1-6. Ekādasakanipātassa paṭhamādīni heṭṭhā vuttanayāneva.
The first, and so forth, of the Book of the Elevens are according to the method stated below.
1-6. Các bài kinh đầu tiên của Tập Mười Một Pháp giống như cách đã nói ở trên.
Kevalañcettha ādito pañcasu nibbidāvirāgaṃ dvidhā bhinditvā ekādasaṅgāni katāni.
Here, however, in the first five, weariness and dispassion are divided into two, making eleven factors.
Chỉ có ở đây, từ đầu, năm pháp đã được chia thành mười một yếu tố bằng cách tách biệt nibbidā (yếm ly) và virāga (ly tham) thành hai.
Chaṭṭhe sikkhāpaccakkhānaṃ adhikaṃ.
In the sixth, the rejection of training is additional.
Trong bài kinh thứ sáu, sikkhāpaccakkhāna (sự từ bỏ các học giới) được thêm vào.
7-8. Sattame atthena atthoti atthena saddhimattho.
In the seventh discourse, meaning with meaning means meaning together with meaning.
7-8. Trong bài kinh thứ bảy, atthena attho có nghĩa là nghĩa với nghĩa.
Byañjanena byañjananti byañjanena saddhiṃ byañjanaṃ.
Letter with letter means letter together with letter.
Byañjanena byañjana có nghĩa là chữ với chữ.
Saṃsandissatīti sampavattissati.
Will correspond means will proceed together.
Saṃsandissatī có nghĩa là sẽ tương ứng.
Samessatīti samānaṃ bhavissati.
Will be the same means will be similar.
Samessatī có nghĩa là sẽ như nhau.
Na viggayhissatīti na virajjhissati.
Will not disagree means will not fail.
Na viggayhissatī có nghĩa là sẽ không xung đột.
Aggapadasminti nibbāne.
In the highest state refers to Nibbāna.
Aggapadasmi có nghĩa là Niết Bàn.
Aṭṭhame paccavekkhaṇā kathitā.
In the eighth, recollection is described.
Trong bài kinh thứ tám, sự quán xét đã được nói đến.
9. Navame doṇiyā baddhoti yavasassadoṇiyā samīpe baddho.
9. In the ninth, bound to the trough means bound near the grass trough.
9. Trong (kinh) thứ chín, doṇiyā baddho (bị cột vào máng cỏ) có nghĩa là bị cột gần máng đựng cỏ.
Antaraṃ karitvāti abbhantare katvā.
Having made an interval means having made it inside.
Antaraṃ karitvā (tạo khoảng trống) có nghĩa là đặt vào bên trong.
Jhāyatīti cinteti.
Meditates means thinks.
Jhāyatī (thiền định) có nghĩa là suy nghĩ.
Pajjhāyatīti ito cito ca nānappakārakaṃ jhāyati.
Meditates ardently means meditates in various ways here and there.
Pajjhāyatī (thiền định sâu sắc) có nghĩa là thiền định đa dạng từ đây đến đó.
Nijjhāyatīti nirantaravasena nibaddhaṃ jhāyati.
Meditates intently means meditates continuously and regularly.
Nijjhāyatī (thiền định liên tục) có nghĩa là thiền định liên tục không ngừng.
Pathavimpi nissāya jhāyatīti samāpattiyaṃ sanikantikavasenetaṃ vuttaṃ.
Meditates relying even on the earth – this is said in the sense of finding pleasure in absorption.
Pathavimpi nissāya jhāyatī (thiền định dựa vào đất) được nói đến trong trường hợp nhập định một cách chậm rãi.
Samāpattiyañhi sanikantikattā esa khaḷuṅko nāma kato.
For in absorption, due to finding pleasure, this is indeed called an impediment.
Vì trong nhập định có sự chậm rãi, nên điều này được gọi là khaḷuṅka (sự chậm chạp).
Āpādīsupi eseva nayo.
The same method applies to water, etc.
Đối với āpā (nước) và các yếu tố khác cũng vậy.
Kathañca saddha ājānīyajhāyitaṃ hotīti kathaṃ kāraṇākāraṇaṃ jānantassa sindhavassa jhāyitaṃ hoti.
And how does a noble steed meditate like a noble one? means how does a Sindhu horse meditate, knowing cause and effect?
Kathañca saddha ājānīyajhāyitaṃ hotī (sự thiền định của con ngựa thuần chủng có trí tuệ diễn ra như thế nào) có nghĩa là sự thiền định của con ngựa thuần chủng biết nguyên nhân và phi nguyên nhân diễn ra như thế nào.
Yathā iṇantiādīsu iṇasadisaṃ bandhanasadisaṃ dhanajānisadisaṃ kalisaṅkhātamahāparādhasadisañca katvā attano abhimukhassa patodassa ajjhoharaṇasaṅkhātaṃ patanaṃ vipassatīti attho.
The meaning is that, in phrases like just as a debt, he perceives the fall, which is the plunging into the goad before him, by making it similar to a debt, similar to a bond, similar to a loss of wealth, and similar to a great offense called kali.
Trong yathā iṇa (như món nợ) và các từ khác, nghĩa là vị ấy quán thấy sự rơi xuống, tức là sự đâm vào của cây roi hướng về mình, như món nợ, như sự trói buộc, như sự mất mát tài sản, và như đại tội được gọi là kali.
Neva pathaviṃ nissāya jhāyatīti samāpattisukhanikantiyā abhāvena pathaviārammaṇāya catukkapañcakajjhānasaññāya na jhāyati, niyantiyā abhāveneva so ājānīyo nāma hotīti.
He does not meditate relying on the earth means he does not meditate with the fourfold or fivefold jhāna consciousness based on the earth as its object, due to the absence of attachment to the pleasure of absorption; it is precisely due to the absence of attachment that he is called a noble steed.
Neva pathaviṃ nissāya jhāyatī (không thiền định dựa vào đất) có nghĩa là do không có sự ham thích hạnh phúc của thiền định, vị ấy không thiền định với tưởng về các thiền tứ (catukka) và thiền ngũ (pañcaka) có đất làm đối tượng. Chính vì không có sự ham thích đó mà vị ấy được gọi là ājānīya (thuần chủng).
Jhāyati ca panāti nibbānārammaṇāya phalasamāpattiyā jhāyati.
And he does meditate means he meditates with the fruition-attainment having Nibbāna as its object.
Jhāyati ca panā (và thiền định) có nghĩa là thiền định với quả định (phalasamāpatti) có Niết Bàn làm đối tượng.
Pathaviyaṃ pathavisaññā vibhūtā hotīti pathavārammaṇe uppannā catukkapañcakajjhānasaññā vibhūtā pākaṭā hoti.
The perception of earth in earth is clear means the fourfold or fivefold jhāna perception that arises with earth as its object becomes clear, manifest.
Pathaviyaṃ pathavisaññā vibhūtā hotī (tưởng về đất trong đất trở nên rõ ràng) có nghĩa là tưởng về các thiền tứ và thiền ngũ phát sinh với đất làm đối tượng trở nên rõ ràng, hiển lộ.
‘‘Vibhūtā, bhante, rūpasaññā avibhūtā aṭṭhikasaññā’’ti imasmiñhi sutte samatikkamassa atthitāya vibhūtatā vuttā, idha pana vipassanāvasena aniccadukkhānattato diṭṭhattā vibhūtā nāma jātā.
For in this Sutta, "Vibhūtā, bhante, rūpasaññā avibhūtā aṭṭhikasaññā" (Bhante, the perception of form is clear, the perception of bones is not clear), clarity is stated due to the presence of transcendence, but here, due to being seen as impermanent, suffering, and not-self by means of vipassanā, it has become clear.
Trong kinh này, "vibhūtā" (rõ ràng) được nói đến với ý nghĩa vượt qua, như trong câu: "Bạch Thế Tôn, tưởng về sắc đã rõ ràng, tưởng về xương cốt chưa rõ ràng." Còn ở đây, nó trở nên rõ ràng vì được quán thấy là vô thường, khổ, vô ngã thông qua tuệ quán.
Āposaññādīsupi eseva nayo.
The same method applies to the perception of water, etc.
Đối với āposaññā (tưởng về nước) và các yếu tố khác cũng vậy.
Evamettha heṭṭhā viya samāpattivasena samatikkamaṃ avatvā vipassanācāravasena samatikkamo vutto.
Thus, here, unlike below, transcendence is stated by way of vipassanā practice, not by way of absorption.
Như vậy, ở đây, sự vượt qua được nói đến theo cách hành trì tuệ quán, không phải theo cách nhập định như ở trên.
Evaṃ jhāyīti evaṃ vipassanāpaṭipāṭiyā āgantvā uppāditāya phalasamāpattiyā jhāyanto.
Meditating thus means meditating with the fruition-attainment that has arisen by coming through the sequence of vipassanā.
Evaṃ jhāyī (người thiền định như vậy) có nghĩa là người thiền định bằng quả định đã được phát sinh sau khi đi theo con đường tuệ quán như vậy.
10. Dasame accantaniṭṭhoti antaṃ atītattā accantasaṅkhātaṃ avināsadhammaṃ nibbānaṃ niṭṭhā assāti accantaniṭṭho.
10. In the tenth, ultimately accomplished means Nibbāna, which is called ultimate, the imperishable state, because it has transcended the end, is its accomplishment.
10. Trong (kinh) thứ mười, accantaniṭṭho (hoàn toàn đạt đến cứu cánh) có nghĩa là Niết Bàn, pháp bất hoại, được gọi là accanta vì nó vượt qua mọi giới hạn, là cứu cánh của vị ấy, nên gọi là accantaniṭṭho.
Iminā nayena sesapadāni veditabbāni.
The remaining terms should be understood in this way.
Theo cách này, các từ còn lại cần được hiểu.
Janetasminti janitasmiṃ, pajāyāti attho.
In that which is born means in that which is produced, in that which is generated.
Janetasmiṃ (trong những người được sinh ra) có nghĩa là trong những chúng sinh.
Ye gottapaṭisārinoti ye janā tasmiṃ gotte paṭisaranti ‘‘ahaṃ gotamo, ahaṃ kassapo’’ti, tesu loke gottapaṭisārīsu khattiyo seṭṭho.
Those who refer to their lineage means among those people who refer to their lineage, saying "I am Gotama, I am Kassapa," among such people who refer to their lineage in the world, the Khattiya is supreme.
Ye gottapaṭisārino (những người thuộc dòng dõi) có nghĩa là trong số những người thuộc dòng dõi này trên thế gian, những người nói "Tôi là Gotama, tôi là Kassapa," thì vị Sát-đế-lợi là cao quý nhất.
Anumatā mayāti mama sabbaññutaññāṇena saddhiṃ saṃsandetvā desitā mayā anuññātā.
Approved by me means taught by me, approved by me, having been compared with my omniscience.
Anumatā mayā (được tôi chấp thuận) có nghĩa là được tôi cho phép, được tôi giảng dạy sau khi đối chiếu với trí tuệ Toàn Giác của tôi.
Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
All the rest is clear in meaning.
Tất cả những phần còn lại đều có nghĩa rõ ràng.
11-12. Dutiyassa paṭhame nānāvihārehi viharatanti gihīnaṃ nibaddho eko vihāro nāma natthi, tasmā amhākaṃ anibaddhavihārena viharantānaṃ kena vihārena katarena nibaddhavihārena vihātabbanti pucchati.
11-12. In the first of the second pair, living in various ways means householders have no fixed single way of living; therefore, he asks, "By what way of living, by which fixed way of living, should we live, who live in unfixed ways?"
11-12. Trong (kinh) đầu tiên của phẩm thứ hai, nānāvihārehi viharata (sống với nhiều cách sống khác nhau) có nghĩa là những người tại gia không có một cách sống cố định; vì vậy, họ hỏi: "Chúng tôi sống với những cách sống không cố định, vậy chúng tôi nên sống theo cách sống cố định nào?"
Ārādhakoti sampādako paripūrako.
Accomplisher means one who brings about, one who fulfills.
Ārādhako (người thành tựu) có nghĩa là người hoàn thành, người làm cho đầy đủ.
Dhammasotasamāpanno buddhānussatiṃ bhāvetīti dhammasotasamāpanno hutvā buddhānussatiṃ bhāveti.
One who has entered the stream of Dhamma develops recollection of the Buddha means having entered the stream of Dhamma, he develops recollection of the Buddha.
Dhammasotasamāpanno buddhānussatiṃ bhāvetī (người nhập vào dòng Pháp tu tập niệm Phật) có nghĩa là người nhập vào dòng Pháp và tu tập niệm Phật.
Dutiye gilānā vuṭṭhitoti gilāno hutvā vuṭṭhito.
In the second, recovered from illness means having been ill, he recovered.
Trong (kinh) thứ hai, gilānā vuṭṭhito (khỏi bệnh) có nghĩa là đã khỏi bệnh.
13. Tatiye kalyāṇamitteti sumitte.
13. In the third, noble friends means good friends.
13. Trong (kinh) thứ ba, kalyāṇamitte (bạn lành) có nghĩa là những người bạn tốt.
Evamettha kalyāṇamittavasena saṅghānussati kathitā.
Thus, here, recollection of the Saṅgha is taught by way of noble friendship.
Như vậy, ở đây, niệm Tăng được nói đến thông qua bạn lành.
Kabaḷīkārāhārabhakkhānanti kāmāvacaradevānaṃ.
Those who feed on edible food refers to deities of the Sense-sphere.
Kabaḷīkārāhārabhakkhāna (những vị ăn thức ăn đoàn thực) có nghĩa là các vị trời cõi Dục giới.
Asamayavimuttoti asamayavimuttiyā vimutto khīṇāsavo.
Temporally liberated refers to an arahant liberated by temporal liberation.
Asamayavimutto (giải thoát không đúng thời) có nghĩa là vị A-la-hán đã giải thoát bằng sự giải thoát không đúng thời.
14. Catutthe ko nāmāyaṃ subhūtī bhikkhūti jānantopi satthā kathāsamuṭṭhāpanatthaṃ pucchati.
14. In the fourth, who is this bhikkhu Subhūti? – the Teacher asks, though knowing, in order to initiate the discourse.
14. Trong (kinh) thứ tư, ko nāmāyaṃ subhūtī bhikkhū (vị Tỳ-kheo Subhūti này tên là gì) có nghĩa là Đức Phật, dù đã biết, vẫn hỏi để khởi đầu câu chuyện.
Sudattassa upāsakassa puttoti anāthapiṇḍikaṃ sandhāyāha.
The son of the lay follower Sudatta refers to Anāthapiṇḍika.
Sudattassa upāsakassa putto (con trai của cư sĩ Sudatta) là nói đến Anāthapiṇḍika.
Anāthapiṇḍikassa hi putto attano cūḷapitu santike pabbajito, atha naṃ subhūtitthero ādāya satthu santikaṃ agamāsi.
For Anāthapiṇḍika's son had gone forth under his younger paternal uncle, and then Venerable Subhūti took him and went to the Teacher.
Con trai của Anāthapiṇḍika đã xuất gia với chú của mình, sau đó Trưởng lão Subhūti đưa vị ấy đến gặp Đức Phật.
Saddhāpadānesūti saddhānaṃ puggalānaṃ apadānesu lakkhaṇesu.
In the characteristics of faith means in the characteristics of faithful individuals.
Saddhāpadānesū (trong những hành động của người có đức tin) có nghĩa là trong những dấu hiệu của những người có đức tin.
15. Pañcame sukhaṃ supatīti yathā sesajanā samparivattamānā kākacchamānā dukkhaṃ supanti, evaṃ asupitvā sukhaṃ supati.
15. In the fifth, sleeps happily means he sleeps happily, not suffering as other people do, tossing and turning, groaning.
15. Trong (điều thứ) năm, ngủ an lành nghĩa là, như những người khác trằn trọc, rên rỉ, ngủ khổ sở, người ấy không ngủ như vậy mà ngủ an lành.
Niddaṃ okkamantopi samāpattiṃ samāpanno viya hoti.
Even when falling asleep, he is as if he has entered an absorption.
Ngay cả khi chìm vào giấc ngủ, người ấy giống như đang nhập định.
Sukhaṃ paṭibujjhatīti yathā aññe nitthunantā vijambhamānā samparivattantā dukkhaṃ paṭibujjhanti, evaṃ appaṭibujjhitvā vikasamānaṃ viya padumaṃ sukhaṃ nibbikāro paṭibujjhati.
Wakes happily means he wakes happily, undisturbed, like a blossoming lotus, not waking with groans, yawns, and turns as others do.
Thức dậy an lành nghĩa là, như những người khác than vãn, ngáp dài, trằn trọc thức dậy khổ sở, người ấy không thức dậy như vậy mà thức dậy an lành, không biến đổi, như hoa sen nở.
Na pāpakaṃ supinaṃ passatīti supinaṃ passantopi bhaddakameva supinaṃ passati, cetiyaṃ vandanto viya pūjaṃ karonto viya ca dhammaṃ suṇanto viya ca hoti.
Does not see a bad dream means even when he dreams, he sees only good dreams; it is as if he is paying homage to a cetiya, making offerings, or listening to the Dhamma.
Không thấy ác mộng nghĩa là, ngay cả khi mơ, người ấy chỉ thấy những giấc mơ tốt lành, như đang đảnh lễ bảo tháp, đang cúng dường, hay đang nghe Pháp.
Yathā panaññe attānaṃ corehi samparivāritaṃ viya vāḷehi upaddutaṃ viya papāte patantaṃ viya ca passanti, na evaṃ pāpakaṃ supinaṃ passati.
However, he does not see bad dreams like others who see themselves surrounded by thieves, or harassed by wild beasts, or falling into a precipice.
Tuy nhiên, như những người khác thấy mình bị kẻ trộm bao vây, bị thú dữ quấy phá, hay rơi xuống vực thẳm, người ấy không thấy những ác mộng như vậy.
Manussānaṃ piyo hotīti ure āmukkamuttāhāro viya sīse piḷandhitamālā viya ca manussānaṃ piyo hoti manāpo.
Is dear to human beings means he is dear and pleasing to human beings, like a pearl necklace adorned on the chest or a garland worn on the head.
Được loài người yêu mến nghĩa là, người ấy được loài người yêu mến, dễ thương, như chuỗi ngọc đeo trên ngực hay vòng hoa cài trên đầu.
Amanussānaṃ piyo hotīti yatheva manussānaṃ, amanussānampi piyo hoti visākhatthero viya.
Is dear to non-human beings means he is dear to non-human beings just as he is to human beings, like Venerable Visākha.
Được phi nhân yêu mến nghĩa là, cũng như được loài người yêu mến, người ấy được phi nhân yêu mến, như Trưởng lão Visākha.
Vatthu visuddhimagge (visuddhi. 1.258) mettākammaṭṭhānaniddese vitthāritameva.
The story (vatthu) is elaborated in the Visuddhimagga (Visuddhi. 1.258) in the section describing the mettā meditation subject.
Sự việc này đã được giải thích chi tiết trong phần trình bày về đề mục thiền Tứ Vô Lượng Tâm trong Thanh Tịnh Đạo (Visuddhi. 1.258).
Devatā rakkhantīti puttamiva mātāpitaro devatā rakkhanti.
Deities protect him means deities protect him like parents protect their child.
Chư thiên hộ trì nghĩa là, chư thiên hộ trì người ấy như cha mẹ hộ trì con cái.
Nāssa aggi vā visaṃ vā satthaṃ vā kamatīti mettāvihārissa kāye uttarāya upāsikāya viya aggi vā, saṃyuttabhāṇakacūḷasīvattherasseva visaṃ vā, saṃkiccasāmaṇerasseva satthaṃ vā na kamati nappavisati, nāssa kāyaṃ vikopetīti vuttaṃ hoti.
Neither fire nor poison nor a weapon penetrates him means for one dwelling in mettā, neither fire, as with the lay follower Uttarā, nor poison, as with Venerable Cūḷasīva of the Saṃyutta Bhāṇaka tradition, nor a weapon, as with Saṅkicca Sāmaṇera, penetrates his body; it is said that it does not harm his body.
Lửa, thuốc độc, hay gươm đao không thể xâm hại nghĩa là, đối với người an trú trong tâm từ, lửa, thuốc độc, hay gươm đao không thể xâm nhập vào thân thể, không thể làm hại thân thể người ấy, như trường hợp của nữ cư sĩ Uttarā, Trưởng lão Cūḷasīva (người giảng kinh Saṃyutta), và Sa-di Sāṅkicca.
Dhenuvatthumpi cettha kathayanti.
They also tell the story of the cow here.
Câu chuyện về con bò cái cũng được kể ở đây.
Ekā kira dhenu vacchakassa khīradhāraṃ muñcamānā aṭṭhāsi.
Once, a certain cow stood releasing a stream of milk for its calf.
Nghe nói, có một con bò cái đang đứng cho con bú sữa.
Eko luddako ‘‘taṃ vijjhissāmī’’ti hatthena samparivattetvā dīghadaṇḍaṃ sattiṃ muñci.
A hunter, saying, "I will pierce it," whirled a long-handled spear with his hand and threw it.
Một người thợ săn nói: “Ta sẽ bắn nó,” rồi cầm một cây giáo dài xoay tròn và phóng đi.
Sā tassā sarīraṃ āhacca tālapaṇṇaṃ viya vaṭṭamānā gatā, neva upacārabalena na appanābalena, kevalaṃ vacchake balavahitacittatāya.
It struck her body and went away, turning like a palmyra leaf, not by the power of access concentration nor by the power of absorption, but solely by the power of her strong loving-kindness towards her calf.
Cây giáo chạm vào thân con bò nhưng lại quay tròn như lá cọ và rơi xuống, không phải nhờ sức định cận hay sức định an, mà chỉ vì tâm từ bi mạnh mẽ đối với con bê.
Evaṃ mahānubhāvā mettā.
Such is the great efficacy of mettā.
Tâm từ có uy lực lớn như vậy.
Tuvaṭaṃ cittaṃ samādhiyatīti mettāvihārino khippameva cittaṃ samādhiyati, natthi tassa dandhāyitattaṃ.
His mind is quickly concentrated means the mind of one dwelling in mettā is quickly concentrated; there is no slowness for him.
Tâm nhanh chóng an định nghĩa là, tâm của người an trú trong tâm từ nhanh chóng an định, không có sự chậm trễ.
Mukhavaṇṇo vippasīdatīti bandhanā pavuttatālapakkaṃ viya cassa vippasannavaṇṇaṃ mukhaṃ hoti.
His countenance is serene means his face has a clear complexion, like a ripe palmyra fruit detached from its stalk.
Sắc mặt trong sáng nghĩa là, sắc mặt của người ấy trong sáng như quả cau vừa rụng khỏi cuống.
Asammūḷho kālaṃ karotīti mettāvihārino sammohamaraṇaṃ nāma natthi, asammūḷho pana niddaṃ okkamanto viya kālaṃ karoti.
He dies unconfused means there is no confused death for one dwelling in mettā; he dies unconfused, as if falling asleep.
Chết không mê loạn nghĩa là, người an trú trong tâm từ không có cái chết mê loạn, mà chết như người chìm vào giấc ngủ mà không mê loạn.
Uttari appaṭivijjhantoti mettāsamāpattito uttari arahattaṃ adhigantuṃ asakkonto ito cavitvā suttappabuddho viya brahmalokaṃ upapajjatīti.
If he does not penetrate further means if he is unable to attain arahatship beyond mettā-attainment, he passes away from here and is reborn in the Brahma-world, as if awakening from sleep.
Nếu không thể chứng đạt hơn nữa nghĩa là, nếu không thể chứng đạt A-la-hán quả cao hơn từ thiền định tâm từ, người ấy sẽ tái sanh vào cõi Phạm thiên như người thức dậy từ giấc ngủ.
16. Chaṭṭhe dasamoti jātigottavasena ceva sārapattakulagaṇanāya ca dasame ṭhāne gaṇīyati, tenassa dasamotveva nāmaṃ jātaṃ.
In the sixth, dasamo means he is counted in the tenth position by birth and lineage, and by the counting of families of essence-attainers; hence, his name became Dasama.
16. Trong (điều thứ) sáu, Dasama nghĩa là, được tính ở vị trí thứ mười theo dòng dõi và gia tộc, và theo số lượng gia đình có tài sản, do đó tên của ông là Dasama.
Aṭṭhakanāgaroti aṭṭhakanagaravāsī.
Aṭṭhakanāgaroti means a resident of Aṭṭhaka city.
Aṭṭhakanāgara nghĩa là, cư dân của thành Aṭṭhaka.
Kukkuṭārāmeti kukkuṭaseṭṭhinā kārite ārāme.
Kukkuṭārāmeti means in the park established by the wealthy Kukkuṭa.
Trong Kukkuṭārāma nghĩa là, trong khu vườn do trưởng giả Kukkuṭa xây dựng.
Tena bhagavatā…pe… sammadakkhātoti ettha ayaṃ saṅkhepattho – yo so bhagavā samatiṃsa pāramiyo pūretvā sabbakilese bhañjitvā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho, tena bhagavatā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ āsayānusayaṃ jānatā, hatthatale ṭhapitaṃ āmalakaṃ viya sabbañeyyadhamme passatā, apica pubbenivāsādīhi jānatā, dibbena cakkhunā passatā, tīhi vā vijjāhi chahi vā pana abhiññāhi jānatā, sabbattha appaṭihatena samantacakkhunā passatā, sabbadhammajānanasamatthāya paññāya jānatā, sabbasattānaṃ cakkhuvisayātītāni tirokuṭṭādigatāni cāpi rūpāni ativisuddhena maṃsacakkhunā vā passatā, attahitasādhikāya samādhipadaṭṭhānāya paṭivedhapaññāya jānatā, parahitasādhikāya karuṇāpadaṭṭhānāya desanāpaññāya passatā, antarāyikadhamme vā jānatā, niyyānikadhamme passatā, arīnaṃ hatattā arahatā, sammā sāmaṃ sabbadhammānaṃ buddhattā sammāsambuddhenāti evaṃ catuvesārajjavasena catūhi kāraṇehi thomitena atthi nu kho eko dhammo akkhātoti.
Tena bhagavatā…pe… sammadakkhātoti: The brief meaning here is this – that Blessed One, having fulfilled thirty Pāramīs, having crushed all defilements, having attained unsurpassed Perfect Self-Enlightenment, by that Blessed One who knows the dispositions and latent tendencies of those beings, who sees all knowable phenomena as if an āmalaka fruit placed on the palm of the hand, and who knows by means of past lives and so on, who sees with the divine eye, or who knows by the three knowledges or the six supernormal powers, who sees with the unobstructed all-seeing eye everywhere, who knows with the wisdom capable of knowing all phenomena, who sees with the extremely purified physical eye even forms that are beyond the range of sight of all beings, such as those behind walls, who knows with penetrative wisdom that is the basis for concentration and accomplishes one's own welfare, who sees with the wisdom of teaching that is the basis for compassion and accomplishes the welfare of others, or who knows obstructive phenomena, who sees liberating phenomena, who is an Arahant because enemies (kilesas) are slain, who is a Perfectly Self-Enlightened One because all phenomena are rightly and personally comprehended – thus, praised by four reasons in terms of the four kinds of intrepidity – is there indeed a single Dhamma declared?
Được Thế Tôn…pe… giảng dạy đúng đắn nghĩa là, ở đây có ý nghĩa tóm tắt như sau – Đức Thế Tôn ấy, người đã viên mãn ba mươi ba Ba-la-mật, đã phá tan mọi phiền não, đã chứng đạt Vô Thượng Chánh Đẳng Chánh Giác, Đức Thế Tôn ấy, người biết rõ khuynh hướng và tùy miên của các chúng sanh, người thấy tất cả các pháp đáng biết như quả āmala đặt trong lòng bàn tay, hơn nữa, người biết rõ các kiếp sống quá khứ, v.v., người thấy bằng thiên nhãn, người biết bằng ba minh hay sáu thắng trí, người thấy bằng Phật nhãn không chướng ngại ở khắp mọi nơi, người biết bằng trí tuệ có khả năng biết tất cả các pháp, người thấy bằng nhục nhãn cực kỳ thanh tịnh các sắc vượt ngoài tầm thấy của chúng sanh, thậm chí các sắc ẩn sau tường, v.v., người biết bằng trí tuệ thâm nhập làm nền tảng cho định để thành tựu lợi ích cho bản thân, người thấy bằng trí tuệ thuyết pháp làm nền tảng cho lòng bi mẫn để thành tựu lợi ích cho người khác, người biết các pháp chướng ngại, người thấy các pháp đưa đến giải thoát, bậc A-la-hán vì đã diệt trừ các kẻ thù, bậc Chánh Đẳng Chánh Giác vì đã tự mình giác ngộ đúng đắn tất cả các pháp – như vậy, được ca ngợi bằng bốn lý do theo bốn sự vô úy, có phải chỉ có một pháp duy nhất được giảng dạy không?
Abhisaṅkhatanti kataṃ uppāditaṃ.
Abhisaṅkhatanti means made, produced.
Abhisaṅkhataṃ nghĩa là, đã làm, đã tạo ra.
Abhisañcetayitanti cetayitaṃ kappayitaṃ.
Abhisañcetayitanti means willed, intended.
Abhisañcetayitaṃ nghĩa là, đã suy nghĩ, đã sắp đặt.
So tattha ṭhitoti so tasmiṃ samathavipassanādhamme ṭhito.
So tattha ṭhitoti means he, established in that Dhamma of samatha and vipassanā.
So tattha ṭhito nghĩa là, người ấy an trú trong pháp samatha-vipassanā đó.
Dhammarāgena dhammanandiyāti padadvayenapi samathavipassanāsu chandarāgo vutto.
Dhammarāgena dhammanandiyāti by both terms, the delight and attachment (chandarāga) in samatha and vipassanā are stated.
Dhammarāgena dhammanandiyā nghĩa là, cả hai từ này đều chỉ sự tham ái (chandarāga) đối với samatha-vipassanā.
Samathavipassanāsu hi sabbena sabbaṃ chandarāgaṃ pariyādiyituṃ sakkonto arahā hoti, asakkonto anāgāmī hoti.
Indeed, one who is able to completely eliminate delight and attachment in samatha and vipassanā becomes an Arahant; one who is unable becomes an Anāgāmī.
Thật vậy, người có thể đoạn trừ hoàn toàn chandarāga đối với samatha-vipassanā là bậc A-la-hán; người không thể đoạn trừ là bậc Bất Hoàn (Anāgāmī).
So samathavipassanāsu chandarāgassa appahīnattā catutthajjhānacetanāya suddhāvāse nibbattati.
Because his delight and attachment in samatha and vipassanā are not abandoned, he is reborn in the Suddhāvāsa (Pure Abodes) by the volition of the fourth jhāna.
Vì chandarāga đối với samatha-vipassanā chưa được đoạn trừ, người ấy tái sanh vào cõi Tịnh Cư thiên (Suddhāvāsa) nhờ tư tâm sở của Tứ thiền.
Ayaṃ ācariyānaṃ samānatthakathā.
This is the common explanation of the teachers.
Đây là lời giải thích chung của các vị thầy.
Vitaṇḍavādī panāha – ‘‘teneva dhammarāgenāti vacanato akusalena suddhāvāse nibbattatī’’ti.
But a polemicist says: "Since it says 'by that very delight in Dhamma,' he is reborn in the Suddhāvāsa by unwholesome kamma."
Tuy nhiên, những người theo thuyết biện luận (Vitaṇḍavādī) nói: “Tái sanh vào cõi Tịnh Cư thiên là do phi thiện pháp, theo lời dạy ‘do dhammarāga đó’.”
So ‘‘suttaṃ āharāhī’’ti vattabbo.
He should be told: "Bring forth a Sutta!"
Người ấy nên được hỏi: “Hãy đưa ra kinh điển.”
Addhā aññaṃ apassanto idameva āharissati.
Surely, seeing no other, he will bring forth this very one.
Chắc chắn, không thấy kinh điển nào khác, người ấy sẽ đưa ra chính kinh điển này.
Tato vattabbo ‘‘kimpanidaṃ suttaṃ nītatthaṃ, udāhu neyyattha’’nti.
Then he should be told: "Is this Sutta of explicit meaning (nītattha) or implicit meaning (neyyattha)?"
Sau đó, người ấy nên được hỏi: “Kinh điển này là nghĩa trực tiếp (nītattha) hay nghĩa cần được giải thích (neyyattha)?”
Addhā ‘‘nītattha’’nti vakkhati.
Surely, he will say: "Explicit meaning."
Chắc chắn, người ấy sẽ nói: “Nghĩa trực tiếp.”
Tato vattabbo – evaṃ sante anāgāmiphalatthikena samathavipassanāsu chandarāgo kattabbo bhavissati, chandarāge uppādite anāgāmiphalaṃ paṭiladdhaṃ bhavissati, mā ‘‘suttaṃ me laddha’’nti yaṃ vā taṃ vā dīpehi.
Then he should be told: "If that is so, then one who desires the fruit of Anāgāmī will have to cultivate delight and attachment in samatha and vipassanā, and once delight and attachment are produced, the fruit of Anāgāmī will be attained. Do not declare just anything as 'I have found a Sutta'."
Sau đó, người ấy nên được hỏi: “Nếu vậy, người muốn đạt quả Bất Hoàn sẽ phải khởi chandarāga đối với samatha-vipassanā, và khi chandarāga được khởi lên, quả Bất Hoàn sẽ được thành tựu. Đừng tuyên bố bất cứ điều gì chỉ vì ‘tôi đã tìm thấy kinh điển’.”
Pañhaṃ kathentena hi ācariyassa santike uggahetvā attharasaṃ paṭivijjhitvā kathetuṃ vaṭṭati.
Indeed, one who explains a problem should first learn from a teacher, penetrate the meaning, and then explain.
Khi giải thích một vấn đề, cần phải học từ các vị thầy và thâm nhập vào ý nghĩa sâu xa rồi mới giải thích.
Akusalena hi sagge, kusalena ca apāye paṭisandhi nāma natthi.
Indeed, there is no rebirth in heaven through unwholesome actions, nor in the lower realms through wholesome actions.
Thật vậy, không có sự tái sanh vào cõi trời do nghiệp bất thiện, và cũng không có sự tái sanh vào các ác đạo do nghiệp thiện.
Vuttañcetaṃ bhagavatā –
And this was said by the Blessed One –
Đức Thế Tôn đã dạy:
‘‘Na, bhikkhave, lobhajena kammena, dosajena kammena, mohajena kammena devā paññāyanti, manussā paññāyanti, yā vā panaññāpi kāci sugatiyo.
“Monks, by actions born of greed, actions born of hatred, actions born of delusion, devas are not discerned, humans are not discerned, nor are any other happy destinations.
“Này các Tỳ-khưu, không phải do nghiệp sanh từ tham, nghiệp sanh từ sân, nghiệp sanh từ si mà chư thiên xuất hiện, loài người xuất hiện, hay bất kỳ cõi thiện nào khác.
Atha kho, bhikkhave, lobhajena kammena, dosajena kammena, mohajena kammena nirayo paññāyati, tiracchānayoni paññāyati, pettivisayo paññāyati, yā vā panaññāpi kāci duggatiyo’’ti (a. ni. 6.39) –
But, monks, by actions born of greed, actions born of hatred, actions born of delusion, hell is discerned, the animal realm is discerned, the realm of hungry ghosts is discerned, and any other miserable destinations” –
Mà này các Tỳ-khưu, do nghiệp sanh từ tham, nghiệp sanh từ sân, nghiệp sanh từ si mà địa ngục xuất hiện, loài súc sanh xuất hiện, cảnh giới ngạ quỷ xuất hiện, hay bất kỳ cõi ác nào khác.”
Evaṃ saññāpetabbo.
He should be instructed thus.
Người ấy nên được thuyết phục như vậy.
Sace sañjānāti, sañjānātu.
If he understands, let him understand.
Nếu người ấy hiểu, hãy để người ấy hiểu.
No ce sañjānāti, ‘‘gaccha pātova vihāraṃ pavisitvā yāguṃ pivā’’ti uyyojetabbo.
If he does not understand, he should be sent away with, “Go, enter the monastery early and drink gruel.”
Nếu không hiểu, người ấy nên được bảo: “Hãy đi vào tu viện sớm và uống cháo.”
Ayaṃ kho, gahapati, ekadhammo akkhātoti ekaṃ dhammaṃ pucchitena ‘‘ayampi ekadhammo akkhāto, ayampi ekadhammo akkhāto’’ti evaṃ pucchāvasena kathitattā ekādasapi dhammā ekadhammo nāma kato.
“This one quality, householder, has been declared” – because the eleven qualities were declared in the manner of asking, “This too is one quality declared, this too is one quality declared,” all eleven qualities are called “one quality.”
Này gia chủ, đây là một pháp đã được giảng dạy nghĩa là, vì được hỏi về một pháp, và được trả lời bằng cách nói: “Đây cũng là một pháp đã được giảng dạy, đây cũng là một pháp đã được giảng dạy,” nên mười một pháp đều được gọi là một pháp.
Amatuppattiatthena vā sabbepi ekadhammoti vattuṃ vaṭṭati.
Or, it is proper to say that all are “one quality” in the sense of leading to the attainment of the Deathless.
Hoặc, cũng có thể nói tất cả đều là một pháp theo ý nghĩa của sự xuất hiện của bất tử.
Nidhimukhaṃ gavesantoti nidhiṃ pariyesanto.
“Searching for the mouth of a treasure” means seeking a treasure.
Nidhimukhaṃ gavesanto nghĩa là, tìm kiếm kho báu.
Sakidevāti ekappayogeneva.
“At once” means with a single effort.
Sakidevā nghĩa là, chỉ trong một lần nỗ lực.
Kathaṃ pana ekappayogeneva ekādasannaṃ nidhīnaṃ adhigamo hotīti?
But how is the attainment of eleven treasures possible with a single effort?
Làm sao có thể đạt được mười một kho báu chỉ trong một lần nỗ lực?
Idhekacco araññe jīvitavuttiṃ gavesamāno carati.
Here, a certain person wanders in the forest seeking a livelihood.
Có một người nọ đi lang thang trong rừng để tìm kế sinh nhai.
Tamenaṃ aññataro atthacarako disvā ‘‘kiṃ, bho, carasī’’ti pucchati.
Another benefactor sees him and asks, “What, sir, are you seeking?”
Một người làm việc có ích thấy anh ta và hỏi: “Này anh, anh đang làm gì vậy?”
So ‘‘jīvitavuttiṃ pariyesāmī’’ti āha.
He replies, “I am seeking a livelihood.”
Anh ta nói: “Tôi đang tìm kế sinh nhai.”
Itaro ‘‘tena hi samma āgaccha, etaṃ pāsāṇaṃ pavaṭṭehī’’ti āha.
The other says, “Then, friend, come and roll this stone.”
Người kia nói: “Vậy thì, bạn hiền, hãy đến đây, lăn tảng đá này đi.”
So taṃ pavaṭṭetvā uparūpariṭṭhitā vā kucchiyā kucchiṃ āhacca ṭhitā vā ekādasa kumbhiyo passati.
Having rolled it, he sees eleven jars, either stacked one on top of another or placed side by side in a cavity.
Anh ta lăn tảng đá đi và thấy mười một cái chum đặt chồng lên nhau hoặc đặt sát vào một cái hố.
Evaṃ ekappayogena ekādasannaṃ adhigamo hoti.
Thus, the attainment of eleven is possible with a single effort.
Như vậy, với một sự thực hành, sự chứng đắc mười một điều sẽ xảy ra.
Ācariyadhanaṃ pariyesissantīti aññatitthiyā hi yassa santike sippaṃ uggaṇhanti, tassa sippuggahaṇato pure vā pacchā vā antarantarā vā gehato nīharitvā dhanaṃ denti.
“Seeking a teacher’s fee” – indeed, other ascetics, when they learn a craft from someone, give money to that person, the giver of the craft, either before, after, or at intervals, taking it from their homes.
Họ sẽ tìm kiếm tài sản cho thầy (Ācariyadhanaṃ pariyesissanti): Các ngoại đạo, khi học nghề từ ai, thì trước, sau hoặc xen kẽ trong quá trình học nghề, họ sẽ mang tiền ra khỏi nhà để dâng cúng cho người đó.
Yesaṃ gehe natthi, te ñātisabhāgato pariyesanti.
Those who have nothing at home seek it from relatives.
Những ai không có (tiền) ở nhà, họ sẽ tìm kiếm từ người thân thích.
Yesaṃ tampi natthi, te sabhāgato pariyesanti.
Those who also have nothing from relatives seek it from others.
Những ai cũng không có (tiền) từ người thân thích, họ sẽ tìm kiếm từ những người đồng đẳng.
Tathā alabhamānā bhikkhampi caritvā dentiyeva.
Even if they cannot obtain it thus, they still give it after going on alms round.
Tương tự, nếu không tìm được, họ thậm chí còn đi khất thực để dâng cúng.
Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ.
It is with reference to this that it was said.
Điều này được nói đến với ý nghĩa đó.
Kiṃ panāhanti bāhirakā tāva aniyyānikepi sāsane sippamattadāyakassa dhanaṃ pariyesanti, ahaṃ pana evaṃvidhe niyyānikasāsane ekādasavidhaṃ amatuppattipaṭipadaṃ desentassa ācariyassa pūjaṃ kiṃ na karissāmi, karissāmiyevāti vadati.
“What then should I do?” means: “While outsiders seek money for a mere craft-giver in a teaching that does not lead to liberation, why should I not offer reverence to a teacher who declares the elevenfold path to the attainment of the Deathless in such a liberating teaching? I certainly will,” he says.
Tôi sẽ làm gì ư? (Kiṃ panāhaṃ): Các ngoại đạo còn tìm kiếm tài sản cho người thầy chỉ dạy một nghề nghiệp trong một giáo pháp không dẫn đến giải thoát, vậy thì tại sao tôi lại không cúng dường vị thầy đã thuyết giảng con đường thực hành dẫn đến sự chứng đắc mười một loại bất tử trong một giáo pháp dẫn đến giải thoát như thế này? Tôi chắc chắn sẽ làm điều đó, vị ấy nói.
Paccekaṃ dussayugena acchādesīti ekamekassa bhikkhuno ekekaṃ dussayugaṃ adāsīti attho.
“Clothed each with a pair of robes” means he gave each monk a pair of robes.
Vị ấy đã cúng dường mỗi vị một bộ y (Paccekaṃ dussayugena acchādesī): Có nghĩa là, vị ấy đã dâng cúng mỗi vị Tỳ-kheo một bộ y.
Samudācāravacanaṃ panettha evarūpaṃ hoti, tasmā acchādesīti vuttaṃ.
The customary expression here is of this kind, therefore it is said “clothed.”
Ở đây, lời nói thông thường là như vậy, do đó được nói là "acchādesī".
Pañcasataṃ vihāranti pañcasatagghanikaṃ paṇṇasālaṃ kāresīti attho.
“Five hundred monasteries” means he had five hundred leaf-huts built, valued at five hundred.
Năm trăm tinh xá (Pañcasataṃ vihāraṃ): Có nghĩa là, vị ấy đã xây dựng năm trăm tịnh xá có giá trị.
17. Sattame tisso kathā ekanāḷikā caturassā nisinnavattikāti.
17. In the seventh, there are three types of discourses: ekanāḷikā, caturassā, and nisinnavattikā.
17. Trong kinh thứ bảy, có ba cách thuyết giảng: ekanāḷikā, caturassā, và nisinnavattikā.
Tattha pāḷiṃ vatvā ekekassa padassa atthakathanaṃ ekanāḷikā nāma.
Among these, ekanāḷikā means stating the Pali text and then explaining each word.
Trong đó, sau khi nói bản Pali, việc chú giải từng từ một được gọi là ekanāḷikā.
Apaṇḍitagopālakaṃ dassetvā, apaṇḍitabhikkhuṃ dassetvā, paṇḍitagopālakaṃ dassetvā, paṇḍitabhikkhuṃ dassetvāti catukkaṃ bandhitvā kathanaṃ caturassā nāma.
Caturassā means presenting it in a fourfold structure: showing the unskilled cowherd, then the unskilled monk; then showing the skilled cowherd, then the skilled monk.
Việc thuyết giảng theo nhóm bốn, bằng cách trình bày người chăn bò không có trí tuệ, rồi Tỳ-kheo không có trí tuệ, rồi người chăn bò có trí tuệ, rồi Tỳ-kheo có trí tuệ, được gọi là caturassā.
Apaṇḍitagopālakaṃ dassetvā pariyosānagamanaṃ, apaṇḍitabhikkhuṃ dassetvā pariyosānagamanaṃ, paṇḍitagopālakaṃ dassetvā pariyosānagamanaṃ, paṇḍitabhikkhuṃ dassetvā pariyosānagamananti ayaṃ nisinnavattikā nāma.
Nisinnavattikā means concluding after showing the unskilled cowherd, concluding after showing the unskilled monk, concluding after showing the skilled cowherd, and concluding after showing the skilled monk.
Việc trình bày người chăn bò không có trí tuệ rồi kết thúc, trình bày Tỳ-kheo không có trí tuệ rồi kết thúc, trình bày người chăn bò có trí tuệ rồi kết thúc, trình bày Tỳ-kheo có trí tuệ rồi kết thúc, điều này được gọi là nisinnavattikā.
Ayaṃ idha sabbācariyānaṃ āciṇṇā.
This is the customary method of all teachers here.
Điều này là thói quen của tất cả các vị thầy ở đây.
Ekādasahi, bhikkhave, aṅgehīti ekādasahi aguṇakoṭṭhāsehi.
“By eleven factors, monks” means by eleven aspects of demerit.
Này các Tỳ-kheo, với mười một chi phần (Ekādasahi, bhikkhave, aṅgehī): Có nghĩa là, với mười một khía cạnh bất lợi.
Gogaṇanti gomaṇḍalaṃ.
“Herd of cattle” means a group of cows.
Đàn bò (Gogaṇaṃ): Tức là một bầy bò.
Pariharitunti pariggahetvā vicarituṃ.
“To tend” means to take care of and roam with.
Để chăn giữ (Pariharituṃ): Để giữ gìn và đi lại.
Phātiṃ kātunti vaḍḍhiṃ āpādetuṃ.
“To cause to flourish” means to bring about growth.
Để làm cho phát triển (Phātiṃ kātuṃ): Để làm cho tăng trưởng.
Idhāti imasmiṃ loke.
"Here" refers to this world.
Ở đây có nghĩa là trong thế gian này.
Na rūpaññū hotīti gaṇanato vā vaṇṇato vā rūpaṃ na jānāti.
"Is not acquainted with forms" means he does not know the forms (of the cattle) by count or by appearance.
Không biết hình sắc có nghĩa là không biết hình sắc theo số lượng hoặc theo màu sắc.
Gaṇanato na jānāti nāma attano gunnaṃ sataṃ vā sahassaṃ vāti saṅkhyaṃ na jānāti, so gāvīsu haṭāsu vā palātāsu vā gogaṇaṃ gaṇetvā ‘‘ajja ettakā na dissantī’’ti dve tīṇi gāmantarāni vā aṭaviṃ vā vicaranto na pariyesati.
To not know by count means that he does not know the number of his cattle, whether a hundred or a thousand. So, when cows are stolen or have strayed, he does not count the herd, realize "so many are not seen today," and then search for them by going to two or three villages or into the forest.
Không biết theo số lượng có nghĩa là không biết số lượng đàn bò của mình là một trăm hay một ngàn. Khi bò bị bắt đi hoặc bỏ chạy, người ấy không đếm đàn bò để biết "hôm nay không thấy bấy nhiêu con" rồi đi tìm trong hai ba làng hoặc trong rừng.
Aññesaṃ gāvīsu attano gogaṇaṃ paviṭṭhāsupi gogaṇaṃ gaṇetvā ‘‘imā ettikā gāvo na amhāka’’nti yaṭṭhiyā pothetvā na nīharati.
Even when his own cattle have entered another's herd, he does not count the herd, realize "these many cows are not ours," strike them with a stick, and remove them.
Ngay cả khi bò của người khác đi lạc vào đàn bò của mình, người ấy cũng không đếm đàn bò để biết "bấy nhiêu con bò này không phải của chúng ta" rồi dùng gậy đánh đuổi chúng ra.
Tassa naṭṭhā gāviyo naṭṭhāva honti.
For him, lost cows remain lost.
Những con bò bị mất của người ấy thì mất hẳn.
Paragāviyo gahetvā carati.
He tends other people's cows.
Người ấy chăn dắt bò của người khác.
Gosāmikā disvā ‘‘ayaṃ ettakaṃ kālaṃ amhākaṃ dhenū duhī’’ti tajjetvā attano gāviyo gahetvā gacchanti.
When the cow owners see this, they scold him, saying, "This one has been milking our cows for so long," and take their own cows away.
Các chủ bò nhìn thấy và nói: "Người này đã vắt sữa bò của chúng ta bấy lâu nay", rồi đe dọa và dẫn bò của họ đi.
Tassa gogaṇopi parihāyati, pañca gorasaparibhogatopi paribāhiro hoti.
Thus, his herd of cattle diminishes, and he is deprived of the enjoyment of the five cow-products.
Đàn bò của người ấy cũng bị hao hụt, và người ấy cũng bị tước mất quyền hưởng dụng năm loại sản phẩm từ bò.
Vaṇṇato na jānāti nāma ‘‘ettikā gāvī setā, ettikā rattā, ettikā kāḷā, ettikā odātā, ettikā kabarā, ettikā nīlā’’ti na jānāti.
To not know by appearance means he does not know "so many cows are white, so many are red, so many are black, so many are pale, so many are speckled, so many are blue."
Không biết theo màu sắc có nghĩa là không biết "bấy nhiêu con bò màu trắng, bấy nhiêu con màu đỏ, bấy nhiêu con màu đen, bấy nhiêu con màu trắng tinh, bấy nhiêu con màu lang, bấy nhiêu con màu xanh".
So gāvīsu haṭāsu vā palātāsu vā…pe… pañcagorasaparibhogatopi paribāhiro hoti.
So, when cows are stolen or have strayed…(the rest as above)…he is deprived of the enjoyment of the five cow-products.
Khi bò bị bắt đi hoặc bỏ chạy…pe… người ấy cũng bị tước mất quyền hưởng dụng năm loại sản phẩm từ bò.
Na lakkhaṇakusaloti gāvīnaṃ sarīre kataṃ dhanusattisūlādibhedaṃ lakkhaṇaṃ na jānāti.
"Is not skilled in characteristics" means he does not know the marks on the cows' bodies, such as those made by bows, spears, or stakes.
Không khéo léo về dấu hiệu có nghĩa là không biết các dấu hiệu như cung, giáo, chĩa, v.v. được khắc trên thân bò.
So gāvīsu haṭāsu vā palātāsu vā ‘‘ajja asukalakkhaṇā asukalakkhaṇā ca gāvo na dissantī’’ti…pe… pañcagorasaparibhogatopi paribāhiro hoti.
So, when cows are stolen or have strayed, he does not know "cows with such and such marks are not seen today"…(the rest as above)…he is deprived of the enjoyment of the five cow-products.
Khi bò bị bắt đi hoặc bỏ chạy, người ấy không biết "hôm nay không thấy những con bò có dấu hiệu này và dấu hiệu kia"...pe... người ấy cũng bị tước mất quyền hưởng dụng năm loại sản phẩm từ bò.
Na āsāṭikaṃ hāretāti gunnaṃ khāṇukaṇṭakādīhi pahaṭaṭṭhānesu vaṇo hoti.
"Is not one who removes maggots": wounds appear on cattle in places where they have been struck by stumps or thorns.
Không loại bỏ ấu trùng có nghĩa là trên thân bò có những vết thương do cành cây, gai góc, v.v. đâm vào.
Tattha nīlamakkhikā aṇḍakāni ṭhapenti, tesaṃ āsāṭikāti nāmaṃ.
Blueflies lay their eggs there; these are called maggots (āsāṭikā).
Ở đó, những con ruồi xanh đẻ trứng, chúng được gọi là āsāṭikā (ấu trùng).
Tāni daṇḍakena apanetvā bhesajjaṃ dātabbaṃ hoti, bālo gopālako tathā na karoti.
These should be removed with a stick and medicine applied, but a foolish cowherd does not do so.
Cần phải dùng gậy loại bỏ chúng và bôi thuốc, nhưng người chăn bò ngu dốt không làm như vậy.
Tena vuttaṃ – ‘‘na āsāṭikaṃ hāretā hotī’’ti.
Therefore, it is said: "He is not one who removes maggots."
Vì thế, có câu: "Không loại bỏ ấu trùng".
Tassa gunnaṃ vaṇā vaḍḍhanti, gambhīrā honti, pāṇakā kucchiṃ pavisanti, gāvo gelaññābhibhūtā neva yāvadatthaṃ tiṇaṃ khādituṃ na pānīyaṃ pātuṃ sakkonti.
As a result, his cattle's wounds grow larger and deeper, parasites enter their stomachs, and the cows, afflicted by illness, cannot eat enough grass or drink enough water.
Các vết thương của đàn bò người ấy ngày càng lớn, trở nên sâu hơn, côn trùng chui vào bụng, bò bị bệnh nên không thể ăn cỏ đủ no hay uống nước đủ.
Tattha gunnaṃ khīraṃ chijjati, goṇānaṃ javo hāyati, ubhayesampi jīvitantarāyo hoti.
In such cases, the milk of the cows ceases, the strength of the oxen declines, and there is a danger to the lives of both.
Sữa bò bị giảm, sức kéo của bò đực suy yếu, cả hai đều gặp nguy hiểm đến tính mạng.
Evamassa gogaṇopi parihāyati…pe… pañcagorasatopi paribāhiro hoti.
Thus, his herd of cattle diminishes…(the rest as above)…he is deprived of the five cow-products.
Vì vậy, đàn bò của người ấy cũng bị hao hụt...pe... người ấy cũng bị tước mất quyền hưởng dụng năm loại sản phẩm từ bò.
Na vaṇaṃ paṭicchādetā hotīti gunnaṃ vuttanayeneva sañjāto vaṇo bhesajjaṃ datvā vākena vā cīrakena vā bandhitvā paṭicchādetabbo hoti.
"Is not one who covers wounds" means that a wound that has appeared on the cattle in the manner described should be treated with medicine and then covered by binding it with bark or rags.
Không che đậy vết thương có nghĩa là vết thương trên thân bò, như đã nói, sau khi bôi thuốc, cần phải được băng bó bằng vỏ cây hoặc vải rách để che đậy.
Bālagopālako taṃ na karoti.
A foolish cowherd does not do that.
Người chăn bò ngu dốt không làm như vậy.
Athassa gunnaṃ vaṇehi yūsā paggharanti, tā aññamaññaṃ nighaṃsanti.
Then, pus flows from his cattle's wounds, and they rub against each other.
Khi đó, nước mủ chảy ra từ vết thương của bò, chúng cọ xát vào nhau.
Tena aññesampi vaṇā jāyanti.
Because of this, wounds appear on other cows as well.
Do đó, những con khác cũng bị vết thương.
Evaṃ gāvo gelaññābhibhūtā neva yāvadatthaṃ tiṇāni khādituṃ…pe… paribāhiro hoti.
Thus, the cows, afflicted by illness, cannot eat enough grass…(the rest as above)…he is deprived.
Vì vậy, bò bị bệnh nên không thể ăn cỏ đủ no...pe... người ấy cũng bị tước mất quyền hưởng dụng năm loại sản phẩm từ bò.
Na dhūmaṃ kattā hotīti antovasse ḍaṃsamakasādīnaṃ ussannakāle gogaṇe vajaṃ paviṭṭhe tattha tattha dhūmo kātabbo hoti.
"Is not one who makes smoke" means that during the rainy season, when mosquitoes and other biting insects are abundant, smoke should be made here and there after the cattle have entered the pen.
Không đốt khói có nghĩa là trong mùa mưa, khi ruồi muỗi và các loại côn trùng khác phát triển nhiều, khi đàn bò vào chuồng, cần phải đốt khói ở khắp nơi.
Apaṇḍitagopālako taṃ na karoti, gogaṇo sabbarattiṃ ḍaṃsādīhi upadduto niddaṃ alabhitvā punadivase araññe tattha tattha rukkhamūlādīsu nipajjitvā niddāyati.
An unwise cowherd does not do this, so the cattle, tormented by biting insects all night, cannot sleep, and on the following day, they lie down and sleep here and there at the roots of trees in the forest.
Người chăn bò ngu dốt không làm như vậy, đàn bò bị côn trùng quấy phá suốt đêm, không ngủ được, nên ngày hôm sau chúng nằm ngủ dưới gốc cây, v.v. trong rừng.
Neva yāvadatthaṃ tiṇāni khādituṃ…pe… paribāhiro hoti.
They cannot eat enough grass…(the rest as above)…he is deprived.
Chúng không thể ăn cỏ đủ no...pe... người ấy cũng bị tước mất quyền hưởng dụng năm loại sản phẩm từ bò.
Na titthaṃ jānātīti titthampi samanti vā visamanti vā sagāhanti vā niggāhanti vā na jānāti.
"Does not know the ford" means he does not know whether the ford is even or uneven, or whether it is deep or shallow.
Không biết bến nước có nghĩa là không biết bến nước bằng phẳng hay gồ ghề, sâu hay cạn.
So atitthena gāviyo otāreti.
He leads the cows into an unsuitable ford.
Người ấy dẫn bò xuống bến nước không thích hợp.
Tāsaṃ visamatitthe pāsāṇādīni akkamantīnaṃ pādā bhijjanti.
As they step on rocks and other obstacles in an uneven ford, their legs break.
Chân bò bị thương khi giẫm lên đá, v.v. ở bến nước gồ ghề.
Sagāhaṃ gambhīraṃ titthaṃ otiṇṇe kumbhīlādayo gāvo gaṇhanti, ‘‘ajja ettikā gāvo naṭṭhā, ajja ettikā’’ti vattabbataṃ āpajjanti.
When they enter a deep ford, crocodiles and other creatures catch the cows, and they become subjects of discussion, "so many cows are lost today, so many today."
Khi xuống bến nước sâu, cá sấu, v.v. bắt bò, và người ta phải nói "hôm nay mất bấy nhiêu con bò, hôm nay mất bấy nhiêu con".
Evamassa go gaṇopi parihāyati…pe… pañcagorasatopi paribāhiro hoti.
Thus, his herd of cattle diminishes…(the rest as above)…he is deprived of the five cow-products.
Vì vậy, đàn bò của người ấy cũng bị hao hụt...pe... người ấy cũng bị tước mất quyền hưởng dụng năm loại sản phẩm từ bò.
Na pītaṃ jānātīti pītampi apītampi na jānāti.
"Does not know what has drunk" means he does not know what has drunk and what has not.
Không biết bò đã uống nước có nghĩa là không biết bò nào đã uống nước và bò nào chưa uống.
Gopālakena hi ‘‘imāya gāviyā pītaṃ, imāya na pītaṃ, imāya pānīyatitthe okāso laddho, imāya na laddho’’ti evaṃ pītāpītaṃ jānitabbaṃ hoti.
Indeed, a cowherd should know whether a cow has drunk or not, whether this cow found a place at the watering hole or not.
Người chăn bò phải biết bò nào đã uống, bò nào chưa uống, bò nào đã có chỗ ở bến nước, bò nào chưa có.
Ayaṃ pana divasabhāge araññe gogaṇaṃ rakkhitvā ‘‘pānīyaṃ pāyessāmī’’ti nadiṃ vā taḷākaṃ vā ogāhetvā gacchati.
But this one, after tending the herd in the forest during the day, goes down to a river or pond, saying, "I will let them drink water."
Nhưng người này, sau khi chăn bò trong rừng suốt ngày, nói "sẽ cho uống nước" rồi dẫn chúng xuống sông hoặc hồ.
Tattha mahāusabhā ca anusabhā ca balavagāviyo ca dubbalāni ceva mahallakāni ca gorūpāni siṅgehi vā phāsukāhi vā paharitvā attano okāsaṃ katvā ūruppamāṇaṃ udakaṃ pavisitvā yathākāmaṃ pivanti.
There, large bulls and small bulls, and strong cows push aside weak and old cattle with their horns or ribs, make their own space, enter water up to their thighs, and drink as they please.
Ở đó, những con bò đực lớn, bò đực nhỏ và những con bò cái khỏe mạnh húc hoặc đẩy những con bò yếu ớt và già nua bằng sừng hoặc hông để giành chỗ, rồi đi vào nước sâu đến đùi và uống thỏa thích.
Avasesā okāsaṃ alabhamānā tīre ṭhatvā kalalamissakaṃ udakaṃ pivanti vā apītā eva vā honti.
The remaining ones, unable to find space, stand on the bank and drink muddy water, or remain without drinking.
Những con còn lại không có chỗ, đứng trên bờ uống nước lẫn bùn hoặc không uống được nước.
Atha so gopālako piṭṭhiyaṃ paharitvā puna araññaṃ paveseti.
Then, the cowherd strikes them on the back and drives them back into the forest.
Sau đó, người chăn bò đánh vào lưng chúng và dẫn chúng trở lại rừng.
Tattha apītā gāviyo pipāsāya sussamānā yāvadatthaṃ tiṇāni khādituṃ na sakkonti.
There, the cows that have not drunk, parched with thirst, cannot eat enough grass.
Ở đó, những con bò chưa uống nước khát khô cổ họng nên không thể ăn cỏ đủ no.
Tattha gunnaṃ khīraṃ chijjati.
In such cases, the milk of the cows ceases.
Sữa bò bị giảm.
Goṇānaṃ javo hāyati…pe… paribāhiro hoti.
The strength of the oxen declines…(the rest as above)…he is deprived.
Sức kéo của bò đực suy yếu...pe... người ấy cũng bị tước mất quyền hưởng dụng năm loại sản phẩm từ bò.
Na vīthiṃ jānātīti ‘‘ayaṃ maggo samo khemo, ayaṃ visamo sāsaṅko sappaṭibhayo’’ti na jānāti.
"Does not know the path" means he does not know, "this path is even and safe, this one is uneven, dangerous, and fearful."
Không biết đường đi có nghĩa là không biết "con đường này bằng phẳng và an toàn, con đường kia gồ ghề, nguy hiểm và đáng sợ".
So samaṃ khemaṃ maggaṃ vajjetvā gogaṇaṃ itaramaggaṃ paṭipādeti.
He avoids the even and safe path and leads the herd onto the other path.
Người ấy tránh con đường bằng phẳng và an toàn, rồi dẫn đàn bò đi vào con đường khác.
Tattha gāvo sīhabyagghādīnaṃ gandhena coraparissayena ca abhibhūtā bhantamigasappaṭibhāgā gīvaṃ ukkhipitvā tiṭṭhanti, neva yāvadatthaṃ tiṇāni khādanti, na pānīyaṃ pivanti.
There, the cows, overcome by the scent of lions and tigers and the danger of robbers, stand with their necks raised, fearful like deer; they neither eat enough grass nor drink water.
Ở đó, bò bị mùi sư tử, hổ, v.v. và nguy hiểm từ bọn cướp làm cho sợ hãi, đứng ngẩng cổ như những con nai hoảng loạn, không ăn cỏ đủ no, không uống nước.
Tattha gunnaṃ khīraṃ chijjati…pe… paribāhiro hoti.
In such cases, the milk of the cows ceases…(the rest as above)…he is deprived.
Sữa bò bị giảm...pe... người ấy cũng bị tước mất quyền hưởng dụng năm loại sản phẩm từ bò.
Na gocarakusalo hotīti gopālakena hi gocarakusalena bhavitabbaṃ, pañcāhikacāro vā sattāhikacāro vā jānitabbo.
"Is not skilled in pastures" means that a cowherd should be skilled in pastures, and know a five-day or seven-day grazing rotation.
Không khéo léo về bãi chăn có nghĩa là người chăn bò khéo léo phải biết cách chăn dắt trong năm ngày hoặc bảy ngày.
Ekadisāya gogaṇaṃ cāretvā punadivase tattha na cāretabbo.
After grazing the herd in one direction, he should not graze them there again the next day.
Sau khi chăn bò ở một khu vực, ngày hôm sau không nên chăn ở đó nữa.
Mahatā hi gogaṇena ciṇṇaṭṭhānaṃ bheritalaṃ viya suddhaṃ hoti nittiṇaṃ, udakampi ālulīyati.
Indeed, a place grazed by a large herd becomes bare and grassless like a drumhead, and the water becomes turbid.
Khu vực mà một đàn bò lớn đã chăn dắt sẽ trở nên trống trơn không còn cỏ, như mặt trống, và nước cũng bị đục.
Tasmā pañcame vā sattame vā divase puna tattha cāretuṃ vaṭṭati.
Therefore, it is appropriate to graze there again on the fifth or seventh day.
Vì vậy, nên chăn lại ở đó vào ngày thứ năm hoặc thứ bảy.
Ettakena hi tiṇampi paṭiviruhati, udakampi pasīdati, ayaṃ pana imaṃ pañcāhikacāraṃ vā sattāhikacāraṃ vā na jānāti, divase divase rakkhitaṭṭhāneyeva rakkhati.
By then, the grass regrows, and the water settles. But this one does not know this five-day or seven-day grazing rotation; he grazes them in the same place day after day.
Trong khoảng thời gian đó, cỏ sẽ mọc lại và nước sẽ trong trở lại. Nhưng người này không biết cách chăn dắt năm ngày hoặc bảy ngày này, ngày nào cũng chăn ở cùng một chỗ.
Athassa gogaṇo haritatiṇaṃ na labhati, sukkhatiṇaṃ khādanto kalalamissakaṃ udakaṃ pivati.
As a result, his herd does not get fresh grass; they eat dry grass and drink muddy water.
Vì vậy, đàn bò của người ấy không có cỏ tươi để ăn, chúng ăn cỏ khô và uống nước lẫn bùn.
Tattha gunnaṃ khīraṃ chijjati…pe… paribāhiro hoti.
In such cases, the milk of the cows ceases…(the rest as above)…he is deprived.
Sữa bò bị giảm...pe... người ấy cũng bị tước mất quyền hưởng dụng năm loại sản phẩm từ bò.
Anavasesadohī ca hotīti paṇḍitagopālakena hi yāva vacchakassa maṃsalohitaṃ saṇṭhāti, tāva ekaṃ dve thane ṭhapetvā sāvasesadohinā bhavitabbaṃ.
"And is not one who milks completely" means that a wise cowherd should milk with some milk remaining, leaving one or two teats, until the calf's flesh and blood are established.
Và vắt sữa không chừa lại có nghĩa là người chăn bò khôn ngoan phải vắt sữa có chừa lại, để lại một hoặc hai vú cho đến khi thịt và máu của bê con được hình thành.
Ayaṃ vacchakassa kiñci anavasesetvā duhati.
This one milks completely, leaving nothing for the calf.
Người này vắt sữa không chừa lại chút nào cho bê con.
Khīrapako vaccho khīrapipāsāya sussati, saṇṭhātuṃ asakkonto kampamāno mātu purato patitvā kālaṃ karonti.
The suckling calf, parched with thirst for milk, unable to stand, trembles, falls before its mother, and dies.
Bê con còn bú sữa bị khát sữa khô họng, không thể đứng vững, run rẩy ngã xuống trước mặt mẹ và chết.
Mātā puttakaṃ disvā, ‘‘mayhaṃ puttako attano mātukhīraṃ pātuṃ na labhatī’’ti puttasokena neva yāvadatthaṃ tiṇāni khādituṃ na pānīyaṃ pātuṃ sakkoti, thanesu khīraṃ chijjati.
The mother, seeing her calf, thinks, "My calf does not get to drink its mother's milk," and out of sorrow for her calf, she can neither eat enough grass nor drink enough water; in such cases, her milk ceases.
Bò mẹ nhìn thấy con mình và nghĩ: "Con của ta không được uống sữa mẹ", vì đau buồn mất con nên không thể ăn cỏ đủ no hay uống nước đủ, và sữa của nó bị giảm.
Evamassa gogaṇopi parihāyati…pe… pañcagorasatopi paribāhiro hoti.
Thus, his herd of cattle diminishes…(the rest as above)…he is deprived of the five cow-products.
Vì vậy, đàn bò của người ấy cũng bị hao hụt...pe... người ấy cũng bị tước mất quyền hưởng dụng năm loại sản phẩm từ bò.
Gunnaṃ pitiṭṭhānaṃ karontīti gopitaro.
Those who make a resting place for cattle are cow-fathers.
Những người tạo nơi nương tựa cho bò được gọi là người bảo vệ bò.
Gāvo pariṇāyanti yathāruciṃ gahetvā gacchantīti gopariṇāyakā.
Those who lead the cows wherever they wish are cow-leaders.
Những người dẫn dắt đàn bò đi theo ý muốn của chúng được gọi là người dẫn dắt bò.
Te na atirekapūjāyāti paṇḍito hi gopālako evarūpe usabhe atirekapūjāya pūjeti, paṇītaṃ gobhattaṃ deti, gandhapañcaṅgulikehi maṇḍeti, mālaṃ piḷandheti, siṅgesu suvaṇṇarajatakosake ca dhāreti, rattiṃ dīpaṃ jāletvā celavitānassa heṭṭhā sayāpeti.
"They do not receive excessive veneration." A wise cowherd venerates such bulls with excessive veneration, gives them choice cow-fodder, adorns them with perfumed five-fingered marks, puts garlands on them, places gold and silver coverings on their horns, and makes them sleep under a canopy with a lamp lit at night.
Người ấy không cúng dường vượt mức. Người chăn bò khôn ngoan cúng dường những con bò đực như vậy với sự tôn kính vượt mức, cho chúng ăn thức ăn ngon, trang điểm chúng bằng những dấu ấn năm ngón tay thơm, đeo vòng hoa, cài vỏ bọc bằng vàng bạc lên sừng, ban đêm thắp đèn và cho chúng ngủ dưới tấm màn vải.
Ayaṃ pana tato ekasakkārampi na karoti.
But this one does not perform even a single honor for them.
Nhưng người này không làm dù chỉ một sự tôn kính như vậy.
Usabhā atirekapūjaṃ alabhamānā gogaṇaṃ na rakkhanti, parissayaṃ na vārenti.
Not receiving excessive veneration, the bulls do not protect the herd of cattle, nor do they ward off danger.
Những con bò đực không nhận được sự cúng dường vượt mức sẽ không bảo vệ đàn bò, không ngăn chặn nguy hiểm.
Evamassa gogaṇopi parihāyati…pe… pañcagorasatopi paribāhiro hoti.
Thus, his herd of cattle also dwindles... and he becomes deprived of five hundred cows.
Vì thế, đàn bò của người ấy cũng suy giảm… (lược)… người ấy bị loại trừ khỏi năm loại sản phẩm từ bò.
Idhāti imasmiṃ sāsane.
Here means in this Dispensation.
Ở đây, tức là trong giáo pháp này.
Na rūpaññū hotīti ‘‘cattāri mahābhūtāni catunnañca mahābhūtānaṃ upādāyarūpa’’nti evaṃ vuttaṃ rūpaṃ dvīhākārehi na jānāti gaṇanato vā samuṭṭhānato vā.
He does not know rūpa means he does not know rūpa, which is described as "the four great elements and rūpa derived from the four great elements," in two ways: by enumeration or by origin.
Không hiểu biết về sắc có nghĩa là không biết về sắc, như đã nói là “bốn đại chủng và sắc do bốn đại chủng tạo thành”, theo hai cách: theo số lượng hoặc theo nguồn gốc.
Gaṇanato na jānāti nāma – ‘‘cakkhāyatanaṃ sotāyatanaṃ ghānāyatanaṃ jivhākāyarūpasaddagandharasaphoṭṭhabbāyatanaṃ, itthindriyaṃ purisindriyaṃ jīvitindriyaṃ kāyaviññatti vacīviññatti ākāsadhātu āpodhātu rūpassa lahutā, mudutā, kammaññatā, upacayo, santati, jaratā, rūpassa aniccatā, kabaḷīkāro āhāro’’ti (dha. sa. 657-665) evaṃ pāḷiyā āgatā pañcavīsati rūpakoṭṭhāsāti na jānāti.
He does not know by enumeration means he does not know the twenty-five categories of rūpa as presented in the Pāḷi, such as "the eye-base, ear-base, nose-base, tongue-base, body-base, rūpa, sound, smell, taste, tangible, female faculty, male faculty, life faculty, bodily intimation, verbal intimation, space element, water element, lightness of rūpa, pliancy, wieldiness, accumulation, continuity, decay, impermanence of rūpa, and edible food."
Không biết theo số lượng có nghĩa là không biết hai mươi lăm phần sắc, như đã được nói trong kinh điển: “nhãn xứ, nhĩ xứ, tỷ xứ, thiệt xứ, thân xứ, sắc xứ, thanh xứ, hương xứ, vị xứ, xúc xứ, nữ căn, nam căn, mạng căn, thân biểu, ngữ biểu, không đại, thủy đại, sắc khinh khoái, nhu nhuyễn, thích nghi, tích tập, tương tục, già yếu, sắc vô thường, đoàn thực” (Dhs. 657-665).
Seyyathāpi so gopālako gaṇanato gunnaṃ rūpaṃ na jānāti, tathūpamo ayaṃ bhikkhu.
Just as that cowherd does not know the nature of the cows by enumeration, so is this bhikkhu.
Ví như người chăn bò kia không biết hình dạng của bò theo số lượng, vị Tỳ-kheo này cũng vậy.
So gaṇanato rūpaṃ ajānanto rūpaṃ pariggahetvā arūpaṃ vavatthapetvā rūpārūpaṃ pariggahetvā paccayaṃ sallakkhetvā lakkhaṇaṃ āropetvā kammaṭṭhānaṃ matthakaṃ pāpetuṃ na sakkoti.
Not knowing rūpa by enumeration, he is unable to comprehend rūpa, distinguish arūpa, comprehend rūpa and arūpa, discern their conditions, apply characteristics, and bring the meditation subject to its culmination.
Người ấy, vì không biết sắc theo số lượng, nên không thể thâu tóm sắc, phân biệt vô sắc, thâu tóm sắc và vô sắc, quán sát duyên, áp dụng các tướng, và đưa đề mục thiền đến chỗ viên mãn.
So yathā tassa gopālakassa gogaṇo na vaḍḍhati, evaṃ imasmiṃ sāsane sīlasamādhivipassanāmaggaphalanibbānehi na vaḍḍhati.
Just as that cowherd's herd of cattle does not grow, so this one does not grow in this Dispensation with sīla, samādhi, vipassanā, magga, phala, and Nibbāna.
Người ấy, giống như đàn bò của người chăn bò kia không phát triển, thì trong giáo pháp này cũng không phát triển về giới, định, tuệ, đạo, quả, Niết-bàn.
Yathā ca so gopālako pañcahi gorasehi paribāhiro hoti, evamevāyaṃ asekhena sīlakkhandhena asekhena samādhipaññāvimutti vimuttiñāṇadassanakkhandhenāti pañcahi dhammakkhandhehi paribāhiro hoti.
And just as that cowherd is deprived of the five cow-products, so this one is deprived of the five aggregates of Dhamma: the aggregate of unexcelled sīla, the aggregate of unexcelled samādhi, paññā, vimutti, and vimuttiñāṇadassana.
Và giống như người chăn bò kia bị loại trừ khỏi năm loại sản phẩm từ bò, vị Tỳ-kheo này cũng bị loại trừ khỏi năm uẩn pháp: giới uẩn vô học, định, tuệ, giải thoát, giải thoát tri kiến vô học.
Samuṭṭhānato na jānāti nāma – ‘‘ettakaṃ rūpaṃ ekasamuṭṭhānaṃ, ettakaṃ dvisamuṭṭhānaṃ, ettakaṃ tisamuṭṭhānaṃ, ettakaṃ catusamuṭṭhānaṃ, ettakaṃ nakutoci samuṭṭhātī’’ti na jānāti.
He does not know by origin means he does not know: "This much rūpa has one origin, this much has two origins, this much has three origins, this much has four origins, and this much does not originate from anything."
Không biết theo nguồn gốc có nghĩa là không biết: “chừng này sắc có một nguồn gốc, chừng này có hai nguồn gốc, chừng này có ba nguồn gốc, chừng này có bốn nguồn gốc, chừng này không có nguồn gốc nào cả.”
Seyyathāpi so gopālako vaṇṇato gunnaṃ rūpaṃ na jānāti, tathūpamo ayaṃ bhikkhu.
Just as that cowherd does not know the nature of the cows by color, so is this bhikkhu.
Ví như người chăn bò kia không biết hình dạng của bò theo màu sắc, vị Tỳ-kheo này cũng vậy.
So samuṭṭhānato rūpaṃ ajānanto rūpaṃ pariggahetvā…pe… paribāhiro hoti.
Not knowing rūpa by origin, he is unable to comprehend rūpa... and becomes deprived.
Người ấy, vì không biết sắc theo nguồn gốc, nên không thể thâu tóm sắc… (lược)… bị loại trừ.
Na lakkhaṇakusalo hotīti ‘‘kammalakkhaṇo bālo, kammalakkhaṇo paṇḍito’’ti evaṃ vuttaṃ kusalākusalakammaṃ paṇḍitabālalakkhaṇanti na jānāti.
He is not skilled in characteristics means he does not know unwholesome and wholesome kamma as characteristics of the foolish and the wise, as stated: "The fool is characterized by kamma, the wise is characterized by kamma."
Không khéo léo về các tướng có nghĩa là không biết thiện nghiệp và bất thiện nghiệp là tướng của người hiền trí và kẻ ngu si, như đã nói: “kẻ ngu có tướng của nghiệp, người hiền trí có tướng của nghiệp”.
So evaṃ ajānanto bāle vajjetvā paṇḍite na sevati.
Not knowing thus, he does not avoid fools and does not associate with the wise.
Người ấy, vì không biết như vậy, nên không tránh xa kẻ ngu và không gần gũi người hiền trí.
Bāle vajjetvā paṇḍite asevanto kappiyākappiyaṃ kusalākusalaṃ sāvajjānavajjaṃ garukalahukaṃ satekicchātekicchaṃ kāraṇākāraṇaṃ na jānāti.
Not avoiding fools and not associating with the wise, he does not know what is allowable and unallowable, wholesome and unwholesome, blameworthy and blameless, weighty and light, remediable and irremediable, and what is a reason and what is not.
Không tránh xa kẻ ngu và không gần gũi người hiền trí, người ấy không biết điều gì hợp pháp và không hợp pháp, thiện và bất thiện, có lỗi và không có lỗi, nặng và nhẹ, có thể chữa trị và không thể chữa trị, có lý do và không có lý do.
Taṃ ajānanto kammaṭṭhānaṃ gahetvā vaḍḍhetuṃ na sakkoti.
Not knowing that, he is unable to take up and develop the meditation subject.
Không biết điều đó, người ấy không thể nắm giữ và phát triển đề mục thiền.
So yathā tassa gopālakassa gogaṇo na vaḍḍhati, evaṃ imasmiṃ sāsane yathāvuttehi sīlādīhi na vaḍḍhati.
Just as that cowherd's herd of cattle does not grow, so this one does not grow in this Dispensation with the aforementioned sīla and so forth.
Người ấy, giống như đàn bò của người chăn bò kia không phát triển, thì trong giáo pháp này cũng không phát triển về giới v.v. như đã nói.
So gopālako viya ca pañcahi gorasehi, pañcahi dhammakkhandhehi paribāhiro hoti.
And like that cowherd, he is deprived of the five cow-products, and of the five aggregates of Dhamma.
Và giống như người chăn bò kia bị loại trừ khỏi năm loại sản phẩm từ bò, vị Tỳ-kheo này cũng bị loại trừ khỏi năm uẩn pháp.
Na āsāṭikaṃ hāretā hotīti ‘‘uppannaṃ kāmavitakka’’nti evaṃ vutte kāmavitakkādayo na vinodeti.
He is not one who removes the troublesome things means he does not dispel sensual thoughts and so forth, as stated: "an arisen sensual thought."
Không loại bỏ sự bất tịnh có nghĩa là không loại bỏ các tà tư duy dục v.v. như đã nói: “tư duy dục đã khởi lên”.
So imaṃ akusalavitakkaṃ āsāṭikaṃ ahāretvā vitakkavasiko hutvā vicaranto kammaṭṭhānaṃ gahetvā vaḍḍhetuṃ na sakkoti.
Not removing these unwholesome thoughts, these troublesome things, and wandering about under the sway of thoughts, he is unable to take up and develop the meditation subject.
Người ấy, vì không loại bỏ sự bất tịnh là các tà tư duy này, mà sống theo sự chi phối của tư duy, nên không thể nắm giữ và phát triển đề mục thiền.
So yathā tassa gopālakassa…pe… paribāhiro hoti.
Just as that cowherd's... and becomes deprived.
Người ấy, giống như người chăn bò kia… (lược)… bị loại trừ.
Na vaṇaṃ paṭicchādetā hotīti ‘‘cakkhunā rūpaṃ disvā nimittaggāhī hotī’’tiādinā nayena sabbārammaṇesu nimittaṃ gaṇhanto yathā so gopālako vaṇaṃ na paṭicchādeti, evaṃ saṃvaraṃ na sampādeti.
He is not one who covers up wounds means that by taking signs in all objects, in the manner of "seeing a form with the eye, he takes up the sign," just as that cowherd does not cover up wounds, so he does not accomplish restraint.
Không che giấu vết thương có nghĩa là, giống như người chăn bò kia không che giấu vết thương, vị Tỳ-kheo này cũng không thực hành sự phòng hộ, khi nắm giữ tướng trên tất cả các đối tượng, theo cách: “thấy sắc bằng mắt, nắm giữ tướng” v.v.
So vivaṭadvāro vicaranto kammaṭṭhānaṃ gahetvā vaḍḍhetuṃ na sakkoti…pe… paribāhiro hoti.
Wandering about with open doors, he is unable to take up and develop the meditation subject... and becomes deprived.
Người ấy, vì sống với các cửa giác quan mở toang, nên không thể nắm giữ và phát triển đề mục thiền… (lược)… bị loại trừ.
Na dhūmaṃ kattā hotīti so gopālako dhūmaṃ viya dhammadesanādhūmaṃ na karoti, dhammakathaṃ vā sarabhaññaṃ vā upanisinnakakathaṃ vā anumodanaṃ vā na karoti, tato naṃ manussā ‘‘bahussuto guṇavā’’ti na jānanti.
He does not make smoke means that just as the cowherd does not make smoke, so too he does not make the smoke of Dhamma teaching, nor does he give a Dhamma talk, nor a melodious recitation, nor a discourse to those seated nearby, nor an anumodanā (expression of appreciation). Therefore, people do not know him as "learned and virtuous."
Không tạo khói có nghĩa là, người chăn bò kia không tạo khói, vị Tỳ-kheo này cũng không tạo khói pháp thoại, tức là không thuyết pháp, không ngâm kệ, không nói chuyện thân mật, không tùy hỷ; do đó, mọi người không biết người ấy là “người đa văn, có phẩm hạnh”.
Te guṇāguṇaṃ ajānanto catūhi paccayehi saṅgahaṃ na karonti.
Not knowing his qualities or lack thereof, they do not support him with the four requisites.
Họ, vì không biết phẩm hạnh hay không phẩm hạnh, nên không cúng dường bốn vật dụng.
So paccayehi kilamamāno buddhavacanaṃ sajjhāyaṃ kātuṃ vattapaṭivattaṃ pūretuṃ kammaṭṭhānaṃ gahetvā vaḍḍhetuṃ na sakkoti…pe… paribāhiro hoti.
Struggling with requisites, he is unable to recite the Buddha's words, fulfill his duties, or take up and develop meditation (kammaṭṭhāna)... and so he becomes an outsider.
Người ấy, vì thiếu vật dụng mà kiệt sức, nên không thể tụng đọc Phật ngôn, không thể hoàn thành các bổn phận, không thể nắm giữ và phát triển đề mục thiền… (lược)… bị loại trừ.
Na titthaṃ jānātīti titthabhūte bahussutabhikkhū na upasaṅkamati.
He does not know the ford means he does not approach the learned bhikkhus who are like a ford.
Không biết bến nước có nghĩa là không đến gần các vị Tỳ-kheo đa văn như bến nước.
Anupasaṅkamanto ‘‘idaṃ, bhante, byañjanaṃ kathaṃ ropetabbaṃ?
Not approaching them, he does not ask questions such as, "Venerable Sir, how should this phrase be connected?
Không đến gần, người ấy không hỏi han, không thưa hỏi: “Thưa Tôn giả, câu này nên được giải thích như thế nào?
Imassa bhāsitassa ko attho?
What is the meaning of this statement?
Ý nghĩa của lời nói này là gì?
Imasmiṃ ṭhāne pāḷi kiṃ vadati?
What does the Pali say in this passage?
Ở chỗ này, kinh điển nói gì?
Imasmiṃ ṭhāne attho kiṃ dīpetī’’ti evaṃ na paripucchati na paripañhati, na jānāpetīti attho.
What does the meaning clarify in this passage?"—that is the meaning.
Ở chỗ này, ý nghĩa chỉ ra điều gì?”
Tassa te evaṃ aparipucchitā avivaṭañceva na vivaranti, bhājetvā na dassenti, anuttānīkatañca na uttāniṃ karonti, apākaṭaṃ na pākaṭaṃ karonti.
Since he does not question them in this way, they do not reveal what is unrevealed, do not explain what is to be explained, do not make clear what is unclear, and do not make manifest what is unmanifest.
Vì không được hỏi han như vậy, các vị ấy không mở rộng những gì chưa được mở rộng, không chia sẻ những gì chưa được chia sẻ, không làm rõ những gì chưa được làm rõ, không làm hiển lộ những gì chưa hiển lộ.
Anekavihitesu ca kaṅkhāṭhāniyesu dhammesūti anekavidhāsu kaṅkhāsu ekakaṅkhampi na paṭivinodenti.
And concerning various kinds of doubtful matters means that they do not resolve even a single doubt among the many kinds of doubts.
Và trong các pháp đáng nghi ngờ thuộc nhiều loại khác nhau có nghĩa là không giải tỏa dù chỉ một nghi ngờ trong nhiều loại nghi ngờ.
Kaṅkhāyeva hi kaṅkhāṭhāniyā dhammā nāma.
Indeed, doubts themselves are called doubtful matters.
Chính nghi ngờ là các pháp đáng nghi ngờ.
Tattha ekaṃ kaṅkhampi na nīharantīti attho.
The meaning here is that they do not remove even a single doubt.
Ở đây, có nghĩa là không loại bỏ dù chỉ một nghi ngờ.
So evaṃ bahussutatitthaṃ anupasaṅkamitvā sakaṅkho kammaṭṭhānaṃ gahetvā vaḍḍhetuṃ na sakkoti.
Thus, not approaching the ford of the learned, he is unable to take up and develop meditation while still in doubt.
Người ấy, vì không đến gần bến nước của những người đa văn như vậy, nên với đầy nghi ngờ, không thể nắm giữ và phát triển đề mục thiền.
Yathā vā so gopālako titthaṃ na jānāti, evaṃ ayampi bhikkhu dhammatitthaṃ na jānāti.
Just as that cowherd does not know the ford, so too this bhikkhu does not know the ford of the Dhamma.
Hoặc, giống như người chăn bò kia không biết bến nước, vị Tỳ-kheo này cũng không biết bến nước pháp.
Ajānanto avisaye pañhaṃ pucchati, ābhidhammikaṃ upasaṅkamitvā kappiyākappiyaṃ pucchati, vinayadharaṃ upasaṅkamitvā rūpārūpaparicchedaṃ pucchati.
Not knowing, he asks questions in inappropriate areas; he approaches an Abhidhamma expert and asks about what is allowable and unallowable, or approaches a Vinaya expert and asks about the distinction between material and immaterial phenomena.
Không biết, người ấy hỏi những câu hỏi không đúng chuyên môn; đến gần vị A-tì-đàm sư để hỏi về điều hợp pháp và không hợp pháp; đến gần vị Luật sư để hỏi về sự phân biệt sắc và vô sắc.
Te avisaye puṭṭhā kathetuṃ na sakkonti.
Questioned on inappropriate subjects, they are unable to answer.
Các vị ấy, vì bị hỏi những điều không đúng chuyên môn, nên không thể trả lời.
So attanā sakaṅkho kammaṭṭhānaṃ gahetvā vaḍḍhetuṃ na sakkoti…pe… paribāhiro hoti.
Being in doubt himself, he is unable to take up and develop meditation... and so he becomes an outsider.
Người ấy, vì bản thân đầy nghi ngờ, nên không thể nắm giữ và phát triển đề mục thiền… (lược)… bị loại trừ.
Na pītaṃ jānātīti yathā so gopālako pītāpītaṃ na jānāti, evaṃ dhammūpasañhitaṃ pāmojjaṃ na jānāti na labhati.
He does not know the taste means that just as the cowherd does not know what is drunk and what is not, so too he does not know or obtain the joy associated with the Dhamma.
Không biết sự hân hoan có nghĩa là, giống như người chăn bò kia không biết điều đã uống và chưa uống, vị Tỳ-kheo này cũng không biết và không đạt được sự hân hoan gắn liền với Chánh pháp.
Savanamayaṃ puññakiriyavatthuṃ nissāya ānisaṃsaṃ na vindati, dhammassavanaggaṃ gantvā sakkaccaṃ na suṇāti, nisinno niddāyati, kathaṃ katheti, aññavihitako hoti.
He does not experience the benefit based on the meritorious deed of listening; he does not go to the Dhamma hall and listen carefully, but sits and sleeps, talks, or is distracted.
Người ấy không nhận được lợi ích nhờ việc làm phước đức liên quan đến sự lắng nghe; đến nơi nghe pháp, không lắng nghe một cách chăm chú; ngồi đó mà ngủ gật, nói chuyện, hoặc tâm trí bị phân tán.
So sakkaccaṃ dhammaṃ assuṇanto kammaṭṭhānaṃ gahetvā vaḍḍhetuṃ na sakkoti…pe… paribāhiro hoti.
Not listening to the Dhamma carefully, he is unable to take up and develop meditation... and so he becomes an outsider.
Người ấy, vì không lắng nghe Chánh pháp một cách chăm chú, nên không thể nắm giữ và phát triển đề mục thiền… (lược)… bị loại trừ.
Na vīthiṃ jānātīti so gopālako maggāmaggaṃ viya ‘‘ayaṃ lokiyo, ayaṃ lokuttaro’’ti ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti.
“Does not know the path” means that just as a cowherd does not know right and wrong paths, so too he does not know the Noble Eightfold Path as it really is, thinking: “This is worldly, this is supramundane.”
Không biết đường đi nghĩa là người chăn bò đó, như người không biết đường chính hay đường tà, không như thật hiểu rõ Bát Chánh Đạo, phân biệt đâu là thế gian, đâu là xuất thế gian.
Ajānanto lokiyamagge abhinivisitvā lokuttaraṃ nibbattetuṃ na sakkoti…pe… paribāhiro hoti.
Not knowing, and adhering to worldly paths, he is unable to bring forth the supramundane… he becomes an outsider.
Vì không biết, nên anh ta bám chặt vào con đường thế gian, không thể tạo ra con đường siêu thế… (lược)… và bị loại trừ.
Na gocarakusalo hotīti so gopālako pañcāhikasattāhikacāre viya cattāro satipaṭṭhāne ‘‘ime lokiyā, ime lokuttarā’’ti yathābhūtaṃ nappajānāti.
“Is not skilled in pasturage” means that just as a cowherd does not know a five-day or seven-day grazing cycle, so too he does not know the four foundations of mindfulness as they really are, thinking: “These are worldly, these are supramundane.”
Không khéo léo trong việc tìm bãi chăn nghĩa là người chăn bò đó, như người không biết cách chăn bò năm ngày hay bảy ngày, không như thật hiểu rõ bốn pháp Quán Niệm Xứ, phân biệt đâu là thế gian, đâu là xuất thế gian.
Ajānanto sukhumaṭṭhānesu attano ñāṇaṃ carāpetvā lokiyasatipaṭṭhāne abhinivisitvā lokuttaraṃ nibbattetuṃ na sakkoti…pe… paribāhiro hoti.
Not knowing, and being unable to direct his knowledge to subtle aspects, he adheres to worldly foundations of mindfulness and is unable to bring forth the supramundane… he becomes an outsider.
Vì không biết, nên anh ta không thể hướng trí tuệ của mình vào những điểm vi tế, bám chặt vào các pháp Quán Niệm Xứ thế gian, không thể tạo ra pháp siêu thế… (lược)… và bị loại trừ.
Anavasesadohī hotīti paṭiggahaṇe mattaṃ ajānanto anavasesaṃ duhati.
“Is a milker who leaves nothing behind” means that not knowing the proper measure for acceptance, he milks everything.
Vắt sữa không chừa lại nghĩa là không biết lượng vừa đủ để nhận, anh ta vắt hết sạch.
Niddesavāre panassa abhihaṭṭhuṃ pavārentīti abhiharitvā pavārenti.
In the explanation section, “they offer by bringing” means they offer by bringing forth.
Trong phần giải thích, dâng cúng và thỉnh cầu nghĩa là dâng cúng và thỉnh cầu.
Ettha dve abhihārā vācābhihāro ca, paccayābhihāro ca.
Here there are two kinds of bringing forth: offering by speech, and offering of requisites.
Ở đây có hai cách dâng cúng: dâng cúng bằng lời nói và dâng cúng bằng vật chất.
Vācābhihāro nāma manussā bhikkhussa santikaṃ gantvā ‘‘vadeyyātha, bhante, yenattho’’ti pavārenti.
“Offering by speech” means people go to a bhikkhu and offer, saying: “Please speak, venerable sir, of what you have need.”
Dâng cúng bằng lời nói là khi người ta đến gặp vị Tỳ-khưu và thỉnh cầu rằng: “Bạch Đại đức, xin hãy nói điều Đại đức cần.”
Paccayābhihāro nāma vatthādīni vā sappinavanītaphāṇitādīni vā gahetvā bhikkhussa santikaṃ gantvā ‘‘gaṇhatha, bhante, yāvatakena attho’’ti vadanti.
“Offering of requisites” means they take robes and so forth, or ghee, fresh butter, or treacle and so forth, go to a bhikkhu and say: “Please take, venerable sir, as much as you have need of.”
Dâng cúng bằng vật chất là khi người ta mang y phục, bình bát, v.v., hoặc bơ, sữa tươi, mật đường, v.v., đến gặp vị Tỳ-khưu và nói: “Bạch Đại đức, xin hãy nhận những gì Đại đức cần.”
Tatra bhikkhu mattaṃ na jānātīti bhikkhu tesu paccayesu pamāṇaṃ na jānāti.
“There the bhikkhu does not know the measure” means the bhikkhu does not know the proper amount of those requisites.
Ở đây, vị Tỳ-khưu không biết lượng vừa đủ nghĩa là vị Tỳ-khưu không biết giới hạn của các vật phẩm đó.
‘‘Dāyakassa vaso veditabbo, deyyadhammassa vaso veditabbo, attano thāmo veditabbo’’ti iminā nayena pamāṇayuttakaṃ aggahetvā yaṃ āharanti, taṃ sabbaṃ gaṇhātīti attho.
The meaning is that without taking what is appropriate in measure, in the manner of: “the giver’s ability must be known, the offering’s quantity must be known, one’s own strength must be known,” he takes everything they bring.
Nghĩa là, không nhận theo lượng vừa phải bằng cách xem xét “khả năng của người cúng dường, tính chất của vật phẩm cúng dường, và sức khỏe của bản thân,” mà nhận tất cả những gì họ mang đến.
Manussā vippaṭisārino na puna abhiharitvā pavārenti.
The people become remorseful and do not offer again by bringing.
Người ta sẽ hối tiếc và không dâng cúng hay thỉnh cầu nữa.
So paccayehi kilamanto kammaṭṭhānaṃ gahetvā vaḍḍhetuṃ na sakkoti…pe… paribāhiro hoti.
Suffering from lack of requisites, he is unable to take up and develop his meditation subject… he becomes an outsider.
Vị ấy, vì thiếu thốn vật chất, không thể nắm giữ và phát triển đề mục thiền quán… (lược)… và bị loại trừ.
Te na atirekapūjāya pūjetā hotīti so gopālako mahāusabhe viya there bhikkhū imāya āvi ceva raho ca mettākāyakammādikāya atirekapūjāya na pūjeti.
“Is not one who honors them with abundant honor” means that just as a cowherd does not honor the great bulls with abundant honor through deeds of loving-kindness in public and in private, and so forth, so too he does not honor the elder bhikkhus.
Không cúng dường với sự tôn kính đặc biệt nghĩa là người chăn bò đó không cúng dường các vị Tỳ-khưu trưởng lão, như những con bò đực lớn, với sự tôn kính đặc biệt bằng các hành động thân thiện, cả công khai lẫn riêng tư.
Tato therā ‘‘ime amhesu garucittīkāraṃ na karontī’’ti navake bhikkhū dvīhi saṅgahehi na saṅgaṇhanti, neva dhammasaṅgahena saṅgaṇhanti, na āmisasaṅgahena, cīvarena vā pattena vā pattapariyāpannena vā vasanaṭṭhānena vā kilamantepi nappaṭijagganti, pāḷiṃ vā aṭṭhakathaṃ vā dhammakathābandhaṃ vā guḷhaganthaṃ vā na sikkhāpenti.
Then the elders, thinking, “These do not show reverence and respect for us,” do not support the new bhikkhus with the two kinds of support: they do not support them with Dhamma-support, nor with material support; they do not look after them when they are suffering, whether with robes or alms-bowls, or things pertaining to alms-bowls, or dwelling places; they do not teach them the Pāḷi, nor the Aṭṭhakathā, nor the structure of Dhamma talks, nor profound texts.
Do đó, các vị trưởng lão nghĩ: “Những người này không có lòng tôn kính đối với chúng ta,” nên không kết nạp các vị Tỳ-khưu trẻ bằng hai cách kết nạp: không kết nạp bằng pháp (Dhamma-saṅgaha) và không kết nạp bằng vật chất (Āmisa-saṅgaha); họ không chăm sóc những vị Tỳ-khưu trẻ dù họ thiếu thốn y phục, bình bát, những thứ thuộc về bình bát, hoặc chỗ ở; họ không dạy Pāḷi, chú giải, cách thuyết pháp, hay những đoạn văn khó hiểu.
Navakā therānaṃ santikā sabbaso ime dve saṅgahe alabhamānā imasmiṃ sāsane patiṭṭhātuṃ na sakkonti.
The new bhikkhus, not obtaining these two kinds of support from the elders at all, are unable to establish themselves in this Dispensation.
Các vị Tỳ-khưu trẻ, vì hoàn toàn không nhận được hai cách kết nạp này từ các vị trưởng lão, không thể an trú trong giáo pháp này.
Yathā tassa gopālakassa gogaṇo na vaḍḍhati, evaṃ sīlādīhi na vaḍḍhanti.
Just as that cowherd’s herd of cows does not grow, so too they do not grow in sīla and so forth.
Như đàn bò của người chăn bò đó không phát triển, thì họ cũng không phát triển về giới, v.v.
Yathā ca so gopālako pañcahi gorasehi, evaṃ pañcahi dhammakkhandhehi paribāhirā honti.
And just as that cowherd is an outsider to the five cow-products, so too they are outsiders to the five aggregates of Dhamma.
Và như người chăn bò đó bị loại trừ khỏi năm loại sữa bò, thì họ cũng bị loại trừ khỏi năm uẩn pháp (dhammakkhandha).
Sukkapakkho kaṇhapakkhe vuttavipallāsavasena yojetvā veditabbo.
The bright side should be understood by connecting it to the opposite of what was stated for the dark side.
Phần trắng (sukkapakkha) nên được hiểu bằng cách áp dụng ngược lại những gì đã nói trong phần đen (kaṇhapakkha).