269. Gharadinnakābādho nāma vasīkaraṇatthāya gharaṇiyā dinnabhesajjasamuṭṭhito ābādho.
269. Illness caused by what was given by a householder refers to an illness arising from medicine given by a householder for the purpose of subduing (someone).
269. Gharadinnakābādho là bệnh phát sinh do người vợ cho thuốc với mục đích mê hoặc.
Tenāha ‘‘vasīkaraṇapāṇakasamuṭṭhitarogo’’ti.
Therefore, it is said “illness caused by creatures for subduing”.
Do đó, có nói: “Bệnh phát sinh do sinh vật mê hoặc”.
Ghara-saddo cettha abhedena gharaṇiyā vattamāno adhippeto.
The word “ghara” here is intended to refer to the householder's wife without distinction.
Ở đây, từ ghara được hiểu là người vợ một cách không phân biệt.
‘‘Akaṭayūsenāti anabhisaṅkhatena muggayūsena.
“Uncooked soup” means unmixed mung bean soup.
Trong các Gaṇṭhipada có nói: “Akaṭayūsenā là nước đậu xanh chưa chế biến.
Kaṭākaṭenāti mugge pacitvā acāletvāva parissāvitena muggasūpenā’’ti gaṇṭhipadesu vuttaṃ.
“Cooked and uncooked” means mung bean soup that has been cooked but not stirred, and then strained,” as stated in the glosses.
Kaṭākaṭenā là súp đậu xanh đã nấu nhưng chưa khuấy và đã lọc”.
282. Madhugoḷakanti sakkarādisaṃyuttapūvaṃ.
282. Honey-ball means a cake mixed with sugar and so on.
282. Madhugoḷaka là bánh ngọt trộn đường, v.v.
Āyuṃ detīti āyudānaṃ deti.
Gives life means gives the gift of life.
Āyuṃ detī là ban sự sống.
Vaṇṇanti sarīravaṇṇaṃ.
Beauty means bodily beauty.
Vaṇṇa là sắc diện cơ thể.
Sukhanti kāyikacetasikasukhaṃ.
Happiness means physical and mental happiness.
Sukha là sự an lạc thân và tâm.
Balanti sarīrathāmaṃ.
Strength means bodily vigor.
Bala là sức mạnh cơ thể.
Paṭibhānanti yuttamuttapaṭibhānaṃ.
Readiness of wit means suitable and appropriate readiness of wit.
Paṭibhāna là trí tuệ ứng đối phù hợp.
Vātaṃ anulometīti vātaṃ anulometvā harati.
Regulates the winds means regulates and removes the winds.
Vātaṃ anulometī là làm cho gió lưu thông.
Vatthiṃ sodhetīti dhamaniyo suddhaṃ karoti.
Cleanses the bladder means makes the arteries clean.
Vatthiṃ sodhetī là làm sạch các mạch máu.
Āmāvasesaṃ pācetīti sace āmāvasesakaṃ hoti, taṃ pāceti.
Digests undigested residue means if there is undigested residue, it digests it.
Āmāvasesaṃ pācetī là nếu còn cặn bã chưa tiêu hóa, nó sẽ tiêu hóa chúng.
Anuppavecchatīti deti.
Gives in addition means gives.
Anuppavecchatī là cho.
Vātañca byapanetīti sambandhitabbaṃ.
It should be connected with "and removes wind."
Cũng cần liên kết với “và loại bỏ gió”.
283. Nanu ca ‘‘paramparabhojanena kāretabbo’’ti kasmā vuttaṃ.
283. Now, why was it said, “it should be done with sequential food (paramparabhojana)”?
283. Tại sao lại nói “phải được mời bằng bữa ăn kế tiếp”?
Paramparabhojanañhi pañcannaṃ bhojanānaṃ aññatarena nimantitassa taṃ ṭhapetvā aññaṃ pañcannaṃ bhojanānaṃ aññataraṃ bhuñjantassa hoti, ime ca bhikkhū bhojjayāguṃ paribhuñjiṃsu, pañcasu bhojanesu aññataranti āha ‘‘bhojjayāguyā hi pavāraṇā hotī’’ti.
Sequential food (paramparabhojana) occurs when one who has been invited for one of the five kinds of food, eats another of the five kinds of food, excluding the one for which he was invited; and these bhikkhus partook of gruel, which is one of the five kinds of food. Therefore, it is said, “for gruel, there is an invitation (pavāraṇā).”
Bữa ăn kế tiếp là khi một người được mời dùng một trong năm loại thực phẩm, nhưng lại dùng một loại khác trong năm loại thực phẩm đó. Và các tỳ khưu này đã dùng cháo ăn được, một trong năm loại thực phẩm. Do đó, có nói: “Sự từ chối được áp dụng cho cháo ăn được”.
Yasmā pañcannaṃ bhojanānaṃ aññataraṃ paṭikkhipantassa vuttā pavāraṇā bhojjayāguṃ paṭikkhipantassapi hotiyeva, tasmā bhojjayāgupi odanagatikāyevāti adhippāyo.
Since the invitation (pavāraṇā) stated for one who refuses one of the five kinds of food, applies also to one who refuses gruel, the intention is that gruel also falls into the category of rice.
Vì sự từ chối được quy định cho người từ chối một trong năm loại thực phẩm cũng áp dụng cho người từ chối cháo ăn được, nên ý muốn nói rằng cháo ăn được cũng thuộc loại cơm.
285. Pāṭaligāmoti (udā. aṭṭha. 76) evaṃnāmako magadharaṭṭhe eko gāmo.
285. Pāṭaligāma (Ud. A. 76) is a village of that name in the Magadha kingdom.
285. Pāṭaligāmo là một ngôi làng tên như vậy ở xứ Magadha (Udā. Aṭṭha. 76).
Tassa kira gāmassa māpanadivase gāmaṅgaṇaṭṭhāne dve tayo pāṭalaṅkurā pathavito ubbhijjitvā nikkhamiṃsu.
It is said that on the day that village was founded, two or three trumpet flower (Pāṭalī) sprouts emerged, breaking through the earth in the village common area.
Người ta nói rằng, vào ngày thành lập ngôi làng đó, hai hoặc ba chồi pāṭali đã nảy mầm từ lòng đất ở sân làng.
Tena taṃ ‘‘pāṭaligāmo’’ tveva vohariṃsu.
For that reason, they called it Pāṭaligāma.
Vì vậy, họ gọi đó là “Pāṭaligāmo”.
Tadavasarīti taṃ pāṭaligāmaṃ avasari anupāpuṇi.
Reached there means he reached that Pāṭaligāma, arrived at it.
Tadavasarī là đến, đạt đến làng Pāṭali đó.
Pāṭaligāmikāti pāṭaligāmavāsino.
People of Pāṭaligāma means the residents of Pāṭaligāma.
Pāṭaligāmikā là cư dân làng Pāṭali.
Upāsakāti te kira bhagavato paṭhamadassanena keci saraṇesu ca sīlesu ca patiṭṭhitā.
Lay followers: It is said that some of them, upon their first sight of the Blessed One, became established in the refuges and precepts.
Upāsakā – người ta nói rằng, một số người trong số họ đã an trú trong Tam quy và Ngũ giới ngay từ lần đầu tiên gặp Đức Thế Tôn.
Tena vuttaṃ ‘‘upāsakā’’ti.
Therefore, it is said “lay followers.”
Vì vậy, có nói “upāsakā”.
Yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsūti pāṭaligāme kira ajātasattuno licchavirājūnañca manussā kālena kālaṃ gantvā gehasāmike gehato nīharitvā māsampi aḍḍhamāsampi vasanti.
Approached the Blessed One: It is said that in Pāṭaligāma, at certain times, people belonging to Ajātasattu and the Licchavi kings would come, drive the householders out of their homes, and stay for a month or half a month.
Yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsū – người ta nói rằng, ở làng Pāṭali, người dân của vua Ajātasattu và các vị vua Licchavi thỉnh thoảng đến, đuổi chủ nhà ra khỏi nhà và ở lại đó một tháng hoặc nửa tháng.
Tena pāṭaligāmavāsino manussā niccupaddutā ‘‘etesañceva āgatakāle vasanaṭṭhānaṃ bhavissatīti ekapasse issarānaṃ bhaṇḍapaṭisāmanaṭṭhānaṃ, ekapasse vasanaṭṭhānaṃ, ekapasse āgantukānaṃ addhikamanussānaṃ, ekapasse daliddānaṃ kapaṇamanussānaṃ, ekapasse gilānānaṃ vasanaṭṭhānaṃ bhavissatī’’ti sabbesaṃ aññamaññaṃ aghaṭṭetvā vasanappahonakaṃ nagaramajjhe mahatiṃ sālaṃ kāresuṃ, tassa nāmaṃ āvasathāgāranti.
Therefore, the residents of Pāṭaligāma, being constantly harassed, thought, “when these people come, there will be a dwelling place for them: on one side, a place for rulers to store their belongings; on one side, a dwelling place; on one side, for visiting travelers; on one side, for the poor and destitute; on one side, for the sick;” and so, without disturbing one another, they built a large hall in the middle of the city, sufficient for everyone to reside in. Its name was Āvasathāgāra (guest house).
Vì vậy, người dân làng Pāṭali, luôn bị quấy nhiễu, đã xây một hội trường lớn giữa làng, đủ chỗ cho tất cả mọi người ở mà không gây phiền toái cho nhau, với ý nghĩ: “Khi những người này đến, sẽ có chỗ ở cho họ. Một bên sẽ là nơi cất giữ đồ đạc của giới quyền quý, một bên là chỗ ở, một bên cho khách lữ hành, một bên cho người nghèo khó khốn cùng, một bên cho người bệnh”. Tên của hội trường đó là āvasathāgāra.
Āgantvā vasanti ettha āgantukāti āvasatho, tadeva āgāraṃ āvasathāgāraṃ.
Visitors (āgantukā) come and reside here, thus it is an āvasatha; that very house is the āvasathāgāra.
Āvasathāgāra là ngôi nhà nơi khách đến ở (āvasatho), chính ngôi nhà đó là āgāraṃ.
Taṃ divasañca taṃ niṭṭhānaṃ agamāsi.
And on that day, it was completed.
Và ngày hôm đó, công trình đã hoàn thành.
Te tattha gantvā iṭṭhakakammasudhākammacittakammādivasena supariniṭṭhitaṃ susajjitaṃ devavimānasadisaṃ dvārakoṭṭhakato paṭṭhāya oloketvā ‘‘idaṃ āvasathāgāraṃ ativiya manoramaṃ sassirikaṃ, kena nu kho paṭhamaṃ paribhuttaṃ amhākaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya assā’’ti cintesuṃ, tasmiṃyeva ca khaṇe ‘‘bhagavā taṃ gāmaṃ anuppatto’’ti assosuṃ, tena te uppannapītisomanassā ‘‘amhehi bhagavā gantvāpi ānetabbo siyā, so sayameva amhākaṃ vasanaṭṭhānaṃ sampatto, ajja mayaṃ bhagavantaṃ idha vasāpetvā paṭhamaṃ paribhuñjāpessāma, tathā bhikkhusaṅghaṃ, bhikkhusaṅghe āgate tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ āgatameva bhavissati, satthāraṃ maṅgalaṃ vadāpessāma, dhammaṃ kathāpessāma, iti tīhi ratanehi paribhutte pacchā amhākaṃ paresañca paribhogo bhavissati, evaṃ no dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissatī’’ti sanniṭṭhānaṃ katvā etadatthameva bhagavantaṃ upasaṅkamiṃsu.
Going there, they looked at the house, which was excellently finished and beautifully adorned with brickwork, plasterwork, paintings, and so on, resembling a divine mansion, starting from the gateway, and thought, “This guest house is exceedingly delightful and splendid. By whom, indeed, should it first be used for our long-term welfare and happiness?” And at that very moment, they heard, “The Blessed One has arrived in that village.” Thus, filled with joy and happiness, they thought, “We should have gone to bring the Blessed One, but he himself has arrived at our dwelling place. Today, we shall have the Blessed One stay here and be the first to partake, and also the Saṅgha of bhikkhus. When the Saṅgha of bhikkhus comes, the Tipitaka, the Buddha’s word, will also have arrived. We will have the Teacher utter blessings, and we will have him preach the Dhamma. Thus, when it has been used by the three jewels, it will subsequently be used by us and others, and in this way, it will be for our long-term welfare and happiness.” Having made this resolution, they approached the Blessed One for this very purpose.
Họ đến đó, nhìn thấy hội trường đã được hoàn thiện đẹp đẽ, trang hoàng lộng lẫy như cung điện chư thiên, từ cổng chính trở đi, với các công trình gạch, vữa, tranh vẽ, v.v., và họ suy nghĩ: “Hội trường này rất đẹp và lộng lẫy, ai sẽ là người đầu tiên sử dụng nó để mang lại lợi ích và an lạc lâu dài cho chúng ta?” Ngay lúc đó, họ nghe tin “Đức Thế Tôn đã đến làng đó”. Vì vậy, họ tràn đầy niềm vui và hoan hỷ, suy nghĩ: “Chúng ta có thể phải đi thỉnh Đức Thế Tôn, nhưng Ngài đã tự mình đến nơi ở của chúng ta. Hôm nay, chúng ta sẽ mời Đức Thế Tôn ở đây và là người đầu tiên sử dụng, cũng như Tăng đoàn. Khi Tăng đoàn đến, giáo pháp của Đức Phật với Tam tạng cũng sẽ đến. Chúng ta sẽ thỉnh Bậc Đạo Sư ban phước lành, và thỉnh Ngài thuyết pháp. Như vậy, sau khi Tam Bảo đã thọ dụng, chúng ta và những người khác sẽ thọ dụng, điều này sẽ mang lại lợi ích và an lạc lâu dài cho chúng ta”. Sau khi quyết định như vậy, họ đến gặp Đức Thế Tôn với mục đích này.
Tasmā evamāhaṃsu ‘‘adhivāsetu no, bhante, bhagavā āvasathāgāra’’nti.
Therefore, they said, “Venerable Sir, may the Blessed One consent to use our guest house.”
Do đó, họ nói: “Bạch Thế Tôn, xin Đức Thế Tôn chấp nhận hội trường của chúng con”.
Tenupasaṅkamiṃsūti (dī. ni. aṭṭha. 3.297-298; ma. ni. aṭṭha. 2.22) kiñcāpi taṃ divasameva pariniṭṭhitattā devavimānaṃ viya susajjitaṃ supaṭijaggitaṃ, buddhārahaṃ pana katvā na paññattaṃ.
Approached there: (Dī. Nī. Aṭṭha. 3.297-298; Ma. Nī. Aṭṭha. 2.22) Although it was completed on that very day and exquisitely adorned and well-prepared like a divine mansion, it had not been arranged as suitable for the Buddha.
Tenupasaṅkamiṃsū (Dī. Nī. Aṭṭha. 3.297-298; Ma. Nī. Aṭṭha. 2.22) – mặc dù hội trường đã được hoàn thiện và trang hoàng lộng lẫy như cung điện chư thiên ngay trong ngày hôm đó, nhưng nó chưa được sắp xếp phù hợp với Đức Phật.
Buddhā hi nāma araññajjhāsayā araññārāmā, antogāme vaseyyuṃ vā no vā, tasmā bhagavato ruciṃ jānitvāva paññapessāmāti cintetvā te bhagavantaṃ upasaṅkamiṃsu, idāni bhagavato ruciṃ jānitvā tathā paññāpetukāmā yenāvasathāgāraṃ tenupasaṅkamiṃsu.
For Buddhas, being inclined to the wilderness and delighting in the wilderness, may or may not stay within a village. Therefore, thinking, “We shall arrange it only after knowing the Blessed One’s preference,” they approached the Blessed One; now, intending to arrange it thus after knowing the Blessed One’s preference, they approached the guest house.
Chư Phật là những vị ưa thích rừng núi, thích trú xứ trong rừng; các Ngài có thể ở trong làng hoặc không. Vì vậy, sau khi suy nghĩ rằng “chúng ta sẽ sắp xếp sau khi biết ý của Đức Thế Tôn”, họ đã đến gặp Đức Thế Tôn. Giờ đây, sau khi biết ý của Đức Thế Tôn, họ đến hội trường để sắp xếp như vậy.
Sabbasanthariṃ āvasathāgāraṃ santharitvāti ettha santharaṇaṃ santhari, sabbo sakalo santhari etthāti sabbasanthari.
Having spread the entire guest house with coverings: Here, santharaṇaṃ means santhari (a covering), and sabbo (all) sakalo (entire) santhari (is covered) ettha (here), hence sabbasanthari.
Sabbasanthariṃ āvasathāgāraṃ santharitvā – ở đây, santharaṇaṃ là santhari (vật trải). Sabbasanthari là nơi mà tất cả (sabbo sakalo) đều được trải (santhari).
Atha vā santhatanti santhari, sabbaṃ santhari sabbasanthari, taṃ sabbasanthariṃ.
Alternatively, santhatanti is santhari (a covering), sabbaṃ santhari means sabbasanthari; that is sabbasanthariṃ.
Hoặc santhatanti là santhari (vật trải), tất cả santhari là sabbasanthari, đó là sabbasanthariṃ.
Bhāvanapuṃsakaniddesovāyaṃ, yathā sabbameva santhataṃ hoti, evaṃ santharitvāti attho.
This is an explanation of the neuter gender denoting a state, meaning that just as everything was spread out, so it was spread.
Đây là một giải thích về danh từ trung tính bhāvanā, có nghĩa là trải ra khắp nơi, như thể mọi thứ đều đã được trải ra.
Sabbapaṭhamaṃ tāva ‘‘gomayaṃ nāma sabbamaṅgalesu vaṭṭatī’’ti sudhāparikammakatampi bhūmiṃ allagomayena opuñjāpetvā parisukkhabhāvaṃ ñatvā yathā akkantaṭṭhāne padaṃ paññāyati, evaṃ cātujjātiyagandhehi limpetvā upari nānāvaṇṇakaṭasārake santharitvā tesaṃ upari mahāpiṭṭhikakojave ādiṃ katvā hatthattharaṇādīhi nānāvaṇṇehi attharaṇehi santharitabbayuttakaṃ sabbokāsaṃ santharāpesuṃ.
First of all, thinking, "Cow dung is suitable for all auspicious ceremonies," they had the ground, even where it had been plastered with lime, swept with wet cow dung. Knowing it to be completely dry, they smeared it with four kinds of perfumes, so that a footprint would appear where one trod. On top of this, they spread various colored mats, and on top of those, beginning with large-backed rugs, they had all appropriate places spread with various colored coverings, such as hand-covers.
Trước hết, họ đã cho quét phân bò tươi lên mặt đất đã được trát vôi trắng, vì “phân bò được dùng trong mọi nghi lễ cát tường”, sau khi biết đất đã khô ráo và dấu chân in rõ khi bước lên, họ đã phết các loại hương thơm bốn màu lên đó, rồi trải chiếu thảm nhiều màu lên trên, và trên những chiếu thảm đó, họ đã cho trải các loại thảm lớn có lưng tựa và các loại thảm trải tay nhiều màu khác, trải khắp mọi nơi cần trải.
Tena vuttaṃ ‘‘sabbasanthariṃ āvasathāgāraṃ santharitvā’’ti.
Therefore, it is said, "having spread the assembly hall with coverings everywhere."
Vì thế, đã nói rằng: “trải khắp tịnh xá.”
Āsanānīti majjhaṭṭhāne tāva maṅgalatthambhaṃ nissāya mahārahaṃ buddhāsanaṃ paññapetvā tattha yaṃ yaṃ mudukañca manoramañca paccattharaṇaṃ, taṃ taṃ attharitvā ubhatolohitakaṃ manuññadassanaṃ upadhānaṃ upadahitvā upari suvaṇṇarajatatārakavicittavitānaṃ bandhitvā gandhadāmapupphadāmapattādāmādīhi alaṅkaritvā samantā dvādasahatthe ṭhāne pupphajālaṃ kāretvā tiṃsahatthamattaṃ ṭhānaṃ paṭasāṇiyā parikkhipāpetvā pacchimabhittiṃ nissāya bhikkhusaṅghassa pallaṅkapīṭhaapassayapīṭhamuṇḍapīṭhādīni paññapāpetvā upari setapaccattharaṇehi paccattharāpetvā sālāya pācīnapassaṃ attano nisajjāyoggaṃ kāresuṃ.
Seats means that in the central area, they prepared a magnificent Buddha-seat near the auspicious pillar, spread upon it every soft and delightful cushion, placed comfortable pillows on both sides, and above, hung a canopy adorned with gold and silver stars. They decorated it with garlands of scents, flowers, and leaves. They arranged flower nets in a space twelve cubits all around, and enclosed a thirty-cubit area with a canvas screen. Then, leaning against the western wall, they arranged couches, stools, and footrests for the monastic Saṅgha, covering them with white cushions. They made the eastern side of the hall suitable for their own seating.
Các chỗ ngồi là: Ở giữa, dựa vào cột cát tường, họ đã sắp đặt một chỗ ngồi quý giá cho Đức Phật, trải lên đó những tấm đệm mềm mại và đẹp mắt, đặt một chiếc gối tựa hai bên màu đỏ, trông rất dễ chịu, bên trên giăng một tấm trần nhà được trang trí bằng các vì sao vàng bạc, trang hoàng bằng các chuỗi hương, chuỗi hoa, chuỗi lá, v.v., làm một màn hoa xung quanh trong khoảng mười hai hattha, bao quanh một khu vực rộng ba mươi hattha bằng vải bạt, và dựa vào bức tường phía tây, họ đã sắp đặt các chỗ ngồi như ghế dài, ghế tựa lưng, ghế không tựa cho Tăng đoàn, trải lên đó những tấm đệm trắng, và sắp xếp phía đông của sảnh đường phù hợp cho chỗ ngồi của mình.
Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘āsanāni paññapetvā’’ti.
Referring to this, it is said, "having prepared seats."
Vì thế, đã nói rằng: “sắp đặt các chỗ ngồi.”
Udakamaṇikanti mahākucchikaṃ samekhalaṃ udakacāṭiṃ.
Water pot means a large-bellied water jar with a rim.
Bình nước là bình nước lớn có vành.
Evaṃ bhagavā bhikkhusaṅgho ca yathāruciyā hatthapāde dhovissanti, mukhaṃ vikkhālessantīti tesu tesu ṭhānesu maṇivaṇṇassa udakassa pūretvā vāsatthāya nānāpupphāni ceva udakavāsacuṇṇāni ca pakkhipitvā kadalipaṇṇehi pidahitvā patiṭṭhapesuṃ.
Thus, they placed water, clear as a jewel, in these various places, filling it so that the Fortunate One and the assembly of bhikkhus could wash their hands and feet and rinse their mouths as they wished. They added various flowers and fragrant powders for scent, covered them with banana leaves, and set them up.
Như vậy, Đức Thế Tôn và Tăng đoàn sẽ rửa tay chân và rửa mặt tùy ý, nên họ đã đặt các bình nước đầy nước màu ngọc ở nhiều nơi, bỏ vào đó các loại hoa và bột thơm để tạo mùi hương cho nước, đậy bằng lá chuối và đặt chúng ở đó.
Tena vuttaṃ ‘‘udakamaṇikaṃ patiṭṭhāpetvā’’ti.
Therefore, it is said, "having set up a water pot."
Vì thế, đã nói rằng: “đặt bình nước.”
Telapadīpaṃ āropetvāti rajatasuvaṇṇādimayadaṇḍāsu daṇḍadīpikāsu yonakarūpakādīnaṃ hatthe ṭhapitasuvaṇṇarajatādimayakapallikāsu ca telapadīpe jalayitvā.
Having lit an oil lamp means having lit oil lamps in lamp-stands made of silver, gold, etc., and in small cups made of gold, silver, etc., held in the hands of figures like Yonas.
Thắp đèn dầu là thắp sáng đèn dầu trong các giá đèn bằng vàng bạc, v.v., và trong các chén đèn bằng vàng bạc, v.v., được đặt trên tay các hình nhân Yona, v.v.
Yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsūti ettha pana te pāṭaligāmikaupāsakā na kevalaṃ āvasathāgārameva, atha kho sakalasmimpi gāme vīthiyo sajjāpetvā dhaje ussāpetvā gehadvāresu puṇṇaghaṭe ca kadaliādayo ca ṭhapāpetvā sakalagāmaṃ dīpamālāhi vippakiṇṇatārakaṃ viya katvā ‘‘khīrapake dārake khīraṃ pāyetha, daharakumāre lahuṃ lahuṃ bhojetvā sayāpetha, uccāsaddaṃ mā karittha, ajja ekarattiṃ satthā antogāme vasissati, buddhā nāma appasaddakāmā hontī’’ti bheriṃ carāpetvā sayaṃ daṇḍadīpikā ādāya yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu.
Where the Fortunate One was, they approached means that these lay followers from Pāṭaligāma not only prepared the assembly hall, but also decorated the streets throughout the entire village, hoisted flags, placed full pitchers and banana plants at house doorways, and made the whole village like a sky scattered with stars by means of lamp garlands. They proclaimed with a drum, "Give milk to suckling infants, quickly feed and put the young children to sleep, do not make loud noises, for tonight the Teacher will reside within the village; Buddhas prefer quiet." Then, carrying torch-lamps, they approached where the Fortunate One was.
Đến nơi Đức Thế Tôn ở là: Các cư sĩ Pāṭaligāma này không chỉ chuẩn bị tịnh xá, mà còn trang hoàng các con đường trong khắp làng, dựng cờ, đặt các bình đầy nước và chuối, v.v., trước cửa nhà, làm cho cả làng trông như bầu trời đầy sao lấp lánh với các chuỗi đèn, rồi cho người đi đánh trống thông báo: “Hãy cho trẻ sơ sinh bú sữa, cho trẻ nhỏ ăn nhanh rồi cho ngủ, đừng làm ồn ào, đêm nay Đức Đạo Sư sẽ ở trong làng, các vị Phật thích sự yên tĩnh,” rồi tự mình cầm đèn đi đến nơi Đức Thế Tôn ở.
Atha kho bhagavā nivāsetvā pattacīvaramādāya saddhiṃ bhikkhusaṅghena yena āvasathāgāraṃ tenupasaṅkamīti ‘‘yassa dāni, bhante, bhagavā kālaṃ maññatī’’ti evaṃ kira tehi kāle ārocite bhagavā lākhārasena tintarattakoviḷārapupphavaṇṇaṃ surattaṃ dupaṭṭaṃ kattariyā padumaṃ kantento viya, saṃvidhāya timaṇḍalaṃ paṭicchādento nivāsetvā suvaṇṇapāmaṅgena padumakalāpaṃ parikkhipanto viya, vijjulatāsassirikaṃ kāyabandhanaṃ bandhitvā rattakambalena gajakumbhaṃ pariyonandhanto viya, ratanasatubbedhe suvaṇṇagghike pavāḷajālaṃ khipamāno viya, mahati suvaṇṇacetiye rattakambalakañcukaṃ paṭimuñcanto viya, gacchantaṃ puṇṇacandaṃ rattavalāhakena paṭicchādayamāno viya, kañcanagirimatthake supakkalākhārasaṃ parisiñcanto viya, cittakūṭapabbatamatthakaṃ vijjulatājālena parikkhipanto viya ca sacakkavāḷasineruyugandharamahāpathaviṃ cāletvā gahitanigrodhapallavasamānavaṇṇaṃ rattavarapaṃsukūlaṃ pārupitvā vanagahanato kesarasīho viya, udayapabbatakūṭato puṇṇacando viya, bālasūriyo viya ca attanā nisinnatarusaṇḍato nikkhami.
Then the Fortunate One, having dressed, took his bowl and robe and, together with the assembly of bhikkhus, approached the assembly hall means that when they announced the time, "Now, Venerable Sir, the Fortunate One deems it appropriate," the Fortunate One dressed, covering the three parts of his body by arranging his lower robe, which was red like the color of a scarlet koviḷāra flower dyed with lac resin, as if cutting a lotus with scissors. He fastened his waist-band, resplendent like lightning, as if encircling a cluster of lotuses with a golden belt, or enwrapping the forehead of an elephant with a red blanket. He put on his excellent red rag-robe, which had the color of a banyan sprout, as if casting a coral net onto a golden pavilion with a hundred gem-studded peaks, or donning a red blanket-jacket onto a great golden stupa, or covering the setting full moon with a red cloud, or pouring ripe lac resin onto the peak of a golden mountain, or encircling the peak of Cittakūṭa mountain with a net of lightning. He then emerged from the grove of trees where he had been sitting, shaking the great earth with its Cakkavāḷa, Sineru, and Yugandhara mountains, like a lion with mane emerging from a forest thicket, or like the full moon or the young sun emerging from the peak of the eastern mountain.
Sau đó, Đức Thế Tôn đắp y, cầm bát và y, cùng với Tăng đoàn đi đến tịnh xá là: Khi họ đã báo thời gian như vậy: “Bạch Đức Thế Tôn, giờ đây Đức Thế Tôn thấy thích hợp,” Đức Thế Tôn đã đắp y, che ba vòng tròn thân thể, như thể đang cắt một bông sen bằng kéo từ hai tấm vải màu đỏ tươi như màu hoa koviḷāra nhuộm bằng nước sơn mài; thắt đai lưng lấp lánh như tia chớp, như thể đang quấn một bó sen bằng dây vàng; khoác y phấn tảo màu đỏ tươi như màu lá cây đa non mới nhú, như thể đang quấn một cái bướu voi bằng vải đỏ, như thể đang thả một tấm lưới san hô lên một giá đỡ vàng cao bằng bảy viên ngọc quý, như thể đang quấn một chiếc áo choàng vải đỏ lên một bảo tháp vàng lớn, như thể đang che mặt trăng tròn đang di chuyển bằng một đám mây đỏ, như thể đang tưới nước sơn mài chín đỏ lên đỉnh núi vàng, như thể đang bao quanh đỉnh núi Cittakūṭa bằng một mạng lưới tia chớp, rung chuyển cả vũ trụ, núi Sineru, Yugandhara và đại địa, rồi bước ra khỏi lùm cây mà Ngài đang ngồi, như sư tử có bờm từ rừng sâu, như mặt trăng tròn từ đỉnh núi Udaya, như mặt trời non.
Athassa kāyato meghamukhato vijjukalāpā viya rasmiyo nikkhamitvā suvaṇṇarasadhārāparisekapiñjarapattapupphaphalasākhāviṭape viya samantato rukkhe kariṃsu.
Then, rays of light emanated from his body like flashes of lightning from the mouth of a cloud, making the surrounding trees appear as if their branches, leaves, flowers, and fruits were dripping with golden sap and glowing reddish-yellow.
Ngay lúc đó, từ thân Ngài, các tia sáng phát ra như những tia chớp từ miệng mây, làm cho các cây xung quanh trở nên vàng rực như thể được tưới bằng dòng nước vàng, với lá, hoa, quả và cành cây.
Tāvadeva attano attano pattacīvaramādāya mahābhikkhusaṅgho bhagavantaṃ parivāresi.
Immediately, the great assembly of bhikkhus took their own bowls and robes and surrounded the Fortunate One.
Đúng lúc đó, Tăng đoàn lớn, mỗi vị cầm bát và y của mình, đã vây quanh Đức Thế Tôn.
Te ca naṃ parivāretvā ṭhitabhikkhū evarūpā ahesuṃ appicchā santuṭṭhā pavivittā asaṃsaṭṭhā āraddhavīriyā vattāro vacanakkhamā codakā pāpagarahino sīlasampannā samādhisampannā paññāsampannā vimuttisampannā vimuttiñāṇadassanasampannā.
These bhikkhus who stood surrounding him were of such a nature: they were frugal, content, secluded, unassociated, energetic, ready to advise, enduring of advice, admonishing of evil, endowed with virtue, endowed with concentration, endowed with wisdom, endowed with liberation, and endowed with the knowledge and vision of liberation.
Và các vị Tỳ-kheo đứng vây quanh Ngài là những người ít dục, biết đủ, sống độc cư, không giao du, tinh tấn, biết nói lời khuyên, kiên nhẫn với lời khuyên, khiển trách những điều xấu, đầy đủ giới, đầy đủ định, đầy đủ tuệ, đầy đủ giải thoát, đầy đủ tri kiến giải thoát.
Tehi parivārito bhagavā rattakambalaparikkhitto viya suvaṇṇakkhandho, rattapadumasaṇḍamajjhagatā viya suvaṇṇanāvā, pavāḷavedikāparikkhitto viya suvaṇṇapāsādo virocittha.
Surrounded by them, the Fortunate One shone like a golden pillar wrapped in a red blanket, or a golden boat amidst a cluster of red lotuses, or a golden palace encircled by a coral railing.
Đức Thế Tôn được các vị ấy vây quanh, rực rỡ như một khối vàng được bao phủ bởi vải đỏ, như một con thuyền vàng giữa một lùm sen đỏ, như một cung điện vàng được bao quanh bởi hàng rào san hô.
Mahākassapappamukhā pana mahātherā meghavaṇṇaṃ paṃsukūlacīvaraṃ pārupitvā maṇivammavammitā viya mahānāgā parivārayiṃsu vītarāgā bhinnakilesā vijaṭitajaṭā chinnabandhanā kule vā gaṇe vā alaggā.
The great elder bhikkhus, headed by Mahākassapa, wearing rag-robes the color of clouds, surrounded him like mighty nāgas armored with jewels—they were free from passion, with defilements shattered, their tangles unravelled, their bonds cut, unattached to family or group.
Còn các vị Đại Trưởng lão đứng đầu là Đại Ca-diếp, đắp y phấn tảo màu mây, vây quanh như những con voi lớn được trang bị áo giáp ngọc, là những người đã đoạn trừ tham ái, đã phá tan phiền não, đã gỡ bỏ búi tóc, đã chặt đứt mọi ràng buộc, không dính mắc vào gia đình hay đoàn thể.
Iti bhagavā sayaṃ vītarāgo vītarāgehi, vītadoso vītadosehi, vītamoho vītamohehi, nittaṇho nittaṇhehi, nikkileso nikkilesehi, sayaṃ buddho anubuddhehi parivārito pattaparivāritaṃ viya kesaraṃ, kesaraparivāritā viya kaṇṇikā, aṭṭhanāgasahassaparivārito viya chaddanto nāgarājā, navutihaṃsasahassaparivārito viya dhataraṭṭho haṃsarājā, senaṅgaparivārito viya cakkavattī, marugaṇaparivārito viya sakko devarājā, brahmagaṇaparivārito viya hāritamahābrahmā, tārāgaṇaparivuto viya puṇṇacando asamena buddhavesena aparimāṇena buddhavilāsena pāṭaligāmīnaṃ maggaṃ paṭipajji.
Thus, the Fortunate One, himself free from passion, was surrounded by those free from passion; free from hatred, by those free from hatred; free from delusion, by those free from delusion; without craving, by those without craving; without defilements, by those without defilements; himself enlightened, by those who followed in enlightenment. He was like the filaments surrounded by the pericarp, or the pericarp surrounded by the filaments; like Chaddanta, the elephant king, surrounded by eight thousand nāga elephants; like Dhataraṭṭha, the king of geese, surrounded by ninety thousand geese; like a wheel-turning monarch surrounded by his army divisions; like Sakka, the king of devas, surrounded by the hosts of Maras; like the great Brahmā Hārita, surrounded by the hosts of Brahmās; like the full moon surrounded by hosts of stars. With his unequalled Buddha-majesty and immeasurable Buddha-grace, he set forth on the road to Pāṭaligāma.
Như vậy, Đức Thế Tôn, tự mình đã đoạn trừ tham ái, được vây quanh bởi những người đã đoạn trừ tham ái; tự mình đã đoạn trừ sân hận, được vây quanh bởi những người đã đoạn trừ sân hận; tự mình đã đoạn trừ si mê, được vây quanh bởi những người đã đoạn trừ si mê; tự mình đã không còn khát ái, được vây quanh bởi những người đã không còn khát ái; tự mình đã không còn phiền não, được vây quanh bởi những người đã không còn phiền não; tự mình là vị Phật, được vây quanh bởi những vị đã giác ngộ theo, như nhụy hoa được cánh hoa bao quanh, như hoa sen được nhụy hoa bao quanh, như vua voi Chaddanta được tám ngàn con voi lớn bao quanh, như vua thiên nga Dhataraṭṭha được chín mươi ngàn con thiên nga bao quanh, như Chuyển Luân Vương được quân đội bao quanh, như Sakka, vua các vị trời, được các nhóm Maru bao quanh, như Đại Phạm thiên Hārita được các nhóm Phạm thiên bao quanh, như mặt trăng tròn được các vì sao bao quanh, với vẻ uy nghi Phật không gì sánh bằng và sự duyên dáng Phật vô lượng, đã đi trên con đường đến Pāṭaligāma.
Athassa puratthimakāyato suvaṇṇavaṇṇā ghanabuddharasmiyo uṭṭhahitvā asītihatthaṃ ṭhānaṃ aggahesuṃ, pacchimakāyato dakkhiṇapassato vāmapassato suvaṇṇavaṇṇā ghanarasmiyo uṭṭhahitvā asītihatthaṃ ṭhānaṃ aggahesuṃ, uparikesantato paṭṭhāya sabbakesāvattehi moragīvavaṇṇā ghanabuddharasmiyo uṭṭhahitvā gaganatale asītihatthaṃ ṭhānaṃ aggahesuṃ, heṭṭhāpādatalehi pavāḷavaṇṇā rasmiyo uṭṭhahitvā ghanapathaviyaṃ asītihatthaṃ ṭhānaṃ aggahesuṃ, dantato akkhīnaṃ setaṭṭhānato, nakhānañca maṃsavinimuttaṭṭhānato odātā ghanabuddharasmiyo uṭṭhahitvā asītihatthaṃ ṭhānaṃ aggahesuṃ, rattapītavaṇṇānaṃ sambhinnaṭṭhānato mañjiṭṭhavaṇṇā rasmiyo uṭṭhahitvā asītihatthaṃ ṭhānaṃ aggahesuṃ, sabbatthakameva pabhassarā rasmiyo uṭṭhahiṃsu.
Then from the front part of his body, golden-hued dense Buddha-rays arose and occupied a space of eighty cubits. From the back part of his body, from the right side, and from the left side, golden-hued dense rays arose and occupied a space of eighty cubits. From the top of the hair, starting from all the hair-whorls, peacock-neck-colored dense Buddha-rays arose and occupied a space of eighty cubits in the sky. From the soles of his feet, coral-hued rays arose and occupied a space of eighty cubits on the solid earth. From the teeth, from the white parts of the eyes, and from the parts of the nails free from flesh, pure white dense Buddha-rays arose and occupied a space of eighty cubits. From the parts where red and yellow colors were mixed, madder-red hued rays arose and occupied a space of eighty cubits. Indeed, luminous rays arose from every part.
Rồi, từ phía trước thân của Ngài, những tia Phật quang màu vàng ròng dày đặc phát ra, chiếm một khoảng tám mươi cubit; từ phía sau thân, từ phía bên phải, từ phía bên trái, những tia sáng màu vàng ròng dày đặc phát ra, chiếm một khoảng tám mươi cubit; từ trên đỉnh đầu trở xuống, từ tất cả các lọn tóc xoắn, những tia Phật quang màu cổ chim công dày đặc phát ra, chiếm một khoảng tám mươi cubit trên không trung; từ dưới lòng bàn chân, những tia sáng màu san hô phát ra, chiếm một khoảng tám mươi cubit trên mặt đất cứng; từ răng, từ phần trắng của mắt, và từ phần móng không dính thịt, những tia Phật quang trắng tinh dày đặc phát ra, chiếm một khoảng tám mươi cubit; từ chỗ giao thoa của các màu đỏ và vàng, những tia sáng màu đỏ thẫm phát ra, chiếm một khoảng tám mươi cubit; khắp nơi, những tia sáng rực rỡ đều phát ra.
Evaṃ samantā asītihatthamattaṃ ṭhānaṃ chabbaṇṇā buddharasmiyo vijjotamānā vipphandamānā vidhāvamānā kañcanadaṇḍadīpikāhi niccharitvā ākāsaṃ pakkhandamānā mahāpadīpajālā viya, cātuddīpikamahāmeghato nikkhantavijjulatā viya ca disodisaṃ pakkhandiṃsu.
Thus, all around, for a space of eighty cubits, the six-colored Buddha-rays, shining, quivering, and streaming forth, as if issuing from golden lampstands and rushing into the sky like great lamp flames, and like flashes of lightning emerging from the great clouds over the four continents, surged forth in every direction.
Như vậy, khắp xung quanh, trong một khoảng tám mươi cubit, những tia Phật quang sáu màu rực rỡ, lung linh, tỏa sáng, như những ngọn đèn vàng ròng phát ra và tràn ngập bầu trời, như những ngọn lửa đèn lớn, và như những tia chớp phát ra từ đám mây lớn bao trùm bốn châu lục, chúng tỏa đi khắp mọi hướng.
Yāhi sabbadisābhāgā suvaṇṇacampakapupphehi vikiriyamānā viya, suvaṇṇaghaṭato nikkhantasuvaṇṇarasadhārāhi āsiñciyamānā viya, pasāritasuvaṇṇapaṭṭaparikkhittā viya, verambhavātasamuddhatakiṃsukakaṇikārakikirātapupphacuṇṇasamokiṇṇā viya cīnapiṭṭhacuṇṇasamparirañjitā viya ca virociṃsu.
By these rays, all regions shone forth as if strewn with golden champaka flowers, as if sprinkled with streams of golden liquid issuing from golden pots, as if surrounded by spread-out golden cloths, as if covered with dust of kimsuka, kaṇikāra, and kirāta flowers stirred up by the Veramba wind, and as if dyed with fine Chinese powder.
Nhờ đó, tất cả các phương trời rực rỡ như được rải hoa đại vàng, như được tưới bằng dòng nước vàng chảy ra từ bình vàng, như được bao quanh bởi dải lụa vàng trải ra, và như được rắc bụi phấn hoa kiṃsuka và kaṇikāra bị gió mạnh thổi tung, và như được nhuộm bằng bột màu Trung Hoa.
Bhagavatopi asītianubyañjanabyāmappabhāparikkhepasamujjalaṃ dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇapaṭimaṇḍitaṃ sarīraṃ abbhamahikādiupakkilesavimuttaṃ samujjalatārakapabhāsitaṃ viya gaganatalaṃ, vikasitaṃ viya padumavanaṃ, sabbapāliphullo viya yojanasatiko pāricchattako, paṭipāṭiyā ṭhapitānaṃ dvattiṃsacandānaṃ dvattiṃsasūriyānaṃ dvattiṃsacakkavattīnaṃ dvattiṃsadevarājānaṃ dvattiṃsamahābrahmānaṃ siriyā siriṃ abhibhavamānaṃ viya virocittha, yathā taṃ dasahi pāramīhi dasahi upapāramīhi dasahi paramatthapāramīhīti sammadeva paripūritāhi samatiṃsāya pāramīhi alaṅkataṃ kappasatasahassādhikāni cattāri asaṅkhyeyyāni dinnena dānena rakkhitena sīlena katena kalyāṇakammena ekasmiṃ attabhāve samosaritvā vipākaṃ dātuṃ okāsaṃ alabhamānena sambādhappattena viya nibbattitaṃ nāvāsahassassa bhaṇḍaṃ ekaṃ nāvaṃ āropanakālo viya, sakaṭasahassassa bhaṇḍaṃ ekaṃ sakaṭaṃ āropanakālo viya, pañcavīsatiyā gaṅgānaṃ sambhijja mukhadvāre ekato rāsībhūtakālo viya ca ahosi.
The Bhagavan’s body, adorned with the thirty-two marks of a Great Man, shining with the effulgence of eighty minor characteristics and a fathom-wide aura, was free from such defilements as clouds and mist. It radiated as if the sky were illuminated by shining stars, as if a lotus grove were in full bloom, as if the Pāricchattaka tree, a hundred leagues in height, were fully blossomed everywhere. It shone as if surpassing the glory of thirty-two moons, thirty-two suns, thirty-two universal monarchs, thirty-two kings of devas, and thirty-two Great Brahmās arranged in sequence. It was as if the thirty Pāramīs, fully perfected—ten Pāramīs, ten Upapāramīs, and ten Paramatthapāramīs—adorned Him. Having accumulated over four Asaṅkheyya and a hundred thousand aeons through giving dāna, upholding sīla, and performing wholesome deeds, the result, unable to find an opportunity to manifest in a single existence, became as constrained as the time for loading the cargo of a thousand ships onto one ship, or the cargo of a thousand carts onto one cart, or as if the waters of twenty-five Gaṅgā rivers had gathered together at a single mouth-opening.
Thân của Đức Thế Tôn, được trang hoàng bằng ba mươi hai tướng đại nhân, rực rỡ với ánh sáng quanh người rộng một tầm tay và tám mươi tướng phụ, thoát khỏi các ô nhiễm như mây và sương mù, tỏa sáng như bầu trời đầy sao, như rừng hoa sen nở rộ, như cây Pāricchattaka nở hoa khắp trăm do-tuần, dường như vượt qua vẻ uy nghi của ba mươi hai mặt trăng, ba mươi hai mặt trời, ba mươi hai Chuyển Luân Vương, ba mươi hai vị Thiên Vương, ba mươi hai Phạm Thiên được sắp đặt theo thứ tự; quả báo này, được trang sức bởi ba mươi Ba-la-mật (mười Ba-la-mật, mười Thượng Ba-la-mật, mười Tối Thượng Ba-la-mật) đã được viên mãn hoàn hảo trong bốn A-tăng-kỳ và một trăm ngàn đại kiếp, dường như được sinh ra khi không có đủ chỗ để cho quả trong một đời, như việc chất hàng hóa của một ngàn con thuyền lên một con thuyền, như việc chất hàng hóa của một ngàn cỗ xe lên một cỗ xe, và như lúc hai mươi lăm con sông Hằng hợp lại thành một khối tại cửa sông.
Imāya buddharasmiyā obhāsamānassapi bhagavato purato anekāni daṇḍadīpikāsahassāni ukkhipiṃsu, tathā pacchato vāmapasse dakkhiṇapasse.
Even as the Bhagavan shone with these Buddha-rays, thousands of lampstands were raised before Him, and likewise behind Him, on His left side, and on His right side.
Mặc dù Đức Thế Tôn đang tỏa sáng với tia Phật quang này, hàng ngàn ngọn đèn cầm tay vẫn được giương lên phía trước Ngài, cũng như phía sau, bên trái và bên phải.
Jātisumanacampakavanamālikārattuppalanīluppalabakulasinduvārādipupphāni ceva nīlapītādivaṇṇasugandhagandhacuṇṇāni ca cātuddīpikamahaāmeghavissaṭṭhā salilavuṭṭhiyo viya vippakiriṃsu.
Flowers such as jasmine, champaka, mālikā, red lotus, blue lotus, bakula, sinduvāra, and others, as well as fragrant powders of blue, yellow, and other colors, were scattered like showers of water released from the great clouds of the four continents.
Những loài hoa như lài, đại, cempaka, mālika, sen đỏ, sen xanh, bakula, sinduvāra, v.v., cùng với các loại bột hương thơm màu xanh, vàng, v.v., được rải tung như những trận mưa nước rơi xuống từ đám mây lớn bao trùm bốn châu lục.
Pañcaṅgikatūriyanigghosā ceva buddhadhammasaṅghaguṇapaṭisaṃyuttā thutighosā ca sabbā disā pūrayamānā mukharā viya akaṃsu.
The sounds of five-part music and hymns extolling the virtues of the Buddha, Dhamma, and Saṅgha filled all directions, making them vibrant.
Tiếng nhạc ngũ âm và những lời tán thán liên quan đến phẩm hạnh của Đức Phật, Pháp và Tăng, vang vọng khắp các phương, khiến chúng trở nên ồn ào.
Devasupaṇṇanāgayakkhagandhabbamanussānaṃ akkhīni amatapānaṃ viya labhiṃsu.
The eyes of devas, Supaṇṇas, Nāgas, Yakkhas, Gandhabbas, and humans received an intoxicating drink, as it were.
Mắt của chư thiên, kim sí điểu, long vương, dạ xoa, gandhabba và loài người đều được hưởng như uống cam lồ.
Imasmiṃ pana ṭhāne ṭhatvā padasahassehi gamanavaṇṇaṃ vattuṃ vaṭṭati.
It is fitting to describe the manner of His walking for thousands of words at this point.
Tại đây, đứng tại chỗ này, đáng lẽ phải nói về sự đi lại bằng hàng ngàn lời.
Tatridaṃ mukhamattaṃ (ma. ni. aṭṭha. 2.22; udā. aṭṭha. 76) –
Here is a brief summary:
Đây là phần mở đầu (Ma. Ni. Aṭṭha. 2.22; Udā. Aṭṭha. 76) –
Vaṇṇakālo nāma kiresa.
This is called the time for description.
Đây được gọi là thời điểm miêu tả.
Evaṃvidhesu kālesu bhagavato sarīravaṇṇe vā guṇavaṇṇe vā dhammakathikassa thāmoyeva pamāṇaṃ.
At such times, regarding the bodily beauty or the virtues of the Bhagavan, the preacher’s strength is the measure.
Trong những thời điểm như vậy, sức mạnh của người thuyết pháp là thước đo khi miêu tả vẻ đẹp hình thể hoặc phẩm hạnh của Đức Thế Tôn.
Cuṇṇiyapadehi gāthābandhehi vā yattakaṃ sakkoti, tattakaṃ vattabbaṃ, ‘‘dukkathita’’nti vā ‘‘atitthena pakkhando’’ti vā na vattabbo.
As much as one is able to describe, whether in prose or verse, that much should be said; one should not be described as "poorly spoken" or "rushing into it unprepared."
Dù bằng văn xuôi hay thơ kệ, nên nói bao nhiêu tùy khả năng, không nên nói “nói dở” hay “chưa đủ.”
Aparimāṇavaṇṇā hi buddhā bhagavanto, tesaṃ buddhāpi anavasesato vaṇṇaṃ vattuṃ asamatthā.
Indeed, the Buddhas, the Bhagavans, possess immeasurable qualities; even other Buddhas are unable to fully describe their virtues without remainder.
Vì chư Phật, chư Thế Tôn có phẩm hạnh vô lượng, ngay cả chư Phật cũng không thể miêu tả hết phẩm hạnh của các Ngài.
Sakalampi hi kappaṃ vadantā pariyosāpetuṃ na sakkonti, pageva itarā pajāti.
Even if they spoke for a whole aeon, they could not finish, let alone other beings.
Dù có nói suốt một kiếp cũng không thể kết thúc, huống chi là các chúng sinh khác.
Iminā sirivilāsena alaṅkatapaṭiyattaṃ pāṭaligāmaṃ pavisitvā bhagavā pasannacittena janena pupphagandhadhūmavāsacuṇṇādīhi pūjiyamāno āvasathāgāraṃ pāvisi.
With this splendor and grace, the Bhagavan entered Pāṭaligāma, which was adorned and prepared. Being honored by the delighted people with flowers, perfumes, incense, fragrant powders, and other offerings, he entered the rest house.
Với vẻ uy nghi lộng lẫy đó, Đức Thế Tôn đã đi vào làng Pāṭaligāma, được mọi người với tâm hoan hỷ cúng dường hoa, hương, khói, bột thơm, v.v., rồi Ngài bước vào nhà nghỉ.
Tena vuttaṃ ‘‘atha kho bhagavā nivāsetvā pattacīvaramādāya saddhiṃ bhikkhusaṅghena yena āvasathāgāraṃ tenupasaṅkamī’’ti.
Therefore it is said: “Then the Bhagavan, having dressed and taken his bowl and robe, went with the Saṅgha of bhikkhus to the rest house.”
Vì thế đã nói: “Rồi Đức Thế Tôn đắp y, cầm bát y, cùng với Tăng đoàn đến nhà nghỉ.”
Pāde pakkhāletvāti yadipi bhagavato pāde rajojallaṃ na upalimpati, tesaṃ pana upāsakānaṃ kusalābhivuddhiṃ ākaṅkhanto paresaṃ diṭṭhānugatiṃ āpajjanatthaṃ bhagavā pāde pakkhālesi.
Having washed his feet: Although dust and dirt do not cling to the Bhagavan’s feet, yet desiring the growth of merit for those lay followers and in order that others might follow his example, the Bhagavan washed his feet.
Sau khi rửa chân: Mặc dù chân Đức Thế Tôn không bị dính bụi bẩn, nhưng vì mong muốn sự tăng trưởng thiện lành cho các cư sĩ đó, Đức Thế Tôn đã rửa chân để làm gương cho người khác noi theo.
Apica upādinnakasarīraṃ nāma sītikātabbampi hotīti tadatthampi bhagavā nahānapādadhovanāni karotiyeva.
Moreover, a body that has been taken up by kamma (upādinnakasarīra) needs to be cooled down, and for that purpose, the Bhagavan indeed performed bathing and foot washing.
Hơn nữa, một thân thể được chấp thủ cũng cần được làm mát, vì mục đích đó, Đức Thế Tôn vẫn tắm rửa và rửa chân.
Bhagavantaṃyeva purakkhatvāti bhagavantaṃ purato katvā.
With the Bhagavan at the forefront: Having the Bhagavan in front.
Đặt Đức Thế Tôn làm người đi trước: Tức là đặt Đức Thế Tôn ở phía trước.
Tattha bhagavā bhikkhūnañceva upāsakānañca majjhe nisinno gandhodakena nahāpetvā dukūlacumbaṭena vodakaṃ katvā jātihiṅgulakena majjitvā rattakambalapaliveṭhite pīṭhe ṭhapitā rattasuvaṇṇaghanapaṭimā viya ativiya virocittha.
There, the Bhagavan sat among the bhikkhus and lay followers. After being bathed with fragrant water, dried with a fine cotton cloth, anointed with red cinnabar, and placed on a seat covered with a red blanket, he shone exceedingly like a solid image of red gold.
Tại đó, Thế Tôn, ngồi giữa các tỳ khưu và các cận sự nam, sau khi tắm bằng nước thơm, lau khô bằng vải lụa, thoa bằng chu sa tự nhiên, Ngài rực rỡ vô cùng như một pho tượng vàng ròng đỏ được đặt trên một chiếc ghế bọc vải len đỏ.
Ayaṃ panettha porāṇānaṃ vaṇṇabhaṇanamaggo –
This is the ancient method of extolling –
Đây là cách các bậc cổ đức tán thán ở đây:
Pāṭaligāmike upāsake āmantesīti yasmā tesu upāsakesu bahū janā sīle patiṭṭhitā, tasmā paṭhamaṃ tāva sīlavipattiyā ādīnavaṃ pakāsetvā pacchā sīlasampadāya ānisaṃsaṃ dassetuṃ ‘‘pañcime gahapatayo’’tiādinā dhammadesanatthaṃ āmantesi.
He addressed the lay followers of Pāṭaligāma: because many of those lay followers were established in virtue, first he revealed the disadvantages of unvirtuous conduct, and then, to show the advantages of virtuous conduct, he addressed them for a Dhamma discourse beginning with “There are, householders, these five…”
Ngài đã gọi các cận sự nam ở Pāṭaligāma là vì trong số các cận sự nam ấy có nhiều người đã an trú trong giới, do đó, trước hết Ngài đã thuyết giảng về sự nguy hại của sự suy đồi giới, sau đó để chỉ ra lợi ích của sự thành tựu giới, Ngài đã gọi họ đến để thuyết pháp với câu “Này các gia chủ, có năm điều…” v.v.
Tattha dussīloti nissīlo (dī. ni. aṭṭha. 2.149; a. ni. aṭṭha. 3.5.213; udā. aṭṭha. 76).
There, dussīlo means without virtue.
Trong đó, dussīlo có nghĩa là không có giới.
Abhāvattho hettha du-saddo ‘‘duppañño’’tiādīsu viya.
Here, the prefix du- implies absence, as in “duppañño” (without wisdom) and similar terms.
Ở đây, tiền tố du có nghĩa là không có, như trong “duppañño” v.v.
Sīlavipannoti vipannasīlo bhinnasaṃvaro.
Sīlavipanno means one whose virtue has failed, whose restraint is broken.
Sīlavipanno có nghĩa là giới bị suy đồi, giới bị phá vỡ.
Ettha ca ‘‘dussīlo’’ti padena puggalassa sīlābhāvo vutto.
Here, by the word “dussīlo”, the absence of virtue in a person is stated.
Ở đây, từ “dussīlo” diễn tả sự không có giới của một người.
So panassa sīlābhāvo duvidho asamādānena vā samādinnassa bhedena vāti.
That absence of virtue for him is of two kinds: either by not undertaking it, or by breaking it after undertaking it.
Sự không có giới ấy có hai loại: do không thọ trì hoặc do phá vỡ giới đã thọ trì.
Tesu purimo na tathā sāvajjo, yathā dutiyo sāvajjataro.
Of these, the former is not as blameworthy as the latter, which is more blameworthy.
Trong số đó, loại thứ nhất không đáng trách bằng loại thứ hai, loại thứ hai đáng trách hơn.
Yathādhippetādīnavanimittaṃ sīlābhāvaṃ puggalādhiṭṭhānāya desanāya dassetuṃ ‘‘sīlavipanno’’ti vuttaṃ, tena ‘‘dussīlo’’ti padassa atthaṃ dasseti.
To show the intended disadvantage, the absence of virtue is expressed through a discourse based on the individual, hence “sīlavipanno” is stated, thereby defining the meaning of the word “dussīlo.”
Để chỉ ra sự không có giới như là nguyên nhân của những nguy hại như mong muốn, thông qua lời thuyết giảng dựa trên cá nhân, đã nói “sīlavipanno”, điều này giải thích ý nghĩa của từ “dussīlo”.
Pamādādhikaraṇanti pamādakāraṇā.
Pamādādhikaraṇaṃ means due to heedlessness.
Pamādādhikaraṇaṃ có nghĩa là do sự phóng dật.
Idañca suttaṃ gahaṭṭhānaṃ vasena āgataṃ, pabbajitānampi pana labbhateva.
This Sutta is presented in terms of householders, but it can also be applied to monastics.
Kinh này được đề cập trong bối cảnh của gia chủ, nhưng nó cũng có thể áp dụng cho người xuất gia.
Gahaṭṭho hi yena yena sippaṭṭhānena jīvikaṃ kappeti yadi kasiyā yadi vaṇijjāya yadi gorakkhena.
A householder who sustains their livelihood by any craft, whether farming, trade, or cattle-rearing,
Một gia chủ kiếm sống bằng bất kỳ nghề nào, dù là nông nghiệp, thương mại hay chăn nuôi bò.
Pāṇātipātādivasena pamatto taṃ taṃ yathākālaṃ sampādetuṃ na sakkoti, athassa kammaṃ vinassati.
If heedless through acts like taking life, cannot perform those tasks in a timely manner, and then their work is ruined.
Nếu người ấy phóng dật do sát sanh v.v., thì không thể thực hiện công việc đó đúng lúc, và công việc của người ấy sẽ bị hư hại.
Māghātakāle pāṇātipātaṃ pana adinnādānādīni ca karonto daṇḍavasena mahatiṃ bhogajāniṃ nigacchati.
Moreover, if they commit acts such as taking life during the slaughtering season, or taking what is not given, they incur a great loss of wealth through penalties.
Nếu người ấy sát sanh, trộm cắp v.v. vào mùa thu hoạch, thì sẽ phải chịu tổn thất tài sản lớn do bị phạt.
Pabbajito dussīlo pamādakāraṇā sīlato buddhavacanato jhānato sattaariyadhanato ca jāniṃ nigacchati.
A monastic who is unvirtuous, due to heedlessness, incurs loss from virtue, from the Buddha’s teachings, from jhāna, and from the seven noble treasures.
Một người xuất gia phạm giới, do sự phóng dật, sẽ phải chịu tổn thất về giới, về Phật ngôn, về thiền định và về bảy Thánh tài sản.
Pāpako kittisaddoti gahaṭṭhassa ‘‘asuko asukakule jāto dussīlo pāpadhammo pariccattaidhalokaparaloko salākabhattamattampi na detī’’ti catuparisamajjhe pāpako kittisaddo abbhuggacchati.
An evil reputation means for a householder, an evil reputation arises among the four assemblies: “So-and-so, born into such-and-such a family, is unvirtuous, has evil habits, has abandoned this world and the next, and does not even give so much as a piece of food.”
Pāpako kittisaddo là tiếng xấu của một gia chủ như “người kia sinh ra trong gia đình nọ, phạm giới, làm điều ác, từ bỏ cả thế gian này và thế gian khác, không bố thí dù chỉ là một bữa cơm” vang lên giữa bốn hội chúng.
Pabbajitassa ‘‘asuko nāma satthusāsane pabbajitvā nāsakkhi sīlāni rakkhituṃ, na buddhavacanaṃ uggahetuṃ, vejjakammādīhi jīvati, chahi agāravehi samannāgato’’ti evaṃ pāpako kittisaddo abbhuggacchati.
For a monastic, an evil reputation arises: “So-and-so, having gone forth into the Teacher’s Dispensation, could not guard the precepts, could not master the Buddha’s teachings; he lives by medical practice and the like; he is endowed with the six forms of disrespect.”
Đối với người xuất gia, tiếng xấu như “người kia xuất gia trong giáo pháp của Đức Phật nhưng không thể giữ giới, không thể học Phật ngôn, sống bằng nghề y v.v., đầy đủ sáu điều bất kính” vang lên như vậy.
Avisāradoti gahaṭṭho tāva ‘‘avassaṃ bahūnaṃ sannipātaṭṭhāne koci mama kammaṃ jānissati, atha maṃ niggaṇhissantī’’ti vā, ‘‘rājakulassa vā dassantī’’ti sabhayo upasaṅkamati, maṅkubhūto pattakkhandho adhomukho nisīdati, visārado hutvā kathetuṃ na sakkoti.
Fearful means a householder approaches (an assembly) with fear, thinking, “Surely someone in this gathering will know my actions, and then they will censure me,” or “They will hand me over to the king’s court”; he sits abashed, with shoulders drooping, facing downwards, and cannot speak confidently.
Avisārado là một gia chủ, vì nghĩ rằng “chắc chắn ở nơi đông người, ai đó sẽ biết việc làm của mình, rồi họ sẽ khiển trách mình” hoặc “họ sẽ tố cáo mình với triều đình”, nên đến đó với nỗi sợ hãi, cúi đầu, mặt úp xuống, không thể nói chuyện một cách tự tin.
Pabbajitopi ‘‘bahū bhikkhū sannipatitā, avassaṃ koci mama kammaṃ jānissati, atha me uposathampi pavāraṇampi ṭhapetvā sāmaññato cāvetvā nikkaḍḍhissantī’’ti sabhayo upasaṅkamati, visārado hutvā kathetuṃ na sakkoti.
Even a monastic approaches with fear, thinking, “Many bhikkhus are assembled; surely someone will know my actions, and then they will suspend my Uposatha and Pavāraṇā, and dismiss and expel me from the ascetic life”; he cannot speak confidently.
Một người xuất gia cũng vậy, vì nghĩ rằng “nhiều tỳ-khưu đã tập hợp lại, chắc chắn ai đó sẽ biết việc làm của mình, rồi họ sẽ đình chỉ lễ Bố-tát và Tự tứ của mình, phế bỏ tư cách sa-môn và trục xuất mình”, nên đến đó với nỗi sợ hãi, không thể nói chuyện một cách tự tin.
Ekacco pana dussīlopi samāno dappito viya vadati, sopi ajjhāsayena maṅku hotiyeva vippaṭisārībhāvato.
However, even an unvirtuous person may speak defiantly, but deep down, due to remorse, he is indeed abashed.
Tuy nhiên, một số người phạm giới vẫn nói chuyện như thể kiêu ngạo, nhưng trong tâm họ vẫn xấu hổ và hối hận.
Sammūḷho kālaṃ karotīti dussīlassa hi maraṇamañce nipannassa dussīlyakammānaṃ samādāya vattitaṭṭhānāni āpāthamāgacchanti.
He dies bewildered: for an unvirtuous person, as he lies on his deathbed, the instances of his unvirtuous actions come to mind.
Sammūḷho kālaṃ karoti là khi một người phạm giới nằm trên giường bệnh sắp chết, những hành vi phạm giới của người ấy hiện ra trước mắt.
So ummīletvā attano puttadārādidassanavasena idhalokaṃ passati, nimīletvā gatinimittupaṭṭhānavasena paralokaṃ passati, tassa cattāro apāyā kammānurūpaṃ upaṭṭhahanti.
He opens his eyes and sees this world by seeing his children and spouse; he closes his eyes and sees the next world through the appearance of the destiny-sign. The four lower realms present themselves to him according to his actions.
Người ấy mở mắt nhìn thế gian này qua việc thấy con cái, vợ con v.v., nhắm mắt nhìn thế gian khác qua sự hiện ra của các tướng cảnh tái sanh. Bốn cõi khổ hiện ra với người ấy tùy theo nghiệp.
Sattisatena pahariyamāno viya aggijālāya āliṅgiyamāno viya ca hoti.
He is like one struck by a hundred spears or engulfed by a flame.
Người ấy giống như bị đâm bằng hàng trăm ngọn giáo, hoặc bị lửa thiêu đốt.
So ‘‘vāretha vārethā’’ti viravantova marati.
He dies crying out, “Ward it off! Ward it off!”
Người ấy chết trong khi la hét “Dừng lại! Dừng lại!”.
Tena vuttaṃ ‘‘sammūḷho kālaṃ karotī’’ti.
Therefore, it is said, “He dies bewildered.”
Do đó, đã nói “chết trong mê mờ”.
Kāyassa bhedāti upādinnakakkhandhapariccāgā.
With the breaking up of the body means the abandonment of the body formed by clinging.
Kāyassa bhedā là sự từ bỏ các uẩn đã được chấp thủ.
Paraṃ maraṇāti tadanantaraṃ abhinibbattakkhandhaggahaṇe.
After death means immediately thereafter, upon the grasping of the newly arisen aggregates.
Paraṃ maraṇā là sự chấp thủ các uẩn mới được tái sanh ngay sau đó.
Atha vā kāyassa bhedāti jīvitindriyassa upacchedā.
Alternatively, with the breaking up of the body means the cessation of the life faculty.
Hoặc kāyassa bhedā là sự đoạn dứt mạng căn.
Paraṃ maraṇāti cutito uddhaṃ.
After death means after decease.
Paraṃ maraṇā là sau khi chết.
Apāyantiādi sabbaṃ nirayavevacanaṃ.
Apāya and so on are all synonyms for niraya (hell).
Apāya v.v. tất cả đều là đồng nghĩa với địa ngục.
Nirayo hi saggamokkhahetubhūtā puññasaṅkhātā ayā apetattā, sukhānaṃ vā āyassa āgamanassa abhāvā apāyo.
Niraya is called apāya because it is devoid of any “āya” (benefit) in the form of merit, which leads to heaven and liberation, or because there is no arrival of happiness.
Địa ngục được gọi là apāya vì không có các điều kiện (aya) gọi là phước báu, là nguyên nhân dẫn đến cõi trời và giải thoát, hoặc vì không có sự đến (āgama) của hạnh phúc (āya).
Dukkhassa gati paṭisaraṇanti duggati, dosabahulatāya vā duṭṭhena kammunā nibbattā gatīti duggati.
It is the destination and refuge of suffering, hence duggati (woeful destination), or it is a destination produced by evil kamma due to its prevalence of evil, hence duggati.
Nơi đến, nơi nương tựa của khổ là duggati, hoặc là nơi đến được tạo ra bởi nghiệp ác do sự độc ác nhiều nên gọi là duggati.
Vivasā nipatanti ettha dukkaṭakārinoti vinipāto, vinassantā vā ettha nipatanti saṃbhijjamānaṅgapaccaṅgāti vinipāto.
Wrongdoers fall into it helplessly, hence vinipāto (state of woe); or those who fall into it are destroyed, their limbs and minor parts breaking up, hence vinipāto.
Những kẻ làm điều ác bị rơi vào đó một cách không tự chủ nên gọi là vinipāto, hoặc các chi phần bị tan rã khi rơi vào đó nên gọi là vinipāto.
Natthi ettha assādasaññito ayoti nirayo.
There is no “āya” (delight) here in the sense of pleasure, hence nirayo (hell).
Không có sự thích thú ở đó nên gọi là nirayo.
Atha vā apāyaggahaṇena tiracchānayoniṃ dīpeti.
Alternatively, by the term apāya, the animal realm (tiracchānayoni) is indicated.
Hoặc, sự chấp thủ apāya chỉ ra cõi súc sanh.
Tiracchānayoni hi apāyo sugatito apetattā, na duggati mahesakkhānaṃ nāgarājādīnaṃ sambhavato.
The animal realm is indeed an apāya, being departed from a good destination, but it is not a duggati, because powerful Nāga kings and others can be born there.
Cõi súc sanh là apāya vì nó không phải là thiện thú, nhưng không phải là duggati vì có thể có các vị vua rắn v.v. có quyền lực lớn.
Duggatiggahaṇena pettivisayaṃ dīpeti.
By the term duggati, the realm of hungry ghosts (pettivisaya) is indicated.
Sự chấp thủ duggati chỉ ra cõi ngạ quỷ.
So hi apāyo ceva duggati ca sugatito apetattā dukkhassa ca gatibhūtattā, na tu vinipāto asurasadisaṃ avinipatitattā.
That is both an apāya and a duggati, being departed from a good destination and being a destination of suffering; but it is not a vinipāta, as it does not involve the complete destruction like that of asuras.
Nó là cả apāya và duggati vì không phải là thiện thú và là nơi đến của khổ, nhưng không phải là vinipāto vì không bị tan rã như loài A-tu-la.
Petamahiddhikānaṃ vimānānipi nibbattanti.
Even celestial mansions arise for mighty hungry ghosts.
Ngay cả các cung điện của ngạ quỷ có thần thông lớn cũng được tái sanh.
Vinipātaggahaṇena asurakāyaṃ dīpeti.
By the term vinipāta, the asura realm (asurakāya) is indicated.
Sự chấp thủ vinipāto chỉ ra cõi A-tu-la.
So hi yathāvuttenatthena apāyo ceva duggati ca sabbasampattisamussayehi vinipātattā vinipātoti ca vuccati.
That is both an apāya and a duggati in the sense described, and it is also called vinipāta because of its complete destruction of all forms of prosperity.
Nó là cả apāya và duggati theo ý nghĩa đã nói, và cũng được gọi là vinipāto vì bị tan rã khỏi mọi sự thành tựu.
Nirayaggahaṇena pana avīciādikaṃ anekappakāraṃ nirayameva dīpeti.
By the term niraya, however, various types of hells such as Avīci and others are indicated.
Sự chấp thủ niraya chỉ ra các loại địa ngục khác nhau như Avīci v.v.
Upapajjatīti nibbattati.
Upapajjati means is reborn.
Upapajjati có nghĩa là tái sanh.
Ānisaṃsakathā vuttavipariyāyena veditabbā.
The discourse on advantages should be understood by reversing what has been stated.
Ānisaṃsakathā (lời thuyết về lợi ích) cần được hiểu theo cách ngược lại với những gì đã nói.
Ayaṃ pana viseso – sīlavāti samādānavasena sīlavā.
But this is the distinction: sīlavā means one who has virtue by undertaking it.
Tuy nhiên, có sự khác biệt này: sīlavā là người có giới do sự thọ trì.
Sīlasampannoti parisuddhaṃ paripuṇṇañca katvā sīlassa sampādanena sīlasampanno.
Sīlasampanno means one who is endowed with virtue by completing it, by making it pure and perfect.
Sīlasampanno là người thành tựu giới do đã làm cho giới được thanh tịnh và đầy đủ.
Bhogakkhandhanti bhogarāsiṃ.
Bhogakkhandhaṃ means a mass of wealth.
Bhogakkhandhaṃ là khối tài sản.
Sugatiṃ saggaṃ lokanti ettha sugatiggahaṇena manussagatipi saṅgayhati, saggaggahaṇena devagati eva.
In sugatiṃ saggaṃ lokaṃ (a good destination, a heavenly world), the term sugati encompasses the human destination, while the term sagga refers specifically to the divine destination.
Trong sugatiṃ saggaṃ lokaṃ, sự chấp thủ sugati bao gồm cả cõi người, còn sự chấp thủ sagga chỉ là cõi trời.
Tattha sundarā gatīti sugati, rūpādīhi visayehi suṭṭhu aggoti saggo, so sabbopi lujjanapalujjanaṭṭhena lokoti.
There, sugati is a beautiful destination, and saggo is excellent due to its sense objects such as forms; all of it is called loko because it is subject to crumbling and breaking up.
Trong đó, nơi đến tốt đẹp là sugati, nơi tối thượng (aggoti) về các đối tượng như sắc v.v. là saggo, tất cả những điều đó đều là loko theo nghĩa là bị hủy hoại và tan rã.
Pāṭaligāmike upāsake bahudeva rattiṃ dhammiyā kathāyāti aññāyapi pāḷimuttāya dhammakathāya ceva āvasathānumodanakathāya ca.
The lay followers of Pāṭaligāma for a good part of the night with a Dhamma talk refers also to other Dhamma talks not found in the Pāḷi text, and to a talk of appreciation for the lodging.
Pāṭaligāmike upāsake bahudeva rattiṃ dhammiyā kathāyā là bằng những lời pháp thoại khác không có trong Pāḷi và bằng lời tùy hỷ về chỗ ở.
Tadā hi bhagavā yasmā ajātasattunā tattha pāṭaliputtanagaraṃ māpentena aññāsu gāmanigamarājadhānīsu ye sīlācārasampannā kuṭumbikā, te ānetvā dhanadhaññāni gharavatthukhettavatthādīni ceva parihārañca dāpetvā nivesiyanti, tasmā pāṭaligāmikā upāsakā ānisaṃsadassāvitāya visesato sīlagarukāti sabbaguṇānañca sīlassa adhiṭṭhānabhāvato tesaṃ paṭhamaṃ sīlānisaṃse pakāsetvā tato paraṃ ākāsagaṅgaṃ otārento viya pathavojaṃ ākaḍḍhanto viya mahājambuṃ matthake gahetvā cālento viya yojanappamāṇaṃ mahāmadhuṃ cakkayantena pīḷetvā sumadhurarasaṃ pāyamāno viya ca pāṭaligāmikānaṃ upāsakānaṃ hitasukhāvahaṃ pakiṇṇakakathaṃ kathentopi ‘‘āvāsadānaṃ nāmetaṃ gahapatayo mahantaṃ puññaṃ, tumhākaṃ āvāso mayā paribhutto, bhikkhusaṅghena paribhutto, mayā ca bhikkhusaṅghena ca paribhutte dhammaratanenapi paribhuttoyeva hoti, evaṃ tīhi ratanehi paribhutte aparimeyyova vipāko, apica āvāsadānasmiṃ dinne sabbadānaṃ dinnameva hoti, bhūmaṭṭhakapaṇṇasālāya vā sākhāmaṇḍapassa vā saṅghaṃ uddissa katassa ānisaṃso paricchindituṃ na sakkā.
At that time, since King Ajātasattu, while building the city of Pāṭaliputta there, was bringing householders endowed with virtue and good conduct from other villages, towns, and royal capitals, settling them by giving them wealth, grain, house plots, field plots, and other amenities and provisions, therefore, the lay followers of Pāṭaligāma, seeing the benefits, were particularly keen on virtue, and since virtue is the foundation of all good qualities, the Blessed One first proclaimed the benefits of virtue to them. Then, as if bringing down the celestial Ganges, as if drawing out the essence of the earth, as if taking a great rose-apple at the top and shaking it, as if pressing a yojana-long great honey comb with a wheel machine and causing one to drink its very sweet juice, while speaking a varied discourse conducive to the welfare and happiness of the lay followers of Pāṭaligāma, He said: "Householders, this gift of a residence (āvāsadāna) is indeed a great merit. Your residence has been used by me; it has been used by the Saṅgha of bhikkhus. When it has been used by me and the Saṅgha of bhikkhus, it is as good as having been used by the Dhamma jewel. Thus, when it has been used by the Three Jewels, the result is immeasurable. Moreover, when a gift of a residence is given, all gifts are given. The benefit of a ground-level leaf-hut or a tree-pavilion built for the Saṅgha cannot be measured.
Khi ấy, Đức Thế Tôn, vì vua Ajātasattu khi đang xây dựng thành Pāṭaliputta ở đó, đã đem những gia chủ có đầy đủ giới hạnh từ các làng, thị trấn, kinh đô khác đến, cho họ của cải, lúa gạo, đất nhà, đất ruộng, v.v., và cho hưởng sự bảo hộ để định cư. Do đó, các cư sĩ Pāṭaligāma, vì thấy rõ lợi ích, đặc biệt tôn trọng giới hạnh, và vì giới hạnh là nền tảng của tất cả các thiện pháp, nên Đức Thế Tôn trước hết đã thuyết giảng về lợi ích của giới hạnh cho họ. Sau đó, như thể dẫn nước sông Hằng từ trời xuống, như thể kéo tinh hoa của đất, như thể cầm cây đại Jambu trên đầu mà rung lắc, như thể ép một lượng mật ong lớn bằng một dojun bằng máy ép để cho uống thứ mật ngọt ngào, Ngài đã thuyết giảng một bài pháp tổng hợp mang lại lợi ích và an lạc cho các cư sĩ Pāṭaligāma, rằng: “Này các gia chủ, việc cúng dường trú xứ là một phước báu lớn. Trú xứ của quý vị đã được Ta thọ dụng, đã được Tăng đoàn thọ dụng. Khi đã được Ta và Tăng đoàn thọ dụng thì cũng chính là đã được Pháp bảo thọ dụng. Như vậy, khi đã được ba ngôi báu thọ dụng, quả báo là vô lượng. Hơn nữa, khi trú xứ đã được cúng dường thì tất cả các món cúng dường đều đã được cúng dường. Lợi ích của việc cúng dường một tịnh xá lá trên đất hay một giảng đường bằng cành cây cho Tăng đoàn là không thể tính đếm được.
Āvāsadānānubhāvena hi bhave nibbattamānassapi sampīḷitagabbhavāso nāma na hoti, dvādasahattho ovarako viyassa mātukucchi asambādhova hotī’’ti evaṃ nānānayavicittaṃ bahuṃ dhammakathaṃ kathetvā –
Indeed, by the power of giving a residence, even when reborn in an existence, there is no constricted womb-dwelling; the mother's womb is unconfined, like a twelve-cubit chamber for him." Having thus delivered a profound Dhamma talk varied in many ways, He said:
Nhờ năng lực của việc cúng dường trú xứ, ngay cả khi được tái sinh, sẽ không có sự chật chội trong thai tạng. Bụng mẹ của người ấy sẽ rộng rãi như một căn phòng mười hai khuỷu tay.” Như vậy, sau khi thuyết giảng nhiều bài pháp đa dạng và phong phú bằng nhiều phương pháp khác nhau,
Evaṃ ayampi āvāsadāne ānisaṃso ayampi āvāsadāne ānisaṃsoti bahudeva rattiṃ atirekadiyaḍḍhayāmaṃ āvāsadānānisaṃsaṃ kathesi.
Having understood that Dhamma here, he attains parinibbāna, without defilements.” Thus, "this too is a benefit of giving a residence, this too is a benefit of giving a residence" – He extensively spoke about the benefits of giving a residence for more than one and a half watches of the night.
Như vậy, đây cũng là lợi ích của việc cúng dường trú xứ, đây cũng là lợi ích của việc cúng dường trú xứ, Ngài đã thuyết giảng rất nhiều về lợi ích của việc cúng dường trú xứ suốt hơn một tiếng rưỡi trong đêm.
Tattha imā gāthāva saṅgahaṃ āruḷhā, pakiṇṇakadhammadesanā pana saṅgahaṃ na ārohati.
There, only these verses are included in the collection; the miscellaneous Dhamma discourse is not included in the collection.
Trong đó, chỉ những câu kệ này được kết tập, còn bài pháp tổng hợp thì không được kết tập.
Sandassetvātiādīni vuttatthāneva.
" Sandassetvā" and so on have been explained.
Sandassetvā (chỉ rõ) và các từ khác đã được giải thích.
Abhikkantāti atikkantā dve yāmā gatā.
Abhikkantā means the two watches have passed, gone by.
Abhikkantā (đã qua): Hai canh đã qua.
Yassadāni tumhe kālaṃ maññathāti yassa gamanassa tumhe kālaṃ maññatha, gamanakālo tumhākaṃ, gacchathāti vuttaṃ hoti.
Yassadāni tumhe kālaṃ maññathā means "you consider it time for your departure; it is time for you to go, depart."
Yassadāni tumhe kālaṃ maññathā (giờ đây quý vị thấy thời điểm thích hợp cho việc gì): Có nghĩa là, quý vị thấy thời điểm thích hợp để ra về, đã đến lúc quý vị phải ra về, hãy ra về.
Kasmā pana bhagavā te uyyojesīti?
But why did the Blessed One dismiss them?
Vì sao Đức Thế Tôn lại tiễn họ đi?
Anukampāya.
Out of compassion.
Vì lòng từ bi.
Tiyāmarattiñhi nisīditvā vītināmentānaṃ tesaṃ sarīre ābādho uppajjeyya, bhikkhusaṅghopi ca mahā, tassa sayananisajjānaṃ okāsaṃ laddhuṃ vaṭṭati, iti ubhayānukampāya uyyojesi.
If they were to sit and spend three watches of the night, a bodily ailment might arise for them, and the Saṅgha of bhikkhus was also large, so it was appropriate for them to find a place for sleeping and sitting. Thus, He dismissed them out of compassion for both.
Nếu họ ngồi suốt ba canh đêm, thân thể họ có thể phát sinh bệnh tật. Hơn nữa, Tăng đoàn rất đông, cần phải có chỗ để nằm ngồi. Vì vậy, Ngài tiễn họ đi vì lòng từ bi cho cả hai bên.
Suññāgāranti pāṭiyekkaṃ suññāgāraṃ nāma tattha natthi.
Suññāgāraṃ: There was no particular solitary dwelling (suññāgāra) there.
Suññāgāraṃ (ngôi nhà trống): Ở đó không có ngôi nhà trống riêng biệt nào.
Te kira gahapatayo tasseva āvasathāgārassa ekapasse paṭasāṇiṃ parikkhipāpetvā kappiyamañcaṃ paññapetvā tattha kappiyapaccattharaṇāni attharitvā upari suvaṇṇarajatatārakagandhamālādidāmapaṭimaṇḍitaṃ vitānaṃ bandhitvā gandhatelapadīpaṃ āropayiṃsu ‘‘appeva nāma satthā dhammāsanato vuṭṭhāya thokaṃ vissametukāmo idha nipajjeyya, evaṃ no idaṃ āvasathāgāraṃ bhagavatā catūhi iriyāpathehi paribhuttaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissatī’’ti.
Those householders, it is said, had a curtain spread in one part of that very guest-house, set up a suitable bed, laid out suitable coverings, tied a canopy adorned with golden, silver stars, perfumes, and garlands above, and lit an oil lamp, thinking: "Perhaps the Teacher, having risen from the Dhamma-seat, wishing to rest for a while, might lie down here. In this way, this guest-house of ours, having been used by the Blessed One in all four postures, will be for our long-term welfare and happiness."
Các gia chủ ấy, được biết, đã cho căng một tấm màn vải ở một bên của chính ngôi nhà trú xứ đó, rồi sắp đặt một chiếc giường hợp pháp, trải những tấm trải giường hợp pháp lên trên, và treo một tấm trần được trang trí bằng các chuỗi hoa thơm, vàng bạc, sao, v.v., rồi thắp một ngọn đèn dầu thơm, với ý nghĩ: “Mong rằng Đức Đạo Sư sau khi rời khỏi pháp tòa, nếu muốn nghỉ ngơi một chút, sẽ nằm ở đây. Như vậy, ngôi nhà trú xứ này của chúng con, được Đức Thế Tôn thọ dụng bằng bốn oai nghi, sẽ mang lại lợi ích và an lạc lâu dài.”
Satthāpi tadeva sandhāya tattha saṅghāṭiṃ paññapetvā sīhaseyyaṃ kappesi.
The Teacher, too, with that in mind, spread His outer robe (saṅghāṭi) there and assumed the lion's posture (sīhaseyya).
Đức Đạo Sư cũng dựa vào ý đó mà trải y Tăng-già-lê (saṅghāṭi) ở đó và nằm theo thế sư tử.
Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘suññāgāraṃ pāvisī’’ti.
Referring to that, it is said, "He entered a solitary dwelling."
Dựa vào điều đó mà nói rằng: “Đã vào ngôi nhà trống.”
Tattha pādadhovanaṭṭhānato paṭṭhāya yāva dhammāsanā agamāsi, ettake ṭhāne gamanaṃ nipphannaṃ.
From the foot-washing place up to the Dhamma-seat, He walked; His walking was completed in this much space.
Từ chỗ rửa chân cho đến pháp tòa, Ngài đã đi, việc đi lại đã hoàn tất tại chỗ đó.
Dhammāsanaṃ patvā thokaṃ aṭṭhāsi, idaṃ tattha ṭhānaṃ.
Having reached the Dhamma-seat, He stood for a while; this was His standing there.
Đến pháp tòa, Ngài đứng một lát, đó là việc đứng tại chỗ đó.
Dve yāme dhammāsane nisīdi, ettake ṭhāne nisajjā nipphannā.
He sat on the Dhamma-seat for two watches; His sitting was completed in this much space.
Ngài ngồi trên pháp tòa hai canh, việc ngồi đã hoàn tất tại chỗ đó.
Upāsake uyyojetvā dhammāsanato oruyha yathāvutte ṭhāne sīhaseyyaṃ kappesi.
Having dismissed the lay followers, He descended from the Dhamma-seat and assumed the lion's posture in the aforementioned place.
Sau khi tiễn các cư sĩ, Ngài rời pháp tòa và nằm theo thế sư tử tại chỗ đã nói.
Etaṃ ṭhānaṃ bhagavatā catūhi iriyāpathehi paribhuttaṃ ahosīti.
This place was used by the Blessed One in all four postures.
Chỗ đó đã được Đức Thế Tôn thọ dụng bằng bốn oai nghi.
286. Sunidhavassakārāti (dī. ni. 2.153; udā. aṭṭha. 76) sunidho ca vassakāro ca dve brāhmaṇā.
286. Sunidha and Vassakāra are two brahmins, Sunidha and Vassakāra.
286. Sunidhavassakārā (Sunidha và Vassakāra): Sunidha và Vassakāra là hai vị Bà-la-môn.
Magadhamahāmattāti magadharañño mahāamaccā, magadharaṭṭhe vā mahāmattā, mahatiyā issariyamattāya samannāgatāti magadhamahāmattā.
Magadha mahāmattā means the great ministers of the King of Magadha, or great ministers in the Magadha kingdom, meaning they were endowed with great authority.
Magadhamahāmattā (các đại thần Magadha): Là các đại thần của vua Magadha, hoặc các đại thần ở xứ Magadha, là những người có quyền lực lớn, nên gọi là các đại thần Magadha.
Pāṭaligāme nagaraṃ māpentīti pāṭaligāmantasaṅkhāte bhūmippadese nagaraṃ māpenti, pubbe ‘‘pāṭaligāmo’’ti laddhanāmaṃ ṭhānaṃ idāni nagaraṃ katvā māpentīti attho.
Pāṭaligāme nagaraṃ māpentī means "they were building a city in the land region known as Pāṭaligāma," meaning, "the place formerly named Pāṭaligāma, they are now transforming it into a city."
Pāṭaligāme nagaraṃ māpentī (đang xây dựng thành phố ở Pāṭaligāma): Đang xây dựng thành phố tại vùng đất được gọi là Pāṭaligāma. Có nghĩa là, nơi trước đây có tên là “Pāṭaligāma” nay được biến thành thành phố và đang được xây dựng.
Vajjīnaṃ paṭibāhāyāti licchavirājūnaṃ āyamukhapacchindanatthaṃ.
Vajjīnaṃ paṭibāhāyā means "for cutting off the livelihood of the Licchavi kings."
Vajjīnaṃ paṭibāhāyā (để ngăn chặn Vajjī): Để cắt đứt nguồn thu nhập của các vua Licchavi.
Vatthūnīti gharavatthūni gharapatiṭṭhāpanaṭṭhānāni.
Vatthūni means "house plots," places for establishing houses.
Vatthūnī (các nền đất): Các nền đất nhà, nơi để đặt nhà.
Cittāni namanti nivesanāni māpetunti rañño rājamahāmattānañca nivesanāni māpetuṃ vatthuvijjāpāṭhakānaṃ cittāni namanti.
Cittāni namanti nivesanāni māpetuṃ means "the minds of the architects incline to build the residences for the king and the royal ministers."
Cittāni namanti nivesanāni māpetuṃ (tâm trí hướng về việc xây dựng các dinh thự): Tâm trí của vua và các đại thần hướng về việc xây dựng các dinh thự của họ, hoặc tâm trí của những người đọc khoa địa lý (vatthuvijjāpāṭhakā) hướng về việc xây dựng các dinh thự.
Te kira attano sippānubhāvena heṭṭhāpathaviyaṃ tiṃsahatthamatte ṭhāne ‘‘idha nāgānaṃ nivāsapariggaho, idha yakkhānaṃ, idha bhūtānaṃ nivāsapariggaho, idha pāsāṇo vā khāṇuko vā atthī’’ti jānanti, te tadā sippaṃ jappitvā tādisaṃ sārambhaṭṭhānaṃ pariharitvā anārambhe ṭhāne tāhi vatthupariggāhikāhi devatāhi saddhiṃ mantayamānā viya taṃtaṃgehāni māpenti.
It is said that by the power of their craft, they know that "here is the dwelling place of nāgas, here of yakkhas, here of bhūtas, here there is a rock or a stump" in a place thirty cubits below the earth. So, they would recite spells of their craft, avoid such troublesome spots, and build those houses as if consulting with the deities who occupy the land in a trouble-free spot.
Những người đó, được biết, nhờ năng lực của nghề nghiệp của mình, có thể biết được ở độ sâu ba mươi khuỷu tay dưới lòng đất: “Ở đây là nơi cư ngụ của các loài rắn thần (nāga), ở đây là của các loài quỷ dạ-xoa (yakkha), ở đây là của các loài quỷ thần (bhūta), ở đây có đá hoặc gốc cây.” Khi đó, họ niệm chú nghề nghiệp của mình, tránh những nơi có chướng ngại như vậy, và tại những nơi không có chướng ngại, họ như thể bàn bạc với các vị thần cai quản đất đai mà xây dựng từng ngôi nhà.
Atha vā nesaṃ sarīre devatā adhimuccitvā tattha tattha nivesanāni māpetuṃ cittaṃ nāmenti.
Alternatively, deities possessing their bodies incline their minds to build residences here and there.
Hoặc là, các vị thần nhập vào thân họ và hướng tâm trí họ về việc xây dựng các dinh thự ở từng nơi.
Tā catūsu koṇesu khāṇuke koṭṭetvā vatthumhi gahitamatte paṭivigacchanti.
Those deities hammer stakes at the four corners and then depart as soon as the land is taken.
Các vị thần đó đóng cọc ở bốn góc và rời đi ngay khi đất đã được chiếm hữu.
Saddhānaṃ kulānaṃ saddhā devatā tathā karonti, assaddhānaṃ kulānaṃ assaddhā devatā ca.
For faithful families, faithful deities do so; for unfaithful families, unfaithful deities do so.
Các vị thần có đức tin làm như vậy cho các gia đình có đức tin, và các vị thần không có đức tin cũng làm như vậy cho các gia đình không có đức tin.
Kiṃ kāraṇā?
What is the reason?
Vì lý do gì?
Saddhānañhi evaṃ hoti ‘‘idha manussā nivesanaṃ māpentā paṭhamaṃ bhikkhusaṅghaṃ nisīdāpetvā maṅgalaṃ vadāpessanti, atha mayaṃ sīlavantānaṃ dassanaṃ dhammakathaṃ pañhavissajjanaṃ anumodanañca sotuṃ labhissāma, manussādānaṃ datvā amhākaṃ pattiṃ dassantī’’ti.
For the faithful, it is thus: "When people build a residence here, they will first have the Saṅgha of bhikkhus sit and recite auspicious verses. Then we will be able to see virtuous ones, listen to Dhamma talks, questions and answers, and approval. They will give offerings to humans and present the share of merit to us."
Vì các vị thần có đức tin nghĩ rằng: “Ở đây, khi con người xây dựng nhà cửa, họ sẽ mời Tăng đoàn đến trước để tụng kinh cầu an, rồi chúng ta sẽ được thấy các bậc giới hạnh, được nghe pháp thoại, giải đáp thắc mắc và tùy hỷ. Sau khi cúng dường cho con người, họ sẽ hồi hướng phước báu cho chúng ta.”
Assaddhā devatāpi ‘‘attano icchānurūpaṃ tesaṃ paṭipattiṃ passituṃ kathañca sotuṃ labhissāmā’’ti tathā karonti.
Unfaithful deities also do so, thinking: "When will we be able to see their practice according to their wishes and hear a talk?"
Các vị thần không có đức tin cũng làm như vậy với ý nghĩ: “Chúng ta sẽ được thấy sự hành trì của họ theo ý muốn của chúng ta và được nghe pháp như thế nào.”
Tāvatiṃsehīti yathā hi ekasmiṃ kule ekaṃ paṇḍitaṃ manussaṃ, ekasmiñca vihāre ekaṃ bahussutaṃ bhikkhuṃ upādāya ‘‘asukakule manussā paṇḍitā, asukavihāre bhikkhū bahussutā’’ti saddo abbhuggacchati, evamevaṃ sakkaṃ devarājānaṃ vissakammañca devaputtaṃ upādāya ‘‘tāvatiṃsā paṇḍitā’’ti saddo abbhuggato.
Regarding "by the Tāvatiṃsa devas": Just as, indeed, in a certain family, on account of one wise person, and in a certain monastery, on account of one learned monk, the report arises, "The people in that family are wise; the monks in that monastery are learned"—even so, on account of Sakka, the king of devas, and Vissakamma, the deva's son, the report arose, "The Tāvatiṃsa devas are wise."
Tāvatiṃsehī (bởi chư thiên Đao Lợi) có nghĩa là: Cũng như trong một gia đình, vì có một người thông thái, và trong một tu viện, vì có một vị tỳ khưu đa văn, mà tiếng đồn vang lên rằng: “Người trong gia đình kia là những người thông thái, các tỳ khưu trong tu viện kia là những bậc đa văn.” Cũng vậy, vì có Thích Ca (Sakka), vua chư thiên, và Vissakamma (Tỳ Thấp Ca), thiên tử, mà tiếng đồn vang lên rằng: “Chư thiên Đao Lợi là những bậc thông thái.”
Tenāha ‘‘tāvatiṃsehī’’ti.
Therefore, it is said, "by the Tāvatiṃsa devas."
Vì thế, (kinh) nói rằng: “bởi chư thiên Đao Lợi.”
Seyyathāpītiādinā devehi tāvatiṃsehi saddhiṃ mantetvā viya sunidhavassakārā nagaraṃ māpentīti dasseti.
By "Just as," and so forth, it is shown that Sunidha and Vassakāra built the city as if they had consulted with the Tāvatiṃsa devas.
Với câu Seyyathāpī (ví như) v.v…, (kinh) cho thấy rằng Sunidha và Vassakāra xây dựng thành phố như thể đã hội ý với chư thiên Đao Lợi.
Yāvatā ariyaṃ āyatananti yattakaṃ ariyamanussānaṃ osaraṇaṭṭhānaṃ nāma atthi.
"As far as the noble resort" means as much as there is a place of refuge for noble people.
Yāvatā ariyaṃ āyatanaṃ (cho đến chỗ các bậc thánh cư ngụ) có nghĩa là bất cứ nơi nào là chỗ nương tựa của những người thánh thiện.
Yāvatā vaṇippathoti yattakaṃ vāṇijānaṃ āhaṭabhaṇḍassa rāsivaseneva kayavikkayaṭṭhānaṃ nāma, vāṇijānaṃ vasanaṭṭhānaṃ vā atthi.
"As far as the trade route" means as much as there is a place for buying and selling of goods brought by merchants, or a place where merchants dwell.
Yāvatā vaṇippatho (cho đến chỗ buôn bán) có nghĩa là bất cứ nơi nào là chỗ mua bán hàng hóa đã mang đến của các thương nhân, hoặc là chỗ cư ngụ của các thương nhân.
Idaṃ agganagaranti tesaṃ ariyāyatanavaṇippathānaṃ idaṃ nagaraṃ aggaṃ bhavissati jeṭṭhakaṃ pāmokkhaṃ.
"This will be the chief city": This city will be the chief, the foremost, the leader among those noble resorts and trade routes.
Idaṃ agganagaraṃ (thành phố này sẽ là thành phố tối thắng) có nghĩa là thành phố này sẽ là tối thắng, là trưởng thượng, là đứng đầu trong các chỗ cư ngụ của bậc thánh và chỗ buôn bán đó.
Puṭabhedananti bhaṇḍapuṭabhedanaṭṭhānaṃ, bhaṇḍaganthikānaṃ mocanaṭṭhānanti vuttaṃ hoti.
"A breaking-open of bundles" means a place for opening bundles of goods, that is, a place for untying knots of merchandise.
Puṭabhedanaṃ (trung tâm phân phối hàng hóa) có nghĩa là nơi để mở các gói hàng hóa, tức là nơi để tháo gỡ các kiện hàng hóa.
Sakalajambudīpe aladdhabhaṇḍampi hi idheva labhissati, aññattha vikkayaṃ agacchantampi idha vikkayaṃ gacchissati, tasmā idheva puṭaṃ bhindissatīti attho.
Indeed, even goods not found in the entire Jambudīpa will be found here; what would not be sold elsewhere will be sold here. Therefore, it means that bundles will be broken open right here.
Thật vậy, ngay cả hàng hóa không tìm thấy ở khắp cõi Diêm Phù Đề cũng sẽ được tìm thấy ở đây; hàng hóa không bán được ở nơi khác cũng sẽ bán được ở đây. Vì vậy, có nghĩa là ở đây sẽ mở các gói hàng hóa.
Āyanti yāni catūsu dvāresu cattāri, sabhāyaṃ ekanti evaṃ divase divase pañcasatasahassāni tattha uṭṭhahissanti, tānissa bhāvīni āyāni dasseti.
"Incomes" points to the future incomes, which will arise daily, five hundred thousand in number, four at the four gates and one in the assembly hall.
Từ ‘āyāni’ (nguồn thu) chỉ ra rằng mỗi ngày sẽ có năm trăm ngàn (người) đến đó, bốn trăm ngàn ở bốn cổng và một trăm ngàn ở hội trường.
Aggito vātiādīsu ca-kārattho vā-saddo, agginā ca udakena ca mithubhedena ca nassissatīti attho.
In "by fire or," and so forth, the word "or" has the sense of "and"; it means it will be destroyed by fire, by water, and by internal dissension.
Trong các câu Aggito vā (hoặc bởi lửa) v.v…, từ vā (hoặc) có nghĩa là ‘và’. Có nghĩa là nó sẽ bị hủy hoại bởi lửa, bởi nước và bởi sự chia rẽ lẫn nhau.
Tassa hi eko koṭṭhāso agginā nassissati, nibbāpetumpi naṃ na sakkhissati, ekaṃ koṭṭhāsaṃ gaṅgā gahetvā gamissati, eko iminā akathitaṃ amussa, amunā akathitaṃ imassa vadantānaṃ pisuṇavācānaṃ vasena bhinnānaṃ manussānaṃ aññamaññabhedena vinassissati.
Indeed, one portion of it will be destroyed by fire, and they will not be able to extinguish it; the Ganges will carry away one portion; and one portion will be destroyed by mutual dissension among people who, having been alienated by tale-bearing words, speak of "this one said this about that one," and "that one said this about this one."
Thật vậy, một phần của nó sẽ bị hủy hoại bởi lửa, không thể dập tắt được; một phần sẽ bị sông Hằng cuốn trôi; một phần sẽ bị hủy hoại bởi sự chia rẽ lẫn nhau của những người bị chia rẽ do lời nói đâm thọc, khi người này nói về người kia những điều mà người kia chưa nói, và người kia nói về người này những điều mà người này chưa nói.
Evaṃ vatvā bhagavā paccūsakāle gaṅgātīraṃ gantvā katamukhadhovano bhikkhācārakālaṃ āgamayamāno nisīdi.
Having said this, the Bhagavā went to the bank of the Ganges in the early morning, performed his face-washing, and sat down awaiting the alms round time.
Nói xong như vậy, vào lúc rạng đông, Đức Thế Tôn đi đến bờ sông Hằng, rửa mặt xong, Ngài ngồi đợi đến giờ đi khất thực.
Sunidhavassakārāpi ‘‘amhākaṃ rājā samaṇassa gotamassa upaṭṭhāko, so amhe upagate pucchissati ‘satthā kira pāṭaligāmaṃ agamāsi, kiṃ tassa santikaṃ upasaṅkamittha, na upasaṅkamitthā’ti, ‘upasaṅkamimhā’ti ca vutte ‘nimantayittha, na nimantayitthā’ti pucchissati, ‘na nimantayimhā’ti ca vutte amhākaṃ dosaṃ āropetvā niggaṇhissati, idañcāpi mayaṃ akataṭṭhāne nagaraṃ māpema, samaṇassa kho pana gotamassa gatagataṭṭhāne kāḷakaṇṇisattā paṭikkamanti, taṃ mayaṃ nagaramaṅgalaṃ vācāpessāmā’’ti cintetvā satthāraṃ upasaṅkamitvā nimantayiṃsu.
Sunidha and Vassakāra, too, reflected: "Our king is a supporter of the ascetic Gotama; when we approach him, he will ask, 'The Teacher, they say, went to Pāṭaligāma; did you approach him, or not?' And if we say, 'We approached him,' he will ask, 'Did you invite him, or not?' And if we say, 'We did not invite him,' he will blame us and censure us. Also, we are building a city in an unestablished place; wherever the ascetic Gotama goes, inauspicious beings retreat. So we shall have him recite the city's blessing." Having thought this, they approached the Teacher and invited him.
Sunidha và Vassakāra cũng suy nghĩ: “Vua của chúng ta là người hộ độ Sa-môn Cồ-đàm. Khi chúng ta đến, vua sẽ hỏi: ‘Nghe nói Đức Đạo Sư đã đến làng Pāṭali, các ngươi có đến gặp Ngài không?’ Nếu chúng ta nói ‘có đến gặp’, vua sẽ hỏi: ‘Các ngươi có thỉnh Ngài không?’ Nếu chúng ta nói ‘không thỉnh’, vua sẽ đổ lỗi cho chúng ta và quở trách. Hơn nữa, chúng ta đang xây dựng thành phố ở một nơi chưa có. Nơi nào Sa-môn Cồ-đàm đi qua, những chúng sinh mang điềm xấu đều bỏ đi. Chúng ta sẽ thỉnh Ngài làm lễ cát tường cho thành phố.” Suy nghĩ như vậy, họ đến gặp Đức Đạo Sư và thỉnh Ngài.
Tena vuttaṃ ‘‘atha kho sunidhavassakārā’’tiādi.
Therefore, it is stated, "Then Sunidha and Vassakāra," and so forth.
Vì thế, (kinh) nói rằng: “Atha kho sunidhavassakārā” (Rồi Sunidha và Vassakāra) v.v…
Pubbaṇhasamayanti pubbaṇhakāle.
"In the forenoon": at forenoon time.
Pubbaṇhasamayaṃ (vào buổi sáng) có nghĩa là vào buổi sáng.
Nivāsetvāti gāmappavesananīhārena nivāsanaṃ nivāsetvā kāyabandhanaṃ bandhitvā.
"Having dressed": having put on the lower robe in the manner of entering a village and having tied the waist-band.
Nivāsetvā (đắp y) có nghĩa là đắp y theo cách thức vào làng và buộc đai lưng.
Pattacīvaramādāyāti pattañca cīvarañca ādiyitvā kāyapaṭibaddhaṃ katvā, cīvaraṃ pārupitvā pattaṃ hatthena gahetvāti attho.
"Taking bowl and robe": taking the bowl and robe, making them attached to the body, which means, having put on the robe and holding the bowl in hand.
Pattacīvaramādāyā (cầm y bát) có nghĩa là cầm y và bát, làm cho chúng gắn liền với thân thể, tức là đắp y và cầm bát trên tay.
Sīlavantetthāti sīlavante ettha attano vasanaṭṭhāne.
"Those virtuous ones here": the virtuous ones, here, in their own dwelling place.
Sīlavantetthā (những người giữ giới ở đây) có nghĩa là những người giữ giới ở đây, tại chỗ ở của mình.
Saññateti kāyavācācittehi saññate.
"Restrained": restrained in body, speech, and mind.
Saññate (những người tự chế ngự) có nghĩa là những người tự chế ngự thân, khẩu, ý.
Tāsaṃ dakkhiṇamādiseti saṅghassa dinne cattāro paccaye tāsaṃ gharadevatānaṃ ādiseyyapattiṃ dadeyya.
"Dedicate a share to them": to those household deities, a share of the four requisites given to the Saṅgha should be dedicated.
Tāsaṃ dakkhiṇamādise (hồi hướng phước đức cho họ) có nghĩa là hãy hồi hướng phần phước đức từ bốn vật dụng cúng dường cho Tăng đến các vị thiên nữ hộ trì gia đình đó.
Pūjitā pūjayantīti ‘‘ime manussā amhākaṃ ñātakāpi na honti, tathāpi no pattiṃ dentīti ārakkhaṃ susaṃvihitaṃ karothā’’ti suṭṭhu ārakkhaṃ karonti.
"Being honored, they honor": they provide excellent protection, thinking, "These people are not even our relatives, yet they give us a share of merit, so provide good protection."
Pūjitā pūjayantī (được tôn kính thì tôn kính lại) có nghĩa là: “Những người này không phải là bà con của chúng ta, vậy mà họ vẫn hồi hướng phước đức cho chúng ta.” Do đó, họ bảo vệ rất tốt.
Mānitā mānayantīti kālānukālaṃ balikammakaraṇena mānitā ‘‘ete manussā amhākaṃ ñātakāpi na honti, tathāpi catumāsachamāsantare no balikammaṃ karontī’’ti mānenti uppannaparissayaṃ haranti.
"Being respected, they respect": honored by making offerings at appropriate times, they respect, thinking, "These people are not even our relatives, yet they make offerings to us every four or six months," and they remove any danger that arises.
Mānitā mānayantī (được kính trọng thì kính trọng lại) có nghĩa là: Được kính trọng bằng cách cúng dường đúng lúc, “Những người này không phải là bà con của chúng ta, vậy mà cứ bốn hoặc sáu tháng họ lại cúng dường cho chúng ta.” Do đó, họ kính trọng và xua tan những tai họa phát sinh.
Tato nanti tato naṃ paṇḍitajātikaṃ manussaṃ.
"Then him": then that wise person.
Tato naṃ (do đó họ) có nghĩa là do đó họ (các vị thiên nữ) đối với người trí tuệ đó.
Orasanti ure ṭhapetvā saṃvaḍḍhitaṃ, yathā mātā orasaṃ puttaṃ anukampati, uppannaparissayaharaṇatthamevassa vāyamati, evaṃ anukampantīti attho.
"Like their own child": nurtured by placing him on their chest, just as a mother has compassion for her own child and strives to remove any danger that arises for him; it means they have such compassion.
Orasaṃ (con ruột) có nghĩa là người được nuôi dưỡng như con ruột, được đặt trên ngực. Có nghĩa là các vị thiên nữ đó thương xót như mẹ thương con ruột, và cố gắng để xua tan những tai họa phát sinh cho người đó.
Bhadrāni passatīti sundarāni passati.
"Sees blessings": sees beautiful things.
Bhadrāni passati (thấy những điều tốt lành) có nghĩa là thấy những điều tốt đẹp.
Anumoditvāti tehi tadā pasutapuññassa anumodanavasena tesaṃ dhammakathaṃ katvā.
"Having rejoiced": having given them a Dhamma talk by way of rejoicing in the merit they had then accumulated.
Anumoditvā (tùy hỷ) có nghĩa là tùy hỷ với phước báu mà họ đã tạo ra lúc đó, và thuyết pháp cho họ.
Sunidhavassakārāpi ‘‘yā tattha devatā āsuṃ, tāsaṃ dakkhiṇamādise’’ti bhagavato vacanaṃ sutvā devatānaṃ pattiṃ adaṃsu.
Sunidha and Vassakāra, having heard the Bhagavā's words, "to whatsoever deities were there, dedicate a share," gave a share of merit to the deities.
Sunidha và Vassakāra nghe lời Đức Thế Tôn: “Hãy hồi hướng phước đức cho các vị thiên nữ ở đó,” và họ đã hồi hướng phước đức cho các vị thiên nữ.
Taṃ gotamadvāraṃ nāma ahosīti tassa nagarassa yena dvārena bhagavā nikkhami, taṃ gotamadvāraṃ nāma ahosi.
"That became known as Gotama's Gate": The gate of that city through which the Bhagavā departed became known as Gotama's Gate.
Taṃ gotamadvāraṃ nāma ahosī (cổng đó được gọi là cổng Cồ-đàm) có nghĩa là cổng mà Đức Thế Tôn đã đi ra khỏi thành phố đó được gọi là cổng Cồ-đàm.
Gaṅgāya pana uttaraṇatthaṃ anotiṇṇattā gotamatitthaṃ nāma nāhosi.
However, since he did not descend to cross the Ganges, it did not become known as Gotama's Ford.
Nhưng vì Ngài không xuống sông Hằng để vượt qua, nên không có bến sông Hằng nào được gọi là bến Cồ-đàm.
Pūrāti puṇṇā.
"Full": replete.
Pūrā (đầy) có nghĩa là đầy ắp.
Samatittikāti tīrasamaṃ udakassa tittā bharitā.
"Brimming to the banks": filled with water level with the banks.
Samatittikā (ngang mặt bờ) có nghĩa là nước đầy ngang mặt bờ.
Kākapeyyāti tīre ṭhitakākehi pātuṃ sakkuṇeyyaudakā.
"Drinkable by crows": water that crows standing on the bank could drink.
Kākapeyyā (chim quạ có thể uống) có nghĩa là nước mà những con quạ đậu trên bờ có thể uống được.
Tīhipi padehi ubhatokūlasamaṃ paripuṇṇabhāvameva vadati.
By all three terms, it speaks of its being perfectly full, level with both banks.
Cả ba từ đều nói lên sự đầy ắp ngang bằng hai bờ.
Uḷumpanti pāragamanatthāya lahuke dārudaṇḍe gahetvā kavāṭaphalake viya aññamaññasambandhe kātuṃ āṇiyo koṭṭetvā nāvāsaṅkhepena kataṃ.
"A raft" refers to something made like a small boat, by taking light wooden poles for crossing, and nailing them together like door panels.
Uḷumpaṃ (bè) có nghĩa là một cái bè được làm từ những thanh gỗ nhẹ để vượt sông, như những tấm ván cửa được đóng đinh lại với nhau, giống như một chiếc thuyền nhỏ.
Kullanti veḷunaḷādike saṅgharitvā valliādīhi kalāpavasena bandhitvā kataṃ.
"A float" refers to something made by collecting bamboos, reeds, and so forth, and binding them together with creepers or similar materials.
Kullaṃ (mảng) có nghĩa là một cái mảng được làm bằng cách bó tre, sậy v.v… lại với nhau bằng dây leo.
Etamatthaṃ viditvāti etaṃ mahājanassa gaṅgudakamattassapi kevalaṃ tarituṃ asamatthataṃ, attano pana bhikkhusaṅghassa ca atigambhīravitthataṃ saṃsāramahaṇṇavaṃ taritvā ṭhitabhāvañca sabbākārato viditvā tadatthaparidīpanaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.
"Having understood this meaning": having fully understood the inability of the great multitude to cross even a mere amount of Ganges water, and his own and the Saṅgha's state of having crossed the exceedingly deep and vast ocean of saṃsāra, he uttered this udāna to reveal that meaning.
Etamatthaṃ viditvā (biết rõ điều đó) có nghĩa là biết rõ hoàn toàn việc đại chúng không thể vượt qua ngay cả một chút nước sông Hằng, còn Ngài và Tăng đoàn của Ngài đã vượt qua biển luân hồi sâu thẳm và rộng lớn. Biết rõ điều đó, Ngài đã nói lên bài kệ cảm hứng này để làm sáng tỏ ý nghĩa đó.
Udānagāthāya attho pana aṭṭhakathāyaṃ dassitoyeva.
The meaning of the udāna verse has already been explained in the commentary.
Ý nghĩa của bài kệ cảm hứng đã được giải thích trong Chú giải.
Tattha udakaṭṭhānassetaṃ adhivacananti yathāvuttassa yassa kassaci udakaṭṭhānassa etaṃ aṇṇavanti adhivacanaṃ, na samuddassevāti adhippāyo.
There, "This is a designation for a water-place" means this "ocean" is a designation for any water-place as described, not just for the sea itself; this is the intention.
Ở đó, udakaṭṭhānassetaṃ adhivacanaṃ (đó là tên gọi của nơi có nước) có nghĩa là: ‘aṇṇava’ (biển) là tên gọi của bất kỳ nơi nào có nước như đã nói, chứ không chỉ riêng biển cả.
Saranti idha nadī adhippetā sarati sandatīti katvā.
"River": here, a river is intended, because it flows, it runs.
Saraṃ (sông) ở đây ý nói con sông, vì nó chảy (sarati) và tuôn ra (sandati).
Gambhīraṃ vitthatanti agādhaṭṭhena gambhīraṃ, sakalalokattayabyāpitāya vitthataṃ.
"Deep and vast": deep in terms of profundity, and vast in terms of encompassing the entire three worlds.
Gambhīraṃ vitthataṃ (sâu thẳm và rộng lớn) có nghĩa là sâu thẳm về mặt không đáy, và rộng lớn về mặt bao trùm cả ba cõi.
Visajjāti anāsajja appatvā eva pallalāni tesaṃ ataraṇato.
"Having discarded": having not approached, having not reached the puddles, because they did not cross them.
Visajjā (không chạm tới) có nghĩa là không chạm tới, không đạt tới các ao hồ, vì không vượt qua chúng.
Kullañhi jano bandhatīti kullaṃ bandhituṃ āyāsaṃ āpajjati.
"Indeed, people tie a float": people exert themselves to tie a float.
Kullañhi jano bandhatī (thật vậy, người ta buộc bè) có nghĩa là người ta cố gắng buộc bè.
Vinā eva kullenāti īdisaṃ udakaṃ kullena īdisena vinā eva.
"Even without a float": even without such a float for such water.
Vinā eva kullenā (ngay cả không có bè) có nghĩa là ngay cả không có một cái bè như vậy để vượt qua một dòng nước như vậy.
Tiṇṇā medhāvino janāti ariyamaggañāṇasaṅkhātāya medhāya samannāgatattā medhāvino buddhā ca buddhasāvakā ca tiṇṇā paratīre patiṭṭhitā.
"The wise have crossed": those who are endowed with wisdom, consisting of the knowledge of the noble path—the Buddhas and the disciples of the Buddhas—have crossed, they are established on the far shore.
Tiṇṇā medhāvino janā (những người trí tuệ đã vượt qua) có nghĩa là những người trí tuệ, tức là chư Phật và các đệ tử Phật, đã được trang bị trí tuệ của con đường Thánh, đã vượt qua và đứng vững ở bờ bên kia.
287. Koṭigāmoti mahāpanādassa rañño pāsādakoṭiyaṃ katagāmo, patitassa pāsādassa thupikāya patiṭṭhitaṭṭhāne niviṭṭhagāmoti attho.
287. Koṭigāmo means the village founded at the pinnacle of King Mahāpanāda’s palace; the meaning is, it is a village established at the site where the pinnacle of the fallen palace was situated.
287. Koṭigāmo có nghĩa là ngôi làng được xây dựng trên đỉnh cung điện của vua Mahāpanāda, tức là ngôi làng được định cư tại nơi tháp nhọn của cung điện bị sụp đổ đã đứng vững.
Ariyasaccānanti ye paṭivijjhanti, tesaṃ ariyabhāvakarānaṃ saccānaṃ.
Ariyasaccānaṁ (Noble Truths) refers to the truths that make noble those who penetrate them.
Ariyasaccāna (các Thánh đế) là những chân lý làm cho những ai thấu hiểu chúng trở thành bậc Thánh.
Ananubodhāti abujjhanena ajānanena.
Ananubodhā means by not comprehending, by not knowing.
Ananubodhā (không thấu hiểu) là do không giác ngộ, không biết.
Appaṭivedhāti appaṭivijjhanena.
Appaṭivedhā means by not penetrating.
Appaṭivedhā (không thâm nhập) là do không thâm nhập.
Anubodho cettha pubbabhāgiyañāṇaṃ, paṭivedho maggañāṇena abhisamayo.
Here, anubodha is preliminary knowledge, and paṭivedha is realization by path-knowledge.
Ở đây, anubodha (thấu hiểu) là trí tuệ sơ khởi, còn paṭivedha (thâm nhập) là sự chứng ngộ bằng đạo trí.
Tattha yasmā anubodhapubbako paṭivedho anubodhena vinā na hoti, anubodhopi ekacco paṭivedhasambandho tadubhayābhāvahetukañca vaṭṭe saṃsaraṇaṃ, tasmā vuttaṃ ‘‘ananubodhā…pe… tumhākañcā’’ti.
Since penetration is preceded by comprehension, and penetration does not occur without comprehension, and comprehension is also somewhat related to penetration, and wandering in Saṃsāra is due to the absence of both; therefore, it is said, “by not comprehending… (etc.) …and yours.”
Trong đó, vì sự thâm nhập (paṭivedha) có trước sự thấu hiểu (anubodha) và không thể có được nếu không có sự thấu hiểu, và sự thấu hiểu cũng có liên quan đến sự thâm nhập; và vì sự luân hồi trong vòng sinh tử là do thiếu cả hai điều đó, nên đã được nói là ‘‘do không thấu hiểu…pe… của cả các con nữa’’.
Tattha sandhāvitanti paṭisandhiggahaṇavasena bhavato bhavantarupagamanena sandhāvitaṃ.
Here, sandhāvitaṃ means having wandered by going from one existence to another through taking rebirth.
Trong đó, sandhāvitaṃ (đã chạy lang thang) là đã đi từ đời này sang đời khác theo cách tái sinh.
Saṃsaritanti aparāparaṃ cavanupapajjanavasena saṃsaritaṃ.
Saṃsaritaṃ means having wandered repeatedly by passing away and reappearing.
Saṃsaritaṃ (đã luân hồi) là đã luân hồi theo cách chết đi và tái sinh liên tục.
Mamañceva tumhākañcāti mayā ca tumhehi ca.
Mamañceva tumhākañcā means by me and by you.
Mamañceva tumhākañcā (của cả Ta và các con) có nghĩa là bởi Ta và bởi các con.
Atha vā sandhāvitaṃ saṃsaritanti sandhāvanaṃ saṃsaraṇaṃ mamañceva tumhākañca ahosīti evamettha attho veditabbo.
Alternatively, the meaning here should be understood as: “wandering and circulating (wandering on) were mine and yours.”
Hoặc, ở đây, ý nghĩa nên được hiểu là ‘‘sự chạy lang thang và luân hồi là của cả Ta và các con’’.
289. Nīlāti idaṃ sabbasaṅgāhakavacanaṃ.
289. Nīlā (blue) is a word that includes everything.
289. Nīlā (màu xanh) là một từ bao hàm tất cả.
Nīlavaṇṇātiādi tasseva vibhāgadassanatthaṃ.
Nīlavaṇṇā (of blue complexion) and so forth are given to show its subdivisions.
Nīlavaṇṇā (có màu xanh) v.v… là để trình bày sự phân loại của nó.
Tattha na tesaṃ pakativaṇṇo nīlo, nīlavilepanavilittattā panetaṃ vuttaṃ.
Here, their natural complexion was not blue, but it is said this because they were smeared with blue anointing paste.
Ở đây, màu tự nhiên của họ không phải là màu xanh, nhưng điều này được nói vì họ được xức bằng thuốc màu xanh.
Nīlavatthāti paṭadukūlakoseyyādīnipi nesaṃ nīlāneva honti.
Nīlavatthā means that their cloths, such as fine cotton, silk, and Koseyya (a kind of silk), were also blue.
Nīlavatthā (mặc y phục màu xanh) có nghĩa là những tấm vải lụa, vải tơ tằm v.v… của họ cũng có màu xanh.
Nīlālaṅkārāti nīlamaṇialaṅkārehi nīlapupphehi ca alaṅkatā.
Nīlālaṅkārā means adorned with blue gem ornaments and blue flowers.
Nīlālaṅkārā (có trang sức màu xanh) có nghĩa là được trang sức bằng đồ trang sức bằng ngọc bích và hoa màu xanh.
Te kira alaṅkārā suvaṇṇavicittāpi indanīlamaṇiobhāsehi ekanīlā viya khāyanti, rathāpi nesaṃ nīlamaṇikhacitā nīlavatthaparikkhittā nīladhajanīlavammikehi nīlābharaṇehi nīlaassehi yuttā, patodayaṭṭhiyopi nīlāyevāti iminā nayena sabbapadesu attho veditabbo.
Indeed, even though their ornaments were embellished with gold, they appeared uniformly blue due to the luster of sapphire gems. Their chariots were also inlaid with sapphire, covered with blue cloths, and yoked with blue banners, blue armor, blue ornaments, and blue horses. Their goads were also blue. The meaning should be understood in this way in all contexts.
Những đồ trang sức đó, mặc dù được trang trí bằng vàng, nhưng do ánh sáng của ngọc bích, chúng trông như toàn màu xanh; xe của họ cũng được khảm ngọc bích, phủ vải màu xanh, được trang bị cờ màu xanh, cọc màu xanh, đồ trang sức màu xanh và ngựa màu xanh; roi của họ cũng màu xanh. Theo cách này, ý nghĩa nên được hiểu ở tất cả các khía cạnh.
Paṭivaṭṭesīti pahari.
Paṭivaṭṭesī means struck.
Paṭivaṭṭesī (đã đánh) có nghĩa là đã đập.
Kissa je ambapālīti je-ti ālapanaṃ, bhoti ambapāli kiṃkāraṇāti vuttaṃ hoti.
Kissa je ambapālī: je is a vocative particle. It means, "Ambapālī, what is the reason?"
Kissa je ambapālī (này Ambapālī, vì sao?) – je là tiếng gọi; có nghĩa là ‘‘này Ambapālī, vì lý do gì?’’.
Sāhāranti ettha āharanti imasmā rājapurisā balinti āhāro, tabbhuttajanapado.
Here, sāhāraṃ: the royal officers draw tribute from it, so it is āhāra (tribute), meaning the country that provides tribute.
Sāhāraṃ (cùng với vùng lãnh thổ) – ở đây, āhāra là nơi mà các quan lại này thu thuế; đó là vùng lãnh thổ mà họ cai trị.
Tena sahitaṃ sāhāraṃ, sajanapadanti attho.
That (country) together with its people is sāhāraṃ (with its tribute), meaning with its people.
Cùng với vùng lãnh thổ đó là sāhāraṃ, có nghĩa là cùng với dân chúng.
Aṅguliṃ phoṭesunti aṅguliṃ cālesuṃ.
Aṅguliṃ phoṭesuṃ means they snapped their fingers.
Aṅguliṃ phoṭesuṃ (đã búng ngón tay) có nghĩa là đã cử động ngón tay.
Ambakāyāti mātugāmena.
Ambakāyā means by a woman.
Ambakāyā (này cô gái) có nghĩa là bởi người phụ nữ.
Upacāravacanañhetaṃ, itthīsu yadidaṃ ambakā mātugāmo jananikāti.
This is a term of address for women, such as ambakā, mātugāmo, jananikā.
Đây là một từ dùng để gọi, khi nói về phụ nữ, đó là ambakā, mātugāmo, jananikā (người phụ nữ, phái nữ, người mẹ).
Olokethāti passatha.
Olokethā means look.
Olokethā (hãy nhìn) có nghĩa là hãy thấy.
Apalokethāti apavattitvā oloketha, punappunaṃ passathāti attho.
Apalokethā means turn and look, repeatedly look; that is the meaning.
Apalokethā (hãy nhìn lại) có nghĩa là hãy quay lại và nhìn, tức là hãy nhìn đi nhìn lại.
Upasaṃharathāti upanetha, imaṃ licchavīparisaṃ tumhākaṃ cittena tāvatiṃsasadisaṃ upasaṃharatha upanetha allīyāpetha.
Upasaṃharathā means bring closer, compare. Bring this assembly of Licchavīs to your mind, comparable to the Tāvatiṃsa heaven. Attach them.
Upasaṃharathā (hãy so sánh) có nghĩa là hãy mang đến, hãy so sánh hội đồng Licchavī này với cõi trời Ba Mươi Ba trong tâm trí các con, hãy mang đến, hãy gắn liền.
Yatheva tāvatiṃsā abhirūpā pāsādikā nīlādinānāvaṇṇā, evamime licchavīrājānopīti tāvatiṃsehi samake katvā passathāti attho.
Just as the devas of Tāvatiṃsa are beautiful, charming, and of various colors such as blue, so too are these Licchavī princes. The meaning is to view them as equal to the Tāvatiṃsa devas.
Giống như các vị chư thiên Ba Mươi Ba xinh đẹp, đáng yêu, có nhiều màu sắc khác nhau như xanh v.v…, thì các vị vua Licchavī này cũng vậy. Có nghĩa là hãy nhìn họ như ngang bằng với các vị chư thiên Ba Mươi Ba.
Kasmā pana bhagavā anekasatehi suttehi cakkhādīnaṃ rūpādīsu nimittaggāhaṃ paṭisedhetvā idha mahantena ussāhena nimittaggāhe niyojetīti?
Why, then, does the Blessed One, who in hundreds of suttas forbade the grasping of signs in forms, etc., for the eye, etc., here enjoin the grasping of signs with great zeal?
Nhưng vì sao Đức Thế Tôn, sau khi bác bỏ sự nắm giữ tướng trạng (nimittaggāha) của mắt v.v… đối với sắc v.v… trong hàng trăm bài kinh, lại ở đây với nỗ lực lớn lao lại khuyến khích việc nắm giữ tướng trạng?
Hitakāmatāya tesaṃ bhikkhūnaṃ yathā āyasmato nandassa hitakāmatāya saggasampattidassanatthaṃ.
Out of kindness for those bhikkhus, just as out of kindness for Venerable Nanda, for the purpose of showing the heavenly attainment.
Vì lòng mong muốn lợi ích cho các tỳ khưu đó, giống như vì lòng mong muốn lợi ích cho Tôn giả Nanda mà Ngài đã chỉ cho thấy sự giàu có của cõi trời.
Tatra kira ekacce bhikkhū osannavīriyā, te sampattiyā palobhento ‘‘appamādena samaṇadhammaṃ karontānaṃ evarūpā issariyasampatti sulabhā’’ti samaṇadhamme ussāhajananatthaṃ āha.
For there were some bhikkhus who were lax in effort. He enticed them with attainment, saying, "Such sovereignty and attainment are easily obtained for those who practice the ascetic life with diligence," in order to inspire them in the ascetic life.
Ở đó, có một số tỳ khưu lười biếng; Ngài đã cám dỗ họ bằng sự giàu có và nói rằng ‘‘sự giàu có quyền lực như vậy dễ dàng đạt được đối với những ai thực hành pháp Sa-môn với sự không phóng dật’’, để tạo ra sự hăng hái trong việc thực hành pháp Sa-môn.
Atha vā nayidaṃ nimittaggāhe niyojanaṃ, kevalaṃ pana ‘‘dibbasampattisadisā etesaṃ rājūnaṃ issariyasampattī’’ti anupubbikathāya sampattikathanaṃ viya daṭṭhabbaṃ.
Or rather, this is not an injunction to grasp signs, but rather it should be seen as a description of attainment, like a progressive discourse, stating that "the sovereignty and attainment of these kings are similar to divine attainment."
Hoặc, đây không phải là sự khuyến khích nắm giữ tướng trạng, mà chỉ là sự trình bày về sự giàu có, giống như một bài pháp tuần tự, rằng ‘‘sự giàu có quyền lực của các vị vua này giống như sự giàu có của chư thiên’’.
Aniccalakkhaṇavibhāvanatthañcāpi evamāha.
He also said this to elucidate the characteristic of impermanence.
Ngài cũng nói như vậy để làm rõ đặc tính vô thường.
Na cirasseva hi sabbepime ajātasattussa vasena vināsaṃ pāpuṇissanti, atha nesaṃ rajjasirisampattiṃ disvā ṭhitabhikkhū ‘‘tathārūpāyapi nāma sirisampattiyā vināso paññāyissatī’’ti aniccalakkhaṇaṃ bhāvetvā saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇissantīti aniccalakkhaṇavibhāvanatthaṃ āha.
For all of them will soon meet destruction through Ajātasattu. Then, bhikkhus, seeing their royal glory and attainment, will ponder the characteristic of impermanence, thinking, "Such glorious attainment, too, will be seen to perish," and thus attain arahantship together with the analytical knowledges. It was for the elucidation of the characteristic of impermanence that he spoke.
Vì không lâu sau, tất cả những người này sẽ bị hủy diệt dưới quyền của Ajātasattu. Sau đó, các tỳ khưu đang nhìn thấy sự giàu có vương giả của họ sẽ suy tư về đặc tính vô thường rằng ‘‘sự giàu có vương giả như vậy cũng sẽ bị hủy diệt’’, và sau khi suy tư về đặc tính vô thường, họ sẽ đạt được A-la-hán quả cùng với các tuệ phân tích. Do đó, Ngài đã nói để làm rõ đặc tính vô thường.
Adhivāsetūti ambapāliyā nimantitabhāvaṃ ñatvāpi kasmā nimantentīti?
Adhivāsetu (let him consent): knowing that Ambapālī had invited him, why did they (the Licchavīs) still invite him?
Adhivāsetu (hãy chấp thuận) – mặc dù biết Ambapālī đã mời, nhưng vì sao lại mời?
Asaddahanatāya ca vattasīsena ca.
Due to their disbelief and out of custom.
Do sự không tin tưởng và do thói quen.
Sā hi dhuttā itthī animantetvāpi ‘‘nimantesi’’nti vadeyyāti tesaṃ ahosi.
For she was a cunning woman, and they thought that she might say, "I invited him," even if she had not.
Vì họ nghĩ rằng cô ta là một người phụ nữ xảo quyệt, có thể nói rằng ‘‘đã mời’’ ngay cả khi chưa mời.
Dhammaṃ sutvā gamanakāle ca nimantetvā gamanaṃ nāma manussānaṃ vattameva.
And it is a human custom to invite (someone) when departing after hearing the Dhamma.
Và sau khi nghe pháp, việc mời rồi ra về là thói quen của con người.
290. Abhiññātāti (a. ni. aṭṭha. 3.8.12) ñātā paññātā pākaṭā.
290. Abhiññātā (well-known) means known, recognized, famous.
290. Abhiññātā (nổi tiếng) (A.N.A. 3.8.12) có nghĩa là được biết đến, được nhận ra, hiển nhiên.
Santhāgāreti mahājanassa santhambhanāgāre vissamanatthāya kate agāre.
Santhāgāre means in the assembly hall of the populace, a hall built for people to assemble and rest.
Santhāgāre (trong hội trường) có nghĩa là trong hội trường được xây dựng để mọi người tụ tập và nghỉ ngơi.
Sā kira santhāgārasālā nagaramajjhe ahosi, catūsu dvāresu ṭhitānaṃ paññāyati, catūhi disāhi āgatamanussā paṭhamaṃ tattha vissamitvā pacchā attano attano phāsukaṭṭhānaṃ gacchanti.
That assembly hall was located in the middle of the city, visible to those standing at the four gates. People arriving from the four directions would first rest there and then proceed to their respective convenient places.
Hội trường đó nằm ở giữa thành phố, có thể nhìn thấy từ bốn cổng. Mọi người đến từ bốn hướng đều nghỉ ngơi ở đó trước rồi mới đi đến nơi thuận tiện của mình.
Rājakulānaṃ rajjakiccasantharaṇatthaṃ kataṃ agārantipi vadantiyeva.
They also say it was a hall built for the royal families to arrange royal affairs.
Người ta cũng nói rằng đó là một hội trường được xây dựng để các gia đình hoàng gia sắp xếp công việc triều chính.
Tattha hi nisīditvā licchavīrājāno rajjakiccaṃ santharanti karonti vicārenti.
For there, the Licchavī princes would sit and arrange, execute, and deliberate royal affairs.
Ở đó, các vị vua Licchavī ngồi xuống để sắp xếp, thực hiện và xem xét các công việc triều chính.
Sannisinnāti tesaṃ nisīdanatthaṃyeva paññattesu mahārahapaccattharaṇesu samussitasetacchattesu āsanesu sannisinnā.
Sannisinnā means seated on splendid furnishings arranged for their sitting, under raised white parasols, on seats.
Sannisinnā (đã ngồi xuống) có nghĩa là đã ngồi xuống trên những chỗ ngồi có những tấm trải quý giá được sắp đặt đặc biệt cho họ và có những chiếc lọng trắng được dựng lên.
Anekapariyāyena buddhassa vaṇṇaṃ bhāsantīti rājakulakiccañceva lokatthakiriyañca vicāretvā anekehi kāraṇehi buddhassa vaṇṇaṃ bhāsanti.
Anekapariyāyena buddhassa vaṇṇaṃ bhāsentī means, having deliberated royal affairs and public welfare, they praised the Buddha in many ways.
Anekapariyāyena buddhassa vaṇṇaṃ bhāsanti (nói lên lời tán thán Đức Phật bằng nhiều cách khác nhau) có nghĩa là sau khi xem xét các công việc triều chính và các công việc vì lợi ích thế gian, họ nói lên lời tán thán Đức Phật bằng nhiều lý do khác nhau.
Paṇḍitā hi te rājāno saddhāsampannā sotāpannāpi sakadāgāminopi anāgāminopi ariyasāvakā, te sabbepi lokiyajaṭaṃ bhinditvā buddhādīnaṃ tiṇṇaṃ ratanānaṃ vaṇṇaṃ bhāsanti.
For those princes were wise, endowed with faith, and Noble Disciples—some were Sotāpannas, some Sakadāgāmīs, and some Anāgāmīs. All of them, having broken free from worldly entanglements, praised the Three Jewels: the Buddha and others.
Vì những vị vua đó là những người có trí tuệ, đầy lòng tin, là những Thánh đệ tử đã chứng Sơ quả, Nhị quả hoặc Bất hoàn quả. Tất cả họ đều đã phá vỡ những trói buộc thế gian và nói lên lời tán thán Ba Ngôi Báu: Phật, Pháp, Tăng.
Tattha tividho buddhavaṇṇo nāma cariyavaṇṇo sarīravaṇṇo guṇavaṇṇoti.
Here, the praise of the Buddha is threefold: praise of his conduct, praise of his physique, and praise of his qualities.
Trong đó, lời tán thán Đức Phật có ba loại: tán thán hạnh, tán thán thân và tán thán đức.
Tatrime rājāno cariyāya vaṇṇaṃ ārabhiṃsu – ‘‘dukkaraṃ vata kataṃ sammāsambuddhena kappasatasahassādhikāni cattāri asaṅkhyeyyāni dasa pāramiyo dasa upapāramiyo dasa paramatthapāramiyoti samatiṃsa pāramiyo pūrentena ñātatthacariyaṃ lokatthacariyaṃ buddhatthacariyaṃ matthakaṃ pāpetvā pañca mahāpariccāge pariccajantenā’’ti aḍḍhacchakkehi jātakasatehi buddhavaṇṇaṃ kathentā tusitabhavanaṃ pāpetvā ṭhapayiṃsu.
Therein, these kings began to praise his conduct thus: ‘‘Indeed, a difficult deed was done by the Perfectly Enlightened One, for four asaṅkhyeyyas and a hundred thousand kappa, by fulfilling the thirty Pāramīs—ten Pāramīs, ten Upapāramīs, and ten Paramatthapāramīs—bringing to fruition the conduct for the welfare of relatives, the conduct for the welfare of the world, and the conduct for enlightenment, and by making the five great sacrifices.’’ Thus, recounting the Buddha's praise with five hundred and fifty Jātaka stories, they led him to the Tusita heaven and placed him there.
Trong số đó, các vị vua này đã bắt đầu ca ngợi hạnh của Đức Phật: “Thật khó khăn thay những gì Đức Chánh Đẳng Giác đã làm, khi Ngài đã hoàn thành ba mươi Ba-la-mật gồm mười Ba-la-mật, mười Ba-la-mật thứ cấp, mười Ba-la-mật tối thượng trong hơn bốn A-tăng-kì và một trăm ngàn đại kiếp, đưa hạnh lợi ích cho quyến thuộc, hạnh lợi ích cho thế gian, hạnh lợi ích cho Phật quả lên đến đỉnh cao, và đã từ bỏ năm sự từ bỏ lớn.” Với sáu trăm năm mươi câu chuyện Jātaka, họ đã ca ngợi Đức Phật và đặt Ngài vào cõi trời Tusita.
Dhammassa vaṇṇaṃ bhāsantā panete ‘‘bhagavatā dhammo desito, nikāyato pañca nikāyā honti, piṭakato tīṇi piṭakāni, aṅgato nava aṅgāni, khandhato caturāsītidhammakkhandhasahassānī’’ti koṭṭhāsavasena dhammaguṇaṃ kathayiṃsu.
These kings, when speaking the praise of the Dhamma, recounted the qualities of the Dhamma in terms of its divisions, saying: ‘‘The Dhamma was taught by the Blessed One; in terms of collections, there are five collections; in terms of baskets, there are three baskets; in terms of factors, there are nine factors; in terms of aggregates, there are eighty-four thousand Dhamma aggregates.’’
Khi tán thán Pháp, họ đã nói về phẩm chất của Pháp theo từng phần: “Pháp đã được Đức Thế Tôn thuyết giảng, về bộ phái thì có năm bộ phái, về tạng thì có ba tạng, về chi thì có chín chi, về uẩn thì có tám mươi bốn ngàn pháp uẩn.”
Saṅghassa vaṇṇaṃ bhāsantā ‘‘satthu dhammadesanaṃ sutvā paṭiladdhasaddhā kulaputtā bhogakkhandhañceva ñātiparivaṭṭañca pahāya setacchattauparajjasenāpatiseṭṭhibhaṇḍāgārikaṭṭhānantarādīni agaṇayitvā nikkhamma satthu varasāsane pabbajanti, setacchattaṃ pahāya pabbajitānaṃ bhaddiyamahārājamahākappinapukkusātiādirājapabbajitānaṃyeva buddhakāle asīti sahassāni ahesuṃ, anekakoṭidhanaṃ pahāya pabbajitānaṃ pana yasakulaputtasoṇaseṭṭhiputtaraṭṭhapālaputtādīnaṃ paricchedo natthi, evarūpā ca evarūpā ca kulaputtā satthu sāsane pabbajantī’’ti pabbajjāsaṅkhepavasena saṅghaguṇaṃ kathayiṃsu.
When speaking the praise of the Saṅgha, they recounted the qualities of the Saṅgha in brief, saying: ‘‘Noble sons, having gained faith upon hearing the Teacher’s Dhamma teaching, abandon their store of wealth and their circle of relatives, and without considering positions such as the white parasol, the heir apparent, the general, the chief householder, or the treasurer, go forth into the Teacher’s excellent dispensation. Eighty thousand royal ascetics, such as King Bhaddiya, Mahākappina, and Pukkusa, who abandoned the white parasol and went forth, existed in the Buddha’s time. There is no limit to those who abandoned countless wealth and went forth, such as the noble son Yasa, the noble son Soṇa, and the noble son Raṭṭhapāla. Such and such noble sons go forth in the Teacher’s dispensation.’’
Khi tán thán Tăng, họ đã nói về phẩm chất của Tăng một cách tóm tắt về sự xuất gia: “Các thiện nam tử, sau khi nghe lời thuyết Pháp của Đức Đạo Sư và có được niềm tin, đã từ bỏ khối tài sản và gia đình quyến thuộc, không màng đến các địa vị như vua chúa, phó vương, tổng tư lệnh, trưởng giả, thủ quỹ, v.v., mà xuất gia trong giáo pháp cao quý của Đức Đạo Sư. Vào thời Đức Phật, số lượng các vị vua xuất gia như Đại vương Bhaddiya, Mahākappina, Pukkusa, v.v., đã từ bỏ ngai vàng mà xuất gia, lên đến tám mươi ngàn vị. Còn số lượng các vị thiện nam tử như Yasa, con trai trưởng giả Soṇa, con trai Raṭṭhapāla, v.v., đã từ bỏ vô số tài sản mà xuất gia thì không thể đếm được. Các thiện nam tử như vậy đã xuất gia trong giáo pháp của Đức Đạo Sư.”
Sīho senāpatīti evaṃnāmako senāya adhipati.
Sīha the general means the chief of the army, named thus.
Sīha vị tổng tư lệnh có nghĩa là vị đứng đầu quân đội mang tên đó.
Vesāliyañhi satta sahassāni satta satāni satta ca rājāno, te sabbepi sannipatitvā sabbesaṃ manaṃ gahetvā ‘‘raṭṭhaṃ vicāretuṃ samatthaṃ ekaṃ vicinathā’’ti vicinantā sīharājakumāraṃ disvā ‘‘ayaṃ sakkhissatī’’ti sanniṭṭhānaṃ katvā tassa rattamaṇivaṇṇakambalapariyonaddhaṃ senāpaticchattaṃ adaṃsu.
Indeed, in Vesālī there were seven thousand, seven hundred, and seven kings. They all assembled and, having considered the mind of all, said, ‘‘Choose one who is capable of governing the country.’’ While choosing, they saw Prince Sīha and, having concluded, ‘‘He will be able,’’ they gave him the general’s parasol, covered with a red jewel-colored blanket.
Tại Vesālī, có bảy ngàn bảy trăm bảy vị vua. Tất cả họ đã tập hợp lại, đồng lòng và nói: “Hãy chọn một người có khả năng điều hành đất nước.” Khi họ chọn và thấy hoàng tử Sīha, họ quyết định: “Vị này sẽ có thể làm được.” Và họ đã trao cho ngài cây lọng tổng tư lệnh được bao phủ bằng tấm chăn màu đỏ ngọc.
Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘sīho senāpatī’’ti.
It is with reference to that that it was said, ‘‘Sīha the general.’’
Vì vậy, được nói là “Sīha vị tổng tư lệnh” là để chỉ điều đó.
Nigaṇṭhasāvakoti nigaṇṭhassa nāṭaputtassa paccayadāyako upaṭṭhāko.
A disciple of the Nigaṇṭha means a supporter and attendant who provided requisites to Nigaṇṭha Nāṭaputta.
Nigaṇṭhasāvako có nghĩa là một cư sĩ hộ trì, người cúng dường cho Nigaṇṭha Nāṭaputta.
Jambudīpatalasmiñhi tayo janā nigaṇṭhānaṃ aggupaṭṭhākā – nāḷandāyaṃ upāli gahapati, kapilapure vappo sakko, vesāliyaṃ ayaṃ sīho senāpatīti.
Indeed, on the Jambudīpa continent, there were three chief supporters of the Nigaṇṭhas: Upāli the householder in Nāḷandā, Vappa the Sākiya in Kapilavatthu, and this Sīha the general in Vesālī.
Trên mặt đất Jambudīpa, có ba vị cư sĩ hộ trì hàng đầu của các Nigaṇṭha: gia chủ Upāli ở Nāḷandā, Vappa Sakka ở Kapilapura, và Sīha vị tổng tư lệnh này ở Vesālī.
Nisinno hotīti sesarājūnampi parisāya antare āsanāni paññāpayiṃsu, sīhassa pana majjhe ṭhāneti tasmiṃ paññatte mahārahe rājāsane nisinno hoti.
Is seated means that seats were also prepared for the other kings in the assembly, but Sīha was seated on that highly esteemed royal seat, which was placed in the middle position.
Nisinno hotī có nghĩa là ngồi. Các vị vua khác cũng đã được sắp xếp chỗ ngồi giữa hội chúng, nhưng Sīha thì ngồi trên chiếc ngai vàng cao quý đã được sắp đặt ở vị trí trung tâm.
Nissaṃsayanti nibbicikicchaṃ addhā ekaṃsena.
Undoubtedly means without doubt, certainly, definitely.
Nissaṃsayaṃ có nghĩa là không nghi ngờ, chắc chắn, tuyệt đối.
Na hete yassa vā tassa vā appesakkhassa evaṃ anekasatehi kāraṇehi vaṇṇaṃ bhāsanti.
For they do not praise in this manner with many hundreds of reasons for just anyone or a person of little influence.
Vì những vị này không ca ngợi một người nào đó tầm thường, không có uy quyền, bằng nhiều lý do như vậy.
Yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkamīti nigaṇṭho kira nāṭaputto ‘‘sacāyaṃ sīho kassacideva samaṇassa gotamassa vaṇṇaṃ kathentassa sutvā samaṇaṃ gotamaṃ dassanāya upasaṅkamissati, mayhaṃ parihāni bhavissatī’’ti cintetvā paṭhamataraṃyeva sīhaṃ senāpatiṃ etadavoca ‘‘senāpati imasmiṃ loke ‘ahaṃ buddho ahaṃ buddho’ti bahū vadanti, sace tvaṃ kañci dassanāya upasaṅkamitukāmo ahosi, maṃ puccheyyāsi, ahaṃ te yuttaṭṭhānaññeva pesessāmi, ayuttaṭṭhānato nivāressāmī’’ti.
He approached Nigaṇṭha Nāṭaputta means that Nigaṇṭha Nāṭaputta, thinking, ‘‘If this Sīha hears someone praising the ascetic Gotama and approaches the ascetic Gotama for an audience, it will be a loss for me,’’ had previously said this to General Sīha: ‘‘General, in this world, many say, ‘I am a Buddha, I am a Buddha.’ If you wish to approach anyone for an audience, you should ask me. I will send you to a suitable place and keep you away from unsuitable places.’’
Yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkamī có nghĩa là đến chỗ Nigaṇṭha Nāṭaputta. Nigaṇṭha Nāṭaputta đã nghĩ: “Nếu Sīha này nghe ai đó ca ngợi Sa-môn Gotama và đến gặp Sa-môn Gotama, ta sẽ bị tổn hại.” Nghĩ vậy, ông ta đã nói trước với Sīha vị tổng tư lệnh: “Này tổng tư lệnh, trên thế gian này có nhiều người tự xưng là ‘Ta là Phật, ta là Phật’. Nếu ông muốn đến gặp ai đó, hãy hỏi ta, ta sẽ chỉ cho ông nơi thích hợp và ngăn cản ông đến nơi không thích hợp.”
So taṃ kathaṃ anussaritvā ‘‘sace maṃ pesessati, gamissāmi.
Recalling that statement, he thought, ‘‘If he sends me, I will go. If not, I will not go,’’
Ông ta nhớ lại lời đó và nghĩ: “Nếu ông ta cho phép ta đi, ta sẽ đi.
No ce, na gamissāmī’’ti cintetvā yena nigaṇṭho nāṭaputto tenupasaṅkami.
and so he approached Nigaṇṭha Nāṭaputta.
Nếu không, ta sẽ không đi.” Nghĩ vậy, ông ta đã đến chỗ Nigaṇṭha Nāṭaputta.
Athassa vacanaṃ sutvā nigaṇṭho mahāpabbatena viya balavasokena otthaṭo ‘‘yattha dānissāhaṃ gamanaṃ na icchāmi, tattheva gantukāmo jāto, hatohamasmī’’ti anattamano hutvā ‘‘paṭibāhanupāyamassa karissāmī’’ti cintetvā ‘‘kiṃ pana tva’’ntiādimāha.
Then, having heard his words, the Nigaṇṭha, overcome with strong sorrow as by a great mountain, became displeased, thinking, ‘‘He wishes to go exactly where I do not want him to go. I am ruined!’’ And thinking, ‘‘I will devise a way to deter him,’’ he said, ‘‘What, then, are you...’’ and so on.
Sau khi nghe lời ông ta, Nigaṇṭha bị bao trùm bởi nỗi buồn mạnh mẽ như một ngọn núi lớn, không hài lòng và nghĩ: “Nơi ta không muốn nó đi, nó lại muốn đi đến đó. Ta đã bị đánh bại rồi.” Nghĩ rằng “Ta sẽ tìm cách ngăn cản nó,” ông ta đã nói “Kiṃ pana tvaṃ” (Ông muốn gì vậy?) và những lời tiếp theo.
Evaṃ vadanto carantaṃ goṇaṃ tuṇḍe paharanto viya jalamānaṃ padīpaṃ nibbāpento viya bhattabharitaṃ pattaṃ nikujjanto viya ca sīhassa uppannaṃ pītiṃ vināsesi.
Speaking thus, he destroyed the joy that had arisen in Sīha, like striking a walking bull on the snout, or like extinguishing a burning lamp, or like overturning a plate full of food.
Khi nói như vậy, ông ta đã hủy diệt niềm hoan hỷ vừa phát sinh của Sīha, giống như đánh vào miệng một con bò đang đi, như dập tắt một ngọn đèn đang cháy, hoặc như lật úp một bát đầy cơm.
Gamikābhisaṅkhāroti hatthiyānādīnaṃ yojāpanagandhamālādiggahaṇavasena pavatto payogo.
Preparation for departure means the procedure involving harnessing elephants, carriages, etc., and taking perfumes, garlands, and so on.
Gamikābhisaṅkhāro có nghĩa là sự chuẩn bị được thực hiện bằng cách sắp xếp xe cộ như xe voi và lấy hương hoa, v.v.
So paṭippassambhīti so vūpasanto.
It subsided means it calmed down.
So paṭippassambhī có nghĩa là ông ta đã lắng dịu.
Dutiyampi khoti dutiyavārampi.
A second time means for the second time.
Dutiyampi kho có nghĩa là lần thứ hai.
Imasmiñca vāre buddhassa vaṇṇaṃ bhāsantā tusitabhavanato paṭṭhāya yāva mahābodhipallaṅkā dasabalassa heṭṭhā pādatalehi upari kesaggehi paricchinditvā dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇaasītianubyañjanabyāmappabhāvasena sarīravaṇṇaṃ kathayiṃsu.
On this occasion, while praising the Buddha, they recounted the praise of his body from the Tusita heaven up to the great Bodhi seat, delimited from the soles of his feet below to the tips of his hair above, in terms of the thirty-two marks of a great man, the eighty minor characteristics, and the fathom-wide aura.
Vào lần này, khi tán thán Đức Phật, họ đã mô tả vẻ đẹp thân thể của Ngài, từ cõi trời Tusita cho đến bồ đoàn giác ngộ vĩ đại, từ gót chân đến ngọn tóc của Đức Thập Lực, với ba mươi hai tướng đại nhân, tám mươi tướng phụ, và hào quang một tầm tay.
Dhammassa vaṇṇaṃ bhāsantā ‘‘ekapadepi ekabyañjanepi avakkhalitaṃ nāma natthī’’ti sukathitavaseneva dhammaguṇaṃ kathayiṃsu.
While praising the Dhamma, they recounted the qualities of the Dhamma in terms of its well-spoken nature, saying: ‘‘There is nothing faulty in even a single word or a single letter.’’
Khi tán thán Pháp, họ đã nói về phẩm chất của Pháp như là được thuyết giảng một cách tuyệt vời, rằng “không có một từ nào, một chữ nào bị lỗi.”
Saṅghassa vaṇṇaṃ bhāsantā ‘‘evarūpaṃ yasasirivibhavaṃ pahāya satthu sāsane pabbajitā na kosajjapakatikā honti, terasasu pana dhutaguṇesu paripūrakārino hutvā sattasu anupassanāsu kammaṃ karonti, aṭṭhatiṃsa ārammaṇavibhattiyo vaḷañjentī’’ti paṭipadāvasena saṅghaguṇe kathayiṃsu.
While praising the Saṅgha, they recounted the qualities of the Saṅgha in terms of their practice, saying: ‘‘Those who abandon such glory, prosperity, and magnificence and go forth in the Teacher’s dispensation are not lazy by nature. Rather, they fully practice the thirteen ascetic practices and exert themselves in the seven contemplations, utilizing thirty-eight meditation objects.’’
Khi tán thán Tăng, họ đã nói về phẩm chất của Tăng theo con đường thực hành: “Những người xuất gia trong giáo pháp của Đức Đạo Sư, từ bỏ vinh quang và quyền lực như vậy, không phải là những người lười biếng. Họ là những người thực hành đầy đủ mười ba hạnh đầu đà, thực hành bảy phép quán sát, và sử dụng ba mươi tám đề mục thiền định.”
Tatiyavāre pana buddhassa vaṇṇaṃ bhāsamānā ‘‘itipi so bhagavā’’ti suttantapariyāyeneva buddhaguṇe kathayiṃsu, ‘‘svākkhāto bhagavatā dhammo’’tiādinā suttantapariyāyeneva dhammaguṇe, ‘‘suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’’tiādinā suttantapariyāyeneva saṅghaguṇe ca kathayiṃsu.
On the third occasion, while praising the Buddha, they recounted the Buddha’s qualities just in the way of the Suttanta phrase, ‘‘Indeed, the Blessed One is such...’’; the qualities of the Dhamma in the way of the Suttanta phrase, ‘‘The Dhamma is well-taught by the Blessed One...’’; and the qualities of the Saṅgha in the way of the Suttanta phrase, ‘‘The Saṅgha of the Blessed One’s disciples is practicing well...’’
Đến lần thứ ba, khi tán thán Đức Phật, họ đã nói về phẩm chất của Đức Phật theo cách thức của các bài kinh, như “Itipi so Bhagavā” (Đức Thế Tôn ấy là như vậy). Họ cũng nói về phẩm chất của Pháp theo cách thức của các bài kinh, như “Svākkhāto Bhagavatā Dhammo” (Pháp do Đức Thế Tôn thuyết giảng là khéo nói). Và họ cũng nói về phẩm chất của Tăng theo cách thức của các bài kinh, như “Suppaṭipanno Bhagavato Sāvakasaṅgho” (Tăng chúng đệ tử của Đức Thế Tôn là những vị thực hành chân chánh).
Tato sīho cintesi ‘‘imesaṃ licchavīrājakulānaṃ tatiyadivasato paṭṭhāya buddhadhammasaṅghaguṇe kathentānaṃ mukhaṃ nappahoti, addhā anomaguṇasamannāgato so bhagavā, imaṃ dāni uppannaṃ pītiṃ avijahitvāva ahaṃ ajja sammāsambuddhaṃ passissāmī’’ti.
Then Sīha thought, ‘‘The mouths of these Licchavi royal families have not failed since the third day when praising the qualities of the Buddha, Dhamma, and Saṅgha. Surely that Blessed One is endowed with excellent qualities. Now, without abandoning this joy that has arisen, I will see the Perfectly Enlightened One today.’’
Sau đó, Sīha suy nghĩ: “Từ ngày thứ ba này, miệng của các gia đình hoàng tộc Licchavī này không ngừng ca ngợi phẩm chất của Phật, Pháp và Tăng. Chắc chắn Đức Thế Tôn ấy là vị có vô lượng phẩm chất. Hôm nay, ta sẽ không từ bỏ niềm hoan hỷ vừa phát sinh này mà sẽ đi gặp Đức Chánh Đẳng Giác.”
Athassa ‘‘kiñhi me karissanti nigaṇṭhā’’ti vitakko udapādi.
Then the thought arose in him, ‘‘What can the Nigaṇṭhas do to me?’’
Rồi ông ta tự hỏi: “Các Nigaṇṭha sẽ làm gì ta?”
Tattha kiñhi me karissantīti kiṃ nāma mayhaṃ nigaṇṭhā karissanti.
Therein, What can they do to me? means what indeed can the Nigaṇṭhas do to me?
Trong đó, Kiñhi me karissantī có nghĩa là các Nigaṇṭha sẽ làm gì ta?
Apalokitā vā anapalokitā vāti āpucchitā vā anāpucchitā vā.
Whether asked or unasked means whether with permission or without permission.
Apalokitā vā anapalokitā vā có nghĩa là có hỏi ý kiến hay không hỏi ý kiến.
Na hi me te āpucchitā yānavāhanasampattiissariyayasavisesaṃ dassanti, nāpi anāpucchitā māressanti, aphalaṃ etesaṃ āpucchananti adhippāyo.
For they will not bestow upon me the eminence of conveyances, authority, or special renown if I ask them, nor will they kill me if I do not ask them. The intention is that asking them is fruitless.
Ý nghĩa là: họ sẽ không ban cho ta sự giàu sang, quyền lực, danh tiếng đặc biệt về xe cộ nếu ta hỏi ý kiến họ; cũng không giết ta nếu ta không hỏi ý kiến họ. Việc hỏi ý kiến họ là vô ích.
Divā divassāti divassa divā majjhanhike atikkantamatte.
In the middle of the day means when the midday has just passed.
Divā divassā có nghĩa là vào ban ngày, sau giữa trưa một chút.
Vesāliyā niyyāsīti yathā hi gimhakāle deve vuṭṭhe udakaṃ sandamānaṃ nadiṃ otaritvā thokameva gantvā tiṭṭhati nappavattati, evaṃ sīhassa paṭhamadivase ‘‘dasabalaṃ passissāmī’’ti uppannāya pītiyā nigaṇṭhena paṭibāhitakālo, yathā dutiyadivase deve vuṭṭhe udakaṃ sandamānaṃ nadiṃ otaritvā thokaṃ gantvā vālikāpuñjaṃ paharitvā appavattaṃ hoti, evaṃ sīhassa dutiyadivase ‘‘dasabalaṃ passissāmī’’ti uppannāya pītiyā nigaṇṭhena paṭibāhitakālo, yathā tatiyadivase deve vuṭṭhe udakaṃ sandamānaṃ nadiṃ otaritvā purāṇapaṇṇasukkhadaṇḍakanaḷakacavarādīni parikaḍḍhantaṃ vālikāpuñjaṃ bhinditvā samuddaninnameva hoti, evaṃ sīho tatiyadivase tiṇṇaṃ vatthūnaṃ guṇakathaṃ sutvā uppanne pītipāmojje ‘‘aphalā nigaṇṭhā, nipphalā nigaṇṭhā, kiṃ me ime karissanti, gamissāmahaṃ satthu santika’’nti gamanaṃ abhinīharitvā vesāliyā niyyāsi.
Departed from Vesālī: Just as, when rain falls in the summer, water flows into a river, proceeds only a little way, and then stops, not flowing further, so too was the time when Siha's joy, which arose on the first day with the thought "I shall see the Ten-Powered One (Dasabala)," was obstructed by the Nigaṇṭha. Just as, when rain falls on the second day, water flows into a river, proceeds a little way, strikes a sandbank, and becomes stagnant, so too was the time when Siha's joy, which arose on the second day with the thought "I shall see the Ten-Powered One," was obstructed by the Nigaṇṭha. Just as, when rain falls on the third day, water flows into a river, dragging old leaves, dry sticks, reeds, and rubbish, breaks through the sandbank, and flows straight to the ocean, so too, on the third day, Siha, having heard the discourse on the virtues of the Three Jewels, and with joy and gladness arisen, thinking "The Nigaṇṭhas are fruitless, the Nigaṇṭhas are barren; what good will they do me? I shall go to the Master," resolved to go and departed from Vesālī.
Rời Vesālī (Vesāliyā niyyāsī): Như vào mùa hè, khi trời mưa, nước chảy xuống sông, chỉ đi được một đoạn ngắn rồi dừng lại, không chảy tiếp, cũng vậy, niềm hoan hỷ của Sīha vào ngày đầu tiên khi nghĩ “Tôi sẽ gặp đấng Thập Lực” đã bị các Nigaṇṭha ngăn cản. Như vào ngày thứ hai, khi trời mưa, nước chảy xuống sông, đi được một đoạn ngắn rồi đập vào đống cát và không chảy tiếp, cũng vậy, niềm hoan hỷ của Sīha vào ngày thứ hai khi nghĩ “Tôi sẽ gặp đấng Thập Lực” đã bị các Nigaṇṭha ngăn cản. Như vào ngày thứ ba, khi trời mưa, nước chảy xuống sông, cuốn theo lá khô cũ, cành cây, lau sậy và các loại rác khác, phá vỡ đống cát và chảy thẳng ra biển, cũng vậy, Sīha vào ngày thứ ba, sau khi nghe lời tán dương phẩm hạnh của ba ngôi Tam Bảo, niềm hoan hỷ phát sinh, nghĩ rằng: “Các Nigaṇṭha thật vô ích, vô dụng. Họ có thể làm gì cho ta? Ta sẽ đi đến chỗ Đức Bổn Sư”, rồi quyết định ra đi và rời Vesālī.
Niyyanto ca ‘‘cirassāhaṃ dasabalassa santikaṃ gantukāmo jāto, na kho pana me yuttaṃ aññātakavesena gantu’’nti ‘‘ye keci dasabalassa santikaṃ gantukāmo, sabbe nikkhamantū’’ti ghosanaṃ kāretvā pañca rathasatāni yojāpetvā uttamarathe ṭhito tehi ceva pañcahi rathasatehi mahatiyā ca parisāya parivuto gandhapupphacuṇṇavāsādīni gāhāpetvā niyyāsi.
As he departed, he thought, "It has been a long time since I desired to go to the Ten-Powered One. It is not proper for me to go in an unrecognized guise." So he made a proclamation, "Whoever wishes to go to the Ten-Powered One, let all depart!" Having harnessed five hundred chariots and standing on the finest chariot, surrounded by those five hundred chariots and a great retinue, and having had perfumes, flowers, powders, and fragrances carried, he departed.
Khi ra đi, ông nghĩ: “Đã lâu rồi ta muốn đến chỗ đấng Thập Lực, nhưng không hợp lý nếu ta đi với một diện mạo không được biết đến.” Thế là ông cho người loan báo: “Bất cứ ai muốn đến chỗ đấng Thập Lực, tất cả hãy ra đi!” Ông cho chuẩn bị năm trăm cỗ xe, tự mình đứng trên cỗ xe tốt nhất, được bao quanh bởi năm trăm cỗ xe đó và một đoàn tùy tùng lớn, mang theo hương, hoa, bột thơm, nước hoa, v.v., rồi khởi hành.
Yena bhagavā tenupasaṅkamīti ārāmaṃ pavisanto dūratova asītianubyañjanabyāmappabhādvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni chabbaṇṇā ghanabuddharasmiyo disvā ‘‘evarūpaṃ nāma purisaṃ evaṃ āsanne vasantaṃ ettakaṃ kālaṃ nāddasaṃ, vañcito vatamhi, alābhā vata me’’ti cintetvā mahānidhiṃ disvā daliddapuriso viya sañjātapītipāmojjo yena bhagavā tenupasaṅkami.
He approached the Blessed One: As he entered the park, he saw from afar the eighty minor marks, the aura of a fathom, the thirty-two major characteristics of a Great Man, and the six-colored, dense Buddha rays. He then thought, "Such a man, living so near, I did not see for so long! Indeed, I have been deceived; indeed, it is a loss for me!" And like a poor man who has discovered a great treasure, with joy and gladness arisen, he approached the Blessed One.
Đến chỗ Đức Thế Tôn (Yena bhagavā tenupasaṅkamī): Khi bước vào khu vườn, từ xa ông đã nhìn thấy tám mươi tướng phụ, hào quang một tầm tay, ba mươi hai tướng tốt của bậc Đại nhân và những luồng hào quang Phật sáu màu. Ông nghĩ: “Một người như vậy sống gần đây mà ta đã không thấy trong suốt thời gian dài như vậy. Ta thật bị lừa dối, ta thật bất hạnh!” Ông cảm thấy niềm hoan hỷ dâng trào như một người nghèo tìm thấy kho báu lớn, rồi đến chỗ Đức Thế Tôn.
Dhammassa cānudhammaṃ byākarontīti bhotā gotamena vuttakāraṇassa anukāraṇaṃ kathenti.
Explaining what is in accord with the Dhamma: They explain a corresponding reason for the reason stated by the venerable Gotama.
Giải thích pháp phù hợp với pháp (Dhammassa cānudhammaṃ byākarontī): Giải thích điều kiện phù hợp với điều kiện đã được Tôn giả Gotama nói đến.
Kāraṇavacano hettha dhamma-saddo ‘‘hetumhi ñāṇaṃ dhammapaṭisambhidā’’tiādīsu (vibha. 720) viya.
Here, the word dhamma means 'reason', as in phrases like "Knowledge of causes is analytical knowledge of Dhamma" (Vibh. 720).
Ở đây, từ dhamma có nghĩa là điều kiện, như trong các đoạn “sự hiểu biết về nguyên nhân là pháp phân tích (dhammapaṭisambhidā)” v.v. (Vibh. 720).
Kāraṇanti cettha tathāpavattassa saddassa attho adhippeto tassa pavattihetubhāvato.
And here, by kāraṇa (reason), the intended meaning is a sound that has occurred in that way, because it is the cause of that occurrence.
Và ở đây, điều kiện (kāraṇa) là ý nghĩa của âm thanh được phát ra như vậy, vì nó là nguyên nhân của sự phát ra đó.
Atthappayutto hi saddappayogo.
For the use of a word is for the purpose of meaning.
Thật vậy, việc sử dụng từ ngữ là để phục vụ ý nghĩa.
Anukāraṇanti ca so evaṃ parehi tathā vuccamāno.
And anukāraṇa means when that same (reason) is spoken of by others in that way.
Và điều kiện phù hợp (anukāraṇa) là khi nó được người khác nói như vậy.
Sahadhammiko vādānuvādoti parehi vuttakāraṇena sakāraṇo hutvā tumhākaṃ vādo vā tato paraṃ tassa anuvādo vā koci appamattakopi viññūhi garahitabbaṃ ṭhānaṃ kāraṇaṃ na āgacchati.
A criticism in accordance with the Dhamma: Being endowed with your own reason through the reason stated by others, your argument or any subsequent criticism of it does not lead to any point or reason that would be censured by the wise, even slightly.
Một cuộc tranh luận hợp pháp (Sahadhammiko vādānuvādo): Cuộc tranh luận của các ông, hoặc sự phản bác sau đó, không có bất kỳ điểm nào, dù nhỏ nhất, bị những người trí tuệ khiển trách, dựa trên điều kiện đã được người khác nói đến.
Idaṃ vuttaṃ hoti – kiṃ sabbākārenapi tava vāde gārayhakāraṇaṃ natthīti.
This is what is meant: "Is there no censurable reason in your argument in any respect?"
Điều này có nghĩa là: Có phải trong cuộc tranh luận của ông không có bất kỳ điều kiện nào đáng bị khiển trách dưới mọi hình thức không?
Anabbhakkhātukāmāti na abhūtena vattukāmā.
Not wishing to slander: Not wishing to speak falsely.
Không muốn vu khống (Anabbhakkhātukāmā): Không muốn nói điều không có thật.
291-292. Atthi sīha pariyāyotiādīnaṃ attho verañjakaṇḍe āgatanayeneva veditabbo.
291-292. The meaning of There is, Siha, a way and so on, should be understood in the same manner as it appears in the Verañja section.
291-292. Ý nghĩa của có một phương cách, Sīha (Atthi sīha pariyāyo) v.v. nên được hiểu theo cách đã được trình bày trong chương Verañja.
Paramena assāsenāti catumaggacatuphalasaṅkhātena uttamaassāsena.
With the highest solace: With the supreme solace consisting of the four paths and four fruits.
Với sự an ủi tối thượng (Paramena assāsenā): Với sự an ủi tối thượng, tức là bốn đạo và bốn quả.
Assāsāya dhammaṃ desetīti assāsanatthāya santhambhanatthāya dhammaṃ deseti.
He teaches the Dhamma for solace: He teaches the Dhamma for solace, for reassurance.
Thuyết pháp để an ủi (Assāsāya dhammaṃ desetī): Thuyết pháp để an ủi, để củng cố.
Iti bhagavā aṭṭhahaṅgehi sīhasenāpatissa dhammaṃ deseti.
Thus, the Blessed One taught the Dhamma to General Siha with eight aspects.
Như vậy, Đức Thế Tôn thuyết pháp cho Đại tướng Sīha với tám yếu tố.
293. Anuviccakāranti anuviditvā cintetvā tulayitvā kātabbaṃ karohīti vutta hoti.
293. After due consideration: It means, "Do what should be done after knowing, reflecting, and weighing."
293. Hành động sau khi suy xét (Anuviccakāraṃ): Có nghĩa là hãy hành động sau khi đã tìm hiểu, suy nghĩ và cân nhắc.
Sādhu hotīti sundaro hoti.
It is good: It is excellent.
Là điều tốt (Sādhu hotī): Là điều tốt đẹp.
Tumhādisasmiñhi maṃ disvā maṃ saraṇaṃ gacchante nigaṇṭhaṃ disvā nigaṇṭhaṃ saraṇaṃ gacchante ‘‘kiṃ ayaṃ sīho diṭṭhadiṭṭhameva saraṇaṃ gacchatī’’ti garahā uppajjati, tasmā anuviccakāro tumhādisānaṃ sādhūti dasseti.
For when people like you see me and take refuge in me, or see a Nigaṇṭha and take refuge in a Nigaṇṭha, the censure "Does this Siha take refuge in whomever he sees?" arises. Therefore, he shows that "due consideration is good for people like you."
Thật vậy, khi một người như ông thấy tôi và quy y tôi, rồi lại thấy một Nigaṇṭha và quy y Nigaṇṭha, thì sẽ có lời chỉ trích rằng “Sīha này quy y bất cứ ai mà ông ta gặp sao?” Do đó, hành động sau khi suy xét là tốt cho những người như ông.
Paṭākaṃ parihareyyunti te kira evarūpaṃ sāvakaṃ labhitvā ‘‘asuko nāma rājā vā rājamahāmatto vā seṭṭhi vā amhākaṃ saraṇaṃ gato sāvako jāto’’ti paṭākaṃ ukkhipitvā nagare ghosentā āhiṇḍanti.
They would carry a banner: They, upon gaining such a disciple, would indeed hoist a banner, proclaiming throughout the city, "Such and such a king, or royal minister, or wealthy merchant has taken refuge in us and become a disciple."
Họ sẽ giương cờ (Paṭākaṃ parihareyyuṃ): Có lẽ họ, khi có được một đệ tử như vậy, sẽ giương cờ và đi khắp thành phố để loan báo: “Vua nọ, hay đại thần nọ, hay trưởng giả nọ đã quy y chúng ta, đã trở thành đệ tử của chúng ta.”
‘‘Evaṃ no mahantabhāvo āvi bhavissatī’’ti ca, sace panassa ‘‘kimahaṃ ete saraṇaṃ gato’’ti vippaṭisāro uppajjeyya, tampi so ‘‘etesaṃ me saraṇagatabhāvaṃ bahū jānanti, dukkaraṃ dāni paṭinivattitu’’nti vinodetvā na paṭikkamissatīti ca.
Both because "our greatness will thus become manifest," and also, if regret should arise in him, "Why did I take refuge in them?", he would dispel that regret by thinking, "Many know that I have taken refuge in them; it is now difficult to turn back," and he would not turn back.
Họ nghĩ: “Như vậy, sự vĩ đại của chúng ta sẽ được hiển lộ.” Và nếu ông ấy có hối hận rằng “Tại sao ta lại quy y họ?”, thì ông ấy cũng sẽ loại bỏ sự hối hận đó và không quay lại, vì “Nhiều người biết việc ta đã quy y họ, giờ khó mà quay lại được.”
Tenāha ‘‘paṭākaṃ parihareyyu’’nti.
Therefore, he said, "They would carry a banner."
Vì vậy, Ngài nói: “Họ sẽ giương cờ.”
Opānabhūtanti paṭiyattaudapāno viya ṭhitaṃ.
Like a well: Situated like a prepared well.
Như một giếng nước công cộng (Opānabhūtaṃ): Đứng như một giếng nước đã được chuẩn bị.
Kulanti tava nivesanaṃ.
Household: Your dwelling.
Gia đình (Kulaṃ): Ngôi nhà của ông.
Dātabbaṃ maññeyyāsīti pubbepi dasapi vīsatipi saṭṭhipi jane āgate disvā natthīti avatvā desi, idāni maṃ saraṇaṃ gatakāraṇamatteneva mā imesaṃ deyyadhammaṃ upacchindittha, sampattānañhi dātabbamevāti ovadati.
You should deem it suitable to give: He advises, "Even before, when ten, twenty, or sixty people came, you did not say 'There is nothing' but gave. Now, merely because you have taken refuge in me, do not cut off their due offerings, for indeed, those who have arrived should be given to."
Ông nên nghĩ rằng cần phải bố thí (Dātabbaṃ maññeyyāsī): Trước đây, ông đã thấy mười, hai mươi, sáu mươi người đến và đã bố thí mà không nói “không có”. Bây giờ, chỉ vì ông đã quy y tôi, đừng cắt bỏ những vật phẩm cúng dường của họ. Ngài khuyên rằng những gì đã đến thì nên bố thí.
Sutaṃ me taṃ bhanteti kuto sutaṃ?
I have heard this, Venerable Sir: From where was it heard?
Bạch Thế Tôn, con đã nghe điều đó (Sutaṃ me taṃ bhante): Nghe từ đâu?
Nigaṇṭhānaṃ santikā.
From the Nigaṇṭhas.
Từ các Nigaṇṭha.
Te kira kulagharesu evaṃ pakāsenti ‘‘mayaṃ yassa kassaci sampattassa dātabbanti vadāma, samaṇo pana gotamo ‘mayhameva dānaṃ dātabbaṃ…pe… na aññesaṃ sāvakānaṃ dinnaṃ mahapphala’nti evaṃ vadatī’’ti.
For they, in householders' homes, thus proclaim: "We say that something should be given to whoever arrives. But the ascetic Gotama says, 'Offerings should be given to me alone... and so on... giving to other disciples does not bring great fruit.'"
Có lẽ họ đã công bố trong các gia đình rằng: “Chúng tôi nói rằng nên bố thí cho bất cứ ai đến, nhưng Sa-môn Gotama lại nói ‘chỉ nên bố thí cho tôi… v.v… bố thí cho các đệ tử khác không mang lại quả lớn’ như vậy.”
Taṃ sandhāya ayaṃ ‘‘sutaṃ me ta’’ntiādimāha.
Referring to that, he says, "I have heard this," and so on.
Liên quan đến điều đó, ông nói “con đã nghe điều đó” v.v.
294. Pavattamaṃsanti pakatiyā pavattaṃ kappiyamaṃsaṃ, mūlaṃ gahetvā antarāpaṇe pariyesāhīti adhippāyo.
294. Meat that is found: Naturally found, permissible meat, meaning, "Take money and seek it in the market."
294. Thịt thông thường (Pavattamaṃsaṃ): Thịt được cho phép một cách tự nhiên. Ý là hãy mua nó ở chợ bằng tiền.
Sambahulā nigaṇṭhāti pañcasatamattā nigaṇṭhā.
Numerous Nigaṇṭhas: Approximately five hundred Nigaṇṭhas.
Nhiều Nigaṇṭha (Sambahulā nigaṇṭhā): Khoảng năm trăm Nigaṇṭha.
Thūlaṃ pasunti thūlaṃ mahāsarīraṃ gokaṇṇamahiṃsasūkarasaṅkhātaṃ pasuṃ.
A large animal: A large, big-bodied animal, such as a cow, buffalo, or pig.
Gia súc lớn (Thūlaṃ pasuṃ): Gia súc có thân hình lớn, tức là bò, trâu, heo.
Uddissakatanti attānaṃ uddisitvā kataṃ, māritanti attho.
Killed specifically: Killed specifically for oneself, meaning slaughtered.
Được giết vì mục đích cụ thể (Uddissakataṃ): Được giết vì mục đích cụ thể cho chính mình, tức là bị giết.
Paṭiccakammanti ettha kamma-saddo kammasādhano atītakālikoti āha ‘‘attānaṃ paṭicca kata’’nti.
In paṭiccakammaṃ, the word kamma is an agentive noun referring to the past, hence it says "kata" (done) on account of oneself.
Hành động phụ thuộc (Paṭiccakammaṃ): Ở đây, từ kamma (hành động) là một danh từ hành động và ở thì quá khứ, vì vậy Ngài nói “được làm vì chính mình” (attānaṃ paṭicca kataṃ).
Nimittakammassetaṃ adhivacanaṃ ‘‘paṭicca kammaṃ phusatī’’tiādīsu (jā. 1.4.75) viya.
This is a designation for "killing specifically," as in "He incurs the deed by reason of the sign," and so on (Jā. 1.4.75).
Đây là một tên gọi khác của hành động biểu hiện (nimittakamma), như trong các đoạn “hành động phụ thuộc chạm đến” v.v. (Jā. 1.4.75).
Nimittakammassāti nimittabhāvena laddhabbakammassa, na karaṇakārāpanavasena.
Of the specifically intended action: Of the action to be obtained as a specifically intended sign, not by way of causing it to be done.
Của hành động biểu hiện (Nimittakammassā): Của hành động được nhận như một biểu hiện, không phải theo cách làm hoặc khiến người khác làm.
Paṭiccakammaṃ ettha atthīti maṃsaṃ paṭiccakammaṃ yathā ‘‘buddhaṃ etassa atthīti buddho’’ti.
There is an action here on account of: Meaning that the meat has an action on account of, just as "One who has a Buddha is a Buddha."
Ở đây có hành động phụ thuộc (Paṭiccakammaṃ ettha atthī): Thịt có hành động phụ thuộc, giống như “người có Phật thì là Phật tử.”
Atha vā paṭicca kammaṃ phusatīti pāṭhaseso daṭṭhabbo, svāyaṃ etaṃ maṃsaṃ paṭicca taṃ pāṇavadhakakammaṃ phusatīti attho.
Or else, the omitted part of the reading should be understood as "he incurs the action on account of." And its meaning is that by reason of this meat, he incurs that action of killing living beings.
Hoặc nên hiểu là phần còn lại của câu văn là “hành động phụ thuộc chạm đến”, và điều đó có nghĩa là hành động giết hại sinh vật đó chạm đến vì miếng thịt này.
Tañhi akusalaṃ upaḍḍhaṃ dāyakassa, upaḍḍhaṃ paṭiggāhakassa hotīti nesaṃ laddhi.
For their doctrine is that such unwholesome karma is half for the giver and half for the receiver.
Thật vậy, đó là giáo lý của họ rằng hành động bất thiện đó một nửa thuộc về người cho, một nửa thuộc về người nhận.
Upakaṇṇaketi kaṇṇamūle.
Near the ear: At the base of the ear.
Thì thầm vào tai (Upakaṇṇake): Ở gốc tai.
Alanti paṭikkhepavacanaṃ, hotu kiṃ imināti attho.
Enough: A word of rejection, meaning, "Let it be; what is the use of this?"
Đủ rồi (Alaṃ): Là một lời từ chối, ý là “thôi, cái này có ích gì?”
Na ca pana teti ete āyasmantā dīgharattaṃ avaṇṇakāmā hutvā avaṇṇaṃ bhāsantāpi abbhācikkhantā na jiridanti, abbhakkhānassa antaṃ na gacchantīti attho.
Nor do they: These venerable ones, even though they speak dispraise and slander for a long time out of a desire to find fault, do not become worn out by the slander, meaning they do not reach an end of the slander.
Và họ không (Na ca pana te): Những vị tôn giả này, mặc dù đã nói lời phỉ báng và vu khống trong một thời gian dài với ý muốn phỉ báng, nhưng họ không già đi, tức là họ không đạt đến giới hạn của sự vu khống.
Atha vā lajjanatthe idaṃ jiridantīti padaṃ daṭṭhabbaṃ, na lajjantīti attho.
Or else, this word jiridanti should be understood in the sense of shame, meaning they are not ashamed.
Hoặc từ jiridantī nên được hiểu theo nghĩa xấu hổ, tức là họ không xấu hổ.
295. Abhilāpamattanti desanāmattaṃ.
295. Abhilāpamattaṃ: merely a declaration.
295. Chỉ là sự tuyên bố (Abhilāpamattaṃ) nghĩa là chỉ là sự thuyết giảng.
Āmisakhādanatthāyāti tattha tattha chaḍḍitassa āmisassa khādanatthāya.
Āmisakhādanatthāya: for the purpose of eating the discarded flesh here and there.
Để ăn thịt (Āmisakhādanatthāya) nghĩa là để ăn thịt bị vứt bỏ ở chỗ này chỗ kia.
Anuppageyevāti pātoyeva.
Anuppageyeva: very early in the morning.
Ngay trước khi mặt trời mọc (Anuppageyeva) nghĩa là ngay vào buổi sáng.
Oravasaddanti mahāsaddaṃ.
Oravasaddaṃ: a loud noise.
Tiếng ồn lớn (Oravasaddaṃ) nghĩa là tiếng ồn lớn.
Taṃ pana avatvāpīti andhakaṭṭhakathāyaṃvuttanayena avatvāpi.
Taṃ pana avatvāpi: without saying that, as stated in the Andhakatthakatha.
Dù không nói điều đó (Taṃ pana avatvāpi) nghĩa là dù không nói theo cách đã được nói trong Andhakatthakatha.
Pi-saddena tathā vacanampi anujānāti.
The word pi also permits such a saying.
Với từ pi (cũng), việc nói như vậy cũng được cho phép.
Aṭṭhakathāsu vuttanayenāti sesaaṭṭhakathāsu vuttanayena.
Aṭṭhakathāsu vuttanayenā: as stated in the other commentaries.
Theo cách đã được nói trong các bản Chú giải (Aṭṭhakathāsu vuttanayena) nghĩa là theo cách đã được nói trong các bản Chú giải còn lại.
‘‘Kappiyakuṭiṃ karomā’ti vā, ‘kappiyakuṭī’ti vā vutte sādhāraṇalakkhaṇa’’nti sabbaaṭṭhakathāsu vuttaussāvanantikākuṭikaraṇalakkhaṇaṃ.
The common characteristic, "Whether it is said, 'We are making an allowable hut,' or 'an allowable hut'," is the characteristic of building a hut with eaves, as stated in all commentaries.
“Khi nói ‘Chúng ta sẽ làm một tịnh xá phù hợp’ hoặc ‘tịnh xá phù hợp’, đó là đặc điểm chung” nghĩa là đặc điểm của việc xây dựng tịnh xá có mái che đã được nói trong tất cả các bản Chú giải.
Cayanti adhiṭṭhānaṃ.
Cayaṃ: the foundation.
Sự tích lũy (Cayaṃ) nghĩa là sự quyết định.
Yato paṭṭhāyāti yato iṭṭhakato silato mattikāpiṇḍato vā paṭṭhāya.
Yato paṭṭhāya: starting from which brick, stone, or lump of clay.
Từ đó trở đi (Yato paṭṭhāya) nghĩa là từ viên gạch, tảng đá, hoặc cục đất đó trở đi.
Paṭhamiṭṭhakādīnaṃ heṭṭhā na vaṭṭantīti bhittiyā paṭhamiṭṭhakādīnaṃ heṭṭhā bhūmiyaṃ patiṭṭhāpiyamānā iṭṭhakādayo bhūmigatikattā ‘‘kappiyakuṭiṃ karomā’’ti vatvā patiṭṭhāpetuṃ na vaṭṭanti.
Paṭhamiṭṭhakādīnaṃ heṭṭhā na vaṭṭantī: the bricks, etc., placed on the ground beneath the first bricks of the wall are considered part of the ground, so it is not permissible to place them after saying, "We are making an allowable hut."
Không được phép đặt ở dưới những viên gạch đầu tiên, v.v. (Paṭhamiṭṭhakādīnaṃ heṭṭhā na vaṭṭanti) nghĩa là những viên gạch, v.v. được đặt dưới những viên gạch đầu tiên của bức tường trên mặt đất, vì chúng thuộc về mặt đất, nên không được phép đặt sau khi nói “Chúng ta sẽ làm một tịnh xá phù hợp”.
Yadi evaṃ bhūmiyaṃ nikhaṇitvā patiṭṭhāpiyamānā thambhā kasmā tathā vatvā patiṭṭhāpetuṃ vaṭṭantīti āha ‘‘thambhā pana…pe… vaṭṭantī’’ti.
If so, why is it permissible to place posts dug into the ground after saying so? It says: "thambhā pana…pe… vaṭṭantī" (posts, however…pe… are permissible).
Nếu vậy, tại sao các cột được chôn xuống đất và dựng lên lại được phép đặt sau khi nói như vậy? Để trả lời, Ngài nói “Nhưng các cột…v.v… được phép”.
Saṅghasantakamevāti vāsatthāya kataṃ saṅghikasenāsanaṃ sandhāya vadati.
Saṅghasantakamevā: this refers to a communal dwelling made for lodging.
Chỉ thuộc về Tăng đoàn (Saṅghasantakameva) ý muốn nói đến chỗ ở của Tăng đoàn đã được làm để ở.
Bhikkhusantakanti vāsatthāya eva kataṃ bhikkhussa puggalikasenāsanaṃ.
Bhikkhusantakaṃ: a private dwelling of a bhikkhu, also made for lodging.
Thuộc về Tỳ khưu (Bhikkhusantakaṃ) là chỗ ở cá nhân của Tỳ khưu đã được làm để ở.
Mukhasannidhīti iminā antovutthadukkaṭameva dīpitaṃ.
Mukhasannidhī: this indicates only a dukkaṭa offense for living inside.
Gần cửa (Mukhasannidhī) điều này chỉ ra rằng đó là một lỗi dukkata khi ở bên trong.
300. Yena āpaṇaṃ tadavasarītiādīsu āpaṇanti ekassa nigamassetaṃ adhivacanaṃ.
300. In passages such as Yena āpaṇaṃ tadavasarī (whither the market, there he went), āpaṇaṃ is an appellation for a certain town.
300. Trong các câu như “Đến chợ” (Yena āpaṇaṃ tadavasarī), chợ (āpaṇaṃ) là tên gọi của một thị trấn.
Tasmiṃ kira nigame vīsati āpaṇamukhasahassāni vibhattāni ahesuṃ.
It is said that in that town, twenty thousand market entrances were distributed.
Người ta nói rằng trong thị trấn đó có hai mươi ngàn cửa hàng được phân chia.
Iti so āpaṇānaṃ ussannattā ‘‘āpaṇa’’ntveva saṅkhaṃ gato.
Thus, due to the abundance of markets, it was known simply as "Market Town."
Vì vậy, do có nhiều chợ, nó được gọi là “chợ”.
Tassa pana nigamassa avidūre nadītīre ghanacchāyo ramaṇīyabhūmibhāgo mahāvanasaṇḍo, tasmiṃ bhagavā viharati.
Not far from that town, on the riverbank, there was a great forest grove with dense shade and beautiful land, and there the Bhagavā resided.
Không xa thị trấn đó, bên bờ sông, có một khu rừng lớn với bóng cây rậm rạp, một vùng đất đẹp, Đức Thế Tôn đang trú ngụ ở đó.
Keṇiyoti tassa nāmaṃ.
Keṇiyo was his name.
Keṇiya là tên của ông ấy.
Jaṭiloti āharimajaṭādharo tāpaso.
Jaṭilo means an ascetic with matted hair.
Jaṭila (Búi tóc) là một đạo sĩ khổ hạnh có búi tóc nhân tạo.
So kira brāhmaṇamahāsālo, dhanarakkhaṇatthāya pana tāpasapabbajjaṃ samādāya rañño paṇṇākāraṃ datvā bhūmibhāgaṃ gahetvā tattha assamaṃ kāretvā pañcahi sakaṭasatehi vaṇijjaṃ payojetvā kulasahassassa nissayo hutvā vasati.
He was a great and wealthy Brahmin, but to protect his wealth, he adopted the ascetic's life, paid homage to the king, acquired a plot of land, built an hermitage there, conducted trade with five hundred carts, and lived as a patron to a thousand families.
Người ta nói rằng ông là một Bà-la-môn đại gia, nhưng để bảo vệ tài sản, ông đã chấp nhận cuộc sống khổ hạnh, cúng dường lễ vật cho vua, nhận một mảnh đất, xây dựng một đạo tràng ở đó, kinh doanh với năm trăm cỗ xe, và sống nương tựa vào một ngàn gia đình.
Assamepi cassa eko tālarukkho divase divase ekaṃ sovaṇṇamayaṃ phalaṃ muñcatīti vadanti.
It is said that in his hermitage, there was also a Palmyra palm tree that produced one golden fruit every day.
Người ta nói rằng trong đạo tràng của ông có một cây cọ mỗi ngày cho ra một quả vàng.
So divā kāsāvāni dhāreti, jaṭā ca bandhati, rattiṃ kāmasampattiṃ anubhavati.
During the day, he wore saffron robes and bound his matted hair, but at night, he indulged in sensual pleasures.
Ban ngày ông mặc y vàng và búi tóc, ban đêm ông hưởng thụ dục lạc.
Pavattāroti (dī. ni. aṭṭha. 1.285; ma. ni. aṭṭha. 2.427; a. ni. aṭṭha. 3.5.192) pavattayitāro, pāvacanavasena vattāroti attho.
Pavattāro: those who propagated, meaning those who spoke in terms of the teachings.
Người truyền bá (Pavattāro) (Dī. Ni. Aṭṭha. 1.285; Ma. Ni. Aṭṭha. 2.427; A. Ni. Aṭṭha. 3.5.192) nghĩa là người khởi xướng, người nói theo lời dạy.
Yesanti yesaṃ santakaṃ.
Yesaṃ: whose property.
Của ai (Yesaṃ) nghĩa là thuộc về ai.
Mantapadanti mantasadde bahikatvā raho bhāsitabbaṭṭhena mantā eva taṃtaṃatthapaṭipattihetutāya padanti mantapadaṃ, vedavacanaṃ.
Mantapadaṃ: the word "mantapada" means a mantra because it is to be spoken secretly, excluding the sound of the mantra itself, and it is a word that leads to the practice of various meanings; it refers to the words of the Vedas.
Lời chú thuật (Mantapadaṃ) là những lời chú thuật được nói riêng tư, loại trừ những tiếng ồn, và là những lời dẫn đến sự thực hành ý nghĩa đó, tức là lời của kinh Veda.
Gītanti aṭṭhakādīhi dasahi porāṇabrāhmaṇehi udāttānudāttādisarasampattivasena sajjhāyitaṃ.
Gītaṃ: chanted by the ten ancient Brahmins, such as Aṭṭhaka, with the excellence of tones like high and low.
Bài ca (Gītaṃ) là những bài được mười Bà-la-môn cổ như Aṭṭhaka, v.v. tụng đọc với sự hoàn hảo về các âm điệu cao thấp.
Pavuttanti pāvacanavasena aññesaṃ vuttaṃ, vācitanti attho.
Pavuttaṃ: spoken to others in terms of the teachings, meaning recited.
Đã được nói ra (Pavuttaṃ) nghĩa là đã được nói cho người khác theo lời dạy, tức là đã được đọc.
Samihitanti samupabyūḷhaṃ rāsikataṃ, iruvedayajuvedasāmavedādivasena tatthāpi paccekaṃ mantabrāhmaṇādivasena sajjhāyanavācakādivasena ca piṇḍaṃ katvā ṭhapitanti attho.
Samihitaṃ: accumulated, collected; meaning compiled and kept in divisions such as Ṛgveda, Yajurveda, Sāmaveda, and within those, individually, as mantras, brāhmaṇas, recitations, or oral traditions.
Đã được tập hợp (Samihitaṃ) nghĩa là đã được tập hợp lại, chất đống, tức là đã được gom lại và lưu giữ theo các Veda như Iruveda, Yajuveda, Sāmaveda, v.v., và trong đó cũng được chia thành các phần như mantra, brāhmaṇa, v.v., và theo những người tụng đọc, người giảng dạy, v.v.
Tadanugāyantīti etarahi brāhmaṇā taṃ tehi pubbe gītaṃ anugāyanti anusajjhāyanti.
Tadanugāyantī: the Brahmins now chant after, or recite after, what was chanted by them before.
Họ tụng theo (Tadanugāyanti) nghĩa là các Bà-la-môn hiện nay tụng đọc theo những gì đã được họ ca hát trước đây.
Tadanubhāsantīti taṃ anubhāsanti, idaṃ purimasseva vevacanaṃ.
Tadanubhāsantī: they speak after that; this is a synonym of the previous one.
Họ nói theo (Tadanubhāsanti) nghĩa là họ nói theo điều đó, đây là một từ đồng nghĩa với từ trước.
Bhāsitamanubhāsantīti tehi bhāsitaṃ sajjhāyitaṃ anusajjhāyanti.
Bhāsitamanubhāsantī: they chant after what was spoken by them.
Họ nói theo những gì đã được nói (Bhāsitamanubhāsanti) nghĩa là họ tụng đọc theo những gì đã được họ nói.
Vācitamanuvācentīti tehi aññesaṃ vācitaṃ anuvācenti.
Vācitamanuvācentī: they recite after what was recited by them to others.
Họ đọc theo những gì đã được đọc (Vācitamanuvācenti) nghĩa là họ đọc theo những gì đã được họ đọc cho người khác.
Seyyathidanti te katameti attho.
Seyyathidaṃ: who are they, is the meaning.
Nghĩa là (Seyyathidaṃ) nghĩa là họ là ai.
Aṭṭhakotiādīni tesaṃ nāmāni.
Aṭṭhako and so on are their names.
Aṭṭhaka (Aṭṭhako) và những tên khác là tên của họ.
Te kira dibbacakkhuparibhaṇḍena yathākammūpagañāṇena sattānaṃ kammassakatādiṃ pubbenivāsañāṇena atītakappe brāhmaṇānaṃ mantajjhenavidhiñca oloketvā parūpaghātaṃ akatvā kassapasammāsambuddhassa bhagavato vaṭṭasannissitena vacanena saha saṃsanditvā mante ganthesuṃ.
It is said that they, endowed with divine vision and knowledge of actions (kammassakatā) and past lives (pubbenivāsañāṇa), observed the methods of mantra study of Brahmins in past aeons, and without causing harm to others, composed mantras in their texts by correlating them with the words of Kassapa Sammāsambuddha Bhagavā, which are associated with the cycle of existence.
Người ta nói rằng những người này, với nhãn thần thông và trí tuệ thấy rõ nghiệp báo của chúng sinh, cùng với trí tuệ nhớ lại tiền kiếp, đã xem xét cách các Bà-la-môn tụng chú trong các kiếp quá khứ, và sau khi không gây hại cho người khác, họ đã sáng tác các bài chú bằng cách đối chiếu chúng với lời dạy của Đức Kassapa Chánh Đẳng Giác, những lời liên quan đến vòng luân hồi.
Aparāpare pana okkākarājakālādīsu uppannabrāhmaṇā pāṇātipātādīni pakkhipitvā tayo vede bhinditvā buddhavacanena saddhiṃ viruddhe akaṃsu.
However, other Brahmins who appeared during the time of King Okkāka and later added practices like taking life, thereby corrupted the three Vedas and made them contradictory to the Buddha's teachings.
Tuy nhiên, các Bà-la-môn xuất hiện vào thời vua Okkāka, v.v. đã thêm vào các hành vi như sát sinh, v.v., phá vỡ ba kinh Veda, và làm cho chúng mâu thuẫn với lời Phật dạy.
Rattibhojanaṃ ratti, tato uparatāti rattūparatā.
Rattūparatā: refraining from eating at night, meaning ceased from eating at night.
Không ăn đêm (Rattūparatā) nghĩa là ban đêm không ăn, đã từ bỏ việc ăn vào ban đêm.
Atikkante majjhanhike yāva sūriyatthaṅgamanā bhojanaṃ vikālabhojanaṃ nāma, tato viratattā viratā vikālabhojanā.
Eating after midday until sunset is called untimely eating; therefore, viratā vikālabhojanā means refrained from untimely eating.
Việc ăn sau giữa trưa cho đến khi mặt trời lặn được gọi là ăn phi thời, vì đã từ bỏ điều đó nên đã từ bỏ việc ăn phi thời (viratā vikālabhojanā).
Paṭiyādāpetvāti sappimadhusakkarādīhi ceva maricehi ca susaṅkhataṃ pānaṃ paṭiyādāpetvā.
Paṭiyādāpetvā: having prepared a drink well-made with ghee, honey, sugar, and pepper.
Đã chuẩn bị (Paṭiyādāpetvā) nghĩa là đã chuẩn bị đồ uống được pha chế kỹ lưỡng với bơ, mật ong, đường, v.v. và hạt tiêu.
‘‘Mahā kho keṇiya bhikkhusaṅgho’’ti kasmā bhagavā punappunaṃ paṭikkhipi?
"Mahā kho Keṇiya bhikkhusaṅgho" (Indeed, great is the Saṅgha of bhikkhus, Keṇiya) — why did the Bhagavā refuse again and again?
“Này Gotama, Tăng đoàn rất đông” (Mahā kho keṇiya bhikkhusaṅgho) tại sao Đức Thế Tôn lại từ chối nhiều lần?
Titthiyānaṃ paṭikkhepapasannatāya.
Because of the conviction of the sectarians at the refusal.
Vì sự hoan hỷ của những người ngoại đạo khi bị từ chối.
Titthiyā hi ‘‘aho vatāyaṃ appiccho, yo nimantiyamānopi na sādiyatī’’ti upanimantiyamānassa paṭikkhepe pasīdantīti keci, akāraṇañcetaṃ.
Some say that sectarians become pleased at the refusal of one who is invited, thinking, "Oh, how content he is, who does not accept even when invited!" But this is not the reason.
Một số người nói rằng những người ngoại đạo hoan hỷ khi thấy “Ôi, vị này thật ít dục, dù được thỉnh mời cũng không chấp nhận”, nhưng điều này không có lý do.
Natthi buddhānaṃ paccayahetu evarūpaṃ kohaññaṃ, ayaṃ pana aḍḍhatelasāni bhikkhusatāni disvā ettakānaṃyeva bhikkhaṃ paṭiyādessati, sveva selo brāhmaṇo tīhi purisasatehi saddhiṃ pabbajissati, ayuttaṃ kho pana navake aññato pesetvā imeheva saddhiṃ gantuṃ, ime vā aññato pesetvā navakehi saddhiṃ gantuṃ.
There is no such trickery in Buddhas for the sake of material gain; rather, seeing these twelve hundred and fifty bhikkhus, he thought, "He will only prepare alms for this many. And that Brahmin Sela will go forth with three hundred men. It is improper to send new bhikkhus elsewhere and go with these, or to send these elsewhere and go with new bhikkhus.
Không có sự lừa dối như vậy ở các vị Phật vì lý do vật chất; nhưng Ngài thấy một ngàn hai trăm năm mươi Tỳ khưu và nghĩ rằng ông ấy chỉ có thể chuẩn bị thức ăn cho chừng đó Tỳ khưu. Chính Bà-la-môn Sela đó sẽ xuất gia cùng với ba trăm người. Sẽ không thích hợp nếu gửi các Tỳ khưu mới đi nơi khác và đi cùng với những người này, hoặc gửi những người này đi nơi khác và đi cùng với các Tỳ khưu mới.
Athāpi sabbeva gahetvā gamissāmi, bhikkhāhāro nappahossati.
And if I take all of them, the alms will not be sufficient.
Hơn nữa, nếu tôi đưa tất cả đi, thức ăn sẽ không đủ.
Tato bhikkhūsu piṇḍāya carantesu manussā ujjhāyissanti ‘‘cirassampi keṇiyo samaṇaṃ gotamaṃ nimantetvā yāpanamattaṃ dātuṃ nāsakkhī’’ti, sayañca vippaṭisārī bhavissati.
Then, when the bhikkhus go for alms, people will complain, 'After so long, Keṇiya invited the ascetic Gotama but could not even provide enough for their sustenance!' And he himself would regret it.
Khi đó, những người đi khất thực sẽ phàn nàn rằng “Keṇiya sau một thời gian dài mời Sa-môn Gotama mà không thể cúng dường đủ để duy trì cuộc sống”, và chính ông ấy sẽ hối hận.
Paṭikkhepe pana kate ‘‘samaṇo gotamo punappunaṃ ‘tvañca brāhmaṇesu abhippasanno’ti brāhmaṇānaṃ nāmaṃ gaṇhātī’’ti cintetvā brāhmaṇepi nimantetukāmo bhavissati, tato brāhmaṇe pāṭiyekkaṃ nimantessati, te tena nimantitā bhikkhū hutvā bhuñjissanti, evamassa saddhā anurakkhitā bhavissatīti punappunaṃ paṭikkhipi.
However, if there is a refusal, he (Keṇiya) will think, 'The ascetic Gotama repeatedly mentions the Brahmins, saying, "You are devoted to Brahmins,"' and will wish to invite the Brahmins as well. Then he will specifically invite the Brahmins, and those invited will eat as bhikkhus. In this way, his faith will be preserved." Therefore, he refused again and again.
Nhưng khi từ chối, Ngài nghĩ rằng “Sa-môn Gotama liên tục nhắc đến tên các Bà-la-môn, nói ‘Ông rất hoan hỷ với các Bà-la-môn’”, và ông ấy sẽ muốn mời các Bà-la-môn. Sau đó, ông ấy sẽ mời riêng các Bà-la-môn, và những người được ông ấy mời đó sẽ trở thành Tỳ khưu và thọ thực. Bằng cách này, đức tin của ông ấy sẽ được bảo vệ, nên Ngài đã từ chối nhiều lần.
Kiñcāpi kho bho gotamāti iminā idaṃ dīpeti ‘‘bho gotama, kiṃ jātaṃ, yadi ahaṃ brāhmaṇesu abhippasanno, adhivāsetu bhavaṃ gotamo, ahaṃ brāhmaṇānampi dātuṃ sakkomi tumhākampī’’ti.
Kiñcāpi kho bho Gotamā: by this, he indicates, "O Gotama, what has happened? If I am devoted to Brahmins, let Venerable Gotama consent; I can provide for Brahmins as well as for you."
Mặc dù vậy, này Gotama (Kiñcāpi kho bho gotamā) điều này chỉ ra rằng “Này Gotama, có chuyện gì vậy? Nếu con hoan hỷ với các Bà-la-môn, xin Ngài Gotama chấp nhận, con có thể cúng dường cho cả các Bà-la-môn và Ngài.”
Ṭhapetvā dhaññaphalarasanti ettha taṇḍuladhovanodakampi dhaññarasoyevāti vadanti.
Ṭhapetvā dhaññaphalarasaṃ: here, they say that even the water for washing rice is considered the essence of grain.
Trừ nước cốt ngũ cốc (Ṭhapetvā dhaññaphalarasaṃ) ở đây, người ta nói rằng nước rửa gạo cũng là nước cốt ngũ cốc.
Anujānāmi, bhikkhave, ucchurasanti ettha nikkasaṭo ucchuraso sattāhakālikoti veditabbaṃ.
Regarding " I allow, bhikkhus, sugarcane juice," here, unmixed sugarcane juice should be understood as valid for seven days.
Này các tỳ khưu, Ta cho phép nước mía – ở đây, nước mía đã lọc sạch được biết là dùng trong bảy ngày.
Imāhi gāthāhīti (ma. ni. aṭṭha. 2.400) imāhi keṇiyassa cittānukūlāhi gāthāhi.
Regarding " with these verses," it means with these verses that were agreeable to Keṇiya's mind.
Với những bài kệ này (Ma. Ni. Aṭṭha. 2.400) – với những bài kệ phù hợp với tâm ý của Keṇiya.
Tattha aggiparicariyaṃ vinā brāhmaṇānaṃ yaññābhāvato ‘‘aggihuttamukhā yaññā’’ti vuttaṃ, aggihuttaseṭṭhā aggijuhanappadhānāti attho.
There, since brahmins have no sacrifices without fire worship, it is said, " Sacrifices have the fire-offering as their head," meaning that fire-offerings are the best and foremost among fire-sacrifices.
Ở đó, vì các lễ tế của Bà-la-môn không có sự phụng sự lửa, nên đã nói “các lễ tế có sự cúng dường lửa là chính”; có nghĩa là, sự cúng dường lửa là cao quý nhất, là chủ yếu.
Brāhmaṇā hi ‘‘aggimukhā devā’’ti aggijuhanapubbakaṃ yaññaṃ vidahanti.
Brahmins, indeed, perform sacrifices preceded by fire-offerings, saying, "The gods have fire as their mouth."
Quả thật, các Bà-la-môn thực hiện lễ tế với việc cúng dường lửa trước, vì “các vị trời có lửa là chính”.
Vede sajjhāyantehi paṭhamaṃ sajjhāyitabbato sāvittī ‘‘chandaso mukha’’nti vuttā, sāvittī vedassa pubbaṅgamāti attho taṃpubbakattā vedasavanassa.
Because the Sāvitrī verse must be recited first by those who recite the Vedas, it is called " the mouth of meters," meaning that Sāvitrī precedes the Veda, being the prerequisite for listening to the Veda.
Vì Sāvittī là câu đầu tiên phải tụng khi học Veda, nên được gọi là “Sāvittī là chính trong các bài kệ”; có nghĩa là Sāvittī là câu mở đầu của Veda, vì việc nghe Veda bắt đầu từ câu đó.
Manussānaṃ seṭṭhabhāvato rājā ‘‘mukha’’nti vutto.
The king is called " the mouth" because of his supreme status among humans.
Vua được gọi là “chính” vì là cao quý nhất trong loài người.
Ogāhantīnaṃ nadīnaṃ ādhārabhāvato gantabbaṭṭhānabhāvena paṭisaraṇato ca sāgaro ‘‘mukha’’nti vutto.
The ocean is called " the mouth" because it is the receptacle for rivers that plunge into it, and because it is the destination and refuge.
Đại dương được gọi là “chính” vì là nơi nương tựa, là nơi đến, là nơi chứa đựng các dòng sông đổ vào.
Candasamāyogena ‘‘ajja kattikā, ajja rohiṇī’’ti saññāyanato nakkhattāni abhibhavitvā ālokakaraṇato nakkhattehi ativisesasommabhāvato ca ‘‘nakkhattānaṃ mukhaṃ cando’’ti vuttaṃ.
Because, by association with the moon, it is recognized, "Today is Kattikā, today is Rohiṇī," and because it overpowers the constellations by emitting light, and because of its exceedingly pleasant and superior nature compared to the constellations, it is said, " The moon is the mouth of the constellations."
Mặt trăng được gọi là “chính trong các vì sao” vì khi kết hợp với mặt trăng, người ta biết “hôm nay là Kattikā, hôm nay là Rohiṇī”, vì nó chiếu sáng vượt qua các vì sao, và vì nó đẹp đẽ nổi bật hơn các vì sao.
‘‘Dīpasikhā aggijālā asanivicakka’’nti evamādīnaṃ tapantānaṃ vijjulatānaṃ aggattā ādicco ‘‘tapataṃ mukha’’nti vutto.
The sun is called " the mouth of those that burn" because it is the foremost among those that glow, such as "flames of lamps, fire-blazes, and flashes of lightning."
Mặt trời được gọi là “chính trong những gì chiếu sáng” vì nó là đứng đầu trong những gì chiếu sáng như “ngọn đèn, ngọn lửa, tia sét”.
Dakkhiṇeyyānaṃ pana aggattā visesena tasmiṃ samaye buddhappamukhaṃ saṅghaṃ sandhāya ‘‘puññaṃ ākaṅkhamānānaṃ, saṅgho ve yajataṃ mukha’’nti vuttaṃ.
However, referring to the Sangha, with the Buddha at its head, as the foremost among those worthy of offerings at that time, it is said, " For those desiring merit, the Sangha is indeed the mouth of those who sacrifice."
Tuy nhiên, đối với những người đáng được cúng dường, vì sự cao quý của họ, đặc biệt vào thời điểm đó, liên quan đến Tăng đoàn do Đức Phật lãnh đạo, đã nói: “Đối với những ai mong cầu phước báu, Tăng đoàn quả thật là chính trong những người cúng dường”.
Tena saṅgho puññassa āyamukhaṃ aggadakkhiṇeyyabhāvenāti dasseti.
Thereby it shows that the Sangha is the source of merit, being the foremost recipient of offerings.
Do đó, điều này cho thấy Tăng đoàn là nguồn phước báu, là đối tượng cúng dường cao quý nhất.
301. Rojavatthumhi vihāroti gandhakuṭiṃ sandhāya āhaṃsu.
In the story of Roja, by " monastery" they referred to the perfumed chamber (gandhakuṭi).
Trong câu chuyện về Roja, vihāra (tịnh xá) được nói đến là gandhakuṭi (hương thất).
Ataramānoti aturanto, saṇikaṃ padappamāṇaṭṭhāne padaṃ nikkhipanto vattaṃ katvā susammaṭṭhaṃ muttādalasinduvārasantharasadisaṃ vālikaṃ avināsentoti attho.
Without hurrying means not rushing, but gently placing one's foot in the space of a footstep, observing the proper conduct, without disturbing the well-swept sand that resembles a carpet of pearls, cowrie shells, and sinduvāra flowers.
Ataramāno (không vội vã) có nghĩa là không hấp tấp, từ từ đặt từng bước chân vào đúng chỗ, giữ gìn sự sạch sẽ của cát mịn như thảm ngọc trai, không làm hư hại.
Āḷindanti pamukhaṃ.
Porch refers to the front area.
Āḷindaṃ (hiên nhà) là tiền sảnh.
Ukkāsitvāti ukkāsitasaddaṃ katvā.
Having cleared his throat means having made a throat-clearing sound.
Ukkāsitvā (khạc tiếng) là tạo ra tiếng khạc.
Aggaḷanti kavāṭaṃ.
Bolt refers to the door-bolt.
Aggaḷaṃ (chốt cửa) là cánh cửa.
Ākoṭehīti agganakhena īsakaṃ kuñcikachiddasamīpe koṭehīti vuttaṃ hoti.
By " knock," it is meant to knock lightly with the tip of the fingernail near the keyhole.
Ākoṭehī (gõ) có nghĩa là gõ nhẹ bằng đầu ngón tay gần lỗ khóa.
Dvāraṃ kira atiupari amanussā, atiheṭṭhā tiracchānajātikā koṭenti, tathā akoṭetvā majjhe chiddasamīpe manussā koṭenti, idaṃ dvārakoṭakavattanti dīpentā vadanti.
Indeed, non-humans knock the door too high, and animals too low; thus, people knock in the middle near the hole, without knocking in those ways; they say this, indicating the proper conduct for knocking on a door.
Người ta nói rằng, nếu gõ cửa quá cao thì là loài phi nhân, quá thấp thì là loài súc sinh; không gõ như vậy, mà gõ ở giữa, gần lỗ khóa là cách gõ cửa của loài người; họ chỉ ra đây là quy tắc gõ cửa.
Vivari bhagavā dvāranti na bhagavā uṭṭhāya dvāraṃ vivari, vivaratūti pana hatthaṃ pasāresi.
By " the Blessed One opened the door," it does not mean that the Blessed One rose and opened the door, but rather that he stretched out his hand for it to be opened.
Đức Thế Tôn mở cửa – Đức Thế Tôn không đứng dậy mở cửa, mà chỉ đưa tay ra ra hiệu “hãy mở”.
Tato ‘‘bhagavā tumhehi anekāsu kappakoṭīsu dānaṃ dadamānehi na sahatthā dvāravivaraṇakammaṃ kata’’nti sayameva dvāraṃ vivaṭaṃ.
Then, since "the Blessed One, who had given donations for countless aeons, had not performed the act of opening a door with his own hand," the door opened by itself.
Sau đó, cửa tự động mở ra, vì “Đức Thế Tôn đã không tự tay làm công việc mở cửa trong hàng trăm ngàn kiếp khi Ngài bố thí”.
Taṃ pana yasmā bhagavato manena vivaṭaṃ, tasmā ‘‘vivari bhagavā dvāra’’nti vuttaṃ.
However, since it was opened by the Blessed One's intention, it is said, "the Blessed One opened the door."
Tuy nhiên, vì cửa được mở bằng ý của Đức Thế Tôn, nên đã nói “Đức Thế Tôn mở cửa”.
303. Ātumāvatthumhi aññataro vuḍḍhapabbajitoti subhaddo nāma aññataro bhikkhu vuḍḍhakāle pabbajitattā ‘‘vuḍḍhapabbajito’’ti vutto.
In the story of Ātumā, " a certain elderly bhikkhu" refers to a certain bhikkhu named Subhadda, who was called "the elderly bhikkhu" because he had gone forth in his old age.
Trong câu chuyện về Ātumā, một vị tỳ khưu già là một vị tỳ khưu tên Subhadda, được gọi là “vị tỳ khưu già” vì ông xuất gia khi đã lớn tuổi.
Dve dārakāti sāmaṇerabhūmiyaṃ ṭhitā dve puttā.
Two boys refers to two sons who were in the novice stage.
Hai chú bé là hai người con trai đang ở địa vị sadi.
Nāḷiyāvāpakenāti nāḷiyā ceva thavikāya ca.
With a measuring pot and a pouch means with both a nāḷi and a bag.
Nāḷiyāvāpakenā (bằng giỏ và túi) là bằng giỏ và bằng túi.
Saṃhariṃsūti yasmā manussā te dārake mañjubhāṇine paṭibhānavante disvā kāretukāmāpi akāretukāmāpi kārentiyeva, katakāle ca ‘‘kiṃ gaṇhissatha tātā’’ti pucchanti.
They collected because people, seeing those boys who spoke sweetly and were quick-witted, would make them perform tasks, whether they wished to or not, and then ask, "What will you take, dear ones?"
Saṃhariṃsū (họ đã thu thập) – vì khi mọi người thấy hai chú bé nói năng dễ thương, lanh lợi, dù muốn hay không muốn làm, họ vẫn làm cho các chú bé; và khi làm xong, họ hỏi “Các con muốn lấy gì, con yêu?”
Te vadanti ‘‘na amhākaṃ aññena kenaci attho, pitā pana no bhagavato āgatakāle yāgudānaṃ kātukāmo’’ti.
They would say, "We have no need for anything else; but our father wishes to offer gruel to the Blessed One when he arrives."
Các chú bé trả lời: “Chúng con không cần bất cứ thứ gì khác, nhưng cha chúng con muốn cúng dường cháo khi Đức Thế Tôn đến”.
Taṃ sutvā manussā aparigaṇetvāva yaṃ te sakkonti harituṃ, sabbaṃ denti.
Hearing that, people would give them everything they could carry, without limit.
Nghe vậy, mọi người không tính toán gì cả, họ cho tất cả những gì các chú bé có thể mang đi.
Yampi na sakkonti, manussehi pesenti.
Even what they could not carry, they would send through others.
Những gì không thể mang đi, họ sai người mang đến.
Tasmā te dārakā bahuṃ loṇampi telampi sappimpi taṇḍulampi khādanīyampi saṃhariṃsu.
Therefore, those boys collected a lot of salt, oil, ghee, rice, and eatables.
Vì vậy, hai chú bé đã thu thập được rất nhiều muối, dầu, bơ sữa trâu, gạo và đồ ăn vặt.
Ātumāyaṃ viharatīti ātumaṃ nissāya viharati.
Residing in Ātumā means residing near Ātumā.
Viharati ở Ātumā có nghĩa là trú ngụ nương tựa Ātumā.
Bhusāgāreti bhusamaye agārake.
In a straw hut means in a house made of straw.
Bhusāgāre (trong nhà trấu) là trong căn nhà làm bằng trấu.
Tattha kira mahantaṃ palālapuñjaṃ abbhantarato palālaṃ nikkaḍḍhitvā sālāsadisaṃ pabbajitānaṃ vasanayoggaṭṭhānasadisaṃ kataṃ, tadā bhagavā tattha vasi.
There, it is said, a large pile of straw had been made into a shelter suitable for bhikkhus to reside in, like a hall, by pulling out straw from the inside; the Blessed One resided there at that time.
Ở đó, có một đống rơm lớn, người ta đã lấy rơm từ bên trong ra và làm thành một căn nhà giống như sảnh đường, thích hợp cho các vị xuất gia ở; lúc đó Đức Thế Tôn đã trú ngụ ở đó.
Atha bhagavati ātumaṃ āgantvā bhusāgārakaṃ paviṭṭhe subhaddo sāyanhasamayaṃ gāmadvāraṃ gantvā manusse āmantesi ‘‘upāsakā nāhaṃ tumhākaṃ santikā aññaṃ kiñci paccāsīsāmi, mayhaṃ dārakehi ānītatelādīniyeva saṅghassa pahonti, hatthakammamattaṃ me dethā’’ti.
Then, when the Blessed One came to Ātumā and entered the straw hut, Subhadda went to the village gate in the evening and addressed the people: "Lay followers, I do not expect anything else from you; the oil and other provisions brought by my sons are sufficient for the Sangha. Just give me some manual help."
Sau khi Đức Thế Tôn đến Ātumā và vào nhà trấu, Subhadda vào buổi chiều đi đến cổng làng và gọi mọi người: “Này các cư sĩ, tôi không mong đợi bất cứ điều gì khác từ quý vị; dầu và các thứ khác do các con tôi mang về đã đủ cho Tăng đoàn rồi, xin quý vị chỉ giúp tôi một tay thôi”.
Kiṃ, bhante, karomāti?
"What shall we do, venerable sir?"
“Bạch Đại đức, chúng con phải làm gì ạ?”
‘‘Idañcidañca gaṇhathā’’ti sabbūpakaraṇāni gāhetvā vihāre uddhanāni kāretvā ekaṃ kāḷakaṃ kāsāvaṃ nivāsetvā tādisameva pārupitvā ‘‘idaṃ karotha, idaṃ karothā’’ti sabbarattiṃ vicārento satasahassaṃ vissajjetvā bhojjayāguñca madhugoḷakañca paṭiyādāpesi.
"Take these and those things," he said, and taking all the provisions, he had ovens made in the monastery, put on a black Kasaya robe, wrapped another similar one around himself, and, directing "Do this, do that" all night, he spent one hundred thousand to prepare both a meal-gruel and honey-balls.
“Hãy lấy cái này và cái kia” – ông đã lấy tất cả các vật dụng, xây các lò trong tịnh xá, mặc một chiếc y màu đen, khoác một chiếc y tương tự, và nói “Hãy làm cái này, hãy làm cái kia” suốt đêm, chi ra một trăm ngàn đồng, và chuẩn bị cháo bhojjayāgu và mật ong viên.
Bhojjayāgu nāma paṭhamaṃ bhuñjitvā pātabbayāgu, tattha sappimadhuphāṇitamacchamaṃsapupphaphalarasādi yaṃkiñci khādanīyaṃ nāma, sabbaṃ pavisati, kīḷitukāmānaṃ sīsamakkhanayoggā hoti sugandhagandhā.
Meal-gruel is gruel to be eaten first and then drunk; it includes anything edible such as ghee, honey, treacle, fish, meat, flowers, fruit juices, and all such things, and when people want to play, it is suitable for anointing the head, being fragrant with perfumes.
Cháo Bhojjayāgu là loại cháo được uống sau khi ăn; trong đó có bất cứ thứ gì có thể ăn được như bơ sữa trâu, mật ong, đường phèn, cá, thịt, hoa, nước ép trái cây, tất cả đều được cho vào; nó cũng có thể dùng để xoa đầu cho những người muốn vui chơi, có mùi thơm dễ chịu.
Atha bhagavā kālasseva sarīrapaṭijagganaṃ katvā bhikkhusaṅghaparivuto piṇḍāya carituṃ ātumagāmanagarābhimukho pāyāsi.
Then, the Blessed One, having attended to his body early, accompanied by the assembly of bhikkhus, set out towards the town and village of Ātumā for alms.
Sau đó, Đức Thế Tôn sớm tinh chỉnh thân thể, cùng với Tăng đoàn, khởi hành đi khất thực hướng về làng và thành phố Ātumā.
Manussā tassa ārocesuṃ ‘‘bhagavā piṇḍāya gāmaṃ pavisati, tayā kassa yāgu paṭiyāditā’’ti.
People informed him, "The Blessed One is entering the village for alms; for whom have you prepared gruel?"
Mọi người báo cho ông: “Bạch Thế Tôn, Đức Thế Tôn đang vào làng để khất thực, Đại đức đã chuẩn bị cháo cho ai?”
So yathānivatthapāruteheva tehi kāḷakakāsāvehi ekena hatthena dabbiñca kaṭacchuñca gahetvā brahmā viya dakkhiṇajāṇumaṇḍalaṃ bhūmiyaṃ patiṭṭhāpetvā vanditvā ‘‘paṭiggaṇhātu me, bhante, bhagavā yāgu’’nti āha.
So, wearing and wrapped in those very black Kasaya robes, holding a ladle and a spoon in one hand, like Brahmā, he knelt on his right knee on the ground, bowed, and said, "Venerable sir, may the Blessed One accept my gruel."
Với chiếc y đen đang mặc và khoác, ông cầm một chiếc muỗng và một chiếc vá bằng một tay, quỳ gối phải xuống đất như Phạm thiên, đảnh lễ và nói: “Bạch Thế Tôn, xin Đức Thế Tôn thọ nhận cháo của con”.
Tena vuttaṃ ‘‘atha kho so vuḍḍhapabbajito tassā rattiyā accayena bahutaraṃ yāguṃ paṭiyādāpetvā bhagavato upanāmesī’’ti.
Therefore it is said, " Then, after that night, that elderly bhikkhu had much gruel prepared and offered it to the Blessed One."
Do đó đã nói: “Rồi vị tỳ khưu già đó, sau đêm đó, đã chuẩn bị rất nhiều cháo và dâng lên Đức Thế Tôn”.
Jānantāpi tathāgatā pucchantītiādi vuttanayameva.
" Tathāgatas ask even when they know" and so on, is the same as what has been stated.
Các Đức Như Lai dù biết vẫn hỏi và các điều tương tự như đã nói.
Kutāyanti kuto ayaṃ.
From where is this?" means "from where is this."
Kutāyaṃ (cái này từ đâu) có nghĩa là cái này từ đâu.
Sesamettha uttānameva.
The rest here is straightforward.
Phần còn lại ở đây đều rõ ràng.
305. Parimaddantāti upaparikkhantā.
Examining means scrutinizing.
Parimaddantā (nghiên cứu kỹ lưỡng) có nghĩa là xem xét kỹ lưỡng.
Pattuṇṇadese sañjātavatthaṃ pattuṇṇaṃ.
Pattuṇṇa is cloth produced in the Pattuṇṇa region.
Pattuṇṇaṃ là loại vải được sản xuất ở vùng Pattuṇṇa.
Koseyyavisesoti hi abhidhānakose vuttaṃ.
It is stated in the Abhidhānakosa that it is a type of silk.
Quả thật, trong từ điển Abhidhāna, nó được gọi là một loại lụa.
Cīnadese somāradese ca sañjātavatthāni cīnasomārapaṭāni.
Cīnasomārapaṭāni are cloths produced in China and the Somāra region.
Cīnasomārapaṭāni là các loại vải được sản xuất ở Trung Quốc và vùng Somāra.
Pattuṇṇādīni tīṇi koseyyassa anulomāni pāṇakehi katasuttamayattā.
The three, Pattuṇṇa and so on, are analogous to silk (koseyya) because they are made of threads produced by creatures.
Pattuṇṇa và hai loại khác là những loại lụa phù hợp vì chúng được làm từ sợi do côn trùng tạo ra.
Iddhimayikaṃ ehibhikkhūnaṃ puññiddhiyā nibbattacīvaraṃ.
Iddhimayikaṃ refers to robes produced by the psychic power of those who have attained the "Come, bhikkhu" ordination.
Iddhimayikaṃ là y phục được tạo ra bằng thần thông phước báu của các ehibhikkhū.
Taṃ khomādīnaṃ aññataraṃ hotīti tesaṃyeva anulomaṃ.
That, being one of the khoma (linen) and so on, is in conformity with them.
Cái đó là một trong các loại vải gai, v.v... nên nó tương tự như các loại đó.
Devatāhi dinnacīvaraṃ devadattiyaṃ.
A robe given by deities is devadattiya.
Y phục do chư thiên dâng cúng gọi là devadattiya (vật do chư thiên ban tặng).
Taṃ kapparukkhe nibbattaṃ jālinīdevakaññāya anuruddhattherassa dinnavatthasadisaṃ.
That is similar to the cloth given by the deity-maiden Jālinī to Anuruddha Thera, which originated from a wish-fulfilling tree.
Cái đó giống như y phục được sinh ra từ cây như ý, do thiếu nữ chư thiên Jālinī dâng cúng cho Trưởng lão Anuruddha.
Tampi khomādīnaññeva anulomaṃ hoti tesu aññatarabhāvato.
That too is in conformity with khoma and so on, by virtue of being one of them.
Cái đó cũng tương tự như các loại vải gai, v.v... vì nó là một trong các loại đó.
Dve paṭā desanāmeneva vuttāti tesaṃ sarūpadassanaparametaṃ, nāññaṃ nivattanaparaṃ pattuṇṇapaṭassapi desanāmeneva vuttattā.
The statement Dve paṭā desanāmeneva vuttā (two cloths are mentioned only by way of designation) primarily serves to show their nature, not to exclude others, since even pattuṇṇapaṭa (silk cloth) is mentioned only by way of designation.
Việc nói “hai loại y phục chỉ được đề cập theo tên gọi” là nhằm chỉ ra bản chất của chúng, không phải để loại trừ điều gì khác, vì ngay cả y phục bằng lụa cũng được đề cập theo tên gọi.
Tumbāti bhājanāni.
Tumbā means containers.
Tumbā có nghĩa là các loại bình chứa.
Phalatumboti lābuādi.
Phalatumbo means gourds and so on.
Phalatumbo là bình bầu, v.v...
Udakatumboti udakukkhipanakakuṭako.
Udakatumbo means a small ladle for scooping water.
Udakatumbo là gáo múc nước.
Kilañjacchattanti veḷuvilīvehi vāyitvā katachattaṃ.
Kilañjacchatta is an umbrella made by weaving reeds and bamboo strips.
Kilañjacchattaṃ là dù được đan bằng tre hoặc mây.
Sambhinnarasanti sammissitarasaṃ.
Sambhinnarasa means mixed flavour.
Sambhinnarasaṃ là nước ép đã pha trộn.
Pānakaṃ paṭiggahitaṃ hotīti ambapānādipānakaṃ paṭiggahitaṃ hoti, taṃ vikālepi kappati asambhinnarasattā.
The statement Pānakaṃ paṭiggahitaṃ hoti (a drink has been received) means a drink like mango juice, etc., has been received; that is permissible even at improper times because it is not a mixed flavour.
Pānakaṃ paṭiggahitaṃ hotī có nghĩa là nước giải khát như nước xoài, v.v... đã được thọ nhận; cái đó được phép dùng vào phi thời vì không phải là nước ép đã pha trộn.
Tena tadahupaṭiggahitena saddhinti tena sattāhakālikena tadahupaṭiggahitena saddhiṃ.
The statement Tena tadahupaṭiggahitena saddhiṃ (together with what was received on that day) means together with that which is for seven days and was received on that day.
Tena tadahupaṭiggahitena saddhiṃ có nghĩa là cùng với cái đã được thọ nhận trong ngày đó, thuộc loại được dùng trong bảy ngày.
Sesamettha suviññeyyameva.
The rest is easily understood here.
Phần còn lại ở đây rất dễ hiểu.
306. Kathinakkhandhake sīsavasenāti padhānaṅgavasena.
In the Kathina Chapter, sīsavasena means by way of the main part.
306. Trong Phẩm Kathina, sīsavasenā có nghĩa là theo phương diện của bộ phận chính.
‘‘Kathinanti pañcānisaṃse antokaraṇasamatthatāya thiranti attho’’ti gaṇṭhipadesu vuttaṃ.
"Kathina means firm, in the sense of being able to bring about the five advantages," it is stated in the Gaṇṭhipada texts.
Trong Gaṇṭhipadesu có nói: ‘‘ Kathina có nghĩa là vững chắc vì có khả năng mang lại năm lợi ích’’.
‘‘So nesaṃ bhavissatī’’ti yujjatīti ‘‘so tumhāka’’nti avatvā ‘‘nesa’’nti vacanaṃ yujjati.
The expression So nesaṃ bhavissatīti yujjati (It will be for them) is suitable, meaning that the word nesaṃ (for them) is used instead of tumhākaṃ (for you).
‘‘So nesaṃ bhavissatī’’ti yujjatī có nghĩa là việc nói ‘‘nesaṃ’’ thay vì ‘‘so tumhākaṃ’’ là hợp lý.
Ye atthatakathināti na kevalaṃ tumhākameva, ye aññepi atthatakathinā, tesampi bhavissatīti attho.
Ye atthatakathinā means not only for you, but also for others who have established the kathina (atthatakathinā).
Ye atthatakathinā có nghĩa là không chỉ cho quý vị mà còn cho những ai đã thọ nhận Kathina, điều đó cũng sẽ xảy ra cho họ.
Anāmantetvā caraṇanti cārittasikkhāpade vuttanayena anāpucchitvā kulesu caraṇaṃ.
Anāmantetvā caraṇaṃ means going to families without asking, in the manner stated in the training rule concerning conduct.
Anāmantetvā caraṇaṃ là việc đi đến các gia đình mà không xin phép, theo cách đã nói trong giới học về hạnh.
Matakacīvaranti matassa santakaṃ cīvaraṃ.
Matakacīvara means a robe belonging to a deceased person.
Matakacīvaraṃ là y phục của người đã chết.
Tatruppādena ābhatanti vihārasantakena khettavatthuādinā ānītaṃ.
Tatruppādena ābhata means brought through what is produced from the monastery's field, land, etc.
Tatruppādena ābhataṃ là y phục được mang đến từ tài sản của tự viện như đất đai, v.v...
Paṭhamapavāraṇāya pavāritāti idaṃ vassacchedaṃ akatvā vassaṃvutthabhāvasandassanatthaṃ vuttaṃ antarāyena appavāritānampi vutthavassānaṃ kathinatthārasambhavato.
The statement Paṭhamapavāraṇāya pavāritā (they have performed the pavāraṇā at the first invitation) is made to indicate that they have resided during the Rains without interrupting their residence, because the kathina robe can be spread even by those who have resided during the Rains but did not perform the pavāraṇā due to an impediment.
Paṭhamapavāraṇāya pavāritā được nói để chỉ ra rằng đã an cư mùa mưa mà không bị gián đoạn, vì việc trải Kathina có thể xảy ra ngay cả đối với những người đã an cư mùa mưa mà không làm lễ Pavāraṇā do có chướng ngại.
Teneva ‘‘appavāritā vā’’ti avatvā ‘‘chinnavassā vā pacchimikāya upagatā vā na labhantī’’ti ettakameva vuttaṃ.
For this very reason, it is only stated, "those who have interrupted their Rains residence or have entered the later residence do not receive it," without saying "or those who have not performed pavāraṇā."
Chính vì thế, không nói ‘‘hoặc những người không làm lễ Pavāraṇā’’, mà chỉ nói ‘‘những người bị gián đoạn mùa mưa hoặc những người đến vào mùa mưa sau cùng thì không được nhận’’.
Aññasmiṃ vihāre vutthavassāpi na labhantīti nānāsīmāya aññasmiṃ vihāre vutthavassā imasmiṃ vihāre kathinatthāraṃ na labhantīti attho.
Aññasmiṃ vihāre vutthavassāpi na labhantī means those who have resided during the Rains in another monastery in a different boundary (sīmā) do not obtain the kathina spreading in this monastery.
Aññasmiṃ vihāre vutthavassāpi na labhantī có nghĩa là những người đã an cư mùa mưa ở một tự viện khác, trong một sīmā khác, thì không được trải Kathina ở tự viện này.
Khalimakkhitasāṭakoti ahatavatthaṃ sandhāya vuttaṃ.
Khalimakkhitasāṭako refers to an unsewn cloth.
Khalimakkhitasāṭako được nói để chỉ y phục mới chưa may.
Dānakammavācāti kathinadussadānakammavācā.
Dānakammavācā means the formal declaration for the donation of the kathina cloth.
Dānakammavācā là lời tác bạch dâng y Kathina.
Akātuṃ na labbhatīti iminā anādariyena akarontassa dukkaṭanti dīpeti.
By this, it indicates that there is a dukkata offence for one who carelessly fails to do so.
Điều này cho thấy rằng người không làm một cách xem thường thì phạm tội dukkaṭa.
Kammavācā pana ekāyeva vaṭṭatīti kathinatthārasāṭakassa dānakāle vuttā ekāyeva kammavācā vaṭṭati.
Kammavācā pana ekāyeva vaṭṭatī means only one formal declaration, spoken at the time of giving the kathina robe, is sufficient.
Kammavācā pana ekāyeva vaṭṭatī có nghĩa là chỉ một lời tác bạch được nói khi dâng y Kathina là đủ.
Puna tassa aññasmiṃ vatthe diyyamāne kammavācāya dātabbakiccaṃ natthi, apalokanameva alanti adhippāyo.
The intention is that there is no need to give with a formal declaration again when another cloth is given; a mere announcement is sufficient.
Khi y phục khác được dâng cúng, không cần phải tác bạch, chỉ cần thông báo là đủ, đó là ý nghĩa.
308. Mahābhūmikanti mahāvisayaṃ, catuvīsatiākāravantatāya mahāvitthārikanti vuttaṃ hoti.
308. Mahābhūmikaṃ means having a great extent; it is said to be greatly extensive by having twenty-four aspects.
308. Mahābhūmikaṃ có nghĩa là phạm vi rộng lớn, tức là rất rộng lớn với hai mươi bốn khía cạnh.
Pañcakanti pañcakhaṇḍaṃ.
Pañcakaṃ means five sections.
Pañcakaṃ là năm mảnh.
Esa nayo sesesupi.
The same method applies to the rest.
Tương tự đối với các trường hợp còn lại.
Paṭhamacimilikāti kathinavatthato aññā attano pakaticimilikā.
Paṭhamacimilikā means one's own usual cimilikā (undergarment), different from the kathina cloth.
Paṭhamacimilikā là y phục che bụng thông thường của chính mình, khác với y Kathina.
‘‘Kucchicimilikaṃ katvā sibbitamattenāti thirajiṇṇānaṃ cimilikānaṃ ekato katvā sibbanassetaṃ adhivacana’’nti gaṇṭhipadesu vuttaṃ.
"Kucchicimilikaṃ katvā sibbitamattenā (merely by sewing it as a kucchicimilikā) is an expression for sewing together worn-out cimilikā robes," it is stated in the Gaṇṭhipada texts.
Trong Gaṇṭhipadesu có nói: ‘‘ Kucchicimilikaṃ katvā sibbitamattenā là cách gọi việc may ghép các y che bụng cũ và bền lại với nhau’’.
Mahāpaccariyaṃ kurundiyañca ‘‘vuttavacananidassanaṃ byañjane eva bhedo, atthe natthīti dassanatthaṃ kata’’nti vadanti.
In the Mahāpaccariya and Kurundi, they say that "this statement illustrates the wording, indicating that there is a difference in expression but not in meaning."
Trong Mahāpaccariyaṃ và Kurundiyañca họ nói: ‘‘Việc này được thực hiện để chỉ ra rằng chỉ có sự khác biệt trong cách diễn đạt của lời nói đã được nói, chứ không có sự khác biệt về ý nghĩa’’.
Piṭṭhianuvātāropanamattenāti dīghato anuvātassa āropanamattena.
Piṭṭhianuvātāropanamattenā means merely by attaching an anuvāta (strip) lengthwise to the back.
Piṭṭhianuvātāropanamattenā là chỉ cần may thêm một mảnh vải dọc theo chiều dài.
Kucchianuvātāropanamattenāti puthulato anuvātassa āropanamattena.
Kucchianuvātāropanamattenā means merely by attaching an anuvāta (strip) widthwise to the front.
Kucchianuvātāropanamattenā là chỉ cần may thêm một mảnh vải dọc theo chiều rộng.
Sāruppaṃ hotīti samaṇasāruppaṃ hoti.
Sāruppaṃ hotī means it becomes suitable for a recluse.
Sāruppaṃ hotī có nghĩa là phù hợp với Sa-môn.
Rattinissaggiyenāti rattiatikkantena.
Rattinissaggiyenā means by that which has passed the night.
Rattinissaggiyenā là do đã vượt quá thời gian ban đêm.
311. Ayanti āsāvacchediko kathinuddhāro.
311. Ayaṃ means this removal of the kathina that cuts off the expectation.
311. Ayaṃ là việc hủy bỏ Kathina làm chấm dứt sự mong muốn.
Idha na vuttoti pāḷiyaṃ mātikāpadabhājane savanantikānantaraṃ na vutto.
Idha na vutto means it is not mentioned here in the Pāḷi in the section on the breakdown of mātikāpada after savanantika.
Idha na vutto có nghĩa là không được đề cập trong Pāḷi, trong phần phân tích các từ mātikāpadabhājana sau savanantika.
Tatthāti tasmiṃ sīmātikkantike kathinuddhāre.
Tatthā means in that removal of the kathina concerning crossing the boundary (sīmā).
Tatthā có nghĩa là trong việc hủy bỏ Kathina vượt giới hạn (sīmātikkantika) đó.
‘‘Sīmātikkantiko nāma cīvarakālasīmātikkantiko’’ti kenaci vuttaṃ.
"The crossing-the-boundary removal means crossing the boundary of the cīvara (robe) period," has been stated by someone.
Kenaci có nói: ‘‘Sīmātikkantiko là việc vượt quá giới hạn thời gian may y phục’’.
‘‘Bahisīmāyaṃ cīvarakālasamayassa atikkantattā sīmātikkantiko’’ti ayaṃ amhākaṃ khanti.
"It is called sīmātikkantiko (crossing-the-boundary) because the time for the cīvara period has passed outside the boundary"—this is our opinion.
‘‘Sīmātikkantiko là do thời gian may y phục đã vượt quá giới hạn bên ngoài sīmā’’, đây là quan điểm của chúng tôi.
Sahubbhāre ‘‘so katacīvaro’’ti pāṭho dissati, evañca sati cīvarapalibodho paṭhamaṃ chijjatīti viññāyati, idha pana parivārapāḷiyañca ‘‘dve palibodhā apubbaṃ acarimaṃ chijjantī’’ti (pari. 415) vacanato taṃ na sameti, tasmā vīmaṃsitabbamettha kāraṇaṃ.
In the Sahubbhāra, the reading "so katacīvaro" (he has made the robe) is found, and if this is the case, it is understood that the impediment of the robe is cut off first. However, here and in the Parivāra Pāḷi, that does not fit, as it says, "the two impediments are cut off without priority or sequence" (Pari. 415). Therefore, the reason for this must be investigated.
Trong Sahubbhāre, có thấy đoạn ‘‘so katacīvaro’’, và nếu vậy thì chướng ngại về y phục được chấm dứt trước tiên, nhưng ở đây và trong Pāḷi của Parivāra, theo lời ‘‘dve palibodhā apubbaṃ acarimaṃ chijjantī’’ (pari. 415), điều đó không phù hợp. Vì vậy, cần phải xem xét lý do ở đây.
312. ‘‘Samādāyavāro ādāyavārasadiso, upasaggamattamettha viseso’’ti gaṇṭhipadesu vuttaṃ.
312. "The samādāyavāra is similar to the ādāyavāra; the only difference is the prefix," it is stated in the Gaṇṭhipada texts.
312. Trong Gaṇṭhipadesu có nói: ‘‘Samādāyavāra tương tự như ādāyavāra, chỉ khác ở tiền tố’’.
Keci pana ‘‘sabbaṃ attano parikkhāraṃ anavasesetvā pakkamanto ‘samādāya pakkamatī’ti vuccatī’’ti vadanti.
Some, however, say, "one who departs without leaving any of one's requisites is called samādāya pakkamati (departs taking everything)."
Một số người lại nói: ‘‘Một người rời đi mà không để lại bất kỳ vật dụng nào của mình được gọi là ‘samādāya pakkamatī’ (rời đi với tất cả vật dụng)’’.
Puna samādāyavārepi teyeva dassitāti sambandho.
The connection is that those same ones are shown in the samādāyavāra as well.
Liên quan đến việc đó, họ cũng được chỉ ra trong samādāyavāra.
Vippakatacīvare pakkamanantikassa kathinuddhārassa asambhavato ‘‘yathāsambhava’’nti vuttaṃ.
The phrase yathāsambhava (as far as possible) is stated because the pakkamanantika (departure-ending) removal of kathina is not possible for an unfinished robe.
Vì việc hủy bỏ Kathina do rời đi không thể xảy ra đối với y phục chưa hoàn thành, nên đã nói ‘‘yathāsambhava’’ (tùy theo khả năng).
Pakkamanantiko hi kathinuddhāro niṭṭhitacīvarasseva vasena vutto ‘‘bhikkhu atthatakathino katacīvaraṃ ādāya pakkamatī’’ti vuttattā, tasmā so vippakatacīvaro na sambhavatīti chaḷeva ubbhārā tattha dassitā.
For the pakkamanantika removal of kathina is mentioned only with reference to a finished robe, as it is stated, "a monk who has established the kathina and made the robe departs taking it." Therefore, it is not possible for an unfinished robe, which is why only six removals are shown there.
Việc hủy bỏ Kathina do rời đi chỉ được nói dựa trên y phục đã hoàn thành, vì đã nói ‘‘bhikkhu atthatakathino katacīvaraṃ ādāya pakkamatī’’ (Tỳ-khưu đã thọ nhận Kathina, mang y phục đã hoàn thành và rời đi). Vì vậy, điều đó không thể xảy ra đối với y phục chưa hoàn thành, do đó chỉ có sáu trường hợp hủy bỏ được chỉ ra ở đó.
Tatrāyaṃ ādito paṭṭhāya vāravibhāvanā – ādāyavārā satta, tathā samādāyavārāti dve sattakavārā, tato pakkamanantikaṃ vajjetvā vippakatacīvarassa ādāyasamādāyavāravasena dve chakkavārā, tato paraṃ niṭṭhānasanniṭṭhānanāsanantikānaṃ vasena tīṇi tikāni dassitāni.
Here, the analysis of the vāra (rounds) from the beginning is: seven ādāyavāras, and likewise samādāyavāras, thus two sets of seven vāras. After that, excluding the pakkamanantika, there are two sets of six vāras by way of ādāya and samādāya for an unfinished robe. Beyond that, three sets of three vāras are shown by way of niṭṭhāna (completion), sanniṭṭhāna (final completion), and nāsanantika (destruction-ending).
Ở đây, việc phân loại các trường hợp bắt đầu từ đầu như sau: có bảy trường hợp ādāyavāra, và bảy trường hợp samādāyavāra, tổng cộng là hai nhóm bảy trường hợp. Sau đó, trừ trường hợp rời đi, có hai nhóm sáu trường hợp dựa trên ādāya và samādāya của y phục chưa hoàn thành. Sau đó, ba nhóm ba trường hợp được chỉ ra dựa trên niṭṭhāna, sanniṭṭhāna và nāsanantika.
Tattha paṭhamattikaṃ antosīmāyaṃ ‘‘paccessaṃ na paccessa’’nti imaṃ vidhiṃ anāmasitvā bahisīmāyameva ‘‘na paccessa’’nti pavattaṃ, tasmā pakkamanantikasīmātikkantikasaubbhārā tattha na yujjanti.
Among these, the first set of three occurred outside the boundary without referring to the rule "I shall go / I shall not go," but specifically with "I shall not go." Therefore, the pakkamanantika (departure-ending) and sīmātikkantika (boundary-crossing) removals are not applicable there.
Trong đó, nhóm ba trường hợp đầu tiên xảy ra trong sīmā mà không đề cập đến quy tắc ‘‘paccessaṃ na paccessaṃ’’ (tôi sẽ đi/tôi sẽ không đi), mà chỉ xảy ra bên ngoài sīmā với ‘‘na paccessaṃ’’ (tôi sẽ không đi). Do đó, các trường hợp hủy bỏ do rời đi và vượt sīmā không phù hợp ở đó.
Dutiyattikaṃ antosīmāyaṃ ‘‘na paccessa’’nti pavattaṃ.
The second set of three occurred within the boundary with "I shall not go."
Nhóm ba trường hợp thứ hai xảy ra trong sīmā với ‘‘na paccessaṃ’’.
Tatiyattikaṃ anadhiṭṭhita-padena visesetvā pavattaṃ, atthato paṭhamattikena sameti.
The third set of three occurred by specifying it with the term anadhiṭṭhita, and in meaning, it corresponds to the first set of three.
Nhóm ba trường hợp thứ ba xảy ra với từ anadhiṭṭhita được thêm vào, về ý nghĩa thì tương tự như nhóm ba trường hợp đầu tiên.
Anadhiṭṭhitenāti ca ‘‘paccessaṃ na paccessa’’nti evaṃ anadhiṭṭhitena, aniyamitenāti attho.
And Anadhiṭṭhitena means "not consecrated thus by 'I shall go / I shall not go,'" meaning "unspecified."
Anadhiṭṭhitenā có nghĩa là không được quyết định như ‘‘paccessaṃ na paccessaṃ’’, tức là không được quy định.
Tatiyattikānantaraṃ catutthattikaṃ sambhavantaṃ antosīmāyaṃ ‘‘paccessa’’nti vacanavisesena sambhavati.
A fourth set of three, which could potentially occur after the third set, would occur within the boundary by a specific declaration of "I shall go."
Nhóm ba trường hợp thứ tư, có thể xảy ra sau nhóm ba trường hợp thứ ba, xảy ra trong sīmā với từ đặc biệt ‘‘paccessaṃ’’.
Tathā ca yojiyamānaṃ itarehi savanantikādīhi aviruddhaṃ hotīti catutthattikaṃ ahutvā chakkaṃ jātanti veditabbaṃ.
And it should be understood that when connected thus, it is not inconsistent with the other savanantika and so on, which is why it became a set of six instead of a fourth set of three.
Và khi được kết hợp như vậy, nó không mâu thuẫn với các trường hợp khác như savanantika, v.v... Do đó, cần hiểu rằng nó không phải là nhóm ba trường hợp thứ tư mà đã trở thành nhóm sáu trường hợp.
Evaṃ tīṇi tikāni ekaṃ chakkañcāti paṭhamaṃ pannarasakaṃ veditabbaṃ.
Thus, three triads and one hexad are to be understood as the first fifteen.
Như vậy, ba bộ ba và một bộ sáu được biết là mười lăm điều đầu tiên.
316-320. Tato idameva pannarasakaṃ upasaggavisesena dutiyaṃ samādāyapannarasakaṃ nāma kataṃ.
316-320. Then, this very fifteen, by a special prefix, is called the second fifteen of 'taking up'.
316-320. Sau đó, chính mười lăm điều này, với sự khác biệt về tiền tố, được gọi là mười lăm điều samādāya thứ hai.
Puna ‘‘vippakatacīvaraṃ ādāyā’’ti tatiyaṃ pannarasakaṃ, ‘‘samādāyā’’ti catutthaṃ pannarasakaṃ dassitanti evaṃ cattāri pannarasakāni veditabbāni.
Again, 'taking an unfinished robe' is the third fifteen, and 'taking up' is shown as the fourth fifteen; thus, four fifteens are to be understood.
Lại nữa, “vippakatacīvaraṃ ādāya” là mười lăm điều thứ ba, “samādāya” là mười lăm điều thứ tư được trình bày; như vậy, bốn mươi lăm điều cần được biết.
Tattha paṭhamadutiyesu pannarasakesu sabbena sabbaṃ akatacīvaraṃ adhippetaṃ, itaresu dvīsu vippakatanti veditabbaṃ.
Among these, in the first and second fifteens, a completely unfinished robe is intended; in the other two, an unfinished robe is to be understood.
Trong đó, ở hai mươi lăm điều đầu tiên và thứ hai, hoàn toàn ý nói về y chưa làm xong (akatacīvara), còn ở hai điều còn lại thì nói về y đã làm dở (vippakata).
Tato paraṃ ‘‘cīvarāsāya pakkamatī’’tiādinā nayena niṭṭhānasanniṭṭhānanāsanaāsāvacchedikavasena eko vāroti idamekaṃ catukkaṃ jātaṃ, tasmā pubbe vuttāni tikāni āsāvacchedikāni tīṇi ca tikānīti etaṃ anāsāyadvādasakanti veditabbaṃ.
After that, by the method beginning with 'departs with the expectation of a robe', there is one round consisting of completion, near completion, destruction, and cessation of expectation; this forms one tetrad. Therefore, the previously mentioned triads and the three triads that cut off expectation are to be understood as the twelve without expectation.
Sau đó, theo cách “cīvarāsāya pakkamati” và vân vân, một lượt theo cách kết thúc (niṭṭhāna), xác nhận kết thúc (sanniṭṭhāna), hủy bỏ (nāsana) và cắt đứt hy vọng (āsāvacchedika) tạo thành một bộ bốn; do đó, ba bộ ba đã nói trước đây và ba bộ ba cắt đứt hy vọng được biết là mười hai điều không hy vọng (anāsāyadvādasaka).
Tadanantare āsāyadvādasake kiñcāpi paṭhamaṃ dvādasakaṃ labbhati, tathāpi taṃ nibbisesanti tamekaṃ dvādasakaṃ avuttasiddhaṃ katvā visesato dassetuṃ ādito paṭṭhāya ‘‘antosīmāyaṃ paccessa’’nti vuttaṃ.
In the subsequent twelve with expectation, although the first twelve is obtained, it is without distinction. Therefore, considering that one twelve as implicitly established, to show it specifically, it is stated from the beginning, 'He will go within the boundary'.
Trong mười hai điều có hy vọng (āsāyadvādasaka) tiếp theo, mặc dù mười hai điều đầu tiên được chấp nhận, nhưng vì không có sự khác biệt, nên mười hai điều đó được coi là đã được hiểu ngầm và để trình bày một cách đặc biệt, từ đầu đã nói “antosīmāyaṃ paccessaṃ”.
Taṃ dutiyacatukke ‘‘so bahisīmagato suṇātī’’tiādivacanassa tatiyacatukke savanantikādīnañca okāsakaraṇatthanti veditabbaṃ.
This is to create an occasion for the saying 'he hears, having gone outside the boundary' in the second tetrad, and for things like the approach of hearing in the third tetrad.
Điều đó cần được hiểu là để tạo cơ hội cho lời nói “so bahisīmagato suṇāti” và vân vân trong bộ bốn thứ hai, và cho savanantika và vân vân trong bộ bốn thứ ba.
Idaṃ pana dvādasakaṃ anāsāyavasenapi labbhamānaṃ iminā avuttasiddhaṃ katvā na dassitanti veditabbaṃ.
This twelve, however, even though it can be obtained through the absence of expectation, is not shown here, being implicitly established by this.
Nhưng mười hai điều này, mặc dù cũng có thể có theo cách không hy vọng (anāsāya), nhưng đã không được trình bày, coi như đã được hiểu ngầm bởi điều này.
Evamettha dve dvādasakāni uddharitabbāni.
Thus, two twelves are to be extracted here.
Như vậy, ở đây cần rút ra hai mười hai điều.
Karaṇīyadvādasakepi yathādassitaṃ anāsāyadvādasakaṃ avuttasiddhaṃ āsāyadvādasakañcāti dve dvādasakāni uddharitabbāni.
Even in the twelve concerning what is to be done, two twelves are to be extracted: the implicitly established twelve without expectation and the twelve with expectation, as shown.
Trong mười hai điều karaṇīya, cũng cần rút ra hai mười hai điều như đã trình bày: mười hai điều không hy vọng (anāsāyadvādasaka) được hiểu ngầm và mười hai điều có hy vọng (āsāyadvādasaka).
321-322. Yasmā disaṃgamikanavake ‘‘disaṃgamiko pakkamatī’’ti vacaneneva ‘‘na paccessa’’nti idaṃ avuttasiddhameva, tasmā taṃ na vuttaṃ.
321-322. Since in the nine cases of traveling in a direction, the statement 'the one traveling in a direction departs' implicitly establishes 'he will not go', that is not stated.
321-322. Bởi vì trong bộ chín disaṃgamika, chỉ với lời nói “disaṃgamiko pakkamati” thì “na paccessaṃ” đã được hiểu ngầm, do đó điều đó không được nói đến.
Ettāvatā ca āvāsapalibodhābhāvo dassito.
By this much, the absence of an obstacle concerning dwelling is shown.
Đến đây, sự không có chướng ngại về trú xứ (āvāsapalibodha) đã được trình bày.
Cīvarapaṭivīsaṃ apavilāyamānoti iminā cīvarapalibodhasamaṅgitamassa dasseti.
Not letting his share of robes dwindle—by this, his being endowed with the obstacle concerning robes is shown.
Với Cīvarapaṭivīsaṃ apavilāyamāno, cho thấy người ấy có chướng ngại về y (cīvarapalibodha).
Tattha cīvarapaṭivīsanti attano pattabbacīvarabhāgaṃ.
Here, cīvarapaṭivīsaṃ means his own due share of robes.
Trong đó, cīvarapaṭivīsaṃ là phần y mà mình đáng được nhận.
Apavilāyamānoti ākaṅkhamāno.
Apavilāyamāno means wishing for.
Apavilāyamāno là mong muốn.
Tassa cīvaralābhe sati vassaṃvutthāvāse niṭṭhānasanniṭṭhānanāsanantikānaṃ vasena ekaṃ tikaṃ, tesaṃyeva vasena antarāmagge ekaṃ, gataṭṭhāne ekanti tiṇṇaṃ tikānaṃ vasena ekaṃ navakaṃ veditabbaṃ.
When he receives robes, there is one triad in the dwelling where he has spent the Rains retreat, by way of completion, near completion, destruction, and approach; another in the middle of the road for the same, and one in the place arrived at; thus, one nine is to be understood by way of three triads.
Khi người ấy nhận được y, có một bộ ba theo cách kết thúc (niṭṭhāna), xác nhận kết thúc (sanniṭṭhāna), hủy bỏ (nāsana) trong trú xứ đã an cư mùa mưa; một bộ ba theo cách đó trên đường đi; và một bộ ba tại nơi đến; như vậy, cần biết một bộ chín theo cách ba bộ ba.
342-343. Dhuravihāraṭṭhāneti vihāradvārassa sammukhaṭṭhāne.
342-343. Dhuravihāraṭṭhāne means in the place in front of the monastery gate.
342-343. Dhuravihāraṭṭhāne là ở vị trí đối diện cửa tu viện.
Vihāramajjheyeva sammannitabbanti sabbesaṃ jānanatthāya vihāramajjheyeva nisinnehi sammannitabbaṃ.
Vihāramajjheyeva sammannitabbaṃ means they should appoint him while seated in the middle of the monastery so that everyone knows.
Vihāramajjheyeva sammannitabbaṃ là cần phải chấp thuận khi ngồi giữa tu viện để mọi người đều biết.
Tulābhūtoti tulāsadiso.
Tulābhūto means like a balance.
Tulābhūto là giống như cái cân.
Vaṇṇāvaṇṇaṃ katvāti sabbakoṭṭhāse agghato samake katvā.
Vaṇṇāvaṇṇaṃ katvā means having made all portions equal in value.
Vaṇṇāvaṇṇaṃ katvā là làm cho tất cả các phần có giá trị ngang nhau.
Tenevāha ‘‘same paṭivīse ṭhapetvā’’ti.
Therefore, he said, "having arranged them in equal shares".
Chính vì thế mà nói “ṭhapetvā same paṭivīse”.
Idanti sāmaṇerānaṃ upaḍḍhapaṭivīsassa dānaṃ.
Idaṃ means the giving of half a share to sāmaṇeras.
Idaṃ là việc bố thí một nửa phần y cho các Sa-di.
Phātikammanti sammuñjanībandhanādihatthakammaṃ.
Phātikammaṃ means manual labor such as tying brooms.
Phātikamma là công việc tay chân như buộc chổi.
Ukkuṭṭhiṃ karontīti mahāsaddaṃ karonti.
Ukkuṭṭhiṃ karontī means they make a loud noise.
Ukkuṭṭhiṃ karontī là gây ra tiếng ồn lớn.
Samapaṭivīso dātabboti karissāmāti yācantānaṃ paṭiññāmattenapi samakoṭṭhāso dātabbo.
Samapaṭivīso dātabbo means an equal portion should be given even by a mere promise to those who ask, saying, "I will do it."
Samapaṭivīso dātabbo là cần phải bố thí một phần ngang bằng cho những người hứa sẽ làm, ngay cả chỉ bằng lời hứa.
Taṃ bhagavā byākarissatīti ‘‘so bhikkhu sotāpanno sakadāgāmī’’tiādinā tassa taṃ ñāṇagatiṃ, tato paraṃ ‘‘niyato sambodhiparāyaṇo sakideva imaṃ lokaṃ āgantvā dukkhassantaṃ karissatī’’tiādinā (saṃ. ni. 5.1004) ñāṇābhisamparāyañca āvi karissati.
Taṃ bhagavā byākarissatī means the Blessed One will declare her attainment of knowledge thus: "That bhikkhu is a Sotāpanna, a Sakadāgāmī," etc. And thereafter, he will declare her rebirth with knowledge, saying, "He is destined for enlightenment, certain of it; having come to this world only once more, he will make an end of suffering" (Saṃ. Ni. 5.1004), etc.
Taṃ bhagavā byākarissatī là Đức Thế Tôn sẽ tuyên bố trí tuệ đó của vị tỳ khưu, ví dụ như “vị tỳ khưu đó là một bậc Dự Lưu, một bậc Nhất Lai”, và sau đó sẽ tuyên bố về sự tái sinh có trí tuệ, ví dụ như “người ấy chắc chắn sẽ chứng ngộ giác ngộ, chỉ một lần nữa đến thế giới này và chấm dứt khổ đau”.
Sovaggikanti saggasaṃvattanikaṃ.
Sovaggikaṃ means conducive to heaven.
Sovaggikaṃ là dẫn đến cõi trời.
Sokaṃ nudati vinodetīti sokanudaṃ.
It dispels and removes sorrow, thus it is sokanudaṃ (sorrow-dispelling).
Sokaṃ nudati vinodetīti sokanudaṃ là xua tan, loại bỏ sầu muộn.
363. Pañca māseti accantasaṃyoge upayogavacanaṃ.
363. “For five months” is a locative case indicating continuous duration.
363. Pañca māse (năm tháng) là cách dùng từ chỉ sự liên tục tuyệt đối.
Vaḍḍhiṃ payojetvā ṭhapitaupanikkhepatoti vassāvāsikatthāya veyyāvaccakarehi vaḍḍhiṃ payojetvā ṭhapitaupanikkhepato.
“From a deposit made with interest” means from a deposit made by stewards with interest for the purpose of the rains-residence.
Vaḍḍhiṃ payojetvā ṭhapitaupanikkhepato (từ số tiền ký gửi được đặt với lãi suất) có nghĩa là từ số tiền ký gửi được các người quản lý đặt với lãi suất để dùng cho an cư kiết hạ.
Tatruppādatoti nāḷikeraārāmāditatruppādato.
“From its produce” means from the produce of coconut groves and such.
Tatruppādato (từ sự phát sinh ở đó) có nghĩa là từ sự phát sinh ở các vườn dừa, v.v.
‘‘Vassāvāsikalābhavasena vā matakacīvaravasena vā tatruppādavasena vā aññena vā kenaci ākārena saṅghaṃ uddissa uppannacīvaraṃ, sabbaṃ tasseva atthatakathinassa pañca māse, anatthatakathinassa ekaṃ cīvaramāsaṃ pāpuṇātī’’ti avisesato vatvāpi puna vassāvāsikalābhavasena uppanne labbhamānavisesaṃ dassetuṃ ‘‘yaṃ pana ida’’ntiādi āraddhaṃ.
Although it is said without distinction, “‘robe that has arisen for the Saṅgha, whether from the gains of the rains-residence, or from a robe of a deceased monk, or from its produce, or in any other way, all of it falls to that kaṭhina-recipient for five months, and to a non-kaṭhina-recipient for one robe-month,’” the phrase “yaṃ pana idaṃ” (but this) and so forth is begun again to show a special provision for what arises from the gains of the rains-residence.
Mặc dù đã nói một cách tổng quát rằng: “Y phục phát sinh vì Tăng chúng bằng cách lợi lộc an cư kiết hạ, hoặc y phục của người chết, hoặc sự phát sinh ở đó, hoặc bằng bất kỳ cách nào khác, tất cả đều thuộc về vị Tỳ-khưu đã trải Kathina trong năm tháng, và thuộc về vị Tỳ-khưu chưa trải Kathina trong một tháng y phục”, nhưng để chỉ ra sự đặc biệt có được khi phát sinh bằng cách lợi lộc an cư kiết hạ, đã bắt đầu bằng “yaṃ pana idaṃ” (cái này).
Tattha idhāti abhilāpamattametaṃ.
Here, “idha” (here) is merely an expression.
Trong đó, idha (ở đây) chỉ là một cách diễn đạt.
‘‘Vassaṃvutthasaṅghassa demā’’ti vuttepi soyeva nayo.
Even when it is said, “‘We give to the Saṅgha that has observed the rains-residence,’” the same method applies.
Ngay cả khi nói “chúng tôi dâng cho Tăng chúng đã an cư kiết hạ”, cũng là ý nghĩa tương tự.
Anatthatakathinassapi pañca māse pāpuṇātīti vassāvāsikalābhavasena uppannattā anatthatakathinassapi vutthavassassa pañca māse pāpuṇāti.
“Even for a non-kaṭhina-recipient, it falls for five months” means that because it has arisen as a gain from the rains-residence, even for a non-kaṭhina-recipient who has observed the rains-residence, it falls for five months.
Anatthatakathinassapi pañca māse pāpuṇāti (ngay cả vị Tỳ-khưu chưa trải Kathina cũng được năm tháng) có nghĩa là, vì phát sinh bằng cách lợi lộc an cư kiết hạ, ngay cả vị Tỳ-khưu đã an cư kiết hạ nhưng chưa trải Kathina cũng được năm tháng.
Kenaci pana ‘‘idha-saddena niyamitattā’’ti kāraṇaṃ vuttaṃ, taṃ akāraṇaṃ.
However, some have given the reason “by being delimited by the word ‘idha’ (here),” but that is not a valid reason.
Tuy nhiên, một số người nói rằng lý do là “do được quy định bởi từ idha”, điều đó là vô lý.
Tathā hi idha-saddena aniyametvāpi ‘‘vassaṃvutthasaṅghassa demā’’ti vā ‘‘vassāvāsikaṃ demā’’ti vā antohemante vassāvāsikalābhavasena dinnaṃ cīvaraṃ anatthatakathinassapi vutthavassassa pañca māse pāpuṇāti, teneva parato aṭṭhasu mātikāsu ‘‘vassaṃvutthasaṅghassa detī’’ti imassa mātikāpadassa vinicchaye (mahāva. aṭṭha. 379) ‘‘cīvaramāsato paṭṭhāya yāva hemantassa pacchimo divaso, tāva vassāvāsikaṃ demāti vutte kathinaṃ atthataṃ vā hotu anatthataṃ vā, atītavassaṃvutthānameva pāpuṇātī’’ti vuttaṃ.
Thus, even without delimiting by the word ‘idha,’ a robe given as a gain from the rains-residence during the rainy season, whether one says “‘We give to the Saṅgha that has observed the rains-residence’” or “‘We give the rains-residence offering,’” falls to a non-kaṭhina-recipient who has observed the rains for five months. It is for this very reason that it will be said later in the decision on the mātikā-pada (category entry) of “gives to the Saṅgha that has observed the rains-residence” in the eight mātikā (categories) (Mahāva. Aṭṭha. 379), “‘When it is said that the rains-residence offering is given from the month of robes until the last day of the cold season, it falls only to those who have observed the past rains-residence, whether the kaṭhina has been spread or not.’”
Thật vậy, ngay cả khi không quy định bởi từ idha, y phục được dâng trong mùa đông, bằng cách lợi lộc an cư kiết hạ, khi nói “chúng tôi dâng cho Tăng chúng đã an cư kiết hạ” hoặc “chúng tôi dâng y phục an cư kiết hạ”, thì ngay cả vị Tỳ-khưu đã an cư kiết hạ nhưng chưa trải Kathina cũng được năm tháng. Chính vì thế, sau này trong phần giải thích về câu trong tám mẫu (mātikāpada) “dâng cho Tăng chúng đã an cư kiết hạ” (mahāva. aṭṭha. 379) đã nói rằng: “Khi nói ‘chúng tôi dâng y phục an cư kiết hạ’ từ tháng y phục cho đến ngày cuối cùng của mùa đông, thì dù Kathina đã được trải hay chưa được trải, y phục đó thuộc về những vị đã an cư kiết hạ trong mùa mưa đã qua.”
Tato paranti pañcamāsato paraṃ, gimhānassa paṭhamadivasato paṭṭhāyāti attho.
“After that” means after five months, meaning from the first day of the hot season.
Tato paraṃ (sau đó) có nghĩa là sau năm tháng, tức là từ ngày đầu tiên của mùa hè.
Piṭṭhisamaye uppannattā’’ti idaṃ ‘‘udāhu anāgatavasse’’ti imassānantaraṃ daṭṭhabbaṃ.
Because it arose at the back season.” This should be understood immediately after “or for the coming year.”
Vì phát sinh vào thời kỳ sau.” Câu này nên được hiểu là nằm sau câu “hay là vào mùa mưa sắp tới”.
Gimhānassa paṭhamadivasato paṭṭhāya uppannameva hi piṭṭhisamaye uppannattā ‘‘kiṃ atītavasse idaṃ vassāvāsika’’ntiādinā pucchitabbaṃ, teneva paratopi vakkhati ‘‘gimhānaṃ paṭhamadivasato paṭṭhāya vutte pana mātikā āropetabbā ‘atītavassāvāsassa pañca māsā atikkantā, anāgato cātumāsaccayena bhavissati, kataravassāvāsassa desī’ti.
Indeed, what arises from the first day of the hot season must be asked about with phrases like “Is this rains-residence offering for the past year?” because it arose at the back season. For this reason, it will also be said later (Mahāva. Aṭṭha. 379): “If it is stated from the first day of the hot season, then a mātikā (category) must be applied: ‘Five months of the past rains-residence have passed, and the coming (rains-residence) will be after four months; for which rains-residence do you give?’
Thật vậy, chỉ những gì phát sinh từ ngày đầu tiên của mùa hè mới được hỏi “có phải đây là y phục an cư kiết hạ của mùa mưa đã qua không?” vì nó phát sinh vào thời kỳ sau. Chính vì thế, sau này cũng sẽ nói: “Nếu nói từ ngày đầu tiên của mùa hè, thì phải đặt ra câu hỏi: ‘Năm tháng của y phục an cư kiết hạ đã qua, mùa mưa sắp tới sẽ là sau bốn tháng, ông dâng cho y phục an cư kiết hạ của mùa nào?’
Sace ‘atītavassaṃvutthānaṃ dammī’ti vadati, taṃantovassaṃvutthānameva pāpuṇātī’’ti (mahāva. aṭṭha. 379).
If he says, ‘I give to those who observed the past rains-residence,’ it falls only to those who observed the rains within that (past) period.”
Nếu nói ‘tôi dâng cho những vị đã an cư kiết hạ trong mùa mưa đã qua’, thì y phục đó thuộc về những vị đã an cư kiết hạ trong mùa mưa đó” (mahāva. aṭṭha. 379).
Potthakesu pana ‘‘anatthatakathinassapi pañca māse pāpuṇātī’’ti imassānantaraṃ ‘‘kasmā?
However, in the texts, after “even for a non-kaṭhina-recipient, it falls for five months,” this phrase “Why?
Tuy nhiên, trong các sách, sau câu “ngay cả vị Tỳ-khưu chưa trải Kathina cũng được năm tháng” lại viết câu “Vì sao?
Piṭṭhisamaye uppannattā’’ti idaṃ likhanti, taṃ na yujjati.
Because it arose at the back season” is written, which is not appropriate.
Vì phát sinh vào thời kỳ sau”, điều đó không hợp lý.
Na hi piṭṭhisamaye uppannaṃ sandhāya ‘‘anatthatakathinassapi pañca māse pāpuṇātī’’ti vuttaṃ, na ca piṭṭhisamaye uppannaṃ vutthavassasseva pāpuṇāti, sammukhībhūtānaṃ sabbesaṃ pāpuṇāti, teneva parato vakkhati ‘‘asukavihāre vassaṃvutthasaṅghassāti vadati, tatra vassaṃvutthānameva yāva kathinassubbhārā pāpuṇāti.
Indeed, it is not said, “even for a non-kaṭhina-recipient, it falls for five months,” with reference to what arose at the back season, nor does what arose at the back season fall only to one who has observed the rains; it falls to all who are present. For this reason, it will be said later (Mahāva. Aṭṭha. 379): “If he says, ‘for the Saṅgha that observed the rains-residence in such and such a monastery,’ it falls only to those who observed the rains there until the end of the kaṭhina.
Thật vậy, câu “ngay cả vị Tỳ-khưu chưa trải Kathina cũng được năm tháng” không phải nói về y phục phát sinh vào thời kỳ sau, và y phục phát sinh vào thời kỳ sau không chỉ thuộc về vị Tỳ-khưu đã an cư kiết hạ, mà thuộc về tất cả những vị hiện diện. Chính vì thế, sau này sẽ nói: “Nếu nói ‘cho Tăng chúng đã an cư kiết hạ trong tịnh xá kia’, thì y phục đó thuộc về những vị đã an cư kiết hạ ở đó cho đến khi Kathina được dỡ bỏ.
Sace pana gimhānaṃ paṭhamadivasato paṭṭhāya evaṃ vadati, tatra sammukhībhūtānaṃ sabbesaṃ pāpuṇāti.
But if he says so from the first day of the hot season, it falls to all who are present.
Tuy nhiên, nếu nói như vậy từ ngày đầu tiên của mùa hè, thì y phục đó thuộc về tất cả những vị hiện diện.
Piṭṭhisamaye uppannattā’’ti (mahāva. aṭṭha. 379).
Because it arose at the back season.”
Vì phát sinh vào thời kỳ sau” (mahāva. aṭṭha. 379).
Ṭhitikā pana na tiṭṭhatīti ettha aṭṭhitāya ṭhitikāya puna aññasmiṃ cīvare uppanne sace eko bhikkhu āgacchati, majjhe chinditvā dvīhipi gahetabbaṃ.
In “but the fixed share does not remain fixed,” if, when another robe arises from an unfixed fixed share, one bhikkhu comes, it should be divided in the middle and taken by both.
Trong trường hợp ṭhitikā pana na tiṭṭhati (nhưng sự phân chia không được giữ lại) này, nếu một vị Tỳ-khưu đến khi một y phục khác phát sinh mà không có sự phân chia cố định, thì phải chia đôi và cả hai cùng nhận.
Ṭhitāya pana ṭhitikāya puna aññasmiṃ cīvare uppanne sace navakataro āgacchati, ṭhitikā heṭṭhā gacchati.
But if, when another robe arises from a fixed fixed share, a younger monk comes, the fixed share goes down.
Tuy nhiên, nếu có sự phân chia cố định, khi một y phục khác phát sinh, nếu một vị Tỳ-khưu trẻ hơn đến, sự phân chia cố định sẽ được chuyển xuống.
Sace vuḍḍhataro āgacchati, ṭhitikā uddhamārohati.
If an elder monk comes, the fixed share moves up.
Nếu một vị Tỳ-khưu lớn tuổi hơn đến, sự phân chia cố định sẽ được nâng lên.
Atha añño natthi, puna attano pāpetvā gahetabbaṃ.
If there is no other, one should take it by making it one’s own again.
Nếu không có ai khác, thì lại nhận phần của mình.
Duggahitāni hontīti ettha saṅghikāneva hontīti adhippāyo.
In “they are badly acquired,” the meaning is that they are Saṅgha’s property.
Duggahitāni honti (đã bị nhận sai) có nghĩa là chúng thuộc về Tăng chúng.
Gahitameva nāmāti ‘‘imassa idaṃ patta’’nti kiñcāpi na viditaṃ, te pana bhāgā atthato tesaṃ pattāyevāti adhippāyo.
“They are indeed taken” means that although it is not known that “this belongs to this one,” those shares are in essence indeed theirs.
Gahitameva nāmā (đã được nhận) có nghĩa là, mặc dù không biết “cái này thuộc về người này”, nhưng trên thực tế, những phần đó thuộc về họ.
Itovāti therānaṃ dātabbatoyeva.
“From here” means from what should be given to the elders.
Itovā (hoặc từ đây) có nghĩa là từ việc dâng cho các vị Trưởng lão.
364. Sattāhavārena aruṇameva uṭṭhāpetīti etaṃ vacanamattameva ekasmiṃ vihāre sattāhakiccābhāvato.
364. “He causes the dawn to rise on a seven-day rotation” is merely an expression, as there is no seven-day duty in one monastery.
364. Sattāhavārena aruṇameva uṭṭhāpetī (làm cho bình minh xuất hiện theo lượt bảy ngày) chỉ là một cách nói, vì không có việc làm bảy ngày trong một tịnh xá.
Idanti ekādhippāyadānaṃ.
“This” refers to giving with one intention.
Idaṃ (cái này) là sự dâng cúng với một ý định.
Nānālābhehītiādīsu nānā visuṃ visuṃ lābho etesūti nānālābhā, dve vihārā, tehi nānālābhehi.
In “nānālābhehī” and so forth, nānālābhā (various gains) means that there are separate and distinct gains for these two monasteries, hence “nānālābhehi” (with various gains).
Trong các câu nānālābhehī (với các lợi lộc khác nhau), v.v., nānālābhā (các lợi lộc khác nhau) là hai tịnh xá có các lợi lộc riêng biệt; nānālābhehi (với các lợi lộc khác nhau) là từ hai tịnh xá đó.
Nānā visuṃ visuṃ pākārādīhi paricchinno upacāro etesanti nānūpacārā, tehi nānūpacārehi.
“Nānūpacārehi” (with various precincts) means that their precincts are delimited separately and distinctly by fences and so forth, hence “nānūpacārehi” (with various precincts).
Nānūpacārā (các khu vực khác nhau) là những nơi có các khu vực được phân định riêng biệt bằng tường rào, v.v.; nānūpacārehi (với các khu vực khác nhau) là từ những nơi đó.
Ekasīmavihārehīti ekūpacārasīmāyaṃ dvīhi vihārehi.
“With monasteries of one sīmā” means with two monasteries within one precinct sīmā.
Ekasīmavihārehi (từ các tịnh xá trong cùng một khu vực giới hạn) có nghĩa là từ hai tịnh xá trong cùng một khu vực giới hạn.
379. Puggalādhiṭṭhānanayena vuttanti ‘‘sīmāyadāna’’ntiādinā vattabbe ‘‘sīmāya detī’’tiādi puggalādhiṭṭhānanayena vuttaṃ.
379. Stated by way of determination by an individual means: when it should be said as "the giving of a boundary," and so on, it is stated by way of determination by an individual as "gives to the boundary," and so on.
379. Được nói theo phương pháp dựa trên cá nhân là: đáng lẽ phải nói “việc dâng cúng cho sīmā”, v.v... nhưng lại nói “dâng cúng cho sīmā”, v.v... thì đó là được nói theo phương pháp dựa trên cá nhân.
Parikkhepārahaṭṭhānena paricchinnāti iminā aparikkhittassa vihārassa dhuvasannipātaṭṭhānādito paṭhamaleḍḍupātassa anto upacārasīmāti dasseti.
By defined by a place suitable for an enclosure, it shows that for a monastery that is not enclosed, the vicinity-boundary is within the first clod-throw from the permanent assembly place and so on.
Được giới hạn bởi một nơi thích hợp để bao quanh – điều này cho thấy rằng trong một tu viện chưa được bao quanh, từ nơi tụ họp thường xuyên, v.v... cho đến nơi hòn đất đầu tiên rơi xuống, bên trong đó là upacārasīmā.
Idāni dutiyaleḍḍupātassa antopi upacārasīmāyevāti dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādi āraddhaṃ.
Now, to show that within the second clod-throw is also the vicinity-boundary, “Moreover,” and so on, was started.
Bây giờ, để cho thấy rằng bên trong nơi hòn đất thứ hai rơi xuống cũng là upacārasīmā, nên đã bắt đầu với “hơn nữa”, v.v...
Dhuvasannipātaṭṭhānampi pariyantagatameva gahetabbaṃ.
The permanent assembly place should also be taken as that which has reached the perimeter.
Nơi tụ họp thường xuyên cũng phải được hiểu là nơi biên giới.
Bhikkhunīnaṃ ārāmappavesanasenāsanāpucchanādi parivāsamānattārocanavassacchedanissayasenāsanaggāhādi vidhānanti idaṃ sabbaṃ imissāyeva upacārasīmāya vasena veditabbaṃ.
The procedure for bhikkhunīs—entering the monastery, inquiring about lodging, announcing probation and mānatta, breaking the rains-residence, taking dependence and lodging, and so on—all this should be understood by way of this very vicinity-boundary.
Việc các Tỳ-khưu-ni đi vào ārāma, hỏi về chỗ ở, v.v..., việc thông báo parivāsa, mānatta, việc cắt an cư, việc thọ y chỉ, việc nhận chỗ ở, v.v... – tất cả những quy định này phải được hiểu theo upacārasīmā này.
Lābhatthāya ṭhapitasīmā lābhasīmā.
A boundary established for the sake of gains is a gain-boundary.
Sīmā được thiết lập vì lợi lộc là lābhasīmā (giới lợi lộc).
Samānasaṃvāsaavippavāsasīmāsu dinnassa idaṃ nānattaṃ – ‘‘avippavāsasīmāya dammī’’ti dinnaṃ gāmaṭṭhānaṃ na pāpuṇāti.
This is the difference from what is given in common-communion and non-separation boundaries: what is given with the words “I give to the non-separation boundary” does not reach a village site.
Điều khác biệt giữa vật được dâng cúng trong samānasaṃvāsa và avippavāsasīmā là: vật được dâng cúng với lời nói “tôi dâng cúng trong avippavāsasīmā” thì không đến được khu vực làng.
‘‘Ṭhapetvā gāmañca gāmūpacārañcā’’ti vuttattā.
Because it is said, “excluding the village and the village vicinity.”
Vì đã nói “trừ làng và vùng cận làng”.
‘‘Samānasaṃvāsakasīmāya dammī’’ti dinnaṃ pana gāme ṭhitānampi pāpuṇātīti.
But what is given with the words, “I give to the common-communion boundary,” reaches even those staying in the village.
Còn vật được dâng cúng với lời nói “tôi dâng cúng trong samānasaṃvāsakasīmā” thì đến được cả những vị đang ở trong làng.
Buddhādhivutthoti buddhena bhagavatā adhivuttho.
Inhabited by the Buddha means inhabited by the Buddha, the Blessed One.
Buddhādhivuttho (được Đức Phật ngự) là: được Đức Thế Tôn ngự.
Ekasminti ekasmiṃ vihāre.
In one means in one monastery.
Ekasmiṃ (trong một) là: trong một tu viện.
Pākavaṭṭanti dānavaṭṭaṃ.
A round of provisions means a round of donations.
Pākavaṭṭaṃ (phần thức ăn) là: phần dâng cúng.
Vattatīti pavattati.
Occurs means proceeds.
Vattatī (có hiệu lực) là: có hiệu lực.
Paṃsukūlikānampi vaṭṭatīti ‘‘tuyhaṃ demā’’ti avatvā ‘‘bhikkhūnaṃ dema, therānaṃ demā’’ti vuttattā paṃsukūlikānaṃ vaṭṭati.
It is allowable for rag-robe wearers means because it was said, “We give to the bhikkhus, we give to the elders,” without saying, “We give to you,” it is allowable for rag-robe wearers.
Cũng có hiệu lực đối với những vị đắp y phấn tảo là: vì không nói “chúng tôi dâng cúng cho quý vị” mà nói “chúng tôi dâng cúng cho các Tỳ-khưu, chúng tôi dâng cúng cho các Trưởng lão”, nên có hiệu lực đối với những vị đắp y phấn tảo.
Vicāritamevāti upāhanatthavikādīnamatthāya vicāritameva.
It was indeed arranged means it was arranged for the purpose of sandals, strainers, and so on.
Đã được xem xét là: đã được xem xét cho mục đích giày dép, túi xách, v.v...
Upaḍḍhaṃ dātabbanti yaṃ ubhatosaṅghassa dinnaṃ, tato upaḍḍhaṃ bhikkhūnaṃ, upaḍḍhaṃ bhikkhunīnaṃ dātabbaṃ.
Half should be given means that from what was given to the dual Saṅgha, half should be given to the bhikkhus and half to the bhikkhunīs.
Phải dâng một nửa là: vật gì đã được dâng cho cả hai Tăng chúng, thì một nửa phải dâng cho các Tỳ-khưu, một nửa cho các Tỳ-khưu-ni.
Sacepi eko bhikkhu hoti ekā vā bhikkhunī, antamaso anupasampannassapi upaḍḍhameva dātabbaṃ.
Even if there is one bhikkhu or one bhikkhunī, or even as little as an unordained person, exactly half should be given.
Dù chỉ có một Tỳ-khưu hay một Tỳ-khưu-ni, thậm chí là một vị chưa thọ giới, thì cũng phải dâng một nửa.
‘‘Bhikkhusaṅghassa ca bhikkhunīnañca tuyhañcā’’ti vutte pana puggalo visuṃ na labhatīti idaṃ aṭṭhakathāpamāṇeneva gahetabbaṃ.
But when it is said, “To the Saṅgha of bhikkhus, to the bhikkhunīs, and to you,” the individual does not receive a separate share: this should be accepted solely on the authority of the commentary.
Còn khi nói “cho Tỳ-khưu Tăng và cho các Tỳ-khưu-ni và cho quý vị” thì cá nhân không nhận được riêng – điều này phải được hiểu theo thẩm quyền của chú giải.
Na hettha visesakāraṇaṃ upalabbhati.
No specific reason is found herein.
Vì ở đây không tìm thấy lý do đặc biệt.
Tathā hi ‘‘ubhatosaṅghassa ca tuyhañca dammī’’ti vutte sāmaññavisesavacanehi saṅgahitattā yathā puggalo visuṃ labhati, evamidhāpi ‘‘bhikkhusaṅghassa ca tuyhañcā’’ti sāmaññavisesavacanasabbhāvato bhavitabbameva visuṃ puggalapaṭivīsenāti viññāyati, tasmā aṭṭhakathāvacanamevettha pamāṇaṃ.
For indeed, just as when it is said, “I give to the dual Saṅgha and to you,” the individual receives a separate share because he is included by both general and specific terms, so too here, when it is said, “To the Saṅgha of bhikkhus and to you,” since there exist both general and specific terms, there should indeed be a separate share for the individual. This is what is understood, therefore the word of the commentary is the authority in this matter.
Thật vậy, khi nói “tôi dâng cúng cho cả hai Tăng chúng và cho quý vị”, vì đã được bao gồm bởi các từ chung và đặc biệt, nên cá nhân nhận được riêng, cũng như ở đây, vì có các từ chung và đặc biệt “cho Tỳ-khưu Tăng và cho quý vị”, nên cá nhân phải nhận được riêng một phần, như vậy được hiểu; do đó, lời chú giải ở đây là thẩm quyền.
Pāpuṇanaṭṭhānato ekameva labhatīti attano vassaggena pattaṭṭhānato ekameva koṭṭhāsaṃ labhati.
From the place of attainment, he receives only one means from the place he has attained according to his seniority in the rains, he receives only one portion.
Chỉ nhận được một phần từ nơi được quyền nhận là: chỉ nhận được một phần từ nơi được quyền nhận theo tuổi hạ của mình.
Tattha kāraṇamāha ‘‘kasmā?
Therein, he states the reason: “Why?
Ở đó, lý do được nói là: “Vì sao?
Bhikkhusaṅghaggahaṇena gahitattā’’ti, bhikkhusaṅghaggahaṇeneva puggalassapi gahitattāti adhippāyo.
Because he is included by the term ‘Saṅgha of bhikkhus’”: the meaning is that the individual is also included by the very term ‘Saṅgha of bhikkhus’.
Vì đã được bao gồm bởi sự nắm giữ Tỳ-khưu Tăng”, ý là: vì cá nhân cũng đã được bao gồm bởi sự nắm giữ Tỳ-khưu Tăng.
Bhikkhusaṅghassa harāti vuttepi haritabbanti īdisaṃ gihiveyyāvaccaṃ na hotīti katvā vuttaṃ.
Even when it is said, “Take it for the Saṅgha of bhikkhus,” it should be taken: this is said on the grounds that such a thing is not a lay-person's service.
Dù nói “mang đến cho Tỳ-khưu Tăng” thì cũng phải mang đến – điều này được nói vì không phải là việc phục vụ của cư sĩ như vậy.
Lakkhaṇaññū vadantīti idaṃ sanniṭṭhānavacanaṃ, aṭṭhakathāsu anāgatattā pana evaṃ vuttaṃ.
Those who know the characteristics say: this is a concluding statement; it is said thus, however, because it is not found in the commentaries.
Những vị thông hiểu dấu hiệu nói – đây là lời kết luận, nhưng vì không có trong các chú giải nên đã được nói như vậy.
Bahiupacārasīmāyaṃ…pe… sabbesaṃ pāpuṇātīti yattha katthaci vutthavassānaṃ sabbesaṃ pāpuṇātīti adhippāyo.
In the vicinity-boundary outside… and so on… it reaches all means it reaches all who have kept the rains-residence anywhere whatsoever.
Ở ngoài upacārasīmā… v.v... đến được tất cả là: ý là đến được tất cả những vị đã an cư ở bất cứ nơi nào.
Teneva mātikāṭṭhakathāyampi (kaṅkhā. aṭṭha. akālacīvarasikkhāpadavaṇṇanā) ‘‘sace pana bahiupacārasīmāyaṃ ṭhito ‘vassaṃvutthasaṅghassā’ti vadati, yattha katthaci vutthavassānaṃ sabbesaṃ sampattānaṃ pāpuṇātī’’ti vuttaṃ.
For that same reason, in the Mātikā Commentary it is also said: “But if, standing in the vicinity-boundary outside, one says, ‘To the Saṅgha that has completed the rains-residence,’ it reaches all who are present who have completed the rains-residence anywhere whatsoever.”
Do đó, trong Mātikāṭṭhakathā (Kaṅkhā. Aṭṭha. Akālacīvarasikkhāpadavaṇṇanā) cũng đã nói: “Nếu một vị đang ở ngoài upacārasīmā nói ‘cho Tăng chúng đã an cư’, thì đến được tất cả những vị đã an cư ở bất cứ nơi nào đã đến.”
Gaṇṭhipadesu pana ‘‘vassāvāsassa ananurūpe padese ṭhatvā vuttattā vassaṃvutthānaṃ avutthānañca sabbesaṃ pāpuṇātī’’ti vuttaṃ, taṃ na gahetabbaṃ.
But in the Subcommentaries it is said: “Because it was said while standing in a place unsuitable for the rains-residence, it reaches all, both those who have completed the rains-residence and those who have not.” That should not be accepted.
Nhưng trong Gaṇṭhipada thì nói: “Vì đã nói khi ở nơi không thích hợp cho an cư, nên đến được tất cả những vị đã an cư và chưa an cư”, điều đó không nên chấp nhận.
Na hi ‘‘vassaṃvutthasaṅghassa dammī’’ti vutte avutthavassānaṃ pāpuṇāti.
For it does not reach those who have not completed the rains-residence when it is said, “I give to the Saṅgha that has completed the rains-residence.”
Thật vậy, khi nói “tôi dâng cúng cho Tăng chúng đã an cư” thì không đến được những vị chưa an cư.
Evaṃ vadatīti ‘‘vassaṃvutthasaṅghassa dammī’’ti vadati.
Says thus means says, “I give to the Saṅgha that has completed the rains-residence.”
Nói như vậy là: nói “tôi dâng cúng cho Tăng chúng đã an cư”.
Uddesaṃ gahetuṃ āgatoti tassa santike uddesaṃ agahitapubbassapi uddesaṃ gaṇhissāmīti āgatakālato paṭṭhāya antevāsikabhāvūpagamanato vuttaṃ.
He has come to receive instruction: this is said because of his entering into the state of a pupil from the time of his arrival with the thought, “I will receive instruction,” even for one who had not previously received instruction from him.
Đã đến để nhận đề mục là: được nói từ lúc đến để nhận đề mục, dù trước đây chưa từng nhận đề mục từ vị ấy, từ đó trở đi đã trở thành đệ tử.
Sesamettha suviññeyyameva.
The rest here is easily understood.
Phần còn lại ở đây rất dễ hiểu.
380. Campeyyakkhandhake campāyanti evaṃnāmake nagare.
380. In the Campeyya Chapter, at Campā means in the city of that name.
380. Trong Campeyyakkhandhaka, ở Campā là: ở thành phố có tên như vậy.
Tassa hi nagarassa ārāmapokkharaṇīādīsu tesu tesu ṭhānesu campakarukkhāva ussannā ahesuṃ, tasmā ‘‘campā’’ti saṅkhaṃ agamāsi.
For in that city, campaka trees were abundant in its various places, such as its parks and ponds; therefore, it came to be known as “Campā.”
Vì ở các nơi khác nhau trong thành phố đó, như ārāma, ao hồ, v.v... có rất nhiều cây Campaka, nên nó được gọi là “Campā”.
Gaggarāya pokkharaṇiyā tīreti tassa campānagarassa avidūre gaggarāya nāma rājamahesiyā khaṇitattā ‘‘gaggarā’’ti laddhavohārā pokkharaṇī atthi, tassā tīre samantato nīlādipañcavaṇṇakusumapaṭimaṇḍitaṃ mahantaṃ campakavanaṃ, tasmiṃ bhagavā kusumagandhasugandhe campakavane viharati.
On the bank of the Gaggarā pond: not far from that city of Campā, there is a pond named “Gaggarā” because it was excavated by a chief queen named Gaggarā. On its bank is a great campaka forest, adorned all around with flowers of the five colors, such as blue. The Blessed One was dwelling in that campaka forest, fragrant with the scent of flowers.
Trên bờ hồ Gaggarā là: không xa thành phố Campā đó, có một hồ được gọi là “Gaggarā” vì được hoàng hậu Gaggarā đào, trên bờ hồ đó có một khu rừng Campaka rộng lớn được trang trí bằng các loại hoa năm màu xanh, v.v... Đức Thế Tôn ngự trong khu rừng Campaka thơm ngát hương hoa đó.
Taṃ sandhāya ‘‘gaggarāya pokkharaṇiyā tīre’’ti vuttaṃ.
Referring to that, it was said, “on the bank of the Gaggarā pond.”
Liên quan đến điều đó, đã nói “trên bờ hồ Gaggarā”.
Tantibaddhoti tanti vuccati byāpāro, tattha baddho pasuto ussukkaṃ āpannoti attho, tasmiṃ āvāse akataṃ senāsanaṃ karoti, jiṇṇaṃ paṭisaṅkharoti, kate issaro hotīti adhippāyo.
Tied to the work: tanti is called business; tied to it, engaged, having become zealous, is the meaning. In that residence, he builds unbuilt lodging, repairs the dilapidated, and is in charge of what has been built, is the intention.
Tantibaddho (bị ràng buộc bởi công việc) là: tanti được gọi là công việc, bị ràng buộc vào đó, bận rộn, có ý là quan tâm, trong āvāsa đó, vị ấy làm chỗ ở chưa làm, sửa chữa chỗ cũ, và là chủ của chỗ đã làm.
Tenāha ‘‘tasmiṃ āvāse kattabbattā tantipaṭibaddho’’ti, kattabbakamme ussāhamāpannoti attho.
Therefore, he said: “Bound by the work, owing to what must be done in that residence”; the meaning is he has become diligent in the work that must be done.
Do đó, đã nói “bị ràng buộc bởi công việc vì phải làm trong āvāsa đó”, ý là: quan tâm đến công việc phải làm.
395. Appatto nissāraṇanti ettha nissāraṇakammaṃ nāma kuladūsakānaññeva anuññātaṃ, ayañca ‘‘bālo hoti abyatto’’tiādinā niddiṭṭho kuladūsako na hoti, tasmā ‘‘appatto’’ti vutto.
395. In not liable for expulsion, the act of expulsion is permitted only for corrupters of families, and this one specified by “he is a fool, incompetent,” and so on, is not a corrupter of families, therefore he is said to be “not liable.”
395. Không được nissāraṇa – ở đây, nissāraṇakamma (yết-ma trục xuất) chỉ được cho phép đối với những người làm ô uế gia đình, còn vị này được chỉ định bằng “là người ngu, không khéo léo”, v.v... không phải là người làm ô uế gia đình, do đó được nói là “không được”.
Yadi evaṃ kathaṃ sunissārito hotīti?
If so, how is he rightly expelled?
Nếu vậy, làm sao vị ấy lại bị trục xuất một cách hợp lệ?
Bālaabyattatādiyuttassapi kammakkhandhake ‘‘ākaṅkhamāno saṅgho pabbājanīyakammaṃ kareyyā’’ti (cūḷava. 27) vuttattā.
Because it is said in the Chapter on Acts, “The Saṅgha, if it wishes, may perform the act of banishment” even for one possessing foolishness, incompetence, and so on.
Vì trong Kammakkhandhaka đã nói: “Nếu Tăng chúng mong muốn, có thể làm yết-ma trục xuất” (Cūḷava. 27) đối với người ngu, không khéo léo, v.v...
Tenevāha ‘‘tañcesa…pe… tasmā sunissārito hotī’’ti.
Therefore he said, “If that… and so on… therefore he is rightly expelled.”
Do đó, đã nói “và nếu vị ấy… v.v... do đó bị trục xuất một cách hợp lệ”.
Tattha tanti pabbājanīyakammaṃ.
Therein, that means the act of banishment.
Ở đó, taṃ là: yết-ma trục xuất.
Esoti ‘‘bālo’’tiādinā niddiṭṭho.
This one means the one specified by “a fool,” and so on.
Eso là: người được chỉ định bằng “là người ngu”, v.v...
Āveṇikena lakkhaṇenāti pabbājanīyakammassa āveṇikabhūtena kuladūsakabhāvalakkhaṇena.
By its own characteristic means by the characteristic of being a corrupter of families, which is specific to the act of banishment.
Bằng đặc điểm riêng biệt là: bằng đặc điểm riêng biệt của yết-ma trục xuất, tức là đặc điểm làm ô uế gia đình.
Tañce saṅgho nissāreti, sunissāritoti ettha adhippetassa pabbājanīyakammassa vasena atthaṃ dassetvā idāni yadi ‘‘tañce saṅgho nissāretī’’ti tajjanīyādikammavasena nissāraṇā adhippetā, tadā nissāraṇaṃ sampattoyeva tajjanīyādivasena sunissāritoti byatirekamukhena atthaṃ dassetuṃ puna ‘‘tañce saṅgho nissāretī’’ti ulliṅgetvā attho kathito.
Having explained the meaning of "If the Saṅgha expels him, he is well expelled" here, in the sense of an act of expulsion (pabbājanīyakamma), now, if the expulsion by "If the Saṅgha expels him" is intended in the sense of an act of rebuke (tajjanīya) or similar acts, then to show the meaning by way of an exception that he is "well expelled" only when the expulsion is completed in the sense of a tajjanīya or similar act, the meaning is again stated by re-mentioning "If the Saṅgha expels him."
Sau khi giải thích ý nghĩa của câu ‘‘Nếu Tăng đoàn trục xuất vị ấy, vị ấy đã được trục xuất tốt’’ ở đây theo nghĩa của hành động trục xuất (pabbājanīyakamma), bây giờ, nếu sự trục xuất trong câu ‘‘Nếu Tăng đoàn trục xuất vị ấy’’ được hiểu theo nghĩa của các hành động như tajjanīyakamma (hành động khiển trách), thì để trình bày ý nghĩa theo cách đối lập rằng vị ấy đã đạt đến sự trục xuất thì đã được trục xuất tốt theo nghĩa tajjanīya và các hành động tương tự, ý nghĩa lại được trình bày bằng cách trích dẫn câu ‘‘Nếu Tăng đoàn trục xuất vị ấy’’.
Natthi etassa apadānaṃ avakhaṇḍanaṃ āpattipariyantoti anapadāno.
There is no breaking off of this, no cutting short, no end of the offense; thus, it is anapadāna.
Vị ấy không có sự đoạn tuyệt, không có sự cắt đứt giới hạn của tội, do đó gọi là anapadāno (không gián đoạn).
Ekekenapi aṅgena nissāraṇā anuññātāti kammakkhandhake anuññātā.
Expulsion is allowed by even one factor (e.g., of the ten) – this is allowed in the Kammakkhandhaka.
‘‘Sự trục xuất được cho phép ngay cả với một yếu tố’’ được cho phép trong Kammakkhandhaka (Thiện sự uẩn).
Sesamettha pāḷito aṭṭhakathāto ca suviññeyyameva.
The rest here is easily understood from the Pāḷi text and the commentary.
Các phần còn lại ở đây dễ hiểu từ kinh điển và chú giải.