571-572. Idāni nirodhakathā nāma hoti.
571-572. Now comes the discourse called "Cessation".
571-572. Giờ đây là câu chuyện về sự diệt trừ (nirodha).
Tattha yesaṃ ‘‘upapattesiyanti saṅkhaṃ gatassa bhavaṅgacittassa bhaṅgakkhaṇena saheva kiriyāti saṅkhaṃ gatā kusalā vā akusalā vā cattāro khandhā cittasamuṭṭhānarūpañcāti pañcakkhandhā uppajjanti.
In that*, the question by the Sakavādin and the affirmation by the Other is addressed to those whose doctrine is, like that of the Andhakas, that upon the moment of the dissolution of the bhavaṅga-citta, which is reckoned as "aimed at rebirth" (upapattesiyanti), immediately arise the four khandhas, whether wholesome or unwholesome, and mind-originated rūpa, making five khandhas, for if these had not arisen, the continuity would be broken when the bhavaṅga ceased.
Trong đó, những ai có quan điểm rằng năm khandha (uẩn) – tức là bốn khandha thiện hoặc bất thiện được gọi là kiriyā (hành động) và sắc pháp do tâm khởi sinh – phát sinh đồng thời với khoảnh khắc tan rã của bhavaṅga-citta (tâm hộ kiếp) được gọi là tâm mong cầu tái sinh, vì nếu những khandha này chưa phát sinh mà bhavaṅga đã diệt thì sự liên tục sẽ bị cắt đứt, chẳng hạn như trường phái Andhaka; thì đây là câu hỏi của người Sakavāda dành cho họ về ‘‘upapattesiye (trong các uẩn mong cầu tái sinh)’’ và đó là sự thừa nhận của người kia.
Tesu hi anuppannesu bhavaṅge niruddhe santativicchedo bhaveyyā’’ti laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya upapattesiyeti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
The question by the Sakavādin and the affirmation by the Other is addressed to them with upapattesiye.
Họ có tà kiến rằng: "Thật vậy, nếu những uẩn ấy chưa sanh khởi khi tâm bhavanga diệt, thì sẽ có sự gián đoạn của dòng tương tục". Nhắm đến những người phái Andhaka này, vị theo chánh kiến nêu câu hỏi upapattesiye, và người kia thừa nhận.
Tattha upapattesiyeti catūsupi padesu bahuvacanabhummatthe ekavacanabhummaṃ.
In that*, in "upapattesiye" and the other four terms, the singular locative case is used for the plural locative meaning.
Trong đó, ‘‘upapattesiye’’ là số ít ở vị cách, nhưng có nghĩa số nhiều ở vị cách trong cả bốn trường hợp.
Upapattesiyesu pañcasu khandhesu aniruddhesūti ayañhettha attho.
Indeed, the meaning here is: "while the five khandhas, which are aimed at rebirth, have not ceased."
Ý nghĩa ở đây là ‘‘khi năm khandha mong cầu tái sinh chưa diệt’’. (tức là bốn uẩn thiện hoặc bất thiện và sắc pháp do tâm khởi sinh).
Dasannanti upapattesiyakhandhānañca kiriyakhandhānañca vasena vuttaṃ.
The term dasannaṃ (of ten) is stated in terms of the khandhas aimed at rebirth and the functional khandhas.
‘‘Dasannaṃ (của mười)’’ được nói đến theo nghĩa các khandha mong cầu tái sinh và các khandha hành động.
Tattha paṭhamapañhe khandhalakkhaṇavasena kiriyavasena ca pañceva nāma te khandhāti paṭikkhipati.
In the first question, he rejects it by saying that, according to the characteristic of khandhas and their functional aspect, those khandhas are indeed only five.
Trong câu hỏi đầu tiên, người Sakavāda bác bỏ, nói rằng theo đặc tính của khandha và theo nghĩa hành động, thì chỉ có năm khandha đó.
Dutiyapañhe purimapacchimavasena upapattesiyakiriyavasena ca nānattaṃ sandhāya paṭijānāti.
In the second question, he affirms, referring to the difference by way of prior and subsequent, and by way of the functional aspect of those aimed at rebirth.
Trong câu hỏi thứ hai, người Sakavāda thừa nhận, dựa trên sự khác biệt theo nghĩa trước và sau, và theo nghĩa mong cầu tái sinh và hành động.
Dvinnaṃ pana phassānaṃ cittānañca samodhānaṃ puṭṭho suttalesābhāvena paṭikkhipati.
When asked about the combination of the two contacts and minds, he rejects it due to the absence of a suttanta passage.
Tuy nhiên, khi được hỏi về sự kết hợp của hai phassa (xúc) và các tâm, người Sakavāda bác bỏ vì không có đoạn kinh nào nói về điều đó.
Kiriyā cattāroti rūpena vinā kusalā akusalā vā cattāro gahitā.
By kiriyā cattāro (four functional ones), the four khandhas, whether wholesome or unwholesome, are taken without rūpa.
‘‘Bốn kiriyā’’ có nghĩa là bốn khandha thiện hoặc bất thiện, không bao gồm sắc pháp.
Kiriyāñāṇanti paravādinā cakkhuviññāṇasamaṅgikkhaṇe arahato anuññātaṃ anārammaṇañāṇaṃ.
Kiriyāñāṇa refers to the objectless knowledge (ñāṇa) permitted by the opponent for an Arahant at the moment of being endowed with eye-consciousness.
‘‘Kiriyāñāṇa (trí hành động)’’ là trí vô đối tượng được người khác thừa nhận cho một vị A-la-hán vào khoảnh khắc tương ưng với cakkhuviññāṇa (nhãn thức).
Niruddhe maggo uppajjatīti pucchā paravādissa, aniruddhe anuppajjanato paṭiññā sakavādissa.
"Does the path arise when it has ceased?" is the opponent's question; the Sakavādin's affirmation is that it does not arise when it has not ceased.
Câu hỏi ‘‘Khi đã diệt, đạo phát sinh sao?’’ là của người khác, và sự thừa nhận của người Sakavāda là vì đạo không phát sinh khi chưa diệt.
Mato maggaṃ bhāvetīti chalena pucchā paravādissa.
"Does one who has died develop the path?" is the opponent's question asked deceitfully.
Câu hỏi ‘‘Người chết tu tập đạo sao?’’ là câu hỏi chất vấn của người khác.
Yasmā pana paṭisandhito yāva cuticittā satto jīvatiyeva nāma, tasmā sakavādī na hevanti paṭikkhipati.
However, since a being lives continuously from rebirth-linking to the death-consciousness, the Sakavādin rejects it, saying "no indeed".
Tuy nhiên, vì chúng sinh sống từ lúc tái sinh cho đến cuticitta (tâm tử), nên người Sakavāda bác bỏ bằng cách nói ‘‘không phải vậy’’.
573-575. Idāni rūpaṃ maggotikathā nāma hoti.
573-575. Now comes the discourse called Rūpaṃ Maggotikathā (Discourse on Form as Path).
573-575. Bây giờ là luận đề có tên "Sắc là Đạo lộ".
Tattha yesaṃ ‘‘sammāvācākammantājīvā rūpa’’nti laddhi, seyyathāpi mahisāsakasammitiyamahāsaṃghikānaṃ; te sandhāya maggasamaṅgissāti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In this, for those who hold the view, like the Mahīśāsaka, Sammatiya, and Mahāsaṅghika schools, that "right speech, right action, and right livelihood are form (rūpa)," the Theravādin's question is based on "one endowed with the path," and the other party affirms it.
Trong đó, đối với những người có quan điểm rằng "Chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng là sắc" – ví dụ như Mahīśāsaka, Saṃmitiya và Mahāsaṅghika – thì câu hỏi của phe chủ trương là "Người thành tựu đạo lộ?", và lời thừa nhận là của phe đối lập.
Atha naṃ ‘‘yadi te sammāvācādayo rūpaṃ, na viratiyo, yathā sammādiṭṭhādimaggo sārammaṇādisabhāvo, evaṃ tampi rūpaṃ siyā’’ti codetuṃ sārammaṇotiādimāha.
Then, to challenge him, saying, "If your right speech (sammāvācā) and so forth are form (rūpa), and not abstinences (viratiyo), then that form would also be of the nature of having an object (sārammaṇa) and so forth, just as the path beginning with right view (sammādiṭṭhi) is of the nature of having an object and so forth," the passage beginning with sārammaṇo (having an object) was stated.
Để chất vấn người đó rằng: "Nếu chánh ngữ và các pháp tương tự của bạn là sắc, không phải là các pháp ly, thì giống như đạo lộ bắt đầu bằng chánh kiến có bản chất là có đối tượng (sārammaṇa) và các pháp tương tự, sắc đó cũng sẽ là như vậy chăng?", phe chủ trương đã nói "có đối tượng" và các pháp tương tự.
Tattha paṭikkhepo ca paṭiññā ca paravādino laddhianurūpena veditabbā.
Therein, the denial and the affirmation should be understood according to the view of the other party.
Trong đó, sự phủ nhận và sự thừa nhận cần được hiểu theo quan điểm của phe đối lập.
Sesamettha uttānatthamevāti.
The rest of it here is plain in meaning.
Phần còn lại ở đây chỉ có nghĩa rõ ràng.
576. Idāni pañcaviññāṇasamaṅgissa maggakathā nāma hoti.
Now comes the discourse called "the path for one endowed with the five consciousnesses."
576. Bây giờ là luận đề có tên "Đạo lộ của người thành tựu năm thức".
Tattha yesaṃ ‘‘cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hotī’’ti suttaṃ nissāya ‘‘pañcaviññāṇasamaṅgissa atthi maggabhāvanā’’ti laddhi, seyyathāpi mahāsaṃghikānaṃ, te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therein, for those whose view is that "there is development of the path for one endowed with the five consciousnesses," relying on the Sutta "having seen a form with the eye, he is not a grasper of marks," as is the case with the Mahāsaṅghikas, the Sakavādī's question is directed at them, and the other party's affirmation is given.
Trong đó, đối với những người có quan điểm rằng "có sự tu tập đạo lộ của người thành tựu năm thức" dựa vào kinh nói rằng "khi thấy sắc bằng mắt, người ấy không nắm giữ tướng" – ví dụ như Mahāsaṅghika – thì câu hỏi là của phe chủ trương, và lời thừa nhận là của phe đối lập.
Atha naṃ ‘‘sace tassa maggabhāvanā atthi, pañcaviññāṇagatikena vā maggena, maggagatikehi vā pañcaviññāṇehi bhavitabbaṃ, na ca tāni maggagatikāni anibbānārammaṇattā alokuttarattā ca, na maggo pañcaviññāṇagatiko tesaṃ lakkhaṇena asaṅgahitattā’’ti codetuṃ nanu pañcaviññāṇā uppannavatthukātiādimāha.
Then, to challenge him, saying, "If there is development of the path for him, then the path must be of the nature of the five consciousnesses, or the five consciousnesses must be of the nature of the path; but they are not of the nature of the path because they do not have Nibbāna as their object and are not supramundane; and the path is not of the nature of the five consciousnesses because it is not included by their characteristics," he stated the passage beginning with nanu pañcaviññāṇā uppannavatthukā (are not the five consciousnesses based on existing foundations) and so forth.
Để chất vấn người đó rằng: "Nếu người ấy có sự tu tập đạo lộ, thì đạo lộ phải thuộc về năm thức, hoặc năm thức phải thuộc về đạo lộ. Nhưng năm thức không thuộc về đạo lộ vì chúng không có Niết Bàn làm đối tượng và không phải là siêu thế. Và đạo lộ không thuộc về năm thức vì nó không được bao gồm trong các đặc tính của chúng", phe chủ trương đã nói "Chẳng phải năm thức có nền tảng đã sinh khởi sao?" và các pháp tương tự.
Tatrāyaṃ adhippāyo – yadi pañcaviññāṇasamaṅgissa maggabhāvanā siyā, yena manoviññāṇena maggo sampayutto, tampi pañcaviññāṇasamaṅgissa siyā.
The intention here is this: if there were development of the path for one endowed with the five consciousnesses, then the mind-consciousness (manoviññāṇa) with which the path is associated would also exist for one endowed with the five consciousnesses.
Ở đây, ý nghĩa là: Nếu có sự tu tập đạo lộ của người thành tựu năm thức, thì tâm ý thức mà đạo lộ tương ưng cũng sẽ thuộc về người thành tựu năm thức.
Evaṃ sante yadidaṃ ‘‘pañcaviññāṇā uppannavatthukā’’tiādi lakkhaṇaṃ vuttaṃ, taṃ evaṃ avatvā ‘‘cha viññāṇā’’ti vattabbaṃ siyā.
If that were the case, then this characteristic stated as "the five consciousnesses are based on existing foundations" and so forth, would not be stated in this way, but rather "the six consciousnesses" should be stated.
Nếu vậy, thì đặc tính đã được nói là "năm thức có nền tảng đã sinh khởi" và các pháp tương tự, đáng lẽ phải nói là "sáu thức" thay vì nói như vậy.
Tathā pana avatvā ‘‘pañcaviññāṇā’’tveva vuttaṃ, tasmā na vatabbaṃ ‘‘pañcaviññāṇasamaṅgissa atthi maggabhāvanā’’ti.
However, it was not stated in that way, but only as "the five consciousnesses"; therefore, it should not be stated that "there is development of the path for one endowed with the five consciousnesses."
Nhưng vì không nói như vậy mà chỉ nói "năm thức", do đó không nên nói rằng "có sự tu tập đạo lộ của người thành tựu năm thức".
Yasmā cettha ayameva adhippāyo, tasmā sakavādī taṃ lakkhaṇaṃ paravādiṃ sampaṭicchāpetvā no ca vata re vattabbe pañcaviññāṇasamaṅgissa atthi maggabhāvanāti āha.
Since this is indeed the intention here, the Sakavādī, having made the other party affirm that characteristic, said, no ca vata re vattabbe pañcaviññāṇasamaṅgissa atthi maggabhāvanā (it should not be said, friend, that there is development of the path for one endowed with the five consciousnesses).
Vì ở đây chỉ có ý nghĩa này, nên phe chủ trương đã làm cho phe đối lập chấp nhận đặc tính đó và nói: "Thật không nên nói rằng có sự tu tập đạo lộ của người thành tựu năm thức."
Aparo nayo – pañcaviññāṇā uppannavatthukā, maggo avatthukopi hoti.
Another method is: the five consciousnesses are based on existing foundations, but the path can also be without a foundation.
Một cách giải thích khác: Năm thức có nền tảng đã sinh khởi, còn đạo lộ có thể không có nền tảng.
Te ca uppannārammaṇā, maggo navattabbārammaṇo.
And they have existing objects, but the path has an object that cannot be described (as past, present, or future).
Chúng có đối tượng đã sinh khởi, còn đạo lộ có đối tượng không thể nói được.
Te purejātavatthukāva maggo avatthukopi.
They are only based on pre-arisen foundations, but the path can also be without a foundation.
Chúng chỉ có nền tảng đã sinh khởi trước, còn đạo lộ có thể không có nền tảng.
Te purejātārammaṇā, maggo apurejātārammaṇo.
They have pre-arisen objects, but the path has a non-pre-arisen object.
Chúng có đối tượng đã sinh khởi trước, còn đạo lộ có đối tượng không sinh khởi trước.
Te ajjhattikavatthukāva maggo avatthukopi hoti.
They are only based on internal foundations, but the path can also be without a foundation.
Chúng chỉ có nền tảng nội tại, còn đạo lộ có thể không có nền tảng.
Te ca rūpādivasena bāhirārammaṇā, maggo nibbānārammaṇo.
And they have external objects like visible forms and so forth, but the path has Nibbāna as its object.
Chúng có đối tượng bên ngoài như sắc và các pháp tương tự, còn đạo lộ có Niết Bàn làm đối tượng.
Te aniruddhaṃ vatthuṃ nissayaṃ katvā pavattanato asambhinnavatthukā, maggo avatthukopi.
Since they arise depending on a foundation that has not ceased, they have an unfragmented foundation; but the path can also be without a foundation.
Chúng sinh khởi dựa vào nền tảng không bị diệt, nên có nền tảng không bị phân tán, còn đạo lộ có thể không có nền tảng.
Te aniruddhāneva rūpādīni ārabbha pavattanato asambhinnārammaṇā, maggo nibbānārammaṇo.
Since they arise focusing on visible forms and so forth that have not ceased, they have unfragmented objects; but the path has Nibbāna as its object.
Chúng sinh khởi dựa vào sắc và các pháp tương tự không bị diệt, nên có đối tượng không bị phân tán, còn đạo lộ có Niết Bàn làm đối tượng.
Te nānāvatthukā, maggo avatthuko vā ekavatthuko vā.
They have various foundations, but the path is either without a foundation or has one foundation.
Chúng có nhiều nền tảng khác nhau, còn đạo lộ có thể không có nền tảng hoặc chỉ có một nền tảng.
Te nānārammaṇā maggo ekārammaṇo.
They have various objects, but the path has a single object.
Chúng có nhiều đối tượng khác nhau, còn đạo lộ chỉ có một đối tượng.
Te attano attanova rūpādigocare pavattanato na aññamaññassa gocaravisayaṃ paccanubhonti, maggo rūpādīsu ekampi gocaraṃ na karoti.
Since they operate only in their respective spheres of visible forms and so forth, they do not experience each other's sphere of operation; but the path does not make any object from visible forms and so forth its sphere.
Chúng sinh khởi trong các cảnh giới của riêng mình như sắc và các pháp tương tự, nên không kinh nghiệm được cảnh giới của nhau, còn đạo lộ không lấy bất kỳ đối tượng nào trong sắc và các pháp tương tự làm cảnh giới.
Te kiriyamanodhātuṃ purecārikaṃ katvā uppajjanato na asamannāhārā na amanasikārā uppajjanti, maggo nirāvajjanova.
Since they arise by making the functional mind-element (kiriyamanodhātu) their forerunner, they do not arise without advertence (asamannāhārā) or without attention (amanasikārā); but the path is always without advertence.
Chúng sinh khởi sau khi có ý môn hoạt động (kiriya-manodhātu) làm tiền đạo, nên không sinh khởi mà không có sự chú ý hay không có sự tác ý, còn đạo lộ thì không có sự hướng tâm.
Te sampaṭicchanādīhi vokiṇṇā uppajjanti, maggassa vokāroyeva natthi.
They arise mixed with receiving consciousness (sampaṭicchanā) and so forth, but for the path, there is no mixing at all.
Chúng sinh khởi xen kẽ với sự tiếp nhận và các pháp tương tự, còn đạo lộ thì không có sự xen kẽ nào.
Te aññamaññaṃ pubbacarimabhāvena uppajjanti, maggassa tehi saddhiṃ purimapacchimatāva natthi, tesaṃ anuppattikāle tikkhavipassanāsamaye, tesaṃ anuppattidese āruppepi ca uppajjanato.
They arise in a sequence of earlier and later, one after another, but for the path, there is no anteriority or posteriority with them, because it arises at a time when they do not arise, at the time of keen insight, and also in the immaterial realms (āruppa) where they do not arise.
Chúng sinh khởi theo thứ tự trước sau, còn đạo lộ không có thứ tự trước sau với chúng, vì đạo lộ có thể sinh khởi vào thời điểm tuệ quán sắc bén, khi chúng không sinh khởi, và cũng có thể sinh khởi trong các cõi vô sắc, nơi chúng không sinh khởi.
Te sampaṭicchanādīhi antaritattā na aññamaññassa samanantarā uppajjanti, maggassa sampaṭicchanādīhi antaritabhāvova natthi.
Since they are separated by receiving consciousness (sampaṭicchanā) and so forth, they do not arise immediately contiguous with each other; but for the path, there is no state of being separated by receiving consciousness and so forth.
Chúng bị gián đoạn bởi sự tiếp nhận và các pháp tương tự, nên không sinh khởi ngay sau nhau, còn đạo lộ thì không có sự gián đoạn bởi sự tiếp nhận và các pháp tương tự.
Tesaṃ aññatra abhinipātā ābhogamattampi kiccaṃ natthi, maggassa kilesasamugghātanaṃ kiccanti.
Except for their falling upon (an object), they have no function even of mere advertence; but the function of the path is the eradication of defilements.
Ngoài sự rơi vào đối tượng, chúng không có chức năng nào khác, còn chức năng của đạo lộ là diệt trừ phiền não.
Yasmā cettha ayampi adhippāyo, tasmā sakavādī imehākārehi paravādiṃ maggassa apañcaviññāṇagatikabhāvaṃ sampaṭicchāpetvā no ca vata re vattabbe pañcaviññāṇasamaṅgissa atthi maggabhāvanāti āha.
Since this also is the intention here, the Sakavādī, having made the other party affirm the path's state of not being of the nature of the five consciousnesses through these modes, said, no ca vata re vattabbe pañcaviññāṇasamaṅgissa atthi maggabhāvanā (it should not be said, friend, that there is development of the path for one endowed with the five consciousnesses).
Vì ở đây cũng có ý nghĩa này, nên phe chủ trương đã làm cho phe đối lập chấp nhận rằng đạo lộ không thuộc về năm thức bằng những cách này, và nói: "Thật không nên nói rằng có sự tu tập đạo lộ của người thành tựu năm thức."
577. Suññataṃ ārabbhāti ‘‘yathā lokuttaramaggo suññataṃ nibbānaṃ ārabbha, lokiyo suddhasaṅkhārapuñjaṃ ārabbha uppajjati, kiṃ te evaṃ cakkhuviññāṇa’’nti pucchati.
577. Suññataṃ ārabbhā (focusing on emptiness): here he asks, "Just as the supramundane path arises focusing on Nibbāna, which is emptiness, and the mundane (path) arises focusing on a pure aggregate of conditioned phenomena, is your eye-consciousness similarly so?"
577. "Lấy tánh không làm đối tượng" là câu hỏi: "Giống như đạo lộ siêu thế sinh khởi lấy Niết Bàn là tánh không làm đối tượng, và đạo lộ thế gian sinh khởi lấy khối hành thuần túy làm đối tượng, vậy nhãn thức của bạn cũng như vậy chăng?"
Itaro ‘‘cakkhuñca paṭicca rūpe cā’’ti vacanato paṭikkhipati.
The other party denies it, citing the statement "depending on the eye and on forms."
Người kia phủ nhận bằng cách nói: "Do duyên mắt và sắc."
Dutiyaṃ puṭṭho ‘‘na nimittaggāhī’’ti vacanato yaṃ tattha animittaṃ, tadeva suññatanti sandhāya paṭijānāti.
When asked a second time, he affirms it, taking into account that which is signless (animitta) there, is itself emptiness, according to the statement "not a grasper of marks."
Khi được hỏi lần thứ hai, người ấy thừa nhận, dựa vào câu "không nắm giữ tướng", rằng cái không tướng ở đó chính là tánh không.
Cakkhuñca paṭiccāti pañhadvayepi eseva nayo.
The same method applies to both questions Cakkhuñca paṭiccā (depending on the eye).
Trong cả hai câu hỏi "Do duyên mắt" và các pháp tương tự, cách giải thích cũng tương tự.
578-579. Cakkhuviññāṇaṃ atītānāgataṃ ārabbhāti ettha ayamadhippāyo – manoviññāṇasamaṅgissa atthi maggabhāvanā, manoviññāṇañca atītānāgatampi ārabbha uppajjati, kiṃ te evaṃ cakkhuviññāṇampīti.
578-579. Cakkhuviññāṇaṃ atītānāgataṃ ārabbhā (does eye-consciousness focus on past and future): the intention here is this: "there is development of the path for one endowed with mind-consciousness, and mind-consciousness arises focusing even on past and future (objects); is your eye-consciousness similarly so?"
578-579. Ở đây, ý nghĩa trong "Nhãn thức lấy quá khứ, vị lai làm đối tượng" là: "Người thành tựu ý thức có sự tu tập đạo lộ, và ý thức cũng sinh khởi lấy cả quá khứ và vị lai làm đối tượng, vậy nhãn thức của bạn cũng như vậy chăng?"
Phassaṃ ārabbhātiādīsupi eseva nayo.
The same method applies to Phassaṃ ārabbhā (focusing on contact) and so forth.
Trong "Lấy xúc làm đối tượng" và các pháp tương tự, cách giải thích cũng tương tự.
Cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhīti ettha javanakkhaṇe na nimittaggāhitā vuttā, na cakkhuviññāṇakkhaṇe.
In the phrase Cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī (having seen a form with the eye, he is not a grasper of marks), the state of not grasping marks is stated for the javana moment, not for the eye-consciousness moment.
Ở đây, trong câu "Khi thấy sắc bằng mắt, không nắm giữ tướng", sự không nắm giữ tướng được nói đến vào khoảnh khắc javana, không phải vào khoảnh khắc nhãn thức.
Tasmā lokiyamaggampi sandhāyetaṃ asādhakanti.
Therefore, even considering the mundane path, this is not a proof.
Do đó, điều này không chứng minh được ngay cả đối với đạo lộ thế gian.
584-586. Idāni pañcaviññāṇā sābhogātikathā nāma hoti.
584-586. Now comes the discourse called "whether the five consciousnesses are intentional (sābhogā)."
584-586. Bây giờ là luận đề có tên "Năm thức có phải là có sự chú ý không?".
Tattha ābhogo nāma kusalākusalavasena hoti satthārā ca ‘‘cakkhunā rūpaṃ disvā nimittaggāhī hoti, na nimittaggāhī hotī’’tiādi vuttaṃ, taṃ ayoniso gahetvā ‘‘pañcaviññāṇā sābhogā’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi mahāsaṃghikānaṃ, te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therein, intention (ābhoga) means a state of inclining towards an object, which occurs in terms of wholesome or unwholesome. For those whose view is that "the five consciousnesses are intentional," having wrongly understood the Teacher's statement "having seen a form with the eye, he is a grasper of marks or not a grasper of marks," as is the case with the Mahāsaṅghikas, the Sakavādī's question is directed at them, and the other party's affirmation is given.
Trong đó, ābhoga (sự chú ý) có nghĩa là sự hướng tâm theo thiện hoặc bất thiện. Đức Phật đã nói "khi thấy sắc bằng mắt, người ấy nắm giữ tướng, không nắm giữ tướng", và những người có quan điểm rằng "năm thức là có sự chú ý" do hiểu sai lời dạy đó – ví dụ như Mahāsaṅghika – thì câu hỏi là của phe chủ trương, và lời thừa nhận là của phe đối lập.
Sesamettha purimakathāsadisamevāti.
The rest of it here is similar to the preceding discourse.
Phần còn lại ở đây tương tự như luận đề trước.
587-589. Idāni dvīhi sīlehītikathā nāma hoti.
587-589. Now comes the discourse called "by two kinds of morality (dvīhi sīlehi)."
587-589. Bây giờ là luận đề có tên "Bằng hai giới".
Tattha ‘‘sīle patiṭṭhāya naro sapañño’’tiādivacanato (saṃ. ni. 1.23) yasmā lokiyena sīlena sīlavā lokuttaraṃ maggaṃ bhāveti, tasmā ‘‘purimena ca lokiyena maggakkhaṇe lokuttarena cāti dvīhi sīlehi samannāgato nāma hotī’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi mahāsaṃghikānaṃyeva, te sandhāya maggasamaṅgīti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therein, based on statements like "established in morality, a wise person..." and so forth, since a moral person develops the supramundane path through mundane morality, for those whose view is that "one endowed with the path is therefore endowed with two kinds of morality: by the preceding mundane (morality) and by the supramundane at the moment of the path," as is also the case with the Mahāsaṅghikas, the Sakavādī's question maggasamaṅgī (is one endowed with the path) is directed at them, and the other party's affirmation is given.
Trong đó, vì từ lời dạy như ‘‘người có trí tuệ nương tựa vào giới (sīla)’’ và vì người giữ giới (sīlavā) phát triển đạo (magga) siêu thế (lokuttara) bằng giới thế gian (lokiya sīla), nên đối với những ai có quan điểm rằng ‘‘người ấy được gọi là người đầy đủ hai giới, tức giới thế gian trước đó và giới siêu thế phát sinh vào khoảnh khắc đạo’’, chẳng hạn như các vị Mahāsaṃghika, câu hỏi maggasamaṅgī (người đầy đủ đạo) là của Sakavādin, và sự thừa nhận là của người khác.
Atha naṃ ‘‘yadi so ekakkhaṇe lokiyalokuttarehi dvīhi sīlehi samannāgato, dvīhi phassādīhipi tena samannāgatena bhavitabba’’nti codetuṃ dvīhi phassehītiādimāha.
Then, to challenge him, saying, "If he is endowed with two kinds of morality, mundane and supramundane, at one moment, then he must also be endowed with two kinds of contact (phassa) and so forth," he stated the passage beginning with dvīhi phassehī (by two kinds of contact).
Sau đó, để chất vấn người ấy rằng ‘‘nếu người ấy đầy đủ hai giới, thế gian và siêu thế, trong cùng một khoảnh khắc, thì người ấy cũng phải đầy đủ hai xúc (phassa) và các pháp khác’’, Sakavādin nói dvīhi phassehī (bằng hai xúc) và các pháp khác.
Itaro tathārūpaṃ nayaṃ apassanto paṭikkhipati.
The other party, not seeing such a method, denies it.
Người kia, không thấy được lý lẽ như vậy, đã bác bỏ.
Lokiyena ca lokuttarena cāti pañhe pubbe samādinnañca maggakkhaṇe uppannasammāvācādīni ca sandhāya paṭijānāti.
In the question, " Both by the mundane and the supramundane," it refers to the mundane moral conduct undertaken previously and the right speech and so forth that arise at the moment of the path. The other party acknowledges this.
Trong câu hỏi lokiyena ca lokuttarena cā (giới thế gian và giới siêu thế), người ấy thừa nhận, đề cập đến giới đã thọ trước đó và các chánh ngữ (sammāvācā) v.v. phát sinh vào khoảnh khắc đạo.
Lokiye sīle niruddheti pucchā paravādissa, khaṇabhaṅganirodhaṃ sandhāya paṭiññā sakavādissa.
The question of the other party (paravādī) is: " When worldly sīla ceases?"; the assertion of our own party (sakavādī) is referring to the cessation by momentary dissolution of the sīla-cetana.
Câu hỏi Lokiye sīle niruddhe (khi giới thế gian đã diệt) là của người khác, và sự thừa nhận là của Sakavādin, đề cập đến sự diệt theo sát-na (khaṇabhaṅganirodha).
Itaro pana taṃ vītikkamaṃ viya sallakkhento dussīlotiādimāha.
But the other party, perceiving that cessation as if it were a transgression of sīla, said: "He is immoral" and so on.
Người kia, xem sự diệt ấy như một sự vi phạm, nói dussīlo (người phá giới) và các pháp khác.
Laddhipatiṭṭhāpanaṃ panassa pubbe abhinnasīlataṃyeva dīpeti, na dvīhi samannāgatataṃ.
However, his establishing of the doctrine only demonstrates the state of unbroken sīla previously, not the state of being endowed with two sīlas.
Tuy nhiên, sự thiết lập quan điểm của người ấy chỉ cho thấy sự không bị phá hoại của giới trước đó, chứ không phải sự đầy đủ cả hai giới.
Tasmā appatiṭṭhitāva laddhīti.
Therefore, the doctrine is not established.
Do đó, quan điểm ấy không được thiết lập.
590-594. Idāni sīlaṃ acetasikantikathā nāma hoti.
590-594. Now comes the discourse called 'Sīla is Non-mental'.
590-594. Giờ đây, có một luận thuyết được gọi là ‘Giới không phải là tâm sở (acetasika)’.
Tattha yasmā sīle uppajjitvā niruddhepi samādānahetuko sīlopacayo nāma atthi, yena so sīlavāyeva nāma hoti, tasmā ‘‘sīlaṃ acetasika’’nti yesaṃ laddhi, seyyathāpi mahāsaṃghikānaṃ, te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In this, since there is an accumulation of sīla, known as sīlopacaya, which has its cause in the undertaking of sīla, even when sīla has arisen and ceased, by which one is indeed called virtuous (sīlavā); therefore, concerning those whose doctrine is that "sīla is non-mental (acetasika)", such as the Mahāsaṃghikas, the question is of our own party (sakavādī), and the assertion is of the other party (itarassa).
Ở đây, vì ngay cả khi giới đã sinh rồi diệt, vẫn có sự tích lũy giới (sīlopacaya) do sự thọ trì, nhờ đó người ấy vẫn được gọi là người giữ giới (sīlavā), nên câu hỏi là của Sakavādin, và sự thừa nhận là của người khác, đề cập đến những ai có quan điểm rằng ‘‘giới là phi tâm sở (acetasika)’’, chẳng hạn như các vị Mahāsaṃghika.
Sesamettha ‘‘dānaṃ acetasika’’ntikathāyaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ.
The rest here should be understood in the same way as stated in the discourse on 'Dāna is Non-mental'.
Phần còn lại ở đây nên được hiểu theo cách đã nói trong luận thuyết ‘‘bố thí là phi tâm sở (dānaṃ acetasika)’’.
Laddhipatiṭṭhāpanampi ayoniso gahitattā appatiṭṭhāpanamevāti.
And the establishing of his doctrine is merely an un-establishing, because it was grasped incorrectly.
Sự thiết lập quan điểm cũng không phải là sự thiết lập, vì đã được chấp nhận một cách không đúng đắn.
598-600. Idāni samādānahetukathā nāma hoti.
598-600. Now comes the discourse called 'Caused by undertaking'.
598-600. Giờ đây, có một luận thuyết được gọi là ‘Do sự thọ trì (samādānahetu)’.
Tattha ‘‘ārāmaropā’’ti gāthāya atthaṃ ayoniso gahetvā ‘‘sadā puññaṃ pavaḍḍhatī’’ti vacanato ‘‘samādānahetukaṃ sīlaṃ vaḍḍhatī’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi mahāsaṃghikānaññeva, te sandhāya pucchā sakavādissa, cittavippayuttaṃ sīlopacayaṃ sandhāya paṭiññā paravādissa.
In this, having incorrectly understood the meaning of the verse "Ārāmaropā" (planters of groves), and by the saying "merit always increases," those whose doctrine is that "sīla caused by undertaking increases," such as the Mahāsaṃghikas themselves, are referred to by the question of our own party (sakavādī), and the assertion of the other party (paravādī) refers to the accumulation of sīla disassociated from consciousness.
Ở đây, vì đã hiểu sai ý nghĩa của bài kệ ‘‘ārāmaropā’’ (những người trồng vườn) và theo lời dạy ‘‘công đức luôn tăng trưởng’’, nên câu hỏi là của Sakavādin, đề cập đến những ai có quan điểm rằng ‘‘giới do sự thọ trì tăng trưởng’’, chẳng hạn như các vị Mahāsaṃghika, và sự thừa nhận là của người khác, đề cập đến sự tích lũy giới (sīlopacaya) không tương ưng với tâm (cittavippayutta).
Sesaṃ purimakathāsadisamevāti.
The rest is similar to the previous discourse.
Phần còn lại tương tự như luận thuyết trước.
601-602. Idāni viññatti sīlantikathā nāma hoti.
601-602. Now comes the discourse called 'Viññatti is Sīla'.
601-602. Giờ đây, có một luận thuyết được gọi là ‘Biểu tri (viññatti) là giới (sīla)’.
Tattha kāyaviññatti kāyakammaṃ, vacīviññatti vacīkammanti gahitattā ‘‘viññatti sīla’’nti yesaṃ laddhi, seyyathāpi mahāsaṃghikānañceva sammitiyānañca; te sandhāya viññattīti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In this, since physical intimation (kāyaviññatti) is taken as bodily action (kāyakamma) and verbal intimation (vacīviññatti) as verbal action (vacīkamma), for those whose doctrine is that "intimation (viññatti) is sīla," such as the Mahāsaṃghikas and the Sammitiyas, our own party (sakavādī) asks the question " viññatti," and the other party (itarassa) makes the assertion.
Ở đây, vì đã chấp nhận rằng thân biểu tri (kāyaviññatti) là thân nghiệp (kāyakamma) và ngữ biểu tri (vacīviññatti) là ngữ nghiệp (vacīkamma), nên câu hỏi viññattī (biểu tri) là của Sakavādin, và sự thừa nhận là của người khác, đề cập đến những ai có quan điểm rằng ‘‘biểu tri là giới’’, chẳng hạn như các vị Mahāsaṃghika và Sammatiya.
Atha naṃ yasmā sīlaṃ nāma virati, na rūpadhammo, tasmā tenatthena codetuṃ pāṇātipātā veramaṇītiādimāha.
Then, to challenge him on the grounds that sīla is abstention (virati) and not a material phenomenon (rūpadhamma), it is said: " Abstention from taking life" and so on.
Sau đó, để chất vấn người ấy rằng vì giới là sự tiết chế (virati), không phải là pháp sắc (rūpadhamma), nên theo ý nghĩa đó, Sakavādin nói pāṇātipātā veramaṇī (sự tiết chế sát sinh) và các pháp khác.
Abhivādanaṃ sīlantiādi yathārūpaṃ viññattiṃ so ‘‘sīla’’nti maññati taṃ uddharitvā dassetuṃ vuttaṃ.
The statement " Salutation is sīla" and so on, was said to demonstrate the type of intimation that he considers as sīla.
Lời nói Abhivādanaṃ sīla (sự đảnh lễ là giới) v.v. được nói ra để chỉ ra cái mà người ấy cho là ‘‘giới’’, tức là biểu tri có hình tướng như vậy.
Yasmā pana sā virati na hoti, tasmā puna pāṇātipātātiādimāha.
However, since that is not abstention, it is again stated: " From taking life" and so on.
Tuy nhiên, vì điều đó không phải là sự tiết chế, nên Sakavādin lại nói pāṇātipātā (sát sinh) và các pháp khác.
Laddhi panassa chalena patiṭṭhitattā appatiṭṭhitāyevāti.
But his doctrine, being established by deceit, is indeed unestablished.
Quan điểm của người ấy, vì được thiết lập một cách lừa dối, nên không được thiết lập.
603-604. Idāni aviññatti dussīlyantikathā nāma hoti.
603-604. Now comes the discourse called 'Aviññatti is Immorality'.
603-604. Giờ đây, có một luận thuyết được gọi là ‘Phi biểu tri (aviññatti) là ác giới (dussīlya)’.
Tattha cittavippayuttaṃ apuññūpacayañceva āṇattiyā ca pāṇātipātādīsu aṅgapāripūriṃ sandhāya ‘‘aviññatti dussīlya’’nti yesaṃ laddhi, seyyathāpi mahāsaṃghikānaṃ, te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In this, concerning those whose doctrine is that "aviññatti is immorality," referring to the accumulation of demerit disassociated from consciousness and the completion of the factors (aṅgapāripūri) in killing and so on, due to the command, such as the Mahāsaṃghikas, the question is of our own party (sakavādī), and the assertion is of the other party (itarassa).
Ở đây, câu hỏi là của Sakavādin, và sự thừa nhận là của người khác, đề cập đến những ai có quan điểm rằng ‘‘phi biểu tri là ác giới’’, chẳng hạn như các vị Mahāsaṃghika, dựa trên sự tích lũy phi công đức (apuññūpacaya) không tương ưng với tâm (cittavippayutta) và sự hoàn thành các yếu tố trong việc sát sinh v.v. do sự sai khiến.
Atha naṃ ‘‘sace sā dussīlyaṃ, pāṇātipātādīsu aññatarā siyā’’ti codetuṃ pāṇātipātotiādimāha.
Then, to challenge him, saying, "If that is immorality, it would be one of the acts like taking life," it is said: " Taking life" and so on.
Sau đó, để chất vấn người ấy rằng ‘‘nếu đó là ác giới, thì nó phải là một trong các pháp sát sinh v.v.’’, Sakavādin nói pāṇātipāto (sát sinh) và các pháp khác.
Pāpakammaṃ samādiyitvāti ‘‘asukaṃ nāma ghātessāmi, asukaṃ bhaṇḍaṃ avaharissāmī’’ti evaṃ pāpasamādānaṃ katvā.
" Having undertaken an evil deed" means having made an evil resolve like "I will kill so-and-so, I will steal such-and-such property."
Pāpakammaṃ samādiyitvā (sau khi thọ trì ác nghiệp) nghĩa là sau khi thọ trì ác nghiệp như ‘‘tôi sẽ giết người này, tôi sẽ lấy trộm vật này’’.
Ubho vaḍḍhantīti puṭṭho dānakkhaṇe pāpassa anuppattiṃ sandhāya paṭikkhipati.
Being asked " Do both increase?", he denies it, referring to the non-arising of evil at the moment of giving.
Khi được hỏi Ubho vaḍḍhantī (cả hai đều tăng trưởng), người ấy bác bỏ, đề cập đến sự không phát sinh của điều ác vào khoảnh khắc bố thí.
Dutiyaṃ puṭṭho cittavippayuttaṃ pāpūpacayaṃ sandhāya paṭijānāti.
When asked a second time, he admits it, referring to the accumulation of evil disassociated from consciousness.
Khi được hỏi lần thứ hai, người ấy thừa nhận, đề cập đến sự tích lũy điều ác (pāpūpacaya) không tương ưng với tâm.
Sesamettha paribhogamayakathāyaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ.
The rest here should be understood in the same way as stated in the discourse on 'Paribhoga-maya'.
Phần còn lại ở đây nên được hiểu theo cách đã nói trong luận thuyết về sự hưởng thụ (paribhogamayakathā).
Laddhipatiṭṭhāpanampissa pāpasamādinnapubbabhāgameva sādheti; na aviññattiyā dussīlabhāvanti.
His establishing of the doctrine also only proves the preceding state of undertaking evil, not that aviññatti is immorality.
Sự thiết lập quan điểm của người ấy cũng chỉ chứng minh phần trước của việc thọ trì điều ác; chứ không phải là sự phá giới của phi biểu tri.
605-613. Idāni anusayā abyākatā, ahetukā, cittavippayuttāti tissopi anusayakathā nāma honti.
605-613. Now come all three discourses called 'Anusayas are indeterminate (abyākatā)', 'Anusayas are rootless (ahetukā)', and 'Anusayas are disassociated from consciousness (cittavippayuttā)'.
605-613. Giờ đây, có ba luận thuyết về tùy miên (anusaya) được gọi là ‘Tùy miên là vô ký (abyākatā)’, ‘Tùy miên là vô nhân (ahetukā)’, và ‘Tùy miên không tương ưng với tâm (cittavippayuttā)’.
Tattha yasmā puthujjano kusalābyākate citte vattamāne ‘‘sānusayo’’ti vattabbo, yo cassa tasmiṃ khaṇe hetu, na tena hetunā anusayā sahetukā, na tena cittena sampayuttā, tasmā ‘‘te abyākatā, ahetukā, cittavippayuttā’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi mahāsaṃghikānañceva sammitiyānañca; te sandhāya tīsupi kathāsu pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In this, since a worldling (puthujjano) should be called "sānusayo" (having latent defilements) when a wholesome or indeterminate consciousness is occurring, and the root (hetu) that exists at that moment for him does not make the anusayas rooted (sahetukā), nor are they associated (sampayuttā) with that consciousness; therefore, for those whose doctrine is that "they are indeterminate, rootless, and disassociated from consciousness," such as the Mahāsaṃghikas and the Sammitiyas, the question in all three discourses is of our own party (sakavādī), and the assertion is of the other party (itarassa).
Ở đây, vì một phàm phu (puthujjana) được gọi là ‘‘có tùy miên’’ khi tâm thiện (kusala) hoặc vô ký (abyākata) đang vận hành, và nhân (hetu) của người ấy vào khoảnh khắc đó không làm cho tùy miên có nhân (sahetukā), cũng không tương ưng (sampayutta) với tâm đó, nên câu hỏi trong cả ba luận thuyết là của Sakavādin, và sự thừa nhận là của người khác, đề cập đến những ai có quan điểm rằng ‘‘chúng là vô ký, vô nhân, không tương ưng với tâm’’, chẳng hạn như các vị Mahāsaṃghika và Sammatiya.
Sesaṃ heṭṭhā vuttanayattā sakkā pāḷimaggeneva jānitunti, tasmā na vitthāritanti.
The rest, since it has been stated below in the manner of the Anusaya Anārammaṇa discourse, can be known directly from the Pali text; therefore, it is not elaborated.
Phần còn lại, vì đã được nói theo cách thức ở dưới, có thể được hiểu qua con đường Pāḷi, nên không được trình bày chi tiết.
614-615. Idāni ñāṇakathā nāma hoti.
614-615. Now comes the discourse called 'Knowledge'.
614-615. Giờ đây, có một luận thuyết được gọi là ‘Luận thuyết về trí tuệ (ñāṇa)’.
Tattha maggañāṇena aññāṇe vigatepi puna cakkhuviññāṇādivasena ñāṇavippayuttacitte vattamāne yasmā taṃ maggacittaṃ na pavattati, tasmā ‘‘na vattabbaṃ ñāṇī’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi mahāsaṃghikānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In this, for those whose doctrine is that "one should not be called 'knowledgeable' (ñāṇī)," such as the Mahāsaṃghikas, because even when ignorance (aññāṇa) has vanished by way of path-knowledge (maggañāṇa), that path-consciousness does not continue to occur when consciousness disassociated from knowledge (ñāṇavippayutta-citta) is occurring, as in the case of eye-consciousness and so on; therefore, the question is of our own party (sakavādī), and the assertion is of the other party (itarassa).
Ở đây, vì ngay cả khi vô minh (aññāṇa) đã diệt nhờ đạo trí (maggañāṇa), tâm đạo đó không tiếp tục vận hành khi tâm không tương ưng với trí tuệ (ñāṇavippayuttacitta) đang vận hành theo cách của nhãn thức (cakkhuviññāṇa) v.v., nên câu hỏi là của Sakavādin, và sự thừa nhận là của người khác, đề cập đến những ai có quan điểm rằng ‘‘không nên nói là người có trí tuệ (ñāṇī)’’, chẳng hạn như các vị Mahāsaṃghika.
Atha naṃ ‘‘yadi aññāṇe vigate ‘ñāṇī’ti paññatti na siyā, rāgādīsu vigatesu vītarāgādipaññattipi na siyāti puggalapaññattiyaṃ akovidosī’’ti codetuṃ rāge vigatetiādimāha.
Then, to challenge him, saying, "If there were no designation 'knowledgeable' when ignorance has vanished, then there would also be no designation 'free from lust' and so on, when lust and so on have vanished, thus you are unskilled in personal designations (puggalapaññatti)," it is said: " When lust has vanished" and so on.
Sau đó, để chất vấn người ấy rằng ‘‘nếu khi tham ái (rāga) v.v. đã diệt mà không có sự đặt tên là ‘người có trí tuệ’, thì cũng không có sự đặt tên là ‘người ly tham (vītarāga)’ v.v., vậy thì người ấy không thông thạo về sự đặt tên cá nhân (puggalapaññatti)’’, Sakavādin nói rāge vigate (khi tham ái đã diệt) và các pháp khác.
Itaro tesu vigatesu sarāgādibhāve yuttiṃ apassanto paṭikkhipati.
The other party, not seeing the logic in the state of having lust and so on when they have vanished, rejects it.
Người kia, không thấy được lý lẽ về sự tồn tại của tham ái v.v. khi chúng đã diệt, đã bác bỏ.
Pariyosāne yasmā ñāṇapaṭilābhena so ñāṇīti vattabbataṃ arahati, tasmā na hevanti paṭikkhepo sakavādissāti.
In the end, since one is worthy of being called "knowledgeable" by the acquisition of knowledge, the rejection " not so" belongs to our own party (sakavādī).
Cuối cùng, vì người ấy xứng đáng được gọi là người có trí tuệ (ñāṇī) nhờ sự thành tựu trí tuệ (ñāṇapaṭilābha), nên sự bác bỏ na hevaṃ (không phải vậy) là của Sakavādin.
616-617. Idāni ñāṇaṃ cittavippayuttantikathā nāma hoti.
616-617. Now, this is the section called Ñāṇaṃ Cittavippayutta (Knowledge is Disassociated from Mind).
616-617. Bây giờ, đây là câu chuyện về "Tuệ không tương ưng với tâm" (Ñāṇaṃ Cittavippayuttantikathā).
Tattha yasmā arahā cakkhuviññāṇādisamaṅgī paṭiladdhaṃ maggañāṇaṃ sandhāya ‘‘ñāṇī’’ti vuccati, na cassa taṃ tena cittena sampayuttaṃ, tasmā ‘‘ñāṇaṃ cittavippayutta’’nti yesaṃ laddhi, seyyathāpi pubbaseliyānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In that section, because an Arahant, being endowed with eye-consciousness and so on, is called "one possessing knowledge" referring to the path-knowledge attained by them, and yet that knowledge is not associated with that mind (e.g., eye-consciousness); therefore, for those whose doctrine is that "knowledge is disassociated from mind," such as the Pubbaseliyas, a question is posed by the Sakavādin, and an admission is made by the other party (the opponent).
Trong đó, vì vị A-la-hán, người có đầy đủ nhãn thức và các thức khác, được gọi là "người có tuệ" (ñāṇī) là do tuệ Đạo đã chứng đắc, và tuệ ấy không tương ưng với tâm đó của vị ấy; do đó, đối với những ai có quan điểm "tuệ không tương ưng với tâm" (ñāṇaṃ cittavippayuttaṃ), chẳng hạn như các vị Pubbaseliya, thì đây là câu hỏi của Sakavādī nhắm vào họ, và là sự thừa nhận của người kia.
Atha naṃ ‘‘yadi te ñāṇaṃ cittavippayuttaṃ cittavippayuttesu rūpādīsu aññataraṃ siyā’’ti codetuṃ rūpantiādimāha.
Then, to challenge him (the other party) by saying, "If your knowledge is disassociated from mind, then it would be one of the things disassociated from mind, such as rūpa (matter) and so on," the Sakavādin says, " rūpaṃ" and so on.
Sau đó, để chất vấn người kia rằng: "Nếu tuệ của ông không tương ưng với tâm, thì nó phải là một trong các pháp không tương ưng với tâm như sắc pháp (rūpa) và các pháp khác", vị ấy nói sắc pháp (rūpa) và tiếp theo.
Itaro paṭikkhipati.
The other party rejects it.
Người kia bác bỏ.
Sesaṃ heṭṭhā vuttanayameva.
The rest is the same as the method stated below.
Phần còn lại cũng theo cách đã nói ở dưới.
Pariyosāne pana paññavāti puṭṭho paṭilābhavasena taṃ pavattiṃ icchati, tasmā paṭijānātīti.
However, at the conclusion, when asked " paññavā" (wise), he desires that occurrence by way of attainment, and therefore he admits it.
Tuy nhiên, ở phần kết luận, khi được hỏi về việc có trí tuệ (paññavā), người kia muốn sự diễn tiến đó theo cách chứng đắc, nên người ấy thừa nhận.
618-820. Idāni idaṃ dukkhantikathā nāma hoti.
618-820. Now, this is the section called Idaṃ Dukkhanti (This is Suffering).
618-820. Bây giờ, đây là câu chuyện về "Đây là Khổ" (Idaṃ Dukkhantikathā).
Tattha yesaṃ ‘‘lokuttaramaggakkhaṇe yogāvacaro idaṃ dukkhanti vācaṃ bhāsati, evamassa idaṃ dukkhanti vācaṃ bhāsato ca idaṃ dukkhanti ñāṇaṃ pavattatī’’ti laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, maggakkhaṇe tathā vācābhāsanaṃ ñāṇappavattiñca sandhāya paṭiññā itarassa.
In this section, for those whose doctrine is, "At the moment of the supramundane path, the yogi utters the words 'This is suffering,' and when he utters the words 'This is suffering,' the knowledge 'This is suffering' arises in him," such as the Andhakas; referring to them, the Sakavādin asks the question, and the other party makes an admission concerning the utterance of such words and the arising of knowledge at the moment of the path.
Trong đó, đối với những ai có quan điểm rằng "vào khoảnh khắc Đạo siêu thế, hành giả nói lời 'đây là Khổ', và khi nói lời 'đây là Khổ' như vậy, tuệ 'đây là Khổ' khởi lên", chẳng hạn như các vị Andhaka; thì đây là câu hỏi của Sakavādī nhắm vào họ, và là sự thừa nhận của người kia về việc nói lời như vậy và tuệ khởi lên vào khoảnh khắc Đạo.
Yasmā pana so sesasaccapaṭisaṃyuttaṃ vācaṃ puthujjanova bhāsati, na ca tassa tathā ñāṇappavattīti icchati, tasmā samudayādipañhesu paṭikkhipati.
However, because he (the opponent) holds that only a worldling utters words connected with the remaining truths, and that no such knowledge arises for that (worldling), he rejects the questions regarding the origin (samudaya) and so on.
Tuy nhiên, vì người kia muốn rằng chỉ phàm phu mới nói lời liên quan đến các Chân đế còn lại, và tuệ của người ấy không khởi lên như vậy; do đó, người ấy bác bỏ các câu hỏi về Tập đế và các chân đế khác.
Rūpaṃ aniccantiādi dukkhapariyāyadassanavasena vuttaṃ.
The phrase " rūpaṃ aniccaṃ" (matter is impermanent) and so on, is stated to show a पर्याय (alternative designation) of suffering.
Lời nói "Sắc pháp là vô thường" (Rūpaṃ anicca) và tiếp theo được nói ra để chỉ ra Khổ theo cách diễn giải.
Itaro pana sakasamaye tādisaṃ vohāraṃ apassanto paṭikkhipati.
But the other party, not seeing such a designation in his own doctrine, rejects it.
Nhưng người kia, vì không thấy cách sử dụng từ ngữ như vậy trong quan điểm của mình, nên bác bỏ.
Iti ca danti cātiādi yadi tassa dukkhe ñāṇaṃ pavattati, i-kāra daṃ-kāra du-kāra kha-kāresu paṭipāṭiyā catūhi ñāṇehi pavattitabbanti dassetuṃ vuttaṃ.
The phrase " iti ca daṃ ti cā" and so on, is stated to show that if knowledge regarding suffering arises in him, it should arise in sequence with four knowledges, corresponding to the letters 'i,' 'daṃ,' 'du,' and 'kha.'
Lời nói "Iti ca daṃ ti cā" và tiếp theo được nói ra để chỉ ra rằng nếu tuệ của người ấy khởi lên trong Khổ, thì tuệ ấy phải khởi lên tuần tự với bốn tuệ trong các âm tiết i-kāra, daṃ-kāra, du-kāra, kha-kāra.
Itaro pana tathā na icchati, tasmā paṭikkhipati.
But the other party does not agree with that, and therefore rejects it.
Nhưng người kia không chấp nhận như vậy, nên bác bỏ.
621-624. Idāni iddhibalakathā nāma hoti.
621-624. Now, this is the section called Iddhibala (Power of Accomplishment).
621-624. Bây giờ, đây là câu chuyện về "Thần lực" (Iddhibalakathā).
Tattha iddhipādabhāvanānisaṃsassa atthaṃ ayoniso gahetvā ‘‘iddhibalena samannāgato kappaṃ tiṭṭheyyā’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi mahāsaṃghikānaṃ; te sandhāya iddhibalena samannāgato kappaṃ tiṭṭheyyāti pucchā sakavādissa.
In this section, for those whose doctrine is, "One endowed with the power of accomplishment can remain for an eon," having misconceived the benefit of developing the bases of spiritual power, such as the Mahāsaṅghikas; referring to them, the Sakavādin asks the question: " iddhibalena samannāgato kappaṃ tiṭṭheyya" (one endowed with the power of accomplishment can remain for an eon).
Trong đó, đối với những ai hiểu lầm ý nghĩa của lợi ích từ sự tu tập các căn bản thần thông (iddhipāda) và có quan điểm rằng "người có thần lực có thể trụ thế một kiếp" (iddhibalena samannāgato kappaṃ tiṭṭheyyā), chẳng hạn như các vị Mahāsaṅghika; thì đây là câu hỏi của Sakavādī nhắm vào họ: "Người có thần lực có thể trụ thế một kiếp không?" (iddhibalena samannāgato kappaṃ tiṭṭheyyā).
Tattha kappo nāma mahākappo, kappekadeso, āyukappoti tividho.
Here, 'eon' (kappa) is of three kinds: a great eon (mahākappo), a part of an eon (kappekadeso), and a life-span eon (āyukappo).
Ở đây, kiếp (kappa) có ba loại: đại kiếp (mahākappo), một phần kiếp (kappekadeso), và kiếp sống (āyukappo).
‘‘Cattārimāni, bhikkhave, kappassa asaṅkhyeyyānī’’ti (a. ni. 4.156) ettha hi mahākappova kappoti vutto.
In the passage, "Bhikkhus, these are the four incalculable periods of an eon" (A.N. 4.156), the great eon is referred to as 'eon.'
Trong câu "Này các Tỳ-kheo, có bốn a-tăng-kỳ của kiếp" (A. IV, 156), kiếp được nói đến là đại kiếp.
‘‘Brahmakāyikānaṃ devānaṃ kappo āyuppamāṇa’’nti (a. ni. 4.123) ettha kappekadesā.
In the passage, "The life-span of the Brahmakāyika devas is an eon" (A.N. 4.123), it refers to a part of an eon.
Trong câu "Kiếp sống của các vị Phạm Thiên là tuổi thọ" (A. IV, 123), là một phần kiếp.
‘‘Kappaṃ nirayamhi paccati, kappaṃ saggamhi modatī’’ti (cūḷava. 354) ettha āyukappo.
In the passage, "He is cooked in hell for an eon, he delights in heaven for an eon" (Cūḷava. 354), it refers to a life-span eon.
Trong câu "Bị nung nấu trong địa ngục một kiếp, vui hưởng trên thiên giới một kiếp" (Cūḷava. 354), là kiếp sống.
Āyukappanaṃ āyuvidhānaṃ kammassa vipākavasena vā vassagaṇanāya vā āyuparicchedoti attho.
Āyukappanaṃ means the arrangement of life, the determination of life, either by the ripening of kamma or by the counting of years.
Āyukappanaṃ (kiếp sống) có nghĩa là sự quy định tuổi thọ, sự sắp đặt tuổi thọ, hoặc sự giới hạn tuổi thọ theo quả báo của nghiệp hoặc theo số năm.
Tesu mahākappaṃ sandhāya pucchati, itaro paṭijānāti.
Among these, the question refers to a great eon, and the other party (the opponent) admits it.
Trong số đó, Sakavādī hỏi về đại kiếp, người kia thừa nhận.
Atha naṃ sakavādī ‘‘sace te iddhibalena samannāgato, ‘yo ciraṃ jīvati, so vassasataṃ appaṃ vā bhiyyo’ti (saṃ. ni. 2.143) evaṃ paricchinnā āyukappā uddhaṃ mahākappaṃ vā mahākappekadesaṃ vā jīveyya iddhimayikenassa āyunā bhavitabba’’nti codetuṃ iddhimayiko so āyūtiādimāha.
Then, to challenge him (the opponent) by saying, "If one endowed with the power of accomplishment were to live beyond a life-span, which is limited, 'whoever lives long, lives for a hundred years or a little more' (S.N. 2.143), for a great eon or a part of a great eon, then his life would have to be magical," the Sakavādin says, " iddhimayiko so āyū" (that life is magical) and so on.
Sau đó, để chất vấn người kia rằng: "Nếu người có thần lực có thể sống lâu hơn tuổi thọ đã được quy định như 'người sống lâu thì sống một trăm năm, hoặc hơn một chút' (S. II, 143), thì tuổi thọ của người ấy phải là do thần lực tạo ra", Sakavādī nói "Tuổi thọ đó là do thần lực tạo ra" (iddhimayiko so āyū) và tiếp theo.
Itaro ‘‘jīvitindriyaṃ nāma iddhimayikaṃ natthi, kammasamuṭṭhānamevā’’ti vuttattā paṭikkhipati.
The other party rejects it, stating that "there is no life faculty that is magical; it arises only from kamma."
Người kia bác bỏ, vì đã nói rằng "không có sinh mạng (jīvitindriyaṃ) nào do thần lực tạo ra; nó chỉ do nghiệp sinh ra mà thôi".
Ko panettha iddhimato viseso, nanu aniddhimāpi āyukappaṃ tiṭṭheyyāti?
What is the difference for one possessing psychic power? Would not one without such power also remain for a life-span eon?
Vậy thì người có thần lực có gì đặc biệt? Chẳng phải người không có thần lực cũng có thể trụ thế một kiếp sao?
Ayaṃ viseso – iddhimā hi yāvatāyukaṃ jīvitappavattiyā antarāyakare dhamme iddhibalena paṭibāhitvā antarā akālamaraṇaṃ nivāretuṃ sakkoti, aniddhimato etaṃ balaṃ natthi.
This is the difference: one possessing psychic power is able, by the power of accomplishment, to ward off those conditions that obstruct the continuation of life for its full duration, and thus prevent untimely death in the interim. One without such power does not have this ability.
Đây là sự khác biệt: người có thần lực có thể dùng thần lực để đẩy lùi các pháp gây trở ngại cho sự duy trì sự sống theo tuổi thọ đã định, và ngăn chặn cái chết phi thời gian trước khi hết kiếp. Người không có thần lực không có sức mạnh này.
Ayametesaṃ viseso.
This is the difference between them.
Đây là sự khác biệt giữa họ.
Atītaṃ anāgatanti idaṃ avisesena kappaṃ tiṭṭheyyāti paṭiññātattā codeti.
The statement " atītaṃ anāgataṃ" (past, future) is a challenge because it was admitted that one can remain for an eon without specifying the distinction (of past or future).
Câu "Quá khứ, vị lai" (Atītaṃ anāgataṃ) này là để chất vấn vì đã thừa nhận rằng có thể trụ thế một kiếp mà không có sự phân biệt.
Dve kappetiādi ‘‘yadi iddhimā jīvitaparicchedaṃ atikkamituṃ sakkoti, na kevalaṃ ekaṃ anekepi kappe tiṭṭheyyā’’ti codanatthaṃ vuttaṃ.
The phrase " dve kappe" (two eons) and so on, is stated for the purpose of challenging, "If one possessing psychic power can exceed the limit of life, then it's not just one, but he could remain for many eons."
Lời nói "hai kiếp" (dve kappe) và tiếp theo được nói ra để chất vấn rằng "nếu người có thần lực có thể vượt qua giới hạn tuổi thọ, thì không chỉ một kiếp, mà có thể trụ thế nhiều kiếp".
Uppanno phassotiādi na sabbaṃ iddhiyā labbhati, iddhiyā avisayopi atthīti dassetuṃ vuttaṃ.
The phrase " uppanno phasso" (arisen contact) and so on, is stated to show that not everything is attained by psychic power, and there are things beyond the scope of psychic power.
Lời nói "Xúc đã sinh" (Uppanno phasso) và tiếp theo được nói ra để chỉ ra rằng không phải mọi thứ đều có thể đạt được bằng thần lực, có những thứ nằm ngoài phạm vi của thần lực.
Sesamettha uttānatthamevāti.
The rest here is of clear meaning.
Phần còn lại ở đây có nghĩa rõ ràng.
625-626. Idāni samādhikathā nāma hoti.
625-626. Now, this is the section called Samādhi (Concentration).
625-626. Bây giờ, đây là câu chuyện về "Định" (Samādhikathā).
Tattha yesaṃ ekacittakkhaṇe uppannāpi ekaggatā samādhānaṭṭhena samādhīti aggahetvā ‘‘satta rattindivāni ekantasukhapaṭisaṃvedī viharitu’’ntiādivacanaṃ (ma. ni. 1.180) nissāya ‘‘cittasantati samādhī’’ti laddhi, seyyathāpi sabbatthivādānañceva uttarāpathakānañca; te sandhāya cittasantatīti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In this section, for those whose doctrine is that "the continuity of mind is samādhi," not taking one-pointedness that arises even in a single mind-moment as samādhi in the sense of 'holding steadfastly,' but relying on statements like, "one can dwell experiencing unalloyed bliss for seven days and nights" (M.N. 1.180), such as the Sarvāstivādins and the Uttarāpathakas; referring to them, the Sakavādin asks the question: " cittasantati" (is the continuity of mind samādhi), and the other party admits it.
Trong đó, đối với những ai không chấp nhận rằng sự nhất tâm (ekaggatā) khởi lên trong một sát-na tâm cũng là định (samādhi) theo nghĩa "tâm được an định", mà dựa vào lời dạy "có thể an trú trong sự cảm nhận hạnh phúc tuyệt đối trong bảy ngày bảy đêm" để cho rằng "dòng tâm thức là định" (cittasantati samādhi), chẳng hạn như các vị Sarvāstivāda và Uttarāpathaka; thì đây là câu hỏi của Sakavādī nhắm vào họ về "dòng tâm thức" (cittasantatī), và là sự thừa nhận của người kia.
Atha naṃ ‘‘yadi cittasantati samādhi, cittasantati nāma atītāpi atthi, anāgatāpi atthi.
Then, to challenge him by saying, "If the continuity of mind is samādhi, then the continuity of mind exists in the past and in the future. For it is not the present mind alone that is the continuity of mind. Is all of that (past, present, and future continuity) your samādhi?" the Sakavādin says, " atītā" (past) and so on, and the other party, not desiring it to be so, rejects it.
Sau đó, để chất vấn người kia rằng: "Nếu dòng tâm thức là định, thì dòng tâm thức có cả quá khứ và vị lai.
Na hi ekaṃ paccuppannacittameva cittasantati nāma hoti, kiṃ te sabbāpi sā samādhī’’ti codetuṃ atītātiādimāha, itaro tathā anicchanto paṭikkhipati.
The phrase " nanu atītaṃ niruddhaṃ" (But is not the past ceased?) and so on, is stated to show, "In the continuity of mind, only the present mind is effective; the past and future do not exist, being ceased or not yet arisen. How can they be called samādhi?"
Không phải chỉ một sát-na tâm hiện tại mới là dòng tâm thức, vậy tất cả dòng tâm thức đó có phải là định của ông không?", Sakavādī nói "quá khứ" (atītā) và tiếp theo, người kia không chấp nhận như vậy nên bác bỏ.
Nanu atītaṃ niruddhantiādi ‘‘cittasantatiyaṃ paccuppannameva cittaṃ kiccakaraṃ, atītānāgataṃ niruddhattā anuppannattā ca natthi, kathaṃ taṃ samādhi nāma hotī’’ti dassetuṃ vuttaṃ.
" Ekacittakkhaṇiko" (is it for a single mind-moment?) is the Sakavādin's question to the opponent.
Lời nói "Chẳng phải quá khứ đã diệt rồi sao?" (Nanu atītaṃ niruddhaṃ) và tiếp theo được nói ra để chỉ ra rằng "trong dòng tâm thức, chỉ có tâm hiện tại mới có chức năng, tâm quá khứ và vị lai không tồn tại vì đã diệt và chưa sinh; làm sao chúng có thể là định được?".
Ekacittakkhaṇikoti pucchā paravādissa.
Thereupon, referring to the one-pointedness associated with the present wholesome mind, which is stated as samādhi in passages like "Bhikkhus, develop samādhi" in his own doctrine, the Sakavādin admits it.
Câu hỏi "chỉ trong một sát-na tâm" (ekacittakkhaṇiko) là của người khác.
Tato yā sakasamaye ‘‘samādhiṃ, bhikkhave, bhāvethā’’tiādīsu paccuppannakusalacittasampayuttā ekaggatā samādhīti vuttā, taṃ sandhāya paṭiññā sakavādissa.
The phrase " cakkhuviññāṇasamaṅgī" (endowed with eye-consciousness) and so on, was stated misleadingly by taking only the words "for a single mind-moment," and thus it was rejected by the Sakavādin.
Từ đó, Sakavādī thừa nhận rằng sự nhất tâm tương ưng với tâm thiện hiện tại, được nói đến trong các câu như "Này các Tỳ-kheo, hãy tu tập định" (Samādhiṃ, bhikkhave, bhāvethā), là định theo quan điểm của mình.
Cakkhuviññāṇasamaṅgītiādi ‘‘ekacittakkhaṇiko’’ti vacanamattaṃ gahetvā chalena vuttaṃ, teneva sakavādinā paṭikkhittaṃ.
The Sutta, " nanu vuttaṃ bhagavatā" (Was it not said by the Blessed One?) proves the uninterrupted nature of samādhi as it proceeds in terms of prior and subsequent states, but it does not prove the mind-continuity to be samādhi. Therefore, it is not a valid proof.
Lời nói "người có đầy đủ nhãn thức" (Cakkhuviññāṇasamaṅgī) và tiếp theo được nói ra một cách giả dối, chỉ dựa vào câu "chỉ trong một sát-na tâm", và do đó đã bị Sakavādī bác bỏ.
Nanu vuttaṃ bhagavatāti suttaṃ purimapacchimavasena pavattamānassa samādhissa abbokiṇṇataṃ sādheti, na santatiyā samādhibhāvaṃ, tasmā asādhakanti.
Elucidation of the Samādhi Section.
Kinh "Chẳng phải Thế Tôn đã nói" (Nanu vuttaṃ bhagavatā) chứng minh sự liên tục của định diễn ra theo thứ tự trước sau, chứ không phải bản chất định của dòng tâm thức; do đó, nó không phải là bằng chứng.
627. Idāni dhammaṭṭhitatākathā nāma hoti.
In this section, for those whose doctrine is, "There exists a Dhammaṭṭhitatā, which is the Dependent Origination, and it is perfected (parinipphannā)," relying on the statement "that element is stable (ṭhitāva sā dhātu)," such as the Andhakas; referring to them, the Sakavādin asks the question, and the other party admits it.
627. Bây giờ, đây là câu chuyện về "Sự ổn định của Pháp" (Dhammaṭṭhitatākathā).
Tattha ‘‘ṭhitāva sā dhātū’’ti vacanaṃ nissāya ‘‘paṭiccasamuppādasaṅkhātā dhammaṭṭhitatā nāma ekā atthi, sā ca parinipphannā’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In this, based on the statement "That element is permanent," for those whose doctrine is that "there is a certain dhammaṭṭhitata, called dependent origination (paṭiccasamuppāda), and that is perfectly accomplished," such as the Andhakas; the question is of our own party (sakavādī), and the assertion is of the other party (itarassa).
Trong đó, đối với những ai dựa vào câu "Giới đó là thường trụ" (ṭhitāva sā dhātū) để có quan điểm rằng "có một Dhammaṭṭhitatā (sự ổn định của Pháp) gọi là Duyên khởi (Paṭiccasamuppāda), và Dhammaṭṭhitatā đó là đã hoàn thành (parinipphannā)", chẳng hạn như các vị Andhaka; thì đây là câu hỏi của Sakavādī nhắm vào họ, và là sự thừa nhận của người kia.
Atha naṃ ‘‘yadi parinipphannānaṃ avijjādīnaṃ aññā dhammaṭṭhitatā nāma parinipphannā atthi, tāyapi ca te dhammaṭṭhitatāya aññā ṭhitatā parinipphannā āpajjatī’’ti codetuṃ tāya ṭhitatātiādimāha.
Then, to challenge him, "If there is another dhammaṭṭhitatā that is perfected, distinct from the perfected avijjā and so on, then according to your view, another perfected state of stability would also arise for that dhammaṭṭhitatā," he states the passage beginning with tāya ṭhitatā (that stability).
Bấy giờ, để chất vấn vị ấy rằng: "Nếu có một pháp trú tánh (dhammaṭṭhitatā) đã được hoàn thành (parinipphannā) khác với vô minh v.v. đã được hoàn thành, thì theo quan điểm của ông, cũng phải có một sự an trú (ṭhitatā) đã được hoàn thành khác với pháp trú tánh ấy," ngài đã nói câu bắt đầu bằng tāya ṭhitatā.
Paravādī evarūpāya laddhiyā abhāvena paṭikkhipati.
The opponent rejects it due to the absence of such a doctrine.
Đối phương bác bỏ vì không có quan điểm như vậy.
Dutiyaṃ puṭṭho anantarapaccayatañceva aññamaññapaccayatañca sandhāya paṭijānāti.
When questioned a second time, he acknowledges it with reference to both the condition of immediate contiguity (anantarapaccaya) and the condition of mutuality (aññamaññapaccaya).
Khi được hỏi lần thứ hai, vị ấy chấp nhận, nhắm đến tính chất vô gián duyên và tính chất tương hỗ duyên.
Sesaṃ heṭṭhā vuttanayattā uttānatthamevāti.
The rest is clear in meaning as it follows the method stated previously.
Phần còn lại có ý nghĩa rõ ràng vì đã theo phương pháp đã được trình bày ở dưới.
628. Idāni aniccatākathā nāma hoti.
628. Now comes the discourse on impermanence (aniccatā-kathā).
628. Bây giờ là Luận đề Vô thường tánh.
Tattha ‘‘aniccānaṃ rūpādīnaṃ aniccatāpi rūpādayo viya parinipphannā’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Here, the question posed by the proponent and the admission by the other party refer to those whose doctrine is that "the impermanence of impermanent rūpa and so on is also perfected, just like rūpa and so on," like the Andhakas.
Trong đó, đối với những người có quan điểm rằng "vô thường tánh của các pháp vô thường như sắc v.v. cũng được hoàn thành như sắc v.v.", ví như phái Andhaka; nhắm đến họ, câu hỏi là của Thượng tọa bộ, sự chấp nhận là của phái kia.
Atha naṃ ‘‘yadi te rūpādayo viya aniccatā parinipphannā, tassāpi aññāya parinipphannāya aniccatāya bhavitabba’’nti codetuṃ tāya aniccatāyātiādimāha.
Then, to challenge him, "If, according to your view, impermanence is perfected just like rūpa and so on, then there must be another perfected impermanence for that impermanence," he states the passage beginning with tāya aniccatāya (that impermanence).
Bấy giờ, để chất vấn vị ấy rằng "Nếu vô thường tánh được hoàn thành như sắc v.v. theo quan điểm của ông, thì cũng phải có một vô thường tánh đã được hoàn thành khác của nó," ngài đã nói câu bắt đầu bằng tāya aniccatāya.
Itaro dvinnaṃ aniccatāya ekato abhāvena paṭikkhipitvā puna yasmā sā aniccatā niccā na hoti, teneva aniccena saddhiṃ antaradhāyati, tasmā paṭijānāti.
The other party first rejects the idea of two impermanence-states existing simultaneously, then admits it because that impermanence is not eternal and thus vanishes along with the impermanent thing itself.
Phái kia, sau khi bác bỏ vì hai vô thường tánh không thể tồn tại cùng lúc, lại chấp nhận, vì rằng vô thường tánh ấy không phải là thường, nó biến mất cùng với chính cái vô thường đó.
Athassa sakavādī lesokāsaṃ adatvā yā tena dutiyā aniccatā paṭiññātā, tāyapi tato parāyapīti paramparavasena anupacchedadosaṃ āropento tāya tāyevātiādimāha.
Then, without giving the opponent any room for evasion, the proponent points out the fault of endlessness, thinking that the second impermanence acknowledged by him would also have a subsequent impermanence, and so on in an unending succession, and states the passage beginning with tāya tāyevā (by that, by that very same).
Bấy giờ, Thượng tọa bộ, không cho đối phương cơ hội lẩn tránh, đã nói câu bắt đầu bằng tāya tāyeva, quy kết lỗi không chấm dứt theo cách liên tục, rằng "vô thường tánh thứ hai mà ông đã chấp nhận cũng phải có một cái khác sau nó nữa."
Jarā parinipphannātiādi yasmā uppannassa jarāmaraṇato aññā aniccatā nāma natthi, tasmā aniccatāvibhāgānuyuñjanavasena vuttaṃ.
The passage jarā parinipphannā (old age is perfected) and so on is stated with a view to questioning the distinction of impermanence, because there is no impermanence other than the old age and death of what has arisen.
Câu bắt đầu bằng Jarā parinipphannā (Già đã được hoàn thành) được nói theo cách chất vấn về sự phân loại vô thường tánh, bởi vì đối với pháp đã sanh, không có cái gọi là vô thường tánh nào khác ngoài già và chết.
Tatrāpi paravādino purimanayeneva paṭiññā ca paṭikkhepo ca veditabbo.
In that case too, the admission and rejection by the opponent should be understood in the same way as before.
Trong đó, sự chấp nhận và bác bỏ của đối phương cũng cần được hiểu theo phương pháp đã nêu trước.
Atha naṃ yā sakasamaye cetanā ‘‘kamma’’nti vuttā yathā sā kāyavacīmanodvāresu pavattamānā kāyakammādināmaṃ labhati, tathā ‘‘yadi te saṃvaro kammaṃ, sopi cakkhundriyādīsu pavattamāno cakkhukammādināmaṃ labheyyā’’ti codetuṃ cakkhundriyasaṃvaro cakkhukammantiādimāha.
Then, to challenge him, thinking, "Just as cetanā, which is called 'kamma' in our own tradition, receives the name 'kāyakamma' and so on when it occurs through the doors of body, speech, and mind, so if your 'saṃvara' is kamma, it too should receive the name 'eye-kamma' and so on when it occurs through the eye-faculty and so on," he states the passage beginning with cakkhundriyasaṃvaro cakkhukammaṃ (restraint of the eye-faculty is eye-kamma).
Bấy giờ, để chất vấn vị ấy rằng: "Trong học thuyết của chúng tôi, tư (cetanā) được gọi là 'nghiệp'. Giống như tư đó, khi diễn ra ở các cửa thân, khẩu, ý, nó nhận được tên gọi là thân nghiệp v.v., cũng vậy, nếu phòng hộ của ông là nghiệp, thì khi nó diễn ra ở nhãn căn v.v., nó cũng phải nhận được tên gọi là nhãn nghiệp v.v.", ngài đã nói câu bắt đầu bằng cakkhundriyasaṃvaro cakkhukammaṃ.
Itaro tādisaṃ suttapadaṃ apassanto catūsu dvāresu paṭikkhipitvā pañcame kāyadvāre pasādakāyaṃ sandhāya paṭikkhipati, viññattikāyaṃ sandhāya paṭijānāti.
The other party, not seeing such a Sutta passage, rejects it for the four doors, and in the fifth, the bodily door, he rejects it with reference to the sensitive body (pasādakāya), but admits it with reference to the communicative body (viññattikāya).
Phái kia, không thấy đoạn kinh văn nào như vậy, đã bác bỏ ở bốn cửa, rồi ở cửa thứ năm là thân môn, vị ấy bác bỏ nhắm đến thân tịnh sắc, và chấp nhận nhắm đến thân biểu tri.
So hi pasādakāyampi viññattikāyampi kāyindriyantveva icchati.
For he holds that both the sensitive body and the communicative body are indeed the body-faculty.
Vì vị ấy cho rằng cả thân tịnh sắc và thân biểu tri đều là thân căn.
Manodvārepi vipākadvāraṃ sandhāya paṭikkhipati, kammadvāraṃ sandhāya paṭijānāti.
Also, regarding the mind-door, he rejects it with reference to the resultant door (vipākadvāra), but admits it with reference to the kamma door (kammadvāra).
Ở ý môn cũng vậy, vị ấy bác bỏ nhắm đến cửa quả, và chấp nhận nhắm đến cửa nghiệp.
Asaṃvarepi eseva nayo.
The same method applies to non-restraint (asaṃvara).
Đối với không phòng hộ, phương pháp cũng tương tự.
‘‘Cakkhunā rūpaṃ disvā’’ti suttaṃ tesu dvāresu saṃvarāsaṃvarameva dīpeti, na tassa kammabhāvaṃ, tasmā asādhakanti.
The Sutta "Seeing a form with the eye" merely explains restraint and non-restraint regarding those doors, not their kamma-nature; therefore, it is not a valid proof.
Kinh văn "khi thấy sắc bằng mắt" chỉ trình bày về sự phòng hộ và không phòng hộ ở các cửa đó, chứ không trình bày tính chất nghiệp của nó, do đó không thể làm bằng chứng.
633-635. Idāni kammakathā nāma hoti.
633-635. Now comes the discourse on kamma (kamma-kathā).
633-635. Bây giờ là Luận đề Nghiệp.
Tattha ‘‘nāhaṃ, bhikkhave, sañcetanikānaṃ kammāna’’nti (a. ni. 10.217) suttapadaṃ nissāya ‘‘sabbaṃ kammaṃ savipāka’’nti yesaṃ laddhi, seyyathāpi mahāsaṃghikānaṃ; tesaṃ ‘‘cetanāhaṃ, bhikkhave, kammaṃ vadāmī’’ti (a. ni. 6.63) satthārā avisesena cetanā ‘‘kamma’’nti vuttā; sā ca kusalākusalāva savipākā, abyākatā avipākāti imaṃ vibhāgaṃ dassetuṃ sabbaṃ kammanti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Here, the proponent's question sabbaṃ kammaṃ (all kamma) and the other party's admission refer to those whose doctrine is that "all kamma has a result," like the Mahāsaṅghikas, based on the Sutta passage "Bhikkhus, I do not speak of volitional actions..." to show the distinction that cetanā, which the Teacher called "kamma" without qualification – "Bhikkhus, I say that cetanā is kamma" – is only fruitful (savipākā) when it is wholesome or unwholesome, but is resultless (avipākā) when it is indeterminate (abyākatā).
Trong đó, dựa vào đoạn kinh văn "Này các Tỷ-kheo, đối với các nghiệp có chủ ý...", đối với những người có quan điểm rằng "tất cả nghiệp đều có quả", ví như phái Mahāsaṅghika; để chỉ ra cho họ sự phân biệt này: "Này các Tỷ-kheo, Ta nói tư là nghiệp", Đức Thế Tôn đã nói tư là "nghiệp" một cách không phân biệt; và trong đó, chỉ có tư thiện và bất thiện mới có quả, còn tư vô ký thì không có quả; câu hỏi sabbaṃ kammaṃ là của Thượng tọa bộ, sự chấp nhận là của phái kia.
Puna sabbā cetanāti pañhesu abyākataṃ sandhāya paṭikkhepo, kusalākusale sandhāya paṭiññā veditabbā.
Again, in the questions beginning with sabbā cetanā (all volitions), the rejection should be understood with reference to the indeterminate (abyākatā), and the admission with reference to the wholesome and unwholesome.
Tiếp theo, trong các câu hỏi sabbā cetanā, cần hiểu rằng sự bác bỏ là nhắm đến (tư) vô ký, và sự chấp nhận là nhắm đến (tư) thiện và bất thiện.
Vipākābyākatātiādi savipākāvipākacetanaṃ sarūpena dassetuṃ vuttaṃ.
The passage vipākābyākatā (resultant-indeterminate) and so on is stated to show the nature of volition with and without results.
Câu bắt đầu bằng Vipākābyākatā được nói để chỉ ra bản chất của tư có quả và không có quả.
Sesamettha uttānatthameva.
The rest of it here is clear in meaning.
Phần còn lại ở đây có ý nghĩa rõ ràng.
‘‘Nāhaṃ, bhikkhave’’ti suttaṃ sati paccaye diṭṭhadhammādīsu vipākapaṭisaṃvedanaṃ sandhāya vuttaṃ, tasmā asādhakanti.
The Sutta "Bhikkhus, I do not..." was stated with reference to experiencing results in this very life and so on, when there is a cause; therefore, it is not a valid proof.
Kinh văn "Này các Tỷ-kheo, Ta không..." được nói nhắm đến việc cảm thọ quả trong hiện tại v.v. khi có duyên, do đó không thể làm bằng chứng.
636-637. Idāni saddo vipākotikathā nāma hoti.
636-637. Now comes the discourse on whether sound is a result (Saddo Vipākoti-kathā).
636-637. Bây giờ là Luận đề Âm thanh là quả.
Tattha ‘‘so tassa kammassa katattā upacitattā ussannattā vipulattā brahmassaro hotī’’tiādīni (dī. ni. 3.236) ayoniso gahetvā ‘‘saddo vipāko’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi mahāsaṃghikānaṃ; tesaṃ ‘‘kammasamuṭṭhānā arūpadhammāva vipākāti nāmaṃ labhanti.
Here, the proponent's question and the other party's admission refer to those whose doctrine is that "sound is a result," like the Mahāsaṅghikas, who misinterpreted passages such as "By the performance, accumulation, abundance, and extensive nature of that kamma, his voice becomes the voice of Brahmā," to show them that "only non-material phenomena (arūpadhammā) originating from kamma receive the name 'result' (vipāka).
Trong đó, nắm bắt một cách không như lý các đoạn kinh như "do nghiệp ấy đã được làm, được tích lũy, được gia tăng, được quảng đại, vị ấy có giọng nói như Phạm thiên...", đối với những người có quan điểm rằng "âm thanh là quả", ví như phái Mahāsaṅghika; để chỉ ra cho họ rằng "chỉ có các pháp vô sắc do nghiệp sanh mới nhận được tên gọi là quả.
Rūpadhammesu panāyaṃ vohāro natthī’’ti dassetuṃ pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
This designation does not apply to material phenomena (rūpadhammā)."
Còn trong các pháp sắc, cách gọi này không có", câu hỏi là của Thượng tọa bộ, sự chấp nhận là của phái kia.
Sukhavedanīyotiādi ‘‘vipāko nāma evarūpo hotī’’ti dassanatthaṃ vuttaṃ.
The passage sukhavedanīyo (experiencing pleasure) and so on is stated to show that "a result (vipāka) is of such a nature."
Câu bắt đầu bằng Sukhavedanīyo được nói để chỉ ra rằng "quả có bản chất như vậy".
‘‘So tassa kammassā’’ti suttaṃ lakkhaṇapaṭilābhadassanatthaṃ vuttaṃ.
The Sutta "So tassa kammassa" (He, by that kamma) was stated to show the attainment of specific characteristics.
Kinh văn "So tassa kammassa" được nói để chỉ ra sự chứng đắc đặc tướng.
Mahāpuriso hi kammassa katattā suciparivāropi hoti, na ca parivāro vipāko, tasmā asādhakametanti.
For indeed, the Great Being, due to the performance of kamma, also has a pure retinue, but the retinue is not a result; therefore, this is not a valid proof.
Vì bậc Đại nhân do nghiệp đã làm mà cũng có đoàn tùy tùng thanh tịnh, nhưng đoàn tùy tùng không phải là quả, do đó điều này không thể làm bằng chứng.
638-640. Idāni saḷāyatanakathā nāma hoti.
638-640. Now comes the discourse on the six sense-bases (Saḷāyatana-kathā).
638-640. Bây giờ là Luận đề Sáu xứ.
Tattha yasmā saḷāyatanaṃ kammassa katattā uppannaṃ, tasmā ‘‘vipāko’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi mahāsaṃghikānaṃ; te sandhāya cakkhāyatanaṃ vipākoti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Here, the proponent's question cakkhāyatanaṃ vipāko (the eye-base is a result) and the other party's admission refer to those whose doctrine is that "the six sense-bases are results because they arise from the performance of kamma," like the Mahāsaṅghikas.
Trong đó, vì sáu xứ sanh lên do nghiệp đã được làm, nên đối với những người có quan điểm rằng "nó là quả", ví như phái Mahāsaṅghika; nhắm đến họ, câu hỏi cakkhāyatanaṃ vipāko là của Thượng tọa bộ, sự chấp nhận là của phái kia.
Sesaṃ heṭṭhā vuttanayameva.
The rest is in the same manner as stated previously.
Phần còn lại theo phương pháp đã được trình bày ở dưới.
Saḷāyatanaṃ vipākoti ettha manāyatanaṃ siyā vipāko.
In "the six sense-bases are results," the mind-base might be a result.
Trong câu Saḷāyatanaṃ vipāko, ý xứ có thể là quả.
Sesāni kevalaṃ kammasamuṭṭhānāni, na vipāko.
The other sense-bases are merely generated by kamma, not results.
Các xứ còn lại chỉ đơn thuần là do nghiệp sanh, không phải là quả.
Tasmā asādhakametanti.
Therefore, this is not a valid proof.
Do đó, điều này không thể làm bằng chứng.
Mātā jīvitātiādīsu ayamadhippāyo – dve niyāmā sammattaniyāmo ca micchattaniyāmo ca.
In (questions like) " Mother's life," etc., this is the intention: There are two fixed destinies (niyāma) – the fixed destiny of rightness (sammattaniyāma) and the fixed destiny of wrongness (micchattaniyāma).
Trong các vấn đề như Mātā jīvitā, đây là ý nghĩa: có hai quy định (niyāmā), đó là quy định về chánh định (sammattaniyāmo) và quy định về tà định (micchattaniyāmo).
Sammattaniyāmo ariyamaggo.
The fixed destiny of rightness is the noble path (ariyamagga).
Quy định về chánh định là con đường Thánh (ariyamagga).
So avinipātadhammatañceva phaluppattiñca niyameti.
It (the noble path) ensures the state of not falling into lower realms (avinipātadhammatā) and the arising of the fruit (phala).
Con đường ấy quy định sự không rơi vào các cõi khổ (avinipātadhammatā) và sự phát sinh quả (phala).
Micchattaniyāmo ānantariyakammaṃ.
The fixed destiny of wrongness is an ānantariya kamma (heinous deed).
Quy định về tà định là nghiệp vô gián (ānantariyakamma).
Taṃ anantarā nirayūpapattiṃ niyameti.
That (ānantariya kamma) ensures rebirth in hell immediately after death.
Nghiệp ấy quy định sự tái sinh vào địa ngục (niraya) ngay lập tức (anantarā).
Tattha sattakkhattuparamo sotāpattimaggena avinipātadhammatāya ca phaluppattiyā ca niyamito.
Among these two fixed destinies, the Stream-Enterer (sotāpanna) who is sattakkhattuparama (one who will be reborn at most seven more times) is destined by the Sotāpatti-magga for the state of not falling (into lower realms) and for the arising of the fruit.
Trong hai quy định ấy, người Nhập lưu tối đa bảy lần tái sinh (sattakkhattuparama) được quy định bởi con đường Nhập lưu (sotāpattimagga) về sự không rơi vào các cõi khổ và sự phát sinh quả.
Sesamagganiyāmo panassa natthi anadhigatattā, ānantariyampi kātuṃ so abhabbo.
However, he has no fixed destiny for the higher paths, as they are not yet attained; nor is he capable of committing an ānantariya kamma.
Tuy nhiên, đối với người ấy, không có quy định về các đạo lộ còn lại do chưa chứng đắc, và người ấy cũng không đủ khả năng để thực hiện nghiệp vô gián.
Tvaṃ panassa niyāmaṃ icchasi, tena taṃ vadāma – ‘‘kiṃ te so iminā micchattaniyāmena niyamito’’ti.
But you (the other party) desire a fixed destiny for him, therefore we say to you: "Is he, according to your view, destined by this fixed destiny of wrongness?"
Nhưng ông (người đối thoại) lại muốn có một quy định cho người ấy, vì vậy chúng tôi nói với ông: "Người ấy có bị quy định bởi quy định về tà định này không?"
Abhabbo antarāti pañhesu ānantariyābhāvaṃ sandhāya paṭikkhipati, sattakkhattuparamaṃ sandhāya paṭijānāti.
In (questions like) " Is he incapable of (committing an ānantariya kamma) in between?" he denies it with reference to the non-existence of an ānantariya kamma (for a Stream-Enterer), and affirms it with reference to his being a sattakkhattuparama.
Trong các câu hỏi như Abhabbo antarā, ông ấy phủ nhận điều đó bằng cách đề cập đến sự không có nghiệp vô gián, và chấp nhận điều đó bằng cách đề cập đến người tối đa bảy lần tái sinh.
Atthi so niyāmoti pañhe sattakkhattuparamatāya niyāmaṃ apassanto paṭikkhipati.
In the question " Is there such a fixed destiny?" he denies it, not seeing a fixed destiny in the state of being a sattakkhattuparama.
Trong câu hỏi Atthi so niyāmo, ông ấy phủ nhận vì không thấy có quy định nào về việc tối đa bảy lần tái sinh.
Atthi te satipaṭṭhānātiādi niyāmasaṅkhāte maggadhamme dassetuṃ vuttaṃ.
The statement " Do you have these foundations of mindfulness (satipaṭṭhāna)?" etc., was made to show the path factors that constitute the fixed destiny.
Câu nói Atthi te satipaṭṭhānā và các câu tương tự được nói ra để chỉ ra các pháp đạo lộ được gọi là niyāma.
Tassa pana puna paṭhamamaggānuppattito tepi natthi, tasmā paṭikkhipati.
However, since for him (the sattakkhattuparama) the first path (Stream-entry) does not arise again, those (path factors) also do not exist. Therefore, he denies it.
Tuy nhiên, do người ấy không tái sinh đạo lộ đầu tiên, nên những pháp ấy cũng không có, vì vậy ông ấy phủ nhận.
Sesamettha uttānatthameva.
The rest here is clear in meaning.
Phần còn lại ở đây là rõ ràng.
Nanu so sattakkhattuparamoti ettha bhagavā ‘‘ayaṃ puggalo ettake bhave sandhāvitvā parinibbāyissati, ayaṃ ettake’’ti attano ñāṇabalena byākaroti, na bhavaniyāmaṃ nāma kiñci tena sattakkhattuparamo, kolaṃkolo, ekabījī vāti vuttaṃ, tasmā asādhakametanti.
In " Is he not a sattakkhattuparama?" the Blessed One declares, by the power of his knowledge, "This person will wander for so many existences and then attain parinibbāna; this one for so many," and he does not declare any fixed destiny of existence (bhava-niyāma). Thus, being a sattakkhattuparama, kolaṅkola, or ekabījī is not something declared by him (as a fixed destiny). Therefore, this (argument) is not conclusive.
Trong câu Nanu so sattakkhattuparamo, Đức Thế Tôn đã tuyên bố bằng năng lực trí tuệ của Ngài rằng: "Người này sẽ lang thang qua bao nhiêu kiếp rồi sẽ nhập Niết Bàn, người này sẽ qua bao nhiêu kiếp," chứ không phải Ngài đã thấy một pháp nào gọi là quy định về kiếp sống rồi tuyên bố. Do đó, việc nói rằng người ấy là sattakkhattuparama, kolaṅkola, hay ekabījī là không phải là bằng chứng.
648-649. Idāni jīvitāvoropanakathā nāma hoti.
648-649. Now follows the discourse called Jīvitāvoropanakathā.
648-649. Bây giờ là câu chuyện về việc tước đoạt sự sống (jīvitāvoropana).
Tattha yasmā dosasampayuttena cittena pāṇātipāto hoti, doso ca diṭṭhisampannassa appahīno, tasmā ‘‘diṭṭhisampanno sañcicca pāṇaṃ jīvitā voropeyyā’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi pubbaseliyāparaseliyānaṃ; te sandhāya diṭṭhisampannoti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Here, since the destruction of life (pāṇātipāta) arises with a mind associated with hatred (dosa), and hatred is not abandoned in one endowed with right view (diṭṭhisampanna), therefore, for those who hold the view, such as the Pubbaseliyas and Aparaseliyas, that "one endowed with right view might intentionally take a life," the question " Is one endowed with right view...?" is asked by the Sakavādin, and the other party (Paravādin) affirms it.
Trong đó, vì việc sát sinh (pāṇātipāta) xảy ra với tâm sân hận (dosa-sampayutta), và sân hận thì chưa được đoạn trừ ở người có chánh kiến (diṭṭhisampanna), nên câu hỏi diṭṭhisampanno sañcicca pāṇaṃ jīvitā voropeyyā (Người có chánh kiến có cố ý tước đoạt sự sống của chúng sinh không?) là của Sakavādī, và lời chấp nhận là của người khác, tức là những người có quan điểm rằng người có chánh kiến có thể cố ý tước đoạt sự sống, như Pubbaselīya và Aparaselīya.
Sañcicca mātarantiādipañhesu pana ‘‘aṭṭhānametaṃ anavakāso’’ti suttabhayena paṭikkhipati.
In questions such as " Intentionally (killing) one's mother," etc., he (the Sakavādin) denies it due to fear of the Sutta (which states) "This is impossible, there is no such opportunity."
Tuy nhiên, trong các câu hỏi như Sañcicca mātaraṃ (Cố ý giết mẹ) và các câu tương tự, ông ấy phủ nhận vì sợ kinh điển nói rằng "điều đó là không thể, không có cơ hội."
Satthari agāravotiādi satthārādīsu sagāravassa sikkhāpadassa vītikkamābhāvadassanatthaṃ vuttaṃ.
The statement " Disrespectful towards the Teacher (satthari agāravo)," etc., was made to show the absence of transgression of the training rule for one who is respectful towards the Teacher, etc.
Câu nói Satthari agāravo (Không tôn kính Bậc Đạo Sư) và các câu tương tự được nói ra để chỉ ra rằng người có lòng tôn kính đối với Bậc Đạo Sư và những vị khác sẽ không vi phạm giới luật.
Itaro pana akusalavasena tassa agāravo nāma natthīti paṭikkhipitvā sagāravabhāvañca sampaṭicchitvā puna agāravoti puṭṭho tesu tesu kiccesu pasutatāya vikkhittānaṃ asatiyā amanasikārena cetiye abhivādanapadakkhiṇakaraṇābhāvaṃ sandhāya paṭijānāti.
However, the other (Paravādin), denying that such a person is disrespectful by way of unwholesome deeds and admitting that he is respectful, when asked again " Disrespectful?" affirms it with reference to the absence of paying homage or circumambulating the cetiya by those whose minds are distracted due to being engaged in various tasks, through lack of mindfulness and lack of attention.
Người kia, sau khi phủ nhận rằng người có chánh kiến không có sự bất kính theo phương diện bất thiện, và chấp nhận rằng người ấy có lòng tôn kính, khi được hỏi lại agāravo (không tôn kính), ông ấy chấp nhận bằng cách đề cập đến việc không thực hiện sự đảnh lễ và nhiễu quanh bảo tháp do bận rộn với các công việc khác nhau, tâm phân tán, thiếu chánh niệm và không chú ý.
Puna ohadeyyātiādinā nayena puṭṭho tādisāya kiriyāya sañcicca akaraṇato paṭikkhipati.
Again, when asked in the manner of " Would he relieve himself...?" he denies it, because such an act is not done intentionally.
Khi được hỏi lại theo cách như ohadeyyā (có thể đi đại tiện) và các câu tương tự, ông ấy phủ nhận vì không cố ý thực hiện hành động như vậy.
Sesamettha uttānatthamevāti.
The rest here is clear in meaning.
Phần còn lại ở đây là rõ ràng.
650-652. Idāni duggatikathā nāma hoti.
650-652. Now follows the discourse called Duggatikathā.
650-652. Bây giờ là câu chuyện về cõi khổ (duggatikathā).
Tattha ye duggatiñca duggatisattānaṃ rūpādiārammaṇaṃ taṇhañcāti ubhayampi duggatīti gahetvā puna tathā avibhajitvā aviseseneva ‘‘diṭṭhisampannassa pahīnā duggatī’’ti vadanti, seyyathāpi uttarāpathakā; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Here, for those who, like the Uttarāpathakas, consider both the lower realms (duggati) and the craving (taṇhā) for sense-objects (rūpa, etc.) of beings in the lower realms to be duggati, and then, without differentiating them again in that way, state generally that "for one endowed with right view, duggati is abandoned" – with reference to them, the question is asked by the Sakavādin, and the other party affirms it.
Trong đó, câu hỏi là của Sakavādī, và lời chấp nhận là của người khác, tức là những người như Uttarāpathaka, những người cho rằng cả cõi khổ (duggati) và ái (taṇhā) đối với các đối tượng sắc pháp (rūpa) của chúng sinh trong cõi khổ đều là cõi khổ, và không phân biệt như vậy, họ nói chung chung rằng "cõi khổ đã được đoạn trừ đối với người có chánh kiến (diṭṭhisampanna)." Câu hỏi này được nói ra để phá vỡ quan điểm đó bằng cách chỉ ra sự phân biệt.
Āpāyike rūpe rajjeyyātiādi paravādino laddhiyā diṭṭhisampannassa duggati appahīnā, tassa vasena codetuṃ vuttaṃ.
The statement " Would he lust after forms in the lower realms?" etc., was made to challenge the other party (Paravādin) according to their view that duggati is not abandoned for one endowed with right view.
Câu nói Āpāyike rūpe rajjeyyā (Có thể tham đắm vào sắc pháp trong cõi khổ) và các câu tương tự được nói ra để chất vấn theo quan điểm của người đối thoại rằng cõi khổ chưa được đoạn trừ đối với người có chánh kiến.
Sesamettha uttānatthameva.
The rest here is clear in meaning.
Phần còn lại ở đây là rõ ràng.
Nirayaṃ upapajjeyyātiādi duggatipahānameva duggatigāminitaṇhāpahānaṃ vā dīpeti, na duggatisattānaṃ rūpādiārammaṇāya taṇhāya pahānaṃ, tasmā asādhakanti.
The statement " Would he be reborn in hell?" etc., indicates the abandonment of the lower realms (duggati) itself, or the abandonment of craving leading to the lower realms (duggatigāmini taṇhā), but not the abandonment of craving for sense-objects (rūpa, etc.) of beings in the lower realms. Therefore, this (argument) is not conclusive.
Câu nói Nirayaṃ upapajjeyyā (Có thể tái sinh vào địa ngục) và các câu tương tự chỉ ra sự đoạn trừ cõi khổ hoặc sự đoạn trừ ái dẫn đến cõi khổ, chứ không phải sự đoạn trừ ái đối với các đối tượng sắc pháp của chúng sinh trong cõi khổ, vì vậy điều đó không phải là bằng chứng.
654-657. Idāni kappaṭṭhakathā nāma hoti.
654-657. Now follows the discourse called Kappaṭṭhakathā.
654-657. Bây giờ là câu chuyện về người sống lâu một kiếp (kappaṭṭhakathā).
Tattha yesaṃ ‘‘saṅghaṃ samaggaṃ bhetvāna, kappaṃ nirayamhi paccatī’’ti ‘‘sakalampi kappaṃ saṅghabhedako niraye tiṭṭhatī’’ti laddhi, seyyathāpi rājagirikānaṃ; te sandhāya kappaṭṭhoti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Here, for those who, like the Rājagirikā, hold the view that "having broken the unity of the Saṅgha, one burns in hell for an eon (kappa)," meaning that "one who causes a schism in the Saṅgha remains in hell for an entire eon" – with reference to them, the question " Is he a kappaṭṭha (one who stays for an eon)?" is asked by the Sakavādin, and the other party affirms it.
Trong đó, câu hỏi kappaṭṭho (người sống lâu một kiếp) là của Sakavādī, và lời chấp nhận là của người khác, tức là những người có quan điểm rằng "kẻ phá hòa hợp Tăng sẽ bị nung nấu trong địa ngục suốt một kiếp" (saṅghaṃ samaggaṃ bhetvāna, kappaṃ nirayamhi paccatī), nghĩa là kẻ phá hòa hợp Tăng sẽ ở trong địa ngục suốt cả một kiếp (sakalampi kappaṃ saṅghabhedako niraye tiṭṭhati), như quan điểm của phái Rājagirika.
Buddho ca loketi idaṃ vinā buddhuppādena saṅghabhedassa abhāvadassanatthaṃ vuttaṃ.
The statement " The Buddha is in the world..." was made to show that a schism in the Saṅgha cannot occur without the arising of a Buddha.
Câu nói Buddho ca loke (Đức Phật xuất hiện trên thế gian) này được nói ra để chỉ ra rằng không có sự phá hòa hợp Tăng nếu không có sự xuất hiện của Đức Phật.
Kappo ca saṇṭhāti saṅgho ca bhijjatītiādi ‘‘yadi so sakalaṃ kappaṃ tiṭṭhati, saṇṭhahanato paṭṭhāya taṃ kammaṃ katvā tattha uppajjitvā tiṭṭheyyā’’ti dassetuṃ vuttaṃ.
The statement " An eon is established and the Saṅgha is broken," etc., was made to show that "if he remains for an entire eon, then having committed that deed (schism) from the time the eon was established, he would be reborn there (in hell) and remain."
Câu nói Kappo ca saṇṭhāti saṅgho ca bhijjatī (Kiếp sống tồn tại và Tăng đoàn bị chia rẽ) và các câu tương tự được nói ra để chỉ ra rằng "nếu người ấy tồn tại suốt cả một kiếp, thì sau khi kiếp sống được thiết lập, người ấy đã thực hiện hành động đó và tái sinh ở đó để tồn tại."
Atītantiādi heṭṭhā vuttādhippāyameva.
The statement " Past..." etc., has the same intention as stated earlier.
Câu nói Atīta (quá khứ) và các câu tương tự có ý nghĩa đã được trình bày ở phần dưới.
Kappaṭṭho iddhimāti pañhe bhāvanāmayaṃ sandhāya paṭikkhipati, parasamaye panassa jātimayaṃ iddhiṃ icchanti, taṃ sandhāya paṭijānāti.
In the question " Is the kappaṭṭha endowed with psychic power (iddhi)?" he (the Sakavādin) denies it with reference to psychic power born of development (bhāvanā-maya). But in the other party's view, they desire for him (the kappaṭṭha) psychic power born of birth (jāti-maya). With reference to that, he (the Sakavādin) affirms it.
Trong câu hỏi Kappaṭṭho iddhimā (Người sống lâu một kiếp có thần thông không?), ông ấy phủ nhận điều đó bằng cách đề cập đến thần thông do tu tập (bhāvanāmayaṃ). Tuy nhiên, theo quan điểm của người khác, họ chấp nhận thần thông do tái sinh (jātimayaṃ) của người ấy, và ông ấy chấp nhận điều đó bằng cách đề cập đến thần thông đó.
Chandiddhipādotiādi ‘‘jātimayāya iddhiyā iddhimāti laddhimattametaṃ, kiṃ tena, yadi panassa iddhi atthi, iminā nayena iddhipādā bhāvitā bhaveyyu’’nti codanatthaṃ vuttaṃ.
The statement " A basis for psychic power through zeal (chandiddhipāda)," etc., was made as a challenge, (meaning) "This is merely a view that one is endowed with psychic power through birth-born psychic power. What is the use of that? If he (the kappaṭṭha) truly has psychic power, then the bases for psychic power should have been developed in this manner."
Câu nói Chandiddhipādo (Nền tảng thần thông do ý muốn) và các câu tương tự được nói ra để chất vấn rằng "đây chỉ là một quan điểm cho rằng người ấy có thần thông do thần thông bẩm sinh. Điều đó có ích gì? Nếu người ấy có thần thông, thì các nền tảng thần thông đã được tu tập theo cách này."
Āpāyiko nerayikoti suttaṃ yaṃ so ekaṃ kappaṃ asītibhāge katvā tato ekabhāgamattaṃ kālaṃ tiṭṭheyya, taṃ āyukappaṃ sandhāya vuttaṃ, tasmā asādhakanti.
The Sutta (statement) " He is destined for the lower realms, for hell," etc., was said with reference to an age-eon (āyukappa), where one divides an eon into eighty parts and stays for one such part (an inter-eon). Therefore, this (argument) is not conclusive.
Kinh Āpāyiko nerayiko (Người trong cõi khổ, người trong địa ngục) được nói ra để chỉ kiếp tuổi thọ (āyukappa) mà người ấy có thể tồn tại trong một khoảng thời gian bằng một phần tám mươi của một đại kiếp, tức là một kiếp trung gian (antarakappa), do đó điều đó không phải là bằng chứng.
658-659. Idāni kusalapaṭilābhakathā nāma hoti.
658-659. Now follows the discourse called Kusalapaṭilābhakathā.
658-659. Bây giờ là câu chuyện về việc đạt được thiện pháp (kusalapaṭilābhakathā).
Tattha kappaṭṭho sakasamaye kāmāvacarakusalameva paṭilabhati.
Here, according to his own (Sakavādin's) view, the kappaṭṭha (one who stays for an eon) acquires only wholesome kamma pertaining to the sense-sphere (kāmāvacara kusala).
Trong đó, theo quan điểm của Sakavādī, người sống lâu một kiếp (kappaṭṭha) chỉ đạt được thiện pháp thuộc dục giới (kāmāvacarakusala).
Yena pana taṃ upapattiṃ paṭibāheyya, taṃ mahaggataṃ lokuttaraṃ vā na paṭilabhati.
However, he does not acquire the elevated (mahaggata) or supramundane (lokuttara) kamma by which he could avert that rebirth (in hell).
Tuy nhiên, người ấy không đạt được các thiện pháp cao hơn (mahaggata) hoặc siêu thế (lokuttara) mà nhờ đó người ấy có thể ngăn chặn sự tái sinh đó.
Yesaṃ pana imaṃ vibhāgaṃ akatvā aviseseneva ‘‘so kusalacittaṃ na paṭilabhatī’’ti laddhi, seyyathāpi uttarāpathakānaṃ; tesaṃ vibhāgadassanena taṃ laddhiṃ bhindituṃ pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
But for those, like the Uttarāpathakas, who, without making this distinction, say indiscriminately that "he (the kappaṭṭha) does not acquire wholesome mental states (kusalacitta)" – to refute their view by demonstrating this distinction, the question is asked by the Sakavādin, and the other party affirms it.
Câu hỏi này là của Sakavādī, và lời chấp nhận là của người khác, tức là những người như Uttarāpathaka, những người không phân biệt như vậy và nói chung chung rằng "người ấy không đạt được tâm thiện." Câu hỏi này được nói ra để phá vỡ quan điểm đó bằng cách chỉ ra sự phân biệt.
Sesamettha uttānatthamevāti.
The rest here is clear in meaning.
Phần còn lại ở đây là rõ ràng.
660-662. Idāni anantarāpayuttakathā nāma hoti.
660-662. Now follows the discourse called Anantarāpayuttakathā.
660-662. Bây giờ là câu chuyện về người bị sai khiến nghiệp vô gián (anantarāpayuttakathā).
Tattha anantarāpayutto nāma yena khandhabhedato anantarā vipākadāyakaṃ mātughātādi ānantariyakammaṃ āṇattaṃ.
Here, an anantarāpayutta (one who commissions an ānantariya kamma) is one who has commanded an ānantariya kamma, such as matricide, which yields results immediately after the dissolution of the aggregates (khandhabheda).
Trong đó, người bị sai khiến nghiệp vô gián (anantarāpayutta) là người đã ra lệnh thực hiện một nghiệp vô gián (ānantariyakamma) như giết mẹ, nghiệp này sẽ cho quả ngay lập tức sau khi thân hoại (khandhabheda).
Tattha yassa niyatāya āṇattiyā āṇatto taṃ kammaṃ karissati, so atthasādhikāya cetanāya uppāditattā micchattaniyato hoti, abhabbo sammattaniyāmaṃ okkamituṃ.
In this case, if the one commanded performs that kamma with a definite command (niyatāya āṇattiyā), then that commander is fixed in wrongness (micchattaniyato hoti) due to generating a volition that accomplishes the purpose (of killing, etc.), and is incapable of entering the fixed destiny of rightness (sammattaniyāma).
Trong trường hợp đó, người bị sai khiến thực hiện nghiệp đó theo một mệnh lệnh cố định (niyatāya āṇattiyā) thì bị quy định vào tà định (micchattaniyato) do tâm ý đã được tạo ra để hoàn thành mục đích, và không thể bước vào chánh định (sammattaniyāma).
Yassa aniyatāya āṇattiyā āṇatto taṃ kammaṃ karissati, so atthasādhikāya cetanāya anuppāditattā na micchattaniyato, bhabbo sammattaniyāmaṃ okkamitunti idaṃ sakasamaye sanniṭṭhānaṃ.
If the one commanded performs that kamma with an indefinite command (aniyatāya āṇattiyā), then that commander is not fixed in wrongness, as the volition that accomplishes the purpose was not generated, and is capable of entering the fixed destiny of rightness. This is the conclusion according to our own (Sakavādin's) view.
Người bị sai khiến thực hiện nghiệp đó theo một mệnh lệnh không cố định (aniyatāya āṇattiyā) thì không bị quy định vào tà định do tâm ý chưa được tạo ra để hoàn thành mục đích, và vẫn có thể bước vào chánh định. Đây là kết luận theo quan điểm của Sakavādī.
Yesaṃ pana ‘‘aniyatāyapi āṇattiyā abhabboyeva sammattaniyāmaṃ okkamitu’’nti laddhi, seyyathāpi uttarāpathakānaṃ; tesaṃ taṃ laddhiṃ bhindituṃ sakavādī pubbapakkhaṃ datvā anantarāpayuttoti paravādinā attānaṃ pucchāpeti.
However, to refute the doctrine of those whose belief is that "even by an unconfirmed command, one is unfit to enter the fixed course of rightness (sammattaniyāma)," such as the Uttarāpathakas; our own party (sakavādī) gave the initial position and had himself questioned by the other party (paravādī) as " anantarāpayutto" (one who has given an immediate command).
Còn đối với những người có chủ trương rằng: “Ngay cả với một mệnh lệnh bất định, người ấy vẫn không có khả năng đi vào chánh tánh quyết định”, chẳng hạn như những người Uttarāpathaka; để phá vỡ chủ trương đó của họ, Thượng tọa bộ, sau khi đưa ra vế đầu, đã để cho đối phương hỏi mình câu “Người xúi giục làm nghiệp vô gián”.
Tenettha paṭhamapucchā paravādissa, atthasādhikacetanāya abhāvaṃ sandhāya paṭiññā sakavādissa.
Therefore, the first question here is of the other party (paravādī), and the assertion of our own party (sakavādī) refers to the absence of intention leading to the accomplishment of a result.
Do đó, ở đây, câu hỏi đầu tiên là của đối phương; sự công nhận là của Thượng tọa bộ, nhắm đến sự không có mặt của tư tâm thành tựu mục đích.
Tato paravādī mātughātādikammassa āṇattattāva ‘‘so micchattaniyato’’ti maññati.
Then the other party (paravādī) believes that "he is fixed in wrongness (micchattaniyato)" precisely because of commanding a deed like matricide.
Sau đó, đối phương cho rằng chỉ vì đã ra lệnh thực hiện nghiệp giết mẹ v.v., người đó là “tà tánh quyết định”.
Tasmā micchattaniyāmañcāti pañhaṃ pucchati.
Therefore, he asks the question " and fixed in wrongness".
Vì vậy, vị ấy hỏi câu “Và tà tánh quyết định”.
Sakavādī pana ekassa puggalassa dvinnaṃ niyāmānaṃ anokkantimattameva sandhāya na hevanti paṭikkhipati.
The Sakavādī, however, denies, saying " Not so," referring only to the non-entry of a single individual into the two niyāmas.
Còn Thượng tọa bộ bác bỏ bằng cách nói “Không phải vậy”, chỉ nhắm đến việc một cá nhân không đi vào hai quyết định tánh.
Nanu taṃ kammanti mātughātādikammaṃ.
" Was not that action performed?" refers to actions like matricide.
“Chẳng phải nghiệp đó” là nghiệp giết mẹ v.v.
Tattha aniyatāṇattiṃ sandhāya ‘‘āmantā’’ti paṭiññā sakavādissa.
In that regard, with reference to an indeterminate instruction, the Sakavādī's acknowledgement is, "Yes."
Trong đó, sự công nhận “Phải” là của Thượng tọa bộ, nhắm đến mệnh lệnh bất định.
Aniyatampi hi āṇattiṃ payojetvā ṭhitassa ‘‘ananucchavikaṃ mayā kata’’nti kukkuccaṃ uppajjateva, vippaṭisāro jāyateva.
For indeed, remorse arises and regret is born in one who has engaged in an indeterminate instruction, thinking, "I have done something improper."
Quả thật, đối với người đã xúi giục bằng một mệnh lệnh bất định, hối hận rằng “Ta đã làm điều không thích hợp” vẫn sanh khởi, ăn năn vẫn phát sinh.
Hañcītiādi kukkuccuppattimattaṃ gahetvā paravādinā laddhipatiṭṭhāpanatthaṃ vuttaṃ.
" If so" and so forth, was stated by the other party to establish their doctrine, taking into account merely the arising of remorse.
Đoạn bắt đầu bằng “Nếu” đã được đối phương nói ra để thiết lập chủ trương của mình, chỉ dựa vào sự sanh khởi của hối hận.
661. Idāni yassa aniyatāṇattikassāpi anantarāpayuttassa paravādinā sammattaniyāmokkamanaṃ paṭisiddhaṃ, tameva puggalaṃ gahetvā anantarāpayutto puggalo abhabboti pucchā sakavādissa, attano laddhivasena paṭiññā itarassa.
661. Now, taking that very individual whose entry into sammattaniyāma was denied by the other party even though he gave an indeterminate instruction, the Sakavādī asks, " Is an individual who has committed an ānantarika deed incapable?" and the other party acknowledges according to their own doctrine.
661. Bây giờ, đối với người đã sai khiến (tạo) nghiệp vô gián, dù là loại sai khiến không cố định (aniyatāṇattika), mà việc đi vào chánh định tụ (sammattaniyāma) đã bị người ngoại đạo (paravādī) ngăn cấm, lấy chính người đó làm đối tượng, câu hỏi “Người đã sai khiến (tạo) nghiệp vô gián là người không có khả năng (chứng đắc)?” là của sakavādī, và sự chấp nhận theo quan điểm của mình là của người kia.
Atha naṃ sakavādī ‘‘abhabbo nāma mātughātādikammānaṃ kārako, kiṃ te tena tāni kammāni katānī’’ti codetuṃ mātā jīvitā voropitātiādimāha.
Then, wishing to challenge him, the Sakavādī asks, "An incapable person, indeed, is one who commits deeds like matricide. Have those deeds been done by him?", and says, " The mother's life was taken," and so forth.
Khi ấy, để chất vấn người kia, sakavādī nói: “Người không có khả năng (chứng đắc) là người đã tạo các nghiệp như giết mẹ, v.v. Phải chăng người đó đã tạo những nghiệp ấy?”, bắt đầu bằng câu “Mẹ đã bị đoạt mạng sống?”.
Itaro tesaṃ vatthūnaṃ arogatāya tathārūpaṃ kiriyaṃ apassanto ‘‘na heva’’nti paṭikkhipati.
The other party, not seeing such an action due to the unfulfilled nature of those situations, denies, saying, " Not so."
Người kia, vì thấy rằng các đối tượng ấy không bị tổn hại nên không có hành động như vậy, đã phủ nhận bằng cách nói “Không phải vậy”.
Taṃ kammaṃ paṭisaṃharitvāti aniyatāṇattikammaṃ sandhāya vuttaṃ.
" Having withdrawn that action" is said with reference to an indeterminate instruction.
“Sau khi đã rút lại nghiệp ấy”: câu này được nói để chỉ nghiệp do sai khiến không cố định (aniyatāṇattikamma).
Tañhi ‘‘mā kho mayā āṇattaṃ ākāsī’’ti āṇattaṃ nivārentena paṭisaṃhaṭaṃ nāma hoti.
For it is called 'withdrawn' when one prevents the instruction by saying, "Do not carry out the instruction I gave."
Thật vậy, nghiệp ấy được gọi là đã rút lại khi người sai khiến ngăn cản mệnh lệnh bằng cách nói: “Đừng làm theo lệnh của ta”.
Paṭisaṃhaṭattāyeva cettha kukkuccaṃ paṭivinoditaṃ, vippaṭisāro paṭivinīto nāma hoti.
And because it is withdrawn, remorse is dispelled, and regret is abolished.
Và chính vì đã được rút lại nên ở đây sự hối hận (kukkucca) được xoa dịu, sự ăn năn (vippaṭisāra) được gọi là đã được dẹp bỏ.
Evaṃ santepi panettha purimāṇattiyāyeva niyatabhāvaṃ maññamāno paravādī ‘‘āmantā’’ti paṭijānāti.
Even so, the other party, believing the former instruction to be definite, acknowledges, "Yes."
Dù vậy, người ngoại đạo (paravādī) vẫn cho rằng trạng thái cố định (niyata) chỉ do mệnh lệnh ban đầu, nên đã chấp nhận bằng cách nói “Đúng vậy”.
Atha naṃ sakavādī tassa kammassa paṭisaṃhaṭabhāvaṃ sampaṭicchāpetvā attano laddhiṃ patiṭṭhāpetvā hañcītiādimāha.
Then the Sakavādī, having made him agree to the withdrawal of that action and having established his own doctrine, says, " If so" and so forth.
Khi ấy, sakavādī, sau khi làm cho người kia chấp nhận rằng nghiệp ấy đã được rút lại và để thiết lập quan điểm của mình, đã nói bắt đầu bằng “Nếu...”.
662. Puna anantarāpayuttoti pariyosānapañhe paṭhamapañhe viya pucchā paravādissa, paṭiññā sakavādissa.
662. Again, in the concluding question, " An individual who has committed an ānantarika deed," the question is by the other party, and the acknowledgement by the Sakavādī, as in the first question.
662. Một lần nữa, trong câu hỏi kết luận “Người đã sai khiến (tạo) nghiệp vô gián...”, câu hỏi là của người ngoại đạo (paravādī) giống như trong câu hỏi đầu tiên, và sự chấp nhận là của sakavādī.
Nanu taṃ kammanti anuyogo paravādissa, paṭisaṃhaṭakālato pubbe payuttakālaṃ sandhāya paṭiññā sakavādissa.
" Was not that action performed?" is the accusation by the other party, and the acknowledgement by the Sakavādī refers to the time it was given, before the time of its withdrawal.
“Chẳng phải nghiệp ấy...” là sự tra hỏi của người ngoại đạo (paravādī), và sự chấp nhận của sakavādī là nhắm đến thời điểm sai khiến trước thời điểm rút lại.
Payuttapubbatāmattaṃ gahetvā aniyatāṇattivasena hañcīti laddhipatiṭṭhāpanaṃ paravādissa.
Taking merely the fact that it was given previously, the other party establishes his doctrine by saying "If so" due to the indeterminate instruction.
Việc thiết lập quan điểm của người ngoại đạo (paravādī) bằng cách nói “Nếu...” là dựa vào sự sai khiến cố định (niyatāṇatti), chỉ lấy việc đã sai khiến trước đó làm căn cứ.
Ayaṃ pana laddhi ayoniso patiṭṭhitattā appatiṭṭhitāva hotīti.
But this doctrine, being improperly established, remains unestablished.
Tuy nhiên, quan điểm này vì được thiết lập một cách không như lý (ayoniso) nên thực sự là không được thiết lập.
663-664. Idāni niyatassa niyāmakathā nāma hoti.
663-664. Now follows the discussion on the fixed and the niyāma.
663-664. Bây giờ là cuộc thảo luận về niyāma của người niyata.
Tattha duvidho niyāmo – micchattaniyāmo ca ānantariyakammaṃ, sammattaniyāmo ca ariyamaggo.
Here, there are two types of niyāma: the niyāma of wrong views (micchattaniyāma), which is the ānantarika deed, and the niyāma of right views (sammattaniyāma), which is the Noble Path.
Trong đó, có hai loại niyāma – tà định tụ (micchattaniyāma) là nghiệp vô gián (ānantariyakamma), và chánh định tụ (sammattaniyāma) là Thánh đạo (ariyamagga).
Ime dve niyāme ṭhapetvā añño niyāmo nāma natthi.
Apart from these two niyāmas, there is no other niyāma.
Ngoài hai niyāma này, không có niyāma nào khác.
Sabbepi hi sesā tebhūmakadhammā aniyatā nāma.
All other dhammas of the three planes of existence are called indeterminate (aniyata).
Thật vậy, tất cả các pháp còn lại trong ba cõi đều được gọi là bất định (aniyata).
Tehi samannāgatopi aniyatoyeva.
Even one endowed with these is indeterminate.
Người có các pháp ấy cũng là người bất định (aniyata).
Buddhehi pana attano ñāṇabalena ‘‘ayaṃ satto anāgate bodhiṃ pāpuṇissatī’’ti byākato bodhisatto puññussadattā niyatoti vuccati.
However, a Bodhisatta, declared by the Buddhas through the power of their knowledge as, "This being will attain awakening in the future," is called fixed (niyata) due to an abundance of merit.
Tuy nhiên, vị Bồ-tát được chư Phật thọ ký bằng năng lực trí tuệ của các Ngài rằng: “Chúng sinh này trong tương lai sẽ đạt đến giác ngộ”, được gọi là niyata (cố định) do có công đức vượt trội.
Iti imaṃ vohāramattaṃ gahetvā ‘‘pacchimabhaviko bodhisatto tāya jātiyā bhabbo dhammaṃ abhisametu’’nti adhippāyena ‘‘niyato niyāmaṃ okkamatī’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi pubbaseliyāparaseliyānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Thus, taking this mere convention, the Sakavādī's question is directed to those whose doctrine is that "the fixed one enters the niyāma," with the intention that "the Bodhisatta of the last existence is capable of realizing the Dhamma in that birth," such as the Pubbaseliyas and Paraseliyas; the other party acknowledges.
Vì vậy, dựa vào cách gọi thông thường này, với ý định rằng “Vị Bồ-tát trong kiếp chót có khả năng liễu ngộ Chánh pháp trong kiếp đó”, những ai có quan điểm “Người niyata đi vào niyāma”, chẳng hạn như các vị Pubbaseliya và Aparaseliya; nhắm đến họ, câu hỏi là của sakavādī, và sự chấp nhận là của người kia.
Micchattaniyatotiādi aññena niyāmena niyatassa aññaniyāmābhāvadassanatthaṃ vuttaṃ.
" One fixed in wrong views" and so forth, is stated to show the absence of another niyāma for one who is fixed by another niyāma.
Micchattaniyato v.v... được nói ra nhằm mục đích chỉ ra sự không có định pháp khác đối với người đã xác định bởi một định pháp khác.
Pubbe maggaṃ bhāvetvātiādi niyāmappabhedadassanatthaṃ vuttaṃ.
" Having previously developed the path" and so forth, is stated to show the classifications of niyāma.
Pubbe maggaṃ bhāvetvā v.v... được nói ra nhằm mục đích chỉ ra sự phân loại của định pháp.
Satipaṭṭhānantiādi ekasmimpi niyāme dhammappabhedadassanatthaṃ vuttaṃ.
" Foundations of mindfulness" and so forth, is stated to show the classifications of Dhamma even within a single niyāma.
Satipaṭṭhāna v.v... được nói ra nhằm mục đích chỉ ra sự phân loại của các pháp ngay cả trong một định pháp.
Bhabbo bodhisattoti vacanaṃ kevalaṃ bodhisattassa bhabbataṃ dīpeti, na niyatassa niyāmokkamanaṃ, tasmā asādhakaṃ.
The statement "the Bodhisatta is capable" merely indicates the Bodhisatta's capability, not the entry of the fixed into the niyāma; therefore, it is not a proof.
Lời nói Bhabbo bodhisatto (vị Bồ-tát có khả năng) chỉ đơn thuần chỉ ra khả năng của vị Bồ-tát, chứ không chỉ ra sự đi vào định pháp của người đã được xác định, vì vậy không thể làm bằng chứng.
So hi pubbe ekenapi niyatadhammena aniyato bodhimūle saccadassanena niyāmaṃ okkantoti.
For he, previously undetermined by any fixed dhamma, entered the niyāma at the foot of the Bodhi tree by seeing the truth.
Bởi vì vị ấy, trước đây chưa được xác định bởi bất kỳ pháp xác định nào, đã đi vào định pháp nhờ thấy được chân lý tại cội Bồ-đề.
665-667. Idāni nivutakathā nāma hoti.
665-667. Now follows the discussion on the obscured.
665-667. Bây giờ là Luận đề Người bị che lấp.
Tattha suddhassa suddhakiccābhāvato nīvaraṇehi nivuto ophuṭo pariyonaddho ca nīvaraṇaṃ jahatīti yesaṃ laddhi, seyyathāpi uttarāpathakānaṃ; te sandhāya nivutotipucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Here, the Sakavādī's question, " Obscured," is directed to those whose doctrine is that the obscured, the enveloped, and the encompassed by hindrances abandon hindrances, due to the absence of the task of purification for one who is already purified, such as the Uttarāpathakas; the other party acknowledges.
Trong đó, vì người đã thanh tịnh không còn việc gì phải làm để thanh tịnh nữa, nên những người có chủ trương rằng người bị các triền cái che lấp, bao phủ, trói buộc mới từ bỏ triền cái, ví như các vị ở Uttarāpatha; nhắm đến họ, câu hỏi nivuto (người bị che lấp) là của phe mình, lời thừa nhận là của phe kia.
Ratto rāgantiādi nivutassa nīvaraṇajahane dosadassanatthaṃ vuttaṃ.
" One who is enamored with lust" and so forth, is stated to show the fault in an obscured person abandoning hindrances.
Ratto rāgaṃ (người tham ái từ bỏ tham ái) v.v... được nói ra nhằm mục đích chỉ ra lỗi lầm trong việc người bị che lấp từ bỏ triền cái.
Parisuddhe pariyodātetiādi vikkhambhanavisuddhiyā visuddhassa samucchedavisuddhidassanatthaṃ vuttaṃ.
" Pure and undefiled" and so forth, is stated to show the purification by cutting off for one who is purified by purification through suppression.
Parisuddhe pariyodāte (trong tâm đã thanh tịnh, trong sạch) v.v... được nói ra nhằm mục đích chỉ ra sự thanh tịnh bằng cách đoạn trừ (samucchedavisuddhi) của người đã thanh tịnh bằng cách trấn phục (vikkhambhanavisuddhi).
Tassa evaṃ jānatotiādi jānato passato āsavakkhayaṃ dīpeti, na nivutassa nīvaraṇajahanaṃ, tasmā asādhakanti.
" For him who knows thus" and so forth, indicates the destruction of defilements for one who knows and sees, not the abandonment of hindrances by an obscured person; therefore, it is not a proof.
Tassa evaṃ jānato (đối với người biết như vậy) v.v... chỉ ra sự đoạn tận các lậu hoặc của người biết, người thấy, chứ không phải sự từ bỏ triền cái của người bị che lấp, vì vậy không thể làm bằng chứng.
671-673. Idāni samāpanno assādetītikathā nāma hoti.
671-673. Now follows the discussion on "One who has attained enjoys."
671-673. Bây giờ là Luận đề Người đã nhập định thưởng thức.
Tattha ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, so tadassādetī’’tiādivacanaṃ (a. ni. 4.123) nissāya ‘‘samāpanno assādeti, sā cassa jhānanikanti jhānārammaṇā hotī’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ, te sandhāya samāpannoti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Here, relying on statements like, "He enters and dwells in the first jhāna, and he enjoys it," the Sakavādī's question, " One who has attained," is directed to those whose doctrine is that "one who has attained enjoys, and that attachment to jhāna is an object of that jhāna," such as the Andhakas; the other party acknowledges.
Trong đó, dựa vào lời dạy "vị ấy chứng và trú thiền thứ nhất, vị ấy thưởng thức điều đó" v.v..., những người có chủ trương rằng "người đã nhập định thưởng thức, và sự ưa thích thiền của vị ấy có thiền làm đối tượng", ví như các vị Andhaka; nhắm đến họ, câu hỏi samāpanno (người đã nhập định) là của phe mình, lời thừa nhận là của phe kia.
Taṃ jhānaṃ tassa jhānassa ārammaṇanti pañhesu tasseva tadārammaṇataṃ apassanto suttavirodhabhayena paṭikkhipati, ‘‘tadassādetī’’tivacanamattena paṭijānāti.
In the questions, " That jhāna is the object of that jhāna," he denies, not seeing that it is the object of that jhāna, out of fear of contradiction with the Sutta, but acknowledges based solely on the statement, "he enjoys it."
Trong các câu hỏi Taṃ jhānaṃ tassa jhānassa ārammaṇa (thiền ấy là đối tượng của thiền ấy), do không thấy chính thiền ấy có thể làm đối tượng cho chính nó, nên vị ấy bác bỏ vì sợ trái với kinh điển, và chỉ thừa nhận dựa trên câu nói "vị ấy thưởng thức điều đó".
So tadassādetīti suttaṃ jhānalābhino jhānā vuṭṭhāya jhānassādaṃ sādheti, na antosamāpattiyaṃyeva jhānanikantiyā jhānārammaṇataṃ, tasmā asādhakanti.
The Sutta, " He enjoys it," indicates that the jhāna-attainer, having emerged from jhāna, savours the taste of jhāna, not that attachment to jhāna is an object of jhāna while still in samāpatti; therefore, it is not a proof.
Kinh So tadassādeti (vị ấy thưởng thức điều đó) nói về sự thưởng thức thiền của người đắc thiền sau khi đã xuất thiền, chứ không nói về việc sự ưa thích thiền có thiền làm đối tượng ngay trong lúc nhập định, vì vậy không thể làm bằng chứng.
674. Idāni asātarāgakathā nāma hoti.
674. Now follows the discussion on disagreeable lust.
674. Bây giờ, đến phần luận về tham ái trong điều không khả hỷ.
Tattha ‘‘yaṃkiñci vedanaṃ vedeti sukhaṃ vā dukkhaṃ vā adukkhamasukhaṃ vā, so taṃ vedanaṃ abhinandati abhivadatī’’ti (ma. ni. 1.409) sutte diṭṭhābhinandanavasena vuttaṃ.
In that*, in the Sutta which begins: “Whatever feeling one experiences, whether pleasant, painful, or neither pleasant nor painful, that feeling he delights in, he exults in,” it was stated by way of delighting in views.
Trong đó, trong kinh nói: ‘‘Người nào cảm thọ bất cứ cảm thọ nào, hoặc lạc, hoặc khổ, hoặc không khổ không lạc, người ấy hoan hỷ, tán thán cảm thọ ấy’’, là được nói theo cách hoan hỷ do tà kiến (diṭṭhābhinandanā).
‘‘Abhinandatī’’tivacanaṃ nissāya ‘‘dukkhavedanāyapi rāgassādavasena abhinandanā hoti.
Relying on the word “delights in,”* “Even in painful feeling, there is delight by way of the enjoyment of rāga.
Nương vào lời ‘‘hoan hỷ’’, thì ngay cả trong khổ thọ cũng có sự hoan hỷ do tham ái (rāga) và sự hưởng thụ (assāda).
Tasmā atthi asātarāgo’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi uttarāpathakānaṃ; te sandhāya atthi asātarāgoti pucchā sakavādissa.
Therefore, there is craving for what is unpleasant,” this is the doctrine of those, such as the Uttarāpathakas. It is with reference to them that the Sakavādin asks: “Is there craving for what is unpleasant?”
Do đó, đối với những ai có quan điểm rằng ‘‘có tham ái đối với cái không dễ chịu’’, chẳng hạn như phái Uttarāpathaka; thì câu hỏi có tham ái đối với cái không dễ chịu là của bên Sakavādin (chính thống) nhắm vào họ.
Tattha asātarāgoti asāte dukkhavedayite ‘‘aho vata me etadeva bhaveyyā’’ti rajjanā.
Therein, “craving for what is unpleasant” means attachment in an unpleasant, painful feeling,* “Oh, would that this itself would be mine!”
Ở đây, tham ái đối với cái không dễ chịu (asātarāgo) là sự đắm nhiễm vào cái không dễ chịu, vào cảm thọ khổ, với ý nghĩ ‘‘ước gì điều này cứ mãi như vậy cho ta’’.
Āmantāti laddhivasena paṭiññā itarassa.
“Yes” is the acceptance of the other (Paravādin) by way of his doctrine.
Vâng (āmantā) là sự thừa nhận của bên kia (Paravādin) theo quan điểm của họ.
Sesamettha uttānatthameva.
The rest here is clear in meaning.
Phần còn lại ở đây là ý nghĩa rõ ràng.
675. So taṃ vedanaṃ abhinandatīti sutte pana vinivaṭṭetvā dukkhavedanameva ārabbha rāguppatti nāma natthi, samūhaggahaṇena pana vedayitalakkhaṇaṃ dhammaṃ dukkhavedanameva vā attato samanupassanto diṭṭhimaññanāsaṅkhātāya diṭṭhābhinandanāya vedanaṃ abhinandati, dukkhāya vedanāya vipariṇāmaṃ abhinandati, dukkhāya vedanāya abhibhūto tassā paṭipakkhaṃ kāmasukhaṃ patthayantopi dukkhavedanaṃ abhinandati nāma.
However, in the Sutta, “That feeling he delights in,” there is no arising of rāga specifically with regard to painful feeling, by turning it away*. But a person, perceiving as self the dhamma characterized by experience, by way of taking the aggregate of feelings, or only painful feeling as self, delights in feeling by a delight in views called diṭṭhimññanā (delight in views). He delights in the change of painful feeling. Even being overcome by painful feeling and wishing for sense-pleasure, which is its opposite, he is said to delight in painful feeling.
Tuy nhiên, trong kinh ‘‘Người ấy hoan hỷ cảm thọ ấy’’, không có sự khởi sinh của tham ái khi chỉ nhắm vào khổ thọ. Nhưng do sự nắm giữ toàn bộ, một người nhìn nhận pháp có đặc tính cảm thọ, hoặc chính khổ thọ, như là tự ngã, nên hoan hỷ cảm thọ do sự hoan hỷ tà kiến (diṭṭhābhinandanā) được gọi là diṭṭhimaññanā. Người ấy hoan hỷ sự biến hoại của khổ thọ, hoặc bị khổ thọ chi phối, ngay cả khi khao khát lạc thú dục lạc đối nghịch với khổ thọ, người ấy vẫn được gọi là hoan hỷ khổ thọ.
Evaṃ dukkhavedanāya abhinandanā hotīti adhippāyo.
Thus, the intention is that there is delight in painful feeling.
Như vậy, ý nghĩa là có sự hoan hỷ đối với khổ thọ.
Tasmā asādhakametaṃ asātarāgassāti.
Therefore, this does not prove craving for what is unpleasant.
Do đó, điều này không chứng minh được sự tham ái đối với cái không dễ chịu.
676-680. Idāni dhammataṇhā abyākatātikathā nāma hoti.
676-680. Now is the discourse called 'Dhammataṇhā Is Undetermined.'
676-680. Bây giờ là chủ đề Ái pháp là vô ký (dhammataṇhā abyākatātikathā).
Tattha rūpataṇhā…pe… dhammataṇhāti imāsu chasu taṇhāsu yasmā sabbapacchimā taṇhā dhammataṇhāti vuttā, tasmā sā abyākatāti yesaṃ laddhi, seyyathāpi pubbaseliyānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In that, among these six cravings, namely rūpataṇhā… and dhammataṇhā, since the very last craving is called dhammataṇhā, their doctrine is that it is undetermined, like that of the Pubbaseliyas. It is with reference to them that the Sakavādin asks, and the other (Paravādin) accepts.
Trong sáu loại ái này, tức là sắc ái… cho đến pháp ái, vì ái cuối cùng được gọi là pháp ái (dhammataṇhā), nên những ai có quan điểm rằng ái đó là vô ký (abyākatā), chẳng hạn như phái Pubbaselīya; thì câu hỏi của bên Sakavādin nhắm vào họ, và sự thừa nhận là của bên kia.
Sesapañhānaṃ pāḷiyā attho niyyāti.
The meaning of the remaining questions is evident from the Pāḷi.
Ý nghĩa của các câu hỏi còn lại được giải thích trong Pāḷi.
Kāmataṇhātiādīhi tīhi koṭṭhāsehi chapi taṇhā saṅkhipitvā dassitā.
The six cravings are shown summarized by the three divisions: kāmataṇhā and so forth.
Sáu loại ái được tóm tắt và trình bày bằng ba phần: dục ái (kāmataṇhā) và các loại khác.
Rūpādīsu hi chasu ārammaṇesu kāmassādavasena pavattā taṇhā kāmataṇhā.
Indeed, the craving that arises with the enjoyment of sense objects (kāma) in the six objects such as visible forms, is kāmataṇhā.
Tham ái phát sinh đối với sáu đối tượng như sắc, v.v., do sự hưởng thụ dục lạc, được gọi là dục ái (kāmataṇhā).
‘‘Bhavissati attā ca loko cā’’ti sassatadiṭṭhisahagatā taṇhā bhavataṇhā.
The craving accompanied by the eternalist view,* “There will be a self and a world,” is bhavataṇhā.
Tham ái đi kèm với tà kiến thường còn, như ‘‘sẽ có tự ngã và thế giới’’, được gọi là hữu ái (bhavataṇhā).
‘‘Na bhavissatī’’ti ucchedadiṭṭhisahagatā taṇhā vibhavataṇhāti.
The craving accompanied by the annihilationist view,* “There will not be,” is vibhavataṇhā.
Tham ái đi kèm với tà kiến đoạn diệt, như ‘‘sẽ không có’’, được gọi là phi hữu ái (vibhavataṇhā).
Nanu sā dhammataṇhāti padaṃ taṇhāya dhammārammaṇaṃ ārabbha pavattiṃ dīpeti, na abyākatabhāvaṃ tasmā asādhakanti.
“But is that dhammataṇhā?” This phrase points to the arising of craving with reference to a dhamma object; it does not point to its undetermined nature. Therefore, it is not a proof.
Há chẳng phải pháp ái đó (nanu sā dhammataṇhā) là một từ chỉ sự phát sinh của ái đối với pháp cảnh, chứ không phải trạng thái vô ký. Do đó, điều này không chứng minh được.
686-690. Idāni kusalākusalapaṭisandahanakathā nāma hoti.
686-690. Now is the discourse called the Connection of Wholesome and Unwholesome.
686-690. Bây giờ là chủ đề Tái tục của thiện và bất thiện (kusalākusalapaṭisandahanakathā).
Tattha kusalaṃ vā akusalassa, akusalaṃ vā kusalassa anantarā uppajjanakaṃ nāma natthīti tesaṃ aññamaññaṃ paṭisandhānaṃ na yujjati.
In that, there is no such thing as wholesome arising immediately after unwholesome, or unwholesome immediately after wholesome. Thus, their mutual connection is not appropriate.
Trong đó, không có cái gọi là thiện sinh khởi ngay sau bất thiện, hoặc bất thiện sinh khởi ngay sau thiện, nên sự tái tục của chúng với nhau là không hợp lý.
Ye pana yasmā ekavatthusmiññeva rajjati virajjati ca, tasmā taṃ aññamaññaṃ paṭisandahatīti laddhiṃ gahetvā ṭhitā, seyyathāpi mahāsaṅghikā; te sandhāya pucchā sakavādissa; paṭiññā itarassa.
But those who hold the doctrine that since one is attached and dispassionate in the same object, therefore they (wholesome and unwholesome) connect with each other, such as the Mahāsaṅghikas, it is with reference to them that the Sakavādin asks, and the other (Paravādin) accepts.
Nhưng những ai giữ quan điểm rằng vì một người đắm nhiễm và ghê tởm cùng một đối tượng, nên chúng tái tục với nhau, chẳng hạn như phái Mahāsaṅghika; thì câu hỏi có thiện và bất thiện là của bên Sakavādin nhắm vào họ; sự thừa nhận là của bên kia.
Āvaṭṭanā paṇidhīti ubhayaṃ āvajjanasseva nāmaṃ.
“Turning and directing”—both are names for āvajjanā (adverting).
Āvaṭṭanā (chuyển hướng) và paṇidhī (đặt tâm) cả hai đều là tên của sự chú ý (āvajjana).
Tañhi bhavaṅgaṃ āvaṭṭetīti āvaṭṭanā.
For that turns the bhavaṅga (life-continuum), hence “turning.”
Vì nó làm chuyển hướng bhavanga (tâm hữu phần), nên được gọi là āvaṭṭanā.
Bhavaṅgārammaṇato aññasmiṃ ārammaṇe cittaṃ paṇidahati ṭhapetīti paṇidhi.
It directs the mind, establishes the mind, on an object other than the bhavaṅga's object, hence “directing.”
Vì nó đặt tâm vào một đối tượng khác với đối tượng của bhavanga, nên được gọi là paṇidhi.
Kusalaṃ anāvaṭṭentassāti yaṃ taṃ akusalānantaraṃ paṭisandahantaṃ kusalaṃ uppajjati, taṃ anāvaṭṭentassa uppajjatīti pucchati.
“For one who does not avert wholesome”—he asks whether the wholesome that arises, connecting immediately after unwholesome, arises for one who does not avert.
Đối với người không chuyển hướng thiện (kusalaṃ anāvaṭṭentassā) có nghĩa là hỏi liệu thiện phát sinh ngay sau bất thiện, tái tục, có phát sinh mà không cần chuyển hướng không.
Itaro pana vinā āvajjanena kusalassa uppattiṃ apassanto paṭikkhipati.
But the other, not seeing the arising of wholesome without adverting, rejects it.
Bên kia, không thấy sự phát sinh của thiện mà không có sự chú ý, nên phủ nhận.
Kusalaṃ ayoniso manasikarototi idaṃ yadi akusalānantaraṃ kusalaṃ uppajjeyya, akusalasseva āvajjanena ayoniso manasikaroto uppajjeyyāti codanatthaṃ vuttaṃ.
“For one who attends unwisely to wholesome”—this was stated for the purpose of challenging,* "If wholesome were to arise immediately after unwholesome, it would arise for one who attends unwisely, by adverting to the unwholesome itself."
Đối với người tác ý sai lầm về thiện (kusalaṃ ayoniso manasikaroto) được nói ra với mục đích chất vấn rằng nếu thiện phát sinh ngay sau bất thiện, liệu nó có phát sinh do sự chú ý sai lầm (ayoniso manasikāra) của chính bất thiện không.
Sesaṃ yathāpāḷimeva niyyāti.
The rest is evident according to the Pāḷi itself.
Phần còn lại được giải thích theo Pāḷi.
Nanu yasmiṃyeva vatthusminti vacanaṃ ekārammaṇe sarāgavirāguppattiṃ dīpeti, na kusalākusalānaṃ anantarataṃ, tasmā asādhakanti.
“But in the same object”—this statement points to the arising of attachment and dispassion in a single object, not to the immediate succession of wholesome and unwholesome. Therefore, it is not a proof.
Lời nói Há chẳng phải trong cùng một đối tượng (nanu yasmiṃyeva vatthusmiṃ) chỉ sự phát sinh của tham ái và ly tham trong cùng một đối tượng, chứ không phải sự kế tiếp của thiện và bất thiện. Do đó, điều này không chứng minh được.
691-692. Idāni saḷāyatanuppattikathā nāma hoti.
691-692. Now is the discourse called the Arising of the Six Sense Bases.
691-692. Bây giờ là chủ đề Sự phát sinh của sáu xứ (saḷāyatanuppattikathā).
Tattha upapattesiyena paṭisandhicittena saheva opapātikānaṃ saḷāyatanaṃ uppajjati.
Therein, for spontaneous births (opapātika), the six sense bases arise simultaneously with the rebirth-linking consciousness (paṭisandhicitta) that seeks rebirth.
Trong đó, đối với những chúng sinh hóa sinh (opapātika), sáu xứ (saḷāyatana) phát sinh đồng thời với tâm tái tục (paṭisandhicitta) tìm kiếm sự tái sinh.
Gabbhaseyyakānaṃ ajjhattikāyatanesu manāyatanakāyāyatanāneva paṭisandhikkhaṇe uppajjanti.
For those born from the womb, among the internal sense bases, only the mind-base and body-base arise at the moment of rebirth-linking.
Đối với những chúng sinh thai sinh (gabbhaseyyaka), trong số các nội xứ (ajjhattikāyatana), chỉ có ý xứ (manāyatana) và thân xứ (kāyāyatana) phát sinh vào khoảnh khắc tái tục.
Sesāni cattāri sattasattatirattimhi.
The remaining four arise in seventy-seven nights.
Bốn xứ còn lại phát sinh trong bảy mươi bảy đêm.
Tāni ca kho yena kammunā paṭisandhi gahitā, tasseva aññassa vā katattāti ayaṃ sakasamaye vādo.
And these (four) arise either due to the same kamma that brought about rebirth, or due to another kamma. This is the doctrine according to their own school.
Và chúng phát sinh do nghiệp mà sự tái tục đã được nắm giữ, hoặc do nghiệp khác. Đây là quan điểm theo thời điểm của chính bên Sakavādin.
Yesaṃ pana ekakammasambhavattā sampannasākhāviṭapānaṃ rukkhādīnaṃ aṃkuro viya bījamattaṃ saḷāyatanaṃ mātukucchismiṃ paṭisandhikkhaṇeyeva uppajjatīti laddhi, seyyathāpi pubbaseliyānaṃ; te sandhāya saḷāyatananti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
But their doctrine is that the six sense bases, like a sprout of a fully branched tree (etc.) from a mere seed, arise in the mother's womb at the very moment of rebirth-linking, due to originating from a single kamma—like that of the Pubbaseliyas. It is with reference to them that the Sakavādin asks: “The six sense bases,” and the other (Paravādin) accepts.
Tuy nhiên, đối với những ai có quan điểm rằng sáu xứ (saḷāyatana) phát sinh ngay trong khoảnh khắc tái tục trong bụng mẹ, giống như mầm cây và các loài cây có cành lá đầy đủ phát sinh từ hạt giống, do chúng có cùng một nghiệp làm nguyên nhân; chẳng hạn như phái Pubbaselīya; thì câu hỏi sáu xứ là của bên Sakavādin nhắm vào họ, và sự thừa nhận là của bên kia.
Sabbaṅgapaccaṅgītiādi saḷāyatane sati evarūpo hutvā okkameyyāti codanatthaṃ vuttaṃ.
“Having all limbs and subsidiary parts” and so forth—this was stated for the purpose of challenging,* “If the six sense bases exist, would he then descend into the mother's womb in such a form?”
Lời nói có đầy đủ các chi phần và các loại khác được nói ra với mục đích chất vấn rằng nếu có sáu xứ, liệu một người có thể nhập thai với hình dạng như vậy không.
Mātukucchigatassāti pucchā paravādissa.
“To one who has entered the mother’s womb?” is the Paravādin's question.
Câu hỏi của người trong bụng mẹ là của bên Paravādin.
Parato mātukucchigatassa pacchā kesāti pucchā sakavādissa.
Further on, “Later, for one in the mother’s womb, hairs…?” is the Sakavādin's question.
Sau đó, câu hỏi tóc của người trong bụng mẹ là của bên Sakavādin.
Sesamettha uttānatthamevāti.
The rest here is clear in meaning.
Phần còn lại ở đây là ý nghĩa rõ ràng.
693-697. Idāni anantarapaccayakathā nāma hoti.
693-697. Now is the discourse called Anantara-Paccaya (Contiguity Condition).
693-697. Bây giờ là chủ đề Duyên vô gián (anantarapaccayakathā).
Tattha naccagītādīsu rūpadassanasaddasavanādīnaṃ lahuparivattitaṃ disvā ‘‘imāni viññāṇāni aññamaññassa anantarā uppajjantī’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi uttarāpathakānaṃ; te sandhāya cakkhuviññāṇassāti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therein, seeing the rapid succession of eye-consciousness and ear-consciousness (etc.) in dancing, singing, and so forth, their doctrine is that “these vinnanas (consciousnesses) arise immediately one after another.” It is with reference to them that the Sakavādin asks: “Eye-consciousness,” and the other (Paravādin) accepts.
Trong đó, những ai có quan điểm rằng các thức này (viññāṇa) sinh khởi liên tục lẫn nhau, khi thấy sự chuyển biến nhanh chóng của sự nhìn thấy sắc, nghe tiếng, v.v., trong các điệu múa, ca hát; chẳng hạn như phái Uttarāpathaka; thì câu hỏi thức nhãn (cakkhuviññāṇa) là của bên Sakavādin nhắm vào họ, và sự thừa nhận là của bên kia.
Sotaviññāṇaṃ rūpārammaṇaṃyevāti yadi cakkhuviññāṇassa anantarā uppajjeyya, vipākamanodhātu viya rūpārammaṇaṃ siyāti codetuṃ vuttaṃ.
“Is ear-consciousness only a visual object?”—this was stated to challenge,* “If it were to arise immediately after eye-consciousness, it would be a visual object, like the resultant mano-dhātu (mind-element).”
Lời nói thức nhĩ là đối tượng của sắc được nói ra để chất vấn rằng nếu thức nhĩ sinh khởi ngay sau thức nhãn, liệu nó có phải là đối tượng của sắc, giống như ý giới quả dị thục không.
Cakkhuñca paṭicca rūpe ca uppajjati sotaviññāṇanti pañhesu suttābhāvena paṭikkhipitvā anantaruppattiṃ sallakkhento laddhivasena paṭijānāti.
In the questions beginning: “Dependent on the eye and on forms, ear-consciousness arises,” he first rejects it due to the absence of a Sutta*, and then, perceiving immediate arising, accepts it by way of his doctrine.
Trong các câu hỏi về thức nhĩ sinh khởi nương vào nhãn và sắc, sau khi phủ nhận do không có kinh điển, bên kia nhận thấy sự sinh khởi vô gián và chấp nhận theo quan điểm của mình.
Taññeva cakkhuviññāṇaṃ taṃ sotaviññāṇanti yathā paṭhamajavanānantaraṃ dutiyajavanaṃ manoviññāṇabhāvena taññeva hoti, kiṃ te tathā etampi dvayaṃ ekamevāti pucchati.
The question asks, "Just as the second javana, being a mano-viññāṇa, is indeed the same as the first javana, so too, according to your view, are these two—the eye-consciousness and the ear-consciousness—one and the same?"
Câu hỏi "Nhãn thức đó, nhĩ thức đó" là hỏi rằng: "Có phải theo quan điểm của ông, hai thức này (nhãn thức và nhĩ thức) cũng chỉ là một, giống như sau sát na javana đầu tiên, sát na javana thứ hai cũng chính là javana đó ở trạng thái ý thức (manoviññāṇa) không?"
Iminā nayena sabbavāresu attho veditabbo.
In this manner, the meaning should be understood in all cases.
Theo cách này, ý nghĩa cần được hiểu trong tất cả các trường hợp.
Naccati gāyatītiādivacanaṃ ārammaṇasamodhāne lahuparivattitāya vokiṇṇabhāvaṃ dīpeti, na anantarapaccayataṃ, tasmā asādhakanti.
The statement beginning with "dances, sings" (Naccati gāyati) indicates the mixed nature due to the rapid transition in the convergence of sense-objects, not the condition of immediate contiguity (anantarapaccayatā). Therefore, it is not a valid proof.
Lời nói như "nhảy múa, ca hát" v.v. chỉ ra trạng thái hỗn tạp do sự thay đổi nhanh chóng trong sự hội tụ của các đối tượng, chứ không chỉ ra tính chất liền kề (anantarapaccayata). Do đó, điều này không phải là bằng chứng.
698-699. Idāni ariyarūpakathā nāma hoti.
698-699. Now, there is the discourse called Ariyarūpakathā.
698-699. Bây giờ là Ariyarūpakathā.
Tattha sammāvācākammantā rūpaṃ, tañca kho ‘‘sabbaṃ rūpaṃ cattāri ca mahābhūtāni catunnañca mahābhūtānaṃ upādāyarūpa’’nti (ma. ni. 3.67) vacanato upādāyarūpanti yesaṃ laddhi, seyyathāpi uttarāpathakānaṃ; te sandhāya ariyarūpaṃ mahābhūtānaṃ upādāyāti pucchā sakavādissa.
Therein, right speech and right action are rūpa, and that rūpa is a derived rūpa (upādāyarūpa) according to the doctrine of those, such as the Uttarāpathakas, who hold that "all rūpa, namely the four great elements and rūpa derived from the four great elements" (Ma. Ni. 3.67). It is with reference to them that the question "Is noble rūpa derived from the great elements?" is asked by the Sakavādin.
Trong đó, chánh ngữ và chánh nghiệp là sắc pháp. Theo quan điểm của những người cho rằng sắc pháp đó là sắc pháp y cứ (upādāyarūpa) theo lời dạy ‘‘Tất cả sắc pháp là bốn đại chủng và sắc pháp y cứ của bốn đại chủng’’ (Ma. Ni. 3.67), như trường hợp của phái Uttarāpathaka; dựa vào họ, người chủ trương (sakavādin) hỏi: Sắc pháp của bậc Thánh là sắc pháp y cứ của các đại chủng (mahābhūta) phải không?
Tattha ariyānaṃ rūpaṃ, ariyaṃ vā rūpanti ariyarūpaṃ.
Therein, ariyarūpa means the rūpa of the noble ones, or noble rūpa.
Trong đó, ariyarūpa là sắc pháp của các bậc Thánh, hoặc sắc pháp là Thánh.
Āmantāti laddhiyaṃ ṭhatvā paṭiññā itarassa.
The other party assents, standing by their doctrine.
Người đối lại (itara) chấp nhận theo quan điểm của mình bằng cách nói: Vâng (āmantā).
Kusalanti puṭṭho laddhivaseneva paṭijānāti.
When asked, " Is it wholesome?" he replies affirmatively according to his doctrine.
Khi được hỏi kusala (thiện), người đó cũng chấp nhận theo quan điểm của mình.
Anāsavapucchādīsupi eseva nayo.
The same method applies to questions about the unwholesome, and so on.
Trong các câu hỏi về anāsava (vô lậu) v.v. cũng theo cách tương tự.
Yaṃ kiñci rūpanti suttaṃ ṭhapetvā bhūtāni sesarūpassa upādābhāvaṃ dīpeti, na sammāvācākammantānaṃ.
The Sutta "whatever rūpa" shows that the remaining rūpa, apart from the great elements, is derived, but not that right speech and right action are derived.
Kinh văn ‘‘Bất cứ sắc pháp nào’’ chỉ ra rằng các sắc pháp còn lại là y cứ của các đại chủng, chứ không phải của chánh ngữ và chánh nghiệp.
Tesañhi rūpamattaññeva asiddhaṃ, kuto upādārūpatā; tasmā asādhakanti.
For them, the mere existence of rūpa is not established; how then can it be derived rūpa? Therefore, it is not a valid proof.
Đối với chúng, bản thân sắc pháp còn chưa được chứng minh, huống chi là sắc pháp y cứ; do đó, điều này không phải là bằng chứng.
700-701. Idāni añño anusayotikathā nāma hoti.
700-701. Now, there is the discourse called Añño Anusayotikathā.
700-701. Bây giờ là Añño Anusayotikathā.
Tattha yasmā puthujjano kusalābyākate citte vattamāne sānusayoti vattabbo, na pariyuṭṭhitoti tasmā añño anusayo, aññaṃ pariyuṭṭhānanti yesaṃ laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya añño kāmarāgānusayoti pucchā sakavādissa paṭiññā itarassa.
Therein, since a worldling, when wholesome or indeterminate consciousness is occurring, should be said to be accompanied by latent defilements (sānusaya), but not to be afflicted (pariyuṭṭhita), those who hold the doctrine that latent defilements (anusaya) are separate from affliction (pariyuṭṭhāna)—such as the Andhakas—are referred to by the Sakavādin's question, " Is kāmarāgānusaya separate?" to which the other party assents.
Trong đó, vì một phàm phu khi tâm thiện hoặc vô ký đang vận hành thì nên được gọi là sānusaya (có tùy miên), chứ không phải là pariyuṭṭhita (bị phiền não chi phối); do đó, những người có quan điểm rằng tùy miên (anusaya) là khác, sự chi phối (pariyuṭṭhāna) là khác, như trường hợp của phái Andhaka; dựa vào họ, người chủ trương hỏi: Có phải tùy miên dục ái (kāmarāgānusaya) là khác không? Người đối lại chấp nhận.
Sesaṃ heṭṭhā anusayakathāyaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ.
The rest should be understood according to the method stated in the earlier Anusaya-kathā.
Phần còn lại cần được hiểu theo cách đã nói trong Anusayakathā ở phần trước.
Sānusayotiādi pana tasmiṃ samaye anusayassa appahīnattā sānusayoti vattabbataṃ, anuppannattā ca pariyuṭṭhitoti avattabbataṃ dīpeti, na anusayapariyuṭṭhānānaṃ aññattaṃ, tasmā asādhakanti.
However, the statement beginning with " Sānusaya" indicates that at that time, because the latent defilement (anusaya) has not been abandoned, it should be described as sānusaya, and because it has not arisen, it should not be described as pariyuṭṭhita. It does not indicate that anusaya and pariyuṭṭhāna are different. Therefore, it is not a valid proof.
Tuy nhiên, lời nói sānusayo v.v. chỉ ra rằng vào thời điểm đó, vì tùy miên chưa được đoạn trừ nên được gọi là sānusaya, và vì nó chưa sinh khởi nên không được gọi là pariyuṭṭhita; điều này không chỉ ra sự khác biệt giữa tùy miên và sự chi phối. Do đó, điều này không phải là bằng chứng.
702. Idāni pariyuṭṭhānaṃ cittavippayuttantikathā nāma hoti.
702. Now, there is the discourse called Pariyuṭṭhānaṃ Cittavippayuttantikathā.
702. Bây giờ là Pariyuṭṭhānaṃ Cittavippayuttantikathā.
Tattha yasmā aniccādito manasikarotopi rāgādayo uppajjanti.
Therein, because cravings (rāga) and so on arise even in one who attends to impermanence (anicca) and so forth.
Trong đó, vì ngay cả khi chú tâm vào tính vô thường (anicca) v.v., dục ái (rāga) v.v. vẫn có thể sinh khởi.
Vuttampi cetaṃ – ‘‘appekadā, bho bhāradvāja, asubhato manasikarissāmīti subhatova manasikarotī’’ti (saṃ. ni. 4.127).
It has also been said, "Sometimes, Venerable Bhāradvāja, thinking 'I shall attend to the unbeautiful,' one attends to the beautiful itself" (Saṃ. Ni. 4.127).
Điều này cũng đã được nói: ‘‘Thưa Bàradvāja, đôi khi tôi nghĩ rằng sẽ chú tâm vào tính bất tịnh (asubha), nhưng lại chú tâm vào tính tịnh (subha)’’ (Saṃ. Ni. 4.127).
Tasmā pariyuṭṭhānaṃ cittavippayuttanti yesaṃ laddhi, seyyathāpi andhakānaṃyeva; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therefore, it is with reference to those who hold the doctrine that affliction (pariyuṭṭhāna) is disjoined from consciousness (cittavippayutta)—such as the Andhakas themselves—that the Sakavādin asks the question, to which the other party assents.
Do đó, những người có quan điểm rằng sự chi phối (pariyuṭṭhāna) không tương ưng với tâm (cittavippayutta), như trường hợp của phái Andhaka; dựa vào họ, người chủ trương hỏi, người đối lại chấp nhận.
Sesamettha uttānatthamevāti.
The rest here is clear in meaning.
Phần còn lại ở đây đều rõ ràng.
703-705. Idāni pariyāpannakathā nāma hoti.
703-705. Now, there is the discourse called Pariyāpannakathā.
703-705. Bây giờ là Pariyāpannakathā.
Tattha yasmā kāmarāgo kāmadhātuṃ anuseti, kāmadhātupariyāpannoti ca vuccati, tasmā rūparāgārūparāgāpi rūpadhātuarūpadhātuyo anusenti.
Therein, since sensual craving (kāmarāga) lies latent in the kāmadhātu and is said to be encompassed within the kāmadhātu, those who hold the doctrine that form-craving (rūparāga) and formless-craving (arūparāga) also lie latent in the rūpadhātu and arūpadhātu, and that they too are indeed encompassed within the rūpadhātu and arūpadhātu—such as the Andhakas and Sammatiyas—are referred to by the Sakavādin's question about " rūparāga," to which the other party assents.
Trong đó, vì dục ái (kāmarāga) tùy miên trong cõi dục (kāmadhātu) và được gọi là thuộc về cõi dục; do đó, những người có quan điểm rằng sắc ái (rūparāga) và vô sắc ái (arūparāga) cũng tùy miên trong cõi sắc (rūpadhātu) và cõi vô sắc (arūpadhātu), và chúng chỉ được gọi là thuộc về cõi sắc và cõi vô sắc, như trường hợp của phái Andhaka và Sammatiya; dựa vào họ, người chủ trương hỏi về sắc ái (rūparāga), người đối lại chấp nhận.
Rūpadhātuarūpadhātupariyāpannāyeva ca nāma hontīti yesaṃ laddhi, seyyathāpi andhakānañceva sammitiyānañca; te sandhāya rūparāgoti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therein, by " lies latent" the question is asked, "Just as sensual craving lies latent in the kāmadhātu, which consists of sensual thoughts, by way of being co-arisen, so too, according to your view, does form-craving lie latent in the rūpadhātu?"
Chủ thuyết của những ai cho rằng sắc ái và vô sắc ái chỉ được bao gồm trong sắc giới và vô sắc giới, ví như của phái Andhaka và phái Sammitiya; nhắm đến họ, câu hỏi sắc ái là của phe chủ trương, sự chấp thuận là của phe kia.
Tattha anusetīti yathā kāmarāgo kāmavitakkasaṅkhātaṃ kāmadhātuṃ sahajātavasena anuseti, kiṃ te evaṃ rūparāgo rūpadhātunti pucchati.
By " is encompassed" the question is asked, "Just as that (kāmarāga) is encompassed within the three kinds of kāmadhātu by way of being sensual defilement, and is therefore encompassed within the kāmadhātu, so too, according to your view, is form-craving encompassed within the rūpadhātu?"
Trong đó, câu hỏi anusetī (tùy miên) là hỏi rằng: "Có phải theo ông, sắc ái (rūparāga) cũng tùy miên trong cõi sắc (rūpadhātu) theo cách đồng sinh, giống như dục ái (kāmarāga) tùy miên trong cõi dục (kāmadhātu) được gọi là tầm dục (kāmavitakka) theo cách đồng sinh không?"
Pariyāpannoti yathā ca so tividhāya kāmadhātuyā kilesakāmavasena pariyāpannattā kāmadhātupariyāpanno, kiṃ te evaṃ rūparāgopi rūpadhātupariyāpannoti pucchati.
The other party, not understanding his intention, simply assents with "yes" based on his doctrine.
Câu hỏi pariyāpanno (thuộc về) là hỏi rằng: "Có phải theo ông, sắc ái (rūparāga) cũng thuộc về cõi sắc (rūpadhātu) theo cách đó, giống như dục ái (kāmarāga) thuộc về cõi dục (kāmadhātu) vì nó thuộc về cõi dục theo phương diện dục phiền não trong ba loại cõi dục không?"
Itaro panassa adhippāyaṃ asallakkhento kevalaṃ laddhivasena āmantāti paṭijānāti.
Then, in order to make him understand that meaning, he (the Sakavādin) compares it with attainments (samāpattiyo) and so on, which are wholesome, resultant, and functional, and asks, beginning with " samāpattiyo."
Tuy nhiên, người đối lại, vì không nhận ra ý định của người chủ trương, chỉ đơn thuần chấp nhận theo quan điểm của mình bằng cách nói: Vâng (āmantā).
Atha naṃ tamatthaṃ sallakkhāpetuṃ kusalavipākakiriyasaṅkhātehi samāpattesiyādīhi saṃsanditvā pucchituṃ samāpattesiyotiādimāha.
The rest here proceeds according to the Pāḷi itself.
Sau đó, để làm cho người đó nhận ra ý nghĩa đó, người chủ trương đã nói samāpattesiyo v.v. để so sánh và hỏi về các thiền định (samāpatti) được gọi là thiện, quả dị thục và hành vi.
Sesamettha yathāpāḷimeva niyyāti.
The statement beginning with " Nanu kāmarāgo" also shows only the latency and encompassed nature of sensual craving in the kāmadhātu, and not of the others in other dhātus.
Phần còn lại ở đây diễn giải theo nguyên văn.
Nanu kāmarāgotiādivacanampi kāmarāgasseva kāmadhātuyaṃ anusayabhāvaṃ pariyāpannatañca dīpeti, na itaresaṃ itaradhātūsūti.
Commentary on the Pariyāpannakathā.
Lời nói như nanu kāmarāgo v.v. cũng chỉ ra trạng thái tùy miên và sự thuộc về của dục ái trong cõi dục, chứ không phải của các ái khác trong các cõi khác.
706-708. Idāni abyākatakathā nāma hoti.
Therein, the four kinds of indeterminate (abyākata)—namely, resultant, functional, rūpa, and Nibbāna—are called indeterminate because they are not productive of results (avipāka).
706-708. Bây giờ là Abyākatakathā.
Tattha vipākakiriyarūpanibbānasaṅkhātaṃ catubbidhaṃ abyākataṃ avipākattā abyākatanti vuttaṃ.
Wrong view (diṭṭhigata) is called indeterminate because it is not stated as eternal, etc., as in "The world is eternal, Vaccha, this is indeterminate" (Saṃ. Ni. 4.416, with slight variation).
Trong đó, bốn loại vô ký được gọi là vô ký vì không có quả dị thục, bao gồm quả dị thục (vipāka), hành vi (kiriya), sắc pháp (rūpa) và Niết Bàn (nibbāna).
Diṭṭhigataṃ ‘‘sassato lokoti kho, vaccha, abyākatameta’’nti (saṃ. ni. 4.416 thokaṃ visadisaṃ) sassatādibhāvena akathitattā.
However, for those who, without grasping this distinction, hold the doctrine that wrong view (diṭṭhigata) is also indeterminate, just like the previous indeterminate—such as the Andhakas and Uttarāpathakas—the Sakavādin asks the question, " Is wrong view indeterminate?" in order to show them that distinction, to which the other party assents.
Tà kiến (diṭṭhigata) được gọi là vô ký vì không được tuyên bố là thường hằng v.v., như ‘‘Này Vaccha, thế giới là thường hằng, điều này là vô ký’’ (Saṃ. Ni. 4.416, hơi khác biệt).
Yesaṃ pana imaṃ vibhāgaṃ aggahetvā purimābyākataṃ viya diṭṭhigatampi abyākatanti laddhi, seyyathāpi andhakānañceva uttarāpathakānañca; tesaṃ taṃ vibhāgaṃ dassetuṃ diṭṭhigataṃ abyākatanti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
The rest here proceeds according to the Pāḷi itself.
Đối với những người không chấp nhận sự phân biệt này và có quan điểm rằng tà kiến cũng là vô ký giống như vô ký trước đó, như trường hợp của phái Andhaka và Uttarāpathaka; để chỉ ra sự phân biệt đó cho họ, người chủ trương hỏi: Tà kiến (diṭṭhigata) là vô ký (abyākata) phải không? Người đối lại chấp nhận.
Sesamettha yathāpāḷimeva niyyātīti.
Commentary on the Abyākatakathā.
Phần còn lại ở đây diễn giải theo nguyên văn.
709-710. Idāni apariyāpannakathā nāma hoti.
Therein, since a worldling who has attained jhāna should be described as having relinquished sensual desires (vītarāga) in sense-objects, but not as having abandoned wrong view (vigatadiṭṭhika), those who hold the doctrine that wrong view (diṭṭhigata) is not encompassed (apariyāpanna)—such as the Pubbaseliyas—are referred to by the Sakavādin's question, to which the other party assents.
709-710. Bây giờ là Apariyāpannakathā.
Tattha yasmā puthujjano jhānalābhī kāmesu vītarāgoti vattabbo hoti, na pana vigatadiṭṭhikoti, tasmā diṭṭhigataṃ apariyāpannanti yesaṃ laddhi, seyyathāpi pubbaseliyānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
The rest here proceeds according to the Pāḷi itself.
Trong đó, vì một phàm phu đắc thiền nên được gọi là đã ly dục (vītarāga) đối với các dục, nhưng không được gọi là đã đoạn trừ tà kiến (vigatadiṭṭhika); do đó, những người có quan điểm rằng tà kiến (diṭṭhigata) không thuộc về (apariyāpanna), như trường hợp của phái Pubbaseliya; dựa vào họ, người chủ trương hỏi, người đối lại chấp nhận.
Sesamettha yathāpāḷimeva niyyātīti.
Commentary on the Apariyāpannakathā.
Phần còn lại ở đây diễn giải theo nguyên văn.
711-717. Idāni paccayatākathā nāma hoti.
Therein, since a phenomenon that is a condition by way of root-condition (hetupaccaya) is not a condition by way of object-condition (ārammaṇapaccaya), immediate-contiguity condition (anantarapaccaya), or contiguity condition (samanantarapaccaya) for those phenomena for which it is a root-condition; or, a phenomenon that is a condition by way of object-condition (ārammaṇapaccaya) is not a condition by way of immediate-contiguity condition (anantarapaccaya) or contiguity condition (samanantarapaccaya) for those phenomena for which it is an object-condition; therefore, it is with reference to those who hold the doctrine that the conditionality (paccayatā) is differentiated—such as the Mahāsaṅghikas—that the Sakavādin asks the question, to which the other party assents.
711-717. Bây giờ là Paccayatākathā.
Tattha yo dhammo hetupaccayena paccayo, so yesaṃ hetupaccayena paccayo, tesaññeva yasmā ārammaṇānantarasamanantarapaccayena paccayo na hoti, yo vā ārammaṇapaccayena paccayo, so yasmā tesaṃyeva anantarasamanantarapaccayena paccayo na hoti, tasmā paccayatā vavatthitāti yesaṃ laddhi, seyyathāpi mahāsaṅghikānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
The rest here proceeds according to the Pāḷi itself.
Trong đó, vì pháp nào là nhân duyên theo duyên nhân (hetupaccaya), pháp đó không phải là nhân duyên theo duyên đối tượng (ārammaṇa), duyên vô gián (anantara) và duyên đẳng vô gián (samanantara) đối với chính những pháp mà nó là nhân duyên theo duyên nhân; hoặc pháp nào là nhân duyên theo duyên đối tượng, pháp đó không phải là nhân duyên theo duyên vô gián và duyên đẳng vô gián đối với chính những pháp đó; do đó, những người có quan điểm rằng tính nhân duyên (paccayatā) được phân định rõ ràng, như trường hợp của phái Mahāsaṅghika; dựa vào họ, người chủ trương hỏi, người đối lại chấp nhận.
Sesamettha yathāpāḷimeva niyyātīti.
Commentary on the Paccayatākathā.
Phần còn lại ở đây diễn giải theo nguyên văn.
718-719. Idāni aññamaññapaccayakathā nāma hoti.
718-719. Now follows the discussion on mutual conditionality.
718-719. Bây giờ là Aññamaññapaccayakathā.
Tattha yesaṃ samaye ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā’’ti ayameva tanti, ‘‘saṅkhārapaccayāpi avijjā’’ti ayaṃ natthi, tasmā avijjāva saṅkhārānaṃ paccayo, na pana saṅkhārā avijjāyāti laddhi, seyyathāpi mahāsaṅghikānaṃ; te sandhāya avijjāsaṅkhārādīnaṃ aññamaññapaccayatāpi atthīti dassetuṃ pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In that context, for those whose doctrine (laddhi), like that of the Mahāsaṅghikas, holds that "ignorance is a condition for volitional formations" (avijjāpaccayā saṅkhārā) is the only teaching, and "volitional formations are also a condition for ignorance" (saṅkhārapaccayāpi avijjā) does not exist, and therefore ignorance alone is the condition for volitional formations, but volitional formations are not a condition for ignorance—to show them that there is also a mutual conditionality (aññamaññapaccayatā) between ignorance, volitional formations, and so on, is the question of the Sakavādin, and the affirmation of the other (Paravādin).
Ở đây, trong học thuyết của những ai chỉ có giáo điển ‘‘vô minh duyên hành’’, mà không có giáo điển ‘‘hành cũng duyên vô minh’’, do đó họ có chủ thuyết rằng chỉ vô minh là duyên cho các hành, chứ các hành không phải là duyên cho vô minh, ví như phái Mahāsaṅghika; nhắm đến họ, để chỉ ra rằng vô minh, hành, v.v… cũng có tính tương duyên, câu hỏi là của phe chủ trương, sự chấp thuận là của phe kia.
Avijjā saṅkhārenāti ettha apuññābhisaṅkhārova gahito.
Here, in " ignorance by volitional formations" (avijjā saṅkhārenā), only the unwholesome volitional formation (apuññābhisaṅkhāra) is taken.
Trong câu vô minh với hành, chỉ có phi phước hành được đề cập.
Tasmā saṅkhārapaccayāpi avijjāti ettha sahajātaaññamaññaatthiavigatasampayuttavasena paccayatā veditabbā.
Therefore, here in "volitional formations are also a condition for ignorance" (saṅkhārapaccayāpi avijjā), conditionality should be understood in terms of conascent (sahajāta), mutual (aññamañña), presence (atthi), non-disappearance (avigata), and association (sampayutta) conditions.
Do đó, trong câu ‘‘hành cũng duyên vô minh’’, nên hiểu tính duyên theo nghĩa câu sanh, tương hỗ, hiện hữu, bất ly, và tương ưng.
Upādānapaccayāpi taṇhāti ettha ṭhapetvā kāmupādānaṃ sesāni tīṇi upādānāni avijjāya saṅkhārā viya taṇhāya paccayā hontīti veditabbāni.
Here, in " clinging is also a condition for craving" (upādānapaccayāpi taṇhā), it should be understood that, excluding sensual clinging (kāmupādāna), the remaining three clingings (upādānāni) are conditions for craving (taṇhā), just as volitional formations (saṅkhārā) are conditions for ignorance (avijjā).
Trong câu thủ cũng duyên ái, nên hiểu rằng ngoại trừ dục thủ, ba thủ còn lại là duyên cho ái, giống như các hành là duyên cho vô minh.
Sesaṃ yathāpāḷimeva niyyāti.
The rest follows the Pāli text.
Phần còn lại được diễn giải theo đúng Chánh tạng.
Jarāmaraṇapaccayāti pucchā paravādissa, nāmarūpaṃ viññāṇapaccayāti sakavādissāti.
" Aging-and-death is a condition" (jarāmaraṇapaccayā) is the question of the Paravādin, and " name-and-form is a condition for consciousness" (nāmarūpaṃ viññāṇapaccayā) is that of the Sakavādin.
Câu hỏi già chết duyên là của phe đối lập, danh sắc là do thức duyên là của phe chủ trương.
720-721. Idāni addhākathā nāma hoti.
720-721. Now, there is the discourse on periods of time (addhākathā).
720-721. Bây giờ đến thời luận.
Tattha ‘‘tīṇimāni, bhikkhave, kathāvatthūnī’’ti (a. ni. 3.68) suttaṃ nissāya kālasaṅkhāto addhā nāma parinipphanno atthīti yesaṃ laddhi; tesaṃ ‘‘addhā nāma koci parinipphanno natthi aññatra kālapaññattimattā.
In this context, for those whose doctrine holds that a period of time (addhā) designated as a period (kāla), exists as a truly existent phenomenon (parinipphanna) based on the Sutta "There are these three subjects of discourse, bhikkhus" (A.N. 3.68)—to show them the distinction that "there is no such truly existent phenomenon called a period of time (addhā) apart from a mere designation of time (kālapaññattimatta), but rather, the aggregates (khandhā) such as rūpa, etc., are the truly existent phenomena" – the question " Is a period of time (addhā) a truly existent phenomenon?" (addhā parinipphanno) is that of the Sakavādin, and the affirmation is that of the other (Paravādin).
Ở đây, những ai có chủ thuyết rằng, dựa vào kinh ‘‘Này các Tỳ khưu, có ba đề tài thảo luận này’’, có một thời gian được gọi là addhā (thời) đã hoàn thành; đối với họ, không có thời gian nào đã hoàn thành ngoài một khái niệm chế định về thời gian.
Rūpādayo pana khandhāva parinipphannā’’ti vibhāgaṃ dassetuṃ addhā parinipphannoti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
To show the distinction that only the aggregates like rūpa are fully developed, the Sakavādī asks, " Is the time fully developed?" and the other party acknowledges.
Còn các uẩn như sắc v.v. mới là pháp đã được thành tựu. Để chỉ rõ sự phân biệt này, câu hỏi “addhā parinipphanno” (thời gian là pháp đã được thành tựu?) là của sakavādin (chủ trương của mình), và sự thừa nhận là của phía kia.
Atha naṃ ‘‘sace so parinipphanno, rūpādīsu anena aññatarena bhavitabba’’nti codetuṃ rūpantiādimāha.
Then, to challenge him (the Paravādin) with, "If it is a truly existent phenomenon, then it must be one of the aggregates such as rūpa, etc.," he (the Sakavādin) says, " rūpa," and so on.
Sau đó, để chất vấn rằng ‘‘nếu nó đã hoàn thành, nó phải là một trong số sắc, v.v…”, ngài đã nói sắc v.v…
Itaro paṭikkhipati.
The other (Paravādin) rejects it.
Người kia bác bỏ.
Sesaṃ yathāpāḷimeva niyyātīti.
The rest follows the Pāli text.
Phần còn lại được diễn giải theo đúng Chánh tạng.
724-725. Idāni āsavakathā nāma hoti.
724-725. Now, there is the discourse on asavas (āsavakathā).
724-725. Bây giờ đến lậu hoặc luận.
Tattha yasmā catūhi āsavehi uttari añño āsavo nāma natthi, yena cattāro āsavā sāsavā siyuṃ, tasmā cattāro āsavā anāsavāti yesaṃ laddhi, seyyathāpi hetuvādānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
In this context, since there is no other asava beyond the four asavas, by which these four asavas would be associated with asavas (sāsavā), it is the doctrine of some, like the Hetuvādins, that the four asavas are not associated with asavas (anāsavā); with reference to them, the question is that of the Sakavādin, and the affirmation is that of the other (Paravādin).
Ở đây, vì ngoài bốn lậu hoặc, không có lậu hoặc nào khác mà do đó bốn lậu hoặc có thể trở thành hữu lậu, nên những ai có chủ thuyết rằng bốn lậu hoặc là vô lậu, ví như phái Hetuvāda; nhắm đến họ, câu hỏi là của phe chủ trương, sự chấp thuận là của phe kia.
Atha naṃ ‘‘yadi te āsavā anāsavā, evaṃ sante tehi maggādilakkhaṇappattehi bhavitabba’’nti codetuṃ maggotiādimāha.
Then, to challenge him with, "If those asavas are not associated with asavas, then they must possess the characteristics of the path (magga) and so on," he says, " the path," and so on.
Sau đó, để chất vấn rằng ‘‘nếu các lậu hoặc đó là vô lậu, thì chúng phải có đặc tính của đạo, v.v…”, ngài đã nói đạo v.v…
Sesamettha uttānatthamevāti.
The rest here is straightforward.
Phần còn lại ở đây có ý nghĩa rõ ràng.
726-727. Idāni jarāmaraṇakathā nāma hoti.
726-727. Now, there is the discourse on aging-and-death (jarāmaraṇakathā).
726-727. Bây giờ đến già chết luận.
Tattha jarāmaraṇaṃ nāma aparinipphannattā lokiyanti vā lokuttaranti vā na vattabbaṃ.
In this context, aging-and-death, not being a truly existent phenomenon (aparinipphanna), should not be said to be either mundane (lokiya) or supramundane (lokuttara).
Ở đây, già chết, vì không phải là pháp đã hoàn thành, nên không thể nói là thế gian hay siêu thế.
‘‘Lokiyā dhammā lokuttarā dhammā’’ti hi duke jarāmaraṇaṃ neva lokiyapade, na lokuttarapade niddiṭṭhaṃ.
Indeed, in the pair "mundane phenomena, supramundane phenomena," aging-and-death is not specified as either mundane or supramundane.
Vì trong nhị đề ‘‘các pháp thế gian, các pháp siêu thế’’, già chết không được chỉ định trong phần thế gian, cũng không trong phần siêu thế.
Tattha yesaṃ imaṃ lakkhaṇaṃ anādiyitvā lokuttarānaṃ dhammānaṃ jarāmaraṇaṃ lokuttaranti laddhi, seyyathāpi mahāsaṅghikānaṃ, te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Here, for those whose doctrine, like that of the Mahāsaṅghikas, disregards this characteristic and holds that the aging-and-death of supramundane phenomena is supramundane, the question is that of the Sakavādin, and the affirmation is that of the other (Paravādin).
Ở đây, những ai không chấp nhận đặc điểm này mà có chủ thuyết rằng sự già chết của các pháp siêu thế là siêu thế, ví như phái Mahāsaṅghika, nhắm đến họ, câu hỏi là của phe chủ trương, sự chấp thuận là của phe kia.
Sesamettha yathāpāḷimeva niyyātīti.
The rest here follows the Pāli text.
Phần còn lại ở đây được diễn giải theo đúng Chánh tạng.
728-729. Idāni saññāvedayitakathā nāma hoti.
728-729. Now, there is the discourse on the cessation of perception and feeling (saññāvedayitakathā).
728-729. Bây giờ đến tưởng thọ diệt luận.
Tattha saññāvedayitanirodhasamāpatti nāma na koci dhammo, catunnaṃ pana khandhānaṃ nirodho.
In this context, the attainment of the cessation of perception and feeling (saññāvedayitanirodhasamāpatti) is not a specific phenomenon (dhammo), but rather the cessation of the four aggregates.
Ở đây, sự chứng nhập tưởng thọ diệt định không phải là một pháp nào cả, mà là sự diệt của bốn uẩn.
Iti sā neva lokiyā na lokuttarā.
Thus, it is neither mundane (lokiyā) nor supramundane (lokuttarā).
Do đó, nó không phải là thế gian cũng không phải là siêu thế.
Yasmā pana lokiyā na hoti, tasmā lokuttarāti yesaṃ laddhi, seyyathāpi hetuvādānaṃyeva; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
However, for those whose doctrine, like that of the Hetuvādins, holds that since it is not mundane, it is therefore supramundane, the question is that of the Sakavādin, and the affirmation is that of the other (Paravādin).
Tuy nhiên, vì nó không phải là thế gian, nên những ai có chủ thuyết rằng nó là siêu thế, ví như chính phái Hetuvāda; nhắm đến họ, câu hỏi là của phe chủ trương, sự chấp thuận là của phe kia.
Sesaṃ purimakathāsadisamevāti.
The rest is similar to the previous discourse.
Phần còn lại tương tự như luận trước.
732. Idāni yasmā ‘‘asuko maraṇadhammo, asuko na maraṇadhammo’’ti sattānaṃ maraṇadhammatāya niyāmo natthīti saññāvedayitanirodhaṃ samāpannopi kālaṃ kareyyāti yesaṃ laddhi, seyyathāpi rājagirikānaṃ; tesaṃ samāpannāyapi maraṇadhammatāya maraṇasamayañca amaraṇasamayañca dassetuṃ pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
732. Now, for those whose doctrine, like that of the Rājagirikā, holds that there is no fixed rule (niyāmo) regarding the mortality of beings—that "this one is mortal, this one is not mortal"—and therefore, even one who has attained the cessation of perception and feeling (saññāvedayitanirodha) might die (kālaṃ kareyya), to show them the time of death and the time of non-death even for one who has attained it, the question is that of the Sakavādin, and the affirmation is that of the other (Paravādin).
732. Bây giờ, vì không có quy luật nào về tính phải chết của chúng sanh rằng ‘‘người này phải chết, người kia không phải chết’’, nên những ai có chủ thuyết rằng người đã chứng nhập tưởng thọ diệt định cũng có thể mệnh chung, ví như phái Rājagirika; để chỉ ra thời điểm chết và thời điểm không chết của người đã chứng nhập, dù có tính phải chết, câu hỏi là của phe chủ trương, sự chấp thuận là của phe kia.
Atha naṃ yasmā kālaṃ karontassa nāma maraṇantikehi phassādīhi bhavitabbaṃ, tasmā tenākārena codetuṃ atthītiādimāha.
Then, to challenge him on the grounds that one who is dying must have contacts (phassa) and so on at the moment of death, he says, " There is," and so on.
Sau đó, vì người sắp mệnh chung phải có xúc, v.v… gần lúc chết, nên để chất vấn theo cách đó, ngài đã nói có v.v…
Aphassakassa kālakiriyātiādīni puṭṭho sesasatte sandhāya paṭikkhipati visaṃ kameyyātiādīni puṭṭho samāpattiānubhāvaṃ sandhāya paṭikkhipati.
When asked about "death without contact" (aphassakassa kālakiriyā), and so on, he (the Paravādin) rejects it with reference to other beings; when asked about "poisonous venom" (visaṃ kameyyā), and so on, he rejects it with reference to the power of attainment (samāpatti).
Khi được hỏi những câu như sự mệnh chung của người không có xúc, người kia bác bỏ, nhắm đến các chúng sanh khác. Khi được hỏi những câu như có thể ăn chất độc, người kia bác bỏ, nhắm đến oai lực của sự chứng nhập.
Dutiyavāre sarīrapakatiṃ sandhāya paṭijānāti.
In the second turn, he affirms it with reference to the natural state of the body.
Trong lần thứ hai, người kia chấp thuận, nhắm đến bản chất của cơ thể.
Evaṃ sante pana samāpattiānubhāvo nāma na hoti, teneva na nirodhasamāpannoti anuyuñjati.
However, if this were the case, there would be no power of attainment (samāpattiānubhāvo), and therefore he (the Sakavādin) challenges him with, " he is not in the attainment of cessation" (na nirodhasamāpanno).
Tuy nhiên, nếu như vậy thì không có cái gọi là oai lực của sự chứng nhập, do đó ngài truy vấn không phải là người đã chứng nhập diệt định.
733-734. Na kālaṃ kareyyāti pucchā paravādissa.
733-734. " He would not die" (na kālaṃ kareyyā) is the question of the Paravādin.
733-734. Câu hỏi không thể mệnh chung là của phe đối lập.
Atthi so niyāmoti paravādissa pañhe pana yasmā evarūpo niyāmo nāma natthi, tasmā paṭikkhipati.
In the Paravādin's question, " Is there such a fixed rule?" (atthi so niyāmo), since such a fixed rule does not exist, he (the Sakavādin) rejects it.
Tuy nhiên, trong câu hỏi của phe đối lập có quy luật đó không, vì không có quy luật nào như vậy, nên ngài bác bỏ.
Cakkhuviññāṇasamaṅgītiādi sakavādinā ‘‘niyāme asantepi maraṇasamayeneva marati, nāsamayenā’’ti dassetuṃ vuttaṃ.
"One endowed with eye-consciousness" (cakkhuviññāṇasamaṅgī), and so on, is said by the Sakavādin to show that even if there is no fixed rule, one dies only at the moment of death, not at the moment of non-death.
Câu người đang có nhãn thức v.v… được phe chủ trương nói ra để chỉ ra rằng ‘‘dù không có quy luật, người ta chỉ chết vào thời điểm chết, không phải vào thời điểm không chết’’.
Tatrāyamadhippāyo – yadi niyāmābhāvena kālakiriyā bhaveyya, cakkhuviññāṇasamaṅginopi bhaveyya.
The intention here is: if death were to occur due to the absence of a fixed rule, it would also occur for one endowed with eye-consciousness.
Ở đây, ý nghĩa là – nếu sự mệnh chung có thể xảy ra do không có quy luật, thì nó cũng có thể xảy ra với người đang có nhãn thức.
Tato ‘‘pañcahi viññāṇehi na cavati, na upapajjatī’’ti suttavirodho siyā.
From that, there would be a contradiction with the Sutta: "one does not pass away or reappear with the five consciousnesses."
Khi đó, sẽ có sự mâu thuẫn với kinh rằng ‘‘không chết, không tái sanh với năm thức’’.
Yathā pana cakkhuviññāṇasamaṅgissa kālakiriyā na hoti, tathā nirodhasamāpannassāpīti.
But just as death does not occur for one endowed with eye-consciousness, so too it does not occur for one who has attained cessation.
Nhưng cũng như sự mệnh chung không xảy ra với người đang có nhãn thức, nó cũng không xảy ra với người đã chứng nhập diệt định.
735. Idāni asaññasattupikākathā nāma hoti.
735. Now, there is the discourse on the realm of non-perception (asaññasattupikākathā).
735. Bây giờ đến vô tưởng chúng sanh luận.
Tattha saññāvirāgavasena pavattabhāvanā asaññasamāpattipi nirodhasamāpattipi saññāvedayitanirodhasamāpatti nāma.
In this context, the cultivation that proceeds by the fading away of perception (saññāvirāgavasena) is called the attainment of the cessation of perception and feeling (saññāvedayitanirodhasamāpatti), both in the attainment of non-perception (asaññasamāpatti) and the attainment of cessation (nirodhasamāpatti).
Ở đây, sự tu tập diễn ra do nhàm chán tưởng, cả vô tưởng định và diệt định, đều được gọi là tưởng thọ diệt định.
Iti dve saññāvedayitanirodhasamāpattiyo lokiyā ca lokuttarā ca.
Thus, these two attainments of the cessation of perception and feeling are mundane (lokiyā) and supramundane (lokuttarā).
Do đó, có hai loại tưởng thọ diệt định: thế gian và siêu thế.
Tattha lokiyā puthujjanassa asaññasattupikā hoti, lokuttarā ariyānaṃ, sā ca nāsaññasattupikā.
Among them, the mundane (lokiyā) one leads to the realm of non-perception for ordinary individuals (puthujjana), while the supramundane (lokuttarā) one is for noble ones (ariya) and does not lead to the realm of non-perception.
Trong đó, loại thế gian là của phàm phu, đưa đến cõi vô tưởng; loại siêu thế là của các bậc Thánh, và nó không đưa đến cõi vô tưởng.
Imaṃ pana vibhāgaṃ akatvā avisesena saññāvedayitanirodhasamāpatti asaññasattupikāti yesaṃ laddhi, seyyathāpi hetuvādānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
However, for those whose doctrine, like that of the Hetuvādins, makes no distinction and holds that the attainment of the cessation of perception and feeling (saññāvedayitanirodhasamāpatti) is generally that which leads to the realm of non-perception (asaññasattupikā), the question is that of the Sakavādin, and the affirmation is that of the other (Paravādin).
Tuy nhiên, không phân biệt như vậy, những ai có chủ thuyết rằng tưởng thọ diệt định một cách không phân biệt sẽ đưa đến cõi vô tưởng, ví như phái Hetuvāda; nhắm đến họ, câu hỏi là của phe chủ trương, sự chấp thuận là của phe kia.
Atha naṃ yasmā asaññasamāpattiṃ samāpannassa alobhādayo atthi, na nirodhasamāpattiṃ, tasmā tesaṃ vasena codetuṃ atthītiādimāha.
Then, because one who has attained the asañña-samāpatti possesses alobha and so forth, but one who has attained nirodha-samāpatti does not, in order to challenge him on account of these, he says, "There is," and so on.
Sau đó, vì rằng đối với người đã nhập Vô Tưởng Định thì có các pháp như vô tham v.v..., nhưng đối với người nhập Diệt Tận Định thì không, do đó, để chất vấn dựa trên các pháp ấy, ngài đã nói có v.v...
736. Idhāpi asaññīti pañhe idha saññāvirāgavasena samāpannattā asaññitā anuññātā, tatrāpi asaññasatteneva.
736. In the question beginning with " Here too, unconscious" (idhāpi asaññī), the state of being unconscious (asaññitā) is permitted here* on account of the attainment due to the fading away of saññā, and " there too"* it is likewise due to being an unconscious being.
736. Trong câu hỏi Ở đây cũng là vô tưởng, ở đây (trong cõi Dục) do đã nhập định thông qua sự chán ghét tưởng, nên tình trạng vô tưởng được chấp nhận; ở nơi kia cũng vậy, chính là do tình trạng vô tưởng.
Tasmā imaṃ paṭiññaṃ gahetvā laddhiṃ patiṭṭhapentena chalena patiṭṭhāpitā hoti.
Therefore, by taking this admission and establishing his doctrine, it is established by deceitful similarity.
Do đó, khi người (phản biện) chấp nhận lời tuyên bố này để thiết lập chủ thuyết của mình, thì chủ thuyết ấy được thiết lập bằng sự ngụy biện.
Idha vā nirodhasamāpattiṃ sandhāya asaññitā anuññātā.
Alternatively, here the state of being unconscious is permitted with reference to nirodha-samāpatti.
Hoặc, ở đây, tình trạng vô tưởng được chấp nhận là nhắm đến Diệt Tận Định.
Tatrāpi ito cutassa anāgāmino nirodhasamāpattimeva tasmāpi imāya paṭiññāya patiṭṭhāpitā laddhi appatiṭṭhitāyevāti.
There too, for an anāgāmī who has passed away from here, it is nirodha-samāpatti itself. Therefore, by this admission, the doctrine established is indeed unstable.
Ở nơi kia cũng vậy, (tình trạng vô tưởng được chấp nhận) là nhắm đến chính Diệt Tận Định của vị Bất Lai đã mệnh chung từ đây; do đó, chủ thuyết được thiết lập bằng lời tuyên bố này thực ra là không được thiết lập.
737. Idāni kammūpacayakathā nāma hoti.
737. Now comes the discourse on the accumulation of kamma.
737. Bây giờ, đến phần luận về sự tích lũy của nghiệp.
Tattha yesaṃ kammūpacayo nāma kammato añño cittavippayutto abyākato anārammaṇoti laddhi, seyyathāpi andhakānañceva sammitiyānañca; te sandhāya aññaṃ kammanti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Concerning those whose doctrine is that the accumulation of kamma (kammūpacaya) is something else, distinct from kamma, dissociated from consciousness, indeterminate (abyākata), and without an object (anārammaṇa) — such as the Andhakas and the Sammitiyas — the Sakavādī's question " Is kamma something else" refers to them, and the other party makes an admission.
Trong đó, đối với những người có chủ thuyết rằng sự tích lũy của nghiệp là một pháp khác với nghiệp, là tâm bất tương ưng, vô ký và không có đối tượng, chẳng hạn như phái Andhaka và phái Sammitiya; nhắm đến họ, câu hỏi nghiệp là khác là của phe chủ trương, còn lời thừa nhận là của phe kia.
Atha naṃ ‘‘yadi kammato añño kammūpacayo, phassāditopi aññena phassūpacayādinā bhavitabba’’nti codetuṃ añño phassotiādimāha.
Then, in order to challenge him, saying, "If the accumulation of kamma is something distinct from kamma, then there must also be an accumulation of feeling, and so forth, distinct from feeling," he says, " Is feeling something else?" and so on.
Sau đó, để chất vấn người ấy rằng: "Nếu sự tích lũy của nghiệp là khác với nghiệp, thì sự tích lũy của xúc v.v... cũng phải khác với xúc v.v...", ngài đã nói xúc là khác v.v...
Itaro laddhiyā abhāvena paṭikkhipati.
The other party rejects it due to the absence of such a doctrine.
Phe kia bác bỏ vì không có chủ thuyết như vậy.
740. Sārammaṇoti puṭṭho pana ekantaṃ anārammaṇameva icchati, tasmā paṭikkhipati.
740. When asked " Is it with an object?" (sārammaṇo), he desires it to be entirely without an object (anārammaṇa), and therefore rejects it.
740. Nhưng khi được hỏi có đối tượng, người ấy chỉ muốn (chấp nhận) rằng nó hoàn toàn không có đối tượng, do đó người ấy bác bỏ.
Cittaṃ bhijjamānanti yadā cittaṃ bhijjamānaṃ hoti, tadā kammaṃ bhijjatīti attho.
" When consciousness is breaking up" (cittaṃ bhijjamānaṃ): this means that when consciousness is breaking up, kamma also breaks up.
Khi tâm đang hoại diệt có nghĩa là khi tâm đang hoại diệt, lúc đó nghiệp hoại diệt.
Bhummatthe vā paccattaṃ, citte bhijjamāneti attho.
Alternatively, it is the accusative case in the sense of the locative, meaning "when consciousness is breaking up."
Hoặc đây là trường hợp chủ cách được dùng với ý nghĩa của vị trí cách, nghĩa là: khi tâm đang hoại diệt.
Ayameva vā pāṭho.
Or this is simply the original reading.
Hoặc đây chính là cách đọc.
Tattha yasmā sampayutto bhijjati, vippayutto na bhijjati, tasmā paṭijānāti ceva paṭikkhipati ca.
Then, since that which is associated breaks up, but that which is dissociated does not break up, he both admits and rejects.
Trong đó, vì pháp tương ưng thì hoại diệt, còn pháp bất tương ưng thì không hoại diệt, do đó người ấy vừa thừa nhận vừa bác bỏ.
741. Kammamhi kammūpacayoti kamme sati kammūpacayo, kamme vā patiṭṭhite kammūpacayo, kammūpacayatova vipāko nibbattati.
741. " Accumulation of kamma in kamma" (kammamhi kammūpacayo): this means that the accumulation of kamma exists when kamma exists, or the accumulation of kamma remains when kamma is established, and the result (vipāka) arises solely from the accumulation of kamma.
741. Sự tích lũy của nghiệp ở trong nghiệp có nghĩa là khi có nghiệp thì có sự tích lũy của nghiệp, hoặc khi nghiệp đã được thiết lập thì có sự tích lũy của nghiệp, và quả sanh khởi chính từ sự tích lũy của nghiệp.
Tasmiṃ pana kamme niruddhe yāva aṃkuruppādā bījaṃ viya yāva vipākuppādā kammūpacayo tiṭṭhatītissa laddhi, tasmā paṭijānāti.
His doctrine is that even when that kamma has ceased, the accumulation of kamma remains until the arising of the result, just as a seed remains until the sprouting of a shoot. Therefore, he admits it.
Nhưng khi nghiệp ấy đã diệt, chủ thuyết của người ấy là sự tích lũy của nghiệp tồn tại cho đến khi quả sanh khởi, giống như hạt giống (tồn tại) cho đến khi mầm mọc lên; do đó, người ấy thừa nhận.
Taññeva kammaṃ, so kammūpacayo, so kammavipākoti yasmā kammamhi kammūpacayo, so ca yāva vipākuppādā tiṭṭhatītissa laddhi, tasmā naṃ tesaṃ tiṇṇampi ekattaṃ pucchati vipāko sārammaṇoti idaṃ vipāko viya vipākadhammadhammopi ārammaṇapaṭibaddhoyevāti codanatthaṃ pucchati.
" Is that kamma itself, that accumulation of kamma, that kamma-result?" (taññeva kammaṃ, so kammūpacayo, so kammavipāko): since his doctrine is that the accumulation of kamma exists in kamma, and it remains until the arising of the result, he asks him about the unity of these three. He asks this question, " Is the result with an object?" (vipāko sārammaṇo), in order to challenge him by suggesting that just as the result is connected to an object, so too is the dhamma that is characterized by vipāka (i.e., kammūpacaya) connected to an object.
Chính nghiệp ấy, chính sự tích lũy nghiệp ấy, chính quả của nghiệp ấy vì rằng trong nghiệp có sự tích lũy nghiệp, và sự tích lũy ấy tồn tại cho đến khi quả phát sinh, đó là tà kiến của họ, do đó hỏi y về tính đồng nhất của cả ba điều ấy. Quả có đối tượng, câu này được hỏi với ý chất vấn rằng: giống như quả, pháp có quả là pháp cũng chỉ liên quan đến đối tượng hay sao.
Itaro pana laddhivasenekaṃ paṭijānāti, ekaṃ paṭikkhipati.
However, the other party admits one and rejects one according to his doctrine.
Vị kia thì, theo tà kiến của mình, thừa nhận một điều, bác bỏ một điều.
Paṭilomepi eseva nayo.
The same method applies to the reverse questions.
Trong phần phản đảo cũng theo phương pháp này.
Sesamettha yathāpāḷimeva niyyātīti.
The rest here proceeds according to the Pāḷi itself.
Phần còn lại ở đây được diễn giải theo đúng Pāḷi.
743-744. Idāni niggahakathā nāma hoti.
743-744. Now comes the discourse on restraint.
Bây giờ đến Niggahakathā (Luận về sự chế ngự).
Tattha ye loke balappattā vasībhūtā, te yadi parassa cittaṃ niggaṇhituṃ na sakkuṇeyyuṃ, kā tesaṃ balappatti, ko vasībhāvo.
In it, concerning those whose doctrine is that those who have attained power and mastery in the world surely restrain the minds of others—for if they could not restrain another's mind, what would be their attainment of power, what would be their mastery?—such as the Mahāsaṅghikas: the Sakavādī's question " Does another restrain another's mind?" refers to them, and the other party makes an admission.
Trong đó, những người đã đạt được năng lực, đã làm chủ trong đời, nếu họ không thể chế ngự tâm của người khác, thì năng lực của họ là gì, sự làm chủ của họ là gì?
Balappattiyā pana vasībhāvena ca addhā te parassa cittaṃ niggaṇhantīti yesaṃ laddhi, seyyathāpi mahāsaṅghikānaṃ; te sandhāya paro parassāti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Here, " restrains" (niggaṇhāti) means to prevent from falling into defilement.
Nhưng do đã đạt được năng lực và làm chủ, chắc chắn họ có thể chế ngự tâm của người khác, đó là tà kiến của những người, ví như phái Mahāsaṅghika; nhắm đến họ, câu hỏi người khác (chế ngự tâm) của người khác là của phe mình, sự thừa nhận là của phe kia.
Tattha niggaṇhātīti saṃkilesāpattito nivāreti.
The rest here proceeds according to the Pāḷi itself.
Trong đó, chế ngự có nghĩa là ngăn chặn khỏi việc rơi vào phiền não.
Sesamettha yathāpāḷimeva niyyātīti.
The same method applies to the discourse on encouragement (paggaha-kathā).
Phần còn lại ở đây được diễn giải theo đúng Pāḷi.
Paggahakathāyapi eseva nayo.
Elucidation of the Discourse on Restraint.
Trong Paggahakathā (Luận về sự khích lệ) cũng theo phương pháp này.
747-748. Idāni sukhānuppadānakathā nāma hoti.
In it, concerning those whose doctrine is that one person gives happiness to another, based on the Sutta, "Indeed, the Blessed One is the provider of many happy states for us" (MN 2.148), such as the Hetuvādas: the Sakavādī's question refers to them, and the other party makes an admission.
Bây giờ đến Sukhānuppadānakathā (Luận về sự trao cho hạnh phúc).
Tattha ‘‘bahūnaṃ vata no bhagavā sukhadhammānaṃ upahattā’’ti (ma. ni. 2.148) suttaṃ nissāya paro parassa sukhaṃ anuppadetīti yesaṃ laddhi, seyyathāpi hetuvādānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
However, when asked, " Does he give suffering?" (dukkhaṃ anuppadeti), seeing no such Sutta passage, he rejects it.
Trong đó, dựa vào kinh văn "Thế Tôn quả là người mang đến cho chúng con nhiều pháp hạnh phúc", những người có tà kiến rằng người này trao cho người kia hạnh phúc, ví như phái Hetuvāda; nhắm đến họ, câu hỏi là của phe mình, sự thừa nhận là của phe kia.
Dukkhaṃ anuppadetīti puṭṭho pana tādisaṃ suttapadaṃ apassanto paṭikkhipati.
In the questions beginning with " One's own happiness" (attano sukhaṃ) and so on, that which belongs to oneself or to another cannot be given.
Nhưng khi được hỏi trao cho đau khổ, vì không thấy kinh văn nào tương tự, y bèn bác bỏ.
Attano sukhantiādipañhe yaṃ attano parassa vā, taṃ anuppadātuṃ na sakkā.
If it belongs to that very person, what is there called "giving"? Thus, he rejects it.
Trong câu hỏi bắt đầu bằng hạnh phúc của chính mình, cái gì là của mình hay của người khác thì không thể trao cho được.
Yaṃ tasseva, kiṃ tattha anuppadānaṃ nāmāti paṭikkhipati.
However, in the questions beginning with " Neither one's own" (nevattano) and so on, he admits it according to his doctrine, saying that such a happiness cannot be called "given."
Cái gì là của chính người ấy, thì ở đó làm gì có cái gọi là sự trao cho, y bèn bác bỏ.
Nevattanotiādipañhe pana yaṃ evarūpaṃ, na taṃ anuppadinnaṃ nāma bhavitumarahatīti laddhiyāpaṭijānāti.
The expression " No, indeed!" (no ca vata re) was stated due to the non-existence of such happiness.
Còn trong câu hỏi bắt đầu bằng không phải của chính mình, cái gì có bản chất như vậy thì không thể được gọi là đã được trao cho, y thừa nhận theo tà kiến của mình.
No ca vata retitādisassa sukhassa abhāvā vuttaṃ.
The statement " provider of happy states" (sukhadhammānaṃ upahattā) indicates that the Blessed One is a condition for the arising of happiness in others, not the giving of happiness as with food and so forth. Therefore, it is inconclusive.
Này, không phải vậy đâu được nói ra do không có loại hạnh phúc như thế.
Sukhadhammānaṃ upahattātivacanaṃ bhagavato paresaṃ sukhuppattiyā paccayabhāvaṃ dīpeti, na annādīnaṃ viya sukhassa anuppadānaṃ, tasmā asādhakanti.
Elucidation of the Discourse on Giving Happiness.
Câu nói người mang đến các pháp hạnh phúc chỉ ra rằng Đức Thế Tôn là duyên cho sự phát sinh hạnh phúc của người khác, chứ không phải là sự trao cho hạnh phúc như trao cho cơm nước, v.v., do đó không thể làm bằng chứng được.
749-753. Idāni adhigayha manasikārakathā nāma hoti.
In it, attention (manasikāra) is of two kinds: by method (nayato) and by object (ārammaṇato).
Bây giờ đến Adhigayha manasikārakathā (Luận về sự tác ý bao trùm).
Tattha duvidho manasikāro nayato ca ārammaṇato ca.
In it, when the impermanence of even a single conditioned phenomenon (saṅkhāra) is seen, attention by method occurs regarding all remaining conditioned phenomena as impermanent, i.e., "all conditioned phenomena are impermanent."
Trong đó, tác ý có hai loại: theo phương pháp và theo đối tượng.
Tattha ekasaṅkhārassāpi aniccatāya diṭṭhāya sabbe saṅkhārā aniccāti avasesesu nayato manasikāro hoti.
However, one who attends to past conditioned phenomena cannot attend to future ones.
Ở đây, khi tính vô thường của dù chỉ một hành được thấy, thì có sự tác ý theo phương pháp đối với các hành còn lại rằng: ‘Tất cả các hành là vô thường’.
Atīte pana saṅkhāre manasikaronto na anāgate manasikātuṃ sakkoti.
Attention by object occurs when one attends to any one of the past, etc., conditioned phenomena.
Tuy nhiên, người đang tác ý đến các hành trong quá khứ thì không thể tác ý đến (các hành) trong tương lai.
Atītādīsu aññataraṃ manasikaroto ārammaṇato manasikāro hoti.
In it, one who attends to present phenomena cannot, with the consciousness by which he attends to them, attend to that very consciousness in the present moment.
Đối với người đang tác ý đến một trong các (thời) quá khứ v.v..., sự tác ý đó là theo đối tượng.
Tattha paccuppanne manasikaronto yena cittena te manasikaroti, taṃ paccuppannakkhaṇe manasikātuṃ na sakkoti.
In it, concerning those whose doctrine is that "one who attends, by comprehending, by grasping, by encompassing, attends to all conditioned phenomena together," based on the statements "all conditioned phenomena are impermanent," and so on, such as the Pubbaseliyas and Aparaseliyas: the Sakavādī's question refers to them, and the other party makes an admission.
Trong đó, người đang tác ý đến (các hành) trong hiện tại thì không thể tác ý đến chính tâm mà mình dùng để tác ý, ngay trong sát-na hiện tại ấy.
Tattha yesaṃ ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’tiādivacanaṃ nissāya ‘‘manasikaronto nāma adhigayha adhigaṇhitvā saṅgaṇhitvā sabbe saṅkhāre ekato manasikarotī’’ti laddhi, seyyathāpi pubbaseliyāparaseliyānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Then, because one who attends to all together must also attend to the consciousness by which he attends to them, he says, " With that consciousness" (tena cittena) to challenge him regarding that consciousness itself.
Ở đây, đối với những người có chủ trương rằng: “Người được gọi là đang tác ý, y cứ vào lời nói ‘Tất cả các hành là vô thường’ v.v..., là người tác ý đến tất cả các hành cùng một lúc sau khi đã bao trùm, nắm bắt và thâu tóm (chúng)”, ví như các vị Pubbaseliya và Aparaseliya; nhắm đến họ, câu hỏi được đặt ra cho phe tự biện, và lời thừa nhận thuộc về phe kia.
Atha naṃ yasmā sabbe ekato manasikarontena yena cittena te manasikaroti, tampi manasikātabbaṃ hoti.
The other party rejects it, thinking that it cannot be known by making it an object.
Sau đó, vì rằng người tác ý đến tất cả (các hành) cùng một lúc cũng phải tác ý đến chính tâm mà mình dùng để tác ý đến các hành ấy.
Tasmā taṃcittatāya codetuṃ tena cittenāti āha.
However, he admits it, thinking that because consciousness is known to have such a characteristic, that consciousness too is known.
Do đó, để chất vấn về tình trạng có tâm ấy, ngài đã nói bằng tâm ấy.
Itaro ārammaṇaṃ katvā na sakkā jānitunti sandhāya paṭikkhipati.
Alternatively, he rejects it by saying that consciousness itself is not its own object.
Vị kia, với ý định rằng không thể biết được bằng cách lấy (tâm ấy) làm đối tượng, nên đã bác bỏ.
Evaṃlakkhaṇaṃ cittanti ñātattā pana tampi cittaṃ ñātameva hotīti sandhāya paṭijānāti.
He admits it based on the doctrine that arose from relying on statements such as "All conditioned phenomena are impermanent, when one sees with wisdom," and so on.
Tuy nhiên, với ý định rằng do đã biết “tâm có đặc tính như vậy”, nên tâm ấy cũng đã được biết, vị này đã thừa nhận.
Atha vā taññeva tassa ārammaṇaṃ na hotīti paṭikkhipati.
The same method applies to the remaining two questions.
Hoặc là, vị kia bác bỏ vì chính tâm ấy không phải là đối tượng của nó.
‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā, yadā paññāya passatī’’tiādīni nissāya uppannaladdhivasena paṭijānāti.
However, in the questions beginning with " With that contact" (tena phassena) and so on, not seeing such a Sutta passage, he rejects it.
(Vị này) thừa nhận theo chủ trương đã khởi lên, y cứ vào các (câu kinh) như “Tất cả các hành là vô thường, khi người ta thấy bằng trí tuệ” v.v...
Sesapañhadvayepi eseva nayo.
In the questions about past, etc., the rejection and admission should be understood in the manner stated above.
Trong hai câu hỏi còn lại, phương pháp cũng tương tự.
Tena phassenātiādīsu pana tathārūpaṃ suttaṃ apassanto paṭikkhipateva.
The rest proceeds according to the Pāḷi itself.
Tuy nhiên, trong các câu hỏi như bằng xúc ấy v.v..., do không thấy có kinh văn tương tự, vị kia đã bác bỏ.
Atītādipañhesu heṭṭhā vuttanayeneva paṭikkhepapaṭiññā veditabbā.
In the questions about the past and so forth, denial and acknowledgement should be understood in the same way as stated below.
Trong các câu hỏi về quá khứ v.v..., sự bác bỏ và thừa nhận cần được hiểu theo phương pháp đã nói ở trên.
Sesaṃ yathāpāḷimeva niyyātīti.
The rest proceeds according to the Pāḷi itself.
Phần còn lại diễn tiến theo đúng Chánh tạng.
Sabbe saṅkhārātiādivacanaṃ nayato dassanaṃ sandhāya vuttaṃ, na ekakkhaṇe ārammaṇato, tasmā asādhakanti.
The statement, " All formations" and so forth, is said with reference to seeing in a general way, not to seeing as an object in a single moment; therefore, it is not a proof.
Lời nói tất cả các hành v.v... được nói ra nhắm đến sự thấy theo phương pháp, chứ không phải (sự thấy) theo đối tượng trong một sát-na, do đó không thể làm bằng chứng.
754-756. Idāni rūpaṃ hetūti kathānāma hoti.
754-756. Now there is the discourse on "is material form a root cause?".
754-756. Bây giờ là luận về sắc là nhân.
Tattha hetūti kusalamūlādino hetuhetussāpi nāmaṃ, yassa kassaci paccayassāpi.
Therein, root cause is the name for a root cause like the wholesome roots, and also for any condition.
Trong đó, nhân (hetu) là tên của nhân căn lành (kusalamūla) v.v..., cũng là tên của nhân duyên, và cũng là của bất kỳ duyên nào.
Imaṃ pana vibhāgaṃ akatvā ‘‘cattāro mahābhūtā hetū’’ti vacanamattaṃ nissāya aviseseneva rūpaṃ hetūti yesaṃ laddhi, seyyathāpi uttarāpathakānaṃ; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
However, without making this distinction, for those whose view is that material form is a root cause in an undifferentiated manner, merely relying on the statement "the four great elements are root causes"—just as it is for the Uttarāpathakas—the question is for the Sakavādī, and the admission is for the other.
Tuy nhiên, không thực hiện sự phân chia này, chỉ dựa vào lời nói "tứ đại là nhân" mà không có sự phân biệt, quan điểm cho rằng sắc là nhân, như của phái Uttarāpathaka, là câu hỏi của chánh luận sư (Sakavādī) và là lời xác nhận của đối phương (Itara).
Alobho hetūti kiṃ te rūpaṃ alobhasaṅkhāto hetūti pucchati, itaro paṭikkhipati.
By the statement is non-greed a root cause?, it is asked whether, according to your opponent's view, material form is a root cause designated as non-greed; the other rejects it.
Với câu hỏi Alobho hetū (Vô tham là nhân) là hỏi: "Theo ý của ông, sắc là nhân được gọi là vô tham (alobha) phải không?" Đối phương bác bỏ.
Sesesupi eseva nayo.
The same method applies to the remaining points.
Đối với các câu hỏi còn lại cũng theo cách này.
Mahābhūtā upādāyarūpānaṃ upādāyahetūti ettha paccayaṭṭhena hetubhāvo vutto, na mūlaṭṭhena, tasmā asādhakanti.
Here, in the great elements are the generative causes of derivative material forms, the state of being a root cause is stated in the sense of a condition, not in the sense of a root. Therefore, it is inconclusive.
Trong câu Mahābhūtā upādāyarūpānaṃ upādāyahetū (Tứ đại là nhân duyên cho các sắc y sinh), trạng thái nhân được nói đến theo nghĩa duyên (paccaya), không phải theo nghĩa căn bản (mūla), do đó nó không phải là bằng chứng.
760-764. Idāni rūpaṃ kusalākusalantikathā nāma hoti.
760-764. Now there is the discourse on "is material form wholesome or unwholesome?".
760-764. Bây giờ là luận về sắc là thiện hay bất thiện.
Tattha ‘‘kāyakammaṃ vacīkammaṃ kusalampi akusalampī’’tivacanaṃ nissāya kāyavacīkammasaṅkhātaṃ kāyaviññattivacīviññattirūpaṃ kusalampi akusalampīti yesaṃ laddhi, seyyathāpi mahisāsakānañceva sammitiyānañca; te sandhāya rūpaṃ kusalanti pucchā sakavādissa paṭiññā itarassa.
Therein, relying on the statement "bodily action and verbal action are wholesome and unwholesome," for those whose view is that the material forms of bodily intimation and verbal intimation, which are included in bodily action and verbal action, are wholesome and unwholesome—just as it is for the Mahīsāsakas and the Sammitiyas—the question "is material form wholesome?" is for the Sakavādī, and the admission is for the other.
Trong đó, dựa vào lời nói "thân nghiệp và khẩu nghiệp là thiện và bất thiện", quan điểm cho rằng sắc thân biểu tri (kāyaviññatti) và sắc khẩu biểu tri (vacīviññatti) thuộc về thân nghiệp và khẩu nghiệp là thiện và bất thiện, như của phái Mahisāsaka và Sammatiya, là câu hỏi của chánh luận sư và là lời xác nhận của đối phương.
Atha naṃ ‘‘yadi te rūpaṃ kusalaṃ, evaṃvidhena anena bhavitabba’’nti codetuṃ sārammaṇanti ādimāha.
Then, to challenge him with "if material form is wholesome for you, then it must be of such a nature," the Sakavādī states with object and so on.
Để chỉ trích đối phương rằng: "Nếu sắc của ông là thiện, thì nó phải có những đặc tính như vậy", chánh luận sư nói: sārammaṇa (có đối tượng) v.v...
Parato akusalapañhepi eseva nayo.
The same method applies to the question about unwholesome later on.
Đối với câu hỏi về bất thiện sau đó cũng theo cách này.
Sesamettha uttānatthamevāti.
The rest of it here is self-evident.
Phần còn lại ở đây là ý nghĩa đã rõ.
765-767. Idāni rūpaṃ vipākotikathā nāma hoti.
765-767. Now there is the discourse on "is material form a result?".
765-767. Bây giờ là luận về sắc là quả dị thục (vipāka).
Tattha yaṃ kammassa katattā uppannā cittacetasikā viya kammassa katattā uppannaṃ taṃ rūpampi vipākoti yesaṃ laddhi, seyyathāpi andhakānañceva sammitiyānañca; te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therein, for those whose view is that just as mind and mental factors arising due to having performed kamma are results, so too material form arising due to having performed kamma is a result—just as it is for the Andhakas and the Sammitiyas—the question is for the Sakavādī, and the admission is for the other.
Trong đó, quan điểm cho rằng sắc được sinh ra do nghiệp đã tạo cũng là quả dị thục, giống như tâm và sở hữu tâm được sinh ra do nghiệp đã tạo, như của phái Andhaka và Sammatiya, là câu hỏi của chánh luận sư và là lời xác nhận của đối phương.
Atha naṃ ‘‘yadi te rūpaṃ vipāko, evaṃvidhena anena bhavitabba’’nti codetuṃ sukhavedanīyantiādimāha.
Then, to challenge him with "if material form is a result for you, then it must be of such a nature," the Sakavādī states bringing about pleasant feeling and so on.
Để chỉ trích đối phương rằng: "Nếu sắc của ông là quả dị thục, thì nó phải có những đặc tính như vậy", chánh luận sư nói: sukhavedanīya (cảm thọ lạc) v.v...
Sesaṃ yathāpāḷimeva niyyātīti.
The rest is explained according to the Pāḷi itself.
Phần còn lại được giải thích theo kinh điển.
768-770. Idāni rūpaṃ rūpāvacarārūpāvacarantikathā nāma hoti.
768-770. Now there is the discourse on "is material form belonging to the fine-material or immaterial sphere?".
768-770. Bây giờ là luận về sắc thuộc Sắc giới và Vô sắc giới.
Tattha yaṃ kāmāvacarakammassa katattā rūpaṃ, taṃ yasmā kāmāvacaraṃ, tasmā rūpāvacarārūpāvacarakammānampi katattā rūpena rūpāvacarārūpāvacarena bhavitabbanti yesaṃ laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ; te sandhāya atthi rūpaṃ rūpāvacarārūpāvacaranti pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa.
Therein, for those whose view is that because material form arisen due to kamma of the sense-sphere is sense-sphere, therefore material form arisen due to kamma of the fine-material and immaterial spheres must also be fine-material and immaterial—just as it is for the Andhakas—the question is there material form belonging to the fine-material or immaterial sphere? is for the Sakavādī, and the admission is for the other.
Trong đó, quan điểm cho rằng sắc được sinh ra do nghiệp Dục giới là thuộc Dục giới, vậy thì sắc được sinh ra do nghiệp Sắc giới và Vô sắc giới cũng phải thuộc Sắc giới và Vô sắc giới, như của phái Andhaka, là câu hỏi của chánh luận sư và là lời xác nhận của đối phương.
Sesamettha heṭṭhā vuttanayamevāti.
The rest here is as stated below.
Phần còn lại ở đây cũng theo cách đã nói ở dưới.