776-779. Idāni atthi arahato puññūpacayotikathā nāma hoti.
776-779. Now there is the discourse on "does an Arahant accumulate merit?".
776-779. Bây giờ là luận về A-la-hán có tích lũy công đức.
Tattha yesaṃ arahato dānasaṃvibhāgacetiyavandanādīni kammāni disvā atthi arahato puññūpacayoti laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therein, for those whose view is that seeing the actions of an Arahant such as giving, sharing, and worshipping stupas, an Arahant accumulates merit—just as it is for the Andhakas—the question is for the Sakavādī, and the admission is for the other.
Trong đó, quan điểm cho rằng khi thấy các hành động như bố thí, chia sẻ, đảnh lễ bảo tháp v.v... của một vị A-la-hán, thì vị A-la-hán có sự tích lũy công đức, như của phái Andhaka, là câu hỏi của chánh luận sư và là lời xác nhận của đối phương.
Atha naṃ ‘‘arahā nāma pahīnapuññapāpo, so yadi puññaṃ kareyya, pāpampi kareyyā’’ti codetuṃ apuññūpacayoti āha.
Then, to challenge him with "an Arahant is one who has abandoned merit and demerit; if he were to do merit, he would also do demerit," the Sakavādī says accumulation of demerit.
Để chỉ trích đối phương rằng: "Một vị A-la-hán là người đã đoạn trừ phước và tội, nếu vị ấy làm phước thì cũng sẽ làm tội", chánh luận sư nói: apuññūpacayo (không tích lũy tội).
Itaro pāṇātipātādikiriyaṃ apassanto paṭikkhipati.
The other, not seeing actions such as taking life, rejects it.
Đối phương bác bỏ vì không thấy các hành động như sát sinh v.v...
Puññābhisaṅkhārantiādīsu bhavagāmikammaṃ arahato natthīti paṭikkhipati.
Regarding formulations of merit and so on, he rejects it by stating that an Arahant does not have kamma leading to rebirth.
Trong các câu hỏi như Puññābhisaṅkhāra (hành thiện) v.v..., đối phương bác bỏ rằng không có nghiệp dẫn đến tái sinh (bhavagāmikamma) nơi vị A-la-hán.
Dānaṃ dadeyyātiādīsu kiriyacittena dānādipavattisabbhāvato sakavādī paṭijānāti.
Regarding would give alms and so on, the Sakavādī admits it due to the existence of acts of giving and so forth performed with functional consciousness (kiriya-citta).
Trong các câu hỏi như Dānaṃ dadeyyā (nên bố thí) v.v..., chánh luận sư xác nhận vì có sự thực hành bố thí v.v... với tâm duy tác (kiriyacitta).
Itaro cittaṃ anādiyitvā kiriyāpavattimattadassaneneva laddhiṃ patiṭṭhapeti.
The other, disregarding consciousness, establishes his view merely by observing the occurrence of actions.
Đối phương không xem trọng tâm mà chỉ dựa vào việc thấy các hành động để thiết lập quan điểm của mình.
Sā pana ayoniso patiṭṭhāpitattā appatiṭṭhāpitā hotīti.
But because it is established unwisely, it is not established.
Tuy nhiên, vì quan điểm đó được thiết lập một cách không đúng đắn, nên nó không được thiết lập vững chắc.
780. Idāni natthi arahato akālamaccūtikathā nāma hoti.
780. Now there is the discourse on "there is no untimely death for an Arahant".
780. Bây giờ là luận về A-la-hán không có cái chết không đúng thời.
Tattha ‘‘nāhaṃ, bhikkhave, sañcetanikānaṃ kammānaṃ katānaṃ upacitānaṃ apaṭisaṃveditvā byantībhāvaṃ vadāmī’’ti (a. ni. 10.217) suttassa atthaṃ ayoniso gahetvā ‘‘arahatā nāma sabbakammavipākaṃ paṭisaṃvedayitvāva parinibbāyitabbaṃ, tasmā natthi, arahato akālamaccū’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi rājagirikānañceva siddhatthikānañca; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therein, for those whose view is that "monks, I do not say that volitional actions, when performed and accumulated, cease without being experienced," misinterpreting the meaning of this Sutta, an Arahant must attain Nibbāna only after experiencing all kamma results; therefore, there is no untimely death for an Arahant—just as it is for the Rājagirikā and the Siddhatthikas—the question is for the Sakavādī, and the admission is for the other.
Trong đó, quan điểm cho rằng "một vị A-la-hán phải nhập Niết Bàn sau khi đã cảm thọ tất cả quả nghiệp, do đó A-la-hán không có cái chết không đúng thời", dựa trên sự hiểu sai ý nghĩa của kinh "Này các Tỳ-kheo, Ta không nói rằng các nghiệp đã tạo, đã tích lũy với tác ý sẽ chấm dứt mà không cảm thọ quả báo", như của phái Rājagirika và Siddhatthika, là câu hỏi của chánh luận sư và là lời xác nhận của đối phương.
Atha naṃ ‘‘sace tassa natthi akālamaccu, arahantaghātakena nāma na bhavitabba’’nti codetuṃ natthi arahantaghātakoti āha.
Then, to challenge him with "if there is no untimely death for him, then there should be no slayer of an Arahant," the Sakavādī says there is no slayer of an Arahant.
Để chỉ trích đối phương rằng: "Nếu vị ấy không có cái chết không đúng thời, thì không nên có người giết A-la-hán", chánh luận sư nói: natthi arahantaghātako (không có người giết A-la-hán).
Itaro ānantariyakammassa ceva tādisānañca puggalānaṃ sabbhāvato paṭikkhipati.
The other rejects it due to the existence of heinous kamma and such individuals.
Đối phương bác bỏ vì có sự hiện hữu của nghiệp vô gián (ānantariyakamma) và những người như vậy.
782. Nāhaṃ, bhikkhaveti suttaṃ idaṃ sandhāya vuttaṃ – sañcetanikānaṃ kammānaṃ katānaṃ vipākaṃ apaṭisaṃveditvā avinditvā ananubhavitvā byantībhāvaṃ tesaṃ kammānaṃ parivaṭumaparicchinnabhāvaṃ na vadāmi, tañca kho diṭṭhadhammavedanīyānaṃ diṭṭheva dhamme, na tato paraṃ, upapajjavedanīyānaṃ anantaraṃ upapattiṃ upapajjitvāva na tato paraṃ, aparāpariyavedanīyānaṃ yadā vipākokāsaṃ labhanti, tathārūpe aparāpare vā pariyāye.
782. The Sutta beginning with " Nāhaṃ, Bhikkhave" refers to this meaning: I do not say that there is an end or an unceasing path to those intentional actions (kamma) that have been done without experiencing, obtaining, or undergoing their results (vipāka). And for kamma whose results are to be experienced in this very life (diṭṭhadhammavedanīya kamma), I do not say this end occurs in this very life, nor beyond that. For kamma whose results are to be experienced in the next birth (upapajjavedanīya kamma), I do not say this end occurs immediately upon rebirth, nor beyond that. For kamma whose results are to be experienced in successive births (aparāpariyavedanīya kamma), I do not say this occurs when they obtain the opportunity for ripening, or in such successive turns of existence.
782. Kinh Nāhaṃ, bhikkhave (Này các Tỳ-kheo, Ta không) được nói đến để chỉ ý nghĩa này: "Ta không nói rằng các nghiệp đã tạo, đã tích lũy với tác ý sẽ chấm dứt mà không cảm thọ quả báo, không trải nghiệm quả báo của những nghiệp đó. Và điều đó, đối với nghiệp cảm thọ trong hiện tại (diṭṭhadhammavedanīya), chỉ trong hiện tại, không phải sau đó; đối với nghiệp cảm thọ trong đời kế (upapajjavedanīya), chỉ sau khi tái sinh ngay lập tức, không phải sau đó; đối với nghiệp cảm thọ trong các đời kế tiếp (aparāpariyavedanīya), khi chúng có cơ hội cho quả báo, trong các kiếp sống kế tiếp như vậy".
Evaṃ sabbathāpi saṃsārapavatte sati laddhavipākavāre kamme na vijjateso jagatippadeso, yatthaṭṭhito mucceyya pāpakammāti.
Thus, if saṃsāra continues in all ways, and kamma finds its opportunity to ripen, there is no place in the world where one, standing there, might be freed from evil kamma. This is the meaning.
Như vậy, khi luân hồi tiếp diễn không ngừng trong mọi phương diện, và khi nghiệp đã đến lúc cho quả, thì không có nơi nào trên thế gian này mà một chúng sinh có thể thoát khỏi ác nghiệp.
Evaṃ sante yadetaṃ ‘‘aladdhavipākavārampi kammaṃ avassaṃ arahato paṭisaṃveditabba’’nti kappanāvasena ‘‘natthi arahato akālamaccū’’ti laddhipatiṭṭhāpanaṃ kataṃ, taṃ dukkaṭamevāti.
When this is the case, the assertion made by means of speculation, "kamma, even if it has not yet ripened, must inevitably be experienced by an Arahant," thereby establishing the doctrine "There is no untimely death for an Arahant," that assertion is merely an ill-done act (dukkaṭa).
Nếu vậy, thì việc thiết lập quan điểm rằng ‘không có cái chết phi thời của bậc A-la-hán’ bằng cách giả định rằng ‘ngay cả nghiệp chưa đến lúc cho quả cũng nhất định phải được bậc A-la-hán cảm thọ’ là một điều không đúng.
783. Idāni sabbamidaṃ kammatotikathā nāma hoti.
783. Now, this is called the discourse on 'All This Arises From Kamma'.
783. Bây giờ là luận đề ‘Tất cả điều này là do nghiệp’.
Tattha ‘‘kammunā vattati loko’’ti suttaṃ nissāya ‘‘sabbamidaṃ kammakilesavipākavaṭṭaṃ kammatova hotī’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi rājagirikānañceva siddhatthikānañca; te sandhāya sabbamidanti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Here, regarding those whose doctrine is that "all this cycle of kamma, defilements, and results (vipāka) arises solely from kamma," based on the Sutta "The world revolves by kamma," for example, the Rājagirikas and the Siddhatthikas, the question " Sabbamidaṃ" is by the Sakavādin, and the affirmation by the other.
Trong đó, đối với những ai có quan điểm rằng ‘tất cả vòng luân chuyển của nghiệp, phiền não và quả này đều là do nghiệp’, dựa trên kinh ‘Thế gian vận hành do nghiệp’, như phái Rājagirika và phái Siddhatthika; thì sabbamidaṃ (tất cả điều này) là câu hỏi của Sakavādī, và là lời khẳng định của đối phương.
Atha naṃ ‘‘evaṃ sante kammampi kammato āpajjatī’’ti codetuṃ kammampi kammatoti āha.
Then, in order to challenge him, "If this is so, then kamma itself would arise from kamma," the Sakavādin says, " Kammampi kammato."
Sau đó, để chất vấn đối phương rằng ‘nếu vậy, ngay cả nghiệp cũng phát sinh từ nghiệp’, Sakavādī nói kammampi kammato (ngay cả nghiệp cũng từ nghiệp).
Itaro yadi kammampi kammatova nāma taṃ kammaṃ vipākoyeva siyāti paṭikkhipati.
The other, if kamma itself arises from kamma, denies, saying that such kamma would be merely a result (vipāka).
Đối phương bác bỏ, cho rằng nếu ngay cả nghiệp cũng là từ nghiệp, thì nghiệp đó phải là quả (vipāka) mà thôi.
Pubbekatahetūti ‘‘yadi sabbamidaṃ kammato, pubbekatahetunā tena bhavitabba’’nti codetuṃ pucchati, itaro pubbekatahetuvādabhayena paṭikkhipati.
" Pubbekatahetū" is asked to challenge, "If all this arises from kamma, then it must arise from kamma done in the past," and the other denies out of fear of the doctrine of "past actions as cause."
Pubbekatahetū (do nhân đã làm từ trước) là câu hỏi để chất vấn rằng ‘nếu tất cả điều này là do nghiệp, thì nó phải là do nhân đã làm từ trước’, đối phương bác bỏ vì sợ quan điểm ‘chủ nghĩa nhân đã làm từ trước’.
784. Kammavipākatoti ‘‘yadi sabbamidaṃ kammato, yaṃ atītabhave pavattassa hetubhūtaṃ kammaṃ, tampi purimatare bhave kammatoti kammavipāko sampajjati, tena te sabbamidaṃ kammavipākato āpajjatī’’ti codetuṃ pucchati.
784. " Kammavipākato" is asked to challenge, "If all this arises from kamma, then the kamma that was the cause of existence in a past life also arises from kamma in a previous life, so it leads to the result of kamma (kammavipāka); therefore, for you, all this arises from the result of kamma."
784. Kammavipākato (từ quả của nghiệp) là câu hỏi để chất vấn rằng ‘nếu tất cả điều này là do nghiệp, thì nghiệp là nhân đã vận hành trong đời quá khứ, nghiệp đó cũng là từ nghiệp trong đời trước hơn nữa, do đó quả của nghiệp phát sinh, vậy tất cả điều này phát sinh từ quả của nghiệp đối với ngươi sao?’.
Itaro bījato aṃkurasseva paccuppannapavattassa kammato nibbattiṃ sandhāya paṭikkhipati.
The other denies, referring to the arising of present existence from kamma, like a sprout from a seed.
Đối phương bác bỏ, dựa trên sự phát sinh của sự vận hành hiện tại từ nghiệp, giống như chồi non từ hạt giống.
Dutiyaṃ puṭṭho tassāpi kammassa bījassa purimabījato viya purimakammato pavattattā paṭijānāti.
Being questioned a second time, he affirms, referring to that kamma itself having arisen from previous kamma, just as a seed arises from a previous seed.
Khi được hỏi lần thứ hai, đối phương thừa nhận, vì nghiệp đó cũng vận hành từ nghiệp trước, giống như hạt giống trước của hạt giống.
Pāṇaṃ haneyyātiādi ‘‘yadi sabbaṃ kammavipākato, pāṇātipātādīni kammavipākeneva kareyyā’’ti codetuṃ vuttaṃ.
The phrase " Pāṇaṃ haneyyā" and so on, is stated to challenge, "If everything is due to the result of kamma, then one would commit acts like taking life solely due to the result of kamma."
Pāṇaṃ haneyyātiādi (sát sinh, v.v.) được nói ra để chất vấn rằng ‘nếu tất cả là từ quả của nghiệp, thì việc sát sinh, v.v., cũng sẽ được thực hiện chỉ do quả của nghiệp’.
Itaro dussīlyacetanāpi purimakammanibbattā ekena pariyāyena vipākoyevāti laddhiyā paṭijānāti.
The other affirms, holding the doctrine that even the volition of unvirtuous conduct, having arisen from past kamma, is by one mode itself a result (vipāka).
Đối phương thừa nhận theo quan điểm rằng ngay cả ý chí bất thiện cũng là quả theo một phương diện, vì nó phát sinh từ nghiệp trước.
Atha naṃ ‘‘yadi te pāṇātipāto kammavipākato nibbattati, pāṇātipāto viya vipākopi saphalo āpajjatī’’ti codetuṃ saphaloti āha.
Then, to challenge him, "If your taking of life arises from the result of kamma, then just like the taking of life, the result (vipāka) also becomes fruitful," the Sakavādin says, " Saphalo."
Sau đó, để chất vấn đối phương rằng ‘nếu việc sát sinh của ngươi phát sinh từ quả của nghiệp, thì quả (vipāka) cũng sẽ có kết quả (saphalo) như việc sát sinh’, Sakavādī nói saphalo.
Itaro pāṇātipātassa nirayasaṃvattanikādibhāvato saphalataṃ passanto paṭijānāti.
The other affirms, seeing the fruitfulness of taking life in its leading to hell and so on.
Đối phương thừa nhận khi thấy việc sát sinh có kết quả là dẫn đến địa ngục, v.v.
Kammavipākassa pana idaṃ nāma phalanti vuttaṭṭhānaṃ apassanto paṭikkhipati.
But seeing no statement that the result of kamma has a specific fruit, he denies.
Nhưng đối phương bác bỏ khi không thấy chỗ nào nói rằng quả của nghiệp có kết quả nhất định này.
Adinnādānādīsupi eseva nayo.
The same method applies to taking what is not given and so on.
Đối với việc trộm cắp, v.v., cũng theo cách tương tự.
Gilānapaccayabhesajjaparikkhāro saphaloti deyyadhammavasena dānaphalaṃ pucchati.
" Gilānapaccayabhesajjaparikkhāro saphalo" is asked concerning the fruit of giving, in terms of things that can be offered.
Gilānapaccayabhesajjaparikkhāro saphalo (vật dụng thuốc men cho người bệnh có kết quả) là câu hỏi về quả của sự bố thí theo phương diện vật cúng dường.
Kammunā vattatīti suttaṃ ‘‘natthi kamma’’nti akammavāditaṃ paṭikkhipitvā ‘‘atthi kamma’’nti kammavāditaṃ kammassakataṃ dīpeti.
The Sutta " Kammunā vattati" refutes the doctrine of no-kamma by saying "there is kamma," and expounds the doctrine of kamma and "kamma is one's own property."
Kinh Kammunā vattatī (Thế gian vận hành do nghiệp) bác bỏ quan điểm ‘không có nghiệp’ (akammavāditaṃ) và làm sáng tỏ quan điểm ‘có nghiệp’ (kammavāditaṃ) và ‘nghiệp là của riêng’ (kammassakataṃ).
Na sabbasseva kammato nibbattiṃ, tasmā asādhakanti.
It does not expound that all things arise from kamma; therefore, it is not a proof.
Nó không làm sáng tỏ sự phát sinh của tất cả mọi thứ đều từ nghiệp, do đó nó không phải là bằng chứng.
786-787. Idāni indriyabaddhakathā nāma hoti.
786-787. Now, this is called the discourse on 'Bound to the Faculties'.
786-787. Bây giờ là luận đề ‘Khổ gắn liền với căn’.
Tattha duvidhaṃ dukkhaṃ – indriyabaddhaṃ, anindriyabaddhañca.
Here, suffering (dukkha) is of two kinds: that bound to the faculties (indriyabaddha), and that not bound to the faculties (anindriyabaddha).
Trong đó có hai loại khổ: khổ gắn liền với căn (indriyabaddhaṃ) và khổ không gắn liền với căn (anindriyabaddhañca).
Indriyabaddhaṃ dukkhavatthutāya dukkhaṃ, anindriyabaddhaṃ udayabbayapaṭipīḷanaṭṭhena ‘‘yadaniccaṃ taṃ dukkha’’nti saṅgahitattā dukkhaṃ.
That bound to the faculties is suffering by being the basis of painful feeling (dukkhavedanā); that not bound to the faculties is suffering because it is included in "whatever is impermanent is suffering (yadaniccaṃ taṃ dukkha)," due to being afflicted by arising and passing away.
Khổ gắn liền với căn là khổ vì là đối tượng của khổ (dukkhavatthutāya dukkhaṃ), khổ không gắn liền với căn là khổ vì nó được bao hàm trong câu ‘cái gì vô thường thì cái đó là khổ’ (yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ) theo nghĩa bị sự sinh diệt bức bách.
Imaṃ vibhāgaṃ aggahetvā ‘‘yassa pariññāya bhagavati brahmacariyaṃ vussati, taṃ indriyabaddhameva dukkhaṃ, na itara’’nti yesaṃ laddhi, seyyathāpi hetuvādānaṃ, tesaṃ itarassāpi dukkhabhāvaṃ dassetuṃ indriyabaddhaññevāti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Without grasping this distinction, for those whose doctrine is that "only suffering bound to the faculties is that suffering for the comprehension of which one leads the holy life in the Blessed One's dispensation, and not the other," for example, the Hetuvādins, the question " Indriyabaddhaññevā" is by the Sakavādin, and the affirmation by the other, in order to show that the other also constitutes suffering.
Đối với những ai có quan điểm rằng ‘pháp mà chư Phật đã sống phạm hạnh để liễu tri, thì đó chỉ là khổ gắn liền với căn, chứ không phải cái khác’, như phái Hetuvādī; thì indriyabaddhaññevā (chỉ là khổ gắn liền với căn) là câu hỏi của Sakavādī, và là lời khẳng định của đối phương, nhằm chỉ ra rằng cái khác cũng là khổ.
Atha naṃ ‘‘yasmā bhagavatā ‘yadaniccaṃ taṃ dukkha’nti vuttaṃ, tasmā indriyabaddheneva tena aniccena bhavitabba’’nti codetuṃ indriyabaddhaññeva aniccantiādimāha.
Then, in order to challenge him, "Since the Blessed One said 'whatever is impermanent is suffering,' it must be that which is impermanent that is bound to the faculties," he says " Indriyabaddhaññeva anicca" and so on.
Sau đó, để chất vấn đối phương rằng ‘vì Đức Phật đã nói “cái gì vô thường thì cái đó là khổ”, nên cái vô thường đó phải là cái gắn liền với căn’, Sakavādī nói indriyabaddhaññeva anicca (chỉ là vô thường gắn liền với căn), v.v.
Nanu anindriyabaddhaṃ aniccanti nanu pathavīpabbatapāsāṇādi anindriyabaddhampi aniccanti attho.
" Nanu anindriyabaddhaṃ anicca" means: Is it not true that even what is not bound to the faculties, such as earth, mountains, and rocks, is impermanent?
Nanu anindriyabaddhaṃ anicca (há chẳng phải vô thường không gắn liền với căn sao) có nghĩa là há chẳng phải đất, núi, đá, v.v., không gắn liền với căn cũng là vô thường sao?
788. Na vattabbaṃ indriyabaddhaññeva dukkhanti pañhe āmantāti paṭiññā sakavādissa.
788. In response to the question " Na vattabbaṃ indriyabaddhaññeva dukkha" ("It should not be said that only suffering bound to the faculties..."), the Sakavādin's affirmation is " Āmantā" (Yes).
788. Trong câu hỏi Na vattabbaṃ indriyabaddhaññeva dukkha (Không nên nói chỉ khổ gắn liền với căn), āmantā (đúng vậy) là lời khẳng định của Sakavādī.
Anindriyabaddhañhi dukkhadomanassānaṃ ārammaṇaṃ hoti.
For indeed, what is not bound to the faculties (anindriyabaddha) is an object (ārammaṇa) of pain and mental distress.
Thật vậy, những gì không gắn liền với căn là đối tượng của khổ và ưu.
Uṇhakālasmiñhi aggi sītakāle ca vāto dukkhassa ārammaṇaṃ, niccampi bhogavināsādayo domanassassa.
Indeed, fire in hot weather and wind in cold weather are objects of pain, and the loss of possessions and so on are constantly objects of mental distress.
Thật vậy, lửa trong mùa nóng và gió trong mùa lạnh là đối tượng của khổ, và sự mất mát tài sản, v.v., là đối tượng của ưu luôn luôn.
Tasmā vināpi aniccaṭṭhena anindriyabaddhaṃ dukkhanti vattabbaṃ.
Therefore, it should be said that what is not bound to the faculties is suffering, even without reference to its impermanent nature.
Do đó, ngay cả khi không có tính vô thường, những gì không gắn liền với căn cũng được gọi là khổ.
Kammakilesehi pana anibbattattā dukkhaṃ ariyasaccanti na vattabbaṃ, tathā maggena apariññeyyattā.
However, since it does not arise from kamma and defilements, it should not be said to be suffering as an Ariya Sacca (Noble Truth); similarly, it is not to be fully understood by the Path.
Tuy nhiên, không nên nói rằng những gì không gắn liền với căn là Khổ Thánh đế vì nó không phát sinh từ nghiệp và phiền não, và cũng vì nó không thể được liễu tri bằng đạo.
Yasmā pana tiṇakaṭṭhādinirodho vā utubījādinirodho vā dukkhanirodhaṃ ariyasaccaṃ nāma na hoti, tasmā indriyabaddhaṃ dukkhañceva ariyasaccañca, itaraṃ pana dukkhamevāti idaṃ nānattaṃ dassetuṃ paṭijānāti.
But since the cessation of grass, wood, etc., or the cessation of season, seeds, etc., is not called the Noble Truth of the Cessation of Suffering, the Sakavādin affirms to show this difference: that which is bound to the faculties is both suffering and a Noble Truth, whereas the other is merely suffering.
Tuy nhiên, vì sự đoạn diệt của cỏ, cây, v.v., hay sự đoạn diệt của khí hậu, hạt giống, v.v., không phải là Khổ Diệt Thánh đế, nên Sakavādī thừa nhận để chỉ ra sự khác biệt này: những gì gắn liền với căn vừa là khổ vừa là Thánh đế, còn những gì khác thì chỉ là khổ mà thôi.
Yathā indriyabaddhassātiādivacanaṃ indriyabaddhassa pariññāya brahmacariyavāsaṃ pariññātassa puna anuppattiṃ dīpeti.
The statement beginning with " Yathā indriyabaddhassā" indicates the non-reoccurrence of that which is bound to the faculties, when it has been fully understood through leading the holy life for its comprehension.
Lời nói Yathā indriyabaddhassā (Như đối với cái gắn liền với căn), v.v., chỉ ra sự không tái sinh của cái gắn liền với căn đã được liễu tri, nhờ sự liễu tri đó mà phạm hạnh được sống.
Tenevettha sakavādinā paṭikkhepo kato.
For this very reason, the Sakavādin's denial is made here.
Chính vì thế mà Sakavādī đã bác bỏ ở đây.
‘‘Yadaniccaṃ taṃ dukkha’’nti vacanena pana saṅgahitassa anindriyabaddhassa dukkhabhāvaṃ paṭisedhetuṃ na sakkāti, tasmā asādhakanti.
But it is not possible to refute the aspect of suffering of what is not bound to the faculties, which is encompassed by the statement "whatever is impermanent is suffering"; therefore, it is not a proof.
Tuy nhiên, không thể bác bỏ tính khổ của cái không gắn liền với căn được bao hàm bởi lời nói ‘cái gì vô thường thì cái đó là khổ’, do đó nó không phải là bằng chứng.
789-790. Idāni ṭhapetvā ariyamaggantikathā nāma hoti.
789-790. Now, this is called the discourse on 'Except for the Noble Path'.
789-790. Bây giờ là luận đề ‘Trừ Thánh Đạo’.
Tattha ‘‘yasmā ariyamaggo ‘dukkhanirodhagāminipaṭipadā’ti vutto, tasmā ṭhapetvā ariyamaggaṃ avasesā saṅkhārā dukkhā’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi hetuvādānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Here, for those whose doctrine is that "since the Noble Path is called 'the path leading to the cessation of suffering,' therefore, except for the Noble Path, the remaining formations (saṅkhārā) are suffering," for example, the Hetuvādins, the question is by the Sakavādin, and the affirmation by the other.
Trong đó, đối với những ai có quan điểm rằng ‘vì Thánh đạo được gọi là ‘con đường dẫn đến sự diệt khổ’, nên các hành còn lại, trừ Thánh đạo, đều là khổ’, như phái Hetuvādī; thì đó là câu hỏi của Sakavādī, và là lời khẳng định của đối phương.
Atha naṃ ‘‘yadi evaṃ samudayassāpi dukkhabhāvo āpajjatī’’ti codetuṃ dukkhasamudayopīti āha.
Then, in order to challenge him, "If this is so, then the origin of suffering (dukkhasamudaya) would also be suffering," the Sakavādin says, " Dukkhasamudayopī."
Sau đó, để chất vấn đối phương rằng ‘nếu vậy, ngay cả tập đế cũng sẽ là khổ’, Sakavādī nói dukkhasamudayopī (ngay cả tập đế cũng là khổ).
Itaro hetulakkhaṇaṃ sandhāya paṭikkhipati.
The other denies, referring to the characteristic of being a cause.
Đối phương bác bỏ, dựa trên đặc tính của nhân.
Puna puṭṭho pavattapariyāpannabhāvaṃ sandhāya paṭijānāti.
Being questioned again, he affirms, referring to its inclusion in the continuum of existence.
Khi được hỏi lại, đối phương thừa nhận, dựa trên việc nó thuộc về sự vận hành.
Tīṇevāti pañhesu suttavirodhabhayena paṭikkhipati, laddhivasena paṭijānāti.
In the questions beginning with " Tīṇevā," he denies due to fear of contradiction with the Suttas, but affirms according to his doctrine.
Trong các câu hỏi Tīṇevā (chỉ ba), đối phương bác bỏ vì sợ mâu thuẫn với kinh điển, nhưng thừa nhận theo quan điểm của mình.
Sesamettha uttānatthamevāti.
The rest here is clear in meaning.
Phần còn lại ở đây đều có nghĩa rõ ràng.
791-792. Idāni na vattabbaṃ saṅgho dakkhiṇaṃ paṭiggaṇhātītikathā nāma hoti.
791-792. Now there is the discourse called "It should not be said that the Saṅgha receives offerings."
791-792. Bây giờ là luận đề ‘Không nên nói Tăng đoàn thọ nhận vật cúng dường’.
Tattha ‘‘paramatthato maggaphalāneva saṅgho, maggaphalehi añño saṅgho nāma natthi, maggaphalāni ca na kiñci paṭiggaṇhanti, tasmā na vattabbaṃ saṅgho dakkhiṇaṃ paṭiggaṇhātī’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi etarahi mahāpuññavādīsaṅkhātānaṃ vetullakānaṃ; te sandhāya na vattabbanti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Regarding this, the view of those, such as the Vetullakas, who are currently known as Mahāpuññavādīs, is: "In the ultimate sense, the Saṅgha is nothing but the paths and fruits. There is no other Saṅgha apart from the paths and fruits, and the paths and fruits do not receive anything. Therefore, it should not be said that the Saṅgha receives offerings." With reference to them, the question "It should not be said" belongs to the Sakavādin, and the admission to the other.
Ở đây, đối với những người có quan điểm rằng: "Xét về chân đế (paramatthato), chỉ có các đạo quả (maggaphala) là Tăng (saṅgha), không có Tăng nào khác ngoài các đạo quả; và các đạo quả không thọ nhận bất cứ thứ gì, do đó không nên nói rằng Tăng thọ nhận vật cúng dường (dakkhiṇā)", giống như các phái Vetullaka được gọi là Mahāpuññavādī hiện nay; liên quan đến họ, câu hỏi không nên nói là của Sakavādī, và lời tuyên bố là của người kia.
Atha naṃ ‘‘yadi saṅgho na paṭiggaṇheyya, na naṃ satthā āhuneyyātiādīhi thomeyyā’’ti codetuṃ nanu saṅgho āhuneyyotiādimāha.
Then, to rebuke them with "If the Saṅgha were not to receive, the Teacher would not have praised it with terms like ‘worthy of offerings’," he says, "But is the Saṅgha not worthy of offerings?" and so on.
Sau đó, để chất vấn họ rằng: "Nếu Tăng không thọ nhận, thì Đức Bổn Sư sẽ không tán thán Tăng bằng những lời như 'đáng được cúng dường' (āhuneyya) v.v.", nên đã nói chẳng phải Tăng đáng được cúng dường v.v.
Saṅghassa dānaṃ dentīti ‘‘ye te saṅghassa denti, te paṭiggāhakesu asati kassa dadeyyu’’nti codanatthaṃ vuttaṃ.
The statement " They give donations to the Saṅgha" was made to pose the question, "If there are no recipients, to whom would those who give to the Saṅgha give?"
Câu họ dâng cúng dường cho Tăng được nói ra để chất vấn rằng: "Những ai dâng cúng dường cho Tăng, nếu không có người thọ nhận, thì họ sẽ dâng cho ai?"
Āhutiṃ jātavedo vāti suttaṃ parasamayato āgataṃ.
The Sutta " Āhutiṃ Jātavedo Vā" (An offering, or the fire-god) comes from another tradition.
Tụng kinh Āhutiṃ jātavedo vā là từ một truyền thống khác.
Tattha mahāmeghanti meghavuṭṭhiṃ sandhāya vuttaṃ.
There, " mahāmeghaṃ" (great cloud) is said with reference to rainfall.
Ở đây, mây lớn được nói đến để chỉ mưa mây.
Vuṭṭhiñhi medanī paṭiggaṇhāti, na meghameva.
For the earth receives the rain, not the cloud itself.
Vì đất thọ nhận mưa, chứ không phải mây.
Maggo paṭiggaṇhātīti ‘‘maggaphalāni saṅgho’’ti laddhiyā vadati, na ca maggaphalāneva saṅgho.
To say "the path receives" is to speak according to the view that "the paths and fruits are the Saṅgha," but the paths and fruits alone are not the Saṅgha.
"Đạo thọ nhận" được nói theo quan điểm "các đạo quả là Tăng", nhưng các đạo quả không phải là Tăng.
Maggaphalapātubhāvaparisuddhe pana khandhe upādāya paññattā aṭṭha puggalā saṅgho, tasmā asādhakametanti.
Rather, the eight individuals, designated based on the aggregates purified by the manifestation of the paths and fruits, are the Saṅgha. Therefore, this is not a valid proof.
Thật ra, tám bậc Thánh nhân được chế định dựa trên các uẩn đã hoàn toàn thanh tịnh nhờ sự hiển lộ của các đạo quả, do đó điều này không chứng minh được.
793-794. Idāni na vattabbaṃ saṅgho dakkhiṇaṃ visodhetītikathā nāma hoti.
793-794. Now there is the discourse called "It should not be said that the Saṅgha purifies offerings."
793-794. Bây giờ là phần giải thích về việc không nên nói Tăng làm thanh tịnh vật cúng dường.
Tattha ‘‘maggaphalāneva saṅgho nāma, na ca tāni dakkhiṇaṃ visodhetuṃ sakkonti, tasmā na vattabbaṃ saṅgho dakkhiṇaṃ visodhetī’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi tesaññeva; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Regarding this, the view of those same individuals is: "The Saṅgha is nothing but the paths and fruits, and they are unable to purify offerings. Therefore, it should not be said that the Saṅgha purifies offerings." With reference to them, the question belongs to the Sakavādin, and the admission to the other.
Ở đây, đối với những người có quan điểm rằng: "Chỉ có các đạo quả là Tăng, và chúng không thể làm thanh tịnh vật cúng dường, do đó không nên nói rằng Tăng làm thanh tịnh vật cúng dường", giống như chính những người đó; liên quan đến họ, câu hỏi là của Sakavādī, và lời tuyên bố là của người kia.
Āhuneyyotiādi ‘‘yadi saṅgho dakkhiṇaṃ visodhetuṃ na sakkuṇeyya, na naṃ satthā evaṃ thomeyyā’’ti dassanatthaṃ vuttaṃ.
The statement " Āhuneyyo" (worthy of offerings) and so on, was made to show, "If the Saṅgha could not purify offerings, the Teacher would not have praised it in this way."
Câu đáng được cúng dường v.v. được nói ra để chỉ rõ rằng: "Nếu Tăng không thể làm thanh tịnh vật cúng dường, thì Đức Bổn Sư sẽ không tán thán Tăng như vậy."
Visodhetīti mahapphalaṃ karoti.
Visodhetī means 'makes it of great fruit'.
Làm thanh tịnh có nghĩa là làm cho có quả lớn.
Saṅghasmiñhi appaṃ dinnaṃ bahu hoti, bahu dinnaṃ bahutaraṃ.
For indeed, what is given little to the Saṅgha becomes much, and what is given much becomes much more.
Thật vậy, đối với Tăng, vật dâng cúng ít thì thành nhiều, vật dâng cúng nhiều thì thành rất nhiều.
Dakkhiṇeyyāti dakkhiṇārahā dakkhiṇāya anucchavikā, dakkhiṇaṃ visodhetuṃ samatthāti attho.
Dakkhiṇeyyā means 'worthy of offerings, suitable for offerings, capable of purifying offerings' - that is the meaning.
Đáng được cúng dường có nghĩa là xứng đáng với vật cúng dường, phù hợp với vật cúng dường, có khả năng làm thanh tịnh vật cúng dường.
Dakkhiṇaṃ ārādhentīti sampādenti, appamattikāyapi dakkhiṇāya mahantaṃ phalaṃ pāpuṇantīti attho.
Dakkhiṇaṃ ārādhenti means 'they accomplish, they attain great fruit even from a small offering' - that is the meaning.
Làm cho vật cúng dường được thành tựu có nghĩa là làm cho vật cúng dường được hoàn thành, tức là đạt được quả lớn từ một vật cúng dường nhỏ bé.
Sesaṃ heṭṭhā vuttanayamevāti.
The rest should be understood in the same way as stated below.
Phần còn lại cũng theo cách đã nói ở dưới.
795-796. Idāni na vattabbaṃ saṅgho bhuñjatītikathā nāma hoti.
795-796. Now there is the discourse called "It should not be said that the Saṅgha eats."
795-796. Bây giờ là phần giải thích về việc không nên nói Tăng thọ dụng.
Tatrāpi ‘‘maggaphalāneva saṅgho nāma, na ca tāni kiñci bhuñjanti, tasmā na vattabbaṃ saṅgho bhuñjati, pivati, khādati, sāyatī’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi tesaṃyeva; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Here too, the view of those same individuals is: "The Saṅgha is nothing but the paths and fruits, and they do not eat anything. Therefore, it should not be said that the Saṅgha eats, drinks, chews, or tastes." With reference to them, the question belongs to the Sakavādin, and the admission to the other.
Ở đây cũng vậy, đối với những người có quan điểm rằng: "Chỉ có các đạo quả là Tăng, và chúng không thọ dụng bất cứ thứ gì, do đó không nên nói rằng Tăng thọ dụng, uống, ăn, nếm", giống như chính những người đó; liên quan đến họ, câu hỏi là của Sakavādī, và lời tuyên bố là của người kia.
Atha naṃ ‘‘yadi saṅgho na bhuñjeyya, saṅghabhattādikaraṇaṃ niratthakaṃ bhaveyyā’’ti codetuṃ nanu atthi keci saṅghabhattāni karontītiādimāha.
Then, to rebuke them with "If the Saṅgha were not to eat, the making of Saṅgha-meals and so on would be meaningless," he says, "But are there not some who make Saṅgha-meals?" and so on.
Sau đó, để chất vấn họ rằng: "Nếu Tăng không thọ dụng, thì việc cúng dường Tăng (saṅghabhatta) v.v. sẽ trở nên vô ích", nên đã nói chẳng phải có một số người cúng dường Tăng v.v.
Gaṇabhojanantiādi ‘‘yadi saṅgho na bhuñjeyya, kassa gaṇabhojanādīni siyu’’nti codanatthaṃ vuttaṃ.
The statement " Gaṇabhojana" (group meal) and so on, was made to pose the question, "If the Saṅgha were not to eat, for whom would there be group meals and so on?"
Câu thức ăn tập thể (gaṇabhojana) v.v. được nói ra để chất vấn rằng: "Nếu Tăng không thọ dụng, thì thức ăn tập thể v.v. sẽ dành cho ai?"
Aṭṭha pānānīti idampi ‘‘yadi saṅgho na piveyya, kassetāni pānāni satthā anujāneyyā’’ti codanatthaṃ vuttaṃ.
This statement " Aṭṭha pānāni" (eight drinks) was also made to pose the question, "If the Saṅgha were not to drink, for whom would the Teacher permit these drinks?"
Câu tám loại nước uống (aṭṭha pānāni) này cũng được nói ra để chất vấn rằng: "Nếu Tăng không uống, thì Đức Bổn Sư sẽ cho phép những loại nước uống này cho ai?"
Sesamidhāpi heṭṭhā vuttanayeneva veditabbanti.
Here too, the rest should be understood in the same way as stated below.
Phần còn lại ở đây cũng nên hiểu theo cách đã nói ở dưới.
797-798. Idāni na vattabbaṃ saṅghassa dinnaṃ mahapphalantikathā nāma hoti.
797-798. Now there is the discourse called "It should not be said that what is given to the Saṅgha is of great fruit."
797-798. Bây giờ là phần giải thích về việc không nên nói vật dâng cúng cho Tăng có quả lớn.
Tatrāpi ‘‘maggaphalāneva saṅgho nāma, na ca sakkā tesaṃ kiñci dātuṃ, na ca tehi paṭiggaṇhituṃ, nāpi tesaṃ dānena koci upakāro ijjhati, tasmā na vattabbaṃ saṅghassa dinnaṃ mahapphala’’nti yesaṃ laddhi, seyyathāpi tesaṃyeva; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Here too, the view of those same individuals is: "The Saṅgha is nothing but the paths and fruits. It is not possible to give anything to them, nor is it possible for them to receive anything, nor does any benefit accrue from giving to them. Therefore, it should not be said that what is given to the Saṅgha is of great fruit." With reference to them, the question belongs to the Sakavādin, and the admission to the other.
Ở đây cũng vậy, đối với những người có quan điểm rằng: "Chỉ có các đạo quả là Tăng, và không thể dâng cúng bất cứ thứ gì cho chúng, cũng không thể được chúng thọ nhận, và không có sự giúp đỡ nào thành tựu từ việc dâng cúng cho chúng, do đó không nên nói rằng vật dâng cúng cho Tăng có quả lớn", giống như chính những người đó; liên quan đến họ, câu hỏi là của Sakavādī, và lời tuyên bố là của người kia.
Āhuneyyotiādi ‘‘yadi saṅghassa dinnaṃ mahapphalaṃ na bhaveyya, na naṃ satthā evaṃ thomeyyā’’ti dassanatthaṃ vuttaṃ.
The statement " Āhuneyyo" (worthy of offerings) and so on, was made to show, "If what is given to the Saṅgha were not of great fruit, the Teacher would not have praised it in this way."
Câu đáng được cúng dường v.v. được nói ra để chỉ rõ rằng: "Nếu vật dâng cúng cho Tăng không có quả lớn, thì Đức Bổn Sư sẽ không tán thán Tăng như vậy."
Sesaṃ yathāpāḷimeva niyyātīti.
The rest unfolds according to the Pāḷi text itself.
Phần còn lại cũng diễn giải theo đúng bản gốc.
799. Idāni na vattabbaṃ buddhassa dinnaṃ mahapphalantikathā nāma hoti.
799. Now there is the discourse called "It should not be said that what is given to the Buddha is of great fruit."
799. Bây giờ là phần giải thích về việc không nên nói vật dâng cúng cho Đức Phật có quả lớn.
Tattha ‘‘buddho bhagavā na kiñci paribhuñjati, lokānuvattanatthaṃ pana paribhuñjamānaṃ viya attānaṃ dasseti, tasmā nirupakārattā na vattabbaṃ tasmiṃ dinnaṃ mahapphala’’nti yesaṃ laddhi, seyyathāpi tesaṃyeva; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Regarding this, the view of those same individuals is: "The Buddha, the Blessed One, consumes nothing; He merely appears to consume for the sake of conforming to the world. Therefore, because He is of no benefit, it should not be said that what is given to Him is of great fruit." With reference to them, the question belongs to the Sakavādin, and the admission to the other.
Ở đây, đối với những người có quan điểm rằng: "Đức Thế Tôn không thọ dụng bất cứ thứ gì, Ngài chỉ thị hiện như đang thọ dụng để phù hợp với thế gian, do đó vì không có sự giúp đỡ nào, không nên nói rằng vật dâng cúng cho Ngài có quả lớn", giống như chính những người đó; liên quan đến họ, câu hỏi là của Sakavādī, và lời tuyên bố là của người kia.
Dvipadānaṃ aggotiādi ‘‘manussadussīlepi dānaṃ sahassaguṇaṃ hoti, kimaṅgaṃ pana evarūpe aggapuggale’’ti dassanatthaṃ vuttaṃ.
The statement " Dvipadānaṃ aggo" (foremost among two-footed beings) and so on, was made to show, "If a donation to a human transgressor yields a thousandfold result, how much more so to such a supreme individual!"
Câu bậc tối thượng trong loài hai chân v.v. được nói ra để chỉ rõ rằng: "Ngay cả việc bố thí cho người phàm phu bất thiện cũng có quả gấp ngàn lần, huống chi là cho một bậc tối thượng như vậy?"
Sesamettha yathāpāḷimeva niyyātīti.
Here, the rest unfolds according to the Pāḷi text itself.
Phần còn lại ở đây cũng diễn giải theo đúng bản gốc.
800-801. Idāni dakkhiṇāvisuddhikathā nāma hoti.
800-801. Now there is the discourse called "The Purity of Offerings."
800-801. Bây giờ là phần giải thích về sự thanh tịnh của vật cúng dường.
Tattha ‘‘yadi paṭiggāhakato dakkhiṇā visujjheyya, mahapphalā bhaveyya.
Regarding this, the view of those from Uttarāpathaka is: "If an offering were purified by the recipient, it would be of great fruit.
Ở đây, đối với những người có quan điểm rằng: "Nếu vật cúng dường được thanh tịnh nhờ người thọ nhận, thì nó sẽ có quả lớn.
Dāyakena dānaṃ dinnaṃ, paṭiggāhakena vipāko nibbattitoti añño aññassa kārako bhaveyya, paraṃkataṃ sukhadukkhaṃ āpajjeyya, añño kareyya, añño paṭisaṃvedeyya.
But the donation is made by the giver, and the result is produced by the recipient. Then one would be the maker for another, one would experience happiness and suffering made by another; one would act, and another would experience the result.
Vật cúng dường được người dâng cúng dâng, và quả báo được người thọ nhận tạo ra, thì người này sẽ là người tạo tác cho người kia, và người này sẽ phải chịu khổ vui do người kia tạo ra, người này làm, người kia cảm thọ.
Tasmā dāyakatova dānaṃ visujjhati, no paṭiggāhakato, dāyakasseva cittavisuddhi vipākadāyikā hotī’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi uttarāpathakānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therefore, a donation is purified by the giver alone, not by the recipient. It is the purity of mind of the giver alone that yields the result." With reference to them, the question belongs to the Sakavādin, and the admission to the other.
Do đó, vật cúng dường chỉ thanh tịnh nhờ người dâng cúng, chứ không phải nhờ người thọ nhận; chỉ có sự thanh tịnh của tâm người dâng cúng mới mang lại quả báo", giống như các phái Uttarāpathaka; liên quan đến họ, câu hỏi là của Sakavādī, và lời tuyên bố là của người kia.
Āhuneyyātiādi ‘‘yadi paṭiggāhakato dānaṃ na visujjheyya, kimassa āhuneyyādibhāvo kareyyā’’ti dassanatthaṃ vuttaṃ.
The statement " Āhuneyyā" (worthy of offerings) and so on, was made to show, "If the donation were not purified by the recipient, what purpose would its state of being worthy of offerings and so on serve?"
Câu đáng được cúng dường v.v. được nói ra để chỉ rõ rằng: "Nếu vật cúng dường không thanh tịnh nhờ người thọ nhận, thì trạng thái đáng được cúng dường của người đó có ý nghĩa gì?"
Añño aññassa kārakoti yadi dāyakassa dānacetanā paṭiggāhakena katā bhaveyya, yuttarūpaṃ siyā.
As for the statement " añño aññassa kārako" (one is the maker for another), it would be appropriate if the donor's volition of giving were made by the recipient.
Người này là người tạo tác cho người kia có nghĩa là nếu ý muốn bố thí của người dâng cúng được tạo ra bởi người thọ nhận, thì điều đó là hợp lý.
Tassa pana dānacetanā parisuddhā paṭiggāhakasaṅkhātaṃ vatthuṃ paṭicca mahāvipākaṭṭhena visujjhati, tasmā acodanā esā ‘‘paṭiggāhakato dānaṃ visujjhatī’’ti.
But the donor's volition of giving, being pure, is purified in the sense of yielding great results by depending on the recipient as its basis. Therefore, this is not a valid objection to the statement that "a donation is purified by the recipient."
Nhưng ý muốn bố thí thanh tịnh của người đó được thanh tịnh nhờ vật cúng dường được gọi là người thọ nhận, có quả báo lớn, do đó lời chất vấn "vật cúng dường thanh tịnh nhờ người thọ nhận" này không có căn cứ.
802-803. Idāni manussalokakathā nāma hoti.
802-803. Now there is the discourse called "The Human World."
802-803. Bây giờ là phần giải thích về thế giới loài người.
Tattha ‘‘tathāgato loke, jāto loke saṃvaḍḍho, lokaṃ abhibhuyya viharati anupalitto lokenā’’ti (saṃ. ni. 3.94) suttaṃ ayoniso gahetvā ‘‘bhagavā tusitabhavane nibbatto tattheva vasati, na manussalokaṃ āgacchati, nimmitarūpamattakaṃ panettha dassetī’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi etarahi vetullakānaṃyeva, te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
There, having wrongly understood the Sutta, "The Tathāgata is born in the world, grown up in the world, having overcome the world, he dwells unattached to the world," for those whose doctrine it is, just as it is now for the Vetullakas, that "the Blessed One was born in the Tusita realm and dwells there, he does not come to the human world, but merely shows an emanated form here," referring to them, there is the Sakavādī's question and the other's admission.
Trong đó, đối với những người có quan điểm, chẳng hạn như những người theo phái Vetullaka ngày nay, đã hiểu sai bài kinh rằng: “Như Lai sinh ra trong thế gian, lớn lên trong thế gian, an trú vượt lên thế gian, không bị thế gian làm ô nhiễm” mà cho rằng: “Đức Thế Tôn sinh ra ở cõi trời Tusita và an trú ngay tại đó, Ngài không đến cõi người, chỉ thị hiện một hóa thân ở đây”, thì đây là câu hỏi của phe Sakavāda và lời tuyên bố của phe kia.
Atha naṃ puṭṭhokāsena ceva suttasādhanena ca saññāpetuṃ nanu atthītiādimāha.
Then, in order to make him understand by means of the place where he dwells and by proving the Sutta, he says, "Is it not so that there is..." and so on.
Sau đó, để làm cho họ hiểu rõ bằng nơi an trú và sự chứng minh từ kinh điển, Người nói câu mở đầu: “Nanu atthī” (Chẳng phải là có sao?).
Loke jātoti paravādī tusitapuraṃ sandhāya vadati.
The opponent, referring to the Tusita city, speaks of " born in the world."
Phe đối lập nói “Loke jāto” (sinh ra trong thế gian) là ám chỉ cõi trời Tusita.
Satthārā panetaṃ manussalokaññeva sandhāya lokaṃ vuttaṃ.
But the Teacher spoke of "the world" referring to the human world alone.
Nhưng Đức Đạo Sư đã nói “loka” (thế gian) là ám chỉ cõi người.
Lokaṃ abhibhuyyāti paravādī manussalokaṃ abhibhavitvāti diṭṭhiyā vadati, satthā pana ārammaṇalokaṃ abhibhavitvā vihāsi.
The opponent, with the view that " having overcome the world" means having overcome the human world, speaks in that way; but the Teacher dwelt having overcome the world of objects (ārammaṇa-loka).
Phe đối lập nói “Lokaṃ abhibhuyya” (vượt lên thế gian) với quan điểm là vượt lên cõi người, nhưng Đức Đạo Sư thì an trú vượt lên thế gian đối tượng (ārammaṇaloka).
Anupalitto lokenāti paravādī manussalokena anupalittataṃva sandhāya vadati, satthā pana lokadhammesu kilesehi anupalitto vihāsi.
The opponent, referring to " unattached to the world," speaks of being unattached to the human world; but the Teacher dwelt unattached to worldly conditions (lokadhammas) by defilements (kilesas).
Phe đối lập nói “Anupalitto lokenā” (không bị thế gian làm ô nhiễm) là ám chỉ không bị cõi người làm ô nhiễm, nhưng Đức Đạo Sư thì an trú không bị các phiền não làm ô nhiễm bởi các pháp thế gian (lokadhamma).
Tasmā asādhakametanti.
Therefore, this is not a valid proof.
Vì vậy, điều này không phải là sự chứng minh.
804-806. Idāni dhammadesanākathā nāma hoti.
804-806. Now there is the discussion of Dhamma teaching.
804-806. Bây giờ là Dhammadesanākathā (Chuyện thuyết pháp).
Tattha ‘‘tusitapure ṭhito bhagavā dhammadesanatthāya abhinimmitaṃ pesesi, tena ceva tassa ca desanaṃ sampaṭicchitvā āyasmatā ānandena dhammo desito, na buddhena bhagavatā’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi vetullakānaññeva; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
There, for those whose doctrine it is, just as for the Vetullakas, that "the Blessed One, dwelling in Tusita city, sent forth an emanated form for the purpose of teaching the Dhamma; the Dhamma was taught by that* and by the Venerable Ānanda, having received the teaching from that*, but not by the Buddha, the Blessed One himself"; referring to them, there is the Sakavādī's question and the other's admission.
Trong đó, đối với những người có quan điểm, chẳng hạn như những người theo phái Vetullaka, cho rằng: “Đức Thế Tôn an trú ở thành Tusita đã sai một hóa thân (abhinimmita) đến để thuyết pháp, và chính hóa thân đó đã thuyết pháp hoặc Tôn giả Ānanda đã tiếp nhận lời thuyết pháp của hóa thân đó mà thuyết pháp, chứ không phải Đức Phật Thế Tôn thuyết pháp”; thì đây là câu hỏi của phe Sakavāda và lời tuyên bố của phe kia.
Atha naṃ ‘‘yadi tena dhammo desito, sveva satthā bhaveyyā’’ti codetuṃ abhinimmito jinotiādimāha.
Then, to rebuke him, "If the Dhamma was taught by that*, then that one would be the Teacher," he says, "the emanated Jina..." and so on.
Sau đó, để chất vấn họ rằng: “Nếu hóa thân đó thuyết pháp, thì chính hóa thân đó sẽ là Đạo Sư”, Người nói câu mở đầu: “Abhinimmito Jino” (Đấng Chiến Thắng hóa thân).
Itaro tathā asampaṭicchanto paṭikkhipati.
The other, not accepting it that way, rejects it.
Phe kia không chấp nhận như vậy nên bác bỏ.
Sesamettha uttānatthamevāti.
The rest here is of plain meaning.
Phần còn lại ở đây là ý nghĩa hiển nhiên.
807-808. Idāni karuṇākathā nāma hoti.
807-808. Now there is the discussion of compassion (karuṇā).
807-808. Bây giờ là Karuṇākathā (Chuyện về lòng bi mẫn).
Tattha piyāyitānaṃ vatthūnaṃ vipattiyā sarāgānaṃ rāgavasena karuṇāpatirūpikaṃ pavattiṃ disvā ‘‘rāgova karuṇā nāma, so ca bhagavato natthi, tasmā natthi buddhassa bhagavato karuṇā’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi uttarāpathakānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
There, for those whose doctrine it is, just as for the Uttarāpathakas, that "lust (rāga) is indeed karuṇā, and that* does not exist in the Blessed One, therefore there is no karuṇā in the Buddha, the Blessed One," having seen the occurrence of what resembles karuṇā due to lust in those with lust, through the suffering of dear things; referring to them, there is the Sakavādī's question and the other's admission.
Trong đó, đối với những người có quan điểm, chẳng hạn như những người theo phái Uttarāpathaka, đã thấy sự biểu hiện giống như lòng bi mẫn (karuṇāpatirūpika) của những người còn tham ái khi đối tượng yêu quý của họ gặp bất hạnh do tham ái, mà cho rằng: “Tham ái chính là lòng bi mẫn, nhưng Đức Thế Tôn không có tham ái, vì vậy Đức Phật Thế Tôn không có lòng bi mẫn”; thì đây là câu hỏi của phe Sakavāda và lời tuyên bố của phe kia.
Atha naṃ ‘‘karuṇā nāmesā nikkilesatāya ceva sattārammaṇatāya ca cetovimuttitāya ca ekādasānisaṃsatāya ca mettādīhi samānajātikā, tasmā yadi bhagavato karuṇā natthi, mettādayopissa na siyu’’nti codanatthaṃ natthi buddhassa bhagavato mettātiādimāha.
Then, to rebuke him, "This karuṇā is of the same kind as mettā and so on, due to being free from defilements, having beings as its object, being a liberation of mind, and having eleven benefits; therefore, if the Blessed One has no karuṇā, then mettā and so on would also not exist in him," he says, "the Buddha, the Blessed One has no mettā..." and so on.
Sau đó, để chất vấn họ rằng: “Lòng bi mẫn này có cùng bản chất với lòng từ (mettā) và các pháp khác, do không có phiền não, có chúng sinh làm đối tượng, là tâm giải thoát, và có mười một lợi ích. Vì vậy, nếu Đức Thế Tôn không có lòng bi mẫn, thì lòng từ và các pháp khác cũng sẽ không tồn tại nơi Ngài”, Người nói câu mở đầu: “Natthi Buddhassa Bhagavato mettā” (Đức Phật Thế Tôn không có lòng từ).
Ākāruṇikoti pañhe tathārūpaṃ vohāraṃ apassanto paṭikkhipati.
He rejects the question "is he without compassion (ākāruṇiko)?" as not seeing such usage.
Khi được hỏi “Ākāruṇiko” (không có lòng bi mẫn), Người bác bỏ vì không thấy cách diễn đạt như vậy trong vấn đề.
Sesamettha uttānatthamevāti.
The rest here is of plain meaning.
Phần còn lại ở đây là ý nghĩa hiển nhiên.
809. Idāni gandhajātakathā nāma hoti.
809. Now there is the discussion of fragrant substances.
809. Bây giờ là Gandhajātakathā (Chuyện về các loại hương).
Tattha yesaṃ buddhe bhagavati ayoniso pemavasena ‘‘bhagavato uccārapassāvo aññe gandhajāte ativiya adhigaṇhāti, natthi tato ca sugandhataraṃ gandhajāta’’nti laddhi, seyyathāpi ekaccānaṃ andhakānañceva uttarāpathakānañca; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
There, for those whose doctrine it is, due to a wrongly conceived affection for the Buddha, the Blessed One, that "the excrement and urine of the Blessed One surpass other fragrant substances, and there is no fragrant substance more delightful than that," just as for some Andhakas and Uttarāpathakas; referring to them, there is the Sakavādī's question and the other's admission.
Trong đó, đối với những người có quan điểm, chẳng hạn như một số người Andhaka và Uttarāpathaka, do lòng yêu mến Đức Phật Thế Tôn một cách không đúng đắn mà cho rằng: “Phân và nước tiểu của Đức Thế Tôn vượt trội hơn hẳn các loại hương khác, không có loại hương nào thơm hơn thế”; thì đây là câu hỏi của phe Sakavāda và lời tuyên bố của phe kia.
Sesamettha yathāpāḷimeva niyyātīti.
The rest here follows the Pāḷi itself.
Phần còn lại ở đây được giải thích theo nguyên văn.
810-811. Idāni ekamaggakathā nāma hoti.
810-811. Now there is the discussion of one path.
810-811. Bây giờ là Ekamaggakathā (Chuyện về một con đường).
Tattha yesaṃ buddhe bhagavati ayoniso pemavaseneva ‘‘bhagavā sotāpanno hutvā sakadāgāmī, sakadāgāmī hutvā anāgāmī, anāgāmī hutvā arahattaṃ sacchākāsi, ekeneva pana ariyamaggena cattāri phalāni sacchākāsī’’ti laddhi, seyyathāpi tesaññeva; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
There, for those whose doctrine it is, due to a wrongly conceived affection for the Buddha, the Blessed One, that "the Blessed One became a Stream-Enterer, then a Once-Returner, then a Non-Returner, and then realized Arahantship, but he realized the four fruits by one noble path alone," just as for those very same*; referring to them, there is the Sakavādī's question and the other's admission.
Trong đó, đối với những người có quan điểm, chẳng hạn như chính những người đó, do lòng yêu mến Đức Phật Thế Tôn một cách không đúng đắn mà cho rằng: “Đức Thế Tôn đã chứng Sơ quả (Sotāpanna), rồi chứng Nhị quả (Sakadāgāmī), rồi chứng Tam quả (Anāgāmī), rồi chứng A-la-hán (arahattaṃ sacchākāsi), nhưng chỉ với một Thánh đạo (ariyamagga) mà Ngài đã chứng bốn quả”; thì đây là câu hỏi của phe Sakavāda và lời tuyên bố của phe kia.
Atha naṃ catūhi phalehi saddhiṃ uppannānaṃ catunnaṃ phassādīnaṃ ekato samodhānavasena codetuṃ catunnaṃ phassānantiādimāha.
Then, to rebuke him by way of the conjunction of the four contacts (phassa) and so on, which arose together with the four fruits, he says, "of the four contacts..." and so on.
Sau đó, để chất vấn họ về sự kết hợp đồng thời của bốn xúc (phassa) và các pháp khác phát sinh cùng với bốn quả, Người nói câu mở đầu: “Catunnaṃ phassānaṃ” (của bốn xúc).
Sotāpattimaggenātiādi ‘‘kataramaggena sacchikarotī’’ti pucchanatthaṃ vuttaṃ.
The phrase "by the path of Stream-Entry (sotāpattimaggena)" and so on, is stated for the purpose of asking, "by which path does one realize it?"
Câu “Sotāpattimaggena” (bằng Sơ đạo) và các câu tương tự được nói ra để hỏi: “Bằng con đường nào mà chứng đắc?”
Arahattamaggenāti ca vutte tena sakkāyadiṭṭhiādīnaṃ pahānābhāvavasena codeti.
And when "by the path of Arahantship" is stated, he rebukes by way of the non-abandonment of personality view (sakkāyadiṭṭhi) and so on by that path.
Và khi nói “Arahattamaggena” (bằng A-la-hán đạo), Người chất vấn theo cách không đoạn trừ được tà kiến về tự thân (sakkāyadiṭṭhi) và các pháp khác.
Bhagavā sotāpannoti buddhabhūtassa sotāpannabhāvo natthīti paṭikkhipati.
He rejects "the Blessed One is a Stream-Enterer" by saying that there is no Stream-Enterership for one who has become a Buddha.
Khi được hỏi “Bhagavā Sotāpanno” (Đức Thế Tôn là Sotāpanna), Người bác bỏ rằng không có trạng thái Sotāpanna ở một vị đã thành Phật.
Parato pañhadvayepi eseva nayo.
The same method applies to the two questions that follow.
Đối với hai câu hỏi tiếp theo cũng theo cách tương tự.
Sesamettha yathāpāḷimeva niyyātīti.
The rest here follows the Pāḷi itself.
Phần còn lại ở đây được giải thích theo nguyên văn.
813-816. Idāni jhānasaṅkantikathā nāma hoti.
813-816. Now there is the discussion of jhāna transition (jhānasaṅkanti).
813-816. Bây giờ là Jhānasaṅkantikathā (Chuyện về sự chuyển đổi thiền định).
Tattha yesaṃ ‘‘idha, bhikkhave, bhikkhu vivicceva kāmehi paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, vitakkavicārānaṃ vūpasamā dutiyaṃ jhānaṃ, tatiyaṃ jhānaṃ, catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharatī’’ti (saṃ. ni. 5.923-934) imaṃ paṭipāṭidesanaṃ nissāya ‘‘tassa tassa jhānassa upacārappavattiṃ vināva jhānā jhānaṃ saṅkamatī’’ti laddhi, seyyathāpi mahisāsakānañceva ekaccānañca andhakānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
There, for those whose doctrine it is, relying on this progressive teaching, "Here, bhikkhus, a bhikkhu, quite secluded from sensual pleasures, attains and abides in the first jhāna; with the subsiding of thought and examination, he attains and abides in the second jhāna; the third jhāna; the fourth jhāna," that "one transitions from jhāna to jhāna without the occurrence of the proximate concentration (upacāra) of that particular jhāna," just as for the Mahisāsakas and some Andhakas; referring to them, there is the Sakavādī's question and the other's admission.
Trong đó, đối với những người có quan điểm, chẳng hạn như những người Mahīsāsaka và một số người Andhaka, dựa vào lời dạy về trình tự này: “Ở đây, này các tỳ-khưu, tỳ-khưu ly dục, ly bất thiện pháp, chứng và trú thiền thứ nhất; diệt tầm tứ, chứng và trú thiền thứ hai; chứng và trú thiền thứ ba; chứng và trú thiền thứ tư”, mà cho rằng: “Có thể chuyển từ thiền này sang thiền khác mà không cần sự vận hành của cận định (upacārappavatti) của thiền đó”; thì đây là câu hỏi của phe Sakavāda và lời tuyên bố của phe kia.
Atha naṃ ‘‘yadi te dutiyajjhānūpacāraṃ appatvā uppaṭipāṭiyā paṭhamajjhānā dutiyajjhānameva saṅkamati, paṭhamato tatiyaṃ, dutiyato catutthampi saṅkameyyā’’ti codetuṃ paṭhamā jhānātiādimāha.
Then, to rebuke him, "If, without reaching the proximate concentration of the second jhāna, one directly transitions from the first jhāna to the second jhāna out of sequence, then one should also be able to transition from the first to the third, or from the second to the fourth," he says, "from the first jhāna..." and so on.
Sau đó, để chất vấn họ rằng: “Nếu không đạt đến cận định của thiền thứ hai mà chuyển ngay từ thiền thứ nhất sang thiền thứ hai một cách không theo trình tự, thì cũng có thể chuyển từ thiền thứ nhất sang thiền thứ ba, hoặc từ thiền thứ hai sang thiền thứ tư sao?”, Người nói câu mở đầu: “Paṭhamā jhānā” (từ thiền thứ nhất).
Yā paṭhamassātiādi ‘‘yadi paṭhamato anantaraṃ dutiyaṃ, dutiyādīhi vā tatiyādīni samāpajjati, ekāvajjanena samāpajjeyyā’’ti codanatthaṃ vuttaṃ.
The phrase "which is of the first..." and so on, is stated for the purpose of rebuking, "If the second* were to arise immediately after the first, or the third and so on were to be attained immediately after the second and so on, would it be attained with a single adverting (āvajjanā)?"
Câu “Yā paṭhamassā” (cái gì của thiền thứ nhất) và các câu tương tự được nói ra để chất vấn: “Nếu thiền thứ hai phát sinh ngay sau thiền thứ nhất, hoặc các thiền thứ ba và thứ tư phát sinh ngay sau thiền thứ hai và các thiền khác, thì có thể nhập thiền chỉ bằng một sự chú ý (ekāvajjanena) không?”
Kāme ādīnavatoti paṭhamaṃ kāme ādīnavato manasi karoto pacchā uppajjati.
" Kāme ādīnavato" (seeing danger in sensual pleasures) means that the first* arises later in one who attends to sensual pleasures as dangerous.
“Kāme ādīnavato” (thấy sự nguy hiểm trong các dục) có nghĩa là thiền thứ nhất phát sinh sau khi quán xét các dục là nguy hiểm.
Jhānakkhaṇe panesa nimittameva manasi karoti.
However, at the moment of jhāna, one attends only to the sign (nimitta).
Tuy nhiên, vào khoảnh khắc thiền định, người đó chỉ quán xét tướng (nimitta).
Taññeva paṭhamanti ‘‘yadi purimajavanato pacchimajavanaṃ viya anantaraṃ uppajjeyya, ṭhapetvā purimapacchimabhāvaṃ lakkhaṇato taññeva taṃ bhaveyyā’’ti codetuṃ pucchati.
He asks, "That very first (taññeva paṭhama)..." to rebuke, "If it were to arise immediately, like a later javana-thought following an earlier javana-thought, then, setting aside the distinction of earlier and later, it would be the very same in characteristic."
Người hỏi câu “Taññeva paṭhamaṃ” (chính là cái thứ nhất) để chất vấn rằng: “Nếu thiền thứ hai phát sinh ngay sau thiền thứ nhất, giống như tâm tốc hành (javana) sau phát sinh ngay sau tâm tốc hành trước, thì ngoài sự khác biệt về trước sau, về đặc tính, thiền thứ hai đó có phải chính là thiền thứ nhất không?”
Iminā upāyena sabbattha attho veditabbo.
In this way, the meaning should be understood everywhere.
Theo cách này, ý nghĩa phải được hiểu ở khắp mọi nơi.
Vivicceva kāmehītiādīhi paṭipāṭiyā jhānānaṃ desitabhāvaṃ dīpeti, na anantaruppattiṃ, tasmā asādhakanti.
By "vivicceva kāmehi" (quite secluded from sensual pleasures) and so on, he points out that the jhānas were taught in sequence, not as arising immediately; therefore, it is not a valid proof.
Bằng các câu “Vivicceva kāmehi” (ly dục) và các câu tương tự, Người chỉ ra rằng các thiền được thuyết giảng theo trình tự, chứ không phải là sự phát sinh ngay lập tức. Vì vậy, điều này không phải là sự chứng minh.
817-818. Idāni jhānantarikakathā nāma hoti.
817-818. Now there is the discussion of the intermediate jhāna.
817-818. Bây giờ là Jhānantarikakathā (Chuyện về thiền trung gian).
Tattha yesaṃ samaye ‘‘pañcakanaye pañca jhānāni vibhattāni, kevalaṃ tayo samādhī uddiṭṭhā’’ti avitakkavicāramattassa samādhino okāsaṃ ajānantānaṃ ‘‘paṭhamassa ca dutiyassa ca jhānassa antare jhānantarikā nāma esā’’ti laddhi, seyyathāpi sammitiyānañceva ekaccānañca andhakānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therein, in the view of those opponents who, not knowing the place of the avitakkavicāramatta samādhi (concentration consisting only of vitakka and vicāra), because in the fivefold method (of jhāna classification) five jhānas are analyzed, and only three samādhis are expounded, hold the doctrine that "this concentration, avitakkavicāramatta, is called jhānantarikā (intermediate jhāna) between the first and second jhāna," as in the case of some Sammatiyas and Andhakas; with reference to them, the Sakavādī asks the question, and the other (Paravādī) gives the affirmation.
Ở đây, trong quan điểm của những người không biết chỗ đứng của samādhi chỉ có vô tầm vô tứ (avitakkavicāramatta), khi nói rằng "trong pháp năm chi có năm thiền được phân biệt, chỉ có ba samādhi được nêu ra", thì họ có quan điểm rằng "đây là jhānantarikā (thiền trung gian) nằm giữa thiền thứ nhất và thiền thứ hai", giống như Sammitiya và một số người mù. Liên quan đến điều đó, Sakavādī (người thuộc tông phái của mình) đặt câu hỏi, còn người kia (Paravādī) thì chấp nhận.
Atha naṃ ‘‘jhānampi cetasikā dhammā, phassādayopi, tasmā yadi jhānantarikā nāma bhaveyya, phassantarikādīhipi bhavitabba’’nti codanatthaṃ atthi phassantarikātiādimāha.
Then, to rebuke him, stating, "Jhāna consists of mental phenomena, and so do contact (phassa) and others. Therefore, if there were such a thing as jhānantarikā, there should also be phassantarikā and so on," the Sakavādī says, " Is there phassantarikā (intermediate contact)?" and so forth.
Sau đó, để chất vấn rằng "thiền cũng là các pháp tâm sở (cetasikā dhammā), xúc (phassa) và các pháp khác cũng vậy, do đó, nếu có jhānantarikā thì cũng phải có phassantarikā (xúc trung gian) và các pháp tương tự", nên đã nói atthi phassantarikā (có xúc trung gian) v.v.
820-822. Dvinnaṃ jhānānaṃ paṭuppannānanti paṭhamadutiyāni sandhāya pucchati.
820-822. " When two jhānas are present" refers to the first and second jhānas, and a question is asked concerning them.
820-822. Dvinnaṃ jhānānaṃ paṭuppannānaṃ (hai thiền hiện khởi) được hỏi liên quan đến thiền thứ nhất và thứ hai.
Itaro ‘‘tesaṃ paccuppannānaṃyeva antare avitakko vicāramatto samādhi jhānantariko nāma hotī’’ti laddhiyā paṭijānāti.
The other (Paravādī) affirms according to his doctrine that the avitakkavicāramatta samādhi is called jhānantarika only when those (two jhānas) are presently occurring between them.
Người kia chấp nhận theo quan điểm rằng "chỉ giữa hai thiền hiện khởi đó, samādhi chỉ có vô tầm vô tứ mới được gọi là jhānantarika".
Paṭhamaṃ jhānaṃ niruddhanti puṭṭho tiṇṇaṃ ekakkhaṇe pavatti na yuttāti paṭijānāti.
When asked " The first jhāna has ceased," he affirms (that it is not right for all three to exist at once), considering that the simultaneous occurrence of three (samādhis) is not appropriate.
Khi được hỏi Paṭhamaṃ jhānaṃ niruddhaṃ (thiền thứ nhất đã diệt), người kia chấp nhận rằng sự hiện khởi đồng thời của ba pháp là không hợp lý.
Avitakko vicāramatto samādhi paṭhamaṃ jhānanti catukkanayavasena pucchati.
" The avitakkavicāramatta samādhi is the first jhāna" is asked according to the fourfold method (of jhāna classification).
Avitakko vicāramatto samādhi paṭhamaṃ jhānaṃ (samādhi chỉ có vô tầm vô tứ là thiền thứ nhất) được hỏi theo pháp bốn chi.
Sakavādī tasmiṃ naye tassa abhāvā paṭikkhipati.
The Sakavādī rejects it because it does not exist in that method.
Sakavādī bác bỏ vì pháp đó không tồn tại trong cách phân loại đó.
Nanu tayo samādhīti etthāyamadhippāyo – yathā tesu tīsu samādhīsu dve samādhī jhānāneva, na jhānantarikā, evaṃ itarenapi jhāneneva bhavitabbaṃ, na jhānantarikāyāti.
The intention in " Surely there are three concentrations" is this: just as two of those three concentrations are jhānas and not jhānantarikā, so too the other (concentration) should be a jhāna, not a jhānantarikā.
Ý nghĩa của câu Nanu tayo samādhī (chẳng phải có ba samādhi sao) là: giống như trong ba samādhi đó, hai samādhi là các thiền chứ không phải jhānantarikā, thì samādhi còn lại cũng phải là thiền chứ không phải jhānantarikā.
823-825. Idāni samāpanno saddaṃ suṇātītikathā nāma hoti.
823-825. Now follows the discourse on "One in attainment hears sound."
823-825. Bây giờ là pháp thoại về người nhập định nghe tiếng.
Tattha ‘‘yasmā paṭhamassa jhānassa saddo kaṇḍako vutto bhagavatā, yadi ca samāpanno taṃ na suṇeyya, kathaṃ kaṇḍako siyā.
Therein, with reference to those whose doctrine, like that of some Pubbaselīyas, holds that "since the Buddha declared sound to be a thorn to the first jhāna, if one in attainment did not hear it, how could it be a thorn? Therefore, one in attainment hears sound," the Sakavādī asks the question, and the other (Paravādī) gives the affirmation.
Ở đây, quan điểm của những người cho rằng "vì Đức Thế Tôn đã nói rằng tiếng động là chướng ngại (kaṇḍaka) của thiền thứ nhất, nếu người nhập định không nghe thấy nó, thì làm sao nó có thể là chướng ngại? Do đó, người nhập định nghe thấy tiếng động", giống như Pubbaselīya; liên quan đến điều đó, Sakavādī đặt câu hỏi, còn người kia thì chấp nhận.
Tasmā samāpanno saddaṃ, suṇātī’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi pubbaseliyānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therefore, for those whose view is that one in attainment hears sounds—just as it is for the Pubbaseliyas—the question is for the Sakavādī, and the admission is for the other.
.
Cakkhunā rūpaṃ passatītiādi ‘‘samāpannassa tāva pañcadvārappavattaṃ natthi, tasmiṃ asati yadi so saddaṃ suṇeyya, rūpampi passeyyā’’ti codanatthaṃ vuttaṃ.
" One sees forms with the eye" etc., was stated to provoke the objection, "Indeed, there is no activity of the five sense-doors for one in attainment. If, in the absence of that (activity), he were to hear sound, he should also see forms."
Cakkhunā rūpaṃ passatī (thấy sắc bằng mắt) v.v. được nói ra để chất vấn rằng "người nhập định không có sự vận hành của năm căn môn, nếu không có điều đó mà người ấy nghe thấy tiếng động, thì người ấy cũng phải thấy sắc".
Saddo kaṇḍakoti vikkhepakarattā vuttaṃ.
" Sound is a thorn" was stated because it causes distraction.
Saddo kaṇḍako (tiếng động là chướng ngại) được nói vì nó gây xao nhãng.
Oḷārikena hi saddena sote ghaṭṭite paṭhamajjhānato vuṭṭhānaṃ hoti, tenetaṃ vuttaṃ, tasmā asādhakaṃ.
Indeed, when a coarse sound strikes the ear, there is an emergence from the first jhāna; for this reason, it was stated, and therefore it is not a valid proof.
Khi tiếng động thô (oḷārika) chạm vào tai, thì người đó thoát khỏi thiền thứ nhất, vì vậy điều này đã được nói, do đó nó không phải là bằng chứng.
Dutiyassa jhānassātiādi ‘‘yathā aññopi kaṇḍako antosamāpattiyaṃ natthi, evaṃ saddassavanampī’’ti bodhanatthaṃ vuttaṃ, taṃ sabbaṃ uttānatthamevāti.
" To the second jhāna" etc., was stated to make it known that just as other thorns do not exist within the attainment, so too the hearing of sound does not. All of this is already clear in meaning.
Dutiyassa jhānassā (của thiền thứ hai) v.v. được nói ra để cho biết rằng "giống như các chướng ngại khác không có trong lúc nhập định, thì việc nghe tiếng động cũng vậy". Tất cả những điều đó đều có nghĩa rõ ràng.
826-827. Idāni cakkhunā rūpaṃ passatītikathā nāma hoti.
826-827. Now follows the discourse on "One sees form with the eye."
826-827. Bây giờ là pháp thoại về thấy sắc bằng mắt.
Tattha ‘‘cakkhunā rūpaṃ disvā’’ti vacanaṃ nissāya ‘‘pasādacakkhumeva rūpaṃ passatī’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi mahāsaṅghikānaṃ, te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therein, with reference to those whose doctrine, like that of some Mahāsaṅghikas, holds that "only the sensitive eye (pasāda-cakkhu) sees forms," based on the saying "having seen forms with the eye," the Sakavādī asks the question, and the other (Paravādī) gives the affirmation.
Ở đây, quan điểm của những người dựa vào câu "thấy sắc bằng mắt" mà cho rằng "chỉ có tịnh sắc mắt (pasādacakkhu) thấy sắc", giống như Mahāsaṅghika; liên quan đến điều đó, Sakavādī đặt câu hỏi, còn người kia thì chấp nhận.
Atha naṃ ‘‘yadi cakkhunā rūpaṃ passeyya, rūpena rūpaṃ passeyyātī’’ti codetuṃ rūpena rūpaṃ passatīti āha.
Then, to rebuke him, "If one were to see forms with the eye, then one would see forms with form," he says, " One sees forms with form."
Sau đó, để chất vấn rằng "nếu thấy sắc bằng mắt, thì sẽ thấy sắc bằng sắc", nên nói rūpena rūpaṃ passatī (thấy sắc bằng sắc).
Itaro rūpāyatanaṃ sandhāya paṭikkhipitvā puna puṭṭho cakkhumeva sandhāya paṭijānāti.
The other (Paravādī) rejects it with reference to the visual object (rūpāyatana), and when asked again, affirms with reference to the eye itself.
Người kia bác bỏ liên quan đến sắc xứ (rūpāyatana), rồi khi được hỏi lại thì chấp nhận liên quan đến chính con mắt.
Paṭivijānātīti ettha ayamadhippāyo – passatīti hi mayaṃ paṭijānanaṃ sandhāya pucchāma, na cakkhūpasaṃhāramattaṃ.
In " comprehends," the intention here is this: indeed, we ask "sees" with reference to comprehension, not merely with reference to the bringing of the eye into contact.
Trong câu Paṭivijānātī (nhận biết), ý nghĩa là: chúng tôi hỏi về sự nhận biết khi nói "thấy", chứ không phải chỉ là sự tiếp xúc của mắt.
Tasmā vadehi tāva ‘‘kiṃ te cakkhumā rūpena rūpaṃ paṭivijānātī’’ti.
Therefore, tell us first, "Does your eye, as one possessing sight, comprehend form with form?"
Vậy hãy nói xem, "mắt của ông có nhận biết sắc bằng sắc không?"
Itaro purimanayeneva paṭikkhipati ceva paṭijānāti ca.
The other (Paravādī) rejects and affirms in the same way as before.
Người kia bác bỏ và chấp nhận theo cách tương tự như trước.
Atha naṃ ‘‘evaṃ sante rūpaṃ manoviññāṇaṃ āpajjati, tañhi paṭivijānāti nāmā’’ti codetuṃ rūpaṃ manoviññāṇanti āha.
Then, to rebuke him, stating, "If that were so, form would become mind-consciousness, for that (mind-consciousness) is indeed what comprehends," he says, " Form is mind-consciousness."
Sau đó, để chất vấn rằng "nếu vậy thì sắc trở thành ý thức (manoviññāṇa), vì ý thức mới là cái nhận biết", nên nói rūpaṃ manoviññāṇaṃ (sắc là ý thức).
Itaro lesaṃ alabhanto paṭikkhipateva.
The other (Paravādī), not finding an opening (for evasion), simply rejects it.
Người kia không tìm được lý lẽ nên chỉ bác bỏ.
Atthi cakkhussa āvaṭṭanātiādi ‘‘yadi cakkhu paṭivijānanaṭṭhena passati, cakkhuviññāṇassa viya tassāpi āvajjanāya bhavitabba’’nti codetuṃ pucchati.
" Is there an advertence of the eye?" etc., is asked to provoke the objection, "If the eye sees in the sense of comprehending, then it too should have advertence, like eye-consciousness."
Atthi cakkhussa āvaṭṭanā (có sự hướng tâm của mắt) v.v. được hỏi để chất vấn rằng "nếu mắt thấy theo nghĩa nhận biết, thì nó cũng phải có sự hướng tâm (āvajjana) giống như nhãn thức (cakkhuviññāṇa)".
Itaro yasmā na āvajjanapaṭibaddhaṃ cakkhu, na taṃ āvajjanānantaraṃ uppajjati, tasmā na hevanti paṭikkhipati.
The other (Paravādī) rejects it by saying, " No, certainly not," because the eye is not bound by advertence, and it does not arise immediately after advertence.
Người kia bác bỏ na hevaṃ (không phải vậy) vì mắt không gắn liền với sự hướng tâm, nó không khởi lên ngay sau sự hướng tâm.
Sotena saddantiādīsupi eseva nayo.
The same method applies to " sound with the ear" and so forth.
Các trường hợp Sotena saddaṃ (nghe tiếng bằng tai) v.v. cũng tương tự.
Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ passatīti sasambhārakathānayena vuttaṃ.
" Here, bhikkhus, a bhikkhu sees forms with the eye" was stated according to the method of speech including the requisites.
Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ passatī (ở đây, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu thấy sắc bằng mắt) được nói theo cách diễn đạt có liên quan đến các yếu tố cấu thành.
Yathā hi usunā vijjhantopi ‘‘dhanunā vijjhatī’’ti vuccati, evaṃ cakkhuviññāṇena passantopi ‘‘cakkhunā passatī’’ti vutto, tasmā asādhakametaṃ.
Just as one who shoots with an arrow is said to "shoot with a bow," so too one who sees with eye-consciousness is said to "see with the eye." Therefore, this is not a valid proof.
Giống như người bắn tên bằng mũi tên cũng được nói là "bắn bằng cung", thì người thấy bằng nhãn thức cũng được nói là "thấy bằng mắt", do đó điều này không phải là bằng chứng.
Sesesupi eseva nayopi.
The same method applies to the remaining instances.
Các trường hợp còn lại cũng tương tự.
828-831. Idāni kilesapajahanakathā nāma hoti.
828-831. Now follows the discourse on abandoning defilements.
828-831. Bây giờ là pháp thoại về đoạn trừ phiền não.
Tattha ‘‘yasmā kilesapahānaṃ nāma atthi, pahīnakilesassa ca atītāpi kilesā pahīnāva honti, anāgatāpi, paccuppannāpi, tasmā atītepi kilese pajahati, anāgatepi, paccuppannepī’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi ekaccānaṃ uttarāpathakānaṃ; te sandhāya atītetiādipucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therein, with reference to those whose doctrine, like that of some Uttarāpathakas, holds that "since there is such a thing as abandoning defilements, and for one whose defilements are abandoned, past defilements are indeed abandoned, future defilements are also abandoned, and present defilements are also abandoned, therefore one abandons past defilements, future defilements, and present defilements," the Sakavādī asks the question beginning " past" etc., and the other (Paravādī) gives the affirmation.
Ở đây, quan điểm của những người cho rằng "vì có sự đoạn trừ phiền não, và đối với người đã đoạn trừ phiền não, các phiền não quá khứ cũng đã được đoạn trừ, các phiền não vị lai cũng vậy, các phiền não hiện tại cũng vậy, do đó người ấy đoạn trừ các phiền não quá khứ, vị lai và hiện tại", giống như một số người Uttarāpathaka; liên quan đến điều đó, Sakavādī đặt câu hỏi atīte (trong quá khứ) v.v., còn người kia thì chấp nhận.
Sesaṃ yathāpāḷimeva niyyāti.
The rest proceeds according to the Pāḷi text itself.
Phần còn lại tiếp diễn theo nguyên văn.
Natthi kilese jahatīti imasmiṃ pana paravādissa pañhe yasmā kacavaraṃ pajahantassa kacavare chaḍḍanavāyāmo viya kilese pajahantassa na atītādibhedesu kilesesu vāyāmo atthi, nibbānārammaṇe pana ariyamagge pavattite kilesā anuppannāyeva nuppajjantīti pahīnā nāma honti, tasmā na hevanti paṭikkhipati.
In this question of the Paravādī, " Does not abandon defilements," because there is no effort in abandoning defilements, like the effort of throwing away rubbish when abandoning it, with regard to defilements differentiated as past, etc. But when the noble path, with Nibbāna as its object, is set in motion, defilements, being not yet arisen, simply do not arise, and thus they are said to be abandoned. Therefore, he rejects it by saying, " No, certainly not."
Trong vấn đề của Paravādī về Natthi kilese jahatī (không có đoạn trừ phiền não) này, vì người đoạn trừ phiền não không có sự nỗ lực đối với các phiền não thuộc quá khứ v.v. giống như người vứt rác không có sự nỗ lực vứt rác vào đống rác, mà khi Thánh đạo (ariyamagga) hướng đến Nibbāna được phát sinh, các phiền não chưa sinh sẽ không sinh nữa, và do đó được gọi là đã đoạn trừ, nên người kia bác bỏ na hevaṃ (không phải vậy).
Tena hi atīte kilese pajahatītiādi pana yasmā ‘‘natthi kilesapajahanā’’ti na vattabbaṃ, tasmā atītādibhede pajahatīti chalena vuttaṃ.
However, " Therefore, one abandons past defilements" etc., was stated by way of a pretext, implying "one abandons defilements in their past, etc., distinctions," because it should not be said "there is no abandoning of defilements."
Tuy nhiên, Tena hi atīte kilese pajahatī (nếu vậy thì đoạn trừ các phiền não quá khứ) v.v. được nói ra một cách giả tạo bởi vì không nên nói "không có sự đoạn trừ phiền não", do đó nói là đoạn trừ các phiền não thuộc quá khứ v.v.
832. Idāni suññatakathā nāma hoti.
832. Now follows the discourse on emptiness (suññatā).
832. Bây giờ là pháp thoại về tánh Không.
Tattha suññatāti dve suññatā khandhānañca anattalakkhaṇaṃ nibbānañca.
Therein, suññatā refers to two kinds of emptiness: the characteristic of non-self (anatta-lakkhaṇa) of the aggregates, and Nibbāna.
Ở đây, suññatā (tánh Không) có hai loại: đặc tính vô ngã (anattalakkhaṇa) của các uẩn và Nibbāna.
Tesu anattalakkhaṇaṃ tāva ekaccaṃ ekena pariyāyena siyā saṅkhārakkhandhapariyāpannaṃ, nibbānaṃ, apariyāpannameva.
Among these, the characteristic of non-self may, in some aspect, be included in the aggregate of formations, while Nibbāna is certainly not included (in any aggregate).
Trong số đó, đặc tính vô ngã có thể thuộc về uẩn hành (saṅkhārakkhandha) theo một phương diện nào đó, còn Nibbāna thì hoàn toàn không thuộc về uẩn.
Imaṃ pana vibhāgaṃ aggahetvā ‘‘suññatā saṅkhārakkhandhapariyāpannā’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ, te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
But for those whose view is this—not having taken this distinction into account—that 'emptiness is included in the aggregate of formations (saṅkhārakkhandha)', just like the Andhakas, with reference to them, is the Sakavādī's question and the other's admission.
Tuy nhiên, đối với những ai không chấp nhận sự phân biệt này mà có quan điểm rằng “tánh không (suññatā) bao gồm trong uẩn hành (saṅkhārakkhandha)”, ví dụ như phái Andhaka, thì câu hỏi là của người chủ trương (sakavādī), và lời tuyên bố là của người khác (itarassa).
Animittanti sabbanimittarahitaṃ nibbānaṃ.
Animitta means Nibbāna, which is devoid of all signs.
Vô tướng (Animitta) là Niết Bàn không có tất cả các tướng (nimitta).
‘‘Appaṇihito’’tipi tasseva nāmaṃ.
“Appaṇihita” is also a name for that same (Nibbāna).
“Vô nguyện (Appaṇihita)” cũng là một tên của chính Niết Bàn đó.
Kasmā panetaṃ ābhatanti?
But for what reason was this brought up?
Vì sao điều này lại được đưa ra?
Avibhajjavādīvāde dosāropanatthaṃ.
For the purpose of attributing a fault to the doctrine of the Undistinguished-Speaker (Avibhajjavādī).
Để quy kết lỗi cho quan điểm của phái Avibhajjavādī.
Yassa hi avibhajitvā ‘‘ekadeseneva suññatā saṅkhārakkhandhapariyāpannā’’ti laddhi, tassa nibbānampi saṅkhārakkhandhapariyāpannanti āpajjati.
For if, without distinguishing, one holds the view that 'emptiness is included in the aggregate of formations in one part', then Nibbāna also becomes included in the aggregate of formations.
Vì đối với người có quan điểm rằng “tánh không (suññatā) bao gồm trong uẩn hành (saṅkhārakkhandha)” mà không phân biệt, thì Niết Bàn cũng sẽ bao gồm trong uẩn hành.
Imassa dosassāropanatthaṃ ‘‘animittaṃ appaṇihita’’nti ābhataṃ.
To attribute this fault, “animittaṃ appaṇihitaṃ” was brought up.
Để quy kết lỗi này, “vô tướng (animitta), vô nguyện (appaṇihita)” được đưa ra.
Itaro tassa pariyāpannabhāvaṃ anicchanto paṭikkhipati.
The other, not wishing for its inclusion, rejects it.
Người kia, không muốn Niết Bàn thuộc vào đó, nên bác bỏ.
Saṅkhārakkhandho na aniccotiādi nibbānasaṅkhātāya suññatāya aniccabhāvāpattidosadassanatthaṃ vuttaṃ.
The statement Saṅkhārakkhandho na anicco (The aggregate of formations is not impermanent) and so on was made to show the fault of Nibbāna, which is called emptiness, becoming impermanent.
Các câu như “uẩn hành (saṅkhārakkhandha) không vô thường” được nói ra để chỉ ra lỗi lầm về việc tánh không (suññatā) được gọi là Niết Bàn sẽ trở thành vô thường.
834. Suññamidaṃ, bhikkhave, saṅkhārāti suttaṃ parasamayato ābhataṃ.
834. The Sutta Suññamidaṃ, bhikkhave, saṅkhārā (Bhikkhus, these formations are empty) was brought up from the opponent's doctrine.
834. Kinh “Này các Tỳ-khưu, các hành (saṅkhārā) này là không” được đưa ra từ quan điểm của người khác.
Tattha saṅkhārāti ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti āgataṭṭhāne viya pañcakkhandhā, te ca attattaniyasuññattā suññatāti sāsanāvacaraṃ hoti, na virujjhati, tasmā anuññātaṃ.
There, saṅkhārā refers to the five aggregates, as in the passage "All formations are impermanent" (sabbe saṅkhārā aniccā). Since these are empty of self and what belongs to self, they are emptiness. This meaning is consistent with the teaching and does not contradict it; therefore, it is allowed.
Trong đó, các hành (saṅkhārā), giống như trong câu “tất cả các hành (saṅkhārā) đều vô thường”, là năm uẩn, và chúng là không (suññatā) vì chúng không có tự ngã và không thuộc về tự ngã; điều này phù hợp với giáo pháp, không mâu thuẫn, do đó được chấp nhận.
Yasmā panetaṃ na suññatāya saṅkhārakkhandhapariyāpannabhāvaṃ dīpeti, tasmā asādhakanti.
However, since this does not demonstrate the inclusion of emptiness in the aggregate of formations, it is not a proof.
Tuy nhiên, vì điều này không chỉ ra rằng tánh không (suññatā) bao gồm trong uẩn hành, nên nó không phải là bằng chứng.
835-836. Idāni sāmaññaphalakathā nāma hoti.
835-836. Now there is a discourse called the discourse on the fruits of recluseship (sāmaññaphala).
835-836. Bây giờ là Chú giải về Quả Sa-môn (sāmaññaphalakathā).
Tattha maggavīthiyampi phalasamāpattivīthiyampi ariyamaggassa vipākacittaṃ sāmaññaphalaṃ nāmāti sakasamaye sanniṭṭhānaṃ.
There, in both the path-process (maggavīthi) and the fruition-attainment-process (phalasamāpattivīthi), the resultant consciousness (vipākacitta) of the Noble Path (ariyamagga) is called the fruit of recluseship—this is the determination according to one's own doctrine.
Trong đó, theo quan điểm của người chủ trương (sakasamaya), tâm quả (vipākacitta) của Thánh Đạo (ariyamagga) trong lộ trình đạo (maggavīthi) và lộ trình nhập quả (phalasamāpattivīthi) được gọi là quả Sa-môn (sāmaññaphala).
Yesaṃ pana tathā aggahetvā ‘‘kilesapahānañceva phaluppatti ca sāmaññaphalaṃ, tasmā asaṅkhata’’nti laddhi, seyyathāpi pubbaseliyānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
But for those whose view is this—not having taken it thus—that 'the abandonment of defilements and the arising of fruition constitute the fruit of recluseship, and therefore it is unconditioned (asaṅkhata)', just like the Pubbaseliyas; with reference to them, the Sakavādī's question (is posed), and the other's admission (is made).
Tuy nhiên, đối với những ai không chấp nhận như vậy mà có quan điểm rằng “sự đoạn trừ các phiền não và sự phát sinh của quả là quả Sa-môn (sāmaññaphala), do đó là vô vi (asaṅkhata)”, ví dụ như phái Pubbaselīya, thì câu hỏi là của người chủ trương (sakavādī), và lời tuyên bố là của người khác (itarassa).
Sesamettha heṭṭhā vuttanayattā yathā pāḷimeva niyyātīti.
The rest here, being in the manner explained below, can be understood simply as it is in the Pāḷi text.
Phần còn lại ở đây, vì được nói theo cách đã nêu ở trên, nên nó được giải thích y như trong Pāḷi.
837-840. Idāni pattikathā nāma hoti.
837-840. Now there is a discourse called the discourse on attainment (pattikathā).
837-840. Bây giờ là Chú giải về Sự Thành Tựu (pattikathā).
Tattha ‘‘yaṃ yaṃ paṭilabbhati, tassa tassa paṭilābho patti nāma.
There, 'the attainment of whatever is attained is called attainment (patti).
Trong đó, “sự đạt được bất cứ điều gì được đạt được, đó được gọi là sự thành tựu (patti).
Sā ca asaṅkhatā’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi pubbaseliyānaññeva; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
And that is unconditioned (asaṅkhata)'—this is the view of some, like the Pubbaseliyas; with reference to them, the Sakavādī's question (is posed), and the other's admission (is made).
Và nó là vô vi (asaṅkhata)” – đối với những ai có quan điểm như vậy, ví dụ như phái Pubbaselīya, thì câu hỏi là của người chủ trương (sakavādī), và lời tuyên bố là của người khác (itarassa).
Sesamidhāpi heṭṭhā vuttanayattā yathāpāḷimeva niyyātīti.
The rest here, being in the manner explained below, can be understood simply as it is in the Pāḷi text.
Phần còn lại ở đây cũng vậy, vì được nói theo cách đã nêu ở trên, nên nó được giải thích y như trong Pāḷi.
Na vattabbantiādi yāya laddhiyā patti asaṅkhatāti maññati, taṃ pakāsetuṃ vuttaṃ.
The statement Na vattabba (It should not be said) and so on was made to reveal the view by which attainment is considered unconditioned.
Các câu như “không nên nói” được nói ra để làm sáng tỏ quan điểm cho rằng sự thành tựu (patti) là vô vi (asaṅkhata).
Tattha sakavādī ‘‘na hevaṃ vattabbe’’ti paṭikkhipanto kevalaṃ pattiyā rūpādibhāvaṃ na sampaṭicchati.
There, the Sakavādī, in rejecting with "It should certainly not be said thus," does not simply accept the nature of attainment as form (rūpa) or the like.
Trong đó, người chủ trương (sakavādī) khi bác bỏ bằng cách nói “không nên nói như vậy” thì chỉ đơn thuần không chấp nhận sự thành tựu (patti) là sắc (rūpa) và các pháp khác.
Na hi patti nāma koci dhammo atthi, na pana asaṅkhatabhāvaṃ anujānāti.
Indeed, there is no such phenomenon called attainment; however, he does not concede its unconditioned nature.
Thật vậy, không có pháp nào gọi là sự thành tựu (patti), nhưng cũng không chấp nhận nó là vô vi (asaṅkhata).
Itaro pana paṭikkhepamatteneva asaṅkhatāti laddhiṃ patiṭṭhapeti, sā ayoniso patiṭṭhāpitattā appatiṭṭhitāyevāti.
The other, however, establishes his view of 'unconditioned' merely by rejection, but since it is established improperly, it is unestablished.
Còn người kia thì chỉ bằng cách bác bỏ mà thiết lập quan điểm rằng nó là vô vi (asaṅkhata), nhưng vì được thiết lập một cách không đúng đắn, nên nó vẫn là không được thiết lập vững chắc.
841-843. Idāni tathatākathā nāma hoti.
841-843. Now there is a discourse called the discourse on suchness (tathatākathā).
841-843. Bây giờ là Chú giải về Chân Như (tathatākathā).
Tattha yesaṃ ‘‘rūpādīnaṃ sabbadhammānaṃ rūpādisabhāvatāsaṅkhātā tathatā nāma atthi, sā ca saṅkhatesu rūpādīsu apariyāpannattā asaṅkhatā’’ti laddhi, seyyathāpi ekaccānaṃ uttarāpathakānaṃ, te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
There, for those whose view is that 'there exists suchness (tathatā), which is the nature of all phenomena such as form (rūpa) and so on, and since it is not included in conditioned phenomena like form, it is unconditioned (asaṅkhata)', just like some Northern Path adherents; with reference to them, the Sakavādī's question (is posed), and the other's admission (is made).
Trong đó, đối với những ai có quan điểm rằng “có một Chân Như (tathatā) được gọi là bản chất của sắc (rūpa) và tất cả các pháp khác, và nó là vô vi (asaṅkhata) vì không bao gồm trong sắc (rūpa) và các pháp hữu vi (saṅkhata) khác”, ví dụ như một số người Uttarāpathaka, thì câu hỏi là của người chủ trương (sakavādī), và lời tuyên bố là của người khác (itarassa).
Sesamidhāpi heṭṭhā vuttanayattā pākaṭamevāti.
The rest here, being in the manner explained below, is also clear.
Phần còn lại ở đây cũng vậy, vì được nói theo cách đã nêu ở trên, nên nó đã rõ ràng.
844-846. Idāni kusalakathā nāma hoti.
844-846. Now there is a discourse called the discourse on wholesome (kusalakathā).
844-846. Bây giờ là Chú giải về Pháp Thiện (kusalakathā).
Tattha anavajjampi kusalaṃ iṭṭhapākampi.
There, what is blameless (anavajja) is wholesome, and what has a desirable result (iṭṭhapāka) is also wholesome.
Trong đó, pháp không có lỗi (anavajja) cũng là thiện (kusala), và pháp có quả tốt đẹp (iṭṭhapāka) cũng là thiện.
Anavajjaṃ nāma kilesavippayuttaṃ.
Blameless (anavajja) means dissociated from defilements.
Pháp không có lỗi (anavajja) là pháp không liên hệ với phiền não (kilesa).
Ayaṃ nayo ṭhapetvā akusalaṃ sabbadhamme bhajati.
This method applies to all phenomena except unwholesome phenomena.
Cách này áp dụng cho tất cả các pháp trừ pháp bất thiện (akusala).
Iṭṭhavipākaṃ nāma āyatiṃ upapattipavattesu iṭṭhaphalanipphādakaṃ puññaṃ.
What has a desirable result (iṭṭhavipāka) means merit (puñña) that produces desirable fruits in future existences and continuations.
Pháp có quả tốt đẹp (iṭṭhavipāka) là phước (puñña) tạo ra quả tốt đẹp trong các kiếp tái sinh và sự tiếp diễn trong tương lai.
Ayaṃ nayo kusalattike ādipadameva bhajati.
This method applies only to the first term in the triad of wholesome (kusalattika).
Cách này chỉ áp dụng cho từ đầu tiên trong bộ ba thiện pháp (kusalattika).
Yesaṃ pana imaṃ vibhāgaṃ aggahetvā anavajjabhāvamatteneva nibbānaṃ kusalanti laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ, tesaṃ iṭṭhavipākaṭṭhena nibbānassa kusalatābhāvaṃ dīpetuṃ pucchā sakavādissa, attano laddhivasena paṭiññā itarassa.
But for those whose view is this—not having grasped this distinction—that Nibbāna is wholesome merely by being blameless, just like the Andhakas; for them, to show that Nibbāna has the nature of wholesomeness by virtue of having a desirable result, is the Sakavādī's question, and the other's admission according to his own doctrine.
Tuy nhiên, đối với những ai không chấp nhận sự phân biệt này mà có quan điểm rằng Niết Bàn là thiện (kusala) chỉ vì nó không có lỗi (anavajja), ví dụ như phái Andhaka, thì câu hỏi là của người chủ trương (sakavādī) để chỉ ra rằng Niết Bàn không phải là thiện (kusala) theo nghĩa có quả tốt đẹp (iṭṭhavipāka), và lời tuyên bố là của người khác (itarassa) theo quan điểm của mình.
Sesamidhāpi heṭṭhā vuttanayattā uttānatthamevāti.
The rest here, being in the manner explained below, is also clear.
Phần còn lại ở đây cũng vậy, vì được nói theo cách đã nêu ở trên, nên nó đã rõ nghĩa.
847. Idāni accantaniyāmakathā nāma hoti.
847. Now there is a discourse called the discourse on absolute certainty (accantaniyāmakathā).
847. Bây giờ là Chú giải về Sự Nhất Định Tuyệt Đối (accantaniyāmakathā).
Tattha yesaṃ ‘‘sakiṃ nimuggo nimuggova hotī’’ti (a. ni. 7.15) suttaṃ nissāya ‘‘atthi puthujjanassa accantaniyāmatā’’ti laddhi, seyyathāpi ekaccānaṃ uttarāpathakānaṃ, te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
There, for those whose view is that 'there is absolute certainty for a worldling' (puthujjana), based on the Sutta "Once plunged, he remains plunged" (sakiṃ nimuggo nimuggova hotī), just like some Northern Path adherents; with reference to them, the Sakavādī's question (is posed), and the other's admission (is made).
Trong đó, đối với những ai dựa vào kinh “một khi đã chìm thì cứ chìm mãi” mà có quan điểm rằng “có sự nhất định tuyệt đối (accantaniyāmatā) đối với phàm phu (puthujjana)”, ví dụ như một số người Uttarāpathaka, thì câu hỏi là của người chủ trương (sakavādī), và lời tuyên bố là của người khác (itarassa).
Mātughātakotiādi ‘‘niyatamicchādiṭṭhikassa ca mātughātakādīnañca samāne micchattaniyāme mātughātakādīhipi te accantaniyatehi bhavitabba’’nti codanatthaṃ vuttaṃ.
The statement Mātughātako (a matricide) and so on was made for the purpose of challenging, saying: "If there is the same certainty of wrongness (micchattaniyāma) for one with fixed wrong view and for matricides and the like, then matricides and the like should also be absolutely certain."
Các câu như “kẻ giết mẹ” được nói ra để chất vấn rằng “nếu sự nhất định sai lầm (micchattaniyāma) của người có tà kiến cố định (niyatamicchādiṭṭhika) và của kẻ giết mẹ (mātughātaka), v.v., là như nhau, thì kẻ giết mẹ, v.v., cũng phải là những người có sự nhất định tuyệt đối (accantaniyatehi)”.
Itaro ‘‘niyatamicchādiṭṭhiko saṃsārakhāṇuko bhavantarepi niyatova ime pana ekasmiññeva attabhāve’’ti laddhiyā na hevanti paṭikkhipati.
The other, by the view that "One with fixed wrong view is a stump of saṃsāra, and is fixed even in another existence, but these (matricides) are fixed only in this one existence," rejects with na hevaṃ (not so).
Người kia bác bỏ bằng cách nói “không phải như vậy” theo quan điểm rằng “người có tà kiến cố định (niyatamicchādiṭṭhika) là một gốc cây của luân hồi (saṃsārakhāṇuka) và vẫn nhất định trong các kiếp sống khác, nhưng những người này (kẻ giết mẹ, v.v.) chỉ nhất định trong một đời sống này”.
848. Vicikicchā uppajjeyyāti ‘‘ayaṃ niyato vā no vā’’ti evaṃ uppajjeyyāti pucchati.
848. Vicikicchā uppajjeyyā (doubt would arise): (the Sakavādī) asks if doubt would arise thus: "Am I fixed or not?"
848. “Sự hoài nghi (vicikicchā) có phát sinh không?” là hỏi rằng “liệu sự hoài nghi có phát sinh như ‘người này là nhất định (niyata) hay không nhất định (no vā)’ không?”.
Itaro anuppattikāraṇaṃ apassanto paṭijānāti.
The other, not seeing a reason for non-arising, admits it.
Người kia, không thấy nguyên nhân của việc không phát sinh, nên thừa nhận.
Nuppajjeyyāti puṭṭho pana yaṃ diṭṭhiṃ āsevanto niyāmaṃ okkanto, tattha anuppattiṃ sandhāya paṭijānāti.
But when asked Nuppajjeyyā (It would not arise), he admits it with reference to the non-arising in that (wrong view) by cultivating which one entered certainty.
Khi được hỏi “không phát sinh sao?”, người kia thừa nhận là không phát sinh, dựa trên việc không phát sinh sự hoài nghi đối với tà kiến mà người đó đã thực hành và đã đi vào sự nhất định.
Tato pahīnāti puṭṭho maggena appahīnattā paṭikkhipati, taṃ diṭṭhiṃ ārabbha asamudācārato paṭijānāti.
Then, when asked pahīnā (is it abandoned?), he rejects it because it is not abandoned by the path, but admits it due to the non-occurrence concerning that view.
Sau đó, khi được hỏi “đã đoạn trừ chưa?”, người kia bác bỏ vì chưa được đoạn trừ bằng đạo (magga), nhưng thừa nhận là đã đoạn trừ dựa trên việc không còn khởi lên tà kiến đó.
Atha naṃ yasmā pahānaṃ nāma vinā ariyamaggena natthi, tasmā tassa vasena codetuṃ sotāpattimaggenātiādimāha.
Then, since there is no abandonment (pahāna) without the Noble Path, to challenge him on that basis, (the Sakavādī) says sotāpattimaggenā (by the path of stream-entry) and so on.
Rồi, vì sự đoạn trừ (pahāna) không thể có nếu không có Thánh Đạo (ariyamagga), nên để chất vấn về điều đó, người chủ trương nói “bằng Sơ Đạo (sotāpattimaggena)” và các câu tiếp theo.
So ekamaggenāpi appahīnattā paṭikkhipati.
He rejects it because it is not abandoned by even one path.
Người kia bác bỏ vì nó chưa được đoạn trừ bằng bất kỳ đạo nào.
Puna katamenāti puṭṭho micchāmaggaṃ sandhāya akusalenātiādimāha.
Again, when asked katamenā (by what?), he refers to the wrong path and says akusalenā (by unwholesome) and so on.
Lại nữa, khi được hỏi “bằng đạo nào?”, người kia nói “bằng pháp bất thiện (akusalenā)” và các câu tiếp theo, dựa trên tà đạo (micchāmagga).
850. Atha naṃ ‘‘na ca nāma so accantaniyāmo’’ti codetuṃ hañcītiādimāha.
850. Then, to challenge him, saying, "And is he not absolutely certain?", (the Sakavādī) says hañcī and so on.
850. Sau đó, để chất vấn rằng “vậy thì nó không phải là sự nhất định tuyệt đối (accantaniyāma) sao?”, người chủ trương nói “nếu vậy (hañci)” và các câu tiếp theo.
Accantaniyatassa hi dutiyaniyāmo niratthako.
Indeed, for one whose eternalism is absolutely fixed, a second fixed view (of annihilationism) serves no purpose.
Bởi vì, đối với người đã hoàn toàn xác định (với tà kiến), sự xác định thứ hai là vô ích.
Nuppajjeyyāti pañhe yaṃ sassatadiṭṭhiyā sassatanti gahitaṃ, tadeva ucchijjissatīti gahetvā anuppattiṃ sandhāya paṭijānāti.
In the question, "Would it not arise?", he affirms, referring to the non-arising (of that view), having taken (the meaning) that the very thing which is apprehended as eternal by the view of eternalism will be annihilated.
Trong câu hỏi sẽ không khởi sanh, vị kia thừa nhận nhắm đến sự không khởi sanh (của đoạn kiến), sau khi đã chấp rằng chính cái đã được chấp là thường còn bởi thường kiến sẽ bị đoạn diệt.
Pahīnāti puṭṭho maggena appahīnattā paṭikkhipati, vuttanayena anuppajjanato paṭijānāti.
When asked "Are they abandoned?", he rejects (the idea) because they are not abandoned by the path; but he affirms because they do not arise in the manner stated.
Khi được hỏi đã được đoạn trừ, vị kia bác bỏ vì (tà kiến ấy) chưa được đoạn trừ bởi đạo, và thừa nhận vì nó không khởi sanh theo phương pháp đã nói.
Sassatadiṭṭhi uppajjeyyātiādīsupi eseva nayo.
The same method applies to "Would the view of eternalism arise?" and so forth.
Trong các câu hỏi như thường kiến sẽ khởi sanh v.v..., phương pháp cũng tương tự.
Sesaṃ vicikicchāvāre vuttanayameva.
The rest is in the same manner as stated in the section on doubt.
Phần còn lại cũng theo phương pháp đã nói trong chương về hoài nghi.
851-852. Na vattabbanti pucchā paravādissa, suttassa atthitāya paṭiññā sakavādissa.
851-852. The question "It should not be said" belongs to the opponent, and the affirmation due to the existence of the Sutta belongs to our own proponent.
851-852. Câu hỏi không nên nói thuộc về phe đối lập, lời thừa nhận thuộc về phe tự biện do có sự tồn tại của kinh văn.
Na pana so bhavantarepi nimuggova.
However, that person is not always submerged even in future existences.
Tuy nhiên, người đó không phải là người chìm đắm cả trong kiếp sau.
Imasmiññeva hi bhave abhabbo so taṃ diṭṭhiṃ pajahitunti ayamettha adhippāyo, tasmā asādhakametanti.
The intention here is that in this very existence, that person is incapable of abandoning that view; therefore, this (Sutta) does not prove (that he is always submerged).
Bởi vì, ý nghĩa ở đây là: người đó không có khả năng từ bỏ tà kiến ấy ngay trong kiếp này, do đó (kinh văn) này không thể làm bằng chứng.
Sabbakālaṃ ummujjitvā nimujjatītiādi vacanamatte abhinivesaṃ akatvā attho pariyesitabboti dassanatthaṃ vuttanti.
It is said in order to show that one should seek the meaning without being obsessed with mere words such as "always emerging and sinking".
Sabbakālaṃ ummujjitvā nimujjatītiādi, không nên chấp thủ vào lời nói suông, mà cần phải tìm cầu ý nghĩa, điều này được nói ra nhằm mục đích chỉ rõ như vậy.
853-856. Idāni indriyakathā nāma hoti.
853-856. Now comes the discourse called the Indriya-kathā.
853-856. Bây giờ là Indriyakathā.
Tattha lokiyā saddhā saddhā eva nāma, na saddhindriyaṃ.
Therein, mundane faith (saddhā) is merely faith, not the faculty of faith (saddhindriya).
Trong đó, saddhā (tín) thuộc thế gian chỉ được gọi là saddhā, chứ không phải là saddhindriya (tín quyền).
Tathā lokiyaṃ vīriyaṃ…pe… sati… samādhi… paññā paññāyeva nāma, na paññindriyanti yesaṃ laddhi, seyyathāpi hetuvādānañceva mahisāsakānañca; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Similarly, mundane energy... (pe)... mindfulness... concentration... wisdom is merely wisdom, not the faculty of wisdom (paññindriya)—this is the doctrine of some, such as the Hetuvādins and Mahīsāsakas; referring to them, the question belongs to our proponent, and the affirmation based on their doctrine belongs to the other (opponent).
Tương tự, vīriya (tấn) thuộc thế gian… (v.v.)… sati (niệm)… samādhi (định)… paññā (tuệ) chỉ được gọi là paññā, chứ không phải là paññindriya (tuệ quyền), đây là chủ trương của những người như Hetuvāda và Mahisāsaka; nhắm đến họ, câu hỏi là của Sakavādī, lời thừa nhận là của phía kia.
Natthi lokiyā saddhātiādi yasmā lokiyāpi saddhādayova dhammā adhipatiyaṭṭhena indriyaṃ, na saddhādīhi aññaṃ saddhindriyādi nāma atthi, tasmā lokiyānampi saddhādīnaññeva saddhindriyādibhāvadassanatthaṃ vuttaṃ.
The passage "There is no mundane faith" and so forth is stated to show that mundane faith and the like are indeed faculties by way of being dominant (adhipati), and that there is nothing called the faculty of faith etc. separate from faith etc.; thus, it is meant to show that mundane faith and the like are indeed the faculties of faith etc.
Natthi lokiyā saddhātiādi (Không có tín thuộc thế gian, v.v.), vì các pháp như saddhā, v.v. thuộc thế gian cũng là indriya (quyền) theo nghĩa làm chủ, và không có gì gọi là saddhindriya, v.v. khác với saddhā, v.v., do đó, điều này được nói ra để chỉ rõ rằng ngay cả các pháp saddhā, v.v. thuộc thế gian cũng chính là saddhindriya, v.v.
Atthi lokiyo manotiādi yathā te lokiyāpi manādayo dhammā manindriyādīni, evaṃ lokiyā saddhādayopi saddhindriyānīti upamāya tassatthassa vibhāvanatthaṃ vuttaṃ.
The passage "There is mundane mind" and so forth is stated to clarify that meaning by analogy, indicating that just as mundane minds etc. are the faculties of mind etc., so too are mundane faith etc. the faculties of faith etc.
Atthi lokiyo manotiādi (Có ý thuộc thế gian, v.v.), cũng như các pháp manādayo (ý, v.v.) thuộc thế gian là manindriya (ý quyền), v.v., tương tự, saddhādayo (tín, v.v.) thuộc thế gian cũng là saddhindriya (tín quyền), v.v., điều này được nói ra để làm sáng tỏ ý nghĩa đó bằng ví dụ.
Sesamettha yathāpāḷimeva niyyātīti.
The rest proceeds according to the Pali text itself.
Phần còn lại ở đây được diễn giải theo đúng Pāḷi.
857-862. Idāni asañciccakathā nāma hoti.
857-862. Now comes the discourse called the Asañcicca-kathā.
857-862. Bây giờ là Asañciccakathā.
Tattha ‘‘ānantariyavatthūni nāma garūni bhāriyāni, tasmā asañciccāpi tesu vatthūsu vikopitesu ānantariko hotī’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi ekaccānaṃ uttarāpathakānaṃ; te sandhāya asañciccāti pucchā sakavādissa, laddhivasena paṭiññā itarassa.
Therein, the doctrine of some, such as certain Uttarāpathakas, is that "Anantariya acts are grave and serious; therefore, one becomes an anantariya even if those acts are violated unintentionally"; referring to them, the question "unintentionally" belongs to our proponent, and the affirmation based on their doctrine belongs to the other (opponent).
Trong đó, có chủ trương rằng: "Các đối tượng của nghiệp vô gián là nặng nề, nghiêm trọng, do đó, ngay cả khi không cố ý làm tổn hại các đối tượng ấy, người đó vẫn trở thành người phạm tội vô gián", chẳng hạn như chủ trương của một số người Uttarāpathaka; nhắm đến họ, câu hỏi asañciccā (không cố ý) là của Sakavādī, lời thừa nhận theo chủ trương là của phía kia.
Atha naṃ ‘‘yasmā ānantariyakammaṃ nāma kammapathappattaṃ.
Then, in order to challenge him, (our proponent) says "having unintentionally killed a living being" and so forth, (meaning) "Since an anantariya kamma is one that reaches the kamma-path.
Sau đó, để chất vấn người ấy rằng: "Bởi vì nghiệp vô gián là nghiệp đã đạt đến kammapatha (nghiệp đạo).
Yadi ca asañcicca kammapathabhedo siyā, avasesā pāṇātipātādayopi asañcicca bhaveyyu’’nti codanatthaṃ asañciccapāṇaṃ hantvātiādimāha.
If a breach of the kamma-path were to occur unintentionally, then other acts like killing living beings would also be unintentional."
Và nếu có sự vi phạm kammapatha mà không cố ý, thì các nghiệp còn lại như sát sanh, v.v. cũng có thể xảy ra mà không cố ý", ngài đã nói asañciccapāṇaṃ hantvātiādi (sau khi giết hại chúng sanh mà không cố ý, v.v.).
Itaro tathārūpāya laddhiyā abhāvena paṭikkhipati.
The other (opponent) rejects it due to the absence of such a doctrine.
Phía kia bác bỏ vì không có chủ trương như vậy.
Sesaṃ yathāpāḷimeva niyyāti.
The rest proceeds according to the Pali text itself.
Phần còn lại được diễn giải theo đúng Pāḷi.
Na vattabbaṃ mātughātakoti pucchā paravādissa, rogapaṭikārādikāle asañcicca ghātaṃ sandhāya paṭiññā sakavādissa.
The question "It should not be said that he is a matricide" belongs to the opponent, and the affirmation, referring to unintentional killing during treatment for illness and so forth, belongs to our proponent.
Na vattabbaṃ mātughātakoti (Không nên nói là kẻ giết mẹ) là câu hỏi của Paravādī, lời thừa nhận của Sakavādī là nhắm đến việc giết người không cố ý trong lúc chữa bệnh, v.v.
Nanu mātā jīvitā voropitāti pañhepi asañcicca voropitaṃ sandhāya paṭiññā sakavādisseva.
In the question, "Was the mother not deprived of life?", the affirmation also belongs to our proponent, referring to an unintentional deprivation of life.
Trong câu hỏi Nanu mātā jīvitā voropitāti (Chẳng phải người mẹ đã bị tước đoạt mạng sống sao?), lời thừa nhận cũng là của Sakavādī, nhắm đến việc tước đoạt mạng sống không cố ý.
Evaṃ adhippāyaṃ pana aggahetvā hañcīti laddhipatiṭṭhāpanaṃ itarassa.
However, the other (opponent), not understanding the intention, establishes his doctrine, saying "indeed!".
Tuy nhiên, không nắm bắt được ý định như vậy, việc thiết lập chủ trương "Đúng vậy" là của phía kia.
Taṃ ayoniso patiṭṭhāpitattā appatiṭṭhitameva.
Since it is established improperly, it remains unestablished.
Điều đó, vì được thiết lập một cách không như lý tác ý, nên thực sự không được thiết lập.
Pitughātakādīsupi eseva nayo.
The same method applies to patricide and so forth.
Trong các trường hợp giết cha, v.v. cũng theo phương pháp này.
Saṅghabhedake pana dhammasaññiṃ sandhāya saṅghabhedo ānantarikoti pucchā sakavādissa, ‘‘saṅghaṃ samaggaṃ bhetvāna, kappaṃ nirayamhi paccatī’’ti vacanaṃ ayoniso gahetvā paṭiññā paravādissa.
However, regarding a schism in the Sangha, referring to one who perceives it as Dhamma, the question "Is schism in the Sangha an anantariya act?" belongs to our proponent; the affirmation based on taking the saying "Having split a united Sangha, he suffers in hell for a kalpa" improperly, belongs to the opponent.
Còn trong trường hợp người chia rẽ Tăng đoàn, câu hỏi ‘Việc chia rẽ Tăng đoàn có phải là nghiệp vô gián không?’ là của Sakavādin, nhắm đến người có tưởng là Pháp; sự chấp thuận là của Paravādin, do nắm giữ không như lý tác ý lời dạy rằng: ‘Sau khi chia rẽ Tăng đoàn hòa hợp, bị nấu trong địa ngục suốt một kiếp’.
Puna sabbeti puṭṭho sakapakkhe dhammasaññiṃ sandhāya paṭikkhipati, parapakkhe dhammasaññiṃ sandhāya paṭijānāti.
Again, when asked "all?", he rejects it regarding those who perceive it as Dhamma in his own party, but affirms it regarding those who perceive it as Dhamma in the other party.
Một lần nữa, khi được hỏi tất cả, vị ấy bác bỏ nhắm đến người có tưởng là Pháp trong phe của mình, và chấp thuận nhắm đến người có tưởng là Pháp trong phe đối lập.
Dhammasaññīti pañhadvayepi eseva nayo.
The same method applies to both questions, "one who perceives it as Dhamma?".
Trong cả hai câu hỏi người có tưởng là Pháp, phương pháp cũng tương tự.
Nanu vuttaṃ bhagavatāti suttaṃ ekanteneva dhammavādissa ānantarikabhāvadassanatthaṃ vuttaṃ.
The Sutta "Was it not said by the Blessed One?" is stated solely to show the anantariya nature of one who teaches the Dhamma.
Kinh điển Chẳng phải đã được Thế Tôn thuyết giảng được nói ra nhằm mục đích chỉ rõ một cách dứt khoát rằng người theo Chánh pháp không phạm nghiệp vô gián.
Āpāyiko nerayikoti gāthāyapi adhammavādīyeva adhippeto.
In the verse "He is bound for the lower realms, for hell," one who teaches what is not Dhamma is intended.
Trong câu kệ Sa đọa xứ, thuộc địa ngục, người được nhắm đến chính là người theo phi pháp.
Itaro pana adhippāyaṃ aggahetvā laddhiṃ patiṭṭhapeti.
However, the other (opponent), not grasping the intention, establishes his doctrine.
Còn người kia, không nắm bắt được ý nghĩa, đã thiết lập lập trường của mình.
Sā ayoniso patiṭṭhāpitattā appatiṭṭhitāyevāti.
Since that (doctrine) is established improperly, it remains unestablished.
Lập trường đó, do được thiết lập một cách không như lý tác ý, nên thực sự không được thiết lập.
863-865. Idāni ñāṇakathā nāma hoti.
863-865. Now comes the discourse called the Ñāṇa-kathā.
863-865. Bây giờ đến Luận đề Trí.
Tattha duvidhaṃ ñāṇaṃ – lokiyañca lokuttarañca.
Therein, knowledge is of two kinds: mundane and supramundane.
Trong đó, trí có hai loại – thế gian và siêu thế.
Lokiyaṃ samāpattiñāṇampi hoti dānādivasena pavattaṃ kammassakatañāṇampi; lokuttaraṃ saccaparicchedakaṃ maggañāṇampi phalañāṇampi.
Mundane knowledge includes jhāna knowledge and kamma-ownership knowledge, which occurs through giving and so forth; supramundane knowledge includes path knowledge and fruition knowledge, which discerns the Four Noble Truths.
Trí thế gian bao gồm trí trong thiền chứng và trí về nghiệp của mình phát sinh qua việc bố thí v.v...; trí siêu thế bao gồm đạo trí và quả trí, có chức năng liễu tri các chân lý.
Imaṃ pana vibhāgaṃ akatvā ‘‘saccaparicchedakameva ñāṇaṃ na itaraṃ, tasmā natthi puthujjanassa ñāṇa’’nti yesaṃ laddhi, seyyathāpi hetuvādānaṃ, te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
But the doctrine of those, such as the Hetuvādins, who, without making this distinction, hold that "knowledge is only that which discerns the Truths, not other (kinds of knowledge); therefore, an ordinary person has no knowledge," refers to them in the question posed by our proponent, and the affirmation belongs to the other (opponent).
Tuy nhiên, không phân biệt như vậy, những người có lập trường rằng “chỉ có trí liễu tri chân lý mới là trí, các loại khác thì không, do đó phàm phu không có trí”, ví như phái Hetuvāda, câu hỏi nhắm đến họ là của Sakavādin, sự chấp thuận là của phái kia.
Paññātiādi ñāṇavevacanadassanatthaṃ vuttaṃ.
"Wisdom" and so forth is stated to show that it is a synonym for knowledge.
Tuệ v.v... được nói ra để chỉ ra các từ đồng nghĩa với trí.
Tenetaṃ dīpeti – yadi tassa ñāṇaṃ natthi, paññādayopi natthi.
By this, it demonstrates: if that person has no knowledge, then he also has no wisdom and so forth.
Qua đó, điều này được làm rõ – nếu người đó không có trí, thì cũng không có tuệ v.v...
Atha paññādayo atthi, ñāṇampi atthi.
But if he has wisdom and so forth, then he also has knowledge.
Nếu có tuệ v.v..., thì cũng có trí.
Paññādīnaṃ ñāṇato anaññattāti.
Because wisdom and so forth are not different from knowledge.
Vì tuệ v.v... không khác gì trí.
Paṭhamaṃ jhānantiādi samāpattiñāṇassa dassanatthaṃ vuttaṃ.
"The first jhāna" and so forth is stated to show jhāna knowledge.
Sơ thiền v.v... được nói ra để chỉ trí trong thiền chứng.
Dānaṃ dadeyyātiādi kammassakatañāṇassa.
"He gives gifts" and so forth is for kamma-ownership knowledge.
Nên bố thí v.v... để chỉ trí về nghiệp của mình.
Dukkhaṃ parijānātīti lokuttaramaggañāṇameva dīpeti, na ca lokuttarameva ñāṇanti.
"He understands suffering" indicates only supramundane path knowledge, and not that knowledge is exclusively supramundane.
Liễu tri khổ chỉ làm rõ đạo trí siêu thế, chứ không có nghĩa chỉ có trí siêu thế mới là trí.
866. Idāni nirayapālakathā nāma hoti.
866. Now comes the discourse called the Nirayapāla-kathā.
866. Bây giờ đến Luận đề Ngục tốt.
Tattha ‘‘niraye nerayikakammāneva nirayapālarūpavasena vadhenti, natthi nirayapālā nāma sattā’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therein, the doctrine of some, such as the Andhakas, is that "only the kammas of beings in hell torment them in the form of hell-keepers; there are no beings called hell-keepers"; referring to them, the question belongs to our proponent, and the affirmation belongs to the other (opponent).
Trong đó, những người có lập trường rằng “trong địa ngục, chính nghiệp của chúng sanh địa ngục hành hạ họ dưới hình thức ngục tốt, chứ không có chúng sanh nào gọi là ngục tốt”, ví như phái Andhaka; câu hỏi nhắm đến họ là của Sakavādin, sự chấp thuận là của phái kia.
Atha naṃ ‘‘yadi tattha nirayapālā na siyuṃ, kammakāraṇāpi na bhaveyyuṃ.
Then, in order to challenge him (our proponent) says "there are no hell-keepers" and so forth, (meaning) "If there were no hell-keepers there, then there would also be no torments.
Sau đó, để chất vấn rằng “nếu ở đó không có ngục tốt, thì cũng không có sự hành hạ.
Kāraṇikesu hi sati kāraṇā’’ti codetuṃ natthi nirayesūtiādimāha.
Indeed, when there are tormentors, there are torments."
Vì khi có người hành hạ thì mới có sự hành hạ”, vị ấy đã nói Không có trong các địa ngục v.v...
867-868. Atthi manussesūti paccakkhena ñāpanatthaṃ.
867-868. The passage "There are among humans" is for making it known by direct perception.
867-868. Có trong loài người là để chứng minh bằng thực tế.
Yathā hi manussesu sati kāraṇikesu kāraṇā, evaṃ tatthāpīti ayamettha adhippāyo.
The intention here is that just as among humans there are torments when there are tormentors, so it is there (in hell).
Ý nghĩa ở đây là: cũng như trong loài người, khi có người hành hạ thì có sự hành hạ, ở đó cũng vậy.
Atthi nirayesūti pucchā paravādissa, paṭiññā itarassa.
The question "Are there hell-keepers?" belongs to the opponent, and the affirmation belongs to our proponent.
Atthi nirayesūti là câu hỏi của người theo luận thuyết khác, sự chấp thuận là của người kia.
Na vessabhū nopi ca pettirājāti paravādinā sakasamayato suttaṃ ābhataṃ.
The Sutta "Neither Vessabhū nor the king of the departed" is quoted by the opponent from his own tradition.
Na vessabhū nopi ca pettirājāti là bài kinh được người theo luận thuyết khác dẫn ra từ quan điểm của mình.
Taṃ pana sāsanāvacarikanti sakavādinā anuññātaṃ.
However, our proponent acknowledged that it belongs to the Buddha's Teaching.
Tuy nhiên, điều đó đã được người theo luận thuyết của mình chấp thuận là thuộc về giáo pháp.
Tattha vessabhūti eko devo.
Therein, "Vessabhū" is a certain deity.
Trong đó, vessabhū là một vị trời.
Pettirājāti pettivisaye petamahiddhiko.
"King of the departed" is a preta of great power in the realm of pretas.
Pettirājā là một ngạ quỷ có đại thần lực trong cõi ngạ quỷ.
Somādayo pākaṭā eva.
Somā and others are well-known.
Somā và các vị khác thì đã rõ ràng.
Idaṃ vuttaṃ hoti – attano kammehi ito paṇunnaṃ paralokaṃ pattaṃ purisaṃ na ete vessabhūādayo hananti.
This means that these Vessabhū and others do not kill a person who has passed away from this world to the other world due to his own kammas.
Điều này được nói ra có nghĩa là – những vị như Vessabhū này không giết người đã bị đẩy đi từ đây do nghiệp của mình và đã đến thế giới bên kia.
Yehi pana so kammehi tattha paṇunno, tāni sakāni kammāniyeva naṃ tattha hanantīti kammassakataṃ dīpeti, na nirayapālānaṃ abhāvaṃ.
But rather, his own kammas by which he was cast there, those very kammas torment him there, thus showing kamma-ownership, not the absence of hell-keepers.
Nhưng chính những nghiệp của người ấy, những nghiệp đã đẩy người ấy đến đó, đã giết người ấy ở đó. Như vậy, điều này chỉ ra rằng nghiệp là sở hữu của chính mình, chứ không phải là sự không có mặt của các lính canh địa ngục.
Sakavādinā pana tamenaṃ, bhikkhaveti ābhatāni suttapadāni nītatthānevāti.
The Sutta passages "That one, bhikkhus" quoted by our proponent, have their intended meaning.
Còn các câu kinh tamenaṃ, bhikkhaveti do người theo luận thuyết của mình dẫn ra thì đều có ý nghĩa đã được xác định.
869-871. Idāni tiracchānakathā nāma hoti.
869-871. Now is the discussion on animals.
869-871. Bây giờ là câu chuyện về loài súc sanh (tiracchāna).
Tattha devesu erāvaṇādayo devaputtā hatthivaṇṇaṃ assavaṇṇaṃ vikubbanti, natthi tattha tiracchānagatā.
Therein, among the devas, devaputtas such as Erāvaṇa transform themselves into the appearance of elephants and horses; there are no actual animals there.
Trong đó, giữa chư thiên, các thiên tử như Erāvaṇa (Tượng Erāvaṇa) biến hóa thành hình dạng voi, hình dạng ngựa; không có loài súc sanh nào ở đó.
Yesaṃ pana tiracchānavaṇṇino devaputte disvā ‘‘atthi devesu tiracchānagatā’’ti laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
However, for those who hold the view, like the blind, that "there are animals among the devas" upon seeing devaputtas with animal forms, the Sakavādin (Our Side) poses the question, and the Itara (Other Side) makes the assertion.
Tuy nhiên, đối với những người có quan điểm rằng, khi thấy các thiên tử có hình dáng súc sanh, họ nghĩ rằng “có loài súc sanh giữa chư thiên”, giống như những người mù; thì câu hỏi được đưa ra bởi người chủ trương (sakavādin) là để chỉ những người đó, và sự khẳng định là của người khác.
Atha naṃ ‘‘yadi devayoniyaṃ tiracchānagatā siyuṃ, tiracchānayoniyampi devā siyu’’nti codetuṃ atthi tiracchānagatesūtiādimāha.
Then, to challenge him (the Itara) with, "If there were animals in the deva realm, then there would also be devas in the animal realm," the Sakavādin says, "Are there (devas) in the animal realm?" and so on.
Để chỉ trích họ rằng “nếu có loài súc sanh trong cõi trời, thì cũng sẽ có chư thiên trong cõi súc sanh”, người chủ trương đã nói lời mở đầu “có trong loài súc sanh”.
Kīṭātiādi yesaṃ so abhāvaṃ icchati, te dassetuṃ vuttaṃ.
The phrase "worms and so forth" was stated to show those whose non-existence the Itara desires.
Lời nói “côn trùng” (kīṭā) v.v... được nói ra để chỉ những loài mà người kia (paravādin) mong muốn sự không tồn tại của chúng.
Erāvaṇoti pañhe tassa atthitāya paṭiññā sakavādissa, na tiracchānagatassa.
Regarding the question of Erāvaṇa, the assertion of its existence belongs to the Sakavādin, not to an animal.
Trong câu hỏi về Erāvaṇa, sự khẳng định về sự tồn tại của nó là của người chủ trương (sakavādin), không phải của loài súc sanh.
Hatthibandhātiādi ‘‘yadi tattha hatthiādayo siyuṃ, hatthibandhādayopi siyu’’nti codanatthaṃ vuttaṃ.
The phrase "elephant trainers" and so forth was stated to challenge with, "If there were elephants and the like there, then there would also be elephant trainers and the like."
Lời nói “thợ nuôi voi” (hatthibandhā) v.v... được nói ra với mục đích chỉ trích rằng “nếu ở đó có voi v.v... thì cũng sẽ có thợ nuôi voi v.v...”
Tattha yāvasikāti yavassa dāyakā.
Therein, "yāvasikā" means those who provide barley.
Trong đó, yāvasikā nghĩa là những người cho lúa mạch.
Kāraṇikāti hatthācariyādayo, yehi te nānāvidhaṃ kāraṇaṃ kareyyuṃ.
"Kāraṇikā" refers to elephant trainers and the like, by whom they might perform various tasks.
Kāraṇikā là những người huấn luyện voi v.v..., những người mà qua đó chúng sẽ thực hiện nhiều loại công việc khác nhau.
Bhattakārakāti hatthiādīnaṃ bhattarandhakā.
"Bhattakārakā" means cooks for elephants and the like.
Bhattakārakā là những người nấu thức ăn cho voi v.v...
Na hevanti tathā anicchanto paṭikkhipatīti.
"Na hevaṃ" means he rejects it, not wishing it to be so.
Na hevaṃ (Không phải vậy) là sự bác bỏ của người không mong muốn điều đó.
872-875. Idāni maggakathā nāma hoti.
872-875. Now is the discussion on the path.
872-875. Bây giờ là câu chuyện về Con đường (magga).
Tattha yesaṃ ‘‘pubbeva kho panassa kāyakammaṃ vacīkammaṃ ājīvo suparisuddho hotī’’ti (a. ni. 3.431) idañceva suttaṃ sammāvācākammantājīvānañca cittavippayuttataṃ nissāya ‘‘nippariyāyena pañcaṅgikova maggo’’ti laddhi, seyyathāpi mahisāsakānaṃ, te sandhāya pañcaṅgikoti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therein, for those who hold the view, like the Mahīsāsakas, that "the path is exclusively five-membered" based on the Sutta, "Indeed, his bodily action, verbal action, and livelihood are perfectly pure beforehand," and on the disassociation of right speech, right action, and right livelihood from consciousness, the Sakavādin (Our Side) poses the question "five-membered?", and the Itara (Other Side) makes the assertion.
Trong đó, đối với những người có quan điểm rằng “con đường chỉ có năm chi phần một cách trực tiếp (nippariyāya)” dựa trên kinh văn “thật vậy, trước đó, thân nghiệp, khẩu nghiệp, và sinh kế của người ấy đã hoàn toàn thanh tịnh” và sự không tương ưng của chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng với tâm, giống như phái Mahisāsaka; thì câu hỏi “năm chi phần” (pañcaṅgiko) được đưa ra bởi người chủ trương (sakavādin), và sự khẳng định là của người khác.
Sammāvācā maggaṅgaṃ, sā ca na maggotiādi parasamayavasena vuttaṃ.
The statement "Right speech is a path-factor, but it is not the Path" and so forth, was stated according to other traditions.
Lời nói “chánh ngữ là chi phần của con đường, nhưng nó không phải là con đường” v.v... được nói theo quan điểm của các tông phái khác (parasamaya).
Parasamayasmiñhi sammāvācādayo maggaṅganti āgatā.
For, in other traditions, right speech and the like are taught as path-factors.
Thật vậy, trong các tông phái khác, chánh ngữ v.v... được xem là chi phần của con đường.
Rūpattā pana maggo na hotīti vaṇṇitā.
However, because they are rūpa (material form), they are described as not being the path.
Tuy nhiên, chúng được giải thích là không phải con đường vì chúng thuộc về sắc pháp (rūpa).
Sammādiṭṭhi maggaṅgantiādi maggaṅgassa amaggatā nāma natthīti dassanatthaṃ vuttaṃ.
The statement "Right view is a path-factor" and so forth was made to show that there is no such thing as a path-factor not being the path.
Lời nói “chánh kiến là chi phần của con đường” (sammādiṭṭhi maggaṅga) v.v... được nói ra để chỉ rõ rằng không có cái gọi là chi phần của con đường mà lại không phải là con đường.
Pubbeva kho panassāti sutte parisuddhasīlassa maggabhāvanā nāma hoti, na itarassāti āgamaniyapaṭipadāya visuddhibhāvadassanatthaṃ ‘‘kāyakammaṃ vacīkammaṃ ājīvo suparisuddho hotī’’ti vuttaṃ, na imehi vinā pañcaṅgikabhāvadassanatthaṃ.
In the Sutta, the statement "his bodily action, verbal action, and livelihood are perfectly pure" was made to show the purity of the progressive practice leading to the path, that the development of the path occurs for one with purified sīla (morality), and not for others, not to show that the path is five-membered without these.
Trong kinh “Thật vậy, trước đó” (pubbeva kho panassā), sự tu tập con đường chỉ xảy ra đối với người có giới hạnh thanh tịnh, chứ không phải người khác; điều này được nói ra để chỉ sự thanh tịnh của con đường dẫn đến (āgamaniyapaṭipadā) với lời “thân nghiệp, khẩu nghiệp, sinh kế đã hoàn toàn thanh tịnh”, chứ không phải để chỉ con đường có năm chi phần mà không có những điều này.
Tenevāha ‘‘evamassāyaṃ ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvanāpāripūriṃ gacchatī’’ti.
Therefore, it is said: "Thus this Noble Eightfold Path of his reaches fullness of development."
Chính vì thế mà Ngài đã nói: “Như vậy, con đường Bát Chánh Đạo cao thượng này của người ấy sẽ đạt đến sự viên mãn trong tu tập.”
Sakavādinā ābhatasuttaṃ nītatthamevāti.
The Sutta adduced by the Sakavādin has a definite meaning.
Kinh điển được người chủ trương (sakavādin) viện dẫn là có ý nghĩa rõ ràng (nītatthameva).
876-877. Idāni ñāṇakathā nāma hoti.
876-877. Now is the discussion on knowledge.
876-877. Bây giờ là câu chuyện về Trí tuệ (ñāṇa).
Tattha dhammacakkappavattane dvādasākārañāṇaṃ sandhāya ‘‘dvādasavatthukaṃ ñāṇaṃ lokuttara’’nti yesaṃ laddhi, seyyathāpi pubbaseliyānaṃ, te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therein, for those who hold the view, like the Pubbaseliyas, that the twelve-aspected knowledge in the setting in motion of the Wheel of Dhamma is supramundane knowledge with twelve foundations, the Sakavādin (Our Side) poses the question, and the Itara (Other Side) makes the assertion.
Trong đó, đối với những người có quan điểm rằng “trí tuệ có mười hai phương diện (dvādasavatthukaṃ) là siêu thế (lokuttara)” liên quan đến trí tuệ mười hai phương diện trong việc chuyển Pháp luân (Dhammacakkappavattana), giống như phái Pubbaseliyā; thì câu hỏi được đưa ra bởi người chủ trương (sakavādin) là để chỉ những người đó, và sự khẳng định là của người khác.
Atha naṃ ‘‘sace taṃ dvādasavatthukaṃ, dvādasahi maggañāṇehi bhavitabba’’nti codetuṃ dvādasātiādimāha.
Then, to challenge him with, "If it is twelve-based, then there must be twelve path-knowledges," the Sakavādin says, "Twelve?" and so forth.
Để chỉ trích họ rằng “nếu trí tuệ đó có mười hai phương diện, thì phải có mười hai đạo trí”, người chủ trương đã nói lời mở đầu “mười hai” (dvādasā) v.v...
Itaro maggassa ekattaṃ sandhāya paṭikkhipati, ekekasmiṃ sacce saccañāṇakiccañāṇakatañāṇānaṃ vasena ñāṇanānattaṃ sandhāya paṭijānāti.
The Itara rejects it based on the singularity of the path, and asserts it based on the multiplicity of knowledge in each truth, in terms of knowledge of the truth, knowledge of the function, and knowledge of accomplishment.
Người kia (paravādin) bác bỏ dựa trên sự duy nhất của con đường, và chấp nhận dựa trên sự đa dạng của trí tuệ theo ba loại trí: trí về sự thật (saccañāṇa), trí về việc cần làm (kiccañāṇa), và trí về việc đã hoàn thành (katañāṇa) trong mỗi chân lý.
Dvādasa sotāpattimaggātiādīsupi eseva nayo.
The same method applies to phrases like "Twelve Stream-Entry Paths" and so on.
Trong các câu hỏi “mười hai đạo Tu-đà-hoàn” (dvādasa sotāpattimaggā) v.v... cũng theo cùng một cách.
Nanu vuttaṃ bhagavatāti suttaṃ saddhiṃ pubbabhāgaparabhāgehi ñāṇanānattaṃ dīpeti, na ariyamaggassa dvādasa ñāṇataṃ.
The Sutta, "Has it not been said by the Bhagavā?" illustrates the multiplicity of knowledge with its initial and final parts, not that the Noble Path has twelve knowledges.
Kinh “Há chẳng phải Đức Thế Tôn đã nói” (Nanu vuttaṃ bhagavatā) chỉ rõ sự đa dạng của trí tuệ cùng với các phần trước (pubbabhāga) và phần sau (parabhāga), chứ không phải sự có mười hai trí tuệ của con đường Thánh (ariyamagga).
Tasmā asādhakanti.
Therefore, it is not a valid proof.
Vì vậy, nó không phải là bằng chứng (asādhakaṃ).
878. Idāni sāsanakathā nāma hoti.
878. Now is the discussion on the Dispensation.
878. Bây giờ là câu chuyện về Giáo pháp (sāsana).
Tattha tisso saṅgītiyo sandhāya ‘‘sāsanaṃ navaṃ kata’’nti ca ‘‘atthi koci tathāgatassa sāsanaṃ navaṃ karotī’’ti ca ‘‘labbhā tathāgatassa sāsanaṃ navaṃ kātu’’nti ca yesaṃ laddhi, seyyathāpi ekaccānaṃ uttarāpathakānaṃ; te sandhāya tīsupi kathāsu pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therein, for some Uttarāpathakas who hold the view, regarding the three Councils, that "the Dispensation was made new," and "is there anyone who makes the Tathāgata's Dispensation new?", and "is it possible to make the Tathāgata's Dispensation new?", the Sakavādin (Our Side) poses the question in all three discussions, and the Itara (Other Side) makes the assertion.
Trong đó, đối với những người có quan điểm rằng “Giáo pháp đã được làm mới” (sāsanaṃ navaṃ kataṃ) và “có ai đó làm mới Giáo pháp của Đức Như Lai không?” (atthi koci tathāgatassa sāsanaṃ navaṃ karotī) và “có thể làm mới Giáo pháp của Đức Như Lai không?” (labbhā tathāgatassa sāsanaṃ navaṃ kātuṃ) liên quan đến ba kỳ kết tập (saṅgītiyo), giống như một số người đến từ Uttara (Uttarāpathaka); thì trong cả ba câu chuyện, câu hỏi được đưa ra bởi người chủ trương (sakavādin), và sự khẳng định là của người khác.
Satipaṭṭhānātiādi sāsanaṃ nāma satipaṭṭhānādayo ceva ariyadhammā, kusalādīnañca desanā.
"Satipaṭṭhānas" and so forth: the Dispensation consists of these Noble Dhamma teachings such as Satipaṭṭhāna, and the teaching of wholesome states and the like.
Lời nói “Tứ Niệm Xứ” (Satipaṭṭhānā) v.v... Giáo pháp (sāsana) là những pháp cao thượng (ariyadhammā) như Tứ Niệm Xứ v.v... và sự thuyết giảng về thiện (kusala) v.v...
Tattha yesaṃ bhagavatā desitā satipaṭṭhānādayo, ṭhapetvā te aññesaṃ vā satipaṭṭhānādīnaṃ karaṇena akusalādīnaṃ vā kusalādibhāvakaraṇena sāsanaṃ navaṃkataṃ nāma bhaveyya, kiṃ taṃ evaṃ kataṃ kenaci, atthi vā koci evaṃ karoti, labbhā vā evaṃ kātunti tīsupi pucchāsu codanatthaṃ vuttaṃ.
Therein, for those for whom Satipaṭṭhānas and the like were taught by the Bhagavā, if someone were to make new Satipaṭṭhānas and the like apart from those, or were to make unwholesome states and the like into wholesome states and the like, then the Dispensation would be considered new. The statements were made to challenge whether such a thing was done by anyone, or if anyone does such a thing, or if it is possible to do so, in all three questions.
Trong đó, lời nói được đưa ra với mục đích chỉ trích trong cả ba câu hỏi rằng: “Nếu Giáo pháp được làm mới bằng cách thực hiện Tứ Niệm Xứ v.v... khác với những gì Đức Thế Tôn đã thuyết giảng, hoặc bằng cách biến bất thiện v.v... thành thiện v.v... thì liệu có ai đã làm như vậy không, có ai làm như vậy không, hay có thể làm như vậy không?”
Sesaṃ sabbattha yathāpāḷimeva niyyātīti.
The rest is clear everywhere, just as in the Pāli.
Còn lại, tất cả mọi nơi đều được giải thích đúng theo bản văn gốc (pāḷi).
879-880. Idāni avivittakathā nāma hoti.
879-880. Now is the discussion on the undisassociated.
879-880. Bây giờ là câu chuyện về sự không tách rời (avivitta).
Tattha yassa puggalassa yo dhammo paccuppanno, so tena avivitto nāmāti idaṃ sakasamaye sanniṭṭhānaṃ.
Therein, the doctrine in our own tradition is that if a certain dhamma is present for a certain individual, that individual is said to be undisassociated from it.
Trong đó, quan điểm trong tông phái của chúng ta (sakasamaya) là: pháp nào hiện hữu đối với một người, thì người đó không tách rời khỏi pháp ấy.
Yasmā pana puthujjanena tedhātukā dhammā apariññātā, tasmā so ekakkhaṇeyeva sabbehipi tedhātukehi dhammehi avivittoti yesaṃ laddhi, seyyathāpi tesaññeva, te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
However, since a puthujjana (ordinary person) has not fully comprehended the dhammas of the three realms, for those who hold the view, like themselves, that such a person is undisassociated from all dhammas of the three realms at a single moment, the Sakavādin (Our Side) poses the question, and the Itara (Other Side) makes the assertion.
Tuy nhiên, vì phàm nhân (puthujjana) chưa thấu hiểu các pháp thuộc ba cõi (tedhātuka), nên đối với những người có quan điểm rằng người đó không tách rời khỏi tất cả các pháp thuộc ba cõi trong cùng một khoảnh khắc, giống như những người đó; thì câu hỏi được đưa ra bởi người chủ trương (sakavādin), và sự khẳng định là của người khác.
Phassehītiādi sabbesaṃ phassādīnaṃ ekakkhaṇe pavattidosadassanatthaṃ vuttaṃ.
The phrase "with contacts" and so forth was stated to show the fault of all contacts and the like occurring simultaneously.
Lời nói “với xúc” (phassehī) v.v... được nói ra để chỉ ra lỗi lầm của sự hiện hữu đồng thời của tất cả các xúc v.v...
Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
The rest is clear everywhere.
Còn lại, tất cả mọi nơi đều có nghĩa rõ ràng (uttānatthameva).
881-882. Idāni saññojanakathā nāma hoti.
881-882. Now is the discussion on fetters.
881-882. Bây giờ là câu chuyện về các Kiết sử (saññojana).
Tattha yasmā arahā sabbaṃ buddhavisayaṃ na jānāti, tasmā tassa tattha avijjāvicikicchāhi appahīnāhi bhavitabbanti saññāya ‘‘atthi kiñci saññojanaṃ appahāya arahattappattī’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi mahāsaṅghikānaṃ, te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therein, for those who hold the view, like the Mahāsaṅghikas, that since an Arahant does not know all the Buddha's domain, ignorance and doubt must not be abandoned in him regarding that, and thus "is there any attainment of Arahantship without abandoning some fetter?", the Sakavādin (Our Side) poses the question, and the Itara (Other Side) makes the assertion.
Trong đó, đối với những người có quan điểm rằng “có sự chứng đắc A-la-hán mà không đoạn trừ một số kiết sử” (atthi kiñci saññojanaṃ appahāya arahattappattī), vì một vị A-la-hán không biết tất cả các cảnh giới của chư Phật, nên vô minh (avijjā) và hoài nghi (vicikicchā) của vị ấy chưa được đoạn trừ trong cảnh giới đó, giống như phái Mahāsaṅghika; thì câu hỏi được đưa ra bởi người chủ trương (sakavādin), và sự khẳng định là của người khác.
Atthi kiñci sakkāyadiṭṭhītiādi arahato sabbasaṃyojanappahānadassanatthaṃ vuttaṃ.
The phrase "is there any sakkāyadiṭṭhi" and so forth was stated to show the Arahant's abandonment of all fetters.
Lời nói “có một số thân kiến” (atthi kiñci sakkāyadiṭṭhī) v.v... được nói ra để chỉ sự đoạn trừ tất cả các kiết sử của vị A-la-hán.
Sabbaṃ buddhavisayanti pañhadvaye arahato sabbaññutaññāṇābhāvena paṭisedho kato, na avijjāvicikicchānaṃ appahānena.
In the two questions concerning "all the Buddha's domain", the denial (that an Arahant knows it all) was made due to the Arahant's lack of omniscience, not due to the non-abandonment of ignorance and doubt.
Trong hai câu hỏi về “tất cả các cảnh giới của chư Phật” (sabbaṃ buddhavisayaṃ), sự bác bỏ được thực hiện dựa trên sự không có trí tuệ toàn tri (sabbaññutaññāṇa) của vị A-la-hán, chứ không phải dựa trên sự chưa đoạn trừ vô minh và hoài nghi.
Itaro pana tesaṃ appahīnataṃ sandhāya tena hīti laddhiṃ patiṭṭhapeti.
However, the Itara, referring to the non-abandonment of these, establishes their view with "Then...".
Tuy nhiên, người kia (paravādin) dựa vào sự chưa đoạn trừ của chúng mà thiết lập quan điểm “vậy thì” (tena hi).
Sā ayoniso patiṭṭhāpitattā appatiṭṭhitāva hotīti.
Since that (view) is established inappropriately, it is unstable.
Quan điểm đó, vì được thiết lập một cách không đúng đắn (ayoniso), nên không vững chắc.
883-884. Idāni iddhikathā nāma hoti.
883-884. Now is the discussion on psychic power.
883-884. Bây giờ là câu chuyện về Thần thông (iddhi).
Tattha iddhi nāmesā katthaci ijjhati, katthaci na ijjhati, aniccādīnaṃ niccādikaraṇe ekanteneva na ijjhati.
Therein, this psychic power sometimes succeeds, sometimes does not succeed, and it certainly does not succeed in making the impermanent permanent and so forth.
Trong đó, thần thông này đôi khi thành tựu, đôi khi không thành tựu; nhưng trong việc biến vô thường v.v... thành thường v.v... thì hoàn toàn không thành tựu.
Sabhāgasantatiṃ pana parivattetvā visabhāgasantatikaraṇe vā sabhāgasantativaseneva ciratarappavattane vā yesaṃ atthāya kariyati, tesaṃ puññādīni kāraṇāni nissāya katthaci ijjhati, bhikkhūnaṃ atthāya pānīyassa sappikhīrādikaraṇe viya mahādhātunidhāne dīpādīnaṃ cirasantānappavattane viya cāti idaṃ sakasamaye sanniṭṭhānaṃ.
However, by altering a homogeneous continuum or by creating a heterogeneous continuum, or by maintaining a homogeneous continuum for a very long time, it succeeds in some cases due to the merits and other causes of those for whose benefit it is done, just as in transforming drinking water into ghee, milk, etc., for the bhikkhus, or in maintaining the continuity of lamps, etc., for a long time in a great stūpa. This is the conclusion according to our own doctrine (Sakasavāda).
Tuy nhiên, việc biến đổi dòng tương tự (sabhāgasantati) để tạo ra dòng không tương tự (visabhāgasantati), hoặc việc duy trì dòng tương tự (sabhāgasantati) trong thời gian dài hơn, thì nhờ vào các nguyên nhân như phước báu (puñña) của những người mà vì lợi ích của họ mà việc đó được thực hiện, nên đôi khi thành tựu. Điều này giống như việc biến nước uống thành bơ hoặc sữa cho các tỳ khưu, hoặc như việc duy trì sự liên tục của đèn trong một bảo tháp chứa nhiều xá lợi. Đây là kết luận theo quan điểm của phe Sakavāda.
Yaṃ pana āyasmā pilindavaccho rañño pāsādaṃ suvaṇṇantveva adhimucci, taṃ nissāya yesaṃ ‘‘atthi adhippāyaiddhī’’ti laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya atthi adhippāyaiddhīti pucchā sakavādissa.
Regarding what Venerable Pilindavaccha resolved, "Let the king's palace become gold," relying on that, for those whose view is that "there is iddhi (power) by mere intention," like the Andhakas, referring to them, the Sakavādin's question is: "Is there iddhi by mere intention?"
Tuy nhiên, việc Tôn giả Pilindavaccha đã quyết tâm biến cung điện của nhà vua thành vàng, dựa vào đó, đối với những người có quan điểm rằng “có thần thông do ý muốn” (adhippāyaiddhi), ví dụ như phái Andhaka, thì câu hỏi của phe Sakavāda là: “Có thần thông do ý muốn không?”
Tattha adhippāyaiddhīti adhippāyaiddhi, yathādhippāyaṃ ijjhanaiddhīti attho.
Here, adhippāyaiddhi means "iddhi by mere intention," which is to say, power that succeeds according to one's intention.
Trong đó, adhippāyaiddhī có nghĩa là thần thông do ý muốn, tức là thần thông thành tựu theo đúng ý muốn.
Āmantāti laddhimatte ṭhatvā paṭiññā paravādissa.
Āmantā is the other party's admission, standing firm on their doctrine alone.
Āmantā (Vâng, có) là lời chấp nhận của phe Paravāda, chỉ dựa trên quan điểm của họ.
Atha naṃ aniccādīnaṃ niccāditāya anuyuñjituṃ niccapaṇṇā rukkhā hontūtiādimāha.
Then, to examine him regarding impermanent things, etc., as permanent, etc., the Sakavādin said: "May the trees have permanent leaves," and so on.
Rồi, để chất vấn họ về việc các pháp vô thường (anicca) v.v. trở thành thường hằng (nicca) v.v., phe Sakavāda đã nói: “Cầu cho cây cối có lá thường xanh” v.v.
Sesamettha uttānatthameva.
The rest of this is clear in meaning.
Phần còn lại ở đây có nghĩa rõ ràng.
Laddhipatiṭṭhāpane suvaṇṇo ca panāsīti rañño puññūpanissayena āsi, na kevalaṃ therassa adhippāyeneva.
Regarding the establishment of their doctrine, the statement "And it was gold" means it became gold due to the king's meritorious support, not solely by the Elder's intention.
Trong việc thiết lập quan điểm, câu “Và nó đã trở thành vàng” là do phước báu của nhà vua mà thành, không phải chỉ do ý muốn của vị Trưởng lão.
Tasmā asādhakametanti.
Therefore, this is not proof.
Do đó, điều này không phải là bằng chứng.
885. Idāni buddhakathā nāma hoti.
Now there is a discussion called the Buddha Discussion.
Bây giờ là Buddhakathā (Phật Luận).
Tattha ṭhapetvā tasmiṃ tasmiṃ kāle sarīravemattataṃ āyuvemattataṃ pabhāvemattatañca sesehi buddhadhammehi buddhānaṃ buddhehi hīnātirekatā nāma natthi.
Here, leaving aside differences in the size of the body, lifespan, and effulgence at various times, there is no such thing as higher or lower qualities among Buddhas compared to other Buddhas concerning the remaining Buddha qualities.
Trong đó, ngoại trừ sự khác biệt về thân thể, tuổi thọ và hào quang vào mỗi thời điểm, không có sự hơn kém nào giữa các vị Phật về các pháp Phật khác.
Yesaṃ pana aviseseneva atthīti laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya atthi buddhānanti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
But for those whose view is that there are differences without distinction, like the Andhakas, referring to them, the Sakavādin's question is: "Are there differences among Buddhas?" The other party admits it.
Tuy nhiên, đối với những người có quan điểm rằng có sự khác biệt nói chung, ví dụ như phái Andhaka, thì câu hỏi của phe Sakavāda là: “Có sự hơn kém giữa các vị Phật không?”, và lời chấp nhận là của phe kia.
Atha naṃ buddhadhammehi anuyuñjituṃ satipaṭṭhānatotiādimāha.
Then, to examine him with regard to the Buddha qualities, the Sakavādin said: "From the foundations of mindfulness," and so on.
Rồi, để chất vấn họ về các pháp Phật, phe Sakavāda đã nói: “Từ các niệm xứ (satipaṭṭhāna)” v.v.
Itaro tesaṃ vasena hīnātirekataṃ apassanto paṭikkhipatiyevāti.
The other party, not seeing any higher or lower qualities in terms of these, simply rejects it.
Phe kia, vì không thấy sự hơn kém nào về những pháp đó, nên chỉ bác bỏ.
886. Idāni sabbadisākathā nāma hoti.
Now there is a discussion called the All Directions Discussion.
Bây giờ là Sabbadisākathā (Thập phương Luận).
Tattha catūsu disāsu heṭṭhā uparīti samantato lokadhātusannivāsaṃ, sabbalokadhātūsu ca buddhā atthīti attano vikappasippaṃ uppādetvā ‘‘sabbadisāsu buddhā tiṭṭhantī’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi mahāsaṅghikānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Here, for those whose doctrine, having conceived their own speculative theory, is that there are Buddhas in all world-systems—in the four directions, below, above, and all around—and thus "Buddhas reside in all directions," like the Mahāsaṅghikas, referring to them, the Sakavādin's question is, and the other party's admission.
Trong đó, những người có quan điểm rằng “có chư Phật ở khắp mọi phương hướng” (sabbadisāsu buddhā tiṭṭhanti) sau khi đã tạo ra sự suy đoán của riêng mình về sự tập hợp của các thế giới ở bốn phương, dưới và trên, và rằng có chư Phật ở khắp các thế giới, ví dụ như phái Mahāsaṅghika, thì câu hỏi của phe Sakavāda là về họ, và lời chấp nhận là của phe kia.
Puratthimāyāti puṭṭho sakyamuniṃ sandhāya paṭikkhipati.
When asked "In the eastern direction?" the Sakavādin rejects it, referring to Sakyamuni.
Khi được hỏi về “phương Đông”, phe Sakavāda bác bỏ, ý nói đến Đức Phật Thích Ca Mâu Ni.
Puna puṭṭho laddhivasena aññalokadhātuyaṃ ṭhitaṃ sandhāya paṭijānāti.
When asked again, the other party admits it, referring to a Buddha residing in another world-system according to their doctrine.
Khi được hỏi lại, phe kia chấp nhận dựa trên quan điểm của họ, ý nói đến một vị Phật đang ở một thế giới khác.
Kinnāmo so bhagavātiādi ‘‘sace tvaṃ jānāsi, nāmādivasena naṃ kathehī’’ti codanatthaṃ vuttaṃ.
The question "What is the name of that Fortunate One?" and so on, is stated to challenge the other party, "If you know, describe him by name, etc."
Câu “Vị Thế Tôn ấy tên là gì?” v.v. được nói ra để chất vấn rằng “Nếu ngươi biết, hãy nói về Ngài theo tên gọi v.v.”.
Iminā upāyena sabbattha attho veditabboti.
The meaning should be understood everywhere by this method.
Theo cách này, ý nghĩa cần được hiểu ở mọi nơi.
887-888. Idāni dhammakathā nāma hoti.
Now there is a discussion called the Dhamma Discussion.
Bây giờ là Dhammakathā (Pháp Luận).
Tattha yasmā rūpādayo rūpādisabhāvena niyatā na taṃ sabhāvaṃ vijahanti, tasmā sabbadhammā niyatāti yesaṃ laddhi, seyyathāpi andhakānañceva ekaccānañca uttarāpathakānaṃ; te sandhāya sabbe dhammāti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Here, since rūpa and other phenomena are fixed by their respective natures (rūpa-nature, etc.) and do not abandon that nature, for those whose doctrine is that all phenomena are fixed, like the Andhakas and some Uttarāpathakas, referring to them, the Sakavādin's question is "Are all phenomena fixed?", and the other party's admission.
Trong đó, vì sắc (rūpa) v.v. là cố định theo bản chất của sắc v.v. và không từ bỏ bản chất đó, nên đối với những người có quan điểm rằng “tất cả các pháp đều cố định” (sabbadhammā niyatā), ví dụ như phái Andhaka và một số phái Uttarāpathaka, thì câu hỏi của phe Sakavāda là: “Tất cả các pháp*?”, và lời chấp nhận là của phe kia.
Atha naṃ ‘‘sace te niyatā, micchattaniyatā vā siyuṃ sammattaniyatā vā, ito añño niyāmo nāma natthī’’ti codetuṃ micchattaniyatātiādimāha.
Then, to challenge him with the argument that "if they are fixed, they must either be fixed in wrongness (micchattaniyata) or fixed in rightness (sammattaniyata), there is no other kind of fixity," the Sakavādin said: "Fixed in wrongness," and so on.
Rồi, để chất vấn họ rằng “Nếu chúng cố định, thì chúng phải là cố định trong tà kiến (micchattaniyata) hoặc cố định trong chánh kiến (sammattaniyata), không có sự cố định nào khác ngoài hai loại này”, phe Sakavāda đã nói: “Cố định trong tà kiến” v.v.
Tattha paṭikkhepo ca paṭiññā ca paravādissa.
In this, both the rejection and the admission belong to the other party.
Ở đây, cả sự bác bỏ và sự chấp nhận đều là của phe Paravāda.
Rūpaṃ rūpaṭṭhenātiādi yenatthena niyatāti vadati, tassa vasena codetuṃ vuttaṃ.
"Rūpa by its rūpa-nature" and so on, is said to challenge him according to the sense in which he states that phenomena are fixed.
Câu “Sắc cố định theo bản chất của sắc” v.v. được nói ra để chất vấn theo ý nghĩa mà họ nói rằng các pháp cố định.
Tatrāyaṃ adhippāyo – rūpañhi rūpaṭṭhena niyatanti rūpaṃ rūpameva, na vedanādisabhāvanti adhippāyena vattabbaṃ, ito aññathā na vattabbaṃ.
Here, the intention is this: when it is said that "rūpa is fixed by its rūpa-nature," it should be understood to mean that rūpa is only rūpa, not the nature of vedanā, etc. It should not be said otherwise.
Ở đây, ý nghĩa là: Khi nói “sắc cố định theo bản chất của sắc”, thì nên hiểu rằng sắc chỉ là sắc, không phải là bản chất của thọ (vedanā) v.v., không nên nói khác đi.
Rūpaṭṭhato aññassa rūpassa abhāvā.
Because there is no rūpa other than the rūpa-nature.
Vì không có sắc nào khác ngoài bản chất của sắc.
Rūpasabhāvo hi rūpaṭṭho, rūpasabhāvo ca rūpameva, na rūpato añño.
Indeed, the nature of rūpa is the rūpa-nature, and the nature of rūpa is rūpa itself, not something other than rūpa.
Bản chất của sắc chính là bản chất của sắc, và bản chất của sắc chính là sắc, không phải là thứ khác ngoài sắc.
Vedanādīhi panassa nānattapaññāpanatthaṃ esa vohāro hotīti.
This expression is used to indicate its distinction from vedanā, etc.
Tuy nhiên, cách diễn đạt này dùng để chỉ sự khác biệt của nó so với thọ v.v.
Tasmā ‘‘rūpaṃ rūpaṭṭhena niyata’’nti vadantena rūpaṃ niyatanti vuttaṃ hoti.
Therefore, by saying "rūpa is fixed by its rūpa-nature," it is understood that rūpa is fixed.
Do đó, khi nói “sắc cố định theo bản chất của sắc”, có nghĩa là sắc là cố định.
Niyatañca nāma micchattaniyataṃ vā siyā sammattaniyataṃ vā, ito añño niyāmo nāma natthīti.
And what is fixed must either be fixed in wrongness or fixed in rightness; there is no other kind of fixity.
Và cái gọi là cố định thì hoặc là cố định trong tà kiến (micchattaniyata) hoặc là cố định trong chánh kiến (sammattaniyata), không có sự cố định nào khác ngoài hai loại này.
Atha kasmā paṭijānātīti?
Why, then, does he admit it?
Vậy tại sao họ lại chấp nhận?
Atthantaravasena.
In a different sense.
Theo một ý nghĩa khác.
Rūpaṃ rūpaṭṭhena niyatanti ettha hi rūpaṃ rūpameva, na vedanādisabhāvanti ayamattho.
In "rūpa is fixed by its rūpa-nature," the meaning is that rūpa is rūpa itself, not the nature of vedanā, etc.
Trong câu “Sắc cố định theo bản chất của sắc”, ý nghĩa là sắc chỉ là sắc, không phải là bản chất của thọ v.v.
Tasmā paṭijānāti.
Therefore, he admits it.
Do đó, họ chấp nhận.
Ito aññathā panassa niyatattaṃ natthīti puna teneva nayena codetuṃ micchattaniyatantiādimāha.
But its fixedness does not exist in any other way than this, so to challenge him again by the same method, the Sakavādin said: "Fixed in wrongness," and so on.
Tuy nhiên, ngoài ý nghĩa này, không có sự cố định nào khác của nó, nên để chất vấn lại theo cùng một cách, phe Sakavāda đã nói: “Cố định trong tà kiến” v.v.
Taṃ sabbaṃ uttānatthameva.
All of that is clear in meaning.
Tất cả những điều đó đều có nghĩa rõ ràng.
Tena hi rūpanti laddhipi ayoniso patiṭṭhāpitattā appatiṭṭhitāva hotīti.
"Then rūpa..." The doctrine itself, being established improperly, remains unestablished.
Do đó, quan điểm “Sắc” v.v. cũng không vững chắc vì được thiết lập một cách không đúng đắn.
889-891. Idāni kammakathā nāma hoti.
Now there is a discussion called the Kamma Discussion.
Bây giờ là Kammakathā (Nghiệp Luận).
Tattha ‘‘yasmā diṭṭhadhammavedanīyādīni diṭṭhadhammavedanīyaṭṭhādīhi niyatāni, tasmā sabbe kammā niyatā’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi tesaññeva; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Here, for those whose doctrine is that "since kamma productive of results in this very life (diṭṭhadhammavedanīya), etc., are fixed by their respective natures (diṭṭhadhammavedanīya-nature, etc.), therefore all kammas are fixed," like those very same Andhakas, referring to them, the Sakavādin's question is, and the other party's admission.
Trong đó, đối với những người có quan điểm rằng “vì các nghiệp như diṭṭhadhammavedanīya (nghiệp có quả báo trong hiện tại) là cố định theo bản chất diṭṭhadhammavedanīya v.v., nên tất cả các nghiệp đều cố định” (sabbe kammā niyatā), ví dụ như chính những người đó, thì câu hỏi của phe Sakavāda là về họ, và lời chấp nhận là của phe kia.
Diṭṭhadhammavedanīyaṭṭhena niyatanti ettha diṭṭhadhammavedanīyaṃ diṭṭhadhammavedanīyaṭṭhameva.
In "fixed by the nature of diṭṭhadhammavedanīya," diṭṭhadhammavedanīya means only the nature of diṭṭhadhammavedanīya.
Trong câu “Cố định theo bản chất diṭṭhadhammavedanīya”, nghiệp diṭṭhadhammavedanīya chỉ là bản chất diṭṭhadhammavedanīya.
Sace diṭṭheva dhamme vipākaṃ dātuṃ sakkoti deti, no ce ahosikammaṃ nāma hotīti imamatthaṃ sandhāya paṭiññā sakavādissa.
The Sakavādin's admission is made with reference to this meaning: if it is capable of yielding results in this very life, it does so; otherwise, it becomes an "abolished kamma" (ahosikamma).
Nếu nó có thể cho quả báo ngay trong hiện tại, thì nó sẽ cho; nếu không thể, thì nó trở thành nghiệp vô hiệu (ahosikamma). Phe Sakavāda chấp nhận ý nghĩa này.
Micchattasammattaniyāmavasena panetaṃ aniyatamevāti sabbaṃ heṭṭhā vuttanayeneva veditabbanti.
However, in terms of fixity in wrongness or rightness, it is indeed unfixed; all of this should be understood by the method stated previously.
Tuy nhiên, nghiệp này là không cố định theo sự cố định của tà kiến (micchatta) và chánh kiến (sammattaniyāma). Tất cả cần được hiểu theo cách đã nói ở trên.
892. Idāni parinibbānakathā nāma hoti.
Now there is a discussion called the Parinibbāna Discussion.
Bây giờ là Parinibbānakathā (Bát-niết-bàn Luận).
Tattha ‘‘yasmā arahā sabbaññuvisaye appahīnasaṃyojanova parinibbāyati, tasmā atthi kiñci saṃyojanaṃ appahāya parinibbāna’’nti yesaṃ laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Here, for those whose doctrine is that "since an Arahant attains Parinibbāna without having abandoned all fetters (saṃyojana), in the sphere of an Omniscient Buddha, there is some fetter not abandoned when attaining Parinibbāna," like the Andhakas, referring to them, the Sakavādin's question is, and the other party's admission.
Trong đó, đối với những người có quan điểm rằng “vì một vị A-la-hán nhập Vô dư Niết-bàn (parinibbāyati) với một số kiết sử (saṃyojana) chưa được đoạn trừ trong phạm vi của một vị Toàn giác (sabbaññuvisaya), nên có việc nhập Vô dư Niết-bàn mà không đoạn trừ một số kiết sử nào đó” (atthi kiñci saṃyojanaṃ appahāya parinibbāna), ví dụ như phái Andhaka, thì câu hỏi của phe Sakavāda là về họ, và lời chấp nhận là của phe kia.
Sesamettha heṭṭhā vuttanayamevāti.
The rest of this should be understood by the method stated previously.
Phần còn lại ở đây cũng theo cách đã nói ở trên.
894-895. Idāni kusalacittakathā nāma hoti.
Now there is a discussion called the Kusalacitta Discussion.
Bây giờ là Kusalacittakathā (Tâm thiện Luận).
Tattha yasmā arahā sativepullappatto parinibbāyantopi sato sampajānova parinibbāti, tasmā kusalacitto parinibbāyatīti yesaṃ laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Here, for those whose doctrine is that "since an Arahant, having attained a high degree of mindfulness, attains Parinibbāna mindfully and with clear comprehension (sato sampajāno), even when passing away, they pass away with wholesome consciousness (kusalacitta)," like the Andhakas, referring to them, the Sakavādin's question is, and the other party's admission.
Trong đó, đối với những người có quan điểm rằng “vì một vị A-la-hán, dù đạt đến sự sung mãn của niệm (sativepullappatta) và nhập Vô dư Niết-bàn, vẫn nhập Vô dư Niết-bàn với niệm và tỉnh giác (sato sampajāno), nên vị ấy nhập Vô dư Niết-bàn với tâm thiện” (kusalacitto parinibbāyati), ví dụ như phái Andhaka, thì câu hỏi của phe Sakavāda là về họ, và lời chấp nhận là của phe kia.
Atha naṃ yasmā kusalacitto nāma puññābhisaṅkhārābhisaṅkharaṇādivasena hoti, tasmā tenatthena codetuṃ arahā puññābhisaṅkhārantiādimāha.
Then, to challenge him with the argument that "since wholesome consciousness arises by way of accumulating merit-formations (puññābhisaṅkhāra), etc.," the Sakavādin said: "Does an Arahant accumulate merit-formations?" and so on, referring to that sense.
Rồi, để chất vấn họ theo ý nghĩa đó, vì cái gọi là tâm thiện (kusalacitta) được tạo ra do sự tạo tác các hành phước (puññābhisaṅkhāra) v.v., phe Sakavāda đã nói: “Vị A-la-hán tạo tác hành phước” v.v.
Sesamettha yathāpāḷimeva niyyāti.
The rest of this proceeds according to the Pāḷi text.
Phần còn lại ở đây diễn giải theo nguyên văn.
Sato sampajānoti idaṃ javanakkhaṇe kiriyasatisampajaññānaṃ vasena asammohamaraṇadīpanatthaṃ vuttaṃ, na kusalacittadīpanatthaṃ.
The phrase "mindful and with clear comprehension" is stated to indicate a death free from confusion, by means of functional mindfulness and clear comprehension (kiriya-sati-sampajaññā) at the moment of impulsion (javana), not to indicate wholesome consciousness.
Câu “với niệm và tỉnh giác” (sato sampajāno) được nói ra để chỉ sự chết không lầm lẫn (asammohamaraṇa) nhờ vào niệm và tỉnh giác hành vi (kiriyasatisampajaññāna) trong khoảnh khắc javana (tốc hành tâm), chứ không phải để chỉ tâm thiện (kusalacitta).
Tasmā asādhakanti.
Therefore, it is inconclusive.
Do đó, điều đó không thể chứng minh được.
896. Idāni āneñjakathā nāma hoti.
896. Now there is the discourse on the Imperturbable.
896. Bây giờ là luận đề về Bất động (āneñjakathā).
Tattha bhagavā catutthajjhāne ṭhito parinibbāyīti sallakkhetvā ‘‘arahā āneñje ṭhito parinibbāyatī’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi ekaccānaṃ uttarāpathakānaṃ, te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therein, for those whose view is that, having perceived that the Blessed One attained Nibbāna while abiding in the fourth jhāna, an Arahant attains Nibbāna while abiding in the imperturbable—just as it is for some Uttarāpathakas—the question is for the Sakavādī, and the admission is for the other.
Trong đó, nhận thấy rằng Đức Thế Tôn đã viên tịch khi đang trú trong thiền thứ tư, những người có quan điểm rằng "vị A-la-hán viên tịch khi đang trú trong Bất động (āneñja)", ví như một số người thuộc phái Uttarāpathaka, nhắm đến họ mà người theo luận thuyết của mình đặt câu hỏi, và người kia chấp thuận.
Pakaticitteti bhavaṅgacitte.
Natural consciousness refers to bhavaṅga consciousness.
Pakaticitteti có nghĩa là trong tâm bhavaṅga (hộ kiếp).
Sabbe hi saññino sattā bhavaṅgacitte ṭhatvā bhavaṅgapariyosānena cuticittena kālaṃ karonti.
Indeed, all sentient beings, remaining in the bhavaṅga-citta, make their end with the cuti-citta, which is the termination of the bhavaṅga.
Vì tất cả chúng sanh có tưởng đều mệnh chung với tâm tử (cuticitta) vào cuối giai đoạn bhavaṅga, sau khi đã trú trong tâm bhavaṅga.
Iti naṃ iminā atthena codetuṃ evamāha.
Thus, to challenge him with this meaning, he said this.
Vì vậy, để chất vấn người ấy với ý nghĩa này, vị ấy đã nói như vậy.
Tattha kiñcāpi catuvokārabhave arahato pakaticittampi āneñjaṃ hoti, ayaṃ pana pañho pañcavokārabhavavasena uddhaṭo.
In that context, although the ordinary mind of an Arahant in the catuvokāra-bhava is indeed unshakeable (āneñja), this question, however, has been raised with reference to the pañcavokāra-bhava.
Ở đây, mặc dù trong cõi Tứ uẩn (catuvokārabhave), tâm tự nhiên (pakaticitta) của vị A-la-hán cũng là bất động (āneñja), nhưng câu hỏi này được nêu ra theo phương diện của cõi Ngũ uẩn (pañcavokārabhave).
Tasmā no ca vata re vattabbeti āha.
Therefore, he said, “one should not say so.”
Do đó, vị ấy đã nói no ca vata re vattabbeti (nhưng không nên nói rằng...).
Sesamettha uttānatthamevāti.
The rest of it here is of clear meaning.
Phần còn lại ở đây có ý nghĩa rõ ràng.
897. Idāni dhammābhisamayakathā nāma hoti.
Now comes the Dhammābhisamayakathā.
897. Bây giờ là luận đề về Thông đạt Pháp (dhammābhisamayakathā).
Tattha atītabhave sotāpannaṃ mātukucchiyaṃ vasitvā nikkhantaṃ disvā ‘‘atthi gabbhaseyyāya dhammābhisamayo’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi ekaccānaṃ uttarāpathakānaṃ, te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In this, seeing a stream-enterer (sotāpanna) who, in a past existence, resided in a mother’s womb and then emerged, those who hold the view that “there is comprehension of Dhamma in the fetal state,” such as some people from Uttarāpatha, are referred to by the Sakavādin’s question and the other's admission.
Trong đó, khi thấy một người đã là bậc Dự lưu (sotāpanna) trong kiếp trước, sau khi ở trong bụng mẹ rồi sinh ra, những người có quan điểm rằng "có sự thông đạt Pháp khi nằm trong bụng mẹ", ví như một số người thuộc phái Uttarāpathaka, nhắm đến họ mà người theo luận thuyết của mình đặt câu hỏi, và người kia chấp thuận.
Atha naṃ ‘‘yadi tattha dhammābhisamayo atthi, dhammābhisamayassa kāraṇehi dhammadesanādīhi bhavitabba’’nti codetuṃ atthi gabbhaseyyāya dhammadesanātiādimāha.
Then, to challenge him, saying, “If there is comprehension of Dhamma there, there must be causes for the comprehension of Dhamma, such as the teaching of Dhamma,” he said, “Is there teaching of Dhamma in the fetal state?” and so on.
Sau đó, để chất vấn người ấy rằng "nếu có sự thông đạt Pháp ở đó, thì phải có các nguyên nhân của sự thông đạt Pháp như thuyết pháp, v.v...", vị ấy đã nói atthi gabbhaseyyāya dhammadesanāti (có sự thuyết pháp khi nằm trong bụng mẹ chăng?) và các câu tương tự.
Suttassātiādi bhavaṅgavāraṃ sandhāya vuttaṃ.
The phrase “of one who is asleep” and so on was said with reference to the bhavaṅga mode.
Suttassāti và các câu tương tự được nói nhắm đến giai đoạn bhavaṅga.
Gabbhaseyyāya hi yebhuyyena bhavaṅgameva pavattati.
For in the fetal state, the bhavaṅga mostly occurs.
Vì khi nằm trong bụng mẹ, phần lớn chỉ có bhavaṅga diễn tiến.
Teneva satto kiriyamayappavattābhāvā sutto, bhāvanānuyogassa abhāvā pamatto, kammaṭṭhānapariggāhakānaṃ satisampajaññānaṃ abhāvā muṭṭhassati asampajāno nāma hoti, tathārūpassa kuto dhammābhisamayoti?
For this very reason, a being is called ‘asleep’ due to the absence of active volitional processes, ‘heedless’ due to the absence of meditative practice, and ‘forgetful and not clearly comprehending’ due to the absence of mindfulness and clear comprehension that grasp the meditation subject. How then can there be comprehension of Dhamma for such a one?
Chính vì thế, do không có sự diễn tiến của thân hành và khẩu hành, chúng sanh được gọi là người ngủ; do không có sự nỗ lực tu tập thiền định, được gọi là người phóng dật; do không có niệm và tỉnh giác để nắm bắt đề mục thiền, được gọi là người thất niệm, không tỉnh giác. Đối với người như vậy, làm sao có thể có sự chứng ngộ pháp?
898-900. Idāni tissopikathā nāma honti.
Now come the Tisopikathā.
898-900. Bây giờ là luận đề có tên là Tissopi.
Tattha acirajātānaṃ pana sotāpannānaṃ arahattappattiṃ suppavāsāya ca upāsikāya sattavassikaṃ gabbhaṃ disvā ‘‘atthi gabbhaseyyāya arahattappattī’’ti ca supine ākāsagamanādīni disvā ‘‘atthi dhammābhisamayo’’ti ca ‘‘atthi tattha arahattappattī’’ti ca idhāpi yesaṃ laddhiyo, seyyathāpi tesaññeva; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In this, seeing newly born stream-enterers attaining Arahantship, and seeing the seven-year pregnancy of the female lay follower Suppavāsā, those who here also hold the views that “there is attainment of Arahantship in the fetal state,” and seeing aerial travel and so on in a dream, that “there is comprehension of Dhamma” and “there is attainment of Arahantship there,” such as those same people, are referred to by the Sakavādin’s question and the other’s admission.
Trong đó, sau khi thấy các vị Dự Lưu mới sinh không lâu đã chứng đắc A-la-hán quả, và thấy thai nhi bảy năm của nữ cư sĩ Suppavāsā, những người có chủ trương rằng: “Có sự chứng đắc A-la-hán quả khi còn trong bụng mẹ”; và sau khi thấy việc bay lên không trung v.v... trong giấc mơ, họ có chủ trương rằng: “Có sự chứng ngộ pháp” và “Có sự chứng đắc A-la-hán quả trong lúc đó”. Cả ở đây nữa, những người có chủ trương như vậy, ví như chính những người ấy; nhắm đến họ, câu hỏi thuộc về Sakavādin, sự thừa nhận thuộc về bên kia.
Sesamettha purimakathā sadisamevāti.
The rest of it here is similar to the previous discussion.
Phần còn lại ở đây tương tự như luận đề trước.
901-902. Idāni abyākatakathā nāma hoti.
Now comes the Abyākatakathā.
901-902. Bây giờ là luận đề có tên là Abyākata (Vô Ký).
Tattha ‘‘atthesā, bhikkhave, cetanā, sā ca kho abbohārikā’’ti (pārā. 235) vacanato ‘‘sabbaṃ supinagatassa cittaṃ abyākata’’nti yesaṃ laddhi, seyyathāpi ekaccānaṃ uttarāpathakānaññeva, te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In this, those who hold the view that “all consciousness of one in a dream state is indeterminate (abyākata),” according to the saying “Bhikkhus, there is this volition, but it is not actionable” – such as some people from Uttarāpatha – are referred to by the Sakavādin’s question and the other’s admission.
Trong đó, do lời dạy rằng: “Này các Tỳ khưu, có tác ý ấy, và nó là abbohārika (không thể chế định tội)”, những người có chủ trương rằng: “Tất cả tâm của người đang mơ là vô ký”, ví như một số người thuộc phái Uttarāpathaka; nhắm đến họ, câu hỏi thuộc về Sakavādin, sự thừa nhận thuộc về bên kia.
Sesamettha yathā pāḷimeva niyyāti.
The rest of it here proceeds just as in the Pali text.
Phần còn lại ở đây được diễn giải theo đúng Chánh tạng.
Supinagatassa cittaṃ abbohārikanti idaṃ āpattiṃ sandhāya vuttaṃ.
The statement, “The consciousness of one in a dream state is not actionable,” was said with reference to an offense.
Tâm của người đang mơ là abbohārika (không thể chế định tội), điều này được nói liên quan đến tội.
Supinagatassa hi pāṇātipātādivasena kiñcāpi akusalacittaṃ pavattati, vatthuvikopanaṃ pana natthīti na sakkā tattha āpattiṃ paññapetuṃ.
For although unwholesome consciousness, such as killing, may occur in one in a dream state, there is no violation of the object, so it is not possible to prescribe an offense there.
Thật vậy, đối với người đang mơ, mặc dù tâm bất thiện khởi lên qua việc sát sanh v.v..., nhưng vì không có sự hủy hoại đối tượng, nên không thể chế định tội ở đó.
Iminā kāraṇena taṃ abbohārikaṃ, na abyākatattāti.
For this reason, it is not actionable, not because it is indeterminate.
Vì lý do này, nó là abbohārika, chứ không phải vì nó là vô ký.
903-905. Idāni āsevanapaccayakathā nāma hoti.
Now comes the Āsevanapaccayakathā.
903-905. Bây giờ là luận đề có tên là Āsevanapaccaya (Duyên Tập Hành).
Tattha yasmā sabbe dhammā khaṇikā, na koci muhuttampi ṭhatvā āsevanapaccayaṃ āsevati nāma.
In this, since all phenomena are momentary, nothing remains for even a moment to act as a āsevana condition.
Trong đó, bởi vì tất cả các pháp đều là sát-na, không có pháp nào tồn tại dù chỉ một khoảnh khắc để thực hiện duyên tập hành.
Tasmā natthi kiñci āsevanapaccayatā.
Therefore, there is no āsevanapaccayatā whatsoever.
Do đó, không có gì là tính chất của duyên tập hành.
Āsevanapaccayatāya uppannaṃ pana na kiñci atthīti yesaṃ laddhi, seyyathāpi tesaññeva; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Thus, those who hold the view that nothing arises by way of āsevanapaccayatā – such as those same people – are referred to by the Sakavādin’s question and the other’s admission.
Không có gì được sinh khởi bởi tính chất của duyên tập hành, những người có chủ trương như vậy, ví như chính những người ấy; nhắm đến họ, câu hỏi thuộc về Sakavādin, sự thừa nhận thuộc về bên kia.
Atha naṃ suttavaseneva paññāpetuṃ nanu vuttaṃ bhagavatā pāṇātipātotiādi ābhataṃ.
Then, to demonstrate it through the Sutta, the phrase “Was it not said by the Blessed One: killing of living beings…” and so on, was brought up.
Sau đó, để làm rõ theo Kinh, đoạn bắt đầu bằng “Chẳng phải Đức Thế Tôn đã dạy về sát sanh sao” đã được đưa ra.
Taṃ sabbaṃ uttānatthamevāti.
All of that is of clear meaning.
Tất cả những điều đó đều có ý nghĩa rõ ràng.
906-907. Idāni khaṇikakathā nāma hoti.
Now comes the Khaṇikakathā.
906-907. Bây giờ là luận đề có tên là Khaṇika (Sát-na).
Tattha yasmā sabbasaṅkhatadhammā aniccā, tasmā ekacittakkhaṇikāyeva.
In this, since all conditioned phenomena are impermanent, they are therefore momentary, lasting only for a single mind-moment.
Trong đó, bởi vì tất cả các pháp hữu vi đều vô thường, nên chúng chỉ tồn tại trong một sát-na tâm.
Samānāya hi aniccatāya eko lahuṃ bhijjati, eko cirenāti ko ettha niyāmoti yesaṃ laddhi, seyyathāpi pubbaseliyāparaseliyānaṃ; te sandhāya ekacittakkhaṇikāti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
For if impermanence is the same for all, what is the rule that one breaks quickly and another slowly? Those who hold this view, such as the Pubbaseliyas and Aparaseliyas, are referred to by the Sakavādin’s question “momentary, lasting only for a single mind-moment” and the other’s admission.
Vì rằng, khi tính vô thường là như nhau, một pháp hoại diệt nhanh chóng, một pháp hoại diệt sau một thời gian dài, vậy ở đây có định luật nào? – đây là tà kiến của những người, chẳng hạn như phái Pubbaseliya và Aparaseliya; nhắm đến họ, câu hỏi “có phải là một sát-na tâm?” là của phe mình, sự thừa nhận là của phe kia.
Citte mahāpathavītiādīsu tesaṃ tathā saṇṭhānaṃ apassanto paṭikkhipati.
In the questions like “The great earth in the mind” and so on, he rejects it, not seeing their establishment in that way.
Trong các câu hỏi như “đại địa trong tâm”, do không thấy được sự tồn tại của chúng theo cách như vậy, nên người ấy bác bỏ.
Cakkhāyatanantiādi ‘‘yadi sabbe ekacittakkhaṇikā bhaveyyuṃ, cakkhāyatanādīni cakkhuviññāṇādīhi saddhiṃyeva uppajjitvā nirujjheyyu’’nti codanatthaṃ vuttaṃ.
The phrase “eye-base” and so on was said to challenge him, saying, “If all were momentary, lasting only for a single mind-moment, then the eye-base and so on would arise and cease together with eye-consciousness and so on.”
Câu “nhãn xứ” v.v... được nói ra với mục đích chất vấn rằng: “Nếu tất cả đều là một sát-na tâm, thì nhãn xứ v.v... phải chăng cũng sanh lên rồi diệt đi cùng với nhãn thức v.v...”.
Itaro pana antomātukucchigatassa viññāṇuppattiṃ sandhāya paṭikkhipati, pavattaṃ sandhāya laddhivasena paṭijānāti.
The other, however, rejects it with reference to the arising of consciousness in one who is in the mother's womb, and admits it according to his view with reference to the active process.
Vị kia thì bác bỏ, nhắm đến sự phát sanh của thức của chúng sanh trong bụng mẹ, và thừa nhận theo tà kiến của mình, nhắm đến sự diễn tiến (trong đời sống).
Sesamettha uttānatthamevāti.
The rest of it here is of clear meaning.
Phần còn lại ở đây có ý nghĩa rõ ràng.
Tena hi ekacittakkhaṇikāti yasmā niccā na honti, tasmā ekacittakkhaṇikāti attano ruciyā kāraṇaṃ vadati.
The statement, “Therefore, momentary, lasting only for a single mind-moment,” means that since they are not permanent, they are momentary, lasting only for a single mind-moment; he states the reason according to his own preference.
“Vậy thì, là một sát-na tâm”: vì không phải là thường, nên là một sát-na tâm, người ấy nói ra lý do theo sở thích của mình.
Taṃ avuttasadisamevāti.
That is as if it were not said.
Điều đó cũng giống như không được nói ra.
908. Idāni ekādhippāyakathā nāma hoti.
Now comes the Ekādhippāyakathā.
908. Bây giờ là Luận đề Đồng nhất ý.
Tattha kāruññena vā ekena adhippāyena ekādhippāyo, saṃsāre vā ekato bhavissāmāti itthiyā saddhiṃ buddhapūjādīni katvā paṇidhivasena eko adhippāyo assāti ekādhippāyo.
In this, ekādhippāya means having one intention either out of compassion, or with the intention of being together in saṃsāra by making offerings to the Buddha and so on with a vow with a woman.
Ở đây, “đồng nhất ý” là do có cùng một ý muốn vì lòng bi mẫn, hoặc do có một ý muốn qua sự phát nguyện sau khi làm các việc như cúng dường Đức Phật cùng với một người nữ với ý nghĩ rằng: “chúng ta sẽ ở cùng nhau trong vòng luân hồi”.
Evarūpo dvinnampi janānaṃ ekādhippāyo methuno dhammo paṭisevitabboti yesaṃ laddhi, seyyathāpi andhakānañceva vetullakānañca; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Those who hold the view that such a sexual act, methuna dhamma, with a single intention for both persons, is to be engaged in – such as the Andhakas and Vaitullakas – are referred to by the Sakavādin’s question and the other’s admission.
“Pháp dâm dục có cùng một ý muốn như vậy của cả hai người là điều nên thực hành” – đây là tà kiến của những người, chẳng hạn như phái Andhaka và Vetullaka; nhắm đến họ, câu hỏi là của phe mình, sự thừa nhận là của phe kia.
Sesamettha yathāpāḷimeva niyyātīti.
The rest of it here proceeds just as in the Pali text.
Phần còn lại ở đây được diễn giải theo đúng Chánh tạng.
910-914. Idāni issariyakāmakārikākathā nāma hoti.
Now come the Issariyakāmakārikākathā.
910-914. Bây giờ là Luận đề Do quyền lực và ý muốn.
Chaddantajātakādīni sandhāya ‘‘bodhisatto issariyakāmakārikāhetu vinipātaṃ gacchati, gabbhaseyyaṃ okkamati, dukkarakārikaṃ akāsi, aparantapaṃ akāsi, aññaṃ satthāraṃ uddisī’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ, te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Referring to the Chaddanta Jātaka and other stories, the question posed by the proponent of the Buddha's Teaching (sakavādī) and the admission by the opponent (itarassa) concerns those who hold the view—like the blind—that "the Bodhisatta, due to exercising his will as a sovereign, goes to a state of woe, enters the womb, undertook difficult practices (dukkarakārika), undertook practices for immortality (amarantapa), and pointed to another as his teacher."
Liên quan đến các Jātaka như Chaddanta, đối với những người có quan điểm rằng “Bồ Tát vì sự tự chủ và tùy ý mà rơi vào cảnh khổ, nhập thai, thực hành khổ hạnh, thực hành vô ích, và chỉ định một vị thầy khác” – giống như những người mù quáng – thì câu hỏi là của Sakavādī, và lời tuyên bố là của người khác.
Sesaṃ paṭhamakathāyaṃ uttānatthameva.
The rest is of clear meaning in the first discussion.
Phần còn lại trong bài luận đầu tiên thì ý nghĩa đã rõ ràng.
Dutiyakathāyaṃ iddhimāti yadi issariyakāmakārikāhetu gaccheyya, iddhiyā gaccheyya, na kammavasenāti codanatthaṃ vuttaṃ.
In the second discussion, the word " iddhimā" (possessed of psychic power) was stated for the purpose of challenging*, saying, "If* were to enter* due to exercising his will as a sovereign, would he enter by psychic power, or not by the power of kamma?"
Trong bài luận thứ hai, từ iddhimā được nói ra với mục đích chất vấn rằng nếu Bồ Tát rơi vào cảnh khổ vì sự tự chủ và tùy ý, thì đó là do thần thông hay không phải do nghiệp lực.
Itaro pana paṭhamapañhe bhāvanāmayaṃ sandhāya paṭikkhipati.
However, the opponent (itarassa) rejects* by referring to the iddhi born of development (bhāvanāmaya).
Tuy nhiên, người kia bác bỏ điều đó trong câu hỏi đầu tiên, liên quan đến thần thông do tu tập (bhāvanāmaya).
Dutiyapañhe puññiddhiṃ sandhāya paṭijānāti.
In the second question, he admits it, referring to the iddhi of merit (puññiddhi).
Trong câu hỏi thứ hai, người đó thừa nhận, liên quan đến thần thông do phước báu (puññiddhi).
Tatiyakathāyaṃ issariyakāmakārikāhetu nāma dukkarakārikā micchādiṭṭhiyā kariyati.
In the third discussion, difficult practices (dukkarakārika) are done because of exercising one's will as a sovereign, which arises from wrong view (micchādiṭṭhi).
Trong bài luận thứ ba, việc thực hành khổ hạnh (dukkarakārikā) được thực hiện vì sự tự chủ và tùy ý là do tà kiến (micchādiṭṭhi).
Yadi ca so taṃ kareyya, sassatādīnipi gaṇheyyāti codanatthaṃ sassato lokotiādi vuttaṃ.
And if he were to do that, he would also hold views such as eternalism (sassata); this was stated for the purpose of challenging*, as in "The world is eternal" and so on.
Và nếu Bồ Tát đã làm điều đó, thì Ngài cũng sẽ chấp nhận các quan điểm như thường kiến (sassata) v.v., nên câu “thế gian là thường còn” (sassato loko) v.v. được nói ra với mục đích chất vấn.
Catutthakathāyampi eseva nayoti.
The same method applies in the fourth discussion.
Trong bài luận thứ tư cũng theo cách tương tự.
915-916. Idāni rāgapatirūpakathā nāma hoti.
Now comes the discussion called "Similarities to Lust" (Rāgapatirūpakathā).
915-916. Bây giờ là bài luận có tên là bài luận về sự tương tự của tham (rāgapatirūpakathā).
Tattha mettākaruṇāmuditāyo sandhāya ‘‘na rāgo rāgapatirūpako’’ti ca issāmacchariyakukkuccāni sandhāya ‘‘na doso dosapatirūpako’’ti ca hasituppādaṃ sandhāya ‘‘na moho mohapatirūpako’’ti ca dummaṅkūnaṃ puggalānaṃ niggahaṃ pesalānaṃ bhikkhūnaṃ anuggahaṃ pāpagarahitaṃ kalyāṇapasaṃsaṃ āyasmato pilindavacchassa vasalavādaṃ bhagavato kheḷāsakavādaṃ moghapurisavādañca sandhāya ‘‘na kileso kilesapatirūpako’’ti ca yesaṃ laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya sabbakathāsu pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In this, the questions in all discussions, posed by the proponent of the Buddha's Teaching (sakavādī) and admitted by the opponent (itarassa), concern those who hold the view—like the blind—that: "Lust is not a similarity to lust," referring to loving-kindness (mettā), compassion (karuṇā), and altruistic joy (muditā); "Hatred is not a similarity to hatred," referring to envy (issā), stinginess (macchariya), and remorse (kukkucca); "Delusion is not a similarity to delusion," referring to the arising of laughter (hasituppāda); and "Defilement is not a similarity to defilement," referring to the suppression of ill-mannered individuals, the support of virtuous bhikkhus, the criticism of evil, the praise of good, the Venerable Pilindavaccha’s use of the term "vasala" (outcaste), the Bhagavā's use of "kheḷāsaka" (spit-eater) for Devadatta, and the term "moghapurisa" (foolish man).
Ở đây, đối với những người có quan điểm – giống như những người mù quáng – rằng “tham không phải là sự tương tự của tham” liên quan đến từ bi hỷ xả (mettā, karuṇā, muditā), và “sân không phải là sự tương tự của sân” liên quan đến tật đố, bỏn xẻn, hối hận (issā, macchariya, kukkucca), và “si không phải là sự tương tự của si” liên quan đến sự phát sinh của nụ cười (hasituppāda), và “phiền não không phải là sự tương tự của phiền não” liên quan đến sự khiển trách những người không biết xấu hổ, sự ủng hộ các tỳ khưu đáng kính, sự chê trách điều ác, sự ca ngợi điều thiện, lời nói thô tục của Tôn giả Pilindavaccha, lời nói “đồ ăn nước bọt” của Đức Thế Tôn đối với Devadatta, và lời nói “người vô dụng” – thì trong tất cả các bài luận, câu hỏi là của Sakavādī, và lời tuyên bố là của người khác.
Atha naṃ yasmā phassādipatirūpakā naphassādayo nāma natthi, tasmā rāgādipatirūpakā narāgādayopi natthīti codetuṃ atthi na phassotiādimāha.
Then, to challenge him,* states, " Is there not feeling?" and so on, because there are no non-feelings that are similar to feelings (phassādipatirūpaka), and therefore there are also no non-lusts, etc., that are similar to lust, etc.
Sau đó, để chất vấn người kia rằng vì không có những thứ không phải là sự tương tự của xúc (phassa) v.v., nên cũng không có những thứ không phải là sự tương tự của tham (rāga) v.v., nên Đức Thế Tôn đã nói “có cái không phải là xúc” (atthi na phasso) v.v.
Itaro tesaṃ abhāvā paṭikkhipati.
The other* rejects this, not seeing such a type of form.
Người kia bác bỏ điều đó vì sự không tồn tại của chúng.
Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
The rest is of clear meaning everywhere.
Phần còn lại trong tất cả các trường hợp thì ý nghĩa đã rõ ràng.
Vacanaṃ nissāya dukkhaññeva parinipphannaṃ, sesā khandhāyatanadhātuindriyadhammā aparinipphannāti yesaṃ laddhi, seyyathāpi ekaccānaṃ uttarapathakānañceva hetuvādānañca; te sandhāya rūpaṃ aparinipphannanti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Referring to this statement, the question by the proponent of the Buddha's Teaching (sakavādī) and the admission by the opponent (itarassa) concerns those who hold the view—like some from Uttarapatha and the causalists—that only suffering is perfected (parinippanna), while the remaining aggregates (khandha), sense bases (āyatana), elements (dhātu), faculties (indriya), and phenomena (dhammā) are unperfected (aparinippanna). Then, to challenge him, saying, "If rūpa is unperfected, then it would not have the characteristic of impermanence (anicca) etc.,"* states, " Rūpa is not impermanent" and so on.
Dựa vào lời dạy này, đối với những người có quan điểm rằng chỉ có khổ là hoàn thành (parinippanna), còn các uẩn (khandha), xứ (āyatana), giới (dhātu), căn (indriya) và pháp (dhamma) còn lại là chưa hoàn thành (aparinippanna) – giống như một số người Uttarapathaka và những người theo thuyết nhân duyên – thì câu hỏi “sắc là chưa hoàn thành” (rūpaṃ aparinipphannaṃ) là của Sakavādī, và lời tuyên bố là của người khác.
Atha naṃ ‘‘sace rūpaṃ aparinipphannaṃ, na aniccādisabhāvaṃ siyā’’ti codetuṃ rūpaṃ na aniccantiādimāha.
Then, to challenge him, saying, "If rūpa is unperfected, then it would not have the characteristic of impermanence (anicca) etc.,"* states, " Rūpa is not impermanent" and so on.
Sau đó, để chất vấn người kia rằng “nếu sắc là chưa hoàn thành, thì nó sẽ không có bản chất vô thường (anicca) v.v.”, Đức Thế Tôn đã nói “sắc không vô thường” (rūpaṃ na aniccaṃ) v.v.
Itaro tathārūpaṃ rūpaṃ apassanto paṭikkhipati.
The opponent (itarassa), not seeing such a type of form, rejects it.
Người kia bác bỏ điều đó vì không thấy sắc có bản chất như vậy.
Sakavādī nanu rūpaṃ aniccantiādi vacanena tassa ekaṃ laddhiṃ paṭisedhetvā dutiyaṃ pucchanto dukkhaññeva parinipphannantiādimāha.
The proponent (sakavādī), having refuted one of the opponent’s views with the statement " Is not rūpa impermanent?" and so on, asks the second question, stating, " Only suffering is perfected" and so on.
Sakavādī, sau khi bác bỏ một quan điểm của người kia bằng lời nói “chẳng phải sắc là vô thường sao?” (nanu rūpaṃ aniccaṃ) v.v., đã hỏi câu thứ hai, nói “chỉ có khổ là hoàn thành” (dukkhaññeva parinipphannaṃ) v.v.
Athassa tampi laddhiṃ paṭisedhetuṃ na yadaniccantiādimāha.
Then, to refute that view of his as well,* states, " Is not that which is impermanent..." and so on.
Sau đó, để bác bỏ quan điểm đó của người kia, Đức Thế Tôn đã nói “không phải cái gì vô thường” (na yadaniccaṃ) v.v.
Tatrāyaṃ adhippāyo – na kevalañhi paṭhamasaccameva dukkhaṃ.
Herein, this is the intention: Indeed, not only the first Noble Truth is suffering.
Ở đây, ý nghĩa là: không chỉ có chân lý đầu tiên là khổ.
Yaṃ pana kiñci aniccaṃ, taṃ dukkhameva.
Whatever is impermanent is suffering itself.
Mà bất cứ cái gì vô thường, cái đó chính là khổ.
Rūpañca aniccaṃ, tasmā tampi parinipphannaṃ.
And rūpa is impermanent; therefore, it too is perfected.
Sắc cũng là vô thường, do đó nó cũng là hoàn thành.
Iti yaṃ tvaṃ vadesi ‘‘rūpaṃ aparinipphannaṃ, dukkhaññeva parinipphanna’’nti, taṃ no vata re vattabbe ‘‘dukkhaññeva parinipphanna’’nti.
Thus, what you say, "Rūpa is unperfected, and only suffering is perfected," that "only suffering is perfected" should not be said.
Vì vậy, điều ngươi nói “sắc là chưa hoàn thành, chỉ có khổ là hoàn thành” thì không nên nói “chỉ có khổ là hoàn thành”.
Vedanādimūlikādīsupi yojanāsu eseva nayo.
The same method applies to the applications in the discussions concerning vedanā and other roots.
Trong các trường hợp áp dụng cho thọ (vedanā) v.v. cũng theo cách tương tự.
Dhammāyatanadhammadhātūsu pana ṭhapetvā nibbānaṃ sesadhammānaṃ vasena aniccatā veditabbā.
In the sense-base of phenomena (dhammāyatana) and element of phenomena (dhammadhātu), the impermanence of the remaining phenomena should be understood, excluding Nibbāna.
Trong pháp xứ (dhammāyatana) và pháp giới (dhammadhātu), trừ Niết Bàn, sự vô thường của các pháp còn lại cần được hiểu theo khía cạnh của chúng.
Indriyāni aniccānevāti.
The faculties (indriya) are indeed impermanent.
Các căn (indriya) đều là vô thường.