Tatridaṃ pañhakammaṃ – kā panetā pāramiyo?
Herein, this is the questioning: What are these perfections?
Đây là các câu hỏi: Những Ba-la-mật này là gì?
Kenaṭṭhena pāramiyo?
In what sense are they perfections?
Vì sao chúng được gọi là Ba-la-mật?
Katividhā cetā?
How many kinds are there?
Chúng có mấy loại?
Ko tāsaṃ kamo?
What is their sequence?
Thứ tự của chúng là gì?
Kāni lakkhaṇarasapaccupaṭṭhānapadaṭṭhānāni?
What are their characteristic, function, manifestation, and proximate cause?
Đâu là các đặc tính (lakkhaṇa), chức năng (rasa), biểu hiện (paccupaṭṭhāna) và cận nhân (padaṭṭhāna)?
Ko paccayo?
What is the condition?
Đâu là duyên (paccaya)?
Ko saṃkileso?
What is the defilement?
Đâu là sự ô nhiễm (saṃkilesa)?
Kiṃ vodānaṃ?
What is the cleansing?
Đâu là sự thanh tịnh (vodāna)?
Ko paṭipakkho?
What is the opponent?
Đâu là đối pháp (paṭipakkha)?
Kā paṭipatti?
What is the practice?
Đâu là sự thực hành (paṭipatti)?
Ko vibhāgo?
What is the analysis?
Đâu là sự phân chia (vibhāga)?
Ko saṅgaho?
What is the inclusion?
Đâu là sự thâu nhiếp (saṅgaha)?
Ko sampādanūpāyo?
What is the means of accomplishment?
Đâu là phương tiện thành tựu (sampādanūpāya)?
Kittakena kālena sampādanaṃ?
In how long is the accomplishment?
Trong bao lâu thì thành tựu (sampādana)?
Ko ānisaṃso?
What is the benefit?
Đâu là lợi ích (ānisaṃsa)?
Kiṃ cetāsaṃ phalanti?
What is their fruit?
Những điều này mang lại quả gì (phala)?
Kenaṭṭhena pāramiyoti?
In what sense are they perfections?
Pāramī theo nghĩa nào?
Dānasīlādiguṇavisesayogena sattuttamatāya paramā mahāsattā bodhisattā, tesaṃ bhāvo kammaṃ vā pāramī, dānādikiriyā.
Through the possession of the special qualities of giving, morality, and so forth, the great beings, the Bodhisattas, are supreme due to their superiority over other beings; their state or action is a pāramī, the practice of giving and so on.
Với sự liên hệ đến các thiện pháp đặc biệt như bố thí (dāna), giới (sīla) v.v., các vị Đại Bồ Tát (mahāsattā bodhisattā) là tối thượng trong các chúng sinh (sattuttamatāya paramā). Sự hiện hữu hoặc hành động của các vị ấy là pāramī, tức là các hành động như bố thí v.v.
Atha vā paratīti paramo, dānādiguṇānaṃ pūrako pālako cāti bodhisatto, paramassa ayaṃ, paramassa vā bhāvo, kammaṃ vā pāramī, dānādikiriyāva.
Or, he who protects is supreme (parama); the one who fulfills and guards the qualities of giving and so on is the Bodhisatta. That which belongs to the supreme one, or the state or action of the supreme one, is a pāramī, which is just the practice of giving and so on.
Hoặc, paramo là người vượt qua (paratīti paramo), Bồ Tát là người hoàn thiện và bảo vệ các thiện pháp như bố thí v.v. Điều này thuộc về paramo, hoặc sự hiện hữu, hoặc hành động của paramo là pāramī, tức là các hành động bố thí v.v.
Atha vā paraṃ sattaṃ attani mavati bandhati guṇavisesayogena, paraṃ vā adhikataraṃ majjati sujjhati saṃkilesamalato, paraṃ vā seṭṭhaṃ nibbānaṃ visesena mayati gacchati, paraṃ vā lokaṃ pamāṇabhūtena ñāṇavisesena idhalokaṃ viya munāti paricchindati, paraṃ vā ativiya sīlādiguṇagaṇaṃ attano santāne minoti pakkhipati, paraṃ vā attabhūtato dhammakāyato aññaṃ paṭipakkhaṃ vā tadanatthakaraṃ kilesacoragaṇaṃ mināti hiṃsatīti paramo, mahāsatto.
Or else, he binds another being to himself through the connection of special qualities; or he is exceedingly cleansed and purified from the stain of defilements; or he especially goes to the supreme Nibbāna; or with his special knowledge as the measure, he knows and comprehends the other world just like this world; or he places an abundance of the collection of qualities such as moral virtue in his own continuum; or he injures and harms the opposing group of thieves, the defilements, which is other than his own Dhammakāya and causes its ruin—thus he is a supreme one (paramo), a great being.
Hoặc, paramo là người nhờ sự liên hệ đến các thiện pháp đặc biệt mà ràng buộc (mavati bandhati) chúng sinh khác (paraṃ sattaṃ) vào mình; hoặc là người thanh lọc (majjati sujjhati) bản thân một cách vượt trội (adhikataraṃ) khỏi cấu uế phiền não (saṃkilesamalato); hoặc là người đặc biệt hướng đến (visesena mayati gacchati) Niết Bàn tối thượng (paraṃ seṭṭhaṃ nibbānaṃ); hoặc là người với trí tuệ đặc biệt như một thước đo (pamāṇabhūtena ñāṇavisesena) mà nhận biết (munāti paricchindati) thế giới khác (paraṃ lokaṃ) như thế giới này; hoặc là người tích lũy (minoti pakkhipati) một tập hợp các thiện pháp như giới v.v. một cách vượt trội (ativiya) vào dòng tâm thức của mình; hoặc là người hủy diệt (mināti hiṃsati) tập hợp các kẻ trộm phiền não (kilesacoragaṇaṃ) đối nghịch (paṭipakkhaṃ) hoặc có hại (tadanatthakaraṃ) khác (aññaṃ) với Pháp thân (dhammakāyato) vốn là tự ngã (attabhūtato). Đó là paramo, tức là Đại Bồ Tát.
Paramassa ayantiādi vuttanayena yojetabbaṃ.
It should be connected in the manner stated, beginning with "of the supreme one".
“Điều này thuộc về paramo” v.v. nên được hiểu theo cách đã nói.
Pāre vā nibbāne majjati sujjhati satte ca sodheti, tattha vā satte mavati bandhati yojeti, taṃ vā mayati gacchati gameti ca, munāti vā taṃ yāthāvato, tattha vā satte minoti pakkhipati, kilesārayo vā sattānaṃ tattha mināti hiṃsatīti pāramī, mahāpuriso.
Or, in the beyond, which is Nibbāna, he is cleansed and purified, and he purifies beings; or there he binds and connects beings; or he goes to it and causes others to go; or he knows it as it really is; or there he places beings; or he injures and harms the enemies of beings, the defilements, there—thus it is a perfection (pāramī), a great man.
Hoặc, pāramī là người thanh lọc (majjati sujjhati) ở bờ bên kia (pāre) tức Niết Bàn, và cũng thanh lọc chúng sinh; hoặc là người ràng buộc (mavati bandhati yojeti) chúng sinh ở đó; hoặc là người hướng đến (mayati gacchati) và dẫn dắt (gameti ca) đến đó; hoặc là người nhận biết (munāti) điều đó một cách chân thật (yāthāvato); hoặc là người tích lũy (minoti pakkhipati) chúng sinh ở đó; hoặc là người hủy diệt (mināti hiṃsati) kẻ thù phiền não (kilesārayo) của chúng sinh ở đó. Đó là pāramī, tức là bậc Đại nhân (mahāpuriso).
Tassa bhāvo kammaṃ vā pāramitā, dānādikiriyāva.
His state or action is a perfection (pāramitā); it is the very practice of giving and so on.
Sự hiện hữu hoặc hành động của vị ấy là pāramitā, tức là các hành động bố thí v.v.
Iminā nayena pāramīsaddattho veditabbo.
In this way, the meaning of the word pāramī should be understood.
Theo cách này, ý nghĩa của từ pāramī nên được hiểu.
Yathā cāha – ‘‘kati nu kho, bhante, buddhakārakā dhammā?
And as it is said: “Venerable sir, how many qualities are there that make a Buddha?
Và như đã nói: “Bạch Thế Tôn, có bao nhiêu pháp tạo thành Phật (buddhakārakā dhammā)?
Dasa kho, sāriputta, buddhakārakā dhammā.
Sāriputta, there are ten qualities that make a Buddha.
Này Sāriputta, có mười pháp tạo thành Phật.
Katame dasa?
What are the ten?
Mười pháp nào?
Dānaṃ kho, sāriputta, buddhakārako dhammo, sīlaṃ, nekkhammaṃ, paññā, vīriyaṃ, khanti, saccaṃ, adhiṭṭhānaṃ, mettā, upekkhā buddhakārako dhammo.
Sāriputta, giving is a quality that makes a Buddha; moral virtue, renunciation, wisdom, energy, patience, truth, determination, loving-kindness, and equanimity is a quality that makes a Buddha.
Này Sāriputta, bố thí (dāna) là pháp tạo thành Phật, giới (sīla), xuất ly (nekkhamma), trí tuệ (paññā), tinh tấn (vīriya), nhẫn nại (khanti), chân thật (sacca), quyết định (adhiṭṭhāna), từ (mettā), xả (upekkhā) là pháp tạo thành Phật.
Ime kho, sāriputta, dasa buddhakārakā dhammā’’ti.
These, Sāriputta, are the ten qualities that make a Buddha.”
Này Sāriputta, đây là mười pháp tạo thành Phật.”
Idamavoca bhagavā, idaṃ vatvā sugato athāparaṃ etadavoca satthā –
The Blessed One said this. Having said this, the Sugata, the Teacher, then said this further:
Thế Tôn đã nói điều này, sau khi nói điều này, Đấng Thiện Thệ, bậc Đạo Sư, lại nói thêm điều này –
Ko tāsaṃ kamoti?
What is their order?
Thứ tự của chúng là gì?
Ettha kamoti desanākkamo, so ca paṭhamasamādānahetuko, samādānaṃ pavicayahetukaṃ, iti yathā ādimhi pavicitā samādinnā ca, tathā desitā.
Here, “order” means the order of teaching, and that is due to the undertaking at the beginning. The undertaking is due to the investigation. Thus, as they were investigated and undertaken at the beginning, so they were taught.
Ở đây, thứ tự là thứ tự thuyết giảng (desanākkamo), và điều đó có nguyên nhân từ sự phát nguyện ban đầu (paṭhamasamādānahetuko), sự phát nguyện có nguyên nhân từ sự quán xét (pavicayahetukaṃ). Do đó, chúng được thuyết giảng theo cách đã được quán xét và phát nguyện ban đầu.
Tattha dānaṃ sīlassa bahūpakāraṃ sukarañcāti taṃ ādimhi vuttaṃ.
Therein, giving is of great help to moral virtue and is easy to perform, so it is stated at the beginning.
Trong đó, bố thí (dāna) rất hữu ích cho giới (sīla) và dễ thực hành, nên nó được nói trước tiên.
Dānaṃ sīlapariggahitaṃ mahapphalaṃ hoti mahānisaṃsanti dānānantaraṃ sīlaṃ vuttaṃ.
Because giving, when supported by moral virtue, is of great fruit and great benefit, moral virtue is stated after giving.
Bố thí được giới bao bọc sẽ mang lại quả lớn và lợi ích lớn, nên giới được nói sau bố thí.
Sīlaṃ nekkhammapariggahitaṃ, nekkhammaṃ paññāpariggahitaṃ, paññā vīriyapariggahitā, vīriyaṃ khantipariggahitaṃ, khanti saccapariggahitā, saccaṃ adhiṭṭhānapariggahitaṃ, adhiṭṭhānaṃ mettāpariggahitaṃ, mettā upekkhāpariggahitā mahapphalā hoti mahānisaṃsāti mettānantaramupekkhā vuttā.
Because moral virtue supported by renunciation, renunciation supported by wisdom, wisdom supported by energy, energy supported by patience, patience supported by truth, truth supported by determination, determination supported by loving-kindness, and loving-kindness supported by equanimity is of great fruit and great benefit, equanimity is stated after loving-kindness.
Giới được xuất ly bao bọc, xuất ly được trí tuệ bao bọc, trí tuệ được tinh tấn bao bọc, tinh tấn được nhẫn nại bao bọc, nhẫn nại được chân thật bao bọc, chân thật được quyết định bao bọc, quyết định được từ bao bọc, từ được xả bao bọc sẽ mang lại quả lớn và lợi ích lớn. Do đó, xả được nói sau từ.
Upekkhā pana karuṇāpariggahitā karuṇā ca upekkhāpariggahitāti veditabbā.
It should be understood, however, that equanimity is supported by compassion, and compassion is supported by equanimity.
Tuy nhiên, xả được bi bao bọc và bi được xả bao bọc, điều này nên được hiểu.
‘‘Kathaṃ pana mahākāruṇikā bodhisattā sattesu upekkhakā hontī’’ti?
“But how can Bodhisattas, who are greatly compassionate, be equanimous towards beings?”
“Nhưng làm sao các vị Bồ Tát với lòng đại bi lại có thể giữ thái độ xả đối với chúng sinh?”
‘‘Upekkhitabbayuttesu kañci kālaṃ upekkhakā honti, na pana sabbattha sabbadā cā’’ti keci.
Some say: “For a certain time, they are equanimous in situations where one should be equanimous, but not everywhere and not always.”
Một số người nói: “Họ giữ thái độ xả trong một thời gian nhất định đối với những người đáng được xả, nhưng không phải trong mọi trường hợp và mọi lúc.”
Apare pana – ‘‘na sattesu upekkhakā, sattakatesu pana vippakāresu upekkhakā hontī’’ti.
Others, however, say: “They are not equanimous towards beings, but they are equanimous towards the wrongdoings done by beings.”
Những người khác lại nói: “Họ không giữ thái độ xả đối với chúng sinh, mà là giữ thái độ xả đối với những hành vi xấu của chúng sinh.”
Aparo nayo – pacurajanesupi pavattiyā sabbasattasādhāraṇattā appaphalattā sukarattā ca ādimhi dānaṃ vuttaṃ.
Another method: Giving is stated at the beginning because it can be practiced even by many people, is common to all beings, is of lesser fruit, and is easy to perform.
Một cách khác – do sự phổ biến trong đại đa số chúng sinh, do tính phổ quát đối với tất cả chúng sinh, do ít quả và dễ thực hành, nên bố thí (dāna) được nói trước tiên.
Sīlena dāyakapaṭiggāhakasuddhito parānuggahaṃ vatvā parapīḷānivattivacanato kiriyadhammaṃ vatvā akiriyadhammavacanato bhogasampattihetuṃ vatvā bhavasampattihetuvacanato ca dānassa anantaraṃ sīlaṃ vuttaṃ.
Moral virtue is stated after giving because, through the purity of the giver and the recipient, it speaks of benefiting others; because, by speaking of abstention from harming others, it speaks of a non-action after speaking of an action; and because, after speaking of the cause for the attainment of wealth, it speaks of the cause for the attainment of existence.
Sau bố thí, giới (sīla) được nói đến vì giới nói về sự giúp đỡ người khác thông qua sự thanh tịnh của người cho và người nhận, nói về sự chấm dứt làm hại người khác, nói về pháp hành động và sau đó nói về pháp không hành động, nói về nguyên nhân của sự giàu có và sau đó nói về nguyên nhân của sự tái sinh tốt lành.
Nekkhammena sīlasampattisiddhito kāyavacīsucaritaṃ vatvā manosucaritavacanato visuddhasīlassa sukheneva jhānasamijjhanato kammāparādhappahānena payogasuddhiṃ vatvā kilesāparādhappahānena āsayasuddhivacanato vītikkamappahānena cittassa pariyuṭṭhānappahānavacanato ca sīlassa anantaraṃ nekkhammaṃ vuttaṃ.
After virtue, renunciation is mentioned because the accomplishment of virtue is achieved through renunciation; because having spoken of good conduct of body and speech, good conduct of mind is then spoken of; because for one whose virtue is purified, jhāna is accomplished with ease; because having spoken of the purity of application through the abandoning of offenses of action, the purity of disposition is then spoken of through the abandoning of offenses of defilement; and because of speaking of the abandoning of the mind's obsessions through the abandoning of transgression.
Sau giới, xuất ly (nekkhamma) được nói đến vì sự thành tựu của giới thông qua xuất ly, nói về hành vi tốt đẹp của thân và khẩu, sau đó nói về hành vi tốt đẹp của ý, vì giới thanh tịnh thì thiền định dễ dàng thành tựu, nói về sự thanh tịnh của nỗ lực thông qua việc từ bỏ tội lỗi hành động, sau đó nói về sự thanh tịnh của ý định thông qua việc từ bỏ tội lỗi phiền não, nói về sự từ bỏ sự vượt giới và sau đó nói về sự từ bỏ các triền cái của tâm.
Paññāya nekkhammassa siddhiparisuddhito jhānābhāvena paññābhāvavacanato ‘‘samādhipadaṭṭhānā hi paññā, paññāpaccupaṭṭhāno ca samādhi’’.
Because the achievement and purity of renunciation are due to wisdom; because of the statement that without jhāna there is no wisdom: “For wisdom has concentration as its proximate cause, and concentration has wisdom as its manifestation.”
Sau xuất ly, trí tuệ (paññā) được nói đến vì sự thành tựu và thanh tịnh của xuất ly thông qua trí tuệ, nói về sự hiện hữu của trí tuệ thông qua sự hiện hữu của thiền định, “vì trí tuệ có định làm cận nhân, và định có trí tuệ làm biểu hiện”.
Samathanimittaṃ vatvā upekkhānimittavacanato parahitajjhānena parahitakaraṇūpāyakosallavacanato ca nekkhammassa anantaraṃ paññā vuttā.
Because having spoken of the sign of calm, the sign of equanimity is then spoken of; and because of speaking of skill in the means of acting for the welfare of others through the jhāna for the welfare of others, after renunciation, wisdom is mentioned.
Nói về tướng an tịnh, sau đó nói về tướng xả, nói về sự thiện xảo phương tiện để làm lợi ích cho người khác thông qua sự quán sát lợi ích của người khác.
Vīriyārambhena paññākiccasiddhito sattasuññatādhammanijjhānakkhantiṃ vatvā sattahitāya ārambhassa acchariyatāvacanato upekkhānimittaṃ vatvā paggahanimittavacanato nisammakāritaṃ vatvā uṭṭhānavacanato ca ‘‘nisammakārino hi uṭṭhānaṃ phalavisesamāvahatī’’ti paññāya anantaraṃ vīriyaṃ vuttaṃ.
Because the task of wisdom is accomplished through the exertion of energy; because having spoken of the acceptance of contemplating the Dhamma of the emptiness of beings, the wondrous nature of the exertion for the welfare of beings is then spoken of; because having spoken of the sign of equanimity, the sign of exertion is then spoken of; because having spoken of acting with due consideration, striving is then spoken of, for it is said, “The striving of one who acts with due consideration brings a special fruit,” after wisdom, energy is mentioned.
Sau trí tuệ, tinh tấn (vīriya) được nói đến vì sự thành tựu chức năng của trí tuệ thông qua sự khởi đầu tinh tấn, nói về sự nhẫn nại trong việc quán xét các pháp không có tự ngã của chúng sinh, sau đó nói về sự kỳ diệu của sự khởi đầu vì lợi ích chúng sinh, nói về tướng xả, sau đó nói về tướng nắm giữ (paggahana), nói về hành động thận trọng, sau đó nói về sự nỗ lực, vì “sự nỗ lực của người hành động thận trọng mang lại kết quả đặc biệt”.
Vīriyena titikkhāsiddhito ‘‘vīriyavā hi āraddhavīriyattā sattasaṅkhārehi upanītaṃ dukkhaṃ abhibhuyya viharati’’.
Because endurance is achieved through energy, for it is said, “One who is energetic, by reason of his initiated energy, lives overcoming the suffering inflicted by conditioned things.”
Sau tinh tấn, nhẫn nại (khanti) được nói đến vì sự thành tựu sự chịu đựng (titikkhā) thông qua tinh tấn, “vì người tinh tấn, do sự tinh tấn đã khởi lên, vượt qua đau khổ do các hành chúng sinh mang lại và an trú”.
Vīriyassa titikkhālaṅkārabhāvato ‘‘vīriyavato hi titikkhā sobhati’’.
Because endurance is the adornment of energy, for it is said, “Endurance adorns one who is energetic.”
Vì sự chịu đựng là trang sức của tinh tấn, “sự chịu đựng của người tinh tấn mới đẹp”.
Paggahanimittaṃ vatvā samathanimittavacanato accārambhena uddhaccadosappahānavacanato ‘‘dhammanijjhānakkhantiyā hi uddhaccadoso pahīyati’’.
Because having spoken of the sign of exertion, the sign of calm is then spoken of; because of speaking of the abandoning of the fault of restlessness through excessive exertion, for it is said, “The fault of restlessness is abandoned through the acceptance of contemplating the Dhamma.”
Nói về tướng nắm giữ, sau đó nói về tướng an tịnh, nói về sự từ bỏ lỗi phóng dật (uddhaccadosa) thông qua sự khởi đầu quá mức, “vì lỗi phóng dật được từ bỏ nhờ sự nhẫn nại trong việc quán xét các pháp”.
Vīriyavato sātaccakaraṇavacanato ‘‘khantibahulo hi anuddhato sātaccakārī hoti’’.
Because of speaking of the continuous action of one who is energetic, for it is said, “One who is full of patience, being not restless, acts continuously.”
Nói về sự kiên trì của người tinh tấn, “người có nhiều nhẫn nại thì không phóng dật và kiên trì”.
Appamādavato parahitakiriyārambhe paccupakārataṇhābhāvavacanato ‘‘yāthāvato dhammanijjhāne hi sati taṇhā na hoti’’.
Because of speaking of the absence of craving for a return favor when exerting oneself in acting for the welfare of others, being heedful, for it is said, “When there is contemplation of the Dhamma as it really is, there is no craving.”
Nói về sự không có tham ái đối với sự báo đáp khi khởi sự làm lợi ích cho người không phóng dật, “khi có sự quán xét các pháp một cách chân thật thì không có tham ái”.
Parahitārambhe paramepi parakatadukkhasahanatāvacanato ca vīriyassa anantaraṃ khanti vuttā.
And because of speaking of the endurance of suffering caused by others, even in the midst of exerting oneself for their welfare, after energy, patience is mentioned.
Và nói về sự chịu đựng đau khổ do người khác gây ra ngay cả khi khởi sự làm lợi ích tối thượng cho người khác.
Saccena khantiyā cirādhiṭṭhānato apakārino apakārakhantiṃ vatvā tadupakārakaraṇe avisaṃvādavacanato khantiyā apavādavācāvikampanena bhūtavāditāya avijahanavacanato sattasuññatādhammanijjhānakkhantiṃ vatvā tadupabrūhitañāṇasaccavacanato ca khantiyā anantaraṃ saccaṃ vuttaṃ.
Because of the long-term establishment of patience through truth; because having spoken of patience toward the harm of a wrongdoer, speaking without deceit in doing good to that person is then spoken of; because of speaking of not abandoning truthfulness by being unshaken by words of blame due to patience; and because having spoken of the acceptance of contemplating the Dhamma of the emptiness of beings, the truth of the knowledge augmented by it is then spoken of, after patience, truth is mentioned.
Sau nhẫn nại, chân thật (sacca) được nói đến vì sự thành tựu nhẫn nại một cách lâu dài thông qua chân thật, nói về sự nhẫn nại đối với kẻ gây hại, sau đó nói về sự không sai lời khi làm lợi ích cho họ, nói về sự không từ bỏ lời nói chân thật bằng cách không dao động trước lời chỉ trích của nhẫn nại, nói về sự nhẫn nại trong việc quán xét các pháp không có tự ngã của chúng sinh, sau đó nói về lời nói chân thật của trí tuệ được tăng cường bởi điều đó.
Adhiṭṭhānena saccasiddhito ‘‘acalādhiṭṭhānassa hi virati sijjhati’’.
Because truth is achieved through determination, for it is said, “For one of unshakable determination, abstinence is achieved.”
Sau chân thật, quyết định (adhiṭṭhāna) được nói đến vì sự thành tựu chân thật thông qua quyết định, “vì sự từ bỏ (virati) thành tựu đối với người có quyết định vững chắc”.
Avisaṃvāditaṃ vatvā tattha acalabhāvavacanato ‘‘saccasandho hi dānādīsu paṭiññānurūpaṃ niccalova pavattati’’.
Because having spoken of non-deceit, being unshakable in that is then spoken of, for it is said, “One who is true to his word indeed acts steadfastly in accordance with his promise in giving and so on.”
Nói về sự không sai lời, sau đó nói về sự vững chắc trong đó, “người giữ lời chân thật thì kiên định trong việc thực hành bố thí v.v. theo lời đã hứa”.
Ñāṇasaccaṃ vatvā sambhāresu pavattiniṭṭhāpanavacanato ‘‘yathābhūtañāṇavā hi bodhisambhāre adhiṭṭhāti, te ca niṭṭhāpeti paṭipakkhehi akampiyabhāvato’’ti saccassa anantaraṃ adhiṭṭhānaṃ vuttaṃ.
Because having spoken of the truth of knowledge, the establishment and completion of the practice of the requisites for enlightenment is then spoken of, for it is said, “One with knowledge of things as they really are is determined in the requisites for enlightenment, and he brings them to completion, being unshakeable by opposing forces,” after truth, determination is mentioned.
Nói về chân thật của trí tuệ, sau đó nói về sự hoàn thành các yếu tố (sambhāra) bằng cách kiên định, “người có trí tuệ chân thật thì quyết định các yếu tố Bồ Đề, và hoàn thành chúng vì sự không lay chuyển bởi các đối pháp”.
Mettāya parahitakaraṇasamādānādhiṭṭhānasiddhito adhiṭṭhānaṃ vatvā hitūpasaṃhāravacanato ‘‘bodhisambhāre hi adhitiṭṭhamāno mettāvihārī hoti’’.
Because the determination of undertaking to act for the welfare of others is achieved through loving-kindness; because having spoken of determination, bringing about welfare is then spoken of, for it is said, “One who is determined in the requisites for enlightenment abides in loving-kindness.”
Sau quyết định, từ (mettā) được nói đến vì sự thành tựu quyết định phát nguyện làm lợi ích cho người khác thông qua từ, nói về quyết định, sau đó nói về sự mang lại lợi ích, “người quyết định các yếu tố Bồ Đề thì an trú trong từ”.
Acalādhiṭṭhānassa samādānāvikopanena samādānasambhavato ca adhiṭṭhānassa anantaraṃ mettā vuttā.
And because the undertaking is possible through the non-violation of the undertaking of unshakable determination, after determination, loving-kindness is mentioned.
Và vì sự phát nguyện xuất hiện do sự không lay chuyển của quyết định vững chắc.
Upekkhāya mettāvisuddhito sattesu hitūpasaṃhāraṃ vatvā tadaparādhesu udāsīnatāvacanato mettābhāvanaṃ vatvā tannissandabhāvanāvacanato hitakāmasattepi upekkhakoti acchariyaguṇatāvacanato ca mettāya anantaraṃ upekkhā vuttāti evametāsaṃ kamo veditabbo.
Because loving-kindness is purified through equanimity; because having spoken of bringing about the welfare of beings, being indifferent to their offenses is then spoken of; because having spoken of the development of loving-kindness, the development of its result is then spoken of; and because of speaking of the wondrous quality of being equanimous even toward a being for whom one has a wish for welfare, after loving-kindness, equanimity is mentioned. In this way, the sequence of these should be understood.
Thứ tự của các Ba-la-mật này nên được hiểu như sau: Upekkhā (Xả) được nói đến ngay sau Mettā (Từ) vì mettā được thanh tịnh bởi upekkhā khi nói về việc mang lại lợi ích cho chúng sinh, và khi nói về sự vô tư đối với những lỗi lầm của họ, và khi nói về sự phát triển của mettā như một kết quả (của việc này), và khi nói về phẩm chất kỳ diệu của upekkhā là có thể có tâm xả ngay cả đối với những chúng sinh mình mong muốn lợi ích.
Visesena pana yasmā karuṇūpāyakosallapariggahitā attūpakaraṇapariccāgacetanā dānapāramitā, karuṇūpāyakosallapariggahitaṃ kāyavacīsucaritaṃ atthato akattabbaviratikattabbakaraṇacetanādayo ca sīlapāramitā.
But in particular, because the volition of relinquishing one's own requisites, encompassed by compassion and skill in means, is the perfection of giving; and good conduct in body and speech, in essence, the volitions of abstaining from what should not be done and doing what should be done, and so on, encompassed by compassion and skill in means, is the perfection of virtue.
Tuy nhiên, nói riêng, bởi vì ý muốn từ bỏ những thứ thuộc về mình, được bao hàm bởi phương tiện thiện xảo của lòng bi, là Dāna-pāramitā (Ba-la-mật bố thí); và thiện hạnh về thân và khẩu, được bao hàm bởi phương tiện thiện xảo của lòng bi, tức là ý muốn tránh những điều không nên làm và làm những điều nên làm, v.v., là Sīla-pāramitā (Ba-la-mật giới).
Karuṇūpāyakosallapariggahito ādīnavadassanapubbaṅgamo kāmabhavehi nikkhamanacittuppādo nekkhammapāramitā, karuṇūpāyakosallapariggahito dhammānaṃ sāmaññavisesalakkhaṇāvabodho paññāpāramitā.
The arising of a mind that renounces sensual pleasures and existence, preceded by seeing the danger therein and encompassed by compassion and skill in means, is the perfection of renunciation; the understanding of the general and specific characteristics of dhammas, encompassed by compassion and skill in means, is the perfection of wisdom.
Ý khởi tâm xuất ly khỏi các dục và các hữu, được bao hàm bởi phương tiện thiện xảo của lòng bi, với sự thấy rõ hiểm họa làm tiền đề, là Nekkhamma-pāramitā (Ba-la-mật xuất ly); sự thấu hiểu các đặc tính chung và riêng của các pháp, được bao hàm bởi phương tiện thiện xảo của lòng bi, là Paññā-pāramitā (Ba-la-mật trí tuệ).
Karuṇūpāyakosallapariggahito kāyacittehi parahitārambho vīriyapāramitā, karuṇūpāyakosallapariggahitaṃ sattasaṅkhārāparādhasahanaṃ adosappadhāno tadākārappavattacittuppādo khantipāramitā, karuṇūpāyakosallapariggahitaṃ viraticetanādibhedaṃ avisaṃvādanaṃ saccapāramitā, karuṇūpāyakosallapariggahitaṃ acalasamādānādhiṭṭhānaṃ tadākārappavatto cittuppādo adhiṭṭhānapāramitā, karuṇūpāyakosallapariggahito lokassa hitasukhūpasaṃhāro atthato abyāpādo mettāpāramitā, karuṇūpāyakosallapariggahitā anunayapaṭighaviddhaṃsanī iṭṭhāniṭṭhesu sattasaṅkhāresu samappavatti upekkhāpāramitā.
The undertaking for the welfare of others with body and mind, encompassed by compassion and skill in means, is the perfection of energy; the endurance of wrongs from beings and formations, the arising of a mind whose chief quality is non-aversion that occurs in that manner, encompassed by compassion and skill in means, is the perfection of patience; non-deception, which is distinguished as the volition of abstinence and so on, encompassed by compassion and skill in means, is the perfection of truthfulness; the unshakeable resolve and determination, the arising of a mind that occurs in that manner, encompassed by compassion and skill in means, is the perfection of determination; the bringing about of the welfare and happiness of the world, in essence, non-ill will, encompassed by compassion and skill in means, is the perfection of loving-kindness; the destroying of attachment and aversion, the proceeding evenly towards desirable and undesirable beings and formations, encompassed by compassion and skill in means, is the perfection of equanimity.
Sự nỗ lực vì lợi ích người khác bằng thân và tâm, được bao hàm bởi phương tiện thiện xảo của lòng bi, là Vīriya-pāramitā (Ba-la-mật tinh tấn); sự nhẫn chịu lỗi lầm của chúng sinh và các hành, được bao hàm bởi phương tiện thiện xảo của lòng bi, tức là tâm khởi lên với trạng thái không sân làm chủ đạo, là Khanti-pāramitā (Ba-la-mật nhẫn nại); sự không lừa dối, thuộc loại ý muốn tránh xa, v.v., được bao hàm bởi phương tiện thiện xảo của lòng bi, là Sacca-pāramitā (Ba-la-mật chân thật); sự kiên định không lay chuyển, được bao hàm bởi phương tiện thiện xảo của lòng bi, tức là tâm khởi lên với trạng thái đó, là Adhiṭṭhāna-pāramitā (Ba-la-mật kiên định); sự mang lại lợi ích và hạnh phúc cho thế gian, được bao hàm bởi phương tiện thiện xảo của lòng bi, tức là không sân hận, là Mettā-pāramitā (Ba-la-mật từ ái); sự bình đẳng đối với chúng sinh và các hành, được bao hàm bởi phương tiện thiện xảo của lòng bi, tức là sự diệt trừ ái luyến và sân hận, là Upekkhā-pāramitā (Ba-la-mật xả).
Tasmā pariccāgalakkhaṇā dānapāramī, deyyadhamme lobhaviddhaṃsanarasā, anāsattipaccupaṭṭhānā, bhavavibhavasampattipaccupaṭṭhānā vā, pariccajitabbavatthupadaṭṭhānā.
Therefore, the perfection of giving has the characteristic of relinquishing, its function is to destroy greed for things to be given, its manifestation is non-attachment, or its manifestation is the assets of existence and wealth, and its proximate cause is the object to be relinquished.
Do đó, Dāna-pāramī có đặc tính là sự từ bỏ; chức năng là diệt trừ lòng tham đối với các vật đáng bố thí; biểu hiện là sự không chấp trước, hoặc biểu hiện là sự thành tựu của sự tồn tại và không tồn tại; nguyên nhân trực tiếp là các vật đáng từ bỏ.
Sīlanalakkhaṇā sīlapāramī, samādhānalakkhaṇā patiṭṭhānalakkhaṇā cāti vuttaṃ hoti.
The perfection of virtue has the characteristic of composing; it is said to have the characteristic of composing and the characteristic of being a foundation.
Sīla-pāramī có đặc tính là sự giữ gìn; điều này có nghĩa là có đặc tính là sự định tâm và đặc tính là sự an trú.
Dussīlyaviddhaṃsanarasā, anavajjarasā vā, soceyyapaccupaṭṭhānā, hirottappapadaṭṭhānā.
Its function is to destroy immorality, or its function is to be blameless, its manifestation is purity, and its proximate cause is moral shame and moral dread.
Chức năng là diệt trừ ác giới, hoặc chức năng là sự không đáng chê trách; biểu hiện là sự thanh tịnh; nguyên nhân trực tiếp là hổ thẹn và ghê sợ tội lỗi (hiri-ottappa).
Kāmato ca bhavato ca nikkhamanalakkhaṇā nekkhammapāramī, tadādīnavavibhāvanarasā, tato eva vimukhabhāvapaccupaṭṭhānā, saṃvegapadaṭṭhānā.
The perfection of renunciation has the characteristic of departing from sensual pleasures and from existence, its function is to show the danger in them, its manifestation is the state of turning away from them, and its proximate cause is a sense of spiritual urgency.
Nekkhamma-pāramī có đặc tính là sự xuất ly khỏi các dục và các hữu; chức năng là làm rõ hiểm họa của chúng; biểu hiện là sự quay lưng lại với chúng; nguyên nhân trực tiếp là sự sợ hãi (saṃvega).
Yathāsabhāvapaṭivedhalakkhaṇā paññāpāramī, akkhalitapaṭivedhalakkhaṇā vā kusalissāsakhittausupaṭivedho viya, visayobhāsanarasā padīpo viya, asammohapaccupaṭṭhānā araññagatasudesiko viya, samādhipadaṭṭhānā, catusaccapadaṭṭhānā vā.
The perfection of wisdom has the characteristic of penetrating things as they really are, or it has the characteristic of unerring penetration, like the penetration of an arrow shot by a skilled archer; its function is to illuminate the object, like a lamp; its manifestation is non-delusion, like a good guide for one who has gone into a forest; its proximate cause is concentration, or its proximate cause is the Four Noble Truths.
Paññā-pāramī có đặc tính là sự thấu hiểu bản chất đúng như thật, hoặc đặc tính là sự thấu hiểu không sai lầm như mũi tên bắn trúng mục tiêu của người thiện xạ; chức năng là làm sáng tỏ đối tượng như ngọn đèn; biểu hiện là sự không mê lầm như người dẫn đường trong rừng; nguyên nhân trực tiếp là định (samādhi), hoặc nguyên nhân trực tiếp là Tứ Thánh Đế.
Ussāhalakkhaṇā vīriyapāramī, upatthambhanarasā, asaṃsīdanapaccupaṭṭhānā, vīriyārambhavatthupadaṭṭhānā, saṃvegapadaṭṭhānā vā.
The perfection of energy has the characteristic of striving, its function is to support, its manifestation is not sinking, and its proximate cause is an object for the rousing of energy, or its proximate cause is a sense of spiritual urgency.
Vīriya-pāramī có đặc tính là sự nỗ lực; chức năng là sự hỗ trợ; biểu hiện là sự không chùn bước; nguyên nhân trực tiếp là đối tượng của sự tinh tấn, hoặc nguyên nhân trực tiếp là sự sợ hãi (saṃvega).
Khamanalakkhaṇā khantipāramī, iṭṭhāniṭṭhasahanarasā, adhivāsanapaccupaṭṭhānā, avirodhapaccupaṭṭhānā vā, yathābhūtadassanapadaṭṭhānā.
The perfection of patience has the characteristic of enduring, its function is to tolerate the desirable and undesirable, its manifestation is forbearance, or its manifestation is non-opposition, and its proximate cause is seeing things as they really are.
Khanti-pāramī có đặc tính là sự nhẫn chịu; chức năng là nhẫn chịu điều ưa thích và không ưa thích; biểu hiện là sự chịu đựng, hoặc biểu hiện là sự không đối kháng; nguyên nhân trực tiếp là sự thấy biết đúng như thật.
Avisaṃvādanalakkhaṇā saccapāramī, yathāsabhāvavibhāvanarasā, sādhutāpaccupaṭṭhānā, soraccapadaṭṭhānā.
The perfection of truthfulness has the characteristic of non-deception, its function is to reveal things as they really are, its manifestation is excellence, and its proximate cause is gentleness.
Sacca-pāramī có đặc tính là sự không lừa dối; chức năng là làm rõ bản chất đúng như thật; biểu hiện là sự tốt đẹp; nguyên nhân trực tiếp là sự nhu hòa (soracca).
Bodhisambhāresu adhiṭṭhānalakkhaṇā adhiṭṭhānapāramī, tesaṃ paṭipakkhābhibhavanarasā, tattha acalatāpaccupaṭṭhānā, bodhisambhārapadaṭṭhānā.
The perfection of determination has the characteristic of being determined in the requisites for enlightenment, its function is to overcome their opposites, its manifestation is unshakability in them, and its proximate cause is the requisites for enlightenment.
Adhiṭṭhāna-pāramī có đặc tính là sự kiên định đối với các yếu tố dẫn đến giác ngộ (bodhisambhāra); chức năng là chiến thắng các đối nghịch của chúng; biểu hiện là sự không lay chuyển trong đó; nguyên nhân trực tiếp là các yếu tố dẫn đến giác ngộ.
Hitākārappavattilakkhaṇā mettāpāramī, hitūpasaṃhārarasā, āghātavinayanarasā vā, sommabhāvapaccupaṭṭhānā, sattānaṃ manāpabhāvadassanapadaṭṭhānā.
The perfection of loving-kindness has the characteristic of proceeding in a beneficial way, its function is to bring about welfare, or its function is to remove resentment, its manifestation is a kind demeanour, and its proximate cause is seeing the agreeable aspect of beings.
Mettā-pāramī có đặc tính là sự khởi lên với trạng thái lợi ích; chức năng là mang lại lợi ích, hoặc chức năng là diệt trừ sân hận; biểu hiện là sự hiền hòa; nguyên nhân trực tiếp là sự thấy biết các chúng sinh trong trạng thái đáng yêu.
Majjhattākārappavattilakkhaṇā upekkhāpāramī, samabhāvadassanarasā, paṭighānunayavūpasamapaccupaṭṭhānā, kammassakatāpaccavekkhaṇapadaṭṭhānā.
The perfection of equanimity has the characteristic of proceeding in a neutral way, its function is to see in an even-minded way, its manifestation is the calming of aversion and attachment, and its proximate cause is reflection on the fact that beings are owners of their kamma.
Upekkhā-pāramī có đặc tính là sự khởi lên với trạng thái trung lập; chức năng là sự thấy biết bình đẳng; biểu hiện là sự lắng dịu sân hận và ái luyến; nguyên nhân trực tiếp là sự quán xét về nghiệp của chúng sinh (kammassakatā).
Evaṃ vutto aṭṭhadhammasamodhānasampādito ‘‘tiṇṇo tāreyyaṃ mutto moceyyaṃ danto dameyyaṃ santo sameyyaṃ assattho assāseyyaṃ parinibbuto parinibbāpeyyaṃ suddho sodheyyaṃ buddho bodheyya’’ntiādinayappavatto abhinīhāro.
The abhinīhāra is that which is accomplished by the coming together of eight factors, spoken of thus: "Having crossed over, I would help others cross over; being freed, I would free others; being tamed, I would tame others; being calmed, I would calm others; being comforted, I would comfort others; having attained parinibbāna, I would help others attain parinibbāna; being purified, I would purify others; being enlightened, I would enlighten others," and occurring in similar ways.
Lời nguyện được thành tựu bởi sự hội tụ của tám pháp như đã nói, khởi lên theo cách “Tôi đã vượt qua, tôi sẽ giúp người khác vượt qua; tôi đã giải thoát, tôi sẽ giúp người khác giải thoát; tôi đã được thuần hóa, tôi sẽ thuần hóa người khác; tôi đã an tịnh, tôi sẽ an tịnh người khác; tôi đã được an ủi, tôi sẽ an ủi người khác; tôi đã nhập Niết-bàn, tôi sẽ giúp người khác nhập Niết-bàn; tôi đã thanh tịnh, tôi sẽ thanh tịnh người khác; tôi đã giác ngộ, tôi sẽ giác ngộ người khác,” v.v.
So avisesena sabbapāramīnaṃ paccayo.
That is a condition for all the pāramīs without distinction.
Lời nguyện đó là nguyên nhân trực tiếp của tất cả các Ba-la-mật một cách không phân biệt.
Tappavattiyā hi uddhaṃ pāramīnaṃ pavicayupaṭṭhānasamādānādhiṭṭhānanipphattiyo mahāpurisānaṃ sambhavanti.
For, subsequent to its occurrence, the investigation, establishing, undertaking, resolution, and accomplishment of the pāramīs come to be for great beings.
Thật vậy, sau khi lời nguyện đó khởi lên, sự quán xét, sự chấp nhận, sự kiên định và sự thành tựu của các Ba-la-mật mới có thể xảy ra đối với các bậc Đại nhân.
Liṅgasampattīti manussattabhāve ṭhitassāpi purisasseva patthanā samijjhati, na itthiyā na paṇḍakanapuṃsakaubhatobyañjanakānaṃ vā samijjhati.
Attainment of the right gender means that even for one established in the human state, the aspiration succeeds only for a male; it does not succeed for a female, nor for a paṇḍaka, a eunuch, or one of dual gender.
Giới tính đầy đủ (liṅgasampattī) có nghĩa là lời nguyện chỉ thành tựu đối với người nam khi ở trong thân người, chứ không thành tựu đối với nữ giới, hoặc người ái nam ái nữ (paṇḍaka), người không có giới tính (napuṃsaka) hay người có hai giới tính (ubhatobyañjanaka).
Kasmāti ce?
If it is asked why,
Nếu hỏi tại sao?
Yathāvuttakāraṇato lakkhaṇapāripūriyā abhāvato ca.
it is for the reason stated and because of the lack of fulfillment of the characteristics.
Vì lý do đã nêu và vì không có sự đầy đủ các tướng tốt.
Vuttañcetaṃ – ‘‘aṭṭhānametaṃ, bhikkhave, anavakāso, yaṃ itthī arahaṃ assa sammāsambuddho’’ti (a. ni. 1.279; vibha. 809) vitthāro.
And this was said: "Bhikkhus, it is impossible, it cannot be, that a woman should be an Arahant, a Perfectly Enlightened One," and so on in detail.
Điều này đã được nói: “Này các Tỳ-kheo, điều này là không thể, không có cơ hội, rằng một người nữ có thể là A-la-hán, Chánh Đẳng Chánh Giác” (A. Ni. 1.279; Vibha. 809) và chi tiết.
Tasmā manussajātikassāpi itthiliṅge ṭhitassa paṇḍakādīnaṃ vā patthanā na samijjhati.
Therefore, even for one of the human species, if established in the female gender, or for a paṇḍaka and the others, the aspiration does not succeed.
Do đó, ngay cả đối với người sinh ra là con người, nếu ở trong giới tính nữ, hoặc là người ái nam ái nữ, v.v., thì lời nguyện không thành tựu.
Satthāradassananti satthusammukhībhāvo.
Seeing the Teacher means being in the presence of the Teacher.
Được thấy bậc Đạo Sư (satthāradassanaṃ) có nghĩa là được diện kiến bậc Đạo Sư.
Dharamānakabuddhasseva hi santike patthentassa patthanā samijjhati, parinibbute pana bhagavati cetiyassa santike vā bodhimūle vā paṭimāya vā paccekabuddhabuddhasāvakānaṃ vā santike patthanā na samijjhati.
For the aspiration succeeds only for one who makes the aspiration in the presence of a living Buddha; but when the Blessed One has attained parinibbāna, the aspiration made in the presence of a cetiya, at the foot of the Bodhi tree, before an image, or in the presence of a paccekabuddha or a disciple of a Buddha does not succeed.
Thật vậy, lời nguyện chỉ thành tựu khi được nguyện trước một vị Phật đang còn tại thế, còn đối với Đức Thế Tôn đã nhập Niết-bàn, lời nguyện trước một ngôi tháp, dưới gốc cây Bồ-đề, trước một pho tượng, hoặc trước một vị Độc Giác Phật hay một vị Thanh Văn Phật thì không thành tựu.
Adhikārassa balavabhāvābhāvato.
Because the special deed lacks strength.
Vì sự cống hiến (adhikāra) không đủ mạnh mẽ.
Buddhānaṃ eva pana santike patthanā samijjhati, ajjhāsayassa uḷārabhāvena tadadhikārassa balavabhāvāpattito.
But the aspiration succeeds only in the presence of Buddhas, because that special deed attains strength through the nobility of the intention.
Tuy nhiên, lời nguyện chỉ thành tựu trước các vị Phật, vì sự cống hiến đó trở nên mạnh mẽ do ý chí cao thượng.
Pabbajjāti buddhassa bhagavato santike patthentassāpi kammakiriyavādīsu tāpasesu vā bhikkhūsu vā pabbajitasseva patthanā samijjhati, no gihiliṅge ṭhitassa.
Going forth means that even for one who makes the aspiration in the presence of the Buddha, the Blessed One, the aspiration succeeds only for one who has gone forth as an ascetic or a bhikkhu who holds the doctrine of action and its result, not for one established in the lay state.
Xuất gia (pabbajjā) có nghĩa là ngay cả khi nguyện trước Đức Phật Thế Tôn, lời nguyện chỉ thành tựu đối với người đã xuất gia trong các đạo sĩ theo thuyết nghiệp và hành động, hoặc trong các Tỳ-kheo, chứ không phải đối với người còn ở trong giới tính cư sĩ.
Buddhabhāvassa ananucchavikabhāvato.
Because it is not suitable for the state of a Buddha.
Vì trạng thái giác ngộ không phù hợp (với giới cư sĩ).
Pabbajitā eva hi mahābodhisattā sammāsambodhiṃ adhigacchanti, na gahaṭṭhabhūtā, tasmā paṇidhānakāle ca pabbajjāliṅgaṃ eva hi yuttarūpaṃ kiñca guṇasampattiadhiṭṭhānabhāvato.
For only those who have gone forth, the great Bodhisattas, attain perfect enlightenment, not those who are householders. Therefore, at the time of the resolution, the mark of having gone forth is indeed the proper form, and it is also the basis for the resolution of attaining the qualities.
Thật vậy, chỉ có các vị Đại Bồ-tát đã xuất gia mới đạt được Chánh Đẳng Chánh Giác, chứ không phải các vị cư sĩ; do đó, vào thời điểm lập nguyện, hình tướng xuất gia là thích hợp, và hơn nữa, vì đó là nền tảng của sự đầy đủ phẩm chất.
Tatridaṃ chandamahantatāya opammaṃ – yo sakalacakkavāḷagabbhaṃ ekodakībhūtaṃ attano bāhubaleneva uttaritvā pāraṃ gantuṃ samattho, so buddhattaṃ pāpuṇātīti sutvā taṃ dukkarato adahanto ‘‘ahaṃ taṃ uttaritvā pāraṃ gamissāmī’’ti chandajāto hoti, na tattha saṅkocaṃ āpajjati.
Herein is a simile for the greatness of will: One who, upon hearing, "He who is able by his own arm-strength to cross over and get to the other shore of an entire world-system that has become a single mass of water, attains Buddhahood," not considering it too difficult, becomes possessed of the will, "I will cross it and get to the other shore," and does not shrink back from it.
Ở đây, đây là ví dụ về sự vĩ đại của ý muốn: Một người có khả năng vượt qua toàn bộ vũ trụ, khi nó trở thành một khối nước duy nhất, chỉ bằng sức mạnh của cánh tay mình, khi nghe rằng “người ấy sẽ đạt đến Phật quả”, không xem đó là việc khó khăn, mà phát khởi ý muốn “tôi sẽ vượt qua và đến bờ bên kia”, và không hề chùn bước.
Tathā yo sakalacakkavāḷaṃ vītaccikānaṃ vigatadhūmānaṃ aṅgārānaṃ pūraṃ pādehi akkamanto atikkamitvā parabhāgaṃ pāpuṇituṃ samattho…pe… na tattha saṅkocaṃ āpajjati.
Likewise, one who is able to cross over by treading with his feet an entire world-system filled with embers that are without flames and smoke, and reach the other side… and so on… and does not shrink back from it.
Tương tự, một người có khả năng dùng chân bước đi và vượt qua toàn bộ vũ trụ đầy than hồng không lửa, không khói, và đạt đến bờ bên kia… (tương tự)… không hề chùn bước.
Tathā yo sakalacakkavāḷaṃ sattisūlehi sunisitaphalehi nirantaraṃ ākiṇṇaṃ pādehi akkamanto atikkamitvā…pe… na tattha saṅkocaṃ āpajjati.
Likewise, one who, having crossed over by treading with his feet an entire world-system completely filled with very sharp-bladed spears and stakes… and so on… does not shrink back from it.
Tương tự, một người có khả năng dùng chân bước đi và vượt qua toàn bộ vũ trụ dày đặc giáo mác sắc bén… (tương tự)… không hề chùn bước.
Tathā yo sakalacakkavāḷaṃ nirantaraṃ ghanaveḷugumbasañchannaṃ kaṇṭakalatāvanagahanaṃ vinivijjhitvā parabhāgaṃ gantuṃ samattho…pe… na tattha saṅkocaṃ āpajjati.
Likewise, one who is able to go to the other side by piercing through an entire world-system completely covered with dense bamboo thickets and a wilderness of thorny creepers… and so on… does not shrink back from it.
Tương tự, một người có khả năng xuyên qua toàn bộ vũ trụ dày đặc bụi tre gai góc và rừng cây dây leo chằng chịt để đến bờ bên kia… (tương tự)… không hề chùn bước.
Tathā yo ‘‘cattāri asaṅkhyeyyāni satasahassañca kappe niraye paccitvā buddhattaṃ pattabba’’nti sutvā taṃ dukkarato adahanto ‘‘ahaṃ tattha paccitvā buddhattaṃ pāpuṇissāmī’’ti chandajāto hoti, na tattha saṅkocaṃ āpajjatīti evamādinā nayena ettha chandassa mahantabhāvo veditabbo.
Likewise, one who, upon hearing, “Buddhahood is to be attained after being tormented in hell for four incalculables and one hundred thousand aeons,” does not consider it too difficult, but becomes filled with aspiration, thinking, “I will be tormented there and attain Buddhahood,” and does not shrink back from it—in this way and others, the greatness of aspiration should be understood here.
Tương tự, một người khi nghe rằng “phải chịu khổ trong địa ngục bốn A-tăng-kỳ và một trăm ngàn đại kiếp mới đạt đến Phật quả”, không xem đó là việc khó khăn, mà phát khởi ý muốn “tôi sẽ chịu khổ ở đó để đạt đến Phật quả”, và không hề chùn bước. Theo cách này, sự vĩ đại của ý muốn cần được hiểu.
Evaṃ aṭṭhaṅgasamannāgato panāyaṃ abhinīhāro atthato tesaṃ aṭṭhannaṃ aṅgānaṃ samodhānena tathāpavatto cittuppādoti veditabbo.
Thus, this resolution endowed with eight factors should be understood, in terms of its meaning, as a thought-arising that proceeds in such a way through the combination of those eight factors.
Như vậy, sự phát nguyện này, vốn đầy đủ tám chi phần, về mặt ý nghĩa, cần được hiểu là một tâm niệm khởi lên do sự hội tụ của tám chi phần đó.
So sammadeva sammāsambodhiyā paṇidhānalakkhaṇo.
It has the characteristic of an aspiration for perfect self-awakening itself.
Nó có đặc tính là sự quyết tâm đúng đắn hướng đến Chánh Đẳng Giác.
‘‘Aho vatāhaṃ anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambujjheyyaṃ, sabbasattānaṃ hitasukhaṃ nipphādeyya’’nti evamādipatthanāraso, bodhisambhārahetubhāvapaccupaṭṭhāno, mahākaruṇāpadaṭṭhāno, upanissayasampattipadaṭṭhāno vā.
It has the function of aspiring in such ways as, “Oh, may I awaken to unexcelled perfect self-awakening and bring about the welfare and happiness of all beings!” It manifests as the cause for the requisites of enlightenment, and its proximate cause is great compassion, or its proximate cause is the attainment of supporting conditions.
Nó có vị là sự khát khao như: “Ôi! Ước gì tôi sẽ chứng ngộ Vô Thượng Chánh Đẳng Giác, để mang lại lợi ích và hạnh phúc cho tất cả chúng sinh”, và có biểu hiện là nhân cho các tư lương Bồ-tát, hoặc là nơi phát sinh của đại bi, hoặc là nơi phát sinh của sự thành tựu các yếu tố hỗ trợ.
Acinteyyaṃ buddhabhūmiṃ aparimāṇaṃ sattalokahitañca ārabbha pavattiyā sabbabuddhakārakadhammamūlabhūto paramabhaddako paramakalyāṇo aparimeyyappabhāvo puññavisesoti daṭṭhabbo.
It should be seen as a special kind of merit that is the root of all qualities that make a Buddha, supremely good, supremely excellent, and of immeasurable power, arising in relation to the inconceivable plane of Buddhahood and the immeasurable welfare of the world of beings.
Nó cần được xem là một công đức đặc biệt, vô cùng tốt lành, vô cùng thiện mỹ, có năng lực vô lượng, là nền tảng của tất cả các pháp tạo Phật, khởi lên vì Phật địa bất tư nghì và lợi ích vô biên của thế giới chúng sinh.
Yassa ca uppattiyā saheva mahāpuriso mahābodhiyānapaṭipattiṃ otiṇṇo nāma hoti niyatabhāvasamadhigamanato tato anivattanasabhāvattā bodhisattoti samaññaṃ paṭilabhati, sabbabhāvena sammāsambodhiyaṃ samāsattamānasatā bodhisambhārasikkhāsamatthatā cassa santiṭṭhati.
And with its arising, the great being is said to have entered upon the practice of the great vehicle of enlightenment. Because of attaining a fixed state, he is irreversible from that point, receives the designation ‘bodhisatta,’ and there is established in him a mind completely intent on perfect self-awakening and the ability to train in the requisites of enlightenment.
Và cùng với sự phát khởi của nó, vị đại nhân được gọi là đã bước vào con đường Đại Bồ-đề thừa, vì sự thành tựu của trạng thái cố định và bản chất không thoái chuyển từ đó, ngài đạt được danh hiệu Bồ-tát, và tâm ngài hoàn toàn quy hướng về Chánh Đẳng Giác, cùng với khả năng tu tập các tư lương Bồ-tát.
Yathāvuttābhinīhārasamijjhanena hi mahāpurisā sabbaññutaññāṇādhigamanapubbaliṅgena sayambhuñāṇena sammadeva sabbapāramiyo pavicinitvā samādāya anukkamena paripūrenti.
For by the accomplishment of the aforesaid resolution, great beings, with the self-originated knowledge that is the prior sign of attaining the knowledge of omniscience, rightly investigate all the perfections, undertake them, and fulfill them in due course.
Quả thật, nhờ sự thành tựu của sự phát nguyện đã nói trên, các vị đại nhân, với trí tuệ tự sinh như một dấu hiệu báo trước sự thành tựu của Nhất thiết trí, đã khéo léo chọn lựa và thực hành tất cả các Ba-la-mật, rồi tuần tự viên mãn chúng.
Tathā katamahābhinīhāro hi sumedhapaṇḍito paṭipajji.
For it was in this way that the wise Sumedha, having made the great resolution, practiced.
Vị hiền giả Sumedha, sau khi đã thực hiện đại phát nguyện như vậy, đã tu tập.
Yathāha –
As it is said:
Như đã nói:
Tattha katame cattāro paccayā?
Therein, what are the four conditions?
Trong đó, bốn nhân duyên là gì?
Idha mahāpuriso passati tathāgataṃ mahatā buddhānubhāvena acchariyabbhutaṃ pāṭihāriyaṃ karontaṃ.
Here, a great being sees a Tathāgata performing a wonderful and marvelous miracle with his great Buddha-power.
Ở đây, vị đại nhân thấy một vị Như Lai đang thực hiện một phép lạ phi thường và kỳ diệu với uy đức vĩ đại của một vị Phật.
Tassa taṃ nissāya taṃ ārammaṇaṃ katvā mahābodhiyaṃ cittaṃ santiṭṭhati – ‘‘mahānubhāvā vatāyaṃ dhammadhātu, yassā suppaṭividdhattā bhagavā evaṃ acchariyabbhutadhammo acinteyyānubhāvo cā’’ti.
Relying on that, taking that as his object, his mind becomes established in great enlightenment, thinking: “Great indeed is the power of this Dhamma-element, by the thorough penetration of which the Blessed One is so wonderful and marvelous, of inconceivable power.”
Nương vào điều đó, lấy đó làm đối tượng, tâm ngài an trú vào Đại Bồ-đề: “Thật là một pháp giới có uy lực vĩ đại, nhờ sự thấu hiểu trọn vẹn pháp giới ấy mà Thế Tôn có những pháp phi thường, kỳ diệu và uy lực bất tư nghì như vậy.”
So tameva mahānubhāvadassanaṃ nissāya taṃ paccayaṃ katvā sambodhiyaṃ adhimuccanto tattha cittaṃ ṭhapeti.
Relying on that very sight of great power, making it a condition, he resolves upon enlightenment and establishes his mind in it.
Vị ấy nương vào chính sự thấy uy lực vĩ đại đó, lấy đó làm nhân duyên, quyết tâm hướng đến giác ngộ và an trú tâm vào đó.
Ayaṃ paṭhamo paccayo mahābhinīhārāya.
This is the first condition for the great resolution.
Đây là nhân duyên thứ nhất cho đại phát nguyện.
Na heva kho passati tathāgatassa yathāvuttaṃ mahānubhāvataṃ, napi taṃ parato suṇāti, api ca kho tathāgatassa dhammaṃ desentassa ‘‘dasabalasamannāgato, bhikkhave, tathāgato’’tiādinā (saṃ. ni. 2.21-22) buddhānubhāvapaṭisaṃyuttaṃ dhammaṃ suṇāti.
He does not see the aforesaid great power of the Tathāgata, nor does he hear of it from another, but while the Tathāgata is teaching the Dhamma, he hears the Dhamma connected with the power of a Buddha, beginning with, “Monks, the Tathāgata is endowed with the ten powers.”
Không phải là thấy uy lực vĩ đại đã nói trên của Như Lai, cũng không phải nghe người khác nói, mà là nghe Như Lai thuyết pháp, nghe pháp liên quan đến uy lực của Phật như: “Này các tỳ-khưu, Như Lai có đầy đủ mười lực” và tương tự.
So taṃ nissāya taṃ paccayaṃ katvā sambodhiyaṃ adhimuccanto tattha cittaṃ ṭhapeti.
Relying on that, making it a condition, he resolves upon enlightenment and establishes his mind in it.
Vị ấy nương vào điều đó, lấy đó làm nhân duyên, quyết tâm hướng đến giác ngộ và an trú tâm vào đó.
Ayaṃ tatiyo paccayo mahābhinīhārāya.
This is the third condition for the great resolution.
Đây là nhân duyên thứ ba cho đại phát nguyện.
Na heva kho passati tathāgatassa yathāvuttaṃ mahānubhāvataṃ, napi taṃ parato suṇāti, napi tathāgatassa dhammaṃ suṇāti, api ca kho uḷārajjhāsayo kalyāṇādhimuttiko ‘‘ahametaṃ buddhavaṃsaṃ buddhatantiṃ buddhapaveṇiṃ buddhadhammataṃ paripālessāmī’’ti yāvadeva dhammaṃ eva sakkaronto garukaronto mānento pūjento dhammaṃ apacāyamāno taṃ nissāya taṃ paccayaṃ katvā sambodhiyaṃ adhimuccanto tattha cittaṃ ṭhapeti.
He does not, however, see the great power of the Tathāgata as it has been described, nor does he hear it from another, nor does he hear the Dhamma of the Tathāgata. But, being of noble disposition, having a virtuous resolve, thinking, "I will maintain this Buddha-lineage, this Buddha-tradition, this Buddha-heritage, this nature of a Buddha," he, just by revering, respecting, honoring, and venerating the Dhamma, and by paying homage to the Dhamma, relying on it, making it his support, becomes resolved on perfect enlightenment and establishes his mind therein.
Không phải là thấy uy lực vĩ đại đã nói trên của Như Lai, cũng không phải nghe người khác nói, cũng không phải nghe Như Lai thuyết pháp, mà là một người có chí hướng cao thượng, có khuynh hướng thiện lành, tự mình tôn kính, trọng thị, quý mến, cúng dường, và cung kính Pháp, với tâm niệm: “Tôi sẽ duy trì dòng dõi Phật, truyền thống Phật, huyết mạch Phật, và Phật pháp này”, nương vào Pháp đó, lấy đó làm nhân duyên, quyết tâm hướng đến giác ngộ và an trú tâm vào đó.
Ayaṃ catuttho paccayo mahābhinīhārāya.
This is the fourth condition for the great aspiration.
Đây là nhân duyên thứ tư cho đại phát nguyện.
Tattha katame cattāro hetū mahābhinīhārāya?
Therein, what are the four causes for the great aspiration?
Trong đó, bốn nguyên nhân cho đại phát nguyện là gì?
Idha mahāpuriso pakatiyā upanissayasampannova hoti purimakesu buddhesu katādhikāro.
Here, the great being is by nature endowed with a supporting condition, having made his aspiration in the presence of previous Buddhas.
Ở đây, vị đại nhân vốn có sẵn sự thành tựu của các yếu tố hỗ trợ, đã từng tạo công đức với các vị Phật trong quá khứ.
Ayaṃ paṭhamo hetu mahābhinīhārāya.
This is the first cause for the great aspiration.
Đây là nguyên nhân thứ nhất cho đại phát nguyện.
Puna caparaṃ mahāpuriso pakatiyā karuṇājjhāsayo hoti karuṇādhimutto sattānaṃ dukkhaṃ apanetukāmo api ca attano kāyajīvitaṃ pariccajitvā.
Furthermore, the great being is by nature of a compassionate disposition, resolved on compassion, wishing to remove the suffering of beings even by giving up his own body and life.
Hơn nữa, vị đại nhân vốn có tâm từ bi, khuynh hướng từ bi, mong muốn loại bỏ khổ đau cho chúng sinh, thậm chí hy sinh thân mạng của mình.
Ayaṃ dutiyo hetu mahābhinīhārāya.
This is the second cause for the great aspiration.
Đây là nguyên nhân thứ hai cho đại phát nguyện.
Puna caparaṃ mahāpuriso sakalatopi vaṭṭadukkhato sattahitāya ca dukkaracariyato sucirampi kālaṃ ghaṭento vāyamanto anibbinno hoti anutrāsī yāva icchitatthanipphatti.
Furthermore, the great being, while striving and making an effort for a very long time for the welfare of beings through difficult practices and from all the suffering of the round of rebirths, is not wearied, not fearful, until the desired goal is achieved.
Hơn nữa, vị đại nhân, dù phải nỗ lực và cố gắng trong một thời gian rất dài để thoát khỏi mọi khổ đau của luân hồi và vì lợi ích của chúng sinh, cũng như thực hiện những hạnh khó làm, vẫn không chán nản, không sợ hãi cho đến khi đạt được mục tiêu mong muốn.
Ayaṃ tatiyo hetu mahābhinīhārāya.
This is the third cause for the great aspiration.
Đây là nguyên nhân thứ ba cho đại phát nguyện.
Puna caparaṃ mahāpuriso kalyāṇamittasannissito hoti, yo ahitato nivāreti, hite patiṭṭhapeti.
Furthermore, the great being relies on a virtuous friend, who restrains him from what is not beneficial and establishes him in what is beneficial.
Hơn nữa, vị đại nhân có bạn lành nương tựa, người ngăn cản khỏi điều bất lợi, và thiết lập vào điều lợi ích.
Ayaṃ catuttho hetu mahābhinīhārāya.
This is the fourth cause for the great aspiration.
Đây là nguyên nhân thứ tư cho đại phát nguyện.
Tatrāyaṃ mahāpurisassa upanissayasampadā – ekantenevassa yathā ajjhāsayo sambodhininno hoti sambodhipoṇo sambodhipabbhāro, tathā sattānaṃ hitacariyā.
Therein, this is the great being's endowment with a supporting condition: just as his disposition is solely inclined towards perfect enlightenment, sloping towards perfect enlightenment, gravitating towards perfect enlightenment, so too is his conduct for the welfare of beings.
Ở đây, sự thành tựu các yếu tố hỗ trợ của vị đại nhân là: Tâm ngài hoàn toàn nghiêng về giác ngộ, hướng về giác ngộ, thiên về giác ngộ, cũng như sự thực hành lợi ích cho chúng sinh.
Yato cānena purimabuddhānaṃ santike sambodhiyā paṇidhānaṃ kataṃ hoti manasā vācāya ca ‘‘ahampi ediso sammāsambuddho hutvā sammadeva sattānaṃ hitasukhaṃ nipphādeyya’’nti.
This is because he has made a resolution for perfect enlightenment in the presence of previous Buddhas, by mind and by speech, thinking: "May I too, having become a Perfectly Enlightened One like this, bring about the true welfare and happiness of beings."
Vì ngài đã từng phát nguyện trước các vị Phật quá khứ bằng tâm và lời nói: “Ước gì tôi cũng sẽ trở thành một vị Chánh Đẳng Giác như vậy, để mang lại lợi ích và hạnh phúc cho chúng sinh một cách đúng đắn.”
Evaṃ sampannūpanissayassa panassa imāni upanissayasampattiyā liṅgāni bhavanti yehi samannāgatassa sāvakabodhisattehi ca paccekabodhisattehi ca mahāviseso mahantaṃ nānākaraṇaṃ paññāyati indriyato paṭipattito kosallato ca.
For one thus endowed with a supporting condition, these are the signs of the endowment with a supporting condition, by which a great distinction, a great difference, from disciple-bodhisattas and paccekabodhisattas is discerned in terms of faculties, practice, and skill.
Đối với vị có các yếu tố hỗ trợ thành tựu như vậy, đây là những dấu hiệu của sự thành tựu các yếu tố hỗ trợ, nhờ đó mà có sự khác biệt lớn lao giữa ngài với các vị Bồ-tát Thanh Văn và Bồ-tát Độc Giác về căn, về sự thực hành, và về sự khéo léo.
Idha upanissayasampanno mahāpuriso yathā visadindriyo hoti visadañāṇo, na tathā itare.
Here, the great being endowed with a supporting condition has faculties as clear and knowledge as clear as the others do not.
Ở đây, vị đại nhân có các yếu tố hỗ trợ thành tựu thì có căn sáng suốt, trí tuệ minh mẫn, không như những người khác.
Parahitāya paṭipanno hoti, na attahitāya.
He is engaged in the welfare of others, not in his own welfare.
Ngài thực hành vì lợi ích của người khác, không phải vì lợi ích của bản thân.
Tathā hi so yathā bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ paṭipajjati, na tathā itare.
For he practices for the welfare of the many, for the happiness of the many, out of compassion for the world, for the good, welfare, and happiness of devas and humans, in a way that others do not.
Thật vậy, ngài thực hành vì lợi ích của nhiều người, vì hạnh phúc của nhiều người, vì lòng từ bi đối với thế gian, vì lợi ích và hạnh phúc của chư thiên và loài người, không như những người khác.
Tattha ca kosallaṃ āvahati ṭhānuppattikapaṭibhānena ṭhānāṭhānakusalatāya ca.
And in that, he brings forth skill through ready wit and through skillfulness in what is and is not a suitable occasion.
Và ngài đạt được sự khéo léo trong đó bằng sự ứng biến tùy hoàn cảnh và sự khéo léo trong việc biết rõ chỗ đúng và chỗ sai.
Tathā mahāpuriso pakatiyā dānajjhāsayo hoti dānābhirato, sati deyyadhamme deti eva, na dānato saṅkocaṃ āpajjati, satataṃ samitaṃ saṃvibhāgasīlo hoti, pamuditova deti ādarajāto, na udāsīnacitto, mahantampi dānaṃ datvā na ca dānena santuṭṭho hoti, pageva appaṃ, paresañca ussāhaṃ janento dāne vaṇṇaṃ bhāsati, dānapaṭisaṃyuttaṃ dhammakathaṃ karoti, aññe ca paresaṃ dente disvā attamano hoti, bhayaṭṭhānesu ca paresaṃ abhayaṃ detīti evamādīni dānajjhāsayassa mahāpurisassa dānapāramiyā liṅgāni.
Similarly, the great being is by nature of a generous disposition, delighting in giving; when there is a gift to be given, he gives; he does not shrink from giving; he is constantly and always of a sharing nature; he gives joyfully, with respect, not with an indifferent mind; even after giving a great gift, he is not content with his giving, how much less with a small one; and inspiring enthusiasm in others, he speaks in praise of giving; he gives a Dhamma talk connected with giving; and seeing others giving to others, he is pleased; and in places of fear, he gives fearlessness to others—these and other such things are the signs of the perfection of giving for a great being of a generous disposition.
Tương tự, một đại nhân tự nhiên có khuynh hướng bố thí, hoan hỷ trong bố thí; khi có vật đáng bố thí, vị ấy liền bố thí, không ngần ngại trong bố thí, luôn luôn có thói quen chia sẻ, bố thí với tâm hoan hỷ và lòng kính trọng, không thờ ơ. Ngay cả khi đã bố thí một món lớn, vị ấy cũng không thỏa mãn với sự bố thí đó, huống chi là một món nhỏ. Vị ấy tán thán việc bố thí, khuyến khích người khác, thuyết pháp liên quan đến bố thí, và khi thấy người khác bố thí thì cảm thấy hoan hỷ. Vị ấy ban sự vô úy cho người khác trong những hoàn cảnh đáng sợ. Đó là những dấu hiệu của ba-la-mật bố thí của một đại nhân có khuynh hướng bố thí.
Tathā pāṇātipātādīhi pāpadhammehi hirīyati ottappati, sattānaṃ aviheṭhanajātiko hoti sorato sukhasīlo asaṭho amāyāvī ujujātiko suvaco sovacassakaraṇīyehi dhammehi samannāgato mudujātiko atthaddho anatimānī, parasantakaṃ nādiyati antamaso tiṇasalākaṃ upādāya, attano hatthe nikkhittaṃ iṇaṃ vā gahetvā paraṃ na visaṃvādeti, parasmiṃ vā attano santake byāmūḷhe vissarite vā taṃ saññāpetvā paṭipādeti yathā taṃ na parahatthagataṃ hoti, aloluppo hoti, parapariggahesu pāpakaṃ cittampi na uppādeti, itthibyasanādīni dūrato parivajjeti, saccavādī saccasandho bhinnānaṃ sandhātā sahitānaṃ anuppadātā, piyavādī mihitapubbaṅgamo pubbabhāsī atthavādī dhammavādī anabhijjhālu abyāpannacitto aviparītadassano, kammassakatañāṇena saccānulomikañāṇena kataññū katavedī vuddhāpacāyī suvisuddhājīvo dhammakāmo parepi dhamme samādapetā sabbena sabbaṃ akiccato satte nivāretā kiccesu patiṭṭhapetā attanā ca tattha kicce yogaṃ āpajjitā, katvā vā pana sayaṃ akattabbaṃ sīghaññeva tato paṭivirato hotīti evamādīni sīlajjhāsayassa mahāpurisassa sīlapāramiyā liṅgāni.
Likewise, he has shame and fear regarding evil states such as the destruction of life; he is of a nature not to harm beings, is gentle, of pleasant conduct, not deceitful, not fraudulent, of an upright nature, easy to admonish, endowed with qualities that make him easy to admonish, of a gentle nature, not stubborn, not arrogant; he does not take what belongs to another, even so much as a blade of grass; having taken a loan or something deposited in his hand, he does not deceive another; or if his own property is mixed up with another's or forgotten, he informs that person and returns it so that it does not fall into another's hands; he is not greedy; he does not even give rise to an evil thought concerning the possessions of others; he avoids from afar disasters concerning women and so on; he is a speaker of truth, reliable, a reconciler of the divided, and a promoter of the united; he is a pleasant speaker, one who smiles first, who speaks first, a speaker on the meaning, a speaker on the Dhamma; he is not covetous, has a mind without ill will, and has non-perverted vision; he possesses knowledge of the ownership of kamma, knowledge that conforms to the truths; he is grateful, acknowledges what has been done, reveres his elders, has a very pure livelihood, and loves the Dhamma; he encourages others in the Dhamma, completely restrains beings from what should not be done, establishes them in what should be done, and he himself applies himself to that duty; or having done what should not be done, he quickly refrains from it. These and other such things are the signs of the perfection of morality of a Great Being who has an inclination for morality.
Tương tự, vị ấy hổ thẹn và ghê sợ những pháp ác như sát sinh, v.v. Vị ấy có bản chất không làm hại chúng sinh, hiền lành, có giới hạnh an lạc, không gian xảo, không lừa dối, có bản chất ngay thẳng, dễ dạy, thành tựu các pháp dễ dạy, có bản chất mềm mỏng, không cứng nhắc, không kiêu mạn. Vị ấy không lấy tài sản của người khác, ngay cả một cọng cỏ. Vị ấy không lừa dối người khác khi đã nhận nợ hoặc vật ký gửi trong tay mình. Hoặc khi tài sản của mình bị người khác nhầm lẫn hoặc quên mất, vị ấy nhắc nhở và trả lại để tài sản đó không rơi vào tay người khác. Vị ấy không tham lam, không khởi tâm ác đối với tài sản của người khác. Vị ấy tránh xa các tệ nạn liên quan đến phụ nữ, v.v. Vị ấy nói lời chân thật, giữ lời hứa, hòa giải những người ly tán, khuyến khích những người hòa thuận. Vị ấy nói lời dễ thương, luôn nở nụ cười, nói trước, nói lời hữu ích, nói lời phù hợp với Chánh pháp, không tham lam, tâm không ác độc, có cái thấy không sai lệch. Vị ấy là người biết ơn, đền ơn bằng tuệ tri nghiệp và quả, bằng tuệ tri thuận theo Chân lý, tôn kính người lớn tuổi, có đời sống trong sạch, yêu thích Chánh pháp, khuyến khích người khác thực hành Chánh pháp, ngăn cản chúng sinh khỏi mọi điều bất thiện, thiết lập chúng sinh vào các điều thiện, và tự mình nỗ lực thực hành các điều thiện đó. Hoặc khi tự mình đã làm điều không nên làm, vị ấy nhanh chóng từ bỏ. Đó là những dấu hiệu của ba-la-mật giới của một đại nhân có khuynh hướng giữ giới.
Tathā mandakileso hoti mandanīvaraṇo, pavivekajjhāsayo avikkhepabahulo, na tassa pāpakā vitakkā cittaṃ anvāssavanti, vivekagatassa cassa appakasireneva cittaṃ samādhiyati, amittapakkhepi tuvaṭaṃ mettacittatā santiṭṭhati, pageva itarasmiṃ, satimā ca hoti cirakatampi cirabhāsitampi saritā anussaritā, medhāvī ca hoti dhammojapaññāya samannāgato, nipako ca hoti tāsu tāsu itikattabbatāsu, āraddhavīriyo ca hoti sattānaṃ hitakiriyāsu, khantibalasamannāgato ca hoti sabbasaho, acalādhiṭṭhāno ca hoti daḷhasamādāno, ajjhupekkhako ca hoti upekkhāṭhānīyesu dhammesūti evamādīni mahāpurisassa nekkhammajjhāsayādīnaṃ vasena nekkhammapāramiādīnaṃ liṅgāni veditabbāni.
Likewise, he has few defilements, few hindrances; he has an inclination for seclusion and is much given to non-distraction; evil thoughts do not flow into his mind; and for him who has gone into seclusion, his mind becomes concentrated with little difficulty. A state of loving-kindness is firmly established even toward the faction of his enemies, let alone toward others. He is mindful, able to recall and remember what was done and said long ago. He is wise, endowed with wisdom that savors the Dhamma. He is skillful in the various things that ought to be done. He is of aroused energy in acting for the welfare of beings. He is endowed with the strength of patience, enduring all things. He is of unshakable resolution, of firm undertaking. And he is equanimous toward states where one should be equanimous. These and other such things should be known as the signs of the perfections of renunciation and so on of a Great Being, by way of his inclination for renunciation and so on.
Tương tự, vị ấy có ít phiền não, ít triền cái, có khuynh hướng độc cư, ít phóng dật. Những tà niệm không xâm nhập tâm vị ấy. Khi sống độc cư, tâm vị ấy dễ dàng định tĩnh. Tâm từ bi nhanh chóng an trú ngay cả đối với kẻ thù, huống chi là người khác. Vị ấy có niệm, nhớ lại và hồi tưởng những điều đã làm từ lâu, đã nói từ lâu. Vị ấy có trí tuệ, thành tựu trí tuệ về hương vị của Chánh pháp. Vị ấy khéo léo trong mọi việc cần làm. Vị ấy tinh tấn, nỗ lực vì lợi ích của chúng sinh. Vị ấy thành tựu sức mạnh nhẫn nại, chịu đựng mọi thứ. Vị ấy có ý chí kiên định, quyết tâm vững chắc. Vị ấy có tâm xả đối với những pháp đáng xả. Đó là những dấu hiệu của ba-la-mật xuất ly, v.v. của một đại nhân theo khuynh hướng xuất ly, v.v. cần được biết.
Evametehi bodhisambhāraliṅgehi samannāgatassa mahāpurisassa yaṃ vuttaṃ ‘‘mahābhinīhārāya kalyāṇamittasannissayo hetū’’ti.
Thus, for a Great Being endowed with these signs of the requisites for enlightenment, what was said is: “Association with a spiritual friend is a condition for the great aspiration.”
Một đại nhân thành tựu những dấu hiệu của các yếu tố giác ngộ như vậy được gọi là có “y cứ vào thiện hữu tri thức là nhân cho sự phát nguyện lớn”.
Tatridaṃ saṅkhepato kalyāṇamittalakkhaṇaṃ – idha kalyāṇamitto saddhāsampanno hoti sīlasampanno sutasampanno cāgasampanno vīriyasampanno satisampanno samādhisampanno paññāsampanno.
Herein, this is the characteristic of a spiritual friend in brief: in this world, a spiritual friend is accomplished in faith, accomplished in morality, accomplished in learning, accomplished in generosity, accomplished in energy, accomplished in mindfulness, accomplished in concentration, and accomplished in wisdom.
Ở đây, đặc điểm của thiện hữu tri thức tóm tắt là: ở đời này, thiện hữu tri thức thành tựu đức tin, thành tựu giới hạnh, thành tựu đa văn, thành tựu bố thí, thành tựu tinh tấn, thành tựu niệm, thành tựu định, thành tựu trí tuệ.
Tattha saddhāsampattiyā saddahati tathāgatassa bodhiṃ kammaphalañca, tena sammāsambodhiyā hetubhūtaṃ sattesu hitesitaṃ na pariccajati, sīlasampattiyā sattānaṃ piyo hoti manāpo garu bhāvanīyo codako pāpagarahī vattā vacanakkhamo, sutasampattiyā sattānaṃ hitasukhāvahaṃ gambhīraṃ dhammakathaṃ kattā hoti, cāgasampattiyā appiccho hoti santuṭṭho pavivitto asaṃsaṭṭho, vīriyasampattiyā āraddhavīriyo hoti sattānaṃ hitapaṭipattiyaṃ, satisampattiyā upaṭṭhitasati hoti anavajjadhammesu, samādhisampattiyā avikkhitto hoti samāhitacitto, paññāsampattiyā aviparītaṃ pajānāti, so satiyā kusalākusalānaṃ dhammānaṃ gatiyo samanvesamāno paññāya sattānaṃ hitāhitaṃ yathābhūtaṃ jānitvā samādhinā tattha ekaggacitto hutvā vīriyena ahitā satte nisedhetvā hite niyojeti.
Therein, through accomplishment in faith, he has faith in the Tathāgata’s enlightenment and in the fruit of kamma; thereby he does not abandon the wish for the welfare of beings, which is the cause for perfect enlightenment. Through accomplishment in morality, he is dear to beings, agreeable, respected, worthy of veneration, an admonisher, a reprover of evil, a speaker, and one who is patient with words. Through accomplishment in learning, he is able to give a profound discourse on the Dhamma that brings welfare and happiness to beings. Through accomplishment in generosity, he is of few wishes, content, secluded, and unassociated. Through accomplishment in energy, he is of aroused energy in the practice for the welfare of beings. Through accomplishment in mindfulness, he is of established mindfulness regarding blameless states. Through accomplishment in concentration, he is undistracted, with a concentrated mind. Through accomplishment in wisdom, he understands without perversion. With mindfulness, he investigates the courses of wholesome and unwholesome states; with wisdom, he knows the welfare and harm of beings as they really are; with concentration, he becomes of one-pointed mind therein; and with energy, he restrains beings from what is harmful and directs them toward what is beneficial.
Trong đó, nhờ thành tựu đức tin, vị ấy tin vào sự giác ngộ của Đức Như Lai và quả báo của nghiệp, nhờ đó không từ bỏ ý muốn làm lợi ích cho chúng sinh, vốn là nhân của Chánh Đẳng Giác. Nhờ thành tựu giới hạnh, vị ấy được chúng sinh yêu quý, dễ chịu, đáng tôn kính, đáng được cúng dường, là người khiển trách, chỉ trích điều ác, là người biết nói và chịu lắng nghe. Nhờ thành tựu đa văn, vị ấy là người thuyết pháp sâu sắc mang lại lợi ích và an lạc cho chúng sinh. Nhờ thành tựu bố thí, vị ấy ít dục, biết đủ, độc cư, không giao du. Nhờ thành tựu tinh tấn, vị ấy tinh tấn nỗ lực vì lợi ích của chúng sinh. Nhờ thành tựu niệm, vị ấy có niệm hiện tiền trong các pháp không lỗi. Nhờ thành tựu định, vị ấy có tâm định tĩnh, không tán loạn. Nhờ thành tựu trí tuệ, vị ấy biết rõ sự vật không sai lệch. Nhờ niệm, vị ấy quán sát các trạng thái của thiện và bất thiện; nhờ trí tuệ, vị ấy biết rõ lợi ích và bất lợi của chúng sinh như thực; nhờ định, vị ấy có tâm nhất tâm trong việc đó; nhờ tinh tấn, vị ấy ngăn cản chúng sinh khỏi những điều bất lợi và hướng họ đến những điều lợi ích.
Tenāha –
Therefore it is said:
Do đó, có lời dạy:
Tassimāni cattāri balāni.
These are the four powers.
Đây là bốn sức mạnh của vị ấy:
Ajjhattikabalaṃ yā sammāsambodhiyaṃ attasannissayā dhammagāravena abhiruci ekantaninnajjhāsayatā, yāya mahāpuriso attādhipati lajjāpassayo abhinīhārasampanno ca hutvā pāramiyo pūretvā sammāsambodhiṃ pāpuṇāti.
Internal power is the self-reliant delight in perfect enlightenment with reverence for the Dhamma, a disposition solely inclined towards it, by which the great being, with self as master, relying on conscience, and having accomplished the resolution, fulfills the perfections and attains perfect enlightenment.
Nội lực là sự yêu thích, sự khuynh hướng nhất tâm, sự nương tựa vào tự thân đối với Chánh Đẳng Giác với lòng tôn kính Chánh pháp, nhờ đó đại nhân tự chủ, nương tựa vào sự hổ thẹn, thành tựu sự phát nguyện và hoàn thành các ba-la-mật để đạt đến Chánh Đẳng Giác.
Bāhirabalaṃ yā sammāsambodhiyaṃ parasannissayā abhiruci ekantaninnajjhāsayatā, yāya mahāpuriso lokādhipati mānāpassayo abhinīhārasampanno ca hutvā pāramiyo pūretvā sammāsambodhiṃ pāpuṇāti.
External power is the other-reliant delight in perfect enlightenment, a disposition solely inclined towards it, by which the great being, with the world as master, relying on respect, and having accomplished the resolution, fulfills the perfections and attains perfect enlightenment.
Ngoại lực là sự yêu thích, sự khuynh hướng nhất tâm, sự nương tựa vào người khác đối với Chánh Đẳng Giác, nhờ đó đại nhân lấy thế gian làm chủ, nương tựa vào sự khiêm tốn, thành tựu sự phát nguyện và hoàn thành các ba-la-mật để đạt đến Chánh Đẳng Giác.
Upanissayabalaṃ yā sammāsambodhiyaṃ upanissayasampattiyā abhiruci ekantaninnajjhāsayatā, yāya mahāpuriso tikkhindriyo visadadhātuko satisannissayo abhinīhārasampanno ca hutvā pāramiyo pūretvā sammāsambodhiṃ pāpuṇāti.
Power of supporting condition is the delight in perfect enlightenment through the accomplishment of supporting conditions, a disposition solely inclined towards it, by which the great being, with keen faculties, clear elements, relying on mindfulness, and having accomplished the resolution, fulfills the perfections and attains perfect enlightenment.
Lực y cứ là sự yêu thích, sự khuynh hướng nhất tâm đối với Chánh Đẳng Giác nhờ sự thành tựu y cứ, nhờ đó đại nhân có căn lành sắc bén, có giới thể trong sạch, nương tựa vào niệm, thành tựu sự phát nguyện và hoàn thành các ba-la-mật để đạt đến Chánh Đẳng Giác.
Payogabalaṃ yā sammāsambodhiyaṃ tajjā payogasampadā sakkaccakāritā sātaccakāritā, yāya mahāpuriso visuddhapayogo nirantarakārī abhinīhārasampanno ca hutvā pāramiyo pūretvā sammāsambodhiṃ pāpuṇāti.
Power of application is the accomplishment of application directed towards perfect enlightenment, which is acting respectfully and acting continuously, by which the great being, with pure application, acting without interruption, and having accomplished the resolution, fulfills the perfections and attains perfect enlightenment.
Lực nỗ lực là sự thành tựu nỗ lực, sự siêng năng, sự liên tục trong việc đó đối với Chánh Đẳng Giác, nhờ đó đại nhân có sự nỗ lực trong sạch, hành động không ngừng, thành tựu sự phát nguyện và hoàn thành các ba-la-mật để đạt đến Chánh Đẳng Giác.
Evamayaṃ catūhi paccayehi catūhi hetūhi catūhi ca balehi sampannasamudāgamo aṭṭhaṅgasamodhānasampādito abhinīhāro pāramīnaṃ paccayo mūlakāraṇabhāvato.
Thus, this resolution, accomplished by the coming together of four conditions, four causes, and four powers, and brought about by the convergence of eight factors, is the condition for the perfections, being their root cause.
Như vậy, sự phát nguyện này, thành tựu đầy đủ bốn yếu tố, bốn nguyên nhân và bốn sức mạnh, được hoàn thành với sự hợp nhất tám yếu tố, là nhân của các ba-la-mật do là nguyên nhân gốc.
Yassa ca pavattiyā mahāpurise cattāro acchariyā abbhutā dhammā patiṭṭhahanti, sabbasattanikāyaṃ attano orasaputtaṃ viya piyacittena pariggaṇhāti.
And through its occurrence, four wonderful and marvelous qualities are established in the great being: he embraces the entire community of beings with a loving mind, as if they were his own breast-born son.
Và với sự hiện khởi của nó, bốn pháp kỳ diệu và hy hữu an trú trong đại nhân, vị ấy bao dung tất cả chúng sinh như con ruột của mình với tâm yêu thương.
Na cassa cittaṃ puttasaṃkilesavasena saṃkilissati.
And his mind is not defiled by the defilement of attachment to a son.
Tâm vị ấy không bị ô nhiễm bởi sự bám víu vào con cái.
Sattānaṃ hitasukhāvaho cassa ajjhāsayo payogo ca hoti.
And his disposition and application bring about the welfare and happiness of beings.
Ý định và sự nỗ lực của vị ấy mang lại lợi ích và an lạc cho chúng sinh.
Attano ca buddhakārakadhammā uparūpari vaḍḍhanti paripaccanti ca.
And his own qualities that lead to Buddhahood grow and mature ever more and more.
Và các pháp tạo thành Phật quả của vị ấy ngày càng tăng trưởng và chín muồi.
Yato ca mahāpuriso uḷāratamena puññābhisandena kusalābhisandena pavattiyā paccayena sukhassāhārena samannāgato sattānaṃ dakkhiṇeyyo uttamagāravaṭṭhānaṃ asadisaṃ puññakkhettañca hoti.
Wherefore the great being, endowed with a most sublime outflow of merit, an outflow of the wholesome, as a condition for its occurrence, and as a nutriment of happiness, becomes worthy of the offerings of beings, the highest object of reverence, and an incomparable field of merit.
Vì vậy, đại nhân, thành tựu dòng công đức vĩ đại nhất, dòng thiện lành, là nhân của sự hiện hữu, là nguồn an lạc, là đối tượng đáng cúng dường của chúng sinh, là nơi tôn kính tối thượng, và là ruộng phước vô song.
Evamanekaguṇo anekānisaṃso mahābhinīhāro pāramīnaṃ paccayoti veditabbo.
Thus, the great resolution, of many qualities and many benefits, should be understood as the condition for the perfections.
Vì vậy, sự phát nguyện lớn, với nhiều đức tính và nhiều lợi ích như vậy, cần được hiểu là nhân của các ba-la-mật.
Yathā ca abhinīhāro, evaṃ mahākaruṇā upāyakosallañca.
And just as the resolution, so too are great compassion and skill in means.
Cũng như sự phát nguyện, đại bi và phương tiện thiện xảo cũng vậy.
Tattha upāyakosallaṃ nāma dānādīnaṃ bodhisambhārabhāvassa nimittabhūtā paññā, yāhi mahākaruṇūpāyakosallatāhi mahāpurisānaṃ attasukhanirapekkhatā nirantaraṃ parahitakaraṇapasutatā sudukkarehipi mahābodhisattacaritehi visādābhāvo pasādasambuddhidassanasavanānussaraṇakālesupi sattānaṃ hitasukhappaṭilābhahetubhāvo ca sampajjati.
Therein, skill in means is the wisdom that is the mark of giving and so on being requisites for enlightenment, by which great compassion and skill in means, the great beings' indifference to their own happiness, their constant devotion to acting for the welfare of others, their lack of discouragement even with the most difficult bodhisatta practices, and their being a cause for beings to attain welfare and happiness even at the times of seeing, hearing, and recollecting the arising of their joy, are accomplished.
Trong đó, phương tiện thiện xảo là trí tuệ là dấu hiệu cho thấy bố thí, v.v. là yếu tố giác ngộ. Nhờ đại bi và phương tiện thiện xảo này, các đại nhân đạt được sự không bám víu vào hạnh phúc của bản thân, sự chuyên tâm không ngừng vào lợi ích của người khác, sự không nản lòng ngay cả với những hạnh Bồ Tát cực kỳ khó khăn, và là nguyên nhân mang lại lợi ích và an lạc cho chúng sinh ngay cả khi thấy, nghe và hồi tưởng đến sự giác ngộ thanh tịnh.
Tathā hissa paññāya buddhabhāvasiddhi, karuṇāya buddhakammasiddhi, paññāya sayaṃ tarati, karuṇāya pare tāreti, paññāya paradukkhaṃ parijānāti, karuṇāya paradukkhapatikāraṃ ārabhati, paññāya ca dukkhe nibbindati, karuṇāya dukkhaṃ sampaṭicchati, tathā paññāya nibbānābhimukho hoti, karuṇāya vaṭṭaṃ pāpuṇāti, tathā karuṇāya saṃsārābhimukho hoti, paññāya tatra nābhiramati, paññāya ca sabbattha virajjati, karuṇānugatattā na ca na sabbesaṃ anuggahāya pavatto, karuṇāya sabbepi anukampati, paññānugatattā na ca na sabbattha virattacitto, paññāya ca ahaṃkāramamaṃkārābhāvo, karuṇāya ālasiyadīnatābhāvo, tathā paññākaruṇāhi yathākkamaṃ attaparanāthatā dhīravīrabhāvo, anattantapaaparantapatā, attahitaparahitanipphatti, nibbhayābhiṃsanakabhāvo, dhammādhipatilokādhipatitā, kataññupubbakāribhāvo, mohataṇhāvigamo, vijjācaraṇasiddhi, balavesārajjanipphattīti sabbassāpi pāramitāphalassa visesena upāyabhāvato paññākaruṇā pāramīnaṃ paccayo.
For indeed, through his wisdom, the attainment of Buddhahood is accomplished; through compassion, the accomplishment of a Buddha’s work. Through wisdom, he himself crosses over; through compassion, he leads others across. Through wisdom, he fully understands the suffering of others; through compassion, he undertakes the remedy for the suffering of others. Through wisdom, he becomes disenchanted with suffering; through compassion, he accepts suffering. Likewise, through wisdom, he is turned towards Nibbāna; through compassion, he reaches the round of existence. Likewise, through compassion, he is turned towards saṃsāra; through wisdom, he does not delight in it. Through wisdom, he is dispassionate towards all things; being endowed with compassion, he is indeed engaged in the welfare of all. Through compassion, he has sympathy for all; being endowed with wisdom, his mind is indeed dispassionate towards all things. Through wisdom, there is the absence of I-making and my-making; through compassion, the absence of laziness and dejection. Thus, through wisdom and compassion respectively, there is being a refuge for oneself and for others, the state of being steadfast and heroic, not tormenting oneself and not tormenting others, the accomplishment of one’s own welfare and the welfare of others, the state of being fearless and not intimidating, sovereignty of the Dhamma and sovereignty of the world, the state of being grateful and one who acts first, the removal of delusion and craving, the accomplishment of knowledge and conduct, and the attainment of the powers and grounds of self-confidence. Because they are the special means for all the fruits of the perfections, wisdom and compassion are a condition for the perfections.
Cũng vậy, nhờ trí tuệ mà thành tựu Phật quả, nhờ bi mẫn mà thành tựu Phật nghiệp; nhờ trí tuệ mà tự mình vượt thoát, nhờ bi mẫn mà cứu giúp người khác vượt thoát; nhờ trí tuệ mà thấu hiểu nỗi khổ của người khác, nhờ bi mẫn mà khởi sự cứu giúp nỗi khổ của người khác; nhờ trí tuệ mà nhàm chán khổ, nhờ bi mẫn mà chấp nhận khổ; cũng vậy, nhờ trí tuệ mà hướng về Niết Bàn, nhờ bi mẫn mà đi vào luân hồi; cũng vậy, nhờ bi mẫn mà hướng về sinh tử luân hồi, nhờ trí tuệ mà không đắm trước ở đó; nhờ trí tuệ mà xả ly mọi thứ, nhờ bi mẫn nên không ngừng trợ giúp tất cả; nhờ bi mẫn mà thương xót tất cả, nhờ trí tuệ nên tâm không đắm trước ở mọi nơi; nhờ trí tuệ mà không có ngã mạn và ngã sở, nhờ bi mẫn mà không có sự lười biếng và hèn yếu; cũng vậy, nhờ trí tuệ và bi mẫn mà lần lượt thành tựu sự tự nương tựa và nương tựa cho người khác, trở thành bậc trí dũng, không tự hành hạ và không hành hạ người khác, thành tựu lợi ích cho mình và lợi ích cho người, không sợ hãi và không gây sợ hãi, làm chủ Pháp và làm chủ thế gian, có lòng biết ơn và biết đền ơn trước, đoạn trừ si mê và ái dục, thành tựu minh và hạnh, thành tựu các lực và vô úy. Vì vậy, trí tuệ và bi mẫn là nhân duyên đặc biệt cho tất cả các quả Ba-la-mật.
Idañca dvayaṃ pāramīnaṃ viya paṇidhānassāpi paccayo.
And these two are a condition for the resolution, just as they are for the perfections.
Cặp đôi này cũng là nhân duyên cho lời nguyện, giống như các Ba-la-mật.
Tathā ussāhaummaṅgaavatthānahitacariyā ca pāramīnaṃ paccayāti veditabbā, yā buddhabhāvassa uppattiṭṭhānatāya buddhabhūmiyoti vuccanti.
Likewise, it should be understood that exertion, ingenuity, resolve, and beneficial conduct are also conditions for the perfections, which are called the "grounds for Buddhahood" because they are the basis for the arising of the state of a Buddha.
Cũng vậy, cần phải biết rằng sự nỗ lực (ussāha), sự khôn khéo (ummaṅga), sự kiên định (avatthāna) và hạnh lợi ích (hitacariyā) cũng là nhân duyên cho các Ba-la-mật, những điều này được gọi là Phật địa (buddhabhūmiyo) vì chúng là nền tảng cho sự phát sinh Phật quả.
Tattha ussāho nāma bodhisambhārānaṃ abbhussahanavīriyaṃ.
Therein, exertion is the energy in striving for the requisites of a Bodhisatta.
Trong đó, nỗ lực (ussāha) là tinh tấn dũng mãnh để tích lũy các tư lương giác ngộ.
Ummaṅgo nāma bodhisambhāresu upāyakosallabhūtā paññā.
Ingenuity is the wisdom that is skill in means regarding the requisites of a Bodhisatta.
Khôn khéo (ummaṅga) là trí tuệ là sự thiện xảo phương tiện trong các tư lương giác ngộ.
Avatthānaṃ nāma adhiṭṭhānaṃ acalādhiṭṭhānatā.
Resolve is determination, an unshakable determination.
Kiên định (avatthāna) là sự quyết tâm, sự kiên định không lay chuyển.
Hitacariyā nāma mettābhāvanā karuṇābhāvanā ca.
Beneficial conduct is the development of loving-kindness and the development of compassion.
Hạnh lợi ích (hitacariyā) là sự tu tập tâm từ và tâm bi.
Tathā nekkhammapavivekaalobhādosāmohanissaraṇappabhedā cha ajjhāsayā.
Likewise, there are the six dispositions, classified as renunciation, seclusion, non-greed, non-hatred, non-delusion, and escape.
Cũng vậy, sáu ý hướng (cha ajjhāsayā) được phân loại là xuất ly (nekkhamma), viễn ly (paviveka), vô tham (alobha), vô sân (adosa), vô si (amoha) và giải thoát (nissaraṇa).
Nekkhammajjhāsayā hi bodhisattā honti kāmesu gharāvāse ca dosadassāvino, tathā pavivekajjhāsayā saṅgaṇikāya dosadassāvino, alobhajjhāsayā lobhe dosadassāvino, adosajjhāsayā dose dosadassāvino, amohajjhāsayā mohe dosadassāvino, nissaraṇajjhāsayā sabbabhavesu dosadassāvinoti.
For Bodhisattas have a disposition for renunciation, seeing the danger in sensual pleasures and the household life; likewise, a disposition for seclusion, seeing the danger in company; a disposition for non-greed, seeing the danger in greed; a disposition for non-hatred, seeing the danger in hatred; a disposition for non-delusion, seeing the danger in delusion; and a disposition for escape, seeing the danger in all forms of existence.
Quả thật, các vị Bồ Tát có ý hướng xuất ly thì thấy lỗi lầm trong các dục lạc và đời sống gia đình; cũng vậy, có ý hướng viễn ly thì thấy lỗi lầm trong sự tụ tập; có ý hướng vô tham thì thấy lỗi lầm trong tham; có ý hướng vô sân thì thấy lỗi lầm trong sân; có ý hướng vô si thì thấy lỗi lầm trong si; có ý hướng giải thoát thì thấy lỗi lầm trong tất cả các cõi hữu.
Tasmā ete bodhisattānaṃ cha ajjhāsayā dānādīnaṃ pāramīnaṃ paccayāti veditabbā.
Therefore, it should be understood that these six dispositions of Bodhisattas are a condition for the perfections of giving and so on.
Do đó, cần phải biết rằng sáu ý hướng này của các vị Bồ Tát là nhân duyên cho các Ba-la-mật như bố thí.
Na hi lobhādīsu ādīnavadassanena alobhādīnaṃ adhikabhāvena ca vinā dānādipāramiyo sambhavanti, alobhādīnañhi adhikabhāvena pariccāgādininnacittatā alobhajjhāsayāditāti veditabbā.
For without seeing the danger in greed and so on, and without the predominance of non-greed and so on, the perfections of giving and so on are not possible. It should be understood that the mind's inclination towards giving up and so on, through the predominance of non-greed and so on, is the disposition for non-greed and so on.
Quả thật, nếu không thấy sự nguy hiểm trong tham v.v. và không có sự vượt trội của vô tham v.v., thì các Ba-la-mật như bố thí không thể thành tựu. Cần phải biết rằng tâm hướng về sự bố thí v.v. với sự vượt trội của vô tham v.v. chính là ý hướng vô tham v.v.
Yathā cete evaṃ dānajjhāsayatādayopi bodhiyā carantānaṃ bodhisattānaṃ dānādipāramīnaṃ paccayo.
Just as these are, so too the disposition for giving and so on are a condition for the perfections of giving and so on for Bodhisattas who are practicing for enlightenment.
Cũng vậy, khi các vị Bồ Tát đang thực hành để giác ngộ, các ý hướng bố thí v.v. này cũng là nhân duyên cho các Ba-la-mật bố thí v.v.
Dānajjhāsayatāya hi bodhisattā tappaṭipakkhe macchere dosadassāvino hutvā sammadeva dānapāramiṃ paripūrenti.
For with a disposition for giving, Bodhisattas, seeing the danger in its opposite, stinginess, rightly fulfill the perfection of giving.
Quả thật, nhờ ý hướng bố thí, các vị Bồ Tát thấy được sự nguy hiểm trong sự keo kiệt đối nghịch với bố thí, và hoàn thành viên mãn Ba-la-mật bố thí.
Sīlajjhāsayatāya dussīlye dosadassāvino hutvā sammadeva sīlapāramiṃ paripūrenti.
With a disposition for virtue, seeing the danger in immorality, they rightly fulfill the perfection of virtue.
Nhờ ý hướng trì giới, các vị Bồ Tát thấy được sự nguy hiểm trong sự phá giới, và hoàn thành viên mãn Ba-la-mật trì giới.
Nekkhammajjhāsayatāya kāmesu gharāvāse ca, yathābhūtañāṇajjhāsayatāya aññāṇe vicikicchāya ca, vīriyajjhāsayatāya kosajje, khantiyajjhāsayatāya akkhantiyaṃ, saccajjhāsayatāya visaṃvāde, adhiṭṭhānajjhāsayatāya anadhiṭṭhāne, mettājjhāsayatāya byāpāde, upekkhājjhāsayatāya lokadhammesu ādīnavadassāvino hutvā sammadeva nekkhammādipāramiyo paripūrenti.
With a disposition for renunciation, seeing the danger in sensual pleasures and the household life; with a disposition for knowledge of things as they are, in ignorance and doubt; with a disposition for energy, in laziness; with a disposition for patience, in impatience; with a disposition for truth, in falsehood; with a disposition for determination, in lack of determination; with a disposition for loving-kindness, in ill will; with a disposition for equanimity, in worldly conditions, they rightly fulfill the perfections of renunciation and so on.
Nhờ ý hướng xuất ly trong các dục lạc và đời sống gia đình; nhờ ý hướng trí tuệ như thật trong sự vô minh và hoài nghi; nhờ ý hướng tinh tấn trong sự lười biếng; nhờ ý hướng nhẫn nại trong sự không nhẫn nại; nhờ ý hướng chân thật trong sự không thành thật; nhờ ý hướng quyết tâm trong sự không quyết tâm; nhờ ý hướng tâm từ trong sự ác ý; nhờ ý hướng xả trong việc thấy sự nguy hiểm trong các pháp thế gian, các vị Bồ Tát hoàn thành viên mãn các Ba-la-mật xuất ly v.v.
Dānajjhāsayatādayo dānādipāramīnaṃ nipphattikāraṇattā paccayo.
The disposition for giving and so on are a condition because they are the cause for the accomplishment of the perfections of giving and so on.
Các ý hướng bố thí v.v. là nhân duyên vì chúng là nguyên nhân thành tựu các Ba-la-mật bố thí v.v.
Tathā apariccāgapariccāgādīsu yathākkamaṃ ādīnavānisaṃsapaccavekkhaṇā dānādipāramīnaṃ paccayo.
Likewise, reviewing the danger and the benefit respectively in not giving up and giving up, and so on, is a condition for the perfections of giving and so on.
Cũng vậy, sự quán xét những nguy hiểm và lợi ích của việc không bố thí và bố thí v.v. theo thứ tự là nhân duyên cho các Ba-la-mật bố thí v.v.
Tatthāyaṃ paccavekkhaṇāvidhikhettavatthuhiraññasuvaṇṇagomahiṃsadāsidāsaputtadārādipariggahabyāsattacittānaṃ sattānaṃ khettādīnaṃ vatthukāmabhāvena bahupatthanīyabhāvato rājacorādisādhāraṇabhāvato vivādādhiṭṭhānato sapattakaraṇato nissārato paṭilābhaparipālanesu paraviheṭhanahetuto vināsanimittañca sokādianekavihitabyasanāvahato tadāsattinidānañca maccheramalapariyuṭṭhitacittānaṃ apāyūpapattihetubhāvatoti evaṃ vividhavipulānatthāvahāni pariggahavatthūni nāma.
Herein, this is the method of reflection: For beings whose minds are engrossed in possessions such as fields, property, gold, silver, cattle, buffaloes, male and female slaves, children, and wives, these objects of possession are indeed sources of manifold and great harm, because they are objects of sensual pleasure, because they are much desired, because they are common to kings, thieves, and others, because they are a basis for disputes, because they create enemies, because they are essenceless, because they are a cause for harming others in their acquisition and protection, because they are a sign of destruction and bringer of many kinds of affliction such as sorrow, and because, for those whose minds are overcome by the stain of miserliness, they are a cause for arising in the lower realms, being the root of attachment to them.
Trong đó, phương pháp quán xét này là: Đối với những chúng sinh có tâm bị ràng buộc bởi sự nắm giữ ruộng đất, nhà cửa, vàng bạc, trâu bò, người hầu nam nữ, con cái v.v., các vật sở hữu như ruộng đất v.v. là những dục lạc vật chất, rất đáng khao khát, là tài sản chung của vua chúa, kẻ trộm v.v., là nguyên nhân của tranh chấp v.v., tạo ra kẻ thù, vô ích, là nguyên nhân gây hại cho người khác trong việc có được và giữ gìn, là nguyên nhân của sự hủy diệt, và mang lại vô số tai họa như sầu khổ v.v., và là nguyên nhân của sự bám chấp đó, là nguyên nhân đưa đến khổ cảnh cho những tâm bị phiền não keo kiệt bao phủ – quả thật, những vật sở hữu này mang lại vô số tai họa lớn lao.
Tesaṃ pariccāgoyeva eko sotthibhāvoti pariccāge appamādo karaṇīyo.
Their relinquishment alone is safety; therefore, one should be diligent in relinquishment.
Chỉ có sự bố thí chúng mới là sự an lành duy nhất. Vì vậy, cần phải tinh tấn trong bố thí.
Tathā ‘‘uḷāre kammani anenāhaṃ sambhāvito, tasmā sā sambhāvanā avitathā kātabbā’’ti ca, ‘‘ekantabheditāya jīvitassa ayācitenāpi mayā dātabbaṃ, pageva yācitenā’’ti ca, ‘‘uḷārajjhāsayehi gavesitvāpi dātabbato sayamevāgato mama puññenā’’ti ca ‘‘yācakassa dānāpadesena mayhamevāyamanuggaho’’ti ca, ‘‘ahaṃ viya ayaṃ sabbopi loko mayā anuggahetabbo’’ti ca, ‘‘asati yācake kathaṃ mayhaṃ dānapāramī pūreyyā’’ti ca, ‘‘yācakānameva catthāya mayā sabbo pariggahetabbo’’ti ca, ‘‘maṃ ayācitvāva mama santakaṃ yācakā kadā sayameva gaṇheyyu’’nti ca, ‘‘kathamahaṃ yācakānaṃ piyo cassaṃ manāpo’’ti ca, ‘‘kathaṃ vā te mayhaṃ piyā cassu manāpā’’ti ca, ‘‘kathaṃ vāhaṃ dadamāno datvāpi ca attamano cassaṃ pamudito pītisomanassajāto’’ti ca, ‘‘kathaṃ vā me yācakā bhaveyyuṃ uḷāro ca dānajjhāsayo’’ti ca, ‘‘kathaṃ vāhamayācito eva yācakānaṃ hadayamaññāya dadeyya’’nti ca, ‘‘sati dhane yācake ca apariccāgo mahatī mayhaṃ vañcanā’’ti ca, ‘‘kathaṃ vāhaṃ attano aṅgāni jīvitaṃ vāpi yācakānaṃ pariccajeyya’’nti ca pariccāganinnatā upaṭṭhapetabbā.
Likewise, an inclination towards relinquishment should be established by reflecting: "I have been honored by him for a noble deed, therefore that honor must be made true"; and "Since life will inevitably be destroyed, I should give even unasked, how much more so when asked"; and "Since it should be given even after searching by those of noble aspiration, he has come on his own through my merit"; and "By the pretext of giving to a petitioner, this is a favor to me alone"; and "Just like me, this entire world should be favored by me"; and "If there were no petitioner, how would my perfection of giving be fulfilled?"; and "It is for the sake of petitioners that I should acquire everything"; and "When will petitioners take what is mine by right, without even asking me?"; and "How can I be dear and pleasing to petitioners?"; and "And how can they be dear and pleasing to me?"; and "And how can I, while giving and after having given, be glad, joyful, and filled with rapture and happiness?"; and "And how might I have petitioners and a noble aspiration for giving?"; and "And how might I, even unasked, know the heart of petitioners and give?"; and "When I have wealth and there is a petitioner, not to relinquish is a great deception of myself"; and "And how might I relinquish my own limbs or even my life to petitioners?"
Cũng vậy, cần phải thiết lập tâm hướng về sự bố thí rằng: "Người này đã tôn trọng ta trong việc làm cao cả, vì vậy sự tôn trọng đó phải được thực hiện một cách chân thật"; và "vì cuộc đời chắc chắn sẽ tan rã, ta phải cho đi ngay cả khi không được cầu xin, huống chi là khi đã được cầu xin"; và "người này tự đến với ta nhờ phước báu của ta, vì ta đã tìm kiếm với ý hướng cao cả để cho đi"; và "nhờ sự bố thí cho người khất sĩ, đây chính là sự giúp đỡ cho chính ta"; và "cũng như ta, tất cả chúng sinh này đều phải được ta giúp đỡ"; và "nếu không có người khất sĩ, làm sao Ba-la-mật bố thí của ta có thể viên mãn?"; và "ta phải thâu tóm tất cả vì lợi ích của những người khất sĩ"; và "khi nào những người khất sĩ sẽ tự lấy tài sản của ta mà không cần cầu xin ta?"; và "làm sao ta có thể được những người khất sĩ yêu mến và hài lòng?"; và "làm sao họ có thể yêu mến và hài lòng với ta?"; và "làm sao khi ta cho đi và sau khi cho đi, ta có thể hoan hỷ, vui mừng, tràn đầy hỷ lạc và hoan hỷ?"; và "làm sao ta có thể có những người khất sĩ và ý hướng bố thí cao cả?"; và "làm sao ta có thể hiểu được tâm của những người khất sĩ và cho đi mà không cần được cầu xin?"; và "nếu có tài sản và có người khất sĩ mà không bố thí, đó là sự lừa dối lớn lao đối với ta"; và "làm sao ta có thể bố thí cả tay chân hay thậm chí mạng sống của mình cho những người khất sĩ?".
Api ca ‘‘attho nāmāyaṃ nirapekkhaṃ dāyakamanugacchati, yathā taṃ nirapekkhaṃ khepakaṃ kiṭako’’ti ca atthe nirapekkhatāya cittaṃ uppādetabbaṃ.
Furthermore, the mind should be made to arise with non-attachment towards wealth by reflecting: "Indeed, this wealth follows a giver who is non-attached, just as a shadow follows one who casts it without attachment."
Hơn nữa, cần phải phát khởi tâm vô chấp đối với tài sản rằng: "Tài sản này theo người bố thí vô chấp, giống như con sâu theo người phá hoại vô chấp."
Yācamāno pana yadi piyapuggalo hoti, ‘‘piyo maṃ yācatī’’ti somanassaṃ uppādetabbaṃ.
Moreover, if the one asking is a dear person, gladness should be aroused, thinking, "My dear one is asking of me."
Nếu người khất sĩ là người thân yêu, cần phải phát khởi tâm hoan hỷ rằng: "Người thân yêu của ta đang cầu xin ta."
Atha udāsīnapuggalo hoti, ‘‘ayaṃ maṃ yācamāno addhā iminā pariccāgena mitto hotī’’ti somanassaṃ uppādetabbaṃ.
If it is a neutral person, gladness should be aroused, thinking, "By this relinquishment, this person asking of me will surely become a friend."
Nếu là người trung lập, cần phải phát khởi tâm hoan hỷ rằng: "Người này khi cầu xin ta, chắc chắn sẽ trở thành bạn của ta nhờ sự bố thí này."
Dadantopi hi yācakānaṃ piyo hotīti.
For one who gives becomes dear to petitioners.
Quả thật, người bố thí cũng được những người khất sĩ yêu mến.
Atha pana verī puggalo yācati, ‘‘paccatthiko maṃ yācati, ayaṃ maṃ yācamāno addhā iminā pariccāgena verī piyo mitto hotī’’ti visesena somanassaṃ uppādetabbaṃ.
But if an enemy asks, gladness should be aroused with special intensity, thinking, "My adversary is asking of me; by this relinquishment, this enemy will surely become a dear friend."
Nếu là kẻ thù cầu xin, cần phải đặc biệt phát khởi tâm hoan hỷ rằng: "Kẻ thù của ta đang cầu xin, người này khi cầu xin ta, chắc chắn sẽ trở thành bạn thân yêu của ta nhờ sự bố thí này."
Evaṃ piyapuggale viya majjhattaveripuggalesupi mettāpubbaṅgamaṃ karuṇaṃ upaṭṭhapetvāva dātabbaṃ.
Thus, one should give only after establishing compassion preceded by loving-kindness towards neutral and hostile persons, just as towards a dear person.
Cũng vậy, cần phải bố thí sau khi thiết lập lòng bi mẫn đi trước, đối với người trung lập và kẻ thù, giống như đối với người thân yêu.
Sace panassa cirakālaparibhāvitattā lobhassa deyyadhammavisayā lobhadhammā uppajjeyyuṃ, tena bodhisattapaṭiññena iti paṭisañcikkhitabbaṃ ‘‘nanu tayā sappurisasambodhāya abhinīhāraṃ karontena sabbasattānaṃ upakāratthāya ayaṃ kāyo nissaṭṭho tappariccāgamayañca puññaṃ, tattha nāma te bāhirepi vatthusmiṃ abhisaṅgappavatti hatthisinānasadisī hoti, tasmā tayā na katthaci saṅgo uppādetabbo.
But if, due to greed having been cultivated for a long time, states of greed concerning objects to be given should arise in him, he who has the pledge of a bodhisatta should reflect thus: “Is it not so that by you, while making the aspiration for the enlightenment of a true man, this body has been relinquished for the benefit of all beings, along with the merit consisting of its relinquishment? In that case, indeed, your occurrence of clinging even to an external object is like an elephant's bath. Therefore, attachment should not be produced by you anywhere.
Nếu do đã tu tập lâu ngày mà các pháp tham khởi lên đối với vật phẩm bố thí, vị Bồ Tát đã phát nguyện cần phải quán xét như sau: "Chẳng phải ngươi đã phát nguyện vì sự giác ngộ của bậc thiện nhân và đã hiến dâng thân này vì lợi ích của tất cả chúng sinh, và công đức từ sự bố thí đó sao? Vậy mà ngươi lại có sự bám chấp vào ngay cả những vật ngoại thân, giống như voi tắm. Vì vậy, ngươi không được phát khởi sự bám chấp vào bất cứ điều gì."
Seyyathāpi nāma mahato bhesajjarukkhassa tiṭṭhato mūlaṃ mūlatthikā haranti, papaṭikaṃ tacaṃ khandhaṃ viṭapaṃ sāraṃ sākhaṃ palāsaṃ pupphaṃ phalaṃ phalatthikā haranti, na tassa rukkhassa ‘mayhaṃ santakaṃ ete harantī’ti vitakkasamudācāro hoti, evameva sabbalokahitāya ussukkamāpajjantena mayā mahādukkhe akataññuke niccāsucimhi kāye paresaṃ upakārāya viniyujjamāne aṇumattopi micchāvitakko na uppādetabbo.
Just as, when a great medicinal tree is standing, those who need its roots take the roots, and those who need its fruit take the bark, skin, trunk, branches, heartwood, boughs, leaves, flowers, and fruit, yet no process of thought occurs to that tree such as, ‘They are taking what is mine’; even so, by me, who am striving for the welfare of the whole world, not even the slightest wrong thought should be produced when this body—which is greatly afflicted, ungrateful, and ever impure—is being utilized for the benefit of others.
Giống như một cây thuốc lớn đang đứng, những người cần rễ thì lấy rễ, những người cần vỏ cây, da cây, thân cây, cành cây, lõi cây, nhánh cây, lá, hoa, quả thì lấy quả. Cây ấy không khởi lên ý nghĩ rằng ‘những người này đang lấy của tôi’. Cũng vậy, tôi, người đang nỗ lực vì lợi ích của tất cả chúng sinh, khi thân này đầy khổ đau, vô ơn, luôn bất tịnh, được sử dụng để giúp đỡ người khác, thì một chút tà tư duy cũng không được khởi lên.
Ko vā ettha viseso ajjhattikabāhiresu mahābhūtesu ekantabhedanavikiraṇaviddhaṃsanadhammesu, kevalaṃ pana sammohavijambhitametaṃ, yadidaṃ etaṃ mama esohamasmi eso me attāti abhiniveso.
And what difference is there between the internal and external great elements, which are by nature exclusively subject to breaking, scattering, and destruction? This is merely the proliferation of delusion, that is, this clinging: ‘This is mine, this I am, this is my self.’
Vậy thì có gì khác biệt ở đây giữa các đại chủng bên trong và bên ngoài, vốn có bản chất hoàn toàn là tan rã, phân tán, hủy hoại? Chỉ là sự bùng phát của sự si mê, đó là sự chấp thủ: ‘đây là của tôi, đây là tôi, đây là tự ngã của tôi’.
Tasmā bāhiresu viya ajjhattikesupi karacaraṇanayanādīsu maṃsādīsu ca anapekkhena hutvā ‘taṃ tadatthikā harantū’ti nissaṭṭhacittena bhavitabba’’nti.
Therefore, one should be without longing for internal things like hands, feet, and eyes, and for flesh and so on, just as for external things, and one should be of a relinquished mind, thinking, ‘Let those who need them take them.’”
Do đó, giống như với những thứ bên ngoài, đối với những thứ bên trong như tay, chân, mắt và thịt, v.v., cần phải không bám víu và có tâm xả ly rằng ‘hãy để những người cần chúng lấy chúng’”.
Evaṃ paṭisañcikkhato cassa sambodhāya pahitattassa kāyajīvitesu nirapekkhassa appakasireneva kāyavacīmanokammāni suvisuddhāni honti.
For one who reflects thus, who has set forth for enlightenment and is without longing for body and life, his bodily, verbal, and mental actions become thoroughly pure with little difficulty.
Khi quán xét như vậy, đối với vị đã dấn thân vào sự giác ngộ, không bám víu vào thân mạng, các nghiệp thân, khẩu, ý của vị ấy sẽ trở nên hoàn toàn thanh tịnh một cách dễ dàng.
So suvisuddhakāyavacīmanokammanto visuddhājīvo ñāyapaṭipattiyaṃ ṭhito apāyupāyakosallasamannāgamena bhiyyosomattāya deyyadhammapariccāgena abhayadānasaddhammadānehi ca sabbasatte anuggaṇhituṃ samattho hotīti ayaṃ tāva dānapāramiyaṃ paccavekkhaṇānayo.
He, with thoroughly pure bodily, verbal, and mental actions, with purified livelihood, established in right practice, through possession of skill in means of avoiding and means of attaining, is able to help all beings by giving up objects to be given to an even greater degree, and by the gift of fearlessness and the gift of the true Dhamma. This, for a start, is the method of reviewing the perfection of giving.
Vị ấy, với các nghiệp thân, khẩu, ý hoàn toàn thanh tịnh, với đời sống trong sạch, an trú trong sự thực hành chánh pháp, với sự thành tựu về thiện xảo trong các pháp đưa đến khổ cảnh và thiện xảo trong các pháp đưa đến an lạc, với sự bố thí các vật đáng bố thí một cách vượt trội, với sự bố thí vô úy và bố thí Chánh Pháp, có khả năng giúp đỡ tất cả chúng sinh. Đây là phương pháp quán xét về Ba-la-mật bố thí.
Sīlapāramiyaṃ pana evaṃ paccavekkhitabbaṃ – idañhi sīlaṃ nāma gaṅgodakādīhi visodhetuṃ asakkuṇeyyassa dosamalassa vikkhālanajalaṃ, haricandanādīhi vinetuṃ asakkuṇeyyassa rāgādipariḷāhassa vinayanaṃ, hāramakuṭakuṇḍalādīhi pacurajanālaṅkārehi asādhāraṇo sādhūnaṃ alaṅkāraviseso, sabbadisāvāyanato akittimo sabbakālānurūpo ca surabhigandho, khattiyamahāsālādīhi devatāhi ca vandanīyādibhāvāvahanato paramo vasīkaraṇamanto, cātumahārājikādidevalokārohaṇasopānapanti, jhānābhiññānaṃ adhigamūpāyo, nibbānamahānagarassa sampāpakamaggo, sāvakabodhipaccekabodhisammāsambodhīnaṃ patiṭṭhānabhūmi, yaṃ yaṃ vā panicchitaṃ patthitaṃ, tassa tassa samijjhanūpāyabhāvato cintāmaṇikapparukkhādike ca atiseti.
But in the perfection of virtue, it should be reviewed thus: This virtue is indeed the water for washing away the stain of defilements that cannot be cleansed by the water of the Ganges and so on; it is the soothing of the fever of lust and so on that cannot be allayed by red sandalwood and so on; it is a special ornament for the good, not shared by the many ornaments of the populace such as necklaces, crowns, and earrings; it is a fragrant scent, not artificial, that wafts in all directions and is suitable for all times; it is the supreme spell for bringing about states of being worthy of veneration by Khattiya Mahāsālas and deities; it is a flight of stairs for ascending to the divine worlds of the Cātumahārājika and so on; it is the means for attaining the jhānas and abhiññās; it is the road that leads to the great city of Nibbāna; it is the ground for the enlightenment of a disciple, a paccekabodhi, and a sammāsambodhi; and because it is the means for the success of whatever is wished for and longed for, it surpasses the wish-fulfilling gem, the tree of wishes, and so on.
Còn về Ba-la-mật giới, cần phải quán xét như sau: Giới này là nước rửa sạch vết nhơ của phiền não mà nước sông Hằng, v.v., không thể rửa sạch; là sự xoa dịu sự nóng bức của tham ái, v.v., mà gỗ đàn hương, v.v., không thể làm dịu; là một loại trang sức đặc biệt của các bậc thiện trí mà các loại trang sức thông thường như vòng cổ, vương miện, hoa tai, v.v., không thể sánh bằng; là hương thơm tự nhiên lan tỏa khắp mọi phương, phù hợp với mọi thời điểm; là thần chú tối thượng mang lại sự quy phục, vì nó khiến các vị vua, đại gia, v.v., và chư thiên phải cung kính; là bậc thang dẫn lên các cõi trời Tứ Đại Thiên Vương, v.v.; là phương tiện để đạt được các thiền định và thắng trí; là con đường dẫn đến đại thành Niết Bàn; là nền tảng cho sự giác ngộ của hàng Thanh văn, Độc giác và Chánh Đẳng Giác; và nó còn vượt trội hơn cả ngọc như ý, cây như ý, v.v., vì nó là phương tiện để thành tựu bất cứ điều gì đã mong muốn, đã khát khao.
Vuttañcetaṃ bhagavatā – ‘‘ijjhati, bhikkhave, sīlavato cetopaṇidhivisuddhattā’’ti (dī. ni. 3.337; a. ni. 8.35).
And this was said by the Blessed One: “Monks, for one who is virtuous, the mind’s resolve succeeds because of its purity.”
Điều này đã được Đức Thế Tôn nói: “Này các Tỳ-kheo, do tâm nguyện thanh tịnh, người giữ giới sẽ thành tựu” (Trường Bộ, III, 337; Tăng Chi Bộ, VIII, 35).
Aparampi vuttaṃ – ‘‘ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu ‘sabrahmacārīnaṃ piyo ca assaṃ manāpo ca garu ca bhāvanīyo cā’ti, sīlesvevassa paripūrakārī’’tiādi (ma. ni. 1.65).
And this was also said: “Monks, if a monk should wish, ‘May I be dear and agreeable to my companions in the holy life, respected and esteemed,’ he should be one who fulfills the virtues,” and so on.
Một điều khác cũng được nói: “Này các Tỳ-kheo, nếu một Tỳ-kheo mong muốn ‘tôi sẽ được các vị đồng phạm hạnh yêu mến, vừa ý, tôn kính và đáng được tu tập’, thì vị ấy phải hoàn thành giới hạnh” (Trung Bộ, I, 65).
Tathā ‘‘avippaṭisāratthāni kho, ānanda, kusalāni sīlānī’’ti (a. ni. 11.1).
Likewise, “Wholesome virtues, Ānanda, have non-remorse as their purpose.”
Cũng vậy, “Này Ānanda, các giới thiện là để không hối tiếc” (Tăng Chi Bộ, XI, 1).
‘‘Pañcime, gahapatayo, ānisaṃsā sīlavato sīlasampadāyā’’tiādisuttānañca (dī. ni. 2.150; 3.316; a. ni. 5.213; mahāva. 285) vasena sīlassa guṇā paccavekkhitabbā.
The qualities of virtue should be reviewed by way of suttas such as: “Householders, there are these five benefits for one who is virtuous, in the accomplishment of virtue.”
Và “Này các gia chủ, có năm lợi ích này cho người giữ giới, người thành tựu giới hạnh” (Trường Bộ, II, 150; III, 316; Tăng Chi Bộ, V, 213; Đại Phẩm, 285). Dựa vào các kinh này, các đức tính của giới cần được quán xét.
Tathā aggikkhandhopamasuttādīnaṃ (a. ni. 7.72) vasena sīlavirahe ādīnavā.
Likewise, the danger in the absence of virtue should be reviewed by way of the Aggikkhandhopama Sutta and others.
Cũng vậy, dựa vào Kinh ví dụ về đống lửa, v.v., (Tăng Chi Bộ, VII, 72), những nguy hiểm của việc không giữ giới cần được quán xét.
Pītisomanassanimittato attānuvādaparāpavādadaṇḍaduggatibhayābhāvato viññūhi pāsaṃsabhāvato avippaṭisārahetuto sotthiṭṭhānato atijanasāpateyyādhipateyyāyurūpaṭṭhānabandhumittasampattīnaṃ atisayanato ca sīlaṃ paccavekkhitabbaṃ.
Virtue should be reviewed as a cause of joy and gladness; due to the absence of fear of self-reproach, reproach from others, punishment, and a bad destination; due to its praiseworthy nature by the wise; as a cause of non-remorse; as a basis for well-being; and because it surpasses the accomplishments of high birth, wealth, sovereignty, long life, beauty, status, relatives, and friends.
Giới cần được quán xét vì nó là nguyên nhân của hỷ và hoan hỷ, không có sự sợ hãi bị tự trách, bị người khác chỉ trích, bị hình phạt, bị ác đạo, được người trí khen ngợi, là nguyên nhân của sự không hối tiếc, là nơi an toàn, và nó vượt trội hơn sự giàu có, quyền lực, tuổi thọ, sắc đẹp, địa vị, bạn bè của người khác.
Sīlavato hi attano sīlasampadāhetu mahantaṃ pītisomanassaṃ uppajjati – ‘‘kataṃ vata mayā kusalaṃ, kataṃ kalyāṇaṃ, kataṃ bhīruttāṇa’’nti.
Indeed, for one who is virtuous, great joy and gladness arise because of their own accomplishment in virtue: "Indeed, I have done what is wholesome, I have done what is good, I have made a refuge from fear."
Thật vậy, do sự thành tựu giới hạnh của mình, người giữ giới sẽ khởi lên niềm hỷ lạc lớn lao: “Thật vậy, tôi đã làm điều lành, đã làm điều tốt, đã làm nơi nương tựa cho người sợ hãi”.
Tathā sīlavato attā na upavadati, na pare viññū, daṇḍaduggatibhayānaṃ sambhavo eva natthi.
Likewise, for the virtuous, the self does not reproach, nor do other wise people; there is no possibility of fear of punishment or a bad destination.
Cũng vậy, người giữ giới không tự trách mình, người trí không chỉ trích người khác, và không có sự xuất hiện của sự sợ hãi hình phạt và ác đạo.
‘‘Sīlavā purisapuggalo kalyāṇadhammo’’ti viññūnaṃ pāsaṃso hoti.
One is praised by the wise, who say, "The virtuous individual is of a good nature."
Người trí khen ngợi: “Người giữ giới là người có pháp lành”.
Tathā sīlavato yvāyaṃ ‘‘kataṃ vata mayā pāpaṃ, kataṃ luddakaṃ, kataṃ kibbisa’’nti dussīlassa vippaṭisāro uppajjati, so na hoti.
Likewise, for the virtuous, that remorse which arises in an unvirtuous person—"Alas, I have done what is evil, I have done what is cruel, I have done what is wrong"—does not occur.
Cũng vậy, sự hối tiếc mà người phá giới khởi lên: “Thật vậy, tôi đã làm điều ác, đã làm điều tàn bạo, đã làm điều tội lỗi”, thì người giữ giới không có.
Sīlañca nāmetaṃ appamādādhiṭṭhānato bhogabyasanādiparihāramukhena mahato atthassa sādhanato maṅgalabhāvato ca paramaṃ sotthiṭṭhānaṃ, nihīnajaccopi sīlavā khattiyamahāsālādīnaṃ pūjanīyo hotīti kulasampattiṃ atiseti sīlasampadā, ‘‘taṃ kiṃ maññasi, mahārāja?
And virtue, being grounded in diligence, is the supreme basis for well-being by averting the loss of wealth and so on, by accomplishing great benefit, and by its auspicious nature. Even one of low birth, if virtuous, becomes worthy of veneration by great Khattiya families and so on; thus, the accomplishment of virtue surpasses the accomplishment of lineage.
Giới này là nơi an toàn tối thượng, vì nó là nền tảng của sự không phóng dật, là phương tiện để thành tựu lợi ích lớn lao thông qua việc bảo vệ khỏi sự mất mát tài sản, v.v., và vì nó là điều cát tường. Người giữ giới, dù sinh ra trong dòng dõi thấp kém, vẫn được các vị vua, đại gia, v.v., tôn kính. Như vậy, sự thành tựu giới hạnh vượt trội hơn sự thành tựu dòng dõi. Lời dạy “Đại vương nghĩ gì? Ở đây, nếu có người nô lệ, người làm công của ngài” (Trường Bộ, I, 186) là bằng chứng cho điều này.
Idha te assa dāso kammakaro’’tiādivacanañcettha (dī. ni. 1.186) sādhakaṃ.
The statement beginning, "What do you think, great king? Suppose you had a slave, a workman," is evidence here.
Và lời dạy “Ở đây, người đó sẽ là nô lệ, người hầu của ngươi” cũng là bằng chứng cho điều này.
Corādīhi asādhāraṇato paralokānugamanato mahapphalabhāvato samathādiguṇādhiṭṭhānato ca bāhiradhanaṃ atiseti sīlaṃ.
Virtue surpasses external wealth because it is not shared with thieves and others, because it follows one to the next world, because it has great fruit, and because it is the foundation for qualities such as tranquility.
Giới vượt trội hơn tài sản bên ngoài vì nó không bị kẻ trộm, v.v., cướp đoạt, vì nó theo mình đến đời sau, vì nó mang lại quả báo lớn lao, và vì nó là nền tảng của các đức tính như định, v.v.
Paramassa cittissariyassa adhiṭṭhānabhāvato khattiyādīnaṃ issariyaṃ atiseti sīlaṃ.
Virtue surpasses the sovereignty of Khattiyas and others because it is the foundation for supreme mental mastery.
Giới vượt trội hơn quyền lực của các vị vua, v.v., vì nó là nền tảng của quyền lực tâm tối thượng.
Sīlanimittañhi taṃtaṃsattanikāyesu sattānaṃ issariyaṃ, vassasatadīghappamāṇato jīvitato ekāhampi sīlavato jīvitassa visiṭṭhatāvacanato sati ca jīvite sikkhānikkhipanassa maraṇatāvacanato sīlaṃ jīvitato visiṭṭhataraṃ.
Indeed, the sovereignty of beings in their respective realms of existence is conditioned by virtue. Since it is said that even one day of a virtuous person's life is superior to a life of a hundred years, and since, while one is alive, the abandoning of the training is said to be death, virtue is more excellent than life.
Thật vậy, giới là nguyên nhân của quyền lực của chúng sinh trong các cõi chúng sinh khác nhau. Giới vượt trội hơn sự sống vì lời dạy rằng sự sống của người giữ giới dù chỉ một ngày cũng cao quý hơn sự sống kéo dài trăm năm, và vì lời dạy rằng việc từ bỏ học giới khi còn sống là cái chết.
Verīnampi manuññabhāvāvahanato jarārogavipattīhi anabhibhavanīyato ca rūpasampattiṃ atiseti sīlaṃ.
Virtue surpasses the accomplishment of beauty because it brings about a pleasing nature even to enemies and because it cannot be overcome by old age, disease, or misfortune.
Giới vượt trội hơn sự thành tựu sắc đẹp vì nó mang lại sự đáng yêu ngay cả cho kẻ thù, và vì nó không bị khuất phục bởi sự già nua, bệnh tật, tai họa.
Pāsādahammiyādiṭṭhānavisese rājayuvarājasenāpatiādiṭṭhānavisese ca atiseti sīlaṃ sukhavisesādhiṭṭhānabhāvato.
Virtue surpasses special places like palaces and mansions and special positions like king, viceroy, and general, because it is the foundation for a special kind of happiness.
Giới vượt trội hơn các địa vị đặc biệt như cung điện, nhà lầu, v.v., và các địa vị đặc biệt như vua, thái tử, tổng tư lệnh, v.v., vì nó là nền tảng của các loại hạnh phúc đặc biệt.
Sabhāvasiniddhe santikāvacarepi bandhujane mittajane ca atiseti ekantahitasampādanato paralokānugamanato ca ‘‘na taṃ mātāpitā kayirā’’tiādivacanañcettha (dha. pa. 43) sādhakaṃ.
It surpasses even naturally affectionate and close relatives and friends because it accomplishes what is exclusively beneficial and follows one to the next world. The statement beginning, "Not a mother, not a father could do," is evidence here.
Giới vượt trội hơn cả những người thân thích và bạn bè có tính cách hiền hòa, gần gũi, vì nó mang lại lợi ích tuyệt đối và theo mình đến đời sau. Lời dạy “Mẹ cha không thể làm điều đó” (Pháp Cú, 43) là bằng chứng cho điều này.
Tathā hatthiassarathapattibalakāyehi mantāgadasotthānappayogehi ca durārakkhaṃ attānaṃ ārakkhābhāvena sīlameva visiṭṭhataraṃ attādhīnato aparādhīnato mahāvisayato ca.
Likewise, virtue itself is a more excellent protection for the self, which is difficult to guard with forces of elephants, horses, chariots, and infantry, or with the use of mantras, medicines, and blessings, because it is dependent on oneself, not on others, and has a great sphere of influence.
Cũng vậy, giới là sự bảo vệ tối thượng cho chính mình, điều mà khó có thể bảo vệ bằng quân đội voi, ngựa, xe, bộ binh, hay bằng các phép thần chú, thuốc độc, bùa chú, vì nó thuộc về mình, không thuộc về người khác, và có phạm vi rộng lớn.
Tenevāha – ‘‘dhammo have rakkhati dhammacāri’’ntiādi (jā. 1.10.102).
For that reason, it was said: "The Dhamma indeed protects one who lives by the Dhamma," and so on.
Chính vì thế mà Đức Phật đã nói: “Chánh Pháp bảo vệ người hành Chánh Pháp” (Bổn Sanh, I, 10.102).
Evamanekaguṇasamannāgataṃ sīlanti paccavekkhantassa aparipuṇṇā ceva sīlasampadā pāripūriṃ gacchati aparisuddhā ca pārisuddhiṃ.
Thus, for one who reviews virtue as being endowed with these many qualities, an incomplete accomplishment in virtue reaches completion, and an impure one reaches purity.
Khi quán xét giới có nhiều đức tính như vậy, sự thành tựu giới hạnh chưa viên mãn sẽ trở nên viên mãn, và sự thanh tịnh chưa hoàn hảo sẽ trở nên hoàn hảo.
Api ca tayā dhammadesanāya yānattaye sattānaṃ avatāraṇaparipācanāni kātabbāni, sīlavikalassa ca vacanaṃ na paccetabbaṃ hoti, asappāyāhāravicārassa viya vejjassa tikicchanaṃ, tasmā kathāhaṃ saddheyyo hutvā sattānaṃ avatāraṇaparipācanāni kareyyanti sabhāvaparisuddhasīlena bhavitabbaṃ.
Furthermore, through your teaching of the Dhamma, you must bring about the entry and maturation of beings in the three vehicles. The word of one deficient in virtue is not to be trusted, like the treatment of a physician who has an unsuitable diet and conduct. Therefore, thinking, "How can I, being trustworthy, bring about the entry and maturation of beings?" one must be of naturally pure virtue.
Hơn nữa, ngươi cần phải làm cho chúng sinh thâm nhập và chín muồi trong ba thừa qua sự thuyết pháp. Lời nói của người thiếu giới hạnh không được tin tưởng, giống như lời chữa bệnh của thầy thuốc xem xét thức ăn không phù hợp. Do đó, làm sao ta có thể được tin tưởng để làm cho chúng sinh thâm nhập và chín muồi? Vì vậy, ta phải có giới hạnh hoàn toàn thanh tịnh.
Kiñca jhānādiguṇavisesayogena me sattānaṃ upakārakaraṇasamatthatā paññāpāramiādiparipūraṇañca, jhānādayo ca guṇā sīlapārisuddhiṃ vinā na sambhavantīti sammadeva sīlaṃ parisodhetabbaṃ.
Furthermore, through the attainment of special qualities such as jhāna, I will have the ability to be of service to beings and to fulfill the perfections of wisdom and so on; and since qualities such as jhāna are not possible without purity of virtue, virtue should be properly purified.
Và nữa, khả năng giúp đỡ chúng sinh và sự viên mãn các Ba-la-mật như trí tuệ, v.v., của ta là nhờ sự thành tựu các đức tính đặc biệt như thiền định, v.v. Mà các đức tính như thiền định, v.v., không thể có được nếu không có sự thanh tịnh của giới. Vì vậy, giới hạnh cần phải được thanh tịnh một cách đúng đắn.
Tathā ‘‘sambādho gharāvāso rajopatho’’tiādinā (dī. ni. 1.191; saṃ. ni. 2.154; ma. ni. 1.291; 2.10) gharāvāse, ‘‘aṭṭhikaṅkalūpamā kāmā’’tiādinā (ma. ni. 1.234; pāci. 175) ‘‘mātāpi puttena vivadatī’’tiādinā (ma. ni. 1.178) ca kāmesu, ‘‘seyyathāpi puriso iṇaṃ ādāya kammante payojeyyā’’tiādinā (dī. ni. 1.218) kāmacchandādīsu ādīnavadassanapubbaṅgamā vuttavipariyāyena ‘‘abbhokāso pabbajjā’’tiādinā (dī. ni. 1.191; saṃ. ni. 2.154) pabbajjādīsu ānisaṃsapaṭisaṅkhāvasena nekkhammapāramiyaṃ paccavekkhaṇā veditabbā.
Likewise, the reflection on the perfection of renunciation should be understood as being preceded by seeing the danger in the household life, by means of such sayings as, “The household life is confining, a path of dust”; in sensual pleasures, by means of such sayings as, “Sensual pleasures are like a skeleton,” and, “Even a mother quarrels with her son”; and in sensual desire and other hindrances, by means of such sayings as, “Just as a man, having taken a loan, might apply it to his business.” And conversely, it should be understood as the careful consideration of the benefits in going forth and so on, by means of such sayings as, “Going forth is the open air.”
Tương tự, về đời sống gia đình, với những câu như ‘‘Gia đình là chốn chật hẹp, con đường đầy bụi bặm’’; về các dục, với những câu như ‘‘Các dục giống như bộ xương khô’’ và ‘‘Mẹ cũng tranh cãi với con trai’’; về dục lạc và những thứ tương tự, với những câu như ‘‘Ví như một người đàn ông vay nợ để làm ăn’’ – việc quán xét Ba-la-mật Xuất Ly (Nekkhamma-pāramī) phải được hiểu là đi trước bằng cách thấy sự nguy hiểm, tai hại, rồi ngược lại, quán xét lợi ích trong việc xuất gia và những thứ tương tự, với những câu như ‘‘Xuất gia là nơi rộng rãi, thoáng đãng’’.
Ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana dukkhakkhandha- (ma. ni. 1.163 ādayo) āsivisopamasuttā- (saṃ. ni. 4.238) divasena veditabbo.
This is the summary here; the detailed account, however, should be understood by way of the Dukkhakkhandha Sutta, the Āsīvisopama Sutta, and others.
Đây là phần tóm tắt, còn chi tiết thì phải được hiểu qua các bài kinh như Kinh Khối Khổ và Kinh Ví Dụ Rắn Độc.
Tathā ‘‘paññāya vinā dānādayo dhammā na visujjhanti, yathāsakaṃ byāpārasamatthā ca na hontī’’ti paññāguṇā manasikātabbā.
Likewise, the qualities of wisdom should be considered thus: “Without wisdom, the qualities of giving and so on are not purified, and they are not capable of their respective functions.”
Tương tự, phải tác ý đến các đức tính của trí tuệ rằng ‘‘Nếu không có trí tuệ, các pháp bố thí và những thứ tương tự sẽ không được thanh tịnh, và chúng cũng không có khả năng thực hiện chức năng của riêng mình’’.
Yatheva hi jīvitena vinā sarīrayantaṃ na sobhati, na ca attano kiriyāsu paṭipattisamatthaṃ hoti, yathā ca cakkhādīni indriyāni viññāṇena vinā yathāsakaṃ visayesu kiccaṃ kātuṃ nappahonti, evaṃ saddhādīni indriyāni paññāya vinā sakiccapaṭipattiyaṃ asamatthānīti pariccāgādipaṭipattiyaṃ paññā padhānakāraṇaṃ.
For just as without life the mechanism of the body is not beautiful and is not capable of performing its functions, and just as the faculties of the eye and so on are unable to perform their function in regard to their respective objects without consciousness, so too, the faculties of faith and so on are incapable of performing their own function without wisdom. Thus, wisdom is the principal cause in the practice of giving and so on.
Ví như nếu không có sự sống, cỗ máy thân thể không đẹp đẽ, và không có khả năng thực hiện các hành động của chính nó; ví như các căn như mắt không thể thực hiện chức năng của riêng chúng trong các đối tượng nếu không có thức, thì tương tự, các căn như tín (saddhā) nếu không có trí tuệ sẽ không có khả năng thực hiện chức năng của mình. Do đó, trí tuệ là nguyên nhân chính trong việc thực hành bố thí và những thứ tương tự.
Ummīlitapaññācakkhukā hi mahābodhisattā attano aṅgapaccaṅgānipi datvā anattukkaṃsakā aparavambhakā ca honti, bhesajjarukkhā viya vikapparahitā kālattayepi somanassajātā.
For the great Bodhisattas, with the eye of wisdom opened, having given even their own limbs and organs, are without self-praise and without contempt for others; like medicinal trees, they are free from discrimination and are joyful in all three periods of time.
Thật vậy, các vị Đại Bồ-tát với con mắt trí tuệ đã khai mở, dù có cho đi cả thân thể và các chi phần của mình, cũng không tự đề cao hay chê bai người khác, mà giống như cây thuốc, không có sự phân biệt, và luôn hoan hỷ trong cả ba thời.
Paññāvasena hi upāyakosallayogato pariccāgo parahitappavattiyā dānapāramibhāvaṃ upeti.
For through wisdom, due to the application of skillful means, giving attains the state of the perfection of giving through its practice for the welfare of others.
Chính nhờ trí tuệ, thông qua sự khéo léo trong phương tiện, sự bố thí vì lợi ích của người khác trở thành Ba-la-mật Bố Thí (Dāna-pāramī).
Attatthañhi dānaṃ vaḍḍhisadisaṃ hoti.
Giving for one’s own benefit is like lending at interest.
Thật vậy, bố thí vì lợi ích của chính mình thì giống như cho vay lấy lãi.
Tathā paññāya abhāvena taṇhādisaṃkilesāviyogato sīlassa visuddhi eva na sambhavati, kuto sabbaññuguṇādhiṭṭhānabhāvo.
Likewise, in the absence of wisdom, due to not being free from defilements such as craving, the purity of virtue is simply not possible; how then could it be the foundation for the qualities of an All-Knowing One?
Tương tự, do không có trí tuệ, không thoát khỏi các phiền não như tham ái, sự thanh tịnh của giới không thể có được, huống chi là trở thành nền tảng cho các đức tính của bậc Toàn Giác.
Paññavā eva ca gharāvāse kāmaguṇesu saṃsāre ca ādīnavaṃ pabbajjāya jhānasamāpattiyaṃ nibbāne ca ānisaṃsaṃ suṭṭhu sallakkhento pabbajitvā jhānasamāpattiyo nibbattetvā nibbānābhimukho pare ca tattha patiṭṭhāpeti.
And it is only one with wisdom who, having thoroughly discerned the danger in the household life, in sensual pleasures, and in saṃsāra, and the benefit in going forth, in the jhāna-attainments, and in Nibbāna, goes forth, produces the jhāna-attainments, and, facing towards Nibbāna, establishes others therein as well.
Chỉ người có trí tuệ mới thấy rõ sự nguy hiểm, tai hại trong đời sống gia đình, trong các dục lạc và trong luân hồi, cũng như lợi ích trong việc xuất gia, trong các thiền định và trong Niết Bàn. Họ xuất gia, thành tựu các thiền định, hướng đến Niết Bàn và giúp người khác an trú trong đó.
Vīriyañca paññāvirahitaṃ yathicchitamatthaṃ na sādheti durārambhabhāvato.
And energy devoid of wisdom does not accomplish the desired goal, because it is a wrong undertaking.
Còn tinh tấn mà không có trí tuệ thì không đạt được mục đích mong muốn, vì nó là sự khởi đầu sai lầm.
Varameva hi anārambho durārambhato, paññāsahitena pana vīriyena na kiñci duradhigamaṃ upāyapaṭipattito.
Indeed, not undertaking is better than a wrong undertaking; but with energy accompanied by wisdom, nothing is difficult to attain, due to the practice of skillful means.
Không khởi đầu còn tốt hơn là khởi đầu sai lầm. Nhưng với tinh tấn đi kèm trí tuệ, không có gì là khó đạt được nhờ vào sự thực hành phương tiện.
Tathā paññavā eva parāpakārādīnaṃ adhivāsakajātiko hoti, na duppañño.
Likewise, only one with wisdom is of a nature to endure harms from others, not one of little wisdom.
Tương tự, chỉ người có trí tuệ mới có khả năng chịu đựng sự xúc phạm của người khác, chứ không phải người kém trí tuệ.
Paññāvirahitassa ca parehi upanītā apakārā khantiyā paṭipakkhameva anubrūhenti, paññavato pana te khantisampattiyā paribrūhanavasena assā thirabhāvāya saṃvattanti.
For one devoid of wisdom, harms inflicted by others only increase the opposite of patience; but for one with wisdom, they contribute to the stability of patience by way of augmenting its perfection.
Và đối với người không có trí tuệ, những sự xúc phạm do người khác gây ra chỉ làm tăng thêm sự đối nghịch với nhẫn nại. Nhưng đối với người có trí tuệ, chúng lại góp phần củng cố sự thành tựu nhẫn nại của họ, làm cho nó vững chắc hơn.
Paññavā eva tīṇipi saccāni nesaṃ kāraṇāni paṭipakkhe ca yathābhūtaṃ jānitvā paresaṃ avisaṃvādako hoti.
Only one with wisdom, having known the three truths, their causes, and their opposites as they really are, is not deceptive towards others.
Chỉ người có trí tuệ mới có thể biết rõ ba sự thật, nguyên nhân của chúng và các mặt đối lập của chúng như chúng là, và không lừa dối người khác.
Tathā paññābalena attānaṃ upatthambhetvā dhitisampadāya sabbapāramīsu acalasamādānādhiṭṭhāno hoti.
Likewise, having supported oneself with the power of wisdom, through the perfection of resolution one becomes of firm resolve and determination in all the perfections.
Tương tự, nhờ sức mạnh trí tuệ, tự mình củng cố, với sự thành tựu của sự kiên trì, người ấy có sự quyết tâm vững chắc trong tất cả các Ba-la-mật.
Paññavā eva ca piyamajjhattaverivibhāgaṃ akatvā sabbattha hitūpasaṃhārakusalo hoti.
And only one with wisdom, not making a distinction between the dear, the neutral, and the hostile, is skilled in bringing about the welfare of all.
Và chỉ người có trí tuệ mới khéo léo mang lại lợi ích cho tất cả mọi người, không phân biệt bạn, trung lập hay kẻ thù.
Tathā paññāvasena lābhālābhādilokadhammasannipāte nibbikāratāya majjhatto hoti.
Likewise, through wisdom, one becomes neutral and imperturbable in the face of worldly conditions such as gain and loss.
Tương tự, nhờ trí tuệ, người ấy giữ thái độ trung lập không lay chuyển trước sự tụ hội của các pháp thế gian như được và mất.
Evaṃ sabbāsaṃ pāramīnaṃ paññāva pārisuddhihetūti paññāguṇā paccavekkhitabbā.
In this way, the qualities of wisdom should be reflected upon, as wisdom is the cause of purity for all the perfections.
Như vậy, trí tuệ là nguyên nhân của sự thanh tịnh cho tất cả các Ba-la-mật, nên phải quán xét các đức tính của trí tuệ.
Api ca paññāya vinā na dassanasampatti, antarena ca diṭṭhisampadaṃ na sīlasampadā, sīladiṭṭhisampadāvirahitassa na samādhisampadā, asamāhitena ca na sakkā attahitamattampi sādhetuṃ, pageva ukkaṃsagataṃ parahitanti parahitāya paṭipannena ‘‘nanu tayā sakkaccaṃ paññāya parivuddhiyaṃ āyogo karaṇīyo’’ti bodhisattena attā ovaditabbo.
Furthermore, without wisdom there is no accomplishment of vision; and without the accomplishment of view, there is no accomplishment of virtue; for one devoid of the accomplishment of virtue and view, there is no accomplishment of concentration; and by one who is unconcentrated, it is not possible to accomplish even one's own welfare, how much less the highest welfare of others. Therefore, the bodhisatta should admonish himself, saying: “Should you, who are practicing for the welfare of others, not indeed make a dedicated effort for the full development of wisdom?”
Hơn nữa, nếu không có trí tuệ thì không có sự thành tựu kiến giải; và nếu không có sự thành tựu kiến giải thì không có sự thành tựu giới; người không có sự thành tựu giới và kiến giải thì không có sự thành tựu định; và người không có định thì không thể thành tựu ngay cả lợi ích của chính mình, huống chi là lợi ích cao cả của người khác. Do đó, Bồ-tát, khi thực hành vì lợi ích của người khác, phải tự khuyên mình rằng: ‘‘Chẳng phải ngươi nên tinh tấn một cách nghiêm túc để phát triển trí tuệ sao?’’
Paññānubhāvena hi mahāsatto caturadhiṭṭhānādhiṭṭhito catūhi saṅgahavatthūhi lokaṃ anuggaṇhanto satte niyyānamagge avatāreti, indriyāni ca nesaṃ paripāceti.
For it is through the power of wisdom that the Great Being, established in the four foundations, while benefiting the world with the four bases of sympathy, leads beings onto the path of deliverance and brings their spiritual faculties to maturity.
Thật vậy, nhờ sức mạnh của trí tuệ, Đại Bồ-tát, được củng cố bởi bốn sự quyết tâm, cứu giúp thế gian bằng bốn pháp nhiếp sự, đưa chúng sinh vào con đường giải thoát, và làm cho các căn của họ trở nên chín muồi.
Tathā dissamānānipi lokiyāni kammāni nihīnavīriyena pāpuṇituṃ asakkuṇeyyāni, agaṇitakhedena pana āraddhavīriyena duradhigamaṃ nāma natthi.
Similarly, even worldly undertakings that are visible cannot be achieved by one with deficient energy, but for one with aroused energy who disregards weariness, there is nothing that is difficult to attain.
Tương tự, ngay cả những công việc thế gian có thể nhìn thấy cũng không thể đạt được bởi người có tinh tấn yếu kém, nhưng đối với người đã khởi tinh tấn mà không tính đến sự mệt mỏi, thì không có gì là khó đạt được.
Nihīnavīriyo hi ‘‘saṃsāramahoghato sabbasatte santāressāmī’’ti ārabhitumeva na sakkuṇāti.
Indeed, one with deficient energy is not even able to begin, thinking, “I will rescue all beings from the great flood of saṃsāra.”
Thật vậy, người có tinh tấn yếu kém không thể khởi sự với ý nghĩ ‘‘Tôi sẽ giải thoát tất cả chúng sinh khỏi biển lớn luân hồi’’.
Majjhimo ārabhitvā antarā vosānamāpajjati.
A mediocre person, having begun, gives up midway.
Người có tinh tấn trung bình thì khởi sự rồi bỏ cuộc giữa chừng.
Ukkaṭṭhavīriyo pana attasukhanirapekkho ārambhapāramimadhigacchatīti vīriyasampatti paccavekkhitabbā.
But one with supreme energy, being indifferent to his own happiness, attains the perfection of initiative. Thus, the accomplishment of energy should be reflected upon.
Còn người có tinh tấn ưu việt thì không màng đến hạnh phúc của bản thân mà đạt được Ba-la-mật Khởi Sự. Do đó, phải quán xét sự thành tựu của tinh tấn.
Api ca ‘‘yassa attano eva saṃsārapaṅkato samuddharaṇatthamārambho, tassāpi na vīriyassa sithilabhāve manorathānaṃ matthakappatti sakkā sambhāvetuṃ, pageva sadevakassa lokassa samuddharaṇatthaṃ katābhinīhārenā’’ti ca ‘‘rāgādīnaṃ dosagaṇānaṃ mattamahāgajānaṃ viya dunnivārabhāvato tannidānānañca kammasamādānānaṃ ukkhittāsikavadhakasadisabhāvato tannimittānañca duggatīnaṃ sabbadā vivaṭamukhabhāvato, tattha niyojakānañca pāpamittānaṃ sadā sannihitabhāvato tadovādakāritāya ca bālassa puthujjanabhāvassa satisambhave yuttaṃ sayameva saṃsāradukkhato nissaritunti micchāvitakkā vīriyānubhāvena dūrībhavantī’’ti ca ‘‘yadi pana sambodhi attādhīnena vīriyena sakkā samadhigantuṃ, kimettha dukkara’’nti ca evamādinā nayena vīriyaguṇā paccavekkhitabbā.
Furthermore, the qualities of energy should be reflected upon in this and other ways: “If for one whose effort is for his own liberation from the mire of saṃsāra, it is not possible to conceive of the fulfillment of his aspirations if his energy is lax, how much more so for one who has made a resolution for the liberation of the world with its devas?” and “Since the host of defilements, such as lust, are difficult to restrain like great, rutting elephants; and since the undertakings of kamma originating from them are like executioners with upraised swords; and since the bad destinations resulting from them have their mouths always open; and since evil friends who enjoin one to them are always near, it is fitting that a foolish worldling, by acting on their advice, should think, ‘I will escape from the suffering of saṃsāra by myself.’ Such wrong thoughts are driven away by the power of energy,” and “If, however, complete enlightenment can be attained by energy that is under one's own control, what is difficult in this?”
Hơn nữa, ‘‘Ngay cả đối với người khởi sự để tự giải thoát mình khỏi vũng lầy luân hồi, nếu tinh tấn yếu kém thì không thể hy vọng đạt được ước nguyện, huống chi là đối với người đã phát nguyện để giải thoát toàn bộ thế giới chư thiên và loài người’’. Và ‘‘Vì các loại phiền não như tham ái, sân hận giống như những con voi lớn khó ngăn chặn, và các hành động do chúng gây ra giống như những kẻ sát nhân cầm kiếm giương cao, và các ác đạo do chúng tạo ra luôn mở cửa, và những bạn ác luôn hiện diện để lôi kéo vào đó, và do nghe theo lời khuyên của họ, khi một người ngu si còn là phàm phu, thì những tà tư duy như ‘nên tự mình thoát khỏi khổ đau luân hồi’ sẽ biến mất nhờ sức mạnh của tinh tấn’’. Và ‘‘Nếu giác ngộ có thể đạt được bằng tinh tấn tự thân, thì có gì là khó khăn ở đây?’’ Bằng cách này và những cách tương tự, các đức tính của tinh tấn phải được quán xét.
Tathā khanti nāmāyaṃ niravasesaguṇapaṭipakkhassa kodhassa vidhamanato guṇasampādane sādhūnamappaṭihatamāyudhaṃ, parābhibhavasamatthānaṃ alaṅkāro, samaṇabrāhmaṇānaṃ balasampadā, kodhaggivinayanaudakadhārā, kalyāṇassa kittisaddassa sañjātideso, pāpapuggalānaṃ vacīvisavūpasamakaro mantāgado, saṃvare ṭhitānaṃ paramā dhīrapakati, gambhīrāsayatāya sāgaro, dosamahāsāgarassa velā, apāyadvārassa pidahanakavāṭaṃ, devabrahmalokānaṃ ārohaṇasopānaṃ, sabbaguṇānaṃ adhivāsanabhūmi, uttamā kāyavacīmanovisuddhīti manasikātabbaṃ.
Similarly, it should be borne in mind that this which is called patience, by dispelling anger which is the adversary of all good qualities, is the unimpeded weapon of the virtuous in acquiring good qualities, an ornament for those capable of overcoming others, the endowment of strength for ascetics and brahmins, a stream of water for extinguishing the fire of anger, the birthplace of the sound of good repute, a mantra-antidote that neutralizes the verbal poison of evil persons, the supreme courageous nature for those established in restraint, an ocean in its depth of heart, the shoreline of the great ocean of hatred, a closing door for the gate to the plane of misery, a staircase for ascending to the worlds of devas and brahmās, the ground for the endurance of all good qualities, and the supreme purity of body, speech, and mind.
Tương tự, nhẫn nại này phải được tác ý là vũ khí không thể bị đánh bại của những bậc thiện trí trong việc thành tựu các đức tính, vì nó tiêu diệt sân hận, đối nghịch với tất cả các đức tính; nó là trang sức của những người có khả năng vượt qua kẻ khác; nó là sức mạnh của các Sa-môn và Bà-la-môn; nó là dòng nước dập tắt lửa sân hận; nó là nơi phát sinh danh tiếng tốt đẹp; nó là thần chú, thuốc giải độc làm dịu lời nói độc hại của những người xấu; nó là bản chất kiên định tối thượng của những người an trú trong sự tự chế; nó là đại dương vì có ý chí sâu xa; nó là bờ biển của đại dương sân hận; nó là cánh cửa đóng lại các ác đạo; nó là bậc thang dẫn lên các cõi trời và cõi Phạm thiên; nó là nền tảng cho tất cả các đức tính; nó là sự thanh tịnh tối thượng của thân, khẩu, ý.
Api ca ‘‘ete sattā khantisampattiyā abhāvato idhaloke tappanti, paraloke ca tapanīyadhammānuyogato’’ti ca ‘‘yadipi parāpakāranimittaṃ dukkhaṃ uppajjati, tassa pana dukkhassa khettabhūto attabhāvo bījabhūtañca kammaṃ mayāva abhisaṅkhata’’nti ca ‘‘tassa ca dukkhassa āṇaṇyakāraṇameta’’nti ca ‘‘apakārake asati kathaṃ mayhaṃ khantisampadā sambhavatī’’ti ca ‘‘yadipāyaṃ etarahi apakārako, ayaṃ nāma pubbe anena mayhaṃ upakāro kato’’ti ca ‘‘apakāro eva vā khantinimittatāya upakāro’’ti ca ‘‘sabbepime sattā mayhaṃ puttasadisā, puttakatāparādhesu ca ko kujjhissatī’’ti ca ‘‘yena kodhapisācāvesena ayaṃ mayhaṃ aparajjhati, svāyaṃ kodhabhūtāveso mayā vinetabbo’’ti ca, ‘‘yena apakārena idaṃ mayhaṃ dukkhaṃ uppannaṃ, tassa ahampi nimitta’’nti ca, ‘‘yehi dhammehi apakāro kato, yattha ca kato, sabbepi te tasmiṃ eva khaṇe niruddhā kassidāni kena kopo kātabbo’’ti ca, ‘‘anattatāya sabbadhammānaṃ ko kassa aparajjhatī’’ti ca paccavekkhantena khantisampadā anubrūhetabbā.
Furthermore, the accomplishment of patience should be cultivated by reflecting: "These beings, due to the absence of the accomplishment of patience, are tormented in this world, and in the next world through the practice of things that cause torment;" and, "Although suffering arises with the harm done by others as its sign, the field for that suffering is this individual existence, and the seed, which is kamma, was accumulated by me alone;" and, "And this is the cause for becoming free from debt to that suffering;" and, "If there were no one who does harm, how could the accomplishment of my patience come to be?;" and, "Although this person is a wrongdoer now, in the past some help was done for me by this one;" and, "Or the harm itself is a help, by being a sign for patience;" and, "All these beings are like my own children, and who would get angry at the offenses committed by a child?;" and, "That possession by the demon of anger with which this person offends me, that very possession by the anger-demon should be disciplined by me;" and, "For the harm by which this suffering has arisen for me, I too am a condition;" and, "Those dhammas by which the harm was done, and where it was done, all of them ceased in that very moment. Now by whom and towards whom should anger be directed?;" and, "Due to the not-self nature of all dhammas, who offends whom?"
Hơn nữa, phải phát triển sự thành tựu nhẫn nại bằng cách quán xét rằng: ‘‘Những chúng sinh này, do không có sự thành tựu nhẫn nại, nên phải chịu khổ ở đời này, và ở đời sau cũng phải chịu khổ do thực hành những pháp đáng bị thiêu đốt’’. Và ‘‘Dù khổ đau phát sinh do sự xúc phạm của người khác, nhưng thân thể là mảnh đất của khổ đau đó, và nghiệp là hạt giống của nó, đều do chính tôi tạo ra’’. Và ‘‘Điều này là nguyên nhân để tôi không nợ nần gì khổ đau đó’’. Và ‘‘Nếu không có kẻ xúc phạm, thì làm sao sự thành tựu nhẫn nại của tôi có thể có được?’’ Và ‘‘Dù người này hiện tại là kẻ xúc phạm, nhưng trước đây người này đã từng giúp đỡ tôi’’. Hoặc ‘‘Sự xúc phạm chính là sự giúp đỡ vì nó là nguyên nhân của nhẫn nại’’. Và ‘‘Tất cả chúng sinh này đều giống như con của tôi, và ai sẽ nổi giận với những lỗi lầm của con cái?’’ Và ‘‘Kẻ xúc phạm tôi do bị quỷ sân hận ám ảnh, thì chính con quỷ sân hận đó phải được tôi chế ngự’’. Và ‘‘Đối với sự xúc phạm đã gây ra khổ đau này cho tôi, chính tôi cũng là nguyên nhân của nó’’. Và ‘‘Những pháp đã gây ra sự xúc phạm, và nơi mà sự xúc phạm đã được gây ra, tất cả đều đã diệt ngay trong khoảnh khắc đó, vậy bây giờ ai sẽ nổi giận với ai?’’ Và ‘‘Vì tất cả các pháp đều vô ngã, thì ai xúc phạm ai?’’
Yadi panassa dīgharattaṃ paricayena parāpakāranimittako kodho cittaṃ pariyādāya tiṭṭheyya, tena iti paṭisañcikkhitabbaṃ – ‘‘khanti nāmesā parāpakārassa paṭipakkhapaṭipattīnaṃ paccupakārakāraṇa’’nti ca ‘‘apakāro ca mayhaṃ dukkhūpanisā saddhāti dukkhuppādanena saddhāya sabbaloke anabhiratisaññāya ca paccayo’’ti ca, ‘‘indriyapakati hesā yadidaṃ iṭṭhāniṭṭhavisayasamāyogo.
But if, through long-standing habituation, anger caused by the harm of others should take hold of the mind, one should reflect thus: "This which is called patience is the reason for reciprocating with help towards those who practice in opposition and do harm;" and, "And harm is a basis for my suffering and faith; by producing suffering, it is a condition for faith and for the perception of non-delight in the whole world;" and, "This is the nature of the sense faculties, that is, the encountering of desirable and undesirable sense-objects.
Tuy nhiên, nếu sự giận dữ, do sự quen thuộc lâu dài, với ý định làm hại người khác, chiếm lấy tâm trí của người đó, thì người đó nên quán xét như sau: “Nhẫn nhục này là sự thực hành đối nghịch với việc làm hại người khác và là nguyên nhân của sự báo đáp,” và “sự làm hại này là cơ sở của khổ đau, là niềm tin, và là nguyên nhân của việc tạo ra khổ đau và sự nhận thức không vui vẻ trong toàn bộ thế gian,” và “đây là bản chất của các căn, tức là sự kết hợp với các đối tượng dễ chịu và không dễ chịu.”
Tattha aniṭṭhavisayasamāyogo mayhaṃ na siyāti taṃ kutettha labbhā’’ti ca ‘‘kodhavasiko satto kodhena ummatto vikkhittacitto, tattha kiṃ paccapakārenā’’ti ca ‘‘sabbepime sattā sammāsambuddhena orasaputtā viya paripālitā, tasmā na tattha mayā cittakopo kātabbo’’ti ca, ‘‘aparādhake ca sati guṇe guṇavati mayā kopo na kātabbo’’ti ca, ‘‘asati guṇe visesena karuṇāyitabbo’’ti ca ‘‘kopena ca mayhaṃ guṇayasā nihīyantī’’ti ca, ‘‘kujjhanena mayhaṃ dubbaṇṇadukkhaseyyādayo sapattakantā āgacchantī’’ti ca, ‘‘kodho ca nāmāyaṃ sabbāhitakārako sabbahitavināsako balavā paccatthiko’’ti ca, ‘‘sati ca khantiyā na koci paccatthiko’’ti ca, ‘‘aparādhakena aparādhanimittaṃ yaṃ āyatiṃ laddhabbaṃ dukkhaṃ sati ca khantiyā mayhaṃ tadabhāvo’’ti ca, ‘‘cintanena kujjhantena ca mayā paccatthikoyeva anuvattito hotī’’ti ca, ‘‘kodhe ca mayā khantiyā abhibhūte tassa dāsabhūto paccatthiko sammadeva abhibhūto hotī’’ti ca, ‘‘kodhanimittaṃ khantiguṇapariccāgo mayhaṃ na yutto’’ti ca, ‘‘sati ca kodhe guṇavirodhapaccanīkadhamme kathaṃ me sīlādidhammā pāripūriṃ gaccheyyuṃ, asati ca tesu kathāhaṃ sattānaṃ upakārabahulo paṭiññānurūpaṃ uttamaṃ sampattiṃ pāpuṇissāmī’’ti ca, ‘‘khantiyā ca sati bahiddhā vikkhepābhāvato samāhitassa sabbe saṅkhārā aniccato dukkhato sabbe dhammā anattato nibbānañca asaṅkhatāmatasantapaṇītatādibhāvato nijjhānaṃ khamanti buddhadhammā ca acinteyyāparimeyyappabhāvā’’ti.
In that regard, how could it be obtained that an encounter with an undesirable sense-object should not happen to me?;" and, "A being under the sway of anger is maddened and deranged by anger; what is the point of retaliating with harm there?;" and, "All these beings were cared for by the Perfectly Enlightened One like his own begotten sons, therefore I should not generate mental agitation towards them;" and, "And when there is an offender who has good qualities, I should not generate anger towards that virtuous one;" and, "If there are no good qualities, he is especially to be pitied;" and, "And through anger my good qualities and reputation decline;" and, "By getting angry, things desired by my enemies—such as an ugly appearance and sleeping in misery—come to me;" and, "And this which is called anger is a powerful enemy that does all that is unbeneficial and destroys all that is beneficial;" and, "But when there is patience, there is no enemy;" and, "The suffering that is to be received in the future as a consequence of the offense committed by the offender—when there is patience in me, that does not exist for me;" and, "By thinking and getting angry, I would be following the enemy;" and, "But when anger has been overcome by my patience, the enemy, who has become its slave, is rightly overcome;" and, "It is not proper for me to abandon the quality of patience for the sake of a cause of anger;" and, "When anger, a dhamma that is opposed and contrary to good qualities, is present, how can dhammas such as virtue reach fulfillment in me? And in their absence, how shall I, being of much help to beings, attain the supreme fulfillment that accords with my aspiration?;" and, "And when there is patience, due to the absence of external distraction, for one who is concentrated, all conditioned things are fit for contemplation as impermanent and as suffering, all dhammas as not-self, and Nibbāna as the unconditioned, deathless, peaceful, sublime, and so on; and the qualities of the Buddha are of inconceivable and immeasurable power."
Trong đó, sự kết hợp với những đối tượng không mong muốn không nên xảy đến với ta, vậy làm sao có thể đạt được điều đó ở đây?” và “Chúng sinh bị chi phối bởi sân hận, điên cuồng vì sân hận, tâm bị xao động, vậy làm sao có thể trả đũa được?” và “Tất cả chúng sinh này đều được Đức Chánh Đẳng Giác nuôi dưỡng như con ruột, vì vậy ta không nên khởi tâm sân hận đối với họ.” và “Khi có người phạm lỗi, nếu có đức tính thì ta không nên sân hận đối với người có đức tính đó.” và “Nếu không có đức tính, đặc biệt cần phải khởi tâm bi mẫn.” và “Do sân hận mà phẩm hạnh và danh tiếng của ta bị suy giảm.” và “Do sân hận mà những điều xấu xa, sự đau khổ, giấc ngủ bất an, v.v., sẽ đến với ta như kẻ thù.” và “Sân hận này là kẻ thù mạnh mẽ, gây ra mọi điều bất lợi, hủy hoại mọi điều lợi ích.” và “Khi có sự nhẫn nại, thì không có kẻ thù nào.” và “Sự đau khổ mà kẻ phạm lỗi sẽ phải chịu trong tương lai do hành vi phạm lỗi, nếu có sự nhẫn nại thì ta sẽ không phải chịu điều đó.” và “Khi suy nghĩ và sân hận, ta chỉ đang thuận theo kẻ thù.” và “Khi sân hận bị ta chinh phục bằng nhẫn nại, thì kẻ thù, vốn là nô lệ của sân hận, sẽ bị chinh phục hoàn toàn.” và “Vì sân hận mà từ bỏ phẩm hạnh nhẫn nại là điều không phù hợp với ta.” và “Khi có sân hận, một pháp đối nghịch, trái với phẩm hạnh, thì làm sao các pháp như Giới, v.v., của ta có thể viên mãn được? Và khi không có chúng, làm sao ta có thể trở thành người hữu ích cho chúng sinh, đạt được thành tựu tối thượng xứng đáng với lời nguyện của mình?” và “Khi có nhẫn nại, do không có sự xao động bên ngoài, đối với người đã an định tâm, tất cả các pháp hữu vi đều chịu đựng sự quán chiếu về vô thường, khổ; tất cả các pháp đều chịu đựng sự quán chiếu về vô ngã; và Nibbāna chịu đựng sự quán chiếu về vô vi, bất tử, tịch tịnh, thù thắng, v.v.; và các Phật pháp có uy lực không thể nghĩ bàn, không thể đo lường được.”
Tathā ‘‘attahitamatte avatiṭṭhantenāpi sattesu hitacittataṃ vinā na sakkā idhalokaparalokasampattiyo pāpuṇituṃ, pageva sabbasatte nibbānasampattiyaṃ patiṭṭhāpetukāmenā’’ti ca, ‘‘pacchā sabbasattānaṃ lokuttarasampattiṃ ākaṅkhantena idāni lokiyasampattiākaṅkhā yuttarūpā’’ti ca, ‘‘idāni āsayamattena paresaṃ hitasukhūpasaṃhāraṃ kātuṃ asakkonto kadā payogena taṃ sādhessāmī’’ti ca, ‘‘idāni mayā hitasukhūpasaṃhārena saṃvaḍḍhitā pacchā dhammasaṃvibhāgasahāyā mayhaṃ bhavissantī’’ti ca, ‘‘etehi vinā na mayhaṃ bodhisambhārā sambhavanti, tasmā sabbabuddhaguṇavibhūtinipphattikāraṇattā mayhaṃ ete paramaṃ puññakkhettaṃ anuttaraṃ kusalāyatanaṃ uttamaṃ gāravaṭṭhāna’’nti ca, savisesaṃ sattesu sabbesu hitajjhāsayatā paccupaṭṭhapetabbā, kiñca karuṇādhiṭṭhānatopi sabbasattesu mettā anubrūhetabbā.
Likewise: “Even one who is established only in one’s own welfare cannot attain the accomplishments of this world and the next without a mind of goodwill towards beings, how much more so one who wishes to establish all beings in the accomplishment of Nibbāna.” And: “For one who in the future aspires for the supramundane accomplishment of all beings, it is now proper to aspire for their mundane accomplishment.” And: “If I am now unable to bring about the welfare and happiness of others by mere intention, when will I be able to achieve it through effort?” And: “Those whom I have now nurtured with welfare and happiness will in the future become my companions in the sharing of the Dhamma.” And: “Without them, my requisites for enlightenment cannot come to be; therefore, because they are the cause for the attainment of the majesty of all a Buddha's qualities, they are for me the supreme field of merit, the unsurpassed sphere of the wholesome, the highest object of reverence.” Thus, a disposition of goodwill towards all beings should be especially established. Moreover, mettā towards all beings should be developed, also from the standpoint of being founded on compassion.
Tương tự, “Ngay cả khi chỉ an trú trong lợi ích của bản thân, nếu không có tâm lợi ích đối với chúng sinh, thì không thể đạt được những thành tựu ở đời này và đời sau, huống chi là muốn an lập tất cả chúng sinh vào thành tựu Nibbāna.” và “Người mong cầu thành tựu siêu thế cho tất cả chúng sinh sau này, thì bây giờ mong cầu thành tựu thế gian là điều phù hợp.” và “Bây giờ, không thể mang lại lợi ích và hạnh phúc cho người khác chỉ bằng ý định, thì khi nào ta sẽ thực hiện được điều đó bằng hành động?” và “Bây giờ, những người được ta nuôi dưỡng bằng cách mang lại lợi ích và hạnh phúc, sau này sẽ trở thành bạn đồng hành trong việc chia sẻ Pháp của ta.” và “Nếu không có những điều này, các tư lương giác ng ngộ của ta sẽ không thể sinh khởi, vì vậy, do là nguyên nhân của sự thành tựu mọi phẩm hạnh và uy lực của chư Phật, những điều này là ruộng phước tối thượng, nơi tích lũy thiện nghiệp vô thượng, và là đối tượng tôn kính tối cao của ta.” – đặc biệt, lòng từ ái đối với tất cả chúng sinh cần được thiết lập, và hơn nữa, từ sự an trú vào bi mẫn, lòng từ cần được phát triển đối với tất cả chúng sinh.
Vimariyādīkatena hi cetasā sattesu hitasukhūpasaṃhāraniratassa tesaṃ ahitadukkhāpanayanakāmatā balavatī uppajjati daḷhamūlā.
For one who, with a mind that has surpassed all boundaries, is devoted to bringing about the welfare and happiness of beings, the desire to remove their non-welfare and suffering arises with great strength and firm roots.
Bởi vì, đối với người chuyên tâm mang lại lợi ích và hạnh phúc cho chúng sinh với tâm không giới hạn, thì mong muốn loại bỏ điều bất lợi và đau khổ cho họ sẽ sinh khởi mạnh mẽ và có gốc rễ vững chắc.
Karuṇā ca sabbesaṃ buddhakārakadhammānaṃ ādi caraṇaṃ patiṭṭhā mūlaṃ mukhaṃ pamukhanti evamādinā mettāya guṇā paccavekkhitabbā.
And compassion is the beginning, the conduct, the foundation, the root, the head, and the foremost of all dhammas that make a Buddha. In this way and so on, the qualities of mettā should be reflected upon.
Và lòng bi mẫn là khởi điểm, sự thực hành, nền tảng, gốc rễ, cửa ngõ, và sự dẫn đầu của tất cả các pháp tạo nên Phật quả – bằng cách này, các phẩm hạnh của lòng từ cần được quán chiếu.
Tathā ‘‘upekkhāya abhāve sattehi katā vippakārā cittassa vikāraṃ uppādeyyuṃ, sati ca cittavikāre dānādīnaṃ sambhārānaṃ sambhavo eva natthī’’ti ca, ‘‘mettāsinehena sinehite citte upekkhāya vinā sambhārānaṃ pārisuddhi na hotī’’ti ca, ‘‘anupekkhako sambhāresu puññasambhāraṃ tabbipākañca sattahitatthaṃ pariṇāmetuṃ na sakkotī’’ti ca, ‘‘upekkhāya abhāve deyyadhammapaṭiggāhakānaṃ vibhāgaṃ akatvā pariccajituṃ na sakkotī’’ti ca, ‘‘upekkhārahitena jīvitaparikkhārānaṃ jīvitassa ca antarāyaṃ amanasikaritvā sīlavisodhanaṃ kātuṃ na sakkotī’’ti ca, tathā upekkhāvasena aratiratisahasseva nekkhammabalasiddhito upapattito ikkhaṇavasena sabbasambhārakiccanipphattito accāraddhassa vīriyassa anupekkhaṇe padhānakiccākaraṇato upekkhato eva titikkhānijjhānasambhavato upekkhāvasena sattasaṅkhārānaṃ avisaṃvādanato lokadhammānaṃ ajjhupekkhaṇena samādinnadhammesu acalādhiṭṭhānasiddhito parāpakārādīsu anābhogavaseneva mettāvihāranipphattitoti sabbabodhisambhārānaṃ samādānādhiṭṭhānapāripūrinipphattiyo upekkhānubhāvena sampajjantīti evamādinā nayena upekkhāpāramī paccavekkhitabbā.
Likewise, the perfection of equanimity should be reviewed in the following way: "In the absence of equanimity, wrongs done by beings would produce a disturbance of the mind, and when there is a disturbance of the mind, there is no possibility at all for the requisites of giving, etc."; and, "In a mind softened with the affection of loving-kindness, without equanimity there is no purity of the requisites"; and, "One who is not equanimous is not able to dedicate the accumulation of merit among the requisites and its result for the welfare of beings"; and, "In the absence of equanimity, one is not able to give without making a distinction between the gift and the recipient"; and, "One who is devoid of equanimity is not able to purify virtue without paying attention to the danger to one's life and life-requisites"; and, likewise, "Through the power of equanimity, the undertaking, resolution, fulfillment, and completion of all the requisites for awakening are accomplished: through enduring discontent and content by the power of equanimity, from the accomplishment of the power of renunciation; from its arising, through looking on, from the completion of the function of all requisites; from not performing the principal task when not looking on with equanimity at excessively exerted energy; from the arising of forbearance and meditative absorption only from equanimity; through equanimity, from not being deceptive towards beings and formations; by looking on with equanimity at worldly conditions, from the accomplishment of unshakable resolution in the undertaken qualities; from the completion of the abiding in loving-kindness through the state of non-attention towards the wrongs of others, etc."
Tương tự, “Nếu không có xả, những hành vi sai trái do chúng sinh gây ra có thể làm tâm xao động, và khi tâm xao động, thì không thể có sự sinh khởi của các tư lương như bố thí, v.v.” và “Khi tâm đã được gắn bó bởi lòng từ ái, nếu không có xả, thì các tư lương sẽ không được thanh tịnh.” và “Người không có xả không thể hồi hướng tư lương phước đức và quả báo của nó vì lợi ích của chúng sinh.” và “Nếu không có xả, không thể bố thí mà không phân biệt người nhận vật thí.” và “Người không có xả không thể thanh tịnh giới hạnh mà không quan tâm đến sự nguy hiểm đối với các vật dụng sinh hoạt và sinh mạng.” và tương tự, do sự thành tựu sức mạnh của xuất ly từ hàng ngàn sự chán ghét và thích thú nhờ xả, do sự thành tựu mọi công việc tư lương nhờ sự quán chiếu, do không có sự xả khi nỗ lực quá mức, dẫn đến không thực hiện được công việc chính, do sự sinh khởi của sự nhẫn nại và quán chiếu chỉ từ xả, do không mâu thuẫn với các pháp hữu vi của chúng sinh nhờ xả, do sự thành tựu an trú bất động trong các pháp đã thọ trì nhờ sự xả bỏ các pháp thế gian, do sự thành tựu an trú từ bi chỉ bằng sự không chú ý đến những điều gây hại cho người khác, v.v. – tất cả sự thọ trì, an trú, viên mãn và thành tựu của các tư lương giác ngộ đều được hoàn thành nhờ năng lực của xả – bằng cách này, Ba-la-mật xả cần được quán chiếu.
Evaṃ apariccāgapariccāgādīsu yathākkamaṃ ādīnavānisaṃsapaccavekkhaṇā dānādipāramīnaṃ paccayoti daṭṭhabbaṃ.
Thus, it should be seen that reviewing the dangers and benefits in non-relinquishment and relinquishment, etc., in due order, is a condition for the perfections of giving, etc.
Như vậy, sự quán chiếu về những hiểm họa và lợi ích theo thứ tự trong việc không từ bỏ và từ bỏ, v.v., cần được xem là nhân duyên của các Ba-la-mật như bố thí, v.v.
Tathā saparikkhārā pañcadasa caraṇadhammā pañca ca abhiññāyo.
Likewise, the fifteen qualities of conduct with their requisites and the five supernormal knowledges.
Tương tự, mười lăm pháp hành (caraṇadhammā) cùng với các vật phẩm phụ trợ của chúng, và năm thắng trí (abhiññā).
Tattha caraṇadhammā nāma sīlasaṃvaro, indriyesu guttadvāratā, bhojane mattaññutā, jāgariyānuyogo, satta saddhammā, cattāri jhānāni ca.
Therein, the qualities of conduct are: restraint in virtue, guarding the doors of the sense faculties, moderation in eating, application to wakefulness, the seven true qualities, and the four jhānas.
Trong đó, các pháp hành là: sự hộ trì giới, sự giữ gìn các căn, sự biết đủ trong ăn uống, sự chuyên cần thức tỉnh, bảy thiện pháp (saddhammā), và bốn thiền (jhānāni).
Tesu sīlādīnaṃ catunnaṃ terasāpi dhutadhammā appicchatādayo ca parikkhārā.
Among these, the thirteen ascetic practices and having few wishes, etc., are the requisites for the four beginning with virtue.
Trong số đó, mười ba pháp đầu đà (dhutadhammā) và sự ít dục, v.v., là các vật phẩm phụ trợ của bốn pháp giới, v.v.
Saddhammesu saddhāya buddhadhammasaṅghasīlacāgadevatūpasamānussatilūkhapuggalaparivajjana- siniddhapuggalasevanapasādanīyadhammapaccavekkhaṇatadadhimuttatā parikkhāro.
Among the true qualities, for faith, the requisites are: the recollection of the Buddha, Dhamma, Saṅgha, virtue, generosity, deities, and peace; the avoidance of coarse persons; the association with serene persons; the reviewing of inspiring qualities; and being resolved on that.
Trong các thiện pháp, đối với đức tin (saddhā), sự quán chiếu về Phật, Pháp, Tăng, Giới, Bố thí, Chư thiên, sự tịch tịnh, sự tránh xa những người thô lỗ, sự gần gũi những người hiền lành, sự quán chiếu những pháp đáng tin cậy và sự quyết tâm vào chúng là vật phẩm phụ trợ.
Hirottappānaṃ akusalādīnavapaccavekkhaṇaapāyādīnavapaccavekkhaṇakusaladhammūpatthambhana- bhāvapaccavekkhaṇahirottapparahitapuggalaparivajjanahirottappasampannapuggalasenatadadhimuttatā.
For moral shame and moral dread: reviewing the danger in the unwholesome, etc.; reviewing the danger in the states of loss, etc.; reviewing the state of being supported by wholesome qualities; avoiding persons who lack moral shame and moral dread; associating with persons endowed with moral shame and moral dread; and being resolved on that.
Đối với tàm (hiri) và quý (ottappa), sự quán chiếu về hiểm họa của các pháp bất thiện, sự quán chiếu về hiểm họa của các cõi khổ, sự hỗ trợ các pháp thiện, sự quán chiếu về sự hiện hữu, sự tránh xa những người không có tàm quý, sự gần gũi những người có tàm quý đầy đủ và sự quyết tâm vào chúng.
Bāhusaccassa pubbayogaparipucchaka- bhāvasaddhammābhiyogaanavajjavijjāṭṭhānādiparicayaparipakkindriyatākilesadūrībhāvaappassuta- parivajjanabahussutasevanatadadhimuttatā.
For great learning: having made effort in the past; being a questioner; application to the true Dhamma; familiarity with blameless fields of knowledge, etc.; maturity of the faculties; being far from defilements; avoiding the unlearned; associating with the very learned; and being resolved on that.
Đối với đa văn (bāhusacca), sự tìm hiểu về những điều đã học trước đây, sự chuyên tâm vào thiện pháp, sự quen thuộc với các lĩnh vực kiến thức không có lỗi, v.v., sự thành thục các căn, sự xa lìa phiền não, sự tránh xa những người ít học, sự gần gũi những người đa văn và sự quyết tâm vào chúng.
Vīriyassa apāyabhayapaccavekkhaṇa- gamanavīthipaccavekkhaṇadhammamahattapaccavekkhaṇathinamiddhavinodanakusītapuggalaparivajjana- āraddhavīriyapuggalasevanasammappadhānapaccavekkhaṇatadadhimuttatā.
For energy: reviewing the fear of states of loss; reviewing the path of one's journey; reviewing the greatness of the Dhamma; dispelling sloth and torpor; avoiding lazy persons; associating with persons of aroused energy; reviewing the right strivings; and being resolved on that.
Đối với tinh tấn: quán chiếu sự sợ hãi về khổ cảnh, quán chiếu con đường của sự đi, quán chiếu sự vĩ đại của Pháp, loại bỏ hôn trầm thụy miên, tránh xa người biếng nhác, thân cận người có tinh tấn đã được khởi lên, quán chiếu Tứ Chánh Cần và sự quyết tâm vào điều đó.
Satiyā satisampajaññamuṭṭhassatipuggalaparivajjanaupaṭṭhitassatipuggalasevanatadadhimuttatā.
For mindfulness: mindfulness and clear comprehension; avoiding persons of lapsed mindfulness; associating with persons of established mindfulness; and being resolved on that.
Đối với niệm: niệm và tỉnh giác, tránh xa người thất niệm, thân cận người có niệm đã được an lập và sự quyết tâm vào điều đó.
Paññāya paripucchakabhāravatthuvisadakiriyāindriyasamattapaṭipādanaduppaññapuggala- parivajjanapaññavantapuggalasevanagambhīrañāṇacariyapaccavekkhaṇatadadhimuttatā.
For wisdom: being a questioner; clarifying the subject matter; bringing the faculties to a state of balance; avoiding persons of little wisdom; associating with wise persons; reviewing the practice of profound knowledge; and being resolved on that.
Đối với tuệ: làm sáng tỏ các vấn đề gánh nặng của sự truy vấn, thực hành sự quân bình các căn, tránh xa người có tuệ kém, thân cận người có tuệ, quán chiếu hành vi trí tuệ sâu sắc và sự quyết tâm vào điều đó.
Catunnaṃ jhānānaṃ sīlādicatukkaṃ aṭṭhatiṃsāya ārammaṇesu pubbabhāgabhāvanā āvajjanādivasībhāvakaraṇañca parikkhāro.
For the four jhānas, the requisites are the fourfold group beginning with virtue, the preliminary-stage development on the thirty-eight objects, and the practice of mastery in adverting, etc.
Đối với bốn thiền, sự tu tập sơ khởi trên ba mươi tám đối tượng, sự làm chủ các trạng thái như tác ý, v.v., và tứ chi giới là những yếu tố hỗ trợ.
Tattha sīlādīhi payogasuddhiyā sattānaṃ abhayadāne āsayasuddhiyā āmisadāne ubhayasuddhiyā dhammadāne samattho hotītiādinā caraṇādīnaṃ dānādisambhārānaṃ paccayabhāvo yathārahaṃ niddhāretabbo.
Therein, the status of conduct, etc., as a condition for the requisites of giving, etc., should be determined as appropriate, in such ways as: "Through virtue, etc., by purity of application, one is capable of giving fearlessness to beings; by purity of intention, of giving material things; by purity of both, of giving the Dhamma."
Trong đó, cần phải xác định một cách thích đáng rằng các chi phần như giới, v.v., là nhân duyên cho các phẩm vật bố thí, v.v., như: nhờ sự thanh tịnh trong việc thực hành, chúng sinh có khả năng ban sự vô úy; nhờ sự thanh tịnh trong ý định, có khả năng ban vật thực; nhờ sự thanh tịnh của cả hai, có khả năng ban Pháp.
Ativitthārabhayena na niddhārayimhāti.
We have not determined it for fear of excessive detail.
Vì sợ quá dài dòng nên chúng tôi không xác định rõ.
Evaṃ sampatticakkādayopi dānādīnaṃ paccayoti veditabbā.
Thus, the wheel of accomplishments, etc., should also be understood as conditions for giving, etc.
Tương tự, các bánh xe thành tựu, v.v., cũng được biết là nhân duyên cho các phẩm vật bố thí, v.v.
Ko saṃkilesoti?
What is the defilement?
Ô nhiễm là gì?
Avisesena taṇhādīhi parāmaṭṭhabhāvo pāramīnaṃ saṃkileso, visesena pana deyyadhammapaṭiggāhakavikappā dānapāramiyā saṃkileso.
In a general sense, the state of being affected by craving, etc., is the defilement of the perfections. Specifically, however, making distinctions regarding the gift and the recipient is the defilement of the perfection of giving.
Sự ô nhiễm của các Ba-la-mật là trạng thái bị chấp thủ bởi tham ái, v.v., một cách không phân biệt; nhưng một cách đặc biệt, các sự phân biệt về vật thí và người thọ nhận là sự ô nhiễm của Bố thí Ba-la-mật.
Sattakālavikappā sīlapāramiyā, kāmabhavatadupasamesu abhiratianabhirativikappā nekkhammapāramiyā, ahaṃ mamāti vikappā paññāpāramiyā, līnuddhaccavikappā vīriyapāramiyā, attaparavikappā khantipāramiyā, adiṭṭhādīsu diṭṭhādivikappā saccapāramiyā, bodhisambhāratabbipakkhesu dosaguṇavikappā adhiṭṭhānapāramiyā, hitāhitavikappā mettāpāramiyā, iṭṭhāniṭṭhavikappā upekkhāpāramiyā saṃkilesoti daṭṭhabbaṃ.
It should be understood as defilement: for the perfection of virtue, discriminations regarding beings and time; for the perfection of renunciation, discriminations of delight and non-delight in sensual existence and its pacification; for the perfection of wisdom, discriminations of 'I' and 'mine'; for the perfection of energy, discriminations of sloth and agitation; for the perfection of patience, discriminations of self and other; for the perfection of truth, discriminations of the seen, etc., in the unseen, etc.; for the perfection of determination, discriminations of faults and virtues in the requisites for enlightenment and their opposites; for the perfection of loving-kindness, discriminations of beneficial and unbeneficial; for the perfection of equanimity, discriminations of desirable and undesirable.
Sự phân biệt về thời gian cho chúng sinh là sự ô nhiễm của Giới Ba-la-mật; sự phân biệt về ưa thích và không ưa thích trong dục giới và sự chấm dứt chúng là sự ô nhiễm của Xuất ly Ba-la-mật; sự phân biệt về "ta" và "của ta" là sự ô nhiễm của Trí tuệ Ba-la-mật; sự phân biệt về hôn trầm và trạo cử là sự ô nhiễm của Tinh tấn Ba-la-mật; sự phân biệt về tự ngã và người khác là sự ô nhiễm của Nhẫn nại Ba-la-mật; sự phân biệt về đã thấy, v.v., đối với những điều chưa thấy, v.v., là sự ô nhiễm của Chân thật Ba-la-mật; sự phân biệt về lỗi lầm và đức hạnh đối với các phẩm vật giác ngộ và những điều đối nghịch với chúng là sự ô nhiễm của Quyết định Ba-la-mật; sự phân biệt về lợi ích và bất lợi là sự ô nhiễm của Từ bi Ba-la-mật; sự phân biệt về điều đáng ưa và không đáng ưa là sự ô nhiễm của Xả Ba-la-mật.
Kiṃ vodānanti?
What is purification?
Thanh tịnh là gì?
Taṇhādīhi anupaghāto yathāvuttavikappaviraho ca etāsaṃ vodānanti veditabbaṃ.
It should be known that their purification is not being corrupted by craving and so forth, and the absence of the discriminations as stated.
Sự không bị tổn hại bởi tham ái, v.v., và sự vắng mặt các phân biệt đã nói trên được biết là sự thanh tịnh của chúng.
Anupahatā hi taṇhāmānadiṭṭhikodhūpanāhamakkhapaḷāsaissāmacchariya- māyāsāṭheyyathambhasārambhamadappamādādīhi kilesehi deyyadhammapaṭiggāhakavikappādirahitā ca dānādipāramiyo parisuddhā pabhassarā bhavantīti.
For the perfections of giving and so on, when uncorrupted by defilements such as craving, conceit, wrong view, anger, hostility, hypocrisy, contempt, jealousy, stinginess, deceit, fraudulence, obstinacy, arrogance, pride, and negligence, and free from discriminations regarding the gift, the recipient, and so forth, become perfectly pure and radiant.
Thật vậy, các Ba-la-mật như bố thí, v.v., không bị tổn hại bởi các phiền não như tham ái, kiêu mạn, tà kiến, sân hận, ngạo mạn, khinh miệt, lừa dối, ganh tị, keo kiệt, xảo trá, gian xảo, cứng đầu, tranh chấp, say mê, phóng dật, v.v., và không có các phân biệt về vật thí và người thọ nhận, trở nên thanh tịnh và rạng rỡ.
Ko paṭipakkhoti?
What is the opposition?
Đối nghịch là gì?
Avisesena sabbepi saṃkilesā sabbepi akusalā dhammā etāsaṃ paṭipakkho, visesena pana pubbe vuttā maccherādayoti veditabbā.
It should be known that, in general, all defilements and all unwholesome states are their opposition; but in particular, it is stinginess and so forth, as mentioned before.
Nói chung, tất cả các ô nhiễm và tất cả các pháp bất thiện đều là đối nghịch của chúng; nói riêng, những điều như keo kiệt, v.v., đã nói trước đây, được biết là đối nghịch.
Api ca deyyadhammapaṭiggāhakadānaphalesu alobhādosāmohaguṇayogato lobhadosamohapaṭipakkhaṃ dānaṃ, kāyādidosavaṅkāpagamato lobhādipaṭipakkhaṃ sīlaṃ, kāmasukhaparūpaghātaattakilamathaparivajjanato dosattayapaṭipakkhaṃ nekkhammaṃ, lobhādīnaṃ andhīkaraṇato ñāṇassa ca anandhīkaraṇato lobhādipaṭipakkhā paññā, alīnānuddhatañāyārambhavasena lobhādipaṭipakkhaṃ vīriyaṃ, iṭṭhāniṭṭhasuññatānaṃ khamanato lobhādipaṭipakkhā khanti, satipi paresaṃ upakāre apakāre ca yathābhūtappavattiyā lobhādipaṭipakkhaṃ saccaṃ, lokadhamme abhibhuyya yathāsamādinnesu sambhāresu acalanato lobhādipaṭipakkhaṃ adhiṭṭhānaṃ, nīvaraṇavivekato lobhādipaṭipakkhā mettā, iṭṭhāniṭṭhesu anunayapaṭighaviddhaṃsanato samappavattito ca lobhādipaṭipakkhā upekkhāti daṭṭhabbaṃ.
Furthermore, it should be understood that: giving is the opposition to greed, hatred, and delusion, due to its connection with the qualities of non-greed, non-hatred, and non-delusion regarding the gift, the recipient, and the fruit of giving; virtue is the opposition to greed and so on, due to its departure from the crookedness of bodily faults and so forth; renunciation is the opposition to the three faults, due to its avoidance of sensual pleasure, harming others, and self-mortification; wisdom is the opposition to greed and so on, because greed and so on are blinding, whereas knowledge is not blinding; energy is the opposition to greed and so on, by way of initiating what is right without sloth or agitation; patience is the opposition to greed and so on, by its endurance of the voidness of the desirable and undesirable; truth is the opposition to greed and so on, by its proceeding according to reality despite the help or harm from others; determination is the opposition to greed and so on, by its unshakability in the requisites undertaken, having overcome worldly conditions; loving-kindness is the opposition to greed and so on, due to its seclusion from the hindrances; equanimity is the opposition to greed and so on, by its destruction of attraction and repulsion towards the desirable and undesirable, and by its proceeding with balance.
Hơn nữa, bố thí là đối nghịch với tham, sân, si vì sự liên hệ với các đức tính không tham, không sân, không si đối với vật thí, người thọ nhận và quả của bố thí; giới là đối nghịch với tham, v.v., vì sự từ bỏ những lỗi lầm và sự quanh co của thân, v.v.; xuất ly là đối nghịch với ba loại sân vì sự từ bỏ những điều làm tổn hại đến lạc thú dục giới và sự tự hành khổ; trí tuệ là đối nghịch với tham, v.v., vì làm cho tham, v.v., trở nên mù quáng và làm cho trí tuệ không bị mù quáng; tinh tấn là đối nghịch với tham, v.v., theo cách khởi sự không hôn trầm và không trạo cử; nhẫn nại là đối nghịch với tham, v.v., vì chịu đựng được những điều đáng ưa, không đáng ưa và sự trống rỗng; chân thật là đối nghịch với tham, v.v., vì sự thực hành đúng như thật đối với sự giúp đỡ và làm hại người khác; quyết định là đối nghịch với tham, v.v., vì sự không lay chuyển đối với các phẩm vật đã được quyết định đúng đắn, vượt qua các pháp thế gian; từ bi là đối nghịch với tham, v.v., vì sự viễn ly các triền cái; và xả là đối nghịch với tham, v.v., vì sự phá hủy sự thuận theo và sự phản kháng đối với những điều đáng ưa và không đáng ưa, và vì sự thực hành quân bình.
Kā paṭipattīti?
What is the practice?
Sự thực hành là gì?
Dānapāramiyā tāva sukhūpakaraṇasarīrajīvitapariccāgena bhayāpanudanena dhammopadesena ca bahudhā sattānaṃ anuggahakaraṇaṃ paṭipatti.
For the perfection of giving, the practice is assisting beings in many ways: by relinquishing comforts, body, and life; by dispelling fear; and by giving instruction in the Dhamma.
Trước hết, sự thực hành của Bố thí Ba-la-mật là sự giúp đỡ chúng sinh bằng nhiều cách, thông qua sự hy sinh thân thể và mạng sống là phương tiện của hạnh phúc, bằng cách loại bỏ nỗi sợ hãi và bằng cách thuyết giảng Pháp.
Tattha āmisadānaṃ abhayadānaṃ dhammadānanti dātabbavatthuvasena tividhaṃ dānaṃ.
Therein, giving is threefold according to the object to be given: the gift of material things, the gift of fearlessness, and the gift of the Dhamma.
Trong đó, bố thí có ba loại theo vật thí: bố thí vật thực, bố thí vô úy và bố thí Pháp.
Tesu bodhisattassa dātabbavatthu ajjhattikaṃ bāhiranti duvidhaṃ.
Among these, the object to be given by a Bodhisatta is twofold: internal and external.
Trong các loại đó, vật thí của Bồ-tát có hai loại: nội tại và ngoại tại.
Tattha bāhiraṃ annaṃ pānaṃ vatthaṃ yānaṃ mālāgandhavilepanaṃ seyyāvasathapadīpeyyanti dasavidhaṃ.
Therein, the external is tenfold: food, drink, clothing, vehicles, garlands, scents, ointments, bedding, lodging, and lighting.
Trong đó, ngoại tại có mười loại: thức ăn, thức uống, y phục, xe cộ, vòng hoa, hương liệu, thuốc thoa, giường nằm, chỗ ở và đèn dầu.
Annādīnaṃ khādanīyabhojanīyādivibhāgena anekavidhaṃ.
Food and so on are of many kinds, divided into hard foods, soft foods, and so forth.
Thức ăn, v.v., có nhiều loại theo sự phân chia như đồ ăn, đồ uống, v.v.
Tathā rūpārammaṇaṃ yāva dhammārammaṇanti ārammaṇato chabbidhaṃ.
Likewise, it is sixfold according to the sense-object: from a visible object up to a mental object.
Tương tự, có sáu loại theo đối tượng: từ đối tượng sắc cho đến đối tượng pháp.
Rūpārammaṇādīnañca nīlādivibhāgena anekavidhaṃ.
And visible objects and so on are of many kinds, divided into blue, and so forth.
Và đối tượng sắc, v.v., có nhiều loại theo sự phân chia như màu xanh, v.v.
Tathā maṇikanakarajatamuttāpavāḷādi, khettavatthuārāmādi, dāsidāsagomahiṃsādi nānāvidhavittūpakaraṇavasena anekavidhaṃ.
Likewise, it is of many kinds by way of various kinds of wealth and property, such as jewels, gold, silver, pearls, coral, etc.; fields, properties, parks, etc.; male and female slaves, cattle, buffaloes, etc.
Tương tự, có nhiều loại theo các phương tiện tài sản khác nhau như ngọc, vàng, bạc, ngọc trai, san hô, v.v.; ruộng đất, nhà cửa, vườn tược, v.v.; nô tỳ nam, nô tỳ nữ, bò, trâu, v.v.
Tattha mahāpuriso bāhiraṃ vatthuṃ dento ‘‘yo yena atthiko, taṃ tassa deti, dento ca tassa atthiko’’ti sayameva jānanto ayācitopi deti pageva yācito.
Therein, when giving an external object, the great being, knowing for himself, "Whoever is in need of something, to him he gives that, and in giving, he is the one in need," gives even unasked, let alone when asked.
Trong đó, khi vị Đại nhân bố thí vật ngoại tại, Ngài tự mình biết rằng "ai cần gì, Ngài cho cái đó, và khi cho, Ngài quan tâm đến người đó", Ngài cho ngay cả khi không được thỉnh cầu, huống chi là khi được thỉnh cầu.
Muttacāgo deti, no amuttacāgo, pariyattaṃ deti, no apariyattaṃ sati deyyadhamme.
He gives with open-handed generosity, not with closed-handedness; he gives what is suitable, not what is unsuitable, when there is a gift to be given.
Ngài bố thí với sự xả ly, không phải với sự không xả ly; Ngài bố thí những gì đã chuẩn bị, không phải những gì chưa chuẩn bị, nếu có vật thí.
Na paccupakārasannissito deti.
He does not give with reliance on a return of favor.
Ngài không bố thí với ý mong cầu sự đền đáp.
Asati deyyadhamme hi pariyatte saṃvibhāgārahaṃ saṃvibhajati.
Indeed, when there is a suitable gift to be given, he shares what is fit to be shared.
Nếu không có vật thí đã chuẩn bị, Ngài chia sẻ những gì xứng đáng được chia sẻ.
Na ca deti parūpaghātāvahaṃ satthavisamajjādikaṃ, nāpi kīḷanakaṃ yaṃ anatthūpasaṃhitaṃ pamādāvahañca.
And he does not give what brings harm to others, such as weapons, poison, liquor, and so on; nor toys that are unbeneficial and lead to negligence.
Ngài không bố thí những thứ gây hại cho người khác như vũ khí, chất độc, v.v., cũng không bố thí những thứ đồ chơi vô ích và gây phóng dật.
Na ca gilānassa yācakassa pānabhojanādiasappāyaṃ pamāṇarahitaṃ vā deti, pamāṇayuttaṃ pana sappāyameva deti.
And to a sick person who asks, he does not give food, drink, etc., that is unsuitable or in excessive measure; rather, he gives only what is suitable and in proper measure.
Ngài không bố thí cho người bệnh hoặc người xin những thức ăn, đồ uống, v.v., không thích hợp hoặc không đúng liều lượng; mà Ngài chỉ bố thí những thứ thích hợp và đúng liều lượng.
Tathā yācito gahaṭṭhānaṃ gahaṭṭhānucchavikaṃ deti, pabbajitānaṃ pabbajitānucchavikaṃ deti, mātāpitaro ñātisālohitā mittāmaccā puttadāradāsakammakarāti etesu kassaci pīḷaṃ ajanento deti, na ca uḷāraṃ deyyadhammaṃ paṭijānitvā lūkhaṃ deti, na ca lābhasakkārasilokasannissito deti, na ca paccupakārasannissito deti, na ca phalapāṭikaṅkhī deti aññatra sammāsambodhiyā, na ca yācake deyyadhammaṃ vā jigucchanto deti, na ca asaññatānaṃ yācakānaṃ akkosakarosakānampi apaviddhaṃ dānaṃ deti, aññadatthu pasannacitto anukampanto sakkaccameva deti, na ca kotūhalamaṅgaliko hutvā deti, kammaphalameva pana saddahanto deti, napi yācake payirupāsanādīhi parikilesetvā deti, aparikilesanto eva pana deti, na ca paresaṃ vañcanādhippāyo bhedanādhippāyo vā dānaṃ deti, asaṃkiliṭṭhacitto eva deti, napi pharusavāco bhākuṭimukho dānaṃ deti, piyavādī pana pubbabhāsī mitavacano hutvā deti, yasmiñca deyyadhamme uḷāramanuññatāya vā ciraparicayena vā gedhasabhāvatāya vā lobhadhammo adhimatto hoti, jānanto bodhisatto taṃ khippameva paṭivinodetvā yācake pariyesitvāpi deti, yañca deyyavatthu parittaṃ yācakopi paccupaṭṭhito, taṃ acintetvāpi attānaṃ bādhetvā dento yācakaṃ sammāneti yathā taṃ akittipaṇḍito.
Thus requested, he gives to householders what is suitable for householders; he gives to the ordained what is suitable for the ordained; he gives without causing affliction to any of these: mother and father, relatives and kinsmen, friends and colleagues, children and wife, slaves and workers; and having promised a superior gift, he does not give a coarse one; and he does not give based on gain, honor, or fame; and he does not give based on receiving a favor in return; and he does not give expecting a result—except for perfect self-enlightenment; and he does not give while despising the requester or the gift; and he does not give a gift contemptuously even to unrestrained requesters who are abusive and angry; on the contrary, with a serene mind, feeling compassion, he gives respectfully; and he does not give out of curiosity or for auspiciousness, but he gives, having faith only in the fruit of kamma; nor does he give after wearying the requester with attendance and so on, but he gives without causing weariness; and he does not give with the intention of deceiving or dividing others, but gives with an uncorrupted mind; nor does he give with harsh speech and a frowning face, but he gives with pleasant speech, speaking first, and with friendly words; and in regard to a gift wherein the quality of greed is excessive due to its superiority and desirability or long familiarity or its covetable nature, the bodhisatta, knowing this, quickly dispels it and even seeks out requesters to give it to; and when the gift is small and a requester is present, without hesitation, he honors the requester by giving even if it harms himself, just like the wise Akitti.
Tương tự, khi được thỉnh cầu, Ngài bố thí cho gia chủ những gì thích hợp với gia chủ, bố thí cho người xuất gia những gì thích hợp với người xuất gia; Ngài bố thí mà không làm khổ cha mẹ, bà con huyết thống, bạn bè, quan lại, vợ con, nô tỳ, người làm công; Ngài không hứa bố thí vật quý giá rồi lại cho vật tầm thường; Ngài không bố thí với ý mong cầu lợi lộc, sự cung kính, danh tiếng; Ngài không bố thí với ý mong cầu sự đền đáp; Ngài không bố thí với ý mong cầu quả báo, ngoại trừ Chánh Đẳng Chánh Giác; Ngài không bố thí với sự ghê tởm người xin hay vật thí; Ngài không bố thí một cách vứt bỏ cho những người xin không tự chế, ngay cả khi họ mắng chửi hay giận dữ; mà Ngài bố thí với tâm hoan hỷ, từ bi và tôn kính; Ngài không bố thí vì tò mò hay vì điềm lành; mà Ngài bố thí với niềm tin vào quả báo của nghiệp; Ngài không bố thí sau khi làm khổ người xin bằng cách yêu cầu họ phục vụ, v.v.; mà Ngài bố thí mà không làm khổ họ; Ngài không bố thí với ý định lừa dối hay chia rẽ người khác; mà Ngài bố thí với tâm không ô nhiễm; Ngài không bố thí với lời nói thô tục hay mặt nhăn nhó; mà Ngài bố thí với lời nói dịu dàng, nói trước và nói vừa phải; và khi có vật thí mà tham ái quá mạnh do sự quý giá và đáng yêu, hoặc do đã quen thuộc lâu ngày, hoặc do bản chất tham lam, Bồ-tát biết điều đó và nhanh chóng loại bỏ nó, thậm chí tìm kiếm người xin để bố thí; và khi vật thí ít ỏi mà người xin cũng xuất hiện, Ngài không suy nghĩ mà tự mình chịu khó để bố thí, tôn trọng người xin, giống như Akittipaṇḍita.
Na ca mahāpuriso attano puttadāradāsakammakaraporise yācito te asaññāpite domanassappatte yācakānaṃ deti, sammadeva pana saññāpite somanassappatte deti.
And when the Great Being is asked for his own children, wife, slaves, workers, and servants, he does not give them to requesters if they have not been informed and are distressed; but he gives them only after they have been properly informed and are joyful.
Vị Đại nhân không bố thí con cái, vợ, nô tỳ, người làm công của mình cho người xin khi họ chưa được thông báo và đang đau khổ; mà Ngài chỉ bố thí khi họ đã được thông báo đầy đủ và đang hoan hỷ.
Dento ca yakkharakkhasapisācādīnaṃ vā manussānaṃ kurūrakammantānaṃ vā jānanto na deti, tathā rajjampi tādisānaṃ na deti.
And when giving, he does not knowingly give to yakkhas, rakkhasas, pisācas, and so on, or to humans who perform cruel deeds; likewise, he does not give a kingdom to such beings.
Và khi bố thí, Ngài biết rõ và không bố thí cho các Dạ-xoa, La-sát, quỷ thần, v.v., hoặc những người có hành vi tàn ác; tương tự, Ngài cũng không bố thí vương quốc cho những người như vậy.
Ye lokassa ahitāya dukkhāya anatthāya paṭipajjanti, ye pana dhammikā dhammena lokaṃ pālenti, tesaṃ deti.
He gives to those who practice for the welfare, happiness, and benefit of the world, to those who are righteous and rule the world righteously.
Ngài bố thí cho những ai hành động vì lợi ích, hạnh phúc và an lạc của thế gian; còn những ai thực hành Pháp và bảo vệ thế gian bằng Pháp, Ngài bố thí cho họ.
Evaṃ tāva bāhiradāne paṭipatti veditabbā.
Thus, the practice regarding external giving should be understood.
Như vậy, sự thực hành trong bố thí ngoại tại cần được biết.
Ajjhattikadānaṃ pana dvīhi ākārehi veditabbaṃ.
Internal giving, however, should be understood in two ways.
Còn bố thí nội tại cần được biết theo hai phương diện.
Kathaṃ?
How?
Như thế nào?
Yathā nāma koci puriso ghāsacchādanahetu attānaṃ parassa nissajjati, vidheyyabhāvaṃ upagacchati dāsabyaṃ, evameva mahāpuriso sambodhihetu nirāmisacitto sattānaṃ anuttaraṃ hitasukhaṃ icchanto attano dānapāramiṃ paripūretukāmo attānaṃ parassa nissajjati, vidheyyabhāvaṃ upagacchati yathākāmakaraṇīyataṃ.
Just as some person, for the sake of food and clothing, surrenders himself to another, becomes subservient, and enters servitude, even so the Great Being, for the sake of enlightenment, with a mind free from worldly attachment, desiring the supreme welfare and happiness of beings and wishing to fulfill his perfection of giving, surrenders himself to another, becomes subservient, and subject to being treated as one wishes.
Như một người nào đó vì miếng ăn, manh áo mà tự mình dâng hiến cho người khác, trở thành nô lệ, thì cũng vậy, vị Đại nhân vì giác ngộ, với tâm vô vị lợi, mong muốn hạnh phúc và lợi ích tối thượng cho chúng sinh, và muốn hoàn thành Bố thí Ba-la-mật của mình, Ngài tự mình dâng hiến cho người khác, trở thành nô lệ, tùy ý người khác sai khiến.
Karacaraṇanayanādiaṅgapaccaṅgaṃ tena tena atthikānaṃ akampito anolīno anuppadeti, na tattha sajjati na saṅkocaṃ āpajjati yathā taṃ bāhiravatthusmiṃ, tathā hi mahāpuriso dvīhi ākārehi bāhiravatthuṃ pariccajati yathāsukhaṃ paribhogāya vā yācakānaṃ tesaṃ manorathaṃ paripūrento, attano vasībhāvāya vā, tattha sabbena sabbaṃ muttacāgo, evamahaṃ nissaṅgabhāvanāya sambodhiṃ pāpuṇissāmīti.
He gives away his own major and minor limbs, such as hands, feet, and eyes, to those who need them, unshaken, not holding back; he is not attached to them, nor does he shrink from it, just as with an external object. For the Great Being relinquishes an external object in two ways: either for the requesters' comfortable use, fulfilling their desires, or for his own mastery over it. In this, there is a complete and total relinquishment, with the thought: "Thus, through the development of non-attachment, I will attain enlightenment."
Tay, chân, mắt và các chi phụ khác, Ngài ban cho những ai cần chúng mà không run sợ, không do dự, không thoái chí, không dính mắc vào đó, không co rút lại như đối với các vật bên ngoài. Bởi vậy, bậc Đại nhân từ bỏ các vật bên ngoài theo hai cách: hoặc để cho người cầu xin sử dụng tùy ý, thỏa mãn ước nguyện của họ; hoặc để tự mình làm chủ. Ở đó, hoàn toàn là sự xả bỏ không chút dính mắc,* "Như thế, ta sẽ đạt được giác ngộ (Sambodhi) bằng cách thực hành sự không dính mắc."
Evaṃ ajjhattikavatthusminti veditabbaṃ.
Thus it should be understood regarding an internal object.
Tương tự, đối với các vật bên trong cũng phải hiểu như vậy.
Tattha yaṃ ajjhattikavatthu dīyamānaṃ yācakassa ekanteneva hitāya saṃvattati, taṃ deti, na itaraṃ.
In this regard, he gives an internal object that, when given, certainly leads to the welfare of the requester; he does not give the other kind.
Ở đây, vật bên trong nào khi được ban cho sẽ hoàn toàn mang lại lợi ích cho người cầu xin, thì Ngài ban cho, không phải vật khác.
Na ca mahāpuriso mārassa mārakāyikānaṃ devatānaṃ vā vihiṃsādhippāyānaṃ attano attabhāvaṃ aṅgapaccaṅgāni vā jānamāno deti ‘‘mā tesaṃ anattho ahosī’’ti.
And the Great Being does not knowingly give his own person or his major and minor limbs to Māra or to the devatās of Māra's host who have the intention to harm, thinking, "May no harm come to them."
Bậc Đại nhân không ban thân mình hay các chi phụ của mình cho Ma vương hoặc chư thiên thuộc giới Ma, những kẻ có ý định gây hại, vì biết rằng "đừng để điều bất lợi xảy ra cho họ".
Yathā ca mārakāyikānaṃ, evaṃ tehi anvāviṭṭhānampi na deti, napi ummattakānaṃ.
And just as to those of Māra's host, so too he does not give to those possessed by them, nor to the insane.
Cũng như đối với chư thiên thuộc giới Ma, Ngài cũng không ban cho những kẻ bị họ nhập, cũng không ban cho những người điên loạn.
Itaresaṃ pana yāciyamāno samanantarameva deti, tādisāya yācanāya dullabhabhāvato tādisassa ca dānassa dukkarabhāvato.
But when asked by others, he gives immediately, because such a request is rare and such a gift is difficult to make.
Tuy nhiên, khi được những người khác cầu xin, Ngài liền ban cho, vì sự cầu xin như vậy là hiếm có và sự bố thí như vậy là khó thực hiện.
Dhammadānaṃ pana asaṃkiliṭṭhacittassa aviparītā dhammadesanā, opāyiko hitassa upadeso diṭṭhadhammikasamparāyikaparamatthavasena yena sāsane anotiṇṇānaṃ avatāraṇaṃ otiṇṇānaṃ paripācanaṃ.
The gift of the Dhamma, however, is the non-perverted teaching of the Dhamma by one with an undefiled mind, a skillful instruction for one's welfare by way of the visible-in-this-life, the future life, and the ultimate goal, by which there is the entry for those not yet entered into the teaching and the maturing of those who have entered.
Bố thí Pháp (Dhammadāna) là sự thuyết Pháp không bị ô nhiễm, không sai lệch, là lời khuyên hữu ích có phương pháp, theo ý nghĩa tối thượng của hiện tại và vị lai, nhờ đó những người chưa bước vào giáo pháp sẽ được bước vào, và những người đã bước vào sẽ được trưởng thành.
Tatthāyaṃ nayo – saṅkhepato tāva dānakathā sīlakathā saggakathā kāmānaṃ ādīnavo saṃkileso ca nekkhamme ānisaṃso.
Herein, this is the method: in brief, talk on giving, talk on virtue, talk on heaven, the danger and defilement of sensual pleasures, and the benefit in renunciation.
Ở đây, phương pháp như sau: Tóm tắt lại, đó là câu chuyện về bố thí (dānakathā), câu chuyện về giới (sīlakathā), câu chuyện về cõi trời (saggakathā), sự nguy hiểm của dục lạc và sự ô nhiễm, và lợi ích của sự xuất ly (nekkhamma).
Vitthārato pana sāvakabodhiyaṃ adhimuttacittānaṃ saraṇagamanaṃ sīlasaṃvaro indriyesu guttadvāratā bhojane mattaññutā jāgariyānuyogo satta saddhammā aṭṭhatiṃsāya ārammaṇesu kammakaraṇavasena samathānuyogo rūpakāyādīsu vipassanābhinivesesu yathārahaṃ abhinivesamukhena vipassanānuyogo, tathā visuddhipaṭipadā sammattagahaṇaṃ tisso vijjā cha abhiññā catasso paṭisambhidā sāvakabodhīti etesaṃ guṇasaṃkittanavasena yathārahaṃ tattha tattha patiṭṭhāpanā pariyodapanā ca.
In detail, however, for those with minds inclined towards the enlightenment of a disciple: going for refuge, restraint in virtue, guarding the sense doors, moderation in eating, devotion to wakefulness, the seven good qualities, the practice of samatha by way of making the thirty-eight objects of meditation one's work, the practice of vipassanā by way of application as appropriate to the applications of insight into the physical body and so on; likewise, the path of purification, the undertaking of the right way, the three true knowledges, the six supernormal knowledges, the four analytical knowledges, and the enlightenment of a disciple—by way of extolling these qualities, it is the establishing and purifying in them here and there as is appropriate.
Chi tiết hơn, đó là sự quy y, sự phòng hộ giới, sự giữ gìn các căn, sự tiết độ trong ăn uống, sự chuyên cần thức tỉnh, bảy pháp chân chánh (satta saddhammā), sự chuyên cần thực hành định (samathānuyoga) bằng cách thực hành trên ba mươi tám đối tượng, sự chuyên cần thực hành tuệ (vipassanānuyoga) bằng cách chú tâm thích đáng vào các sự thâm nhập tuệ như thân sắc, v.v., cũng như con đường thanh tịnh (visuddhipaṭipadā), sự nắm giữ chánh kiến, ba minh (tisso vijjā), sáu thắng trí (cha abhiññā), bốn vô ngại giải (catasso paṭisambhidā), và quả vị Thanh văn giác (sāvakabodhi); bằng cách ca ngợi các phẩm chất của những điều này, thiết lập và thanh lọc chúng một cách thích đáng ở từng nơi.
Tathā paccekabodhiyaṃ sammāsambodhiyañca adhimuttānaṃ sattānaṃ yathārahaṃ dānādipāramīnaṃ sabhāvarasalakkhaṇādisaṃkittanamukhena tīsupi avatthāsu tesaṃ buddhānaṃ mahānubhāvatāvibhāvanena yānadvaye patiṭṭhāpanā pariyodapanā ca.
Similarly, for beings inclined towards the enlightenment of a paccekabuddha and perfect self-enlightenment, by way of extolling the intrinsic nature, function, characteristic, and so on of the perfections of giving and so forth as is appropriate, and by demonstrating the great power of those Buddhas in all three states, it is the establishing and purifying in the two vehicles.
Cũng như đối với những chúng sinh có khuynh hướng hướng đến Độc giác giác (Paccekabodhi) và Chánh đẳng chánh giác (Sammāsambodhi), bằng cách ca ngợi bản chất, hương vị, đặc tính, v.v., của các Ba-la-mật (pāramī) như bố thí, v.v., một cách thích đáng, và bằng cách làm rõ oai lực vĩ đại của các vị Phật đó trong cả ba giai đoạn, thiết lập và thanh lọc họ trong hai thừa (yāna).
Evaṃ mahāpuriso sattānaṃ dhammadānaṃ deti.
In this way, the great being gives the gift of the Dhamma to beings.
Như vậy, bậc Đại nhân ban bố Pháp thí cho chúng sinh.
Tathā mahāpuriso sattānaṃ āmisadānaṃ dento ‘‘imināhaṃ dānena sattānaṃ āyuvaṇṇasukhabalapaṭibhānādisampattiñca ramaṇīyaṃ aggaphalasampattiñca nipphādeyya’’nti annadānaṃ deti, tathā sattānaṃ kāmakilesapipāsāvūpasamāya pānaṃ deti, tathā suvaṇṇavaṇṇatāya hirottappālaṅkārassa ca nipphattiyā vatthāni deti, tathā iddhividhassa ceva nibbānasukhassa ca nipphattiyā yānaṃ deti, tathā sīlagandhanipphattiyā gandhaṃ deti, tathā buddhaguṇasobhānipphattiyā mālāvilepanaṃ deti, bodhimaṇḍāsananipphattiyā āsanaṃ deti, tathāgataseyyānipphattiyā seyyaṃ deti, saraṇabhāvanipphattiyā āvasathaṃ deti, pañcacakkhupaṭilābhāya padīpeyyaṃ deti, byāmappabhānipphattiyā rūpadānaṃ deti, brahmassaranipphattiyā saddadānaṃ deti, sabbalokassa piyabhāvāya rasadānaṃ deti, buddhasukhumālabhāvāya phoṭṭhabbadānaṃ deti, ajarāmarabhāvāya bhesajjadānaṃ deti, kilesadāsabyavimocanatthaṃ dāsānaṃ bhujissatādānaṃ deti, saddhammābhiratiyā anavajjakhiḍḍāratihetudānaṃ deti, sabbepi satte ariyāya jātiyā attano puttabhāvūpanayanāya puttadānaṃ deti, sakalassapi lokassa patibhāvūpagamanāya dāradānaṃ deti, subhalakkhaṇasampattiyā suvaṇṇamaṇimuttāpavāḷādidānaṃ, anubyañjanasampattiyā nānāvidhavibhūsanadānaṃ, saddhammakosādhigamāya vittakosadānaṃ, dhammarājabhāvāya rajjadānaṃ, jhānādisampattiyā ārāmuyyānataḷākavanadānaṃ, cakkaṅkitehi pādehi bodhimaṇḍūpasaṅkamanāya caraṇadānaṃ, caturoghanittharaṇāya sattānaṃ saddhammahatthadānatthaṃ hatthadānaṃ, saddhindriyādipaṭilābhāya kaṇṇanāsādidānaṃ, samantacakkhupaṭilābhāya cakkhudānaṃ, ‘‘dassanasavanānussaraṇapāricariyādīsu sabbakālaṃ sabbasattānaṃ hitasukhāvaho, sabbalokena ca upajīvitabbo me kāyo bhaveyyā’’ti maṃsalohitādidānaṃ, ‘‘sabbalokuttamo bhaveyya’’nti uttamaṅgadānaṃ deti.
Similarly, a great being, when giving the gift of material things to beings, gives the gift of food thinking, “Through this gift, may I bring about for beings the accomplishment of longevity, beauty, happiness, strength, and eloquence, and the accomplishment of the delightful supreme fruit.” Likewise, he gives drink to appease the thirst of sensual defilements for beings. Likewise, he gives robes for the attainment of a golden complexion and the adornment of moral shame and fear of wrongdoing. Likewise, he gives a vehicle for the attainment of psychic powers and the happiness of nibbāna. Likewise, he gives perfume for the attainment of the fragrance of virtue. Likewise, he gives garlands and unguents for the attainment of the splendor of the Buddha's qualities. He gives a seat for the attainment of the seat at the Bodhi-tree. He gives a resting place for the attainment of the Tathāgata's resting place. He gives a lodging for the attainment of the state of being a refuge. He gives a lamp for the attainment of the five eyes. He gives the gift of form for the attainment of the fathom-wide radiance. He gives the gift of sound for the attainment of the Brahmā-like voice. He gives the gift of taste to be dear to the whole world. He gives the gift of tangibles for the state of the Buddha's delicate constitution. He gives medicine for the state of being ageless and deathless. He gives the gift of freeing slaves from bondage for the sake of liberation from the bondage of defilements. He gives the gift of harmless sport and amusement for delight in the good Dhamma. He gives the gift of his children to lead all beings to the state of being his own sons through the noble birth. He gives the gift of his wife to attain the state of being the husband of the entire world. He gives gifts of gold, gems, pearls, coral, and so on for the accomplishment of the fine characteristics; the gift of various ornaments for the accomplishment of the minor characteristics; the gift of a treasury of wealth for the acquisition of the treasury of the good Dhamma; the gift of a kingdom for the state of being a king of the Dhamma; the gift of parks, gardens, lakes, and forests for the accomplishment of jhāna and so on; the gift of his feet to approach the Bodhi-tree with wheel-marked feet; the gift of his hands in order to give beings the hand of the good Dhamma for crossing the four floods; the gift of his ears, nose, and so on for the attainment of the spiritual faculties of faith and so forth; the gift of his eyes for the attainment of the all-seeing eye; the gift of his flesh, blood, and so on thinking, “May my body be a source of welfare and happiness for all beings at all times in seeing, hearing, recollecting, attending, and so on, and may it be sustained by the entire world”; he gives the gift of his head thinking, “May I become the supreme in all the world.”
Cũng vậy, bậc Đại nhân khi ban bố vật thí (āmisadāna) cho chúng sinh, Ngài ban bố thực phẩm (annadāna) với ý nghĩ: "Với sự bố thí này, ta sẽ tạo ra sự thành tựu về tuổi thọ, sắc đẹp, hạnh phúc, sức mạnh, trí tuệ, v.v., và sự thành tựu quả vị tối thượng đáng hài lòng cho chúng sinh." Tương tự, Ngài ban bố đồ uống (pāna) để dập tắt cơn khát dục lạc của chúng sinh. Ngài ban bố y phục (vattha) để đạt được sắc vàng và trang sức của sự hổ thẹn và ghê sợ tội lỗi (hirottappa). Ngài ban bố phương tiện đi lại (yāna) để đạt được thần thông và hạnh phúc Niết bàn. Ngài ban bố hương liệu (gandha) để đạt được hương giới đức. Ngài ban bố vòng hoa và xoa dầu (mālāvilepana) để đạt được vẻ đẹp phẩm chất của chư Phật. Ngài ban bố chỗ ngồi (āsana) để đạt được chỗ ngồi dưới cội Bồ đề. Ngài ban bố chỗ nằm (seyya) để đạt được chỗ nằm của Như Lai. Ngài ban bố chỗ trú ngụ (āvasatha) để đạt được nơi nương tựa. Ngài ban bố đèn (padīpeyya) để đạt được năm loại mắt. Ngài ban bố sắc (rūpadāna) để đạt được hào quang một tầm tay. Ngài ban bố âm thanh (saddadāna) để đạt được âm thanh Phạm thiên. Ngài ban bố vị (rasadāna) để được mọi người yêu mến. Ngài ban bố xúc (phoṭṭhabbadāna) để đạt được sự tinh tế của chư Phật. Ngài ban bố thuốc men (bhesajjadāna) để đạt được sự không già không chết. Ngài ban bố sự tự do cho nô lệ (dāsānaṃ bhujissatādāna) để giải thoát khỏi sự nô lệ của phiền não. Ngài ban bố nguyên nhân của các trò vui vô tội (anavajjakhiḍḍāratihetudāna) để hoan hỷ với Chánh Pháp. Ngài ban bố con cái (puttadāna) để đưa tất cả chúng sinh vào địa vị con cái của mình trong dòng dõi Thánh. Ngài ban bố vợ (dāradāna) để trở thành người đáng kính của toàn thể thế gian. Ngài ban bố vàng, ngọc, châu báu, san hô, v.v., để đạt được sự thành tựu các tướng tốt. Ngài ban bố các loại trang sức khác nhau để đạt được sự thành tựu các tùy tướng. Ngài ban bố kho tài sản (vittakosadāna) để đạt được kho Chánh Pháp. Ngài ban bố vương quốc (rajjadāna) để trở thành Pháp vương. Ngài ban bố các công viên, vườn tược, ao hồ, rừng cây để đạt được các thành tựu thiền định, v.v. Ngài ban bố chân (caraṇadāna) để đi đến cội Bồ đề với đôi chân có dấu bánh xe. Ngài ban bố tay (hatthadāna) để vượt qua bốn dòng nước lũ, để ban cho chúng sinh bàn tay Chánh Pháp. Ngài ban bố tai, mũi, v.v., để đạt được tín căn, v.v. Ngài ban bố mắt (cakkhudāna) để đạt được toàn giác. Ngài ban bố thịt, máu, v.v.,* "thân thể của ta sẽ luôn mang lại lợi ích và hạnh phúc cho tất cả chúng sinh trong việc thấy, nghe, nhớ, phụng sự, v.v., và sẽ được toàn thế gian nương tựa." Ngài ban bố đỉnh đầu (uttamaṅgadāna)* "ta sẽ trở thành bậc tối thượng của toàn thế gian."
Evaṃ dadanto ca na anesanāya deti, na ca paropaghātena, na bhayena, na lajjāya, na dakkhiṇeyyarosanena, na paṇīte sati lūkhaṃ, na attukkaṃsanena, na paravambhanena, na phalābhisaṅkhāya, na yācakajigucchāya, na acittīkārena deti, atha kho sakkaccaṃ deti, sahatthena deti, kālena deti, cittīkatvā deti, avibhāgena deti.
And when giving thus, he does not give from what is improperly sought, nor by harming others, not out of fear, not out of shame, not out of anger towards the worthy recipient, not giving what is coarse when what is fine is available, not with self-exaltation, not with disparagement of others, not with expectation of a result, not out of disgust for the one who asks, and he does not give disrespectfully; but rather, he gives respectfully, he gives with his own hand, he gives at the proper time, he gives with a respectful heart, he gives without discrimination.
Khi ban bố như vậy, Ngài không ban bố bằng cách không chân chính, không bằng cách làm hại người khác, không vì sợ hãi, không vì xấu hổ, không vì tức giận người đáng được cúng dường, không ban bố vật thô kém khi có vật tinh xảo, không vì tự tán thán, không vì khinh thường người khác, không vì mong cầu quả báo, không vì ghê tởm người cầu xin, không ban bố một cách thiếu tôn trọng; mà Ngài ban bố một cách cẩn trọng, ban bố bằng chính tay mình, ban bố đúng lúc, ban bố một cách tôn trọng, ban bố một cách không phân biệt.
Tīsu kālesu somanassito deti, tato eva ca datvā na pacchānutāpī hoti.
He gives with a joyful mind in the three periods, and having given, he is not regretful afterwards.
Ngài ban bố với tâm hoan hỷ trong ba thời điểm, và sau khi ban bố, Ngài không hối tiếc.
Na paṭiggāhakavasena mānāvamānaṃ karoti, paṭiggāhakānaṃ piyasamudācāro hoti vadaññū yācayogo saparivāradāyako.
He does not show honour or dishonour based on the recipient; he is of pleasant conduct towards recipients, generous, open to requests, and a giver of things with their requisites.
Ngài không phân biệt tôn trọng hay khinh thường dựa vào người nhận, Ngài có thái độ hòa nhã với người nhận, là người rộng lượng, sẵn sàng cho người cầu xin, là người bố thí có đầy đủ tùy tùng.
Annadānañhi dento ‘‘taṃ saparivāraṃ katvā dassāmī’’ti vatthādīhi saddhiṃ deti.
Indeed, when giving a gift of food, thinking, “I will give it with its requisites,” he gives it together with clothing and other items.
Khi ban bố thực phẩm, Ngài ban bố kèm theo y phục, v.v., với ý nghĩ "ta sẽ ban cho món đó kèm theo các thứ khác".
Tathā vatthadānaṃ dento ‘‘taṃ saparivāraṃ katvā dassāmī’’ti annādīhi saddhiṃ deti.
Similarly, when giving a gift of clothing, thinking, “I will give it with its requisites,” he gives it together with food and other items.
Cũng vậy, khi ban bố y phục, Ngài ban bố kèm theo thực phẩm, v.v., với ý nghĩ "ta sẽ ban cho món đó kèm theo các thứ khác".
Yānadānādīsupi eseva nayo.
This same method applies also to the gift of a vehicle and so on.
Trong trường hợp bố thí phương tiện đi lại, v.v., cũng theo cách tương tự.
Tathā rūpadānaṃ dento itarārammaṇānipi tassa parivāraṃ katvā deti, evaṃ sesesupi.
Similarly, when giving a gift of form, he also gives other sense objects as its requisites. The same applies to the remaining types of gifts.
Cũng vậy, khi ban bố sắc (rūpadāna), Ngài ban bố các đối tượng khác làm tùy tùng của nó; tương tự với các trường hợp còn lại.
Tattha rūpadānaṃ nāma nīlapītalohitaodātādivaṇṇāsu pupphavatthadhātūsu aññataraṃ labhitvā rūpavasena ābhujitvā ‘‘rūpadānaṃ dassāmi, rūpadānaṃ mayha’’nti cintetvā tādise dakkhiṇeyye dānaṃ patiṭṭhāpeti savatthukaṃ katvā.
Therein, a gift of form is when, having obtained one among flowers, cloths, or pigments of blue, yellow, red, white, and other colours, and having considered it as form, thinking, “I will give a gift of form; may the gift of form be mine,” he establishes the gift in a worthy recipient, making it a material offering.
Ở đây, bố thí sắc (rūpadāna) có nghĩa là khi nhận được một vật nào đó có màu sắc xanh, vàng, đỏ, trắng, v.v., như hoa, y phục, hay các loại khoáng chất, Ngài chú tâm vào đó như là sắc, rồi suy nghĩ "ta sẽ bố thí sắc, sắc này là của ta", và thiết lập sự bố thí đó cho những người đáng được cúng dường, biến nó thành một vật có giá trị.
Etaṃ rūpadānaṃ nāma.
This is called the gift of form.
Đây gọi là bố thí sắc (rūpadāna).
Saddadānaṃ pana bherisaddādivasena veditabbaṃ.
A gift of sound, however, should be understood by way of the sound of a drum and so on.
Bố thí âm thanh (saddadāna) cần được hiểu theo nghĩa âm thanh của trống, v.v.
Tattha saddaṃ kandamūlāni viya uppāṭetvā nīluppalahatthakaṃ viya ca hatthe ṭhapetvā dātuṃ na sakkā, savatthukaṃ pana katvā dento saddadānaṃ deti nāma.
Therein, it is not possible to give sound by uprooting it like a root or tuber, or by placing it in the hand like a handful of blue water lilies. But when one gives it by making it a material offering, it is called giving a gift of sound.
Ở đây, không thể nhổ âm thanh ra như nhổ củ rễ, hay đặt vào tay như hoa sen xanh trong tay để bố thí; nhưng khi bố thí một vật có giá trị, đó gọi là bố thí âm thanh.
Tasmā yadā ‘‘saddadānaṃ dassāmī’’ti bherimudiṅgādīsu aññatarena tūriyena tiṇṇaṃ ratanānaṃ upahāraṃ karoti kāreti ca, ‘‘saddadānaṃ me’’ti bheriādīni ṭhapeti ṭhapāpeti ca.
Therefore, when, thinking, “I will give a gift of sound,” one makes or causes to be made an offering to the Three Jewels with a musical instrument, one among drums, kettle-drums, and so on, and when one establishes or causes to be established drums and so on, thinking, “May the gift of sound be mine.”
Vì vậy, khi Ngài suy nghĩ "ta sẽ bố thí âm thanh" và dùng một loại nhạc cụ như trống, chiêng, v.v., để dâng cúng hoặc sai người dâng cúng Tam bảo, và khi Ngài đặt hoặc sai người đặt trống, v.v.,* "âm thanh này là của ta".
Dhammakathikānaṃ pana sarabhesajjaṃ telaphāṇitādiṃ deti, dhammassavanaṃ ghoseti, sarabhaññaṃ bhaṇati, dhammakathaṃ katheti, upanisinnakakathaṃ anumodanakathañca karoti kāreti ca, tadā saddadānaṃ nāma hoti.
Furthermore, when one gives vocal tonics such as oil, molasses, and so on to expounders of the Dhamma, announces a Dhamma-hearing, recites a chant, gives a Dhamma talk, or gives or causes to be given a talk while seated near or a talk of appreciation, then it is called the gift of sound.
Còn đối với các Pháp sư, khi Ngài ban thuốc trị ho như dầu, mật ong, v.v., công bố việc nghe Pháp, tụng kinh bằng giọng hay, thuyết Pháp, và thực hiện hoặc sai người thực hiện các bài Pháp thoại thân mật và bài Pháp tùy hỷ, lúc đó gọi là bố thí âm thanh.
Tathā phoṭṭhabbadānaṃ mañcapīṭhādivasena attharaṇapāvuraṇādivasena ca veditabbaṃ.
Similarly, a gift of the tangible should be understood by way of beds, chairs, and so on, and by way of floor-coverings, blankets, and so on.
Cũng vậy, bố thí xúc (phoṭṭhabbadāna) cần được hiểu theo nghĩa giường, ghế, v.v., và chăn, mền, v.v.
Yadā hi mañcapīṭhabhisibimbohanādikaṃ nivāsanapārupanādikaṃ vā sukhasamphassaṃ rajanīyaṃ anavajjaṃ phoṭṭhabbavatthuṃ labhitvā phoṭṭhabbavasena ābhujitvā ‘‘phoṭṭhabbadānaṃ dassāmi, phoṭṭhabbadānaṃ mayha’’nti dakkhiṇeyyānaṃ deti.
For when, having obtained a desirable, blameless tangible object of pleasant touch, such as a bed, chair, mattress, cushion, and so on, or an under-robe, upper-robe, and so on, and having considered it as the tangible, one gives it to worthy recipients, thinking, “I will give a gift of the tangible; may the gift of the tangible be mine.”
Khi một người có được các vật xúc chạm (phoṭṭhabba) dễ chịu, đáng ưa, không đáng chê trách, như giường, ghế, nệm, gối, hoặc y phục, rồi sử dụng chúng theo cách của xúc chạm, và với ý nghĩ "Tôi sẽ bố thí vật xúc chạm, vật xúc chạm này là của tôi", thì bố thí cho các bậc đáng cúng dường.
Yathāvuttaṃ phoṭṭhabbavatthuṃ labhitvā pariccajati, idaṃ phoṭṭhabbadānaṃ.
When, having obtained a tangible object as described, one relinquishes it, this is the gift of the tangible.
Đạt được và từ bỏ các vật xúc chạm đã nói, đây là sự bố thí vật xúc chạm (phoṭṭhabbadāna).
Dhammadānaṃ pana dhammārammaṇassa adhippetattā ojapānajīvitavasena veditabbaṃ.
A gift of the Dhamma, however, since it refers to a Dhamma-object, should be understood by way of nutritive essence, drink, and life.
Tuy nhiên, sự bố thí Pháp (dhammadāna) được hiểu là đối tượng của Pháp, và nên được biết theo cách bố thí tinh chất (oja), đồ uống (pāna) và sự sống (jīvita).
Ojādīsu hi aññataraṃ rajanīyaṃ vatthuṃ labhitvā dhammārammaṇavasena ābhujitvā ‘‘dhammadānaṃ dassāmi, dhammadānaṃ mayha’’nti sappinavanītādi ojadānaṃ deti.
For when, having obtained a desirable object, one among nutritive essence and so on, and having considered it as a Dhamma-object, one gives a gift of nutritive essence, such as ghee, fresh butter, and so on, thinking, “I will give a gift of the Dhamma; may the gift of the Dhamma be mine.”
Thật vậy, trong số tinh chất và các thứ khác, một người có được vật đáng ưa, rồi sử dụng nó làm đối tượng của Pháp, và với ý nghĩ "Tôi sẽ bố thí Pháp, Pháp này là của tôi", thì bố thí tinh chất (ojadāna) như bơ sữa, bơ tươi, v.v.
Ambapānādiaṭṭhavidha pānadānaṃ deti, jīvitadānanti ābhujitvā salākabhattapakkhikabhattādīni deti, aphāsukabhāvena abhibhūtānaṃ byādhitānaṃ vejje paccupaṭṭhāpeti, jālaṃ phālāpeti, kuminaṃ viddhaṃsāpeti, sakuṇapañjaraṃ viddhaṃsāpeti, bandhanena baddhānaṃ sattānaṃ bandhanamokkhaṃ kāreti, māghātabheriṃ carāpeti, aññāni ca sattānaṃ jīvitaparittāṇatthaṃ evarūpāni kammāni karoti kārāpeti ca.
He gives the gift of the eight kinds of drinks, such as mango juice; considering it the gift of life, he gives ticket-food, fortnightly food, and so on; he provides physicians for the sick who are overcome by discomfort; he has nets broken, fish-traps destroyed, and bird-cages destroyed; he causes the release from bonds for beings bound by bonds; he has the drum of non-killing beaten; and he does and causes to be done other such deeds for the protection of the lives of beings.
Bố thí đồ uống (pānadāna) tám loại như nước xoài, v.v. Bố thí sự sống (jīvitadāna) là khi sử dụng rồi bố thí các bữa ăn theo phiếu, bữa ăn nửa tháng, v.v., sắp xếp y sĩ chăm sóc cho những người bệnh bị áp đảo bởi tình trạng bất an, phá hủy lưới, phá hủy bẫy cá, phá hủy lồng chim, giải thoát cho các chúng sinh bị trói buộc, cho đánh trống không sát sinh, và thực hiện hoặc khiến thực hiện các hành động tương tự để bảo vệ sự sống của chúng sinh khác.
Idaṃ dhammadānaṃ nāma.
This is called the gift of Dhamma.
Đây được gọi là bố thí Pháp (dhammadāna).
Sabbametaṃ yathāvuttaṃ dānasampadaṃ sakalalokahitasukhāya pariṇāmeti.
He dedicates all this aforesaid perfection of giving for the welfare and happiness of the entire world.
Tất cả những sự viên mãn bố thí đã nói này đều được hồi hướng vì lợi ích và hạnh phúc của toàn thể thế gian.
Attano ca sammāsambodhiyā akuppāya vimuttiyā aparikkhayassa chandassa aparikkhayassa vīriyassa aparikkhayassa samādhissa aparikkhayassa paṭibhānassa aparikkhayassa ñāṇassa aparikkhayāya vimuttiyā pariṇāmeti.
And he dedicates it for his own perfect self-awakening, for unshakeable liberation, for the non-decline of zeal, for the non-decline of energy, for the non-decline of concentration, for the non-decline of readiness of wit, for the non-decline of knowledge, for the non-decline of liberation.
Và cũng hồi hướng vì sự Giác ngộ Toàn tri (sammāsambodhi) của chính mình, vì sự giải thoát không lay chuyển, vì sự không suy giảm của ý muốn (chanda), vì sự không suy giảm của tinh tấn (vīriya), vì sự không suy giảm của định (samādhi), vì sự không suy giảm của biện tài (paṭibhāna), vì sự không suy giảm của tuệ (ñāṇa), vì sự giải thoát.
Imañca dānapāramiṃ paṭipajjantena mahāsattena jīvite aniccasaññā paccupaṭṭhāpetabbā tathā bhogesu, bahusādhāraṇatā ca nesaṃ manasikātabbā, sattesu ca mahākaruṇā satataṃ samitaṃ paccupaṭṭhāpetabbā.
And while undertaking this perfection of giving, the great being should establish the perception of impermanence in life and likewise in possessions, and their nature of being common to many should be mentally considered, and great compassion for beings should be constantly and continuously established.
Và vị Đại Bồ Tát khi thực hành Ba-la-mật bố thí này cần phải thiết lập nhận thức về vô thường trong sự sống, cũng như trong các tài sản, và cần phải chú ý đến tính phổ biến của chúng, và lòng đại bi đối với chúng sinh cần phải được thiết lập liên tục và thường xuyên.
Evañhi bhoge gahetabbasāraṃ gaṇhanto ādittato viya agārato sabbaṃ sāpateyyaṃ attānañca bahi nīharanto na kiñci seseti, na katthaci vibhāgaṃ karoti, aññadatthu nirapekkho nissajjati eva.
For in this way, while taking the essential from possessions that should be taken, like one removing all his property and himself from a burning house, he leaves nothing behind, he makes no distinction anywhere, but rather, detached, he just gives it up.
Như vậy, khi lấy cái cốt lõi đáng lấy từ các tài sản, vị ấy như người thoát ra khỏi ngôi nhà đang cháy, mang tất cả tài sản và chính mình ra ngoài, không để lại bất cứ thứ gì, không phân chia ở bất cứ đâu, mà chỉ xả bỏ một cách vô cầu.
Ayaṃ tāva dānapāramiyā paṭipattikkamo.
This, in the first place, is the method of practice for the perfection of giving.
Đây là phương pháp thực hành Ba-la-mật bố thí.
Sīlapāramiyā pana ayaṃ paṭipattikkamo – yasmā sabbaññusīlālaṅkārehi satte alaṅkaritukāmena mahāpurisena ādito attano eva tāva sīlaṃ visodhetabbaṃ.
Now, for the perfection of virtue, this is the method of practice: since the great man, desiring to adorn beings with the ornaments of the Omniscient One’s virtue, must first of all purify his own virtue.
Phương pháp thực hành Ba-la-mật giới (sīlapāramī) là thế này – bởi vì vị Đại nhân muốn trang hoàng chúng sinh bằng các trang sức giới của bậc Toàn tri, nên trước hết phải tự thanh lọc giới của chính mình.
Tattha ca catūhi ākārehi sīlaṃ visujjhati – ajjhāsayavisuddhito, samādānato, avītikkamanato, sati ca vītikkame puna paṭipākatikakaraṇato.
And in this, virtue is purified in four ways: by purity of disposition, by undertaking, by non-transgression, and, if there is a transgression, by restoring it to its original state.
Và ở đó, giới được thanh tịnh theo bốn cách – từ sự thanh tịnh của ý định, từ sự thọ trì, từ sự không vi phạm, và khi có vi phạm thì lại khôi phục lại trạng thái ban đầu.
Visuddhāsayatāya hi ekacco attādhipati hutvā pāpajigucchanasabhāvo ajjhattaṃ hiridhammaṃ paccupaṭṭhāpetvā suparisuddhasamācāro hoti.
For, through purity of disposition, a certain person, being self-governed and having a nature that is disgusted by evil, establishes the inner state of moral shame and becomes one of perfectly pure conduct.
Thật vậy, do ý định thanh tịnh, một số người tự chủ, có bản chất ghê tởm tội lỗi, thiết lập pháp tàm (hiri) nội tại, và có hành vi rất thanh tịnh.
Tathā parato samādāne sati ekacco lokādhipati hutvā pāpato uttasanto ottappadhammaṃ paccupaṭṭhāpetvā suparisuddhasamācāro hoti.
Likewise, when there is undertaking from another, a certain person, being world-governed and fearing evil, establishes the state of moral dread and becomes one of perfectly pure conduct.
Cũng vậy, khi thọ trì từ người khác, một số người lấy thế gian làm chủ, run sợ trước tội lỗi, thiết lập pháp quý (ottappa), và có hành vi rất thanh tịnh.
Iti ubhayathāpi ete avītikkamanato sīle patiṭṭhahanti.
Thus, in both ways, they are established in virtue through non-transgression.
Như vậy, cả hai đều an trú trong giới do không vi phạm.
Atha pana kadāci satisammosena sīlassa khaṇḍādibhāvo siyā.
But if, at some time, through a lapse of mindfulness, there should be a state of brokenness, etc., of the virtue,
Nhưng nếu đôi khi do sự quên lãng mà giới có thể bị sứt mẻ, v.v.
Tāyayeva yathāvuttāya hirottappasampattiyā khippameva naṃ vuṭṭhānādinā paṭipākatikaṃ karoti.
by that very same attainment of moral shame and moral dread as mentioned, he quickly restores it to its original state through rehabilitation and so on.
Thì chính nhờ sự đầy đủ tàm và quý đã nói đó, vị ấy nhanh chóng khôi phục lại trạng thái ban đầu bằng cách đứng dậy, v.v.
Tayidaṃ sīlaṃ vārittaṃ, cārittanti duvidhaṃ.
This virtue is twofold: that of avoidance and that of performance.
Giới này có hai loại: giới phòng hộ (vāritta) và giới hành trì (cāritta).
Tatthāyaṃ bodhisattassa vārittasīle paṭipattikkamo – sabbasattesu tathā dayāpannacittena bhavitabbaṃ, yathā supinantenapi na āghāto uppajjeyya.
Therein, this is the Bodhisatta’s method of practice in the virtue of avoidance: he should have a mind so filled with mercy for all beings that not even in a dream would aversion arise.
Trong đó, đây là phương pháp thực hành giới phòng hộ của Bồ Tát – phải có tâm đầy lòng bi mẫn đối với tất cả chúng sinh, đến nỗi ngay cả trong giấc mơ cũng không khởi lên sự sân hận.
Parūpakāraniratatāya parasantako alagaddo viya na parāmasitabbo.
Being devoted to the welfare of others, another’s possession should not be touched, as if it were a venomous snake.
Do luôn chuyên tâm làm lợi ích cho người khác, không nên chạm vào tài sản của người khác như chạm vào một con rắn độc.
Sace pabbajito hoti, abrahmacariyatopi ārācārī hoti sattavidhamethunasaṃyogavirahito, pageva paradāragamanato.
If he has gone forth, he is far from unchastity, devoid of the seven kinds of sexual intercourse, let alone intercourse with the wives of others.
Nếu là người xuất gia, vị ấy sống xa lìa sự phi phạm hạnh, không vướng mắc vào bảy loại dâm dục, huống chi là đi đến vợ người khác.
Sace pana apabbajito gahaṭṭho samāno paresaṃ dāresu sadā pāpakaṃ cittampi na uppādeti.
But if he has not gone forth and is a householder, he never gives rise to even an evil thought regarding the wives of others.
Còn nếu là người tại gia không xuất gia, vị ấy không bao giờ khởi lên ngay cả ý nghĩ xấu xa đối với vợ của người khác.
Kathento ca saccaṃ hitaṃ piyaṃ vacanaṃ parimitameva ca kālena dhammiṃ kathaṃ bhāsitā hoti, sabbattha anabhijjhālu abyāpannacitto aviparītadassano kammassakatañāṇena ca samannāgato sammaggatesu sammāpaṭipannesu niviṭṭhasaddho hoti niviṭṭhapemo.
And when speaking, he speaks truthful, beneficial, and pleasant words, and only at the proper time does he speak a righteous talk; everywhere he is without covetousness, with a mind free from ill will, with non-perverted view, endowed with the knowledge of ownership of kamma, and has established faith and established affection for those who have gone the right way, for those who are rightly practicing.
Khi nói, vị ấy nói lời chân thật, lợi ích, dễ nghe và có giới hạn, và nói Pháp thoại đúng lúc; ở mọi nơi, vị ấy không tham lam, không có tâm sân hận, có cái nhìn không sai lệch, đầy đủ tuệ về nghiệp và quả của nghiệp, có niềm tin kiên cố và tình yêu kiên cố đối với những người đi đúng đường và thực hành đúng đắn.
Iti caturāpāyavaṭṭadukkhānaṃ pathabhūtehi akusalakammapathehi akusaladhammehi ca oramitvā saggamokkhānaṃ pathabhūtesu kusalakammapathesu patiṭṭhitassa mahāpurisassa parisuddhāsayapayogatāya yathābhipatthitā sattānaṃ hitasukhūpasaṃhitā manorathā sīghaṃ sīghaṃ abhinipphajjanti, pāramiyo paripūrenti.
Thus, for the great man who has abstained from unwholesome courses of kamma and from unwholesome states which are the path to the suffering of the round of the four woeful states, and is established in the wholesome courses of kamma which are the path to heaven and liberation, through the purity of his disposition and actions, the aspirations connected with the welfare and happiness of beings, as wished for, are swiftly and surely accomplished, and the perfections are fulfilled.
Như vậy, vị Đại nhân đã thoát khỏi các ác nghiệp đạo và các ác pháp là nền tảng của khổ đau trong bốn cõi ác, và đã an trú trên các thiện nghiệp đạo là nền tảng của cõi trời và Niết bàn, nhờ sự thanh tịnh của ý định và sự thực hành, nên những mong ước vì lợi ích và hạnh phúc của chúng sinh mà vị ấy khát khao sẽ nhanh chóng thành tựu, và các Ba-la-mật sẽ được viên mãn.
Evaṃbhūto hi ayaṃ.
For such is this one.
Vị ấy thật sự là như vậy.
Tattha hiṃsānivattiyā sabbasattānaṃ abhayadānaṃ deti, appakasireneva mettābhāvanaṃ sampādeti, ekādasa mettānisaṃse adhigacchati, appābādho hoti appātaṅko, dīghāyuko sukhabahulo lakkhaṇavisese pāpuṇāti, dosavāsanañca samucchindati.
Therein, through abstention from harming, one gives the gift of fearlessness to all beings, accomplishes the development of loving-kindness with little trouble, attains the eleven benefits of mettā, becomes one with few illnesses and few afflictions, is long-lived, abounds in happiness, attains special characteristics, and eradicates the latent tendency of aversion.
Ở đó, nhờ không làm hại, vị ấy bố thí sự vô úy cho tất cả chúng sinh, dễ dàng thành tựu sự tu tập tâm từ, đạt được mười một lợi ích của tâm từ, ít bệnh tật, ít đau khổ, sống lâu, nhiều hạnh phúc, đạt được các đặc điểm ưu việt, và nhổ tận gốc tập khí sân hận.
Micchādassanābhāvena kalyāṇe sahāye paṭilabhati, sīsacchedampi pāpuṇanto pāpakammaṃ na karoti, kammassakatādassanato akotūhalamaṅgaliko ca hoti, saddhamme cassa saddhā patiṭṭhitā hoti mūlajātā, saddahati ca tathāgatānaṃ bodhiṃ, samayantaresu nābhiramati ukkāraṭṭhāne viya rājahaṃso, lakkhaṇattayaparijānanakusalo hoti, ante ca anāvaraṇañāṇalābhī, yāva bodhiṃ na pāpuṇāti, tāva tasmiṃ tasmiṃ sattanikāye ukkaṭṭhukkaṭṭho ca hoti, uḷāruḷārā sampattiyo pāpuṇāti.
Through the absence of wrong view, one obtains virtuous friends; even when facing decapitation, one does not commit an evil action; due to one's vision of the ownership of kamma, one is not given to curiosity or omens; and one's faith in the good Dhamma is established and rooted; one has faith in the enlightenment of the Tathāgatas; one does not delight in other systems, like a royal swan in a rubbish heap; one is skilled in discerning the three characteristics, and in the end is a obtainer of unobstructed knowledge. Until one attains enlightenment, in whatever class of beings one is reborn, one is the most excellent of the excellent and attains the most magnificent of magnificent fortunes.
Nhờ không có tà kiến, vị ấy có được những người bạn tốt, ngay cả khi phải chịu chặt đầu cũng không làm ác nghiệp, do thấy được nghiệp và quả của nghiệp nên không mê tín dị đoan, niềm tin vào Chánh Pháp của vị ấy được thiết lập và ăn sâu, vị ấy tin vào sự giác ngộ của các Đức Như Lai, không vui thích ở các thời đại khác như con thiên nga không vui thích ở bãi rác, khéo léo hiểu rõ ba đặc tính, và cuối cùng đạt được tuệ vô ngại, và cho đến khi đạt được giác ngộ, vị ấy luôn là người xuất sắc nhất trong mỗi loài chúng sinh đó, và đạt được những sự sung túc cao quý nhất.
Iti hidaṃ sīlaṃ nāma sabbasampattīnaṃ adhiṭṭhānaṃ, sabbabuddhaguṇānaṃ pabhavabhūmi, sabbabuddhakārakadhammānaṃ ādi caraṇaṃ mukhaṃ pamukhanti bahumānanaṃ uppādetvā kāyavacīsaṃyame indriyadamane ājīvavisuddhiyaṃ paccayaparibhogesu ca satisampajaññabalena appamattena lābhasakkārasilokaṃ mittamukhapaccatthikaṃ viya sallakkhetvā ‘‘kikīva aṇḍa’’ntiādinā (visuddhi. 1.19; dī. ni. aṭṭha. 1.7) vuttanayena sakkaccaṃ sīlaṃ sampādetabbaṃ.
Thus, this sīla is the foundation of all accomplishments, the source of all a Buddha's qualities, the beginning, the footing, the entrance, and the foremost of all the qualities that make a Buddha. Having generated such great respect, one should accomplish sīla diligently, with restraint of body and speech, taming of the faculties, purity of livelihood, and with the power of mindfulness and clear comprehension in the partaking of the requisites, heedfully, regarding gain, honour, and fame as an enemy in the guise of a friend, in the way stated in the passage beginning, “As a cuckoo-bird its egg.”
Do vậy, giới này là nền tảng của mọi sự thành tựu, là nơi phát sinh của mọi phẩm chất của chư Phật, là bước đi đầu tiên, cửa ngõ, và sự dẫn đầu của mọi pháp tạo thành Phật. Sau khi phát sinh lòng tôn kính lớn, với sức mạnh của chánh niệm và tỉnh giác, không phóng dật, trong sự chế ngự thân và khẩu, sự điều phục các căn, sự thanh tịnh hóa đời sống, và trong việc thọ dụng các vật dụng, nhận thức lợi lộc, sự tôn kính, và danh tiếng như kẻ thù ẩn mặt, theo cách đã nói trong "như gà mái ấp trứng" (Thanh Tịnh Đạo 1.19; Chú giải Trường Bộ Kinh 1.7), cần phải thành tựu giới một cách cẩn trọng.
Ayaṃ tāva vārittasīle paṭipattikkamo.
This, for a start, is the course of practice in sīla as avoidance.
Đây trước hết là cách thực hành trong giới phòng hộ (vārittasīla).
Cārittasīle pana paṭipatti evaṃ veditabbā – idha bodhisatto kalyāṇamittānaṃ garuṭṭhāniyānaṃ abhivādanaṃ paccuṭṭhānaṃ añjalikammaṃ sāmīcikammaṃ kālena kālaṃ kattā hoti, tathā tesaṃ kālena kālaṃ upaṭṭhānaṃ kattā hoti, gilānānaṃ kāyaveyyāvaṭikaṃ.
In sīla as performance, however, the practice should be understood thus: Here, the Bodhisatta, from time to time, offers veneration, rising up, reverential salutation, and respectful service to his virtuous friends and those in the position of teachers; likewise, from time to time, he attends upon them and performs bodily services for the sick.
Tuy nhiên, cách thực hành trong giới hành trì (cārittasīla) cần được biết như sau: Ở đây, một vị Bồ-tát thường xuyên thực hiện sự đảnh lễ, đứng dậy chào đón, chắp tay và hành vi cung kính đối với các thiện hữu tri thức đáng tôn kính vào những thời điểm thích hợp; cũng như thường xuyên phụng sự họ vào những thời điểm thích hợp; và chăm sóc thân thể cho những người bệnh.
Subhāsitapadāni sutvā sādhukāraṃ kattā hoti, guṇavantānaṃ guṇe vaṇṇetā paresaṃ apakāre khantā, upakāre anussaritā, puññāni anumoditā, attano puññāni sammāsambodhiyā pariṇāmetā, sabbakālaṃ appamādavihārī kusalesu dhammesu, sati ca accaye accayato disvā tādisānaṃ sahadhammikānaṃ yathābhūtaṃ āvikattā, uttari ca sammāpaṭipattiṃ sammadeva paripūretā.
Having heard well-spoken words, he is one who gives approval, a praiser of the virtues of the virtuous, patient with the harm done by others, one who recollects help received, one who rejoices in meritorious deeds, one who dedicates his own meritorious deeds to perfect self-enlightenment, at all times dwelling heedfully in wholesome states, and when there is a transgression, having seen the transgression as such, he is one who reveals it as it really is to such companions in the Dhamma, and he further fulfills the right practice correctly.
Vị ấy thường tán thán khi nghe những lời nói hay, ca ngợi phẩm hạnh của những người có đức hạnh, kiên nhẫn với những lỗi lầm của người khác, ghi nhớ những điều lợi ích đã được thực hiện, hoan hỷ với những công đức, hồi hướng công đức của mình cho sự giác ngộ tối thượng (Sammāsambodhi), luôn sống không phóng dật trong các pháp thiện, và khi có lỗi lầm, nhìn nhận lỗi lầm đó như là lỗi lầm và thành thật bày tỏ với những đồng phạm hạnh như vậy, đồng thời hoàn thiện một cách đúng đắn sự thực hành chân chánh cao hơn.
Tathā attano anurūpāsu atthūpasaṃhitāsu sattānaṃ itikattabbatāsu dakkho analaso sahāyabhāvaṃ upagacchati.
Likewise, he is skilled and not lazy in offering assistance in matters that are beneficial and suitable for beings.
Cũng vậy, trong những việc cần làm phù hợp và hữu ích cho chúng sinh, vị ấy khéo léo, không lười biếng, và trở thành người bạn đồng hành.
Uppannesu ca sattānaṃ byādhiādidukkhesu yathārahaṃ patikāravidhāyako.
And when sufferings such as diseases arise in beings, he is one who provides a remedy as is appropriate.
Khi chúng sinh gặp phải những khổ đau như bệnh tật, vị ấy thực hiện các biện pháp khắc phục phù hợp.
Ñātibhogādibyasanapatitesu sokāpanodano ullumpanasabhāvāvaṭṭhito hutvā niggahārahānaṃ dhammeneva niggaṇhanako yāvadeva akusalā vuṭṭhāpetvā kusale patiṭṭhāpanāya.
For those who have fallen into misfortunes concerning relatives, wealth, and so on, he dispels their sorrow, being established in the nature of uplifting them, and he restrains those deserving of restraint righteously, only for the purpose of raising them from the unwholesome and establishing them in the wholesome.
Đối với những người bị hoạn nạn do tài sản gia đình, v.v., vị ấy xoa dịu nỗi buồn, trở thành người nâng đỡ, và đối với những người đáng bị quở trách, vị ấy quở trách bằng Pháp, chỉ để giúp họ thoát khỏi điều bất thiện và an lập trong điều thiện.
Paggahārahānaṃ dhammeneva paggaṇhanako.
He supports those deserving of support righteously.
Đối với những người đáng được hỗ trợ, vị ấy hỗ trợ bằng Pháp.
Yāni purimakānaṃ mahābodhisattānaṃ uḷāratamāni paramadukkarāni acinteyyānubhāvāni sattānaṃ ekantahitasukhāvahāni caritāni, yehi nesaṃ bodhisambhārā sammadeva paripākaṃ agamaṃsu, tāni sutvā anubbiggo anutrāso tepi mahāpurisā manussā eva, kamena pana sikkhāpāripūriyā bhāvitattabhāvā tādisāya uḷāratamāya ānubhāvasampattiyā bodhisambhāresu ukkaṃsapāramippattā ahesuṃ, tasmā mayāpi sīlādisikkhāsu sammadeva tathā paṭipajjitabbaṃ, yāya paṭipattiyā ahampi anukkamena sikkhaṃ paripūretvā ekantato taṃ padaṃ anupāpuṇissāmīti saddhāpurecārikaṃ vīriyaṃ avissajjento sammadeva sīlesu paripūrakārī hoti.
Having heard of the most sublime, extremely difficult, and inconceivably powerful conducts of the great bodhisattas of the past, which bring about the exclusive welfare and happiness of beings, through which their requisites for enlightenment reached complete maturity, he is not agitated, not fearful, thinking, “Those great beings were also human, but by gradually fulfilling the trainings, they developed themselves and attained such a most sublime and powerful accomplishment, reaching the pinnacle of perfection in the requisites for enlightenment. Therefore, I too must practice correctly in the trainings of virtue and so on, through which practice I also, having gradually fulfilled the training, will certainly attain that state.” Thus, not abandoning effort preceded by faith, he becomes one who completely fulfills the moral precepts.
Khi nghe những hành động cao cả, vô cùng khó khăn, với năng lực không thể nghĩ bàn, mang lại lợi ích và hạnh phúc tuyệt đối cho chúng sinh, mà các vị Đại Bồ-tát thời xưa đã thực hiện, nhờ đó các tư lương Bồ-đề của họ đã chín muồi một cách đúng đắn, vị ấy không hoảng sợ, không khiếp đảm, mà nghĩ rằng: "Những bậc đại nhân đó cũng là con người. Tuy nhiên, do đã tu tập bản thân qua sự hoàn thiện dần dần các học giới, họ đã đạt đến sự thành tựu năng lực cao cả như vậy và đạt đến tột cùng của các Ba-la-mật trong các tư lương Bồ-đề. Vì vậy, ta cũng phải thực hành đúng đắn trong các học giới như giới, v.v., bằng sự thực hành đó, ta cũng sẽ dần dần hoàn thiện học giới và chắc chắn đạt đến địa vị đó." Với sự tinh tấn được dẫn dắt bởi lòng tin như vậy, vị ấy hoàn thiện giới một cách đúng đắn.
Tathā paṭicchannakalyāṇo hoti vivaṭāparādho, appiccho santuṭṭho pavivitto asaṃsaṭṭho dukkhasaho aparitassanajātiko anuddhato anunnaḷo acapalo amukharo avikiṇṇavāco santindriyo santamānaso kuhanādimicchājīvarahito ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu āraddhavīriyo pahitatto kāye ca jīvite ca nirapekkho, appamattakampi kāye jīvite vā apekkhaṃ nādhivāseti pajahati vinodeti, pageva adhimattaṃ.
Likewise, he is one whose good deeds are concealed and whose faults are revealed, of few wishes, content, secluded, unattached, enduring of hardship, of a nature not given to trembling, not arrogant, not proud, not fickle, not garrulous, not of scattered speech, with tranquil faculties, with a tranquil mind, free from wrong livelihood such as deception, endowed with good conduct and resort, seeing danger in the slightest faults, he trains by undertaking the training precepts, with aroused energy, with an exerted self, and without concern for body and life, he does not tolerate even the slightest concern for body or life, but abandons and dispels it, how much more so an excessive one.
Cũng vậy, vị ấy là người có thiện hạnh kín đáo và lỗi lầm được bày tỏ; ít dục, biết đủ, sống độc cư, không giao du, chịu đựng khổ đau, không lo lắng, không kiêu ngạo, không ngạo mạn, không xao động, không nói nhiều, không nói lời tán loạn, các căn thanh tịnh, tâm thanh tịnh, không có tà mạng như lừa dối, v.v.; đầy đủ oai nghi và hành xứ; thấy sự nguy hiểm trong những lỗi nhỏ nhặt; thọ trì và tu học các học giới; tinh tấn không ngừng; dứt bỏ thân và mạng sống; không chấp trước dù chỉ một chút vào thân và mạng sống, từ bỏ và loại trừ nó, huống chi là chấp trước quá mức.
Sabbepi dussīlyahetubhūte kodhūpanāhādike upakkilese pajahati vinodeti.
He abandons and dispels all defilements such as anger and hostility, which are the cause of immorality.
Vị ấy từ bỏ và loại trừ tất cả các phiền não như sân hận, oán ghét, v.v., là nguyên nhân của sự phá giới.
Appamattakena ca visesādhigamena aparituṭṭho hoti, na saṅkocaṃ āpajjati, uparūpari visesādhigamāya vāyamati.
And he is not content with a slight attainment of distinction, he does not shrink back, but strives for the attainment of higher and higher distinction.
Vị ấy không thỏa mãn với những thành tựu đặc biệt nhỏ nhặt, không co rút lại, mà cố gắng đạt được những thành tựu đặc biệt cao hơn nữa.
Yena yathāladdhā sampatti hānabhāgiyā vā ṭhitibhāgiyā vā na hoti, tathā mahāpuriso andhānaṃ pariṇāyako hoti, maggaṃ ācikkhati, badhirānaṃ hatthamuddāya saññaṃ deti, atthamanuggāheti, tathā mūgānaṃ.
In such a way that the attainment he has acquired does not lead to decline or remain static, the great being is a guide for the blind, he points out the way; for the deaf, he gives a sign with a hand gesture, he helps with the meaning; likewise for the mute.
Để những thành tựu đã đạt được không bị suy giảm hay giữ nguyên, bậc đại nhân đó dẫn dắt những người mù, chỉ đường cho họ; ra hiệu bằng tay cho những người điếc, giúp đỡ họ hiểu; cũng như đối với những người câm.
Pīṭhasappikānaṃ pīṭhaṃ deti yānaṃ deti vāheti vā.
For the crippled, he gives a stool or gives a vehicle or drives it.
Vị ấy cho ghế cho những người lê lết, cho xe hoặc chở họ.
Assaddhānaṃ saddhāpaṭilābhāya vāyamati, kusītānaṃ ussāhajananāya, muṭṭhassatīnaṃ satisamāyogāya, vibbhantacittānaṃ samādhisampadāya, duppaññānaṃ paññādhigamāya vāyamati.
He strives for the faithless to gain faith, for the lazy to generate enthusiasm, for the forgetful to establish mindfulness, for those with distracted minds to attain the accomplishment of concentration, for the unwise to gain wisdom.
Vị ấy cố gắng giúp những người không có đức tin đạt được đức tin, giúp những người lười biếng phát sinh tinh tấn, giúp những người quên lãng đạt được chánh niệm, giúp những người tâm tán loạn đạt được định, giúp những người kém trí tuệ đạt được trí tuệ.
Kāmacchandapariyuṭṭhitānaṃ kāmacchandapaṭivinodanāya vāyamati.
For those overcome by sensual desire, he strives to dispel sensual desire.
Vị ấy cố gắng giúp những người bị dục ái chi phối loại bỏ dục ái.
Byāpādathinamiddhauddhaccakukkuccavicikicchāpariyuṭṭhitānaṃ vicikicchāvinodanāya vāyamati.
For those overcome by ill will, sloth and torpor, restlessness and remorse, and doubt, he strives to dispel doubt.
Vị ấy cố gắng giúp những người bị sân hận, hôn trầm, thụy miên, trạo cử, hối hận, nghi ngờ chi phối loại bỏ nghi ngờ.
Kāmavitakkādiapakatānaṃ kāmavitakkādimicchāvitakkavinodanāya vāyamati.
For those who are overcome by sensual thought and so on, he strives to dispel wrong thoughts such as sensual thought.
Vị ấy cố gắng giúp những người bị các tà tư duy như dục tầm, v.v., chi phối loại bỏ các tà tư duy đó.
Pubbakārīnaṃ sattānaṃ kataññutaṃ nissāya pubbabhāsī piyavādī saṅgāhako sadisena adhikena vā paccupakārena sammānetā hoti.
Relying on gratitude towards beings who have done a good deed in the past, he is one who speaks first, is a pleasant speaker, a benefactor, and one who honors them with a corresponding or greater return of favor.
Dựa vào lòng tri ân đối với những chúng sinh đã làm ơn trước, vị ấy là người nói lời trước (tiếp lời), nói lời dễ thương, là người nhiếp hóa, và tôn trọng họ bằng sự đền ơn tương xứng hoặc lớn hơn.
Āpadāsu sahāyakiccaṃ anutiṭṭhati.
In times of adversity, he performs the duty of a friend.
Trong những lúc hoạn nạn, vị ấy thực hiện công việc của một người bạn.
Tesaṃ tesañca sattānaṃ pakatisabhāvañca parijānitvā yehi yathā saṃvasitabbaṃ hoti, tehi tathā saṃvasati.
And having understood the natural disposition of those various beings, he associates with them in the way they should be associated with.
Và sau khi hiểu rõ bản chất tự nhiên của từng chúng sinh, vị ấy sống chung với họ theo cách phù hợp.
Yesu ca yathā paṭipajjitabbaṃ hoti, tesu tathā paṭipajjati.
And he acts towards them in the way they should be acted towards.
Và đối với những ai cần được thực hành theo cách nào, vị ấy thực hành theo cách đó.
Tañca kho akusalato vuṭṭhāpetvā kusale patiṭṭhāpanavasena, na aññathā.
And this is done by way of raising them from the unwholesome and establishing them in the wholesome, and not otherwise.
Tuy nhiên, điều đó chỉ nhằm mục đích giúp họ thoát khỏi điều bất thiện và an lập trong điều thiện, chứ không phải cách khác.
Paracittānurakkhaṇā hi bodhisattānaṃ yāvadeva kusalābhivaḍḍhiyā.
For indeed, guarding the minds of others is solely for the growth of the wholesome for bodhisattas.
Bởi vì sự bảo vệ tâm của người khác đối với các vị Bồ-tát chỉ là để tăng trưởng điều thiện.
Tathā hitajjhāsayenāpi paro na hiṃsitabbo, na bhaṇḍitabbo, na maṅkubhāvamāpādetabbo, na parassa kukkuccaṃ uppādetabbaṃ, na niggahaṭṭhāne na codetabbo, na nīcataraṃ paṭipannassa attā uccatare ṭhapetabbo, na ca paresu sabbena sabbaṃ asevinā bhavitabbaṃ, na atisevinā bhavitabbaṃ, na akālasevinā.
Likewise, even with a beneficial intention, another should not be harmed, should not be scolded, should not be made dispirited, remorse should not be aroused in another, one should not be reproved on grounds for censure, one should not place oneself in a higher position than one who has undertaken a lower practice, nor should one be completely unassociating with others, nor be over-associating, nor associating at an improper time.
Cũng vậy, với ý định lợi ích, không nên làm hại người khác, không nên gây gổ, không nên làm cho người khác xấu hổ, không nên làm cho người khác hối hận, không nên quở trách ở những chỗ không đáng quở trách, không nên đặt mình ở vị trí cao hơn người đang thực hành thấp kém, không nên hoàn toàn không giao du với người khác, cũng không nên giao du quá mức, không nên giao du không đúng lúc.
Sevitabbayutte pana satte desakālānurūpaṃ sevati.
But he associates with a being who is fit to be associated with, in a manner appropriate to place and time.
Tuy nhiên, vị ấy giao du với những chúng sinh đáng giao du theo thời điểm và hoàn cảnh thích hợp.
Na ca paresaṃ purato piye vigarahati, appiye vā pasaṃsati.
And he does not disparage the dear in front of others, nor praise the disagreeable.
Và vị ấy không chê bai những người được yêu mến trước mặt người khác, cũng không ca ngợi những người không được yêu mến.
Na avissaṭṭhavissāsī hoti.
He is not one who confides in the untrustworthy.
Vị ấy không dễ dàng tin tưởng.
Na dhammikaṃ upanimantanaṃ paṭikkhipati.
He does not reject a righteous invitation.
Vị ấy không từ chối lời mời hợp pháp.
Na saññattiṃ upagacchati, nādhikaṃ paṭiggaṇhāti.
He does not accept a motion, nor does he accept what is extra.
Vị ấy không chấp nhận sự đề nghị, không nhận quá mức.
Saddhāsampanne saddhānisaṃsakathāya sampahaṃsati.
He gladdens those endowed with faith with a talk on the benefits of faith.
Vị ấy khích lệ những người có đức tin bằng câu chuyện về lợi ích của đức tin.
Sīlasutacāgapaññāsampanne paññāsampannakathāya sampahaṃsati.
He gladdens those endowed with virtue, learning, generosity, and wisdom with a talk on the endowment of wisdom.
Vị ấy khích lệ những người đầy đủ giới, văn, thí, tuệ bằng câu chuyện về sự đầy đủ trí tuệ.
Sace pana bodhisatto abhiññābalappatto hoti, pamādāpanne satte abhiññābalena yathārahaṃ nirayādike dassento saṃvejetvā assaddhādike saddhādīsu patiṭṭhāpeti.
But if a bodhisatta has attained the power of direct knowledge, he, by showing hell and so forth as appropriate to heedless beings with the power of direct knowledge, stirs them to urgency and establishes those who are faithless and so on in faith and other virtues.
Nếu Bồ-tát đã đạt được thần thông, vị ấy sẽ khiến những chúng sinh phóng dật kinh sợ bằng cách hiển thị các cảnh giới địa ngục, v.v., một cách phù hợp bằng thần thông, và an lập những người không có đức tin, v.v., vào đức tin, v.v.
Sāsane otāreti.
He brings them into the Dispensation.
Vị ấy đưa họ vào giáo pháp.
Saddhādiguṇasampanne paripāceti.
He brings to maturity those endowed with the qualities of faith and so forth.
Vị ấy làm cho những người đầy đủ các phẩm chất như đức tin, v.v., chín muồi.
Evamayaṃ mahāpurisassa cārittabhūto aparimāṇo puññābhisando kusalābhisando uparūpari abhivaḍḍhatīti veditabbaṃ.
It should be understood that in this way, this immeasurable overflow of merit, this overflow of the wholesome, which is the conduct of the great being, grows ever more and more.
Như vậy, cần phải biết rằng dòng công đức và dòng thiện nghiệp vô lượng này, là hành trì của bậc đại nhân, không ngừng tăng trưởng lên cao hơn.
Api ca yā sā ‘‘kiṃ sīlaṃ kenaṭṭhena sīla’’ntiādinā pucchaṃ katvā ‘‘pāṇātipātādīhi viramantassa vattapaṭipattiṃ vā pūrentassa cetanādayo dhammā sīla’’ntiādinā nayena nānappakārato sīlassa vitthārakathā visuddhimagge (visuddhi. 1.6 ādayo) vuttā, sā sabbāpi idha āharitvā vattabbā.
Furthermore, that detailed discourse on virtue of various kinds given in the Visuddhimagga, which, having asked the question, “What is virtue? In what sense is it virtue?” and so on, answers in the manner of, “Virtue is the states of volition and so on of one who abstains from the destruction of life and so forth, or of one who is fulfilling duties and observances,” and so on—all of that should be brought here and stated.
Hơn nữa, tất cả những lời giải thích chi tiết về giới đã được nói trong Thanh Tịnh Đạo (Thanh Tịnh Đạo 1.6, v.v.) qua câu hỏi "Giới là gì? Giới có ý nghĩa gì?" và câu trả lời "Giới là những pháp như tâm sở, v.v., của người tránh sát sinh, v.v., hoặc của người hoàn thành các bổn phận và hành trì", tất cả những điều đó đều phải được đưa vào đây và trình bày.
Kevalañhi tattha sāvakabodhisattavasena sīlakathā āgatā, idha mahābodhisattavasena karuṇūpāyakosallapubbaṅgamaṃ katvā vattabbāti ayameva viseso.
The only difference is that there the discourse on virtue is presented from the perspective of a disciple-bodhisatta, whereas here it should be stated from the perspective of a great bodhisatta, having been preceded by compassion and skill in means.
Chỉ có điều, ở đó câu chuyện về giới được trình bày theo cách của Bồ-tát Thanh Văn, còn ở đây, câu chuyện về giới phải được trình bày theo cách của Đại Bồ-tát, với lòng từ bi và thiện xảo phương tiện làm tiền đề; đây chính là điểm khác biệt.
Yato idaṃ sīlaṃ mahāpuriso yathā na attano duggatiyaṃ parikkilesavimuttiyā sugatiyampi, na rajjasampattiyā, na cakkavatti, na deva, na sakka, na māra, na brahmasampattiyā pariṇāmeti, tathā na attano tevijjatāya, na chaḷabhiññatāya, na catuppaṭisambhidādhigamāya, na sāvakabodhiyā, na paccekabodhiyā, pariṇāmeti, atha kho sabbaññubhāvena sabbasattānaṃ anuttarasīlālaṅkārasampādanatthameva pariṇāmetīti.
Wherefore, just as this great being does not direct this virtue towards his own bad destination, nor even towards a good destination for the sake of deliverance from defilement, nor towards the attainment of sovereignty, nor towards the attainment of a universal monarch, a deva, Sakka, Māra, or Brahmā; so too he does not direct it towards his own attainment of the three knowledges, nor the six direct knowledges, nor the attainment of the four analytical knowledges, nor towards a disciple's enlightenment, nor towards a paccekabodhi, but rather he directs it solely for the purpose of accomplishing the adornment of unsurpassed virtue for all beings through the state of omniscience.
Bởi vì giới này, bậc đại nhân không hồi hướng cho sự giải thoát khỏi khổ cảnh của mình hay cho thiện cảnh, không hồi hướng cho sự thành tựu vương quyền, không cho địa vị Chuyển Luân Thánh Vương, không cho địa vị chư thiên, không cho địa vị Sakka, không cho địa vị Māra, không cho địa vị Phạm thiên; cũng không hồi hướng cho sự thành tựu Tam Minh, không cho Lục Thông, không cho sự chứng đắc Tứ Vô Ngại Giải, không cho sự giác ngộ Thanh Văn, không cho sự giác ngộ Độc Giác Phật; mà chỉ hồi hướng để thành tựu sự trang nghiêm giới tối thượng cho tất cả chúng sinh bằng trí tuệ Toàn Tri.
Ayaṃ sīlapāramiyā paṭipattikkamo.
This is the course of practice for the perfection of virtue.
Đây là cách thực hành Ba-la-mật về giới.
Tathā yasmā karuṇūpāyakosallapariggahitā ādīnavadassanapubbaṅgamā kāmehi ca bhavehi ca nikkhamanavasena pavattā kusalacittuppatti nekkhammapāramī, tasmā sakalasaṃkilesanivāsanaṭṭhānatāya puttadārādīhi mahāsambādhatāya kasivāṇijjādinānāvidhakammantādhiṭṭhānabyākulatāya ca gharāvāsassa nekkhammasukhādīnaṃ anokāsataṃ, kāmānañca satthadhārālaggamadhubindu viya ca avaliyhamānā parittassādā vipulānatthānubandhāti ca, vijjulatobhāsena gahetabbanaccaṃ viya parittakālūpalabbhā, ummattakālaṅkāro viya viparītasaññāya anubhavitabbā, karīsāvacchādanā viya patikārabhūtā, udakatemitaṅguliyā tanūdakapānaṃ viya atittikarā, chātajjhattabhojanaṃ viya sābādhā, baḷisāmisaṃ viya byasanasannipātakāraṇaṃ, aggisantāpo viya kālattayepi dukkhuppattihetubhūtā, makkaṭalepo viya bandhanimittaṃ, ghātakāvacchādanā viya anatthacchādanā, sapattagāmavāso viya bhayaṭṭhānabhūtā, paccatthikaposako viya kilesamārādīnaṃ āmisabhūtā, chaṇasampattiyo viya vipariṇāmadukkhā, koṭaraggi viya antodāhakā, purāṇakūpāvalambībīraṇamadhupiṇḍaṃ viya anekādīnavā, loṇūdakapānaṃ viya pipāsāhetubhūtā, surāmerayaṃ viya nīcajanasevitā, appassādatāya aṭṭhikaṅkalūpamātiādinā (ma. ni. 1.234; 2.42; pāci. 417; mahāni. 3; cūḷani. khaggavisāṇasuttaniddesa 147) ca nayena ādīnavaṃ sallakkhetvā tabbipariyāyena nekkhamme ānisaṃsaṃ passantena nekkhammapavivekaupasamasukhādīsu ninnapoṇapabbhāracittena nekkhammapāramiyaṃ paṭipajjitabbaṃ.
Likewise, since the perfection of renunciation is a wholesome thought-process embraced by compassion and skill in means, preceded by the perception of danger, and proceeding by way of renouncing sensual pleasures and states of existence, therefore, one should practice the perfection of renunciation with a mind that is inclined, bent, and sloped towards the happiness of renunciation, solitude, and peace, having perceived the danger in the household life—due to its being the dwelling place for all defilements, a great confinement because of children, wife, and so on, and a state of busyness due to being the basis for various occupations such as agriculture and trade, thus offering no opportunity for the happiness of renunciation—and in sensual pleasures—in that they have little taste and are followed by great harm, like a drop of honey on the edge of a sword blade being licked; are available for only a short time, like a dance to be perceived by a flash of lightning; are to be experienced with a perverted perception, like the adornment of a madman; are a mere remedy, like a covering for a wound; are unsatisfying, like drinking a little water with water-soaked fingers; are accompanied by affliction, like a meal for a famished person; are a cause for the arising of disaster, like the bait on a hook; are a cause for the arising of suffering in all three periods of time, like the heat of a fire; are a cause of bondage, like monkey-lime; conceal what is harmful, like the covering of an executioner; are a place of fear, like living in an enemy village; are bait for Māra and the defilements, like one who fosters an enemy; are subject to the suffering of change, like the festive occasions; are an internal burning, like a fire in a hollow tree; have many dangers, like a honey-comb on a creeper hanging in an old well; are a cause of thirst, like drinking salt water; are frequented by base people, like spirits and liquor; and are like a skeleton of bones due to their lack of taste—and by seeing, in the opposite way, the benefit in renunciation.
Tương tự, bởi vì sự phát sinh tâm thiện hướng đến việc thoát ly khỏi các dục và các hữu, được bao bọc bởi lòng bi mẫn và thiện xảo phương tiện, có sự thấy rõ hiểm họa đi trước, chính là Ba-la-mật Xuất Ly (Nekkhamma-pāramī); do đó, một vị nên thực hành Ba-la-mật Xuất Ly với tâm hướng về, nghiêng về, và dốc về hạnh phúc xuất ly, viễn ly, an tịnh, v.v., bằng cách nhận thấy hiểm họa của đời sống gia đình là nơi trú ngụ của mọi phiền não, là sự chật chội lớn với vợ con v.v., là sự bận rộn với nhiều loại công việc như cày cấy buôn bán v.v., và không có chỗ cho hạnh phúc xuất ly v.v.; và nhận thấy hiểm họa của các dục là: có vị ngọt ít ỏi nhưng kéo theo vô vàn tai họa, giống như giọt mật dính trên lưỡi kiếm; chỉ có thể thọ hưởng trong thời gian ngắn, giống như điệu múa được nhìn thấy nhờ ánh chớp; phải được thọ hưởng với sự nhận thức sai lệch, giống như đồ trang sức của người điên; là phương tiện đối trị, giống như lớp vỏ bọc phân; không làm thỏa mãn, giống như uống một chút nước bằng ngón tay ướt; có chướng ngại, giống như bữa ăn của người đói khát; là nguyên nhân của sự tụ tập tai họa, giống như mồi câu; là nguyên nhân phát sinh khổ trong cả ba thời, giống như sự nóng bức của lửa; là nguyên nhân của sự trói buộc, giống như chất keo dính khỉ; là sự che đậy tai họa, giống như lớp vỏ bọc của kẻ sát nhân; là nơi đáng sợ, giống như làng của kẻ thù; là miếng mồi của các phiền não, Ma-vương v.v., giống như kẻ nuôi dưỡng kẻ thù; là khổ do biến hoại, giống như các lễ hội; là sự thiêu đốt từ bên trong, giống như lửa trong thân cây mục; có nhiều hiểm họa, giống như cục mật ong dính trên cỏ bīraṇa treo ở miệng giếng cũ; là nguyên nhân của khát, giống như uống nước muối; được những người thấp kém phục vụ, giống như rượu mạnh; và vì vị ngọt ít ỏi nên giống như bộ xương khô v.v. (Ma. Ni. 1.234; 2.42; Pāci. 417; Mahāni. 3; Cūḷani. Khaggavisāṇasuttaniddesa 147); và ngược lại, thấy lợi ích trong sự xuất ly.
Yasmā pana nekkhammaṃ pabbajjāmūlakaṃ, tasmā pabbajjā tāva anuṭṭhātabbā.
And since renunciation is rooted in going forth, therefore, going forth should first be undertaken.
Tuy nhiên, bởi vì sự xuất ly có gốc rễ từ sự xuất gia, nên trước hết cần thực hành sự xuất gia.
Pabbajjamanutiṭṭhantena ca mahāsattena asati buddhuppāde kammavādīnaṃ kiriyavādīnaṃ tāpasaparibbājakānaṃ pabbajjā anuṭṭhātabbā.
And when undertaking the going forth, in the absence of the arising of a Buddha, the Great Being should undertake the going forth of ascetics and wanderers who are proponents of kamma and proponents of action.
Vị Đại Bồ-tát thực hành xuất gia, khi không có sự xuất hiện của chư Phật, nên thực hành xuất gia theo các đạo sĩ khổ hạnh và du sĩ có chủ trương về nghiệp và hành động.
Uppannesu pana sammāsambuddhesu tesaṃ sāsane eva pabbajitabbaṃ.
But when Fully Enlightened Ones have arisen, he should go forth only in their Dispensation.
Tuy nhiên, khi chư Chánh Đẳng Giác đã xuất hiện, thì nên xuất gia trong giáo pháp của các Ngài.
Pabbajitvā ca yathāvutte sīle patiṭṭhitena tassā eva hi sīlapāramiyā vodāpanatthaṃ dhutaguṇā samādātabbā.
And having gone forth, being established in the virtues as described, for the very purification of that perfection of virtue, the ascetic practices should be undertaken.
Sau khi xuất gia và an trú trong giới đã được nói ở trên, vị ấy nên thọ trì các hạnh đầu đà để thanh tịnh hóa Ba-la-mật Giới ấy.
Samādinnadhutadhammā hi mahāpurisā sammadeva te pariharantā appicchāsantuṭṭhāsallekhapavivekaasaṃsaggavīriyārambhasubharatādi- guṇasalilavikkhālitakilesamalatāya anavajjasīlavataguṇaparisuddhasabbasamācārā porāṇe ariyavaṃsattaye patiṭṭhitā catutthaṃ bhāvanārāmatāsaṅkhātaṃ ariyavaṃsaṃ adhigantuṃ cattārīsāya ārammaṇesu yathārahaṃ upacārappanābhedaṃ jhānaṃ upasampajja viharanti.
For Great Beings who have undertaken the ascetic practices, by fulfilling them rightly, have the filth of their defilements washed away by the water of such qualities as fewness of wishes, contentment, effacement, seclusion, non-association, and arousal of energy, and being easy to support; and with all their conduct purified by the quality of blameless virtue and observance, established in the three ancient noble lineages, they attain the fourth noble lineage, called delight in development, and dwell having attained the jhānas, of both access and absorption, as is appropriate among the forty meditation subjects.
Thật vậy, các bậc Đại nhân đã thọ trì các pháp đầu đà, khi thực hành chúng một cách đúng đắn, thì nhờ các đức tính như thiểu dục, tri túc, hạnh đầu đà, viễn ly, không giao du, tinh tấn khởi sự, dễ nuôi v.v., mà các cấu uế phiền não được gột rửa bằng nước công đức, trở thành những bậc có giới hạnh vô tội, toàn bộ oai nghi được thanh tịnh, an trú trong ba Thánh chủng xưa, và đạt được Thánh chủng thứ tư là sự hoan hỷ trong thiền định, nhập và an trú trong thiền định có sự phân biệt về cận định và an định một cách thích đáng trên bốn mươi đề mục.
Evaṃ hissa sammadeva nekkhammapāramī paripūritā hoti.
In this way, his perfection of renunciation becomes completely fulfilled.
Như vậy, Ba-la-mật Xuất Ly của vị ấy được viên mãn một cách đúng đắn.
Imasmiṃ pana ṭhāne terasahi dhutadhammehi saddhiṃ dasa kasiṇāni, dasa asubhāni, dasānussatiyo, cattāro brahmavihārā, cattāro āruppā, ekā saññā, ekaṃ vavatthānanti cattārīsāya samādhibhāvanāya kammaṭṭhānāni bhāvanāvidhānañca vitthārato vattabbāni.
But at this point, the thirteen ascetic practices together with the ten kasiṇas, the ten kinds of foulness, the ten recollections, the four divine abidings, the four formless attainments, the one perception, and the one defining—these forty meditation subjects for the development of concentration, and the method of their development, should be explained in detail.
Tuy nhiên, ở đây, cùng với mười ba hạnh đầu đà, mười đề mục biến xứ (kasiṇa), mười đề mục bất tịnh (asubha), mười đề mục tùy niệm (anussati), bốn Phạm trú (brahmavihāra), bốn vô sắc giới (āruppa), một tưởng (saññā), và một sự phân biệt (vavatthāna) – tức là bốn mươi đề mục thiền định (samādhibhāvanā) và phương pháp tu tập – cần được trình bày chi tiết.
Taṃ panetaṃ sabbaṃ yasmā visuddhimagge (visuddhi. 1.22 ādayo, 47, 55) sabbākārato vitthāretvā vuttaṃ, tasmā tattha vuttanayeneva veditabbaṃ.
But since all this has been explained in detail in every way in the Visuddhimagga, it should be understood in the way stated there.
Tuy nhiên, tất cả những điều này, bởi vì đã được trình bày chi tiết đầy đủ trong Thanh Tịnh Đạo (Visuddhi. 1.22 v.v., 47, 55), nên cần được hiểu theo cách đã được nói ở đó.
Kevalañhi tattha sāvakabodhisattassa vasena vuttaṃ, idha mahābodhisattassa vasena karuṇūpāyakosallapubbaṅgamaṃ katvā vattabbanti ayameva visesoti.
The only difference is that there it is spoken of in terms of a disciple bodhisatta, whereas here it is to be spoken of in terms of a great bodhisatta, making compassion and skill in means the forerunner.
Chỉ có điều khác biệt là ở đó được nói theo góc độ của Bồ-tát Thanh Văn, còn ở đây được nói theo góc độ của Đại Bồ-tát, với lòng bi mẫn và thiện xảo phương tiện đi trước.
Evamettha nekkhammapāramiyā paṭipattikkamo veditabbo.
Thus, the course of practice for the perfection of renunciation should be understood here.
Như vậy, ở đây, phương pháp thực hành Ba-la-mật Xuất Ly cần được hiểu.
Tathā paññāpāramiṃ sampādetukāmena yasmā paññā āloko viya andhakārena mohena saha na vattati, tasmā mohakāraṇāni tāva bodhisattena parivajjetabbāni.
Likewise, by one wishing to fulfill the perfection of wisdom, since wisdom, like light, does not coexist with delusion, which is darkness, therefore, the causes of delusion should first be avoided by the bodhisatta.
Tương tự, một vị muốn thành tựu Ba-la-mật Trí Tuệ (Paññā-pāramī), bởi vì trí tuệ giống như ánh sáng không đi cùng với bóng tối của sự si mê, nên trước hết vị Bồ-tát cần tránh xa các nguyên nhân của sự si mê.
Tatthimāni mohakāraṇāni – arati tandi vijambhitā ālasiyaṃ gaṇasaṅgaṇikārāmatā niddāsīlatā anicchayasīlatā ñāṇasmiṃ akutūhalatā micchādhimāno aparipucchakatā kāyassa na sammāparihāro asamāhitacittatā duppaññānaṃ puggalānaṃ sevanā paññavantānaṃ apayirupāsanā attaparibhavo micchāvikappo viparītābhiniveso kāyadaḷhibahulatā asaṃvegasīlatā pañca nīvaraṇāni.
Herein, these are the causes of delusion: discontent, sloth, stretching, laziness, delight in company, a tendency to sleepiness, a tendency to indecisiveness, lack of eagerness for knowledge, wrong pride, not questioning, not properly looking after the body, an unconcentrated mind, associating with persons of little wisdom, not attending on the wise, self-contempt, wrong resolve, perverse adherence, abundance of bodily torpor, a tendency to lack a sense of urgency, and the five hindrances.
Ở đây, những nguyên nhân của sự si mê này là: sự không hoan hỷ, sự lười biếng, sự ngáp ngủ, sự biếng nhác, sự hoan hỷ với sự tụ tập đông người, sự ham ngủ, sự không có quyết định, sự không tò mò về trí tuệ, sự kiêu mạn sai lầm, sự không hỏi han, sự không chăm sóc thân thể đúng đắn, sự tâm không định tĩnh, sự giao du với những người kém trí tuệ, sự không gần gũi những người có trí tuệ, sự tự khinh miệt, sự suy nghĩ sai lầm, sự chấp thủ sai lệch, sự quá nhiều sự cứng nhắc của thân, sự không có tâm xúc động, và năm triền cái.
Saṅkhepato ye vā pana dhamme āsevato anuppannā paññā nuppajjati, uppannā parihāyati.
In brief, whatever dhammas, when cultivated, prevent unarisen wisdom from arising and cause arisen wisdom to decline.
Nói tóm lại, đó là những pháp mà khi thực hành chúng, trí tuệ chưa sinh sẽ không sinh, trí tuệ đã sinh sẽ suy giảm.
Iti imāni sammohakāraṇāni parivajjentena bāhusacce jhānādīsu ca yogo karaṇīyo.
Thus, by avoiding these causes of delusion, one should apply oneself to extensive learning and to jhāna and so forth.
Vì vậy, khi tránh xa những nguyên nhân của sự si mê này, một vị nên tinh tấn trong sự học rộng và các thiền định v.v.
Tatthāyaṃ bāhusaccassa visayavibhāgo – pañcakkhandhā dvādasāyatanāni aṭṭhārasa dhātuyo cattāri saccāni bāvīsatindriyāni dvādasapadiko paṭiccasamuppādo tathā satipaṭṭhānādayo kusalādidhammappakārabhedā ca, yāni ca loke anavajjāni vijjāṭṭhānāni, ye ca sattānaṃ hitasukhavidhānayoggā byākaraṇavisesā, iti evaṃ pakāraṃ sakalameva sutavisayaṃ upāyakosallapubbaṅgamāya paññāya satiyā vīriyena ca sādhukaṃ uggahaṇasavanadhāraṇaparicayaparipucchāhi ogāhetvā tattha ca paresaṃ patiṭṭhāpanena sutamayā paññā nibbattetabbā.
Herein, this is the division of the subject matter of extensive learning: the five aggregates, the twelve sense bases, the eighteen elements, the four truths, the twenty-two faculties, the twelve-factored dependent origination, as well as the classifications of wholesome dhammas and so forth, such as the foundations of mindfulness; and whatever blameless fields of knowledge there are in the world, and whatever specific grammatical analyses are suitable for establishing the welfare and happiness of beings. Thus, having thoroughly penetrated this entire domain of learning by means of wisdom preceded by skill in means, mindfulness, and energy, through proper learning, hearing, bearing in mind, practice, and inquiry, and by establishing others in it, wisdom based on learning is to be produced.
Ở đây, sự phân chia đối tượng của sự học rộng là: năm uẩn, mười hai xứ, mười tám giới, bốn sự thật, hai mươi hai căn, mười hai chi duyên khởi, và các loại pháp thiện v.v. khác nhau như niệm xứ v.v.; và những môn học vô tội trên đời, và những cách giải thích đặc biệt thích hợp để mang lại lợi ích và hạnh phúc cho chúng sinh. Bằng cách thâm nhập vào toàn bộ lĩnh vực nghe biết như vậy, với trí tuệ được dẫn dắt bởi thiện xảo phương tiện, với chánh niệm và tinh tấn, thông qua việc học hỏi, lắng nghe, ghi nhớ, thực hành và hỏi han kỹ lưỡng, trí tuệ do nghe (sutamaya paññā) cần được phát sinh, và thông qua việc thiết lập người khác trong đó.
Tathā sattānaṃ itikattabbatāsu ṭhānuppattikapaṭibhānabhūtā āyāpāyaupāyakosallabhūtā ca paññā hitesitaṃ nissāya tattha tattha yathārahaṃ pavattetabbā.
Likewise, wisdom that is ready wit in matters of what should be done for beings, and that is skill in means regarding progress and decline, should be applied in various situations as appropriate, based on the desire for their welfare.
Tương tự, trí tuệ là sự ứng biến tức thời trong các việc cần làm của chúng sinh, là thiện xảo phương tiện trong việc đến và đi, cần được vận dụng một cách thích đáng ở mọi nơi, dựa trên sự mong muốn lợi ích.
Tathā khandhādīnaṃ sabhāvadhammānaṃ ākāraparivitakkanamukhena te nijjhānaṃ khamāpentena cintāmayā paññā nibbattetabbā.
Similarly, wisdom based on thinking is to be produced by one who makes the aggregates and other intrinsic dhammas amenable to contemplation through the method of reflecting on their characteristics.
Tương tự, trí tuệ do tư duy (cintāmayā paññā) cần được phát sinh bằng cách suy xét các pháp bản chất như các uẩn v.v. theo cách thức của chúng, làm cho chúng trở nên thích hợp để quán sát.
Khandhādīnaṃyeva pana salakkhaṇasāmaññalakkhaṇapariggahaṇavasena lokiyapariññā nibbattentena pubbabhāgabhāvanāpaññā sampādetabbā.
Furthermore, wisdom of the preliminary part of the practice is to be accomplished by one who produces mundane full understanding by way of grasping the specific and general characteristics of the very same aggregates and so forth.
Tuy nhiên, trí tuệ tu tập phần sơ khởi (pubbabhāvanāpaññā) cần được thành tựu bằng cách phát sinh sự hiểu biết thế gian (lokiyapariññā) thông qua việc nắm bắt các đặc tính riêng và đặc tính chung của chính các uẩn v.v.
Evañhi nāmarūpamattamidaṃ yathārahaṃ paccayehi uppajjati ceva nirujjhati ca, na ettha koci kattā vā kāretā vā, hutvā abhāvaṭṭhena aniccaṃ, udayabbayapaṭipīḷanaṭṭhena dukkhaṃ, avasavattanaṭṭhena anattāti ajjhattikadhamme bāhirakadhamme ca nibbisesaṃ parijānanto tattha āsaṅgaṃ pajahanto pare ca tattha taṃ jahāpento kevalaṃ karuṇāvaseneva yāva na buddhaguṇā hatthatalaṃ āgacchanti, tāva yānattaye satte avatāraṇaparipācanehi patiṭṭhapento jhānavimokkhasamādhisamāpattiyo abhiññāyo ca lokiyā vasībhāvaṃ pāpento paññāya matthakaṃ pāpuṇāti.
For in this way, this is mere name-and-form, which arises and ceases according to its appropriate conditions; herein there is no doer or agent. It is impermanent in the sense of having been and then not being; it is suffering in the sense of being oppressed by arising and passing away; it is not-self in the sense of being beyond control. Thus, by thoroughly knowing internal and external dhammas without distinction, by abandoning attachment to them, and by causing others to abandon it, acting solely out of compassion until the qualities of a Buddha come into one's grasp, one establishes beings in the three vehicles through their introduction and maturation, and brings the mundane jhānas, liberations, concentrations, attainments, and higher knowledges to a state of mastery, thereby reaching the pinnacle of wisdom.
Như vậy, một vị nhận biết không phân biệt các pháp nội tại và ngoại tại rằng đây chỉ là danh và sắc, phát sinh và hoại diệt một cách thích đáng do các duyên, không có ai là người tạo tác hay người sai khiến ở đây; là vô thường vì có rồi không còn; là khổ vì bị áp bức bởi sự sinh diệt; là vô ngã vì không thể làm chủ; từ bỏ sự chấp trước vào đó; và khiến người khác từ bỏ điều đó; chỉ thuần túy do lòng bi mẫn, cho đến khi các đức Phật không còn trong tầm tay, thiết lập và làm cho chúng sinh trưởng thành trong ba thừa; làm cho các thiền định, giải thoát, định và các thành tựu thiền định, và các thắng trí thế gian đạt đến sự thuần thục, vị ấy đạt đến đỉnh cao của trí tuệ.
Tattha yā imā iddhividhañāṇaṃ dibbasotadhātuñāṇaṃ cetopariyañāṇaṃ pubbenivāsānussatiñāṇaṃ dibbacakkhuñāṇaṃ yathākammupagañāṇaṃ anāgataṃsañāṇanti saparibhaṇḍā pañcalokiyaabhiññāsaṅkhātā bhāvanāpaññā, yā ca khandhāyatanadhātuindriyasaccapaṭiccasamuppādādibhedesu bhūmibhūtesu dhammesu uggahaparipucchāvasena ñāṇaparicayaṃ katvā sīlavisuddhicittavisuddhīti mūlabhūtāsu imāsu dvīsu visuddhīsu patiṭṭhāya diṭṭhivisuddhikaṅkhāvitaraṇavisuddhimaggāmaggañāṇadassanavisuddhi- paṭipadāñāṇadassanavisuddhiñāṇadassanavisuddhīti sarīrabhūtā imā pañca visuddhiyo sampādentena bhāvetabbā lokiyalokuttarabhedā bhāvanāpaññā, tāsaṃ sampādanavidhānaṃ yasmā ‘‘tattha ekopi hutvā bahudhā hotītiādikaṃ iddhivikubbanaṃ kātukāmena ādikammikena yoginā’’tiādinā ‘‘khandhāti rūpakkhandho vedanākkhandho saññākkhandho saṅkhārakkhandho viññāṇakkhandho’’tiādinā ca visayavibhāgena saddhiṃ visuddhimagge (visuddhi. 2.430 ādayo) sabbākārato vitthāretvā vuttaṃ, tasmā tattha vuttanayeneva veditabbaṃ.
Therein, that wisdom of practice which consists of the five mundane higher knowledges with their accessories—namely, the knowledge of the kinds of psychic power, the knowledge of the divine ear element, the knowledge of encompassing the minds of others, the knowledge of recollecting past lives, the knowledge of the divine eye, the knowledge of the passing away and rebirth of beings according to their kamma, and the knowledge of the future; and that wisdom of practice, of both mundane and supramundane kinds, which is to be developed by one who, having gained familiarity with knowledge by way of learning and inquiry into the fundamental dhammas classified as aggregates, sense bases, elements, faculties, truths, dependent origination, and so forth, and having become established in the two fundamental purifications of purity of virtue and purity of mind, then accomplishes the five purifications that form the main body—namely, purity of view, purity by overcoming doubt, purity by knowledge and vision of what is and is not the path, purity by knowledge and vision of the way, and purity by knowledge and vision—since the method for accomplishing them has been explained in full in every way in the Visuddhimagga, along with the division of the subject matter, starting with: “Therein, a beginner yogī who wishes to perform the various psychic feats beginning with ‘being one, he becomes many…’” and “The aggregates are: the aggregate of form, the aggregate of feeling, the aggregate of perception, the aggregate of formations, and the aggregate of consciousness,” therefore, it should be understood according to the method stated there.
Ở đây, trí tuệ tu tập (bhāvanāpaññā) bao gồm năm thắng trí thế gian với các thuộc tính của chúng, đó là: thần thông trí, thiên nhĩ trí, tha tâm trí, túc mạng trí, thiên nhãn trí, như nghiệp trí, và vị lai trí; và trí tuệ tu tập bao gồm cả thế gian và siêu thế, cần được tu tập bởi một vị đã làm quen với tri thức thông qua việc học hỏi và hỏi han về các pháp nền tảng như uẩn, xứ, giới, căn, sự thật, duyên khởi v.v., và an trú trong hai sự thanh tịnh cơ bản là giới thanh tịnh và tâm thanh tịnh, sau đó thành tựu năm sự thanh tịnh là thân của pháp: kiến thanh tịnh, đoạn nghi thanh tịnh, trí kiến đạo phi đạo thanh tịnh, trí kiến đạo lộ thanh tịnh, và trí kiến thanh tịnh. Bởi vì phương pháp thành tựu những điều này, cùng với sự phân chia đối tượng, đã được trình bày chi tiết đầy đủ trong Thanh Tịnh Đạo (Visuddhi. 2.430 v.v.) với câu "một vị hành giả sơ cơ muốn thực hiện các biến hóa thần thông như 'từ một hóa thành nhiều' v.v." và "uẩn là sắc uẩn, thọ uẩn, tưởng uẩn, hành uẩn, thức uẩn" v.v., nên cần được hiểu theo cách đã được nói ở đó.
Kevalañhi tattha sāvakabodhisattassa vasena paññā āgatā, idha mahābodhisattassa vasena karuṇūpāyakosallapubbaṅgamaṃ katvā vattabbā, ñāṇadassanavisuddhiṃ apāpetvā paṭipadāñāṇadassanavisuddhiyaṃyeva vipassanā ṭhapetabbāti ayameva viseso.
For there, wisdom is presented by way of a disciple bodhisatta, whereas here, it should be stated by way of a great bodhisatta, having made compassion and skill in means pre-eminent; this is the only difference: that without bringing it to the purification of knowledge and vision, insight should be established in the purification of knowledge and vision of the path itself.
Thật vậy, ở đó (trong Thanh Tịnh Đạo), trí tuệ được đề cập theo cách của một vị Bồ tát Thanh văn, còn ở đây (trong bộ này), (trí tuệ) phải được nói đến theo cách của một vị Đại Bồ tát, với lòng bi và thiện xảo phương tiện đi trước; và đây chính là điểm khác biệt: không đạt đến thanh tịnh tri kiến, mà chỉ thiết lập thiền quán trong thanh tịnh đạo tri kiến mà thôi.
Evamettha paññāpāramiyā paṭipattikkamo veditabbo.
In this way, the order of practice for the perfection of wisdom should be understood.
Như vậy, ở đây cần phải hiểu trình tự thực hành Ba-la-mật Trí tuệ.
Tathā yasmā sammāsambodhiyā katābhinīhārena mahāsattena pāramiparipūraṇatthaṃ sabbakālaṃ yuttappayuttena bhavitabbaṃ ābaddhaparikaraṇena, tasmā kālena kālaṃ ‘‘ko nu kho ajja mayā puññasambhāro ñāṇasambhāro vā upacito, kiṃ vā mayā parahitaṃ kata’’nti divase divase paccavekkhantena sattahitatthaṃ ussāho karaṇīyo.
Likewise, because a great being who has made the aspiration for perfect self-enlightenment must at all times be diligent and striving with preparations bound for the purpose of fulfilling the perfections, therefore, from time to time, reviewing daily, “What store of merit or store of knowledge has been accumulated by me today? Or what benefit for others has been done by me?” effort should be made for the welfare of beings.
Tương tự, vì một bậc Đại sĩ đã phát nguyện thành Vô Thượng Chánh Đẳng Chánh Giác phải luôn tinh tấn và sẵn sàng để hoàn thành các Ba-la-mật, do đó, mỗi ngày, vị ấy phải nỗ lực vì lợi ích của chúng sinh, bằng cách quán xét định kỳ: "Hôm nay ta đã tích lũy được những công đức hay tri kiến nào? Hoặc ta đã làm điều lợi ích gì cho người khác?"
Sabbesampi sattānaṃ upakārāya attano pariggahabhūtaṃ vatthu kāye jīvite ca nirapekkhacittena ossajitabbaṃ.
For the benefit of all beings, the things that are one's own possessions, as well as one's body and life, should be given up with a mind free from attachment.
Vị ấy phải từ bỏ tất cả những gì thuộc về mình, thân thể và sinh mạng, với tâm vô chấp, để làm lợi ích cho tất cả chúng sinh.
Yaṃ kiñci kammaṃ karoti kāyena vācāya vā, taṃ sabbaṃ sambodhiyaṃ ninnacitteneva kātabbaṃ, bodhiyā pariṇāmetabbaṃ.
Whatever action one does, by body or by speech, all of it should be done with a mind inclined towards enlightenment; it should be dedicated to enlightenment.
Bất cứ hành động nào vị ấy làm bằng thân hay khẩu, tất cả đều phải được thực hiện với tâm hướng về giác ngộ, và phải được hồi hướng đến giác ngộ.
Uḷārehi ittarehi ca kāmehi vinivattacitteneva bhavitabbaṃ.
One must have a mind turned away from both lofty and lesser sensual pleasures.
Vị ấy phải có tâm từ bỏ các dục lạc cao thượng và thấp kém.
Sabbāsupi itikattabbatāsu upāyakosallaṃ paccupaṭṭhāpetvāva paṭipajjitabbaṃ.
In all duties whatsoever, one should practice only after having established skill in means.
Trong tất cả mọi việc cần làm, vị ấy phải thực hành với thiện xảo phương tiện.
Tasmiṃ tasmiṃ sattahite āraddhavīriyena bhavitabbaṃ iṭṭhāniṭṭhādisabbasahena avisaṃvādinā.
In this and that welfare of beings, one must have aroused energy, be tolerant of all things such as the desirable and undesirable, and be trustworthy.
Trong mỗi việc lợi ích cho chúng sinh, vị ấy phải tinh tấn, không dao động trước mọi điều ưa thích hay không ưa thích, không gian dối.
Sabbepi sattā anodhiso mettāya karuṇāya ca pharitabbā.
All beings without exception should be pervaded with loving-kindness and compassion.
Tất cả chúng sinh phải được trải tâm từ và bi vô biên.
Yā kāci sattānaṃ dukkhuppatti, sabbā sā attani pāṭikaṅkhitabbā.
Whatever arising of suffering there is for beings, all of it should be expected in oneself.
Bất cứ khổ nào phát sinh cho chúng sinh, tất cả đều phải được mong muốn xảy ra cho chính mình.
Sabbesañca sattānaṃ puññaṃ abbhanumoditabbaṃ.
And the merit of all beings should be rejoiced in.
Và tất cả công đức của chúng sinh phải được tùy hỷ.
Buddhānaṃ mahantatā mahānubhāvatā abhiṇhaṃ paccavekkhitabbā.
The greatness and great power of the Buddhas should be frequently reflected upon.
Sự vĩ đại và uy lực của chư Phật phải được quán xét thường xuyên.
Yañca kiñci kammaṃ karoti kāyena vācāya vā, taṃ sabbaṃ bodhininnacittapubbaṅgamaṃ kātabbaṃ.
And whatever action one does, by body or by speech, all of it should be done preceded by a mind inclined towards enlightenment.
Bất cứ hành động nào vị ấy làm bằng thân hay khẩu, tất cả đều phải được thực hiện với tâm hướng về giác ngộ đi trước.
Iminā hi upāyena dānādīsu yuttappayuttassa thāmavato daḷhaparakkamassa mahāsattassa bodhisattassa aparimeyyo puññasambhāro ñāṇasambhāro ca divase divase upacīyati.
For by this method, for a great being, a bodhisatta, who is diligent and striving in giving and so on, who is strong and of firm resolve, an immeasurable store of merit and store of knowledge is accumulated day by day.
Thật vậy, bằng phương tiện này, một Đại sĩ Bồ tát đã tinh tấn trong các Ba-la-mật như bố thí, có sức mạnh và kiên trì, sẽ tích lũy vô lượng công đức và tri kiến mỗi ngày.
Api ca sattānaṃ paribhogatthaṃ paripālanatthañca attano sarīraṃ jīvitañca pariccajitvā khuppipāsāsītuṇhavātātapādidukkhapatikāro pariyesitabbo upanetabbo ca.
Furthermore, having given up one's own body and life for the use and protection of beings, a remedy for suffering such as hunger, thirst, cold, heat, wind, and sun should be sought and brought to them.
Hơn nữa, vị ấy phải từ bỏ thân thể và sinh mạng của mình để chúng sinh hưởng dụng và được bảo vệ, và phải tìm kiếm và cung cấp các phương tiện chống lại khổ đau như đói khát, lạnh nóng, gió, nắng, v.v.
Yañca yathāvuttadukkhapatikārajaṃ sukhaṃ attanā paṭilabhati, tathā ramaṇīyesu ārāmuyyānapāsādataḷākādīsu araññāyatanesu ca kāyacittasantāpābhāvena abhinibbutattā attanā sukhaṃ paṭilabhati, yañca suṇāti buddhānubuddhapaccekabuddhā mahābodhisattā ca nekkhammapaṭipattiyaṃ ṭhitā diṭṭhadhammasukhavihārabhūtaṃ īdisaṃ nāma jhānasamāpattisukhaṃ anubhavantīti, taṃ sabbaṃ sabbasattesu anodhiso upasaṃharatīti.
And whatever happiness one obtains for oneself, born from the remedy for the aforementioned sufferings, and likewise, the happiness one obtains for oneself in delightful parks, gardens, palaces, lakes, and so on, and in forest dwellings, from being completely calmed due to the absence of affliction of body and mind; and whatever one hears, that Buddhas, disciples of Buddhas, paccekabuddhas, and great bodhisattas, established in the practice of renunciation, experience such and such happiness of jhāna and attainments, which constitutes a pleasant abiding in this very life—all of that one applies to all beings without exception.
Và bất cứ hạnh phúc nào vị ấy đạt được do các phương tiện chống lại khổ đau đã nói trên, cũng như hạnh phúc mà vị ấy đạt được do sự an tịnh của thân và tâm ở những nơi chốn vui thích như công viên, vườn tược, cung điện, hồ nước, và các nơi ẩn dật trong rừng, do không có sự phiền não về thân và tâm; và bất cứ hạnh phúc thiền định nào mà vị ấy nghe nói chư Phật, chư Thinh văn giác ngộ, chư Độc Giác Phật và chư Đại Bồ tát, khi thực hành xuất ly, đang trải nghiệm như một sự an lạc trong hiện tại; tất cả những điều đó, vị ấy đều hồi hướng vô biên cho tất cả chúng sinh.
Ayaṃ tāva nayo asamāhitabhūmiyaṃ patiṭṭhitassa.
This, for a start, is the method for one established in the unconcentrated state.
Đây là cách thực hành của người đã an trú trong cõi chưa định tĩnh.
Samāhitabhūmiyaṃ pana patiṭṭhito attanā yathānubhūtaṃ visesādhigamanibbattaṃ pītiṃ passaddhiṃ sukhaṃ samādhiṃ yathābhūtañāṇañca sattesu adhimuccanto upasaṃharati pariṇāmeti.
But one established in the concentrated state, while being intent on beings, applies and dedicates the joy, tranquility, happiness, concentration, and knowledge of things as they are, which are produced by the attainment of distinction as experienced by oneself.
Còn người đã an trú trong cõi định tĩnh thì hồi hướng và chuyển hóa niềm hoan hỷ, sự khinh an, an lạc, định tâm và tri kiến như thật mà mình đã trải nghiệm, phát sinh từ sự thành tựu đặc biệt, đến cho chúng sinh với sự quyết tâm.
Tathā mahati saṃsāradukkhe tassa ca nimittabhūte kilesābhisaṅkhāradukkhe nimuggaṃ sattanikāyaṃ disvā tatrāpi chedanabhedanaphālanapiṃsanaggisantāpādijanitā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā nirantaraṃ cirakālaṃ vediyante nārake, aññamaññaṃ kujjhanasantāpanaviheṭhanahiṃsanaparādhīnatādīhi mahādukkhaṃ anubhavante tiracchānagate, jotimālākulasarīre khuppipāsāvātātapādīhi ḍayhamāne ca visussamāne ca vantakheḷādiāhāre uddhabāhuṃ viravante nijjhāmataṇhikādike mahādukkhaṃ vediyamāne pete ca, pariyeṭṭhimūlakaṃ mahantaṃ anayabyasanaṃ pāpuṇante hatthacchedādikāraṇāyogena dubbaṇṇaduddasikadaliddādibhāvena khuppipāsādiābādhayogena balavantehi abhibhavanīyato paresaṃ vahanato parādhīnato ca, nārake pete tiracchānagate ca, atisayante apāyadukkhanibbisesaṃ dukkhamanubhavante manusse ca, tathā visayavisaparibhogavikkhittacittatāya rāgādipariḷāhena ḍayhamāne vātavegasamuṭṭhitajālāsamiddhasukkhakaṭṭhasannipāte aggikkhandhe viya anupasantapariḷāhavuttike anupasantanihataparādhīne kāmāvacaradeve ca, mahatā vāyāmena vidūramākāsaṃ vigāhitasakuntā viya balavatā dūre pāṇinā khittasarā viya ca, satipi cirappavattiyaṃ aniccantikatāya pātapariyosānā anatikkantajātijarāmaraṇā evāti rūpārūpāvacaradeve ca passantena mahantaṃ saṃvegaṃ paccupaṭṭhapetvā mettāya karuṇāya ca anodhiso sattā pharitabbā.
Likewise, having seen the multitude of beings submerged in the great suffering of saṃsāra and in the suffering of defilements and formations which are its cause, and also seeing that in hell, sharp, harsh, bitter feelings born of cutting, piercing, splitting, crushing, and burning with fire are experienced continuously for a long time; that in the animal realm, great suffering is experienced from mutual anger, torment, vexation, harming, and dependency on others; that among the petas—whose bodies are a mass of flames, who are being burned and dried up by hunger, thirst, wind, and sun, who have vomit, spittle, and the like for food, who cry out with upraised arms—great suffering from being consumed by craving and the like is experienced; and that among humans—who attain great misfortune and disaster rooted in searching, who, due to causes such as having their hands cut off, through being ugly, unpleasant to see, and poor, through connection with ailments like hunger and thirst, from being overpowered by the strong, from carrying burdens for others, and from being dependent on others, experience suffering that surpasses and is no different from the suffering of the woeful states—having established great urgency, one should pervade beings without distinction with loving-kindness and compassion.
Tương tự, khi thấy chúng sinh chìm đắm trong khổ đau lớn của luân hồi và trong khổ đau của phiền não và hành, là những dấu hiệu của luân hồi; và trong đó, những chúng sinh trong địa ngục phải chịu đựng liên tục và lâu dài những cảm thọ khổ đau dữ dội, gay gắt, khắc nghiệt do bị cắt xẻ, phân tán, đâm chém, nghiền nát, đốt cháy, nung nóng, v.v.; những chúng sinh trong loài súc sinh phải chịu đựng khổ đau lớn do giận dữ, nung nóng, quấy nhiễu, làm hại lẫn nhau, và bị lệ thuộc, v.v.; những chúng sinh trong loài ngạ quỷ, với thân thể bị bao phủ bởi lửa, bị thiêu đốt và khô héo bởi đói khát, gió, nắng, v.v., và kêu la giơ tay lên trời để xin thức ăn như đờm dãi, v.v., và phải chịu đựng khổ đau lớn như những kẻ khát khao cháy bỏng; và những chúng sinh là con người, phải chịu đựng tai họa và bất hạnh lớn lao do tìm kiếm, do bị cắt tay, v.v., do nghèo khổ, xấu xí, khó nhìn, v.v., do bệnh tật như đói khát, v.v., do bị kẻ mạnh áp bức, do phải gánh vác cho người khác, và do bị lệ thuộc, v.v., vượt xa cả khổ đau của địa ngục, ngạ quỷ, súc sinh; và tương tự, chư thiên cõi Dục giới, với tâm bị phân tán bởi việc hưởng thụ các đối tượng giác quan, bị thiêu đốt bởi phiền não như tham ái, giống như một đống củi khô bốc cháy dữ dội do gió lốc, với sự thiêu đốt không ngừng, không an tịnh, bị đánh bại và lệ thuộc; và chư thiên cõi Sắc và Vô sắc giới, giống như những con chim bay xa vào bầu trời với nỗ lực lớn, hoặc như những mũi tên bị kẻ mạnh bắn đi xa, mặc dù tồn tại lâu dài nhưng vô thường, cuối cùng cũng phải rơi rụng, không vượt qua được sinh, già, chết; khi thấy tất cả những điều này, vị ấy phải phát khởi sự xúc động lớn và trải tâm từ và bi vô biên cho tất cả chúng sinh.
Evaṃ kāyena vācāya manasā ca bodhisambhāre nirantaraṃ upacinantena yathā pāramiyo pāripūriṃ gacchanti, evaṃ sakkaccakārinā sātaccakārinā anolīnavuttinā ussāho pavattetabbo, vīriyapāramī paripūretabbā.
Thus, while continuously accumulating the requisites for Bodhi with body, speech, and mind, just as the perfections reach fulfillment, so should effort be exerted by one who acts carefully, acts perseveringly, and is of unremitting character; the perfection of energy should be fulfilled.
Như vậy, một người liên tục tích lũy các tư lương giác ngộ bằng thân, khẩu và ý, phải nỗ lực một cách siêng năng, bền bỉ, không lười biếng, để các Ba-la-mật được viên mãn, và Ba-la-mật Tinh tấn được hoàn thành.
Api ca acinteyyāparimeyyavipuloḷāravimalanirupamanirūpakkilesaguṇanicayanidhānabhūtassa buddhabhāvassa ussakkitvā sampahaṃsanayoggaṃ vīriyaṃ nāma acinteyyānubhāvameva, yaṃ na pacurajanā sotumpi sakkuṇanti, pageva paṭipajjituṃ.
Furthermore, the energy suitable for aspiring to and delighting in the state of a Buddha—which is a repository for a collection of inconceivable, immeasurable, vast, sublime, immaculate, incomparable, and peerless qualities free from defilements—is itself of inconceivable power, which many people are not even able to hear of, let alone practice.
Hơn nữa, tinh tấn để khao khát và hoan hỷ với Phật quả, là kho tàng của vô lượng, vô biên, rộng lớn, cao thượng, thanh tịnh, vô song, vô cấu uẩn đức, là một uy lực không thể nghĩ bàn, mà phần lớn mọi người thậm chí không thể nghe nói đến, huống chi là thực hành.
Tathā hi tividhā abhinīhāracittuppatti, catasso buddhabhūmiyo, cattāri saṅgahavatthūni, karuṇekarasatā, buddhadhammesu sacchikaraṇena visesappaccayo nijjhānakhanti, sabbadhammesu nirupalepo, sabbasattesu piyaputtasaññā, saṃsāradukkhehi aparikhedo, sabbadeyyadhammapariccāgo, tena ca niratimānatā, adhisīlādiadhiṭṭhānaṃ, tattha ca acañcalatā, kusalakiriyāsu pītipāmojjaṃ, vivekaninnacittatā, jhānānuyogo, anavajjadhammena atitti, yathāsutassa dhammassa paresaṃ hitajjhāsayena desanā, sattānaṃ ñāye nivesanā, ārambhadaḷhatā, dhīravīrabhāvo, parāpavādaparāpakāresu vikārābhāvo, saccādhiṭṭhānaṃ, samāpattīsu vasībhāvo, abhiññāsu balappatti, lakkhaṇattayāvabodho, satipaṭṭhānādīsu yogakammābhiyogena lokuttaramaggasambhārasambharaṇaṃ, navalokuttarāvakkantīti evamādikā sabbāpi bodhisambhārapaṭipatti vīriyānubhāveneva samijjhatīti abhinīhārato yāva mahābodhi anossajjantena sakkaccaṃ nirantaraṃ vīriyaṃ yathā uparūpari visesāvahaṃ hoti, evaṃ sampādetabbaṃ.
Indeed, the three kinds of aspiration-arising of the mind; the four Buddha-grounds; the four bases of sympathy; the singular taste of compassion; the special condition of realizing the Buddha-dhammas through the approval of contemplation; being unstained by all dhammas; the perception of all beings as a dear son; being unwearied by the sufferings of saṃsāra; the relinquishing of all things that can be given; and having no pride on account of that; the determination for higher virtue and so on; and being unshakable therein; joy and gladness in skillful actions; a mind inclined to seclusion; the practice of jhāna; insatiability with blameless dhammas; teaching the Dhamma as heard to others with an intention for their welfare; establishing beings in the right way; firmness in initiative; the state of being steadfast and heroic; the absence of agitation in the face of others’ blame and harm; the determination for truth; the state of mastery in the attainments; the attainment of power in the super-knowledges; the comprehension of the three characteristics; the accumulation of requisites for the supramundane path through the diligent practice of the foundations of mindfulness and so on; and the penetration of the nine supramundane states—all such practice of the requisites for Bodhi succeeds only through the power of energy. Therefore, from the aspiration up to the great Bodhi, energy should be developed without being abandoned, carefully and continuously, in such a way that it brings about ever higher distinction.
Thật vậy, tất cả các thực hành tư lương giác ngộ như ba loại phát tâm nguyện, bốn cõi Phật, bốn nhiếp pháp, lòng bi là duy nhất, sự nhẫn nại quán xét là nhân đặc biệt để chứng ngộ các Phật pháp, sự vô nhiễm trong tất cả các pháp, xem tất cả chúng sinh như con trai yêu quý, không mệt mỏi trước khổ đau luân hồi, từ bỏ tất cả các pháp đáng bố thí, và không kiêu mạn vì điều đó, sự quyết tâm trong giới hạnh, v.v., và sự không dao động trong đó, sự hoan hỷ trong các hành động thiện, tâm hướng về sự độc cư, sự chuyên cần thiền định, không thỏa mãn với các pháp không lỗi lầm, giảng pháp đã nghe cho người khác với ý định lợi ích, đưa chúng sinh vào chánh đạo, sự kiên định trong nỗ lực, phẩm chất của bậc anh hùng dũng mãnh, không biến đổi trước sự phỉ báng và làm hại của người khác, sự quyết tâm chân thật, sự thành thạo trong các thiền định, sự thành tựu các thần thông, sự thấu hiểu ba tướng, sự tích lũy các tư lương đạo siêu thế bằng cách chuyên cần tu tập Tứ niệm xứ, v.v., và sự thành tựu chín pháp siêu thế; tất cả những điều này đều thành tựu nhờ uy lực của tinh tấn. Do đó, từ khi phát nguyện cho đến khi thành tựu Đại giác ngộ, người ấy phải liên tục và siêng năng thực hành tinh tấn sao cho nó ngày càng trở nên ưu việt.
Sampajjamāne ca yathāvutte vīriye khantisaccādhiṭṭhānādayo ca dānasīlādayo ca sabbepi bodhisambhārā tadadhīnavuttitāya sampannā eva hontīti khantiādīsupi imināva nayena paṭipatti veditabbā.
And when the aforesaid energy is accomplished, then patience, truth, determination, and so on, as well as giving, virtue, and so on—all the requisites for Bodhi, being dependent on it for their occurrence, are indeed accomplished. Thus, the practice regarding patience and the others should be understood in this same way.
Và khi tinh tấn như đã nói được thành tựu, thì nhẫn nại, quyết tâm chân thật, v.v., và bố thí, trì giới, v.v., tất cả các tư lương giác ngộ đều trở nên hoàn hảo vì chúng phụ thuộc vào tinh tấn. Do đó, cách thực hành trong nhẫn nại, v.v., cũng phải được hiểu theo cách này.
Iti sattānaṃ sukhūpakaraṇapariccāgena bahudhā anuggahakaraṇaṃ dānena paṭipatti, sīlena tesaṃ jīvitasāpateyyadārarakkhāabhedapiyahitavacanāvihiṃsādikāraṇāni, nekkhammena tesaṃ āmisapaṭiggahaṇadhammadānādinā anekavidhā hitacariyā, paññāya tesaṃ hitakaraṇūpāyakosallaṃ, vīriyena tattha ussāhārambhaasaṃhīrāni, khantiyā tadaparādhasahanaṃ, saccena nesaṃ avañcanatadupakārakiriyāsamādānāvisaṃvādanādi, adhiṭṭhānena tadupakārakaraṇe anatthasampātepi acalanaṃ, mettāya nesaṃ hitasukhānucintanaṃ, upekkhāya nesaṃ upakārāpakāresu vikārānāpattīti evaṃ aparimāṇe satte ārabbha anukampitasabbasattassa mahābodhisattassa puthujjanehi asādhāraṇo aparimeyyo puññañāṇasambhārūpacayo ettha paṭipattīti veditabbaṃ.
Thus, for the great Bodhisatta who has compassion for all beings, regarding immeasurable beings, the practice through giving is rendering assistance in many ways by relinquishing the requisites of happiness for beings; through virtue, the causes such as protecting their life, property, and wife, not causing division, speaking endearingly and beneficially, and non-harming; through renunciation, the manifold conduct for their welfare by means of not accepting material things, giving the Dhamma, and so on; through wisdom, the skill in the means of acting for their welfare; through energy, the exertion, undertaking, and non-sluggishness therein; through patience, the endurance of their offenses; through truthfulness, not deceiving them, undertaking actions for their benefit, not speaking falsely, and so on; through determination, not wavering even when misfortune occurs while acting for their benefit; through loving-kindness, the constant thought of their welfare and happiness; through equanimity, the non-occurrence of agitation in the face of their help or harm—in this way, the immeasurable accumulation of the provisions of merit and knowledge, uncommon to ordinary people, should be understood here as the practice.
Như vậy, sự thực hành bố thí là giúp đỡ chúng sinh bằng nhiều cách qua việc từ bỏ các phương tiện mang lại hạnh phúc; sự thực hành trì giới là bảo vệ sinh mạng, tài sản, vợ con của họ, lời nói hòa ái, không làm hại, v.v.; sự thực hành xuất ly là vô số hành động lợi ích như không chấp nhận vật chất, bố thí pháp, v.v.; sự thực hành trí tuệ là thiện xảo phương tiện để làm lợi ích cho họ; sự thực hành tinh tấn là sự nỗ lực, khởi đầu và không lùi bước trong việc đó; sự thực hành nhẫn nại là chịu đựng lỗi lầm của họ; sự thực hành chân thật là không lừa dối họ, giữ lời hứa giúp đỡ và không gian dối, v.v.; sự thực hành quyết tâm là không lay chuyển ngay cả khi gặp tai họa khi làm lợi ích cho họ; sự thực hành từ bi là suy nghĩ đến hạnh phúc và lợi ích của họ; sự thực hành xả là không biến đổi trước sự giúp đỡ hay làm hại của họ. Như vậy, sự tích lũy vô lượng công đức và tri kiến của một Đại Bồ tát, là người có lòng bi mẫn với tất cả chúng sinh vô biên, là điều không thể có ở phàm phu, và đây chính là sự thực hành ở đây.
Yo cetāsaṃ paccayo vutto, tassa ca sakkaccaṃ sampādanaṃ.
And the diligent accomplishment of the condition for these which has been stated.
Và việc thực hiện siêng năng các nhân duyên đã nói của những điều này.
Ko vibhāgoti?
What is the division?
Sự phân loại là gì?
Dasa pāramiyo, dasa upapāramiyo, dasa paramatthapāramiyoti samattiṃsapāramiyo.
The ten perfections, the ten further perfections, and the ten ultimate perfections, thus thirty perfections in total.
Mười Ba-la-mật, mười Thượng Ba-la-mật (Upapāramī), mười Tối Thượng Ba-la-mật (Paramatthapāramī), tổng cộng là ba mươi Ba-la-mật.
Tattha katābhinīhārassa bodhisattassa parahitakaraṇābhininnāsayapayogassa kaṇhadhammavokiṇṇā sukkadhammā pāramiyo eva, tehi avokiṇṇā sukkadhammā upapāramiyo, akaṇhaasukkā paramatthapāramiyoti keci.
Therein, some say that for a Bodhisatta who has made the resolution, whose practice is inclined towards acting for the welfare of others, the wholesome states mixed with unwholesome states are the perfections (pāramiyo); the wholesome states unmixed with those are the further perfections (upapāramiyo); and the neither-unwholesome-nor-wholesome are the ultimate perfections (paramatthapāramiyo).
Trong đó, đối với vị Bồ-tát đã phát nguyện, với sự tận tâm và nỗ lực vì lợi ích của người khác, các thiện pháp bị pha tạp với các pháp bất thiện chính là các pāramī (ba-la-mật), các thiện pháp không bị pha tạp với chúng là các upapāramī (phó ba-la-mật), và các pháp không thiện không bất thiện là các paramatthapāramī (chân đế ba-la-mật) – một số người nói như vậy.
Samudāgamanakālesu vā pūriyamānā pāramiyo, bodhisattabhūmiyaṃ puṇṇā upapāramiyo, buddhabhūmiyaṃ sabbākāraparipuṇṇā paramatthapāramiyo.
Or, those being fulfilled at the time of their arising are the perfections; those fulfilled on the Bodhisatta-plane are the further perfections; those completely perfected in all aspects on the Buddha-plane are the ultimate perfections.
Hoặc, các pāramī được viên mãn trong thời gian tích lũy, các upapāramī được hoàn thành trong giai đoạn Bồ-tát, và các paramatthapāramī được thành tựu đầy đủ mọi phương diện trong giai đoạn Phật.
Bodhisattabhūmiyaṃ vā parahitakaraṇato pāramiyo, attahitakaraṇato upapāramiyo, buddhabhūmiyaṃ balavesārajjasamadhigamena ubhayahitaparipūraṇato paramatthapāramiyo.
Or, on the Bodhisatta-plane, from acting for the welfare of others, they are perfections; from acting for one's own welfare, they are further perfections; on the Buddha-plane, from the complete fulfillment of the welfare of both through the attainment of the powers and grounds of self-confidence, they are ultimate perfections.
Hoặc, trong giai đoạn Bồ-tát, chúng là các pāramī do thực hiện lợi ích cho người khác, là các upapāramī do thực hiện lợi ích cho bản thân, và trong giai đoạn Phật, chúng là các paramatthapāramī do thành tựu viên mãn cả hai lợi ích bằng cách đạt được các năng lực và sự vô úy.
Evaṃ ādimajjhapariyosānesu paṇidhānārambhapariniṭṭhānesu tesaṃ vibhāgoti apare.
Others say that the division of these is thus in the beginning, middle, and end, that is, in the resolution, the undertaking, and the final completion.
Những người khác lại nói rằng sự phân chia của chúng là như vậy trong các giai đoạn đầu, giữa và cuối, tức là trong các giai đoạn phát nguyện, khởi sự và hoàn thành.
Dosūpasamakaruṇāpakatikānaṃ bhavasukhavimuttisukhaparamasukhappattānaṃ puññūpacayabhedato tabbibhāgoti aññe.
Others say that their division is due to the difference in the accumulation of merit of those who have pacified aversion and are naturally compassionate, and who have attained the happiness of existence, the happiness of liberation, and the supreme happiness.
Những người khác lại nói rằng sự phân chia đó là do sự tích lũy công đức khác nhau của những người có bản tính từ bi làm lắng dịu phiền não, đã đạt được hạnh phúc của sự tồn tại, hạnh phúc của giải thoát và hạnh phúc tối thượng.
Lajjāsatimānāpassayānaṃ lokuttaradhammādhipatīnaṃ sīlasamādhipaññāgarukānaṃ tāritataritatārayitūnaṃ anubuddhapaccekabuddhasammāsambuddhānaṃ pāramī, upapāramī, paramatthapāramīti bodhisattassuppattito yathāvuttavibhāgoti keci.
Some say that from the arising of the Bodhisatta, the division is as stated for the Self-awakened Ones, the Solitary Buddhas, and the Perfectly Self-awakened Buddhas—who are respectively supported by moral shame, mindfulness, and pride; who have the supramundane states as their masters; who hold virtue, concentration, and wisdom in high regard; and who have crossed over, are crossing over, and will help others cross over—as perfection, further perfection, and ultimate perfection.
Một số người nói rằng sự phân chia như đã nói trên là do sự phát sinh của Bồ-tát, tức là pāramī, upapāramī, paramatthapāramī của các vị Phật Chánh Đẳng Giác, Độc Giác Phật và Thanh Văn Giác, những người có sự hổ thẹn, chánh niệm, tự trọng, có pháp siêu thế làm chủ, tôn trọng giới, định, tuệ, và đã tự vượt qua, đang vượt qua và sẽ vượt qua.
Cittapaṇidhito yāva vacīpaṇidhi, tāva pavattā sambhārā pāramiyo, vacīpaṇidhito yāva kāyapaṇidhi, tāva pavattā upapāramiyo, kāyapaṇidhito pabhuti paramatthapāramiyoti apare.
Others say that the provisions that have occurred from the mental resolution up to the verbal resolution are the perfections; those that have occurred from the verbal resolution up to the bodily resolution are the further perfections; and from the bodily resolution onwards are the ultimate perfections.
Những người khác lại nói rằng các tài sản được thực hành từ sự phát nguyện trong tâm cho đến sự phát nguyện bằng lời nói là các pāramī; các tài sản được thực hành từ sự phát nguyện bằng lời nói cho đến sự phát nguyện bằng thân là các upapāramī; và từ sự phát nguyện bằng thân trở đi là các paramatthapāramī.
Aññe pana ‘‘parapuññānumodanavasena pavattā sambhārā pāramiyo, paresaṃ kārāpanavasena pavattā upapāramiyo, sayaṃkaraṇavasena pavattā paramatthapāramiyo’’ti vadanti.
Yet others say: “The provisions that have occurred by way of rejoicing in the merit of others are the perfections; those that have occurred by way of causing others to act are the further perfections; those that have occurred by way of acting oneself are the ultimate perfections.”
Tuy nhiên, những người khác nói rằng: “Các tài sản được thực hành bằng cách tùy hỷ công đức của người khác là các pāramī; các tài sản được thực hành bằng cách khiến người khác làm là các upapāramī; và các tài sản được thực hành bằng cách tự mình làm là các paramatthapāramī.”
Tathā bhavasukhāvaho puññañāṇasambhāro pāramī, attano nibbānasukhāvaho upapāramī, paresaṃ tadubhayasukhāvaho paramatthapāramīti eke.
Similarly, some say that the provision of merit and knowledge that brings the happiness of existence is a perfection; that which brings the happiness of Nibbāna for oneself is a further perfection; that which brings both those kinds of happiness for others is an ultimate perfection.
Tương tự, tài sản công đức và trí tuệ mang lại hạnh phúc cho sự tồn tại là pāramī; tài sản mang lại hạnh phúc Niết-bàn cho bản thân là upapāramī; tài sản mang lại cả hai hạnh phúc đó cho người khác là paramatthapāramī – một số người nói như vậy.
Puttadāradhanādiupakaraṇapariccāgo pana dānapāramī, aṅgapariccāgo dānaupapāramī, attano jīvitapariccāgo dānaparamatthapāramīti.
Furthermore, the relinquishing of requisites such as children, wife, and wealth is the perfection of giving; the relinquishing of limbs is the further perfection of giving; the relinquishing of one's own life is the ultimate perfection of giving.
Tuy nhiên, sự bố thí các vật dụng như con cái, vợ con, của cải, v.v., là dāna-pāramī (ba-la-mật bố thí); sự bố thí các bộ phận cơ thể là dāna-upapāramī (phó ba-la-mật bố thí); sự bố thí chính mạng sống của mình là dāna-paramatthapāramī (chân đế ba-la-mật bố thí).
Tathā puttadārādikassa tividhassāpi hetu avītikkamanavasena tisso sīlapāramiyo, tesu eva tividhesu vatthūsu ālayaṃ upacchinditvā nikkhamanavasena tisso nekkhammapāramiyo, upakaraṇaṅgajīvitataṇhaṃ samūhanitvā sattānaṃ hitāhitavinicchayakaraṇavasena tisso paññāpāramiyo.
Similarly, by way of not transgressing for the sake of those same three—children, wife, and so on—there are the three perfections of virtue. By way of cutting off attachment to these same three things and renouncing, there are the three perfections of renunciation. By way of uprooting craving for requisites, limbs, and life, and determining the welfare and non-welfare of beings, there are the three perfections of wisdom.
Tương tự, ba sīla-pāramī (ba-la-mật giới) là do không vi phạm đối với ba loại đối tượng như con cái, vợ con, v.v.; ba nekkhamma-pāramī (ba-la-mật xuất ly) là do từ bỏ các đối tượng đó bằng cách đoạn trừ sự chấp trước; ba paññā-pāramī (ba-la-mật trí tuệ) là do quyết định lợi ích và bất lợi cho chúng sinh bằng cách nhổ tận gốc tham ái đối với vật dụng, bộ phận cơ thể và mạng sống.
Yathāvuttabhedānaṃ pariccāgādīnaṃ vāyamanavasena tisso vīriyapāramiyo, upakaraṇaṅgajīvitantarāyakarānaṃ khamanavasena tisso khantipāramiyo, upakaraṇaṅgajīvitahetu saccāpariccāgavasena tisso saccapāramiyo, dānādipāramiyo akuppādhiṭṭhānavaseneva samijjhantīti, upakaraṇādivināsepi acalādhiṭṭhānavasena tisso adhiṭṭhānapāramiyo, upakaraṇādiupaghātakesupi sattesu mettāya avijahanavasena tisso mettāpāramiyo, yathāvuttavatthuttayassa upakārāpakāresu sattasaṅkhāresu majjhattatāpaṭilābhavasena tisso upekkhāpāramiyoti evamādinā etāsaṃ vibhāgo veditabbāti.
The three perfections of energy through striving for the aforementioned divisions of giving and so on; the three perfections of patience through enduring dangers to one’s requisites, limbs, and life; the three perfections of truthfulness through not abandoning truth for the sake of requisites, limbs, and life; because the perfections such as giving are accomplished only through unshakable determination, the three perfections of determination through unshakable resolve even in the destruction of requisites and so on; the three perfections of loving-kindness through not abandoning loving-kindness even towards beings who harm one’s requisites and so on; the three perfections of equanimity through attaining neutrality towards helpful and harmful beings and formations with respect to the three aforementioned things. In this way and so on, the division of these should be understood.
Ba viriya-pāramī (ba-la-mật tinh tấn) là do nỗ lực thực hành các sự bố thí, v.v. đã được phân loại như trên; ba khanti-pāramī (ba-la-mật nhẫn nại) là do nhẫn nại đối với những gì gây trở ngại cho vật dụng, bộ phận cơ thể và mạng sống; ba sacca-pāramī (ba-la-mật chân thật) là do không từ bỏ sự thật vì vật dụng, bộ phận cơ thể và mạng sống, vì các pāramī như bố thí, v.v. được thành tựu chỉ bằng sự quyết tâm bất động; ba adhiṭṭhāna-pāramī (ba-la-mật quyết tâm) là do quyết tâm không lay chuyển ngay cả khi vật dụng, v.v. bị hủy hoại; ba mettā-pāramī (ba-la-mật từ bi) là do không từ bỏ tâm từ đối với ngay cả những chúng sinh gây hại cho vật dụng, v.v.; ba upekkhā-pāramī (ba-la-mật xả) là do đạt được sự trung lập đối với các chúng sinh trong việc làm lợi ích và gây hại cho ba loại đối tượng đã nói trên – như vậy, sự phân chia của chúng cần được hiểu theo cách này.
Ko saṅgahoti?
What is the grouping?
Sự thâu tóm là gì?
Ettha pana yathā etā vibhāgato tiṃsavidhāpi dānapāramiādibhāvato dasavidhā, evaṃ dānasīlakhantivīriyajhānapaññāsabhāvena chabbidhā.
Here, just as these perfections, though thirtyfold by division, are tenfold by being the perfection of giving and so on, so too they are sixfold by being of the nature of giving, virtue, patience, energy, jhāna, and wisdom.
Ở đây, cũng như chúng, dù có ba mươi loại theo sự phân chia, nhưng theo bản chất của dāna-pāramī, v.v., chúng có mười loại, thì cũng vậy, chúng có sáu loại theo bản chất của bố thí, giới, nhẫn nại, tinh tấn, thiền định và trí tuệ.
Etāsu hi nekkhammapāramī sīlapāramiyā saṅgahitā, tassā pabbajjābhāve, nīvaraṇavivekabhāve pana jhānapāramiyā kusaladhammabhāve chahipi saṅgahitā.
Among these, the perfection of renunciation is included in the perfection of virtue in its aspect of going forth; but in its aspect of seclusion from the hindrances, it is included in the perfection of jhāna; in its aspect as a wholesome state, it is included in all six.
Trong số đó, nekkhamma-pāramī được thâu tóm trong sīla-pāramī khi nó là sự xuất gia, nhưng khi nó là sự viễn ly các triền cái, thì nó được thâu tóm trong jhāna-pāramī, và khi nó là các thiện pháp, thì nó được thâu tóm trong cả sáu pāramī.
Saccapāramī sīlapāramiyā ekadeso eva vacīviratisaccapakkhe, ñāṇasaccapakkhe pana paññāpāramiyā saṅgahitā.
The perfection of truthfulness is a component of the perfection of virtue in the sense of truth as abstinence from wrong speech; but in the sense of truth as knowledge, it is included in the perfection of wisdom.
Sacca-pāramī chỉ là một phần của sīla-pāramī trong khía cạnh chân thật của sự kiêng cữ lời nói, nhưng trong khía cạnh chân thật của trí tuệ, nó được thâu tóm trong paññā-pāramī.
Mettāpārami jhānapāramiyā eva.
The perfection of loving-kindness is the perfection of jhāna itself.
Mettā-pāramī chỉ là jhāna-pāramī.
Upekkhāpāramī jhānapaññāpāramīhi.
The perfection of equanimity is included in the perfections of jhāna and wisdom.
Upekkhā-pāramī là jhāna-pāramī và paññā-pāramī.
Adhiṭṭhānapāramī sabbāhipi saṅgahitāti.
The perfection of determination is included in all of them.
Adhiṭṭhāna-pāramī được thâu tóm trong tất cả các pāramī.
Etesañca dānādīnaṃ channaṃ guṇānaṃ aññamaññasambandhānaṃ pañcadasayugalādīni pañcadasayugalādisādhakāni honti.
And of these six qualities, giving and so on, which are interrelated, the fifteen pairs and so on are what accomplish the fifteen pairs and so on.
Và trong số sáu phẩm chất bố thí, v.v. này, những cặp mười lăm, v.v. có mối liên hệ với nhau sẽ là những yếu tố thành tựu cho những cặp mười lăm, v.v.
Seyyathidaṃ – dānasīlayugalena parahitāhitānaṃ karaṇākaraṇayugalasiddhi, dānakhantiyugalena alobhādosayugalasiddhi, dānavīriyayugalena cāgasutayugalasiddhi, dānajhānayugalena kāmadosappahānayugalasiddhi.
That is to say: through the pair of giving and virtue, there is the accomplishment of the pair of doing and not doing what is beneficial and harmful to others; through the pair of giving and patience, the accomplishment of the pair of non-greed and non-hatred; through the pair of giving and energy, the accomplishment of the pair of generosity and learning; through the pair of giving and jhāna, the accomplishment of the pair of abandoning sensual desire and ill will.
Ví dụ: cặp bố thí và giới thành tựu cặp làm và không làm lợi ích và bất lợi cho người khác; cặp bố thí và nhẫn nại thành tựu cặp không tham và không sân; cặp bố thí và tinh tấn thành tựu cặp bố thí và học hỏi; cặp bố thí và thiền định thành tựu cặp đoạn trừ tham ái và sân hận.
Dānapaññāyugalena ariyayānadhurayugalasiddhi, sīlakhantidvayena payogāsayasuddhidvayasiddhi, sīlavīriyadvayena bhāvanādvayasiddhi, sīlajhānadvayena dussīlyapariyuṭṭhānappahānadvayasiddhi, sīlapaññādvayena dānadvayasiddhi, khantivīriyayugalena khamātejadvayasiddhi, khantijhānayugalena virodhānurodhappahānayugalasiddhi, khantipaññāyugalena suññatākhantipaṭivedhadukasiddhi, vīriyajhānadukena paggahāvikkhepadukasiddhi, vīriyapaññādukena saraṇadukasiddhi, jhānapaññādukena yānadukasiddhi, dānasīlakhantittikena lobhadosamohappahānattikasiddhi, dānasīlavīriyattikena bhogajīvitakāyasārādānattikasiddhi, dānasīlajhānattikena puññakiriyavatthuttikasiddhi, dānasīlapaññātikena āmisābhayadhammadānattikasiddhīti.
Through the pair of giving and wisdom, the accomplishment of the pair of yokes of the noble vehicle; through the dyad of virtue and patience, the accomplishment of the dyad of purity of conduct and intention; through the dyad of virtue and energy, the accomplishment of the dyad of development; through the dyad of virtue and jhāna, the accomplishment of the dyad of abandoning immorality and obsession; through the dyad of virtue and wisdom, the accomplishment of the dyad of giving; through the pair of patience and energy, the accomplishment of the dyad of forbearance and power; through the pair of patience and jhāna, the accomplishment of the pair of abandoning opposition and attachment; through the pair of patience and wisdom, the accomplishment of the pair of realization of emptiness and patience; through the dyad of energy and jhāna, the accomplishment of the dyad of exertion and non-distraction; through the dyad of energy and wisdom, the accomplishment of the dyad of refuge; through the dyad of jhāna and wisdom, the accomplishment of the dyad of vehicles; through the triad of giving, virtue, and patience, the accomplishment of the triad of abandoning greed, hatred, and delusion; through the triad of giving, virtue, and energy, the accomplishment of the triad of not taking as the essence one's possessions, life, and body; through the triad of giving, virtue, and jhāna, the accomplishment of the triad of grounds for meritorious action; through the triad of giving, virtue, and wisdom, the accomplishment of the triad of giving material things, safety, and the Dhamma.
Cặp bố thí và trí tuệ thành tựu cặp gánh nặng của thánh đạo; cặp giới và nhẫn nại thành tựu cặp thanh tịnh của nỗ lực và ý định; cặp giới và tinh tấn thành tựu cặp tu tập; cặp giới và thiền định thành tựu cặp đoạn trừ sự quấy nhiễu của giới bất tịnh; cặp giới và trí tuệ thành tựu cặp bố thí; cặp nhẫn nại và tinh tấn thành tựu cặp nhẫn nại và năng lực; cặp nhẫn nại và thiền định thành tựu cặp đoạn trừ sự chống đối và thuận theo; cặp nhẫn nại và trí tuệ thành tựu cặp thấu hiểu sự trống không và nhẫn nại; cặp tinh tấn và thiền định thành tựu cặp giữ gìn và không tán loạn; cặp tinh tấn và trí tuệ thành tựu cặp nương tựa; cặp thiền định và trí tuệ thành tựu cặp phương tiện; bộ ba bố thí, giới và nhẫn nại thành tựu bộ ba đoạn trừ tham, sân, si; bộ ba bố thí, giới và tinh tấn thành tựu bộ ba bố thí vật chất, mạng sống và thân; bộ ba bố thí, giới và thiền định thành tựu bộ ba căn bản tạo phước; bộ ba bố thí, giới và trí tuệ thành tựu bộ ba bố thí vật chất, vô úy và Chánh pháp.
Evaṃ itarehipi tikehi catukkādīhi ca yathāsambhavaṃ tikāni ca catukkādīni ca yojetabbāni.
In this way, with the other triads, tetrads, and so on, the triads, tetrads, and so on should be combined as is possible.
Tương tự, các bộ ba, bộ bốn, v.v. cũng cần được kết hợp với các bộ ba, bộ bốn, v.v. khác tùy theo khả năng.
Evaṃ chabbidhānampi pana imāsaṃ pāramīnaṃ catūhi adhiṭṭhānehi saṅgaho veditabbo.
Furthermore, the grouping of these sixfold perfections should be understood through the four determinations.
Sự thâu tóm của sáu pāramī này cần được hiểu bằng bốn adhiṭṭhāna (quyết tâm).
Sabbapāramīnaṃ samūhasaṅgahato hi cattāri adhiṭṭhānāni, seyyathidaṃ – saccādhiṭṭhānaṃ, cāgādhiṭṭhānaṃ, upasamādhiṭṭhānaṃ, paññādhiṭṭhānanti.
For, from the collective grouping of all the perfections, there are the four determinations, that is to say: the determination of truth, the determination of relinquishment, the determination of calm, and the determination of wisdom.
Vì sự thâu tóm tổng thể của tất cả các pāramī chính là bốn adhiṭṭhāna, đó là: sacca-adhiṭṭhāna (quyết tâm chân thật), cāga-adhiṭṭhāna (quyết tâm bố thí), upasama-adhiṭṭhāna (quyết tâm an tịnh), và paññā-adhiṭṭhāna (quyết tâm trí tuệ).
Tattha adhitiṭṭhati etena, ettha vā adhitiṭṭhati, adhiṭṭhānamattameva vā tanti adhiṭṭhānaṃ, saccañca taṃ adhiṭṭhānañca, saccassa vā adhiṭṭhānaṃ, saccaṃ adhiṭṭhānametassāti vā saccādhiṭṭhānaṃ.
Therein, one determines by means of this, or one determines in this, or it is simply determination, thus it is a determination. It is truth and it is a determination; or, it is the determination of truth; or, truth is its determination, thus it is the determination of truth.
Trong đó, cái mà người ta quyết tâm thông qua nó, hoặc nơi người ta quyết tâm, hoặc chỉ là sự quyết tâm, thì đó là adhiṭṭhāna. Cái là sự thật và là quyết tâm, hoặc quyết tâm của sự thật, hoặc sự thật là quyết tâm của nó, thì đó là sacca-adhiṭṭhāna.
Evaṃ sesesupi.
Likewise for the remaining ones.
Tương tự đối với các điều còn lại.
Tattha avisesato tāva lokuttaraguṇe katābhinīhārassa anukampitasabbasattassa mahāsattassa paṭiññānurūpaṃ sabbapāramipariggahato saccādhiṭṭhānaṃ.
Therein, in general, for the great being who has made his aspiration for the supramundane qualities and has compassion for all beings, the determination of truth is from the undertaking of all perfections in accordance with his vow.
Trong đó, trước hết, sacca-adhiṭṭhāna là sự bao gồm tất cả các pāramī phù hợp với lời nguyện của vị Đại Bồ-tát đã phát nguyện đối với các phẩm chất siêu thế và có lòng từ bi đối với tất cả chúng sinh.
Tāsaṃ paṭipakkhapariccāgato cāgādhiṭṭhānaṃ.
The determination of relinquishment is from the abandoning of their opposites.
Cāga-adhiṭṭhāna là sự từ bỏ các đối nghịch với chúng.
Sabbapāramitāguṇehi upasamato upasamādhiṭṭhānaṃ.
The determination of calm is from the calming by means of all the qualities of the perfections.
Upasama-adhiṭṭhāna là sự an tịnh bằng các phẩm chất pāramī.
Tehi eva parahitopāyakosallato paññādhiṭṭhānaṃ.
The determination of wisdom is from the skill in the means for the welfare of others through those same qualities.
Paññā-adhiṭṭhāna là sự khéo léo trong phương tiện lợi ích cho người khác bằng chính những phẩm chất đó.
Visesato pana yācakajanaṃ avisaṃvādetvā dassāmīti paṭijānanato paṭiññaṃ avisaṃvādetvā dānato dānaṃ avisaṃvādetvā anumodanato macchariyādipaṭipakkhapariccāgato deyyadhammapaṭiggāhakadānadeyyadhammakkhayesu lobhadosamohabhayavūpasamato yathārahaṃ yathākālaṃ yathāvidhānañca dānato paññuttarato ca kusaladhammānaṃ caturadhiṭṭhānapadaṭṭhānaṃ dānaṃ.
But in particular, giving is the basis for the four resolutions of wholesome states, from promising, “I will give without deceiving the supplicant,” from giving without breaking the promise, from rejoicing without deceiving regarding the gift, from relinquishing the opposing factors of stinginess and so on, from the calming of greed, hatred, delusion, and fear regarding the destruction of the gift, the recipient, the giving, and the thing to be given, from giving as is suitable, at the right time, and in the right way, and from its being preceded by wisdom.
Đặc biệt hơn, dāna (bố thí) là căn bản của bốn adhiṭṭhāna do không lừa dối những người cầu xin bằng cách hứa sẽ cho, do bố thí mà không lừa dối lời hứa, do tùy hỷ mà không lừa dối sự bố thí, do từ bỏ các đối nghịch như xan tham, v.v., do sự an tịnh tham, sân, si, sợ hãi khi vật được cho, người nhận và sự tiêu hao của vật bố thí, do bố thí một cách thích đáng, đúng lúc, đúng cách, và do sự vượt trội của trí tuệ trong các thiện pháp.
Tathā saṃvarasamādānassa avītikkamanato dussīlyapariccāgato duccaritavūpasamanato paññuttarato ca caturadhiṭṭhānapadaṭṭhānaṃ sīlaṃ.
Likewise, virtue is the basis for the four resolutions, from not transgressing the undertaking of restraint, from relinquishing immorality, from the calming of misconduct, and from its being preceded by wisdom.
Tương tự, sīla (giới) là căn bản của bốn adhiṭṭhāna do không vi phạm sự thọ trì giới, do từ bỏ giới bất tịnh, do an tịnh ác hạnh, và do sự vượt trội của trí tuệ.
Yathāpaṭiññaṃ khamanato, parāparādhavikappapariccāgato, kodhapariyuṭṭhānavūpasamanato, paññuttarato, ca caturadhiṭṭhānapadaṭṭhānā khanti.
Patience is the basis for the four resolutions, from enduring according to one's promise, from relinquishing the thought of others’ wrongdoing, from the calming of the arising of anger, and from its being preceded by wisdom.
Khanti (nhẫn nại) là căn bản của bốn adhiṭṭhāna do nhẫn nại theo lời đã hứa, do từ bỏ sự suy nghĩ về lỗi lầm của người khác, do an tịnh sự quấy nhiễu của sân hận, và do sự vượt trội của trí tuệ.
Paṭiññānurūpaṃ parahitakaraṇato, visadapariccāgato, akusalavūpasamanato, paññuttarato ca caturadhiṭṭhānapadaṭṭhānaṃ vīriyaṃ.
Energy is the basis for the four resolutions, from acting for the welfare of others in accordance with one's promise, from clear relinquishment, from the calming of the unwholesome, and from its being preceded by wisdom.
Viriya (tinh tấn) là căn bản của bốn adhiṭṭhāna do làm lợi ích cho người khác phù hợp với lời hứa, do từ bỏ sự không trong sạch, do an tịnh bất thiện pháp, và do sự vượt trội của trí tuệ.
Paṭiññānurūpaṃ lokahitānucintanato, nīvaraṇapariccāgato, cittavūpasamanato, paññuttarato ca caturadhiṭṭhānapadaṭṭhānaṃ jhānaṃ.
Jhāna is the basis for the four resolutions, from contemplating the welfare of the world in accordance with one's promise, from relinquishing the hindrances, from the calming of the mind, and from its being preceded by wisdom.
Jhāna (thiền định) là căn bản của bốn adhiṭṭhāna do suy tư về lợi ích thế gian phù hợp với lời hứa, do từ bỏ các triền cái, do an tịnh tâm, và do sự vượt trội của trí tuệ.
Yathāpaṭiññaṃ parahitūpāyakosallato, anupāyakiriyāpariccāgato, mohajapariḷāhavūpasamanato, sabbaññutāpaṭilābhato ca caturadhiṭṭhānapadaṭṭhānā paññā.
Wisdom is the basis for the four resolutions, from skill in the means for the welfare of others according to one's promise, from relinquishing action that is not a proper means, from the calming of the torment born of delusion, and from the attainment of omniscience.
Paññā (trí tuệ) là căn bản của bốn adhiṭṭhāna do khéo léo trong phương tiện lợi ích cho người khác phù hợp với lời hứa, do từ bỏ các hành động không phương tiện, do an tịnh sự phiền não do si mê, và do đạt được Nhất thiết trí.
Tattha ñeyyapaṭiññānuvidhānehi saccādhiṭṭhānaṃ.
Therein, the resolution of truth is through acting in accordance with what is to be known and promised.
Trong đó, sacca-adhiṭṭhāna là bằng sự tuân thủ các lời nguyện về những điều cần được biết.
Vatthukāmakilesakāmapariccāgehi cāgādhiṭṭhānaṃ.
The resolution of relinquishment is through the relinquishing of sensual objects and sensual defilements.
Cāga-adhiṭṭhāna là bằng sự từ bỏ dục vọng về vật chất và dục vọng về phiền não.
Dosadukkhavūpasamehi upasamādhiṭṭhānaṃ.
The resolution of calm is through the calming of hatred and suffering.
Upasama-adhiṭṭhāna là bằng sự an tịnh sân hận và khổ đau.
Anubodhapaṭivedhehi paññādhiṭṭhānaṃ.
The resolution of wisdom is through direct knowledge and penetration.
Paññā-adhiṭṭhāna là bằng sự giác ngộ và thấu hiểu.
Tividhasaccapariggahitaṃ dosattayavirodhi saccādhiṭṭhānaṃ.
The resolution of truth is encompassed by the three truths and is opposed to the three faults.
Sacca-adhiṭṭhāna là sự quyết tâm chân thật bao gồm ba loại chân thật, đối nghịch với ba loại phiền não.
Tividhacāgapariggahitaṃ dosattayavirodhi cāgādhiṭṭhānaṃ.
The resolution of relinquishment is encompassed by the three kinds of relinquishment and is opposed to the three faults.
Cāga-adhiṭṭhāna là sự quyết tâm bố thí bao gồm ba loại bố thí, đối nghịch với ba loại phiền não.
Tividhavūpasamapariggahitaṃ dosattayavirodhi upasamādhiṭṭhānaṃ.
The resolution of calm is encompassed by the three kinds of calming and is opposed to the three faults.
Nền tảng của sự an tịnh (upasamādhiṭṭhāna) được bao gồm bởi ba loại sự lắng dịu, chống lại ba loại lỗi lầm.
Tividhañāṇapariggahitaṃ dosattayavirodhi paññādhiṭṭhānaṃ.
The resolution of wisdom is encompassed by the three kinds of knowledge and is opposed to the three faults.
Nền tảng của trí tuệ (paññādhiṭṭhāna) được bao gồm bởi ba loại trí tuệ, chống lại ba loại lỗi lầm.
Saccādhiṭṭhānapariggahitāni cāgūpasamapaññādhiṭṭhānāni avisaṃvādanato paṭiññānuvidhānato ca, cāgādhiṭṭhānapariggahitāni saccūpasamapaññādhiṭṭhānāni paṭipakkhapariccāgato sabbapariccāgaphalattā ca, upasamādhiṭṭhānapariggahitāni saccacāgapaññādhiṭṭhānāni kilesapariḷāhavūpasamanato kāmūpasamanato kāmapariḷāhavūpasamanato ca, paññādhiṭṭhānapariggahitāni saccacāgūpasamādhiṭṭhānāni ñāṇapubbaṅgamato ñāṇānuparivattanato cāti evaṃ sabbāpi pāramiyo saccappabhāvitā cāgaparibyañjitā upasamopabrūhitā paññāparisuddhā.
The resolutions of relinquishment, calm, and wisdom are encompassed by the resolution of truth through not deceiving and through acting in accordance with one's promise; the resolutions of truth, calm, and wisdom are encompassed by the resolution of relinquishment through relinquishing opposing factors and because all relinquishment is its fruit; the resolutions of truth, relinquishment, and wisdom are encompassed by the resolution of calm through the calming of the torment of defilements, the calming of sensual pleasures, and the calming of the torment of sensual pleasures; and the resolutions of truth, relinquishment, and calm are encompassed by the resolution of wisdom through being preceded by knowledge and through following upon knowledge. Thus, all perfections are brought into being by truth, manifested by relinquishment, augmented by calm, and purified by wisdom.
Các nền tảng bố thí (cāga), an tịnh (upasama) và trí tuệ (paññā) được bao gồm bởi nền tảng chân thật (sacca) vì không sai lệch và phù hợp với lời hứa; các nền tảng chân thật (sacca), an tịnh (upasama) và trí tuệ (paññā) được bao gồm bởi nền tảng bố thí (cāga) vì sự từ bỏ đối nghịch và vì là quả của tất cả sự từ bỏ; các nền tảng chân thật (sacca), bố thí (cāga) và trí tuệ (paññā) được bao gồm bởi nền tảng an tịnh (upasama) vì làm lắng dịu sự phiền não của các kiết sử, làm lắng dịu các dục vọng và làm lắng dịu sự phiền não của dục vọng; các nền tảng chân thật (sacca), bố thí (cāga) và an tịnh (upasama) được bao gồm bởi nền tảng trí tuệ (paññā) vì trí tuệ đi trước và trí tuệ đi theo sau. Như vậy, tất cả các ba-la-mật đều được phát triển bởi chân thật, được thể hiện bởi bố thí, được tăng trưởng bởi an tịnh và được thanh tịnh bởi trí tuệ.
Saccañhi etāsaṃ janakahetu.
For truth is their generative cause.
Chân thật là nguyên nhân sinh khởi của chúng.
Cāgo pariggāhakahetu, upasamo parivuddhihetu, paññā pārisuddhihetu.
Relinquishment is the cause for their undertaking, calm is the cause for their growth, and wisdom is the cause for their purity.
Bố thí là nguyên nhân bao gồm, an tịnh là nguyên nhân tăng trưởng, trí tuệ là nguyên nhân thanh tịnh.
Tathā ādimhi saccādhiṭṭhānaṃ saccapaṭiññattā, majjhe cāgādhiṭṭhānaṃ katapaṇidhānassa parahitāya attapariccāgato.
Likewise, at the beginning is the resolution of truth, because of the vow of truth; in the middle is the resolution of relinquishment, because of the relinquishing of self for the welfare of others by one who has made the aspiration.
Cũng vậy, lúc ban đầu là nền tảng chân thật (saccādhiṭṭhāna) vì lời hứa chân thật; ở giữa là nền tảng bố thí (cāgādhiṭṭhāna) vì sự hy sinh bản thân vì lợi ích của người khác đối với lời nguyện đã lập.
Ante upasamādhiṭṭhānaṃ sabbūpasamapariyosānattā.
At the end is the resolution of calm, because it culminates in the calming of all things.
Cuối cùng là nền tảng an tịnh (upasamādhiṭṭhāna) vì sự kết thúc bằng sự an tịnh hoàn toàn.
Ādimajjhapariyosānesu paññādhiṭṭhānaṃ tasmiṃ sati sambhavato asati abhāvato yathāpaṭiññañca bhāvato.
In the beginning, middle, and end is the resolution of wisdom, because when it is present, they are possible, and when it is absent, they are not, and because they come to be according to the promise.
Nền tảng trí tuệ (paññādhiṭṭhāna) ở ban đầu, giữa và cuối vì nó tồn tại khi có trí tuệ, không tồn tại khi không có trí tuệ, và vì nó tồn tại đúng như lời đã hứa.
Tattha antimabhave bodhisattassa caturadhiṭṭhānaparipūraṇaṃ.
Therein is the fulfillment of the four resolutions for the Bodhisatta in his final existence.
Trong đó, sự viên mãn bốn nền tảng của Bồ-tát trong kiếp cuối cùng.
Paripuṇṇacaturadhiṭṭhānassa hi carimakabhavūpapattīti eke.
For some say that rebirth in the final existence occurs for one whose four resolutions are fulfilled.
Một số người nói rằng sự tái sinh vào kiếp cuối cùng là của người đã viên mãn bốn nền tảng.
Tatra hi gabbhokkantiṭhitiabhinikkhamanesu paññādhiṭṭhānasamudāgamena sato sampajāno saccādhiṭṭhānapāripūriyā sampatijāto uttarābhimukho sattapadavītihārena gantvā sabbā disā oloketvā saccānuparivattinā vacasā – ‘‘aggohamasmi lokassa, jeṭṭhohamasmi lokassa, seṭṭhohamasmi lokassā’’ti (dī. ni. 2.31; ma. ni. 3.207) tikkhattuṃ sīhanādaṃ nadi.
There, through the arising of the resolution of wisdom during conception, gestation, and birth, being mindful and fully aware, through the fulfillment of the resolution of truth, he was born, and facing north, he walked seven steps, and having looked in all directions, he uttered a lion’s roar three times with a voice that followed upon truth: “I am the foremost in the world, I am the eldest in the world, I am the best in the world.”
Trong kiếp đó, khi nhập thai, an trụ và xuất gia, với sự phát sinh của nền tảng trí tuệ (paññādhiṭṭhāna), vị ấy có chánh niệm và tỉnh giác; với sự viên mãn của nền tảng chân thật (saccādhiṭṭhāna), vị ấy đã hứa nguyện, quay mặt về phía Bắc, đi bảy bước, nhìn khắp các phương, và với lời nói phù hợp với chân thật, đã ba lần rống tiếng sư tử rằng: “Ta là bậc tối thượng của thế gian, ta là bậc cao cả nhất của thế gian, ta là bậc tối thắng của thế gian.”
Dutiye ṭhāne abhisambodhiyaṃ caturadhiṭṭhānaṃ paripuṇṇanti keci.
Some say that at the second stage, at the supreme awakening, the four resolutions are fulfilled.
Một số người khác nói rằng bốn nền tảng được viên mãn ở giai đoạn thứ hai, tức là khi đạt được Chánh Đẳng Giác.
Tattha hi yathāpaṭiññaṃ saccādhiṭṭhānasamudāgamena catunnaṃ ariyasaccānaṃ abhisamayo, tato hi saccādhiṭṭhānaṃ paripuṇṇaṃ.
For there, through the undertaking of the resolution of truth as pledged, there is the direct realization of the Four Noble Truths; hence, the resolution of truth is fulfilled.
Trong đó, với sự phát sinh của nền tảng chân thật (saccādhiṭṭhāna) đúng như lời đã hứa, là sự chứng ngộ Tứ Diệu Đế; do đó, nền tảng chân thật được viên mãn.
Cāgādhiṭṭhānasamudāgamena sabbakilesūpakkilesapariccāgo, tato hi cāgādhiṭṭhānaṃ paripuṇṇaṃ.
Through the undertaking of the resolution of relinquishment, there is the relinquishment of all defilements and corruptions; hence, the resolution of relinquishment is fulfilled.
Với sự phát sinh của nền tảng bố thí (cāgādhiṭṭhāna), là sự từ bỏ tất cả các kiết sử và phiền não phụ; do đó, nền tảng bố thí được viên mãn.
Upasamādhiṭṭhānasamudāgamena paramūpasamappatti, tato hi upasamādhiṭṭhānaṃ paripuṇṇaṃ.
Through the undertaking of the resolution of calm, there is the attainment of supreme calm; hence, the resolution of calm is fulfilled.
Với sự phát sinh của nền tảng an tịnh (upasamādhiṭṭhāna), là sự đạt đến an tịnh tối thượng; do đó, nền tảng an tịnh được viên mãn.
Paññādhiṭṭhānasamudāgamena anāvaraṇañāṇapaṭilābho, tato hi paññādhiṭṭhānaṃ paripuṇṇanti.
Through the undertaking of the resolution of wisdom, there is the acquisition of unobstructed knowledge; hence, the resolution of wisdom is fulfilled.
Với sự phát sinh của nền tảng trí tuệ (paññādhiṭṭhāna), là sự đạt được trí tuệ vô ngại; do đó, nền tảng trí tuệ được viên mãn.
Taṃ asiddhaṃ, abhisambodhiyāpi paramatthabhāvato.
That is not established, because the supreme awakening is also of ultimate reality.
Điều đó không đúng, vì ngay cả sự Chánh Đẳng Giác cũng là một thực tại tối thượng.
Tatiye ṭhāne dhammacakkappavattane caturadhiṭṭhānaṃ paripuṇṇanti aññe.
Others say that at the third stage, at the turning of the Wheel of Dhamma, the four resolutions are fulfilled.
Những người khác nói rằng ở giai đoạn thứ ba, tức là khi chuyển Pháp luân, bốn nền tảng được viên mãn.
Tattha hi saccādhiṭṭhānasamudāgatassa dvādasahi ākārehi ariyasaccadesanāya saccādhiṭṭhānaṃ paripuṇṇaṃ.
For there, for one who has undertaken the resolution of truth, through the teaching of the Noble Truths in twelve aspects, the resolution of truth is fulfilled.
Trong đó, đối với người đã phát sinh nền tảng chân thật (saccādhiṭṭhāna), việc thuyết giảng Tứ Diệu Đế với mười hai phương diện làm cho nền tảng chân thật được viên mãn.
Cāgādhiṭṭhānasamudāgatassa saddhammamahāyāgakaraṇena cāgādhiṭṭhānaṃ paripuṇṇaṃ.
For one who has undertaken the resolution of relinquishment, through the making of the great sacrifice of the good Dhamma, the resolution of relinquishment is fulfilled.
Đối với người đã phát sinh nền tảng bố thí (cāgādhiṭṭhāna), việc thực hiện đại thí Pháp làm cho nền tảng bố thí được viên mãn.
Upasamādhiṭṭhānasamudāgatassa sayaṃ upasantassa paresaṃ upasamanena upasamādhiṭṭhānaṃ paripuṇṇaṃ.
For one who has undertaken the resolution of calm, being calmed himself, through the calming of others, the resolution of calm is fulfilled.
Đối với người đã phát sinh nền tảng an tịnh (upasamādhiṭṭhāna), việc tự mình an tịnh và làm cho người khác an tịnh làm cho nền tảng an tịnh được viên mãn.
Paññādhiṭṭhānasamudāgatassa veneyyānaṃ āsayādiparijānanena paññādhiṭṭhānaṃ paripuṇṇanti.
For one who has undertaken the resolution of wisdom, through the thorough understanding of the dispositions and so on of those to be trained, the resolution of wisdom is fulfilled.
Đối với người đã phát sinh nền tảng trí tuệ (paññādhiṭṭhāna), việc thấu hiểu khuynh hướng của những người có thể giáo hóa làm cho nền tảng trí tuệ được viên mãn.
Tadapi asiddhaṃ, apariyositattā buddhakiccassa.
That too is not established, because the Buddha's duty was not yet finished.
Điều đó cũng không đúng, vì Phật sự chưa hoàn tất.
Catutthe ṭhāne parinibbāne caturadhiṭṭhānaṃ paripuṇṇanti apare.
Still others say that at the fourth stage, at the final Nibbāna, the four resolutions are fulfilled.
Những người khác nói rằng ở giai đoạn thứ tư, tức là khi nhập Niết-bàn, bốn nền tảng được viên mãn.
Tatra hi parinibbutattā paramatthasaccasampattiyā saccādhiṭṭhānaṃ paripuṇṇaṃ.
For there, being finally unbound, through the attainment of the ultimate truth, the resolution of truth is fulfilled.
Trong đó, do đã nhập Niết-bàn, với sự thành tựu chân thật tối thượng, nền tảng chân thật được viên mãn.
Sabbūpadhipaṭinissaggena cāgādhiṭṭhānaṃ paripuṇṇaṃ.
Through the complete letting go of all substrates of existence, the resolution of relinquishment is fulfilled.
Với sự từ bỏ tất cả mọi chấp thủ, nền tảng bố thí được viên mãn.
Sabbasaṅkhārūpasamena upasamādhiṭṭhānaṃ paripuṇṇaṃ.
Through the complete calming of all formations, the resolution of calm is fulfilled.
Với sự an tịnh của tất cả các hành, nền tảng an tịnh được viên mãn.
Paññāpayojanapariniṭṭhānena paññādhiṭṭhānaṃ paripuṇṇanti.
Through the final completion of the purpose of wisdom, the resolution of wisdom is fulfilled.
Với sự hoàn thành mục đích của trí tuệ, nền tảng trí tuệ được viên mãn.
Tatra mahāpurisassa visesena mettākhette abhijātiyaṃ saccādhiṭṭhānasamudāgatassa saccādhiṭṭhānaparipūraṇamabhibyattaṃ, visesena karuṇākhette abhisambodhiyaṃ paññādhiṭṭhānasamudāgatassa paññādhiṭṭhānaparipūraṇamabhibyattaṃ, visesena muditākhette dhammacakkappavattane cāgādhiṭṭhānasamudāgatassa cāgādhiṭṭhānaparipūraṇamabhibyattaṃ, visesena upekkhākhette parinibbāne upasamādhiṭṭhānasamudāgatassa upasamādhiṭṭhānaparipūraṇamabhibyattanti daṭṭhabbaṃ.
Therein, it should be seen that for the Great Being, especially in the field of loving-kindness at his noble birth, the fulfillment of the resolution of truth, undertaken as the resolution of truth, was manifested; especially in the field of compassion at the supreme awakening, the fulfillment of the resolution of wisdom, undertaken as the resolution of wisdom, was manifested; especially in the field of appreciative joy at the turning of the Wheel of Dhamma, the fulfillment of the resolution of relinquishment, undertaken as the resolution of relinquishment, was manifested; especially in the field of equanimity at the final Nibbāna, the fulfillment of the resolution of calm, undertaken as the resolution of calm, was manifested.
Trong đó, cần phải hiểu rằng đối với bậc Đại sĩ, sự viên mãn nền tảng chân thật (saccādhiṭṭhāna) được biểu lộ rõ ràng khi tái sinh trong lĩnh vực từ bi (mettākkhette); sự viên mãn nền tảng trí tuệ (paññādhiṭṭhāna) được biểu lộ rõ ràng khi đạt đến Chánh Đẳng Giác trong lĩnh vực bi mẫn (karuṇākhette); sự viên mãn nền tảng bố thí (cāgādhiṭṭhāna) được biểu lộ rõ ràng khi chuyển Pháp luân trong lĩnh vực hoan hỷ (muditākhette); sự viên mãn nền tảng an tịnh (upasamādhiṭṭhāna) được biểu lộ rõ ràng khi nhập Niết-bàn trong lĩnh vực xả (upekkhākhette).
Tatra saccādhiṭṭhānasamudāgatassa saṃvāsena sīlaṃ veditabbaṃ.
Therein, for one who has undertaken the resolution of truth, virtue is to be known through living together.
Trong đó, giới (sīla) cần được biết qua sự chung sống với người đã phát sinh nền tảng chân thật (saccādhiṭṭhāna).
Cāgādhiṭṭhānasamudāgatassa saṃvohārena soceyyaṃ veditabbaṃ.
For one who has undertaken the resolution of relinquishment, purity is to be known through dealings.
Sự thanh tịnh (soceyya) cần được biết qua cách cư xử với người đã phát sinh nền tảng bố thí (cāgādhiṭṭhāna).
Upasamādhiṭṭhānasamudāgatassa āpadāsu thāmo veditabbo.
For one who has undertaken the resolution of calm, fortitude is to be known in misfortunes.
Sự kiên cường (thāmo) cần được biết qua những lúc nguy khốn của người đã phát sinh nền tảng an tịnh (upasamādhiṭṭhāna).
Paññādhiṭṭhānasamudāgatassa sākacchāya paññā veditabbā.
For one who has undertaken the resolution of wisdom, wisdom is to be known through discussion.
Trí tuệ (paññā) cần được biết qua sự đàm luận với người đã phát sinh nền tảng trí tuệ (paññādhiṭṭhāna).
Evaṃ sīlājīvacittadiṭṭhivisuddhiyo veditabbā.
Thus, the purities of virtue, livelihood, mind, and view are to be known.
Như vậy, sự thanh tịnh về giới, sinh kế, tâm và kiến cần được biết.
Tathā saccādhiṭṭhānasamudāgamena dosāgatiṃ na gacchati avisaṃvādanato.
Likewise, through the undertaking of the resolution of truth, one does not go the wrong way through hatred, because of not speaking falsely.
Cũng vậy, với sự phát sinh của nền tảng chân thật (saccādhiṭṭhāna), người ấy không đi theo con đường sai lầm của sự thù ghét vì không sai lệch.
Cāgādhiṭṭhānasamudāgamena lobhāgatiṃ na gacchati anabhisaṅgato.
Through the undertaking of the resolution of relinquishment, one does not go the wrong way through greed, because of non-attachment.
Với sự phát sinh của nền tảng bố thí (cāgādhiṭṭhāna), người ấy không đi theo con đường sai lầm của sự tham lam vì không chấp trước.
Upasamādhiṭṭhānasamudāgamena bhayāgatiṃ na gacchati anaparādhato.
Through the undertaking of the resolution of calm, one does not go the wrong way through fear, because of being blameless.
Với sự phát sinh của nền tảng an tịnh (upasamādhiṭṭhāna), người ấy không đi theo con đường sai lầm của sự sợ hãi vì không có lỗi lầm.
Paññādhiṭṭhānasamudāgamena mohāgatiṃ na gacchati yathā bhūtāvabodhato.
Through the undertaking of the resolution of wisdom, one does not go the wrong way through delusion, because of understanding things as they really are.
Với sự phát sinh của nền tảng trí tuệ (paññādhiṭṭhāna), người ấy không đi theo con đường sai lầm của sự si mê vì thấu hiểu đúng như thực tính.
Tathā paṭhamena aduṭṭho adhivāseti, dutiyena aluddho paṭisevati, tatiyena abhīto parivajjeti, catutthena asammūḷho vinodeti.
Likewise, with the first, one endures without ill will; with the second, one partakes without greed; with the third, one avoids without fear; with the fourth, one dispels without confusion.
Cũng vậy, với cái thứ nhất, người không thù hận nhẫn nhục; với cái thứ hai, người không tham lam thọ dụng; với cái thứ ba, người không sợ hãi tránh xa; với cái thứ tư, người không si mê loại bỏ.
Paṭhamena nekkhammasukhappatti, itarehi pavivekaupasamasambodhisukhappattiyo hontīti daṭṭhabbā.
With the first, there is the attainment of the happiness of renunciation; with the others, it should be seen, there are the attainments of the happiness of seclusion, calm, and awakening.
Với cái thứ nhất, đạt được hạnh phúc xuất ly; với những cái còn lại, đạt được hạnh phúc độc cư, an tịnh và giác ngộ.
Tathā vivekajapītisukhasamādhijapītisukhaapītijakāyasukhasatipārisuddhija- upekkhāsukhappattiyo etehi catūhi yathākkamaṃ honti.
Likewise, the attainments of happiness born of seclusion accompanied by rapture, happiness born of concentration accompanied by rapture, bodily happiness free from rapture, and happiness of equanimity born of the purity of mindfulness, arise from these four in respective order.
Cũng vậy, với bốn nền tảng này, lần lượt đạt được hạnh phúc hỷ lạc do độc cư sinh, hạnh phúc hỷ lạc do định sinh, hạnh phúc thân lạc không hỷ, và hạnh phúc xả do tâm thanh tịnh sinh.
Evamanekaguṇānubandhehi catūhi adhiṭṭhānehi sabbapāramisamūhasaṅgaho veditabbo.
Thus, the inclusion of the entire collection of all perfections by the four resolutions, which are associated with numerous qualities, should be understood.
Như vậy, cần phải hiểu rằng sự tập hợp tất cả các ba-la-mật được bao gồm bởi bốn nền tảng với nhiều phẩm chất khác nhau.
Yathā ca catūhi adhiṭṭhānehi sabbapāramisaṅgaho, evaṃ karuṇāpaññāhipīti daṭṭhabbaṃ.
And just as there is the inclusion of all perfections by the four resolutions, so too, it should be understood, is it by compassion and wisdom.
Và cũng cần phải hiểu rằng sự tập hợp tất cả các ba-la-mật bởi bốn nền tảng cũng giống như bởi từ bi và trí tuệ.
Sabbopi hi bodhisambhāro karuṇāpaññāhi saṅgahito.
For all the requisites for Awakening are included by compassion and wisdom.
Thật vậy, tất cả các tư lương giác ngộ đều được bao gồm bởi từ bi và trí tuệ.
Karuṇāpaññāpariggahitā hi dānādiguṇā mahābodhisambhārā bhavanti buddhattasiddhipariyosānāti.
For when embraced by compassion and wisdom, the qualities of giving and so on become great requisites for Awakening, culminating in the attainment of Buddhahood.
Các phẩm chất như bố thí được bao gồm bởi từ bi và trí tuệ trở thành các tư lương giác ngộ vĩ đại, cuối cùng dẫn đến sự thành tựu Phật quả.
Evametāsaṃ saṅgaho veditabbo.
Thus their inclusion should be known.
Như vậy, cần phải biết sự tập hợp của chúng.
Ko sampādanūpāyoti?
What is the means of accomplishment?
Phương pháp thành tựu là gì?
Sakalassāpi puññādisambhārassa sammāsambodhiṃ uddissa anavasesasambharaṇaṃ avekallakāritāyogena, tattha ca sakkaccakāritā ādarabahumānayogena, sātaccakāritā nirantarayogena, cirakālādiyogo ca antarā avosānāpajjanenāti.
It is the complete accumulation of all requisites of merit and so on for the sake of perfect self-awakening, through the practice of acting without deficiency; and therein, the practice of acting respectfully through the application of care and great esteem, the practice of acting continuously through uninterrupted application, and the application for a long time by not giving up in the middle.
Đó là sự tích lũy không sót tất cả các tư lương công đức v.v. nhằm mục đích Chánh Đẳng Giác, bằng cách hành động không thiếu sót; và trong đó, sự hành động cẩn thận bằng sự tôn trọng và kính trọng, sự hành động liên tục bằng sự không gián đoạn, và sự hành động trong thời gian dài v.v. bằng cách không dừng lại giữa chừng.
Taṃ panassa kālaparimāṇaṃ parato āvi bhavissati.
But the measure of its time will become clear later.
Thời gian của điều đó sẽ được tiết lộ sau.
Iti caturaṅgayogo etāsaṃ pāramīnaṃ sampādanūpāyo.
Thus, the fourfold application is the means of accomplishing these perfections.
Như vậy, sự kết hợp bốn yếu tố này là phương pháp thành tựu các ba-la-mật.
Tathā mahāsattena bodhāya paṭipajjantena sammāsambodhāya buddhānaṃ puretarameva attā niyyātetabbo – ‘‘imāhaṃ attabhāvaṃ buddhānaṃ niyyātemī’’ti.
Likewise, the great being, while practicing for Awakening, should surrender his very self to the Buddhas for the sake of perfect self-awakening, thinking: "I surrender this personality to the Buddhas."
Cũng vậy, khi bậc Đại sĩ thực hành để giác ngộ, trước khi thành tựu Chánh Đẳng Giác, vị ấy phải hiến dâng bản thân cho các vị Phật – “Tôi hiến dâng thân này cho các vị Phật.”
Taṃtaṃpariggahavatthuñca paṭilābhato puretarameva dānamukhe nissajjitabbaṃ.
And whatever object of possession is acquired should be renounced by way of giving even before its acquisition.
Và các vật sở hữu phải được bố thí trước khi thọ nhận.
‘‘Yaṃ kiñci mayhaṃ uppajjanakaṃ jīvitaparikkhārajātaṃ, sabbaṃ taṃ sati yācake dassāmi, tesaṃ pana dinnāvasesaṃ eva mayā paribhuñjitabba’’nti.
"Whatever kind of life-requisite arises for me, I will give it all if there is a petitioner; what remains after having been given to them, that alone should be used by me."
“Bất cứ vật dụng sinh hoạt nào phát sinh cho tôi, tôi sẽ trao tất cả cho người cầu xin, và tôi chỉ thọ dụng phần còn lại sau khi đã bố thí cho họ.”
Evaṃ hissa sammadeva pariccāgāya kate cittābhisaṅkhāre yaṃ uppajjati pariggahavatthu aviññāṇakaṃ saviññāṇakaṃ vā, tattha ye ime pubbe dāne akataparicayo, pariggahavatthussa parittabhāvo, uḷāramanuññatā, parikkhayacintāti cattāro dānavinibandhā, tesu yadā mahābodhisattassa saṃvijjamānesu deyyadhammesu paccupaṭṭhite ca yācakajane dāne cittaṃ na pakkhandati na kamati.
When he has thus rightly made the mental determination for relinquishment, whatever object of possession, inanimate or animate, arises for him, therein, these are the four hindrances to giving: lack of previous practice in giving, the smallness of the object of possession, its magnificence and desirability, and the thought of its depletion. When, for the great bodhisatta, these are present, and petitioners are at hand for the almsfood that is available, his mind does not incline to giving, it does not become pliant.
Như vậy, khi tâm ý đã được chuẩn bị sẵn sàng để bố thí một cách đúng đắn, thì bất cứ vật sở hữu nào phát sinh, dù là vô tri hay hữu tri, thì khi có những vật đáng bố thí và có người cầu xin, tâm của bậc Đại Bồ-tát không hướng đến hay không tiến tới sự bố thí, đó là bốn chướng ngại của bố thí: những người chưa từng thực hành bố thí trước đây, sự ít ỏi của vật sở hữu, sự cao quý và đáng yêu của vật sở hữu, và ý nghĩ về sự hao mòn.
Tena niṭṭhamettha gantabbaṃ ‘‘addhāhaṃ dāne pubbe akataparicayo, tena me etarahi dātukamyatā citte na saṇṭhātī’’ti.
By this, he should come to the conclusion: "Surely, I have no previous practice in giving, therefore the desire to give does not now arise in my mind."
Do đó, cần phải kết luận rằng: "Chắc chắn ta đã không quen thuộc với việc bố thí trong quá khứ, vì vậy bây giờ ý muốn bố thí không hiện hữu trong tâm ta."
So evaṃ me ito paraṃ dānābhirataṃ cittaṃ bhavissati, handāhaṃ ito paṭṭhāya dānaṃ dassāmi, nanu mayā paṭikacceva pariggahavatthu yācakānaṃ pariccattanti dānaṃ deti muttacāgo payatapāṇī vosaggarato yācayogo dānasaṃvibhāgarato.
He thinks, "Thus, from now on, my mind will delight in giving. Come, from now on I will give. Surely, I have already relinquished my possessions to petitioners from the very beginning," and so he gives, with open-handed generosity, with clean hands, delighting in relinquishment, open to requests, delighting in giving and sharing.
Người ấy nghĩ: "Như vậy, từ nay trở đi tâm ta sẽ hoan hỷ trong bố thí. Nào, từ bây giờ ta sẽ thực hành bố thí. Chẳng phải ta đã từ bỏ những vật sở hữu cho những người cầu xin từ trước rồi sao?" Với tâm buông xả, tay thanh tịnh, hoan hỷ xả bỏ, sẵn sàng cho người cầu xin, người ấy thực hành bố thí, hoan hỷ chia sẻ.
Evaṃ mahāsattassa paṭhamo dānavinibandho hato hoti vihato samucchinno.
Thus, the great being's first hindrance to giving is struck down, destroyed, and uprooted.
Như vậy, chướng ngại bố thí thứ nhất của vị Đại Bồ Tát đã bị diệt trừ, bị loại bỏ, bị nhổ tận gốc.
Tathā mahāsatto deyyadhammassa parittabhāve sati vekalle ca iti paṭisañcikkhati – ‘‘ahaṃ kho pubbe adānasīlatāya etarahi evaṃ paccayavikalo jāto, tasmā idāni mayā parittena vā hīnena vā yathāladdhena deyyadhammena attānaṃ pīḷetvāpi dānameva dātabbaṃ, yenāhaṃ āyatimpi dānapāramiṃ matthakaṃ pāpessāmī’’ti.
Likewise, when the almsfood is small and deficient, the great being reflects thus: "Indeed, due to my lack of generosity in the past, I am now so destitute of resources. Therefore, even if it is small or inferior, I must give whatever almsfood I have obtained, even if I have to afflict myself, so that in the future I may bring the perfection of giving to its consummation."
Tương tự, khi vật cúng dường ít ỏi và thiếu thốn, vị Đại Bồ Tát quán xét như sau: "Chắc chắn ta đã không có thói quen bố thí trong quá khứ, vì vậy bây giờ ta mới thiếu thốn các vật dụng như thế. Do đó, bây giờ ta phải bố thí, dù là ít ỏi hay thấp kém, dù là những gì ta có được, thậm chí phải tự ép mình, để ta có thể hoàn thành Ba-la-mật bố thí trong tương lai."
So itarītarena taṃ dānaṃ deti muttacāgo payatapāṇī vosaggarato yācayogo dānasaṃvibhāgarato.
So, one way or another, he gives that gift, with open-handed generosity, with clean hands, delighting in relinquishment, open to requests, delighting in giving and sharing.
Người ấy thực hành bố thí dù là vật tầm thường, với tâm buông xả, tay thanh tịnh, hoan hỷ xả bỏ, sẵn sàng cho người cầu xin, hoan hỷ chia sẻ.
Evaṃ mahāsattassa dutiyo dānavinibandho hato hoti vihato samucchinno.
Thus, the great being's second hindrance to giving is struck down, destroyed, and uprooted.
Như vậy, chướng ngại bố thí thứ hai của vị Đại Bồ Tát đã bị diệt trừ, bị loại bỏ, bị nhổ tận gốc.
Tathā mahāsatto deyyadhammassa uḷāramanuññatāya adātukamyatācitte uppajjamāne iti paṭisañcikkhati – ‘‘nanu tayā sappurisa uḷāratamā sabbaseṭṭhā sammāsambodhi abhipatthitā, tasmā tadatthaṃ tayā uḷāramanuññe eva deyyadhamme dātuṃ yuttarūpa’’nti.
Likewise, when a mind unwilling to give arises due to the magnificence and desirability of the almsfood, the great being reflects thus: "Good man, have you not aspired for the most magnificent, the supreme perfect self-awakening? Therefore, for that purpose, it is proper for you to give magnificent and desirable almsfood."
Tương tự, khi ý muốn không bố thí khởi lên trong tâm vị Đại Bồ Tát vì vật cúng dường cao quý và đáng ưa thích, người ấy quán xét như sau: "Này thiện nam tử, chẳng phải ngươi đã mong cầu Chánh Đẳng Chánh Giác, điều cao quý nhất, tối thượng nhất sao? Do đó, vì mục đích ấy, ngươi nên bố thí những vật cúng dường cao quý và đáng ưa thích."
So uḷāraṃ manuññañca deti muttacāgo payatapāṇī vossaggarato yācayogo dānasaṃvibhāgarato.
So he gives what is magnificent and desirable, with open-handed generosity, with clean hands, delighting in relinquishment, open to requests, delighting in giving and sharing.
Người ấy thực hành bố thí những vật cao quý và đáng ưa thích, với tâm buông xả, tay thanh tịnh, hoan hỷ xả bỏ, sẵn sàng cho người cầu xin, hoan hỷ chia sẻ.
Evaṃ mahāpurisassa tatiyo dānavinibandho hato hoti vihato samucchinno.
Thus, the great man's third hindrance to giving is struck down, destroyed, and uprooted.
Như vậy, chướng ngại bố thí thứ ba của vị Đại nhân đã bị diệt trừ, bị loại bỏ, bị nhổ tận gốc.
Tathā mahāsatto dānaṃ dento yadā deyyadhammassa parikkhayaṃ passati, so iti paṭisañcikkhati – ‘‘ayaṃ kho bhogānaṃ sabhāvo, yadidaṃ khayadhammatā vayadhammatā ca.
Likewise, when the great being, while giving a gift, sees the depletion of the almsfood, he reflects thus: "This is indeed the nature of possessions, that is, the state of being subject to destruction and the state of being subject to decay.
Tương tự, khi vị Đại Bồ Tát thực hành bố thí và thấy sự hao mòn của vật cúng dường, người ấy quán xét như sau: "Đây là bản chất của tài sản, tức là sự tiêu hoại và suy tàn.
Api ca me pubbe tādisassa dānassa akatattā evaṃ bhogānaṃ parikkhayo dissati, handāhaṃ yathāladdhena deyyadhammena parittena vā vipulena vā dānameva dadeyyaṃ, yenāhaṃ āyatiṃ dānapāramiyā matthakaṃ pāpuṇissāmī’’ti.
Moreover, it is because I did not give such a gift in the past that this depletion of possessions is seen. Come, with whatever almsfood I have obtained, be it little or much, I should just give, so that in the future I will reach the consummation of the perfection of giving."
Hơn nữa, sự hao mòn tài sản này xuất hiện vì ta đã không thực hành bố thí như vậy trong quá khứ. Nào, ta hãy bố thí những gì ta có được, dù ít ỏi hay nhiều, để ta có thể đạt đến đỉnh cao của Ba-la-mật bố thí trong tương lai."
So yathāladdhena dānaṃ deti muttacāgo payatapāṇī vosaggarato yācayogo dānasaṃvibhāgarato.
He gives a gift with whatever has been obtained, with open-handed generosity, with hands ready, delighting in relinquishment, fit to be asked from, delighting in the sharing of gifts.
Người ấy thực hành bố thí những gì mình có được, với tâm buông xả, tay thanh tịnh, hoan hỷ xả bỏ, sẵn sàng cho người cầu xin, hoan hỷ chia sẻ.
Evaṃ mahāsattassa catuttho dānavinibandho hato hoti vihato samucchinno.
Thus, for the great being, the fourth bond of giving is struck, destroyed, and eradicated.
Như vậy, chướng ngại bố thí thứ tư của vị Đại Bồ Tát đã bị diệt trừ, bị loại bỏ, bị nhổ tận gốc.
Evaṃ ye ye dānapāramiyā vinibandhabhūtā anatthā, tesaṃ tesaṃ yathārahaṃ paccavekkhitvā paṭivinodanaṃ upāyo.
Thus, for whatever detriments have become bonds for the perfection of giving, the method is to dispel them by reflecting on each one appropriately.
Như vậy, những chướng ngại nào là nguyên nhân của sự bất lợi đối với Ba-la-mật bố thí, thì phương tiện để quán xét và loại bỏ chúng một cách thích đáng.
Yathā ca dānapāramiyā, evaṃ sīlapāramiādīsupi daṭṭhabbaṃ.
And as for the perfection of giving, so too should it be understood for the perfections of virtue and so on.
Và như đối với Ba-la-mật bố thí, thì cũng nên hiểu tương tự đối với Ba-la-mật giới, v.v.
Api ca yaṃ mahāsattassa buddhānaṃ attasanniyyātanaṃ, taṃ sammadeva sabbapāramīnaṃ sampādanūpāyo.
Furthermore, the great being’s dedication of himself to the Buddhas is truly a means for accomplishing all the perfections.
Hơn nữa, sự hiến dâng tự ngã của vị Đại Bồ Tát cho các Đức Phật chính là phương tiện để hoàn thành tất cả các Ba-la-mật một cách hoàn hảo.
Buddhānañhi attānaṃ niyyātetvā ṭhito mahāpuriso tattha tattha bodhisambhārapāripūriyā ghaṭento vāyamanto sarīrassa sukhūpakaraṇānañca upacchedakesu dussahesupi kicchesu durabhisambhavesupi sattasaṅkhārasamupanītesu anatthesu tibbesu pāṇaharesu ‘‘ayaṃ mayā attabhāvo buddhānaṃ pariccatto, yaṃ vā taṃ vā ettha hotū’’ti taṃnimittaṃ na kampati na vedhati, īsakampi aññathattaṃ na gacchati, kusalārambhe aññadatthu acalādhiṭṭhānova hoti, evaṃ attasanniyyātanampi etāsaṃ sampādanūpāyo.
For a great person who stands having dedicated himself to the Buddhas, while striving and making an effort here and there for the fulfillment of the requisites of enlightenment, does not tremble or waver on account of it when faced with detriments brought about by beings and conditions—even in unbearable hardships and difficulties that are destructive to the body and its comforts, and in severe, life-threatening situations—thinking, “This personality has been given up by me for the Buddhas; let whatever may be, happen to it.” Instead, he does not undergo even the slightest alteration, but rather becomes one of unshakable resolve in his wholesome undertakings. Thus, the dedication of oneself is also a means for accomplishing these perfections.
Vì vị Đại nhân đã hiến dâng tự ngã cho các Đức Phật, khi người ấy nỗ lực và cố gắng hoàn thành các yếu tố giác ngộ ở mọi nơi, thì ngay cả trong những khó khăn gian khổ, những tai họa khó vượt qua, những bất lợi do nghiệp của chúng sinh mang lại, những hiểm nguy đến tính mạng, người ấy cũng không hề dao động, không hề run sợ, không hề thay đổi dù chỉ một chút, với ý nghĩ: "Thân này ta đã hiến dâng cho các Đức Phật, bất cứ điều gì xảy ra ở đây thì cứ để nó xảy ra." Ngược lại, người ấy trở nên kiên định trong việc khởi sự các thiện pháp. Như vậy, sự hiến dâng tự ngã cũng là phương tiện để hoàn thành những điều này.
Api ca samāsato katābhinīhārassa attani sinehassa parisosanaṃ paresu ca sinehassa parivaḍḍhanaṃ etāsaṃ sampādanūpāyo.
Furthermore, in brief, the drying up of affection for oneself and the cultivation of affection for others is the means for accomplishing these perfections.
Hơn nữa, tóm lại, đối với người đã phát nguyện, việc làm khô cạn tình ái đối với tự ngã và tăng trưởng tình ái đối với người khác chính là phương tiện để hoàn thành những điều này.
Sammāsambodhisamadhigamāya hi katamahāpaṇidhānassa mahāsattassa yāthāvato parijānanena sabbesu dhammesu anupalittassa attani sineho parikkhayaṃ pariyādānaṃ gacchati, mahākaruṇāsamāsevanena pana piyaputte viya sabbasatte sampassamānassa tesu mettākaruṇāsineho parivaḍḍhati, tato ca taṃtadavatthānurūpaṃ attaparasantānesu lobhadosamohavigamena vidūrīkatamacchariyādibodhisambhārapaṭipakkho mahāpuriso dānapiyavacanaatthacariyāsamānattatāsaṅkhātehi catūhi saṅgahavatthūhi caturadhiṭṭhānānugatehi accantaṃ janassa saṅgahakaraṇena upari yānattaye avatāraṇaṃ paripācanañca karoti.
For a great being who has made the great resolution to attain perfect self-enlightenment, affection for himself goes to destruction and exhaustion through properly understanding that he is unsullied by all dhammas. But through the cultivation of great compassion, seeing all beings as a dear son, his affection of loving-kindness and compassion for them grows. Then, by removing greed, hatred, and delusion from his own and others’ continuities of being in a manner appropriate to each situation, the great person, having distanced himself from the opponents of the requisites of enlightenment such as stinginess, brings about the gathering, leading, and maturing of people in the three vehicles above through the four bases of sympathy—namely giving, endearing speech, beneficial conduct, and impartiality—which are accompanied by the four resolutions.
Vì đối với vị Đại Bồ Tát đã phát đại nguyện để đạt đến Chánh Đẳng Chánh Giác, do sự hiểu biết chân thật về tất cả các pháp mà không bị nhiễm ô, tình ái đối với tự ngã sẽ tiêu diệt và chấm dứt. Nhưng do tu tập đại bi, khi nhìn thấy tất cả chúng sinh như con trai yêu quý của mình, tình ái từ bi đối với họ tăng trưởng. Từ đó, vị Đại nhân ấy, với sự diệt trừ tham, sân, si trong dòng tâm thức của mình và người khác tùy theo từng hoàn cảnh, đã loại bỏ xa những chướng ngại đối với các yếu tố giác ngộ như keo kiệt, v.v., và bằng cách làm lợi ích chúng sinh một cách tuyệt đối thông qua bốn pháp nhiếp sự (bố thí, ái ngữ, lợi hành, đồng sự) được hỗ trợ bởi bốn sự quyết định, người ấy dẫn dắt và làm chín muồi chúng sinh trên ba thừa cao hơn.
Mahāsattānañhi mahākaruṇā mahāpaññā ca dānena alaṅkatā, dānaṃ piyavacanena, piyavacanaṃ atthacariyāya, atthacariyā samānattatāya alaṅkatā saṅgahitā ca.
For great beings, great compassion and great wisdom are adorned by giving, giving by endearing speech, endearing speech by beneficial conduct, and beneficial conduct by impartiality, and are thus held together.
Đại bi và đại trí của các vị Đại Bồ Tát được trang hoàng bằng bố thí; bố thí được trang hoàng bằng ái ngữ; ái ngữ bằng lợi hành; lợi hành được trang hoàng và hỗ trợ bằng đồng sự.
Tesaṃ sabbepi satte attanā nibbisese katvā bodhisambhāresu paṭipajjantānaṃ sabbattha samānasukhadukkhatāya samānattatāya siddhi.
For them, who treat all beings as non-different from themselves while practicing the requisites of enlightenment, the accomplishment of impartiality comes through having the same happiness and suffering in all circumstances.
Đối với những vị ấy, khi thực hành các yếu tố giác ngộ bằng cách xem tất cả chúng sinh không khác gì mình, thì sự thành tựu của đồng sự là do sự đồng nhất trong khổ và lạc ở mọi nơi.
Buddhabhūtānampi ca teheva catūhi saṅgahavatthūhi caturadhiṭṭhānaparipūritābhivuddhehi janassa accantikasaṅgahakaraṇena abhivinayanaṃ sijjhati.
And for those who have become Buddhas, the training of people is accomplished by the ultimate gathering of them through those same four bases of sympathy, which have been fulfilled and augmented by the four resolutions.
Ngay cả đối với các Đức Phật, sự dẫn dắt chúng sinh cũng thành tựu bằng cách làm lợi ích tuyệt đối chúng sinh thông qua bốn pháp nhiếp sự ấy, được hoàn thành và phát triển bởi bốn sự quyết định.
Dānañhi sammāsambuddhānaṃ cāgādhiṭṭhānena paripūritābhivuddhaṃ, piyavacanaṃ saccādhiṭṭhānena, atthacariyā paññādhiṭṭhānena, samānattatā upasamādhiṭṭhānena paripūritābhivuddhā.
For the Perfectly Self-Enlightened Ones, giving is fulfilled and augmented by the resolution of relinquishment, endearing speech by the resolution of truth, beneficial conduct by the resolution of wisdom, and impartiality by the resolution of calm.
Bố thí của các Đức Chánh Đẳng Chánh Giác được hoàn thành và phát triển bởi sự quyết định buông xả; ái ngữ bằng sự quyết định chân thật; lợi hành bằng sự quyết định trí tuệ; đồng sự được hoàn thành và phát triển bằng sự quyết định an tịnh.
Tathāgatānañhi sabbasāvakapaccekabuddhehi samānattatā parinibbāne.
For the Tathāgatas, impartiality with all the disciples and paccekabuddhas is in parinibbāna.
Sự đồng nhất của các Đức Như Lai với tất cả các đệ tử và Độc Giác Phật là ở sự Niết Bàn.
Tatra hi nesaṃ avisesato ekībhāvo.
For there, their state of oneness is without difference.
Ở đó, không có sự khác biệt giữa họ, mà là sự hợp nhất.
Tenevāha ‘‘natthi vimuttiyā nānatta’’nti.
Therefore it was said: “There is no diversity in liberation.”
Vì lẽ đó mà có câu: "Không có sự khác biệt trong giải thoát."
Honti cettha –
And here there are these verses:
Và ở đây có những câu:
Kittakena kālena sampādananti?
In how much time is accomplishment?
Trong bao lâu thì hoàn thành?
Heṭṭhimena tāva paricchedena cattāri asaṅkhyeyyāni mahākappānaṃ satasahassañca, majjhimena aṭṭha asaṅkhyeyyāni mahākappānaṃ satasahassañca, uparimena pana soḷasa asaṅkhyeyyāni mahākappānaṃ satasahassañca.
At the minimum level, four incalculables and one hundred thousand great aeons; at the middle level, eight incalculables and one hundred thousand great aeons; and at the highest level, sixteen incalculables and one hundred thousand great aeons.
Theo phân loại thấp nhất thì là bốn a-tăng-kỳ và một trăm ngàn đại kiếp; theo phân loại trung bình thì là tám a-tăng-kỳ và một trăm ngàn đại kiếp; còn theo phân loại cao nhất thì là mười sáu a-tăng-kỳ và một trăm ngàn đại kiếp.
Ete ca bhedā yathākkamaṃ paññādhikasaddhādhikavīriyādhikavasena ñātabbā.
And these distinctions should be known respectively by way of one excelling in wisdom, one excelling in faith, and one excelling in energy.
Những sự phân biệt này cần được hiểu theo thứ tự là trí tuệ trội hơn, tín tâm trội hơn, và tinh tấn trội hơn.
Paññādhikānañhi saddhā mandā hoti paññā tikkhā, saddhādhikānaṃ paññā majjhimā hoti, vīriyādhikānaṃ paññā mandā, paññānubhāvena ca sammāsambodhi adhigantabbāti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
For indeed, for those excelling in wisdom, faith is weak and wisdom is sharp; for those excelling in faith, wisdom is moderate; for those excelling in energy, wisdom is weak. And it is said in the commentary that perfect self-enlightenment is to be attained by the power of wisdom.
Vì đối với những người có trí tuệ trội hơn, tín tâm yếu kém nhưng trí tuệ sắc bén; đối với những người có tín tâm trội hơn, trí tuệ trung bình; đối với những người có tinh tấn trội hơn, trí tuệ yếu kém. Và Chánh Đẳng Chánh Giác phải đạt được bằng năng lực của trí tuệ, như đã nói trong Aṭṭhakathā.
Apare pana ‘‘vīriyassa tikkhamajjhimamudubhāvena bodhisattānaṃ ayaṃ kālavibhāgo’’ti vadanti.
But others say, “This division of time for bodhisattas is due to the sharp, moderate, and dull nature of their energy.”
Những người khác lại nói: "Sự phân chia thời gian này của các vị Bồ Tát là do sự sắc bén, trung bình và yếu kém của tinh tấn."
Avisesena pana vimuttiparipācanīyānaṃ dhammānaṃ tikkhamajjhimamudubhāvena yathāvuttakālabhedena bodhisambhārā tesaṃ pāripūriṃ gacchantīti tayopete kālabhedā yuttātipi vadanti.
But some also say that, in general, it is through the sharp, moderate, and dull nature of the qualities that lead to the ripening of liberation that their accumulations for enlightenment reach fulfillment with the aforesaid time-distinctions; thus, these three time-distinctions are fitting.
Tuy nhiên, một số người khác lại nói rằng: "Sự phân chia thời gian như đã nói trên là hợp lý, vì các yếu tố giác ngộ của họ được hoàn thành tùy theo sự sắc bén, trung bình và yếu kém của các pháp làm chín muồi giải thoát một cách không phân biệt."
Evaṃ tividhā hi bodhisattā abhinīhārakkhaṇe bhavanti ugghahaṭitaññūvipañcitaññūneyyabhedena.
For at the moment of making the aspiration, bodhisattas are of three kinds, distinguished as the ugghaṭitaññū, the vipañcitaññū, and the neyya.
Như vậy, có ba loại Bồ Tát vào thời điểm phát nguyện: loại Ngộ Đạo Nhanh, loại Giải Thích Mới Hiểu, và loại Cần Học Hỏi.
Tesu yo ugghaṭitaññū, so sammāsambuddhassa sammukhā catuppadikaṃ gāthaṃ suṇanto gāthāya tatiyapade apariyosite eva chahi abhiññāhi saha paṭisambhidāhi arahattaṃ adhigantuṃ samatthūpanissayo hoti, sace sāvakabodhiyaṃ adhimutto siyā.
Among them, the ugghaṭitaññū is one who, upon hearing a four-lined stanza from a Perfectly Self-Enlightened One, has the supporting condition with the capacity to attain arahatship together with the six supernormal knowledges and the analytical knowledges even before the third line of the stanza is finished, if he were resolved on the enlightenment of a disciple.
Trong số đó, người Ngộ Đạo Nhanh, khi nghe một bài kệ bốn câu từ Đức Chánh Đẳng Chánh Giác, có đủ duyên căn để đạt A-la-hán với sáu thắng trí và các phân tích ngữ (Paṭisambhidā) ngay cả khi câu thứ ba của bài kệ chưa kết thúc, nếu người ấy hướng đến quả vị Thanh Văn Giác.
Tayopete vinā kālabhedena katābhinīhāro buddhānaṃ santike laddhabyākaraṇā ca anukkamena pāramiyo paripūrentā yathākkamaṃ yathāvuttabhedena kālena sammāsambodhiṃ pāpuṇanti.
These three, having made their aspiration without the time-distinctions and having received the prediction in the presence of Buddhas, and gradually fulfilling the perfections, respectively attain perfect self-enlightenment in the time distinguished as stated above.
Cả ba loại Bồ Tát này, đã phát nguyện mà không phân biệt thời gian, và đã nhận được lời thọ ký từ các Đức Phật, tuần tự hoàn thành các Ba-la-mật và đạt đến Chánh Đẳng Chánh Giác trong thời gian đã nói trên, tùy theo từng loại.
Tesu tesu pana kālabhedesu aparipuṇṇesu te te mahāsattā divase divase vessantaradānasadisaṃ mahādānaṃ dentāpi tadanurūpe sīlādisabbapāramidhamme ācinantāpi pañca mahāpariccāge pariccajantāpi ñātatthacariyā lokatthacariyā buddhatthacariyā paramakoṭiṃ pāpentāpi antarā ca sammāsambuddhā bhavissantīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
However, before these respective time-distinctions are complete, even if those great beings were to give a great gift each day comparable to Vessantara’s gift, even if they were to accumulate all the perfection-qualities such as virtue that are in accordance with it, even if they were to make the five great relinquishments, even if they were to bring to the highest point the conduct for the welfare of relatives, the conduct for the welfare of the world, and the conduct for the welfare of Buddhahood, there is no possibility that they will become Perfectly Self-Enlightened Ones in the interim.
Tuy nhiên, trong những thời kỳ khác nhau chưa viên mãn đó, các vị Đại Bồ Tát kia, dù mỗi ngày bố thí đại thí như thí của Vessantara, dù tích lũy các pháp Ba-la-mật như giới tương ứng, dù từ bỏ năm đại thí xả, dù đưa đến tột cùng hạnh lợi ích quyến thuộc, hạnh lợi ích thế gian, hạnh lợi ích chư Phật, cũng không thể trở thành Chư Phật Chánh Đẳng Chánh Giác giữa chừng. Điều này là không thể.
Kasmā?
Why is that?
Vì sao?
Ñāṇassa aparipaccanato buddhakārakadhammānaṃ apariniṭṭhānato.
Because their knowledge has not fully ripened, and because the qualities that make a Buddha are not yet completed.
Vì trí tuệ chưa chín muồi, vì các pháp tạo Phật chưa được hoàn thành.
Paricchinnakālanipphāditaṃ viya hi sassaṃ yathāvuttakālaparicchedena parinipphāditā sammāsambodhi tadanantarā sabbussāhena vāyamantenāpi na sakkā adhigantunti pāramipāripūri yathāvuttakālavisesena sampajjatīti veditabbaṃ.
For just as a crop is produced within a defined period, so perfect self-enlightenment is accomplished through the time-limitations as stated above; it cannot be attained immediately after that, even by striving with all one's effort. Thus, it should be understood that the fulfillment of the perfections is accomplished through the specific time-distinctions as stated above.
Giống như mùa màng được thu hoạch trong thời gian đã định, Chánh Đẳng Chánh Giác cũng được hoàn thành trong thời gian đã định như đã nói. Sau thời gian đó, dù cố gắng hết sức cũng không thể đạt được. Vì vậy, cần phải biết rằng sự viên mãn Ba-la-mật thành tựu theo thời gian đặc biệt đã nói.
Evaṃ saṃvaṇṇitā ānisaṃsā.
Thus are the benefits described.
Những lợi ích được ca ngợi như vậy.
Ye ca ‘‘sato sampajāno, ānanda, bodhisatto tusitā kāyā cavitvā mātukucchiṃ okkamatī’’tiādinā (ma. ni. 3.200; dī. ni. 2.17) soḷasa acchariyabbhutadhammappakārā, ye ca ‘‘sītaṃ byapagataṃ hoti, uṇhañca upasammatī’’tiādinā (bu. vaṃ. 2.83) ‘‘jāyamāne kho, sāriputta, bodhisatte ayaṃ dasasahassī lokadhātu saṅkampati sampakampati sampavedhatī’’tiādinā (ma. ni. 3.201; dī. ni. 2.32) ca dvattiṃsa pubbanimittappakārā, ye vā panaññepi bodhisattānaṃ adhippāyasamijjhanaṃ kammādīsu vasībhāvoti evamādayo tattha tattha jātakabuddhavaṃsādīsu dassitākārā ānisaṃsā, te sabbepi etāsaṃ ānisaṃsā.
And those sixteen kinds of wonderful and marvellous phenomena, beginning with “Mindful and fully aware, Ānanda, the bodhisatta passes away from the Tusita heaven and descends into his mother’s womb”; and those thirty-two kinds of portents, beginning with “The cold departs, and the heat is allayed” and “When the bodhisatta is being born, Sāriputta, this ten-thousand-world-system shakes, quakes, and trembles”; and whatever other benefits are shown in various places in the Jātakas, the Buddhavaṃsa, and so on, such as the fulfillment of the bodhisattas’ intentions and their mastery over kamma and so forth—all these are the benefits of these pāramīs.
Và mười sáu loại pháp kỳ diệu phi thường, như “Này Ānanda, Bồ Tát có niệm và tỉnh giác, từ cõi trời Tusita giáng xuống, nhập vào thai mẹ”, v.v… và ba mươi hai loại điềm báo trước, như “Này Sāriputta, khi Bồ Tát đản sanh, mười ngàn thế giới này chấn động, rung chuyển, lay động”, v.v… và các lợi ích khác như sự thành tựu ý nguyện của Bồ Tát, sự thành tựu các năng lực trong nghiệp, v.v… những điều được trình bày trong các kinh Jātaka và Buddhavaṃsa, v.v… tất cả những điều này đều là lợi ích của các Ba-la-mật.
Tathā yathānidassitabhedā alobhādosādiguṇayugalādayo cāti veditabbā.
Likewise, the pairs of qualities such as non-greed and non-hatred, with their divisions as indicated, should also be understood as such.
Cũng như các cặp phẩm chất như vô tham, vô sân, v.v… được trình bày như đã dẫn, cũng cần được hiểu là lợi ích.
Api ca yasmā bodhisatto abhinīhārato paṭṭhāya sabbasattānaṃ pitusamo hoti hitesitāya, dakkhiṇeyyako garu bhāvanīyo paramañca puññakkhettaṃ hoti guṇavisesayogena.
Furthermore, because the bodhisatta, from the time of his resolution onwards, is like a father to all beings in his wish for their welfare, he is worthy of offerings, venerable, and to be revered; and through his connection with special qualities, he becomes a supreme field of merit.
Hơn nữa, vì từ khi phát nguyện cho đến về sau, Bồ Tát như cha của tất cả chúng sanh vì lòng mong muốn lợi ích, là bậc đáng được cúng dường, đáng được tôn kính, đáng được tu tập, và là ruộng phước tối thượng vì có những phẩm chất đặc biệt.
Yebhuyyena ca manussānaṃ piyo hoti, amanussānaṃ piyo hoti, devatāhi anupālīyati, mettākaruṇāparibhāvitasantānatāya vāḷamigādīhi ca anabhibhavanīyo hoti, yasmiṃ yasmiñca sattanikāye paccājāyati, tasmiṃ tasmiṃ uḷārena vaṇṇena uḷārena yasena uḷārena sukhena uḷārena balena uḷārena ādhipateyyena aññe satte abhibhavati puññavisesayogato.
For the most part, he is dear to human beings and dear to non-human beings, and he is protected by devas. Because his mind is pervaded by loving-kindness and compassion, he is unconquerable by beasts of prey and so on. And in whatever class of beings he is reborn, he surpasses other beings with his magnificent appearance, magnificent fame, magnificent happiness, magnificent power, and magnificent sovereignty, due to his connection with special merit.
Phần lớn, Ngài được loài người yêu mến, được phi nhân yêu mến, được chư thiên bảo hộ, và vì tâm Ngài được thấm nhuần từ bi, nên không bị các loài thú dữ, v.v… quấy nhiễu. Trong bất cứ chủng loại chúng sanh nào Ngài tái sanh, Ngài đều vượt trội hơn các chúng sanh khác về sắc đẹp, danh tiếng, hạnh phúc, sức mạnh, và quyền uy nhờ vào những phước báu đặc biệt.
Appābādho hoti appātaṅko, suvisuddhā cassa saddhā hoti suvisadā, suvisuddhaṃ vīriyaṃ, satisamādhipaññā suvisadā, mandakileso hoti mandadaratho mandapariḷāho, kilesānaṃ mandabhāveneva suvaco hoti padakkhiṇaggāhī, khamo hoti sorato, sakhilo hoti paṭisanthārakusalo, akkodhano hoti anupanāhī, amakkhī hoti apaḷāsī, anissukī hoti amaccharī, asaṭho hoti amāyāvī, athaddho hoti anatimānī, asāraddho hoti appamatto, parato upatāpasaho hoti paresaṃ anupatāpī, yasmiñca gāmakhette paṭivasati, tattha sattānaṃ bhayādayo upaddavā yebhuyyena anuppannā nuppajjanti, uppannā ca vūpasammanti, yesu ca apāyesu uppajjati, na tattha pacurajano viya dukkhena adhimattaṃ pīḷīyati, bhiyyosomattāya saṃvegamāpajjati.
He has few illnesses and few afflictions. His faith is utterly pure and very clear. His energy is utterly pure; his mindfulness, concentration, and wisdom are very clear. He has few defilements, little distress, and little torment. Precisely because of the scarcity of his defilements, he is easy to admonish and receptive to instruction. He is patient and gentle, amiable and skilled in courteous speech. He is not given to anger or resentment, not contemptuous or insolent, not envious or miserly, not deceitful or fraudulent, not obstinate or arrogant, not agitated but diligent. He is able to endure affliction from others and does not afflict others. In whatever village or region he resides, dangers and other calamities for the beings there mostly do not arise if they have not yet arisen, and they subside if they have arisen. And in whichever of the lower realms he is born, he is not excessively afflicted by suffering like the majority of beings there, but rather attains a great degree of joy and urgency.
Ngài ít bệnh tật, ít đau khổ; niềm tin của Ngài rất thanh tịnh và rõ ràng; tinh tấn của Ngài rất thanh tịnh; niệm, định, tuệ của Ngài rất rõ ràng; phiền não của Ngài ít, sự lo âu ít, sự nung đốt ít. Vì phiền não ít nên Ngài dễ dạy, dễ chấp nhận điều thiện; Ngài kiên nhẫn, hiền hòa; Ngài thân thiện, khéo léo trong việc giao tiếp; Ngài không sân hận, không ôm hận; Ngài không che giấu lỗi lầm, không khinh miệt; Ngài không đố kỵ, không keo kiệt; Ngài không gian xảo, không lừa dối; Ngài không cứng nhắc, không kiêu mạn; Ngài không phóng dật, không lơ đễnh; Ngài chịu đựng được sự quấy nhiễu từ người khác, và không quấy nhiễu người khác. Trong bất cứ làng mạc, khu vực nào Ngài cư ngụ, những tai họa như sợ hãi, v.v… đối với chúng sanh ở đó phần lớn không phát sinh, hoặc nếu đã phát sinh thì sẽ lắng dịu. Trong những cõi khổ mà Ngài tái sanh, Ngài không bị khổ đau quá mức như đa số mọi người, mà càng tăng thêm sự xúc động.
Tasmā mahāpurisassa yathārahaṃ tasmiṃ tasmiṃ bhave labbhamānā ete sattānaṃ pitusamatādakkhiṇeyyatādayo guṇavisesā ānisaṃsāti veditabbā.
Therefore, these special qualities attainable by the Great Being in each respective existence as is fitting, such as being like a father to beings and being worthy of offerings, should be understood as the benefits.
Vì vậy, những phẩm chất đặc biệt như sự như cha của chúng sanh, đáng được cúng dường, v.v… mà bậc Đại nhân đạt được trong mỗi kiếp tương ứng, cần được hiểu là lợi ích.
Tathā āyusampadā rūpasampadā kulasampadā issariyasampadā ādeyyavacanatā mahānubhāvatāti etepi mahāpurisassa pāramīnaṃ ānisaṃsāti veditabbā.
Likewise, accomplishment in lifespan, accomplishment in form, accomplishment in lineage, accomplishment in sovereignty, authoritativeness of speech, and great power—these too should be understood as the benefits of the Great Being’s pāramīs.
Cũng vậy, sự thành tựu về tuổi thọ, sự thành tựu về sắc đẹp, sự thành tựu về gia thế, sự thành tựu về quyền lực, lời nói đáng tin cậy, và uy lực lớn lao, những điều này cũng cần được hiểu là lợi ích của các Ba-la-mật của bậc Đại nhân.
Tattha āyusampadā nāma tassaṃ tassaṃ upapattiyaṃ dīghāyukatā ciraṭṭhitikatā, tāya yathāraddhāni kusalasamādānāni pariyosāpeti, bahuñca kusalaṃ upacinoti.
Therein, accomplishment in lifespan means having a long life and longevity in each particular rebirth. Through this, he brings to completion the wholesome undertakings he has begun and accumulates much merit.
Trong đó, sự thành tựu về tuổi thọ có nghĩa là sống lâu, tồn tại lâu dài trong mỗi lần tái sanh. Nhờ đó, Ngài hoàn thành những việc thiện đã bắt đầu và tích lũy nhiều thiện nghiệp.
Rūpasampadā nāma abhirūpatā dassanīyatā pāsādikatā, tāya rūpappamāṇānaṃ sattānaṃ pasādāvaho hoti sambhāvanīyo.
Accomplishment in form means being handsome, good-looking, and graceful. Through this, he inspires confidence in and is esteemed by beings who judge by physical appearance.
Sự thành tựu về sắc đẹp có nghĩa là đẹp đẽ, dễ nhìn, đáng kính. Nhờ đó, Ngài được chúng sanh yêu thích và kính trọng vì vẻ đẹp của mình.
Kulasampadā nāma uḷāresu kulesu abhinibbatti, tāya jātimadādimadamattānampi upasaṅkamanīyo hoti payirupāsanīyo, tena te nibbisevane karoti.
Accomplishment in lineage means being born into eminent families. Through this, he is approachable and fit to be attended upon even by those intoxicated with pride in birth and so on, and through this, he makes them refrain from evil.
Sự thành tựu về gia thế có nghĩa là tái sanh vào gia đình cao quý. Nhờ đó, Ngài được những người say sưa vì dòng dõi, v.v… đến gần và phục vụ, khiến họ từ bỏ những điều đó.
Issariyasampadā nāma mahāvibhavatā mahesakkhatā mahāparivāratā ca, tāhi saṅgaṇhitabbe catūhi saṅgahavatthūhi saṅgaṇhituṃ, niggahetabbe dhammena niggahetuñca samattho hoti.
Accomplishment in sovereignty means having great wealth, great authority, and a great retinue. Through these, he is capable of gathering together those who should be gathered by means of the four bases of sympathy, and of righteously restraining those who should be restrained.
Sự thành tựu về quyền lực có nghĩa là có tài sản lớn, uy thế lớn, và quyến thuộc đông đảo. Nhờ đó, Ngài có khả năng tập hợp những người cần được tập hợp bằng bốn phương tiện nhiếp hóa, và chế ngự những người cần được chế ngự bằng chánh pháp.
Ādeyyavacanatā nāma saddheyyatā paccayikatā, tāya sattānaṃ pamāṇabhūto hoti, alaṅghanīyā cassa āṇā hoti.
Authoritativeness of speech means being trustworthy and credible. Through this, he becomes a standard for beings, and his command is inviolable.
Lời nói đáng tin cậy có nghĩa là đáng tin cậy, đáng tin tưởng. Nhờ đó, Ngài trở thành tiêu chuẩn cho chúng sanh, và mệnh lệnh của Ngài không thể bị vượt qua.
Mahānubhāvatā nāma ānubhāvamahantatā, tāya parehi na abhibhūyati, sayameva pana pare aññadatthu abhibhavati dhammena samena yathābhūtaguṇehi ca, evamete āyusampadādayo mahāpurisassa pāramīnaṃ ānisaṃsā, sayañca aparimāṇassa puññasambhārassa parivuḍḍhihetubhūtā yānattaye sattānaṃ avatāraṇassa paripācanassa ca kāraṇabhūtāti veditabbā.
Great power means greatness of power. By it, one is not overcome by others; indeed, one oneself overcomes others righteously, impartially, and with qualities as they really are. Thus, these accomplishments of long life and so on are the benefits of the Great Being's pāramīs, and they themselves are a cause for the growth of an immeasurable accumulation of merit, and should be understood as the reason for the entry and maturation of beings in the three vehicles.
Uy lực lớn lao có nghĩa là uy lực vĩ đại. Nhờ đó, Ngài không bị người khác áp bức, mà chính Ngài áp bức người khác bằng chánh pháp, bằng sự bình đẳng và bằng những phẩm chất chân thật. Như vậy, những điều như sự thành tựu về tuổi thọ, v.v… là lợi ích của các Ba-la-mật của bậc Đại nhân, và tự thân chúng là nguyên nhân làm tăng trưởng vô lượng phước báu, là nguyên nhân đưa chúng sanh vào và làm chín muồi trong ba thừa.
Kiṃ phalanti?
What is the fruit?
Kết quả là gì?
Samāsato tāva sammāsambuddhabhāvo etāsaṃ phalaṃ, vitthārato pana dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇaasītianubyañjanabyāmappabhādianekaguṇagaṇasamujjalarūpakāyasampatti- adhiṭṭhānasabalacatuvesārajjachaasādhāraṇañāṇaaṭṭhārasāveṇika- buddhadhammappabhutianantāparimāṇa guṇasamudayopasobhinī dhammakāyasirī.
In brief, the state of a Perfectly Enlightened Buddha is their fruit. In detail, however, it is the accomplishment of the physical body, resplendent with the collection of many qualities such as the thirty-two marks of a Great Man, the eighty minor characteristics, and the fathom-wide aura; and the splendor of the dhammakāya, adorned with the arising of infinite and immeasurable qualities such as the powers of resolution, the four fearlessnesses, the six uncommon knowledges, the eighteen unique qualities of a Buddha, and so on.
Nói tóm lại, Chánh Đẳng Chánh Giác là kết quả của các Ba-la-mật. Nói rộng ra, đó là sự thành tựu về sắc thân rạng rỡ với vô số phẩm chất như ba mươi hai tướng đại nhân, tám mươi tướng tùy hình, hào quang một tầm, v.v… và sự vinh quang của pháp thân được trang hoàng bởi vô lượng vô biên phẩm chất như năng lực quyết định, bốn vô sở úy, sáu trí tuệ bất cộng, mười tám Phật pháp bất cộng, v.v…
Yāvatā pana buddhaguṇā ye anekehipi kappehi sammāsambuddhenāpi vācāya pariyosāpetuṃ na sakkā, idametāsaṃ phalaṃ.
Furthermore, whatever qualities of a Buddha there are, which even a Perfectly Enlightened Buddha cannot finish describing in speech even over many aeons—this is their fruit.
Tất cả những phẩm chất của Đức Phật mà ngay cả Đức Phật Chánh Đẳng Chánh Giác cũng không thể nói hết bằng lời trong vô số kiếp, đó chính là kết quả của các Ba-la-mật này.
Vuttañcetaṃ –
And this has been said:
Điều này đã được nói:
Tatrāyaṃ saṅkhepattho – yvāyaṃ sabbasaṃkilesamūlabhāvato sabbānatthavidhāyakanti kosajjaṃ bhayato tappaṭipakkhato catūhi yogehi anupaddavabhāvasādhanato vīriyārambhañca khemato disvā adhisīlasikkhādisampādanavasena vīriyassa ārambho sammappadhānānuyogo, tattha yaṃ sammadeva niyojana, ‘‘āraddhavīriyā hothā’’ti, esā buddhānaṃ bhagavantānaṃ anusāsanī anusiṭṭhi ovādoti.
Herein, this is the summary meaning: Having seen laziness—which brings about all misfortune because it is the root of all defilements—as a danger, and the instigation of energy as security because it accomplishes a state free from the four troubles through its opposite, that which is the instigation of energy by way of accomplishing the training in higher virtue and so on, the application of right striving, the proper enjoining therein, “be ones who have instigated energy,” this is the instruction, the exhortation of the Blessed Buddhas.
Trong đó, ý nghĩa tóm tắt là: sự lười biếng là căn nguyên của mọi phiền não, gây ra mọi bất lợi, nên đó là mối nguy hiểm; còn sự tinh tấn, nhờ đối lập với sự lười biếng, giúp đạt được trạng thái không bị quấy nhiễu thông qua bốn nỗ lực, nên đó là sự an ổn. Nhận thấy điều này, sự khởi đầu tinh tấn, tức là sự thực hành chánh tinh tấn (sammappadhānānuyoga), là để hoàn thành giới học (adhisīlasikkhā) và các học pháp khác. Việc khuyến khích đúng đắn trong đó, tức là “Hãy tinh tấn!”, đó là lời giáo huấn, lời khuyên của chư Phật, chư Thế Tôn.
Sesagāthāsupi imināva nayena attho veditabbo.
In the remaining verses, too, the meaning should be understood in this same way.
Ý nghĩa của các bài kệ còn lại cũng nên được hiểu theo cách này.
Ayaṃ pana viseso – vivādanti viruddhavādaṃ, chavivādavatthuvasena vivadananti attho.
This, however, is the distinction: dispute means a conflicting statement; the meaning is disputing based on the six grounds for dispute.
Tuy nhiên, đây là điểm khác biệt: Vivāda (tranh cãi) là lời nói trái ngược, tức là tranh cãi về vấn đề tranh chấp.
Avivādanti vivādapaṭipakkhaṃ mettāvacīkammaṃ, mettābhāvanaṃ vā.
Non-dispute means the verbal action of loving-kindness, which is the opposite of dispute, or the development of loving-kindness.
Avivāda (không tranh cãi) là hành động từ ái trong lời nói, đối lập với tranh cãi, hoặc là sự tu tập từ bi.
Atha vā avivādanti avivādahetubhūtaṃ chabbidhaṃ sāraṇīyadhammaṃ.
Or else, non-dispute means the six states of conciliation which are the cause of non-dispute.
Hoặc Avivāda là sáu pháp hòa kính (sāraṇīyadhamma) là nguyên nhân của sự không tranh cãi.
Samaggāti avaggā, kāyena ceva cittena ca sahitā aviramitā aviyuttāti attho.
Harmonious means not divided; the meaning is united in body and mind, not separated, not disjoined.
Samaggā (hòa hợp) là không chia rẽ, tức là hợp nhất về thân và tâm, không ngừng nghỉ, không chia lìa.
Sakhilāti sakkīlā mudusīlā, aññamaññamhi muduhadayāti attho.
Amiable means friendly, of gentle conduct; the meaning is having a gentle heart toward one another.
Sakhilā (thân thiện) là có giới hạnh mềm mỏng, tức là có tấm lòng mềm mỏng với nhau.
Esā buddhānusāsanīti ettha sabbena sabbaṃ vivādamanupagamma yadidaṃ chasāraṇīyadhammaparipūraṇavasena samaggavāse niyojanaṃ, esā buddhānaṃ anusiṭṭhīti yojetabbaṃ.
Here, in “this is the instruction of the Buddhas,” it should be connected thus: this enjoining of dwelling in harmony by way of fulfilling the six states of conciliation, having not engaged in any dispute whatsoever, this is the instruction of the Buddhas.
Ở đây, Esā buddhānusāsanī (Đây là lời giáo huấn của chư Phật) nên được kết nối như sau: việc khuyến khích sống hòa hợp bằng cách hoàn thành sáu pháp hòa kính, không tranh cãi chút nào, đó là lời giáo huấn của chư Phật.
Samaggavāsañhi vasamānā sīladiṭṭhisāmaññagatā avivadamānā sukheneva tisso sikkhā paripūressantīti satthā samaggavāse niyojanaṃ attano sāsananti dassesi.
For those living in harmony, having attained sameness in virtue and view, not disputing, will easily fulfill the three trainings; thus the Teacher showed that the injunction for harmonious living is his teaching.
Vì khi sống hòa hợp, các đệ tử có cùng giới và cùng quan điểm, không tranh cãi, sẽ dễ dàng hoàn thành ba học pháp. Do đó, Đức Đạo Sư đã chỉ ra rằng việc khuyến khích sống hòa hợp là giáo huấn của Ngài.
Pamādanti pamajjanaṃ, kusalānaṃ dhammānaṃ pamussanaṃ akusalesu ca dhammesu cittavossaggaṃ.
Heedlessness means being heedless, forgetfulness of wholesome states, and the releasing of the mind into unwholesome states.
Pamāda (phóng dật) là sự lơ là, sự quên lãng các thiện pháp và sự buông thả tâm vào các bất thiện pháp.
Vuttañhetaṃ – ‘‘tattha katamo pamādo, kāyaduccarite vā vacīduccarite vā manoduccarite vā pañcasu vā kāmaguṇesu cittassa vosaggo vosaggānuppadānaṃ kusalānaṃ vā dhammānaṃ bhāvanāya asakkaccakiriyatā, asātaccakiriyatā, anaṭṭhitakiriyatā, olīnavuttitā, nikkhittachandatā, nikkhittadhuratā anāsevanā abhāvanā abahulīkammaṃ…pe… yo evarūpo pamādo pamajjanā pamajjitattaṃ, ayaṃ vuccati pamādo’’ti (vibha. 846).
For it has been said: “Therein, what is heedlessness? The release of the mind, the continued release of the mind into bodily misconduct, verbal misconduct, or mental misconduct, or into the five strands of sensual pleasure; the lack of diligence, the lack of persistence, the lack of steadfastness, the state of lax effort, the giving up of aspiration, the giving up of the burden in the development of wholesome states; not practicing, not developing, not cultivating… whatever such heedlessness, being heedless, the state of having been heedless, this is called heedlessness.”
Điều này đã được nói: “Thế nào là phóng dật? Đó là sự buông thả tâm vào thân ác hạnh, khẩu ác hạnh, ý ác hạnh, hoặc vào năm dục lạc; sự buông thả, sự cho phép buông thả; sự không siêng năng, không liên tục, không kiên định trong việc tu tập các thiện pháp; sự chùng xuống, sự từ bỏ ý muốn, sự từ bỏ gánh nặng; sự không thực hành, không tu tập, không làm cho sung mãn…v.v… sự phóng dật, sự lơ là, trạng thái lơ là như vậy, đây gọi là phóng dật.”
Appamādanti appamajjanaṃ.
Heedfulness means not being heedless.
Appamāda (không phóng dật) là sự không lơ là.
Taṃ pamādassa paṭipakkhato veditabbaṃ.
It should be understood as the opposite of heedlessness.
Điều đó nên được hiểu là đối lập với phóng dật.
Atthato hi appamādo nāma satiyā avippavāso, ‘‘satiyā avippavāso’’ti ca niccaṃ upaṭṭhitāya satiyā evetaṃ nāmaṃ.
For in terms of meaning, heedfulness is non-departure from mindfulness; and “non-departure from mindfulness” is a name for mindfulness that is constantly present.
Về mặt ý nghĩa, không phóng dật là sự không rời xa chánh niệm (sati), và “không rời xa chánh niệm” là tên gọi của chánh niệm luôn hiện hữu.
Apare pana ‘‘satisampajaññappadhānā tathā pavattā cattāro arūpino khandhā appamādo’’ti vadanti.
But others say: “The four immaterial aggregates, which are predominated by mindfulness and clear comprehension and proceed in such a way, are heedfulness.”
Những người khác nói rằng: “Bốn uẩn vô sắc (arūpino khandhā) khởi lên như vậy, chủ yếu là chánh niệm và tỉnh giác (satisampajañña), đó là không phóng dật.”
Yasmā pana appamādabhāvanā nāma visuṃ ekā bhāvanā natthi.
However, since there is no separate development called the development of heedfulness,
Vì không có một sự tu tập riêng biệt nào gọi là tu tập không phóng dật.
Yā hi kāci puññakiriyā kusalakiriyā, sabbā sā appamādabhāvanātveva veditabbā.
whatever meritorious action, whatever wholesome action there is, all of it should be understood as the development of heedfulness.
Tất cả mọi hành động phước thiện, hành động lành đều nên được hiểu là sự tu tập không phóng dật.
Visesato pana vivaṭṭūpanissayaṃ saraṇagamanaṃ kāyikavācasikasaṃvarañca upādāya sabbā sīlabhāvanā, sabbā samādhibhāvanā, sabbā paññābhāvanā, sabbā kusalabhāvanā, anavajjabhāvanā, appamādabhāvanā.
In particular, with reference to taking refuge, which is a condition for liberation, and to bodily and verbal restraint, all development of virtue, all development of concentration, all development of wisdom, all development of wholesome states, and the development of what is blameless, is the development of heedfulness.
Đặc biệt, tất cả sự tu tập giới, sự tu tập định, sự tu tập tuệ, sự tu tập thiện, sự tu tập vô tội, đều là sự tu tập không phóng dật, bắt nguồn từ sự quy y là nhân duyên dẫn đến sự thoát ly (vivaṭṭūpanissaya), và sự chế ngự thân và khẩu.
‘‘Appamādo’’ti hi idaṃ padaṃ mahantaṃ atthaṃ dīpeti, mahantaṃ atthaṃ pariggahetvā tiṭṭhati, sakalampi tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ āharitvā appamādapadassa atthaṃ katvā kathento dhammakathiko ‘‘atitthena pakkhando’’ti na vattabbo.
For this term “heedfulness” indicates a great meaning, it stands encompassing a great meaning. A Dhamma-teacher who, having brought the entire Tipiṭaka, the word of the Buddha, and explained it as the meaning of the term “heedfulness,” should not be told, “You have gone too far with what is not enough.”
Thật vậy, từ “không phóng dật” này biểu thị một ý nghĩa rộng lớn, bao hàm một ý nghĩa rộng lớn. Một pháp sư khi giải thích ý nghĩa của từ “không phóng dật” bằng cách dẫn chứng toàn bộ lời Phật dạy trong Tam Tạng thì không nên nói là “đã đi quá xa.”
Appamādapadassa mahantabhāvato.
Because of the greatness of the term “heedfulness.”
Vì từ “không phóng dật” có ý nghĩa rộng lớn.
Tathā hi sammāsambuddho kusinārāyaṃ yamakasālānamantare parinibbānasamaye nipanno abhisambodhito paṭṭhāya pañcacattālīsāya vassesu attanā bhāsitaṃ dhammaṃ ekeneva padena saṅgahetvā dassento ‘‘appamādena sampādethā’’ti (dī. ni. 2.218) bhikkhūnaṃ ovādamadāsi.
Indeed, the Perfectly Enlightened One, lying down between the twin Sāla trees in Kusinārā at the time of his final Nibbāna, having collected the Dhamma he had spoken over forty-five years since his enlightenment into a single word, gave the monks the exhortation: “Strive with heedfulness.”
Thật vậy, khi Đức Chánh Đẳng Chánh Giác nằm giữa hai cây Sala song sinh tại Kusinārā vào lúc nhập Niết Bàn, Ngài đã tóm tắt giáo pháp mà Ngài đã thuyết giảng trong bốn mươi lăm năm kể từ khi giác ngộ bằng một từ duy nhất, và ban lời khuyên cho các Tỳ-kheo: “Hãy hoàn thành công việc với sự không phóng dật.”
Tathā cāha – ‘‘seyyathāpi, bhikkhave, yāni kānici jaṅgamānaṃ pāṇānaṃ padajātāni, sabbāni tāni hatthipade samodhānaṃ gacchanti, hatthipadaṃ tesaṃ aggamakkhāyati yadidaṃ mahantattena, evameva kho, bhikkhave, ye keci kusalā dhammā, sabbe te appamādamūlakā appamādasamosaraṇā, appamādo tesaṃ aggamakkhāyatī’’ti (ma. ni. 1.300 thokaṃ visadisaṃ).
And so he said: “Bhikkhus, just as the footprints of all living beings that walk can be gathered into the footprint of an elephant, and the elephant’s footprint is declared the chief of them in terms of size; even so, bhikkhus, whatever wholesome states there are, they are all rooted in heedfulness, they converge on heedfulness, heedfulness is declared the chief of them.”
Và Ngài cũng đã nói: “Này các Tỳ-kheo, ví như tất cả các dấu chân của các loài động vật di chuyển đều nằm gọn trong dấu chân voi, dấu chân voi được gọi là tối thượng vì sự vĩ đại của nó. Cũng vậy, này các Tỳ-kheo, bất cứ thiện pháp nào, tất cả đều có không phóng dật làm gốc, không phóng dật làm nơi hội tụ, không phóng dật được gọi là tối thượng.”
Tattha appamādabhāvanaṃ sikhāppattaṃ dassento satthā ‘‘bhāvethaṭṭhaṅgikaṃ magga’’nti āha.
Therein, showing the development of heedfulness that has reached its peak, the Teacher said, “Develop the Eightfold Path.”
Ở đây, để chỉ ra sự tu tập không phóng dật đạt đến đỉnh cao, Đức Đạo Sư đã nói: “Hãy tu tập Bát Chánh Đạo.”
Tassattho – yo esa sīlādikhandhattayasaṅgaho sammādiṭṭhipubbaṅgamo sammādiṭṭhiādīnaṃyeva aṭṭhannaṃ aṅgānaṃ vasena aṭṭhaṅgiko ariyamaggo, taṃ bhāvetha attano santāne uppādetha.
The meaning of this is: that Noble Eightfold Path, which is a collection of the three aggregates of virtue and so on, which is preceded by right view, and is eightfold by way of the eight factors of right view and so on—develop that, produce it in your own continuum.
Ý nghĩa của điều đó là: Bát Chánh Đạo này, bao gồm ba uẩn giới, định, tuệ, có chánh kiến làm đi trước, và gồm tám chi phần là chánh kiến và các chi phần khác, hãy tu tập nó, hãy làm cho nó khởi lên trong dòng tâm của mình.
Dassanamaggamatte aṭhatvā upari tiṇṇaṃ maggānaṃ uppādanavasena vaḍḍhetha, evaṃ vo appamādabhāvanā sikhāppattā bhavissatīti.
Not stopping at the path of stream-entry, cultivate it by way of producing the three higher paths; in this way, your development of heedfulness will have reached its peak.
Đừng chỉ dừng lại ở Đạo Kiến (dassanamagga), mà hãy phát triển nó bằng cách làm cho ba Đạo trên (Tu Đạo, Vô Học Đạo) khởi lên. Như vậy, sự tu tập không phóng dật của các con sẽ đạt đến đỉnh cao.
Esā buddhānusāsanīti yadidaṃ kusalesu dhammesu appamajjanaṃ, tañca ussukkāpetvā ariyamaggassa bhāvanā esā buddhānaṃ bhagavantānaṃ anusiṭṭhi ovādoti.
This is the instruction of the Buddhas means: this non-heedlessness in wholesome states, and having urged that on, the development of the Noble Path—this is the instruction, the exhortation of the Buddhas, the Blessed Ones.
Esā buddhānusāsanī (Đây là lời giáo huấn của chư Phật) là lời giáo huấn, lời khuyên của chư Phật, chư Thế Tôn, tức là sự không phóng dật trong các thiện pháp và sự thúc đẩy tu tập Thánh Đạo.
Iti bhagavā arahattanikūṭeneva cariyāpiṭakadesanaṃ niṭṭhāpesi.
Thus the Blessed One concluded the discourse on the Cariyāpiṭaka with the very pinnacle of Arahantship.
Như vậy, Thế Tôn đã kết thúc bài thuyết giảng Cariyāpiṭaka bằng đỉnh cao là A-la-hán quả.
Itthaṃ sudantiādīsu itthanti kappe ca satasahassetiādinā (cariyā. 1.1) pakārena.
In the phrase “Thus indeed,” and so on, “Thus” means in the manner of “a hundred thousand aeons ago,” etc.
Trong các câu như Itthaṃ suda (Như vậy, tôi đã nghe), itthaṃ (như vậy) là theo cách đã nói ở “trong một trăm ngàn đại kiếp” (Cariyā. 1.1) và các câu tương tự.
Sudanti nipātamattaṃ.
“Indeed” is just a particle.
Suda (tôi đã nghe) chỉ là một trợ từ.
Bhagavāti bhāgyavantatādīhi kāraṇehi bhagavā.
“The Blessed One” means he is the Bhagavā for reasons such as being fortunate.
Bhagavā (Thế Tôn) là Thế Tôn vì các lý do như có phước báu (bhāgyavantatā).
Attano pubbacariyanti purimāsu akittipaṇḍitādijātīsu attano paṭipattidukkarakiriyaṃ.
“His own former conduct” means his own practice and difficult deeds in former births as the wise Akitti and so on.
Attano pubbacariyaṃ (những hành vi tiền kiếp của chính mình) là những hành động khó khăn mà Ngài đã thực hiện trong các kiếp trước như Akittipaṇḍita và các kiếp khác.
Sambhāvayamānoti hatthatale āmalakaṃ viya sammadeva pakāsento.
Sambhāvayamāno means rightly illuminating, like a myrobalan fruit on the palm of the hand.
Sambhāvayamāno (đã trình bày) là đã tuyên bố một cách rõ ràng như một quả lý chua trên lòng bàn tay.
Buddhāpadāniyaṃ nāmāti buddhānaṃ purātanakammaṃ porāṇaṃ dukkarakiriyaṃ adhikicca pavattattā desitattā buddhāpadāniyanti evaṃnāmakaṃ.
Named Buddhāpadāniya means: because it proceeds and was taught concerning the ancient deeds, the former difficult actions of the Buddhas, it is so named “Buddhāpadāniya”.
Buddhāpadāniyaṃ nāmā (có tên là Buddhāpadāniya) là vì nó liên quan đến (adhikicca) và được thuyết giảng (desitattā) về những hành động cũ, những hành động khó khăn thời xưa của chư Phật, nên nó có tên là Buddhāpadāniya.
Dhammapariyāyanti dhammadesanaṃ dhammabhūtaṃ vā kāraṇaṃ.
Dhammapariyāya means a discourse on the Dhamma or a reason that is Dhamma.
Dhammapariyāya (pháp môn) là bài thuyết pháp hoặc là lý do thuộc về pháp.
Abhāsitthāti avoca.
Abhāsitthā means he spoke.
Abhāsitthā (đã thuyết giảng) là đã nói.
Yaṃ panettha na vuttaṃ, taṃ heṭṭhā vuttanayattā uttānatthattā ca na vuttanti veditabbaṃ.
Whatever has not been said here should be understood as not having been said because it follows the method stated below and because its meaning is plain.
Những gì không được nói ở đây nên được hiểu là không được nói vì đã được nói ở phần dưới hoặc vì ý nghĩa đã rõ ràng.