458. Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesītiādīsu bhūtapubbanti idaṃ bhagavā pathavīgataṃ nidhiṃ uddharitvā purato rāsiṃ karonto viya bhavapaṭicchannaṃ purāvutthaṃ dassento āha.
458. Among "Then the Blessed One addressed the bhikkhus" and so forth: The Blessed One spoke "once upon a time" like someone unearthing a buried treasure from the earth and piling it up in front, revealing a past hidden in existence.
Trong các câu Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesī (Rồi Đức Thế Tôn gọi các Tỳ-khưu), v.v., Đức Thế Tôn đã nói bhūtapubbaṃ (thuở xưa) như thể Ngài đang khai quật một kho tàng chôn dưới đất và chất thành đống trước mặt, trình bày một câu chuyện cổ xưa bị che giấu bởi sự tồn tại.
Aḍḍhoti issaro.
Rich means powerful.
Aḍḍho (giàu có) có nghĩa là quyền lực.
Yo koci attano santakena vibhavena aḍḍho hoti, ayaṃ pana na kevalaṃ aḍḍhoyeva, mahaddhano mahatā aparimāṇasaṅkhena dhanena samannāgatoti āha ‘‘mahaddhano’’ti.
Whoever is rich with his own wealth is rich; this one, however, is not merely rich, but possessed of great wealth, an immeasurable amount of riches, therefore he says "of great wealth."
Bất cứ ai giàu có với tài sản của mình, vị này không chỉ giàu có mà còn có nhiều tài sản vô số, do đó kinh nói ‘‘mahaddhano’’ (đại phú).
Bhuñjitabbato paribhuñjitabbato visesato kāmā bhogā nāma, tasmā pañcakāmaguṇavasena mahantā uḷārā bhogā assāti mahābhogo.
Objects of enjoyment, things to be consumed, specifically sense pleasures are called possessions. Therefore, he possessed great and abundant possessions in the form of the five sense pleasures, thus mahābhogo.
Các dục lạc, các tài sản được gọi là bhoga (thọ dụng) vì chúng được thọ dụng và hưởng thụ một cách đặc biệt, do đó, vị ấy có nhiều tài sản lớn và cao quý theo nghĩa năm dục lạc được gọi là mahābhogo (đại thọ dụng).
Mahantaṃ senābalañceva thāmabalañca etassāti mahabbalo.
He had a great army and physical strength, thus mahabbalo.
Vị ấy có quân đội lớn và sức mạnh lớn được gọi là mahabbalo (đại lực sĩ).
Mahanto hatthiassādivāhano etassāti mahāvāhano.
He had great conveyances like elephants and horses, thus mahāvāhano.
Vị ấy có nhiều voi, ngựa, v.v., làm phương tiện đi lại được gọi là mahāvāhano (đại phương tiện).
Mahantaṃ vijitaṃ raṭṭhaṃ etassāti mahāvijito.
He had a great conquered territory, thus mahāvijito.
Vị ấy có một vương quốc rộng lớn được gọi là mahāvijito (đại thắng địa).
Paripuṇṇakosakoṭṭhāgāro ti koso vuccati bhaṇḍāgārasāragabbho, koṭṭhaṃ vuccati dhaññassa āṭhapanaṭṭhānaṃ, koṭṭhabhūtaṃ agāraṃ koṭṭhāgāraṃ, nidahitvā ṭhapitena dhanena paripuṇṇakoso dhaññānañca paripuṇṇakoṭṭhāgāroti attho.
With full treasury and storehouses – kosa is called the inner chamber of a storehouse for valuables, koṭṭha is called the place for storing grains; a granary built as a store is koṭṭhāgāraṃ. The meaning is a treasury full of stored wealth and storehouses full of grains.
Paripuṇṇakosakoṭṭhāgāro (kho tàng và kho lúa đầy đủ): Koso được gọi là kho báu, kho chứa vật quý giá; koṭṭhaṃ được gọi là nơi chứa ngũ cốc, kho chứa ngũ cốc được gọi là koṭṭhāgāraṃ. Có nghĩa là kho báu đầy đủ với tài sản cất giữ và kho lúa đầy đủ với ngũ cốc.
Atha vā catubbidho koso hatthī assā rathā pattīti.
Or there are four kinds of kosas: elephants, horses, chariots, and infantry.
Hoặc có bốn loại kho báu: voi, ngựa, xe, bộ binh.
Yathā hi asino tikkhabhāvaparipālako paricchado ‘‘koso’’ti vuccati, evaṃ rañño tikkhabhāvaparipālakattā caturaṅginī senā ‘‘koso’’ti vuccati.
Just as the scabbard that protects the sharpness of a sword is called "kosa," so too the fourfold army is called "kosa" because it protects the sharpness (power) of the king.
Như vỏ bảo vệ lưỡi kiếm được gọi là ‘‘koso’’ (vỏ kiếm), tương tự, quân đội bốn binh chủng được gọi là ‘‘koso’’ vì nó bảo vệ sự sắc bén của nhà vua.
Tividhaṃ koṭṭhāgāraṃ dhanakoṭṭhāgāraṃ dhaññakoṭṭhāgāraṃ vatthakoṭṭhāgāranti.
There are three kinds of storehouses: treasure storehouses, grain storehouses, and clothing storehouses.
Có ba loại kho lúa: kho tiền, kho ngũ cốc, kho vải.
Taṃ sabbampi paripuṇṇamassāti paripuṇṇakosakoṭṭhāgāro.
He had all of these full, thus paripuṇṇakosakoṭṭhāgāro.
Tất cả những thứ đó đều đầy đủ đối với vị ấy, do đó gọi là paripuṇṇakosakoṭṭhāgāro (kho tàng và kho lúa đầy đủ).
Caturaṅginiṃ senanti hatthiassarathapattisaṅkhātehi catūhi aṅgehi samannāgataṃ senaṃ.
A fourfold army means an army endowed with the four factors: elephants, horses, chariots, and infantry.
Caturaṅginiṃ senaṃ (quân đội bốn binh chủng) có nghĩa là quân đội gồm bốn binh chủng: voi, ngựa, xe, bộ binh.
Sannayhitvāti cammapaṭimuñcanādīhi sannāhaṃ kāretvā.
Having armored means having put on armor with leather coverings and so forth.
Sannayhitvā (trang bị) có nghĩa là trang bị bằng cách mặc áo giáp, v.v.
Abbhuyyāsīti abhiuyyāsi, abhimukho hutvā nikkhamīti attho.
He set out means he went forth, he set out to face (the enemy).
Abbhuyyāsī (ra đi) có nghĩa là abhiuyyāsi, tức là ra đi đối mặt.
Ekasaṅghātampīti ekappahārampi.
Even a single blow means even a single strike.
Ekasaṅghātampī (ngay cả một đòn đánh) có nghĩa là ngay cả một cú đánh.
Dhovananti dhovanudakaṃ.
Washing means washing water.
Dhovanaṃ (nước rửa) có nghĩa là nước để rửa.
Parinetvāti nīharitvā.
Having removed means having taken out.
Parinetvā (mang đi) có nghĩa là lấy ra.
‘‘Anatthado’’ti vattabbe da-kārassa ta-kāraṃ katvā ‘‘anatthato’’ti vuttanti āha ‘‘atha vā’’tiādi.
He says "or else" (etc.) that anatthato was said with the ta sound replacing the da sound, where anatthado should have been said.
Khi lẽ ra phải nói ‘‘anatthado’’ (người gây hại), thì chữ da được đổi thành ta, thành ‘‘anatthato’’ (không có lợi ích), do đó kinh nói ‘‘atha vā’’ (hoặc là), v.v.
464. Vaggabhāvena vā puthu nānā saddo assāti puthusaddo.
464. Or because of being in factions, there are separate, diverse sounds, thus puthusaddo.
Puthusaddo (tiếng ồn ào) có nghĩa là có nhiều tiếng ồn khác nhau hoặc tiếng ồn của một nhóm.
Samajano ti bhaṇḍane samajjhāsayo jano.Tatthāti tasmiṃ janakāye.
A multitude of people means a multitude with a common intention in a quarrel. There means in that multitude of people.
Samajano (người tụ họp) có nghĩa là những người có cùng ý định trong cuộc tranh cãi. Tatthā (ở đó) có nghĩa là trong đám người đó.
Ahaṃ bāloti na maññitthāti bālalakkhaṇe ṭhitopi ‘‘ahaṃ bālo’’ti na maññi.
"I am foolish" – he did not think so means even though he was characterized by foolishness, he did not think, "I am foolish."
Ahaṃ bāloti na maññitthā (không nghĩ rằng mình là kẻ ngu) có nghĩa là dù ở trong đặc điểm của kẻ ngu, vị ấy cũng không nghĩ ‘‘tôi là kẻ ngu’’.
Bhiyyo cāti attano bālabhāvassa ajānanato bhiyyo ca bhaṇḍanassa upariphoṭo viya saṅghabhedassa attano kāraṇabhāvampi uppajjamānaṃ na maññittha nāññāsi.
And further – not knowing his own foolishness, he did not understand, nor did he know, that the intensification of the quarrel, like a burst, and his being the cause of the schism in the Saṅgha, was arising even more.
Bhiyyo cā (và hơn nữa) có nghĩa là, vì không biết mình là kẻ ngu, vị ấy cũng không biết hay nhận ra rằng mình là nguyên nhân của sự chia rẽ Tăng đoàn, như một sự bùng nổ của cuộc tranh cãi.
Kalahavasena pavattavācāyeva gocarā etesanti vācāgocarā.
"Vācāgocarā" means that these (quarrels) are only within the scope of speech that arises due to disputes.
Vācāgocarā (phạm vi lời nói) là những gì lời nói được nói ra do tranh cãi làm đối tượng.
Mukhāyāmanti vivadanavasena mukhaṃ āyāmetvā bhāṇino.
"Mukhāyāma" means those who speak by stretching their mouths due to disputing.
Mukhāyāma (kéo miệng): là những người nói năng bằng cách kéo căng miệng do tranh cãi.
Na taṃ jānantīti taṃ kalahaṃ na jānanti.
"They do not know that" means they do not know that quarrel.
Na taṃ jānantī (họ không biết điều đó): họ không biết cuộc tranh cãi đó.
Kalahaṃ karonto ca taṃ na jānanto nāma natthi.
There is no one who, while making a quarrel, does not know it.
Không có ai đang gây tranh cãi mà lại không biết điều đó.
Yathā pana na jānanti, taṃ dassetuṃ āha ‘‘evaṃ sādīnavo aya’’nti, ayaṃ kalaho nāma attano paresañca atthahāpanato anatthuppādanato diṭṭheva dhamme samparāye ca sādīnavo sadosoti attho.
To show how they do not know it, it is said: "Such is the danger of this." The meaning is that this quarrel, due to causing loss of welfare for oneself and others, and causing harm, is dangerous and faulty in this very life and in the life to come.
Tuy nhiên, để chỉ ra cách họ không biết, Ngài nói: "Điều này có nhiều hiểm họa như vậy"; ý nghĩa là cuộc tranh cãi này có nhiều hiểm họa, có nhiều lỗi lầm ở đời này và đời sau, vì nó làm mất đi lợi ích của bản thân và người khác, và tạo ra những điều bất lợi.
Taṃ na jānantīti taṃ kalahaṃ na jānanti.
"They do not know that" means they do not know that quarrel.
Taṃ na jānantī (họ không biết điều đó): họ không biết cuộc tranh cãi đó.
Kathaṃ na jānantīti āha ‘‘evaṃ sādīnavo aya’’nti, ‘‘evaṃ sādīnavo ayaṃ kalaho’’ti evaṃ taṃ kalahaṃ na jānantīti attho.
How do they not know it? It is said: "Such is the danger of this." The meaning is that they do not know that quarrel in this way: "This quarrel is so dangerous."
Làm sao họ không biết? Ngài nói: "Điều này có nhiều hiểm họa như vậy"; ý nghĩa là họ không biết cuộc tranh cãi đó là "cuộc tranh cãi này có nhiều hiểm họa như vậy".
Akkocchi mantiādīsu akkocchīti akkosi.
In "He abused me" and so on, "akkocchi" means he abused.
Trong các câu như "Hắn đã mắng ta", akkocchī (hắn đã mắng) là đã chửi rủa.
Avadhīti pahari.
"Avadhī" means he struck.
Avadhī (hắn đã đánh) là đã đánh đập.
Ajinīti kūṭasakkhiotāraṇena vā vādapaṭivādena vā karaṇuttariyakaraṇena vā ajesi.
"Ajinī" means he defeated by bringing in false witnesses, or by debate and counter-debate, or by exceeding legal procedure.
Ajinī (hắn đã thắng) là đã thắng bằng cách đưa ra nhân chứng giả, hoặc bằng tranh luận đối đáp, hoặc bằng cách làm vượt quá giới hạn trong một vụ việc.
Ahāsīti mama santakaṃ pattādīsu kiñcideva avahari.
"Ahāsī" means he forcibly took away something, such as a bowl, belonging to me.
Ahāsī (hắn đã cướp) là đã chiếm đoạt bất cứ thứ gì thuộc về ta, như bát.
Ye ca tanti ye keci devā vā manussā vā gahaṭṭhā vā pabbajitā vā taṃ ‘‘akkocchi ma’’ntiādivatthukaṃ kodhaṃ sakaṭadhuraṃ viya naddhinā pūtimacchādīni viya ca kusādīhi punappunaṃ veṭhentā upanayhanti upanāhavasena anubandhanti, tesaṃ sakiṃ uppannaṃ veraṃ na sammatīti attho.
"And those who" means that whatsoever devas or humans, householders or renunciants, who like a cart axle strap, or like repeatedly wrapping putrid fish and so on with kusā grass, cling to that anger, the cause of which is "He abused me," etc., they "bind it fast" (upanayhanti) by continually harboring resentment. The meaning is that their once-arisen enmity does not subside.
Ye ca taṃ (những ai đó): những ai, dù là chư thiên hay loài người, cư sĩ hay xuất gia, cứ upanayhanti (buộc chặt) vào sự phẫn nộ đó có đối tượng là "hắn đã mắng ta" v.v., như buộc một trục xe bằng dây thừng, hoặc như bó cá thối v.v. bằng cỏ, lặp đi lặp lại; ý nghĩa là sự thù hận đã phát sinh một lần sẽ không lắng xuống đối với những người đó.
Ye ca taṃ nupanayhantīti assatiyā amanasikāravasena vā kammapaccavekkhaṇādivasena vā ye taṃ akkosādivatthukaṃ kodhaṃ ‘‘tayāpi koci niddoso purimabhave akkuṭṭho bhavissati, pahaṭo bhavissati, kūṭasakkhiṃ otāretvā jito bhavissati, kassaci te pasayha kiñci acchinnaṃ bhavissati, tasmā niddoso hutvāpi akkosādīni pāpuṇāsī’’ti evaṃ na upanayhanti, tesu pamādena uppannampi veraṃ iminā anupanayhanena nirindhano viya jātavedo upasammati.
"Those who do not bind it fast" (ye ca taṃ nupanayhanti) means those who, through lack of mindfulness and lack of attention, or through reflecting on kamma and so on, do not bind fast that anger whose cause is abuse and so forth, reflecting thus: "Surely in a previous existence someone blameless was abused by you, struck by you, defeated by you by bringing in false witnesses, or something of theirs was forcibly taken by you. Therefore, even though you are blameless, you experience abuse and so on." For them, even enmity that arose due to heedlessness subsides through this non-binding, like a fire without fuel.
Ye ca taṃ nupanayhantī (những ai không buộc chặt điều đó): những ai không buộc chặt sự phẫn nộ có đối tượng là lời chửi rủa v.v. do thiếu chánh niệm và không tác ý, hoặc do quán xét nghiệp v.v., bằng cách nghĩ rằng "có lẽ trong kiếp trước ngươi đã chửi mắng một người vô tội, đã đánh đập, đã bị đánh bại bằng cách đưa ra nhân chứng giả, hoặc đã bị cướp đoạt điều gì đó một cách cưỡng bức; vì vậy, dù vô tội, ngươi vẫn phải chịu những lời chửi rủa v.v.", thì đối với những người đó, ngay cả sự thù hận đã phát sinh do phóng dật cũng sẽ lắng xuống nhờ sự không buộc chặt này, giống như lửa không có nhiên liệu.
Na hi verena verānīti yathā hi kheḷasiṅghāṇikādiasucimakkhitaṃ ṭhānaṃ teheva asucīhi dhovanto suddhaṃ niggandhaṃ kātuṃ na sakkoti, atha kho taṃ ṭhānaṃ bhiyyoso mattāya asuddhatarañca duggandhatarañca hoti, evameva akkosantaṃ paccakkosanto paharantaṃ paṭipaharanto verena veraṃ vūpasametuṃ na sakkoti, atha kho bhiyyo verameva karoti.
"Enmities are not appeased by enmity" means that just as a place defiled with spittle, snot, and so on cannot be made clean and odorless by washing it with those same impurities, but rather that place becomes even more impure and foul-smelling, even so, by returning abuse for abuse, and blows for blows, one cannot appease enmity with enmity. Rather, one only creates more enmity.
Na hi verena verānī (thù hận không diệt thù hận): giống như một nơi bị dính bẩn bởi đờm dãi, nước mũi v.v. không thể làm sạch và hết mùi hôi bằng cách rửa bằng chính những chất bẩn đó, mà nơi đó càng trở nên bẩn hơn và hôi thối hơn; cũng vậy, chửi mắng lại người chửi mắng, đánh lại người đánh, thì không thể làm lắng xuống sự thù hận bằng sự thù hận, mà chỉ làm tăng thêm sự thù hận. Như vậy, thù hận không bao giờ lắng xuống bằng sự thù hận, mà chỉ tăng thêm.
Iti verāni nāma verena kismiñcipi kāle na sammanti, atha kho vaḍḍhantiyeva.
Thus, enmities are never appeased by enmity at any time; rather, they only increase.
Như vậy, thù hận không bao giờ lắng xuống bằng sự thù hận, mà chỉ tăng thêm.
Averena ca sammantīti yathā pana tāni kheḷādīni asucīni vippasannena udakena dhoviyamānāni nassanti, taṃ ṭhānaṃ suddhaṃ hoti niggandhaṃ, evameva averena khantimettodakena yonisomanasikārena paṭisaṅkhānena paccavekkhaṇena verāni vūpasammanti paṭippassambhanti abhāvaṃ gacchanti.
"They are appeased by non-enmity" means that just as those impurities like spittle and so on vanish when washed with clear water, and that place becomes clean and odorless, even so, enmities subside, are appeased, and cease to exist through non-enmity, which is the water of patience and loving-kindness, through proper attention, and through discernment and reflection.
Averena ca sammantī (mà bằng không thù hận thì lắng xuống): giống như những chất bẩn như đờm dãi v.v. sẽ biến mất khi được rửa bằng nước trong sạch, và nơi đó trở nên sạch sẽ, không mùi hôi; cũng vậy, bằng nước cam chịu và từ bi, bằng sự tác ý đúng đắn, bằng sự quán xét và tư duy, thì thù hận sẽ lắng xuống, tiêu tan, và không còn nữa.
Esa dhammo sanantanoti esa averena verūpasamanasaṅkhāto porāṇako dhammo sabbesaṃ buddhapaccekabuddhakhīṇāsavānaṃ gatamaggo.
"This is an ancient Dhamma" means this ancient Dhamma, consisting of the appeasement of enmity by non-enmity, is the path followed by all Buddhas, Paccekabuddhas, and Arahants.
Esa dhammo sanantano (đó là pháp cổ xưa): pháp cổ xưa này, tức là sự lắng xuống của thù hận bằng không thù hận, là con đường mà tất cả chư Phật, chư Phật Độc Giác và các bậc A-la-hán đã đi qua.
Na jānantīti aniccasaññaṃ na paccupaṭṭhāpentīti adhippāyo.
"They do not know" means the intention is that they do not establish the perception of impermanence.
Na jānantī (họ không biết): ý nghĩa là họ không hiện diện nhận thức về vô thường.
Tato sammanti medhagāti tato tasmā kāraṇā medhagā kalahā sammanti vūpasamaṃ gacchanti.
"Then the quarrels subside" means then, for that reason, the quarrels subside and come to an end.
Tato sammanti medhagā (từ đó các cuộc tranh cãi lắng xuống): từ lý do đó, các cuộc tranh cãi lắng xuống, đi đến sự an tịnh.
Kathaṃ te sammantīti āha ‘‘evañhī’’tiādi.
How do they subside? It is said: "For thus," and so on.
Làm sao chúng lắng xuống? Ngài nói: "evañhī" v.v.
Tattha evañhi te jānantāti te paṇḍitā ‘‘mayaṃ maccusamīpaṃ gacchāmā’’ti evaṃ jānantā yonisomanasikāraṃ uppādetvā medhagānaṃ kalahānaṃ vūpasamāya paṭipajjanti, atha nesaṃ tāya paṭipattiyā te medhagā sammantīti adhippāyo.
Therein, "for thus, knowing it, they" means that these wise ones, knowing thus, "We are going towards death," generate proper attention and practice for the appeasement of disputes and quarrels. Then, through that practice of theirs, those disputes subside, is the intention.
Ở đây, evañhi te jānantā (vì vậy, những người đó khi biết): những người hiền trí đó, khi biết "chúng ta đang đi đến cái chết", sẽ phát sinh sự tác ý đúng đắn và thực hành để làm lắng xuống các cuộc tranh cãi; ý nghĩa là nhờ sự thực hành đó, các cuộc tranh cãi của họ sẽ lắng xuống.
Vaṇṇāvaṇṇadīpanatthaṃ vuttāti ‘‘bālasahāyatāya ime bhikkhū kalahapasutā, paṇḍitasahāyānaṃ pana idaṃ na siyā’’ti paṇḍitasahāyassa bālasahāyassa ca vaṇṇāvaṇṇadīpanatthaṃ vuttā.
"It was spoken to illustrate praise and dispraise" means it was spoken to illustrate praise and dispraise for the wise companion and the foolish companion,* that "these bhikkhus are engaged in quarrels due to companionship with fools, but this would not happen to those with wise companions."
Vaṇṇāvaṇṇadīpanatthaṃ vuttā (được nói ra để làm sáng tỏ điều đáng khen và điều không đáng khen): được nói ra để làm sáng tỏ điều đáng khen và điều không đáng khen của bạn bè hiền trí và bạn bè ngu si, rằng "những tỳ-khưu này say mê tranh cãi vì kết bạn với người ngu, nhưng điều này sẽ không xảy ra với những người có bạn hiền trí".
Nipakanti nepakkapaññāya samannāgataṃ.
"Nipaka" means endowed with subtle wisdom.
Nipaka (thông minh): được trang bị trí tuệ sắc bén.
Sādhuvihāri dhīranti bhaddakavihāriṃ paṇḍitaṃ.
"Sādhuvihāri dhīra" means a wise person who dwells virtuously.
Sādhuvihāri dhīra (người hiền trí sống tốt): người hiền trí có đời sống tốt đẹp.
Pākaṭaparissaye ca paṭicchannaparissaye ca abhibhavitvāti sīhabyagghādayo pākaṭaparissaye ca rāgabhayadosabhayādayo paṭicchannaparissaye cāti sabbeva parissaye abhibhavitvā.
"Having overcome both open dangers and hidden dangers" means having overcome all dangers, namely open dangers like lions, tigers, and so on, and hidden dangers like the fear of lust, the fear of hatred, and so on.
Pākaṭaparissaye ca paṭicchannaparissaye ca abhibhavitvā (chế ngự cả những hiểm họa rõ ràng và những hiểm họa tiềm ẩn): chế ngự tất cả các hiểm họa, bao gồm những hiểm họa rõ ràng như sư tử, hổ v.v., và những hiểm họa tiềm ẩn như sợ hãi tham ái, sợ hãi sân hận v.v.
Ekassa caritaṃ seyyoti pabbajitassa pabbajitakālato paṭṭhāya ekībhāvābhiratassa ekakasseva caritaṃ seyyoti attho.
"The wandering of one is better" means that for a renunciant, from the time of renunciation onwards, the wandering of one who delights in solitude, who is alone, is better, is the meaning.
Ekassa caritaṃ seyyo (hạnh độc cư là tốt hơn): ý nghĩa là đối với người xuất gia, từ khi xuất gia, hạnh độc cư, thích thú với sự cô tịch, là tốt hơn.
Natthi bāle sahāyatāti cūḷasīlaṃ majjhimasīlaṃ mahāsīlaṃ dasa kathāvatthūni terasa dhutaguṇā vipassanāñāṇaṃ cattāro maggā cattāri phalāni tisso vijjā cha abhiññā amatamahānibbānanti ayaṃ sahāyatā nāma, sā bālaṃ nissāya adhigantuṃ na sakkāti natthi bāle sahāyatā.
"There is no companionship with a fool" means that the Minor Precepts, Middle Precepts, Major Precepts, ten topics of discourse, thirteen ascetic practices, insight knowledge, the four paths, the four fruits, the three knowledges, the six supernormal powers, the deathless great Nibbāna—this is called companionship; that cannot be attained by relying on a fool. Thus, there is no companionship with a fool.
Natthi bāle sahāyatā (không có sự đồng hành với người ngu): sự đồng hành này là giới tiểu, giới trung, giới đại, mười pháp thoại, mười ba hạnh đầu đà, tuệ quán, bốn đạo, bốn quả, ba minh, sáu thần thông, Niết-bàn bất tử vĩ đại; điều đó không thể đạt được nhờ người ngu, vì vậy không có sự đồng hành với người ngu.
Mātaṅgo araññe mātaṅgaraññeti saralopena sandhi.
In the wilderness of elephants, "mātaṅgaraññe" is a sandhi by elision of a vowel.
Mātaṅgo araññe mātaṅgaraññe (voi rừng): là sự nối âm bằng cách lược bỏ nguyên âm.
‘‘Mātaṅgarañño’’tipi pāṭho, araññako mātaṅgo viyāti attho.
It is also recited as "mātaṅgarañño," meaning "like a wild elephant."
Cũng có bản đọc là "Mātaṅgarañño", ý nghĩa là như một con voi rừng.
Mātaṅga-saddeneva hatthibhāvassa vuttattā nāgavacanaṃ tassa mahattavibhāvanatthanti āha ‘‘nāgoti mahantādhivacanameta’’nti.
Since the state of being an elephant is already expressed by the word "mātaṅga," the word "nāga" is for highlighting its greatness. Hence, it is said: "nāga means a term for greatness."
Vì từ Mātaṅga đã nói lên ý nghĩa là voi, nên từ nāga được dùng để làm rõ sự vĩ đại của nó; Ngài nói: "nāga là từ chỉ sự vĩ đại".
Mahantapariyāyo hi nāga-saddo hoti ‘‘etaṃ nāgassa nāgena, īsādantassa hatthino’’tiādīsu (udā. 35).
Indeed, the word "nāga" is a synonym for great, as in "That of the nāga, of the great tusker" and so on.
Vì từ nāga là một từ đồng nghĩa với sự vĩ đại, như trong các câu "Đây là của con voi, của con voi có ngà như trục xe" v.v. (Udā. 35).
465. Bālakaloṇakāragāmoti upāligahapatissa evaṃnāmako bhogagāmo.
465. "Bālakaloṇakāragāmo" means the wealthy village of Upāli the householder, so named.
465. Bālakaloṇakāragāmo (làng Bālakaloṇakāra): là làng tài sản của gia chủ Upāli, mang tên như vậy.
Tenupasaṅkamīti dhammasenāpatimahāmoggallānattheresu vā asītimahāsāvakesu vā antamaso dhammabhaṇḍāgārikaṃ ānandattherampi kañci anāmantetvā sayameva pattacīvaramādāya anīkanissaṭo hatthī viya yūthanissaṭo kāḷasīho viya vātacchinno valāhako viya ca ekakova upasaṅkami.
"He approached it" means that without inviting any of the eighty great disciples, such as the Dhamma general Mahāmoggallāna Thera, or even Ānanda Thera, the keeper of the Dhamma treasury, he himself took his bowl and robes and approached alone, like an elephant separated from its army, or a black lion separated from its herd, or a cloud dispersed by the wind.
Tenupasaṅkamī (Ngài đã đến đó): Ngài đã đến một mình, không mời bất kỳ ai trong số các đại đệ tử như Đại tướng Pháp Mahāmoggallāna hay tám mươi đại đệ tử, thậm chí cả Tôn giả Ānanda, người giữ kho tàng Pháp; Ngài tự mình mang bát và y, giống như một con voi tách khỏi quân đội, một con sư tử đen tách khỏi bầy, hoặc một đám mây bị gió thổi tan.
Kasmā upasaṅkami?
Why did he approach?
Tại sao Ngài lại đến đó?
Gaṇe kirassa ādīnavaṃ disvā ekavihāriṃ bhikkhuṃ passitukāmatā udapādi, tasmā sītādipīḷito uṇhādiṃ patthayamāno viya upasaṅkami.
It is said that seeing the danger in a group, a desire arose in him to see a bhikkhu dwelling alone. Therefore, he approached as one afflicted by cold desires warmth.
Vì Ngài đã thấy hiểm họa trong việc sống đông người và muốn gặp một tỳ-khưu độc cư, nên Ngài đã đến, giống như một người bị lạnh giá mong muốn hơi ấm.
Atha vā bhagavatā so ādīnavo pageva pariññāto, na tena satthā nibbinno, tasmiṃ pana antovasse keci buddhaveneyyā nāhesuṃ, tena aññattha gamanaṃ tesaṃ bhikkhūnaṃ damanupāyoti pālileyyakaṃ uddissa gacchanto ekavihāriṃ āyasmantaṃ bhaguṃ sampahaṃsetuṃ tattha gato.
Or, the Blessed One had already fully comprehended that danger; the Teacher was not disgusted by it. But during that rainy season, there were no individuals amenable to the Buddha's teaching. Therefore, his going elsewhere was a means of taming those bhikkhus. Thus, intending to encourage the Venerable Bhagu, who was dwelling alone, the Blessed One went to Pārileyyaka.
Hoặc giả, Đức Thế Tôn đã biết rõ sự nguy hiểm đó từ trước, Đức Đạo Sư không chán nản vì điều đó. Nhưng trong mùa an cư đó, không có một số người có duyên với Phật để giáo hóa. Vì thế, việc đi đến nơi khác là phương tiện để chế ngự các vị tỳ khưu đó. Ngài đi đến Pālileyyaka với mục đích đó, để khích lệ Tôn giả Bhagu, người sống độc cư.
Evaṃ gate ca satthari pañcasatā bhikkhū āyasmantaṃ ānandaṃ āhaṃsu ‘‘āvuso ānanda satthā ekakova gato, mayaṃ anubandhissāmā’’ti.
When the Teacher had thus gone, five hundred bhikkhus said to Venerable Ānanda, "Friend Ānanda, the Teacher has gone alone; we will follow him."
Khi Đức Đạo Sư đã đi như vậy, năm trăm vị tỳ khưu đã nói với Tôn giả Ānanda: “Thưa Tôn giả Ānanda, Đức Đạo Sư đã đi một mình, chúng tôi sẽ đi theo.”
‘‘Āvuso, yadā bhagavā sāmaṃ senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaramādāya anāmantetvā upaṭṭhāke anapaloketvā bhikkhusaṅghaṃ adutiyo gacchati, tadā ekacārikaṃ carituṃ bhagavato ajjhāsayo, sāvakena nāma satthu ajjhāsayānurūpaṃ paṭipajjitabbaṃ, tasmā na imesu divasesu bhagavā anugantabbo’’ti nivāresi, sayampi nānugañchi.
"Friends, when the Blessed One himself tidies his lodging, takes his bowl and robe, without informing his attendants, without consulting the Saṅgha of bhikkhus, and goes without a companion, then it is the Blessed One's intention to wander alone. A disciple should act in accordance with the Teacher's intention. Therefore, the Blessed One should not be followed during these days." Thus he restrained them, and he himself did not follow.
Tôn giả Ānanda đã ngăn cản: “Thưa chư Tỳ khưu, khi Đức Thế Tôn tự mình dọn chỗ nằm, mang bát và y, không chào hỏi các thị giả, không báo cho Tăng đoàn mà đi một mình, thì đó là ý muốn của Đức Thế Tôn muốn sống độc cư. Một đệ tử phải hành xử phù hợp với ý muốn của Đức Đạo Sư. Vì vậy, trong những ngày này, không nên đi theo Đức Thế Tôn.” Chính Tôn giả Ānanda cũng không đi theo.
Dhammiyā kathāyāti ekībhāve ānisaṃsapaṭisaṃyuttāya dhammakathāya.
By a Dhamma-talk means by a Dhamma-talk connected with the advantages of unity.
Dhammiyā kathāyā (bằng pháp thoại) tức là pháp thoại liên quan đến lợi ích của sự hòa hợp.
466. Yena pācīnavaṃsadāyoti tattha kasmā upasaṅkami?
466. To Pācīnavaṃsadāya: Why did he approach that place?
466. Yênā Pācīnavaṃsadāyō (đến khu rừng tre phía Đông) – Vì sao Ngài đến đó?
Yathā nāma jighacchitassa bhojane, pipāsitassa pānīye, sītena phuṭṭhassa uṇhe, uṇhena phuṭṭhassa sīte, dukkhitassa sukhe abhiruci uppajjati, evameva bhagavato kosambake bhikkhū aññamaññaṃ vivādāpanne asamaggavāsaṃ vasante, samaggavāsaṃ vasante āvajjentassa ime tayo kulaputtā āpāthamāgamiṃsu, atha nesaṃ paggaṇhitukāmo upasaṅkami ‘‘evāyaṃ paṭipattianukkamena kosambakānaṃ bhikkhūnaṃ vinayanūpāyo hotī’’ti.
Just as delight arises in one who is hungry for food, in one who is thirsty for drink, in one afflicted by cold for warmth, in one afflicted by warmth for coolness, in one who is suffering for happiness, even so, as the Blessed One reflected on the bhikkhus of Kosambī who were engaged in strife among themselves, dwelling in disunity, and on those dwelling in unity, these three noble sons came into his range of perception. Then, desiring to support them, he approached them, thinking, "This will be a means for training the bhikkhus of Kosambī in due course of practice."
Như người đói có niềm vui trong thức ăn, người khát trong nước uống, người bị lạnh trong hơi ấm, người bị nóng trong sự mát mẻ, người đau khổ trong hạnh phúc; cũng vậy, Đức Thế Tôn, khi quán xét các vị tỳ khưu ở Kosambī đang tranh cãi lẫn nhau, sống không hòa hợp, và khi quán xét các vị sống hòa hợp, ba vị thiện gia nam tử này đã hiện ra trong tâm Ngài. Sau đó, Ngài đã đến để hỗ trợ họ, nghĩ rằng: “Đây là phương tiện để chế ngự các vị tỳ khưu ở Kosambī theo trình tự thực hành này.”
Viharantīti sāmaggirasaṃ anubhavamānā viharanti.
They dwell means they dwell experiencing the flavor of harmony.
Viharantī (đang sống) tức là đang sống tận hưởng hương vị của sự hòa hợp.
Dāyapāloti (ma. ni. aṭṭha. 1.325) araññapālo.
Forest-keeper (Majjhima Nikāya Aṭṭhakathā 1.325) means a keeper of the forest.
Dāyapālo (người giữ rừng) (Ma. Ni. Aṭṭha. 1.325) tức là người giữ rừng.
So araññaṃ yathā icchiticchitappadesena manussā pavisitvā tattha pupphaṃ vā phalaṃ vā niyyāsaṃ vā dabbasambhāraṃ vā na haranti, evaṃ vatiyā parikkhittassa araññassa yojite dvāre nisīditvā araññaṃ rakkhati, tasmā ‘‘dāyapālo’’ti vutto.
He protects the forest by sitting at the appointed gate of the fenced-off forest so that people do not enter any desired part of the forest and take flowers, fruits, gum, or other materials. Therefore, he is called a "forest-keeper."
Người đó bảo vệ khu rừng bằng cách ngồi ở cổng đã được bố trí của khu rừng được bao quanh bởi hàng rào, để con người không thể tùy tiện đi vào bất cứ nơi nào họ muốn và hái hoa, quả, nhựa cây hoặc các vật liệu khác. Vì vậy, người đó được gọi là “dāyapālo”.
Attakāmarūpā viharantīti attano hitaṃ kāmayamānasabhāvā hutvā viharanti.
They dwell desiring their own welfare means they dwell being of a nature to desire their own welfare.
Attakāmarūpā viharantī (đang sống với hình thái mong muốn điều lợi ích cho bản thân) tức là đang sống với bản chất mong muốn điều lợi ích cho bản thân.
Yo hi imasmiṃ sāsane pabbajitvāpi vejjakammadūtakammapahiṇagamanādīnaṃ vasena ekavīsatianesanāhi jīvikaṃ kappeti, ayaṃ na attakāmarūpo nāma.
Indeed, whoever, having gone forth in this Dispensation, yet maintains his livelihood by the twenty-one improper means, such as practicing medicine, acting as a messenger, or running errands, is not one who desires his own welfare.
Thật vậy, người xuất gia trong giáo pháp này mà vẫn kiếm sống bằng hai mươi mốt cách phi pháp như nghề y, làm sứ giả, đi lại giao thiệp, v.v., thì người đó không được gọi là người mong muốn điều lợi ích cho bản thân.
Yo pana imasmiṃ sāsane pabbajitvā ekavīsatianesanaṃ pahāya catupārisuddhisīle patiṭṭhāya buddhavacanaṃ uggaṇhitvā sappāyadhutaṅgaṃ adhiṭṭhāya aṭṭhatiṃsāya ārammaṇesu cittaruciyaṃ kammaṭṭhānaṃ gahetvā gāmantaṃ pahāya araññaṃ pavisitvā samāpattiyo nibbattetvā vipassanāya kammaṃ kurumāno vicarati, ayaṃ attakāmo nāma.
But whoever, having gone forth in this Dispensation, abandons the twenty-one improper means, establishes himself in the four purities of sīla, learns the Buddha's word, undertakes a suitable Dhutaṅga, takes up a meditation subject of his choice among the thirty-eight objects, leaves the village, enters the forest, produces attainments, and wanders practicing insight—he is one who desires his own welfare.
Còn người xuất gia trong giáo pháp này, từ bỏ hai mươi mốt cách phi pháp, an trú trong Tứ thanh tịnh giới, học thuộc Phật ngôn, phát nguyện thực hành các hạnh đầu đà thích hợp, chọn một đề mục thiền định phù hợp với tâm ý trong ba mươi tám đề mục, từ bỏ làng mạc, đi vào rừng, chứng đắc các thiền định, và sống hành thiền quán, thì người đó được gọi là người mong muốn điều lợi ích cho bản thân.
Tepi tayo kulaputtā evarūpā ahesuṃ.
And those three noble sons were such.
Ba vị thiện gia nam tử đó cũng là những người như vậy.
Tena vuttaṃ ‘‘attakāmarūpā viharantī’’ti.
Therefore, it is said, "They dwell desiring their own welfare."
Vì thế, đã nói rằng: “đang sống với hình thái mong muốn điều lợi ích cho bản thân.”
Mā tesaṃ aphāsumakāsīti tesaṃ aphāsukaṃ mā akāsīti bhagavantaṃ vāresi.
Do not cause them discomfort means he restrained the Blessed One, saying, "Do not cause them discomfort."
Mā tesaṃ aphāsumakāsī (chớ làm cho họ bất an) tức là người đó đã ngăn cản Đức Thế Tôn, nói rằng: “Đừng làm cho họ bất an.”
Evaṃ kirassa ahosi ‘‘ime kulaputtā samaggā viharanti, ekaccassa ca gataṭṭhāne bhaṇḍanakalahavivādā vattanti, tikhiṇasiṅgo caṇḍagoṇo viya ovijjhanto vicarati, athekamaggena dvinnaṃ gamanaṃ na hoti, kadāci ayampi evaṃ karonto imesaṃ kulaputtānaṃ samaggavāsaṃ bhindeyya, pāsādiko ca panesa suvaṇṇavaṇṇo rasagiddho maññe, gatakālato paṭṭhāya paṇītadāyakānaṃ attano upaṭṭhākānaṃ vaṇṇakathanādīhi imesaṃ kulaputtānaṃ appamādavihāraṃ bhindeyya, vasanaṭṭhānāni cāpi etesaṃ kulaputtānaṃ nibaddhāni paricchinnāni tissova paṇṇasālā tayo caṅkamā tīṇi divāṭṭhānāni tīṇi mañcapīṭhāni, ayaṃ pana samaṇo mahākāyo vuḍḍhataro maññe bhavissati, so akāle ime kulaputte senāsanā vuṭṭhapessati, evaṃ sabbathāpi etesaṃ aphāsu bhavissatī’’ti.
Indeed, it occurred to him thus: "These noble sons dwell in harmony, but in certain places where he goes, disputes, quarrels, and strife occur. He wanders about like a sharp-horned, fierce bull, pushing aside; thus, there is no going for two along one path. Perhaps this one, acting in such a way, might disrupt the harmonious dwelling of these noble sons. And he is attractive, golden-colored, and perhaps greedy for delicious food; from the time of his arrival, by praising his generous supporters and so forth, he might disrupt the heedful dwelling of these noble sons. And the dwelling places of these noble sons are fixed and delimited: three leaf-huts, three walking paths, three day-rests, three couches and chairs. But this ascetic is large-bodied and, I suppose, quite old. He might rouse these noble sons from their lodgings at an improper time. In every way, therefore, it will cause them discomfort."
Có lẽ người đó đã nghĩ như thế này: “Ba vị thiện gia nam tử này đang sống hòa hợp. Ở một số nơi, nơi mà vị này đã đến, có những cuộc cãi vã, tranh chấp, xung đột xảy ra. Vị này đi lang thang như một con bò đực hung dữ có sừng nhọn, húc đổ mọi thứ. Vì vậy, việc hai người đi cùng một con đường là không thể. Có lẽ vị này cũng sẽ làm như vậy, phá vỡ sự hòa hợp của các vị thiện gia nam tử này. Hơn nữa, vị Sa-môn này có vẻ ngoài dễ nhìn, màu da vàng óng, có lẽ là người ham ăn. Từ khi đến đây, bằng cách ca ngợi những người cúng dường thức ăn ngon cho mình, vị này có thể phá vỡ sự sống không phóng dật của các vị thiện gia nam tử này. Nơi ở của các vị thiện gia nam tử này cũng đã được cố định và phân chia: ba ngôi nhà lá, ba đường kinh hành, ba nơi nghỉ ban ngày, ba ghế giường. Còn vị Sa-môn này có thân hình to lớn, có lẽ đã lớn tuổi hơn. Vị ấy sẽ đánh thức các vị thiện gia nam tử này khỏi chỗ nằm của họ vào những lúc không thích hợp. Như vậy, trong mọi trường hợp, họ sẽ gặp bất an.”
Taṃ anicchanto ‘‘mā tesaṃ aphāsumakāsī’’ti bhagavantaṃ vāreti.
Not wishing that, he restrained the Blessed One, saying, "Do not cause them discomfort."
Không muốn điều đó xảy ra, người giữ rừng đã ngăn cản Đức Thế Tôn, nói rằng: “Đừng làm cho họ bất an.”
Kiṃ panesa jānanto vāresi ajānantoti?
But did he restrain him knowing or not knowing?
Vậy người đó ngăn cản là do biết hay không biết?
Ajānanto.
Not knowing.
Không biết.
Sammāsambuddho hi nāma yadā anekabhikkhusahassaparivāro byāmappabhāya asītianubyañjanehi dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇasiriyā ca buddhānubhāvaṃ dassento vicarati, tadā ‘‘ko eso’’ti apucchitvāva jānitabbo hoti.
Indeed, a Perfectly Self-Enlightened One, when he wanders accompanied by many thousands of bhikkhus, displaying the Buddha's majesty with the fathom-long aura, the eighty minor characteristics, and the glory of the thirty-two major characteristics of a Great Man, should be recognized without being asked, "Who is that?"
Thật vậy, khi một vị Chánh Đẳng Giác đi lại với hàng ngàn tỳ khưu vây quanh, hiển bày Phật uy bằng hào quang một tầm, tám mươi tướng phụ và ba mươi hai tướng đại nhân, thì Ngài phải được nhận biết mà không cần hỏi: “Vị này là ai?”
Tadā pana bhagavā ‘‘māssu koci mama buddhānubhāvaṃ aññāsī’’ti tathārūpena iddhābhisaṅkhārena sabbampi taṃ buddhānubhāvaṃ cīvaragabbhena viya paṭicchādetvā valāhakagabbhena paṭicchanno puṇṇacando viya sayameva pattacīvaramādāya aññātakavesena agamāsi.
But at that time, the Blessed One, thinking, "Let no one know my Buddha-majesty," concealed all that Buddha-majesty with such an act of psychic power, as if with the folds of his robe, and like the full moon obscured by a cloud, he himself took his bowl and robe and went in an unknown guise.
Nhưng lúc đó, Đức Thế Tôn đã dùng thần thông đặc biệt che giấu tất cả Phật uy đó như thể che giấu trong y, giống như mặt trăng tròn bị che khuất bởi đám mây, tự mình mang bát và y, đi trong hình dạng một người lạ.
Iti taṃ ajānantova dāyapālo vāresi.
Thus, the forest-keeper restrained him not knowing who he was.
Vì vậy, người giữ rừng đã ngăn cản Ngài mà không biết.
Etadavocāti thero kira ‘‘mā samaṇā’’ti dāyapālassa kathaṃ sutvā cintesi ‘‘mayaṃ tayo janā idha viharāma, añño pabbajito nāma natthi, ayañca dāyapālo pabbajitena viya saddhiṃ katheti, ko nu kho bhavissatī’’ti divāṭṭhānato uṭṭhāya dvāre ṭhatvā maggaṃ olokento bhagavantaṃ addasa.
Said this means, having heard the forest-keeper's words, "Do not, ascetic," the elder thought, "We three dwell here; there is no other renunciant. And this forest-keeper speaks as if to a renunciant. Who could it be?" So, rising from his day-rest, he stood at the gate and, looking down the path, saw the Blessed One.
Etadavocā (đã nói điều này) – Nghe lời của người giữ rừng: “Đừng, Sa-môn,” vị Trưởng lão đã nghĩ: “Chúng ta ba người đang sống ở đây, không có vị xuất gia nào khác. Mà người giữ rừng này lại nói chuyện như thể với một vị xuất gia. Ai vậy nhỉ?” Rồi Ngài đứng dậy từ chỗ nghỉ ban ngày, đứng ở cổng nhìn đường và thấy Đức Thế Tôn.
Bhagavāpi therassa saha dassaneneva sarīrobhāsaṃ muñci, asītianubyañjanavirājitā byāmappabhā pasāritasuvaṇṇapaṭo viya virocittha.
And the Blessed One, at the very sight of the elder, emitted the radiance of his body; the fathom-long aura, adorned with the eighty minor characteristics, shone like a spread-out golden cloth.
Ngay khi vị Trưởng lão nhìn thấy, Đức Thế Tôn cũng phóng ra hào quang từ thân mình. Hào quang một tầm được trang điểm bằng tám mươi tướng phụ đã tỏa sáng như một tấm vải vàng được trải ra.
Thero ‘‘ayaṃ dāyapālo phaṇakataāsīvisaṃ gīvāya gahetuṃ hatthaṃ pasārento viya loke aggapuggalena saddhiṃ kathentova na jānāti, aññatarabhikkhunā viya saddhiṃ kathetī’’ti nivārento etaṃ ‘‘māvuso, dāyapālā’’tiādivacanaṃ avoca.
The elder, thinking, "This forest-keeper does not know that he is speaking with the foremost person in the world, as if stretching out his hand to grasp a hooded, poisonous snake by the neck; he speaks as if to some ordinary bhikkhu," restrained him, saying these words: "Do not, friend forest-keeper," and so forth.
Vị Trưởng lão đã ngăn cản, nói những lời như “Thưa Tôn giả, người giữ rừng!” và tiếp theo, nghĩ: “Người giữ rừng này không biết rằng mình đang nói chuyện với bậc tối thượng trong thế gian, như thể đang đưa tay nắm lấy con rắn độc đã bành mang, mà lại nói chuyện như thể với một vị tỳ khưu bình thường.”
Tenupasaṅkamīti kasmā bhagavato paccuggamanaṃ akatvāva upasaṅkami?
He approached him means, why did he approach without going to meet the Blessed One?
Tenupasaṅkamī (đã đến gần Ngài) – Vì sao vị Trưởng lão không đi đón Đức Thế Tôn mà lại đến gần Ngài?
Evaṃ kirassa ahosi ‘‘mayaṃ tayo janā samaggavāsaṃ vasāma, sacāhaṃ ekakova paccuggamanaṃ karissāmi, samaggavāso nāma na bhavissati, piyamitte gahetvāva paccuggamanaṃ karissāmi.
Indeed, it occurred to him thus: "We three dwell in harmony. If I alone go to meet him, it will not be called harmonious dwelling. I will go to meet him taking my dear friends with me.
Có lẽ vị ấy đã nghĩ như thế này: “Chúng ta ba người đang sống hòa hợp. Nếu tôi một mình đi đón, thì sẽ không còn là sự hòa hợp nữa. Tôi sẽ đi đón cùng với những người bạn thân yêu của mình.
Yathā ca bhagavā mayhaṃ piyo, evaṃ sahāyānampi me piyo’’ti tehi saddhiṃ paccuggamanaṃ kātukāmo sayaṃ akatvā upasaṅkami.
And just as the Blessed One is dear to me, so is he dear to my companions." Desiring to go to meet him with them, he approached without going himself.
Và Đức Thế Tôn quý mến tôi như thế nào, thì Ngài cũng quý mến các bạn của tôi như thế ấy.” Muốn đi đón cùng với họ, vị ấy đã không đi đón một mình mà đến gần Ngài.
Keci pana ‘‘tesaṃ therānaṃ paṇṇasāladvāre caṅkamanakoṭiyā bhagavato āgamanamaggo hoti, tasmā thero tesaṃ saññaṃ dadamānova gato’’ti vadanti.
But some say, "The path of the Blessed One's arrival was at the edge of the walking path by the gate of those elders' leaf-huts. Therefore, the elder went while giving a sign to them."
Một số người lại nói: “Con đường Đức Thế Tôn đi đến là ở cuối đường kinh hành gần cổng nhà lá của các vị Trưởng lão đó. Vì vậy, vị Trưởng lão đã đi và ra hiệu cho họ.”
Abhikkamathāti ito āgacchatha.
Come forward means "Come here."
Abhikkamathā (hãy đến đây) tức là hãy đến từ đây.
Pāde pakkhālesīti vikasitapadumasannibhehi jālahatthehi maṇivaṇṇaṃ udakaṃ gahetvā suvaṇṇavaṇṇesu piṭṭhipādesu udakaṃ āsiñcitvā pādena pādaṃ ghaṃsento pakkhālesi.
Washed his feet means, taking water the color of jewels with his webbed hands resembling blossoming lotuses, he poured the water onto his golden-colored dorsal feet and washed them, rubbing one foot against the other.
Pāde pakkhālesī (đã rửa chân) tức là dùng bàn tay có màng lưới như những đóa sen nở rộ, lấy nước màu ngọc, tưới lên bàn chân màu vàng óng, rồi chà xát chân này với chân kia để rửa.
Buddhānaṃ kāye rajojallaṃ nāma na upalimpati, kasmā pakkhālesīti?
On the bodies of the Buddhas, dirt and grime, as it is called, does not cling. Why then did he wash?
Bụi bẩn không bám vào thân của các Đức Phật, tại sao (Ngài) lại rửa?
Sarīrassa utuggahaṇatthaṃ tesañca cittasampahaṃsanatthaṃ.
For the body to absorb the cool and for the exhilaration of their minds.
Để thân tiếp nhận khí hậu và để làm cho tâm của họ hoan hỷ.
Amhehi abhihaṭena udakena bhagavā pāde pakkhālesi, paribhogaṃ akāsīti tesaṃ bhikkhūnaṃ balavasomanassavasena cittaṃ pīṇitaṃ hoti, tasmā pakkhālesi.
With the water brought by us, the Blessed One washed his feet and made use of it – thereby, due to strong joy, the minds of those bhikkhus were gladdened. Therefore, he washed.
Đức Thế Tôn đã rửa chân bằng nước do chúng con mang đến, (Ngài) đã thọ dụng – do sự hoan hỷ mạnh mẽ của các Tỳ-kheo ấy, tâm của họ được no đủ (vui vẻ); vì vậy (Ngài) đã rửa.
Āyasmantaṃ anuruddhaṃ bhagavā etadavocāti so kira tesaṃ vuḍḍhataro, tassa saṅgahe kate sesānaṃ katova hotīti theraññeva etaṃ ‘‘kacci vo anuruddhā’’tiādivacanaṃ avoca.
The Blessed One said this to Venerable Anuruddha – for he, it seems, was the elder among them, and when he was addressed, it was as good as done for the rest. Therefore, he addressed the elder alone with the words "Are you all well, Anuruddhas?" and so on.
Đức Thế Tôn đã nói với Tôn giả Anuruddha – vị ấy là người lớn tuổi nhất trong số họ; khi sự thâu nhiếp được thực hiện cho vị ấy, thì (sự thâu nhiếp) cũng được thực hiện cho những người còn lại. Vì vậy, Đức Thế Tôn đã nói lời này với vị Trưởng lão ấy: “Này Anuruddha, các con có khỏe không?” và tương tự.
Anuruddhāti vā ekasesanayena vuttaṃ virūpekasesassapi icchitabbattā, evañca katvā bahuvacananiddeso ca samatthito hoti.
Or the word Anuruddhā is spoken by way of the principle of ekasesa, as ekasesa of differing forms is also acceptable. And having done so, the plural designation is justified.
Hoặc từ Anuruddhā được nói theo phương pháp ekasesa (còn lại một), vì ngay cả ekasesa của những từ khác nhau cũng được chấp nhận; và khi làm như vậy, cách dùng số nhiều cũng được chứng minh.
Kaccīti pucchanatthe nipāto.
Kacci is a particle signifying interrogation.
Kaccī là một giới từ dùng trong câu hỏi.
Voti sāmivacanaṃ.
Vo is the genitive plural pronoun.
Vo là sở hữu cách.
Idaṃ vuttaṃ hoti – kacci anuruddhā tumhākaṃ khamanīyaṃ, iriyāpatho vo khamati, kacci yāpanīyaṃ, kacci vo jīvitaṃ yāpeti ghaṭiyati, kacci piṇḍakena na kilamatha, kacci tumhākaṃ sulabhapiṇḍaṃ, sampatte vo disvā manussā uḷuṅkayāguṃ vā kaṭacchubhikkhaṃ vā dātabbaṃ maññantīti bhikkhācāravattaṃ pucchati.
This is what is meant: "Are you well, Anuruddhas? Is your posture comfortable? Is it tolerable? Is your life sustainable, do you manage? Do you not suffer due to almsfood? Do you find almsfood easily? Do people, seeing you arrive, think that gruel in a pot or a spoonful of almsfood should be given?" Thus, he asks about the bhikkhācāravatta (duty concerning alms round).
Điều này được nói đến: Này Anuruddha, các con có khỏe không, tư thế đi đứng của các con có thích hợp không? Các con có sống được không, cuộc sống của các con có trôi chảy không, có gặp khó khăn gì không? Các con có dễ dàng tìm được vật thực không? Khi thấy các con đến, mọi người có nghĩ rằng nên cúng dường cháo hoặc một muỗng vật thực không? – (Đức Phật) hỏi về phận sự khất thực.
Yasmā paccayena akilamantena sakkā samaṇadhammo kātuṃ, vattameva vā etaṃ pabbajitānaṃ.
Because samaṇadhamma (the recluse's practice) can be performed without suffering due to requisites, or this is simply a duty for those who have gone forth.
Bởi vì người không gặp khó khăn về vật thực thì có thể thực hành pháp Sa-môn; hoặc đây là phận sự của những người xuất gia.
Atha tena paṭivacane dinne ‘‘anuruddhā tumhe rājapabbajitā mahāpuññā, manussā tumhākaṃ araññe vasantānaṃ adatvā kassa aññassa dātabbaṃ maññissanti, tumhe pana etaṃ bhuñjitvā kiṃ nu kho migapotakā viya aññamaññaṃ ghaṭṭentā viharatha, udāhu sāmaggibhāvo vo atthī’’ti sāmaggirasaṃ pucchanto ‘‘kacci pana vo anuruddhā samaggā’’tiādimāha.
Then, after that answer was given, the Blessed One, asking about the essence of harmony, saying, "Anuruddhas, you are royal renunciates, greatly meritorious. To whom else would people think of giving if not to you, who dwell in the forest? But having consumed this, do you dwell jostling one another like fawns, or do you have harmony?", spoke the words beginning with "Are you then, Anuruddhas, harmonious?"
Sau khi (Tôn giả Anuruddha) trả lời, (Đức Phật nói): “Này Anuruddha, các con là những người xuất gia từ dòng dõi vua chúa, là những người có đại phước báu. Nếu không cúng dường cho các con đang sống trong rừng, thì người ta sẽ nghĩ nên cúng dường cho ai khác? Các con sau khi thọ dụng vật thực này, có sống như những con thú con đang cọ xát vào nhau, hay các con có sự hòa hợp không?” – khi hỏi về hương vị của sự hòa hợp, (Đức Phật) đã nói: “Này Anuruddha, các con có hòa hợp không?” và tương tự.
Tattha khīrodakībhūtāti yathā khīrañca udakañca aññamaññaṃ saṃsandati, visuṃ na hoti, ekattaṃ viya upeti, kacci evaṃ sāmaggivasena ekattupagatacittuppādā viharathāti pucchati.
There, khīrodakībhūtā means, "Just as milk and water blend with each other and are not separate, but seem to become one, do you dwell with thoughts that have attained oneness through harmony?" Thus, he asks.
Trong đó, khīrodakībhūtā (như sữa với nước) – giống như sữa và nước hòa quyện vào nhau, không tách rời, dường như trở thành một; (Đức Phật) hỏi: “Các con có sống với những tâm niệm đã đạt đến sự hợp nhất như vậy, do sự hòa hợp không?”
Piyacakkhūhīti mettacittaṃ paccupaṭṭhāpetvā olokanato piyabhāvadīpakāni cakkhūni piyacakkhūni nāma, ‘‘kacci tathārūpehi cakkhūhi aññamaññaṃ passantā viharathā’’ti pucchati.
Piyacakkhūhī refers to eyes that are indicative of affection, because one looks with a mind filled with loving-kindness. He asks, "Do you dwell looking at each other with such affectionate eyes?"
Piyacakkhūhi (với ánh mắt thiện cảm) – những đôi mắt biểu lộ sự thiện cảm do nhìn bằng tâm từ bi được gọi là piyacakkhūni (ánh mắt thiện cảm). (Đức Phật) hỏi: “Các con có sống bằng cách nhìn nhau với những đôi mắt như vậy không?”
Tagghāti ekaṃsatthe nipāto, ekaṃsena mayaṃ bhanteti vuttaṃ hoti.
Tagghā is a particle meaning certainty, so it means, "Certainly, venerable sir, we do."
Tagghā là một giới từ mang nghĩa chắc chắn, có nghĩa là: “Bạch Thế Tôn, chắc chắn là chúng con như vậy.”
Yathā kathaṃ panāti ettha yathāti nipātamattaṃ, kathanti kāraṇapucchā, kathaṃ pana tumhe evaṃ viharatha, kena kāraṇena viharatha, taṃ me kāraṇaṃ brūhīti vuttaṃ hoti.
In Yathā kathaṃ pana, yathā is merely a particle, and kathaṃ is a question about the reason. It means, "How then do you dwell in this way? For what reason do you dwell? Tell me that reason."
Yathā kathaṃ panā – ở đây, yathā chỉ là một giới từ, kathaṃ là câu hỏi về nguyên nhân. Điều này có nghĩa là: “Các con sống như vậy bằng cách nào? Vì nguyên nhân gì mà các con sống như vậy? Hãy nói cho Ta nguyên nhân đó.”
Mettaṃ kāyakammanti mettacittavasena pavattaṃ kāyakammaṃ.
Mettaṃ kāyakammaṃ is bodily action that proceeds from a mind of loving-kindness.
Mettaṃ kāyakammaṃ (thân nghiệp từ ái) – thân nghiệp phát sinh do tâm từ bi.
Āvi ceva raho cāti sammukhā ceva parammukhā ca.
Āvi ceva raho ca means both openly and in private.
Āvi ceva raho cā (công khai và kín đáo) – trước mặt và sau lưng.
Itaresupi eseva nayo.
The same method applies to the others.
Đối với những điều khác cũng theo cách tương tự.
Tattha sammukhā kāyavacīkammāni sahavāse labbhanti, itarāni vippavāse, manokammaṃ sabbattha labbhati.
There, bodily and verbal actions are obtained openly when living together; the others are obtained when separated; mental action is obtained everywhere.
Trong đó, thân nghiệp và khẩu nghiệp trước mặt có được khi sống chung, còn những nghiệp khác có được khi xa nhau; ý nghiệp có được ở mọi nơi.
Yañhi saheva vasantesu ekena mañcapīṭhaṃ vā dārubhaṇḍaṃ vā mattikābhaṇḍaṃ vā bahi dunnikkhittaṃ hoti, taṃ disvā ‘‘kenidaṃ vaḷañjita’’nti avaññaṃ akatvā attanā dunnikkhittaṃ viya gahetvā paṭisāmentassa paṭijaggitabbayuttaṃ vā pana ṭhānaṃ paṭijaggantassa sammukhā mettaṃ kāyakammaṃ nāma hoti.
Indeed, when dwelling together, if a bed, a chair, or a wooden or earthen utensil is carelessly left outside by one, seeing that, and without disparaging, thinking it was carelessly left by oneself, picking it up and putting it back in its proper place, or attending to a place that ought to be attended to – this is called loving-kindness in bodily action openly.
Thật vậy, khi sống chung, nếu một người trong số họ để ghế giường, đồ gỗ, hoặc đồ gốm sứ ở bên ngoài một cách không đúng chỗ, khi thấy vậy, không khinh thường mà nghĩ: “Ai đã dùng cái này?”, rồi nhặt lên như thể chính mình đã để không đúng chỗ và sắp xếp lại, hoặc chăm sóc những nơi cần được chăm sóc – đó được gọi là thân nghiệp từ ái trước mặt.
Ekasmiṃ pakkante tena dunnikkhittaṃ senāsanaparikkhāraṃ tatheva nikkhipantassa paṭijaggitabbayuttaṃ vā pana ṭhānaṃ paṭijaggantassa parammukhā mettaṃ kāyakammaṃ nāma hoti.
When one has departed, if one picks up and puts back in place the carelessly left bed or requisites, or attends to a place that ought to be attended to – this is called loving-kindness in bodily action in private.
Khi một người đã đi vắng, nếu người kia cũng sắp xếp lại đồ dùng chỗ ở mà người đó đã để không đúng chỗ, hoặc chăm sóc những nơi cần được chăm sóc – đó được gọi là thân nghiệp từ ái sau lưng.
Sahavasantassa pana therehi saddhiṃ madhuraṃ sammodanīyakathaṃ paṭisanthārakathaṃ sāraṇīyakathaṃ dhammakathaṃ sarabhaññaṃ sākacchaṃ pañhapucchanaṃ pañhavissajjananti evamādikaraṇe sammukhā mettaṃ vacīkammaṃ nāma hoti.
For one dwelling together, engaging in pleasant, congenial conversation, polite conversation, conversation that recalls memories, Dhamma conversation, chanting, discussion, asking questions, answering questions, and so on, with the elders – this is called loving-kindness in verbal action openly.
Đối với người sống chung với các vị Trưởng lão, việc nói những lời ngọt ngào, những lời thăm hỏi, những lời nhắc nhở, những lời pháp, những lời tụng kinh, những lời đàm luận, những lời hỏi đáp, những lời giải đáp câu hỏi và tương tự như vậy – đó được gọi là khẩu nghiệp từ ái trước mặt.
Theresu pana pakkantesu ‘‘mayhaṃ piyasahāyo nandiyatthero kimilatthero evaṃ sīlasampanno evaṃ ācārasampanno’’tiādiguṇakathane parammukhā mettaṃ vacīkammaṃ nāma hoti.
When the elders have departed, speaking of their virtues, such as "My dear friend Venerable Nandiya, Venerable Kimila, is thus endowed with virtue, thus endowed with conduct" – this is called loving-kindness in verbal action in private.
Khi các vị Trưởng lão đã đi vắng, việc tán dương công đức như: “Bạn thân yêu của tôi là Trưởng lão Nandiya, Trưởng lão Kimila, vị ấy có giới hạnh như vậy, có oai nghi như vậy” và tương tự – đó được gọi là khẩu nghiệp từ ái sau lưng.
‘‘Mayhaṃ piyamitto nandiyatthero kimilatthero avero hotu abyāpajjo sukhī’’ti evaṃ samannāharato pana sammukhāpi parammukhāpi mettaṃ manokammaṃ hotiyeva.
However, reflecting "May my dear friends Venerable Nandiya and Venerable Kimila be free from enmity, free from ill-will, happy" – this is loving-kindness in mental action, both openly and in private.
Khi quán niệm: “Bạn thân yêu của tôi là Trưởng lão Nandiya, Trưởng lão Kimila, nguyện cho vị ấy không có oán thù, không có khổ não, được an lạc” – thì ý nghiệp từ ái có cả trước mặt và sau lưng.
Nānā hi kho no bhante kāyāti ayañhi kāyo piṭṭhaṃ viya mattikā viya ca omadditvā ekato kātuṃ na sakkā.
Indeed, venerable sir, our bodies are separate – for this body cannot be pressed together and made one, like a back or like clay.
Bạch Thế Tôn, thật vậy, thân của chúng con khác nhau – thân này không thể được nhào nặn thành một như lưng hoặc như đất sét.
Ekañca pana maññe cittanti cittaṃ pana no attano viya aññamaññassa hitabhāvena avirodhabhāvena bhedābhāvena samaggabhāvena ekamevāti dasseti.
But I think our minds are one – he shows that our minds are indeed one, through their beneficial nature towards each other, their non-conflicting nature, their non-difference, and their harmonious nature, just as if it were one's own mind.
Nhưng con nghĩ tâm là một – nhưng tâm của chúng con thì như tâm của chính mình, do sự lợi ích cho nhau, không có sự đối nghịch, không có sự chia rẽ, do sự hòa hợp, nó là một – điều này được chỉ ra.
Kathaṃ panete sakaṃ cittaṃ nikkhipitvā itaresaṃ cittavasena vattiṃsūti?
How then did they set aside their own minds and act according to the minds of the others?
Vậy thì, làm thế nào mà các vị ấy đã gạt bỏ tâm của mình và hành xử theo tâm của người khác?
Ekassa patte malaṃ uṭṭhahati, ekassa cīvaraṃ kiliṭṭhaṃ hoti, ekassa paribhaṇḍakammaṃ hoti.
One's bowl might have dirt, another's robe might be soiled, another's dwelling might need repair.
Bát của một vị bị dơ, y của một vị bị bẩn, đồ dùng của một vị cần được sửa chữa.
Tattha yassa patte malaṃ uṭṭhitaṃ, tena ‘‘mamāvuso patte malaṃ uṭṭhitaṃ, pacituṃ vaṭṭatī’’ti vutte itare ‘‘mayhaṃ cīvaraṃ kiliṭṭhaṃ dhovitabbaṃ, mayhaṃ paribhaṇḍaṃ kātabba’’nti avatvā araññaṃ pavisitvā dārūni āharitvā bhinditvā pattakaṭāhe bahalatanumattikāhi lepaṃ katvā pattaṃ pacitvā tato paraṃ cīvaraṃ vā dhovanti, paribhaṇḍaṃ vā karonti.
There, if the one whose bowl had dirt said, "Friends, there is dirt in my bowl, it needs to be fired," the others, without saying, "My robe is soiled, it needs to be washed," or "My dwelling needs to be repaired," would enter the forest, bring firewood, split it, apply a thick layer of fine clay to the bowl-kiln, fire the bowl, and only after that would they wash their robes or repair their dwellings.
Trong đó, vị nào có bát bị dơ, khi vị ấy nói: “Này chư Hiền, bát của tôi bị dơ, cần phải nung lại”, thì những vị khác không nói: “Y của tôi bị bẩn, cần phải giặt; đồ dùng của tôi cần phải sửa chữa”, mà đi vào rừng, mang củi về, chẻ củi, trát đất sét dày mỏng vào nồi nung bát, nung bát, sau đó mới giặt y hoặc sửa chữa đồ dùng.
‘‘Mamāvuso cīvaraṃ kiliṭṭhaṃ, dhovituṃ vaṭṭatī’’ti ‘‘mama paṇṇasālā uklāpā, paribhaṇḍaṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti paṭhamataraṃ ārocitepi eseva nayo.
The same method applies if one first announced, "Friends, my robe is soiled, it needs to be washed," or "My leaf hut is dirty, it needs to be repaired."
Cũng theo cách tương tự, nếu vị nào đó báo trước: “Này chư Hiền, y của tôi bị bẩn, cần phải giặt”, hoặc “Tịnh xá của tôi bị dơ, cần phải sửa chữa”.
Idāni tesaṃ appamādalakkhaṇaṃ pucchanto ‘‘kacci pana vo anuruddhā’’tiādimāha.
Now, asking about their characteristic of heedfulness, he spoke the words beginning with "Are you then, Anuruddhas?"
Bây giờ, khi hỏi về đặc điểm của sự không phóng dật của họ, (Đức Phật) đã nói: “Này Anuruddha, các con có…?” và tương tự.
Tattha voti nipātamattaṃ, paccattavacanaṃ vā, kacci tumheti attho.
There, vo is merely a particle, or it is a personal pronoun, meaning "are you all".
Trong đó, vo chỉ là một giới từ, hoặc là đại từ nhân xưng, có nghĩa là “các con”.
Amhākanti amhesu tīsu janesu.
Amhākaṃ means "among us three persons".
Amhākaṃ (của chúng con) – trong ba người chúng con.
Piṇḍāya paṭikkamatīti gāme piṇḍāya caritvā paccāgacchati.
Piṇḍāya paṭikkamati means returns after going for alms in the village.
Piṇḍāya paṭikkamatī (trở về sau khi khất thực) – đi khất thực trong làng rồi trở về.
Avakkārapātinti atirekapiṇḍapātaṃ apanetvā ṭhapanatthāya ekaṃ samuggapātiṃ dhovitvā ṭhapeti.
Avakkārapātiṃ means one washes and places a small container to put away excess almsfood.
Avakkārapātiṃ (bát đựng đồ thừa) – rửa sạch một bát đựng đồ và đặt đó để đựng phần vật thực dư.
Yo pacchāti te kira therā na ekatova bhikkhācāraṃ pavisanti.
Yo pacchā – for these elders, it seems, did not enter the alms round together.
Yo pacchā (người đến sau) – các vị Trưởng lão ấy không phải cùng lúc đi khất thực.
Phalasamāpattiratā hete pātova sarīrapaṭijagganaṃ katvā vattapaṭipattiṃ pūretvā senāsanaṃ pavisitvā kālaparicchedaṃ katvā phalasamāpattiṃ appetvā nisīdanti.
These, being devoted to fruition attainment, would attend to their bodily needs early in the morning, fulfill their duties, enter their lodging, determine the time, arouse fruition attainment, and sit down.
Họ là những người hoan hỷ với sự thành tựu quả vị, nên vào buổi sáng sớm, sau khi chăm sóc thân thể và hoàn thành phận sự, họ vào chỗ ở, định thời gian, an trú vào quả vị và ngồi xuống.
Tesu yo paṭhamataraṃ nisinno attano kālaparicchedavasena paṭhamataraṃ uṭṭhāti, so piṇḍāya caritvā paṭinivatto bhattakiccaṭṭhānaṃ āgantvā jānāti ‘‘dve bhikkhū pacchato, ahaṃ paṭhamataraṃ āgato’’ti.
Among them, the one who sat down first would rise first according to his time limit. He would go for alms, return, come to the meal place, and know, "Two bhikkhus are behind; I have arrived first."
Trong số đó, người nào ngồi xuống trước và đứng dậy trước theo thời gian đã định của mình, người đó sau khi đi khất thực trở về, đến chỗ ăn và biết: “Hai Tỳ-kheo kia ở phía sau, tôi đã đến trước.”
Atha pattaṃ pidahitvā āsanapaññāpanādīni katvā yadi patte paṭivīsamattameva hoti, nisīditvā bhuñjati, yadi atirekaṃ hoti, avakkārapātiyaṃ pakkhipitvā pātiṃ pidhāya bhuñjati, katabhattakicco pattaṃ dhovitvā vodakaṃ katvā thavikāya osāpetvā pattacīvaraṃ gahetvā attano vasanaṭṭhānaṃ pavisati.
Then, having covered the bowl and arranged the seats, etc., if there is just enough (food) in the bowl, he sits and eats. If there is an excess, he puts it into the refuse bowl, covers the (main) bowl, and eats. Having finished the meal, he washes the bowl, dries it, puts it into the bag, and taking his bowl and robes, enters his dwelling place.
Sau đó, đắp bát lại, sắp đặt chỗ ngồi và các việc khác xong, nếu trong bát chỉ còn vừa đủ, vị ấy ngồi xuống dùng bữa. Nếu còn dư, vị ấy bỏ vào bát đựng thức ăn thừa, đậy bát lại rồi dùng bữa. Sau khi hoàn tất bữa ăn, vị ấy rửa bát, làm khô ráo, cất vào túi, rồi cầm y bát đi vào chỗ ở của mình.
Dutiyopi āgantvāva jānāti ‘‘eko paṭhamaṃ āgato, eko pacchato’’ti.
The second (monk) also, upon arriving, knows, "One has come first, I am behind."
Vị thứ hai cũng vừa đến đã biết rằng: “Một vị đã đến trước, một vị đến sau.”
So sace patte bhattaṃ pamāṇameva hoti, bhuñjati.
If there is just enough food in his bowl, he eats.
Nếu trong bát có thức ăn vừa đủ, vị ấy dùng bữa.
Sace mandaṃ, avakkārapātito gahetvā bhuñjati.
If little, he takes from the refuse bowl and eats.
Nếu ít, vị ấy lấy từ bát đựng thức ăn thừa ra dùng bữa.
Sace atirekaṃ hoti, avakkārapātiyaṃ pakkhipitvā pamāṇameva bhuñjitvā purimatthero viya vasanaṭṭhānaṃ pavisati.
If there is an excess, he puts it into the refuse bowl, eats just enough, and like the elder before him, enters his dwelling place.
Nếu còn dư, vị ấy bỏ vào bát đựng thức ăn thừa, chỉ dùng vừa đủ rồi như vị trưởng lão trước, đi vào chỗ ở.
Tatiyopi āgantvāva jānāti ‘‘dve paṭhamaṃ āgatā, ahaṃ pacchimo’’ti.
The third (monk) also, upon arriving, knows, "Two have come first, I am the last."
Vị thứ ba cũng vừa đến đã biết rằng: “Hai vị đã đến trước, tôi là người đến sau.”
Sopi dutiyatthero viya bhuñjitvā katabhattakicco pattaṃ dhovitvā vodakaṃ katvā thavikāya osāpetvā āsanāni ukkhipitvā paṭisāmeti, pānīyaghaṭe vā paribhojanīyaghaṭe vā avasesaudakaṃ chaḍḍetvā ghaṭe nikujjitvā avakkārapātiyaṃ sace avasesabhattaṃ hoti, taṃ vuttanayena jahitvā pātiṃ dhovitvā paṭisāmeti, bhattaggaṃ sammajjati, so kacavaraṃ chaḍḍetvā sammajjaniṃ ukkhipitvā upacikāhi muttaṭṭhāne ṭhapetvā pattacīvaramādāya vasanaṭṭhānaṃ pavisati.
He too, like the second elder, eats, and having finished the meal, washes the bowl, dries it, puts it into the bag, tidies up by lifting the seats, discards any remaining water in the drinking water pot or washing water pot, inverts the pots, and if there is any remaining food in the refuse bowl, he discards it as mentioned, washes the bowl, and tidies it away. He sweeps the refectory, discards the rubbish, hangs up the broom, places it where ants are not present, and taking his bowl and robes, enters his dwelling place.
Vị ấy cũng như vị trưởng lão thứ hai, dùng bữa xong, hoàn tất bữa ăn, rửa bát, làm khô ráo, cất vào túi, rồi cất dọn chỗ ngồi. Nước còn thừa trong bình nước uống hoặc bình nước dùng rửa, vị ấy đổ đi, úp bình lại. Nếu trong bát đựng thức ăn thừa có thức ăn còn lại, vị ấy bỏ đi theo cách đã nói, rửa bát rồi cất dọn. Vị ấy quét dọn phòng ăn, sau khi đổ rác, cất chổi vào chỗ kiến không tè, rồi cầm y bát đi vào chỗ ở.
Idaṃ therānaṃ bahivihāre araññe bhattakiccakaraṇaṭṭhāne bhojanasālāya vattaṃ.
This is the proper conduct for the elders in the refectory, at the place where meals are taken in the forest outside the monastery.
Đây là quy định về phòng ăn tại nơi các vị trưởng lão dùng bữa ở rừng, bên ngoài tu viện.
Idaṃ sandhāya ‘‘yo pacchā’’tiādi vuttaṃ.
It is with reference to this that "whoever is last" and so on was stated.
Liên quan đến điều này mà câu “Người đến sau” v.v… đã được nói.
Yo passatītiādi pana nesaṃ antovihāre vattanti veditabbaṃ.
However, the phrase "whoever sees" and so on should be understood as the proper conduct within the monastery for them.
Còn câu “ Người nào thấy” v.v… thì phải hiểu là các quy định trong tu viện của các vị ấy.
Tattha vaccaghaṭanti ācamanakumbhiṃ.
Therein, "vaccaghaṭaṃ" means the rinsing pot.
Ở đây, vaccaghaṭaṃ là bình nước rửa tay.
Rittanti rittakaṃ.
"Rittaṃ" means empty.
Rittaṃ là trống không.
Tucchanti tasseva vevacanaṃ.
"Tucchaṃ" is a synonym for that (empty).
Tucchaṃ là từ đồng nghĩa của nó.
Avisayhanti ukkhipituṃ asakkuṇeyyaṃ atibhāriyaṃ.
"Avisayhaṃ" means too heavy to lift, excessively burdensome.
Avisayhaṃ là quá nặng không thể nhấc lên được.
Hatthavikārenāti hatthasaññāya.
"Hatthavikārenā" means by a hand signal.
Hatthavikārenā là bằng cử chỉ tay.
Te kira pānīyaghaṭādīsu yaṃkiñci tucchakaṃ gahetvā pokkharaṇiṃ gantvā anto ca bahi ca dhovitvā udakaṃ parissāvetvā tīre ṭhapetvā aññaṃ bhikkhuṃ hatthavikārena āmantenti, odissa vā anodissa vā saddaṃ na karonti.
For they, having taken any empty pot, etc., among the drinking water pots, go to the pond, wash it both inside and out, strain the water, place it on the bank, and invite another bhikkhu by hand signal; they make no sound, neither specifically addressing nor generally calling.
Các vị ấy, sau khi lấy bất cứ bình nước uống nào trống rỗng, đi đến ao, rửa sạch cả trong lẫn ngoài, lọc nước, đặt lên bờ, rồi dùng cử chỉ tay mời một vị Tỳ-khưu khác, không gọi tên riêng hay gọi chung thành tiếng.
Kasmā odissa na karonti?
Why do they not call specifically?
Tại sao không gọi tên riêng?
Tañhi bhikkhuṃ saddo bādheyyāti.
Because a sound might disturb that bhikkhu.
Vì tiếng nói có thể làm phiền vị Tỳ-khưu ấy.
Kasmā anodissa na karonti?
Why do they not call generally?
Tại sao không gọi chung?
Anodissa sadde dinne ‘‘ahaṃ pure, ahaṃ pure’’ti dvepi nikkhameyyuṃ.
If a general call were made, two might come out, saying, "I am first, I am first."
Nếu gọi chung, cả hai vị có thể cùng ra với suy nghĩ “Tôi trước, tôi trước.”
Tato dvīhi kattabbakamme tatiyassa kammacchedo bhaveyya.
Then the third would be deprived of the task that could have been done by two.
Khi đó, công việc cần hai người làm sẽ bị gián đoạn đối với người thứ ba.
Saṃyatapadasaddo pana hutvā aparassa bhikkhuno divāṭṭhānasantikaṃ gantvā tena diṭṭhabhāvaṃ ñatvā hatthasaññaṃ karoti, tāya saññāya itaro āgacchati, tato dve janā hatthena hatthaṃ saṃsibbantā dvīsu hatthesu ṭhapetvā uṭṭhāpenti.
However, having uttered a controlled word, he goes near the dwelling of another bhikkhu, and knowing that he has been seen, makes a hand signal. By that signal, the other comes. Then, two people, clasping hands, lift it by placing it on their two hands.
Tuy nhiên, một tiếng nói nhỏ nhẹ được phát ra, sau đó vị ấy đi đến gần chỗ nghỉ ban ngày của vị Tỳ-khưu kia, khi biết rằng vị ấy đã thấy mình, thì làm cử chỉ tay. Vị kia đến theo cử chỉ ấy, rồi hai người nắm tay nhau, đặt (bình) lên hai tay rồi nhấc lên.
Taṃ sandhāyāha ‘‘hatthavikārena dutiyaṃ āmantetvā hatthavilaṅghakena upaṭṭhāpemā’’ti.
It is with reference to this that it is said: "inviting a second with a hand signal, they assist by interlocking hands."
Liên quan đến điều đó mà câu “mời vị thứ hai bằng cử chỉ tay, rồi cùng khiêng bằng tay” đã được nói.
Pañcāhikaṃ kho panāti cātuddase pannarase aṭṭhamiyanti idaṃ tāva pakatidhammassavanameva, taṃ akhaṇḍaṃ katvā pañcame pañcame divase dve therā nātivikāle nahāyitvā anuruddhattherassa vasanaṭṭhānaṃ gacchanti.
"Furthermore, on the five days" refers to the fourteenth, fifteenth, and eighth days; this is indeed the ordinary listening to Dhamma, but without interruption, on every fifth day, two elders, having bathed not too late, go to the dwelling of Venerable Anuruddha.
Khoan, cứ năm ngày một lần—tức là vào ngày mười bốn, mười lăm, và mùng tám—đây là việc nghe pháp thông thường. Để không làm gián đoạn việc đó, cứ năm ngày một lần, hai vị trưởng lão tắm rửa không quá muộn rồi đi đến chỗ ở của trưởng lão Anuruddha.
Tattha tayopi nisīditvā tiṇṇaṃ piṭakānaṃ aññatarasmiṃ aññamaññaṃ pañhaṃ pucchanti, aññamaññaṃ vissajjenti.
There, all three sit down and question each other on any of the three Pitakas, and answer each other.
Ở đó, cả ba vị ngồi lại, hỏi nhau các câu hỏi về một trong ba tạng kinh, và giải đáp cho nhau.
Tesaṃ evaṃ karontānaṃyeva aruṇaṃ uggacchati.
While they are doing this, dawn breaks.
Trong khi các vị ấy làm như vậy thì bình minh lên.
Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ.
It is with reference to this that it was stated.
Liên quan đến điều đó mà lời này đã được nói.
Ettāvatā therena bhagavatā appamādalakkhaṇaṃ pucchitena pamādaṭṭhānesuyeva appamādalakkhaṇaṃ vissajjitaṃ hoti.
Thus far, the characteristic of heedfulness, asked by the elder from the Blessed One, has been answered precisely in those situations that are occasions for heedlessness.
Cho đến đây, vị trưởng lão, khi được Thế Tôn hỏi về đặc tính của sự không phóng dật, đã giải đáp đặc tính của sự không phóng dật ngay trong những nơi dễ phóng dật.
Aññesañhi bhikkhūnaṃ bhikkhācārapavisanakālo nikkhamanakālo nivāsanaparivattanaṃ cīvarapārupanaṃ antogāme piṇḍāya caraṇaṃ dhammakathanaṃ anumodanaṃ antogāmato nikkhamitvā bhattakiccakaraṇaṃ pattadhovanaṃ pattaosāpanaṃ pattacīvarapaṭisāmananti papañcakaraṇaṭṭhānāni etāni.
For other bhikkhus, these are occasions for proliferation: the time of going on alms round, the time of returning, changing robes, putting on robes, walking for alms in the village, teaching Dhamma, giving approval, leaving the village to eat, washing the bowl, putting away the bowl, and tidying up the bowl and robes.
Vì những nơi này—thời gian vào khất thực, thời gian ra khỏi tu viện, thay y, đắp y, đi khất thực trong làng, thuyết pháp, tùy hỷ, ra khỏi làng để dùng bữa, rửa bát, cất bát, cất giữ y bát—là những nơi dễ gây ra sự phân tâm cho các Tỳ-khưu khác.
Tasmā thero ‘‘amhākaṃ ettakaṃ ṭhānaṃ muñcitvā vissaṭṭhakathāpavattanena kammaṭṭhāne pamajjanaṭṭhānāni, tatthāpi mayaṃ, bhante, kammaṭṭhānaviruddhaṃ na paṭipajjāmā’’ti aññesaṃ pamādaṭṭhānesuyeva sikhāppattaṃ attano appamādalakkhaṇaṃ vissajjesi.
Therefore, the elder answered, in those very situations of heedlessness for others, his own characteristic of heedfulness, which had reached its peak, saying, "Venerable Sir, these are the places where we might be heedless in our meditation, due to engaging in conversation that diverges from our meditation subject, but even there, we do not act contrary to our meditation subject."
Do đó, vị trưởng lão nói: “Thưa Thế Tôn, những nơi này, ngoại trừ những việc như vậy của chúng con, là những nơi dễ phóng dật trong đề mục thiền định do sự nói chuyện không liên quan. Ngay cả ở đó, chúng con cũng không hành động trái với đề mục thiền định,” và đã giải đáp đặc tính của sự không phóng dật của mình, đạt đến đỉnh cao, ngay trong những nơi dễ phóng dật của người khác.
Imināva etāni ṭhānāni muñcitvā aññattha vihārasamāpattīnaṃ avaḷañjanavasena pamādakālo nāma amhākaṃ natthīti dīpeti.
By this, he demonstrates that apart from these situations, there is no time for us to be heedless due to neglecting the attainments of dwelling elsewhere.
Bằng cách này, Ngài cũng chỉ ra rằng: “Trừ những nơi này ra, chúng con không có thời gian phóng dật nào khác do không lơ là các thành tựu thiền định ở những nơi khác.”
467. Dhammiyā kathāyāti samaggavāse ānisaṃsapaṭisaṃyuttāya dhammakathāya.
"Dhammiyā kathāyā" means by a Dhamma talk pertaining to the benefits of harmonious dwelling.
467. Dhammiyā kathāyā là bài pháp liên quan đến lợi ích của việc sống hòa hợp.
Anupubbena (udā. aṭṭha. 35) cārikaṃ caramānoti anukkamena gāmanigamapaṭipāṭiyā cārikaṃ caramāno.
"Anupubbena cārikaṃ caramāno" means traveling in due order, in sequence through villages and towns.
Anupubbena cārikaṃ caramāno (Udā. Aṭṭha. 35) là đi hành cước theo thứ tự, làng này đến làng khác.
Yena pālileyyakaṃ tadavasarīti ekakova yena pālileyyakagāmo, taṃ avasari.
"Yena pālileyyakaṃ tadavasarī" means he, alone, arrived at the village of Pālileyyaka.
Yena pālileyyakaṃ tadavasarī là một mình Ngài đi đến làng Pālileyyaka.
Pālileyyakagāmavāsinopi paccuggantvā bhagavato dānaṃ datvā pālileyyakagāmassa avidūre rakkhitavanasaṇḍo nāma atthi, tattha bhagavato paṇṇasālaṃ katvā ‘‘ettha bhagavā vasatū’’ti yācitvā vāsayiṃsu.
The residents of Pālileyyaka village, going out to meet him, offered alms to the Blessed One, and there was a protected forest grove not far from Pālileyyaka village. There, they built a leaf-hut for the Blessed One and, requesting, caused him to dwell there, saying, "May the Blessed One dwell here."
Cư dân làng Pālileyyaka cũng đã ra đón, cúng dường đến Thế Tôn, rồi xây một tịnh xá lá cho Thế Tôn tại một khu rừng được bảo vệ không xa làng Pālileyyaka, và thỉnh Ngài ở đó.
Bhaddasāloti pana tattheko manāpo laṭṭhiko sālarukkho.
"Bhaddasālo" refers to a pleasant, well-grown sāla tree there.
Bhaddasālo là một cây sālarukkha đẹp đẽ ở đó.
Bhagavā taṃ gāmaṃ upanissāya vanasaṇḍe paṇṇasālāya samīpe tasmiṃ rukkhamūle vihāsi.
The Blessed One dwelt near that village, in a leaf-hut in the forest grove, at the root of that tree.
Thế Tôn trú ngụ gần làng ấy, trong tịnh xá lá ở khu rừng, dưới gốc cây sālarukkha đó.
Tena vuttaṃ ‘‘pālileyyake viharati rakkhitavanasaṇḍe bhaddasālamūle’’ti.
Therefore it is said: "He dwells in Pālileyyaka, in the protected forest grove, at the root of the Bhaddasāla tree."
Vì vậy, đã nói rằng: “Thế Tôn trú ngụ tại Pālileyyaka, trong khu rừng được bảo vệ, dưới gốc cây Bhaddasāla.”
Atha kho bhagavato rahogatassātiādi bhagavato vivekasukhapaccavekkhaṇadassanaṃ.
"Atha kho bhagavato rahogatassā" and so on refers to the Blessed One's perception of the joy of solitude.
Atha kho bhagavato rahogatassā v.v… là sự quán xét niềm an lạc của sự độc cư của Thế Tôn.
Ākiṇṇo na phāsu vihāsinti sambādhappatto ākiṇṇo vihāsiṃ.
"Ākiṇṇo na phāsu vihāsin" means "I dwelt crowded, not at ease."
Ākiṇṇo na phāsu vihāsiṃ là tôi sống trong sự chật chội, không an lạc.
Kiṃ pana bhagavato sambādho atthi saṃsaggo vāti?
But does the Blessed One have crowding or association?
Nhưng Thế Tôn có sự chật chội hay sự giao du nào không?
Natthi.
No, he does not.
Không có.
Na hi koci bhagavantaṃ anicchāya upasaṅkamituṃ sakkoti.
For no one can approach the Blessed One against his will.
Vì không ai có thể đến gần Thế Tôn mà Ngài không muốn.
Durāsadā hi buddhā bhagavanto sabbattha ca anupalittā, hitesitāya pana sattesu anukampaṃ upādāya ‘‘mutto mocessāmī’’ti paṭiññānurūpaṃ caturoghanittharaṇatthaṃ aṭṭhannaṃ parisānaṃ attano santikaṃ kālena kālaṃ upasaṅkamanaṃ adhivāseti, sayañca mahākaruṇāsamussāhito kālaññū hutvā tattha upasaṅkamīti idaṃ sabbabuddhānaṃ āciṇṇaṃ.
Indeed, the Buddhas, the Blessed Ones, are difficult to approach and unblemished everywhere. However, out of compassion for beings, wishing for their welfare, and in accordance with their vow "I, having been freed, will free others," they tolerate the eight assemblies approaching them from time to time for the purpose of crossing the four floods. And they themselves, urged by great compassion and knowing the right time, approach them. This is the practice of all Buddhas.
Chư Phật, chư Thế Tôn thật khó gần và không bị vướng bận ở bất cứ đâu, nhưng vì lòng từ bi đối với chúng sanh, vì muốn lợi ích cho họ, và phù hợp với lời hứa “Tôi đã được giải thoát, tôi sẽ giải thoát người khác,” để vượt qua bốn dòng nước lũ, Ngài chấp nhận việc tám hội chúng đến gần Ngài theo thời gian, và tự mình, được thúc đẩy bởi đại bi, biết thời cơ mà đến đó—đây là truyền thống của tất cả chư Phật.
Nāyamidha ākiṇṇavihāro adhippeto, idha pana tehi kalahakārakehi kosambakabhikkhūhi saddhiṃ ekavihāre vāsaṃ vihāsi, tadā vinetabbābhāvato ākiṇṇavihāraṃ katvā vuttaṃ ‘‘ahaṃ kho pubbe ākiṇṇo na phāsu vihāsi’’nti.
This dwelling amidst crowding is not intended here. Here, it refers to his dwelling in the same monastery with those contentious bhikkhus from Kosambī. At that time, since there were no more to be trained, it was stated as a dwelling amidst crowding, "I previously dwelt crowded, not at ease."
Ở đây, sự sống chật chội này không có ý nghĩa như vậy. Ở đây, Ngài đã sống cùng một tu viện với các Tỳ-khưu Kosambī gây tranh cãi đó. Khi đó, vì không có ai để giáo hóa, Ngài đã nói về sự sống chật chội: “Trước đây, tôi đã sống chật chội, không an lạc.”
Tenevāha ‘‘tehi kosambakehi bhikkhūhi bhaṇḍanakārakehī’’tiādi.
Therefore it is said: "with those contentious bhikkhus from Kosambī," and so on.
Vì vậy, đã nói rằng: “Với những Tỳ-khưu Kosambī gây tranh cãi đó” v.v…
Daharapotakehīti daharehi hatthipotakehi, ye bhiṅkātipi vuccanti.
"Daharapotakehi" means by young elephant calves, which are also called "bhiṅkā."
Daharapotakehī là những con voi con, còn được gọi là bhiṅka.
Tehīti hatthiādīhi.
"Tehi" means by elephants and so on.
Tehī là với voi v.v…
Kaddamodakānīti kaddamamissāni udakāni.
Kaddamodakāni: waters mixed with mud.
Kaddamodakānī có nghĩa là nước có lẫn bùn.
Ogāhāti ettha ‘‘ogāha’’ntipi pāḷi.
Ogāhā: Here, the reading is also "ogāhaṃ".
Ogāhā – ở đây, cũng có bản Pali là ogāhaṃ.
Assāti hatthināgassa.
Assā: of the royal elephant.
Assā có nghĩa là của con voi chúa.
Upanighaṃsantiyoti ghaṭṭentiyo.
Upanighaṃsantiyo: striking.
Upanighaṃsantiyo có nghĩa là đụng chạm.
Upanighaṃsiyamānopi attano uḷārabhāvena na kujjhati, tena tā ghaṃsantiyeva.
Even though being struck, he does not get angry due to his noble nature, therefore they just keep striking him.
Dù bị chà xát, nhưng do bản chất cao quý của mình, nó không nổi giận, nên chúng cứ chà xát nó.
Vūpakaṭṭhoti vūpakaṭṭho dūrībhūto.
Vūpakaṭṭho: removed, become distant.
Vūpakaṭṭho có nghĩa là đã tách rời, đã ở xa.
Yūthāti hatthighaṭāya.
Yūthā: from the elephant herd.
Yūthā có nghĩa là khỏi đàn voi.
Yena bhagavā tenupasaṅkamīti so kira hatthināgo yūthavāse ukkaṇṭhito taṃ vanasaṇḍaṃ paviṭṭho.
Yena bhagavā tenupasaṅkamī: It is said that that royal elephant, being weary of living in the herd, entered that forest grove.
Yena bhagavā tenupasaṅkamī (đi đến chỗ Thế Tôn) – con voi chúa đó, vì chán ghét việc sống trong đàn, đã đi vào khu rừng đó.
Tattha bhagavantaṃ disvā ghaṭasahassena nibbāpitasantāpo viya nibbuto hutvā pasannacitto bhagavato santike aṭṭhāsi, tato paṭṭhāya vattasīse ṭhatvā bhaddasālassa paṇṇasālāya ca samantato appaharitaṃ katvā sākhābhaṅgena sammajjati, bhagavato mukhadhovanaṃ deti, nahānodakaṃ āharati, dantakaṭṭhaṃ deti, araññato madhurāni phalāphalāni āharitvā satthu upaneti.
Having seen the Fortunate One there, he became appeased as if his suffering had been extinguished by a thousand pots of water, and with a serene mind, he stood near the Fortunate One. From then on, he stayed at the top of the path, removing all greenery around the Bhaddasāla tree and the leaf hut, sweeping it with broken branches, offering water for the Fortunate One's mouth-washing, bringing water for bathing, offering tooth-sticks, and bringing sweet fruits and wild fruits from the forest to the Teacher.
Ở đó, khi thấy Thế Tôn, nó như được dập tắt sự nóng bức bởi một ngàn vòi nước, trở nên an tịnh, với tâm hoan hỷ, đứng gần Thế Tôn. Từ đó trở đi, nó đứng ở đầu con đường, dọn dẹp xung quanh tịnh xá lá và cây sāla tốt không có cỏ cây, dùng cành cây để quét dọn, mang nước rửa mặt cho Thế Tôn, mang nước tắm, mang cây xỉa răng, mang trái cây ngọt từ rừng về dâng cúng cho Bậc Đạo Sư.
Satthā tāni paribhuñjati.
The Teacher consumed them.
Bậc Đạo Sư thọ dụng những thứ đó.
Tena vuttaṃ ‘‘soṇḍāya bhagavato pānīyaṃ paribhojanīyaṃ upaṭṭhāpetī’’tiādi.
Therefore it is said: "by his trunk, he served the Fortunate One with drinking and eating requisites," and so on.
Vì thế, đã nói rằng “nó dùng vòi dâng nước uống và thức ăn cho Thế Tôn” và vân vân.
So kira soṇḍāya dārūni āharitvā aññamaññaṃ ghaṃsitvā aggiṃ uṭṭhāpetvā dārūni jālāpetvā tattha pāsāṇakhaṇḍāni tāpetvā tāni daṇḍakehi vaṭṭetvā soṇḍiyaṃ khipitvā udakassa tattabhāvaṃ ñatvā bhagavato santikaṃ upagantvā tiṭṭhati.
It is said that he would bring firewood with his trunk, rub them together to create fire, ignite the wood, heat stones in it, roll them with sticks, and put them into his trunk. Knowing the water to be hot, he would approach the Fortunate One and stand there.
Con voi đó, dùng vòi mang củi đến, cọ xát vào nhau để tạo lửa, đốt củi, rồi nung nóng những tảng đá, dùng gậy lăn những tảng đá đó, thả vào vòi, khi biết nước đã nóng, nó đến gần Thế Tôn và đứng đó.
Bhagavā ‘‘hatthināgo mama nahānaṃ icchatī’’ti tattha gantvā nahānakiccaṃ karoti.
The Fortunate One, thinking "The royal elephant wishes me to bathe," would go there and perform his bathing ritual.
Thế Tôn nghĩ: “Con voi chúa muốn ta tắm,” liền đến đó và thực hiện việc tắm.
Pānīyepi eseva nayo.
The same method applies to drinking water.
Đối với nước uống cũng vậy.
Tasmiṃ pana sītale jāte upasaṅkamati.
He would approach when the water was cool.
Khi nước đã nguội, nó lại đến.
Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘soṇḍāya bhagavato pānīyaṃ paribhojanīyaṃ upaṭṭhāpetī’’ti.
With reference to that, it is said: "by his trunk, he served the Fortunate One with drinking and eating requisites."
Nhắm vào điều đó, đã nói rằng “nó dùng vòi dâng nước uống và thức ăn cho Thế Tôn”.
Gāthāya pana evamatthayojanā veditabbā (udā. aṭṭha. 35) – etaṃ īsādantassa rathaīsāsadisadantassa hatthināgassa cittaṃ nāgena buddhanāgassa cittena sameti saṃsandati.
In the verse, however, the meaning should be understood thus: this mind of the royal elephant with tusks like a chariot pole ( īsādantassa) agrees with ( sameti) the mind of the Nāga, the Buddha-Nāga.
Tuy nhiên, trong bài kệ, cần hiểu ý nghĩa như sau (Udāna Aṭṭhakathā 35) – etaṃ īsādantassa (tâm của con voi có ngà như trục xe) có nghĩa là tâm của con voi chúa có ngà giống như trục xe, nāgena (với tâm của con voi chúa) có nghĩa là với tâm của Đức Phật, Bậc Đại Long Tượng, cittena sameti (hòa hợp) có nghĩa là tương đồng.
Kathaṃ sameti ce?
If it is asked, "How do they agree?"
Nếu hỏi vì sao hòa hợp?
Yadeko ramatī vane, yasmā buddhanāgo ‘‘ahaṃ kho pubbe ākiṇṇo vihāsi’’nti purimaṃ ākiṇṇavihāraṃ jigucchitvā vivekaṃ upabrūhayamāno idāni yathā eko adutiyo vane araññe ramati abhiramati, evaṃ ayampi hatthināgo pubbe attano hatthiādīhi ākiṇṇavihāraṃ jigucchitvā idāni eko asahāyo vane ekavihāraṃ ramati abhinandati, tasmāssa cittaṃ nāgena sameti, tassa cittena sametīti katvā ekībhāvaratiyā ekasadisaṃ hotīti attho.
Yadeko ramatī vane: Just as the Buddha-Nāga, having despised his former crowded dwelling, having increased his solitude, now delights ( ramati) alone ( eko) in the forest ( vane) without a second; in the same way, this royal elephant, having despised his former crowded dwelling with other elephants and so forth, now delights ( ramati) in solitary dwelling alone ( eko) in the forest without a companion. Therefore, his mind agrees with the Nāga, meaning that his mind is the same as the Buddha's mind in their delight in solitude.
Yadeko ramatī vane, (khi một mình an trú trong rừng) – bởi vì Đức Phật, Bậc Đại Long Tượng, đã ghê tởm sự sống quần chúng trước đây, và đang phát triển sự độc cư, nay eko (một mình), không có người thứ hai, vane (trong rừng) ramati (an trú) một cách hoan hỷ. Tương tự, con voi này trước đây cũng ghê tởm sự sống quần chúng với những con voi khác, nay eko (một mình), không có bạn đồng hành, vane (trong rừng) ramati (an trú) một mình một cách hoan hỷ. Vì vậy, cittaṃ nāgena sameti, có nghĩa là tâm của nó hòa hợp với tâm của Đức Phật, tức là sự an trú độc cư của cả hai là giống nhau.
473. Yo paṭibāheyya, āpatti dukkaṭassāti ettha yo senāsanārahassa senāsanaṃ paṭibāhati, tasseva āpatti.
473. Yo paṭibāheyya, āpatti dukkaṭassā: Here, whoever obstructs a lodging from one who is worthy of it, incurs an offense of dukkaṭa.
473. Yo paṭibāheyya, āpatti dukkaṭassā (ai ngăn cản, phạm tội dukkaṭa) – ở đây, chỉ người nào ngăn cản chỗ ở của vị đáng được chỗ ở, người đó mới phạm tội.
Kalahakārakādīnaṃ panettha ‘‘okāso natthī’’tiādikaṃ saṅghassa katikaṃ ārocetvā na paññapentassa ‘‘ahaṃ vuḍḍho’’ti pasayha attanāva attano paññapetvā gaṇhantaṃ ‘‘yuttiyā gaṇhathā’’ti vatvā vārentassa ca natthi āpatti.
In this case, there is no offense for troublemakers and others who, having announced the Sangha's resolution (katika) such as "there is no space," do not allocate a lodging; nor for one who, being old, takes a lodging for himself by force without permission; nor for one who, telling those who take it wrongfully "Take it fairly," obstructs them.
Trong trường hợp này, không có tội đối với người thông báo quy định của Tăng đoàn như “không có chỗ” cho những người gây tranh cãi và vân vân, mà không tự sắp xếp chỗ ở cho mình bằng cách nói “tôi già rồi”; cũng không có tội đối với người ngăn cản khi nói: “Hãy nhận theo lẽ phải” đối với người tự ý nhận chỗ ở cho mình.
‘‘Bhaṇḍanakārakaṃ nikkaḍḍhatīti vacanato kuladūsakassa pabbājanīyakammānuññāya ca idha kalahavūpasamanatthaṃ āgatānaṃ kosambakānampi ‘yathāvuḍḍha’nti avatvā ‘vivitte asati vivittaṃ katvāpi dātabba’nti vuttattā vivittaṃ katvā dentaṃ paṭibāhantasseva āpattī’’ti gaṇṭhipadesu vuttaṃ.
In the gaṇṭhipadesu it is stated: "Because it is said 'he expels a quarrelsome person,' and because expulsion of a family-corruptor is allowed by Pabbājanīyakamma, and also because it is said that for the Kosambakans who came here to settle the dispute, 'if there is no isolated place, one should be made and given,' without saying 'according to seniority,' an offense arises only for one who obstructs him who gives an isolated place after having made it."
Trong Gaṇṭhipada đã nói: “Theo câu ‘kéo kẻ gây gổ ra ngoài’ và sự cho phép yết-ma trục xuất kẻ làm ô uế gia đình, thì ở đây, đối với những vị Tỳ-kheo Kosambī đến để dẹp tan tranh chấp, không nói ‘theo thứ tự tuổi tác’ mà nói ‘nếu không có chỗ riêng tư, thì phải tạo ra chỗ riêng tư để cấp.’ Vì vậy, chỉ người nào ngăn cản việc cấp chỗ riêng tư đã được tạo ra, người đó mới phạm tội.”
Usūyāyāti iminā dosāgatigamanassa saṅgahitattā ‘‘agatigamanenā’’ti avasesaagatigamanaṃ dassitanti veditabbaṃ.
By Usūyāya, the going on the path of hatred (dosāgatigamana) is encompassed. Therefore, "agatigamanenā" is understood to indicate the remaining ways of going on the wrong path.
Usūyāyā (do đố kỵ) – với từ này, sự đi theo tà hạnh do sân hận đã được bao gồm. Do đó, cần hiểu rằng “agatigamanenā” (do đi theo tà hạnh) là chỉ những tà hạnh còn lại.
Aṭṭhahi dūtaṅgehīti ‘‘sotā ca hoti sāvetā ca uggahetā ca dhāretā ca viññāpetā ca kusalo ca sahitāsahitadassano ca akalahakārako cā’’ti evaṃ vuttehi aṭṭhahi dūtaṅgehi.
Aṭṭhahi dūtaṅgehi: by the eight qualities of an envoy, stated as "he is a listener, a speaker, one who grasps, one who retains, one who makes clear, skillful, one who discerns what is beneficial and unbeneficial, and one who does not cause quarrels."
Aṭṭhahi dūtaṅgehi (với tám chi phần của một sứ giả) có nghĩa là với tám chi phần của một sứ giả đã được nêu ra như: “là người lắng nghe, là người truyền đạt, là người tiếp thu, là người ghi nhớ, là người giải thích, là người khéo léo, là người thấy được điều lợi và điều không lợi, và là người không gây tranh cãi.”
Sesamettha pāḷito aṭṭhakathāto ca suviññeyyameva.
The rest here is easily understood from the Pali text and the Aṭṭhakathā.
Những phần còn lại ở đây dễ hiểu từ bản Pali và Chú giải.
Nanu ca ‘‘adesanāgāminiyā āpattiyā kataṃ hotī’’ti idaṃ parato ‘‘tīhi, bhikkhave, aṅgehi samannāgatassa bhikkhuno ākaṅkhamāno saṅgho tajjanīyakammaṃ kareyya, adhisīle sīlavipanno hotī’’ti iminā virujjhati.
Does not "done with an offense that does not involve confession" contradict what follows: "Bhikkhus, if a bhikkhu is endowed with three factors, the Sangha, if it wishes, may impose the Tajjanīyakamma on him; he is morally depraved in higher morality"?
Há chẳng phải câu “được thực hiện với tội không cần sám hối” này mâu thuẫn với câu sau: “Này các Tỳ-kheo, nếu một Tỳ-kheo đầy đủ ba chi phần, Tăng đoàn có thể thực hiện yết-ma khiển trách đối với vị ấy, vị ấy là người phạm giới trong giới học cao hơn” sao?
Adesanāgāminiṃ āpanno hi ‘‘adhisīle sīlavipanno’’ti vuccatīti?
For one who has incurred an offense that does not involve confession is called "morally depraved in higher morality," is he not?
Vì người phạm tội không cần sám hối được gọi là “người phạm giới trong giới học cao hơn” ư?
Tattha keci vadanti ‘‘tajjanīyakammassa hi visesena bhaṇḍanakārakattaṃ aṅga’nti aṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ, taṃ pāḷiyā āgatanidānena sameti, tasmā sabbatikesupi bhaṇḍanaṃ āropetvā bhaṇḍanapaccayā āpannāpattivasena idaṃ kammaṃ kātabbaṃ.
Some say here: "Indeed, in the Aṭṭhakathā, it is stated that being quarrelsome is especially a factor for Tajjanīyakamma, and this aligns with the reasons given in the Pali text. Therefore, this action (kamma) should be performed by attributing quarreling to all the Tikes and on account of an offense incurred due to quarreling.
Về điều này, một số vị nói: “Trong Chú giải đã nói rằng việc gây tranh cãi là một chi phần đặc biệt của yết-ma khiển trách, điều này phù hợp với nguyên nhân được nêu trong bản Pali. Vì vậy, yết-ma này phải được thực hiện bằng cách quy kết sự tranh cãi cho tất cả những người liên quan, và do tội đã phạm do nguyên nhân tranh cãi.
Tasmā ‘adhisīle sīlavipanno’ti etthāpi pubbabhāge vā parabhāge vā codanāsāraṇādikāle bhaṇḍanapaccayā āpannāpattivaseneva kātabbaṃ, na kevalaṃ saṅghādisesapaccayā kātabba’’nti.
Therefore, even in 'morally depraved in higher morality,' it should be done on account of an offense incurred due to quarreling, either in the prior part or the latter part, at the time of accusation, recall, or so on, not merely on account of an offense that is a saṅghādisesa."
Do đó, ngay cả trong câu ‘adhisīle sīlavipanno’ (phạm giới trong giới học cao hơn), yết-ma phải được thực hiện dựa trên tội đã phạm do nguyên nhân tranh cãi trong giai đoạn trước hoặc giai đoạn sau, tức là trong thời điểm chất vấn, buộc tội và vân vân, chứ không chỉ dựa trên tội Tăng-già-bà-thi-sa.”
Apare pana vadanti ‘‘adesanāgāminiyāti idaṃ pārājikāpattiṃyeva sandhāya vuttaṃ, na saṅghādisesaṃ.
Others, however, say, "This 'not amenable to confession' refers only to a pārājika offence, not a saṅghādisesa.
Tuy nhiên, những người khác nói: “Cụm từ ‘không dẫn đến sám hối’ (adesanāgāminī) này được nói để chỉ riêng tội pārājika, chứ không phải tội saṅghādisesa.
Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘adesanāgāminiyāti pārājikāpattiyā vā saṅghādisesāpattiyā vā’ti vuttaṃ.
But in the Aṭṭhakathā, it is said, "'Not amenable to confession' refers to a pārājika offence or a saṅghādisesa offence."
Trong Chú Giải (Aṭṭhakathā) thì lại nói: ‘Không dẫn đến sám hối’ (adesanāgāminī) là tội pārājika hoặc tội saṅghādisesa.
Tattha saṅghādisesāpattiyā vāti atthuddhāravasena vuttaṃ, ‘adhisīle sīlavipanno’ti ca idaṃ saṅghādisesaṃyeva sandhāya vuttaṃ, na pārājikaṃ.
There, "or a saṅghādisesa offence" is stated by way of extracting the meaning, and "one who has failed in sīla concerning adhisīla" refers only to a saṅghādisesa, not a pārājika.
Ở đó, cụm từ ‘hoặc tội saṅghādisesa’ được nói theo cách suy diễn ý nghĩa, và cụm từ ‘kẻ vi phạm giới hạnh trong giới cao thượng’ (adhisīle sīlavipanno) này được nói để chỉ riêng tội saṅghādisesa, chứ không phải tội pārājika.
Tasmā pārājikāpattipaccayā na tajjanīyakammaṃ kātabbaṃ payojanābhāvā, saṅghādisesapaccayā kātabbanti ayamattho siddho hoti.
Therefore, a tajjanīya kamma should not be performed due to a pārājika offence, as there is no purpose, but it should be performed due to a saṅghādisesa. This meaning is established.
Vì vậy, đối với tội pārājika, không nên thực hiện hành động quở trách (tajjanīyakamma) vì không có mục đích; đối với tội saṅghādisesa, nên thực hiện – ý nghĩa này được xác lập.
Sukkapakkhe ‘desanāgāminiyā āpattiyā kataṃ hotī’ti iminā virujjhatīti ce?
If it is said, "This contradicts 'it is done by an offence amenable to confession' in the bright fortnight," then?
Nếu nói rằng điều này mâu thuẫn với câu ‘được thực hiện với tội lỗi dẫn đến sám hối’ (desanāgāminiyā āpattiyā kataṃ hoti) trong phần thanh tịnh (sukkapakkha)?
Na ekena pariyāyena saṅghādisesassapi desanāgāminīvohārasambhavato’’ti, taṃ yuttaṃ viya dissati.
* it is possible for a saṅghādisesa also to be designated as "amenable to confession" in one way. That seems appropriate.
Không, vì danh xưng ‘dẫn đến sám hối’ (desanāgāminī) có thể áp dụng cho cả saṅghādisesa theo một phương cách” – điều này dường như hợp lý.
11. Niyassakamme ‘‘nissāya te vatthabbanti garunissayaṃ sandhāya vuttaṃ, na itara’’nti kenaci likhitaṃ.
11. In the niyassakamma, "you must dwell relying on another" is stated with reference to relying on a senior, not otherwise, as written by someone.
11. Trong hành động nương tựa (niyassakamma), “ngươi phải sống nương tựa” (nissāya te vatthabbanti) được một số người viết là để chỉ sự nương tựa vào bậc thầy (garunissaya), chứ không phải sự nương tựa khác.
Gaṇṭhipade pana ‘‘niyassakammaṃ yasmā bālavasena karīyati, tasmā nissāya vatthabbanti nissayaṃ gāhāpetabbo’’ti vuttaṃ, vīmaṃsitvā yuttataraṃ gahetabbaṃ.
However, in the Gaṇṭhipada, it is said, "Since the niyassakamma is performed due to foolishness, 'you must dwell relying on another' means he should be made to take a reliance." Having investigated, the more appropriate interpretation should be adopted.
Tuy nhiên, trong Gaṇṭhipada thì nói: “Vì hành động nương tựa (niyassakamma) được thực hiện dựa trên sự ngu dốt, nên ‘phải sống nương tựa’ là phải khiến cho người ấy chấp nhận sự nương tựa” – sau khi xem xét, nên chọn điều nào hợp lý hơn.
Apissūti ettha suiti nipātamattaṃ, bhikkhū api niccabyāvaṭā hontīti vuttaṃ hoti.
In apissu, su is merely a particle, meaning that even bhikkhus are always diligent.
Đối với Apissū, chữ su ở đây chỉ là một giới từ, ý muốn nói rằng ngay cả các tỳ khưu cũng luôn bận rộn.
33. Sudhammavatthusmiṃ macchikāsaṇḍeti evaṃnāmake nagare.
33. In the story of Sudhamma, at Macchikāsaṇḍa refers to a town of that name.
33. Trong câu chuyện về Sudhamma, Macchikāsaṇḍa là tên của một thị trấn.
Tattha kira (dha. pa. aṭṭha. 1.72 cittagahapativatthu) citto gahapati pañcavaggiyānaṃ abbhantaraṃ mahānāmattheraṃ piṇḍāya caramānaṃ disvā tassa iriyāpathe pasīditvā pattaṃ ādāya gehaṃ pavesetvā bhojetvā bhattakiccāvasāne dhammakathaṃ suṇanto sotāpattiphalaṃ patvā acalasaddho hutvā ambāṭakavanaṃ nāma attano uyyānaṃ saṅghārāmaṃ kātukāmo therassa hatthe udakaṃ pātetvā niyyātesi.
There, it is said, Citta the householder, seeing the Mahānāma Thera, who was one of the five venerable ones, going on alms round, was pleased by his deportment. He took his bowl, led him into his house, fed him, and at the end of the meal, listening to a Dhamma talk, attained the fruit of stream-entry, became possessed of unshakeable faith, and desiring to make his own garden called Ambāṭakavana into a monastery for the Saṅgha, poured water into the Thera's hands, thereby donating it.
Ở đó, được biết (dha. pa. aṭṭha. 1.72 cittagahapativatthu) gia chủ Citta đã nhìn thấy Trưởng lão Mahānāma, một trong nhóm năm vị, đang đi khất thực, và đã hoan hỷ với oai nghi của ngài. Ông đã cầm bát, mời ngài vào nhà cúng dường, và sau bữa ăn, khi nghe pháp, ông đã chứng đắc quả Dự Lưu, trở thành người có đức tin vững chắc. Ông muốn biến khu vườn của mình tên là Ambāṭakavana thành một tu viện cho Tăng chúng, nên đã đổ nước vào tay Trưởng lão để dâng cúng.
Tasmiṃ khaṇe ‘‘patiṭṭhitaṃ buddhasāsana’’nti udakapariyantaṃ katvā mahāpathavī kampi, mahāseṭṭhi uyyāne mahāvihāraṃ kāresi.
At that moment, the great earth quaked, marking the establishment of the Buddha's dispensation, and a great merchant built a large monastery in the garden.
Vào khoảnh khắc đó, trái đất rộng lớn đã chấn động, lấy ranh giới nước làm dấu hiệu, với lời tuyên bố “Phật giáo đã được thiết lập”. Vị đại trưởng giả đã xây dựng một đại tu viện trong khu vườn.
Tatthāyaṃ sudhammo bhikkhu āvāsiko ahosi.
This bhikkhu Sudhamma was an resident there.
Tỳ khưu Sudhamma này là vị trú xứ ở đó.
Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘āyasmā sudhammo macchikāsaṇḍe cittassa gahapatino āvāsiko hotī’’tiādi.
This is referred to in "Venerable Sudhamma was a resident of Citta the householder at Macchikāsaṇḍa" and so forth.
Để chỉ điều đó, đã nói “Tôn giả Sudhamma là vị trú xứ của gia chủ Citta tại Macchikāsaṇḍa” v.v…
Tattha dhuvabhattikoti niccabhattiko.
There, dhuvabhattiko means one who has a regular meal.
Ở đó, dhuvabhattiko có nghĩa là người được cúng dường thường xuyên.
Aparena samayena cittassa guṇakathaṃ sutvā bhikkhusahassena saddhiṃ dve aggasāvakā tassa saṅgahaṃ kattukāmā macchikāsaṇḍaṃ agamaṃsu.
Later, hearing an account of Citta's virtues, the two chief disciples, together with a thousand bhikkhus, desiring to show him favor, went to Macchikāsaṇḍa.
Một thời gian sau, nghe kể về phẩm hạnh của gia chủ Citta, hai vị Đại Đệ Tử cùng với một ngàn tỳ khưu đã đến Macchikāsaṇḍa để thăm viếng ông.
Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘tena kho pana samayena sambahulā therā’’tiādi.
This is referred to in "Now at that time, many elder bhikkhus..." and so forth.
Để chỉ điều đó, đã nói “Vào thời điểm đó, nhiều vị Trưởng lão” v.v…
Citto gahapati tesaṃ āgamanaṃ sutvā addhayojanamattaṃ paccuggantvā te ādāya attano vihāraṃ pavesetvā āgantukavattaṃ katvā ‘‘bhante, thokaṃ dhammakathaṃ sotukāmomhī’’ti dhammasenāpatiṃ yāci.
Citta the householder, hearing of their arrival, went out half a yojana to meet them, led them into his monastery, performed the duties for guests, and then requested the Dhammasenāpati, saying, "Venerable sir, we wish to hear a short Dhamma talk."
Gia chủ Citta, nghe tin họ đến, đã đi ra đón họ nửa dojana, đưa họ vào tu viện của mình, thực hiện các nghi thức tiếp đón khách, rồi thưa với Pháp Quân Sư (Dhammasenāpati): “Bạch ngài, con muốn nghe một bài pháp ngắn.”
Atha naṃ thero ‘‘upāsaka, addhānenāmhā kilantarūpā, apica thokaṃ suṇāhī’’ti tassa dhammakathaṃ kathesi.
Then the Thera said to him, "Lay disciple, we are weary from the journey, nevertheless, listen for a while," and he delivered a Dhamma talk to him.
Sau đó, Trưởng lão nói với ông: “Này cư sĩ, chúng tôi đã mệt mỏi vì đường xa, nhưng dù sao hãy nghe một chút” và đã thuyết pháp cho ông.
Tena vuttaṃ ‘‘ekamantaṃ nisinnaṃ kho cittaṃ gahapatiṃ āyasmā sāriputto dhammiyā kathāya sandassesī’’tiādi.
This is stated in "Venerable Sāriputta then instructed Citta the householder, who was seated to one side, with a Dhamma talk..." and so forth.
Vì thế, đã nói “Tôn giả Sāriputta đã giáo hóa gia chủ Citta đang ngồi một bên bằng bài pháp” v.v…
So therassa dhammakathaṃ suṇantova anāgāmiphalaṃ pāpuṇi.
As he listened to the Thera's Dhamma talk, he attained the fruit of non-returning.
Khi nghe pháp của Trưởng lão, ông đã chứng đắc quả Bất Hoàn.
41. Nāsakkhi cittaṃ gahapatiṃ khamāpetunti so tattha gantvā ‘‘gahapati, mayhameva so doso, khamāhi me’’ti vatvāpi ‘‘nāhaṃ khamāmī’’ti tena paṭikkhitto maṅkubhūto taṃ khamāpetuṃ nāsakkhi.
41. He was unable to get Citta the householder to apologize. Having gone there and said, "Householder, it was my fault, please forgive me," he was rejected by him, saying, "I do not forgive." Embarrassed, he was unable to get him to apologize.
41. Không thể khiến gia chủ Citta tha thứ (Nāsakkhi cittaṃ gahapatiṃ khamāpetuṃ) nghĩa là, mặc dù ông đã đến đó và nói: “Này gia chủ, lỗi đó là của tôi, xin hãy tha thứ cho tôi,” nhưng bị ông từ chối “tôi không tha thứ,” ông đã trở nên bối rối và không thể khiến ông tha thứ.
Punadeva satthu santikaṃ paccāgamāsi.
He returned again to the Teacher.
Ông lại trở về với Đức Thế Tôn.
Satthā ‘‘nāssa upāsako khamissatī’’ti jānantopi ‘‘mānathaddho esa tiṃsayojanaṃ gantvāva paccāgacchatū’’ti khamanupāyaṃ anācikkhitvāva uyyojesi.
Although the Teacher knew, "The lay follower will not forgive him," he sent him away without teaching him the way to apologize, saying, "Let this arrogant one go thirty yojanas and then return."
Đức Thế Tôn, mặc dù biết rằng “vị cư sĩ sẽ không tha thứ cho ông,” nhưng lại phái ông đi mà không chỉ cách để xin tha thứ, với ý nghĩ “người này kiêu mạn, hãy để ông ấy đi ba mươi dojana rồi trở về.”
Athassa puna āgatakāle nihatamānassa anudūtaṃ datvā ‘‘gaccha, iminā saddhiṃ gantvā upāsakaṃ khamāpehī’’ti vatvā ‘‘samaṇena nāma ‘mayhaṃ vihāro, mayhaṃ nivāsaṭṭhānaṃ, mayhaṃ upāsako, mayhaṃ upāsikā’ti mānaṃ vā issaṃ vā kātuṃ na vaṭṭati.
Then, when he returned, humbled in his arrogance, the Teacher gave him a messenger and said, "Go, go with this one and get the lay follower to apologize." He then admonished him, saying, "It is not proper for a recluse to harbor conceit or envy, thinking 'my monastery, my dwelling place, my lay follower, my female lay follower.'
Sau đó, khi ông trở lại với sự kiêu mạn đã bị đánh bại, Đức Thế Tôn đã cử một người đi cùng và nói: “Hãy đi, cùng với vị này đến xin cư sĩ tha thứ,” rồi khuyên nhủ: “Một sa môn không nên có sự kiêu mạn hay đố kỵ với ý nghĩ ‘đây là tu viện của tôi, đây là chỗ ở của tôi, đây là cư sĩ của tôi, đây là cư sĩ nữ của tôi.’
Evaṃ karontassa hi icchāmānādayo kilesā vaḍḍhantī’’ti ovadanto –
Indeed, for one who acts in this way, defilements such as desire and conceit increase." Admonishing thus –
Vì khi làm như vậy, các phiền não như tham ái, kiêu mạn v.v… sẽ tăng trưởng” –
Sudhammattheropi imaṃ ovādaṃ sutvā satthāraṃ vanditvā uṭṭhāyāsanā padakkhiṇaṃ katvā tena anudūtena bhikkhunā saddhiṃ gantvā upāsakassa cakkhupathe āpattiṃ paṭikaritvā upāsakaṃ khamāpesi.
Thera Sudhamma, too, having heard this admonition, paid homage to the Teacher, rose from his seat, circumambulated him, and went with that messenger bhikkhu. Having rectified the offence in the presence of the lay follower, he got the lay follower to apologize.
Trưởng lão Sudhamma cũng vậy, sau khi nghe lời khuyên này, đã đảnh lễ Đức Thế Tôn, đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đi nhiễu hữu, rồi cùng với vị tỳ khưu được cử đi, đến xin lỗi cư sĩ trước mặt ông. (dha. pa. 73-74)
So upāsakena ‘‘khamāmahaṃ bhante, sace mayhaṃ doso atthi, khamatha me’’ti paṭikhamāpito satthārā dinnaovāde ṭhatvā katipāheneva saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi.
The lay follower, having been made to apologize, said, "I forgive, venerable sir; if there is any fault of mine, please forgive me." Having been reciprocally forgiven, and having stood by the Teacher's admonition, he attained arahantship with the paṭisambhidās within a few days.
Ông đã được cư sĩ đáp lại lời xin lỗi: “Bạch ngài, con xin tha thứ; nếu con có lỗi, xin ngài tha thứ cho con.” Sau khi giữ vững lời khuyên của Đức Thế Tôn, chỉ trong vài ngày, ông đã chứng đắc quả A-la-hán cùng với các tuệ phân tích (paṭisambhidā).
75. Pārivāsikakkhandhake navakataraṃ pārivāsikanti attano navakataraṃ pārivāsikaṃ.
75. In the Pārivāsikakkhandhaka, a more junior pārivāsika refers to one's own more junior pārivāsika.
75. Trong chương Giới Bổn (Pārivāsikakkhandhaka), người biệt trú mới hơn (navakataraṃ pārivāsikaṃ) là người biệt trú mới hơn của chính mình.
Pārivāsikassa hi attano navakataraṃ pārivāsikaṃ ṭhapetvā aññe mūlāyapaṭikassanārahamānattārahamānattacārikaabbhānārahāpi pakatattaṭṭhāneyeva tiṭṭhanti.
For, apart from one's own more junior pārivāsika, others who are subject to mūlāyapaṭikassana, mānatta, or abbhāna, or who are worthy of abbhāna, remain in the status of an ordinary bhikkhu.
Vì, ngoại trừ người biệt trú mới hơn của chính mình, những người khác, ngay cả những người xứng đáng bị kéo về gốc (mūlāyapaṭikassanārahā), xứng đáng chịu hành pháp mānatta (mānattārahā), và xứng đáng được phục hồi (abbhānārahā), vẫn ở vị trí của người bình thường (pakatattaṭṭhāneyeva).
Tenāha ‘‘antamaso mūlāyapaakassanārahādīnampī’’ti.
Therefore, it is said, "even those subject to mūlāyapaṭikassana and so forth."
Vì thế, đã nói “ngay cả những người xứng đáng bị kéo về gốc v.v…” (antamaso mūlāyapaakassanārahādīnampī).
Pāde ghaṃsenti etenāti pādaghaṃsanaṃ, sakkharakathalādi.
That by which one rubs the feet is pādaghaṃsana, such as gravel or pumice stone.
Cái dùng để chà chân nên gọi là pādaghaṃsanaṃ, như đá sỏi, gạch vụn v.v…
‘‘Anujānāmi, bhikkhave, tisso pādaghaṃsaniyo sakkharaṃ kathalaṃ samuddapheṇaka’’nti (cūḷava. 269) hi vuttaṃ.
For it is said, "I allow, O bhikkhus, three foot-rubbers: gravel, pumice stone, and sea-foam" (Cūḷava. 269).
Vì đã nói: “Này các tỳ khưu, Ta cho phép ba thứ dùng để chà chân: đá sỏi, gạch vụn, bọt biển” (cūḷava. 269).
Saddhivihārikādīnampi sādiyantassāti saddhivihārikānampi abhivādanādiṃ sādiyantassa.
Even of those like one's saddhivihārika who accept refers to one who accepts greetings and so forth even from his saddhivihārikas.
Ngay cả khi chấp nhận sự chào hỏi v.v… từ các đồng trú (Saddhivihārikādīnampi sādiyantassā) nghĩa là, ngay cả khi chấp nhận sự chào hỏi v.v… từ các đồng trú.
‘‘Mā maṃ gāmappavesanaṃ āpucchathā’’ti vutte anāpucchāpi gāmaṃ pavisituṃ vaṭṭati.
When it has been said, "Do not ask me about entering a village," it is permissible to enter a village even without asking.
“Đừng hỏi tôi về việc vào làng,” khi đã nói vậy, thì không cần hỏi cũng được phép vào làng.
Yo yo vuḍḍhoti pārivāsikesu bhikkhūsu yo yo vuḍḍho.
Whoever is senior means, among the bhikkhus undergoing parivāsa, whoever is senior.
Yo yo vuḍḍho (vị nào lớn tuổi) có nghĩa là vị tỳ khưu nào lớn tuổi trong số các tỳ khưu đang thọ parivāsa.
Navakatarassa sāditunti pārivāsikanavakatarassa abhivādanādiṃ sādituṃ.
To accept from one who is very new means to accept salutations, etc., from a very new parivāsa bhikkhu.
Navakatarassa sādituṃ (để chấp nhận* của vị tân học hơn) có nghĩa là chấp nhận sự chào hỏi, v.v., của vị tân học hơn đang thọ parivāsa.
Tatthevāti saṅghanavakaṭṭhāneyeva.
Right there means right at the place of the Sangha's seniority.
Tattheva (ngay tại đó) có nghĩa là ngay tại vị trí của vị tân học trong Tăng đoàn.
Attano pāḷiyā pavāretabbanti attano vassaggena pattapāḷiyā pavāretabbaṃ, na pana sabbesu pavāritesūti attho.
One should invite according to one's own turn means one should invite according to the turn one has reached based on one's years of ordination, and not after everyone else has invited.
Attano pāḷiyā pavāretabbaṃ (nên tự pavāraṇā theo thứ tự của mình) có nghĩa là nên tự pavāraṇā theo thứ tự mà mình đã đạt được do số năm an cư, chứ không phải sau khi tất cả đã pavāraṇā. Đó là ý nghĩa.
Yadi pana na gaṇhāti na vissajjetīti yadi purimadivase attano na gaṇhāti gahetvā ca na vissajjeti.
If, however, one does not receive or does not send away means if, on the previous day, one does not receive for oneself and, having received, does not send away.
Yadi pana na gaṇhāti na vissajjetīti (nếu không nhận và không phát tán) có nghĩa là nếu vào ngày hôm trước không nhận cho mình và đã nhận rồi mà không phát tán.
Catussālabhattanti bhojanasālāyaṃ paṭipāṭiyā diyyamānabhattaṃ.
Food from the four-halled refectory means food given in sequence at the refectory.
Catussālabhattaṃ (bữa ăn ở bốn hội trường) có nghĩa là bữa ăn được cúng dường theo thứ tự trong phòng ăn.
Hatthapāse ṭhitenāti dāyakassa hatthapāse ṭhitena.
By one standing within arm's reach means by one standing within the donor's arm's reach.
Hatthapāse ṭhitenāti (do người đứng trong tầm tay) có nghĩa là do người đứng trong tầm tay của thí chủ.
76. Añño sāmaṇero na gahetabboti upajjhāyena hutvā añño sāmaṇero na gahetabbo.
76. Another sāmaṇera should not be taken means, having become an upajjhāya, another sāmaṇera should not be taken.
76. Añño sāmaṇero na gahitaṭṭhāneyeva (không nên nhận một sa-di khác) có nghĩa là không nên nhận một sa-di khác khi đã là một vị upajjhāya.
Upajjhaṃ datvā gahitasāmaṇerāpīti pakatattakāle upajjhaṃ datvā gahitasāmaṇerāpi.
Even sāmaṇeras taken by giving an upajjhāya means even sāmaṇeras taken in the normal time by giving an upajjhāya.
Upajjhaṃ datvā gahitasāmaṇerāpīti (ngay cả các sa-di đã nhận sau khi cho upajjha) có nghĩa là ngay cả các sa-di đã nhận sau khi cho upajjha vào thời điểm bình thường.
Laddhasammutikena āṇattopi garudhammehi aññehi vā ovadituṃ labhatīti āha ‘‘paṭibalassa vā bhikkhussa bhāro kātabbo’’ti.
He says that one who has received the authorization, even when instructed, may admonish with the garudhammas or other things, thus: "Or the burden should be placed on a capable bhikkhu."
Vị đã được Tăng đoàn chấp thuận, ngay cả khi được ra lệnh, cũng có thể khuyên bảo bằng các garudhamma hoặc các pháp khác, vì vậy đã nói “hoặc gánh nặng nên được giao cho một tỳ khưu có khả năng”.
Āgatā bhikkhuniyo vattabbāti sambandho.
Arrived bhikkhunis should be told is the connection.
Các tỳ khưu-ni đã đến nên được nói chuyện, đó là mối liên hệ.
Savacanīyanti sadosaṃ.
Blameworthy means with fault.
Savacanīyaṃ (có thể nói) có nghĩa là có lỗi.
Jeṭṭhakaṭṭhānaṃ na kātabbanti padhānaṭṭhānaṃ na kātabbaṃ.
The position of seniority should not be assigned means the principal position should not be assigned.
Jeṭṭhakaṭṭhānaṃ na kātabbaṃ (không nên làm vị trí trưởng lão) có nghĩa là không nên làm vị trí chủ trì.
Kiṃ tanti āha ‘‘pātimokkhuddesakena vā’’tiādi.
What is it? He says: "Or by the reciter of the Pātimokkha" and so on.
Cái gì? Đã nói “hoặc do vị tụng pātimokkha” v.v.
Rajehi hatā upahatā bhūmi etissāti rajohatabhūmi, rajokiṇṇabhūmīti attho.
A place struck and afflicted by dust is a dust-struck place, meaning a place strewn with dust.
Mảnh đất bị bụi bặm tấn công, bị hư hại, có nghĩa là rajohatabhūmi (mảnh đất bị bụi bặm tấn công), tức là mảnh đất đầy bụi.
Paccayanti vassāvāsikalābhaṃ sandhāya vuttaṃ.
Requisites is said with reference to the requisites for the rainy season.
Paccayaṃ (vật dụng) được nói đến để chỉ lợi lộc trong mùa an cư.
Ekapasse ṭhatvāti pāḷiṃ vihāya bhikkhūnaṃ pacchato ṭhatvā.
Standing at one side means standing behind the bhikkhus, leaving the main path.
Ekapasse ṭhatvā (đứng một bên) có nghĩa là đứng phía sau các tỳ khưu, tránh xa hàng Pali.
Senāsanaṃ na labhatīti seyyāpariyantabhāgitāya vassaggena gaṇhituṃ na labhati.
Does not obtain a dwelling means he does not obtain it based on his seniority, due to being on the periphery of the lodging area.
Senāsanaṃ na labhatīti (không được nhận chỗ ở) có nghĩa là không được nhận chỗ ở theo số năm an cư vì là phần của chỗ ngủ.
Assāti bhaveyya.
Should be (from assā).
Assā (có thể có) có nghĩa là nên có.
‘‘Āgantukena ārocetabbaṃ, āgantukassa ārocetabba’’nti avisesena vuttattā sace dve pārivāsikā gataṭṭhāne aññamaññaṃ passanti, ubhohipi aññamaññassa ārocetabbaṃ.
Since it is said indiscriminately, "It should be announced by the newcomer, it should be announced to the newcomer," if two parivāsa bhikkhus see each other in a place they have gone to, both should announce to each other.
Vì đã nói chung chung “vị khách nên báo cáo, nên báo cáo cho vị khách”, nên nếu hai vị đang thọ parivāsa gặp nhau ở nơi đến, cả hai đều phải báo cáo cho nhau.
Yathā bahi disvā ārocitassa bhikkhuno vihāraṃ āgate puna ārocanakiccaṃ natthi, evaṃ aññaṃ vihāraṃ gatenapi tattha pubbe ārocitassa puna ārocanakiccaṃ natthīti vadanti.
Just as there is no need for a bhikkhu who has announced outside and then arrived at the monastery to announce again, similarly, one who has gone to another monastery, having announced there previously, has no need to announce again—so they say.
Họ nói rằng, giống như một tỳ khưu đã được báo cáo khi nhìn thấy bên ngoài, khi đến tu viện không cần phải báo cáo lại, thì một tỳ khưu đã đến một tu viện khác cũng không cần phải báo cáo lại cho người đã được báo cáo trước đó.
97. Samuccayakkhandhake vuttanayena vattaṃ samādātabbanti pārivāsikakkhandhakavaṇṇanāyaṃ vuttanayena dvīhi padehi ekena vā samādātabbaṃ.
97. In the Chapter on Accumulation, the observance should be undertaken in the manner stated means it should be undertaken with two phrases or one, in the manner stated in the commentary on the Chapter on Probation.
97. Trong Samuccayakkhandhaka, vattaṃ samādātabbaṃ vuttanayena (nên thọ trì giới hạnh theo phương pháp đã nói) có nghĩa là nên thọ trì bằng hai từ hoặc một từ theo phương pháp đã nói trong chú giải về Parivāsakkhandhaka.
Vediyāmīti cittena sampaṭicchitvā sukhaṃ anubhavāmi, na tappaccayā ahaṃ dukkhitoti adhippāyo.
I experience means, having accepted it with the mind, I experience happiness; the intention is that "I am not suffering on account of that."
Vediyāmīti (tôi cảm nhận) có nghĩa là tôi chấp nhận bằng tâm và cảm nhận sự an lạc, tôi không đau khổ vì điều đó. Đó là ý nghĩa.
Vuttanayeneva saṅghamajjhe nikkhipitabbanti pārivāsikakkhandhake vuttanayena ‘‘mānattaṃ nikkhipāmi, vattaṃ nikkhipāmī’’ti imehi dvīhi ekena vā nikkhipitabbaṃ.
It should be laid down in the midst of the Sangha in the manner stated means it should be laid down with these two phrases or one, "I lay down the mānatta, I lay down the observance," in the manner stated in the Chapter on Probation.
Vuttanayeneva saṅghamajjhe nikkhipitabbaṃ (nên từ bỏ* giữa Tăng đoàn theo phương pháp đã nói) có nghĩa là nên từ bỏ bằng hai từ hoặc một từ như “mānattaṃ nikkhipāmi (tôi từ bỏ sự mānatta), vattaṃ nikkhipāmī (tôi từ bỏ giới hạnh)” theo phương pháp đã nói trong Parivāsakkhandhaka.
Tassa ārocetvā nikkhipitabbanti anārocanena vattabhedadukkaṭaparimocanatthaṃ vuttaṃ.
Having announced to him, it should be laid down is said to avert the offense of a broken observance due to not announcing.
Tassa ārocetvā nikkhipitabbaṃ (nên báo cáo cho vị ấy rồi từ bỏ) được nói để giải thoát khỏi tội dukkata do vi phạm giới hạnh mà không báo cáo.
Dve leḍḍupāte atikkamitvāti bhikkhūnaṃ sajjhāyanasaddasavanūpacāravijahanatthaṃ vuttaṃ, mahāmaggato okkammāti maggappaṭipannabhikkhūnaṃ upacāravijahanatthaṃ, gumbena vā vatiyā vā paṭicchannaṭṭhāneti dassanūpacāravijahanatthaṃ.
Having passed two stone-throws is said to avoid the vicinity where bhikkhus' chanting sounds can be heard; having turned off from the main road is to avoid the vicinity of bhikkhus traveling on the road; in a place concealed by a bush or a fence is to avoid being seen.
Dve leḍḍupāte atikkamitvā (vượt qua hai tầm ném đất) được nói để tránh tầm nghe tụng kinh của các tỳ khưu, mahāmaggato okkammā (rẽ ra khỏi đại lộ) để tránh tầm của các tỳ khưu đang đi trên đường, gumbena vā vatiyā vā paṭicchannaṭṭhāne (ở nơi được che khuất bởi bụi cây hoặc hàng rào) để tránh tầm nhìn.
Anikkhittavattena antoupacāragatānaṃ sabbesampi ārocetabbattā ‘‘ayaṃ nikkhittavattassa parihāro’’ti vuttaṃ.
Since it must be announced to all who have entered the inner precinct while the observance is not yet laid down, it is said: "This is the exemption for one who has laid down the observance."
Vì tất cả những ai đã vào trong tầm giới hạn mà chưa từ bỏ giới hạnh đều phải báo cáo, nên đã nói “đây là sự giữ gìn của người đã từ bỏ giới hạnh”.
Tattha nikkhittavattassāti vattaṃ nikkhipitvā parivasantassāti attho.
There, for one who has laid down the observance means for one dwelling after having laid down the observance.
Ở đó, nikkhittavattassāti (của người đã từ bỏ giới hạnh) có nghĩa là của người đang sống sau khi đã từ bỏ giới hạnh.
Ayaṃ panettha therassa adhippāyo – vattaṃ nikkhipitvā parivasantassa upacāragatānaṃ sabbesaṃ ārocanakiccaṃ natthi, diṭṭharūpānaṃ sutasaddānaṃ ārocetabbaṃ, adiṭṭhaasutānampi antodvādasahatthagatānaṃ ārocetabbaṃ.
This is the Elder's intention here: for one dwelling after having laid down the observance, there is no need to announce to all who have entered the precinct; it should be announced to those who are seen and whose voices are heard; it should also be announced to those who are unseen and unheard but are within twelve arm-lengths inside.
Đây là ý định của vị Trưởng lão ở đây – người đang sống sau khi đã từ bỏ giới hạnh không có nhiệm vụ phải báo cáo cho tất cả những ai đã vào trong tầm giới hạn; nên báo cáo cho những người đã nhìn thấy và đã nghe tiếng; ngay cả những người chưa nhìn thấy và chưa nghe tiếng nhưng đã ở trong vòng mười hai khuỷu tay cũng nên được báo cáo.
Idaṃ vattaṃ nikkhipitvā parivasantassa lakkhaṇanti.
This is the characteristic of one dwelling after having laid down the observance.
Đây là đặc điểm của người đang sống sau khi đã từ bỏ giới hạnh.
102. ‘‘Satiyeva antarāye antarāyikasaññī chādeti, acchannā hoti.
102. "When there is an obstacle, one who perceives it as an obstacle conceals it, and it is not concealed.
102. “Khi có chướng ngại, người nhận biết có chướng ngại thì che giấu, nhưng không được che giấu.
Antarāyikassa pana anantarāyikasaññāya chādayato acchannāvā’’tipi pāṭho.
But if one conceals an obstacle, perceiving it as a non-obstacle, it is not concealed"—this is also a reading.
Nhưng đối với người có chướng ngại, nếu che giấu với nhận thức không có chướng ngại thì cũng không được che giấu.” Đây cũng là một bản đọc.
Averīti hitakāmo.
Without enmity means wishing for well-being.
Averī (không thù hận) có nghĩa là người mong muốn lợi ích.
Uddhaste aruṇeti uṭṭhite aruṇe.
When the dawn has risen means when the dawn has appeared.
Uddhaste aruṇe (khi bình minh đã lên) có nghĩa là khi bình minh đã mọc.
Suddhassa santiketi sabhāgasaṅghādisesaṃ anāpannassa santike.
In the presence of one who is pure means in the presence of one who has not incurred a saṅghādisesa of the same class.
Suddhassa santike (trước mặt người thanh tịnh) có nghĩa là trước mặt người không phạm saṅghādisesa đồng loại.
Vatthunti asucimocanādivītikkamaṃ.
Ground means the transgression of seminal emission, etc.
Vatthuṃ (căn bản) có nghĩa là sự vi phạm như xuất tinh.
Sukkavissaṭṭhīti vatthu ceva gottañcāti sukkavissaṭṭhīti idaṃ asucimocanalakkhaṇassa vītikkamassa pakāsanato vatthu ceva hoti, sajātiyasādhāraṇavijātiyavinivattasabhāvāya sukkavissaṭṭhiyā eva pakāsanato gottañca hotīti attho.
Seminal emission means: Seminal emission is both the ground and the class. This means that seminal emission serves as the ground because it reveals the transgression characterized by seminal emission, and it is also the class because it reveals seminal emission itself, which has the nature of being common to its own kind and differentiated from other kinds.
Sukkavissaṭṭhīti vatthu ceva gottañcāti (sự xuất tinh là cả căn bản và chủng loại) có nghĩa là từ sukkavissaṭṭhī (sự xuất tinh) này, do nó làm sáng tỏ sự vi phạm có đặc tính xuất tinh, nên nó là cả căn bản; và do nó làm sáng tỏ bản chất của sự xuất tinh, vốn là chung cho cùng loại và khác biệt với khác loại, nên nó cũng là chủng loại.
Gaṃ tāyatīti hi gottaṃ.
For, gotta means that which protects the lineage.
Vì nó bảo vệ dòng dõi, nên nó là gotta (chủng loại).
Saṅghādisesoti nāmañceva āpatti cāti saṅghādisesoti tena tena vītikkamena āpannassa āpattinikāyassa nāmappakāsanato nāmañceva hoti āpattisabhāgattā āpatti ca.
A saṅghādisesa means: A saṅghādisesa is both the name and the offense. This means that a saṅghādisesa is both the name, as it reveals the name of the category of offense incurred by that particular transgression, and it is also an offense, as it possesses the nature of an offense.
Saṅghādisesoti nāmañceva āpatti cāti (tội saṅghādisesa là cả tên gọi và tội lỗi) có nghĩa là từ saṅghādisesa (tội saṅghādisesa), do nó làm sáng tỏ tên gọi của nhóm tội đã phạm bởi sự vi phạm đó, nên nó là cả tên gọi; và do nó có bản chất là tội lỗi, nên nó là tội lỗi.
‘‘Suṇātu me, bhante, saṅgho, ayaṃ itthannāmo bhikkhu ekaṃ āpattiṃ āpajji sañcetanikaṃ sukkavissaṭṭhiṃ ekāhapaṭicchannaṃ, so saṅghaṃ ekissā āpattiyā sañcetanikāya sukkavissaṭṭhiyā ekāhapaṭicchannāya ekāhaparivāsaṃ yāci.
"May the Sangha, venerable sirs, listen to me. This bhikkhu of such-and-such a name has incurred one offense, a volitional seminal emission, concealed for one day. He requests from the Sangha a one-day parivāsa for one offense, a volitional seminal emission, concealed for one day.
“Bạch chư Tăng, xin chư Tăng lắng nghe tôi. Tỳ khưu tên là này đã phạm một tội xuất tinh có chủ ý, đã che giấu một ngày. Vị ấy đã thỉnh cầu Tăng đoàn cho một ngày parivāsa cho một tội xuất tinh có chủ ý, đã che giấu một ngày.
Saṅgho itthannāmassa bhikkhuno ekissā āpattiyā sañcetanikāya sukkavissaṭṭhiyā ekāhapaṭicchannāya ekāhaparivāsaṃ adāsi.
The Sangha granted to this bhikkhu of such-and-such a name a one-day parivāsa for one offense, a volitional seminal emission, concealed for one day.
Tăng đoàn đã cho tỳ khưu tên là này một ngày parivāsa cho một tội xuất tinh có chủ ý, đã che giấu một ngày.
So parivutthaparivāso.
He has completed his parivāsa.
Vị ấy đã hoàn thành parivāsa.
Ayaṃ itthannāmo bhikkhu ekaṃ āpattiṃ āpajji sañcetanikaṃ sukkavissaṭṭhiṃ appaṭicchannaṃ, so saṅghaṃ tāsaṃ āpattīnaṃ sañcetanikānaṃ sukkavissaṭṭhīnaṃ paṭicchannāya ca appaṭicchannāya ca chārattaṃ mānattaṃ yācati.
This bhikkhu of such-and-such a name has incurred one offense, a volitional seminal emission, not concealed. He requests from the Sangha a six-night mānatta for those offenses of volitional seminal emission, both concealed and not concealed.
Tỳ khưu tên là này đã phạm một tội xuất tinh có chủ ý, không che giấu. Vị ấy thỉnh cầu Tăng đoàn cho sáu đêm mānatta cho các tội xuất tinh có chủ ý, đã che giấu và không che giấu.
Yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho itthannāmassa bhikkhuno dvinnaṃ āpattīnaṃ sañcetanikānaṃ sukkavissaṭṭhīnaṃ paṭicchannāya ca appaṭicchannāya ca chārattaṃ mānattaṃ dadeyya, esā ñatti.
If it is suitable for the Sangha, the Sangha may grant to this bhikkhu of such-and-such a name a six-night mānatta for the two offenses of volitional seminal emission, both concealed and not concealed. This is the motion.
Nếu Tăng đoàn chấp thuận, Tăng đoàn sẽ trao cho tỳ khưu tên là này sáu đêm mānatta cho hai tội xuất tinh có chủ ý, đã che giấu và không che giấu. Đây là lời bạch.
Suṇātu me, bhante…pe… so parivutthaparivāso.
"May the Sangha, venerable sirs... (as before) ... He has completed his parivāsa.
Bạch chư Tăng, xin chư Tăng lắng nghe tôi… v.v… Vị ấy đã hoàn thành parivāsa.
Ayaṃ itthannāmo bhikkhu ekaṃ āpattiṃ āpajji sañcetanikaṃ sukkavissaṭṭhiṃ appaṭicchannaṃ, so saṅghaṃ tāsaṃ…pe… yācati.
This bhikkhu of such-and-such a name has incurred one offense, a volitional seminal emission, not concealed. He requests from the Sangha those... (as before) ...
Tỳ khưu tên là này đã phạm một tội xuất tinh có chủ ý, không che giấu. Vị ấy thỉnh cầu Tăng đoàn cho các tội đó… v.v… thỉnh cầu.
Saṅgho itthannāmassa bhikkhuno dvinnaṃ āpattīnaṃ sañcetanikānaṃ sukkavissaṭṭhīnaṃ paṭicchannāya ca appaṭicchannāya ca chārattaṃ mānattaṃ deti.
The Saṅgha grants a six-day mānatta to the monk of such-and-such a name for two intentional emissions of semen, both concealed and unconcealed.
Tăng đoàn cấp Mānatta sáu đêm cho tỳ khưu tên là (tên này), về hai tội cố ý xuất tinh, đã che giấu và chưa che giấu.
Yassāyasmato khamati itthannāmassa bhikkhuno dvinnaṃ āpattīnaṃ sañcetanikānaṃ sukkavissaṭṭhīnaṃ paṭicchannāya ca appaṭicchannāya ca chārattaṃ mānattassa dānaṃ, so tuṇhassa.
If it is agreeable to the venerable one to grant the monk of such-and-such a name a six-day mānatta for two intentional emissions of semen, both concealed and unconcealed, let him remain silent.
Vị Tôn giả nào chấp thuận việc cấp Mānatta sáu đêm cho tỳ khưu tên là (tên này), về hai tội cố ý xuất tinh, đã che giấu và chưa che giấu, vị ấy hãy im lặng.
Yassa nakkhamati, so bhāseyya.
Whoever does not agree, let him speak.
Vị nào không chấp thuận, vị ấy hãy nói.
Attano sīmaṃ sodhetvā vihārasīmāyāti vihāre baddhasīmameva sandhāya vuttaṃ.
Attano sīmaṃ sodhetvā vihārasīmāyāti (having purified one’s own boundary by means of the monastery boundary) is stated with reference to a monastery boundary that has been established.
Sau khi làm sạch giới trường của mình và giới trường của tu viện được nói đến để chỉ giới trường đã được yết ma trong tu viện.
Vihārūpacāratopi dve leḍḍupātā atikkamitabbāti bhikkhuvihāraṃ sandhāya vadati gāmūpacārātikkameneva bhikkhunīvihārūpacārātikkamassa siddhattā.
Vihārūpacāratopi dve leḍḍupātā atikkamitabbāti (even from the vicinity of the monastery, two clod-throws must be exceeded) is said with reference to a bhikkhu monastery, as exceeding the vicinity of a village automatically implies exceeding the vicinity of a bhikkhunī monastery.
Phải vượt quá hai tầm ném cục đất từ khu vực tu viện được nói đến để chỉ tu viện của tỳ khưu, vì việc vượt quá khu vực tu viện của tỳ khưu ni đã được thiết lập chỉ bằng việc vượt quá khu vực làng.
Vihārassa cāti bhikkhuvihārassa.
Vihārassa cāti (and of the monastery) means of the bhikkhu monastery.
Và của tu viện có nghĩa là của tu viện tỳ khưu.
Gāmassāti na vuttanti gāmassa upacāraṃ muñcituṃ vaṭṭatīti na vuttaṃ, tasmā gāmūpacārepi vaṭṭatīti adhippāyo.
Gāmassāti na vuttaṃ (it is not said "of the village") means it is not said that it is permissible to leave the vicinity of the village. Therefore, the intention is that it is permissible even within the vicinity of the village.
Không nói đến của làng có nghĩa là không nói rằng được phép rời khỏi khu vực làng, do đó ý nghĩa là được phép ở trong khu vực làng.
Tattheva ṭhānaṃ paccāsīsantīti bhikkhūnaṃ ṭhānaṃ paccāsīsanti.
Tattheva ṭhānaṃ paccāsīsantīti (expecting to be in the same place) means expecting to be in the place of the bhikkhus.
Mong muốn được ở cùng một nơi có nghĩa là mong muốn được ở cùng một nơi với các tỳ khưu.
Parivāsavattādīnanti parivāsanissayapaṭippassaddhiādīnaṃ.
Parivāsavattādīnaṃ (of the parivāsa observances, etc.) means of parivāsa, nissaya, paṭippassaddhi, etc.
Các quy tắc biệt trú, v.v. có nghĩa là các quy tắc biệt trú, nương tựa, hủy bỏ, v.v.
Yuttataraṃ dissatīti iminā anikkhittavattabhikkhunā viya bhikkhuniyāpi antoupacārasīmagatānaṃyeva ārocetabbaṃ, na gāme ṭhitānampi gantvā ārocetabbanti dīpeti.
Yuttataraṃ dissatīti (it seems more appropriate) indicates that just as a bhikkhu whose observances have not been suspended, a bhikkhunī too should announce only to those who are within the upacāra boundary, and not go to announce to those who are in the village.
Có vẻ phù hợp hơn điều này cho thấy rằng tỳ khưu ni cũng phải báo cáo cho những người ở trong giới trường khu vực, giống như một tỳ khưu chưa từ bỏ quy tắc, chứ không phải đi đến báo cáo cho những người ở trong làng.
Tasmiṃ gāmeti yasmiṃ gāme bhikkhunupassayo hoti, tasmiṃ gāme.
Tasmiṃ gāmeti (in that village) means in the village where the bhikkhunī's residence is located.
Trong làng đó có nghĩa là trong làng mà có chỗ ở của tỳ khưu ni.
Bahi upacārasīmāya ṭhatvāti upacārasīmato bahi ṭhatvā.
Bahi upacārasīmāya ṭhatvāti (standing outside the upacāra boundary) means standing outside the upacāra boundary.
Đứng bên ngoài giới trường khu vực có nghĩa là đứng bên ngoài giới trường khu vực.
Sammannitvā dātabbāti ettha sammannitvā dinnāya sahavāsepi ratticchedo na hoti.
Sammannitvā dātabbāti (should be granted after formal resolution); if it is granted after formal resolution, there is no break in the nights even during cohabitation.
Phải được cấp sau khi yết ma ở đây, khi đã được cấp sau khi yết ma, thì việc sống chung cũng không bị gián đoạn đêm.
216. Vivādādhikaraṇassa kiṃ mūlantiādīsu vivādamūlānīti vivādassa mūlāni.
216. In vivādādhikaraṇassa kiṃ mūlaṃ (what is the root of a dispute-case), etc., vivādamūlānīti (roots of dispute) are the roots of dispute.
216. Gốc rễ của tranh tụng là gì, v.v., gốc rễ của tranh tụng có nghĩa là các gốc rễ của tranh tụng.
Kodhanoti kujjhanalakkhaṇena kodhena samannāgato.
Kodhanoti (irascible) means endowed with anger, characterized by being angry.
Kodhano có nghĩa là người có đặc tính giận dữ.
Upanāhīti veraappaṭinissaggalakkhaṇena upanāhena samannāgato.
Upanāhīti (resentful) means endowed with resentment, characterized by not letting go of ill-will.
Upanāhī có nghĩa là người có đặc tính thù hận không buông bỏ.
Agāravoti (dī. ni. aṭṭha. 3.323; ma. ni. aṭṭha. 3.44) gāravavirahito.
Agāravoti (disrespectful) means lacking respect.
Agāravo (Dī. Ni. Aṭṭha. 3.323; Ma. Ni. Aṭṭha. 3.44) có nghĩa là không có sự tôn kính.
Appatissoti appatissayo anīcavutti.
Appatissoti (disobedient) means without respect or of low conduct.
Appatisso có nghĩa là không có sự tôn trọng, hành vi không khiêm tốn.
Ettha pana yo bhikkhu satthari dharamāne tīsu kālesu upaṭṭhānaṃ na yāti, satthari anupāhane caṅkamante saupāhano caṅkamati, nīce caṅkame caṅkamante ucce caṅkamati, heṭṭhā vasante upari vasati, satthu dassanaṭṭhāne ubho aṃse pārupati, chattaṃ dhāreti, upāhanaṃ dhāreti, nahāyati, uccāraṃ vā passāvaṃ vā karoti, parinibbute vā pana cetiyaṃ vandituṃ na gacchati, cetiyassa paññāyanaṭṭhāne satthudassanaṭṭhāne vuttaṃ sabbaṃ karoti, aññehi ca bhikkhūhi ‘‘kasmā evaṃ karosi, na idaṃ vaṭṭati, sammāsambuddhassa nāma lajjituṃ vaṭṭatī’’ti vutte ‘‘tuṇhī hohi, buddho buddhoti vadasi, kiṃ buddho nāmā’’ti bhaṇati, ayaṃ satthari agāravo nāma.
Here, however, a bhikkhu who, while the Teacher is alive, does not attend at the three times; who, when the Teacher walks without footwear, walks with footwear; who, when the Teacher walks on a low promenade, walks on a high promenade; who, when the Teacher stays below, stays above; who, at the place of the Teacher's sight, covers both shoulders, carries an umbrella, carries footwear, bathes, or urinates or defecates; or who, after the Teacher's Parinibbāna, does not go to worship the Cetiya; who does all that is stated for the place of the Teacher's sight at the Cetiya's visible location; and to whom, when other bhikkhus say, "Why do you do this? This is not proper. It is fitting to be respectful towards the Perfectly Self-Awakened One," replies, "Be silent, you say 'Buddha, Buddha,' what is a Buddha?"; such a one is called disrespectful towards the Teacher.
Ở đây, một tỳ khưu không đến hầu hạ Đức Phật vào ba thời khi Ngài còn tại thế, đi kinh hành với giày dép khi Đức Phật đi kinh hành không giày dép, đi kinh hành trên lối đi cao khi Đức Phật đi kinh hành trên lối đi thấp, ở trên khi Đức Phật ở dưới, khoác y cả hai vai ở nơi Đức Phật đang nhìn, cầm lọng, mang giày dép, tắm, đi đại tiện hoặc tiểu tiện, hoặc sau khi Đức Phật nhập Niết bàn, không đến đảnh lễ tháp, làm tất cả những điều đã nói về nơi Đức Phật đang nhìn ở nơi tháp được nhìn thấy, và khi các tỳ khưu khác nói “Tại sao ông làm như vậy? Điều này không phù hợp. Phải biết hổ thẹn với Đức Chánh Đẳng Giác”, ông ta nói “Im đi, ông nói Phật Phật, Phật là gì?”, người này được gọi là không tôn kính Đức Phật.
Yo pana dhammasavane saṅghuṭṭhe sakkaccaṃ na gacchati, sakkaccaṃ dhammaṃ na suṇāti, niddāyati vā sallapanto vā nisīdati, sakkaccaṃ na gaṇhāti na vāceti, ‘‘kiṃ dhamme agāravaṃ karosī’’ti vutte ‘‘tuṇhī hohi, dhammo dhammoti vadasi, kiṃ dhammo nāmā’’ti vadati, ayaṃ dhamme agāravo nāma.
Furthermore, a bhikkhu who, when the Dhamma teaching is announced, does not go diligently, does not listen to the Dhamma diligently, either sleeps or sits conversing, does not learn diligently, does not recite; to whom, when asked "Why are you disrespectful towards the Dhamma?", replies "Be silent, you say 'Dhamma, Dhamma,' what is a Dhamma?"; such a one is called disrespectful towards the Dhamma.
Còn người khi nghe tiếng chuông thỉnh pháp, không đến một cách cung kính, không nghe pháp một cách cung kính, hoặc ngủ gật hoặc ngồi nói chuyện, không học một cách cung kính, không tụng đọc, khi được hỏi “Tại sao ông không tôn kính Pháp?”, ông ta nói “Im đi, ông nói Pháp Pháp, Pháp là gì?”, người này được gọi là không tôn kính Pháp.
Yo pana therena bhikkhunā anajjhiṭṭho dhammaṃ deseti uddisati pañhaṃ katheti, vuḍḍhe bhikkhū ghaṭṭento gacchati tiṭṭhati nisīdati, dussapallatthikaṃ vā hatthapallatthikaṃ vā karoti, saṅghamajjhe ubho aṃse pārupati, chattupāhanaṃ dhāreti, ‘‘bhikkhusaṅghassa lajjituṃ vaṭṭatī’’ti vuttepi ‘‘tuṇhī hohi, saṅgho saṅghoti vadasi, kiṃ saṅgho, migasaṅgho ajasaṅgho’’tiādīni vadati, ayaṃ saṅghe agāravo nāma.
Moreover, a bhikkhu who, without being invited by an elder bhikkhu, teaches the Dhamma, expounds it, or explains a problem; who bumps into elder bhikkhus when walking, standing, or sitting; who sits with his robes or hands crossed; who covers both shoulders in the midst of the Saṅgha, carries an umbrella or footwear; and to whom, when told "It is fitting to be respectful towards the community of bhikkhus," replies "Be silent, you say 'Saṅgha, Saṅgha,' what is a Saṅgha? A herd of deer, a herd of goats," etc.; such a one is called disrespectful towards the Saṅgha.
Còn người khi một tỳ khưu trưởng lão chưa thỉnh cầu mà thuyết pháp, giảng giải, giải đáp vấn đề, đi đứng ngồi va chạm các tỳ khưu lớn tuổi, hoặc khoanh tay hoặc khoanh chân, khoác y cả hai vai giữa Tăng đoàn, cầm lọng, mang giày dép, khi được nói “Phải biết hổ thẹn với Tăng đoàn tỳ khưu”, ông ta vẫn nói “Im đi, ông nói Tăng Tăng, Tăng là gì? Tăng hươu, Tăng dê”, v.v., người này được gọi là không tôn kính Tăng.
Ekabhikkhusmimpi hi agārave kate saṅghe katoyeva hoti.
Indeed, disrespect shown even to a single bhikkhu is considered as disrespect shown to the Saṅgha.
Vì ngay cả khi không tôn kính một tỳ khưu, thì cũng là không tôn kính Tăng đoàn.
Tisso sikkhā pana apūrayamāno sikkhāya na paripūrakārī nāma.
One who does not fulfill the three trainings is called not fully completing the training.
Còn người không hoàn thành ba học pháp được gọi là không hoàn thành việc thực hành học pháp.
Ahitāya dukkhāya devamanussānanti (dī. ni. aṭṭha. 3.325; ma. ni. aṭṭha. 3.42; a. ni. aṭṭha. 3.6.36) ekasmiṃ vihāre dvinnaṃ bhikkhūnaṃ uppannavivādo kathaṃ devamanussānaṃ ahitāya dukkhāya saṃvattati?
"For the harm, for the suffering of devas and humans". How does a dispute arising between two bhikkhus in one monastery conduce to the harm and suffering of devas and humans?
Vì bất lợi, khổ đau cho chư thiên và loài người (dī. ni. aṭṭha. 3.325; ma. ni. aṭṭha. 3.42; a. ni. aṭṭha. 3.6.36). Một tranh chấp phát sinh giữa hai tỳ khưu trong một trú xứ thì làm thế nào mà lại dẫn đến bất lợi, khổ đau cho chư thiên và loài người?
Kosambakakkhandhake viya hi dvīsu bhikkhūsu vivādaṃ āpannesu tasmiṃ vihāre tesaṃ antevāsikā vivadanti, tesaṃ ovādaṃ gaṇhanto bhikkhunisaṅgho vivadati, tato tesaṃ upaṭṭhākā vivadanti, atha manussānaṃ ārakkhadevatā dve koṭṭhāsā honti.
Indeed, just as in the Kosambaka Khandhaka, when two bhikkhus fall into dispute, their disciples in that monastery dispute; the community of bhikkhus, taking their advice, disputes; then their lay supporters dispute; and then the guardian devas of humans become two factions.
Giống như trong Kosambakakkhandhaka, khi hai tỳ khưu tranh chấp, các đệ tử của họ trong trú xứ đó cũng tranh chấp, hội chúng tỳ khưu tiếp nhận lời khuyên của họ cũng tranh chấp, rồi các cư sĩ hộ độ của họ cũng tranh chấp, sau đó các vị thiên thần bảo hộ loài người trở thành hai phe.
Tattha dhammavādīnaṃ ārakkhadevatā dhammavādiniyo honti, adhammavādīnaṃ adhammavādiniyo.
Therein, the guardian devas of those who speak Dhamma become speakers of Dhamma, and those of the speakers of what is not Dhamma become speakers of what is not Dhamma.
Trong đó, các vị thiên thần bảo hộ những người nói pháp (dhammavādī) thì trở thành những người nói pháp, còn các vị thiên thần bảo hộ những người nói phi pháp (adhammavādī) thì trở thành những người nói phi pháp.
Tato ārakkhadevatānaṃ mittā bhummadevatā bhijjanti.
Then the earth-dwelling devas, friends of these guardian devas, split.
Từ đó, các vị địa thiên (bhummadevatā) là bạn của các vị thiên thần bảo hộ cũng bị chia rẽ.
Evaṃ paramparāya yāva brahmalokā ṭhapetvā ariyasāvake sabbe devamanussā dve koṭṭhāsā honti.
Thus, in succession, up to the Brahma-world, all devas and humans, with the exception of noble disciples, become two factions.
Như vậy, theo dây chuyền, cho đến cõi Phạm thiên, trừ các bậc Thánh đệ tử, tất cả chư thiên và loài người đều trở thành hai phe.
Dhammavādīhi pana adhammavādinova bahutarā honti.
However, those who do not speak Dhamma are more numerous than those who speak Dhamma.
Tuy nhiên, những người nói phi pháp thì nhiều hơn những người nói pháp.
Tato ‘‘yaṃ bahukehi gahitaṃ, taṃ taccha’’nti dhammaṃ vissajjetvā bahutarā adhammaṃ gaṇhanti.
Then, reasoning that "what is accepted by the many is true," they abandon Dhamma and the more numerous embrace what is not Dhamma.
Từ đó, họ từ bỏ Pháp và chấp giữ phi pháp, vì “điều được số đông chấp nhận là sự thật”.
Te adhammaṃ purakkhatvā viharantā apāyesu nibbattanti.
Dwelling with what is not Dhamma as their foremost, they are reborn in the planes of misery.
Những người đó, do chấp giữ phi pháp mà sống, sẽ sinh vào các cõi khổ.
Evaṃ ekasmiṃ vihāre dvinnaṃ bhikkhūnaṃ uppanno vivādo bahūnaṃ ahitāya dukkhāya hoti.
Thus, a dispute arising between two bhikkhus in one monastery becomes for the harm and suffering of many.
Như vậy, một tranh chấp phát sinh giữa hai tỳ khưu trong một trú xứ thì dẫn đến bất lợi, khổ đau cho nhiều người.
Ajjhattaṃ vāti attani vā attano parisāya vā.
"Within oneself" means in oneself or in one's own assembly.
Ajjhattaṃ vā (hoặc nội tại) là tự thân hoặc hội chúng của tự thân.
Bahiddhā vāti parasmiṃ vā parassa parisāya vā.
"Outside oneself" means in another or in another's assembly.
Bahiddhā vā (hoặc ngoại tại) là người khác hoặc hội chúng của người khác.
Āyatiṃ anavassavāyāti āyatiṃ anuppādāya.
"For future non-recurrence" means for future non-arising.
Āyatiṃ anavassavāyā (để không phát sinh trong tương lai) là để không phát sinh trong tương lai.
Makkhīti paresaṃ guṇamakkhanalakkhaṇena makkhena samannāgato.
Makkhī means endowed with makkha, characterized by disparaging the good qualities of others.
Makkhī (che đậy) là người có tâm che đậy với đặc tính che đậy các phẩm chất của người khác.
Paḷāsīti yugaggāhalakkhaṇena paḷāsena samannāgato.
Paḷāsī means endowed with paḷāsa, characterized by holding a rigid view.
Paḷāsī (xúc phạm) là người có tâm xúc phạm với đặc tính chấp giữ đến cùng.
Issukīti parasakkārādīnaṃ issāyanalakkhaṇāya issāya samannāgato.
Issukī means endowed with issā, characterized by envy of others' honor and so forth.
Issukī (đố kỵ) là người có tâm đố kỵ với đặc tính đố kỵ sự tôn kính của người khác, v.v.
Maccharīti āvāsamacchariyādīhi samannāgato.
Maccharī means endowed with avarice regarding one's dwelling and so forth.
Maccharī (keo kiệt) là người có tâm keo kiệt với sự keo kiệt về trú xứ, v.v.
Saṭhoti kerāṭiko.
Saṭho means deceitful.
Saṭho (gian trá) là người xảo trá.
Māyāvīti katapāpapaṭicchādako.
Māyāvī means one who conceals evil deeds committed.
Māyāvī (lừa dối) là người che giấu tội lỗi đã làm.
Pāpicchoti asantasambhāvanicchako dussīlo.
Pāpiccho means one of evil wishes, a bad-natured person who desires what is not praiseworthy.
Pāpiccho (ác dục) là người có ác dục, mong muốn được tôn kính một cách không xứng đáng, là người giữ giới kém.
Micchādiṭṭhīti natthikavādī ahetukavādī akiriyavādī.
Micchādiṭṭhī means one who holds nihilistic views, non-causal views, or non-action views.
Micchādiṭṭhī (tà kiến) là người theo thuyết không có (natthikavādī), thuyết vô nhân (ahetukavādī), thuyết vô hành (akiriyavādī).
Sandiṭṭhiparāmāsīti sayaṃ diṭṭhameva parāmasati gaṇhāti.
Sandiṭṭhiparāmāsī means one who grasps and clings only to what he himself has seen.
Sandiṭṭhiparāmāsī (chấp thủ kiến của mình) là người chỉ chấp thủ, nắm giữ những gì mình đã thấy.
Ādhānaggāhīti daḷhaggāhī.
Ādhānaggāhī means one who grasps firmly.
Ādhānaggāhī (cố chấp) là người chấp giữ một cách kiên cố.
Duppaṭinissaggīti na sakkā hoti gahitaṃ nissajjāpetuṃ.
Duppaṭinissaggī means it is impossible to make him relinquish what he has grasped.
Duppaṭinissaggī (khó từ bỏ) là không thể khiến từ bỏ những gì đã chấp giữ.
Ettha ca kodhano hoti upanāhītiādinā puggalādhiṭṭhānanayena kodhūpanāhādayo akusaladhammā vivādamūlānīti dassitāni, tathā duṭṭhacittā vivadantītiādinā lobhadosamohā.
And here, through phrases like "is angry, is resentful", akusala dhammas like anger and resentment are shown as roots of dispute in the sense of being based on individuals, and likewise, "dispute with malicious intent", indicate greed, hatred, and delusion.
Và ở đây, với câu kodhano hoti upanāhī (là người hay sân hận, ôm lòng oán hờn), v.v., các pháp bất thiện như sân hận, ôm lòng oán hờn được chỉ ra là căn nguyên của tranh chấp theo cách quy về cá nhân; cũng như tham, sân, si được chỉ ra với câu duṭṭhacittā vivadantī (họ tranh chấp với tâm ác độc), v.v.
Aduṭṭhacittā vivadantītiādinā ca alobhādayo vivādamūlānīti dassitāni.
And through phrases like "dispute without malicious intent", non-greed and so forth are shown as roots of dispute.
Và với câu aduṭṭhacittā vivadantī (họ tranh chấp với tâm không ác độc), v.v., các pháp như vô tham, v.v. được chỉ ra là căn nguyên của tranh chấp.
217. Dubbaṇṇoti paṃsupisācako viya jhāmakhāṇuvaṇṇo.
217. Dubbaṇṇo means ugly, like a dust-demon or a charred tree stump.
217. Dubbaṇṇo (dung mạo xấu xí) là người có dung mạo như quỷ tro, như gốc cây cháy sém.
Duddassikoti vijātamātuyāpi amanāpadassano.
Duddassiko means unpleasant to look at, even for one's own mother.
Duddassiko (khó nhìn) là người có vẻ ngoài không dễ chịu ngay cả đối với người mẹ vừa sinh con.
Okoṭimakoti lakuṇḍako.
Okoṭimako means one who is bent or crooked.
Okoṭimako (lùn tịt) là người lùn tịt.
Kāṇoti ekakkhikāṇo vā ubhayakkhikāṇo vā.
Kāṇo means blind in one eye or blind in both eyes.
Kāṇo (mù) là người mù một mắt hoặc mù cả hai mắt.
Kuṇīti ekahatthakuṇī vā ubhayahatthakuṇī vā.
Kuṇī means one-handed or both-handed invalid.
Kuṇī (cụt tay) là người cụt một tay hoặc cụt cả hai tay.
Khañjoti ekapādakhañjo vā ubhayapādakhañjo vā.
Khañjo means lame in one leg or lame in both legs.
Khañjo (què) là người què một chân hoặc què cả hai chân.
Pakkhahatoti hatapakkho pīṭhasappī.
Pakkhahato means paralyzed on one side, a cripple who moves by crawling.
Pakkhahato (bại liệt) là người bị liệt một bên, phải lê lết.
220. Vivādādhikaraṇaṃ kusalaṃ akusalaṃ abyākatanti vivādādhikaraṇaṃ kiṃ kusalaṃ akusalaṃ udāhu abyākatanti pucchati.
220. "Is a dispute-case wholesome, unwholesome, or indeterminate?" This asks whether a dispute-case is wholesome, unwholesome, or indeterminate.
220. Vivādādhikaraṇaṃ kusalaṃ akusalaṃ abyākata (Tranh chấp pháp là thiện, bất thiện, vô ký?) hỏi rằng tranh chấp pháp là thiện, bất thiện hay vô ký.
Vivādādhikaraṇaṃ siyā kusalantiādi vissajjanaṃ.
"A dispute-case may be wholesome" and so forth is the answer.
Vivādādhikaraṇaṃ siyā kusala (Tranh chấp pháp có thể là thiện), v.v. là câu trả lời.
Esa nayo sesesupi.
This is the method for the rest as well.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho các trường hợp còn lại.
Vivadanti etenāti vivādoti āha ‘‘yena vivadanti, so cittuppādo vivādo’’ti.
Vivādo (dispute) means "that by which they dispute," so he says, "that mind-moment by which they dispute is a dispute."
Vivadanti etena (họ tranh chấp bởi điều này) nên là vivādo (tranh chấp), như đã nói ‘‘yena vivadanti, so cittuppādo vivādo’’ (tâm sinh khởi mà do đó họ tranh chấp, đó là tranh chấp).
Kathaṃ pana so cittuppādo adhikaraṇaṃ nāmāti āha ‘‘samathehi ca adhikaraṇīyatāya adhikaraṇa’’nti, samathehi sametabbatāya adhikaraṇanti attho.
But how is that mind-moment an adhikaraṇa (case)? He says, "it is an adhikaraṇa by virtue of its being a matter for settlement with samathas." This means, it is a matter for settlement by samathas (methods of settling disputes).
Thế nhưng, tâm sinh khởi đó được gọi là pháp sự (adhikaraṇa) như thế nào? Đã nói ‘‘samathehi ca adhikaraṇīyatāya adhikaraṇa’’ (và do có thể được làm lắng dịu bởi các pháp hòa giải nên là pháp sự), nghĩa là có thể được làm lắng dịu bởi các pháp hòa giải nên là pháp sự.
Vivādahetubhūtassa hi cittuppādassa vūpasamena tappabhavassa saddassapi vūpasamo hotīti cittuppādassa samathehi adhikaraṇīyatā pariyāyo sambhavati.
For, with the cessation of the mind-moment that is the cause of dispute, there is also the cessation of the sound arising from it; thus, the mind-moment's being a matter for settlement by samathas is circumstantially possible.
Vì khi tâm sinh khởi là nguyên nhân của tranh chấp được làm lắng dịu, thì lời nói phát sinh từ nó cũng được làm lắng dịu; do đó, việc tâm sinh khởi có thể được làm lắng dịu bởi các pháp hòa giải là một cách nói có thể xảy ra.
222. Āpattādhikaraṇaṃ siyā akusalaṃ siyā abyākatanti ayaṃ vikappo paññattivajjaṃyeva sandhāya vutto, na lokavajjanti dassetuṃ ‘‘sandhāyabhāsitavasenā’’tiādimāha.
222. "An offence-case may be unwholesome, may be indeterminate." This qualification is stated with reference only to a prohibitory fault (paññattivajja), not a morally evil act (lokavajja), to show which he says, "by way of an implied statement" and so forth.
222. Āpattādhikaraṇaṃ siyā akusalaṃ siyā abyākata (Pháp sự về tội có thể là bất thiện, có thể là vô ký). Lời phân loại này được nói ra chỉ để chỉ lỗi do giới định (paññattivajja), không phải lỗi do thế tục (lokavajja), để chỉ rõ điều đó, đã nói ‘‘sandhāyabhāsitavasenā’’ (theo cách nói có ý định), v.v.
Kasmā panettha sandhāyabhāsitavasena attho veditabboti āha ‘‘yasmiṃ hī’’tiādi.
Why should the meaning here be understood by way of an implied statement? He says, "for when" and so forth.
Vì sao ở đây ý nghĩa phải được hiểu theo cách nói có ý định? Đã nói ‘‘yasmiṃ hī’’ (vì trong đó), v.v.
Pathavīkhaṇanādiketi ettha ādi-saddena bhūtagāmapātabyatādipaññattivajjaṃ sikkhāpadaṃ saṅgaṇhāti.
In "digging the earth and so forth", the word "and so forth" includes prohibitory training rules such as those concerning the destruction of plant life.
Trong Pathavīkhaṇanādike (đào đất, v.v.), từ ādi (v.v.) bao gồm các giới học về lỗi do giới định như phá hoại cây cối, v.v.
Yo vinaye apakataññutāya vattasīsena sammuñjaniādinā pathavīkhaṇanādīni karoti, tadā tassuppannacittaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘kusalacittaṃ aṅgaṃ hotī’’ti.
If a bhikkhu, through ignorance of the Vinaya, performs acts like digging the earth, for instance, by sweeping with a broom in a manner pertaining to a virtuous observance, then the arising thought in him is referred to when it is said, "the wholesome thought is a factor."
Người nào, do không biết rõ giới luật, mà làm các việc như đào đất, v.v. theo cách giữ phận sự như quét dọn, v.v., khi đó, tâm sinh khởi của người ấy được nói là ‘‘kusalacittaṃ aṅgaṃ hotī’’ (tâm thiện là yếu tố) là dựa vào tâm đó.
Aṅgaṃ hotīti ca vattasīsena karontassapi ‘‘imaṃ pathaviṃ khaṇāmī’’tiādinā vītikkamajānanavasena pavattattā taṃ kusalacittaṃ āpattādhikaraṇaṃ, kusalacittaṃ āpattiyā kāraṇaṃ hotīti attho.
And "is a factor" means that because even while acting in a manner pertaining to a virtuous observance, he acts with awareness of transgression, for example, "I am digging this earth," that wholesome thought is an offence-case, meaning that the wholesome thought is a cause for the offence.
Và aṅgaṃ hotī (là yếu tố) có nghĩa là, ngay cả khi làm theo phận sự, tâm thiện đó vẫn là pháp sự về tội, là nguyên nhân của tội, vì hành động đó xảy ra với sự hiểu biết về sự vi phạm như “tôi đang đào đất này”, v.v.
Na hi vītikkamaṃ ajānantassa pathavīkhaṇanādīsu āpatti sambhavati.
For, an offence concerning digging the earth and so forth is not possible for one who is unaware of the transgression.
Vì nếu không biết về sự vi phạm, thì tội không thể xảy ra trong việc đào đất, v.v.
Tasmiṃ satīti tasmiṃ kusalacitte āpattibhāvena gahite satīti adhippāyo.
"When that exists" means when that wholesome thought is taken as an offence, that is the intention.
Tasmiṃ satī (khi điều đó xảy ra) có ý nghĩa là khi tâm thiện đó được coi là tội.
Tasmāti yasmā kusalacitte āpattibhāvena gahite sati ‘‘natthi āpattādhikaraṇaṃ kusala’’nti na sakkā vattuṃ, tasmā.
"Therefore," means, because when a wholesome thought is taken as an offence, it is not possible to say, "there is no wholesome offence-case," therefore (this is stated).
Tasmā (do đó) là vì khi tâm thiện được coi là tội, thì không thể nói “không có pháp sự về tội là thiện”.
Nayidaṃ aṅgappahonakacittaṃ sandhāya vuttanti ‘‘āpattādhikaraṇaṃ siyā akusalaṃ siyā abyākataṃ, natthi āpattādhikaraṇaṃ kusala’’nti idaṃ āpattisamuṭṭhāpakabhāvena aṅgappahonakaṃ āpattiyā kāraṇabhūtaṃ cittaṃ sandhāya na vuttaṃ.
"This is not stated with reference to a thought conducive to a factor (of the offence)." This statement, "an offence-case may be unwholesome, may be indeterminate, there is no wholesome offence-case," is not stated with reference to a thought that is a factor conducive to the offence, i.e., a thought that is the cause of the offence.
Nayidaṃ aṅgappahonakacittaṃ sandhāya vutta (Điều này không được nói dựa vào tâm là yếu tố gây ra tội) có nghĩa là câu “pháp sự về tội có thể là bất thiện, có thể là vô ký, không có pháp sự về tội là thiện” này không được nói dựa vào tâm là yếu tố gây ra tội, là nguyên nhân của tội.
Kiṃ pana sandhāya vuttanti āha ‘‘idaṃ panā’’tiādi.
But with reference to what is it stated? He says, "But this" and so forth.
Vậy thì được nói dựa vào điều gì? Đã nói ‘‘idaṃ panā’’ (nhưng điều này), v.v.
Bhikkhumhi kammaṭṭhānagatacittena nipanne niddāyante vā mātugāmo ce seyyaṃ kappeti, tasmiṃ khaṇe seyyākārena vattamānarūpameva āpatti, na kusalādivasappavattaṃ cittanti āha ‘‘asañcicca…pe… sahaseyyādivasena āpajjato (pari. 323 atthato samānaṃ) abyākataṃ hotī’’ti.
If a bhikkhu lies down with a thought directed towards a meditation subject or while sleeping, and a woman makes a bed (near him), at that moment the offence is merely the form (material quality) that exists as the act of lying down, not a thought progressing as wholesome and so forth; thus, he says, "for one who commits an offence unintentionally... and so forth... such as sleeping together, it is indeterminate."
Nếu một tỳ khưu ngủ thiếp đi hoặc đang ngủ với tâm an trú trong đề mục thiền định mà một phụ nữ nằm chung, thì ngay khoảnh khắc đó, chính cái hình thái đang hiện hữu dưới dạng nằm chung đó là tội, chứ không phải tâm thiện, v.v. Đã nói ‘‘asañcicca…pe… sahaseyyādivasena āpajjato (pari. 323 atthato samānaṃ) abyākataṃ hotī’’ (khi phạm tội do không cố ý…v.v… nằm chung, v.v. thì là vô ký).
Tasmiñhi khaṇe uṭṭhātabbe jāte anuṭṭhānato tadākārapavatto rūpakkhandhova āpatti.
For, at that moment, when one should have risen, from not rising, the material aggregate (form) that occurs in that manner is itself the offence.
Vì trong khoảnh khắc đó, khi lẽ ra phải đứng dậy nhưng không đứng dậy, thì chính sắc uẩn đang hiện hữu trong hình thái đó là tội.
‘‘Āpattiṃ āpajjanto kusalacitto vā āpajjati akusalābyākatacitto vā’’ti vacanato kusalampi āpattādhikaraṇaṃ siyāti ce?
If it is asked, "May a wholesome thought also be an offence-case, according to the statement 'one who commits an offence commits it either with a wholesome thought or with an unwholesome or indeterminate thought'?"
Nếu nói rằng “khi phạm tội, người ta phạm với tâm thiện hoặc với tâm bất thiện, vô ký”, theo cách nói đó, tâm thiện cũng có thể là pháp sự về tội ư?
Yo hi āpattiṃ āpajjatīti vuccati, so tīsu cittesu aññataracittasamaṅgī hutvā āpajjati, na aññathāti dassanatthaṃ ‘‘kusalacitto vā’’tiādi vuttaṃ.
The phrase "either with a wholesome thought" and so forth is stated to show that one who is said to commit an offence does so being endowed with one of the three types of thoughts, and not otherwise.
Để chỉ ra rằng người nào được gọi là phạm tội, người đó phạm tội khi có một trong ba loại tâm, chứ không phải cách khác, đã nói ‘‘kusalacitto vā’’ (hoặc với tâm thiện), v.v.
Ayañhettha attho – pathavīkhaṇanādīsu kusalacittakkhaṇe vītikkamādivasena pavattarūpasambhavato kusalacitto vā tathāpavattarūpasaṅkhātaṃ abyākatāpattiṃ āpajjati, tathā abyākatacitto vā abyākatarūpasaṅkhātaṃ abyākatāpattiṃ āpajjati.
The meaning here is this: in cases like digging the earth, at the moment of a wholesome thought, because of the existence of physical form progressing by way of transgression, one commits an indeterminate offence reckoned as such physical form, either with a wholesome thought, or similarly, one commits an indeterminate offence reckoned as indeterminate physical form with an indeterminate thought.
Ý nghĩa ở đây là: trong việc đào đất, v.v., vào khoảnh khắc tâm thiện, do có sự hiện hữu của sắc pháp xảy ra dưới dạng vi phạm, v.v., nên người có tâm thiện phạm tội vô ký được gọi là sắc pháp xảy ra như vậy; tương tự, người có tâm vô ký phạm tội vô ký được gọi là sắc pháp vô ký.
Pāṇātipātādiṃ akusalacitto vā akusalāpattiṃ āpajjati, rūpaṃ panettha abbohārikaṃ.
In cases like killing living beings, one commits an unwholesome offence with an unwholesome thought, and physical form (materiality) here is not a matter for ordinary discourse.
Người có tâm bất thiện phạm tội bất thiện như sát sinh, v.v., ở đây sắc pháp là không được nhắc đến.
Supinante ca pāṇātipātādiṃ karonto sahaseyyādivasena āpajjitabbāpattiṃ āpajjanto akusalacitto abyākatāpattiṃ āpajjatīti.
And one who, in dreams, commits acts like killing living beings and incurs an offense that should be incurred in the manner of sleeping together, etc., incurs an indeterminate offense with unwholesome consciousness.
Và khi nằm mơ thực hiện sát sinh, v.v., người phạm tội đáng phạm như ngủ chung, v.v., với tâm bất thiện, thì phạm tội vô ký.
Kusalacittaṃ āpajjeyyāti eḷakalomaṃ gahetvā kammaṭṭhānamanasikārena tiyojanaṃ atikkamantassa paññattiṃ ajānitvā padaso dhammaṃ vācentassa ca āpajjitabbāpattiyā kusalacittaṃ āpajjeyya.
"One may incur wholesome consciousness" refers to one who takes sheep's wool and crosses three yojanas with mindfulness of a meditation object, or one who recites the Dhamma word by word without knowing the rule (Paññatti); for such an offense that should be incurred, wholesome consciousness may be incurred.
Có thể phạm với tâm thiện, tức là, đối với người vượt quá ba do tuần với tâm chú ý đến đề mục thiền (kammaṭṭhāna) khi cầm lông cừu, và đối với người không biết giới điều mà đọc Pháp từng câu, thì có thể phạm tội đáng phạm với tâm thiện.
Na ca tattha vijjamānampi kusalacittaṃ āpattiyā aṅganti tasmiṃ vijjamānampi kusalacittaṃ āpattiyā aṅgaṃ na hoti, sayaṃ āpatti na hotīti attho.
"And even if wholesome consciousness is present there, it is not a factor of the offense" means that even if wholesome consciousness is present in that, it is not a factor of the offense; it is not an offense in itself.
Và tâm thiện hiện hữu ở đó cũng không phải là chi phần của tội nghĩa là, tâm thiện hiện hữu ở đó cũng không phải là chi phần của tội, tự nó không phải là tội, là ý nghĩa này.
Calitappavattānanti calitānaṃ pavattānañca.
"Of movements and actions" refers to what is moved and what is acted.
Đối với những gì đã dao động và đã vận hành nghĩa là, đối với những gì đã dao động và đã vận hành.
Calito kāyo, pavattā vācā.
The body is moved, speech is acted.
Thân đã dao động, lời nói đã vận hành.
Aññatarameva aṅganti kāyavācānaṃ aññatarameva āpattīti attho.
"Only one factor" means that only one of the body or speech constitutes the offense.
Chỉ một trong các chi phần nghĩa là, chỉ một trong thân và lời nói là tội, là ý nghĩa này.
Tañca rūpakkhandhapariyāpannattā abyākatanti iminā abyākatamāpattādhikaraṇaṃ, nāññanti dasseti.
"And that, being included in the aggregate of form, is indeterminate" shows by this that the basis of the offense is indeterminate, not otherwise.
Và điều đó là vô ký vì thuộc về sắc uẩn—điều này cho thấy rằng sự kiện phạm tội là vô ký, không phải điều khác.
Yadi evaṃ ‘‘sāpattikassa, bhikkhave, nirayaṃ vā vadāmi tiracchānayoniṃ vā’’ti vacanato abyākatassapi vipākadhammatā āpajjeyyāti?
If so, does an indeterminate act also incur a result-producing quality, according to the saying, "Monks, for one who has committed an offense, I declare either hell or the animal realm"?
Nếu vậy, theo câu nói ‘‘Này các Tỳ-khưu, đối với người có tội, Ta nói hoặc đọa địa ngục hoặc đọa súc sinh’’, thì liệu điều vô ký cũng có thể có quả báo không?
Nāpajjeyya.
It does not incur.
Không thể có quả báo.
Asañcicca āpannā hi āpattiyo yāva so na jānāti, tāva anantarāyakarā, jānitvā chādento pana chādanappaccayā aññaṃ dukkaṭasaṅkhātaṃ akusalamāpattādhikaraṇamāpajjati, tañca akusalasabhāvattā saggamokkhānaṃ antarāyakaraṇanti sāpattikassa apāyagāmitā vuttā.
For offenses committed unintentionally, as long as one does not know, they do not cause obstruction. But if one knows and conceals it, due to that concealment, one incurs another unwholesome basis of offense, called a dukkata offense. And because that is unwholesome in nature, it is an obstruction to heaven and liberation; thus, the going to a lower realm for one who has committed an offense is stated.
Thật vậy, những tội đã phạm một cách vô ý, chừng nào người ấy chưa biết, thì không gây trở ngại; nhưng khi đã biết mà che giấu, thì do sự che giấu mà phạm một sự kiện tội bất thiện khác gọi là dukkaṭa. Và điều đó, do bản chất bất thiện, gây trở ngại cho cõi trời và Niết-bàn. Do đó, đã nói về việc người có tội sẽ đọa vào các khổ cảnh.
Abyākataṃ pana āpattādhikaraṇaṃ avipākadhammamevāti niṭṭhamettha gantabbaṃ.
But an indeterminate basis of offense is indeed without a result-producing quality; this conclusion should be reached here.
Tuy nhiên, sự kiện tội vô ký thì không có quả báo—điều này cần được kết luận.
Teneva porāṇagaṇṭhipadesupi ‘‘puthujjano kalyāṇaputhujjano sekkho arahāti cattāro puggale dassetvā tesu arahato āpattādhikaraṇaṃ abyākatameva, tathā sekkhānaṃ, tathā kalyāṇaputhujjanassa asañcicca vītikkamakāle abyākatameva.
Therefore, in the ancient commentaries it is also written: "After showing four types of individuals—the ordinary person, the noble ordinary person, the trainee, and the Arahant—among them, for the Arahant, the basis of offense is only indeterminate; likewise for trainees, and likewise for the noble ordinary person when the transgression is unintentional, it is only indeterminate.
Chính vì vậy, trong các bản chú giải cổ cũng đã viết: ‘‘Sau khi chỉ ra bốn hạng người: phàm phu, thiện phàm phu, hữu học, và A-la-hán, trong số đó, sự kiện tội của bậc A-la-hán là vô ký; cũng vậy đối với các bậc hữu học; cũng vậy đối với thiện phàm phu khi vô ý vi phạm là vô ký.
Itarassa akusalampi hoti abyākatampi.
For the other, it can be unwholesome or indeterminate.
Đối với người khác, có thể là bất thiện hoặc vô ký.
Yasmā cassa sañcicca vītikkamakāle akusalameva hoti, tasmā vuttaṃ ‘natthi āpattādhikaraṇaṃ kusala’nti.
And because for him, at the time of an intentional transgression, it is only unwholesome, it is said, 'There is no wholesome basis of offense.'
Và vì khi cố ý vi phạm thì chỉ là bất thiện, nên đã nói ‘không có sự kiện tội là thiện’.
Sabbattha evaṃ abyākatanti vipākābhāvamattaṃ sandhāya vutta’’nti likhitaṃ.
'Everywhere it is thus indeterminate' is said to refer only to the absence of Vipāka (result)."
Ở khắp mọi nơi, việc nói là vô ký như vậy là chỉ để nói về việc không có quả báo.’’
Yañca āpattādhikaraṇaṃ akusalaṃ, tampi desitaṃ vuṭṭhitaṃ vā anantarāyakaraṃ.
And even an unwholesome basis of offense, if confessed or overcome, does not cause obstruction.
Và sự kiện tội bất thiện, khi đã được sám hối hoặc đã xuất tội, thì không gây trở ngại.
Yathā hi ariyūpavādakammaṃ akusalampi samānaṃ accayaṃ desetvā khamāpanena payogasampattipaṭibāhitattā avipākadhammataṃ āpannaṃ ahosikammaṃ hoti, evamidampi desitaṃ vuṭṭhitaṃ vā payogasampattipaṭibāhitattā avipākadhammatāya ahosikammabhāvena anantarāyakaraṃ jātaṃ.
Just as the act of defaming noble ones, though unwholesome, by confessing the fault and seeking forgiveness, its productive power is thwarted, thereby becoming a result-less act; similarly, this, if confessed or overcome, having its productive power thwarted, becomes a result-less act, thus causing no obstruction.
Cũng như nghiệp phỉ báng bậc Thánh, dù là bất thiện, nhưng sau khi sám hối lỗi lầm và xin tha thứ, do sự ngăn chặn thành tựu của hành vi (payogasampatti), nó trở thành nghiệp không có quả báo, tức là nghiệp đã trở thành vô hiệu; cũng vậy, điều này khi đã được sám hối hoặc đã xuất tội, do sự ngăn chặn thành tựu của hành vi, nó trở thành không có quả báo, tức là nghiệp đã trở thành vô hiệu, không gây trở ngại.
Teneva ‘‘sāpattikassa, bhikkhave, nirayaṃ vā vadāmi tiracchānayoniṃ vā’’ti sāpattikasseva apāyagāmitā vuttā.
Therefore, "Monks, for one who has committed an offense, I declare either hell or the animal realm" states that only for one who has committed an offense is there a going to a lower realm.
Chính vì vậy, đã nói về việc người có tội sẽ đọa vào các khổ cảnh: ‘‘Này các Tỳ-khưu, đối với người có tội, Ta nói hoặc đọa địa ngục hoặc đọa súc sinh.’’
242. Kiccādhikaraṇaṃ ekena samathena sammatīti ettha ‘‘kiccameva kiccādhikaraṇa’’nti (pārā. aṭṭha. 2.385-86) vacanato apalokanakammādīnametaṃ adhivacanaṃ.
242. Here, "A duty-dispute is settled by one method of settlement" refers to the acts of informing, etc., according to the saying, "A duty is indeed a duty-dispute".
242. Sự kiện cần làm được giải quyết bằng một phương pháp giải quyết—ở đây, theo câu ‘‘kiccameva kiccādhikaraṇa’’ (chỉ có việc làm là sự kiện cần làm), đây là tên gọi khác của các nghiệp như apalokanakamma (nghiệp thông báo).
Taṃ vivādādhikaraṇādīni viya samathehi sametabbaṃ na hoti, kintu sammukhāvinayena sampajjati, tasmā sammatīti ettha sampajjatīti attho gahetabbo.
That is not to be settled by methods of settlement like a dispute-dispute, etc., but is accomplished by the presence-settlement (sammukhāvinaya); therefore, in "is settled", the meaning "is accomplished" should be taken.
Điều đó không cần phải được giải quyết bằng các phương pháp giải quyết như các sự kiện tranh chấp, v.v., mà là được hoàn thành bằng sự hiện diện. Do đó, ở đây, từ sammatī (được giải quyết) cần hiểu là được hoàn thành.
Sesamettha suviññeyyameva.
The rest here is easily understandable.
Phần còn lại ở đây rất dễ hiểu.
251. Imāni cattāri ahirājakulānīti (a. ni. aṭṭha. 2.4.67) idaṃ daṭṭhavise sandhāya vuttaṃ.
251. "These four royal families of snakes" (A.N.A. 2.4.67) is said with reference to venomous creatures.
251. Bốn dòng vua rắn này—điều này được nói liên quan đến các loài rắn độc.
Ye hi keci daṭṭhavisā, sabbe te imesaṃ catunnaṃ ahirājakulānaṃ abbhantaragatāva honti.
For all venomous creatures are included within these four royal families of snakes.
Thật vậy, tất cả các loài rắn độc đều nằm trong bốn dòng vua rắn này.
Attaguttiyāti attano guttatthāya.
"For self-protection" means for one's own safety.
Để tự bảo vệ nghĩa là, vì sự bảo vệ của chính mình.
Attarakkhāyāti attano rakkhaṇatthāya.
"For self-preservation" means for the sake of one's own protection.
Để tự che chở nghĩa là, vì sự che chở của chính mình.
Attaparittaṃkātunti attano parittāṇatthāya attaparittaṃ nāma kātuṃ anujānāmīti attho.
"To perform self-protection" means, "I permit you to perform self-protection for your own protection."
Để tự hộ trì nghĩa là, Ta cho phép làm sự hộ trì cho chính mình, là ý nghĩa này.
Idāni yathā taṃ parittaṃ kātabbaṃ, taṃ dassetuṃ ‘‘evañca pana bhikkhave’’tiādimāha.
Now, to show how that protection should be performed, he begins with "And thus, monks," etc.
Bây giờ, để chỉ ra cách làm sự hộ trì đó, Ngài nói: ‘‘Này các Tỳ-khưu, và như thế này’’, v.v.
Tattha (jā. aṭṭha. 2.2.105) virūpakkhehīti virūpakkhanāgakulehi.
There (Jā.A. 2.2.105), "with the Virūpakkhas" refers to the Virūpakkha Nāga family.
Ở đó, Virūpakkhe (jā. aṭṭha. 2.2.105) nghĩa là, với các dòng vua rắn Virūpakkhā.
Sesesupi eseva nayo.
The same applies to the rest.
Đối với các phần còn lại cũng vậy.
Sahayoge cetaṃ karaṇavacanaṃ, etehi saha mayhaṃ mittabhāvoti vuttaṃ hoti apādakehīti apādakasattehi.
And this is the instrumental case of association, meaning "may there be friendship with these." "With the footless" refers to footless beings.
Và đây là cách nói giới từ chỉ sự đồng hành, nghĩa là, tình bạn của tôi với những loài này. Apādakehī nghĩa là, với các loài không chân.
Sesesupi eseva nayo.
The same applies to the rest.
Đối với các phần còn lại cũng vậy.
Sabbe sattāti ito pubbe ettakena ṭhānena odissakamettaṃ kathetvā idāni anodissakamettaṃ kathetuṃ idamāraddhaṃ.
"All beings"—having spoken of specific loving-kindness up to this point, now this is begun to speak of unspecific loving-kindness.
Tất cả chúng sinh—cho đến đây, sau khi nói về lòng từ bi có đối tượng cụ thể, bây giờ bắt đầu nói về lòng từ bi không có đối tượng cụ thể.
Tattha sattā pāṇā bhūtāti sabbānetāni puggalavevacanāneva.
Here, "beings, living creatures, existent ones" are all synonyms for individuals.
Ở đó, chúng sinh, sinh vật, hữu tình—tất cả những từ này đều là từ đồng nghĩa của cá nhân.
Bhadrāni passantūti bhadrāni ārammaṇāni passantu.
"May they see auspicious things" means may they see auspicious objects.
Hãy thấy những điều tốt lành nghĩa là, hãy thấy những đối tượng tốt lành.
Mā kañci pāpamāgamāti kañci sattaṃ pāpakaṃ lāmakaṃ mā āgacchatu.
"May no evil come to anyone" means may nothing evil or wretched come to any being.
Đừng có bất kỳ điều ác nào đến với ai nghĩa là, đừng có bất kỳ điều ác, điều xấu nào đến với bất kỳ chúng sinh nào.
Appamāṇo buddhoti ettha buddhoti buddhaguṇā veditabbā, te hi appamāṇā nāma.
In "The Buddha is immeasurable," "Buddha" refers to the qualities of the Buddha, for these are called immeasurable.
Phật là vô lượng—ở đây, Phật cần hiểu là các đức tính của Phật, vì chúng là vô lượng.
Sesadvayesupi eseva nayo, pamāṇavantānīti guṇappamāṇena yuttāni.
The same applies to the other two pairs; "having measure" means endowed with a measure of qualities.
Đối với hai phần còn lại cũng vậy. Có giới hạn nghĩa là, có giới hạn về đức tính.
Uṇṇanābhīti lomasanābhiko makkaṭako.
"Uṇṇanābhī" refers to a spider with a hairy navel.
Uṇṇanābhī nghĩa là, con nhện có lông ở rốn.
Sarabūti gharagoḷikā.
"Sarabū" refers to a gecko.
Sarabū nghĩa là, con thằn lằn nhà.
Katā me rakkhā kataṃ me parittanti mayā ettakassa janassa rakkhā ca parittāṇañca kataṃ.
"Protection has been done by me, safety has been done by me" means protection and safety have been done by me for so many people.
Sự bảo vệ đã được tôi làm, sự hộ trì đã được tôi làm nghĩa là, tôi đã làm sự bảo vệ và hộ trì cho bấy nhiêu người.
Paṭikkamantu bhūtānīti sabbepi me kataparittāṇā sattā apagacchantu, mā maṃ viheṭhayiṃsūti attho.
"May beings retreat" means may all beings for whom I have performed protection depart, may they not harm me.
Các loài hữu tình hãy tránh xa nghĩa là, tất cả các chúng sinh đã được tôi hộ trì hãy tránh xa, đừng làm hại tôi, là ý nghĩa này.
Sohanti yassa mama etehi sabbehipi mettaṃ, so ahaṃ bhagavato namo karomi, vipassīādīnañca sattannaṃ sammāsambuddhānaṃ namo karomīti sambandho.
The connection is: "I" (Sohaṃ) refers to "I, who have metta towards all these (beings), pay homage to the Blessed One, and I pay homage to the seven Perfect Buddhas, Vipassī and others."
Sohaṃ (Tôi) nghĩa là: "Tôi xin đảnh lễ Đức Thế Tôn, người mà tất cả chúng sinh này đều có lòng từ bi; và tôi xin đảnh lễ bảy vị Chánh Đẳng Giác, bắt đầu từ Đức Phật Vipassī." Đây là sự liên kết (của câu nói).
252. Jālāni parikkhipāpetvāti parissayamocanatthañceva pamādena gaḷitānaṃ ābharaṇādīnaṃ rakkhaṇatthañca jālāni karaṇḍakākārena parikkhipāpetvā.
252. "Having had nets enclosed" (Jālāni parikkhipāpetvā) means having had nets enclosed in the shape of a basket, both for the purpose of removing danger and for protecting ornaments etc. that might fall off due to carelessness.
252. Jālāni parikkhipāpetvā (đã cho bao quanh bằng lưới) là đã cho bao quanh bằng lưới theo hình dạng cái giỏ, vừa để thoát khỏi nguy hiểm vừa để bảo vệ các đồ trang sức, v.v., bị rơi do bất cẩn.
Candanagaṇṭhi āgantvā jāle laggāti eko kira rattacandanarukkho gaṅgāya uparitīre jāto gaṅgodakena dhotamūlo patitvā tattha tattha pāsāṇesu sambhijjamāno vippakiri.
"A sandalwood knot came and got stuck in the net" (Candanagaṇṭhi āgantvā jāle laggā): It is said that a certain red sandalwood tree, having grown on the upper bank of the Gaṅgā, fell when its roots were washed away by the waters of the Gaṅgā, and shattering against the rocks here and there, scattered its fragments.
Candanagaṇṭhi āgantvā jāle laggā (khúc gỗ đàn hương đến và mắc vào lưới) là vì có một cây đàn hương đỏ mọc trên bờ sông Gaṅgā, rễ của nó bị nước sông cuốn trôi nên đã đổ xuống và vỡ ra thành từng mảnh khi va vào các tảng đá ở đó.
Tato ekā ghaṭappamāṇā ghaṭikā pāsāṇesu ghaṃsiyamānā udakaūmīhi pothiyamānā maṭṭhā hutvā anupubbena vuyhamānā sevālapariyonaddhā āgantvā tasmiṃ jāle laggi.
From that, one piece, about the size of a pot, being rubbed against the rocks, pounded by the water waves, became smooth, and being carried along gradually, covered with moss, it came and got stuck in that net.
Từ đó, một khúc gỗ nhỏ bằng cái ghè, bị nước sông và sóng đánh vào các tảng đá, trở nên nhẵn nhụi, dần dần trôi theo dòng nước, bị rong rêu bao phủ, rồi đến và mắc vào cái lưới đó.
Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ.
This was said in reference to that.
Câu này được nói đến điều đó.
Lekhanti likhitagahitaṃ cuṇṇaṃ.
"Lekhaṃ" means powder taken by scraping.
Lekhaṃ (bột) là bột được nghiền ra.
Uḍḍitvāti veḷuparamparāya uddhaṃ pāpetvā, uṭṭhāpetvāti vuttaṃ hoti.
"Uḍḍitvā" means having raised it upwards by means of a bamboo pole, it is said to have lifted it up.
Uḍḍitvā (đã nâng lên) là đã cho nâng lên cao bằng hàng tre, nghĩa là đã cho dựng lên.
Oharatūti iddhiyā otāretvā gaṇhatu.
"Oharatū" means may he take it down by psychic power.
Oharatū (hãy hạ xuống) là hãy dùng thần thông hạ xuống và lấy đi.
Pūraṇakassapādayo cha satthāro.
Pūraṇakassapa and others were "the six teachers".
Pūraṇa Kassapa và những người khác là sáu vị đạo sư.
Tattha (dī. ni. aṭṭha. 1.151-152; ma. ni. aṭṭha. 1.312) pūraṇoti tassa satthupaṭiññassa nāmaṃ.
Among them, "Pūraṇa" was the name of that self-proclaimed teacher.
Trong đó, (Dī. Nī. Aṭṭha. 1.151-152; Ma. Nī. Aṭṭha. 1.312) Pūraṇa là tên của vị tự xưng đạo sư đó.
Kassapoti gottaṃ.
"Kassapa" was his clan name.
Kassapa là họ.
So kira aññatarassa kulassa ekūnadāsasataṃ pūrayamāno jāto.
He was born filling the number of ninety-nine slaves for a certain family.
Ông ta sinh ra đã làm đầy đủ một trăm người nô lệ của một gia đình nào đó, chỉ thiếu một người.
Tenassa ‘‘pūraṇo’’ti nāmaṃ akaṃsu.
Therefore, they named him "Pūraṇa".
Vì vậy, người ta đặt tên cho ông là “Pūraṇa” (người làm đầy đủ).
Maṅgaladāsattā cassa kataṃ ‘‘dukkaṭa’’nti vattā natthi, akataṃ vā ‘‘na kata’’nti.
And because he was a blessed servant, there was no one to say "this is ill-done" of what he did, or "this is not done" of what he did not do.
Vì là nô lệ may mắn, ông không bao giờ nói “việc này là ác nghiệp” dù đã làm, hay “việc này chưa làm” dù chưa làm.
So ‘‘kimahaṃ ettha vasāmī’’ti palāyi.
He thought, "Why should I live here?" and fled.
Ông ta nghĩ “tôi ở đây để làm gì?” rồi bỏ trốn.
Athassa corā vatthāni acchindiṃsu.
Then robbers stripped him of his clothes.
Sau đó, bọn cướp đã cướp quần áo của ông.
So paṇṇena vā tiṇena vā paṭicchādetumpi ajānanto jātarūpeneva ekaṃ gāmaṃ pāvisi.
Not knowing how to cover himself with leaves or grass, he entered a village completely naked.
Ông ta không biết dùng lá hay cỏ để che thân, nên đã đi vào một ngôi làng trong tình trạng trần truồng.
Manussā taṃ disvā ‘‘ayaṃ samaṇo arahā appiccho, natthi iminā sadiso’’ti pūvabhattādīni gahetvā upasaṅkamanti.
Seeing him, people thought, "This ascetic is an Arahant, unassuming, there is no one like him," and taking cakes, rice, and so on, they approached him.
Mọi người thấy ông, nghĩ “vị Sa-môn này là A-la-hán, ít dục vọng, không ai sánh bằng ông,” rồi mang bánh, cơm, v.v., đến gần ông.
So ‘‘mayhaṃ sāṭakaṃ anivatthabhāvena idaṃ uppanna’’nti tato paṭṭhāya sāṭakaṃ labhitvāpi na nivāsesi, tadeva pabbajjaṃ aggahesi.
He thought, "This has happened to me because I wore no cloth," and from that time onwards, even when he received a cloth, he did not wear it; he adopted that very ascetic practice.
Ông ta nghĩ “điều này phát sinh do tôi không mặc y,” nên từ đó về sau, dù nhận được y, ông cũng không mặc, và chấp nhận lối sống khỏa thân đó.
Tassa santike aññepi aññepīti pañcasatā manussā pabbajiṃsu.
Five hundred other people became ascetics under him, one after another.
Năm trăm người khác cũng xuất gia theo ông.
Evamayaṃ gaṇācariyo hutvā ‘‘satthā’’ti loke pākaṭo ahosi.
Thus, becoming a teacher of a group, he became known in the world as "the Teacher".
Như vậy, ông đã trở thành một vị giáo chủ của một đoàn thể và nổi tiếng trên thế gian là “Đạo sư.”
Makkhalīti tassa nāmaṃ.
"Makkhalī" was his name.
Makkhalī là tên của ông.
Gosālāya jātattā gosāloti dutiyanāmaṃ.
"Gosālo" was his second name because he was born in a cowshed.
Vì sinh ra ở Gosāla nên có tên thứ hai là Gosālo.
Taṃ kira sakaddamāya bhūmiyā telaghaṭaṃ gahetvā gacchantaṃ ‘‘tāta mā khalī’’ti sāmiko āha.
It is said that his master, seeing him carrying a pot of oil on muddy ground, said, "Son, don't stumble (mā khalī)."
Khi ông ta đang mang một ghè dầu đi trên đất lầy lội, chủ nhân đã nói: “Này con, đừng trượt chân.”
So pamādena khalitvā patitvā sāmikassa bhayena palāyituṃ āraddho.
He carelessly stumbled and fell, and fearing his master, he began to flee.
Ông ta đã bất cẩn trượt chân và ngã, rồi định bỏ trốn vì sợ chủ nhân.
Sāmiko upadhāvitvā sāṭakakaṇṇe aggahesi, so sāṭakaṃ chaḍḍetvā acelako hutvā palāyi.
His master ran after him and grabbed the corner of his robe, but he threw off his robe and fled naked.
Chủ nhân chạy theo và nắm lấy vạt áo, ông ta bỏ áo lại và trốn thoát trong tình trạng khỏa thân.
Sesaṃ pūraṇasadisameva.
The rest is similar to Pūraṇa.
Phần còn lại tương tự như Pūraṇa.
Ajitoti tassa nāmaṃ.
"Ajita" was his name.
Ajita là tên của ông.
Kesakambalaṃ dhāretīti kesakambalo.
He was "Kesakambala" because he wore a hair blanket.
Vì mặc áo lông tóc nên gọi là Kesakambalo.
Iti nāmadvayaṃ saṃsanditvā ‘‘ajito kesakambalo’’ti vuccati.
Thus, combining the two names, he is called "Ajita Kesakambala."
Vì vậy, kết hợp hai tên lại gọi là “Ajita Kesakambalo.”
Tattha kesakambalo nāma manussānaṃ kesehi katakambalo.
Here, "Kesakambala" means a blanket made from human hair.
Trong đó, kesakambalo là áo choàng làm bằng tóc người.
Tato paṭikiṭṭhataraṃ vatthaṃ nāma natthi.
There is no more inferior cloth than that.
Không có loại vải nào kém chất lượng hơn loại đó.
Yathāha ‘‘seyyathāpi, bhikkhave, yāni kānici tantāvutānaṃ vatthānaṃ, kesakambalo tesaṃ paṭikiṭṭho akkhāyati.
As it is said: "Just as, bhikkhus, among all woven cloths, a hair blanket is declared to be the most inferior.
Như đã nói: “Này các Tỳ-kheo, trong số tất cả các loại vải dệt, áo choàng lông tóc được xem là kém nhất.
Kesakambalo, bhikkhave, sīte sīto uṇhe uṇho dubbaṇṇo duggandho dukkhasamphasso’’ti (a. ni. 3.138).
A hair blanket, bhikkhus, is cold in the cold, hot in the heat, ill-colored, ill-smelling, and unpleasant to touch."
Này các Tỳ-kheo, áo choàng lông tóc thì lạnh vào mùa lạnh, nóng vào mùa nóng, xấu màu, hôi thối, khó chịu khi chạm vào” (A. Nī. 3.138).
Pakudhoti tassa nāmaṃ.
"Pakudha" was his name.
Pakudha là tên của ông.
Kaccāyanoti gottaṃ.
"Kaccāyana" was his clan name.
Kaccāyano là họ.
Iti nāmagottaṃ saṃsanditvā ‘‘pakudho kaccāyano’’ti vuccati.
Thus, combining the name and clan, he is called "Pakudha Kaccāyana."
Vì vậy, kết hợp tên và họ lại gọi là “Pakudha Kaccāyano.”
Sītūdakapaṭikkhittako esa, vaccaṃ katvāpi udakakiccaṃ na karoti, uṇhodakaṃ vā kañjiyaṃ vā labhitvā karoti, nadiṃ vā maggodakaṃ vā atikkamma ‘‘sīlaṃ me bhinna’’nti vālikathūpaṃ katvā sīlaṃ adhiṭṭhāya gacchati.
He rejected cold water; even after defecating, he would not perform water ablution; he would do so only after obtaining hot water or gruel water; and when crossing a river or muddy water, he would say, "My virtue is broken," make a sand stupa, resolve his virtue, and then proceed.
Ông ta là người từ chối nước lạnh; ngay cả sau khi đi đại tiện, ông cũng không dùng nước, mà chỉ dùng nước nóng hoặc nước gạo, hoặc vượt qua sông hay nước trên đường, rồi tạo một đống cát, phát nguyện giữ giới, nghĩ “giới của tôi đã bị phá vỡ,” rồi tiếp tục đi.
Evarūpanissirikaladdhiko esa.
He was a person of such an inauspicious practice.
Ông ta là người có quan điểm không may mắn như vậy.
Piṇḍolabhāradvājoti (udā. aṭṭha. 36) piṇḍaṃ ulamāno pariyesamāno pabbajitoti piṇḍolo.
"Piṇḍolabhāradvāja": "Piṇḍola" because he was an ascetic seeking and searching for alms (piṇḍaṃ ulamāno).
Piṇḍolabhāradvājo (Uđā. Aṭṭha. 36) Piṇḍolo là người xuất gia đi khất thực, tìm kiếm thức ăn.
So kira parijiṇṇabhogo brāhmaṇo hutvā mahantaṃ bhikkhusaṅghassa lābhasakkāraṃ disvā piṇḍatthāya nikkhamitvā pabbajito.
It is said that he was a brahmin with diminished wealth who, seeing the great gains and honors of the bhikkhu saṅgha, went forth as an ascetic in search of alms.
Ông ta là một Bà-la-môn đã già, thấy sự cúng dường và lợi lộc lớn của Tăng đoàn chư Tỳ-kheo nên đã xuất gia để khất thực.
So mahantaṃ kapallapattaṃ ‘‘patta’’nti gahetvā carati, kapallapūraṃ yāguṃ pivati, bhattaṃ bhuñjati, pūvakhajjakañca khādati.
He would carry a large ceramic bowl, calling it a "bowl," and drink a bowlful of gruel, eat rice, and consume cakes and savories.
Ông ta mang một cái bát lớn như cái nồi và đi khất thực, uống đầy bát cháo, ăn cơm, và ăn bánh kẹo.
Athassa mahagghasabhāvaṃ satthu ārocayiṃsu.
Then they reported his excessive eating to the Teacher.
Sau đó, người ta báo với Đức Phật về thói quen ăn uống quá nhiều của ông.
Satthā tassa pattatthavikaṃ nānujāni.
The Teacher did not allow him a bowl-bag.
Đức Phật đã không cho phép ông dùng túi đựng bát.
Thero heṭṭhāmañce pattaṃ nikujjitvā ṭhapeti.
The Elder would place his bowl inverted under the bed.
Vị Trưởng lão đặt bát úp xuống dưới giường.
So ṭhapentopi ghaṃsentova paṇāmetvā ṭhapeti, gaṇhantopi ghaṃsentova ākaḍḍhitvā gaṇhāti.
When placing it, he would put it down while scraping it; and when taking it, he would pull it out while scraping it.
Khi đặt, ông ta cũng đặt bằng cách cọ xát; khi lấy, ông ta cũng kéo ra bằng cách cọ xát.
Taṃ gacchante gacchante kāle ghaṃsanena parikkhīṇaṃ nāḷikodanamattasseva gaṇhanakaṃ jātaṃ.
Over time, due to the scraping, it became worn down until it could only hold enough rice for one measure.
Theo thời gian, do cọ xát, cái bát đã bị mòn đi, chỉ còn đựng được lượng cơm bằng một ống tre.
Tato satthu ārocesuṃ.
Then they reported this to the Teacher.
Sau đó, người ta báo với Đức Phật.
Athassa satthā pattatthavikaṃ anujāni.
Then the Teacher allowed him a bowl-bag.
Rồi Đức Phật đã cho phép ông dùng túi đựng bát.
Thero aparena samayena indriyabhāvanaṃ bhāvento aggaphale arahatte patiṭṭhāsi.
Later, the Elder, practicing the development of faculties, became established in the highest fruit, Arahantship.
Sau này, vị Trưởng lão tu tập các căn và đạt được quả vị A-la-hán, quả vị tối thượng.
Iti so pubbe savisesaṃ piṇḍatthāya ulatīti piṇḍolo.
Thus, because he previously sought alms in a special way, he was "Piṇḍola".
Như vậy, trước đây ông đã khất thực một cách đặc biệt nên gọi là Piṇḍolo.
Gottena pana bhāradvājoti ubhayaṃ ekato katvā ‘‘piṇḍolabhāradvājo’’ti vuccati.
But by clan, he was "Bhāradvāja", so combining both, he is called "Piṇḍolabhāradvāja".
Còn về họ, ông là Bhāradvājo, nên kết hợp cả hai gọi là “Piṇḍolabhāradvājo.”
‘‘Atha kho āyasmā piṇḍolabhāradvājo…pe… etadavocā’’ti kasmā evamāhaṃsu?
Why was it said: "Then venerable Piṇḍolabhāradvāja... etc. ...said this"?
“Rồi Tôn giả Piṇḍola Bhāradvāja… v.v… đã nói điều này,” tại sao lại nói như vậy?
So kira (dha. pa. aṭṭha. 2.180 devorohaṇavatthu) seṭṭhi neva sammādiṭṭhi, na micchādiṭṭhi, majjhattadhātuko.
It is said that a certain rich man was neither of right view nor wrong view, but of a neutral disposition.
Vị trưởng giả kia (Dha. Pa. Aṭṭha. 2.180 Devorohaṇavatthu) không phải chánh kiến, cũng không phải tà kiến, mà là người có tâm tính trung dung.
So cintesi ‘‘mayhaṃ gehe candanaṃ bahu, kiṃ nu kho iminā karissāmī’’ti.
He thought, "I have much sandalwood at home; what shall I do with it?"
Ông ta nghĩ: “Trong nhà tôi có rất nhiều gỗ đàn hương, tôi sẽ làm gì với nó đây?”
Athassa etadahosi ‘‘imasmiṃ loke ‘mayaṃ arahanto, mayaṃ arahanto’ti vattāro bahū, ahaṃ ekaṃ arahantampi na jānāmi, gehe bhamaṃ yojetvā pattaṃ likhāpetvā sikkāya ṭhapetvā veḷuparamparāya saṭṭhihatthamatte ākāse olambāpetvā ‘sace arahā atthi, ākāsenāgantvā gaṇhātū’ti vakkhāmi.
Then it occurred to him: "There are many in this world who say, 'We are Arahants, we are Arahants,' but I do not know even one Arahant. I will fix a pulley in my house, have a bowl scraped, place it in a net, and hang it sixty cubits high in the air by a bamboo pole, saying, 'If there is an Arahant, let him come through the air and take it.' "
Rồi ông ta nghĩ: “Trên thế gian này có rất nhiều người tự xưng là ‘chúng tôi là A-la-hán, chúng tôi là A-la-hán,’ nhưng tôi không biết một vị A-la-hán nào. Tôi sẽ buộc một cái ròng rọc trong nhà, cho khắc một cái bát, đặt vào một cái giỏ, rồi treo lên không trung cao sáu mươi cubit bằng hàng tre, và nói: ‘Nếu có vị A-la-hán nào, hãy đến bằng đường không và lấy cái bát này.’
Yo taṃ gahessati, tassa saputtadāro saraṇaṃ gamissāmī’’ti.
"Whoever takes it, I will go for refuge to him, along with my children and wife."
Ai lấy được nó, tôi sẽ cùng vợ con quy y vị đó.”
So cintitaniyāmeneva pattaṃ likhāpetvā veḷuparamparāya ussāpetvā ‘‘yo imasmiṃ loke arahā, so ākāsena āgantvā imaṃ pattaṃ gaṇhātū’’ti āha.
So, having had a bowl scraped, exactly as he thought, and having hoisted it up by a bamboo pole, he said, "Whoever is an Arahant in this world, let him come through the air and take this bowl."
Ông ta đã cho khắc một cái bát theo đúng ý định đã nghĩ, rồi treo lên bằng hàng tre và nói: “Ai là A-la-hán trên thế gian này, hãy đến bằng đường không và lấy cái bát này.”
Tadā cha satthāro ‘‘amhākaṃ esa anucchaviko, amhākameva naṃ dehī’’ti vadiṃsu.
At that time, the six teachers said, "That is suitable for us; give it to us."
Khi đó, sáu vị đạo sư nói: “Cái này phù hợp với chúng tôi, hãy đưa nó cho chúng tôi.”
So ‘‘ākāsenāgantvā gaṇhathā’’ti āha.
He said, "Come through the air and take it."
Ông ta nói: “Hãy đến bằng đường không và lấy đi.”
Chaṭṭhe divase nigaṇṭho nāṭaputto antevāsike pesesi ‘‘gacchatha seṭṭhiṃ evaṃ vadetha ‘amhākaṃ ācariyasseva anucchaviko, mā appamattakassa kāraṇā ākāsena āgamanaṃ kari, dehi kira te patta’nti’’.
On the sixth day, Nigaṇṭha Nāṭaputta sent his disciples, saying, "Go and tell the rich man, 'It is suitable only for our teacher; do not come through the air for a trifling matter. Give him the bowl.'"
Vào ngày thứ sáu, Nigaṇṭha Nāṭaputta đã sai các đệ tử đi và nói: “Hãy đi nói với vị trưởng giả rằng: ‘Cái này phù hợp với giáo chủ của chúng tôi, đừng vì một việc nhỏ mà bay đến bằng đường không, hãy đưa cái bát đó cho chúng tôi.’”
Te gantvā seṭṭhiṃ tathā vadiṃsu.
They went and spoke thus to the financier.
Họ đi đến và nói với vị trưởng giả như vậy.
Seṭṭhi ‘‘ākāsenāgantvā gaṇhituṃ samatthova gaṇhātū’’ti āha.
The financier said, "Let whoever is capable come through the sky and take it."
Vị trưởng giả nói: “Ai có khả năng đến bằng đường không mà lấy được thì hãy lấy!”
Nāṭaputto sayaṃ gantukāmo hutvā antevāsikānaṃ saññaṃ adāsi ‘‘ahaṃ ekaṃ hatthañca pādañca ukkhipitvā uppatitukāmo viya bhavissāmi, tumhe maṃ ‘ācariya kiṃ karotha, dārumayapattassa kāraṇā paṭicchannaṃ arahattaguṇaṃ mahājanassa mā dassayitthā’ti vatvā maṃ hatthesu ca pādesu ca gahetvā ākaḍḍhantā bhūmiyaṃ pāteyyāthā’’ti.
Nāṭaputta, wishing to go himself, gave a sign to his disciples: "I will lift one hand and one foot as if I intend to fly up. You should say to me, 'Teacher, what are you doing? Do not reveal your hidden quality of Arahantship to the public for the sake of a wooden bowl!' and then, seizing me by my hands and feet, pull me down to the ground."
Nāṭaputta, tự mình muốn đi, đã ra hiệu cho các đệ tử: “Ta sẽ như muốn bay lên bằng cách nhấc một tay và một chân. Các con hãy nói ‘Thưa thầy, thầy làm gì vậy? Vì cái bát gỗ mà thầy lại phơi bày phẩm chất Arahant được che giấu cho đại chúng thấy ư?’ rồi nắm lấy tay và chân ta, kéo ta quật xuống đất!”
So tattha gantvā seṭṭhiṃ āha ‘‘mahāseṭṭhi ayaṃ patto aññesaṃ nānucchaviko, mā te appamattakassa kāraṇā mama ākāse uppatanaṃ rucci, dehi me patta’’nti.
He went there and said to the financier, "Great financier, this bowl is not suitable for others. Do not let my flying up into the sky be pleasing to you for such a small matter. Give me the bowl."
Ông ta đi đến đó và nói với vị trưởng giả: “Đại trưởng giả, cái bát này không thích hợp cho những người khác, đừng để sự bay lượn trên không của tôi làm ngài vui thích vì một điều nhỏ nhặt. Hãy đưa cái bát cho tôi.”
Bhante, ākāsena uppatitvāva gaṇhathāti.
"Venerable sir, please take it by flying up into the sky," (said the financier).
“Bạch ngài, hãy bay lên bằng đường không mà lấy!”
Tato nāṭaputto ‘‘tena hi apetha apethā’’ti antevāsike apanetvā ‘‘ākāse uppatissāmī’’ti ekaṃ hatthañca pādañca ukkhipi.
Then Nāṭaputta, pushing his disciples away, saying, "Step aside, step aside!", lifted one hand and one foot, intending to "fly up into the sky."
Sau đó, Nāṭaputta nói: “Vậy thì tránh ra, tránh ra!” rồi đẩy các đệ tử ra, nhấc một tay và một chân lên như muốn “bay lên không trung”.
Atha naṃ antevāsikā ‘‘ācariya, kiṃ nāmetaṃ karotha, chavassa dārumayapattassa kāraṇā paṭicchannaguṇena tumhehi mahājanassa dassitena ko attho’’ti taṃ hatthapādesu gahetvā ākaḍḍhitvā bhūmiyaṃ pātesuṃ.
Thereupon, his disciples, saying, "Teacher, what is this you are doing? What is the point of revealing to the public a hidden quality by you for the sake of a wretched wooden bowl?", seized him by his hands and feet, pulled him down, and threw him to the ground.
Các đệ tử liền nắm lấy tay chân ông ta, kéo xuống và quật ông ta xuống đất, nói: “Thưa thầy, thầy làm gì vậy? Phẩm chất được che giấu của thầy thì có ích gì cho đại chúng khi thầy phơi bày nó ra vì một cái bát gỗ tầm thường?”
So seṭṭhiṃ āha ‘‘mahāseṭṭhi, ime me uppatituṃ na denti, dehi me patta’’nti.
He said to the financier, "Great financier, these disciples do not let me fly up. Give me the bowl."
Ông ta nói với vị trưởng giả: “Đại trưởng giả, những người này không cho tôi bay lên, hãy đưa cái bát cho tôi.”
Uppatitvāva gaṇhatha bhanteti.
"Venerable sir, please take it by flying up," (said the financier).
“Bạch ngài, hãy bay lên mà lấy!”
Evaṃ titthiyā cha divasāni vāyamitvāpi pattaṃ na labhiṃsuyeva.
Thus, the sectarians, though trying for six days, did not obtain the bowl.
Cứ như vậy, các ngoại đạo đã cố gắng sáu ngày mà vẫn không lấy được cái bát.
Atha sattame divase āyasmato ca moggallānassa āyasmato ca piṇḍolabhāradvājassa ‘‘rājagahe piṇḍāya carissāmā’’ti gantvā ekasmiṃ piṭṭhipāsāṇe ṭhatvā cīvaraṃ pārupanakāle dhuttakā kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ ‘‘hambho pubbe cha satthāro ‘mayaṃ arahantāmhā’ti vicariṃsu, rājagahaseṭṭhino pana ajja sattamo divaso pattaṃ ussāpetvā ṭhapayato ‘sace arahā atthi, ākāsenāgantvā gaṇhātū’ti vadantassa, ekopi ‘ahaṃ arahā’ti ākāse uppatanto natthi, ajja no loke arahantānaṃ natthibhāvo ñāto’’ti.
Then, on the seventh day, as Venerable Moggallāna and Venerable Piṇḍola Bhāradvāja were going to Rājagaha for alms, and were standing on a certain stone slab to put on their robes, some rogues stirred up a conversation: "Alas, in the past, six teachers went about proclaiming, 'We are Arahants.' But today is the seventh day since the financier of Rājagaha hung up the bowl and declared, 'If there is an Arahant, let him come through the sky and take it.' Yet not a single one who claims to be an Arahant has flown up into the sky. Today, the absence of Arahants in the world has become known to us."
Đến ngày thứ bảy, khi Tôn giả Moggallāna và Tôn giả Piṇḍolabhāradvāja đi khất thực ở Rājagaha và đang đứng trên một tảng đá phẳng để đắp y, những kẻ du đãng đã khởi lên câu chuyện: “Này các bạn, trước đây sáu vị đạo sư đã đi đây đó và nói ‘Chúng ta là Arahant’. Nhưng hôm nay là ngày thứ bảy, trưởng giả Rājagaha đã treo cái bát lên và nói ‘Nếu có Arahant, hãy đến bằng đường không mà lấy!’, vậy mà không một ai nói ‘Ta là Arahant’ mà bay lên không trung cả. Hôm nay, chúng ta đã biết rằng không có Arahant trên đời này.”
Taṃ kathaṃ sutvā āyasmā mahāmoggallāno āyasmantaṃ piṇḍolabhāradvājaṃ āha ‘‘sutaṃ te, āvuso bhāradvāja, imesaṃ vacanaṃ, ime buddhasāsanaṃ pariggaṇhantā viya vadanti, tvañca mahiddhiko mahānubhāvo, gacchetaṃ pattaṃ ākāsena gantvā gaṇhāhī’’ti.
Hearing that conversation, Venerable Mahāmoggallāna said to Venerable Piṇḍola Bhāradvāja, "Have you heard, friend Bhāradvāja, their words? They speak as if disparaging the Buddha's dispensation. You are mighty in psychic power and great in splendor. Go and take that bowl by going through the sky."
Nghe câu chuyện đó, Tôn giả Mahāmoggallāna nói với Tôn giả Piṇḍolabhāradvāja: “Này Hiền giả Bhāradvāja, ông có nghe lời nói của những người này không? Họ nói như thể đang phỉ báng giáo pháp của Đức Phật. Ông là người có đại thần thông, đại uy lực, hãy đi bằng đường không mà lấy cái bát đó.”
‘‘Āvuso moggallāna, tvaṃ ‘iddhimantānaṃ aggo’ti pākaṭo, tvaṃ etaṃ gaṇha, tayi pana aggaṇhante ahaṃ gaṇhissāmī’’ti āha.
He said, "Friend Moggallāna, you are renowned as 'foremost among those with psychic powers.' You take it. If you do not take it, then I will take it."
Tôn giả Piṇḍolabhāradvāja nói: “Này Hiền giả Moggallāna, ông nổi tiếng là ‘bậc tối thắng về thần thông’, ông hãy lấy đi. Nếu ông không lấy, tôi sẽ lấy.”
Atha āyasmā mahāmoggallāno ‘‘gaṇhāvuso’’ti āha.
Then Venerable Mahāmoggallāna said, "Take it, friend."
Sau đó, Tôn giả Mahāmoggallāna nói: “Này Hiền giả, hãy lấy đi.”
Iti te lokassa arahantehi asuññabhāvadassanatthaṃ evamāhaṃsu.
Thus, they spoke in this way to show the world that it is not devoid of Arahants.
Như vậy, các vị ấy đã nói để chứng tỏ rằng thế gian không thiếu các Arahant.
Tikkhattuṃ rājagahaṃ anupariyāyīti tikkhattuṃ rājagahaṃ anugantvā paribbhami.
Tikkhattuṃ rājagahaṃ anupariyāyī means having followed and circumambulated Rājagaha three times.
Tikkhattuṃ rājagahaṃ anupariyāyī có nghĩa là đi vòng quanh Rājagaha ba lần.
‘‘Sattakkhattu’’ntipi vadanti.
Some say "seven times."
Cũng có người nói là “bảy lần”.
Thero kira abhiññāpādakaṃ jhānaṃ samāpajjitvā uṭṭhāya tigāvutaṃ piṭṭhipāsāṇaṃ antantena paricchindanto tūlapicu viya ākāse uṭṭhāpetvā rājagahanagarassa upari sattakkhattuṃ anupariyāyi.
It is said that the Elder, having entered the jhāna that is the basis for supernormal powers and arisen from it, lifted up the three-gāvuta stone slab, cutting it all around at the edges, like a cotton ball, and circumambulated above the city of Rājagaha seven times.
Nghe nói, vị Trưởng lão đã nhập định thiền cơ sở của thắng trí, rồi xuất định, nâng tảng đá phẳng dài ba gāvuta lên không trung như một cục bông, cắt ngang các cạnh của nó, và bay vòng quanh thành Rājagaha bảy lần.
So tigāvutappamāṇassa nagarassa apidhānaṃ viya paññāyi.
That stone slab, three gāvutas in size, appeared like a lid over the city.
Nó trông như một cái nắp đậy thành phố có kích thước ba gāvuta.
Nagaravāsino ‘‘pāsāṇo no avattharitvā gaṇhātī’’ti bhītā suppādīni matthake katvā tattha tattha nilīyiṃsu.
The city dwellers, fearing that "the stone will crush us," put baskets and other things on their heads and hid here and there.
Dân chúng thành phố sợ hãi “tảng đá sẽ đè lên chúng ta”, nên họ đội chén bát lên đầu và trốn ở khắp nơi.
Sattame vāre thero piṭṭhipāsāṇaṃ bhinditvā attānaṃ dasseti.
On the seventh round, the Elder broke the stone slab and revealed himself.
Đến lần thứ bảy, vị Trưởng lão phá vỡ tảng đá và hiện thân ra.
Mahājano theraṃ disvā ‘‘bhante piṇḍolabhāradvāja, tava pāsāṇaṃ gāḷhaṃ katvā gaṇha, mā no sabbe nāsayī’’ti āha.
The great multitude, seeing the Elder, said, "Venerable Piṇḍola Bhāradvāja, please hold your stone firmly, do not destroy us all!"
Đại chúng thấy vị Trưởng lão liền nói: “Bạch ngài Piṇḍolabhāradvāja, xin ngài hãy giữ chặt tảng đá của ngài, đừng hủy diệt tất cả chúng con.”
Thero pāsāṇaṃ pādantena khipitvā vissajjesi.
The Elder kicked the stone with his foot and released it.
Vị Trưởng lão dùng đầu ngón chân đá tảng đá xuống.
So gantvā yathāṭhāneyeva patiṭṭhāsi.
It went and settled back in its original place.
Nó bay đi và trở về vị trí cũ.
Thero seṭṭhissa gehamatthake aṭṭhāsi.
The Elder stood over the financier's house.
Vị Trưởng lão đứng trên nóc nhà của vị trưởng giả.
Taṃ disvā seṭṭhi urena nipajjitvā ‘‘otara sāmī’’ti vatvā ākāsato otiṇṇaṃ theraṃ nisīdāpetvā pattaṃ gahetvā catumadhurapuṇṇaṃ katvā therassa adāsi.
Seeing him, the financier lay down on his chest and, saying, "Descend, master!", seated the Elder who had descended from the sky, took the bowl, filled it with the four sweet things, and gave it to the Elder.
Thấy vậy, vị trưởng giả liền quỳ xuống và nói “Xin ngài hãy xuống, thưa Tôn giả”, rồi mời vị Trưởng lão từ trên không trung xuống ngồi, lấy cái bát, đổ đầy bốn loại mật ngọt vào và dâng cho vị Trưởng lão.
Thero pattaṃ gahetvā vihārābhimukho pāyāsi.
The Elder took the bowl and set off towards the monastery.
Vị Trưởng lão cầm cái bát và đi về phía tịnh xá.
Athassa ye araññagatā pāṭihāriyaṃ nāddasaṃsu, te sannipatitvā ‘‘bhante, amhākampi pāṭihāriyaṃ dassehī’’ti theraṃ anubandhiṃsu.
Then, those who had been in the forest and had not seen the miracle gathered and followed the Elder, saying, "Venerable sir, please show the miracle to us as well!"
Sau đó, những người đang ở trong rừng mà không thấy phép lạ đã tụ tập lại và đi theo vị Trưởng lão, nói: “Bạch ngài, xin ngài hãy trình diễn phép lạ cho chúng con nữa.”
So tesaṃ tesaṃ pāṭihāriyaṃ dassento vihāraṃ agamāsi.
He went to the monastery, showing the miracle to each of them.
Vị ấy đã trình diễn phép lạ cho từng người trong số họ khi đi về tịnh xá.
Satthā taṃ anubandhitvā unnādentassa mahājanassa saddaṃ sutvā ‘‘ānanda, kasseso saddo’’ti pucchi.
The Teacher, hearing the loud noise of the great multitude following him and cheering, asked, "Ānanda, whose noise is that?"
Đức Bổn Sư nghe tiếng ồn ào của đại chúng đang theo sau và ca ngợi vị ấy, liền hỏi: “Này Ānanda, tiếng ồn này là của ai vậy?”
Tena vuttaṃ ‘‘assosi kho bhagavā…pe… kiṃ nu kho so, ānanda, uccāsaddo mahāsaddo’’ti.
It is stated, "The Blessed One heard... What then, Ānanda, is this loud, great noise?"
Vì vậy, đã nói: “Đức Thế Tôn đã nghe…pe… Này Ānanda, tiếng ồn lớn này là gì vậy?”
Vikubbaniddhiyā pāṭihāriyaṃ paṭikkhittanti ettha vikubbaniddhi nāma ‘‘so pakativaṇṇaṃ vijahitvā kumārakavaṇṇaṃ vā dasseti nāgavaṇṇaṃ vā, vividhampi senābyūhaṃ dassetī’’ti (paṭi. ma. 3.13) evamāgatā pakativaṇṇavijahanavikāravasena pavattā iddhi.
Here, vikubbaniddhi (transformation-power) refers to psychic power, as described in the Paṭisambhidāmagga (3.13), where one abandons one's natural form and appears in the form of a youth or a nāga, or displays various military formations, thus involving a change from one's natural form.
Trong câu vikubbaniddhiyā pāṭihāriyaṃ paṭikkhitta (phép lạ biến hóa thần thông bị cấm), vikubbaniddhi (thần thông biến hóa) là thần thông được thực hiện bằng cách từ bỏ hình dạng tự nhiên và biến đổi, như “hiện ra hình dạng trẻ con hoặc hình dạng rắn, hoặc hiện ra các đội quân khác nhau” (Paṭi. Ma. 3.13).
Adhiṭṭhāniddhi pana ‘‘pakatiyā eko bahukaṃ āvajjati sataṃ vā sahassaṃ vā satasahassaṃ vā, āvajjitvā ñāṇena adhiṭṭhāti ‘bahuko homī’’’ti (paṭi. ma. 3.10 dasaiddhiniddesa) evaṃ vibhajitvā dassitā adhiṭṭhānavasena nipphannā iddhi.
Adhiṭṭhāniddhi (determination-power), however, is psychic power that is produced through determination, as explained in the Paṭisambhidāmagga (3.10, Ten Powers section): "Naturally being one, one projects oneself as many—a hundred, a thousand, a hundred thousand; having projected, one determines with knowledge, 'I will be many.'"
Còn adhiṭṭhāniddhi (thần thông quyết định) là thần thông được tạo ra bằng cách quyết định, như đã được phân tích và trình bày “một người tự nhiên biến thành nhiều, một trăm, một ngàn, một trăm ngàn, sau khi biến hóa, người ấy quyết định bằng trí tuệ ‘ta sẽ trở thành nhiều’” (Paṭi. Ma. 3.10, Thập thần thông).
253-254. Na acchupiyantīti na suphassitāni honti.
253-254. Na acchupiyantī means they are not well-touched.
253-254. Na acchupiyantī có nghĩa là không được chạm vào một cách thích hợp.
Rūpakākiṇṇānīti itthirūpādīhi ākiṇṇāni.
Rūpakākiṇṇānī means mixed with female forms, etc.
Rūpakākiṇṇānī có nghĩa là đầy những hình tượng phụ nữ, v.v.
Bhūmiādhāraketi valayādhārake.
Bhūmiādhārake means on a circular stand.
Bhūmiādhārake có nghĩa là giá đỡ hình tròn.
Dāruādhārakadaṇḍādhārakesūti ekadārunā kataādhārake bahūhi daṇḍakehi kataādhārake vāti attho, tīhi daṇḍehi kato pana na vaṭṭati.
Dāruādhārakadaṇḍādhārakesū means on a stand made of a single piece of wood, or on a stand made of many sticks; that is the meaning. However, one made of three sticks is not permissible.
Dāruādhārakadaṇḍādhārakesū có nghĩa là giá đỡ làm bằng một mảnh gỗ hoặc giá đỡ làm bằng nhiều thanh gỗ, nhưng giá đỡ làm bằng ba thanh gỗ thì không được phép.
Bhūmiyaṃ pana nikkujjitvā ekameva ṭhapetabbanti ettha dve ṭhapentena upari ṭhapitapattaṃ ekena passena bhūmiyaṃ phusāpetvā ṭhapetuṃ vaṭṭatīti vadanti.
Regarding bhūmiyaṃ pana nikkujjitvā ekameva ṭhapetabbaṃ (but on the ground, one bowl should be placed face down), it is said that if two are placed, the bowl placed on top may be rested by touching the ground with one side.
Trong câu Bhūmiyaṃ pana nikkujjitvā ekameva ṭhapetabbaṃ (nhưng trên đất thì chỉ nên úp một cái), người ta nói rằng, khi đặt hai cái, thì được phép đặt cái bát đã đặt lên trên sao cho một bên chạm đất.
Ālindakamiḍḍhikādīnanti pamukhamiḍḍhikānaṃ.
Ālindakamiḍḍhikādīna means of prominent ledges, etc.
Ālindakamiḍḍhikādīna có nghĩa là các gờ tường ở hiên nhà.
Parivattitvā tattheva patiṭṭhātīti ettha ‘‘parivattitvā tatiyavāre tattheva miḍḍhiyā patiṭṭhātī’’ti gaṇṭhipadesu vuttaṃ.
Regarding parivattitvā tattheva patiṭṭhātī (turning over and settling right there), it is stated in the Gaṇṭhipada that "turning over and settling on the ledge itself for the third time."
Trong câu Parivattitvā tattheva patiṭṭhātī (xoay lại và đứng yên tại đó), trong Gaṇṭhipadesu đã nói “xoay lại và đứng yên tại gờ tường vào lần thứ ba”.
Paribhaṇḍaṃ nāma gehassa bahi kuṭṭapādassa thirabhāvatthaṃ katā tanukamiḍḍhikā vuccati.
Paribhaṇḍa refers to a thin ledge made outside a house to stabilize the base of the wall.
Paribhaṇḍaṃ là một gờ tường mỏng được làm ở bên ngoài nhà để giữ vững chân tường.
Tanukamiḍḍhikāyāti khuddakamiḍḍhikāya.
Tanukamiḍḍhikāyā means on a small ledge.
Tanukamiḍḍhikāyā có nghĩa là gờ tường nhỏ.
Miḍḍhantepi ādhārake ṭhapetuṃ vaṭṭati.
It is permissible to place it on a ledge, even on the outer ledge.
Cũng được phép đặt trên các gờ tường.
‘‘Anujānāmi, bhikkhave, ādhāraka’’nti hi vacanato miḍḍhādīsu yattha katthaci ādhārakaṃ ṭhapetvā tattha pattaṃ ṭhapetuṃ vaṭṭati ādhārake ṭhapanokāsassa aniyamitattāti vadanti.
For it is said, "Bhikkhus, I allow a stand," which means it is permissible to place a stand anywhere on ledges, etc., and to place a bowl on it, as the place for placing a stand is not fixed.
Vì đã nói “Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép giá đỡ”, nên người ta nói rằng được phép đặt giá đỡ ở bất cứ đâu như gờ tường, v.v., và đặt bát lên đó, vì không có quy định cụ thể về vị trí đặt giá đỡ.
‘‘Pattamāḷo nāma vaṭṭetvā pattānaṃ agamanatthaṃ vaṭṭaṃ vā caturassaṃ vā iṭṭhakādīhi parikkhipitvā kato’’ti gaṇṭhipadesu vuttaṃ.
It is stated in the Gaṇṭhipada that "a pattamāḷa is made by enclosing it with bricks, etc., in a round or square shape, to prevent bowls from moving."
Trong Gaṇṭhipadesu đã nói: “Pattamāḷa là một vòng tròn hoặc hình vuông được xây bằng gạch, v.v., để giữ bát không bị lăn đi.”
255. Ghaṭikanti upari yojitaṃ aggaḷaṃ.
255. Ghaṭika means the bolt fixed above.
255. Ghaṭika là chốt cài được gắn ở phía trên.
Tāvakālikaṃ paribhuñjituṃ vaṭṭatīti sakideva gahetvā tena āmisaṃ paribhuñjitvā chaḍḍetuṃ vaṭṭatīti adhippāyo.
"It is permissible to consume temporarily" means that it is permissible to take it once, consume that food, and then discard it.
Được phép thọ dụng tạm thời có nghĩa là được phép một lần lấy, thọ dụng món ăn đó rồi bỏ đi.
Ghaṭikaṭāheti bhājanakapāle.
Ghaṭikaṭāha means a pottery shard.
Trong nồi đất có nghĩa là trong nồi gốm.
Abhuṃ meti ettha bhavatīti bhū, vaḍḍhi.
In "Abhuṃ me," bhū means becoming, growth.
Abhuṃ me ở đây, bhavatīti là bhū, sự tăng trưởng.
Na bhūti abhū, avaḍḍhi.
Not bhū is abhū, non-growth.
Na bhūti là abhū, sự không tăng trưởng.
Bhayavasena pana sā itthī ‘‘abhu’’nti āha, vināso mayhanti attho.
However, out of fear, that woman said "abhu," meaning "destruction for me."
Nhưng do sợ hãi, người phụ nữ ấy nói ‘‘abhu’’, nghĩa là sự hủy hoại đối với tôi.
Chavasīsassa pattanti chavasīsamayaṃ pattaṃ.
Chavasīsassa patta means a bowl made of a skull.
Bát sọ người chết là bát làm từ sọ người chết.
Pakativikārasambandhe cetaṃ sāmivacanaṃ, abhedepi vā bhedūpacārenāyaṃ vohāro ‘‘silāputtakassa sarīra’’ntiādīsu viya.
This is a possessive case (genitive) in the sense of a natural transformation, or a figure of speech based on differentiation even where there is no difference, like in "body of a stone image" and so on.
Đây là từ sở hữu cách trong mối quan hệ giữa bản chất và biến thể, hoặc là cách nói ẩn dụ về sự khác biệt ngay cả khi không có sự khác biệt, như trong ‘‘thân thể của đứa con của tảng đá’’ và các ví dụ tương tự.
Cabbetvāti khāditvā.
Cabbetvā means having eaten.
Cabbetvā có nghĩa là ăn.
Ekaṃ udakagaṇḍusaṃ gahetvāti vāmahattheneva pattaṃ ukkhipitvā mukhena gaṇḍusaṃ gahetvā.
"Having taken one mouthful of water" means having lifted the bowl with the left hand and taken a mouthful with the mouth.
Lấy một ngụm nước có nghĩa là chỉ dùng tay trái nhấc bát lên, rồi ngậm một ngụm nước vào miệng.
Ucchiṭṭhahatthenāti sāmisena hatthena.
Ucchiṭṭhahatthena means with a hand soiled with food.
Với bàn tay còn dính thức ăn có nghĩa là với bàn tay còn dính thịt.
Ettāvatāti ekagaṇḍusagahaṇamattena.
Ettāvatā means by merely taking one mouthful.
Chừng ấy có nghĩa là chỉ với một ngụm nước.
Luñcitvāti tato maṃsaṃ uddharitvā.
Luñcitvā means having extracted the flesh from it.
Luñcitvā có nghĩa là lấy thịt ra khỏi đó.
Etesu sabbesu paṇṇattiṃ jānātu vā mā vā, āpattiyeva.
In all these cases, whether one knows the rule or not, there is an offense.
Trong tất cả những trường hợp này, dù biết hay không biết giới điều, đều phạm tội.
256. Kiṇṇacuṇṇenāti surākiṇṇacuṇṇena.
256. Kiṇṇacuṇṇena means with yeast powder for liquor.
256. Với bột men có nghĩa là với bột men rượu.
‘‘Anuvātaṃ paribhaṇḍanti kilañjādīsu karontī’’ti gaṇṭhipadesu vuttaṃ.
In the Gaṇṭhipada it is stated: "They make a 'cloth for air' on mats and so on."
Trong Gaṇṭhipada đã nói: ‘‘Làm trên chiếu và các thứ tương tự, trải ra theo chiều gió.’’
Bidalakanti duguṇakaraṇasaṅkhātassa kiriyāvisesassa adhivacanaṃ.
Bidalaka is a term for a particular action involving folding.
Bidalaka là một từ chỉ một hành động đặc biệt, tức là gấp đôi.
Kassa duguṇakaraṇaṃ?
Folding of what?
Gấp đôi cái gì?
Yena kilañjādinā mahantaṃ kathinaṃ atthataṃ, tassa.
Of the large, coarse mat or similar item that has been spread out.
Cái thảm lớn và cứng đã được trải ra bằng chiếu và các thứ tương tự.
Tañhi daṇḍakathinappamāṇena pariyante saṃharitvā duguṇaṃ kātabbaṃ.
It should be folded in two by gathering it at the ends to the size of a staff-mat.
Vì nó phải được cuộn lại ở các cạnh theo kích thước của một tấm thảm cứng và gấp đôi.
Paṭiggahanti aṅgulikañcukaṃ.
Paṭiggaha means a finger-stall.
Paṭiggaha là bao ngón tay.
265. Nikkujjitabboti tena dinnassa deyyadhammassa appaṭiggahaṇatthaṃ pattanikkujjanakammavācāya nikkujjitabbo, na adhomukhaṭhapanena.
265. "He should be turned upside down" means he should be turned upside down by a formal act of bowl-inversion to refuse the gift given by him, not by merely placing it face down.
265. Phải úp bát có nghĩa là phải úp bát bằng cách đọc lời yết-ma úp bát để không nhận phẩm vật cúng dường đó, chứ không phải bằng cách đặt úp mặt xuống.
Tenevāha ‘‘evañca pana, bhikkhave, nikkujjitabbo’’tiādi.
Therefore, it is said: "And thus, bhikkhus, he should be turned upside down," and so on.
Chính vì thế mà Ngài đã nói: ‘‘Này các tỳ-khưu, phải úp bát như thế này’’ và các câu tương tự.
Alābhāyāti catunnaṃ paccayānaṃ alābhatthāya.
Alābhāya means for the non-gain of the four requisites.
Vì không lợi lộc có nghĩa là vì không có lợi lộc về bốn vật dụng.
Anatthāyāti upaddavāya avaḍḍhiyā.
Anatthāya means for harm, for non-growth.
Vì không ích lợi có nghĩa là vì tai họa, vì không tăng trưởng.
266. Pasādessāmāti āyācissāma.
266. Pasādessāmā means we will ask.
266. Chúng tôi sẽ thỉnh cầu có nghĩa là chúng tôi sẽ van xin.
Etadavocāti ‘‘appatirūpaṃ mayā kataṃ, bhagavā pana mahantepi aguṇe acintetvā mayhaṃ accayaṃ paṭiggaṇhissatī’’ti maññamāno etaṃ ‘‘accayo maṃ bhante’’tiādivacanaṃ avoca.
Etadavocā means, thinking "I have done something inappropriate, but the Blessed One, not considering even great faults, will accept my transgression," he spoke these words: "A transgression, venerable sir, has overcome me," and so on.
Nói điều này có nghĩa là nghĩ rằng ‘‘Tôi đã làm điều không phù hợp, nhưng Thế Tôn sẽ chấp nhận lỗi lầm của tôi mà không nghĩ đến những khuyết điểm lớn’’, nên ông ấy đã nói lời ‘‘Bạch Thế Tôn, lỗi lầm đã đến với con’’ và các câu tương tự.
Tattha ñāyapaṭipattiṃ aticca eti pavattatīti accayo, aparādho.
There, "exceeds and proceeds beyond proper conduct" is accayo, a transgression.
Ở đó, accayo là lỗi lầm, sự phạm lỗi, vì nó vượt qua và diễn ra ngoài sự thực hành đúng đắn.
Maṃ accagamāti maṃ atikkamma abhibhavitvā pavatto.
Maṃ accagamā means it has proceeded, overcoming and overwhelming me.
Lỗi lầm đã đến với con có nghĩa là lỗi lầm đã vượt qua con, đã chế ngự con và diễn ra.
Purisena madditvā abhibhavitvā pavattitopi hi aparādho atthato purisaṃ aticca abhibhavitvā pavatto nāma hoti.
Indeed, even an offense that proceeds having been crushed and overwhelmed by a person is, in essence, said to have proceeded exceeding and overwhelming that person.
Thật vậy, một lỗi lầm, dù bị một người chà đạp và chế ngự, về bản chất cũng được gọi là đã vượt qua và chế ngự người đó.
Paṭiggaṇhātūti khamatu.
Paṭiggaṇhātū means may he forgive.
Xin chấp nhận có nghĩa là xin tha thứ.
Āyatiṃ saṃvarāyāti anāgate saṃvaraṇatthāya puna evarūpassa aparādhassa dosassa khalitassa akaraṇatthāya.
Āyatiṃ saṃvarāya means for restraint in the future, so as not to commit such an offense, fault, or stumble again.
Để phòng hộ trong tương lai có nghĩa là để phòng hộ trong tương lai, để không tái phạm lỗi lầm, khuyết điểm, sai sót như vậy.
Tagghāti ekaṃsena.
Tagghā means certainly.
Tagghā có nghĩa là chắc chắn.
Yathādhammaṃ paṭikarosīti yathā dhammo ṭhito, tatheva karosi, khamāpesīti vuttaṃ hoti.
Yathādhammaṃ paṭikarosī means you act in accordance with the Dhamma as it stands; it is said that you apologize.
Ông sửa chữa theo Pháp có nghĩa là ông làm đúng như Pháp đã được thiết lập, tức là ông xin tha thứ.
Taṃ te mayaṃ paṭiggaṇhāmāti taṃ tava aparādhaṃ mayaṃ khamāma.
Taṃ te mayaṃ paṭiggaṇhāmā means we forgive your transgression.
Chúng tôi chấp nhận lỗi lầm đó của ông có nghĩa là chúng tôi tha thứ cho lỗi lầm đó của ông.
Vuḍḍhi hesā, āvuso vaḍḍha, ariyassa vinayeti esā, āvuso vaḍḍha, ariyassa vinaye buddhassa bhagavato sāsane vuḍḍhi nāma.
Vuḍḍhi hesā, āvuso vaḍḍha, ariyassa vinaye means this, friend Vaddha, is progress in the Ariyan discipline, the teaching of the Buddha, the Blessed One.
Này hiền giả Vaḍḍha, đây là sự tăng trưởng trong Giới luật của bậc Thánh có nghĩa là này hiền giả Vaḍḍha, đây được gọi là sự tăng trưởng trong Giới luật của bậc Thánh, trong giáo pháp của Đức Phật Thế Tôn.
Katamā?
What is it?
Là gì?
Accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikaritvā āyatiṃ saṃvarāpajjanā.
Seeing a transgression as a transgression, making amends in accordance with the Dhamma, and undertaking future restraint.
Là nhìn nhận lỗi lầm như là lỗi lầm, sửa chữa theo Pháp và phòng hộ trong tương lai.
Desanaṃ pana puggalādhiṭṭhānaṃ karonto ‘‘yo accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikaroti, āyatiṃ saṃvaraṃ āpajjatī’’ti āha.
However, making the discourse individual-based, he said: "Whoever sees a transgression as a transgression, makes amends in accordance with the Dhamma, and undertakes future restraint."
Khi thuyết giảng dựa trên cá nhân, Ngài nói: ‘‘Ai nhìn nhận lỗi lầm như là lỗi lầm, sửa chữa theo Pháp và phòng hộ trong tương lai’’.
268. Bodhirājakumāravatthumhi (ma. ni. aṭṭha. 2.324 ādayo) kokanadoti kokanadaṃ vuccati padumaṃ, so ca maṅgalapāsādo olokanapadumaṃ dassetvā kato, tasmā ‘‘kokanado’’ti saṅkhaṃ labhi.
268. In the story of Bodhirājakumāra (Ma. Ni. Aṭṭha. 2.324 ff.), kokanado refers to a lotus, and that auspicious palace was made to display an "observational lotus"; hence it acquired the designation "kokanada."
268. Trong câu chuyện về Hoàng tử Bodhi (Ma. Ni. Aṭṭha. 2.324 và các trang tiếp theo), kokanado được gọi là hoa sen, và cung điện may mắn đó được xây dựng để trưng bày hoa sen ngắm cảnh, vì vậy nó có tên là ‘‘kokanado’’.
Yāva pacchimasopānakaḷevarāti ettha pacchimasopānakaḷevaranti paṭhamasopānaphalakaṃ vuttaṃ tassa sabbapacchā dussena santhatattā.
Yāva pacchimasopānakaḷevarā here refers to the first step-plank, because it was covered with cloth last of all.
Yāva pacchimasopānakaḷevarā ở đây, pacchimasopānakaḷevara được nói đến là bậc thang đầu tiên, vì nó được trải vải cuối cùng.
Uparimasopānaphalakato paṭṭhāya hi sopānaṃ santhataṃ.
For the staircase was covered starting from the upper step-plank.
Thật vậy, cầu thang được trải từ bậc thang trên cùng.
Addasā khoti olokanatthaṃyeva dvārakoṭṭhake ṭhito addasa.
Addasā kho means he indeed saw, standing at the gatehouse for observation.
Thật vậy đã thấy có nghĩa là ông đã thấy khi đứng ở cổng để ngắm cảnh.
Bhagavā tuṇhī ahosīti ‘‘kissa nu kho atthāya rājakumārena ayaṃ mahāsakkāro kato’’ti āvajjento puttapatthanāya katabhāvaṃ aññāsi.
"The Blessed One remained silent" means, reflecting on "for what purpose has this great offering been made by the prince," he realized it was made for the wish of a son.
Thế Tôn im lặng có nghĩa là Ngài quán xét ‘‘Hoàng tử đã làm sự cúng dường lớn này vì mục đích gì?’’, và Ngài biết rằng đó là vì mong muốn có con.
So hi rājaputto aputtako.
For that prince was childless.
Thật vậy, vị hoàng tử đó không có con.
Sutañcānena ahosi ‘‘buddhānaṃ kira adhikāraṃ katvā manasā icchitaṃ labhantī’’ti.
And he had heard: "It is said that those who make a dedication to the Buddhas obtain what they wish in their minds."
Và ông đã nghe nói: ‘‘Người ta nói rằng những ai cúng dường chư Phật thì sẽ đạt được điều mình mong muốn trong tâm.’’
So ‘‘sacāhaṃ puttaṃ labhissāmi, sammāsambuddho imaṃ celapaṭikaṃ akkamissati.
So he made a wish: "If I obtain a son, the Perfectly Self-Awakened One will step on this cloth-strip.
Ông đã trải vải và cầu nguyện: ‘‘Nếu con có con, Đức Chánh Đẳng Giác sẽ bước lên tấm vải này.
No ce labhissāmi, na akkamissatī’’ti patthanaṃ katvā santharāpesi.
If I do not obtain one, he will not step on it," and had it spread out.
Nếu con không có con, Ngài sẽ không bước lên.’’
Atha bhagavā ‘‘nibbattissati nu kho etassa putto’’ti āvajjetvā ‘‘na nibbattissatī’’ti addasa.
Then the Blessed One, reflecting "Will a son be born to him or not?", saw "No, a son will not be born."
Sau đó, Thế Tôn quán xét ‘‘Liệu vị hoàng tử này có con không?’’, và Ngài thấy ‘‘sẽ không có con’’.
Pubbe kira so ekasmiṃ dīpe vasamāno samānacchandena sakuṇapotake khādi.
For previously, residing on an island, he had eaten bird chicks with a woman of similar inclination.
Thật vậy, trước đây, khi sống trên một hòn đảo, ông đã ăn thịt chim non cùng với một người bạn đồng chí hướng.
Sacassa mātugāmo puññavā bhaveyya, puttaṃ labheyya.
If his wife were meritorious, he would obtain a son.
Nếu người phụ nữ của ông có phước báu, ông sẽ có con.
Ubhohi pana samānacchandehi hutvā pāpakammaṃ kataṃ, tenassa putto na nibbattissatīti aññāsi.
But both of them had committed evil deeds with similar inclination, so he knew that a son would not be born to him.
Nhưng cả hai đã cùng nhau tạo nghiệp ác, vì vậy Ngài biết rằng ông sẽ không có con.
Dusse pana akkante ‘‘buddhānaṃ adhikāraṃ katvā patthitaṃ labhantīti loke anussavo, mayā ca mahāadhikāro kato, na ca puttaṃ labhāmi, tucchaṃ idaṃ vacana’’nti micchāgahaṇaṃ gaṇheyya.
If he were to step on the cloth, the prince might grasp a wrong view, thinking: "There is a saying in the world that those who make a dedication to the Buddhas obtain what they wish; I have made a great dedication, but I do not obtain a son, so this saying is empty."
Nếu Ngài bước lên tấm vải, ông ta có thể có tà kiến: ‘‘Người ta nói rằng những ai cúng dường chư Phật thì sẽ đạt được điều mình mong muốn, nhưng ta đã cúng dường rất lớn mà không có con, lời nói này là vô ích.’’
Titthiyāpi ‘‘natthi samaṇānaṃ akattabbaṃ nāma, celapaṭikaṃ maddantā āhiṇḍantī’’ti ujjhāyeyyuṃ.
And other sects might complain: "There is nothing bhikkhus will not do; they wander around trampling on cloth-strips."
Các ngoại đạo cũng sẽ chỉ trích: ‘‘Không có điều gì mà các Sa-môn không làm, họ đi lại chà đạp lên tấm vải.’’
Etarahi ca akkamantesu bahū bhikkhū paracittaviduno, te bhabbataṃ jānitvā akkamissanti, abhabbataṃ jānitvā na akkamissanti.
Currently, many bhikkhus who step on it are knowers of others' minds; they will step on it if they know it will be fruitful, and not step on it if they know it will not be fruitful.
Hiện tại, có nhiều tỳ-khưu biết tâm người khác, họ sẽ bước lên nếu biết là có thể thành tựu, và sẽ không bước lên nếu biết là không thể thành tựu.
Anāgate pana upanissayo mando bhavissati, anāgataṃ na jānissanti, tesu akkamantesu sace patthitaṃ ijjhissati, iccetaṃ kusalaṃ.
But in the future, the supporting conditions will be weak, they will not know the future; if, when they step on it, the wish is fulfilled, that is good.
Nhưng trong tương lai, duyên lành sẽ yếu kém, họ sẽ không biết tương lai, nếu họ bước lên và điều mong muốn thành tựu, thì đó là điều tốt.
No ce ijjhissati, ‘‘pubbe bhikkhusaṅghassa adhikāraṃ katvā icchiticchitaṃ labhanti, idāni na labhanti, teyeva maññe bhikkhū paṭipattipūrakā ahesuṃ, ime pana paṭipattiṃ pūretuṃ na sakkontī’’ti manussā vippaṭisārino bhavissantīti imehi tīhi kāraṇehi bhagavā akkamituṃ anicchanto tuṇhī ahosi.
If it were not accomplished, people would be remorseful, thinking: "Previously, by undertaking the bhikkhusaṅgha's duties, they obtained whatever they desired; now they do not. Those bhikkhus, I suppose, were fulfillers of practice, but these are unable to fulfill the practice." For these three reasons, the Blessed One, not wishing to exert pressure, remained silent.
Nếu không thành công, con người sẽ hối tiếc rằng: “Trước đây chư Tăng đã làm việc đúng đắn và đạt được những gì mong muốn, bây giờ thì không đạt được. Ta nghĩ rằng chính những Tỳ-kheo đó đã hoàn thành sự thực hành, còn những vị này thì không thể hoàn thành sự thực hành.” Vì ba lý do này, Đức Thế Tôn không muốn can thiệp nên giữ im lặng.
Pacchimaṃ janataṃ tathāgato anukampatīti idaṃ pana thero vuttesu kāraṇesu tatiyaṃ kāraṇaṃ sandhāyāha.
The Elder said, "The Tathāgata has compassion for future generations," referring to the third reason among those stated.
Đức Như Lai thương xót chúng sanh đời sau – điều này Trưởng lão nói nhằm ám chỉ lý do thứ ba trong các lý do đã được nêu.
Maṅgalaṃ icchantīti maṅgalikā.
Those who desire good fortune are maṅgalikā.
Mong muốn điều tốt lành thì gọi là maṅgalikā (người cầu sự tốt lành).
278. ‘‘Akāyabandhanena sañcicca asañcicca vā gāmappavesane āpatti.
278. "There is an offense for entering a village intentionally or unintentionally without a waist-band.
278. “Khi vào làng hoặc ra khỏi làng mà không có dây lưng, dù cố ý hay không cố ý đều phạm tội.
Saritaṭṭhānato bandhitvā pavisitabbaṃ nivattitabbaṃ vā’’ti gaṇṭhipadesu vuttaṃ.
One should enter or return having tied it from the remembered place," is stated in the commentarial notes.
Phải buộc dây lưng từ chỗ đã nhớ rồi mới được vào hoặc ra” đã được nói trong Gaṇṭhipada.
Murajavaṭṭisaṇṭhānaṃ veṭhetvā katanti bahū rajjuke ekato katvā nānāvaṇṇehi suttehi veṭhetvā murajavaṭṭisadisaṃ kataṃ.
Murajavaṭṭisaṇṭhānaṃ veṭhetvā kataṃ means made by twisting many cords together with threads of various colors, resembling a muraja drum's binding.
Murajavaṭṭisaṇṭhānaṃ veṭhetvā kataṃ (được làm bằng cách quấn theo hình trống muraja) là nhiều sợi dây được gom lại, quấn bằng các sợi chỉ nhiều màu sắc, làm giống như hình trống muraja.
Teneva dutiyapārājikavaṇṇanāyaṃ (pārā. aṭṭha. 1.85 pāḷimuttakavinicchaya) vuttaṃ ‘‘bahū rajjuke ekato katvā ekena nirantaraṃ veṭhetvā kataṃ bahurajjukanti na vattabbaṃ, taṃ vaṭṭatī’’ti.
Thus, in the Commentary on the Second Pārājika it is stated, "It should not be said that 'bahurajjuka' is made by twisting many cords together and continuously winding them with one thread; that is permissible."
Do đó, trong Chánh giải về Pārājika thứ hai (Pārā. Aṭṭha. 1.85 Pāḷimuttakavinicchaya) đã nói: “Không nên nói rằng nhiều sợi dây được gom lại và quấn liên tục bằng một sợi là ‘nhiều sợi dây’, điều đó là hợp lệ.”
Tattha yaṃ vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā vuttameva.
What should be said there has already been stated below.
Những gì cần nói ở đó thì đã được nói ở dưới đây.
Muddikakāyabandhanaṃ nāma caturassaṃ akatvā sajjitaṃ.
Muddikakāyabandhanaṃ is a waist-band made without being square.
Muddikakāyabandhanaṃ (dây lưng hình chuỗi hạt) là dây lưng được làm mà không có hình vuông.
Pāmaṅgadasā caturassā.
Pāmaṅgadasā is square.
Pāmaṅgadasā (dây lưng có tua) là hình vuông.
Mudiṅgasaṇṭhānenāti varakasīsākārena.
Mudiṅgasaṇṭhānena means in the shape of a drum's head.
Mudiṅgasaṇṭhānena (theo hình trống mudiṅga) là theo hình đầu của cây lúa mì.
Pāsantoti dasāmūlaṃ.
Pāsanto refers to the base of the tassel.
Pāsanto là gốc của tua.
294. Senāsanakkhandhake senāsanaṃ apaññattaṃ hotīti vihārasenāsanaṃ sandhāya vuttaṃ.
294. In the Senāsanakkhandhaka, senāsanaṃ apaññattaṃ hoti refers to a monastery dwelling.
294. Trong Senāsanakkhandhaka, senāsanaṃ apaññattaṃ hotī (chỗ ở chưa được quy định) đã được nói nhằm ám chỉ chỗ ở tịnh xá.
Catubbidhañhi (ma. ni. aṭṭa. 1.296) senāsanaṃ vihārasenāsanaṃ mañcapīṭhasenāsanaṃ santhatasenāsanaṃ okāsasenāsananti.
For there are four kinds of lodgings: monastery lodging, couch-and-chair lodging, spread lodging, and open-space lodging.
Thật vậy, chỗ ở có bốn loại (Ma. Ni. Aṭṭha. 1.296): chỗ ở tịnh xá, chỗ ở giường ghế, chỗ ở trải và chỗ ở không gian trống.
Tattha ‘‘mañcopi senāsanaṃ, pīṭhampi bhisipi bimbohanampi vihāropi aḍḍhayogopi pāsādopi hammiyampi guhāpi aṭṭopi māḷopi leṇampi veḷugumbopi rukkhamūlampi maṇḍapopi senāsanaṃ.
Among these, "A couch is a lodging, a chair is a lodging, a cushion is a lodging, a pillow is a lodging, a monastery is a lodging, a half-gabled house is a lodging, a mansion is a lodging, a storied house is a lodging, a cave is a lodging, an attic is a lodging, a tower is a lodging, a cell is a lodging, a bamboo thicket is a lodging, a root of a tree is a lodging, a pavilion is a lodging.
Trong đó, “giường cũng là chỗ ở, ghế cũng là chỗ ở, nệm cũng là chỗ ở, gối cũng là chỗ ở, tịnh xá cũng là chỗ ở, nhà nửa mái cũng là chỗ ở, lâu đài cũng là chỗ ở, lầu cũng là chỗ ở, hang động cũng là chỗ ở, gác cũng là chỗ ở, động cũng là chỗ ở, bụi tre cũng là chỗ ở, gốc cây cũng là chỗ ở, nhà mát cũng là chỗ ở.
Yattha vā pana bhikkhū paṭikkamanti, sabbametaṃ senāsana’’nti (vibha. 527) vacanato vihāro aḍḍhayogo pāsādo hammiyaṃ guhāti idaṃ vihārasenāsanaṃ nāma.
Or whatever place bhikkhus frequent, all this is lodging." According to this statement, a monastery, a half-gabled house, a mansion, a storied house, and a cave are called monastery lodging.
Hoặc bất cứ nơi nào mà các Tỳ-kheo lui tới, tất cả những cái đó đều là chỗ ở” (Vibha. 527) – theo lời dạy này, tịnh xá, nhà nửa mái, lâu đài, lầu, hang động – đây gọi là vihārasenāsanaṃ (chỗ ở tịnh xá).
Mañco pīṭhaṃ bhisi bimbohananti idaṃ mañcapīṭhasenāsanaṃ nāma.
A couch, a chair, a cushion, and a pillow are called couch-and-chair lodging.
Giường, ghế, nệm, gối – đây gọi là mañcapīṭhasenāsanaṃ (chỗ ở giường ghế).
Cimilikā cammakhaṇḍo tiṇasanthāro paṇṇasanthāroti idaṃ santhatasenāsanaṃ nāma.
A chimilikā (covering), a leather mat, a grass mat, a leaf mat are called spread lodging.
Tấm da, mảnh da, chiếu cỏ, chiếu lá – đây gọi là santhatasenāsanaṃ (chỗ ở trải).
Yattha vā pana bhikkhū paṭikkamantīti idaṃ okāsasenāsanaṃ nāma.
"Or whatever place bhikkhus frequent" is called open-space lodging.
Hoặc bất cứ nơi nào mà các Tỳ-kheo lui tới – đây gọi là okāsasenāsanaṃ (chỗ ở không gian trống).
Rukkhamūletiādīsu rukkhamūlasenāsanaṃ nāma yaṃkiñci sandacchāyaṃ vivittaṃ rukkhamūlaṃ.
In rukkhamūle and so on, rukkhamūlasenāsanaṃ refers to any secluded tree root with dense shade.
Trong Rukkhamūle (gốc cây) và các nơi khác, rukkhamūlasenāsanaṃ (chỗ ở gốc cây) là bất kỳ gốc cây nào có bóng mát rậm rạp và vắng vẻ.
Pabbato nāma selo.
Pabbato means a rock.
Pabbato (núi) là đá.
Tattha hi udakasoṇḍīsu udakakiccaṃ katvā sītāya rukkhacchāyāya nisinnā nānādisāsu khāyamānāsu sītena vātena bījiyamānā samaṇadhammaṃ karonti.
There, having performed their ablutions in watercourses, and sitting in the cool shade of trees, fanned by cool breezes blowing from various directions, they practice the ascetic life.
Ở đó, sau khi làm các công việc liên quan đến nước tại các khe suối, ngồi dưới bóng cây mát mẻ, được gió mát thổi từ các hướng khác nhau, họ thực hành pháp Sa-môn.
Kandareti kaṃ vuccati udakaṃ, tena dārito udakena bhinno pabbatappadeso kandaraṃ.
In kandare, kaṃ is said to be water; kandaraṃ is a part of a mountain carved or split by that water.
Kandare (trong hang núi) – kaṃ được gọi là nước, chỗ núi bị nước xẻ ra, bị nước phá vỡ, gọi là kandaraṃ (hang núi).
Yaṃ ‘‘nitamba’’ntipi ‘‘nadīkuñja’’ntipi vadanti.
Which they also call "nitamba" or "nadīkuñja."
Mà người ta cũng gọi là “nitamba” (sườn núi) hoặc “nadīkuñja” (khúc quanh sông).
Tattha hi rajatapaṭṭasadisā vālikā hoti, matthake maṇivitānaṃ viya vanagahanaṃ, maṇikkhandhasadisaṃ udakaṃ sandati, evarūpaṃ kandaraṃ oruyha pānīyaṃ pivitvā gattāni sītaṃ katvā vālikaṃ ussāpetvā paṃsukūlacīvaraṃ paññapetvā tattha nisinnā te bhikkhū samaṇadhammaṃ karonti.
There is sand like a silver plate, a thicket of trees like a canopy of jewels on its top, and water flowing like a stream of jewels. Having descended into such a ravine, drunk water, cooled their bodies, swept away the sand, spread out a rag-robe, and sat there, those bhikkhus practice the ascetic life.
Ở đó có cát trắng như tấm bạc, trên đỉnh có rừng cây dày đặc như mái che bằng ngọc, nước chảy như khối ngọc, các Tỳ-kheo xuống hang núi như vậy, uống nước, làm mát thân thể, trải cát lên, trải y phấn tảo ra rồi ngồi đó thực hành pháp Sa-môn.
Giriguhā nāma dvinnaṃ pabbatānaṃ antarā, ekasmiṃyeva vā umaṅgasadisaṃ mahāvivaraṃ.
Giriguhā means a great cavern between two mountains, or a large opening like a tunnel in a single mountain.
Giriguhā (hang núi) là khoảng giữa hai ngọn núi, hoặc một hang lớn giống như đường hầm trong một ngọn núi.
‘‘Vanapatthanti dūrānametaṃ senāsanānaṃ adhivacana’’ntiādivacanato (vibha. 531) yattha na kasanti na vapanti, tādisaṃ manussānaṃ upacāraṭṭhānaṃ atikkamitvā ṭhitaṃ araññakasenāsanaṃ ‘‘vanapattha’’nti vuccati.
From statements such as "Vanapattha is a designation for these distant lodgings," a wilderness lodging, situated beyond the range of human activity where people do not plough or sow, is called vanapattha.
Từ lời dạy “Vanapatthan là tên gọi của những chỗ ở xa” (Vibha. 531) và các lời dạy khác, nơi mà người ta không cày cấy, không gieo trồng, vượt qua khu vực sinh sống của con người, chỗ ở trong rừng như vậy được gọi là “vanapatthan”.
Ajjhokāso nāma kenaci acchanno padeso.
Ajjhokāso means an uncovered place.
Ajjhokāso (ngoài trời) là nơi không có gì che phủ.
Ākaṅkhamānā panettha cīvarakuṭiṃ katvā vasanti.
Desiring, they make a robe hut there and dwell.
Nếu muốn, họ có thể làm một túp lều bằng y và ở đó.
Palālapuñjeti palālarāsimhi.
Palālapuñje means in a heap of straw.
Palālapuñje là đống rơm.
Mahāpalālapuñjato hi palālaṃ nikkaḍḍhitvā pabbhāraleṇasadise ālaye karonti, gacchagumbādīnampi upari palālaṃ parikkhipitvā heṭṭhā nisinnā samaṇadhammaṃ karonti, taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ.
From a large heap of straw, they pull out straw and make shelters like sloping caves; they also spread straw over bushes and thickets and sit underneath to practice the ascetic life. This is what is meant by that statement.
Thật vậy, từ đống rơm lớn, họ kéo rơm ra và làm chỗ trú ẩn giống như hang động nghiêng, hoặc họ phủ rơm lên cây bụi, v.v., rồi ngồi dưới đó thực hành pháp Sa-môn – điều này được nói nhằm ám chỉ điều đó.
Pañca leṇānīti pañca līyanaṭṭhānāni.
Pañca leṇāni means five places of refuge.
Pañca leṇānī (năm hang động) là năm nơi ẩn náu.
Nilīyanti ettha bhikkhūti leṇāni, vihārādīnametaṃ adhivacanaṃ.
Bhikkhus take refuge there, hence they are leṇāni; this is a designation for monasteries and the like.
Các Tỳ-kheo ẩn náu ở đó nên gọi là leṇāni (hang động), đây là tên gọi của tịnh xá, v.v.
Supaṇṇavaṅkagehanti garuḷapakkhasaṇṭhānena katagehaṃ.
Supaṇṇavaṅkagehaṃ means a house made in the shape of a Garuda's wing.
Supaṇṇavaṅkagehan (nhà hình cánh chim Garuḍa) là ngôi nhà được làm theo hình cánh chim Garuḍa.
295. Anumodanagāthāsu sītanti ajjhattadhātukkhobhavasena vā bahiddhautuvipariṇāmavasaena vā uppajjanakasītaṃ.
295. In the verses of appreciation, sītaṃ means cold arising due to internal elemental disturbance or external seasonal change.
295. Trong các kệ tán thán, sītan (lạnh) là cái lạnh phát sinh do sự xáo trộn nội thân hoặc do sự biến đổi của thời tiết bên ngoài.
Uṇhanti aggisantāpaṃ, tassa vanadāhādīsu vā sambhavo daṭṭhabbo.
Uṇhaṃ means the heat of fire; its occurrence in forest fires and the like should be understood.
Uṇhan (nóng) là sự nóng bức của lửa, sự xuất hiện của nó có thể thấy trong các vụ cháy rừng, v.v.
Paṭihantīti bādhati.
Paṭihantī means it obstructs.
Paṭihantī (chống đỡ) là ngăn cản.
Yathā tadubhayavasena kāyacittānaṃ bādhanaṃ na hoti, evaṃ karoti.
It acts so that there is no obstruction to body and mind due to both of these.
Nó làm cho không có sự cản trở thân và tâm do cả hai điều đó.
Sītuṇhabbhāhate hi sarīre vikkhittacitto bhikkhu yoniso padahituṃ na sakkoti.
For a bhikkhu whose body is afflicted by cold and heat, with a distracted mind, cannot apply himself properly.
Thật vậy, một Tỳ-kheo có thân thể bị nóng lạnh hành hạ, tâm bị phân tán thì không thể tinh tấn một cách đúng đắn.
Vāḷamigānīti sīhabyagghādivāḷamige.
Vāḷamigāni refers to fierce animals like lions, tigers, and others.
Vāḷamigānī (thú dữ) là các loài thú dữ như sư tử, hổ, v.v.
Guttasenāsanañhi pavisitvā dvāraṃ pidhāya nisinnassa te parissayā na honti.
Indeed, for one who has entered a protected dwelling and closed the door, those dangers do not arise.
Thật vậy, khi vào chỗ ở được bảo vệ và đóng cửa lại, những nguy hiểm đó sẽ không xảy ra.
Sarīsapeti ye keci sarante gacchante dīghajātike.
Sarīshape refers to all crawling, long-bodied creatures.
Sarīsape (loài bò sát) là bất kỳ loài bò sát nào có thân dài.
Makaseti nidassanamattametaṃ, ḍaṃsādīnampi eteneva saṅgaho daṭṭhabbo.
Makase is merely an example; stinging insects and the like should also be understood as included by this.
Makase (muỗi) đây chỉ là một ví dụ, các loài cắn đốt khác cũng được bao gồm trong đó.
Sisireti sisirakālavasena sattāhavaddhalikādivasena ca uppanne sisirasamphasse.
Sisire refers to the chilling sensation arising due to the winter season or due to increased rain for seven days and so on.
Sisire (giá lạnh) là sự tiếp xúc với cái lạnh phát sinh do mùa đông hoặc do mưa kéo dài bảy ngày, v.v.
Vuṭṭhiyoti yadā tadā uppannā vassavuṭṭhiyo.
Vuṭṭhiyo refers to rainfalls occurring at any time.
Vuṭṭhiyo (mưa) là những trận mưa bất chợt.
Vātātapo ghoroti rukkhagacchādīnaṃ ummūlabhañjanādivasena pavattiyā ghoro sarajaarajādibhedo vāto ceva gimhapariḷāhasamayesu uppattiyā ghoro sūriyātapo ca paṭihaññati paṭibāhīyati.
Vātātapo ghoro, dreadful wind and sun, meaning wind of various kinds, such as dusty or dustless, dreadful due to uprooting and breaking trees and bushes, etc., and dreadful sunlight arising during summer heat, paṭihaññati is warded off, repelled.
Vātātapo ghoro (gió và nắng dữ dội) – gió dữ dội do sự đổ ngã của cây cối, bụi rậm, v.v., hoặc gió có bụi, không bụi, và nắng dữ dội phát sinh vào mùa hè nóng bức đều paṭihaññati (bị đẩy lùi, bị ngăn cản).
Leṇatthanti nānārammaṇato cittaṃ nivattetvā paṭisallānārāmatthaṃ.
Leṇatthaṃ means for the purpose of seclusion, turning the mind away from various objects.
Leṇatthaṃ (vì mục đích ẩn náu) là vì mục đích an trú trong sự độc cư, rút tâm ra khỏi các đối tượng khác nhau.
Sukhatthanti vuttaparissayābhāvena phāsuvihāratthaṃ.
Sukhatthaṃ means for dwelling in comfort, due to the absence of the aforementioned dangers.
Sukhatthaṃ (vì mục đích an lạc) là vì mục đích sống an lạc do không có các nguy hiểm đã nói.
Jhāyitunti aṭṭhatiṃsārammaṇesu yattha katthaci cittaṃ upanijjhāyituṃ.
Jhāyituṃ means to fix the mind intently on any of the thirty-eight meditation objects.
Jhāyituṃ (để thiền định) là để chú tâm vào bất kỳ đối tượng nào trong ba mươi tám đối tượng thiền định.
Vipassitunti aniccādito saṅkhāre sammasituṃ.
Vipassituṃ means to contemplate phenomena as impermanent and so forth.
Vipassituṃ (để quán chiếu) là để quán chiếu các hành theo khía cạnh vô thường, v.v.
Vihāreti patissaye.
Vihāre means in a dwelling.
Vihāre (trong tịnh xá) là nơi trú ngụ.
Kārayeti kārāpeyya.
Kāraye means should have it made.
Kāraye nghĩa là nên khiến làm.
Rammeti manorame nivāsasukhe.
Ramme means pleasing, comfortable for dwelling.
Ramme nghĩa là dễ chịu, thoải mái khi ở.
Vāsayettha bahussuteti kāretvā pana ettha vihāresu bahussute sīlavante kalyāṇadhamme nivāseyya.
Vāsayettha bahussute means, having had them made, one should house learned, virtuous, and righteous individuals in these monasteries.
Vāsayettha bahussute nghĩa là sau khi xây dựng, nên cho những người đa văn, giữ giới, có thiện pháp cư ngụ trong các tịnh xá này.
Te nivāsento pana tesaṃ bahussutānaṃ yathā paccayehi kilamatho na hoti, evaṃ annañca pānañca vatthasenāsanāni ca dadeyya ujubhūtesu ajjhāsayasampannesu kammaphalānaṃ ratanattayaguṇānañca saddahanena vippasannena cetasā.
When housing them, one should give food, drink, robes, and lodgings to those learned ones, in such a way that they do not experience weariness due to lack of requisites, with an upright mind, endowed with pure intentions, and with a mind purified by faith in the results of kamma and the virtues of the Triple Gem.
Khi cho họ cư ngụ, nên cúng dường thức ăn, đồ uống, y phục và chỗ ở cho những người đa văn đó, sao cho họ không bị mệt mỏi vì các vật dụng, với tâm trong sạch, tin tưởng vào quả của nghiệp và các đức tính của Tam Bảo, với ý hướng chân thật và ngay thẳng.
Idāni gahaṭṭhapabbajitānaṃ aññamaññupakāritaṃ dassetuṃ ‘‘te tassā’’ti gāthamāha.
Now, to show the mutual helpfulness of householders and renunciants, he spoke the stanza beginning te tassā (they to him).
Bây giờ, để chỉ ra sự hỗ trợ lẫn nhau giữa cư sĩ và người xuất gia,* đã nói bài kệ "te tassā".
Tattha teti te bahussutā.
In that, te refers to those learned ones.
Trong đó, te nghĩa là những người đa văn đó.
Tassāti upāsakassa.
Tassā refers to the lay follower.
Tassā nghĩa là của vị cận sự nam.
Dhammaṃ desentīti sakalavaṭṭadukkhāpanūdanaṃ saddhammaṃ desenti.
Dhammaṃ desentī means they teach the true Dhamma which removes all suffering of Saṃsāra.
Dhammaṃ desentī nghĩa là thuyết giảng Chánh pháp, loại bỏ mọi khổ đau của vòng luân hồi.
Yaṃ so dhammaṃ idhaññāyāti so puggalo yaṃ saddhammaṃ imasmiṃ sāsane sammā paṭipajjanena jānitvā aggamaggādhigamena anāsavo hutvā parinibbāyati.
Yaṃ so dhammaṃ idhaññāyā means, that person, having understood the true Dhamma in this Dispensation by practicing correctly, becomes taintless (anāsava) by attaining the highest path, and thus attains Nibbāna.
Yaṃ so dhammaṃ idhaññāyā nghĩa là vị ấy, sau khi hiểu rõ Chánh pháp trong giáo pháp này bằng cách thực hành đúng đắn, trở thành bậc không lậu hoặc nhờ đạt được đạo quả tối thượng, rồi nhập Niết Bàn.
So ca sabbadado hotīti āvāsadānasmiṃ dinne sabbadānaṃ dinnameva hotīti katvā vuttaṃ.
So ca sabbadado hotī (he is a giver of all) is said because, when a dwelling is given, it is as if all gifts have been given.
So ca sabbadado hotī được nói vì khi cúng dường chỗ ở, tất cả các sự cúng dường đều được xem là đã cúng dường.
Tathā hi (saṃ. ni. aṭṭha. 1.1.42) dve tayo gāme piṇḍāya caritvā kiñci aladdhā āgatassapi chāyūdakasampannaṃ ārāmaṃ pavisitvā nahāyitvā patissaye muhuttaṃ nipajjitvā uṭṭhāya nisinnassa kāye balaṃ āharitvā pakkhittaṃ viya hoti, bahi vicarantassa ca kāye vaṇṇadhātu vātātapehi kilamati, patissayaṃ pavisitvā dvāraṃ pidhāya muhuttaṃ nipannassa visabhāgasantati vūpasammati, sabhāgasantati patiṭṭhāti, vaṇṇadhātu āharitvā pakkhittā viya hoti, bahi vicarantassa ca pāde kaṇṭako vijjhati, khāṇu paharati, sarīsapādiparissayā ceva corabhayañca uppajjati, patissayaṃ pavisitvā dvāraṃ pidhāya nipannassa sabbe parissayā na honti, sajjhāyantassa dhammapītisukhaṃ, kammaṭṭhānaṃ manasikarontassa upasamasukhañca uppajjati bahiddhāvikkhepābhāvato, bahi vicarantassa ca sedā muccanti, akkhīni phandanti, senāsanaṃ pavisanakkhaṇe mañcapīṭhāni na paññāyanti, muhuttaṃ nisinnassa pana akkhipasādo āharitvā pakkhitto viya hoti, dvāravātapānamañcapīṭhādīni paññāyanti, etasmiñca āvāse vasantaṃ disvā manussā catūhi paccayehi sakkaccaṃ upaṭṭhahanti.
Thus, even if one who has wandered for alms in two or three villages and received nothing, enters an arama endowed with shade and water, bathes, lies down for a moment in the lodging, and then rises and sits, it is as if strength has been brought and infused into his body. And when one is wandering outside, the color of one’s body is exhausted by wind and sun; but upon entering a lodging and closing the door, and lying down for a moment, the dissimilar continuum (of suffering) ceases, the similar continuum (of well-being) is established, and it is as if the color of one’s body has been brought and infused. Furthermore, when one is wandering outside, a thorn may pierce one’s foot, a stump may strike, dangers from reptiles and the fear of robbers may arise; but upon entering a lodging and closing the door and lying down, all dangers cease. When reciting, there arises the bliss of Dhamma-pīti; when meditating on a kammaṭṭhāna, there arises the bliss of tranquility, due to the absence of external distractions. And when one is wandering outside, sweat flows, eyes twitch, and at the moment of entering a lodging, beds and chairs are not clearly perceived. But for one who sits for a moment, it is as if clear sight has been brought and infused; doors, windows, beds, chairs, and so forth, become clearly perceived. And people, seeing one dwelling in such an abode, respectfully attend to one with the four requisites.
Quả thật, (Tương Ưng Bộ Chú Giải 1.1.42) ngay cả đối với người đã đi khất thực hai ba làng mà không nhận được gì, khi vào một khu vườn có bóng mát và nước, tắm rửa, nằm nghỉ một lát trong chỗ ở, rồi thức dậy ngồi xuống, cơ thể như được phục hồi sức lực; còn đối với người đi bên ngoài, sắc thân bị mệt mỏi vì gió và nắng, khi vào chỗ ở, đóng cửa và nằm nghỉ một lát, sự liên tục không tương ưng sẽ lắng xuống, sự liên tục tương ưng được thiết lập, sắc thân như được phục hồi; và đối với người đi bên ngoài, gai đâm vào chân, cọc đâm phải, các hiểm nguy từ loài bò sát và nỗi sợ hãi trộm cướp phát sinh, khi vào chỗ ở, đóng cửa và nằm nghỉ, tất cả các hiểm nguy đều không có; khi tụng kinh, niềm vui và hạnh phúc Pháp phát sinh, khi tác ý đề mục thiền, hạnh phúc an tịnh phát sinh vì không có sự phân tán bên ngoài; và đối với người đi bên ngoài, mồ hôi chảy ra, mắt giật giật, khi bước vào chỗ ở, giường ghế không rõ ràng, nhưng sau khi ngồi một lát, thị lực như được phục hồi, cửa ra vào, cửa sổ, giường ghế và các thứ khác đều rõ ràng; và khi thấy vị ấy cư ngụ trong chỗ ở này, mọi người cung cấp bốn vật dụng một cách thành kính.
Tena vuttaṃ ‘‘so ca sabbadado hoti, yo dadāti upassaya’’nti.
Therefore, it is said, ‘‘He is a giver of all, who gives a lodging.’’
Vì vậy, đã nói rằng: "Người cúng dường chỗ ở, là người cúng dường tất cả."
296. Āviñchanacchiddanti yattha aṅguliṃ pavesetvā dvāraṃ ākaḍḍhantā dvārabāhaṃ phusāpenti, tassetaṃ adhivacanaṃ.
Āviñchanacchiddaṃ is the name for the place where one inserts a finger and pulls the door, causing it to touch the door-post.
296. Āviñchanacchidda là tên gọi của chỗ mà người ta đưa ngón tay vào để kéo cửa, làm cho cánh cửa chạm vào khung cửa.
Āviñchanarajjunti kavāṭeyeva chiddaṃ katvā tattha pavesetvā yena rajjukena kaḍḍhantā dvāraṃ phusāpenti, taṃ āviñchanarajjukaṃ.
Āviñchanarajju refers to a rope that is passed through a hole made in the door panel itself, and by pulling this rope, one causes the door to touch the door-post.
Āviñchanarajju là sợi dây được luồn qua một lỗ trên cánh cửa, dùng để kéo cửa cho chạm vào khung cửa.
Senāsanaparibhoge akappiyacammaṃ nāma natthīti dassanatthaṃ ‘‘sacepi dīpinaṅguṭṭhena katā hoti, vaṭṭatiyevā’’ti vuttaṃ.
To show that there is no improper hide for the use of lodgings, it is said, sacepi dīpinaṅguṭṭhena katā hoti, vaṭṭatiyevā (even if it is made with a leopard’s tail, it is still permissible).
Để chỉ ra rằng không có loại da nào không phù hợp để sử dụng làm vật dụng chỗ ở, đã nói: "Ngay cả nếu được làm bằng đuôi báo, nó vẫn được phép."
Cetiye vedikāsadisanti vātapānabāhāsu cetiye vedikāya viya paṭṭikādīhi dassetvā kataṃ.
Cetiye vedikāsadisaṃ means made to appear like a railing at a cetiya with planks and so forth on the window frames.
Cetiye vedikāsadisa nghĩa là được làm bằng cách trang trí các thanh cửa sổ bằng các tấm ván như lan can của một ngôi tháp.
Thambhakavātapānaṃ nāma tiriyaṃ dārūni adatvā ujukaṃ ṭhitehi eva veṇusalākādīhi kataṃ.
Thambhakavātapānaṃ means a window made with vertical bamboo sticks or similar materials, without horizontal wooden bars.
Thambhakavātapānaṃ nghĩa là cửa sổ được làm bằng các thanh tre thẳng đứng mà không có các thanh ngang.
297. Poṭakitūlanti erakatiṇatūlaṃ.
Poṭakitūlaṃ means eraka grass floss.
297. Poṭakitūla nghĩa là bông cỏ eraka.
Poṭakigahaṇañcettha tiṇajātīnaṃ nidassanamattanti āha ‘‘yesaṃ kesañci tiṇajātikāna’’nti.
The mention of poṭaki here is merely an example of grass species, thus it is said, yesaṃ kesañci tiṇajātikānaṃ (of any kind of grass species).
Việc dùng từ poṭaki ở đây chỉ là một ví dụ cho các loại cỏ, như đã nói: "của bất kỳ loại cỏ nào."
Pañcavidhaṃ uṇṇāditūlampi vaṭṭatīti etthāpi ‘‘bimbohane’’ti ānetvā sambandhitabbaṃ.
Here too, bimbohane (in a pillow) should be brought and connected to pañcavidhaṃ uṇṇāditūlampi vaṭṭatī (five kinds of woolen floss are also permissible).
Ở đây, "Pañcavidhaṃ uṇṇāditūlampi vaṭṭatī" (năm loại bông len cũng được phép) cũng phải được liên kết bằng cách thêm "bimbohane" (để làm gối).
‘‘Tūlapūritaṃ bhisiṃ apassayituṃ na vaṭṭatī’’ti keci vadanti, vaṭṭatīti apare.
Some say it is not permissible to lean on a cushion filled with floss, while others say it is permissible.
Có người nói rằng "không được phép dựa vào gối nhồi bông", người khác nói là được phép.
Upadahantīti ṭhapenti.
Upadahantī means they place.
Upadahantī nghĩa là đặt.
Sīsappamāṇanti yattha galavāṭakato paṭṭhāya sabbasīsaṃ upadahanti, taṃ sīsappamāṇaṃ.
Sīsappamāṇaṃ is that which, starting from the neck, supports the entire head; that is the measure for the head.
Sīsappamāṇa nghĩa là gối mà trên đó toàn bộ đầu, từ cổ trở lên, được đặt.
Tañca ukkaṭṭhaparicchedato tiriyaṃ muṭṭhiratanaṃ hotīti dassetuṃ ‘‘yassa vitthārato tīsu kaṇṇesū’’tiādimāha.
And to show that its maximum extent is a clenched fist-span (muṭṭhiratana) in width, he said yassa vitthārato tīsu kaṇṇesū (whose width at the three corners).
Và để chỉ ra rằng kích thước tối đa của nó là một muṭṭhiratana theo chiều ngang, đã nói: "yassa vitthārato tīsu kaṇṇesū" (mà theo chiều ngang ở ba góc) và tiếp theo.
Majjhaṭṭhānaṃ muṭṭhiratanaṃ hotīti bimbohanassa majjhaṭṭhānaṃ tiriyato muṭṭhiratanappamāṇaṃ hoti.
Majjhaṭṭhānaṃ muṭṭhiratanaṃ hotī means the middle part of the pillow is the size of a clenched fist-span in width.
Majjhaṭṭhānaṃ muṭṭhiratanaṃ hotī nghĩa là phần giữa của gối có kích thước bằng một muṭṭhiratana theo chiều ngang.
Masūraketi cammamayabhisiyaṃ.
Masūrake means on a leather cushion.
Masūrake nghĩa là trên gối da.
Phusitāni dātunti saññākaraṇatthaṃ bindūni dātuṃ.
Phusitāni dātuṃ means to make dots for marking.
Phusitāni dātu nghĩa là chấm các điểm để đánh dấu.
300. Rukkhaṃ vijjhitvāti rukkhadāruṃ vijjhitvā.
Rukkhaṃ vijjhitvā means having pierced a tree-wood.
300. Rukkhaṃ vijjhitvā nghĩa là khoan gỗ cây.
Khāṇuke ākoṭetvāti dve dve khāṇuke ākoṭetvā.
Khāṇuke ākoṭetvā means having driven in two stumps each.
Khāṇuke ākoṭetvā nghĩa là đóng hai cọc.
Taṃ āharimaṃ bhittipādanti vuttanayena khāṇuke ākoṭetvā kataṃyeva sandhāya vuttaṃ.
Taṃ āharimaṃ bhittipādaṃ is said with reference to that which is made by driving in stumps in the manner described.
Taṃ āharimaṃ bhittipāda được nói để chỉ cái đã được làm bằng cách đóng cọc theo cách đã nêu.
Bhūmiyaṃ patiṭṭhāpetunti mūlena bhūmiyaṃ patiṭṭhāpetvā bhittipādassa upatthambhanavasena ussāpetvā khāṇukehi bhittipādaṃ ussāpetvā ṭhapetunti adhippāyo.
Bhūmiyaṃ patiṭṭhāpetuṃ means to set it in the ground at the base, and to erect it by propping up the wall-post with stumps; the intention is to set up the wall-post with stumps.
Bhūmiyaṃ patiṭṭhāpetu nghĩa là đặt gốc vào đất, ý là dựng trụ tường lên bằng cách chống đỡ nó bằng các cọc.
Ubhato kuṭṭaṃ nīharitvā katapadesassāti yathā antodvārasamīpe nisinnehi ujukaṃ bahi oloketuṃ na sakkā hoti, evaṃ ubhohi passehi kuṭṭaṃ nīharitvā abhimukhe bhittiṃ upaṭṭhapetvā katapadesassa.
Ubhato kuṭṭaṃ nīharitvā katapadesassā means for a place made by extending the wall on both sides, and erecting a wall in front, in such a way that those sitting near the inner door cannot look straight outside.
Ubhato kuṭṭaṃ nīharitvā katapadesassā nghĩa là của chỗ được làm bằng cách kéo tường ra từ cả hai phía và dựng một bức tường đối diện, sao cho những người ngồi gần cửa bên trong không thể nhìn thẳng ra ngoài.
Samantā pariyāgāroti samantato āviddhapamukhaṃ.
Samantā pariyāgāro means a portico surrounding it on all sides.
Samantā pariyāgāro nghĩa là mái hiên bao quanh.
Ugghāṭanakiṭikanti daṇḍehi ukkhipitvā ṭhapanakapadarakiṭikaṃ.
Ugghāṭanakiṭikaṃ means a folding screen made of planks that can be lifted up with poles.
Ugghāṭanakiṭika nghĩa là tấm ván có thể nâng lên bằng gậy.
304. Anāthapiṇḍikaseṭṭhivatthumhi (saṃ. ni. aṭṭha. 1.1.242) kenacideva karaṇīyenāti vāṇijjakammaṃ adhippetaṃ.
In the story of Anāthapiṇḍika, kenacideva karaṇīyenā refers to a trading business.
304. Trong câu chuyện về trưởng giả Anāthapiṇḍika (Tương Ưng Bộ Chú Giải 1.1.242), kenacideva karaṇīyenā có nghĩa là công việc buôn bán.
Anāthapiṇḍiko kira rājagahaseṭṭhi ca aññamaññaṃ bhaginipatikā honti.
It is said that Anāthapiṇḍika and the treasurer of Rājagaha were brothers-in-law (spouses of sisters).
Trưởng giả Anāthapiṇḍika và trưởng giả Rājagaha là anh em cọc chèo.
Yadā rājagahe uṭṭhānakabhaṇḍaṃ samagghaṃ hoti, tadā rājagahaseṭṭhi taṃ gahetvā sakaṭasatehi sāvatthiṃ gantvā yojanamatte ṭhito attano āgatabhāvaṃ jānāpeti.
Whenever marketable goods were expensive in Rājagaha, the Rājagaha treasurer would take them, go to Sāvatthī with hundreds of carts, and staying a yojana away, would make known his arrival.
Khi hàng hóa ở Rājagaha có giá cao, trưởng giả Rājagaha sẽ mua hàng đó, đi đến Sāvatthī với hàng trăm xe bò, và khi cách đó một dojana, ông báo tin mình đã đến.
Anāthapiṇḍiko paccuggantvā tassa mahāsakkāraṃ katvā ekaṃ yānaṃ āropetvā sāvatthiṃ pavisati.
Anāthapiṇḍika would go to meet him, show him great honor, and taking him in a vehicle, would enter Sāvatthī.
Anāthapiṇḍika đi đón, tiếp đãi trọng thể và đưa ông vào Sāvatthī trên một chiếc xe.
So sace bhaṇḍaṃ lahukaṃ vikkīyati, vikkiṇāti.
If the goods sold quickly, he would sell them.
Nếu hàng hóa bán chạy, ông sẽ bán.
No ce, bhaginighare ṭhapetvā pakkamati.
If not, he would store them at his sister's house and depart.
Nếu không, ông sẽ gửi ở nhà chị gái rồi rời đi.
Anāthapiṇḍikopi tatheva karoti.
Anāthapiṇḍika would do likewise.
Anāthapiṇḍika cũng làm tương tự.
Svāyaṃ tadāpi teneva karaṇīyena agamāsi.
At that time, he also went for the same purpose.
Lúc đó, ông cũng đi vì công việc đó.
Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ.
This is what is referred to.
Điều này được nói để chỉ điều đó.
Taṃ divasaṃ pana rājagahaseṭṭhi yojanamatte ṭhitena anāthapiṇḍikena āgatabhāvajānanatthaṃ pesitaṃ paṇṇaṃ na suṇi, dhammassavanatthāya vihāraṃ agamāsi.
However, on that day, the Rājagaha treasurer did not hear the letter sent by Anāthapiṇḍika from a yojana away to announce his arrival, as he had gone to the monastery to listen to the Dhamma.
Tuy nhiên, ngày hôm đó, trưởng giả Rājagaha đã không nghe lá thư mà Anāthapiṇḍika gửi đến để báo tin mình đã đến khi còn cách một dojana, mà ông đã đi đến tịnh xá để nghe Pháp.
So dhammakathaṃ sutvā svātanāya buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ nimantetvā attano ghare uddhanakhaṇāpanadāruphālanādīni kāresi.
After listening to the Dhamma talk, he invited the Sangha headed by the Buddha for the next day and had hearths dug and firewood split at his house.
Sau khi nghe Pháp, ông đã thỉnh Đức Phật và Tăng đoàn vào ngày hôm sau, và đã cho người đào lò, chẻ củi, v.v. tại nhà mình.
Anāthapiṇḍikopi ‘‘idāni mayhaṃ paccuggamanaṃ karissati, idāni karissatī’’ti gharadvārepi paccuggamanaṃ alabhitvā antogharaṃ paviṭṭho paṭisanthārampi na bahuṃ alattha.
Anāthapiṇḍika, even at the entrance of the house, thinking, "Now they will come to meet me, now they will," did not receive a welcoming reception, and having entered inside the house, he did not receive much hospitality either.
Trưởng giả Anāthapiṇḍika cũng, với ý nghĩ "Bây giờ ông ấy sẽ ra đón ta, bây giờ ông ấy sẽ ra đón ta", đã không được đón ở cửa nhà, đi vào trong nhà và cũng không nhận được nhiều lời thăm hỏi.
‘‘Kiṃ mahāseṭṭhi kusalaṃ dārakarūpānaṃ, nasi magge kilanto’’ti ettakova paṭisanthāro ahosi.
The hospitality was merely, "Great treasurer, are the children well? Are you not tired from the journey?"
Chỉ có bấy nhiêu lời thăm hỏi: "Đại trưởng giả có khỏe không? Các con có khỏe không? Ngài có mệt mỏi trên đường đi không?".
Tena vuttaṃ ‘‘atha kho anāthapiṇḍikassa gahapatissa etadahosī’’tiādi.
Therefore, it is said, " Then, Anāthapiṇḍika the householder thought thus..." and so on.
Do đó đã nói: "Rồi trưởng giả Anāthapiṇḍika đã nghĩ thế này..." và vân vân.
Buddhoti tvaṃ gahapati vadesīti tassa kira mukhato buddhasaddaṃ sutvā anāthapiṇḍiko pañcavaṇṇaṃ pītiṃ paṭilabhati, sā tassa sīse uṭṭhahitvā yāva pādapiṭṭhiyā, pādapiṭṭhiyā uṭṭhāya yāva sīsā gacchati, ubhato uṭṭhāya majjhe osarati, majjhe uṭṭhāya ubhato gacchati.
"You speak of the Buddha, householder?" it is said that Anāthapiṇḍika, hearing the word "Buddha" from his mouth, experienced a five-fold rapture, which arose at his head and went down to the soles of his feet, and rising from the soles of his feet, went up to his head, and rising from both, subsided in the middle, and rising from the middle, went to both.
"Này gia chủ, ngài nói là Đức Phật ư?" Khi nghe từ "Đức Phật" từ miệng người kia, Trưởng giả Anāthapiṇḍika đã cảm nhận được năm loại hỷ lạc, hỷ lạc ấy nổi lên từ đỉnh đầu lan xuống gót chân, từ gót chân nổi lên lan tới đỉnh đầu, từ hai bên nổi lên tụ vào giữa, từ giữa nổi lên lan ra hai bên.
So pītiyā nirantaraṃ phuṭo ‘‘buddhoti tvaṃ gahapati vadesī’’ti evaṃ tikkhattuṃ pucchi.
Filled continuously with rapture, he asked three times, "You speak of the Buddha, householder?"
Ông ấy, tràn ngập hỷ lạc, đã hỏi ba lần: "Này gia chủ, ngài nói là Đức Phật ư?".
Akālo kho, gahapati, imaṃ kālaṃ taṃ bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkamitunti ‘‘buddhā nāma durāsadā āsīvisasadisā honti, satthā ca sivathikāya samīpe vasati, na sakkā tattha imāya velāya iminā gantu’’nti maññamāno evamāha.
"It is an untimely hour, householder, to approach the Blessed One for an audience at this time," he said, thinking, "Buddhas are indeed difficult to approach, like venomous snakes; and the Teacher resides near the charnel ground; it is not possible to go there at this hour with this state of mind."
"Này gia chủ, đây không phải là lúc thích hợp để đến yết kiến Đức Thế Tôn đó" – nghĩ rằng "Các vị Phật thì khó tiếp cận, giống như rắn độc, và Bậc Đạo Sư đang ở gần nghĩa địa, không thể đi đến đó vào lúc này, với người này", ông ấy đã nói như vậy.
Buddhagatāya satiyā nipajjīti aññaṃ kiñci acintetvā buddhagatāya eva satiyā nipajji.
He lay down with his mindfulness on the Buddha, meaning he lay down with his mindfulness fixed solely on the Buddha, without thinking of anything else.
"Nằm xuống với niệm về Đức Phật" – không nghĩ gì khác mà chỉ nằm xuống với niệm về Đức Phật.
Taṃ divasaṃ kirassa bhaṇḍasakaṭesu vā upaṭṭhākesu vā cittampi nuppajji, sāyamāsampi na akāsi.
On that day, it is said, his mind did not even turn to his carts of goods or his attendants, nor did he eat his evening meal.
Nghe nói, vào ngày hôm đó, tâm của ông ấy không khởi lên đối với các xe hàng hay những người phục vụ, cũng không ăn bữa tối.
Sattabhūmikaṃ pana pāsādaṃ āruyha supaññattālaṅkatavarasayane ‘‘buddho buddho’’ti sajjhāyaṃ karontova nipajjitvā niddaṃ okkami.
But having ascended his seven-storied palace and lain down on a well-arranged and adorned excellent bed, he recited "Buddha, Buddha" and fell asleep.
Mà ông ấy đã lên cung điện bảy tầng, nằm xuống trên chiếc giường cao quý được trang hoàng kỹ lưỡng, vừa tụng niệm "Phật, Phật" vừa ngủ thiếp đi.
Tikkhattuṃ vuṭṭhāsi pabhātaṃ maññamānoti paṭhamayāme tāva vītivatte uṭṭhāya buddhaṃ anussari, athassa balavappasādo udapādi, pītiāloko ahosi, sabbatamaṃ vigacchi, dīpasahassujjalanaṃ viya canduṭṭhānasūriyuṭṭhānaṃ viya ca jātaṃ.
He rose three times, thinking it was dawn. When the first watch had passed, he rose and recollected the Buddha; then strong clarity of faith arose in him, light of rapture appeared, all darkness vanished, and it was as if a thousand lamps had been lit, or as if the moon and sun had risen.
"Ba lần thức dậy vì nghĩ trời đã sáng" – khi canh đầu đã trôi qua, ông ấy thức dậy và niệm tưởng Đức Phật, rồi một sự tịnh tín mãnh liệt khởi lên nơi ông ấy, ánh sáng hỷ lạc xuất hiện, mọi bóng tối tan biến, giống như ngàn ngọn đèn bừng sáng, như mặt trăng và mặt trời mọc lên.
So ‘‘pamādaṃ āpannomhi, vañcitomhi, sūriyo uggato’’ti uṭṭhāya ākāsatale ṭhatvā candaṃ oloketvā ‘‘ekova yāmo gato, aññe dve atthī’’ti puna pavisitvā nipajji, etenupāyena majjhimayāmāvasānepi pacchimayāmāvasānepi tikkhattuṃ uṭṭhāsi.
So, thinking, "I have been careless, I have been deceived, the sun has risen," he rose, stood in the open sky, looked at the moon, and realizing, "Only one watch has passed, there are two more," he re-entered and lay down again. By this means, he rose three times at the end of the middle watch and at the end of the last watch.
Ông ấy nghĩ "Ta đã lơ đễnh, ta đã bị lừa dối, mặt trời đã mọc rồi", thức dậy đứng trên không trung nhìn mặt trăng và nghĩ "Mới chỉ một canh đã trôi qua, còn hai canh nữa", rồi lại vào nằm xuống. Cứ như thế, ông ấy đã thức dậy ba lần vào cuối canh giữa và cuối canh cuối.
Pacchimayāmāvasāne pana balavapaccūseyeva uṭṭhāya ākāsatalaṃ āgantvā mahādvārābhimukho ahosi, sattabhūmikadvāraṃ sayameva vivaṭaṃ ahosi, pāsādā oruyha antaravīthiṃ paṭipajji.
However, at the end of the last watch, at the strong break of dawn, he rose, came to the open sky, and faced the main gate. The seven-storied gate opened by itself, and descending from the palace, he proceeded along the inner road.
Nhưng vào cuối canh cuối, khi bình minh vừa ló dạng, ông ấy thức dậy, đi ra không trung và hướng về phía cổng lớn; cánh cửa bảy tầng tự động mở ra, ông ấy xuống khỏi cung điện và đi vào con đường giữa.
305. Amanussāti adhigatavisesā devatā.
305. Non-humans means deities who have attained special distinction.
305. Những phi nhân là các vị chư thiên đã đạt được sự thù thắng.
Tathā hi tā seṭṭhissa bhāvinisampattiṃ paccakkhato sampassamānā ‘‘ayaṃ mahāseṭṭhi ‘buddhupaṭṭhānaṃ gamissāmī’ti nikkhanto paṭhamadassaneneva sotāpattiphale patiṭṭhāya tiṇṇaṃ ratanānaṃ aggupaṭṭhāko hutvā asadisaṃ saṅghārāmaṃ katvā cātuddisassa ariyasaṅghassa anāvaṭadvāro bhavissati, na yuttamassa dvāraṃ pidahitu’’nti cintetvā dvāraṃ vivariṃsu.
For they, directly perceiving the future prosperity of the treasurer, thought, "This great treasurer, who has set out saying, 'I will go to attend on the Buddha,' will, at his very first sight, become established in the fruit of stream-entry, will become the foremost supporter of the Three Jewels, will build an incomparable monastery, and will be an open door to the Noble Saṅgha of the four directions. It is not proper to close his door." Thus thinking, they opened the gate.
Quả thật, các vị ấy, khi trực tiếp thấy được sự thành tựu tương lai của trưởng giả, đã nghĩ: "Đại trưởng giả này đã ra đi với ý định 'Ta sẽ đến hầu Đức Phật', và ngay từ lần gặp đầu tiên sẽ an trú vào quả vị Dự Lưu, trở thành người phụng sự tối thượng cho Tam Bảo, xây dựng một tịnh xá vô song và sẽ là người mở cửa cho Tăng đoàn A-la-hán bốn phương. Không nên đóng cửa đối với ông ấy", rồi các vị ấy đã mở cửa.
Antaradhāyīti rājagahaṃ kira ākiṇṇamanussaṃ, antonagare nava koṭiyo bahinagare navāti taṃ upanissāya aṭṭhārasa manussakoṭiyo vasanti.
It vanished; it is said that Rājagaha was crowded with people, eighteen crores of people residing there, nine crores within the city and nine crores outside, dependent on it.
Biến mất – nghe nói, Rājagaha là nơi đông đúc người, có chín mươi triệu người sống bên trong thành và chín mươi triệu người sống bên ngoài thành, tổng cộng mười tám mươi triệu người sống dựa vào đó.
Avelāya matamanusse bahi nīharituṃ asakkontā aṭṭālake ṭhatvā bahidvāre khipanti.
Unable to carry dead bodies outside at unseasonable times, they stood on watchtowers and threw them out through the outer gate.
Vì không thể mang xác chết ra ngoài vào lúc không thích hợp, họ đứng trên tháp canh và ném ra ngoài cổng.
Mahāseṭṭhi nagarato bahi nikkhantamattova allasarīraṃ pādena akkami, aparampi piṭṭhipādena pahari, makkhikā uppatitvā pakiriṃsu, duggandho nāsāpuṭaṃ abhihani, buddhappasādo tanuttaṃ gato.
As soon as the great treasurer stepped out of the city, he trod on a moist body with his foot, and kicked another with his heel. Flies flew up and scattered, and a foul smell struck his nostrils. His faith in the Buddha diminished.
Ngay khi đại trưởng giả vừa ra khỏi thành, ông ấy đã giẫm phải một xác chết bằng chân, rồi lại đá một xác khác bằng gót chân, ruồi bay lên và vương vãi, mùi hôi xộc vào mũi, sự tịnh tín đối với Đức Phật trở nên yếu ớt.
Tenassa āloko antaradhāyi andhakāro pāturahosi pītivegassa tanubhāve taṃsamuṭṭhitarūpānaṃ paridubbalabhāvato.
Therefore, his light vanished and darkness appeared, due to the diminished intensity of rapture and the consequent feebleness of the forms it generated.
Vì thế, ánh sáng của ông ấy đã biến mất và bóng tối xuất hiện, do sự yếu ớt của làn sóng hỷ lạc và sự suy yếu của các sắc pháp phát sinh từ đó.
Saddamanussāvesīti ‘‘seṭṭhissa ussāhaṃ janessāmī’’ti suvaṇṇakiṅkiṇikaṃ ghaṭṭento viya madhurassarena saddaṃ anussāvesi.
He made a sound; meaning, "I will generate enthusiasm in the treasurer," he made a sweet-sounding noise, as if striking a golden bell.
Phát ra âm thanh – với ý nghĩ "Ta sẽ khơi dậy sự hăng hái cho trưởng giả", vị ấy đã phát ra âm thanh ngọt ngào như đang rung chuông vàng.
Sataṃ kaññāsahassānīti purimapadānipi imināva sahassa-padena saddhiṃ sambandhitabbāni.
A hundred thousand maidens; the preceding terms should also be connected with this word "thousand."
Một trăm ngàn trinh nữ – các từ trước cũng phải được liên kết với từ "ngàn" này.
Yatheva hi sataṃ kaññāsahassāni, evaṃ sataṃ sahassāni hatthī, sataṃ sahassāni assā, sataṃ sahassāni rathāti ayamettha attho, iti ekekaṃ satasahassaṃ dīpitaṃ hoti.
Just as there are a hundred thousand maidens, so there are a hundred thousand elephants, a hundred thousand horses, a hundred thousand chariots—this is the meaning here. Thus, each hundred thousand is indicated.
Quả thật, cũng như một trăm ngàn trinh nữ, thì cũng vậy, một trăm ngàn voi, một trăm ngàn ngựa, một trăm ngàn xe – đây là ý nghĩa ở đây, tức là mỗi một trăm ngàn được nói đến.
Padavītihārassāti padaṃ vītiharati etthāti padavītihāro.
The space of a stride; that by which one strides is a padavītihāra.
Khoảng cách bước chân – nơi mà bước chân được đi qua, đó là khoảng cách bước chân.
So dutavilambitaṃ akatvā samagamane dvinnaṃ padānaṃ antare muṭṭhiratanamattaṃ.
This is the space of a fistful of jewels between two steps when walking at a moderate pace without hurrying or delaying.
Đó là khoảng cách bằng một viên ngọc nắm tay giữa hai bước chân khi đi mà không vội vã hay chậm chạp.
Kalaṃ nāgghanti soḷasinti taṃ ekaṃ padavītihāraṃ soḷasa bhāge katvā tato eko koṭṭhāso puna soḷasadhā, tato eko soḷasadhāti evaṃ soḷasa vāre soḷasadhā bhinnassa eko koṭṭhāso soḷasī kalā nāma, taṃ soḷasiṃ kalaṃ etāni cattāri satasahassāni na agghanti.
They are not worth a sixteenth part; that one stride (padavītihāra) divided into sixteen parts, then one portion of that again divided into sixteen, and one portion of that again into sixteen; thus, one portion of that which has been divided sixteen times in sixteen ways is called a "sixteenth part" (soḷasī kalā). These four hundred thousand are not worth that sixteenth part.
Không đáng một phần mười sáu – một khoảng cách bước chân đó được chia thành mười sáu phần, rồi một phần đó lại được chia thành mười sáu phần, rồi một phần đó lại được chia thành mười sáu phần, cứ như vậy mười sáu lần chia thành mười sáu phần, một phần nhỏ nhất đó được gọi là một phần mười sáu (soḷasī kalā). Bốn trăm ngàn này không đáng một phần mười sáu đó.
Idaṃ vuttaṃ hoti – sataṃ hatthisahassāni sataṃ assasahassāni sataṃ rathasahassāni sataṃ kaññāsahassāni, tā ca kho āmukkamaṇikuṇḍalā sakalajambudīparājadhītarovāti imasmā ettakā lābhā vihāraṃ gacchantassa tasmiṃ soḷasikalāsaṅkhāte padese laṅghanasādhanavasena pavattacetanāva uttaritarāti.
This is what is meant: a hundred thousand elephants, a hundred thousand horses, a hundred thousand chariots, a hundred thousand maidens—these, moreover, adorned with jeweled earrings, being daughters of kings from the entire Jambudīpa—the gains from such are surpassed by the volition that arises for overcoming the distance of that sixteenth-part region on the way to the monastery.
Điều này có nghĩa là: một trăm ngàn voi, một trăm ngàn ngựa, một trăm ngàn xe, một trăm ngàn trinh nữ, và tất cả những người đó đều đeo vòng tai ngọc, là những công chúa của toàn bộ Jambudīpa – những lợi ích lớn như vậy không bằng một ý chí phát sinh trong khoảng cách bước chân đó, tức là một phần mười sáu, khi đi đến tịnh xá với mục đích vượt qua chướng ngại.
Padaṃ vā vītiharati etenāti padavītihāro, tathāpavattā kusalacetanā, tassā phalaṃ soḷasadhā katvāti ca vadanti.
Or, that by which one strides is padavītihāra, meaning the wholesome volition that arises thus; and they also say that its result is divided into sixteen parts.
Hoặc họ nói rằng padavītihāro là bước chân được đi qua bởi điều này, tức là ý chí thiện lành đã phát sinh như vậy, và quả của nó được chia thành mười sáu phần.
Idaṃ pana vihāragamanaṃ kassa vasena gahitanti?
But in what sense is this going to the monastery understood?
Vậy việc đi đến tịnh xá này được hiểu theo nghĩa nào?
Vihāraṃ gantvā anantarāyena sotāpattiphale patiṭṭhahantassa vasena gahitaṃ.
It is understood in the sense of one who goes to the monastery and, without impediment, becomes established in the fruit of stream-entry.
Nó được hiểu theo nghĩa của người đi đến tịnh xá và không gặp chướng ngại mà an trú vào quả vị Dự Lưu.
‘‘Gandhamālādīhi pūjaṃ karissāmi, cetiyaṃ vandissāmi, dhammaṃ sossāmi, dīpapūjaṃ karissāmi, saṅghaṃ nimantetvā dānaṃ dassāmi, sikkhāpadesu vā saraṇesu vā patiṭṭhahissāmī’’ti gacchatopi vasena vaṭṭatiyeva.
It also applies to one who goes thinking, "I will make offerings with perfumes and garlands, I will venerate the cetiya, I will listen to the Dhamma, I will make lamp offerings, I will invite the Saṅgha and give alms, or I will establish myself in the precepts or the refuges."
Nó cũng phù hợp với người đi đến với ý định "Ta sẽ cúng dường bằng hương hoa và các thứ khác, ta sẽ đảnh lễ tháp, ta sẽ nghe pháp, ta sẽ cúng dường đèn, ta sẽ thỉnh Tăng chúng cúng dường, hoặc ta sẽ an trú vào các giới luật hay các nơi nương tựa".
Andhakāro antaradhāyīti so kira cintesi ‘‘ahaṃ ekakoti saññaṃ karomi, amanussā ca me anugāmino sahāyā atthi, kasmā bhāyāmī’’ti sūro ahosi.
The darkness vanished; for he, it is said, thought, "I am one, but I have non-human companions following me, why should I be afraid?" He became courageous.
Bóng tối biến mất – nghe nói, ông ấy đã nghĩ "Ta nghĩ rằng ta chỉ có một mình, nhưng ta có những người bạn đồng hành là phi nhân đi theo, tại sao ta phải sợ hãi?" rồi ông ấy trở nên dũng cảm.
Athassa balavā buddhappasādo udapādi, tasmā andhakāro antaradhāyi.
Then strong faith in the Buddha arose in him, and therefore the darkness vanished.
Rồi một sự tịnh tín mãnh liệt đối với Đức Phật khởi lên nơi ông ấy, do đó bóng tối đã biến mất.
Sesavāresupi eseva nayo.
The same method applies in the remaining instances.
Trong các lần khác cũng theo cách tương tự.
Āloko pāturahosīti purimabuddhesu cirakālaparicayasambhūtassa balavato pasādassa vasena uppannāya uḷārāya buddhārammaṇāya pītiyā samuṭṭhāpito vipassanobhāsasadiso sātisayo cittapaccayautusamuṭṭhāno āloko pāturahosi.
Light appeared; an extraordinary light, similar to the light of insight, generated by mind-born faculties and produced by the sublime rapture focused on the Buddha, which arose from strong faith accumulated through long association with previous Buddhas, appeared.
Ánh sáng xuất hiện – do sự tịnh tín mãnh liệt đã tích lũy từ lâu đời đối với các vị Phật quá khứ, một ánh sáng thù thắng, phát sinh từ hỷ lạc cao cả hướng về Đức Phật, giống như ánh sáng của tuệ quán, và phát sinh từ tâm và thời tiết, đã xuất hiện.
Devatāhi katotipi vadanti, purimoyevettha yuttataro.
Some say it was created by deities, but the former explanation is more suitable here.
Một số người nói rằng nó được tạo ra bởi các vị chư thiên, nhưng cách giải thích trước đó phù hợp hơn ở đây.
Ehi sudattāti so kira seṭṭhi gacchamānova cintesi ‘‘imasmiṃ loke bahū pūraṇakassapādayo titthiyā ‘mayaṃ buddhā, mayaṃ buddhā’ti vadanti, kathaṃ nu kho ahaṃ satthu buddhabhāvaṃ jāneyya’’nti.
"Come, Sudatta!" For that treasurer, it is said, as he walked, thought, "In this world, many sectarians like Pūraṇa Kassapa and others say, 'We are Buddhas, we are Buddhas'; how indeed shall I know the Teacher's Buddha-nature?"
"Hãy đến, Sudatta!" – nghe nói, vị trưởng giả ấy vừa đi vừa nghĩ: "Trong thế gian này, có nhiều ngoại đạo như Pūraṇakassapa và những người khác tự xưng là Phật, tự xưng là Phật. Làm sao ta có thể biết được Phật tính của Bậc Đạo Sư?".
Athassa etadahosi ‘‘mayhaṃ guṇavasena uppannaṃ nāmaṃ mahājano jānāti, kuladattiyaṃ pana me nāmaṃ aññatra mayā na koci jānāti, sace buddho bhavissati, kuladattikanāmena maṃ ālapissatī’’ti.
Then this occurred to him: “The great populace knows the name that has arisen because of my virtues, but no one knows my clan-given name except me. If he is a Buddha, he will address me by my clan-given name.”
Rồi ông ấy nghĩ: “Tên của ta phát sinh do công đức thì đại chúng đều biết, nhưng tên gia tộc của ta thì ngoài ta ra không ai biết. Nếu là bậc Giác Ngộ, Ngài sẽ gọi ta bằng tên gia tộc.”
Satthā tassa cittaṃ ñatvā evamāha.
The Teacher, having known his thought, spoke thus.
Bậc Đạo Sư biết tâm ý của ông ấy, đã nói như vầy.
Parinibbutoti kilesaparinibbānena parinibbuto.
Parinibbuto means extinguished by the final extinguishing of defilements.
Parinibbuto (Đã Niết-bàn) là đã Niết-bàn bằng sự Niết-bàn các phiền não (kilesa).
Āsattiyoti rūpādīsu āsañjanaṭṭhena āsattiyo, taṇhāyo.
Āsattiyo means attachments, in the sense of clinging to forms and so on; that is, cravings.
Āsattiyo (sự bám víu) là sự bám víu vào sắc pháp (rūpa) và các pháp khác; là tham ái (taṇhā).
Santinti kilesavūpasamaṃ.
Santiṃ means the calming of defilements.
Santi (sự an tịnh) là sự lắng dịu các phiền não.
Pappuyyāti aggamaggena patvā.
Pappuyya means having reached it through the highest path.
Pappuyyā (đã đạt được) là đã đạt được bằng Thánh đạo tối thượng.
Sesamettha pāḷianusāreneva veditabbaṃ.
The rest here should be understood according to the Pali text itself.
Phần còn lại ở đây nên được hiểu theo kinh điển.
Yañcettha anuttānamatthaṃ, taṃ aṭṭhakathāyaṃ vuttameva.
And whatever is not plain in meaning here has already been stated in the commentary.
Và những ý nghĩa không rõ ràng ở đây đều đã được trình bày trong Chú giải.
310-311. Dakkhiṇodakanti aggato upanīyamānaṃ dakkhiṇodakaṃ.
310-311. Dakkhiṇodakaṃ means the water of dedication being brought forward first.
310-311. Dakkhiṇodaka (nước cúng dường) là nước cúng dường được dâng lên trước tiên.
Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesīti (jā. aṭṭha. 1.1.36 tittirajātakavaṇṇanā) tehi bhikkhūhi attano attano rucivasena aggāsanādirahānaṃ kathitakāle ‘‘na, bhikkhave, mayhaṃ sāsane aggāsanādīni patvā khattiyakulā pabbajito pamāṇaṃ, na brāhmaṇakulā, na gahapatikulā pabbajito, na vinayadharo, na suttantiko, na ābhidhammiko, na paṭhamajjhānādilābhino, na sotāpannādayo pamāṇaṃ, atha kho, bhikkhave, imasmiṃ sāsane yathāvuḍḍhaṃ abhivādanaṃ paccuṭṭhānaṃ añjalikammaṃ sāmīcikammaṃ kattabbaṃ, aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍo laddhabbo, idamettha pamāṇaṃ, tasmā vuḍḍhataro bhikkhu etesaṃ anucchaviko.
Then the Blessed One addressed the bhikkhus: At the time when those bhikkhus, according to their own preferences, were speaking of taking the chief seats and so on, the Blessed One said: “Bhikkhus, in my Dispensation, one ordained from a khattiya family is not the standard for attaining the chief seat and so on, nor one ordained from a brāhmaṇa family, nor from a householder family, nor a master of the Vinaya, nor a master of the Suttanta, nor a master of the Abhidhamma, nor one who has attained the first jhāna and so on, nor a sotāpanna and so on. Rather, bhikkhus, in this Dispensation, salutation, rising up, paying homage with joined palms, and proper courtesy should be done according to seniority. The chief seat, the first water, and the first alms-food should be received. This is the standard here. Therefore, the most senior bhikkhu is worthy of these.
Rồi Thế Tôn đã gọi các Tỳ-khưu (Jā. Aṭṭha. 1.1.36, phần giải thích Tittirajātaka): Vào thời điểm các Tỳ-khưu đã kể về việc ai có quyền được chỗ ngồi cao nhất và các thứ khác theo ý thích của mỗi người, (Đức Phật đã nói): “Này các Tỳ-khưu, trong giáo pháp của Ta, không phải người xuất gia từ dòng dõi Sát-đế-lỵ, không phải người xuất gia từ dòng dõi Bà-la-môn, không phải người xuất gia từ dòng dõi gia chủ là tiêu chuẩn; không phải bậc trì luật (vinayadhara), không phải bậc thông kinh (suttantika), không phải bậc thông Abhidhamma, không phải người đắc các thiền định từ sơ thiền trở lên, không phải bậc Dự lưu (sotāpanna) và các bậc khác là tiêu chuẩn. Mà này các Tỳ-khưu, trong giáo pháp này, sự đảnh lễ, đứng dậy đón tiếp, chắp tay, và các hành vi đúng đắn khác phải được thực hiện theo tuổi tác; chỗ ngồi cao nhất, nước uống cao nhất, thức ăn cao nhất phải được nhận. Đây là tiêu chuẩn ở đây. Do đó, Tỳ-khưu lớn tuổi hơn xứng đáng với những điều này.
Idāni kho pana, bhikkhave, sāriputto mayhaṃ aggasāvako anudhammacakkappavattako mamānantarasenāsanaṃ laddhuṃ arahati.
But now, bhikkhus, Sāriputta, my chief disciple, the one who turns the wheel of the Dhamma after me, deserves to receive the seat next to me.
Này các Tỳ-khưu, hiện nay Tôn giả Sāriputta, vị Đại đệ tử của Ta, vị chuyển Pháp luân theo Ta, xứng đáng được chỗ ngồi liền kề Ta.
So imaṃ rattiṃ senāsanaṃ alabhanto rukkhamūle vītināmesi.
Not getting a lodging for this night, he spent it at the foot of a tree.
Đêm nay, Tôn giả đã trải qua đêm dưới gốc cây vì không tìm được chỗ nghỉ.
Tumhe idāneva evaṃ agāravā appatissā, gacchante gacchante kāle kinti katvā viharissathā’’ti vatvā atha nesaṃ ovādadānatthāya ‘‘pubbe, bhikkhave, tiracchānagatāpi ‘na kho panetaṃ amhākaṃ patirūpaṃ, yaṃ mayaṃ aññamaññaṃ agāravā appatissā asabhāgavuttino vihareyyāma, amhesu mahallakataraṃ jānitvā tassa abhivādanādīni karissāmā’ti sādhukaṃ vīmaṃsitvā ‘ayaṃ mahallako’ti ñatvā tassa abhivādanādīni katvā devapathaṃ pūrayamānā gatā’’ti vatvā atītaṃ āharitvā dassetuṃ bhikkhū āmantesi.
If you are so disrespectful and irreverent even now, how will you live as time goes on?” Having said this, to give them an admonition, he said: “In the past, bhikkhus, even those born as animals thought, ‘It is not proper for us to live with disrespect, irreverence, and unseemly conduct towards one another. We should find out who is the eldest among us and pay him respect and so on.’ After careful consideration, they recognized ‘this one is the eldest’ and, by paying him respect and so on, went on to fulfill the path to the deva realm.” To show this by relating a past story, he addressed the bhikkhus.
Các ông hiện tại đã không tôn kính, không khiêm tốn như vậy, thì khi thời gian trôi qua, các ông sẽ sống như thế nào?” Sau khi nói như vậy, để ban lời khuyên cho họ, Ngài đã gọi các Tỳ-khưu và mang câu chuyện quá khứ ra để chỉ rõ, rằng: “Này các Tỳ-khưu, ngay cả các loài bàng sanh (tiracchāna) trước đây cũng đã suy xét kỹ lưỡng: ‘Thật không phù hợp cho chúng ta nếu sống không tôn kính, không khiêm tốn, và không hòa hợp với nhau. Chúng ta hãy tìm hiểu xem ai lớn tuổi hơn trong chúng ta và sẽ thực hiện các hành vi đảnh lễ và các thứ khác đối với vị ấy.’ Sau khi biết ‘vị này lớn tuổi hơn’, chúng đã thực hiện các hành vi đảnh lễ và các thứ khác đối với vị ấy, rồi đã đi trên con đường của chư thiên.”
Ye vuḍḍhamapacāyantīti jātivuḍḍho vayovuḍḍho guṇavuḍḍhoti tayo vuḍḍhā.
Those who revere the aged: there are three kinds of aged: the aged in birth, the aged in years, and the aged in virtue.
Ye vuḍḍhamapacāyantī (những ai tôn kính người lớn tuổi) – có ba loại người lớn tuổi: người lớn tuổi về dòng dõi (jātivuḍḍha), người lớn tuổi về tuổi tác (vayovuḍḍha), và người lớn tuổi về đức hạnh (guṇavuḍḍha).
Tesu jātisampanno jātivuḍḍho nāma, vaye ṭhito vayovuḍḍho nāma, guṇasampanno guṇavuḍḍho nāma.
Among them, one endowed with birth is called aged in birth, one advanced in years is called aged in years, and one endowed with virtue is called aged in virtue.
Trong số đó, người có dòng dõi cao quý được gọi là jātivuḍḍha (lớn tuổi về dòng dõi), người có tuổi tác cao được gọi là vayovuḍḍha (lớn tuổi về tuổi tác), người có đức hạnh đầy đủ được gọi là guṇavuḍḍha (lớn tuổi về đức hạnh).
Tesu guṇasampanno vayovuḍḍho imasmiṃ ṭhāne vuḍḍhoti adhippeto.
Among them, it is the one endowed with virtue and aged in years who is intended as ‘aged’ in this context.
Trong số đó, người có đức hạnh đầy đủ và lớn tuổi về tuổi tác là người được đề cập là lớn tuổi trong trường hợp này.
Apacāyantīti jeṭṭhāpacāyikakammena pūjenti.
Revere means they honor them with the act of respecting elders.
Apacāyantī (tôn kính) là tôn kính bằng hành vi tôn kính người bề trên.
Dhammassa kovidāti jeṭṭhāpacāyanadhammassa kovidā kusalā.
Skilled in the Dhamma means skilled, clever in the Dhamma of respecting elders.
Dhammassa kovidā (thông thạo Pháp) là thông thạo, thiện xảo trong pháp tôn kính người bề trên.
Diṭṭheva dhammeti imasmiṃyeva attabhāve.
In this very life means in this very existence.
Diṭṭheva dhamme (ngay trong pháp hiện tại) là ngay trong kiếp sống này.
Pāsaṃsāti pasaṃsārahā.
Are praised means they are worthy of praise.
Pāsaṃsā (đáng khen ngợi) là đáng được khen ngợi.
Samparāye ca suggatīti samparetabbe imaṃ lokaṃ hitvā gantabbe paralokepi tesaṃ sugatiyeva hotīti attho.
And in the next life, a happy state means that for them, in the future life, in the world to be gone to after leaving this one, there is a happy state; this is the meaning.
Samparāye ca suggatī (và cõi thiện ở đời sau) có nghĩa là ở đời sau, khi lìa bỏ thế giới này để đi đến thế giới khác, họ cũng được sanh vào cõi thiện.
Ayaṃ panettha piṇḍattho – bhikkhave, khattiyā vā hontu brāhmaṇā vā vessā vā suddā vā gahaṭṭhā vā pabbajitā vā tiracchānagatā vā, ye keci sattā jeṭṭhāpacitikamme chekā kusalā guṇasampannānaṃ vayovuḍḍhānaṃ apacitiṃ karonti, te imasmiñca attabhāve jeṭṭhāpacitikārakāti pasaṃsaṃ vaṇṇanaṃ thomanaṃ labhanti, kāyassa ca bhedā sagge nibbattantīti.
Herein, this is the summary meaning: Bhikkhus, whether they be khattiyas, brāhmaṇas, vessas, or suddas, householders or the ordained, or those born as animals—whatever beings are skilled, clever in the act of respecting elders and show reverence to those endowed with virtue and advanced in years, they receive praise, commendation, and eulogy in this very existence as ‘those who respect their elders,’ and after the breakup of the body, they are reborn in heaven.
Đây là ý nghĩa tóm tắt ở đây: Này các Tỳ-khưu, dù là Sát-đế-lỵ, Bà-la-môn, Thương nhân, Hạ tiện, cư sĩ, người xuất gia, hay loài bàng sanh, bất kỳ chúng sanh nào thiện xảo trong hành vi tôn kính người bề trên, tôn kính những người có đức hạnh đầy đủ và lớn tuổi về tuổi tác, thì ngay trong kiếp sống này, họ được khen ngợi, tán dương, ca ngợi là những người thực hành sự tôn kính người bề trên, và khi thân hoại mạng chung, họ được sanh lên cõi trời.
318. Paccayeneva hi taṃ paṭijagganaṃ labhissatīti tasmiṃ senāsane mahātherā tassa paccayassa kāraṇā aññattha agantvā vasantāyeva naṃ paṭijaggissantīti attho.
318. For through the requisite he will indeed receive its care means in that lodging, the great elders, not going elsewhere because of that requisite, will look after it while living there; this is the meaning.
318. Paccayeneva hi taṃ paṭijagganaṃ labhissatī (chính nhờ vật dụng mà nó sẽ được chăm sóc) có nghĩa là các vị Đại Trưởng lão sẽ không đi nơi khác mà sẽ ở lại chỗ ở đó, và vì vật dụng đó, họ sẽ chăm sóc nó.
Ubbhaṇḍikā bhavissantīti ukkhittabhaṇḍā bhavissanti, attano attano parikkhāre gahetvā tattha tattha vicarissantīti attho.
Will have their belongings taken up means they will have their belongings lifted up; taking their own requisites, they will wander here and there, this is the meaning.
Ubbhaṇḍikā bhavissantī (sẽ trở thành người mang vác hành lý) có nghĩa là sẽ trở thành người mang vác hành lý, có nghĩa là sẽ mang theo đồ dùng riêng của mình và đi đây đó.
Dīghasālāti caṅkamanasālā.
A long hall is a hall for walking meditation.
Dīghasālā (phòng dài) là phòng kinh hành.
Maṇḍalamāḷo upaṭṭhānasālā.
A maṇḍalamāḷa is an assembly hall.
Maṇḍalamāḷo (sảnh tròn) là phòng hội họp.
Anudahatīti pīḷeti.
Afflicts means torments.
Anudahatī (làm phiền) là làm phiền nhiễu.
Jambudīpe panāti ariyadese bhikkhū sandhāya vuttaṃ.
But in Jambudīpa is said with reference to the bhikkhus in the noble land.
Jambudīpe panā (nhưng ở Jambudīpa) là được nói để chỉ các Tỳ-khưu ở xứ sở cao quý (ariya-desa).
Te kira tathā paññāpenti.
They, it is said, make the designations in that way.
Họ đã quy định như vậy.
Na gocaragāmo ghaṭṭetabboti vuttamevatthaṃ vibhāveti ‘‘na tattha manussā vattabbā’’tiādinā.
The alms-round village should not be disturbed clarifies this very meaning with the words “the people there should not be told,” and so on.
Na gocaragāmo ghaṭṭetabbo (không nên quấy rầy làng khất thực) được giải thích rõ ý nghĩa đã nói là “không nên nói với con người ở đó” và các thứ khác.
Vitakkaṃ chinditvāti ‘‘iminā nīhārena gacchantaṃ disvā nivāretvā paccaye dassantī’’ti evarūpaṃ vitakkaṃ anuppādetvā.
Having cut off the thought means without giving rise to a thought such as, “Seeing me going in this manner, they will stop me and give me requisites.”
Vitakkaṃ chinditvā (đoạn trừ ý nghĩ) là không khởi lên ý nghĩ như vậy: “Khi thấy đi theo cách này, họ sẽ ngăn lại và dâng vật dụng.”
Tesu ce ekoti tesu manussesu eko paṇḍitapuriso.
If one of them means one wise person among those people.
Tesu ce eko (nếu một trong số họ) là một người thông thái trong số những người đó.
Bhaṇḍapaṭicchādananti paṭicchādanakabhaṇḍaṃ, sarīrapaṭicchādanaṃ cīvaranti attho.
A covering for belongings means a belonging that serves as a cover; a robe for covering the body is the meaning.
Bhaṇḍapaṭicchādana (y phục che thân) là vật che thân, có nghĩa là y phục che thân.
Paṭijaggitabbānīti sammajjanādīhi paṭijaggitabbāni.
Are to be cared for means to be cared for by sweeping and so on.
Paṭijaggitabbānī (nên được chăm sóc) là nên được chăm sóc bằng cách quét dọn và các thứ khác.
Muṇḍavedikāyāti cetiyassa hammiyavedikāya.
Of the bare terrace means of the upper terrace of the cetiya.
Muṇḍavedikāyā (trên lan can tròn) là trên lan can nền của bảo tháp (cetiya).
Hammiyavedikāti ca cetiyassa upari caturassavediyo vuccati.
And upper terrace is said of the square terraces on top of the cetiya.
Hammiyavedikā (lan can nền) cũng được gọi là lan can vuông phía trên bảo tháp.
Paṭikkammāti vihārato apasakkitvā.
Having withdrawn means having moved away from the monastery.
Paṭikkammā (rời khỏi) là rời khỏi tu viện.
Upanikkhepanti khettaṃ vā nāḷikerādiārāmaṃ vā kahāpaṇādīni vā ārāmikādīnaṃ niyyātetvā ‘‘ito uppannā vaḍḍhi vassāvāsikatthāya hotū’’ti dinnaṃ.
A deposit means a field, or a coconut grove, etc., or kahāpaṇas, etc., given over to the monastery attendants, saying, “Let the interest arising from this be for the purpose of the rains-residence.”
Upanikkhepa (sự ký thác) là việc giao phó ruộng đất, hoặc vườn dừa và các loại cây khác, hoặc tiền bạc và các thứ khác cho các người làm vườn (ārāmika) và các người khác, rồi nói: “Lợi tức phát sinh từ đây sẽ dùng cho y phục mùa mưa (vassāvāsika).”
Vattaṃ katvāti tasmiṃ senāsane kattabbavattaṃ katvā.
Having done the duty means having done the duty to be performed in that lodging.
Vattaṃ katvā (đã thực hiện bổn phận) là đã thực hiện bổn phận phải làm ở chỗ ở đó.
Puggalavaseneva kātabbanti parato vakkhamānanayena ‘‘bhikkhū cīvarena kilamanti, ettakaṃ nāma taṇḍulabhāgaṃ bhikkhūnaṃ cīvaraṃ kātuṃ ruccatī’’tiādinā puggalaparāmāsavaseneva kātabbaṃ, ‘‘saṅgho cīvarena kilamatī’’tiādinā pana saṅghaparāmāsavasena na kātabbaṃ.
Should be done by way of individuals means it should be done by way of referring to individuals in the manner to be explained later, such as, “The bhikkhus are troubled for robes; it is desired to make robes for the bhikkhus with such and such a portion of rice.” But it should not be done by way of referring to the Saṅgha, such as, “The Saṅgha is troubled for robes.”
Puggalavaseneva kātabba (nên làm theo cách cá nhân) là nên làm theo cách cá nhân, như sẽ được nói sau: “Các Tỳ-khưu bị khó khăn về y phục, nên làm y phục cho các Tỳ-khưu với số lượng gạo như vậy.” Nhưng không nên làm theo cách tập thể, như: “Tăng chúng bị khó khăn về y phục.”
Cīvarapaccayanti cīvarasaṅkhātaṃ paccayaṃ.
A requisite in the form of a robe means the requisite designated as a robe.
Cīvarapaccaya (vật dụng y phục) là vật dụng được gọi là y phục.
Vuttanti mahāaṭṭhakathāyaṃvuttaṃ.
Is stated means stated in the Mahā-aṭṭhakathā.
Vutta (đã nói) là đã nói trong Mahāaṭṭhakathā.
Kasmā evaṃ vuttanti āha ‘‘evañhi navako vuḍḍhatarassa, vuḍḍho ca navakassa gāhessatī’’ti, yasmā attanāva attano pāpetuṃ na sakkā, tasmā dvīsu sammatesu navako vuḍḍhatarassa, vuḍḍho ca navakassāti ubho aññamaññaṃ gāhessantīti adhippāyo.
He asks why it is stated thus, and replies “For in this way a junior will obtain it for a senior, and a senior for a junior”; since one cannot obtain it for oneself, therefore, when two are appointed, a junior will obtain it for a senior, and a senior for a junior—both will obtain it for each other; this is the intention.
Tại sao lại nói như vậy? (Đức Phật) nói: “Vì như vậy, người mới sẽ nhận cho người lớn tuổi hơn, và người lớn tuổi sẽ nhận cho người mới.” Có nghĩa là, vì không thể tự mình nhận lấy, nên khi hai người được chấp thuận, người mới sẽ nhận cho người lớn tuổi hơn, và người lớn tuổi sẽ nhận cho người mới, cả hai sẽ nhận cho nhau.
Sammatasenāsanaggāhāpakassa āṇattiyā aññena gāhitepi gāho ruhatiyevāti veditabbaṃ.
It should be understood that even if it is taken by another at the command of one appointed to receive lodging, the taking is certainly valid.
Cần phải hiểu rằng ngay cả khi chỗ ở được người khác nhận theo lệnh của vị Tăng sĩ được bổ nhiệm để sắp xếp chỗ ở, thì việc nhận đó vẫn có hiệu lực.
Aṭṭhapi soḷasapi jane sammannituṃ vaṭṭatīti kiṃ visuṃ visuṃ sammannituṃ vaṭṭati, udāhu ekatoti?
Regarding "it is proper to appoint eight or even sixteen persons," should they be appointed individually, or all at once?
"Tám người hoặc mười sáu người cũng được phép bổ nhiệm" – có phải được phép bổ nhiệm từng người riêng lẻ, hay là bổ nhiệm cùng một lúc?
Ekatopi vaṭṭati.
It is proper to do it all at once.
Cùng một lúc cũng được phép.
Niggahakammameva hi saṅgho saṅghassa na karoti, sammutidānaṃ pana bahūnampi ekato kātuṃ vaṭṭati, teneva sattasatikakkhandhake ubbāhikasammutiyaṃ aṭṭhapi janā ekato sammatāti.
For the Saṅgha does not perform an act of censure for the Saṅgha, but it is proper to grant appointment to many at once. Therefore, in the Sattasatika Khandhaka, in the appointment of the Ubbāhika, eight persons were appointed together.
Quả thật, Tăng đoàn không thực hiện nghiệp quở trách đối với chính Tăng đoàn, nhưng việc ban sự bổ nhiệm cho nhiều người cùng một lúc thì được phép. Chính vì thế, trong chương Bảy Trăm, về sự bổ nhiệm của ủy viên điều tra, tám người cũng được bổ nhiệm cùng một lúc.
Maggoti magge katadīghasālā.
Path refers to a long hall built on a path.
Con đường có nghĩa là những sảnh đường dài được xây dựng trên con đường.
Pokkharaṇīti nahāyantānaṃ pokkharaṇiyaṃ katasālā.
Pond refers to a hall built at a pond for those bathing.
Ao hồ có nghĩa là những sảnh đường được xây dựng gần ao hồ cho những người tắm rửa.
Rukkhamūlādayo channā kavāṭabaddhāva senāsanaṃ.
Tree-roots and the like, when covered and enclosed with doors, are considered lodgings.
Gốc cây và những nơi tương tự là chỗ ở có mái che và cửa đóng.
Vijaṭetvāti viyojetvā, visuṃ visuṃ katvāti attho.
Having separated means having disjoined, having made them distinct from each other.
Tháo gỡ có nghĩa là tách rời, tức là làm cho riêng biệt.
Āvāsesūti senāsanesu.
In the dwellings means in the lodgings.
Trong các trú xứ có nghĩa là trong các chỗ ở.
Pakkhipitvāti ettha pakkhipanaṃ nāma tesu vasantānaṃ ito uppannavassāvāsikadānaṃ.
Here, having deposited refers to the offering of the vassāvāsika (rain-retreat requisites) which arises from this source for those dwelling therein.
Ở đây, việc bỏ vào có nghĩa là khoản cúng dường an cư mùa mưa phát sinh từ những người cư trú trong các trú xứ đó.
Pavisitabbanti aññehi bhikkhūhi tasmiṃ mahālābhe pariveṇe vasitvā cetiye vattaṃ katvāva lābho gahetabboti adhippāyo.
It should be entered means that other bhikkhus should reside in that pariveṇa with great gain, perform the duties at the cetiya, and only then should they receive the gain; this is the intention.
Nên vào có nghĩa là những Tỳ-khưu khác nên cư trú trong khu vực có nhiều lợi lộc đó và nhận lợi lộc sau khi đã thực hiện các phận sự tại tháp thờ.
Paccayaṃ vissajjetīti cīvarapaccayaṃ nādhivāseti.
He releases the requisite means he does not accept the robe requisite.
Bỏ đi vật dụng có nghĩa là không chấp nhận vật dụng y áo.
Ayampīti tena vissaṭṭhapaccayopi.
This too refers to that requisite which was released by him.
Cả cái này có nghĩa là cả vật dụng đã được vị ấy bỏ đi.
Upanibandhitvā gāhetabbanti ‘‘imasmiṃ rukkhe vā maṇḍape vā vasitvā cetiye vattaṃ katvā gaṇhathā’’ti evaṃ upanibandhitvā gāhetabbaṃ.
It should be taken by binding it means it should be taken by binding it thus: "Reside in this tree or pavilion, perform the duties at the cetiya, and then take it."
Nên nhận một cách ràng buộc có nghĩa là nên nhận một cách ràng buộc như sau: "Hãy cư trú tại gốc cây này hoặc tại sảnh đường này, và sau khi thực hiện các phận sự tại tháp thờ, hãy nhận (lợi lộc)."
‘‘Kattha nu kho vasissāmi, kattha vasantassa phāsu bhavissati, kattha vā paccayo bhavissatī’’ti evaṃ uppannena vitakkena caratīti vitakkacāriko.
One who wanders with a thought that arises thus: "Where indeed shall I reside? Where, residing, will it be comfortable? Or where will requisites be available?" is called a vitakkacāriko (one who wanders with thoughts).
Người suy tư với ý nghĩ: "Ta sẽ cư trú ở đâu? Cư trú ở đâu sẽ tiện lợi? Hoặc vật dụng sẽ có ở đâu?" được gọi là người du hành với ý nghĩ.
Araññavihāresu parissayavijānanatthaṃ icchitabbattā ‘‘pañca pañca ukkā koṭṭetabbā’’ti vuttaṃ.
In order to know the dangers in forest dwellings, it is desirable to have it, hence it is said: "Five and five torches should be beaten."
Vì cần phải biết về những hiểm nguy trong các khu rừng, nên đã nói "nên đốt năm ngọn đuốc".
Vattanti katikavattaṃ.
Practice refers to the agreed-upon practice.
Phận sự có nghĩa là phận sự đã được thỏa thuận.
Tividhampīti pariyattipaṭipattipaṭivedhavasena tividhampi.
All three kinds means all three kinds based on textual study, practice, and penetration.
Cả ba loại có nghĩa là cả ba loại theo phương diện học hỏi (pariyatti), thực hành (paṭipatti) và thể nhập (paṭivedha).
Sodhetvā pabbājethāti bhabbe ācārakulaputte upaparikkhitvā pabbājetha.
Having purified, you should ordain means you should examine suitable young men from good families and ordain them.
Sau khi thanh lọc, hãy cho xuất gia có nghĩa là sau khi xem xét kỹ lưỡng những thiện gia nam tử có khả năng, hãy cho xuất gia.
Dasavatthukakathā nāma appicchakathā santuṭṭhikathā pavivekakathā asaṃsaggakathā vīriyārambhakathā sīlakathā samādhikathā paññākathā vimuttikathā vimuttiñāṇadassanakathā.
The ten-item discourse refers to the discourse on fewness of wishes, on contentment, on seclusion, on non-association, on aroused energy, on virtue, on concentration, on wisdom, on liberation, and on the knowledge and vision of liberation.
Bài pháp mười điều là bài pháp về ít dục, bài pháp về tri túc, bài pháp về độc cư, bài pháp về không giao du, bài pháp về tinh tấn, bài pháp về giới, bài pháp về định, bài pháp về tuệ, bài pháp về giải thoát, bài pháp về giải thoát tri kiến.
Viggahasaṃvattanikavacanaṃ viggāhikaṃ.
A word that conduces to quarrel is viggāhikaṃ (contentious).
Lời nói dẫn đến tranh cãi là gây tranh cãi.
Caturārakkhaṃ ahāpentāti buddhānussati mettā asubhaṃ maraṇassatīti imaṃ caturārakkhaṃ aparihāpentā.
Not neglecting the four protections means not neglecting these four protections: recollection of the Buddha, loving-kindness, foulness, and mindfulness of death.
Không làm mất đi bốn sự hộ trì có nghĩa là không làm mất đi bốn sự hộ trì này: niệm Phật, tâm từ, quán bất tịnh, và niệm chết.
Dantakaṭṭhakhādanavattaṃ ācikkhitabbanti ettha dantakaṭṭhakhādanavattaṃ yo devasikaṃ saṅghamajjhe osarati, tena sāmaṇerādīhi āharitvā bhikkhūnaṃ yathāsukhaṃ paribhuñjanatthāya dantakaṭṭhamāḷake nikkhittesu dantakaṭṭhesu divase divase ekameva dantakaṭṭhaṃ gahetabbaṃ.
Regarding "the practice of chewing tooth-sticks should be taught," the practice of chewing tooth-sticks is that whoever regularly attends the Saṅgha assembly should take only one tooth-stick each day from the tooth-sticks placed by novice monks and others in the tooth-stick holder for the bhikkhus to use as they please.
Nên chỉ dạy phận sự nhai tăm xỉa răng – ở đây, phận sự nhai tăm xỉa răng là: vị nào thường xuyên đến giữa Tăng đoàn mỗi ngày, thì nên lấy một cây tăm xỉa răng mỗi ngày từ những cây tăm xỉa răng được các Sa-di v.v. mang đến và đặt trong giá tăm xỉa răng để các Tỳ-khưu sử dụng tùy ý.
Yo pana devasikaṃ na osarati, padhānaghare vasitvā dhammassavane vā uposathagge vā dissati, tena pamāṇaṃ sallakkhetvā cattāri pañca dantakaṭṭhāni attano vasanaṭṭhāne ṭhapetvā khāditabbāni.
However, whoever does not attend daily, but is seen residing in the main dwelling or at a Dhamma listening hall or Uposatha hall, should consider the measure and keep four or five tooth-sticks in his dwelling place and chew them.
Vị nào không thường xuyên đến mỗi ngày, mà ở trong tịnh thất và được thấy tại buổi nghe pháp hoặc tại giảng đường Bố-tát, thì nên ước lượng và lấy bốn hoặc năm cây tăm xỉa răng để ở nơi mình ở và nhai.
Tesu khīṇesu sace punapi dantakaṭṭhamāḷake bahūni hontiyeva, punapi āharitvā khāditabbāni.
When these are used up, if there are still many in the tooth-stick holder, he should take more and chew them.
Khi những cây đó hết, nếu trong giá tăm xỉa răng vẫn còn nhiều, thì nên lấy thêm và nhai.
Yadi pana pamāṇaṃ asallakkhetvā āharati, tesu akhīṇesuyeva māḷake khīyati, tato keci therā ‘‘yehi gahitāni, te paṭiharantū’’ti vadeyyuṃ, keci ‘‘khādantu, puna sāmaṇerā āharissantī’’ti.
But if he takes them without considering the measure, and they are used up in the holder even before his own are finished, then some elder monks might say, "Let those who took them return them," and some might say, "Let them chew them, the novice monks will bring more."
Nếu không ước lượng mà lấy, thì khi những cây đó chưa hết mà trong giá đã hết, lúc đó một số trưởng lão có thể nói: "Những người đã lấy hãy trả lại", một số khác lại nói: "Hãy nhai đi, các Sa-di sẽ mang đến nữa."
Tasmā vivādaparihāratthaṃ pamāṇaṃ sallakkhetabbaṃ.
Therefore, to avoid disputes, the measure should be considered.
Vì vậy, để tránh tranh cãi, nên ước lượng.
Gahaṇe pana doso natthi, maggaṃ gacchantenapi ekaṃ vā dve vā thavikāya pakkhipitvā gantabbanti.
However, there is no fault in taking them; one going on a journey may also put one or two into a pouch and go.
Nhưng việc lấy thì không có lỗi. Ngay cả khi đi đường, cũng nên bỏ một hoặc hai cây vào túi và đi.
Bhikkhācāravattaṃ vattakkhandhake piṇḍacārikavatte āvi bhavissati.
The practice of alms-round will appear in the Piṇḍacārikavatta section of the Vattakkhandhaka.
Phận sự khất thực sẽ được trình bày rõ trong chương về phận sự, trong phận sự khất thực.
Pattaṭṭhāneti vassaggena āgantukabhikkhuno pattaṭṭhāne.
In the place of the bowl means in the place of the bowl for the visiting bhikkhu according to his seniority (vassena).
Nơi bát có nghĩa là nơi bát của Tỳ-khưu khách dựa theo hạ lạp.
Tesaṃ chinnavassattā ‘‘sādiyantāpi hi te neva vassāvāsikassa sāmino’’ti vuttaṃ, paṭhamaṃyeva katikāya katattā khīyantāpi ca āvāsikā neva adātuṃ labhantīti vuttaṃ.
It is said, "Even if they approve, they are not owners of the vassāvāsika," because their vassa (rains-residence) is broken. And it is said that even if the resident monks are used up, they cannot refuse to give it, because the agreement was made at the very beginning.
Vì những vị ấy đã bị cắt hạ lạp, nên đã nói: "Ngay cả khi chấp nhận, các vị ấy cũng không phải là chủ của vật cúng dường an cư mùa mưa." Và vì đã có sự thỏa thuận ngay từ đầu, nên đã nói rằng ngay cả khi các vị cư trú đã hết hạ lạp, họ cũng không được phép không cho.
Bhatiniviṭṭhanti bhatiṃ katvā viya niviṭṭhaṃ pariyiṭṭhaṃ.
Hired means sought for as if by hire.
Được thuê mướn có nghĩa là được tìm kiếm như thể đã thuê mướn.
Saṅghikaṃ pana apalokanakammaṃ katvā gāhitanti tatruppādaṃ sandhāya vuttaṃ.
But that which is taken after making an announcement to the Saṅgha is said with reference to the produce that arises there.
Nhưng đã nhận sau khi thực hiện nghiệp bạch Tăng được nói dựa trên sự phát sinh tại đó.
Paccayavasena gāhitanti dāyakānaṃ vassāvāsikapaccayavasena gāhitaṃ sandhāya vuttaṃ.
That which is taken by way of requisites is said with reference to that which is taken by way of vassāvāsika requisites from the donors.
Đã nhận theo phương diện vật dụng được nói dựa trên việc nhận vật dụng an cư mùa mưa của các thí chủ.
‘‘Idha, bhikkhave, vassaṃvuttho bhikkhu vibbhamati, saṅghasseveta’’nti (mahāva. 374-375) vacanato ‘‘gataṭṭhāne…pe… saṅghikaṃ hotī’’ti vuttaṃ.
It is said, "in the place gone... and so on... it belongs to the Saṅgha," according to the saying, "Here, bhikkhus, a bhikkhu who has resided during the rains becomes confused, this belongs to the Saṅgha" (Mahāva. 374-375).
Theo lời dạy: "Này các Tỳ-khưu, ở đây, một Tỳ-khưu đã an cư mùa mưa mà rời bỏ giới, thì vật đó thuộc về Tăng đoàn" (Mahāva. 374-375), nên đã nói "ở nơi đã đi...v.v... thuộc về Tăng đoàn".
Manusseti dāyakamanusse.
Humans refers to donor humans.
Con người có nghĩa là những thí chủ.
Varabhāgaṃ sāmaṇerassāti paṭhamabhāgassa gāhitattā vuttaṃ.
The best portion to the novice monk is said because the first portion was taken.
Phần tốt nhất cho Sa-di được nói vì đã nhận phần đầu tiên.
320. Dīghāsanaṃ nāma mañcapīṭhavinimuttaṃ yaṃ kiñci ekato sukhaṃ nisīdituṃ pahoti.
320. Dīghāsana (long seat) means anything, excluding beds and chairs, on which one can comfortably sit together.
320. Ghế dài là bất cứ thứ gì không phải giường hay ghế đẩu, mà có thể ngồi thoải mái cùng lúc.
Hatthimhi nakho assāti hatthinakho.
Hatthinakha (elephant's nail) means an elephant has a nail.
Móng trên voi là móng voi.
‘‘Pāsādassa nakho nāma heṭṭhimaparicchedo, so ca hatthikumbhe patiṭṭhito’’ti gaṇṭhipadesu vuttaṃ.
In the Gaṇṭhipadesu (commentaries), it is said, "The 'nail of a palace' refers to its lowest section, and it rests on an elephant's forehead."
Trong Gaṇṭhipada đã nói: "Móng của cung điện là phần dưới cùng, và nó đặt trên đầu voi."
Gihivikatanīhārena labbhantīti gihivikatanīhārena paribhuñjituṃ labbhanti, tehi attharitvā dinnāneva nisīdituṃ labbhanti, na sayaṃ atthatāni attharāpitāni vā.
They are obtained by the manner of laymen's modification means they can be used by way of laymen's modification; one may sit on them only when they are spread out by them, not when one spreads them out oneself or has them spread out.
Được nhận theo cách đã được cư sĩ sắp đặt có nghĩa là được phép sử dụng theo cách đã được cư sĩ sắp đặt, tức là chỉ được phép ngồi trên những thứ đã được họ trải ra, không phải do tự mình trải hoặc sai người khác trải.
321. Arañjaroti bahuudakagaṇhanakā mahācāṭi.
321. Arañjaro refers to a large jar that holds much water.
321. Bình nước là cái chum lớn chứa nhiều nước.
Jalaṃ gaṇhituṃ alanti arañjaro.
Arañjaro means that which cannot hold water.
Không thể chứa nước là bình nước.
‘‘Vaṭṭacāṭi viya hutvā thokaṃ dīghamukho majjhe paricchedaṃ dassetvā kato’’ti gaṇṭhipadesu vuttaṃ.
In the Gaṇṭhipadesu, it is said, "Made like a round jar, somewhat long-mouthed, showing a division in the middle."
Trong Gaṇṭhipada đã nói: "Được làm như một cái chum tròn, miệng hơi dài, có một vách ngăn ở giữa."
Pañcanimmalalocanoti maṃsadibbadhammabuddhasamantacakkhuvasena pañcalocano.
Having five pure eyes means having five eyes by way of the flesh-eye, divine-eye, Dhamma-eye, wisdom-eye, and all-seeing eye of the Buddha.
Năm mắt trong sạch có nghĩa là năm con mắt theo phương diện mắt thịt, mắt trời, mắt pháp, mắt Phật, và mắt toàn tri.
Thāvarena ca thāvaraṃ garubhaṇḍena ca garubhaṇḍanti ettha pañcasu koṭṭhāsesu purimadvayaṃ thāvaraṃ, pacchimattayaṃ garubhaṇḍanti veditabbaṃ.
Here, immovable for immovable and heavy property for heavy property, it should be understood that the first two of the five divisions are immovable, and the last three are heavy property.
Ở đây, vật bất động với vật bất động, và vật nặng với vật nặng, cần phải hiểu rằng hai phần đầu trong năm phần là vật bất động, ba phần sau là vật nặng.
Jānāpetvāti bhikkhusaṅghaṃ jānāpetvā.
Having informed means having informed the community of bhikkhus.
Sau khi báo cho biết có nghĩa là sau khi báo cho Tăng đoàn biết.
Kappiyamañcā sampaṭicchitabbāti ‘‘saṅghassa demā’’ti dinnaṃ sandhāya vuttaṃ.
Suitable beds should be accepted is said with reference to that which is given with the statement, "We give to the Saṅgha."
Giường hợp pháp nên được chấp nhận được nói dựa trên việc được cúng dường với lời: "Chúng tôi dâng cho Tăng đoàn."
Sace pana ‘‘vihārassa demā’’ti vadanti, suvaṇṇarajatamayādiakappiyamañcepi sampaṭicchituṃ vaṭṭati.
However, if they say, "We give to the monastery," then even unsuitable beds made of gold or silver can be accepted.
Nhưng nếu họ nói: "Chúng tôi dâng cho tịnh xá", thì ngay cả những chiếc giường không hợp pháp làm bằng vàng, bạc v.v. cũng được phép chấp nhận.
Na kevalaṃ…pe… parivattetuṃ vaṭṭantīti iminā athāvarena thāvarampi athāvarampi parivattetuṃ vaṭṭatīti dasseti.
By this, not only... and so on... it is proper to exchange indicates that it is proper to exchange immovable property for movable property, and movable property for movable property.
Không chỉ...v.v... được phép hoán đổi – điều này cho thấy rằng vật bất động cũng có thể được hoán đổi với vật bất động và vật bất động.
Thāvarena athāvarameva hi parivattetuṃ na vaṭṭati.
Indeed, it is not permissible to exchange an immovable object for a movable one.
Thật vậy, không được phép hoán đổi vật bất động bằng vật bất động.
Akappiyaṃ vā mahagghaṃ kappiyaṃ vāti ettha akappiyaṃ nāma suvaṇṇamayamañcādi akappiyabhisibimbohanāni ca.
Here, "unsuitable or valuable and suitable" means that "unsuitable" refers to things like couches made of gold, and unsuitable cushions and bolsters.
Ở đây, cụm từ vật không hợp lệ hoặc vật hợp lệ có giá trị cao thì vật không hợp lệ có nghĩa là giường bằng vàng, v.v., và các loại nệm gối không hợp lệ.
Mahagghaṃ kappiyaṃ nāma dantamayamañcādi pāvārādikappiyaattharaṇādīni ca.
"Valuable and suitable" refers to things like couches made of ivory, and suitable coverings such as cloaks, and so on.
Vật hợp lệ có giá trị cao có nghĩa là giường bằng ngà voi, v.v., và các loại thảm trải sàn hợp lệ như chăn, v.v.
‘‘Aḍḍhabāhūti kapparato paṭṭhāya yāva aṃsakūṭa’’nti gaṇṭhipadesu vuttaṃ.
It is stated in the Gaṇṭhipadas that "'Half-arm' means from the elbow up to the shoulder."
Trong Gaṇṭhipada đã nói rằng: ‘‘ Aḍḍhabāhu có nghĩa là từ khuỷu tay cho đến đỉnh vai.’’
Aḍḍhabāhu nāma vidatthicaturaṅgulantipi vadanti.
Some say that "half-arm" means a span and four fingers.
Một số người cũng nói rằng aḍḍhabāhu có nghĩa là một gang tay và bốn ngón tay.
Tatthajātakāti saṅghikabhūmiyaṃ jātā.
"Born there" means grown on the Sangha's ground.
Tatthajātakā có nghĩa là những thứ mọc trên đất của Tăng.
Aṭṭhaṅgulasūcidaṇḍamattoti dīghato aṭṭhaṅgulamatto pariṇāhato paṇṇasūcidaṇḍamatto.
"Measuring eight fingers and the thickness of a stylus-handle" means eight fingers long and the circumference of a stylus-handle.
Aṭṭhaṅgulasūcidaṇḍamatto có nghĩa là dài tám ngón tay và có đường kính bằng cán bút viết trên lá.
Muñjapabbajānaṃyeva pāḷiyaṃ visuṃ āgatattā ‘‘muñjaṃ pabbajañca ṭhapetvā’’ti vuttaṃ.
It is said, "except muñja grass and pabbaja grass," because muñja and pabbaja are mentioned separately in the Pali text.
Vì cây muñja và pabbaja được đề cập riêng trong Pāḷi, nên đã nói ‘‘ trừ cây muñja và pabbaja’’.
Aṭṭhaṅgulappamāṇoti dīghato aṭṭhaṅgulappamāṇo.
"Eight fingers in length" means eight fingers long.
Aṭṭhaṅgulappamāṇo có nghĩa là có kích thước dài tám ngón tay.
Ghaṭṭanaphalakaṃ nāma yattha ṭhapetvā rajitacīvaraṃ hatthena ghaṭṭenti.
"Rubbing-board" is where dyed robes are placed and rubbed by hand.
Ghaṭṭanaphalakaṃ có nghĩa là tấm ván dùng để đặt y đã nhuộm lên và chà xát bằng tay.
Ghaṭṭanamuggaro nāma anuvātādighaṭṭanatthaṃ katoti vadanti.
They say that a "rubbing-pestle" is made for rubbing against the wind, etc.
Người ta nói rằng ghaṭṭanamuggaro có nghĩa là cái chày được làm để chà xát các loại vật liệu như anuvāta, v.v.
Ambaṇanti phalakehi pokkharaṇīsadisaṃ katapānīyabhājanaṃ.
An "ambaṇa" is a water-container made of planks resembling a pond.
Ambaṇa có nghĩa là một vật chứa nước được làm từ các tấm ván, giống như một cái ao.
Rajanadoṇīti yattha pakkarajanaṃ ākiritvā ṭhapenti.
A "dye-trough" is where cooked dye is poured and kept.
Rajanadoṇī có nghĩa là máng nơi người ta đổ thuốc nhuộm đã nấu chín vào.
Bhūmattharaṇaṃ kātuṃ vaṭṭatīti akappiyacammaṃ sandhāya vuttaṃ.
"It is permissible to make it into a ground-covering" is said with reference to unsuitable hide.
Được phép làm thảm trải sàn được nói đến để chỉ da thú không hợp lệ.
Paccattharaṇagatikanti iminā mañcapīṭhepi attharituṃ vaṭṭatīti dīpeti.
By "as a covering," it is indicated that it is permissible to spread it on couches and chairs as well.
Với cụm từ paccattharaṇagatikaṃ, điều này chỉ ra rằng cũng được phép trải trên giường và ghế.
Pāvārādipaccattharaṇampi garubhaṇḍanti eke, noti apare, vīmaṃsitvā gahetabbaṃ.
Some say that cloaks and other coverings are also heavy articles; others say no. This should be examined and understood.
Một số người cho rằng các loại thảm trải như chăn, v.v., cũng là vật nặng (garubhaṇḍa); những người khác thì không. Cần phải xem xét kỹ lưỡng để chấp nhận.
Muṭṭhipaṇṇanti tālapaṇṇaṃ sandhāya vuttaṃ.
"Hand-leaf" is said with reference to a palm leaf.
Muṭṭhipaṇṇaṃ được nói đến để chỉ lá cọ.
323. Kiñcideva samādapetvā kāressatīti sāmikoyeva kañci bhikkhuṃ samādapetvā kāressati.
323. "He will arrange for someone to do something" means the owner himself will arrange for some bhikkhu to do it.
323. Sẽ khiến ai đó sắp xếp và thực hiện có nghĩa là chính chủ sở hữu sẽ khiến một Tỳ-kheo nào đó sắp xếp và thực hiện.
Utukāle paṭibāhituṃ na labhatīti hemantagimhesu aññe sampattabhikkhū paṭibāhituṃ na labhati.
"It is not allowed to prevent during the season" means it is not allowed to prevent other bhikkhus who arrive during the cold and hot seasons.
Không được phép ngăn cản trong mùa có nghĩa là không được phép ngăn cản các Tỳ-kheo khác đến trong mùa đông và mùa hè.
Tibhāganti tatiyabhāgaṃ.
"A third part" means the third share.
Tibhāgaṃ có nghĩa là một phần ba.
Sace saddhivihārikānaṃ dātukāmo hotīti sace so saṅghassa bhaṇḍakaṭhapanaṭṭhānaṃ vā navakānaṃ vā vasanaṭṭhānaṃ dātuṃ na icchati, attano saddhivihārikānaññeva dātukāmo hotīti attho.
"If he wishes to give it to his pupils" means if he does not wish to give it to the Sangha's storage place or to the dwelling place of newcomers, but wishes to give it only to his own pupils.
Nếu muốn cấp cho các saddhivihārika có nghĩa là nếu vị ấy không muốn cấp nơi cất giữ đồ dùng của Tăng hoặc nơi ở của các vị Tỳ-kheo mới, mà chỉ muốn cấp cho các saddhivihārika của mình.
Etañhi saddhivihārikānaṃ dātuṃ labhatīti etaṃ tatiyabhāgaṃ upaḍḍhabhāgaṃ vā dātuṃ labhati.
"Indeed, it is permissible to give this to his pupils" means it is permissible to give this third part or half part.
Thật vậy, được phép cấp cho các saddhivihārika có nghĩa là được phép cấp một phần ba hoặc một nửa phần này.
Akataṭṭhāneti senāsanato bahi cayādīnaṃ akataṭṭhāne.
"In an undone place" means in a place where mounds, etc., are not yet made outside the dwelling.
Ở nơi chưa làm có nghĩa là ở nơi chưa làm các đống gạch, v.v., bên ngoài chỗ ở.
Bahikuṭṭeti kuṭṭato bahi.
"Outside the wall" means outside the wall.
Bahikuṭṭe có nghĩa là bên ngoài bức tường.
324. Cakkalikanti kambalādīhi veṭhetvā cakkasaṇṭhānena pādapuñchanayoggaṃ kataṃ.
324. "Circular mat" means something made into a circular shape suitable for wiping feet by wrapping it with blankets, etc.
324. Cakkalikaṃ có nghĩa là một vật được quấn bằng chăn, v.v., làm thành hình tròn, thích hợp để lau chân.
Paribhaṇḍakatā bhūmi nāma saṇhamattikāhi katā kāḷavaṇṇādibhūmi.
"Prepared ground" means ground made with fine clay, black-colored ground, etc.
Paribhaṇḍakatā bhūmi có nghĩa là nền đất màu đen, v.v., được làm bằng đất sét mịn.
Senāsanaṃ mañcapīṭhādi.
"Dwelling" refers to couches, chairs, etc.
Senāsanaṃ có nghĩa là giường, ghế, v.v.
Tatheva vaḷañjetuṃ vaṭṭatīti aññehi āvāsikabhikkhūhi paribhuttanīhārena paribhuñjituṃ vaṭṭati.
"It is permissible to use it in the same way" means it is permissible for other resident bhikkhus to use it in the manner it has been used.
Được phép sử dụng y như vậy có nghĩa là được phép sử dụng theo cách mà các Tỳ-kheo thường trú khác đã sử dụng.
‘‘Nevāsikā pakatiyā anatthatāya bhūmiyā ṭhapenti ce, tesampi anāpattiyevā’’ti gaṇṭhipadesu vuttaṃ.
It is stated in the Gaṇṭhipadas: "If the residents place it on the ground because it is naturally unsuitable, there is no offense for them either."
Trong Gaṇṭhipada đã nói rằng: ‘‘Nếu các vị thường trú đặt chúng trên đất mà không có mục đích xấu, thì các vị ấy cũng không phạm lỗi.’’
Dvārampītiādinā vuttadvāravātapānādayo aparikammakatāpi na apassayitabbā.
Doors, windows, etc., mentioned by "door, etc.," should not be used for support even if they are not maintained.
Với cụm từ Dvāraṃpi, v.v., các cửa ra vào, cửa sổ, v.v., được đề cập, dù chưa được sửa sang, cũng không được đặt dựa vào.
Lomesūti lomesu phusantesu.
"On the hairs" means when touching the hairs.
Lomesu có nghĩa là khi chạm vào lông.
Attano vihāradvāreti vihārassa dvārakoṭṭhakasamīpaṃ sandhāya vuttaṃ.
"At the entrance of his monastery" is said with reference to the vicinity of the gatehouse of the monastery.
Attano vihāradvāre được nói đến để chỉ gần cổng tu viện.
Bhojanasālāyāti bhattuddesaṭṭhānabhūtāya bhojanasālāya.
"Of the dining hall" means of the dining hall which is the place for assigning meals.
Bhojanasālāyā có nghĩa là tại nhà ăn, nơi dùng để chỉ định thức ăn.
‘‘Dinnaṃ panā’’ti vatvā yathā so dāyako deti, taṃ vidhiṃ dassetuṃ ‘‘saṅghato bhante’’tiādimāha.
To show the procedure by which the donor gives after saying "given now," it says "From the Sangha, Venerable Sir," etc.
Để chỉ ra phương pháp mà thí chủ sẽ cúng dường sau khi nói ‘‘ Đã cúng dường rồi’’, vị ấy nói ‘‘ Bạch Đại đức, từ Tăng’’, v.v.
Antaraghareti antogehe.
"Within the house" means within the inner house.
Antaraghare có nghĩa là bên trong nhà.
Antoupacāragatānanti ettha gāmadvāravīthicatukkesu dvādasahatthabbhantaraṃ antoupacāro nāma.
Here, "those who have entered the vicinity" refers to twelve cubits inside the village gates, streets, and crossroads, which is called the inner vicinity.
Ở đây, trong cụm từ Antoupacāragatānaṃ, khoảng cách mười hai khuỷu tay bên trong cổng làng, đường phố, ngã tư được gọi là antoupacāra.
Antaragharassa upacāre pana labbhamānavisesaṃ dassetuṃ ‘‘gharūpacāro cetthā’’tiādimāha.
To show the special permission obtained in the vicinity of a house, it says "And here, the house vicinity," etc.
Để chỉ ra sự đặc biệt có thể nhận được trong phạm vi nhà, vị ấy nói ‘‘ Phạm vi nhà ở đây’’, v.v.
Ekavaḷañjanti ekena dvārena vaḷañjitabbaṃ.
"One way" means it should be used through one door.
Ekavaḷañjaṃ có nghĩa là phải đi vào bằng một cổng.
Nānānivesanesūti nānākulassa nivesanesu.
"In various dwellings" means in the dwellings of various families.
Nānānivesanesu có nghĩa là trong các nhà của các gia đình khác nhau.
Lajjī pesalo agatigamanaṃ vajjetvā medhāvī ca upaparikkhitvā uddisissatīti āha ‘‘pesalo lajjī medhāvī icchitabbo’’ti.
It says, "A virtuous, conscientious, and wise person, avoiding partiality, should be desired to assign after examination."
Vị ấy nói ‘‘ Người có phẩm hạnh, biết hổ thẹn, có trí tuệ nên được chọn’’ vì người có phẩm hạnh, biết hổ thẹn, có trí tuệ sẽ xem xét kỹ lưỡng và chỉ định, tránh các con đường bất chính.
Nisinnassapi niddāyantassapīti anādare sāmivacanaṃ.
"Even for one who is sitting or sleeping" is the genitive case indicating disregard.
Nisinnassapi niddāyantassapī là cách nói sở hữu cách để chỉ sự không quan tâm.
Ticīvaraparivāranti ettha ‘‘udakapattalābhī viya aññopi uddesabhattaṃ alabhitvā vatthādimanekappakārakaṃ labhati ce, tasseva ta’’nti gaṇṭhipadesu vuttaṃ.
Here, concerning "possessing three robes," it is stated in the Gaṇṭhipadas: "If someone receives a named meal, and also receives many kinds of requisites like robes, etc., without getting a named meal, like one who receives water and bowls, then those things belong to him."
Ở đây, trong cụm từ Ticīvaraparivāraṃ, trong Gaṇṭhipada đã nói rằng: ‘‘Nếu một người, giống như người nhận được nước và bát, nhận được nhiều loại vật phẩm khác như y phục, v.v., mà không nhận được thọ thực chỉ định, thì những thứ đó thuộc về người ấy.’’
Attano rucivasena yaṃ kiñci vatvā āharituṃ vissajjitattā vissaṭṭhadūto nāma.
"Authorized messenger" refers to one who has been dispatched to bring something by saying whatever he wishes according to his own preference.
Vissaṭṭhadūto có nghĩa là người sứ giả được phái đi, đã nói bất cứ điều gì mình muốn và mang về.
Yaṃ icchatīti ‘‘uddesapattaṃ dethā’’tiādīni vadanto yaṃ icchati.
"What he desires" means what he desires, saying, "Give a named bowl," etc.
Yaṃ icchatī có nghĩa là điều mà vị ấy muốn khi nói ‘‘Hãy cho tôi bát chỉ định’’, v.v.
Pucchāsabhāgenāti pucchāsadisena.
"Like a question" means similar to a question.
Pucchāsabhāgenā có nghĩa là theo cách tương tự như hỏi.
‘‘Ekā kūṭaṭṭhitikā nāma hotī’’ti vatvā tameva ṭhitikaṃ vibhāvento ‘‘rañño vā hī’’tiādimāha.
Having said, "There is one kind called a fixed allowance," and explaining that same allowance, it says "or of the king," etc.
Sau khi nói ‘‘ Có một loại thọ thực gọi là kūṭaṭṭhitikā’’, để phân biệt loại thọ thực đó, vị ấy nói ‘‘ Hoặc của vua’’, v.v.
Aññehi uddesabhattehi amissetvā visuṃyeva ṭhitikāya gahetabbattā ‘‘ekacārikabhattānī’’ti vuttaṃ.
"Meals for single wanderers" is said because they are to be taken separately by allowance, not mixed with other named meals.
Ekacārikabhattānī được nói đến vì phải nhận riêng theo quy định, không trộn lẫn với các loại thọ thực chỉ định khác.
Theyyāya harantīti pattahārakā haranti.
"They take stealthily" means the bowl-carriers take stealthily.
Theyyāya harantī có nghĩa là những người mang bát lấy trộm.
Gīvā hotīti āṇāpakassa gīvā hoti.
"It is his neck" means the neck of the one who ordered it.
Gīvā hotī có nghĩa là người ra lệnh phải chịu trách nhiệm.
‘‘Manussānaṃ vacanaṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti gacchantīti ‘‘manussānaṃ vacanaṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti tena bhikkhunā vuttā gacchanti.
"Saying, 'It is permissible to do as humans say,' they go" means they go, being told by that bhikkhu, "It is permissible to do as humans say."
Gacchantī có nghĩa là họ đi vì đã được Tỳ-kheo đó nói rằng ‘‘ Được phép làm theo lời của mọi người’’.
Akatabhāgo nāmāti āgantukabhāgo nāma.
"Unassigned share" means the share for incoming bhikkhus.
Akatabhāgo nāmā có nghĩa là phần của khách đến.
‘‘Sabbo saṅgho paribhuñjatū’’ti vutteti ettha ‘‘paṭhamameva ‘sabbaṃ saṅghikaṃ pattaṃ dethā’ti vatvā pacchā ‘sabbo saṅgho paribhuñjatū’ti avuttepi bhājetvāva paribhuñjitabba’’nti gaṇṭhipadesu vuttaṃ.
Here, concerning "when it is said, 'Let the whole Sangha partake,'" it is stated in the Gaṇṭhipadas: "Even if it is not said afterwards, 'Let the whole Sangha partake,' after first saying, 'Give all Sangha property,' it should be partaken of after dividing."
Ở đây, trong cụm từ ‘‘Sabbo saṅgho paribhuñjatū’’ti vutte, trong Gaṇṭhipada đã nói rằng: ‘‘Ngay cả khi ban đầu nói ‘Hãy cho tất cả bát của Tăng’ nhưng sau đó không nói ‘Tất cả Tăng hãy thọ dụng’, thì cũng phải chia ra rồi thọ dụng.’’
‘‘Ettake bhikkhū saṅghato uddisitvā dethā’’tiādīni avatvā ‘‘ettakānaṃ bhikkhūnaṃ bhattaṃ gaṇhathā’’ti vatvā dinnaṃ saṅghikaṃ nimantanaṃ nāma.
An "invitation meal belonging to the Sangha" is given by saying, "Take meals for so many bhikkhus," without saying, "Assign and give so many bhikkhus from the Sangha," etc.
Saṅghikaṃ nimantanaṃ có nghĩa là thọ thực mời thỉnh của Tăng, được cấp sau khi nói ‘‘Hãy nhận thức ăn cho bấy nhiêu Tỳ-kheo’’, mà không nói ‘‘Hãy chỉ định và cấp cho bấy nhiêu Tỳ-kheo từ Tăng’’, v.v.
Piṇḍapātikānampi vaṭṭatīti bhikkhāpariyāyena vuttattā vaṭṭati.
"It is permissible even for alms-round bhikkhus" means it is permissible because it is mentioned in the context of alms-round.
Piṇḍapātikānampi vaṭṭatī có nghĩa là cũng được phép cho những người khất thực vì được nói đến theo cách khất thực.
Paṭipāṭiyāti laddhapaṭipāṭiyā.
"In order" means in the order of receipt.
Paṭipāṭiyā có nghĩa là theo thứ tự đã nhận.
Vicchinditvāti ‘‘bhattaṃ gaṇhathā’’ti padaṃ avatvā.
"Omitting" means without saying the word "meal."
Vicchinditvā có nghĩa là không nói từ ‘‘bhattaṃ gaṇhathā’’ (hãy nhận thức ăn).
Tenevāha ‘‘bhattanti avadantenā’’ti.
Therefore, he says, "without saying 'meal'."
Chính vì thế mà vị ấy nói ‘‘bhattanti avadantenā’’ (không nói ‘‘thức ăn’’).
Ālopasaṅkhepenāti ekekapiṇḍavasena.
By summarizing mouthfuls means by way of individual lumps*.
Theo cách tóm tắt từng phần ăn có nghĩa là theo cách từng viên thức ăn.
Ayañca nayo nimantaneyeva, na uddesabhatte.
And this method applies only to invitations, not to designated meals.
Và cách này chỉ áp dụng cho bữa thỉnh, không phải cho bữa chỉ định.
Tattha hi ekassa pahonakappamāṇaṃyeva bhājetabbaṃ, tasmā uddesabhatte ālopaṭṭhitikā nāma natthi.
For there, only an amount sufficient for one person should be divided; therefore, in designated meals there is no such thing as a fixed portion of mouthfuls.
Vì ở đó chỉ nên chia phần ăn đủ cho một người, do đó trong bữa chỉ định không có cái gọi là "phần ăn được giữ lại".
Acchatīti tiṭṭhati.
“Acchatī” means remains.
Ở lại có nghĩa là đứng lại, tồn tại.
‘‘Ekavāranti yāva tasmiṃ āvāse vasanti bhikkhū, sabbe labhantī’’ti gaṇṭhipadesu vuttaṃ.
“Once” means until all bhikkhus residing in that dwelling have received*; this is stated in the Gaṇṭhipada texts.
“Một lần” có nghĩa là “cho đến khi các tỳ khưu sống trong trú xứ đó, tất cả đều nhận được” được nói trong các đoạn Gaṇṭhi.
Ayaṃ panettha adhippāyo – ekavāranti na ekadivasaṃ sandhāya vuttaṃ, yattakā pana bhikkhū tasmiṃ āvāse vasanti, te sabbe.
The intention here is this: “once” is not said with reference to a single day, but rather to all the bhikkhus who reside in that dwelling.
Đây là ý nghĩa ở đây – “một lần” không phải được nói để chỉ một ngày, mà là tất cả các tỳ khưu đang sống trong trú xứ đó.
Ekasmiṃ divase gahitabhikkhū aññadā aggahetvā yāva ekavāraṃ sabbe bhikkhū bhojitā honti, tāva ye jānanti, te gahetvā gantabbanti.
Bhikkhus who have taken* on one day should not take it on another day, until all bhikkhus have been fed once; those who know should take it and go.
Các tỳ khưu đã nhận trong một ngày không nhận vào ngày khác, cho đến khi tất cả các tỳ khưu được cúng dường một lần, thì những ai biết nên nhận và đi.
Upanibandhitvāti likhitvā.
Having drawn up means having written.
Viết ra có nghĩa là ghi lại.
Niggahena datvāti anicchantampi niggahena sampaṭicchāpetvā.
Having given by way of compulsion means having made one accept by compulsion, even if unwilling.
Cúng dường bằng cách ép buộc có nghĩa là buộc phải nhận dù không muốn.
Ekagehavasenāti ekāya gharapāḷiyā vasena.
By way of one house means by way of one house’s turn.
Theo cách từng nhà có nghĩa là theo cách từng phiên nhà.
Uddisitvāti ‘‘tuyhañca tuyhañca pāpuṇātī’’ti vatvā.
Having designated means having said, “This is for you and this is for you.”
Chỉ định có nghĩa là nói rằng “phần này của ngươi và phần này của ngươi”.
Dūrattā niggahetvāpi vārena gāhetabbagāmo vāragāmo.
A village from which* must be taken by turn, even by compulsion due to distance, is a turn-village (vāragāma).
Ngôi làng phải nhận theo phiên bằng cách ép buộc do ở xa là làng nhận theo phiên.
Vihāravāre niyuttā vihāravārikā, vārena vihārarakkhaṇakā.
Those appointed to a monastery’s turn are monastery-turn officials (vihāravārikā), meaning those who guard the monastery by turn.
Những người được giao phiên giữ gìn trú xứ là người giữ phiên trú xứ, những người canh giữ trú xứ theo phiên.
Aññathattanti pasādaññathattaṃ.
Alteration means an alteration of satisfaction.
Sự thay đổi có nghĩa là sự thay đổi lòng tin.
Phātikammameva bhavantīti vihārarakkhaṇatthāya saṅghena dātabbaatirekalābhā honti.
They become a service means they become additional gains to be given by the Saṅgha for the protection of the monastery.
Chỉ là những việc giữ gìn có nghĩa là những lợi lộc phụ trội được Tăng chúng giao để giữ gìn trú xứ.
Saṅghanavakena laddhakāleti divase divase ekekassa pāpitāni dve tīṇi ekacārikabhattāni teneva niyāmena attano pāpuṇanaṭṭhāne saṅghanavakena laddhakāle.
When received by the junior bhikkhu of the Saṅgha means when two or three single-bhikkhu meals, which fall to each bhikkhu daily, are received by the junior bhikkhu of the Saṅgha in the same manner, at his rightful place.
Khi một tỳ khưu mới của Tăng chúng nhận được có nghĩa là khi một tỳ khưu mới của Tăng chúng nhận được hai hoặc ba bữa ăn một mình được cúng dường mỗi ngày theo cách đó tại chỗ của mình.
Yassa kassaci sammukhībhūtassa pāpetvāti ettha ‘‘yebhuyyena ce bhikkhū bahisīmagatā honti, sammukhībhūtassa yassa kassaci pāpetabbaṃ sabhāgattā ekena laddhaṃ sabbesaṃ hoti, tasmimpi asati attano pāpetvā dātabba’’nti gaṇṭhipadesu vuttaṃ.
Having conveyed it to whosoever is present – regarding this, it is stated in the Gaṇṭhipada texts: “If most bhikkhus have gone beyond the boundary, it should be conveyed to whosoever is present; since they share equally, what one has received belongs to all. If even that is not possible, one should convey it to oneself and give it.”
Cúng dường cho bất cứ ai đang có mặt – về điều này, trong các đoạn Gaṇṭhi có nói: “Nếu phần lớn các tỳ khưu đã đi ra ngoài giới hạn, thì nên cúng dường cho bất cứ ai đang có mặt, vì một người nhận được là của tất cả do là phần chung; nếu không có ai, thì nên cúng dường cho chính mình”.
Rasasalākanti ucchurasasalākaṃ.
Juice-ticket means a sugarcane juice-ticket.
Thẻ nước đường có nghĩa là thẻ nước mía.
‘‘Saṅghato nirāmisasalākāpi vihāre pakkabhattampi vaṭṭatiyevā’’ti sādhāraṇaṃ katvā visuddhimagge (visuddhi. 1.26) vuttattā ‘‘evaṃ gāhite sāditabbaṃ, evaṃ na sāditabba’’nti visesetvā avuttattā ca bhesajjādisalākāyo cettha kiñcāpi piṇḍapātikānampi vaṭṭanti, salākavasena gāhitattā pana na sāditabbāti ettha adhippāyo vīmaṃsitabbo.
Since it is stated in the Visuddhimagga (Vism. 1.26) generally that “even a non-material ticket (nirāmisasalākā) from the Saṅgha and cooked food in the monastery are permissible,” and since it is not specified “it should be accepted thus, it should not be accepted thus,” therefore, although tickets for medicine and so forth are permissible even for those who live on alms, the intention here, when they are received by way of a ticket, is to be investigated regarding whether they should not be accepted.
Vì trong Thanh Tịnh Đạo (Visuddhi. 1.26) có nói chung rằng “thẻ không có thịt từ Tăng chúng và bữa ăn đã nấu trong trú xứ đều hợp pháp”, và vì không có sự phân biệt nào được nói như “nhận như thế này thì được phép, nhận như thế này thì không được phép”, nên các thẻ thuốc men, v.v., ở đây, mặc dù hợp pháp cho cả những người khất thực, nhưng ý nghĩa ở đây cần được xem xét rằng “không được phép nhận do đã nhận bằng thẻ”.
Yadi hi bhesajjādisalākā salākavasena gāhitā na sāditabbā siyā, saṅghato nirāmisasalākā vaṭṭatiyevāti na vadeyya, ‘‘atirekalābho saṅghabhattaṃ uddesabhatta’’ntiādivacanato (mahāva. 128) ‘‘atirekalābhaṃ paṭikkhipāmī’’ti salākavasena gāhetabbaṃ bhattameva paṭikkhittaṃ, na bhesajjaṃ.
For if tickets for medicine and so forth, received by way of a ticket, were not permissible, it would not say, “a non-material ticket from the Saṅgha is permissible.” From statements like “additional gain, Saṅgha meal, designated meal,” (Vin. I, 290) “I prohibit additional gain,” only a meal that is to be received by way of a ticket is prohibited, not medicine.
Nếu các thẻ thuốc men, v.v., đã nhận bằng thẻ mà không được phép, thì sẽ không nói rằng “thẻ không có thịt từ Tăng chúng là hợp pháp”; từ lời nói “lợi lộc phụ trội, bữa ăn Tăng chúng, bữa ăn chỉ định”, v.v. (Mahāva. 128), “Ta từ chối lợi lộc phụ trội”, thì chỉ có bữa ăn được nhận bằng thẻ bị từ chối, không phải thuốc men.
Saṅghabhattādīni hi cuddasa bhattāniyeva tena na sāditabbānīti vuttāni, khandhakabhāṇakānaṃ vā matena idha evaṃ vuttanti gahetabbaṃ.
For it is stated that those fourteen meals, such as the Saṅgha meal, are not to be accepted by him. Or it should be understood that this is stated here according to the opinion of the Khandhaka reciters.
Vì mười bốn loại bữa ăn như bữa ăn Tăng chúng, v.v., đã được nói là không được phép nhận bởi vị ấy, hoặc nên hiểu rằng điều này được nói theo quan điểm của những người tụng Khandhaka.
Aggato dātabbabhikkhā aggabhikkhā.
Alms food to be given first is first alms food (aggabhikkhā).
Bữa ăn được cúng dường trước là bữa ăn đầu tiên.
Laddhā vā aladdhā vāti labhitvā vā alabhitvā vā.
Whether received or not received means whether one has received or not received.
Đã nhận được hay chưa nhận được có nghĩa là đã nhận được hay chưa nhận được.
Nibaddhāya aggabhikkhāya appamattikāya eva sambhavato labhitvāpi punadivase gaṇhituṃ vuttaṃ.
Since a small amount of fixed first alms food is available, it is said that one should take it even if one has received it, on the next day.
Vì bữa ăn đầu tiên cố định chỉ có một lượng nhỏ, nên đã nói rằng dù đã nhận được vẫn có thể nhận vào ngày hôm sau.
Aggabhikkhāmattanti hi ettha matta-saddo bahubhāvaṃ nivatteti.
For here, the word “matta” in “aggabhikkhāmatta” negates the sense of abundance.
Vì ở đây, từ matta trong aggabhikkhāmatta loại bỏ ý nghĩa số lượng nhiều.
Salākabhattaṃ nāma vihāreyeva uddisīyati vihārameva sandhāya diyyamānattāti āha ‘‘vihāre apāpitaṃ panā’’tiādi.
A ticket meal (salākabhatta) is designated only in the monastery and is given only with reference to the monastery, hence it states, “but if it is not conveyed in the monastery” and so forth.
Bữa ăn bằng thẻ được chỉ định ngay tại trú xứ và được cúng dường liên quan đến trú xứ, nên nói “Nếu không được cúng dường trong trú xứ…” v.v.
Tatra āsanasālāyāti tasmiṃ gāme āsanasālāya.
There, in the assembly hall means in the assembly hall in that village.
Ở đó, tại sảnh đường có nghĩa là tại sảnh đường trong ngôi làng đó.
Vihāraṃ ānetvā gāhetabbanti tathā vatvā tasmiṃ divase dinnabhattaṃ vihārameva ānetvā ṭhitikāya gāhetabbaṃ.
It should be brought to the monastery and taken means, having said so, the meal given on that day should be brought to the monastery and taken according to the rule.
Nên mang về trú xứ và nhận có nghĩa là sau khi nói như vậy, bữa ăn được cúng dường trong ngày đó nên được mang về trú xứ và nhận theo quy định.
Tatthāti tasmiṃ disābhāge.
There means in that direction.
Ở đó có nghĩa là ở vùng đó.
Taṃ gahetvāti taṃ vāragāmasalākaṃ attanā gahetvā.
Having taken that means having taken that ticket for the turn-village oneself.
Nhận lấy cái đó có nghĩa là tự mình nhận lấy thẻ của làng nhận theo phiên đó.
Tenāti yo attano pattaṃ vāragāmasalākaṃ disaṃgamikassa adāsi, tena.
By him means by him who gave his assigned ticket for the turn-village to the bhikkhu going in another direction.
Bởi vị ấy có nghĩa là bởi vị đã trao thẻ của làng nhận theo phiên trong bát của mình cho vị tỳ khưu đi xa.
Anatikkanteyeva tasmiṃ tassa salākā gāhetabbāti yasmā upacārasīmaṭṭhasseva salākā pāpuṇāti, tasmā tasmiṃ disaṃgamike upacārasīmaṃ anatikkanteyeva tassa disaṃgamikassa pattasalākā attano pāpetvā gahetabbā.
His ticket should be taken before that one passes out of range means, because a ticket is due only to one within the boundary of approach, therefore, while that bhikkhu going in another direction is still within the boundary of approach, his ticket that is due should be taken by oneself after conveying it to him.
Thẻ của vị ấy nên được nhận khi vị ấy chưa vượt qua có nghĩa là vì thẻ chỉ đến được với người đang ở trong giới hạn cận kề, do đó, khi vị tỳ khưu đi xa đó chưa vượt qua giới hạn cận kề, thẻ thuộc về vị tỳ khưu đi xa đó nên được tự mình nhận lấy.
Anāgatadivaseti ettha kathaṃ tesaṃ bhikkhūnaṃ āgatānāgatabhāvo viññāyatīti ce?
On the coming day – if one asks, how is the arrival and non-arrival of those bhikkhus known?
Vào ngày chưa đến – nếu hỏi làm sao biết được sự đến và chưa đến của các tỳ khưu đó?
Yasmā tato tato āgatā bhikkhū tasmiṃ gāme āsanasālāya sannipatanti, tasmā tesaṃ āgatānāgatabhāvo sakkā viññātuṃ.
Because bhikkhus coming from various places assemble in the assembly hall in that village, their arrival and non-arrival can be known.
Vì các tỳ khưu đến từ nhiều nơi khác nhau tụ họp tại sảnh đường trong ngôi làng đó, nên có thể biết được sự đến và chưa đến của họ.
Amhākaṃ gocaragāmeti salākabhattadāyakānaṃ gāme.
In our alms-resort village means in the village of those who give ticket meals.
Trong làng khất thực của chúng tôi có nghĩa là trong làng của những người cúng dường bữa ăn bằng thẻ.
Bhuñjituṃ āgacchantīti ‘‘mahāthero ekakova vihāre ohīno avassaṃ sabbasalākā attano pāpetvā ṭhito’’ti maññamānā āgacchanti.
They come to eat means they come thinking, “The Great Elder, being left alone in the monastery, will surely have all the tickets conveyed to himself and remain there.”
Đến để thọ thực có nghĩa là đến vì nghĩ rằng “Đại Trưởng lão ở lại một mình trong trú xứ chắc chắn đã nhận tất cả các thẻ cho mình”.
Abhilakkhitesu catūsu pakkhadivasesu dātabbabhattaṃ pakkhikaṃ.
A meal to be given on the four designated half-monthly days is a half-monthly meal (pakkhika).
Bữa ăn được cúng dường vào bốn ngày nửa tháng đã định là bữa ăn nửa tháng.
Abhilakkhitesū ti ettha abhīti upasaggamattaṃ, lakkhaṇīyesu icceva attho, uposathasamādānadhammassavanapūjāsakkārādikaraṇatthaṃ lakkhitabbesu sallakkhetabbesu upalakkhetabbesūti vuttaṃ hoti.
In “abhilakkhitesu,” the “abhī” is merely a prefix, the meaning is simply “to be designated,” which means “to be marked, to be discerned, to be perceived for the purpose of undertaking the Uposatha, listening to Dhamma, performing reverence and offerings, etc.”
Trong đã định, abhī chỉ là một tiền tố, ý nghĩa là “nên định”, có nghĩa là “nên được định, nên được ghi nhận, nên được nhận biết để thực hiện việc thọ giới Bố-tát, nghe Pháp, cúng dường, tôn kính, v.v.”.
Sve pakkhoti ‘‘ajja pakkhikaṃ na gāhetabba’’nti pakkhikassa aniyamattā vuttaṃ.
“Tomorrow is the half-month” is stated because the half-monthly meal is not fixed,* “today a half-monthly meal should not be taken.”
Ngày mai là nửa tháng được nói vì bữa ăn nửa tháng không cố định, “hôm nay không nên nhận bữa ăn nửa tháng”.
‘‘Sve amhākaṃ ghare lūkhabhattaṃ bhavissatī’’ti potthakesu likhanti, ‘‘pakkhabhattaṃ bhavissatī’’ti pāṭhena bhavitabbaṃ.
In the texts, they write, “Tomorrow there will be coarse food in our house”; it should be the reading “there will be a half-monthly meal.”
Trong các sách ghi “Ngày mai nhà chúng tôi sẽ có bữa ăn thô”, thì nên là “sẽ có bữa ăn nửa tháng”.
Uposathe dātabbaṃ bhattaṃ uposathikaṃ.
A meal to be given on the Uposatha day is an Uposatha meal (uposathika).
Bữa ăn được cúng dường vào ngày Bố-tát là bữa ăn Bố-tát.
Nibandhāpitanti ‘‘asukavihārassā’’ti niyamitaṃ.
Dedicated means designated as “for such and such a monastery.”
Đã quy định có nghĩa là đã được quy định “cho trú xứ đó”.
Gāhetvā bhuñjitabbanti tasmiṃ senāsane vasantehi ṭhitikāya gāhetvā bhuñjitabbaṃ.
It should be taken and eaten means it should be taken according to the rule by those residing in that dwelling and eaten.
Nên nhận và thọ thực có nghĩa là những người sống trong chỗ ở đó nên nhận và thọ thực theo quy định.
Taṇḍulādīnipesenti…pe… vaṭṭatīti abhihaṭabhikkhattā vaṭṭati.
They send rice and so forth… it is permissible means it is permissible because it is food brought by special arrangement (abhihaṭabhikkhā).
Gạo, v.v., được gửi… v.v… hợp pháp có nghĩa là hợp pháp vì là vật thực đã mang đến.
Tathā paṭiggahitattāti bhikkhānāmena paṭiggahitattā.
Because it was received thus means because it was received in the name of alms food.
Vì đã nhận như vậy có nghĩa là vì đã nhận dưới danh nghĩa vật thực.
Pattaṃ pūretvā thaketvā dinnanti ‘‘guḷakabhattaṃ demā’’ti dinnaṃ.
Given after filling and sealing the bowl means given saying, “We give lump food.”
Đã cho bằng cách đổ đầy bát và đậy lại có nghĩa là đã cho bằng cách nói “Chúng tôi cúng dường vật thực viên”.
Guḷapiṇḍepi…pe… dātabboti ettha guḷapiṇḍaṃ tālapakkappamāṇanti veditabbaṃ.
Regarding “even a lump of jaggery… should be given,” here a lump of jaggery should be understood to be the size of a Palmyra fruit.
Ngay cả vật thực viên… v.v… nên được cúng dường – ở đây, vật thực viên nên được hiểu là có kích thước bằng một quả cọ.
Sesamettha suviññeyyamevāti.
The rest here is easily understood.
Phần còn lại ở đây rất dễ hiểu.