Suvipulāmalasaddhāpaññādiguṇasamudayāvahaṃ sakalajanahitekahetujinasāsanaṭṭhitimūlabhūtaṃ vinayappakaraṇamidamārabhantoyamācariyo pakaraṇārambhe ratanattayappaṇāmapakaraṇābhidhānābhidheyyakaraṇappakārapayojananimittakattuparimāṇādīni dassetumāha ‘‘vanditvā’’tiādi.
This teacher, commencing this Vinaya treatise, which brings forth an abundance of qualities such as vast, pure faith and wisdom, and which is the foundation for the establishment of the Buddha's dispensation, the sole cause of welfare for all beings, states "vanditvā" and so forth at the beginning of the treatise to show the homage to the Triple Gem, the name of the treatise, its subject matter, the method of composition, its purpose, the cause, the author, and its extent.
Vị Đại sư này, khi bắt đầu tác phẩm Luật này, là nền tảng cho sự trường tồn của giáo Pháp Đức Phật, là nguyên nhân duy nhất mang lại lợi ích cho tất cả chúng sinh, và là nơi hội tụ của các đức tính như tín, tuệ rộng lớn và thanh tịnh, đã nói “vanditvā” (sau khi đảnh lễ) và các câu tiếp theo để trình bày về Tam Bảo, tên gọi của tác phẩm, đối tượng, phương pháp thực hiện, mục đích, nguyên nhân, tác giả, và phạm vi v.v. của tác phẩm.
Tattha ratanattayaṃ nāma.
Among these, the Triple Gem is:
Trong đó, Tam Bảo được gọi là:
Tassa paṇāmo nāma paṇāmakiriyānipphādikā cetanā.
Homage to that* refers to the volition that produces the act of paying homage.
Sự đảnh lễ (paṇāma) của Tam Bảo là tâm sở tư tác tạo ra hành động đảnh lễ.
Sā tividhā kāyapaṇāmo vacīpaṇāmo manopaṇāmoti.
That* is threefold: bodily homage, verbal homage, and mental homage.
Nó có ba loại: đảnh lễ bằng thân, đảnh lễ bằng lời nói, đảnh lễ bằng ý.
Tattha kāyapaṇāmo nāma ratanattayaguṇānussaraṇapubbikā añjalikammādikāyakiriyāvasappavattikā kāyaviññattisamuṭṭhāpikā cetanā.
Among these, bodily homage refers to the volition that gives rise to bodily intimation, which occurs as an act of physical deed such as salutation with joined palms, preceded by recollection of the qualities of the Triple Gem.
Trong đó, đảnh lễ bằng thân là tâm sở tư tác khởi lên ý muốn biểu hiện thân nghiệp như chắp tay v.v., được thúc đẩy bởi sự quán tưởng các đức tính của Tam Bảo.
Vacīpaṇāmo nāma tatheva pavattā nānāvidhaguṇavisesavibhāvanasabhāvathomanākiriyāvasappavattikā vacīviññattisamuṭṭhāpikā cetanā.
Verbal homage refers to the volition that gives rise to verbal intimation, which occurs as an act of praise, characterized by the elucidation of various special qualities, similarly performed.
Đảnh lễ bằng lời nói là tâm sở tư tác khởi lên ý muốn biểu hiện khẩu nghiệp, được thúc đẩy bởi hành động tán thán, trình bày các đức tính đặc biệt khác nhau, cũng diễn ra như vậy.
Manopaṇāmo nāma ubhayaviññattiyo asamuṭṭhāpetvā kevalaṃ guṇānussaraṇena cittasantānassa tanninnatappoṇatappabbhāratāya gāravabahumānanavasappavattisādhikā cetanā.
Mental homage refers to the volition that accomplishes acts of reverence and high esteem, occurring solely through the recollection of qualities, without giving rise to either bodily or verbal intimation, by the mind-continuum inclining, leaning, and gravitating towards those qualities.
Đảnh lễ bằng ý là tâm sở tư tác được thúc đẩy bởi sự tôn kính và trọng vọng, không khởi lên cả hai biểu hiện thân và khẩu, mà chỉ bằng sự quán tưởng các đức tính, khiến dòng tâm thức hướng về, nghiêng về và nặng về Tam Bảo.
Imassa tāva ratanattayapaṇāmassa dassanaṃ yathādhippetatthasādhanatthaṃ.
The purpose of this homage to the Triple Gem is, firstly, for the accomplishment of the intended meaning.
Việc trình bày sự đảnh lễ Tam Bảo này là để thành tựu mục đích mong muốn.
Guṇātisayayogena hi paṇāmārahe ratanattaye kato paṇāmo puññavisesabhāvato icchitatthābhinipphattivibandhakena upaghātakena, upapīḷakena ca apuññakammena upanīyamānassa upaddavajālassa vinivāraṇena yathāladdhasampattinimittakassa puññakammassa anubalappadānena ca tabbipākasantatiyā āyusukhabalādivaḍḍhanena ca cirakālappavattihetukoti yathādhippetapakaraṇanipphattinibandhanako hoti.
For homage paid to the Triple Gem, which is worthy of homage due to its supreme qualities, being a special form of merit, becomes a cause for the accomplishment of the intended treatise by averting the stream of calamities brought about by unwholesome kamma that obstructs and afflicts the desired achievement, by strengthening the wholesome kamma that is the cause of existing prosperity, and by increasing longevity, happiness, strength, and so forth in the continuity of its results, thereby causing its long duration.
Thật vậy, sự đảnh lễ được thực hiện đối với Tam Bảo, nơi đáng được đảnh lễ do có các đức tính siêu việt, là một hành động phước đức đặc biệt. Nó sẽ là nguyên nhân để thành tựu tác phẩm mong muốn bằng cách ngăn chặn các tai họa do bất thiện nghiệp gây ra, những nghiệp chướng và áp bức cản trở sự thành tựu mục đích mong muốn; bằng cách hỗ trợ cho các thiện nghiệp là nguyên nhân của những thành tựu đã đạt được; và bằng cách tăng trưởng tuổi thọ, hạnh phúc, sức mạnh v.v. trong dòng quả báo của nó, nhờ đó kéo dài sự tồn tại.
Athāpi sotūnañca vandanīyavandanāpubbakenārambhena anantarāyena uggahaṇadhāraṇādikkamena pakaraṇāvabodhappayojanasādhanatthaṃ.
Furthermore, it is for the sake of the listeners, so that they may accomplish the purpose of understanding the treatise through the process of learning and memorizing without hindrance, by commencing with homage to the venerable ones.
Hơn nữa, đối với thính giả, việc bắt đầu bằng sự đảnh lễ những điều đáng đảnh lễ sẽ giúp họ tiếp thu, ghi nhớ v.v. tác phẩm một cách không chướng ngại, và thành tựu mục đích hiểu biết tác phẩm.
Apica sotūnameva viññātasatthukānaṃ bhagavato yathābhūtaguṇavisesānussavanena samupajātappasādānaṃ pakaraṇe gāravuppādanatthaṃ, aviññātasatthukānaṃ pana pakaraṇassa svākhyātatāya tappabhave satthari gāravuppādanatthañca sotujanānuggahameva padhānaṃ katvā ācariyehi ganthārambhe thutippaṇāmaparidīpakānaṃ gāthāvākyānaṃ nikkhepo vidhīyati.
Moreover, for the sake of the listeners themselves, to generate reverence for the treatise in those who know the Teacher, by hearing the true special qualities of the Blessed One and thereby experiencing faith; and for those who do not know the Teacher, to generate reverence for the Teacher in whom the treatise originated, due to the well-expounded nature of the treatise. Thus, prioritizing the benefit of the listeners, the teachers arrange the verses and statements that express praise and homage at the beginning of the text.
Ngoài ra, để tạo lòng tôn kính đối với tác phẩm cho những thính giả đã biết vị Đạo sư, bằng cách lắng nghe những đức tính đặc biệt chân thật của Đức Thế Tôn đã khởi lên lòng tịnh tín; và đối với những thính giả chưa biết vị Đạo sư, để tạo lòng tôn kính đối với vị Đạo sư, người đã tạo ra tác phẩm do sự giảng dạy khéo léo của Ngài. Các vị Đại sư đã đặt những câu kệ tán thán và đảnh lễ ở phần mở đầu tác phẩm, chủ yếu là để làm lợi ích cho thính giả.
Itarathā vināpi tannikkhepaṃ kāyamanopaṇāmenāpi yathādhippetappayojanasiddhito kimetena ganthagāravakarenāti ayamettha saṅkhepo.
Otherwise, without such an arrangement, the intended purpose could be achieved even by bodily and mental homage, so what is the point of this text-heavy approach? This is a brief summary here.
Nếu không có việc đặt những câu kệ đó, mục đích mong muốn vẫn có thể thành tựu chỉ bằng sự đảnh lễ bằng thân và ý, vậy thì việc làm này để làm gì? Đây là tóm tắt về vấn đề này.
Vitthārato pana paṇāmappayojanaṃ sāratthadīpaniyādīsu (sārattha. ṭī. 1.ganthārambhakathāvaṇṇanā; vi. vi. ṭī. 2.ganthārambhakathāvaṇṇanā) dassitanayeneva ñātabbaṃ.
However, the purpose of homage should be understood in the manner shown in the Sāratthadīpanī and other texts.
Tuy nhiên, mục đích của sự đảnh lễ cần được hiểu theo cách đã trình bày trong Sāratthadīpanī và các tác phẩm khác.
Abhidhānakathanaṃ pana vohārasukhatthaṃ.
The statement of the title is for ease of reference.
Việc nói tên là để tiện lợi trong giao tiếp.
Abhidheyyassa samuditena pakaraṇena paṭipādetabbassa kathanaṃ pakaraṇassa ārabhitabbasabhāvadassanatthaṃ.
The statement of the subject matter, which is to be expounded by the entire treatise, is to show that the treatise is worthy of commencement.
Việc nói lên đối tượng được trình bày (abhidheyya) bởi bộ luận đã được tập hợp là nhằm mục đích chỉ ra bản chất đáng được khởi soạn của bộ luận.
Viditāninditasātthakasukarānuṭṭhānābhi dheyyameva hi pakaraṇaṃ parikkhakajanā ārabhitabbaṃ maññantīti.
For examiners consider a treatise whose subject matter is known to be blameless, beneficial, and easy to accomplish, as worthy of commencement.
Bởi vì, những người có óc phê phán chỉ cho rằng bộ luận nào có chủ đề được biết đến, không bị chê trách, có ý nghĩa, và dễ thực hành mới là đáng được khởi soạn.
Karaṇappakārasandassanaṃ sotujanasamussāhanatthaṃ.
The indication of the method of composition is to encourage the listeners.
Việc chỉ ra phương cách biên soạn là nhằm mục đích khuyến khích thính chúng.
Anākulamasaṃkiṇṇatādippakārena hi viracitaṃ pakaraṇaṃ sotāro sotumussahantīti.
For listeners are eager to hear a treatise composed in an orderly and clear manner.
Bởi vì, thính chúng sẽ hăng hái lắng nghe một bộ luận được biên soạn theo phương cách không rối rắm, không hỗn tạp, và v.v...
Payojanakathanaṃ pana pakaraṇajjhāyane sotujanasamuttejanatthaṃ.
The statement of the purpose is to inspire the listeners to study the treatise.
Còn việc nói lên mục đích là nhằm mục đích khích lệ thính chúng trong việc nghiên cứu bộ luận.
Asati hi payojanakathane aviññātappayojanā ajjhāyane byāvaṭā na hontīti.
For if the purpose is not stated, those who do not know the purpose will not be engaged in studying.
Bởi vì, nếu không nói lên mục đích, do không biết được mục đích, họ sẽ không chuyên tâm vào việc nghiên cứu.
Nimittakathanaṃ sarikkhakajanānaṃ pakaraṇe gāravuppādanatthaṃ.
The statement of the cause is to generate reverence for the treatise in discerning individuals.
Việc nói lên duyên cớ là nhằm mục đích làm phát sinh lòng kính trọng đối với bộ luận nơi những người có óc phê phán.
Pasatthakāraṇuppanneyeva hi pakaraṇe sarikkhakā gāravaṃ janentīti.
For discerning individuals generate reverence only for a treatise that has arisen from a commendable cause.
Bởi vì, những người có óc phê phán chỉ phát sinh lòng kính trọng đối với bộ luận nào được hình thành từ một nguyên nhân đáng tán thán.
Kattukathanaṃ puggalagarukassa pakaraṇe gāravo puggalagāravenapi hotūti.
The statement of the author is so that reverence for the treatise may also arise from reverence for the individual, for those who respect individuals.
Việc nói lên tác giả là để lòng kính trọng đối với bộ luận cũng có thể có được thông qua lòng kính trọng đối với cá nhân, đối với người xem trọng cá nhân.
Parimāṇakathanaṃ asajjhāyanādipasutānaṃ sampahaṃsanatthaṃ.
The statement of the extent is to encourage those who are prone to not studying.
Việc nói lên quy mô là nhằm mục đích làm phấn khởi những người có thiên hướng không muốn nghiên cứu và v.v...
Pakaraṇaparimāṇassavanena hi te sampahaṭṭhā ‘‘kittakamidamappakaṃ na cireneva parisamāpessāmā’’ti sajjhāyanādīsu vattantīti.
For by hearing the extent of the treatise, they become encouraged, thinking, "This is so little; we will finish it soon," and engage in studying and so forth.
Bởi vì, khi nghe về quy mô của bộ luận, họ phấn khởi và tham gia vào việc nghiên cứu và v.v..., nghĩ rằng: “Bộ luận này nhỏ biết bao, chúng ta sẽ hoàn thành nó không lâu nữa.”
Ādi-saddena sakkaccasavananiyojanaṃ saṅgahitaṃ, taṃ sabbasampattinidānasutamayañāṇanipphādanatthaṃ.
By the word ādi (etc.), diligent listening is included, which is for the production of wisdom born of hearing, the foundation of all accomplishments.
Bằng từ ādi (v.v...), việc yêu cầu lắng nghe một cách cung kính được bao gồm; điều đó là nhằm mục đích thành tựu văn-tuệ-trí (sutamayañāṇa), là nền tảng của mọi sự thành tựu.
Asakkaccaṃ suṇamānassa ca savanābhāvato taṃhetukassa sutamayañāṇassāpi abhāvoti.
And for one listening carelessly, due to the absence of listening, there is also an absence of knowledge born of listening, which has that as its cause.
Bởi vì, người lắng nghe không cung kính thì không có sự lắng nghe, do đó cũng không có văn-tuệ-trí lấy đó làm nhân.
Tathā hi vikkhittacitto puggalo sabbasampattiyā vuccamānopi ‘‘na mayā sutaṃ, puna bhaṇitabba’’nti bhaṇati.
Just so, indeed, a person with a distracted mind, even when spoken to with all perfection, says, "I did not hear it; it should be said again."
Thật vậy, một người có tâm tán loạn, dù được nói cho nghe về mọi sự thành tựu, vẫn nói rằng: “Tôi không nghe, xin hãy nói lại.”
Tattha paṭhamagāthāyaṃ tāva ‘‘vanditvā’’ti iminā tividhopi paṇāmo avisesato dassito.
Therein, in the first verse, by the word "having paid homage", all three kinds of homage are shown without distinction.
Trong đó, trước hết, trong câu kệ đầu tiên, bằng từ “vanditvā” (đảnh lễ), ba loại đảnh lễ được chỉ ra một cách tổng quát.
Visesato pana ‘‘seṭṭhaṃ, appaṭipuggalaṃ, bhavābhāvakaraṃ, niraṅgaṇa’’nti imehi catūhi padehi vacīpaṇāmo, ‘‘sirasā’’ti iminā kāyappaṇāmo, ‘‘buddhaṃ, dhammaṃ, gaṇañcā’’ti imehi pana tīhi padehi paṇāmakiriyāya kammabhūtaṃ ratanattayaṃ dassitanti daṭṭhabbaṃ.
Specifically, however, verbal homage is shown by these four terms: "supreme, peerless, causing existence and non-existence, stainless"; bodily homage by "with the head"; and the Triple Gem, which is the object of the act of homage, by these three terms: "the Buddha, the Dhamma, and the Saṅgha"—thus it should be understood.
Tuy nhiên, cần hiểu rằng, một cách cụ thể, bằng bốn từ này là “seṭṭhaṃ (bậc tối thượng), appaṭipuggalaṃ (vô song), bhavābhāvakaraṃ (người tạo ra sự hiện hữu và không hiện hữu), niraṅgaṇaṃ (bậc vô nhiễm)”, khẩu đảnh lễ được chỉ ra; bằng từ “sirasā” (bằng đầu), thân đảnh lễ được chỉ ra; còn bằng ba từ này là “buddhaṃ (Đức Phật), dhammaṃ (Pháp), gaṇañca (và Tăng)”, Tam Bảo, đối tượng của hành động đảnh lễ, được chỉ ra.
‘‘Vinayassavinicchaya’’nti iminā abhidhānaṃ dassitaṃ aluttasamāsena vinayavinicchayanāmassa dassanato.
By "Vinayavinicchaya", the title is shown, indicating the name Vinayavinicchaya as an uncompounded compound.
Bằng từ “Vinayassavinicchayaṃ” (Tạng Luật Quyết Định), danh xưng được chỉ ra, vì đây là một aluttasamāsa (hợp từ không lược bỏ biến cách) của tên gọi Vinayavinicchaya.
Tassa anvatthabhāvena saddappavattinimittabhūtaṃ sakalenānena pakaraṇena paṭipādetabbamabhidheyyampi teneva dassitaṃ.
By its etymological meaning, the subject matter, which is to be expounded by this entire treatise and which serves as the basis for the word's usage, is also shown by that same term.
Do tính chất phù hợp với ý nghĩa của nó, đối tượng được trình bày (abhidheyya) cần được luận giải trong toàn bộ bộ luận này, vốn là duyên cớ cho sự hình thành của từ ngữ, cũng được chỉ ra bởi chính từ đó.
‘‘Samāsenā’’ti ca ‘‘anākulamasaṃkiṇṇaṃ, madhuratthapadakkama’’nti ca etehi karaṇappakāro dassito.
By "in brief" and "unconfused, unentangled, with pleasant meaning and word order", the method of composition is shown.
Bằng các từ “samāsena” (một cách tóm tắt), “anākulamasaṃkiṇṇaṃ (không rối rắm, không hỗn tạp), madhuratthapadakkamaṃ (có ý nghĩa và văn cú ngọt ngào)”, phương cách biên soạn được chỉ ra.
‘‘Hitatthāyā’’ti ca ‘‘paṭubhāvakaraṃ vinayakkame’’ti ca ‘‘apāraṃ otarantāna’’ntiādinā ca payojanaṃ.
By "for the welfare" and "making one skilled in the Vinaya procedure" and "for those entering the boundless" and so on, the purpose is shown.
Bằng các từ “hitatthāya” (vì lợi ích), “paṭubhāvakaraṃ vinayakkame” (làm cho tinh thông trong trình tự của Luật), và bằng câu bắt đầu bằng “apāraṃ otarantānaṃ” (cho những người đang vượt qua bờ bên kia), mục đích được chỉ ra.
‘‘Bhikkhūnaṃ bhikkhunīna’’nti iminā bāhiranimittaṃ dassitaṃ.
By "of monks, of nuns", the external motivating factor is shown.
Bằng từ “bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ” (của các tỳ-khưu và tỳ-khưu-ni), duyên cớ bên ngoài được chỉ ra.
Abbhantaranimittaṃ pana bāhiranimittabhūtabhikkhubhikkhunivisayā karuṇā, sā ācariyassa pakaraṇārambheneva viññāyatīti visuṃ na vuttā.
The internal motivating factor, however, is compassion for the monks and nuns who are the external motivating factor; since this is understood by the author's commencement of the treatise, it is not stated separately.
Còn duyên cớ bên trong là lòng bi mẫn đối với các tỳ-khưu và tỳ-khưu-ni, những người là duyên cớ bên ngoài; điều đó được hiểu qua chính việc khởi soạn bộ luận của vị A-xà-lê, nên không được nói riêng.
‘‘Pavakkhāmī’’ti iminā samānādhikaraṇabhāvena labbhamāno ‘‘aha’’nti suddhakattā sāmaññena dassito.
By "I shall expound", the agent, "I", which is obtained by being in apposition, is generally shown.
Bằng từ “pavakkhāmi” (tôi sẽ nói), tác giả được chỉ ra một cách tổng quát là “tôi”, vốn được hiểu qua sự đồng nhất chủ vị.
Visesato pana pakaraṇāvasāne –
Specifically, however, at the end of the treatise—
Tuy nhiên, một cách cụ thể, ở cuối bộ luận –
Imāya gāthāya ceva ‘‘iti tambapaṇṇiyena paramaveyyākaraṇena tipiṭakanayavidhikusalena paramakavivarajana hadayapadumavanavikasanakarena kavivarāsabhena paramaratikaravaramadhuravacanuggārena uragapurena buddhadattena racitoyaṃ vinayavinicchayo’’ti (vi. vi. 3183) iminā vākyena ca dassito – ‘‘mādisāpi kavī honti, buddhadatte divaṅgate’’tiādinā pacchimakehi ca pasatthatarehi kavivarehi abhitthutaguṇo bhadantabuddhadattācariyo veditabbo.
—by this verse, and by the statement: "This Vinayavinicchaya was composed by Buddhadatta of Tambapaṇṇi, the supreme grammarian, skilled in the methods of the Tipiṭaka, who causes the lotus-forests of the hearts of excellent poets to blossom, the chief of excellent poets, who utters supremely delightful and sweet words, from Uragapura" (Vi. Vi. 3183), and by later, more praised excellent poets who said, "Even such poets as I exist when Buddhadatta has passed away," and so on—the venerable Acariya Buddhadatta, whose virtues are thus extolled, should be understood.
Cần được hiểu là Trưởng lão A-xà-lê Bhadanta Buddhadatta, người có phẩm hạnh được tán thán bởi các thi hào xuất sắc đời sau qua những câu như “Khi Buddhadatta đã viên tịch, những người như chúng ta cũng trở thành thi sĩ”, được chỉ ra bởi câu kệ này và bởi câu văn này: “Bộ Vinayavinicchaya này được biên soạn bởi Buddhadatta ở Uragapura, người gốc Tambapaṇṇi, một nhà ngữ pháp tối thượng, thiện xảo trong phương pháp của Tam Tạng, người làm cho khu rừng sen tâm của các thi hào ưu tú nở rộ, bậc đứng đầu trong các thi hào, người thốt ra những lời nói ngọt ngào, tuyệt vời, và thú vị nhất.”
Hetukattā ca tattheva vakkhamāno pakaraṇajjhesane katādhīno buddhasīhamahāthero, so –
And Mahāthera Buddhasīha, who is the instigator (hetukattā) and who is mentioned there as having requested the composition of the treatise, is—
Và với tư cách là người thỉnh cầu, Đại Trưởng lão Buddhasīha, người đã được ủy thác trong việc thỉnh cầu biên soạn bộ luận, sẽ được đề cập đến ngay tại đó, vị ấy –
Ādinā nayena abhitthutaguṇo tipiṭakapariyattiyā aṭṭhakathākāro bhadantabuddhaghosācariyo ca anussutivasena ‘‘hetukattā’’ti veditabbo.
—by this kind of passage, the venerable Acariya Buddhaghosa, the commentator on the Tipiṭaka and Pariyatti, whose virtues are extolled, should be understood as the "instigator" (hetukattā) by way of tradition.
Trưởng lão A-xà-lê Bhadantabuddhaghosa, người có phẩm hạnh được tán thán theo cách như trên, vị chú giải gia của Tam Tạng, cũng cần được hiểu là “người thỉnh cầu” theo truyền thống.
Kathaṃ?
How?
Như thế nào?
Ayaṃ kira bhadantabuddhadattācariyo laṅkādīpato sajātibhūmiṃ jambudīpamāgacchanto bhadantabuddhaghosācariyaṃ jambudīpavāsikehi paṭipattiparāyanehi yuttabyattaguṇopetehi mahātheravarehi katārādhanaṃ sīhaḷaṭṭhakathaṃ parivattetvā sakalajanasādhāraṇāya mūlabhāsāya tipiṭakapariyattiyā aṭṭhakathaṃ likhituṃ laṅkādīpaṃ gacchantaṃ antarāmagge disvā sākacchāya samupaparikkhitvā sabbalokātītena asadisena paṇḍiccaguṇena ratananidhidassane paramadaliddo viya balavaparitosaṃ patvā aṭṭhakathamassa kātukāmataṃ ñatvā ‘‘tumhe yathādhippetapariyantalikhitamaṭṭhakathaṃ amhākaṃ pesetha, mayamassā pakaraṇaṃ likhāmā’’ti tassa sammukhā paṭijānitvā tena ca ‘‘sādhu tathā kātabba’’nti ajjhesito abhidhammaṭṭhakathāya abhidhammāvatāraṃ, vinayaṭṭhakathāya sauttaraṃ vinayavinicchayapakaraṇañca akāsīti anussuyyateti.
It is heard that Venerable Acariya Buddhadatta, while coming from the island of Sri Lanka to his native land, Jambudīpa, saw Venerable Acariya Buddhaghosa on the way, who was going to the island of Sri Lanka to translate the Sinhala commentaries, which had been requested by the great elder monks residing in Jambudīpa, devoted to practice and endowed with excellent qualities and expertise, and to write commentaries on the Tipiṭaka Pariyatti in the root language for the benefit of all people. Having conversed with him and examined him, and having attained great satisfaction, like a very poor person finding a treasure, due to his unequalled scholarly qualities that transcended all the world, and knowing his desire to write commentaries, Acariya Buddhadatta promised him directly, saying, ‘‘You send us the commentary you have written up to the desired extent, and we will write a treatise on it.’’ And being requested by him, ‘‘Good, it should be done so,’’ he composed the Abhidhammāvatāra for the Abhidhamma commentary, and the Sauttara Vinayavinicchaya for the Vinaya commentary.
Tương truyền rằng, Trưởng lão A-xà-lê Bhadantabuddhadatta này, khi đang từ đảo Laṅkā trở về quê hương Jambudīpa, đã gặp Trưởng lão A-xà-lê Bhadantabuddhaghosa trên đường, người đang đi đến đảo Laṅkā để viết bộ chú giải cho Tam Tạng bằng ngôn ngữ gốc, phổ biến cho tất cả mọi người, sau khi đã chuyển dịch bộ chú giải tiếng Sīhaḷa theo lời thỉnh cầu của các Đại Trưởng lão ưu tú ở Jambudīpa, những người có phẩm hạnh, năng lực và chuyên tâm thực hành. Sau khi gặp và thảo luận, ngài đã vô cùng hoan hỷ, như một người nghèo cùng cực tìm thấy kho báu, trước phẩm chất trí tuệ vô song, vượt thế gian của vị kia. Biết được ý định viết chú giải của vị ấy, ngài đã hứa trước mặt vị ấy rằng: “Xin ngài hãy gửi cho chúng tôi bộ chú giải đã được viết xong theo ý muốn, chúng tôi sẽ viết một bộ luận toát yếu cho nó.” Và được vị kia thỉnh cầu: “Lành thay, hãy làm như vậy,” ngài đã soạn bộ Abhidhammāvatāra cho chú giải A-tỳ-đàm, và bộ Vinayavinicchaya cùng với Uttaravinicchaya cho chú giải Luật. Đó là theo truyền thống.
‘‘Samāsenā’’ti iminā ca parimāṇampi sāmaññena dassitaṃ vitthāraparimāṇe tassa parimāṇasāmaññassa viññāyamānattā.
By the word ‘‘Samāsena’’ (in brief), the extent is also generally indicated, as the general extent is understood within the detailed extent.
Bằng từ “samāsena” (một cách tóm tắt), quy mô cũng được chỉ ra một cách tổng quát, vì quy mô tổng quát của nó được nhận biết trong quy mô chi tiết.
Visesato pana paricchedaparimāṇaṃ ganthaparimāṇanti duvidhaṃ.
Specifically, however, there are two kinds of extent: the extent of sections (pariccheda) and the extent of stanzas (gantha).
Một cách cụ thể, có hai loại quy mô: quy mô về chương và quy mô về số lượng văn bản.
Tattha paricchedaparimāṇaṃ imasmiṃ pakaraṇe kathāvohārena vuccati.
Among these, the extent of sections in this treatise is referred to by means of topics.
Trong đó, quy mô về chương trong bộ luận này được gọi là kathāvohāra (chủ đề thảo luận).
Seyyathidaṃ?
What are they?
Ấy là gì?
– Pārājikakathā saṅghādisesakathā aniyatakathā nissaggiyakathā pācittiyakathā pāṭidesanīyakathā sekhiyakathāti bhikkhuvibhaṅgakathā sattavidhā, tato aniyatakathaṃ vajjetvā tatheva bhikkhunivibhaṅgakathā chabbidhā, mahākhandhakakathādikā bhikkhunikkhandhakakathāvasānā vīsatividhā khandhakakathā, kammakathā, kammavipattikathā, pakiṇṇakavinicchayo, kammaṭṭhānabhāvanāvidhānanti vinayavinicchaye kathāparicchedo sattatiṃsa.
– The Pārājika topic, the Saṅghādisesa topic, the Aniyata topic, the Nissaggiya topic, the Pācittiya topic, the Pāṭidesanīya topic, the Sekhiya topic – these are the seven kinds of topics in the Bhikkhuvibhaṅga. Excluding the Aniyata topic, there are six kinds of topics in the Bhikkhunīvibhaṅga. The twenty kinds of Khandhaka topics, beginning with the Mahākhandhaka topic and ending with the Bhikkhunīkkhandhaka topic. The Kamma topic, the Kammavipatti topic, the Miscellaneous Vinaya Decisions (Pakiṇṇakavinicchaya), and the Method of Meditation (Kammaṭṭhānabhāvanāvidhāna) – thus, the Vinayavinicchaya has thirty-seven topics.
– Luận về Pārājika, luận về Saṅghādisesa, luận về Aniyata, luận về Nissaggiya, luận về Pācittiya, luận về Pāṭidesanīya, luận về Sekhiya, như vậy luận về Phân Tích Tỳ Khưu có bảy loại; từ đó, loại trừ luận về Aniyata, tương tự, luận về Phân Tích Tỳ Khưu Ni có sáu loại; luận về các Khandhaka có hai mươi loại, bắt đầu từ luận về Đại Phẩm cho đến cuối là luận về Phẩm Tỳ Khưu Ni; luận về Nghiệp Sự, luận về Sự Hỏng Của Nghiệp Sự, Sự Phán Đoán Tạp Vấn, và phương pháp tu tập đề mục thiền, như vậy trong (bộ) Vinayavinicchaya, có ba mươi bảy chương luận.
Uttarappakaraṇe ca vuttanayena bhikkhuvibhaṅge sattavidhā kathā, bhikkhunivibhaṅge chabbidhā, tadanantarā vipattikathā, adhikaraṇapaccayakathā, khandhakapañhākathā, samuṭṭhānasīsakathā, āpattisamuṭṭhānakathā, ekuttaranayakathā, sedamocanakathā, vibhaṅgadvayanidānādikathā, sabbaṅgalakkhaṇakathā, parivārasaṅkalanakathāti chattiṃsa kathāparicchedā.
And in the Uttarappakaraṇa, as stated, there are seven kinds of topics in the Bhikkhuvibhaṅga, six kinds in the Bhikkhunīvibhaṅga. Thereafter, the Vipatti topic, the Adhikaraṇapaccaya topic, the Khandhakapañhā topic, the Samuṭṭhānasīsa topic, the Āpattisamuṭṭhāna topic, the Ekuttaranaya topic, the Sedamocana topic, the Vibhaṅgadvayanidānādika topic, the Sabbaṅgalakkhaṇa topic, and the Parivārasaṅkalana topic – thus, thirty-six topics.
Còn trong bộ Uttarappakaraṇa (Thắng Thích), theo phương pháp đã nói, trong Phân Tích Tỳ Khưu có bảy loại luận, trong Phân Tích Tỳ Khưu Ni có sáu loại; tiếp theo đó là luận về Sự Hỏng, luận về Nhân Duyên Của Tranh Cãi, luận về Câu Hỏi Về Các Khandhaka, luận về các Đề Mục Nguồn Gốc, luận về Nguồn Gốc Của Điều Phạm, luận về phương pháp Tăng Nhất, luận về sự Trừ Bỏ Phiền Não, luận về Nhân Duyên của hai bộ Phân Tích, luận về Đặc Tướng Toàn Phần, luận về sự Tổng Hợp của bộ Parivāra; như vậy có ba mươi sáu chương luận.
Nissandehe pana ‘‘aṭṭhatiṃsa kathāparicchedā’’ti vuttaṃ, taṃ ekuttaranaye adassitehipi dvādasakapannarasakanayehi saha soḷasaparicchede gahetvā appakaṃ ūnamadhikaṃ gaṇanūpagaṃ na hotīti katvā vuttanti daṭṭhabbaṃ.
However, in the Nissandeha, it is stated ‘‘thirty-eight topics.’’ This should be understood as having been stated by taking sixteen sections, including the twelve-section and fifteen-section methods, even though they are not shown in the Ekuttaranaya, and considering that a small deficiency or excess does not count.
Tuy nhiên, trong bộ Nissandeha (Vô Nghi), có nói rằng “có ba mươi tám chương luận”. Điều này nên được hiểu là đã được nói sau khi tính cả các phương pháp mười hai và mười lăm không được trình bày trong phương pháp Tăng Nhất, gộp thành mười sáu chương, và cho rằng một chút thiếu hay thừa không đáng kể trong việc tính toán.
Ubhayattha kathāparicchedaparimāṇaṃ tesattatividhaṃ hoti.
The total number of topics in both is seventy-three.
Số lượng chương luận ở cả hai nơi là bảy mươi ba loại.
Nissandehe ‘‘pañcasattatividhā’’ti vacane parihāro vuttanayova.
Regarding the statement ‘‘seventy-five kinds’’ in the Nissandeha, the explanation is the same as stated.
Trong bộ Nissandeha, lời giải thích cho câu nói “bảy mươi lăm loại” cũng theo phương pháp đã trình bày.
Ganthaparimāṇaṃ pana vinayavinicchaye asītiganthādhikāni cattāri ganthasahassāni, uttare paññāsaganthādhikāni nava ganthasatāni honti.
The extent of stanzas, however, is four thousand and eighty stanzas in the Vinayavinicchaya, and nine hundred and fifty stanzas in the Uttara.
Về dung lượng của tác phẩm, trong bộ Vinayavinicchaya có bốn ngàn một trăm tám mươi gantha, trong bộ Uttara có chín trăm năm mươi gantha.
Tena vuttaṃ uttarāvasāne –
Therefore, it is stated at the end of the Uttara –
Do đó, đã được nói ở cuối bộ Uttara rằng:
Iccevaṃ vinayavinicchayo uttaro cāti dve pakaraṇāni tiṃsādhikāni pañcagāthāsahassāni.
Thus, the Vinayavinicchaya and the Uttara, these two treatises, comprise five thousand and thirty stanzas.
Như vậy, hai bộ luận là Vinayavinicchayo và Uttaro có năm ngàn ba mươi câu kệ.
Ettha ca vinayavinicchayo nāma ubhatovibhaṅgakhandhakāgatavinicchayasaṅgāhakapakaraṇaṃ.
Here, Vinayavinicchaya refers to the treatise that compiles the decisions from both Vibhaṅgas and Khandhakas.
Trong đó, Vinayavinicchayo là bộ luận tổng hợp các sự phán đoán được trình bày trong cả hai bộ Phân Tích và các Khandhaka.
Tato paraṃ parivāratthasaṅgāhakapakaraṇaṃ uttaro nāma.
The treatise that compiles the meanings of the Parivāra after that is called Uttara.
Sau đó, bộ luận tổng hợp ý nghĩa của bộ Parivāra được gọi là Uttaro.
Teneva vakkhati –
Therefore, it will be said –
Do đó, sẽ được nói rằng:
Taṃ kasmā uttaranāmena vohariyatīti?
Why is it called by the name Uttara?
Tại sao nó được gọi bằng tên Uttara?
Pañhuttaravasena ṭhite parivāre tatheva saṅgahetabbepi tena pakārena pārājikakathāmattaṃ dassetvā –
Even in the Parivāra, which is arranged in a question-and-answer format, having presented only the discourse on Pārājika in that way –
Vì mặc dù bộ Parivāra, vốn được trình bày dưới hình thức hỏi-đáp, cũng nên được tổng hợp theo cách đó, nhưng sau khi chỉ trình bày luận về Pārājika theo phương thức ấy, ngài đã nói:
‘‘Tasmā vinayanūpāya’’ntiādinā pana sotujanaṃ sakkaccasavane niyojeti.
However, with “ Therefore, the method of Vinaya” and so on, he enjoins the listeners to diligent listening.
Qua câu “Tasmā vinayanūpāya” (Vì thế, phương tiện của Giới Luật), v.v., ngài khuyến khích người nghe hãy lắng nghe một cách cung kính.
Sakkaccasavanapaṭibaddhā hi sabbāpi lokiyalokuttarasampattīti ayamettha samudāyattho.
Indeed, all worldly and supramundane achievements are dependent on diligent listening – this is the overall meaning here.
Bởi vì tất cả các thành tựu thế gian và siêu thế đều phụ thuộc vào việc lắng nghe một cách cung kính. Đây là ý nghĩa tổng quát ở đây.
Ayaṃ pana avayavattho – so yasmā atthayojanakkamena padayojanaṃ katvā vaṇṇite suviññeyyo hoti, tasmā tathā padayojanaṃ katvā atthavaṇṇanaṃ karissāma –
This, however, is the meaning of the parts – since it becomes easily understandable when explained by arranging the words in the order of meaning, therefore, we will explain the meaning by arranging the words in that way –
Còn đây là ý nghĩa chi tiết – vì rằng khi được giải thích bằng cách kết hợp các từ theo trình tự ý nghĩa thì sẽ dễ hiểu, do đó, chúng tôi sẽ giải thích ý nghĩa bằng cách kết hợp các từ như vậy:
Seṭṭhaṃ appaṭipuggalaṃ buddhañceva bhavābhāvakaraṃ dhammañceva niraṅgaṇaṃ gaṇañceva sirasā vanditvā bhikkhūnaṃ bhikkhunīnañca hitatthāya samāsena samāhito vinayassavinicchayaṃ vakkhāmīti yojanā.
The construction is: Having bowed down with my head to the Buddha, who is supreme and without equal, to the Dhamma, which brings about existence and non-existence and is stainless, and to the Saṅgha, for the welfare of monks and nuns, I will briefly explain the determination of the Vinaya, having composed it.
Sau khi cúi đầu đảnh lễ bậc Tối Thắng, Vô Song là đức Phật, Pháp làm cho các cõi hữu và vô hữu sinh khởi, và Tăng đoàn không tỳ vết, tôi sẽ nói tóm tắt về sự phán đoán Giới Luật vì lợi ích của các tỳ khưu và tỳ khưu ni một cách chuyên chú. Đây là cách kết hợp câu.
Tattha seṭṭhanti sabbe ime pasatthā ayametesaṃ atisayena pasatthoti seṭṭho.
Here, supreme means: all these are praised, but this one is praised exceedingly among them, thus supreme.
Trong đó, seṭṭha (Tối Thắng) có nghĩa là: trong tất cả những vị đáng tán thán này, vị này là đáng tán thán một cách tột bậc, nên gọi là seṭṭho.
Tathā hi so bhagavā ‘‘ahañhi brāhmaṇa jeṭṭho seṭṭho lokassā’’ti (pārā. 11) verañjabrāhmaṇassa attano jeṭṭhaseṭṭhabhāvassa parijānanavinicchayahetubhūtāhi jhānādīhi niratisayaguṇasampattīhi samannāgatattā –
Indeed, the Blessed One, being endowed with unsurpassed qualities such as the jhānas, which are the cause for discerning his seniority and supremacy, declared to the Veranja brahmin, “I, brahmin, am the eldest and supreme in the world,” –
Thật vậy, Đức Thế Tôn ấy, vì Ngài đã thành tựu các phẩm tính vô song như các tầng thiền, v.v., là những nhân tố để nhận biết và phán đoán về địa vị tối thượng và cao cả của chính Ngài cho Bà-la-môn Verañja, như trong câu “Này Bà-la-môn, Ta là bậc Trưởng Thượng, bậc Tối Thắng của thế gian”,
Ādīhī nānānayehi sadevakena lokena abhitthaviyatāya pasatthatamo, tameva seṭṭhaṃ pasatthatamanti attho.
And so on, he is the most praised by the world with its devas in various ways, thus the meaning is that he is the most praised supreme one.
và các câu tương tự, bằng nhiều phương cách, Ngài được thế gian cùng với chư thiên ca tụng, nên Ngài là bậc đáng tán thán nhất. Ý nghĩa là, chính vị ấy là bậc Tối Thắng, bậc đáng tán thán nhất.
Appaṭipuggalanti natthi etassa paṭipuggalo adhiko, sadiso vāti appaṭipuggalo.
Without equal means: there is no one superior or equal to him, thus without equal.
Appaṭipuggala (Vô Song) có nghĩa là không có người nào đối kháng, tức là hơn hoặc bằng vị này, nên gọi là appaṭipuggalo.
Tathā hi guṇavasena anantāparimāṇāsu lokadhātūsu attanā adhikassa, sadisassa vā puggalassa abhāvato –
Indeed, due to the absence of any individual superior or equal to him in terms of qualities in the infinite and immeasurable world-systems –
Thật vậy, vì xét về phẩm tính, trong vô lượng vô biên các thế giới giới, không có một người nào hơn hoặc bằng chính Ngài, nên:
Buddhanti anantamaparimeyyaṃ ñeyyamaṇḍalamanavasesaṃ buddhavāti buddho, etena anekakappakoṭisatasahassaṃ sambhatapuññañāṇasambhārānubhāvasiddhidhammarūpakāyasirivilāsapaṭimaṇḍito saddhammavaracakkavattī sammāsambuddho dassito.
Buddha means: he has awakened to the infinite, immeasurable, and utterly complete sphere of what is to be known, thus Buddha. By this, the Perfectly Enlightened One, the supreme Universal Monarch of the True Dhamma, adorned with the splendor of his Dhamma-body, achieved through the power of accumulated merits and wisdom gathered over hundreds of thousands of countless eons, is indicated.
Buddha (Phật) có nghĩa là bậc đã giác ngộ toàn bộ cảnh giới đối tượng nhận biết vô tận, vô lượng, không còn sót lại, nên gọi là buddho. Qua từ này, bậc Chánh Đẳng Giác được chỉ ra, là vị Pháp vương tối thượng của Chánh pháp, được trang hoàng bởi vẻ huy hoàng của Pháp thân và Sắc thân, thành tựu nhờ oai lực của các kho tàng công đức và trí tuệ đã tích lũy trong vô số trăm ngàn ức kiếp.
Atha vā cattāri saccāni sayaṃ vicitopacitapāramitāparipācitena savāsanānavasesakilesappahāyakena sayambhuñāṇena bujjhīti buddho.
Alternatively, he awakened to the Four Noble Truths by his self-originated knowledge, which was perfected through the accumulation of pāramīs cultivated in diverse ways, and which eradicates defilements completely, together with their latent tendencies, thus Buddha.
Hoặc, Ngài đã giác ngộ Bốn Sự Thật bằng trí tuệ tự mình chứng đắc (sayambhūñāṇa), là trí tuệ đoạn trừ tất cả phiền não cùng với các tập khí không còn sót lại, được viên mãn nhờ các ba-la-mật đã được vun bồi và tích lũy một cách tinh cần, nên gọi là buddho.
Yathāha –
As it is said:
Như đã nói:
Pahātabbaṃ pahīnaṃ me, tasmā buddhosmi brāhmaṇā’’ti.(ma. ni. 2.392, 399; su. ni. 563; theragā. 828);
What was to be abandoned has been abandoned by me, therefore, I am the Buddha, brahmin.”
điều cần đoạn trừ, Ta đã đoạn trừ, vì thế, hỡi Bà-la-môn, Ta là Phật.”
Vitthāro panassa ‘‘bujjhitā saccānīti buddho, bodhetā pajāyāti buddho’’tiādinā (mahāni. 192; cūḷani. pārāyanatthutigāthāniddesa 97; paṭi. ma. 1.162) niddesādīsu vuttanayena veditabbo.
Its detailed explanation should be understood according to the method stated in the Niddesa and other texts, such as “Buddha because he has awakened to the truths, Buddha because he awakens beings.”
Phần giải thích chi tiết về từ này nên được hiểu theo phương pháp đã được nói trong các bộ Niddesa, v.v., rằng: “Vì đã giác ngộ các sự thật, nên gọi là Phật; vì làm cho chúng sanh giác ngộ, nên gọi là Phật.”
Saddasiddhi sāsanikānaṃ avagamanatthe vattamānā budha-dhātuto ‘‘bhāvakammesu ta’’ iti ito tātivattamāne ‘‘budhagamāditthe kattarī’’ti iminā kaccāyanasuttena kattari tappaccayavidhānato veditabbā.
The derivation of the word should be understood from the root budh (to awaken), which is used in the sense of understanding for those of the Dispensation, by the rule “bhāvakammesu ta” (the suffix ta in the sense of state or action) and by the Kaccāyana rule “budhagamāditthe kattarī” (the suffix ta in the sense of agent for budh, gam, etc.), which prescribes the ta suffix in the agentive sense.
Sự hình thành của từ này, để cho các Phật tử hiểu rõ, nên được biết là do sự áp dụng của tiếp vị ngữ ‘ta’ ở thể chủ động theo quy tắc Kaccāyana này: “budhagamāditthe kattarī” (đối với các động từ căn budh, gam, v.v., có nghĩa này, ở thể chủ động), trong khi quy tắc “bhāvakammesu ta” (ở thể bị động và trung tính, dùng tiếp vị ngữ ‘ta’) đang được áp dụng.
Lokiyānaṃ pana bodhanatthadhātūnampi gamanatthatāya vuttattā gatyatthākammakādi suttato kattari ta-ppaccayakaraṇena veditabbā.
However, since the roots signifying 'awakening' for worldly beings are also stated to have the meaning of 'going,' it should be understood that the ta suffix is formed in the active voice according to suttas like gatyatthākammakādi (roots with the meaning of going, etc.).
Còn đối với người thế gian, vì các động từ căn có nghĩa là ‘giác ngộ’ cũng được nói là có nghĩa là ‘đi đến’, nên cần hiểu rằng tiếp vị ngữ ‘ta’ ở thể chủ động được hình thành theo quy tắc gatyatthākammakādi (đối với các động từ căn có nghĩa là chuyển động, tự động từ, v.v.).
Atha vā dhātūnaṃ anekatthatāya budha-iccayaṃ dhātu jāgaraṇavikasanatthesu vattamāno akammakoti ‘‘pabuddho puriso, pabuddhaṃ paduma’’ntiādīsu viya buddhavā aññāṇaniddāvigamena ñāṇacakkhūni ummīlanto pabuddho, guṇehi vā vikasitoti kattari siddhena buddha-saddena ‘‘buddho’’ti tibhavanekacūḷāmaṇipādapaṅkajarāgaratano bhagavā lokanātho vuccati, imasmiṃ pakkhepi gatyatthādisutte akammakaggahaṇena paccayavidhānaṃ daṭṭhabbaṃ.
Alternatively, due to the many meanings of roots, the root budh-, when used in the sense of 'waking up' or 'blossoming,' becomes pabuddho. Just as in phrases like "a man who has awakened" or "a lotus that has blossomed," the Blessed One, the Lord of the world, who is like a ruby on the lotus feet, the sole crest-jewel of the three existences, is called buddho by the word buddha which is established in the active voice, because he has awakened, opening the eye of wisdom by dispelling the sleep of ignorance, or because he has blossomed with virtues. In this interpretation too, the formation of the suffix should be understood by taking pabuddho etc. in suttas like gatyatthādi.
Hoặc là, do các căn (dhātu) có nhiều nghĩa, nên căn budha này, hiện hành trong các nghĩa là thức tỉnh và nở rộ, được thành tựu. Giống như trong các câu như “pabuddho puriso, pabuddhaṃ padumaṃ” (người đàn ông đã thức tỉnh, hoa sen đã nở), Đức Phật, do đã giác ngộ, đã mở con mắt trí tuệ nhờ sự ra đi của giấc ngủ vô minh nên được gọi là bậc đã thức tỉnh (pabuddho), hoặc do đã nở rộ với các đức hạnh. Do đó, với từ buddha được thành tựu ở thể chủ động (kattari), Đức Thế Tôn, bậc có gót sen là ngọc châu trên đỉnh đầu của ba cõi, được gọi là “Đức Phật”. Trong trường hợp này, cũng cần hiểu rằng việc quy định hậu tố được thực hiện bằng cách lấy ādi trong kinh Gatyatthādi-sutta.
Atha vā sakammakānaṃ dhātūnaṃ kammavacanicchāya abhāve akammakabhāvato ‘‘phalaṃ sayameva pakka’’ntiādīsu viya bodhanattheyeva budha-dhātuto kattari vidhānaṃ sijjhati.
Alternatively, when intransitive roots lack the desire for a passive voice, due to their intransitive nature, the formation in the active voice from the root budh- in the sense of 'awakening' itself is accomplished, as in phrases like "the fruit ripens by itself."
Hoặc là, do các căn (dhātu) không có ý muốn diễn tả ở thể bị động (kamma), nên không có thể bị động. Giống như trong các câu như “phalaṃ sayaṃ pakkaṃ” (quả tự chín), việc quy định ở thể chủ động (kattari) từ căn budha trong chính nghĩa là giác ngộ cũng được thành tựu.
Atha vā nīlaguṇayogena paṭādīsu nīlavohāro viya bhāvasādhanaṃ buddha-saddaṃ gahetvā buddhaguṇayogato ‘‘buddho’’ti voharīyati.
Alternatively, just as a cloth is called 'blue' due to its association with the quality of blue, so too, taking the noun buddha (awakening) as an abstract noun, one is called buddho due to the association with the qualities of a Buddha.
Hoặc là, giống như cách gọi tấm vải v.v. là màu xanh do có phẩm chất màu xanh, thì ở đây, lấy từ buddha được tạo thành theo nghĩa của trạng thái (bhāvasādhanaṃ), Ngài được gọi là “Đức Phật” do có các đức hạnh của một vị Phật.
Evamanekadhā siddhena buddha-saddena vuccamānaṃ taṃ bhagavantaṃ taṃ dhammarājanti attho.
Thus, the meaning is that the Blessed One, that Dhamma-king, is spoken of by the word buddha, established in these various ways.
Ý nghĩa là, Đức Thế Tôn, vị Pháp Vương ấy, được gọi bằng từ buddha được thành tựu theo nhiều cách như vậy.
‘‘Seṭṭhaṃ appaṭipuggala’’nti padadvayaṃ ‘‘buddha’’nti etassa visesanaṃ.
The two words "the Foremost, the Unequalled Being" are epithets of "Buddha."
Hai từ “Seṭṭhaṃ appaṭipuggalaṃ” (Bậc Tối Thượng, không ai sánh bằng) là tính từ cho từ “buddhaṃ”.
Ettha ca ‘‘buddhaṃ, seṭṭhaṃ, appaṭipuggala’’nti imehi tīhi padehi nayato ‘‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho’’tiādinā (dī. ni. 1.157; 3.6; ma. ni. 1.147, 144; 3.434; saṃ. ni. 1.249; 5.479; a. ni. 5.14, 30; 6.25, 26; netti. 93), ‘‘yo vadataṃ pavaro manujesu, sakyamunī bhagavā katakicco’’tiādīhi (vi. va. 886) ca anekehi suttapadehi dassitadūrāvidūrasantikanidānahetuphalasattopakārāvatthādhammattha- lokuddhārattikattayasaṅgahitaṃ suparisuddhaṃ buddhaguṇasamudayaṃ niravasesaṃ dasseti.
Here, these three terms—"Buddha," "Foremost," and "Unequalled Being"—comprehensively reveal the perfectly pure collection of the Buddha's qualities, encompassing the distant, near, proximate, causal, resultant, beneficial to beings, and situational aspects of the Dhamma, along with the liberation of the world and the three times, as shown through numerous suttas like "Indeed, the Blessed One is Arahant, Perfectly Self-Enlightened," and "He who is the foremost among speakers among humans, the Sakyan Sage, the Blessed One, one whose task is done."
Ở đây, với ba từ “buddhaṃ, seṭṭhaṃ, appaṭipuggalaṃ” này, theo phương pháp, ngài chỉ ra một cách không sót lọt toàn bộ tập hợp các đức hạnh thanh tịnh của Đức Phật, vốn được thâu nhiếp trong ba thời, được thể hiện qua nhiều đoạn kinh như “Itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho…” (Vì thế, Đức Thế Tôn là bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác…), và “yo vadataṃ pavaro manujesu, sakyamunī bhagavā katakicco” (Vị nào là bậc tối thượng trong các bậc thuyết giảng giữa loài người, bậc Thích Ca Mâu Ni, Đức Thế Tôn, đã làm xong việc cần làm…), bao gồm các vấn đề về nhân duyên xa, gần, không xa không gần, nhân, quả, sự giúp đỡ chúng sanh, và sự cứu độ thế gian.
Ayameva hi buddhaguṇānaṃ niravasesato dassanūpāyo, yadidaṃ nayadassanaṃ.
This is indeed the method for fully revealing the Buddha's qualities, namely, this analytical exposition.
Thật vậy, đây chính là phương pháp để chỉ ra các đức hạnh của Đức Phật một cách không sót lọt, đó là việc chỉ ra theo phương pháp (nayadassanaṃ).
Itarathā paṭipadavaṇṇanāya aparimitānaṃ buddhaguṇānaṃ ko hi nāma samattho pariyantaṃ gantuṃ.
Otherwise, who indeed would be capable of reaching the end of the Buddha's immeasurable qualities through a description of the path?
Nếu không, ai có thể đi đến tận cùng các đức hạnh vô lượng của Đức Phật bằng cách mô tả từng điều một?
Yathāha –
As it is said:
Như có lời rằng –
Evametehi tīhi padehi niravasesaguṇasaṃkittanathutiyā vasena ‘‘vanditvā’’ti iminā paṇāmassa ca vuttattā imāya aḍḍhagāthāya buddharatanasaṅkhātapaṭhamavandanīyavatthuvisayā thutipaṇāmasabhāvā vandanā dassitāti daṭṭhabbaṃ.
Thus, it should be understood that by these three terms, a veneration characterized by praise and homage is shown, relating to the first object of veneration, the Buddha-gem, through the comprehensive recitation of qualities and the homage expressed by "having paid homage."
Như vậy, cần hiểu rằng, do việc tán thán tóm lược các đức hạnh không sót lọt đã được nói đến qua ba từ này, và do việc đảnh lễ cũng đã được nói đến qua từ “vanditvā” (sau khi đảnh lễ), nên với nửa câu kệ này, sự đảnh lễ có bản chất là tán thán và cúi mình đối với đối tượng đáng đảnh lễ thứ nhất là Phật Bảo đã được chỉ ra.
Tadanantaraṃ dhammaratanassa paṇāmaṃ dassetumāha ‘‘bhavābhāvakaraṃ dhamma’’nti.
Immediately thereafter, to show homage to the Dhamma-gem, it is said: "the Dhamma that makes for existence or non-existence."
Sau đó, để chỉ ra sự đảnh lễ đối với Pháp Bảo, ngài nói “bhavābhāvakaraṃ dhammaṃ” (Pháp, đấng tạo ra sự không tồn tại của các cõi hữu).
Ettha bhava-saddena dve bhavā vuttā kammabhavo, upapattibhavoti.
Here, by the word "existence" (bhava), two kinds of existence are meant: kamma-existence and rebirth-existence.
Ở đây, với từ bhava (cõi hữu), hai cõi hữu được nói đến: nghiệp hữu (kammabhava) và sinh hữu (upapattibhava).
Tattha kammabhavo bhavati etasmā phalanti ‘‘bhavo’’ti vuccati.
Among these, kamma-existence is called "existence" because results arise from it.
Trong đó, nghiệp hữu được gọi là “bhavo” vì quả phát sinh từ đó.
Vipākakkhandhakaṭattārūpasaṅkhāto pana upapattibhavo avijjātaṇhupādānasaṅkhārādisahakārikāraṇayuttena kusalākusalacetanāsaṅkhātakammabhavapaccayena yathārahaṃ bhavatīti ‘‘bhavo’’ti vuccati.
Rebirth-existence, consisting of resultant aggregates and kamma-born form, is called "existence" because it arises appropriately conditioned by kamma-existence (consisting of wholesome and unwholesome volitions) which is accompanied by co-operative causes such as ignorance, craving, clinging, and formations.
Còn sinh hữu, được gọi là các uẩn quả và sắc do nghiệp tạo, được gọi là “bhavo” vì nó hiện hữu một cách tương xứng nhờ duyên là nghiệp hữu, tức là các tư thiện và bất thiện, cùng với các nhân phụ trợ như vô minh, ái, thủ, hành, v.v.
So pana kāmabhavarūpabhavaarūpabhavasaññībhavaasaññībhavanevasaññīnāsaññībhava- ekavokārabhavacatuvokārabhavapañcavokārabhavavasena navavidho.
This (rebirth-existence) is ninefold: kāma-existence, rūpa-existence, arūpa-existence, saññī-bhava (percipient existence), asaññī-bhava (non-percipient existence), nevasaññīnāsaññī-bhava (neither-percipient-nor-non-percipient existence), ekavokāra-bhava (one-constituent existence), catuvokāra-bhava (four-constituent existence), and pañcavokāra-bhava (five-constituent existence).
Cõi hữu ấy có chín loại: dục hữu, sắc hữu, vô sắc hữu, tưởng hữu, vô tưởng hữu, phi tưởng phi phi tưởng hữu, nhất uẩn hữu, tứ uẩn hữu, và ngũ uẩn hữu.
Evametesu navasu bhavesu dasavidhopi dhammo attānaṃ dhārentassa puggalasantānassa anupādisesanibbānadhātuyā paraṃ appaṭisandhikatāsādhanena bhavesu, bhavassa vā abhāvaṃ karotīti bhavābhāvakaro, taṃ, aparāparajātippabandhassa hetusamugghātena appavattidhammatāpādakanti attho.
Thus, in these nine existences, the ten-fold Dhamma, for the continuum of beings who uphold it, by achieving non-relinking beyond the Nibbāna-element without residue, makes an end to existences, or to existence; therefore, it is called Bhavābhāvakaro (that which makes becoming cease). That is, by eradicating the cause of the continuous succession of rebirths, it brings about the state of non-occurrence. This is the meaning.
Như vậy, trong chín cõi hữu này, Pháp, cả mười loại, làm cho sự không tồn tại của các cõi hữu, hoặc của cõi hữu, bằng cách tạo ra trạng thái không tái sanh nữa trong vô dư yết-niết-bàn giới cho dòng tâm của người đang duy trì Pháp, nên được gọi là bhavābhāvakaro (đấng tạo ra sự không tồn tại của cõi hữu). Ý nghĩa là, đấng tạo ra trạng thái không tiếp diễn bằng cách đoạn trừ tận gốc nguyên nhân của chuỗi sinh tử nối tiếp.
Dhammanti attānaṃ dhārente catūsu apāyesu, saṃsāre ca apatamāne dhāretīti dhammo, so catumaggaphalanibbānasaṅkhātanavalokuttaradhammo ca tappaṭipādako navaṅgasāsanāparanāmadheyyacaturāsītisahassadhammakkhandhappabhedabhinno pariyattidhammo cāti dasavidho.
Dhamma is so called because it upholds those who uphold it from falling into the four lower realms and saṃsāra. This Dhamma is ten-fold: the nine types of supramundane Dhamma, namely the four paths, four fruits, and Nibbāna; and the Dhamma of study (Pariyatti Dhamma), which leads to these, distinguished by eighty-four thousand Dhamma-sections, also known as the nine-fold Dispensation.
Dhammaṃ (Pháp): Pháp là cái nâng đỡ những người đang duy trì nó không bị rơi vào bốn đường ác và trong vòng luân hồi. Pháp đó có mười loại: chín Pháp siêu thế gồm bốn Đạo, bốn Quả và Niết-bàn, và Pháp học (pariyattidhamma) có tên gọi khác là giáo pháp chín chi, được phân chia thành tám mươi bốn ngàn pháp uẩn, là pháp thực hành để đạt được các Pháp siêu thế ấy.
Sopi nippariyāyadhammo, pariyāyadhammo cāti duvidho.
This (Dhamma) is also of two kinds: the Dhamma in the ultimate sense (nippariyāya Dhamma) and the Dhamma in the conventional sense (pariyāya Dhamma).
Pháp đó cũng có hai loại: Pháp trực tiếp (nippariyāyadhamma) và Pháp gián tiếp (pariyāyadhamma).
Tattha nippariyāyadhammo nāma apāye, saṃsāre vā padhānahetubhūtānaṃ uddhambhāgiyānaṃ, orambhāgiyānañca dasannaṃ saṃyojanānaṃ samucchindanena maggadhammo, tassa taṃkiccanipphattinimittabhāvena nibbānadhammo cāti pañcavidhopi nippariyāyena puggalasantānaṃ dhāretīti katvā ‘‘nippariyāyadhammo’’ti vuccati.
Among these, the Dhamma in the ultimate sense refers to the Dhamma of the path, which eradicates the ten fetters (saṃyojana)—both the higher and lower fetters—that are the primary causes of falling into the lower realms or saṃsāra. And the Dhamma of Nibbāna, which serves to accomplish the function of the path. These five types are called "Dhamma in the ultimate sense" because they ultimately uphold the continuum of beings.
Trong đó, Pháp trực tiếp là: Đạo pháp, do đoạn trừ mười kiết sử thượng phần và hạ phần, là những nguyên nhân chính dẫn đến đường ác hoặc luân hồi; và Niết-bàn pháp, do là dấu hiệu cho sự hoàn thành công việc của Đạo. Cả năm loại này được gọi là “Pháp trực tiếp” vì chúng nâng đỡ dòng tâm của cá nhân một cách trực tiếp.
Cattāri pana sāmaññaphalāni paṭippassaddhipahānena maggānuguṇappavattiyā, pariyatti ca magganibbānādhigamassa mūlakāraṇabhāvatoti pañcavidhopi pariyāyadhammo nāma.
However, the four fruits of recluseship, by the abandonment through tranquilization, and by their occurrence in conformity with the paths; and Pariyatti, by being the root cause for the attainment of the paths and Nibbāna—these five types are called Dhamma in the conventional sense.
Còn bốn quả Sa-môn, do sự diễn tiến thuận theo Đạo qua việc làm lắng dịu và đoạn trừ; và Pháp học, do là nguyên nhân căn bản để chứng đắc Đạo và Niết-bàn. Cả năm loại này được gọi là Pháp gián tiếp.
Ettāvatā ‘‘svākkhāto bhagavatā dhammo’’tiādinā (saṃ. ni. 1.249; a. ni. 3.76; dī. ni. 3.6; a. ni. 6.10, 25, 26), ‘‘rāgavirāgamanejamasoka’’ntiādīhi (vi. va. 887) ca suttantehi vuttassa, tadaṭṭhakathādīsu ca vaṇṇitassa saraṇānussaraṇavasenāpi saggamokkhasampattipaṭilābhakāraṇassa anavasesassa dhammaratanaguṇassa nayato uddiṭṭhattā ca ‘‘vanditvā’’ti iminā paṇāmassa dassitattā ca dhammaratanasaṅkhātassa dutiyassa vandanīyassa thutipaṇāmasabhāvā vandanā dassitāti daṭṭhabbaṃ.
By this much, it should be understood that the veneration, being of the nature of praise and homage, has been shown for the Dhamma-gem, which is the second object of veneration, because the entire range of qualities of the Dhamma-gem—which is the cause for the attainment of the blessings of heaven and liberation, as stated in the suttas such as "Well-proclaimed by the Blessed One is the Dhamma" and "Dispassion, detachment, immovability, sorrowlessness," and as described in the commentaries to those texts—has been indicated in terms of its method, and because homage has been shown with the word "having venerated."
Đến đây, cần hiểu rằng, do các đức hạnh của Pháp Bảo đã được chỉ ra một cách không sót lọt theo phương pháp, như đã được nói trong các kinh như “svākkhāto bhagavatā dhammo” (Pháp đã được Đức Thế Tôn khéo thuyết giảng…), “rāgavirāgamanejamasokaṃ” (Pháp ly tham, bất động, vô ưu…), và được diễn giải trong các bộ chú giải của chúng, và cũng là nguyên nhân để đạt được các tài sản trời người và giải thoát ngay cả khi chỉ niệm tưởng đến nơi nương tựa; và do sự đảnh lễ đã được chỉ ra qua từ “vanditvā” (sau khi đảnh lễ), nên sự đảnh lễ có bản chất là tán thán và cúi mình đối với đối tượng đáng đảnh lễ thứ hai là Pháp Bảo đã được chỉ ra.
Tadanantaraṃ saṅgharatanassa vandanāsandassanatthaṃ vuttaṃ ‘‘gaṇañceva niraṅgaṇa’’nti.
Thereafter, to show veneration for the Saṅgha-gem, it is said: "and the Saṅgha, stainless."
Sau đó, để chỉ ra sự đảnh lễ đối với Tăng Bảo, ngài nói “gaṇañceva niraṅgaṇaṃ” (và đoàn thể không còn ô nhiễm).
Ettha ‘‘rāgo aṅgaṇaṃ doso aṅgaṇaṃ moho aṅgaṇa’’nti (vibha. 924) vuttehi rāgādiaṅgaṇehi tadaṅgavikkhambhanasamucchedapaṭippassaddhinissaraṇavimuttivasena niggato vimuttoti niraṅgaṇo, taṃ niraṅgaṇaṃ.
Here, "rāga is a stain, dosa is a stain, moha is a stain" means niraṅgaṇa (stainless) because it is free from the stains of rāga and so forth, through the liberation of suppression of defilements, eradication, tranquilization, and escape. That is, the stainless.
Ở đây, với các ô nhiễm (aṅgaṇa) như tham, sân, si đã được nói đến “rāgo aṅgaṇaṃ doso aṅgaṇaṃ moho aṅgaṇaṃ” (tham là ô nhiễm, sân là ô nhiễm, si là ô nhiễm), vị nào đã thoát khỏi, đã giải thoát khỏi chúng qua việc trấn phục, đoạn trừ, làm lắng dịu, và thoát ly các thành phần của chúng, thì được gọi là niraṅgaṇo (bậc không còn ô nhiễm). Từ này chỉ vị ấy.
Ariyavaṃse sīlasamādhipaññāvimuttivimuttiñāṇadassanasaṅkhātehi guṇagaṇehi gaṇīyatīti gaṇo, taṃ.
It is called gaṇa (Saṅgha) because it is counted by the group of qualities, namely the noble lineage of morality, concentration, wisdom, liberation, and knowledge and vision of liberation. That is, the Saṅgha.
Do được tính đến (gaṇīyati) bởi các tập hợp đức hạnh trong dòng dõi bậc Thánh, gồm giới, định, tuệ, giải thoát, và giải thoát tri kiến, nên được gọi là gaṇo (đoàn thể). Từ này chỉ đoàn thể ấy.
Ettāvatā ‘‘suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’’tiādinā (saṃ. ni. 1.249; a. ni. 3.76; dī. ni. 3.6; a. ni. 6.10, 25, 26;), ‘‘yattha ca dinnaṃ mahapphalamāhu, catūsu sucīsu purisayugesū’’tiādīhi (vi. va. 888) ca tehi tehi suttapadehi vuttānaṃ, tadaṭṭhakathādīsu ca vaṇṇitānaṃ vimalātulanikhilavisālapesalasīlādinānappakārānagghasaṅgharatanaguṇānaṃ saṃkittanasabhāvāya thutiyā ca ‘‘vanditvā’’ti etena yathāvuttasarūpapabhedapaṇāmassa vuttattā ca saṅgharatanasaṅkhātatatiyavandanīyavatthuvisayā thutippaṇāmasaṅkhātā vandanā dassitāti veditabbā.
By this much, it should be understood that the veneration, being of the nature of praise and homage, has been shown for the third object of veneration, the Saṅgha-gem, because the praise, being of the nature of extolling the immeasurable, incomparable, vast, and excellent qualities of the Saṅgha-gem, such as morality and so forth—which are described in various sutta passages such as "The Saṅgha of the Blessed One's disciples is practicing well" and "where what is given is said to bear great fruit, in the four pairs of pure persons"—and as described in their commentaries, and because homage of the aforementioned nature and distinctions has been expressed by the word "having venerated."
Bởi chừng ấy, do bởi lời tán thán có bản chất là sự tuyên dương các đức tánh vô giá của Tăng Bảo, gồm nhiều loại khác nhau như giới đức trong sạch, vô song, toàn diện, rộng lớn, và khả ái, đã được nói đến trong các đoạn kinh như ‘chúng đệ tử của Đức Thế Tôn là bậc thiện hạnh’ và ‘nơi nào sự cúng dường được cho là có quả lớn, ấy là nơi bốn đôi bậc thánh nhân’, và đã được mô tả trong các bộ chú giải của chúng, và do bởi từ ‘vanditvā’ này, sự đảnh lễ với bản chất và các phân loại đã được nói đến đã được trình bày, nên cần phải hiểu rằng sự đảnh lễ, được gọi là sự tán thán và cúi mình, đối với đối tượng thứ ba cần được đảnh lễ, tức là Tăng Bảo, đã được chỉ rõ.
Sirasāti attappasādagāravāvahantena muddhanā.
Sirasā means with the head, carrying faith and reverence.
Sirasā nghĩa là: bằng đầu, là nơi thể hiện sự tín thành và lòng tôn kính của mình.
Vanditvāti paṇamitvā thomitvā vā.
Vanditvā means having paid homage or having praised.
Vanditvā nghĩa là: đã đảnh lễ hoặc đã tán thán.
Evaṃ paṭhamagāthāya vandanīyassa ratanattayassa thutippaṇāmasaṅkhātaṃ vandanaṃ dassetvā tadanantarāya sandassetabbapayojanādipaṭipādikāya gāthāya ‘‘bhikkhūna’’nti iminā kiñcāpi saṃsāre bhayaṃ ikkhatīti ‘‘bhikkhū’’ti kalyāṇaputhujjanena saddhiṃ aṭṭha ariyapuggalā vuccanti, pāḷiyaṃ (pārā. 44-45; vibha. 510) pana ‘‘bhinnapaṭaṃ dhāretīti bhikkhu, bhikkhanasīloti bhikkhū’’tiādinā bhikkhusaddassa atthuddhāravasena nibbacanantarāni dassetvā pātimokkhasaṃvarasaṃvaraṇārahasseva adhippetabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘samaggena saṅghena ñatticatutthena kammena akuppena ṭhānārahena upasampanno, ayaṃ imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhū’’ti dassitā sikkhākāmā sāsanāvacārā kulaputtā idhādhippetā, tesaṃ bhikkhūnañca.
Thus, having shown the homage, which is in the nature of praise and veneration, to the Triple Gem worthy of veneration in the first stanza, and in the subsequent stanza, which sets forth the purpose to be declared, by this* "bhikkhūnaṃ" (of bhikkhus), although "bhikkhu" refers to the eight types of noble persons (ariyapuggala) together with the virtuous ordinary person (kalyāṇaputhujjana) because they see fear in saṃsāra, however, in the Pāḷi, having shown other etymological explanations of the word "bhikkhu" by extracting its meaning, such as "bhikkhu is one who wears torn robes" and "bhikkhu is one whose nature is to beg," to show that only those worthy of undertaking the Pātimokkha restraint are intended, it is shown that "a bhikkhu intended in this context is one who has received upasampadā through a ñatticatuttha kamma by a united Saṅgha, which is unshakeable and worthy of being established." The sons of good families (kulaputta) who desire to train and are devoted to the Dispensation are intended here; for those bhikkhus, and
Như vậy, sau khi đã chỉ rõ sự đảnh lễ, tức là sự tán thán và cúi mình, đối với Tam Bảo là đối tượng cần đảnh lễ trong kệ ngôn đầu tiên, thì trong kệ ngôn tiếp theo trình bày về mục đích v.v., mặc dù qua từ “bhikkhūnaṃ” (cho các tỳ-khưu), “bhikkhu” được gọi là người thấy sự đáng sợ trong vòng luân hồi, bao gồm tám bậc thánh nhân cùng với hàng phàm phu thiện, nhưng trong Pāḷi, sau khi đã chỉ ra các ý nghĩa khác nhau bằng cách phân tích từ “bhikkhu” như “người mặc y đã được cắt vá là bhikkhu, người có hạnh khất thực là bhikkhu”, để chỉ rõ rằng ý nghĩa được nhắm đến ở đây chính là sự thu thúc trong Pātimokkha, đã được trình bày rằng: “người đã thọ cụ túc giới bằng một hành sự hợp lệ, không thể bị hủy bỏ, với ñatticatutthakamma (hành sự bạch tứ yết-ma) do Tăng chúng hòa hợp thực hiện, vị ấy là tỳ-khưu được nhắm đến trong ý nghĩa này”. Các thiện gia nam tử tu tập trong giáo pháp, những người mong muốn học hỏi, là những người được nhắm đến ở đây; và cho các vị tỳ-khưu ấy.
Bhikkhunīnañcāti aṭṭhavācikaupasampadākammena ubhatosaṅghe upasampannātādisāyeva kuladhītaro dassitā.
Bhikkhunīnañcāti (and of bhikkhunīs) refers to daughters of good families who have received upasampadā in both Saṅghas through the eight-utterance ordination, and so on.
Bhikkhunīnañca nghĩa là: các thiện gia nữ tử tương tự, đã thọ cụ túc giới trong cả hai Tăng chúng bằng hành sự cụ túc giới gồm tám bạch ngôn, đã được chỉ rõ.
Ekatopasampannāpi sāmaññena gayhanti.
Even those who have received upasampadā in one Saṅgha are generally included.
Những vị chỉ thọ cụ túc giới một bên cũng được bao gồm một cách tổng quát.
Ekatopasampannāti ca bhikkhunisaṅghe upasampajjitvā yāva bhikkhusaṅghe na upasampajjanti, tāva, bhikkhunī ca liṅgaparivattanena bhikkhunibhāvappattā adhippetā, tāsaṃ bhikkhunīnañca.
Ekatopasampannāti (those who have received upasampadā in one Saṅgha) refers to those who have received upasampadā in the Bhikkhunī Saṅgha but have not yet received upasampadā in the Bhikkhu Saṅgha, and also bhikkhunīs who have attained the state of bhikkhunī through a change of gender. For those bhikkhunīs, and
Và ekatopasampannā (người thọ cụ túc giới một bên) là chỉ cho những vị đã thọ cụ túc giới trong tỳ-khưu-ni tăng nhưng chưa thọ cụ túc giới trong tỳ-khưu tăng, và những tỳ-khưu-ni đã đạt được thân phận tỳ-khưu-ni do chuyển đổi giới tính; và cho các vị tỳ-khưu-ni ấy.
Hitatthāyāti sabbasampattinipphādakaraṇatthāya hinoti gacchati yathādhippetaphalasādhane pavattatīti hitanti arogatādikāraṇaṃ amatosadhādi vuccati.
Hitatthāyāti (for the welfare) means for the purpose of achieving all accomplishments. "Hita" (welfare) means that which goes or proceeds, that which leads to the attainment of the desired result, and refers to causes like health, or to ambrosial medicine and so on.
Hitatthāya nghĩa là: vì mục đích thành tựu mọi sự tốt đẹp. “Hita” (lợi ích) được gọi là thuốc trường sinh v.v., là nguyên nhân của sự không bệnh tật v.v., vì nó đi đến, tức là tiến hành trong việc thành tựu kết quả mong muốn.
Idha pana saggamokkhasampattisiddhikāraṇaṃ pātimokkhasaṃvarasīlarakkhanaṃ vuccati, tadatthāya.
Here, however, it refers to the preservation of the Pātimokkha restraint and sīla, which is the cause for the attainment of heavenly and liberation accomplishments. For that purpose.
Nhưng ở đây, nó được gọi là sự bảo vệ giới thu thúc trong Pātimokkha, là nguyên nhân thành tựu sự tốt đẹp của cõi trời và Niết-bàn; vì mục đích ấy.
Samāhito sammā āhito pavattito vinicchayamaggo etenāti ‘‘samāhito’’ti pakaraṇakārako dassito.
Samāhito (concentrated) means that the path of decision has been correctly placed or set forth by him, thus indicating the agent of the action.
Samāhito nghĩa là: người đã thiết lập, đã tiến hành đúng đắn con đường quyết đoán; do đó, “samāhito” là chỉ cho tác giả của bộ luận.
Atha vā sammā āhitaṃ vinayavinicchaye ṭhapitaṃ pavattitaṃ cittametassāti ‘‘samāhitacitto’’ti vattabbe uttarapadalopena ‘‘samāhito’’ti vutto.
Alternatively, it is said as "samāhito" by elision of the latter part of the word, which should be "samāhitacitto" (one whose mind is concentrated), meaning one whose mind is correctly placed or set forth in the decision of the Vinaya.
Hoặc, người có tâm đã được đặt đúng đắn, đã được tiến hành trong việc quyết đoán về Luật, đáng lẽ phải nói là “samāhitacitto” (người có tâm định tĩnh), nhưng được nói là “samāhito” do lược bỏ từ sau.
Paramagambhīrasuduttaravinayapiṭakatthavinicchaye pavattanārahassa iminā visesanena attani samāhitacittappavattinimittabhūto attano ñāṇassa padaṭṭhānabhūto samādhi dassito tena samādhinā samāhito hutvāti attho.
By this qualification, for one who is worthy of setting forth the decision on the meaning of the extremely profound and difficult-to-resolve Vinaya Piṭaka, the samādhi (concentration) which is the cause for the mind to be concentrated in oneself and which is the basis for one's knowledge, is shown. The meaning is: having become concentrated through that samādhi.
Bằng tính từ này, đối với người có khả năng tiến hành việc quyết đoán về ý nghĩa của Tạng Luật cực kỳ sâu sắc và khó vượt qua, thì định, vốn là nền tảng cho trí tuệ của ngài, là dấu hiệu cho sự khởi sinh của tâm định tĩnh nơi ngài, đã được chỉ rõ. Nghĩa là, đã trở nên định tĩnh nhờ vào định ấy.
Pavakkhāmīti pakārena vakkhāmi, yena pakārena vinayavinicchaye vutte ajjatanā mandasatimativīriyā paṭipajjanakā gambhīrataraṃ vinayapiṭakatthavinicchayaṃ sukhena uggaṇhituṃ, dhāretuñca sakkonti, tādisena pakāravisesena vakkhāmīti attho.
Pavakkhāmīti (I shall explain) means I shall explain in such a way that those of dull memory, intellect, and energy in the present day, who are practitioners, can easily learn and retain the extremely profound decision on the meaning of the Vinaya Piṭaka. The meaning is: I shall explain in such a special way.
Pavakkhāmi nghĩa là: ta sẽ nói một cách đặc biệt, tức là ta sẽ nói bằng một phương cách đặc biệt mà qua đó, khi việc quyết đoán về Luật được trình bày, những người thực hành ngày nay có ít niệm, ít trí và ít tinh tấn có thể dễ dàng học hỏi và ghi nhớ việc quyết đoán về ý nghĩa của Tạng Luật vốn rất sâu sắc.
Samāsenāti samasanaṃ saṃkhipanaṃ samāso, tena, saṃkhittarucikānamugghāṭitaññūnaṃ katādhikārānaṃ ñāṇuttarānaṃ puggalānañca papañcabhīrukānaṃ gahaṇadhāraṇe mandayantānaṃ mandabuddhīnañca upakārakena nātivitthārakkamenāti attho.
Samāsenāti (concisely) means by conciseness, by abbreviation. The meaning is: in a manner that is helpful to individuals who prefer brevity, who are quick to understand, who have accumulated merits, and whose knowledge is superior, as well as to those who fear prolixity and are slow in grasping and retaining, and to those of dull intellect; not in an overly elaborate manner.
Samāsena nghĩa là: sự rút gọn, sự tóm tắt là samāso; bằng cách đó. Nghĩa là, bằng một phương pháp không quá dài dòng, hữu ích cho những người ưa thích sự ngắn gọn, những người có trí tuệ khai mở, những người đã tích lũy công đức, những bậc trí tuệ siêu việt, những người sợ sự rườm rà, và những người có trí tuệ kém cỏi, yếu kém trong việc tiếp thu và ghi nhớ.
Vinayassāti vinayapiṭakassa.
Vinayassāti (of the Vinaya) means of the Vinaya Piṭaka.
Vinayassa nghĩa là: của Tạng Luật.
Tañhi –
For it —
Bởi vì nó –
Vuttehi atthavisesehi ‘‘vinayo’’ti vuccati.
It is called "Vinaya" by these specific meanings.
Được gọi là “vinayo” (Luật) với những ý nghĩa đặc biệt đã được nêu.
Tassa evaṃ sandassitasabhāvassa ‘‘vinayo nāma sāsanassa āyū’’ti (dī. ni. aṭṭha. 1.paṭhamasaṅgītikathā; pārā. aṭṭha. 1.paṭhamasaṅgītikathā; khu. pā. aṭṭha. 5.paṭhamamahāsaṅgītikathā) saṅgītikārakehi mahākassapādīhi abhitthutaguṇassa vinayapiṭakuttamassa.
Of that supreme Vinaya Piṭaka, whose nature has been thus indicated, and whose virtues have been praised by the compilers of the Saṅgha, such as Mahākassapa and others, with the words "the Vinaya is the life of the Dispensation,"
Của Tạng Luật tối thượng ấy, có bản chất được chỉ rõ như vậy, có đức tánh được tán thán bởi các vị kết tập kinh điển như ngài Mahākassapa v.v. rằng “Luật là tuổi thọ của giáo pháp”.
Vinicchayanti visesena, vividhena vā ākārena vippaṭipattinīharaṇavasena cīyati vibhajīyatīti ‘‘vinicchayo’’ti laddhanāmaṃ vibhajanaṃ, vinayavinicchayaṃ nāma pakaraṇanti vuttaṃ hoti.
Vinicchayanti (decision) means a distinguishing, or a division, named "vinicchaya" because it is accumulated or divided by way of removing disputes in a special or varied manner. It is said to be a treatise named "Vinayavinicchaya."
Vinicchayaṃ nghĩa là: sự phân tích, được đặt tên là “vinicchayo” vì nó được thu thập, được phân chia một cách đặc biệt hoặc theo nhiều cách khác nhau, bằng cách loại bỏ những sự thực hành sai lầm; có nghĩa là bộ luận tên là Vinayavinicchaya.
‘‘Vinayassavinicchaya’’nti ca aluttasamāsoyaṃ ‘‘devānaṃpiyatisso, kaṇṭhekāḷo’’tiādīsu viya.
And "Vinayassavinicchaya" is an alutta-samāsa (a compound with an unelided case ending), like in examples such as "Devanampiya Tissa" and "Kaṇṭhekāḷa."
Và “Vinayassavinicchaya” là một hợp từ không bị biến đổi, giống như trong các trường hợp “devānaṃpiyatisso, kaṇṭhekāḷo” v.v.
Evaṃ dutiyagāthāya kattunimittapayojanābhidhānābhidheyyapakaraṇappakārekadesaṃ dassetvā sakkaccasavanakāraṇanidassanamukhenāpi pakaraṇappakārādiṃ dassetumāha ‘‘anākula’’miccādi.
Thus, having shown a part of the nature of the treatise, its subject matter, designation, purpose, and the agent's intention through the second verse, he now begins with "anākula" and so forth, to demonstrate the nature of the treatise and so on, even by way of indicating the reason for diligent listening.
Như vậy, sau khi đã chỉ rõ trong kệ ngôn thứ hai về một phần của tác giả, ý định, mục đích, đối tượng, bộ luận và phương pháp, để chỉ rõ thêm về phương pháp của bộ luận v.v. qua việc nêu lên lý do cần phải chú tâm lắng nghe, ngài nói “anākulaṃ” v.v.
Tattha anākulanti natthi ettha saddato, atthato, vinicchayato vā ākulaṃ pubbāparavirodho, missatā vāti anākulo, vinayavinicchayo, taṃ vadato me nibodhathāti sambandho.
Therein, "anākula" means that there is no confusion here in terms of sound, meaning, or determination, no contradiction between earlier and later parts, nor any mixture. Thus, it is unconfused, this Vinaya-vinicchaya. The connection is: "Listen to me as I speak it."
Trong đó, anākulaṃ nghĩa là: không có sự rối rắm, tức là không có sự mâu thuẫn trước sau, hay sự pha trộn về từ ngữ, ý nghĩa, hoặc sự quyết đoán, nên gọi là anākulo, vinayavinicchayo; hãy lắng nghe tôi nói về điều đó, đây là mối liên hệ.
Asaṃkiṇṇanti nikāyantaraladdhīhi asammissaṃ.
"Asaṃkiṇṇa" means unmixed with the doctrines of other schools.
Asaṃkiṇṇaṃ nghĩa là: không bị pha trộn với các học thuyết của các bộ phái khác.
Madhuratthapadakkamanti padānaṃ kamo padakkamo, padagati, saddānamuccāraṇanti attho.
"Madhuratthapadakkama" means padakkama is the sequence of words, the progression of words, meaning the pronunciation of sounds.
Madhuratthapadakkamaṃ nghĩa là: thứ tự của các từ là padakkamo, là cách đi của từ, nghĩa là cách phát âm các từ.
Madhuro attho ca padakkamo ca yassa so madhuratthapadakkamo, taṃ –
That which has sweet meaning and a sweet sequence of words is "madhuratthapadakkama." That—
Cái có ý nghĩa ngọt ngào và thứ tự từ ngữ ngọt ngào là madhuratthapadakkamo; cái đó –
Iminā lakkhaṇena saddānamatthānañca vasena padāsattāparanāmadheyyamādhuriyālaṅkārena samalaṅkatattā madhuratthapadakkamaṃ.
By this characteristic, it is "madhuratthapadakkama," adorned with the mādhuriyālaṅkāra (sweetness embellishment), also known as padāsatta, in terms of sounds and meanings.
Theo đặc điểm này, do được trang hoàng bằng phép trang sức mādhuriyālaṅkāra, còn gọi là sự gắn kết của từ, xét về mặt từ ngữ và ý nghĩa, nên gọi là madhuratthapadakkamaṃ.
Paṭubhāvakaranti paṭati gacchati pajānātīti paṭu, paññavā, paṭuno bhāvo, saddappavattinimittabhūtā paññā, taṃ paṭubhāvaṃ paññāvisesaṃ karoti janetīti paṭubhāvakaro, taṃ, paññāvisesajanakanti attho.
"Paṭubhāvakara" means paṭu is one who goes, who knows, meaning wise. Paṭubhāva is the state of being wise, the wisdom that is the cause of the progression of sounds. That which creates or generates this paṭubhāva, this special wisdom, is "paṭubhāvakara." It means generating special wisdom.
Paṭubhāvakaraṃ nghĩa là: người đi đến, người biết rõ là paṭu, là người có trí tuệ; bản chất của người có trí tuệ, là trí tuệ, là nguyên nhân cho sự khởi sinh của từ ngữ; cái làm cho, cái sinh ra paṭubhāva ấy, tức trí tuệ đặc biệt, là paṭubhāvakaro; cái đó. Nghĩa là, cái làm phát sinh trí tuệ đặc biệt.
Etaṃ vinayassa vinicchayanti yojanā.
This is the Vinaya-vinicchaya, is the connection.
Điều này được kết nối với vinayassa vinicchayaṃ (sự quyết đoán về Luật).
Paramanti uttamaṃ.
"Parama" means supreme.
Paramaṃ nghĩa là: tối thượng.
Vinayakkameti vinayapiṭake, tadatthe ca, pavattikkame paṭubhāvakaranti attho.
"Vinayakkame" means in the Vinaya Piṭaka and its meaning. It means generating skill in the progression of practice.
Vinayakkame nghĩa là: trong Tạng Luật, và trong ý nghĩa của nó. Nghĩa là, làm phát sinh trí tuệ trong tiến trình thực hành.
Evaṃ tatiyagāthāya pakaraṇaguṇāpadesena sotujanaṃ samussāhetvā idāni ‘‘apāra’’ntiādicatutthagāthāya pakaraṇañca tannissayaṃ vinayapiṭakañca nāvāsāgarabhāvena dassetvā tirobhūtopameyyopamānabhedena rūpakālaṅkārena pakaraṇaguṇaṃ pakāsento sotujanaṃ samuttejeti.
Thus, having encouraged the listeners by describing the qualities of the treatise in the third verse, he now, in the fourth verse beginning with "apāra," etc., compares the treatise and its foundation, the Vinaya Piṭaka, to a ship and an ocean, and by means of the rūpakālaṅkāra (metaphorical embellishment) with hidden simile and object of comparison, he reveals the qualities of the treatise, thereby inspiring the listeners.
Như vậy, sau khi đã khích lệ người nghe bằng cách nêu lên các phẩm chất của luận tạng qua bài kệ thứ ba, bây giờ, qua bài kệ thứ tư bắt đầu bằng ‘‘apāra’’, ngài trình bày luận tạng và Tạng Luật làm nền tảng cho nó qua hình ảnh con thuyền và đại dương, và làm sáng tỏ phẩm chất của luận tạng bằng phép ẩn dụ (rūpakālaṅkāra) với sự phân biệt đối tượng so sánh và vật so sánh được che giấu, qua đó khích lệ người nghe.
Tattha apāranti natthi pāraṃ etassāti apāro, vinayasāgaro.
Therein, "apāra" means that which has no other shore, the ocean of Vinaya.
Trong đó, apāra (không bờ bến) có nghĩa là cái không có bờ bến, đó là đại dương Luật (vinayasāgaro).
So hi purimabuddhuppādesu sāsanaṃ pasīditvā vinayapiṭake uggahaṇadhāraṇapaṭipādanapaṭipattivasena akatādhikārehi puggalehi duradhigamanīyadhammatthaniruttipaṭibhānapariyantatāya ‘‘apāro’’ti vuccati.
Indeed, it is called "apāra" because, in the dispensations of previous Buddhas, for individuals who have not cultivated merit through learning, memorizing, practicing, and fulfilling the Vinaya Piṭaka, it is difficult to attain the ultimate points of Dhamma, meaning, and language.
Bởi vì, đối với những người chưa tạo được nền tảng trong các thời kỳ chư Phật quá khứ bằng cách làm cho giáo pháp trong sạch qua việc học thuộc, ghi nhớ, giảng dạy và thực hành Tạng Luật, thì Tạng Luật này được gọi là ‘‘apāra’’ (không bờ bến) do có các pháp, ý nghĩa, văn tự và biện tài khó thấu đạt đến tận cùng.
Otarantānanti sajjhāyanasavanadhāraṇādivasena ajjhogāhantānaṃ.
"Otarantānaṃ" means for those who immerse themselves by way of recitation, listening, memorization, and so forth.
Otarantānaṃ (đối với những người đi vào) có nghĩa là đối với những người đang đi sâu vào bằng cách đọc tụng, lắng nghe, ghi nhớ, v.v.
Sāranti nibbānasampāpakabhāvena sārabhūtāya ariyamaggasambhārāya pubbabhāgapaṭipattiyā mūlabhūtapātimokkhasaṃvarasaṅkhātasīlasārappakāsakatāya sāraṃ.
"Sāra" means essence, because it reveals the essence of morality, which consists of the Pātimokkha restraint, fundamental to the preliminary practice for the noble path, which is the essence leading to the attainment of Nibbāna.
Sāra (cốt lõi) có nghĩa là cốt lõi vì nó làm sáng tỏ cái cốt lõi của giới luật, tức là sự thu thúc trong Pātimokkha, vốn là nền tảng cho sự thực hành giai đoạn đầu, là hành trang cho Thánh đạo, là yếu tố cốt lõi vì dẫn đến sự chứng đắc Nibbāna.
Vinayasāgaranti vinayapiṭakasaṅkhātaṃ sāgaraṃ.
"Vinayasāgara" means the ocean that is the Vinaya Piṭaka.
Vinayasāgaraṃ (đại dương Luật) có nghĩa là đại dương được gọi là Tạng Luật.
Vinayo hi sikkhāpadapaññattiyā kālappattajānanassāpi dhammasenāpatiādīnampi avisayattā atigambhīrātivitthiṇṇabhāvena sāgaro viyāti sāgaro, vinayo ca so sāgaro cāti vinayasāgaro, taṃ, agādhāpāraguṇayogato sāgaropamaṃ vinayapiṭakanti attho.
Indeed, the Vinaya is like an ocean due to its profound and vast nature, as even the Dhamma general and others cannot fully comprehend the opportune time for the promulgation of training rules. Thus, it is an ocean. And that Vinaya is an ocean, hence "Vinayasāgara." It means the Vinaya Piṭaka is like an ocean due to its profound and boundless qualities.
Luật (Vinaya) giống như đại dương (sāgara) vì nó vô cùng sâu thẳm và rộng lớn, do việc biết thời điểm thích hợp để chế định học giới cũng nằm ngoài tầm hiểu biết của cả ngài Pháp Tướng quân v.v.; vừa là Luật vừa là đại dương nên gọi là đại dương Luật (vinayasāgaro), nghĩa là Tạng Luật được ví như đại dương do có các phẩm chất sâu thẳm và không bờ bến.
Dutiyagāthāya ‘‘bhikkhūnaṃ bhikkhunīna’’nti vatvāpi ‘‘hitatthāyā’’ti iminā sambandhattā ca vākyantarehi antaritabhāvena dūrattā ca taṃ anādiyitvā ettha vinayasāgarajjhogāhanatadatthapaṭipajjanārahakattuvisesasandassanatthāya ‘‘bhikkhūnaṃ bhikkhunīna’’nti puna vuttanti daṭṭhabbaṃ.
Although "for bhikkhus and bhikkhunīs" was stated in the second verse, it should be understood that it is repeated here as "bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ" to specifically indicate the agents worthy of immersing themselves in the ocean of Vinaya and practicing its meaning, disregarding the previous mention due to its connection with "for their welfare" and its distance due to being separated by other sentences.
Mặc dù trong bài kệ thứ hai đã nói ‘‘bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ’’ (của các tỳ-khưu và tỳ-khưu-ni), nhưng vì có sự liên kết với từ ‘‘hitatthāya’’ (vì lợi ích) và vì ở xa do bị các câu khác xen vào, nên không lấy lại từ đó, mà ở đây, để chỉ rõ đối tượng đặc biệt xứng đáng đi sâu vào đại dương Luật và thực hành ý nghĩa của nó, cần hiểu rằng cụm từ ‘‘bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ’’ đã được nói lại.
Nāvā viya bhūto nāvābhūto, taṃ, nāvāṭṭhāniyaṃ mahānāvāsadisanti attho.
"Nāvābhūto" means that which has become like a ship. It means it is like a great ship, serving as a ship.
Nāvābhūto (trở thành con thuyền) là cái đã trở thành như con thuyền; nghĩa là, nó ở vị trí của con thuyền, giống như một con thuyền lớn.
Manoramanti mano ramati ettha, etenāti vā manoramo, taṃ, ajjhāyanavohārapasutānaṃ paṭipattiparāyanānañca sādhūnaṃ manoramanti attho.
"Manorama" means that in which the mind delights, or by which the mind delights. It means delightful to the minds of virtuous individuals devoted to study and practice, and intent on the path.
Manoramaṃ (làm vui thích tâm) có nghĩa là tâm vui thích ở đây, hoặc bởi cái này, nên gọi là manorama; nghĩa là, nó làm vui thích tâm của những bậc thiện trí đang chuyên tâm nghiên cứu, thực hành và lấy sự hành trì làm mục đích tối hậu.
Ettāvatā pakaraṇaguṇasaṃkittanena sotujanaṃ samuttejetvā idāni sakkaccasavane niyojento ‘‘tasmā vinayanūpāya’’ntiādimāha.
Having thus inspired the listeners by briefly describing the qualities of the treatise, he now begins with "tasmā vinayanūpāya" and so forth, enjoining them to listen diligently.
Sau khi đã khích lệ người nghe bằng việc tuyên thuyết các phẩm chất của luận tạng đến chừng ấy, bây giờ, để hướng họ đến việc lắng nghe một cách cung kính, ngài nói câu bắt đầu bằng ‘‘tasmā vinayanūpāyaṃ’’.
Tattha tasmāti yasmā yathāvuttaṃ anākulatādivividhānagghaguṇālaṅkārapaṭimaṇḍitaṃ, tena hetunāti attho.
Therein, "tasmā" means "therefore," because it is adorned with various invaluable qualities like unconfusedness as described. That is the reason.
Trong đó, tasmā (vì vậy) có nghĩa là vì nó được trang hoàng bởi những phẩm chất vô giá đa dạng như sự không rối rắm v.v. đã được nói đến; do nguyên nhân đó.
Vinayanūpāyanti vividhākārena, visesanayato vā kāyavācānaṃ nayanaṃ damanaṃ akattabbato nivattetvā kattabbesu niyojanaṃ vinayanaṃ, upecca taṃ phalaṃ āyati uppajjatīti upāyo, hetu, vinayanassa upāyo vinayanūpāyo, taṃ, kāyajīvitānapekkhānaṃ sikkhākāmānaṃ pesalānaṃ bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ kāyavācānaṃ ananulomikavipphanditāpanayanasaṅkhātadamanassa kāraṇabhūtanti vuttaṃ hoti.
Vinayanūpāya means vinayana, which is the leading and taming of body and speech in various ways, or especially, turning them away from what should not be done and directing them towards what should be done. Upāya is that by which, having approached, that result arises in the future; it is a cause. Vinayanūpāya is the upāya of vinayana. This is said to be the cause of the taming—which consists of removing inappropriate movements of body and speech—for bhikkhus and bhikkhunis who disregard body and life, who desire training, and who are agreeable.
Vinayanūpāyaṃ (phương tiện của sự giáo huấn): sự dẫn dắt, sự rèn luyện thân và khẩu theo nhiều cách khác nhau, hoặc theo phương pháp đặc biệt, bằng cách ngăn chặn những điều không nên làm và hướng đến những điều nên làm, được gọi là vinayana; quả của nó sẽ phát sinh trong tương lai khi đến gần, đó là upāya, là nguyên nhân; phương tiện của sự giáo huấn là vinayanūpāya; điều này có nghĩa là, nó là nguyên nhân của sự rèn luyện, tức là loại bỏ những dao động không thuận theo của thân và khẩu của các tỳ-khưu và tỳ-khưu-ni hiền thiện, những người ham học hỏi và không tiếc thân mạng.
Ettāvatā attanā kattumicchite pakaraṇe paṇḍitānaṃ pavattihetubhūtānaṃ anākulatādiguṇānaṃ vibhāvanavasena ‘‘anākula’’ntiādivisesanāni vatvā idāni sakkaccasavanāvabodhe visayaṃ visesitabbaṃ dassetumāha ‘‘vinayassavinicchaya’’nti.
Having thus stated the qualities such as non-agitation, which are the causes for the wise to proceed with the treatise one wishes to compose, by saying the qualifiers like " anākula" (non-agitated), he now states "vinayassavinicchaya" (the determination of the Vinaya) to show the subject to be qualified in diligent listening and comprehension.
Đến đây, sau khi đã nói các tính từ bắt đầu bằng ‘‘anākulaṃ’’ (không rối rắm) bằng cách trình bày các phẩm chất như không rối rắm v.v., vốn là nguyên nhân cho sự dấn thân của các bậc hiền trí vào luận tạng mà ngài muốn thực hiện, bây giờ, để chỉ ra đối tượng cần được làm rõ trong việc lắng nghe và thấu hiểu một cách cung kính, ngài nói ‘‘vinayassavinicchayaṃ’’ (sự phân tích Luật).
Ettha ca dutiyagāthāya ‘‘vinayassavinicchaya’’nti ‘‘pavakkhāmī’’ti kiriyāya kammadassanavasena vuttaṃ, taṃ idha ānetvā sambandhiyamānampi dūrasambandhaṃ hotīti tamanānetvā ‘‘nibodhathā’’ti imissā kiriyāya kammasandassanatthaṃ ‘‘vinayassavinicchaya’’nti vuttattā punaruttidosābhāvoti daṭṭhabbaṃ.
Here, in the second verse, " vinayassavinicchaya" is stated to show the object of the verb "pavakkhāmī" (I shall explain); if that were brought here and connected, it would be a distant connection. Therefore, it should be understood that by not bringing it here, and by stating " vinayassavinicchaya" as the object of the verb "nibodhathā" (understand), there is no repetition fault.
Và ở đây, trong bài kệ thứ hai, câu ‘‘vinayassavinicchayaṃ’’ được nói để chỉ đối tượng của động từ ‘‘pavakkhāmi’’ (tôi sẽ nói); nếu mang câu đó đến đây để liên kết thì sẽ trở thành liên kết xa; do đó, không mang câu đó đến, mà ở đây, câu ‘‘vinayassavinicchayaṃ’’ được nói để chỉ đối tượng của động từ ‘‘nibodhatha’’ (hãy hiểu rõ), nên cần hiểu rằng không có lỗi lặp lại.
Avikkhittena cittenāti ettha vividhe ārammaṇe khittaṃ pesitaṃ vikkhittaṃ, uddhaccavicikicchādiparetaṃ asamāhitaṃ cittaṃ, na vikkhittaṃ avikkhittaṃ, tappaṭipakkhaṃ samāhitaṃ kusalacittaṃ, tena, etassa pakaraṇuttamassa savanādibyāpāraṃ vinā nānārammaṇesu pavattivasena vikkhepamanāpannena samāhitena cittenāti attho.
In " Avikkhittena cittenā" (with an unscattered mind), "vikkhitta" (scattered) means sent forth or directed to various objects; it is an uncomposed mind afflicted with restlessness, doubt, and so forth. "Avikkhitta" (unscattered) is the opposite of that, a composed wholesome mind. By that (mind), the meaning is with a composed mind, which has not fallen into distraction by proceeding to various objects, without the activity of listening to this excellent treatise.
Avikkhittena cittena (với tâm không phân tán): Ở đây, tâm bị gieo rắc, bị gửi đi trong các đối tượng khác nhau được gọi là vikkhittaṃ, là tâm không định tĩnh, bị chi phối bởi trạo cử, hoài nghi v.v.; không bị phân tán là avikkhittaṃ, là tâm thiện định tĩnh, đối nghịch với nó; nghĩa là, với tâm định tĩnh, không rơi vào sự phân tán do hướng đến các đối tượng khác nhau ngoài việc chuyên tâm lắng nghe v.v. về luận tạng cao quý này.
‘‘Avikkhittena…pe… nibodhathā’’ti vadantena ca ‘‘avikkhittassāyaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo vikkhittassā’’ti vacanato vikkhittassa dhammesu dāyādābhāvato attano pakaraṇatthabhūtāya adhisīlasikkhāya sammāpaṭipajjanāpadeso kato hoti.
By saying "Avikkhittena…pe… nibodhathā" (with an unscattered mind… understand), it is also an instruction for proper practice of the training in higher morality, which is the essence of one's treatise, in accordance with the saying, "This Dhamma is for the unscattered, this Dhamma is not for the scattered," because the scattered have no inheritance in the Dhamma.
Và khi nói ‘‘avikkhittena…pe… nibodhathā’’ (với tâm không phân tán... hãy hiểu rõ), theo câu ‘‘pháp này dành cho người không phân tán, pháp này không dành cho người phân tán’’, ngài đã chỉ dẫn cách thực hành đúng đắn đối với tăng thượng giới học (adhisīlasikkhā), vốn là nội dung của luận tạng của ngài, vì người có tâm phân tán không có quyền thừa kế trong các pháp.
Vadato meti ettha ‘‘gāravena cā’’ti pāṭhaseso.
In " Vadato me" (as I speak), the rest of the text is "gāravena cā" (and with respect).
Vadato me (khi tôi đang nói): Ở đây, phần còn thiếu của câu là ‘‘gāravena cā’’ (và với sự kính trọng).
Tatthāyamattho – bhāsamāne mayi gāravena, yathāvuttena kāraṇena cāti sāmibhummānamavisesatāya ‘‘me’’ti sāmivacanassa ‘‘mayī’’ti atthasambhavato ayamattho vutto.
The meaning here is: with respect for me as I speak, and for the reason stated above. This meaning is given because "me," being a possessive case, can mean "in me" due to the non-distinction between possessive and locative cases.
Ý nghĩa ở đây là – với sự kính trọng đối với tôi đang nói, và vì lý do đã nêu; do không có sự khác biệt giữa sở hữu cách và vị trí cách, nên từ ‘‘me’’ ở sở hữu cách có thể mang nghĩa ‘‘mayi’’ (nơi tôi), vì vậy ý nghĩa này được nói ra.
Pakaraṇassa anākulatādiguṇasamannāgatattā ca vattari mayi gāravena ca samāhitena cetasāti adhippāyo.
The intention is: with a composed mind and with respect for me, the speaker, because the treatise is endowed with qualities such as non-agitation.
Ý muốn nói là: với tâm định tĩnh, do luận tạng có các phẩm chất như không rối rắm v.v., và do sự kính trọng đối với tôi là người nói.
Nibodhathāti vākyatthapadatthaṃ sandhāyabhāsitatthabhāvatthādivasena nisesato bodhatha, sakkaccaṃ sutvā vinayavinicchayaṃ bujjhatha vijānāthāti attho, cintābhāvanāmayañāṇānaṃ mūlabhūtapakaraṇavisayaṃ sutamayañāṇaṃ nipphādethāti adhippāyo.
Nibodhathā means understand thoroughly, in terms of the meaning of the sentence, the meaning of the words, and the meaning of existence, and so forth. The meaning is: listen diligently and understand, comprehend the determination of the Vinaya. The intention is: produce knowledge born of listening concerning the subject of the treatise, which is the basis for knowledge born of reflection and cultivation.
Nibodhathā (hãy hiểu rõ) có nghĩa là hãy hiểu một cách đặc biệt, bằng cách xem xét ý nghĩa của câu, ý nghĩa của từ, ý nghĩa được nói ra, bản chất của ý nghĩa v.v.; hãy lắng nghe một cách cung kính và hãy hiểu, hãy biết rõ sự phân tích Luật; ý muốn nói là, hãy thành tựu văn-m慧-tuệ (sutamayañāṇa) về luận tạng, vốn là nền tảng cho tư-m慧-tuệ (cintāmayañāṇa) và tu-m慧-tuệ (bhāvanāmayañāṇa).