuṃ, yena naṃ vepacittiṃ asurindaṃ kaṇṭhapañcamehi bandhanehi bandhitvā mama santike āneyyātha sudhammaṃ devasabha’nti.
And Sakka, the king of the devas, bhikkhus, addressed the Tāvatiṃsa devas: ‘Sirs, if in the battle arrayed between the devas and the asuras, the devas should win and the asuras should lose, then you should bind Vepacitti, the lord of the asuras, with fivefold bonds, including the neck, and bring him to me in Sudhammā, the assembly hall of the devas.’
Này các Tỳ-khưu, Đế-thích, vua chư thiên, cũng đã gọi các chư thiên ở cõi Đao-lợi và nói: ‘Này các bạn, nếu trong trận chiến giữa chư thiên và A-tu-la này, chư thiên chiến thắng và các A-tu-la bị đánh bại, thì các bạn hãy trói A-tu-la vương Vepacitti bằng năm sợi dây trói cổ, và mang ông ta đến chỗ ta tại hội trường Sudhammā của chư thiên’.
Tasmiṃ kho pana, bhikkhave, saṅgāme devā jiniṃsu, asurā parājiniṃsu.
In that battle, bhikkhus, the devas won and the asuras lost.
Trong trận chiến đó, này các Tỳ-khưu, chư thiên đã chiến thắng, và các A-tu-la đã bị đánh bại.
Atha kho, bhikkhave, devā tāvatiṃsā vepacittiṃ asurindaṃ kaṇṭhapañcamehi bandhanehi bandhitvā sakkassa devānamindassa santike ānesuṃ sudhammaṃ devasabhaṃ.
Then, bhikkhus, the Tāvatiṃsa devas bound Vepacitti, the lord of the asuras, with fivefold bonds, including the neck, and brought him to Sakka, the king of the devas, in Sudhammā, the assembly hall of the devas.
Bấy giờ, này các Tỳ-khưu, các chư thiên ở cõi Đao-lợi đã trói A-tu-la vương Vepacitti bằng năm sợi dây trói cổ, và mang ông ta đến chỗ Đế-thích, vua chư thiên, tại hội trường Sudhammā của chư thiên.
Tatra sudaṃ, bhikkhave, vepacitti asurindo kaṇṭhapañcamehi bandhanehi baddho* hoti.
There, bhikkhus, Vepacitti, the lord of the asuras, was bound with fivefold bonds, including the neck.
Ở đó, này các Tỳ-khưu, A-tu-la vương Vepacitti bị trói bằng năm sợi dây trói cổ.
Yadā kho, bhikkhave, vepacittissa asurindassa evaṃ hoti – ‘dhammikā kho devā, adhammikā asurā, idheva dānāhaṃ devapuraṃ gacchāmī’ti.
Whenever, bhikkhus, this thought occurred to Vepacitti, the lord of the asuras: ‘The devas are righteous, the asuras are unrighteous; now I shall go to the city of the devas, right here,’
Này các Tỳ-khưu, khi A-tu-la vương Vepacitti nghĩ: ‘Chư thiên là người sống theo Pháp, các A-tu-la là người không sống theo Pháp, ta sẽ đi đến cõi trời ngay bây giờ’,
Atha kaṇṭhapañcamehi bandhanehi muttaṃ attānaṃ samanupassati, dibbehi ca pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāreti.
then he would see himself released from the fivefold bonds, including the neck, and he would be endowed and furnished with the five divine sense pleasures, and he would enjoy them.
bấy giờ ông ta thấy mình được giải thoát khỏi năm sợi dây trói cổ, và ông ta tận hưởng năm dục lạc thiên giới một cách đầy đủ và trọn vẹn.
Yadā ca kho, bhikkhave, vepacittissa asurindassa evaṃ hoti – ‘dhammikā kho asurā, adhammikā devā, tattheva dānāhaṃ asurapuraṃ gamissāmī’ti, atha kaṇṭhapañcamehi bandhanehi baddhaṃ attānaṃ samanupassati.
And whenever, bhikkhus, this thought occurred to Vepacitti, the lord of the asuras: ‘The asuras are righteous, the devas are unrighteous; now I shall go to the city of the asuras, right there,’ then he would see himself bound by the fivefold bonds, including the neck.
Và khi A-tu-la vương Vepacitti nghĩ: ‘Các A-tu-la là người sống theo Pháp, chư thiên là người không sống theo Pháp, ta sẽ đi đến cõi A-tu-la ngay bây giờ’, bấy giờ ông ta thấy mình bị trói bằng năm sợi dây trói cổ.
Dibbehi ca pañcahi kāmaguṇehi parihāyati.
And he would be deprived of the five divine sense pleasures.
Và ông ta bị mất đi năm dục lạc thiên giới.
Evaṃ sukhumaṃ kho, bhikkhave, vepacittibandhanaṃ.
So subtle, bhikkhus, is Vepacitti’s bond.
Này các Tỳ-khưu, sự trói buộc của Vepacitti vi tế như vậy.
Tato sukhumataraṃ mārabandhanaṃ.
More subtle than that is Māra’s bond.
Sự trói buộc của Māra còn vi tế hơn thế nữa.
Maññamāno kho, bhikkhave, baddho mārassa, amaññamāno mutto pāpimato.
Thinking, bhikkhus, one is bound by Māra; not thinking, one is freed from the Evil One.
Này các Tỳ-khưu, người nào có ý niệm ‘ta là’, người đó bị Māra trói buộc; người nào không có ý niệm ‘ta là’, người đó được giải thoát khỏi ác ma.
‘‘‘Asmī’ti, bhikkhave, maññitametaṃ, ‘ayamahamasmī’ti maññitametaṃ, ‘bhavissa’nti maññitametaṃ, ‘na bhavissa’nti maññitametaṃ, ‘rūpī bhavissa’nti maññitametaṃ, ‘arūpī bhavissa’nti maññitametaṃ, ‘saññī bhavissa’nti maññitametaṃ, ‘asaññī bhavissa’nti maññitametaṃ, ‘nevasaññīnāsaññī bhavissa’nti maññitametaṃ.
“‘I am’ is, bhikkhus, a conceiving; ‘this I am’ is a conceiving; ‘I shall be’ is a conceiving; ‘I shall not be’ is a conceiving; ‘I shall be with form’ is a conceiving; ‘I shall be formless’ is a conceiving; ‘I shall be percipient’ is a conceiving; ‘I shall be non-percipient’ is a conceiving; ‘I shall be neither percipient nor non-percipient’ is a conceiving.
Này các Tỳ-khưu, ý niệm ‘ta là’ là một sự tưởng lầm; ý niệm ‘ta là thế này’ là một sự tưởng lầm; ý niệm ‘ta sẽ có’ là một sự tưởng lầm; ý niệm ‘ta sẽ không có’ là một sự tưởng lầm; ý niệm ‘ta sẽ có hình sắc’ là một sự tưởng lầm; ý niệm ‘ta sẽ không có hình sắc’ là một sự tưởng lầm; ý niệm ‘ta sẽ có tưởng’ là một sự tưởng lầm; ý niệm ‘ta sẽ không có tưởng’ là một sự tưởng lầm; ý niệm ‘ta sẽ không có tưởng cũng không không có tưởng’ là một sự tưởng lầm.
Maññitaṃ, bhikkhave, rogo, maññitaṃ gaṇḍo, maññitaṃ sallaṃ.
Conceiving, bhikkhus, is a disease; conceiving is a tumor; conceiving is a dart.
Này các Tỳ-khưu, sự tưởng lầm là bệnh tật, sự tưởng lầm là mụn nhọt, sự tưởng lầm là mũi tên.
Tasmātiha, bhikkhave, ‘amaññamānena* cetasā viharissāmā’ti – evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabbaṃ.
Therefore, bhikkhus, you should train yourselves thus: ‘We shall dwell with a mind that does not conceive’—thus, bhikkhus, should you train yourselves.
Vì vậy, này các Tỳ-khưu, các con phải học tập như sau: ‘Chúng ta sẽ an trú với tâm không tưởng lầm’.
‘‘‘Asmī’ti, bhikkhave, iñjitametaṃ, ‘ayamahamasmī’ti iñjitametaṃ, ‘bhavissa’nti iñjitametaṃ, ‘na bhavissa’nti iñjitametaṃ, ‘rūpī bhavissa’nti iñjitametaṃ, ‘arūpī bhavissa’nti iñjitametaṃ, ‘saññī bhavissa’nti iñjitametaṃ, ‘asaññī bhavissa’nti iñjitametaṃ, ‘nevasaññīnāsaññī bhavissa’nti iñjitametaṃ.
“‘I am’ is, bhikkhus, a vacillation; ‘this I am’ is a vacillation; ‘I shall be’ is a vacillation; ‘I shall not be’ is a vacillation; ‘I shall be with form’ is a vacillation; ‘I shall be formless’ is a vacillation; ‘I shall be percipient’ is a vacillation; ‘I shall be non-percipient’ is a vacillation; ‘I shall be neither percipient nor non-percipient’ is a vacillation.
Này các Tỳ-khưu, ý niệm ‘ta là’ là một sự xao động; ý niệm ‘ta là thế này’ là một sự xao động; ý niệm ‘ta sẽ có’ là một sự xao động; ý niệm ‘ta sẽ không có’ là một sự xao động; ý niệm ‘ta sẽ có hình sắc’ là một sự xao động; ý niệm ‘ta sẽ không có hình sắc’ là một sự xao động; ý niệm ‘ta sẽ có tưởng’ là một sự xao động; ý niệm ‘ta sẽ không có tưởng’ là một sự xao động; ý niệm ‘ta sẽ không có tưởng cũng không không có tưởng’ là một sự xao động.
Iñjitaṃ, bhikkhave, rogo, iñjitaṃ gaṇḍo, iñjitaṃ sallaṃ.
Vacillation, bhikkhus, is a disease; vacillation is a tumor; vacillation is a dart.
Này các Tỳ-khưu, sự xao động là bệnh tật, sự xao động là mụn nhọt, sự xao động là mũi tên.
Tasmātiha, bhikkhave, ‘aniñjamānena* cetasā viharissāmā’ti – evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabbaṃ.
Therefore, bhikkhus, you should train yourselves thus: ‘We shall dwell with a mind that does not vacillate’—thus, bhikkhus, should you train yourselves.
Vì vậy, này các Tỳ-khưu, các con phải học tập như sau: ‘Chúng ta sẽ an trú với tâm không xao động’.
‘‘‘Asmī’ti, bhikkhave, phanditametaṃ, ‘ayamahamasmī’ti phanditametaṃ, ‘bhavissa’nti…pe… ‘na bhavissa’nti… ‘rūpī bhavissa’nti… ‘arūpī bhavissa’nti… ‘saññī bhavissa’nti… ‘asaññī bhavissa’nti… ‘nevasaññīnāsaññī bhavissa’nti phanditametaṃ.
“‘I am’ is, bhikkhus, a tremor; ‘this I am’ is a tremor; ‘I shall be’…pe… ‘I shall not be’… ‘I shall be with form’… ‘I shall be formless’… ‘I shall be percipient’… ‘I shall be non-percipient’… ‘I shall be neither percipient nor non-percipient’ is a tremor.
Này các Tỳ-khưu, ý niệm ‘ta là’ là một sự dao động; ý niệm ‘ta là thế này’ là một sự dao động; ý niệm ‘ta sẽ có’... (lược)... ‘ta sẽ không có’... ‘ta sẽ có hình sắc’... ‘ta sẽ không có hình sắc’... ‘ta sẽ có tưởng’... ‘ta sẽ không có tưởng’... ‘ta sẽ không có tưởng cũng không không có tưởng’ là một sự dao động.
Phanditaṃ, bhikkhave, rogo, phanditaṃ gaṇḍo, phanditaṃ sallaṃ.
Tremor, bhikkhus, is a disease; tremor is a tumor; tremor is a dart.
Này các Tỳ-khưu, sự dao động là bệnh tật, sự dao động là mụn nhọt, sự dao động là mũi tên.
Tasmātiha, bhikkhave, ‘aphandamānena* cetasā viharissāmā’ti – evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabbaṃ.
Therefore, bhikkhus, you should train yourselves thus: ‘We shall dwell with a mind that does not tremble’—thus, bhikkhus, should you train yourselves.
Vì vậy, này các Tỳ-khưu, các con phải học tập như sau: ‘Chúng ta sẽ an trú với tâm không dao động’.
‘‘‘Asmī’ti, bhikkhave, papañcitametaṃ, ‘ayamahamasmī’ti papañcitametaṃ, ‘bhavissa’nti…pe… ‘na bhavissa’nti… ‘rūpī bhavissa’nti… ‘arūpī bhavissa’nti… ‘saññī bhavissa’nti… ‘asaññī bhavissa’nti… ‘nevasaññīnāsaññī bhavissa’nti papañcitametaṃ.
‘‘‘I am,’ bhikkhus, this is proliferation. ‘I am this,’ this is proliferation. ‘I will be’… (and so on) … ‘I will not be’… ‘I will be with form’… ‘I will be without form’… ‘I will be percipient’… ‘I will be non-percipient’… ‘I will be neither percipient nor non-percipient’—this is proliferation.
“Này các Tỳ-khưu, ‘Ta là’ là sự hý luận (papañca); ‘Ta là đây’ là sự hý luận; ‘Ta sẽ có’… ‘Ta sẽ không có’… ‘Ta sẽ có sắc’… ‘Ta sẽ không có sắc’… ‘Ta sẽ có tưởng’… ‘Ta sẽ không có tưởng’… ‘Ta sẽ không tưởng cũng không phi tưởng’ là sự hý luận.
Papañcitaṃ, bhikkhave, rogo, papañcitaṃ gaṇḍo, papañcitaṃ sallaṃ.
Proliferation, bhikkhus, is a disease, proliferation is a boil, proliferation is a dart.
Này các Tỳ-khưu, hý luận là bệnh, hý luận là ung nhọt, hý luận là mũi tên.
Tasmātiha, bhikkhave, ‘nippapañcena cetasā viharissāmā’ti – evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabbaṃ.
Therefore, bhikkhus, ‘We will dwell with a mind free from proliferation’—this is how you should train yourselves, bhikkhus.
Vì vậy, này các Tỳ-khưu, ‘Chúng ta sẽ an trú với tâm không hý luận’ – này các Tỳ-khưu, các ông phải học tập như vậy.
‘‘‘Asmī’ti, bhikkhave, mānagatametaṃ, ‘ayamahamasmī’ti mānagatametaṃ, ‘bhavissa’nti mānagatametaṃ, ‘na bhavissa’nti mānagatametaṃ, ‘rūpī bhavissa’nti mānagatametaṃ, ‘arūpī bhavissa’nti mānagatametaṃ, ‘saññī bhavissa’nti mānagatametaṃ, ‘asaññī bhavissa’nti mānagatametaṃ, ‘nevasaññīnāsaññī bhavissa’nti mānagatametaṃ.
‘‘‘I am,’ bhikkhus, this is conceit. ‘I am this,’ this is conceit. ‘I will be’ this is conceit, ‘I will not be’ this is conceit, ‘I will be with form’ this is conceit, ‘I will be without form’ this is conceit, ‘I will be percipient’ this is conceit, ‘I will be non-percipient’ this is conceit, ‘I will be neither percipient nor non-percipient’ this is conceit.
Này các Tỳ-khưu, ‘Ta là’ là sự kiêu mạn (māna); ‘Ta là đây’ là sự kiêu mạn; ‘Ta sẽ có’ là sự kiêu mạn; ‘Ta sẽ không có’ là sự kiêu mạn; ‘Ta sẽ có sắc’ là sự kiêu mạn; ‘Ta sẽ không có sắc’ là sự kiêu mạn; ‘Ta sẽ có tưởng’ là sự kiêu mạn; ‘Ta sẽ không có tưởng’ là sự kiêu mạn; ‘Ta sẽ không tưởng cũng không phi tưởng’ là sự kiêu mạn.
Mānagataṃ, bhikkhave, rogo, mānagataṃ gaṇḍo, mānagataṃ sallaṃ.
Conceit, bhikkhus, is a disease, conceit is a boil, conceit is a dart.
Này các Tỳ-khưu, kiêu mạn là bệnh, kiêu mạn là ung nhọt, kiêu mạn là mũi tên.
Tasmātiha, bhikkhave, ‘nihatamānena cetasā viharissāmā’ti – evañhi vo, bhikkhave, sikkhitabba’’nti.
Therefore, bhikkhus, ‘We will dwell with a mind with conceit destroyed’—this is how you should train yourselves, bhikkhus.’’
Vì vậy, này các Tỳ-khưu, ‘Chúng ta sẽ an trú với tâm đã đoạn trừ kiêu mạn’ – này các Tỳ-khưu, các ông phải học tập như vậy.”
Ekādasamaṃ.
The Eleventh.
Thứ mười một.
251. ‘‘Tisso imā, bhikkhave, vedanā.
251. ‘‘Bhikkhus, there are these three feelings.
251. “Này các Tỳ-khưu, có ba loại thọ này.
Katamā tisso?
Which three?
Thế nào là ba?
Sukhā vedanā, dukkhā vedanā, adukkhamasukhā vedanā.
Pleasant feeling, painful feeling, neutral feeling.
Lạc thọ, khổ thọ, bất khổ bất lạc thọ.
Sukhāya, bhikkhave, vedanāya rāgānusayo pahātabbo, dukkhāya vedanāya paṭighānusayo pahātabbo, adukkhamasukhāya vedanāya avijjānusayo pahātabbo.
The underlying tendency of lust for pleasant feeling should be abandoned, the underlying tendency of aversion for painful feeling should be abandoned, the underlying tendency of ignorance for neutral feeling should be abandoned.
Này các Tỳ-khưu, đối với lạc thọ, tùy miên tham ái cần phải được đoạn trừ; đối với khổ thọ, tùy miên sân hận cần phải được đoạn trừ; đối với bất khổ bất lạc thọ, tùy miên vô minh cần phải được đoạn trừ.
Yato kho, bhikkhave, bhikkhuno sukhāya vedanāya rāgānusayo pahīno hoti, dukkhāya vedanāya paṭighānusayo pahīno hoti, adukkhamasukhāya vedanāya avijjānusayo pahīno hoti, ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu niranusayo sammaddaso acchecchi* taṇhaṃ, vivattayi* saṃyojanaṃ, sammā mānābhisamayā antamakāsi dukkhassā’’’ti.
When, bhikkhus, the underlying tendency of lust for pleasant feeling has been abandoned by a bhikkhu, the underlying tendency of aversion for painful feeling has been abandoned, the underlying tendency of ignorance for neutral feeling has been abandoned—this bhikkhu, bhikkhus, is called ‘one of right view, who has cut off craving, removed the fetter, by rightly overcoming conceit has made an end of suffering.’”
Này các Tỳ-khưu, khi tùy miên tham ái đối với lạc thọ của Tỳ-khưu đã được đoạn trừ, tùy miên sân hận đối với khổ thọ đã được đoạn trừ, tùy miên vô minh đối với bất khổ bất lạc thọ đã được đoạn trừ, thì này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu ấy được gọi là ‘người có chánh kiến, đã cắt đứt khát ái, đã phá tan các kiết sử, đã đoạn tận khổ đau do chánh trí về kiêu mạn’”.
252. ‘‘Assutavā, bhikkhave, puthujjano yaṃ vācaṃ bhāsati – ‘atthi mahāsamudde pātālo’ti.
252. ‘‘Bhikkhus, the uninstructed ordinary person speaks this saying: ‘There is a chasm in the great ocean.’
252. “Này các Tỳ-khưu, phàm phu không học hỏi nói lời này: ‘Có một hố sâu trong đại dương’.
Taṃ kho panetaṃ, bhikkhave, assutavā puthujjano asantaṃ avijjamānaṃ evaṃ vācaṃ bhāsati – ‘atthi mahāsamudde pātālo’ti.
But, bhikkhus, the uninstructed ordinary person speaks this saying that is non-existent, not-found: ‘There is a chasm in the great ocean.’
Này các Tỳ-khưu, phàm phu không học hỏi nói lời này là không có, không hiện hữu: ‘Có một hố sâu trong đại dương’.
Sārīrikānaṃ kho etaṃ, bhikkhave, dukkhānaṃ vedanānaṃ adhivacanaṃ yadidaṃ ‘pātālo’ti.
Bhikkhus, this ‘chasm’ is an appellation for painful bodily feelings.
Này các Tỳ-khưu, ‘hố sâu’ đây là tên gọi của các khổ thọ thuộc thân.
Assutavā, bhikkhave, puthujjano sārīrikāya dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno socati kilamati paridevati urattāḷiṃ kandati sammohaṃ āpajjati.
The uninstructed ordinary person, bhikkhus, being touched by painful bodily feeling, grieves, laments, weeps, beats his breast, cries out, and falls into bewilderment.
Này các Tỳ-khưu, phàm phu không học hỏi, khi bị khổ thọ thuộc thân chạm đến, thì sầu não, than van, khóc lóc, đấm ngực, mê man.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘assutavā puthujjano pātāle na paccuṭṭhāsi, gādhañca nājjhagā’.
This, bhikkhus, is called ‘the uninstructed ordinary person did not stand firm in the chasm, nor did he find a foothold.’
Này các Tỳ-khưu, người như vậy được gọi là ‘phàm phu không học hỏi không vượt lên khỏi hố sâu, và không tìm thấy chỗ đứng vững’.
Sutavā ca kho, bhikkhave, ariyasāvako sārīrikāya dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno neva socati, na kilamati, na paridevati, na urattāḷiṃ kandati, na sammohaṃ āpajjati.
But, bhikkhus, the instructed noble disciple, being touched by painful bodily feeling, neither grieves, nor laments, nor weeps, nor beats his breast, nor cries out, nor falls into bewilderment.
Này các Tỳ-khưu, Thánh đệ tử đã học hỏi, khi bị khổ thọ thuộc thân chạm đến, thì không sầu não, không than van, không khóc lóc, không đấm ngực, không mê man.
Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘sutavā ariyasāvako pātāle paccuṭṭhāsi, gādhañca ajjhagā’’’ti.
This, bhikkhus, is called ‘the instructed noble disciple stood firm in the chasm, and found a foothold.’”
Này các Tỳ-khưu, người như vậy được gọi là ‘Thánh đệ tử đã học hỏi đã vượt lên khỏi hố sâu, và đã tìm thấy chỗ đứng vững’.”