Mogallānapañcikā

168

Saralopādi vaṇṇanā

Description of Saralopādi

Giải thích về Saralopādi

169

26. Saro

170

Ādhāravisesāpassayananti opasilesikādhāravisesassa nissayanaṃ, opasilesikādhāraṃ vinā ādhārantare gahite sati vacanantaraṃ suttantaraṃ vinā byavahitanivatti kātuṃ na ca sakkāti sambandho, kecīti buddhappiyācariyādayo dasseti, te hi yadi vaṇṇena kālena vā byavadhānepi sandhi bhaveyya tadā sareti nimittasso pādānaṃ niratthakaṃ bhaveyyāti sareti nimittopādānasāmatthiyenānena vaṇṇādibyavadhāne no sandhīti maññamānā ‘nimitto’ccādikaṃ vākyamāhu, tadayuttanti tehi’nimitto’ccādinā yaṃ vuttaṃ, taṃ ayuttanti attho, ayuttatte kāraṇaṃ byabhicārasabbhāvena sāmatthiyābhāvoyevāti byabhicārandassetvā sāmatthiyābhāvandassetumāha-‘avasāne,ccādi, kāriyābhāvepīti ettha na kevalaṃ ‘idameva saccaṃ, sumanā bhavantu athopi’tyādo vaṇṇakālabyavadhāneyeva, atha kho ‘ete na saccena suvatthi hotū’tyādo avasāne ‘pamādo maccuno padaṃ’ tyādo anta bindu saṅkhātanimittantare vā kāriyābhāvepi nimitto pādānassa sātthakatoti apisaddassattho, sātthakatoti bhāvappaccayalopena bhāvappadhānavasena vā vuttaṃ, sātthakattatoti vuttaṃ hoti, aññathā nimittopādānameva sātthakaṃ nāmāti ‘nimitto pādānassa sātthakato’ti na yujjati, ayametthādhippāyo ‘avasāne nimintare vā kāriyābhāvena byabhicārasabbhāvā aññathānupapattilakkhaṇaṃ sāmatthiyaṃ natthi, nimittantubyavadhānepi catthi, yathā’dārunimittaṃ vanopasaṅkamana’nti tasmā vaṇṇakālabyavadhānepi sareti nimitte sati lopakāriyaṃ pappote vā’ti.

'Ādhāravisesāpassayanaṃ' means reliance on a specific type of location (opasilesikādhāravisesa). The connection is that if a different location is taken without the 'opasilesikādhāra,' then it is not possible to prevent an intervening word without another statement or another Sutta. 'Kecīti' (some) refers to teachers like Buddhappiya and others. For if Sandhi were to occur even with an intervening vowel or time, then the inclusion of 'sare' (at the vowel) as an indicator would be meaningless. Thus, considering that 'due to the power of including 'sare' as an indicator, there is no Sandhi with an intervening vowel, etc.,' they uttered the statement 'nimitto,' etc. 'Tadayuttanti' means that what they said with 'nimitto,' etc., is incorrect. The reason for its incorrectness is the existence of deviations (byabhicāra) and the absence of such power. Showing the deviation and the absence of power, it states: 'avasāne,' etc. In 'kāriyābhāvepīti' (even in the absence of the function), the meaning of the word 'api' is that not only in cases like 'idameva saccaṃ, sumanā bhavantu athopi' where there is an intervening vowel or time, but also in cases like 'ete na saccena suvatthi hotū' where there is an ending, or in 'pamādo maccuno padaṃ' where there is another indicator like an end-point, the inclusion of the indicator (nimitta) is still meaningful even in the absence of the function. 'Sātthakatoti' is stated in the sense of the substantive 'bhāva' (being) with the elision of the suffix 'ppaccaya,' or in the sense of 'bhāva' being primary. It means 'sātthakattatoti' (because of being meaningful). Otherwise, if the inclusion of the indicator itself is meaningful, then 'nimittopādānassa sātthakato' (meaningfulness of the inclusion of the indicator) would not be grammatically correct. The intention here is this: 'Since deviations exist in the absence of the function at the end or in the presence of another indicator, the power characterized by logical necessity is absent. And there is also deviation in the presence of an intervening indicator, just as 'dārunimittaṃ vanopasaṅkamana' (going to the forest for wood). Therefore, even with an intervening vowel or time, when the indicator 'sare' is present, the function of elision should occur.'

"Ādhāravisesāpassayanaṃ" là sự nương tựa vào một loại cơ sở đặc biệt theo nghĩa tiếp xúc (opasilesikādhāra). Mối liên hệ là: nếu một cơ sở khác được chấp nhận mà không có cơ sở tiếp xúc (opasilesikādhāra), thì không thể loại bỏ sự gián đoạn mà không có một câu (vacanantaraṃ) hay một kinh (suttantaraṃ) khác. "Kecīti" chỉ các vị thầy Buddhappiya v.v. Bởi vì nếu có sự nối (sandhi) ngay cả khi có sự gián đoạn bởi âm tiết (vaṇṇa) hoặc thời gian (kāla), thì việc chấp nhận "nimitta" (dấu hiệu) trong "sare" (nguyên âm) sẽ trở nên vô nghĩa. Do đó, họ nghĩ rằng với khả năng của việc chấp nhận "nimitta" trong "sare", không có sự nối khi có sự gián đoạn bởi âm tiết v.v., và họ nói câu "nimitto" v.v. "Tadayuttaṃ" có nghĩa là điều họ nói với "nimitto" v.v. là không phù hợp. Lý do không phù hợp là do có sự sai lệch (byabhicāra) và thiếu khả năng. Do đó, để chỉ ra sự sai lệch và thiếu khả năng, có nói: "avasāne" v.v. Ở đây, "kāriyābhāvepi" (ngay cả khi không có tác dụng) không chỉ trong trường hợp gián đoạn bởi âm tiết và thời gian như "idameva saccaṃ, sumanā bhavantu athopi" v.v., mà còn trong trường hợp không có tác dụng ở cuối câu như "ete na saccena suvatthi hotū" v.v., hoặc ở một dấu hiệu khác như dấu chấm cuối câu trong "pamādo maccuno padaṃ" v.v., thì việc chấp nhận "nimitta" vẫn có ý nghĩa. Ý nghĩa của từ "api" là vậy. "Sātthakatoti" được nói theo nghĩa là bản chất hoặc bằng cách loại bỏ hậu tố chỉ bản chất. Có nghĩa là "sātthakattato". Nếu không, chỉ việc chấp nhận "nimitta" mới có ý nghĩa, nên "nimittopādānassa sātthakato" là không hợp lý. Ý nghĩa ở đây là: "Do có sự sai lệch khi không có tác dụng ở cuối câu hoặc ở một dấu hiệu khác, nên không có khả năng được đặc trưng bởi sự không thể giải thích khác. Và cũng có sự gián đoạn bởi dấu hiệu. Giống như 'dārunimittaṃ vanopasaṅkamanaṃ' (dấu hiệu của cây là đi vào rừng). Do đó, ngay cả khi có sự gián đoạn bởi âm tiết và thời gian, khi có 'nimitta' trong 'sare', thì tác dụng của sự loại bỏ (lopa) sẽ xảy ra."

Luppatīti ‘tatrime’ccādinā kathanakāle na dissatīti attho, adassanamattameva hi lopo, aññathā ‘tatrā’disaddarūpābhāvappattiyā atthappatīti kārittamesaṃ na siyāti, paṭhamāya niddiṭṭho… vuttattā kammassa, sarassāti vadeyya… bhāve khādippaccayena avuttakammattā, ihāti iminā satthantare bhāvasādhanavasena gahaṇaṃ vibhāveti, gantha lāghavo… sarassa lopoti vā lopaṃ pappotīti vā avattabbattā, saroti paṭhamāya niddiṭṭhattā saro lopo nāma hotīti saṅkāpi siyāti āha-‘na ce’ccādi, ihāti imasmiṃ sutte, honticcādopi pubbasaralope hanticcādikampi siyātyāsaṅkiyāha-‘soce’ccādi, ussaggato āgato sambhūto tassa vā ayaṃti ossaggiko pubbalopo, tassa bhāvo ossaggikattaṃ, ossaggikattā pubbalopassa kāriyantarehi paralopādīhi apavādavidhīhi ābādhito eva, so ca pubbalopo hotīti sambandho, ‘‘paro kvacī’’ti (91-27) kvaciggahaṇena pubbaparalopānaṃ tulyabalattābhāvā yathā gamappattito paralopassāpavādarūpattaṃ, ajjhāsiteti paviṭṭhe, na hoti… paralopāpavādena bādhitattā, tehīti paralopādīhi, sabbathā muttavisayo saddhindriyanti, vikappena muttavisayo late vāti.

"Luppati" means "it is not seen when speaking with 'tatrime', etc."; this is the meaning. Indeed, disappearance alone is elision (lopa). Otherwise, if the word-forms like 'tatrā' did not exist, their function of conveying meaning would not be possible. Stated in the nominative case... due to the action being expressed. One might say "sarassa" (of the vowel)... due to the unexpressed action by the suffix 'khādi' in the sense of 'being'. "Iha" (here) explains the acceptance in other scriptures by way of bhāvasādhana. The brevity of the text... because it should not be said "sarassa lopo" or "lopaṃ pappoti" (obtains elision). Since "saro" is stated in the nominative case, a doubt might arise that "a vowel is called an elision," therefore it says, "na ce", etc. "Iha" means in this Sutta. As a doubt might arise that "honticcādo" and "hanticcādikaṃ" could also occur if there were pubbasaralopa (elision of the preceding vowel), it says, "soce", etc. "Ossaggiko pubbalopo" means the pubbalopa that has come forth from (or originated from) the general rule. Its state is ossaggikatta. Due to its ossaggikatta, pubbalopa is indeed thwarted by other functions, such as paralopa and other apavāda rules. That pubbalopa occurs, this is the connection. By the word "kvaci" (sometimes) in "paro kvaci", there is no equal strength between pubbalopa and paralopa, just as paralopa has the nature of an apavāda due to gamappatti. "Ajjhāsita" means entered. It does not occur... being thwarted by the paralopa apavāda. "Tehi" means by paralopa, etc. "Saddhindriya" (faculty of hearing) is completely beyond the scope (of this rule). The variant "late vā" is beyond the scope.

"Luppati" (bị mất) có nghĩa là không xuất hiện vào thời điểm nói "tatrime" v.v.; sự biến mất chỉ đơn thuần là không xuất hiện. Nếu không, do sự vắng mặt của các dạng từ như "tatrā" v.v., thì khả năng làm cho ý nghĩa được hiểu sẽ không tồn tại. Được chỉ định bởi cách thứ nhất... vì đã nói về nghiệp. Nên nói "sarassa" (của âm nguyên âm)... vì không phải là nghiệp được nói đến bởi hậu tố khādi trong trạng thái tồn tại. "Iha" (ở đây) làm rõ việc nắm bắt theo nghĩa gây ra sự tồn tại trong một giáo pháp khác. Để làm cho văn bản ngắn gọn... vì không cần phải nói "sarassa lopo" (sự biến mất của nguyên âm) hoặc "lopaṃ pappoti" (đạt đến sự biến mất). Vì "saro" được chỉ định bởi cách thứ nhất, có thể có nghi ngờ rằng "saro" là sự biến mất, nên nói "na ce" v.v. "Iha" (ở đây) là trong kinh này. "Honticcādo" v.v. cũng có thể là "hanticcādikaṃ" v.v. khi có sự biến mất của nguyên âm trước, nên nói "soce" v.v. Sự biến mất của nguyên âm trước là "ossaggiko" (tự nhiên, thông thường), là cái đến từ quy tắc chung hoặc là cái thuộc về quy tắc chung. Sự tồn tại của nó là "ossaggikattaṃ" (tính chất tự nhiên). Do tính chất tự nhiên của sự biến mất nguyên âm trước, nó bị áp đảo bởi các quy tắc ngoại lệ như sự biến mất nguyên âm sau trong các trường hợp khác. Và sự biến mất nguyên âm trước đó xảy ra, là mối liên hệ. Với việc nắm giữ "kvaci" (đôi khi) trong "paro kvacī" (91-27), không có sự cân bằng về sức mạnh giữa sự biến mất nguyên âm trước và sau, giống như sự biến mất nguyên âm sau là một ngoại lệ so với "gamappatti". "Ajjhāsiteti" có nghĩa là đã đi vào. Không xảy ra... vì bị áp đảo bởi ngoại lệ của sự biến mất nguyên âm sau. "Tehīti" là bởi sự biến mất nguyên âm sau v.v. "Sabbathā muttavisayo saddhindriyanti" là đối tượng thoát khỏi mọi cách. "Vikappena muttavisayo late vāti" là đối tượng thoát khỏi sự lựa chọn trong "late vā".

171

27. Paro

172

Itisaddo idamatthe, kvaci lopanīyo hotīti idaṃ vacanaṃ dīpetīti sambandho, kinti āha-‘payogānusārita’nti, kassāti āha-‘kāriyassa paralopassā’ti, kena hetunāti āha ‘kvaciggahaṇenā’ti, katthāti āha-‘iha imasmiṃ sutte’ti, tenāti tena payogānusāritādīpanena, yathāpayoganti āgamapayogānatikkamena, niccaṃ pakkhevā paralopo siyāti honticcādo niccaṃ, latāvātiādīsu pakkhe vā paralopo bhaveyya, evaṃ maññate ‘‘kasminti atthe kvāti nipphannenāniyamavuttinā aniyamatthasseva visesakato vacane sabbatthevāniyatatthavuttittā kvacisaddo-yaṃ yathāgamaṃ niccamaniccamasantañca vidhiṃ dīpeti, tattha honticcādiko nicca pakkho paralopasseva visayo, latāvātiādiko aniccapakkho ubhayasādhāraṇattā pubbalopassāpi visayoti iminā niccaṃ pakkhe vā paralopo hoti, asantapakkho pana saddhindriyantiādiko pubbalopasseva visayo sabbathānena pariccattattā’’ti, tīsupi cetesu pana pakkhesu niccāniccapakkhesu yevassāpavādarūpatā… pubbalopassa sabbathā honticcādo nivārakattā vā vidhāyakattā vā paralopassa, na tvasantapakkhe… pubbalopasseva sabbathānena dinnā vasarattā, lokaggotiādi tu kvacisaddassa payogānusāritā dīpakattā nicce asantevāpi vidhimhi dīpite paralopena vā nipphajjatīti neṭṭhabyāghāto, evaṃ tāva kvaciggahaṇe sabbathāniṭṭhaparihārena iṭṭhappasiddhi siyā, tadabhāvekathanti tadabhāve virodhamāha-‘aññate’ccādi, pariyāyena bhavantīti kvaciggahaṇābhāve ‘paro’ti suttaṃ siyā tathā sati suttadvayamekavisayaṃ tulyabalañca siyā, tattha vippaṭisedhābhāvā pamāṇabhūtānamācariya (vacanā)naṃ niratthakatā mā bhavīti vārena bhavantīti attho, itīti iminā pariyāyabhavanakāraṇena, pakkheyeva siyāti latāvātiādīsu pubbalope pariyāyappavatte pariyāyena paralopassāppavattito latāvāti pakkheyeva paralopo bhaveyya, honticcādo niccaṃ na siyāti sambandho, tañcāti taṃ pariyāyabhavanañca, kho vākyālaṅkāre, paṭipadanti padampa dampati hoti, nekadesaparihārenāpi, tenāha ‘na katthacī’ti, iminā idaṃ dīpeti ‘‘sabbattha vikappappasattiyā hanti, saddhandriyaṃtyādikaṃ ‘‘na dvevā’’ti (1-28) suttepi hanticcādikañcāniṭṭharūpampi sampajjatī’’ti.

The word "iti" is in the sense of "this". It reveals the statement that "sometimes it is to be elided"; this is the connection. What does it say? It says, "payogānusāritaṃ" (following usage). Of what? It says, "of the paralopa function." For what reason? It says, "by the word 'kvaci'." Where? It says, "here in this Sutta." By that means? By that revealing of "following usage", etc. "Yathāpayogaṃ" means without transgressing the usage of the āgamas. "Always, optionally, paralopa should occur" - "honticcādo" is always. In "latāvātiādīsu", optionally, paralopa might occur. It is understood thus: "Why, in the sense of 'kvā', the word 'kvaci', which is formed with an indeterminate meaning, being a qualifier of an indeterminate meaning, because it expresses an indeterminate meaning everywhere, reveals a rule that is always, optionally, or never existent according to usage. Among these, the 'always' case like 'honticcādiko' is the scope of paralopa alone. The 'optional' case like 'latāvātiādiko', being common to both, is also the scope of pubbalopa. Thus, paralopa is always or optionally. The 'never existent' case, such as 'saddhindriyantiādiko', is the scope of pubbalopa alone, being completely abandoned by this." However, in all three of these cases, in the 'always' and 'optional' cases, there is its apavāda-nature... because it always prevents or ordains paralopa in pubbalopa, as in "honticcādo". But not in the 'never existent' case... because pubbalopa alone is completely given precedence by this. "Lokaggotiādi", however, since the word "kvaci" reveals the following of usage, the non-occurrence of the obstruction (neṭṭhabyāghāto) is when a rule is revealed as always or never existent, or is formed by paralopa. Thus, by the word "kvaci", the desired success would be attained by avoiding all undesirable outcomes. If it were absent, how then? If it were absent, it states the contradiction: "aññate", etc. "Pariyāyena bhavanti" (occur alternately) means that if the word "kvaci" were absent, the Sutta "paro" would exist. In that case, the two Suttas would have one scope and be of equal strength. Since there would be no contradiction among them, so that the words of the teachers, which are authoritative, do not become meaningless, they occur alternately. "Iti" means for this reason of occurring alternately. "Pakkheyeva siyā" means that in "latāvātiādīsu", where pubbalopa occurs alternately, paralopa would not occur alternately; thus, paralopa would occur only optionally in "latāvāti". "Honticcādo" would not be always. That alternate occurrence, moreover, is an embellishment of the sentence. "Paṭipadaṃ" means a word, and again, a word occurs. Even by abandoning some parts. Therefore, it says, "na katthacī" (not anywhere). By this, it reveals this: "Due to the prevalence of options everywhere, such forms as 'hanti', 'saddhandriyaṃ', etc., and undesirable forms in the Sutta 'na dvevā' also occur."

Từ "iti" (như vậy) ở đây có nghĩa là "ở đây", và nó làm rõ lời nói này rằng đôi khi nó bị mất đi, đó là mối liên hệ. Nói gì vậy? "Payogānusāritaṃ" (theo cách sử dụng). Của ai vậy? Nói "kāriyassa paralopassā" (của sự biến mất nguyên âm sau cần được thực hiện). Bởi lý do gì? Nói "kvaciggahaṇenā" (bởi việc nắm giữ "kvaci"). Ở đâu vậy? Nói "iha imasmiṃ sutte" (ở đây, trong kinh này). "Tena" (bởi điều đó) là bởi việc làm rõ theo cách sử dụng v.v. "Yathāpayogaṃ" (theo cách sử dụng) là không vượt quá cách sử dụng trong các ngữ pháp. "Niccaṃ pakkhevā paralopo siyāti honticcādo niccaṃ" là sự biến mất nguyên âm sau luôn xảy ra trong "honticcādo". "Latāvātiādīsu pakkhe vā paralopo bhaveyya" là sự biến mất nguyên âm sau có thể xảy ra trong "latāvā" v.v. Như vậy, người ta nghĩ rằng: "Trong ý nghĩa 'vì sao', 'kvā' được hình thành, và từ này, với ý nghĩa không cố định, làm rõ một quy tắc không cố định ở mọi nơi. Từ 'kvaci' này làm rõ một quy tắc luôn luôn, không luôn luôn và không tồn tại theo ngữ pháp. Trong đó, 'honticcādiko' là trường hợp luôn luôn, là đối tượng của sự biến mất nguyên âm sau. 'Latāvātiādiko' là trường hợp không luôn luôn, là đối tượng chung cho cả sự biến mất nguyên âm trước và sau. Như vậy, sự biến mất nguyên âm sau luôn xảy ra hoặc đôi khi xảy ra. Trường hợp không tồn tại là 'saddhindriyantiādiko', là đối tượng của sự biến mất nguyên âm trước, vì nó hoàn toàn bị từ bỏ bởi điều này." Tuy nhiên, trong cả ba trường hợp này, chỉ trong trường hợp luôn luôn và không luôn luôn, nó là một ngoại lệ... đối với sự biến mất nguyên âm trước, vì nó luôn luôn là một sự ngăn cản hoặc một sự quy định đối với sự biến mất nguyên âm sau trong "honticcādo". Nhưng không phải trong trường hợp không tồn tại... vì sự biến mất nguyên âm trước luôn luôn được trao quyền bởi điều này. "Lokaggotiādi" thì do "kvacisadda" làm rõ tính chất theo cách sử dụng, ngay cả khi được làm rõ trong một quy tắc luôn luôn hoặc không tồn tại, nó được hình thành bởi sự biến mất nguyên âm sau, nên không có sự mâu thuẫn. Như vậy, với việc nắm giữ "kvaciggahaṇa", sự thành công của điều mong muốn sẽ xảy ra bằng cách tránh mọi sự không mong muốn. "Tadabhāvekathanti" là nói về sự mâu thuẫn khi không có điều đó, tức là "aññate" v.v. "Pariyāyena bhavantīti" là khi không có "kvaciggahaṇa", kinh "paro" sẽ tồn tại. Khi đó, hai kinh sẽ có cùng đối tượng và cùng sức mạnh. Để tránh vô nghĩa cho các lời dạy của các bậc thầy đáng tin cậy (vacanānaṃ), chúng xảy ra luân phiên, đó là ý nghĩa. "Itīti" là bởi lý do của sự luân phiên này. "Pakkheyeva siyāti" là sự biến mất nguyên âm sau chỉ xảy ra trong "latāvātiādīsu", vì sự biến mất nguyên âm sau không xảy ra luân phiên khi sự biến mất nguyên âm trước xảy ra luân phiên, nên sự biến mất nguyên âm sau chỉ xảy ra trong "latāvāti". "Honticcādo niccaṃ na siyāti" là mối liên hệ. "Tañcāti" là sự luân phiên đó. "Kho" là để trang trí câu. "Paṭipadanti" là "padaṃ padaṃ" (từng từ) xảy ra. Ngay cả khi bỏ qua một phần. Do đó, nói "na katthacī" (không ở đâu cả). Điều này làm rõ rằng: "Do sự phổ biến của sự lựa chọn ở mọi nơi, các dạng không mong muốn như 'hanti', 'saddhandriyaṃtyādikaṃ' và 'hanticcādikaṃ' trong kinh 'na dvevā' (1-28) cũng sẽ xảy ra."

Nacevamiṭṭhanti evamidaṃ yathāvuttaṃ vikappavidhānaṃ saddalakkhaṇaññūhi nevābhimatanti attho, tameva sādheti ‘paralopo hi’ccādinā, athā niccapakkhe vā paralope kate-nena pariccattaṭṭhāne ussaggappavattiyā latāva latevāti rūpadvayaṃ sampajjati tasmā payogānusāritādīpakena kvacisaddeneva honti saddhindriyaṃ latāva latevāti payoga sambhavopi, tathāpi aniccapakkhe latāivāti tatiyarūpappasiddhiyā pariyāyena bhavitabbanti parikappeti ‘nanu cetyādinā, atha ‘‘paro kvacī’ti kvaciggahaṇe sati apa(vādarūpa)ttā kathampariyāyappavattīti manasi nidhāyāniccapakkhe pariyāyappavattidīpanatthaṃ ‘‘na dvevā’’ti suttitanti apavāde rūpattayepi pariyāyappavattiyaṃ dosābhāvamāha-‘nāyaṃ doso’ccādi, tathāhiccādinā ‘‘na dvevā’’ti sutteneva pariyāyassāpi dīpitattaṃ sādheti, sā ca ekatthappavatti pariyāyaṃ vinā na sambhavati… ekakkhaṇe pavatyasabbhāvāti adhippāyo, nanu ca kvacābhāve pariyāyappavattiyaṃ yathāvutta dosassevāppasaṅgato mā hotu pariyāyo, bhinnavisaye pana pubbaparalopappavattiyā ‘‘na dvevā’ti nisedhe lateva latāva latāivāti rūpattayaṃ nipphajjatīti codanaṃ manasi nidhāyāha-‘nace’ccādi, tattha dosamāha-‘tathā ca sati’ccādinā, katthaci demiccādo niccaṃ pubbalopasseva, katthaci honticcādo niccaṃ paralopasseva, vikappena vā katthaci yathodakaṃ yathāudakaṃ tyādo pubbalopasseva katthaci itipi iccapiccādo paralopasseva katthaci lateva latāva latāivāccādo pariyāyenubhayalopasseva dassanatoti sambandho, etthaca itipīti vavatthitavibhāsatta dīpanena kvacisaddena paralope kate-ññatra pubba lope sampatte ‘‘na dvevā’’ti etthānuvattamāna kvacānubhāvena niccaṃ nisedhe iccapicceva bhavati.

"Na cevaṃ iṭṭhaṃ" means that this optional rule as stated is not desired by those skilled in grammar. It proves this with "paralopo hi", etc. Then, if paralopa is applied in the optional case, then in the place abandoned by this, by the occurrence of the general rule, two forms, "latāva" and "latevā", are produced. Therefore, by the word "kvaci" which reveals the following of usage, the occurrence of usages such as "honti", "saddhindriyaṃ", "latāva", and "latevā" is possible. Even so, in the optional case, with the production of the third form "latāiva", it is conceived that it should occur alternately with "nanu ca", etc. Then, if there is the word "kvaci" in "paro kvaci", how can alternate occurrence be possible since it is an apavāda-rule? Keeping this in mind, to reveal alternate occurrence in the optional case, the Sutta "na dvevā" is brought forth. It states that there is no fault in the alternate occurrence of all three forms, even in an apavāda: "nāyaṃ doso", etc. With "tathā hi", etc., it proves that alternate occurrence is also revealed by the Sutta "na dvevā". That occurrence of a single meaning is not possible without alternation... the meaning is that non-occurrence at a single moment is not possible. Now, if alternate occurrence exists without "kvaci", the aforementioned fault would not arise. Let there be no alternation. But, by the occurrence of pubbalopa and paralopa in different scopes, and by the prohibition in "na dvevā", the three forms "lateva", "latāva", "latāiva" are produced. Keeping this objection in mind, it says, "na ce", etc. It states the fault in that with "tathā ca sati", etc. The connection is that in some cases like "demiccādo", pubbalopa is always, in some cases like "honticcādo", paralopa is always, or optionally, in some cases like "yathodakaṃ yathāudakaṃ", pubbalopa is always, in some cases like "itipi iccapiccādo", paralopa is always, in some cases like "lateva latāva latāivāccādo", the elision of both occurs alternately, this is seen. And here, by revealing a determined option in "itipīti", when paralopa is applied by the word "kvaci", and pubbalopa is due elsewhere, by the power of "kvaci" continuing in "na dvevā", "iccapicceva" always occurs due to the prohibition.

"Nacevamiṭṭhanti" có nghĩa là sự quy định lựa chọn như đã nói này không được những người am hiểu ngữ pháp tán thành. Điều đó được chứng minh bằng "paralopo hi" v.v. Sau đó, nếu sự biến mất nguyên âm sau được thực hiện trong trường hợp không luôn luôn, thì trong trường hợp bị bỏ qua bởi điều này, do quy tắc chung được áp dụng, hai dạng "latāva" và "lateva" được hình thành. Do đó, với "kvacisadda" làm rõ tính chất theo cách sử dụng, sự xuất hiện của các cách dùng như "honti", "saddhindriyaṃ", "latāva", "lateva" cũng có thể xảy ra. Tuy nhiên, trong trường hợp không luôn luôn, do sự hình thành của dạng thứ ba "latāiva", người ta cho rằng nó phải xảy ra luân phiên, bằng "nanu ce" v.v. Sau đó, với việc nắm giữ "kvaciggahaṇa" trong "paro kvacī", làm sao sự luân phiên có thể xảy ra khi nó là một ngoại lệ? Với ý nghĩ đó, để làm rõ sự luân phiên trong trường hợp không luôn luôn, người ta nói "na dvevā" (không hai). Nói rằng không có lỗi trong sự luân phiên ngay cả trong ba dạng ngoại lệ, bằng "nāyaṃ doso" v.v. Sau đó, bằng "tathāhi" v.v., chứng minh rằng sự luân phiên cũng được làm rõ bởi chính kinh "na dvevā". Và sự áp dụng một ý nghĩa đó không thể xảy ra nếu không có sự luân phiên... ý nghĩa là không thể áp dụng trong cùng một khoảnh khắc. Nhưng nếu không có "kvacā", thì sự luân phiên sẽ không xảy ra do lỗi đã nói. Tuy nhiên, do sự biến mất nguyên âm trước và sau xảy ra trong các đối tượng khác nhau, với sự cấm đoán trong "na dvevā", ba dạng "lateva", "latāva", "latāiva" được hình thành. Với ý nghĩ về sự chất vấn này, nói "nace" v.v. Lỗi trong đó được nói bằng "tathā ca sati" v.v. Trong "demiccādo" v.v., sự biến mất nguyên âm trước luôn xảy ra. Trong "honticcādo" v.v., sự biến mất nguyên âm sau luôn xảy ra. Hoặc đôi khi, trong "yathodakaṃ yathāudakaṃ tyādo", sự biến mất nguyên âm trước luôn xảy ra. Đôi khi, trong "itipi iccapiccādo", sự biến mất nguyên âm sau luôn xảy ra. Đôi khi, trong "lateva latāva latāivāccādo", sự biến mất của cả hai nguyên âm xảy ra luân phiên, đó là mối liên hệ. Và ở đây, bằng cách làm rõ sự phân biệt có hệ thống trong "itipīti", khi sự biến mất nguyên âm sau được thực hiện bởi "kvacisadda", thì ở nơi khác, khi sự biến mất nguyên âm trước xảy ra, với ảnh hưởng của "kvacā" được tiếp tục trong "na dvevā", sự cấm đoán luôn luôn là "iccapicceva".

Sambajjhati tesu tesu suttesu.

It becomes connected in those respective Suttas.

Kết nối trong từng kinh đó.

Paricchedoti kammatthavasena ādhāravasena vāti āha-‘paricchijjati’ccādi.

"Paricchedo" means by way of the object of action or by way of the substratum, thus it says, "paricchijjati", etc.

"Paricchedo" (sự phân định) là theo nghĩa của nghiệp hoặc theo nghĩa của cơ sở, nên nói "paricchijjati" v.v.

173

28. Nadve

28. Na Dve

28. Nadve

174

Tatthacāti casaddena bhavitabbaṃ, tathā ca sati aññoññānajjhāsi taṃ yathodakaṃ yathāudakaṃtyādi itipi iccapiccādica saṅgahitaṃ bhavatīti, pubbalope paralope ca pariyāyena sampatte dvinnampi pakkhe abhāve sati kathamidaṃ yujjatīti codeti‘yajjeva’miccādinā, yajjevanti hi ayaṃ nipātasamudāyo aniṭṭhāpādanārambha vattate, evañce gayhatīti attho, tadeti atthato viññāyati, niccaṃ sandhikāriyābhāve kāraṇamāha-‘upasilesā bhāvato’ti, tadeva samattheti īdisesu hi’ccādinā, vattumiṭṭhattāti iminā sannikaṃso vaṇṇāna maddhamattakālabyavadhānā paccāsatti, sannikaṃsassetassa vacanicchāyaṃ satiyeva sandhikāriyaṃ hotīti dīpeti, upasilesābhāvo vāti upasilesābhāvo eva bhavati, nāññathāti adhippāyo, tadabhāvecāti tassa upasilesassa abhāve ca, sandhikāriyābhāve kāraṇamāha-‘kālantarena byavadhānā’ti, kālantarenāti ubhayattha ṭhitavaṇṇāna muccāraṇakālato aññena majjhappatitakālena, sandhi hoteva… sannikaṃsavacanicchāvasena upasilesabhāvato, buddha vīra atthurājaputtaṃ ajarāmaroti chedo, yadipi sabbampetaṃ yajjevaṃtyādinā vuttaṃ kvaci saddappabhāveneva sijjhati, tathāpi pakāro-yampi satthe yojetabbo vāti dassetuṃ vutto.

Here, the word ca should be present; and when that is the case, it becomes included in such phrases as ‘ititipi’, ‘iccapiccādica’, and ‘aññoññānajjhāsi taṃ yathodakaṃ’ (mutual superimposition, like water). When anterior elision and posterior elision are alternately obtained, and both sides are absent, how is this appropriate? This is questioned with ‘yajjevaṃ’, etc. Indeed, this collection of particles ‘yajjevaṃ’ occurs at the beginning of bringing about an undesirable outcome. And the meaning is 'if it is taken thus', this is understood from the sense. It states the reason for the constant absence of sandhi work: 'due to the absence of close proximity (upasilesa)'. It supports this very point with 'īdisesu hi', etc. With 'vattumiṭṭhattāti', it shows that sannikaṃsa is the proximity of sounds, separated by a time interval of a half-mātra. It elucidates that sandhi work occurs only when there is a desire to speak with this sannikaṃsa. The intention is that 'upasilesābhāvo' (absence of close proximity) truly means absence of upasilesa, and not otherwise. And in its absence, it states the reason for the absence of sandhi work: 'due to separation by an interval of time (kālantarena byavadhānā)'. By kālantarena is meant a middle time different from the time of articulation of the sounds located in both places. Sandhi does occur... due to the presence of upasilesa through the desire to speak with sannikaṃsa. The division is: buddha vīra atthurājaputtaṃ ajarāmaro (the Buddha, the hero, the prince, the immortal). Although all this said by 'yajjevaṃ', etc., is accomplished purely by the power of sound in some cases, it is stated to show that this method (pakāro) should also be applied in grammar.

Ở đó, phải có từ "ca", và nếu có như vậy thì các từ như "aññoññānajjhāsi taṃ yathodakaṃ" và "itipi iccapiccādi" cũng được bao gồm. Khi cả hai trường hợp bỏ chữ đầu và bỏ chữ sau đều có thể xảy ra, nhưng cả hai bên đều không có, thì điều này được hợp lý hóa như thế nào? Điều này được chất vấn bằng cách nói "yajjevaṃ" và tương tự. Thật vậy, cụm từ "yajjevaṃ" được dùng để bắt đầu một sự suy luận không mong muốn. Nghĩa là, nếu được hiểu như vậy, thì điều đó được hiểu theo nghĩa. Lý do cho việc không có sự kết hợp (sandhi) vĩnh viễn được nói là "do không có sự tiếp xúc gần gũi (upasilesa)". Điều đó được chứng minh bằng cách nói "trong những trường hợp như vậy". "Vattumiṭṭhattā" có nghĩa là sự gần gũi của các âm tiết, sự gần gũi do khoảng thời gian nửa mora giữa các âm tiết. Điều này cho thấy rằng sự kết hợp (sandhi) chỉ xảy ra khi có ý muốn nói đến sự gần gũi đó. "Upasilesābhāvo vā" có nghĩa là chỉ có sự không tiếp xúc gần gũi, chứ không phải cách khác, đó là ý nghĩa. "Tadabhāvecā" có nghĩa là khi không có sự tiếp xúc gần gũi đó. Lý do cho việc không có sự kết hợp (sandhi) được nói là "do bị ngăn cách bởi khoảng thời gian khác". "Kālantarenā" có nghĩa là khoảng thời gian trung gian khác với thời gian phát âm của các âm tiết ở cả hai bên. Sự kết hợp (sandhi) vẫn xảy ra... do có sự tiếp xúc gần gũi theo ý muốn nói đến sự gần gũi. Có một sự ngắt câu ở "buddha vīra atthurājaputtaṃ ajarāmaro". Mặc dù tất cả những điều này, được nói bằng "yajjevaṃ" và tương tự, đôi khi chỉ thành công nhờ sức mạnh của âm thanh, nhưng cách này cũng được nói ra để chỉ ra rằng nó cũng cần được áp dụng trong ngữ pháp.

175

29. Yuva

176

Nanu sutte ‘luttā’ti pañcamī niddesā ‘paresa’nti hotu, ‘yathākkamaṃ’ti tu vacanābhāve kathaṃ yathākkamantīdaṃ vuttanti āha-‘same’ccāti, samā saṅkhyā gaṇanā yesu te samasaṅkhyā-uddesino anudesino ca, uddisanaṃ paṭhamaṃ niddisanaṃ uddeso, anudisanaṃ pacchā kathanaṃ anudeso, uddeso anudeso esamatthīti uddesino anudesino, tesaṃ samasaṅkhyānamuddesīnaṃ anudesīnañca, ivaṇṇuvaṇṇāhi uddesino dve, e okārā anudesino ca dveti uddesīnamanudesīnañca ṭhānyādesānaṃ samasaṅkhyā siyā, satiyañca tassaṃ yathākkama mādasā vidhīyante, lokato siddhimupadasseti ‘tathāhi’ccādinā.

Surely, in the sutta, since 'luttā' is in the fifth case, let it be 'paresaṃ' (of others). But since there is no mention of 'yathākkamaṃ' (in order), how is this 'yathākkamaṃ' stated? He says 'same', etc. Samasaṅkhyā are those where the number or count is equal, both uddesin and anudesin. Uddisanaṃ is the first indication, uddeso; anudisanaṃ is the subsequent statement, anudeso. Those for whom there is uddeso and anudeso are uddesino anudesino. For these uddesin and anudesin of equal number, the uddesin are two (i and u sounds), and the anudesin are two (e and o sounds), so there would be an equal number of places (ṭhāna) and substitutions (ādesa) for the uddesin and anudesin. When that is the case, the substitutions are made in order. He illustrates success from worldly usage with 'tathāhi', etc.

Chẳng phải trong kinh, với chỉ định ngũ cách "luttā", nên là "paresaṃ" sao? Nhưng khi không có lời nói "yathākkamaṃ", thì tại sao "yathākkamaṃ" lại được nói như vậy? Điều này được giải thích bằng "same". "Samasaṅkhyā" là những thứ có số lượng đếm bằng nhau, tức là các phần được liệt kê (uddesino) và các phần được giải thích (anudesino). "Uddisanaṃ" là sự liệt kê đầu tiên, tức là "uddeso". "Anudisanaṃ" là sự nói sau, tức là "anudeso". Những gì có "uddeso" và "anudeso" là "uddesino anudesino". Đối với những "uddesino" và "anudesino" có số lượng bằng nhau đó. Các âm i và u là hai "uddesino", và các âm e và o là hai "anudesino". Như vậy, số lượng các vị trí (ṭhāna) và các thay thế (ādesa) của "uddesino" và "anudesino" sẽ bằng nhau. Khi có điều đó, các thay thế được thực hiện theo thứ tự. Sự thành công trong đời thường được chỉ ra bằng "tathāhi" và tương tự.

Ava…pe… e oti paresaṃ mataṃ, vippaṭipattīti viruddhā paṭipatti paṭijānanaṃ, pare ‘‘satipi heṭṭhā vāggahaṇe‘kvacāsavaṇṇaṃ lutte’ti sutte kvaciggahaṇakaraṇato avaṇṇe eva lutte asavaṇṇo vidhi hoti, tato idha na hoti diṭṭhupādāna’’nti vadanti, kvacīti adhikāro idha na hoti mahussavo mātūpaṭṭhānanti, patisaddo ādhārattho, tena samānādhikaraṇo urasaddopīti urasminti nicca samāsattā asakapadena viggahe kate ‘‘asaṅkhyaṃ vibhatti’’ccādinā (3-2) suttena asaṅkhyasamāsoti dassetumāha-‘vibhatyatthesaṅkhyasamāso’ti, ettha pana yuvaṇṇānanti saṃsāmi samīpasamūha vikārāvayavādīsu ṭhānyādesasambandhe chaṭṭhī, tasmā ivaṇṇuvaṇṇānaṃ ṭhāne e oādesā hontīti attho, ṭhānampana tidhā apakaṃso nivatti pasaṅgo ceti, tattha gunnaṃ ṭhāne assā sambandhīyantu^* ti apakaṃso ṭhānasaddassattho, ‘‘semhassa ṭhāne kaṭukamosadhaṃ dātabba’’nti nivatti ‘‘dabbhānaṃ ṭhāne sarehi attharitabba’’nti pasaṅgo, tesu idha paṭhamadutiyā na yujjanti… niccattā saddatthasambandhassa apanayanavināsā na yujjantīti, tatiyo tu (yujjati)… sutte atthābhidhānāya ivaṇṇuvaṇṇānaṃ pavattippasaṅge tadatthābhidhānāyeva eoādesā bhavantīti.

Ava… etc. 'e' and 'o' is the opinion of others. Vippaṭipatti means contradictory acknowledgment. Others say, "Even if the word-ग्रहण (acceptance) is below, because kvaci (sometimes) is used in the sutta 'kvacāsavaṇṇaṃ lutte', a non-similar sound (asavaṇṇa) rule applies only when a similar sound is elided (lutte), therefore, it does not apply here to diṭṭhupādāna." kvaci (sometimes) in adhikāro does not apply here, such as mahussavo (great festival) and mātūpaṭṭhānaṃ (serving one's mother). The word pati means "basis"; therefore, the word ura is also co-referential, as in urasmiṃ. To show that it is a non-numerative compound (asaṅkhyasamāsa) when resolved into separate words, due to constant compounding (niccasamāsatā), by the sutta "asaṅkhyaṃ vibhatti" (3-2), he says: 'vibhatyatthesaṅkhyasamāso' (a non-numerative compound in the sense of a case-ending). Here, however, in yuvaṇṇānaṃ, the sixth case (chaṭṭhī) is used in the sense of the relationship between place (ṭhāna) and substitution (ādesa), among others like ownership, proximity, collection, modification, and parts. Therefore, the meaning is that e and o substitutions occur in place of i and u sounds. But ṭhāna is of three kinds: apakaṃsa (removal), nivatti (cessation), and pasaṅga (occurrence). Among these, apakaṃsa is the meaning of the word ṭhāna in "let the horses related to the cows be bound in the place of the cows." Nivatti is "a bitter medicine should be given in place of phlegm." Pasaṅga is "straw should be spread in place of darbha grass." Among these, the first and second are not appropriate here... due to the eternality of the word-meaning relation, removal and destruction are not appropriate. But the third is appropriate... meaning that when i and u sounds are liable to occur in the sutta for expressing meaning, e and o substitutions occur precisely for expressing that meaning.

"Ava…pe… e o" là quan điểm của người khác. "Vippaṭipatti" là một quan điểm hoặc sự thừa nhận mâu thuẫn. Người khác nói: "Mặc dù có từ 'vā' ở phía dưới, nhưng vì có từ 'kvaci' trong kinh 'kvacāsavaṇṇaṃ lutte', nên khi 'avaṇṇa' bị lược bỏ, thì quy tắc 'asavaṇṇa' mới xảy ra. Do đó, ở đây 'diṭṭhupādāna' không xảy ra." "Kvacīti" là một quyền hạn không áp dụng ở đây, ví dụ như "mahussavo" và "mātūpaṭṭhānaṃ". Từ "pati" có nghĩa là "dựa trên". Do đó, từ "ura" cũng có cùng một nghĩa. Để chỉ ra rằng "urasmiṃ" là một samāsa vĩnh viễn và khi được phân tích thành các từ riêng lẻ, nó là "asaṅkhyasamāsa" theo kinh "asaṅkhyaṃ vibhatti" (3-2), người ta nói: "vibhatyatthesaṅkhyasamāso". Ở đây, "yuvaṇṇānaṃ" là sở hữu cách (chaṭṭhī) trong các mối quan hệ về vị trí (ṭhāna) và thay thế (ādesa) trong các trường hợp như sở hữu, gần gũi, tập hợp, biến đổi và bộ phận. Do đó, nghĩa là các thay thế e và o xảy ra ở vị trí của các âm i và u. Vị trí (ṭhāna) có ba loại: sự rút gọn (apakaṃso), sự chấm dứt (nivatti) và sự liên quan (pasaṅgo). Trong đó, "gunnaṃ ṭhāne assā sambandhīyantu"^* là nghĩa của từ "ṭhāna" theo nghĩa rút gọn. "Semhassa ṭhāne kaṭukamosadhaṃ dātabbaṃ" là sự chấm dứt. "Dabbhānaṃ ṭhāne sarehi attharitabbaṃ" là sự liên quan. Trong số đó, hai loại đầu tiên không phù hợp ở đây… vì mối quan hệ ngữ nghĩa là vĩnh viễn, nên sự loại bỏ và hủy diệt là không phù hợp. Còn loại thứ ba thì (phù hợp)… khi các âm i và u có sự liên quan để biểu thị nghĩa trong kinh, thì các thay thế e và o xảy ra để biểu thị cùng nghĩa đó.

177

30. Yavā

178

‘‘Sattamiyaṃ pubbasse’’ti (1-14) pubbassa kāriyavidhānato sattamī niddiṭṭhassa paratā viññāyatīti vuttiyaṃ ‘pare’ti vuttaṃ, evamuparipi, parehi iccassa ajjhiṇamutto’ti sādhetuṃ ‘‘sabbocanti’’ ‘‘ajjho adhī’’ti ca suttitaṃ, tesamidha paccakkhātabhāvadassanatthamāha-‘ida’miccādi, abbhakkhānanti^* imināva siddhanti ‘‘abbho abhī’’ti ca na vattabbaṃ, iti+assa iti ṭhite paralopoti dassanatthaṃ ‘iti assa paralopo’ti āha, anvagamātiādīsu niccaṃ.

Since the action is prescribed for the former (pubba) by "sattamiyaṃ pubbasse" (1-14), the posteriority (paratā) of that which is indicated by the seventh case is understood. Therefore, 'pare' is stated in the commentary. Similarly, in subsequent instances. To establish ajjhiṇamutto from parehi iccassa, it is said in the sutta "sabbocanti" and "ajjho adhī." To show that these are rejected here, he says 'idaṃ', etc. Since it is already accomplished by abbhakkhānaṃ, it should not be said "abbho abhī." To show paralopo when it is iti + assa, he says 'iti assa paralopo'. In anvagamāti and so on, it is always.

Vì kinh "sattamiyaṃ pubbasse" (1-14) quy định sự thay đổi cho âm trước, nên sự kế tiếp của âm được chỉ định bằng sở hữu cách (sattamī) được hiểu. Do đó, trong chú giải có nói "pare". Tương tự ở các đoạn trên. Để chứng minh "ajjhiṇamutto" của "parehi", các kinh "sabbocanti" và "ajjho adhī" được trích dẫn. Để chỉ ra rằng chúng bị bác bỏ ở đây, người ta nói "idaṃ" và tương tự. "Abbhakkhānanti"^* là đủ để chứng minh, và không cần phải nói "abbho abhī". Để chỉ ra rằng khi có "iti+assa", thì âm sau bị lược bỏ, người ta nói "iti assa paralopo". Trong các trường hợp như "anvagama" thì là vĩnh viễn.

179

31. Eo

180

Puttā me+atthi, asanto+etthāti padacchedo.

Puttā me+atthi, asanto+etthā (My sons are, and those who are not are here) is the word division.

"Puttā me+atthi, asanto+etthāti" là cách ngắt câu.

181

32. Gossa

182

Antādesatthoti ‘‘chaṭṭhiyantassā’’ti (1-17) bādhakassa ‘‘ṭānubandhānekavaṇṇā sabbassā’’ti (1-19) bādhakena ‘‘vānubandho’’ti (1-18) suttena antādesattho, teneva vuttaṃ-‘bādhakabādhanatthoyamārambho’ti, avavādese pubbasaralope dīgheca gavāssaṃ, gavacchanti niccaṃ.

The purpose of the final substitution (antādesattho) is that "vānubandho" (1-18) sūtta supersedes "ṭānubandhānekavaṇṇā sabbassā" (1-19), which itself supersedes "chaṭṭhiyantassā" (1-17). For this very reason, it is said: 'bādhakabādhanatthoyamārambho' (this undertaking is for superseding the superseder). When there is ava substitution, anterior vowel elision, and lengthening, it becomes gavāssaṃ (cow and horse). Gavacchanti is always.

"Antādesattho" có nghĩa là sự thay thế ở cuối (antādesa), theo kinh "vānubandho" (1-18), là sự bác bỏ của kinh "ṭānubandhānekavaṇṇā sabbassā" (1-19), vốn là sự bác bỏ của kinh "chaṭṭhiyantassā" (1-17). Chính vì thế mà người ta nói: "Bắt đầu điều này là để bác bỏ sự bác bỏ." "Gavāssaṃ" (con ngựa của bò) được hình thành bằng cách lược bỏ nguyên âm đầu, kéo dài và thay thế "ava". "Gavacchanti" là vĩnh viễn.

Idaṃ kathaṃ sijjhatīti sambandho, idanti yathariveccādikaṃ, kiṃ vinā sijjhatīti āha-‘evādissā’tiādi, evassa ādiekāro evādi, tassa, riādesamantarenāti sambandho, casaddo aṭṭhānappayutto, rassavidhānañcāti yojanīyo, katepi tasminti tasmiṃ sutte vihite ca, na sijjhatīti evādissa riādeso na katoti katvā vuttaṃ, bhusaṃ+evāti (pana) ṭhite mahāvuttinā evādissa iādese rūpasiddhi hoteva, idha pana pakārantarena ‘bhusāmive’ti sādhetumāha ‘tampi’ccādi.

How is this accomplished? This is the connection. 'Idaṃ' refers to yathariveccādikaṃ (such as yathārivi). What is accomplished without? He says 'evādissā' and so on. Evādi is the ekāra (e-sound) that begins eva. The connection is 'without the ri substitution of that'. The word ca is used inappropriately and should be construed as 'and the short vowel rule (rassavidhānañca)'. Even if tasmiṃ (that) is done, and it is enacted in that sutta, it is stated by assuming that the ri substitution of evādi is not performed, and so na sijjhati (it is not accomplished). However, when it is bhusaṃ+eva (very much indeed), the form is accomplished through the i substitution of evādi by the mahāvutti (great commentary). Here, however, to accomplish bhusāmive by another method, he says 'tampi', etc.

Mối quan hệ là "điều này được thành tựu như thế nào?". "Idaṃ" là "yathariveccādikaṃ". "Không có gì thì thành tựu như thế nào?" Điều này được giải thích bằng "evādissā" và tương tự. "Evādi" là âm "e" đầu tiên của "eva". Cụm từ "riādesamantarenāti" là mối quan hệ. Từ "ca" được sử dụng không đúng chỗ. Nó cần được ghép với "rassavidhānañcāti". Ngay cả khi điều đó được thực hiện, tức là khi kinh đó được quy định, nó không thành tựu. Điều này được nói ra khi cho rằng sự thay thế "riādesa" cho "evādi" không được thực hiện. Nhưng khi có "bhusaṃ+evaṃ", thì với sự thay thế "iādesa" cho "evādi" theo Mahāvutti, hình thức được thành tựu. Ở đây, để chứng minh "bhusāmive" bằng một cách khác, người ta nói "tampi" và tương tự.

183

33. Byañja

184

Rassadīghānanti sutte avutte kathaṃ rassadīghānanti labhati uddesinoti āha-‘dīghassā’tiādi, dīghassāti rassassāti ca ṭhānasambandhe chaṭṭhī, paccāsatyāti ṭhānaso paccāsatyā, idañca nissaya vasena vuttaṃ, nissayakaraṇameko satthāgato ñāyoti, idha niccaṃ-vītināmeti thullaccayaṃ, idha na hoti-jano sāyaṃ.

How is 'rassadīghānaṃ' obtained among the uddesin (those indicated), when it is not stated in the sutta? He says 'dīghassā' and so on. Dīghassāti and rassassāti are in the sixth case in the sense of relating to a place. By paccāsatya is meant proximity in terms of place. This is stated according to the nissaya (interpretation). The creation of nissaya is a method passed down by the Teacher. Here, always—vītināmeti thullaccayaṃ (he overcomes a grave offense). Here, not—jano sāyaṃ (this person in the evening).

Khi "rassadīghānaṃ" không được nói trong kinh, làm thế nào mà "rassadīghānaṃ" lại có được từ "uddesino"? Điều này được giải thích bằng "dīghassā" và tương tự. "Dīghassā" và "rassassā" là sở hữu cách (chaṭṭhī) trong mối quan hệ vị trí (ṭhāna). "Paccāsatyā" là sự gần gũi về vị trí. Điều này được nói theo cách của nissaya. Việc tạo ra nissaya là một phương pháp được chấp nhận bởi các bậc thầy. Ở đây, "vītināmeti thullaccayaṃ" là vĩnh viễn. Ở đây, "jano sāyaṃ" thì không.

185

34. Sara

186

Ṭhānasambandheti ṭhiti ṭhānaṃ pasaṅgo, sambandhanaṃ-sambandho, ṭhānyādesabhāvalakkhaṇo ṭhāneyoganimittabhūto sambandho ṭhānasambandho tasmiṃ, dve rūpāni hontīti iminā na sarūpappadhānoti dassitaṃ hotīti sambandho, hetumāha-‘bahuvacananiddesā’ti, dve rūpānihontītyādi vacanamidaṃ^* dasseti ‘‘sarūpappadhānepi dvisadde dvisaddasāmaññena saṅkhyādvisaddānusiṭṭhaṃ nappayujjate, tassa (pana) saṅkhyeyyavacanasaṅkhyābhāvā ekavacanameva ( )^* hotī’’ti, iminā ca-tthappadhāno-yaṃ niddeso na sarūpappadhānoti dasseti, adhipatipaccayo adhipatippaccayoti aniccaṃ, idha na hoti idha modatīti, taṃ khaṇanti ettha ekaṅgavikalaṃ paccudāharaṇanti saramhā parattābhāvā na dvittaṃ.

It is called ṭhānasambandha (connection of position); ṭhiti (standing) is ṭhāna (place) or pasaṅga (attachment); sambandhanaṃ (connecting) is sambandho (connection). The ṭhānasambandha is a connection characterized by the state of being a substitute for the original, serving as a cause for joining in that position. The connection shown by "there are two forms" indicates that it is not primarily concerned with the form itself. It states the reason: 'due to the plural designation'. This statement, 'there are two forms', indicates, "Even if the form itself is primary, in the word dvi (two), the numerical dvi (two) taught by the general word dvi (two) is not applied. Because of the absence of the numerical word for the countable, only the singular is used." And by this, it shows that this designation is primarily concerned with the meaning, not primarily with the form. "The adhipati-paccaya (predominance condition) is adhipatippaccaya (the predominance condition)" is impermanent. "Here it is not, here he rejoices" — we remember this as a counter-example deficient in one part, because there is no duality due to the absence of the other.

Về sự liên hệ vị trí (ṭhānasambandha): ṭhiti là vị trí, ṭhāna là cơ sở, pasaṅga là sự liên quan, sambandhanaṃ là sự liên kết, sambandho là sự liên hệ. Sự liên hệ vị trí là sự liên hệ có đặc tính là trạng thái của vị trí và sự thay thế, là nguyên nhân của sự kết hợp vị trí, trong đó. Sự liên hệ là điều được chỉ ra rằng "có hai hình thái" (dve rūpāni honti) không phải là chủ yếu về hình thức. Nêu lý do rằng 'vì là sự chỉ định số nhiều'. Lời nói "có hai hình thái" (dve rūpāni honti) v.v... này chỉ ra rằng: "Ngay cả khi chủ yếu về hình thức, trong từ dvi (hai), sự hướng dẫn về số đếm dvi theo ý nghĩa chung của từ dvi không được sử dụng, vì nó không có số đếm của từ số lượng, nên chỉ là số ít." Và điều này chỉ ra rằng sự chỉ định này là chủ yếu về ý nghĩa, không phải chủ yếu về hình thức. adhipatipaccayo adhipatippaccayo là vô thường. idha na hoti idha modati (ở đây không có, ở đây vui thích). Ở đây, taṃ khaṇaṃ (khoảnh khắc đó) là ví dụ phản đề thiếu một phần, chúng tôi nhớ rằng vì không có trạng thái của cái khác nên không có sự kép hóa.

187

35. Catu

188

Tabbagge tatiyapaṭhamāti kasmā vuttaṃ catuttha (dutiya) saddehi vaggakkharesveva gayhamānesu tathā niddeso yutto, na hi catunnampūraṇo catuttho dvinnampūraṇo dutiyoti akkharāyeva vuccantīti āsaṅkiya ‘vināpī’tiādimāha, akkhare akkharavisaye catutthādi vohāro karīyamāno vaggaggahaṇaṃ vināpi vaggakkhareyeva ruḷho pasiddhoti sambandho, hetumhi itisaddo, yato evaṃ, tasmā kāraṇā ‘tabbagge tatiyapaṭhamā’ti vuttanti adhippāyo, tabbaggeti catutthadutiyā yasmiṃ, tasmiṃyeva vaggeti attho, paccāsattīti pati āpubbā ‘sada-visaraṇagatyavasādanesu’iccasmā itthiyaṃ bhāvettimhi nipphajjatīti dassetumāha-‘paccāsīdana’miccādi, yathāyogganti catutthakkhare catutthassa tatiyo dutiyakkhare dutiyassa paṭhamoti evaṃ yoggamanatikkamma, dhassa dabhāvoti imināva pubbassa dhassa dattamupalakkheti, tathā yasattheroti.

Why is it said "the third and first in their respective groups"? Such a designation is appropriate if, when taking the letters of the group, only the fourth and second words are taken. For catuttha (fourth) is not just letters, the completion of four, and dutiya (second) is not just letters, the completion of two, as one might suspect, so it states "even without", etc. In terms of letters, the usage of catuttha, etc., even without taking the group, is well-established and renowned in the letters of the group itself—this is the connection. The word iti is in the reason. Since it is so, for that reason, "the third and first in their respective groups" is said—this is the intention. "In their respective groups" means in the very group where the fourth and second are present. To show that paccāsatti (proximity) is derived in the feminine gender and bhāva-taddhita (abstract noun formation) from the root sada (to spread, move, sink) preceded by pati and ā, it states "the proximity", etc. "As appropriate" means not transgressing what is suitable, for example, the third for the fourth letter and the first for the second letter. "The state of dha becoming da"—by this, it also indicates the da sound of the preceding dha. Similarly, for Yasatthero.

Tại sao lại nói tabbagge tatiyapaṭhamā (trong nhóm đó, thứ ba và thứ nhất)? Khi các từ catuttha (thứ tư) và dutiya (thứ hai) chỉ được dùng cho các chữ cái trong nhóm, thì sự chỉ định như vậy là hợp lý. Chẳng lẽ catuttho (thứ tư) là thứ tư của bốn, dutiyo (thứ hai) là thứ hai của hai, không phải chỉ là các chữ cái sao? Để nghi ngờ điều đó, nói rằng 'vināpi' (ngay cả khi không có) v.v... Sự liên hệ là: Ngay cả khi không có sự nắm giữ nhóm, sự gọi tên catuttha v.v... được thực hiện trên chữ cái, thì nó vẫn nổi tiếng và được biết đến là chỉ các chữ cái trong nhóm. Từ iti là trong lý do. Ý nghĩa là: Vì là như vậy, nên vì lý do đó, đã nói tabbagge tatiyapaṭhamā (trong nhóm đó, thứ ba và thứ nhất). tabbagge (trong nhóm đó) có nghĩa là trong cùng nhóm mà catuttha và dutiya thuộc về. paccāsatti (sự gần gũi) là để chỉ ra rằng nó được hình thành trong ý nghĩa bhāvetthi (trạng thái) trong giống cái từ gốc sada-visaraṇagatyavasādanesu (mở rộng, đi, suy tàn) với tiền tố pati ā (hướng về), nên nói paccāsīdanaṃ v.v... yathāyoggaṃ (tùy theo sự phù hợp) có nghĩa là không vượt quá sự phù hợp, ví dụ như chữ cái thứ tư là thứ ba, chữ cái thứ hai là thứ nhất. dhassa dabhāvo (trạng thái da của dha) điều này chỉ ra rằng dha trước trở thành da. Tương tự như yasatthero.

Theroti ettha ekāro vaggakkharo na hotīti tasmiṃ tavaggadutiyakkharassa tassa to paṭhamo na hoti.

In thero, since the letter e is not a group letter, the first ta for ta, which is the second letter of the dental group, does not occur in it.

Ở đây, trong thero, nguyên âm e không phải là chữ cái trong nhóm, nên ta là chữ cái thứ hai của nhóm tavagga, không trở thành to là thứ nhất của nó.

Panthoti ettha tavagga dutiyakkharena thakārena tabbaggabhūte nakāre satīpi na so tabbaggadutiyakkharoti na tassa paṭhamo to, ettha nigghoso nighosotiādi aniccaṃ, daḍḍho niṭṭhānanti niccaṃ.

In pantho, even though the dental group's second letter tha is present with the na which belongs to the same group, it is not the second letter of that group, so its first ta does not occur. Here, nigghoso is impermanent. Daḍḍho niṭṭhānaṃ is permanent.

Ở đây, trong pantho, mặc dù có na thuộc nhóm tavagga với tha là chữ cái thứ hai của nhóm tavagga, nhưng na không phải là chữ cái thứ hai của nhóm đó, nên ta không trở thành to là thứ nhất của nó. Ở đây, nigghoso nighoso v.v... là vô thường. daḍḍho niṭṭhānaṃ là thường hằng.

189

36. Vitissa

190

Itisaddo-nukaraṇaṃ.

The word iti is an imitation.

Từ iti là sự mô phỏng.

Nipātassa pakativiyā-nukaraṇaṃ bhavati, anukaraṇañca dvidhā asādhusaddarūpaṃ sādhusaddarūpanti, tesu bhāravāhako koci tena pīḷito ‘aho bhāro’ti vattabbe sattivekallā ‘aho bāla’ iccāha, taṃsamīpavattī ‘kimayamāhe’ti kenaci puṭṭho samāno ‘aho bāla iccayamāhe’ti vadati, idhamasādhusaddarūpaṃ, itīti pana sādhusaddarūpaṃ, tasmā tato-nukāriyenātthena sātthakattā ṭhānasambandhe chaṭṭhī.

The nipāta (particle) becomes an imitation like its natural form. And imitation is of two kinds: irregular word-form and regular word-form. Among these, a certain porter, being oppressed by his burden, says "Oh burden!" but due to weakness of voice, he says "Oh foolish!" Someone near him, when asked by another, "What does this one say?" replies, "This one says, 'Oh foolish!'". This is an irregular word-form. But itīti is a regular word-form. Therefore, due to its meaningfulness by the imitated sense, the sixth case is used in ṭhānasambandha.

Sự mô phỏng của một giới từ xảy ra như một trạng thái tự nhiên. Sự mô phỏng có hai loại: hình thức từ không chính xác và hình thức từ chính xác. Trong số đó, một người mang gánh nặng, bị nó đè nặng, đáng lẽ phải nói aho bhāro (ôi gánh nặng!), nhưng vì sức lực yếu kém, lại nói aho bāla (ôi đứa trẻ!). Một người gần đó, khi được hỏi "người này nói gì?", trả lời "người này nói aho bāla". Đây là hình thức từ không chính xác. Còn iti là hình thức từ chính xác. Do đó, vì nó có ý nghĩa qua sự mô phỏng, nên có chaṭṭhī (cách sở hữu) trong ṭhānasambandha (sự liên hệ vị trí).

191

37. Eo

192

Nanu ‘‘vitisseve vā’’ti (1-36) votyanuvattiya avaṇṇe eonaṃ vo hotīti ca sakkā viññātuṃ, tathā sati ‘avaṇṇe kvaci vo hotī’’ti vattabbaṃ ‘ahoti vā’ti kasmā vuttanti codanamāsaṅkiyāha-‘okārassapi’ccādi, ṭhānibhāvena niddiṭṭhattāti ‘‘eona’’nti (1-31) vakārādesassa vijjamānattā vakārādesampati puna okāro ṭhānibhāvena niddisitabbo na siyāti adhippāyenāha, na nimittanti eonaṃ vakārādesatthaṃ avaṇṇo kāraṇaṃ na hotīti attho, aññathāti avaṇṇassa nimittatte, okāraṃ na paṭheyyāti sambandho, makārāgame’yāca kamāgate aggamakkhāyatī’ti, sve bhavanti viggayha tanappaccaye taddhitavuttiyaṃ vibhattiyā ‘‘ekatthatāyaṃ’’ti (2-119) lope akārādese dīgheca syādimhi svātanaṃ dvitte hiyyattanaṃ.

Is it not possible to understand that the va of eoa becomes va after an unextended vowel, by following voti from "vitisseve vā" (1-36)? If so, it should be said "sometimes va occurs after an unextended vowel," so why is "or it happens" said? Anticipating this question, it states "and for the vowel o", etc. "Because it is designated as the original"—it says this with the intention that since the substitution of va for eoa (1-31) already exists, the vowel o should not again be designated as the original for the va substitution. "Not a cause" means that the unextended vowel is not the cause for the substitution of va for eoa. "Otherwise," means if the unextended vowel were the cause, "it would not read okāraṃ (the letter o)." In the coming of ma, it is said "the beginning is proclaimed after the arrival." When they become separate, with tanappaccaya in taddhitavutti, and in vibhatti, when there is elision for "ekatthatāyaṃ" (2-119), and a vowel substitution, and lengthening, then svātanaṃ in syādimhi, and dvittaṃ is hiyyattanaṃ.

Chẳng lẽ không thể hiểu rằng "trong vitissa (cũng có thể)" (1-36) được tiếp nối, và vo xảy ra cho eo sau nguyên âm a (avaṇṇa)? Nếu là như vậy, đáng lẽ phải nói avaṇṇe kvaci vo hoti (đôi khi vo xảy ra sau nguyên âm a), tại sao lại nói ahoti vā (hoặc là a)? Để nghi ngờ điều đó, nói rằng 'okārassapi' (cũng của nguyên âm o) v.v... Nói rằng 'vì được chỉ định là trạng thái gốc' có nghĩa là: vì vakāra (âm v) thay thế cho eona (1-31) đã tồn tại, nên okāra (âm o) không nên được chỉ định lại là trạng thái gốc đối với vakāra thay thế. 'Không phải là nguyên nhân' có nghĩa là: nguyên âm a không phải là nguyên nhân cho sự thay thế vakāra của eona. 'Nếu không' có nghĩa là: nếu nguyên âm a là nguyên nhân, thì không nên đọc okāra. Trong sự thêm makāra (âm m): yāca kamāgate aggamakkhāyatī (khi đến theo thứ tự, điều tốt nhất được nói ra).

sve bhavanti viggayha tanappaccaye taddhitavuttiyaṃ vibhattiyā ekatthatāyaṃ lope akārādese dīgheca syādimhi svātanaṃ dvitte hiyyattanaṃ

(Chúng trở thành sve sau khi phân tích, trong cách dùng taddhita với hậu tố tana, sau khi loại bỏ cách ngữ vibhatti trong ekatthatāyaṃ (2-119), sau khi thay thế akāra và kéo dài, trong syādi là svātanaṃ, trong kép hóa là hiyattanaṃ).

Svātanantiādīsu niccaṃ, idha nahoti pareca na vijānantīti.

In svātanaṃ, etc., it is permanent. "Here it is not, and others do not know."

Trong svātanaṃ v.v... là thường hằng. Ở đây không có, và những người khác không biết.

193

38. Nigga

194

Katha‘māgamo hotī’ti vuttaṃ yadi niggahītamāgamo siyā sutte āgamaggahaṇena vā bhavitabbaṃ ña-ma-kādya nubandhavisesena vā tyāsaṅkiyāha-‘asati pi’ccādi, āgamāvasāye kāraṇamāha-‘ādesattāyogā’ti, ādesattāyogo kathaṃ viññāyati ccāha-‘ṭhāniniddesābhāvato’ti, tathā sati āgaminiddesābhāvā āgamattampi na siyāti codeti ‘yajjeva’miccādinā, na-iti codanaṃ paṭikkhipitvā tassa āgamattameva sādhetumāha-‘tassā’tiādi, tassāti niggahītassa, rassānuppavattito rassasarameva anugantvā pavattito, ayamevattho vuttiyampi dassitoyevāti vattumāha-‘etadeve’ccādi, purimā jātīti visesanasamāsekate rasse ca bindvāgamo, paranimittassāniddiṭṭhattā bahusadde-ntassa bindvāgame bahuṃ, satipi payogānusārittadīpakassa kvacisaddassāpi vavatthitavibhāsatte vāsaddassāpi tādisattasseva paṭipādakatta sabhāvaṃ dassetuṃ ‘vavatthitavibhāsattā vādhikārassā’ti vuttiyaṃ vuttaṃ, vavatthitassa lakkhiyassa anurodhena lakkhaṇappavattikā vibhāsā vavatthitavibhāsā, abhedena tu vādhikāro vavatthita vibhāsā, tassā bhāvo vavatthitavibhāsattaṃ, tasmā, idha na hoti idha modati, imasmiṃ ṭhāne āgamattappakāsako ṭhāninidde sābhāvā ādesattāyogasaṅkhāto kāraṇaviseso samattho, tassa bhāvo sāmatthiyaṃ-atthabala-maññathānupapattilakkhaṇaṃ, sacāti so āgamo ca.

How is it said "it is an āgama (insertion)"? If niggahīta were an āgama, then either the rule should contain the term āgama, or it should specify particular anubandhas like ña, ma, ka, etc.—anticipating this, it states "even without", etc. It states the reason for the certainty of āgama: "due to the impossibility of being a substitute." How is the impossibility of being a substitute understood? It states, "due to the absence of the designation of the original." If so, since there is no designation of the incoming element, it would not be an āgama either—it raises this objection with "yajjevaṃ", etc. Rejecting this objection and establishing that it is indeed an āgama, it states "of that," etc. "Of that" refers to the niggahīta. "Due to following the short vowel" means due to its occurrence by following only the short vowel. To state that this very meaning is shown in the commentary, it says "this very," etc. "Former birth" - in a visesana-samāsa (descriptive compound), when it is short, the bindu (niggahīta) is inserted. Since the subsequent cause is not designated, in the word bahu, when the bindu is inserted at the end, it becomes bahuṃ. Even when the word kvaci (sometimes), which indicates adherence to usage, has a fixed optionality (vavatthitavibhāsatta), and the word vā (or) also has a similar nature, to show this, it is said in the commentary, "due to the fixed optionality of vādhikāra." Vavatthitavibhāsā is an optional rule that applies according to the defined object. When there is no distinction, vādhikāra is vavatthitavibhāsā. Its state is vavatthitavibhāsattaṃ. Therefore, "here it is not, here he rejoices." In this context, the specific reason known as "the impossibility of being a substitute due to the absence of the designation of the original," which manifests as the nature of āgama, is capable. Its state of capability is sāmatthiyaṃ, meaning the power of meaning, characterized by impossibility otherwise. And that āgama is also.

Làm thế nào mà nói āgamo hoti (là sự thêm vào)? Nếu niggahīta là sự thêm vào, thì trong kinh đáng lẽ phải có sự nắm giữ āgama hoặc có sự đặc biệt của các phụ tố như ña-ma-ka v.v... Để nghi ngờ điều đó, nói rằng 'asati pi' (ngay cả khi không có) v.v... Nêu lý do cho sự kết thúc của āgama là 'ādesattāyogā' (vì không phù hợp với trạng thái thay thế). Làm thế nào để biết sự không phù hợp với trạng thái thay thế? Nói rằng 'ṭhāniniddesābhāvato' (vì không có sự chỉ định gốc). Nếu là như vậy, thì vì không có sự chỉ định của cái được thêm vào, nên cũng không phải là trạng thái thêm vào? Phản đối điều đó bằng cách nói 'yajjevaṃ' v.v... Bác bỏ sự phản đối 'na' và để chứng minh rằng đó chính là trạng thái thêm vào, nói rằng 'tassā' v.v... tassa là của niggahīta. rassānuppavattito là vì nó xảy ra theo sau nguyên âm ngắn. Để nói rằng chính ý nghĩa này đã được chỉ ra trong vutti (chú giải), nói rằng 'etadeve' v.v... purimā jāti (sự sinh trước) là sự thêm bindu (dấu chấm) sau khi rút ngắn trong visesanasamāseka (hợp chất tính từ). Vì không có sự chỉ định của nguyên nhân sau, nên trong từ bahu (nhiều), bindu được thêm vào cuối thành bahuṃ. Mặc dù từ kvaci (đôi khi) chỉ ra sự tuân theo cách dùng và từ vā (hoặc) cũng là một sự phân chia có quy tắc, nhưng để chỉ ra bản chất của nó, trong vutti đã nói vavatthitavibhāsattā vādhikārassa (vì là sự phân chia có quy tắc của quyền hạn tùy chọn). vavatthitavibhāsā là sự phân chia có quy tắc xảy ra theo sự phù hợp của cái được xác định. Nếu không có sự khác biệt, thì quyền hạn tùy chọn là sự phân chia có quy tắc. Trạng thái của nó là vavatthitavibhāsattaṃ. Do đó, idha na hoti idha modati (ở đây không có, ở đây vui thích). Ở vị trí này, một lý do đặc biệt được gọi là sự không phù hợp với trạng thái thay thế, do không có sự chỉ định gốc chỉ ra trạng thái thêm vào, là có khả năng. Trạng thái của nó là sāmatthiyaṃ (khả năng), có đặc tính là sức mạnh ý nghĩa và sự không thể khác được. saca là và sự thêm vào đó.

195

39. Lopo

196

Lopasaddassa bhāvasādhanamattameva sādhetumāha-‘tene’ccādi, lopoti yadi kammasādhano siyā tadā tena samānādhikaraṇaṃ katvā upari ‘‘parasaro’’ti suttamārabhīyeyyāti byatirekamāha ‘na parasaro’ti, idha na hoti saṅgaro.

To establish only the bhāvasādhana (abstract noun derivation) of the word lopo (elision), it states "by that," etc. If lopo were derived as a kammasādhana (object derivation), then it would be made samānādhikaraṇa (in apposition) with it, and the rule "parasaro" would be started thereafter; it indicates the negative by "not parasaro." "Here there is no saṅgaro."

Để chứng minh rằng từ lopo chỉ là một công cụ tạo ra trạng thái, nói rằng 'tene' (bởi đó) v.v... Nếu lopo là một công cụ của hành động, thì sau khi làm cho nó đồng vị trí với điều đó, kinh parasaro sẽ được bắt đầu. Nêu sự khác biệt là 'na parasaro' (không phải là nguyên âm sau). Ở đây không có saṅgaro (sự giao chiến).

197

40. Para

198

Tvaṃsi tvamasīti vikappo, idha na hoti tāsāhaṃ.

"Tvaṃsi" (you are) and "tvamasī" (you are) is an option. "Here there is no tāsāhaṃ."

tvaṃsi tvamasī là một sự lựa chọn. Ở đây không có tāsāhaṃ.

199

41. Vagge

200

Nanu vaggevaggantoti ettakeyeva vutte yasmiṃ (kismi)ñci vaggakkhare pare binduno yokoci vagganto aniyamena bhaveyya tathā sati aniṭṭhampi siyātyāsaṅkiya paccāsattiṃ sannissāyāniṭṭha nivattindassetumāha-‘vagge vagganto’ticcādi, sovāti vaggantova, tasminti vaggakkhare.

"Vagge vagganto" (the final letter of the group in a group) - if only this much were said, it might imply that any final letter of a group could occur unpredictably after any group letter, which could lead to undesired results. Anticipating this, it states "vagge vagganto," etc., to show the prevention of undesired results by relying on paccāsatti (proximity). "That one" means the final letter of the group. "In that" means in the group letter.

Chẳng lẽ nếu chỉ nói vagge vagganto (trong nhóm, là âm cuối nhóm), thì bất kỳ âm cuối nhóm nào cũng có thể xảy ra một cách không quy tắc sau bindu (dấu chấm) trong bất kỳ chữ cái nào trong nhóm, và nếu là như vậy, thì điều không mong muốn cũng có thể xảy ra? Để nghi ngờ điều đó và chỉ ra sự ngăn chặn điều không mong muốn dựa vào sự gần gũi, nói rằng 'vagge vagganto' v.v... sova là chính âm cuối nhóm. tasmiṃ là trong chữ cái trong nhóm.

201

42. Yeva

202

Nanu saddattā byabhicārittā evassa tāva saddo hotu, saṃyato, saṃhitoti saddekadesabhūtānampi sambhavā tepi gahe tabbā siyunti ‘yaevahi saddesu’ti yahīnampi kathaṃ saddavohāro katoti āha ‘evā’tiādi, etthāyamadhippāyo ‘abyabhicārinā byabhicārī niyamyate’ti.

But, since it is a sound and variable, let it first be a sound. Since the occurrence of parts of words like 'saṃyato' and 'saṃhito' is also possible, they too should be included. So, regarding 'yaevahi saddesu', 'ya' and 'hi', how is the term 'sadda' applied to them? It says 'evā'tiādi. The intention here is: 'the variable is governed by the invariable'.

Hỏi: Vì chúng là từ, chúng có thể thay đổi, vậy trước hết hãy coi chúng là từ. Do có khả năng tồn tại cả những phần của từ như saṃyato, saṃhito, nên chúng cũng có thể được lấy. Để trả lời điều này, ngài nói ‘yaevahi saddesu’ti. Tại sao ngay cả những âm vị cũng được gọi là từ? Ngài nói ‘evā’tiādi. Ý định ở đây là ‘abyabhicārinā byabhicārī niyamyate’ti (cái bất biến quy định cái khả biến).

203

43. Yesaṃ

204

Yasadde pubbasutteneva saṃssapyādese siddhe so ( )^* ya kāramatteyeva pare saṃsseva (yathā) siyāti suttamidamāraddhaṃ.

When the substitution of 'saṃssa' in the word 'ya' is already established by the previous Sutta, this Sutta is begun so that only 'saṃssa' (as in 'yathā') may occur when only the letter 'ya' follows.

Mặc dù việc thay thế sa thành ssa cho từ ya đã được thành tựu bởi kinh trước, kinh này được bắt đầu để chỉ có sự thay thế sa thành ssa khi có chữ ya theo sau.

205

44. Vana

206

Ṭhāninamāsilissa gacchati pavattatīti āgamo nāma, ko-yamettha ṭhānīti āha-‘sarassāti, sutte anuvattassa ca avijjamānattā ‘sarassā’ti kuto labbhatīti codeti ‘nanu ce’tyādinā.

That which goes to or proceeds to a base is called an 'āgama'. What is the base here? It says, 'sarassā' (of a vowel). It raises the objection, 'But if...' by asking, 'Since there is no word that follows in the Sutta, from where is 'sarassā' obtained?'

Được gọi là āgamo (sự tăng thêm) vì nó đến, nó diễn ra sau khi đã dựa vào một ṭhānin (vị trí gốc). Ở đây, ṭhānin là gì? (Ngài) nói: ‘của nguyên âm’. Do không có sự kế thừa trong kinh, (người khác) chất vấn bằng câu ‘nanu ce’ v.v. rằng: ‘của nguyên âm’ được lấy từ đâu?

Āgamasutiyā vanādīnaṃ ṭhānisutiyā abhāvepi sāmatthiyā byañjanassa vā āgamo siyā sarassa vā, yadi byañjanassa vā siyā (na) ‘‘padādīnaṃ kvacī’’ti (5-92) suttita mācariyena, tasmā tadeva ñāpeti ‘saro yevettha ṭhānī bhavitumarahatī’ti.

Even in the absence of a base mentioned in the āgama-suti, by implication, it could be an āgama of a consonant or a vowel. If it were of a consonant, it would not be according to the Sutta ''padādīnaṃ kvacī'' (5-92) by the Teacher. Therefore, it confirms that 'only a vowel can be the base here'.

Mặc dù không có sự nghe biết về ṭhānin (vị trí gốc) của các từ như vana v.v. trong kinh về āgama, nhưng do năng lực, sự tăng thêm có thể xảy ra cho phụ âm hoặc cho nguyên âm. Nếu sự tăng thêm xảy ra cho phụ âm, vị Thầy đã không thuyết kinh ‘‘padādīnaṃ kvacī’’. Do đó, chính điều đó cho biết rằng ‘chỉ có nguyên âm mới có thể là ṭhānin ở đây’.

Vuccateccādinā parihāramāha, nipubbā padismā anappaccaye ‘‘padādīnaṃ kvacī’’ti yukaantāvayavo ‘‘tavaggavaranā’’dinā (1-48) ye dassa jo ‘‘vaggala sehite’’ti (1-49) (yassa jo) nipajjanaṃ, mānantatyādīsūti adhikārāti ‘‘kyo bhāvakammesvaparokkhesu mānantatyādīsū’’ti (5-17) ito mānantatyādīsuti adhikārā, paccayantareti mānantatyādīto aññasmiṃ paccaye, kaccāyanena ‘atippagokhotāvā’ti sādhanatthaṃ ‘‘kvaci o byañjane’’ti okārāgamo gakārāgamo ca suttantarena vihito, taṃ pakārantarena sādhetuṃ vuttiyaṃ-‘atippago kho tāvā’ti yaṃ vuttaṃ taṃ dassetuṃ ‘atippā’tiādi vuttaṃ.

It gives the explanation with 'vuccate' etc. In the word 'nipajjanaṃ' from the root 'pada' with the prefix 'ni' and the suffix 'ana', the 'yuka' part is 'antāvayavo'. The 'da' changes to 'ja' by ''tavaggavaranā''dinā (1-48), and the 'ya' changes to 'ja' by ''vaggala sehite'' (1-49). From the adhikāra 'mānantatyādīsūti', which is from ''kyo bhāvakammesvaparokkhesu mānantatyādīsū'' (5-17), meaning 'in suffixes other than mānantatyādi'. For the purpose of forming 'atippago kho tāvā', Kaccāyana prescribed the āgama of the vowel 'o' and the āgama of 'ga' by another Sutta ''kvaci o byañjane''. To establish it in another way, the 'atippā' etc. is stated to show what is said in the commentary 'atippago kho tāvā'.

Ngài trả lời bằng câu ‘vuccatecca’ v.v. Trong từ có tiếp đầu ngữ ni và gốc pad, với hậu tố ana, thành phần cuối yu trong kinh ‘‘padādīnaṃ kvacī’’; do kinh ‘‘tavaggavaranā’’ v.v., ya thành ja; do kinh ‘‘vaggala sehite’’, ja của ya (thành ja); nipajjanaṃ. Do quyền kế thừa trong ‘mānantatyādīsūti’, từ kinh ‘‘kyo bhāvakammesvaparokkhesu mānantatyādīsū’’, do quyền kế thừa ‘mānantatyādīsūti’, trong một hậu tố khác với mānanta v.v. Để chứng minh cho câu ‘atippagokhotāvā’, ngài Kaccāyana đã quy định sự tăng thêm nguyên âm o và sự tăng thêm phụ âm ga bằng một kinh khác. Để chứng minh điều đó bằng một cách khác, trong phần chú giải, câu ‘atippā’ v.v. đã được nói để chỉ ra điều đã được nói trong ‘atippago kho tāvā’.

207

46. Cha

208

Dvādayo aṭṭhārasantā bahuvacanantāti ‘chakī’ti vattabbe ‘chā’ti ekavacanaṃ na yujjatīti codeti ‘nanucā’tiādinā, pariharati naccādinā, neti ‘chaḷo’ti ayutto-yaṃ niddeso na hotīti attho, chasaddassa anukaraṇattā chasaddānukaraṇattā, heṭṭhā vuttasādhusaddarūpā sādhusaddarūpamanukaraṇaṃ vibhajati ‘anukaraṇañca duvidha’miccādinā, pariccatto jahito attho vidhinisedharūpo yassa taṃ pariccattattaṃ, ettha pana chasaddena chasaṅkhyāviseso pariccatto, abhidhāyato hotīti iminā chasaddassa anukāriyenātthenātthavantatthamāha, ekavacanantassa niddeso kato… chasaddavacanīyassa chassa ekattā, anukāriyassāti ekādino saṅkhyā saddassa tadaññassa vā yadanukāriyamekādikaṃ tadaññaṃ vā saddarūpaṃ tassa.

The numbers from two up to eighteen are in the plural. Therefore, it objects, 'But if...', saying that the singular 'chā' is not appropriate when 'chakī' should be said. It explains with 'na' etc. The meaning is that the designation 'chaḷo' is not improper. Because 'cha' is an imitation of the word 'cha', a good word form, it divides the imitation that is a good word form mentioned below with 'anukaraṇañca duvidha' etc. 'Pariccattattaṃ' means that the meaning, consisting of injunctions and prohibitions, is abandoned. Here, however, the specific number 'cha' is abandoned by the word 'cha'. With 'abhidhāyato hotīti', it refers to the meaning endowed with meaning, by the meaning of the word 'cha' which is being imitated. The designation is in the singular... because the 'cha' denoted by the word 'cha' is singular. Of the imitated: the word form, singular or otherwise, of the imitable number word or other word, is imitated.

Vì các số từ dva trở đi cho đến mười tám đều ở số nhiều, nên lẽ ra phải nói ‘chakī’, do đó (người khác) chất vấn bằng câu ‘nanucā’ v.v. rằng cách dùng số ít ‘chā’ là không hợp lý. Ngài trả lời bằng câu ‘naccā’ v.v. ‘Ne’ có nghĩa là: cách trình bày ‘chaḷo’ này không phải là không hợp lý. Vì từ cha là sự mô phỏng, do sự mô phỏng từ cha. Ngài phân biệt sự mô phỏng hình thức từ đúng đắn đã được nói ở dưới bằng câu ‘anukaraṇañca duvidhaṃ’ v.v. Pariccattattaṃ là từ có ý nghĩa về quy định và cấm đoán đã bị từ bỏ. Ở đây, ý nghĩa đặc biệt về số sáu đã bị từ bỏ bởi từ cha. Bằng câu ‘abhidhāyato hoti’, ngài chỉ ra ý nghĩa có thực chất bằng ý nghĩa được mô phỏng của từ cha. Cách trình bày ở số ít được thực hiện... vì tính đơn nhất của số sáu, là đối tượng được biểu thị bởi từ cha. ‘Của đối tượng được mô phỏng’ có nghĩa là của hình thức từ được mô phỏng, dù là số từ eka v.v. hay từ khác, là đối tượng được mô phỏng đó, dù là eka v.v. hay khác.

Saṅkhyādivisesanti ekattādisaṅkhyāvisesaṃ tadaññaṃ vā, ‘‘yomhi dvinnaṃ duve dve’’ti (2-219) sutte dvisaddo-nukāriyaṃ dvisaddarūpaṃ tabbacanīyañca dvisaṅkhyāvisesamparāmasatīti tabbācakaṃ dvinnanti bahuvacanaṃ, atha ‘ḷañi’ti kasmā na vuttaṃ evañhi sati ñānabandhattāḷakāro ādyavayavo bhavitumarahatīti codanammanasi nidhāya ‘chasaddā’tiādimāha, antāpavādena vidhīyamāno ḷakāro cha saddā parassādissa āgamattā…pe… hotīti sambandho, antāpavādenāti iminā ‘sarassā’ti chaṭṭhīniddesato ‘‘chaḷīyantassā’’tī-massa visayabhāvaṃ dīpeti, parassāti iminā ‘chā’ti pañcamīniddesato ‘‘pañcamiyaṃ parassā’’tīmassa visayabhāvaṃ, ādissāti iminā ḷassekavaṇṇattā antāpavādena ‘‘ādissā’’ti sutte na ādyanto viyekopi saroti sarassādissa pattiṃ dasseti, ayametthādhippāyo ‘chā’ti pañcamīniddesā ‘‘pañcamiyaṃ parassā’’ti (1-15) parassa sampattaṃ kāriyaṃ ekavaṇṇattā ‘‘chaṭṭhiyantassā’’ti (1-17) antassa sampattaṃ ‘‘ādissā’’ti (1-16) ādivaṇṇassa pappotī’’ti.

Specific numbers etc. mean a specific number like unity or other. In the Sutta ''yomhi dvinnaṃ duve dve'' (2-219), the word 'dvi' refers to the imitated word form 'dvi' and the specific number 'two' which it denotes, thus 'dvinnanti' is in the plural, referring to what denotes it. Then, why is 'ḷañi' not stated? If it were so, the letter 'ḷa' should be the initial part due to the bond of knowledge. Keeping this objection in mind, it says 'chasaddā' etc. The letter 'ḷa' is prescribed by way of exception to the end, because it is an āgama to what comes after the word 'cha'... It is connected thus. With 'antāpavādena', it indicates the scope of ''chaḷīyantassā'' from the ablative 'sarassā'. With 'parassāti', it indicates the scope of ''pañcamiyaṃ parassā'' from the ablative 'chā'. With 'ādissāti', it shows the attainment of 'ādi' by the vowel, since 'ḷa' is a single letter, by exception to the end, ''ādissā'' is not an initial or final vowel which is also a vowel. The intention here is that the ablative 'chā' leads to the action belonging to what follows according to ''pañcamiyaṃ parassā'' (1-15), and because it is a single letter, it attains the initial letter belonging to the end according to ''chaṭṭhiyantassā'' (1-17) and ''ādissā'' (1-16).

‘Sự đặc biệt về số v.v.’ có nghĩa là sự đặc biệt về số như số một v.v. hoặc khác. Trong kinh ‘‘yomhi dvinnaṃ duve dve’’, từ dvi là đối tượng được mô phỏng, hình thức từ dvi không đề cập đến sự đặc biệt về số hai là đối tượng được biểu thị của nó, do đó, từ biểu thị nó là ‘dvinnaṃ’ ở số nhiều. Vậy tại sao không nói ‘ḷañi’? Nếu vậy, do có sự liên kết với ña, âm ḷa có thể trở thành thành phần đầu. Giữ ý niệm chất vấn này trong tâm, ngài nói ‘chasaddā’ v.v. Mối liên hệ là: âm ḷa được quy định như một ngoại lệ cho âm cuối, trở thành sự tăng thêm cho âm đầu của từ theo sau từ cha... v.v. Bằng câu ‘antāpavādena’, ngài chỉ ra rằng đây là phạm vi của kinh ‘‘chaṭṭhiyantassā’’ do được trình bày ở cách thứ sáu ‘sarassa’. Bằng câu ‘parassā’, ngài chỉ ra rằng đây là phạm vi của kinh ‘‘pañcamiyaṃ parassā’’ do được trình bày ở cách thứ năm ‘chā’. Bằng câu ‘ādissā’, ngài chỉ ra rằng do ḷa là một âm đơn, nên theo ngoại lệ cho âm cuối, nó áp dụng cho âm đầu của nguyên âm theo kinh ‘‘ādissā’’, không phải là ‘na ādyanto viyekopi saro’. Ý nghĩa ở đây là: do được trình bày ở cách thứ năm ‘chā’, tác vụ áp dụng cho từ theo sau theo kinh ‘‘pañcamiyaṃ parassā’’; do là một âm đơn, nó áp dụng cho âm cuối theo kinh ‘‘chaṭṭhiyantassā’’; và nó áp dụng cho âm đầu theo kinh ‘‘ādissā’’.

Ādibhūtova hotīti asatipi ñakāre āgamaggahaṇānuvattiyā āgaminaṃ saraṃ avināsento tassa ādyavayavabhūtova hotīti attho, lakāraṃ karonti ‘‘yavamadanataralācāgamā’’ti suttena, tanti lakārakaraṇaṃ ubhinnamavisesavacanañca ayuttataṃ dasseti ‘tesampi’ccādinā, tesampīti kaccāyanānampi, akkharasaññāyanti ‘‘akkharāpādayo ekacattālīsa’’nti vidhīyamānaakkhara saññāyaṃ.

It is indeed the initial letter, meaning that even without the letter 'ñ', by the continuation of the āgama rule, it becomes the initial part of the vowel that is the recipient of the āgama, without destroying it. They make the letter 'la' by the Sutta ''yavamadanataralācāgamā''. That making of 'la' and the undifferentiated mention of both is shown to be inappropriate by 'tesampi' etc. 'Tesampi' means of the Kaccāyanas as well. In 'akkharasaññāyaṃ' means in the letter designation prescribed as ''akkharāpādayo ekacattālīsa'' (the forty-one letters starting with 'a').

‘Trở thành chính âm đầu’ có nghĩa là: mặc dù không có âm ña, do sự kế thừa của từ āgama, nó không làm mất đi nguyên âm là đối tượng được tăng thêm mà trở thành chính thành phần đầu của nó. Họ tạo ra âm lakāra bằng kinh ‘‘yavamadanataralācāgamā’’. Bằng câu ‘tesampi’ v.v., ngài chỉ ra sự không hợp lý của việc tạo ra lakāra đó và việc nói rằng cả hai không có sự khác biệt. ‘Tesampī’ có nghĩa là cả của các vị Kaccāyana. ‘Trong danh xưng chữ cái’ có nghĩa là trong danh xưng chữ cái được quy định bởi ‘‘akkharāpādayo ekacattālīsaṃ’’.

Avisese laḷānaṃ nānattābhāve, pākaṭo vāti iminā sutilipibhedassa paccakkhasiddhatandasseti, tattha hi sotaviññāṇavīthiyā laḷānaṃ visuṃvisuṃ gahaṇaṃ suti, taṃtaṃ desavāsīnaṃ lekhā va vatthānaṃ lipi, tesaṃ bhedo sotacakkhuviññāṇagayhattā paccakkhasiddho, chaḷabhiññāti vikappena ḷakārāgamapakkhe rūpaṃ.

In the absence of difference between 'la' and 'ḷa' without distinction, 'pākaṭo vāti' indicates that the difference in sound and script is directly evident. For in that, the hearing of 'la' and 'ḷa' distinctly in the auditory consciousness continuum is the sound, and the writing style of the inhabitants of those respective regions is the script. Their difference, being apprehended by auditory and visual consciousness, is directly evident. 'Chaḷābhiññā' is the form when the āgama of 'ḷa' is optional.

‘Khi không có sự khác biệt’, có nghĩa là khi la và ḷa không có sự khác biệt. Bằng câu ‘pākaṭo vā’, ngài chỉ ra rằng sự khác biệt về âm thanh và chữ viết là điều hiển nhiên. Ở đó, việc nhận biết riêng biệt la và ḷa trong lộ trình của nhĩ thức là âm thanh. Chữ viết của các vật thể của cư dân ở các quốc gia khác nhau là chữ viết. Sự khác biệt của chúng là điều hiển nhiên vì chúng được nhận biết bởi nhĩ thức và nhãn thức. Chaḷabhiññā là hình thức trong trường hợp có sự tăng thêm âm ḷakāra theo tùy chọn.

209

47. Tada

210

Issa attaṃ nipātanā, dakāro pana ‘‘mayadā sare’’ti (1-44), padantarenātiādīti iminā aññena padena, sādhūni bhavantīti vutti pāṭhassa atthaṃ vattuṃ ‘sādhūni bhavantīti nipātanato’ti āha, tattha kāraṇamāha-‘ya’miccādi, appattassa pāpanampattassa paṭisedho ca nipātanaṃ, tesaṃ idha pāṭhāti tesaṃ tathā icchantānaṃ idhāti nipātassa imasmiṃ tadaminādisutte pāṭhā, uddhassa udūti uddhaṃ khamassāti aññapadatthasamāse uddhaṃkha iti ṭhite uddhaṃsaddassa uduādeso, asa-bhojane iccasmā ‘‘kvacaṇa’ iti (5-41) suttena aṇpaccaye asasaddo nipphajjatīti āha-‘pisitamasanā’ti ‘‘kvacaṇa’’ iti mahiyaṃ ravatīti ṭhite imināva gaṇanipātanena samāse kate mayūrasaddo nipphajjatīti dassetumāha ‘mahisaddasse’ccādi, assa tadaminādigaṇassa āgatigaṇattā evamaññepīti sambandho, vuttanti pāṭhaseso.

The 'a' of 'i' is by nipātana. The 'da' is by ''mayadā sare'' (1-44). 'Padantarenātiādi' means by another word. To state the meaning of the commentary text 'sādhūni bhavantīti', it says 'sādhūni bhavantīti nipātanato'. It states the reason there with 'ya' etc. 'Nipātana' is the obtaining of what is not obtained, and the prohibition of what is obtained. 'Tesaṃ idha pāṭhāti' means the placement of them, for those who wish it so, here, in this 'tadaminādi' Sutta, 'uddhaṃ' becomes 'udu' from 'uddhaṃ'. When 'uddhaṃ kha' stands in a compound of another word meaning 'uddhaṃ khamassāti', the word 'uddhaṃ' has 'udu' as its substitute. From the root 'asa' meaning 'to eat', the word 'asa' is formed by the Sutta ''kvacaṇa'' (5-41). It says 'pisitamasanā'. When 'mahi ravatīti' stands by ''kvacaṇa'', it says 'mahisasse' etc. to show that the word 'mayūra' is formed by this very group of nipātanas in a compound. This is related to 'evamaññepīti' because this 'tadaminādi' group is an 'āgatigaṇa'. 'Vuttaṃ' is the rest of the text.

I thành a là do nipātana. Còn âm da là do kinh ‘‘mayadā sare’’. ‘Bằng một từ khác’ v.v. có nghĩa là bằng một từ khác. Để nói ý nghĩa của đoạn chú giải ‘sādhūni bhavanti’, ngài nói ‘sādhūni bhavanti là do nipātana’. Ở đó, ngài nói lý do: ‘yaṃ’ v.v. Nipātana là việc đạt được điều chưa đạt được và cấm đoán điều đã đạt được. ‘Do việc đọc chúng ở đây’ có nghĩa là do việc đọc của những người mong muốn như vậy trong kinh tadaminādi này của nipātana. Trong hợp từ chỉ ý nghĩa của một từ khác ‘uddhaṃ khamassa’, khi có dạng uddhaṃkha, từ uddhaṃ được thay thế bằng udu. Từ gốc asa - trong ăn uống, với hậu tố aṇa theo kinh ‘‘kvacaṇa’’, từ asa được hình thành, ngài nói: ‘pisitamasanā’. Khi có dạng ‘mahiyaṃ ravati’, sau khi hợp từ được tạo ra bởi chính gaṇanipātana này, từ mayūra được hình thành, để chỉ ra điều đó, ngài nói ‘mahisaddassecca’ v.v. Mối liên hệ là: do nhóm tadaminādi này là một nhóm mở, nên cũng có những từ khác như vậy. ‘Đã được nói’ là phần còn lại của bài đọc.

Dīghanikāyādīsu pañcasu nikāyesūti–

In the Dīgha Nikāya and other five Nikāyas:

Trong năm bộ Nikāya là Dīghanikāya v.v.–

211

‘‘Dīghamajjhimasaṃyutta, aṅguttarikakhuddakā;

"The Dīgha, Majjhima, Saṃyutta,

“Dīgha, Majjhima, Saṃyutta, Aṅguttara và Khuddaka;

212

Nikāyā (pañca) gambhīrā, dhammato atthatocime’’ti.

Aṅguttara, and Khuddaka;

Năm bộ Nikāya này sâu sắc về Pháp và về nghĩa.”

213

Vuttesu dīghāgamādīsu pañcasu nikāyesu, ñātabbāti vaṇṇā gamādidvārena jānitabbā, pañcavidhaṃ pañcappakāraṃ niruttamuccateti sambandho, nibbacanaṃ niruttaṃ, napuṃsake bhāve tto, atthakathanavākya pubbakamuccāraṇamiccattho, tadabhidhāyi satthamapyabhidhāne-bhidheyyo pacārā tadatthatāya vā niruttamuccate, vuttanirutti lakkhaṇena…pe… veditabbāti iminā niruttasatthe ye saddā paṭipadaṃ nipphādiyanti tesamidaṃ sāmaññena nipphādananti dīpeti, dvāre niyutto dovārikoti ettha ṇike dakāravakārānaṃ majjhe okārāgamo, hiṃsismāti ‘hiṃsa-hiṃsāya’ miccasmā, appaccayeti ‘‘sāvakārakesva ghaṇghakā’’ti (5-44) appaccaye, nijakoti ettha jakārassa yakāre niyako.

Among the five collections mentioned, such as the Dīgha Nikāya, it should be known that it should be understood through the door of analysis of sounds and so forth; the connection is that nirutta is declared to be of five kinds, five types. Nirutta means explanation. In the neuter gender, tto denotes the state of being. The meaning is 'utterance preceded by explanatory sentences'. The text expressing this is also called nirutta due to the usage of designating the designated, or due to its meaning. By the characteristic of nirutti mentioned… and so forth… through ‘should be known’, it indicates that this is a general derivation for the words that are produced step by step in the science of nirutta. In ‘dovāriko is appointed at the door’, in ṇika, there is an insertion of the vowel o between the d and v. For hiṃsismā, from ‘to injure, to harm’, the a suffix is used in ‘sāvakārakesva ghaṇghakā’ (5-44). In nijako, the j becomes y, hence niyako.

Trong năm bộ Nikāya đã được nói đến, như Dīghāgama (Trường Bộ), "nên biết" có nghĩa là nên được biết qua các phương tiện như vaṇṇāgama (sự đến của âm tiết); có sự liên hệ rằng "nirutta" (ngữ nguyên) được gọi là năm loại, năm phương thức. "Nirutta" là "nibbacana" (sự giải thích); trong trạng thái giống trung, có hậu tố "tta". Nghĩa là sự phát âm có trước câu giải thích ý nghĩa. Hoặc, học thuyết biểu thị điều đó cũng được gọi là "nirutta" do sự phổ biến của đối tượng được biểu thị trong biểu thị, hoặc do ý nghĩa của nó. Điều này chỉ ra rằng, đối với những từ được tạo ra từng bước trong ngữ nguyên học bằng đặc điểm của ngữ nguyên đã nói…pe… "nên được biết", đây là sự tạo ra chung cho chúng. Trong "dvāre niyutto dovāriko" (người được bổ nhiệm ở cổng là người gác cổng), có sự thêm vào âm "o" giữa âm "d" và "v" trong hậu tố "ṇika". Từ "hiṃsismā" là từ "hiṃsa-hiṃsāya" (làm hại). Trong hậu tố "appa", có "sāvakārakesva ghaṇghakā" (5-44). Trong "nijako", âm "j" trở thành "y" là "niyako".

Atha vaṇṇavikāroti vuttattā javaṇṇassa yādese niyakādayo tāva sijjhantu, susānādayo kathaṃ chavapadādivikārattā susānādīnanti āha ‘padavikāropi’ccādi.

Or, since it is stated that 'it is a modification of a sound', let niyakādayo and others be accomplished by the change of the sound j to y. How are susānādayo and others formed, given they are modifications of chava- (corpse) and other words? It is said: 'It is also a modification of a word', and so forth.

Hoặc, vì đã nói "vaṇṇavikāro" (biến đổi âm tiết), các từ như "niyaka" có thể được hình thành bằng cách thay thế "y" cho âm "ja". Nhưng các từ như "susāna" thì sao? Vì chúng là sự biến đổi của các từ như "chava", nên nói "padavikāropi" (cũng là sự biến đổi của từ, v.v.).

Aññathā vaṇṇasamudāyādesassa visuṃgahaṇe chabbitopattiyā ‘pañcavidhaṃ nirutta’nti saṅkhyāniyamo na yujjeyyāti bhāvo.

Otherwise, if the substitution of a cluster of sounds were grasped separately, the number 'five kinds of nirutta' would not be justified, as it would lead to a sixth kind. This is the meaning.

Nếu không, nếu sự thay thế của một nhóm âm tiết được lấy riêng biệt, thì quy tắc số "pañcavidhaṃ niruttaṃ" (ngữ nguyên năm loại) sẽ không phù hợp do sự xuất hiện của sáu loại.

Yogo sambandho, tathāhiccādinā dhātussa atthātisayena yogampākaṭīkaroti, ravanakiriyāti sambandhoti kekāyitānyasaddanakiriyābhisambandho.

Yoga means connection. By 'thus', and so forth, it clarifies the intense connection of the root with its meaning. Ravanakiriyāti sambandhoti means 'connected with the act of making sounds like a peacock'.

"Yogo" là sự liên hệ. Bằng "tathāhi" (thật vậy), v.v., nó cũng làm rõ sự liên hệ đặc biệt của ý nghĩa với căn. "Ravanakiriyāti sambandhoti" có nghĩa là sự liên hệ với hành động kêu như tiếng kekā.

Mayūroti ettha ravati mayūrarāve eva vattate, na sāmaññena ravanakiriyāmatteti bhāvo.

In 'peacock' (mayūro), the sound rava specifically refers to the sound of a peacock, not merely a general act of making a sound. This is the meaning.

Trong "mayūro" (con công), nó chỉ dùng cho tiếng kêu của con công, không phải cho hành động kêu nói chung.

214

48. Tava

215

Vaṇṇamattasse vāti vaṇṇasāmaññasseva, mattasaddo ettha sāmañña vacano.

Vaṇṇamattasseva means 'only of the general sound'. The word matta here signifies generality.

"Vaṇṇamattasseva" có nghĩa là chỉ riêng âm tiết. Từ "matta" ở đây có nghĩa là chung.

Yakārassaca cādesoti sambandho, dayakārānaṃ jattantissa iminā, yassa ‘‘vaggalasehi te’’ti (1-49) jattaṃ, attānamadhikicca pavattanti atthe asaṅkhyasamāso.

And cādeso for the sound y is the connection. By dayakārānaṃ jattantissa, the j for y is given by 'for v, g, l, s, h, t' (1-49). The compound asaṅkhyasamāso is used in the sense of 'occurring on account of oneself'.

"Yakārassaca cādesoti sambandho" là sự liên hệ rằng âm "y" được thay thế bằng "c". Bằng "dayakārānaṃ jattantissa iminā" (bằng cách này, âm "d" và "y" có sự biến đổi thành "j"), âm "y" có sự biến đổi thành "j" theo "vaggalasehi te" (1-49). Trong ý nghĩa "tự mình hành động", đó là một hợp chất không đếm được.

216

49. Vagga

217

Yantaṃ saddānaṃ niccasambandhittepi pakkantavisayattā taṃsaddo yaṃsaddaṃ nāpekkhatetyāha-‘teti anantara’iccādi, taṃ saddo hi pakkanta visayo tathā pasiddhavisayo anubhūtavisayo ca yaṃsaddaṃ nāpekkhate, yathā ceso yaṃsaddannā pekkhate, taṃ sabbaṃ mahāsāminādhikāyaṃ subodhālaṅkāraṭīkāyaṃ–

Although taṃ (that) has a constant connection with yaṃ (which) in words, due to its having an object that has departed, the word taṃ does not expect the word yaṃ. It says, 'teti anantara' and so forth. Indeed, the word taṃ, when referring to a departed object, a well-known object, or an experienced object, does not expect the word yaṃ. How this taṃ does not expect yaṃ is all explained by the Mahāsāmi in his Subodhālaṅkāraṭīkā:

Mặc dù có mối liên hệ vĩnh viễn giữa các từ, nhưng vì nó thuộc về một đối tượng đã được đề cập, nên từ "taṃ" (đó) không phụ thuộc vào từ "yaṃ" (cái nào). Vì vậy, nói "teti anantara" (tức thì, v.v.). Từ "taṃ" không phụ thuộc vào từ "yaṃ" khi nó thuộc về một đối tượng đã được đề cập, một đối tượng nổi tiếng, hoặc một đối tượng đã được trải nghiệm. Cách mà nó không phụ thuộc vào từ "yaṃ" đã được Đại Sư giải thích trong chú giải Subodhālaṅkāraṭīkā—

218

Munindacandasañjāta, hāsacandanalimpitā;

Born from the moon of the Lord of Sages, anointed with moon-sandalwood;

Được sinh ra từ mặt trăng của bậc hiền giả, được xoa bằng gỗ đàn hương như mặt trăng của nụ cười;

219

Pallavādhavalātasse, veko nādharapallavoti (122).

Pale like a young shoot, a shoot for the lip (122).

Cái đó, trắng như chồi non, không có nụ môi (122).

220

Etissā gāthāya amhehi vitthāritanayena gahetabbaṃ, yathā rahanti sakammākammadhātūnamanurūpaṃ.

This verse should be understood by us in the elaborated manner, just as it is appropriate for transitive and intransitive roots.

Điều này nên được hiểu theo cách chúng tôi đã giải thích chi tiết trong bài kệ này, phù hợp với các căn động từ tự động và ngoại động như "raha".

221

50. Vevā

222

Kiñcāpīdaṃ^* vikappanatthaṃ katanti heṭṭhimena ni(nnāna)ttaṃ viññāyati, tathāpi iminā vākārena vikappova, heṭṭhime pana kvacādhikārā hakārantadhātuto dhyaṇpaccaye mehyaṃ, dohyaṃ sinehyaṃ, lehyantipi bhavatveva.

Although this is made for the purpose of variation, the difference indicated in the lower portion is known. Even so, by this form, it is only a variation. In the lower portion, however, due to the authority of kvaci, from a root ending in h with the dhyaṇ suffix, mehyaṃ, dohyaṃ, sinehyaṃ, lehyan also indeed occur.

Mặc dù điều này^* được thực hiện để biểu thị sự lựa chọn, và sự khác biệt (ninnāna) được hiểu từ phần dưới, nhưng bằng cách này, đó chỉ là sự lựa chọn. Tuy nhiên, trong phần dưới, do quyền hạn của "kvaca", các từ như "mehyaṃ", "dohyaṃ", "sinehyaṃ", "lehyan" cũng có thể hình thành từ căn có âm "h" với hậu tố "dhyaṇa".

223

53. Saṃyo

224

Vattuno-ttappadhānattamattavacasīti niyatāvayavavācino upādānāti vuttamanekatthattepyādisaddassa, ādiyatītyādīti kammasā dhanocāyamādisaddo, soyamattho sumaṅgalappasādaniyā khuddasikkhā ṭīkāya‘ādito upasampannā’ti ettha amhehi vuttanayena veditabbo, saṃyujjatīti saṃyogo-ekatrāvaṭṭhitabyañjanā.

Vattuno-ttappadhānattamattavacasīti refers to the primary nature of the speaker, or only to the word itself, or to the adoption of a specific constituent. This is mentioned for the word ādi even when it has multiple meanings. Ādiyati iti ādīti means 'that which takes up' (the word ādi denoting a means for action). This meaning should be understood in the way we have explained in the Khuddasikkhāṭīkā, Sumaṅgalappasādanī, at 'beginning with the fully ordained'. Saṃyujjatīti saṃyogo means 'that which is joined together'—consonants standing in one place.

Sự lấy từ "vattuno-ttappadhānattamattavacasi" (chỉ là từ biểu thị sự chủ yếu của bản thân) là sự lấy của một thành phần cố định, ngay cả khi từ "ādi" có nhiều nghĩa. "Ādīyati ityādīti" là từ "ādi" có nghĩa là "sự tích lũy" (kammasādhana). Ý nghĩa này nên được hiểu theo cách chúng tôi đã nói trong chú giải Khuddasikkhāṭīkā của Sumaṅgalappasādanī, tại "ādito upasampannā" (người đã thọ cụ túc giới ban đầu). "Saṃyujjatīti saṃyogo" là sự kết hợp các phụ âm đứng cùng một chỗ.

225

54. Vicchā

226

Yaṃvattateti vuttivacanaṃ nikkhipitvā tassa atthaṃ vattumārabhate ‘sambhavāpekkhāye’ccādi, yaṃvattateti ca sutte avijjamānepi gammamānatthassa saddassa payogampati kāmacāroti vuttiyaṃ vuttaṃ, yasaddassāniyamatthavuttittepi padavākyato nāññaṃ sambhavati vicchāyamābhikkhaññe ca vattamānanti āha ‘sambhavāpekkhāyapadaṃ vākyaṃvā’ti, sambhavatīti sambhavo-padaṃ vākyaṃ vā, tasmiṃ apekkhāya padaṃ vākyaṃ vā vattateti sambandho, vattateti vicchāyamābhiññe cātthe vattate, nanu padassa vākyassa vā visuṃyeva dabbādayo atthā, taṃ kathamida metasmiṃ vattudhamme kiriyādhamme ca vicchābhikkhaññatthe vattateti anuyogaṃ sandhāyāha-‘visayabhāvenā’tiādi, vicchāya vattudhammassa kiriyādhammassa cābhikkhaññassa visayo padaṃ vākyaṃ vā… anaññatthavuttivasena tatthappavattiyā, taṃ vasenaca, abhidhāyakattena ceti gocarattena pakāsakattena cāti attho, yaṃvattateti ajjhāhaṭassa yanti paṭhamantassa vibhattivipariṇāmaṃ dasseti (tassāti) ādinā, iminā idaṃ dīpeti ‘‘yajjapi ‘vicchābhikkhaññesvi’ tyatra chaṭṭhīnoccārīyate, tathāpi chaṭṭhīpasiddhi hoteva, kathaṃ dve iccādesaniddesā ādeso ca sambandhīnamapekkhate, ‘vicchābhikkhaññesū’ti cātthaniddeso, na cātthassādesena sambandho upapajjate, tasmā vicchābhikkhaññesu yaṃ padaṃ vākyaṃ vā vattate tassa dve bhavanticcevaṃ chaṭṭhīyattho sakkā vattu’’nti, dve rūpāni hontīti dassitaṃ hotīti sambandho, saddarūpe saṅkhyayyeti dutiyā bahuvacanantaṃ paṭipādayamānoti ettha paṭipādanakiriyāya sambandhenopadiṭṭhaṃ, ‘‘vākyantaraṭṭhopi saddo tadaññasmimpi sambandhamupayātī’’ti dvisaddoti idaṃ upari vākyadvayepyupayujjati ‘dvisaddo vutto, dvisaddo na sarūpappadhāno’ti, atha sarūpappadhāno kasmā na vuttoti āha-‘bahuvacanena niddesā’ti, atha dveti sāmaññena vuttattā padavākyānaṃ ṭhāne dvibbacanaṃ vā siyā, tānevā vattantīti dvippayogo vā, tathā sati ‘yaṃvattate tassā’ti kasmā paṭhamameva nissāya vuttiyaṃ vivaraṇaṃ katanti āha-‘evañcā’tiādi, idāni dvippayogapakkhassa sadosattā agahitabhāvaṃ dassetumāha-‘yadātvi’ tyādi, tusaddo pubbasmā pakkhā visesassa padassako^* , tattha hi dve^* saddarūpānyādisīyante, iha tu sova saddo dvirāvattate, āvuttī saṅkhyeyyāti evaṃ maññate ‘‘dvisaddo-yaṃ ‘‘ādasahi saṅkhyā saṅkhyeyye vattante’’ti vacanato saṅkhyeyyavacano, tasmeha saṅkhyeyyaṃ saddarūpaṃ vā siyā āvutti vā, iccapi niddeso tadubhayamapekkhiya napuṃsakaliṅgena vā siyā itthiliṅgena vā, tattha yadā napuṃsakaliṅgena niddeso, tadā saddarūpāni saṅkhyeyyāni bhavanti, yadā tu itthiliṅgena, tadā saddassāvuttī uccāraṇalakkhaṇā kiriyā saṅkhyeyā bhavanti, tato cettha āvuttīapi saṅkhyeyā hontī’’ti, tadā dvippayogo dvibbavacananti esa pakkhoti ayamettha bhāvo’’ yadā dve āvuttiyo vidhīyante tadā dvippayogo dvibbacanante sopekkho, (atra ṭhānyādesabhāvo natthi)^* āvutti hi kiriyā, tassā ceha saddo sādhanaṃ, na ca kiriyāya sādhanassa ca ṭhānyādesabhāvo upapajjate, tasmā yadāvuttī vidhīyante, tadā dippayogo dvibbacanante-so pakkho bhavatī’’ti, ayampi pakkho pāṇinīyehi pariggahīto, tadayuttaṃ dosaduṭṭhattāti sandassayamāha-‘so pane’tyādi, te hi dutiyampi pakkhamabbhupagamma upacāramattato bhedo, vatthutotvabhedo vāti ponopuññena taṃ sādhenti.

Having set aside the utterance ‘yaṃ vattatīti’ (what refers to), he begins to explain its meaning with ‘sambhavāpekkhāya’ (expecting its occurrence), etc. And regarding ‘yaṃ vattatīti’, it is said in the commentary that even if it is not found in the Sutta, there is freedom to use a word whose meaning is understood. Even though the word ‘ya’ (which) has an indeterminate range of meanings, nothing other than a word or a phrase is possible in the sense of repetition (vicchāya) and reiteration (ābhikkhaññe). Therefore, he says ‘sambhavāpekkhāya padaṃ vākyaṃ vā’ (expecting the occurrence of a word or a phrase). ‘Sambhavati’ (occurs) means ‘sambhava’ (occurrence)—a word or a phrase. The connection is: ‘expecting that (occurrence), a word or a phrase refers to (vattate)’. ‘Vattate’ (refers to) refers to the meanings of repetition and reiteration. ‘Indeed, words and phrases have separate meanings such as substance, etc. How then can this refer to the state of repetition (vattudhamme) and the state of action (kiriyādhamme) in the sense of repetition and reiteration?’—anticipating this question, he says ‘visayabhāvenā’ti (by way of object-status), etc. The word or phrase is the object of the state of repetition and the state of action of reiteration… due to its occurrence there by way of expressing no other meaning, and by that means, and by way of being the designator, meaning by way of being the sphere (gocara) and by way of being the revealer. He shows the inflectional change of ‘yaṃ’ which is a nominative singular and supplied (ajjhāhaṭassa yanti), with ‘tassa’ (its), etc. By this, he illuminates this: ‘‘Even though the sixth case is not pronounced in ‘vicchābhikkhaññesvī’ (in repetition and reiteration), still the sixth case is certainly established. How? The two indications of replacement (ādesaniddesā) and replacement (ādeso) expect (the things) related. And ‘vicchābhikkhaññesū’ (in repetition and reiteration) is an indication of meaning. And the meaning is not properly connected with the replacement. Therefore, it is possible to say the meaning of the sixth case thus: ‘Whatever word or phrase refers to in repetition and reiteration, of that there are two (forms)’.’’ The connection is that it is shown that there are two forms (rūpāni). Here, in ‘saddarūpe saṅkhyayyeti dutiyā bahuvacanantaṃ paṭipādayamānoti’ (meaning ‘dvisaddo’ is a second case plural in the sense of ‘to be counted’, as if explaining), it is indicated that the action of ‘paṭipādanā’ (explaining) is related. ‘‘Even a word existing in another sentence (vākyantaraṭṭhopi saddo) can relate to something else (tadaññasmimpi sambandhamupayātī)’’. This word ‘dvisaddo’ (the word ‘dvi’) is used in the two sentences above: ‘dvisaddo vutto’ (the word ‘dvi’ is stated), ‘dvisaddo na sarūpappadhāno’ (the word ‘dvi’ is not primarily concerned with its own form). Now, why is it not said to be primarily concerned with its own form? He says: ‘bahuvacanena niddesā’ (due to its designation by a plural). Now, because ‘dvi’ is stated generally, it might be the dual number in place of words or phrases, or the dual use (dvippayogo) where those very things are repeated. If so, why is the explanation made in the commentary by relying on the nominative singular ‘yaṃ vattate tassa’ (of what refers to) first? He says: ‘evañcā’ti (and thus), etc. Now, to show that the view of dual use is not accepted due to its defectiveness, he says: ‘yadātvi’ (but when), etc. The word ‘tu’ indicates a distinction from the previous view. For in that view, two word-forms are designated. Here, however, that very word is repeated twice. ‘Āvutti saṅkhyeyyāti’ (repetition is what is to be counted) – he thinks thus: ‘‘This word ‘dvi’ is a word signifying ‘what is to be counted’ (saṅkhyeyyavacano) by the rule ‘the numbers are used in the sense of what is to be counted’. Here, what is to be counted might be the word-form or the repetition. Thus, the designation might be in the neuter gender or in the feminine gender, expecting both of these. When it is designated in the neuter gender, the word-forms are what are to be counted. But when in the feminine gender, the repetitions of the word, which are actions characterized by utterance, are what are to be counted. From this, here, the repetitions are also what are to be counted’’. At that time, this view, ‘dvippayogo dvibbacananti’ (dual use is the dual number) – this is the meaning here: ‘‘When two repetitions are enjoined, then it expects the dual use (dvippayogo) in the dual number (dvibbacanante). (Here there is no state of replacement of a substitute). For repetition is an action, and here the word is its instrument. And the state of replacement of a substitute (ṭhānyādesabhāvo) is not proper for an action and its instrument. Therefore, when repetitions are enjoined, that view is the one of dual use (dvippayogo) in the dual number (dvibbacanante)’’. This view is also accepted by the Pāṇinīyas. Pointing out that this is inappropriate due to its defectiveness, he says: ‘so pane’tyādi (but that), etc. For they, having accepted the second view as well, establish it by reiteration, saying that the difference is merely conventional (upacāramattato bhedo), but in reality there is no difference (vatthutotvabhedo vā).

Sau khi đặt sang một bên câu nói ‘Yaṃvattate’ (cái gì đang diễn ra), (vị ấy) bắt đầu giải thích ý nghĩa của nó bằng ‘sambhavāpekkhāya’ (tùy thuộc vào sự xuất hiện) v.v. Và mặc dù ‘yaṃvattate’ không có trong kinh, nhưng trong bản chú giải đã nói rằng có sự tự do trong việc sử dụng từ ngữ mà ý nghĩa của nó có thể được hiểu. Mặc dù từ ‘ya’ (cái gì) có nghĩa không nhất định, nhưng không có gì khác có thể xảy ra ngoài từ ngữ và câu văn trong ý nghĩa của sự lặp lại và sự thường xuyên. Do đó, (vị ấy) nói ‘sambhavāpekkhāyapadaṃ vākyaṃvā’ (từ hoặc câu tùy thuộc vào sự xuất hiện). Sambhavati có nghĩa là ‘sambhavo’ (sự xuất hiện) – một từ hoặc một câu. Mối liên hệ là: một từ hoặc một câu diễn ra tùy thuộc vào điều đó. Vattate (diễn ra) có nghĩa là diễn ra trong ý nghĩa của sự lặp lại và sự thường xuyên. Chẳng phải các từ và câu có những ý nghĩa riêng biệt như vật chất v.v. sao? Vậy làm thế nào mà điều này lại diễn ra trong ý nghĩa của sự lặp lại và sự thường xuyên đối với pháp hành động và pháp hành vi? Với suy nghĩ về câu hỏi này, (vị ấy) nói ‘visayabhāvenā’ti (bằng cách là đối tượng) v.v. Từ hoặc câu là đối tượng của pháp hành động và pháp hành vi của sự lặp lại và sự thường xuyên… bằng cách diễn ra ở đó theo cách không có nghĩa khác, và bằng cách đó, và bằng cách là yếu tố chỉ định, nghĩa là bằng cách là đối tượng và bằng cách là yếu tố làm sáng tỏ. (Vị ấy) chỉ ra sự thay đổi cách chia của ‘ya’ (cái gì) ở cách thứ nhất, được thêm vào trong ‘yaṃvattate’, bằng cách (tassāti) v.v. Bằng điều này, (vị ấy) làm sáng tỏ điều này: ‘‘Mặc dù cách thứ sáu không được phát âm trong ‘vicchābhikkhaññesū’ (trong sự lặp lại và sự thường xuyên), nhưng cách thứ sáu vẫn được thiết lập. Làm thế nào? Các chỉ định thay thế như ‘dve’ (hai) và sự thay thế đòi hỏi các mối liên hệ. Và ‘vicchābhikkhaññesū’ là một chỉ định ý nghĩa, và không thể có mối liên hệ của ý nghĩa với sự thay thế. Do đó, có thể nói rằng ý nghĩa của cách thứ sáu là ‘hai điều xảy ra đối với từ hoặc câu nào diễn ra trong sự lặp lại và sự thường xuyên’.’’ Mối liên hệ là điều đó đã được chỉ ra rằng có hai hình thức. Trong ‘saddarūpe saṅkhyayyeti dutiyā bahuvacanantaṃ paṭipādayamānoti ettha paṭipādanakiriyāya sambandhenopadiṭṭhaṃ’ (trong việc thiết lập từ ‘saddarūpe saṅkhyeyya’ ở cách thứ hai số nhiều), nó được chỉ ra bằng mối liên hệ với hành động thiết lập. ‘‘Một từ, mặc dù ở trong một câu khác, vẫn có thể liên hệ với một từ khác.’’ Từ ‘dvisaddo’ (từ hai) này được sử dụng trong hai câu trên: ‘dvisaddo vutto’ (từ hai đã được nói), ‘dvisaddo na sarūpappadhāno’ (từ hai không phải là chính yếu về hình thức). Vậy tại sao nó không được nói là chính yếu về hình thức? (Vị ấy) nói ‘bahuvacanena niddesā’ti (vì được chỉ định bằng số nhiều). Vậy vì nó được nói chung là ‘dve’ (hai), nên có thể là số kép thay cho từ và câu, hoặc là sự lặp lại của chính chúng. Nếu vậy, tại sao trong bản chú giải lại giải thích dựa vào ‘yaṃvattate tassā’ (cái gì diễn ra của điều đó) ngay từ đầu? (Vị ấy) nói ‘evañcā’ti (và như vậy) v.v. Bây giờ, để chỉ ra rằng giả thuyết về sự lặp lại không được chấp nhận vì nó có lỗi, (vị ấy) nói ‘yadātvi’ (nhưng khi) v.v. Từ ‘tu’ chỉ ra một sự khác biệt so với giả thuyết trước. Ở đó, hai hình thức từ được chỉ định, nhưng ở đây, chính từ đó được lặp lại hai lần. Sự lặp lại là số đếm được. (Vị ấy) nghĩ rằng: ‘‘Từ ‘dvisaddo’ này là từ chỉ số đếm được theo nguyên tắc ‘ādasahi saṅkhyā saṅkhyeyye vattante’ (số từ mười trở xuống diễn ra trong số đếm được). Ở đây, số đếm được có thể là hình thức từ hoặc sự lặp lại. Và chỉ định này có thể ở giống trung hoặc giống cái, tùy thuộc vào cả hai. Khi nó ở giống trung, các hình thức từ là số đếm được. Nhưng khi nó ở giống cái, sự lặp lại của từ, tức là hành động phát âm, là số đếm được. Do đó, ở đây, sự lặp lại cũng là số đếm được.’’ Khi đó, giả thuyết về sự lặp lại là giả thuyết về số kép. Đây là ý nghĩa ở đây: ‘‘Khi hai sự lặp lại được quy định, thì sự lặp lại có liên quan đến số kép. (Ở đây không có mối quan hệ thay thế). Sự lặp lại là một hành động, và ở đây từ là phương tiện của nó. Và không thể có mối quan hệ thay thế giữa một hành động và phương tiện của nó. Do đó, khi các sự lặp lại được quy định, thì đó là giả thuyết về sự lặp lại có liên quan đến số kép.’’ Giả thuyết này cũng được các nhà ngữ pháp Pāṇinī chấp nhận. (Vị ấy) chỉ ra rằng điều đó không phù hợp vì có lỗi, (vị ấy) nói ‘so pane’tyādi (nhưng điều đó) v.v. Bởi vì họ chấp nhận giả thuyết thứ hai và chứng minh điều đó bằng cách lặp đi lặp lại rằng sự khác biệt chỉ là một sự ẩn dụ, nhưng trên thực tế thì không có sự khác biệt.

Kathampana sadosattaṃ yenāyaṃ na gahitotyāha- ‘tathāhi’ccādi, ṇyo nasiyāti ‘‘tassa bhāvakammesu tta tā ttana ṇya ṇeyya ṇiya ṇiyā’’ti (4-59) bhāve vidhīyamāno ṇyo dvippayogapakkhe saddabhedasabbhāvā puna puneti samudāyasabhāvato punapuna bhāvoti atthe punapuna samudāyato na bhaveyyāti attho, na kevalaṃ ṇyova, atha kho ekapadantogadhānaṃ sarānaṃ sarānamādibhūtassukārassa bhavanto okāropi ‘‘sarānamādissā yuvaṇṇassā eo ṇānubandhe’’ti (4-124) na siyā, ‘‘manādyāpādīnamomaye ca ‘‘iti (3-59) okāro pana pakkhadvayepi hoteva… uttarapadassa nimittabhāvena gahitattā, pubbapakkhepi hi dve saddarūpānyevādisīyanteti hoteva pada bhedo, vakkhati hi ‘satīpi attagate bhede’ti.

Now, how is it defective, due to which this (view) is not accepted? He says: ‘tathāhi’ccādi (for thus), etc. The suffix ‘ṇya’ would not occur: the suffix ‘ṇya’, which is enjoined in the sense of ‘bhāva’ (being) and ‘kamma’ (action) by the rule ‘‘tassa bhāvakammesu tta tā ttana ṇya ṇeyya ṇiya ṇiyā’’ (4-59), would not occur in the case of dual use, meaning ‘punapuna’ (again and again) – because there is a difference in words – would not be in the sense of the being of repetition from the nature of the compound. Not only ‘ṇya’, but also the change of the vowel ‘u’ (ukārassa), which is the initial vowel of the vowels contained within a single word, to ‘o’ (okāropi) ‘‘sarānamādissā yuvaṇṇassā eo ṇānubandhe’’ (4-124) would not occur. However, the change to ‘o’ (okāro) certainly occurs in both views… because the latter part of the word is taken as the condition (nimitta). For in the former view also, two word-forms are designated, so there is indeed a difference in words. For he will say: ‘satīpi attagate bhede’ (even if there is an inherent difference).

Vậy làm thế nào mà có lỗi khiến điều này không được chấp nhận? (Vị ấy) nói ‘tathāhi’ccādi (như vậy) v.v. ṇya sẽ không xảy ra. Trong giả thuyết về sự lặp lại, vì có sự khác biệt về từ, nên ṇya, được quy định trong ý nghĩa của ‘tassa bhāvakammesu tta tā ttana ṇya ṇeyya ṇiya ṇiyā’ (4-59), sẽ không xảy ra trong ý nghĩa của ‘punapuna bhāvo’ (sự lặp đi lặp lại) từ ‘punapuna’ (lặp đi lặp lại) như một thực thể tập hợp. Không chỉ ṇya, mà cả nguyên âm o, là nguyên âm đầu tiên của các nguyên âm nằm trong một từ, cũng sẽ không xảy ra theo ‘‘sarānamādissā yuvaṇṇassā eo ṇānubandhe’’ti (4-124). Nhưng nguyên âm o xảy ra trong cả hai giả thuyết… vì nó được chấp nhận là dấu hiệu của từ thứ hai. Ngay cả trong giả thuyết trước, hai hình thức từ cũng được chỉ định, do đó vẫn có sự khác biệt về từ. (Vị ấy) sẽ nói ‘satīpi attagate bhede’ (mặc dù có sự khác biệt về bản chất).

Nanu āvuttidhammabheda saddassupacarito bhedo, sarūpato tvabhedova, aññathā āvuttiyeva na siyā, ekassa hi vatthuno āvutti hoticcāha‘nāntarene’ccādi, aññatheti upacarito bhedo na sabhāvatoti ce, kāriyambhavatīti evi na sakkā vattunti sambandho, sabhāvato tvabhedo vāti upacārābhāvena vatthuto vijjamānabhedamavadhārayati, aññathāti yadi bhedo siyā, āvuttiyeva na siyāti etthāyamadhippāyo ‘‘yadi sabhāvatova bhedo bhinnassa pana kathamāvutti siyā’’ti, ṭhānisadisattāti ‘‘ṭhānīviyādeso’’ti paribhāsamupalakkheti.

Indeed, the difference of words is a conventional difference based on the nature of repetition, but in reality there is no difference, otherwise repetition itself would not occur. For the repetition of one and the same thing occurs. Therefore, he says: ‘nāntarene’ccādi (not without), etc. If one says that the difference is conventional, not real (aññatheti upacarito bhedo na sabhāvatoti ce), the connection is that it is not possible to say that the effect occurs (kāriyambhavatīti evi na sakkā vattunti). But in reality, there is no difference—this affirms the actually existing non-difference due to the absence of convention. Otherwise (aññathāti), if there were a difference, repetition itself would not occur—this is the intention here: ‘‘If there were a real difference, how could there be repetition of what is different?’’ ‘Ṭhānisadisattāti’ (due to being similar to the original) indicates the rule ‘‘the substitute is like the original’’ (ṭhānīviyādeso).

Chẳng phải sự khác biệt của từ trong pháp lặp lại là một sự khác biệt ẩn dụ, nhưng về bản chất thì không có sự khác biệt sao? Nếu không, thì sẽ không có sự lặp lại. Bởi vì sự lặp lại xảy ra đối với một vật thể duy nhất. (Vị ấy) nói ‘nāntarene’ccādi (không có sự gián đoạn) v.v. Nếu ‘aññatheti’ (nếu khác) có nghĩa là sự khác biệt ẩn dụ chứ không phải sự khác biệt bản chất, thì mối liên hệ là không thể nói rằng ‘kāriyambhavatīti’ (hành động xảy ra). Về bản chất thì không có sự khác biệt, (vị ấy) xác định sự khác biệt thực tế bằng cách không có sự ẩn dụ. ‘Aññathāti’ (nếu khác) có nghĩa là nếu có sự khác biệt, thì sẽ không có sự lặp lại. Ý nghĩa ở đây là: ‘‘Nếu có sự khác biệt về bản chất, thì làm thế nào mà một vật thể khác biệt lại có sự lặp lại?’’ ‘Ṭhānisadisattāti’ (vì giống như cái thay thế) ám chỉ nguyên tắc ‘‘ṭhānīviyādeso’’ (cái thay thế giống như cái được thay thế).

227

Kiriyāyātiādīsu sahatthe tatiyā… kiriyādīhi dabbādyatthānaṃ vattu^* byāpanicchāpavattito, desādīti ( )^* ādisaddena kālāvatthādiṃ saṅgaṇhāti, nānākārayuttameva bhinnaṃ nāma hotīti āha-‘anekappakārayutte’ti, bahuvacananiddesato vuttaṃ hotīti sambandho, tenāti yena bahuvacananiddesena sakiṃ byāpanicchā jotīyati tena karaṇabhūtena hetubhūtena vā, kamena byāpitumicchāyaṃ jātiādīnañca byāpitumicchāyanti sambandho, tattha ayañca gāmo ramaṇīyo ayañca gāmo ramaṇīyoti kamena byāpitumicchā, ettha kiñcāpi ramaṇīyaguṇena gāmadabbayogo atthi, tathāpi gāmānaṃ guṇena yogo, sabbo gāmo ramaṇīyoti bāhullena, natthi sākallena^* byāpitumiṭṭhattanti sakalabyāpanicchāyābhāvoti na dvibbacanaṃ, evamupari yojetvā attho daṭṭhabbo, sampanno yavoti sampannaguṇena yavajātiyā byāpitumicchā, ekatthā jāti, anekattha nissayā vicchā^* , sobhanaṃ dhavakhadiranti sobhanaguṇena dhavādidabbānaṃ byāpitumicchā, atthasaddenettha dabbādayo vattumiṭṭhāti āha-‘dabbaguṇakiriyālakkhaṇe’ti, visaddo panettha byāpanatthoti āha-‘byāpituṃ sambandhitu’nti, sāti vicchā, vattudhammoti ‘rukkhaṃrukkha’miccādikaṃ yo vadati, tassa vattuno dhammo… icchālakkhaṇassa dhammassa tappaṭibaddhattā, saddoti rukkhamiccādiko, tassa saddassa yaṃ rūpaṃ atta bhāvo, tameva paccāsatyā ‘‘sutānumitesu sutasambandhova balavā’’ti vicchā bhikkhaññesu vattamānassa sutasseva tassa rūpassa paccāsannabhāvato dvisaṅkhyā yuttaṃ dvisaṅkhātāya saṅkhyāya ‘rukkhaṃ rukkha’miccevaṃ yuttaṃ atidisīyate sutte dveiccanena, dvibbacanasseva^* hi dvisaṅkhyāyuttatā, atha katamekavacanantassa dvibbacanaṃ, tathāhi sabbeyevetettha vicchāyaṃ dvittehyabhidhayanteti bahattā bahuvacanaṃ pappoti, ekavacanantu na sijjhati ‘rukkhaṃ rukkhaṃ siñcatī’ti ekatthābhidhānabhinnasabbarukkhappatītīti kathamekavacanantassa dvibbavacanantī āsaṅkiyāha-‘tatthe’ccādi, atthasāmatthiyāti ‘bahuvacanantappayogehi’ccādinā vakkhamānanayena bahuvacanantappayogeneva vicchātthajotanato na tattha dvībbacanaṃ siyā, bhavitabbañca dvibbacane (na, e) kavacanattamantarena na cātthi dvibbacanāvakā soti patīti balāvagato yo-ttho, tassa atthassa aññathānupapattilakkhaṇaṃ sāmatthiyaṃ atthasāmatthiyaṃ, atthasāmatthiyā ekavacanantassa dvībbacananti sambandhā, kiriyādiyoganti kiriyāguṇādi sambandho, mantvāti byāpitumicchāyantīmassa pubbakiriyāvacanaṃ, abhisaṃharitvāti ekatokatvā.

In 'kiriyāyā'ti-ādi (in action, etc.), the instrumental case is in its own sense... due to the desire for pervasion of object-meanings (dabbādyattha) by actions (kiriyādi). By 'desādī' (place, etc.), the word 'ādi' (etc.) includes time, condition, etc. A thing is called different only when it is endowed with various kinds—thus, he says 'anekappakārayutte' (endowed with many kinds). The connection is that this is stated by the use of the plural number. 'Tena' (by that) means by that very use of the plural number which expresses the desire for pervasion at once, or as a causal agent. And the connection is, "in the desire for gradual pervasion, and in the desire for pervasion of genus, etc." There, this is the desire for gradual pervasion: "This village is charming, and this village is charming." Although there is a connection of the village substance with the quality of charm, it is a connection of villages with the quality (in general), "the entire village is charming" refers to the majority, there is no desire for pervasion comprehensively—thus, there is no desire for complete pervasion, so there is no dual number. In this way, the meaning should be applied and understood further. 'Sampanno yavo' (the barley is abundant) is the desire for pervasion of the barley genus by the quality of abundance. "Genus (jāti) is of one meaning, and the desire (vicchā) is dependent on many meanings"^*. 'Sobhanaṃ dhavakhadiraṃ' (the dhava and khadira are beautiful) is the desire for pervasion of dhava and other substances by the quality of beauty. By the word 'attha' (meaning) here, he means that substances, etc., are desired to be spoken of—thus, he says 'dabbaguṇakiriyālakkhaṇe' (in the characteristic of substance, quality, action). The prefix 'vi' here means pervasion—thus, he says 'byāpituṃ sambandhituṃ' (to pervade, to connect). 'Sā' (that) refers to vicchā. 'Vattudhammo' (the nature of the speaker) refers to the nature of the speaker who says 'rukkhaṃ rukkhaṃ' (tree, tree) and so forth... because the characteristic of desire is dependent on it. 'Saddoti' (the word) refers to 'rukkhaṃ' and so forth, whose form, whose essence, itself, by proximity, "among what is heard and what is inferred, the connection of what is heard is stronger"—just as suta (heard) is present among those seeking alms, the proximity of that form (of the word) to it is closer. It is enjoined by the word 'dve' (two) in the sutta that what is combined with the number two, meaning combined with the number called two, as in 'rukkhaṃ rukkhaṃ' (tree, tree) and so forth. For only the dual number is combined with the number two. But how is the dual number applied to a word of singular number? Indeed, all of these, in the sense of vicchā (desire for pervasion), are expressed by 'dvitte' (twoness), so they would properly take the plural number due to their multiplicity. But the singular number would not be established, as in 'rukkhaṃ rukkhaṃ siñcati' (he waters tree, tree) implies the perception of all trees distinct from the expression of one meaning. Anticipating the question of how the dual number is applied to a word of singular number, he says 'tatthe' (therein) and so forth. 'Atthasāmatthiyā' (by the power of the meaning): by the manner that will be stated, starting with 'bahuvacanantappayogehi' (by uses of the plural number), the meaning of vicchā is expressed by the use of the plural number, so there would be no dual number. And the dual number must exist; there is no scope for the dual number without the state of being singular—thus, the power of the meaning is that power which is characterized by the impossibility of the meaning, understood by the force of perception, being otherwise. The connection is "by the power of the meaning, the dual number for a word of singular number." 'Kiriyādiyogaṃ' (connection with action, etc.) refers to the connection with action, quality, etc. 'Mantvā' (having thought) is the preceding verbal form of "in the desire for pervasion." 'Abhisaṃharitvā' (having collected) means having made one.

Trong các trường hợp như ‘kiriyāya’ (bằng hành động), túc cách thứ ba (tatiyā) được dùng với nghĩa “cùng với” (saha) vì có sự mong muốn lan tỏa (byāpanicchā) để nói về các đối tượng như vật chất (dabba) thông qua hành động (kiriyā) v.v… Với từ ‘desādi’ (nơi chốn v.v…), từ ‘v.v…’ (ādi) bao gồm thời gian, trạng thái v.v… “Cái gọi là ‘khác biệt’ (bhinna) chỉ xảy ra khi nó được kết hợp theo nhiều cách khác nhau” – do đó, có câu ‘anekappakārayutte’ (được kết hợp theo nhiều loại khác nhau). Mối liên hệ là: “Điều đó được nói đến bởi sự chỉ định số nhiều (bahuvacana-niddesa)”. ‘Tenāti’ (bằng cái đó): bằng cái chỉ định số nhiều đó, mà sự mong muốn lan tỏa được làm sáng tỏ một lần, bằng cái đó như là công cụ (karaṇa-bhūta) hoặc nguyên nhân (hetu-bhūta). Mối liên hệ là: “Trong sự mong muốn lan tỏa tuần tự (kamena byāpitumicchāyaṃ), và trong sự mong muốn lan tỏa của các loại (jāti) v.v…” Ở đó, “ngôi làng này đẹp, và ngôi làng này đẹp” là sự mong muốn lan tỏa tuần tự. Mặc dù ở đây có sự kết hợp của vật chất làng với phẩm chất đẹp, nhưng đó là sự kết hợp của các phẩm chất của các làng. “Tất cả các làng đều đẹp” là nói về sự phổ biến (bāhullena), không phải là sự mong muốn lan tỏa toàn bộ (sākallena byāpitumicchā) – do đó, không có sự mong muốn lan tỏa toàn bộ (sakala-byāpanicchāyābhāva), nên không dùng số kép (dvibbacana). Tương tự, ý nghĩa nên được hiểu bằng cách áp dụng điều này ở trên. ‘Sampanno yavo’ (lúa đã chín): là sự mong muốn lan tỏa của loại lúa (yava-jāti) với phẩm chất ‘sampanna’ (đã chín). ‘Jāti’ (loại) là một nghĩa, ‘vicchā’ (sự mong muốn lan tỏa) là nhiều nghĩa dựa trên (anekattha nissayā). ‘Sobhanaṃ dhavakhadiraṃ’ (cây dhavakhadira đẹp): là sự mong muốn lan tỏa của các vật chất như dhavakhadira với phẩm chất đẹp. Ở đây, với từ ‘attha’ (nghĩa), người ta muốn nói đến các vật chất v.v… – do đó, có câu ‘dabbaguṇakiriyālakkhaṇe’ (trong các đặc điểm của vật chất, phẩm chất, hành động). Từ ‘vi’ ở đây có nghĩa là lan tỏa – do đó, có câu ‘byāpituṃ sambandhituṃ’ (để lan tỏa, để kết nối). ‘Sā’ (nó) là vicchā. ‘Vattudhammo’ (pháp của người nói) là người nói ‘rukkhaṃ rukkhaṃ’ (cây, cây) v.v… Pháp của người nói… vì sự mong muốn (icchā-lakkhaṇa) của pháp đó bị ràng buộc bởi điều đó. ‘Saddo’ (từ) là ‘rukkhaṃ’ v.v… Hình thái (rūpa) của từ đó, bản chất của nó, được gán cho số kép (dvisaṅkhyā) thông qua sự gần gũi (paccāsatyā), như trong “trong những điều được nghe và được suy ra, mối liên hệ của điều được nghe là mạnh mẽ hơn” (sutānumitesu sutasambandhova balavā), vì hình thái của từ đó gần gũi với điều được nghe, vốn tồn tại trong các hành khất (bhikkhaññesu). Điều này được gán cho số kép bởi ‘dve’ (hai) trong sūtta, vì chỉ có số kép mới có sự kết hợp của số hai. Vậy thì, làm sao một từ số ít (ekavacana) lại có thể là số kép? Vì tất cả những điều này ở đây, trong sự mong muốn lan tỏa, được biểu thị bằng số kép, nên chúng đạt được số nhiều (bahuvacana). Nhưng số ít không thể được thiết lập, như trong ‘rukkhaṃ rukkhaṃ siñcati’ (tưới cây, cây), có sự nhận thức về tất cả các cây khác nhau được biểu thị bằng một nghĩa. Do đó, để giải quyết câu hỏi làm sao một từ số ít lại có số kép, có câu ‘tatthe’ccādi (ở đó v.v…). Với ‘atthasāmatthiyā’ (bằng sức mạnh của nghĩa): theo cách sẽ được nói đến sau bởi ‘bahuvacanantappayogehiccādinā’ (bằng cách dùng số nhiều v.v…), vì nghĩa của sự mong muốn lan tỏa được làm sáng tỏ chỉ bằng cách dùng số nhiều, nên ở đó không có số kép. Và phải có số kép, và nếu không có số ít, thì không có cơ hội cho số kép. Do đó, ‘atthasāmatthiyaṃ’ (sức mạnh của nghĩa) là sức mạnh có đặc điểm là không thể có cách khác của nghĩa đã được nhận thức bằng sức mạnh của sự nhận thức. Mối liên hệ là: “Bằng sức mạnh của nghĩa, số kép của số ít”. ‘Kiriyādiyogaṃ’ (kết hợp hành động v.v…): là sự kết nối của hành động, phẩm chất v.v… ‘Mantvā’ (sau khi suy nghĩ): đây là từ chỉ hành động trước của “trong sự mong muốn lan tỏa”. ‘Abhisaṃharitvā’ (sau khi thu thập): sau khi hợp nhất thành một.

Saddassa tādisatthapaccāyakatte sāmatthiyaṃ saddasatti^* .

The power of a word (saddasatti) is its capacity to convey such a meaning.

‘Saddasatti’ (năng lực của từ) là năng lực của từ trong việc làm cho nghĩa đó được nhận thức.

Yugapadādhikaraṇatāyaṃ sahavacanicchāyaṃ bahuvacanappavattiyeva, na tattha dvibbacananti dassetumāha-‘atoyeve’ccādi, ato yevāti bahuvacanantassa saddasattiyā vicchājotanato dvibbacanābhāvāyeva, evamaññate- ‘idha pana yogapajjaṃ duvidhaṃ saddayogapajjaṃ atthayogapajjañca, tattha kiñci sātthakānaṃ saddayogapajjamatthayoga pajjaṃ na sambhavatīti, yugapadi adhikaraṇaṃ dhavādi attho yassa sodhavakhadirapalāsasaddo yugapadādhikaraṇo, tassa bhāvo tathā, tassañca sati, saddayogapajjamantarena bhinnatthānamekasaddavacanīyāna mekato papatti atthayogapajjaṃ, taṃ sahavacanicchāyanti iminā dassitanti tassaṃ sahavacanicchāyañca sati, sobhanā dhavakhadirapalāsā sobhanā rukkhāti sobhanaguṇayogepi bahuvacaneneva vicchājotanato dvibbacanābhāvoti, sobhanaṃ dhavakhadiranti pana satīpi saddayogapajje samāhārattā natthatthayogapajja^* nti ekavacanantattā dvittappasaṅgepi sobhanaṃ dhavakhadiranti saddānaṃ sakiṃ byāpanicchāyābhāvā na dvibbacananti heṭṭhā vuttaṃ.

To show that in a case of simultaneous concomitance, when there is an intention of simultaneous mention, only the plural form is used, and not the dual, it states ‘ato yeva’ (hence, precisely) and so on. This is precisely because the power of the word, which ends in the plural ‘ato yeva’, makes the meaning clear, thus precluding the dual form. It is also thought that: ‘Here, however, a compound word (yogapajja) is of two kinds: a word-compound (saddayogapajja) and a meaning-compound (atthayogapajja). Among these, for some meaningful terms, a word-compound is possible, but a meaning-compound is not.’ A word like dhavakhadirapalāsa, whose meaning, such as dhava, etc., is of simultaneous concomitance (yugapadādhikaraṇa), is a yugapadādhikaraṇa. Such is its nature. And when that exists, a meaning-compound is the occurrence together of terms of different meanings, expressible by a single word, without a word-compound. This is shown by ‘that, with the intention of simultaneous mention’. And when there is that intention of simultaneous mention, even if there is an association of excellent qualities like ‘beautiful dhavas, khadiras, and palāsas are beautiful trees,’ the plural form alone clarifies the meaning, precluding the dual. However, even if there is a word-compound like ‘sobhanaṃ dhavakhadiraṃ’ (beautiful dhava and khadira), because it is a samāhāra (collective compound), there is no meaning-compound. Even though it is singular, leading to the possibility of duality, it was stated below that because there is no intention for the words ‘sobhanaṃ dhavakhadiraṃ’ to operate at once, there is no dual form.

Để chỉ ra rằng trong trường hợp có sự mong muốn nói đến cùng một lúc (sahavacana-icchā) trên cùng một đối tượng (yugapadādhikaraṇatāyaṃ), chỉ có thể dùng số nhiều, chứ không dùng số kép, nên có câu ‘atoyeve’ccādi (chính vì thế v.v…). ‘Ato yevāti’ (chính vì thế): chính vì sự mong muốn lan tỏa được làm sáng tỏ bởi năng lực của từ ở số nhiều, nên không có số kép. Tương tự, người khác nói: “Ở đây, sự kết hợp (yoga-pajja) có hai loại: sự kết hợp của từ (saddayogapajja) và sự kết hợp của nghĩa (atthayogapajja). Trong số đó, một số sự kết hợp của từ có nghĩa (sātthakānaṃ) không thể có sự kết hợp của nghĩa”. ‘Yugapadādhikaraṇo’ (cùng đối tượng) là từ ‘dhavakhadirapalāsa’ mà nghĩa của nó là dhavakhadira v.v… cùng một đối tượng. ‘Tassa bhāvo tathā’ (bản chất của nó là như vậy). Và khi điều đó xảy ra, sự kết hợp của nghĩa (atthayogapajja) là sự tập hợp của các nghĩa khác nhau, được biểu thị bằng một từ, thông qua sự kết hợp của từ (saddayogapajjamantarena). Điều đó được chỉ ra bởi ‘taṃ sahavacanicchāyanti iminā’ (bằng điều này, trong sự mong muốn nói đến cùng một lúc). Và khi có sự mong muốn nói đến cùng một lúc đó, ‘sobhanā dhavakhadirapalāsā sobhanā rukkhā’ (cây dhavakhadira, palāsa đẹp, cây đẹp), mặc dù có sự kết hợp của phẩm chất đẹp, nhưng vì sự mong muốn lan tỏa được làm sáng tỏ chỉ bằng số nhiều, nên không có số kép. Tuy nhiên, trong ‘sobhanaṃ dhavakhadiraṃ’ (cây dhavakhadira đẹp), mặc dù có sự kết hợp của từ, nhưng vì đó là ‘samāhāra’ (sự tập hợp), nên không có sự kết hợp của nghĩa. Do đó, mặc dù có nguy cơ dùng số kép cho số ít, nhưng vì không có sự mong muốn lan tỏa của các từ ‘sobhanaṃ dhavakhadiraṃ’ cùng một lúc, nên không có số kép, như đã nói ở dưới.

228

Vāttikakārena ‘‘ānupubbiye dve bhavantīti vattabba’’nti (8-1-1-vā) vuttaṃ, tadāha-‘ānupubbiyepi’ccādinā, atthevānupubbiyepi vicchā tatova dvittanti paṭipādaya ‘mānupubbiya’miccādinā ‘atthiyeveccādino vuttivākyassa vivaraṇamāha.

The author of the Vāttika stated: ‘‘It should be said that two occur in sequence’’ (8-1-1-vā). He expresses this with ‘ānupubbiyepi’ and so on. To establish that there is also clarity in sequence, and from that, duality, he begins with ‘mānupubbiyaṃ’ and so on, providing an explanation of the statement beginning with ‘atthiyeveccā’.

Người viết Vāttika đã nói: “Nên nói rằng có hai (số kép) trong trường hợp tuần tự (ānupubbiye dve bhavantīti vattabbaṃ)” (8-1-1-vā). Điều đó được nói đến bởi ‘ānupubbiyepi’ccādinā (ngay cả trong trường hợp tuần tự v.v…). Để chứng minh rằng ngay cả trong trường hợp tuần tự cũng có sự mong muốn lan tỏa, và từ đó có số kép, người ta giải thích câu ‘atthiyeveccādino’ (có v.v…) trong vutti (giải thích) bằng ‘ānupubbiyam’iccādinā (trong sự tuần tự v.v…).

Gāmajātiyā tulyajātiyānaṃ disā desādibhedena bhinnānamiva gāmānaṃ, na ettha vicchā, mūlamaggaṃ vā hi mukhya mekameva… heṭṭhuddhabhāgantarābhāvenekattā, yenupariyadho bhāgāpekkhāya katamūlaggabyapadesena bhinnajātiyā mūlaggabhāgā, te bhinnajātiyā, na ca bhinnajātiyānaṃ vicchā hoti, na hi gogoti vutte (vāhīka)gatā vicchāvagamyateti ācariyajinindabuddhinā ānupubbiye vicchāyābhāvaṃ paṭipāditaṃ, taṃ vighaṭayituṃ ‘yadi hi’ccādinā yaṃ vuttiyaṃ vuttaṃ, taṃ vipañcitumāha- ‘yathe’ccādi, nasanniviṭṭhoti na patiṭṭhito, natthīti vuttaṃ hoti, yassūparibhāgo atthi tampi mūlanti mūla byapadesassāpekkhā katattamāha, ubhayanti mūlamaggañca, tathā aññepi mūlaggabhāgāti iminā mūlaggabhedānaṃ heṭṭhā viya gahaṇe sati bahuttamāha, pubbakathitenāti ‘rukkhādīnaṃ bāhullenā’tiādinā pubbe vuttanayena, idaṃ vuttaṃ hoti ‘‘mūlādīnaṃ bāhullena thūlādi guṇayogammantvā sattamīvibhattiyuttena mūlādisaddasahitena sabba saddena mūlādikamatthamabhisaṃharitvā sabbasmiṃ mūle thūlā sabbasmiṃ agge sukhumāti evaṃ (vattuno) byāpitumicchāyamekavacanantassa vicchāyantveva dvibbacana’’nti.

Just as villages of the same type, like those of a certain caste (gāmajātiyā), are differentiated by direction, region, etc., here there is no such clarity. For the root and the path are primarily just one, being undifferentiated by upper and lower parts. Thus, the root and tip parts, differentiated by the designation of root and tip relative to upper and lower parts, are of different kinds. And there is no clarity for different kinds. For when ‘gogo’ is said, the clarity associated with a cow is not understood—thus, Acariya Jinindabuddhi established the absence of clarity in sequence. To refute this, he begins with ‘yadi hi’ and so on, to elaborate what was stated in the commentary, starting with ‘yathe’. ‘Nasanniviṭṭho’ means ‘not established’ or ‘not existing’. He states that the designation of ‘mūla’ (root) implies that which has an upper part. ‘Ubhayanti’ refers to both the root and the path. Likewise, the mention of other root and tip parts (mūlaggabhāgā) indicates plurality, as in the case below. ‘Pubbakathitenāti’ refers to the method stated previously, beginning with ‘rukkhādīnaṃ bāhullenā’ (by the abundance of trees, etc.). This means: ‘‘Considering the abundance of roots, etc., and their qualities like thick, etc., with any word accompanied by a root-word in the seventh case, gathering the meaning of root, etc., and with the intention to express it in all roots as thick and in all tips as fine, the dual form is used even for a single word that clarifies the meaning.’’

Trong các làng cùng loại (gāma-jātiyā tulyajātiyānaṃ), như các làng khác nhau theo vùng, địa điểm v.v…, ở đây không có sự mong muốn lan tỏa. Bởi vì gốc và ngọn (mūla-maggaṃ) là một, là chính yếu… vì không có sự khác biệt giữa phần dưới và phần trên, nên nó là một. Các phần gốc và ngọn (mūlaggabhāgā) được gọi là gốc và ngọn dựa trên sự tương đối của phần trên và phần dưới, chúng là các loại khác nhau. Và không có sự mong muốn lan tỏa của các loại khác nhau. Bởi vì khi nói ‘gogo’ thì không có sự mong muốn lan tỏa của bò được hiểu. Do đó, Ācariya Jinindabuddhi đã chứng minh rằng không có sự mong muốn lan tỏa trong trường hợp tuần tự. Để bác bỏ điều đó, người ta giải thích điều đã nói trong vutti bằng ‘yadi hi’ccādinā (nếu vậy v.v…) và ‘yathe’ccādi (như v.v…). ‘Nasanniviṭṭho’ (không được thiết lập): có nghĩa là không tồn tại. ‘Yassūparibhāgo atthi tampi mūlaṃ’ (cái gì có phần trên thì đó cũng là gốc): nói rằng sự chỉ định gốc là tương đối. ‘Ubhayanti’ (cả hai): gốc và ngọn. Tương tự, ‘aññepi mūlaggabhāgā’ (các phần gốc và ngọn khác) chỉ ra số nhiều khi được hiểu như đã nói ở dưới. ‘Pubbakathitenāti’ (bằng điều đã nói trước): theo cách đã nói trước bằng ‘rukkhādīnaṃ bāhullenā’tiādinā (bằng sự phổ biến của cây cối v.v…). Điều này có nghĩa là: “Sau khi suy nghĩ về sự kết hợp của phẩm chất thô v.v… với sự phổ biến của gốc v.v…, và sau khi thu thập nghĩa của gốc v.v… bằng từ ‘sabba’ (tất cả) cùng với từ ‘mūla’ (gốc) v.v… có túc cách thứ bảy, thì trong sự mong muốn lan tỏa của người nói như ‘trong tất cả các gốc đều thô, trong tất cả các ngọn đều tinh vi’, số kép được dùng cho số ít trong sự mong muốn lan tỏa”.

229

Jeṭṭhānaṃ vicchāsambhave sabbakaniṭṭhassa jeṭṭhattābhāvānuppaveso na siyāti ānupubbiyamattavacanicchāyaṃ teneva dvittamabhihitaṃ ‘jeṭṭhaṃ jeṭṭhamanuppavesayā’ti tenevācariyena, tadadhunā vighaṭīyati ‘jeṭṭha’ miccādinā, kaniṭṭhopi pavesīyatīti kaniṭṭhassapi vicchāsambhavamāha, tattha kāraṇamāha-‘yatheva hi’ccādi, parassāti majjhimassāti ettha visesanaṃ, kaniṭṭhassāpi jeṭṭhabyapadesoti sambandho, yathāvuttameva samattheti ‘vatticchānibandhane hi’ccādinā, vatticchādibandhaneti vattuno icchā nibandhanaṃ kāraṇamassāti samāso, vatthusabhāve vatthu tatthe, abhiniveso pavatti, nābhisambhuṇāti na pappoti.

If there is a desire for the elders, the inclusion of the youngest not having seniority would not occur. Therefore, by the teacher, in the desire for expression of sequence, the duplication 'Let the elder be included, let the elder be included' was stated. Now, that is refuted by 'elder,' etc. It states the possibility of desire even for the youngest, that the youngest is also included. It states the reason there, 'just as indeed,' etc. 'For another' is a qualification here, meaning 'for the middle one.' The connection is 'even the youngest is designated as elder.' It supports what was stated previously with 'indeed, in the binding of desire for usage,' etc. 'In the binding of desire for usage' is a compound meaning 'the desire of the one speaking is its cause, its reason.' The object is in the nature of the object; 'adherence' is 'occurrence'; 'nābhisambhuṇāti' means 'does not attain,' 'does not reach.'

Khi có ý muốn về các vị lớn tuổi nhất, thì người nhỏ tuổi nhất sẽ không được bao gồm trong số các vị lớn tuổi nhất. Do ý muốn chỉ nói về thứ tự ưu tiên, vì vậy vị đạo sư đã nói hai lần "jeṭṭhaṃ jeṭṭhaṃ" (lớn tuổi nhất, lớn tuổi nhất) để chỉ sự bao gồm. Điều đó bây giờ được giải thích bằng "jeṭṭha" (lớn tuổi nhất), v.v. Người nhỏ tuổi nhất cũng được bao gồm, cho thấy khả năng có ý muốn về người nhỏ tuổi nhất. Trong đó, nguyên nhân được nói đến là "yatheva hi" (như là), v.v. "Parassa" (của người khác) là một tính từ ở đây, nghĩa là "của vị trung gian". "Kaniṭṭhassāpi jeṭṭhabyapadeso" là một sự liên hệ, nghĩa là "sự chỉ định người lớn tuổi nhất cũng dành cho người nhỏ tuổi nhất". Điều đã nói được chứng minh bằng "vatticchānibandhane hi" (vì sự ràng buộc của ý muốn về vật), v.v. "Vatticchādibandhane" là một từ ghép, nghĩa là "ý muốn của vật là nguyên nhân của sự ràng buộc". "Vatthusabhāve" nghĩa là "bản chất của vật", "vatthu" là "vật ở đó". "Abhiniveso" là "sự xảy ra". "Nābhisambhuṇāti" nghĩa là "không đạt được".

230

‘‘Sakatthe vadhāriyamāne nekasmiṃ dve bhavantīti vattabba’’nti (8-1-12-vā) vāttikakārena vuttaṃ, tadāha ‘sakatthe’iccādi, atthappakāraṇādyanapekkhassa padassa atthe sakatthe avadhāriyamāne ettakameveti gammamāne anekasmiṃ diyyamāne dvibbacanamiṭṭhaṃ mataṃ pāṇiniyānanti attho, ayampanesamadhippāyo ‘māsakaṃ māsakaṃ imamhā kahāpaṇā bhavantānaṃ dvinnaṃ dehī tyatra dve eva māsā dātumicchitā, kahāpaṇaṃ nāma–

It was stated by the author of the Vārttika, "When a word's own meaning is specified, two occur in many," and he says, 'when its own meaning,' etc. When the meaning of a word, independent of its type of meaning, etc., is specified as being just so much in its own meaning, and it is given in many cases, then the dual number is desired, is considered by the Pāṇinīyas. This is also the intention: "When it is said, 'Give two māsakas from this kahāpaṇa to those who are,' only two māsakas are intended to be given. A kahāpaṇa is—

Vāttikakāra đã nói: "Khi được xác định trong nghĩa riêng của nó, thì hai cái sẽ xuất hiện trong số nhiều cái" (8-1-12-vā). Điều đó được nói đến bằng "sakatthe" (trong nghĩa riêng của nó), v.v. Khi nghĩa của một từ, không phụ thuộc vào loại nghĩa, v.v., được xác định là "chỉ có bấy nhiêu", thì việc sử dụng số kép được mong muốn đối với những người theo Pāṇini khi nó được áp dụng cho nhiều cái. Ý nghĩa của điều này là: "Trong câu 'māsakaṃ māsakaṃ imamhā kahāpaṇā bhavantānaṃ dvinnaṃ dehī' (hãy cho hai người đang có từ kahāpaṇa này mỗi māsaka), chỉ có hai māsaka được mong muốn cho đi. Kahāpaṇa là—

231

Cattāro vihayo guñjā, dveguñjā māsako bhave;

Four vīhis are a guñjā; two guñjās make a māsaka;

Bốn vihaya là một guñjā, hai guñjā là một māsaka;

232

Dve akkhāva māsakāpañca,kkhānaṃ dharaṇamaṭṭhakaṃti.

Two akkhas are pañcamāsakas; eight akkhas are a dharaṇa."

Hai akkha là một māsaka, tám akkha là một dharaṇa.

233

Vuttavidhinānekamāsakasamudāyo, tattha na sabbe kahāpaṇa sambandhino māsā dānakiriyāya byāpitā, dveyevāti netthattha vicchāti yathāvuttavattabbena dvibbacana’’nti, taṃ dassetvāti taṃ dvibbacanodāharaṇaṃ dassetvā, paṭipādayituṃ vicchāyameva dvittaṃ dassetuṃ… māsakaṃ māsakamiccādotvayamadhippāyo-‘‘dehīti dānakiriyāya māssa byāpitumiṭṭhāti vicchāyamevettha dvibbacanaṃ, tathāhyato dviruttā vicchāva gamyate’’ti, saddantaratoccādikaṃ kimāsaṅkiya vuttanti āha‘dehī’tiādi, avadhāraṇe patīyamāneti kahāpaṇasambandhini bahumhi māsakasamudāye māsakadvayanicchaye viññāyamāne sati, avisesena sāmaññena māsānaṃ dehīti dānakiriyāya byāpanā bhāvāti sambandho, saddantaratoccādino sādhippāyamatthamabhidhātumārabhate ‘padene’ccādi, ettha padenāti māsakamiccanena padena, imamhā kahāpaṇāti idamettha saddantaraṃ, katābhisaṅkharaṇassāti māsakaṃ māsakamiccevaṃ nipphāditassa, saddantaratoti iminā padantarayogo gahitoti āha-‘padantarena yogato’ti ayametthādhippāyo ‘‘dvittakaraṇakāle saddantaravacanīyassatthassānapekkhitattā māsakaṃmāsakanti avisesena māsakavicchāyaṃ dvittaṃ, tadanu pana imamhā kahāpaṇātisaddantarasambandhe sati yadi kahāpaṇasambandhya na vasesamāsakavicchā pariggayhati tadā imassa kahāpaṇassāti chaṭṭhiyā bhavitabbaṃ, imamhā kahāpaṇāti pana avadhipañcamīniddesato kahāpaṇato dvayameva gahetvā bhavantānaṃ dvinnaṃ dehīti imamhā kahāpaṇāti saddantaratovadhāraṇaṃ gamyate’’ti.

It is a collection of many māsakas according to the stated method. There, not all māsakas related to the kahāpaṇa are involved in the act of giving. It is not the case that only two are intended here. Thus, the dual number is used according to the aforementioned statement. Having shown that dual number, that is, having shown that example of the dual number, to establish that the dual number is in the desire itself, in 'māsakaṃ māsakaṃ,' etc., the intention is that "in the giving, the māsaka is not intended to be pervaded by the act of giving; the dual number here is in the desire itself. Indeed, by this reduplication, desire itself is conveyed." And what was said concerning 'saddantarato,' etc., is asked: 'Give,' etc. When the specification is understood, that is, when in a large collection of māsakas related to a kahāpaṇa, the intention for two māsakas is understood, there is no pervasion of māsakas by the act of giving in a general, unspecified way. He begins to state the intended meaning from 'padena,' etc., regarding 'saddantarato,' etc. Here, 'padena' means by the word 'māsakam.' 'Imamhā kahāpaṇā' is another word here. 'Of that which has been prepared' means that which has been produced as 'māsakaṃ māsakaṃ' in this way. 'Saddantarato' means that the connection with another word is taken by this. The intention here is that "at the time of making the dual number, because the meaning to be expressed by another word is not expected, the dual number 'māsakaṃ māsakaṃ' signifies an unspecified desire for māsakas. Subsequently, however, when there is a connection with another word 'imamha kahāpaṇā,' if an unspecified desire for māsakas related to the kahāpaṇa is not grasped, then the sixth case 'imassa kahāpaṇassa' should be used. But by the designation of the ablative fifth case 'imamha kahāpaṇā,' it is understood that the specification comes from the other word 'imamha kahāpaṇā,' meaning that only two are taken from the kahāpaṇa and given to those two."

Là một tập hợp nhiều māsaka theo cách đã nói. Ở đó, không phải tất cả các māsaka liên quan đến kahāpaṇa đều được áp dụng cho hành động cho đi. "Chỉ có hai" không phải là ý nghĩa của sự mong muốn ở đây, mà là số kép theo điều đã nói. "Taṃ dassetvāti" (sau khi trình bày điều đó) nghĩa là "sau khi trình bày ví dụ về số kép đó". "Paṭipādayituṃ vicchāyameva dvittaṃ dassetuṃ" (để chứng minh rằng số kép chỉ là do ý muốn)... "māsakaṃ māsakamiccādotvayamadhippāyo" (ý nghĩa ở đây trong 'māsakaṃ māsakaṃ', v.v., là): "Trong 'dehī' (hãy cho), việc mong muốn áp dụng cho hành động cho đi là do ý muốn, vì vậy số kép ở đây chỉ là do ý muốn. Thật vậy, từ sự lặp lại hai lần này, chỉ có ý muốn được hiểu." "Saddantaratoccādikaṃ kimāsaṅkiya vuttanti" (Điều gì đã được nghi ngờ và nói đến bằng 'saddantaratoca', v.v.?) Điều đó được nói đến bằng "dehī" (hãy cho), v.v. "Avadhāraṇe patīyamāneti" (khi sự xác định được hiểu) nghĩa là "khi ý muốn về hai māsaka được hiểu trong một tập hợp nhiều māsaka liên quan đến kahāpaṇa, thì không có sự áp dụng cho hành động cho đi các māsaka một cách không phân biệt". "Saddantaratoccādino sādhippāyamatthamabhidhātumārabhate ‘padene’ccādi" (Từ 'saddantaratoca', v.v., bắt đầu nói về ý nghĩa có chủ ý bằng 'padena', v.v.). Ở đây, "padena" (bằng từ) nghĩa là "bằng từ 'māsakaṃ'". "Imamhā kahāpaṇāti" là một từ khác ở đây. "Katābhisaṅkharaṇassāti" nghĩa là "cái đã được tạo ra như 'māsakaṃ māsakaṃ'". "Saddantaratoti" (từ một từ khác) nghĩa là "sự kết hợp với một từ khác được nắm bắt bởi điều này", vì vậy được nói là "padantarena yogato" (do sự kết hợp với một từ khác). Ý nghĩa ở đây là: "Tại thời điểm tạo ra số kép, vì ý nghĩa của từ khác không được xem xét, nên số kép 'māsakaṃ māsakaṃ' là do ý muốn về māsaka một cách không phân biệt. Sau đó, khi có sự liên hệ với từ khác 'imamhā kahāpaṇā', nếu ý muốn về māsaka không phân biệt liên quan đến kahāpaṇa không được chấp nhận, thì phải có giới từ sở hữu 'imassa kahāpaṇassa'. Nhưng với chỉ định giới từ xuất xứ 'imamhā kahāpaṇā', sự xác định từ từ khác 'imamhā kahāpaṇā' được hiểu là 'hãy lấy hai từ kahāpaṇa này và cho hai người đang có'."

234

‘‘Pubbapaṭhamānamatthātisayavacanicchāyaṃ dve bhavantīti vattabba’’nti (8-1-12-vā) vuttaṃ, tadāha-‘pubbapaṭhamānaṃ miccādi, pubbapaṭhamānaṃ pubbapaṭhama saddānaṃ atthātisayo yo atthassa pakaṃso, tassa vacanicchāyaṃ, sabbapaṭhamabhāvasaṅkhāta atthātisayamattāva vacanicchāti na ettha vicchāti tesamadhippāyo, vikasanakiriyāya pākakiriyāyāti vuttepi vikāsakaraṇakiriyāya pākakaraṇakiriyāyāti atthasambhavato ‘pubbaṃ pubbaṃ puppha’nti tyādo, pubbaṃ pubbaṃ vikasanaṃ karonti, paṭhamaṃ paṭhamaṃ vacanaṃ karontīti kiriyāvisesanavasena attho daṭṭhabbo, pubbāti matā paṭhamābhimatāti iminā pubbapaṭhamabhāvenābhimatānaṃ bahutta byāpanena vicchāsabbhāve kāraṇamāha.

It was stated, "When there is a desire to express an excess of meaning for pubba and paṭhama, two occur." He states this, 'for pubba and paṭhama,' etc. For the words pubba and paṭhama, when there is a desire to express an excess of meaning, which is an excellence of meaning. The intention is that there is no desire here, but only the desire to express the excess of meaning, which is being first of all. Even when 'by the action of blooming, by the action of cooking' is stated, since the meaning 'by the action of causing to bloom, by the action of causing to cook' is possible, in 'pubbaṃ pubbaṃ pupphaṃ,' etc., the meaning should be understood as an adverbial qualification of the verb, 'they bloom first and foremost, they speak first and foremost.' 'Pubbā' means 'intended as first.' By this, he states the reason for the possibility of desire, by the pervasion of many things intended to be in the state of pubba and paṭhama.

Đã nói: "Khi có ý muốn nói về sự ưu việt của 'pubbapaṭhama', thì hai cái sẽ xuất hiện" (8-1-12-vā). Điều đó được nói đến bằng "pubbapaṭhamānaṃ" (của 'pubbapaṭhama'), v.v. "Atthātisayo" (sự ưu việt của nghĩa) là sự xuất sắc của nghĩa của các từ 'pubbapaṭhama'. "Vacanicchāyaṃ" (khi có ý muốn nói). "Sabbapaṭhamabhāvasaṅkhāta atthātisayamattāva vacanicchāti na ettha vicchāti tesamadhippāyo" (Ý nghĩa của điều này là: ý muốn nói chỉ là sự ưu việt của nghĩa được gọi là 'tính đầu tiên của tất cả', và không có ý muốn ở đây). Mặc dù đã nói "vikasanakiriyāya pākakiriyāya" (bằng hành động nở hoa, bằng hành động chín), nhưng vì có thể có nghĩa là "bằng hành động làm cho nở hoa, bằng hành động làm cho chín", nên trong các ví dụ như "pubbaṃ pubbaṃ pupphaṃ" (hoa nở từng cái từng cái), v.v., nghĩa phải được hiểu theo cách bổ ngữ cho hành động, như "pubbaṃ pubbaṃ vikasanaṃ karonti" (nở từng cái từng cái), "paṭhamaṃ paṭhamaṃ vacanaṃ karontīti" (nói từng lời từng lời). "Pubbāti matā paṭhamābhimatāti" (Được coi là 'pubba', được coi là 'paṭhama'). Bằng điều này, nguyên nhân của sự hiện diện của ý muốn được nói đến bằng cách áp dụng tính đa dạng của những cái được coi là 'pubbapaṭhama'.

235

‘‘Ḍatara ḍatamānaṃ samasampadhāraṇāyamitthīnigade bhāve dve bhavantīti vattabba’’nti (8-1-12-vā) vuttaṃ, ettha itthiliṅgasaddo itthiliṅgayogā itthīti vutto, nigadyateneneti nigado, itthī nigado yassa so itthinigadobhāvo, tasmiṃ itthīnigade bhāve, tadāha-ratararata mantāna’miccādi, itthiliṅgeti itthiliṅgaṃ yassa so itthiliṅgobhāvo, tasmiṃ itthiliṅge bhāve vattamānānaṃ ratararatamantānaṃ dvibbacanamabhimatanti sambandho, kasmiṃ visayeti āha-‘samasampadhāraṇa visaye’ti, samena aḍḍhatādinā guṇena ime ubho aḍḍhā itvevaṃ rūpā sampadhāraṇā nirūpanā avabodho samasampadhāraṇā, sāeva visayo, tasmiṃ sati, aḍḍhatāya bahuvidhattābhāvā kiriyādiyo gābhāvā ca natthettha vicchāti tesamadhippāyo, pucchiyamānāti iminā ime ubho’ iccādīnaṃ pucchāvākyataṃ dasseti.

It was stated, "For ḍatara and ḍatamāna, in the feminine gender, when there is a simultaneous comparison, two occur." Here, the word 'feminine gender' (itthiliṅgasaddo) is called 'itthī' (feminine) due to its connection with the feminine gender. 'That by which it is spoken' is nigado. That state of being whose nigado is itthī is itthinigadobhāvo. In that state of itthinigada. He states this: 'for ratara and ratamāna,' etc. 'In the feminine gender' means the state whose gender is feminine. The connection is that the dual number is desired for ratara and ratamāna existing in that feminine state. In what context? He says, 'in the context of simultaneous comparison.' 'Simultaneous comparison' is a discernment, an understanding, of these two being equal in quality, such as in "these two are both rich." That itself is the context. When that exists, the intention is that there is no desire here, due to the absence of many kinds of richness and the absence of verbs, etc. By 'pucchiyamānā,' he shows that 'ime ubho,' etc., are interrogative sentences.

Đã nói: "Khi có sự so sánh bằng nhau của 'ḍatara' và 'ḍatamāna' trong một trạng thái được gọi là giống cái, thì hai cái sẽ xuất hiện" (8-1-12-vā). Ở đây, từ giống cái được gọi là "itthī" do sự kết hợp với giống cái. "Nigadyateneneti nigado" (Cái được gọi là 'nigado' vì nó được nói đến bằng cái đó). "Itthī nigado yassa so itthinigadobhāvo" (Trạng thái mà cái được gọi là 'nigado' là giống cái, đó là 'itthinigadobhāvo'). Trong trạng thái giống cái đó. Điều đó được nói đến bằng "ratararata mantānaṃ" (của 'ratara' và 'ratamāna'), v.v. "Itthiliṅgeti" (trong giống cái) nghĩa là "trạng thái mà cái đó là giống cái". "Tasmiṃ itthiliṅge bhāve vattamānānaṃ ratararatamantānaṃ dvibbacanamabhimatanti sambandho" (Sự liên hệ là: việc sử dụng số kép được mong muốn cho 'ratara' và 'ratamāna' đang hiện diện trong trạng thái giống cái đó). "Kasmiṃ visayeti" (trong lĩnh vực nào?) Điều đó được nói đến bằng "samasampadhāraṇa visaye" (trong lĩnh vực so sánh bằng nhau). "Samena aḍḍhatādinā guṇena ime ubho aḍḍhā itvevaṃ rūpā sampadhāraṇā nirūpanā avabodho samasampadhāraṇā" (Sự so sánh bằng nhau là sự xem xét, sự hiểu biết có hình thức như "cả hai đều là một nửa" bằng một phẩm chất bằng nhau như "tính một nửa", v.v.). Đó là lĩnh vực. Khi điều đó xảy ra. "Aḍḍhatāya bahuvidhattābhāvā kiriyādiyo gābhāvā ca natthettha vicchāti tesamadhippāyo" (Ý nghĩa của điều này là: vì không có nhiều loại tính một nửa và không có sự kết hợp với các hành động, v.v., nên không có ý muốn ở đây). "Pucchiyamānāti" (đang được hỏi) bằng điều này cho thấy tính chất câu hỏi của "ime ubho" (cả hai), v.v.

236

Parabyavahārenāha-‘ākhyātādīnaṃ visayatta’nti, iminā ākhyātādīnameva kiriyājotakapadabhāvena ponopuññasaṅkhātakiriyā dhammassa dhanasameva visayattaṃ dīpeti, atisayavisiṭṭhanti iminā papacatisaddepakāro pakaṃsattha jotako upasaggoti dasseti, hividhimhīti’lū-cchedane’iccasmā vidhimhi hippaccayo ‘‘pañhapattanāvidhīsu’’ti (6-9) iminā suttenāti attho, ossāti ‘‘yuvaṇṇānameopaccaye’’ti (5-82) okārassa, ‘pubbeka-kattukāna’’ (5-62) miccevāti evakārena paresamivāyamapyābhikkhaññe paccayo ce vidhīyate, tadā papacatiiccatra viya ābhikkhaññe vidhīyamānena paccayeneva ābhikkhaññatthassa pakāsitattā na dvibbacanena bhavitabbanti dasseti, yadā tu bhusaṃ punappunaṃ pacatīti vacanicchā tadāpi papacatīti bhavatyeva.

He states by way of another usage, 'the subjecthood of verbs, etc.' By this, he reveals that the subjecthood, as a property of a verb repeated again and again, belongs to verbs, etc., as words indicating actions. By 'atisayavisiṭṭhaṃ,' he shows that the prefix in the word 'papacati' indicates a superlative or excellent meaning. 'In the hividhi' means by the rule "pañhapattanāvidhīsu" from 'lū-cchedane', the hi suffix. 'Ossā' means the o vowel of 'u-vowels in the o suffix'. And 'pubbeka-kattukāna' means if by the word evaṃ, a suffix indicating frequent repetition is prescribed for others as well, then, as in 'papacati,' since the meaning of frequent repetition is already expressed by the prescribed suffix, the dual number should not occur. However, when there is a desire to say 'he cooks very repeatedly,' then 'papacati' indeed occurs.

Theo cách sử dụng của người khác, nói: "Tính đối tượng của ākhyāta, v.v." Bằng điều này, nó cho thấy rằng chỉ có ākhyāta, v.v., là đối tượng của phẩm chất hành động được gọi là sự lặp lại, vì chúng là những từ chỉ hành động. "Atisayavisiṭṭhanti" (rất đặc biệt) bằng điều này cho thấy rằng tiền tố trong từ "papacati" là một tiền tố chỉ sự xuất sắc. "Hividhimhīti" (trong quy tắc 'hi') nghĩa là "trong quy tắc 'lū-cchedane' (cắt) bằng giới từ 'hi', theo kinh 'pañhapattanāvidhīsu' (6-9)". "Ossāti" (của 'o') nghĩa là "của âm 'o' theo quy tắc 'yuvaṇṇānameopaccaye' (5-82)". "Pubbeka-kattukāna" (của những hành động có cùng chủ ngữ trước đó) nghĩa là "nếu giới từ này cũng được quy định cho sự lặp lại như đối với những người khác bằng 'eva', thì không cần phải có số kép, vì ý nghĩa của sự lặp lại đã được thể hiện bằng giới từ được quy định cho sự lặp lại, như trong 'papacati'". Tuy nhiên, khi có ý muốn nói "bhusaṃ punappunaṃ pacatīti" (nấu rất nhiều lần), thì cũng chỉ là "papacatīti".

237

Iha imasmiṃ udāharaṇe, ābhikkhaññe iccevāti iminā anukaraṇamattamevetaṃ natthetthābhikkhaññanti pāṇiniyā suttantarena dvittampaṭipādenti, natthettha tādisena vacanena payojanaṃ, ābhikkhaññeyeva dvibbacananti dasseti, evamaññate ‘‘paṭaiccetamanukaraṇaṃ bhavana kiriyampati vattatīti^* kiriyādhammaṃ ponopuññamettha atthevā’’ti, teneva vakkhati-‘paṭapaṭā bhavatīti ābhikkhaññe dvibbacana’nti, anitisminti itisadde avijjamāne, rāppaccayoti paṭhamaṃ dvitte kate pacchā rāppaccayo, rāppaccayamakatvāpi pakārantarena sādhetumāha- ‘athavā’ iccādi, dīgho niccanti paṭhamaṃ dvitte paṭapaṭakarotīti ṭhite niccaṃ dīgho, paṭapaṭā karotīti ettha nipphattiṃ dassetvā idāni paṭapaṭāyatīti ettha dassetuṃ paṭapaṭāyatītiādi āraddhaṃ.

Here, in this example, by ‘ābhikkhaññe iccevāti’, it is merely an imitation, and there is no repetition here, as Paninians establish duality with another Sutta. There is no need for such a statement here; it shows that duality only occurs in repetition. It is also thought that: ‘‘‘Paṭa’ is an imitation, referring to the action of occurring. The quality of action, the frequency, is present here.’’ Therefore, it will be said: ‘‘‘Paṭapaṭā bhavati’ has duality in repetition.’’ When ‘aniti’ (not this) is without the word ‘iti’, ‘rāppaccayo’ means that the suffix ‘rā’ comes after duality is first formed. To establish it by another method without forming the ‘rā’ suffix, it says ‘athavā’ and so on. ‘Dīgho niccaṃ’ means that after forming duality, as in ‘paṭapaṭakarotīti’, it is always long. Having shown the derivation in ‘paṭapaṭā karoti’, now to show it in ‘paṭapaṭāyati’, it begins with ‘paṭapaṭāyati’ and so on.

Trong ví dụ này, với từ “ābhikkhaññe” (thường xuyên), đây chỉ là sự mô phỏng, không có sự lặp lại (ābhikkhañña) ở đây, các nhà ngữ pháp Pāṇini giải thích sự lặp đôi (dvitta) bằng một suttanta (kinh) khác; ở đây không cần một lời giải thích như vậy, mà chỉ ra rằng sự lặp đôi chỉ xảy ra trong trường hợp thường xuyên (ābhikkhaññe). Người ta cũng nghĩ rằng: “Từ ‘paṭa’ này là sự mô phỏng, nó liên quan đến hành động xảy ra, và ở đây có sự lặp đi lặp lại của hành động (kiriyādhammaṃ ponopuññaṃ).” Vì vậy, sẽ nói: “’Paṭapaṭā bhavati’ là sự lặp đôi trong trường hợp thường xuyên (ābhikkhaññe).” Khi không có từ “iti” trong “anitisminti”, trước tiên là lặp đôi (dvitta), sau đó là tiếp tố “rā”. Để chứng minh bằng một cách khác mà không cần tiếp tố “rā”, người ta nói: “Hoặc là” v.v. “Dīgho niccaṃ” (luôn luôn dài) – khi đã lặp đôi thành “paṭapaṭakarotīti”, thì luôn luôn dài. Sau khi chỉ ra sự hình thành trong “paṭapaṭā karoti”, bây giờ để chỉ ra trong “paṭapaṭāyati”, người ta bắt đầu “paṭapaṭāyati” v.v.

238

55. Syādi

239

Ekassa ekassa iti ṭhite pubbavibhattiyā lutte saṃhitāyañca katāyaṃ ekekassa, evaṃ matthakena matthakenāti ṭhite matthaka matthakenāti.

When it is ‘ekassa ekassa’ (of each one), after the former case ending is dropped and sandhi is made, it becomes ‘ekekassa’ (of each). Similarly, when it is ‘matthakena matthakena’ (by head by head), it becomes ‘matthakamatthakena’ (by head by head).

Khi có “ekassa ekassa” (của mỗi người), sau khi bỏ đi biến cách trước và thực hiện sự nối âm (saṃhitā), sẽ thành “ekekassa” (của mỗi người). Tương tự, khi có “matthakena matthakena” (bởi mỗi cái đầu), sẽ thành “matthaka matthakena” (bởi mỗi cái đầu).

240

56. Sabbā

241

Aññaṃ aññanti ṭhite iminā vibhattiyā lope akārassa ‘‘tadaminā’’ (1-47) dinā okāre aññoññantipi hoti.

When it is ‘aññaṃ aññaṃ’ (another another), by the dropping of the case ending and by the transformation of the vowel 'a' to 'o' according to ‘‘tadaminā’’ (1-47), it also becomes ‘aññoññaṃ’ (each other).

Khi có “aññaṃ aññaṃ” (cái khác, cái khác), với quy tắc này, sau khi bỏ đi biến cách và biến âm “a” thành “o” theo quy tắc “tadaminā” (1-47), cũng có thể thành “aññoññaṃ” (lẫn nhau).

242

57. Yāva

243

Yāvabodhanti ‘‘yāvāvadhāraṇe’’ti (3-4) asaṅkhyasamāso.

‘Yāvabodhati’ is an indeclinable compound (asaṅkhyasamāso) as per ‘‘yāvāvadhāraṇe’’ (3-4).

“Yāvabodhaṃ” (cho đến khi hiểu biết) là một hợp thể bất biến (asaṅkhyasamāsa) theo quy tắc “yāvāvadhāraṇe” (3-4).

244

Table of Contents

Saralopādi vaṇṇanā

Description of Saralopādi

Giải thích về Saralopādi

26. Saro

26. Saro

26. Saro

27. Paro

27. Paro

27. Paro

28. Nadve

28. Na Dve

28. Nadve

29. Yuva

29. Yuva

29. Yuva

30. Yavā

30. Yavā

30. Yavā

31. Eo

31. Eo

31. Eo

32. Gossa

32. Gossa

32. Gossa

33. Byañja

33. Byañja

33. Byañja

34. Sara

34. Sara

34. Sara

35. Catu

35. Catu

35. Catu

36. Vitissa

36. Vitissa

36. Vitissa

37. Eo

37. Eo

37. Eo

38. Nigga

38. Nigga

38. Nigga

39. Lopo

39. Lopo

39. Lopo

40. Para

40. Para

40. Para

41. Vagge

41. Vagge

41. Vagge

42. Yeva

42. Yeva

42. Yeva

43. Yesaṃ

43. Yesaṃ

43. Yesaṃ

44. Vana

44. Vana

44. Vana

46. Cha

46. Cha

46. Cha

47. Tada

47. Tada

47. Tada

48. Tava

48. Tava

48. Tava

49. Vagga

49. Vagga

49. Vagga

50. Vevā

50. Vevā

50. Vevā

53. Saṃyo

53. Saṃyo

53. Saṃyo