1. Svāyaṃ visuddhimaggo yaṃ suttapadaṃ nissāya paṭṭhapīyati, taṃ tāva nikkhipitvā tassa nidānādiniddhāraṇamukhena nānappakārato atthaṃ saṃvaṇṇetuṃ ‘‘sīle patiṭṭhāyā’’tiādi āraddhaṃ.
1. This Visuddhimagga is commenced by relying on a certain Sutta passage. Setting that aside for now, the passage beginning "Sīle patiṭṭhāya" (Established in virtue) has been started in order to expound its meaning in various ways, by first determining its origin, etc.
1. Thanh Tịnh Đạo này, dựa vào đoạn kinh nào mà được khởi xướng, sau khi tạm thời gác lại đoạn kinh ấy, để chú giải ý nghĩa theo nhiều cách khác nhau, qua việc xác định lời mở đầu (nidāna) và các yếu tố khác, thì câu “Sīle patiṭṭhāya” (Nương tựa vào giới) v.v. đã được bắt đầu.
Dhammaṃ saṃvaṇṇentena hi ādito tassa nidānaṃ vattabbaṃ, tato payojanaṃ piṇḍattho padattho sambandho adhippāyo codanā sodhanaṃ vattabbaṃ.
Indeed, one who expounds the Dhamma should first state its origin, then its purpose, the condensed meaning, the word-meaning, the connection, the intention, the inquiry, and the clarification.
Thật vậy, khi chú giải Pháp, trước tiên phải nói về lời mở đầu của nó, sau đó phải nói về mục đích, ý nghĩa tổng quát, ý nghĩa từng từ, sự liên hệ, ý nghĩa ẩn dụ, câu hỏi và sự làm rõ.
Tathā ceva ācariyena paṭipannaṃ.
And the Teacher has proceeded in the same way.
Và vị Đạo Sư đã thực hành đúng như vậy.
Ettha hi bhagavantaṃ kirātiādi desanāya nidānapayojananiddhāraṇaṃ, visuddhimaggaṃ bhāsissantiādi piṇḍatthaniddhāraṇaṃ, sīle ṭhatvātiādi padatthasambandhādhippāyavibhāvanā, kiṃ sīlantiādi codanā, tato paraṃ sodhanaṃ, samādhipaññākathāsupi eseva nayo.
Here, “Bhagavantaṃ kirā” (Indeed, the Blessed One) and so on, determine the origin and purpose of the discourse; “Visuddhimaggaṃ bhāsissaṃ” (I shall expound the Visuddhimagga) and so on, determine the condensed meaning; “Sīle ṭhatvā” (Having stood in virtue) and so on, illustrate the word-meaning, connection, and intention; “Kiṃ sīlaṃ” (What is virtue?) and so on, is the inquiry; thereafter, the clarification. This same method applies also to the discourses on concentration and wisdom.
Ở đây, lời “Bhagavantaṃ kirā” (Đức Thế Tôn quả thật) v.v. là để xác định lời mở đầu và mục đích của bài thuyết giảng; lời “Visuddhimaggaṃ bhāsissaṃ” (Tôi sẽ thuyết giảng Thanh Tịnh Đạo) v.v. là để xác định ý nghĩa tổng quát; lời “Sīle ṭhatvā” (Đứng vững trên giới) v.v. là để làm sáng tỏ ý nghĩa từng từ, sự liên hệ và ý nghĩa ẩn dụ; lời “Kiṃ sīlaṃ” (Giới là gì?) v.v. là câu hỏi; sau đó là sự làm rõ; trong các bài giảng về định và tuệ cũng theo cùng một phương pháp này.
Kasmā panettha vissajjanagāthā ādimhi nikkhittā, na pucchāgāthā.
Why, in this case, is the verse of answer placed at the beginning, and not the verse of question?
Vì sao ở đây, kệ giải đáp được đặt ở phần đầu, mà không phải là kệ câu hỏi?
Pucchāpubbikā hi vissajjanāti?
For indeed, the answer precedes the question?
Chẳng phải lời giải đáp phải đi sau câu hỏi sao?
Vuccate – tadatthassa maṅgalabhāvato, sāsanassa ādikalyāṇādibhāvavibhāvanato, bhayādiupaddavanivāraṇena antarāyavidhamanato, upari saṃvaṇṇetabbadhammasaṅgahato cāti veditabbaṃ.
It is said: It should be understood that this is because of the auspicious nature of its meaning, because it reveals the Dhamma as good in the beginning and so on, because it removes dangers by averting perils, etc., and because it includes the Dhamma to be expounded later.
Được trả lời rằng: Cần phải hiểu rằng đó là vì ý nghĩa của nó có tính cách cát tường, vì làm sáng tỏ tính chất tốt đẹp ban đầu của giáo pháp, vì loại bỏ các chướng ngại bằng cách ngăn chặn các tai họa như sợ hãi, và vì bao gồm các pháp sẽ được chú giải ở phần sau.
Etthāha – kasmā panāyaṃ visuddhimaggakathā vatthupubbikā āraddhā, na satthuthomanāpubbikāti?
Here, it is said: Why, then, is this discourse on the Visuddhimagga begun with an account of the subject matter, and not with praise of the Teacher?
Ở đây, có người hỏi: “Vì sao bài giảng về Thanh Tịnh Đạo này được bắt đầu bằng việc trình bày nội dung, mà không phải bằng lời tán dương Đức Đạo Sư?”
Vuccate – visuṃ asaṃvaṇṇanādibhāvato.
It is said: Because it is not a separate commentary, and so on.
Được trả lời rằng: Vì nó không phải là một chú giải riêng biệt, v.v.
Sumaṅgalavilāsinīādayo viya hi dīghanikāyādīnaṃ nāyaṃ visuṃ saṃvaṇṇanā, na pakaraṇantaraṃ vā abhidhammāvatārasumatāvatārādi viya.
For this is not a separate commentary of the Dīgha Nikāya and others, like the Sumaṅgalavilāsinī and so on, nor is it another treatise, like the Abhidhammāvatāra, Summatāvatāra, and so on.
Thật vậy, đây không phải là một chú giải riêng biệt của các Nikāya Trường Bộ v.v. như Sumaṅgalavilāsinī v.v., cũng không phải là một bộ luận khác như Abhidhammāvatāra hay Sumatāvatāra v.v.
Tāsaṃyeva pana sumaṅgalavilāsinīādīnaṃ visesabhūtā.
Rather, it is a special part of those same Sumaṅgalavilāsinī and so on.
Mà nó là một phần đặc biệt của chính các bộ Sumaṅgalavilāsinī v.v. đó.
Tenevāha ‘‘majjhe visuddhimaggo’’tiādi (dī. ni. aṭṭha. 1.ganthārambhakathā; ma. ni. aṭṭha. 1.ganthārambhakathā; saṃ. ni. aṭṭha. 1.1.ganthārambhakathā; a. ni. aṭṭha. 1.1.ganthārambhakathā).
For this very reason, it is said, “Majjhe Visuddhimaggo” (The Visuddhimagga in the middle) and so on.
Vì thế, đã nói “Thanh Tịnh Đạo nằm ở giữa” v.v.
Atha vā thomanāpubbikāpi cāyaṃ kathā na vatthupubbikāvāti daṭṭhabbaṃ.
Or else, this discourse should be understood as having praise as its prelude, and not just the subject matter.
Hoặc giả, cũng có thể xem rằng bài giảng này không chỉ bắt đầu bằng việc trình bày nội dung mà còn bằng lời tán dương.
Sāsane hi vatthukittanaṃ na loke viya kevalaṃ hoti, sāsanasampattikittanattā pana satthu aviparītadhammadesanābhāvavibhāvanena satthuguṇasaṃkittanaṃ ulliṅgantameva pavattati.
For indeed, in the Dispensation, the recounting of the subject matter is not merely as it is in the world, but because it is a recounting of the Dispensation’s accomplishment, it proceeds by implying the praise of the Teacher’s qualities, through demonstrating the nature of the Teacher’s faultless Dhamma teaching.
Thật vậy, trong giáo pháp, việc thuật lại nội dung không chỉ đơn thuần như trong thế gian, mà còn đi kèm với việc tán dương công đức của Đức Đạo Sư, bằng cách làm sáng tỏ rằng Ngài đã thuyết giảng giáo pháp không sai lệch, vì đó là việc thuật lại sự thành tựu của giáo pháp.
Tathā hi vakkhati ‘‘ettāvatā tisso sikkhā’’tiādi.
Thus, it will be stated, “Ettāvatā tisso sikkhā” (Thus far, the three trainings) and so on.
Như vậy, Ngài sẽ nói: “Đến đây là ba học giới” v.v.
Sotāpannādibhāvassa ca kāraṇanti ettha hi ādi-saddena sabbasakadāgāmianāgāmino viya sabbepi arahanto saṅgayhanti vibhāgassa anuddhaṭattā.
Here, in “sotāpannādibhāvassa ca kāraṇaṃ” (and the cause for being a Stream-enterer, etc.), the word “ādi” (etc.) includes all Arahants, just as all Sakadāgāmīs and Anāgāmīs are included, because the distinction is not made explicit.
Ở đây, trong “và là nguyên nhân của trạng thái Nhập Lưu v.v.”, từ “v.v.” bao gồm tất cả các bậc A-la-hán, cũng như tất cả các bậc Nhất Lai và Bất Hoàn, vì sự phân biệt chưa được trình bày rõ ràng.
Tena tiṇṇampi bodhisattānaṃ nibbedhabhāgiyā sīlādayo idha ‘‘sīle patiṭṭhāyā’’tiādivacanena saṅgahitāti daṭṭhabbaṃ.
Therefore, it should be understood that the virtues and other qualities that lead to penetration, belonging to all three types of Bodhisattas, are included here by the statement “sīle patiṭṭhāya” and so on.
Do đó, cần hiểu rằng ba học giới như giới v.v. có phần xuyên thấu của cả ba vị Bồ-tát được bao gồm trong lời “Sīle patiṭṭhāya” (Nương tựa vào giới) v.v. ở đây.
Tiṇṇampi hi nesaṃ carimabhave visesato saṃsārabhayikkhaṇaṃ, yathāsakaṃ sīle patiṭṭhāya samathavipassanaṃ ussukkāpetvā taṇhājaṭāvijaṭanapaṭipatti ca samānāti.
For indeed, for all three of them, in their final existence, the viewing of the fear of saṃsāra is specific, and the practice of disentangling the tangle of craving by establishing themselves in their respective virtues and exerting themselves in samatha and vipassanā is the same.
Thật vậy, trong kiếp cuối cùng của cả ba vị ấy, đặc biệt là việc quán chiếu nỗi sợ hãi của luân hồi, việc nỗ lực thực hành thiền chỉ và thiền quán dựa trên giới của riêng mình, và việc thực hành gỡ rối mớ bòng bong tham ái đều giống nhau.
Atha vā ‘‘so imaṃ vijaṭaye jaṭa’’nti sādhāraṇavacanena sātisayaṃ, niratisayañca taṇhājaṭāvijaṭanaṃ gahitaṃ.
Or else, by the general statement “So imaṃ vijaṭaye jaṭaṃ” (He should disentangle this tangle), both the superior and non-superior disentanglement of the tangle of craving are included.
Hoặc giả, bằng lời chung “Người ấy sẽ gỡ rối mớ bòng bong này”, sự gỡ rối mớ bòng bong tham ái cả ở mức độ siêu việt và không siêu việt đều được bao gồm.
Tattha yaṃ niratisayaṃ savāsanappahānatāya.
Among these, that which is non-superior is by abandoning with latent tendencies.
Trong đó, sự gỡ rối không siêu việt là do sự đoạn trừ cùng với tập khí.
Tena satthu pahānasampadā kittitā hoti, tannimittā ñāṇasampadā ca.
By this, the accomplishment of abandonment of the Teacher is praised, as well as the accomplishment of knowledge resulting from it.
Do đó, sự thành tựu về đoạn trừ của Đức Đạo Sư được tán dương, và sự thành tựu về trí tuệ phát sinh từ đó cũng vậy.
Tadubhayena nānantarikatāya ānubhāvasampadādayopīti.
By these two, the accomplishment of psychic power and so on are also implied, due to their inseparability.
Với cả hai điều đó, sự thành tựu về thần thông v.v. cũng được tán dương vì không có sự gián đoạn.
Evampi thomanāpubbikāyaṃ kathāti veditabbaṃ.
Thus, too, it should be understood that this discourse has praise as its prelude.
Cần hiểu rằng bài giảng này cũng là một bài giảng tán dương theo cách này.
Atha vā thomanāpubbikā evāyaṃ kathāti daṭṭhabbaṃ, ‘‘sabbadhammesu appaṭihatañāṇacāro’’tiādinā satthu thomanaṃ purakkhatvā saṃvaṇṇanāya āraddhattā.
Or else, this discourse should be understood as having praise as its prelude, because the commentary is begun by highlighting the praise of the Teacher, with expressions like “appaṭihatañāṇacāro” (whose course of knowledge is unimpeded in all phenomena) and so on.
Hoặc giả, cần hiểu rằng bài giảng này chỉ là một bài giảng tán dương, vì nó được bắt đầu bằng việc tán dương Đức Đạo Sư với lời “sabbadhammesu appaṭihatañāṇacāro” (có trí tuệ không bị ngăn ngại trong tất cả các pháp) v.v.
Sā panāyaṃ yasmā pucchantassa ajjhāsayānurūpaṃ byākaraṇasamatthatāya vibhāvanavasena pavattitā, āciṇṇañcetaṃ ācariyassa yadidaṃ saṃvaṇṇetabbadhammānukūlaṃ saṃvaṇṇanārambhe satthu abhitthavanaṃ.
And this (praise) is brought about in order to demonstrate the ability to explain in accordance with the inquirer's intention; and it is indeed the custom of the Teacher to praise the Buddha at the beginning of a commentary, in a manner suitable to the Dhamma to be expounded.
Tuy nhiên, bài giảng này được trình bày theo cách làm sáng tỏ khả năng giải đáp phù hợp với ý định của người hỏi, và đây là một thông lệ của vị Đạo Sư khi bắt đầu chú giải một pháp, đó là tán dương Đức Đạo Sư phù hợp với pháp cần chú giải.
Tasmā iminā kāraṇena evamettha thomanā pavattitāti.
Therefore, for this reason, the praise is thus put forth here.
Vì vậy, vì lý do này, lời tán dương đã được trình bày như vậy ở đây.
Thomanākārassa vuccamānassa kāraṇaṃ uddharantena paṭhamaṃ vissajjanagāthaṃ nikkhipitvā tassā nidānacodanāmukhena pucchāgāthaṃ sarūpato ca atthato ca dassetvā tassā pucchāya aviparītabyākaraṇasamatthabhāvāvajotanaṃ bhagavato thomanaṃ purakkhatvā yathādhippetadhammasaṃvaṇṇanā katā.
Desiring to highlight the reason for the manner of praise that is to be stated, the commentator first placed the verse of answer, and by using the origin and inquiry of that verse, he showed the verse of question in its form and meaning, and then, prioritizing the praise of the Blessed One, which illuminates the faultless ability to answer that question, he made the exposition of the Dhamma as intended.
Để trình bày lý do của cách tán dương đã được nói đến, trước tiên, sau khi đặt kệ giải đáp, và sau khi trình bày kệ câu hỏi cả về hình thức và ý nghĩa thông qua lời mở đầu và câu hỏi của nó, lời tán dương Đức Thế Tôn đã được thực hiện để làm sáng tỏ khả năng giải đáp không sai lệch của câu hỏi đó, theo đúng pháp đã được ý muốn chú giải.
Tenāha ‘‘sīle patiṭṭhāyā’’tiādi.
Therefore, he says, “Sīle patiṭṭhāya” and so on.
Vì thế, Ngài đã nói “Sīle patiṭṭhāya” (Nương tựa vào giới) v.v.
Tattha gāthāya attho parato āvi bhavissati.
The meaning of the verse will become evident later.
Ở đó, ý nghĩa của kệ sẽ được làm rõ sau.
Itītiādīsu itīti ayaṃ iti-saddo hetu parisamāpanādipadatthavipariyāyapakārāvadhāraṇanidassanādianekatthappabhedo.
In “Itī” and so on, this word “iti” has many meanings: cause, conclusion, beginning, reversal of word meaning, manner, determination, illustration, and so on.
Trong các từ “Itī” v.v., từ “iti” này có nhiều nghĩa khác nhau như nguyên nhân, kết thúc, v.v., sự thay đổi ý nghĩa của từ, cách thức, sự xác định, sự minh họa, v.v.
Tathā hesa ‘‘ruppatīti kho, bhikkhave, tasmā ‘rūpa’nti vuccatī’’tiādīsu (saṃ. ni. 3.79) hetumhi āgato.
Thus, in “Ruppatīti kho, bhikkhave, tasmā ‘rūpa’nti vuccati” (It is afflicted, bhikkhus, therefore it is called ‘form’) and so on, it is used in the sense of cause.
Thật vậy, từ này đã được dùng với nghĩa nguyên nhân trong các câu như “Này các Tỳ-khưu, vì nó biến hoại, nên nó được gọi là ‘sắc’” v.v.
‘‘Tasmātiha me, bhikkhave, dhammadāyādā bhavatha, mā āmisadāyādā.
“Therefore, bhikkhus, be heirs of the Dhamma, not heirs of material things.
“Do đó, này các Tỳ-khưu, hãy là người thừa kế Pháp của Ta, đừng là người thừa kế vật chất.
Atthi me tumhesu anukampā ‘kinti me sāvakā dhammadāyādā bhaveyyuṃ, no āmisadāyādā’’tiādīsu (ma. ni. 1.29) parisamāpane.
I have compassion for you: ‘How might my disciples be heirs of the Dhamma, not heirs of material things?’” and so on, it is used in the sense of conclusion.
Ta có lòng thương xót đối với các con: ‘Làm sao các đệ tử của Ta có thể là người thừa kế Pháp, chứ không phải là người thừa kế vật chất?’” v.v. được dùng với nghĩa kết thúc.
‘‘Iti vā iti evarūpā naccagītavāditavisūkadassanā paṭivirato’’tiādīsu (dī. ni. 1.197) ādiatthe.
In “Iti vā iti evarūpā naccagītavāditavisūkadassanā paṭivirato” (He abstains from such dancing, singing, instrumental music, and shows that are hindrances) and so on, it is used in the sense of beginning (ādi-attha).
“Như vậy, hoặc như thế, từ bỏ việc xem các trò nhảy múa, ca hát, âm nhạc, và các trò vô bổ khác” v.v. được dùng với nghĩa khởi đầu.
‘‘Māgaṇḍiyoti tassa brāhmaṇassa saṅkhā samaññā paññatti vohāro nāmaṃ nāmakammaṃ nāmadheyyaṃ nirutti byañjanaṃ abhilāpo’’tiādīsu (mahāni. 73, 75) padatthavipariyāye.
In “Māgaṇḍiyoti tassa brāhmaṇassa saṅkhā samaññā paññatti vohāro nāmaṃ nāmakammaṃ nāmadheyyaṃ nirutti byañjanaṃ abhilāpo” (Māgaṇḍiya is the designation, common appellation, concept, expression, name, naming, appellation, interpretation, word, and term of that brahmin) and so on, it is used in the sense of reversal of word meaning.
“Māgaṇḍiya là tên gọi, danh hiệu, sự chỉ định, sự xưng hô, tên, sự đặt tên, danh xưng, ngữ nguyên, từ ngữ, sự biểu thị của vị Bà-la-môn đó” v.v. được dùng với nghĩa thay đổi ý nghĩa của từ.
‘‘Iti kho, bhikkhave, sappaṭibhayo bālo, appaṭibhayo paṇḍito.
“Thus, bhikkhus, the foolish one is perilous, the wise one is not perilous.
“Này các Tỳ-khưu, như vậy, kẻ ngu si có điều đáng sợ, người trí không có điều đáng sợ.
Saupaddavo bālo, anupaddavo paṇḍito.
The foolish one is afflicted with dangers, the wise one is not afflicted with dangers.
Kẻ ngu si có tai họa, người trí không có tai họa.”
Saupasaggo bālo, anupasaggo paṇḍito’’tiādīsu (ma. ni. 3.124) pakāre.
‘A fool is afflicted; a wise person is unafflicted’ and so on, in the sense of 'manner'.
"Kẻ ngu thì có chướng ngại, người trí thì không có chướng ngại" và những từ tương tự (Ma. Ni. 3.124) thuộc loại này.
‘‘Atthi idappaccayā jarāmaraṇanti iti puṭṭhena satā, ānanda, atthītissa vacanīyaṃ, kiṃpaccayā jarāmaraṇanti iti ce vadeyya, jātipaccayā jarāmaraṇanti iccassa vacanīya’’ntiādīsu (dī. ni. 2.96) avadhāraṇe, sanniṭṭhāneti attho.
‘Is there aging-and-death conditioned by this?’ If, Ānanda, being asked thus, one should say, ‘There is’; and if one should say, ‘By what is aging-and-death conditioned?’ then one should say, ‘Aging-and-death is conditioned by birth,’ and so on, in the sense of 'delimitation' or 'determination', meaning 'conclusion'.
"Này Ānanda, nếu được hỏi: 'Có phải do duyên này mà có già chết không?', thì phải nói: 'Có'. Nếu hỏi: 'Do duyên gì mà có già chết?', thì phải nói: 'Do duyên sinh mà có già chết'" và những từ tương tự (Dī. Ni. 2.96) dùng để xác định, nghĩa là để quyết định.
‘‘Atthīti kho, kaccāna, ayameko anto, natthīti kho, kaccāna, ayaṃ dutiyo anto’’tiādīsu (saṃ. ni. 2.15; 3.90) nidassane.
‘There is, Kaccāna, this one extreme; there is, Kaccāna, this second extreme’ and so on, in the sense of 'demonstration'.
"Này Kaccāna, 'có' là một cực đoan; này Kaccāna, 'không có' là cực đoan thứ hai" và những từ tương tự (Saṃ. Ni. 2.15; 3.90) dùng để minh họa.
Idhāpi nidassane daṭṭhabbo, pakāretipi vattuṃ vaṭṭateva.
Here too, it should be understood in the sense of 'demonstration'; it is also appropriate to say 'in the sense of manner'.
Ở đây cũng nên hiểu là để minh họa, cũng có thể nói là để chỉ loại.
Paṭhamo pana iti-saddo parisamāpane daṭṭhabbo.
The first word iti (in jaṭā’’ti) should be understood in the sense of 'completion'.
Tuy nhiên, từ iti đầu tiên nên hiểu là để kết thúc.
Hīti avadhāraṇe.
Hī (indeed) is in the sense of 'affirmation'.
Từ Hī là để xác định.
Idanti āsannapaccakkhavacanaṃ yathādhigatassa suttapadassa abhimukhīkaraṇato.
Idaṃ (this) is a term for what is near and directly perceived, because it refers directly to the Sutta passage that has been understood.
Từ Idaṃ là lời nói chỉ sự gần gũi, trực tiếp, vì nó hướng đến bài kinh đã được thấu hiểu.
Ādīsu (jā. 2.22.19) vappane āgato.
in the sense of 'sowing'.
Và những từ tương tự (Jā. 2.22.19) dùng trong nghĩa gieo trồng.
‘‘No ca kho paṭivutta’’ntiādīsu (pārā. 289) aṭṭhadantakādīhi vāpasamīkaraṇe.
‘And not yet leveled’ and so on, in the sense of 'leveling with eight-toothed rakes and so forth'.
"No ca kho paṭivutta" và những từ tương tự (Pārā. 289) dùng trong nghĩa làm bằng phẳng sau khi gieo bằng cào tám răng, v.v.
‘‘Kāpaṭiko māṇavo daharo vuttasiro’’tiādīsu (ma. ni. 2.426) kesohāraṇe.
‘The young man Kāpaṭika with shaven head’ and so on, in the sense of 'shaving hair'.
"Kāpaṭiko māṇavo daharo vuttasiro" và những từ tương tự (Ma. Ni. 2.426) dùng trong nghĩa cạo tóc.
‘‘Pannalomo paradattavutto migabhūtena cetasā viharatī’’tiādīsu (cūḷava. 332) jīvitavuttiyaṃ.
‘With fallen hair, living by what others give, he dwells with a deer-like mind’ and so on, in the sense of 'means of livelihood'.
"Pannalomo paradattavutto migabhūtena cetasā viharatī" và những từ tương tự (Cūḷava. 332) dùng trong nghĩa cách sống.
‘‘Seyyathāpi nāma paṇḍupalāso bandhanā pavutto abhabbo haritatthāyā’’tiādīsu (ma. ni. 3.59; pārā. 92; pāci. 666; mahāva. 129) bandhanato pamuttabhāve.
‘Just as a yellowed leaf, fallen from its stalk, is incapable of becoming green again’ and so on, in the sense of 'being freed from a bond'.
"Seyyathāpi nāma paṇḍupalāso bandhanā pavutto abhabbo haritatthāyā" và những từ tương tự (Ma. Ni. 3.59; Pārā. 92; Pāci. 666; Mahāva. 129) dùng trong nghĩa thoát khỏi sự ràng buộc.
‘‘Yesamidaṃ etarahi porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihita’’ntiādīsu (dī. ni. 1.285; ma. ni. 2.427; mahāva. 300) pāvacanabhāvena pavattite.
‘This ancient mantra text that has been sung, expounded, composed’ and so on, in the sense of 'being set forth as a noble discourse'.
"Yesamidaṃ etarahi porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihita" và những từ tương tự (Dī. Ni. 1.285; Ma. Ni. 2.427; Mahāva. 300) dùng trong nghĩa được thuyết giảng như một lời nói cao quý.
Loke pana ‘‘vutto guṇo vutto pārāyano’’tiādīsu ajjhesane.
In common usage, ‘the virtuous one is spoken to, the one gone to the other shore is spoken to’ and so on, in the sense of 'invitation'.
Trong đời thường, "vutto guṇo vutto pārāyano" và những từ tương tự dùng trong nghĩa thúc giục.
‘‘Vuttaṃ kho panetaṃ bhagavatā ‘dhammadāyādā me, bhikkhave, bhavatha, mā āmisadāyādā’ti’’ādīsu (ma. ni. 1.30) kathane.
‘And it was said by the Blessed One, “Be heirs of Dhamma, monks, not heirs of material things”’ and so on, in the sense of 'speaking'.
"Vuttaṃ kho panetaṃ bhagavatā ‘dhammadāyādā me, bhikkhave, bhavatha, mā āmisadāyādā’ti" và những từ tương tự (Ma. Ni. 1.30) dùng trong nghĩa nói.
Idhāpi kathane eva daṭṭhabbo.
Here too, it should be understood in the sense of 'speaking'.
Ở đây cũng nên hiểu là dùng trong nghĩa nói.
Tasmā ‘‘iti hi evameva idaṃ suttaṃ desita’’nti yathānikkhittaṃ gāthaṃ desitabhāvena nidasseti.
Therefore, he demonstrates the verse that has been set forth, in the sense of its being taught, as ‘Thus, indeed, this Sutta was taught’.
Do đó, "iti hi evameva idaṃ suttaṃ desita" minh họa bài kệ đã được trình bày là đã được thuyết giảng.
Tassā vā desitākāraṃ avadhāreti.
Or, he determines the manner in which it was taught.
Hoặc là xác định cách thức thuyết giảng của bài kệ ấy.
Kasmāti hetumhi nissakkaṃ.
Kasmā (why) is a word ending in the ablative case, indicating 'cause'.
Từ Kasmā là trạng từ chỉ nguyên nhân.
Panāti vacanālaṅkāramattaṃ.
Panā (but) is merely an embellishment of speech.
Từ Panā chỉ là một từ trang sức cho câu nói.
Ubhayenāpi kāraṇaṃ pucchati.
By both, the cause is asked.
Cả hai từ đều hỏi về nguyên nhân.
Etanti yathāvuttaṃ suttapadaṃ paccāmasati.
Etaṃ (this) refers back to the Sutta passage just stated.
Từ Etaṃ ám chỉ bài kinh đã được nói đến.
Vuttanti pucchānimittaṃ.
Vuttaṃ (said) is the reason for the question.
Từ Vutta là dấu hiệu của câu hỏi.
Tadatthassa attano buddhiyaṃ viparivattamānataṃ upādāya ‘‘ida’’nti vatvā puna bhagavatā bhāsitākāraṃ sandhāya ‘‘eta’’nti vuttaṃ.
Having said idaṃ (this), referring to the meaning revolving in one's own mind, it is then said etaṃ (this), referring to the manner in which it was spoken by the Blessed One.
Do ý nghĩa của nó đang xoay chuyển trong trí tuệ của mình, nên sau khi nói "idaṃ", lại nói "etaṃ" để ám chỉ cách thức Đức Thế Tôn đã thuyết giảng.
Sakalena panānena vacanena desanāya nidānaṃ jotitaṃ hoti.
By this entire statement, the origin of the teaching is revealed.
Tuy nhiên, toàn bộ câu nói này làm sáng tỏ nguồn gốc của bài thuyết pháp.
Parato tassā desakadesakālapaṭiggāhake vibhāvetuṃ ‘‘bhagavantaṃ kirā’’tiādi vuttaṃ.
To explain the teacher, the time, and the recipients of that teaching, the passage beginning with "bhagavantaṃ kirā" (it is said, the Blessed One) is stated subsequently.
Để làm rõ người thuyết giảng, thời gian thuyết giảng và người tiếp nhận bài thuyết giảng ở phần sau, nên đã nói "bhagavantaṃ kirā" và những từ tương tự.
Tattha kirāti anussavanatthe nipāto.
There, kirā (it is said) is a particle in the sense of 'hearsay'.
Trong đó, từ kirā là một từ bất biến trong nghĩa "nghe nói".
Tena vuccamānassatthassa anu anu suyyamānataṃ dīpeti.
By this, it indicates that the meaning being spoken is heard from one to another in succession.
Nó chỉ ra rằng ý nghĩa được nói đến đã được nghe đi nghe lại.
Rattibhāgeti rattiyā ekasmiṃ koṭṭhāse, majjhimayāmeti adhippāyo.
Rattibhāge (in the night part) means in one division of the night, implying the middle watch.
Rattibhāge có nghĩa là vào một phần của đêm, ý là vào canh giữa.
Vessavaṇādayo viya apākaṭanāmadheyyattā aññataro.
Aññataro (a certain one) because his name is not manifest, like Vessavaṇa and others.
Aññataro (một vị nào đó) vì tên của vị ấy không được tiết lộ rõ ràng như Vessavaṇa và các vị khác.
Devo eva devaputto.
Devaputto (son of a deva) means a deva himself.
Devaputto (con trời) chính là một vị trời.
Saṃsayasamugghāṭatthanti vicikicchāsallasamuddharaṇatthaṃ pucchīti yojanā.
Saṃsayasamugghāṭatthaṃ (for the purpose of removing doubt) is to be construed as: he asked for the purpose of drawing out the arrow of doubt.
Saṃsayasamugghāṭatthaṃ (để loại bỏ nghi ngờ) được hiểu là đã hỏi để nhổ bỏ mũi tên nghi hoặc.
‘‘Saṃsayasamugghāṭattha’’nti ca iminā pañcasu pucchāsu ayaṃ vimaticchedanāpucchāti dasseti.
And by saṃsayasamugghāṭatthaṃ (for the purpose of removing doubt), he shows that among the five kinds of questions, this is a question for resolving uncertainty.
Và với cụm từ "saṃsayasamugghāṭatthaṃ" này, nó chỉ ra rằng trong năm câu hỏi, đây là câu hỏi để cắt đứt sự nghi ngờ.
Yena atthena taṇhā ‘‘jaṭā’’ti vuttā, tameva atthaṃ dassetuṃ ‘‘jāliniyā’’tiādi vuttaṃ.
To show the same meaning by which craving is called ‘tangle’ (jaṭā), the passage beginning with ‘‘jāliniyā’’ (spreading like a net) is stated.
Để chỉ ra chính ý nghĩa mà ái được gọi là "jaṭā" (mạng lưới), nên đã nói "jāliniyā" và những từ tương tự.
Sā hi aṭṭhasatataṇhāvicaritappabhedo attano avayavabhūto eva jālo etissā atthīti ‘‘jālinī’’ti vuccati.
For it is called ‘jālinī’ (spreading like a net) because it has its own net-like component, which is the proliferation of the one hundred and eight modes of craving.
Thật vậy, ái này được gọi là "jālinī" (có mạng lưới) vì nó có một mạng lưới, chính là phần của nó, tức là sự phân loại của 108 loại ái.
Idānissā jaṭākārena pavattiṃ dassetuṃ ‘‘sā hī’’tiādi vuttaṃ.
Now, to show its occurrence in the manner of a tangle, the passage beginning with ‘‘sā hī’’ (for that) is stated.
Bây giờ, để chỉ ra sự vận hành của nó dưới dạng mạng lưới, nên đã nói "sā hī" và những từ tương tự.
Tattha rūpādīsu ārammaṇesūti tassā pavattiṭṭhānamāha, rūpādichaḷārammaṇavinimuttassa taṇhāvisayassa abhāvato.
There, rūpādīsu ārammaṇesu (in sense objects like forms and so on) states its place of occurrence, because there is no sphere of craving separate from the six sense objects, such as forms.
Trong đó, rūpādīsu ārammaṇesū (trên các đối tượng như sắc, v.v.) nói về nơi vận hành của nó, vì không có đối tượng của ái nào tách rời khỏi sáu đối tượng như sắc, v.v.
Heṭṭhupariyavasenāti kadāci rūpārammaṇe kadāci yāva dhammārammaṇe kadāci dhammārammaṇe kadāci yāva rūpārammaṇeti evaṃ heṭṭhā, upari ca pavattivasena.
Heṭṭhupariyavasena (by means of downward and upward movement) refers to its occurrence sometimes in the object of form, sometimes extending to the object of Dhammas, sometimes in the object of Dhammas, sometimes extending to the object of form, thus by means of downward and upward movement.
Heṭṭhupariyavasenā (theo cách lên xuống) có nghĩa là sự vận hành lúc thì trên đối tượng sắc, lúc thì đến đối tượng pháp, lúc thì trên đối tượng pháp, lúc thì đến đối tượng sắc, cứ như vậy lên và xuống.
Desanākkamena cettha heṭṭhupariyatā daṭṭhabbā.
Here, the upward and downward movement should be understood according to the sequence of the teaching.
Ở đây, sự lên xuống nên được hiểu theo thứ tự thuyết giảng.
Kadāci kāmabhave kadāci rūpabhave kadāci arūpabhave kadāci vā arūpabhave…pe… kadāci kāmabhaveti evamettha heṭṭhupariyavasena pavatti veditabbā.
Sometimes in the sensuous realm, sometimes in the form realm, sometimes in the formless realm, or sometimes in the formless realm… and so on… sometimes in the sensuous realm; in this way, its occurrence by means of downward and upward movement should be understood.
Lúc thì trong cõi Dục, lúc thì trong cõi Sắc, lúc thì trong cõi Vô sắc, hoặc lúc thì trong cõi Vô sắc... v.v... lúc thì trong cõi Dục, cứ như vậy, sự vận hành lên xuống nên được hiểu ở đây.
Sabbasaṅkhārānaṃ khaṇe khaṇe bhijjanasabhāvattā aparāparuppatti ettha saṃsibbananti āha ‘‘punappunaṃ uppajjanato’’ti.
Because all formations are by nature dissolving moment by moment, the repeated arising is intertwined here, which is why it is said ‘‘punappunaṃ uppajjanato’’ (due to repeated arising).
Vì tất cả các hành đều có bản chất tan rã từng sát-na, nên sự sinh khởi liên tục ở đây là sự đan xen, vì vậy đã nói "punappunaṃ uppajjanato" (do sinh khởi lặp đi lặp lại).
‘‘Saṃsibbanaṭṭhenā’’ti idaṃ yena sambandhena jaṭā viyāti jaṭāti jaṭātaṇhānaṃ upamūpameyyatā, taṃdassanaṃ.
‘‘Saṃsibbanaṭṭhenā’’ (in the sense of being intertwined) indicates the analogy between the tangle and craving—how craving is like a tangle, because it is intertwined.
"Saṃsibbanaṭṭhenā" (theo nghĩa đan xen) điều này chỉ ra sự tương đồng giữa jaṭā (mạng lưới) và ái, theo mối quan hệ mà ái được gọi là jaṭā, giống như một mạng lưới.
Ayaṃ hettha attho – yathā jālino veḷugumbassa sākhā, kosasañcayādayo ca attanā attano avayavehi saṃsibbitā vinaddhā ‘‘jaṭā’’ti vuccanti, evaṃ taṇhāpi saṃsibbanasabhāvenāti, ‘‘saṃsibbitaṭṭhenā’’ti vā pāṭho, attanāva attano saṃsibbitabhāvenāti attho.
The meaning here is this: just as the branches of a bamboo clump with a net, and accumulations of cocoons, and so on, are intertwined and bound by their own parts, and are called ‘tangles’, so too is craving in the sense of being intertwined, or the reading is saṃsibbitaṭṭhenā (in the sense of having been intertwined by itself), meaning by its own intertwined state.
Ý nghĩa ở đây là: giống như các cành của bụi tre có mạng lưới, và các tổ kén, v.v., được đan xen và kết nối với nhau bằng các bộ phận của chính chúng được gọi là "jaṭā", thì ái cũng vậy, do bản chất đan xen, hoặc là "saṃsibbitaṭṭhenā" (theo nghĩa tự đan xen), nghĩa là do bản chất tự đan xen của chính nó.
Ayaṃ hi taṇhā kosakārakimi viya attanāva attānampi saṃsibbantī pavattati.
For this craving, like a silkworm, proceeds by intertwining itself with itself.
Thật vậy, ái này vận hành bằng cách tự đan xen chính nó, giống như con sâu làm kén.
Tenāha bhagavā ‘‘rūpataṇhā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ, etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati, ettha nivisamānā nivisatī’’tiādi (dī. ni. 2.400; ma. ni. 1.86; vibha. 203).
That is why the Blessed One said, ‘Form-craving in the world is agreeable, delightful; there, when this craving arises, it arises; there, when it settles, it settles’ and so on.
Do đó, Đức Thế Tôn đã nói: "Này các Tỳ-khưu, ái sắc trong đời là hình thái đáng yêu, hình thái đáng ưa thích. Ở đây, ái này khi sinh khởi thì sinh khởi, khi trú ngụ thì trú ngụ" và những từ tương tự (Dī. Ni. 2.400; Ma. Ni. 1.86; Vibha. 203).
Ime sattā ‘‘mama ida’’nti pariggahitaṃ vatthuṃ attanibbisesaṃ maññamānā abbhantarimaṃ karonti.
These beings, considering the object they have grasped as ‘mine’ to be non-different from themselves, make it internal.
Những chúng sinh này, khi nhận thức vật sở hữu là "của tôi", coi đó là không khác gì chính mình và biến nó thành nội tại.
Abbhantarattho ca antosaddoti sakaparikkhāre uppajjamānāpi taṇhā ‘‘antojaṭā’’ti vuttā.
And anto (internal) has the meaning of abbhantara (inside), so craving, even when it arises in one's own possessions, is called ‘antopajaṭā’ (internal tangle).
Và từ anto (nội) có nghĩa là abbhantara (bên trong), do đó, ái sinh khởi trong các vật sở hữu của mình cũng được gọi là "antojaṭā" (mạng lưới nội tại).
Pabbajitassa pattādi, gahaṭṭhassa hatthiādi sakaparikkhāro.
For a renunciant, bowl and so on; for a householder, elephants and so on, are their own possessions.
Đối với người xuất gia, đó là bát, v.v.; đối với người tại gia, đó là voi, v.v. là vật sở hữu của mình.
‘‘Attā’’ti bhavati ettha abhimānoti attabhāvo, upādānakkhandhapañcakaṃ.
Attabhāvo (self-existence) is that in which the conceit ‘self’ exists; it is the five aggregates of clinging.
Attabhāvo (thân thể) là nơi có sự kiêu mạn "đây là tự ngã", tức là năm uẩn chấp thủ.
Sarīranti keci.
Some say it is the body.
Một số người nói đó là thân thể.
Mama attabhāvo sundaro, asukassa viya mama attabhāvo bhaveyyāti vā ādinā sakaattabhāvādīsu taṇhāya uppajjamānākāro veditabbo.
The manner in which craving arises in one’s own existence and so on should be understood, for example, as ‘My existence is beautiful,’ or ‘May my existence be like that of so-and-so.’
Cần hiểu rằng ái sinh khởi trong thân thể của mình, v.v., theo cách như "thân thể của tôi thật đẹp", hoặc "mong thân thể của tôi được như của người kia", v.v.
Attano cakkhādīni ajjhattikāyatanāni.
One’s own eyes and so on are internal sense bases.
Mắt, v.v., của chính mình là ajjhattikāyatanāni (nội xứ).
Attano, paresañca rūpādīni bāhirāyatanāni.
One’s own and others’ forms and so on are external sense bases.
Sắc, v.v., của chính mình và của người khác là bāhirāyatanāni (ngoại xứ).
Paresaṃ sabbāni vā, saparasantatipariyāpannāni vā cakkhādīni ajjhattikāyatanāni.
Or all of others’ eyes and so on, or those included in one’s own and others’ continuities, are internal sense bases.
Hoặc tất cả mắt, v.v., của người khác, hoặc mắt, v.v., thuộc dòng dõi của mình và người khác là ajjhattikāyatanāni.
Tathā rūpādīni bāhirāyatanāni.
Similarly, forms and so on are external sense bases.
Tương tự, sắc, v.v., là bāhirāyatanāni.
Parittamahaggatabhavesu pavattiyāpi taṇhāya antojaṭābahijaṭābhāvo veditabbo.
The internal and external tangles of craving should also be understood from its occurrence in the limited and sublime realms.
Cũng nên hiểu rằng sự hiện hữu của ái là antojaṭā (mạng lưới nội tại) và bahijaṭā (mạng lưới ngoại tại) do sự vận hành trong các cõi thấp và cõi cao.
Kāmabhavo hi kassacipi kilesassa avikkhambhitattā kathañcipi avimutto ajjhattaggahaṇassa visesapaccayoti ‘‘ajjhattaṃ, anto’’ti ca vuccati.
For the sensuous realm, not being suppressed by any defilement and not liberated in any way, is a special condition for grasping what is internal, and is therefore called ‘internal’ (ajjhattaṃ) and ‘inside’ (anto).
Thật vậy, cõi Dục được gọi là "ajjhattaṃ" (nội tại) và "anto" (bên trong) vì nó không bị bất kỳ phiền não nào ngăn chặn và không được giải thoát bằng bất kỳ cách nào, là một điều kiện đặc biệt cho sự nắm giữ nội tại.
Tabbipariyāyato rūpārūpabhavo ‘‘bahiddhā, bahī’’ti ca.
Conversely, the form and formless realms are called ‘external’ (bahiddhā) and ‘outside’ (bahī).
Ngược lại, cõi Sắc và cõi Vô sắc được gọi là "bahiddhā" (bên ngoài) và "bahī" (ngoại).
Tenāha bhagavā ‘‘ajjhattasaṃyojano puggalo, bahiddhāsaṃyojano puggalo’’ti (a. ni. 2.37).
Therefore, the Blessed One said: “A person with internal fetters, a person with external fetters.”
Do đó, Đức Thế Tôn đã nói: “Có hạng người bị kiết sử nội tại, có hạng người bị kiết sử ngoại tại.”
Visayabhedena, pavattiākārabhedena ca anekabhedabhinnampi taṇhaṃ jaṭābhāvasāmaññena ekanti gahetvā ‘‘tāya evaṃ uppajjamānāya jaṭāyā’’ti vuttaṃ.
Although craving (taṇhā) is divided into many kinds due to differences in object and mode of arising, it is taken as one by its common characteristic of being a tangle, and thus it is said: “by such a tangle arising.”
Mặc dù ái (taṇhā) có nhiều sai biệt do sự khác nhau về đối tượng và cách thức phát sinh, nhưng vì có điểm chung là sự rối rắm (jaṭābhāva), nên nó được gom lại thành một và nói rằng: “Bằng cái lưới rối rắm (jaṭā) phát sinh như vậy.”
Sā pana ‘‘pajā’’ti vuttasattasantānapariyāpannā eva hutvā punappunaṃ taṃ jaṭentī vinandhantī pavattatīti āha ‘‘jaṭāya jaṭitā pajā’’ti.
And that tangle, being comprised within the continuous stream of beings referred to as “beings” (pajā), repeatedly binds and entangles them; therefore it is said: “Beings are entangled by the tangle.”
Tuy nhiên, chính cái lưới rối rắm ấy, khi đã thuộc về dòng dõi chúng sinh được gọi là “pajā” (dân chúng), lại tiếp tục phát triển, liên tục cột trói và quấn chặt chúng sinh ấy. Do đó, Đức Thế Tôn đã nói: “Chúng sinh bị cột trói bởi lưới rối rắm.”
Tathā hi paramatthato yadipi avayavabyatirekena samudāyo natthi, ekadeso pana samudāyo nāma na hotīti avayavato samudāyaṃ bhinnaṃ katvā upamūpameyyaṃ dassento ‘‘yathā nāma veḷujaṭādīhi…pe… saṃsibbitā’’ti āha.
Thus, though in the ultimate sense there is no collection apart from its constituent parts, yet a single part is not called a collection. Desiring to show the simile and the object of simile by separating the collection from its parts, he said: “just as by tangles of bamboo, etc., … intertwined.”
Thật vậy, về mặt tối hậu nghĩa (paramattha), mặc dù không có tập hợp (samudāya) tách biệt khỏi các bộ phận (avayava), nhưng một bộ phận không thể gọi là tập hợp. Do đó, để trình bày sự so sánh giữa đối tượng ví dụ và đối tượng được ví dụ bằng cách tách biệt tập hợp khỏi các bộ phận, Đức Thế Tôn đã nói: “Ví như cái lưới tre và các loại khác…pe… bị đan xen vào nhau.”
Imaṃ jaṭanti sambandho.
This is the connection to the tangle.
Đây là sự liên kết với “cái lưới rối rắm này.”
Tīsu dhātūsu ekampi asesetvā saṃsibbanena tedhātukaṃ jaṭetvā ṭhitaṃ.
Having tangled the three realms without leaving out even one of the three elements, it stands.
“Đã cột trói ba cõi (tedhātukaṃ jaṭetvā ṭhitaṃ)” nghĩa là đã đan xen vào nhau mà không bỏ sót một yếu tố nào trong ba cõi.
Tenassā mahāvisayataṃ, vijaṭanassa ca sudukkarabhāvamāha.
By this, he speaks of its vast scope and the extreme difficulty of disentangling it.
Qua đó, Ngài nói về sự rộng lớn của ái và sự khó khăn trong việc tháo gỡ nó.
‘‘Vijaṭetuṃ ko samattho’’ti iminā ‘‘vijaṭaye’’ti padaṃ sattiatthaṃ, na vidhiādiatthanti dasseti.
By the phrase “Who is capable of disentangling?” it shows that the word “vijaṭaye” (disentangle) has the meaning of capability, not of injunction, etc.
Với câu “Ai có thể tháo gỡ được?” (Vijaṭetuṃ ko samattho), Ngài chỉ ra rằng từ “vijaṭaye” (nên tháo gỡ) có nghĩa là khả năng (satti), chứ không phải mệnh lệnh hay ý nghĩa khác.
Evaṃ ‘‘antojaṭā’’tiādinā puṭṭho pana assa devaputtassa imaṃ gāthamāhāti sambandho.
Thus, being questioned with “The inner tangle, etc.,” the meaning is that he uttered this stanza to that deva’s son.
Liên quan đến điều này, khi vị thiên tử ấy hỏi bằng câu “Antojaṭā” (lưới rối bên trong) và các câu khác, Đức Thế Tôn đã nói bài kệ này cho vị thiên tử ấy.
‘‘Edisova imaṃ pañhaṃ vissajjeyyā’’ti satthāraṃ guṇato dassento ‘‘sabbadhammesu appaṭihatañāṇacāro’’tiādimāha.
Desiring to show the Teacher’s qualities, such that “only such a person could answer this question,” he says: “whose knowledge moves unhindered in all phenomena,” etc.
Để chỉ ra phẩm chất của Bậc Đạo Sư (Satthā) rằng “chỉ một người như vậy mới có thể giải đáp câu hỏi này,” Ngài đã nói “sabbadhammesu appaṭihatañāṇacāro” (vị có trí tuệ hoạt động không bị chướng ngại trong tất cả các pháp) và các câu khác.
Tattha sabbadhammesūti atītādibhedabhinnesu sabbesu ñeyyadhammesu.
Here, “in all phenomena” means in all knowable phenomena, divided into past, etc.
Trong đó, sabbadhammesu (trong tất cả các pháp) là trong tất cả các pháp đáng được biết, được phân loại theo quá khứ và các loại khác.
Appaṭihatañāṇacāroti anavasesañeyyāvaraṇappahānena nissaṅgacārattā navihatañāṇapavattiko.
“Whose knowledge moves unhindered” means his knowledge proceeds without impediment, due to the complete abandonment of all coverings of knowables, making his movement unattached.
Appaṭihatañāṇacāro (vị có trí tuệ hoạt động không bị chướng ngại) là vị có sự hoạt động của trí tuệ không bị chướng ngại, do đã đoạn trừ hoàn toàn các chướng ngại đối với tất cả các pháp đáng được biết, và do đó có sự hoạt động không bị vướng mắc.
Etena tīsu kālesu appaṭihatañāṇatāvibhāvanena ādito tiṇṇaṃ āveṇikadhammānaṃ gahaṇeneva tadekalakkhaṇatāya tadavinābhāvato ca bhagavato sesāveṇikadhammānampi gahitabhāvo veditabbo.
By this, through the manifestation of unhindered knowledge in the three times, it should be understood that by the initial inclusion of the three distinctive qualities (āveṇikadhammā), the remaining distinctive qualities of the Blessed One are also included, due to having the same characteristic and being inseparable from them.
Qua đó, bằng cách làm rõ trí tuệ không bị chướng ngại trong ba thời gian, và chỉ bằng việc nắm bắt ba pháp đặc biệt (āveṇikadhamma) ngay từ đầu, cần hiểu rằng các pháp đặc biệt còn lại của Đức Thế Tôn cũng đã được bao hàm, do chúng có cùng đặc tính và không thể tách rời khỏi ba pháp ấy.
Dibbanti kāmaguṇādīhi kīḷanti laḷanti, tesu vā viharanti, vijayasamatthatāyogena paccatthike vijetuṃ icchanti, issariyadhanādisakkāradānaggahaṇaṃ, taṃtaṃatthānusāsanañca karontā voharanti, puññātisayayogānubhāvappattāya jutiyā jotanti, yathādhippetañca visayaṃ appaṭighātena gacchanti, yathicchitanipphādane ca sakkontīti devā.
They are devas because they play and revel with sensual pleasures, etc., or they dwell in them; by their ability to conquer, they desire to conquer their enemies; they engage in conduct by bestowing and receiving honors such as sovereignty and wealth, and by giving instructions on various matters; they shine with a brilliance attained through an abundance of merit and power; they go to their desired objects without obstruction; and they are capable of achieving whatever they wish.
Devā (chư Thiên) là những vị vui đùa, hưởng thụ các dục lạc, hoặc sống trong các dục lạc ấy; hoặc những vị muốn chiến thắng kẻ thù bằng khả năng chiến thắng; hoặc những vị hành xử bằng cách ban bố sự tôn kính, của cải quyền lực và nhận lấy sự cúng dường; hoặc những vị thuyết giảng các lợi ích tương ứng; hoặc những vị tỏa sáng với hào quang đạt được nhờ công đức siêu việt; và những vị đi đến các cảnh giới mong muốn mà không bị chướng ngại, và có khả năng hoàn thành mọi ước nguyện.
Atha vā devanīyā taṃtaṃbyasananittharaṇatthikehi saraṇaṃ parāyaṇanti gamanīyā, abhitthavanīyā vā, sobhāvisesayogena kamanīyāti vā devā.
Alternatively, they are devas because they are worthy of being approached, a refuge and resort for those wishing to escape various calamities; or they are worthy of praise; or they are beloved due to their special beauty.
Hoặc, devā là những vị đáng được quy hướng (devanīyā), đáng được nương tựa (saraṇaṃ parāyaṇaṃ) bởi những ai mong muốn thoát khỏi các tai ương; hoặc đáng được tán dương; hoặc đáng được yêu thích do có vẻ đẹp đặc biệt.
Te tividhā – sammutidevā upapattidevā visuddhidevāti.
They are of three kinds: conventional devas (sammutidevā), rebirth devas (upapattidevā), and purified devas (visuddhidevā).
Chư Thiên có ba loại: Sammuti-devā (Thiên theo quy ước), Upapatti-devā (Thiên theo tái sinh), Visuddhi-devā (Thiên thanh tịnh).
Bhagavā pana niratisayāya abhiññākīḷāya uttamehi dibbabrahmaariyavihārehi saparasantānagatapañcavidhamāravijayicchānipphattiyā cittissariyasattadhanādisammāpaṭipatti aveccapasādasakkāradānaggahaṇasaṅkhātena, dhammasabhāvapuggalajjhāsayānurūpānusāsanīsaṅkhātena ca vohārātisayena paramāya paññāsarīrappabhāsaṅkhātāya jutiyā, anaññasādhāraṇāya ñāṇasarīragatiyā, māravijayasabbasabbaññuguṇaparahitanipphādanesu appaṭihatāya sattiyā ca samannāgatattā sadevakena lokena ‘‘saraṇa’’nti gamanīyato, abhitthavanīyato, bhattivasena kamanīyato ca sabbe te deve tehi guṇehi abhibhuyya ṭhitattā tesaṃ devānaṃ seṭṭho uttamo devoti devadevo.
However, the Blessed One is Devadeva, the God of gods, the highest and most excellent of devas, because he is endowed with unsurpassed wisdom-play (abhiññā-kīḷā), noble divine and Brahma-like abodes (dibba-brahma-ariya-vihārā), the fulfillment of the wish to conquer the five Māras within his own continuum and the continua of others, excellent conduct involving the reception of offerings and honors with unwavering faith in the mastery of mind, the seven noble treasures, etc., and superlative teaching in accordance with the nature of the Dhamma, the character of individuals, and their inclinations, and by brilliance, which is the light of his body of wisdom, by the incomparable movement of his body of knowledge, and by his unhindered power in conquering Māra, achieving all-knowing qualities, and accomplishing the welfare of others. Thus, he is worthy of being resorted to as a refuge, praised, and desired for worship by the world with its devas, having surpassed all those devas in these qualities.
Tuy nhiên, Đức Thế Tôn là Devadevo (Thiên trong các Thiên) vì Ngài đã vượt trội hơn tất cả các vị Thiên ấy về các phẩm chất: Ngài có sự vui chơi của thắng trí (abhiññā) vô thượng; Ngài có các trú xứ cao quý của chư Thiên (dibba), Phạm Thiên (brahma) và Thánh (ariya); Ngài đã hoàn thành ước nguyện chiến thắng năm loại Ma (Māra) trong dòng tâm thức của chính mình và của chúng sinh khác; Ngài có sự hành xử siêu việt bao gồm việc ban bố và nhận lấy sự tôn kính, cúng dường với niềm tin bất động vào sự thực hành chân chính về quyền năng tâm thức (cittissariya), bảy loại tài sản cao quý (sattadhana) v.v.; Ngài có sự thuyết giảng siêu việt phù hợp với bản chất của Pháp, với cá nhân và khuynh hướng của họ; Ngài có hào quang (juti) được gọi là ánh sáng của thân trí tuệ (paññāsarīra); Ngài có sự vận hành của thân trí tuệ (ñāṇasarīragati) không ai sánh bằng; và Ngài có năng lực (satti) không bị chướng ngại trong việc chiến thắng Ma, hoàn thành tất cả các phẩm chất Toàn Giác (sabbaññu) và mang lại lợi ích cho người khác. Do đó, Ngài là đấng đáng được quy hướng, đáng được tán dương, và đáng được yêu thích bởi thế gian cùng với chư Thiên, và Ngài đã vượt trội hơn tất cả các vị Thiên ấy về các phẩm chất ấy, nên Ngài là vị Thiên tối thượng, cao cả nhất trong các vị Thiên.
Sabbadevehi pūjanīyataro devoti vā, visuddhidevabhāvassa vā sabbaññuguṇālaṅkārassa vā adhigatattā aññesaṃ devānaṃ atisayena devoti devadevo.
Alternatively, Devadeva means he is more worthy of veneration than all devas, or he is a deva par excellence among other devas because he has attained the state of a purified deva or is adorned with the qualities of omniscience.
Hoặc, Devadevo (Thiên trong các Thiên) là vị Thiên đáng được tất cả chư Thiên tôn kính hơn cả; hoặc là vị Thiên siêu việt hơn các vị Thiên khác do đã thành tựu trạng thái của Visuddhi-devā (Thiên thanh tịnh) hoặc do đã trang nghiêm với các phẩm chất Toàn Giác.
Aparimāṇāsu lokadhātūsu aparimāṇānaṃ sakkānaṃ, mahābrahmānañca guṇābhibhavanato adhiko atisayo atirekataro vā sakko brahmā cāti sakkānaṃ atisakko brahmānaṃ atibrahmā.
He is more than Sakka and more than Brahmā because, surpassing the qualities of innumerable Sakkas and Mahābrahmās in innumerable world-systems, he is superior, excelling, or even more eminent than Sakka and Brahmā.
Ngài là Sakkānaṃ Atisakko Brahmānaṃ Atibrahmā (Đấng siêu việt hơn các Đế Thích, siêu việt hơn các Phạm Thiên) vì Ngài vượt trội hơn, siêu việt hơn, hoặc vĩ đại hơn vô số Đế Thích và Đại Phạm Thiên trong vô số thế giới, do đã vượt qua phẩm chất của họ.
Ñāṇappahānadesanāvisesesu sadevake loke kenaci avikkhambhanīyaṭṭhānatāya kutocipi utrastābhāvato catūhi vesārajjehi visāradoti catuvesārajjavisārado.
He is possessed of the four kinds of intrepidity (catuvesārajjavisārado) because, in relation to his knowledge, abandonment, and special teachings, he cannot be swayed by anyone in the world of devas and humans, and he is fearless from any quarter, being intrepid with the four kinds of intrepidity.
Ngài là Catuvesārajjavisārado (vị dũng mãnh với bốn sự vô úy) vì Ngài không bị bất kỳ ai trong thế gian cùng với chư Thiên làm lay chuyển trong các khía cạnh đặc biệt về trí tuệ, sự đoạn trừ và thuyết pháp, và Ngài không hề sợ hãi từ bất kỳ nơi nào, do đó Ngài dũng mãnh với bốn sự vô úy.
Yaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘sammāsambuddhassa te paṭijānato ime dhammā anabhisambuddhāti tatra vata maṃ samaṇo vā…pe… vesārajjappatto viharāmī’’ti (ma. ni. 1.150; a. ni. 4.8).
It is with reference to this that it was said: “To one who declares himself to be a Fully Awakened One, ‘These phenomena have not been fully awakened by me’ – there, indeed, I dwell in intrepidity, with intrepidity attained, O monk…”.
Điều này được nói đến trong câu: “Khi một vị Sa-môn…pe… tự xưng là Chánh Đẳng Giác, những pháp này chưa được Ngài chứng ngộ, thì ta trú với sự vô úy.”
Ṭhānāṭhānañāṇādīhi dasahi ñāṇabalehi samannāgatattā dasabaladharo.
He is endowed with the ten powers (dasabaladharo) because he is equipped with the ten powers of knowledge, such as the knowledge of what is possible and what is not.
Ngài là Dasabaladharo (vị nắm giữ mười lực) vì Ngài sở hữu mười lực trí tuệ, bắt đầu bằng trí tuệ về khả năng và bất khả năng (ṭhānāṭhānañāṇa).
Yaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘idha tathāgato ṭhānañca ṭhānato, aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṃ pajānātī’’tiādi (a. ni. 10.21; vibha. 809).
It is with reference to this that it was said: “Here the Tathāgata knows what is a possible ground as possible, and what is an impossible ground as impossible, as it really is,” etc.
Điều này được nói đến trong câu: “Ở đây, Đức Như Lai biết rõ như thật về khả năng là khả năng, và bất khả năng là bất khả năng,” v.v.
Yaṃ kiñci ñeyyaṃ nāma, tattha sabbattheva anāvaṭañāṇatāya anāvaraṇañāṇo.
He has unobstructed knowledge (anāvaraṇañāṇo) because his knowledge is unobstructed in every single knowable thing, whatever it may be.
Ngài là Anāvaraṇañāṇo (vị có trí tuệ không bị chướng ngại) vì trí tuệ của Ngài không bị che khuất ở bất cứ nơi nào có bất kỳ pháp nào đáng được biết.
Tañca sabbaṃ samantato sabbākārato hatthatale āmalakaṃ viya paccakkhato dassanasamatthena ñāṇacakkhunā samannāgatattā samantacakkhu, sabbaññūti attho.
And because he is endowed with the eye of knowledge (ñāṇacakkhu) capable of seeing all that (knowable) directly, completely, and in all aspects, like an āmalaka fruit in the palm of his hand, he is all-seeing (samantacakkhu), meaning he is omniscient.
Và Ngài là Samantacakkhu (vị có mắt toàn diện), nghĩa là Toàn Giác (sabbaññū), vì Ngài sở hữu nhãn trí có khả năng thấy rõ tất cả các pháp ấy một cách trực tiếp, như quả Amla trong lòng bàn tay, từ mọi phía và bằng mọi cách.
Imehi pana dvīhi padehi pacchimāni dve asādhāraṇañāṇāni gahitāni.
By these two terms, the latter two distinctive knowledges are encompassed.
Tuy nhiên, với hai từ này, hai trí tuệ đặc biệt cuối cùng đã được bao hàm.
Bhāgyavantatādīhi kāraṇehi bhagavā.
He is the Blessed One (Bhagavā) due to reasons such as his blessedness.
Ngài là Bhagavā (Đức Thế Tôn) vì các lý do như có phước báu vĩ đại.
Yaṃ panettha vattabbaṃ, taṃ parato buddhānussatiniddese (visuddhi. 1.123 ādayo) vitthārato āgamissati.
Whatever needs to be said here will be extensively discussed later in the Exposition on the Recollection of the Buddha.
Những gì cần nói ở đây sẽ được trình bày chi tiết sau này trong phần Buddhānussati Niddesa (Giải thích về Niệm Phật).
Ettha ca ‘‘sabbadhammesu appaṭihatañāṇacāro’’ti iminā tiyaddhāruḷhānaṃ pucchānaṃ bhagavato byākaraṇasamatthatāya dassitāya kiṃ devatānampi pucchaṃ byākātuṃ samattho bhagavāti āsaṅkāya tannivattanatthaṃ ‘‘devadevo’’ti vuttaṃ.
Here, by saying “whose knowledge moves unhindered in all phenomena,” the Buddha’s ability to answer questions across the three times is shown. To dispel the doubt, “Is the Blessed One also capable of answering the questions of devas?”, the term “Devadeva” is used.
Ở đây, với câu “sabbadhammesu appaṭihatañāṇacāro” (vị có trí tuệ hoạt động không bị chướng ngại trong tất cả các pháp), khi đã chỉ ra khả năng giải đáp các câu hỏi liên quan đến ba thời của Đức Thế Tôn, để loại bỏ nghi ngờ rằng liệu Đức Thế Tôn có khả năng giải đáp các câu hỏi của chư Thiên hay không, câu “devadevo” (Thiên trong các Thiên) đã được nói đến.
Devānaṃ atidevo sakko devānamindo devatānaṃ pañhaṃ vissajjeti, ‘‘tato imassa ko viseso’’ti cintentānaṃ tannivattanatthaṃ ‘‘sakkānaṃ atisakko’’ti vuttaṃ.
Sakka, the chief of devas, answers the questions of devas. To dispel the thought, “What is his superiority to that?”, it is said “more than Sakka” (sakkānaṃ atisakko).
Đế Thích (Sakka), vị Thiên tối thượng trong các Thiên, Thiên chủ của chư Thiên, giải đáp các vấn đề của chư Thiên. Để loại bỏ suy nghĩ của những ai băn khoăn “Vậy thì vị này (Đức Phật) có gì đặc biệt hơn?”, câu “sakkānaṃ atisakko” (siêu việt hơn các Đế Thích) đã được nói đến.
Sakkenapi pucchitamatthaṃ sanaṅkumārādayo brahmāno vissajjenti, ‘‘tato imassa ko atisayo’’ti cintentānaṃ tannivattanatthaṃ ‘‘brahmānaṃ atibrahmā’’ti vuttaṃ.
Even the matters questioned by Sakka are answered by the Brahmās, such as Sanaṅkumāra. To dispel the thought, “What is his superiority to that?”, it is said “more than Brahmā” (brahmānaṃ atibrahmā).
Ngay cả những vấn đề do Đế Thích hỏi cũng được các Phạm Thiên như Sanankumāra giải đáp. Để loại bỏ suy nghĩ của những ai băn khoăn “Vậy thì vị này (Đức Phật) có gì siêu việt hơn?”, câu “brahmānaṃ atibrahmā” (siêu việt hơn các Phạm Thiên) đã được nói đến.
Ayaṃ cassa viseso catuvesārajjadasabalañāṇehi pākaṭo jātoti dassanatthaṃ ‘‘catu…pe… dharo’’ti vuttaṃ.
To show that this superiority of his is manifest through the four kinds of intrepidity and the ten powers of knowledge, it is said, “possessed of the four*… and the ten*.”
Để chỉ ra rằng sự đặc biệt này của Ngài đã trở nên rõ ràng nhờ bốn sự vô úy và mười lực trí tuệ, câu “catu…pe… dharo” (nắm giữ bốn…pe…) đã được nói đến.
Imāni ca ñāṇāni imassa ñāṇadvayassa adhigamena saheva siddhānīti dassanatthaṃ ‘‘anāvaraṇañāṇo samantacakkhū’’ti vuttaṃ.
And to show that these knowledges are perfected simultaneously with the attainment of these two knowledges (unobstructed knowledge and all-seeing), it is said, “unobstructed knowledge, all-seeing.”
Để chỉ ra rằng những trí tuệ này đã được thành tựu đồng thời với sự thành tựu của hai trí tuệ này, câu “anāvaraṇañāṇo samantacakkhū” (vị có trí tuệ không bị chướng ngại, có mắt toàn diện) đã được nói đến.
Tayidaṃ ñāṇadvayaṃ puññañāṇasambhārūpacayasiddhāya bhaggadosatāya siddhanti dassento ‘‘bhagavā’’ti avocāti.
And to show that these two knowledges are perfected by the destruction of defilements, achieved through the accumulation of merits and wisdom, he said, “Bhagavā.”
Để chỉ ra rằng hai trí tuệ này đã được thành tựu nhờ sự đoạn trừ các cấu uế (bhaggadosatā) đã được thành tựu bởi sự tích lũy các tư lương công đức và trí tuệ, Ngài đã nói “Bhagavā” (Đức Thế Tôn).
Evametesaṃ padānaṃ gahaṇe payojanaṃ, anupubbi ca veditabbā.
Thus, the purpose and sequence in which these terms are taken should be understood.
Như vậy, cần hiểu rõ mục đích của việc sử dụng các từ này và trình tự của chúng.
Yaṃ panetaṃ pacchimaṃ anāvaraṇañāṇaṃ sabbaññutaññāṇanti ñāṇadvayaṃ, taṃ atthato abhinnaṃ.
However, these two ultimate knowledges, namely unobstructed knowledge and omniscient knowledge, are in reality not different.
Tuy nhiên, hai trí tuệ cuối cùng này, tức là trí tuệ không bị chướng ngại (anāvaraṇañāṇa) và trí tuệ Toàn Giác (sabbaññutaññāṇa), về mặt ý nghĩa là không khác biệt.
Ekameva hi taṃ ñāṇaṃ visayapavattimukhena aññehi asādhāraṇabhāvadassanatthaṃ dvidhā katvā vuttaṃ.
Indeed, that one knowledge is spoken of in two ways to demonstrate its distinctiveness from others, by way of its mode of operation regarding its object.
Thật vậy, trí tuệ ấy chỉ là một, nhưng được trình bày thành hai cách để chỉ ra tính không phổ biến của nó đối với những người khác, thông qua khía cạnh hoạt động của đối tượng.
Anavasesasaṅkhatāsaṅkhatasammutidhammārammaṇatāya sabbaññutaññāṇaṃ, tatthāvaraṇābhāvato nissaṅgacāramupādāya ‘‘anāvaraṇañāṇa’’ntipi vuttaṃ.
Because it has as its object all conditioned and unconditioned conventional and ultimate phenomena without remainder, it is called omniscience (sabbaññutañāṇa). Because there is no hindrance to those objects, taking its unimpeded range, it is also called unhindered knowledge (anāvaraṇañāṇa).
Do có đối tượng là tất cả các pháp hữu vi, vô vi, và chế định không còn sót lại, nên đó là Toàn Giác Trí (sabbaññutaññāṇa). Vì không có chướng ngại ở những đối tượng đó, nên cũng được gọi là Vô Chướng Ngại Trí (anāvaraṇañāṇa) do sự vận hành không vướng mắc.
Yaṃ panettha vattabbaṃ, taṃ parato buddhānussatiniddese (visuddhi. 1.123 ādayo) vakkhāma.
What needs to be said here, we will explain later in the exposition of the recollection of the Buddha (buddhānussatiniddese).
Những gì cần nói ở đây, chúng tôi sẽ nói sau trong phần Giải thích về Phật Tùy Niệm.
2. Mahante sīlakkhandhādike esī gavesīti mahesi, bhagavā.
2. Because the Blessed One sought and searched for the great virtue-aggregate and so forth, he is called Mahesi.
2. Vì đã tìm cầu các pháp tối thượng như uẩn giới (sīlakkhandha) vĩ đại, nên Ngài là Bậc Đại Sĩ (Mahesi), tức là Thế Tôn.
Tena mahesinā.
By that Mahesi.
Bởi Bậc Đại Sĩ ấy.
Vaṇṇayantoti vivaranto vitthārento.
Vaṇṇayanto means explaining and elaborating.
Giải thích là trình bày, diễn giải.
Yathābhūtanti aviparītaṃ.
Yathābhūtaṃ means without distortion, truly.
Như thật là không sai lệch.
Sīlādibhedananti sīlasamādhipaññādivibhāgaṃ.
Sīlādibhedanaṃ means the classification of virtue (sīla), concentration (samādhi), wisdom (paññā), and so forth.
Sự phân biệt về giới v.v. là sự phân biệt về giới, định, tuệ v.v.
Sudullabhanti aṭṭhakkhaṇavajjitena navamena khaṇena laddhabbattā suṭṭhu dullabhaṃ.
Sudullabhaṃ means extremely difficult to obtain, as it must be attained in the ninth moment, free from the eight inauspicious moments.
Rất khó tìm là rất khó tìm được, vì phải đạt được trong khoảnh khắc thứ chín, tránh tám khoảnh khắc bất lợi.
Sīlādisaṅgahanti sīlādikkhandhattayasaṅgahaṃ.
Sīlādisaṅgahaṃ means the inclusion of the three aggregates: virtue, and so forth.
Sự bao gồm giới v.v. là sự bao gồm ba uẩn giới v.v.
Ariyamaggo hi tīhi khandhehi saṅgahito sappadesattā nagaraṃ viya rajjena, na tayo khandhā ariyamaggena nippadesattā.
For the Noble Path (ariyamaggo) is encompassed by the three aggregates, having a residual part, like a city by a kingdom; but the three aggregates are not encompassed by the Noble Path, as they have no residual part.
Thật vậy, Bát Chánh Đạo được bao gồm bởi ba uẩn, như một thành phố được bao gồm bởi một vương quốc, vì Bát Chánh Đạo có các phần; còn ba uẩn không được bao gồm bởi Bát Chánh Đạo, vì ba uẩn không có các phần.
Vuttañhetaṃ ‘‘na kho, āvuso visākha, ariyena aṭṭhaṅgikena maggena tayo khandhā saṅgahitā; tīhi ca kho, āvuso visākha, khandhehi ariyo aṭṭhaṅgiko maggo saṅgahito’’ti (ma. ni. 1.462).
This was said: “It is not, friend Visākha, that the three aggregates are encompassed by the Noble Eightfold Path; but rather, friend Visākha, the Noble Eightfold Path is encompassed by the three aggregates.”
Điều này đã được nói: “Này hiền giả Visākha, ba uẩn không được bao gồm bởi Bát Chánh Đạo cao quý; mà này hiền giả Visākha, Bát Chánh Đạo cao quý được bao gồm bởi ba uẩn” (Trung Bộ Kinh 1.462).
Kilesacorehi aparipanthanīyatāya khemaṃ.
Khemaṃ (secure) by being unassailable by the thieves of defilements.
An toàn vì không bị bọn trộm phiền não quấy phá.
Antadvayaparivajjanato, māyādikāyavaṅkādippahānato ca ujuṃ.
Ujuṃ (straight) by avoiding the two extremes, and by abandoning deceit, bodily crookedness, and so forth.
Thẳng thắn vì tránh hai cực đoan, và vì đã đoạn trừ sự quanh co của thân như huyễn hoặc v.v.
Sabbesaṃ saṃkilesadhammānaṃ māraṇavasena gamanato pavattanato, nibbānassa magganato, nibbānatthikehi maggitabbato ca maggaṃ.
Maggaṃ (path) by proceeding by way of destroying all defiling phenomena, by searching for Nibbāna, and by being sought by those who desire Nibbāna.
Con đường vì nó vận hành bằng cách tiêu diệt tất cả các pháp ô nhiễm, vì nó tìm kiếm Nibbāna, và vì những người mong cầu Nibbāna phải tìm kiếm nó.
Visuddhiyāti nibbānāya, visuddhibhāvāya vā, arahattāyāti attho.
Visuddhiyā means for Nibbāna, or for the state of purity; the meaning is for arahantship.
Để thanh tịnh là để đạt Nibbāna, hay để được thanh tịnh, tức là để đạt A-la-hán.
Yathābhūtaṃ ajānantāti evaṃ sīlavisuddhiādivisuddhiparamparāya adhigantabbo evarūpo evaṃkiccako evamatthoti yāthāvato anavabujjhantā.
Yathābhūtaṃ ajānantā means not understanding as it actually is—that this path of purification is to be attained through a succession of purifications beginning with virtue-purity, and that it is of such a nature, has such a function, and such a purpose.
Không biết như thật là không hiểu rõ đúng như bản chất rằng con đường thanh tịnh như vậy, phải đạt được qua sự thanh tịnh tuần tự từ giới thanh tịnh v.v., có bản chất như vậy, có công năng như vậy, và có ý nghĩa như vậy.
Sakalasaṃkilesato, saṃsārato ca suddhiṃ vimuttiṃ kāmenti patthentīti suddhikāmā.
Suddhikāmā means those who desire purity and liberation from all defilements and from saṃsāra.
Những người mong cầu thanh tịnh là những người mong muốn, khao khát sự thanh tịnh, sự giải thoát khỏi tất cả mọi phiền não và khỏi luân hồi.
Api-saddo sambhāvane.
The word api is used in the sense of commendation.
Từ api có nghĩa là khả năng.
Tena na kevalaṃ sīlamattena parituṭṭhā, atha kho visuddhikāmāpi samānāti dasseti.
By this, it shows that they are not merely satisfied with virtue alone, but also desire purity.
Do đó, nó chỉ ra rằng họ không chỉ hài lòng với giới mà còn mong cầu thanh tịnh.
Idhāti imasmiṃ sāsane.
Idha means in this Dispensation.
Ở đây là trong giáo pháp này.
Bhāvanāya yuttapayuttatāya yogino vāyamantāpi visuddhiṃ uddissa payogaṃ parakkamaṃ karontāpi upāyassa anadhigatattā visuddhiṃ nādhigacchantīti yojanā.
The construction is: though yogis, striving with continuous application in development, make effort and endeavor aiming for purification, they do not attain purity due to not having found the right means.
Dù các hành giả tinh tấn do sự chuyên cần trong thiền tập, dù cố gắng và nỗ lực để đạt được sự thanh tịnh, nhưng vì chưa nắm được phương tiện nên không đạt được sự thanh tịnh – đó là cách kết nối.
Tesanti yogīnaṃ.
Tesaṃ refers to the yogis.
Của họ là của các hành giả.
Kāmañcāyaṃ visuddhimaggo samantabhaddakattā savanadhāraṇaparicayādipasutānaṃ sabbesampi pāmojjakaro, yogīnaṃ pana sātisayaṃ pamodahetūti āha ‘‘tesaṃ pāmojjakaraṇa’’nti.
Although this Path of Purification is universally excellent and brings joy to all who are diligent in listening, memorizing, practicing, and so forth, it is an especially great cause for joy to yogis, and so it is said: "tesaṃ pāmojjakaraṇaṃ" (a cause for their joy).
Mặc dù con đường thanh tịnh này, do sự tốt đẹp toàn diện, mang lại niềm vui cho tất cả những ai chuyên cần lắng nghe, ghi nhớ, thực hành v.v., nhưng đối với các hành giả, nó là nguyên nhân của niềm hân hoan đặc biệt, nên đã nói “mang lại niềm vui cho họ”.
Bāhirakanikāyantaraladdhīhi asammissatāya suṭṭhu visuddhavinicchayattā suvisuddhavinicchayaṃ.
Suvisuddhavinicchayaṃ (very pure decision) means having a very pure decision because it is not mixed with the doctrines of other sects or schools outside the Teaching.
Sự quyết định rất thanh tịnh vì không bị pha trộn với các tà kiến của các tông phái khác bên ngoài giáo pháp, nên có sự quyết định rất thanh tịnh.
Mahāvihāravāsīnanti attano apassayabhūtaṃ nikāyaṃ dasseti.
Mahāvihāravāsīnaṃ (of the residents of the Great Monastery) shows their dependent school.
Của các vị trú Đại Tự là chỉ ra tông phái mà họ nương tựa.
Desanānayanissitanti dhammasaṃvaṇṇanānayasannissitaṃ.
Desanānayanissitaṃ means based on the method of exposition of the Dhamma.
Dựa trên phương pháp thuyết giảng là dựa trên phương pháp giải thích Chánh Pháp.
Ettha ca ‘‘tesaṃ pāmojjakaraṇa’’ntiādinā sabbasaṃkilesamalavisuddhatāya visuddhiṃ nibbānaṃ patthentānaṃ yogīnaṃ ekaṃsena tadāvahattā pāmojjakaro ñāṇuttarehi sammāpaṭipannehi adhiṭṭhitattā suṭṭhu sammā visuddhavinicchayo mahāvihāravāsīnaṃ kathāmaggoti dasseti.
Here, by "tesaṃ pāmojjakaraṇaṃ" and so forth, it is shown that the discourse-method of the residents of the Great Monastery is a cause of joy, definitely leading to Nibbāna for yogis who desire Nibbāna, which is purity from all defiling stains, and that it is a very truly pure decision, established by noble individuals who have extraordinary knowledge and practice correctly.
Ở đây, với câu “mang lại niềm vui cho họ” v.v., chỉ ra rằng con đường thuyết giảng của các vị trú Đại Tự là niềm vui cho các hành giả mong cầu Nibbāna, sự thanh tịnh khỏi mọi cấu uế và phiền não, vì nó chắc chắn dẫn đến Nibbāna; và là sự quyết định rất thanh tịnh, đúng đắn vì được các bậc có trí tuệ siêu việt, thực hành đúng đắn, xác lập.
Sakkaccaṃ me bhāsato sakkaccaṃ nisāmayathāti yojetabbaṃ.
It should be construed as: sakkaccaṃ me bhāsato (while I speak respectfully), may you listen respectfully (sakkaccaṃ nisāmayatha).
Nên kết nối là: Khi tôi thuyết giảng một cách cung kính, các thiện hữu hãy lắng nghe một cách cung kính.
3. Vacanatthavibhāvanena paveditavisuddhimaggasāmaññatthassa visuddhimaggakathā vuccamānā abhiruciṃ uppādetīti padatthato visuddhimaggaṃ vibhāvetuṃ ‘‘tattha visuddhī’’tiādi āraddhaṃ.
3. To explain the Path of Purification by its word-meaning in order to generate interest in the general meaning of the Path of Purification, which has been declared by clarifying the meaning of the words, the section "tattha visuddhī" (Therein, purification) and so forth, is begun.
Vì lời thuyết giảng về Thanh Tịnh Đạo, khi được trình bày bằng cách làm sáng tỏ ý nghĩa của từ, có thể tạo ra sự thích thú đối với ý nghĩa chung của Thanh Tịnh Đạo, nên phần “Trong đó, sự thanh tịnh” v.v. được bắt đầu để làm sáng tỏ Thanh Tịnh Đạo theo nghĩa của từ.
Tattha tatthāti yadidaṃ ‘‘visuddhimaggaṃ bhāsissa’’nti ettha visuddhimaggapadaṃ vuttaṃ, tattha.
Therein, tatthā means "therein" in the phrase "visuddhimaggaṃ bhāsissaṃ" (I shall expound the Path of Purification), that is, in that word "Path of Purification" which has been mentioned.
Trong đó, “trong đó” là trong từ “Thanh Tịnh Đạo” được nói ở câu “Tôi sẽ thuyết giảng Thanh Tịnh Đạo”.
Sabbamalavirahitanti sabbehi rāgādimalehi, sabbehi saṃkilesamalehi ca virahitaṃ vivittaṃ.
Sabbamalavirahitaṃ means free and secluded from all defilements such as passion (rāga) and from all defiling impurities.
Không có tất cả các cấu uế là không có, tách biệt khỏi tất cả các cấu uế như tham v.v., và tất cả các cấu uế phiền não.
Tato eva accantaparisuddhaṃ, sabbadā sabbathā ca visuddhanti attho.
Hence, it is accantaparisuddhaṃ (extremely pure), meaning pure at all times and in every way.
Chính vì thế mà hoàn toàn thanh tịnh, nghĩa là thanh tịnh mọi lúc, mọi cách.
Yathāvuttaṃ visuddhiṃ maggati gavesati adhigacchati etenāti visuddhimaggo.
That by which one seeks, investigates, and attains the aforesaid purity is visuddhimagga.
Con đường mà nhờ đó người ta tìm kiếm, đạt được sự thanh tịnh đã nói, nên gọi là Thanh Tịnh Đạo.
Tenāha ‘‘maggoti adhigamūpāyo vuccatī’’ti.
Therefore, it is said: "maggo'ti adhigamūpāyo vuccati" (The path is said to be the means of attainment).
Vì thế đã nói “Con đường được gọi là phương tiện để đạt được”.
Visuddhimaggoti ca nippariyāyena lokuttaramaggo veditabbo, tadupāyattā pana pubbabhāgamaggo, tannissayo kathāpabandho ca tathā vuccati.
And by true meaning (nippariyāyena), the term Visuddhimagga should be understood as the supramundane path (lokuttaramaggo); but by reason of being the means to it, the preliminary path (pubbabhāgamaggo) and the textual composition (kathāpabandho) that relies on it are also so called.
Thanh Tịnh Đạo, theo nghĩa tuyệt đối, nên được hiểu là Đạo siêu thế (lokuttara-magga); nhưng vì là phương tiện để đạt được đó, nên con đường sơ khởi (pubbabhāga-magga) và tập hợp các bài giảng (kathāpabandha) dựa trên nó cũng được gọi như vậy.
Svāyaṃ visuddhimaggo satthārā desanāvilāsato, veneyyajjhāsayato ca nānānayehi desito, tesu ayameko nayo gahitoti dassetuṃ ‘‘so panāya’’ntiādi āraddhaṃ.
This Path of Purification was taught by the Teacher in various ways, according to the charm of exposition and the disposition of those to be trained. To show that one such method has been adopted here, the section "so panāyaṃ" (And this path) and so forth is begun.
Để chỉ ra rằng Thanh Tịnh Đạo này đã được Đức Bổn Sư thuyết giảng theo nhiều phương pháp khác nhau, tùy theo sự uyển chuyển trong giáo pháp và tùy theo khuynh hướng của những người có thể giác ngộ, và đây là một trong những phương pháp được chấp nhận, nên phần “Con đường ấy” v.v. được bắt đầu.
Tattha katthacīti kismiñci sutte.
Therein, katthaci means in some Sutta.
Trong đó, “ở một số nơi” là trong một số kinh.
Vipassanāmattavasenevāti avadhāraṇena samathaṃ nivatteti.
By the emphasizing particle eva (only) in vipassanāmattavaseneva (only by way of insight), tranquility (samatha) is excluded.
Chỉ bằng thiền quán là loại trừ thiền định bằng từ xác định.
So hi tassā paṭiyogī, na sīlādi.
For tranquility is its opposite, but virtue (sīla) and so forth are not.
Thiền định là đối thủ của thiền quán, chứ không phải giới v.v.
Matta-saddena ca visesanivattiatthena savisesaṃ samādhiṃ nivatteti.
And by the word matta (mere), in the sense of excluding what is special, it excludes a special concentration.
Và bằng từ matta (chỉ), với ý nghĩa loại trừ sự đặc biệt, nó loại trừ sự định đặc biệt.
So upacārappanābhedo vipassanāyānikassa desanāti katvā na samādhimattaṃ.
That is, concentration of the access (upacāra) and absorption (appanā) types, because it is an exposition for one whose vehicle is vipassanā; it is not mere concentration.
Đó là thiền định có sự phân biệt giữa cận định và an chỉ định, không phải chỉ là định đơn thuần, vì đây là lời dạy cho người đi theo thiền quán.
Na hi khaṇikasamādhiṃ vinā vipassanā sambhavati.
For vipassanā cannot arise without momentary concentration (khaṇikasamādhi).
Thật vậy, nếu không có sát-na định thì thiền quán không thể phát sinh.
Vipassanāti ca tividhāpi anupassanā veditabbā, na aniccānupassanāva.
And vipassanā should be understood as insight into all three characteristics, not merely insight into impermanence.
Vipassanā (thiền quán) nên được hiểu là cả ba loại tùy quán, chứ không phải chỉ là vô thường tùy quán.
Na hi aniccadassanamattena saccābhisamayo sambhavati.
For the realization of the truths cannot occur merely by seeing impermanence.
Thật vậy, chỉ bằng việc thấy vô thường thì không thể chứng ngộ Tứ Diệu Đế.
Yaṃ pana gāthāyaṃ aniccalakkhaṇasseva gahaṇaṃ kataṃ, taṃ yassa tadeva suṭṭhutaraṃ pākaṭaṃ hutvā upaṭṭhāti, tādisassa vasena.
However, the mention of only the characteristic of impermanence in the verse is for the sake of one for whom that characteristic appears most clearly.
Còn việc chỉ lấy tướng vô thường trong bài kệ là tùy theo người mà tướng đó hiện rõ ràng hơn.
Sopi hi itaraṃ lakkhaṇadvayaṃ vibhūtataraṃ katvā sammasitvā visesaṃ adhigacchati, na aniccalakkhaṇameva.
For such a person also attains distinction by comprehending the other two characteristics more clearly, not by the characteristic of impermanence alone.
Người đó cũng quán xét hai tướng còn lại một cách rõ ràng hơn rồi mới đạt được sự đặc biệt, chứ không phải chỉ là tướng vô thường.
Sabbe saṅkhārāti sabbe tebhūmakasaṅkhārā, te hi sammasanīyā.
Sabbe saṅkhārā means all conditioned phenomena of the three planes of existence, for these are to be comprehended.
Tất cả các hành là tất cả các hành thuộc ba cõi, vì chúng là đối tượng để quán xét.
Aniccāti na niccā addhuvā ittarā khaṇabhaṅgurāti.
Aniccā means not permanent, not enduring, transient, and breaking up in an instant.
Vô thường là không thường còn, không vững bền, ngắn ngủi, diệt trong từng sát-na.
Paññāyāti vipassanāpaññāya.
Paññāya means by insight-wisdom (vipassanāpaññā).
Bằng tuệ là bằng tuệ thiền quán.
Passati sammasati.
Passati means comprehends.
Thấy là quán xét.
Atha pacchā udayabbayañāṇādīnaṃ uppattiyā uttarakālaṃ.
Atha means subsequently, after the arising of the knowledge of rise and fall (udayabbayañāṇa) and so forth.
Sau đó là sau khi phát sinh các trí như trí sinh diệt v.v.
Nibbindati dukkheti tasmiṃyeva aniccākārato diṭṭhe ‘‘sabbe saṅkhārā’’ti vutte tebhūmake khandhapañcakasaṅkhāte dukkhe nibbindati nibbidāñāṇaṃ paṭilabhati.
Nibbindati dukkhe means he becomes weary of suffering, of the five aggregates of conditioned phenomena in the three planes of existence, which are seen as impermanent, as stated in "all conditioned phenomena," and attains the knowledge of disillusionment (nibbidāñāṇa).
Chán ghét khổ là chán ghét khổ, tức là năm uẩn hữu vi thuộc ba cõi, đã được thấy theo tướng vô thường, và đạt được trí nhàm chán.
Esa maggo visuddhiyāti esa nibbidānupassanāsaṅkhāto virāgādīnaṃ kāraṇabhūto nibbānassa adhigamūpāyo.
Esa maggo visuddhiyā means this insight of disillusionment, which is the cause of dispassion (virāga) and so forth, is the means to attain Nibbāna.
Đây là con đường thanh tịnh là phương tiện để đạt Nibbāna, tức là sự tùy quán nhàm chán, là nguyên nhân của sự ly tham v.v.
Kammanti maggacetanā.
Kamma means path-volition (maggacetanā).
Kamma có nghĩa là tư tâm sở (cetanā) của đạo lộ.
Sā hi apacayagāmitāya sattānaṃ suddhiṃ āvahati.
For it is by tending towards cessation that it brings about the purification of beings.
Quả thật, vì nó đưa đến sự tiêu trừ (phiền não), nó mang lại sự thanh tịnh cho chúng sinh.
Vijjāti sammādiṭṭhi.
Vijjā means Right View (sammādiṭṭhi).
Vijjā có nghĩa là chánh kiến (sammādiṭṭhi).
Sīlanti sammāvācākammantā.
Sīla means Right Speech and Right Action (sammāvācā, sammākammantā).
Sīla có nghĩa là chánh ngữ (sammāvācā) và chánh nghiệp (sammākammanta).
Jīvitamuttamanti sammāājīvo.
Jīvitamuttama means Right Livelihood (sammāājīvo).
Jīvitamuttama có nghĩa là chánh mạng (sammāājīva).
Dhammoti avasesā cattāro ariyamaggadhammā.
Dhammo refers to the remaining four factors of the Noble Eightfold Path.
Dhammo có nghĩa là bốn pháp của Thánh đạo còn lại.
Atha vā kammanti sammākammantassa gahaṇaṃ.
Alternatively, kamma is the taking of Right Action (sammākammanta).
Hoặc kamma là sự thâu tóm chánh nghiệp.
‘‘Yā cāvuso visākha, sammādiṭṭhi, yo ca sammāsaṅkappo, ime dhammā paññākkhandhe saṅgahitā’’ti (ma. ni. 1.462) vacanato.
According to the saying: “Friend Visākha, whatever is Right View and whatever is Right Intention—these Dhammas are included in the Aggregate of Wisdom.”
Theo lời dạy: “Này hiền giả Visākha, chánh kiến và chánh tư duy, các pháp này được thâu tóm trong uẩn tuệ (paññākkhandha).”
Vijjāti sammādiṭṭhisammāsaṅkappānaṃ gahaṇaṃ.
Vijjā is the taking of Right View and Right Intention.
Vijjā là sự thâu tóm chánh kiến và chánh tư duy.
Dhammoti samādhi ‘‘evaṃdhammā te bhagavanto ahesu’’ntiādīsu (saṃ. ni. 5.378) viya.
Dhammo refers to samādhi, as in expressions like "such indeed were those Blessed Ones" (thus in other places).
Dhammo là định, như trong các đoạn “các vị Thế Tôn ấy có pháp như vậy” v.v.
Taggahaṇeneva ‘‘yo cāvuso visākha, sammāvāyāmo, yā ca sammāsati, yo ca sammāsamādhi, ime dhammā samādhikkhandhe saṅgahitā’’ti vacanato sammāvāyāmasatīnampi gahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ.
By taking that (samādhi), the inclusion of Right Effort and Right Mindfulness should also be understood, according to the saying: “Friend Visākha, whatever is Right Effort, whatever is Right Mindfulness, and whatever is Right Concentration—these Dhammas are included in the Aggregate of Concentration.”
Chỉ với sự thâu tóm định, cũng cần hiểu rằng chánh tinh tấn và chánh niệm cũng được thâu tóm, theo lời dạy: “Này hiền giả Visākha, chánh tinh tấn, chánh niệm và chánh định, các pháp này được thâu tóm trong uẩn định (samādhikkhandha).”
Sīlanti sammāvācājīvānaṃ.
Sīla refers to Right Speech and Right Livelihood.
Sīla là chánh ngữ và chánh mạng.
Jīvitamuttamanti evarūpassa ariyapuggalassa jīvitaṃ uttamaṃ jīvitanti evamettha aṭṭhaṅgiko ariyamaggo vuttoti veditabbo.
Jīvitamuttama means that the life of such a Noble person is the supreme life. In this way, the Noble Eightfold Path is said to be taught here.
Jīvitamuttama có nghĩa là đời sống của vị Thánh nhân như vậy là đời sống tối thượng. Như vậy, ở đây cần hiểu rằng Bát Thánh Đạo đã được nói đến.
Sīlādivasenāti sīlasamādhipaññāvīriyavasena.
By means of sīla and so on means by means of sīla, samādhi, paññā, and viriya.
Sīlādivasenāti có nghĩa là theo phương diện giới, định, tuệ và tinh tấn.
Sabbadāti samādānato pabhuti sabbakālaṃ.
Always means from the time of undertaking onwards, at all times.
Sabbadā có nghĩa là mọi lúc, kể từ khi thọ trì.
Sīlasampannoti catupārisuddhisīlasampadāya sampanno samannāgato.
Endowed with sīla means endowed and possessed of the fourfold purity of morality (catupārisuddhisīla).
Sīlasampanno có nghĩa là người đầy đủ, thành tựu với sự thành tựu tứ thanh tịnh giới (catupārisuddhisīla).
Paññavāti lokiyalokuttarāya paññāya samannāgato.
Paññavā means endowed with mundane and supramundane wisdom.
Paññavā có nghĩa là người đầy đủ với tuệ thế gian và siêu thế.
Susamāhitoti taṃsampayuttena samādhinā suṭṭhu samāhito.
Well concentrated means well concentrated with samādhi connected with that.
Susamāhito có nghĩa là người có tâm được định tĩnh tốt đẹp với định tương ưng với tuệ đó.
Āraddhavīriyoti akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya, kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya paggahitavīriyo.
Having aroused effort means having exerted effort for the abandoning of unwholesome states and for the acquiring of wholesome states.
Āraddhavīriyo có nghĩa là người đã dấy lên tinh tấn để đoạn trừ các pháp bất thiện và thành tựu các pháp thiện.
Pahitattoti nibbānaṃ patipesitattatāya kāye ca jīvite ca nirapekkhacitto.
Pahitatto means having a mind without attachment to body and life, due to having directed oneself towards Nibbāna.
Pahitatto có nghĩa là người có tâm không bận tâm đến thân và mạng sống, vì đã gửi gắm tự ngã đến Nibbāna.
Oghanti kāmoghādicatubbidhampi oghaṃ, saṃsāramahoghameva vā.
Ogha refers to the four kinds of floods, such as the flood of sensual desire, or indeed just the great flood of saṃsāra.
Ogha có nghĩa là cả bốn loại ách lậu như dục ách lậu (kāmogha) v.v., hoặc chỉ là đại ách lậu luân hồi (saṃsāramahogha).
Ekāyanoti ekamaggo.
Ekāyano means the one path.
Ekāyano có nghĩa là con đường độc nhất.
Maggapariyāyo hi idha ayana-saddo, tasmā ekapathabhūto ayaṃ, bhikkhave, maggo, na dvedhāpathabhūtoti attho.
Here, the word ayana is a synonym for path; therefore, this path, monks, is a single path, not a two-forked path—such is the meaning.
Ở đây, từ ayana là một từ đồng nghĩa với magga (đạo lộ). Do đó, ý nghĩa là: này các Tỳ-khưu, đây là con đường độc đạo, không phải là con đường hai ngả.
Ekaṃ vā nibbānaṃ ayati gacchatīti ekāyano, ekena vā gaṇasaṅgaṇikaṃ pahāya vivekaṭṭhena ayitabbo paṭipajjitabboti ekāyano, ayanti tenāti vā ayano, ekassa seṭṭhassa bhagavato ayanoti ekāyano, tena uppāditattā, ekasmiṃ vā imasmiṃyeva dhammavinaye ayanoti ekāyano.
Or it is ekāyano because it goes to the one Nibbāna; or it is ekāyano because it should be walked and practiced alone, abandoning association with groups, by way of solitude; or ayano because they go by means of it; or ekāyano is the way of the one, excellent Blessed One, because it was produced by him; or it is ekāyano because it is the way in this very Dhamma and Discipline alone.
Hoặc ekāyano là con đường dẫn đến Nibbāna duy nhất; hoặc ekāyano là con đường cần được đi, cần được thực hành một mình, từ bỏ sự tụ tập đông đúc, ở nơi vắng vẻ; hoặc ayana là con đường mà người ta đi, ekāyano là con đường của một bậc tối thượng, tức là của Đức Thế Tôn, vì nó được Ngài tạo ra; hoặc ekāyano là con đường chỉ có trong Giáo Pháp và Luật này.
Sattānaṃ visuddhiyāti rāgādimalehi, abhijjhāvisamalobhādiupakkilesehi ca sattānaṃ visuddhatthāya visujjhanatthāya.
For the purification of beings means for the purpose of purifying beings from the defilements of lust and so on, and from the corruptions like covetousness and unrighteous greed.
Sattānaṃ visuddhiyā có nghĩa là để chúng sinh được thanh tịnh, để chúng sinh được trong sạch khỏi các cấu uế như tham ái v.v., và các phiền não phụ như tham lam bất chính v.v.
Yadidanti nipāto, ye imeti attho.
Yadidaṃ is a particle; the meaning is "which are these".
Yadidaṃ là một từ phụ, có nghĩa là "những điều này".
Pubbe saraṇalakkhaṇena maggaṭṭhena ca maggoti vuttasseva kāyādivisayabhedena catubbidhattā ‘‘cattāro satipaṭṭhānā’’ti vuttaṃ.
The path, which was previously mentioned as "path" by way of the characteristic of mindfulness and the meaning of path, is now called "the four foundations of mindfulness" because of its fourfold division according to the bodily and other objects.
Mặc dù trước đó đã nói là magga (đạo lộ) với đặc tính là niệm và ý nghĩa là đạo lộ, nhưng vì nó có bốn loại theo sự phân biệt đối tượng như thân v.v., nên đã nói là cattāro satipaṭṭhānā (bốn niệm xứ).
Sammappadhānādīsūti ettha ādi-saddena appamādābhiratiādīnaṃ saṅgaho veditabbo.
In sammappadhāna and so on, the word ādi (and so on) should be understood to include delight in diligence and so on.
Trong Sammappadhānādīsu, cần hiểu rằng từ ādi bao gồm các pháp như sự hoan hỷ trong sự không phóng dật (appamādābhirati) v.v.
Appamādābhiratiādivasenāpi hi katthaci visuddhimaggo desito.
Indeed, in some places, the path to purification is taught by way of delight in diligence and so on.
Quả thật, ở một số nơi, con đường thanh tịnh cũng được giảng dạy theo phương diện sự hoan hỷ trong sự không phóng dật v.v.
Yathāha –
As it is said:
Như đã nói:
4. Tatrāti tassaṃ gāthāyaṃ.
Tatrā means in that verse.
4. Tatrā có nghĩa là trong bài kệ đó.
Upari vuccamānā gāthāya vitthārasaṃvaṇṇanā niddesapaṭiniddesaṭṭhāniyā, tato saṃkhittatarā atthavaṇṇanā uddesaṭṭhāniyāti āha ‘‘ayaṃ saṅkhepavaṇṇanā’’ti.
The detailed exposition of the verse to be mentioned above is equivalent to niddesa and paṭiniddesa; the more concise explanation of the meaning than that is equivalent to uddesa. Therefore, it says: "This is the concise exposition."
Sự giải thích chi tiết của bài kệ sẽ được nói ở trên tương đương với phần giải thích và giải thích lại (niddesa-paṭiniddesa), còn sự giải thích ý nghĩa tóm tắt hơn tương đương với phần tóm tắt (uddesa), vì vậy đã nói "đây là lời giải thích tóm tắt".
Yathāuddiṭṭhassa hi atthassa niddesapaṭiniddesā sukarā, subodhā ca hontīti.
For explanations and re-explanations of a meaning that has been summarized are easy to make and easy to understand.
Quả thật, việc giải thích và giải thích lại ý nghĩa đã được tóm tắt thì dễ dàng và dễ hiểu.
Sīle patiṭṭhāyāti ettha sīleti kusalasīle.
In Sīle patiṭṭhāya, sīle means wholesome sīla.
Trong Sīle patiṭṭhāyā, sīle có nghĩa là thiện giới.
Yadipi ‘‘katame ca, thapati, akusalā sīlā’’tiādīsu akusalā dhammāpi sīlanti āgatā.
Even though unwholesome states are also called sīla, as in "And what, carpenter, are unwholesome sīlas?",
Mặc dù trong các đoạn như “Này thợ cả, những ác giới là gì?” v.v., các pháp bất thiện cũng được gọi là giới.
Vuccamānāya pana cittapaññābhāvanāya adhiṭṭhānāyogyatāya kiriyasīlānampi asambhavo, kuto itaresanti kusalasīlamevettha adhippetaṃ.
However, due to the unsuitability as a basis for the development of concentration and wisdom to be mentioned, even operative sīlas are impossible, so how could other types be? Thus, only wholesome sīla is intended here.
Tuy nhiên, vì sự không phù hợp để làm nền tảng cho sự tu tập tâm và tuệ sẽ được nói đến, nên ngay cả các giới hành động (kiriyasīla) cũng không thể có, huống chi là các giới khác. Do đó, ở đây chỉ có thiện giới là được đề cập.
Sīlaṃ paripūrayamānotiādīsu paripūrayamānoti paripālento, parivaḍḍhento vā, sabbabhāgehi saṃvaranto, avītikkamanto cāti attho.
In sīlaṃ paripūrayamāno and so on, paripūrayamāno means protecting, or cultivating, or restraining in all aspects, and not transgressing.
Trong các đoạn như Sīlaṃ paripūrayamāno v.v., paripūrayamāno có nghĩa là người giữ gìn, hoặc người phát triển, người tự chế ngự mọi phương diện và không vi phạm.
Tathābhūto hi taṃ avijahanto tattha patiṭṭhito nāma hoti.
Indeed, one who is such, not abandoning it, is said to be established therein.
Quả thật, người như vậy, không từ bỏ giới đó, được gọi là an trú trong giới đó.
‘‘Sīle’’ti hi idaṃ ādhāre bhummaṃ.
For this word "sīle" is in the locative case, indicating a basis.
Từ Sīle là một trường hợp định sở cách (bhumma) chỉ địa điểm.
Patiṭṭhāyāti duvidhā patiṭṭhā nissayūpanissayabhedato.
Patiṭṭhāya refers to a twofold establishment, by way of nissaya and upanissaya.
Patiṭṭhāyā có hai loại an trú: an trú y chỉ (nissaya) và an trú cận y chỉ (upanissaya).
Tattha upanissayapatiṭṭhā lokiyā, itarā lokuttarā abhinditvā gahaṇe.
Among these, upanissaya establishment is mundane, while the other (nissaya) is supramundane, when taken without distinction.
Trong đó, an trú cận y chỉ là thế gian, còn an trú kia (y chỉ) là siêu thế khi không phân biệt thâu tóm.
Bhinditvā pana gahaṇe yathā lokiyacittuppādesu sahajātānaṃ, purimapacchimānañca vasena nissayūpanissayapatiṭṭhā sambhavati, evaṃ lokuttaresu heṭṭhimamaggaphalasīlavasena upanissayapatiṭṭhāpi sambhavati.
However, when taken distinctly, just as nissaya and upanissaya establishment are possible for mundane states of mind, both concurrently arising and preceding/succeeding, so too, for supramundane states, upanissaya establishment is possible by way of the sīla of the lower paths and fruits.
Tuy nhiên, khi phân biệt thâu tóm, như trong các tâm sinh thế gian, an trú y chỉ và cận y chỉ có thể xảy ra theo phương diện đồng sinh và trước sau, thì cũng vậy, trong các pháp siêu thế, an trú cận y chỉ cũng có thể xảy ra theo phương diện giới của đạo và quả thấp hơn.
‘‘Patiṭṭhāyā’’ti ca padassa yadā upanissayapatiṭṭhā adhippetā, tadā ‘‘saddhaṃ upanissāyā’’tiādīsu (paṭṭhā. 1.1.423) viya purimakālakiriyāvasena attho veditabbo.
And when upanissaya establishment is intended by the word "patiṭṭhāya", its meaning should be understood in the sense of a prior action, as in "relying on faith" and so on.
Và khi an trú cận y chỉ được đề cập trong từ “Patiṭṭhāyā”, thì ý nghĩa cần được hiểu theo phương diện hành động xảy ra trước, như trong “nương tựa vào tín” v.v.
Tenāha ‘‘pubbeva kho panassa kāyakammaṃ vacīkammaṃ ājīvo suparisuddho hotī’’ti (ma. ni. 3.431).
Therefore, it is said: "Indeed, his bodily action, verbal action, and livelihood were already perfectly purified."
Do đó, đã nói: “Này hiền giả, trước đó thân nghiệp, khẩu nghiệp và mạng sống của vị ấy đã hoàn toàn thanh tịnh.”
Yadā pana nissayapatiṭṭhā adhippetā, tadā ‘‘cakkhuñca paṭiccā’’tiādīsu (ma. ni. 1.204; 3.421; saṃ. ni. 4.60) viya samānakālakiriyāvasena attho veditabbo.
However, when nissaya establishment is intended, its meaning should be understood in the sense of a contemporaneous action, as in "depending on the eye" and so on.
Tuy nhiên, khi an trú y chỉ được đề cập, thì ý nghĩa cần được hiểu theo phương diện hành động xảy ra đồng thời, như trong “do duyên mắt” v.v.
Sammāvācādayo hi attanā sampayuttānaṃ sammādiṭṭhiādīnaṃ sahajātavaseneva nissayapaccayā hontīti.
For Right Speech and so on are nissaya conditions to Right View and so on, which are associated with them, solely by way of co-arising.
Quả thật, chánh ngữ v.v. chỉ là nhân duyên y chỉ cho chánh kiến v.v. tương ưng với chúng theo phương diện đồng sinh.
Narati netīti naro, puriso.
One who leads, one who guides: thus naro, a man.
Người dẫn dắt, người hướng dẫn được gọi là naro, tức là đàn ông.
Yathā hi paṭhamapakatibhūto satto, itarāya pakatiyā seṭṭhaṭṭhena puri ucce ṭhāne seti pavattatīti ‘‘puriso’’ti vuccati, evaṃ nayanaṭṭhena ‘‘naro’’ti vuccati.
Just as a being in its primary nature is called a "man" because it settles or proceeds in a high position, being superior to other natures, so too is it called naro by way of leading.
Thật vậy, như một chúng sinh có bản chất ban đầu được gọi là “puriso” (người đàn ông) vì nó ở vị trí cao, tối thượng hơn các bản chất khác, thì cũng vậy, nó được gọi là “naro” vì nó có khả năng dẫn dắt.
Puttabhātubhūtopi hi puggalo mātujeṭṭhabhaginīnaṃ netuṭṭhāne tiṭṭhati, pageva itaro itarāsaṃ.
For even a son or a younger brother stands in the position of a leader to his mother and elder sisters, not to mention a father or elder brother to his daughters and younger sisters.
Ngay cả một người con trai hay em trai cũng đứng ở vị trí dẫn dắt mẹ và chị gái, huống chi là người khác đối với những người khác.
Narena yogato, narassa ayanti vā nārī, itthī.
One who is connected with a man, or one who belongs to a man: thus nārī, a woman.
Nārī (phụ nữ) là người kết hợp với đàn ông, hoặc là người thuộc về đàn ông.
Sāpi cettha kāmaṃ taṇhājaṭāvijaṭanasamatthatā atthi, padhānameva pana sattaṃ dassento ‘‘naro’’ti āha yathā ‘‘satthā devamanussāna’’nti (dī. ni. 1.157, 255).
Even though she (woman) also has the ability to unravel the tangle of craving, still, by showing the predominant being, it is said " naro," just as it is said, "the Teacher of gods and humans."
Mặc dù ở đây, người phụ nữ cũng có khả năng gỡ rối búi tơ tham ái, nhưng chỉ nói naro để chỉ chúng sinh chính yếu, như trong “Bậc Đạo Sư của chư thiên và loài người”.
Aṭṭhakathāyaṃ pana avibhāgena puggalapariyāyo ayanti dassetuṃ ‘‘naroti satto’’ti vuttaṃ.
However, in the Commentary, to show that this is a synonym for "person" without distinction, it is said: "Naro means a being."
Tuy nhiên, trong chú giải, để chỉ ra rằng từ nara là một từ đồng nghĩa với puggala (cá nhân) mà không phân biệt, đã nói “naro có nghĩa là chúng sinh”.
Sapaññoti vipākabhūtāya saha paññāya pavattatīti sapañño.
Sapañño means one who proceeds with inherent wisdom (vipākapaññā).
Sapañño có nghĩa là người có trí tuệ (paññā) cùng với trí tuệ quả dị thục (vipāka-paññā).
Tāya hi ādito paṭṭhāya santānavasena bahulaṃ pavattamānāya ayaṃ satto savisesaṃ ‘‘sapañño’’ti vattabbataṃ arahati.
For by such wisdom, which frequently occurs in a continuous stream from the very beginning, this being deserves to be called "wise" in a special sense.
Quả thật, với trí tuệ đó, liên tục phát triển từ ban đầu theo dòng tương tục, chúng sinh này xứng đáng được gọi là sapañño một cách đặc biệt.
Vipākapaññāpi hi santānavisesanena bhāvanāpaññuppattiyā upanissayo hoti ahetukadvihetukānaṃ tadabhāvato.
Indeed, resultant wisdom also serves as a strong supporting condition for the arising of developed wisdom, because it is absent in those individuals without roots or with only two roots.
Quả trí (vipākapaññā) cũng là nhân hỗ trợ mạnh mẽ (upanissaya) cho sự phát sinh của tuệ quán (bhāvanāpaññā) thông qua việc làm đặc biệt cho dòng tương tục (santāna), vì những người vô nhân (ahetuka) và nhị nhân (dvihetuka) không có tuệ quán đó.
Sampajaññasaṅkhātāya ca taṃtaṃkiccakārikāya paññāya vasena ‘‘sapañño’’ti vattuṃ vaṭṭati.
And it is proper to call one "sapañña" by means of the wisdom called sampajañña, which performs various duties.
Và cũng có thể nói ‘người có trí tuệ’ (sapañño) theo nghĩa trí tuệ (paññā) được gọi là sự hiểu biết rõ ràng (sampajañña), thực hiện các chức năng khác nhau.
Aṭṭhakathāyaṃ pana nipaka-saddena pārihārikapaññā gayhatīti vipākapaññāvasenevettha attho vutto.
However, in the Commentary, the word "nipaka" is understood to mean pārihārikapaññā (protective wisdom); thus, the meaning here is explained in terms of resultant wisdom.
Tuy nhiên, trong Chú giải (Aṭṭhakathā), từ ‘nipaka’ được hiểu là trí tuệ bảo hộ (pārihārikapaññā), nên ở đây ý nghĩa được nói theo nghĩa quả trí (vipākapaññā).
Kammajatihetukapaṭisandhipaññāyāti kammajāya tihetukapaṭisandhiyaṃ paññāyāti evaṃ tihetuka-saddo paṭisandhi-saddena sambandhitabbo, na paññā-saddena.
Kammajatihetukapaṭisandhipaññāyā means "by the wisdom in the three-rooted re-linking that arises from kamma." Thus, the word "tihetuka" should be connected with the word "paṭisandhi," not with the word "paññā."
Kammajatihetukapaṭisandhipaññāyā (trí tuệ trong tái sinh tam nhân do nghiệp sinh): Từ ‘tihetuka’ (tam nhân) phải được liên kết với từ ‘paṭisandhi’ (tái sinh), chứ không phải với từ ‘paññā’ (trí tuệ).
Na hi paññā tihetukā atthi.
For wisdom is not three-rooted.
Vì trí tuệ không phải là tam nhân.
Paṭisandhito pabhuti pavattamānā paññā ‘‘paṭisandhiyaṃ paññā’’ti vuttā taṃmūlakattā, na paṭisandhikkhaṇe pavattā eva.
Wisdom that arises from the moment of re-linking is called "wisdom in re-linking" because it has that as its root, not merely the wisdom that arises at the moment of re-linking itself.
Trí tuệ phát sinh từ khi tái sinh được gọi là “trí tuệ trong tái sinh” vì nó có nguồn gốc từ đó, chứ không phải chỉ là trí tuệ phát sinh ngay tại khoảnh khắc tái sinh.
Cinteti ārammaṇaṃ upanijjhāyatīti cittaṃ, samādhi.
It thinks of and closely examines the object, thus it is cittaṃ (mind), which is concentration.
Suy tư về đối tượng, quán sát kỹ đối tượng, đó là tâm (citta), tức là định (samādhi).
So hi sātisayaṃ upanijjhānakicco.
For it is a superior act of close examination.
Vì nó có chức năng quán sát đặc biệt.
Na hi vitakkādayo vinā samādhinā tamatthaṃ sādhenti, samādhi pana tehi vināpi sādhetīti.
Indeed, vitakka and so forth do not accomplish that purpose without concentration, but concentration can accomplish it even without them.
Thật vậy, tư duy (vitakka) và các yếu tố khác không thể hoàn thành mục đích đó nếu không có định (samādhi), nhưng định thì có thể hoàn thành mà không cần chúng.
Paguṇabalavabhāvāpādanena paccayehi citaṃ, tathā santānaṃ cinotītipi cittaṃ, samādhi.
It is accumulated by conditions, making it practiced and powerful; likewise, it accumulates the continuum, thus it is cittaṃ, which is concentration.
Nó được tích lũy (cita) bởi các duyên thông qua việc đạt được trạng thái tinh thông và mạnh mẽ, hoặc nó tích lũy dòng tương tục (santāna) – đó cũng là tâm (citta), tức là định (samādhi).
Paṭhamajjhānādivasena cittavicittatāya, iddhividhādicittakaraṇena ca samādhi cittanti vināpi paropadesenassa cittapariyāyo labbhateva.
Through the diversity of mind due to the first jhāna and so forth, and by performing diverse actions such as psychic powers (iddhi-vidhā), the term "citta" (mind) as a synonym for concentration can be understood even without instruction from others.
Do sự đa dạng của tâm (cittavicittatā) theo các thiền thứ nhất (paṭhamajjhāna) và do việc thực hiện các phép thần thông (iddhividhādicittakaraṇa), định được gọi là tâm, và cách gọi tâm này có thể được hiểu mà không cần sự hướng dẫn từ người khác.
Aṭṭhakathāyaṃ pana citta-saddo viññāṇe niruḷhoti katvā vuttaṃ ‘‘cittasīsena hettha samādhi niddiṭṭho’’ti.
However, in the Commentary, it is said, "Here, concentration is indicated by the term 'citta' (mind)" because the word "citta" is well-established for consciousness (viññāṇa).
Tuy nhiên, trong Chú giải (Aṭṭhakathā), từ ‘citta’ được xác định là ‘thức’ (viññāṇa), và nói rằng “ở đây, định được chỉ định dưới danh nghĩa tâm (citta)”.
Yathāsabhāvaṃ pakārehi jānātīti paññā.
It knows things as they really are, in various ways; thus it is paññā (wisdom).
Biết các loại một cách đúng bản chất, đó là trí tuệ (paññā).
Sā yadipi kusalādibhedato bahuvidhā.
Although that wisdom is of many kinds, such as wholesome (kusala) and so forth,
Mặc dù trí tuệ có nhiều loại khác nhau như thiện (kusala) và các loại khác.
‘‘Bhāvaya’’nti pana vacanato bhāvetabbā idhādhippetāti taṃ dassetuṃ ‘‘vipassana’’nti vuttaṃ.
because it is said "cultivate," the vipassanā (insight) that is to be cultivated is intended here, and to show that, it is stated as "vipassanā."
Nhưng do lời dạy “hãy tu tập” (bhāvayaṃ), trí tuệ cần được tu tập ở đây là ý muốn nói, và để chỉ ra điều đó, đã nói “vipassanā” (tuệ quán).
‘‘Bhāvaya’’nti ca idaṃ paccekaṃ yojetabbaṃ ‘‘cittañca bhāvayaṃ, paññañca bhāvaya’’nti.
And this "cultivate" should be individually applied: "cultivate both concentration and wisdom."
Và từ “bhāvayaṃ” này phải được liên kết riêng lẻ: “hãy tu tập tâm (citta) và hãy tu tập trí tuệ (paññā)” (cittañca bhāvayaṃ, paññañca bhāvayaṃ).
Tayidaṃ dvayaṃ kiṃ lokiyaṃ, udāhu lokuttaranti?
Are these two mundane or supramundane?
Vậy hai điều này là thế gian (lokiya) hay siêu thế (lokuttara)?
Lokuttaranti daṭṭhabbaṃ ukkaṭṭhaniddesato.
They should be understood as supramundane due to the instruction of the highest.
Phải hiểu là siêu thế (lokuttara) vì đây là sự chỉ dẫn cao cấp nhất.
Taṃ hi bhāvayamāno ariyamaggakkhaṇe taṇhājaṭaṃ samucchedavasena vijaṭetīti vuccati, na lokiyaṃ.
For it is said that one who cultivates it disentangles the tangle of craving by cutting it off at the moment of the Noble Path, not by mundane means.
Thật vậy, người tu tập điều đó được nói là gỡ bỏ búi rễ tham ái (taṇhājaṭa) hoàn toàn vào khoảnh khắc Đạo quả (ariyamagga), chứ không phải là tu tập pháp thế gian (lokiya).
Nānantariyabhāvena panettha lokiyāpi gahitāva honti lokiyasamathavipassanāya vinā tadabhāvato.
However, in this context, the mundane is also included by way of being inseparably connected, because the supramundane cannot exist without mundane samatha-vipassanā.
Tuy nhiên, ở đây, các pháp thế gian cũng được bao gồm một cách gián tiếp (nānantariyabhāvena), vì nếu không có tịnh chỉ (samatha) và tuệ quán (vipassanā) thế gian thì không thể có chúng.
Samathayānikassa hi upacārappanāppabhedaṃ samādhiṃ itarassa khaṇikasamādhiṃ, ubhayesampi vimokkhamukhattayaṃ vinā na kadācipi lokuttarādhigamo sambhavati.
Indeed, for one who follows samatha, the attainment of the supramundane is never possible without concentration differentiated into access and absorption, and for the other (one who follows vipassanā), without momentary concentration, and for both, without the three gateways to liberation.
Đối với người hành thiền tịnh chỉ (samathayānika), nếu không có định (samādhi) gồm cận định (upacāra) và an định (appanā), và đối với người hành thiền tuệ (vipassanāyānika), nếu không có sát na định (khaṇikasamādhi), và đối với cả hai, nếu không có ba cửa giải thoát (vimokkhamukhattaya), thì không bao giờ có thể đạt được pháp siêu thế (lokuttara).
Tenāha ‘‘samādhiñceva vipassanañca bhāvayamāno’’ti.
Therefore, it is said, "cultivating concentration and vipassanā."
Vì thế, đã nói “người tu tập định (samādhi) và tuệ quán (vipassanā)”.
Tattha yadā lokiyā samathavipassanā adhippetā, tadā ‘‘bhāvaya’’nti idaṃ bhāvanākiriyāya hetubhāvakathanaṃ, bhāvanāhetūti attho.
There, when mundane samatha-vipassanā is intended, this "bhāvaya" is a statement of the causal nature of the developing action; the meaning is "because of development."
Ở đây, khi tịnh chỉ (samatha) và tuệ quán (vipassanā) thế gian được đề cập, thì từ “bhāvayaṃ” này là lời nói về nguyên nhân của hành động tu tập, nghĩa là nguyên nhân của sự tu tập.
Taṃbhāvanāhetukā hi vijaṭanakiriyāti.
For the action of disentangling is rooted in that development.
Vì hành động gỡ bỏ (vijaṭana) có nguyên nhân là sự tu tập đó.
Yadā pana lokuttarā adhippetā, tadā kevalaṃ vattamānabhāvaniddeso.
But when the supramundane is intended, it is merely an indication of the present moment of development.
Tuy nhiên, khi các pháp siêu thế (lokuttara) được đề cập, thì đó chỉ là sự chỉ dẫn về sự tu tập hiện tại.
Tadubhayabhāvanāsamakālameva hi taṇhājaṭāvijaṭanaṃ.
For the disentangling of the tangle of craving occurs simultaneously with the cultivation of both.
Thật vậy, việc gỡ bỏ búi rễ tham ái (taṇhājaṭa) xảy ra đồng thời với sự tu tập cả hai điều đó.
‘‘Ātāpī nipako’’ti idaṃ yathāvuttabhāvanāya upakārakadhammakittanaṃ.
The phrase "ātāpī nipako" is a declaration of the qualities that are beneficial to the aforementioned development.
“Ātāpī nipako” (người tinh cần, người khôn khéo) là lời nói về những pháp hỗ trợ cho sự tu tập đã được đề cập.
Kammaṭṭhānaṃ anuyuñjantassa hi vīriyaṃ sati sampajaññanti ime tayo dhammā bahūpakārā.
Indeed, for one who practices the meditation subject (kammaṭṭhāna), these three qualities—energy, mindfulness, and clear comprehension—are extremely beneficial.
Thật vậy, đối với người thực hành đề mục thiền (kammaṭṭhāna), ba pháp này là tinh tấn (vīriya), niệm (sati) và sự hiểu biết rõ ràng (sampajañña) rất hữu ích.
Vīriyūpatthaddhañhi kammaṭṭhānaṃ satisampajaññānupālitaṃ na paripatati, upari ca visesaṃ āvahati.
For a meditation subject supported by energy and guarded by mindfulness and clear comprehension does not decline, and furthermore, it leads to higher attainments.
Đề mục thiền được tinh tấn nâng đỡ (vīriyūpatthaddha) và được niệm (sati) cùng sự hiểu biết rõ ràng (sampajañña) bảo vệ sẽ không bị suy sụp, và còn mang lại những thành tựu đặc biệt cao hơn.
Patiṭṭhāsiddhiyā cettha saddhāsiddhi, saddhūpanissayattā sīlassa, vīriyādisiddhiyā ca.
Here, by the accomplishment of stability (in sīla), there is the accomplishment of faith, because sīla is dependent on faith, and by the accomplishment of energy and so forth.
Ở đây, sự thành tựu của tín (saddhā) là nhờ sự thành tựu của giới (sīla) làm nền tảng, vì giới có tín làm nhân hỗ trợ mạnh mẽ, và cũng nhờ sự thành tựu của tinh tấn (vīriya) và các yếu tố khác.
Na hi saddheyyavatthuṃ asaddahantassa yathāvuttavīriyādayo sambhavanti, tathā samādhipi.
Indeed, the aforementioned energy and so forth are not possible for one who does not have faith in the object of faith, and likewise for concentration.
Thật vậy, những tinh tấn (vīriya) và các yếu tố khác đã nói không thể có được đối với người không có lòng tin vào đối tượng đáng tin cậy, và định (samādhi) cũng vậy.
Yathā hi hetubhāvato vīriyādīhi saddhāsiddhi, evaṃ phalabhāvato tehi samādhisiddhi.
Just as the accomplishment of faith is due to energy and so forth as causes, so too is the accomplishment of concentration due to them as results.
Thật vậy, như sự thành tựu của tín (saddhā) là do tinh tấn (vīriya) và các yếu tố khác làm nhân, thì sự thành tựu của định (samādhi) cũng là do chúng làm quả.
Vīriyādīsu hi sampajjamānesu samādhi sampannova hoti asamāhitassa tadabhāvato.
For when energy and so forth are accomplished, concentration is also accomplished, as it is absent in one who is not concentrated.
Thật vậy, khi tinh tấn (vīriya) và các yếu tố khác được hoàn thành, thì định (samādhi) cũng được hoàn thành, vì người không có định thì không có chúng.
Kathaṃ panettha satisiddhi?
How, then, is the accomplishment of mindfulness here?
Vậy sự thành tựu của niệm (sati) ở đây là như thế nào?
Nipakaggahaṇato.
From the taking of "nipaka."
Là do việc dùng từ ‘nipaka’ (khôn khéo).
Tikkhavisadabhāvappattā hi sati ‘‘nepakka’’nti vuccati.
For mindfulness that has attained sharpness and clarity is called "nepakka."
Thật vậy, niệm (sati) đã đạt đến trạng thái sắc bén và trong sáng được gọi là ‘nepakka’ (sự khôn khéo).
Yathāha ‘‘paramena satinepakkena samannāgato’’ti.
As it is said: "endowed with the highest clarity of mindfulness."
Như đã nói: “được trang bị sự khôn khéo của niệm tối thượng (paramena satinepakkena samannāgato)” (người có niệm khôn khéo tối thượng).
Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘nepakkaṃ paññā’’ti ayamattho dassito.
However, in the Commentary, the meaning "nepakkaṃ is wisdom" is shown.
Tuy nhiên, trong Chú giải (Aṭṭhakathā), ý nghĩa “nepakka (sự khôn khéo) là trí tuệ (paññā)” đã được chỉ ra.
Taggahaṇeneva satipi gahitāva hoti.
By the inclusion of that (nipakka/paññā), mindfulness is also included.
Chỉ cần dùng từ đó thì niệm (sati) cũng đã được bao hàm.
Na hi sativirahitā paññā atthīti.
For there is no wisdom devoid of mindfulness.
Vì không có trí tuệ nào mà không có niệm.
Apare pana ‘‘sapañño’’ti imināva pārihārikapaññāpi gayhatīti ‘‘nipako’’ti padassa ‘‘sato’’ti atthaṃ vadanti.
Others, however, say that by the term "sapañño," protective wisdom is also included, and therefore, they interpret the word "nipako" as "sato" (mindful).
Tuy nhiên, những người khác nói rằng trí tuệ bảo hộ (pārihārikapaññā) cũng được bao hàm bởi từ “sapañño” (có trí tuệ) này, và họ giải thích từ “nipako” (khôn khéo) là “sato” (có niệm).
Yadipi kilesānaṃ pahānaṃ ātāpanaṃ, taṃ sammādiṭṭhiādīnampi attheva.
Although the burning up of defilements is ātāpana, that also exists in right view and so forth.
Mặc dù sự diệt trừ các phiền não (kilesa) là sự nung đốt (ātāpana), điều đó cũng có ở chánh kiến (sammādiṭṭhi) và các pháp khác.
Ātappasaddo viya pana ātāpasaddo vīriyeyeva niruḷhoti āha ‘‘ātāpīti vīriyavā’’ti.
But the word "ātāpa" is firmly established specifically for energy, just like the word "ātappa." Therefore, it is said, "ātāpī means energetic."
Nhưng từ ‘ātāpa’ (nung đốt) cũng giống như từ ‘ātappa’ (nhiệt tâm), chỉ dùng riêng cho tinh tấn (vīriya), nên đã nói “ātāpī (người tinh cần) tức là vīriyavā (người có tinh tấn)”.
Atha vā paṭipakkhappahāne sampayuttadhammānaṃ abbhussahanavasena pavattamānassa vīriyassa sātisayaṃ tadātāpananti vīriyameva tathā vuccati, na aññe dhammā.
Or alternatively, because the energy that arises through exerting oneself to eliminate the opposing defilements is exceptionally fervent, that energy alone is so called, not other qualities.
Hoặc, sự nung đốt (ātāpana) đó là sự tinh cần đặc biệt của tinh tấn (vīriya) đang hoạt động thông qua việc thúc đẩy các pháp tương ưng để diệt trừ đối nghịch, chứ không phải các pháp khác được gọi như vậy.
Ātāpīti cāyamīkāro pasaṃsāya, atisayassa vā dīpako.
And this "ī" in ātāpī indicates praise or intensity.
Và chữ ‘ī’ trong ātāpī là để khen ngợi, hoặc để chỉ sự vượt trội.
Vīriyavāti vā-saddopi tadattho eva daṭṭhabbo.
The word "vā" in vīriyavā should also be understood to have the same meaning.
Và chữ ‘vā’ trong vīriyavā cũng phải được hiểu là có ý nghĩa tương tự.
Tena sammappadhānasamaṅgitā vuttā hoti.
By this, being endowed with right efforts (sammappadhāna) is stated.
Do đó, sự đầy đủ của chánh tinh tấn (sammappadhāna) đã được nói đến.
Tenāha ‘‘kilesānaṃ ātāpanaparitāpanaṭṭhenā’’ti.
Therefore, it is said, "by way of burning and scorching defilements."
Vì thế, đã nói “theo nghĩa nung đốt và thiêu đốt các phiền não (kilesa)”.
Ātāpanaggahaṇena cettha ārambha dhātumāha ādito vīriyārambhoti katvā, paritāpanaggahaṇena nikkamaparakkamadhātuyo sabbaso paṭipakkhato nikkhantataṃ, uparūpari visesappattiñca upādāya.
By the inclusion of "ātāpana" here, it speaks of the element of effort (ārambha-dhātu) as the initial exertion of energy, and by the inclusion of "paritāpana," it refers to the elements of withdrawal and striving (nikkama-parakkama-dhātuyo), indicating complete departure from opposition and the attainment of increasingly higher states.
Ở đây, bằng cách dùng từ ‘ātāpana’ (nung đốt), nói đến yếu tố khởi đầu (ārambhadhātu) vì ban đầu là sự khởi đầu của tinh tấn (vīriyārambha); và bằng cách dùng từ ‘paritāpana’ (thiêu đốt), nói đến các yếu tố xuất ly (nikkama) và nỗ lực (parakkama), do sự hoàn toàn thoát ly khỏi đối nghịch và sự đạt được những thành tựu đặc biệt ngày càng cao hơn.
Nipayati visoseti paṭipakkhaṃ, tato vā attānaṃ nipāti rakkhatīti nipako, sampajāno.
He dries up, he eradicates the opponent; or he protects himself from it; thus, nipako means one who is clearly comprehending (sampajāno).
Nó làm khô héo (nipayati visoseti) đối nghịch, hoặc nó tự bảo vệ (nipāti rakkhati) khỏi đối nghịch, nên được gọi là nipako (khôn khéo), tức là người hiểu biết rõ ràng (sampajāno).
Kammaṭṭhānassa pariharaṇe niyuttāti pārihārikā.
They are assigned to the protection of the meditation subject; thus, they are pārihārikā (protective).
Những trí tuệ được dùng để bảo vệ đề mục thiền (kammaṭṭhāna) được gọi là pārihārikā (trí tuệ bảo hộ).
Abhikkamādīni sabbakiccāni sātthakasampajaññādivasena paricchijja netīti sabbakiccapariṇāyikā.
She analyzes and conducts all actions, such as advancing, by means of purposeful clear comprehension and so forth; thus, she is sabbakiccapariṇāyikā (director of all duties).
Nó hướng dẫn tất cả các hoạt động như tiến lên (abhikkama) bằng cách phân định chúng thông qua sự hiểu biết rõ ràng có mục đích (sātthakasampajañña) và các yếu tố khác, nên được gọi là sabbakiccapariṇāyikā (người dẫn dắt mọi hoạt động).
Kammaṭṭhānassa vā uggaho paripucchā bhāvanārambho manasikāravidhi, tattha ca sakkaccakāritā sātaccakāritā sappāyakāritā nimittakusalatā pahitattatā antarāasaṅkoco indriyasamattapaṭipādanā vīriyasamatāpādanaṃ vīriyasamatāyojananti evamādīnaṃ sabbesaṃ kiccānaṃ pariṇāyikā sabbakiccapariṇāyikā.
Or, regarding the meditation subject, she is the director of all duties (sabbakiccapariṇāyikā) such as learning, questioning, commencing meditation, the method of attention, diligent practice therein, continuous practice, suitable practice, skill in the sign, dedicated effort, not shrinking from obstacles, achieving equipoise of the faculties, bringing about equipoise of energy, and combining equipoise of energy, and so forth.
Hoặc, sabbakiccapariṇāyikā (người dẫn dắt mọi hoạt động) là trí tuệ dẫn dắt tất cả các hoạt động như nắm bắt đề mục thiền (kammaṭṭhānaṃ uggaho), hỏi han (paripucchā), bắt đầu tu tập (bhāvanārambho), phương pháp tác ý (manasikāravidhi), sự siêng năng trong đó (sakkaccakāritā), sự thực hành thích hợp (sappāyakāritā), sự khéo léo về tướng (nimittakusalatā), sự quyết tâm (pahitattatā), sự không chùn bước giữa chừng (antarā asaṅkoco), sự hoàn thành sự quân bình của các căn (indriyasamattapaṭipādanā), sự tạo ra sự quân bình của tinh tấn (vīriyasamatāpādana), sự áp dụng sự quân bình của tinh tấn (vīriyasamatāyojana), và những điều tương tự.
Bhayaṃ ikkhatīti bhikkhūti sādhāraṇato bhikkhulakkhaṇakathanena paṭipattiyāva bhikkhubhāvo, na bhikkhakabhinnapaṭadharādibhāvenāti dasseti.
He sees danger, thus he is a bhikkhu; by explaining the common characteristic of a bhikkhu, it indicates that bhikkhuhood is based on practice, not on being a mendicant, wearing torn robes, or other such external aspects.
Bhayaṃ ikkhatīti bhikkhū (người thấy sự nguy hiểm nên gọi là tỳ khưu) – bằng cách nói về đặc điểm của tỳ khưu một cách tổng quát, chỉ ra rằng trạng thái tỳ khưu là do sự thực hành (paṭipatti), chứ không phải do là người khất thực (bhikkhaka) hay người mặc y rách (bhinnapaṭadhara) và các yếu tố khác.
Evaṃ hi katakiccānaṃ sāmaṇerādīnaṃ, paṭipannānañca apabbajitānampi saṅgaho kato hoti.
For in this way, those who have accomplished their duties, such as novices (sāmaṇerā), and even laypeople who are practicing, are included.
Vì nếu nói như vậy, thì những người đã hoàn thành công việc (katakicca) như các vị A-la-hán (arahanta), Sa-di (sāmaṇera) và những người đang thực hành (paṭipanna) dù không phải là người xuất gia (apabbajita) cũng được bao gồm.
Idha pana paṭipajjanakavasena attho veditabbo.
Here, however, the meaning should be understood in terms of one who is practicing.
Tuy nhiên, ở đây, ý nghĩa phải được hiểu theo nghĩa người đang thực hành.
Bhindati pāpake akusale dhammeti vā bhikkhu.
Or, he breaks through evil unwholesome states; thus, he is a bhikkhu.
Hoặc, người phá hủy (bhindati) các pháp bất thiện (akusala dhamma) xấu xa, nên được gọi là bhikkhu.
So imaṃ vijaṭayeti yo naro sappañño sīle patiṭṭhāya ātāpī nipako cittaṃ paññañca bhāvayanti vutto, so bhikkhu imaṃ taṇhājaṭaṃ vijaṭayeti sambandho.
So imaṃ vijaṭaye means: The person who is said to be wise, established in virtue, ardent, discerning, and cultivating concentration and wisdom—that bhikkhu disentangles this tangle of craving. This is the connection.
So imaṃ vijaṭaye (người ấy hãy gỡ bỏ điều này) – có sự liên kết rằng: vị tỳ khưu là người có trí tuệ (sapañño), đã thiết lập trên giới (sīla), tinh cần (ātāpī), khôn khéo (nipako), tu tập tâm (citta) và trí tuệ (paññā) như đã nói, vị tỳ khưu ấy hãy gỡ bỏ búi rễ tham ái (taṇhājaṭa) này.
Idāni tampi vijaṭanaṃ veḷugumbavijaṭanena upametvā dassetuṃ gāthāya yathāvutte sīlādidhamme ‘‘iminā ca sīlenā’’tiādinā paccāmasati.
Now, to illustrate that disentangling by comparing it to the disentangling of a bamboo thicket, the verse refers back to the aforementioned qualities of sīla and so forth with phrases like "by this sīla."
Bây giờ, để chỉ ra sự gỡ bỏ đó bằng cách ví với việc gỡ một bụi tre (veḷugumba), trong bài kệ (gāthā), Ngài nhắc lại các pháp giới (sīla) và các pháp khác đã nói bằng cách dùng cụm từ “iminā ca sīlena” (với giới này) và các cụm từ tương tự.
Tattha yasmā yogāvacarasantānagatā nānākkhaṇikā missakā sīlādidhammā gāthāya gahitā, tasmā te ekaccaṃ gaṇhanto ‘‘chahi dhammehi samannāgato’’ti āha.
Therein, because the mixed virtues and other qualities, existing in different moments within the meditator’s continuum, are included in the verse, therefore, taking them together, it is said: “endowed with six qualities.”
Ở đó, bởi vì các pháp như giới (sīla) v.v., nằm trong dòng tâm thức của hành giả (yogāvacara), xảy ra vào những thời điểm khác nhau và pha trộn, được đề cập trong bài kệ, do đó, khi đề cập đến một số trong các pháp đó, (Đức Phật) đã nói: “đầy đủ sáu pháp”.
Na hi te cha dhammā ekasmiṃ santāne ekasmiṃ khaṇe labbhanti.
Indeed, these six qualities are not found in one continuum at a single moment.
Quả thật, sáu pháp ấy không thể có được trong một dòng tâm thức tại cùng một khoảnh khắc.
Yasmā ca puggalādhiṭṭhānena gāthā bhāsitā, tasmā puggalādhiṭṭhānameva upamaṃ dassento ‘‘seyyathāpi nāma puriso’’tiādimāha.
And because the verse was spoken with reference to an individual, therefore, showing the simile also with reference to an individual, it is said, “Just as a man,” and so forth.
Và bởi vì bài kệ được thuyết giảng dựa trên cá nhân (puggalādhiṭṭhāna), do đó, để trình bày một ví dụ cũng dựa trên cá nhân, (Đức Phật) đã nói: “ví như một người đàn ông” v.v.
Tattha sunisitanti suṭṭhu nisitaṃ, ativiya tikhiṇanti attho.
Therein, sunisitaṃ means well sharpened, exceedingly keen; this is the meaning.
Trong đó, sunisitaṃ có nghĩa là được mài giũa rất kỹ, vô cùng sắc bén.
Satthassa nisānasilāyaṃ nisitatarabhāvakaraṇaṃ, bāhubalena cassa ukkhipananti ubhayampetaṃ atthāpannaṃ katvā upamā vuttāti tadubhayaṃ upameyye dassento ‘‘samādhisilāyaṃ sunisitaṃ…pe… paññāhatthena ukkhipitvā’’ti āha.
The sharpening of a sword on a whetstone to make it keener, and wielding it with the strength of arms—both these are rendered meaningful, and the simile is stated. Thus, showing both these in the object of comparison, it is said, “sharpened on the whetstone of concentration… and lifted with the hand of wisdom.”
Cả việc mài cho con dao sắc bén hơn trên đá mài và việc nhấc nó lên bằng sức mạnh của cánh tay đều được nêu ra như một ví dụ có ý nghĩa, do đó, để trình bày cả hai điều đó trong nghĩa ẩn dụ, (Đức Phật) đã nói: “được mài sắc trên đá samādhi…v.v… nhấc lên bằng bàn tay paññā”.
Samādhiguṇena hi paññāya tikkhabhāvo.
For it is by the quality of samādhi that wisdom becomes sharp.
Quả thật, nhờ phẩm chất của samādhi mà paññā trở nên sắc bén.
Tenāha bhagavā ‘‘samāhito yathābhūtaṃ pajānātī’’ti (saṃ. ni. 3.5; 4.99; 5.1071; netti. 40; mi. pa. 2.1.14).
Therefore, the Blessed One said, “One who is concentrated knows things as they are.”
Vì vậy, Đức Thế Tôn đã nói: “Người có samādhi biết rõ sự vật như thật” (Saṃ. Ni. 3.5; 4.99; 5.1071; Netti. 40; Mi. Pa. 2.1.14).
Vīriyañcassā upatthambhakaṃ paggaṇhanato.
And energy (vīriya) supports that wisdom by uplifting it.
Và tinh tấn (vīriya) là yếu tố hỗ trợ cho paññā vì nó nâng đỡ paññā.
Vijaṭeyyāti vijaṭetuṃ sakkuṇeyya.
Vijaṭeyya means capable of disentangling.
Vijaṭeyya có nghĩa là có thể gỡ rối.
Vuṭṭhānagāminivipassanāya hi vattamānāya yogāvacaro taṇhājaṭaṃ vijaṭetuṃ samattho nāma.
Indeed, when insight (vipassanā) leading to emergence is present, the meditator is capable of disentangling the tangle of craving.
Quả thật, khi tuệ quán (vipassanā) hướng đến sự xuất ly đang diễn ra, hành giả (yogāvacara) có khả năng gỡ bỏ mớ bòng bong ái dục (taṇhājaṭa).
Vijaṭanaṃ cettha samucchedavasena pahānanti āha ‘‘sañchindeyya sampadāleyyā’’ti.
And here, disentangling means abandoning by way of eradication, so it is said, “would cut through, would tear asunder.”
Và ở đây, việc gỡ rối được hiểu là sự đoạn trừ hoàn toàn, vì vậy (Đức Phật) đã nói: “cắt đứt, phá tan”.
Dakkhiṇaṃ arahatīti dakkhiṇeyyo, aggo ca so dakkhiṇeyyo cāti aggadakkhiṇeyyo, aggā vā dakkhiṇā aggadakkhiṇā, taṃ arahatīti aggadakkhiṇeyyo.
One who is worthy of a gift (dakkhiṇa) is dakkhiṇeyyo (worthy of offerings). He is supreme (agga) and also worthy of offerings, hence aggadakkhiṇeyyo (supremely worthy of offerings). Or, the supreme gift is aggadakkhiṇā, and one who is worthy of that is aggadakkhiṇeyyo.
Người xứng đáng nhận lễ vật (dakkhiṇa) là dakkhiṇeyya; và người đó là bậc tối thượng (agga), xứng đáng nhận lễ vật tối thượng (aggadakkhiṇeyya). Hoặc, lễ vật tối thượng (aggadakkhiṇā) là lễ vật tối thượng, người xứng đáng nhận lễ vật ấy là aggadakkhiṇeyya.
5. Tatrāti tassaṃ gāthāyaṃ.
5. Tatra means in that verse.
5. Tatrā có nghĩa là trong bài kệ đó.
Ayanti ‘‘naro’’ti ca ‘‘bhikkhū’’ti ca vutto yogāvacaro.
Ayaṃ means the meditator, referred to as “man” (naro) and “monk” (bhikkhū).
Ayaṃ có nghĩa là hành giả (yogāvacara) được gọi là “người” (naro) và “tỳ khưu” (bhikkhū).
Puna tatrāti tassaṃ paññāyaṃ.
Again, tatra means in that wisdom.
Lại nữa, tatrā có nghĩa là trong paññā đó.
Assāti bhikkhuno.
Assā means of the monk.
Assā có nghĩa là của vị tỳ khưu.
Kattari cetaṃ sāmivacanaṃ, anenāti attho.
This is a genitive case in the sense of agent, meaning ‘by him’ (anena).
Và từ này là một từ thuộc sở hữu cách (sāmivacana) trong nghĩa chủ ngữ (kattari); nghĩa là “bởi vị tỳ khưu này”.
Karaṇīyaṃ natthi visesādhānassa tihetukapaṭisandhipaññāya abhāvato.
Karaṇīyaṃ natthi means there is nothing to be done for further enhancement, due to the absence of wisdom from rebirth with three roots.
Karaṇīyaṃ natthi (không có gì phải làm thêm) là do sự thiếu vắng của paññā tái tục (paṭisandhipaññā) có ba nhân (tihetuka) để đạt được sự đặc biệt.
Tenāha ‘‘purimakammānubhāveneva hissa sā siddhā’’ti.
Therefore, it is said, “for her, that* is perfected simply by the influence of past actions.”
Vì vậy, (Đức Phật) đã nói: “paññā ấy đã thành tựu cho vị ấy chỉ nhờ năng lực của nghiệp quá khứ”.
Tenāti yoginā.
Tena means by that yogi.
Tenā có nghĩa là bởi hành giả (yogin).
Bhāvanāyaṃ satatapavattitavīriyatāya sātaccakārinā.
Sātaccakārinā means one who acts continuously, due to having effort that is constantly maintained in development (bhāvanā).
Sātaccakārinā (thường xuyên thực hành) là do tinh tấn (vīriya) liên tục được duy trì trong sự tu tập (bhāvanā).
Paññāvasenāti yathāvuttanepakkasaṅkhātapaññāvasena.
Paññāvasenā means by virtue of wisdom, which is called the discernment of the aforementioned maturity.
Paññāvasena có nghĩa là nhờ paññā được gọi là sự khéo léo (nepakka) đã được nói đến.
Yaṃ kiñci kattabbaṃ, tassa sabbassa sampajānavaseneva karaṇasīlo, tattha vā sampajānakāro etassa atthi, sampajānassa vā asammohassa kārako uppādakoti sampajānakārī, tena sampajānakārinā.
Whatever is to be done, one does it habitually with full comprehension; or, one has such comprehensive action; or, one is the maker or producer of comprehensive, non-deluded wisdom. Thus, sampajānakārinā means by one who acts with full comprehension.
Bất cứ điều gì cần làm, vị ấy có thói quen làm tất cả bằng sự hiểu biết rõ ràng (sampajānavasena); hoặc vị ấy có sự hiểu biết rõ ràng trong việc đó; hoặc vị ấy là người tạo ra sự hiểu biết rõ ràng, sự không mê lầm (asammoha), tức là người phát sinh sự hiểu biết rõ ràng, do đó là sampajānakārinā (người có sự hiểu biết rõ ràng).
Atrāti assaṃ gāthāyaṃ.
Atra means in this verse.
Atrā có nghĩa là trong bài kệ này.
Sīlādisampādane vīriyassa tesaṃ aṅgabhāvato taṃ visuṃ aggahetvā ‘‘sīlasamādhipaññāmukhenā’’ti vuttaṃ.
In accomplishing virtue and so forth, because effort is an element of these, it is not mentioned separately, but it is stated “through the gateway of virtue, concentration, and wisdom.”
Trong việc thành tựu giới (sīla) v.v., tinh tấn (vīriya) là một phần của chúng, nên không đề cập riêng tinh tấn mà nói: “bằng cửa ngõ giới (sīla), định (samādhi), tuệ (paññā)”.
‘‘Visuddhimaggaṃ dassetī’’ti avibhāgato desanāya piṇḍatthaṃ vatvā puna taṃ vibhāgato dassetuṃ ‘‘ettāvatā’’tiādi vuttaṃ.
Having stated the condensed meaning of the teaching undivided, that it “shows the Path to Purification,” it is then further stated “ettāvatā” (to this extent) and so forth, to show it in a divided manner.
Sau khi nói ý nghĩa tổng quát của giáo pháp một cách không phân biệt rằng “Nó trình bày con đường thanh tịnh (Visuddhimagga)”, lại để trình bày điều đó một cách phân biệt, nên đã nói: “Ettāvatā” v.v.
Tattha ettāvatāti ettakāya desanāya.
Therein, ettāvatā means by this much of the teaching.
Trong đó, ettāvatā có nghĩa là bằng giáo pháp bấy nhiêu.
Sikkhāti sikkhitabbaṭṭhena sikkhā.
Sikkhā means training in the sense of what is to be trained.
Sikkhā có nghĩa là sự học hỏi (sikkhā) theo nghĩa là điều cần phải học hỏi.
Sikkhanaṃ cettha āsevanaṃ daṭṭhabbaṃ.
Here, practicing should be understood as cultivation.
Và ở đây, sự học hỏi (sikkhanaṃ) cần được hiểu là sự thực hành (āsevanaṃ).
Sīlādidhammehi saṃvaraṇādivasena āsevanto te sikkhatīti vuccati.
One who practices virtues and other qualities, by way of restraint and so on, is said to be training in them.
Một người được gọi là học hỏi (sikkhati) các pháp như giới (sīla) v.v. khi thực hành chúng bằng cách tiết chế (saṃvaraṇa) v.v.
Sāsananti paṭipattisāsanaṃ.
Sāsana means the Sāsana of practice (paṭipattisāsana).
Sāsanaṃ có nghĩa là giáo pháp thực hành (paṭipattisāsanaṃ).
Upanissayo balavakāraṇaṃ.
Upanissayo is a strong cause.
Upanissayo là nguyên nhân mạnh mẽ.
Vajjanaṃ anupagamanaṃ.
Vajjanaṃ is avoidance, non-approach.
Vajjanaṃ là sự không tiếp cận.
Sevanā bhāvanā.
Sevanā is cultivation.
Sevanā là sự tu tập (bhāvanā).
Paṭipakkhoti pahāyakapaṭipakkho.
Paṭipakkho means an opponent that abandons, i.e., an eradicating opponent.
Paṭipakkho là đối nghịch để đoạn trừ.
Yadipi gāthāyaṃ ‘‘sīle’’ti sāmaññato vuttaṃ, na ‘‘adhisīle’’ti.
Although in the verse, “sīle” is stated in a general sense, not “adhisīle” (higher virtue).
Mặc dù trong bài kệ, “giới” (sīle) được nói một cách chung chung, không phải “tăng thượng giới” (adhisīle).
Taṃ pana taṇhājaṭāvijaṭanassa patiṭṭhābhūtaṃ adhippetanti āha ‘‘sīlena adhisīlasikkhā pakāsitā’’ti.
However, since it is intended as the foundation for disentangling the tangle of craving, it is said, “By virtue, the training in higher virtue (adhisīlasikkhā) is proclaimed.”
Nhưng điều đó được ngụ ý là nền tảng cho việc gỡ rối mớ bòng bong ái dục (taṇhājaṭa), nên (Đức Phật) đã nói: “bằng giới (sīla), tăng thượng giới (adhisīlasikkhā) được trình bày”.
Bhavagāmi hi sīlaṃ sīlameva, vibhavagāmi sīlaṃ adhisīlasikkhā.
For virtue that leads to existence (bhava) is merely virtue, while virtue that leads to non-existence (vibhava) is the training in higher virtue (adhisīlasikkhā).
Quả thật, giới đưa đến tái sinh (bhavagāmi sīla) chỉ là giới thông thường, còn giới đưa đến sự diệt trừ tái sinh (vibhavagāmi sīla) là tăng thượng giới (adhisīlasikkhā).
Sāmaññajotanā hi visese avatiṭṭhatīti.
Indeed, a general declaration stands in a specific context.
Quả thật, sự biểu thị chung chung sẽ dẫn đến ý nghĩa đặc biệt.
Esa nayo sesasikkhāsupi.
The same method applies to the other trainings as well.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho các học pháp (sikkhā) còn lại.
Sīlenāti adhisīlasikkhābhūtena sīlena.
Sīlenā means by virtue, which is the training in higher virtue.
Sīlena có nghĩa là bằng giới (sīla) vốn là tăng thượng giới (adhisīlasikkhā).
Taṃ hi anaññasādhāraṇatāya sāsanassa ādikalyāṇataṃ pakāseti, na yamaniyamādimattaṃ.
For it proclaims the initial excellence of the Sāsana due to its uniqueness, not merely precepts and observances.
Quả thật, giới ấy biểu lộ sự tốt đẹp ban đầu của giáo pháp (sāsana) do tính không chung với các giáo pháp khác, chứ không phải chỉ là các giới luật (yama-niyama) v.v.
Tena vuttaṃ ‘‘sīlañca suvisuddhaṃ, sabbapāpassa akaraṇa’’nti ca.
Therefore, it is said, “Virtue that is perfectly pure, and the non-doing of all evil.”
Vì vậy, (Đức Phật) đã nói: “giới (sīla) thanh tịnh tuyệt đối, không làm mọi điều ác”.
Kusalānanti maggakusalānaṃ.
Kusalānaṃ means of wholesome qualities, specifically of the wholesome qualities of the Path.
Kusalānaṃ có nghĩa là các pháp thiện (kusalānaṃ) của con đường (magga).
Kusalānanti vā anavajjānaṃ.
Or kusalānaṃ means blameless.
Hoặc kusalānaṃ có nghĩa là các pháp không có lỗi (anavajjānaṃ).
Tena ariyaphaladhammānampi saṅgaho siddho hoti.
Thereby, the inclusion of the noble fruit attainments is also established.
Nhờ đó, sự bao gồm các pháp quả Thánh (ariyaphaladhammā) cũng được thành tựu.
Sabbapāpassa akaraṇanti sabbassāpi sāvajjassa akiriyā anajjhāpajjanaṃ.
Sabbapāpassa akaraṇaṃ means the non-doing of all blameworthy actions, not falling into them.
Sabbapāpassa akaraṇaṃ có nghĩa là không làm bất cứ điều gì có lỗi (sāvajjassa), không vi phạm.
Etena cārittavārittabhedassa sabbassa sīlassa gahaṇaṃ kataṃ hoti.
By this, all virtue, divided into conduct and avoidance, is encompassed.
Bằng điều này, tất cả các giới (sīla) thuộc loại Cāritta và Vāritta đều được bao gồm.
Kattabbākaraṇampi hi sāvajjamevāti.
For even the non-performance of what should be done is blameworthy.
Quả thật, việc không làm điều đáng làm cũng là có lỗi.
Ādivacanatoti gāthāyaṃ vuttasamādhipaññānaṃ ādimhi vacanato.
Ādivacanato means because it is mentioned at the beginning of concentration and wisdom, which are spoken of in the verse.
Ādivacanato có nghĩa là do được nói ở phần đầu của định (samādhi) và tuệ (paññā) được đề cập trong bài kệ.
Ādibhāvo cassa tammūlakattā uttarimanussadhammānaṃ.
And its initial nature is due to it being the root of the supernormal human qualities.
Và tính chất ban đầu của giới là do các pháp siêu nhân (uttarimanussadhammā) có giới làm căn bản.
Ādīnaṃ vā vacanaṃ ādivacanaṃ.
Or, the utterance of beginnings is ādivacanaṃ.
Hoặc ādivacanaṃ là lời nói về các điều khởi đầu.
Ādisaddena cettha ‘‘sīlaṃ samādhi paññā ca, vimutti ca anuttarā’’ti (dī. ni. 2.186) evamādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo.
Here, by the word ādi (beginning), the collection of phrases like “Virtue, concentration, and wisdom, and supreme liberation” and so on, should be understood.
Và ở đây, bằng từ “khởi đầu” (ādi), cần hiểu rằng nó bao gồm các lời dạy như “giới (sīla), định (samādhi), tuệ (paññā) và giải thoát (vimutti) vô thượng” (Dī. Ni. 2.186) v.v.
Sīlassa visuddhattā vippaṭisārādihetūnaṃ dūrīkaraṇato avippaṭisārādiguṇāvahaṃ.
Because virtue is purified, it removes the causes of remorse and so on, thus leading to qualities such as freedom from remorse.
Do giới (sīla) thanh tịnh, các nguyên nhân của sự hối tiếc (vippaṭisāra) v.v. bị loại bỏ, nên giới mang lại các phẩm chất như không hối tiếc (avippaṭisāra) v.v.
‘‘Avippaṭisārādiguṇāvahattā’’ti etena na kevalaṃ sīlassa kalyāṇatāva vibhāvitā, atha kho ādibhāvopīti daṭṭhabbaṃ.
By “leading to qualities such as freedom from remorse,” it should be understood that not only the excellence of virtue is clarified, but also its initial nature.
Bằng lời nói “do mang lại các phẩm chất như không hối tiếc v.v.”, cần hiểu rằng không chỉ tính tốt đẹp của giới được biểu lộ, mà cả tính chất ban đầu của giới cũng được biểu lộ.
Tathā hissa sutte (pari. 366) avippaṭisārādīnaṃ vimuttiñāṇapariyosānānaṃ paramparapaccayatā vuttā.
Thus, in the sutta, its consecutive causality, culminating in the knowledge of liberation, is stated.
Quả thật, trong kinh (Pari. 366), tính chất nhân duyên liên tục của các pháp từ không hối tiếc v.v. cho đến giải thoát trí (vimuttiñāṇa) đã được nói đến.
Samādhināti adhicittasikkhābhūtena samādhinā.
Samādhinā means by concentration, which is the training in higher consciousness (adhicittasikkhā).
Samādhinā có nghĩa là bằng định (samādhi) vốn là tăng thượng tâm học (adhicittasikkhā).
Sakalaṃ sāsanaṃ saṅgahetvā pavattāya gāthāya ādipadena ādimhi paṭipajjitabbassa sīlassa, tatiyapadena pariyosāne paṭipajjitabbāya paññāya gahitattā majjhe paṭipajjitabbo samādhi pārisesato dutiyapadena gayhatīti ‘‘kusalassa upasampadātiādivacanato hi samādhi sāsanassa majjhe’’ti vuttaṃ, na kusalasaddassa samādhipariyāyattā.
Since the entire Sāsana, embraced by the prevailing verse, mentions virtue—which is to be practiced first—by the initial term, and wisdom—which is to be practiced last—by the third term, concentration—which is to be practiced in the middle—is taken by the second term by way of remainder. Therefore, it is said, “For from the mention of ‘the acquisition of the wholesome’ etc., concentration is in the middle of the Sāsana,” not because the word kusala is a synonym for samādhi.
Vì bài kệ bao gồm toàn bộ giáo pháp (sāsana), từ đầu đến cuối, nên giới (sīla) cần được thực hành ở phần đầu được đề cập bằng từ đầu tiên, và tuệ (paññā) cần được thực hành ở phần cuối được đề cập bằng từ thứ ba, do đó định (samādhi) cần được thực hành ở giữa được đề cập bằng từ thứ hai theo cách suy luận từ phần còn lại. Vì vậy, đã nói: “do lời nói ‘kusalassa upasampadā’ v.v. mà định (samādhi) nằm ở giữa giáo pháp”, chứ không phải do từ “kusala” đồng nghĩa với “samādhi”.
Pubbūpanissayavato hi samāhitatādiaṭṭhaṅgasamannāgamena abhinīhārakkhamatā samādhissa iddhividhādiguṇāvahattaṃ, aggamaggapaññāya adhigatāya yadatthaṃ pabbajati, taṃ pariyositanti paññā sāsanassa pariyosānaṃ.
Indeed, for one endowed with prior supportive conditions, being endowed with the eight factors beginning with collectedness, ability to strive for attainment is the quality of concentration, which leads to psychic powers and so on. When supreme Path-wisdom is attained, that for the sake of which one went forth is completed. Thus, wisdom is the culmination of the Sāsana.
Quả thật, đối với người có duyên lành từ kiếp trước, sự thành tựu tám chi như định tĩnh (samāhita) v.v. là khả năng đưa đến sự thành tựu các năng lực siêu nhiên (iddhividhi) v.v. của định (samādhi). Khi tuệ (paññā) của đạo lộ tối thượng (aggamagga) đã được chứng đắc, mục đích mà vị ấy xuất gia đã hoàn thành, do đó paññā là sự kết thúc của giáo pháp.
Tenāha bhagavā ‘‘sikkhānisaṃsamidaṃ, bhikkhave, brahmacariyaṃ vussati saddhādhipateyyaṃ paññuttaraṃ vimuttisāra’’nti (a. ni. 4.245).
Therefore, the Blessed One said, “This holy life is lived, monks, with training as its benefit, with faith as its chief, with wisdom as its excellence, with liberation as its essence.”
Vì vậy, Đức Thế Tôn đã nói: “Này các tỳ khưu, Phạm hạnh này được thực hành với lợi ích là các học pháp (sikkhā), với đức tin (saddhā) làm chủ, với tuệ (paññā) là tối thượng, với giải thoát (vimutti) là cốt lõi” (A. Ni. 4.245).
Sakaṃ cittaṃ sacittaṃ, sacittassa sabbaso kilesānaṃ samucchindanena visodhanaṃ sacittapariyodāpanaṃ.
One's own mind is sacittaṃ; the purification of one's own mind by completely eradicating defilements is sacittapariyodāpanaṃ.
Tâm của chính mình (sakaṃ cittaṃ) là tự tâm (sacittaṃ). Sự thanh lọc tâm của chính mình bằng cách đoạn trừ hoàn toàn các phiền não (kilesa) là sacittapariyodāpanaṃ (làm cho tâm mình hoàn toàn thanh tịnh).
Evaṃ pana paññākicce matthakappatte uttari karaṇīyābhāvato sāsanassa paññuttaratā veditabbā.
Thus, it should be understood that the Sāsana has wisdom as its excellence, because when the task of wisdom has reached its peak, there is nothing further to be done.
Và như vậy, khi công việc của tuệ (paññā) đã đạt đến đỉnh cao, không còn điều gì phải làm thêm, nên cần hiểu rằng giáo pháp (sāsana) có tuệ (paññā) là tối thượng.
Tādibhāvāvahanatoti yādiso iṭṭhesu, lābhādīsu ca anunayābhāvato, tādiso aniṭṭhesu, alābhādīsu ca paṭighābhāvato.
Tādibhāvāvahanato means because one is such, due to the absence of attachment to agreeable things like gains, and due to the absence of aversion towards disagreeable things like losses. Or, one is tādī (immovable), because one is the same towards agreeable and disagreeable things that are not yet encountered, as one is towards those that are encountered.
Tādibhāvāvahanato có nghĩa là do không có sự yêu thích đối với các đối tượng dễ chịu (iṭṭha) và lợi lộc (lābha) v.v., và không có sự phản kháng đối với các đối tượng khó chịu (aniṭṭha) và sự mất mát (alābha) v.v., nên vị ấy có phẩm chất như vậy.
Tato eva vā yādiso anāpāthagatesu iṭṭhāniṭṭhesu, tādiso āpāthagatesupīti tādī.
Its state is tādibhāvo (the state of being such), hence from bringing about that state.
Hoặc, vị ấy là tādī (người bất động) vì vị ấy có thái độ như nhau đối với các đối tượng dễ chịu và khó chịu chưa xuất hiện, cũng như đối với các đối tượng đã xuất hiện.
Tassa bhāvo tādibhāvo, tassa āvahanato.
His nature is tādibhāva, from bringing it about.
Phẩm chất của vị ấy là tādibhāvo (sự bất động), do mang lại phẩm chất ấy.
Vātenāti vātahetu.
Vātenā means due to wind.
Vātenā có nghĩa là do gió.
Na samīratīti na calati.
Na samīratī means does not stir.
Na samīratī có nghĩa là không lay động.
Na samiñjantīti na phandanti, kuto calananti adhippāyo.
Na samiñjantī means they do not tremble, let alone stir—this is the intention.
Na samiñjantī có nghĩa là không rung chuyển, ý là làm sao có thể lay động được.
Tathāti yathā sīlādayo adhisīlasikkhādīnaṃ pakāsakā, tathā tevijjatādīnaṃ upanissayassāti tesaṃ pakāsanākārūpasaṃhārattho tathā-saddo.
The word tathā (thus) means that just as sīla and so on reveal the trainings of higher sīla and so on, so too they reveal the foundational condition for the state of being one possessing the three knowledges (tevijjā) and so on. Thus, the word tathā means bringing together the mode of revealing them.
Tathā có nghĩa là, như giới luật và các pháp khác là những điều biểu lộ các giới học, v.v., thì cũng tương tự là nhân hỗ trợ mạnh mẽ cho Tam Minh, v.v.; như vậy, từ tathā có ý nghĩa là sự tập hợp các phương thức biểu lộ của chúng.
Yasmā sīlaṃ visujjhamānaṃ satisampajaññabalena, kammassakatañāṇabalena ca saṃkilesamalato visujjhati pāripūriñca gacchati, tasmā sīlasampadā sijjhamānā upanissayasampattibhāvena satibalaṃ, ñāṇabalañca paccupaṭṭhapetīti tassā vijjattayūpanissayatā veditabbā sabhāgahetusampādanato.
Because sīla, when purified by the power of mindfulness and clear comprehension, and by the power of knowledge of kamma as one's own, becomes purified from the defilement of corruption and reaches perfection, therefore, when the perfection of sīla is accomplished, by being a foundational condition (upanissaya-sampatti), it brings forth the power of mindfulness and the power of knowledge. Thus, its foundational role for the three knowledges (vijjā) should be understood, due to its achievement of a homogeneous cause.
Bởi vì khi giới luật được thanh tịnh, nó trở nên thanh tịnh khỏi cấu uế nhờ sức mạnh của niệm và tuệ tri, và đạt đến sự viên mãn; do đó, khi sự thành tựu giới luật được hoàn thành, nó biểu hiện sức mạnh của niệm và sức mạnh của tuệ tri như một nhân hỗ trợ mạnh mẽ. Vì vậy, cần phải hiểu rằng giới luật là nhân hỗ trợ cho Tam Minh, vì nó tạo ra các nguyên nhân tương đồng.
Satinepakkena hi pubbenivāsavijjāsiddhi, sampajaññena sabbakiccesu sudiṭṭhakāritāparicayena cutūpapātañāṇānubandhāya dutiyavijjāsiddhi, vītikkamābhāvena saṃkilesappahānasabbhāvato vivaṭṭūpanissayatāvasena ajjhāsayasuddhiyā tatiyavijjāsiddhi.
Indeed, by the maturity of mindfulness, the attainment of the knowledge of previous existences (pubbenivāsavijjā) is accomplished. By clear comprehension, through the habitual practice of seeing clearly in all activities, the attainment of the second knowledge, which follows the knowledge of death and rebirth (cutūpapātañāṇa), is accomplished. By the absence of transgressions and the suppression of defilements, through the purity of aspiration by way of being a foundational condition for emancipation from saṃsāra (vivaṭṭūpanissayatā), the attainment of the third knowledge, the knowledge of the destruction of the taints (āsavakkhaya-ñāṇa), is accomplished.
Thật vậy, nhờ sự tinh tế của niệm mà thành tựu được túc mạng minh (pubbenivāsavijjā); nhờ tuệ tri, qua sự quen thuộc với việc hành động đúng đắn trong mọi việc, mà thành tựu được nhị minh (cutūpapātañāṇa) liên quan đến sự chết và tái sinh; nhờ không có sự vi phạm, do sự đoạn trừ các cấu uế, mà thành tựu được tam minh (āsavakkhayañāṇa) qua sự thanh tịnh của ý nguyện, tức là nhân hỗ trợ cho sự thoát ly vòng luân hồi.
Puretaraṃ siddhānaṃ samādhipaññānaṃ pāripūriṃ vinā sīlassa āsavakkhayañāṇūpanissayatā sukkhavipassakakhīṇāsavehi dīpetabbā.
The foundational role of sīla for the knowledge of the destruction of the taints, without the perfection of samādhi and paññā that were attained earlier, should be explained by those Arahants who are dry-visioned (sukkhavipassaka).
Đối với những thiền định và trí tuệ đã thành tựu trước đó, sự viên mãn của giới luật là nhân hỗ trợ cho lậu tận trí (āsavakkhayañāṇa) cần được các vị A-la-hán tuệ quán thuần túy (sukkhavipassakakhīṇāsava) giải thích.
Samādhipaññā viya abhiññāpaṭisambhidānaṃ sīlaṃ na sabhāgahetūti katvā vuttaṃ ‘‘na tato para’’nti.
Since samādhi and paññā are not homogeneous causes for the supernormal powers (abhiññā) and analytical knowledges (paṭisambhidā) in the way that sīla is, it is said: "not beyond that."
Vì giới luật không phải là nguyên nhân tương đồng cho các thắng trí (abhiññā) và vô ngại giải (paṭisambhidā) như định và tuệ, nên đã nói “không gì hơn thế”.
‘‘Samāhito yathābhūtaṃ pajānātī’’ti (saṃ. ni. 3.5; 4.99; netti. 40; mi. pa. 2.1.14) vacanato samādhisampadā chaḷabhiññatāya upanissayo.
From the saying "One who is concentrated knows things as they are," the perfection of samādhi is a foundational condition for the six supernormal powers (chaḷabhiññā).
Theo câu “Người có định thì thấy biết đúng như thật” (Saṃ. Ni. 3.5; 4.99; Netti. 40; Mi. Pa. 2.1.14), sự thành tựu định là nhân hỗ trợ cho sáu thắng trí.
Paññā viya paṭisambhidānaṃ samādhi na sabhāgahetūti vuttaṃ ‘‘na tato para’’nti.
Since samādhi is not a homogeneous cause for the analytical knowledges (paṭisambhidā) in the way that paññā is, it is said: "not beyond that."
Vì định không phải là nguyên nhân tương đồng cho vô ngại giải như tuệ, nên đã nói “không gì hơn thế”.
‘‘Yogā ve jāyate bhūrī’’ti (dha. pa. 282) vacanato pubbayogena, garuvāsadesabhāsākaosallauggahaparipucchādīhi ca paribhāvitā paññāsampatti paṭisambhidāpabhedassa upanissayo paccekabodhisammāsambodhiyopi paññāsampattisannissayāti paññāya anadhigantabbassa visesassa abhāvato, tassā ca paṭisambhidāpabhedassa ekantikakāraṇato heṭṭhā viya ‘‘na tato para’’nti avatvā ‘‘na aññena kāraṇenā’’ti vuttaṃ.
From the saying "Indeed, wisdom arises from spiritual striving (yoga)," and nurtured by previous striving, by dwelling with a teacher, by skill in language, by learning, by questioning, and so on, the perfection of paññā is a foundational condition for the distinctions of the analytical knowledges. Also, the perfection of paññā is a support for both Paccekabodhi and Sammāsambodhi. Because there is no special attainment that cannot be reached by paññā, and because it is the sole cause for the distinctions of the analytical knowledges, instead of saying "not beyond that" as below, it is said: "not by any other cause."
Theo câu “Thật vậy, trí tuệ phát sinh từ sự tinh cần” (Dhp. 282), sự thành tựu tuệ, được vun bồi bởi sự tinh cần trước đây, sự sống với bậc thầy, sự thành thạo ngôn ngữ địa phương, sự học hỏi, sự chất vấn, v.v., là nhân hỗ trợ cho các phân loại vô ngại giải. Vì sự thành tựu tuệ là chỗ dựa cho cả Bồ-đề của Bồ-tát Độc Giác và Bồ-đề của Chánh Đẳng Giác, và vì không có sự đặc biệt nào không thể đạt được bằng tuệ, và vì tuệ là nguyên nhân tuyệt đối của các phân loại vô ngại giải, nên thay vì nói “không gì hơn thế” như đã nói ở trên, đã nói “không do nguyên nhân nào khác”.
Ettha ca ‘‘sīlasampattiñhi nissāyā’’ti vuttattā yassa samādhivijambhanabhūtā anavasesā cha abhiññā na ijjhanti, tassa ukkaṭṭhaparicchedavasena na samādhisampadā atthīti.
And here, since it is stated "by relying on the perfection of sīla," for one for whom the six supernormal powers (abhiññā), which are the expansion of samādhi, are not accomplished, there is no perfection of samādhi in the sense of the highest distinction.
Ở đây, vì đã nói “nương tựa vào sự thành tựu giới luật”, nên đối với người mà sáu thắng trí không còn sót lại, là sự phát triển của định, không thành tựu, thì không có sự thành tựu định theo phân định tối thượng.
Satipi vijjānaṃ abhiññekadesabhāve sīlasampattisamudāgatā eva tisso vijjā gahitā.
Even though the knowledges (vijjā) are a part of the supernormal powers, only the three knowledges that arise from the perfection of sīla are taken here.
Mặc dù các minh là một phần của thắng trí, nhưng chỉ có ba minh phát sinh từ sự thành tựu giới luật được đề cập.
Yathā hi paññāsampattisamudāgatā catasso paṭisambhidā upanissayasampannassa maggeneva ijjhanti, maggakkhaṇe eva tāsaṃ paṭilabhitabbato, evaṃ sīlasampattisamudāgatā tisso vijjā samādhisampattisamudāgatā ca cha abhiññā upanissayasampannassa maggeneva ijjhantīti maggādhigameneva tāsaṃ adhigamo veditabbo.
Just as the four analytical knowledges (paṭisambhidā) that arise from the perfection of paññā are accomplished for one endowed with foundational conditions (upanissayasampanna) only through the path (magga), because they are to be attained at the moment of the path; similarly, the three knowledges that arise from the perfection of sīla, and the six supernormal powers that arise from the perfection of samādhi, are accomplished for one endowed with foundational conditions only through the path. Thus, their attainment should be understood as through the attainment of the path.
Thật vậy, như bốn vô ngại giải phát sinh từ sự thành tựu tuệ chỉ thành tựu được bằng Đạo đối với người có nhân hỗ trợ đầy đủ, vì chúng phải được đạt được vào khoảnh khắc của Đạo; tương tự, ba minh phát sinh từ sự thành tựu giới luật và sáu thắng trí phát sinh từ sự thành tựu định chỉ thành tựu được bằng Đạo đối với người có nhân hỗ trợ đầy đủ. Do đó, cần phải hiểu rằng sự đạt được chúng là do sự đạt được Đạo.
Paccekabuddhānaṃ, sammāsambuddhānañca paccekabodhisammāsambodhisamadhigamasadisā hi imesaṃ ariyānaṃ ime visesādhigamāti.
For these noble ones, these special attainments are indeed similar to the attainment of Paccekabodhi and Sammāsambodhi by Paccekabuddhas and Sammāsambuddhas.
Thật vậy, những thành tựu đặc biệt này của các bậc Thánh tương tự như sự thành tựu Bồ-đề của Bồ-tát Độc Giác và Bồ-đề của Chánh Đẳng Giác của các vị Độc Giác Phật và Chánh Đẳng Giác Phật.
Vinayasuttābhidhammesu sammāpaṭipattiyā tevijjatādīnaṃ upanissayatāpi yathāvuttavidhinā veditabbā.
The foundational role of right practice (sammāpaṭipatti) for the three knowledges and so on in the Vinaya, Suttanta, and Abhidhamma should also be understood in the manner described.
Trong Tạng Luật, Tạng Kinh và Tạng Vi Diệu Pháp, sự thành tựu các phẩm chất như Tam Minh, v.v. nhờ Chánh Hạnh cũng cần được hiểu theo cách đã nói.
Sīlaṃ taṃsamaṅgino kāmasugatīsuyeva nibbattāpanato catūhi apāyehi vimuttiyā kāraṇanti āha ‘‘sīlena apāyasamatikkamanupāyo pakāsito hotī’’ti.
Sīla, because it causes the one endowed with it to be reborn only in happy destinations of the sense-sphere, is the cause of liberation from the four lower realms (apāya). Therefore, it is said: "by sīla, the means of overcoming the lower realms is revealed."
Giới luật là nguyên nhân giải thoát khỏi bốn cõi khổ vì nó chỉ khiến người giữ giới tái sinh vào các cõi thiện dục giới. Do đó, đã nói rằng “giới luật đã làm sáng tỏ phương tiện vượt qua các cõi khổ”.
Na hi pāṇātipātādipaṭivirati duggatiparikilesaṃ āvahati.
Indeed, abstention from killing living beings and so on does not lead to the defilement of woeful states.
Thật vậy, sự kiêng cữ sát sinh, v.v. không dẫn đến sự cấu uế của cõi khổ.
Samādhi taṃsamaṅgino mahaggatabhūmiyaṃyeva nibbattāpanena sakalakāmabhavato vimocetīti vuttaṃ ‘‘samādhinā kāmadhātusamatikkamanupāyo pakāsito hotī’’ti.
Samādhi, by causing the one endowed with it to be reborn only in the higher realms, liberates from the entire sense-sphere existence. Therefore, it is said: "by samādhi, the means of overcoming the sense-sphere existence is revealed."
Định giải thoát khỏi toàn bộ dục giới vì nó chỉ khiến người có định tái sinh vào các cõi đại phạm thiên. Do đó, đã nói rằng “định đã làm sáng tỏ phương tiện vượt qua dục giới”.
Na hi kāmāvacarakammassa anubalappadāyīnaṃ kāmacchandādīnaṃ vikkhambhakaṃ jhānaṃ kāmadhātuparikilesāvahaṃ hoti.
Indeed, jhāna, which suppresses sense-desires and so on, which support kamma pertaining to the sense-sphere, does not lead to defilement in the sense-sphere.
Thật vậy, thiền định, là pháp đối trị các dục tham, v.v. vốn là những pháp hỗ trợ cho nghiệp dục giới, không dẫn đến sự cấu uế của dục giới.
Na cettha upacārajjhānaṃ nidassetabbaṃ, appanāsamādhissa adhippetattā.
And here, access concentration (upacāra-jhāna) should not be indicated, because absorption concentration (appanā-samādhi) is intended.
Ở đây, không nên đề cập đến cận định, vì ý muốn nói đến an chỉ định.
Nāpi ‘‘sīleneva atikkamitabbassa apāyabhavassa samādhinā atikkamitabbatā’’ti vacanokāso.
Nor is there scope for saying "the lower realms to be overcome by sīla are to be overcome by samādhi."
Cũng không có chỗ để nói rằng “cõi khổ cần được vượt qua bằng giới luật cũng có thể được vượt qua bằng định”.
Sugatibhavampi atikkamantassa duggatisamatikkamane kā kathāti.
If one overcomes even happy existences, what need is there to speak of overcoming woeful states?
Đối với người vượt qua cả cõi thiện dục giới, thì nói gì đến việc vượt qua cõi khổ?
Sabbabhavasamatikkamanupāyoti kāmabhavādīnaṃ navannampi bhavānaṃ samatikkamanupāyo sīlasamādhīhi atikkantāpi bhavā anatikkantā eva, kāraṇassa apahīnattā.
"The means of overcoming all existences" means the means of overcoming all nine existences, such as the sense-sphere existence. The existences overcome by sīla and samādhi are still not overcome, because their causes have not been eradicated.
Phương tiện vượt qua mọi cõi hữu là phương tiện vượt qua cả chín cõi hữu như dục hữu, v.v. Các cõi hữu đã được vượt qua bằng giới luật và định vẫn chưa được vượt qua, vì nguyên nhân vẫn chưa được đoạn trừ.
Paññāya panassa suppahīnattā te samatikkantā eva.
But by paññā, since their causes are thoroughly eradicated, those existences are indeed overcome.
Nhưng đối với tuệ, vì nguyên nhân đã được đoạn trừ hoàn toàn, nên các cõi hữu đó đã được vượt qua hoàn toàn.
Kilesānaṃ vītikkamapaṭipakkhoti saṃkilesadhammānaṃ, kammakilesānaṃ vā yo kāyavacīdvāresu vītikkamo ajjhācāro, tassa paṭipakkho sīlena pakāsito hoti, avītikkamasabhāvattā sīlassa.
"The antidote to the transgression of defilements (kilesānaṃ vītikkamapaṭipakko)" means the antidote to the transgression, or excessive conduct, of the defilements of corruption (saṃkilesa-dhamma) or defilements of kamma (kamma-kilesa) through the bodily and verbal doors, is revealed by sīla, because sīla is by nature non-transgressive.
Đối trị sự vi phạm của phiền não có nghĩa là giới luật đã làm sáng tỏ pháp đối trị sự vi phạm, tức là sự hành động sai trái của các pháp cấu uế hoặc các phiền não nghiệp chướng ở cửa thân và cửa khẩu, vì giới luật có bản chất không vi phạm.
Okāsādānavasena kilesānaṃ citte kusalappavattiṃ pariyādiyitvā uṭṭhānaṃ pariyuṭṭhānaṃ.
"Pariyuṭṭhāna" refers to the arising of defilements in the mind, having completely overshadowed the arising of wholesome states by not allowing an opportunity.
Pariyuṭṭhāna (phiền não quấy nhiễu) là sự phát sinh của phiền não trong tâm, chiếm đoạt sự phát sinh của thiện pháp, bằng cách không cho phép.
Taṃ samādhi vikkhambhetīti āha ‘‘samādhinā pariyuṭṭhānapaṭipakkho pakāsito hotī’’ti, samādhissa pariyuṭṭhānappahāyakattā.
Samādhi suppresses this pariyuṭṭhāna. Therefore, it is said: "by samādhi, the antidote to pariyuṭṭhāna is revealed," because samādhi eradicates pariyuṭṭhāna.
Định trấn áp phiền não quấy nhiễu. Do đó, đã nói rằng “định đã làm sáng tỏ pháp đối trị phiền não quấy nhiễu”, vì định có khả năng đoạn trừ phiền não quấy nhiễu.
Appahīnabhāvena santāne anu anu sayanato kāraṇalābhe uppattirahā anusayā, te pana anurūpaṃ kāraṇaṃ laddhā uppajjanārahā thāmagatā kāmarāgādayo satta kilesā veditabbā.
"Anusaya" refers to the latent tendencies that lie dormant in the continuum in an unabandoned state, ready to arise when they find a suitable condition. These are to be understood as the seven strong defilements such as sensual lust (kāmarāga).
Anusayā (phiền não tiềm ẩn) là những phiền não có khả năng phát sinh khi có điều kiện, do chúng tiềm tàng trong dòng tâm thức mà chưa được đoạn trừ. Cần phải hiểu rằng chúng là bảy phiền não như tham dục (kāmarāga), v.v. đã trở nên mạnh mẽ, có khả năng phát sinh khi tìm được điều kiện thích hợp.
Te ariyamaggapaññāya sabbaso pahīyantīti āha ‘‘paññāya anusayapaṭipakkho pakāsito hotī’’ti.
These are completely eradicated by Noble Path wisdom (ariyamaggapaññā). Therefore, it is said: "by paññā, the antidote to the latent tendencies (anusaya) is revealed."
Những phiền não tiềm ẩn này được đoạn trừ hoàn toàn bằng trí tuệ của Bát Chánh Đạo. Do đó, đã nói rằng “trí tuệ đã làm sáng tỏ pháp đối trị phiền não tiềm ẩn”.
Kāraṇanti upanissayapaccayo.
Kāraṇa means supporting condition (upanissayapaccayo).
Kāraṇa (nhân) là duyên y chỉ mạnh (upanissayapaccaya).
Sīlesu paripūrakārīti maggabrahmacariyassa ādibhūtattā ādibrahmacariyakānaṃ pārājikasaṅghādisesasaṅkhātānaṃ mahāsīlasikkhāpadānaṃ avītikkamanato khuddānukhuddakānaṃ āpajjane sahasāva tehi vuṭṭhānena sīlesu yaṃ kattabbaṃ, taṃ paripūraṃ samatthaṃ karotīti sīlesu paripūrakārī.
Sīlesu paripūrakārī means one who acts perfectly in sīla. Because it is the beginning of the holy life of the path, by not transgressing the major precepts, such as those included in the Pārājika and Saṅghādisesa, which are the initial holy life, and by quickly recovering from minor transgressions, one completes what should be done in sīla, thus one is called sīlesu paripūrakārī.
Sīlesu paripūrakārī (người hoàn thành đầy đủ giới) là do giới là phần khởi đầu của phạm hạnh Đạo, nên không vi phạm các giới học trọng yếu như Pārājika và Saṅghādisesa, vốn là những giới học khởi đầu của phạm hạnh. Khi phạm các lỗi nhỏ nhặt, liền nhanh chóng thoát khỏi chúng. Như vậy, người ấy hoàn thành đầy đủ những gì cần làm trong giới, nên gọi là sīlesu paripūrakārī.
Tathā sakadāgāmīti ‘‘sīlesu paripūrakārī’’ti etaṃ upasaṃharati tathā-saddena.
Tathā sakadāgāmī—the word tathā refers to "sīlesu paripūrakārī".
Cũng vậy, một vị Sakadāgāmī (Nhất Lai) – từ "tathā" (cũng vậy) này dùng để liên hệ với câu "sīlesu paripūrakārī".
Ete hi dve ariyā samādhipāripanthikānaṃ kāmarāgabyāpādānaṃ paññāpāripanthikassa saccapaṭicchādakamohassa sabbaso asamūhatattā samādhiṃ, paññañca bhāventāpi samādhipaññāsu yaṃ kattabbaṃ, taṃ mattaso pamāṇena padesamattameva karontīti samādhismiṃ, paññāya ca mattaso kārino ‘‘sīlesu paripūrakārino’’icceva vuccanti.
Indeed, these two noble ones, because sense-desire and ill-will, which are obstacles to samādhi, and delusion, which conceals the truth and is an obstacle to paññā, are not entirely uprooted, even while developing samādhi and paññā, they do only a limited portion, just a part, of what should be done in samādhi and paññā. Therefore, they are called "sīlesu paripūrakārino" because they act moderately in samādhi and paññā.
Thật vậy, hai vị Thánh này, vì lòng tham dục (kāmarāga) và sân hận (byāpāda) là chướng ngại của định, và si mê che lấp sự thật (saccapaṭicchādakamoha) là chướng ngại của tuệ, chưa được đoạn trừ hoàn toàn, nên dù có tu tập định và tuệ, họ chỉ thực hành một phần, một mức độ nhất định những gì cần làm trong định và tuệ. Do đó, họ được gọi là những người thực hành định và tuệ ở mức độ vừa phải (mattaso kārino), và cũng được gọi là sīlesu paripūrakārino.
Anāgāmī pana kāmarāgabyāpādānaṃ samucchinnattā samādhismiṃ paripūrakārī.
But the Anāgāmī, having eradicated sense-desire and ill-will, is samādhismiṃ paripūrakārī (one who acts perfectly in samādhi).
Còn vị Anāgāmī (Bất Lai), vì tham dục và sân hận đã được đoạn trừ hoàn toàn, nên là samādhismiṃ paripūrakārī (người hoàn thành đầy đủ định).
Arahā sabbaso sammohassa susamūhatattā paññāya paripūrakārī.
The Arahant, having completely eradicated delusion, is paññāya paripūrakārī (one who acts perfectly in paññā).
Vị Arahā (A-la-hán), vì sự si mê đã được đoạn trừ hoàn toàn, nên là paññāya paripūrakārī (người hoàn thành đầy đủ tuệ).
‘‘Idha, bhikkhave, bhikkhu sīlesu paripūrakārī hoti, samādhismiṃ mattaso kārī, paññāya mattaso kārī.
“Here, monks, a bhikkhu is one who acts perfectly in sīla, one who acts moderately in samādhi, one who acts moderately in paññā.
“Này các Tỳ-kheo, ở đây, một Tỳ-kheo là người hoàn thành đầy đủ giới, thực hành định ở mức độ vừa phải, thực hành tuệ ở mức độ vừa phải.
So yāni tāni khuddānukhuddakāni sikkhāpadāni, tāni āpajjatipi vuṭṭhātipi.
He commits minor and secondary offences and then rises from them.
Vị ấy có thể vi phạm và thoát khỏi những giới học nhỏ nhặt.
Taṃ kissa hetu?
Why is that?
Vì lý do gì?
Na hi mettha, bhikkhave, abhabbatā vuttā.
For I have not declared inability in this regard, monks.
Này các Tỳ-kheo, Ta không nói rằng điều đó là không thể đối với vị ấy.
Yāni ca kho tāni sikkhāpadāni ādibrahmacariyakāni brahmacariyasāruppāni, tattha dhuvasīlo ca hoti ṭhitasīlo ca, samādāya sikkhati sikkhāpadesu.
But regarding those precepts that are fundamental to the holy life, suitable for the holy life, he is firm in sīla and steadfast in sīla, undertaking and training in the precepts.
Nhưng đối với những giới học là phần khởi đầu của phạm hạnh, phù hợp với phạm hạnh, vị ấy kiên trì giữ giới và vững chắc trong giới, thực hành giữ gìn các giới học.
So tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā sotāpanno hoti avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo.
With the destruction of the three fetters, he becomes a stream-enterer, not liable to fall, assured, bound for enlightenment.
Vị ấy, do đoạn trừ ba kiết sử, trở thành bậc Nhập Lưu, không còn rơi vào đường ác, chắc chắn sẽ đạt đến giác ngộ tối thượng.
Idha pana, bhikkhave, bhikkhu sīlesu…pe… so tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā rāgadosamohānaṃ tanuttā sakadāgāmī hoti.
Here, monks, a bhikkhu in sīla… (rest omitted) …with the destruction of the three fetters, and with the attenuation of greed, hatred, and delusion, he becomes a once-returner.
Này các Tỳ-kheo, ở đây, một Tỳ-kheo là người hoàn thành đầy đủ giới...v.v... vị ấy, do đoạn trừ ba kiết sử và làm cho tham, sân, si trở nên mỏng manh, trở thành bậc Nhất Lai.
Sakideva imaṃ lokaṃ āgantvā dukkhassantaṃ karoti.
Having come to this world just once more, he will make an end of suffering.
Vị ấy chỉ đến thế giới này một lần nữa và chấm dứt khổ đau.
Idha pana, bhikkhave, bhikkhu sīlesu paripūrakārī hoti, samādhismiṃ paripūrakārī, paññāya mattaso kārī.
Here, monks, a bhikkhu is one who acts perfectly in sīla, one who acts perfectly in samādhi, one who acts moderately in paññā.
Này các Tỳ-kheo, ở đây, một Tỳ-kheo là người hoàn thành đầy đủ giới, hoàn thành đầy đủ định, thực hành tuệ ở mức độ vừa phải.
So yāni tāni…pe… sikkhati sikkhāpadesu.
He commits those… (rest omitted) …trains in the precepts.
Vị ấy có thể vi phạm...v.v... thực hành giữ gìn các giới học.
So pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ…pe… anāvattidhammo tasmā lokā.
With the destruction of the five lower fetters… (rest omitted) …he is an Anāgāmī, not liable to return from that world.
Vị ấy, do đoạn trừ năm hạ phần kiết sử...v.v... trở thành bậc Hóa Sinh, nhập Niết-bàn ở đó, không còn trở lại thế giới này nữa.
Idha pana, bhikkhave, bhikkhu sīlesu paripūrakārī hoti, samādhismiṃ paripūrakārī, paññāya paripūrakārī.
Here, monks, a bhikkhu is one who acts perfectly in sīla, one who acts perfectly in samādhi, one who acts perfectly in paññā.
Này các Tỳ-kheo, ở đây, một Tỳ-kheo là người hoàn thành đầy đủ giới, hoàn thành đầy đủ định, hoàn thành đầy đủ tuệ.
So yāni tāni khuddānukhuddakāni…pe… sikkhati sikkhāpadesu.
He commits those minor and secondary offences… (rest omitted) …trains in the precepts.
Vị ấy có thể vi phạm những giới học nhỏ nhặt...v.v... thực hành giữ gìn các giới học.
So āsavānaṃ khayā…pe… upasampajja viharatī’’ti.
With the destruction of the defilements… (rest omitted) …he abides, having realized it for himself.”
Vị ấy, do diệt trừ các lậu hoặc...v.v... chứng ngộ và an trú trong tâm giải thoát và tuệ giải thoát ngay trong hiện tại.”
Ettha hi vivaṭṭasannissitassa sīlassa idhādhippetattā sīlena kāyaviveko pakāsito hoti, samādhinā cittaviveko, paññāya upadhiviveko.
Here, since sīla associated with the turning away from saṃsāra is intended, through sīla, bodily seclusion is revealed; through samādhi, mental seclusion; and through paññā, seclusion from all substrata of existence (upadhiviveka).
Ở đây, vì giới gắn liền với sự thoát ly (vivaṭṭa) được đề cập, nên sự viễn ly thân (kāyaviveka) được trình bày bằng giới; sự viễn ly tâm (cittaviveka) bằng định; sự viễn ly phiền não (upadhiviveka) bằng tuệ.
Tathā sīlena adoso kusalamūlaṃ pakāsitaṃ hoti, titikkhappadhānatāya, aparūpaghātasabhāvatāya ca sīlassa.
Likewise, through sīla, the root of skillfulness which is non-aversion (adoso kusalamūlaṃ) is revealed, due to sīla’s prevalence of endurance and its nature of not harming others.
Cũng vậy, căn lành không sân (adosa kusalamūla) được trình bày bằng giới, vì giới chủ yếu là sự nhẫn nại và bản chất của giới là không làm hại người khác.
Samādhinā alobho kusalamūlaṃ, lobhapaṭipakkhato, alobhapadhānatāya ca samādhissa.
Through samādhi, the root of skillfulness which is non-greed (alobho kusalamūlaṃ) is revealed, due to its opposition to greed and the prevalence of non-greed in samādhi.
Căn lành không tham (alobha kusalamūla) được trình bày bằng định, vì định đối nghịch với tham và chủ yếu là không tham.
Paññāya pana amohoyeva.
Through paññā, it is only non-delusion (amoha).
Còn đối với tuệ, đó chính là không si mê (amoha).
Sīlena ca animittavimokkhamukhaṃ pakāsitaṃ hoti.
Through sīla, the gateway to liberation which is signless (animittavimokkhamukhaṃ) is revealed.
Và cửa giải thoát vô tướng (animittavimokkhamukha) được trình bày bằng giới.
Adosappadhānaṃ hi sīlasampadaṃ nissāya dose ādīnavadassino aniccānupassanā sukheneva ijjhati, aniccānupassanā ca animittavimokkhamukhaṃ.
Indeed, by relying on the perfection of sīla, which is characterized by non-aversion, for one who sees danger in aversion, the contemplation of impermanence arises easily; and the contemplation of impermanence is the signless gateway to liberation.
Thật vậy, nương vào sự thành tựu giới với chủ yếu là không sân, người thấy rõ hiểm họa trong sân sẽ dễ dàng tu tập quán vô thường, và quán vô thường chính là cửa giải thoát vô tướng.
Samādhinā appaṇihitavimokkhamukhaṃ.
Through samādhi, the desireless gateway to liberation (appaṇihitavimokkhamukhaṃ).
Cửa giải thoát vô nguyện (appaṇihitavimokkhamukha) bằng định.
Paññāya suññatavimokkhamukhaṃ.
Through paññā, the emptiness gateway to liberation (suññatavimokkhamukhaṃ).
Cửa giải thoát không (suññatavimokkhamukha) bằng tuệ.
Alobhappadhānaṃ hi kāmanissaraṇaṃ samādhisampadaṃ nissāya kāmesu ādīnavadassino dukkhānupassanā sukheneva ijjhati, dukkhānupassanā ca appaṇihitavimokkhamukhaṃ.
Indeed, by relying on the perfection of samādhi, which is characterized by non-greed and release from sensual desires, for one who sees danger in sensual pleasures, the contemplation of suffering arises easily; and the contemplation of suffering is the desireless gateway to liberation.
Thật vậy, nương vào sự thành tựu định với chủ yếu là không tham, thoát ly dục vọng, người thấy rõ hiểm họa trong dục vọng sẽ dễ dàng tu tập quán khổ, và quán khổ chính là cửa giải thoát vô nguyện.
Paññāsampadaṃ nissāya anattānupassanā sukheneva ijjhati, anattānupassanā ca suññatavimokkhamukhaṃ.
By relying on the perfection of paññā, the contemplation of non-self arises easily; and the contemplation of non-self is the emptiness gateway to liberation.
Nương vào sự thành tựu tuệ, quán vô ngã sẽ dễ dàng thành tựu, và quán vô ngã chính là cửa giải thoát không.
Tathā sīlena anaññātaññassāmītindriyaṃ pakāsitaṃ hoti.
Likewise, through sīla, the faculty of "I shall know the unknown" (anaññātaññassāmītindriyaṃ) is revealed.
Cũng vậy, căn "Ta sẽ biết điều chưa biết" (anaññātaññassāmītindriya) được trình bày bằng giới.
Taṃ hi sīlesu paripūrakārino aṭṭhamakassa indriyaṃ.
For that is the faculty of the eighth one, the Stream-enterer, who acts perfectly in sīla.
Thật vậy, căn đó là căn của vị Nhập Lưu, là vị thứ tám trong số những người hoàn thành đầy đủ giới.
Samādhinā aññindriyaṃ.
Through samādhi, the faculty of knowing (aññindriyaṃ).
Căn "Đã biết" (aññindriya) bằng định.
Taṃ hi ukkaṃsagataṃ samādhismiṃ paripūrakārino anāgāmino, aggamaggaṭṭhassa ca indriyaṃ.
For that, in its highest degree, is the faculty of the Anāgāmī who acts perfectly in samādhi, and the faculty of one on the highest path.
Thật vậy, căn đó là căn của vị Bất Lai đã hoàn thành đầy đủ định ở mức độ cao nhất, và cũng là căn của vị A-la-hán đã đạt đến quả vị tối thượng.
Paññāya aññātāvindriyaṃ pakāsitaṃ hoti.
Through paññā, the faculty of one who has known (aññātāvindriyaṃ) is revealed.
Căn "Người đã biết" (aññātāvindriya) được trình bày bằng tuệ.
Taduppattiyā hi arahā paññāya paripūrakārīti.
For with its arising, the Arahant acts perfectly in paññā, it is said.
Thật vậy, do sự phát sinh của căn đó, vị A-la-hán là người hoàn thành đầy đủ tuệ.
Iminā nayena aññe ca evarūpā guṇattikā sīlādīhi pakāsetabbā.
In this manner, other such groups of three qualities should also be revealed through sīla and so on.
Theo cách này, các bộ ba phẩm chất khác tương tự cũng nên được trình bày bằng giới v.v...
6. Evanti vuttappakārena.
Evaṃ means in the manner described.
6. Evaṃ (như vậy) theo cách đã nói.
Anekaguṇasaṅgāhakenāti adhisīlasikkhādīnaṃ, aññesañca anekesaṃ guṇānaṃ saṅgāhakena.
Anekaguṇasaṅgāhakena means encompassing many qualities, such as the training in higher virtue (adhisīlasikkhā) and other numerous qualities.
Anekaguṇasaṅgāhakena (bao gồm nhiều phẩm chất) là bao gồm nhiều phẩm chất khác nhau như giới học tăng thượng (adhisīlasikkhā) v.v...
Sīlasamādhipaññāmukhenāti ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’tiādīsu (dha. pa. 277; theragā. 676; netti. 5) viya vipassanāmattādimukhena saṅkhepato adesetvā sīlasamādhipaññāmukhena desitopi, sattatiṃsāyapi vā bodhipakkhiyadhammānaṃ visuddhimaggantogadhattā tattha sīlasamādhipaññā mukhaṃ pamukhaṃ katvā desitopi.
Sīlasamādhipaññāmukhena means that even though it is taught summarily, like in "All formations are impermanent" and so on, with insight alone as the primary aspect, it is taught with sīla, samādhi, and paññā as the primary aspects. Alternatively, since the thirty-seven factors of enlightenment (bodhipakkhiyadhammā) are included in the Visuddhimagga, it is taught there making sīla, samādhi, and paññā the chief and foremost aspects.
Sīlasamādhipaññāmukhena (bằng phương tiện giới, định, tuệ) nghĩa là, không chỉ trình bày một cách tóm tắt bằng phương tiện thiền quán (vipassanāmattā) v.v... như trong các câu "Tất cả các hành là vô thường" v.v..., mà còn được trình bày bằng phương tiện giới, định, tuệ. Hoặc, vì ba mươi bảy pháp trợ Bồ-đề (bodhipakkhiyadhammā) đều nằm trong Thanh Tịnh Đạo (Visuddhimagga), nên chúng được trình bày với giới, định, tuệ làm chính yếu.
Etena sīlasamādhipaññāsu avasesabodhipakkhiyadhammānaṃ sabhāvato, upakārato ca antogadhabhāvo dīpitoti veditabbaṃ.
By this, it should be understood that the inclusion of the remaining factors of enlightenment in sīla, samādhi, and paññā is revealed both by their nature and by their assistance.
Qua đó, cần hiểu rằng các pháp trợ Bồ-đề còn lại được bao hàm trong giới, định, tuệ về mặt bản chất và sự hỗ trợ.
Atisaṅkhepadesitoyeva hoti sabhāvavibhāgādito avibhāvitattā.
For it is taught very briefly, as its nature and divisions are not expounded.
Vì bản chất và sự phân loại v.v... chưa được giải thích rõ ràng, nên sự trình bày tóm tắt vẫn còn quá ngắn gọn.
Nālanti na pariyattaṃ na samatthaṃ.
Nālaṃ means not sufficient, not able.
Nālaṃ (không đủ) là không đầy đủ, không thích đáng, không có khả năng.
Sabbesanti nātisaṅkhepanātivitthārarucīnampi, vipañcitaññuneyyānampi vā.
Sabbesaṃ means for all, including those who prefer neither too brief nor too extensive, or those who are adept and those who need guidance.
Sabbesaṃ (cho tất cả) là cho cả những người không thích quá tóm tắt hay quá chi tiết, hoặc cho cả những người có trí tuệ phát triển nhanh (vipañcitaññū) và những người cần được hướng dẫn (neyya).
Saṅkhepadesanā hi saṃkhittarucīnaṃ, ugghaṭitaññūnaṃyeva ca upakārāya hoti, na panitaresaṃ.
Indeed, a brief teaching is helpful only to those who prefer brevity and to those of quick understanding, but not to others.
Thật vậy, sự trình bày tóm tắt chỉ hữu ích cho những người thích ngắn gọn và những người có trí tuệ phát triển nhanh, chứ không phải cho những người khác.
Assa visuddhimaggassa.
Assa refers to the Visuddhimagga.
Assa (của nó) là của Thanh Tịnh Đạo này.
Pucchanaṭṭhena pañhā, kiriyā karaṇaṃ kammaṃ, pañhāva kammaṃ pañhākammaṃ, pucchanapayogo.
A question (pañhā) in the sense of asking, an action (kiriyā) is doing (karaṇaṃ kammaṃ), the question itself is the action ( pañhākammaṃ), the act of questioning.
Pañhā (câu hỏi) theo nghĩa hỏi, kiriyā (hành động) là karaṇa (làm), kamma (việc làm). Pañhā (câu hỏi) chính là kamma (việc làm), tức là hành vi hỏi.
Kiṃ sīlanti sarūpapucchā.
Kiṃ sīlaṃ is a question about its nature.
Kiṃ sīlaṃ (Giới là gì?) là câu hỏi về bản chất.
Kenaṭṭhena sīlanti kena atthena sīlanti vuccati, ‘‘sīla’’nti padaṃ kaṃ abhidheyyaṃ nissāya pavattanti attho.
The question " By what meaning is sīla (virtue) meant?" signifies: By what meaning is it called sīla? What meaning does the word "sīla" depend on for its occurrence? This is the meaning of the question "By what meaning is sīla meant?".
Với ý nghĩa nào là sīla (giới)? có nghĩa là, với ý nghĩa nào mà được gọi là sīla? Chữ "sīla" nương tựa vào ý nghĩa nào mà được phát sinh? Đó là ý nghĩa.
Tayidaṃ sīlaṃ sabhāvato, kiccato, upaṭṭhānākārato, āsannakāraṇato ca kathaṃ jānitabbanti āha ‘‘kānassa lakkhaṇarasapaccupaṭṭhānapadaṭṭhānānī’’ti.
As for that sīla, how is it to be known by way of its characteristic, function, manifestation, and proximate cause? Therefore, it is said: " What are its characteristics, functions, manifestations, and proximate causes?"
Giới này cần được biết như thế nào về bản chất, chức năng, biểu hiện và nguyên nhân gần? Do vậy, Ngài nói: “Đặc tính, chức năng, biểu hiện và nguyên nhân gần của nó là gì?”
Paṭipatti nāma diṭṭhānisaṃse eva hotīti āha ‘‘kimānisaṃsa’’nti.
Practice (paṭipatti) occurs only in that which has visible benefits, therefore it is said: " What is its benefit?"
Việc thực hành chỉ có thể có lợi ích thấy được. Do vậy, Ngài nói: “Lợi ích của nó là gì?”
Katividhanti pabhedapucchā.
" How many kinds" is a question about its classifications.
“Có bao nhiêu loại?” là câu hỏi về các phân loại.
Vibhāgavantānaṃ hi sabhāvavibhāvanaṃ vibhāgadassanamukheneva hotīti.
Indeed, the explicit declaration of the nature of things that have classifications occurs only by way of showing the classifications.
Thật vậy, việc làm rõ bản chất của những gì có sự phân chia chỉ có thể thực hiện được thông qua việc trình bày các phân loại.
Vodānaṃ visuddhi.
" Vodānaṃ" means purity.
Vodāna là sự thanh tịnh.
Sā ca saṃkilesamalavimutti.
And that purity is freedom from defilements (saṃkilesa).
Và sự thanh tịnh đó là sự giải thoát khỏi các cấu uế.
Taṃ icchantena yasmā upāyakosallatthinā anupāyakosallaṃ viya saṃkileso jānitabboti āha ‘‘ko cassa saṃkileso’’ti.
Since one who desires that purity must know defilement, just as one who desires skill in means must know what is not skill in means, it is said: " And what are its defilements?"
Vì người mong muốn điều đó, người muốn khéo léo trong phương tiện, phải biết các cấu uế như thể biết sự thiếu khéo léo trong phương tiện, nên Ngài nói: “Và cấu uế của nó là gì?”
Tatrāti tasmiṃ, tassa vā pañhākammassa.
" Tatrā" means in that (matter of questioning), or of that matter of questioning.
Tatrā có nghĩa là trong đó, hoặc của vấn đề đó.
Vissajjananti vivaraṇaṃ.
" Vissajjanaṃ" means elucidation.
Vissajjana là sự giải thích.
Pucchito hi attho avibhāvitattā nigūḷho muṭṭhiyaṃ kato viya tiṭṭhati.
Indeed, a meaning that has been asked but not yet clarified remains concealed, as if held in a fist.
Thật vậy, một ý nghĩa được hỏi nhưng chưa được làm rõ thì vẫn ẩn giấu, như thể được giữ trong nắm tay.
Tassa vivaraṇaṃ vissajjanaṃ vibhūtabhāvakāraṇato.
Its elucidation is called vissajjana because it makes the meaning manifest.
Sự giải thích của nó được gọi là vissajjana vì nó làm cho ý nghĩa trở nên rõ ràng.
Pāṇātipātādīhīti ettha pāṇoti vohārato satto, paramatthato jīvitindriyaṃ.
In the phrase " from the killing of living beings and so forth", " living being (pāṇa)" is a sentient being by conventional usage, but in ultimate reality, it is the life faculty (jīvitindriya).
Trong cụm từ Pāṇātipātādīhi (từ việc sát sinh, v.v.), pāṇo theo cách nói thông thường là chúng sinh, theo nghĩa tối hậu là sinh mạng quyền (jīvitindriya).
Tassa saraseneva patanasabhāvassa antare eva ativa pātanaṃ atipāto, saṇikaṃ patituṃ adatvā sīghaṃ pātananti attho, atikkamma vā satthādīhi abhibhavitvā pātanaṃ atipāto, pāṇaghāto.
To cause the falling of that life faculty, whose nature is to fall on its own, prematurely is " atipāta"; it means causing it to fall quickly without allowing it to fall slowly; or, having suppressed it with a weapon or other means, to cause it to fall is atipāta, the slaughter of a living being.
Việc làm cho sinh mạng quyền, vốn có bản chất tự hủy diệt, phải chấm dứt sớm hơn bình thường, là atipāto (sát hại), có nghĩa là không cho phép nó tồn tại từ từ mà làm cho nó chấm dứt nhanh chóng; hoặc atipāto là việc áp đảo và chấm dứt bằng vũ khí, v.v., tức là sát sinh (pāṇaghāto).
Ādisaddena adinnādānādiṃ saṅgaṇhāti.
By the word " and so forth (ādi)", non-taking of what is not given (adinnādāna) and so on are included.
Với từ ādi, bao gồm việc trộm cắp, v.v. (adinnādāna).
Tehi pāṇātipātādīhi dussīlyakammehi.
" from the killing of living beings and so forth" means from those evil actions of unvirtuous conduct.
Từ những hành vi bất thiện như sát sinh, v.v. (pāṇātipātādīhi dussīlyakammehi).
Viramantassāti samādānavirativasena, sampattavirativasena ca oramantassa.
" Of one abstaining (viramantassa)" means of one refraining by way of undertaking abstinence and by way of accomplished abstinence.
Viramantassā có nghĩa là của người từ bỏ theo cách thọ trì (samādānavirati) và theo cách từ bỏ khi đối diện (sampattavirati).
Vattapaṭipattinti upajjhāyavattādivattakaraṇaṃ.
" Practices and duties (vattapaṭipattiṃ)" refers to the performance of duties such as those towards one's preceptor (upajjhāyavatta).
Vattapaṭipatti là việc thực hành các bổn phận như bổn phận đối với thầy tế độ (upajjhāyavatta), v.v.
Cetanādayo dhammāti saṅkhepato vuttamatthaṃ pāḷivasena vibhajitvā dassetuṃ ‘‘vuttañheta’’ntiādi vuttaṃ.
The phrase " volition and other dhammas" was stated, along with "it is said...", to explain the meaning briefly stated by way of the Pali text.
Cụm từ Cetanādayo dhammā (các pháp như tư tâm sở, v.v.) được nói đến trong “Vuttañheta” (điều này đã được nói đến) v.v. để phân loại và trình bày ý nghĩa đã được nói tóm tắt theo văn bản Pāḷi.
Tattha cetayatīti cetanā, attanā sampayuttadhammehi saddhiṃ ārammaṇe abhisandahatīti attho.
Among these, that which incites is " volition (cetanā)"; it means that it combines with the co-arisen dhammas at the object.
Trong đó, điều gì thúc đẩy thì là cetanā (tư tâm sở), có nghĩa là nó liên kết với đối tượng cùng với các pháp đồng sinh với nó.
Cetanāya anukūlavaseneva hi taṃsampayuttā dhammā ārammaṇe pavattanti.
Indeed, the dhammas co-arisen with volition arise at the object in accordance with volition.
Thật vậy, các pháp đồng sinh với tư tâm sở chỉ phát sinh trên đối tượng theo sự thuận lợi của tư tâm sở.
Cetanā kāmaṃ kusalattikasādhāraṇā, idha pana sīlacetanā adhippetāti katvā ‘‘kusalā’’ti veditabbā.
Although volition (cetanā) is generally common to the three wholesome categories, here, the volition of sīla is intended, so it should be understood as "wholesome".
Mặc dù tư tâm sở là chung cho ba loại thiện (kusalattika), nhưng ở đây, tư tâm sở giới (sīlacetanā) được đề cập, vì vậy nên được hiểu là thiện (kusalā).
Cetasi niyuttaṃ cetasikaṃ, cittasampayuttanti attho.
" Mental factor (cetasikaṃ)" is that which is conjoined with the mind (citta), meaning that it is co-arisen with the mind.
Điều gì liên quan đến tâm (cetasi niyuttaṃ) thì là cetasikaṃ (tâm sở), có nghĩa là đồng sinh với tâm.
Cetanāya satipi cetasikatte ‘‘cetanā sīla’’nti visuṃ gahitattā tadaññameva viratianabhijjhādikaṃ cetasikaṃ sīlaṃ daṭṭhabbaṃ gobalībaddañāyena.
Even though volition is a mental factor, because "volition as sīla" is taken separately, it should be seen that " mental factor as sīla" refers to other mental factors like abstinence (virati) and non-covetousness (anabhijjhā), by the analogy of "cows and bulls".
Mặc dù tư tâm sở cũng là tâm sở, nhưng vì “tư tâm sở là giới” (cetanā sīlaṃ) đã được đề cập riêng biệt, nên giới tâm sở (cetasikaṃ sīlaṃ) phải được xem là những tâm sở khác như sự từ bỏ (virati) và không tham lam (anabhijjhā), v.v., theo ví dụ về bò và trâu.
Saṃvaraṇaṃ saṃvaro.
Restraint is " saṃvara".
Sự chế ngự là saṃvaro (sự phòng hộ).
Yathā akusalā dhammā citte na otaranti, tathā pidahanaṃ.
It is the closing off, so that unwholesome dhammas do not enter the mind.
Đó là sự che đậy để các pháp bất thiện không xâm nhập vào tâm.
Avītikkamo vītikkamassa paṭipakkhabhūtā avītikkamavasena pavattacittacetasikā.
" Non-transgression (avītikkamo)" refers to the mind and mental factors that arise as non-transgression, which is the opposite of transgression.
Avītikkamo là các tâm và tâm sở phát sinh theo cách không vi phạm, vốn là đối nghịch với sự vi phạm (vītikkama).
Tattha cetanā sīlaṃ nāmātiādi yathāvuttassa suttapadassa vivaraṇaṃ.
Among these, " Volition is sīla" and so on is an explanation of the Sutta passage as stated.
Trong đó, cụm từ Cetanā sīlaṃ nāmā (tư tâm sở là giới) v.v. là sự giải thích của từ suttanta đã nói.
Viramantassa cetanāti viratisampayuttaṃ padhānabhūtaṃ cetanamāha.
" The volition of one abstaining" refers to the prominent volition associated with abstinence.
Viramantassa cetanā (tư tâm sở của người từ bỏ) chỉ tư tâm sở là yếu tố chính đồng sinh với sự từ bỏ.
Pūrentassa cetanāti vattapaṭipattiāyūhinī.
" The volition of one fulfilling" refers to the volition that strives in duties and practices.
Pūrentassa cetanā (tư tâm sở của người hoàn thành) là tư tâm sở thúc đẩy sự thực hành bổn phận.
Viramantassa viratīti viratiyā padhānabhāvaṃ gahetvā vuttaṃ.
" The abstinence of one abstaining" is stated by taking the prominence of abstinence.
Cụm từ Viramantassa viratī (sự từ bỏ của người từ bỏ) được nói bằng cách lấy sự từ bỏ làm yếu tố chính.
Ettha hi yadā ‘‘tividhā, bhikkhave, kāyasañcetanā kusalaṃ kāyakamma’’ntiādi (kathā. 539) vacanato pāṇātipātādīnaṃ paṭipakkhabhūtā tabbirativisiṭṭhā cetanā tathāpavattā padhānabhāvena pāṇātipātādipaṭiviratisādhikā hoti, tadā taṃsampayuttā viratianabhijjhādayo ca cetanāpakkhikā vā, abbohārikā vāti imamatthaṃ sandhāya cetanāsīlaṃ vuttaṃ.
Here, when the volition that is opposed to the killing of living beings and so on, specifically distinguished by abstinence from them, and so arisen, becomes predominant and effective in achieving abstinence from the killing of living beings and so on—at that time, the co-arisen abstinence and non-covetousness and so on are either included in the volition's side or are not explicitly designated as sīla. It is with reference to this meaning that sīla as volition is stated.
Trong trường hợp này, khi tư tâm sở đặc biệt với sự từ bỏ, vốn đối nghịch với sát sinh, v.v., phát sinh theo cách đó, trở thành yếu tố chính và hoàn thành việc từ bỏ sát sinh, v.v., theo lời dạy “Này các tỳ khưu, có ba loại ý hành thân là thiện nghiệp thân” (kathā. 539) v.v., thì sự từ bỏ và không tham lam, v.v., đồng sinh với tư tâm sở đó, hoặc là thuộc về tư tâm sở, hoặc là không được gọi tên. Với ý nghĩa này, giới tư tâm sở (cetanāsīla) đã được nói đến.
Yadā pana pāṇātipātādīhi saṅkocaṃ āpajjantassa tato viramaṇākārena pavattamānā cetanāvisiṭṭhā virati, anabhijjhādayo ca tattha tattha padhānabhāvena kiccasādhikā honti, tadā taṃsampayuttā cetanā viratiādipakkhikā vā hoti, abbohārikā vāti imamatthaṃ sandhāya cetasikasīlaṃ vuttaṃ.
But when, for one who shrinks from the killing of living beings and so on, the abstinence distinguished by volition, arising as refraining from those actions, and non-covetousness and so on, become predominant and effective in their respective functions—at that time, the co-arisen volition is either included in the side of abstinence and so on, or is not explicitly designated as sīla. It is with reference to this meaning that sīla as mental factor is stated.
Tuy nhiên, khi sự từ bỏ đặc biệt với tư tâm sở, và không tham lam, v.v., phát sinh theo cách từ bỏ những điều như sát sinh, v.v., khi người ta co lại khỏi chúng, trở thành yếu tố chính và hoàn thành chức năng ở từng trường hợp, thì tư tâm sở đồng sinh với chúng hoặc là thuộc về sự từ bỏ, v.v., hoặc là không được gọi tên. Với ý nghĩa này, giới tâm sở (cetasikasīla) đã được nói đến.
Idāni sutte āgatanayena kusalakammapathavasena cetanācetasikasīlāni vibhajitvā dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādi vuttaṃ.
Now, the phrase " Moreover" and so forth is stated to illustrate sīla as volition and sīla as mental factor, classifying them according to the path of wholesome action as mentioned in the Sutta.
Bây giờ, để phân loại giới tư tâm sở và giới tâm sở theo cách của kinh điển, dựa trên các thiện nghiệp đạo, cụm từ “Apicā” (Hơn nữa) v.v. đã được nói đến.
Pajahantassāti samādānavasena ‘‘ito paṭṭhāya na karissāmī’’ti sampattavatthukānipi anajjhācaraṇena pajahantassa.
" Of one abandoning (pajahantassa)" means of one abandoning through undertaking, by saying "From now on, I will not do it," and also by not transgressing even when the objects of transgression are present.
Pajahantassā có nghĩa là của người từ bỏ, theo cách thọ trì “Từ nay tôi sẽ không làm điều đó nữa” và cũng từ bỏ bằng cách không vượt qua ngay cả những vật đã có sẵn.
Satta kammapathacetanāti pāṇātipātādipahānasādhikā paṭipāṭiyā satta kusalakammapathacetanā.
" Seven volitions of the paths of action" are the seven volitions of wholesome paths of action that successively lead to the abandonment of killing living beings and so forth.
Satta kammapathacetanā là bảy tư tâm sở nghiệp đạo thiện theo thứ tự, vốn làm cho việc từ bỏ sát sinh, v.v. được hoàn thành.
Abhijjhādivasena yaṃ paradāragamanādi karīyati, tassa pahāyakā anabhijjhādayo sīlanti āha ‘‘cetasikaṃ sīlaṃ nāma anabhijjhā…pe… sammādiṭṭhidhammā’’ti.
It is said that "sīla as mental factor is non-covetousness... and right view dhammas" because non-covetousness and so on are the abandoners of the actions such as illicit sexual conduct that are performed by way of covetousness and so on.
Ngài nói rằng sự không tham lam, v.v., vốn từ bỏ những hành vi như ngoại tình, v.v., phát sinh do tham lam, v.v., là giới, cụ thể là “Giới tâm sở là sự không tham lam… v.v… các pháp chánh kiến”.
Yathā hi abhijjhābyāpādavasena micchācārapāṇātipātādayo karīyanti, evaṃ micchādiṭṭhivasenāpi te puttamukhadassanādiatthaṃ karīyanti.
Just as illicit conduct and the killing of living beings and so on are committed by way of covetousness and ill-will, so too are they committed by way of wrong view for the purpose of seeing the face of a son, and so forth.
Thật vậy, giống như các hành vi sai trái và sát sinh, v.v., được thực hiện do tham lam và sân hận, chúng cũng được thực hiện do tà kiến, với mục đích thấy mặt con cái, v.v.
Tesañca pajahanakā anabhijjhādayoti.
And the abandoners of these are non-covetousness and so on.
Và những pháp từ bỏ chúng là sự không tham lam, v.v.
Pātimokkhasaṃvaro cārittavārittavibhāgaṃ vinayapariyāpannaṃ sikkhāpadasīlaṃ.
" Pātimokkha restraint (Pātimokkhasaṃvaro)" is the sīla of the training rules (sikkhāpada) that falls within the Vinaya, divided into duties of conduct (cāritta) and duties of avoidance (vāritta).
Pātimokkhasaṃvaro là giới học giới (sikkhāpadasīla) thuộc về Vinaya, được phân loại thành cāritta (hành trì) và vāritta (kiêng cữ).
Satisaṃvaro manacchaṭṭhānaṃ indriyānaṃ ārakkhā, sā ca tathāpavattā satiyeva.
" Mindfulness restraint (Satisaṃvaro)" is the guarding of the senses, of which mind is the sixth; and that restraint is just mindfulness (sati) arising in that way.
Satisaṃvaro là sự bảo vệ các căn, với ý căn là thứ sáu; và sự bảo vệ đó chính là chánh niệm phát sinh theo cách đó.
Ñāṇasaṃvaro paññā.
" Wisdom restraint (Ñāṇasaṃvaro)" is wisdom (paññā).
Ñāṇasaṃvaro là trí tuệ.
Khantisaṃvaro adhivāsanā, sā ca tathāpavattā adosapadhānā khandhā, adoso eva vā.
" Forbearance restraint (Khantisaṃvaro)" is endurance (adhivāsanā); and that endurance consists of the aggregates (khandhā) with non-hatred (adosa) as primary, arising in that way, or just non-hatred itself.
Khantisaṃvaro là sự nhẫn nại (adhivāsanā); và sự nhẫn nại đó là các uẩn phát sinh theo cách đó, với sự không sân hận là chính, hoặc chỉ là sự không sân hận.
Vīriyasaṃvaro kāmavitakkādīnaṃ vinodanavasena pavattaṃ vīriyaṃ.
" Energy restraint (Vīriyasaṃvaro)" is effort (vīriya) that arises by way of dispelling thoughts of sensuality (kāmavitakka) and so on.
Vīriyasaṃvaro là tinh tấn phát sinh theo cách loại bỏ các tư duy dục (kāmavitakka), v.v.
Pātimokkhasaṃvarasatisaṃvarādīsu yaṃ vattabbaṃ, taṃ parato āvi bhavissati.
What needs to be said regarding Pātimokkha restraint, mindfulness restraint, and so on, will become clear later.
Những điều cần nói về pātimokkhasaṃvara, satisaṃvara, v.v., sẽ được làm rõ sau này.
Idamatthikataṃ manasi katvā yena ñāṇena yoniso paccavekkhitvā paccayā paṭisevīyanti.
Bearing this meaning in mind, it is by means of wisdom that one reflects appropriately and uses the requisites.
Với ý nghĩa đó trong tâm, các yếu tố được sử dụng sau khi xem xét kỹ lưỡng bằng trí tuệ.
Taṃ paccayapaṭisevanampi ñāṇasabhāvattā ettheva ñāṇasaṃvare eva samodhānaṃ saṅgahaṃ gacchati.
Therefore, " the utilization of requisites (paccayapaṭisevanampi)", being of the nature of knowledge, is included right here, in wisdom restraint.
Sự sử dụng các yếu tố đó (paccayapaṭisevanampi) cũng được bao gồm (samodhānaṃ saṅgahaṃ gacchati) trong chính sự phòng hộ bằng trí tuệ (ñāṇasaṃvare eva), vì nó có bản chất là trí tuệ.
Khamati adhivāsetīti khamo.
That which endures (khamati) and tolerates (adhivāseti) is called " khamo" (forbearance).
Điều gì chịu đựng, nhẫn nại thì là khamo (người nhẫn nại).
Uppannanti tasmiṃ tasmiṃ ārammaṇe jātaṃ nibbattaṃ.
" Arisen (uppannaṃ)" means that which has been born and produced in each particular object.
Uppanna có nghĩa là phát sinh, xuất hiện trên từng đối tượng đó.
Kāmavitakkanti kāmūpasaṃhitaṃ vitakkaṃ.
" Sensual thought (kāmavitakkaṃ)" means a thought associated with sensuality.
Kāmavitakka là tư duy liên quan đến dục lạc.
Nādhivāsetīti cittaṃ āropetvā abbhantare na vāseti.
" Does not entertain (nādhivāsetīti)" means does not allow it to settle in the mind and remain within.
Nādhivāsetī có nghĩa là không để nó tồn tại bên trong bằng cách đưa vào tâm.
Ājīvapārisuddhipīti buddhapaṭikuṭṭhaṃ micchājīvaṃ pahāya anavajjena paccayapariyesanena sijjhanakaṃ ājīvapārisuddhisīlampi ettheva vīriyasaṃvare eva samodhānaṃ gacchati vīriyasādhanattā.
" Purity of livelihood (ājīvapārisuddhipī)", which is sīla consisting of purity of livelihood attained by abandoning wrong livelihood condemned by the Buddha and seeking requisites blamelessly, is also included right here, in energy restraint, because it is accomplished by effort.
Sự thanh tịnh về phương tiện sinh sống (ājīvapārisuddhipī) cũng được bao gồm trong chính sự phòng hộ bằng tinh tấn (vīriyasaṃvare eva), vì nó được thực hiện bằng tinh tấn, tức là sự thanh tịnh về phương tiện sinh sống đạt được bằng cách từ bỏ phương tiện sinh sống sai lầm bị Đức Phật khiển trách và tìm kiếm các yếu tố không có lỗi.
Ettha ca yathā ñāṇaṃ taṇhādisotānaṃ pavattinivāraṇato pidahanaṭṭhena saṃvaraṇato saṃvaro ca, parato pavattanakaguṇānaṃ ādhārādibhāvato sīlanaṭṭhena sīlaṃ, evaṃ khanti anadhivāsanena uppajjanakakilesānaṃ adhivāsanena saṃvaraṇato saṃvaro ca, khamanahetu uppajjanakaguṇānaṃ ādhārādibhāvato sīlanaṭṭhena sīlaṃ, vīriyaṃ vinodetabbānaṃ pāpadhammānaṃ vinodanena saṃvaraṇato saṃvaro ca, vinodanahetu uppajjanakaguṇānaṃ ādhārādibhāvato sīlanaṭṭhena sīlanti veditabbaṃ.
And here, just as knowledge (ñāṇa), by preventing the currents of craving and so forth, is saṃvara by way of restraint and by way of closing off (their arising); and by way of sīla, it is sīla in the sense of supporting the virtues that will arise later on, serving as their foundation; similarly, patience (khanti), by not enduring the defilements that arise, is saṃvara by way of restraint, and by way of sīla, it is sīla in the sense of supporting the virtues that arise from patience, serving as their foundation; and effort (vīriya), by removing the evil qualities that are to be removed, is saṃvara by way of restraint, and by way of sīla, it is sīla in the sense of supporting the virtues that arise from effort, serving as their foundation – thus should it be understood.
Trong trường hợp này, cũng như tuệ quán là sự chế ngự vì nó ngăn chặn sự tiếp diễn của các dòng tham ái, v.v., theo nghĩa che đậy và theo nghĩa chế ngự; và là giới (sīla) theo nghĩa làm nền tảng cho các thiện pháp sẽ phát sinh sau này, theo nghĩa làm nền tảng, v.v. Tương tự, nhẫn nhục (khanti) là sự chế ngự vì nó chế ngự các phiền não phát sinh bằng cách không chấp nhận chúng và bằng cách chịu đựng chúng; và là giới (sīla) theo nghĩa làm nền tảng cho các thiện pháp sẽ phát sinh do sự nhẫn nhục, theo nghĩa làm nền tảng, v.v. Tinh tấn (vīriya) là sự chế ngự vì nó chế ngự các ác pháp cần phải đoạn trừ bằng cách đoạn trừ chúng; và là giới (sīla) theo nghĩa làm nền tảng cho các thiện pháp sẽ phát sinh do sự đoạn trừ, theo nghĩa làm nền tảng, v.v. – nên được hiểu như vậy.
Yathā pana pātimokkhasīlādi tassa tassa pāpadhammassa pavattituṃ appadānavasena saṃvaraṇaṃ pidahanaṃ, taṃ upādāya saṃvaro, evaṃ asamādinnasīlassa āgatavatthuto viramaṇampīti āha ‘‘yā ca pāpabhīrukānaṃ…pe… saṃvarasīlanti veditabba’’nti.
Moreover, just as Pātimokkha-sīla and the like are a restraint and a closing off, by not allowing each specific unwholesome quality to arise, and this is called saṃvara; so too, refraining from an object that has come up for one who has not undertaken sīla (formally) is also saṃvara. Therefore, it is said: "and that (restraint) of those fearful of evil... it is to be understood as saṃvara-sīla".
Hơn nữa, cũng như giới bổn Ba-la-đề-mộc-xoa (Pātimokkha) và các giới khác là sự chế ngự, sự che đậy theo cách không cho phép các ác pháp tương ứng tiếp diễn, và do đó là sự chế ngự; thì sự từ bỏ những đối tượng đến với người chưa thọ giới cũng là sự chế ngự. Vì vậy, kinh nói: “Và sự chế ngự của những người sợ ác… v.v… nên được hiểu là giới chế ngự.”
Na vītikkamati etenāti avītikkamo.
It is non-transgression (avītikkamo) because one does not transgress by means of it.
Không vượt quá giới hạn bằng điều này, đó là không vượt giới hạn (avītikkamo).
Tathāpavatto kusalacittuppādo.
A wholesome mind-moment that has arisen in that manner.
Tâm thiện phát sinh theo cách đó.
7. Avasesesu pana pañhesu.
7. But in the remaining questions:
7. Còn trong những câu hỏi còn lại.
Samādhānaṃ saṇṭhapanaṃ.
Samādhānaṃ means settling (well).
Samādhānaṃ (sự an trú) là sự thiết lập vững chắc.
Dussīlyavasena hi pavattā kāyakammādayo sampati, āyatiñca ahitadukkhāvahā, na sammā ṭhapitāti asaṇṭhapitā vippakiṇṇā visaṭā ca nāma honti, susīlyavasena pana pavattā tabbipariyāyato saṇṭhapitā avippakiṇṇā avisaṭā ca nāma honti yathā taṃ okkhittacakkhutā abāhuppacālanādi.
For actions of body and so forth that have arisen due to lack of virtue are harmful and productive of suffering in the present and in the future; they are not settled properly, and thus are said to be unsettled, scattered, and dispersed. But those that have arisen due to virtue are, conversely, settled, unscattered, and undispersed, just as downcast eyes and not flailing the arms, and so forth.
Thật vậy, các hành động thân, v.v., diễn ra do sự phá giới, hiện tại và trong tương lai đều mang lại bất lợi và khổ đau, chúng không được thiết lập đúng đắn, nên được gọi là không được thiết lập vững chắc, phân tán và lan tràn. Ngược lại, các hành động diễn ra do sự giữ giới tốt đẹp thì được thiết lập vững chắc, không phân tán và không lan tràn, chẳng hạn như việc giữ mắt nhìn xuống và không vung tay chân quá mức.
Tenāha ‘‘kāyakammādīnaṃ susīlyavasena avippakiṇṇatāti attho’’ti.
Therefore, it is said: "The meaning is the unscattered state of bodily actions and so forth due to virtue."
Vì vậy, kinh nói: “Nghĩa là sự không phân tán của các hành động thân, v.v., do sự giữ giới tốt đẹp.”
Etena samādhikiccato sīlanaṃ viseseti.
By this, sīlana is distinguished from the function of samādhi.
Bằng điều này, ý nghĩa của giới (sīlana) được phân biệt với chức năng của định (samādhi).
Tassa hi samādhānaṃ sampayuttadhammānaṃ avikkhepahetutā.
For the settling (samādhānaṃ) of samādhi is the cause of non-distraction for its conascent states.
Thật vậy, sự an trú của định là nguyên nhân của sự không tán loạn của các pháp tương ưng.
Idaṃ kāyakammādīnaṃ saṇṭhapanaṃ saṃyamanaṃ.
But this settling of sīla is the proper ordering and restraint of bodily actions and so forth.
Còn điều này là sự thiết lập vững chắc, sự chế ngự của các hành động thân, v.v.
Upadhāraṇaṃ adhiṭṭhānaṃ mūlabhāvo.
Upadhāraṇaṃ means foundation or primary state.
Upadhāraṇaṃ (sự nâng đỡ) là sự quyết định, là nền tảng.
Tathā hissa ādicaraṇādibhāvo vutto.
Indeed, its state as the foremost practice and so forth has been stated.
Thật vậy, vị trí của nó như là bước đầu tiên đã được đề cập.
Tena pathavīdhātukiccato sīlanaṃ visesitaṃ hoti.
By this, sīlana is distinguished from the function of the earth element.
Bằng điều này, ý nghĩa của giới (sīlana) được phân biệt với chức năng của địa đại.
Sā hi sahajātarūpadhammānaṃ sandhāraṇavasena pavattati.
For the earth element persists by supporting its co-arisen material phenomena.
Địa đại vận hành bằng cách duy trì các pháp sắc đồng sanh.
Idaṃ pana anavajjadhammānaṃ mūlādhiṭṭhānabhāvena.
But this (sīla) persists by being the fundamental support of blameless qualities.
Còn điều này là nền tảng và sự quyết định của các pháp không lỗi.
Tenāha ‘‘kusalānaṃ dhammāna’’ntiādi.
Therefore, it is said: "of wholesome qualities" and so forth.
Vì vậy, kinh nói: “của các pháp thiện” v.v.
Tattha kusaladhammā nāma sapubbabhāgā mahaggatānuttarā dhammā.
There, wholesome qualities (kusaladhammā) are indeed the qualities that are associated with a preceding part, and are supra-mundane and transcendent.
Trong đó, các pháp thiện là những pháp có phần trước, những pháp siêu thế và vô thượng.
Aññe pana ācariyā.
Other teachers, however, say:
Còn các vị đạo sư khác.
Siraṭṭhoti yathā sirasi chinne sabbo attabhāvo vinassati, evaṃ sīle bhinne sabbaṃ guṇasarīraṃ vinassati.
Siraṭṭho (Head-meaning): Just as when the head is cut off, the entire personality perishes, so too, when sīla is broken, the entire body of virtues perishes.
Siraṭṭho (nghĩa đầu): Cũng như khi đầu bị cắt, toàn bộ thân mạng sẽ bị hủy hoại, tương tự, khi giới bị phá vỡ, toàn bộ thân công đức sẽ bị hủy hoại.
Tasmā tassa uttamaṅgaṭṭho sīlaṭṭho.
Therefore, its meaning as the chief part is sīlaṭṭho.
Vì vậy, vị trí tối thượng của nó là sīlaṭṭho (nghĩa của giới).
‘‘Siro sīsa’’nti vā vattabbe niruttinayena ‘‘sīla’’nti vuttanti adhippāyo.
Or the intention is that it is called " sīla" by way of etymology, where it should have been said "siro sīsaṃ" (head).
Hoặc ý nghĩa là đáng lẽ phải nói “siro sīsaṃ” (đầu), nhưng theo quy tắc ngữ pháp đã nói “sīlaṃ”.
Sītalaṭṭho pariḷāhavūpasamanaṭṭho.
Sītalaṭṭho (Coolness-meaning) is the meaning of assuaging feverishness.
Sītalaṭṭho (nghĩa mát mẻ) là nghĩa làm lắng dịu sự thiêu đốt.
Tena ta-kārassa lopaṃ katvā niruttinayeneva ‘‘sīla’’nti vuttanti dasseti.
By this, it is shown that the 'ta' sound is dropped, and it is called " sīla" by way of etymology.
Bằng cách này, kinh chỉ ra rằng chữ ‘ta’ đã bị lược bỏ và theo quy tắc ngữ pháp đã nói “sīlaṃ”.
Tathā hidaṃ payogasampāditaṃ sabbakilesapariḷāhavūpasamakaraṃ hoti.
For when perfected through practice, it assuages all defilement-fever.
Thật vậy, giới này, khi được thực hành, sẽ làm lắng dịu mọi sự thiêu đốt của phiền não.
Evamādināti ādi-saddena sayanti akusalā etasmiṃ sati apaviṭṭhā hontīti sīlaṃ, supanti vā tena vihatussāhāni sabbaduccaritānīti sīlaṃ, sabbesaṃ vā kusaladhammānaṃ pavesārahasālāti sīlanti evamādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo.
Evamādinā (in this manner, and so forth): The word ādi (and so forth) here should be understood to include meanings such as: evil qualities lie dormant or are cast away when it exists, hence sīla; or all unwholesome actions, having their energy destroyed by it, lie dormant, hence sīla; or it is the hall worthy of entry for all wholesome qualities, hence sīla.
Evamādinā (và những điều tương tự như vậy): Với từ ādi (v.v.), nên hiểu rằng nó bao gồm các ý nghĩa như: các ác pháp ngủ yên, bị loại bỏ khi giới hiện hữu, nên gọi là sīla; hoặc tất cả các ác hạnh bị tiêu diệt ý chí bởi giới, nên gọi là sīla; hoặc là hội trường xứng đáng để tất cả các pháp thiện đi vào, nên gọi là sīla.
Yathā hi nīlādivasena anekabhedabhinnassāpi rūpāyatanassa sanidassanattaṃ visesalakkhaṇaṃ tadaññadhammāsādhāraṇato.
For just as the visible nature of the sense-sphere of form, though divided into many distinctions like blue and so forth, is a specific characteristic because it is exclusive to that and not common to other phenomena,
Cũng như sắc xứ, mặc dù được phân loại thành nhiều loại như xanh, v.v., nhưng khả năng được nhìn thấy là đặc tính riêng biệt của nó, vì nó không phổ biến cho các pháp khác.
Na aniccatādi viya, ruppanaṃ viya vā sāmaññalakkhaṇaṃ, evamidhāpi daṭṭhabbaṃ.
and is not a general characteristic like impermanence and so forth, or like affliction, so too should it be understood in this case.
Nó không phải là một đặc tính chung như vô thường, v.v., hoặc như sự biến hoại (ruppana). Điều này cũng nên được hiểu tương tự ở đây.
Kiṃ panetaṃ sanidassanattaṃ nāma?
What, then, is this visible nature?
Vậy thì, khả năng được nhìn thấy này là gì?
Daṭṭhabbatā cakkhuviññāṇassa gocarabhāvo.
It is the state of being visible, the objective field of eye-consciousness.
Đó là khả năng được nhìn thấy, là đối tượng của nhãn thức.
Tassa pana rūpāyatanato anaññattepi aññehi dhammehi rūpāyatanaṃ visesetuṃ aññaṃ viya katvā saha nidassanena sanidassananti vuccati.
Although it is not distinct from the sense-sphere of form, it is spoken of as sanidassana (visible), as if it were something distinct, together with its visibility, in order to distinguish the sense-sphere of form from other phenomena.
Mặc dù khả năng này không khác biệt với sắc xứ, nhưng để phân biệt sắc xứ với các pháp khác, nó được gọi là sanidassana (có thể nhìn thấy) như thể nó là một thứ khác, cùng với khả năng được nhìn thấy.
Dhammasabhāvasāmaññena hi ekībhūtesu dhammesu yo nānattakaro sabhāvo, so aññaṃ viya katvā upacarituṃ yutto.
For in phenomena that are unified by the generality of their nature, any distinguishing characteristic is worthy of being expressed as if it were something distinct.
Thật vậy, trong các pháp đồng nhất về bản chất, bất kỳ bản chất nào tạo ra sự khác biệt đều thích hợp để được xem như một thứ khác.
Evaṃ hi atthavisesāvabodho hotīti.
For it is in this way that a distinct understanding of the meaning arises.
Vì như vậy, sự hiểu biết về các ý nghĩa đặc biệt sẽ phát sinh.
Atha vā ‘‘saha nidassanenā’’ti ettha tabbhāvattho saha-saddo yathā nandirāgasahagatāti (saṃ. ni. 5.1081; mahāva. 14; paṭi. ma. 2.30).
Alternatively, in the phrase "saha nidassanenā" (with visibility), the word saha (with) has the meaning of 'that state' (tabbhāvattho), as in "nandirāgasahagatāti" (accompanied by joyful lust).
Hoặc, trong cụm từ “saha nidassanenā” (cùng với khả năng nhìn thấy), từ “saha” (cùng) có nghĩa là trạng thái đó, như trong “nandirāgasahagatā” (đi cùng với sự hoan hỷ và tham ái).
Dussīlyaviddhaṃsanarasanti kāyikaasaṃvarādibhedassa dussīlyassa vidhamanakiccaṃ.
Dussīlyaviddhaṃsanarasaṃ (the function of destroying immorality) refers to the act of removing lack of virtue, which is divided into bodily non-restraint and so forth.
Dussīlyaviddhaṃsanarasa (chức năng hủy diệt sự phá giới) là chức năng loại bỏ sự phá giới, được phân loại thành sự không chế ngự thân, v.v.
Anavajjarasanti agārayhasampattikaṃ agarahitabbabhāvena sampajjanakaṃ, avajjapaṭipakkhabhāvena vā sampajjanakaṃ.
Anavajjarasaṃ (the function of being blameless) refers to the perfection of being blameless, that is, being perfected by its unblamable nature, or being perfected by being the opposite of blameworthy.
Anavajjarasa (chức năng không lỗi) là sự thành tựu không đáng bị chỉ trích, hay sự thành tựu không có lỗi, hoặc sự thành tựu như là đối nghịch của lỗi lầm.
Lakkhaṇādīsūti lakkhaṇarasādīsu vuccamānesu kiccameva, sampatti vā rasoti vuccati, na rasāyatanarasādīti adhippāyo.
In lakkhaṇādīsu (characteristics and so forth), when characteristics, functions, and so forth are stated, it is the function itself, or the attainment, that is called rasa, not the taste of the taste-sphere and so forth. Such is the intention.
Trong các từ lakkhaṇādīsu (đặc tính, v.v.), khi nói về đặc tính, chức năng, v.v., thì chỉ có chức năng hoặc sự thành tựu mới được gọi là rasa (chức năng), chứ không phải là rasa của vị xứ, v.v. – đó là ý nghĩa.
Keci pana ‘‘kiccamevā’’ti avadhāraṇaṃ tassa itararasato balavabhāvadassanatthanti vadanti, taṃ tesaṃ matimattaṃ, kiccameva, sampatti eva vā rasoti imassa atthassa adhippetattā.
Some, however, say that the emphasizing particle "eva" in "kiccamevā" (only function) is meant to show the stronger nature of this rasa compared to other rasas. This is merely their opinion, because the intended meaning is "only function" or "only attainment" is rasa.
Một số người nói rằng sự nhấn mạnh “chỉ là chức năng” là để chỉ ra rằng chức năng này mạnh hơn các chức năng khác. Điều đó chỉ là quan điểm của họ, vì ý nghĩa được chấp nhận là “chỉ là chức năng” hoặc “chỉ là sự thành tựu” mới là rasa.
Soceyyapaccupaṭṭhānanti kāyādīhi sucibhāvena paccupaṭṭhāti.
Soceyyapaccupaṭṭhānaṃ (manifestation as purity) means it appears as purity in bodily actions and so forth.
Soceyyapaccupaṭṭhāna (sự hiện hữu của sự thanh tịnh) là sự hiện hữu rõ ràng của sự thanh tịnh về thân, v.v.
Gahaṇabhāvanti gahetabbabhāvaṃ.
Gahaṇabhāvaṃ means the state of being taken or received.
Gahaṇabhāva (trạng thái chấp nhận) là trạng thái đáng được chấp nhận.
Tena upaṭṭhānākāraṭṭhena paccupaṭṭhānaṃ vuttaṃ, phalaṭṭhena pana avippaṭisārapaccupaṭṭhānaṃ, samādhipaccupaṭṭhānaṃ vā.
By this, paccupaṭṭhānaṃ (manifestation) is stated in the sense of the mode of appearance, while in the sense of result, it is the manifestation of non-remorse, or the manifestation of concentration (samādhi).
Bằng điều này, paccupaṭṭhāna được nói theo nghĩa là sự hiện hữu rõ ràng, còn theo nghĩa là quả thì là paccupaṭṭhāna của sự không hối tiếc, hoặc paccupaṭṭhāna của định.
Sīlaṃ hi sampatiyeva avippaṭisāraṃ paccupaṭṭhāpeti, paramparāya samādhiṃ.
For sīla directly manifests non-remorse, and indirectly manifests samādhi.
Thật vậy, giới ngay lập tức mang lại sự không hối tiếc, và theo dòng tương tục, nó mang lại định.
Imassa pana ānisaṃsaphalassa ānisaṃsakathāyaṃ vakkhamānattā idha aggahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ.
However, the non-inclusion of this beneficial result here should be understood to be because it will be spoken of in the section on the benefits of these advantages.
Tuy nhiên, cần hiểu rằng quả lợi ích này không được đề cập ở đây vì nó sẽ được giải thích trong phần nói về lợi ích.
Keci pana phalassa anicchitattā idha aggahaṇanti vadanti, tadayuttaṃ phalassa anekavidhattā, lokiyādisīlassāpi vibhajiyamānattā.
Some say that it is not included here because the result is not desired, but this is incorrect because the result is of many kinds, and mundane sīla and so forth are also being differentiated.
Một số người nói rằng quả không được đề cập ở đây vì nó không được mong muốn. Điều đó không hợp lý, vì quả có nhiều loại và giới thế gian, v.v., cũng đang được phân tích.
Tathā hi vakkhati ‘‘nissitānissitavasenā’’tiādi (visuddhi. 1.10).
Thus, it will be said: "by way of dependent and independent," and so forth.
Thật vậy, kinh sẽ nói: “theo sự nương tựa và không nương tựa” v.v. (Visuddhimagga 1.10).
Yathā pathavīdhātuyā kammādi dūrakāraṇaṃ, sesabhūtattayaṃ āsannakāraṇaṃ, yathā ca vatthassa tantavāyaturivemasalākādi dūrakāraṇaṃ, tantavo āsannakāraṇaṃ, evaṃ sīlassa saddhammassavanādi dūrakāraṇaṃ, hiriottappamassa āsannakāraṇanti dassento āha ‘‘hirottappañca panā’’tiādi.
Just as actions and so forth are distant causes for the earth element, and the remaining three great elements are proximate causes; and just as the weaver, loom, shuttle, and so forth are distant causes for cloth, and the threads are proximate causes; similarly, hearing the True Dhamma and so forth are distant causes for sīla, and hiri-ottappa (moral shame and moral dread) are its proximate causes. Wishing to show this, it is said: "and hiri-ottappa," and so forth.
Cũng như nghiệp, v.v., là nguyên nhân xa của địa đại, và ba đại còn lại là nguyên nhân gần; và cũng như người dệt, khung cửi, thoi, v.v., là nguyên nhân xa của vải, và sợi chỉ là nguyên nhân gần; tương tự, sự nghe Pháp, v.v., là nguyên nhân xa của giới, và tàm quý là nguyên nhân gần của giới. Để chỉ ra điều này, kinh nói: “Và tàm quý, v.v.”
Hirottappe hītiādi tassa āsannakāraṇabhāvasādhanaṃ.
"In hiri-ottappa," and so forth, is the proof of their being proximate causes.
Các câu như “Trong tàm quý” v.v., là bằng chứng cho thấy tàm quý là nguyên nhân gần của giới.
Tattha uppajjati samādānavasena, tiṭṭhati avītikkamavasenāti veditabbaṃ.
There, uppajjati (arises) should be understood in the sense of undertaking, and tiṭṭhati (persists) in the sense of non-transgression.
Trong đó, cần hiểu rằng phát sinh theo nghĩa thọ trì, và an trú theo nghĩa không vượt giới hạn.
9. Avippaṭisārādīti ettha vippaṭisārapaṭipakkho kusalacittuppādo avippaṭisāro.
9. In avippaṭisārādī (non-remorse and so forth), avippaṭisāra (non-remorse) is a wholesome mind-moment, the opposite of remorse.
9. Avippaṭisārādī (không hối tiếc, v.v.): Trong cụm từ này, tâm thiện phát sinh, đối nghịch với sự hối tiếc, là sự không hối tiếc.
So pana visesato ‘‘lābhā vata me, suladdhaṃ vata me, yassa me suparisuddhaṃ sīla’’nti attano sīlassa paccavekkhaṇavasena pavattoti veditabbo.
And that sense of joy, in particular, should be understood as arising through reflection on one's own sīla, thinking: "Indeed, I have gained much, indeed I have obtained well, in that my sīla is perfectly pure."
Tuy nhiên, cần phải hiểu rằng sự không hối tiếc đó đặc biệt khởi lên do sự quán xét sīla của chính mình, với ý nghĩ: “Thật là lợi lộc cho ta, thật là ta đã đạt được điều tốt đẹp, vì sīla của ta đã hoàn toàn thanh tịnh.”
Ādi-saddena pāmojjabhogasampattikittisaddādiṃ saṅgaṇhāti.
By the term ‘etcetera’ (ādi), he includes gladness, wealth, fame, and so on.
Với từ ādi (vân vân), bao gồm sự hoan hỷ, sự thành tựu tài sản, danh tiếng, v.v.
Avippaṭisāratthānīti avippaṭisārappayojanāni.
‘The basis for remorse-free happiness’ means having remorse-free happiness as their purpose.
Avippaṭisāratthānī có nghĩa là những điều đưa đến sự không hối tiếc.
Kusalānīti anavajjāni.
‘Wholesome’ means blameless.
Kusalānī có nghĩa là những điều không có lỗi.
Avippaṭisārānisaṃsānīti avippaṭisāruddayāni.
‘The benefits of remorse-free happiness’ means having remorse-free happiness as their origin.
Avippaṭisārānisaṃsānī có nghĩa là những điều có sự không hối tiếc làm lợi ích.
Etena avippaṭisāro nāma sīlassa uddayamattaṃ, saṃvaḍḍhitassa rukkhassa chāyāpupphasadisaṃ.
By this, it is shown that remorse-free happiness is merely an increase of sīla, like the shade and flowers of a well-grown tree.
Qua đó cho thấy, sự không hối tiếc chỉ là một sự tăng trưởng của sīla, giống như bóng mát và hoa của một cái cây đã được vun trồng.
Añño eva panānena nipphādetabbo samādhiādiguṇoti dasseti.
It also shows that other qualities such as samādhi are to be produced through it.
Điều này cho thấy rằng chư vị cần phải thành tựu những phẩm chất khác như samādhi (định) và các đức tính khác thông qua sīla này.
Sīlavato sīlasampadāyāti parisuddhaṃ paripuṇṇaṃ katvā sīlassa sampādanena sīlavato, tāya eva sīlasampadāya.
‘For one of sīla, by the accomplishment of sīla’ means for one possessing sīla, through the accomplishment of sīla by making it perfectly pure and complete, and by that very accomplishment of sīla.
Sīlavato sīlasampadāyā nghĩa là do sự thành tựu sīla của người giữ sīla bằng cách làm cho sīla trở nên hoàn toàn thanh tịnh và đầy đủ; và do chính sự thành tựu sīla đó.
Appamādādhikaraṇanti appamādakāraṇā.
‘Based on heedfulness’ means due to the cause of heedfulness.
Appamādādhikaraṇa nghĩa là do sự không phóng dật.
Bhogakkhandhanti bhogarāsiṃ.
‘Mass of wealth’ means a heap of possessions.
Bhogakkhandha nghĩa là khối tài sản.
Kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchatīti ‘‘itipi sīlavā, itipi kalyāṇadhammo’’ti sundaro thutighoso uṭṭhahati, lokaṃ pattharati.
‘A good report arises’ means a good report of praise, "Thus, he is virtuous; thus, he possesses good qualities," arises and spreads throughout the world.
Kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchatī nghĩa là tiếng khen ngợi tốt đẹp khởi lên và lan tỏa khắp thế gian rằng: “Vị này có sīla, vị này có thiện pháp.”
Visāradoti attani kiñci garahitabbaṃ upavaditabbaṃ apassanto vigatasārajjo nibbhayo.
‘Confident’ means fearless, having dispelled agitation, seeing nothing in oneself to blame or reprove.
Visārado nghĩa là không thấy bất kỳ điều gì đáng chê trách hay khiển trách ở mình, nên không còn sự sợ hãi và không còn sự e dè.
Amaṅkubhūtoti avilakkho.
‘Unashamed’ means without embarrassment.
Amaṅkubhūto nghĩa là không xấu hổ.
Asammūḷhoti ‘‘akataṃ vata me kalyāṇa’’ntiādinā (ma. ni. 3.248) vippaṭisārābhāvato, kusalakammādīnaṃyeva ca tadā upaṭṭhānato amūḷho pasannamānaso eva kālaṃkaroti.
‘Undeluded’ means that due to the absence of remorse, thinking, "Alas, I have not done good deeds," etc., and because wholesome actions, etc., appear at that time, one dies with an undeluded, serene mind.
Asammūḷho nghĩa là không mê muội, với tâm thanh tịnh khi lâm chung, vì không có sự hối tiếc như “Ôi, ta đã không làm điều thiện!” và vì lúc đó chỉ có các thiện nghiệp hiện hữu.
Kāyassa bhedāti upādinnakkhandhapariccāgā, jīvitindriyassa upacchedā.
‘With the breakdown of the body’ means with the relinquishing of the acquired aggregates (upādinnakkhandha), with the cutting off of the faculty of life (jīvitindriya).
Kāyassa bhedā nghĩa là sự từ bỏ các uẩn được chấp thủ, sự đoạn tuyệt sinh mạng căn.
Paraṃ maraṇāti cutito uddhaṃ.
‘After death’ means after rebirth-linking.
Paraṃ maraṇā nghĩa là sau khi chết, tức là sau khi tái sinh.
Sugatinti sundaraṃ gatiṃ.
‘A good destination’ means a good destination.
Sugati nghĩa là cảnh giới tốt đẹp.
Tena manussagatipi saṅgayhati.
Thereby, the human destination is also included.
Do đó, cảnh giới loài người cũng được bao gồm.
Sagganti devagatiṃ.
‘Heaven’ means the divine destination.
Sagga nghĩa là cảnh giới chư thiên.
Sā hi rūpādīhi visayehi suṭṭhu aggoti saggo, lokiyati ettha uḷāraṃ puññaphalanti lokoti ca vuccati.
Indeed, it is called sagga (heaven) because it is very superior in terms of rūpa, etc., and it is called loka because abundant fruits of merit are experienced there.
Cảnh giới đó được gọi là Sagga vì nó là cảnh giới tối thượng nhờ các đối tượng như sắc, v.v., và cũng được gọi là Loka vì quả phúc thù thắng được thấy ở đó.
Ākaṅkheyya ceti yadi iccheyya.
‘If he should wish’ means if he desires.
Ākaṅkheyya ce nghĩa là nếu muốn.
Piyo ca assanti piyāyitabbo piyacakkhūhi passitabbo pemaniyo bhaveyyanti attho.
‘And he should be dear’ means he should be worthy of love, worthy of being seen with loving eyes, worthy of affection – this is the meaning.
Piyo ca assa nghĩa là đáng được yêu mến, đáng được nhìn bằng ánh mắt yêu thương, đáng được quý trọng.
Manāpoti sabrahmacārīnaṃ manavaḍḍhanako, tesaṃ vā manena pattabbo, mettacittena pharitabboti vuttaṃ hoti.
‘Pleasing’ means gladdening the minds of his fellow brahmacārīs, or attained by their minds, or pervaded with a mind of loving-kindness; this is what is stated.
Manāpo nghĩa là làm cho tâm của các vị đồng Phạm hạnh tăng trưởng, hoặc đáng được đạt đến bằng tâm của họ, tức là đáng được lan tỏa bằng tâm từ.
Garūti garuṭṭhāniyo pāsāṇachattasadiso.
‘Respected’ means worthy of respect, like a stone parasol.
Garū nghĩa là đáng được tôn kính, giống như một chiếc lọng đá.
Bhāvanīyoti ‘‘addhā ayamāyasmā jānaṃ jānāti, passaṃ passatī’’ti sambhāvanīyo.
‘Esteemed’ means to be held in high esteem, thinking, "Surely, this venerable one knows what is to be known, sees what is to be seen."
Bhāvanīyo nghĩa là đáng được tôn trọng, với suy nghĩ: “Chắc chắn vị Tôn giả này biết những gì đáng biết, thấy những gì đáng thấy.”
Sīlesvevassa paripūrakārīti catupārisuddhisīlesu eva paripūrakārī assa, anūnakārī paripūraṇākārena samannāgato bhaveyya.
‘He should be one who fully accomplishes sīla’ means he should be one who fully accomplishes, not deficient, but endowed with the manner of fulfilling the fourfold pure sīla.
Sīlesvevassa paripūrakārī nghĩa là vị ấy nên hoàn thiện sīla tứ thanh tịnh, tức là không thiếu sót, mà hoàn toàn đầy đủ.
‘‘Ādinā nayenā’’ti etena ‘‘ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārāna’’nti (ma. ni. 1.65) evamādike sīlathomanasuttāgate sattarasa sīlānisaṃse saṅgaṇhāti.
By the phrase ‘in such a manner’, it includes the seventeen benefits of sīla mentioned in suttas praising sīla, such as "devoted to inner mental tranquility, not neglecting jhāna, endowed with vipassanā, one who develops empty dwellings."
Với cụm từ “Ādinā nayenā” (theo cách này, v.v.), bao gồm mười bảy lợi ích của sīla được đề cập trong các bài kinh ca ngợi sīla, chẳng hạn như “ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārānaṃ” (chuyên tâm vào sự an tịnh nội tâm, không bỏ lỡ thiền định, đầy đủ tuệ quán, là người vun bồi các trú xứ vắng vẻ).
Idāni na kevalamime eva avippaṭisārādayo, atha kho aññepi bahū sīlānisaṃsā vijjantīti te dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādi āraddhaṃ.
Now, in order to show that not only these remorse-free happinesses, etc., but also many other benefits of sīla exist, the section beginning with ‘Furthermore’ has been commenced.
Bây giờ, không chỉ có những lợi ích như sự không hối tiếc này, mà còn có nhiều lợi ích khác của sīla; để chỉ ra những điều đó, đoạn “apicā” (hơn nữa) và những câu tiếp theo đã được bắt đầu.
Tattha sāsaneti imasmiṃ sakalalokiyalokuttaraguṇāvahe satthusāsane.
There, ‘in the Dispensation’ means in this Dispensation of the Teacher, which brings all mundane and supramundane qualities.
Trong đó, sāsane nghĩa là trong giáo pháp của Đức Bổn Sư này, giáo pháp mang lại tất cả các phẩm chất thế gian và xuất thế gian.
Ācāra kulaputtānaṃ yaṃ sīlaṃ vinā patiṭṭhā avaṭṭhānaṃ natthi, tassa evaṃ mahānubhāvassa sīlassa ānisaṃsānaṃ paricchedaṃ parimāṇaṃ ko vade ko vattuṃ sakkuṇeyyāti attho.
‘For noble sons of good conduct, without which sīla there is no foundation; who can speak of the measure of such greatly efficacious sīla?’ This is the meaning.
Ācārakulaputtānaṃ yaṃ sīlaṃ vinā patiṭṭhā avaṭṭhānaṃ natthi, tassa evaṃ mahānubhāvassa sīlassa ānisaṃsānaṃ paricchedaṃ parimāṇaṃ ko vade ko vattuṃ sakkuṇeyyāti attho.
Etena sabbesaṃyeva lokiyalokuttarānaṃ guṇānaṃ sīlameva mūlabhūtanti dassetvā tato parampi malavisodhanena, pariḷāhavūpasamanena, sucigandhavāyanena, sagganibbānādhigamūpāyabhāvena, sobhālaṅkārasādhanatāya bhayavidhamanena, kittipāmojjajanena ca sīlasadisaṃ aññaṃ sattānaṃ hitasukhāvahaṃ natthīti dassento ‘‘na gaṅgā’’tiādikā gāthā abhāsi.
By this, having shown that sīla is the root of all mundane and supramundane qualities, and further desiring to show that there is nothing else like sīla that brings welfare and happiness to beings through the removal of defilements, the calming of feverishness, the spreading of a pure fragrance, its being the means to attain heaven and Nibbāna, its provision of adornment and beauty, its dispelling of fear, and its generation of fame and joy, the stanzas beginning with ‘No Gaṅgā’ were uttered.
Qua đó cho thấy rằng sīla là nền tảng của tất cả các phẩm chất thế gian và xuất thế gian. Tiếp theo, để chỉ ra rằng không có điều gì khác mang lại lợi ích và hạnh phúc cho chúng sinh như sīla, qua việc thanh lọc cấu uế, làm dịu sự thiêu đốt, tỏa hương thơm thanh tịnh, là phương tiện đạt đến cõi trời và Nibbāna, là phương tiện trang hoàng vẻ đẹp, xua tan sợ hãi, và tạo ra danh tiếng cùng sự hoan hỷ, Đức Phật đã thuyết lên bài kệ “Na Gaṅgā” và những câu tiếp theo.
Tattha sarabhūti ekā nadī, ‘‘yaṃ loke sarabhū’’ti vadanti.
There, ‘Sarabhu’ is a river, "which people call Sarabhu in the world."
Trong đó, Sarabhū là một con sông, mà người đời gọi là “Sarabhū”.
Ninnagā vāciravatīti ‘‘aciravatī’’ti evaṃnāmikā nadī, vāti sabbattha vā-saddo aniyamattho.
‘The river Aciravatī’ refers to the river of that name, Aciravatī; and the particle ‘vā’ everywhere means indecisive.
Ninnagā Vāciravatī nghĩa là con sông tên là “Aciravatī”, và từ vā ở khắp mọi nơi có nghĩa là không cố định.
Tena avuttā godhāvarīcandabhāgādikā saṅgaṇhāti.
By this, the unmentioned rivers such as Godhāvarī and Candabhāgā are included.
Do đó, các con sông chưa được đề cập như Godhāvarī, Candabhāgā, v.v., cũng được bao gồm.
Pāṇanaṭṭhena pāṇīnaṃ sattānaṃ yaṃ malaṃ sīlajalaṃ visodhayati, taṃ malaṃ visodhetuṃ na sakkuṇanti gaṅgādayo nadiyoti paṭhamagāthāya na-kāraṃ ānetvā sambandhitabbaṃ.
The meaning is to connect the negative particle ‘na’ from the first stanza, such that “Gaṅgā and other rivers cannot cleanse the defilement of beings (pāṇīnaṃ) which the water of sīla purifies” because of their being alive (pāṇanaṭṭhena).
Từ pāṇīnaṃ nghĩa là của chúng sinh, do sự thở (paṇana) hoặc sự sống (jīvana). Và câu “Gaṅgā và các con sông khác không thể rửa sạch cấu uế mà nước sīla có thể thanh lọc” phải được liên kết bằng cách thêm từ phủ định ‘na’ vào câu kệ đầu tiên.
Hārāti muttāhārā.
‘Necklaces’ means pearl necklaces.
Hārā nghĩa là chuỗi ngọc trai.
Maṇayoti veḷuriyādimaṇayo.
‘Jewels’ means jewels such as cat's-eye gems (veḷuriya).
Maṇayo nghĩa là các loại ngọc như Veḷuriya (mắt mèo), v.v.
Ariyanti visuddhaṃ.
‘Noble’ means pure.
Ariya nghĩa là thanh tịnh.
Sīlasamuṭṭhāno kittisaddo gandho manoharabhāvato, disāsu abhibyāpanato ca ‘‘sīlagandho’’ti vutto.
The fame arising from sīla is called ‘the fragrance of sīla’ because it is delightful and spreads in all directions.
Tiếng tăm tốt đẹp khởi lên từ sīla được gọi là “sīlagandho” (hương thơm của sīla) vì nó có sức quyến rũ và lan tỏa khắp các phương.
So hi paṭivātepi pavattati.
Indeed, it spreads even against the wind.
Hương thơm đó lan tỏa ngay cả ngược chiều gió.
Tenāha bhagavā ‘‘satañca gandho paṭivātametī’’ti (dha. pa. 54; a. ni. 3.80; mi. pa. 5.4.1).
Therefore, the Blessed One said: "The fragrance of the virtuous also goes against the wind."
Do đó, Đức Thế Tôn đã nói: “Hương thơm của người thiện lành lan tỏa cả ngược chiều gió.”
Dosānaṃ balaṃ nāma vatthujjhācāro, taṃ tesaṃ kātuṃ adentaṃ sīlaṃ dosānaṃ balaṃ ghātetīti veditabbaṃ.
‘The strength of defilements’ refers to misconduct in matters of action; sīla should be understood as destroying the strength of defilements by not allowing them to act.
Dosānaṃ balaṃ (sức mạnh của các lỗi lầm) được hiểu là sự hành động tội lỗi; sīla được biết là tiêu diệt sức mạnh của các lỗi lầm bằng cách không cho phép chúng thực hiện hành vi đó.
Caranti tena sīlesu paripūrakāritaṃ upagacchantīti carittaṃ, carittameva cārittaṃ.
They observe it, or they achieve full accomplishment in sīla through it, therefore it is caritta, and caritta itself is cāritta.
Họ thực hành và đạt đến sự hoàn thiện trong sīla, nên đó là caritta; và chính caritta là cārittaṃ.
Vāritato tena attānaṃ tāyanti rakkhantīti vārittaṃ.
They protect themselves by it from what is forbidden, therefore it is vāritta.
Họ tự bảo vệ mình khỏi những điều bị ngăn cấm, nên đó là vārittaṃ.
Adhiko samācāro abhisamācāro, tattha niyuttaṃ, so vā payojanaṃ etassāti ābhisamācārikaṃ.
Superior conduct is abhisamācāra; that which is dedicated to it, or that which has it as its purpose, is ābhisamācārika.
Hành vi cao thượng là abhisamācāra; sīla được gắn liền với đó, hoặc đó là mục đích của sīla, nên đó là ābhisamācārikaṃ.
Ādi brahmacariyassāti ādibrahmacariyaṃ, tadeva ādibrahmacariyakaṃ.
It is the beginning of the holy life (brahmacariya), therefore ādibrahmacariya; that itself is ādibrahmacariyaka.
Khởi đầu của Phạm hạnh là ādibrahmacariyaṃ; và chính đó là ādibrahmacariyakaṃ.
Viramati etāya, sayaṃ vā viramati, viramaṇaṃ vā virati, na viratīti avirati.
One abstains by it, or one abstains oneself, or it is abstention (viramaṇa); if it is not abstention, it is avirati.
Người ta từ bỏ bởi điều này, hoặc tự mình từ bỏ, hoặc sự từ bỏ là virati; không phải virati là avirati.
Nissayatīti nissitaṃ, na nissitanti anissitaṃ.
It is supported, therefore nissita; if not supported, it is anissita.
Nương tựa là nissitaṃ; không nương tựa là anissitaṃ.
Pariyanto etassa atthīti pariyantaṃ, kālena pariyantaṃ kālapariyantaṃ, yathāparicchinno vā kālo pariyanto etassāti kālapariyantaṃ.
It has a limit, therefore pariyanta; limited by time is kālapariyanta, or that which has time, as delimited, as its limit, is kālapariyanta.
Có giới hạn là pariyantaṃ; giới hạn theo thời gian là kālapariyantaṃ, hoặc thời gian đã được xác định là giới hạn của nó là kālapariyantaṃ.
Yāva pāṇanaṃ jīvanaṃ koṭi etassāti āpāṇakoṭikaṃ.
That which has life (pāṇanaṃ) as its limit, as long as one lives, is āpāṇakoṭika.
Có giới hạn là sự sống, tức là sự tồn tại, nên đó là āpāṇakoṭikaṃ.
Attano paccayehi loke niyuttaṃ, tattha vā viditanti lokiyaṃ.
That which is associated with its causes in the world, or known in the world, is lokiya.
Được gắn liền với thế gian qua các điều kiện của nó, hoặc được biết đến trong thế gian, nên đó là lokiyaṃ.
Lokaṃ uttaratīti lokuttaraṃ.
That which transcends the world is lokuttara.
Vượt lên thế gian là lokuttaraṃ.
Paccayato, phalato ca majjhimapaṇītehi nihīnaṃ, tesaṃ vā guṇehi parihīnanti hīnaṃ.
Inferior (hīna) means that which is low by its causes and results, or deficient in qualities compared to the intermediate and exalted.
Kém cỏi, do các điều kiện và quả báo, hoặc kém hơn về phẩm chất so với trung bình và thù thắng, nên đó là hīnaṃ.
Attano paccayehi padhānabhāvaṃ nītanti paṇītaṃ.
Exalted (paṇīta) means that which is brought to a state of excellence by its own causes.
Được đưa đến trạng thái ưu việt nhờ các điều kiện của nó, nên đó là paṇītaṃ.
Ubhinnameva vemajjhe bhavaṃ majjhimaṃ.
Intermediate (majjhima) means that which exists in the middle of both (inferior and exalted).
Là majjhimaṃ (trung bình) vì nằm giữa hai thái cực.
Attādhipatito āgataṃ attādhipateyyaṃ.
That which arises from self-mastery is attādhipateyya.
Attādhipateyyaṃ là điều đến từ sự tự chủ.
Sesapadadvayepi eseva nayo.
The same applies to the other two terms.
Đối với hai từ còn lại cũng tương tự.
Taṇhāya, diṭṭhiyā vā parāmaṭṭhaṃ padhaṃsitanti parāmaṭṭhaṃ.
That which is grasped by craving or wrong view, or that which is ruined, is parāmaṭṭha.
Bị tham ái hoặc tà kiến nắm giữ và hủy hoại, nên đó là parāmaṭṭhaṃ.
Tappaṭikkhepato aparāmaṭṭhaṃ.
By its rejection, it is aparāmaṭṭha.
Ngược lại, đó là aparāmaṭṭhaṃ.
Paṭippassaddhakilesaṃ paṭippassaddhaṃ.
That which has its defilements calmed is paṭippassaddha.
Paṭippassaddhaṃ là điều mà các phiền não đã được lắng dịu.
Sikkhāsu jātaṃ, sekkhassa idanti vā sekkhaṃ.
That which is produced in the trainings, or belongs to one in training, is sekkha.
Phát sinh trong các học giới, hoặc là của người hữu học, nên đó là sekkhaṃ.
Pariniṭṭhitasikkhākiccatāya asekkhadhammapariyāpannaṃ asekkhaṃ.
The asekkhaṃ (unlearner's morality) is included among the qualities of an unlearner (asekkhadhamma) due to having completed the task of training.
Do đã hoàn thành nhiệm vụ học tập, nên thuộc về các pháp vô học (asekkha-dhamma), gọi là vô học (asekkha).
Tadubhayapaṭikkhepena nevasekkhanāsekkhaṃ.
By rejecting both of those, it is called nevasekkhanāsekkhaṃ (neither a learner's nor an unlearner's morality).
Do bác bỏ cả hai điều đó, gọi là không phải hữu học cũng không phải vô học (nevasekkhanāsekkhaṃ).
Hānaṃ bhajati, hānabhāgo vā etassa atthīti hānabhāgiyaṃ.
It declines, or it has a part of decline; hence it is hānabhāgiyaṃ (leading to decline).
Nó rơi vào sự suy thoái, hoặc có phần suy thoái, nên gọi là thuộc phần suy thoái (hānabhāgiyaṃ).
Sesesupi eseva nayo.
The same method applies to the remaining terms.
Đối với các điều còn lại cũng theo cách đó.
Appaparimāṇattā pariyantavantaṃ, pārisuddhivantañca sīlaṃ pariyantapārisuddhisīlaṃ.
Sīla that is limited due to its small extent, and also pure, is pariyantapārisuddhisīlaṃ (morality of limited purity).
Do có giới hạn nhỏ, có giới hạn và có sự thanh tịnh hoàn toàn, nên gọi là giới thanh tịnh có giới hạn (pariyantapārisuddhisīlaṃ).
Anappaparimāṇattā apariyantaṃ, pārisuddhivantañca sīlaṃ apariyantapārisuddhisīlaṃ.
Sīla that is unlimited due to its vast extent, and also pure, is apariyantapārisuddhisīlaṃ (morality of unlimited purity).
Do không có giới hạn nhỏ, không có giới hạn và có sự thanh tịnh hoàn toàn, nên gọi là giới thanh tịnh không giới hạn (apariyantapārisuddhisīlaṃ).
Sabbaso puṇṇaṃ, pārisuddhivantañca sīlaṃ paripuṇṇapārisuddhisīlaṃ.
Sīla that is completely full and pure is paripuṇṇapārisuddhisīlaṃ (morality of complete purity).
Giới hoàn toàn đầy đủ và có sự thanh tịnh hoàn toàn, nên gọi là giới thanh tịnh viên mãn (paripuṇṇapārisuddhisīlaṃ).
11. Vuttanayenāti ‘‘sīlanaṭṭhena sīla’’ntiādinā (visuddhi. 1.7) heṭṭhā vuttena nayena.
11. Vuttanayenāti: by the method stated previously, such as "sīla by the meaning of steadying" (Visuddhimagga 1.7).
Theo cách đã nói có nghĩa là theo cách đã nói ở trên, bắt đầu từ “giới có nghĩa là sự giữ gìn” (Visuddhi. 1.7).
Idaṃ kattabbanti paññattasikkhāpadapūraṇanti idaṃ ābhisamācārikaṃ kattabbaṃ paṭipajjitabbanti evaṃ paññattassa sikkhāpadasīlassa pūraṇaṃ.
Idaṃ kattabbanti paññattasikkhāpadapūraṇanti: this means the fulfillment of the training rule (sikkhāpada-sīla) thus laid down, that this noble conduct (ābhisamācārika) should be practiced.
Hoàn thành giới luật đã được chế định là điều nên làm có nghĩa là hoàn thành giới luật đã được chế định là điều nên thực hành, tức là các quy tắc ứng xử tốt.
Sikkhāpadasīlaṃ hi pūrento sikkhāpadampi pūreti pāleti nāma.
Indeed, one who fulfills the sīla of a training rule is said to fulfill and observe the training rule.
Thật vậy, người hoàn thành giới luật có nghĩa là người hoàn thành và giữ gìn giới luật.
Sikkhā eva vā sikkhitabbato, paṭipajjitabbato ca sikkhāpadaṃ.
Or, training itself is a sikkhāpadaṃ (training rule) because it is to be trained in and to be practiced.
Hoặc, bản thân sự học hỏi được gọi là giới luật (sikkhāpadaṃ) vì nó là điều cần học và cần thực hành.
Tassa pūraṇantipi yojetabbaṃ.
Its fulfillment should also be connected.
Điều đó cũng nên được hiểu là sự hoàn thành của nó.
Idaṃ na kattabbanti paṭikkhittassa akaraṇanti idaṃ duccaritaṃ na kattabbanti bhagavatā paṭikkhittassa akaraṇaṃ viramaṇaṃ.
Idaṃ na kattabbanti paṭikkhittassa akaraṇanti: this means not doing, refraining from, what the Blessed One has forbidden, saying "this misconduct should not be done."
Không làm điều bị cấm là điều không nên làm có nghĩa là không làm, tức là kiêng cữ điều ác đã bị Đức Phật cấm là không nên làm.
Caranti tasminti tasmiṃ sīle taṃsamaṅgino carantīti sīlassa adhikaraṇataṃ vibhāvento tesaṃ pavattiṭṭhānabhāvaṃ dasseti.
Caranti tasminti: by explaining the quality of sīla as a foundation where those endowed with it "act in that sīla", he shows it to be the place of their activity.
Họ hành xử trong điều đó có nghĩa là những người đầy đủ giới hạnh hành xử trong giới đó; giải thích giới là nền tảng, điều đó cho thấy giới là nơi diễn ra hành vi của họ.
Tenāha ‘‘sīlesu paripūrakāritāya pavattantī’’ti.
Therefore, he said: ‘‘sīlesu paripūrakāritāya pavattantī’’ti (they act by fulfilling the sīlas).
Do đó, có lời rằng: “họ hành xử bằng cách hoàn toàn thực hành giới”.
Vāritanti idaṃ na kattabbanti paṭikkhittaṃ akappiyaṃ.
Vāritanti: that which is forbidden as "this should not be done", that which is improper.
Điều bị cấm (vāritaṃ) là điều không thích hợp, bị cấm là không nên làm.
Tāyantīti akaraṇeneva tāyanti.
Tāyantīti: they protect simply by not doing it.
Họ bảo vệ có nghĩa là họ bảo vệ bằng cách không làm điều đó.
Tenāti vārittasīlamāha.
Tenāti: by this, he refers to vāritta-sīla.
Bằng điều đó là nói về giới vārittaṃ.
Vāreti vā satthā ettha, etena vāti vāritaṃ, sikkhāpadaṃ.
The Teacher forbids here, or by this, it is forbidden; hence it is vāritaṃ (forbidden), the training rule.
Hoặc, Bậc Đạo Sư cấm ở đây, hoặc bằng điều đó nên gọi là vāritaṃ, tức là giới luật.
Taṃ avikopento tāyanti tenāti vārittaṃ.
By not violating that, they protect by that; hence it is vārittaṃ (morality of abstinence).
Họ bảo vệ bằng cách không vi phạm điều đó, nên gọi là vārittaṃ.
Saddhāvīriyasādhananti saddhāya, uṭṭhānavīriyena ca sādhetabbaṃ.
Saddhāvīriyasādhananti: to be accomplished by faith and energetic effort.
Được thành tựu bằng đức tin và tinh tấn có nghĩa là điều được thành tựu bằng đức tin và sự tinh tấn nỗ lực.
Na hi asaddho, kusīto ca vattapaṭipattiṃ paripūreti, saddho eva satthārā paṭikkhitte aṇumattepi vajje bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesūti āha ‘‘saddhāsādhanaṃ vāritta’’nti.
For indeed, one who is faithless and lazy does not completely fulfill the practice of duties (vatta-paṭipatti); only one who is faithful, seeing danger even in the smallest fault forbidden by the Teacher, undertakes and trains in the training rules. Therefore, he says ‘‘saddhāsādhanaṃ vāritta’’nti (abstinence is accomplished by faith).
Thật vậy, người không có đức tin và lười biếng không thể hoàn thành sự thực hành các bổn phận. Chỉ người có đức tin, thấy sự nguy hiểm ngay cả trong lỗi nhỏ nhất bị Bậc Đạo Sư cấm, mới thọ trì và thực hành các giới luật. Do đó, có lời rằng: “vārittaṃ được thành tựu bằng đức tin”.
Adhisīlasikkhāpariyāpannattā abhivisiṭṭho samācāroti abhisamācāroti āha ‘‘uttamasamācāro’’ti.
It is included within adhisīla-sikkhā; therefore, noble conduct is abhisamācāra. So he says ‘‘uttamasamācāro’’ti (supreme conduct).
Do thuộc về giới học tối thượng (adhisīla-sikkhā), nên sự ứng xử xuất sắc được gọi là abhisamācāra. Do đó, có lời rằng: “sự ứng xử tối thượng”.
Abhisamācārova ābhisamācārikaṃ, yathā venayikoti (a. ni. 8.11; pārā. 8) adhippāyo.
Abhisamācāra itself is ābhisamācārikaṃ, just as venayika (a person skilled in the Vinaya)*. This is the intention.
Chính abhisamācāra là ābhisamācārikaṃ, giống như venayikaṃ, đó là ý nghĩa.
Abhisamācāro ukkaṭṭhaniddesato maggasīlaṃ, phalasīlañca, taṃ ārabbha uddissa tadatthaṃ tappayojanaṃ paññattaṃ ābhisamācārikaṃ.
Abhisamācāra, by way of supreme designation, refers to path-sīla and fruition-sīla. Ābhisamācārikaṃ is that which is laid down with reference to and for the purpose of that (path and fruition).
Abhisamācāra, theo cách diễn giải cao nhất, là giới của Đạo và giới của Quả. Điều được chế định liên quan đến, hướng đến và có mục đích là điều đó, gọi là ābhisamācārikaṃ.
Suparisuddhāni tīṇi kāyakammāni, cattāri vacīkammāni, suparisuddho ājīvoti idaṃ ājīvaṭṭhamakaṃ.
The three perfectly pure bodily actions, the four perfectly pure verbal actions, and perfectly pure livelihood: this is ājīvaṭṭhamakaṃ (morality of eight factors beginning with livelihood).
Ba nghiệp thân hoàn toàn thanh tịnh, bốn nghiệp khẩu hoàn toàn thanh tịnh, và sinh kế hoàn toàn thanh tịnh – điều này là tám chi phần sinh kế (ājīvaṭṭhamakaṃ).
Tattha kāmaṃ ājīvahetukato sattavidhaduccaritato virati sammāājīvoti sopi sattavidho hoti, sammājīvatāsāmaññena pana taṃ ekaṃ katvā vuttaṃ.
Among these, indeed, abstaining from the seven kinds of misconduct caused by livelihood is Right Livelihood (sammā-ājīva); thus it is also sevenfold, but it is stated as one due to the common quality of being Right Livelihood.
Trong đó, mặc dù chánh mạng là sự kiêng cữ khỏi bảy điều ác do sinh kế làm nguyên nhân, nên nó cũng có bảy loại. Nhưng do sự chung tính là chánh mạng, điều đó được nói là một.
Atha vā tividhakuhanavatthusannissayato micchājīvato viratiṃ ekajjhaṃ katvā vutto ‘‘ājīvo suparisuddho’’ti.
Or else, abstaining from wrong livelihood (micchājīva) based on the three kinds of deception (kuhanavatthu) is collectively referred to as ‘‘ājīvo suparisuddho’’ti (livelihood is perfectly pure).
Hoặc, sự kiêng cữ khỏi tà mạng, dựa trên ba loại lừa dối, được gộp lại và nói là “sinh kế hoàn toàn thanh tịnh”.
Seṭṭhacariyabhāvato maggo eva brahmacariyanti maggabrahmacariyaṃ, tassa.
The path itself is the holy life (brahmacariya) due to its nature as the noblest conduct; this is for that maggabrahmacariyaṃ (holy life of the path).
Do là sự thực hành tối thượng, chính Đạo là đời sống phạm hạnh, nên gọi là phạm hạnh của Đạo (maggabrahmacariyaṃ), của điều đó.
Ādibhāvabhūtanti ādimhi bhāvetabbataṃ nipphādetabbataṃ bhūtaṃ pattaṃ ādibhāvabhūtaṃ.
Ādibhāvabhūtanti: that which has become, has attained, the state of being the beginning, of being something to be cultivated or accomplished at the outset.
Đã đạt đến trạng thái ban đầu có nghĩa là đã đạt đến trạng thái cần được phát triển, cần được hoàn thành ngay từ ban đầu.
Kiñcāpi desanānukkamena sammādiṭṭhi ādi, paṭipattikkamena pana ājīvaṭṭhamakasīlaṃ ādīti.
Although in the order of teaching, Right View (sammādiṭṭhi) is the beginning, in the order of practice, the morality of eight factors beginning with livelihood (ājīvaṭṭhamaka-sīla) is the beginning.
Mặc dù theo trình tự giảng dạy, chánh kiến là khởi đầu, nhưng theo trình tự thực hành, giới tám chi phần sinh kế là khởi đầu.
Tassa sampattiyāti ābhisamācārikassa sampajjanena paripūraṇena ādibrahmacariyakaṃ sampajjati.
Tassa sampattiyāti: by the accomplishment or complete fulfillment of that ābhisamācārika, the ādibrahmacariyakaṃ sampajjati (initial holy life is accomplished).
Với sự thành tựu của điều đó có nghĩa là với sự thành tựu, sự viên mãn của ābhisamācārikaṃ, phạm hạnh ban đầu được thành tựu.
Yo hi lahukānipi appasāvajjāni parivajjeti, so garukāni mahāsāvajjāni bahvādīnavāni parivajjessatīti vattabbameva natthīti.
For if one avoids even light and minor transgressions, it goes without saying that one will avoid grave, major transgressions full of numerous dangers.
Thật vậy, không cần phải nói rằng người nào tránh những lỗi nhỏ, ít sai phạm, thì người đó sẽ tránh những lỗi lớn, nhiều sai phạm, nhiều tai hại.
Suttaṃ pana etamatthaṃ byatirekavasena vibhāveti.
The Sutta, however, explains this meaning by way of refutation.
Tuy nhiên, kinh điển giải thích ý nghĩa này theo cách phủ định.
Tattha dhammanti sīlaṃ.
There, dhammanti refers to sīla.
Trong đó, dhamma là sīla (giới).
Taṃ hi upariguṇavisesānaṃ dhāraṇaṭṭhena dhammoti vuccati.
For it is called Dhamma because it upholds the special qualities above.
Thật vậy, điều đó được gọi là dhamma vì nó duy trì các phẩm chất cao hơn.
‘‘Nissitānissitavasenā’’ti ettha labbhamānanissayaṃ tāva dassetuṃ ‘‘nissayo’’tiādi vuttaṃ.
In "nissitānissitavasenā" (by way of dependent and independent), to show what dependency (nissaya) is obtained, ‘‘nissayo’’tiādi is stated.
Ở đây, trong “theo phương diện có chỗ nương tựa và không có chỗ nương tựa”, để chỉ ra chỗ nương tựa có được, đã nói “chỗ nương tựa (nissayo)” và các điều tương tự.
Tattha taṇhācaritena nissayitabbato taṇhāva taṇhānissayo.
There, craving itself is taṇhānissayo because it is what a person whose conduct is craving relies on.
Trong đó, chính ái dục là chỗ nương tựa của ái dục (taṇhānissayo) vì nó là điều được người có hành vi ái dục nương tựa.
Tathā diṭṭhinissayo.
Similarly, diṭṭhinissayo (view as reliance).
Cũng vậy, chỗ nương tựa của tà kiến (diṭṭhinissayo).
Diṭṭhicarito hi asatipi diṭṭhiyā taṇhāvirahe diṭṭhinissitova pavattati.
Indeed, one whose conduct is (wrong) view, even without the absence of craving, proceeds relying on (wrong) view.
Thật vậy, người có hành vi tà kiến, ngay cả khi không có tà kiến và thiếu vắng ái dục, vẫn hành xử dựa trên tà kiến.
Devoti catumahārājasakkasuyāmādipākaṭadevamāha.
Devoti refers to well-known devas such as the Four Great Kings, Sakka, and Suyāma.
Devo là nói về các vị trời nổi tiếng như Tứ Đại Thiên Vương, Sakka, Suyāma, v.v.
Devaññataroti apākaṭaṃ.
Devaññataroti refers to an unknown (ordinary) deva.
Devaññataro là vị trời không nổi tiếng.
Taṇhaṃ eva nissitanti taṇhānissitaṃ.
That which relies solely on craving is taṇhānissitaṃ.
Điều chỉ nương tựa vào ái dục là taṇhānissitaṃ.
Taṇhāya nissitanti ca keci vadanti.
Some also say "that which is relied upon by craving."
Một số người cũng nói rằng nó được ái dục nương tựa.
Tesaṃ ‘‘dve nissayā’’tiādinā virujjhati.
Their statement contradicts (the phrase) "two dependencies" and so forth.
Lời nói của họ mâu thuẫn với “hai chỗ nương tựa”, v.v.
Suddhidiṭṭhiyāti ‘‘iti saṃsārasuddhi bhavissatī’’ti evaṃ pavattadiṭṭhiyā, lokuttaraṃ sīlanti adhippāyo.
Suddhidiṭṭhiyāti: by the view that this will be the purification of saṃsāra, it refers to supramundane sīla. This is the intention.
Bằng tà kiến thanh tịnh (suddhidiṭṭhiyā) có nghĩa là bằng tà kiến phát sinh như “bằng điều này sẽ có sự thanh tịnh của luân hồi”, đó là ý nghĩa của giới siêu thế.
Tassevāti lokuttarasseva sambhārabhūtaṃ kāraṇabhūtaṃ, vivaṭṭūpanissayanti attho.
Tassevāti: it refers to the cause, the constituent, of that very supramundane (sīla), meaning that which has Nibbāna, the cessation of the cycle of existence (vaṭṭa), as its strong support (upanissaya).
Của chính điều đó có nghĩa là của chính giới siêu thế, là yếu tố cấu thành, là nguyên nhân, tức là chỗ nương tựa dẫn đến sự thoát ly khỏi vòng luân hồi.
Ārammaṇabhāvena vaṇo viya āsave kāmāsavādike paggharatīti sampayogabhāvābhāvepi sahāsavehīti sāsavaṃ.
Just as an ulcer exudes pus, so too (sīla) flows with cankers (āsava), such as the canker of sensual desire, etc., by way of being an object of experience. Thus, even without being concomitant, it is sāsavaṃ (with cankers), meaning together with cankers.
Giống như vết thương rỉ mủ, nó chảy ra các lậu hoặc như dục lậu, v.v., theo phương diện đối tượng. Do đó, ngay cả khi không có sự tương ưng, nó vẫn có lậu hoặc (sāsavaṃ), tức là cùng với các lậu hoặc.
Tebhūmakadhammajātanti sīlaṃ tappariyāpannanti āha ‘‘sāsavaṃ sīlaṃ lokiya’’nti.
Since sīla is included in the category of mundane qualities, he states ‘‘sāsavaṃ sīlaṃ lokiya’’nti (sāsava sīla is mundane).
Giới là một loại pháp thuộc ba cõi, nó thuộc về điều đó. Do đó, có lời rằng: “giới có lậu hoặc là giới thế gian”.
Bhavavisesā sampattibhavā.
Bhavavisesā (special states of existence) are states of prosperity.
Các loại hữu đặc biệt (bhavavisesā) là các hữu đã thành tựu.
Vinayoti vinayapariyatti, tattha vā āgatasikkhāpadāni.
Vinayoti refers to the Vinaya Pitaka or the training rules contained therein.
Vinayo là sự học hỏi về Vinaya, hoặc các giới luật được đề cập trong đó.
Pāmojjaṃ taruṇapīti.
Pāmojjaṃ (delight) is nascent joy (pīti).
Pāmojjaṃ là hỷ sơ khởi.
Yathābhūtañāṇadassanaṃ sapaccayanāmarūpadassanaṃ, tadadhiṭṭhānā vā taruṇavipassanā.
Yathābhūtañāṇadassanaṃ (knowledge and vision according to reality) is the comprehension of nāma-rūpa (mind and matter) with their conditions, or nascent insight (vipassanā) based on that.
Yathābhūtañāṇadassanaṃ là sự thấy biết danh sắc có duyên, hoặc là tuệ quán sơ khởi dựa trên điều đó.
Nibbidāti nibbidāñāṇaṃ.
Nibbidāti refers to the knowledge of dispassion (nibbidāñāṇaṃ).
Nibbidā là tuệ nhàm chán.
Tena balavavipassanamāha.
By this, he refers to powerful insight.
Bằng điều đó, nói về tuệ quán mạnh mẽ.
Virāgo maggo.
Virāgo (dispassion) is the path (magga).
Virāgo là Đạo.
Vimutti arahattaphalaṃ.
Vimutti (liberation) is the fruit of Arahantship (arahatta-phala).
Vimutti là quả A-la-hán.
Vimuttiñāṇadassanaṃ paccavekkhaṇā.
Vimuttiñāṇadassanaṃ (knowledge and vision of liberation) is reviewing knowledge (paccavekkhaṇā).
Vimuttiñāṇadassanaṃ là sự quán chiếu.
Kathāti vinayakathā.
Kathāti refers to a discourse on the Vinaya.
Kathā là bài nói về Vinaya.
Mantanāti vinayavicāraṇā.
Mantanāti refers to reflection on the Vinaya.
Mantanā là sự xem xét Vinaya.
Upanisāti yathāvuttakāraṇaparamparāsaṅkhāto upanissayo.
Upanisāti refers to the strong support (upanissaya) consisting of the aforementioned sequence of conditions.
Upanisā là chỗ nương tựa mạnh mẽ, tức là chuỗi nhân duyên liên tục như đã nói.
Lokuttaraṃ maggaphalacittasampayuttaṃ ājīvaṭṭhamakasīlaṃ.
Lokuttaraṃ (supramundane) refers to the ājīvaṭṭhamaka-sīla associated with the path-consciousness and fruition-consciousness.
Lokuttaraṃ là giới tám chi phần sinh kế tương ưng với tâm Đạo và tâm Quả.
Tattha maggasīlaṃ bhavanissaraṇāvahaṃ hoti, paccavekkhaṇañāṇassa ca bhūmi, phalasīlaṃ pana paccavekkhaṇāñāṇasseva bhūmi.
Among them, magga-sīla brings about liberation from existence and is the basis for the knowledge of review (paccavekkhaṇā-ñāṇa); phala-sīla, however, is the basis only for the knowledge of review.
Trong đó, đạo giới dẫn đến sự thoát ly khỏi các cõi hữu, và là nền tảng của tuệ quán sát; còn quả giới chỉ là nền tảng của tuệ quán sát mà thôi.
12. Hīnādhimuttivasena chandādīnampi hīnatā.
12. Through ignoble inclination, desire and so on are also ignoble.
12. Do tâm hướng hạ liệt, dục (chandā) v.v... cũng trở nên hạ liệt.
Paṇītādhimuttivasena paṇītatā.
Through noble inclination, they are noble.
Do tâm hướng cao thượng, chúng trở nên cao thượng.
Tadubhayavemajjhatāvasena majjhimatā.
Through the middling state of both, they are middling.
Do tâm hướng trung bình, chúng trở nên trung bình.
Yatheva hi kammaṃ āyūhanavasena hīnādibhedabhinnaṃ hoti, evaṃ chandādayopi pavattiākāravasena.
Just as kamma becomes differentiated into ignoble and so on through the mode of exertion, so too do desire and so on, through the mode of manifestation.
Quả thật, như nghiệp phân chia thành các loại hạ liệt v.v... theo cách tích lũy, thì dục v.v... cũng vậy, theo cách vận hành.
So ca nesaṃ pavattiākāro adhimuttibhedenāti daṭṭhabbaṃ.
And their mode of manifestation should be understood as due to the distinction in inclination.
Và cách vận hành của chúng phải được hiểu là do sự khác biệt trong tâm hướng.
Yasakāmatāyāti kittisilokābhiratiyā, parivāricchāya vā.
Out of desire for fame means through delight in renown and reputation, or through the wish for a retinue.
Do muốn có danh tiếng là do thích được tiếng tăm, danh vọng, hoặc do muốn có quyến thuộc.
‘‘Kathaṃ nāma mādiso īdisaṃ kareyyā’’ti pāpajigucchāya ariyabhāvaṃ nissāya.
“How could someone like me do such a thing?” means through disgust at evil, relying on the state of being an Ariya.
Nương vào trạng thái bậc Thánh là do ghê tởm điều ác, nghĩ rằng: “Một người như ta sao lại có thể làm điều như thế này?”
Anupakkiliṭṭhanti attukkaṃsanaparavambhanāhi, aññehi ca upakkilesehi anupakkiliṭṭhaṃ.
Uncontaminated means not contaminated by self-exaltation and disparagement of others, and by other defilements.
Không bị ô nhiễm là không bị ô nhiễm bởi sự tự đề cao, chê bai người khác và các phiền não khác.
Bhavabhogatthāyāti bhavasampattiatthañceva bhogasampattiatthañca.
For the sake of existence and enjoyment means for the sake of accomplishment in existence and for the sake of accomplishment in enjoyment.
Vì lợi ích các cõi hữu và tài sản là vì lợi ích sự thành tựu các cõi hữu và sự thành tựu tài sản.
Attano vimokkhatthāya pavattitanti sāvakapaccekabodhisattasīlamāha.
Practised for one’s own liberation refers to the sīla of a savaka Bodhisatta and a pacceka Bodhisatta.
Được thực hành vì sự giải thoát của tự thân là nói về giới của các Bồ-tát Thanh văn và Bồ-tát Độc giác.
Sabbasattānaṃ vimokkhatthāyāti sabbasattānaṃ saṃsārabandhanato vimocanatthāya.
For the liberation of all beings means for the sake of freeing all beings from the fetters of saṃsāra.
Vì sự giải thoát của tất cả chúng sinh là vì sự giải thoát của tất cả chúng sinh khỏi sự ràng buộc của luân hồi.
Pāramitāsīlaṃ mahābodhisattasīlaṃ.
Pāramitā-sīla is the sīla of a Mahābodhisatta.
Giới Ba-la-mật là giới của các Đại Bồ-tát.
Yā karuṇūpāyakosallapariggahitā mahābodhiṃ ārabbha pavattā paramukkaṃsagatasoceyyasallekhā desakālasattādivikapparahitā sīlapāramitā.
That sīlapāramitā, embraced by compassion and skilful means (upāyakosalla), undertaken for the sake of great enlightenment, having reached the pinnacle of purity and austerity, is free from distinctions of place, time, beings, and so on.
Đó là Ba-la-mật về giới, được lòng bi mẫn và thiện xảo phương tiện nhiếp trì, khởi lên vì Đại Bồ-đề, đạt đến sự thanh tịnh và thiểu dục tột bậc, không phân biệt nơi chốn, thời gian, chúng sinh v.v...
Parāmaṭṭhattāti parābhavavasena āmaṭṭhattā.
Because it is grasped means because it is touched in the manner of ruin.
Do bị nắm giữ là do bị nắm giữ theo cách hủy hoại.
Taṇhādiṭṭhiyo hi ‘‘imināhaṃ sīlena devo vā bhavissāmi devaññataro vā, iminā me sīlena saṃsārasuddhi bhavissatī’’ti pavattassa sīlaṃ parāmasantiyo taṃ parābhavaṃ pāpenti maggassa anupanissayabhāvakaraṇato.
Indeed, craving and wrong views, by wrongly grasping the sīla of one who practises with the thought, "By this sīla, I shall be a deva or some other deva, by this sīla, purification from saṃsāra will be mine," lead that sīla to ruin by making it not a proximate cause for the path.
Thật vậy, tham ái và tà kiến, khi nắm giữ giới của người đang thực hành với ý nghĩ: “Với giới này, ta sẽ trở thành một vị trời hay một vị nào đó trong cõi trời, với giới này, sự thanh tịnh luân hồi sẽ đến với ta,” chúng sẽ dẫn giới đó đến sự hủy hoại, vì làm cho giới không còn là duyên gần cho đạo.
Puthujjanakalyāṇakassāti puthujjanesu kalyāṇakassa.
Of the ordinary virtuous person means of the virtuous among ordinary people.
Của phàm phu thiện lành là của người thiện lành trong số phàm phu.
So hi puthujjanova hutvā kalyāṇehi sīlādīhi samannāgato.
For he, though an ordinary person, is endowed with virtuous conduct such as sīla.
Người đó tuy là phàm phu nhưng lại đầy đủ các giới hạnh thiện lành v.v...
Parāmasanakilesānaṃ vikkhambhanato, samucchindanato ca tehi na parāmaṭṭhanti aparāmaṭṭhaṃ.
Because the defilements of grasping are suppressed and eradicated, it is ungrasped.
Không bị nắm giữ là không bị các phiền não nắm giữ, do đã ngăn chặn và đoạn trừ chúng.
Tassa tassa kilesadarathassa paṭippassambhanato vūpasamanato paṭippassaddhaṃ.
Because those particular defilements' feverishness is calmed and appeased, it is calmed.
Đã được lắng dịu là do đã được lắng dịu, đã được an tịnh khỏi những sự bức bách của từng phiền não.
Katapaṭikammanti vuṭṭhānadesanāhi yathādhammaṃ katapaṭikāraṃ.
Repaired means remedied according to the Dhamma with declarations of emergence and confession.
Đã được sửa chữa là đã được sửa chữa đúng Pháp bằng cách xuất tội và sám hối.
Evaṃ hi taṃ sīlaṃ paṭipākatikameva hoti.
For in this way, that sīla becomes pristine again.
Thật vậy, giới đó trở lại trạng thái bình thường.
Tenāha ‘‘taṃ visuddha’’nti.
Therefore, he said, “That is purified”.
Vì vậy, Ngài nói “giới đó thanh tịnh”.
‘‘Katapaṭikamma’’nti iminā ca ‘‘na punevaṃ karissa’’nti adhiṭṭhānampi saṅgahitanti daṭṭhabbaṃ.
And it should be understood that with the phrase “repaired,” the resolve, “I shall not do so again,” is also included.
Cũng nên hiểu rằng với từ “đã được sửa chữa” này, sự quyết tâm “sẽ không tái phạm nữa” cũng được bao hàm.
‘‘Acchamaṃsaṃ nu kho, sūkaramaṃsaṃ nu kho’’tiādinā vatthumhi vā, ‘‘pācittiyaṃ nu kho, dukkaṭaṃ nu kho’’tiādinā āpattiyā vā, ‘‘mayā taṃ vatthu vītikkantaṃ nu kho, na nu kho vītikkanta’’ntiādinā ajjhācāre vā vematikassa saṃsayāpannassa.
Of one who is doubtful (saṃsayāpanna) concerning the object, such as, “Is it bear meat or boar meat?”; or concerning the offence, such as, “Is it a pācittiya or a dukkaṭa?”; or concerning the transgression, such as, “Have I transgressed that object or not?”
Đối với người hoài nghi (vematika) về đối tượng (vatthu), như “Đây là thịt gấu hay thịt heo?”, hoặc về tội lỗi (āpatti), như “Đây là tội Pācittiya hay Dukkata?”, hoặc về sự vi phạm (ajjhācāra), như “Ta đã vi phạm điều đó hay chưa vi phạm?”, tức là người đang ở trong trạng thái nghi ngờ.
Visodhetabbaṃ yathādhammaṃ paṭikammena.
Should be purified with remedy according to the Dhamma.
Phải làm cho thanh tịnh bằng cách sửa chữa đúng Pháp.
Vimati eva vematikaṃ, tasmiṃ vematike sati, vimatiyā uppannāyāti attho.
Doubt itself is vematika; when there is vematika, it means when doubt has arisen.
Sự hoài nghi chính là vematika; khi có vematika, tức là khi sự hoài nghi phát sinh.
Vimati paṭivinetabbāti sayaṃ vā taṃ vatthuṃ vicāretvā, vinayadhare vā pucchitvā kaṅkhā vinodetabbā.
Doubt should be removed means one's uncertainty should be dispelled by oneself examining the matter or by asking those who know the Vinaya.
Sự hoài nghi phải được loại bỏ là phải tự mình xem xét điều đó, hoặc hỏi các vị thông thạo Tạng Luật để giải trừ nghi ngờ.
Nikkaṅkhena pana kappiyaṃ ce kātabbaṃ, akappiyaṃ ce chaḍḍetabbaṃ.
But for one free from doubt, if it is permissible, it should be done; if it is not permissible, it should be discarded.
Còn đối với người không còn nghi ngờ, nếu điều đó hợp lệ thì nên làm, nếu không hợp lệ thì nên từ bỏ.
Tenāha ‘‘iccassa phāsu bhavissatī’’ti.
Therefore, he said, “Thus it will be comfortable for him”.
Vì vậy, Ngài nói “như vậy sẽ được an ổn”.
13. Yodhāti yo idha.
13. Here means in this Dispensation.
13. Yodhā (người nào ở đây) là người nào ở trong giáo pháp này.
Vatthuvītikkameti āpattiyā vatthuno vītikkamane ajjhācāre.
In transgression of an object means in the transgression of the object of an offence, in a serious transgression.
Trong sự vi phạm đối tượng là trong sự vi phạm đối tượng của tội lỗi, trong sự vượt quá giới hạn.
Kāmasaṅkappādayo nava mahāvitakkā micchāsaṅkappā.
The nine great thoughts, such as sensual thoughts, are wrong thoughts.
Chín đại tầm (mahāvitakka) như dục tầm (kāmasaṅkappa) v.v... là tà tầm (micchāsaṅkappa).
Evarūpassāti edisassa.
Of this kind means having such a nature.
Người như thế là người có tính cách như vậy.
Tassa hi sīlavante anupasaṅkamitvā dussīle sevantassa tato eva tesaṃ diṭṭhānugatiṃ āpajjanena paṇṇattivītikkame adosadassāvino micchāsaṅkappabahulatāya manacchaṭṭhāni indriyāni arakkhato sīlaṃ ekaṃseneva hānabhāgiyaṃ hoti, na ṭhitibhāgiyaṃ, kuto visesādibhāgiyatā.
For the sīla of such a person who, without approaching virtuous individuals, associates with immoral ones, and consequently, by following their example, sees no fault in transgressing a precept, and due to the prevalence of wrong thoughts, fails to guard the six sense faculties, definitely leads to decline (hānabhāgiya), not to stability (ṭhitibhāgiya); how could it lead to distinction (visesādibhāgiyatā) and so on?
Thật vậy, giới của người đó, do không đến gần những người có giới hạnh mà lại giao du với những người phá giới, từ đó bắt chước hành vi của họ, không thấy lỗi trong sự vi phạm giới luật, do có nhiều tà tầm và không gìn giữ sáu căn, chắc chắn sẽ thuộc về phần thoái đọa (hānabhāgiya), không thuộc về phần an trụ (ṭhitibhāgiya), huống chi là phần thù thắng (visesādibhāgiyatā) v.v...
Sīlasampattiyāti sīlapāripūriyā catupārisuddhisīlena.
By perfection in sīla means by the completion of sīla, by the fourfold pure sīla.
Với sự thành tựu giới là với sự viên mãn giới, với tứ thanh tịnh giới.
Aghaṭantassa uttarīti uttari visesādhigamāya avāyamantassa.
Not striving further means not striving for higher achievements.
Người không cố gắng đạt được sự thù thắng hơn nữa là người không cố gắng đạt được các pháp thù thắng hơn nữa.
Ṭhitibhāgiyaṃ sīlaṃ bhavati asamādhisaṃvattaniyattā.
Sīla leads to stability because it does not conduce to concentration.
Giới thuộc về phần an trụ (ṭhitibhāgiyaṃ sīlaṃ) là do không dẫn đến sự thành tựu định.
Sampādite hi samādhismiṃ sīlassa samādhisaṃvattaniyatā nicchiyati.
For when concentration is attained, the conduciveness of sīla to concentration is determined.
Thật vậy, khi định đã được thành tựu, sự dẫn đến định của giới mới được xác định.
Samādhatthāyāti samathavasena samādhānatthāya.
For concentration means for achieving concentration by means of tranquility.
Vì sự an tịnh là vì sự an tịnh theo phương pháp samatha.
Nibbidanti vipassanaṃ.
Disenchantment refers to insight (vipassanā).
Sự nhàm chán (nibbidā) là tuệ quán (vipassanā).
Balavavipassanādassanatthaṃ nibbidāgahaṇaṃ tāvatāpi sīlassa nibbedhabhāgiyabhāvasiddhito.
The inclusion of disenchantment (nibbidā) is to show powerful insight (balavavipassanā), because the state of sīla leading to penetration (nibbedhabhāgiya) is established even by that.
Việc đề cập đến nibbidā là để chỉ ra vipassanā mạnh mẽ, vì chỉ với điều đó, trạng thái nibbedhabhāgiya của giới đã được thành tựu.
Avītikkamoti pañcannaṃ sīlānaṃ avītikkamo.
Non-transgression means non-transgression of the five precepts.
Không vi phạm là không vi phạm năm giới.
Pakatisīlanti sabhāvasīlaṃ.
Natural sīla means inherent sīla.
Bản tánh giới là giới tự nhiên.
Tatrūpapattiniyataṃ hi sīlaṃ uttarakurukānaṃ.
For the sīla of the people of Uttarakuru is fixed by birth there.
Thật vậy, giới của người dân Uttarakuru là giới cố định trong sự tái sinh ở đó.
Mariyādācārittanti tassa tassa sāvajjassa akaraṇe mariyādabhūtaṃ, tattha tattha kulādīsu pubbapurisehi ṭhapitaṃ cārittaṃ.
Customary conduct means established as a boundary in abstaining from various blameworthy acts, and the conduct established by ancestors in various families and so on.
Tập quán giới là tập quán được thiết lập bởi những người đi trước trong các gia tộc v.v... như một giới hạn để không làm những điều có tội.
Kuladesapāsaṇḍadhammo hi ‘‘ācārasīla’’nti adhippetaṃ.
For the custom of families, countries, and sects is intended by “ācāra-sīla.”
Thật vậy, phong tục của gia đình, quốc gia, và các tông phái được gọi là “ācārasīla” (tập quán giới).
Tattha kuladhammo tāva brāhmaṇādīnaṃ amajjapānādi, desadhammo ekaccajanapadavāsīnaṃ ahiṃsanādi, pāsaṇḍadhammo titthiyānaṃ yamaniyamādi.
Among these, family custom refers to non-intoxication for brahmins and so on; country custom refers to non-violence for inhabitants of certain regions and so on; and sectarian custom refers to yama and niyama for ascetics and so on.
Trong đó, phong tục gia đình là việc Bà-la-môn v.v... không uống rượu v.v...; phong tục quốc gia là việc một số người dân không làm hại v.v...; phong tục tông phái là các quy tắc yama và niyama của các ngoại đạo.
Titthiyamataṃ hi diṭṭhipāsena, taṇhāpāsena ca ḍeti pavattati, pāsaṃ vā bādhaṃ ariyavinayassa ḍetīti ‘‘pāsaṇḍa’’nti vuccati.
Indeed, the doctrine of the heretics sets up the snare of wrong view and the snare of craving, or it causes an obstruction and hindrance to the noble discipline; therefore, it is called "pāsaṇḍa".
Thật vậy, tà kiến của ngoại đạo giăng bẫy bằng lưới tà kiến và lưới ái dục, hoặc nó gây chướng ngại cho Thánh Luật (ariyavinaya), nên được gọi là "pāsaṇḍa" (tà đạo).
‘‘Pakatiyā sīlavatī hotī’’ti (dī. ni. 2.20) vacanato bodhisattamātu pañcasikkhāpadasīlaṃ paripuṇṇameva.
Because it is said, "She is naturally virtuous," the Bodhisatta's mother's five precepts (pañcasikkhāpadasīla) are indeed complete.
Do lời dạy “vốn có giới hạnh” (Dī. Ni. 2.20), giới năm học giới (pañcasikkhāpada-sīla) của mẫu thân Bồ Tát là hoàn toàn viên mãn.
Idaṃ pana ukkaṃsagataṃ bodhisattapitaripi cittuppādamattenapi asaṃkiliṭṭhaṃ ‘‘dhammatāsīla’’nti vuttaṃ.
But this extremely exalted virtue, unsullied even by a mere thought in the Bodhisatta's father, is called "dhammatā-sīla" (virtue by nature).
Tuy nhiên, giới này, ngay cả trong tâm niệm của phụ thân Bồ Tát cũng không bị ô nhiễm, đạt đến mức tối thượng, được gọi là “giới pháp tánh” (dhammatā-sīla).
Kāmaguṇūpasaṃhitanti kāmakoṭṭhāsesu assādūpasaṃhitaṃ kāmassādagadhitaṃ.
Associated with sense pleasures means that which is associated with delight in the categories of sense pleasures, bound by the gratification of sense desires.
Kāmaguṇūpasaṃhitaṃ (gắn liền với dục lạc) có nghĩa là gắn liền với sự thỏa mãn trong các phần của dục, bị trói buộc bởi sự thỏa mãn dục lạc.
Dhammatāsīlanti dhammatāya kāraṇaniyāmena āgataṃ sīlaṃ.
Dhammatā-sīla means virtue that comes about by natural law as a cause.
Dhammatāsīlaṃ (giới pháp tánh) là giới phát sinh theo quy luật tự nhiên, theo nhân duyên.
Sīlapāramiṃ hi paramukkaṃsaṃ pāpetvā kucchigatassa mahābodhisattassa sīlatejena guṇānubhāvena bodhisattamātu saraseneva paramasallekhappattaṃ sīlaṃ hoti.
Having brought the perfection of virtue (sīlapāramī) to its utmost excellence, due to the power of virtue and the glory of the qualities of the Great Bodhisatta residing in the womb, the Bodhisatta's mother's virtue naturally becomes one of extreme purity (paramasallekhappatta).
Thật vậy, sau khi viên mãn Ba-la-mật giới đến mức tối thượng, do uy lực giới hạnh và uy đức công đức của Đại Bồ Tát đang ngự trong thai, giới của mẫu thân Bồ Tát tự nhiên đạt đến sự thanh tịnh tối thượng.
Mahākassapādīnanti ādi-saddena bhaddādike saṅgaṇhāti.
By the word Mahākassapādīna (and others), it includes Bhaddā and others.
Trong đoạn Mahākassapādīnaṃ (của Đại Ca-diếp và những vị khác), từ ādi (và những vị khác) bao gồm Bhaddā và các vị khác.
Te kira suciraṃ kālaṃ suparisuddhasīlā eva hutvā āgatā.
For they had come, having been thoroughly pure in virtue for a very long time.
Các vị ấy được cho là đã đến sau khi giữ giới hoàn toàn thanh tịnh trong một thời gian rất dài.
Tenāha ‘‘suddhasattāna’’nti.
Therefore, it is said "of pure beings".
Vì thế, Ngài nói ‘‘suddhasattānaṃ’’ (của những chúng sanh thanh tịnh).
Tāsu tāsu jātīsūti sīlavarājamahiṃsarājādijātīsu.
In those various existences means in existences such as the King of Virtue and the King of Buffaloes.
Tāsu tāsu jātīsu (trong các kiếp khác nhau) có nghĩa là trong các kiếp như vua Sīlava, vua Mahiṃsa, v.v.
Pubbe purimajātiyaṃ siddho hetu etassāti pubbahetukasīlaṃ.
Pubbahetuka-sīla (virtue with prior cause) is that whose cause was accomplished in previous existences.
Pubbahetukasīlaṃ (giới do nhân duyên từ kiếp trước) là giới có nhân duyên đã thành tựu trong các kiếp quá khứ.
Idaṃ pana pakatisīlādisamādānena vinā avītikkamalakkhaṇaṃ sampattaviratisaṅgahaṃ daṭṭhabbaṃ.
This (virtue), however, should be understood as comprising perfect abstinence, characterized by non-transgression without the undertaking of ordinary virtue and so on.
Giới này cần được hiểu là sự kiêng cữ đã thành tựu, có đặc tính không vi phạm mà không cần thọ trì các giới như giới tự nhiên, v.v.
Yaṃ bhagavatā evaṃ vuttaṃ sīlanti sambandho.
It is connected as: "the virtue that was thus spoken of by the Blessed One".
Giới mà Đức Thế Tôn đã thuyết như vậy, đó là sự liên hệ.
Idhāti vakkhamānasīlaparipūrakassa puggalassa sannissayabhūtasāsanaparidīpanaṃ, aññasāsanassa ca tathābhāvapaṭisedhanaṃ.
Here refers to the exposition of the Dispensation as the supporting basis for the person who perfectly fulfills the virtue to be described, and it is also the rejection of the nature of other dispensations.
Idha (ở đây) là sự trình bày về giáo pháp là nơi nương tựa của người sẽ viên mãn giới sắp được nói đến, và là sự phủ nhận trạng thái tương tự đối với các giáo pháp khác.
Vuttaṃ hetaṃ ‘‘idheva, bhikkhave, samaṇo…pe… suññā parappavādā samaṇebhi aññehī’’ti (dī. ni. 2.214; ma. ni. 1.139; a. ni. 4.241).
For it has been said: "Here, bhikkhus, a recluse... and the doctrines of others are empty of recluses."
Điều này đã được nói: “Này các Tỳ-khưu, Sa-môn chỉ có ở đây… các giáo phái khác đều trống rỗng không có Sa-môn” (Dī. Ni. 2.214; Ma. Ni. 1.139; A. Ni. 4.241).
Bhikkhūti tassa sīlassa paripūrakapuggalaparidīpanaṃ.
Bhikkhu (monk) is an exposition of the person who perfectly fulfills that virtue.
Bhikkhū (Tỳ-khưu) là sự trình bày về người sẽ viên mãn giới ấy.
Pātimokkhasaṃvarasaṃvutoti idamassa pātimokkhasīle patiṭṭhitabhāvaparidīpanaṃ.
Guarded by the Pātimokkha restraint is an exposition of his being established in Pātimokkha virtue.
Pātimokkhasaṃvarasaṃvuto (được chế ngự bởi sự phòng hộ giới bổn) là sự trình bày về việc vị ấy an trú trong giới bổn (pātimokkha-sīla).
Viharatīti idamassa tadanurūpavihārasamaṅgibhāvaparidīpanaṃ.
He dwells is an exposition of his being endowed with a dwelling (vīhāra) appropriate to that.
Viharatī (an trú) là sự trình bày về việc vị ấy có một đời sống phù hợp với giới ấy.
Ācāragocarasampannoti idaṃ pātimokkhasaṃvarassa, upariadhigantabbaguṇānañca upakārakadhammaparidīpanaṃ.
Endowed with conduct and resort is an exposition of the supportive qualities for the Pātimokkha restraint and for the qualities to be attained higher up.
Ācāragocarasampanno (viên mãn về oai nghi và phạm vi hoạt động) là sự trình bày về các pháp hỗ trợ cho sự phòng hộ giới bổn và các phẩm chất cao hơn cần đạt được.
Aṇumattesu vajjesu bhayadassāvīti idaṃ pātimokkhato acavanabhāvaparidīpanaṃ.
Seeing danger in the slightest faults is an exposition of his non-deviation from the Pātimokkha.
Aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī (thấy sự nguy hiểm ngay cả trong những lỗi nhỏ nhặt) là sự trình bày về việc không rơi rớt khỏi giới bổn.
Samādāyāti sikkhāpadānaṃ anavasesato ādānaparidīpanaṃ.
Undertaking is an exposition of the complete undertaking of the precepts.
Samādāyā (thọ trì) là sự trình bày về việc thọ trì các học giới một cách không sót lại.
Sikkhatīti sikkhāya samaṅgibhāvaparidīpanaṃ.
He trains is an exposition of his being endowed with training.
Sikkhatī (thực hành) là sự trình bày về việc vị ấy có sự thực hành.
Sikkhāpadesūti sikkhitabbadhammaparidīpanaṃ.
In the precepts is an exposition of the things to be trained in.
Sikkhāpadesu (trong các học giới) là sự trình bày về các pháp cần phải thực hành.
Yaṃ panettha vattabbaṃ, taṃ parato āvi bhavissati.
Whatever needs to be said in this regard will become clear later.
Những gì cần nói ở đây sẽ được trình bày sau.
Soti pātimokkhasaṃvarasīle patiṭṭhitabhikkhu.
He refers to the bhikkhu established in Pātimokkha restraint virtue.
So (vị ấy) là vị Tỳ-khưu an trú trong giới bổn (pātimokkha-sīla).
Tena yādisassa indriyasaṃvarasīlaṃ icchitabbaṃ, taṃ dasseti.
By this, it shows what kind of sense-faculty restraint virtue is desired.
Với điều đó, Ngài chỉ ra loại giới phòng hộ các căn mà vị ấy mong muốn.
Cakkhunāti yato so saṃvaro, taṃ dasseti.
With the eye indicates from where that restraint originates.
Cakkhunā (bằng mắt) chỉ ra căn mà sự phòng hộ ấy diễn ra.
Rūpanti yattha so saṃvaro, taṃ dasseti.
Form indicates where that restraint lies.
Rūpaṃ (sắc) chỉ ra đối tượng mà sự phòng hộ ấy diễn ra.
Disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhīti saṃvarassa upāyaṃ dasseti.
Having seen, he does not grasp at signs or secondary characteristics demonstrates the method of restraint.
Disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī (thấy sắc rồi không nắm giữ tướng chung, không nắm giữ tướng riêng) chỉ ra phương pháp phòng hộ.
Yatvādhikaraṇa…pe… anvāssaveyyunti saṃvarassa paṭipakkhaṃ tattha ādīnavaṃ dasseti.
Should corrupting, evil states of mind, greed, and distress flow in and overwhelm him demonstrates the opposite of restraint and the danger therein.
Yatvādhikaraṇa…pe… anvāssaveyyuṃ (do đó, các pháp bất thiện… sẽ chảy vào) chỉ ra mặt đối lập của sự phòng hộ và sự nguy hại trong đó.
Saṃvarāya paṭipajjatīti pageva satiyā upaṭṭhapetabbataṃ dasseti.
He practices for restraint shows that mindfulness should be established beforehand.
Saṃvarāya paṭipajjati (thực hành để phòng hộ) chỉ ra rằng niệm cần phải được thiết lập ngay từ đầu.
Rakkhati cakkhundriyanti satiyā upaṭṭhāpanameva cakkhundriyassa ārakkhāti dasseti.
He guards the eye-faculty indicates that establishing mindfulness itself is the guarding of the eye-faculty.
Rakkhati cakkhundriyaṃ (phòng hộ nhãn căn) chỉ ra rằng việc thiết lập niệm chính là sự phòng hộ nhãn căn.
Cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjatīti tathābhūtā satiyevettha saṃvaroti dasseti.
He undertakes restraint in the eye-faculty shows that such mindfulness itself is restraint in this context.
Cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjatī (đạt được sự phòng hộ nhãn căn) chỉ ra rằng niệm như vậy chính là sự phòng hộ ở đây.
Vītikkamassa vasenāti sambandho.
The connection is: "due to transgression."
Sự liên hệ là “theo cách vi phạm”.
Channaṃ sikkhāpadānanti ‘‘ājīvahetu ājīvakāraṇā asantaṃ abhūtaṃ uttarimanussadhammaṃ ullapatī’’tiādinā āgatānaṃ channaṃ pārājikādipaṭisaṃyuttānaṃ sikkhāpadānaṃ.
Of the six precepts refers to the six precepts connected with the pārājikas and so on, which begin with "for the sake of livelihood, for the reason of livelihood, he boasts a non-existent, unreal superhuman quality."
Channaṃ sikkhāpadānaṃ (sáu học giới) là sáu học giới liên quan đến các tội pārajika, v.v., được nói đến như “vì mục đích sinh kế, vì lý do sinh kế, nói lời khoác lác về pháp thượng nhân không có thật, không đúng sự thật”, v.v.
Sāmantajappanādinā tividhena kuhanavatthunā vimhāpanaṃ kuhanā.
Kuhanā is astonishing others by three kinds of deceitful acts such as indirect suggestion.
Kuhanā (lừa dối) là làm cho người khác ngạc nhiên bằng ba loại hành vi lừa dối như nói chuyện gần gũi, v.v.
Attānaṃ, dāyakaṃ vā ukkhipitvā yathā so kiñci dadāti, evaṃ kathanaṃ lapanā.
Lapanā is speaking in such a way, by exalting oneself or the donor, that the donor gives something.
Lapanā (nịnh hót) là nói lời tâng bốc bản thân hoặc người cúng dường để họ cúng dường thứ gì đó.
Nimittaṃ vuccati paccayadānasaññuppādakaṃ kāyavacīkammaṃ, tena nimittena carati, nimittaṃ vā karotīti nemittiko, tassa bhāvo nemittikatā.
"Nimitta" (sign) refers to an action of body or speech that produces the thought of giving an offering. One who lives by that sign or makes a sign is called "nemittika"; his state is nemittikatā.
Nemittikatā (sự bói toán) là trạng thái của người nemittika (bói toán), người hành động theo dấu hiệu hoặc tạo ra dấu hiệu, tức là hành động thân và khẩu tạo ra ý niệm về việc cúng dường vật phẩm.
Gandhādayo viya lābhāya paresaṃ akkosanādinā nipisatīti nippeso, nippesova nippesiko, tassa bhāvo nippesikatā.
"Nippesa" means one who oppresses or crushes others by reviling them and so on for the sake of gain, just as fragrances and so on are ground. "Nippesika" is one who is oppressive. His state is nippesikatā.
Nippesikatā (sự chê bai) là trạng thái của người nippesika (chê bai), người chê bai người khác bằng cách mắng mỏ, v.v., để có được lợi lộc, giống như việc nghiền nát hương liệu, v.v. Nippesa chính là nippesika.
Mahicchatāya attanā laddhalābhena parato lābhapariyesanā lābhena lābhaṃ nijigīsanatā.
Lābhena lābhaṃ nijigīsanatā is seeking gain from others with the gain one has already received due to great desire.
Lābhena lābhaṃ nijigīsanatā (tìm kiếm lợi lộc bằng lợi lộc) là sự tìm kiếm lợi lộc từ người khác bằng lợi lộc đã có của mình, do lòng tham lam lớn.
Evamādīna nti ādi-saddena anuppiyabhāṇitācāṭukamyatādiṃ saṅgaṇhāti.
Evamādīnaṃ (and so on): the word ādi includes flattery, fawning, and so forth.
Evamādīnaṃ (và những điều tương tự) – từ ādi (và những điều tương tự) bao gồm sự nói lời dễ chịu, nịnh bợ, v.v.
Paṭisaṅkhānena paccavekkhaṇāya parisuddho asaṃkiliṭṭho paṭisaṅkhānaparisuddho.
Paṭisaṅkhānaparisuddho means pure and unsullied by reflection and contemplation.
Paṭisaṅkhānaparisuddho (thanh tịnh do quán xét) là sự thanh tịnh, không bị ô nhiễm do quán xét (paccavekkhaṇā).
Cattāro paccayā paribhuñjīyanti etenāti catupaccayaparibhogo, tathāpavattā anavajjacetanā.
Catupaccayaparibhogo (consumption of the four requisites) is that by which the four requisites are consumed, and such a blameless volition that arises.
Catupaccayaparibhogo (sự thọ dụng bốn vật dụng) là bốn vật dụng được thọ dụng bởi điều này, và ý chí không đáng trách phát sinh như vậy.
14. Tatrāti tesu pātimokkhasaṃvarādīsu.
14. Tatrā (There) means among those Pātimokkha restraint and other virtues.
14. Tatra (trong đó) có nghĩa là trong các giới như Pātimokkha-saṃvara, v.v.
Ādito paṭṭhāyāti ‘‘idha bhikkhū’’tiādinā (vibha. 508; dī. ni. 1.194) āgatadesanāya ādito pabhuti.
Ādito paṭṭhāya (starting from the beginning) means from the very beginning of the discourse given with "Here, bhikkhus" and so on.
Ādito paṭṭhāyā (bắt đầu từ ban đầu) có nghĩa là từ ban đầu của giáo lý được nói đến bằng câu “idha bhikkhū” (ở đây, Tỳ-khưu), v.v.
Vinicchayakathāti tattha saṃsayavidhamanena vinicchayāvahā kathā.
Vinicchayakathā is a discussion that brings about certainty by dispelling doubt regarding those virtues.
Vinicchayakathā (lời giải thích quyết định) là lời nói mang lại sự quyết định bằng cách loại bỏ nghi ngờ ở đó.
Paṭhamassa atthassa sabbasādhāraṇattā asādhāraṇaṃ pabbajitāveṇikaṃ pariyāyaṃ dassento ‘‘chinnabhinnapaṭadharāditāya vā’’ti āha.
Since the first meaning (seeing danger) is common to all, he says "or due to being one who wears torn and mended robes" to show a unique characteristic belonging exclusively to renunciants.
Vì ý nghĩa đầu tiên là phổ biến cho tất cả, Ngài nói ‘‘chinnabhinnapaṭadharāditāya vā’’ (hoặc là người mặc y rách nát, v.v.) để chỉ ra một phương pháp đặc biệt chỉ dành cho người xuất gia, không phổ biến cho người thế tục.
Evaṃ hissa paripuṇṇapātimokkhasaṃvarayogyatā dassitā hoti.
For in this way, his suitability for complete Pātimokkha restraint is shown.
Như vậy, sự thích hợp của vị ấy với giới bổn hoàn toàn được phòng hộ đã được chỉ ra.
Bhinnapaṭadharādibhāvo ca nāma daliddassāpi niggahitassa hotīti tato visesetuṃ ‘‘saddhāpabbajito’’ti vatvā paṭipattiyā yogyabhāvadassanatthaṃ ‘‘kulaputto’’ti vuttaṃ.
And the state of wearing torn robes and so on also belongs to a poor person who has given up possessions. Therefore, to distinguish him from such, it is said "saddhāpabbajito" (one who has gone forth out of faith), and to show his suitability for practice, it is said "kulaputto" (a young man of good family).
Trạng thái mặc y rách nát, v.v., cũng có thể là của một người nghèo khó, vì vậy để phân biệt với người đó, sau khi nói “saddhāpabbajito” (người xuất gia với niềm tin), Ngài đã nói ‘‘kulaputto’’ (con nhà lành) để chỉ ra sự thích hợp để thực hành.
Ācārakulaputto vā hi paṭipajjituṃ sakkoti jātikulaputto vā.
For either a noble son by conduct or a noble son by birth can practice.
Thật vậy, một người con nhà lành về oai nghi hoặc một người con nhà lành về dòng dõi đều có thể thực hành.
Sikkhāpadasīlanti cārittavārittappabhedaṃ sikkhāpadavasena paññattaṃ sīlaṃ.
Sikkhāpadasīla is virtue prescribed according to precepts, which is divided into cāritta (observance) and vāritta (abstinence).
Sikkhāpadasīlaṃ (giới học giới) là giới được chế định theo học giới, có sự phân loại thành cāritta (hành trì) và vāritta (kiêng cữ).
Yoti aniyamaniddeso yo koci puggalo.
Yo (whoever) is an indefinite designation for any person.
Yo (người nào) là sự chỉ định không xác định, bất kỳ người nào.
Nanti vinayapariyāpannaṃ sīlaṃ.
Naṃ (him) refers to the virtue included in the Vinaya.
Naṃ (người ấy) là giới thuộc về Vinaya.
Tanti puggalaṃ.
Taṃ (that) refers to the person.
Taṃ (người ấy) là người đó.
Mokkheti sahakārikāraṇabhāvato.
Mokkheti (liberates) due to being a co-operative cause.
Mokkheti (giải thoát) là làm cho giải thoát do là nhân duyên hỗ trợ.
Apāye bhavāni āpāyikāni.
Āpāyikāni means those that arise in the lower realms (apāya).
Āpāyikāni (thuộc về các cõi khổ) là những khổ đau phát sinh trong các cõi khổ.
Ādi-saddena tadaññaṃ sabbasaṃsāradukkhaṃ saṅgaṇhāti.
The word ādi (and so on) includes all other suffering of saṃsāra.
Từ ādi (và những điều khác) bao gồm tất cả các khổ đau luân hồi khác.
Saṃvaraṇaṃ kāyavacīdvārānaṃ pidahanaṃ.
Saṃvaraṇaṃ is the closing of the doors of body and speech.
Saṃvaraṇaṃ (sự phòng hộ) là sự đóng lại các cửa thân và khẩu.
Yena te saṃvutā pihitā honti, so saṃvaro.
That by which they (the doors) are restrained and closed is saṃvaro (restraint).
Sự phòng hộ là điều mà nhờ đó các cửa ấy được đóng lại, được che chắn.
Yasmā pana so sattannaṃ āpattikkhandhānaṃ avītikkamo vītikkamapaṭipakkhoti katvā, tasmā vuttaṃ ‘‘kāyikavācasikassa avītikkamassetaṃ nāma’’nti.
Since it is non-transgression of the seven groups of offenses, and it is the opposite of transgression, therefore, it is said "this is a name for the non-transgression of bodily and verbal acts".
Vì sự phòng hộ ấy là sự không vi phạm bảy nhóm tội, là đối lập với sự vi phạm, nên đã nói ‘‘kāyikavācasikassa avītikkamassetaṃ nāma’’ (đây là tên của sự không vi phạm bằng thân và khẩu).
Pātimokkhasaṃvarena saṃvutoti pātimokkhasaṃvarena pihitakāyavacīdvāro.
Saṃvuto pātimokkhasaṃvarena (restrained by Pātimokkha restraint) means one whose doors of body and speech are closed by Pātimokkha restraint.
Pātimokkhasaṃvarena saṃvuto (được phòng hộ bằng sự phòng hộ giới bổn) có nghĩa là người có các cửa thân và khẩu được đóng lại bằng sự phòng hộ giới bổn.
Tathābhūto ca yasmā taṃ upeto tena ca samaṅgī nāma hoti, tasmā vuttaṃ ‘‘upagato samannāgatoti attho’’ti.
And since such a person is said to have approached it and to be endowed with it, therefore it is said "the meaning is, 'has approached, is endowed with'".
Và vì một người như vậy được gọi là đã đạt được điều đó và có điều đó, nên đã nói ‘‘upagato samannāgatoti attho’’ (có nghĩa là đã đạt được, đã đầy đủ).
Aparo nayo – kilesānaṃ balavabhāvato, pāpakiriyāya sukarabhāvato, puññakiriyāya ca dukkarabhāvato bahukkhattuṃ apāyesu patanasīloti pātī, puthujjano.
Another method: Due to the strong nature of defilements, the ease of committing evil deeds, and the difficulty of performing meritorious deeds, one who is prone to falling into the lower realms many times is called pātī, i.e., a puthujjana (ordinary person).
Một phương pháp khác – Pātī (người bị rơi rớt) là phàm nhân (puthujjana), vì do các phiền não mạnh mẽ, do dễ dàng thực hiện các hành vi bất thiện, và do khó khăn trong việc thực hiện các hành vi thiện, nên thường rơi vào các cõi khổ.
Aniccatāya vā bhavādīsu kammavegakkhitto ghaṭiyantaṃ viya anavaṭṭhānena paribbhamanato gamanasīloti pātī, maraṇavasena vā tamhi tamhi sattanikāye attabhāvassa pātanasīloti pātī, sattasantāno, cittameva vā.
Or, by reason of impermanence, being thrown by the force of kamma into various existences like a water-drawing machine, he revolves without stability, having the nature of going, thus Pātī; or, by way of death, he has the nature of causing self-existence to fall in this and that group of beings, thus Pātī, referring to the continuity of beings, or simply the mind.
Hoặc do vô thường, bị nghiệp lực cuốn trôi trong các cõi hữu, có thói quen đi lang thang không ngừng, như một cái gàu nước bị quay tròn, nên gọi là pātī (kẻ rơi rớt); hoặc do sự chết, có thói quen làm cho tự thể (thân phận) rơi rớt trong từng loài hữu tình, nên gọi là pātī (kẻ rơi rớt); đó là dòng dõi chúng sanh, hay chính là tâm.
Taṃ pātinaṃ saṃsāradukkhato mokkhetīti pātimokkhaṃ.
He liberates that Pātī from the suffering of saṃsāra, thus Pātimokkha.
Nó giải thoát pātī ấy khỏi khổ đau luân hồi, nên gọi là Pātimokkha.
Cittassa hi vimokkhena satto ‘‘vimutto’’ti vuccati.
Indeed, a being is called "liberated" by the liberation of the mind.
Vì khi tâm được giải thoát, chúng sanh được gọi là “đã giải thoát”.
Vuttaṃ hi ‘‘cittavodānā visujjhantī’’ti, ‘‘anupādāya āsavehi cittaṃ vimutta’’nti (mahāva. 28) ca.
For it is said: "Beings are purified by the purification of the mind," and "the mind is liberated from the defilements by non-attachment."
Thật vậy, đã nói: “Chúng sanh được thanh tịnh nhờ sự thanh tịnh của tâm”, và “tâm được giải thoát khỏi các lậu hoặc không còn chấp thủ”.
Atha vā avijjādinā hetunā saṃsāre patati gacchati pavattatīti pātī, ‘‘avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ taṇhāsaṃyojanānaṃ sandhāvataṃ saṃsarata’’nti (saṃ. ni. 2.124) hi vuttaṃ.
Or, due to causes such as ignorance (avijjā), one falls, goes, or proceeds in saṃsāra, thus Pātī; for it is said: "Beings, covered by ignorance and bound by craving, wander and transmigrate."
Hoặc nữa, do các nguyên nhân như vô minh, chúng sanh rơi rớt, đi tới, tồn tại trong luân hồi, nên gọi là pātī (kẻ rơi rớt). Thật vậy, đã nói: “Chúng sanh bị vô minh che chướng, bị ái dục ràng buộc, cứ mãi chạy đi, luân chuyển”.
Tassa pātino sattassa taṇhādisaṃkilesattayato mokkho etenāti pātimokkhaṃ.
Liberation from the three defilements (saṃkilesa) such as craving of that Pātī-being is by means of this, thus Pātimokkha.
Sự giải thoát của chúng sanh pātī ấy khỏi ba loại phiền não như tham ái là nhờ giới này, nên gọi là Pātimokkha.
‘‘Kaṇṭhekāḷo’’tiādīnaṃ viyassa samāsasiddhi veditabbā.
The etymology of this compound term should be understood like that of "Kaṇṭhekāḷa" and so on.
Sự thành lập hợp từ của từ này cần được hiểu như các từ “Kaṇṭhekāḷa” (cổ đen) v.v.
Atha vā pāteti vinipāteti dukkheti pāti, cittaṃ.
Or, it causes to fall, causes to perish, causes to suffer, thus Pāti, referring to the mind.
Hoặc nữa, nó làm cho rơi rớt, làm cho đọa lạc, làm cho khổ đau, nên gọi là pāti (kẻ làm rơi rớt), đó là tâm.
Vuttaṃ hi ‘‘cittena nīyati loko, cittena parikassatī’’ti (saṃ. ni. 1.62).
For it is said: "The world is led by the mind, drawn by the mind."
Thật vậy, đã nói: “Thế gian bị tâm dẫn dắt, thế gian bị tâm lôi kéo”.
Tassa pātino mokkho etenāti pātimokkhaṃ, patati vā etena apāyadukkhe, saṃsāradukkhe cāti pātī, taṇhādisaṃkileso.
Liberation of that Pāti (mind) is by means of this, thus Pātimokkha. Or, by means of this, one falls into the suffering of the lower realms and the suffering of saṃsāra, thus Pātī, referring to defilements such as craving.
Sự giải thoát khỏi pāti (tâm) ấy là nhờ giới này, nên gọi là Pātimokkha. Hoặc, nhờ nó mà rơi rớt vào khổ cảnh đọa xứ và khổ đau luân hồi, nên gọi là pātī (kẻ rơi rớt), đó là các phiền não như tham ái.
Vuttaṃ hi ‘‘taṇhā janeti purisaṃ (saṃ. ni. 1.55-57), taṇhādutiyo puriso’’ti (itivu. 15, 105; a. ni. 4.9; mahāni. 191; cūḷani. pārāyanānugītigāthāniddesa) ca ādi.
For it is said: "Craving generates a person," and "a person accompanied by craving," and so on.
Thật vậy, đã nói: “Tham ái tạo ra con người”, “con người có tham ái làm bạn đồng hành” v.v.
Tato pātito mokkhoti pātimokkhaṃ.
Liberation from that Pātī is Pātimokkha.
Sự giải thoát khỏi pātī (phiền não) ấy, nên gọi là Pātimokkha.
Atha vā patati etthāti pātīni, cha ajjhattikabāhirāni āyatanāni.
Or, one falls into these, thus Pātīni, referring to the six internal and external sense bases.
Hoặc nữa, chúng sanh rơi rớt vào đây, nên gọi là pātīni, đó là sáu nội và ngoại xứ.
Vuttaṃ hi ‘‘chasu loko samuppanno, chasu kubbati santhava’’nti (saṃ. ni. 1.70; su. ni. 171).
For it is said: "The world has arisen from the six, it makes connections with the six."
Thật vậy, đã nói: “Thế gian phát sinh từ sáu (xứ), thế gian kết thân với sáu (xứ)”.
Tato chaajjhattikabāhirāyatanasaṅkhātato pātito mokkhoti pātimokkhaṃ.
Liberation from that Pātī, which consists of the six internal and external sense bases, is Pātimokkha.
Sự giải thoát khỏi pātī (sáu nội và ngoại xứ) ấy, nên gọi là Pātimokkha.
Atha vā pāto vinipāto assa atthīti pātī, saṃsāro.
Or, this saṃsāra has falling and ruin, thus Pātī.
Hoặc nữa, luân hồi có sự rơi rớt, sự đọa lạc, nên gọi là pātī (kẻ rơi rớt), đó là luân hồi.
Tato mokkhoti pātimokkhaṃ, atha vā sabbalokādhipatibhāvato dhammissaro bhagavā ‘‘patī’’ti vuccati.
Liberation from that is Pātimokkha. Or, the Blessed One, being the lord of all worlds, the master of Dhamma, is called "Pati."
Sự giải thoát khỏi (luân hồi) ấy, nên gọi là Pātimokkha. Hoặc nữa, do là chủ tể của tất cả thế gian, Đức Thế Tôn, bậc chủ tể của Pháp, được gọi là “Patī” (chủ tể).
Muccati etenāti mokkho, patino mokkho tena paññattattāti patimokkho, patimokkho eva pātimokkhaṃ.
One is liberated by this, thus Mokkha. The liberation of the Lord (Pati) is called Patimokkha because it was promulgated by Him; Patimokkha itself is Pātimokkha.
Người ta được giải thoát nhờ giới này, nên gọi là Mokkha (sự giải thoát). Sự giải thoát của Patī (Đức Phật) là do giới này được Ngài chế định, nên gọi là Patimokkha. Chính Patimokkha là Pātimokkha.
Sabbaguṇānaṃ vā mūlabhāvato uttamaṭṭhena pati ca so yathāvuttenatthena mokkho cāti patimokkho, patimokkho eva pātimokkhaṃ.
Or, being the root of all good qualities and supreme, it is both "Pati" and "Mokkha" in the sense already stated, thus Patimokkha; Patimokkha itself is Pātimokkha.
Hoặc nữa, do là căn bản của tất cả các thiện pháp, với nghĩa tối thượng, giới này vừa là Pati (tối thượng) vừa là Mokkha (sự giải thoát) với ý nghĩa đã nói, nên gọi là Patimokkha. Chính Patimokkha là Pātimokkha.
Tathā hi vuttaṃ ‘‘pātimokkhanti mukhametaṃ pamukhameta’’nti (mahāva. 135) vitthāro.
Thus it is said: "Pātimokkha means this is the forefront, this is the chief," and so on, in detail.
Thật vậy, đã nói rộng rãi rằng: “Pātimokkha là cửa ngõ này, là điều tối thượng này”.
Atha vā pa-iti pakāre, atī-ti accantatthe nipāto, tasmā pakārehi accantaṃ mokkhetīti pātimokkhaṃ.
Furthermore, the particle "pa" is in the sense of variety, and "atī" is a particle in the sense of absolute. Therefore, it absolutely liberates in various ways, thus Pātimokkha.
Hoặc nữa, “pa-” là tiếp đầu ngữ chỉ sự đa dạng, “atī-” là tiếp đầu ngữ chỉ sự tuyệt đối. Do đó, nó giải thoát một cách tuyệt đối bằng nhiều phương cách, nên gọi là Pātimokkha.
Idaṃ hi sīlaṃ sayaṃ tadaṅgavasena, samādhisahitaṃ paññāsahitañca vikkhambhanavasena, samucchedavasena ca accantaṃ mokkheti mocetīti pātimokkhaṃ, pati pati mokkhoti vā patimokkho, tamhā tamhā vītikkamadosato paccekaṃ mokkhoti attho, patimokkho eva pātimokkhaṃ.
Indeed, this sīla itself, by way of tadanga-vimutti, and when accompanied by samādhi and paññā, by way of vikkhambhana-vimutti and samuccheda-vimutti, absolutely liberates and releases. Therefore, it is Pātimokkha. Or, "pati pati mokkha," thus Patimokkha, meaning individual liberation from each transgression and fault. Patimokkha itself is Pātimokkha.
Giới này tự nó giải thoát một cách tuyệt đối theo phương diện tadaṅga (từng phần), và cùng với định, cùng với tuệ, giải thoát theo phương diện vikkhambhana (đè nén), và samuccheda (đoạn trừ), nên gọi là Pātimokkha. Hoặc Patimokkha là pati pati mokkha, có nghĩa là sự giải thoát riêng biệt khỏi từng lỗi lầm vi phạm. Chính Patimokkha là Pātimokkha.
Mokkhoti vā nibbānaṃ, tassa mokkhassa paṭibimbabhūtoti patimokkho.
Or, Mokkha is Nibbāna, and this is like a reflection (paṭibimba) of that Mokkha, thus Patimokkha.
Hoặc Mokkha là Nibbāna (Niết bàn), giới này là hình ảnh phản chiếu của Nibbāna ấy, nên gọi là Patimokkha.
Sīlasaṃvaro hi sūriyassa aruṇuggamanaṃ viya nibbānassa udayabhūto tappaṭibhāgo viya yathārahaṃ kilesanibbāpanato, patimokkhoyeva pātimokkhaṃ.
For, the restraint of sīla is like the rising of dawn for the sun, and similar to that reflection of Nibbāna, being the cause for the arising of Nibbāna and extinguishing defilements appropriately, it is Patimokkha itself, or Pātimokkha.
Thật vậy, sự phòng hộ giới là sự xuất hiện của Nibbāna, giống như sự bình minh là sự xuất hiện của mặt trời, và là phần tương ứng với Nibbāna, vì nó làm lắng dịu các phiền não một cách thích đáng. Chính Patimokkha là Pātimokkha.
Atha vā mokkhaṃ pati vattati, mokkhābhimukhanti vā patimokkhaṃ, patimokkhameva pātimokkhanti evamettha pātimokkha-saddassa attho veditabbo.
Or, it proceeds towards liberation (mokkha), or it is directed towards liberation, thus Patimokkha. Thus, the meaning of the word Pātimokkha should be understood here as Patimokkha itself.
Hoặc nữa, nó hướng về Nibbāna, hay hướng đến Nibbāna, nên gọi là Patimokkha. Chính Patimokkha là Pātimokkha. Như vậy, ý nghĩa của từ Pātimokkha cần được hiểu ở đây.
Iriyatīti attabhāvaṃ pavatteti.
Iriyatī (he behaves) means he maintains his self-existence.
Iriyatī có nghĩa là làm cho tự thể tồn tại.
‘‘Viharatī’’ti iminā pātimokkhasaṃvarasīle ṭhitassa bhikkhuno iriyāpathavihāro dassito.
By "Viharatī" (he dwells), the modes of deportment (iriyāpatha) and dwelling of a bhikkhu established in the Pātimokkha-saṃvara-sīla are shown.
Với từ “Viharatī” (an trú), cách sống và oai nghi của vị tỳ khưu an trú trong giới Pātimokkha được chỉ ra.
Pāḷiyanti jhānavibhaṅgapāḷiyaṃ (vibha. 508 ādayo).
In the Pāḷi means in the Jhānavibhaṅga Pāḷi.
Trong Pāḷi có nghĩa là trong Jhānavibhaṅgapāḷi (phân tích thiền định).
Tattha kāmaṃ samaṇacāraṃ, samaṇagocarañca dassetuṃ ‘‘ācāragocarasampanno’’ti vuttaṃ, yathā pana maggaṃ ācikkhanto ‘‘vāmaṃ muñca, dakkhiṇaṃ gaṇhā’’ti vajjetabbapubbakaṃ gahetabbaṃ vadeyya, yathā vā sasīsanhānena pahīnasedamalajallikassa mālāgandhavilepanādivibhūsanasaṃvidhānaṃ yuttarūpaṃ, evaṃ pahīnapāpadhammassa kalyāṇadhammasamāyogo yuttarūpoti ‘‘atthi ācāro, atthi anācāro’’ti dvayaṃ uddisitvā anācāraṃ tāva vibhajituṃ ‘‘tattha katamo anācāro’’tiādi vuttaṃ.
There, in order to show the proper conduct (samaṇacāra) and proper resort (samaṇagocara) of an ascetic, it is said: "Accomplished in conduct and resort." However, just as one pointing out a path would say "leave the left, take the right," indicating what is to be avoided first and then what is to be taken; or just as arranging garlands, perfumes, and unguents is appropriate for one whose sweat, dirt, and grime have been removed by bathing the head; so too, for one who has abandoned evil qualities, the association with wholesome qualities is appropriate. Therefore, after presenting two things, "there is proper conduct (ācāra), there is improper conduct (anācāra)," to first explain improper conduct, the phrase "Among these, what is improper conduct?" is stated.
Ở đó, để chỉ ra hành vi và cảnh giới của một sa-môn, đã nói “ācāragocarasampanno” (người đầy đủ hành vi và cảnh giới). Giống như người chỉ đường nói: “Hãy bỏ bên trái, hãy đi bên phải” để nói về điều cần tránh trước và điều cần nắm lấy; hoặc giống như việc trang điểm bằng vòng hoa, hương liệu, phấn sáp v.v. là thích hợp cho người đã gội đầu sạch sẽ, loại bỏ mồ hôi, bụi bẩn, cặn bã; tương tự, việc kết hợp các thiện pháp là thích hợp cho người đã từ bỏ các ác pháp. Do đó, sau khi nêu ra hai điều là “có hành vi đúng, có hành vi sai”, để phân tích hành vi sai trước, đã nói “Tattha katamo anācāro?” (Trong đó, thế nào là hành vi sai?).
Tattha kāyiko vītikkamoti tividhaṃ kāyaduccaritaṃ.
There, bodily transgression means the three kinds of bodily misconduct.
Ở đó, kāyiko vītikkamo là ba loại thân ác hạnh.
Vācasiko vītikkamoti catubbidhaṃ vacīduccaritaṃ.
Verbal transgression means the four kinds of verbal misconduct.
Vācasiko vītikkamo là bốn loại khẩu ác hạnh.
Kāyikavācasikoti tadubhayaṃ.
Bodily and verbal means both of these.
Kāyikavācasiko là cả hai điều đó.
Evaṃ ājīvaṭṭhamakasīlassa vītikkamo dassito.
Thus, the transgression of the eight-limbed sīla, including livelihood, has been shown.
Như vậy, sự vi phạm giới bát chánh thanh tịnh đã được chỉ ra.
Idāni mānasaṃ anācāraṃ dassetuṃ ‘‘sabbampi dussīlyaṃ anācāro’’ti vatvā tattha ekacciyaṃ dassento ‘‘idhekacco veḷudānena vā’’tiādimāha.
Now, to show mental improper conduct, after saying "all bad conduct (dussīlya) is improper conduct (anācāra)," when showing some part of it, it is said: "Here, some person by giving bamboo," and so on.
Bây giờ, để chỉ ra hành vi sai trái về ý, sau khi nói “tất cả sự ác giới là hành vi sai trái”, để chỉ ra một số trong đó, đã nói “idhekacco veḷudānena vā” (ở đây, một số người bằng cách cho tre, hoặc v.v.).
Tattha veḷudānenāti paccayuppādanatthena veḷudānena.
There, by giving bamboo means by giving bamboo with the intention of acquiring requisites.
Ở đó, veḷudānena có nghĩa là bằng cách cho tre với mục đích tạo ra các vật dụng.
Pattadānādīsupi eseva nayo.
The same method applies to giving leaves and so on.
Tương tự cũng áp dụng cho pattadānā (cho lá) v.v.
Veḷūti manussānaṃ payojanāvaho yo koci veḷudaṇḍo.
Bamboo (veḷu) means any bamboo stick useful to people.
Veḷū là bất kỳ cây gậy tre nào hữu ích cho con người.
Pattaṃ gandhikādīnaṃ gandhapaliveṭhanādiatthaṃ vā, tālanāḷikerādipattaṃ vā.
Leaf (pattaṃ) means leaves for wrapping perfumes for perfumers, or palm or coconut leaves.
Pattaṃ là lá để gói hương liệu của những người bán hương, hoặc lá cọ, lá dừa, v.v.
Pupphaṃ yaṃ kiñci manussānaṃ payojanāvahaṃ.
Flower (pupphaṃ) means any flower useful to people.
Pupphaṃ là bất kỳ loại hoa nào hữu ích cho con người.
Tathā phalaṃ.
Similarly, fruit.
Tương tự, phalaṃ (quả).
Sinānaṃ sirīsacuṇṇādinhāniyacuṇṇaṃ.
Bath powder (sinānaṃ) means bathing powder like siriṃsa powder.
Sinānaṃ là bột tắm như bột cây siriṣa.
Mattikāpi ettheva saṅgahaṃ gacchati.
Clay also falls under this category.
Đất sét cũng được bao gồm trong đây.
Dantakaṭṭhaṃ yaṃ kiñci mukhasodhanatthaṃ dantaponaṃ.
Tooth-stick (dantakaṭṭhaṃ) means any tooth-cleaner for cleaning the mouth.
Dantakaṭṭhaṃ là bất kỳ loại cây chải răng nào để làm sạch miệng.
Cāṭukamyatā attānaṃ dāsaṃ viya nīcaṭṭhāne ṭhapetvā parassa khalitavacanaṃ saṇṭhapetvā piyakāmatāya paggayhavacanaṃ.
Flattery (cāṭukamyatā) means placing oneself in a low position like a servant, establishing the false speech of others, and speaking flattering words out of a desire for affection.
Cāṭukamyatā là lời nói nịnh bợ, đặt mình vào vị trí thấp kém như nô lệ, và sắp xếp lời nói sai trái của người khác một cách dễ nghe để làm hài lòng họ.
Muggasūpyatāti muggasūpasamatā saccālikena jīvitakappanaṃ.
Being like bean soup (muggasūpyatā) means sustaining life with a mixture of truth and falsehood, like bean soup.
Muggasūpyatā là sự giống như món súp đậu xanh, tức là cách sống bằng lời nói dối trá và sự thật.
Yathā hi muggasūpe paccante bahū muggā paccanti, katipayā na paccanti, evaṃ saccālikena jīvitakappane bahu alikaṃ hoti, appakaṃ saccanti.
Just as when bean soup is cooked, many beans are cooked but a few are not, so too, when sustaining life with truth and falsehood, much is false and little is true.
Giống như khi nấu súp đậu xanh, nhiều hạt đậu được nấu chín nhưng một số thì không, tương tự, trong cách sống bằng lời nói dối trá và sự thật, phần lớn là dối trá và một ít là sự thật.
Paribhaṭatīti paribhaṭo, paresaṃ dārake pariharanto.
He looks after, thus paribhaṭa, one who looks after other people's children.
Paribhaṭatī (chăm sóc) nên gọi là Paribhaṭo (người chăm sóc), tức là người chăm sóc con cái của người khác.
Paribhaṭassa kammaṃ pāribhaṭyaṃ, sā eva pāribhaṭyatā, alaṅkaraṇādinā kuladārakapariharaṇassetaṃ nāmaṃ.
The act of a nurse (paribhaṭa) is pāribhaṭyaṃ, that itself is pāribhaṭyatā, it is the name for looking after household children by adorning them and so on.
Hành động của người chăm sóc là pāribhaṭyaṃ, chính nó là pāribhaṭyatā, đây là tên gọi của việc chăm sóc con cái của các gia chủ bằng cách trang điểm, v.v.
Tesaṃ tesaṃ gihīnaṃ gāmantaradesantarādīsu sāsanapaṭisāsanaharaṇaṃ jaṅghapesanikaṃ.
Carrying messages and counter-messages for various laypeople in different villages, regions, etc., is jaṅghapesanikaṃ.
Việc mang thư từ qua lại giữa các gia chủ ở các làng khác, các nước khác, v.v. là jaṅghapesanikaṃ (sứ giả chạy bộ).
Aññataraññatarenāti etesaṃ vā veḷudānādīnaṃ vejjakammabhaṇḍāgārikakammapiṇḍapaṭipiṇḍakammasaṅghuppādacetiyuppādapaṭṭhapanādīnaṃ vā micchājīvena jīvitakappanakakammānaṃ yena kenaci.
By any one of these means by any one of these acts of giving bamboo, etc., or by any one of the acts of wrongly gaining livelihood, such as being a doctor, a storekeeper, exchanging almsfood, creating requisites for the Saṅgha, creating requisites for shrines, establishing requisites, etc.
Aññataraññatarenā có nghĩa là bằng bất kỳ hành động nào trong số các hành động sống bằng tà mạng như cho tre, hoặc hành nghề y, giữ kho, đổi bát, tạo ra sự phát sinh của Tăng đoàn, tạo ra sự phát sinh của bảo tháp, v.v.
Buddhapaṭikuṭṭhenāti buddhehi garahitena paṭisiddhena.
Reproved by the Buddhas (Buddhapaṭikuṭṭhena) means censured and forbidden by the Buddhas.
Buddhapaṭikuṭṭhenā có nghĩa là bị các Đức Phật quở trách, bị cấm đoán.
Micchājīvenāti na sammāājīvena.
Wrong livelihood (micchājīvena) means livelihood that is not right livelihood.
Micchājīvenā có nghĩa là bằng tà mạng, không phải chánh mạng.
Ayaṃ vuccati anācāroti ayaṃ sabbopi ‘‘anācāro’’ti kathīyati.
This is called improper conduct means all of this is referred to as "improper conduct."
Ayaṃ vuccati anācāro có nghĩa là tất cả những điều này được gọi là “anācāro” (hành vi sai trái).
Ācāraniddeso vuttapaṭipakkhanayeneva veditabbo.
The explanation of proper conduct should be understood in the same way as the opposite of what has been stated.
Sự giải thích về ācāra (hành vi đúng) cần được hiểu theo cách đối lập với những gì đã nói.
Gocaraniddesepi paṭhamaṃ agocarassa vacane kāraṇaṃ heṭṭhā vuttanayeneva veditabbaṃ.
In the explanation of resort (gocara), the reason for first mentioning improper resort (agocara) should be understood in the same way as stated above.
Trong phần giải thích về gocara (cảnh giới), lý do tại sao agocara (cảnh giới không thích hợp) được nói trước cũng cần được hiểu theo cách đã nói ở trên.
Gocaroti piṇḍapātādīnaṃ atthāya upasaṅkamituṃ yuttaṭṭhānaṃ.
" Gocara" is a suitable place to approach for alms food and so forth.
Gocara (phạm vi hành khất) là nơi thích hợp để đến vì mục đích khất thực, v.v.
Ayuttaṭṭhānaṃ agocaro.
An unsuitable place is " agocara".
Nơi không thích hợp là agocara (phi phạm vi hành khất).
Vesiyā gocaro assāti vesiyāgocaro, mittasanthavavasena upasaṅkamitabbaṭṭhānanti attho.
" Vesiyāgocaro" means that a courtesan is his haunt; the meaning is a place to be approached by way of friendly acquaintance.
Nơi hành khất của kỹ nữ là vesiyāgocara, nghĩa là nơi nên đến để kết giao thân hữu.
Vesiyā nāma rūpūpajīviniyo, tā mittasanthavavasena na upasaṅkamitabbā, samaṇabhāvassa antarāyakarattā, parisuddhāsayassāpi garahahetuto, tasmā dakkhiṇādānavasena satiṃ upaṭṭhapetvāva upasaṅkamitabbā.
Vesiyās are prostitutes who live by their beauty. They should not be approached through intimate friendship, because it causes an obstruction to the state of recluseship, and it is a cause for blame even for one with a pure intention. Therefore, they should only be approached by establishing mindfulness by way of offering noble gifts.
Kỹ nữ (vesiyā) là những người sống bằng sắc đẹp. Các vị không nên kết giao thân hữu với họ, vì điều đó có thể gây chướng ngại cho đời sống Sa-môn và là nguyên nhân bị chỉ trích ngay cả đối với người có ý định thanh tịnh. Do đó, các vị chỉ nên đến đó với tâm niệm bố thí những vật cúng dường đáng giá.
Vidhavā vuccanti matapatikā, pavutthapatikā vā.
Widows are said to be women whose husbands have died, or whose husbands are away.
Vidhavā (góa phụ) là những phụ nữ có chồng đã chết hoặc chồng đi xa.
Thullakumārikāti mahallikā aniviṭṭhakumāriyo, paṇḍakāti napuṃsakā.
Thullakumārikās are mature maidens who have not yet entered into marriage; paṇḍakas are eunuchs.
Thullakumārikā (thiếu nữ lớn tuổi) là những thiếu nữ đã lớn tuổi nhưng chưa lập gia đình. Paṇḍakā (hoạn nhân) là những người bất lực về giới tính.
Te hi ussannakilesā avūpasantapariḷāhā lokāmisasannissitakathābahulā, tasmā na upasaṅkamitabbā.
Indeed, these are filled with defilements, their fevers of defilement are unquelled, and they speak extensively of worldly pleasures. Therefore, they should not be approached.
Những người này có nhiều phiền não, sự bức bách của họ chưa được xoa dịu, và họ thường nói nhiều về các thú vui thế tục. Do đó, không nên đến gần họ.
Bhikkhuniyo nāma ussannabrahmacariyā.
Bhikkhunīs are those who abound in the holy life.
Tỳ-khưu-ni (bhikkhuniyo) là những người có đời sống phạm hạnh cao thượng.
Tathā bhikkhūpi.
So too are bhikkhus.
Các Tỳ-khưu cũng vậy.
Tesaṃ aññamaññaṃ visabhāgavatthubhāvato santhavavasena upasaṅkamane katipāheneva brahmacariyantarāyo siyā, tasmā na upasaṅkamitabbā.
Since they are dissimilar objects to one another, if they are approached out of familiarity, in a few days there may be an impediment to the holy life. Therefore, they should not be approached.
Vì họ là những đối tượng không tương thích với nhau, nếu kết giao thân hữu, chỉ trong vài ngày, đời sống phạm hạnh có thể bị gián đoạn. Do đó, không nên đến gần họ.
Gilānapucchanādivasena upasaṅkamane satokārinā bhavitabbaṃ.
When approaching them for such things as inquiring about the sick, one should act with mindfulness.
Khi đến thăm hỏi người bệnh, v.v., cần phải hành động một cách cẩn trọng (có chánh niệm).
Pānāgāranti surāpānagharaṃ.
Pānāgāra means a liquor-drinking house.
Pānāgāra (quán rượu) là nơi uống rượu.
Taṃ soṇḍajanehi avivittaṃ hoti.
It is not secluded from drunkards.
Nơi đó không vắng những người say xỉn.
Tattha tehi soṇḍatādivasena na upasaṅkamitabbaṃ brahmacariyantarāyakarattā.
One should not approach it because of its nature as a place for drunkards, as it would be an impediment to the holy life.
Các vị không nên đến đó với những người say xỉn, v.v., vì điều đó có thể gây chướng ngại cho đời sống phạm hạnh.
Saṃsaṭṭho viharati rājūhītiādīsu rājāno nāma ye rajjamanusāsanti.
In phrases like "associates with kings," kings are those who govern a kingdom.
Trong các câu như “kết giao với các vị vua”, vua chúa (rājāno) là những người cai trị vương quốc.
Rājamahāmattā rājissariyasadisāya issariyamattāya samannāgatā.
Royal ministers are endowed with a measure of authority similar to royal sovereignty.
Đại thần của vua (rājamahāmattā) là những người có quyền lực tương đương với quyền lực của vua.
Titthiyāti viparītadassanā bāhirakaparibbājakā.
Titthiyas are external wanderers with distorted views.
Titthiyā (ngoại đạo) là những du sĩ ngoại đạo có tà kiến.
Titthiyasāvakāti tesu daḷhabhattā paccayadāyakā.
Titthiya-sāvakas are their staunch devotees and patrons.
Titthiyasāvaka (đệ tử ngoại đạo) là những cư sĩ có lòng tin vững chắc và là người cúng dường cho họ.
Ananulomikena saṃsaggenāti tissannaṃ sikkhānaṃ ananulomikena paccanīkabhūtena saṃsaggena saṃsaṭṭho viharati, yena brahmacariyantarāyaṃ vā sallekhaparihāniṃ vā pāpuṇāti.
By inappropriate association means one lives in association that is inappropriate to the three trainings, that is, hostile to them, through which one incurs an impediment to the holy life or a deterioration of austerity.
Ananulomikena saṃsaggena (kết giao không phù hợp) là kết giao theo cách không phù hợp, đối nghịch với ba học pháp (tam học), do đó có thể dẫn đến sự gián đoạn phạm hạnh hoặc suy giảm sự tinh tấn.
Idāni aparenapi pariyāyena agocaraṃ dassetuṃ ‘‘yāni vā pana tānī’’tiādi vuttaṃ.
Now, in order to show what is improper resort (agocara) by another method, the phrase ‘yāni vā pana tānī’ and so forth was spoken.
Bây giờ, để chỉ ra một loại agocara khác, câu “yāni vā pana tānī” (hoặc những gì đó) đã được nói đến.
Tattha assaddhānīti buddhādīsu saddhāvirahitāni.
Therein, assaddhānī means those devoid of faith in the Buddha and so forth.
Trong đó, assaddhānī (không có đức tin) nghĩa là không có đức tin vào Đức Phật, v.v.
Tato eva appasannāni, kammakammaphalasaddhāya vā abhāvena assaddhāni.
For that very reason, they are appasannāni (unconfident); or, assaddhāni due to the absence of faith in kamma and its results.
Do đó, appasannāni (không hoan hỷ), hoặc assaddhāni (không có đức tin) do không có đức tin vào nghiệp và quả của nghiệp.
Ratanattayappasādābhāvena appasannāni.
And appasannāni due to the absence of confidence in the Triple Gem.
Appasannāni (không hoan hỷ) do không có niềm tin vào Tam Bảo.
Akkosakaparibhāsakānīti akkosavatthūhi akkosakāni ceva bhayadassanena santajjanakāni ca.
Akkosaka-paribhāsakānī means those who verbally abuse with words of abuse, and those who threaten by showing danger.
Akkosakaparibhāsakānī (những người mắng nhiếc và phỉ báng) là những người mắng nhiếc bằng những lời lẽ thô tục và đe dọa bằng cách chỉ ra những hiểm nguy.
Atthaṃ na icchanti anatthameva icchantīti anatthakāmāni.
They do not desire benefit, they desire only harm; thus, they are anatthakāmāni (desiring harm).
Họ không muốn lợi ích mà chỉ muốn điều bất lợi, nên gọi là anatthakāmāni (những người muốn điều bất lợi).
Hitaṃ na icchanti ahitameva icchantīti ahitakāmāni.
They do not desire welfare, they desire only ill-being; thus, they are ahitakāmāni (desiring ill-being).
Họ không muốn điều lợi ích mà chỉ muốn điều bất lợi, nên gọi là ahitakāmāni (những người muốn điều bất lợi).
Phāsu na icchanti aphāsuṃyeva icchantīti aphāsukakāmāni.
They do not desire comfort, they desire only discomfort; thus, they are aphāsukakāmāni (desiring discomfort).
Họ không muốn sự an lạc mà chỉ muốn sự bất an, nên gọi là aphāsukakāmāni (những người muốn sự bất an).
Yogakkhemaṃ nibbhayaṃ na icchanti, ayogakkhemameva icchantīti ayogakkhemakāmāni.
They do not desire security, freedom from fear; they desire only insecurity and danger; thus, they are ayogakkhemakāmāni (desiring insecurity).
Họ không muốn sự an toàn (yogakkhema), sự vô úy, mà chỉ muốn sự bất an toàn, nên gọi là ayogakkhemakāmāni (những người muốn sự bất an toàn).
Bhikkhūnanti ettha sāmaṇerānampi saṅgaho.
In bhikkhūnaṃ, novices are also included.
Trong từ bhikkhūnaṃ (của các Tỳ-khưu) cũng bao gồm các Sa-di.
Bhikkhunīnanti ettha sikkhamānasāmaṇerīnaṃ.
In bhikkhunīnaṃ, sikkhamānās (female trainees) and female novices are included.
Trong từ bhikkhunīnaṃ (của các Tỳ-khưu-ni) cũng bao gồm các Thức-xoa-ma-na và Sa-di-ni.
Sabbesaṃ hi sāsanikānaṃ anatthakāmatādīpanapadamidaṃ vacanaṃ.
This statement is a word that illuminates the desire for harm and so forth for all those in the Dispensation.
Thật vậy, lời nói này là một từ ngữ chỉ ra sự muốn điều bất lợi của tất cả những người trong giáo pháp.
Tathārūpāni kulānīti tādisāni khattiyakulādīni.
Such families (kulāni tathārūpāni) means such families as Khattiya families and so forth.
Tathārūpāni kulānī (những gia đình như vậy) là những gia đình Sát-đế-lợi, v.v., như đã nói.
Sevatīti nissāya jīvati.
Sevatī means one lives relying on them.
Sevatī (phục vụ) nghĩa là sống nương tựa.
Bhajatīti upasaṅkamati.
Bhajatī means one approaches them.
Bhajatī (giao thiệp) nghĩa là đến gần.
Payirupāsatīti punappunaṃ upagacchati.
Payirupāsatī means one repeatedly visits them.
Payirupāsatī (thường xuyên đến gần) nghĩa là đến gần hết lần này đến lần khác.
Ayaṃ vuccatīti ayaṃ vesiyādiko, rājādiko, assaddhakulādiko ca taṃ taṃ sevantassa tippakāropi ayutto gocaroti agocaro.
This is called means this is improper resort (agocara), whether it be prostitutes and so forth, or kings and so forth, or faithless families and so forth, because approaching such things is of three kinds of unsuitable resort.
Ayaṃ vuccatī (người này được gọi là) – người này, tức là người kết giao với kỹ nữ, v.v., vua chúa, v.v., và gia đình không có đức tin, v.v., thì dù có ba loại cũng là agocara (phi phạm vi hành khất) không phù hợp.
Ettha hi vesiyādiko pañcakāmaguṇanissayato agocaro.
Here, prostitutes and so forth are improper resort due to their reliance on the five sense pleasures.
Ở đây, kỹ nữ, v.v., là agocara (phi phạm vi hành khất) vì chúng dựa vào năm dục lạc.
Yathāha ‘‘ko ca, bhikkhave, bhikkhuno agocaro paravisayo?
As it is said, "And what, bhikkhus, is the improper resort, the alien domain, for a bhikkhu?
Như đã nói: “Này các Tỳ-khưu, đâu là phi phạm vi hành khất, là lãnh địa của người khác đối với một Tỳ-khưu?
Yadidaṃ pañca kāmaguṇā’’ti (saṃ. ni. 5.372).
It is these five sense pleasures" (Saṃ. Ni. 5.372).
Đó chính là năm dục lạc.”
Rājādiko samaṇadhammassa anupanissayato, lābhasakkārāsanivicakkanippothanadiṭṭhivipattihetuto ca.
Kings and so forth are improper resort because they are not a proximate cause for the duties of a recluse, and because they lead to loss of gains and veneration, and to perversions of view, which are like the striking of a thunderbolt.
Vua chúa, v.v., là phi phạm vi hành khất vì không phải là chỗ nương tựa cho Pháp Sa-môn, và là nguyên nhân của sự suy đồi về lợi lộc, danh tiếng, chỗ ở, tranh cãi và tà kiến.
Assaddhakulādiko saddhāhānicittasantāsāvahato agocaro.
Faithless families and so forth are improper resort because they bring about loss of faith and mental agitation.
Gia đình không có đức tin, v.v., là agocara (phi phạm vi hành khất) vì chúng dẫn đến sự suy giảm đức tin và sự hoảng sợ trong tâm.
Idāni niddese āgatanayenāpi ācāragocare dassetuṃ ‘‘apicā’’tiādi āraddhaṃ.
Now, in order to show the proper conduct (ācāra-gocara) also by the method mentioned in the exposition, the phrase ‘‘apicā’’ and so forth is commenced.
Bây giờ, để chỉ ra các hành vi và phạm vi hành khất theo cách đã được trình bày trong phần giải thích, câu “apicā” (hơn nữa) v.v. đã được bắt đầu.
Etthāti etasmiṃ pātimokkhasīlaniddese.
Ettha means in this exposition of Pātimokkha-sīla.
Etthā (ở đây) là trong phần giải thích về giới Patimokkha này.
Imināpi nayenāti idāni vuccamānavidhināpi.
By this method also means also by the procedure now being stated.
Imināpi nayenā (cũng theo cách này) là cũng theo phương pháp sẽ được nói đến bây giờ.
Saṅghagatoti saṅghasannipātaṃ gato.
Saṅghagato means one who has gone to a gathering of the Saṅgha.
Saṅghagato (đã đến Tăng đoàn) là đã đến chỗ họp của Tăng đoàn.
Acittīkārakatoti akatacittīkāro, akatagāravoti attho.
Acittīkārakato means one who has shown no respect, who has shown no deference; this is the meaning.
Acittīkārakato (không có tâm tôn kính) nghĩa là không có sự tôn kính, không có sự kính trọng.
Ghaṭṭayantoti sarīrena, cīvarena vā ghaṃsanto.
Ghaṭṭayanto means rubbing with one’s body or robe.
Ghaṭṭayanto (chạm vào) nghĩa là cọ xát bằng thân hoặc y phục.
Puratopi tiṭṭhati acittīkārakatoti sambandhitabbaṃ.
It should be connected as: "stands in front, showing no respect."
Nên liên kết với câu “đứng phía trước mà không có tâm tôn kính”.
Ṭhitakopīti upari tiṭṭhanto viya āsannataraṭṭhāne ṭhitakopi bhaṇati.
Ṭhitakopī means standing very close, as if standing above, one speaks.
Ṭhitakopī (cũng đứng) nghĩa là đứng gần như đứng ở trên, và nói.
Bāhāvikkhepakoti bāhuṃ vikkhipanto.
Bāhāvikkhepako means one who is waving his arm.
Bāhāvikkhepako (vung tay) nghĩa là vung tay.
Anupāhanānanti anādare sāmivacanaṃ.
Anupāhanānaṃ is a genitive case word in the sense of disrespect.
Anupāhanānaṃ (không mang dép) là một từ ở cách sở hữu (sāmivacana) mang nghĩa không tôn trọng.
Saupāhanoti upāhanāruḷho.
Saupāhano means one who has footwear on.
Saupāhano (mang dép) nghĩa là đã mang dép.
There bhikkhū anupakhajjāti therānaṃ bhikkhūnaṃ ṭhitaṭṭhānaṃ anupavisitvā tesaṃ āsannataraṭṭhānaṃ upagantvā.
Anupakhajjā there bhikkhū means having entered the place where the elder bhikkhus are standing, having approached a place closer to them.
There bhikkhū anupakhajjā (đi theo các Tỳ-khưu Trưởng lão) nghĩa là đi vào nơi các Tỳ-khưu Trưởng lão đang đứng, và đến gần chỗ của họ.
Kaṭṭhaṃ pakkhipati aggikuṇḍe.
Kaṭṭhaṃ pakkhipati means he throws wood into the fire pit.
Kaṭṭhaṃ pakkhipati (cho củi vào) vào lò lửa.
Vokkammāti passato atikkamitvā.
Vokkammā means having moved past from one's sight.
Vokkammā (đi ngang qua) nghĩa là đi qua khỏi tầm nhìn.
Gūḷhāni sabhāvato paṭicchannāni sāṇipākārādinā paṭicchāditāni.
Gūḷhāni means inherently concealed, or concealed by screens, walls, and so forth.
Gūḷhāni (ẩn kín) là những nơi tự nhiên bị che khuất hoặc bị che khuất bởi rèm cửa, tường, v.v.
Anāpucchāti anāpucchitvā.
Anāpucchā means without asking permission.
Anāpucchā (không hỏi) nghĩa là không hỏi ý kiến.
Assāti anācārassa.
Assā refers to improper conduct.
Assā (của hành vi không đúng) là của hành vi không đúng.
Apica bhikkhūtiādi sabbasseva bhikkhuno ācāradassanavasena pavattaṃ aṭṭhakathāvacanaṃ, na niddesapāḷi.
The phrase “apica bhikkhū” and so forth is an Aṭṭhakathā statement, not a canonical exposition, which pertains to showing the conduct of every bhikkhu.
Câu “Apicā bhikkhū” (Hơn nữa, Tỳ-khưu) v.v. là lời giải thích của Aṭṭhakathā, được nói ra để trình bày hành vi của tất cả Tỳ-khưu, chứ không phải là Paḷi của Niddesa.
Saddhāsīlasutacāgādiguṇahetuko garubhāvo garukaraṇaṃ vā gāravo, saha gāravenāti sagāravo.
Reverence is the state of being weighty or the act of showing respect, caused by such qualities as faith, morality, learning, and generosity; sagāravo means accompanied by reverence.
Sự tôn kính (garubhāva) hoặc sự kính trọng (garukaraṇa) là gāravo, có nguyên nhân từ các đức tính như tín, giới, tuệ, thí, v.v. Sagāravo (có sự tôn kính) là cùng với sự tôn kính.
Garuṭṭhāniyesu gāravasārajjādivasena paṭissāyanā patissā, sappatissavapaṭipatti.
Patissayanā means respectful deference towards those worthy of respect, by way of reverence and awe; patissā means the practice of being respectfully deferential.
Sự đáp lại (paṭissāyanā) đối với những người đáng kính (garuṭṭhāniyesu) bằng sự tôn kính (gārava) và sự khiêm tốn (sārajja) v.v. được gọi là paṭissā (sự đáp lại), tức là hành vi của sự đáp lại có sự tôn kính.
Saha patissāyāti sappatisso.
Sappatisso means accompanied by respectful deference.
Sappatisso (có sự đáp lại) là cùng với sự đáp lại.
Savisesaṃ hirimanatāya, ottappibhāvena ca hirottappasampanno.
Hirottappa-sampanno means endowed with modesty and moral dread, with special regard for shame and fear.
Hirottappasampanno (có lòng hổ thẹn và ghê sợ tội lỗi) là có sự hổ thẹn và ghê sợ tội lỗi một cách đặc biệt.
Sekhiyadhammapāripūrivasena sunivattho supāruto.
Sunivattho supāruto means well-clothed and well-robed, by way of fulfilling the training rules (sekhiya-dhammas).
Sunivattho supāruto (mặc y chỉnh tề, đắp y ngay ngắn) là do sự hoàn thiện các giới sekhiya.
Pāsādikenāti pasādāvahena, itthambhūtalakkhaṇe cetaṃ karaṇavacanaṃ.
Pāsādikenā means by that which inspires confidence; and this instrumental case word signifies the characteristic of being such.
Pāsādikenā (một cách trang nghiêm) là mang lại sự hoan hỷ, và từ này là cách dùng ở thể công cụ (karaṇavacana) trong ý nghĩa của một dấu hiệu như vậy.
Eseva nayo ito paresupi chasu padesu.
The same method applies to the six subsequent passages.
Tương tự, sáu trường hợp tiếp theo cũng vậy.
Abhikkantenāti abhikkamena.
Abhikkantenā means with advancement.
Abhikkantenā (bước tới) là bằng cách bước tới.
Iriyāpathasampannoti sampannairiyāpatho.
Iriyāpathasampanno means endowed with perfect deportment.
Iriyāpathasampanno (có oai nghi đầy đủ) là người có oai nghi đầy đủ.
Tena sesairiyāpathānampi pāsādikatamāha.
By this, it also expresses the pleasing nature of other postures.
Bằng cách đó, ngài cũng nói về sự trang nghiêm của các oai nghi còn lại.
Indriyesu guttadvāroti cakkhundriyādīsu chasu dvāresu susaṃvihitārakkho.
Indriyesu guttadvāro means one whose doors are guarded in the faculties, i.e., one who has well-arranged protection at the six doors of the eye-faculty and so forth.
Indriyesu guttadvāro (giữ gìn các căn môn) là người có sự bảo vệ được sắp xếp tốt ở sáu căn môn như nhãn căn, v.v.
Bhojane mattaññūti paribhuñjitabbato bhojanasaññite catubbidhepi paccaye pariyesanapaṭiggahaṇaparibhogādivasena sabbaso pamāṇaññū.
Bhojane mattaññū means moderate in food, i.e., knowing the proper measure in all four kinds of requisites called food, in terms of searching, receiving, and consuming.
Bhojane mattaññū (biết tiết độ trong ăn uống) là người biết rõ mức độ cần thiết trong tất cả bốn loại vật dụng được gọi là thực phẩm (bhojana) vì chúng được thọ dụng, xét về các khía cạnh như tìm kiếm, thọ nhận và sử dụng.
Jāgariyamanuyuttoti pubbarattāpararattaṃ bhāvanāmanasikārasaṅkhātaṃ jāgariyaṃ sātaccakāritāvasena anu anu yutto tattha yuttapayutto.
Jāgariyam anuyutto means one who is engaged in wakefulness, consisting of meditation and mental advertence, throughout the first and last watches of the night, constantly and persistently exerting oneself in it.
Jāgariyamanuyutto có nghĩa là chuyên cần thực hành sự tỉnh thức (jāgariya) được gọi là sự chú tâm tu tập (bhāvanāmanasikāra) suốt đêm đầu và đêm cuối, chuyên tâm không ngừng vào sự tỉnh thức ấy.
Satisampajaññena samannāgatotiādi yathāvuttassa ācārassa sambhāradassanaṃ.
Satisampajaññena samannāgato and so forth are statements showing the requisites for the aforementioned conduct.
Satisampajaññena samannāgato (có đầy đủ chánh niệm và tỉnh giác), v.v... là sự trình bày các yếu tố cấu thành của hạnh kiểm đã được nói đến.
Tattha appicchoti niiccho.
Therein, appiccho (of few desires) means having no desires.
Trong đó, appiccho có nghĩa là không có ước muốn.
Santuṭṭhoti yathālābhādivasena santosena tuṭṭho.
Santuṭṭho (content) means content by satisfaction with what has been obtained and so on.
Santuṭṭho có nghĩa là hài lòng, thỏa mãn với những gì mình có được, v.v...
Sakkaccakārīti ādarakārī.
Sakkaccakārī (one who acts earnestly) means one who acts with respect.
Sakkaccakārī có nghĩa là người hành động với sự tôn kính.
Garucittīkārabahuloti garuṭṭhāniyesu garukaraṇabahulo.
Garucittīkārabahulo (one who is abundant in showing respect) means one who is abundant in showing respect towards those worthy of respect.
Garucittīkārabahulo có nghĩa là người có nhiều lòng tôn kính đối với những bậc đáng tôn kính.
Ayaṃ vuccati ācāroti ayaṃ sagāravatādi atthakāmehi ācaritabbato ācāro.
Ayaṃ vuccati ācāro (this is called conduct) means this conduct, such as having respect, is to be practiced by those who desire their own welfare.
Ayaṃ vuccati ācāro có nghĩa là hạnh kiểm này được gọi là ācāra (hạnh kiểm) vì nó phải được thực hành bởi những người mong cầu lợi ích, tức là có lòng tôn kính, v.v...
Sīlādīnaṃ guṇānaṃ upanissayabhūto upanissayagocaro.
Upanissayagocaro is a domain that serves as a strong support for virtues such as sīla.
Là nơi nương tựa cho các đức tính như giới, v.v..., đó là upanissayagocaro (phạm vi nương tựa).
Satisaṅkhāto cittassa ārakkhabhūto eva gocaro ārakkhagocaro.
Ārakkhagocaro is a domain that is merely a protection for the mind, known as mindfulness.
Phạm vi của tâm, là sự bảo vệ được gọi là chánh niệm, đó là ārakkhagocaro (phạm vi bảo vệ).
Kammaṭṭhānasaṅkhāto cittassa upanibandhanaṭṭhānabhūto gocaro upanibandhagocaro.
Upanibandhagocaro is a domain that serves as a binding place for the mind, known as a meditation subject (kammaṭṭhāna).
Phạm vi của tâm, là nơi ràng buộc được gọi là đề mục thiền định (kammaṭṭhāna), đó là upanibandhagocaro (phạm vi ràng buộc).
Appicchatādīhi dasahi vivaṭṭanissitāya kathāya vatthubhūtehi guṇehi samannāgato dasakathāvatthuguṇasamannāgato.
Dasakathāvatthuguṇasamannāgato (endowed with the ten discussion topics) means endowed with the virtues beginning with fewness of desires, which are the basis for the talk concerning liberation (nibbāna).
Dasakathāvatthuguṇasamannāgato là người có đầy đủ mười đức tính là nền tảng cho lời nói hướng đến sự thoát ly (vivaṭṭanissitā kathā), bắt đầu từ sự ít ham muốn (appicchatā).
Tato eva kalyāṇo sundaro mittoti kalyāṇamitto.
For that very reason, a kalyāṇamitto is a good and beautiful friend.
Chính vì thế, một người bạn tốt đẹp là kalyāṇamitto (bạn lành).
Tassa lakkhaṇaṃ parato āgamissati.
Its characteristic will be mentioned later.
Đặc điểm của người bạn lành sẽ được nói đến sau.
Assutaṃ suttageyyādiṃ.
Assutaṃ (what has not been heard) refers to Sutta, Geyya, and so forth.
Assutaṃ (chưa từng nghe) là các bài Sutta, Geyya, v.v...
Suṇātīti sutamayaṃ ñāṇaṃ uppādeti.
Suṇātī (he listens) means he produces knowledge born of hearing (sutamayañāṇa).
Suṇātī (nghe) có nghĩa là phát sinh trí tuệ do nghe (sutamayañāṇa).
Sutaṃ pariyodāpetīti tameva yathāsutaṃ avisadatāya apariyodātaṃ punappunaṃ paripucchanādinā visodheti nijjaṭaṃ nigumbaṃ karoti.
Sutaṃ pariyodāpetī (he purifies what he has heard) means he clarifies and disentangles that very thing which, though heard, was unclear and unpurified, by repeatedly questioning and so forth.
Sutaṃ pariyodāpetī (làm cho điều đã nghe được thanh tịnh) có nghĩa là làm cho điều đã nghe ấy, vốn chưa rõ ràng do sự không minh bạch, trở nên trong sáng, không vướng mắc, không rối rắm bằng cách hỏi đi hỏi lại, v.v...
Tattha ca ye kaṅkhaṭṭhāniyā dhammā, tesu saṃsayaṃ chindanto kaṅkhaṃ vitarati.
And regarding any matters therein that are causes for doubt, by dispelling doubt, he overcomes perplexity (kaṅkhaṃ vitarati).
Và trong đó, đối với những pháp đáng nghi ngờ, người ấy cắt đứt sự nghi ngờ, tức là kaṅkhaṃ vitarati (vượt qua sự hoài nghi).
Kammakammaphalesu, ratanattaye ca sammādiṭṭhiyā ujukaraṇena diṭṭhiṃ ujuṃ karoti.
He straightens his view (diṭṭhiṃ ujuṃ karoti) by correcting his right view concerning kamma and its results, and the Triple Gem.
Bằng cách làm cho chánh kiến (sammādiṭṭhi) được ngay thẳng về nghiệp và quả của nghiệp, cũng như về Tam Bảo, người ấy diṭṭhiṃ ujuṃ karoti (làm cho kiến giải ngay thẳng).
Tato eva ca duvidhāyapi saddhāsampadāya cittaṃ pasādeti.
And for that very reason, he purifies his mind (cittaṃ pasādeti) with both types of accomplishment in faith.
Và chính vì thế, người ấy cittaṃ pasādeti (làm cho tâm thanh tịnh) với cả hai loại tín thành.
Atha vā yathāsutaṃ dhammaṃ pariyodapetvā tatthāgate rūpārūpadhamme pariggahetvā sapaccayaṃ nāmarūpaṃ pariggaṇhanto sattadiṭṭhivaṅkavidhamanena diṭṭhiṃ ujuṃ karoti.
Alternatively, having purified the Dhamma as heard, and having comprehended the rūpa and arūpa phenomena found therein, by comprehending dependent nāmarūpa and dispelling the crookedness of self-view (attadiṭṭhi), he straightens his view.
Hoặc, sau khi làm cho pháp đã nghe được thanh tịnh, người ấy nắm giữ các pháp sắc và vô sắc có trong giáo pháp ấy, và khi nắm giữ danh sắc với các duyên của chúng, người ấy diṭṭhiṃ ujuṃ karoti (làm cho kiến giải ngay thẳng) bằng cách loại bỏ sự quanh co của tà kiến về tự ngã (attadiṭṭhivaṅkavidhamana).
Dhammānaṃ paccayapaccayuppannatāmattadassanena tīsupi addhāsu kaṅkhaṃ vitarati.
By merely seeing that phenomena are dependent and dependently arisen, he overcomes perplexity regarding all three periods (of time).
Bằng cách chỉ thấy các pháp là duyên và do duyên sinh, người ấy kaṅkhaṃ vitarati (vượt qua sự hoài nghi) trong cả ba thời.
Tato paraṃ ca udayabbayañāṇādivasena vipassanaṃ vaḍḍhetvā ariyabhūmiṃ okkamanto aveccapasādena ratanattaye cittaṃ pasādeti.
Furthermore, by cultivating vipassanā through knowledge of arising and passing away (udayabbayañāṇa) and so forth, as he enters the noble stage, he purifies his mind in the Triple Gem with unshakeable faith (aveccappasāda).
Sau đó, người ấy phát triển tuệ quán (vipassanā) bằng trí tuệ về sự sinh diệt (udayabbayañāṇa), v.v..., và khi bước vào Thánh địa, người ấy cittaṃ pasādeti (làm cho tâm thanh tịnh) đối với Tam Bảo bằng niềm tin bất động (aveccappasāda).
Tathābhūtova tassa kalyāṇamittassa anusikkhanena saddhādīhi guṇehi na hāyati, aññadatthu vaḍḍhateva.
Such a person, by following the example of that noble friend, does not decline in virtues such as faith, but rather only grows.
Một người như vậy, nhờ học hỏi theo người bạn lành ấy, sẽ không suy giảm các đức tính như tín (saddhā), v.v..., mà chỉ tăng trưởng mà thôi.
Tenāha ‘‘yassa vā’’tiādi.
Therefore, it is said: "yassa vā" and so forth.
Vì thế, Đức Phật đã nói “yassa vā” (hoặc của ai), v.v...
Aṇuppamāṇesūti paramāṇuppamāṇesu.
Aṇuppamāṇesū (in the minutest transgressions) refers to transgressions of the size of the smallest atom (paramāṇuppamāṇa).
Aṇuppamāṇesu có nghĩa là những lỗi lầm nhỏ như hạt nguyên tử.
Asañciccaāpannasekhiyaakusalacittuppādādibhedesūti asañcicca āpannasekhiyesu akusalacittuppādādibhedesūti evaṃ asañciccaggahaṇaṃ sekhiyavisesanaṃ daṭṭhabbaṃ.
Asañciccaāpannasekhiyaakusalacittuppādādibhedesū (in sekhiya transgressions committed unintentionally, in unwholesome thought-arisings, and other distinctions) – in this way, the word asañcicca (unintentionally) should be understood as a modifier of sekhiya (rules of training).
Asañciccaāpannasekhiyaakusalacittuppādādibhedesu có nghĩa là những lỗi lầm thuộc loại sekhiya bị phạm mà không cố ý, những loại tâm bất thiện phát sinh, v.v... Ở đây, việc thêm từ “asañcicca” (không cố ý) được xem là bổ nghĩa cho từ “sekhiya”.
Sekhiyaggahaṇena cettha vattakkhandhakādīsu (cūḷava. 356 ādayo) āgatavattādīnampi gahaṇaṃ.
Here, by the term sekhiya, also included are the duties (vatta) mentioned in the Vattakkhandhaka and so forth.
Và ở đây, từ “sekhiya” cũng bao gồm các giới luật (vatta) đã được nói đến trong vattakkhandhaka (phần về các giới luật), v.v...
Tepi hi sikkhitabbaṭṭhena ‘‘sekhiyā’’ti icchitā.
For these too are desired to be "sekhiya" in the sense that they are to be trained in.
Bởi vì những giới luật ấy cũng được mong muốn là “sekhiya” (pháp học) vì chúng phải được học hỏi.
Tathā hi mātikāyaṃ pārājikādīnaṃ viya sekhiyānaṃ paricchedo na kato.
Indeed, in the Mātikā (list of rules), the sekhiya rules are not classified like the pārājika rules and so forth.
Thật vậy, trong Mātikā (bảng tóm tắt các giới luật), các sekhiya không được phân loại như các pārājika, v.v...
Evañca katvā ‘‘asañcicca āpannasekhiyā’’ti asañciccaggahaṇaṃ samatthitaṃ hoti.
And having done so, the inclusion of asañcicca in "asañcicca āpannasekhiyā" is justified.
Và khi làm như vậy, việc thêm từ “asañcicca” trong “asañcicca āpannasekhiyā” trở nên hợp lý.
Na hi mātikāyaṃ āgatesu pañcasattatiyā sekhiyesu nosaññāvimokkho nāma atthi, asañciccaggahaṇeneva cettha asatiajānanānampi saṅgaho kato.
For among the seventy-five sekhiya rules mentioned in the Mātikā, there is no such thing as being freed from a transgression without intention (nosaññāvimokkho), and by the inclusion of asañcicca here, also included are transgressions due to lack of mindfulness and lack of knowledge.
Thật vậy, trong 75 sekhiya đã được nói đến trong Mātikā, không có cái gọi là “nosaññāvimokkho” (sự giải thoát không do nhận thức), và ở đây, việc thêm từ “asañcicca” cũng bao gồm cả những lỗi lầm do thiếu chánh niệm và không biết.
Keci panettha asiñcicca āpannaggahaṇena acittakāpattiyo gahitāti vadanti, taṃ tesaṃ matimattaṃ, garukāpattīsupi kāsañci acittakabhāvasabbhāvato, adhiṭṭhānāvikammassa, desanāvikammasseva vā sabbalahukassa vajjassa idhādhippetattā.
Some say that by the inclusion of asañcicca āpanna here, acittakāpatti (transgressions without thought) are taken, but that is merely their opinion, because some serious offenses (garukāpattīsu) can also occur without thought, and because here what is intended is the lightest offense that can be resolved by formal declaration or by disclosure.
Một số người nói rằng ở đây, việc thêm từ “asañcicca āpanna” (phạm lỗi không cố ý) bao gồm các lỗi lầm không có tâm (acittakāpatti), nhưng đó chỉ là ý kiến của họ, vì một số lỗi lầm nghiêm trọng (garukāpatti) cũng có thể không có tâm, và ở đây, điều được đề cập là lỗi nhẹ nhất, chỉ cần tuyên bố (adhiṭṭhānāvikamma) hoặc sám hối (desanāvikamma).
Tenāha ‘‘yāni tāni vajjāni appamattakāni oramattakāni lahukāni lahusammatānī’’tiādi.
Therefore, it is said, "yāni tāni vajjāni appamattakāni oramattakāni lahukāni lahusammatānī" (those minor, trifling, light, and lightly regarded offenses) and so forth.
Vì thế, Đức Phật đã nói “yāni tāni vajjāni appamattakāni oramattakāni lahukāni lahusammatānī” (những lỗi lầm nhỏ, tầm thường, nhẹ nhàng, được xem là nhẹ), v.v...
Ādisaddena pātimokkhasaṃvaravisuddhatthaṃ anatikkamanīyānaṃ anāpattigamanīyānaṃ saṅgaho daṭṭhabbo.
By the word "ādi" (and so forth), one should understand the inclusion of things that should not be transgressed for the purification of the Pātimokkha restraint, and things that do not lead to an offense.
Với từ “v.v...” (ādissaddena), cần hiểu rằng nó bao gồm những điều không được vượt qua và những điều không phải là lỗi lầm để làm cho giới luật Pātimokkha được thanh tịnh.
Bhayadassanasīloti paramāṇumattaṃ vajjaṃ aṭṭhasaṭṭhiyojanasatasahassubbedhasinerupabbatasadisaṃ katvā dassanasabhāvo, sabbalahukaṃ vā dubbhāsitamattaṃ pārājikasadisaṃ katvā dassanasabhāvo.
Bhayadassanasīlo (one who sees danger) means one whose nature it is to see a transgression as minute as an atom as if it were Mount Sineru, 168,000 yojanas high, or one whose nature it is to see even the lightest verbal offense (dubbhāsitamattaṃ) as if it were a pārājika offense.
Bhayadassanasīlo có nghĩa là người có thói quen nhìn thấy lỗi lầm nhỏ như hạt nguyên tử như núi Sineru cao 168.000 yojana, hoặc có thói quen nhìn thấy lỗi lầm nhỏ nhất như lời nói thô tục (dubbhāsita) như lỗi pārājika.
Yaṃ kiñcīti mūlapaññattianupaññattisabbatthapaññattipadesapaññattiādibhedaṃ yaṃ kiñci sikkhitabbaṃ paṭipajjitabbaṃ pūretabbaṃ sīlaṃ.
Yaṃ kiñcī (whatever) refers to any sīla, differentiated into original ordinances (mūlapaññatti), supplementary ordinances (anupaññatti), universal ordinances (sabbatthapaññatti), partial ordinances (padesapaññatti), and so forth, that is to be trained in, practiced, and fulfilled.
Yaṃ kiñcī (bất cứ điều gì) là bất cứ giới luật nào cần được học hỏi, thực hành và hoàn thành, thuộc các loại như giới luật căn bản (mūlapaññatti), giới luật bổ sung (anupaññatti), giới luật chung (sabbatthapaññatti), giới luật khu vực (padesapaññatti), v.v...
Sammā ādāyāti sammadeva sakkaccaṃ, sabbaso ca ādiyitvā.
Sammā ādāyā (having undertaken properly) means having undertaken it thoroughly and earnestly.
Sammā ādāyā có nghĩa là thọ trì một cách đúng đắn, với sự tôn kính và toàn diện.
Ayaṃ pana ācāragocarasampadā kiṃ pātimokkhasīle pariyāpannā, udāhu apariyāpannāti?
Now, is this accomplishment of conduct and domain included in the Pātimokkha Sīla, or not included?
Tuy nhiên, sự đầy đủ về hạnh kiểm và phạm vi hành trì này có nằm trong giới Pātimokkha hay không, hay là không nằm trong đó?
Pariyāpannā.
It is included.
Nó nằm trong đó.
Yadi evaṃ kasmā puna vuttāti codanaṃ sandhāyāha ‘‘ettha cā’’tiādi.
If so, why is it mentioned again? To address this question, it is said: "ettha cā" (and here) and so forth.
Nếu vậy, tại sao lại được nói đến lần nữa? Để trả lời câu hỏi này, đã nói “ettha cā” (và ở đây), v.v...
15. Indriyasaṃvarasīlaṃ pātimokkhasaṃvarasīlassa sambhārabhūtaṃ, tasmiṃ satiyeva icchitabbanti vuttaṃ ‘‘soti pātimokkhasaṃvarasīle ṭhito bhikkhū’’ti.
15. Indriya-saṃvara-sīla (restraint of the faculties) is a requisite for the Pātimokkha-saṃvara-sīla (restraint according to the Pātimokkha), and it is said that it is desired only when the latter is present in "so hi pātimokkhasaṃvarasīle ṭhito bhikkhū" (that bhikkhu who stands in the Pātimokkha restraint).
Giới luật chế ngự các căn (Indriyasaṃvarasīla) là yếu tố cấu thành của giới luật chế ngự theo Pātimokkha. Giới luật này chỉ được mong muốn khi giới luật Pātimokkha đã được thiết lập. Điều này được nói đến trong câu “soti pātimokkhasaṃvarasīle ṭhito bhikkhū” (Tỳ khưu an trú trong giới luật chế ngự theo Pātimokkha), v.v...
Sampādite hi etasmiṃ pātimokkhasaṃvarasīlaṃ suguttaṃ surakkhitameva hoti, susaṃvihitakaṇṭakavati viya sassanti.
For when this (Indriya-saṃvara-sīla) is accomplished, the Pātimokkha-saṃvara-sīla becomes well-guarded and well-protected, like a crop with a well-arranged thorny fence.
Thật vậy, khi giới luật chế ngự các căn này được hoàn thành, giới luật chế ngự theo Pātimokkha sẽ được bảo vệ tốt và giữ gìn cẩn thận, giống như một cánh đồng lúa được bảo vệ tốt bởi hàng rào gai được sắp xếp cẩn thận.
Kāraṇavasenāti asādhāraṇakāraṇassa vasena.
Kāraṇavasenā (due to a reason) means due to an uncommon reason.
Kāraṇavasenā có nghĩa là do nguyên nhân không phổ biến.
Asādhāraṇakāraṇavasena hi phalaṃ apadisīyati, yathā yavaṅkuro bherisaddoti.
Indeed, a result is indicated by an uncommon reason, just as "a barley sprout" or "the sound of a drum" (refer to uncommon features for emphasis).
Thật vậy, quả được chỉ định bởi nguyên nhân không phổ biến, như chồi lúa mạch (yavaṅkuro) hoặc tiếng trống (bherisaddo).
Nissayavohārena vā etaṃ nissitavacanaṃ, yathā mañcā ukkuṭṭhiṃ karontīti.
Or this statement refers to what is supported, by way of the figure of speech (vohāra) of "support" (nissaya), just as "the couches make an uproar" (referring to the people on them).
Hoặc đây là một cách nói dựa trên sự nương tựa (nissayavohāra), như “các chiếc giường kêu la” (mañcā ukkuṭṭhiṃ karonti).
Rūpanti rūpāyatanaṃ.
Rūpaṃ (form) means the visible object (rūpāyatana).
Rūpaṃ có nghĩa là sắc xứ (rūpāyatana).
Cakkhunā rūpaṃ disvāti ettha yadi cakkhu rūpaṃ passeyya, aññaviññāṇasamaṅginopi passeyyuṃ, na cetaṃ atthi, kasmā?
Regarding "cakkhunā rūpaṃ disvā" (having seen a form with the eye): if the eye were to see a form, then those endowed with other consciousnesses would also see; but this is not the case. Why?
Trong câu Cakkhunā rūpaṃ disvā (thấy sắc bằng mắt), nếu mắt thấy sắc, thì những người có đầy đủ các thức khác cũng sẽ thấy. Nhưng điều này không xảy ra, tại sao?
Acetanattā cakkhussa.
Because the eye is devoid of mind (acittakattā).
Vì mắt là vô tri (acetana).
Tenāha ‘‘cakkhu rūpaṃ na passati acittakattā’’ti.
Therefore, it is said: "cakkhu rūpaṃ na passati acittakattā" (the eye does not see form because it is devoid of mind).
Vì thế, Đức Phật đã nói “cakkhu rūpaṃ na passati acittakattā” (mắt không thấy sắc vì không có tâm).
Atha viññāṇaṃ rūpaṃ passeyya, tirokuṭṭādigatampi naṃ passeyya appaṭighabhāvato, idampi natthi sabbassa viññāṇassa dassanābhāvato.
If consciousness were to see forms, it would see them even if they were behind walls, etc., because it has no resistance. But this is not the case, because not all consciousness has the faculty of seeing.
Nếu thức (viññāṇa) thấy sắc (rūpa), thì nó cũng sẽ thấy sắc ngay cả khi sắc ở phía bên kia bức tường, v.v., vì nó không có sự va chạm (appaṭighabhāva). Điều này cũng không có, vì không phải tất cả thức đều có khả năng thấy.
Tenāha ‘‘cittaṃ na passati acakkhukattā’’ti.
Therefore, it is said: "The mind does not see because it is eyeless."
Vì vậy, (kinh) nói: “Tâm (citta) không thấy vì không có mắt (acakkhukattā).”
Tattha yathā cakkhusannissitaṃ viññāṇaṃ passati, na yaṃ kiñci.
In this regard, it is the consciousness supported by the eye that sees, not any other consciousness.
Trong trường hợp đó, thức nương vào nhãn căn (cakkhusannissitaṃ viññāṇaṃ) thấy, chứ không phải bất cứ thức nào khác.
Tañca kenaci kuṭṭādinā antarite na uppajjati, yattha ālokassa vibandho.
And that* does not arise when something like a wall intervenes and blocks the light.
Và thức ấy không khởi lên khi bị ngăn cách bởi bất cứ bức tường nào, v.v., nơi mà ánh sáng bị cản trở.
Yattha pana na vibandho phalikagabbhapaṭalādike, tattha antaritepi uppajjateva.
But where there is no obstruction, as in crystal chambers and transparent layers, it arises even when there is an intervening object.
Tuy nhiên, ở nơi không có sự cản trở như trong các phòng kính, v.v., thì dù bị ngăn cách, thức vẫn khởi lên.
Evaṃ viññāṇādhiṭṭhitaṃ cakkhu passati, na yaṃ kiñcīti viññāṇādhiṭṭhitaṃ cakkhuṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ ‘‘cakkhunā rūpaṃ disvā’’ti.
Thus, the eye, being sustained by consciousness, sees, and no other eye sees. It is with reference to the eye sustained by consciousness that this is said: "Having seen a form with the eye."
Cũng vậy, nhãn căn (cakkhu) do thức (viññāṇa) làm nền tảng mới thấy, chứ không phải bất cứ nhãn căn nào khác. Vì vậy, câu “thấy sắc bằng mắt (cakkhunā rūpaṃ disvā)” này được nói đến để chỉ nhãn căn do thức làm nền tảng.
Dvārārammaṇasaṅghaṭṭeti dvārassa ārammaṇena saṅghaṭṭe sati, cakkhussa rūpārammaṇe āpāthagateti adhippāyo.
"When the door and object collide" (dvārārammaṇasaṅghaṭṭe) means that when there is a collision of the door (eye) with the object, the form-object comes within the range of the eye; this is the intention.
Dvārārammaṇasaṅghaṭṭe có nghĩa là khi có sự va chạm của căn (dvāra) với đối tượng (ārammaṇa), tức là khi sắc đối tượng đến tầm nhìn của nhãn căn (cakkhu).
Pasādavatthukena cittenāti cakkhupasādavatthukena tannissāya pavattena viññāṇena, yaṃ ‘‘cakkhuviññāṇa’’nti vuccati.
"With the mind based on the sensitive faculty" (pasādavatthukena cittenā) means with the consciousness that has the eye-sensitivity (cakkhupasāda) as its basis and arises dependent on it, which is called "eye-consciousness" (cakkhuviññāṇa).
Pasādavatthukena cittenā có nghĩa là thức (viññāṇa) dựa vào nhãn tịnh sắc (cakkhupasāda) làm nền tảng, tức là thức được gọi là “nhãn thức” (cakkhuviññāṇa).
Passatīti oloketi.
"Sees" means observes.
Passatī có nghĩa là nhìn.
Cakkhupasādasannissaye hi viññāṇe ālokānuggahitaṃ rūpārammaṇaṃ sannissayaguṇena obhāsente taṃsamaṅgipuggalo ‘‘rūpaṃ passatī’’ti vuccati.
Indeed, when eye-consciousness, having the eye-sensitivity as its support, illuminates the form-object aided by light, a person endowed with that consciousness is said to "see a form."
Thật vậy, khi nhãn thức nương vào nhãn tịnh sắc làm nền tảng, làm cho sắc đối tượng được ánh sáng hỗ trợ hiện rõ nhờ vào công năng của chỗ nương tựa, thì người có đầy đủ thức ấy được gọi là “thấy sắc”.
Obhāsanañcettha ārammaṇassa yathāsabhāvato vibhāvanaṃ, yaṃ ‘‘paccakkhato gahaṇa’’nti vuccati.
Here, "illumination" means the clear manifestation of the object according to its true nature, which is called "direct apprehension."
Sự hiện rõ ở đây là sự làm cho đối tượng hiển lộ đúng với bản chất của nó, điều được gọi là “sự nắm bắt trực tiếp (paccakkhato gahaṇa).”
Usunā lakkhassa vedhe sijjhante tassa sambhārabhūtena dhanunā vijjhatīti vacanaṃ viya viññāṇena rūpadassane sijjhante cakkhunā rūpaṃ passatīti īdisī sasambhārakathā nāmesā hoti.
This is a figurative statement (sasambhārakathā), like saying "he shoots with a bow" when the hitting of the target by the arrow is accomplished by means of the bow, which is an accessory to it; similarly, seeing a form is accomplished by consciousness, but it is said "he sees a form with the eye."
Giống như việc nói rằng “bắn trúng mục tiêu bằng cung” khi việc bắn trúng mục tiêu bằng mũi tên thành công, thì việc thấy sắc bằng mắt (cakkhunā rūpaṃ passati) khi việc thấy sắc bằng thức (viññāṇena rūpadassane) thành công, đó là một cách nói có yếu tố hỗ trợ (sasambhārakathā).
Sasambhārā kathā sasambhārakathā, dassanassa kāraṇasahitāti attho.
A statement that includes accessories (sasambhārā kathā) is sasambhārakathā; the meaning is "a statement that includes the cause of seeing."
Sasambhārā kathā là sasambhārakathā, có nghĩa là lời nói có kèm theo nguyên nhân của sự thấy.
Sasambhārassa vā dassanassa kathā sasambhārakathā.
Or, it is a statement about seeing with its accessories (sasambhārassa vā dassanassa kathā) - sasambhārakathā.
Hoặc, lời nói về sự thấy có yếu tố hỗ trợ là sasambhārakathā.
Tasmāti yasmā kevalena cakkhunā, kevalena vā viññāṇena rūpadassanaṃ natthi, tasmā.
Therefore (tasmā), because the seeing of forms does not occur by the eye alone, nor by consciousness alone, therefore.
Tasmā (Do đó) là vì không có sự thấy sắc chỉ bằng nhãn căn đơn thuần, hoặc chỉ bằng thức đơn thuần.
Itthipurisanimittaṃ vāti ettha itthisantānanissitarūpamukhena gayhamānaṃ saṇṭhānaṃ thanamaṃsāvisadatā nimmassumukhatā kesabandhanavatthaggahaṇaṃ avisadaṭṭhānagamanādi ca sabbaṃ ‘‘itthī’’ti sañjānanassa kāraṇabhāvato itthinimittaṃ.
"The sign of a woman or a man" (itthipurisanimittaṃ vā): Here, the configuration perceived through the form existing in a woman's continuum, such as the distinctness of breasts and flesh, the absence of a beard, the styling of hair, the manner of wearing clothes, and going to indistinct places, etc.—all this, being a cause for recognizing "a woman," is called the sign of a woman (itthinimittaṃ).
Ở đây, itthipurisanimittaṃ vā (hoặc tướng nữ, tướng nam): hình dáng được nhận biết qua sắc thân nương tựa nơi dòng dõi nữ giới, như sự không tinh khiết của vú và thịt, sự không có râu trên mặt, sự buộc tóc, cách mặc y phục, sự đi đến những nơi không tinh khiết, v.v., tất cả những điều này là nguyên nhân của sự nhận biết “nữ giới”, nên gọi là tướng nữ (itthinimittaṃ).
Vuttavipariyāyato purisanimittaṃ veditabbaṃ.
The opposite of what has been stated should be understood as the sign of a man (purisanimittaṃ).
Ngược lại với những gì đã nói, tướng nam (purisanimittaṃ) cần được hiểu.
Subhanimittādikaṃ vāti ettha rāguppattihetubhūto iṭṭhākāro subhanimittaṃ.
"Or the sign of beauty, etc." (subhanimittādikaṃ vā): Here, the pleasing appearance that is a cause for the arising of lust (rāga) is the sign of beauty (subhanimittaṃ).
Ở đây, subhanimittādikaṃ vā (hoặc tướng đáng ưa, v.v.): hình thái đáng ưa là nguyên nhân khởi sinh tham ái, gọi là tướng đáng ưa (subhanimittaṃ).
Ādi-saddena paṭighanimittādīnaṃ saṅgaho.
The word "etc." (ādi) includes the sign of aversion (paṭighanimitta) and so forth.
Bằng từ ādi (v.v.), bao gồm các tướng như tướng chướng ngại (paṭighanimitta).
So pana dosuppattiādihetubhūto aniṭṭhādiākāro veditabbo.
This, being an unpleasant appearance, etc., which is a cause for the arising of hatred (dosa), etc., should be understood.
Và tướng ấy cần được hiểu là hình thái đáng ghét, v.v., là nguyên nhân khởi sinh sân hận, v.v.
Kāmañcettha pāḷiyaṃ abhijjhādomanassāva sarūpato āgatā, upekkhānimittassāpi pana saṅgaho icchitabbo, asamapekkhanena uppajjanakamohassāpi asaṃvarabhāvato.
Although covetousness (abhijjhā) and distress (domanassa) are directly mentioned in the Pāli text, the inclusion of the sign of equanimity (upekkhānimitta) should also be desired, because the delusion (moha) that arises from non-attentiveness is also a lack of restraint.
Mặc dù ở đây, trong Pāḷi, chỉ có tham lam (abhijjhā) và ưu phiền (domanassa) được đề cập trực tiếp, nhưng cũng cần bao gồm tướng xả (upekkhānimitta), vì sự vô phòng hộ cũng khởi sinh si mê do không quan sát đúng đắn.
Tathā hi vakkhati ‘‘muṭṭhasaccaṃ vā aññāṇaṃ vā’’ti.
Thus, it will be said: "either forgetfulness or ignorance (muṭṭhasaccaṃ vā aññāṇaṃ vā)."
Thật vậy, (kinh) sẽ nói: “mất niệm (muṭṭhasacca) hoặc vô minh (aññāṇa).”
Upekkhānimittanti cettha aññāṇupekkhāya vatthubhūtaṃ ārammaṇaṃ, tañcassa asamapekkhanavasena veditabbaṃ.
Here, "the sign of equanimity" (upekkhānimitta) refers to the object (ārammaṇa) that is the basis for the equanimity of ignorance, and this should be understood as arising through non-attentiveness.
Ở đây, upekkhānimitta (tướng xả) là đối tượng làm nền tảng cho sự xả vô minh (aññāṇupekkhā), và điều đó cần được hiểu theo cách không quan sát đúng đắn.
Evaṃ saṅkhepato rāgadosamohānaṃ kāraṇaṃ ‘‘subhanimittādika’’nti vuttaṃ.
Thus, in brief, the cause of lust, hatred, and delusion (rāgadosamoha) is called "the sign of beauty, etc."
Như vậy, nói tóm lại, nguyên nhân của tham, sân, si được gọi là “tướng đáng ưa, v.v.”
Tenāha ‘‘kilesavatthubhūtaṃ nimitta’’nti.
Therefore, it is said: "the sign that is the basis for defilements (kilesa)."
Vì vậy, (kinh) nói: “tướng làm nền tảng cho phiền não (kilesavatthubhūtaṃ nimitta).”
Diṭṭhamatteyeva saṇṭhātīti ‘‘diṭṭhe diṭṭhamattaṃ bhavissatī’’ti (udā. 10) sutte vuttanayena vaṇṇāyatane cakkhuviññāṇena, vīthicittehi ca gahitamatteyeva tiṭṭhati, na tato paraṃ kiñci subhādiākāraṃ parikappeti.
"Stays merely in what is seen" (diṭṭhamatteyeva saṇṭhātī): According to the method stated in the discourse "In what is seen, there will be merely what is seen" (udā. 10), it remains merely as what is apprehended by eye-consciousness and subsequent thought-processes (vīthicitta) in the visual sense-field (vaṇṇāyatana), and does not imagine any further attribute like beauty, etc.
Diṭṭhamatteyeva saṇṭhātī có nghĩa là nó chỉ dừng lại ở mức độ được nhận biết bằng nhãn thức và các tâm lộ (vīthicitta) ở sắc xứ (vaṇṇāyatana), như đã nói trong kinh “trong cái thấy chỉ là cái thấy (diṭṭhe diṭṭhamattaṃ bhavissatī)”, không suy tưởng thêm bất kỳ hình thái đáng ưa nào, v.v.
Pākaṭabhāvakaraṇatoti paribyattabhāvakaraṇato vibhūtabhāvakaraṇato.
"By making it evident" (pākaṭabhāvakaraṇato) means by making it manifest, by making it clear.
Pākaṭabhāvakaraṇato có nghĩa là do làm cho rõ ràng, do làm cho hiển lộ.
Visabhāgavatthuno hi hatthādiavayavesu subhādito parikappentassa aparāparaṃ tattha uppajjamānā kilesā paribyattā hontīti te tesaṃ anubyañjanā nāma.
Indeed, for one who imagines beauty, etc., in the diverse parts of the body such as hands, successive defilements that arise there become manifest; these are called secondary characteristics (anubyañjanā) for them.
Thật vậy, đối với người suy tưởng về sự đáng ưa, v.v., trong các bộ phận như tay, v.v., của một vật thể khác loại, các phiền não khởi lên liên tiếp ở đó trở nên rõ ràng. Vì vậy, những bộ phận đó được gọi là anubyañjanā (tùy tướng) của các phiền não ấy.
Te pana yasmā tathā tathā sanniviṭṭhānaṃ bhūtupādāyarūpānaṃ sannivesākāro.
However, these* are merely the arrangement (sannivesākāro) of the primary and derived material forms (bhūtupādāyarūpānaṃ) arranged in such and such a way.
Tuy nhiên, những tùy tướng đó là hình thái sắp đặt của các sắc đại hiển và sắc y sinh được sắp đặt theo cách này hay cách khác.
Na hi taṃ muñcitvā paramatthato hatthādi nāma koci atthi.
For, apart from that arrangement, there is no such thing as a hand, etc., in the ultimate sense.
Thật vậy, không có bất cứ thứ gì gọi là tay, v.v., theo nghĩa tối hậu mà không có hình thái đó.
Tasmā vuttaṃ ‘‘hatthapāda…pe… ākāraṃ na gaṇhātī’’ti.
Therefore, it is said: "He does not grasp the form of hands, feet, etc."
Vì vậy, (kinh) nói: “không nắm giữ hình thái của tay, chân… v.v.”
Kiṃ pana gaṇhātīti āha ‘‘yaṃ tattha bhūtaṃ, tadeva gaṇhātī’’ti.
What then does he grasp? It is said: "He grasps only what is truly there."
Vậy thì nắm giữ cái gì? (kinh) nói: “chỉ nắm giữ cái gì có thật ở đó.”
Yaṃ tasmiṃ sarīre vijjamānaṃ kesalomādi bhūtupādāyamattaṃ vā, tadeva yāthāvato gaṇhāti.
He grasps truly only what exists in that body, such as hair, body-hair, etc., or merely the primary and derived material forms.
Chỉ nắm giữ một cách chân thật cái gì hiện hữu trong thân đó, như tóc, lông, v.v., hoặc chỉ là sắc đại hiển và sắc y sinh.
Tattha asubhākāragahaṇassa nidassanaṃ dassento ‘‘cetiyapabbatavāsī’’tiādinā mahātissattheravatthuṃ āhari.
To illustrate the grasping of the unattractive aspect, he recounts the story of Mahātissatthera "the dweller of Cetiyapabbata" and so forth.
Ở đây, để minh họa cho việc nắm giữ hình thái bất tịnh (asubhākāra), (kinh) đã kể câu chuyện về Đại Trưởng Lão Tissa trú tại núi Cetiyapabbata, bắt đầu bằng “cetiyapabbatavāsī”.
Tattha sumaṇḍitapasādhitāti suṭṭhu maṇḍitā pasādhitā ca.
There, "well-adorned and embellished" (sumaṇḍitapasādhitā) means both beautifully adorned and embellished.
Ở đó, sumaṇḍitapasādhitā có nghĩa là được trang điểm và trang sức rất kỹ càng.
Ābharaṇādīhi āhārimehi maṇḍanaṃ.
Adornment is with removable ornaments, etc.
Sự trang điểm (maṇḍana) là bằng các đồ trang sức có thể tháo rời được, v.v.
Sarīrassa ucchādanādivasena paṭisaṅkharaṇaṃ pasādhananti vadanti, ābharaṇehi, pana vatthālaṅkārādīhi ca alaṅkaraṇaṃ pasādhanaṃ.
They say that embellishment is the restoration of the body through anointing, etc.; but embellishment is also decorating with ornaments, garments, and other adornments.
Người ta nói rằng sự sửa sang thân thể bằng cách xoa bóp, v.v., là trang sức (pasādhana). Tuy nhiên, trang sức là việc trang hoàng bằng đồ trang sức, y phục và các vật trang trí khác.
Ūnaṭṭhānapūraṇaṃ maṇḍanaṃ.
Adornment is the filling up of deficient places.
Maṇḍana là làm đầy những chỗ thiếu hụt.
Vipallatthacittāti rāgavasena viparītacittā.
"With a perverted mind" (vipallatthacittā) means with a mind perverted by lust.
Vipallatthacittā có nghĩa là tâm bị đảo lộn do tham ái.
Olokentoti thero kammaṭṭhānamanasikāreneva gacchanto saddakaṇṭakattā pubbabhāgamanasikārassa hasitasaddānusārena ‘‘kimeta’’nti olokento.
"Looking" (olokento) means the Elder, proceeding only with mental attention to his meditation object, looked, asking "What is this?" following the sound of laughter, due to the sound becoming an impediment to his preliminary attention.
Olokento có nghĩa là vị Trưởng Lão, khi đang đi với sự tác ý đề mục thiền định, vì có tiếng cười như một cái gai đối với sự tác ý sơ khởi, đã nhìn lại và hỏi: “Cái gì vậy?”
Asubhasaññanti aṭṭhikasaññaṃ.
"The perception of unattractiveness" (asubhasaññaṃ) means the perception of bones (aṭṭhikasaññaṃ).
Asubhasañña có nghĩa là tưởng về xương.
Aṭṭhikakammaṭṭhānaṃ hi thero tadā pariharati.
For at that time, the Elder was practicing the bone meditation (aṭṭhikakammaṭṭhāna).
Thật vậy, lúc đó vị Trưởng Lão đang tu tập đề mục xương (aṭṭhikakammaṭṭhāna).
Arahattaṃ pāpuṇīti thero kira tassā hasantiyā dantaṭṭhidassaneneva pubbabhāgabhāvanāya subhāvitattā paṭibhāganimittaṃ, sātisayañca upacārajjhānaṃ labhitvā yathāṭhitova tattha paṭhamajjhānaṃ adhigantvā taṃ pādakaṃ katvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā maggaparamparāya āsavakkhayaṃ pāpuṇi.
"Attained Arahantship" (arahattaṃ pāpuṇī): It is said that the Elder, upon seeing her teeth and bones as she laughed, due to having well cultivated the preliminary meditation, attained the counter-sign (paṭibhāganimitta) and the exceedingly profound access-jhana (upacārajjhāna). Just as he was, he attained the first jhāna there, made it his basis, developed insight (vipassanā), and through a succession of paths, attained the destruction of defilements (āsavakkhaya).
Arahattaṃ pāpuṇī có nghĩa là, nghe nói, vị Trưởng Lão, chỉ bằng việc nhìn thấy răng và xương của người phụ nữ đang cười, do đã tu tập kỹ lưỡng pháp tu ban đầu, đã đạt được tướng đối phạn (paṭibhāganimitta) và thiền cận định (upacārajjhāna) siêu việt. Ngay tại chỗ, Ngài đã chứng đắc sơ thiền, lấy đó làm căn bản để phát triển thiền quán, và tuần tự qua các đạo lộ, Ngài đã đạt đến sự diệt trừ các lậu hoặc (āsavakkhaya), tức là A-la-hán quả.
Pubbasaññaṃ anussarīti pubbakaṃ yathāraddhaṃ kālena kālaṃ anuyuñjiyamānaṃ aṭṭhikakammaṭṭhānaṃ anussari samannāhari.
"Remembered his former perception" (pubbasaññaṃ anussarī) means he recalled, mentally apprehended, his previous bone meditation, which he had been practicing from time to time.
Pubbasaññaṃ anussarī có nghĩa là Ngài nhớ lại, tác ý lại đề mục xương (aṭṭhikakammaṭṭhāna) đã được tu tập trước đó, được thực hành thường xuyên theo thời gian.
Anumagganti anupathaṃ tassā padānupadaṃ.
"Following the track" (anumaggaṃ) means along the path, step by step, of that woman.
Anumagga có nghĩa là theo con đường, theo từng bước chân của người phụ nữ đó.
Therassa kira bhāvanāya paguṇabhāvato dantaṭṭhidassaneneva tassā sakalasarīraṃ aṭṭhikasaṅghātabhāvena upaṭṭhāsi.
It is said that because the Elder's meditation was well-practiced, upon seeing her teeth and bones, her entire body appeared to him as a mere collection of bones.
Nghe nói, vì sự tu tập của vị Trưởng Lão đã thuần thục, nên chỉ bằng việc nhìn thấy răng và xương của người phụ nữ, toàn bộ thân thể của cô ấy đã hiện ra dưới dạng một đống xương.
Na taṃ ‘‘itthī’’ti vā ‘‘puriso’’ti vā sañjāni.
He did not perceive her as "a woman" or "a man."
Ngài không nhận biết đó là “nữ” hay “nam”.
Tenāha ‘‘nābhijānāmi…pe… mahāpathe’’ti.
Therefore, it is said: "I do not know... on the main road" (nābhijānāmi…pe… mahāpathe).
Vì vậy, (kinh) nói: “Nābhijānāmi…pe… mahāpathe” (Tôi không biết… v.v… trên đường lớn).
‘‘Yassa cakkhundriyāsaṃvarassa hetū’’ti vatvā puna ‘‘tassa cakkhundriyassa satikavāṭena pidahanatthāyā’’ti vuttaṃ, na asaṃvarassāti.
Having said, "owing to the non-restraint of the eye-faculty" (Yassa cakkhundriyāsaṃvarassa hetū), it is then stated "for the purpose of closing that eye-faculty with the bolt of mindfulness" (tassa cakkhundriyassa satikavāṭena pidahanatthāyā), not "for its non-restraint."
Sau khi nói “Yassa cakkhundriyāsaṃvarassa hetū” (vì nguyên nhân của sự không phòng hộ nhãn căn), lại nói “tassa cakkhundriyassa satikavāṭena pidahanatthāyā” (để đóng cửa nhãn căn đó bằng chốt niệm), chứ không phải “asaṃvarassa” (của sự không phòng hộ).
Yadidaṃ yaṃ cakkhundriyāsaṃvarassa hetu abhijjhādianvāssavanaṃ dassitaṃ, taṃ asaṃvutacakkhundriyasseva hetu pavattaṃ dassitanti katvā vuttaṃ.
This statement is made assuming that the covetousness (abhijjhā), etc., which was shown as being due to the non-restraint of the eye-faculty, was shown as occurring precisely because of the unrestrained eye-faculty.
Điều này được nói như vậy vì sự tham lam, v.v., được chỉ ra là nguyên nhân của sự không phòng hộ nhãn căn, được trình bày là khởi lên do chính nhãn căn không được phòng hộ.
Cakkhudvārikassa hi abhijjhādianvāssavanassa taṃdvārikaviññāṇassa viya cakkhundriyaṃ padhānakāraṇaṃ.
Indeed, the eye-faculty is the primary cause for covetousness, etc., that arises through the eye-door, just as it is for eye-door consciousness.
Thật vậy, nhãn căn là nguyên nhân chính của sự tham lam, v.v., khởi lên qua nhãn môn, cũng như của nhãn thức khởi lên qua nhãn môn.
Cakkhundriyassa asaṃvutatte sati te anvāssavantīti asaṃvariyamānacakkhundriyahetuko so asaṃvaro tathā vuttoti.
Because covetousness, etc., flow in when the eye-faculty is unrestrained, that non-restraint (asaṃvaro) is spoken of in that way as having the unrestrained eye-faculty as its cause.
Khi nhãn căn không được phòng hộ, những phiền não đó sẽ theo sau. Vì vậy, sự không phòng hộ đó, có nguyên nhân từ nhãn căn không được phòng hộ, được nói như vậy.
Yatvādhikaraṇanti hi yassa cakkhundriyassa kāraṇāti attho.
For, "yatvādhikaraṇaṃ" means "by reason of which eye-faculty."
Yatvādhikaraṇaṃ có nghĩa là “vì nguyên nhân của nhãn căn nào.”
Kīdisassa ca kāraṇāti?
And by reason of what kind of cause?
Và là nguyên nhân của loại (nhãn căn) nào?
Asaṃvutassa, kiñca asaṃvutaṃ?
By reason of the unrestrained (asaṃvutassa). And what is unrestrained?
Của cái không được phòng hộ. Và cái gì không được phòng hộ?
Yassa cakkhundriyāsaṃvarassa hetu abhijjhādayo anvāssavanti, tassa saṃvarāyāti ayamettha yojanā.
The connection here is: "Because of the lack of restraint of the eye-faculty, covetousness and other defilements flow in, for the sake of its restraint."
Đây là cách phối hợp trong đoạn này: “Vì lý do của sự không phòng hộ nhãn căn mà các tham ái (abhijjhā) v.v... tràn ngập, để phòng hộ điều đó.”
Javanakkhaṇe pana sace dussīlyaṃ vātiādi puna avacanatthaṃ idheva sabbaṃ vuttanti chasu dvāresu yathāsambhavaṃ veditabbaṃ.
Furthermore, the phrase "or unvirtuous conduct at the moment of javana" and so on, means that everything is stated here (at the eye-door) so that it need not be repeated (at the mind-door). Thus, it should be understood as applicable to the six doors as appropriate.
Tuy nhiên, những lời như “nếu có sự ác giới (dussīlya) v.v... trong khoảnh khắc javana” đã được nói ở đây một lần cho tất cả để không phải nói lại, và nên hiểu rằng điều này áp dụng cho sáu căn môn tùy theo trường hợp.
Na hi pañcadvāre kāyavacīduccaritasaṅkhātaṃ dussīlyaṃ atthi, tasmā dussīlyāsaṃvaro manodvāravasena, sesāsaṃvaro chadvāravasena yojetabbo.
Indeed, unvirtuous conduct, which is included in bodily and verbal misconduct, does not exist at the five doors. Therefore, lack of restraint in terms of unvirtuous conduct should be linked to the mind-door, while the remaining types of lack of restraint should be linked to the six doors.
Thật vậy, trong năm căn môn không có ác giới (dussīlya) được gọi là ác hạnh thân và ác hạnh khẩu; do đó, sự không phòng hộ ác giới (dussīlyāsaṃvara) nên được phối hợp theo ý nghĩa của ý môn (manodvāra), và sự không phòng hộ còn lại nên được phối hợp theo ý nghĩa của sáu căn môn.
Muṭṭhasaccādīnaṃ hi satipaṭipakkhākusaladhammādibhāvato siyā pañcadvāre uppatti, na tveva kāyikavācasikavītikkamabhūtassa dussīlyassa tattha uppatti, pañcadvārikajavanānaṃ aviññattijanakattā.
For those who are unmindful, etc., the occurrence of unskillful mental states, which are opposed to mindfulness, may arise at the five doors. However, unvirtuous conduct, which constitutes bodily and verbal transgressions, does not arise there because javanas at the five doors do not generate viññatti (bodily or verbal expression).
Thật vậy, đối với sự thất niệm (muṭṭhasacca) v.v... có thể phát sinh trong năm căn môn vì chúng là những pháp bất thiện đối nghịch với niệm (sati) v.v..., nhưng ác giới (dussīlya) là sự vi phạm thuộc về thân và khẩu thì không phát sinh ở đó, vì các javana thuộc năm căn môn không tạo ra viññatti (biểu tri).
Dussīlyādayo cettha pañca asaṃvarā sīlasaṃvarādīnaṃ pañcannaṃ saṃvarānaṃ paṭipakkhabhāvena vuttā.
And here, the five unrestraints, such as unvirtuous conduct, are stated as being opposed to the five restraints, such as restraint of moral conduct.
Năm sự không phòng hộ là ác giới (dussīlya) v.v... ở đây được nói đến như là đối nghịch với năm sự phòng hộ là giới phòng hộ (sīlasaṃvara) v.v...
Tasmiṃ satīti tasmiṃ asaṃvare sati.
" When that exists" means when that unrestraint exists.
Tasmiṃ sati có nghĩa là: khi có sự không phòng hộ đó.
Yathā kinti yena pakārena javane uppajjamāno asaṃvaro ‘‘cakkhundriye asaṃvaro’’ti vuccati, taṃ nidassanaṃ kinti attho.
" How is it?" means what is the example by which unrestraint arising in the javana is called "unrestraint in the eye-faculty."
Yathā kiṃ có nghĩa là: theo cách nào mà sự không phòng hộ phát sinh trong javana được gọi là “sự không phòng hộ ở nhãn căn”, đó là ý nghĩa của sự ví dụ.
Yathātiādinā nagaradvāre asaṃvare sati taṃsambandhānaṃ gharādīnaṃ asaṃvutatā viya javane asaṃvare sati taṃsambandhānaṃ dvārādīnaṃ asaṃvutatāti evaṃ aññāsaṃvare aññāsaṃvutatā sāmaññameva nidasseti, na pubbāparasāmaññaṃ, antobahisāmaññaṃ vā.
By "How is it?" and so on, it merely illustrates the general principle that just as when there is unrestraint at the city gate, there is unrestraint in the houses and other things connected to it, so too when there is unrestraint in the javana, there is unrestraint in the doors and other things connected to it. It does not illustrate a general principle of before-and-after, nor of inside-and-outside.
Với từ yathā v.v..., nó chỉ đơn thuần ví dụ về sự không được bảo vệ của cái này khi cái kia không được bảo vệ, giống như khi cửa thành không được bảo vệ thì các ngôi nhà v.v... liên quan đến nó cũng không được bảo vệ. Nó không ví dụ về sự tương đồng trước sau hay tương đồng trong ngoài.
Sati vā dvārabhavaṅgādike puna uppajjamānaṃ javanaṃ bāhiraṃ viya katvā nagaradvārasamānaṃ vuttaṃ, itarañca antonagare gharādisamānaṃ.
Alternatively, the javana that arises again when there are door-process bhavaṅgas, etc., is treated as external and compared to a city gate, and the other (door-process bhavaṅgas, etc.) are compared to houses within the inner city.
Hoặc, khi có các bhavaṅga (hộ kiếp) của căn môn v.v..., javana phát sinh trở lại được xem như bên ngoài, tương tự như cửa thành; còn cái kia thì tương tự như các ngôi nhà v.v... trong nội thành.
Paccayabhāvena hi purimanipphannaṃ javanakāle asantampi bhavaṅgādi cakkhādi viya phalanipphattiyā santaṃyeva nāma hoti.
Indeed, bhavaṅgas, etc., which arose earlier through a cause, even if not present at the time of javana, are considered as if present for the fruition to occur, just like the eye, etc.
Thật vậy, bhavaṅga v.v... đã phát sinh trước đó, dù không tồn tại vào thời điểm javana, nhưng vì là nhân duyên, nó được gọi là tồn tại do sự thành tựu của quả, giống như nhãn căn v.v...
Na hi dharamānaṃyeva ‘‘santa’’nti vuccati.
For it is not only that which is existing at the present moment that is called "existing."
Thật vậy, không chỉ những gì đang tồn tại mới được gọi là “tồn tại”.
‘‘Bāhiraṃ viya katvā’’ti ca paramatthato javanassa bāhirabhāve, itarassa ca abbhantarabhāve asatipi ‘‘pabhassaramidaṃ, bhikkhave, cittaṃ, tañca kho āgantukehi upakkiliṭṭha’’ntiādi (a. ni. 1.49) vacanato āgantukabhūtassa kadāci kadāci uppajjamānassa javanassa bāhirabhāvo, tabbidhurasabhāvassa itarassa abbhantarabhāvo ekena pariyāyena hotīti katvā vuttaṃ.
The phrase " treating it as if external" is stated because, although there is no ultimate externality of the javana nor internality of the other (door-process bhavaṅgas, etc.), according to the saying, "This mind, monks, is luminous, but it is defiled by adventitious defilements," the javana, being adventitious and arising occasionally, has an external aspect, and the other, being of a nature alien to it, has an internal aspect, in one sense.
Và câu “xem như bên ngoài” được nói vì, mặc dù trên thực tế javana không phải là bên ngoài và cái kia không phải là bên trong, nhưng theo một cách nào đó, javana phát sinh thỉnh thoảng như một khách thể (āgantuka) thì là bên ngoài, còn cái kia có bản chất khác biệt với nó thì là bên trong, theo lời dạy “Này các Tỳ-kheo, tâm này vốn sáng chói, nhưng nó bị ô nhiễm bởi những khách trần cấu” v.v... (A.N. 1.49).
Javane vā asaṃvare uppanne tato paraṃ dvārabhavaṅgādīnaṃ asaṃvarahetubhāvāpattito.
Alternatively, it is stated because when unrestraint arises in the javana, the door-process bhavaṅgas, etc., thereafter become causes of unrestraint.
Hoặc, khi sự không phòng hộ phát sinh trong javana, thì sau đó các bhavaṅga của căn môn v.v... trở thành nguyên nhân của sự không phòng hộ.
Asaṃvarassa hi uppattiyā dvārabhavaṅgādīnaṃ tassa hetubhāvo paññāyatīti.
Indeed, by the arising of unrestraint, the door-process bhavaṅgas, etc., are understood to be its cause.
Thật vậy, sự phát sinh của sự không phòng hộ cho thấy các bhavaṅga của căn môn v.v... là nguyên nhân của nó.
Nagaradvārasadisena javanena pavisitvā dussīlyādicorānaṃ dvārabhavaṅgādīsu musanaṃ kusalabhaṇḍavināsanaṃ kathitaṃ.
It is stated that the defilement-thieves, such as unvirtuous conduct, having entered through the javana, which is likened to a city gate, plunder the door-process bhavaṅgas, etc., thereby destroying the treasure of wholesome states.
Câu chuyện về việc những tên trộm là ác giới (dussīlya) v.v... xâm nhập qua javana giống như cửa thành, và cướp bóc các bhavaṅga của căn môn v.v..., phá hủy tài sản thiện pháp đã được kể.
Yasmiṃ hi dvāre asaṃvaro uppajjati, so tattha dvārādīnaṃ saṃvarūpanissayabhāvaṃ upacchindantoyeva pavattatīti.
For, when unrestraint arises at any door, it operates by cutting off the foundational support for restraint in the doors, etc., there.
Thật vậy, sự không phòng hộ phát sinh ở căn môn nào thì nó hoạt động bằng cách cắt đứt sự hỗ trợ của phòng hộ đối với các căn môn v.v... ở đó.
Dvārabhavaṅgādīnaṃ javanena saha sambandho ekasantatipariyāpannato daṭṭhabbo.
The connection of the door-process bhavaṅgas, etc., with the javana should be understood as being contained within a single mental continuum.
Mối liên hệ giữa các bhavaṅga của căn môn v.v... với javana nên được xem xét vì chúng thuộc cùng một dòng tâm thức.
Tasmiṃ pana javane.
In that javana.
Tasmiṃ là trong javana đó.
Sīlādīsūti sīlasaṃvarasatisaṃvarañāṇasaṃvarakhantisaṃvaravīriyasaṃvaresu uppannesu.
When moral conduct, etc., arise" means when moral restraint, mindfulness restraint, knowledge restraint, patience restraint, and energy restraint arise.
Sīlādīsu là khi phát sinh trong giới phòng hộ (sīlasaṃvara), niệm phòng hộ (satisamvara), tuệ phòng hộ (ñāṇasaṃvara), nhẫn phòng hộ (khantisaṃvara), và tinh tấn phòng hộ (vīriyasaṃvara).
Yathā hi pageva satiārakkhaṃ anupaṭṭhapentassa dussīlyādīnaṃ uppatti, evaṃ pageva satiārakkhaṃ upaṭṭhapentassa sīlādīnaṃ uppatti veditabbā.
Just as defilements like unvirtuous conduct arise in one who does not establish the protection of mindfulness beforehand, so too should the arising of moral conduct and other virtues be understood in one who establishes the protection of mindfulness beforehand.
Cũng như sự phát sinh của ác giới (dussīlya) v.v... là do không thiết lập sự bảo vệ của niệm (sati) từ trước, thì sự phát sinh của giới (sīla) v.v... là do thiết lập sự bảo vệ của niệm (sati) từ trước, nên được hiểu như vậy.
Saddādīsupi yathārahaṃ nimittānubyañjanāni veditabbāni.
In the case of sounds and so on, the signs and secondary characteristics should be understood as appropriate.
Đối với âm thanh (sadda) v.v... cũng nên hiểu các tướng (nimitta) và tùy tướng (anubyañjana) một cách thích hợp.
Sotaviññāṇena hi saddaṃ sutvā ‘‘itthisaddo’’ti vā ‘‘purisasaddo’’ti vā iṭṭhāniṭṭhādikaṃ vā kilesavatthubhūtaṃ nimittaṃ na gaṇhāti, sutamatte eva saṇṭhāti.
Indeed, having heard a sound with ear-consciousness, one does not grasp the sign (nimitta), which is a basis for defilement, such as "a woman's voice" or "a man's voice," or whether it is agreeable or disagreeable, etc.; one simply abides in merely hearing.
Thật vậy, khi nghe âm thanh bằng nhĩ thức, người ta không nắm giữ tướng (nimitta) là nguyên nhân của phiền não, như “đây là tiếng phụ nữ” hay “đây là tiếng đàn ông”, hay là điều đáng ưa, đáng ghét v.v... mà chỉ dừng lại ở mức độ nghe.
Yo ca gītasaddādikassa kilesānaṃ anu anu byañjanato ‘‘anubyañjana’’nti laddhavohāro mandatārādivasena vavatthito chajjādibhedabhinno ākāro, tampi na gaṇhātīti.
And one does not grasp the secondary characteristic (anubyañjana), which is so called because it makes defilements manifest one after another, and which is distinguished by high or low pitch and classified into sa-ja, etc.
Và người ta cũng không nắm giữ hình thái của âm thanh bài hát v.v... được gọi là “tùy tướng” (anubyañjana) vì nó làm cho phiền não hiện rõ từng chút một, được phân biệt theo cao độ trầm bổng v.v... và các loại như sajjā v.v...
Evaṃ gandhādīsupi yathārahaṃ vattabbaṃ.
Similarly, it should be stated regarding odors and so on, as appropriate.
Tương tự, đối với mùi (gandha) v.v... cũng nên nói một cách thích hợp.
Manodvāre pana sāvajjanabhavaṅgaṃ manodvāraṃ tasmiṃ dvāre dhammārammaṇe āpāthagate taṃ javanamanasāva viññāya vijānitvātiādinā yojetabbaṃ.
At the mind-door, however, the bhavaṅga accompanied by attention is the mind-door. When a dhamma object comes into the range of that door, it should be connected with "having understood, having known that object by javana-mind itself," and so on.
Tuy nhiên, trong ý môn (manodvāra), bhavaṅga (hộ kiếp) có sự chú ý (sāvajjanabhavaṅga) là ý môn. Khi đối tượng pháp (dhammārammaṇa) đi vào ý môn đó, thì nên phối hợp với câu “nhận biết và hiểu rõ đối tượng đó chỉ bằng ý thức javana” v.v...
Kileso anubandho etassāti kilesānubandho, so eva nimittādigāho, tato parivajjanalakkhaṇaṃ kilesānubandhanimittādiggāhaparivajjanalakkhaṇaṃ.
That to which defilement is bound is kilesānubandha. That is the grasping of the sign, etc. Therefore, the characteristic of avoiding that is the characteristic of avoiding the grasping of defilement-bound signs, etc.
Phiền não (kilesa) đi theo sau (anubandha) nó, nên nó là kilesānubandha (phiền não tùy hành). Chính sự nắm giữ tướng (nimitta) v.v... đó là kilesānubandhanimittādiggāha (sự nắm giữ tướng v.v... có phiền não tùy hành). Đặc tính của việc tránh xa điều đó là kilesānubandhanimittādiggāhaparivajjanalakkhaṇaṃ (đặc tính của việc tránh xa sự nắm giữ tướng v.v... có phiền não tùy hành).
Ādi-saddena anubyañjanaṃ saṅgaṇhāti.
By the word " etc.," the secondary characteristics (anubyañjanas) are included.
Từ Ādi (v.v...) bao gồm tùy tướng (anubyañjana).
16. Vutteti idheva uddesavasena pubbe vutte.
16. " Stated" refers to what was previously stated here by way of a summary.
Vutte có nghĩa là đã được nói trước đây theo cách tóm tắt ngay tại đây.
Tathā hi ‘‘ājīvahetu paññattānaṃ channaṃ sikkhāpadāna’’nti paduddhāraṃ katvā tāni pāḷivaseneva dassetuṃ ‘‘yāni tānī’’tiādi āraddhaṃ.
Thus, having excerpted the phrase "the six training rules laid down for the sake of livelihood," the passage " those which are" and so on, was begun to show them according to the Pali itself.
Thật vậy, sau khi trích dẫn câu “sáu giới điều được chế định vì phương tiện sinh sống”, thì câu “yāni tānī” v.v... được bắt đầu để trình bày chúng theo chính văn Pali.
Tattha yāni tāni evaṃ paññattāni cha sikkhāpadānīti sambandho.
There, the connection is: "those six training rules which are thus laid down."
Trong đó, mối liên hệ là: “sáu giới điều đã được chế định như vậy”.
Ājīvahetūti jīvikanimittaṃ, ‘‘evāhaṃ paccayehi akilamanto jīvissāmī’’ti adhippāyena.
" For the sake of livelihood" means for the purpose of living, with the intention, "Thus, I shall live without difficulty regarding requisites."
Ājīvahetū có nghĩa là vì mục đích sinh sống, với ý định “ta sẽ sống không bị khó nhọc bởi các vật dụng”.
Ājīvakāraṇāti tasseva vevacanaṃ.
" Due to livelihood" is a synonym for the same.
Ājīvakāraṇā là từ đồng nghĩa với từ đó.
Pāpicchoti pāpikāya asantaguṇasambhāvanicchāya samannāgato.
" Evil-willed" means endowed with an evil desire for the appreciation of unexisting qualities.
Pāpiccho có nghĩa là bị chi phối bởi ý muốn xấu xa, đó là ý muốn được người khác khen ngợi những phẩm chất không có thật.
Icchāpakatoti icchāya apakato upadduto, abhibhūto vā.
" Overwhelmed by desire" means affected by or overcome by desire.
Icchāpakato có nghĩa là bị ý muốn làm hại, hoặc bị ý muốn chi phối.
Asantanti avijjamānaṃ.
" Non-existent" means not existing.
Asantaṃ có nghĩa là không tồn tại.
Abhūtanti anuppannaṃ.
" Not arisen" means not produced.
Abhūtaṃ có nghĩa là chưa phát sinh.
Anuppannattā hi tassa taṃ asantanti purimassa pacchimaṃ kāraṇavacanaṃ.
Indeed, because it has not arisen, it is non-existent for that person, and thus the latter word ("not arisen") is a causal explanation for the former ("non-existent").
Vì chưa phát sinh, nên nó không tồn tại; do đó, từ sau là nguyên nhân của từ trước.
Uttarimanussadhammanti uttarimanussānaṃ ukkaṭṭhapurisānaṃ dhammaṃ, manussadhammato vā uttari ukkaṭṭhaṃ.
" A superhuman Dhamma" means the Dhamma of superhuman, excellent individuals, or something excellent, superior to human Dhamma.
Uttarimanussadhammaṃ có nghĩa là pháp của những con người siêu việt, những bậc thượng nhân; hoặc là pháp cao thượng hơn pháp của con người.
Ullapatīti uggatāyuko lapati.
" Boasts" means speaks with an exaggerated life.
Ullapatī có nghĩa là nói lời mà mạng sống sắp chấm dứt.
Sīlaṃ hi bhikkhuno āyu, taṃ tassa tathālapanasamakālameva vigacchati.
Indeed, morality is the life of a monk; it ceases at the very moment of such boasting.
Thật vậy, giới hạnh là mạng sống của Tỳ-kheo, nó chấm dứt ngay khi vị ấy nói lời đó.
Tenāha ‘‘āpatti pārājikassā’’ti pārājikasaṅkhātā āpatti assa, pārājikasaññitassa vā vītikkamassa āpajjanaṃ ullapananti attho.
Therefore, it is said, " An offense of defeat" means an offense called pārājika befalls him, or it means that such boasting is the committing of a transgression known as pārājika.
Do đó, Ngài nói “āpatti pārājikassā” có nghĩa là: vị ấy phạm tội pārājika, hoặc việc nói lời đó là phạm tội pārājika.
Sañcarittaṃ samāpajjatīti sañcaraṇabhāvaṃ āpajjati, itthiyā vā purisamatiṃ, purisassa vā itthimatiṃ ārocetīti adhippāyo.
" Engages in mediation" means he enters into the state of going about as a messenger; the intention is that he conveys a man's message to a woman, or a woman's message to a man.
Sañcarittaṃ samāpajjati có nghĩa là thực hiện việc làm trung gian, ý muốn nói là báo tin cho phụ nữ về người đàn ông, hoặc báo tin cho người đàn ông về người phụ nữ.
‘‘Imesaṃ channaṃ sikkhāpadānaṃ vītikkamassa vasenā’’ti sambandho heṭṭhā dassito eva.
The connection "by way of transgressing these six training rules" has already been shown below.
Mối liên hệ “theo cách vi phạm sáu giới điều này” đã được trình bày ở dưới.
17. Cīvarādipaccayā labbhantīti lābhā.
17. Requisites such as robes are obtained, thus they are gains (lābha).
Các vật dụng như y phục v.v... được nhận thì gọi là lợi lộc (lābha).
Te eva sakkaccaṃ ādaravasena diyyamānā sakkārā.
Those very things, given earnestly and respectfully, are honours (sakkārā).
Những vật cúng dường đó, khi được dâng cúng một cách thành kính và tôn trọng, thì được gọi là cúng dường (sakkāra).
Patthaṭayasatā kittisaddo.
Patthaṭayasatā is the widespread sound of fame.
Đó là tiếng tăm, sự nổi danh lan rộng.
Taṃ lābhañca sakkārañca kittisaddañca.
That is, lābhañca sakkārañca kittisaddañca (gain, honour, and fame).
Đó là lợi lộc, sự cúng dường và tiếng tăm.
Sannissitassā ti ettha taṇhānissayo adhippetoti āha ‘‘patthayantassā’’ti.
Regarding sannissitassā (of one who is supported by), here craving (taṇhā) as the support is intended, therefore it is said: "patthayantassā" (of one who yearns).
Ở đây, cụm từ sannissitassā (nương tựa) có nghĩa là nương tựa vào tham ái (taṇhānissayo), do đó nói là ‘‘patthayantassā’’ (kẻ mong cầu).
Asantaguṇadīpanakāmassāti asante attani avijjamāne saddhādiguṇe sambhāvetukāmassa.
Asantaguṇadīpanakāmassā means one who desires to manifest in oneself non-existent qualities such as faith.
Asantaguṇadīpanakāmassā có nghĩa là người mong muốn được ca ngợi những phẩm chất như đức tin (saddhā) v.v., những phẩm chất không có ở nơi mình.
Asantaguṇasambhāvanatālakkhaṇā, paṭiggahaṇe ca amattaññutālakkhaṇā hi pāpicchatā.
Indeed, evil desire is characterized by the manifestation of non-existent qualities and immoderation in receiving.
Tham dục xấu ác (pāpicchatā) có đặc tính là mong muốn được ca ngợi những phẩm chất không có, và có đặc tính là không biết đủ trong việc thọ nhận.
Icchāya apakatassāti pāpikāya icchāya sammāājīvato apeto katoti apakato.
Icchāya apakatassā means one who, by evil desire, has become alienated from right livelihood, thus 'separated'.
Icchāya apakatassā có nghĩa là bị tách rời khỏi chánh mạng (sammāājīva) bởi ý muốn xấu ác, tức là bị hư hoại.
Tathābhūto ca ājīvūpaddavena upaddutoti katvā āha ‘‘upaddutassāti attho’’ti.
Such a person is afflicted by the dangers of livelihood; therefore, it is said, "the meaning is 'afflicted'."
Và người như vậy bị tai họa bởi sự hư hoại về đời sống, do đó nói ‘‘upaddutassāti attho’’ (có nghĩa là bị tai họa).
Bhiyyokamyatanti bahukāmataṃ.
Bhiyyokamyataṃ means desiring much.
Bhiyyokamyataṃ có nghĩa là sự mong muốn nhiều.
Yanti kiriyāparāmasanaṃ, tasmā ‘‘dhāreyyā’’ti ettha yadetaṃ saṅghāṭiṃ katvā dhāraṇaṃ, etaṃ samaṇassa sāruppanti yojanā.
Yaṃ is a pronoun referring to an action; therefore, the meaning here is that wearing a saṅghāṭī robe, as in "dhāreyyā" (should wear), is appropriate for a recluse.
Chữ yaṃ là một từ chỉ hành động; do đó, ở đây, câu ‘‘dhāreyyā’’ (nên mặc) có nghĩa là việc mặc y Saṅghāṭi như thế này là phù hợp với một Sa-môn.
Pāpaṇikānīti āpaṇato chaḍḍitāni.
Pāpaṇikāni refers to discarded cloths from the market.
Pāpaṇikānī có nghĩa là những mảnh vải bị vứt bỏ từ chợ.
Nantakānīti antarahitāni coḷakhaṇḍāni.
Nantakāni refers to pieces of cloth with no discernible edges.
Nantakānī có nghĩa là những mảnh vải không có viền.
Uccinitvāti uñchanena cinitvā saṅgahetvā.
Uccinitvā means having collected by gleaning.
Uccinitvā có nghĩa là nhặt nhạnh, thu thập bằng cách xin ăn.
Uñchācariyāyāti uñchācariyāya laddhena.
Uñchācariyāyā means obtained by wandering for alms.
Uñchācariyāyā có nghĩa là bằng cách nhận được từ việc khất thực.
Gilānassa paccayabhūtā bhesajjasaṅkhātā jīvitaparikkhārā gilānapaccayabhesajjaparikkhārā.
The requisites for a sick person, medicines, or means of sustaining life are called gilānapaccayabhesajjaparikkhārā (medicine requisites for the sick).
Các vật dụng cần thiết cho sự sống, tức là các loại thuốc men, là gilānapaccayabhesajjaparikkhārā (các vật dụng thuốc men cho người bệnh).
Pūtimuttanti purāṇassa, apurāṇassa ca sabbassa gomuttassetaṃ nāmaṃ.
Pūtimuttaṃ is a name for all cow urine, old and new.
Pūtimuttaṃ là tên gọi của tất cả nước tiểu bò, dù cũ hay mới.
Pūtimuttenāti pūtibhāvena muttena parehi chaḍḍitena, pūtibhūtena vā gomuttena.
Pūtimuttena means with putrid urine (which is either abandoned by others because it is putrid, or cow urine that has become putrid).
Pūtimuttenā có nghĩa là bằng nước tiểu bò đã bị vứt bỏ bởi người khác do bị hư thối, hoặc bằng nước tiểu bò đã bị hư thối.
Dhutavādoti paresampi dhutaguṇavādī.
Dhutavādo is one who praises the dhuta qualities of others.
Dhutavādo có nghĩa là người ca ngợi phẩm chất thanh lọc (dhuta-guṇa) của người khác.
Sammukhībhāvāti sammukhato vijjamānattā, labbhamānatāyāti attho.
Sammukhībhāvā means by virtue of being present before one, that is, by being obtainable.
Sammukhībhāvā có nghĩa là do có mặt trực tiếp, tức là có thể nhận được.
Attānaṃ uttarimanussadhammādhigamassa sāmante katvā jappanaṃ sāmantajappanaṃ.
Muttering to oneself, making oneself appear close to the attainment of supernormal human states (uttarimanussadhamma), is sāmantajappanaṃ.
Việc nói thầm về bản thân như thể đã đạt được các pháp siêu nhân (uttarimanussadhamma) là sāmantajappanaṃ (nói thầm gần kề).
Mahesakkhoti mahānubhāvo, uttarimanussadhammādhigamenāti adhippāyo.
Mahesakkho means one with great power, the intention being by the attainment of uttarimanussadhamma.
Mahesakkho có nghĩa là người có uy lực lớn, ý muốn nói là đã đạt được các pháp siêu nhân.
‘‘Mitto’’ti sāmaññato vatvā puna taṃ viseseti ‘‘sandiṭṭho sambhatto’’ti.
Having said "mitto" (friend) generally, he then specifies it as "sandiṭṭho sambhatto" (seen and devoted).
Đức Phật nói ‘‘bạn’’ (mitto) một cách chung chung, rồi đặc biệt hóa bằng cách nói ‘‘sandiṭṭho sambhatto’’ (người quen biết, người thân thiết).
Diṭṭhamatto hi mitto sandiṭṭho.
A friend who has merely been seen is indeed sandiṭṭho.
Người bạn chỉ mới gặp mặt là sandiṭṭho (người quen biết).
Daḷhabhattiko sambhatto.
One who is firm in devotion is sambhatto.
Người có lòng trung thành vững chắc là sambhatto (người thân thiết).
Sahāyoti saha āyanako, sakhāti attho.
Sahāyo means one who goes along, that is, a sakhā (companion).
Sahāyo có nghĩa là người cùng đi, tức là bạn bè.
Sattapadino hi ‘‘sakhā’’ti vuccanti.
Indeed, those who have walked seven steps together are called "sakhā."
Thật vậy, những người đi cùng bảy bước được gọi là ‘‘sakhā’’ (bạn bè).
Vihāro pākāraparicchinno sakalo āvāso.
Vihāro refers to an entire dwelling enclosed by a wall.
Vihāro là toàn bộ khu cư trú được bao quanh bởi tường rào.
Aḍḍhayogo dīghapāsādo, garuḷasaṇṭhānapāsādotipi vadanti.
Aḍḍhayogo is a long palace; some say it is a palace shaped like a garuḷa.
Aḍḍhayogo là một cung điện dài, cũng có người nói là cung điện hình chim Garuda.
Pāsādo caturassapāsādo.
Pāsādo is a square palace.
Pāsādo là một cung điện hình tứ giác.
Hammiyaṃ muṇḍacchadanapāsādo.
Hammiyaṃ is a palace with a flat roof.
Hammiyaṃ là một cung điện có mái bằng.
Kūṭāgāraṃ dvīhi kaṇṇikāhi kattabbapāsādo.
Kūṭāgāraṃ is a palace made with two pinnacles.
Kūṭāgāraṃ là một cung điện có hai đỉnh nhọn.
Aṭṭo paṭirājūnampi paṭibāhanayogyo catupañcabhūmako paṭissayaviseso.
Aṭṭo is a specific type of dwelling, four or five stories high, suitable even for repelling rival kings.
Aṭṭo là một loại chỗ ở đặc biệt có bốn hoặc năm tầng, phù hợp để chống lại cả các tiểu vương.
Māḷo ekakūṭasaṅgahito anekakoṇavanto paṭissayaviseso.
Māḷo is a specific type of dwelling with many corners, having a single pinnacle.
Māḷo là một loại chỗ ở đặc biệt có nhiều góc, với một mái vòm duy nhất.
Uddaṇḍo agabbhikā ekadvārā dīghasālāti vadanti.
Uddaṇḍo is said to be a long hall without inner rooms and with a single door.
Uddaṇḍo được nói là một sảnh dài không có phòng riêng, chỉ có một cửa.
Apare pana bhaṇanti – vihāro nāma dīghamukhapāsādo.
Others, however, say: Vihāro is a palace with a long frontage.
Những người khác lại nói rằng: Vihāro là một cung điện có mặt tiền dài.
Aḍḍhayogo ekapassena chadanakasenāsanaṃ.
Aḍḍhayogo is a covered lodging with a roof on one side.
Aḍḍhayogo là một chỗ ở có mái che một bên.
Tassa kira ekapasse bhitti uccatarā hoti, itarapasse nīcā, tena taṃ ekapassachadanakaṃ hoti.
Indeed, one side of its wall is higher, and the other side is lower; thus, it has a roof on one side.
Tường ở một bên của nó cao hơn, và ở bên kia thấp hơn, do đó nó có mái che một bên.
Pāsādo āyatacaturassapāsādo.
Pāsādo is a long square palace.
Pāsādo là một cung điện hình chữ nhật dài.
Hammiyaṃ muṇḍacchadanaṃ candikaṅgaṇayuttaṃ.
Hammiyaṃ is a flat-roofed building equipped with a moonlight courtyard.
Hammiyaṃ là một cung điện có mái bằng, có sân thượng (candikaṅgaṇa).
Guhā kevalā pabbataguhā.
Guhā is simply a mountain cave.
Guhā là một hang núi thuần túy.
Leṇaṃ dvārabaddhaṃ.
Leṇaṃ is a cave with a door.
Leṇaṃ là một hang động có cửa.
Kūṭāgāraṃ yo koci kaṇṇikābaddhapāsādo.
Kūṭāgāraṃ is any palace adorned with pinnacles.
Kūṭāgāraṃ là bất kỳ cung điện nào có đỉnh nhọn.
Aṭṭo bahalabhittigehaṃ.
Aṭṭo is a house with thick walls.
Aṭṭo là một ngôi nhà có tường dày.
Yassa gopānasiyo aggahetvā iṭṭhakāhi eva chadanaṃ hoti.
Its roof is made of bricks only, without rafters.
Mái của nó được làm hoàn toàn bằng gạch mà không cần xà nhà.
Aṭṭālakākārena karīyatītipi vadanti.
Some also say it is built in the manner of a watchtower.
Cũng có người nói rằng nó được xây dựng theo hình tháp canh (aṭṭālaka).
Māḷo vaṭṭākārena katasenāsanaṃ.
Māḷo is a dwelling built in a circular shape.
Māḷo là một chỗ ở được làm theo hình tròn.
Uddaṇḍo eko paṭissayaviseso.
Uddaṇḍo is a specific type of dwelling.
Uddaṇḍo là một loại chỗ ở đặc biệt.
Yo ‘‘bhaṇḍasālā, udosita’’ntipi vuccati.
It is also called "bhaṇḍasālā" (storehouse) or "udosita" (warehouse).
Cũng được gọi là ‘‘bhaṇḍasālā’’ (kho chứa hàng) hoặc ‘‘udosita’’ (kho thóc).
Upaṭṭhānasālā sannipatanaṭṭhānaṃ.
Upaṭṭhānasālā is a gathering place.
Upaṭṭhānasālā là nơi hội họp.
Kucchitarajabhūtāya pāpicchatāya niratthakaṃ kāyavacīvipphandaniggaṇhanaṃ korajaṃ, taṃ etassa atthīti korajiko, kohaññena saṃyatakāyo, ativiya, abhiṇhaṃ vā korajiko korajikakorajiko.
The meaningless suppression of bodily and verbal activity (kāyavacīvipphandaniggaṇhanaṃ) through evil desire, which is like repulsive dust, is korajaṃ; one who possesses this is korajiko, meaning one whose body is restrained by deceit (kohañña); or one who is excessively or constantly korajiko is korajikakorajiko.
Sự kiềm chế thân và khẩu một cách vô ích, do tham dục xấu ác (pāpicchatā) giống như bụi bẩn đáng ghê tởm, được gọi là korajaṃ. Người có điều đó là korajiko, tức là người có thân thể được kiềm chế bằng sự lừa dối. Người korajikakorajiko là người rất hoặc thường xuyên korajiko. Một số người nói rằng đó là người quá nghi ngờ.
Atiparisaṅkitoti keci.
Some say, one who is exceedingly suspicious.
Một số người nói rằng đó là người quá nghi ngờ.
Ativiya kuho kuhakakuhako, sātisayavimhāpakoti attho.
One who is exceedingly deceitful is kuhakakuhako, meaning one who is excessively astonishing.
Người rất lừa dối là kuhakakuhako, có nghĩa là người rất giỏi làm cho người khác ngạc nhiên.
Ativiya lapo lapanako lapakalapako.
One who is exceedingly talkative, a flatterer, is lapakalapako.
Người rất giỏi nói, giỏi nịnh hót là lapakalapako.
Mukhasambhāvikoti korajikakorajikādibhāvena pavattavacanehi attano mukhamattena aññehi sambhāviko.
Mukhasambhāviko means one who is esteemed by others merely through one's words, spoken with the quality of being korajikakorajika and so on.
Mukhasambhāviko có nghĩa là người được người khác tôn trọng chỉ bằng lời nói của mình, với những lời nói thể hiện mình là người rất kiềm chế (korajikakorajika) v.v.
So evarūpo evarūpatāya eva attānaṃ paraṃ viya katvā ‘‘ayaṃ samaṇo’’tiādīni katheti.
Such a person, by being of such a nature, makes himself appear as if he were another, and says things like "This recluse..."
Người như vậy, do bản chất như vậy, tự biến mình thành người khác và nói những điều như ‘‘ayaṃ samaṇo’’ (vị Sa-môn này).
Gambhīrantiādi tassā kathāya uttarimanussadhammapaṭibaddhatāya vuttaṃ.
Gambhīraṃ and so on is said to indicate that his speech is connected with the supernormal human states.
Cụm từ Gambhīraṃ (sâu sắc) v.v. được nói là do lời nói đó liên quan đến các pháp siêu nhân (uttarimanussadhamma).
Unnahanāti uddhaṃ uddhaṃ bandhanā paliveṭhanā.
Unnahanā means tying higher and higher, wrapping around.
Unnahanā có nghĩa là sự bó buộc, sự quấn quanh lên cao hơn nữa.
Dve kira bhikkhū ekaṃ gāmaṃ pavisitvā āsanasālāya nisīditvā ekaṃ kumārikaṃ pakkosiṃsu.
It is said that two bhikkhus entered a village, sat in the assembly hall, and called a young girl.
Người ta kể rằng, có hai vị Tỳ-khưu vào một ngôi làng, ngồi trong sảnh ăn và gọi một cô gái.
Tāya āgatāya tatreko ekaṃ pucchi ‘‘ayaṃ, bhante, kassa kumārikā’’ti?
When she arrived, one of them asked the other, "Venerable sir, whose daughter is this girl?"
Khi cô gái đến, một trong hai vị hỏi vị kia: ‘‘Bạch Đại đức, cô gái này là con của ai?’’
‘‘Amhākaṃ upaṭṭhāyikāya telakandarikāya dhītā, imissā mātā mayi gehaṃ gate sappiṃ dadamānā ghaṭeneva deti, ayampi mātā viya ghaṭena detī’’ti (vibha. aṭṭha. 862) ukkācesi.
He praised her, saying, "She is the daughter of our female supporter, Telakandarika. When I go to her house, her mother gives ghee by the jar, and this girl, too, gives by the jar like her mother."
Vị kia ca ngợi: ‘‘Đó là con gái của nữ thí chủ Telakandarikā của chúng tôi. Mẹ của cô ấy, khi tôi đến nhà, đã dâng bơ sữa bằng cả cái nồi. Cô ấy cũng như mẹ cô ấy, dâng bằng cả cái nồi (Vibh. Attha. 862).’’
Imaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘telakandarikavatthu cettha vattabba’’nti.
Referring to this, it is said, "Here, the story of Telakandarika should be told."
Để ám chỉ câu chuyện này, đã nói ‘‘telakandarikavatthu cettha vattabba’’ (câu chuyện về Telakandarikā cần được nói ở đây).
Dhammānurūpā vāti mattāvacanānurūpaṃ vā.
Or in accordance with the Dhamma means in accordance with measured speech.
Dhammānurūpā vā (hoặc phù hợp với Dhamma) nghĩa là hoặc phù hợp với lời nói có chừng mực.
Mattāvacanaṃ hi ‘‘dhammo’’ti vuccati.
Indeed, measured speech is called "Dhamma."
Quả thật, lời nói có chừng mực được gọi là “Dhamma”.
Yathāha ‘‘subhāsitaṃ uttamamāhu santo, dhammaṃ bhaṇe nādhammaṃ taṃ dutiya’’nti (saṃ. ni. 1.213; su. ni. 452).
As it is said: "The good people declare well-spoken words to be supreme. One should speak Dhamma, not non-Dhamma; that is the second."
Như đã nói: “Các bậc thiện nhân nói rằng lời nói tốt đẹp là tối thượng. Hãy nói Dhamma, đừng nói phi-Dhamma; đó là điều thứ hai.”
Tena bahuṃ vippalapanamāha, saccato vā aññā subhāsitā vācā ‘‘dhammo’’ti veditabbo.
By this, it means much idle talk, or, alternatively, any other well-spoken word apart from truth should be understood as Dhamma.
Do đó, (từ ‘dhammānurūpaṃ’ này) đề cập đến nhiều lời nói lảm nhảm, hoặc một lời nói tốt đẹp khác ngoài chân lý nên được hiểu là “Dhamma”.
Muggasūpasadisakammo puggalo muggasūpyo.
A person whose actions are like bean soup is a muggasūpya.
Người có hành động giống như súp đậu xanh là muggasūpyo (người như súp đậu xanh).
Tenāha ‘‘ayaṃ puggalo muggasūpyoti vuccatī’’ti.
Therefore it is said: "This person is called a muggasūpya."
Do đó, đã nói: “Người này được gọi là muggasūpyo.”
Paribhaṭassa kammaṃ pāribhaṭyaṃ, tadeva pāribhaṭyatā.
The action of a paribhaṭa (nurse/guardian of children) is pāribhaṭya; that itself is pāribhaṭyatā.
Hành động của người giữ trẻ là pāribhaṭyaṃ, chính điều đó là pāribhaṭyatā (sự giữ trẻ).
Akkosanabhayenāpi dadeyyāti dasahi akkosavatthūhi akkosanaṃ.
Insulting with the ten objects of insult means giving (requisites) even out of fear of insult, thus reflecting, "They would give out of fear of insult."
Thậm chí có thể cho đi vì sợ bị la mắng, đó là sự la mắng bằng mười loại la mắng.
Tathā vambhanādayo.
Similarly, disparagement and so forth.
Cũng vậy, sự khinh miệt và các loại khác.
Upekkhanā upāsakānaṃ dāyakādibhāvato bahi chaḍḍanā.
Disregard is the expulsion of lay devotees from the status of donors, etc.
Upekkhanā (sự bỏ mặc) là việc loại bỏ các cư sĩ ra khỏi vị trí của những người cúng dường, v.v.
Khipanāti khepavacanaṃ.
Khipanā is contemptuous speech.
Khipanā là lời nói bác bỏ.
Taṃ pana avahasitvā vacanaṃ hotīti āha ‘‘uppaṇḍanā’’ti.
Since that is speech uttered with ridicule, it is said: "mockery."
Tuy nhiên, đó là lời nói không có ý chế giễu, nên đã nói: “uppaṇḍanā” (sự chế giễu).
Pāpanāti adāyakattassa, avaṇṇassa vā patiṭṭhāpanaṃ.
Establishing is establishing the state of not being a donor or establishing a fault.
Pāpanā (sự gán ghép) là việc gán cho ai đó sự không cúng dường, hoặc sự xấu xa.
Paresaṃ piṭṭhimaṃsakhādanasīlo parapiṭṭhimaṃsiko, tassa bhāvo parapiṭṭhimaṃsikatā.
One whose habit is to eat the back-flesh of others is a parapiṭṭhimaṃsika; the state of being such is parapiṭṭhimaṃsikatā.
Người có thói quen ăn thịt lưng của người khác là parapiṭṭhimaṃsiko (kẻ ăn thịt lưng người khác), trạng thái của người đó là parapiṭṭhimaṃsikatā (sự ăn thịt lưng người khác).
Abbhaṅganti abbhañjanaṃ.
Abbhaṅga means anointing.
Abbhaṅga là xoa dầu.
Nipisitvā gandhamagganā viyāti anippisite alabbhamānassa gandhassa nipisane lābho viya paraguṇe anippisite alabbhamānānaṃ paccayānaṃ nipisanena lābho daṭṭhabboti.
Like grinding and seeking fragrance: just as fragrance, not obtained without grinding, is obtained by grinding, so too, requisites, not obtained without grinding (disclosing) others' good qualities, should be understood as being obtained by grinding (disclosing) them.
Nipisitvā gandhamagganā viyā (như tìm hương bằng cách nghiền nát) nên được hiểu là: như việc có được hương bằng cách nghiền nát khi không thể có được hương nếu không nghiền nát, cũng vậy, việc có được các vật dụng bằng cách bôi nhọ phẩm hạnh của người khác khi không thể có được chúng nếu không bôi nhọ.
Aṅganti hatthapādādiaṅgāni uddissa pavattaṃ vijjaṃ.
Aṅga means knowledge pertaining to limbs such as hands and feet.
Aṅga (chi) là loại kiến thức liên quan đến các chi như tay và chân.
Nimittanti nimittasatthaṃ.
Nimitta means the science of omens.
Nimitta (điềm) là khoa học về điềm báo.
Uppātanti ukkāpātadisāḍāha-bhūmicālādiuppātapaṭibaddhavijjaṃ.
Uppāta means knowledge connected with portents such as meteor showers, directional conflagrations, and earthquakes.
Uppāta (dị tượng) là loại kiến thức liên quan đến các dị tượng như sao băng, cháy rừng, động đất, v.v.
Supinanti supinasatthaṃ.
Supina means the science of dreams.
Supina (giấc mơ) là khoa học về giải mộng.
Lakkhaṇanti itthipurisānaṃ lakkhaṇajānanasatthaṃ.
Lakkhaṇa means the science of knowing the physical marks of men and women.
Lakkhaṇa (tướng) là khoa học về nhận biết tướng tốt của nam và nữ.
Mūsikacchinnanti vatthādīnaṃ asukabhāge mūsikacchede sati idaṃ nāma phalaṃ hotīti jānanakasatthaṃ.
Mūsikacchinna means the science of knowing that a certain outcome will occur if a mouse gnaws a particular part of clothes, etc.
Mūsikacchinna (chuột cắn) là khoa học về việc biết rằng khi có vết chuột cắn ở một phần nào đó của vải vóc, v.v., thì sẽ có kết quả như thế này.
Palāsaggiādīsu iminā nāma agginā hute idaṃ nāma hotīti aggivasena homavidhānaṃ aggihomaṃ.
Aggihoma is the ritual of fire sacrifice, in which, for example, offerings made with a certain fire (e.g., of palāsa wood) produce a certain result.
Việc cúng dường lửa (aggihomaṃ) là nghi thức cúng dường bằng lửa, như khi cúng dường bằng một loại lửa nào đó trong các loại lửa như lửa lá cây, v.v., thì sẽ có kết quả như thế này.
Iminā nayena dabbihomaṃ veditabbaṃ.
In this manner, dabbihoma (spoon-sacrifice) should be understood.
Theo cách này, dabbihomaṃ (cúng dường bằng muỗng) cũng nên được hiểu.
Ādi-saddena thusahomādīnaṃ, aññesañca sutte āgatānaṃ micchājīvānaṃ saṅgaho daṭṭhabbo.
By the word ādi (etc.), thusahoma (chaff-sacrifice) and other wrong livelihoods mentioned in the sutta are to be included.
Bằng từ ādi (v.v.), nên hiểu rằng nó bao gồm các loại tà mạng khác được đề cập trong kinh, như cúng dường bằng trấu, v.v.
Vīriyasādhanattā ājīvapārisuddhisīlassa ‘‘paccayapariyesanavāyāmo’’ti vuttaṃ.
Because it is accomplished through effort, the purity of livelihood is called "the endeavor of seeking requisites."
Vì sự tinh khiết của sinh kế được hoàn thành bằng tinh tấn, nên nó được gọi là “nỗ lực tìm kiếm vật dụng”.
Tassa pārisuddhi anavajjabhāvo, yena dhammena samena paccayalābho hoti.
Its purity is blamelessness, whereby requisites are obtained in a righteous and proper way.
Sự tinh khiết của nó là trạng thái không có lỗi, nhờ đó việc có được vật dụng diễn ra một cách hợp pháp và đúng đắn.
Na hi alaso ñāyena paccaye pariyesituṃ sakkotīti.
For an idle person cannot seek requisites righteously.
Quả thật, một người lười biếng không thể tìm kiếm vật dụng một cách hợp lý.
18. Paṭisaṅkhāti ayaṃ ‘‘sayaṃ abhiññā’’tiādīsu (mahāva. 11) viya ya-kāralopena niddeso.
Paṭisaṅkhā is a designation with the elision of the ya-sound, as in sayaṃ abhiññā etc.
18. Paṭisaṅkhā (sự quán xét) – cách diễn đạt này là do sự lược bỏ âm ya, như trong các trường hợp như “tự mình chứng ngộ” (sayaṃ abhiññā), v.v.
Yonisoti cettha upāyattho yoniso-saddoti dassento āha ‘‘upāyena pathenā’’ti.
Here, in yoniso, intending to show that the word yoniso means "means," it is said: "by means, by method."
Ở đây, yoniso (một cách khéo léo) – để chỉ rằng từ yoniso có nghĩa là phương tiện, đã nói: “bằng phương tiện, bằng con đường”.
‘‘Paṭisaṅkhāya ñatvā’’ti vatvā tayidaṃ paṭisaṅkhānaṃ paccavekkhaṇanti dassetuṃ ‘‘paccavekkhitvāti attho’’tiādi vuttaṃ.
Having said "having reflected, having known," and intending to show that this reflection is paccavekkhaṇa, it is said: "the meaning is 'having reviewed'" and so forth.
Sau khi nói “paṭisaṅkhāya ñatvā” (quán xét và biết), để chỉ rằng sự quán xét này là sự phản tỉnh, đã nói: “nghĩa là paccavekkhitvā” (phản tỉnh), v.v.
Yathā hi paccavekkhitvāti sītapaṭighātādikaṃ taṃ taṃ payojanaṃ pati pati avekkhitvā, ñāṇena passitvāti attho, evaṃ paṭisaṅkhāyāti tadeva payojanaṃ pati pati saṅkhāya, jānitvāti attho.
For just as having reviewed means having reviewed each particular purpose such as warding off cold, having seen with wisdom; similarly, having reflected means having reflected on each of those same purposes, having known.
Thật vậy, paccavekkhitvā (phản tỉnh) có nghĩa là phản tỉnh từng mục đích như chống lại cái lạnh, v.v., tức là nhìn thấy bằng tuệ giác; cũng vậy, paṭisaṅkhāya (quán xét) có nghĩa là quán xét từng mục đích đó, tức là biết.
Ñāṇapariyāyo hi idha saṅkhā-saddoti.
Indeed, here the word saṅkhā is a synonym for wisdom.
Vì ở đây, từ saṅkhā là một từ đồng nghĩa với ñāṇa (trí tuệ).
Ettha ca ‘‘paṭisaṅkhā yoniso’’tiādi kāmaṃ paccayaparibhogakālena vuccati, dhātuvasena pana paṭikūlavasena vā paccavekkhaṇāya paccayasannissitasīlaṃ sujjhatīti apare.
And here, phrases like "having reflected discerningly" are indeed stated in the context of consuming requisites, but others say that morality pertaining to requisites is purified by reviewing in terms of elements (dhātu) or in terms of repulsiveness (paṭikūla).
Và ở đây, mặc dù “paṭisaṅkhā yoniso” (quán xét một cách khéo léo), v.v., được nói đến trong thời gian sử dụng vật dụng, nhưng những người khác cho rằng giới luật nương tựa vào vật dụng được thanh tịnh hóa bằng cách phản tỉnh theo yếu tố hoặc theo khía cạnh ghê tởm.
Bhijjatīti keci.
Some say it is broken.
Một số người nói rằng nó bị phá vỡ.
Eke pana paṭhamaṃ eva pariyattanti vadanti, vīmaṃsitabbaṃ.
But some say that it is completed right at the beginning; this should be investigated.
Tuy nhiên, một số người nói rằng nó đã hoàn thành ngay từ đầu; điều này cần được xem xét.
‘‘Cīvara’’nti ekavacanaṃ ekattamattaṃ vācakanti adhippāyena ‘‘antaravāsakādīsu yaṃ kiñcī’’ti vuttaṃ, jātisaddatāya pana tassa pāḷiyaṃ ekavacananti yattakāni cīvarāni yoginā pariharitabbāni, tesaṃ sabbesaṃ ekajjhaṃ gahaṇanti sakkā viññātuṃ, yaṃ kiñcīti vā anavasesapariyādānametaṃ, na aniyamavacanaṃ.
The singular form "robe" denotes merely the singular number, with the intention of including "any garment such as the inner robe"; but because it is a generic term, its singular form in the Pāḷi implies the collective grasping of all robes that a yogi should use; or else, "any garment" is a term for complete inclusion, not an indefinite term.
Từ “cīvaraṃ” (y phục) là số ít, chỉ biểu thị một sự duy nhất; với ý nghĩa này, đã nói: “bất cứ y phục nào trong số antaravāsaka, v.v.” Tuy nhiên, vì nó là một từ chỉ loại (jātisadda), nên nó là số ít trong Pāḷi; do đó, có thể hiểu rằng nó bao gồm tất cả các y phục mà hành giả phải giữ, hoặc yaṃ kiñcī (bất cứ điều gì) này là sự bao gồm toàn bộ, không phải là một từ không xác định.
‘‘Nivāseti vā pārupati vā’’ti vikappanaṃ pana paṭisevanapariyāyassa paribhogassa vibhāgadassananti taṃ paññapetvā sayananisīdana-cīvarakuṭikaraṇādivasenāpi paribhogassa saṅgaho daṭṭhabbo.
The distinction "either wears or puts on" is a demonstration of the divisions of consumption, which is a synonym for habitual use; so, having thus prescribed it, consumption should also be understood to include lying down, sitting, and making a robe-hut, etc.
Việc phân loại “nivāseti vā pārupati vā” (mặc hoặc đắp) là để chỉ ra sự phân biệt của việc sử dụng, một từ đồng nghĩa của việc thọ dụng; do đó, sau khi chỉ ra điều đó, việc thọ dụng cũng nên được hiểu là bao gồm các hành động như trải y, nằm, ngồi, làm lều y, v.v.
Payojanānaṃ mariyādā payojanāvadhi, tassa paricchindanavasena yo niyamo, tassa vacanaṃ payojanā…pe… vacanaṃ.
The limit of purposes is the purpose-limit; the statement of the rule that defines this is the statement of the purpose-limit.
Giới hạn của các mục đích là payojanāvadhi (giới hạn mục đích), việc nói về quy tắc đó, tức là quy tắc được thiết lập bằng cách xác định giới hạn đó, là payojanā…pe… vacanaṃ (lời nói về mục đích…v.v…).
Idāni taṃ niyamaṃ vivaritvā dassetuṃ ‘‘ettakameva hī’’tiādi vuttaṃ.
Now, to illustrate and elucidate this rule, "only this much, indeed" and so forth is stated.
Bây giờ, để giải thích quy tắc đó, đã nói: “chỉ chừng đó thôi” v.v.
Tattha avadhāraṇena līḷāvibhūsāvilambanānaṭambarādivasena vatthaparibhogaṃ nisedheti.
Here, by emphasis, the use of robes for coquetry, adornment, dangling, ostentation, etc., is prohibited.
Trong đó, bằng cách nhấn mạnh, nó ngăn cấm việc sử dụng y phục với mục đích làm duyên dáng, trang sức, phô trương, v.v.
Tenāha ‘‘na ito bhiyyo’’ti.
Therefore it is said: "not more than this."
Do đó, đã nói: “không hơn thế nữa”.
Līḷāvasena hi ekacce sattā vatthāni paridahanti ceva upasaṃviyanti ca.
Indeed, some beings wear and put on clothes for coquetry.
Thật vậy, một số chúng sinh mặc và đắp y phục để làm duyên dáng.
Yathā taṃ yobbane ṭhitā nāgarikamanussā.
Just like urban people in their youth.
Ví dụ như những người thành thị đang ở tuổi thanh xuân.
Ekacce vibhūsanavasena, yathā taṃ rūpūpajīviniādayo.
Some for adornment, like courtesans and so forth.
Một số người để trang sức, ví dụ như những người sống bằng sắc đẹp, v.v.
Vilambanavasena vilambakā.
Some for dangling, like actors.
Những người phô trương thì phô trương.
Naṭambaravasena bhojādayo.
Some for ostentation, like kings.
Những người như các vị vua (Bhoja) thì phô trương.
Ajjhattadhātukkhobho sītarogādiuppādako.
Disturbance of internal elements causes cold diseases and so forth.
Ajjhattadhātukkhobho (sự xáo trộn các yếu tố nội tại) là nguyên nhân gây ra các bệnh do lạnh, v.v.
Utupariṇāmanavasenāti utuno parivattanavasena visabhāgasītautusamuṭṭhānena.
By way of seasonal change means by way of the change of season, by the arising of an incompatible cold season.
Utupariṇāmanavasena (theo sự thay đổi của thời tiết) nghĩa là do sự thay đổi của thời tiết, do sự phát sinh của thời tiết lạnh không phù hợp.
Vā-saddena hemantādīsu himapātādivasena pavattassa saṅgaho daṭṭhabbo, na uppādeti sītanti adhippāyo.
By the word vā (or), the cold caused by frost in winter, etc., should be understood as included, with the intention that it does not produce cold.
Bằng từ vā (hoặc), nên hiểu rằng nó bao gồm cái lạnh phát sinh do tuyết rơi, v.v., trong mùa đông, v.v., ý nghĩa là nó không gây ra cái lạnh.
Yadatthaṃ pana taṃ vinodanaṃ, taṃ matthakappattaṃ dassetuṃ ‘‘sītabbhāhate’’tiādi vuttaṃ.
But to show that the purpose for which it is to be removed has reached its climax, "when afflicted by cold" and so forth is stated.
Tuy nhiên, để chỉ ra rằng sự xua tan đó đạt đến đỉnh điểm cho mục đích gì, đã nói: “sītabbhāhate” (khi bị lạnh hành hạ), v.v.
Sabbatthāti ‘‘uṇhassa paṭighātāyā’’tiādīsu sabbesu sesapayojanesu.
In all (cases) means in all remaining purposes such as "for warding off heat."
Sabbatthā (ở khắp mọi nơi) nghĩa là trong tất cả các mục đích còn lại, như “để chống lại cái nóng”, v.v.
Yadipi sūriyasantāpopi uṇhova, tassa pana ātapaggahaṇena gahitattā ‘‘aggisantāpassā’’ti vuttaṃ.
Although the heat from the sun is also heat, it is referred to as "heat from fire" because it is covered by the term "sun's heat."
Mặc dù cái nóng của mặt trời cũng là nóng, nhưng vì nó đã được bao gồm bởi việc nắm bắt ánh nắng mặt trời, nên đã nói: “aggisantāpassā” (cái nóng của lửa).
Ekacco dāvaggisantāpo kāyaṃ cīvarena paṭicchādetvā sakkā vinodetunti āha ‘‘tassa vanadāhādīsu sambhavo veditabbo’’ti.
Some forest-fire heat can be warded off by covering the body with a robe, therefore it is said: "its occurrence in forest fires, etc., should be understood."
Một số cái nóng của lửa rừng có thể được xua tan bằng cách che thân bằng y phục, do đó đã nói: “nên hiểu rằng nó phát sinh trong các vụ cháy rừng, v.v.”.
Ḍaṃsāti piṅgalamakkhikā.
Ḍaṃsā means stinging flies (gadflies).
Ḍaṃsā (ruồi trâu) là ruồi mắt vàng.
Te pana yasmā ḍaṃsanasīlā, tasmā vuttaṃ ‘‘ḍaṃsanamakkhikā’’ti.
Since they are stinging by nature, it is said: "stinging flies."
Vì chúng có thói quen cắn, nên đã nói: “ḍaṃsanamakkhikā” (ruồi cắn).
Sappādayoti sappasatapadiuṇṇanābhisarabūvicchikādayo.
Snakes, etc. means snakes, centipedes, spiders, geckoes, scorpions, and so forth.
Sappādayo (rắn, v.v.) là rắn, rết, nhện, thằn lằn, bọ cạp, v.v.
Phuṭṭhasamphassoti phuṭṭhavisamāha.
Phuṭṭhasamphasso refers to contact-poison.
Phuṭṭhasamphasso (chạm vào chất độc) nghĩa là chất độc do chạm.
Tividhā hi sappā – daṭṭhavisā phuṭṭhavisā diṭṭhavisā.
Indeed, there are three kinds of snakes: bite-poisonous, contact-poisonous, and sight-poisonous.
Thật vậy, rắn có ba loại: độc do cắn, độc do chạm, độc do nhìn.
Tesu purimakā dve eva gahitā.
Among these, only the former two are taken.
Trong số đó, chỉ hai loại đầu tiên được đề cập.
Satapadiādīnampi tādisānaṃ saṅgaṇhanatthaṃ.
Also to include centipedes and other similar creatures.
Để bao gồm cả những loài tương tự như rết, v.v.
Niyatapayojanaṃ ekantikaṃ, sabbakālikañca payojanaṃ.
Niyatapayojanaṃ (certain purpose) is an absolute and always-present purpose.
Niyatapayojanaṃ (mục đích cố định) là mục đích chắc chắn và vĩnh viễn.
Hirī kuppati nillajjatā saṇṭhāti.
Moral shame disappears means shamelessness becomes established.
Hirī kuppati (sự xấu hổ bị phá vỡ) nghĩa là sự vô liêm sỉ được thiết lập.
Tenāha ‘‘vinassatī’’ti.
Therefore it is said: "it perishes."
Do đó, đã nói: “vinassatī” (bị hủy hoại).
Kūpāvataraṇaṃ vā paṭicchādanaṃ arahatīti kopinaṃ.
Or, that which deserves to be covered, to be concealed, is called 'kopīna'.
Hoặc, cái gì đáng che đậy sự xấu hổ thì gọi là kopina (khố).
Hiriyitabbaṭṭhena hirī ca taṃ kopinañcāti hirikopinanti evamettha attho daṭṭhabbo.
In the sense of being ashamed, it is 'hirī', and because it is to be covered, it is 'kopīna'; thus, in this way, the meaning of hirikopīna should be understood here.
Vì đáng hổ thẹn nên gọi là hirī (sự hổ thẹn), và vì nó là cái đáng che đậy nên gọi là hirikopina (khố che sự hổ thẹn). Ý nghĩa ở đây cần được hiểu như vậy.
Tassa cāti ca-saddo pubbe vuttapayojanānaṃ sampiṇḍanattho.
The word ca in tassa ca means "gathering together" the previously stated purposes.
Chữ ca trong từ tassa ca (và của nó) có nghĩa là tổng hợp các mục đích đã được đề cập trước đó.
Yaṃ kiñci āhāranti khādanīyabhojanīyādibhedaṃ yaṃ kiñci āharitabbavatthuṃ.
Whatever food means any edible thing such as solid and soft foods.
Yaṃ kiñci āhāraṃ (bất cứ món ăn nào) là bất cứ vật thực nào có thể mang đến, thuộc loại khādanīya (khẩu thực) và bhojanīya (thực phẩm).
Piṇḍāya bhikkhāya ulatīti piṇḍolo, tassa kammaṃ piṇḍolyaṃ.
One who goes about for alms is called 'piṇḍola', and his action is 'piṇḍolya'.
Người đi khất thực để nhận thức ăn (piṇḍa) thì gọi là piṇḍola, việc làm của người ấy là piṇḍolyaṃ (sự khất thực).
Tena piṇḍolyena bhikkhācariyāya.
By that piṇḍolya, through begging for alms.
Do đó, piṇḍolyena (bằng sự khất thực) là bằng bhikkhācariya (việc đi khất thực).
Patitattāti pakkhipitattā.
Patitattā means "because it has been put in".
Patitattā (vì đã rơi vào) là vì đã được đặt vào.
Piṇḍapāto patte pakkhittabhikkhāhāro.
Piṇḍapāta is alms-food put into the bowl.
Piṇḍapāta (thức ăn khất thực) là thức ăn khất thực đã được đặt vào bát.
Piṇḍānaṃ vā pātoti ghare ghare laddhabhikkhānaṃ sannipāto.
Piṇḍānaṃ vā pāto means the collection of alms received from house to house.
Hoặc piṇḍānaṃ pāto (sự rơi của các món ăn) là sự tập hợp các món ăn khất thực đã nhận được từ nhà này sang nhà khác.
‘‘Natthi davā’’tiādīsu (dī. ni. aṭṭha. 3.305) sahasā kiriyāpi ‘‘davā’’ti vuccati, tato visesanatthaṃ ‘‘davatthaṃ, kīḷānimittanti vuttaṃ hotī’’ti āha.
In passages like "Natthi davā" (Dī. Ni. Aṭṭha. 3.305), a sudden action is also called "davā"; to distinguish from that, it is said: "davatthaṃ, kīḷānimittanti vuttaṃ hotī" (for the sake of sport, for the purpose of play).
Trong các đoạn như “Natthi davā” (không có sự vui chơi), hành động hấp tấp cũng được gọi là “davā”. Để làm rõ sự khác biệt, Ngài nói: “davatthaṃ, kīḷānimittaṃ (vì mục đích vui chơi, giải trí) có nghĩa là”.
Muṭṭhikamallā muṭṭhiyuddhayujjhanakā.
Muṭṭhikamallā are pugilists who fight with fists.
Muṭṭhikamallā (các võ sĩ quyền Anh) là những người đấu võ bằng nắm đấm.
Ādi-saddena nibuddhayujjhanakādīnaṃ gahaṇaṃ.
The word ādi (etc.) includes wrestlers and the like.
Chữ ādi (vân vân) bao gồm những người đấu vật, v.v.
Balamadanimittanti balaṃ nissāya uppajjanakamado balamado.
Balamadanimitta means the intoxication of strength that arises dependent on strength.
Balamadanimittaṃ (vì mục đích kiêu căng về sức mạnh) là sự kiêu căng phát sinh do dựa vào sức mạnh (bala).
Taṃ nimittaṃ, balassa uppādanatthanti attho.
That is the cause; the meaning is for the production of strength.
Đó là mục đích, có nghĩa là để tạo ra sức mạnh.
Porisamadanimittanti porisamado vuccati purisamāno ‘‘ahaṃ puriso’’ti uppajjanakamāno.
Porisamadanimitta means the pride of masculinity (purisamāno), the conceit that arises thinking "I am a man".
Porisamadanimittaṃ (vì mục đích kiêu căng về nam tính) là sự kiêu căng của người đàn ông, tức là sự kiêu căng phát sinh với ý nghĩ “ta là đàn ông”.
Asaddhammasevanāsamatthataṃ nissāya pavatto māno, rāgo eva vā porisamadoti keci.
It is conceit arisen dependent on the ability to engage in unwholesome practices, or some say that porisamada is just lust.
Đó là sự kiêu căng phát sinh do dựa vào khả năng thực hành phi pháp (asaddhamma-sevanāsamatthataṃ), hoặc một số người nói rằng đó chính là tham ái (rāga).
Taṃ nimittaṃ.
That is the cause.
Đó là mục đích.
Antepurikā rājorodhā.
Antepurikā are royal concubines.
Antepurikā (những người trong hậu cung) là các phi tần của vua.
Sabbesaṃ sannivesayogyatāya vesiyo rūpūpajīviniyo.
Vesiyo are courtesans, those who live by their beauty, because they are suitable for all men to associate with.
Vesiyo (gái mại dâm) là những người sống bằng sắc đẹp, vì họ phù hợp để giao thiệp với tất cả mọi người.
Maṇḍanaṃ nāma idhāvayavapāripūrīti āha ‘‘aṅgapaccaṅgānaṃ pīṇabhāvanimitta’’nti, paribrūhanahetūti attho.
Maṇḍana here means the fullness of the body parts, as it says "aṅgapaccaṅgānaṃ pīṇabhāvanimitta" (for the purpose of plumpness of the major and minor limbs); the meaning is, it is for the cause of strengthening.
Maṇḍanaṃ (trang sức) ở đây là sự đầy đủ của các bộ phận cơ thể, nên Ngài nói “aṅgapaccaṅgānaṃ pīṇabhāvanimittaṃ” (vì mục đích làm cho các đại chi và tiểu chi trở nên đầy đặn), có nghĩa là để làm cho cơ thể cường tráng.
Naṭā nāma raṅganaṭā.
Naṭā are actors on stage.
Naṭā (diễn viên) là những diễn viên sân khấu.
Naccakā laṅghakādayo.
Naccakā are tumblers and others.
Naccakā (vũ công) là những người nhào lộn, v.v.
Vibhūsanaṃ sobhāsamuppādananti āha ‘‘pasannacchavivaṇṇatānimitta’’nti.
Vibhūsana is to produce beauty, as it says "pasannacchavivaṇṇatānimitta" (for the purpose of clear skin and complexion).
Vibhūsanaṃ (làm đẹp) là tạo ra vẻ đẹp, nên Ngài nói “pasannacchavivaṇṇatānimittaṃ” (vì mục đích làm cho màu da trở nên tươi sáng và đẹp đẽ).
Etaṃ padaṃ.
This word etaṃ.
Từ etaṃ (điều này).
Mohūpanissayappahānatthanti mohassa upanissayatāpahānāya.
Mohūpanissayappahānattha means for the abandonment of the causal support of delusion.
Mohūpanissayappahānatthaṃ (để đoạn trừ sự y cứ của si mê) là để đoạn trừ sự y cứ của si mê.
Davā hi mohena hoti, mohañca vaḍḍhetīti tassā vajjanena mohassa anupanissayatā.
For play arises from delusion, and it also increases delusion; thus, by avoiding it, there is no causal support for delusion.
Thật vậy, sự vui chơi (davā) phát sinh từ si mê và làm tăng trưởng si mê. Do đó, việc tránh xa nó sẽ làm cho si mê không còn là y cứ nữa.
Dosūpanissayappahānatthanti idaṃ balamadassa, purisamadassa ca dosahetuno vasena vuttaṃ, itarassa pana vasena ‘‘rāgūpanissayappahānattha’’nti vattabbaṃ.
Dosūpanissayappahānattha is said in terms of the strength-intoxication and man-intoxication as causes of hatred; in terms of the other, however, it should be said "for the abandonment of the causal support of lust".
Từ dosūpanissayappahānatthaṃ (để đoạn trừ sự y cứ của sân hận) được nói đến theo nghĩa là nguyên nhân của sân hận đối với sự kiêu căng về sức mạnh (balamada) và sự kiêu căng về nam tính (purisamada). Còn đối với trường hợp khác, nên nói là “rāgūpanissayappahānatthaṃ” (để đoạn trừ sự y cứ của tham ái).
Maṇḍanavibhūsanapaṭikkhepo siyā mohūpanissayappahānāyapi, rāgūpanissayatāya pana ujupaṭipakkhoti vuttaṃ ‘‘rāgūpanissayappahānattha’’nti.
The rejection of adornment and beautification might also be for the abandonment of the causal support of delusion, but regarding the causal support of lust, it is directly opposed, hence it is said "rāgūpanissayappahānattha" (for the abandonment of the causal support of lust).
Việc từ chối trang sức và làm đẹp có thể là để đoạn trừ sự y cứ của si mê, nhưng nó đối lập trực tiếp với sự y cứ của tham ái, nên được nói là “rāgūpanissayappahānatthaṃ” (để đoạn trừ sự y cứ của tham ái).
Yadipi ekaccassa davamade ārabbha parassa paṭighasaṃyojanādīnaṃ uppatti hotiyeva manopadosikadevādīnaṃ viya, attano pana davamade ārabbha yesaṃ savisesaṃ rāgamohamānādayo pāpadhammā uppajjanti.
Although it is true that for some, through their own play and intoxication, the arising of fetters such as aversion in others occurs, like for deities with malevolent thoughts, but it is in reference to those for whom, through their own play and intoxication, unwholesome states such as lust, delusion, and conceit arise in a special way.
Mặc dù việc kiêu căng và vui chơi của một người có thể gây ra sự phát sinh của các kiết sử như sân hận ở người khác, giống như các vị trời có tâm sân hận, nhưng ở đây, điều được đề cập là những người mà các ác pháp như tham ái, si mê, kiêu mạn, v.v., phát sinh một cách đặc biệt do sự kiêu căng và vui chơi của chính họ.
Te sandhāya ‘‘attano saṃyojanuppattipaṭisedhanattha’’nti vatvā maṇḍanavibhūsanāni paṭicca savisesaṃ parassapi rāgamohādayo pavattantīti ‘‘parassapi saṃyojanuppattipaṭisedhanattha’’nti vuttaṃ.
Referring to these, it is said "attano saṃyojanuppattipaṭisedhanattha" (for the prevention of the arising of one's own fetters), and because lust, delusion, etc., in others also arise particularly on account of adornment and beautification, it is said "parassapi saṃyojanuppattipaṭisedhanattha" (for the prevention of the arising of fetters in others as well).
Do đó, sau khi nói “attano saṃyojanuppattipaṭisedhanatthaṃ” (để ngăn chặn sự phát sinh các kiết sử của chính mình), Ngài nói “parassapi saṃyojanuppattipaṭisedhanatthaṃ” (để ngăn chặn sự phát sinh các kiết sử của người khác), vì các pháp như tham ái, si mê, v.v., cũng phát sinh một cách đặc biệt ở người khác do trang sức và làm đẹp.
Ayoniso paṭipattiyāti ettha kāmasukhallikānuyogaṃ muñcitvā sabbāpi micchāpaṭipatti ayoniso paṭipatti.
In ayoniso paṭipattiyā (wrong practice), all wrong practice, apart from attachment to sensual pleasures, is ayoniso paṭipatti.
Trong cụm từ ayoniso paṭipattiyā (do thực hành phi lý), tất cả các hành vi sai trái đều là thực hành phi lý, ngoại trừ sự buông thả theo dục lạc (kāmasukhallikānuyoga).
Purimehi dvīhi padehi ayoniso paṭipattiyā, pacchimehi dvīhi kāmasukhallikānuyogassa pahānaṃ vuttanti vadanti.
They say that by the first two terms, the abandonment of ayoniso paṭipatti is stated, and by the last two, the abandonment of attachment to sensual pleasures is stated.
Các vị sư nói rằng hai từ đầu đề cập đến việc đoạn trừ sự thực hành phi lý, và hai từ sau đề cập đến việc đoạn trừ sự buông thả theo dục lạc.
‘‘Catūhipi cetehī’’ti pana vacanato sabbehi ubhinnampi pahānaṃ vuttanti veditabbaṃ.
However, according to the statement "catūhipi cetehī" (by all four), it should be understood that the abandonment of both types of practice is stated by all four.
Tuy nhiên, theo lời dạy “catūhipi cetehī” (và bằng cả bốn điều này), cần phải hiểu rằng việc đoạn trừ cả hai đều được nói đến bằng tất cả các từ.
Kāmakīḷāpi davantogadhā hotiyeva, purisamadopi kāmasukhallikānuyogassa hetuyevāti.
Sensual play is indeed included in play, and the pride of masculinity is also a cause of attachment to sensual pleasures.
Sự vui chơi dục lạc (kāmakīḷā) cũng nằm trong sự vui chơi (davā), và sự kiêu căng về nam tính (purisamada) cũng là nguyên nhân của sự buông thả theo dục lạc.
Cātumahābhūtikassāti catumahābhūte sannissitassa.
Cātumahābhūtikassa means dependent on the four great elements.
Cātumahābhūtikassa (thuộc về bốn đại chủng) là nương tựa vào bốn đại chủng.
Rūpakāyassāti catusantatirūpasamūhassa.
Rūpakāyassa means of the aggregate of physical forms that are born from the four origins (catusamutthāna).
Rūpakāyassa (cơ thể sắc) là tập hợp các sắc do bốn nguyên nhân tạo thành.
Ṭhitiyāti ṭhitatthaṃ.
Ṭhitiyā means for endurance.
Ṭhitiyā (để duy trì) là để tồn tại.
Sā panassa ṭhiti pabandhavasena icchitāti āha ‘‘pabandhaṭṭhitattha’’nti.
That endurance, however, is desired in the sense of continuity, hence it is said "pabandhaṭṭhitattha" (for continuous endurance).
Sự duy trì đó được mong muốn theo nghĩa liên tục, nên Ngài nói “pabandhaṭṭhitatthaṃ” (để duy trì sự liên tục).
Pavattiyāti jīvitindriyappavattiyā.
Pavattiyā means for the continuity of the life-faculty.
Pavattiyā (để tiếp diễn) là để tiếp diễn sinh mạng (jīvitindriya).
Tathā hi jīvitindriyaṃ ‘‘yāpanā vattanā’’ti (dha. sa. 19, 634) ca niddiṭṭhaṃ.
Indeed, the life-faculty is also designated as "yāpanā (subsistence), vattanā (continuance)".
Thật vậy, sinh mạng được chỉ định là “yāpanā (duy trì sự sống), vattanā (sự tiếp diễn)” (Dhs. 19, 634).
Tassā ca avicchedo āhārūpayogena hoti.
And its non-interruption occurs through the proper use of food.
Và sự không gián đoạn của nó xảy ra nhờ việc sử dụng thức ăn.
Kāyassa cirataraṃ yāva āyukappo, tāva avatthānaṃ yāpanāti dassento ‘‘cirakālaṭṭhitatthaṃ vā’’ti āha.
Indicating the prolonged continuance of the body, as long as the life-span exists, it is said "cirakālaṭṭhitatthaṃ vā" (or for long-term endurance).
Để chỉ ra rằng sự duy trì sự sống là sự tồn tại của cơ thể lâu dài cho đến khi hết tuổi thọ, Ngài nói “cirakālaṭṭhitatthaṃ vā” (hoặc để duy trì lâu dài).
Idāni vuttamevatthaṃ pākaṭataraṃ kātuṃ ‘‘gharūpatthambhamivā’’tiādi vuttaṃ.
Now, to make the explained meaning clearer, it is said "gharūpatthambhamivā" (like propping up a house) and so on.
Bây giờ, để làm rõ hơn ý nghĩa đã nói, Ngài đã nói “gharūpatthambhamivā” (giống như chống đỡ ngôi nhà), v.v.
Tatthāyaṃ yojanā – yathā jiṇṇagharasāmiko gharassa upatthambhanaṃ karoti tassa apatanatthaṃ, yathā ca sākaṭiko akkhabbhañjanaṃ karoti tassa sampavattanatthaṃ, evamesa yogī kāyassa ṭhitatthaṃ, yāpanatthañca piṇḍapātaṃ paṭisevati paribhuñjatīti.
Here is the application: just as an owner of an old house props up the house so that it does not collapse, and just as a cart-driver greases the axle so that it moves smoothly, so too this yogi consumes alms-food for the endurance and sustenance of the body.
Ở đây có sự liên kết như sau: Giống như chủ nhà cũ chống đỡ ngôi nhà để nó không bị đổ, và giống như người đánh xe bôi dầu vào trục bánh xe để nó tiếp tục quay, thì hành giả này cũng thọ dụng thức ăn khất thực để duy trì và tiếp diễn cơ thể.
Etena ṭhiti nāma apatanaṃ yāpanā pavattīti dasseti.
By this, it is shown that endurance means non-falling, and sustenance means continuity.
Bằng cách này, Ngài chỉ ra rằng ṭhiti (sự duy trì) là sự không đổ vỡ, và yāpanā (sự tiếp diễn) là sự tiếp tục.
Na davamadamaṇḍanavibhūsanatthanti idaṃ ‘‘yāvadevā’’ti avadhāraṇena nivattitatthadassanaṃ.
Na davamadamaṇḍanavibhūsanattha (not for sport, intoxication, adornment, or beautification) is the exposition of the meaning that is excluded by the emphasizing word "yāvadevā" (only, merely).
Na davamadamaṇḍanavibhūsanatthaṃ (không phải vì sự vui chơi, kiêu căng, trang sức hay làm đẹp) là sự chỉ ra ý nghĩa bị loại trừ bởi từ hạn định “yāvadevā” (chỉ để).
Tiṭṭhanti upādinnadhammā etāyāti ṭhiti, āyūti āha ‘‘ṭhitīti jīvitindriyassetaṃ adhivacana’’nti.
That by which the grasped phenomena endure is ṭhiti (endurance), which means life (āyu), hence it is said "ṭhitīti jīvitindriyassetaṃ adhivacana" (ṭhiti is an appellation for the life-faculty).
Các pháp được chấp thủ tồn tại nhờ nó, nên gọi là ṭhiti (sự duy trì), tức là tuổi thọ (āyu). Ngài nói “ṭhitīti jīvitindriyassetaṃ adhivacanaṃ” (ṭhiti là đồng nghĩa của sinh mạng).
Tathā hi taṃ āyu ‘‘ṭhitī’’ti niddiṭṭhaṃ, ṭhitiyā yāpanāyāti kāyassa ṭhitihetutāya ‘‘ṭhitī’’ti laddhavohārassa jīvitindriyassa pavattanatthanti attho.
Indeed, that life is designated as "ṭhiti"; ṭhitiyā yāpanāyā means for the continuance of the life-faculty, which is called "ṭhiti" because it is the cause of the body's endurance.
Thật vậy, tuổi thọ đó được chỉ định là “ṭhiti”. Ṭhitiyā yāpanāya (để duy trì sự sống) có nghĩa là để tiếp diễn sinh mạng, vốn được gọi là “ṭhiti” vì nó là nguyên nhân duy trì cơ thể.
Tenāha ‘‘jīvitindriyapavattāpanattha’’nti.
Therefore, it is said "jīvitindriyapavattāpanattha" (for causing the life-faculty to continue).
Do đó, Ngài nói “jīvitindriyapavattāpanatthaṃ” (để làm cho sinh mạng tiếp diễn).
Ābādhaṭṭhenāti vibādhanaṭṭhena, rogaṭṭhena vā.
Ābādhaṭṭhena means in the sense of afflicting, or in the sense of illness.
Ābādhaṭṭhenā (theo nghĩa là sự đau khổ) là theo nghĩa là sự quấy nhiễu, hoặc theo nghĩa là bệnh tật.
Jighacchāparamā hi rogā.
For hunger is the supreme illness.
Thật vậy, đói khát là bệnh tật tột cùng.
Uparamatthanti vūpasamatthaṃ.
Uparamattha means for calming down.
Uparamatthaṃ (để chấm dứt) là để làm dịu đi.
Vaṇālepanamiva vaṇiko.
Like a person with a wound applying ointment to the wound.
Vaṇālepanamiva vaṇiko (giống như người bị thương bôi thuốc lên vết thương).
Uṇhasītādīsu abhibhavantesu tappaṭikāraṃ sītuṇhaṃ viya paṭisevatīti sambandho.
The connection is that one partakes of counteractive measures like cold and heat when heat, cold, etc., overcome one.
Sự liên kết là: giống như người bị thương bôi thuốc lên vết thương, khi nóng lạnh, v.v., làm phiền, vị ấy thọ dụng thức ăn để đối trị chúng.
Maggabrahmacariyaṃ ṭhapetvā sikkhattayasaṅgahā sāsanāvacaritabbā anusāsanī sāsanabrahmacariyanti āha ‘‘sakalasāsanabrahmacariyassa ca maggabrahmacariyassa cā’’ti.
Excluding the path-Brahmacariya (magga-brahmacariya), all instruction that is included in the three trainings and is to be practiced in the Dispensation is called Sāsana-Brahmacariya; hence it is said "sakalasāsanabrahmacariyassa ca maggabrahmacariyassa cā" (of the entire Sāsana-Brahmacariya and also of the path-Brahmacariya).
Trừ phạm hạnh đạo (maggabrahmacariya), tất cả các lời giáo huấn được bao gồm trong ba học giới (sikkhāttaya) và cần được thực hành trong giáo pháp (sāsana) được gọi là phạm hạnh giáo pháp (sāsanabrahmacariya). Nên Ngài nói “sakalasāsanabrahmacariyassa ca maggabrahmacariyassa cā” (của toàn bộ phạm hạnh giáo pháp và phạm hạnh đạo).
Anuggahaṇatthanti anu anu gaṇhanatthaṃ sampādanatthaṃ.
Anuggahaṇattha means for repeatedly taking up, for accomplishing, for fulfilling.
Anuggahaṇatthaṃ (để hỗ trợ) là để thực hành lặp đi lặp lại, để hoàn thành.
Kāyabalaṃ nissāyāti yathāsamāraddhaṃ guṇavisesapāripūrihetubhūtaṃ kāyabalamattaṃ nissāya.
Kāyabalaṃ nissāyā means dependent on merely the bodily strength that is the cause for the fulfillment of the particular qualities that are undertaken as appropriate.
Kāyabalaṃ nissāya (nương tựa vào sức mạnh cơ thể) là nương tựa vào lượng sức mạnh cơ thể vừa đủ, là nguyên nhân để hoàn thành các phẩm chất đặc biệt đã được nỗ lực.
Tenāha ‘‘sikkhattayānuyogavasenā’’tiādi.
Therefore, it is said "sikkhattayānuyogavasenā" (by means of devotion to the three trainings) and so on.
Do đó, Ngài nói “sikkhattayānuyogavasenā” (theo cách thực hành ba học giới), v.v.
Kantāranittharaṇatthikā jāyampatikā, nadīsamuddanittharaṇatthikā ca puttamaṃsādīni yathā agiddhā amucchitā kevalaṃ taṃ taṃ atthasiddhimeva avekkhantā paṭisevanti tehi vinā asijjhanato, evamayampi kevalaṃ bhavakantāranittharaṇatthiko agiddho amucchito tena vinā asijjhanato piṇḍapātaṃ paṭisevatīti upamāsaṃsandanaṃ.
Just as a husband and wife desiring to cross a wilderness, and those desiring to cross a river or sea, partake of their son's flesh etc., without greed or infatuation, merely looking to the accomplishment of that particular purpose, because it cannot be achieved without them; similarly, this yogi, merely desiring to cross the wilderness of existence, without greed or infatuation, partakes of alms-food because it cannot be achieved without it—this is the comparison.
Sự so sánh là: Giống như cặp vợ chồng muốn vượt qua sa mạc, hoặc những người muốn vượt sông, biển, thọ dụng thịt con, v.v., mà không tham lam, không mê đắm, chỉ chú ý đến việc đạt được mục đích đó, vì không có chúng thì không thể thành công; thì vị hành giả này cũng vậy, chỉ muốn vượt qua sa mạc luân hồi, không tham lam, không mê đắm, thọ dụng thức ăn khất thực vì không có nó thì không thể thành công.
Itīti pakāratthe nipātapadaṃ.
Iti is a particle in the sense of "thus".
Từ Iti là một từ phụ (nipātapada) có nghĩa là cách thức.
Tena paṭiseviyamānassa piṇḍapātassa paṭisevanākāro gayhatīti āha ‘‘evaṃ iminā piṇḍapātapaṭisevanenā’’ti.
By this, the manner of partaking of alms-food is taken, hence it is said "evaṃ iminā piṇḍapātapaṭisevanenā" (thus, by this partaking of alms-food).
Bằng từ đó, cách thức thọ dụng thức ăn khất thực được chấp nhận, nên Ngài nói “evaṃ iminā piṇḍapātapaṭisevanenā” (bằng cách thọ dụng thức ăn khất thực như vậy).
Purāṇanti bhojanato purimakālikattā purātanaṃ.
Purāṇa means old, because it precedes the meal.
Purāṇaṃ (cũ) là cái cũ kỹ, vì nó thuộc về thời gian trước bữa ăn.
Paṭihaṅkhāmīti paṭihanissāmi.
Paṭihaṅkhāmī means "I shall ward off".
Paṭihaṅkhāmī (tôi sẽ đánh tan) là tôi sẽ loại bỏ.
Navañca vedanaṃ na uppādessāmīti paṭisevatīti yojanā.
The construction is: "I shall ward off the old feeling, and I shall not give rise to a new feeling," thus he partakes.
Và Navañca vedanaṃ na uppādessāmī (tôi sẽ không tạo ra cảm giác mới). Đây là cách liên kết câu: vị ấy thọ dụng (thức ăn) với ý nghĩ tôi sẽ không tạo ra cảm giác mới.
Kīdisaṃ, kathañcāti āha ‘‘aparimita…pe… aññataro viyā’’ti.
"What kind of feeling, and in what manner?" — he said, "like one of these* excessive food, etc."
"Loại nào, và bằng cách nào?" - Đức Phật dạy: "Vô lượng... (v.v.)... như một trong số đó."
Aparimitaṃ aparimāṇaṃ bhojanaṃ paccayo etissāti aparimitabhojanapaccayā, taṃ aparimitabhojanapaccayaṃ attano gahaṇītejapamāṇato atikkantapamāṇabhojanahetukanti attho.
"Aparimitaṃ aparimāṇaṃ bhojanaṃ paccayo etissā" (limitless, immeasurable food is its cause) — thus it is called aparimitabhojanapaccayā (a feeling caused by immeasurable food). The meaning is: a feeling caused by food in a quantity that exceeds the measure of one's own digestive fire.
Aparimitabhojanapaccayā (có đồ ăn vô lượng làm duyên) có nghĩa là đồ ăn vô lượng, không có giới hạn, là duyên cho cảm thọ này; nghĩa là do đồ ăn quá mức so với lượng tiêu hóa của bản thân.
Yo bahuṃ bhuñjitvā attano dhammatāya uṭṭhātuṃ asakkonto ‘‘āhara hattha’’nti vadati, ayaṃ āharahatthako.
One who, having eaten much, is unable to get up by himself and says, "Give me a hand!" — this is an āharahatthaka (one who needs a hand).
Người nào ăn quá nhiều đến nỗi không thể tự đứng dậy được theo lẽ tự nhiên của mình, và nói "đỡ tay tôi lên", người đó gọi là āharahatthako (người cần được đỡ tay).
Yo bhuñjitvā accuddhumātakucchitāya uṭṭhitopi sāṭakaṃ nivāsetuṃ na sakkoti, ayaṃ alaṃsāṭako.
One who, having eaten, is unable to put on his lower robe (sāṭaka) due to his stomach being excessively bloated, this is an alaṃsāṭaka (one for whom the robe is enough).
Người nào ăn xong, bụng quá chướng mà dù đã đứng dậy cũng không thể mặc y được, người đó gọi là alaṃsāṭako (người không thể mặc y).
Yo bhuñjitvā uṭṭhātuṃ asakkonto tattheva parivattati, ayaṃ tatravaṭṭako.
One who, having eaten, is unable to get up and just rolls around right there, this is a tatravaṭṭaka (one who rolls there).
Người nào ăn xong không thể đứng dậy được mà cứ lăn qua lăn lại tại chỗ, người đó gọi là tatravaṭṭako (người lăn lộn tại chỗ).
Yo yathā kākehi āmasituṃ sakkā, evaṃ yāva mukhadvāraṃ āhāreti, ayaṃ kākamāsako.
One who eats until the food reaches the mouth-opening in such a way that crows can pick at it, this is a kākamāsaka (one whose food is for crows).
Người nào ăn đến nỗi thức ăn đầy đến tận cửa miệng, như thể chim quạ có thể mổ được, người đó gọi là kākamāsako (người như quạ mổ).
Yo bhuñjitvā mukhe sandhāretuṃ asakkonto tattheva vamati, ayaṃ bhuttavamitako.
One who, having eaten, is unable to retain it in his mouth and vomits right there, this is a bhuttavamitaka (one who eats and vomits).
Người nào ăn xong không thể giữ được trong miệng mà nôn mửa ngay tại chỗ, người đó gọi là bhuttavamitako (người nôn mửa sau khi ăn).
Etesaṃ aññataro viya.
Like one of these*.
Như một trong số những người này.
Atha vā purāṇavedanā nāma abhuttapaccayā uppajjanakavedanā.
Alternatively, purāṇavedanā (old feeling) means a feeling that arises due to the cause of not eating.
Hoặc, purāṇavedanā (cảm thọ cũ) là cảm thọ phát sinh do không ăn.
Taṃ ‘‘paṭihanissāmī’’ti paṭisevati.
He partakes of it, thinking, "I shall ward off that*."
Vị ấy thọ dụng (vật thực) với ý nghĩ "ta sẽ đẩy lùi nó".
Navavedanā nāma atibhuttapaccayena uppajjanakavedanā.
Navavedanā (new feeling) means a feeling that arises due to the cause of eating excessively.
Navavedanā (cảm thọ mới) là cảm thọ phát sinh do ăn quá nhiều.
Taṃ ‘‘na uppādessāmī’’ti paṭisevati.
He partakes of it, thinking, "I shall not give rise to that*."
Vị ấy thọ dụng với ý nghĩ "ta sẽ không để nó phát sinh".
Atha vā navavedanā nāma abhuttapaccayena uppajjanakavedanā, tassā anuppannāya anuppajjanatthameva paṭisevati.
Alternatively, navavedanā (new feeling) means a feeling that arises due to the cause of not eating; he partakes of it solely so that it, not yet having arisen, does not arise.
Hoặc, navavedanā là cảm thọ phát sinh do không ăn, vị ấy thọ dụng để cảm thọ ấy không phát sinh khi chưa phát sinh.
Abhuttapaccayā uppajjanakāti cetaṃ khuddāya visesanaṃ.
And this statement, "arising due to the cause of not eating," is a qualification of hunger.
Và câu "phát sinh do không ăn" là đặc tính của sự đói.
Yassā appavatti bhojanena kātabbā, tassā dassanatthaṃ.
This is to show that its non-occurrence must be brought about by food.
Để chỉ ra rằng sự không phát sinh của nó phải được thực hiện bằng cách ăn.
Abhuttapaccayena, bhuttapaccayena ca uppajjanakānuppajjanakavedanāsu purimā yathāpavattā jighacchānimittā vedanā.
Among feelings that arise due to not eating and those that arise or do not arise due to eating, the former is the feeling of hunger that typically arises.
Trong số các cảm thọ phát sinh và không phát sinh do không ăn và do ăn, cảm thọ trước là cảm giác đói phát sinh theo lẽ tự nhiên.
Sā hi abhuñjantassa bhiyyopavaḍḍhanavasena uppajjati.
Indeed, for one who does not eat, it arises by way of increasing greatly.
Quả thật, cảm thọ ấy phát sinh ở người không ăn theo cách tăng trưởng mạnh hơn.
Pacchimāpi khuddānimittāva aṅgadāhasūlādivedanā pavattā.
The latter, too, are feelings like burning of limbs, piercing pain, etc., which have not arisen but are caused by hunger.
Cảm thọ sau cũng là cảm thọ do đói gây ra, như cảm giác nóng rát cơ thể, đau nhói, v.v., đã phát sinh.
Sā hi bhuttapaccayā pubbe anuppannāva nuppajjissatīti ayametāsaṃ viseso.
Indeed, that feeling, not having arisen before due to food, will not arise—this is the distinction between them.
Quả thật, cảm thọ ấy không phát sinh trước đây do duyên ăn sẽ không phát sinh; đây là sự khác biệt giữa chúng.
Vihiṃsānimittatā cetāsaṃ vihiṃsāya viseso.
And their being caused by affliction is a distinction from affliction.
Và sự kiện chúng có nguyên nhân là sự khổ não (vihiṃsā) là sự khác biệt so với sự khổ não (vihiṃsā).
Yā vedanā.
Yā (whichever) refers to a feeling.
Yā (cảm thọ nào).
Adhunāti etarahi.
Adhunā means "now" or "at present."
Adhunā có nghĩa là hiện tại.
Asappāyāparimitabhojanaṃ nissāyāti asappāyāparimitassa āhārassa bhuñjanapayogaṃ āgamma uppajjatīti attho.
Asappāyāparimitabhojanaṃ nissāyāti means it arises by recourse to the act of eating unsuitable, immeasurable food.
Asappāyāparimitabhojanaṃ nissāyā (nương vào việc thọ dụng vật thực quá mức không thích hợp) có nghĩa là phát sinh do nương vào việc thọ dụng vật thực quá mức không thích hợp.
Purāṇakammapaccayavasenāti pubbe purimajātiyaṃ katattā purāṇassa kammassa paccayatāvasena payogavipattiṃ āgamma uppajjanārahatāya taṃ vajjetvā payogasampattiyā upaṭṭhāpanaṃ dukkhavedanāpaccayaghāto, paṭihananañca hotīti āha ‘‘tassā paccayaṃ vināsento taṃ purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmī’’ti.
Purāṇakammapaccayavasenāti means that the cause of suffering and the warding off of feeling comes about by avoiding the unskillful application (payogavipatti) that is capable of arising due to the causal nature of old kamma performed in previous existences, and by establishing skillful application (payogasampatti); therefore, he said, " tassā paccayaṃ vināsento taṃ purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmī" (destroying its cause, I shall ward off that old feeling).
Purāṇakammapaccayavasenā (do duyên của nghiệp cũ) có nghĩa là do duyên của nghiệp cũ đã tạo trong kiếp trước, để tránh sự thất bại trong việc thực hành (do cảm thọ khổ phát sinh) và để thiết lập sự thành công trong việc thực hành, đó là sự tiêu diệt duyên của cảm thọ khổ và sự đẩy lùi nó, nên Đức Phật nói: "Tassā paccayaṃ vināsento taṃ purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmī" (ta sẽ tiêu diệt duyên của cảm thọ ấy và đẩy lùi cảm thọ cũ đó).
Ayuttaparibhogo paccaye apaccavekkhitvā paribhogo.
Ayuttaparibhogo (improper consumption) is consumption without reflection on the requisites.
Ayuttaparibhogo (sự thọ dụng không đúng cách) là sự thọ dụng mà không quán xét các duyên.
So eva katūpacitakammatāya kammūpacayo.
That very act, due to being kamma accumulated by action, is kammūpacayo (accumulation of kamma).
Chính điều đó, do là nghiệp đã tạo và tích lũy, nên gọi là kammūpacayo (sự tích lũy nghiệp).
Taṃ nissāya paṭicca āyatiṃ anāgate kāle uppajjanato yā cāyaṃ ‘‘navavedanā’’ti vuccatīti yojanā.
The construction is: "And whichever is called 'new feeling' arises in the future ( āyatiṃ anāgate kāle) nissāya (relying on) that (kamma) ( taṃ paṭicca)."
Do nương vào taṃ (nghiệp đó), nissāya (dựa vào), āyatiṃ (trong tương lai), cảm thọ ấy phát sinh trong thời gian tương lai, và được gọi là "cảm thọ mới" (navavedanā) – đây là sự kết nối câu.
Yuttaparibhogavasenāti paccavekkhitvā paccayānaṃ paribhogavasena, tassā navavedanāya mūlaṃ ayuttaparibhogakammaṃ anibbattento sabbena sabbaṃ anuppādento.
Yuttaparibhogavasenāti means by way of consuming the requisites with reflection, thereby not generating the root (mūlaṃ) of that new feeling, which is improper consumption (ayuttaparibhogakammaṃ), and not producing it in any way whatsoever.
Yuttaparibhogavasenā (do cách thọ dụng đúng đắn) có nghĩa là do cách thọ dụng các vật thực sau khi đã quán xét, không tạo ra nghiệp thọ dụng sai trái, là gốc rễ của cảm thọ mới đó, hoàn toàn không để nó phát sinh.
Ettāvatāti ‘‘iti purāṇa’’ntiādinā vuttena padadvayena.
Ettāvatāti (by this much) refers to the two phrases stated with "iti purāṇa" (thus old feeling), etc.
Ettāvatā (đến đây) có nghĩa là bằng hai từ đã nói "như cảm thọ cũ" và các từ khác.
‘‘Vihiṃsūparatiyā’’tiādinā vā padacatukkena yuttaparibhogasaṅgaho pabbajitānucchavikassa paccayaparibhogassa vuttattā.
Alternatively, by the four phrases beginning with "vihiṃsūparatiyā" (cessation of harming), etc., yuttaparibhogasaṅgaho (the summary of proper consumption) is stated, referring to the consumption of requisites appropriate for a renunciant.
Hoặc, bằng bốn từ "do sự chấm dứt khổ não" và các từ khác, yuttaparibhogasaṅgaho (sự thâu tóm sự thọ dụng đúng đắn) được nói đến, vì sự thọ dụng vật thực phù hợp với một người xuất gia đã được đề cập.
Attakilamathānuyogappahānaṃ jighacchādidukkhapaṭighātassa bhāsitattā.
Attakilamathānuyogappahānaṃ (abandoning the practice of self-mortification) is also implied, as the warding off of suffering such as hunger is taught.
Attakilamathānuyogappahānaṃ (sự từ bỏ việc tự hành khổ) được nói đến vì sự đẩy lùi các khổ đau như đói, v.v., đã được đề cập.
Jhānasukhādīnaṃ paccayabhūtassa kāyasukhassa avissajjanato dhammikasukhāpariccāgo ca dīpito hoti.
And dhammikasukhāpariccāgo (not abandoning wholesome comfort) is indicated by not renouncing bodily comfort, which is a requisite for the comforts of jhāna and so forth.
Và dhammikasukhāpariccāgo (sự không từ bỏ hạnh phúc đúng Pháp) cũng được chỉ ra, vì sự an lạc thân thể, là duyên cho sự an lạc thiền định, v.v., không bị từ bỏ.
Asappāyāparimitūpayogena jīvitindriyupacchedako, iriyāpathabhañjanako vā siyā parissayo, sappāyaparimitūpayogena pana so na hoti.
Indeed, through the use of unsuitable, immeasurable food, there might be a danger that cuts off the faculty of life (jīvitindriya) or breaks the postures (iriyāpatha). But through the use of suitable, measured food, such danger does not occur.
Do thọ dụng vật thực quá mức không thích hợp, có thể có nguy hiểm làm cắt đứt sinh mạng hoặc phá vỡ oai nghi; nhưng do thọ dụng vật thực vừa phải thích hợp thì không có nguy hiểm đó.
Tathā sati cirakālappavattisaṅkhātā sarīrassa yātrā yāpanā bhavissatīti imamatthaṃ dassento ‘‘parimitaparibhogena…pe… bhavissatī’’ti āha.
Thus, showing that in such a case the body’s yātrā (maintenance), which is continuous duration, will occur, he said, " parimitaparibhogena…pe… bhavissatī" (by measured consumption…etc.…it will occur).
Khi đó, yātrā (sự duy trì) của thân thể, tức là sự duy trì được gọi là sự tiếp tục lâu dài, sẽ xảy ra. Để chỉ ra ý nghĩa này, Đức Phật nói: "Parimitaparibhogena…pe… bhavissatī" (do thọ dụng vừa phải... (v.v.)... sẽ xảy ra).
Yo rogo sāddho asāddho ca na hoti, so yāpyarogo, so etassa atthīti yāpyarogī.
A disease that is neither curable nor incurable is called a manageable disease (yāpyaroga); one who has such a disease is called yāpyarogī (one with a manageable disease).
Bệnh nào không thể chữa khỏi hoàn toàn mà cũng không phải là không thể chữa khỏi, đó là bệnh có thể duy trì (yāpyaroga); người nào có bệnh đó thì gọi là yāpyarogī (người có bệnh có thể duy trì).
So hi niccakālaṃ bhesajjaṃ upasevati, tathā ayampīti.
Indeed, such a person always takes medicine, and so does this one.
Người đó luôn phải dùng thuốc, vị này cũng vậy.
Yadi yātrāpi yāpanā, pubbepi ‘‘yāpanāyā’’ti vuttaṃ, ko ettha visesoti?
If "yātrā" also means maintenance, and "yāpanāyā" was stated earlier, what is the difference here?
Nếu yātrā cũng là yāpanā (sự duy trì), và trước đây cũng đã nói "để duy trì" (yāpanāyā), vậy thì có gì khác biệt ở đây?
Pubbe ‘‘yāpanāyā’’ti jīvitindriyayāpanā adhippetā, idha pana catunnampi iriyāpathānaṃ avicchedasaṅkhātā yāpanā yātrāti ayamettha viseso.
Earlier, by "yāpanāyā," the maintenance of the faculty of life (jīvitindriyayāpanā) was intended; here, however, "yātrā" is intended as the maintenance, which is the uninterrupted continuance, of all four postures. This is the distinction here.
Trước đây, "để duy trì" (yāpanāyā) có ý nghĩa là sự duy trì sinh mạng; còn ở đây, yātrā có ý nghĩa là sự duy trì, tức là sự không gián đoạn của cả bốn oai nghi. Đây là sự khác biệt ở đây.
Buddhapaṭikuṭṭhena micchājīvena paccayapariyesanā ayuttapariyesanā.
Seeking requisites through a wrong livelihood censured by the Buddha is ayuttapariyesanā (improper seeking).
Sự tìm kiếm vật thực bằng tà mạng, bị Đức Phật quở trách, là ayuttapariyesanā (sự tìm kiếm không đúng cách).
Dāyakadeyyadhammānaṃ, attano ca pamāṇaṃ ajānitvā paṭiggahaṇaṃ, saddhādeyyavinipātanatthaṃ vā paṭiggahaṇaṃ ayuttapaṭiggahaṇaṃ, yena vā āpattiṃ āpajjati.
Receiving without knowing the measure of the donors' gifts and of oneself, or receiving for the purpose of squandering gifts given in faith, is ayuttapaṭiggahaṇaṃ (improper receiving), or that by which one incurs an offense.
Sự thọ nhận mà không biết lượng của vật cúng dường của thí chủ và của bản thân, hoặc sự thọ nhận để làm hư hoại vật cúng dường do lòng tin, là ayuttapaṭiggahaṇaṃ (sự thọ nhận không đúng cách), hoặc do đó mà phạm giới.
Apaccavekkhitvā paribhogo ayuttaparibhogo.
Consumption without reflection is ayuttaparibhogo (improper consumption).
Sự thọ dụng mà không quán xét là ayuttaparibhogo (sự thọ dụng không đúng cách).
Tesaṃ parivajjanaṃ dhammena samena paccayuppādanādivasena veditabbaṃ.
The avoidance of these should be understood by means of generating requisites in a lawful and proper way.
Sự tránh xa những điều đó phải được hiểu theo cách tạo ra vật thực một cách đúng Pháp và bình đẳng, v.v.
Dhammena hi paccaye pariyesitvā dhammena paṭiggahetvā paccavekkhitvā paribhuñjanaṃ anavajjatā nāma.
Indeed, seeking requisites lawfully, receiving them lawfully, and consuming them with reflection is called anavajjatā (blamelessness).
Quả thật, tìm kiếm vật thực một cách đúng Pháp, thọ nhận một cách đúng Pháp, quán xét rồi thọ dụng, đó gọi là anavajjatā (sự không có lỗi).
Aratīti ukkaṇṭhā.
Aratī means discontent.
Aratī (sự không thích thú) có nghĩa là sự chán nản.
Pantasenāsanesu, adhikusaladhammesu ca anabhirati.
It is dissatisfaction with secluded dwellings and with higher wholesome states.
Sự không thích thú nơi trú xứ xa xôi và các pháp thiện cao thượng.
Tandīti pacalāyikā niddā.
Tandī means drowsiness, which is sleepiness.
Tandī (sự uể oải) là giấc ngủ lơ mơ.
Vijambhitāti thinamiddhābhibhavena kāyassa vijambhanā.
Vijambhitā means stretching of the body due to being overcome by sloth and torpor (thinamiddha).
Vijambhitā (sự duỗi mình) là sự duỗi thân do bị hôn trầm, thụyên miên chế ngự.
Viññūhi garahā viññūgarahā.
Censure by the wise is viññūgarahā.
Sự quở trách của những người trí tuệ là viññūgarahā (sự quở trách của người trí).
Ekacco hi anavajjaṃyeva sāvajjaṃ karoti, ‘‘laddhaṃ me’’ti pamāṇādhikaṃ bhuñjitvā taṃ jīrāpetuṃ asakkonto uddhaṃvirecanaadhovirecanādīhi kilamati, sakalavihāre bhikkhū tassa sarīrapaṭijagganabhesajjapariyesanāpasutā honti.
Indeed, some make that which is blameless into something blameworthy: having eaten more than the proper measure, thinking, "I have received*," and being unable to digest it, they suffer from vomiting upwards, purging downwards, etc.; the bhikkhus in the entire monastery become engaged in attending to his body and seeking medicine for him.
Quả thật, có người biến điều không có lỗi thành có lỗi. Sau khi ăn quá mức với ý nghĩ "ta đã được", vì không thể tiêu hóa được thức ăn đó, người ấy phải chịu đựng sự mệt mỏi do nôn mửa, tiêu chảy, v.v. Các tỳ khưu trong toàn bộ trú xứ phải bận rộn chăm sóc thân thể và tìm thuốc cho người ấy.
Aññe te ‘‘kiṃ ida’’nti pucchitvā ‘‘asukassa udaraṃ uddhumāta’’ntiādīni sutvā ‘‘niccakālamesa evaṃpakatiko attano kucchipamāṇaṃ nāma na jānātī’’ti nindanti, evaṃ anavajjaṃyeva sāvajjaṃ karoti.
Others ask those attendants, "What is this?" and having heard "So-and-so's stomach is bloated," etc., they criticize him, saying, "This person is always like this; he doesn't know the measure of his own stomach!" Thus, he makes that which is blameless into something blameworthy.
Các vị khác hỏi những người chăm sóc "đây là gì?", và khi nghe "bụng của vị ấy bị chướng", v.v., họ quở trách rằng "vị ấy luôn có thói quen như vậy, không bao giờ biết lượng bụng của mình". Như vậy, người ấy biến điều không có lỗi thành có lỗi.
Evaṃ akatvā ‘‘anavajjatā ca bhavissatī’’ti paṭisevati.
Not doing so, he partakes* thinking, "And blamelessness will occur."
Không làm như vậy, vị ấy thọ dụng với ý nghĩ "sẽ không có lỗi".
Attano hi pakatiaggibalādiṃ jānitvā ‘‘evaṃ me aratiādīnaṃ abhāvena kāyasukhatā, agarahitabbatā ca bhavissatī’’ti pamāṇayuttameva paṭisevati.
Indeed, knowing one's own natural digestive strength and so forth, he partakes only of a measured amount, thinking, "In this way, by the absence of discontent, etc., there will be bodily comfort for me, and I will not be blameworthy."
Quả thật, sau khi biết sức tiêu hóa tự nhiên của mình, vị ấy thọ dụng vật thực vừa phải với ý nghĩ "như vậy, do không có sự không thích thú, v.v., ta sẽ có sự an lạc thân thể và không bị quở trách".
Yāvatako bhojanena attho, tassa sādhanena yāvadatthaṃ udarassa paripūraṇena udarāvadehakaṃ bhojanaṃ yāvadatthaudarāvadehakabhojanaṃ, tassa parivajjanena.
Yāvadatthaudarāvadehakabhojanaṃ (eating to fill the belly to satiety) is eating to the extent that one's purpose for food is achieved, filling the stomach to the desired measure; its parivajjanena (by avoiding) that.
Yāvadatthaudarāvadehakabhojanaṃ (sự ăn đầy bụng đến mức cần thiết) là sự ăn để hoàn thành mục đích của việc ăn, tức là làm đầy bụng đến mức cần thiết; bằng cách parivajjanena (tránh xa) điều đó.
Seyyāya sayanena laddhabbasukhaṃ seyyasukhaṃ, ubhohi passehi samparivattanakaṃ sayantassa uppajjanasukhaṃ passasukhaṃ, middhena niddāyanena uppajjanasukhaṃ middhasukhaṃ, tesaṃ seyya…pe… sukhānaṃ pahānato catunnaṃ iriyāpathānaṃ yogyabhāvassa paṭipādanaṃ kāyassa catuiriyāpathayogyabhāvapaṭipādanaṃ, tato.
The comfort obtained from lying down to rest is seyyasukhaṃ (comfort of lying down); the comfort that arises for one lying down turning from side to side is passasukhaṃ (comfort of the sides); the comfort that arises from dozing off due to sloth is middhasukhaṃ (comfort of drowsiness). By the pahānato (abandoning) of these comforts of lying down, etc., the catuiriyāpathayogyabhāvapaṭipādanaṃ (accomplishment of the body's suitability for the four postures) is brought about, and from that,
Hạnh phúc có được khi nằm gọi là hạnh phúc nằm (seyyasukhaṃ), hạnh phúc phát sinh khi nằm lăn qua lăn lại hai bên gọi là hạnh phúc lăn mình (passasukhaṃ), hạnh phúc phát sinh do ngủ gật gọi là hạnh phúc ngủ gật (middhasukhaṃ). Do pahānato (từ bỏ) những hạnh phúc nằm, lăn mình, ngủ gật đó, catuiriyāpathayogyabhāvapaṭipādanaṃ (sự thiết lập sự phù hợp của bốn oai nghi) của thân thể được thực hiện; từ đó.
Sukho iriyāpathavihāro phāsuvihāro.
A comfortable posture is phāsuvihāro (easy living).
Sự sống trong oai nghi an lạc là phāsuvihāro (sự sống an lạc).
Pacchime vikappe, sabbavikappesu vā vuttaṃ phāsuvihāralakkhaṇaṃ āgamena samatthetuṃ ‘‘vuttampi heta’’ntiādi vuttaṃ.
In the last interpretation, or in all (three) interpretations, the characteristic of agreeable living (phāsuvihāra) that was stated, beginning with " vuttampi heta," was mentioned to complete it with the canonical text.
Trong cách giải thích cuối cùng, hoặc trong tất cả các cách giải thích, để hoàn thành đặc tính của sự an lạc đã được nói đến bằng kinh điển, đoạn "vuttampi heta" (điều này cũng đã được nói đến) v.v... đã được nói đến.
Tīsupi vikappesu āhārassa ūnaparibhogavaseneva hi phāsuvihāro vuttoti.
Indeed, in all three interpretations, agreeable living (phāsuvihāra) was stated only by means of consuming food in moderation.
Thật vậy, trong cả ba cách giải thích, sự an lạc được nói đến chỉ là do cách tiêu thụ thức ăn một cách tiết độ.
Ettāvatāti ‘‘yātrā’’tiādinā vuttena padattayena.
Ettāvatā (as far as this) means by the two words spoken, beginning with "yātrā."
Ettāvatā (chừng ấy thôi) là với hai từ đã nói đến, bắt đầu bằng 'yātrā' (sự duy trì).
‘‘Yātrā ca me bhavissatī’’ti payojanapariggahadīpanā.
"Yātrā ca me bhavissatī" (and sustenance will be mine) indicates the comprehension of the purpose.
Lời nói "yātrā ca me bhavissatī" (sự duy trì của tôi sẽ được) là sự chỉ rõ việc nắm giữ mục đích.
Yātrā hi naṃ āhārūpayogaṃ payojetīti.
Indeed, sustenance applies or urges that monk to the proper use of food.
Thật vậy, sự duy trì (yātrā) khiến vị ấy dùng thức ăn.
Dhammikasukhāpariccāgahetuko phāsuvihāro majjhimā paṭipadā antadvayaparivajjanato.
Agreeable living (phāsuvihāra), which has as its cause the non-abandonment of righteous comfort, is the middle path (majjhimā paṭipadā) due to avoiding both extremes.
Sự an lạc (phāsuvihāro) do không từ bỏ hạnh phúc hợp pháp là con đường trung đạo (majjhimā paṭipadā) vì tránh được hai cực đoan.
Imasmiṃ pana ṭhāne aṭṭha aṅgāni samodhānetabbāni – ‘‘neva davāyā’’ti ekaṃ aṅgaṃ, ‘‘na madāyā’’ti ekaṃ, ‘‘na maṇḍanāyā’’ti ekaṃ, ‘‘na vibhūsanāyā’’ti ekaṃ, ‘‘yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāyā’’ti ekaṃ, ‘‘vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāyā’’ti ekaṃ, ‘‘iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi, navañca vedanaṃ na uppādessāmī’’ti ekaṃ, ‘‘yātrā ca me bhavissatī’’ti ekaṃ.
In this context, eight factors should be brought together: "neva davāya" (not for sport) is one factor, "na madāya" (not for indulgence) is one, "na maṇḍanāya" (not for adornment) is one, "na vibhūsanāya" (not for embellishment) is one, "yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya" (just for the maintenance and sustenance of this body) is one, "vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāya" (for the cessation of harm and the support of the holy life) is one, "iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi, navañca vedanaṃ na uppādessāmi" (thus I will ward off old feelings and will not give rise to new feelings) is one, and "yātrā ca me bhavissatī" (and sustenance will be mine) is one.
Tuy nhiên, ở đây cần phải kết hợp tám yếu tố: "neva davāyā" (không phải để vui đùa) là một yếu tố, "na madāyā" (không phải để kiêu mạn) là một, "na maṇḍanāyā" (không phải để trang sức) là một, "na vibhūsanāyā" (không phải để làm đẹp) là một, "yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāyā" (chỉ để thân này được tồn tại và duy trì) là một, "vihiṃsūparatiyā brahmacariyānuggahāyā" (để chấm dứt sự tổn hại và hỗ trợ đời sống Phạm hạnh) là một, "iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi, navañca vedanaṃ na uppādessāmī" (như vậy, tôi sẽ diệt trừ cảm thọ cũ và không làm phát sinh cảm thọ mới) là một, "yātrā ca me bhavissatī" (và sự duy trì của tôi sẽ được) là một.
‘‘Anavajjatā ca phāsuvihāro cā’’ti ayamettha bhojanānisaṃso.
"Anavajjatā ca phāsuvihāro ca" (blamelessness and agreeable living) – this is the benefit of food here.
"Sự vô tội và sự an lạc" là lợi ích của việc ăn uống ở đây.
Mahāsivatthero panāha ‘‘heṭṭhā cattāri aṅgāni paṭikkhepo nāma, upari pana aṭṭhaṅgāni samodhānetabbānī’’ti.
But Mahāsivatthera said, "The four lower factors are called rejection, while the eight factors above should be brought together."
Tuy nhiên, Trưởng lão Mahāsiva nói: "Bốn yếu tố dưới đây là sự từ bỏ, còn tám yếu tố trên cần phải được kết hợp."
Tattha ‘‘yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā’’ti ekaṃ aṅgaṃ, ‘‘yāpanāyā’’ti ekaṃ, ‘‘vihiṃsūparatiyā’’ti ekaṃ, ‘‘brahmacariyānuggahāyā’’ti ekaṃ, ‘‘iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmī’’ti ekaṃ, ‘‘navañca vedanaṃ na uppādessāmī’’ti ekaṃ, ‘‘yātrā ca me bhavissatī’’ti ekaṃ, ‘‘anavajjatā cā’’ti ekaṃ.
Among these, "yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā" (just for the maintenance of this body) is one factor, "yāpanāya" (for sustenance) is one, "vihiṃsūparatiyā" (for the cessation of harm) is one, "brahmacariyānuggahāya" (for the support of the holy life) is one, "iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi" (thus I will ward off old feelings) is one, "navañca vedanaṃ na uppādessāmi" (and will not give rise to new feelings) is one, "yātrā ca me bhavissatī" (and sustenance will be mine) is one, and "anavajjatā ca" (and blamelessness) is one.
Trong đó, "yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā" (chỉ để thân này được tồn tại) là một yếu tố, "yāpanāyā" (để duy trì) là một, "vihiṃsūparatiyā" (để chấm dứt sự tổn hại) là một, "brahmacariyānuggahāyā" (để hỗ trợ đời sống Phạm hạnh) là một, "iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmī" (như vậy, tôi sẽ diệt trừ cảm thọ cũ) là một, "navañca vedanaṃ na uppādessāmī" (và không làm phát sinh cảm thọ mới) là một, "yātrā ca me bhavissatī" (và sự duy trì của tôi sẽ được) là một, "anavajjatā cā" (và sự vô tội) là một.
Phāsuvihāro pana bhojanānisaṃsoti.
Agreeable living (phāsuvihāra), however, is the benefit of food.
Còn sự an lạc là lợi ích của việc ăn uống.
Evaṃ aṭṭhaṅgasamannāgataṃ āhāraṃ āhārento paṭisaṅkhā yoniso piṇḍapātaṃ paṭisevati nāma.
Thus, a monk consuming food endowed with these eight factors is said to consume almsfood wisely, reflecting thoroughly.
Như vậy, một vị tỳ khưu dùng thức ăn có tám yếu tố như vậy được gọi là thọ dụng vật thực một cách quán xét đúng đắn.
Yattha yatthāti bhummaniddesena sena-saddassa adhikaraṇatthavuttimāha.
Yattha yatthā (wherever) indicates the locative meaning of the word sena (resting place) by its locative designation.
Yattha yatthā (ở chỗ nào, chỗ nào) là chỉ định vị trí, nói về nghĩa của từ sena (chỗ ở) là trạng từ chỉ nơi chốn.
Tathā āsana-saddassāti.
Likewise for the word āsana (seat).
Cũng vậy, đối với từ āsana (chỗ ngồi) cũng vậy.
Aḍḍhayogādimhīti ādi-saddena pāsādādiṃ, mañcādiñca saṅgaṇhāti.
In aḍḍhayogādimhi (in a half-cell, etc.), the word ādi (etc.) includes palaces and so forth, and beds and so forth.
Với từ ādi (v.v...) trong aḍḍhayogādimhī (trong những ngôi nhà nửa mái v.v...), bao gồm các loại cung điện v.v... và giường v.v...
Yattha yattha vihāre vā aḍḍhayogādimhi vā āsatīti vihāraaḍḍhayogādike ānetvā sambandhitabbaṃ.
"Yattha yattha vihāre vā aḍḍhayogādimhi vā āsati" (wherever one dwells, whether in a monastery or a half-cell, etc.) should be connected by bringing in the monastery, half-cell, etc.
Cần phải liên kết bằng cách đưa về "vị ấy ở trong tự viện nào, hoặc trong ngôi nhà nửa mái v.v... nào", tức là trong tự viện, ngôi nhà nửa mái v.v...
Idha ādi-saddena pīṭhasanthatādīnampi saṅgaho veditabbo.
Here, by the word ādi (etc.), the inclusion of chairs, mattresses, etc., should be understood.
Ở đây, với từ ādi (v.v...), cũng cần hiểu là bao gồm cả ghế, thảm lót v.v...
Parisahanaṭṭhenāti abhibhavanaṭṭhena, vibādhanaṭṭhenāti attho.
Parisahanaṭṭhena (in the sense of enduring) means in the sense of overcoming, in the sense of afflicting.
Parisahanaṭṭhenā (theo nghĩa chịu đựng) có nghĩa là theo nghĩa chế ngự, theo nghĩa áp bức.
Utuyeva utuparissayoti sītuṇhādiutuyeva asappāyo vuttanayena utuparissayo.
Utuyeva utuparissayo (the season itself is a seasonal danger): the season itself, such as cold and heat, if unsuitable in the manner described, is a seasonal danger.
Utuyeva utuparissayo (chính thời tiết là sự nguy hiểm của thời tiết) có nghĩa là chính thời tiết như lạnh, nóng v.v... không thích hợp, theo cách đã nói, là sự nguy hiểm của thời tiết.
Tassa utuparissayassa vinodanatthaṃ, anuppannassa anuppādanatthaṃ, uppannassa vūpasamanatthañcāti attho.
This means for the dispelling of that seasonal danger, for the non-arising of what has not yet arisen, and for the appeasement of what has arisen.
Điều đó có nghĩa là để xua tan sự nguy hiểm của thời tiết, để không làm phát sinh những gì chưa phát sinh, và để làm dịu những gì đã phát sinh.
Nānārammaṇato paṭisaṃharitvā kammaṭṭhānabhūte ekasmiṃyeva ārammaṇe cittassa sammadeva layanaṃ paṭisallānaṃ, tattha ārāmo abhirati paṭisallānārāmo, tadatthaṃ.
Paṭisallānaṃ (seclusion) is the mind's firm settling on a single meditation object, withdrawing from various objects; paṭisallānārāmo (delight in seclusion) is delight in that, and is for that purpose.
Sự tập trung tâm ý một cách đúng đắn vào một đối tượng tu tập duy nhất, sau khi đã thu hồi tâm ý từ các đối tượng khác nhau, được gọi là paṭisallānaṃ (sự độc cư); niềm vui thích, sự hoan hỷ trong đó là paṭisallānārāmo (niềm vui độc cư), là vì mục đích đó.
Senāsanaṃ hi vivittaṃ yogino bhāvanānukūlaṃ suññāgārabhāvato.
Indeed, a secluded resting place (senāsana) is suitable for a yogi's meditation, as it is an empty dwelling.
Thật vậy, chỗ ở (senāsanaṃ) vắng vẻ, thích hợp cho sự tu tập của hành giả, vì là một ngôi nhà trống.
Taṃ panetaṃ atthadvayaṃ vibhāvetuṃ ‘‘yo sarīrābādhacittavikkhepakaro’’tiādi vuttaṃ.
To explain these two meanings, beginning with " yo sarīrābādhacittavikkhepakaro" (which causes bodily affliction and mental distraction), was stated.
Hai ý nghĩa này được giải thích bằng câu "yo sarīrābādhacittavikkhepakaro" (cái gì gây bệnh cho thân và làm tán loạn tâm) v.v...
Tattha ekībhāvasukhatthanti ekībhāvahetukaṃ sukhaṃ ekībhāvasukhaṃ, tadatthaṃ.
There, ekībhāvasukhatthaṃ (for the sake of the joy of solitude) means ekībhāvasukhaṃ (joy of solitude), which is joy whose cause is solitude; it is for that purpose.
Trong đó, ekībhāvasukhatthaṃ (vì lợi ích của sự an lạc độc cư) có nghĩa là sự an lạc do độc cư là ekībhāvasukhaṃ, vì mục đích đó.
Gaṇasaṅgaṇikakilesasaṅgaṇikābhāvena uppajjanakasukhaṃ.
Joy arises due to the absence of defilement from crowds and assemblies.
Đó là sự an lạc phát sinh do không có sự giao du với đoàn thể và không có sự giao du với phiền não.
Yadi utuyeva utuparissayo, ‘‘utu ca sītuṇha’’nti sītuṇhapaṭighātaṃ vatvā utuparissayavinodanaṃ kasmā vuttanti codanaṃ sandhāyāha ‘‘kāmañcā’’tiādi.
If the season itself is a seasonal danger, then why, after speaking of warding off cold and heat as "utu ca sītuṇhaṃ," was the dispelling of seasonal danger mentioned? To address this question, it is said: kāmañcā (although it is so), etc.
Nếu chính thời tiết là sự nguy hiểm của thời tiết, thì tại sao sau khi nói "thời tiết là lạnh và nóng", tức là sự chống lại lạnh và nóng, lại nói đến việc xua tan sự nguy hiểm của thời tiết? Để giải đáp câu hỏi này, đoạn "kāmañcā" (mặc dù) v.v... đã được nói đến.
Tattha ‘‘niyataṃ utuparissayavinodana’’nti etena ‘‘sītassa paṭighātāya uṇhassa paṭighātāyā’’ti ettha vuttaṃ sītuṇhaṃ aniyataṃ kadāci kadāci uppajjanakaṃ, utuparissayo pana sabbadābhāvī adhippetoti dasseti.
There, by "niyataṃ utuparissayavinodanaṃ" (the regular dispelling of seasonal danger), it is indicated that the cold and heat mentioned in "sītassa paṭighātāya uṇhassa paṭighātāya" (for the warding off of cold, for the warding off of heat) are irregular, arising sometimes, while the seasonal danger is understood as always existing (sabbadābhāvī).
Trong đó, với câu "niyataṃ utuparissayavinodanaṃ" (sự xua tan sự nguy hiểm của thời tiết một cách cố định), cho thấy rằng lạnh và nóng được nói đến trong "sītassa paṭighātāya uṇhassa paṭighātāyā" (để chống lại cái lạnh, để chống lại cái nóng) là không cố định, thỉnh thoảng mới phát sinh, còn sự nguy hiểm của thời tiết thì được hiểu là luôn luôn hiện hữu.
Vuttappakāroti ‘‘sītādiko, asappāyo’’ti ca evaṃ vuttappakāro vivaṭaṅgaṇarukkhamūlādīsu nisinnassa apariguttiyā asaṃvutadvārāditāya pākaṭaparissayā, asappāyarūpadassanādinā apākaṭaparissayā ca bhikkhussa kāyacittānaṃ ābādhaṃ kareyyuṃ.
Vuttappakāro (of the type stated) means the stated types, such as "cold, etc." and "unsuitable," could cause affliction (ābādhaṃ) to the body and mind of a monk sitting in an open courtyard or at the foot of a tree, etc., due to lack of protection, such as an uncovered doorway. There are manifest dangers (pākaṭaparissayā) and unmanifest dangers (apākaṭaparissayā) through seeing unsuitable forms, etc.
Vuttappakāro (loại đã nói đến) có nghĩa là những sự nguy hiểm rõ ràng (pākaṭaparissayā) và không rõ ràng (apākaṭaparissayā) như đã nói, tức là lạnh v.v... không thích hợp, có thể gây ra bệnh tật cho thân và tâm của vị tỳ khưu khi vị ấy ngồi ở những nơi như sân trống, gốc cây v.v... do không được bảo vệ, do cửa không đóng kín v.v... hoặc do nhìn thấy những hình ảnh không thích hợp v.v...
Yattha gutte senāsane ābādhaṃ na karonti.
In a protected dwelling (senāsana) where they do not cause affliction (ābādhaṃ na karonti).
Ở chỗ nào, trong chỗ ở được bảo vệ, chúng không gây bệnh tật.
Evaṃ jānitvāti ubhayaparissayarahitanti evaṃ ñatvā paṭisevanto bhikkhu veditabboti sambandho.
Evaṃ jānitvā (having known thus) is the connection that the monk who resorts to such a dwelling, knowing it to be free from both types of dangers, should be understood as such.
Evaṃ jānitvā (biết như vậy) có nghĩa là vị tỳ khưu thọ dụng sau khi biết rằng nơi đó không có cả hai loại nguy hiểm như vậy, đó là sự liên kết.
Dhātukkhobhalakkhaṇassa, taṃhetukadukkhavedanālakkhaṇassa vā rogassa paṭipakkhabhāvo paṭiayanaṭṭho.
The state of being an antidote to disease (roga), which is characterized by the disturbance of the elements (dhātukkhobha) or by painful feelings resulting from it, is paṭiayanaṭṭho (the meaning of antidote).
Sự đối lập với bệnh tật (roga), tức là đặc tính của sự rối loạn các yếu tố căn bản hoặc đặc tính của cảm thọ khổ do đó mà có, là paṭiayanaṭṭho (nghĩa là sự đối trị).
Tenāha ‘‘paccanīkagamanaṭṭhenāti attho’’ti, vūpasamanaṭṭhenāti vuttaṃ hoti.
Therefore, it is said: " paccanīkagamanaṭṭhenāti attho" (it means in the sense of going against the enemy); it is said to mean in the sense of alleviation.
Do đó, đoạn "paccanīkagamanaṭṭhenāti attho" (có nghĩa là theo nghĩa đối nghịch) đã được nói đến, tức là theo nghĩa làm dịu đi.
Yassa kassacīti sappiādīsu yassa kassaci.
Yassa kassaci (of whatever kind) means of whatever kind among ghee, etc.
Yassa kassacī (của bất cứ cái gì) có nghĩa là của bất cứ cái gì trong bơ sữa v.v...
Sappāyassāti hi tassa vikāravūpasamenāti adhippāyo.
Sappāyassā (suitable) indeed means in the sense that it brings benefit to him, or by alleviating the disorder.
Sappāyassā (thích hợp) có nghĩa là làm dịu đi sự rối loạn của nó, đó là ý nghĩa.
Bhisakkassa kammaṃ tena vidhātabbato.
Bhisakkassa kammaṃ (the work of a physician) is because it is to be performed by him.
Bhisakkassa kammaṃ (công việc của thầy thuốc) là do thầy thuốc phải thực hiện.
Tenāha ‘‘tena anuññātattā’’ti.
Therefore, it is said: " tena anuññātattā" (because it is permitted by him).
Do đó, đoạn "tena anuññātattā" (vì đã được cho phép bởi vị ấy) đã được nói đến.
Nagaraparikkhārehīti nagaraṃ parivāretvā rakkhaṇakehi.
Nagaraparikkhārehi (by the city's defenses) means by those that surround and protect the city.
Nagaraparikkhārehī (bởi các vật dụng bảo vệ thành phố) có nghĩa là bởi những thứ bảo vệ thành phố xung quanh.
Vivaṭaparikkhepo parikkhā uḍḍāpo pākāro esikā paligho pākārapatthaṇḍilanti satta ‘‘nagaraparikkhārā’’ti vadanti.
They say the seven " nagaraparikkhārā" (city defenses) are: an open path around the city (vivaṭaparikkhepo), a moat (parikkhā), the base of the wall (uḍḍāpo), the city wall (pākāro), the gate posts (esikā), the crossbar of the gate (paligho), and the rough ground of the city wall (pākārapatthaṇḍilaṃ).
Họ nói rằng có bảy "vật dụng bảo vệ thành phố": hàng rào mở, hào, nền móng tường thành, tường thành, cọc rào, chốt cửa, và nền đất thô ráp của tường thành.
Sīlaparikkhāroti suvisuddhasīlālaṅkāro.
Sīlaparikkhāro (the adornment of morality) means the adornment of perfectly pure morality.
Sīlaparikkhāro (vật dụng giới) có nghĩa là sự trang sức của giới hạnh hoàn toàn thanh tịnh.
Ariyamaggo hi idha ‘‘ratho’’ti adhippeto.
Indeed, the Noble Eightfold Path (ariyamagga) is here intended as a "chariot" (ratho).
Ở đây, Bát Chánh Đạo được hiểu là "cỗ xe".
Tassa ca sammāvācādayo alaṅkāraṭṭhena ‘‘parikkhāro’’ti vuttā.
And right speech, etc., are called " parikkhāro" (adornments) in the sense of adornments for that path.
Và Chánh Ngữ v.v... được gọi là "vật dụng" theo nghĩa trang sức cho cỗ xe đó.
Jīvitaparikkhārāti jīvitassa pavattikāraṇāni.
Jīvitaparikkhārā (sustenance for life) means the causes for the continuance of life.
Jīvitaparikkhārā (vật dụng duy trì sự sống) là những nguyên nhân duy trì sự sống.
Samudānetabbāti sammā uddhaṃ uddhaṃ ānetabbā pariyesitabbā.
Samudānetabbā (to be gathered) means to be brought forth well and continuously, to be sought out.
Samudānetabbā (cần phải thu thập) có nghĩa là cần phải thu thập một cách đúng đắn, cần phải tìm kiếm ngày càng nhiều hơn.
Parivāropi hoti antarāyānaṃ parito vāraṇato.
Parivāropi hoti (it is also a protection) because it wards off dangers from all sides.
Parivāropi hoti (cũng là một sự bảo vệ) vì nó ngăn chặn các chướng ngại từ mọi phía.
Tenāha ‘‘jīvita…pe… rakkhaṇato’’ti.
Therefore, it is said: " jīvita...pe... rakkhaṇato" (from the protection of life...).
Do đó, đoạn "jīvita...pe... rakkhaṇato" (vì bảo vệ sự sống...) đã được nói đến.
Tattha antaranti vivaraṃ, okāsoti attho.
There, antaraṃ (interval) means a gap, an opportunity.
Trong đó, antaraṃ (khoảng trống) có nghĩa là khe hở, cơ hội.
Verikānaṃ antaraṃ adatvā attano sāmikānaṃ parivāretvā ṭhitasevakā viya rakkhaṇato.
Rakkhaṇato (from protecting) as do servants who stand surrounding their master, not giving opportunity to enemies.
Rakkhaṇato (vì bảo vệ) như những người hầu cận đứng vây quanh chủ của mình, không để kẻ thù có cơ hội.
Assāti jīvitassa.
Assā (of that) means of life.
Assā (của nó) có nghĩa là của sự sống.
Kāraṇabhāvatoti cirappavattiyā kāraṇabhāvato.
Kāraṇabhāvato (from being the cause) means from being the cause of long duration.
Kāraṇabhāvato (vì là nguyên nhân) có nghĩa là vì là nguyên nhân của sự tồn tại lâu dài.
Rasāyanabhūtaṃ hi bhesajjaṃ sucirampi kālaṃ jīvitaṃ pavattetiyeva.
Indeed, medicine that is a life-elixir (rasāyanabhūtaṃ bhesajjaṃ) maintains life for a very long time.
Thật vậy, thuốc trường sinh (rasāyanabhūtaṃ bhesajjaṃ) có thể duy trì sự sống trong một thời gian rất dài.
Yadipi anuppannā eva dukkhavedanā bhesajjaparibhogena paṭihaññanti, na uppannā tāsaṃ saraseneva bhijjanato, uppannasadisā pana ‘‘uppannā’’ti vuccanti.
Although unarisen painful feelings are warded off by the consumption of medicine, arisen ones are not, as they cease by their own nature; but those similar to arisen ones are called "arisen."
Mặc dù những cảm thọ khổ chưa phát sinh được diệt trừ bằng cách dùng thuốc, nhưng những cảm thọ đã phát sinh thì không, vì chúng tự diệt theo bản chất của chúng; tuy nhiên, những cảm thọ giống như đã phát sinh được gọi là "đã phát sinh".
Bhavati hi taṃsadisesu tabbohāro, yathā sā eva tittiri, tāniyeva osadhānīti.
Indeed, that designation applies to things similar to them, just as that is a partridge, those are medicines.
Thật vậy, cách gọi như vậy được dùng cho những thứ tương tự, ví dụ như "chính là con chim đa đa đó", "chính là những loại thuốc đó".
Tasmā vuttaṃ ‘‘uppannānanti jātānaṃ bhūtānaṃ nibbattāna’’nti.
Therefore, it is said: " uppannānanti jātānaṃ bhūtānaṃ nibbattānaṃ" (arisen means born, come into being, produced).
Do đó, đoạn "uppannānanti jātānaṃ bhūtānaṃ nibbattānaṃ" (đã phát sinh có nghĩa là đã sinh ra, đã hiện hữu, đã thành tựu) đã được nói đến.
Sañcayato paṭṭhāya so dhātukkhobho samuṭṭhānaṃ etesanti taṃsamuṭṭhānā.
Taṃsamuṭṭhānā (having that as their origin) means those for which the disturbance of the elements (dhātukkhobha) is the origin, starting from their accumulation.
Taṃsamuṭṭhānā (có nguyên nhân từ đó) có nghĩa là sự rối loạn các yếu tố căn bản đó là nguyên nhân của chúng, bắt đầu từ sự tích tụ.
‘‘Dukkhavedanā’’ ti vatvā sā akusalasabhāvāpi atthīti tato visesetuṃ ‘‘akusalavipākavedanā’’ti vuttaṃ.
After saying " dukkhavedanā" (painful feeling), it was stated " akusalavipākavedanā" (painful feeling that is the result of unwholesome kamma) to distinguish it, as such feeling can also be of an unwholesome nature.
Sau khi nói "cảm thọ khổ" (dukkhavedanā), để phân biệt với cảm thọ khổ có bản chất bất thiện, đoạn "akusalavipākavedanā" (cảm thọ khổ là quả của bất thiện) đã được nói đến.
Byābādhanaṭṭhena byābādho, byābādhova byābajjhaṃ, dukkhanti attho.
Byābādho (affliction) means in the sense of harming; byābajjhaṃ (suffering) is precisely byābādho, meaning dukkha (suffering).
Byābādho (sự làm hại) là theo nghĩa làm hại; byābajjhaṃ (cái bị làm hại) chính là byābādho, có nghĩa là khổ.
Natthi ettha byābajjhanti abyābajjhaṃ, niddukkhatā.
There is no suffering (byābajjhaṃ) here, therefore it is abyābajjhaṃ (non-suffering), meaning freedom from suffering.
Không có byābajjhaṃ (sự làm hại) ở đây, nên là abyābajjhaṃ (không bị làm hại), tức là không có khổ.
Tenāha ‘‘abyābajjhaparamatāyā’’ti niddukkhaparamatāyāti.
Therefore, it is said: " abyābajjhaparamatāya" (for the supreme state of non-suffering), meaning for the supreme state of freedom from suffering.
Do đó, đoạn "abyābajjhaparamatāyā" (đến mức tối thượng của sự không bị làm hại) có nghĩa là niddukkhaparamatāyā (đến mức tối thượng của sự không khổ).
Taṃ dukkhanti roganimittakaṃ dukkhaṃ.
Taṃ dukkhaṃ (that suffering) means suffering caused by disease.
Taṃ dukkhaṃ (khổ đó) là khổ do bệnh tật.
‘‘Sāvakavisayātītattā sikkhāpadapaññattiyā’’ti.
" Sāvakavisayātītattā sikkhāpadapaññattiyā" (Because the promulgation of training rules transcends the realm of disciples).
‘‘Do vượt quá phạm vi của các hàng Thanh văn về sự chế định học giới (sikkhāpadapaññatti).’’
Garukalahukādibhede otiṇṇe vatthusmiṃ tassa tassa aparādhassa anurūpaṃ sikkhāpadapaññāpanaṃ nāma sāvakānaṃ avisayo, buddhānaṃ eva visayo.
Indeed, when a matter involves distinctions like grave and light offenses, the promulgation of a training rule suitable for each offense is not within the scope of disciples but is exclusively within the scope of the Buddhas.
Việc chế định học giới phù hợp với từng lỗi lầm khi một sự việc đã xảy ra, được phân loại thành trọng tội (garuka) và khinh tội (lahuka) v.v., là điều nằm ngoài khả năng của các hàng Thanh văn, mà chỉ là khả năng của chư Phật.
Sikkhāpadapaññāpanaṃ tāva tiṭṭhatu, tassa kālopi nāma sāvakānaṃ avisayo, buddhānaṃ eva visayoti dassento ‘‘sikkhāpadapaññattiyācanapaṭikkhepo cettha nidassana’’nti āha.
Let alone the promulgation of a training rule, even the timing of it is beyond the scope of disciples and is exclusively within the scope of the Buddhas, as he states: " sikkhāpadapaññattiyācanapaṭikkhepo cettha nidassana" (and the refusal of the request for promulgation of training rules is an example here).
Để chỉ ra rằng ngay cả thời điểm chế định học giới cũng nằm ngoài khả năng của các hàng Thanh văn mà chỉ là khả năng của chư Phật, nên đã nói: ‘‘Sự từ chối thỉnh cầu chế định học giới là một minh chứng ở đây’’.
Tathā hi vuttaṃ ‘‘āgamehi tvaṃ sāriputta, āgamehi tvaṃ sāriputta, tathāgatova tattha kālaṃ jānissatī’’ti (pārā. 21).
For it is said: "Wait, Sāriputta, wait, Sāriputta! The Tathāgata alone will know the proper time for that."
Quả thật, đã được nói: ‘‘Này Sāriputta, hãy chờ đợi, này Sāriputta, hãy chờ đợi, chỉ có Như Lai mới biết thời điểm thích hợp ở đó’’.
Tattha ca-saddo samuccayattho.
Therein, the word " ca" (and) has the sense of aggregation.
Ở đó, từ ca có nghĩa là tập hợp.
Tena ‘‘apaññattaṃ na paññapema, paññattaṃ na samucchindāma, yathāpaññattesu sikkhāpadesu samādāya vattāmā’’ti (pārā. 565) evamādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo.
By this, the inclusion of passages such as "We do not promulgate what is not promulgated, we do not abrogate what is promulgated, and we undertake and practice in accordance with the promulgated training rules" is to be understood.
Do đó, cần hiểu rằng nó bao gồm những điều như: ‘‘Chúng ta không chế định điều chưa được chế định, chúng ta không hủy bỏ điều đã được chế định, chúng ta tuân thủ các học giới đã được chế định’’.
Saddhāyāti saddahanena satthari, dhamme ca saddhāya paccupaṭṭhāpanena.
Saddhāyā (by faith) means by conviction in the Teacher and the Dhamma, and by establishing faith.
Saddhāya nghĩa là bằng sự tin tưởng vào Đức Phật và Giáo Pháp, hoặc bằng cách thiết lập đức tin.
Jīvitepi pageva jīvitaparikkhāreti adhippāyo.
Jīvitepi (even with one's life) means, how much more so with the requisites for life, that is the meaning.
Jīvitepi có nghĩa là còn hơn cả mạng sống, huống chi là vật dụng nuôi sống.
Kikīva aṇḍanti kikīsakuṇikā viya attano aṇḍaṃ.
Kikīva aṇḍaṃ (like the hen-kikī bird its egg) means like the hen-kikī bird its own egg.
Như chim Kikī bảo vệ trứng nghĩa là như chim Kikī bảo vệ trứng của mình.
Sā kira jīvitampi pariccajitvā aṇḍameva rakkhati.
She is said to protect her eggs even by sacrificing her life.
Nghe nói, nó sẵn sàng hy sinh cả mạng sống để bảo vệ trứng.
Camarīva vāladhinti camarīmigo viya attano vāladhiṃ.
Camarīva vāladhiṃ (like the camari deer its tail) means like the camari deer its own tail.
Như nai Camarī bảo vệ đuôi nghĩa là như loài nai Camarī bảo vệ đuôi của mình.
Camarīmigā kira byādhena paripātiyamānā jīvitampi pariccajitvā kaṇḍakagumbādīsu laggaṃ attano vālameva rakkhanti.
It is said that when pursued by a hunter, camari deer protect their tails, even if caught in thorny bushes, by sacrificing their lives.
Nghe nói, khi bị thợ săn truy đuổi, loài nai Camarī sẵn sàng hy sinh cả mạng sống để bảo vệ chiếc đuôi bị mắc vào bụi gai.
Piyaṃva puttaṃ ekakanti ānetvā sambandhitabbaṃ.
Piyaṃva puttaṃ ekakaṃ (like a dear only son) should be connected by supplying "ānetvā" (bringing).
Như người cha yêu thương đứa con duy nhất phải được nối kết lại.
Yathā hi ekaputtako kuṭumbiko taṃ ekaputtaṃ, ekanayano ca taṃ ekanayanaṃ suṭṭhutaraṃ rakkhati.
Just as a householder with an only son carefully protects that only son, and a one-eyed person protects their single eye even more.
Quả thật, một gia chủ có một con trai duy nhất bảo vệ đứa con trai đó, và một người chỉ có một mắt bảo vệ con mắt đó một cách cẩn thận hơn.
Tatheva sīlaṃ anurakkhamānakāti anukampanavasena vuttaṃ.
Tatheva sīlaṃ anurakkhamānakā (just so, those who guard morality) is said out of compassion.
Cũng vậy, những người bảo vệ giới luật được nói với lòng từ bi.
Supesalāti suṭṭhu piyasīlā.
Supesalā (very conscientious) means "having very amiable conduct."
Supesalā nghĩa là những người có giới hạnh rất đáng yêu.
Sadā sabbakālaṃ daharamajjhimatherakālesu.
Sadā (always) means throughout all times, in the periods of being young, middle-aged, and an elder.
Sadā nghĩa là mọi lúc, trong thời kỳ trẻ, trung niên và trưởng lão.
Channampi gāravānaṃ vasena sagāravā, garukāravantoti attho.
Sagāravā (respectful) means having respect for all six objects of reverence; the meaning is "having profound reverence."
Sagāravā nghĩa là có sự tôn kính, có lòng kính trọng, do sáu sự tôn kính.
Pūtilatāyāti gaḷocilatāya.
Pūtilatāyā means with a gaḷocī creeper.
Pūtilatāyā nghĩa là bằng cây gaḷocī (dây thần thông).
Samasīsīti jīvitasamasīsī.
Samasīsī (having a level head) means one whose life is equal to his head (of defilements).
Sama-sīsī nghĩa là sama-sīsī về mạng sống.
Yassa hi kilesasīsaṃ avijjaṃ maggapaṭipāṭiyā arahattamaggo pariyādiyati, tato ekūnavīsatime paccavekkhaṇañāṇe patiṭṭhāya bhavaṅgottaraṇe vaṭṭasīsaṃ jīvitindriyaṃ cuticittaṃ pariyādiyati, so imāya vārasamatāya ‘‘jīvitasamasīsī’’ti vuccati.
For in whom the head of defilements, ignorance, is destroyed by the path of arahatship in due course, and thereafter, having established himself in the nineteenth reviewing knowledge, at the passing away of the bhavanga, the life-faculty, which is the head of saṃsāra, is destroyed by the death-consciousness, such a person is called "jīvitasamasīsī" (one whose life is equal to his head) because of this equality of term.
Quả thật, đối với người mà con đường A-la-hán (arahattamagga) theo trình tự của đạo đã tiêu diệt vô minh (avijjā) là đầu của phiền não, sau đó, nương vào tuệ quán xét thứ mười chín, khi đi vào hữu phần (bhavaṅga), tâm tử (cuticitta) tiêu diệt sinh mạng quyền (jīvitindriya) là đầu của vòng luân hồi (vaṭṭasīsa), người đó được gọi là ‘‘jīvitasamasīsī’’ (người có mạng sống và phiền não ngang bằng) do sự cân bằng này.
So ca thero tathā parinibbāyi.
And that elder attained final Nibbāna in that manner.
Vị Thera đó đã nhập Niết-bàn theo cách đó.
Tena vuttaṃ ‘‘samasīsī hutvā parinibbāyī’’ti.
Therefore it is said: " samasīsī hutvā parinibbāyī" (having a level head, he attained final Nibbāna).
Do đó, đã nói ‘‘đã nhập Niết-bàn với sự cân bằng’’.
Abhayatthero kira mahābhiñño.
It is said that Abhayatthera possessed great supernormal powers.
Nghe nói, Trưởng lão Abhaya là một người có đại thần thông (mahābhiñña).
Tasmā cetiyaṃ kārāpesīti vadanti.
Therefore, they say, he had a cetiya built.
Vì thế, người ta nói rằng ông đã cho xây một ngôi tháp.
Appevāti appeva nāma attano jīvitampi jaheyya, na bhindeti na bhindeyya, na vītikkameyya.
Appevā (it may well be) means he might even sacrifice his own life; na bhinde (he would not break) means he would not destroy, he would not transgress.
Appevā nghĩa là có thể hy sinh cả mạng sống của mình, na bhinde nghĩa là không phá vỡ, không vi phạm.
Satiyā adhiṭṭhitānanti pageva upaṭṭhitāya satiyā ārakkhavasena adhiṭṭhitānaṃ indriyānaṃ.
Satiyā adhiṭṭhitānaṃ (of those established in mindfulness) means of the faculties (indriya) established through the protection of mindfulness that has arisen beforehand.
Satiyā adhiṭṭhitānaṃ nghĩa là các căn (indriya) đã được an trú bằng sự bảo vệ của chánh niệm (sati) đã thiết lập từ trước.
Ananvāssavanīyatoti dvārabhāvena abhijjhādīhi ananubandhitabbato.
Ananvāssavanīyato (because they cannot be followed) means because they cannot be followed by covetousness and other defilements as a doorway.
Ananvāssavanīyato nghĩa là do không bị tham ái (abhijjhā) v.v. đeo bám theo cách của các căn môn (dvāra).
Varanti seṭṭhaṃ.
Varaṃ (excellent) means supreme.
Varaṃ nghĩa là tối thượng.
Tattāyāti uṇhāya.
Tattāyā (hot) means warm.
Tattāyā nghĩa là nóng.
Ādittāyāti ādito paṭṭhāya dittāya.
Ādittāyā (ablaze) means blazing from the very beginning.
Ādittāyā nghĩa là cháy rực từ đầu.
Sampajjalitāyāti samantato jalantiyā.
Sampajjalitāyā (fully aflame) means burning all around.
Sampajjalitāyā nghĩa là cháy sáng khắp nơi.
Sajotibhūtāyāti ekajālībhūtāya.
Sajotibhūtāyā (become a mass of light) means having become a single flame.
Sajotibhūtāyā nghĩa là trở thành một ngọn lửa duy nhất.
Sampalimaṭṭhanti sabbaso āmaṭṭhaṃ, añcitanti attho.
Sampalimaṭṭhaṃ (fully rubbed) means thoroughly touched, anointed, that is the meaning.
Sampalimaṭṭhaṃ nghĩa là hoàn toàn chạm vào, nghĩa là được thoa.
Na tveva varanti ānetvā sambandhitabbaṃ.
Na tveva varaṃ (but not excellent) should be connected by supplying "ānetvā" (bringing).
Na tveva varaṃ phải được nối kết lại.
Rūpesūti rūpārammaṇesu.
Rūpesu (in forms) means in visual objects.
Rūpesu nghĩa là trong các đối tượng sắc (rūpārammaṇa).
Anubyañjanaso nimittaggāhoti kilesānaṃ anu anu byañjanavasena uppādanena pākaṭīkaraṇavasena subhādinimittaggāho, atha vā anubyañjanasoti hatthapādādianubyañjanato, nimittaggāhoti itthipurisādisubhādinimittaggahaṇaṃ.
Anubyañjanaso nimittaggāho (grasping the distinguishing features in detail) means grasping the beautiful and other features by causing defilements to arise again and again, thereby making them manifest; or alternatively, anubyañjanaso means through the distinguishing features of hands, feet, etc., and nimittaggāho means grasping the features of women, men, beautiful objects, and so on.
Anubyañjanaso nimittaggāho nghĩa là sự nắm giữ tướng tốt (subhādinimitta) bằng cách làm cho phiền não (kilesa) hiển lộ từng chút một, hoặc anubyañjanaso nghĩa là từ các chi tiết phụ như tay, chân, v.v., nimittaggāho nghĩa là sự nắm giữ tướng tốt như nữ, nam, v.v.
Cakkhudvārādipavattassāti cakkhudvārādīhi pavattassa.
Cakkhudvārādipavattassā (of the consciousness arisen through the eye-door, etc.) means of that which has arisen through the eye-door and so on.
Cakkhudvārādipavattassā nghĩa là của cái đã phát sinh từ nhãn căn (cakkhudvāra) v.v.
Viññāṇassāti javanaviññāṇassa.
Viññāṇassā (of consciousness) means of javana-consciousness.
Viññāṇassā nghĩa là của thức tốc hành (javanaviññāṇa).
Nimittādiggāhaṃ nisedhentena sampādetabboti sambandho.
The connection is: "should be accomplished by one who obstructs the grasping of features, etc."
Sự liên kết là phải thành tựu bằng cách ngăn cấm sự nắm giữ tướng (nimitta) v.v.
Asaṃvihitasākhāparivāranti sammā avihitavatiparikkhepaṃ.
Asaṃvihitasākhāparivāraṃ (without a proper surrounding fence of branches) means without proper arrangements of protective observances.
Asaṃvihitasākhāparivāraṃ nghĩa là không có hàng rào bảo vệ được thiết lập đúng đắn.
Parassahārīhīti parasantakāvahārakehi corehi.
Parassahārīhi (by those who steal others' property) means by thieves who carry away others' belongings.
Parassahārīhi nghĩa là bởi những kẻ trộm cắp tài sản của người khác.
Samativijjhatīti sabbaso ativijjhati anupavisati.
Samativijjhatī (pierces thoroughly) means thoroughly penetrates, enters completely.
Samativijjhati nghĩa là hoàn toàn xuyên thủng, xâm nhập.
Rūpesūti rūpahetu rūpanimittaṃ.
Rūpesu (in forms) means a visual object for the sake of a visual object, a feature of a visual object.
Rūpesu nghĩa là vì sắc, tướng sắc.
Uppajjanakaanatthato rakkha indriyanti sambandho.
The connection is: "protect the faculty" from the arising harm.
Sự liên kết là hãy bảo vệ các căn (indriya) khỏi những điều bất lợi có thể phát sinh.
Evaṃ sesesu.
Similarly in the remaining cases.
Cũng vậy đối với các phần còn lại.
Ete hi dvārāti ete cakkhādidvārā.
Ete hi dvārā (for these doors) means these doors such as the eye.
Ete hi dvārā nghĩa là các căn môn như mắt v.v.
Satikavāṭena asaṃvutattā vivaṭā.
Because they are not closed with the door-leaf of mindfulness, they are vivaṭā (open).
Vivaṭā là mở toang vì không được đóng lại bằng cánh cửa chánh niệm (sati).
Tato eva arakkhitā.
For that very reason, they are arakkhitā (unguarded).
Vì thế, arakkhitā là không được bảo vệ.
Kilesuppattiyā hetubhāvena taṃsamaṅginaṃ hanantīti kāraṇūpacāreneva vuttaṃ.
Hanantī (they kill) the one possessing them, by way of being the cause of the arising of defilements, is merely said by figurative expression of cause.
Hananti (chúng hủy hoại) được nói bằng cách ẩn dụ về nguyên nhân, vì chúng là nguyên nhân của sự phát sinh phiền não, hủy hoại người có đầy đủ các căn đó.
Ete vā rūpādayo.
Or, these visual objects, etc.
Hoặc ete là các sắc (rūpa) v.v.
Kilesānaṃ ārammaṇabhūtā dvārā cakkhādidvārā.
The doors, such as the eye-door, are objects for defilements.
Các căn môn (dvāra) như mắt v.v. là đối tượng của phiền não.
Te kīdisā vivaṭā arakkhitā asaṃvutacakkhādihetuṃ taṃsamaṅginaṃ hanantīti kāraṇūpacāreneva vuttaṃ.
What kind are they? It is said by figurative expression of cause that they are open, unguarded, and on account of an unguarded eye-door, etc., they kill the one possessing them.
Chúng như thế nào? Chúng hủy hoại người có đầy đủ các căn đó vì các căn môn như mắt v.v. không được bảo vệ, mở toang, không được phòng hộ. Điều này được nói bằng cách ẩn dụ về nguyên nhân.
Agāranti gehaṃ.
Agāraṃ (a house) means a dwelling.
Agāraṃ nghĩa là ngôi nhà.
Ducchannanti na sammā chāditaṃ.
Ducchannaṃ (badly roofed) means not properly covered.
Ducchannaṃ nghĩa là không được che đậy đúng cách.
Abhāvitanti lokuttarabhāvanārahitaṃ.
Abhāvitaṃ (undeveloped) means devoid of supramundane development.
Abhāvitaṃ nghĩa là không có sự tu tập siêu thế (lokuttara bhāvanā).
Saññāya vipariyesāti ‘‘asubhe subha’’nti pavattasaññāvipariyesahetu viparītasaññānimittaṃ.
Saññāya vipariyesā means: it is a sign of perverted perception, due to the perversion of perception that arises as "beautiful in the unbeautiful."
Sự đảo lộn của tưởng (saññā-vipariyāsa) là do sự đảo lộn của tưởng nhận thức “đẹp” trong “không đẹp”, là dấu hiệu của tưởng sai lầm.
Nimittaṃ parivajjehi kīdisaṃ?
Shun the sign. What kind of sign?
Hãy tránh xa tướng (nimitta). Tướng như thế nào?
Rāgūpasañhitaṃ rāguppattihetubhūtaṃ subhanimittaṃ parivajjehi na manasi karohi.
Rāgūpasañhitaṃ: shun the beautiful sign which is the cause for the arising of lust; do not reflect on it.
Liên hệ đến tham ái (rāgūpasañhitaṃ), tức là tướng đẹp là nguyên nhân phát sinh tham ái, hãy tránh xa, đừng tác ý đến.
Na kevalaṃ subhanimittassāmanasikāro eva, atha kho asubhabhāvanāya attano cittaṃ bhāvehi.
Not only is it the non-reflection on the beautiful sign, but truly, develop your mind through the cultivation of asubha.
Không chỉ không tác ý đến tướng đẹp, mà còn hãy tu tập tâm của mình bằng sự tu tập bất tịnh (asubhābhāvanāya attano cittaṃ bhāvehi).
Kathaṃ?
How?
Như thế nào?
Ekaggaṃ susamāhitaṃ yathā taṃ asubhārammaṇe vikkhepābhāvena ekaggaṃ, suṭṭhu appitabhāvena susamāhitañca hoti, evaṃ bhāvehīti.
Ekaggaṃ susamāhitaṃ: develop it in such a way that the mind becomes one-pointed (ekagga) due to the absence of distraction in the meditation object of asubha, and well-composed (susamāhita) through firm application.
Nhất tâm và an định tốt (ekaggaṃ susamāhitaṃ), tức là hãy tu tập tâm của mình sao cho nó trở nên nhất tâm do không bị phân tán trên đối tượng bất tịnh, và an định tốt do được an trú vững chắc.
Evaṃ samathabhāvanāya kāmarāgassa vikkhambhanaṃ dassetvā idāni samucchedanavidhiṃ dassetuṃ ‘‘saṅkhāre’’tiādi vuttaṃ.
Having thus shown the suppression of sensual lust through samatha development, now, to show the method of eradication, the phrase ‘saṅkhāre’ and so forth was spoken.
Sau khi trình bày phương pháp trấn áp dục tham bằng sự tu tập samatha như vậy, bây giờ để trình bày phương pháp đoạn trừ tận gốc, đoạn ‘‘saṅkhāre’’ (các hành) v.v. đã được nói đến.
Tattha saṅkhāre parato passāti sabbepi saṅkhāre avidheyyakatāya ‘‘pare’’ti passa.
Therein, saṅkhāre parato passā means: see all saṅkhāras as "other" due to their uncontrollable nature (avidheyyakatā).
Trong đó, ‘‘hãy quán các hành là của người khác’’ (saṅkhāre parato passā) có nghĩa là hãy quán tất cả các hành là “của người khác” do chúng không thể bị chi phối.
Aniccatāya pana udayabbayapaṭipīḷitattā dukkhato, anattasabhāvattā, attavirahato ca no attato passa.
Due to impermanence, being oppressed by arising and ceasing, see them as dukkhato (suffering); and due to their anatta nature, being devoid of self, see them as no attato (not self).
Do vô thường, bị sự sinh diệt bức bách, nên là khổ (dukkhato); do bản chất vô ngã, không có tự ngã, nên không phải là tự ngã (no attato), hãy quán như vậy.
Evaṃ lakkhaṇattayaṃ āropetvā vipassanaṃ vaḍḍhento maggapaṭipāṭiyā catutthamaggena sabbaso nibbāpehi mahārāgaṃ tebhūmakassa abhibhavanato mahāvisayatāya mahārāgaṃ vūpasamehi.
Thus, cultivating vipassanā by imposing the three characteristics, by the fourth path in due course, completely nibbāpehi mahārāgaṃ: extinguish the great passion. Quell the great passion, which is called great due to its broad scope, by overpowering the three planes of existence.
Khi quán ba tướng này và phát triển vipassanā (tuệ quán), theo thứ tự các đạo, bằng Đạo thứ tư, hãy dập tắt hoàn toàn đại tham ái (nibbāpehi mahārāgaṃ), tức là hãy làm lắng dịu đại tham ái, một đối tượng rộng lớn do nó chế ngự ba cõi.
Yathā etarahi, evaṃ mā ḍayhittho punappunanti daḷhataraṃ rāgavinodane niyojesi.
He exhorted him to a firmer elimination of lust, saying: "just as you are now, may you not burn again and again."
Như hiện tại, đừng bị thiêu đốt hết lần này đến lần khác (mā ḍayhittho punappunaṃ) là lời thúc giục đoạn trừ tham ái một cách kiên cố hơn.
Tasmiṃ gāmeti mahāgāme.
Tasmiṃ gāme means: in that great village.
Trong làng đó (tasmiṃ gāme) là trong đại làng.
Taruṇā thaññapivanakā puttadhītaro yāsaṃ tā taruṇaputtā, tāsaṃ.
Taruṇaputtā: those whose sons and daughters are young sucklings.
Những người có con cái đang bú sữa mẹ là những người mẹ trẻ (taruṇaputtā), tức là của những người mẹ đó.
Lañjāpesīti thanapaṭṭikāya thane bandhāpetvā rājamuddikāya lañjāpesi.
Lañjāpesī means: he made them bind their breasts with a breast-cloth and sealed them with a royal seal.
Đã đóng dấu (lañjāpesī) có nghĩa là đã cho quấn ngực bằng dải vải và đóng dấu bằng ấn của vua.
Rājā theraṃ cirataraṃ daṭṭhuṃ kālavikkhepaṃ karonto ‘‘sve sīlāni gaṇhissāmī’’ti āha.
The king, delaying to see the elder for a longer time, said, "Tomorrow I will undertake the precepts."
Vua muốn gặp vị trưởng lão lâu hơn nên đã trì hoãn thời gian và nói: “Ngày mai con sẽ thọ trì giới luật”.
Thero rañño ca deviyā ca vandanakāle sattākāramattaṃ gaṇhāti.
The elder observes only the mere appearance of beings at the time of the king's and queen's prostration.
Khi vua và hoàng hậu đảnh lễ, vị trưởng lão chỉ nhận thức về một chúng sinh.
Itthī purisoti pana vivekaṃ na karoti.
However, he does not make any distinction (vivekaṃ) as to whether it is a woman or a man.
Ngài không phân biệt nam hay nữ (itthī purisoti pana vivekaṃ na karoti).
Tenāha ‘‘vavatthānaṃ na karomī’’ti.
Therefore he said, ‘‘vavatthānaṃ na karomī’’ (I make no distinctions).
Do đó, ngài nói ‘‘con không phân biệt’’ (vavatthānaṃ na karomī).
‘‘Aho suparisuddhasīlo vatāyaṃ ayyo’’ti daṇḍadīpikaṃ gahetvā aṭṭhāsi.
"Oh, this venerable one possesses exceedingly pure sīla!" With such thought, he took a torch and stood there.
“Ôi, vị Tôn giả này thật có giới luật vô cùng thanh tịnh!” – nhà vua cầm cây đèn đứng đó.
Atiparisuddhaṃ pākaṭanti sappāyalābhena kammaṭṭhānaṃ ativiya parisuddhaṃ vibhūtaṃ ahosi.
Atiparisuddhaṃ pākaṭa: his meditation became exceedingly pure and manifest through obtaining suitable provisions.
Vô cùng thanh tịnh và rõ ràng (atiparisuddhaṃ pākaṭaṃ) có nghĩa là đề mục thiền định trở nên vô cùng thanh tịnh và rõ ràng nhờ có được những điều kiện thích hợp.
Sakalaṃ pabbataṃ unnādayantoti pathavikampanena sakalaṃ pabbataṃ ekaṃ ninnādaṃ karonto.
Sakalaṃ pabbataṃ unnādayanto means: making the entire mountain resound with a single echo by an earthquake.
Khiến toàn bộ ngọn núi vang dội (sakalaṃ pabbataṃ unnādayanto) có nghĩa là khiến toàn bộ ngọn núi tạo thành một tiếng vang duy nhất do sự rung chuyển của đất.
Tannivāsidevatānaṃ sādhukāradānenāti keci.
Some say, by the sound of applause from the devas residing there.
Một số người nói rằng do các vị thiên nhân cư trú ở đó tán thán.
Bhantoti anavaṭṭhito.
Bhanto means: unsteady.
Bhanto (lang thang) có nghĩa là không ổn định.
Bāloti taruṇadārako.
Bālo means: a young boy.
Bālo (ngu si) có nghĩa là đứa trẻ thơ.
Utrastoti ñātakehi vinābhāvena santrasto.
Utrasto means: frightened due to being separated from relatives.
Utrasto (lo sợ) có nghĩa là hoảng sợ do bị chia lìa khỏi bà con.
Visagaṇḍakarogoti thanakandaḷarogamāha.
Visagaṇḍakarogo refers to a breast abscess.
Bệnh ung nhọt độc (visagaṇḍakarogo) là nói về bệnh ung nhọt ở vú.
Māsarogādikopi visagaṇḍakarogoti vadanti.
They say that māsa disease and others are also visagaṇḍakaroga.
Một số người nói rằng bệnh sưng tấy v.v. cũng là bệnh ung nhọt độc.
Yato pabbajito, tato paṭṭhāya pabbajitakālato pabhutīti attho.
Yato pabbajito, tato paṭṭhāya means: from the time of his ordination.
Kể từ khi xuất gia (yato pabbajito, tato paṭṭhāya) có nghĩa là từ thời điểm xuất gia.
Indriyānīti indriyasaṃvarasīlāni.
Indriyāni means: the indriyasaṃvara sīlas.
Các căn (indriyāni) là giới luật phòng hộ căn.
Tesu hi bhinnesu indriyānipi bhinnānīti vuccanti ārakkhābhāvato, indriyāneva vā nimittānubyañjanaggāhassa dvārabhūtāni bhinnāni nāma taṃsamaṅgino anatthuppattito, vipariyāyato abhinnānīti veditabbāni.
For when these are broken, the faculties (indriyas) are also said to be broken due to the lack of guarding; or the faculties themselves, being the doors for seizing signs (nimitta) and minor characteristics (anubyañjana), are called broken when they lead to harm for one who possesses them, and by contrast, unbroken.
Thật vậy, khi chúng bị phá vỡ, các căn cũng được gọi là bị phá vỡ do không có sự bảo vệ; hoặc các căn chính là cánh cửa để nắm giữ tướng và tùy tướng, chúng được gọi là bị phá vỡ do sự phát sinh điều bất lợi cho người có chúng; ngược lại, chúng được biết là không bị phá vỡ.
Indriyānaṃ vā ayoniso upasaṃhāro bhedanaṃ, yoniso upasaṃhāro abhedananti apare.
Others say that improper application of the faculties is their breaking, while proper application is their not-breaking.
Những người khác nói rằng, sự tác ý không đúng cách đối với các căn là sự phá vỡ, sự tác ý đúng cách là không phá vỡ.
Mittattherovāti mahāmittatthero viya.
Mittattherovā means: like the Mahāmitta Elder.
Như trưởng lão Mitta (Mittattherovā) là như đại trưởng lão Mitta.
Vareti seṭṭhe.
Vare means: excellent.
Vare (tối thượng) có nghĩa là cao quý.
Tathā vīriyenāti tathā-saddena vīriyaṃ viseseti.
Tathā vīriyenā: the word ‘tathā’ qualifies energy (vīriya).
Cũng vậy với tinh tấn (tathā vīriyenā) – từ tathā (cũng vậy) làm nổi bật tinh tấn.
Yathā sati anavajjalakkhaṇāva indriyasaṃvarasādhanaṃ, tathā vīriyaṃ anavajjalakkhaṇaṃ ājīvapārisuddhisādhananti.
Just as mindfulness, characterized by blamelessness, is the means to accomplish indriyasaṃvara, so too is energy, characterized by blamelessness, the means to accomplish purity of livelihood.
Như chánh niệm (sati) với đặc tính không có lỗi là phương tiện để thành tựu sự phòng hộ căn, thì tinh tấn với đặc tính không có lỗi cũng là phương tiện để thành tựu sự thanh tịnh về sinh kế.
Vīriyāpekkhameva visesanaṃ daṭṭhabbaṃ.
The qualification should be understood as referring specifically to energy.
Sự đặc trưng này cần được hiểu là liên quan đến tinh tấn.
Tenevāha ‘‘sammāāraddhavīriyassā’’ti.
Therefore, it says ‘‘sammāāraddhavīriyassā’’ (for one whose energy is rightly aroused).
Do đó, Đức Phật đã nói ‘‘của người có tinh tấn đã được nỗ lực đúng đắn’’ (sammāāraddhavīriyassā).
Ayuttā esanā anesanā, yathāvuttamicchājīvasaṅgahā.
An improper search is an unrighteous search (anesanā), classified as wrong livelihood as explained.
Sự tìm cầu không đúng đắn là phi pháp cầu (anesanā), được bao gồm trong tà mạng đã nói ở trên.
Sā eva satthusāsanassa na patirūpāti appatirūpaṃ, taṃ anesanaṃ appatirūpaṃ.
That very unrighteous search is not suitable for the Teacher's dispensation; hence, anesanaṃ appatirūpaṃ means an unrighteous search unsuitable for it.
Chính điều đó là không phù hợp với giáo pháp của Đức Đạo Sư, nên gọi là phi pháp cầu không phù hợp (anesanaṃ appatirūpaṃ).
Atha vā patirūpavirodhinī appatirūpā, pariggahitadhutaṅgassa dhutaṅganiyamavirodhinī yassa kassaci sallekhavikopinī paṭipatti.
Alternatively, an action contrary to what is proper is unsuitable (appatirūpā); for one who has undertaken the dhutaṅga, it is a practice contrary to the dhutaṅga rules, which corrupts the ascetic practice of anyone.
Hoặc, điều gì trái với sự phù hợp thì là không phù hợp (appatirūpā), tức là hành vi của bất kỳ ai làm tổn hại đến sự thiểu dục của người đã thọ trì hạnh đầu đà, trái với quy tắc của hạnh đầu đà.
Imasmiṃ pakkhe ca-saddo luttaniddiṭṭho, anesanaṃ, appatirūpañca pahāyāti.
In this interpretation, the word ‘ca’ is implied as omitted, meaning "having abandoned unrighteous search and unsuitable practice."
Trong trường hợp này, từ ‘‘ca’’ (và) bị lược bỏ, tức là ‘‘từ bỏ phi pháp cầu và điều không phù hợp’’.
Paṭisevamānena parivajjayatā sampādetabbāti sambandho.
The connection is: it should be accomplished by associating with and avoiding.
Mối liên hệ là phải thành tựu bằng cách thực hành và tránh né.
‘‘Parisuddhuppāde’’ti imināva dhammadesanādīnaṃ parisuddhāya samuṭṭhānatā dīpitā hotīti ‘‘dhammadesanādīhi cassa guṇehi pasannāna’’nti vuttaṃ.
By the phrase ‘‘parisuddhuppāde’’ it is indicated that the teaching of Dhamma and so forth arise from a pure intention; therefore, it is said ‘‘dhammadesanādīhi cassa guṇehi pasannāna’’ (and those pleased with his virtues such as teaching the Dhamma).
Với từ ‘‘parisuddhuppāde’’ (sự phát sinh thanh tịnh), sự phát sinh thanh tịnh của việc thuyết pháp v.v. đã được chỉ ra, do đó, đã nói ‘‘và những người hoan hỷ với các đức tính của ngài như thuyết pháp v.v.’’ (dhammadesanādīhi cassa guṇehi pasannānaṃ).
Ādi-saddena bāhusaccavattaparipūraṇairiyāpathasampattiādīnaṃ gahaṇaṃ veditabbaṃ.
By the word ‘ādi’, the inclusion of extensive learning, fulfilling the practices, perfection of deportment, and so forth should be understood.
Cần hiểu rằng từ ādi (v.v.) bao gồm sự viên mãn về đa văn, sự viên mãn về oai nghi v.v.
Dhutaguṇe cassa pasannānanti etthāpi eseva nayo.
The same method applies to ‘‘dhutaguṇe cassa pasannāna’’ (and those pleased with his dhutaṅga qualities).
Và những người hoan hỷ với các đức tính đầu đà của ngài (dhutaguṇe cassa pasannānaṃ) cũng theo cách tương tự.
Piṇḍapātacariyādīhīti ādi-saddena mittasuhajjapaṃsukūlacariyādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo.
Piṇḍapātacariyādīhī: by the word ‘ādi’, the collection of practices such as associating with friends and good-hearted companions, and the practice of wearing cast-off robes, should be understood.
Bằng hạnh khất thực v.v. (piṇḍapātacariyādīhi) – cần hiểu rằng từ ādi (v.v.) bao gồm hạnh bạn bè, hạnh bạn đạo, hạnh y phấn tảo v.v.
Dhutaṅganiyamānulomenāti taṃtaṃdhutaṅganiyatāya paṭipattiyā anulomavasena, avikopanavasenāti attho.
Dhutaṅganiyamānulomenā means: in accordance with the rule of each respective dhutaṅga practice, i.e., without violating it.
Theo quy tắc của hạnh đầu đà (dhutaṅganiyamānulomena) có nghĩa là theo sự phù hợp với thực hành được quy định bởi hạnh đầu đà đó, tức là không làm tổn hại.
Mahicchasseva micchājīvena jīvikā, na appicchassa.
Livelihood by wrong means is only for the highly covetous, not for those of few desires.
Sinh kế bằng tà mạng chỉ dành cho người có nhiều dục vọng, không dành cho người thiểu dục.
Appicchatāya ukkaṃsagatāya micchājīvassa asambhavo evāti dassetuṃ ‘‘ekabyādhivūpasamattha’’ntiādi vuttaṃ.
To show that when fewness of desires reaches its peak, wrong livelihood is impossible, the phrase ‘‘ekabyādhivūpasamattha’’ and so forth was spoken.
Để chỉ ra rằng tà mạng không thể tồn tại khi thiểu dục đạt đến đỉnh cao, đoạn ‘‘ekabyādhivūpasamattha’’ (chỉ để làm lắng dịu một bệnh) v.v. đã được nói đến.
Tattha pūtiharitakīti pūtimuttaparibhāvitaṃ, pūtibhāvena vā chaḍḍitaṃ haritakaṃ.
Therein, pūtiharitakī means: greens permeated with putrid urine, or greens discarded because they were rotten.
Trong đó, pūtiharitakī (rau thối) là rau xanh đã bị nhiễm nước tiểu thối, hoặc rau xanh đã bị vứt bỏ do thối rửa.
Ariyavaṃso etassa atthīti, ariyavaṃse vā niyuttoti ariyavaṃsiko, paccayagedhassa dūrasamussāritattā uttamo ca so ariyavaṃsiko cāti uttamaariyavaṃsiko.
He possesses the noble lineage (ariyavaṃsa), or he is established in the noble lineage; hence, he is an ariyavaṃsika. And since his craving for requisites is dispelled far away, he is supreme, and he is an ariyavaṃsika; thus, he is uttamaariyavaṃsiko (a supreme noble lineage follower).
Người có dòng dõi cao quý này, hoặc người được đặt vào dòng dõi cao quý, nên gọi là ariyavaṃsika (người thuộc dòng dõi Thánh). Người đó là tối thượng và là ariyavaṃsika do sự tham lam vật chất đã bị loại bỏ rất xa, nên gọi là uttamaariyavaṃsiko (người thuộc dòng dõi Thánh tối thượng).
Yassa kassacīti pariggahitāpariggahitadhutaṅgesu yassa kassaci.
Yassa kassacī means: for any monk among those who have or have not undertaken dhutaṅgas.
Của bất kỳ ai (yassa kassacī) là của bất kỳ tỳ khưu nào trong số những người đã thọ trì hoặc chưa thọ trì hạnh đầu đà.
Dvāraṃ dinnanti rogasīsena paribhogassa dvāraṃ dinnaṃ.
Dvāraṃ dinna: an opportunity for use is granted on the basis of illness.
Đã mở cửa (dvāraṃ dinnaṃ) là đã mở cửa cho việc sử dụng với lý do bệnh tật.
Tasmā arogakālepi paribhuñjituṃ vaṭṭati, āpatti na hotīti attho.
Therefore, it is permissible to use it even when healthy, and there is no offense. This is the meaning.
Do đó, có thể sử dụng ngay cả khi không bệnh, không có tội. Đó là ý nghĩa.
Tenāha ‘‘kiñcāpi āpatti na hotī’’tiādi.
Therefore, he said ‘‘kiñcāpi āpatti na hotī’’ (although there is no offense) and so forth.
Do đó, Đức Phật đã nói ‘‘mặc dù không có tội’’ (kiñcāpi āpatti na hotī) v.v.
Na vaṭṭatīti sallekhapaṭipattiyaṃ ṭhitassa na vaṭṭati, sallekhaṃ kopetīti adhippāyo.
Na vaṭṭati means: it is not allowable for one who is established in ascetic practice; the intention is that it violates ascetic practice.
Không được phép (na vaṭṭati) có nghĩa là không được phép đối với người đang thực hành hạnh thiểu dục, ý là làm tổn hại đến sự thiểu dục.
‘‘Ājīvaṃ pana kopetī’’ti imināva senāsanapaṭisaṃyuttadhutaṅgadharassa nimittādayo na vaṭṭantīti vadanti.
By the phrase ‘‘Ājīvaṃ pana kopetī’’, they say that suggestive acts and so forth are not permissible for a monk who observes the dhutaṅga related to dwelling.
Với câu ‘‘Ājīvaṃ pana kopetī’’ (nhưng làm tổn hại đến sinh kế), người ta nói rằng các dấu hiệu v.v. không được phép đối với người thọ trì hạnh đầu đà liên quan đến chỗ ở.
Tadaññadhutaṅgadharassāpi na vaṭṭantiyevāti apare.
Others say they are not permissible even for a monk observing other dhutaṅgas.
Những người khác nói rằng chúng cũng không được phép đối với người thọ trì các hạnh đầu đà khác.
Akarontoti yathāsakaṃ anuññātavisayepi akaronto.
Akaronto means: not doing so even in the allowed sphere specific to each case.
Không làm (akaronto) có nghĩa là không làm ngay cả trong phạm vi đã được cho phép theo từng trường hợp.
Aññatrevāti ṭhapetvā eva.
Aññatrevā means 'having excluded.'
Aññatrevā có nghĩa là chỉ loại trừ.
Gaṇavāsaṃ pahāya araññāyatane paṭippassaddhivivekassa muddhabhūtāya aggaphalasamāpattiyā viharanto mahāthero ‘‘pavivekaṃ brūhayamāno’’ti vutto.
The Mahāthera, dwelling in the supreme attainment of fruition, which is the culmination of tranquil seclusion in a forest dwelling, having abandoned communal living, is called "one who cultivates seclusion."
Đại Trưởng lão, từ bỏ cuộc sống quần chúng, sống trong rừng thiền với sự thành tựu quả vị tối thượng, đỉnh cao của sự tịch tịnh và an tịnh, được gọi là “người đang phát triển sự độc cư”.
Udarasannissito vātābādho udaravātābādho.
A wind affliction associated with the belly is udaravātābādho (a stomach wind ailment).
Bệnh về gió (hơi) liên quan đến bụng là udaravātābādho (bệnh gió bụng).
Asambhinnaṃ khīraṃ etassāti asambhinnakhīraṃ, tadeva pāyāsanti asambhinnakhīrapāyāsaṃ, udakena asammissakhīrena pakkapāyāsanti attho.
Asambhinnakhīrapāyāsaṃ means 'porridge made of unmixed milk,' which is porridge cooked with milk unmixed with water.
Asambhinnakhīrapāyāsaṃ có nghĩa là sữa không pha trộn, tức là cháo sữa được nấu bằng sữa không pha nước.
Tassāti pāyāsassa.
Tassā means 'of that porridge.'
Tassā là của cháo sữa.
Uppattimūlanti ‘‘gihikāle me, āvuso, mātā sappimadhusakkarādīhi yojetvā asambhinnakhīrapāyāsaṃ adāsi, tena me phāsu ahosī’’ti attano vacīnicchāraṇasaṅkhātaṃ uppattihetuṃ.
Uppattimūlaṃ means 'the origin or cause of the ailment,' referring to his verbal utterance: "Friends, in my lay life, my mother gave me porridge made of unmixed milk mixed with ghee, honey, and sugar, and I felt comfortable with it."
Uppattimūlaṃ là nguyên nhân phát sinh, tức là sự phát ngôn của chính mình: “Này chư Hiền, khi còn là cư sĩ, mẹ tôi đã cho tôi cháo sữa không pha trộn, được trộn với bơ, mật ong, đường, v.v., nhờ đó mà tôi được khỏe mạnh.”
‘‘Aparibhogāraho piṇḍapāto’’ti kasmā vuttaṃ, nanu therassa obhāsanādicittuppattiyeva natthīti?
" Aparibhogāraho piṇḍapāto" (food unfit for consumption) – why was this said? Was it not the case that the Elder had no intention of hinting or otherwise?
Vì sao nói “piṇḍapāta không đáng thọ dụng”? Chẳng phải vị Trưởng lão không hề có ý niệm về việc gợi ý hay sao?
Saccaṃ natthi, ajjhāsayaṃ pana ajānantā ekacce puthujjanā tathā maññeyyuṃ, anāgate ca sabrahmacārino evaṃ mama diṭṭhānugatiṃ āpajjeyyunti paṭikkhipi.
It is true that he had none, but some ordinary people, not understanding his intention, might think so, and in the future, his fellow monastics might follow his example, so he rejected it.
Đúng vậy, không có. Nhưng một số phàm nhân không hiểu ý nguyện của ngài có thể nghĩ như vậy, và trong tương lai, các vị đồng phạm hạnh có thể làm theo cách nhìn của tôi, nên ngài đã từ chối.
Apica mahātherassa paramukkaṃsagatā sallekhapaṭipatti.
Moreover, the Mahāthera's ascetic practice ( sallekhapaṭipatti) was of the highest excellence.
Hơn nữa, hạnh thiểu dục của Đại Trưởng lão đã đạt đến mức tối thượng.
Tathā hi daharabhikkhuno ‘‘kassa sampannaṃ na manāpa’’nti (pāci. 209, 257, 612, 1228, 1234; cūḷava. 343) vacanaṃ nissāya yāva parinibbānā piṭṭhakhādanīyaṃ na khādati.
Indeed, relying on the words of a young bhikkhu, "To whom is wholesome food not pleasing?", he did not eat sweet cakes until his final passing away.
Thật vậy, dựa vào lời nói của vị tỳ-khưu trẻ rằng “món ăn ngon thì ai mà chẳng thích?” ngài đã không ăn món bánh ngọt cho đến khi nhập Niết-bàn.
Vacīviññattivipphārāti vacīnicchāraṇahetu.
Vacīviññattivipphārā means 'due to a verbal utterance.'
Vacīviññattivipphārā có nghĩa là do sự phát ngôn.
Atthaviññāpanavasena pavattamāno hi saddo asatipi viññattiyā tassa kenaci paccayena paccayabhāve vacīviññattivaseneva pavattatīti ‘‘vacīviññattivipphāro’’ti vuccati.
Indeed, sound that arises by way of conveying meaning, even without any specific condition for its being a condition, arises only by way of verbal intimation, hence it is called "vacīviññattivipphāro."
Thật vậy, âm thanh phát ra để truyền đạt ý nghĩa, dù không có ý muốn diễn đạt bằng lời nói, nhưng do một nguyên nhân nào đó trở thành điều kiện, thì nó vẫn được xem là phát ra do ý muốn diễn đạt bằng lời nói, nên được gọi là “vacīviññattivipphāro”.
Bhuttoti bhuttavā sace bhaveyyaṃ ahaṃ.
Bhutto means 'I sace bhaveyyaṃ (if I were to be) one who has eaten.'
Bhutto có nghĩa là nếu tôi đã ăn.
Sāti assa.
Sā is assa (would be).
Sā là của nó.
Akāralopena hi niddeso ‘‘evaṃsa te’’tiādīsu (ma. ni. 1.23; a. ni. 6.58; 8.7) viya.
Indeed, the designation is with the elision of the 'a', as in "evaṃsa te" and so on.
Thật vậy, sự chỉ định này là do sự bỏ âm ‘a’, như trong các trường hợp “evaṃsa te” và các câu tương tự.
Antaguṇanti antabhogo.
Antaguṇaṃ means 'the coiled intestines.'
Antaguṇaṃ có nghĩa là ruột.
Bahi careti āsayato nikkhamitvā gocaraggahaṇavasena bahi yadi vicareyya.
Bahi care means 'if it were to move outside,' in the sense of coming out of the dwelling place (the abdomen) and seeking its range.
Bahi care có nghĩa là nếu nó thoát ra khỏi ổ bụng và đi ra ngoài để tìm thức ăn.
Paramappicchaṃ dassetuṃ lokavohārenevamāha.
He spoke thus in common parlance to show his extreme lack of desires.
Để thể hiện sự thiểu dục tối thượng, ngài đã nói như vậy theo cách nói thông thường.
Loke hi ayuttabhojanaṃ odariyaṃ garahantā evaṃ vadanti ‘‘kiṃsu nāma tassa antāni bahi carantī’’ti.
Indeed, in the world, people who criticize those who eat improperly and are gluttonous say, "Why do his intestines move outside?"
Trong thế gian, người ta thường quở trách những kẻ tham ăn, phàm ăn tục uống rằng: “Chẳng lẽ ruột của hắn lại bò ra ngoài sao?”
Ārādhemīti ādito paṭṭhāya rādhemi, vase vattemīti attho.
Ārādhemī means 'I satisfy, beginning from the start,' or 'I bring under my control.' That is the meaning.
Ārādhemī có nghĩa là tôi làm cho hài lòng từ ban đầu, tức là tôi làm cho nó nằm trong sự kiểm soát của mình.
Apaccavekkhitaparibhoge iṇaparibhogaāpattiādīnavassa, tabbipariyāyato paccavekkhitaparibhoge ānisaṃsassa ca dassanaṃ ādīnavānisaṃsadassanaṃ.
Seeing the danger of iṇaparibhoga (debt-like consumption) and offenses in unreflected consumption, and conversely, the benefit in reflected consumption, is ādīnavānisaṃsadassanaṃ (seeing the danger and the benefit).
Việc thấy được nguy hiểm của sự thọ dụng không quán xét, như là sự thọ dụng như mắc nợ và phạm giới, và ngược lại, thấy được lợi ích của sự thọ dụng có quán xét, được gọi là ādīnavānisaṃsadassanaṃ (thấy sự nguy hiểm và lợi ích).
Tassa pana paccayādhikārattā vuttaṃ ‘‘paccayesū’’ti.
And because that observation pertains to requisites, it is said, "paccayesu" (in requisites).
Tuy nhiên, vì nó liên quan đến các vật dụng, nên đã nói “paccayesu” (đối với các vật dụng).
Kāraṇakāraṇampi hi kāraṇabhāvena vuccati yathā tiṇehi bhattaṃ siddhanti.
Even the cause of a cause is spoken of as a cause, as in "rice is cooked by grass."
Ngay cả nguyên nhân của nguyên nhân cũng được gọi là nguyên nhân, ví dụ như “cơm được nấu từ cỏ” (tiṇehi bhattaṃ siddhati).
Yena kāraṇena bhikkhuno apaccavekkhitaparibhogo nāma siyā, tasmiṃ vajjite paccayasannissitasīlaṃ sijjhati, visujjhati cāti dassetuṃ ‘‘tasmā’’tiādi vuttaṃ.
Tasmā (therefore) and so on, was said to show that by avoiding that cause which would lead to unreflected consumption for a bhikkhu, the virtue dependent on requisites is accomplished and purified.
Để chỉ ra rằng nhờ loại bỏ nguyên nhân mà tỳ-khưu có thể thọ dụng không quán xét, giới hạnh nương tựa vào vật dụng sẽ được thành tựu và thanh tịnh, nên đã nói “tasmā” (do đó) v.v.
Tattha paccayagedhanti gedhaggahaṇeneva sammohopi gahitoti daṭṭhabbo tena saha pavattanato, tadupanissayato ca.
There, by the term paccayagedhaṃ (greed for requisites), delusion is also included, as it occurs together with greed and is its underlying support.
Ở đó, paccayagedhaṃ (sự tham đắm vật dụng) cần được hiểu rằng chỉ cần nắm lấy sự tham đắm (gedha) thì sự si mê (sammoha) cũng được bao hàm, vì nó luôn đi cùng và nương tựa vào đó.
Dhammena samena uppanneti idaṃ paccayānaṃ āgamanasuddhidassanaṃ, na paccayasannissitasīlavisuddhidassanaṃ.
Dhammena samena uppanne (produced by fair means) – this indicates the purity of the acquisition of requisites, not the purity of the virtue dependent on requisites.
Dhammena samena uppanne (được phát sinh một cách hợp pháp và công bằng) là để chỉ sự thanh tịnh trong việc thu nhận vật dụng, chứ không phải sự thanh tịnh của giới hạnh nương tựa vào vật dụng.
Paccayānaṃ hi idamatthitaṃ upadhāretvā paribhuñjanaṃ paccayasannissitasīlaṃ.
Indeed, the virtue dependent on requisites is the consumption of requisites after reflecting on their purpose.
Giới hạnh nương tựa vào vật dụng là sự thọ dụng các vật dụng sau khi quán xét mục đích của chúng.
Yasmā pana te paccayā ñāyādhigatā eva bhikkhunā paribhuñjitabbā, tasmā vuttaṃ ‘‘dhammena samena uppanne paccaye’’ti.
However, since those requisites should be consumed by a bhikkhu only if they are obtained righteously, it is said, " dhammena samena uppanne paccaye" (requisites obtained righteously).
Tuy nhiên, vì các vật dụng đó phải được tỳ-khưu thọ dụng một cách hợp pháp, nên đã nói “dhammena samena uppanne paccaye” (các vật dụng được phát sinh một cách hợp pháp và công bằng).
Yathāvuttena vidhināti ‘‘sītassa paṭighātāyā’’tiādinā (ma. ni. 1.23; a. ni. 6.58; mahāni. 206) vuttavidhinā.
Yathāvuttena vidhinā (by the method stated) means by the method stated in "to ward off cold," and so on.
Yathāvuttena vidhinā (theo phương pháp đã nói) là theo phương pháp đã nói “để chống lại cái lạnh” v.v.
Dhātuvasena vāti ‘‘yathāpaccayaṃ vattamānaṃ dhātumattamevetaṃ, yadidaṃ cīvarādi, tadupabhuñjako ca puggalo’’ti evaṃ dhātumanasikāravasena vā.
Dhātuvasena vā (or by way of elements) means by way of contemplating elements, thus: "This, namely robes and so on, which is occurring according to conditions, is merely a collection of elements, and the person who consumes them is also*."
Dhātuvasena vā (hoặc theo cách quán chiếu các yếu tố) có nghĩa là quán chiếu theo cách: “Đây chỉ là các yếu tố (dhātu) như y phục, v.v., vận hành theo các điều kiện, và người thọ dụng chúng cũng chỉ là một cá nhân (puggalo) bao gồm các yếu tố.”
Paṭikūlavasena vāti piṇḍapāte tāva āhāre paṭikūlasaññāvasena, ‘‘sabbāni pana imāni cīvarādīni ajigucchanīyāni, imaṃ pūtikāyaṃ patvā ativiya jigucchanīyāni jāyantī’’ti evaṃ paṭikūlamanasikāravasena vā.
Paṭikūlavasena vā (or by way of loathsomeness) means, in the case of alms-food, by way of the perception of loathsomeness in food, or by way of contemplating loathsomeness, thus: "All these robes and so on, which are not disgusting, become exceedingly disgusting upon reaching this putrid body."
Paṭikūlavasena vā (hoặc theo cách quán chiếu sự ghê tởm) có nghĩa là quán chiếu sự ghê tởm đối với thức ăn trong bát khất thực, hoặc quán chiếu theo cách: “Tất cả những thứ này như y phục, v.v., vốn không đáng ghê tởm, nhưng khi đến với thân thể hôi thối này, chúng trở nên vô cùng đáng ghê tởm.”
Tato uttarīti paṭilābhakālato upari.
Tato uttarī means 'after the time of acquisition.'
Tato uttarī có nghĩa là sau thời điểm nhận được.
Anavajjova paribhogo āditova paññāya parisodhitattā adhiṭṭhahitvā ṭhapitapattacīvarānaṃ viyāti.
Anavajjova paribhogo (consumption is faultless) because it is purified by wisdom from the very beginning, like consecrated bowls and robes set aside.
Anavajjova paribhogo (sự thọ dụng không có lỗi) là vì nó đã được thanh lọc bằng trí tuệ ngay từ đầu, giống như y bát đã được an trí và cất giữ.
Paccavekkhaṇāya ādisuddhidassanaparametaṃ, na paribhogakāle paccavekkhaṇapaṭikkhepaparaṃ.
This is primarily intended to show the initial purity through reflection, not to reject reflection at the time of consumption.
Điều này nhằm chỉ ra sự thanh tịnh ban đầu của sự quán xét, chứ không phải nhằm bác bỏ sự quán xét trong lúc thọ dụng.
Tenāha ‘‘paribhogakālepī’’tiādi.
Therefore, he said, " paribhogakālepi" (even at the time of consumption), and so on.
Do đó đã nói “paribhogakālepī” (ngay cả trong lúc thọ dụng) v.v.
Tatrāti tasmiṃ paribhogakāle paccavekkhaṇe.
Tatrā means 'in that reflection at the time of consumption.'
Tatrā có nghĩa là trong sự quán xét lúc thọ dụng đó.
Sanniṭṭhānakaroti asandehakaro ekantiko.
Sanniṭṭhānakaro means 'unwavering' or 'certain.'
Sanniṭṭhānakaro có nghĩa là không còn nghi ngờ, là dứt khoát.
Theyyaparibhogo nāma anarahassa paribhogo.
Theyyaparibhogo (theft-like consumption) means consumption by one who is unworthy.
Theyyaparibhogo (sự thọ dụng như trộm cắp) là sự thọ dụng của người không xứng đáng.
Bhagavatāpi attano sāsane sīlavato paccayā anuññātā, na dussīlassa.
Even by the Blessed One, requisites were permitted for those who are virtuous in his Dispensation, not for the immoral.
Đức Thế Tôn đã cho phép các vật dụng cho người có giới hạnh trong giáo pháp của Ngài, chứ không phải cho người phá giới.
Dāyakānampi sīlavato eva pariccāgo, na dussīlassa.
And for donors, giving is for the virtuous, not for the immoral.
Sự cúng dường của các thí chủ cũng chỉ dành cho người có giới hạnh, chứ không phải cho người phá giới.
Attano kārānaṃ mahapphalabhāvassa paccāsīsanato.
Because they hope for great fruit from their deeds.
Vì họ mong muốn hành động của mình sẽ mang lại quả báo lớn.
Iti satthārā ananuññātattā, dāyakehi ca apariccattattā dussīlassa paribhogo theyyāya paribhogo theyyaparibhogo.
Thus, because it is not permitted by the Teacher and not abandoned by the donors, the consumption by an immoral person is theyyaparibhogo (consumption as theft).
Như vậy, vì không được Đức Đạo Sư cho phép, và không được các thí chủ cúng dường, nên sự thọ dụng của người phá giới là sự thọ dụng như trộm cắp, theyyaparibhogo.
Iṇavasena paribhogo iṇaparibhogo, paṭiggāhakato dakkhiṇāvisuddhiyā abhāvato iṇaṃ gahetvā paribhogo viyāti attho.
Consumption by way of debt is iṇaparibhogo (debt-like consumption), meaning consumption as if taking a loan, due to the absence of purification of the offering from the recipient's side.
Sự thọ dụng như mắc nợ là iṇaparibhogo, có nghĩa là sự thọ dụng như vay nợ, do không có sự thanh tịnh của phước báu từ người nhận.
Tasmāti ‘‘sīlavato’’tiādinā vuttamevatthaṃ kāraṇabhāvena paccāmasati.
Tasmā (therefore) refers back to the meaning stated with "sīlavato" (to the virtuous), etc., as a reason.
Tasmā (do đó) là để nhắc lại ý nghĩa đã nói bằng “sīlavato” (người có giới hạnh) v.v., như là nguyên nhân.
Cīvaraṃ kāyato mocetvā paribhoge paribhoge purebhatta…pe… pacchimayāmesu paccavekkhitabbanti sambandho.
The connection is that one should reflect upon the robe, having removed it from the body, during each act of consumption, in the periods before meals, and during the last watches of the night.
Y phục cần được quán xét mỗi khi tháo ra khỏi thân thể và thọ dụng, vào các thời điểm trước bữa ăn... và vào canh cuối. (Đây là sự liên kết ngữ pháp).
Tathā asakkontena yathāvuttakālavisesavasena ekadivase catukkhattuṃ tikkhattuṃ dvikkhattuṃ sakiṃyeva vā paccavekkhitabbaṃ.
If one is unable to do so, one should reflect four times, three times, twice, or at least once a day, according to the specific times mentioned.
Nếu không thể làm như vậy, thì cần phải quán xét bốn lần, ba lần, hai lần, hoặc ít nhất một lần trong một ngày, tùy theo các thời điểm đặc biệt đã nói.
Sace aruṇaṃ uggacchati, iṇaparibhogaṭṭhāne tiṭṭhati.
If dawn breaks, it remains in the state of debt-like consumption.
Nếu bình minh lên, thì nó nằm trong phạm vi thọ dụng như mắc nợ.
Hiyyo yaṃ mayā cīvaraṃ paribhuttaṃ, taṃ yāvadeva sītassa paṭighātāya…pe… hirikopīnapaṭicchādanatthaṃ.
Yesterday, the robe used by me was merely for warding off cold… and merely for covering the private parts.
Y phục mà tôi đã thọ dụng hôm qua, chỉ để ngăn ngừa cái lạnh… cho đến để che đậy sự hổ thẹn.
Hiyyo yo mayā piṇḍapāto paribhutto, so ‘‘neva davāyā’’tiādinā sace atītaparibhogapaccavekkhaṇaṃ na kareyyāti vadanti, taṃ vīmaṃsitabbaṃ.
If one were not to perform the reflection on past use, saying, "Yesterday, the alms-food used by me was not for enjoyment," and so forth, they say, that statement should be investigated.
Nếu không thực hiện sự quán xét các vật đã thọ dụng trong quá khứ như: “Bát cơm mà tôi đã thọ dụng hôm qua, nó không phải để vui chơi…” thì lời nói đó cần phải được xem xét.
Senāsanampi paribhoge paribhogeti pavese pavese.
Senāsanampi paribhoge paribhoge means, upon every entrance.
Senāsanampi paribhoge paribhoge có nghĩa là mỗi khi vào, mỗi khi vào.
Satipaccayatāti satiyā paccayabhāvo paṭiggahaṇassa, paribhogassa ca paccavekkhaṇasatiyā paccayabhāvo yujjati, paccavekkhitvāva paṭiggahetabbaṃ, paribhuñjitabbañcāti attho.
Satipaccayatā means the state of mindfulness being the cause for receiving and for using, and the state of reflection-mindfulness being the cause is suitable; it means that one should receive and use only after reflecting.
Satipaccayatā có nghĩa là sự hỗ trợ của chánh niệm cho việc thọ nhận, và sự hỗ trợ của chánh niệm quán xét cho việc thọ dụng là hợp lý; nghĩa là phải thọ nhận và thọ dụng sau khi đã quán xét.
Tenevāha ‘‘satiṃ katvā’’tiādi.
It is for this very reason that it is said, " satiṃ katvā" and so on.
Chính vì thế mà nói “satiṃ katvā” (sau khi đã thiết lập chánh niệm) v.v.
Evaṃ santepīti yadipi dvīsupi ṭhānesu paccavekkhaṇā yuttā, evaṃ santepi.
Evaṃ santepī means, even if reflection is proper in both places, even so.
Evaṃ santepī (Dù là như vậy) nghĩa là mặc dù sự quán xét là hợp lý ở cả hai trường hợp, nhưng dù là như vậy.
Apare panāhu – sati paccayatāti sati bhesajjaparibhogassa paccayabhāve, sati paccayeti attho.
However, others say, sati paccayatā means that mindfulness is the causal condition for the use of medicine; it means, when there is mindfulness, there is a cause.
Tuy nhiên, những người khác nói rằng: sati paccayatā có nghĩa là chánh niệm là nguyên nhân cho việc thọ dụng thuốc men, nghĩa là khi có chánh niệm thì đó là nguyên nhân.
Evaṃ santepīti paccaye satipīti.
Evaṃ santepī means, even if there is a cause.
Evaṃ santepī có nghĩa là dù có nguyên nhân.
Taṃ tesaṃ matimattaṃ.
That is merely their opinion.
Đó chỉ là ý kiến của họ.
Tathā hi paccayasannissitasīlaṃ paccavekkhaṇāya visujjhati, na paccayassa bhāvamattena.
For indeed, the virtue dependent on requisites becomes purified through reflection, not merely by the existence of the requisites.
Thật vậy, giới nương tựa vào vật dụng được thanh tịnh nhờ sự quán xét, chứ không phải chỉ nhờ sự hiện hữu của vật dụng.
Evaṃ paccayasannissitasīlassa visuddhiṃ dassetvā teneva pasaṅgena sabbāpi visuddhiyo dassetuṃ ‘‘catubbidhā hi suddhī’’tiādimāha.
Having thus shown the purification of the virtue dependent on requisites, and by that very connection, to show all purifications, it is said, " catubbidhā hi suddhī" and so forth.
Sau khi trình bày sự thanh tịnh của giới nương tựa vào vật dụng như vậy, nhân tiện trình bày tất cả các sự thanh tịnh khác bằng cách nói “catubbidhā hi suddhī” (có bốn loại thanh tịnh) v.v.
Tattha sujjhati etāyāti suddhi, yathādhammaṃ desanāva suddhi desanāsuddhi.
Therein, that by which one is purified is suddhi. Desanāsuddhi is the purification that is the declaration of an offense in accordance with the Dhamma.
Trong đó, sự thanh tịnh là cái mà nhờ đó được thanh tịnh; sự thuyết giảng đúng Pháp chính là sự thanh tịnh, đó là desanāsuddhi (thanh tịnh do thuyết giảng).
Vuṭṭhānassāpi cettha desanāya eva saṅgaho daṭṭhabbo.
Herein, the rehabilitation (vuṭṭhāna) should also be understood as included by the declaration (desanā).
Ở đây, sự phục hồi cũng phải được hiểu là bao gồm trong sự thuyết giảng.
Chinnamūlāpattīnaṃ pana abhikkhutāpaṭiññāva desanā.
For offenses that have been uprooted, however, the declaration is the admission of not being a bhikkhu.
Tuy nhiên, đối với các tội đã bị chặt gốc, sự thuyết giảng chính là lời tuyên bố không còn là Tỳ-khưu nữa.
Adhiṭṭhānavisiṭṭho saṃvarova suddhi saṃvarasuddhi.
Saṃvarasuddhi is the purification that is restraint, distinguished by determination (adhiṭṭhāna).
Sự chế ngự đặc biệt với sự quyết định chính là sự thanh tịnh, đó là saṃvarasuddhi (thanh tịnh do chế ngự).
Dhammena samena paccayānaṃ pariyeṭṭhi eva suddhi pariyeṭṭhisuddhi.
Pariyeṭṭhisuddhi is the purification that is the searching for requisites in a lawful and equitable manner.
Sự tìm cầu vật dụng một cách hợp Pháp và công bằng chính là sự thanh tịnh, đó là pariyeṭṭhisuddhi (thanh tịnh do tìm cầu).
Catūsupi paccayesu vuttavidhinā paccavekkhaṇāva suddhi paccavekkhaṇasuddhi.
Paccavekkhaṇasuddhi is the purification that is reflection on all four requisites in the manner stated.
Sự quán xét các vật dụng theo phương pháp đã nói trong bốn loại vật dụng chính là sự thanh tịnh, đó là paccavekkhaṇasuddhi (thanh tịnh do quán xét).
Esa tāva suddhīsu samāsanayo.
This is the brief method for purifications.
Đó là phương pháp tóm tắt về các sự thanh tịnh.
Suddhimantesu pana desanā suddhi etassāti desanāsuddhi.
As for those who are purified, desanāsuddhi means, "for whom purification is by declaration."
Tuy nhiên, trong số những người thanh tịnh, người mà có sự thanh tịnh nhờ thuyết giảng thì gọi là desanāsuddhi (thanh tịnh do thuyết giảng).
Sesesupi eseva nayo.
The same method applies to the remaining terms.
Đối với các loại còn lại cũng theo cách đó.
Suddhi-saddo pana vuttanayova.
The word suddhi, moreover, is as explained.
Còn từ suddhi thì theo cách đã nói.
Evanti saṃvarabhedaṃ sandhāyāha.
Evaṃ is said with reference to the distinction of restraint.
Evaṃ (như vậy) được nói để chỉ sự khác biệt của sự chế ngự.
Pahāyāti vajjetvā, akatvāti attho.
Pahāyā means avoiding, not doing.
Pahāya có nghĩa là tránh, không làm.
Sabbesanti ariyānaṃ, puthujjanānañca.
Sabbesaṃ refers to both Noble Ones and ordinary individuals.
Sabbesaṃ (của tất cả) là của các bậc Thánh và của phàm nhân.
Kathaṃ puthujjanānaṃ ime paribhogā sambhavanti?
How is it possible for ordinary individuals to have these uses?
Làm sao những sự thọ dụng này có thể xảy ra đối với phàm nhân?
Upacāravasena.
By way of approximation.
Theo nghĩa ẩn dụ.
Yo hi puthujjanassāpi sallekhapaṭipattiyaṃ ṭhitassa paccayagedhaṃ pahāya tattha tattha anupalittena cittena paribhogo, so sāmiparibhogo viya hoti.
Indeed, when an ordinary individual, established in the practice of austerity, abandons craving for requisites, the use of those requisites with an unattached mind is like the use of an owner.
Thật vậy, sự thọ dụng của một phàm nhân đang thực hành hạnh viễn ly, từ bỏ sự tham lam vật dụng, với tâm không dính mắc ở khắp mọi nơi, thì giống như sāmiparibhogo (sự thọ dụng của người chủ).
Sīlavato pana paccavekkhitaparibhogo dāyajjaparibhogo viya hoti, dāyakānaṃ manorathassa avirādhanato.
For a virtuous one, however, the reflected use is like the use of an inheritance, because the donors' wishes are not thwarted.
Tuy nhiên, sự thọ dụng có quán xét của người giữ giới thì giống như sự thọ dụng thừa kế, vì không làm thất vọng ước nguyện của những người cúng dường.
Tathā hi vuttaṃ ‘‘dāyajjaparibhogeyeva vā saṅgahaṃ gacchatī’’ti.
Thus, it is said, " or it is included in the use of an inheritance."
Thật vậy, đã nói rằng: “hoặc nó được bao gồm trong sự thọ dụng thừa kế.”
Kalyāṇaputhujjanassa paribhoge vattabbameva natthi, tassa sekkhasaṅgahato.
There is nothing to be said about the use by an excellent ordinary individual, for that is included in the sekha (learner) category.
Không cần phải nói về sự thọ dụng của một phàm nhân thiện lành, vì người đó được bao gồm trong bậc hữu học.
Sekkhasuttaṃ (saṃ. ni. 5.13) hetassatthassa sādhakaṃ.
The Sekkhasutta is proof of this meaning.
Kinh Sekkha (Tăng Chi Bộ Kinh 5.13) là bằng chứng cho ý nghĩa này.
Tenāha ‘‘sīlavāpi hī’’tiādi.
Therefore, it is said, " sīlavāpi hī" and so forth.
Vì thế, Ngài nói: “Sīlavāpi hī” (Người giữ giới cũng vậy) v.v.
Paccanīkattāti yathā iṇāyiko attano ruciyā icchitadesaṃ gantuṃ na labhati, evaṃ iṇaparibhogayutto lokato nissarituṃ na labhatīti tappaṭipakkhattā sīlavato paccavekkhitaparibhogo āṇaṇyaparibhogoti āha ‘‘āṇaṇyaparibhogo vā’’ti.
Paccanīkattā means: just as a debtor cannot go to a desired place at their own will, so too, one engaged in the use of a debt cannot escape from the world; thus, because of being the opposite of that, the virtuous one's reflected use is called debt-free use, as it says, " āṇaṇyaparibhogo vā".
Paccanīkattā (Vì là đối nghịch): Giống như người mắc nợ không thể đi đến nơi mình muốn theo ý mình, người thọ dụng vật dụng như mắc nợ không thể thoát khỏi thế gian; vì là đối nghịch với điều đó, sự thọ dụng có quán xét của người giữ giới được gọi là sự thọ dụng không nợ nần, vì thế Ngài nói: “āṇaṇyaparibhogo vā” (hoặc sự thọ dụng không nợ nần).
Etena nippariyāyato catuparibhogavinimutto visuṃyevāyaṃ paribhogoti dasseti.
By this, it shows that this use is truly distinct, free from the four kinds of uses.
Với điều này, Ngài chỉ ra rằng sự thọ dụng này là một loại riêng biệt, hoàn toàn khác với bốn loại thọ dụng.
Imāya sikkhāyāti sīlasaṅkhātāya sikkhāya.
Imāya sikkhāya means by this training, which is virtue.
Imāya sikkhāya (Với giới học này) là với giới học được gọi là sīla.
Kiccakārīti paṭiññānurūpaṃ paṭipajjanato yuttapattakārī.
Kiccakārī means one who performs what is proper and suitable, by acting in accordance with one's declaration.
Kiccakārī (Người làm việc cần làm) là người hành xử đúng đắn phù hợp với lời đã hứa.
Idāni tameva kiccakāritaṃ suttapadena vibhāvetuṃ ‘‘vuttampi ceta’’ntiādi vuttaṃ.
Now, to elaborate on that very performance of duties with the words of a Sutta, it is said, " vuttampi ceta" and so forth.
Bây giờ, để giải thích sự làm việc cần làm đó bằng lời kinh, đã nói “vuttampi cetaṃ” (điều này cũng đã được nói) v.v.
Tattha vihāranti patissayaṃ.
Therein, vihāraṃ means a dwelling.
Trong đó, vihāraṃ là chỗ trú ngụ.
Sayanāsananti mañcādiṃ.
Sayanāsanaṃ means a couch, etc.
Sayanāsanaṃ là giường, ghế v.v.
Ubhayenapi senāsanameva vuttaṃ.
By both terms, senāsana (lodging and seating) is meant.
Cả hai đều được nói đến là chỗ ở và giường ghế.
Āpanti udakaṃ.
Āpaṃ means water.
Āpaṃ là nước.
Saṅghāṭirajūpavāhananti paṃsumalādino saṅghāṭigatarajassa dhovanaṃ.
Saṅghāṭirajūpavāhanaṃ means washing away the dirt and dust, etc., from the outer robe (saṅghāṭi).
Saṅghāṭirajūpavāhanaṃ là việc giặt sạch bụi bẩn bám trên y Saṅghāṭi.
Sutvāna dhammaṃ sugatena desitanti cīvarādīsu ‘‘paṭisaṅkhā yoniso cīvaraṃ paṭisevati sītassa paṭighātāyā’’tiādinā (ma. ni. 1.23; a. ni. 6.58; mahāni. 206) nayena bhagavatā desitaṃ dhammaṃ sutvā.
Sutvāna dhammaṃ sugatena desitaṃ means having heard the Dhamma taught by the Fortunate One regarding robes and so forth, in the manner beginning with, "reflecting properly, one uses the robe for warding off cold," and so on.
Sutvāna dhammaṃ sugatena desitaṃ (Sau khi nghe Pháp do Đức Thiện Thệ thuyết giảng): Sau khi nghe Pháp do Đức Thế Tôn thuyết giảng về y phục v.v. theo cách “quán xét kỹ lưỡng y phục và thọ dụng để ngăn ngừa cái lạnh” (Trung Bộ Kinh 1.23; Tăng Chi Bộ Kinh 6.58; Đại Ni-đề-sa 206) v.v.
Saṅkhāya seve varapaññasāvakoti ‘‘piṇḍa’’nti vuttaṃ piṇḍapātaṃ, vihārādipadehi vuttaṃ senāsanaṃ, ‘‘pipāsāgelaññassa vūpasamanato pānīyampi gilānapaccayo’’ti āpamukhena dassitaṃ gilānapaccayaṃ, saṅghāṭiyādicīvaranti catubbidhaṃ paccayaṃ saṅkhāya ‘‘yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā’’tiādinā (ma. ni. 1.23; 2.24; 3.75; saṃ. ni. 4.120; a. ni. 6.58; 8.9; dha. sa. 1355) nayena paccavekkhitvā.
Saṅkhāya seve varapaññasāvako means that a disciple of the Supreme Sage, whether a learner (sekha) or an ordinary individual (puthujjana), should be able to use the four kinds of requisites—alms-food (referred to as "piṇḍa"), lodging (referred to by terms like "vihāra"), medicine for the sick (shown through water, as in "drinking water is also a requisite for the sick, for quelling thirst and illness") and robes (such as the outer robe, saṅghāṭi)—after reflecting in the manner beginning with, "merely for the sustenance of this body," and so on.
Saṅkhāya seve varapaññasāvako (Đệ tử của bậc trí tuệ tối thượng quán xét và thọ dụng): Đệ tử của Đức Thế Tôn có trí tuệ tối thượng, dù là bậc hữu học hay phàm nhân, có thể quán xét và thọ dụng bốn loại vật dụng: bát cơm được gọi là “piṇḍa”, chỗ ở và giường ghế được nói bằng các từ như “vihāra”, thuốc men cho người bệnh được chỉ ra qua nước uống vì “nước uống cũng là vật dụng cho người bệnh để làm dịu cơn khát và bệnh tật”, và y phục như Saṅghāṭi v.v., quán xét theo cách “chỉ để duy trì sự tồn tại của thân này” (Trung Bộ Kinh 1.23; 2.24; 3.75; Tương Ưng Bộ Kinh 4.120; Tăng Chi Bộ Kinh 6.58; 8.9; Pháp Tụ 1355) v.v.
Seve sevituṃ sakkuṇeyya uttamapaññassa bhagavato sāvako sekho vā puthujjano vā.
Seve means, should be able to use.
Seve có nghĩa là có thể thọ dụng, đệ tử của Đức Thế Tôn có trí tuệ tối thượng, dù là bậc hữu học hay phàm nhân.
Yasmā ca saṅkhāya sevī varapaññasāvako, tasmā hi piṇḍe…pe… pokkhare vāribindu, tathā hoti.
And because a disciple endowed with supreme wisdom uses after reflecting, tasmā hi piṇḍe…pe… pokkhare vāribindu (therefore, in alms-food... just like a drop of water on a lotus leaf), so it is.
Vì đệ tử của bậc trí tuệ tối thượng quán xét và thọ dụng, tasmā hi piṇḍe…pe… pokkhare vāribindu, nên nó là như vậy.
Kālenāti ariyānaṃ bhojanakāle.
Kālenā means at the mealtime of the Noble Ones.
Kālena (Đúng lúc) là vào thời gian ăn của các bậc Thánh.
Laddhāti labhitvā.
Laddhā means having obtained.
Laddhā (Sau khi nhận được) là sau khi đạt được.
Paratoti aññato dāyakato.
Parato means from another donor.
Parato (Từ người khác) là từ người cúng dường khác.
Anuggahāti anukampāya bahumhi upanīte mattaṃ so jaññā jāneyya satataṃ sabbakālaṃ upaṭṭhito upaṭṭhitassati.
Anuggahā means out of compassion. When many things are offered, that bhikkhu, being constantly mindful, should know the measure.
Anuggahā (Với lòng thương xót): Khi nhiều vật được cúng dường với lòng thương xót, vị Tỳ-khưu đó jaññā (nên biết) mattaṃ (chừng mực) satataṃ (luôn luôn) với upaṭṭhito (chánh niệm hiện tiền).
Ālepanarūhane yathāti bhesajjalepanena vaṇassa ruhane viya, mattaṃ jāneyyāti yojanā.
Ālepanarūhane yathā means, just as a wound heals by the application of medicine; this is the connection for "should know the measure."
Ālepanarūhane yathā (Như việc lành vết thương bằng thuốc bôi): Câu này được ghép với ý nghĩa “nên biết chừng mực” như việc lành vết thương bằng thuốc bôi.
Āhareti āhareyya.
Āhare means one should eat.
Āhare (Nên ăn) là nên ăn uống.
‘‘Āhareyyāhāra’’nti vā pāṭho.
Or the reading is, "āhareyyāhāraṃ."
Hoặc có thể là pāṭha “Āhareyyāhāraṃ”.
Yāpanatthanti sarīrassa yāpanāya.
Yāpanatthaṃ means for the sustenance of the body.
Yāpanatthaṃ (Để duy trì) là để duy trì thân thể.
Amucchitoti taṇhāmucchāya amucchito gedhaṃ taṇhaṃ anāpanno.
Amucchito means not deluded by the delusion of craving, not fallen into the greed of craving.
Amucchito (Không mê đắm) là không bị mê đắm bởi sự say mê của tham ái, không rơi vào sự tham lam, tham ái.
20. Pariyanto etesaṃ atthīti pariyantāni, pariyantāni sikkhāpadāni yesaṃ te pariyantasikkhāpadā, tesaṃ pariyantasikkhāpadānaṃ.
20. Because these training rules have limits, they are limited; those who have limited training rules are called pariyantasikkhāpadā, and for them.
20. Pariyantasikkhāpadānaṃ (của những giới có giới hạn) là của những giới có giới hạn, tức là những giới có điểm cuối.
Upasampannānanti ṭhapetvā kalyāṇaputhujjanasekkhāsekkhe tadaññesaṃ upasampannānaṃ.
Upasampannāna (for those who have attained full ordination) means for those fully ordained persons, excluding noble ordinary persons, trainees (sekha), and perfected ones (asekha).
Upasampannānaṃ (của những người đã thọ Cụ túc giới) là của những người đã thọ Cụ túc giới, không bao gồm phàm nhân thiện, bậc Hữu học (sekha) và bậc Vô học (asekha).
Sāmaññajotanāpi hi visese tiṭṭhati.
Indeed, a general designation also holds true in a specific sense.
Thật vậy, sự giải thích chung cũng áp dụng cho những trường hợp đặc biệt.
Kusaladhamme yuttānanti vipassanācāre yuttapayuttānaṃ.
Kusaladhamme yuttāna (for those engaged in wholesome states) means for those who are diligently engaged in the practice of insight (vipassanā).
Kusaladhamme yuttānaṃ (của những người gắn bó với các thiện pháp) là của những người chuyên cần thực hành vipassanā (thiền quán).
Sekkhadhammā pariyantā paramā mariyādā etassāti sekkhapariyanto.
Sekkhapariyanto (the culmination of trainee-states) means that the trainee-states (sekkhadhammā) are its limit, its supreme boundary.
Sekkhapariyanto (giới hạn của bậc Hữu học) là giới hạn cuối cùng của bậc Hữu học.
Nāmarūpaparicchedato, kusaladhammasamādānato vā pana paṭṭhāya yāva gotrabhū, tāva pavattakusaladhammappabandho sekkhadhamme āhacca ṭhito sekkhapariyanto.
Or else, sekkhapariyanto is the continuous stream of wholesome states that flows from the discerning of mind-and-matter or from undertaking wholesome states, up to the change-of-lineage knowledge (gotrabhū).
Hay nói cách khác, sekkhapariyanto là chuỗi thiện pháp liên tục, bắt đầu từ sự phân biệt danh sắc, hoặc từ sự thọ trì thiện pháp, cho đến Gotrabhū (chuyển tộc trí), liên hệ mật thiết với các pháp của bậc Hữu học.
Sekkhadhammānaṃ vā heṭṭhimantabhūtā sikkhitabbā lokiyā tisso sikkhā sekkhapariyanto, tasmiṃ sekkhapariyante.
Or, sekkhapariyante (in the culmination of trainee-states) means in the three worldly trainings (sikkhā) to be practiced, which are the lower limit of the trainee-states.
Hoặc sekkhapariyanto là ba học giới (sikkhā) thế gian thấp nhất mà bậc Hữu học cần phải học; trong sekkhapariyante (trong giới hạn của bậc Hữu học) đó.
Paripūrakārīnanti kiñcipi sikkhaṃ ahāpetvā pūrentānaṃ.
Paripūrakārīna (for those who fulfill completely) means for those who fulfill every training without abandoning any.
Paripūrakārīnaṃ (của những người thực hành viên mãn) là của những người thực hành viên mãn mà không bỏ sót bất kỳ học giới nào.
Uparivisesādhigamatthaṃ kāye ca jīvite ca anapekkhānaṃ.
For the sake of attaining higher distinctions, kāye ca jīvite ca anapekkhānaṃ (those who are not attached to body and life).
Để đạt được các pháp ưu việt hơn, họ là kāye ca jīvite ca anapekkhānaṃ (những người không bám víu vào thân và mạng sống).
Tato eva sīlapāripūriatthaṃ pariccattajīvitānaṃ.
For that very reason, for the sake of the complete fulfillment of virtue, pariccattajīvitānaṃ (those who have renounced life).
Chính vì vậy, để viên mãn giới, họ là pariccattajīvitānaṃ (những người đã xả bỏ mạng sống).
Diṭṭhisaṃkilesena aparāmasanīyato pārisuddhivantaṃ sīlaṃ aparāmaṭṭhapārisuddhisīlaṃ.
Aparāmaṭṭhapārisuddhisīlaṃ (virtue of unblemished purity) is virtue possessing purity, in that it cannot be grasped by defilement of views (diṭṭhisaṃkilesa).
Aparāmaṭṭhapārisuddhisīlaṃ (giới thanh tịnh không bị chấp thủ) là giới thanh tịnh không bị chấp thủ do sự ô nhiễm của tà kiến.
Kilesānaṃ sabbaso paṭippassaddhiyā pārisuddhivantaṃ sīlaṃ paṭippassaddhipārisuddhisīlaṃ.
Paṭippassaddhipārisuddhisīlaṃ (virtue of tranquilizing purity) is virtue possessing purity through the complete calming of defilements.
Paṭippassaddhipārisuddhisīlaṃ (giới thanh tịnh nhờ sự lắng dịu) là giới thanh tịnh nhờ sự lắng dịu hoàn toàn của các phiền não.
Anupasampannānaṃ asekkhānaṃ, sekkhānaṃ, kalyāṇaputhujjanānañca sīlaṃ mahānubhāvatāya ānubhāvato apariyantamevāti āha ‘‘gaṇanavasena sapariyantattā’’ti.
He says that the virtue of those who have not attained full ordination (anupasampannānaṃ), perfected ones (asekhā), trainees (sekhā), and noble ordinary persons (kalyāṇaputhujjanānaṃ) is boundless in its power, "gaṇanavasena sapariyantattā" (because it is bounded in terms of enumeration).
Giới của những người chưa thọ Cụ túc giới, của bậc Vô học, của bậc Hữu học và của phàm nhân thiện là vô biên về phương diện năng lực, do năng lực vĩ đại của nó. Vì vậy, Đức Phật đã dạy: "Gaṇanavasena sapariyantattā" (vì có giới hạn về số lượng).
Kāyavācānaṃ saṃvaraṇato, vinayanato ca saṃvaravinayā.
Saṃvaravinayā (restraint and discipline) means restraint and discipline because they are means of restraining and disciplining body and speech.
Saṃvaravinayā (giới luật và sự chế ngự) là sự chế ngự và sự huấn luyện thân và khẩu.
Peyyālamukhena niddiṭṭhāti tattha tattha satthārā desitavitthāranayena yathāvuttagaṇanato niddiṭṭhā.
Peyyālamukhena niddiṭṭhā (indicated in the abbreviated style) means indicated in the detailed manner taught by the Teacher here and there, according to the enumerated categories as stated.
Peyyālamukhena niddiṭṭhā (được trình bày theo cách tóm tắt) là được trình bày theo số lượng đã nói ở trên, theo cách mở rộng mà Đức Đạo Sư đã thuyết giảng ở nhiều nơi.
Sikkhāti sīlasaṅkhātā sikkhā.
Sikkhā refers to the training known as virtue.
Sikkhā (học giới) là học giới được gọi là sīla (giới).
Vinayasaṃvareti vinayapiṭake.
Vinayasaṃvare (in the discipline of restraint) means in the Vinaya Piṭaka.
Vinayasaṃvare (trong sự chế ngự của giới luật) là trong tạng Luật (Vinayapiṭaka).
Gaṇanavasena sapariyantampi upasampannānaṃ sīlanti heṭṭhā vuttaṃ ānetvā sambandhitabbaṃ.
The statement that the virtue of fully ordained persons is limited by enumeration, as mentioned below, should be connected here.
Giới của những người đã thọ Cụ túc giới, mặc dù có giới hạn về số lượng, nhưng phải được liên kết với những gì đã nói ở trên.
Yaṃ kiñci hi upasampannena sikkhitabbaṃ sīlaṃ nāma, tattha kassacipi anavasesato anavasesavasena.
Whatever virtue is to be practiced by a fully ordained person, anavasesavasena (without any remainder) means that nothing whatsoever is left out from all those virtues.
Thật vậy, bất kỳ giới nào mà một người đã thọ Cụ túc giới cần phải học, thì anavasesavasena (theo cách không còn sót lại) là không còn sót lại bất kỳ giới nào.
Samādānabhāvanti samādānasabbhāvaṃ.
Samādānabhāvaṃ (the state of undertaking) means the existence of undertaking.
Samādānabhāvaṃ (trạng thái thọ trì) là sự hiện hữu của việc thọ trì.
Lābha…pe… vasena adiṭṭhapariyantabhāvo lābhādihetu sīlassa avītikkamo.
Lābha…pe… vasena adiṭṭhapariyantabhāvo (the state of having no visible limit due to gain, etc.) refers to not transgressing virtue due to gain and so on.
Lābha…pe… vasena adiṭṭhapariyantabhāvo (trạng thái vô biên do lợi lộc...) là sự không vi phạm giới do lợi lộc, v.v.
Dhanaṃ caje aṅgavarassa hetu pāripanthikacorādīhi upadduto.
Dhanaṃ caje aṅgavarassa hetu (one should sacrifice wealth for the sake of the supreme limb) when afflicted by robbers and bandits on the road.
Khi bị cướp đường, v.v. quấy phá, người ta có thể caje dhanaṃ aṅgavarassa hetu (bỏ của cải vì một chi phần quý giá).
Aṅgaṃ caje jīvitaṃ rakkhamāno sappadaṭṭhādikāle.
Aṅgaṃ caje jīvitaṃ rakkhamāno (one should sacrifice a limb protecting one's life) at the time of a snakebite, etc.
Trong trường hợp bị rắn cắn, v.v., người ta caje aṅgaṃ jīvitaṃ rakkhamāno (bỏ một chi phần để bảo vệ mạng sống).
Aṅgaṃ dhanaṃ jīvitañcāpi sabbaṃ, caje naro dhammamanussaranto sutasomamahābodhisattādayo viya.
Aṅgaṃ dhanaṃ jīvitañcāpi sabbaṃ, caje naro dhammamanussaranto (a person, remembering the Dhamma, should sacrifice all, even a limb, wealth, and life) like the Great Bodhisatta Sutasoma and others.
Giống như Đại Bồ Tát Sutasoma, v.v., caje naro aṅgaṃ dhanaṃ jīvitañcāpi sabbaṃ dhammaṃ anussaranto (người ta có thể từ bỏ tất cả các chi phần, của cải và ngay cả mạng sống, khi nhớ đến Chánh pháp).
Tenāha ‘‘imaṃ sappurisānussatiṃ avijahanto’’ti.
Therefore, it is said: "imaṃ sappurisānussatiṃ avijahanto" (not abandoning this recollection of noble persons).
Vì vậy, Đức Phật đã dạy: "imaṃ sappurisānussatiṃ avijahanto" (không từ bỏ sự ghi nhớ của bậc chân nhân này).
Jighacchāparissamena jīvitasaṃsaye satipi.
Even if there is jīvitasaṃsaye (danger to life) due to hunger and fatigue.
Ngay cả khi jīvitasaṃsaye (mạng sống gặp nguy hiểm) do đói khát và mệt mỏi.
Sikkhāpadaṃ avītikkammāti assāmikesu ambaphalesu bhūmiyaṃ patitesu samīpeyeva santesupi paṭiggāhakābhāvena aparibhuñjanto paṭiggahaṇasikkhāpadaṃ avītikkamitvā.
Sikkhāpadaṃ avītikkammā (not transgressing the training rule) means not transgressing the training rule of taking, by not partaking of ownerless mango fruits that have fallen to the ground and are lying nearby, due to the absence of a recipient.
Sikkhāpadaṃ avītikkammā (không vi phạm học giới) là không vi phạm học giới về việc nhận đồ vật, bằng cách không sử dụng những quả xoài rơi xuống đất mà không có chủ, mặc dù chúng ở gần và không có người nhận.
Sīlavantassāti sīlavantabhāvassa kāraṇā, sīlavantassa vā tuyhaṃ etādisaṃ aṃsena vāhaṇādikaṃ kiccaṃ karoti, kāraṇā sīlassāti adhippāyo.
Sīlavantassā (of one who possesses virtue) refers to the kāraṇā (reason) for being virtuous, or the intention is that this kind of service, such as carrying on the shoulder, is done for you, who are virtuous, because of virtue.
Sīlavantassā (của người giữ giới) là kāraṇā (vì lý do) của việc giữ giới, hoặc là vì bạn là người giữ giới, nên việc làm như mang vác, v.v. này được thực hiện vì giới của bạn. Đó là ý nghĩa.
Sudhotajātimaṇi viyāti catūsu pāsāṇesu sammadeva dhotajātimaṇi viya.
Sudhotajātimaṇi viyā (like a well-washed natural gem) means like a truly natural gem that has been perfectly washed from the four types of stones.
Sudhotajātimaṇi viyā (như một viên ngọc quý được rửa sạch) là như một viên ngọc quý được rửa sạch hoàn toàn trong bốn loại đá.
Mahāsaṅgharakkhitabhāgineyyasaṅgharakkhitattherānaṃ viyāti mahāsaṅgharakkhitattherassa, tasseva bhāgineyyasaṅgharakkhitattherassa viya ca.
Mahāsaṅgharakkhitabhāgineyyasaṅgharakkhitattherānaṃ viyā (like Mahāsaṅgharakkhita Thera and his nephew Saṅgharakkhita Thera).
Mahāsaṅgharakkhitabhāgineyyasaṅgharakkhitattherānaṃ viyā (như Đại Trưởng lão Saṅgharakkhita và cháu của ngài, Trưởng lão Saṅgharakkhita) là như Đại Trưởng lão Saṅgharakkhita và cháu của ngài, Trưởng lão Saṅgharakkhita.
‘‘Kimatthaṃ mayaṃ idhāgatā’’ti mahājanassa vippaṭisāro bhavissatīti adhippāyo.
The intention is: "For what purpose did we come here?" The people will be remorseful.
Ý nghĩa là: "Tại sao chúng ta lại đến đây?" Đại chúng sẽ hối hận.
Accharikāyāti aṅguliphoṭanena.
Accharikāyā (with a snap) means with a snap of the fingers.
Accharikāyā (bằng cách búng ngón tay) là bằng cách búng ngón tay.
Asatiyāti satisammosena.
Asatiyā (due to lack of mindfulness) means due to forgetfulness of mindfulness.
Asatiyā (do thiếu chánh niệm) là do sự lãng quên chánh niệm.
Aññāṇapakatanti aññāṇena aparajjhitvā kataṃ, ajānitvā katanti attho.
Aññāṇapakataṃ (done out of ignorance) means done having erred through ignorance, which is to say, done unknowingly.
Aññāṇapakataṃ (được thực hiện do vô minh) là được thực hiện do vô minh, tức là được thực hiện mà không biết.
Ruppatoti vikāraṃ āpādiyamānasarīrassa.
Ruppato (of the decaying) means of the body that is undergoing change.
Ruppato (của cơ thể bị biến đổi) là của cơ thể đang thay đổi.
Parisussatīti samantato sussati.
Parisussatī (dries up completely) means dries up all around.
Parisussatī (khô héo hoàn toàn) là khô héo khắp nơi.
Yathā kiṃ?
Like what?
Như thế nào?
Pupphaṃ yathā paṃsuni ātape kataṃ sūriyātapasantatte paṃsuni ṭhapitaṃ sirīsādipupphaṃ viyāti attho.
Pupphaṃ yathā paṃsuni ātape kataṃ (as a flower placed on dust in the sun) means like a flower such as a Sirīsa flower, placed on dust heated by the sun's rays, dries up.
Pupphaṃ yathā paṃsuni ātape kataṃ (như một bông hoa đặt trên đất dưới ánh nắng) là như một bông hoa sirīsa, v.v. đặt trên đất nóng dưới ánh nắng mặt trời.
Ajaññanti amanuññaṃ jigucchanīyaṃ.
Ajaññaṃ (ignoble) means unpleasant, repulsive.
Ajaññaṃ (không đáng yêu) là không đáng yêu, đáng ghê tởm.
Jaññasaṅkhātanti bālehi ‘‘jañña’’nti evaṃ kittitaṃ.
Jaññasaṅkhātaṃ (designated as noble) means praised as "noble" by fools.
Jaññasaṅkhātaṃ (được gọi là đáng yêu) là được những kẻ ngu ngốc ca ngợi là "đáng yêu".
Jaññarūpaṃ apassatoti yathābhūtaṃ appassato aviddasuno ‘‘jañña’’nti pasaṃsitaṃ.
Jaññarūpaṃ apassato (not seeing the noble form) means not seeing the form praised as "noble" as it really is, for one who is ignorant.
Jaññarūpaṃ apassato (không thấy hình tướng đáng yêu) là không thấy đúng bản chất, không hiểu biết, ca ngợi là "đáng yêu".
Dhiratthumanti dhi atthu imaṃ, dhi-saddayogena sabbattha upayogavacanaṃ, imassa pūtikāyassa dhikāro hotūti attho.
Dhiratthumaṃ (fie on this) is an exclamatory phrase used everywhere with the word dhi; the meaning is, "Fie on this putrid body!"
Dhiratthumaṃ (khốn thay) là khốn thay cái này. Từ "dhi" (khốn thay) được dùng ở khắp mọi nơi, ý nghĩa là khốn nạn thay cái thân thể thối rữa này.
Duggandhiyanti duggandhikaṃ duggandhavantaṃ.
Duggandhiyaṃ (foul-smelling) means having a bad smell, malodorous.
Duggandhiyaṃ (hôi thối) là có mùi hôi, có mùi khó chịu.
Yattha yathāvutte pūtikāye rāgahetu pamattā pamādaṃ āpannā.
Yattha (in which), in that aforesaid putrid body, due to attachment (rāgahetu), pamattā (heedless), fall into heedlessness.
Yattha (ở đó), tức là trong cái thân thể thối rữa đã nói ở trên, pamattā (những người phóng dật) là những người rơi vào sự phóng dật do tham ái.
Pajāti sattā.
Pajā (beings) means living beings.
Pajā (chúng sinh) là chúng sinh.
Hāpenti maggaṃ sugatūpapattiyāti sugatūpapattiyā maggaṃ, sīlampi hāpenti, pageva jhānādinti adhippāyo.
Hāpenti maggaṃ sugatūpapattiyā (they forfeit the path to rebirth in a good destination) means they forfeit even virtue, which is the path to rebirth in a good destination (sugati), let alone jhāna, etc.; this is the intention.
Hāpenti maggaṃ sugatūpapattiyā (họ bỏ lỡ con đường dẫn đến sự tái sinh tốt lành) là họ bỏ lỡ con đường, tức là giới, dẫn đến sự tái sinh tốt lành. Huống chi là thiền định, v.v. Đó là ý nghĩa.
Kevalaṃ ‘‘arahanto’’ti vattabbā sāvakakhīṇāsavā, itare pana paccekabuddhā sammāsambuddhāti saha visesanenāti āha ‘‘arahantādīna’’nti.
He says "arahantādīnaṃ" (of Arahants, etc.) because only the trainee Arahants (sāvakakhīṇāsavā) are to be called "Arahants," while others, namely Paccekabuddhas and Sammāsambuddhas, are to be called with their specific epithets.
Các vị Thanh văn A-la-hán chỉ được gọi là "A-la-hán". Còn các vị khác như Độc Giác Phật và Chánh Đẳng Giác Phật được gọi kèm theo các tính từ đặc biệt. Vì vậy, Đức Phật đã dạy: "arahantādīnaṃ" (của các vị A-la-hán, v.v.).
Sabbadarathappaṭippassaddhiyāti sabbakilesadarathappaṭippassaddhiyā.
Sabbadarathappaṭippassaddhiyā (by the tranquilizing of all torments) means by the tranquilizing of all defilement-torments.
Sabbadarathappaṭippassaddhiyā (nhờ sự lắng dịu hoàn toàn của mọi phiền não) là nhờ sự lắng dịu hoàn toàn của mọi phiền não khổ đau.
Pāṇātipātādīnanti ādi-saddena adinnādānādīnaṃ aggamaggavajjhakilesapariyosānānaṃ saṅgaho daṭṭhabbo.
In Pāṇātipātādīnaṃ (of taking life, etc.), the word ādi (etc.) should be understood as encompassing taking what is not given (adinnādāna), and so on, up to the defilements to be abandoned by the highest path (arahatta-magga).
Trong từ pāṇātipātādīnaṃ (của sự sát sinh, v.v.), từ ādi (v.v.) bao gồm các pháp như trộm cắp, v.v., và các phiền não bị đoạn trừ bởi đạo quả A-la-hán.
Pahānādīti ādi-saddena veramaṇiādīnaṃ catunnaṃ.
In Pahānādī (abandoning, etc.), the word ādi (etc.) refers to the four kinds of virtue, such as abstention.
Trong từ pahānādī (sự đoạn trừ, v.v.), từ ādi (v.v.) bao gồm bốn loại giới như sự kiêng cữ, v.v.
Kesuci potthakesu ‘‘pahānavasenā’’ti likhanti, sā pamādalekhā.
In some manuscripts, they write "pahānavasenā," but that is a careless transcription.
Trong một số bản kinh, người ta viết rằng "pahānavasenā", đó là một lỗi viết do bất cẩn.
Pāṇātipātassa pahānaṃ sīlanti hirottappakaruṇālobhādipamukhena yena kusalacittuppādena pāṇātipāto pahīyati, taṃ pāṇātipātassa pahānaṃ sīlanaṭṭhena sīlaṃ.
The abandoning of the taking of life is virtue (sīla), meaning that wholesome thought-arising (kusalacittuppāda) headed by moral shame (hiri), moral dread (ottappa), compassion (karuṇā), and non-greed (alobha), by which the taking of life is abandoned—that abandonment of the taking of life is virtue in the sense of sīla.
Sự từ bỏ sát sanh là giới (Pāṇātipātassa pahānaṃ sīla) là: nhờ tâm thiện khởi lên với sự hổ thẹn, ghê sợ, lòng bi mẫn, vô tham, v.v. làm chủ đạo, nhờ đó sự sát sanh được từ bỏ. Sự từ bỏ sát sanh đó được gọi là giới (sīla) theo nghĩa là sự từ bỏ.
Tathā pāṇātipātā virati veramaṇī sīlaṃ.
Similarly, abstaining from the taking of life is abstinence-virtue (veramaṇī sīla).
Tương tự, sự kiêng cữ sát sanh là giới kiêng cữ (veramaṇī sīlaṃ).
Pāṇātipātassa paṭipakkhacetanā cetanā sīlaṃ.
The volition (cetanā) that is the opposite of the taking of life is volition-virtue (cetanā sīla).
Tâm sở từ bỏ sát sanh là giới tư (cetanā sīlaṃ).
Pāṇātipātassa saṃvaraṇaṃ pavesadvārapidhānaṃ saṃvaro sīlaṃ.
The restraint of the taking of life, which is like closing an entrance, is restraint-virtue (saṃvaro sīla).
Sự chế ngự sát sanh, tức là đóng cửa ngõ đi vào, là giới phòng hộ (saṃvaro sīlaṃ).
Pāṇātipātassa avītikkamanaṃ avītikkamo sīlaṃ.
Non-transgression of the taking of life is non-transgression-virtue (avītikkamo sīla).
Sự không vi phạm sát sanh là giới bất vi phạm (avītikkamo sīlaṃ).
Adinnādānassātiādīsupi eseva nayo.
The same method applies to “non-taking of what is not given,” and so forth.
Đối với trộm cắp, v.v. cũng theo cách tương tự.
Abhijjhādīnaṃ pana anabhijjhādivasena pahānaṃ veditabbaṃ.
However, the abandonment of covetousness (abhijjhā), and so forth, should be understood in terms of non-covetousness, and so forth.
Còn đối với tham lam, v.v. thì phải hiểu sự từ bỏ bằng cách không tham lam, v.v.
Veramaṇī cetanā taṃsampayuttā saṃvarāvītikkamā tappamukhā dhammā.
Abstinence and volition are associated with these; restraint and non-transgression are phenomena having these as their chief.
Sự kiêng cữ và tâm sở là các pháp đồng sinh với chúng; sự phòng hộ và bất vi phạm là các pháp có chúng làm chủ đạo.
Evaṃ dasakusalakammapathavasena pahānasīlādīni dassetvā idāni saupāyānaṃ aṭṭhannaṃ samāpattīnaṃ, aṭṭhārasannaṃ mahāvipassanānaṃ, ariyamaggānañca vasena tāni dassetuṃ ‘‘nekkhammenā’’tiādi āraddhaṃ.
Having thus shown abandonment-virtue (pahāna-sīla), and so forth, in terms of the ten wholesome courses of action (dasakusalakammapatha), now, in order to show them in terms of the eight attainments (samāpatti) with their means, the eighteen great insights (mahāvipassanā), and the Noble Paths (ariyamagga), the statement “by renunciation (nekkhamma)” and so forth, has been commenced.
Sau khi trình bày các loại giới từ bỏ, v.v. theo mười nghiệp đạo thiện, bây giờ để trình bày chúng theo tám thiền định có phương tiện, mười tám đại quán và các Thánh đạo, đoạn văn "nekkhammena" (ly dục) v.v. được bắt đầu.
Tattha nekkhammenāti alobhappadhānena kusalacittuppādena.
Therein, “by renunciation” means by wholesome thought-arising (kusalacittuppāda) with non-greed (alobha) as its predominant factor.
Trong đó, "nekkhammena" (ly dục) có nghĩa là do tâm thiện khởi lên với vô tham làm chủ đạo.
Kusalā hi dhammā kāmapaṭipakkhā idha ‘‘nekkhamma’’nti adhippetā.
Indeed, wholesome phenomena that are opposed to sensual desire are here intended by “renunciation.”
Thật vậy, các pháp thiện đối lập với dục lạc được hiểu là "ly dục" ở đây.
Tenāha ‘‘kāmacchandassa pahānaṃ sīla’’ntiādi.
Therefore, it is said, “the abandoning of sensual desire is virtue,” and so forth.
Vì thế, có nói rằng "sự từ bỏ dục tham là giới" (kāmacchandassa pahānaṃ sīla) v.v.
Tattha pahānasīlādīni heṭṭhā vuttanayeneva veditabbāni.
Therein, abandonment-virtue (pahāna-sīla), and so forth, should be understood in the manner stated previously.
Trong đó, giới từ bỏ (pahānasīla) v.v. phải được hiểu theo cách đã nói ở trên.
Visesameva vakkhāma.
We will explain only the specific points.
Chúng ta sẽ chỉ giải thích những điểm đặc biệt.
Abyāpādenāti mettāya.
“By non-ill-will (abyāpāda)” means by loving-kindness (mettā).
"Abyāpādena" (vô sân) có nghĩa là tâm từ (mettā).
Ālokasaññāyāti vibhūtaṃ katvā manasikaraṇena upaṭṭhitaālokasañjānanena.
“By the perception of light (ālokasaññā)” means by clearly paying attention to the aroused perception of light.
"Ālokasaññāya" (tưởng ánh sáng) có nghĩa là sự nhận biết ánh sáng hiện hữu do tác ý làm cho rõ ràng.
Avikkhepenāti samādhinā.
“By non-distraction (avikkhepa)” means by concentration (samādhi).
"Avikkhepena" (không tán loạn) có nghĩa là samādhi (định).
Dhammavavatthānenāti kusalādidhammānaṃ yāthāvanicchayena.
“By the discernment of phenomena (dhammavavatthāna)” means by truly discerning wholesome (kusala) and other phenomena.
"Dhammavavatthānena" (phân biệt pháp) có nghĩa là sự quyết định đúng đắn các pháp thiện, v.v.
Sapaccayanāmarūpavavatthānenātipi vadanti.
Some also say, “by the discernment of mind-and-matter (nāmarūpa) with its conditions.”
Một số người nói rằng đó là sự phân biệt danh sắc có duyên.
Evaṃ kāmacchandādinīvaraṇappahānena ‘‘abhijjhaṃ loke pahāyā’’tiādinā (vibha. 538) vuttāya paṭhamajjhānādhigamassa upāyabhūtāya pubbabhāgapaṭipadāya vasena pahānasīlādīni dassetvā idāni saupāyānaṃ aṭṭhasamāpattiādīnaṃ vasena dassetuṃ ‘‘ñāṇenā’’tiādi vuttaṃ.
Having thus shown abandonment-virtue (pahāna-sīla), and so forth, by way of the path of practice pertaining to the preparatory stage (pubbabhāgapaṭipadā), which is the means to attaining the first jhāna, described as “having abandoned covetousness in the world,” and so forth, through the abandonment of sensual desire (kāmacchanda) and other hindrances (nīvaraṇa), now, in order to show them by way of the eight attainments (samāpatti), and so forth, with their means, the statement “by knowledge (ñāṇa)” and so forth, has been uttered.
Sau khi trình bày các loại giới từ bỏ, v.v. theo sự từ bỏ các triền cái như dục tham, tức là con đường sơ khởi dẫn đến việc chứng đắc sơ thiền, được nói đến trong câu "từ bỏ tham ái trong đời" (Vibha. 538) v.v., bây giờ để trình bày chúng theo tám thiền định có phương tiện, v.v., đoạn văn "ñāṇena" (bằng trí tuệ) v.v. đã được nói đến.
Nāmarūpapariggahakaṅkhāvitaraṇānaṃ hi vibandhabhūtassa mohassa dūrīkaraṇena ñātapariññāya ṭhitassa aniccasaññādayo sijjhanti.
For by removing delusion (moha), which is an impediment to the discernment of mind-and-matter (nāmarūpa-pariggaha) and the overcoming of doubt (kaṅkhāvitaraṇa), the perception of impermanence (anicca-saññā) and so forth, arise for one who has attained a full understanding (ñāta-pariññā).
Thật vậy, nhờ loại bỏ si mê, vốn là chướng ngại cho sự nắm bắt danh sắc và sự vượt qua nghi ngờ, các tưởng về vô thường, v.v. mới thành tựu đối với người đã an trú trong sự hiểu biết toàn diện.
Tathā jhānasamāpattīsu abhiratinimittena pāmojjena.
Similarly, for those delighted in the jhāna attainments, by joy (pāmojja).
Tương tự, niềm hỷ lạc do thích thú trong các thiền định.
Tattha anabhiratiyā vinoditāya jhānādīnaṃ samadhigamoti samāpattivipassanānaṃ arativinodanaavijjāpadālanādinā upāyoti vuttaṃ ‘‘ñāṇena avijjāya, pāmojjena aratiyā’’ti.
Therein, the attainment of jhānas and so forth, when disinclination (anabhirati) has been dispelled, means that dispelling disinclination and uprooting ignorance (avijjā-padālana) are the means for attainments and insights (samāpatti-vipassanā). Therefore, it is said, “by knowledge, ignorance; by joy, disinclination.”
Trong đó, sự chứng đắc thiền định, v.v. là do loại bỏ sự không thích thú, và sự phá tan vô minh, v.v. là phương tiện cho các thiền định và tuệ quán, vì thế có nói "bằng trí tuệ đối với vô minh, bằng hỷ lạc đối với sự không thích thú".
Uppaṭipāṭiniddeso pana nīvaraṇasabhāvāya avijjāya heṭṭhānīvaraṇesupi saṅgahadassanatthanti daṭṭhabbaṃ.
The reversal of the order of mention, however, should be understood as showing the inclusion of ignorance (avijjā), which has the nature of a hindrance (nīvaraṇa), even among the lower hindrances.
Sự trình bày không theo thứ tự phải được hiểu là để chỉ ra rằng vô minh, vốn có bản chất là triền cái, cũng được bao gồm trong các triền cái thấp hơn.
‘‘Paṭhamena jhānena nīvaraṇāna’’ntiādīsu kathaṃ jhānānaṃ sīlabhāvo, kathaṃ vā tattha viratiyā sambhavo.
In “by the first jhāna, the hindrances (nīvaraṇa),” and so forth, how can jhānas be virtue, and how can abstinence arise in them?
Trong các câu như "bằng sơ thiền đối với các triền cái" v.v., làm thế nào các thiền định có thể là giới, và làm thế nào có thể có sự kiêng cữ trong đó?
Suvisuddhakāyakammādikassa hi cittasamādānavasena imāni jhānāni pavattanti, na parittakusalāni viya kāyakammādivisodhanavasena, nāpi maggaphaladhammā viya duccaritadurājīvasamucchedapaṭippassambhanavasenāti?
For these jhānas arise through the establishment of mind (citta-samādāna) for one whose bodily actions (kāyakamma) and so forth, are highly purified, not, like minor wholesome actions, through the purification of bodily actions and so forth, nor, like path-and-fruit phenomena (magga-phala-dhammā), through the eradication or subsidence of misconduct (duccarita) and wrong livelihood (durājīva).
Thật vậy, các thiền định này phát sinh do sự an định tâm của người có thân nghiệp, v.v. hoàn toàn thanh tịnh, chứ không phải do sự thanh lọc thân nghiệp, v.v. như các pháp thiện nhỏ nhặt, cũng không phải do sự đoạn trừ hoặc làm lắng dịu hoàn toàn các ác hạnh và tà mạng như các pháp đạo và quả.
Saccametaṃ.
This is true.
Điều này là đúng.
Mahaggatadhammesu nippariyāyena natthi sīlanaṭṭho, kuto viramaṇaṭṭho.
In the exalted phenomena (mahaggata-dhammā), there is no direct sense of virtue (sīlanaṭṭha); how much less the sense of abstinence (viramaṇaṭṭha)?
Trong các pháp siêu thế (mahaggata dhamma), không có nghĩa giới một cách trực tiếp, vậy thì làm sao có nghĩa kiêng cữ?
Pariyāyena panetaṃ vuttanti daṭṭhabbaṃ.
However, it should be understood that this is stated indirectly (pariyāyena).
Tuy nhiên, điều này phải được hiểu là đã nói theo cách gián tiếp.
Ko pana so pariyāyo?
What, then, is that indirect sense?
Vậy cách gián tiếp đó là gì?
Yadaggena mahaggatā kusaladhammā paṭipakkhe pajahanti, tadaggena tato oratā.
To the extent that the exalted wholesome phenomena abandon their opponents, to that extent they are said to be abstinent from them.
Các pháp thiện siêu thế từ bỏ các pháp đối lập ở mức độ nào, thì ở mức độ đó chúng kiêng cữ khỏi các pháp thấp hơn.
Te ca yathā cittaṃ nārohanti, evaṃ saṃvutā nāma honti.
And just as those (opponents) do not arise in the mind, so are they called 'restrained' (saṃvutā).
Và chúng được gọi là "được phòng hộ" (saṃvuta) theo cách mà chúng không khởi lên trong tâm.
Pariyuṭṭhānasaṅkhāto manodvāre vītikkamo natthi etesūti avītikkamāti ca vuccanti, cetanā pana taṃsampayuttāti.
And because there is no mental transgression (manodvāre vītikkamo) in these (jhānas), which is called an obsession (pariyuṭṭhāna), they are called 'non-transgressions' (avītikkamā); and volition (cetanā) is associated with them.
Chúng cũng được gọi là "bất vi phạm" (avītikkama) vì không có sự vi phạm ở cửa ý, tức là các phiền não, trong chúng, còn tâm sở thì đồng sinh với chúng.
Soyamattho parato āgamissati.
This meaning will come later.
Ý nghĩa này sẽ được trình bày sau.
Evañca katvā vitakkādipahānavacanampi samatthitaṃ hoti.
Having made it so, the statement about the abandoning of initial application (vitakka) and so forth, is also established.
Và như vậy, lời nói về sự từ bỏ tầm, v.v. cũng được chứng minh là hợp lý.
Na hi nippariyāyato sīlaṃ kusaladhammānaṃ pahāyakaṃ yujjati, na cettha akusalavitakkādayo adhippetā.
For, virtue (sīla) cannot directly (nippariyāyato) abandon wholesome phenomena (kusala-dhammā), nor are unwholesome thoughts (akusala-vitakka) and so forth, intended here.
Thật vậy, không hợp lý khi nói rằng giới trực tiếp từ bỏ các pháp thiện, và ở đây không có ý nói đến các tầm bất thiện, v.v.
Kiñcāpi paṭhamajjhānūpacāreyeva dukkhassa, catutthajjhānūpacāre ca sukhassa pahānaṃ hoti, atisayapahānaṃ pana sandhāya vuttaṃ ‘‘catutthena jhānena sukhadukkhānaṃ pahāna’’nti.
Although suffering is abandoned in the access concentration (upacāra) of the first jhāna, and happiness in the access concentration of the fourth jhāna, it is said “by the fourth jhāna, the abandoning of happiness and suffering (sukha-dukkhānaṃ pahānaṃ)” with reference to ultimate abandonment (atisayapahāna).
Mặc dù sự từ bỏ khổ chỉ xảy ra trong cận định sơ thiền, và sự từ bỏ lạc chỉ xảy ra trong cận định tứ thiền, nhưng câu "bằng tứ thiền từ bỏ lạc và khổ" (catutthena jhānena sukhadukkhānaṃ pahāna) được nói đến để chỉ sự từ bỏ vượt trội.
‘‘Ākāsānañcāyatanasamāpattiyā’’tiādīsu yaṃ vattabbaṃ, taṃ āruppakathāyaṃ (visuddhi. 1.275 ādayo) āgamissati.
What needs to be said regarding “by the attainment of the base of infinite space (ākāsānañcāyatana-samāpatti),” and so forth, will appear in the discussion of the immaterial attainments (āruppa-kathā).
Những gì cần nói về "thiền định không gian vô biên" (ākāsānañcāyatanasamāpattiyā) v.v. sẽ được trình bày trong phần "thuyết về các thiền vô sắc" (āruppakathāyaṃ).
Aniccassa, aniccanti vā anupassanā aniccānupassanā.
The contemplation of the impermanent, or the contemplation that it is impermanent, is contemplation of impermanence (aniccānupassanā).
Sự quán chiếu vô thường, hay quán chiếu rằng "vô thường", là quán vô thường (aniccānupassanā).
Tebhūmikadhammānaṃ aniccataṃ gahetvā pavattāya vipassanāyetaṃ nāmaṃ.
This is the name given to insight (vipassanā) that arises by grasping the impermanence of phenomena in the three realms (tebhūmika-dhammā).
Đây là tên của tuệ quán phát sinh từ việc nắm bắt tính vô thường của các pháp trong ba cõi.
Niccasaññāyāti ‘‘saṅkhatadhammā niccā sassatā’’ti evaṃ pavattāya micchāsaññāya, saññāggahaṇeneva diṭṭhicittānampi gahaṇaṃ daṭṭhabbaṃ.
“By the perception of permanence (niccasaññā)” refers to the wrong perception (micchāsaññā) that arises thus: “Conditioned phenomena are permanent and everlasting.” It should be understood that by the mention of perception (saññā), views (diṭṭhi) and thoughts (citta) are also included.
"Niccasaññāya" (tưởng thường) có nghĩa là tà tưởng phát sinh rằng "các pháp hữu vi là thường, là vĩnh cửu"; phải hiểu rằng việc nắm bắt tưởng cũng bao gồm việc nắm bắt tà kiến và tâm.
Esa nayo ito parāsupi.
The same method applies to the subsequent ones.
Cách này cũng áp dụng cho các quán tiếp theo.
Nibbidānupassanāyāti saṅkhāresu nibbindanākārena pavattāya anupassanāya.
“By the contemplation of disgust (nibbidānupassanā)” refers to the contemplation that arises in the form of being disgusted with conditioned phenomena (saṅkhārā).
"Nibbidānupassanāya" (quán nhàm chán) có nghĩa là tuệ quán phát sinh dưới dạng nhàm chán đối với các hành.
Nandiyāti sappītikataṇhāya.
“By delight (nandī)” refers to craving (taṇhā) accompanied by joy (pīti).
"Nandiyā" (hỷ lạc) có nghĩa là ái có hỷ.
Virāgānupassanāyāti virajjanākārena pavattāya anupassanāya.
“By the contemplation of dispassion (virāgānupassanā)” refers to the contemplation that arises in the form of being dispassionate.
"Virāgānupassanāya" (quán ly tham) có nghĩa là tuệ quán phát sinh dưới dạng không còn tham ái.
Rāgassāti saṅkhāresu rāgassa.
“By lust (rāga)” refers to lust for conditioned phenomena.
"Rāgassa" (tham ái) có nghĩa là tham ái đối với các hành.
Nirodhānupassanāyāti saṅkhārānaṃ nirodhassa anupassanāya.
“By the contemplation of cessation (nirodhānupassanā)” refers to the contemplation of the cessation of conditioned phenomena.
"Nirodhānupassanāya" (quán diệt) có nghĩa là tuệ quán về sự diệt của các hành.
Yathā vā saṅkhārā nirujjhantiyeva, āyatiṃ punabbhavavasena na uppajjanti, evaṃ anupassanā nirodhānupassanā.
Or, the contemplation by which conditioned phenomena simply cease and do not arise again in future existences is contemplation of cessation (nirodhānupassanā).
Hoặc, tuệ quán diệt là sự quán chiếu rằng các hành chỉ diệt đi và không tái sinh trong tương lai theo cách tái hữu.
Tenevāha ‘‘nirodhānupassanāya nirodheti no samudetī’’ti (paṭi. ma. 1.83).
Therefore, it is said, “By the contemplation of cessation, one makes cease; one does not accumulate.”
Vì thế, có nói rằng "bằng quán diệt, nó diệt trừ chứ không tập khởi" (Paṭi. Ma. 1.83).
Muñcitukāmatāya hi ayaṃ balappattā.
Indeed, this (contemplation) becomes strong through the desire to be released.
Thật vậy, điều này đạt được sức mạnh nhờ ý muốn giải thoát.
Saṅkhārānaṃ paṭinissajjanākārena pavattā anupassanā paṭinissaggānupassanā.
The contemplation that arises in the form of relinquishing conditioned phenomena is contemplation of relinquishment (paṭinissaggānupassanā).
Tuệ quán phát sinh dưới dạng từ bỏ các hành là quán xả ly (paṭinissaggānupassanā).
Paṭisaṅkhā santiṭṭhanā hi ayaṃ.
Indeed, this is the discerning contemplation (paṭisaṅkhānupassanā).
Thật vậy, đây là sự quán chiếu và an trú.
Ādānassāti niccādivasena gahaṇassa.
“By grasping (ādāna)” refers to grasping them as permanent and so forth.
"Ādānassa" (sự chấp thủ) có nghĩa là sự nắm giữ theo cách thường còn, v.v.
Santatisamūhakiccārammaṇavasena ekattagahaṇaṃ ghanasaññā, tassā ghanasaññāya.
The apprehension of oneness due to continuity, collection, function, and object is the perception of solidity (ghanasaññā), and it refers to that perception of solidity.
Sự nắm giữ cái nhất thể theo cách liên tục, tập hợp, chức năng và đối tượng là tưởng về sự bền chắc (ghanasaññā), về tưởng bền chắc đó.
Āyūhanassāti abhisaṅkharaṇassa.
“By accumulation (āyūhana)” refers to the act of fabricating.
"Āyūhanassa" (sự tích lũy) có nghĩa là sự tạo tác.
Saṅkhārānaṃ avatthādivisesāpatti vipariṇāmo.
The special state of becoming of conditioned phenomena is transformation (vipariṇāmo).
Sự đạt đến các trạng thái đặc biệt của các hành là sự biến chuyển (vipariṇāmo).
Dhuvasaññāyāti thirabhāvagahaṇassa.
“By the perception of permanence (dhuvasaññā)” refers to the grasping of stability.
"Dhuvasaññāya" (tưởng kiên cố) có nghĩa là sự nắm giữ tính kiên cố.
Nimittassāti samūhādighanavasena sakiccaparicchedatāya ca saṅkhārānaṃ saviggahatāya.
“By the sign (nimitta)” refers to the embodied nature of conditioned phenomena, due to their solidity as aggregates and so forth, and their delimitation by their own functions.
"Nimittassa" (tướng) có nghĩa là tính có hình thể của các hành theo cách tập hợp, v.v. và sự phân định chức năng của chúng.
Paṇidhiyāti rāgādipaṇidhiyā, taṇhāvasena saṅkhāresu ninnatāyāti attho.
“By aspiration (paṇidhi)” refers to aspiration such as lust (rāga), meaning inclination towards conditioned phenomena due to craving (taṇhā).
"Paṇidhiyā" (sự mong cầu) có nghĩa là sự mong cầu tham ái, v.v., tức là sự hướng về các hành do ái.
Abhinivesassāti attānudiṭṭhiyā.
“By adherence (abhinivesa)” refers to self-view (attānudiṭṭhi).
"Abhinivesassa" (sự chấp thủ) có nghĩa là ngã kiến.
Aniccadukkhādivasena sabbatebhūmakadhammatiraṇā adhipaññādhammavipassanā.
The penetrative insight into phenomena (dhamma-vipassanā) that is superior wisdom (adhipaññā), which is the overcoming of all three-realm phenomena in terms of impermanence, suffering, and so forth.
Sự phân tích các pháp trong ba cõi theo cách vô thường, khổ, v.v. là tuệ quán pháp siêu trí tuệ (adhipaññādhammavipassanā).
Sārādānābhinivesassāti asāresu sāragahaṇavipallāsassa.
“By the adherence to grasping what is essential (sārādānābhinivesa)” refers to the perverted assumption of essence in what is non-essential.
"Sārādānābhinivesassa" (sự chấp thủ lấy cốt lõi) có nghĩa là sự sai lầm trong việc nắm giữ cái cốt lõi trong những cái không phải cốt lõi.
Yathābhūtañāṇadassanaṃ thirabhāvapattā aniccādianupassanāva.
Knowledge and vision of things as they really are (yathābhūtañāṇadassanaṃ) is simply the contemplation of impermanence and so forth, that has reached a stable state.
"Yathābhūtañāṇadassanaṃ" (tri kiến như thật) chính là quán vô thường, v.v. đã đạt đến sự kiên cố.
Udayabbayañāṇanti keci.
Some call it knowledge of rise and fall (udayabbaya-ñāṇa).
Một số người nói đó là trí tuệ về sự sinh diệt.
Sappaccayanāmarūpadassananti apare.
Others call it vision of mind-and-matter (nāmarūpa) with its conditions.
Những người khác nói đó là tri kiến danh sắc có duyên.
‘‘Issarakuttādivasena loko samuppanno’’ti abhiniveso sammohābhiniveso.
The adherence (abhinivesa) to the notion that “the world arose by the action of a creator god, and so forth” is adherence to delusion (sammohābhinivesa).
Sự chấp thủ rằng "thế gian được tạo ra bởi một đấng tối cao, v.v." là sự chấp thủ si mê (sammohābhiniveso).
Ucchedasassatābhinivesoti keci.
Some call it adherence to annihilationism or eternalism.
Một số người nói đó là sự chấp thủ đoạn diệt và thường còn.
‘‘Ahosiṃ nu kho ahamatītamaddhāna’’ntiādinayappavattā (ma. ni. 1.18; saṃ. ni. 2.20; mahāni. 174) saṃsayāpatti sammohābhinivesoti apare.
Others say that the arising of doubt (saṃsayāpatti) that occurs in the manner of “Was I, indeed, in the past?” and so forth, is adherence to delusion (sammohābhinivesa).
Những người khác nói rằng sự nghi ngờ phát sinh theo cách "liệu tôi có tồn tại trong quá khứ không?" (M.N. 1.18; S.N. 2.20; Mahāni. 174) là sự chấp thủ si mê.
Saṅkhāresu tāṇaleṇabhāvagahaṇaṃ ālayābhiniveso.
The apprehension of conditioned phenomena as a refuge or a shelter is adherence to attachment (ālayābhiniveso).
Sự nắm giữ các hành như là nơi nương tựa, nơi ẩn náu là sự chấp thủ trú xứ (ālayābhiniveso).
‘‘Ālayaratā ālayasammuditā’’ti (dī. ni. 2.67; ma. ni. 1.281; 2.337; saṃ. ni. 1.172; mahāva. 7-8) vacanato ālayo taṇhā.
From the saying, "delighting in attachment, rejoicing in attachment," ālayo means craving.
Do câu ‘ālayaratā ālayasammuditā’ mà ālayo là taṇhā (ái dục).
Sā eva cakkhādīsu, rūpādīsu ca abhinivisanavasena pavattiyā ālayābhinivesoti apare.
Others say that the very craving, by way of its adherence to the eye and so on, and to forms and so on, is ālayābhinivesa.
Chính ái dục ấy, do sự chấp thủ vào mắt và các căn khác, vào sắc và các đối tượng khác, mà trở thành ālayābhinivesa (sự chấp thủ vào chỗ nương tựa), theo một số người khác.
‘‘Evaṃ ṭhitā te saṅkhārā paṭinissajjīyantī’’ti pavattaṃ ñāṇaṃ paṭisaṅkhānupassanā.
The knowledge that arises as, "These formations, thus established, are to be renounced," is contemplation of re-examination (paṭisaṅkhānupassanā).
Trí tuệ khởi lên với ý nghĩ: “Các hành như thế này nên được xả bỏ” thì đó là paṭisaṅkhānupassanā (quán xét lại).
Appaṭisaṅkhā paṭisaṅkhāya paṭipakkhabhūtā mohappadhānā akusaladhammā.
Non-re-examination (appaṭisaṅkhā) refers to unwholesome states predominantly consisting of delusion, which are the opposing factor to re-examination.
Appaṭisaṅkhā là những pháp bất thiện do si mê chủ đạo, đối nghịch với sự quán xét lại.
Vaṭṭato vigatattā vivaṭṭaṃ nibbānaṃ, tattha ninnabhāvasaṅkhātena anupassanena pavatti vivaṭṭānupassanā, saṅkhārupekkhā ceva anulomañāṇañca.
Nibbāna is the turning away (vivaṭṭa), because it is free from the round of existence (vaṭṭa). The contemplation that takes place through the inclination towards Nibbāna, is contemplation of the turning away (vivaṭṭānupassanā), which comprises both equanimity regarding formations (saṅkhārupekkhā) and adaptation knowledge (anulomañāṇa).
Nibbāna được gọi là vivaṭṭa (thoát khỏi luân hồi) vì đã thoát khỏi vòng luân hồi. Sự quán chiếu khởi lên ở đó, được gọi là sự hướng về Nibbāna, chính là vivaṭṭānupassanā (quán chiếu sự thoát ly luân hồi), tức là saṅkhārupekkhā (xả đối với các hành) và anulomañāṇa (thuận trí).
Saññogābhiniveso saṃyujjanavasena saṅkhāresu abhinivisanaṃ.
Adherence to attachment (saññogābhiniveso) is clinging to formations by way of being conjoined.
Saññogābhiniveso là sự chấp thủ vào các hành theo cách kết hợp.
‘‘Cittassa avippaṭisārāya saṃvattantī’’tiādīsu saṃvaro avippaṭisāratthāya.
In passages such as "conducive to non-remorse of mind (cittassa avippaṭisārāya saṃvattanti)," restraint is for the sake of non-remorse.
Trong các câu như ‘‘Cittassa avippaṭisārāya saṃvattantī’’, sự chế ngự (saṃvara) là vì không hối tiếc.
‘‘Avippaṭisāratthāni kho, ānanda, kusalāni sīlānī’’ti (a. ni. 10.1) vacanato cetaso avippaṭisāratthāya bhavanti.
As it is said, "Wholesome virtues, Ānanda, are for the sake of non-remorse," they are for the sake of the mind's non-remorse.
Do câu: “Này Ānanda, các giới hạnh thiện lành dẫn đến không hối tiếc”, nên chúng dẫn đến sự không hối tiếc của tâm.
Avippaṭisāro pāmojjatthāya.
Non-remorse is for the sake of joy.
Không hối tiếc dẫn đến hỷ lạc.
‘‘Yoniso manasi karoto pāmojjaṃ jāyatī’’ti (dī. ni. 3.359) vacanato pāmojjāya saṃvattanti.
As it is said, "To one who attends properly, joy arises," they are conducive to joy (pāmojjāya saṃvattanti).
Do câu: “Khi tác ý đúng đắn, hỷ lạc phát sinh”, nên chúng dẫn đến hỷ lạc.
Pāmojjaṃ pītiyā.
Joy is for the sake of rapture.
Hỷ lạc dẫn đến hỷ.
‘‘Pamuditassa pīti jāyatī’’ti (dī. ni. 1.466; 3.359; a. ni. 3.96; 6.10; 11.12) vacanato pītiyā saṃvattanti.
As it is said, "To one who is joyful, rapture arises," they are conducive to rapture (pītiyā saṃvattanti).
Do câu: “Người có tâm hỷ lạc, hỷ phát sinh”, nên chúng dẫn đến hỷ.
Pīti passaddhatthāya.
Rapture is for the sake of tranquility.
Hỷ dẫn đến khinh an.
‘‘Pītimanassa kāyo passambhatī’’ti (dī. ni. 1.466; 3.359; a. ni. 3.96; 6.10; 11.12) vacanato passaddhiyā saṃvattanti.
As it is said, "To one with a rapturous mind, the body becomes tranquil," they are conducive to tranquility (passaddhiyā saṃvattanti).
Do câu: “Người có tâm hỷ lạc, thân được khinh an”, nên chúng dẫn đến khinh an.
Passaddhi sukhatthāya.
Tranquility is for the sake of happiness.
Khinh an dẫn đến an lạc.
‘‘Passaddhakāyo sukhaṃ vedetī’’ti (dī. ni. 1.466; 3.359; a. ni. 3.96; 6.10; 11.12) vacanato somanassāya saṃvattantīti.
As it is said, "One whose body is tranquil experiences happiness," they are conducive to mental pleasure (somanassāya saṃvattanti).
Do câu: “Thân được khinh an, cảm thọ an lạc”, nên chúng dẫn đến hỷ lạc tâm.
‘‘Sukhatthāya sukhaṃ vedetī’’ti cettha somanassaṃ ‘‘sukha’’nti vuttaṃ.
Here, in "for the sake of happiness, one experiences happiness," somanassa (mental pleasure) is called "happiness."
Ở đây, hỷ lạc tâm được gọi là “an lạc” trong câu “vì an lạc, cảm thọ an lạc”.
Āsevanāyāti samādhissa āsevanāya.
To practice (āsevanāya) means to practice concentration (samādhi).
Āsevanāya là để thực hành samādhi (định) nhiều lần.
Nirāmise hi sukhe siddhe ‘‘sukhino cittaṃ samādhiyatī’’ti (dī. ni. 1.466; 3.359; a. ni. 3.96; 6.10; 11.12) vacanato samādhi siddhoyeva hoti, tasmā samādhissa āsevanāya paguṇabalavabhāvāya saṃvattantīti attho.
When unblemished happiness is achieved, concentration is already achieved, as it is said, "The mind of one who is happy becomes concentrated." Therefore, the meaning is that they are conducive to the cultivation of samādhi, to its development into a strong and familiar state.
Khi an lạc vô nhiễm đã thành tựu, thì samādhi đã thành tựu, do câu: “Người an lạc, tâm được định tĩnh”. Do đó, ý nghĩa là chúng dẫn đến sự thực hành samādhi để trở nên thuần thục và mạnh mẽ.
Bhāvanāyāti tasseva samādhissa vaḍḍhiyā.
To develop (bhāvanāya) means for the increase of that very samādhi.
Bhāvanāya là để tăng trưởng chính samādhi đó.
Bahulīkammāyāti punappunaṃ kiriyāya.
To repeatedly practice (bahulīkammāya) means for repeated action.
Bahulīkammāya là để thực hành nhiều lần.
Alaṅkārāyāti tasseva samādhissa pasādhanabhūtasaddhindriyādinipphattiyā alaṅkārāya saṃvattanti.
As an adornment (alaṅkārāya) means they are conducive to the accomplishment of the faculties of faith and so on, which are an adornment for that samādhi.
Alaṅkārāya là để trang hoàng, tức là để thành tựu các căn như tín căn, vốn là sự trang sức cho chính samādhi đó.
Parikkhārāyāti avippaṭisārādikassa samādhisambhārassa siddhiyā tasseva samādhissa parikkhārāya saṃvattanti.
As a requisite (parikkhārāya) means they are conducive to the parikkhāra of that very samādhi, for the accomplishment of the requisites of samādhi such as non-remorse.
Parikkhārāya là để làm tư lương cho chính samādhi đó, tức là để thành tựu các yếu tố cấu thành samādhi như sự không hối tiếc.
Sambhārattho hi idha parikkhāra-saddo.
Indeed, here the word parikkhāra means "requisite" or "provision."
Thật vậy, từ parikkhāra ở đây có nghĩa là tư lương.
‘‘Ye ca kho ime pabbajitena jīvitaparikkhārā samudānetabbā’’tiādīsu (ma. ni. 1.191) viya sambhāroti ca paccayo veditabbo.
And sambhāra, meaning "provision" or "cause," should be understood, as in passages like "And these are the requisites of life that a renunciant must acquire."
Như trong câu: “Những tư lương sinh hoạt mà một người xuất gia nên thu thập”, v.v., tư lương cũng nên được hiểu là điều kiện.
Kāmañcāyaṃ parikkhāra-saddo ‘‘ratho sīlaparikkhāro’’tiādīsu (saṃ. ni. 5.4) alaṅkārattho.
Although this word parikkhāra also has the meaning of "adornment" in passages like "the chariot is adorned with virtue."
Mặc dù từ parikkhāra này có nghĩa là trang sức trong các câu như: “Chiếc xe có giới là trang sức”, v.v.
‘‘Sattahi nagaraparikkhārehi suparikkhattaṃ hotī’’tiādīsu (a. ni. 7.67) parivārattho vutto.
In passages like "protected by seven city requisites," it is stated to mean "attendants" or "retinue."
Trong các câu như: “Thành phố được bảo vệ tốt với bảy tư lương thành phố”, v.v., nó có nghĩa là tùy tùng.
Idha pana alaṅkāraparivārānaṃ visuṃ gahitattā ‘‘sambhārattho’’ti vuttaṃ.
However, here, since "adornment" and "attendants" are taken separately, it is said to mean "provision."
Nhưng ở đây, vì trang sức và tùy tùng đã được đề cập riêng biệt, nên nó được nói là có nghĩa “tư lương”.
Parivārāyāti mūlakāraṇabhāveneva samādhissa parivārabhūtasativīriyādidhammavisesasādhanena parivārasampattiyā saṃvattanti.
As an entourage (parivārāya) means they are conducive to the attainment of an entourage, by achieving special qualities such as mindfulness and energy, which are the entourage of samādhi due to its fundamental cause.
Parivārāya là để thành tựu sự tùy tùng, bằng cách thành tựu các pháp đặc biệt như niệm, tinh tấn, v.v., vốn là tùy tùng của samādhi theo nghĩa là nguyên nhân gốc rễ.
Pāripūriyāti vasībhāvasampāpanena, vipassanāya padaṭṭhānabhāvāpādanena ca paripuṇṇabhāvasādhanato samādhissa pāripūriyā saṃvattanti.
To full completion (pāripūriyā) means they are conducive to the full completion of samādhi by bringing about mastery and by becoming the proximate cause for insight.
Pāripūriyā là để hoàn thiện samādhi, bằng cách đạt được sự thuần thục và bằng cách làm cho nó trở thành nền tảng cho vipassanā.
Evaṃ suparisuddhasīlamūlakaṃ sabbākāraparipūraṃ samādhiṃ dassetvā idāni ‘‘samāhito pajānāti passati, yathābhūtaṃ jānaṃ passaṃ nibbindati, nibbindaṃ virajjati, virāgā vimuccatī’’ti (a. ni. 10.2; sa. ni. 3.14) vacanato sīlamūlakāni samādhipadaṭṭhānāni payojanāni dassetuṃ ‘‘ekantanibbidāyā’’tiādi vuttaṃ.
Having thus shown samādhi, which is perfectly pure in its foundation of virtue and complete in all aspects, it is now said "for complete disenchantment (ekantanibbidāya)" and so on, to show the purposes that have samādhi as their proximate cause and are rooted in virtue, as in "One who is concentrated knows and sees. Knowing and seeing things as they really are, one becomes disenchanted. Being disenchanted, one becomes dispassionate. Through dispassion, one is liberated."
Sau khi trình bày samādhi hoàn hảo về mọi mặt, có nền tảng từ giới hạnh thanh tịnh như vậy, bây giờ để trình bày các mục đích có nền tảng từ samādhi, do câu: “Người định tĩnh biết và thấy. Người biết và thấy đúng như thật thì nhàm chán. Người nhàm chán thì ly tham. Do ly tham mà giải thoát”, nên đã nói ‘‘ekantanibbidāyā’’ và các câu tiếp theo.
Nibbidāya hi dassitāya tassā padaṭṭhānabhūtaṃ yathābhūtañāṇadassanaṃ dassitameva hoti, tasmiṃ asati nibbidāya asijjhanato.
For, when disenchantment is shown, knowledge and vision of things as they really are, which is the proximate cause of disenchantment, is also shown, because disenchantment cannot be accomplished without it.
Thật vậy, khi sự nhàm chán được trình bày, thì trí tuệ và sự thấy biết đúng như thật, vốn là nền tảng của nó, cũng đã được trình bày, vì nếu không có điều đó thì sự nhàm chán không thể thành tựu.
Nibbidādayo atthato vibhattā eva.
Disenchantment and so on are already clearly explained in terms of their meaning.
Sự nhàm chán, v.v., đã được phân tích ý nghĩa.
Yathābhūtañāṇadassananti panettha sappaccayanāmarūpadassanaṃ adhippetaṃ.
Here, "knowledge and vision of things as they really are" is intended to mean the vision of name-and-form with their conditions.
Ở đây, "trí tuệ và sự thấy biết đúng như thật" được hiểu là sự thấy biết danh sắc có duyên.
Evamettha amatamahānibbānapariyosānaṃ sīlassa payojanaṃ dassitanti veditabbaṃ.
Thus, it should be understood that here the purpose of virtue, culminating in the Deathless, the Great Nibbāna, is shown.
Như vậy, cần hiểu rằng ở đây, mục đích của giới hạnh, kết thúc bằng Nibbāna vĩ đại bất tử, đã được trình bày.
Idāni pahānādīsu sīlatthaṃ dassetuṃ ‘‘ettha cā’’tiādi āraddhaṃ.
Now, to show the meaning of virtue in elimination and so on, "And here (ettha cā)" and so on is begun.
Bây giờ, để trình bày ý nghĩa của giới hạnh trong sự đoạn trừ, v.v., đã bắt đầu với ‘‘ettha cā’’ và các câu tiếp theo.
Tattha pajahanaṃ anuppādanirodho pahānanti tassa bhāvasādhanataṃ sandhāya ‘‘pahānanti koci dhammo nāma natthī’’ti vuttaṃ.
Therein, abandonment (pajahanaṃ) is the cessation of non-arising. Elimination (pahānaṃ) refers to this; it is said, "there is no such state called elimination" with reference to its meaning as an abstract noun.
Trong đó, sự từ bỏ là sự diệt trừ không cho phát sinh, pahāna (sự đoạn trừ); do đó, để chỉ ý nghĩa của nó là một danh từ hành động, đã nói ‘‘pahānanti koci dhammo nāma natthī’’ (không có pháp nào gọi là sự đoạn trừ).
Yathā panassa dhammabhāvo sambhavati, tathā heṭṭhā saṃvaṇṇitameva.
However, how it can be a state (dhamma) has already been explained below.
Tuy nhiên, cách mà nó có thể trở thành một pháp đã được giải thích ở phần dưới.
Evaṃ hissa sīlabhāvo suṭṭhu yujjati.
For in this way, its nature as virtue fits perfectly.
Chỉ khi đó, tính chất giới hạnh của nó mới thực sự phù hợp.
Taṃ taṃ pahānanti ‘‘pāṇātipātassa pahānaṃ, adinnādānassa pahāna’’nti evaṃ vuttaṃ taṃ taṃ pahānaṃ.
That particular elimination (taṃ taṃ pahāna) means "the elimination of taking life, the elimination of taking what is not given" — that particular elimination thus stated.
Taṃ taṃ pahāna là sự đoạn trừ được nói đến như: “sự đoạn trừ sát sinh, sự đoạn trừ trộm cắp”, v.v.
Tassa tassa kusaladhammassāti pāṇātipātassa pahānaṃ mettādikusaladhammassa, adinnādānassa pahānaṃ cāgādikusaladhammassāti evaṃ tassa tassa kusaladhammassa.
Of that particular wholesome state (tassa tassa kusaladhammassā) means "the elimination of taking life is a wholesome state like loving-kindness; the elimination of taking what is not given is a wholesome state like generosity" — thus, of that particular wholesome state.
Tassa tassa kusaladhammassā là sự đoạn trừ sát sinh là của pháp thiện như từ bi, sự đoạn trừ trộm cắp là của pháp thiện như bố thí, v.v., như vậy là của từng pháp thiện đó.
Patiṭṭhānaṭṭhenāti patiṭṭhānabhāvena.
As a foundation (patiṭṭhānaṭṭhenā) means by way of being a foundation.
Patiṭṭhānaṭṭhenā là theo nghĩa là nền tảng.
Pahānaṃ hi tasmiṃ sati hoti, asati na hoti, tassa ‘‘patiṭṭhāna’’nti vattabbataṃ labhatīti katvā yasmiṃ santāne pāṇātipātādayo tassa pakampahetavoti tappahānaṃ vikampābhāvakaraṇena ca samādhānaṃ vuttaṃ.
For, elimination occurs when it is present and does not occur when it is absent. Because it can be called a "foundation" for that, the elimination of killing and so on, which are causes for the trembling of that continuum, is called steadiness (samādhānaṃ) by making them non-trembling (vikampābhāvakaraṇena).
Thật vậy, sự đoạn trừ xảy ra khi có nó, và không xảy ra khi không có nó. Do đó, nó được gọi là “nền tảng”. Và sự định tĩnh được nói đến là sự định tĩnh bằng cách làm cho không còn rung động đối với sự đoạn trừ đó, vì sát sinh, v.v., là nguyên nhân gây ra sự rung động trong tâm thức đó.
Evaṃ sesapahānesupi vattabbaṃ.
Similarly, it should be stated for the remaining eliminations.
Tương tự, cũng nên nói về các sự đoạn trừ còn lại.
Samādhānaṃ saṇṭhapanaṃ, saṃyamanaṃ vā.
Steadiness (samādhānaṃ) means establishing or restraining.
Samādhānaṃ là sự đặt định tốt đẹp, hoặc sự chế ngự.
Itare cattāroti veramaṇiādayo cattāro dhammā na pahānaṃ viya vohāramattanti adhippāyo.
The other four (itare cattāro) means that the other four states, such as abstention, are not merely conventional terms like elimination.
Itare cattāro (bốn điều còn lại) có ý nghĩa là bốn pháp như sự kiêng cữ, v.v., không phải chỉ là một thuật ngữ như sự đoạn trừ.
Tato tatoti tamhā tamhā pāṇātipātādito.
From this and that (tato tato) means from this and that (action) like taking life.
Tato tato là từ từng hành vi sát sinh, v.v.
Tassa tassāti pāṇātipātādikassa saṃvaraṇavasena, tassa tassa vā saṃvarassa vasena.
Of that and that (tassa tassā) means by way of restraining taking life and so on, or by way of that and that restraint.
Tassa tassā là theo cách chế ngự từng hành vi sát sinh, v.v., hoặc theo từng sự chế ngự đó.
Tadubhayasampayuttacetanāvasenāti veramaṇīhi, saṃvaradhammehi ca sampayuttāya cetanāya vasena.
By way of consciousness conjoined with both (tadubhayasampayuttacetanāvasenā) means by way of the consciousness conjoined with abstentions and with states of restraint.
Tadubhayasampayuttacetanāvasenā là theo ý chí đi kèm với cả sự kiêng cữ và các pháp chế ngự.
Taṃ taṃ avītikkamantassāti taṃ taṃ pāṇātipātādiṃ avītikkamantassa puggalassa, dhammasamūhassa vā vasena cetaso pavattisabbhāvaṃ sandhāya vuttā.
Of one who does not transgress that and that (taṃ taṃ avītikkamantassā) means stated with reference to the existence of the mind's occurrence by way of the individual who does not transgress that and that (action) like taking life, or by way of the group of states.
Taṃ taṃ avītikkamantassā được nói đến để chỉ sự tồn tại của tâm thức theo cá nhân hoặc nhóm pháp không vi phạm từng hành vi sát sinh, v.v.
Tasmā ekakkhaṇepi labbhantīti adhippāyo.
Therefore, the intention is that they are obtained even in a single moment.
Do đó, ý nghĩa là chúng có thể đạt được ngay cả trong một khoảnh khắc duy nhất.