6. Idāni pañcakkhandhādivasena nikkhittamātikaṃ ‘saṅgaho asaṅgaho’tiādīhi nayamātikāpadehi saddhiṃ yojetvā dassetuṃ rūpakkhandho katihi khandhehītiādinā nayena niddesavāro āraddho.
Now, to show the mātikā laid down by way of the five aggregates, etc., combined with the Naya-mātikā terms such as "comprehended, not comprehended," the section of exposition (niddesavāra) has been begun with the method starting, " The aggregate of form, by how many aggregates?" and so on.
6. Bây giờ, để trình bày mātikā đã được đặt ra theo cách phân loại năm uẩn v.v... bằng cách kết hợp nó với các thuật ngữ trong mātikā về phương pháp như ‘nhiếp, bất nhiếp’ v.v..., chương Diễn Giải (Niddesavāra) được bắt đầu bằng phương pháp “Sắc uẩn được nhiếp bởi bao nhiêu uẩn?” v.v...
Tattha yasmā ‘‘saṅgaho asaṅgahotiādikāya nayamātikāya ‘‘tīhi saṅgaho, tīhi asaṅgaho’’ti nayamukhamātikā ṭhapitā, tasmā rūpakkhandhādīnaṃ saṅgahaṃ dassetuṃ katihi khandhehi katihāyatanehi katihi dhātūhīti tīṇi khandhāyatanadhātupadāneva uddhaṭāni.
There, because the Nayamukha-mātikā, "Comprehended by three, not comprehended by three," was established in the Naya-mātikā, which begins with "Comprehended, not comprehended," therefore, to show the comprehension of the aggregate of form, etc., only the three terms of aggregates, sense-bases, and elements are presented: " By how many aggregates, by how many sense-bases, by how many elements?"
Trong đó, vì mātikā về yếu chỉ của phương pháp “được nhiếp bởi ba, không được nhiếp bởi ba” đã được thiết lập cho mātikā về phương pháp bắt đầu bằng “nhiếp, bất nhiếp”, cho nên để trình bày sự nhiếp thuộc của sắc uẩn v.v..., chỉ có ba thuật ngữ là uẩn, xứ và giới được nêu lên: “bởi bao nhiêu uẩn, bởi bao nhiêu xứ, bởi bao nhiêu giới?”.
‘Cattāri saccānī’tiādīsu ekampi na parāmaṭṭhaṃ.
Not even one of the terms such as "four noble truths" is taken up.
Trong các thuật ngữ “bốn Thánh đế” v.v..., không có thuật ngữ nào được đề cập đến.
Yasmā ca ‘‘sabhāgo visabhāgo’’ti evaṃ lakkhaṇamātikā ṭhapitā, tasmā imassa pañhassa vissajjane rūpakkhandho ekena khandhenātiādi vuttaṃ.
And because the Lakkhaṇa-mātikā, "Similar, Dissimilar," was established, therefore, in answering this question, it is said, " The aggregate of form, by one aggregate," and so on.
Và vì mātikā về đặc tính đã được thiết lập là “đồng phần, bất đồng phần”, cho nên trong phần giải đáp cho câu hỏi này, câu “Sắc uẩn được nhiếp bởi một uẩn” v.v... đã được nói đến.
Sabhāgā hi tassa ete khandhādayoti.
For these aggregates, etc., are similar to it.
Vì rằng các uẩn v.v... này là đồng phần với nó.
Tattha ekena khandhenāti rūpakkhandheneva.
In that, " by one aggregate" means by the rūpakkhandha itself.
Ở đó, với một uẩn (ekena khandhena) nghĩa là chỉ với sắc uẩn (rūpakkhandhena).
Yañhi kiñci rūpaṃ rūpakkhandhasabhāgattā rūpakkhandhotveva saṅgahaṃ gacchatīti rūpakkhandheneva gaṇitaṃ, taṃ rūpakkhandheneva paricchinnaṃ.
Indeed, whatever matter, because it shares the nature of the rūpakkhandha, goes to be reckoned as the rūpakkhandha itself; therefore, it is reckoned by the rūpakkhandha itself, and that is delimited by the rūpakkhandha itself.
Bởi vì bất cứ sắc nào, do bản chất là sắc uẩn, đều được bao gồm như là sắc uẩn; nên nó được tính toán và được xác định chỉ bởi sắc uẩn.
Ekādasahāyatanehīti manāyatanavajjehi.
" By eleven sense bases" means by those excluding the mind-base.
Với mười một xứ (ekādasahāyatanehi) là trừ ý xứ (manāyatana).
Sabbopi hi rūpakkhandho dasāyatanāni dhammāyatanekadeso ca hoti, tasmā ekādasahāyatanehi gaṇito, paricchinno.
For the entire rūpakkhandha comprises ten sense bases and a part of the dhammayatana; therefore, it is reckoned and delimited by eleven sense bases.
Thật vậy, tất cả sắc uẩn bao gồm mười xứ và một phần của pháp xứ (dhammāyatana); do đó, nó được tính toán và được xác định bởi mười một xứ.
Ekādasahi dhātūhīti sattaviññāṇadhātuvajjāhi ekādasahi etāsu hi apariyāpannaṃ rūpaṃ nāma natthi.
" By eleven elements" means by the eleven elements excluding the seven consciousness-elements. For there is no matter not included in these eleven elements.
Với mười một giới (ekādasahi dhātūhi) là trừ bảy thức giới (sattaviññāṇadhātu). Thật vậy, không có sắc nào không được bao gồm trong mười một giới này.
Asaṅgahanayaniddese katihi asaṅgahitoti saṅkhepeneva pucchā katā.
In the section on the method of non-inclusion (asaṅgahanayaniddesa), the question " by how many is it not included?" is asked concisely.
Trong phần giải thích về phương pháp không bao gồm (asaṅgahanaya), câu hỏi "được bao gồm bởi bao nhiêu?" (katihi asaṅgahito) được đặt ra một cách tóm tắt.
Vissajjane panassa yasmā rūpakkhandhassa visabhāgā cattāro arūpakkhandhā, ekaṃ manāyatanaṃ, satta viññāṇadhātuyo; tasmā catūhi khandhehītiādi vuttaṃ.
But in its answer, because the four immaterial aggregates (arūpakkhandha), one mind-base (manāyatana), and seven consciousness-elements (viññāṇadhātu) are dissimilar to the rūpakkhandha, it is stated, " by four aggregates," and so on.
Trong phần trả lời, vì bốn uẩn vô sắc (arūpakkhandha) không cùng bản chất với sắc uẩn, một ý xứ (manāyatana) và bảy thức giới (viññāṇadhātu) cũng vậy; do đó, có câu nói "bởi bốn uẩn" (catūhi khandhehi) v.v.
Iminā nayena sabbapadesu saṅgahāsaṅgaho veditabbo.
By this method, inclusion and non-inclusion should be understood in all sections.
Theo cách này, sự bao gồm và không bao gồm phải được hiểu trong tất cả các đoạn.
Imasmiṃ pana khandhaniddese – ‘‘rūpakkhandho katihi khandhehī’’tiādimhi tāva ekamūlake saṅgahanaye sarūpeneva dassitā pañca pucchā, pañca vissajjanāni.
In this particular aggregate section, regarding "the rūpakkhandha, by how many aggregates?", and so on, in the single-root method of inclusion, five questions and five answers are shown directly in their own forms.
Trong phần giải thích về các uẩn này – trong phần "Sắc uẩn bởi bao nhiêu uẩn?" v.v. trước tiên, trong phương pháp bao gồm theo một gốc (ekamūlaka), năm câu hỏi và năm câu trả lời được trình bày theo bản chất của chúng.
Asaṅgahanaye saṅkhepena dassitā pañca pucchā, pañca vissajjanāni.
In the non-inclusion method, five questions and five answers are shown concisely.
Trong phương pháp không bao gồm, năm câu hỏi và năm câu trả lời được trình bày một cách tóm tắt.
Iminā upāyena dukamūlakādīsupi pucchāvissajjanāni veditabbāni.
By this means, questions and answers should be understood also in the dual-root categories and so on.
Theo cách này, các câu hỏi và câu trả lời trong các gốc hai pháp (dukamūlaka) v.v. cũng phải được hiểu.
Rūpakkhandhamūlakāyeva cettha dukatikacatukkā dassitā.
Here, the dual, triple, and quadruple categories are shown only as based on the rūpakkhandha.
Ở đây, các nhóm hai, ba và bốn pháp chỉ được trình bày dựa trên sắc uẩn.
Pañcake pana ‘‘rūpakkhandho ca…pe… viññāṇakkhandho cā’’ti evaṃ bhedato ca, ‘‘pañcakkhandhā katihi khandhehī’’ti evaṃ abhedato cāti dvidhā pucchāvissajjanāni katāni.
However, in the five-fold category, questions and answers are given in two ways: by distinction, as in "rūpakkhandha and... (up to) ...viññāṇakkhandha," and without distinction, as in "the five aggregates, by how many aggregates?"
Tuy nhiên, trong nhóm năm pháp, các câu hỏi và câu trả lời được thực hiện theo hai cách: một là theo sự phân biệt như "sắc uẩn và... (v.v.)... thức uẩn", và hai là theo sự không phân biệt như "năm uẩn bởi bao nhiêu uẩn?".
Evaṃ pāḷinayo veditabboti.
Thus, the Pāḷi method should be understood.
Cách thức trong kinh điển (Pāḷinaya) phải được hiểu như vậy.
22. Āyatanapadaniddesādīsu āyatanapadaniddese tāva cakkhāyatanaṃ ekena khandhenāti ekena rūpakkhandheneva, ekena cakkhāyataneneva ekāya cakkhudhātuyāva saṅgahitanti veditabbaṃ.
In the expositions of the sense base section (āyatanapadaniddesādīsu), in the sense base section in particular, it should be understood that " the eye-sense-base is included by one aggregate," means by one rūpakkhandha itself, by one eye-sense-base itself, and by one eye-element itself.
Trong các phần giải thích về các từ như xứ (āyatana), trước hết, trong phần giải thích về từ xứ, "nhãn xứ (cakkhāyatana) bởi một uẩn" phải được hiểu là nó được bao gồm chỉ bởi một sắc uẩn (rūpakkhandha), chỉ bởi một nhãn xứ, và chỉ bởi một nhãn giới (cakkhudhātu).
Sotāyatanādīsupi imināva nayena saṅgahāsaṅgaho veditabbo.
Similarly, in the case of the ear-sense-base and so on, inclusion and non-inclusion should be understood by this same method.
Trong các xứ như thính xứ (sotāyatana) v.v. cũng phải được hiểu theo cách tương tự về sự bao gồm và không bao gồm.
Asaṅkhataṃ khandhato ṭhapetvāti ettha pana yasmā asaṅkhataṃ dhammāyatanaṃ nāma nibbānaṃ, tañca khandhasaṅgahaṃ na gacchati; tasmā ‘khandhato ṭhapetvā’ti vuttaṃ.
But regarding " excluding the unconditioned from the aggregates," since the unconditioned sense base of mental objects (dhammāyatana) is Nibbāna, and that does not fall under the aggregate classification, it is stated, 'excluding from the aggregates'.
Tuy nhiên, ở đây, trong câu "trừ pháp vô vi (asaṅkhata) khỏi các uẩn", vì pháp xứ vô vi gọi là Nibbāna, và Nibbāna không được bao gồm trong các uẩn; do đó, nói "trừ khỏi các uẩn".
Catūhi khandhehīti rūpavedanāsaññāsaṅkhārakkhandhehi.
" By four aggregates" means by the aggregates of rūpa, vedanā, saññā, and saṅkhāra.
Bởi bốn uẩn (catūhi khandhehi) là bởi sắc uẩn (rūpakkhandha), thọ uẩn (vedanākkhandha), tưởng uẩn (saññākkhandha) và hành uẩn (saṅkhārakkhandha).
Nibbānavajjañhi dhammāyatanaṃ etehi saṅgahitaṃ.
Indeed, the dhammāyatana, excluding Nibbāna, is included by these.
Thật vậy, pháp xứ trừ Nibbāna được bao gồm bởi các uẩn này.
Viññāṇakkhandhena pana ṭhapetvā dhammāyatanadhammadhātuyo sesāyatanadhātūhi ca taṃ na saṅgayhati.
However, excluding the viññāṇakkhandha, the dhammāyatana and dhammadhātu are not included by the remaining sense bases and elements.
Tuy nhiên, pháp xứ trừ Nibbāna không được bao gồm bởi thức uẩn (viññāṇakkhandha) và các xứ, giới còn lại, ngoại trừ pháp xứ và pháp giới (dhammadhātu).
Tena vuttaṃ – ‘‘ekena khandhena, ekādasahāyatanehi, sattarasahi dhātūhi asaṅgahita’’nti.
Therefore, it is stated: "not included by one aggregate, by eleven sense bases, by seventeen elements."
Do đó, có câu nói: "không được bao gồm bởi một uẩn, mười một xứ, và mười bảy giới".
Yathā ca te heṭṭhā rūpakkhandhamūlakā, evamidhāpi cakkhāyatanamūlakāva nayā veditabbā.
Just as those (methods) were based on the rūpakkhandha below, so too here, the methods based on the eye-sense-base should be understood.
Và cũng như các phương pháp đó ở dưới dựa trên sắc uẩn, thì ở đây cũng phải được hiểu là các phương pháp dựa trên nhãn xứ.
Dukamattameva pana pāḷiyaṃ dassetvā ‘‘dvādasāyatanānī’’ti abhedatova pucchāvissajjanaṃ kataṃ.
However, only the dual category is shown in the Pāḷi, and then the question and answer for "the twelve sense bases" are given without distinction.
Tuy nhiên, trong kinh điển chỉ trình bày phần hai pháp, và câu hỏi-trả lời được thực hiện theo cách không phân biệt là "mười hai xứ".
Dhātuniddesepi eseva nayo.
In the element section (Dhātuniddesa) too, the same method applies.
Trong phần giải thích về các giới cũng theo cách tương tự.
50. Indriyaniddese – jīvitindriyaṃ dvīhi khandhehīti rūpajīvitindriyaṃ rūpakkhandhena, arūpajīvitindriyaṃ saṅkhārakkhandhena saṅgahitaṃ.
In the section on faculties (Indriyaniddesa): " The faculty of life by two aggregates" means that the material life-faculty (rūpajīvitindriya) is included by the rūpakkhandha, and the immaterial life-faculty (arūpajīvitindriya) by the saṅkhārakkhandha.
50. Trong phần giải thích về các quyền (indriya), "mạng quyền (jīvitindriya) bởi hai uẩn" nghĩa là mạng quyền sắc (rūpajīvitindriya) được bao gồm bởi sắc uẩn, và mạng quyền vô sắc (arūpajīvitindriya) được bao gồm bởi hành uẩn (saṅkhārakkhandha).
Sesaṃ vuttanayānusāreneva veditabbaṃ.
The rest should be understood according to the stated method.
Phần còn lại phải được hiểu theo cách đã nói.
Pāḷivavatthānaṃ panettha āyatanadhātuniddesasadisameva.
The arrangement of the Pāḷi here is similar to that in the sense base and element sections.
Sự sắp xếp trong kinh điển ở đây cũng tương tự như trong phần giải thích về các xứ và các giới.
61. Paṭiccasamuppādaniddese – ‘‘avijjā katihi khandhehī’’ti pucchaṃ anārabhitvā avijjā ekena khandhenāti evaṃ vissajjanameva dassitaṃ.
In the Dependent Origination section (Paṭiccasamuppādaniddesa), without starting with the question "by how many aggregates is ignorance (avijjā) included?", the answer itself is given as " ignorance is included by one aggregate."
61. Trong phần giải thích về Duyên khởi (Paṭiccasamuppāda), không bắt đầu bằng câu hỏi "vô minh (avijjā) bởi bao nhiêu uẩn?", mà chỉ trình bày câu trả lời "vô minh bởi một uẩn".
Tattha saṅkhārapaccayā viññāṇanti paṭisandhiyaṃ pavatte ca sabbampi vipākaviññāṇaṃ.
In that, " consciousness conditioned by formations" refers to all resultant consciousness, whether at the moment of rebirth or in the course of existence.
Ở đó, "thức (viññāṇa) do các hành (saṅkhāra) làm duyên" là tất cả các thức dị thục (vipākaviññāṇa) trong cả kiết sinh (paṭisandhi) và hiện hành (pavatta).
Tenevāha – ‘‘sattahi dhātūhi saṅgahita’’nti.
Therefore, it is stated: "included by seven elements."
Chính vì thế mà nói: "được bao gồm bởi bảy giới".
Nāmarūpampi paṭisandhipavattivaseneva veditabbaṃ.
Name-and-form (nāmarūpa) should also be understood according to the mode of rebirth and the course of existence.
Danh sắc (nāmarūpa) cũng phải được hiểu theo cách kiết sinh và hiện hành.
Tenevettha saddāyatanampi saṅgahetvā ekādasahāyatanehi saṅgaho dassito.
For this very reason, by including the sound-sense-base here, the inclusion by eleven sense bases is shown.
Cũng chính vì thế mà ở đây, âm xứ (saddāyatana) cũng được bao gồm và sự bao gồm bởi mười một xứ được trình bày.
Phassādīsu khandhabhedo veditabbo.
In the case of contact (phassa) and so on, the distinction of aggregates should be understood.
Trong các pháp như xúc (phassa) v.v. phải hiểu sự khác biệt của các uẩn.
Aññeneva hi ekena khandhena phasso saṅgahito, aññena vedanā, taṇhāupādānakammabhavā pana saṅkhārakkhandheneva saṅgahitā.
For contact is included by one aggregate different (from feeling), and feeling by another (aggregate); but craving (taṇhā), clinging (upādāna), and kamma-becoming (kammabhava) are included only by the saṅkhārakkhandha.
Thật vậy, xúc được bao gồm bởi một uẩn khác, thọ bởi một uẩn khác, còn tham ái (taṇhā), chấp thủ (upādāna) và nghiệp hữu (kammabhava) thì được bao gồm chỉ bởi hành uẩn.
Bhavapadañcettha kammabhavādīnaṃ vasena ekādasadhā vibhattaṃ.
The term 'existence' (bhava) here is divided into eleven types according to kamma-becoming and so on.
Và từ hữu (bhava) ở đây được phân chia thành mười một loại theo nghiệp hữu v.v.
Tattha kammabhavo phassādīhi sadisavisajjanattā tehi saddhiṃ ekato dassito.
Among these, kamma-becoming is shown together with contact and so on, because its answer is similar to theirs.
Trong đó, nghiệp hữu được trình bày cùng với xúc v.v. vì có câu trả lời tương tự.
Upapattibhavakāmabhavasaññābhavapañcavokārabhavā aññamaññasadisavissajjanattā ekato dassitā.
Birth-existence (upapattibhava), sense-sphere existence (kāmabhava), percipient existence (saññābhava), and five-constituent existence (pañcavokārabhava) are shown together because their answers are mutually similar.
Các pháp như sinh hữu (upapattibhava), dục hữu (kāmabhava), tưởng hữu (saññābhava), và ngũ uẩn hữu (pañcavokārabhava) được trình bày cùng nhau vì có câu trả lời tương tự lẫn nhau.
Yasmā cete upādinnakadhammāva tasmā ‘‘ekādasahāyatanehi sattarasahi dhātūhī’’ti vuttaṃ.
And since these are all grasped phenomena (upādinnaka-dhammā), it is stated: "by eleven sense bases, by seventeen elements."
Và vì các pháp này là các pháp bị chấp thủ (upādinnaka), nên nói "bởi mười một xứ và mười bảy giới".
Saddāyatanañhi anupādinnaṃ, taṃ ettha na gahitaṃ.
Indeed, the sound-sense-base is ungrasped (anupādinna), and it is not included here.
Thật vậy, âm xứ là không bị chấp thủ (anupādinna), nó không được bao gồm ở đây.
68. Rūpabhavaniddese – pañcahāyatanehīti cakkhusotamanarūpadhammāyatanehi.
In the section on material existence (Rūpabhavaniddese): " by five sense bases" means by the eye-base, ear-base, mind-base, visible form-base, and mental object-base.
68. Trong phần giải thích về sắc hữu (rūpabhava), "bởi năm xứ" (pañcahāyatanehi) là bởi nhãn xứ (cakkhāyatana), thính xứ (sotāyatana), ý xứ (manāyatana), sắc xứ (rūpāyatana) và pháp xứ (dhammāyatana).
Aṭṭhahi dhātūhīti cakkhusotacakkhuviññāṇasotaviññāṇarūpadhammamanodhātumanoviññāṇadhātūhi.
" By eight elements" means by the eye-element, ear-element, eye-consciousness-element, ear-consciousness-element, visible form-element, mental object-element, mind-element, and mind-consciousness-element.
Bởi tám giới (aṭṭhahi dhātūhi) là bởi nhãn giới (cakkhudhātu), thính giới (sotadhātu), nhãn thức giới (cakkhuviññāṇadhātu), thính thức giới (sotaviññāṇadhātu), sắc giới (rūpadhātu), pháp giới (dhammadhātu), ý giới (manodhātu) và ý thức giới (manoviññāṇadhātu).
Arūpabhavādayopi tayo sadisavissajjanattāva ekato dassitā.
The three immaterial existences (arūpabhava) and so on are also shown together because their answers are similar.
Các pháp như vô sắc hữu (arūpabhava) v.v. ba loại cũng được trình bày cùng nhau vì có câu trả lời tương tự.
Tathā asaññābhavaekavokārabhavā.
Similarly, non-percipient existence (asaññābhava) and one-constituent existence (ekavokārabhava).
Cũng vậy, vô tưởng hữu (asaññābhava) và nhất uẩn hữu (ekavokārabhava).
Tattha dvīhāyatanehīti rūpāyatanadhammāyatanehi.
In that, " by two sense bases" means by the visible form-base and mental object-base.
Ở đó, "bởi hai xứ" (dvīhāyatanehi) là bởi sắc xứ và pháp xứ.
Dhātūsupi eseva nayo.
In the case of elements too, the same method applies.
Trong các giới cũng theo cách tương tự.
Ekatalavāsikānañhi sesabrahmānaṃ cakkhusabbhāvato tassārammaṇattā tattha rūpāyatanaṃ uddhaṭaṃ.
For because the Brahma gods residing on a single plane, excluding the non-percipient Brahma gods, possess eyes, and because objects of sight are their objects, the visible form-base is included there.
Thật vậy, đối với các Phạm thiên còn lại sống trong một cõi duy nhất (ekatala), vì có nhãn căn, và vì đó là đối tượng của nhãn căn, nên sắc xứ được nêu ra ở đó.
71. Jāti dvīhi khandhehīti rūpajāti rūpakkhandhena, arūpajāti saṅkhārakkhandhena.
" Birth (jāti) by two aggregates" means material birth (rūpajāti) by the rūpakkhandha, and immaterial birth (arūpajāti) by the saṅkhārakkhandha.
71. "Sinh (jāti) bởi hai uẩn" (jāti dvīhi khandhehi) là sinh sắc (rūpajāti) bởi sắc uẩn, và sinh vô sắc (arūpajāti) bởi hành uẩn.
Jarāmaraṇesupi eseva nayo.
The same method applies to old age (jarā) and death (maraṇa).
Trong già (jarā) và chết (maraṇa) cũng theo cách tương tự.
Sokādīsupi ekena khandhenāti sokadukkhadomanassāni vedanākkhandhena, paridevo rūpakkhandhena, upāyāsādayo saṅkhārakkhandhenāti evaṃ khandhaviseso veditabbo.
In the case of sorrow (soka) and so on, " by one aggregate" means that sorrow, pain, and despair are included by the vedanākkhandha, lamentation (parideva) by the rūpakkhandha, and distress (upāyāsa) and so on by the saṅkhārakkhandha; thus, the specific aggregates should be understood.
Trong các pháp như sầu (soka) v.v., "bởi một uẩn" (ekena khandhena) phải được hiểu là sầu, khổ (dukkha), ưu (domanassa) bởi thọ uẩn (vedanākkhandha), than khóc (parideva) bởi sắc uẩn, và các sự thống khổ (upāyāsa) v.v. bởi hành uẩn; như vậy phải hiểu sự khác biệt của các uẩn.
73. Iddhipādo dvīhīti saṅkhāraviññāṇakkhandhehi, manāyatanadhammāyatanehi, dhammadhātumanoviññāṇadhātūhi ca.
" The basis of spiritual power (iddhipāda) by two" means by the saṅkhārakkhandha and viññāṇakkhandha, by the mind-base and mental object-base, and by the mental object-element and mind-consciousness-element.
73. "Thần túc (iddhipāda) bởi hai uẩn" (iddhipādo dvīhi) là bởi hành uẩn và thức uẩn (saṅkhāraviññāṇakkhandha), bởi ý xứ và pháp xứ (manāyatanadhammāyatana), và bởi pháp giới và ý thức giới (dhammadhātumanoviññāṇadhātu).
Jhānaṃ dvīhīti vedanākkhandhasaṅkhārakkhandhehi.
" Jhāna by two" means by the vedanākkhandha and saṅkhārakkhandha.
"Thiền (jhāna) bởi hai uẩn" (jhānaṃ dvīhi) là bởi thọ uẩn và hành uẩn (vedanākkhandhasaṅkhārakkhandha).
Appamaññādayo sadisavissajjanattā ekato niddiṭṭhā.
The immeasurables (appamaññā) and so on are designated together because their answers are similar.
Các pháp như vô lượng tâm (appamaññā) v.v. được trình bày cùng nhau vì có câu trả lời tương tự.
Cittaṃ pana cetanānantaraṃ nikkhittampi asadisavissajjanattā pacchā gahitaṃ.
But consciousness (citta), although placed after volition (cetanā), is taken later because its answer is dissimilar.
Tuy nhiên, tâm (citta) dù được đặt sau tư (cetanā), nhưng lại được lấy sau vì có câu trả lời không tương tự.
Tattha appamaññādīsu ekena khandhenāti vedanā vedanākkhandhena, saññā saññākkhandhena, sesā saṅkhārakkhandhena saṅgahitāti evaṃ khandhaviseso veditabbo.
In that, regarding the immeasurables and so on, " by one aggregate" means that feeling (vedanā) is included by the vedanākkhandha, perception (saññā) by the saññākkhandha, and the rest by the saṅkhārakkhandha; thus, the specific aggregates should be understood.
Ở đó, trong các pháp như vô lượng tâm v.v., "bởi một uẩn" phải được hiểu là thọ (vedanā) bởi thọ uẩn, tưởng (saññā) bởi tưởng uẩn, và các pháp còn lại bởi hành uẩn; như vậy phải hiểu sự khác biệt của các uẩn.
77. Evaṃ abbhantaramātikāya saṅgahaṃ dassetvā idāni bāhiramātikāya saṅgahaṃ dassetuṃ kusalā dhammātiādi āraddhaṃ.
Having thus shown the inclusion in the internal matrix, now to show the inclusion in the external matrix, the statement " wholesome phenomena (kusalā dhammā)" and so on is begun.
Như vậy, sau khi trình bày sự bao gồm trong ma-tika nội bộ (abbhantaramātikā), bây giờ để trình bày sự bao gồm trong ma-tika bên ngoài (bāhiramātikā), phần "các pháp thiện (kusalā dhammā)" v.v. được bắt đầu.
Tattha vedanāttike tīhi dhātūhīti kāyaviññāṇamanoviññāṇadhammadhātūhi.
In that, regarding the triple category of feeling (vedanāttike), " by three elements" means by the body-consciousness-element, mind-consciousness-element, and mental object-element.
Ở đó, trong nhóm ba thọ (vedanāttika), "bởi ba giới" (tīhi dhātūhi) là bởi thân thức giới (kāyaviññāṇadhātu), ý thức giới (manoviññāṇadhātu) và pháp giới (dhammadhātu).
Sattahi dhātūhīti cakkhusotaghānajivhāviññāṇadhātūhi ceva manodhātudhammadhātumanoviññāṇadhātūhi ca.
" By seven elements" means by the eye-consciousness-element, ear-consciousness-element, nose-consciousness-element, tongue-consciousness-element, and also by the mind-element, mental object-element, and mind-consciousness-element.
Bởi bảy giới (sattahi dhātūhi) là bởi nhãn thức giới (cakkhuviññāṇadhātu), thính thức giới (sotaviññāṇadhātu), tỷ thức giới (ghānaviññāṇadhātu), thiệt thức giới (jivhāviññāṇadhātu), và ý giới (manodhātu), pháp giới (dhammadhātu), ý thức giới (manoviññāṇadhātu).
Vipākattike aṭṭhahi dhātūhīti kāyaviññāṇadhātuyā saddhiṃ tāhiyeva.
In the chapter on Vipāka, "by eight elements" refers to the body-consciousness element together with those (seven elements).
Trong Vipākattika, "với tám giới" có nghĩa là với thân thức giới (kāyaviññāṇadhātu) cùng với bảy giới kia.
Vipākadhammadhammā pana saṃkiliṭṭhasaṃkilesikehi saddhiṃ sadisavissajjanattā ekato gahitā.
However, the vipākadhamma states are taken together with the defiled (saṃkiliṭṭha) and defiling (saṃkilesika) states due to having similar expositions.
Còn các pháp Vipākadhamma được gộp chung với các pháp Saṃkiliṭṭhasaṃkilesika vì chúng có sự giải thích tương tự.
Yathā cete, evaṃ sabbatikadukapadesu yaṃ yaṃ padaṃ yena yena padena saddhiṃ sadisavissajjanaṃ hoti, taṃ taṃ uppaṭipāṭiyāpi tena tena saddhiṃ gahetvā vissajjitaṃ.
And just as these are taken, so too in all tika and duka terms, whichever term has a similar exposition with another term, that (term) is taken together with that (other term), even out of sequence, and expounded.
Cũng như các pháp này, trong tất cả các từ của Tikaduka, từ nào có sự giải thích tương tự với từ nào, thì từ đó được lấy cùng với từ đó và được giải thích, ngay cả khi không theo thứ tự.
Tattha vuttānusāreneva saṅgahāsaṅgahanayo veditabboti.
In this regard, the method of inclusion (saṅgaha) and non-inclusion (asaṅgaha) should be understood according to what has been stated.
Ở đó, phương pháp tập hợp và không tập hợp phải được hiểu theo cách đã nói.
171. Idāni saṅgahitena asaṅgahitapadaṃ bhājetuṃ cakkhāyatanenātiādi āraddhaṃ.
Now, in order to divide the terms "included by, not included by", the phrase " by the eye-base" and so on, has been commenced.
171. Bây giờ, để phân loại các từ được tập hợp và không được tập hợp, đoạn văn cakkhāyatanenātiādi (với nhãn xứ, v.v.) đã được bắt đầu.
Tatridaṃ lakkhaṇaṃ – imasmiñhi vāre yaṃ khandhapadena saṅgahitaṃ hutvā āyatanadhātupadehi asaṅgahitaṃ, khandhāyatanapadehi vā saṅgahitaṃ hutvā dhātupadena asaṅgahitaṃ, tassa khandhādīhi asaṅgahaṃ pucchitvā vissajjanaṃ kataṃ.
Herein, this is the characteristic: in this section, for any phenomenon that is included by a khandha term but not by an āyatana or dhātu term, or included by khandha and āyatana terms but not by a dhātu term, its non-inclusion by the khandhas etc. is questioned and answered.
Đây là đặc điểm của nó: Trong phần này, những gì được tập hợp bởi từ khandha nhưng không được tập hợp bởi các từ āyatana và dhātu, hoặc được tập hợp bởi các từ khandha và āyatana nhưng không được tập hợp bởi từ dhātu, thì câu hỏi về sự không tập hợp của chúng bởi khandha, v.v., đã được hỏi và trả lời.
Taṃ pana rūpakkhandhādīsu na yujjati.
However, this does not apply to the rūpakkhandha and so on.
Tuy nhiên, điều đó không phù hợp với rūpakkhandha, v.v.
Rūpakkhandhena hi rūpakkhandhova saṅgahito.
For the rūpakkhandha itself is included by the rūpakkhandha (term).
Thật vậy, chỉ có rūpakkhandha được tập hợp bởi rūpakkhandha.
So ca aḍḍhekādasahi āyatanadhātūhi asaṅgahito nāma natthi.
And that (included rūpakkhandha) is not said to be unincluded by the eleven āyatanas and dhātus taken together.
Và rūpakkhandha đó không phải là không được tập hợp bởi mười một āyatana và dhātu.
Vedanākkhandhena ca vedanākkhandhova saṅgahito.
And the vedanākkhandha itself is included by the vedanākkhandha (term).
Và chỉ có vedanākkhandha được tập hợp bởi vedanākkhandha.
Sopi dhammāyatanadhammadhātūhi asaṅgahito nāma natthi.
And that (included vedanākkhandha) is not said to be unincluded by the dhammāyatana and dhammadhātu.
Và vedanākkhandha đó cũng không phải là không được tập hợp bởi dhammāyatana và dhammadhātu.
Evaṃ asaṅgahitatāya abhāvato etāni aññāni ca evarūpāni manāyatanadhammāyatanādīni padāni imasmiṃ vāre na gahitāni.
Thus, due to the absence of such non-inclusion, these terms and others of this nature, such as manāyatana and dhammāyatana, are not taken in this section.
Vì không có sự không tập hợp như vậy, những từ này và những từ tương tự khác như manāyatana, dhammāyatana, v.v., không được lấy trong phần này.
Yāni pana padāni rūpekadesaṃ arūpena asammissaṃ, viññāṇekadesañca aññena asammissaṃ dīpenti, tāni idha gahitāni.
However, those terms that refer to a part of form unmixed with non-form, and a part of consciousness unmixed with other (states), are taken here.
Tuy nhiên, những từ nào chỉ một phần của sắc không lẫn với phi sắc, và một phần của thức không lẫn với cái khác, thì những từ đó được lấy ở đây.
Pariyosāne ca –
And at the conclusion, it is shown in the summary verse:
Và cuối cùng—
Evaṃ uddānagāthāya dassitāneva.
Thus, these are merely shown in the summary verse.
Đã được chỉ ra trong uddānagāthā (kệ tóm tắt) như vậy.
Tasmā tesaṃ vaseneva saṅgahāsaṅgaho veditabbo.
Therefore, inclusion and non-inclusion should be understood according to them alone.
Vì vậy, sự tập hợp và không tập hợp phải được hiểu theo những từ đó.
Pañhavasena hi imasmiṃ vāre āyatanadhātuvaseneva sadisavissajjane vīsati dhamme samodhānetvā eko pañho kato, satta viññāṇadhātuyo samodhānetvā eko, sattindriyāni samodhānetvā eko, dve bhave samodhānetvā eko, paridevena ca sanidassanasappaṭighehi ca eko, anidassanasappaṭighehi eko, sanidassanehi eko, sappaṭighehi ca upādādhammehi ca ekoti aṭṭha pañhā katā.
Indeed, in this section, in terms of questions, one question is formulated by combining twenty states that have similar expositions with respect to āyatana and dhātu; one by combining seven consciousness-elements; one by combining seven faculties; one by combining two existences; one by lamentation and visible-impinging states; one by invisible-impinging states; one by visible states; and one by impinging states and clinging states—thus, eight questions are formulated.
Thật vậy, xét về các câu hỏi, trong phần này, một câu hỏi được đặt ra bằng cách tổng hợp hai mươi pháp có sự giải thích tương tự theo āyatana và dhātu; một câu hỏi bằng cách tổng hợp bảy thức giới; một câu hỏi bằng cách tổng hợp bảy quyền; một câu hỏi bằng cách tổng hợp hai cõi; một câu hỏi bằng than khóc và hữu kiến hữu đối; một câu hỏi bằng vô kiến hữu đối; một câu hỏi bằng hữu kiến; và một câu hỏi bằng hữu đối và các pháp sở thủ, tức là tám câu hỏi đã được đặt ra.
Tesu khandhādivibhāgo evaṃ veditabbo seyyathidaṃ – paṭhamapañhe tāva catūhi khandhehīti arūpakkhandhehi, dvīhāyatanehīti cakkhāyatanādīsu ekekena saddhiṃ manāyatanena, aṭṭhahi dhātūhīti cakkhudhātuādīsu ekekāya saddhiṃ sattahi viññāṇadhātūhi.
The division of khandhas etc. among these should be understood as follows: in the first question, " by four khandhas" means by the immaterial khandhas; " by two āyatanas" means by the mind-base together with each of the eye-base etc.; " by eight dhātus" means by the seven consciousness-elements together with each of the eye-element etc.
Trong số đó, sự phân chia khandha, v.v., phải được hiểu như sau: Trước hết, trong câu hỏi đầu tiên, với bốn uẩn là với các uẩn phi sắc; với hai xứ là với manāyatana cùng với từng cakkhāyatana, v.v.; với tám giới là với bảy thức giới cùng với từng cakkhudhātu, v.v.
Tatrāyaṃ nayo – cakkhāyatanena hi khandhasaṅgahena rūpakkhandho saṅgahito.
Herein, this is the method: by the eye-base, the rūpakkhandha is included by the inclusion of khandhas.
Đây là phương pháp trong đó: Thật vậy, rūpakkhandha được tập hợp bởi cakkhāyatana thông qua sự tập hợp của khandha.
Tasmiṃ saṅgahite rūpakkhandhe āyatanasaṅgahena cakkhāyatanamevekaṃ saṅgahitaṃ.
When that rūpakkhandha is included, by the inclusion of āyatanas, only the eye-base is included.
Khi rūpakkhandha đó được tập hợp, chỉ có một cakkhāyatana được tập hợp thông qua sự tập hợp của āyatana.
Sesāni dasa āyatanāni asaṅgahitāni.
The remaining ten āyatanas are not included.
Mười āyatana còn lại không được tập hợp.
Dhātusaṅgahenapi tena cakkhudhātuyevekā saṅgahitā.
By the inclusion of dhātus too, only the eye-element is included by that (eye-base).
Và thông qua sự tập hợp của dhātu, chỉ có một cakkhudhātu được tập hợp bởi cakkhāyatana đó.
Sesā dasa dhātuyo asaṅgahitā.
The remaining ten dhātus are not included.
Mười dhātu còn lại không được tập hợp.
Iti yāni tena asaṅgahitāni dasāyatanāni, tāni cakkhāyatanamanāyatanehi dvīhi asaṅgahitāni.
Thus, the ten āyatanas that are not included by that (eye-base), are not included by the two (bases): the eye-base and the mind-base.
Vì vậy, mười āyatana không được tập hợp bởi cakkhāyatana đó, thì chúng không được tập hợp bởi hai āyatana là cakkhāyatana và manāyatana.
Yāpi tena asaṅgahitā dasa dhātuyo, tā cakkhudhātuyā ceva sattahi ca viññāṇadhātūhi asaṅgahitāti.
And the ten dhātus that are not included by that (eye-base) are not included by the eye-element and the seven consciousness-elements.
Và mười dhātu không được tập hợp bởi cakkhāyatana đó, thì chúng không được tập hợp bởi cakkhudhātu và bảy thức giới.
Rūpāyatanādīsupi eseva nayo.
The same method applies to the rūpāyatana and so on.
Phương pháp tương tự cũng áp dụng cho rūpāyatana, v.v.
172. Dutiyapañhe – yasmā yāya kāyaci viññāṇadhātuyā saṅgahito viññāṇakkhandho manāyatanena asaṅgahito nāma natthi, tasmā āyatanasaṅgahena saṅgahitāti vuttaṃ.
In the second question, since the viññāṇakkhandha, when included by any consciousness-element, is never unincluded by the mind-base, it is stated: " included by the inclusion of āyatanas".
172. Trong câu hỏi thứ hai: Vì thức uẩn (viññāṇakkhandha) được tập hợp bởi bất kỳ thức giới (viññāṇadhātu) nào thì không thể không được tập hợp bởi ý xứ (manāyatana), nên đã nói rằng được tập hợp bởi sự tập hợp của các xứ.
Ettha pana catūhi khandhehīti rūpādīhi catūhi.
Here, " by four khandhas" means by the four beginning with form.
Ở đây, với bốn uẩn là với bốn uẩn sắc, v.v.
Ekādasahāyatanehīti manāyatanavajjehi.
" By eleven āyatanas" means excluding the mind-base.
Với mười một xứ là ngoại trừ ý xứ.
Dvādasahi dhātūhīti yathānurūpā cha viññāṇadhātuyo apanetvā sesāhi dvādasahi.
" By twelve dhātus" means by the remaining twelve, after removing the six corresponding consciousness-elements.
Với mười hai giới là mười hai giới còn lại sau khi loại bỏ sáu thức giới tương ứng.
Cakkhuviññāṇadhātuyā hi cakkhuviññāṇadhātuyeva saṅgahitā, itarā asaṅgahitā.
For by the eye-consciousness element, only the eye-consciousness element is included; the others are not included.
Thật vậy, chỉ có nhãn thức giới (cakkhuviññāṇadhātu) được tập hợp bởi nhãn thức giới; các thức giới khác không được tập hợp.
Sotaviññāṇadhātuādīsupi eseva nayo.
The same method applies to the ear-consciousness element and so on.
Phương pháp tương tự cũng áp dụng cho nhĩ thức giới (sotaviññāṇadhātu), v.v.
173. Tatiyapañhe – cakkhundriyādīnaṃ vissajjanaṃ cakkhāyatanādisadisameva.
In the third question, the exposition of the eye-faculty and so on is similar to that of the eye-base and so on.
173. Trong câu hỏi thứ ba: Sự giải thích các quyền như nhãn quyền (cakkhundriya), v.v., cũng tương tự như nhãn xứ (cakkhāyatana), v.v.
Itthindriyapurisindriyesu pana dhammāyatanena saddhiṃ dve āyatanāni, dhammadhātuyā ca saddhiṃ aṭṭha dhātuyo veditabbā.
However, for the feminine faculty and the masculine faculty, two āyatanas (mind-base and dhamma-base) and eight dhātus (the mind-element, the dhamma-element, and the seven consciousness-elements) should be understood.
Tuy nhiên, đối với nữ quyền (itthindriya) và nam quyền (purisindriya), phải hiểu là hai xứ (ý xứ và pháp xứ) cùng với pháp giới (dhammadhātu), và tám giới cùng với pháp giới.
174. Catutthapañhe – tīhāyatanehīti rūpāyatanadhammāyatanamanāyatanehi.
In the fourth question, " by three āyatanas" refers to the form-base, dhamma-base, and mind-base.
174. Trong câu hỏi thứ tư: Với ba xứ là với sắc xứ (rūpāyatana), pháp xứ (dhammāyatana) và ý xứ (manāyatana).
Tesu hi bhavesu rūpāyatanadhammāyatanavasena dveva āyatanāni tehi saṅgahitāni.
For in those existences, only two āyatanas (form-base and dhamma-base) are included by those (existences) by way of the form-base and dhamma-base.
Thật vậy, trong các cõi đó, chỉ có hai xứ là sắc xứ và pháp xứ được tập hợp bởi chúng.
Sesāni nava rūpāyatanāni teheva ca dvīhi, manāyatanena cāti tīhi asaṅgahitāni nāma honti.
The remaining nine form-bases are said to be unincluded by those two (form-base and dhamma-base), and by the mind-base—thus by three.
Chín sắc xứ còn lại không được tập hợp bởi chính hai xứ đó, và bởi ý xứ, tức là không được tập hợp bởi ba xứ.
Navahi dhātūhīti rūpadhātudhammadhātūhi saddhiṃ sattahi viññāṇadhātūhi.
" By nine dhātus" refers to the form-element and dhamma-element, together with the seven consciousness-elements.
Với chín giới là với sắc giới (rūpadhātu) và pháp giới (dhammadhātu) cùng với bảy thức giới.
175. Pañcamapañhe – dvīhāyatanehīti paṭhamapadaṃ sandhāya saddāyatanamanāyatanehi.
In the fifth question, " by two āyatanas" refers to the sound-base and mind-base, with reference to the first term (lamentation).
175. Trong câu hỏi thứ năm: Với hai xứ, đối với từ đầu tiên, là với thanh xứ (saddāyatana) và ý xứ (manāyatana).
Dutiyapadaṃ sandhāya rūpāyatanamanāyatanehi.
With reference to the second term (visible and impinging), it refers to the form-base and mind-base.
Đối với từ thứ hai, là với sắc xứ (rūpāyatana) và ý xứ (manāyatana).
Dhātuyopi tesaṃyeva ekekena saddhiṃ satta viññāṇadhātuyo veditabbā.
And for the dhātus also, the seven consciousness-elements together with each of those (sound-base/form-base) should be understood.
Đối với các giới, cũng phải hiểu là bảy thức giới cùng với từng xứ trong số đó.
176. Chaṭṭhapañhe – dasahāyatanehīti rūpāyatanadhammāyatanavajjehi.
In the sixth question, " by ten āyatanas" means excluding the form-base and dhamma-base.
176. Trong câu hỏi thứ sáu: Với mười xứ là ngoại trừ sắc xứ và pháp xứ.
Soḷasahi dhātūhīti rūpadhātudhammadhātuvajjeheva.
" By sixteen dhātus" means excluding the form-element and dhamma-element.
Với mười sáu giới cũng là ngoại trừ sắc giới và pháp giới.
Anidassanasappaṭighā hi dhammā nāma nava oḷārikāyatanāni.
For the states that are invisible and impinging are indeed the nine gross āyatanas.
Thật vậy, các pháp vô kiến hữu đối (anidassanasappaṭighā dhammā) là chín xứ thô (oḷārikāyatana).
Tehi khandhasaṅgahena saṅgahite rūpakkhandhe, āyatanasaṅgahena tāneva navāyatanāni saṅgahitāni.
When the rūpakkhandha is included by them through the inclusion of khandhas, those same nine āyatanas are included through the inclusion of āyatanas.
Khi sắc uẩn được tập hợp bởi chúng thông qua sự tập hợp của khandha, thì chính chín xứ đó được tập hợp thông qua sự tập hợp của āyatana.
Rūpāyatanadhammāyatanāni asaṅgahitāni.
The form-base and dhamma-base are not included.
Sắc xứ và pháp xứ không được tập hợp.
Dhātusaṅgahenapi tā eva nava dhātuyo saṅgahitā.
By the inclusion of dhātus too, those same nine dhātus are included.
Và thông qua sự tập hợp của dhātu, thì chính chín giới đó được tập hợp.
Rūpadhātudhammadhātuyo asaṅgahitā.
The form-element and dhamma-element are not included.
Sắc giới và pháp giới không được tập hợp.
Iti yāni tehi asaṅgahitāni dve āyatanāni, tāni rūpāyatanavajjehi navahi oḷārikāyatanehi, manāyatanena cāti dasahi asaṅgahitāni.
Thus, the two āyatanas that are not included by them (the invisible and impinging states) are not included by the nine gross āyatanas excluding the form-base, and by the mind-base—thus by ten.
Vì vậy, hai xứ không được tập hợp bởi chúng, thì chúng không được tập hợp bởi chín xứ thô ngoại trừ sắc xứ, và bởi ý xứ, tức là bởi mười xứ.
Yāpi tehi asaṅgahitā dve dhātuyo, tā rūpadhātuvajjāhi navahi oḷārikadhātūhi, sattahi ca viññāṇadhātūhīti soḷasahi asaṅgahitāti veditabbā.
And the two dhātus that are not included by them (the invisible and impinging states) are not included by the nine gross dhātus excluding the form-element, and by the seven consciousness-elements—thus by sixteen.
Và hai giới không được tập hợp bởi chúng, thì chúng không được tập hợp bởi chín giới thô ngoại trừ sắc giới, và bởi bảy thức giới, tức là bởi mười sáu giới.
178. Aṭṭhamapañhe – ekādasahāyatanehīti sappaṭighadhamme sandhāya dhammāyatanavajjehi, upādādhamme sandhāya phoṭṭhabbāyatanavajjehi.
In the eighth question, " by eleven āyatanas" refers to those excluding the dhamma-base, with reference to impinging states; and excluding the tangible-base, with reference to clinging states.
178. Trong câu hỏi thứ tám: Với mười một xứ, đối với các pháp hữu đối, là ngoại trừ pháp xứ; đối với các pháp sở thủ, là ngoại trừ xúc xứ.
Dhātūsupi eseva nayo.
The same method applies to the dhātus.
Phương pháp tương tự cũng áp dụng cho các giới.
Atthayojanā panettha heṭṭhā vuttanayeneva veditabbāti.
The application of meaning here should be understood according to the method stated earlier.
Và ở đây, sự sắp xếp ý nghĩa phải được hiểu theo cách đã nói ở dưới.
179. Idāni asaṅgahitenasaṅgahitapadaṃ bhājetuṃ vedanākkhandhenātiādi āraddhaṃ.
Now, in order to divide the terms "not included by, included by", the phrase " by the feeling-khandha" and so on, has been commenced.
179. Bây giờ, để phân loại các từ không được tập hợp và được tập hợp, đoạn văn vedanākkhandhenātiādi (với thọ uẩn, v.v.) đã được bắt đầu.
Tatridaṃ lakkhaṇaṃ – imasmiñhi vāre yaṃ khandhapadena asaṅgahitaṃ hutvā āyatanadhātupadehi saṅgahitaṃ, tassa khandhādīhi saṅgahaṃ pucchitvā vissajjanaṃ kataṃ.
Herein, this is the characteristic: in this section, a phenomenon that is not comprised by the term khandha, but is comprised by the terms āyatana and dhātu, has its comprehension by khandhas etc., questioned and answered.
Đây là đặc điểm – trong trường hợp này, pháp nào không được bao gồm bởi danh mục uẩn (khandha) nhưng được bao gồm bởi các danh mục xứ (āyatana) và giới (dhātu), thì câu hỏi về sự bao gồm của nó bởi các uẩn (khandha) v.v. đã được hỏi và giải đáp.
Taṃ pana rūpakkhandhaviññāṇakkhandhacakkhāyatanādīsu na yujjati.
However, that answer does not apply to the material aggregate (rūpakkhandha), the consciousness aggregate (viññāṇakkhandha), the eye-base (cakkhāyatana), and so forth.
Tuy nhiên, điều đó không phù hợp với sắc uẩn (rūpakkhandha), thức uẩn (viññāṇakkhandha), nhãn xứ (cakkhāyatana) v.v.
Rūpakkhandhena hi cattāro khandhā khandhasaṅgahena asaṅgahitā.
Indeed, the four aggregates are not comprised by the rūpakkhandha through the comprehension of aggregates.
Thật vậy, bốn uẩn (khandha) khác không được bao gồm bởi sắc uẩn (rūpakkhandha) trong sự bao gồm của uẩn (khandhasaṅgaha).
Tesu tena ekadhammopi āyatanadhātusaṅgahena saṅgahito nāma natthi.
Among these, not a single phenomenon is comprised by the rūpakkhandha through the comprehension of āyatana and dhātu.
Trong số đó, không có một pháp nào được bao gồm bởi sự bao gồm của xứ (āyatana) và giới (dhātu) bởi sắc uẩn.
Nanu ca vedanādayo dhammāyatanena saṅgahitāti?
But are not feelings and so forth comprised by the dhammāyatana (mind-object base)?
Há không phải các pháp như thọ (vedanā) v.v. được bao gồm bởi pháp xứ (dhammāyatana) sao?
Saṅgahitā.
They are comprised.
Được bao gồm.
Na pana rūpakkhandhova dhammāyatanaṃ, rūpakkhandhato hi sukhumarūpamattaṃ dhammāyatanaṃ bhajati.
But the rūpakkhandha itself is not the dhammāyatana; rather, only subtle matter from the rūpakkhandha belongs to the dhammāyatana.
Nhưng sắc uẩn (rūpakkhandha) không phải là toàn bộ pháp xứ (dhammāyatana); chỉ có các sắc vi tế (sukhummarūpa) từ sắc uẩn mới thuộc về pháp xứ.
Tasmā ye dhammāyatanena saṅgahitā, na te rūpakkhandhena saṅgahitā nāma.
Therefore, those phenomena that are comprised by the dhammāyatana are not considered as comprised by the rūpakkhandha.
Vì vậy, các pháp được bao gồm bởi pháp xứ không được gọi là được bao gồm bởi sắc uẩn.
Viññāṇakkhandhenapi itare cattāro khandhā asaṅgahitā.
Nor are the other four aggregates comprised by the viññāṇakkhandha.
Bốn uẩn (khandha) khác cũng không được bao gồm bởi thức uẩn (viññāṇakkhandha).
Tesu tena ekopi āyatanadhātusaṅgahena saṅgahito nāma natthi.
Among them, not a single one is comprised by the viññāṇakkhandha through the comprehension of āyatana and dhātu.
Trong số đó, không có một uẩn nào được bao gồm bởi sự bao gồm của xứ (āyatana) và giới (dhātu) bởi thức uẩn.
Evaṃ saṅgahitatāya abhāvato etāni aññāni ca evarūpāni cakkhāyatanādīni padāni imasmiṃ vāre na gahitāni.
Thus, due to the absence of such comprehension, these and similar terms like cakkhāyatana (eye-base) are not included in this section.
Do đó, vì không có sự bao gồm như vậy, những danh mục này và các danh mục tương tự như nhãn xứ (cakkhāyatana) v.v. không được lấy trong trường hợp này.
Yāni pana padāni viññāṇena vā oḷārikarūpena vā asammissaṃ dhammāyatanekadesaṃ dīpenti, tāni idha gahitāni.
But those terms which denote a part of the dhammāyatana unmixed with viññāṇa or gross matter, these are included here.
Tuy nhiên, những danh mục nào chỉ ra một phần của pháp xứ (dhammāyatana) không lẫn lộn với thức (viññāṇa) hoặc sắc thô (oḷārikarūpa), thì những danh mục đó được lấy ở đây.
Tesaṃ idamuddānaṃ –
This is their summary:
Đây là bản tóm tắt cho chúng:
Etesu pana padesu sadisavissajjanāni padāni ekato katvā sabbepi dvādasa pañhā vuttā.
Among these terms, all twelve questions are stated by grouping together those terms that have similar answers.
Tuy nhiên, trong số các danh mục này, các danh mục có sự giải đáp tương tự đã được nhóm lại với nhau, và tất cả mười hai câu hỏi đã được nêu ra.
Tesu evaṃ khandhavibhāgo veditabbo.
Herein, the classification of khandhas should be understood in this way.
Trong số đó, sự phân loại uẩn (khandha) cần được hiểu như sau.
Āyatanadhātūsu pana bhedo natthi.
However, there is no distinction in the āyatanas and dhātus.
Tuy nhiên, không có sự khác biệt trong các xứ (āyatana) và giới (dhātu).
Tattha paṭhamapañhe tāva – tīhi khandhehīti rūpasaññāsaṅkhārakkhandhehi.
In the first question, "by three khandhas" refers to the rūpakkhandha, saññākkhandha, and saṅkhārakkhandha.
Trong câu hỏi đầu tiên, “bởi ba uẩn (khandha)” là bởi sắc uẩn (rūpakkhandha), tưởng uẩn (saññākkhandha) và hành uẩn (saṅkhārakkhandha).
Āyatanadhātuyo pana dhammāyatanadhammadhātuvasena veditabbā.
The āyatanas and dhātus, however, should be understood in terms of dhammāyatana and dhammadhātu.
Các xứ (āyatana) và giới (dhātu) cần được hiểu theo nghĩa pháp xứ (dhammāyatana) và pháp giới (dhammadhātu).
Tatrāyaṃ nayo – vedanākkhandhena hi nibbānañca sukhumarūpasaññāsaṅkhārā ca khandhasaṅgahena asaṅgahitā hutvā āyatanadhātusaṅgahena saṅgahitā.
Here is the method: by the vedanākkhandha, Nibbāna, subtle matter, saññā, and saṅkhāras are not comprised by the comprehension of khandhas, but they are comprised by the comprehension of āyatana and dhātu.
Đây là phương pháp: Niết Bàn (Nibbāna) và các sắc vi tế (sukhummarūpa), tưởng (saññā) và hành (saṅkhāra) không được bao gồm bởi thọ uẩn (vedanākkhandha) trong sự bao gồm của uẩn (khandhasaṅgaha), nhưng được bao gồm bởi sự bao gồm của xứ (āyatana) và giới (dhātu).
Tesu nibbānaṃ khandhasaṅgahaṃ na gacchati, sesā rūpasaññāsaṅkhārakkhandhehi saṅgahaṃ gacchanti.
Among these, Nibbāna does not fall under the comprehension of khandhas; the remaining subtle matter, saññā, and saṅkhāras fall under the comprehension of the rūpakkhandha, saññākkhandha, and saṅkhārakkhandha respectively.
Trong số đó, Niết Bàn (Nibbāna) không thuộc về sự bao gồm của uẩn (khandhasaṅgaha), còn lại các sắc vi tế (sukhummarūpa), tưởng (saññā) và hành (saṅkhāra) thì thuộc về sự bao gồm của sắc uẩn (rūpakkhandha), tưởng uẩn (saññākkhandha) và hành uẩn (saṅkhārakkhandha).
Āyatanadhātusaṅgahaṃ pana nibbānampi gacchateva.
But even Nibbāna falls under the comprehension of āyatana and dhātu.
Tuy nhiên, ngay cả Niết Bàn (Nibbāna) cũng thuộc về sự bao gồm của xứ (āyatana) và giới (dhātu).
Tena vuttaṃ – ‘‘asaṅkhataṃ khandhato ṭhapetvā tīhi khandhehi, ekenāyatanena, ekāya dhātuyā saṅgahitā’’ti.
Therefore, it is said: "Excluding the unconditioned from the khandhas, they are comprised by three khandhas, one āyatana, and one dhātu."
Do đó, có lời dạy: “Trừ phi hữu vi (asaṅkhata) khỏi các uẩn (khandha), nó được bao gồm bởi ba uẩn, một xứ và một giới.”
Saññākkhandhapakkhe panettha saññaṃ apanetvā vedanāya saddhiṃ tayo khandhā saṅkhārādīsu saṅkhārakkhandhaṃ apanetvā rūpavedanāsaññāvasena tayo khandhā veditabbā.
In the case of saññākkhandha here, excluding saññā, the three khandhas along with vedanā (feeling) should be understood as rūpa, vedanā, and saṅkhāra, by excluding the saṅkhārakkhandha from the saṅkhārā and so forth.
Trong trường hợp của tưởng uẩn (saññākkhandha) ở đây, sau khi loại bỏ tưởng (saññā), ba uẩn (khandha) cùng với thọ (vedanā) cần được hiểu là sắc (rūpa), thọ (vedanā) và tưởng (saññā), sau khi loại bỏ hành uẩn (saṅkhārakkhandha) trong các hành (saṅkhāra) v.v.
181. Tatiye – dvīhīti vedanāsaññākkhandhehi.
In the third*, "by two" refers to the vedanākkhandha and saññākkhandha.
181. Trong câu hỏi thứ ba, “bởi hai” là bởi thọ uẩn (vedanākkhandha) và tưởng uẩn (saññākkhandha).
Rūpārūpajīvitindriyena hi vedanāsaññāviññāṇakkhandhā ca khandhasaṅgahena asaṅgahitā.
Indeed, the vedanākkhandha, saññākkhandha, and viññāṇakkhandha are not comprised by the rūpa- and arūpa-jīvitindriya through the comprehension of khandhas.
Thật vậy, thọ uẩn (vedanākkhandha), tưởng uẩn (saññākkhandha) và thức uẩn (viññāṇakkhandha) không được bao gồm bởi sinh mạng quyền (jīvitindriya) hữu sắc và vô sắc trong sự bao gồm của uẩn (khandhasaṅgaha).
Tesu pana vedanāsaññāva āyatanadhātusaṅgahena saṅgahitā.
Among these, only vedanā and saññā are comprised by the comprehension of āyatana and dhātu.
Tuy nhiên, trong số đó, chỉ có thọ (vedanā) và tưởng (saññā) được bao gồm bởi sự bao gồm của xứ (āyatana) và giới (dhātu).
Tena vuttaṃ – ‘‘vedanāsaññākkhandhehī’’ti.
Therefore, it is said: "by the vedanākkhandha and saññākkhandha."
Do đó, có lời dạy: “bởi thọ uẩn (vedanākkhandha) và tưởng uẩn (saññākkhandha)”.
Iminā upāyena sabbattha khandhabhedo veditabbo.
By this method, the classification of khandhas should be understood everywhere.
Bằng phương pháp này, sự phân loại uẩn (khandha) cần được hiểu ở mọi nơi.
Ito parañhi khandhānaṃ nāmamattameva vakkhāma.
From now on, we will only state the names of the khandhas.
Từ đây trở đi, chúng ta sẽ chỉ nói tên của các uẩn (khandha).
182. Catutthe – tīhi khandhehīti itthindriyapurisindriyesu vedanāsaññāsaṅkhārehi, vedanāpañcake rūpasaññāsaṅkhārehi; saddhindriyādīsu phassapariyosānesu rūpavedanāsaññākkhandhehi.
In the fourth*, "by three khandhas" refers to the vedanākkhandha, saññākkhandha, and saṅkhārakkhandha for the feminine and masculine faculties; the rūpakkhandha, saññākkhandha, and saṅkhārakkhandha for the group of five feelings; and the rūpakkhandha, vedanākkhandha, and saññākkhandha for faith-faculty and so forth, up to phassa (contact).
182. Trong câu hỏi thứ tư, “bởi ba uẩn (khandha)” là bởi thọ (vedanā), tưởng (saññā) và hành (saṅkhāra) trong nữ quyền (itthindriya) và nam quyền (purisindriya); bởi sắc (rūpa), tưởng (saññā) và hành (saṅkhāra) trong nhóm năm thọ (vedanāpañcaka); bởi sắc (rūpa), thọ (vedanā) và tưởng (saññā) trong các pháp từ tín quyền (saddhindriya) đến xúc (phassa).
Vedanāya vedanākkhandhasadisova taṇhupādānakammabhavesu saṅkhārakkhandhasadisova vinicchayo.
The determination for vedanā is similar to that for vedanākkhandha, and for taṇhā (craving), upādāna (clinging), and kammabhava (karmic existence), it is similar to that for saṅkhārakkhandha.
Trong thọ (vedanā) thì sự xác định giống như thọ uẩn (vedanākkhandha); trong ái (taṇhā), thủ (upādāna) và nghiệp hữu (kammabhava) thì sự xác định giống như hành uẩn (saṅkhārakkhandha).
183. Pañcame – jātijarāmaraṇesu jīvitindriyasadisova.
In the fifth*, for birth, old age, and death, it is similar to that for the life-faculty (jīvitindriya).
183. Trong câu hỏi thứ năm, trong sinh (jāti), già (jarā) và chết (maraṇa) thì giống như sinh mạng quyền (jīvitindriya).
Jhānena pana nibbānaṃ sukhumarūpaṃ saññā ca khandhasaṅgahena asaṅgahitā hutvā āyatanadhātusaṅgahena saṅgahitā.
However, Nibbāna, subtle matter, and saññā (perception) are not comprised by jhāna (meditation) through the comprehension of khandhas, but they are comprised by the comprehension of āyatana and dhātu.
Tuy nhiên, Niết Bàn (Nibbāna), sắc vi tế (sukhummarūpa) và tưởng (saññā) không được bao gồm bởi thiền (jhāna) trong sự bao gồm của uẩn (khandhasaṅgaha), nhưng được bao gồm bởi sự bao gồm của xứ (āyatana) và giới (dhātu).
Tasmā taṃ sandhāya rūpakkhandhasaññākkhandhānaṃ vasena dve khandhā veditabbā.
Therefore, with reference to them, two khandhas, namely the rūpakkhandha and saññākkhandha, should be understood.
Do đó, liên quan đến điều đó, hai uẩn (khandha) cần được hiểu theo sắc uẩn (rūpakkhandha) và tưởng uẩn (saññākkhandha).
184. Chaṭṭhe – sokādittaye vedanāya sadiso.
In the sixth*, for the triad of sorrow and so forth, it is similar to vedanā.
184. Trong câu hỏi thứ sáu, trong ba pháp sầu (soka) v.v. thì giống như thọ (vedanā).
Upāyāsādīsu saṅkhārasadiso.
For despair and so forth, it is similar to saṅkhāra.
Trong ưu não (upāyāsa) v.v. thì giống như hành (saṅkhāra).
Puna vedanāya vedanākkhandhasadiso, saññāya saññākkhandhasadiso, cetanādīsu saṅkhārakkhandhasadiso vinicchayo.
Again, for vedanā, it is similar to the vedanākkhandha; for saññā, it is similar to the saññākkhandha; for volition and so forth, the determination is similar to the saṅkhārakkhandha.
Lại nữa, trong thọ (vedanā) thì sự xác định giống như thọ uẩn (vedanākkhandha), trong tưởng (saññā) thì giống như tưởng uẩn (saññākkhandha), trong tư (cetanā) v.v. thì giống như hành uẩn (saṅkhārakkhandha).
Iminā upāyena sattamapañhādīsupi saṅgahāsaṅgaho veditabboti.
By this method, comprehension and non-comprehension should be understood even in the seventh question and so forth.
Bằng phương pháp này, sự bao gồm và không bao gồm cũng cần được hiểu trong câu hỏi thứ bảy v.v.
191. Idāni saṅgahitenasaṅgahitapadaṃ bhājetuṃ samudayasaccenātiādi āraddhaṃ.
Now, to elaborate on the term "comprised by the comprised," the section starting with "by the origin truth (samudayasacca)" has been introduced.
191. Bây giờ, để phân loại danh mục được bao gồm bởi cái được bao gồm, câu “bởi tập đế (samudayasacca)” v.v. đã được bắt đầu.
Tattha yaṃ khandhādīhi saṅgahitena khandhādivasena saṅgahitaṃ, puna tasseva khandhādīhi saṅgahaṃ pucchitvā vissajjanaṃ kataṃ.
Here, a phenomenon that is comprised by khandhas etc., through the mode of khandhas etc., and then its comprehension by khandhas etc., is questioned and answered.
Trong đó, pháp nào được bao gồm bởi các uẩn (khandha) v.v. đã được bao gồm theo cách của các uẩn (khandha) v.v., thì câu hỏi về sự bao gồm của chính pháp đó bởi các uẩn (khandha) v.v. đã được hỏi và giải đáp.
Taṃ khandhāyatanadhātūsu ekampi sakalakoṭṭhāsaṃ gahetvā ṭhitapadesu na yujjati.
This does not apply to terms that take a complete portion of any of the khandhas, āyatanas, or dhātus.
Điều đó không phù hợp với các danh mục đứng vững bằng cách lấy toàn bộ một phần của các uẩn (khandha), xứ (āyatana) và giới (dhātu).
Sakalena hi khandhādipadena aññaṃ khandhādivasena saṅgahitaṃ nāma natthi, yaṃ attano saṅgāhakaṃ saṅgaṇhitvā puna teneva saṅgahaṃ gaccheyya.
For, by a complete term of khandha and so forth, there is no other phenomenon comprised through the mode of khandha and so forth, which would comprise its own comprehender and then be comprised by that same one.
Thật vậy, không có pháp nào được bao gồm bởi toàn bộ danh mục uẩn (khandha) v.v. theo cách của các uẩn (khandha) v.v. mà có thể bao gồm chính nó rồi lại được bao gồm bởi chính nó.
Tasmā tathārūpāni padāni imasmiṃ vāre na gahitāni.
Therefore, such terms are not included in this section.
Do đó, những danh mục như vậy không được lấy trong trường hợp này.
Yāni pana padāni saṅkhārekadesaṃ vā aññena asammissaṃ dīpenti – vedanekadesaṃ vā sukhumarūpaṃ vā saddekadesaṃ vā, tāni idha gahitāni.
But those terms which denote a part of saṅkhāra, or a part of vedanā, or subtle matter, or a part of sound, unmixed with any other, these are included here.
Tuy nhiên, những danh mục nào chỉ ra một phần của hành (saṅkhāra) hoặc một phần của thọ (vedanā) hoặc sắc vi tế (sukhummarūpa) hoặc một phần của âm thanh (sadda) không lẫn lộn với cái khác, thì những danh mục đó được lấy ở đây.
Tesaṃ idamuddānaṃ –
This is their summary:
Đây là bản tóm tắt cho chúng:
Pañhā panettha dveyeva honti.
Here, there are only two questions.
Ở đây chỉ có hai câu hỏi.
Tattha yaṃ pucchāya uddhaṭaṃ padaṃ, tadeva yehi dhammehi khandhādivasena saṅgahitaṃ, te dhamme sandhāya sabbattha ekena khandhenātiādi vuttaṃ.
Herein, the term extracted in the question, by which phenomena it is comprised through the mode of khandhas etc., referring to those phenomena, "by one khandha" and so forth is stated everywhere.
Trong đó, danh mục được nêu ra trong câu hỏi, chính danh mục đó được bao gồm bởi những pháp nào theo cách của các uẩn (khandha) v.v., thì liên quan đến những pháp đó, câu “bởi một uẩn (khandha)” v.v. đã được nói ở mọi nơi.
Tatrāyaṃ nayo – samudayasaccena hi taṇhāvajjā sesā saṅkhārā khandhādisaṅgahena saṅgahitā.
Here is the method: by the samudayasacca (origin truth), the remaining saṅkhāras, excluding taṇhā, are comprised by the comprehension of khandhas etc.
Đây là phương pháp: Thật vậy, các hành (saṅkhāra) còn lại trừ ái (taṇhā) được bao gồm bởi tập đế (samudayasacca) trong sự bao gồm của uẩn (khandha) v.v.
Puna tehi taṇhāva saṅgahitā.
Again, by these, taṇhā alone is comprised.
Lại nữa, chỉ có ái (taṇhā) được bao gồm bởi chúng.
Sā taṇhā puna saṅkhāreheva khandhādisaṅgahena saṅgahitāti.
That taṇhā, in turn, is comprised by saṅkhāras themselves through the comprehension of khandhas etc.
Ái (taṇhā) đó lại được bao gồm bởi chính các hành (saṅkhāra) trong sự bao gồm của uẩn (khandha) v.v.
Eseva nayo sabbattha.
This method applies everywhere.
Phương pháp này cũng tương tự ở mọi nơi.
Arūpadhammapucchāsu panettha saṅkhārakkhandho vā vedanākkhandho vā eko khandho nāma.
In questions concerning arūpa phenomena (immaterial things), one khandha refers to either the saṅkhārakkhandha or the vedanākkhandha.
Trong các câu hỏi về pháp vô sắc (arūpadhamma) ở đây, hành uẩn (saṅkhārakkhandha) hoặc thọ uẩn (vedanākkhandha) được gọi là một uẩn.
Rūpadhammapucchāsu rūpakkhandho.
In questions concerning rūpa phenomena (material things), it is the rūpakkhandha.
Trong các câu hỏi về pháp sắc (rūpadhamma) thì sắc uẩn (rūpakkhandha).
Paridevapucchāya saddāyatanaṃ ekaṃ āyatanaṃ nāma.
In the question about lamentation (parideva), sound-base (saddāyatana) is one āyatana.
Trong câu hỏi về than khóc (parideva) thì âm thanh xứ (saddāyatana) được gọi là một xứ.
Saddadhātu ekā dhātu nāma, sesaṭṭhānesu dhammāyatanadhammadhātuvaseneva attho veditabboti.
Sound-element (saddadhātu) is one dhātu; in the remaining instances, the meaning should be understood solely in terms of dhammāyatana and dhammadhātu.
Âm thanh giới (saddadhātu) được gọi là một giới, ở những nơi còn lại, ý nghĩa cần được hiểu theo pháp xứ (dhammāyatana) và pháp giới (dhammadhātu).
193. Idāni asaṅgahitena asaṅgahitapadaṃ bhājetuṃ rūpakkhandhenātiādi āraddhaṃ.
Now, to elaborate on the term "uncomprised by the uncomprised," the section starting with "by the rūpakkhandha (material aggregate)" has been introduced.
193. Bây giờ, để phân loại danh mục không được bao gồm bởi cái không được bao gồm, câu “bởi sắc uẩn (rūpakkhandha)” v.v. đã được bắt đầu.
Tattha yaṃ khandhādīhi asaṅgahitena khandhādivasena asaṅgahitaṃ, puna tasseva khandhādīhi asaṅgahaṃ pucchitvā vissajjanaṃ kataṃ.
Here, a phenomenon that is uncomprised by khandhas etc., through the mode of khandhas etc., and then its non-comprehension by khandhas etc., is questioned and answered.
Trong đó, pháp nào không được bao gồm bởi cái không được bao gồm bởi các uẩn (khandha) v.v. theo cách của các uẩn (khandha) v.v., thì câu hỏi về sự không bao gồm của chính pháp đó bởi các uẩn (khandha) v.v. đã được hỏi và giải đáp.
Taṃ pañcakkhandhaggāhakesu dukkhasaccādīsu viññāṇena saddhiṃ sukhumarūpaggāhakesu anidassanaappaṭighādīsu ca padesu na yujjati.
This is not applicable in those instances that comprehend all five aggregates, such as Dukkha Sacca (Truth of Suffering), nor in those instances that comprehend subtle material form together with consciousness, such as the unmanifest and the unresisting.
Điều đó không phù hợp với những từ như khổ đế (dukkhasacca) và các từ khác bao hàm năm uẩn, cũng như với những từ như vô kiến (anidassana), vô đối ngại (appaṭigha) và các từ khác bao hàm sắc vi tế cùng với thức (viññāṇa).
Tādisena hi padena nibbānaṃ khandhasaṅgahamattaṃ na gaccheyya.
For by such a term, Nibbāna would not merely be included in the aggregates, nor would it serve as an aggregate for inclusion.
Bởi vì Niết Bàn không thể được bao gồm chỉ trong sự tập hợp của các uẩn (khandhasaṅgaha) bởi những từ như vậy.
Sesā khandhādīhi asaṅgahitadhammā nāma natthi.
There are no phenomena apart from Nibbāna that are not included by the aggregates, etc.
Không có những pháp nào khác không được bao gồm bởi các uẩn, v.v.
Tasmā tathārūpāni padāni imasmiṃ vāre na gahitāni.
Therefore, such terms are not included in this section.
Do đó, những từ như vậy không được chấp nhận trong phần này.
Yāni pana pañcakkhandhe viññāṇañca sukhumarūpena saddhiṃ ekato na dīpenti, tāni idha gahitāni.
However, those terms that do not illustrate the five aggregates, consciousness, and subtle material form together are included here.
Tuy nhiên, những từ không trình bày năm uẩn và thức cùng với sắc vi tế một cách đồng thời thì được chấp nhận ở đây.
Tesaṃ idamuddānaṃ –
This is their summary:
Đây là phần tóm tắt của chúng –
Pañhā panettha sadisavissajjanānaṃ vasena samodhānetvā katihi saddhiṃ sabbepi catuttiṃsa honti.
Here, how many problems, when combined according to their similar answers, make a total of thirty-four?
Ở đây, các câu hỏi, khi được nhóm lại theo các câu trả lời tương tự, tổng cộng có ba mươi bốn.
Tattha yaṃ pucchāya uddhaṭaṃ padaṃ, tadeva yehi khandhādīhi asaṅgahitaṃ, te dhamme sandhāya ekena khandhenātiādi vuttaṃ.
In this regard, the phrase "by one aggregate," etc., is stated with reference to those phenomena by which the term brought up in the question is not included under aggregates, etc.
Trong đó, từ được đưa ra trong câu hỏi, chính là pháp không được bao gồm bởi các uẩn, v.v., thì câu “bởi một uẩn” (ekena khandhena) v.v. được nói để chỉ các pháp đó.
Tatrāyaṃ nayo – rūpakkhandhena hi cattāro khandhā nibbānañca khandhasaṅgahena asaṅgahitā.
Herein, this is the method: The four aggregates and Nibbāna are not included by the rūpakkhandha (aggregate of material form) in terms of aggregate inclusion.
Ở đây, phương pháp là: bốn uẩn và Niết Bàn không được bao gồm bởi sự bao gồm của sắc uẩn (rūpakkhandha).
Āyatanadhātusaṅgahena pana ṭhapetvā viññāṇaṃ avasesā saṅgahitāti viññāṇameva tīhipi khandhasaṅgahādīhi asaṅgahitaṃ nāma.
However, in terms of sense-base and element inclusion, all the rest are included, except for viññāṇa (consciousness); thus, only viññāṇa is not included by the three, namely, aggregate inclusion, etc.
Tuy nhiên, khi nói về sự bao gồm của các xứ và giới, ngoại trừ thức (viññāṇa), các pháp còn lại đều được bao gồm; do đó, chỉ có thức là không được bao gồm bởi ba loại bao gồm như uẩn, v.v.
Puna tena viññāṇena saddhiṃ nibbānena cattāro khandhā khandhādisaṅgahena asaṅgahitā.
Again, the four aggregates, together with that viññāṇa and Nibbāna, are not included by aggregate inclusion, etc.
Lại nữa, bốn uẩn cùng với Niết Bàn không được bao gồm bởi sự bao gồm của uẩn, v.v., bởi thức đó.
Te sabbepi puna viññāṇeneva khandhādisaṅgahena asaṅgahitāti ekena khandhena, ekenāyatanena, sattahi dhātūhi asaṅgahitā nāma honti.
All of them, again, are not included by viññāṇa itself in terms of aggregate inclusion, etc. Thus, they are not included by one aggregate, one sense-base, and seven elements.
Tất cả những pháp đó, lại nữa, không được bao gồm bởi sự bao gồm của uẩn, v.v., bởi chính thức; do đó, chúng được gọi là không được bao gồm bởi một uẩn, một xứ, bảy giới.
Atha vā – yadetaṃ rūpakkhandhena viññāṇameva tīhi khandhādisaṅgahehi asaṅgahitaṃ, tehipi viññāṇadhammehi te rūpadhammāva tīhi saṅgahehi asaṅgahitā.
Alternatively, that which is viññāṇa alone is not included by the rūpakkhandha in terms of the three kinds of inclusion (aggregate, sense-base, element), and by these viññāṇa phenomena, those rūpa phenomena alone are not included by the three kinds of inclusion.
Hoặc là, chính thức này không được bao gồm bởi ba loại bao gồm như uẩn, v.v., bởi sắc uẩn; và chính các pháp sắc đó không được bao gồm bởi ba loại bao gồm bởi chính các pháp thức đó.
Puna te rūpadhammā viññāṇeneva tīhi saṅgahehi asaṅgahitā.
Again, those rūpa phenomena are not included by viññāṇa alone in terms of the three kinds of inclusion.
Lại nữa, các pháp sắc đó không được bao gồm bởi ba loại bao gồm bởi chính thức.
Viññāṇañca khandhato eko viññāṇakkhandho hoti, āyatanato ekaṃ manāyatanaṃ, dhātuto satta viññāṇadhātuyo.
And from the perspective of aggregate, viññāṇa is one viññāṇa-khandha; from the perspective of sense-base, it is one manāyatana (mind-base); from the perspective of element, it is seven viññāṇa-dhātus (consciousness-elements).
Và thức, về phương diện uẩn, là một thức uẩn; về phương diện xứ, là một ý xứ (manāyatana); về phương diện giới, là bảy thức giới (viññāṇadhātu).
Tasmā ‘‘ekena khandhenā’’tiādi vuttaṃ.
Therefore, the phrase “by one aggregate,” etc., is stated.
Do đó, câu “bởi một uẩn” (ekena khandhena) v.v. được nói.
Iminā upāyena sabbattha yaṃ pucchāya uddhaṭaṃ padaṃ, tadeva yehi dhammehi khandhādivasena asaṅgahitaṃ, tesaṃ dhammānaṃ vasena khandhādayo veditabbā.
By this method, in all cases, the aggregates, etc., should be understood in terms of those phenomena by which the term raised in the question is not included as aggregates, etc.
Theo cách này, ở mọi nơi, từ được đưa ra trong câu hỏi, chính là pháp không được bao gồm bởi các uẩn, v.v., thì các uẩn, v.v. cần được hiểu theo các pháp đó.
Tattha dutiyapañhe tāva – rūpaviññāṇānaṃ vasena veditabbā.
In the second problem, they should be understood in terms of rūpa and viññāṇa.
Trong đó, đối với câu hỏi thứ hai – cần được hiểu theo sắc (rūpa) và thức (viññāṇa).
Vedanādayo hi rūpaviññāṇeheva khandhādisaṅgahena asaṅgahitā.
For vedanā, etc., are not included by rūpa and viññāṇa alone in terms of aggregate inclusion, etc.
Bởi vì thọ (vedanā) và các pháp khác không được bao gồm bởi sự bao gồm của uẩn, v.v., bởi chính sắc và thức.
Te ca dve khandhā ekādasāyatanāni sattarasa dhātuyo honti.
And these two aggregates are the rūpakkhandha and viññāṇakkhandha; the eleven sense-bases are the ten gross sense-bases and the mind-base; the seventeen elements are the ten gross elements and the seven consciousness elements.
Và hai uẩn đó là: mười một xứ và mười bảy giới.
196. Catutthapañhe – cakkhāyatanaṃ vedanādīhi catūhīti iminā nayena sabbattha khandhādayo veditabbā.
196. In the fourth problem, the cakkhāyatana (eye-base) by the four, namely, vedanā, etc.—by this method, the aggregates, etc., should be understood everywhere. At the end, "rūpa and dhammāyatana" means that the phenomena shown in the summary verse are shown condensed in another way.
196. Trong câu hỏi thứ tư – nhãn xứ (cakkhāyatana) bởi bốn pháp như thọ, v.v.; theo cách này, các uẩn, v.v. cần được hiểu ở mọi nơi. Cuối cùng – sắc và pháp xứ (dhammāyatana) chỉ là các pháp được trình bày trong các bài kệ tóm tắt, được tóm tắt và trình bày theo một cách khác.
Pariyosāne – rūpañca dhammāyatananti uddānagāthāya dassitadhammāyeva aññenākārena saṅkhipitvā dassitāti.
At the end, "rūpa and dhammāyatana" means that the phenomena shown in the summary verse are shown condensed in another way.
Cuối cùng – sắc và pháp xứ (dhammāyatana) chỉ là các pháp được trình bày trong các bài kệ tóm tắt, được tóm tắt và trình bày theo một cách khác.
228. Idāni sampayogavippayogapadaṃ bhājetuṃ rūpakkhandhotiādi āraddhaṃ.
228. Now, to elaborate on the Sampayoga-Vippayoga (associated and dissociated) section, “the rūpakkhandha,” etc., has been commenced.
228. Bây giờ, để phân tích từ “hợp và không hợp”, câu “sắc uẩn” (rūpakkhandha) v.v. được bắt đầu.
Tattha yaṃ labbhati yañca na labbhati taṃ sabbaṃ pucchāya gahitaṃ.
Here, whatever is found and whatever is not found are both included in the question.
Trong đó, tất cả những gì có thể có và những gì không thể có đều được đưa vào câu hỏi.
Vissajjane pana yaṃ na labbhati, taṃ natthīti paṭikkhittaṃ.
In the answer, however, what is not found is rejected as "not existing."
Trong câu trả lời, những gì không thể có thì bị bác bỏ bằng cách nói “không có” (natthi).
Catūhi sampayogo, catūhi vippayogo; sabhāgo visabhāgoti hi vacanato catūhi arūpakkhandheheva sabhāgānaṃ ekasantānasmiṃ ekakkhaṇe uppannānaṃ arūpakkhandhānaṃyeva aññamaññaṃ sampayogo labbhati.
For, by the statement “associated with four, dissociated with four; homogeneous, heterogeneous,” association is found only between the four arūpakkhandhas (immaterial aggregates) themselves, which are homogeneous and arise simultaneously in the same continuum.
Theo câu nói “hợp với bốn, không hợp với bốn; tương tự và không tương tự”, sự hợp chỉ được tìm thấy giữa các vô sắc uẩn (arūpakkhandha) đồng loại, phát sinh trong cùng một dòng tương tục (ekasantāna) và trong cùng một sát na (ekakkhaṇa).
Rūpadhammānaṃ pana rūpena nibbānena vā, nibbānassa ca rūpena saddhiṃ sampayogo nāma natthi.
However, there is no association of rūpa phenomena with rūpa or with Nibbāna, nor of Nibbāna with rūpa.
Tuy nhiên, không có sự hợp nào giữa các pháp sắc với sắc hoặc Niết Bàn, cũng như giữa Niết Bàn với sắc.
Tathā rūpanibbānānaṃ arūpakkhandhehi, visabhāgā hi te tesaṃ.
Similarly, there is no association of rūpa and Nibbāna with the arūpakkhandhas, for they are heterogeneous to them.
Cũng vậy, giữa sắc và Niết Bàn với các vô sắc uẩn, bởi vì chúng là dị loại đối với chúng.
Yathā ca arūpakkhandhānaṃ rūpanibbānehi, evaṃ bhinnasantānehi nānākkhaṇikehi arūpadhammehipi saddhiṃ natthiyeva.
Just as there is none for arūpakkhandhas with rūpa and Nibbāna, so too there is none with arūpa phenomena that belong to different continua and arise at different moments.
Và giống như không có sự hợp giữa các vô sắc uẩn với sắc và Niết Bàn, cũng không có sự hợp giữa chúng với các pháp vô sắc thuộc các dòng tương tục khác nhau và các sát na khác nhau.
Tepi hi tesaṃ santānakkhaṇavisabhāgatāya visabhāgāyeva.
For these too are heterogeneous due to the heterogeneity of continuum and moment.
Bởi vì chúng cũng là dị loại do sự khác biệt về dòng tương tục và sát na.
Ayaṃ pana visabhāgatā saṅgahaṭṭhena virujjhanato saṅgahanaye natthi.
This heterogeneity, however, does not exist in the inclusion method because it contradicts the meaning of inclusion.
Tuy nhiên, sự dị loại này không có trong phương pháp bao gồm (saṅgaha), vì nó mâu thuẫn với ý nghĩa của sự bao gồm.
Gaṇanūpagamattañhi saṅgahaṭṭho.
For the meaning of inclusion is merely being subject to enumeration.
Thật vậy, ý nghĩa của sự bao gồm chỉ là sự được tính vào.
Sampayoganaye pana atthi, ekuppādatādilakkhaṇañhi sampayogaṭṭhoti.
But it exists in the association method, for the characteristic of association is simultaneous arising, etc.
Nhưng trong phương pháp hợp, nó có; bởi vì đặc tính của sự hợp là sự đồng khởi (ekuppādatā) v.v.
Evamettha yassa ekadhammenapi sampayogalakkhaṇaṃ na yujjhati, tassa pucchāya saṅgahaṃ katvāpi natthīti paṭikkhepo kato.
Thus, here, for that with which the characteristic of association is not applicable even with a single phenomenon, even after including it in the question, the rejection “does not exist” is made.
Do đó, ở đây, đối với những pháp mà đặc tính của sự hợp không phù hợp ngay cả với một pháp, thì sau khi đã bao gồm chúng trong câu hỏi, chúng vẫn bị bác bỏ bằng cách nói “không có”.
Yassa vippayogalakkhaṇaṃ yujjati, tassa vippayogo dassito.
For that with which the characteristic of dissociation is applicable, dissociation is shown.
Đối với những pháp mà đặc tính của sự không hợp phù hợp, thì sự không hợp được trình bày.
Yāni pana padāni sattasu viññāṇadhātūsu ekāyapi avippayutte rūpena nibbānena vā missakadhamme dīpenti, tāni sabbathāpi idha na yujjantīti na gahitāni.
However, those terms that illustrate mixed phenomena, not dissociated from any of the seven viññāṇa-dhātus, but mixed with rūpa or Nibbāna, are in no way applicable here and are therefore not included.
Tuy nhiên, những từ chỉ các pháp hỗn hợp với sắc hoặc Niết Bàn, mà không không hợp với bất kỳ thức giới nào trong bảy thức giới, thì hoàn toàn không phù hợp ở đây, và do đó không được chấp nhận.
Tesaṃ idamuddānaṃ –
This is their summary:
Đây là phần tóm tắt của chúng –
Dhammāyatanañhi rūpanibbānamissakattā tasmiṃ apariyāpannena viññāṇenapi na sakkā sampayuttanti vattuṃ.
For, since dhammāyatana is mixed with rūpa and Nibbāna, it cannot be said to be associated even with viññāṇa, which is not included therein.
Thật vậy, pháp xứ (dhammāyatana), vì được trộn lẫn với sắc và Niết Bàn, nên không thể nói là hợp với ngay cả thức (viññāṇa), vốn không nằm trong đó.
Yasmā panettha vedanādayo viññāṇena sampayuttā, tasmā vippayuttantipi na sakkā vattuṃ.
Since vedanā, etc., are associated with viññāṇa here, it cannot be said to be dissociated either.
Vì ở đây, thọ (vedanā) và các pháp khác hợp với thức, nên cũng không thể nói là không hợp.
Sesesupi eseva nayo.
The same method applies to the remaining terms.
Tương tự đối với các pháp còn lại.
Evaṃ sabbatthāpi etāni na yujjantīti idha na gahitāni.
Thus, these are not applicable in any way and are therefore not included here.
Như vậy, tất cả những pháp này không phù hợp ở đây, nên chúng không được chấp nhận.
Sesāni khandhādīni yujjantīti tāni gahetvā ekekavasena ca samodhānena ca pañhavissajjanaṃ kataṃ.
The remaining aggregates, etc., are applicable, and so, taking them, the questions and answers have been made individually and in combination.
Các uẩn, v.v. còn lại thì phù hợp, do đó, chúng được chấp nhận và câu hỏi-trả lời được thực hiện theo từng pháp và theo sự kết hợp.
Tesu pañhesu, paṭhame – ekenāyatanenāti manāyatanena.
Among these problems, in the first, “by one sense-base” means by the mind-base.
Trong các câu hỏi đó, ở câu hỏi đầu tiên – “bởi một xứ” (ekenāyatanena) có nghĩa là bởi ý xứ (manāyatana).
Kehicīti dhammāyatanadhammadhātupariyāpannehi vedanāsaññāsaṅkhārehi.
“By some” means by vedanā, saññā, and saṅkhārā, which are included in dhammāyatana and dhammadhātu.
“Bởi một số” (kehicī) có nghĩa là bởi thọ (vedanā), tưởng (saññā), hành (saṅkhāra) nằm trong pháp xứ (dhammāyatana) và pháp giới (dhammadhātu).
229. Dutiye – tīhīti pucchitaṃ pucchitaṃ ṭhapetvā sesehi.
229. In the second, “by three” means by the remaining three, excluding the one asked about.
229. Trong câu hỏi thứ hai – “bởi ba” (tīhī) có nghĩa là bởi các pháp còn lại, ngoại trừ pháp được hỏi.
Kehici sampayuttoti vedanākkhandho saññāsaṅkhārehi.
“Associated with some” means the aggregate of feeling with the aggregates of perception and mental formations.
“Hợp với một số” (kehici sampayutto) có nghĩa là thọ uẩn (vedanākkhandha) hợp với tưởng (saññā) và hành (saṅkhāra).
Itarepi attānaṃ ṭhapetvā itarehi.
The others also, excluding themselves, are associated with the others.
Các pháp khác cũng vậy, hợp với các pháp khác ngoại trừ chính nó.
Kehici vippayuttoti rūpanibbānehi.
“Dissociated from some” means from rūpa and Nibbāna.
“Không hợp với một số” (kehici vippayutto) có nghĩa là không hợp với sắc và Niết Bàn.
Evaṃ sabbattha rūpassa vippayoge dhammāyatanadhammadhātūsu arūpaṃ, arūpassa vippayoge rūpaṃ daṭṭhabbaṃ.
Thus, in all cases, in the dissociation of rūpa, immaterial phenomena should be seen in dhammāyatana and dhammadhātu; and in the dissociation of immaterial phenomena, rūpa should be seen.
Như vậy, ở mọi nơi, trong trường hợp không hợp của sắc, cần xem xét vô sắc trong pháp xứ và pháp giới; trong trường hợp không hợp của vô sắc, cần xem xét sắc.
Tatiyapañho uttānatthova.
The third problem is straightforward.
Câu hỏi thứ ba thì rõ nghĩa.
231. Catutthe – ‘katihi khandhehī’tiādiṃ avatvā sampayuttanti natthīti vuttaṃ.
231. In the fourth, instead of saying “by how many aggregates,” etc., it is stated, “there is no association.”
231. Trong câu hỏi thứ tư – không nói “bởi bao nhiêu uẩn” v.v., mà nói “không có sự hợp” (sampayuttanti natthi).
Taṃ pana khandhādīnaṃyeva vasena veditabbaṃ.
This should be understood in terms of the aggregates, etc.
Điều đó cần được hiểu theo các uẩn, v.v.
Paratopi evarūpesu pañhesu eseva nayo.
The same method applies to such problems further on.
Và trong các câu hỏi tương tự sau này, phương pháp cũng như vậy.
Ādipañhasmiñhi sarūpato dassetvā parato pāḷi saṃkhittā.
For in the initial problem, it was shown in its true nature, and thereafter, the Pāḷi text is condensed.
Trong câu hỏi đầu tiên, sau khi trình bày một cách chi tiết, phần Pali sau đó được tóm tắt.
Iminā nayena sabbattha atthayojanā veditabbā.
By this method, the explanation of the meaning should be understood everywhere.
Theo cách này, sự giải thích ý nghĩa cần được hiểu ở mọi nơi.
Yattha pana nātipākaṭā bhavissati, tattha naṃ pākaṭaṃ katvāva gamissāma.
However, where it is not clear, we will make it clear as we proceed.
Tuy nhiên, ở đâu không quá rõ ràng, chúng tôi sẽ làm cho nó rõ ràng rồi mới tiếp tục.
235. Tīhi khandhehīti saṅkhārakkhandhaṃ ṭhapetvā sesehi.
235. By three aggregates means, excluding the aggregate of formations (saṅkhārakkhandha), by the remaining ones.
235. Với ba uẩn (tīhi khandhehi) nghĩa là, không tính hành uẩn (saṅkhārakkhandha), thì tương ưng với các uẩn còn lại.
Ekāya dhātuyāti manoviññāṇadhātuyā. Samudayamaggānañhi aññāya dhātuyā sampayogo natthi.
By one element means by the mind-consciousness element (manoviññāṇadhātu). For there is no association of the origin (samudaya) and path (magga) with any other element.
Với một giới (ekāya dhātuyā) nghĩa là, với ý thức giới (manoviññāṇadhātu). Thật vậy, tập đế và đạo đế không tương ưng với giới nào khác ngoài ý thức giới.
Ekena khandhenāti saṅkhārakkhandhena.
By one aggregate means by the aggregate of formations (saṅkhārakkhandha).
Với một uẩn (ekena khandhena) nghĩa là, với hành uẩn (saṅkhārakkhandha).
Ekenāyatanenāti dhammāyatanena.
By one base means by the Dharma-base (dhammāyatana).
Với một xứ (ekenāyatanena) nghĩa là, với pháp xứ (dhammāyatana).
Ekāya dhātuyāti dhammadhātuyā.
By one element means by the Dharma-element (dhammadhātu).
Với một giới (ekāya dhātuyā) nghĩa là, với pháp giới (dhammadhātu).
Etesu hi taṃ saccadvayaṃ kehici sampayuttaṃ.
For in these, those two truths are associated with certain things.
Thật vậy, hai chân lý này tương ưng với một số pháp trong các pháp này.
238. Sukhindriyādipañhe – tīhīti saññāsaṅkhāraviññāṇehi.
238. In the question on the faculty of pleasure (sukhindriya), etc.: By three means by saññā, saṅkhāra, and viññāṇa.
238. Trong câu hỏi về lạc căn (sukhindriyādipañhe) v.v.: Với ba (tīhi) nghĩa là, với tưởng, hành và thức.
Ekāya dhātuyāti kāyaviññāṇadhātuyā, manoviññāṇadhātuyā ca.
By one element means by the body-consciousness element (kāyaviññāṇadhātu) and the mind-consciousness element (manoviññāṇadhātu).
Với một giới (ekāya dhātuyā) nghĩa là, với thân thức giới (kāyaviññāṇadhātu) và ý thức giới (manoviññāṇadhātu).
Chahi dhātūhīti kāyaviññāṇadhātuvajjāhi.
By six elements means by those excluding the body-consciousness element.
Với sáu giới (chahi dhātūhi) nghĩa là, các giới không bao gồm thân thức giới.
258. Vedanāttikapañhe – ekena khandhenāti vedanākkhandheneva.
258. In the question on the triad of feeling (vedanāttika): By one aggregate means by the aggregate of feeling (vedanākkhandha) alone.
258. Trong câu hỏi về tam đề thọ (vedanāttikapañhe): Với một uẩn (ekena khandhena) nghĩa là, chỉ với thọ uẩn (vedanākkhandha).
Pannarasahīti cakkhusotaghānajivhāviññāṇadhātumanodhātūhi ceva rūpadhātūhi ca.
By fifteen means by the eye-, ear-, nose-, tongue-consciousness elements, the mind-element, and the material-elements.
Với mười lăm (pannarasahi) nghĩa là, với nhãn thức giới, nhĩ thức giới, tỷ thức giới, thiệt thức giới, ý giới và các sắc giới.
Ekādasahīti kāyaviññāṇadhātuyā saddhiṃ rūpadhātūhi.
By eleven means by the material-elements together with the body-consciousness element.
Với mười một (ekādasahi) nghĩa là, với thân thức giới và các sắc giới.
262. Nevavipākanavipākadhammadhammapañhe – pañcahīti cakkhuviññāṇādīhi.
262. In the question on neither-result-nor-has-the-nature-of-a-result (nevavipākanavipākadhammadhamma): By five means by the eye-consciousness element, etc.
262. Trong câu hỏi về phi dị thục phi pháp dị thục pháp (nevavipākanavipākadhammadhammapañhe): Với năm (pañcahi) nghĩa là, với nhãn thức giới v.v.
Anupādinnaanupādāniyapañhe – chahīti manoviññāṇadhātuvajjāhi.
In the question on ungrasped and not-to-be-grasped (anupādinnaanupādāniya): By six means by those excluding the mind-consciousness element.
Trong câu hỏi về vô thủ trước vô thủ (anupādinnaanupādāniyapañhe): Với sáu (chahi) nghĩa là, các giới không bao gồm ý thức giới.
Savitakkasavicārapañhe – pannarasahīti pañcahi viññāṇehi saddhiṃ rūpadhātūhi.
In the question on accompanied by initial application (savitakkasavicāra): By fifteen means by the material-elements together with the five consciousnesses.
Trong câu hỏi về hữu tầm hữu tứ (savitakkasavicārapañhe): Với mười lăm (pannarasahi) nghĩa là, với năm thức và các sắc giới.
Avitakkavicāramattapañhe – ekena khandhenātiādi saṅkhārakkhandhavaseneva veditabbaṃ.
In the question on only without initial application and with sustained application (avitakkavicāramatta): By one aggregate, etc., should be understood by way of the aggregate of formations (saṅkhārakkhandha) alone.
Trong câu hỏi về vô tầm chỉ tứ (avitakkavicāramattapañhe): Với một uẩn (ekena khandhenāti) v.v. phải được hiểu chỉ theo hành uẩn.
Dutiyajjhānavicārañhi ṭhapetvā sesā avitakkavicāramattā nāma.
Those remaining after excluding sustained application (vicāra) of the second jhāna are called only without initial application and with sustained application.
Thật vậy, không tính tứ của thiền thứ hai, các pháp còn lại được gọi là vô tầm chỉ tứ (avitakkavicāramattā).
Pītiṃ ṭhapetvā sesā pītisahagatā.
Those remaining after excluding joy (pīti) are accompanied by joy.
Không tính hỷ, các pháp còn lại được gọi là tương ưng với hỷ (pītisahagatā).
Tattha vicāro vicārena, pīti ca pītiyā na sampayuttāti saṅkhārakkhandhadhammāyatanadhammadhātūsu kehici sampayuttā nāma.
Therein, sustained application is not associated with sustained application, and joy is not associated with joy; thus, they are said to be associated with certain things in the aggregate of formations, the Dharma-base, and the Dharma-element.
Ở đó, tứ không tương ưng với tứ, và hỷ không tương ưng với hỷ, nên chúng được gọi là tương ưng với một số pháp trong hành uẩn, pháp xứ và pháp giới.
Soḷasahīti dhammadhātumanoviññāṇadhātuvajjāheva.
By sixteen means only by those excluding the Dharma-element and the mind-consciousness element.
Với mười sáu (soḷasahi) nghĩa là, chỉ các giới không bao gồm pháp giới và ý thức giới.
Avitakkaavicārapañhe – ekāya dhātuyāti manodhātuyā.
In the question on without initial application and without sustained application (avitakkaavicāra): By one element means by the mind-element (manodhātu).
Trong câu hỏi về vô tầm vô tứ (avitakkaavicārapañhe): Với một giới (ekāya dhātuyā) nghĩa là, với ý giới (manodhātu).
Sukhasahagatā upekkhāsahagatā ca vedanāttike vuttāva.
Accompanied by pleasure and accompanied by equanimity have already been explained in the triad of feeling.
Các pháp tương ưng với lạc (sukhasahagatā) và tương ưng với xả (upekkhāsahagatā) đã được giải thích trong tam đề thọ.
Dassanenapahātabbādayo kusalasadisāva.
To be abandoned by seeing, etc., are similar to wholesome states.
Các pháp phải đoạn trừ bằng thấy (dassanenapahātabbā) v.v. cũng tương tự như thiện pháp.
271. Parittārammaṇaṃ vipākadhammasadisaṃ.
271. With limited object is similar to states that are results.
271. Đối tượng nhỏ hẹp (parittārammaṇaṃ) tương tự như pháp dị thục.
Ekāya dhātuyāti dhammadhātuyā.
By one element means by the Dharma-element.
Với một giới (ekāya dhātuyā) nghĩa là, với pháp giới (dhammadhātu).
Kehicīti ye tattha parittārammaṇā na honti, tehi.
With certain things means with those that are not with a limited object there.
Với một số pháp (kehicīti) nghĩa là, với những pháp không phải là đối tượng nhỏ hẹp ở đó.
Dhammadhātu pana parittārammaṇānaṃ channaṃ cittuppādānaṃ vasena catūhi khandhehi saṅgahitattā paṭhamapaṭikkhepameva bhajati.
However, the Dharma-element, being included in four aggregates by way of the six states of consciousness having a limited object, attains only the first rejection.
Tuy nhiên, pháp giới, vì được bao gồm trong bốn uẩn theo sáu tâm sinh khởi có đối tượng nhỏ hẹp, nên chỉ thuộc về sự bác bỏ đầu tiên.
Mahaggatārammaṇādayo kusalasadisāva.
With exalted object, etc., are similar to wholesome states.
Các pháp có đối tượng quảng đại (mahaggatārammaṇā) v.v. cũng tương tự như thiện pháp.
273. Anuppannesu – pañcahi dhātūhīti cakkhuviññāṇādīhi.
273. In the questions on unarisen states: By five elements means by the eye-consciousness element, etc.
273. Trong các pháp chưa sinh (anuppannesu): Với năm giới (pañcahi dhātūhi) nghĩa là, với nhãn thức giới v.v.
Tāni hi ekantena uppādidhammabhūtāneva, uppannakoṭṭhāsampi pana bhajanti.
For these are solely phenomena whose nature is to arise, but they also belong to the category of arisen states.
Thật vậy, những pháp này chắc chắn là những pháp có tính chất sinh khởi, nhưng chúng cũng thuộc về phần đã sinh.
Paccuppannārammaṇādayo parittārammaṇasadisāva.
With present object, etc., are similar to states with a limited object.
Các pháp có đối tượng hiện tại (paccuppannārammaṇādayo) v.v. cũng tương tự như đối tượng nhỏ hẹp.
Hetuādayo samudayasadisāva.
Root (hetu), etc., are similar to the origin (samudaya).
Các pháp nhân (hetu) v.v. cũng tương tự như tập đế.
Sahetukā ceva na ca hetūpi pītisahagatasadisāva.
With roots and yet not roots are also similar to states accompanied by joy.
Các pháp có nhân nhưng không phải nhân (sahetukā ceva na ca hetū) cũng tương tự như tương ưng với hỷ.
Tathā parāmāsasampayuttā.
Likewise, associated with erroneous grasping (parāmāsa).
Tương tự, tương ưng với tư kiến (parāmāsasampayuttā).
Anupādinnā anuppannasadisāva.
Unapprehended (anupādinna) is similar to unarisen states.
Các pháp vô thủ trước (anupādinnā) cũng tương tự như chưa sinh.
Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
The rest is clear everywhere.
Tất cả những phần còn lại đều có nghĩa rõ ràng.
306. Idāni sampayuttenavippayuttapadaṃ bhājetuṃ vedanākkhandhenātiādi āraddhaṃ.
306. Now, to elaborate on the section on associated-dissociated, by the aggregate of feeling and so on is begun.
306. Bây giờ, để phân tích từ tương ưng và không tương ưng, câu với thọ uẩn (vedanākkhandhenā) v.v. được bắt đầu.
Tatridaṃ lakkhaṇaṃ – imasmiñhi vāre pucchāya uddhaṭapadena ye dhammā sampayuttā, tehi ye dhammā vippayuttā, tesaṃ khandhādīhi vippayogaṃ pucchitvā vissajjanaṃ kataṃ.
Herein, this is the characteristic: In this division, having inquired about the dissociation of those phenomena that are dissociated from the phenomena associated with the term stated in the question, the answer is given.
Đây là đặc điểm của nó: trong phần này, câu trả lời được đưa ra sau khi hỏi về sự không tương ưng của các pháp không tương ưng với những pháp tương ưng với từ được nêu trong câu hỏi, theo các uẩn v.v.
Taṃ pana rūpakkhandhādīsu na yujjati.
But this does not apply to the aggregate of matter (rūpakkhandha), etc.
Tuy nhiên, điều đó không phù hợp với sắc uẩn v.v.
Rūpakkhandhena hi sampayuttā nāma natthi.
For there are no phenomena associated with the aggregate of matter.
Thật vậy, không có pháp nào tương ưng với sắc uẩn.
Tasmā tañca aññāni ca evarūpāni padāni imasmiṃ vāre na gahitāni.
Therefore, it and other such terms are not included in this division.
Vì vậy, sắc uẩn và các từ tương tự như vậy không được bao gồm trong phần này.
Yāni pana padāni dhammadhātuyā sampayutte dhamme viññāṇañca aññena asammissaṃ dīpenti, tāni idha gahitāni.
However, those terms that illustrate phenomena associated with the Dharma-element and consciousness unmixed with other things are included here.
Tuy nhiên, những từ chỉ ra các pháp tương ưng với pháp giới và thức không bị pha trộn với pháp khác, thì được bao gồm ở đây.
Tesaṃ idamuddānaṃ –
This is their summary:
Đây là bản tóm tắt của chúng:
Pariyosāne – khandhā caturotiādināpi ayamevattho saṅgahito.
At the end, this same meaning is included by “the four aggregates,” etc.
Cuối cùng, ý nghĩa này cũng được bao gồm trong câu “bốn uẩn” v.v.
Tattha yāni padāni sadisavissajjanāni, tāni uppaṭipāṭiyāpi samodhānetvā tattha vedanākkhandhādikā pañhā katā.
Among these, terms with similar answers are grouped together, even if out of sequence, and questions like those on the aggregate of feeling, etc., are formed there.
Trong đó, những từ có câu trả lời tương tự đã được nhóm lại, và các câu hỏi về thọ uẩn v.v. đã được đặt ra.
Tesu evaṃ khandhādivibhāgo veditabbo.
Among these, the division of aggregates, etc., should be understood thus.
Trong đó, sự phân chia uẩn v.v. phải được hiểu như sau:
Vedanākkhandhādipañhe tāva – ekenāti manāyatanena.
First, in the question on the aggregate of feeling, etc.: By one means by the mind-base (manāyatana).
Trước hết, trong câu hỏi về thọ uẩn v.v.: Với một (ekena) nghĩa là, với ý xứ (manāyatana).
Sattahīti viññāṇadhātūhi.
By seven means by the consciousness-elements (viññāṇadhātu).
Với bảy (sattahi) nghĩa là, với các thức giới (viññāṇadhātu).
Kehicīti dhammāyatane vedanādīhi.
With certain things means with feelings, etc., in the Dharma-base (dhammāyatana).
Với một số pháp (kehicīti) nghĩa là, với thọ v.v. trong pháp xứ.
Viññāṇadhātupañhe – te dhammā na kehicīti te pucchāya uddhaṭapadaṃ viññāṇadhātuṃ ṭhapetvā sesā cha viññāṇadhātudhammā, rūpaṃ, nibbānañca.
In the question on consciousness-elements: Those phenomena are not with certain things means those phenomena are the six consciousness-elements, matter, and Nibbāna, excluding the consciousness-element that is the term stated in the question.
Trong câu hỏi về thức giới (viññāṇadhātupañhe): Những pháp đó không với bất kỳ pháp nào (te dhammā na kehicīti) nghĩa là, không tính thức giới là từ được nêu trong câu hỏi, thì sáu pháp thức giới còn lại, sắc và Niết-bàn.
Tehi sabbesaṃ khandhāyatanānaṃ saṅgahitattā na kehici khandhehi āyatanehi vā vippayuttā.
Since all aggregates and bases are included in these, they are not dissociated from any aggregates or bases.
Vì tất cả các uẩn và xứ đều được bao gồm trong những pháp này, nên chúng không không tương ưng với bất kỳ uẩn hay xứ nào.
Ekāya dhātuyāti yā yā pucchāya uddhaṭā hoti tāya tāya.
By one element means by whichever element is stated in the question.
Với một giới (ekāya dhātuyā) nghĩa là, với giới nào được nêu trong câu hỏi, thì với giới đó.
317. Idāni vippayuttenasampayuttapadaṃ bhājetuṃ rūpakkhandhenātiādi āraddhaṃ.
317. Now, to elaborate on the section on dissociated-associated, by the aggregate of matter and so on is begun.
317. Bây giờ, để phân tích từ không tương ưng và tương ưng, câu với sắc uẩn (rūpakkhandhenā) v.v. được bắt đầu.
Tattha sabbāpi pucchā moghapucchāva.
Herein, all questions are vain questions.
Trong đó, tất cả các câu hỏi đều là câu hỏi vô ích.
Rūpakkhandhena hi vippayuttā nāma cattāro khandhā, tesaṃ aññehi sampayogo natthi.
For the four aggregates are dissociated from the aggregate of matter, and they have no association with other things.
Thật vậy, những pháp không tương ưng với sắc uẩn là bốn uẩn, và chúng không tương ưng với bất kỳ pháp nào khác.
Vedanākkhandhena vippayuttaṃ rūpaṃ nibbānañca, tassa ca kenaci sampayogo natthi.
Matter and Nibbāna are dissociated from the aggregate of feeling, and they have no association with anything.
Sắc và Niết-bàn là những pháp không tương ưng với thọ uẩn, và chúng không tương ưng với bất kỳ pháp nào.
Evaṃ sabbapadesu.
This is the case in all terms.
Tương tự như vậy trong tất cả các từ.
Vippayuttānaṃ pana sampayogābhāvo veditabbo.
However, the absence of association of the dissociated should be understood.
Tuy nhiên, sự không tương ưng của các pháp không tương ưng phải được hiểu.
Iti pucchāya moghattā sabbavissajjanesu natthi natthiicceva vuttanti.
Thus, because the questions are vain, in all answers, only “there is not, there is not” is stated.
Vì vậy, do câu hỏi vô ích, trong tất cả các câu trả lời chỉ nói không có, không có (natthi natthi) mà thôi.
319. Idāni sampayuttenasampayuttapadaṃ bhājetuṃ vedanākkhandhenātiādi āraddhaṃ.
319. Now, to elaborate on the section on associated-associated, by the aggregate of feeling and so on is begun.
319. Bây giờ, để phân tích từ tương ưng và tương ưng, câu với thọ uẩn (vedanākkhandhenā) v.v. được bắt đầu.
Tattha yaṃ khandhādivasena sampayuttaṃ, puna tasseva khandhādīhi sampayogaṃ pucchitvā vissajjanaṃ kataṃ.
Therein, where something is associated in terms of aggregates and so on, and again, having inquired about its association with those very aggregates and so on, a rejoinder is made.
Ở đó, điều gì tương ưng theo cách các uẩn (khandha), v.v., thì lại được hỏi và giải thích về sự tương ưng của chính điều đó với các uẩn, v.v.
Taṃ rūpena vā rūpamissakehi vā sabbarūpakkhandhasaṅgāhakehi vā padehi saddhiṃ na yujjati.
That is not applicable with rūpa, or with terms mixed with rūpa, or with terms that encompass all mental aggregates.
Điều đó không phù hợp với sắc (rūpa), hoặc với những pháp hòa lẫn với sắc, hoặc với những từ ngữ bao gồm tất cả các sắc uẩn (rūpakkhandha).
Rūpena hi rūpamissakena vā aññesaṃ sampayogo natthi.
Indeed, there is no association of other things with rūpa or with that which is mixed with rūpa.
Thật vậy, không có sự tương ưng của những pháp khác với sắc hoặc với những pháp hòa lẫn với sắc.
Sabbarūpakkhandhasaṅgāhakehi sabbesaṃ sampayogārahānaṃ khandhādīnaṃ gahitattā aññaṃyeva natthi, yaṃ tena saha sampayogaṃ gaccheyya.
Since all aggregates and so on that are capable of association have been encompassed by terms that include all mental aggregates, there is nothing else that could be associated with them.
Vì tất cả các uẩn, v.v., đáng được tương ưng đều đã được bao gồm bởi những từ ngữ bao gồm tất cả các sắc uẩn, nên không có pháp nào khác có thể tương ưng với chúng.
Tasmā tathārūpāni padāni idha na gahitāni.
Therefore, such terms are not included here.
Vì vậy, những từ ngữ như vậy không được lấy ở đây.
Yāni pana padāni rūpena asammissaṃ arūpekadesaṃ dīpenti, tāni idha gahitāni.
However, those terms that refer to a part of the formless (arūpa) not mixed with rūpa, those are included here.
Tuy nhiên, những từ ngữ biểu thị một phần của danh (arūpa) không hòa lẫn với sắc thì được lấy ở đây.
Tesaṃ idamuddānaṃ –
This is the summary of those terms:
Đây là phần tóm tắt của chúng –
Sabbapañhesu pana ye dhammā pucchāya uddhaṭā, te yehi sampayuttā honti, tesaṃ vasena khandhādibhedo veditabbo.
However, in all questions, the division into aggregates and so on should be understood according to those dhammas with which the dhammas raised in the question are associated.
Tuy nhiên, trong tất cả các câu hỏi, các pháp được nêu ra trong câu hỏi, thì sự phân loại theo các uẩn, v.v., nên được hiểu theo các pháp mà chúng tương ưng.
Vedanākkhandhena hi itare tayo khandhā sampayuttā, puna tehi vedanākkhandho sampayutto.
Indeed, the other three aggregates are associated with the feeling-aggregate, and again, the feeling-aggregate is associated with them.
Thật vậy, ba uẩn còn lại tương ưng với thọ uẩn (vedanākkhandha), và thọ uẩn lại tương ưng với chúng.
So tehi saññādīhi tīhi khandhehi, ekena manāyatanena, sattahi viññāṇadhātūhi, ekasmiṃ dhammāyatane, dhammadhātuyā ca, kehici saññāsaṅkhāreheva sampayutto.
That (feeling-aggregate) is associated with the three aggregates, namely perception and so on, with one mind-base, with seven consciousness-elements, with one dhamma-base, with the dhamma-element, and with certain aggregates of perception and mental formations.
Thọ uẩn tương ưng với ba uẩn này là tưởng (saññā), v.v., với một ý xứ, với bảy thức giới, với một pháp xứ (dhammāyatana) và pháp giới (dhammadhātu), và với một số tưởng (saññā) và hành (saṅkhāra) mà thôi.
Eseva nayo sabbatthāti.
The same method applies everywhere.
Tương tự như vậy ở khắp mọi nơi.
353. Idāni vippayuttenavippayuttapadaṃ bhājetuṃ rūpakkhandhenātiādi āraddhaṃ.
Now, to analyze the term ‘dissociated with the dissociated,’ the passage beginning with “with the rūpakkhandha” is commenced.
Bây giờ, để phân tích từ bất tương ưng với bất tương ưng (vippayuttena vippayutta), phần “với sắc uẩn (rūpakkhandhena), v.v.” đã được bắt đầu.
Tattha ye sampayogavippayogapadaniddese rūpakkhandhādayo dhammā uddhaṭā, sabbapucchāsu teyeva uddhaṭā.
Therein, the dhammas such as the rūpakkhandha, which were brought up in the explanation of the terms ‘associated’ and ‘dissociated,’ are the very ones brought up in all questions.
Ở đó, các pháp như sắc uẩn, v.v., được nêu ra trong phần giải thích từ tương ưng và bất tương ưng, thì chính chúng được nêu ra trong tất cả các câu hỏi.
Sadisavissajjanānaṃ pana ekato gahitattā padāni aññāya paṭipāṭiyā āgatāni.
However, because similar rejoinders are taken together, the terms appear in a different order.
Tuy nhiên, vì các từ ngữ có câu trả lời tương tự đã được gom lại một chỗ, nên chúng xuất hiện theo một trình tự khác.
Tattha yaṃ padaṃ pucchāya uddhaṭaṃ, taṃ yehi dhammehi vippayuttaṃ, tesaṃ vasena khandhādivibhāgo veditabbo.
Therein, the division into aggregates and so on should be understood according to those dhammas from which the term brought up in the question is dissociated.
Ở đó, từ ngữ được nêu ra trong câu hỏi, thì sự phân chia theo các uẩn, v.v., nên được hiểu theo các pháp mà từ ngữ đó bất tương ưng.
Rūpakkhandhena hi vedanādayo vippayuttā, tehi ca rūpakkhandho vippayutto.
Indeed, feelings and so on are dissociated from the rūpakkhandha, and the rūpakkhandha is dissociated from them.
Thật vậy, thọ (vedanā), v.v., bất tương ưng với sắc uẩn, và sắc uẩn bất tương ưng với chúng.
Nibbānaṃ pana sukhumarūpagatikameva.
Nibbāna, however, is of subtle form (sukhumarūpa) nature.
Niết Bàn (Nibbāna) thì chỉ có sự đi của sắc vi tế (sukhumarūpagatika) mà thôi.
So rūpakkhandho catūhi khandhehi, ekena manāyatanena sattahi viññāṇadhātūhi, dhammāyatanadhammadhātūsu, kehici vedanādīhi dhammeheva vippayutto.
That rūpakkhandha is dissociated from the four aggregates, from one mind-base, from the seven consciousness-elements, and from certain dhammas such as feelings and so on, which are included in the dhamma-base and dhamma-element.
Sắc uẩn đó bất tương ưng với bốn uẩn (danh uẩn), với một ý xứ, với bảy thức giới, với một số thọ (vedanā), v.v., trong pháp xứ và pháp giới.
Eseva nayo sabbatthāti.
The same method applies everywhere.
Tương tự như vậy ở khắp mọi nơi.
409. Idāni saṅgahitenasampayuttavippayuttapadaṃ bhājetuṃ samudayasaccenātiādi āraddhaṃ.
Now, to analyze the term ‘included with the associated and dissociated,’ the passage beginning with “with the origin-truth” is commenced.
Bây giờ, để phân tích từ được bao gồm với tương ưng và bất tương ưng (saṅgahitena sampayutta vippayutta), phần “với tập đế (samudayasaccena), v.v.” đã được bắt đầu.
Tattha ye saṅgahitenasaṅgahitapadaniddese samudayasaccādayova dhammā uddhaṭā, sabbapucchāsu teyeva uddhaṭā.
Therein, the very dhammas such as the origin-truth, which were brought up in the explanation of the terms ‘included with the included,’ are the ones brought up in all questions.
Ở đó, các pháp như tập đế, v.v., được nêu ra trong phần giải thích từ được bao gồm với được bao gồm, thì chính chúng được nêu ra trong tất cả các câu hỏi.
Sadisavissajjanānaṃ pana ekato gahitattā padāni aññāya paṭipāṭiyā āgatāni.
However, because similar rejoinders are taken together, the terms appear in a different order.
Tuy nhiên, vì các từ ngữ có câu trả lời tương tự đã được gom lại một chỗ, nên chúng xuất hiện theo một trình tự khác.
Tattha ye dhammā pucchāya uddhaṭapadena khandhādisaṅgahena saṅgahitā, tesaṃ yehi sampayogo vā vippayogo vā hoti, tesaṃ vasena khandhādivibhāgo veditabbo.
Therein, the division into aggregates and so on should be understood according to the association or dissociation of those dhammas, which are included by the term brought up in the question through inclusion in aggregates and so on, with other dhammas.
Ở đó, các pháp được bao gồm bởi từ ngữ nêu ra trong câu hỏi theo cách bao gồm các uẩn, v.v., thì sự phân loại theo các uẩn, v.v., nên được hiểu theo các pháp mà chúng có sự tương ưng hoặc bất tương ưng.
Tatrāyaṃ nayo – samudayasaccena tāva saṅkhārakkhandhapariyāpannā dhammā khandhādisaṅgahena saṅgahitā.
Here is the method: First, the dhammas included in the aggregate of mental formations are included by the origin-truth through inclusion in aggregates and so on.
Cách thức ở đây là: trước hết, các pháp thuộc hành uẩn (saṅkhārakkhandha) được bao gồm bởi tập đế theo cách bao gồm các uẩn, v.v.
Te ca sesehi tīhi khandhehi, ekena manāyatanena, sattahi viññāṇadhātūhi, saṅkhārakkhandhe dhammāyatanadhammadhātūsu ca ṭhapetvā taṇhaṃ sesehi sampayuttattā kehici sampayuttā nāma.
And these (dhammas) are designated as ‘associated with some’ because, excluding craving (taṇhā), they are associated with the remaining three aggregates, with one mind-base, with the seven consciousness-elements, and with the remaining dhammas in the aggregate of mental formations, the dhamma-base, and the dhamma-element.
Và những pháp đó được gọi là tương ưng với một số pháp, vì chúng tương ưng với ba uẩn còn lại, với một ý xứ, với bảy thức giới, và với các pháp còn lại trong hành uẩn, pháp xứ và pháp giới, trừ tham ái (taṇhā).
Ekena pana rūpakkhandhena, dasahi rūpāyatanehi, rūpadhātūhi ca vippayuttā, ekasmiṃ dhammāyatane dhammadhātuyā ca, rūpanibbānehi vippayuttattā kehici vippayuttā nāma.
They are designated as ‘dissociated from some’ because they are dissociated from one rūpakkhandha, from the ten rūpa-bases, from the rūpa-elements, and from rūpa and Nibbāna in the dhamma-base and dhamma-element.
Tuy nhiên, chúng được gọi là bất tương ưng với một số pháp, vì chúng bất tương ưng với một sắc uẩn, với mười sắc xứ (rūpāyatana), với các sắc giới (rūpadhātu), và với sắc Niết Bàn (rūpanibbāna) trong pháp xứ và pháp giới.
Iminā upāyena sabbattha attho veditabboti.
By this method, the meaning should be understood everywhere.
Theo cách này, ý nghĩa nên được hiểu ở khắp mọi nơi.
417. Idāni sampayuttenasaṅgahitāsaṅgahitapadaṃ bhājetuṃ vedanākkhandhenātiādi āraddhaṃ.
Now, to analyze the term ‘associated with the included and not included,’ the passage beginning with “with the feeling-aggregate” is commenced.
Bây giờ, để phân tích từ tương ưng với được bao gồm và không được bao gồm (sampayuttena saṅgahitāsaṅgahita), phần “với thọ uẩn (vedanākkhandhena), v.v.” đã được bắt đầu.
Tattha ye sampayuttenasampayuttapadaniddese vedanākkhandhādayo dhammā uddhaṭā, sabbapucchāsu teyeva uddhaṭā.
Therein, the very dhammas such as the feeling-aggregate, which were brought up in the explanation of the term ‘associated with the associated,’ are the ones brought up in all questions.
Ở đó, các pháp như thọ uẩn, v.v., được nêu ra trong phần giải thích từ tương ưng với tương ưng, thì chính chúng được nêu ra trong tất cả các câu hỏi.
Tattha ye dhammā pucchāya uddhaṭapadena sampayuttā, tesaṃ yehi saṅgaho vā asaṅgaho vā hoti, tesaṃ vasena khandhādibhedo veditabbo.
Therein, the division into aggregates and so on should be understood according to the inclusion or non-inclusion of those dhammas, which are associated with the term brought up in the question, with other dhammas.
Ở đó, các pháp tương ưng với từ ngữ được nêu ra trong câu hỏi, thì sự phân loại theo các uẩn, v.v., nên được hiểu theo các pháp mà chúng có sự bao gồm hoặc không bao gồm.
Tatrāyaṃ nayo – vedanākkhandho hi saññādīhi sampayutto.
Here is the method: Indeed, the feeling-aggregate is associated with perception and so on.
Cách thức ở đây là: thọ uẩn tương ưng với tưởng (saññā), v.v.
Te saññādayo tīhi saññādikkhandhehi, dvīhi dhammāyatanamanāyatanehi, dhammadhātuyā ceva, sattahi ca viññāṇadhātūhīti aṭṭhahi dhātūhi saṅgahitā, sesāhi khandhāyatanadhātūhi asaṅgahitā.
Those (dhammas such as) perception are included by the three aggregates of perception and so on, by the two — dhamma-base and mind-base, by the dhamma-element, and by the seven consciousness-elements — in short, by eight elements; they are not included by the remaining aggregates, bases, and elements.
Những tưởng, v.v., đó được bao gồm bởi ba uẩn là tưởng, v.v., bởi hai xứ là pháp xứ và ý xứ, bởi pháp giới, và bởi bảy thức giới; tổng cộng là tám giới. Chúng không được bao gồm bởi các uẩn, xứ, giới còn lại.
Iminā upāyena sabbattha attho veditabboti.
By this method, the meaning should be understood everywhere.
Theo cách này, ý nghĩa nên được hiểu ở khắp mọi nơi.
448. Idāni asaṅgahitenasampayuttavippayuttapadaṃ bhājetuṃ rūpakkhandhenātiādi āraddhaṃ.
Now, to analyze the term ‘not included with the associated and dissociated,’ the passage beginning with “with the rūpakkhandha” is commenced.
Bây giờ, để phân tích từ không được bao gồm với tương ưng và bất tương ưng (asaṅgahitena sampayutta vippayutta), phần “với sắc uẩn (rūpakkhandhena), v.v.” đã được bắt đầu.
Tattha ye pañcame asaṅgahitenaasaṅgahitapadaniddese rūpakkhandhena sadisapañhā dhammā, ye ca arūpabhavena sadisā, teyeva uddhaṭā.
Therein, the dhammas which are similar questions to the rūpakkhandha, and those which are similar in formless nature, in the explanation of the term ‘not included with the not included’ in the fifth method, are the only ones brought up.
Ở đó, các pháp có câu hỏi tương tự như sắc uẩn, và các pháp tương tự như danh (arūpa) trong phần giải thích từ không được bao gồm với không được bao gồm thứ năm, thì chính chúng được nêu ra.
Sesā pana na ruhantīti na uddhaṭā.
The rest are not brought up because they are not applicable.
Tuy nhiên, các pháp còn lại không phù hợp nên không được nêu ra.
Vedanākkhandhena hi khandhādivasena pana rūpārūpadhammā asaṅgahitā honti.
Indeed, rūpa- and arūpa-dhammas are not included by the feeling-aggregate in terms of aggregates and so on.
Thật vậy, các pháp sắc (rūpa) và danh (arūpa) không được bao gồm bởi thọ uẩn theo cách các uẩn, v.v.
Tesañca sampayogo nāma natthi.
And there is no association of those.
Và không có sự tương ưng nào của chúng.
Tasmā yāni padāni ruhanti, tāneva sadisavissajjanehi saddhiṃ samodhānetvā uddhaṭāni.
Therefore, only those terms that are applicable are brought up, combined with their similar rejoinders.
Vì vậy, chỉ những từ ngữ phù hợp mới được nêu ra, kết hợp với các câu trả lời tương tự.
Tattha ye dhammā pucchāya uddhaṭadhammehi khandhādivasena asaṅgahitā, te yehi sampayuttā ca vippayuttā ca, tesaṃ vasena khandhādivibhāgo veditabbo.
Therein, the division into aggregates and so on should be understood according to those dhammas with which the dhammas not included by the term brought up in the question in terms of aggregates and so on are both associated and dissociated.
Ở đó, các pháp không được bao gồm bởi pháp được nêu ra trong câu hỏi theo cách các uẩn, v.v., thì sự phân loại theo các uẩn, v.v., nên được hiểu theo các pháp mà chúng tương ưng và bất tương ưng.
Tatrāyaṃ nayo – rūpakkhandhena tāva viññāṇameva tīhi saṅgahehi asaṅgahitaṃ.
Here is the method: First, only consciousness is not included by the rūpakkhandha through the three inclusions.
Cách thức ở đây là: trước hết, chỉ có thức (viññāṇa) là không được bao gồm bởi sắc uẩn theo ba cách bao gồm.
Taṃ vedanādīhi tīhi khandhehi, dhammāyatanadhammadhātūsu ca vedanādīheva sampayuttaṃ.
That (consciousness) is associated with the three aggregates, namely feelings and so on, and with feelings and so on in the dhamma-base and dhamma-element.
Thức đó tương ưng với ba uẩn là thọ (vedanā), v.v., và với chính thọ, v.v., trong pháp xứ và pháp giới.
Ekena rūpakkhandhena, dasahi rūpāyatanarūpadhātūhi, dhammāyatanadhammadhātūsu ca rūpanibbānadhammehi vippayuttaṃ.
It is dissociated from one rūpakkhandha, from the ten rūpa-bases and rūpa-elements, and from rūpa and Nibbāna in the dhamma-base and dhamma-element.
Thức đó bất tương ưng với một sắc uẩn, với mười sắc xứ và sắc giới, và với các pháp sắc Niết Bàn trong pháp xứ và pháp giới.
Taṃ sandhāya te dhammā tīhi khandhehītiādi vuttaṃ.
It is with reference to that (consciousness) that “those dhammas with the three aggregates” and so on was stated.
Điều đó được đề cập đến bằng câu “các pháp đó với ba uẩn, v.v.”
Iminā nayena sabbattha attho veditabboti.
By this method, the meaning should be understood everywhere.
Theo cách này, ý nghĩa nên được hiểu ở khắp mọi nơi.
456. Idāni vippayuttenasaṅgahitāsaṅgahitapadaṃ bhājetuṃ rūpakkhandhenātiādi āraddhaṃ.
Now, to analyze the term ‘dissociated with the included and not included,’ the passage beginning with “with the rūpakkhandha” is commenced.
Bây giờ, để phân tích từ bất tương ưng với được bao gồm và không được bao gồm (vippayuttena saṅgahitāsaṅgahita), phần “với sắc uẩn (rūpakkhandhena), v.v.” đã được bắt đầu.
Tattha yesaṃ padānaṃ vippayogo na ruhati, tāni imasmiṃ vāre na gahitāni.
Therein, those terms whose dissociation is not applicable are not included in this section.
Ở đây, những từ ngữ mà sự bất tương ưng không phù hợp thì không được lấy trong phần này.
Kāni pana tānīti?
Which ones are those?
Vậy những từ ngữ đó là gì?
Dhammāyatanādīni.
Dhammāyatana, etc.
Các pháp xứ (dhammāyatana) v.v.
Dhammāyatanassa hi khandhādīsu ekenāpi vippayogo na ruhati.
Indeed, for dhammāyatana, dissociation with any of the khandhas etc. does not hold.
Thật vậy, pháp xứ (dhammāyatana) không thể tách rời khỏi một trong các uẩn (khandha) v.v.
Dhammadhātuādīsupi eseva nayo.
The same method applies to dhammadhātu and so forth.
Tương tự như vậy đối với pháp giới (dhammadhātu) v.v.
Tesaṃ idamuddānaṃ –
This is their summary:
Đây là phần tóm tắt của chúng –
Pariyosāne ca – dhammāyatanaṃ dhammadhātūti gāthāpi imamevatthaṃ dīpetuṃ vuttā.
And at the conclusion, the verse "dhammāyatanaṃ dhammadhātūti" was also spoken to clarify this very meaning.
Và ở phần cuối, bài kệ “dhammāyatanaṃ dhammadhātū” cũng được nói ra để làm sáng tỏ ý nghĩa này.
Imāni pana ṭhapetvā sesāni sabbānipi labbhanti.
However, apart from these, all the remaining ones are obtainable.
Tuy nhiên, ngoại trừ những từ này, tất cả các từ còn lại đều có thể có được.
Tesu khandhādivibhāgo vuttanayānusāreneva veditabboti.
Among them, the division of aggregates and so on should be understood in accordance with the method already stated.
Đối với những từ đó, sự phân chia các uẩn (khandha) v.v. nên được hiểu theo cách đã nói.