Tatrāyaṃ sabbakoṭṭhāsesu anupubbakathā.
Here is the progressive discourse on all the parts.
Đây là lời giải thích tuần tự về tất cả các bộ phận.
Kesā tāva pakativaṇṇena kāḷakā addāriṭṭhakavaṇṇā.
The hairs, by their natural color, are black, like the color of black beads.
Trước hết, tóc có màu đen tự nhiên, màu của hạt quả bồ đề.
Saṇṭhānato dīghavaṭṭalikā tulādaṇḍasaṇṭhānā.
By shape, they are long and rounded, like the shape of a balance pole.
Về hình dạng, chúng dài, tròn, có hình dạng như cán cân.
Disato uparimadisāya jātā.
By direction, they grow from the upper direction.
Về phương hướng, chúng mọc ở phía trên.
Okāsato ubhosu passesu kaṇṇacūḷikāhi, purato nalāṭantena, pacchato galavāṭakena paricchinnā.
By location, they are bounded on both sides by the ear-lobes, in front by the edge of the forehead, and behind by the nape of the neck.
Về vị trí, chúng được giới hạn bởi dái tai ở hai bên, bởi trán ở phía trước, và bởi gáy ở phía sau.
Sīsakaṭāhaveṭhanaṃ allacammaṃ kesānaṃ okāso.
The wet skin that covers the skull is the location of the hairs.
Da đầu ẩm ướt, bao bọc hộp sọ, là vị trí của tóc.
Paricchedato kesā sīsaveṭhanacamme vīhaggamattaṃ pavisitvā patiṭṭhitena heṭṭhā attano mūlatalena, upari ākāsena, tiriyaṃ aññamaññena paricchinnā, dve kesā ekato natthīti ayaṃ sabhāgaparicchedo.
By demarcation, the hairs are demarcated at their lower base, which penetrates into the skull-covering skin for a measure of a grain of rice, above by space, and crosswise by one another, meaning there are no two hairs together; this is the homogeneous demarcation.
Về giới hạn, tóc được giới hạn bởi gốc của chính nó, cắm sâu vào da đầu một lượng bằng đầu hạt lúa, bởi không gian phía trên, và bởi các sợi tóc khác ở hai bên, không có hai sợi tóc nào dính liền nhau; đây là sự phân biệt đồng loại.
Kesā na lomā, lomā na kesāti evaṃ avasesaekatiṃsakoṭṭhāsehi amissīkatā kesā nāma pāṭiyekko ekakoṭṭhāsoti ayaṃ visabhāgaparicchedo.
Hairs are not body-hairs, body-hairs are not hairs, and so the hairs, unmixed with the remaining thirty-one parts, constitute a distinct, individual part; this is the heterogeneous demarcation.
Tóc không phải lông, lông không phải tóc; như vậy, tóc là một bộ phận riêng biệt, không lẫn lộn với ba mươi mốt bộ phận còn lại; đây là sự phân biệt dị loại.
Idaṃ kesānaṃ vaṇṇādito vavatthāpanaṃ.
This is the determination of hairs by color and so on.
Đây là sự phân biệt tóc theo màu sắc, v.v.
Manuññepi hi yāgupatte vā bhattapatte vā kesavaṇṇaṃ kiñci disvā kesamissakamidaṃ haratha nanti jigucchanti.
Indeed, if people see something of the color of hair in an appetizing bowl of gruel or food, they immediately feel disgusted, saying, "This gruel/food is mixed with hair; take it away!"
Thật vậy, ngay cả trong bát cháo hay bát cơm ngon, nếu thấy một vật gì có màu tóc, người ta cũng ghê tởm mà nói: “Cái này lẫn tóc rồi, hãy mang đi!”
Evaṃ kesā vaṇṇato paṭikkūlā.
Thus, hairs are repulsive by color.
Như vậy, tóc ghê tởm về màu sắc.
Rattiṃ bhuñjantāpi kesasaṇṭhānaṃ akkavākaṃ vā makacivākaṃ vā chupitvāpi tatheva jigucchanti.
Even when eating at night, if they touch something with a hair-like shape, like a rice stem or a piece of rush, they feel the same disgust.
Ngay cả khi ăn vào ban đêm, nếu chạm phải một sợi rơm hay sợi vải có hình dạng như sợi tóc, người ta cũng ghê tởm như vậy.
Evaṃ saṇṭhānato paṭikkūlā.
Thus, they are repulsive by shape.
Như vậy, tóc ghê tởm về hình dạng.
Telamakkhanapupphadhūpādi saṅkhāravirahitānañca kesānaṃ gandho paramajeguccho hoti.
Moreover, the smell of hairs that are devoid of embellishments such as oiling, flowers, and incense is extremely repulsive.
Mùi của tóc không được thoa dầu, không được ướp hoa, không được xông hương, v.v., là cực kỳ ghê tởm.
Tato jegucchataro aggimhi pakkhittānaṃ.
Even more repulsive is the smell of those thrown into a fire.
Mùi của tóc khi bị đốt còn ghê tởm hơn.
Kesā hi vaṇṇasaṇṭhānato appaṭikkūlāpi siyuṃ, gandhena pana paṭikkūlāyeva.
Hairs may be not repulsive by color and shape, but they are always repulsive by smell.
Tóc có thể không ghê tởm về màu sắc và hình dạng, nhưng về mùi thì chắc chắn ghê tởm.
Yathā hi daharassa kumārassa vaccaṃ vaṇṇato haliddivaṇṇaṃ, saṇṭhānatopi haliddipiṇḍasaṇṭhānaṃ.
Just as the excrement of a young child is yellowish in color and has the shape of a turmeric lump.
Chẳng hạn, phân của một đứa trẻ nhỏ có màu vàng như nghệ, và về hình dạng cũng như một cục nghệ.
Saṅkāraṭṭhāne chaḍḍitañca uddhumātakakāḷasunakhasarīraṃ vaṇṇato tālapakkavaṇṇaṃ.
And the carcass of a bloated black dog thrown in a rubbish heap is the color of a ripe palm fruit.
Và xác một con chó đen trương phềnh bị vứt ở bãi rác có màu như quả thốt nốt chín.
Saṇṭhānato vaṭṭetvā vissaṭṭhamudiṅgasaṇṭhānaṃ.
By shape, it is like a rolled-up drum.
Về hình dạng, nó như một cái trống được cuộn tròn và vứt bỏ.
Dāṭhāpissa sumanamakuḷasadisāti ubhayampi vaṇṇasaṇṭhānato siyā appaṭikkūlaṃ gandhena pana paṭikkūlameva.
Even its fangs are like jasmine buds; so, both may not be repulsive by color and shape, but they are certainly repulsive by smell.
Ngay cả răng nanh của nó cũng giống như nụ hoa lài; cả hai thứ đó (phân trẻ em và xác chó) có thể không ghê tởm về màu sắc và hình dạng, nhưng về mùi thì chắc chắn ghê tởm.
Evaṃ kesāpi siyuṃ vaṇṇasaṇṭhānato appaṭikkūlā gandhena pana paṭikkūlāyevāti.
Similarly, hairs may not be repulsive by color and shape, but they are certainly repulsive by smell.
Cũng vậy, tóc có thể không ghê tởm về màu sắc và hình dạng, nhưng về mùi thì chắc chắn ghê tởm.
Yathā ca kesānaṃ, evaṃ sabbakoṭṭhāsānaṃ vaṇṇasaṇṭhānagandhāsayokāsavasena pañcadhā paṭikkūlatā veditabbā.
And just as the hairs, so too the repulsiveness of all the parts in five ways by color, shape, smell, source, and location should be understood.
Cũng như sự ghê tởm của tóc theo năm cách về màu sắc, hình dạng, mùi, nguồn gốc và vị trí, sự ghê tởm của tất cả các bộ phận khác cũng cần được hiểu theo năm cách tương tự.
Vaṇṇasaṇṭhānadisokāsaparicchedavasena pana sabbepi visuṃ visuṃ vavatthapetabbā.
Moreover, all* should be distinguished individually by way of color, shape, direction, location, and delineation.
Tuy nhiên, tất cả các phần còn lại phải được phân loại riêng biệt theo màu sắc, hình dạng, hướng, vị trí và ranh giới.
184. Tattha lomā tāva pakativaṇṇato na kesā viya asambhinnakāḷakā, kāḷapiṅgalā pana honti.
184. Among these, body hairs by their natural color are not purely black like head hairs, but are blackish-brown.
184. Trong đó, lông thì, về màu sắc tự nhiên, không phải là đen tuyền như tóc, mà là màu đen pha nâu.
Saṇṭhānato onataggā tālamūlasaṇṭhānā.
By shape, they have bent tips and resemble palm roots.
Về hình dạng, chúng có đầu cong, giống rễ cây thốt nốt.
Disato dvīsu disāsu jātā.
By direction, they grow in two directions.
Về hướng, chúng mọc theo hai hướng.
Okāsato ṭhapetvā kesānaṃ patiṭṭhitokāsañca hatthapādatalāni ca yebhuyyena avasesasarīraveṭhanacamme jātā.
By location, for the most part, they grow on the skin covering the rest of the body, excluding the places where head hairs are rooted and the palms of the hands and soles of the feet.
Về vị trí, chúng chủ yếu mọc trên da bao phủ phần còn lại của cơ thể, ngoại trừ vùng tóc mọc và lòng bàn tay, lòng bàn chân.
Paricchedato sarīraveṭhanacamme likhāmattaṃ pavisitvā patiṭṭhitena heṭṭhā attano mūlatalena, upari ākāsena, tiriyaṃ aññamaññena paricchinnā, dve lomā ekato natthi, ayaṃ nesaṃ sabhāgaparicchedo.
By delineation, they are delimited below by their root base, which penetrates the body-covering skin by a tiny amount (like a louse-egg), above by space, and laterally by each other, as two body hairs are never together; this is their specific delineation.
Về ranh giới, chúng được phân định bởi gốc của chúng ăn sâu vào da bao phủ cơ thể một khoảng bằng một con chấy, phía trên là không gian, và theo chiều ngang là lẫn nhau; không có hai sợi lông nào dính liền nhau. Đây là sự phân định tương tự của chúng.
Visabhāgaparicchedo pana kesasadisoyeva.
Their non-specific delineation is the same as that of head hairs.
Sự phân định khác biệt của chúng thì giống như tóc.
185. Nakhāti vīsatiyā nakhapattānaṃ nāmaṃ.
185. Nails refers to the twenty nail-plates.
185. Móng là tên gọi của hai mươi chiếc móng.
Te sabbepi vaṇṇato setā.
All of them are white in color.
Tất cả chúng đều có màu trắng.
Saṇṭhānato macchasakalikasaṇṭhānā.
By shape, they resemble fish scales.
Về hình dạng, chúng giống vảy cá.
Disato pādanakhā heṭṭhimadisāya, hatthanakhā uparimadisāyāti dvīsu disāsu jātā.
By direction, the toenails grow in the lower direction, and the fingernails in the upper direction, thus growing in two directions.
Về hướng, móng chân mọc ở hướng dưới, móng tay mọc ở hướng trên, tức là mọc theo hai hướng.
Okāsato aṅgulīnaṃ aggapiṭṭhesu patiṭṭhitā.
By location, they are situated on the upper tips of the fingers and toes.
Về vị trí, chúng nằm trên mặt lưng của đầu ngón tay và ngón chân.
Paricchedato dvīsu disāsu aṅgulikoṭimaṃsehi, anto aṅgulipiṭṭhimaṃsena, bahi ceva agge ca ākāsena, tiriyaṃ aññamaññena paricchinnā, dve nakhā ekato natthi, ayaṃ nesaṃ sabhāgaparicchedo.
By delineation, they are delimited in two directions by the flesh at the tips of the fingers and toes, internally by the flesh on the upper part of the fingers and toes, externally and at the tip by space, and laterally by each other; two nails are never together. This is their specific delineation.
Về ranh giới, chúng được phân định bởi thịt đầu ngón ở hai phía, bên trong là thịt lưng ngón, bên ngoài và phía trên là không gian, và theo chiều ngang là lẫn nhau; không có hai chiếc móng nào dính liền nhau. Đây là sự phân định tương tự của chúng.
Visabhāgaparicchedo pana kesasadisoyeva.
Their non-specific delineation is the same as that of head hairs.
Sự phân định khác biệt của chúng thì giống như tóc.
186. Dantāti paripuṇṇadantassa dvattiṃsa dantaṭṭhikāni.
186. Teeth refers to the thirty-two dental bones of a person with a full set of teeth.
186. Răng là ba mươi hai chiếc xương răng của một người có đủ răng.
Tepi vaṇṇato setā.
These are also white in color.
Chúng cũng có màu trắng.
Saṇṭhānato anekasaṇṭhānā.
By shape, they are of many forms.
Về hình dạng, chúng có nhiều hình dạng khác nhau.
Tesaṃ hi heṭṭhimāya tāva dantapāḷiyā majjhe cattāro dantā mattikāpiṇḍe paṭipāṭiyā ṭhapitaalābubījasaṇṭhānā.
Indeed, among them, the four teeth in the middle of the lower jaw resemble gourd seeds placed in a row on a lump of clay.
Trong số đó, bốn chiếc răng ở giữa hàm dưới có hình dạng giống hạt bầu được đặt thẳng hàng trên một khối đất sét.
Tesaṃ ubhosu passesu ekeko ekamūlako ekakoṭiko mallikamakuḷasaṇṭhāno.
On both sides of these, each single-rooted, single-pointed tooth resembles a jasmine bud.
Mỗi chiếc răng ở hai bên của chúng có một gốc và một đỉnh, giống nụ hoa lài.
Tato ekeko dvimūlako dvikoṭiko yānakaupatthambhinisaṇṭhāno.
Beyond that, each two-rooted, two-pointed tooth resembles a carriage support bracket.
Tiếp đó, mỗi chiếc răng có hai gốc và hai đỉnh, giống như thanh chống của xe.
Tato dve dve timūlā tikoṭikā.
Beyond that, there are two two-rooted, three-pointed teeth.
Sau đó, hai chiếc răng có ba gốc và ba đỉnh.
Tato dve dve catumūlā catukoṭikāti.
And beyond that, two two-rooted, four-pointed teeth.
Và hai chiếc răng có bốn gốc và bốn đỉnh.
Uparimapāḷiyāpi eseva nayo.
The same method applies to the upper jaw.
Hàm trên cũng tương tự.
Disato uparimadisāya jātā.
By direction, they grow in the upper direction.
Về hướng, chúng mọc ở hướng trên.
Okāsato dvīsu hanukaṭṭhikesu patiṭṭhitā.
By location, they are rooted in the two jawbones.
Về vị trí, chúng nằm trong hai xương hàm.
Paricchedato heṭṭhā hanukaṭṭhike patiṭṭhitena attano mūlatalena, upari ākāsena, tiriyaṃ aññamaññena paricchinnā, dve dantā ekato natthi, ayaṃ nesaṃ sabhāgaparicchedo.
By delineation, they are delimited below by their root base, which is fixed in the jawbone, above by space, and laterally by each other, as two teeth are never together. This is their specific delineation.
Về ranh giới, chúng được phân định bởi gốc của chúng nằm trong xương hàm dưới, phía trên là không gian, và theo chiều ngang là lẫn nhau; không có hai chiếc răng nào dính liền nhau. Đây là sự phân định tương tự của chúng.
Visabhāgaparicchedo pana kesasadisoyeva.
Their non-specific delineation is the same as that of head hairs.
Sự phân định khác biệt của chúng thì giống như tóc.
187. Tacoti sakalasarīraṃ veṭhetvā ṭhitacammaṃ.
187. Skin refers to the hide that wraps around the entire body.
187. Da là lớp da bao phủ toàn bộ cơ thể.
Tassa upari kāḷasāmapītādivaṇṇā chavi nāma yā sakalasarīratopi saṅkaḍḍhiyamānā badaraṭṭhimattā hoti.
Above it is the epidermis (chavi), which is of colors such as black, brown, and yellow, and when scraped off from the entire body and rolled up, it amounts to the size of a jujube seed.
Phía trên lớp da đó có một lớp da mỏng gọi là chavi, có màu đen, sẫm, vàng, v.v., khi kéo ra khỏi toàn bộ cơ thể và vo lại thì có kích thước bằng hạt táo tàu.
Taco pana vaṇṇato setoyeva.
But the dermis (taco) itself is only white in color.
Còn da thì có màu trắng.
So cassa setabhāvo aggijālābhighātapaharaṇappahārādīhi viddhaṃsitāya chaviyā pākaṭo hoti.
And this whiteness of the dermis becomes apparent when the epidermis is destroyed by exposure to flame, blows, or other impacts.
Màu trắng này của da trở nên rõ ràng khi lớp chavi bị phá hủy bởi lửa, va đập, đòn đánh, v.v.
Saṇṭhānato sarīrasaṇṭhānova hoti.
By shape, it takes the shape of the body itself.
Về hình dạng, nó có hình dạng của cơ thể.
Ayamettha saṅkhepo.
This is a summary here.
Đây là tóm tắt về nó.
Vitthārato pana pādaṅgulittaco kosakārakakosasaṇṭhāno.
In detail, however, the skin of the toes resembles a silkworm cocoon.
Tuy nhiên, về chi tiết, da ngón chân có hình dạng như kén tằm.
Piṭṭhipādattaco puṭabandhaupāhanasaṇṭhāno.
The skin on the top of the foot resembles a tied-up sandal.
Da mu bàn chân có hình dạng như đôi dép buộc quai.
Jaṅghattaco bhattapuṭakatālapaṇṇasaṇṭhāno.
The skin of the shins resembles a palm leaf packet of rice.
Da bắp chân có hình dạng như gói cơm lá thốt nốt.
Ūruttaco taṇḍulabharitadīghatthavikasaṇṭhāno.
The skin of the thighs resembles a long bag filled with rice.
Da đùi có hình dạng như túi dài đựng đầy gạo.
Ānisadattaco udakapūritapaṭaparissāvanasaṇṭhāno.
The skin of the hips resembles a cloth strainer filled with water.
Da mông có hình dạng như tấm vải lọc nước chứa đầy nước.
Piṭṭhittaco phalakonaddhacammasaṇṭhāno.
The skin of the back resembles a hide stretched over a board.
Da lưng có hình dạng như tấm da bọc ván.
Kucchittaco vīṇādoṇikonaddhacammasaṇṭhāno.
The skin of the belly resembles a hide stretched over a lute body.
Da bụng có hình dạng như tấm da bọc hộp đàn vīṇā.
Urattaco yebhuyyena caturassasaṇṭhāno.
The skin of the chest is mostly rectangular in shape.
Da ngực chủ yếu có hình dạng vuông.
Ubhayabāhuttaco tūṇironaddhacammasaṇṭhāno.
The skin of both arms resembles a hide stretched over a quiver.
Da hai cánh tay có hình dạng như tấm da bọc ống tên.
Piṭṭhihatthattaco khurakosasaṇṭhāno, phaṇakatthavikasaṇṭhāno vā.
The skin on the back of the hand resembles a razor case, or a comb bag.
Da mu bàn tay có hình dạng như bao dao cạo, hoặc như túi đựng lược.
Hatthaṅgulittaco kuñcikākosakasaṇṭhāno.
The skin of the fingers resembles a key case.
Da ngón tay có hình dạng như bao chìa khóa.
Gīvattaco galakañcukasaṇṭhāno.
The skin of the neck resembles a neck garment.
Da cổ có hình dạng như áo khoác cổ.
Mukhattaco chiddāvachiddo kīṭakulāvakasaṇṭhāno.
The skin of the face is perforated with openings, resembling an insect's nest.
Da mặt có nhiều lỗ thủng, giống như tổ côn trùng.
Sīsattaco pattatthavikasaṇṭhānoti.
And the skin of the head resembles a bowl bag.
Da đầu có hình dạng như túi đựng lá.
Tacapariggaṇhakena ca yogāvacarena uttaroṭṭhato paṭṭhāya uparimukhaṃ ñāṇaṃ pesetvā paṭhamaṃ tāva mukhaṃ pariyonandhitvā ṭhitacammaṃ vavatthapetabbaṃ.
The meditator who is comprehending the skin should first direct his awareness upwards from the upper lip and distinguish the skin covering the face.
Và hành giả quán da phải hướng tri kiến lên phía trên, bắt đầu từ môi trên, trước hết là phân định lớp da bao phủ mặt.
Tato nalāṭaṭṭhicammaṃ.
Then, the skin of the forehead bone.
Sau đó là da trán.
Tato thavikāya pakkhittapattassa ca thavikāya ca antarena hatthamiva sīsaṭṭhikassa ca sīsacammassa ca antarena ñāṇaṃ pesetvā aṭṭhikena saddhiṃ cammassa ekābaddhabhāvaṃ viyojentena sīsacammaṃ vavatthapetabbaṃ.
Then, by directing awareness between the skull and the scalp, as if inserting a hand between a bowl placed in its bag and the bag itself, the meditator should separate the scalp from its attached state with the bone and distinguish it.
Sau đó, giống như đưa tay vào giữa cái bát và cái túi đựng bát, hành giả phải hướng tri kiến vào giữa xương đầu và da đầu, rồi tách rời trạng thái dính liền của da với xương để phân định da đầu.
Tato khandhacammaṃ.
Then, the skin of the shoulders.
Sau đó là da vai.
Tato anulomena paṭilomena ca dakkhiṇahatthacammaṃ.
Then, in forward and reverse order, the skin of the right arm.
Sau đó, da tay phải theo chiều thuận và nghịch.
Atha teneva nayena vāmahatthacammaṃ.
Then, in the same manner, the skin of the left arm.
Rồi cũng theo cách đó là da tay trái.
Tato piṭṭhicammaṃ taṃ vavatthapetvā anulomena paṭilomena ca dakkhiṇapādacammaṃ.
Then, the skin of the back, and after distinguishing it, in forward and reverse order, the skin of the right leg.
Sau đó là da lưng, sau khi phân định da lưng, là da chân phải theo chiều thuận và nghịch.
Atha teneva nayena vāmapādacammaṃ.
Then, in the same manner, the skin of the left leg.
Rồi cũng theo cách đó là da chân trái.
Tato anukkameneva vatthiudarahadayagīvacammāni vavatthapetabbāni.
Then, successively, the skins of the bladder, abdomen, heart, and neck should be distinguished.
Sau đó, lần lượt phân định da bàng quang, da bụng, da tim, da cổ.
Atha gīvacammānantaraṃ heṭṭhimahanucammaṃ vavatthapetvā adharoṭṭhapariyosānaṃ pāpetvā niṭṭhapetabbaṃ.
Then, immediately after the neck skin, the skin of the lower jaw should be distinguished, extending down to the end of the lower lip, and then concluded.
Rồi sau da cổ, phân định da hàm dưới và kết thúc ở môi dưới.
Evaṃ oḷārikoḷārikaṃ pariggaṇhantassa sukhumampi pākaṭaṃ hoti.
By thus apprehending the gross aspects, even the subtle aspects become clear.
Khi quán từng phần thô như vậy, ngay cả những phần vi tế cũng trở nên rõ ràng.
Disato dvīsu disāsu jāto.
By direction, it grows in two directions.
Về hướng, nó mọc theo hai hướng.
Okāsato sakalasarīraṃ pariyonandhitvā ṭhito.
By location, it wraps around the entire body.
Về vị trí, nó bao phủ toàn bộ cơ thể.
Paricchedato heṭṭhā patiṭṭhitatalena, upari ākāsena paricchinno, ayamassa sabhāgaparicchedo.
By delineation, it is delimited below by its fixed base, and above by space. This is its specific delineation.
Về ranh giới, nó được phân định bởi mặt đáy nơi nó bám vào bên dưới và bởi không gian bên trên. Đây là sự phân định tương tự của nó.
Visabhāgaparicchedo pana kesasadisoyeva.
Its non-specific delineation is the same as that of head hairs.
Sự phân định khác biệt của nó thì giống như tóc.
188. Maṃsanti nava maṃsapesisatāni.
188. Flesh refers to nine hundred bundles of flesh.
188. Thịt là chín trăm khối thịt.
Taṃ sabbampi vaṇṇato rattaṃ kiṃsukapupphasadisaṃ.
All of it is red in color, resembling a kiṃsuka flower.
Tất cả chúng đều có màu đỏ như hoa kiṃsuka.
Saṇṭhānato jaṅghapiṇḍikamaṃsaṃ tālapaṇṇapuṭabhattasaṇṭhānaṃ.
By shape, the calf muscle resembles a packet of rice wrapped in a palm leaf.
Về hình dạng, thịt bắp chân có hình dạng như gói cơm lá thốt nốt.
Ūrumaṃsaṃ nisadapotasaṇṭhānaṃ.
The thigh muscle resembles a grinding stone.
Thịt đùi có hình dạng như cối giã thuốc.
Ānisadamaṃsaṃ uddhanakoṭisaṇṭhānaṃ.
The hip muscle resembles a mud lump used as a stove support.
Thịt mông có hình dạng như chốt lò.
Piṭṭhimaṃsaṃ tālaguḷapaṭalasaṇṭhānaṃ.
The back muscle resembles layers of palm sugar.
Thịt lưng có hình dạng như lớp mật thốt nốt.
Phāsukadvayamaṃsaṃ koṭṭhalikāya kucchiyaṃ tanumattikālepasaṇṭhānaṃ.
The muscles of the two ribs resemble a thin layer of clay plastered inside a granary.
Thịt hai bên sườn có hình dạng như lớp đất sét mỏng trát bên trong giỏ.
Thanamaṃsaṃ vaṭṭetvā avakkhittamattikāpiṇḍasaṇṭhānaṃ.
The breast muscle resembles a lump of clay that has been rolled and then dropped face down.
Thịt vú có hình dạng như khối đất sét được vo tròn và đặt úp.
Bāhudvayamaṃsaṃ dviguṇaṃ katvā ṭhapitaniccammamahāmūsikasaṇṭhānaṃ.
The muscles of both arms resemble a large skinless rat, folded in two and placed down.
Thịt hai cánh tay có hình dạng như hai con chuột lớn đã lột da được đặt chồng lên nhau.
Evaṃ oḷārikoḷārikaṃ pariggaṇhantassa sukhumampi pākaṭaṃ hoti.
Thus, by apprehending the gross aspects, even the subtle aspects become clear.
Khi quán từng phần thô như vậy, ngay cả những phần vi tế cũng trở nên rõ ràng.
Disato dvīsu disāsu jātaṃ.
By direction, it grows in two directions.
Về hướng, nó mọc theo hai hướng.
Okāsato vīsādhikāni tīṇi aṭṭhisatāni anulimpitvā ṭhitaṃ.
By location, it adheres to the three hundred and twenty bones.
Về vị trí, nó bao phủ ba trăm hai mươi xương.
Paricchedato heṭṭhā aṭṭhisaṅghāte patiṭṭhitatalena, upari tacena, tiriyaṃ aññamaññena paricchinnaṃ, ayamassa sabhāgaparicchedo.
By delineation, it is delimited below by its fixed base in the bone-structure, above by the skin, and laterally by each other. This is its specific delineation.
Về ranh giới, nó được phân định bởi mặt đáy nơi nó bám vào khối xương bên dưới, bởi da bên trên, và theo chiều ngang là lẫn nhau. Đây là sự phân định tương tự của nó.
Visabhāgaparicchedo pana kesasadisoyeva.
Its non-specific delineation is the same as that of head hairs.
Sự phân định khác biệt của nó thì giống như tóc.
189. Nhārūti nava nhārusatāni.
189. Sinews refers to nine hundred sinews.
189. Gân là chín trăm sợi gân.
Vaṇṇato sabbepi nhārū setā.
All sinews are white in color.
Tất cả các sợi gân đều có màu trắng.
Saṇṭhānato nānāsaṇṭhānā.
By shape, they are of various forms.
Về hình dạng, chúng có nhiều hình dạng khác nhau.
Etesu hi gīvāya uparimabhāgato paṭṭhāya pañca mahānhārū sarīraṃ vinandhamānā purimapassena otiṇṇā.
Among these, five great sinews, wrapping around the body from the upper part of the neck, extend down the front of the body.
Trong số đó, năm sợi gân lớn bắt đầu từ phần trên của cổ, bao bọc cơ thể và chạy xuống phía trước.
Pañca pacchimapassena.
Five extend down the back.
Năm sợi ở phía sau.
Pañca dakkhiṇapassena.
Five extend down the right side.
Năm sợi ở phía bên phải.
Pañca vāmapassena.
Five extend down the left side.
Năm sợi ở phía bên trái.
Dakkhiṇahatthaṃ vinandhamānāpi hatthassa purimapassena pañca.
Five also wrap around the right arm, extending down the front of the arm.
Năm sợi bao bọc cánh tay phải ở phía trước.
Pacchimapassena pañca.
Five extend down the back of the arm.
Năm sợi ở phía sau.
Tathā vāmahatthaṃ vinandhamānā.
Similarly, those wrapping around the left arm.
Cũng vậy với cánh tay trái.
Dakkhiṇapādaṃ vinandhamānāpi pādassa purimapassena pañca.
Five also wrap around the right leg, extending down the front of the leg.
Năm sợi bao bọc chân phải ở phía trước.
Pacchimapassena pañca.
Five extend down the back of the leg.
Năm sợi ở phía sau.
Tathā vāmapādaṃ vinandhamānāpīti evaṃ sarīradhārakā nāma saṭṭhimahānhārū kāyaṃ vinandhamānā otiṇṇā.
Similarly, those wrapping around the left leg. Thus, sixty great sinews, which are called body-supporting sinews, extend wrapping around the body.
Cũng vậy với chân trái. Như vậy, sáu mươi sợi gân lớn gọi là gân nâng đỡ cơ thể, bao bọc và chạy khắp cơ thể.
Ye kaṇḍarātipi vuccanti.
These are also called tendons.
Chúng cũng được gọi là gân lớn (kaṇḍarā).
Te sabbepi kandalamakuḷasaṇṭhānā.
All of them are shaped like a kaṇḍala bud.
Tất cả chúng đều có hình dạng như nụ hoa kandala.
Aññe pana taṃ taṃ padesaṃ ajjhottharitvā ṭhitā.
Others, however, cover those various regions and remain.
Còn những sợi khác thì bao phủ khắp các vùng đó.
Tato sukhumatarā suttarajjukasaṇṭhānā.
Finer than those, they are shaped like threads.
Những sợi tinh vi hơn nữa có hình dạng như sợi chỉ.
Aññe tato sukhumatarā pūtilatāsaṇṭhānā, aññe tato sukhumatarā mahāvīṇātantisaṇṭhānā.
Others, finer than those, are shaped like pūtilatā creepers; others, finer than those, are shaped like strings of a great lute.
Những sợi khác tinh vi hơn nữa có hình dạng như dây cây pūtilatā, những sợi khác tinh vi hơn nữa có hình dạng như dây đàn vīṇā lớn.
Aññe thūlasuttakasaṇṭhānā.
Others are shaped like thick threads.
Những sợi khác có hình dạng như sợi chỉ thô.
Hatthapādapiṭṭhīsu nhārū sakuṇapādasaṇṭhānā.
The sinews on the backs of the hands and feet are shaped like birds' feet.
Các gân ở mu bàn tay và mu bàn chân có hình dạng như chân chim.
Sīse nhārū dārakānaṃ sīsajālakasaṇṭhānā.
The sinews in the head are shaped like a child's head-net.
Các gân ở đầu có hình dạng như mạng lưới trên đầu trẻ em.
Piṭṭhiyaṃ nhārū ātape pasāritaallajālasaṇṭhānā.
The sinews on the back are shaped like a wet net spread out in the sun.
Các gân ở lưng có hình dạng như tấm lưới ướt được phơi nắng.
Avasesā taṃtaṃaṅgapaccaṅgānugatā nhārū sarīre paṭimukkajālakañcukasaṇṭhānā.
The remaining sinews, extending through the various limbs and minor parts, are shaped like a net-like tunic worn on the body.
Các gân còn lại, chạy theo từng bộ phận và chi, có hình dạng như chiếc áo giáp lưới được khoác lên cơ thể.
Disato dvīsu disāsu jātā.
In terms of direction, they arise in two directions.
Về phương hướng, chúng phát sinh từ hai phía.
Okāsato sakalasarīre aṭṭhīni ābandhitvā ṭhitā.
In terms of location, they remain binding the bones throughout the entire body.
Về vị trí, chúng gắn kết các xương trong toàn bộ cơ thể.
Paricchedato heṭṭhā tiṇṇaṃ aṭṭhisatānaṃ upari patiṭṭhitatalehi, upari maṃsacammāni āhacca ṭhitappadesehi, tiriyaṃ aññamaññena paricchinnā, ayaṃ nesaṃ sabhāgaparicchedo.
In terms of demarcation, they are divided from below by the surfaces where the three hundred bones are fixed above, from above by the places touching the flesh and skin, and laterally by each other. This is their similar demarcation.
Về giới hạn, chúng được giới hạn phía dưới bởi các mặt phẳng nơi ba trăm xương phía trên đặt lên, phía trên bởi các vùng tiếp xúc với thịt và da, và theo chiều ngang thì giới hạn bởi lẫn nhau; đây là giới hạn đồng loại của chúng.
Visabhāgaparicchedo pana kesasadisoyeva.
Their dissimilar demarcation, however, is just like that of hairs.
Còn giới hạn dị loại thì giống như tóc.
190. Aṭṭhīti ṭhapetvā dvattiṃsa dantaṭṭhīni avasesāni catusaṭṭhi hatthaṭṭhīni, catusaṭṭhi pādaṭṭhīni, catusaṭṭhi maṃsanissitāni muduaṭṭhīni, dve paṇhikaṭṭhīni, ekekasmiṃ pāde dve dve gopphakaṭṭhīni, dve jaṅghaṭṭhīni, ekaṃ jaṇṇukaṭṭhi, ekaṃ ūruṭṭhi, dve kaṭiṭṭhīni, aṭṭhārasa piṭṭhikaṇṭakaṭṭhīni, catuvīsati phāsukaṭṭhīni, cuddasa uraṭṭhīni, ekaṃ hadayaṭṭhi, dve akkhakaṭṭhīni, dve koṭṭaṭṭhīni, dve bāhuṭṭhīni, dve dve aggabāhuṭṭhīni, satta gīvaṭṭhīni, dve hanukaṭṭhīni, ekaṃ nāsikaṭṭhi, dve akkhiṭṭhīni, dve kaṇṇaṭṭhīni, ekaṃ nalāṭaṭṭhi.
190. Bones: Excluding the thirty-two teeth bones, there are sixty-four hand bones, sixty-four foot bones, sixty-four soft bones embedded in the flesh, two heel bones, two ankle bones in each foot, two shin bones, one kneecap bone, one thigh bone, two hip bones, eighteen spinal column bones, twenty-four rib bones, fourteen breast bones, one heart bone, two collarbones, two shoulder-blade bones, two upper arm bones, two forearm bones, seven neck bones, two jaw bones, one nasal bone, two eye socket bones, two ear bones, one forehead bone.
190. Xương (Aṭṭhī): Ngoại trừ ba mươi hai xương răng, còn lại là sáu mươi bốn xương tay, sáu mươi bốn xương chân, sáu mươi bốn xương mềm bám vào thịt, hai xương gót chân, mỗi bàn chân có hai xương mắt cá chân, hai xương cẳng chân, một xương đầu gối, một xương đùi, hai xương hông, mười tám xương đốt sống, hai mươi bốn xương sườn, mười bốn xương ức, một xương tim, hai xương đòn, hai xương bả vai, hai xương cánh tay, mỗi cánh tay có hai xương cẳng tay, bảy xương cổ, hai xương hàm, một xương mũi, hai xương hốc mắt, hai xương tai, một xương trán.
Ekaṃ muddhaṭṭhi, nava sīsakapālaṭṭhīnīti evaṃ timattāni aṭṭhisatāni, tāni sabbānipi vaṇṇato setāni.
One crown bone, and nine skull bones – thus, three hundred bones are enumerated. All of them are white in color.
Một xương đỉnh đầu, chín xương sọ đầu—như vậy là hơn ba trăm xương. Tất cả chúng đều có màu trắng.
Saṇṭhānato nānāsaṇṭhānāni.
In terms of shape, they have various forms.
Về hình dạng, chúng có nhiều hình dạng khác nhau.
Tattha hi aggapādaṅguliaṭṭhīni katakabījasaṇṭhānāni.
Among these, the bones of the tips of the toes are shaped like kataka seeds.
Trong đó, các xương đốt ngón chân đầu tiên có hình dạng như hạt kataka.
Tadanantarāni majjhapabbaṭṭhīni panasaṭṭhisaṇṭhānāni.
The intermediate phalanx bones thereafter are shaped like jackfruit seeds.
Các xương đốt giữa tiếp theo có hình dạng như hạt mít.
Mūlapabbaṭṭhīni paṇavasaṇṭhānāni.
The proximal phalanx bones are shaped like a drum (paṇava).
Các xương đốt gốc có hình dạng như trống paṇava.
Piṭṭhipādaṭṭhīni koṭṭitakandalakandarāsisaṇṭhānāni.
The metatarsal bones are shaped like pounded or broken clusters of kaṇḍala stalks.
Các xương mu bàn chân có hình dạng như một đống gân cây kandala bị chặt nhỏ.
Paṇhikaṭṭhi ekaṭṭhitālaphalabījasaṇṭhānaṃ.
The heel bone is shaped like a single toddy-palm fruit seed.
Xương gót chân có hình dạng như hạt quả thốt nốt chỉ có một hạt.
Gopphakaṭṭhīni baddhakīḷāgoḷakasaṇṭhānāni.
The ankle bones are shaped like bound play-balls.
Các xương mắt cá chân có hình dạng như những quả bóng trò chơi được buộc lại.
Jaṅghaṭṭhīnaṃ gopphakaṭṭhīsu patiṭṭhitaṭṭhānaṃ apanītatacasindikaḷīrasaṇṭhānaṃ.
The part of the shin bones fixed in the ankle bones is shaped like a peeled sindikaḷīra shoot.
Phần xương cẳng chân gắn vào xương mắt cá chân có hình dạng như thân cây sindika đã lột vỏ.
Khuddakajaṅghaṭṭhikaṃ dhanukadaṇḍasaṇṭhānaṃ.
The small shin bone is shaped like a bow stave.
Xương cẳng chân nhỏ có hình dạng như cán cung.
Mahantaṃ milātasappapiṭṭhisaṇṭhānaṃ.
The large one is shaped like the back of a withered snake.
Xương lớn có hình dạng như lưng rắn khô héo.
Jaṇṇukaṭṭhi ekato parikkhīṇapheṇakasaṇṭhānaṃ.
The kneecap bone is shaped like a foam bubble, diminished on one side.
Xương đầu gối có hình dạng như bọt biển bị vỡ một bên.
Tattha jaṅghaṭṭhikassa patiṭṭhitaṭṭhānaṃ atikhiṇaggagosiṅgasaṇṭhānaṃ.
The part of the shin bone fixed therein is shaped like the extremely sharp tip of a cow's horn.
Phần xương cẳng chân gắn vào đó có hình dạng như sừng bò có đầu nhọn.
Ūruṭṭhi duttacchitavāsiparasudaṇḍasaṇṭhānaṃ.
The thigh bone is shaped like a handle of an ill-trimmed axe or hatchet.
Xương đùi có hình dạng như cán rìu hoặc búa tạ được đẽo gọt không đẹp mắt.
Tassa kaṭiṭṭhimhi patiṭṭhitaṭṭhānaṃ kīḷāgoḷakasaṇṭhānaṃ.
The part of it fixed in the hip bone is shaped like a play-ball.
Phần xương đùi gắn vào xương hông có hình dạng như quả bóng trò chơi.
Tena kaṭiṭṭhino patiṭṭhitaṭṭhānaṃ aggacchinnamahāpunnāgaphalasaṇṭhānaṃ.
The part of the hip bone fixed by that (thigh bone) is shaped like a large punnāga fruit cut at the top.
Phần xương hông gắn vào xương đùi có hình dạng như quả pūnnāga lớn bị cắt đầu.
Kaṭiṭṭhīni dvepi ekābaddhāni hutvā kumbhakārikauddhanasaṇṭhānāni.
The two hip bones, when joined together, are shaped like a potter's furnace.
Hai xương hông khi gắn liền với nhau có hình dạng như lò nung của thợ gốm.
Pāṭiyekkaṃ kammārakūṭayottakasaṇṭhānāni.
Separately, they are shaped like a blacksmith's hammer-handle ties.
Khi tách rời, chúng có hình dạng như cán búa của thợ rèn.
Koṭiyaṃ ṭhitaṃ ānisadaṭṭhi adhomukhaṃ katvā gahitasappaphaṇasaṇṭhānaṃ, sattaṭṭhaṭṭhānesu chiddāvachiddaṃ.
The sacrum bone, located at the end, is shaped like a cobra's hood held downwards, perforated in seven or eight places.
Xương cùng (ānisadaṭṭhi) ở cuối, khi đặt úp xuống, có hình dạng như mang rắn, với nhiều lỗ thủng ở bảy hoặc tám chỗ.
Piṭṭhikaṇṭakaṭṭhīni abbhantarato uparūpari ṭhapitasīsapaṭṭaveṭhakasaṇṭhānāni.
The spinal column bones, from the inside, are shaped like head-bands placed one above the other.
Các xương đốt sống, từ bên trong, có hình dạng như những cuộn dây vải quấn đầu được đặt chồng lên nhau.
Bāhirato vaṭṭanāvaḷisaṇṭhānāni.
From the outside, they are shaped like a string of beads.
Từ bên ngoài, chúng có hình dạng như chuỗi vòng.
Tesaṃ antarantarā kakacadantasadisā dve tayo kaṇṭakā honti.
Between them, there are two or three spines resembling saw teeth.
Giữa các đốt sống đó có hai hoặc ba gai nhọn giống như răng cưa.
Catuvīsatiyā phāsukaṭṭhīsu aparipuṇṇāni aparipuṇṇaasisaṇṭhānāni.
Among the twenty-four rib bones, the incomplete ones are shaped like incomplete swords.
Trong số hai mươi bốn xương sườn, những xương chưa hoàn chỉnh có hình dạng như thanh kiếm chưa hoàn chỉnh.
Paripuṇṇāni paripuṇṇaasisaṇṭhānāni.
The complete ones are shaped like complete swords.
Những xương hoàn chỉnh có hình dạng như thanh kiếm hoàn chỉnh.
Sabbānipi odātakukkuṭassa pasāritapakkhasaṇṭhānāni.
All of them are shaped like the spread wings of a white rooster.
Tất cả chúng đều có hình dạng như đôi cánh gà trắng dang rộng.
Cuddasa uraṭṭhīni jiṇṇasandamānikapañjarasaṇṭhānāni.
The fourteen breast bones are shaped like the dilapidated cage of an old sandamānika bird.
Mười bốn xương ức có hình dạng như lồng chim sandamānikā cũ nát.
Hadayaṭṭhi dabbiphaṇasaṇṭhānaṃ.
The heart bone is shaped like the head of a ladle.
Xương tim có hình dạng như cái vá.
Akkhakaṭṭhīni khuddakalohavāsidaṇḍasaṇṭhānāni.
The collarbones are shaped like small iron axe handles.
Các xương đòn có hình dạng như cán rìu sắt nhỏ.
Koṭṭaṭṭhīni ekato parikkhīṇasīhaḷakuddālasaṇṭhānāni.
The shoulder-blade bones are shaped like a Sinhala hoe, diminished on one side.
Các xương bả vai có hình dạng như cái cuốc Sīhala bị mòn một bên.
Bāhuṭṭhīni ādāsadaṇḍakasaṇṭhānāni.
The upper arm bones are shaped like mirror handles.
Các xương cánh tay có hình dạng như cán gương.
Aggabāhuṭṭhīni yamakatālakandasaṇṭhānāni.
The forearm bones are shaped like twin toddy-palm tubers.
Các xương cẳng tay có hình dạng như hai củ thốt nốt ghép lại.
Maṇibandhaṭṭhīni ekato alliyāpetvā ṭhapitasīsakapaṭṭaveṭhakasaṇṭhānāni.
The wrist bones, adhering together on one side, are shaped like coiled head-bands.
Các xương cổ tay có hình dạng như những cuộn dây vải quấn đầu được gắn chặt vào nhau.
Piṭṭhihatthaṭṭhīni koṭṭitakandalakandarāsisaṇṭhānāni.
The metacarpal bones are shaped like pounded clusters of kaṇḍala stalks.
Các xương mu bàn tay có hình dạng như một đống gân cây kandala bị chặt nhỏ.
Hatthaṅgulīsu mūlapabbaṭṭhīni paṇavasaṇṭhānāni.
In the fingers, the proximal phalanx bones are shaped like a drum (paṇava).
Các xương đốt gốc ngón tay có hình dạng như trống paṇava.
Majjhapabbaṭṭhīni aparipuṇṇapanasaṭṭhisaṇṭhānāni.
The intermediate phalanx bones are shaped like incomplete jackfruit seeds.
Các xương đốt giữa có hình dạng như hạt mít chưa hoàn chỉnh.
Aggapabbaṭṭhīni katakabījasaṇṭhānāni.
The distal phalanx bones are shaped like kataka seeds.
Các xương đốt đầu tiên có hình dạng như hạt kataka.
Satta gīvaṭṭhīni daṇḍena vijjhitvā paṭipāṭiyā ṭhapitavaṃsakaḷīracakkalakasaṇṭhānāni.
The seven neck bones are shaped like slices of bamboo shoot strung together on a stick.
Bảy xương cổ có hình dạng như những khoanh tre non được xỏ vào một cây gậy và đặt theo thứ tự.
Heṭṭhimahanukaṭṭhi kammārānaṃ ayokūṭayottakasaṇṭhānaṃ.
The lower jaw bone is shaped like a blacksmith's iron tongs.
Xương hàm dưới có hình dạng như cái kìm sắt của thợ rèn.
Uparimaṃ avalekhanasatthakasaṇṭhānaṃ.
The upper one is shaped like a sugarcane-peeling knife.
Xương hàm trên có hình dạng như con dao gọt.
Akkhikūpanāsakūpaṭṭhīni apanītamiñjataruṇatālaṭṭhisaṇṭhānāni.
The eye socket and nasal cavity bones are shaped like young toddy-palm seeds from which the kernel has been removed.
Các xương hốc mắt và hốc mũi có hình dạng như hạt thốt nốt non đã lấy ruột ra.
Nalāṭaṭṭhi adhomukhaṭṭhapitasaṅkhathālakakapālasaṇṭhānaṃ.
The forehead bone is shaped like a broken conch shell bowl placed upside down.
Xương trán có hình dạng như mảnh vỏ ốc xà cừ bị vỡ, đặt úp xuống.
Kaṇṇacūḷikaṭṭhīni nhāpitakhurakosasaṇṭhānāni.
The ear cartilages are shaped like a barber's razor case.
Các xương vành tai có hình dạng như hộp dao cạo của thợ cắt tóc.
Nalāṭakaṇṇacūḷikānaṃ upari paṭṭabandhanokāse aṭṭhisaṅkuṭitaghaṭapuṇṇapaṭalakhaṇḍasaṇṭhānaṃ.
Above the forehead and ear cartilages, at the place where a head-band is worn, the bone is shaped like a crumpled piece of cloth overflowing from a pot filled with ghee.
Trên xương trán và vành tai, ở vị trí buộc dải băng, có một mảnh xương co rút, có hình dạng như một mảnh bơ tràn ra từ cái nồi đầy bơ, chảy quanh co.
Muddhaṭṭhi mukhacchinnavaṅkanāḷikerasaṇṭhānaṃ.
The crown bone is shaped like a crooked coconut shell ladle with its opening cut.
Xương đỉnh đầu có hình dạng như quả dừa cong bị cắt miệng.
Sīsaṭṭhīni sibbetvā ṭhapitajajjaralābukaṭāhasaṇṭhānāni.
The head bones, when sewn together, are shaped like a fragile gourd bowl.
Các xương sọ có hình dạng như cái bát bầu khô nát được khâu lại.
Disato dvīsu disāsu jātāni.
In terms of direction, they arise in two directions.
Về phương hướng, chúng phát sinh từ hai phía.
Okāsato avisesena sakalasarīre ṭhitāni.
In terms of location, they are found throughout the entire body without distinction.
Về vị trí, chúng nằm rải rác khắp toàn bộ cơ thể.
Visesena panettha sīsaṭṭhīni givaṭṭhīsu patiṭṭhitāni.
Specifically, in this case, the head bones are fixed in the neck bones.
Đặc biệt, các xương sọ gắn vào các xương cổ.
Gīvaṭṭhīni piṭṭhikaṇṭakaṭṭhīsu.
The neck bones in the spinal column bones.
Các xương cổ gắn vào các xương đốt sống.
Piṭṭhikaṇṭakaṭṭhīni kaṭiṭṭhīsu.
The spinal column bones in the hip bones.
Các xương đốt sống gắn vào các xương hông.
Kaṭiṭṭhīni ūruṭṭhīsu.
The hip bones in the thigh bones.
Các xương hông gắn vào các xương đùi.
Ūruṭṭhīni jaṇṇukaṭṭhīsu.
The thigh bones in the kneecap bones.
Các xương đùi gắn vào các xương đầu gối.
Jaṇṇukaṭṭhīni jaṅghaṭṭhīsu.
The kneecap bones in the shin bones.
Các xương đầu gối gắn vào các xương cẳng chân.
Jaṅghaṭṭhīni gopphakaṭṭhīsu.
The shin bones in the ankle bones.
Các xương cẳng chân gắn vào các xương mắt cá chân.
Gopphakaṭṭhīni piṭṭhipādaṭṭhīsu patiṭṭhitāni.
The ankle bones are fixed in the metatarsal bones.
Các xương mắt cá chân gắn vào các xương mu bàn chân.
Paricchedato anto aṭṭhimiñjena, uparito maṃsena, agge mūle ca aññamaññena paricchinnāni, ayaṃ nesaṃ sabhāgaparicchedo.
In terms of demarcation, they are divided internally by bone marrow, externally by flesh, and at the tips and bases by each other. This is their similar demarcation.
Về giới hạn, chúng được giới hạn bên trong bởi tủy xương, bên trên bởi thịt, và ở đầu và gốc thì giới hạn bởi lẫn nhau; đây là giới hạn đồng loại của chúng.
Visabhāgaparicchedo pana kesasadisoyeva.
Their dissimilar demarcation, however, is just like that of hairs.
Còn giới hạn dị loại thì giống như tóc.
191. Aṭṭhimiñjanti tesaṃ tesaṃ aṭṭhīnaṃ abbhantaragataṃ miñjaṃ.
191. Bone marrow: This refers to the marrow inside those various bones.
191. Tủy xương (Aṭṭhimiñja) là tủy nằm bên trong các xương đó.
Taṃ vaṇṇato setaṃ.
In terms of color, it is white.
Nó có màu trắng.
Saṇṭhānato mahantamahantānaṃ aṭṭhīnaṃ abbhantaragataṃ veḷunāḷiyaṃ pakkhittaseditamahāvettaggasaṇṭhānaṃ.
In terms of shape, the marrow inside the very large bones is shaped like a large boiled rattan tip placed in a bamboo tube.
Về hình dạng, tủy nằm bên trong các xương lớn có hình dạng như ngọn mây lớn đã luộc chín, được nhét vào ống tre.
Khuddānukhuddakānaṃ abbhantaragataṃ veḷuyaṭṭhipabbesu pakkhittaseditatanuvettaggasaṇṭhānaṃ.
The marrow inside the small and very small bones is shaped like a small boiled rattan tip placed in the segments of a bamboo stick.
Tủy nằm bên trong các xương nhỏ và rất nhỏ có hình dạng như ngọn mây non đã luộc chín, được nhét vào các đốt tre.
Disato dvīsu disāsu jātaṃ.
In terms of direction, it arises in two directions.
Về phương hướng, nó phát sinh từ hai phía.
Okāsato aṭṭhīnaṃ abbhantare patiṭṭhitaṃ.
In terms of location, it is situated inside the bones.
Về vị trí, nó nằm bên trong các xương.
Paricchedato aṭṭhīnaṃ abbhantaratalehi paricchinnaṃ, ayamassa sabhāgaparicchedo.
In terms of demarcation, it is defined by the inner surfaces of the bones. This is its similar demarcation.
Về giới hạn, nó được giới hạn bởi các mặt phẳng bên trong xương; đây là giới hạn đồng loại của nó.
Visabhāgaparicchedo pana kesasadisoyeva.
Its dissimilar demarcation, however, is just like that of hairs.
Còn giới hạn dị loại thì giống như tóc.
192. Vakkanti ekabandhanā dve maṃsapiṇḍikā.
192. Kidneys: These are two lumps of flesh bound together by one connection.
192. Thận (Vakka) là hai khối thịt được gắn kết bằng một sợi.
Taṃ vaṇṇato mandarattaṃ pāḷibhaddakaṭṭhivaṇṇaṃ.
In terms of color, it is slightly reddish, resembling the color of a pāḷibhaddaka seed.
Nó có màu đỏ nhạt, giống màu hạt cây palibhaddaka.
Saṇṭhānato dārakānaṃ yamakakīḷāgoḷakasaṇṭhānaṃ, ekavaṇṭapaṭibaddhaambaphaladvayasaṇṭhānaṃ vā.
In terms of shape, it is like two paired play-balls of children, or like two mango fruits attached by a single stalk.
Về hình dạng, nó giống như hai quả bóng trò chơi của trẻ em được gắn kết, hoặc giống như hai quả xoài dính vào một cuống.
Disato uparimāya disāya jātaṃ.
In terms of direction, it originates from the upper direction.
Về phương hướng, nó phát sinh từ phía trên.
Okāsato galavāṭakā nikkhantena ekamūlena thokaṃ gantvā dvidhā bhinnena thūlanhārunā vinibaddhaṃ hutvā hadayamaṃsaṃ parikkhipitvā ṭhitaṃ.
In terms of location, it is bound by a thick sinew that emerges from the throat, travels a little, then splits into two, encircling the heart flesh, and remains there.
Về vị trí, nó được gắn kết bởi một sợi gân dày, bắt nguồn từ cổ họng, đi một đoạn ngắn rồi chia làm đôi, bao quanh khối thịt tim.
Paricchedato vakkaṃ vakkabhāgena paricchinnaṃ, ayamassa sabhāgaparicchedo.
From the perspective of delimitation, the kidneys are delimited by the kidney-part; this is its homogeneous delimitation.
Về giới hạn, thận được giới hạn bởi phần thận; đây là giới hạn tương đồng của nó.
Visabhāgaparicchedo pana kesasadisoyeva.
However, its heterogeneous delimitation is just like that of the hairs.
Còn về giới hạn dị biệt thì cũng giống như tóc.
193. Hadayanti hadayamaṃsaṃ.
193. Heart means heart-flesh.
193. Tim là khối thịt tim.
Taṃ vaṇṇato rattapadumapattapiṭṭhivaṇṇaṃ.
In terms of color, it is red, the color of the back of a red lotus petal.
Về màu sắc, nó có màu đỏ, giống như mặt dưới của cánh sen đỏ.
Saṇṭhānato bāhirapattāni apanetvā adhomukhaṃ ṭhapitapadumamakuḷasaṇṭhānaṃ.
In terms of shape, it is like a lotus bud placed face down, after removing the outer petals.
Về hình dạng, nó giống như một nụ sen úp ngược, sau khi đã loại bỏ các cánh hoa bên ngoài.
Bahi maṭṭhaṃ, anto kosātakīphalassa abbhantarasadisaṃ.
On the outside, it is smooth; inside, it is like the interior of a bitter gourd fruit.
Bên ngoài thì nhẵn bóng, bên trong thì giống như ruột quả mướp đắng.
Paññavantānaṃ thokaṃ vikasitaṃ, mandapaññānaṃ makuḷitameva.
For intelligent beings, it is slightly open; for those with dull wisdom, it remains a bud.
Đối với người có trí tuệ thì nó hơi nở ra, còn đối với người kém trí tuệ thì nó vẫn còn là một nụ.
Anto cassa punnāgaṭṭhipatiṭṭhānamatto āvāṭako hoti, yattha addhapasatamattaṃ lohitaṃ saṇṭhāti, yaṃ nissāya manodhātu ca manoviññāṇadhātu ca vattanti.
Within it, there is a small cavity, as large as the base where a punnāga seed rests, where about one and a half palmfuls of blood collect, relying on which the mind-element (manodhātu) and mind-consciousness element (manoviññāṇadhātu) operate.
Bên trong nó có một cái hốc nhỏ bằng hạt cây punnāga, nơi chứa khoảng một nửa bát máu, nhờ đó mà tâm giới (manodhātu) và ý thức giới (manoviññāṇadhātu) hoạt động.
Taṃ panetaṃ rāgacaritassa rattaṃ hoti, dosacaritassa kāḷakaṃ, mohacaritassa maṃsadhovanaudakasadisaṃ, vitakkacaritassa kulatthayūsavaṇṇaṃ, saddhācaritassa kaṇikārapupphavaṇṇaṃ, paññācaritassa acchaṃ vippasannaṃ anāvilaṃ paṇḍaraṃ parisuddhaṃ niddhotajātimaṇi viya jutimantaṃ khāyati.
This (blood) appears red for one whose temperament is lustful (rāgacarita), black for one whose temperament is hateful (dosacarita), like water used to wash meat for one whose temperament is deluded (mohacarita), the color of horse gram broth for one whose temperament is prone to discursive thought (vitakkacarita), the color of a kaṇikāra flower for one whose temperament is faithful (saddhācarita), and for one whose temperament is wise (paññācarita), it appears clear, very bright, undisturbed, white, very pure, and luminous like a well-cleansed natural gem.
Máu này đối với người có tính tham (rāgacarita) thì có màu đỏ, đối với người có tính sân (dosacarita) thì màu đen, đối với người có tính si (mohacarita) thì giống như nước rửa thịt, đối với người có tính tầm (vitakkacarita) thì có màu nước đậu kulattha, đối với người có tính tín (saddhācarita) thì có màu hoa kaṇikāra, đối với người có tính tuệ (paññācarita) thì trong suốt, rất thanh tịnh, không vẩn đục, trắng sáng, tinh khiết, lấp lánh như viên ngọc quý đã được mài giũa kỹ lưỡng.
Disato uparimāya disāya jātaṃ.
In terms of direction, it arises in the upper direction.
Về phương hướng, nó sinh ra ở phương trên.
Okāsato sarīrabbhantare dvinnaṃ thanānaṃ majjhe patiṭṭhitaṃ.
In terms of location, it is situated in the middle of the two breasts within the body.
Về vị trí, nó nằm giữa hai vú trong cơ thể.
Paricchedato hadayaṃ hadayabhāgena paricchinnaṃ, ayamassa sabhāgaparicchedo.
From the perspective of delimitation, the heart is delimited by the heart-part; this is its homogeneous delimitation.
Về giới hạn, tim được giới hạn bởi phần tim; đây là giới hạn tương đồng của nó.
Visabhāgaparicchedo pana kesasadisoyeva.
However, its heterogeneous delimitation is just like that of the hairs.
Còn về giới hạn dị biệt thì cũng giống như tóc.
194. Yakananti yamakamaṃsapaṭalaṃ.
194. Liver means a dual fleshy membrane.
194. Gan là một lớp thịt đôi.
Taṃ vaṇṇato rattaṃ paṇḍukadhātukaṃ nātirattakumudassa pattapiṭṭhivaṇṇaṃ.
In terms of color, it is red with a yellowish tinge, the color of the back of a not-too-red kumuda lotus petal.
Về màu sắc, nó có màu đỏ, hơi vàng, giống như mặt dưới của cánh hoa súng không quá đỏ.
Saṇṭhānato mūle ekaṃ agge yamakaṃ koviḷārapattasaṇṭhānaṃ.
In terms of shape, it is singular at the root and dual at the tip, having the shape of a koviḷāra leaf.
Về hình dạng, nó có một gốc và hai ngọn, giống như lá cây koviḷāra.
Tañca dandhānaṃ ekameva hoti mahantaṃ, paññavantānaṃ dve vā tīṇi vā khuddakāni.
For dull-witted persons, it is a single large one, but for intelligent persons, there are two or three small ones.
Đối với người kém trí tuệ thì nó chỉ có một cái lớn, còn đối với người có trí tuệ thì có hai hoặc ba cái nhỏ.
Disato uparimāya disāya jātaṃ, okāsato dvinnaṃ thanānaṃ abbhantare dakkhiṇapassaṃ nissāya ṭhitaṃ.
In terms of direction, it arises in the upper direction; in terms of location, it is situated inside the two breasts, leaning towards the right side.
Về phương hướng, nó sinh ra ở phương trên, về vị trí, nó nằm tựa vào phía bên phải, giữa hai vú.
Paricchedato yakanaṃ yakanabhāgena paricchinnaṃ, ayamassa sabhāgaparicchedo.
From the perspective of delimitation, the liver is delimited by the liver-part; this is its homogeneous delimitation.
Về giới hạn, gan được giới hạn bởi phần gan; đây là giới hạn tương đồng của nó.
Visabhāgaparicchedo pana kesasadisoyeva.
However, its heterogeneous delimitation is just like that of the hairs.
Còn về giới hạn dị biệt thì cũng giống như tóc.
195. Kilomakanti paṭicchannāpaṭicchannabhedato duvidhaṃ pariyonahanamaṃsaṃ.
195. Diaphragm (kilomaka) means the enveloping flesh, which is of two kinds: covered and uncovered.
195. Màng là lớp thịt bao bọc có hai loại: màng che phủ và màng không che phủ.
Taṃ duvidhampi vaṇṇato setaṃ dukūlapilotikavaṇṇaṃ.
Both kinds, in terms of color, are white, the color of a worn fine cotton cloth.
Cả hai loại này, về màu sắc, đều có màu trắng, giống như màu vải lụa trắng cũ.
Saṇṭhānato attano okāsasaṇṭhānaṃ.
In terms of shape, it assumes the shape of its own location.
Về hình dạng, nó có hình dạng của vị trí mà nó chiếm giữ.
Disato paṭicchannakilomakaṃ uparimāya disāya.
In terms of direction, the covered diaphragm is in the upper direction.
Về phương hướng, màng che phủ sinh ra ở phương trên.
Itaraṃ dvīsu disāsu jātaṃ.
The other (uncovered) arises in two directions.
Loại kia sinh ra ở hai phương.
Okāsato paṭicchannakilomakaṃ hadayañca vakkañca paṭicchādetvā, appaṭicchannakilomakaṃ sakalasarīre cammassa heṭṭhato maṃsaṃ pariyonandhitvā ṭhitaṃ.
In terms of location, the covered diaphragm covers the heart and kidneys, while the uncovered diaphragm is situated beneath the skin, enveloping the flesh throughout the entire body.
Về vị trí, màng che phủ thì che phủ tim và thận; màng không che phủ thì bao bọc thịt bên dưới da khắp toàn thân.
Paricchedato heṭṭhā maṃsena, upari cammena, tiriyaṃ kilomakabhāgena paricchinnaṃ, ayamassa sabhāgaparicchedo.
From the perspective of delimitation, it is delimited by flesh below, skin above, and the diaphragm-part sideways; this is its homogeneous delimitation.
Về giới hạn, bên dưới thì bởi thịt, bên trên thì bởi da, ngang thì bởi phần màng; đây là giới hạn tương đồng của nó.
Visabhāgaparicchedo pana kesasadisoyeva.
However, its heterogeneous delimitation is just like that of the hairs.
Còn về giới hạn dị biệt thì cũng giống như tóc.
196. Pihakanti udarajivhāmaṃsaṃ.
196. Spleen means the abdominal tongue-flesh.
196. Lá lách là khối thịt lưỡi bụng.
Taṃ vaṇṇato nīlaṃ nigguṇḍipupphavaṇṇaṃ.
In terms of color, it is dark blue, the color of a nigguṇḍi flower.
Về màu sắc, nó có màu xanh đen, giống như màu hoa nigguṇḍi.
Saṇṭhānato sattaṅgulappamāṇaṃ abandhanaṃ kāḷavacchakajivhāsaṇṭhānaṃ.
In terms of shape, it is seven finger-breadths in size, unattached, and shaped like the tongue of a black calf.
Về hình dạng, nó dài bảy ngón tay, không có dây buộc, giống như lưỡi của một con bê đen.
Disato uparimāya disāya jātaṃ.
In terms of direction, it arises in the upper direction.
Về phương hướng, nó sinh ra ở phương trên.
Okāsato hadayassa vāmapasse udarapaṭalassa matthakapassaṃ nissāya ṭhitaṃ, yasmiṃ paharaṇappahārena bahinikkhante sattānaṃ jīvitakkhayo hoti.
In terms of location, it is situated on the left side of the heart, leaning against the upper part of the abdominal membrane, and when it is struck or pierced and protrudes, beings lose their lives.
Về vị trí, nó nằm tựa vào phần trên của màng bụng, ở phía bên trái của tim, nơi mà nếu bị đánh mạnh và lòi ra ngoài thì chúng sinh sẽ mất mạng.
Paricchedato pihakabhāgena paricchinnaṃ, ayamassa sabhāgaparicchedo.
From the perspective of delimitation, the spleen is delimited by the spleen-part; this is its homogeneous delimitation.
Về giới hạn, lá lách được giới hạn bởi phần lá lách; đây là giới hạn tương đồng của nó.
Visabhāgaparicchedo pana kesasadisoyeva.
However, its heterogeneous delimitation is just like that of the hairs.
Còn về giới hạn dị biệt thì cũng giống như tóc.
197. Papphāsanti dvattiṃsamaṃsakhaṇḍappabhedaṃ papphāsamaṃsaṃ.
197. Lungs mean the lung-flesh, which is divided into thirty-two pieces of flesh.
197. Phổi là khối thịt phổi được chia thành ba mươi hai mảnh thịt.
Taṃ vaṇṇato rattaṃ nātipakkaudumbaraphalavaṇṇaṃ.
In terms of color, it is red, the color of a not-fully-ripe fig fruit.
Về màu sắc, nó có màu đỏ, giống như màu quả sung chưa chín kỹ.
Saṇṭhānato visamacchinnabahalapūvakhaṇḍasaṇṭhānaṃ.
In terms of shape, it is like irregularly cut thick pieces of cake.
Về hình dạng, nó giống như một miếng bánh dày bị cắt không đều.
Abbhantare asitapītānaṃ abhāve uggatena kammajatejusmānā abbhāhatattā saṃkhāditapalālapiṇḍamiva nirasaṃ nirojaṃ.
Inside, due to the absence of eaten and drunk food, and being afflicted by the rising karma-born heat-element, it is devoid of juice and vitality, like a chewed-up ball of straw.
Bên trong, do không có thức ăn và đồ uống, và bị tác động bởi nhiệt năng do nghiệp sinh ra, nó trở nên khô khan, không có nước cốt, không có tinh chất, giống như một nắm rơm đã được nhai nát.
Disato uparimāya disāya jātaṃ.
In terms of direction, it arises in the upper direction.
Về phương hướng, nó sinh ra ở phương trên.
Okāsato sarīrabbhantare dvinnaṃ thanānaṃ antare hadayañca yakanañca upari chādetvā olambantaṃ ṭhitaṃ.
In terms of location, it is situated within the body, hanging down between the two breasts, covering the heart and liver from above.
Về vị trí, nó nằm lủng lẳng trong cơ thể, che phủ tim và gan, giữa hai vú.
Paricchedato papphāsabhāgena paricchinnaṃ, ayamassa sabhāgaparicchedo.
From the perspective of delimitation, the lungs are delimited by the lung-part; this is its homogeneous delimitation.
Về giới hạn, phổi được giới hạn bởi phần phổi; đây là giới hạn tương đồng của nó.
Visabhāgaparicchedo pana kesasadisoyeva.
However, its heterogeneous delimitation is just like that of the hairs.
Còn về giới hạn dị biệt thì cũng giống như tóc.
198. Antanti purisassa dvattiṃsahatthā itthiyā aṭṭhavīsatihatthā ekavīsatiyā ṭhānesu obhaggā antavaṭṭi.
198. Intestines mean the intestinal coil, which is thirty-two cubits long for a man and twenty-eight cubits for a woman, coiled downwards in twenty-one places.
198. Ruột là một cuộn ruột dài ba mươi hai khuỷu tay đối với nam giới và hai mươi tám khuỷu tay đối với nữ giới, cuộn lại ở hai mươi mốt chỗ.
Tadetaṃ vaṇṇato setaṃ sakkharasudhāvaṇṇaṃ.
This (intestinal coil), in terms of color, is white, the color of limestone mortar.
Cuộn ruột này, về màu sắc, có màu trắng, giống như màu vôi vữa làm từ đá sỏi.
Saṇṭhānato lohitadoṇiyaṃ ābhujitvā ṭhapitasīsacchinnasappasaṇṭhānaṃ.
In terms of shape, it is like a headless snake coiled and placed in a basin of blood.
Về hình dạng, nó giống như một con rắn bị chặt đầu cuộn tròn trong chậu máu.
Disato dvīsu disāsu jātaṃ.
In terms of direction, it arises in two directions.
Về phương hướng, nó sinh ra ở hai phương.
Okāsato upari galavāṭake heṭṭhā ca karīsamagge vinibandhattā galavāṭakakarīsamaggapariyante sarīrabbhantare ṭhitaṃ.
In terms of location, it is situated within the body, bounded above by the throat and below by the excretory passage, being continuously connected between the throat and the excretory passage.
Về vị trí, nó nằm trong cơ thể, từ cổ họng ở trên đến hậu môn ở dưới, vì nó được nối liền từ cổ họng đến hậu môn.
Paricchedato antabhāgena paricchinnaṃ, ayamassa sabhāgaparicchedo.
From the perspective of delimitation, it is delimited by the intestine-part; this is its homogeneous delimitation.
Về giới hạn, ruột được giới hạn bởi phần ruột; đây là giới hạn tương đồng của nó.
Visabhāgaparicchedo pana kesasadisoyeva.
However, its heterogeneous delimitation is just like that of the hairs.
Còn về giới hạn dị biệt thì cũng giống như tóc.
199. Antaguṇanti antabhogaṭṭhānesu bandhanaṃ.
199. Mesentery (antaguṇa) means the binding at the folds of the intestines.
199. Mạc treo ruột là phần nối các khúc ruột lại với nhau.
Taṃ vaṇṇato setaṃ dakasītalikamūlavaṇṇaṃ.
In terms of color, it is white, the color of the root of a water lily.
Về màu sắc, nó có màu trắng, giống như màu rễ cây sen nước.
Saṇṭhānato dakasītalikamūlasaṇṭhānameva.
In terms of shape, it is indeed like the root of a water lily.
Về hình dạng, nó giống hệt hình dạng rễ cây sen nước.
Disato dvīsu disāsu jātaṃ.
In terms of direction, it arises in two directions.
Về phương hướng, nó sinh ra ở hai phương.
Okāsato kuddālapharasukammādīni karontānaṃ yantākaḍḍhanakāle yantasuttakamiva yantaphalakāni antabhoge ekato agaḷante ābandhitvā pādapuñchanarajjumaṇḍalakassa antarā saṃsibbitvā ṭhitarajjukā viya ekavīsatiyā antabhogānaṃ antarā ṭhitaṃ.
In terms of location, it is situated between the twenty-one intestinal folds, stitching them together like the rope of a doormat, or like the machine-rope which ties the machine-boards together when workers perform tasks such as digging with spades or chopping with axes, preventing the intestinal folds from becoming loose.
Về vị trí, nó nằm giữa hai mươi mốt khúc ruột, giống như sợi dây máy kéo nối các tấm ván máy lại với nhau khi người ta kéo máy làm các công việc như đào cuốc, bổ rìu, v.v., hoặc giống như sợi dây nhỏ được khâu vào giữa một vòng dây lau chân để giữ cho các khúc ruột không bị trượt.
Paricchedato antaguṇabhāgena paricchinnaṃ, ayamassa sabhāgaparicchedo.
From the perspective of delimitation, it is delimited by the mesentery-part; this is its homogeneous delimitation.
Về giới hạn, mạc treo ruột được giới hạn bởi phần mạc treo ruột; đây là giới hạn tương đồng của nó.
Visabhāgaparicchedo pana kesasadisoyeva.
However, its heterogeneous delimitation is just like that of the hairs.
Còn về giới hạn dị biệt thì cũng giống như tóc.
200. Udariyanti udare bhavaṃ asitapītakhāyitasāyitaṃ.
200. Undigested Food (udariya) means the eaten, drunk, chewed, and licked food that exists in the stomach.
200. Thức ăn mới là thức ăn đã ăn, uống, nhai, nếm, nằm trong bụng.
Taṃ vaṇṇato ajjhohaṭāhāravaṇṇaṃ.
In terms of color, it is the color of swallowed food.
Về màu sắc, nó có màu của thức ăn đã nuốt vào.
Saṇṭhānato parissāvane sithilabaddhataṇḍulasaṇṭhānaṃ.
In terms of shape, it is like rice grains loosely tied in a strainer.
Về hình dạng, nó giống như gạo được buộc lỏng lẻo trong một cái rây.
Disato uparimāya disāya jātaṃ.
In terms of direction, it arises in the upper direction.
Về phương hướng, nó sinh ra ở phương trên.
Okāsato udare ṭhitaṃ.
In terms of location, it is situated in the stomach.
Về vị trí, nó nằm trong bụng.
Udaraṃ nāma ubhato nippīḷiyamānassa allasāṭakassa majjhe sañjātaphoṭakasadisaṃ antapaṭalaṃ, bahi maṭṭhaṃ, anto maṃsakasambupaliveṭhanakiliṭṭhapāvārakapupphakasadisaṃ, kuthitapanasatacassa abbhantarasadisantipi vattuṃ vaṭṭati, yattha takkoṭakā gaṇḍuppādakā tālahīrakā sūcimukhakā paṭatantasuttakā iccevamādidvattiṃsakulappabhedā kimayo ākulabyākulā saṇḍasaṇḍacārino hutvā nivasanti, ye pānabhojanādimhi avijjamāne ullaṅghitvā viravantā hadayamaṃsaṃ abhihananti, pānabhojanādiajjhoharaṇavelāyañca uddhaṃmukhā hutvā paṭhamajjhohaṭe dve tayo ālope turitaturitā viluppanti, yaṃ tesaṃ kimīnaṃ sūtigharaṃ vaccakuṭi gilānasālā susānañca hoti.
The stomach (udara) is an intestinal membrane like a blister that forms in the middle of a wet cloth being squeezed from both sides. On the outside, it is smooth; inside, it is like the dirtied lining of a meat-mussel shell, or it can also be said to be like the interior of a rotten jackfruit skin. In it, worms of thirty-two kinds, such as takkoṭakas, gaṇḍuppādakas, tālahīrakas, sūcimukhakas, and paṭatantasuttakas, live in great confusion, moving in swarms. When there is no food or drink, they jump up and cry out in various ways, striking the heart-flesh. When food and drink are being swallowed, they turn upwards and swiftly snatch two or three mouthfuls of the first swallowed food. This stomach serves as their birthing chamber, latrine, infirmary, and charnel ground.
Bụng là một màng ruột giống như một cái mụn nước nổi lên giữa một tấm vải ướt bị ép từ hai phía. Bên ngoài thì nhẵn bóng, bên trong thì giống như phần ruột của quả mít thối, hoặc có thể nói là giống như phần ruột của một cái vỏ dứa thối rữa, nơi mà ba mươi hai loại côn trùng khác nhau như takkoṭaka, gaṇḍuppādaka, tālahīraka, sūcimukhaka, paṭatantasuttaka, v.v. sống chen chúc, hỗn loạn, di chuyển thành từng đàn. Khi không có đồ ăn thức uống, chúng nhảy lên, kêu la và đập vào thịt tim. Khi nuốt đồ ăn thức uống, chúng ngẩng đầu lên và nhanh chóng cướp lấy hai hoặc ba miếng thức ăn đầu tiên. Đó là nơi sinh nở, nhà vệ sinh, bệnh xá và nghĩa địa của những con côn trùng này.
Yattha seyyathāpi nāma caṇḍālagāmadvāre candanikāya nidāghasamaye thūlaphusitake deve vassante udakena vuyhamānaṃ muttakarīsacammaaṭṭhinhārukhaṇḍakheḷasiṅghāṇikālohitappabhutinānākuṇapajātaṃ nipatitvā kaddamodakāluḷitaṃ dvīhatīhaccayena sañjātakimikulaṃ sūriyātapasantāpavegakuthitaṃ upari pheṇapupphuḷake muñcantaṃ abhinīlavaṇṇaṃ paramaduggandhajegucchaṃ neva upagantuṃ, na daṭṭhuṃ araharūpataṃ āpajjitvā tiṭṭhati, pageva ghāyituṃ vā sāyituṃ vā, evameva nānappakāraṃ pānabhojanādidantamusalasañcuṇṇitaṃ jivhāhatthaparivattitakheḷalālāpalibuddhaṃ taṅkhaṇavigatavaṇṇagandharasādisampadaṃ tantavāyakhalisuvānavamathusadisaṃ nipatitvā pittasemhavātapaliveṭhitaṃ hutvā udaraggisantāpavegakuthitaṃ kimikulākulaṃ uparūpari pheṇapupphuḷakāni muñcantaṃ paramakasambuduggandhajegucchabhāvaṃ āpajjitvā tiṭṭhati.
Just as, at the gate of an outcast village, in a cesspit during the dry season, when a heavy rain falls, various kinds of foul matter such as urine, feces, skin, bones, sinews, fragments, spittle, snot, blood, etc., are carried by the water and fall there, becoming turbid with mud and water, then, after two or three days, swarming with maggots, boiled vigorously by the heat of the sun, emitting foamy bubbles on top, turning extremely dark-colored, and becoming utterly repulsive with an extremely foul odor—such that it is unfit to approach or even to look at, much less to smell or taste—even so, various kinds of drinks, food, and so on, crushed finely by the teeth acting as a pestle, turned over by the tongue acting as a hand, mixed with spittle and saliva, losing their color, smell, and taste at that very moment, resembling the waste threads of a weaver or the vomit of a dog, fall into the stomach, becoming wrapped in bile, phlegm, and wind, then, boiled vigorously by the heat of the stomach-fire, swarming with maggots, emitting foamy bubbles one after another on top, and becoming utterly repulsive with an extremely foul odor like putrid shellfish.
Ví như, tại hố nước thải ở cổng làng của người hạ tiện (caṇḍāla), vào mùa nóng, khi trời mưa những giọt lớn, các loại tử thi khác nhau như nước tiểu, phân, da, xương, mảnh gân, đờm, nước mũi, máu, v.v., bị nước cuốn trôi, rơi xuống, bị khuấy đục với bùn và nước, sau hai ba ngày, các loài giòi bọ sinh ra, sôi sục bởi sức nóng của ánh nắng mặt trời, nổi bọt và bong bóng lên trên, có màu xanh đậm, cực kỳ hôi thối, đáng ghê tởm, trở nên không đáng để đến gần, không đáng để nhìn, huống chi là ngửi hay nếm; cũng vậy, các loại đồ ăn thức uống, v.v., được nghiền nát bởi chày là răng, được đảo qua lại bởi tay là lưỡi, được bao bọc bởi đờm và nước bọt, ngay lập tức mất đi vẻ đẹp về màu sắc, mùi, vị, v.v., rơi xuống giống như bãi nôn của chó hay hồ bột của thợ dệt, bị mật, đờm và gió bao bọc, sôi sục bởi sức nóng của lửa tiêu hóa trong dạ dày, đầy dẫy các loài giòi bọ, nổi bọt và bong bóng lên trên, trở nên cực kỳ hôi thối, đáng ghê tởm như xác chết.
Yaṃ sutvāpi pānabhojanādīsu amanuññatā saṇṭhāti, pageva paññācakkhunā avaloketvā.
Even merely hearing of such a putrid new-food-receptacle (stomach) causes distaste for drinks, food, and so on, much less contemplating it with the eye of wisdom.
Chỉ nghe nói về (dạ dày) như vậy thôi cũng đã sinh ra sự không ưa thích đối với đồ ăn thức uống, huống chi là nhìn thấy bằng con mắt trí tuệ.
Yattha ca patitaṃ pānabhojanādi pañcadhā vivekaṃ gacchati, ekaṃ bhāgaṃ pāṇakā khādanti, ekaṃ bhāgaṃ udaraggi jhāpeti, eko bhāgo muttaṃ hoti, eko bhāgo karīsaṃ, eko bhāgo rasabhāvaṃ āpajjitvā soṇitamaṃsādīni upabrūhayati.
And in this stomach, the drinks and food that fall are divided into five parts: one part is eaten by worms, one part is digested by the stomach-fire, one part becomes urine, one part becomes feces, and one part attains the state of nutritive essence and nourishes the blood, flesh, and so on.
Nơi ấy, đồ ăn thức uống rơi vào được phân chia thành năm phần: một phần các sinh vật (giun sán) ăn, một phần lửa tiêu hóa đốt cháy, một phần trở thành nước tiểu, một phần trở thành phân, một phần trở thành dưỡng chất nuôi dưỡng máu, thịt, v.v.
201. Karīsanti vaccaṃ.
201. Feces refers to excrement.
201. Karīsa là phân.
Taṃ vaṇṇato yebhuyyena ajjhohaṭāhāravaṇṇameva hoti.
In terms of color, it mostly takes on the color of the food that has been consumed.
Về màu sắc, phần lớn nó có màu của thức ăn đã được tiêu thụ.
Saṇṭhānato okāsasaṇṭhānaṃ.
In terms of shape, it takes on the shape of its receptacle.
Về hình dạng, nó có hình dạng của nơi chứa nó.
Disato heṭṭhimāya disāya jātaṃ.
In terms of direction, it is formed in the lower direction.
Về phương hướng, nó sinh ở phương dưới.
Okāsato pakkāsaye ṭhitaṃ.
In terms of location, it is situated in the large intestine (pakkāsaya).
Về vị trí, nó nằm trong ruột già (pakkāsaya).
Pakkāsayo nāma heṭṭhānābhi-piṭṭhikaṇṭakamūlānaṃ antare antāvasāne ubbedhena aṭṭhaṅgulamatto veḷunāḷikasadiso, yattha seyyathāpi nāma upari bhūmibhāge patitaṃ vassodakaṃ ogaḷitvā heṭṭhā bhūmibhāgaṃ pūretvā tiṭṭhati, evameva yaṃkiñci āmāsaye patitaṃ pānabhojanādikaṃ udaragginā pheṇuddehakaṃ pakkaṃ pakkaṃ nisadāya pisitamiva saṇhabhāvaṃ āpajjitvā antabilena ogaḷitvā ogaḷitvā omadditvā veḷupabbe pakkhipamānapaṇḍumattikā viya sannicitaṃ hutvā tiṭṭhati.
The pakkāsaya is a bamboo-pipe-like cavity, eight finger-breadths deep, located between the lower part of the navel and the base of the backbone, at the end of the coiled intestines. Just as rainwater falling on high ground flows down and fills the lower ground, so too, any drinks and food that fall into the stomach, cooked and boiled with foamy froth by the stomach-fire, becoming finely ground like a paste on a grinding stone, gradually flow down through the intestinal passage, are pressed together and accumulated like pale clay packed into a bamboo internode, and thus remain there.
Ruột già (pakkāsayo) là nơi giống như ống tre, cao khoảng tám ngón tay, nằm giữa vùng dưới rốn và gốc cột sống, ở cuối ruột non. Ví như nước mưa rơi xuống mặt đất trên cao, chảy xuống làm đầy vùng đất thấp hơn; cũng vậy, bất cứ đồ ăn thức uống nào rơi vào dạ dày (āmāsaya), sau khi được lửa tiêu hóa nấu chín sủi bọt, trở nên mịn như được nghiền trên cối đá, rồi chảy qua lỗ ruột, được nhào nặn và tích tụ lại giống như đất sét nhão được nhét vào đốt tre.
Paricchedato pakkāsayapaṭalena ceva karīsabhāgena ca paricchinnaṃ, ayamassa sabhāgaparicchedo.
It is demarcated by the large intestine membrane and by the feces part itself; this is its demarcation according to its own kind.
Về giới hạn, nó được giới hạn bởi màng bao ruột già và phần phân, đây là sự phân định cùng loại của nó.
Visabhāgaparicchedo pana kesasadisoyeva.
Its demarcation according to dissimilar kind is like that of hair.
Còn sự phân định khác loại thì giống như của tóc.
202. Matthaluṅganti sīsakaṭāhabbhantare ṭhitamiñjarāsi.
202. Brain refers to the mass of marrow situated inside the skull.
202. Matthaluṅga là khối tủy nằm bên trong hộp sọ.
Taṃ vaṇṇato setaṃ ahicchattakapiṇḍavaṇṇaṃ.
In terms of color, it is white, like the color of a mushroom cap.
Về màu sắc, nó màu trắng, giống màu của một khối nấm chưa nở.
Dadhibhāvaṃ asampattaṃ duṭṭhakhīravaṇṇantipi vattuṃ vaṭṭati.
It can also be described as the color of spoiled milk before it turns into curd.
Cũng có thể nói nó có màu của sữa hỏng chưa thành sữa chua.
Saṇṭhānato okāsasaṇṭhānaṃ.
In terms of shape, it takes on the shape of its receptacle.
Về hình dạng, nó có hình dạng của nơi chứa nó.
Disato uparimāya disāya jātaṃ.
In terms of direction, it is formed in the upper direction.
Về phương hướng, nó sinh ở phương trên.
Okāsato sīsakaṭāhabbhantare cattāro sibbinimagge nissāya samodhānetvā ṭhapitā cattāro piṭṭhapiṇḍā viya samohitaṃ tiṭṭhati.
In terms of location, it lies accumulated within the skull, like four lumps of flour placed together, supported by the four suture lines.
Về vị trí, nó nằm bên trong hộp sọ, tụ lại tựa vào bốn đường khớp sọ, giống như bốn vắt bột được đặt chung lại với nhau.
Paricchedato sīsakaṭāhassa abbhantaratalehi ceva matthaluṅgabhāgena ca paricchinnaṃ, ayamassa sabhāgaparicchedo.
It is demarcated by the inner surfaces of the skull and by the brain part itself; this is its demarcation according to its own kind.
Về giới hạn, nó được giới hạn bởi mặt trong của hộp sọ và phần não, đây là sự phân định cùng loại của nó.
Visabhāgaparicchedo pana kesasadisoyeva.
Its demarcation according to dissimilar kind is like that of hair.
Còn sự phân định khác loại thì giống như của tóc.
203. Pittanti dve pittāni baddhapittañca abaddhapittañca.
203. Bile refers to two kinds of bile: bound bile and unbound bile.
203. Pitta (mật) có hai loại: mật có túi (baddhapitta) và mật không có túi (abaddhapitta).
Tattha baddhapittaṃ vaṇṇato bahalamadhukatelavaṇṇaṃ.
Of these, bound bile, in terms of color, is thick, like the color of honey oil.
Trong đó, mật có túi về màu sắc có màu như dầu madhuka đặc.
Abaddhapittaṃ milātaākulipupphavaṇṇaṃ.
Unbound bile is like the color of a withered blue lotus flower.
Mật không có túi có màu như hoa ākuli đã héo.
Saṇṭhānato ubhayampi okāsasaṇṭhānaṃ.
In terms of shape, both take on the shape of their receptacle.
Về hình dạng, cả hai đều có hình dạng của nơi chứa chúng.
Disato baddhapittaṃ uparimāya disāya jātaṃ, itaraṃ dvīsu disāsu jātaṃ.
In terms of direction, bound bile is formed in the upper direction, while the other is formed in both directions.
Về phương hướng, mật có túi sinh ở phương trên, loại kia sinh ở cả hai phương (trên và dưới).
Okāsato abaddhapittaṃ ṭhapetvā kesalomadantanakhānaṃ maṃsavinimuttaṭṭhānañceva thaddhasukkhacammañca udakamiva telabindu avasesasarīraṃ byāpetvā ṭhitaṃ, yamhi kupite akkhīni pītakāni honti, bhamanti, gattaṃ kampati, kaṇḍūyati.
In terms of location, unbound bile, excluding the parts of flesh free from hair, body-hair, teeth, and nails, as well as hard, dry skin, pervades the rest of the body like oil drops in water. When it is disturbed, the eyes turn yellow, they roll, the body trembles, and itches.
Về vị trí, mật không có túi, ngoại trừ tóc, lông, răng, móng, những nơi xương không có thịt bao bọc và da cứng khô, thì lan tỏa khắp phần còn lại của cơ thể giống như giọt dầu trên mặt nước. Khi mật này bị rối loạn, mắt trở nên vàng, chóng mặt, thân thể run rẩy và ngứa ngáy.
Baddhapittaṃ hadayapapphāsānaṃ antare yakanamaṃsaṃ nissāya patiṭṭhite mahākosātakīkosakasadise pittakosake ṭhitaṃ, yamhi kupite sattā ummattakā honti, vipallatthacittā hirottappaṃ chaḍḍetvā akātabbaṃ karonti, abhāsitabbaṃ bhāsanti, acintitabbaṃ cintenti.
Bound bile is located in the gallbladder, which resembles a large loofah gourd and is situated between the heart and lungs, resting on the liver. When it is disturbed, beings become insane, their minds are deranged, they cast away shame and dread, do what should not be done, speak what should not be spoken, and think what should not be thought.
Mật có túi nằm trong túi mật, giống như vỏ quả mướp đắng lớn, được đặt tựa vào gan, giữa tim và phổi. Khi mật này bị rối loạn, chúng sinh trở nên điên cuồng, tâm trí rối loạn, từ bỏ tàm quý, làm những điều không nên làm, nói những điều không nên nói, và suy nghĩ những điều không nên suy nghĩ.
Paricchedato pittabhāgena paricchinnaṃ, ayamassa sabhāgaparicchedo.
It is demarcated by the bile part itself; this is its demarcation according to its own kind.
Về giới hạn, nó được giới hạn bởi phần mật, đây là sự phân định cùng loại của nó.
Visabhāgaparicchedo pana kesasadisoyeva.
Its demarcation according to dissimilar kind is like that of hair.
Còn sự phân định khác loại thì giống như của tóc.
204. Semhanti sarīrabbhantare ekapatthapūrappamāṇaṃ semhaṃ.
204. Phlegm refers to the phlegm within the body, amounting to about one pattha measure.
204. Semha (đờm) là lượng đờm khoảng một pattha (đơn vị đo lường) bên trong cơ thể.
Taṃ vaṇṇato setaṃ nāgabalāpaṇṇarasavaṇṇaṃ.
In terms of color, it is white, like the color of the juice of the Nāgabalā leaf.
Về màu sắc, nó màu trắng, có màu như nước cốt lá nāgabalā.
Saṇṭhānato okāsasaṇṭhānaṃ.
In terms of shape, it takes on the shape of its receptacle.
Về hình dạng, nó có hình dạng của nơi chứa nó.
Disato uparimāya disāya jātaṃ.
In terms of direction, it is formed in the upper direction.
Về phương hướng, nó sinh ở phương trên.
Okāsato udarapaṭale ṭhitaṃ.
In terms of location, it is situated on the stomach-membrane.
Về vị trí, nó nằm trên màng bao dạ dày.
Yaṃ pānabhojanādiajjhoharaṇakāle seyyathāpi nāma udake sevālapaṇakaṃ kaṭṭhe vā kathale vā patante chijjitvā dvidhā hutvā puna ajjhottharitvā tiṭṭhati, evameva pānabhojanādimhi nipatante chijjitvā dvidhā hutvā puna ajjhottharitvā tiṭṭhati, yamhi ca mandībhūte pakkagaṇḍo viya pūtikukkuṭaṇḍamiva ca udaraṃ paramajegucchaṃ kuṇapagandhaṃ hoti, tato uggatena ca gandhena uddekopi mukhampi duggandhaṃ pūtikuṇapasadisaṃ hoti.
When drinks and food are consumed, just as moss or algae in water, when wood or pottery fragments fall onto them, break and divide into two, then cover them again, so too, when drinks and food fall, it breaks, divides into two, and then covers them again. And when this phlegm becomes weak, the stomach becomes extremely repulsive and foul-smelling like a festering boil or a rotten hen's egg; from its emanating stench, both belching and the mouth become foul-smelling, like a putrid corpse.
Khi đồ ăn thức uống được nuốt vào, ví như rong rêu trên mặt nước khi bị khúc gỗ hay mảnh sành rơi vào thì tách ra làm hai rồi lại phủ kín lại; cũng vậy, khi đồ ăn thức uống rơi xuống, nó tách ra làm hai rồi lại phủ kín lại. Khi đờm này suy yếu, dạ dày trở nên cực kỳ ghê tởm và có mùi hôi như xác chết, giống như một khối u sắp vỡ hay một quả trứng gà thối; và do mùi hôi bốc lên từ đó, cả chứng ợ hơi và miệng cũng có mùi hôi thối như xác chết.
So ca puriso apehi duggandhaṃ vāyasīti vattabbataṃ āpajjati, yañca vaḍḍhitvā bahalattamāpannaṃ pidhānaphalakamiva vaccakuṭiyaṃ udarapaṭalassa abbhantareyeva kuṇapagandhaṃ sannirumbhitvā tiṭṭhati.
And that person is then called "Get away, you stench-breathing crow!" And when the phlegm grows thick, like a lid covering a toilet, it confines the stench of putrefaction within the stomach-membrane itself and remains there.
Người đó sẽ bị nói rằng: "Tránh xa ra, ngươi hôi như quạ!" Và khi nó tăng lên và trở nên đặc lại, nó nằm bên trong màng bao dạ dày, ngăn chặn mùi hôi của tử thi, giống như tấm ván đậy trên hố xí.
Paricchedato semhabhāgena paricchinnaṃ, ayamassa sabhāgaparicchedo.
It is demarcated by the phlegm part itself; this is its demarcation according to its own kind.
Về giới hạn, nó được giới hạn bởi phần đờm, đây là sự phân định cùng loại của nó.
Visabhāgaparicchedo pana kesasadisoyeva.
Its demarcation according to dissimilar kind is like that of hair.
Còn sự phân định khác loại thì giống như của tóc.
205. Pubboti pūtilohitavasena pavattapubbaṃ.
205. Pus refers to pus that arises due to putrid blood.
205. Pubbo (mủ) là mủ phát sinh do máu bị thối rữa.
Taṃ vaṇṇato paṇḍupalāsavaṇṇo.
In terms of color, it is like the color of a yellowish, withered leaf.
Về màu sắc, nó có màu của lá úa vàng nhạt.
Matasarīre pana pūtibahalācāmavaṇṇo hoti.
However, in a dead body, it is the color of putrid, thick rice-gruel.
Còn trong tử thi, nó có màu của nước cơm đặc đã thối rữa.
Saṇṭhānato okāsasaṇṭhāno.
In terms of shape, it takes on the shape of its receptacle.
Về hình dạng, nó có hình dạng của nơi chứa nó.
Disato dvīsu disāsu hoti.
In terms of direction, it occurs in both directions.
Về phương hướng, nó có ở cả hai phương (trên và dưới).
Okāsato pana pubbassa okāso nāma nibaddho natthi, yattha so sannicito tiṭṭheyya, yatra yatra khāṇukaṇṭakapaharaṇaggijālādīhi abhihate sarīrappadese lohitaṃ saṇṭhahitvā paccati, gaṇḍapīḷakādayo vā uppajjanti, tatra tatra tiṭṭhati.
However, there is no fixed location for pus to accumulate; it appears wherever blood collects and putrefies in a bodily area struck by stakes, thorns, weapons, flames, etc., or wherever boils and pustules arise.
Về vị trí, mủ không có một vị trí cố định nơi nó tích tụ; nó tồn tại ở bất cứ nơi nào trên cơ thể bị tổn thương bởi cọc, gai, vũ khí, lửa, v.v., nơi máu đọng lại và bị thối rữa, hoặc nơi các khối u, nhọt, v.v., phát sinh.
Paricchedato pubbabhāgena paricchinno, ayamassa sabhāgaparicchedo.
It is demarcated by the pus part itself; this is its demarcation according to its own kind.
Về giới hạn, nó được giới hạn bởi phần mủ, đây là sự phân định cùng loại của nó.
Visabhāgaparicchedo pana kesasadisoyeva.
Its demarcation according to dissimilar kind is like that of hair.
Còn sự phân định khác loại thì giống như của tóc.
206. Lohitanti dve lohitāni sannicitalohitañca saṃsaraṇalohitañca.
206. Blood refers to two kinds of blood: accumulated blood and circulating blood.
206. Lohita (máu) có hai loại: máu tích tụ (sannicitalohita) và máu lưu thông (saṃsaraṇalohita).
Tattha sannicitalohitaṃ vaṇṇato nipakkabahalalākhārasavaṇṇaṃ.
Of these, accumulated blood, in terms of color, is like the color of dark, thick lac juice.
Trong đó, máu tích tụ về màu sắc có màu như nhựa cánh kiến đặc đã được nấu chín.
Saṃsaraṇalohitaṃ acchalākhārasavaṇṇaṃ.
Circulating blood is like the color of clear lac juice.
Máu lưu thông có màu như nhựa cánh kiến trong.
Saṇṭhānato ubhayampi okāsasaṇṭhānaṃ.
In terms of shape, both take on the shape of their receptacle.
Về hình dạng, cả hai đều có hình dạng của nơi chứa chúng.
Disato sannicitalohitaṃ uparimāya disāya jātaṃ.
In terms of direction, accumulated blood is formed in the upper direction.
Về phương hướng, máu tích tụ sinh ở phương trên.
Itaraṃ dvisu disāsu jātaṃ.
The other (circulating blood) arises in two directions.
Loại kia (máu lưu chuyển) sinh ra ở hai phương.
Okāsato saṃsaraṇalohitaṃ ṭhapetvā kesalomadantanakhānaṃ maṃsavinimuttaṭṭhānañceva thaddhasukkhacammañca dhamanijālānusārena sabbaṃ upādiṇṇasarīraṃ pharitvā ṭhitaṃ.
In terms of location, the circulating blood, excluding the places free from flesh where hair, body hair, teeth, and nails are found, and the stiff, dry skin, spreads throughout the entire conditioned body, following the network of arteries, and remains there.
Về phương vị, máu lưu chuyển, ngoại trừ những chỗ không có thịt như tóc, lông, răng, móng và da khô cứng, thì nó lan khắp toàn bộ thân thể do nghiệp tạo ra, theo mạng lưới tĩnh mạch và động mạch.
Sannicitalohitaṃ yakanaṭṭhānassa heṭṭhābhāgaṃ pūretvā ekapatthapūramattaṃ hadayavakkapapphāsānaṃ upari thokaṃ thokaṃ paggharantaṃ vakkahadayayakanapapphāse temayamānaṃ ṭhitaṃ.
The collected blood fills the lower part of the liver region, being about one pattha full, and remaining, it seeps little by little over the heart, kidneys, and lungs, moistening the kidneys, heart, liver, and lungs.
Máu tích tụ thì lấp đầy phần dưới của gan, khoảng một bát đầy, rồi từ từ chảy xuống trên tim, thận và phổi, làm ướt thận, tim, gan và phổi.
Tasmiṃ hi vakkahadayādīni atemente sattā pipāsitā honti.
Indeed, if that blood does not moisten the kidneys, heart, and so forth, beings become thirsty.
Nếu máu đó không làm ướt thận, tim, v.v., thì chúng sinh sẽ khát nước.
Paricchedato lohitabhāgena paricchinnaṃ, ayamassa sabhāgaparicchedo.
In terms of delimitation, it is delimited by the blood part; this is its homogeneous delimitation.
Về giới hạn, nó được giới hạn bởi phần máu; đây là giới hạn đồng loại của nó.
Visabhāgaparicchedo pana kesasadisoyeva.
Its heterogeneous delimitation is just like hair.
Còn giới hạn dị loại thì giống như tóc.
207. Sedoti lomakūpādīhi paggharaṇakaāpodhātu.
207. Sweat (Seda) is the watery element that exudes from hair pores and so forth.
207. Mồ hôi (Seda) là thủy đại chảy ra từ lỗ chân lông, v.v.
So vaṇṇato vippasannatilatelavaṇṇo.
Its colour is like clear sesame oil.
Về màu sắc, nó có màu như dầu mè rất trong.
Saṇṭhānato okāsasaṇṭhāno.
Its shape is that of its location.
Về hình dạng, nó có hình dạng tùy theo không gian.
Disato dvīsu disāsu jāto.
In terms of direction, it arises in two directions.
Về phương hướng, nó sinh ra ở hai phương.
Okāsato sedassokāso nāma nibaddho natthi, yattha so lohitaṃ viya sadā tiṭṭheyya.
In terms of location, there is no fixed place for sweat where it would always remain like blood.
Về phương vị, không có một chỗ cố định nào cho mồ hôi, nơi nó có thể tồn tại mãi mãi như máu.
Yadā pana aggisantāpasūriyasantāpautuvikārādīhi sarīraṃ santapati, tadā udakato abbūḷhamattavisamacchinnabhisamuḷālakumudanāḷakalāpo viya sabbakesalomakūpavivarehi paggharati, tasmā tassa saṇṭhānampi kesalomakūpavivarānaññeva vasena veditabbaṃ.
However, when the body is heated by the heat of fire, the heat of the sun, seasonal changes, and so forth, it exudes from all the hair pores and interstices, like a cluster of lotus stalks and lily stalks, unevenly cut and just extracted from water; therefore, its shape should also be understood as dependent on the hair pores and interstices.
Nhưng khi thân thể nóng lên do sức nóng của lửa, sức nóng của mặt trời, sự thay đổi của thời tiết, v.v., thì nó chảy ra từ tất cả các lỗ chân tóc và lỗ chân lông, giống như một bó thân cây sen, hoa súng bị cắt không đều, mới nhổ ra khỏi nước; do đó, hình dạng của nó cũng phải được hiểu theo hình dạng của các lỗ chân tóc và lỗ chân lông.
Sedapariggaṇhakena ca yoginā kesalomakūpavivare pūretvā ṭhitavaseneva sedo manasi kātabbo.
And the yogi who discerns sweat should contemplate sweat as it remains filling the hair pores and interstices.
Và hành giả quán mồ hôi nên tác ý đến mồ hôi như là nó đang lấp đầy các lỗ chân tóc và lỗ chân lông.
Paricchedato sedabhāgena paricchinno, ayamassa sabhāgaparicchedo.
In terms of delimitation, it is delimited by the sweat part; this is its homogeneous delimitation.
Về giới hạn, nó được giới hạn bởi phần mồ hôi; đây là giới hạn đồng loại của nó.
Visabhāgaparicchedo pana kesasadisoyeva.
Its heterogeneous delimitation is just like hair.
Còn giới hạn dị loại thì giống như tóc.
Medoti thinasineho.
Fat (Medo) is solidified grease.
Mỡ (Meda) là chất béo đặc.
So vaṇṇato phālitahaliddivaṇṇo.
Its colour is like split turmeric.
Về màu sắc, nó có màu như củ nghệ đã thái lát.
Saṇṭhānato thūlasarīrassa tāva cammamaṃsantare ṭhapitahaliddivaṇṇadukūlapilotikasaṇṭhāno hoti.
In terms of shape, for a stout person, it is like a piece of yellow cloth placed between the skin and flesh.
Về hình dạng, đối với người có thân hình mập mạp, nó có hình dạng như một mảnh vải lụa cũ màu nghệ được đặt giữa da và thịt.
Kisasarīrassa jaṅghamaṃsaṃ ūrumaṃsaṃ piṭṭhikaṇṭakanissitaṃ piṭṭhimaṃsaṃ udaravaṭṭimaṃsanti etāni nissāya diguṇatiguṇaṃ katvā ṭhapitahaliddivaṇṇadukūlapilotikasaṇṭhāno.
For a lean person, it is like a piece of yellow cloth placed in two or three layers, relying on the calf muscles, thigh muscles, back muscles attached to the spine, and abdominal muscles.
Đối với người có thân hình gầy gò, nó có hình dạng như một mảnh vải lụa cũ màu nghệ được đặt hai ba lớp dựa vào thịt bắp chân, thịt đùi, thịt lưng dựa vào xương sống và thịt bụng.
Disato dvīsu disāsu jāto.
In terms of direction, it arises in two directions.
Về phương hướng, nó sinh ra ở hai phương.
Okāsato thūlassa sakalasarīraṃ pharitvā kisassa jaṅghamaṃsādīni nissāya ṭhito, yaṃ sinehasaṅkhaṃ gatampi paramajegucchattā neva muddhani telatthāya, na nāsatelādīnamatthāya gaṇhanti.
In terms of location, for a stout person, it permeates the entire body, and for a lean person, it remains relying on the calf muscles and so forth. Although it is called grease, due to its extreme loathsomeness, it is not taken for oil on the head, nor for nasal oil and so forth.
Về phương vị, đối với người mập mạp, nó lan khắp toàn thân; đối với người gầy gò, nó dựa vào thịt bắp chân, v.v. Dù được gọi là chất béo, nhưng vì cực kỳ ghê tởm, người ta không dùng nó để làm dầu xoa đầu, cũng không dùng để làm dầu nhỏ mũi, v.v.
Paricchedato heṭṭhā maṃsena, upari cammena, tiriyaṃ medabhāgena paricchinno, ayamassa sabhāgaparicchedo.
In terms of delimitation, it is delimited below by flesh, above by skin, and across by the fat part; this is its homogeneous delimitation.
Về giới hạn, nó được giới hạn bởi thịt ở dưới, da ở trên, và phần mỡ ở hai bên; đây là giới hạn đồng loại của nó.
Visabhāgaparicchedo pana kesasadisoyeva.
Its heterogeneous delimitation is just like hair.
Còn giới hạn dị loại thì giống như tóc.
208. Assūti akkhīhi paggharaṇakaāpodhātu.
208. Tears (Assu) is the watery element that exudes from the eyes.
208. Nước mắt (Assu) là thủy đại chảy ra từ mắt.
Taṃ vaṇṇato vippasannatilatelavaṇṇaṃ.
Its colour is like clear sesame oil.
Về màu sắc, nó có màu như dầu mè rất trong.
Saṇṭhānato okāsasaṇṭhānaṃ.
Its shape is that of its location.
Về hình dạng, nó có hình dạng tùy theo không gian.
Disato uparimāya disāya jātaṃ.
In terms of direction, it arises from the upper direction.
Về phương hướng, nó sinh ra ở phương trên.
Okāsato akkhikūpakesu ṭhitaṃ.
In terms of location, it remains in the eye sockets.
Về phương vị, nó nằm trong hốc mắt.
Na cetaṃ pittakosake pittamiva akkhikūpakesu sadā sannicitaṃ tiṭṭhati.
And it does not always remain accumulated in the eye sockets like bile in the gallbladder.
Và nó không phải lúc nào cũng tích tụ trong hốc mắt như mật tích tụ trong túi mật.
Yadā pana sattā somanassajātā mahāhasitaṃ hasanti, domanassajātā rodanti paridevanti, tathārūpaṃ vā visamāhāraṃ āhārenti, yadā ca nesaṃ akkhīni dhūmarajapaṃsukādīhi abhihaññanti.
However, when beings experience joy and laugh heartily, or experience sorrow and weep and lament, or partake of unsuitable food, or when their eyes are afflicted by smoke, dust, particles, and so forth,
Nhưng khi chúng sinh vui mừng mà cười lớn, buồn rầu mà khóc lóc than vãn, hoặc ăn thức ăn không phù hợp như vậy, hoặc khi mắt họ bị khói, bụi, đất, v.v., làm tổn thương,
Tadā etehi somanassadomanassavisabhāgāhārautūhi samuṭṭhahitvā akkhikūpake pūretvā tiṭṭhati vā paggharati vā.
then, produced by these joys, sorrows, unsuitable foods, and seasons, it fills the eye sockets and either remains there or flows out.
thì do những nguyên nhân như vui mừng, buồn rầu, thức ăn không phù hợp, và thời tiết, nó sinh ra, lấp đầy hốc mắt và hoặc đọng lại hoặc chảy ra.
Assupariggaṇhakena ca yoginā akkhikūpake pūretvā ṭhitavaseneva pariggaṇhitabbaṃ.
And the yogi who discerns tears should discern it as it remains filling the eye sockets.
Và hành giả quán nước mắt nên quán nó như là nó đang lấp đầy hốc mắt.
Paricchedato assubhāgena paricchinnaṃ, ayamassa sabhāgaparicchedo.
In terms of delimitation, it is delimited by the tear part; this is its homogeneous delimitation.
Về giới hạn, nó được giới hạn bởi phần nước mắt; đây là giới hạn đồng loại của nó.
Visabhāgaparicchedo pana kesasadisoyeva.
Its heterogeneous delimitation is just like hair.
Còn giới hạn dị loại thì giống như tóc.
209. Vasāti vilīnasineho.
209. Marrow (Vasā) is liquefied grease.
209. Mỡ lỏng (Vasā) là chất béo đã tan chảy.
Sā vaṇṇato nāḷikeratelavaṇṇā.
Its colour is like coconut oil.
Về màu sắc, nó có màu như dầu dừa.
Ācāme āsittatelavaṇṇātipi vattuṃ vaṭṭati.
It may also be said to be the colour of oil poured into rice gruel.
Cũng có thể nói nó có màu như dầu đổ vào nước cơm.
Saṇṭhānato nhānakāle pasannaudakassa upari paribbhamantasinehabinduvisaṭasaṇṭhānā.
In terms of shape, when bathing, it is like dispersed drops of oil swirling on clear water.
Về hình dạng, nó có hình dạng như những giọt dầu nổi lềnh bềnh trên mặt nước trong khi tắm.
Disato dvīsu disāsu jātā.
In terms of direction, it arises in two directions.
Về phương hướng, nó sinh ra ở hai phương.
Okāsato yebhuyyena hatthatalahatthapiṭṭhipādatalapādapiṭṭhināsapuṭanalāṭaaṃsakūṭesu ṭhitā.
In terms of location, it is mostly found on the palms of the hands, backs of the hands, soles of the feet, tops of the feet, nostrils, forehead, and shoulder blades.
Về phương vị, nó chủ yếu nằm ở lòng bàn tay, mu bàn tay, lòng bàn chân, mu bàn chân, lỗ mũi, trán và đỉnh vai.
Na cesā etesu okāsesu sadā vilīnāva hutvā tiṭṭhati.
And it does not always remain in these locations in a liquefied state.
Và nó không phải lúc nào cũng ở trạng thái tan chảy ở những chỗ đó.
Yadā pana aggisantāpasūriyasantāpautuvisabhāgadhātuvisabhāgehi te padesā usmājātā honti, tadā tattha nhānakāle pasannaudakūpari sinehabinduvisaṭo viya ito cito ca sañcarati.
However, when these areas become warm due to the heat of fire, the heat of the sun, unsuitable seasons, or unsuitable elements, then it moves here and there, like drops of oil dispersed on clear water during bathing.
Nhưng khi những chỗ đó nóng lên do sức nóng của lửa, sức nóng của mặt trời, sự bất thường của thời tiết, sự bất thường của các yếu tố, thì nó di chuyển qua lại ở đó, như những giọt dầu loang trên mặt nước trong khi tắm.
Paricchedato vasābhāgena paricchinnā, ayamassa sabhāgaparicchedo.
In terms of delimitation, it is delimited by the marrow part; this is its homogeneous delimitation.
Về giới hạn, nó được giới hạn bởi phần mỡ lỏng; đây là giới hạn đồng loại của nó.
Visabhāgaparicchedo pana kesasadisoyeva.
Its heterogeneous delimitation is just like hair.
Còn giới hạn dị loại thì giống như tóc.
210. Kheḷoti antomukhe pheṇamissā āpodhātu.
210. Saliva (Kheḷo) is the watery element mixed with foam inside the mouth.
210. Nước bọt (Kheḷa) là thủy đại lẫn bọt trong miệng.
So vaṇṇato seto pheṇavaṇṇo.
Its colour is white, like foam.
Về màu sắc, nó có màu trắng như bọt.
Saṇṭhānato okāsasaṇṭhāno.
Its shape is that of its location.
Về hình dạng, nó có hình dạng tùy theo không gian.
Pheṇasaṇṭhānotipi vattuṃ vaṭṭati.
It may also be said to have the shape of foam.
Cũng có thể nói nó có hình dạng như bọt.
Disato uparimāya disāya jāto.
In terms of direction, it arises from the upper direction.
Về phương hướng, nó sinh ra ở phương trên.
Okāsato ubhohi kapolapassehi oruyha jivhāya ṭhito.
In terms of location, it descends from both sides of the cheeks and remains on the tongue.
Về phương vị, nó chảy xuống từ hai bên má và đọng lại trên lưỡi.
Na cesa ettha sadā sannicito hutvā tiṭṭhati.
However, it does not always remain accumulated there.
Và nó không phải lúc nào cũng tích tụ ở đó.
Yadā pana sattā tathārūpamāhāraṃ passanti vā saranti vā, uṇhatittakaṭukaloṇambilānaṃ vā kiñci mukhe ṭhapenti, yadā vā nesaṃ hadayaṃ āgilāyati, kismiñci deva vā jigucchā uppajjati, tadā kheḷo uppajjitvā ubhohi kapolapassehi oruyha jivhāya saṇṭhāti.
But when beings see or remember such food, or place anything hot, bitter, pungent, salty, or sour in their mouth, or when their heart feels unwell, or when disgust arises for something, then saliva is produced, descends from both sides of the cheeks, and settles on the tongue.
Nhưng khi chúng sinh nhìn thấy hoặc nhớ đến một loại thức ăn nào đó, hoặc đặt một thứ gì đó nóng, đắng, cay, mặn, chua vào miệng, hoặc khi tim họ khó chịu, hoặc khi có sự ghê tởm đối với một điều gì đó, thì nước bọt sinh ra, chảy xuống từ hai bên má và đọng lại trên lưỡi.
Aggajivhāya cesa tanuko hoti, mūlajivhāya bahalo, mukhe pakkhittañca puthukaṃ vā taṇḍulaṃ vā aññaṃ vā kiñci khādanīyaṃ nadīpuline khatakūpakasalilaṃ viya parikkhayaṃ agacchantova temetuṃ samattho hoti.
It is thin at the tip of the tongue and thick at the root of the tongue, and it is capable of moistening puthuka (flattened rice) or grains of rice or any other solid food placed in the mouth without being depleted, just like the water in a dug well on a riverbank.
Nó loãng ở đầu lưỡi và đặc ở gốc lưỡi, và nó có khả năng làm ướt một miếng bánh dẹt, gạo, hoặc bất kỳ thức ăn nào khác được đặt trong miệng mà không cạn kiệt, giống như nước giếng đào trên bãi cát sông.
Paricchedato kheḷabhāgena paricchinno, ayamassa sabhāgaparicchedo.
In terms of delimitation, it is delimited by the saliva part; this is its homogeneous delimitation.
Về giới hạn, nó được giới hạn bởi phần nước bọt; đây là giới hạn đồng loại của nó.
Visabhāgaparicchedo pana kesasadisova.
Its heterogeneous delimitation is just like hair.
Còn giới hạn dị loại thì giống như tóc.
211. Siṅghāṇikāti matthaluṅgato paggharaṇakaasuci.
211. Nasal mucus (Siṅghāṇikā) is impure matter exuding from the brain.
211. Nước mũi (Siṅghāṇikā) là chất dơ chảy ra từ não.
Sā vaṇṇato taruṇatālaṭṭhimiñjavaṇṇā.
Its colour is like the kernel of a young palm seed.
Về màu sắc, nó có màu như lõi hạt thốt nốt non.
Saṇṭhānato okāsasaṇṭhānā.
Its shape is that of its location.
Về hình dạng, nó có hình dạng tùy theo không gian.
Disato uparimāya disāya jātā.
In terms of direction, it arises from the upper direction.
Về phương hướng, nó sinh ra ở phương trên.
Okāsato nāsāpuṭe pūretvā ṭhitā.
In terms of location, it remains filling the nostrils.
Về phương vị, nó lấp đầy lỗ mũi.
Na cesā ettha sadā sannicitā hutvā tiṭṭhati, atha kho yathā nāma puriso paduminipatte dadhiṃ bandhitvā heṭṭhā kaṇṭakena vijjheyya, athānena chiddena dadhimuttaṃ gaḷitvā bahi pateyya, evameva yadā sattā rodanti, visabhāgāhārautuvasena vā sañjātadhātukhobhā honti, tadā anto sīsato pūtisemhabhāvamāpannaṃ matthaluṅgaṃ gaḷitvā tālumatthakavivarena otaritvā nāsāpuṭe pūretvā tiṭṭhati vā paggharati vā.
However, it does not always remain accumulated there. Rather, just as a person might wrap curd in a lotus leaf and then pierce it with a thorn from below, and through that hole the liquid curd would flow out and fall, similarly, when beings weep, or when their elements are disturbed due to unsuitable food or seasons, then the brain, having become putrid phlegm within the head, flows out, descends through the opening at the top of the palate, and fills the nostrils, either remaining there or flowing out.
Và nó không phải lúc nào cũng tích tụ ở đó, mà giống như một người gói sữa đông trong lá sen rồi chọc thủng bằng gai ở dưới, sữa đông chảy ra ngoài qua lỗ đó; cũng vậy, khi chúng sinh khóc, hoặc khi các yếu tố bị xáo trộn do thức ăn hoặc thời tiết không phù hợp, thì não bị thối rữa thành đờm mủ chảy ra từ bên trong đầu, đi xuống qua lỗ hổng trên vòm miệng, lấp đầy lỗ mũi và hoặc đọng lại hoặc chảy ra.
Siṅghāṇikā pariggaṇhakena ca yoginā nāsāpuṭe pūretvā ṭhitavaseneva pariggaṇhitabbā.
And the yogi who discerns nasal mucus should discern it as it remains filling the nostrils.
Và hành giả quán nước mũi nên quán nó như là nó đang lấp đầy lỗ mũi.
Paricchedato siṅghāṇikābhāgena paricchinnā, ayamassā sabhāgaparicchedo.
In terms of delimitation, it is delimited by the nasal mucus part; this is its homogeneous delimitation.
Về giới hạn, nó được giới hạn bởi phần nước mũi; đây là giới hạn đồng loại của nó.
Visabhāgaparicchedo pana kesasadisova.
Its heterogeneous delimitation is just like hair.
Còn giới hạn dị loại thì giống như tóc.
212. Lasikāti sarīrasandhīnaṃ abbhantare picchilakuṇapaṃ.
212. Synovial fluid (Lasikā) is the slimy, putrid substance inside the joints of the body.
212. Dịch khớp (Lasikā) là chất lỏng nhầy nhụa bên trong các khớp xương của cơ thể.
Sā vaṇṇato kaṇikāraniyyāsavaṇṇā.
Its colour is like the exudation of the kaṇikāra tree.
Về màu sắc, nó có màu như nhựa cây hoa vàng (kaṇikāra).
Saṇṭhānato okāsasaṇṭhānā.
Its shape is that of its location.
Về hình dạng, nó có hình dạng tùy theo không gian.
Disato dvīsu disāsu jātā.
In terms of direction, it arises in two directions.
Về phương hướng, nó sinh ra ở hai phương.
Okāsato aṭṭhisandhīnaṃ abbhañjanakiccaṃ sādhayamānā asītisatasandhīnaṃ abbhantare ṭhitā.
From the perspective of location, it (lymph) accomplishes the function of lubricating the bone-joints, residing within the one hundred and eighty joints.
Về vị trí, nó nằm bên trong một trăm tám mươi khớp xương, thực hiện nhiệm vụ bôi trơn các khớp xương.
Yassa cesā mandā hoti, tassa uṭṭhahantassa nisīdantassa abhikkamantassa paṭikkamantassa samiñjantassa pasārentassa aṭṭhikāni kaṭakaṭāyanti, accharāsaddaṃ karonto viya sañcarati.
And if this (lymph) is scanty for someone, when that person rises, sits, advances, retreats, bends, or stretches, their bones crackle, moving as if making a snapping sound.
Đối với người nào mà dịch này ít, xương của người ấy kêu răng rắc khi đứng dậy, ngồi xuống, đi tới, đi lui, co lại, duỗi ra; người ấy di chuyển như thể tạo ra tiếng búng ngón tay.
Ekayojanadviyojanamattaṃ addhānaṃ gatassa vāyodhātu kuppati, gattāni dukkhanti.
If one travels a distance of one or two yojanas, the wind element (vāyodhātu) becomes disturbed, and the limbs ache.
Khi đi được một hoặc hai do-tuần, gió đại sẽ bị khuấy động, các chi thể trở nên đau nhức.
Yassa pana bahukā honti, tassa uṭṭhānanisajjādīsu na aṭṭhīni kaṭakaṭāyanti, dīghampi addhānaṃ gatassa na vāyodhātu kuppati, na gattāni dukkhanti.
But for someone for whom it is abundant, their bones do not crackle when rising, sitting, and so on; nor does the wind element become disturbed, nor do their limbs ache, even after traveling a long distance.
Còn đối với người có nhiều dịch này, xương không kêu răng rắc khi đứng dậy, ngồi xuống, v.v.; dù đi một quãng đường dài, gió đại cũng không bị khuấy động, các chi thể cũng không đau nhức.
Paricchedato lasikābhāgena paricchinnā, ayamassā sabhāgaparicchedo.
From the perspective of delimitation, it is delimited by the lymph-part; this is its homogeneous delimitation.
Về sự phân định, nó được phân định bởi phần dịch khớp; đây là sự phân định cùng loại của nó.
Visabhāgaparicchedo pana kesasadisova.
Its heterogeneous delimitation, however, is similar to hair.
Còn sự phân định khác loại thì tương tự như của tóc.
213. Muttanti muttarasaṃ.
213. Urine (Mutta) refers to the essence of urine.
213. Nước tiểu là dịch nước tiểu.
Taṃ vaṇṇato māsakhārodakavaṇṇaṃ.
Its color is like the color of pea-ash water.
Về màu sắc, nó có màu của nước tro đậu māsakhāra.
Saṇṭhānato adhomukhaṭṭhapitaudakakumbhaabbhantaragataudakasaṇṭhānaṃ.
Its shape is like the water inside a water-pot placed upside down.
Về hình dạng, nó có hình dạng của nước chứa bên trong một bình nước được đặt úp xuống.
Disato heṭṭhimāya disāya jātaṃ.
From the perspective of direction, it is produced in the lower direction.
Về phương hướng, nó sinh khởi ở phương dưới.
Okāsato vatthissa abbhantare ṭhitaṃ.
From the perspective of location, it is situated within the bladder.
Về vị trí, nó nằm bên trong bàng quang.
Vatthi nāma vatthi puṭo vuccati.
Bladder (Vatthi) is called the urinary bladder.
Bàng quang được gọi là túi bàng quang.
Yattha seyyathāpi candanikāya pakkhitte amukhe ravaṇaghaṭe candanikāraso pavisati, na cassa pavisanamaggo paññāyati, evameva sarīrato muttaṃ pavisati, na cassa pavisanamaggo paññāyati, nikkhamanamaggo pana pākaṭo hoti.
Just as the liquid from a latrine enters a small, lidless pot placed in it, and the path of its entry is not discernible, so too, urine enters the body, and the path of its entry is not discernible, but the path of its exit is manifest.
Trong đó, ví như nước từ rãnh thoát nước đi vào một cái bình gốm không có miệng được đặt trong rãnh, mà đường vào của nó không thể thấy được, cũng vậy, nước tiểu từ cơ thể đi vào bàng quang, mà đường vào của nó không thể thấy được, nhưng đường ra thì rõ ràng.
Yamhi ca muttassa bharite passāvaṃ karomāti sattānaṃ āyūhanaṃ hoti.
And when this (bladder) is full of urine, there is an urge for beings to urinate.
Và khi bàng quang đầy nước tiểu, chúng sanh có sự cố gắng: "Ta sẽ đi tiểu."
Paricchedato vatthiabbhantarena ceva muttabhāgena ca paricchinnaṃ, ayamassa sabhāgaparicchedo.
From the perspective of delimitation, it is delimited by the interior of the bladder and by the urine-part; this is its homogeneous delimitation.
Về sự phân định, nó được phân định bởi phần bên trong bàng quang và bởi phần nước tiểu; đây là sự phân định cùng loại của nó.
Visabhāgaparicchedo pana kesasadisova.
Its heterogeneous delimitation, however, is similar to hair.
Còn sự phân định khác loại thì tương tự như của tóc.
214. Evañhi kesādike koṭṭhāse vaṇṇasaṇṭhānadisokāsaparicchedavasena vavatthapetvā anupubbato nātisīghatotiādinā nayena vaṇṇasaṇṭhānagandhāsayokāsavasena pañcadhā paṭikkūlā paṭikkūlāti manasikaroto paṇṇattisamatikkamāvasāne seyyathāpi cakkhumato purisassa dvattiṃsavaṇṇānaṃ kusumānaṃ ekasuttakaganthitaṃ mālaṃ olokentassa sabbapupphāni apubbāpariyamiva pākaṭāni honti, evameva atthi imasmiṃ kāye kesāti imaṃ kāyaṃ olokentassa sabbe te dhammā apubbāpariyāva pākaṭā honti.
214. Thus, having systematically established the hair and other parts by way of color, shape, direction, location, and delimitation, and reflecting on them sequentially—not too quickly, etc.—as repulsive by way of color, shape, odor, abode, and location in five ways, at the conclusion of transcending concepts (paññatti), just as for a person with eyes looking at a garland woven with a single thread from thirty-two colored flowers, all the flowers appear simultaneously, without any before or after, so too, for one contemplating this body with the thought "there is hair in this body," all those phenomena appear simultaneously, without any before or after.
214. Như vậy, sau khi đã xác định các thể phần như tóc v.v. theo màu sắc, hình dạng, phương hướng, vị trí và sự phân định, khi hành giả tác ý "ghê tởm, ghê tởm" năm cách theo màu sắc, hình dạng, mùi, nơi sanh và vị trí, theo phương pháp đã nêu "không quá nhanh..." tuần tự, vào lúc kết thúc sự vượt qua khái niệm, ví như đối với một người có mắt, khi nhìn vào một vòng hoa được kết từ ba mươi hai loại hoa bằng một sợi chỉ, tất cả các bông hoa đều hiện ra rõ ràng như thể đồng thời, cũng vậy, khi vị ấy nhìn vào thân này với ý niệm "có tóc trong thân này", tất cả các pháp ấy đều hiện ra rõ ràng như thể đồng thời.
Tena vuttaṃ manasikārakosallakathāyaṃ ‘‘ādikammikassa hi kesāti manasikaroto manasikāro gantvā muttanti imaṃ pariyosānakoṭṭhāsameva āhacca tiṭṭhatī’’ti.
Therefore, it is said in the discourse on the skill of attention: "For the beginner, attention, when focusing on 'hair,' goes directly to 'urine,' this final part."
Do đó, trong phần Luận về sự thiện xảo trong tác ý đã nói: "Đối với hành giả mới bắt đầu, khi tác ý 'tóc', sự tác ý đi đến và dừng lại ngay tại thể phần cuối cùng là 'nước tiểu'."
Athassa anupubbamuñcanādivasena paṭikkūlā paṭikkūlāti punappunaṃ manasikaroto anukkamena appanā uppajjati.
Then, as he repeatedly reflects on the parts as repulsive, by way of their sequential decay and so on, jhāna (appanā) gradually arises.
Bấy giờ, đối với vị ấy, người đang tác ý lặp đi lặp lại "ghê tởm, ghê tởm" bằng cách tuần tự buông bỏ v.v., thì appanā (an chỉ) tuần tự sanh khởi.
Tattha kesādīnaṃ vaṇṇasaṇṭhānadisokāsaparicchedavasena upaṭṭhānaṃ uggahanimittaṃ.
Among these, the manifestation of hair and the other parts by way of color, shape, direction, location, and delimitation is the learning sign (uggahanimitta).
Trong đó, sự hiện khởi của tóc v.v. theo màu sắc, hình dạng, phương hướng, vị trí và sự phân định là uggahanimitta (học tướng).
Sabbākārato paṭikkūlavasena upaṭṭhānaṃ paṭibhāganimittaṃ.
The manifestation of them as repulsive in all aspects is the counterpart sign (paṭibhāganimitta).
Sự hiện khởi theo phương diện ghê tởm về mọi mặt là paṭibhāganimitta (tợ tướng).
Taṃ āsevato bhāvayato vuttanayena asubhakammaṭṭhānesu viya paṭhamajjhānavaseneva appanā uppajjati.
For the meditator who cultivates and develops this (counterpart sign), jhāna (appanā) arises only as the first jhāna, in the manner described, as in the asubha meditation subjects.
Đối với người thực hành, tu tập tướng ấy, appanā (an chỉ) sanh khởi chỉ ở mức độ sơ thiền, như trong các đề mục thiền về sự bất tịnh, theo phương pháp đã nói.
Sā yassa ekova koṭṭhāso pākaṭo hoti, ekasmiṃ vā koṭṭhāse appanaṃ patvā puna aññasmiṃ yogaṃ na karoti, tassa ekāva uppajjati.
If only one part is manifest to a yogi, or if he attains jhāna on one part but does not practice on another, then only one jhāna arises for him.
Đối với người mà chỉ có một thể phần hiện rõ, hoặc sau khi đạt được appanā (an chỉ) ở một thể phần mà không thực hành ở thể phần khác, thì chỉ có một appanā (an chỉ) sanh khởi.
Yassa pana aneke koṭṭhāsā pākaṭā honti, ekasmiṃ vā jhānaṃ patvā puna aññasmiṃpi yogaṃ karoti, tassa mallakattherassa viya koṭṭhāsagaṇanāya paṭhamajjhānāni nibbattanti.
But if many parts are manifest to him, or if he attains jhāna on one and then practices on another, then first jhāna arises for him, numbering according to the count of parts, like for Mallaka Thera.
Nhưng đối với người mà nhiều thể phần hiện rõ, hoặc sau khi đạt được thiền ở một thể phần lại thực hành ở thể phần khác, thì các tầng sơ thiền sẽ phát sinh theo số lượng các thể phần, giống như trường hợp của Trưởng lão Mallaka.
So kirāyasmā dīghabhāṇakaabhayattheraṃ hatthe gahetvā ‘‘āvuso abhaya, imaṃ tāva pañhaṃ uggaṇhāhī’’ti vatvā āha – ‘‘mallakatthero dvattiṃsakoṭṭhāsesu dvattiṃsāya paṭhamajjhānānaṃ lābhī.
It is said that venerable Mallaka Thera, holding Venerable Abhaya, the Long Reciter, by the hand, said, "Friend Abhaya, learn this matter now: Mallaka Thera was a master of thirty-two first jhāna states, corresponding to the thirty-two parts.
Vị Trưởng lão khả kính ấy, nghe nói, đã nắm tay Trưởng lão Dīghabhāṇaka Abhaya và nói: "Này hiền giả Abhaya, hãy ghi nhớ vấn đề này," rồi nói tiếp: "Trưởng lão Mallaka đã đắc ba mươi hai tầng sơ thiền trên ba mươi hai thể phần.
Sace rattiṃ ekaṃ, divā ekaṃ samāpajjati, atirekaddhamāsena puna sampajjati, sace pana devasikaṃ ekaṃ samāpajjati, atirekamāsena puna sampajjatī’’ti.
If he entered one (jhāna) at night and one during the day, he would complete them again in more than half a month; but if he entered one daily, he would complete them again in more than a month."
Nếu ngài nhập một thiền vào ban đêm và một thiền vào ban ngày, thì sau hơn nửa tháng sẽ hoàn tất một vòng. Nhưng nếu ngài nhập một thiền mỗi ngày, thì sau hơn một tháng sẽ hoàn tất một vòng."
Imañca kāyagatāsatimanuyutto bhikkhu aratiratisaho hoti, na ca naṃ arati sahati, uppannaṃ aratiṃ abhibhuyya abhibhuyya viharati.
A bhikkhu devoted to this mindfulness of the body is able to overcome dispassion and passion; dispassion does not overcome him; he dwells overcoming dispassion whenever it arises.
Và vị tỳ khưu thực hành niệm thân này có thể chịu đựng được sự bất mãn và sự thỏa mãn, và sự bất mãn không thể khuất phục được vị ấy; vị ấy sống, chế ngự và vượt qua sự bất mãn đã sanh khởi.
Bhayabheravasaho hoti, na ca naṃ bhayabheravaṃ sahati, uppannaṃ bhayabheravaṃ abhibhuyya abhibhuyya viharati.
He is able to overcome fear and terror; fear and terror do not overcome him; he dwells overcoming fear and terror whenever they arise.
Vị ấy có thể chịu đựng được sự sợ hãi và kinh hoàng, và sự sợ hãi và kinh hoàng không thể khuất phục được vị ấy; vị ấy sống, chế ngự và vượt qua sự sợ hãi và kinh hoàng đã sanh khởi.
Khamo hoti sītassa uṇhassa …pe… pāṇaharānaṃ adhivāsakajātiko hoti (ma. ni. 3.159).
He is patient with cold, heat... and is of a nature to endure life-threatening feelings.
Vị ấy có thể chịu đựng được lạnh, nóng... là người có bản chất nhẫn nại.
Kesādīnaṃ vaṇṇabhedaṃ nissāya catunnaṃ jhānānaṃ lābhī hoti.
Relying on the distinction of colors of hair and so on, he becomes a recipient of the four jhānas.
Nhờ vào sự khác biệt về màu sắc của tóc v.v., vị ấy đắc được bốn tầng thiền.
Cha abhiññā paṭivijjhati (ma. ni. 3.159).
He penetrates the six higher knowledges (abhiññā).
Vị ấy chứng đắc sáu loại abhiññā (thắng trí).
‘‘Kathaṃ bhāvito ca, bhikkhave, ānāpānassatisamādhi kathaṃ bahulīkato santo ceva paṇīto ca asecanako ca sukho ca vihāro, uppannuppanne ca pāpake akusale dhamme ṭhānaso antaradhāpeti vūpasameti?
"And how, bhikkhus, is concentration on mindfulness of breathing developed and repeatedly practiced so that it is peaceful, excellent, an unadulterated and pleasant dwelling, and directly dispels and calms any evil unwholesome states that arise?
"Và này các Tỳ khưu, định niệm hơi thở được tu tập như thế nào, được làm cho sung mãn như thế nào để được an tịnh, vi diệu, không khô khan, là một trú xứ an lạc, và làm cho các pháp ác, bất thiện đã sanh khởi lập tức biến mất và lắng dịu?
Idha, bhikkhave, bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā, so satova assasati sato passasati.
Here, bhikkhus, a bhikkhu, having gone to the forest, or to the root of a tree, or to an empty dwelling, sits down, having folded his legs crosswise, held his body erect, and established mindfulness in front of him. Mindful, he breathes in; mindful, he breathes out.
Ở đây, này các Tỳ khưu, Tỳ khưu đi đến khu rừng, hoặc đi đến gốc cây, hoặc đi đến ngôi nhà trống, ngồi xuống, xếp bằng, giữ thân thẳng, và an trú niệm trước mặt. Vị ấy thở vào có chánh niệm, thở ra có chánh niệm.
Dīghaṃ vā assasanto dīghaṃ assasāmīti pajānāti.
Breathing in long, he understands: 'I breathe in long.'
Khi thở vào dài, vị ấy biết: 'Tôi thở vào dài'.
Dīghaṃ vā passasanto…pe… rassaṃ vā assasanto…pe… rassaṃ vā passasanto rassaṃ passasāmīti pajānāti.
Breathing out long... breathing in short... breathing out short, he understands: 'I breathe out short.'
Khi thở ra dài... đến... Khi thở vào ngắn... đến... Khi thở ra ngắn, vị ấy biết: 'Tôi thở ra ngắn'.
Sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmīti sikkhati.
He trains himself: 'I shall breathe in experiencing the whole body.'
Vị ấy tập: 'Cảm nhận toàn thân, tôi sẽ thở vào'.
Sabbakāyapaṭisaṃvedī passasissāmīti sikkhati.
He trains himself: 'I shall breathe out experiencing the whole body.'
Vị ấy tập: 'Cảm nhận toàn thân, tôi sẽ thở ra'.
Passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmīti sikkhati.
He trains himself: 'I shall breathe in tranquillizing the bodily formation.'
Vị ấy tập: 'An tịnh thân hành, tôi sẽ thở vào'.
Passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmīti sikkhati.
He trains himself: 'I shall breathe out tranquillizing the bodily formation.'
Vị ấy tập: 'An tịnh thân hành, tôi sẽ thở ra'.
Pītipaṭisaṃvedī… sukhapaṭisaṃvedī… cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī… passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ… cittapaṭisaṃvedī… abhippamodayaṃ cittaṃ… samādahaṃ cittaṃ… vimocayaṃ cittaṃ … aniccānupassī… virāgānupassī… nirodhānupassī.
Experiencing rapture... experiencing pleasure... experiencing the mental formation... tranquillizing the mental formation... experiencing the mind... gladdening the mind... concentrating the mind... liberating the mind... contemplating impermanence... contemplating dispassion... contemplating cessation...
Cảm nhận hỷ... cảm nhận lạc... cảm nhận tâm hành... an tịnh tâm hành... cảm nhận tâm... làm tâm hân hoan... làm tâm định tĩnh... giải thoát tâm... quán vô thường... quán ly tham... quán đoạn diệt.
Paṭinissaggānupassī assasissāmīti sikkhati.
He trains himself: 'I shall breathe in contemplating relinquishment.'"
Vị ấy tập: 'Quán sự từ bỏ, tôi sẽ thở vào'.
Paṭinissaggānupassī passasissāmīti sikkhatī’’ti –
"I shall breathe out observing relinquishment," so he trains himself.
“Tôi sẽ thở ra với sự quán tưởng về sự xả bỏ,” vị ấy học tập như vậy.
Evaṃ soḷasavatthukaṃ ānāpānassatikammaṭṭhānaṃ niddiṭṭhaṃ.
Thus the sixteenfold Anapanasati meditation subject has been pointed out.
Như vậy, đề mục thiền quán hơi thở vào ra (ānāpānassati kammaṭṭhāna) có mười sáu điểm đã được chỉ rõ.
Tassa bhāvanānayo anuppatto.
Now, the method of its development has arrived.
Phương pháp tu tập đề mục ấy đã đến lượt.
So pana yasmā pāḷivaṇṇanānusāreneva vuccamāno sabbākāraparipūro hoti.
However, as this method of development, when expounded strictly according to the Pali commentaries, becomes complete in all its aspects.
Nhưng vì khi được trình bày theo lời giải thích của Pāḷi, nó sẽ trở nên đầy đủ mọi phương diện.
Tasmā ayamettha pāḷivaṇṇanāpubbaṅgamo niddeso.
Therefore, this exposition here is preceded by an explanation of the Pali.
Do đó, đây là lời giải thích đi trước bằng lời giải thích của Pāḷi.
216. Kathaṃ bhāvito ca, bhikkhave, ānāpānassati samādhīti ettha tāva kathanti ānāpānassatisamādhibhāvanaṃ nānappakārato vitthāretukamyatāpucchā.
216. In "How, bhikkhus, is the Anapanasati samādhi developed?", the question " how" is an inquiry out of a desire to explain the development of Anapanasati samādhi in various ways.
216. Ở đây, trong câu “Này các Tỳ-khưu, thiền định ānāpānassati được tu tập như thế nào?”, từ “như thế nào” (kathaṃ) là câu hỏi có ý muốn giải thích sự tu tập thiền định ānāpānassati theo nhiều cách khác nhau.
Bhāvito ca bhikkhave ānāpānassatisamādhīti nānappakārato vitthāretukamyatāya puṭṭhadhammanidassanaṃ.
" Developed, bhikkhus, is the Anapanasati samādhi" is a demonstration of the Dhamma inquired into with the desire to explain it in various ways.
“Này các Tỳ-khưu, thiền định ānāpānassati được tu tập” là lời chỉ ra pháp được hỏi với ý muốn giải thích theo nhiều cách khác nhau.
Kathaṃ bahulīkato…pe… vūpasametīti etthāpi eseva nayo.
The same method applies to "How is it made much of... and appeases (evil states)?"
Trong câu “được làm cho sung mãn như thế nào… cho đến… làm cho lắng dịu,” cũng theo cách tương tự.
Tattha bhāvitoti uppādito vaḍḍhito vā.
Here, " bhāvito" means produced or cultivated.
Ở đó, “được tu tập (bhāvito)” nghĩa là được phát sinh hoặc được tăng trưởng.
Ānāpānassatisamādhīti ānāpānapariggāhikāya satiyā saddhiṃ sampayutto samādhi.
" Ānāpānassatisamādhi" is samādhi associated with mindfulness that apprehends in-breaths and out-breaths.
“Thiền định ānāpānassati (ānāpānassatisamādhi)” là thiền định đi kèm với chánh niệm nắm giữ hơi thở vào ra.
Ānāpānassatiyaṃ vā samādhi ānāpānassatisamādhi.
Or, samādhi in Anapanasati is Anapanasati samādhi.
Hoặc thiền định trong ānāpānassati là ānāpānassatisamādhi.
Bahulīkatoti punappunaṃ kato.
" Bahulīkato" means repeatedly done.
“Được làm cho sung mãn (bahulīkato)” nghĩa là được thực hành nhiều lần.
Santoceva paṇīto cāti santo ceva paṇīto ceva.
" Sānto ceva paṇīto cā" means both tranquil and sublime.
“Thanh tịnh và vi diệu (santo ceva paṇīto cā)” nghĩa là thanh tịnh và vi diệu.
Ubhayattha eva saddena niyamo veditabbo.
The exclusivity should be understood by the word eva (only) in both places.
Nên hiểu sự xác định bằng từ “eva” ở cả hai nơi.
Kiṃ vuttaṃ hoti?
What is meant?
Ý nghĩa là gì?
Ayañhi yathā asubhakammaṭṭhānaṃ kevalaṃ paṭivedhavasena santañca paṇītañca, oḷārikārammaṇattā pana paṭikkūlārammaṇattā ca ārammaṇavasena neva santaṃ na paṇītaṃ, na evaṃ kenaci pariyāyena asanto vā apaṇīto vā, atha kho ārammaṇasantatāyapi santo vūpasanto nibbuto, paṭivedhasaṅkhātaaṅgasantatāyapi.
For just as the asubha-kammaṭṭhāna is tranquil and sublime solely by way of penetration, but not tranquil or sublime by way of its object, due to its gross object and loathsome object, so this (Anapanasati) is not untranquil or unsublime in any way; rather, it is tranquil, appeased, and extinguished even by the tranquility of its object, and also by the tranquility of its constituents, which is called penetration.
Thiền định này không giống như đề mục thiền bất tịnh (asubha kammaṭṭhāna) chỉ thanh tịnh và vi diệu theo phương diện thấu triệt (paṭivedha), nhưng theo phương diện đối tượng thì không thanh tịnh cũng không vi diệu vì đối tượng thô và đối tượng ghê tởm. Thiền định này không hề bất tịnh hay không vi diệu theo bất kỳ phương diện nào, mà nó thanh tịnh, lắng dịu, an tịnh cả về sự thanh tịnh của đối tượng và sự thanh tịnh của các chi phần được gọi là sự thấu triệt.
Ārammaṇapaṇītatāyapi paṇīto atittikaro, aṅgapaṇītatāyapīti.
It is sublime even by the sublimity of its object, and also by the sublimity of its constituents, never becoming tiresome.
Nó vi diệu cả về sự vi diệu của đối tượng và sự vi diệu của các chi phần, không gây nhàm chán.
Tena vuttaṃ ‘‘santo ceva paṇīto cā’’ti.
Therefore, it is said, "tranquil and sublime."
Vì vậy, đã nói rằng “thanh tịnh và vi diệu.”
Asecanako ca sukho ca vihāroti ettha pana nāssa secananti asecanako, anāsittako abbokiṇṇo pāṭiyekko āveṇiko.
However, in "Asecanako ca sukho ca vihāro" (An unmixed and pleasant abiding), " asecanako" means "without admixture," "unmixed," "untainted," "unique," "exclusive," for there is no addition to it. There is no tranquility here by way of preparatory or access concentration. The meaning is that from the very beginning of initial attention, it is tranquil and sublime by its very nature. Some teachers, however, say that "asecanako" means "not defiled," "full of sap," "naturally sweet."
Ở đây, trong câu “một trú xứ không pha trộn và an lạc,” “không pha trộn (asecanako)” có nghĩa là không bị pha trộn, không bị trộn lẫn, đặc biệt, độc đáo.
Natthi ettha parikammena vā upacārena vā santatā.
There is no tranquility here by way of preparatory or access concentration.
Ở đây không có sự thanh tịnh do parikamma (chuẩn bị) hay upacāra (cận định).
Ādisamannāhārato pabhuti attano sabhāveneva santo ca paṇīto cāti attho.
The meaning is that from the very beginning of initial attention, it is tranquil and sublime by its very nature.
Ý nghĩa là từ lúc bắt đầu chú tâm, nó đã thanh tịnh và vi diệu do bản chất tự nhiên của nó.
Keci pana asecanakoti anāsittako ojavanto sabhāveneva madhuroti vadanti.
Some teachers, however, say that "asecanako" means "not defiled," "full of sap," "naturally sweet."
Một số người nói rằng asecanako có nghĩa là không bị pha trộn, có sinh lực, và tự nhiên ngọt ngào.
Evaṃ ayaṃ asecanako ca, appitappitakkhaṇe kāyikacetasikasukhapaṭilābhāya saṃvattanato sukho ca vihāroti veditabbo.
Thus, this " asecanako ca" is to be understood as " sukho ca vihāro" (a pleasant abiding) because it conduces to the attainment of physical and mental happiness at every moment of absorption.
Như vậy, “không pha trộn (asecanako)” này nên được hiểu là “một trú xứ an lạc (sukho vihāro)” vì nó dẫn đến sự đạt được hạnh phúc thân và tâm mỗi khi được chú tâm.
Uppannuppanneti avikkhambhite avikkhambhite.
" Uppannuppanne" means "not yet suppressed, not yet suppressed (by jhāna)."
“Đã phát sinh, đã phát sinh (uppannuppanne)” nghĩa là chưa bị khuất phục, chưa bị khuất phục.
Pāpaketi lāmake.
" Pāpake" means "base," "vile."
“Ác pháp (pāpake)” nghĩa là thấp kém.
Akusale dhammeti akosallasambhūte dhamme.
" Akusale dhamme" means "unskillful states born of ignorance."
“Các pháp bất thiện (akusale dhamme)” nghĩa là các pháp sinh ra từ sự thiếu khéo léo (vô minh).
Ṭhānaso antaradhāpetīti khaṇeneva antaradhāpeti vikkhambheti.
" Ṭhānaso antaradhāpetī" means "he makes them disappear instantaneously, he suppresses them."
“Làm cho biến mất ngay lập tức (ṭhānaso antaradhāpetī)” nghĩa là làm cho biến mất, khuất phục ngay lập tức.
Vūpasametīti suṭṭhu upasameti.
" Vūpasametī" means "he thoroughly appeases."
“Làm cho lắng dịu (vūpasametī)” nghĩa là làm cho lắng dịu hoàn toàn.
Nibbedhabhāgiyattā vā anupubbena ariyamaggavuddhippatto samucchindati, paṭippassambhetīti vuttaṃ hoti.
Or, due to its penetrating nature, it gradually attains the growth of the Noble Path and eradicates, or rather, causes them to subside completely.
Hoặc, do có phần thấu triệt, dần dần đạt đến sự tăng trưởng của Thánh đạo, nó cắt đứt hoàn toàn, làm cho lắng dịu hoàn toàn.
217. Idāni tamatthaṃ vitthārento ‘‘idha, bhikkhave’’tiādimāha.
217. Now, expanding on that meaning, he says, "Here, bhikkhus," and so on.
217. Bây giờ, để giải thích ý nghĩa đó một cách chi tiết, đức Phật đã nói “Này các Tỳ-khưu, ở đây,” v.v.
Tattha idha bhikkhave bhikkhūti bhikkhave, imasmiṃ sāsane bhikkhu.
Here, " idha bhikkhave bhikkhū" means "bhikkhus, a bhikkhu in this Dispensation."
Ở đó, “Này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu ở đây (idha bhikkhave bhikkhū)” nghĩa là, này các Tỳ-khưu, Tỳ-khưu trong giáo pháp này.
Ayañhi ettha idhasaddo sabbappakāraānāpānassatisamādhinibbattakassa puggalassa sannissayabhūtasāsanaparidīpano aññasāsanassa tathābhāvapaṭisedhano ca.
The word " idha" here points out this Dispensation as the foundation for a person who brings forth the Anapanasati samādhi in all its forms, and it rejects the possibility of such a state in other dispensations.
Từ “ở đây (idha)” này ở đây chỉ ra giáo pháp làm nơi nương tựa cho người có khả năng phát sinh thiền định ānāpānassati mọi phương diện, và cũng bác bỏ sự tồn tại của một người như vậy trong các giáo pháp khác.
Vuttañhetaṃ – idheva, bhikkhave, samaṇo…pe… suññā parappavādā samaṇebhi aññehī’’ti (ma. ni. 1.139).
For it has been said: "Here alone, bhikkhus, is there a recluse... empty are the other doctrines of recluses" (M.N. 1.139).
Điều này đã được nói: “Này các Tỳ-khưu, chỉ ở đây có Sa-môn… trống rỗng là các giáo lý của người khác, không có Sa-môn nào khác.”
Tena vuttaṃ ‘‘imasmiṃ sāsane bhikkhū’’ti.
Therefore, it is said, "a bhikkhu in this Dispensation."
Vì vậy, đã nói “Tỳ-khưu trong giáo pháp này.”
Araññagato vā…pe… suññāgāragato vāti idamassa ānāpānassatisamādhibhāvanānurūpasenāsanapariggahaparidīpanaṃ.
" Araññagato vā...pe... suññāgāragato vā" (gone to the forest... or to an empty house) this statement indicates the adoption of a dwelling suitable for the development of Anapanasati samādhi.
“Đi vào rừng… cho đến… đi vào một ngôi nhà trống” là lời chỉ ra sự lựa chọn trú xứ phù hợp với sự tu tập thiền định ānāpānassati của vị ấy.
Imassa hi bhikkhuno dīgharattaṃ rūpādīsu ārammaṇesu anuvisaṭaṃ cittaṃ ānāpānassatisamādhiārammaṇaṃ abhiruhituṃ na icchati, kūṭagoṇayuttaratho viya uppathameva dhāvati.
For the mind of such a bhikkhu, which has long been accustomed to objects like sights, does not wish to ascend to the object of Anapanasati samādhi; it runs astray, like a chariot yoked to a stubborn ox.
Thật vậy, tâm của vị Tỳ-khưu này, đã lang thang trong các đối tượng sắc, v.v., trong một thời gian dài, không muốn đi vào đối tượng của thiền định ānāpānassati, mà chạy lạc đường như một cỗ xe kéo bởi một con bò ngang bướng.
Tasmā seyyathāpi nāma gopo kūṭadhenuyā sabbaṃ khīraṃ pivitvā vaḍḍhitaṃ kūṭavacchaṃ dametukāmo dhenuto apanetvā ekamante mahantaṃ thambhaṃ nikhaṇitvā tattha yottena bandheyya, athassa so vaccho ito cito ca vipphanditvā palāyituṃ asakkonto tameva thambhaṃ upanisīdeyya vā upanipajjeyya vā, evameva imināpi bhikkhunā dīgharattaṃ rūpārammaṇādirasapānavaḍḍhitaṃ duṭṭhacittaṃ dametukāmena rūpādiārammaṇato apanetvā araññaṃ vā…pe… suññāgāraṃ vā pavesetvā tattha assāsapassāsathambhe satiyottena bandhitabbaṃ.
Therefore, just as a cowherd, desiring to tame a stubborn calf that has grown by drinking all the milk from a stubborn cow, might remove it from the cow, dig a large post aside, and bind the calf there with a rope, and then the calf, struggling here and there but unable to run away, would sit down or lie down by that very post; in the same way, this bhikkhu, desiring to tame his unruly mind that has grown accustomed to the taste of objects like sights for a long time, should remove it from objects like sights, lead it into a forest... or an empty house, and bind it there to the post of in-breaths and out-breaths with the rope of mindfulness.
Vì vậy, giống như một người chăn bò muốn thuần hóa một con bê ngang bướng đã được nuôi lớn bằng cách uống hết sữa của con bò mẹ ngang bướng, anh ta tách nó ra khỏi bò mẹ, đào một cọc lớn ở một bên và buộc nó vào đó bằng dây thừng; sau đó con bê đó, không thể chạy trốn dù có vùng vẫy khắp nơi, sẽ ngồi hoặc nằm gần chính cái cọc đó. Cũng vậy, vị Tỳ-khưu này, muốn thuần hóa cái tâm xấu đã được nuôi lớn bằng cách thưởng thức các đối tượng sắc, v.v., trong một thời gian dài, phải tách nó ra khỏi các đối tượng sắc, v.v., đưa nó vào rừng… hoặc một ngôi nhà trống, và buộc nó vào cái cọc hơi thở vào ra bằng sợi dây chánh niệm.
Evamassa taṃ cittaṃ ito cito ca vipphanditvāpi pubbe āciṇṇārammaṇaṃ alabhamānaṃ satiyottaṃ chinditvā palāyituṃ asakkontaṃ tamevārammaṇaṃ upacārappanāvasena upanisīdati ceva upanipajjati ca.
Then, even if that mind struggles here and there, being unable to obtain the objects it was previously accustomed to, and unable to break the rope of mindfulness and run away, it will settle down and recline on that very object through access and absorption concentration.
Khi đó, dù tâm của vị ấy có vùng vẫy khắp nơi, nhưng không tìm thấy đối tượng đã quen thuộc trước đây, không thể cắt đứt sợi dây chánh niệm mà chạy trốn, nó sẽ ngồi và nằm gần chính đối tượng đó theo cách cận định và nhập định.
Tenāhu porāṇā –
Therefore, the ancients said:
Vì vậy, các bậc cổ nhân đã nói:
Atha vā yasmā idaṃ kammaṭṭhānappabhede muddhabhūtaṃ sabbaññubuddhapaccekabuddhabuddhasāvakānaṃ visesādhigamadiṭṭhadhammasukhavihārapadaṭṭhānaṃ ānāpānassatikammaṭṭhānaṃ itthipurisahatthiassādisaddasamākulaṃ gāmantaṃ apariccajitvā na sukaraṃ bhāvetuṃ, saddakaṇṭakattā jhānassa.
Alternatively, since this Anapanasati meditation subject, which is foremost among meditation subjects and is the basis for the special attainments and happy abidings in this very life for Omniscient Buddhas, Paccekabuddhas, and disciples of the Buddha, is not easy to develop without abandoning village outskirts filled with the noises of women, men, elephants, horses, and so forth, due to sounds being a thorn to jhāna.
Hoặc, vì đề mục thiền quán hơi thở vào ra (ānāpānassati kammaṭṭhāna) này là tối thượng trong các loại đề mục thiền, là nền tảng cho sự đạt được các thành tựu đặc biệt và sự an lạc trong hiện tại của chư Phật Toàn Giác, chư Phật Độc Giác và chư Thanh văn Phật, nên không dễ dàng tu tập nó mà không rời bỏ một ngôi làng đầy tiếng ồn ào của đàn ông, đàn bà, voi, ngựa, v.v., vì tiếng ồn là chướng ngại cho thiền định.
Agāmake pana araññe sukaraṃ yogāvacarena idaṃ kammaṭṭhānaṃ pariggahetvā ānāpānacatutthajjhānaṃ nibbattetvā tadeva pādakaṃ katvā saṅkhāre sammasitvā aggaphalaṃ arahattaṃ sampāpuṇituṃ.
However, in a soundless forest, it is easy for a meditator to take up this meditation subject, bring forth the fourth jhāna of Anapanasati, make that the basis, contemplate the formations, and attain the supreme fruit of Arahantship.
Nhưng trong rừng không có làng mạc, hành giả dễ dàng nắm giữ đề mục thiền này, phát sinh Tứ thiền ānāpāna, lấy đó làm nền tảng để quán xét các hành (saṅkhāra) và đạt đến quả tối thượng là A-la-hán.
Tasmāssa anurūpasenāsanaṃ dassento bhagavā ‘‘araññagato vā’’tiādimāha.
Therefore, the Blessed One, showing a suitable dwelling for him, said, "gone to the forest," and so on.
Vì vậy, để chỉ ra trú xứ phù hợp cho vị ấy, Đức Thế Tôn đã nói “đi vào rừng,” v.v.
Vatthuvijjācariyo viya hi bhagavā, so yathā vatthuvijjācariyo nagarabhūmiṃ passitvā suṭṭhu upaparikkhitvā ‘‘ettha nagaraṃ māpethā’’ti upadisati, sotthinā ca nagare niṭṭhite rājakulato mahāsakkāraṃ labhati, evameva yogāvacarassa anurūpasenāsanaṃ upaparikkhitvā ‘‘ettha kammaṭṭhānaṃ anuyuñjitabba’’nti upadisati, tato tattha kammaṭṭhānaṃ anuyuttena yoginā kamena arahatte patte ‘‘sammāsambuddho vata so bhagavā’’ti mahantaṃ sakkāraṃ labhati.
For the Blessed One is like a master of geomancy; just as a master of geomancy, having seen and thoroughly examined a city site, advises, "Build a city here," and upon the successful completion of the city, receives great honor from the royal family, even so, the Blessed One, having examined a dwelling suitable for a meditator, advises, "Here one should apply oneself to meditation," and then, when the yogi who has applied himself to meditation there gradually attains Arahantship, the Blessed One receives great honor, for they say, "Truly, that Blessed One is a Perfectly Self-Enlightened One."
Thật vậy, Đức Thế Tôn giống như một bậc thầy về khoa địa lý. Giống như một bậc thầy về khoa địa lý, sau khi xem xét kỹ lưỡng một khu đất thành phố, chỉ dẫn “hãy xây dựng một thành phố ở đây,” và khi thành phố hoàn thành một cách an toàn, ông ta nhận được sự tôn kính lớn từ hoàng gia. Cũng vậy, Đức Thế Tôn, sau khi xem xét trú xứ phù hợp cho hành giả, chỉ dẫn “nên thực hành đề mục thiền ở đây,” sau đó, khi hành giả đã thực hành đề mục thiền ở đó và dần dần đạt đến A-la-hán, Đức Thế Tôn nhận được sự tôn kính lớn với lời tán thán “Thật vậy, Đức Thế Tôn đó là bậc Chánh Đẳng Chánh Giác.”
Ayaṃ pana bhikkhu dīpisadisoti vuccati.
This bhikkhu, moreover, is called like a tiger.
Vị Tỳ-khưu này được gọi là giống như con hổ.
Yathā hi mahādīpirājā araññe tiṇagahanaṃ vā vanagahanaṃ vā pabbatagahanaṃ vā nissāya nilīyitvā vanamahiṃsagokaṇṇasūkarādayo mige gaṇhāti, evameva ayaṃ araññādīsu kammaṭṭhānaṃ anuyuñjanto bhikkhu yathākkamena sotāpattisakadāgāmianāgāmiarahattamagge ceva ariyaphalañca gaṇhatīti veditabbo.
Indeed, just as a great lordly tiger in the jungle, relying on thickets of grass, or thickets of trees, or thickets of mountains, hides and catches animals like wild buffaloes, elks, and boars, even so, this monk, practicing his meditation subject in forests and similar places, should be understood to attain, in due course, the paths of stream-entry, once-returning, non-returning, and Arahantship, and the noble fruit.
Như một vị đại mãnh hổ chúa trong rừng, nương vào bụi cỏ rậm, hay bụi cây rậm, hay bụi núi rậm mà ẩn náu, rồi bắt các loài thú như trâu rừng, nai sừng tấm, heo rừng, v.v., thì cũng vậy, vị tỳ khưu này, khi thực hành đề mục thiền định trong rừng, v.v., tuần tự đạt được các Đạo Tu-đà-hoàn, Tư-đà-hàm, A-na-hàm, A-la-hán và các Thánh Quả, nên biết là như vậy.
Tenāhu porāṇā –
Therefore, the ancients said:
Vì thế các bậc cổ nhân đã nói:
218. Tattha araññagatoti ‘‘araññanti nikkhamitvā bahi indakhīlā sabbametaṃ arañña’’nti (vibha. 529) ca, ‘‘āraññakaṃ nāma senāsanaṃ pañcadhanusatikaṃ pacchima’’nti (pārā. 654) ca evaṃ vuttalakkhaṇesu araññesu yaṃkiñci pavivekasukhaṃ araññaṃ gato.
Therein, having gone to the forest means having gone to any secluded and pleasant forest among those described as: “Having departed, all this outside the boundary pillars is forest,” and “A forest dwelling is five hundred bow-lengths away at the furthest.”
Trong đó, araññagato (đi vào rừng) có nghĩa là đi đến bất kỳ nơi nào trong các khu rừng đã được định nghĩa như: “Rừng là tất cả những gì nằm ngoài trụ ranh giới” và “trú xứ trong rừng là cách xa năm trăm cung” mà là nơi an lạc của sự độc cư. Rukkhamūlagato (đi đến gốc cây) có nghĩa là đi đến gần gốc cây. Suññāgāragato (đi đến nhà trống) có nghĩa là đi đến nơi trống vắng, cô tịch. Ở đây, ngoại trừ rừng và gốc cây, cũng có thể nói rằng người đi đến bảy loại trú xứ còn lại cũng là suññāgāragato (đi đến nhà trống).
Rukkhamūlagatoti rukkhasamīpaṃ gato.
Having gone to the root of a tree means having gone near a tree.
Rukkhamūlagato (đi đến gốc cây) có nghĩa là đi đến gần gốc cây.
Suññāgāragatoti suññaṃ vivittokāsaṃ gato.
Having gone to an empty dwelling means having gone to an empty, secluded place.
Suññāgāragato (đi đến nhà trống) có nghĩa là đi đến nơi trống vắng, cô tịch.
Ettha ca ṭhapetvā araññañca rukkhamūlañca avasesasattavidhasenāsanagatopi suññāgāragatoti vattuṃ vaṭṭati.
And here, apart from the forest and the root of a tree, it is also appropriate to say "having gone to an empty dwelling" for one who has gone to any of the remaining seven kinds of dwellings.
Ở đây, ngoại trừ rừng và gốc cây, cũng có thể nói rằng người đi đến bảy loại trú xứ còn lại cũng là suññāgāragato (đi đến nhà trống).
Evamassa ututtayānukūlaṃ dhātucariyānukūlañca ānāpānassatibhāvanānurūpaṃ senāsanaṃ upadisitvā alīnānuddhaccapakkhikaṃ santaṃ iriyāpathaṃ upadisanto nisīdatīti āha.
Thus, having instructed a dwelling suitable for him in terms of the three seasons, suitable for the disposition of elements and temperaments, and appropriate for the development of mindfulness of breathing, the Blessed One, instructing a calm posture free from sloth and restlessness, said: “sits.”
Sau khi chỉ dạy cho vị ấy trú xứ thích hợp với ba mùa, thích hợp với các tánh và thích hợp với sự tu tập niệm hơi thở vào ra, Đức Thế Tôn nói: “ nisīdatī (ngồi)” để chỉ một oai nghi an tịnh, không biếng nhác, không phóng dật.
Athassa nisajjāya daḷhabhāvaṃ assāsapassāsānaṃ pavattanasukhataṃ ārammaṇapariggahūpāyañca dassento pallaṅkaṃ ābhujitvātiādimāha.
Then, to show the firmness of his sitting, the ease of the occurrence of in-breaths and out-breaths, and the method of apprehending the meditation object, he said: “having folded his legs crosswise,” and so forth.
Sau đó, để chỉ sự vững chắc của tư thế ngồi, sự dễ dàng trong việc điều hòa hơi thở vào ra, và phương pháp nắm giữ đề mục, Đức Thế Tôn nói: “kiết già, v.v.”.
Tattha pallaṅkanti samantato ūrubaddhāsanaṃ.
Therein, pallaṅkaṃ (cross-legged posture) means sitting with the thighs bound all around.
Trong đó, pallaṅkaṃ (kiết già) là tư thế ngồi bắt chéo đùi.
Ābhujitvāti bandhitvā.
Ābhujitvā means having bound.
Ābhujitvā (kiết lại) là bắt chéo lại.
Ujuṃ kāyaṃ paṇidhāyāti uparimasarīraṃ ujukaṃ ṭhapetvā.
Ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya means having kept the upper body straight.
Ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya (đặt thân ngay thẳng) là giữ phần thân trên ngay thẳng.
Aṭṭhārasapiṭṭhikaṇṭake koṭiyā koṭiṃ paṭipādetvā.
Having made the eighteen vertebrae of the spine align tip to tip.
Tức là đặt mười tám đốt xương sống thẳng hàng.
Evañhi nisīdantassa cammamaṃsanhārūni na paṇamanti.
Indeed, for one sitting in this manner, the skin, flesh, and sinews do not bend.
Khi ngồi như vậy, da thịt và gân cốt sẽ không bị co rút.
Athassa yā tesaṃ paṇamanappaccayā khaṇe khaṇe vedanā uppajjeyyuṃ, tā na uppajjanti.
Then, any feelings that might arise moment by moment due to their bending do not arise for him.
Khi ấy, những cảm thọ có thể phát sinh từng khoảnh khắc do sự co rút đó sẽ không phát sinh.
Tāsu anuppajjamānāsu cittaṃ ekaggaṃ hoti, kammaṭṭhānaṃ na paripatati, vuddhiṃ phātiṃ upagacchati.
When these do not arise, the mind becomes one-pointed, the meditation subject does not diminish, but grows and expands.
Khi những cảm thọ đó không phát sinh, tâm sẽ nhất tâm, đề mục sẽ không bị mất, và sẽ tăng trưởng, phát triển.
Parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvāti kammaṭṭhānābhimukhaṃ satiṃ ṭhapayitvā.
Parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā means having established mindfulness towards the meditation object.
Parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā (thiết lập niệm trước mặt) là đặt niệm hướng về đề mục.
Atha vā parīti pariggahaṭṭho.
Or, parī (pari-) is in the sense of encompassing.
Hoặc parī có nghĩa là sự nắm giữ.
Mukhanti niyyānaṭṭho.
Mukhaṃ (mouth, face) is in the sense of exiting.
Mukha có nghĩa là sự thoát ly.
Satīti upaṭṭhānaṭṭho.
Satī (mindfulness) is in the sense of being present.
Satī có nghĩa là sự an trú.
Tena vuccati ‘‘parimukhaṃ sati’’nti evaṃ paṭisambhidāyaṃ (paṭi. ma. 1.164) vuttanayenapettha attho daṭṭhabbo.
Therefore, it is said “mindfulness directed to the front” (parimukhaṃ satiṃ); thus, the meaning here should be understood according to the method stated in the Paṭisambhidāmagga.
Do đó, ý nghĩa ở đây nên được hiểu theo cách đã nói trong Paṭisambhidāmagga (1.164) là “niệm trước mặt”.
Tatrāyaṃ saṅkhepo, pariggahitaniyyānaṃ satiṃ katvāti.
Here is the summary: having made mindfulness that which encompasses the exit.
Tóm lại, ý nghĩa là: “làm cho niệm thoát ly khỏi sự nắm giữ (của phiền não)”.
219. So satova assasati sato passasatīti so bhikkhu evaṃ nisīditvā evañca satiṃ upaṭṭhapetvā taṃ satiṃ avijahanto sato eva assasati sato passasati, satokārī hotīti vuttaṃ hoti.
So satova assasati sato passasatīti: This monk, having sat in this manner and having established mindfulness in this manner, not abandoning that mindfulness, just being mindful, breathes in and breathes out; it is said that he acts mindfully.
219. So satova assasati sato passasati (Vị ấy thở vào với niệm, thở ra với niệm): có nghĩa là vị tỳ khưu đó, sau khi ngồi như vậy và thiết lập niệm như vậy, không rời niệm, thở vào với niệm, thở ra với niệm, tức là hành động với niệm.
Idāni yehākārehi satokārī hoti, te dassetuṃ dīghaṃ vā assasantotiādimāha.
Now, to show the ways in which he acts mindfully, he said: “breathing in a long breath,” and so forth.
Bây giờ, để chỉ ra những cách mà vị ấy hành động với niệm, Đức Phật nói: “thở vào dài, v.v.”.
Vuttañhetaṃ paṭisambhidāyaṃ ‘‘so satova assasati sato passasatī’’ti etasseva vibhaṅge –
This has been stated in the Paṭisambhidāmagga in the Vibhaṅga of “He breathes in mindfully, he breathes out mindfully”—
Điều này đã được nói trong Paṭisambhidāmagga trong phần Vibhaṅga của câu “Vị ấy thở vào với niệm, thở ra với niệm” như sau:
‘‘Bāttiṃsāya ākārehi sato kārī hoti.
“He acts mindfully in thirty-two ways.
“Vị ấy hành động với niệm theo ba mươi hai cách.
Dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti.
As he understands the one-pointedness and non-distraction of the mind by means of a long in-breath, mindfulness is established.
Khi biết tâm nhất tâm, không tán loạn do hơi thở vào dài, niệm được thiết lập.
Tāya satiyā tena ñāṇena sato kārī hoti.
By that mindfulness, by that knowledge, he acts mindfully.
Với niệm đó, với tuệ đó, vị ấy hành động với niệm.
Dīghaṃ passāsavasena…pe… paṭinissaggānupassī assāsavasena.
By means of a long out-breath... and so forth... by means of an in-breath observing relinquishment.
Do hơi thở ra dài… (tương tự)… do hơi thở vào quán sự xả bỏ.
Paṭinissaggānupassī passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti.
As he understands the one-pointedness and non-distraction of the mind by means of an out-breath observing relinquishment, mindfulness is established.
Khi biết tâm nhất tâm, không tán loạn do hơi thở ra quán sự xả bỏ, niệm được thiết lập.
Tāya satiyā tena ñāṇena sato kārī hotī’’ti (paṭi. ma. 1.165).
By that mindfulness, by that knowledge, he acts mindfully.”
Với niệm đó, với tuệ đó, vị ấy hành động với niệm.”
Tattha dīghaṃ vā assasantoti dīghaṃ vā assāsaṃ pavattayanto.
Therein, dīghaṃ vā assasanto means, or breathing in a long breath.
Trong đó, dīghaṃ vā assasanto (thở vào dài) có nghĩa là làm cho hơi thở vào dài.
Assāsoti bahi nikkhamanavāto.
Assāso (in-breath) is the breath that goes out.
Assāso (hơi thở vào) là hơi thở ra ngoài.
Passāsoti anto pavisanavātoti vinayaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ.
Passāso (out-breath) is the breath that enters within, as stated in the Vinaya Commentary.
Passāso (hơi thở ra) là hơi thở vào trong, điều này được nói trong Vinayaṭṭhakathā.
Suttantaṭṭhakathāsu pana uppaṭipāṭiyā āgataṃ.
However, in the Suttanta Commentaries, it is given in reverse order.
Tuy nhiên, trong các Suttantaṭṭhakathā thì ngược lại.
Tattha sabbesampi gabbhaseyyakānaṃ mātukucchito nikkhamanakāle paṭhamaṃ abbhantaravāto bahi nikkhamati.
There, for all beings in the womb, at the time of coming out of the mother's womb, first the inner air goes out.
Trong đó, đối với tất cả chúng sinh trong bào thai, khi ra khỏi bụng mẹ, hơi thở bên trong thoát ra ngoài trước tiên.
Pacchā bāhiravāto sukhumarajaṃ gahetvā abbhantaraṃ pavisanto tāluṃ āhacca nibbāyati.
Afterwards, the outer air, taking subtle dust, enters inside, strikes the palate, and ceases.
Sau đó, hơi thở bên ngoài mang theo bụi mịn đi vào bên trong, chạm vào vòm họng rồi dừng lại.
Evaṃ tāva assāsapassāsā veditabbā.
Thus, in-breaths and out-breaths should be understood.
Vì vậy, hơi thở vào ra nên được hiểu như vậy.
Yā pana tesaṃ dīgharassatā, sā addhānavasena veditabbā.
However, their length and shortness should be understood in terms of duration.
Còn sự dài ngắn của chúng thì nên được hiểu theo thời gian.
Yathā hi okāsaddhānaṃ pharitvā ṭhitaṃ udakaṃ vā vālikā vā ‘‘dīghamudakaṃ dīghā vālikā, rassamudakaṃ rassā vālikā’’ti vuccati, evaṃ cuṇṇavicuṇṇāpi assāsapassāsā hatthisarīre ca ahisarīre ca tesaṃ attabhāvasaṅkhātaṃ dīghaṃ addhānaṃ saṇikaṃ pūretvā saṇikameva nikkhamanti.
Just as water or sand that extends over a spatial distance is called "long water, long sand" or "short water, short sand," so too, even though in-breaths and out-breaths consist of countless particles, in the bodies of elephants and snakes, they slowly fill the long duration of their existence and slowly exit.
Cũng như nước hay cát trải rộng trên một khoảng không gian được gọi là “nước dài, cát dài” hay “nước ngắn, cát ngắn”, thì hơi thở vào ra, dù rất nhỏ, cũng từ từ đầy khắp thân voi và thân rắn, tức là một quãng đường dài tương ứng với thân của chúng, rồi từ từ thoát ra. Do đó, chúng được gọi là dài.
Tasmā dīghāti vuccanti.
Therefore, they are called long.
Tasmā dīghāti vuccanti.
Sunakhasasādīnaṃ attabhāvasaṅkhātaṃ rassaṃ addhānaṃ sīghaṃ pūretvā sīghameva nikkhamanti, tasmā rassāti vuccanti.
In the bodies of dogs, rabbits, and similar animals, they quickly fill the short duration of their existence and quickly exit, therefore they are called short.
Đối với chó, thỏ, v.v., hơi thở đầy khắp thân của chúng, tức là một quãng đường ngắn, một cách nhanh chóng rồi nhanh chóng thoát ra. Do đó, chúng được gọi là ngắn.
Manussesu pana keci hatthiahiādayo viya kāladdhānavasena dīghaṃ assasanti ca passasanti ca.
Among humans, some breathe in and breathe out long in terms of temporal duration, like elephants and snakes.
Còn trong loài người, một số người thở vào và thở ra dài theo thời gian, như voi và rắn. Một số người thì ngắn, như chó và thỏ.
Keci sunakhasasādayo viya rassaṃ, tasmā tesaṃ kālavasena dīghamaddhānaṃ nikkhamantā ca pavisantā ca te ‘‘dīghā’’ ittaramaddhānaṃ nikkhamantā ca pavisantā ca ‘‘rassā’’ti veditabbā.
Some breathe short, like dogs and rabbits; therefore, those that exit and enter for a long duration in terms of time should be understood as "long," and those that exit and enter for a short duration should be understood as "short."
Do đó, hơi thở vào ra của những người ấy, khi ra vào trong một khoảng thời gian dài, được gọi là “dài”; khi ra vào trong một khoảng thời gian ngắn, được gọi là “ngắn”.
Tatrāyaṃ bhikkhu navahākārehi dīghaṃ assasanto passasanto ca ‘‘dīghaṃ assasāmi, passasāmī’’ti pajānāti.
Therein, this monk, breathing in and breathing out long in nine ways, understands, "I breathe in long, I breathe out long."
Trong đó, vị tỳ khưu này, khi thở vào và thở ra dài theo chín cách, biết rằng: “Tôi thở vào dài, tôi thở ra dài”.
Evaṃ pajānato cassa ekenākārena kāyānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā sampajjatīti veditabbā.
When he understands in this manner, the development of mindfulness establishment on the body is perfected by one mode.
Khi vị ấy biết như vậy, sự tu tập niệm xứ quán thân được thành tựu theo một cách.
Yathāha paṭisambhidāyaṃ (paṭi. ma. 1.166) –
As it is said in the Paṭisambhidāmagga:
Như đã nói trong Paṭisambhidāmagga (1.166):
‘‘Kathaṃ dīghaṃ assasanto dīghaṃ assasāmīti pajānāti.
“How does one, breathing in a long breath, know, ‘I breathe in a long breath’?
“Làm sao khi thở vào dài, vị ấy biết: ‘Tôi thở vào dài’?
Dīghaṃ passasanto dīghaṃ passasāmīti pajānāti.
How does one, breathing out a long breath, know, ‘I breathe out a long breath’?
Khi thở ra dài, vị ấy biết: ‘Tôi thở ra dài’?
Dīghaṃ assāsaṃ addhānasaṅkhāte assasati.
He breathes in a long in-breath in what is called a duration.
Vị ấy thở vào hơi thở dài trong khoảng thời gian được gọi là quãng đường.
Dīghaṃ passāsaṃ addhānasaṅkhāte passasati.
He breathes out a long out-breath in what is called a duration.
Vị ấy thở ra hơi thở dài trong khoảng thời gian được gọi là quãng đường.
Dīghaṃ assāsapassāsaṃ addhānasaṅkhāte assasatipi passasatipi.
He breathes in and breathes out a long in-breath and out-breath in what is called a duration.
Vị ấy thở vào và thở ra hơi thở dài trong khoảng thời gian được gọi là quãng đường.
Dīghaṃ assāsapassāsaṃ addhānasaṅkhāte assasatopi passasatopi chando uppajjati.
For one who breathes in and breathes out a long in-breath and out-breath in what is called a duration, a desire arises.
Khi vị ấy thở vào và thở ra hơi thở dài trong khoảng thời gian được gọi là quãng đường, ý muốn phát sinh.
Chandavasena tato sukhumataraṃ dīghaṃ assāsaṃ addhānasaṅkhāte assasati.
By means of desire, he breathes in an even more subtle long in-breath in what is called a duration.
Do ý muốn, vị ấy thở vào hơi thở dài vi tế hơn trong khoảng thời gian được gọi là quãng đường.
Chandavasena tato sukhumataraṃ dīghaṃ passāsaṃ…pe… dīghaṃ assāsapassāsaṃ addhānasaṅkhāte assasatipi passasatipi.
By means of desire, an even more subtle long out-breath... and so forth... he breathes in and breathes out a long in-breath and out-breath in what is called a duration.
Do ý muốn, vị ấy thở ra hơi thở dài vi tế hơn… (tương tự)… thở vào và thở ra hơi thở dài trong khoảng thời gian được gọi là quãng đường.
Chandavasena tato sukhumataraṃ dīghaṃ assāsapassāsaṃ addhānasaṅkhāte assasatopi passasatopi pāmojjaṃ uppajjati.
By means of desire, for one who breathes in and breathes out an even more subtle long in-breath and out-breath in what is called a duration, joy arises.
Do ý muốn, khi vị ấy thở vào và thở ra hơi thở dài vi tế hơn trong khoảng thời gian được gọi là quãng đường, niềm hoan hỷ phát sinh.
Pāmojjavasena tato sukhumataraṃ dīghaṃ assāsaṃ addhānasaṅkhāte assasati.
By means of joy, he breathes in an even more subtle long in-breath in what is called a duration.
Do niềm hoan hỷ, vị ấy thở vào hơi thở dài vi tế hơn trong khoảng thời gian được gọi là quãng đường.
Pāmojjavasena tato sukhumataraṃ dīghaṃ passāsaṃ…pe… dīghaṃ assāsapassāsaṃ addhānasaṅkhāte assasatipi passasatipi.
By means of joy, an even more subtle long out-breath... and so forth... he breathes in and breathes out a long in-breath and out-breath in what is called a duration.
Do niềm hoan hỷ, vị ấy thở ra hơi thở dài vi tế hơn… (tương tự)… thở vào và thở ra hơi thở dài trong khoảng thời gian được gọi là quãng đường.”
Pāmojjavasena tato sukhumataraṃ dīghaṃ assāsapassāsaṃ addhānasaṅkhāte assasatopi passasatopi dīghaṃ assāsapassāsā cittaṃ vivattati, upekkhā saṇṭhāti.
By means of delight, the meditation-mind turns away from the coarser long in-breaths and out-breaths, whether breathing in or out a more subtle long in-breath and out-breath than before, and equanimity is established.
Do hân hoan, từ đó hơi thở vào hơi thở ra dài và vi tế hơn, tâm thoát khỏi hơi thở vào hơi thở ra dài, xả an trú.
Imehi navahi ākārehi dīghaṃ assāsapassāsā kāyo.
By these nine modes, the long in-breaths and out-breaths constitute the body.
Với chín cách thức này, hơi thở vào hơi thở ra dài là thân.
Upaṭṭhānaṃ sati.
Mindfulness is the establishment.
Sự an trú là niệm.
Anupassanā ñāṇaṃ.
Contemplation is knowledge.
Sự tùy quán là trí.
Kāyo upaṭṭhānaṃ, no sati.
The body is the establishment, but not mindfulness.
Thân là đối tượng an trú, không phải là niệm.
Sati upaṭṭhānañceva sati ca.
Mindfulness is both the establishment and mindfulness.
Niệm vừa là sự an trú, vừa là niệm.
Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ kāyaṃ anupassati.
With that mindfulness and that knowledge, one contemplates that body.
Vị ấy tùy quán thân ấy bằng niệm ấy, bằng trí ấy.
Tena vuccati kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā’’ti.
Therefore, it is called "the development of mindfulness establishing contemplation of the body in the body".
Do đó, được gọi là ‘sự tu tập niệm xứ tùy quán thân trong thân’.
Esa nayo rassapadepi.
The same method applies to the short (rassapada) section.
Phương pháp này cũng áp dụng cho đoạn về hơi thở ngắn.
Ayaṃ pana viseso, yathā ettha ‘‘dīghaṃ assāsaṃ addhānasaṅkhāte’’ti vuttaṃ, evamidha ‘‘rassaṃ assāsaṃ ittarasaṅkhāte assasatī’’ti āgataṃ.
This is the distinction: just as it is said here "a long in-breath, called prolonged", so too here it is stated "breathing in a short in-breath, called momentary".
Tuy nhiên, có sự khác biệt này: cũng như ở đây đã nói “hơi thở vào dài trong khoảng thời gian dài”, thì ở đây lại có câu “thở vào hơi thở ngắn trong khoảng thời gian ngắn”.
Tasmā rassavasena yāva ‘‘tena vuccati kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā’’ti, tāva yojetabbaṃ.
Therefore, from the perspective of short (breaths), it should be connected up to "therefore, it is called the development of mindfulness establishing contemplation of the body in the body".
Vì vậy, cần phải áp dụng theo cách thức của hơi thở ngắn cho đến câu “do đó, được gọi là ‘sự tu tập niệm xứ tùy quán thân trong thân’”.
220. Sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmi…pe… passasissāmīti sikkhatīti sakalassa assāsakāyassa ādimajjhapariyosānaṃ viditaṃ karonto pākaṭaṃ karonto assasissāmīti sikkhati.
220. "I shall breathe in, experiencing the whole body...pe...I shall breathe out, experiencing the whole body," one trains. This means one trains, making known and manifest the beginning, middle, and end of the entire in-breath body, "I shall breathe in."
220. ‘Tôi sẽ thở vào, cảm nhận toàn thân… cho đến… tôi sẽ thở ra, cảm nhận toàn thân’, vị ấy rèn luyện có nghĩa là: vị ấy rèn luyện rằng ‘tôi sẽ thở vào’, trong khi làm cho phần đầu, phần giữa và phần cuối của toàn bộ thân hơi thở vào được biết đến, được làm cho rõ ràng.
Sakalassa passāsakāyassa ādimajjhapariyosānaṃ viditaṃ karonto pākaṭaṃ karonto passasissāmīti sikkhati.
One trains, making known and manifest the beginning, middle, and end of the entire out-breath body, "I shall breathe out."
Vị ấy rèn luyện rằng ‘tôi sẽ thở ra’, trong khi làm cho phần đầu, phần giữa và phần cuối của toàn bộ thân hơi thở ra được biết đến, được làm cho rõ ràng.
Evaṃ viditaṃ karonto pākaṭaṃ karonto ñāṇasampayuttacittena assasati ceva passasati ca.
Thus, making it known and manifest, one breathes in and breathes out with a mind endowed with knowledge.
Trong khi làm cho biết đến, làm cho rõ ràng như vậy, vị ấy vừa thở vào vừa thở ra với tâm tương ưng trí tuệ.
Tasmā ‘‘assasissāmi passasissāmī’’ti sikkhatīti vuccati.
Therefore, it is said, "one trains, 'I shall breathe in, I shall breathe out'."
Do đó, được nói là: vị ấy rèn luyện ‘tôi sẽ thở vào, tôi sẽ thở ra’.
Ekassa hi bhikkhuno cuṇṇavicuṇṇavisaṭe assāsakāye passāsakāye vā ādi pākaṭo hoti, na majjhapariyosānaṃ.
For one bhikkhu, when the in-breath body or out-breath body is diffused into many particles, the beginning is manifest, but not the middle and end.
Thật vậy, đối với một vị tỳ khưu, trong thân hơi thở vào hay thân hơi thở ra bị phân tán thành từng mảnh nhỏ, phần đầu trở nên rõ ràng, nhưng phần giữa và phần cuối thì không.
So ādimeva pariggahetuṃ sakkoti, majjhapariyosāne kilamati.
He can only comprehend the beginning; he struggles with the middle and end.
Vị ấy chỉ có thể nắm bắt được phần đầu, và mệt mỏi ở phần giữa và phần cuối.
Ekassa majjhaṃ pākaṭaṃ hoti, na ādipariyosānaṃ.
For another, the middle is manifest, but not the beginning and end.
Đối với một vị khác, phần giữa rõ ràng, nhưng phần đầu và phần cuối thì không.
Ekassa pariyosānaṃ pākaṭaṃ hoti, na ādimajjhaṃ.
For yet another, the end is manifest, but not the beginning and middle.
Đối với một vị khác, phần cuối rõ ràng, nhưng phần đầu và phần giữa thì không.
So pariyosānaṃyeva pariggahetuṃ sakkoti, ādimajjhe kilamati.
He can only comprehend the end; he struggles with the beginning and middle.
Vị ấy chỉ có thể nắm bắt được phần cuối, và mệt mỏi ở phần đầu và phần giữa.
Ekassa sabbampi pākaṭaṃ hoti, so sabbampi pariggahetuṃ sakkoti, na katthaci kilamati, tādisena bhavitabbanti dassento āha – ‘‘sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmīti…pe… passasissāmīti sikkhatī’’ti.
For another, everything is manifest; he can comprehend everything and struggles nowhere, indicating that one should be like such a person, it is said: "experiencing the whole body, 'I shall breathe in'...pe... 'I shall breathe out,' one trains."
Đối với một vị khác, tất cả đều rõ ràng, vị ấy có thể nắm bắt được tất cả, không mệt mỏi ở bất cứ đâu. Để chỉ ra rằng nên trở thành người như vậy, Ngài đã nói: “vị ấy rèn luyện ‘tôi sẽ thở vào, cảm nhận toàn thân… cho đến… tôi sẽ thở ra’”
Tattha sikkhatīti evaṃ ghaṭati vāyamati.
Here, "one trains" means one strives, one exerts oneself in this way.
Trong đó, rèn luyện có nghĩa là nỗ lực, cố gắng như vậy.
Yo vā tathābhūtassa saṃvaro, ayamettha adhisīlasikkhā.
Or, whatever restraint is present in such a yogi, that is the training in higher morality (adhisīlasikkhā) here.
Hoặc, sự thu thúc của một người như vậy, đây là tăng thượng giới học ở đây.
Yo tathābhūtassa samādhi, ayaṃ adhicittasikkhā.
Whatever concentration is present in such a yogi, that is the training in higher consciousness (adhicittasikkhā).
Sự định tĩnh của một người như vậy, đây là tăng thượng tâm học.
Yā tathābhūtassa paññā, ayaṃ adhipaññāsikkhāti imā tisso sikkhāyo tasmiṃ ārammaṇe tāya satiyā tena manasikārena sikkhati āsevati bhāveti bahulīkarotīti evamettha attho daṭṭhabbo.
Whatever wisdom is present in such a yogi, that is the training in higher wisdom (adhipaññāsikkhā) — thus, it should be understood that these three trainings are cultivated, practiced, developed, and made much of by that mindfulness and that attention with respect to that object.
Trí tuệ của một người như vậy, đây là tăng thượng tuệ học. Cần phải hiểu ý nghĩa ở đây là: vị ấy rèn luyện, thực hành, tu tập, làm cho sung mãn ba học xứ này trong đối tượng ấy, với niệm ấy, với tác ý ấy.
Tattha yasmā purimanaye kevalaṃ assasitabbaṃ passasitabbameva, na ca aññaṃ kiñci kātabbaṃ.
In this regard, in the earlier method, only the act of breathing in and breathing out was to be done, nothing else.
Trong đó, vì trong phương pháp trước, chỉ đơn thuần là thở vào và thở ra, không có việc gì khác phải làm.
Ito paṭṭhāya pana ñāṇuppādanādīsu yogo karaṇīyo.
From this point onward, however, effort should be made towards the production of knowledge, and so on.
Còn từ đây trở đi, cần phải nỗ lực trong việc phát sinh trí tuệ, v.v.
Tasmā tattha assasāmīti pajānāti passasāmīti pajānāticceva vattamānakālavasena pāḷiṃ vatvā ito paṭṭhāya kattabbassa ñāṇuppādanādino ākārassa dassanatthaṃ sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmītiādinā nayena anāgatavacanavasena pāḷi āropitāti veditabbā.
Therefore, it should be understood that in that (earlier) method, the Pāḷi was stated in the present tense, saying "one knows 'I breathe in,' one knows 'I breathe out'," while from this point onward, the Pāḷi is given in the future tense, using expressions like "experiencing the whole body, 'I shall breathe in'," and so forth, to show the nature of the production of knowledge and other things that are to be done.
Do đó, cần phải biết rằng: ở đó, sau khi nói kinh văn bằng thì hiện tại là ‘tuệ tri: tôi thở vào’, ‘tuệ tri: tôi thở ra’, thì từ đây trở đi, để chỉ ra phương thức phát sinh trí tuệ, v.v., cần phải thực hiện, kinh văn đã được trình bày bằng thì tương lai theo phương pháp ‘tôi sẽ thở vào, cảm nhận toàn thân’, v.v.
Passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmīti…pe… passasissāmīti sikkhatīti oḷārikaṃ kāyasaṅkhāraṃ passambhento paṭippassambhento nirodhento vūpasamento assasissāmi passasissāmīti sikkhati.
"Calming the bodily formation, I shall breathe in...pe...I shall breathe out," one trains. This means one trains to breathe in and breathe out, calming, utterly calming, stopping, and tranquilizing the gross bodily formation (kāyasaṅkhāra).
‘Tôi sẽ thở vào, làm an tịnh thân hành… cho đến… tôi sẽ thở ra, làm an tịnh thân hành’, vị ấy rèn luyện có nghĩa là: vị ấy rèn luyện rằng ‘tôi sẽ thở vào, tôi sẽ thở ra’, trong khi làm cho lắng dịu, làm cho an tịnh trở lại, làm cho chấm dứt, làm cho yên lặng thân hành thô.
Tatra evaṃ oḷārikasukhumatā ca passaddhi ca veditabbā.
Here, the coarseness and subtlety, and the tranquility (passaddhi) should be understood thus.
Trong đó, sự thô, vi tế và sự an tịnh cần được hiểu như sau.
Imassa hi bhikkhuno pubbe apariggahitakāle kāyo ca cittañca sadarathā honti oḷārikā.
For this bhikkhu, in the time before his comprehension (of the meditation object), his body and mind are agitated and coarse.
Thật vậy, đối với vị tỳ khưu này, trước đây, vào lúc chưa nắm bắt, cả thân và tâm đều có sự bứt rứt, thô thiển.
Kāyacittānaṃ oḷārikatte avūpasante assāsapassāsāpi oḷārikā honti, balavatarā hutvā pavattanti, nāsikā nappahoti, mukhena assasantopi passasantopi tiṭṭhati.
When the coarseness of body and mind is not tranquilized, the in-breaths and out-breaths are also coarse, they proceed forcefully, the nose is not sufficient, and one breathes in and out through the mouth.
Khi thân và tâm thô thiển, chưa được an tịnh, hơi thở vào và hơi thở ra cũng trở nên thô, chúng diễn ra mạnh mẽ hơn, mũi không đủ sức, vị ấy phải đứng thở vào và thở ra bằng miệng.
Yadā panassa kāyopi cittampi pariggahitā honti, tadā te santā honti vūpasantā.
But when his body and mind are comprehended, then they are calm and tranquil.
Nhưng khi thân và tâm của vị ấy được nắm bắt, chúng trở nên tĩnh lặng, an tịnh.
Tesu vūpasantesu assāsapassāsā sukhumā hutvā pavattanti, ‘‘atthi nu kho natthī’’ti vicetabbatākārappattā honti.
When they are tranquil, the in-breaths and out-breaths become subtle and proceed, reaching a state where one has to ponder, "Are they present or not?"
Khi chúng được an tịnh, hơi thở vào và hơi thở ra diễn ra một cách vi tế, đến mức phải tìm xem ‘có hay không’.
Seyyathāpi purisassa dhāvitvā, pabbatā vā orohitvā, mahābhāraṃ vā sīsato oropetvā ṭhitassa oḷārikā assāsapassāsā honti, nāsikā nappahoti, mukhena assasantopi passasantopi tiṭṭhati.
Just as for a man who has run, or descended from a mountain, or put down a heavy burden from his head, his in-breaths and out-breaths are coarse, his nose is not sufficient, and he breathes in and out through his mouth.
Ví như một người sau khi chạy, hoặc xuống núi, hoặc hạ một gánh nặng từ trên đầu xuống, hơi thở vào và hơi thở ra của người ấy trở nên thô, mũi không đủ sức, người ấy phải đứng thở vào và thở ra bằng miệng.
Yadā panesa taṃ parissamaṃ vinodetvā nhatvā ca pivitvā ca allasāṭakaṃ hadaye katvā sītāya chāyāya nipanno hoti, athassa te assāsapassāsā sukhumā honti ‘‘atthi nu kho natthī’’ti vicetabbatākārappattā, evameva imassa bhikkhuno pubbe apariggahitakāle kāyo ca…pe… vicetabbatākārappattā honti.
But when he has dispelled that fatigue, bathed and drunk, placed a wet cloth on his chest, and lies down in cool shade, then his in-breaths and out-breaths become subtle, reaching a state where one has to ponder, "Are they present or not?"—just so, for this bhikkhu, in the time before his comprehension, his body...pe... (up to) reach a state where one has to ponder, "Are they present or not?"
Nhưng khi người ấy đã xua tan cơn mệt, tắm và uống nước, đặt một tấm vải ướt lên ngực và nằm xuống dưới bóng mát, lúc đó hơi thở vào và hơi thở ra của người ấy trở nên vi tế, đến mức phải tìm xem ‘có hay không’. Cũng vậy, đối với vị tỳ khưu này, trước đây, vào lúc chưa nắm bắt, cả thân… cho đến… đến mức phải tìm xem.
Taṃ kissa hetu?
What is the reason for that?
Nguyên nhân là gì?
Tathā hissa pubbe apariggahitakāle ‘‘oḷārikoḷārike kāyasaṅkhāre passambhemī’’ti ābhogasamannāhāramanasikārapaccavekkhaṇā natthi, pariggahitakāle pana atthi.
Because for him, in the time before his comprehension, there is no advertence, attention, and reflection, thinking, "I shall calm the gross gross bodily formations"; but in the time of comprehension, there is.
Bởi vì, trước đây, vào lúc chưa nắm bắt, vị ấy không có sự hướng tâm, sự chú ý, sự tác ý và sự quán xét rằng ‘tôi sẽ làm an tịnh các thân hành thô’ nhưng vào lúc đã nắm bắt thì có.
Tenassa apariggahitakālato pariggahitakāle kāyasaṅkhāro sukhumo hoti.
Therefore, for him, the bodily formation (kāyasaṅkhāra) in the time of comprehension is more subtle than in the time before comprehension.
Do đó, thân hành của vị ấy vào lúc đã nắm bắt trở nên vi tế hơn so với lúc chưa nắm bắt.
Tenāhu porāṇā –
Therefore, the ancients said:
Vì vậy, các vị cổ đức đã nói:
221. Pariggahepi oḷāriko, paṭhamajjhānupacāre sukhumo.
221. Even in comprehension, it is coarse; in access concentration of the first jhāna, it is subtle.
221. Ngay cả trong lúc nắm bắt, nó vẫn thô; trong cận định của sơ thiền, nó vi tế.
Tasmimpi oḷāriko, paṭhamajjhāne sukhumo.
Even in that (access concentration), it is coarse; in the first jhāna, it is subtle.
Ngay cả trong đó, nó vẫn thô; trong sơ thiền, nó vi tế.
Paṭhamajjhāne ca dutiyajjhānupacāre ca oḷāriko, dutiyajjhāne sukhumo.
In the first jhāna and in access concentration of the second jhāna, it is coarse; in the second jhāna, it is subtle.
Trong sơ thiền và trong cận định của nhị thiền, nó thô; trong nhị thiền, nó vi tế.
Dutiyajjhāne ca tatiyajjhānupacāre ca oḷāriko, tatiyajjhāne sukhumo.
In the second jhāna and in access concentration of the third jhāna, it is coarse; in the third jhāna, it is subtle.
Trong nhị thiền và trong cận định của tam thiền, nó thô; trong tam thiền, nó vi tế.
Tatiyajjhāne ca catutthajjhānupacāre ca oḷāriko, catutthajjhāne atisukhumo appavattimeva pāpuṇātīti.
In the third jhāna and in access concentration of the fourth jhāna, it is coarse; in the fourth jhāna, it is exceedingly subtle and reaches a state of non-occurrence.
Trong tam thiền và trong cận định của tứ thiền, nó thô; trong tứ thiền, nó trở nên cực kỳ vi tế, gần như đi đến chỗ không còn diễn ra.
Idaṃ tāva dīghabhāṇakasaṃyuttabhāṇakānaṃ mataṃ.
This, then, is the view of the Dīghabhāṇakas and Saṃyuttabhāṇakas.
Đây là quan điểm của các vị Dīghabhāṇaka và Saṃyuttabhāṇaka.
Majjhimabhāṇakā pana paṭhamajjhāne oḷāriko, dutiyajjhānupacāre sukhumoti evaṃ heṭṭhimaheṭṭhimajjhānato uparūparijjhānupacārepi sukhumataramicchanti.
However, Majjhimabhāṇakas hold that it is coarse in the first jhāna and subtle in the access concentration of the second jhāna; thus, they desire it to be more subtle in higher jhāna access concentrations compared to the lower jhānas.
Còn các vị Majjhimabhāṇaka thì cho rằng trong sơ thiền nó thô, trong cận định của nhị thiền nó vi tế, và cứ như vậy, họ muốn nó trở nên vi tế hơn trong cận định của các tầng thiền cao hơn so với các tầng thiền thấp hơn.
Sabbesaññeva pana matena apariggahitakāle pavattakāyasaṅkhāro pariggahitakāle paṭippassambhati.
Nevertheless, by the view of all, the bodily formation that occurs in the non-comprehended state calms down in the comprehended state.
Tuy nhiên, theo quan điểm của tất cả, thân hành diễn ra vào lúc chưa nắm bắt sẽ được an tịnh vào lúc đã nắm bắt.
Pariggahitakāle pavattakāyasaṅkhāro paṭhamajjhānupacāre…pe… catutthajjhānupacāre pavattakāyasaṅkhāro catutthajjhāne paṭippassambhati.
The bodily formation that occurs in the comprehended state calms down in the access concentration of the first jhāna...pe... the bodily formation that occurs in the access concentration of the fourth jhāna calms down in the fourth jhāna.
Thân hành diễn ra vào lúc đã nắm bắt sẽ được an tịnh trong cận định của sơ thiền… cho đến… thân hành diễn ra trong cận định của tứ thiền sẽ được an tịnh trong tứ thiền.
Ayaṃ tāva samathe nayo.
This, then, is the method in Samatha (tranquility meditation).
Đây là phương pháp trong samatha.
Vipassanāyaṃ pana apariggahe pavatto kāyasaṅkhāro oḷāriko, mahābhūtapariggahe sukhumo.
In Vipassanā (insight meditation), however, the bodily formation occurring in the state of non-comprehension is coarse; in the comprehension of the great elements, it is subtle.
Còn trong vipassanā, thân hành diễn ra lúc chưa nắm bắt là thô, lúc nắm bắt các đại chủng là vi tế.
Sopi oḷāriko, upādārūpapariggahe sukhumo.
That too is gross; in the apprehension of derived matter, it is subtle.
Cái thân hành đó cũng thô,* trong việc nắm giữ các sắc y cứ (upādārūpa) thì vi tế.
Sopi oḷāriko, sakalarūpapariggahe sukhumo.
That too is gross; in the apprehension of all matter, it is subtle.
Cái thân hành đó cũng thô,* trong việc nắm giữ tất cả các sắc (sakalarūpa) thì vi tế.
Sopi oḷāriko, arūpapariggahe sukhumo.
That too is gross; in the apprehension of the immaterial, it is subtle.
Cái thân hành đó cũng thô,* trong việc nắm giữ các vô sắc (arūpa) thì vi tế.
Sopi oḷāriko, rūpārūpapariggahe sukhumo.
That too is gross; in the apprehension of matter and immateriality, it is subtle.
Cái thân hành đó cũng thô,* trong việc nắm giữ sắc và vô sắc (rūpārūpa) thì vi tế.
Sopi oḷāriko, paccayapariggahe sukhumo.
That too is gross; in the apprehension of conditions, it is subtle.
Cái thân hành đó cũng thô,* trong việc nắm giữ các duyên (paccaya) thì vi tế.
Sopi oḷāriko, sappaccayanāmarūpapariggahe sukhumo.
That too is gross; in the apprehension of mind-and-matter with conditions, it is subtle.
Cái thân hành đó cũng thô,* trong việc quán sát danh sắc cùng với các duyên (sappaccayanāmarūpa) thì vi tế.
Sopi oḷāriko, lakkhaṇārammaṇikavipassanāya sukhumo.
That too is gross; in Vipassanā focused on characteristics as objects, it is subtle.
Cái thân hành đó cũng thô,* trong vipassanā lấy các đặc tính (lakkhaṇa) làm đối tượng thì vi tế.
Sopi dubbalavipassanāya oḷāriko, balavavipassanāya sukhumo.
That too is gross in weak Vipassanā; in strong Vipassanā, it is subtle.
Cái thân hành đó thô trong vipassanā yếu kém,* vi tế trong vipassanā mạnh mẽ.
Tattha pubbe vuttanayeneva purimassa purimassa pacchimena pacchimena paṭippassaddhi veditabbā.
Therein, the tranquilization of each preceding element by each succeeding one should be understood in the same way as stated previously.
Ở đây, cần hiểu sự lắng dịu (paṭippassaddhi) của cái trước bằng cái sau, theo phương pháp đã nói ở trên.
Evamettha oḷārikasukhumatā ca passaddhi ca veditabbā.
Thus, herein, both the grossness and subtlety, and the tranquilization, should be understood.
Như vậy, ở đây cần hiểu sự thô và vi tế (oḷārikasukhumatā) cũng như sự lắng dịu (passaddhi).
‘‘Kathaṃ passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmi…pe… passasissāmīti sikkhati?
‘‘How does one train, ‘I shall breathe in, tranquilizing the bodily formation…pe… I shall breathe out’?”
“Làm thế nào để tôi học cách thở vào…pe… thở ra, làm lắng dịu thân hành?”
Katame kāyasaṅkhārā?
“What are bodily formations?”
Thân hành là gì?
Dīghaṃ assāsapassāsā kāyikā ete dhammā kāyapaṭibaddhā kāyasaṅkhārā.
“Long in-breaths and out-breaths are these bodily phenomena, connected with the body, bodily formations.”
Hơi thở vào và thở ra dài là những pháp thuộc về thân, gắn liền với thân, là thân hành.
Te kāyasaṅkhāre passambhento nirodhento vūpasamento sikkhati…pe… yathārūpehi kāyasaṅkhārehi kāyassa ānamanā, vinamanā, sannamanā, paṇamanā, iñjanā, phandanā, calanā, kampanā passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmīti sikkhati, passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmīti sikkhati.
“One trains, tranquilizing, ceasing, and calming those bodily formations…pe… with such bodily formations as cause the body to bend forward, bend backward, bend to the side, stoop down, move, tremble, stir, or shake, one trains thus: ‘I shall breathe in, tranquilizing the bodily formation’; one trains thus: ‘I shall breathe out, tranquilizing the bodily formation’.”
Hành giả học cách thở vào, làm lắng dịu, đoạn diệt, làm yên lặng những thân hành đó…pe… Hành giả học cách thở vào, làm lắng dịu thân hành, là những thân hành khiến thân cong về phía trước, cong về phía bên, cong xuống, cúi xuống, rung nhẹ, chao động, lay chuyển, run rẩy; hành giả học cách thở ra, làm lắng dịu thân hành.
Yathārūpehi kāyasaṅkhārehi kāyassa na ānamanā, na vinamanā, na sannamanā, na paṇamanā, aniñjanā, aphandanā, acalanā, akampanā santaṃ sukhumaṃ passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmi passasissāmīti sikkhati.
“With such bodily formations as cause the body not to bend forward, not to bend backward, not to bend to the side, not to stoop down; unmoving, untrembling, unstirring, unshaking, one trains thus: ‘I shall breathe in, tranquilizing the calm, subtle bodily formation’; ‘I shall breathe out, tranquilizing the calm, subtle bodily formation’.”
Hành giả học cách thở vào, thở ra, làm lắng dịu thân hành thanh tịnh, vi tế, là những thân hành không khiến thân cong về phía trước, không cong về phía bên, không cong xuống, không cúi xuống, không rung nhẹ, không chao động, không lay chuyển, không run rẩy.
‘‘Iti kira passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmīti sikkhati.
‘‘It is indeed by tranquilizing the bodily formation that one trains, ‘I shall breathe in’.
“Nếu như hành giả học cách thở vào, làm lắng dịu thân hành.
Passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmīti sikkhati.
By tranquilizing the bodily formation, one trains, ‘I shall breathe out’.
Học cách thở ra, làm lắng dịu thân hành.
Evaṃ sante vātūpaladdhiyā ca pabhāvanā na hoti.
If this were so, there would be no development of discerning the wind.
Như vậy thì sự tăng trưởng của việc nhận biết hơi thở sẽ không có.
Assāsapassāsānañca pabhāvanā na hoti.
And there would be no development of in-breaths and out-breaths.
Sự tăng trưởng của hơi thở vào và hơi thở ra cũng không có.
Ānāpānassatiyā ca pabhāvanā na hoti, ānāpānassatisamādhissa ca pabhāvanā na hoti, na ca naṃ taṃ samāpattiṃ paṇḍitā samāpajjantipi vuṭṭhahantipi.
And there would be no development of mindfulness of breathing, and no development of concentration through mindfulness of breathing, and the wise would not enter into or emerge from that attainment.”
Sự tăng trưởng của niệm hơi thở (ānāpānassati) cũng không có, sự tăng trưởng của định niệm hơi thở (ānāpānassatisamādhi) cũng không có, và những người trí cũng không thể nhập hoặc xuất khỏi thiền định đó.”
‘‘Iti kira passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmi passasissāmīti sikkhati.
‘‘It is indeed by tranquilizing the bodily formation that one trains, ‘I shall breathe in, I shall breathe out’.
“Nếu như hành giả học cách thở vào, thở ra, làm lắng dịu thân hành.”
Evaṃ sante vātūpaladdhiyā ca pabhāvanā hoti, assāsapassāsānañca pabhāvanā hoti, ānāpānassatiyā ca pabhāvanā hoti, ānāpānassatisamādhissa ca pabhāvanā hoti, tañca naṃ samāpattiṃ paṇḍitā samāpajjantipi vuṭṭhahantipi.
If this were so, there would be development of discerning the wind, development of in-breaths and out-breaths, development of mindfulness of breathing, and development of concentration through mindfulness of breathing, and the wise would enter into and emerge from that attainment.
Như vậy thì sự tăng trưởng của việc nhận biết hơi thở sẽ có, sự tăng trưởng của hơi thở vào và hơi thở ra sẽ có, sự tăng trưởng của niệm hơi thở sẽ có, sự tăng trưởng của định niệm hơi thở sẽ có, và những người trí có thể nhập và xuất khỏi thiền định đó.
Yathā kathaṃ viya?
How is this to be understood?”
Giống như thế nào?
‘‘Seyyathāpi kaṃse ākoṭite paṭhamaṃ oḷārikā saddā pavattanti.
‘‘Just as when a bronze gong is struck, at first gross sounds arise.
Ví như khi một cái chuông đồng được gõ, ban đầu những âm thanh thô (oḷārika) phát ra.
Oḷārikānaṃ saddānaṃ nimittaṃ sugahitattā sumanasikatattā sūpadhāritattā niruddhepi oḷārike sadde atha pacchā sukhumakā saddā pavattanti.
When the sign of the gross sounds has been well grasped, well attended to, well understood, even after the gross sounds have ceased, then subtle sounds arise.
Nhờ việc nắm giữ tốt, tác ý tốt, và quán sát tốt ấn tướng của những âm thanh thô, khi những âm thanh thô đã ngừng, sau đó những âm thanh vi tế (sukhuma) phát ra.
Sukhumakānaṃ saddānaṃ nimittaṃ suggahitattā sumanasikatattā sūpadhāritattā niruddhepi sukhumake sadde atha pacchā sukhumasaddanimittārammaṇatāpi cittaṃ pavattati, evameva paṭhamaṃ oḷārikā assāsapassāsā pavattanti.
When the sign of the subtle sounds has been well grasped, well attended to, well understood, even after the subtle sounds have ceased, then the mind continues to focus on the subtle sound as its object; just so, at first gross in-breaths and out-breaths arise.
Nhờ việc nắm giữ tốt, tác ý tốt, và quán sát tốt ấn tướng của những âm thanh vi tế, khi những âm thanh vi tế đã ngừng, sau đó tâm vẫn tiếp tục duy trì trên đối tượng là ấn tướng của âm thanh vi tế. Cũng giống như vậy, ban đầu những hơi thở vào và thở ra thô phát ra.
Oḷārikānaṃ assāsapassāsānaṃ nimittaṃ suggahitattā sumanasikatattā sūpadhāritattā niruddhepi oḷārike assāsapassāse atha pacchā sukhumakā assāsapassāsā pavattanti.
When the sign of the gross in-breaths and out-breaths has been well grasped, well attended to, well understood, even after the gross in-breaths and out-breaths have ceased, then subtle in-breaths and out-breaths arise.
Nhờ việc nắm giữ tốt, tác ý tốt, và quán sát tốt ấn tướng của những hơi thở vào và thở ra thô, khi những hơi thở vào và thở ra thô đã ngừng, sau đó những hơi thở vào và thở ra vi tế phát ra.
Sukhumakānaṃ assāsapassāsānaṃ nimittaṃ suggahitattā sumanasikatattā sūpadhāritattā niruddhepi sukhumake assāsapassāse atha pacchā sukhumaassāsapassāsanimittārammaṇatāpi cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati.
When the sign of the subtle in-breaths and out-breaths has been well grasped, well attended to, well understood, even after the subtle in-breaths and out-breaths have ceased, then the mind does not become distracted by the subtle in-breaths and out-breaths as its object.”
Nhờ việc nắm giữ tốt, tác ý tốt, và quán sát tốt ấn tướng của những hơi thở vào và thở ra vi tế, khi những hơi thở vào và thở ra vi tế đã ngừng, sau đó tâm không bị phân tán bởi đối tượng là ấn tướng của hơi thở vào và thở ra vi tế.
‘‘Evaṃ sante vātūpaladdhiyā ca pabhāvanā hoti, assāsapassāsānañca pabhāvanā hoti, ānāpānassatiyā ca pabhāvanā hoti, ānāpānassatisamādhissa ca pabhāvanā hoti, tañca naṃ samāpattiṃ paṇḍitā samāpajjantipi vuṭṭhahantipi.
‘‘If this were so, there would be development of discerning the wind, development of in-breaths and out-breaths, development of mindfulness of breathing, and development of concentration through mindfulness of breathing, and the wise would enter into and emerge from that attainment.
“Như vậy thì sự tăng trưởng của việc nhận biết hơi thở sẽ có, sự tăng trưởng của hơi thở vào và hơi thở ra sẽ có, sự tăng trưởng của niệm hơi thở sẽ có, sự tăng trưởng của định niệm hơi thở sẽ có, và những người trí có thể nhập và xuất khỏi thiền định đó.
Passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāsapassāsā kāyo, upaṭṭhānaṃ sati, anupassanā ñāṇaṃ, kāyo upaṭṭhānaṃ, no sati, sati upaṭṭhānañceva sati ca, tāya satiyā tena ñāṇena taṃ kāyaṃ anupassati.
‘Tranquilizing the bodily formation’ refers to the in-breaths and out-breaths as the body; mindfulness is the establishing of mindfulness (upaṭṭhāna); repeated contemplation (anupassanā) is knowledge (ñāṇa); the body is the establishing of mindfulness, not mindfulness itself; mindfulness is both the establishing of mindfulness and mindfulness itself; with that mindfulness and that knowledge, one repeatedly contemplates that body.
Hơi thở vào và thở ra là thân, niệm là sự hiện tiền, quán sát là trí tuệ. Thân là sự hiện tiền, không phải niệm. Niệm vừa là sự hiện tiền vừa là niệm. Với niệm đó, với trí tuệ đó, hành giả quán sát thân đó.
Tena vuccati kāye kāyānupassanā satipaṭṭhānabhāvanā’’ti.
Therefore, it is said, ‘the development of the establishment of mindfulness as contemplation of the body in the body’.”
Do đó, sự tu tập Tứ Niệm Xứ (Satipaṭṭhānabhāvanā) được gọi là ‘quán thân trong thân’ (kāye kāyānupassanā).”
222. Yasmā panettha idameva catukkaṃ ādikammikassa kammaṭṭhānavasena vuttaṃ.
Since this very tetrad is stated here as the meditation object for the beginner,
222. Bởi vì ở đây, chính tứ thiền này được nói theo phương pháp thiền định (kammaṭṭhāna) dành cho người mới bắt đầu (ādikammika).
Itarāni pana tīṇi catukkāni ettha pattajjhānassa vedanācittadhammānupassanāvasena vuttāni.
while the other three tetrads are stated herein in terms of contemplation of feelings, mind, and mental qualities for one who has attained Jhāna.
Còn ba tứ thiền kia được nói ở đây theo phương pháp quán thọ, quán tâm, quán pháp (vedanācittadhammānupassanā) của hành giả đã đắc thiền.
Tasmā idaṃ kammaṭṭhānaṃ bhāvetvā ānāpānacatutthajjhānapadaṭṭhānāya vipassanāya saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇitukāmena ādikammikena kulaputtena pubbe vuttanayeneva sīlaparisodhanādīni sabbakiccāni katvā vuttappakārassa ācariyassa santike pañcasandhikaṃ kammaṭṭhānaṃ uggahetabbaṃ.
Therefore, a noble son who is a beginner, wishing to attain Arahantship with the Paṭisambhidā (Analytical Knowledges) through Vipassanā that has the Jhānas of the Anapanasati tetrad as its proximate cause, having performed all the necessary preliminary tasks such as the purification of morality as stated previously, should learn the five-part meditation object from a teacher of the aforementioned type.
Do đó, vị thiện nam tử mới bắt đầu tu tập (ādikammika kulaputta) muốn tu tập thiền định này, đạt đến A-la-hán (arahatta) cùng với các tuệ phân tích (paṭisambhidā) nhờ thiền định Tứ thiền Ānāpāna làm nền tảng cho thiền quán (vipassanā), sau khi đã hoàn thành tất cả các công việc như thanh lọc giới hạnh (sīlaparisodhanā) theo phương pháp đã nói ở trên, cần phải học thiền định năm phần (pañcasandhika kammaṭṭhāna) từ vị thầy có phẩm hạnh đã được nói đến.
Tatrime pañca sandhayo uggaho, paripucchā, upaṭṭhānaṃ, appanā, lakkhaṇanti.
Herein, these are the five parts: learning, questioning, mental presence, absorption, and characteristic.
Trong đó, năm phần này là: thọ học (uggaha), hỏi đáp (paripucchā), hiện tiền (upaṭṭhāna), an trú (appanā), và đặc tính (lakkhaṇa).
Tattha uggaho nāma kammaṭṭhānassa uggaṇhanaṃ.
Among these, learning (uggaho) means the learning of the meditation object.
Trong đó, thọ học (uggaha) là việc học thuộc lòng thiền định.
Paripucchā nāma kammaṭṭhānassa paripucchanā.
Questioning (paripucchā) means the questioning about the meditation object.
Hỏi đáp (paripucchā) là việc hỏi về thiền định.
Upaṭṭhānaṃ nāma kammaṭṭhānassa upaṭṭhānaṃ.
Mental presence (upaṭṭhānaṃ) means the establishing of mindfulness on the meditation object.
Hiện tiền (upaṭṭhāna) là sự hiện tiền của thiền định.
Appanā nāma kammaṭṭhānassa appanā.
Absorption (appanā) means the absorption into the meditation object.
An trú (appanā) là sự an trú của thiền định.
Lakkhaṇaṃ nāma kammaṭṭhānassa lakkhaṇaṃ.
Characteristic (lakkhaṇaṃ) means the characteristic of the meditation object.
Đặc tính (lakkhaṇa) là đặc tính của thiền định.
‘‘Evaṃlakkhaṇamidaṃ kammaṭṭhāna’’nti kammaṭṭhānasabhāvūpadhāraṇanti vuttaṃ hoti.
It means discerning the nature of the meditation object, thinking, “This meditation object has such and such a characteristic.”
Tức là, việc quán sát bản chất của thiền định: “Thiền định này có đặc tính như vậy.”
Evaṃ pañcasandhikaṃ kammaṭṭhānaṃ uggaṇhanto attanāpi na kilamati, ācariyampi na viheseti.
Learning the five-part meditation object in this way, one does not weary oneself nor does one trouble the teacher.
Hành giả học thiền định năm phần như vậy thì bản thân không mệt mỏi, cũng không làm phiền vị thầy.
Tasmā thokaṃ uddisāpetvā bahukālaṃ sajjhāyitvā evaṃ pañcasandhikaṃ kammaṭṭhānaṃ uggahetvā ācariyassa santike vā aññatra vā pubbe vuttappakāre senāsane vasantena upacchinnakhuddakapalibodhena katabhattakiccena bhattasammadaṃ paṭivinodetvā sukhanisinnena ratanattayaguṇānussaraṇena cittaṃ sampahaṃsetvā ācariyuggahato ekapadampi asammuyhantena idaṃ ānāpānassatikammaṭṭhānaṃ manasi kātabbaṃ.
Therefore, having had a small portion taught and having recited it for a long time, having learned this five-part meditation object, one should apply the mind to this Anapanasati meditation object without forgetting even a single part of what was learned from the teacher. This is to be done while residing in a dwelling of the aforementioned type, either with the teacher or elsewhere, having eliminated minor hindrances, having completed the meal duties, having alleviated the intoxication of the meal, and having gladdened the mind by recollecting the virtues of the Triple Gem, while sitting comfortably.
Do đó, sau khi được dạy một ít, và đã tụng đọc trong một thời gian dài, vị ấy cần học thiền định năm phần như vậy, rồi ở tại chỗ ở (senāsana) như đã nói ở trên, hoặc ở chỗ khác, đã cắt bỏ những chướng ngại nhỏ (khuddakapalibodha), đã hoàn thành việc ăn uống, đã loại bỏ sự nặng nề sau bữa ăn, đã ngồi an lành, đã làm cho tâm hoan hỷ bằng cách quán niệm các đức tính của Tam Bảo, không lầm lẫn dù chỉ một từ nào từ những gì đã học từ thầy, cần tác ý thiền định niệm hơi thở này.
Tatrāyaṃ manasikāravidhi –
Herein, this is the method of applying the mind:
Trong đó, đây là phương pháp tác ý:
Tattha gaṇanāti gaṇanāyeva.
Therein, counting (gaṇanā) is simply counting.
Trong đó, đếm (gaṇanā) chính là việc đếm.
Anubandhanāti anuvahanā.
Following (anubandhanā) is continuous succession.
Theo dõi (anubandhanā) là sự tiếp nối.
Phusanāti phuṭṭhaṭṭhānaṃ.
Contacting (phusanā) is the place of contact.
Tiếp xúc (phusanā) là chỗ tiếp xúc.
Ṭhapanāti appanā.
Fixing (ṭhapanā) is absorption (appanā).
An trú (ṭhapanā) là sự an trú.
Sallakkhaṇāti vipassanā.
Scrutinizing (sallakkhaṇā) is Vipassanā.
Quán sát (sallakkhaṇā) là thiền quán (vipassanā).
Vivaṭṭanāti maggo.
Turning away (vivaṭṭanā) is the path.
Chuyển hóa (vivaṭṭanā) là đạo (magga).
Pārisuddhīti phalaṃ.
Purity (pārisuddhi) is the fruit.
Thanh tịnh (pārisuddhi) là quả (phala).
Tesañca paṭipassanāti paccavekkhaṇā.
Reviewing them (tesañca paṭipassanā) is retrospection.
Và quán sát lại chúng (tesañca paṭipassanā) là sự phản quán (paccavekkhaṇā).
Tattha iminā ādikammikena kulaputtena paṭhamaṃ gaṇanāya idaṃ kammaṭṭhānaṃ manasi kātabbaṃ.
Therein, this meditation object should first be mentally attended to by this beginner through counting.
Trong đó, vị thiện nam tử mới bắt đầu tu tập này, trước tiên cần tác ý thiền định này bằng cách đếm.
Gaṇentena ca pañcannaṃ heṭṭhā na ṭhapetabbaṃ.
And while counting, one should not stop below five.
Khi đếm, không được dừng lại dưới năm*.
Dasannaṃ upari na netabbaṃ.
It should not be led above ten.
Không nên dẫn tâm lên quá mười.
Antarā khaṇḍaṃ na dassetabbaṃ.
No break should be shown in between.
Không nên để lộ sự gián đoạn ở giữa.
Pañcannaṃ heṭṭhā ṭhapentassa hi sambādhe okāse cittuppādo vipphandati sambādhe vaje sanniruddhagogaṇo viya.
For if one places it below five, the mind-arising trembles in the constricted space, like a herd of cows confined in a narrow pen.
Vì khi đặt tâm dưới năm hơi thở, tâm sẽ dao động trong không gian chật hẹp, như đàn bò bị nhốt trong chuồng chật hẹp.
Dasannampi upari nentassa gaṇananissitako cittuppādo hoti.
And for one who leads it above ten, the mind-arising depends entirely on counting.
Khi dẫn tâm lên trên mười hơi thở, tâm sẽ chỉ dựa vào việc đếm.
Antarā khaṇḍaṃ dassentassa ‘‘sikhāppattaṃ nu kho me kammaṭṭhānaṃ, no’’ti cittaṃ vikampati.
For one who shows a break in between, the mind wavers, thinking, "Has my meditation reached its culmination, or not?"
Khi để lộ sự gián đoạn ở giữa, tâm sẽ dao động, tự hỏi: “Thiền đề của ta đã đạt đến đỉnh cao chưa, hay chưa?”
Tasmā ete dose vajjetvā gaṇetabbaṃ.
Therefore, these faults should be avoided, and one should count.
Vì vậy, cần tránh những lỗi này khi đếm.
Gaṇentena ca paṭhamaṃ dandhagaṇanāya dhaññamāpakagaṇanāya gaṇetabbaṃ.
And when counting, one should first count slowly, with the grain-measurer's counting method.
Khi đếm, trước tiên nên đếm chậm rãi theo cách đếm của người đong lúa.
Dhaññamāpako hi nāḷiṃ pūretvā ‘‘eka’’nti vatvā okirati.
For a grain-measurer fills a measure, says "one," and pours it out.
Người đong lúa, sau khi đổ đầy một đấu, nói “một” rồi đổ ra.
Puna pūrento kiñci kacavaraṃ disvā taṃ chaḍḍento ‘‘ekaṃ eka’’nti vadati.
Again, when filling it, if he sees some dirt, he discards it and says "one, one".
Khi đổ đầy lại, nếu thấy có tạp chất gì, anh ta sẽ loại bỏ nó rồi nói “một, một”.
Esa nayo dve dvetiādīsu.
The same method applies to "two, two", and so forth.
Cũng theo cách này đối với hai, hai, v.v.
Evameva imināpi assāsapassāsesu yo upaṭṭhāti, taṃ gahetvā ‘‘ekaṃ eka’’nti ādiṃ katvā yāva ‘‘dasa dasā’’ti pavattamānaṃ pavattamānaṃ upalakkhetvāva gaṇetabbaṃ.
In the same way, this meditator, taking hold of whatever incoming or outgoing breath is present, should begin by saying "one, one," and continue to observe it as it keeps coming, up to "ten, ten," and only then should he count.
Tương tự như vậy, vị hành giả này cũng nên nắm bắt hơi thở vào ra hiện khởi, bắt đầu từ “một, một” và tiếp tục quan sát từng hơi thở khi chúng diễn ra cho đến “mười, mười” rồi đếm.
Tassa evaṃ gaṇayato nikkhamantā ca pavisantā ca assāsapassāsā pākaṭā honti.
When he counts in this manner, the incoming and outgoing breaths become clear to him.
Khi vị ấy đếm như vậy, hơi thở vào ra sẽ trở nên rõ ràng.
Athānena taṃ dandhagaṇanaṃ dhaññamāpakagaṇanaṃ pahāya sīghagaṇanāya gopālakagaṇanāya gaṇetabbaṃ.
Then, having abandoned that slow counting, the grain-measurer's counting method, he should count swiftly, using the cowherd's counting method.
Sau đó, vị ấy nên bỏ cách đếm chậm rãi của người đong lúa và đếm nhanh theo cách đếm của người chăn bò.
Cheko hi gopālako sakkharādayo ucchaṅgena gahetvā rajjudaṇḍahattho pātova vajaṃ gantvā gāvo piṭṭhiyaṃ paharitvā palighatthambhamatthake nisinno dvārappattaṃ dvārappattaṃyeva gāviṃ ekā dveti sakkharaṃ khipitvā gaṇeti.
For a skillful cowherd, taking pebbles or similar objects in his lap and holding a rope-stick, goes to the pen early in the morning, hits the cows on their backs, and sitting atop the gate-post, he counts each cow as it reaches the gate, dropping a pebble for "one", "two", and so on.
Một người chăn bò lành nghề, cầm theo sỏi đá trong vạt áo, tay cầm roi gậy, sáng sớm đến chuồng bò, đánh vào lưng bò rồi ngồi trên đỉnh cột rào, đếm từng con bò đi qua cổng bằng cách ném một viên sỏi cho mỗi con, nói “một, hai”.
Tiyāmarattiṃ sambādhe okāse dukkhaṃ vutthagogaṇo nikkhamanto nikkhamanto aññamaññaṃ upanighaṃsanto vegena vegena puñjapuñjo hutvā nikkhamati.
The herd of cows, having suffered distress in the confined space for three watches of the night, comes out, pushing against each other, rushing out in masses.
Đàn bò đã chịu khổ trong chuồng chật hẹp suốt ba canh đêm, khi thoát ra, chúng chen lấn nhau, từng đàn từng đàn lao nhanh ra ngoài.
So vegena vegena ‘‘tīṇi cattāri pañca dasā’’ti gaṇetiyeva, evamimassāpi purimanayena gaṇayato assāsapassāsā pākaṭā hutvā sīghaṃ sīghaṃ punappunaṃ sañcaranti.
He counts them swiftly, saying "three, four, five, ten." In the same way, for this meditator, counting by the former method, the incoming and outgoing breaths become clear and circulate quickly, again and again.
Người chăn bò cứ thế đếm nhanh: “ba, bốn, năm, mười”; tương tự như vậy, khi vị hành giả này đếm theo cách trước, hơi thở vào ra sẽ trở nên rõ ràng và liên tục di chuyển nhanh chóng.
Tatonena ‘‘punappunaṃ sañcarantī’’ti ñatvā anto ca bahi ca agahetvā dvārappattaṃ dvārappattaṃyeva gahetvā ‘‘eko dve tīṇi cattāri pañca cha.
Then, knowing that they "circulate again and again," he should not grasp them inside or outside, but taking each breath as it reaches the doorway, he should count swiftly: "one, two, three, four, five, six.
Từ đó, khi biết rằng chúng “liên tục di chuyển”, vị ấy không nên nắm bắt hơi thở ở bên trong hay bên ngoài, mà chỉ nên nắm bắt từng hơi thở khi chúng đến cửa mũi và đếm nhanh chóng: “một, hai, ba, bốn, năm, sáu.
Eko dve tīṇi cattāri pañca cha satta…pe… aṭṭha, nava, dasā’’ti sīghaṃ sīyaṃ gaṇetabbameva.
One, two, three, four, five, six, seven... (and so on up to) ...eight, nine, ten."
Một, hai, ba, bốn, năm, sáu, bảy… v.v… tám, chín, mười”.
Gaṇanapaṭibaddhe hi kammaṭṭhāne gaṇanabaleneva cittaṃ ekaggaṃ hoti, arittupatthambhanavasena caṇḍasote nāvāṭṭhapanamiva.
Indeed, in a meditation subject bound to counting, the mind becomes one-pointed solely by the power of counting, like holding a boat steady in a strong current by means of a pole.
Vì trong thiền đề liên quan đến việc đếm, tâm trở nên nhất tâm chỉ nhờ sức mạnh của việc đếm, giống như việc giữ một chiếc thuyền đứng yên trên dòng nước chảy xiết bằng cách chống sào.
Tassevaṃ sīghaṃ sīghaṃ gaṇayato kammaṭṭhānaṃ nirantaraṃ pavattaṃ viya hutvā upaṭṭhāti.
As he counts swiftly in this way, the meditation subject appears to him as if it were continuous.
Khi vị ấy đếm nhanh như vậy, thiền đề sẽ hiện khởi như thể nó diễn ra liên tục.
Atha nirantaraṃ pavattatīti ñatvā anto ca bahi ca vātaṃ apariggahetvā purimanayeneva vegena vegena gaṇetabbaṃ.
Then, knowing that it is continuous, he should count swiftly, again and again, by the former method, without grasping the breath inside or outside.
Sau đó, khi biết rằng nó diễn ra liên tục, vị ấy không nên nắm bắt hơi thở bên trong hay bên ngoài, mà nên đếm nhanh chóng theo cách trước.
Anto pavisanavātena hi saddhiṃ cittaṃ pavesayato abbhantaraṃ vātabbhāhataṃ medapūritaṃ viya hoti.
For if one lets the mind enter with the incoming breath, the inside becomes as if struck by wind and filled with fat.
Vì khi dẫn tâm theo hơi thở đi vào, bên trong sẽ như bị gió thổi và đầy mỡ.
Bahi nikkhamanavātena saddhiṃ cittaṃ nīharato bahiddhā puthuttārammaṇe cittaṃ vikkhipati.
If one draws out the mind with the outgoing breath, the mind becomes distracted by various objects outside.
Khi đưa tâm ra ngoài theo hơi thở đi ra, tâm sẽ bị phân tán vào các đối tượng khác nhau bên ngoài.
Phuṭṭhaphuṭṭhokāse pana satiṃ ṭhapetvā bhāventasseva bhāvanā sampajjati.
But only for one who cultivates by establishing mindfulness at the point of contact does the development succeed.
Tuy nhiên, chỉ khi đặt niệm vào nơi tiếp xúc và tu tập, thiền định mới thành tựu.
Tena vuttaṃ ‘‘anto ca bahi ca vātaṃ apariggahetvā purimanayeneva vegena vegena gaṇetabba’’nti.
Therefore, it is said: "Without grasping the breath inside or outside, one should count swiftly by the former method."
Vì vậy, đã nói: “không nên nắm bắt hơi thở bên trong hay bên ngoài, mà nên đếm nhanh chóng theo cách trước”.
224. Evaṃ gaṇanāya manasi katvā anubandhanāya manasi kātabbaṃ.
224. Having thus attended to counting, one should attend to following up (anubandhanā).
224. Như vậy, sau khi chú tâm vào việc đếm, cần chú tâm vào việc theo dõi.
Anubandhanā nāma gaṇanaṃ paṭisaṃharitvā satiyā nirantaraṃ assāsapassāsānaṃ anugamanaṃ.
Anubandhanā means withdrawing from counting and continuously following the incoming and outgoing breaths with mindfulness.
Theo dõi (anubandhanā) là rút lại việc đếm và liên tục theo dõi hơi thở vào ra bằng chánh niệm.
Tañca kho na ādimajjhapariyosānānugamanavasena.
However, this is not by following their beginning, middle, and end.
Tuy nhiên, điều này không phải là theo dõi khởi đầu, giữa và kết thúc.
Bahinikkhamanavātassa hi nābhi ādi, hadayaṃ majjhaṃ, nāsikaggaṃ pariyosānaṃ.
For the outgoing breath, the navel is the beginning, the heart is the middle, and the tip of the nose is the end.
Vì đối với hơi thở ra, rốn là khởi đầu, tim là giữa, và chóp mũi là kết thúc.
Abbhantaraṃ pavisanavātassa nāsikaggaṃ ādi, hadayaṃ majjhaṃ nābhi pariyosānaṃ.
For the incoming breath, the tip of the nose is the beginning, the heart is the middle, and the navel is the end.
Đối với hơi thở vào, chóp mũi là khởi đầu, tim là giữa, và rốn là kết thúc.
Tañcassa anugacchato vikkhepagataṃ cittaṃ sāraddhāya ceva hoti iñjanāya ca.
When he follows it in this way, his mind becomes agitated and disturbed by distraction.
Khi theo dõi như vậy, tâm bị phân tán sẽ trở nên bồn chồn và dao động.
Yathāha –
As it is said:
Như đã nói:
‘‘Assāsādimajjhapariyosānaṃ satiyā anugacchato ajjhattaṃ vikkhepagatena cittena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā ca.
"When one follows the beginning, middle, and end of the incoming breath with mindfulness, both the body and mind become agitated, disturbed, and stirred by the distracted mind within.
“Khi theo dõi khởi đầu, giữa và kết thúc của hơi thở vào bằng chánh niệm, thân và tâm đều trở nên bồn chồn, dao động và xao động do tâm bị phân tán bên trong.
Passāsādimajjhapariyosānaṃ satiyā anugacchato bahiddhā vikkhepagatena cittena kāyopi cittampi sāraddhā ca honti iñjitā ca phanditā cā’’ti (paṭi. ma. 1.157).
When one follows the beginning, middle, and end of the outgoing breath with mindfulness, both the body and mind become agitated, disturbed, and stirred by the distracted mind outside."
Khi theo dõi khởi đầu, giữa và kết thúc của hơi thở ra bằng chánh niệm, thân và tâm đều trở nên bồn chồn, dao động và xao động do tâm bị phân tán bên ngoài.”
Tasmā anubandhanāya manasikarontena ādimajjhapariyosānavasena na manasi kātabbaṃ.
Therefore, when attending to following up, one should not attend in terms of beginning, middle, and end.
Vì vậy, khi chú tâm vào việc theo dõi, không nên chú tâm theo cách khởi đầu, giữa và kết thúc.
Apica kho phusanāvasena ca ṭhapanāvasena ca manasi kātabbaṃ.
Rather, one should attend by contact (phusanā) and by placement (ṭhapanā).
Mà nên chú tâm theo cách tiếp xúc và cách an trú.
Gaṇanānubandhanāvasena viya hi phusanāṭhapanāvasena visuṃ manasikāro natthi.
For there is no separate attention for contact and placement, as there is for counting and following up.
Thật vậy, không có sự chú tâm riêng biệt theo cách tiếp xúc và an trú như cách đếm và theo dõi.
Phuṭṭhaphuṭṭhaṭṭhāneyeva pana gaṇento gaṇanāya ca phusanāya ca manasi karoti.
However, one who counts at the very point of contact attends by both counting and contact.
Khi đếm ở nơi tiếp xúc, vị ấy chú tâm vào việc đếm và tiếp xúc.
Tattheva gaṇanaṃ paṭisaṃharitvā te satiyā anubandhanto, appanāvasena ca cittaṃ ṭhapento anubandhanāya ca phusanāya ca ṭhapanāya ca manasi karotīti vuccati.
When one withdraws from counting at that very point and follows them with mindfulness, and also establishes the mind by way of appanā, he is said to attend by following up, by contact, and by placement.
Ở chính nơi đó, khi rút lại việc đếm và theo dõi chúng bằng chánh niệm, và khi an trú tâm theo cách nhập định (appanā), vị ấy được gọi là chú tâm vào việc theo dõi, tiếp xúc và an trú.
Svāyamattho aṭṭhakathāsu vuttapaṅguḷadovārikūpamāhi paṭisambhidāyaṃ vuttakakacūpamāya ca veditabbo.
This meaning should be understood from the similes of the lame man and the doorkeeper mentioned in the Commentaries, and the simile of the saw mentioned in the Paṭisambhidā.
Ý nghĩa này nên được hiểu qua các ví dụ về người què và người gác cổng được trình bày trong các bản Chú giải (Aṭṭhakathā), và ví dụ về cưa được trình bày trong Paṭisambhidā.
225. Tatrāyaṃ paṅguḷopamā – seyyathāpi paṅguḷo dolāya kīḷataṃ mātāputtānaṃ dolaṃ khipitvā tattheva dolāthambhamūle nisinno kamena āgacchantassa ca gacchantassa ca dolāphalakassa ubho koṭiyo majjhañca passati, na ca ubhokoṭimajjhānaṃ dassanatthaṃ byāvaṭo hoti, evamevāyaṃ bhikkhu sativasena upanibandhanathambhamūle ṭhatvā assāsapassāsadolaṃ khipitvā tattheva nimitte satiyā nisīdanto kamena āgacchantānañca gacchantānañca phuṭṭhaṭṭhāne assāsapassāsānaṃ ādimajjhapariyosānaṃ satiyā anugacchanto tattha ca cittaṃ ṭhapento passati, na ca tesaṃ dassanatthaṃ byāvaṭo hoti, ayaṃ paṅguḷopamā.
225. Among these, the simile of the lame man is this: Just as a lame man, having swung a swing for a mother and son playing on it, sits at the base of the swing-post and sees the two ends and the middle of the swing-plank as it comes and goes in succession, without making an effort to see those two ends and the middle; exactly so, this bhikkhu, standing at the base of the mindfulness-bound post by means of mindfulness, having swung the swing of incoming and outgoing breaths, sits with mindfulness at that very sign, and seeing the beginning, middle, and end of the incoming and outgoing breaths at the point of contact as they come and go in succession, and establishing his mind there, he does not make an effort to see them. This is the simile of the lame man.
225. Đây là ví dụ về người què: Giống như một người què, sau khi đẩy chiếc đu cho mẹ và con đang chơi đu, ngồi ngay dưới gốc cột đu, lần lượt nhìn thấy hai đầu và giữa của tấm ván đu đang đến và đi, nhưng không bận tâm để nhìn thấy hai đầu và giữa đó; cũng vậy, vị Tỳ-khưu này, đứng dưới gốc cột của sự buộc chặt (tức là chóp mũi), sau khi đẩy chiếc đu hơi thở vào ra, ngồi bằng chánh niệm ngay tại dấu hiệu đó, lần lượt theo dõi khởi đầu, giữa và kết thúc của hơi thở vào ra ở nơi tiếp xúc, và an trú tâm ở đó, nhưng không bận tâm để nhìn thấy chúng. Đây là ví dụ về người què.
226. Ayaṃ pana dovārikūpamā – seyyathāpi dovāriko nagarassa anto ca bahi ca purise ‘‘ko tvaṃ, kuto vā āgato, kuhiṃ vā gacchasi, kiṃ vā te hatthe’’ti na vīmaṃsati.
226. This, however, is the simile of the doorkeeper: Just as a doorkeeper does not question men inside and outside the city, asking, "Who are you? From where have you come? Where are you going? What do you have in your hand?"
226. Đây là ví dụ về người gác cổng: Giống như một người gác cổng không hỏi những người đàn ông bên trong và bên ngoài thành phố: “Ngươi là ai? Ngươi từ đâu đến? Ngươi đi đâu? Ngươi cầm gì trong tay?”
Na hi tassa te bhārā, dvārappattaṃ dvārappattaṃyeva pana vīmaṃsati, evameva imassa bhikkhuno antopaviṭṭhavātā ca bahinikkhantavātā ca na bhārā honti, dvārappattā dvārappattāyeva bhārāti ayaṃ dovārikūpamā.
For they are not his concern; he only questions each person as they reach the gate. In the same way, the incoming breaths and outgoing breaths are not a concern for this bhikkhu; only those that reach the doorway are his concern. This is the simile of the doorkeeper.
Vì những người đó không phải là gánh nặng của ông ta, mà ông ta chỉ hỏi những người đến cổng. Cũng vậy, đối với vị Tỳ-khưu này, hơi thở vào bên trong và hơi thở ra bên ngoài không phải là gánh nặng, mà chỉ những hơi thở đến cửa mũi mới là gánh nặng. Đây là ví dụ về người gác cổng.
‘‘Kathaṃ ime tayo dhammā ekacittassa ārammaṇā na honti, na cime tayo dhammā aviditā honti, na ca cittaṃ vikkhepaṃ gacchati, padhānañca paññāyati, payogañca sādheti, visesamadhi gacchati?
"How is it that these three phenomena are not objects of a single mind, and these three phenomena are not unknown, and the mind does not become distracted, and exertion (padhāna) becomes evident, and practice (payoga) is brought to completion, and distinction (visesa) is attained?
"Làm thế nào mà ba pháp này không phải là đối tượng của một tâm duy nhất, và ba pháp này không bị không biết, và tâm không bị xao lãng, sự tinh tấn được hiển lộ, sự thực hành thành tựu, và đạt được sự thù thắng?
Seyyathāpi rukkho same bhūmibhāge nikkhitto, tamenaṃ puriso kakacena chindeyya.
Just as a tree laid on level ground, which a man might cut with a saw.
Ví như một người đặt một thân cây trên mặt đất bằng phẳng, rồi dùng cưa xẻ nó.
Rukkhe phuṭṭhakakacadantānaṃ vasena purisassa sati upaṭṭhitā hoti, na āgate vā gate vā kakacadante manasi karoti, na āgatā vā gatā vā kakacadantā aviditā honti, padhānañca paññāyati, payogañca sādheti, visesamadhigacchati.
Mindfulness of the man is established by means of the saw's teeth touching the tree; he does not attend to the saw's teeth as they come or go, nor are the saw's teeth unknown as they come or go, and exertion (padhāna) becomes evident, and practice (payoga) is brought to completion, and distinction (visesa) is attained.
Chánh niệm của người ấy được thiết lập trên các răng cưa chạm vào thân cây, người ấy không chú ý đến các răng cưa đi vào hay đi ra, các răng cưa đi vào hay đi ra không bị không biết, sự tinh tấn được hiển lộ, sự thực hành thành tựu, và đạt được sự thù thắng.
‘‘Yathā rukkho same bhūmibhāge nikkhitto, evaṃ upanibandhanānimittaṃ.
"Just as a tree laid on level ground, so is the sign for binding the mind (upanibandhanānimitta).
"Như thân cây được đặt trên mặt đất bằng phẳng, thì đó là tướng cột buộc (upanibandhanānimitta).
Yathā kakacadantā, evaṃ assāsapassāsā.
Just as the saw's teeth, so are the in-breaths and out-breaths.
Như các răng cưa, thì đó là hơi thở vào và hơi thở ra.
Yathā rukkhe phuṭṭhakakacadantānaṃ vasena purisassa sati upaṭṭhitā hoti, na āgate vā gate vā kakacadante manasi karoti, na āgatā vā gatā vā kakacadantā aviditā honti, padhānañca paññāyati, payogañca sādheti, visesamadhigacchati, evameva bhikkhu nāsikagge vā mukhanimitte vā satiṃ upaṭṭhapetvā nisinno hoti, na āgate vā gate vā assāsapassāse manasi karoti, na ca āgatā vā gatā vā assāsapassāsā aviditā honti, padhānañca paññāyati, payogañca sādheti, visesamadhigacchati.
Just as a man's mindfulness is established by means of the saw's teeth touching the tree, he does not attend to the saw's teeth as they come or go, nor are the saw's teeth unknown as they come or go, and exertion (padhāna) becomes evident, and practice (payoga) is brought to completion, and distinction (visesa) is attained; even so, a bhikkhu sits having established mindfulness at the tip of the nose or at the mouth-sign, he does not attend to the in-breaths or out-breaths as they come or go, and the in-breaths and out-breaths are not unknown as they come or go, and exertion (padhāna) becomes evident, and practice (payoga) is brought to completion, and distinction (visesa) is attained.
Như chánh niệm của người ấy được thiết lập trên các răng cưa chạm vào thân cây, người ấy không chú ý đến các răng cưa đi vào hay đi ra, các răng cưa đi vào hay đi ra không bị không biết, sự tinh tấn được hiển lộ, sự thực hành thành tựu, và đạt được sự thù thắng, cũng vậy, một tỳ khưu ngồi thiết lập chánh niệm ở chóp mũi hoặc ở môi trên, không chú ý đến hơi thở vào hay hơi thở ra, và hơi thở vào hay hơi thở ra không bị không biết, sự tinh tấn được hiển lộ, sự thực hành thành tựu, và đạt được sự thù thắng.
‘‘Padhānanti katamaṃ padhānaṃ?
"What is exertion (padhāna)?
"Thế nào là tinh tấn?
Āraddhavīriyassa kāyopi cittampi kammaniyaṃ hoti, idaṃ padhānaṃ.
For one who has aroused energy, both body and mind are workable; this is exertion (padhāna).
Đối với người đã tinh tấn, thân và tâm đều trở nên dễ sử dụng cho công việc (kammaniyaṃ). Đây là tinh tấn.
Katamo payogo?
What is practice (payoga)?
Thế nào là thực hành?
Āraddhavīriyassa upakkilesā pahīyanti, vitakkā vūpasamanti, ayaṃ payogo.
For one who has aroused energy, defilements (upakkilesā) are abandoned, and vitakkā subside; this is practice (payoga).
Đối với người đã tinh tấn, các phiền não được đoạn trừ, các tầm được lắng dịu. Đây là thực hành.
Katamo viseso?
What is distinction (visesa)?
Thế nào là thù thắng?
Āraddhavīriyassa saṃyojanā pahīyanti, anusayā byantī honti, ayaṃ viseso.
For one who has aroused energy, fetters (saṃyojanā) are abandoned, and latent tendencies (anusayā) are eliminated; this is distinction (visesa).
Đối với người đã tinh tấn, các kiết sử được đoạn trừ, các tùy miên được tận diệt. Đây là thù thắng.
Evaṃ ime tayo dhammā ekacittassa ārammaṇā na honti, na cime tayo dhammā aviditā honti, na ca cittaṃ vikkhepaṃ gacchati, padhānañca paññāyati, payogañca sādheti, visesamadhigacchati (paṭi. ma. 1.159).
Thus, these three phenomena are not objects of a single mind, and these three phenomena are not unknown, and the mind does not become distracted, and exertion (padhāna) becomes evident, and practice (payoga) is brought to completion, and distinction (visesa) is attained.
Như vậy, ba pháp này không phải là đối tượng của một tâm duy nhất, và ba pháp này không bị không biết, và tâm không bị xao lãng, sự tinh tấn được hiển lộ, sự thực hành thành tựu, và đạt được sự thù thắng.
228. Idaṃ kammaṭṭhānaṃ manasikaroto kassaci na cireneva nimittañca uppajjati, avasesajhānaṅgapaṭimaṇḍitā appanāsaṅkhātā ṭhapanā ca sampajjati.
When one attends to this meditation subject, the sign (nimitta) arises for some not long after, and appanā, also called ṭhapanā, adorned with the remaining jhana factors, is perfected.
228. Khi hành giả chú tâm vào đề mục này, không lâu sau đó, tướng (nimitta) sẽ xuất hiện, và sự an định (appanā), tức là sự thiết lập tâm được trang hoàng bởi các chi thiền còn lại, sẽ thành tựu.
Kassaci pana gaṇanāvaseneva manasikārakālato pabhuti anukkamato oḷārikaassāsapassāsanirodhavasena kāyadarathe vūpasante kāyopi cittampi lahukaṃ hoti, sarīraṃ ākāse laṅghanākārappattaṃ viya hoti.
But for some, gradually, from the time of attending to it by counting, by means of the cessation of coarse in-breaths and out-breaths, when the bodily discomforts have subsided, both body and mind become light, and the body becomes as if it could leap into the air.
Tuy nhiên, đối với một số người, kể từ lúc bắt đầu chú tâm bằng cách đếm, dần dần, khi các hơi thở thô được đoạn diệt và sự mệt mỏi của thân lắng xuống, thân và tâm trở nên nhẹ nhàng, thân thể như đạt đến trạng thái bay lượn trong không trung.
Yathā sāraddhakāyassa mañce vā pīṭhe vā nisīdato mañcapīṭhaṃ onamati, vikūjati, paccattharaṇaṃ valiṃ gaṇhāti.
Just as when one with a heavy body sits on a couch or a chair, the couch or chair sags, creaks, and the covering wrinkles.
Ví như khi một người có thân thể nặng nề ngồi xuống ghế dài hay ghế đẩu, ghế dài hay ghế đẩu sẽ lún xuống, kêu cót két, và tấm trải sẽ nhăn lại.
Asāraddhakāyassa pana nisīdato neva mañcapīṭhaṃ onamati, na vikūjati, na paccattharaṇaṃ valiṃ gaṇhāti, tūlapicupūritaṃ viya mañcapīṭhaṃ hoti.
But when one with a light body sits, the couch or chair neither sags nor creaks, nor does the covering wrinkle, but the couch or chair is like one filled with cotton fluff.
Nhưng khi một người có thân thể không nặng nề ngồi xuống, ghế dài hay ghế đẩu không lún xuống, không kêu cót két, và tấm trải không nhăn lại, ghế dài hay ghế đẩu như được nhồi bông gòn.
Kasmā?
Why is that?
Tại sao?
Yasmā asāraddho kāyo lahuko hoti.
Because a light body is not fatigued.
Vì thân thể không nặng nề thì nhẹ nhàng.
Evameva gaṇanāvasena manasikārakālato pabhuti anukkamato oḷārikaassāsapassāsanirodhavasena kāyadarathe vūpasante kāyopi cittampi lahukaṃ hoti, sarīraṃ ākāse laṅghanākārappattaṃ viya hoti.
Even so, gradually, from the time of attending to it by counting, by means of the cessation of coarse in-breaths and out-breaths, when the bodily discomforts have subsided, both body and mind become light, and the body becomes as if it could leap into the air.
Cũng vậy, kể từ lúc bắt đầu chú tâm bằng cách đếm, dần dần, khi các hơi thở thô được đoạn diệt và sự mệt mỏi của thân lắng xuống, thân và tâm trở nên nhẹ nhàng, thân thể như đạt đến trạng thái bay lượn trong không trung.
Tassa oḷārike assāsapassāse niruddhe sukhumassāsapassāsanimittārammaṇaṃ cittaṃ pavattati.
When his coarse in-breaths and out-breaths have ceased, his mind continues with the subtle in-breath and out-breath sign as its object.
Khi các hơi thở thô của hành giả ấy đã đoạn diệt, tâm sẽ tiếp tục với đối tượng là tướng của hơi thở vi tế.
Tasmimpi niruddhe aparāparaṃ tato sukhumataraṃ sukhumataraṃ nimittārammaṇaṃ pavattatiyeva.
When that too ceases, a still subtler and subtler sign-object continues successively.
Khi tướng đó cũng đoạn diệt, tâm sẽ tiếp tục với đối tượng là tướng vi tế hơn, vi tế hơn nữa, từng bước một.
Kathaṃ?
How?
Như thế nào?
Yathā puriso mahatiyā lohasalākāya kaṃsathālaṃ ākoṭeyya, ekappahārena mahāsaddo uppajjeyya, tassa oḷārikasaddārammaṇaṃ cittaṃ pavatteyya.
Just as when a man strikes a bronze bowl with a large iron bar, a loud sound would arise with a single blow, and his mind would be engaged with the coarse sound as its object.
Ví như một người dùng một thanh sắt lớn gõ vào một cái mâm đồng, một tiếng động lớn sẽ phát ra ngay lập tức, tâm của người ấy sẽ hướng đến đối tượng là tiếng động thô.
Niruddhe oḷārike sadde atha pacchā sukhumasaddanimittārammaṇaṃ, tasmimpi niruddhe aparāparaṃ tato sukhumataraṃ sukhumataraṃ saddanimittārammaṇaṃ pavattateva, evanti veditabbaṃ.
When the coarse sound ceases, then afterwards, a subtle sound-sign is the object; when that too ceases, a still subtler and subtler sound-sign-object continues to arise, so it should be understood.
Khi tiếng động thô đã đoạn diệt, sau đó tâm sẽ hướng đến đối tượng là tướng của tiếng động vi tế, và khi tướng đó cũng đoạn diệt, tâm sẽ tiếp tục với đối tượng là tướng của tiếng động vi tế hơn, vi tế hơn nữa, từng bước một. Cần phải hiểu như vậy.
Vuttampicetaṃ – ‘‘seyyathāpi kaṃse ākoṭite’’ti (paṭi. ma. 1.171) vitthāro.
And it has been said, "Just as when a bronze bowl is struck," and so forth, in detail.
Và điều này cũng đã được nói: "Ví như khi một cái mâm đồng được gõ" (Paṭi. Ma. 1.171), chi tiết.
229. Yathā hi aññāni kammaṭṭhānāni uparūpari vibhūtāni honti, na tathā idaṃ.
Indeed, other meditation subjects become more and more manifest, but this one does not.
229. Quả thật, các đề mục thiền khác càng tu tập càng trở nên rõ ràng, nhưng đề mục này thì không như vậy.
Idaṃ pana uparūpari bhāventassa sukhumattaṃ gacchati, upaṭṭhānampi na upagacchati, evaṃ anupaṭṭhahante pana tasmiṃ tena bhikkhunā uṭṭhāyāsanā cammakhaṇḍaṃ papphoṭetvā na gantabbaṃ.
This one, however, becomes subtler and subtler for one who develops it, and it even ceases to appear; but when it does not appear in this way, that bhikkhu should not rise from his seat, shake his sitting-mat, and leave.
Ngược lại, khi tu tập đề mục này càng lúc càng sâu, nó trở nên vi tế, đến mức không còn hiện rõ nữa. Tuy nhiên, khi đề mục không hiện rõ như vậy, vị tỳ khưu không nên đứng dậy khỏi chỗ ngồi, phủi tấm da rồi bỏ đi.
Kiṃ kātabbaṃ?
What should be done?
Phải làm gì?
‘‘Ācariyaṃ pucchissāmī’’ti vā, ‘‘naṭṭhaṃ dāni me kammaṭṭhāna’’nti vā na vuṭṭhātabbaṃ.
He should not rise thinking, "I will ask my teacher," or "My meditation subject is now lost."
Không nên đứng dậy với ý nghĩ "Tôi sẽ hỏi thầy" hoặc "Đề mục của tôi đã mất rồi".
Iriyāpathaṃ vikopetvā gacchato hi kammaṭṭhānaṃ navanavameva hoti.
For when one disturbs one's posture and goes away, the meditation subject becomes entirely new again.
Vì khi thay đổi oai nghi rồi bỏ đi, đề mục sẽ trở nên mới mẻ hoàn toàn.
Tasmā yathānisinneneva desato āharitabbaṃ.
Therefore, one should bring it back from its point of contact, remaining in the same sitting posture.
Do đó, hành giả nên tiếp tục thực hành ngay tại chỗ đang ngồi, từ nơi tiếp xúc tự nhiên.
Tatrāyaṃ āharaṇūpāyo, tena hi bhikkhunā kammaṭṭhānassa anupaṭṭhānabhāvaṃ ñatvā iti paṭisañcikkhitabbaṃ, ime assāsapassāsā nāma kattha atthi, kattha natthi.
Here is the method for bringing it back: That bhikkhu, knowing that the meditation subject is not appearing, should reflect thus: "Where do these in-breaths and out-breaths exist, and where do they not exist?
Đây là phương pháp để khôi phục đề mục: vị tỳ khưu đó nên biết rằng đề mục không hiện rõ, rồi suy xét như sau: "Hơi thở vào ra này có ở đâu? Không có ở đâu?
Kassa vā atthi, kassa vā natthīti.
For whom do they exist, and for whom do they not exist?"
Có ở ai? Không có ở ai?"
Athevaṃ paṭisañcikkhatā ime antomātukucchiyaṃ natthi, udake nimuggānaṃ natthi, tathā asaññībhūtānaṃ, matānaṃ, catutthajjhānasamāpannānaṃ, rūpārūpabhavasamaṅgīnaṃ, nirodhasamāpannānanti ñatvā evaṃ attanāva attā paṭicodetabbo ‘‘nanu tvaṃ, paṇḍita, neva mātukucchigato, na udake nimuggo, na asaññībhūto, na mato, na catutthajjhānasamāpanno, na rūpārūpabhavasamaṅgī, na nirodhasamāpanno.
Then, upon reflecting thus, he knows that they do not exist in the mother's womb, nor for those immersed in water, nor for those who are unconscious, nor for the dead, nor for those who have attained the fourth jhana, nor for those in the rūpa or arūpa realms, nor for those who have attained cessation (nirodhasamāpatti); having known this, he should admonish himself thus: "Are you not, wise one, neither in the mother's womb, nor immersed in water, nor unconscious, nor dead, nor one who has attained the fourth jhana, nor one in the rūpa or arūpa realms, nor one who has attained cessation?
Khi suy xét như vậy, hành giả sẽ biết rằng hơi thở vào ra không có trong bụng mẹ, không có ở những người bị chìm trong nước, cũng như ở những người vô tưởng, những người đã chết, những người nhập Tứ thiền, những người đang ở cõi sắc và vô sắc, và những người nhập Diệt tận định. Sau đó, hành giả nên tự trách mình rằng: "Này hiền giả, ngươi đâu phải đang ở trong bụng mẹ, đâu phải bị chìm trong nước, đâu phải là người vô tưởng, đâu phải đã chết, đâu phải đang nhập Tứ thiền, đâu phải đang ở cõi sắc và vô sắc, đâu phải đang nhập Diệt tận định.
Atthiyeva te assāsapassāsā, mandapaññatāya pana pariggahetuṃ na sakkosī’’ti.
Indeed, you have in-breaths and out-breaths, but due to dull wisdom (mandapaññatāya), you are unable to apprehend them."
Hơi thở vào ra vẫn có ở ngươi, nhưng vì trí tuệ kém cỏi nên ngươi không thể nắm bắt được."
Athānena pakatiphuṭṭhavasena cittaṃ ṭhapetvā manasikāro pavattetabbo.
Then he should apply his attention, fixing his mind on the point of natural contact.
Sau đó, hành giả nên đặt tâm vào nơi tiếp xúc tự nhiên và tiếp tục chú tâm.
Ime hi dīghanāsikassa nāsāpuṭaṃ ghaṭṭentā pavattanti.
For these in-breaths and out-breaths occur, touching the nostril for one with a long nose.
Thật vậy, đối với người có mũi dài, hơi thở này chạm vào lỗ mũi rồi đi ra.
Rassanāsikassa uttaroṭṭhaṃ.
For one with a short nose, they touch the upper lip.
Đối với người có mũi ngắn, hơi thở chạm vào môi trên.
Tasmānena imaṃ nāma ṭhānaṃ ghaṭṭentīti nimittaṃ ṭhapetabbaṃ.
Therefore, he should establish the sign, thinking, "They touch this particular spot."
Do đó, hành giả nên thiết lập tướng (nimitta) ở nơi mà hơi thở chạm vào.
Imameva hi atthavasaṃ paṭicca vuttaṃ bhagavatā – ‘‘nāhaṃ, bhikkhave, muṭṭhasatissa asampajānassa ānāpānassatibhāvanaṃ vadāmī’’ti (ma. ni. 3.149; saṃ. ni. 5.992).
It was precisely with this meaning in mind that the Blessed One said: "Bhikkhus, I do not say that the development of mindfulness of breathing is for one whose mindfulness is lost and who is without clear comprehension."
Chính vì lý do này mà Đức Thế Tôn đã dạy: "Này các tỳ khưu, Ta không nói về sự tu tập chánh niệm hơi thở vào ra cho những người thất niệm và không có tỉnh giác."
230. Kiñcāpi hi yaṃkiñci kammaṭṭhānaṃ satassa sampajānasseva sampajjati.
Although any meditation subject is indeed perfected only by one who is mindful and clearly comprehending,
230. Mặc dù bất kỳ đề mục thiền nào cũng chỉ thành tựu đối với người có chánh niệm và tỉnh giác,
Ito aññaṃ pana manasikarontassa pākaṭaṃ hoti.
yet when one attends to other meditation subjects, they are evident.
nhưng khi chú tâm vào các đề mục khác, chúng thường hiển lộ rõ ràng.
Idaṃ pana ānāpānassatikammaṭṭhānaṃ garukaṃ garukabhāvanaṃ buddhapaccekabuddhabuddhaputtānaṃ mahāpurisānaṃyeva manasikārabhūmibhūtaṃ, na ceva ittaraṃ, na ca ittarasattasamāsevitaṃ.
This Anapanasati meditation subject is indeed profound, with a profound development, being the domain of attention solely for Great Beings such as Buddhas, Paccekabuddhas, and sons of the Buddha. It is neither trivial nor accessible to ordinary beings.
Tuy nhiên, đề mục Anapanassati này là một đề mục khó, có sự tu tập khó khăn, là cảnh giới tác ý chỉ của các bậc Đại nhân như chư Phật, chư Độc Giác Phật và các đệ tử của Phật, không tầm thường chút nào, và cũng không phải do những chúng sinh tầm thường thực hành.
Yathā yathā manasi karīyati, tathā tathā santañceva hoti sukhumañca.
The more it is attended to, the calmer and subtler it becomes.
Nó được tác ý như thế nào thì trở nên an tịnh và vi tế như thế ấy.
Tasmā ettha balavatī sati ca paññā ca icchitabbā.
Therefore, strong mindfulness and wisdom are required here.
Vì vậy, ở đây cần có chánh niệm và trí tuệ mạnh mẽ.
Yathā hi maṭṭhasāṭakassa tunnakaraṇakāle sūcipi sukhumā icchitabbā.
Just as a fine needle is required when sewing a smooth garment,
Giống như khi may một tấm vải mịn, cần phải có một cây kim thật nhỏ.
Sūcipāsavedhanampi tato sukhumataraṃ, evameva maṭṭhasāṭakasadisassa imassa kammaṭṭhānassa bhāvanākāle sūcipaṭibhāgā satipi, sūcipāsavedhanapaṭibhāgā taṃsampayuttā paññāpi balavatī icchitabbā.
and an even finer instrument for piercing the eye of the needle, so too, when developing this meditation subject, which is like a smooth garment, strong mindfulness, comparable to a needle, and strong wisdom, associated with that mindfulness and comparable to the eye of the needle, are required.
Lỗ kim còn nhỏ hơn thế nữa, cũng vậy, khi tu tập đề mục này, ví như tấm vải mịn, cần phải có chánh niệm mạnh mẽ ví như cây kim, và trí tuệ đi kèm với chánh niệm ấy, ví như lỗ kim, cũng phải thật mạnh mẽ.
Tāhi ca pana satipaññāhi samannāgatena bhikkhunā na te assāsapassāsā aññatra pakatiphuṭṭhokāsā pariyesitabbā.
And a bhikkhu endowed with such mindfulness and wisdom should not seek these in-breaths and out-breaths anywhere other than at the natural point of contact.
Vị tỳ khưu đầy đủ chánh niệm và trí tuệ ấy không nên tìm kiếm hơi thở vào, hơi thở ra ở bất cứ nơi nào khác ngoài chỗ tiếp xúc tự nhiên.
Yathā pana kassako kasiṃ kasitvā balībadde muñcitvā gocaramukhe katvā chāyāya nisinno vissameyya, athassa te balībaddā vegena aṭaviṃ paviseyyuṃ.
Just as a farmer, having plowed his field, releases his oxen to graze and rests in the shade, and then those oxen speedily enter the forest.
Ví như một người nông dân sau khi cày ruộng, thả bò ra cho chúng ăn cỏ, rồi ngồi dưới bóng cây nghỉ ngơi, nếu những con bò ấy chạy nhanh vào rừng.
Yo hoti cheko kassako, so puna te gahetvā yojetukāmo na tesaṃ anupadaṃ gantvā aṭaviṃ āhiṇḍahi, atha kho rasmiñca patodañca gahetvā ujukameva tesaṃ nipātanatitthaṃ gantvā nisīdati vā nipajjati vā, atha te goṇe divasabhāgaṃ caritvā nipātanatitthaṃ otaritvā nhatvā ca pivitvā ca paccuttaritvā ṭhite disvā rasmiyā bandhitvā patodena vijjhanto ānetvā yojetvā puna kammaṃ karoti, evameva tena bhikkhunā na te assāsapassāsā aññatra pakatiphuṭṭhokāsā pariyesitabbā.
A skillful farmer, wishing to catch them again and yoke them, does not follow their tracks and wander through the forest; instead, he takes the rope and goad, goes straight to their watering-place, and sits or lies down. Then, seeing the oxen, after grazing for half the day, descend to the watering-place, bathe, drink, and stand after returning, he binds them with the rope, prods them with the goad, brings them, yokes them, and works again. In the same way, a bhikkhu should not seek these in-breaths and out-breaths anywhere other than at the natural point of contact.
Người nông dân khéo léo ấy, khi muốn bắt chúng lại để ách vào, sẽ không đi theo dấu chân chúng mà lang thang trong rừng, mà chỉ lấy dây thừng và roi, đi thẳng đến chỗ chúng thường uống nước, rồi ngồi hoặc nằm chờ đợi; khi thấy những con bò ấy sau khi ăn cỏ suốt nửa ngày, xuống chỗ uống nước, tắm rửa và uống xong, rồi trở lên đứng đó, người nông dân ấy dùng dây thừng buộc chúng lại và dùng roi thúc giục, dẫn chúng về ách vào rồi lại làm việc, cũng vậy, vị tỳ khưu ấy không nên tìm kiếm hơi thở vào, hơi thở ra ở bất cứ nơi nào khác ngoài chỗ tiếp xúc tự nhiên.
Satirasmiṃ pana paññāpatodañca gahetvā pakatiphuṭṭhokāse cittaṃ ṭhapetvā manasikāro pavattetabbo.
Rather, taking the rope of mindfulness and the goad of wisdom, he should fix his mind at the natural point of contact and initiate his attention.
Vị ấy nên nắm lấy dây thừng chánh niệm và roi trí tuệ, an trú tâm vào chỗ tiếp xúc tự nhiên và tiếp tục tác ý.
Evañhissa manasikaroto na cirasseva te upaṭṭhahanti nipātanatitthe viya goṇā.
When he attends in this way, these (breaths) will soon appear to him, just like the oxen at the watering-place.
Khi vị ấy tác ý như vậy, chẳng bao lâu hơi thở vào, hơi thở ra sẽ hiện rõ, giống như những con bò ở chỗ uống nước.
Tatonena satirasmiyā bandhitvā tasmiṃyeva ṭhāne yojetvā paññāpatodena vijjhantena punappunaṃ kammaṭṭhānaṃ anuyuñjitabbaṃ.
Thereupon, he should bind them with the rope of mindfulness, yoke them at that very place, and, prodding with the goad of wisdom, apply himself to the meditation subject again and again.
Từ đó, vị ấy nên dùng dây thừng chánh niệm buộc lại, ách vào ngay tại chỗ đó, và dùng roi trí tuệ thúc giục, liên tục thực hành đề mục.
Ayaṃ pana aṭṭhakathāsu vinicchayo, idañhi kassaci tārakarūpaṃ viya maṇiguḷikā viya muttāguḷikā viya ca, kassaci kharasamphassaṃ hutvā kappāsaṭṭhi viya dārusārasūci viya ca, kassaci dīghapāmaṅgasuttaṃ viya kusumadāmaṃ viya dhūmasikhā viya ca, kassaci vitthataṃ makkaṭakasuttaṃ viya valāhakapaṭalaṃ viya padumapupphaṃ viya rathacakkaṃ viya candamaṇḍalaṃ viya sūriyamaṇḍalaṃ viya ca upaṭṭhāti.
However, this is the decision in the commentaries: to some, it appears like a star, a gem, or a pearl; to some, it appears with a rough sensation, like a cotton seed or a wooden spike; to some, like a long plumb-line, a garland of flowers, or a wisp of smoke; to some, like a widely spread spider's web, a cloud, a lotus flower, a chariot wheel, the disk of the moon, or the disk of the sun.
Đây là sự quyết định trong các bản Chú giải: Đối với một số người, tướng ấy hiện khởi giống như hình dạng một ngôi sao, một viên ngọc quý, hoặc một viên ngọc trai; đối với một số người, nó có cảm giác thô ráp, giống như hạt bông vải hoặc một cây kim bằng lõi gỗ; đối với một số người, nó giống như một sợi dây dọi dài, một chuỗi hoa, hoặc một ngọn khói; đối với một số người, nó hiện khởi giống như một mạng nhện giăng rộng, một đám mây, một bông sen, một bánh xe, một vầng trăng, hoặc một vầng mặt trời.
Tañca panetaṃ yathā sambahulesu bhikkhūsu suttantaṃ sajjhāyitvā nisinnesu ekena bhikkhunā ‘‘tumhākaṃ kīdisaṃ hutvā idaṃ suttaṃ upaṭṭhātī’’ti vutte eko ‘‘mayhaṃ mahatī pabbateyyā nadī viya hutvā upaṭṭhātī’’ti āha.
This is just as when many bhikkhus are sitting after reciting a Sutta, and one bhikkhu asks, "Venerables, how does this Sutta appear to you?" one replies, "To me, it appears like a great mountain river."
Điều này giống như khi nhiều vị tỳ khưu ngồi sau khi tụng một bài kinh, một vị tỳ khưu hỏi: “Thưa quý vị, bài kinh này hiện khởi với quý vị như thế nào?” một vị trả lời: “Đối với tôi, nó hiện khởi giống như một con sông lớn chảy từ núi.”
Aparo ‘‘mayhaṃ ekā vanarāji viya’’.
Another says, "To me, like a forest grove."
Vị khác nói: “Đối với tôi, giống như một dải rừng.”
Añño ‘‘mayhaṃ eko sītacchāyo sākhāsampanno phalabhārabharitarukkho viyā’’ti.
Yet another says, "To me, like a tree with cool shade, full of branches, and laden with a burden of fruit."
Vị khác nữa nói: “Đối với tôi, giống như một cây rậm rạp có bóng mát lạnh, đầy cành lá và trĩu quả.”
Tesaṃ hi taṃ ekameva suttaṃ saññānānatāya nānato upaṭṭhāti.
Indeed, that single Sutta appears to them differently due to the diversity of their perceptions (saññā).
Đối với họ, cùng một bài kinh ấy hiện khởi khác nhau do sự khác biệt trong nhận thức (saññā).
Evaṃ ekameva kammaṭṭhānaṃ saññānānatāya nānato upaṭṭhāti.
Similarly, a single meditation subject appears differently due to the diversity of perceptions.
Cũng vậy, cùng một đề mục thiền định hiện khởi khác nhau do sự khác biệt trong nhận thức.
Saññajañhi etaṃ saññānidānaṃ saññāpabhavaṃ.
For this is perception-born, perception-originated, perception-arisen.
Vì điều này phát sinh từ nhận thức, có nguyên nhân từ nhận thức, và có nguồn gốc từ nhận thức.
Tasmā saññānānatāya nānato upaṭṭhātīti veditabbaṃ.
Therefore, it should be understood that it appears differently due to the diversity of perceptions.
Do đó, cần phải hiểu rằng nó hiện khởi khác nhau do sự khác biệt trong nhận thức.
Ettha ca aññameva assāsārammaṇaṃ cittaṃ, aññaṃ passāsārammaṇaṃ, aññaṃ nimittārammaṇaṃ.
Here, the mind with the in-breath as its object is one thing, the mind with the out-breath as its object is another, and the mind with the nimitta as its object is yet another.
Ở đây, tâm đối với hơi thở vào là một, tâm đối với hơi thở ra là một, và tâm đối với tướng (nimitta) là một.
Yassa hi ime tayo dhammā natthi, tassa kammaṭṭhānaṃ neva appanaṃ, na upacāraṃ pāpuṇāti.
For one who does not have these three factors, the meditation subject attains neither absorption (appanā) nor access concentration (upacāra).
Đối với người không có ba pháp này, đề mục thiền định không đạt đến an chỉ (appanā) cũng không đạt đến cận định (upacāra).
Yassa pana ime tayo dhammā atthi, tasseva kammaṭṭhānaṃ upacārañca appanañca pāpuṇāti.
But for one who does have these three factors, the meditation subject attains both access concentration and absorption.
Nhưng đối với người có ba pháp này, đề mục thiền định mới đạt đến cận định và an chỉ.
Vuttañhetaṃ –
This has been stated:
Điều này đã được nói:
232. Evaṃ upaṭṭhite pana nimitte tena bhikkhunā ācariyassa santikaṃ gantvā ārocetabbaṃ ‘‘mayhaṃ, bhante, evarūpaṃ nāma upaṭṭhātī’’ti.
When the nimitta thus appears, the bhikkhu should go to his teacher and report, "Venerable sir, such and such a nimitta appears to me."
Khi tướng đã hiện khởi như vậy, vị tỳ khưu ấy nên đến chỗ vị thầy và trình bày: “Bạch thầy, con thấy tướng như thế này hiện khởi.”
Ācariyena pana etaṃ nimittanti vā na vā nimittanti na vattabbaṃ.
The teacher, however, should not say whether it is a nimitta or not a nimitta.
Vị thầy không nên nói đây là tướng hay không phải là tướng.
‘‘Evaṃ hoti, āvuso’’ti vatvā punappunaṃ manasi karohīti vattabbo.
He should say, "This is how it happens, friend," and tell him to attend to it again and again.
Vị ấy nên nói: “Này hiền giả, điều này xảy ra như vậy,” và bảo vị tỳ khưu ấy tiếp tục tác ý nhiều lần.
Nimittanti hi vutte vosānaṃ āpajjeyya.
For if he were to say "It is a nimitta," the bhikkhu might become lax.
Nếu nói là tướng, vị ấy có thể trở nên lơ là.
Na nimittanti vutte nirāso visīdeyya.
If he were to say "It is not a nimitta," he might become despondent.
Nếu nói không phải là tướng, vị ấy có thể thất vọng và chán nản.
Tasmā tadubhayampi avatvā manasikāreyeva niyojetabboti.
Therefore, without saying either of those, he should be enjoined to simply attend to it.
Vì vậy, không nói cả hai điều đó, mà chỉ nên khuyến khích vị ấy tiếp tục tác ý.
Evaṃ tāva dīghabhāṇakā.
Thus far are the words of the Dīghabhāṇakas.
Đó là quan điểm của trường phái Dīghabhāṇaka.
Majjhimabhāṇakā panāhu ‘‘nimittamidaṃ, āvuso, kammaṭṭhānaṃ punappunaṃ manasi karohi sappurisāti vattabbo’’ti.
However, the Majjhimabhāṇakas say, "Friend, this is a nimitta; continue to attend to this meditation subject again and again, good man."
Tuy nhiên, trường phái Majjhimabhāṇaka nói rằng: “Này hiền giả, đây là tướng, thiện nam tử, hãy tác ý đề mục này nhiều lần.”
Athānena nimitteyeva cittaṃ ṭhapetabbaṃ.
Then he should fix his mind on the nimitta itself.
Sau đó, vị ấy nên an trú tâm vào chính tướng ấy.
Evamassāyaṃ ito pabhuti ṭhapanāvasena bhāvanā hoti.
From this point onward, his development is one of fixing (the mind).
Như vậy, từ đây trở đi, sự tu tập của vị ấy là sự tu tập theo cách an trú (ṭhapanā).
Vuttañhetaṃ porāṇehi –
This has been said by the ancients:
Điều này đã được các bậc cổ đức nói:
Tassevaṃ nimittupaṭṭhānato pabhuti nīvaraṇāni vikkhambhitāneva honti, kilesā sannisinnāva.
From the arising of the nimitta onward, the hindrances (nīvaraṇa) are suppressed, and the defilements (kilesa) are settled.
Khi tướng đã hiện khởi như vậy, từ đó trở đi, các triền cái được trấn áp, các phiền não được lắng dịu.
Sati upaṭṭhitāyeva.
Mindfulness is established.
Chánh niệm đã được an trú.
Cittaṃ upacārasamādhinā samāhitameva.
The mind is concentrated with access concentration.
Tâm đã được định tĩnh với cận định.
Athānena taṃ nimittaṃ neva vaṇṇato manasi kātabbaṃ, na lakkhaṇato paccavekkhitabbaṃ.
Then he should not attend to that nimitta by its color, nor review it by its characteristics.
Sau đó, vị ấy không nên tác ý tướng ấy theo màu sắc, cũng không nên quán xét theo đặc tính.
Apica kho khattiyamahesiyā cakkavattigabbho viya kassakena sāliyavagabbho viya ca āvāsādīni satta asappāyāni vajjetvā tāneva satta sappāyāni sevantena sādhukaṃ rakkhitabbaṃ.
Instead, just as a royal queen protects a universal monarch's embryo, or a farmer protects a rice or barley embryo, he should diligently guard it, avoiding the seven unsuitabilities related to dwelling, etc., and cultivating those very seven suitabilities.
Hơn nữa, vị ấy nên bảo vệ tướng ấy một cách cẩn thận, giống như hoàng hậu bảo vệ bào thai của một vị Chuyển Luân Vương, hoặc như người nông dân bảo vệ hạt lúa giống, bằng cách tránh bảy điều bất lợi như chỗ ở, v.v., và chỉ thực hành bảy điều lợi ích ấy.
Atha naṃ evaṃ rakkhitvā punappunaṃ manasikāravasena vuddhiṃ virūḷhiṃ gamayitvā dasavidhaṃ appanākosallaṃ sampādetabbaṃ, vīriyasamatā yojetabbā.
Then, having thus guarded it, he should cause it to grow and develop through repeated attention, achieve the ten kinds of absorption skill (appanākosalla), and balance effort and concentration.
Sau khi bảo vệ tướng ấy như vậy, vị ấy nên làm cho nó tăng trưởng và phát triển bằng cách tác ý nhiều lần, đạt được mười loại thiện xảo nhập định (appanākosalla), và cân bằng tinh tấn.
Tassevaṃ ghaṭentassa pathavīkasiṇe vuttānukkameneva tasmiṃ nimitte catukkapañcakajjhānāni nibbattanti.
As he thus strives, the fourfold and fivefold jhāna arise in that nimitta, in the same sequence as described for the earth kasiṇa.
Khi vị ấy nỗ lực như vậy, các thiền tứ và thiền ngũ sẽ phát sinh trong tướng ấy, theo trình tự đã nói trong đề mục địa biến xứ (pathavīkasiṇa).
233. Evaṃ nibbattacatukkapañcakajjhāno panettha bhikkhu sallakkhaṇāvivaṭṭanāvasena kammaṭṭhānaṃ vaḍḍhetvā pārisuddhiṃ pattukāmo tadeva jhānaṃ pañcahākārehi vasippattaṃ paguṇaṃ katvā nāmarūpaṃ vavatthapetvā vipassanaṃ paṭṭhapeti.
Having thus developed the fourfold and fivefold jhāna, the bhikkhu who desires to attain purity by enhancing his meditation subject through discriminatory turning away (sallakkhaṇāvivaṭṭanā), first masters that jhāna in five ways, then determines rūpa and nāma, and thus establishes vipassanā.
Vị tỳ khưu đã thành tựu thiền tứ và thiền ngũ như vậy, ở đây, nếu muốn tăng trưởng đề mục thiền định theo cách quán xét và chuyển đổi (sallakkhaṇāvivaṭṭanā) để đạt đến sự thanh tịnh (pārisuddhi), vị ấy nên thành thạo thiền định đó với năm cách (vasippattaṃ), rồi phân biệt danh và sắc, và bắt đầu tu tập thiền quán (vipassanā).
Kathaṃ?
How?
Bằng cách nào?
So hi samāpattito vuṭṭhāya assāsapassāsānaṃ samudayo karajakāyo ca cittañcāti passati.
He emerges from the attainment (samāpatti) and sees that the body of physical form and the mind are the origin of in-breaths and out-breaths.
Vị ấy xuất khỏi thiền định và thấy rằng thân do nghiệp sinh (karajakāya) và tâm là nguyên nhân của hơi thở vào và hơi thở ra.
Yathā hi kammāragaggariyā dhamamānāya bhastañca purisassa ca tajjaṃ vāyāmaṃ paṭicca vāto sañcarati, evameva kāyañca cittañca paṭicca assāsapassāsāti.
Just as when a blacksmith's bellows are blown, the wind circulates dependent on the bellows and the relevant exertion of the person, even so, in-breaths and out-breaths arise dependent on the body and the mind.
Thật vậy, như khi người thợ rèn thổi ống bễ, gió luân chuyển nhờ ống bễ và nỗ lực tương ứng của người thợ, cũng vậy, hơi thở vào và hơi thở ra luân chuyển nhờ thân và tâm.
Tato assāsapassāse ca kāyañca rūpanti cittañca taṃsampayuttadhamme ca arūpanti vavatthapeti.
From that, he distinguishes in-breaths and out-breaths and the body as rūpa, and the mind and its associated phenomena as arūpa.
Từ đó, vị ấy phân định hơi thở vào và hơi thở ra, cùng với thân là sắc (rūpa), còn tâm và các pháp tương ứng với tâm là phi sắc (arūpa).
Ayamettha saṅkhepo.
This is the brief explanation here.
Đây là tóm tắt ở đây.
Vitthārato pana nāmarūpavavatthānaṃ parato āvibhavissati.
The detailed differentiation of nāma-rūpa will become evident later on.
Còn sự phân định danh sắc một cách chi tiết sẽ được trình bày ở phần sau.
Evaṃ nāmarūpaṃ vavatthapetvā tassa paccayaṃ pariyesati.
Having thus differentiated nāma-rūpa, he seeks its conditions.
Sau khi đã phân định danh sắc như vậy, vị ấy tìm kiếm các duyên của chúng.
Pariyesanto ca naṃ disvā tīsupi addhāsu nāmarūpassa pavattiṃ ārabbha kaṅkhaṃ vitarati.
Having sought and seen its conditions, he overcomes doubt concerning the arising of nāma-rūpa in all three periods of time.
Khi tìm kiếm và thấy được các duyên ấy, vị ấy vượt qua sự hoài nghi về sự vận hành của danh sắc trong cả ba thời kỳ.
Vitiṇṇakaṅkho kalāpasammasanavasena tilakkhaṇaṃ āropetvā udayabbayānupassanāya pubbabhāge uppanne obhāsādayo dasa vipassanupakkilese pahāya upakkilesavimuttaṃ paṭipadāñāṇaṃ maggoti vavatthapetvā udayaṃ pahāya bhaṅgānupassanaṃ patvā nirantaraṃ bhaṅgānupassanena vayato upaṭṭhitesu sabbasaṅkhāresu nibbindanto virajjanto vimuccanto yathākkamena cattāro ariyamagge pāpuṇitvā arahattaphale patiṭṭhāya ekūnavīsatibhedassa paccavekkhaṇāñāṇassa pariyantaṃ patto sadevakassa lokassa aggadakkhiṇeyyo hoti.
Having overcome doubt, he applies the three characteristics (tilakkhaṇa) by way of comprehending the aggregates (kalāpa-sammasana), and having abandoned the ten imperfections of insight (vipassanupakkilesa) such as illumination (obhāsa) that arose in the earlier stage of contemplation of rise and fall (udayabbayānupassanā), he establishes the path as the knowledge of practice (paṭipadāñāṇa) free from defilements (upakkilesa). Having abandoned the contemplation of rise and reached the contemplation of dissolution, by continually contemplating dissolution, he becomes disenchanted, dispassionate, and liberated from all conditioned phenomena (saṅkhāra) that appear as dissolution. In due course, he attains the four Noble Paths, establishes himself in the Fruit of Arahantship, reaches the culmination of the nineteenfold knowledge of reviewing (paccavekkhaṇāñāṇa), and becomes worthy of the highest offerings in the world, including the devas.
Sau khi đã vượt qua hoài nghi, vị ấy áp dụng ba đặc tính (tilakkhaṇa) bằng cách quán sát theo từng nhóm (kalāpasammasana), đoạn trừ mười tạp nhiễm của tuệ (vipassanupakkilesa) như ánh sáng (obhāsa) v.v., đã khởi lên trong giai đoạn đầu của quán chiếu sinh diệt (udayabbayānupassanā), rồi phân định rằng tuệ đạo (paṭipadāñāṇa) không bị tạp nhiễm là đạo (magga); đoạn trừ sự sinh khởi (udaya) và đạt đến quán chiếu sự hoại diệt (bhaṅgānupassanā); liên tục quán chiếu sự hoại diệt, vị ấy trở nên nhàm chán (nibbindanto), ly tham (virajjanto), giải thoát (vimuccanto) đối với tất cả các hành (saṅkhāra) khi chúng hiện rõ qua sự hoại diệt; tuần tự đạt được bốn Thánh đạo (ariyamagga), an trú nơi quả vị A-la-hán (arahattaphala), đạt đến đỉnh cao của tuệ quán chiếu (paccavekkhaṇāñāṇa) với mười chín loại, trở thành bậc đáng cúng dường tối thượng của thế gian cùng với chư thiên.
Kathaṃ ārammaṇato pīti paṭisaṃviditā hoti?
How is piti well-known by way of object?
Hỷ lạc được cảm nhận rõ ràng qua đối tượng như thế nào?
Sappītike dve jhāne samāpajjati.
He enters the two jhānas accompanied by piti.
Vị ấy nhập hai tầng thiền có hỷ (sappītike dve jhāne).
Tassa samāpattikkhaṇe jhānapaṭilābhena ārammaṇato pīti paṭisaṃviditā hoti, ārammaṇassa paṭisaṃviditattā.
At the moment of entering absorption, piti is well-known by way of object, through the attainment of jhāna, because the object is well-known.
Trong khoảnh khắc nhập thiền ấy, hỷ lạc được cảm nhận rõ ràng qua đối tượng nhờ sự thành tựu thiền định, vì đối tượng đã được cảm nhận rõ ràng.
Kathaṃ asammohato?
How by way of non-delusion?
Qua sự không lầm lẫn như thế nào?
Sappītike dve jhāne samāpajjitvā vuṭṭhāya jhānasampayuttaṃ pītiṃ khayato vayato sammasati.
Having entered the two jhānas accompanied by piti and risen from them, he comprehends the piti associated with jhāna as subject to decay and dissolution.
Sau khi nhập hai tầng thiền có hỷ và xuất thiền, vị ấy quán chiếu hỷ lạc tương ứng với thiền định theo sự hoại diệt và biến mất.
Tassa vipassanākkhaṇe lakkhaṇapaṭivedhena asammohato pīti paṭisaṃviditā hoti.
At the moment of insight, piti is well-known by way of non-delusion, through the penetration of its characteristic.
Trong khoảnh khắc tuệ quán (vipassanā) ấy, hỷ lạc được cảm nhận rõ ràng qua sự không lầm lẫn nhờ sự thấu hiểu các đặc tính.
Vuttañhetaṃ paṭisambhidāyaṃ (paṭi. ma. 1.172) –
For this was said in the Paṭisambhidāmagga:
Điều này đã được nói trong Paṭisambhidā (Paṭi. Ma. 1.172):
‘‘Dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti.
“For one who understands the one-pointedness and undistractedness of mind by way of a long in-breath, mindfulness is established.
“Khi vị ấy nhận biết sự nhất tâm (ekaggatā), sự không tán loạn (avikkhepa) của tâm qua hơi thở vào dài, chánh niệm được an lập.
Tāya satiyā tena ñāṇena sā pīti paṭisaṃviditā hoti.
Through that mindfulness, through that knowledge, that piti is well-known.
Nhờ chánh niệm ấy, nhờ tuệ ấy, hỷ lạc ấy được cảm nhận rõ ràng.
Dīghaṃ passāsavasena… rassaṃ assāsavasena… rassaṃ passāsavasena… sabbakāyapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena… passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti.
By way of a long out-breath... by way of a short in-breath... by way of a short out-breath... by way of experiencing the whole body with in-breaths and out-breaths... by way of tranquilizing the bodily formation with in-breaths and out-breaths, for one who understands the one-pointedness and undistractedness of mind, mindfulness is established.
Qua hơi thở ra dài… qua hơi thở vào ngắn… qua hơi thở ra ngắn… khi vị ấy nhận biết sự nhất tâm, sự không tán loạn của tâm qua hơi thở vào ra cảm nhận toàn thân (sabbakāyapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena)… qua hơi thở vào ra làm lắng dịu thân hành (passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāsapassāsavasena), chánh niệm được an lập.
Tāya satiyā tena ñāṇena sā pīti paṭisaṃviditā hoti.
Through that mindfulness, through that knowledge, that piti is well-known.
Nhờ chánh niệm ấy, nhờ tuệ ấy, hỷ lạc ấy được cảm nhận rõ ràng.
Āvajjato sā pīti paṭisaṃviditā hoti.
That piti is well-known when one reflects.
Khi quán xét, hỷ lạc ấy được cảm nhận rõ ràng.
Jānato passato paccavekkhato cittaṃ adhiṭṭhahato saddhāya adhimuccato vīriyaṃ paggaṇhato satiṃ upaṭṭhāpayato cittaṃ samādahato paññāya pajānato abhiññeyyaṃ pariññeyyaṃ pahātabbaṃ bhāvetabbaṃ sacchikātabbaṃ sacchikaroto sā pīti paṭisaṃviditā hoti.
That piti is well-known when one knows, sees, reviews, resolves the mind, is intent with faith, exerts effort, establishes mindfulness, concentrates the mind, understands with wisdom, fully comprehends what is to be fully understood, abandons what is to be abandoned, develops what is to be developed, realizes what is to be realized.
Khi biết, khi thấy, khi quán chiếu, khi an trú tâm, khi quyết định bằng đức tin, khi tinh tấn, khi an lập chánh niệm, khi định tâm, khi biết rõ bằng trí tuệ, khi liễu tri điều cần phải thắng tri, điều cần phải biến tri, điều cần phải đoạn trừ, điều cần phải tu tập, khi chứng ngộ điều cần phải chứng ngộ, hỷ lạc ấy được cảm nhận rõ ràng.
Evaṃ sā pīti paṭisaṃviditā hotī’’ti.
Thus is that piti well-known.”
Như vậy, hỷ lạc ấy được cảm nhận rõ ràng.”
Eteneva nayena avasesapadānipi atthato veditabbāni.
In this same way, the other terms are also to be understood in meaning.
Theo cùng phương pháp này, các từ còn lại cũng cần được hiểu về ý nghĩa.
Idampanettha visesamattaṃ, tiṇṇaṃ jhānānaṃ vasena sukhapaṭisaṃveditā, catunnampi vasena cittasaṅkhārapaṭisaṃveditā veditabbā.
This is the only distinction here: “ Experiencing happiness” (sukhapaṭisaṃveditā) is to be understood by way of the three jhānas, and “ experiencing the mental formation” (cittasaṅkhārapaṭisaṃveditā) by way of all four jhānas.
Tuy nhiên, có một điểm đặc biệt ở đây: cảm nhận lạc (sukhapaṭisaṃveditā) cần được hiểu theo ba tầng thiền, và cảm nhận tâm hành (cittasaṅkhārapaṭisaṃveditā) cần được hiểu theo cả bốn tầng thiền.
Cittasaṅkhāroti vedanādayo dve khandhā.
Mental formation (cittasaṅkhāra) means the two aggregates (khandhā), feeling and so forth.
Tâm hành (Cittasaṅkhāra) là hai uẩn: thọ (vedanā) và hành (saṅkhāra).
Sukhapaṭisaṃvedīpade cettha vipassanābhūmidassanatthaṃ ‘‘sukhanti dve sukhāni kāyikañca sukhaṃ cetasikañcā’’ti paṭisambhidāyaṃ (paṭi. ma. 1.173) vuttaṃ.
In the term “experiencing happiness” here, it is stated in the Paṭisambhidāmagga for the purpose of showing the sphere of insight: “Happiness means two kinds of happiness: bodily happiness and mental happiness.”
Trong từ “cảm nhận lạc” (sukhapaṭisaṃvedī) ở đây, để chỉ ra cảnh giới của tuệ quán (vipassanābhūmi), Paṭisambhidā (Paṭi. Ma. 1.173) đã nói rằng: “Lạc (sukha) là hai loại lạc: lạc thân (kāyika) và lạc tâm (cetasika).”
Passambhayaṃ cittasaṅkhāranti oḷārikaṃ oḷārikaṃ cittasaṅkhāraṃ passambhento, nirodhentoti attho.
“ Tranquilizing the mental formation” (passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ) means tranquilizing, bringing to cessation, the gross mental formation.
Làm lắng dịu tâm hành (Passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ) có nghĩa là làm lắng dịu, đoạn diệt các tâm hành thô tháp.
So vitthārato kāyasaṅkhāre vuttanayeneva veditabbo.
This is to be understood in detail in the same way as described for bodily formation (kāyasaṅkhāra).
Điều này cần được hiểu chi tiết theo phương pháp đã nói về thân hành (kāyasaṅkhāra).
Apicettha pītipade pītisīsena vedanā vuttā.
Moreover, in the term “piti” (pītipada), feeling (vedanā) is referred to by means of piti.
Hơn nữa, ở đây, trong từ “hỷ” (pīti), thọ (vedanā) được nói đến qua hỷ.
Sukhapade sarūpeneva vedanā.
In the term “sukha” (sukhapada), feeling is meant in its own nature.
Trong từ “lạc” (sukha), thọ được nói đến theo đúng bản chất của nó.
Dvīsu cittasaṅkhārapadesu ‘‘saññā ca vedanā ca cetasikā ete dhammā cittapaṭibaddhā cittasaṅkhārā’’ti (paṭi. ma. 1.174; ma. ni. 1.463) vacanato saññāsampayuttā vedanāti evaṃ vedanānupassanānayena idaṃ catukkaṃ bhāsitanti veditabbaṃ.
In the two terms “cittasaṅkhāra” (cittasaṅkhārapada), it is to be understood that this tetrad is expounded by way of the contemplation of feeling (vedanānupassanānayena), as stated in the text: “Perception (saññā) and feeling (vedanā) – these mental phenomena are connected with the mind; they are mental formations.”
Trong hai từ “tâm hành” (cittasaṅkhāra), cần hiểu rằng Tứ Thiền này được giảng dạy theo phương pháp quán thọ (vedanānupassanā) với thọ tương ứng với tưởng (saññā), như đã nói: “Tưởng (saññā) và thọ (vedanā), những pháp tâm sở này gắn liền với tâm, là tâm hành (cittasaṅkhāra)” (Paṭi. Ma. 1.174; Ma. Ni. 1.463).
235. Tatiyacatukkepi catunnaṃ jhānānaṃ vasena cittapaṭisaṃveditā veditabbā.
In the third tetrad too, experiencing the mind (cittapaṭisaṃveditā) is to be understood by way of the four jhānas.
Trong Tứ Thiền thứ ba, cảm nhận tâm (cittapaṭisaṃveditā) cần được hiểu theo bốn tầng thiền.
Abhippamodayaṃ cittanti cittaṃ modento pamodento hāsento pahāsento assasissāmi passasissāmīti sikkhati.
“ Gladdening the mind” (abhippamodayaṃ cittaṃ) means he trains himself, “I will breathe in, I will breathe out,” gladdening, rejoicing, delighting, making joyful the mind.
Làm cho tâm hoan hỷ (Abhippamodayaṃ cittaṃ) nghĩa là vị ấy học cách thở vào, thở ra với ý định làm cho tâm vui vẻ, hoan hỷ, hân hoan, cực kỳ hoan hỷ.
Tattha dvīhākārehi abhippamodo hoti samādhivasena ca vipassanāvasena ca.
Here, gladdening arises in two ways: by way of concentration (samādhi) and by way of insight (vipassanā).
Ở đây, sự hoan hỷ có hai cách: qua định (samādhivasena) và qua tuệ quán (vipassanāvasena).
Kathaṃ samādhivasena?
How by way of concentration?
Qua định như thế nào?
Sappītike dve jhāne samāpajjati.
He enters the two jhānas accompanied by piti.
Vị ấy nhập hai tầng thiền có hỷ.
So samāpattikkhaṇe sampayuttapītiyā cittaṃ āmodeti pamodeti.
At the moment of entering absorption, he gladdens and delights the mind with the associated piti.
Trong khoảnh khắc nhập thiền ấy, vị ấy làm cho tâm vui vẻ, hoan hỷ bằng hỷ lạc tương ứng.
Kathaṃ vipassanāvasena?
How by way of insight?
Qua tuệ quán như thế nào?
Sappītike dve jhāne samāpajjitvā vuṭṭhāya jhānasampayuttapītiṃ khayato vayato sammasati.
Having entered the two jhānas accompanied by piti and risen from them, he comprehends the piti associated with jhāna as subject to decay and dissolution.
Sau khi nhập hai tầng thiền có hỷ và xuất thiền, vị ấy quán chiếu hỷ lạc tương ứng với thiền định theo sự hoại diệt và biến mất.
Evaṃ vipassanākkhaṇe jhānasampayuttaṃ pītiṃ ārammaṇaṃ katvā cittaṃ āmodeti pamodeti.
Thus, at the moment of insight, he gladdens and delights the mind, making the jhāna-associated piti its object.
Như vậy, trong khoảnh khắc tuệ quán, vị ấy lấy hỷ lạc tương ứng với thiền định làm đối tượng và làm cho tâm vui vẻ, hoan hỷ.
Evaṃ paṭipanno ‘‘abhippamodayaṃ cittaṃ assasissāmi passasissāmīti sikkhatī’’ti vuccati.
One who practices thus is called "training himself: 'I will breathe in, I will breathe out, gladdening the mind.'"
Một hành giả thực hành như vậy được gọi là “học cách thở vào, thở ra với ý định làm cho tâm hoan hỷ.”
Samādahaṃ cittanti paṭhamajjhānādivasena ārammaṇe cittaṃ samaṃ ādahanto samaṃ ṭhapento.
“ Concentrating the mind” (samādahaṃ cittaṃ) means placing the mind evenly, establishing it evenly on the object, by way of the first jhāna and so forth.
Định tâm (Samādahaṃ cittaṃ) nghĩa là an lập tâm một cách bình đẳng trên đối tượng, giữ tâm một cách bình đẳng trên đối tượng, theo phương pháp của Sơ thiền v.v.
Tāni vā pana jhānāni samāpajjitvā vuṭṭhāya jhānasampayuttaṃ cittaṃ khayato vayato sampassato vipassanākkhaṇe lakkhaṇapaṭivedhena uppajjati khaṇikacittekaggatā.
Or, having entered those jhānas and risen from them, for one who thoroughly sees the jhāna-associated mind as subject to decay and dissolution, momentary one-pointedness of mind arises at the moment of insight through the penetration of characteristics.
Hoặc sau khi nhập các tầng thiền ấy và xuất thiền, khi vị ấy quán chiếu tâm tương ứng với thiền theo sự hoại diệt và biến mất, trong khoảnh khắc tuệ quán, sự nhất tâm trong từng khoảnh khắc (khaṇikacittekaggatā) khởi lên nhờ sự thấu hiểu các đặc tính.
Evaṃ uppannāya khaṇikacittekaggatāya vasenapi ārammaṇe cittaṃ samaṃ ādahanto samaṃ ṭhapento ‘‘samādahaṃ cittaṃ assasissāmi passasissāmīti sikkhatī’’ti vuccati.
Even by way of this arisen momentary one-pointedness of mind, one who places the mind evenly, establishes it evenly on the object, is said to be “training himself: ‘I will breathe in, I will breathe out, concentrating the mind.’”
Như vậy, ngay cả nhờ sự nhất tâm trong từng khoảnh khắc đã khởi lên ấy, vị ấy an lập tâm một cách bình đẳng trên đối tượng, giữ tâm một cách bình đẳng trên đối tượng, được gọi là “học cách thở vào, thở ra với ý định định tâm.”
Vimocayaṃ cittanti paṭhamajjhānena nīvaraṇehi cittaṃ mocento vimocento, dutiyena vitakkavicārehi, tatiyena pītiyā, catutthena sukhadukkhehi cittaṃ mocento vimocento.
“ Liberating the mind” (vimocayaṃ cittaṃ) means liberating, setting free the mind from the hindrances by the first jhāna; by the second, from vitakka and vicāra; by the third, from piti; by the fourth, from happiness and suffering.
Giải thoát tâm (Vimocayaṃ cittaṃ) nghĩa là giải thoát tâm khỏi các triền cái (nīvaraṇa) bằng Sơ thiền; khỏi tầm (vitakka) và tứ (vicāra) bằng Nhị thiền; khỏi hỷ (pīti) bằng Tam thiền; khỏi lạc (sukha) và khổ (dukkha) bằng Tứ thiền.
Tāni vā pana jhānāni samāpajjitvā vuṭṭhāya jhānasampayuttaṃ cittaṃ khayato vayato sammasati.
Or, having entered those jhānas and risen from them, he comprehends the jhāna-associated mind as subject to decay and dissolution.
Hoặc sau khi nhập các tầng thiền ấy và xuất thiền, vị ấy quán chiếu tâm tương ứng với thiền theo sự hoại diệt và biến mất.
So vipassanākkhaṇe aniccānupassanāya niccasaññāto cittaṃ mocento, dukkhānupassanāya sukhasaññāto, anattānupassanāya attasaññāto, nibbidānupassanāya nandito, virāgānupassanāya rāgato, nirodhānupassanāya samudayato, paṭinissaggānupassanāya ādānato cittaṃ mocento assasati ceva passasati ca.
At the moment of insight, he breathes in and out, liberating the mind from the perception of permanence by the contemplation of impermanence, from the perception of happiness by the contemplation of suffering, from the perception of self by the contemplation of non-self, from delight by the contemplation of disenchantment, from lust by the contemplation of dispassion, from origin by the contemplation of cessation, from grasping by the contemplation of relinquishment.
Trong khoảnh khắc tuệ quán, vị ấy thở vào và thở ra, giải thoát tâm khỏi tưởng thường (niccasaññā) bằng quán vô thường (aniccānupassanā), khỏi tưởng lạc (sukhasaññā) bằng quán khổ (dukkhānupassanā), khỏi tưởng ngã (attasaññā) bằng quán vô ngã (anattānupassanā), khỏi sự hoan hỷ (nandito) bằng quán nhàm chán (nibbidānupassanā), khỏi tham ái (rāgato) bằng quán ly tham (virāgānupassanā), khỏi sự tập khởi (samudayato) bằng quán đoạn diệt (nirodhānupassanā), khỏi sự chấp thủ (ādānato) bằng quán xả bỏ (paṭinissaggānupassanā).
Tena vuccati ‘‘vimocayaṃ cittaṃ assasissāmi passasissāmīti sikkhatī’’ti.
Therefore it is said, “He trains himself, ‘I shall breathe in, I shall breathe out, emancipating the mind’.”
Do đó, người ta nói: “Tôi sẽ học cách thở vào, thở ra, giải thoát tâm.”
Evaṃ cittānupassanāvasena idaṃ catukkaṃ bhāsitanti veditabbaṃ.
Thus, it should be understood that this tetrad was taught in terms of mind-contemplation.
Như vậy, cần phải biết rằng tứ pháp này đã được giảng theo phương pháp quán niệm tâm (cittānupassanā).
Tattha aniccanti pañcakkhandhā.
Here, "impermanent" (anicca) refers to the five aggregates (pañcakkhandhā).
Trong đó, vô thường (anicca) là năm uẩn.
Uppādavayaññathattabhāvā.
Because of their nature of arising, vanishing, and alteration (uppādavayaññathattabhāvā).
Vì có sự sinh, diệt và biến đổi.
Aniccatāti tesaṃyeva uppādavayaññathattaṃ, hutvā abhāvo vā, nibbattānaṃ tenevākārena aṭṭhatvā khaṇabhaṅgena bhedoti attho.
"Impermanence" (aniccatā) is the arising, vanishing, and alteration of these very aggregates; or their non-existence after having come into being; or the meaning is the destruction by momentary dissolution, without staying in the same way after they have arisen.
Tính vô thường (aniccatā) là sự sinh, diệt và biến đổi của chính những uẩn đó, hay là sự không còn sau khi đã có, hoặc là sự tan rã trong từng sát na mà không tồn tại với trạng thái ban đầu sau khi đã sinh khởi.
Aniccānupassanāti tassā aniccatāya vasena rūpādīsu aniccanti anupassanā.
"Contemplation of impermanence" (aniccānupassanā) is the repeated contemplation of phenomena such as rūpa as impermanent, based on that impermanence (aniccatā).
Quán vô thường (aniccānupassanā) là sự quán xét rằng sắc, v.v., là vô thường theo tính vô thường đó.
Aniccānupassīti tāya anupassanāya samannāgato.
"Contemplator of impermanence" (aniccānupassī) is one endowed with that contemplation.
Người quán vô thường (aniccānupassī) là người có được sự quán xét đó.
Tasmā evaṃbhūto assasanto passasanto ca idha ‘‘aniccānupassī assasissāmi passasissāmīti sikkhatī’’ti veditabbo.
Therefore, it should be understood that one who is thus endowed, breathing in and breathing out, "trains himself thus: 'I shall breathe in contemplating impermanence; I shall breathe out contemplating impermanence.'"
Vì vậy, cần phải hiểu rằng một người như vậy, khi thở vào và thở ra ở đây, là “học cách thở vào, thở ra, quán vô thường.”
Virāgānupassīti ettha pana dve virāgā khayavirāgo ca accantavirāgo ca.
Here, regarding virāgānupassī (contemplating dispassion), there are two kinds of dispassion: khayavirāga (dispassion through decay) and accantavirāga (absolute dispassion).
Hơn nữa, trong từ virāgānupassī (quán ly tham), có hai loại ly tham: khayavirāga (ly tham do tiêu diệt) và accantavirāga (ly tham tuyệt đối).
Tattha khayavirāgoti saṅkhārānaṃ khaṇabhaṅgo.
Here, khayavirāga is the momentary dissolution of mental formations (saṅkhāra).
Trong đó, khayavirāga (ly tham do tiêu diệt) là sự tan rã trong từng sát na của các hành (saṅkhāra).
Accantavirāgoti nibbānaṃ.
Accantavirāga is Nibbāna.
Accantavirāga (ly tham tuyệt đối) là Nibbāna.
Virāgānupassanāti tadubhayadassanavasena pavattā vipassanā ca maggo ca.
Virāgānupassanā (contemplation of dispassion) is vipassanā and magga that proceed by way of seeing both.
Virāgānupassanā (quán ly tham) là vipassanā và đạo (magga) phát sinh do thấy cả hai loại ly tham đó.
Tāya duvidhāyapi anupassanāya samannāgato hutvā assasanto passasanto ca ‘‘virāgānupassī assasissāmi passasissāmīti sikkhatī’’ti veditabbo.
One should understand that being endowed with both kinds of contemplation, such a person breathes in and breathes out, training himself thus: "I shall breathe in contemplating dispassion; I shall breathe out contemplating dispassion."
Cần phải hiểu rằng một người có được cả hai loại quán ly tham đó, khi thở vào và thở ra, là “học cách thở vào, thở ra, quán ly tham.”
Nirodhānupassīpadepi eseva nayo.
The same method applies to the word nirodhānupassī (contemplating cessation).
Đối với từ nirodhānupassī (quán diệt), cũng theo cách này.
Vipassanā hi tadaṅgavasena saddhiṃ khandhābhisaṅkhārehi kilese pariccajati, saṅkhatadosadassanena ca tabbiparīte nibbāne tanninnatāya pakkhandatīti pariccāgapaṭinissaggo ceva pakkhandanapaṭinissaggoti ca vuccati.
For vipassanā, in the sense of tadaṅga (temporary suppression), it abandons defilements together with the aggregates and mental formations; and through the perception of the fault in the conditioned, it rushes forward towards Nibbāna, which is contrary to it, with an inclination towards it. Thus, it is called pariccāgapaṭinissagga and pakkhandanapaṭinissagga.
Thật vậy, vipassanā từ bỏ các phiền não cùng với các hành uẩn (khandhābhisaṅkhāra) theo cách tadaṅga (từng phần), và do thấy lỗi lầm trong các pháp hữu vi (saṅkhata), nó hướng đến Nibbāna, là điều ngược lại với các pháp hữu vi đó, theo khuynh hướng đó, nên được gọi là pariccāgapaṭinissagga (xả ly do từ bỏ) và pakkhandanapaṭinissagga (xả ly do hướng đến).
Maggo samucchedavasena saddhiṃ khandhābhisaṅkhārehi kilese pariccajati, ārammaṇakaraṇena ca nibbāne pakkhandatīti pariccāgapaṭinissaggo ceva pakkhandanapaṭinissaggoti ca vuccati.
Magga, in the sense of samuccheda (eradication), abandons defilements together with the aggregates and mental formations; and by making Nibbāna its object, it rushes forward to Nibbāna. Thus, it is called pariccāgapaṭinissagga and pakkhandanapaṭinissagga.
Đạo (magga) từ bỏ các phiền não cùng với các hành uẩn theo cách samuccheda (tiệt trừ), và do lấy Nibbāna làm đối tượng, nó hướng đến Nibbāna, nên được gọi là pariccāgapaṭinissagga (xả ly do từ bỏ) và pakkhandanapaṭinissagga (xả ly do hướng đến).
Ubhayampi pana purimapurimaññāṇānaṃ anuanupassanato anupassanāti vuccati.
Both, however, are called anupassanā (contemplation) because they continually observe previous knowledges.
Cả hai đều được gọi là anupassanā (quán xét) vì liên tục quán xét các trí tuệ trước đó.
Tāya duvidhāyapi paṭinissaggānupassanāya samannāgato hutvā assasanto passasanto ca ‘‘paṭinissaggānupassī assasissāmi passasissāmīti sikkhatī’’ti veditabbo.
Being endowed with both kinds of contemplation of relinquishment, such a person breathes in and breathes out, training himself thus: "I shall breathe in contemplating relinquishment; I shall breathe out contemplating relinquishment."
Cần phải hiểu rằng một người có được cả hai loại quán xả ly đó, khi thở vào và thở ra, là “học cách thở vào, thở ra, quán xả ly.”
Idaṃ catutthacatukkaṃ suddhavipassanāvaseneva vuttaṃ.
This fourth tetrad is taught solely in terms of pure vipassanā.
Tứ pháp thứ tư này được nói đến chỉ theo phương pháp vipassanā thuần túy.
Purimāni pana tīṇi samathavipassanāvasena.
The previous three, however, are taught in terms of both samatha and vipassanā.
Còn ba tứ pháp trước thì theo phương pháp samatha-vipassanā.
Evaṃ catunnaṃ catukkānaṃ vasena soḷasavatthukāya ānāpānassatiyā bhāvanā veditabbā.
Thus, the development of ānāpānassati, having sixteen aspects according to the four tetrads, should be understood.
Như vậy, cần phải hiểu sự tu tập niệm hơi thở vào ra (ānāpānassati) với mười sáu đối tượng theo bốn tứ pháp.
Evaṃ soḷasavatthuvasena ca pana ayaṃ ānāpānassati mahapphalā hoti mahānisaṃsā.
And thus, developed with these sixteen aspects, this ānāpānassati yields great fruit and great benefit.
Và như vậy, niệm hơi thở vào ra này, khi được tu tập với mười sáu đối tượng, sẽ mang lại đại quả và đại lợi ích.
237. Tatrassa ‘‘ayampi kho, bhikkhave, ānāpānassatisamādhi bhāvito bahulīkato santo ceva paṇīto cā’’tiādivacanato santabhāvādivasenāpi mahānisaṃsatā veditabbā, vitakkupacchedasamatthatāyapi.
Here, its great benefit should be understood by its peacefulness and so forth, as stated in the words "this concentration of mindfulness of breathing, bhikkhus, when developed and extensively practiced, is peaceful and sublime," and also by its ability to cut off thoughts (vitakka).
237. Trong đó, cần phải hiểu rằng niệm hơi thở vào ra này có đại lợi ích do tính chất an tịnh, v.v., theo lời dạy: “Này các tỳ-khưu, định niệm hơi thở vào ra này, khi được tu tập và làm cho sung mãn, là an tịnh và vi diệu,” và cũng do khả năng cắt đứt các tầm (vitakka).
Ayañhi santapaṇītaasecanakasukhavihārattā samādhiantarāyakarānaṃ vitakkānaṃ vasena ito cito ca cittassa vidhāvanaṃ vicchinditvā ānāpānārammaṇābhimukhameva cittaṃ karoti.
Indeed, because it is peaceful, sublime, delightful, and a comfortable abiding, it cuts off the mind's wandering here and there due to thoughts that hinder concentration, and directs the mind solely towards the object of in-breaths and out-breaths.
Thật vậy, do tính chất an tịnh, vi diệu, không pha tạp và là trú xứ an lạc, định này cắt đứt sự phân tán của tâm từ chỗ này sang chỗ khác do các tầm gây chướng ngại cho định, và chỉ hướng tâm về đối tượng hơi thở vào ra.
Teneva vuttaṃ ‘‘ānāpānassati bhāvetabbā vitakkupacchedāyā’’ti (a. ni. 9.1).
Therefore, it is said: "Mindfulness of breathing should be developed for the cutting off of thoughts" (AN 9.1).
Do đó, đã nói: “Niệm hơi thở vào ra cần phải được tu tập để cắt đứt các tầm.”
Vijjāvimuttipāripūriyā mūlabhāvenāpi cassā mahānisaṃsatā veditabbā.
Its great benefit should also be understood from its role as the root cause for the perfection of knowledge and liberation (vijjāvimutti).
Cần phải hiểu rằng niệm hơi thở vào ra này cũng có đại lợi ích do là căn bản để viên mãn minh và giải thoát (vijjāvimutti).
Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘ānāpānassati, bhikkhave, bhāvitā bahulīkatā cattāro satipaṭṭhāne paripūreti, cattāro satipaṭṭhānā bhāvitā bahulīkatā satta bojjhaṅge paripūrenti, satta bojjhaṅgā bhāvitā bahulīkatā vijjāvimuttiṃ paripūrentī’’ti (ma. ni. 3.147).
For it was said by the Blessed One: "Mindfulness of breathing, bhikkhus, when developed and extensively practiced, perfects the four foundations of mindfulness; the four foundations of mindfulness, when developed and extensively practiced, perfect the seven factors of enlightenment; the seven factors of enlightenment, when developed and extensively practiced, perfect knowledge and liberation" (MN 3.147).
Điều này đã được Đức Thế Tôn nói: “Này các tỳ-khưu, niệm hơi thở vào ra, khi được tu tập và làm cho sung mãn, sẽ làm viên mãn bốn niệm xứ; bốn niệm xứ, khi được tu tập và làm cho sung mãn, sẽ làm viên mãn bảy chi giác ngộ; bảy chi giác ngộ, khi được tu tập và làm cho sung mãn, sẽ làm viên mãn minh và giải thoát.”
238. Tattha nirodhavasena tayo carimakā bhavacarimakā, jhānacarimakā, cuticarimakāti.
Here, regarding cessation, there are three kinds of last breaths: the last breaths of existence (bhavacarimakā), the last breaths of jhāna (jhānacarimakā), and the last breaths of death (cuticarimakā).
238. Trong đó, có ba loại cuối cùng (carimaka) theo nghĩa diệt: bhavacarimaka (cuối cùng theo cõi sống), jhānacarimaka (cuối cùng theo thiền), và cuticarimaka (cuối cùng theo tâm tử).
Bhavesu hi kāmabhave assāsapassāsā pavattanti, rūpārūpabhavesu nappavattanti, tasmā te bhavacarimakā.
Indeed, in existences (bhavesu), in-breaths and out-breaths occur in the sensual realm (kāmabhava), but not in the fine-material and immaterial realms (rūpārūpabhava); therefore, these are the bhavacarimakā.
Thật vậy, trong các cõi sống, hơi thở vào ra xảy ra trong cõi Dục giới, nhưng không xảy ra trong cõi Sắc giới và Vô sắc giới; do đó, chúng được gọi là bhavacarimaka.
Jhānesu purime jhānattaye pavattanti, catutthe nappavattanti, tasmā te jhānacarimakā.
In jhānas, they occur in the first three jhānas, but not in the fourth; therefore, these are the jhānacarimakā.
Trong các thiền, hơi thở vào ra xảy ra trong ba thiền đầu, nhưng không xảy ra trong thiền thứ tư; do đó, chúng được gọi là jhānacarimaka.
Ye pana cuticittassa purato soḷasamena cittena saddhiṃ uppajjitvā cuticittena saha nirujjhanti, ime cuticarimakā nāma.
Those that arise together with the sixteenth consciousness before the death consciousness, and cease together with the death consciousness, are called cuticarimakā.
Những hơi thở vào ra sinh khởi cùng với tâm thứ mười sáu trước tâm tử, và diệt đi cùng với tâm tử, được gọi là cuticarimaka.
Ime idha ‘‘carimakā’’ti adhippetā.
These are what is meant by "last breaths" (carimakā) here.
Ở đây, những hơi thở này được hiểu là “những hơi thở cuối cùng.”
Imaṃ kira kammaṭṭhānaṃ anuyuttassa bhikkhuno ānāpānārammaṇassa suṭṭhu pariggahitattā cuticittassa purato soḷasamassa cittassa uppādakkhaṇe uppādaṃ āvajjayato uppādopi nesaṃ pākaṭo hoti.
It is said that for a bhikkhu devoted to this meditation subject, because the object of in-breaths and out-breaths is thoroughly comprehended, when he reflects on the arising at the moment of the sixteenth consciousness before the death consciousness, their arising becomes evident to him.
Thật vậy, đối với một tỳ-khưu chuyên tu tập đề mục này, do đã nắm giữ rất tốt đối tượng hơi thở vào ra, khi quán xét sự sinh khởi của tâm thứ mười sáu trước tâm tử, thì sự sinh khởi của chúng cũng trở nên rõ ràng đối với vị ấy.
Ṭhitiṃ āvajjayato ṭhitipi nesaṃ pākaṭā hoti.
When he reflects on their duration, their duration becomes evident to him.
Khi quán xét sự tồn tại, thì sự tồn tại của chúng cũng trở nên rõ ràng đối với vị ấy.
Bhaṅgaṃ āvajjayato ca bhaṅgo nesaṃ pākaṭo hoti.
And when he reflects on their dissolution, their dissolution becomes evident to him.
Và khi quán xét sự diệt, thì sự diệt của chúng cũng trở nên rõ ràng đối với vị ấy.
Ito aññaṃ kammaṭṭhānaṃ bhāvetvā arahattaṃ pattassa bhikkhuno hi āyuantaraṃ paricchinnaṃ vā hoti aparicchinnaṃ vā.
For a bhikkhu who has attained arahantship by developing another meditation subject, the remaining lifespan may be determined or undetermined.
Thật vậy, đối với một tỳ-khưu đã tu tập một đề mục khác và đạt đến A-la-hán, khoảng thời gian sống còn lại của vị ấy có thể được xác định hoặc không được xác định.
Idaṃ pana soḷasavatthukaṃ ānāpānassatiṃ bhāvetvā arahattaṃ pattassa āyuantaraṃ paricchinnameva hoti.
But for one who has attained arahantship by developing this sixteen-fold ānāpānassati, the remaining lifespan is always determined.
Nhưng đối với một tỳ-khưu đã tu tập niệm hơi thở vào ra với mười sáu đối tượng và đạt đến A-la-hán, khoảng thời gian sống còn lại của vị ấy chắc chắn được xác định.
So ‘‘ettakaṃ dāni me āyusaṅkhārā pavattissanti, na ito para’’nti ñatvā attano dhammatāya eva sarīrapaṭijaggananivāsanapārupanādīni sabbakiccāni katvā akkhīni nimīleti koṭapabbatavihāravāsītissatthero viya mahākarañjiyavihāravāsīmahātissatthero viya devaputtamahāraṭṭhe piṇḍapātikatissatthero viya cittalapabbatavihāravāsino dve bhātiyattherā viya ca.
Knowing, "My life-formations will now continue for this long, no longer," he performs all necessary duties such as attending to his body, donning his lower robe, and arranging his outer robe, in his natural way, and then closes his eyes, just like Thera Tissa, who resided in Koṭapabbata Monastery, Thera Mahātissa, who resided in Mahākarañjiya Monastery, Thera Piṇḍapātika Tissa in the great country of Devaputta, and the two brother Theras who resided in Cittālapabbata Monastery.
Vị ấy, sau khi biết “Các hành thọ mạng của ta sẽ tiếp tục cho đến chừng này, không hơn nữa,” liền thực hiện tất cả các việc như chăm sóc thân thể, mặc y, đắp y, v.v., theo thói quen của mình, rồi nhắm mắt lại, giống như Trưởng lão Tissa trú tại tịnh xá Koṭapabbata, giống như Trưởng lão Mahātissa trú tại tịnh xá Mahākarañjiya, giống như Trưởng lão Piṇḍapātikatissa trú tại vương quốc Devaputta, và giống như hai Trưởng lão Bhātiya trú tại tịnh xá Cittapabbatavihāra.
Tatridaṃ ekavatthuparidīpanaṃ.
Among these, here is the elucidation of one story.
Trong đó, đây là một câu chuyện minh họa.
Dvebhātiyattherānaṃ kireko puṇṇamuposathadivase pātimokkhaṃ osāretvā bhikkhusaṅghaparivuto attano vasanaṭṭhānaṃ gantvā caṅkame ṭhito candālokaṃ oloketvā attano āyusaṅkhāre upadhāretvā bhikkhusaṅghamāha – ‘‘tumhehi kathaṃ parinibbāyantā bhikkhū diṭṭhapubbā’’ti.
It is said that one of the two brother Theras, on the full-moon Uposatha day, after reciting the Pātimokkha, went to his dwelling place surrounded by the Saṅgha of bhikkhus, stood on the walking path, gazed at the moonlight, reflected on his life-formations, and addressed the Saṅgha of bhikkhus, saying, "Have you ever seen bhikkhus attain Parinibbāna in a particular posture?"
Nghe nói, một trong hai Trưởng lão Bhātiya, vào ngày lễ Uposatha trăng tròn, sau khi thuyết giới Pātimokkha và được chúng tỳ-khưu vây quanh, đi đến chỗ ở của mình, đứng trên kinh hành đạo, nhìn ánh trăng, quán xét các hành thọ mạng của mình, rồi nói với chúng tỳ-khưu: “Này các bạn, các bạn đã từng thấy các tỳ-khưu nhập Niết Bàn như thế nào?”
Tatra keci āhaṃsu ‘‘amhehi āsane nisinnakāva parinibbāyantā diṭṭhapubbā’’ti.
Some replied, "Venerable Sir, we have seen bhikkhus attain Parinibbāna while seated on their seats."
Trong đó, một số nói: “Bạch Thế Tôn, chúng con đã từng thấy các vị nhập Niết Bàn khi đang ngồi trên chỗ ngồi.”
Keci ‘‘amhehi ākāse pallaṅkamābhujitvā nisinnakā’’ti.
Others said, "We have seen them attain Parinibbāna while sitting cross-legged in the air."
Một số khác nói: “Chúng con đã từng thấy các vị nhập Niết Bàn khi đang ngồi kiết già trên không trung.”
Thero āha – ‘‘ahaṃ dāni vo caṅkamantameva parinibbāyamānaṃ dassessāmī’’ti tato caṅkame lekhaṃ katvā ‘‘ahaṃ ito caṅkamakoṭito parakoṭiṃ gantvā nivattamāno imaṃ lekhaṃ patvāva parinibbāyissāmī’’ti vatvā caṅkamaṃ oruyha parabhāgaṃ gantvā nivattamāno ekena pādena lekhaṃ akkantakkhaṇeyeva parinibbāyi.
The elder said, ‘‘Friends, now I shall show you one attaining Nibbāna while walking.’’ Then, having made a mark on the walking path, he said, ‘‘Friends, I shall go from this end of the walking path to the other end and, returning, will attain Nibbāna precisely when I reach this mark.’’ Having said this, he descended from the walking path, went to the far end, and as he returned, he attained Nibbāna at the very moment one foot stepped on the mark.
Vị Trưởng lão nói: ‘‘Giờ đây, tôi sẽ cho các ông thấy tôi nhập Niết Bàn ngay khi đang kinh hành.’’ Rồi Ngài vạch một đường trên lối kinh hành và nói: ‘‘Tôi sẽ đi từ đầu lối kinh hành này đến đầu kia, khi quay trở lại, vừa đến vạch này thì tôi sẽ nhập Niết Bàn.’’ Nói xong, Ngài bước xuống lối kinh hành, đi đến đầu bên kia, rồi khi quay lại, vừa đặt một chân lên vạch thì Ngài nhập Niết Bàn.
239. Ānāpānassatiyā anantaraṃ uddiṭṭhaṃ pana upasamānussatiṃ bhāvetukāmena rahogatena paṭisallīnena – ‘‘yāvatā, bhikkhave, dhammā saṅkhatā vā asaṅkhatā vā virāgo tesaṃ dhammānaṃ aggamakkhāyati, yadidaṃ madanimmadano pipāsavinayo ālayasamugghāto vaṭṭupacchedo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbāna’’nti (a. ni. 4.34; itivu. 90) evaṃ sabbadukkhūpasamasaṅkhātassa nibbānassa guṇā anussaritabbā.
Furthermore, after ānāpānassati, one who desires to develop upasamānussati, being secluded and withdrawn, should recollect the qualities of Nibbāna, which is called the cessation of all suffering, thus: ‘‘Whatever dhammas there are, monks, whether conditioned or unconditioned, dispassion is declared to be the best of those dhammas, namely, the subduing of intoxication, the dispelling of thirst, the uprooting of attachment, the cutting off of the cycle of existence, the destruction of craving, dispassion, cessation, Nibbāna.’’
239. Sau Niệm Hơi Thở, người muốn tu tập niệm sự an tịnh (upasamanussati), khi ở nơi vắng vẻ, độc cư, cần quán tưởng các đức tính của Nibbāna, tức sự an tịnh của mọi khổ đau, như sau: ‘‘Này các Tỳ-khưu, trong tất cả các pháp, dù là hữu vi hay vô vi, sự ly tham được tuyên bố là tối thượng, tức là sự dứt bỏ say đắm, sự diệt trừ khát ái, sự nhổ bỏ chấp thủ, sự đoạn tận luân hồi, sự đoạn tận tham ái, ly tham, đoạn diệt, Nibbāna.’’
Tattha yāvatāti yattakā.
Therein, yāvatā means ‘however many’.
Trong đó, yāvatā nghĩa là bao nhiêu.
Dhammāti sabhāvā.
Dhammā means ‘natures’.
Dhammā nghĩa là các pháp hữu thể.
Saṅkhatā vā asaṅkhatā vāti saṅgamma samāgamma paccayehi katā vā akatā vā.
Saṅkhatā vā asaṅkhatā vā means ‘made by conditions assembling or not made’.
Saṅkhatā vā asaṅkhatā vā nghĩa là do các nhân duyên tập hợp, cấu thành hay không cấu thành.
Virāgo tesaṃ dhammānaṃ aggamakkhāyatīti tesaṃ saṅkhatāsaṅkhatadhammānaṃ virāgo aggamakkhāyati seṭṭho uttamoti vuccati.
Virāgo tesaṃ dhammānaṃ aggamakkhāyatī means ‘dispassion among these conditioned and unconditioned dhammas is declared as supreme, it is called foremost and best’.
Virāgo tesaṃ dhammānaṃ aggamakkhāyatī nghĩa là sự ly tham được tuyên bố là tối thượng, là cao quý nhất trong các pháp hữu vi và vô vi đó.
Tattha virāgoti na rāgābhāvamattameva, atha kho yadidaṃ madanimmadano…pe… nibbānanti yo so madanimmadanotiādīni nāmāni asaṅkhatadhammo labhati, so virāgoti paccetabbo.
Therein, virāgo is not merely the absence of passion; rather, the unconditioned dhamma that obtains the names such as yadidaṃ madanimmadano…pe… nibbāna, that should be understood as dispassion.
Trong đó, virāgo không chỉ là sự không có tham ái, mà phải hiểu rằng đó là yadidaṃ madanimmadano…pe… nibbāna – Pháp vô vi được gọi bằng các tên như sự dứt bỏ say đắm, v.v., cho đến Nibbāna, chính là sự ly tham.
So hi yasmā tamāgamma sabbepi mānamadapurisamadādayo madā nimmadā amadā honti vinassanti, tasmā madanimmadanoti vuccati.
Indeed, because all intoxicants, such as the intoxication of conceit and the intoxication of male pride, become free from intoxication, un-intoxicated, and cease through it, therefore it is called madanimmadano (the subduing of intoxication).
Vì nương vào đó mà tất cả sự say đắm như kiêu mạn, sự say đắm về thân thể, v.v., đều trở nên không say đắm, không còn say đắm, đều bị diệt trừ; do đó, nó được gọi là madanimmadano (sự dứt bỏ say đắm).
Yasmā ca tamāgamma sabbāpi kāmapipāsā vinayaṃ abbhatthaṃ yāti, tasmā pipāsavinayoti vuccati.
And because all thirst for sensual pleasures is utterly vanquished through it, therefore it is called pipāsavinayo (the dispelling of thirst).
Và vì nương vào đó mà tất cả khát ái dục lạc đều bị diệt trừ hoàn toàn; do đó, nó được gọi là pipāsavinayo (sự diệt trừ khát ái).
Yasmā pana tamāgamma pañcakāmaguṇālayā samugghātaṃ gacchanti, tasmā ālayasamugghātoti vuccati.
But because the attachments to the five strands of sensual pleasure are utterly uprooted through it, therefore it is called ālayasamugghāto (the uprooting of attachment).
Và vì nương vào đó mà sự chấp thủ năm dục lạc đều bị nhổ bỏ; do đó, nó được gọi là ālayasamugghāto (sự nhổ bỏ chấp thủ).
Yasmā ca tamāgamma tebhūmakaṃ vaṭṭaṃ upacchijjati, tasmā vaṭṭupacchedoti vuccati.
And because the threefold saṃsāra is cut off through it, therefore it is called vaṭṭupacchedo (the cutting off of the cycle of existence).
Và vì nương vào đó mà luân hồi ba cõi bị đoạn tận; do đó, nó được gọi là vaṭṭupacchedo (sự đoạn tận luân hồi).
Yasmā pana tamāgamma sabbaso taṇhā khayaṃ gacchati virajjati nirujjhati ca, tasmā taṇhakkhayo virāgo nirodhoti vuccati.
But because craving utterly perishes, becomes dispassionate, and ceases through it, therefore it is called taṇhakkhayo virāgo nirodho (the destruction of craving, dispassion, cessation).
Và vì nương vào đó mà tham ái hoàn toàn tiêu diệt, ly tham và đoạn diệt; do đó, nó được gọi là taṇhakkhayo virāgo nirodho (sự đoạn tận tham ái, ly tham, đoạn diệt).
Yasmā panesa catasso yoniyo pañca gatiyo satta viññāṇaṭṭhitiyo nava ca sattāvāse aparāparabhāvāya vinanato ābandhanato saṃsibbanato vānanti laddhavohārāya taṇhāya nikkhanto nissaṭo visaṃyutto, tasmā nibbānanti vuccatīti.
But because this unconditioned dhamma is detached, released, and disjoined from craving, which is termed vāna due to its binding and stitching together the four origins, five destinies, seven stations of consciousness, and nine abodes of beings for recurring existences, therefore it is called Nibbāna.
Và vì pháp này thoát ly, giải thoát, không tương ưng với ái (taṇhā) – vốn được gọi là vāna (sự dệt, sự kết nối) vì nó kết nối, trói buộc, dệt nên bốn loại sinh, năm cảnh giới, bảy trú xứ của thức và chín trú xứ của chúng sinh để tái sinh liên tục; do đó, nó được gọi là Nibbāna (Niết Bàn).
Evametesaṃ madanimmadanatādīnaṃ guṇānaṃ vasena nibbānasaṅkhāto upasamo anussaritabbo.
In this way, the pacification called Nibbāna should be recollected by means of these qualities such as the subduing of intoxication.
Như vậy, sự an tịnh, tức Nibbāna, cần được quán tưởng theo các đức tính như sự dứt bỏ say đắm, v.v.
Ye vā panaññepi bhagavatā – ‘‘asaṅkhatañca vo, bhikkhave, desessāmi… saccañca… pārañca… sududdasañca… ajarañca… dhuvañca… nippapañcañca… amatañca… sivañca… khemañca… abbhutañca… anītikañca… abyābajjhañca… visuddhiñca… dīpañca… tāṇañca … leṇañca vo, bhikkhave, desessāmī’’tiādīsu (saṃ. ni. 4.366) suttesu upasamaguṇā vuttā, tesampi vasena anussaritabboyeva.
Or indeed, it should be recollected also by means of other qualities of pacification that were taught by the Blessed One in suttas such as: ‘‘And I shall teach you, monks, the unconditioned… and the truth… and the far shore… and the very difficult to see… and the ageless… and the permanent… and the non-proliferation… and the deathless… and the auspicious… and the secure… and the wonderful… and the free from calamities… and the unafflicted… and the purity… and the island… and the refuge… and the shelter, monks, I shall teach you.’’
Hoặc cũng có thể quán tưởng theo các đức tính an tịnh khác được Đức Thế Tôn thuyết trong các kinh như: ‘‘Này các Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết cho các ông về pháp vô vi… về chân lý… về bờ bên kia… về pháp khó thấy… về pháp không già… về pháp thường hằng… về pháp không hý luận… về pháp bất tử… về pháp an lành… về pháp an ổn… về pháp hy hữu… về pháp không bệnh tật… về pháp không phiền não… về sự thanh tịnh… về hòn đảo… về nơi nương tựa… về hang động, này các Tỳ-khưu, Ta sẽ thuyết cho các ông.’’
Tassevaṃ madanimmadanatādiguṇavasena upasamaṃ anussarato neva tasmiṃ samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti, na dosa… na mohapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti.
To one thus recollecting pacification by means of qualities such as the subduing of intoxication, at that time the mind is not beset by passion, not beset by hatred… not beset by delusion.
Khi quán tưởng sự an tịnh với các đức tính như sự dứt bỏ say đắm, v.v., vào lúc đó, tâm không bị tham ái chi phối, không bị sân hận… không bị si mê chi phối.
Ujugatamevassa tasmiṃ samaye cittaṃ hoti upasamaṃ ārabbhāti buddhānussatiādīsu vuttanayeneva vikkhambhitanīvaraṇassa ekakkhaṇe jhānaṅgāni uppajjanti.
At that time, their mind becomes straight, directed towards pacification; and, in the manner stated in the recollection of the Buddha and so forth, the jhāna factors arise in a single moment for one whose hindrances are suppressed.
Vào lúc đó, tâm của hành giả trở nên ngay thẳng, hướng về sự an tịnh, và các chi thiền khởi lên trong một khoảnh khắc đối với người đã tạm thời chế ngự các triền cái, theo cách đã nói trong niệm Phật, v.v.
Upasamaguṇānaṃ pana gambhīratāya nānappakāraguṇānussaraṇādhimuttatāya vā appanaṃ appatvā upacārappattameva jhānaṃ hoti.
However, due to the profundity of the qualities of pacification, or due to being inclined to recollect various kinds of qualities, the jhāna reaches only the access concentration, not full absorption.
Tuy nhiên, do sự sâu xa của các đức tính an tịnh, hoặc do sự quyết tâm quán tưởng các đức tính đa dạng, thiền chỉ đạt đến cận định, không đạt đến an chỉ định.
Tadetamupasamaguṇānussaraṇavasena upasamānussaticceva saṅkhyaṃ gacchati.
And this is called upasamānussati by way of recollecting the qualities of pacification.
Thiền này, do quán tưởng các đức tính an tịnh, được gọi là Niệm Sự An Tịnh.
Cha anussatiyo viya ca ayampi ariyasāvakasseva ijjhati, evaṃ santepi upasamagarukena puthujjanenāpi manasi kātabbā.
Like the six recollections, this also succeeds only for a noble disciple; even so, it should be reflected upon by a worldling who values pacification.
Cũng như sáu pháp tùy niệm khác, pháp này chỉ thành tựu đối với bậc Thánh đệ tử; tuy nhiên, ngay cả phàm phu nào coi trọng Nibbāna cũng nên tác ý đến nó.
Sutavasenāpi hi upasame cittaṃ pasīdati.
Indeed, even by hearing, the mind becomes clear in pacification.
Quả thật, tâm cũng có thể tịnh tín vào Nibbāna nhờ nghe pháp.
Imañca pana upasamānussatiṃ anuyutto bhikkhu sukhaṃ supati, sukhaṃ paṭibujjhati, santindriyo hoti santamānaso hirottappasamannāgato pāsādiko paṇītādhimuttiko sabrahmacārīnaṃ garu ca bhāvanīyo ca.
And a bhikkhu devoted to this upasamānussati sleeps happily, awakens happily, has calmed faculties, has a calmed mind, is endowed with moral shame and moral dread, is inspiring, has lofty aspirations, and is esteemed and revered by fellow monastics.
Vị Tỳ-khưu tinh cần tu tập niệm sự an tịnh này sẽ ngủ ngon, thức dậy an lành, các căn được an tịnh, tâm được an tịnh, đầy đủ hổ thẹn và ghê sợ tội lỗi, đáng kính, có tâm hướng về những điều cao thượng, được các vị đồng phạm hạnh tôn trọng và đáng được tu tập.
Uttari appaṭivijjhanto pana sugatiparāyano hoti.
If they do not penetrate higher attainments, they are destined for a good rebirth.
Nếu không thể chứng đắc các tầng bậc cao hơn, vị ấy sẽ có cảnh giới tái sinh tốt đẹp.