325. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā nātike* viharati giñjakāvasathe.
325. Thus have I heard: At one time the Blessed One was dwelling in Nātika, at Giñjakāvasatha.
325. Tôi nghe như vầy: Một thời, Thế Tôn trú tại Nātikā, trong Giñjakāvasatha.
Tena kho pana samayena āyasmā ca anuruddho āyasmā ca nandiyo āyasmā ca kimilo* gosiṅgasālavanadāye viharanti.
At that time, Venerable Anuruddha, Venerable Nandiya, and Venerable Kimila were dwelling in the Gosiṅga Sāla-wood.
Lúc bấy giờ, Tôn giả Anuruddha, Tôn giả Nandiya và Tôn giả Kimila đang trú tại rừng cây Sāla Gosiṅga.
Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena gosiṅgasālavanadāyo tenupasaṅkami.
Then the Blessed One, having risen from seclusion in the evening, approached the Gosiṅga Sāla-wood.
Rồi Thế Tôn, vào buổi chiều, từ thiền tịnh độc cư đứng dậy, đi đến rừng cây Sāla Gosiṅga.
Addasā kho dāyapālo bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ.
The forest-keeper saw the Blessed One approaching from afar.
Người giữ rừng thấy Thế Tôn từ xa đang đến.
Disvāna bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘mā, samaṇa, etaṃ dāyaṃ pāvisi.
Having seen him, he said to the Blessed One: ‘‘Do not enter this wood, ascetic.
Thấy vậy, người giữ rừng bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Sa-môn, xin chớ vào khu rừng này.
Santettha tayo kulaputtā attakāmarūpā viharanti.
There are three noble sons dwelling here, desiring their own welfare.
Ở đây có ba thiện gia nam tử đang an trú vì lợi ích của chính mình.
Mā tesaṃ aphāsumakāsī’’ti.
Do not disturb them.’’
Xin chớ làm phiền họ.”
Assosi kho āyasmā anuruddho dāyapālassa bhagavatā saddhiṃ mantayamānassa.
Venerable Anuruddha heard the forest-keeper speaking with the Blessed One.
Tôn giả Anuruddha nghe người giữ rừng nói chuyện với Thế Tôn.
Sutvāna dāyapālaṃ etadavoca – ‘‘mā, āvuso dāyapāla, bhagavantaṃ vāresi.
Having heard him, he said to the forest-keeper: ‘‘Friend forest-keeper, do not hinder the Blessed One.
Nghe xong, Tôn giả nói với người giữ rừng: “Này bạn giữ rừng, xin chớ ngăn cản Thế Tôn.
Satthā no bhagavā anuppatto’’ti.
The Blessed One, our Teacher, has arrived.’’
Thế Tôn, Bậc Đạo Sư của chúng tôi, đã đến.”
Atha kho āyasmā anuruddho yenāyasmā ca nandiyo āyasmā ca kimilo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantañca nandiyaṃ āyasmantañca kimilaṃ etadavoca – ‘‘abhikkamathāyasmanto, abhikkamathāyasmanto, satthā no bhagavā anuppatto’’ti.
Then Venerable Anuruddha approached Venerable Nandiya and Venerable Kimila; having approached, he said to Venerable Nandiya and Venerable Kimila: ‘‘Come, Venerables, come, Venerables, the Blessed One, our Teacher, has arrived.’’
Rồi Tôn giả Anuruddha đi đến chỗ Tôn giả Nandiya và Tôn giả Kimila; sau khi đến, Tôn giả nói với Tôn giả Nandiya và Tôn giả Kimila: “Thưa các Tôn giả, hãy đến! Thưa các Tôn giả, hãy đến! Thế Tôn, Bậc Đạo Sư của chúng ta, đã đến.”
Atha kho āyasmā ca anuruddho āyasmā ca nandiyo āyasmā ca kimilo bhagavantaṃ paccuggantvā – eko bhagavato pattacīvaraṃ paṭiggahesi, eko āsanaṃ paññapesi, eko pādodakaṃ upaṭṭhāpesi.
Then Venerable Anuruddha, Venerable Nandiya, and Venerable Kimila went forth to meet the Blessed One – one received the Blessed One’s bowl and robe, one arranged a seat, one prepared water for the feet.
Rồi Tôn giả Anuruddha, Tôn giả Nandiya và Tôn giả Kimila đi ra đón Thế Tôn – một vị nhận y bát của Thế Tôn, một vị sắp đặt chỗ ngồi, một vị chuẩn bị nước rửa chân.
Nisīdi bhagavā paññatte āsane.
The Blessed One sat down on the seat that was prepared.
Thế Tôn ngồi trên chỗ đã được sắp đặt.
Nisajja kho bhagavā pāde pakkhālesi.
Having sat down, the Blessed One washed his feet.
Sau khi ngồi, Thế Tôn rửa chân.
Tepi kho āyasmanto bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
Those Venerables, too, having saluted the Blessed One, sat down to one side.
Các Tôn giả ấy cũng đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ anuruddhaṃ bhagavā etadavoca –
To Venerable Anuruddha, as he sat to one side, the Blessed One said:
Khi Tôn giả Anuruddha đã ngồi xuống một bên, Thế Tôn nói với Tôn giả:
326. ‘‘Kacci vo, anuruddhā, khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ, kacci piṇḍakena na kilamathā’’ti?
326. ‘‘I trust, Anuruddhas, that you are well, that you are comfortable, that you are not distressed by the almsfood?’’
326. “Này Anuruddha, các con có được khỏe mạnh không, có được an lạc không, có bị mệt mỏi vì đi khất thực không?”
‘‘Khamanīyaṃ, bhagavā, yāpanīyaṃ, bhagavā; na ca mayaṃ, bhante, piṇḍakena kilamāmā’’ti.
‘‘We are well, Blessed One, we are comfortable, Blessed One; and we are not distressed by the almsfood, Venerable Sir.’’
“Bạch Thế Tôn, chúng con được khỏe mạnh, bạch Thế Tôn, chúng con được an lạc; bạch Thế Tôn, chúng con không bị mệt mỏi vì đi khất thực.”
‘‘Kacci pana vo, anuruddhā, samaggā sammodamānā avivadamānā khīrodakībhūtā aññamaññaṃ piyacakkhūhi sampassantā viharathā’’ti?
‘‘I trust, Anuruddhas, that you dwell in harmony, with mutual appreciation, without dispute, like milk and water (mixed), looking at one another with kindly eyes?’’
“Này Anuruddha, các con có sống hòa hợp, hoan hỷ, không tranh cãi, như nước với sữa, nhìn nhau bằng cặp mắt thân ái không?”
‘‘Taggha mayaṃ, bhante, samaggā sammodamānā avivadamānā khīrodakībhūtā aññamaññaṃ piyacakkhūhi sampassantā viharāmā’’ti.
‘‘Indeed, Venerable Sir, we dwell in harmony, with mutual appreciation, without dispute, like milk and water, looking at one another with kindly eyes.’’
“Bạch Thế Tôn, đúng vậy, chúng con sống hòa hợp, hoan hỷ, không tranh cãi, như nước với sữa, nhìn nhau bằng cặp mắt thân ái.”
‘‘Yathā kathaṃ pana tumhe, anuruddhā, samaggā sammodamānā avivadamānā khīrodakībhūtā aññamaññaṃ piyacakkhūhi sampassantā viharathā’’ti?
‘‘But how, Anuruddhas, do you dwell in harmony, with mutual appreciation, without dispute, like milk and water, looking at one another with kindly eyes?’’
“Này Anuruddha, vậy các con sống hòa hợp, hoan hỷ, không tranh cãi, như nước với sữa, nhìn nhau bằng cặp mắt thân ái như thế nào?”
‘‘Idha mayhaṃ, bhante, evaṃ hoti – ‘lābhā vata me, suladdhaṃ vata me, yohaṃ evarūpehi sabrahmacārīhi saddhiṃ viharāmī’ti.
‘‘Here, Venerable Sir, it occurs to me: ‘Truly it is a gain for me, truly it is well obtained for me, that I dwell with such noble companions in the holy life.’
“Bạch Thế Tôn, ở đây, con nghĩ rằng: ‘Thật là lợi lộc cho ta, thật là điều tốt lành cho ta, khi ta được sống với những vị đồng phạm hạnh như thế này.’
Tassa mayhaṃ, bhante, imesu āyasmantesu mettaṃ kāyakammaṃ paccupaṭṭhitaṃ āvi ceva raho ca; mettaṃ vacīkammaṃ paccupaṭṭhitaṃ āvi ceva raho ca; mettaṃ manokammaṃ paccupaṭṭhitaṃ āvi ceva raho ca.
My bodily action towards these Venerables, Venerable Sir, is present with loving-kindness, both openly and in private; my verbal action is present with loving-kindness, both openly and in private; my mental action is present with loving-kindness, both openly and in private.
Bạch Thế Tôn, đối với các Tôn giả này, con luôn thực hành thân nghiệp từ ái, cả công khai lẫn bí mật; con thực hành khẩu nghiệp từ ái, cả công khai lẫn bí mật; con thực hành ý nghiệp từ ái, cả công khai lẫn bí mật.
Tassa mayhaṃ, bhante, evaṃ hoti – ‘yaṃnūnāhaṃ sakaṃ cittaṃ nikkhipitvā imesaṃyeva āyasmantānaṃ cittassa vasena vatteyya’nti.
It occurs to me, Venerable Sir: ‘Why don’t I lay aside my own mind and act according to the minds of these Venerables?’
Bạch Thế Tôn, con nghĩ rằng: ‘Tại sao ta không từ bỏ ý muốn của mình mà thuận theo ý muốn của các Tôn giả này?’
So kho ahaṃ, bhante, sakaṃ cittaṃ nikkhipitvā imesaṃyeva āyasmantānaṃ cittassa vasena vattāmi.
So, Venerable Sir, I lay aside my own mind and act according to the minds of these Venerables.
Bạch Thế Tôn, con từ bỏ ý muốn của mình mà thuận theo ý muốn của các Tôn giả này.
Nānā hi kho no, bhante, kāyā ekañca pana maññe citta’’nti.
Indeed, Venerable Sir, our bodies are different, but I think our minds are one.’’
Bạch Thế Tôn, thân của chúng con thì khác nhau, nhưng con nghĩ rằng tâm của chúng con là một.”
Āyasmāpi kho nandiyo…pe… āyasmāpi kho kimilo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘mayhampi, bhante, evaṃ hoti – ‘lābhā vata me, suladdhaṃ vata me, yohaṃ evarūpehi sabrahmacārīhi saddhiṃ viharāmī’ti.
Venerable Nandiya, too…pe… Venerable Kimila, too, said to the Blessed One: ‘‘It also occurs to me, Venerable Sir: ‘Truly it is a gain for me, truly it is well obtained for me, that I dwell with such noble companions in the holy life.’
Tôn giả Nandiya cũng… (lược)… Tôn giả Kimila cũng bạch Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, con cũng nghĩ rằng: ‘Thật là lợi lộc cho ta, thật là điều tốt lành cho ta, khi ta được sống với những vị đồng phạm hạnh như thế này.’
Tassa mayhaṃ, bhante, imesu āyasmantesu mettaṃ kāyakammaṃ paccupaṭṭhitaṃ āvi ceva raho ca, mettaṃ vacīkammaṃ paccupaṭṭhitaṃ āvi ceva raho ca, mettaṃ manokammaṃ paccupaṭṭhitaṃ āvi ceva raho ca.
My bodily action towards these Venerables, Venerable Sir, is present with loving-kindness, both openly and in private; my verbal action is present with loving-kindness, both openly and in private; my mental action is present with loving-kindness, both openly and in private.
Bạch Thế Tôn, đối với các Tôn giả này, con luôn thực hành thân nghiệp từ ái, cả công khai lẫn bí mật; con thực hành khẩu nghiệp từ ái, cả công khai lẫn bí mật; con thực hành ý nghiệp từ ái, cả công khai lẫn bí mật.
Tassa mayhaṃ, bhante, evaṃ hoti – ‘yaṃnūnāhaṃ sakaṃ cittaṃ nikkhipitvā imesaṃyeva āyasmantānaṃ cittassa vasena vatteyya’nti.
It occurs to me, Venerable Sir: ‘Why don’t I lay aside my own mind and act according to the minds of these Venerables?’
Bạch Thế Tôn, con nghĩ rằng: ‘Tại sao ta không từ bỏ ý muốn của mình mà thuận theo ý muốn của các Tôn giả này?’
So kho ahaṃ, bhante, sakaṃ cittaṃ nikkhipitvā imesaṃyeva āyasmantānaṃ cittassa vasena vattāmi.
So, Venerable Sir, I lay aside my own mind and act according to the minds of these Venerables.
Bạch Thế Tôn, con từ bỏ ý muốn của mình mà thuận theo ý muốn của các Tôn giả này.
Nānā hi kho no, bhante, kāyā ekañca pana maññe cittanti.
Indeed, Venerable Sir, our bodies are different, but I think our minds are one.’’
Bạch Thế Tôn, thân của chúng con thì khác nhau, nhưng con nghĩ rằng tâm của chúng con là một.”
327. ‘‘Sādhu sādhu, anuruddhā!
327. ‘‘Good, good, Anuruddhas!
327. “Tốt lắm, tốt lắm, này Anuruddha!
Kacci pana vo, anuruddhā, appamattā ātāpino pahitattā viharathā’’ti?
I trust, Anuruddhas, that you dwell diligent, ardent, and resolute?’’
Này Anuruddha, các con có sống không phóng dật, tinh cần, chuyên tâm không?”
‘‘Taggha mayaṃ, bhante, appamattā ātāpino pahitattā viharāmā’’ti.
‘‘Indeed, Venerable Sir, we dwell diligent, ardent, and resolute.’’
“Bạch Thế Tôn, đúng vậy, chúng con sống không phóng dật, tinh cần, chuyên tâm.”
‘‘Yathā kathaṃ pana tumhe, anuruddhā, appamattā ātāpino pahitattā viharathā’’ti?
‘‘But how, Anuruddhas, do you dwell diligent, ardent, and resolute?’’
“Này Anuruddha, vậy các con sống không phóng dật, tinh cần, chuyên tâm như thế nào?”
‘‘Idha, bhante, amhākaṃ yo paṭhamaṃ gāmato piṇḍāya paṭikkamati so āsanāni paññapeti, pānīyaṃ paribhojanīyaṃ upaṭṭhāpeti, avakkārapātiṃ upaṭṭhāpeti.
‘‘Here, Venerable Sir, whoever among us returns first from the alms-round in the village, he arranges the seats, prepares drinking and rinsing water, and sets out the refuse container.
“Bạch Thế Tôn, ở đây, vị nào từ làng trở về khất thực trước tiên, vị ấy sẽ sắp xếp chỗ ngồi, chuẩn bị nước uống và nước dùng, và chuẩn bị thùng rác.”
Yo pacchā gāmato piṇḍāya paṭikkamati, sace hoti bhuttāvaseso sace ākaṅkhati bhuñjati, no ce ākaṅkhati appaharite vā chaḍḍeti, appāṇake vā udake opilāpeti.
If, after returning from the village alms round, there is leftover food, if he wishes, he eats it; if he does not wish, he discards it in a place free of green vegetation, or he casts it into water free of living creatures.
Vị nào đi khất thực từ làng về sau cùng, nếu có thức ăn thừa, nếu muốn thì thọ dụng, nếu không muốn thì bỏ vào chỗ không có cỏ xanh hoặc đổ xuống nước không có chúng sinh.
So āsanāni paṭisāmeti, pānīyaṃ paribhojanīyaṃ paṭisāmeti, avakkārapātiṃ paṭisāmeti, bhattaggaṃ sammajjati.
He puts away the seats, he puts away the drinking water and the washing water, he puts away the refuse-bin, he sweeps the refectory.
Vị ấy dọn dẹp chỗ ngồi, dọn dẹp nước uống và nước dùng, dọn dẹp chậu đựng đồ ăn thừa, quét dọn nhà ăn.
Yo passati pānīyaghaṭaṃ vā paribhojanīyaghaṭaṃ vā vaccaghaṭaṃ vā rittaṃ tucchaṃ so upaṭṭhāpeti.
Whoever sees a drinking water pot, or a washing water pot, or a toilet water pot empty and bare, he sets it up (fills it).
Vị nào thấy bình nước uống, bình nước dùng, hoặc bình nước vệ sinh trống rỗng, vị ấy sẽ đổ đầy.
Sacassa hoti avisayhaṃ, hatthavikārena dutiyaṃ āmantetvā hatthavilaṅghakena upaṭṭhāpema, na tveva mayaṃ, bhante, tappaccayā vācaṃ bhindāma.
If it is too heavy for him, he signals to a second person and together they set it up by interlocking hands. We, venerable sir, do not on that account utter a word (of complaint).
Nếu có vật gì quá nặng không thể tự mình mang được, vị ấy ra hiệu bằng tay mời vị thứ hai, cùng nhau khiêng bằng tay, nhưng chúng con, bạch Thế Tôn, không vì lý do đó mà nói lời bất hòa.
Pañcāhikaṃ kho pana mayaṃ, bhante, sabbarattikaṃ dhammiyā kathāya sannisīdāma.
Furthermore, venerable sir, every five days, we assemble for a Dhamma talk that lasts the entire night.
Bạch Thế Tôn, cứ năm ngày một lần, chúng con họp lại đàm luận Pháp suốt đêm.
Evaṃ kho mayaṃ, bhante, appamattā ātāpino pahitattā viharāmā’’ti.
Thus, venerable sir, we dwell heedful, ardent, and resolute.”
Bạch Thế Tôn, chúng con sống không phóng dật, tinh tấn, chuyên tâm như vậy đó.”
328. ‘‘Sādhu sādhu, anuruddhā!
328. “Excellent, excellent, Anuruddha!
328. “Lành thay, lành thay, Anuruddha!
Atthi pana vo, anuruddhā, evaṃ appamattānaṃ ātāpīnaṃ pahitattānaṃ viharantānaṃ uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanaviseso adhigato phāsuvihāro’’ti?
Is there, Anuruddha, while you dwell thus heedful, ardent, and resolute, any special attainment of truly noble knowledge and vision, a higher human Dhamma, a pleasant abiding that you have realized?”
Này Anuruddha, khi sống không phóng dật, tinh tấn, chuyên tâm như vậy, các con có đạt được sự an trú nào vượt ngoài Pháp của loài người, một sự chứng đắc đặc biệt về tri kiến của bậc Thánh không?”
‘‘Kiñhi no siyā, bhante!
“Why should there not be, venerable sir!
“Bạch Thế Tôn, làm sao chúng con lại không có được!
Idha mayaṃ, bhante, yāvadeva ākaṅkhāma vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharāma.
Here, venerable sir, as long as we wish, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unwholesome states, we enter and abide in the first Jhāna, which is accompanied by directed thought and evaluation, born of seclusion, with rapture and pleasure.
Bạch Thế Tôn, ở đây, khi nào chúng con muốn, chúng con ly dục, ly bất thiện pháp, chứng và trú Thiền thứ nhất, một trạng thái hỷ lạc do ly dục sinh, có tầm có tứ.
Ayaṃ kho no, bhante, amhākaṃ appamattānaṃ ātāpīnaṃ pahitattānaṃ viharantānaṃ uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanaviseso adhigato phāsuvihāro’’ti.
This, venerable sir, is our pleasant abiding, a higher human Dhamma, a special attainment of truly noble knowledge and vision, that we have realized while dwelling heedful, ardent, and resolute.”
Bạch Thế Tôn, đây là sự an trú mà chúng con, những người sống không phóng dật, tinh tấn, chuyên tâm, đã đạt được, một sự chứng đắc đặc biệt về tri kiến của bậc Thánh, vượt ngoài Pháp của loài người.”
‘‘Sādhu sādhu, anuruddhā!
“Excellent, excellent, Anuruddha!
“Lành thay, lành thay, Anuruddha!
Etassa pana vo, anuruddhā, vihārassa samatikkamāya etassa vihārassa paṭippassaddhiyā atthañño uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanaviseso adhigato phāsuvihāro’’ti?
Is there, Anuruddha, any other special attainment of truly noble knowledge and vision, a higher human Dhamma, a pleasant abiding that you have realized beyond that abiding, for the appeasing of that abiding?”
Này Anuruddha, có sự an trú nào khác vượt ngoài Pháp của loài người, một sự chứng đắc đặc biệt về tri kiến của bậc Thánh, mà các con đã đạt được để vượt qua và làm lắng dịu sự an trú đó không?”
‘‘Kiñhi no siyā, bhante!
“Why should there not be, venerable sir!
“Bạch Thế Tôn, làm sao chúng con lại không có được!
Idha mayaṃ, bhante, yāvadeva ākaṅkhāma vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharāma.
Here, venerable sir, as long as we wish, with the subsiding of directed thought and evaluation, by gaining inner tranquility and unification of mind, we enter and abide in the second Jhāna, which is without directed thought and evaluation, born of concentration, with rapture and pleasure.
Bạch Thế Tôn, ở đây, khi nào chúng con muốn, chúng con diệt tầm diệt tứ, nội tâm tịch tịnh, nhất tâm, chứng và trú Thiền thứ hai, một trạng thái hỷ lạc do định sinh, không tầm không tứ.
Etassa, bhante, vihārassa samatikkamāya etassa vihārassa paṭippassaddhiyā ayamañño uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanaviseso adhigato phāsuvihāro’’ti.
Beyond that abiding, venerable sir, for the appeasing of that abiding, this is another pleasant abiding, a higher human Dhamma, a special attainment of truly noble knowledge and vision, that we have realized.”
Bạch Thế Tôn, để vượt qua và làm lắng dịu sự an trú đó, đây là sự an trú khác mà chúng con đã đạt được, một sự chứng đắc đặc biệt về tri kiến của bậc Thánh, vượt ngoài Pháp của loài người.”
‘‘Sādhu sādhu, anuruddhā!
“Excellent, excellent, Anuruddha!
“Lành thay, lành thay, Anuruddha!
Etassa pana vo, anuruddhā, vihārassa samatikkamāya etassa vihārassa paṭippassaddhiyā atthañño uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanaviseso adhigato phāsuvihāro’’ti?
Is there, Anuruddha, any other special attainment of truly noble knowledge and vision, a higher human Dhamma, a pleasant abiding that you have realized beyond that abiding, for the appeasing of that abiding?”
Này Anuruddha, có sự an trú nào khác vượt ngoài Pháp của loài người, một sự chứng đắc đặc biệt về tri kiến của bậc Thánh, mà các con đã đạt được để vượt qua và làm lắng dịu sự an trú đó không?”
‘‘Kiñhi no siyā, bhante!
“Why should there not be, venerable sir!
“Bạch Thế Tôn, làm sao chúng con lại không có được!
Idha mayaṃ, bhante, yāvadeva ākaṅkhāma pītiyā ca virāgā upekkhakā ca viharāma, satā ca sampajānā, sukhañca kāyena paṭisaṃvedema, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharāma.
Here, venerable sir, as long as we wish, with the fading away of rapture, we abide in equanimity, mindful and clearly comprehending, and we experience pleasure with the body, of which the Noble Ones declare: ‘He abides in pleasure with equanimity and mindfulness’—we enter and abide in the third Jhāna.
Bạch Thế Tôn, ở đây, khi nào chúng con muốn, chúng con ly hỷ trú xả, chánh niệm tỉnh giác, thân cảm lạc thọ, mà các bậc Thánh gọi là ‘xả niệm lạc trú’, chứng và trú Thiền thứ ba.
Etassa, bhante, vihārassa samatikkamāya etassa vihārassa paṭippassaddhiyā ayamañño uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanaviseso adhigato phāsuvihāro’’ti.
Beyond that abiding, venerable sir, for the appeasing of that abiding, this is another pleasant abiding, a higher human Dhamma, a special attainment of truly noble knowledge and vision, that we have realized.”
Bạch Thế Tôn, để vượt qua và làm lắng dịu sự an trú đó, đây là sự an trú khác mà chúng con đã đạt được, một sự chứng đắc đặc biệt về tri kiến của bậc Thánh, vượt ngoài Pháp của loài người.”
‘‘Sādhu sādhu, anuruddhā!
“Excellent, excellent, Anuruddha!
“Lành thay, lành thay, Anuruddha!
Etassa pana vo, anuruddhā, vihārassa samatikkamāya etassa vihārassa paṭippassaddhiyā atthañño uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanaviseso adhigato phāsuvihāro’’ti?
Is there, Anuruddha, any other special attainment of truly noble knowledge and vision, a higher human Dhamma, a pleasant abiding that you have realized beyond that abiding, for the appeasing of that abiding?”
Này Anuruddha, có sự an trú nào khác vượt ngoài Pháp của loài người, một sự chứng đắc đặc biệt về tri kiến của bậc Thánh, mà các con đã đạt được để vượt qua và làm lắng dịu sự an trú đó không?”
‘‘Kiñhi no siyā, bhante!
“Why should there not be, venerable sir!
“Bạch Thế Tôn, làm sao chúng con lại không có được!
Idha mayaṃ, bhante, yāvadeva ākaṅkhāma sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā, pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā, adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharāma.
Here, venerable sir, as long as we wish, by the abandoning of pleasure and pain, and by the vanishing of former gladness and sadness, we enter and abide in the fourth Jhāna, which is neither painful nor pleasant, and is purified by equanimity and mindfulness.
Bạch Thế Tôn, ở đây, khi nào chúng con muốn, chúng con xả lạc xả khổ, diệt hỷ ưu đã có trước, chứng và trú Thiền thứ tư, không khổ không lạc, xả niệm thanh tịnh.
Etassa, bhante, vihārassa samatikkamāya etassa vihārassa paṭippassaddhiyā ayamañño uttari manussadhammā alamariyañāṇadassanaviseso adhigato phāsuvihāro’’ti.
Beyond that abiding, venerable sir, for the appeasing of that abiding, this is another pleasant abiding, a higher human Dhamma, a special attainment of truly noble knowledge and vision, that we have realized.”
Bạch Thế Tôn, để vượt qua và làm lắng dịu sự an trú đó, đây là sự an trú khác mà chúng con đã đạt được, một sự chứng đắc đặc biệt về tri kiến của bậc Thánh, vượt ngoài Pháp của loài người.”
‘‘Sādhu sādhu, anuruddhā!
“Excellent, excellent, Anuruddha!
“Lành thay, lành thay, Anuruddha!
Etassa pana vo, anuruddhā, vihārassa samatikkamāya etassa vihārassa paṭippassaddhiyā atthañño uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanaviseso adhigato phāsuvihāro’’ti?
Is there, Anuruddha, any other special attainment of truly noble knowledge and vision, a higher human Dhamma, a pleasant abiding that you have realized beyond that abiding, for the appeasing of that abiding?”
Này Anuruddha, có sự an trú nào khác vượt ngoài Pháp của loài người, một sự chứng đắc đặc biệt về tri kiến của bậc Thánh, mà các con đã đạt được để vượt qua và làm lắng dịu sự an trú đó không?”
‘‘Kiñhi no siyā, bhante!
“Why should there not be, venerable sir!
“Bạch Thế Tôn, làm sao chúng con lại không có được!
Idha mayaṃ, bhante, yāvadeva ākaṅkhāma sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharāma.
Here, venerable sir, as long as we wish, by completely surmounting perceptions of form, by the disappearance of perceptions of sensory impact, by not attending to perceptions of diversity, thinking, ‘Space is infinite,’ we enter and abide in the sphere of infinite space.
Bạch Thế Tôn, ở đây, khi nào chúng con muốn, chúng con hoàn toàn vượt qua các tưởng về sắc, diệt các tưởng về chướng ngại, không tác ý các tưởng về sai biệt, chứng và trú Không Vô Biên Xứ, với ý nghĩ ‘hư không là vô biên’.
Etassa, bhante, vihārassa samatikkamāya etassa vihārassa paṭippassaddhiyā ayamañño uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanaviseso adhigato phāsuvihāro’’ti.
Beyond that abiding, venerable sir, for the appeasing of that abiding, this is another pleasant abiding, a higher human Dhamma, a special attainment of truly noble knowledge and vision, that we have realized.”
Bạch Thế Tôn, để vượt qua và làm lắng dịu sự an trú đó, đây là sự an trú khác mà chúng con đã đạt được, một sự chứng đắc đặc biệt về tri kiến của bậc Thánh, vượt ngoài Pháp của loài người.”
‘‘Sādhu sādhu, anuruddhā!
“Excellent, excellent, Anuruddha!
“Lành thay, lành thay, Anuruddha!
Etassa pana vo, anuruddhā, vihārassa samatikkamāya etassa vihārassa paṭippassaddhiyā atthañño uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanaviseso adhigato phāsuvihāro’’ti?
Is there, Anuruddha, any other special attainment of truly noble knowledge and vision, a higher human Dhamma, a pleasant abiding that you have realized beyond that abiding, for the appeasing of that abiding?”
Này Anuruddha, có sự an trú nào khác vượt ngoài Pháp của loài người, một sự chứng đắc đặc biệt về tri kiến của bậc Thánh, mà các con đã đạt được để vượt qua và làm lắng dịu sự an trú đó không?”
‘‘Kiñhi no siyā, bhante!
“Why should there not be, venerable sir!
“Bạch Thế Tôn, làm sao chúng con lại không có được!
Idha mayaṃ, bhante, yāvadeva ākaṅkhāma sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharāma…pe… sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharāma…pe… sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharāma.
Here, venerable sir, as long as we wish, by completely surmounting the sphere of infinite space, thinking, ‘Consciousness is infinite,’ we enter and abide in the sphere of infinite consciousness… by completely surmounting the sphere of infinite consciousness, thinking, ‘There is nothing,’ we enter and abide in the sphere of nothingness… by completely surmounting the sphere of nothingness, we enter and abide in the sphere of neither perception nor non-perception.
Bạch Thế Tôn, ở đây, khi nào chúng con muốn, chúng con hoàn toàn vượt qua Không Vô Biên Xứ, chứng và trú Thức Vô Biên Xứ, với ý nghĩ ‘thức là vô biên’… hoàn toàn vượt qua Thức Vô Biên Xứ, chứng và trú Vô Sở Hữu Xứ, với ý nghĩ ‘không có gì cả’… hoàn toàn vượt qua Vô Sở Hữu Xứ, chứng và trú Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ.
Etassa, bhante, vihārassa samatikkamāya etassa vihārassa paṭippassaddhiyā ayamañño uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanaviseso adhigato phāsuvihāro’’ti.
Beyond that abiding, venerable sir, for the appeasing of that abiding, this is another pleasant abiding, a higher human Dhamma, a special attainment of truly noble knowledge and vision, that we have realized.”
Bạch Thế Tôn, để vượt qua và làm lắng dịu sự an trú đó, đây là sự an trú khác mà chúng con đã đạt được, một sự chứng đắc đặc biệt về tri kiến của bậc Thánh, vượt ngoài Pháp của loài người.”
329. ‘‘Sādhu sādhu, anuruddhā!
329. “Excellent, excellent, Anuruddha!
329. “Lành thay, lành thay, Anuruddha!
Etassa pana vo, anuruddhā, vihārassa samatikkamāya etassa vihārassa paṭippassaddhiyā atthañño uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanaviseso adhigato phāsuvihāro’’ti?
Is there, Anuruddha, any other special attainment of truly noble knowledge and vision, a higher human Dhamma, a pleasant abiding that you have realized beyond that abiding, for the appeasing of that abiding?”
Này Anuruddha, có sự an trú nào khác vượt ngoài Pháp của loài người, một sự chứng đắc đặc biệt về tri kiến của bậc Thánh, mà các con đã đạt được để vượt qua và làm lắng dịu sự an trú đó không?”
‘‘Kiñhi no siyā, bhante!
“Why should there not be, venerable sir!
“Bạch Thế Tôn, làm sao chúng con lại không có được!
Idha mayaṃ, bhante, yāvadeva ākaṅkhāma sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharāma, paññāya ca no disvā āsavā parikkhīṇā.
Here, venerable sir, as long as we wish, by completely surmounting the sphere of neither perception nor non-perception, we enter and abide in the cessation of perception and feeling, and by wisdom our defilements are destroyed.
Bạch Thế Tôn, ở đây, khi nào chúng con muốn, chúng con hoàn toàn vượt qua Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ, chứng và trú Diệt Thọ Tưởng Định, và các lậu hoặc của chúng con đã được đoạn tận do thấy biết bằng trí tuệ.
Etassa, bhante, vihārassa samatikkamāya etassa vihārassa paṭippassaddhiyā ayamañño uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanaviseso adhigato phāsuvihāro.
Beyond that abiding, venerable sir, for the appeasing of that abiding, this is another pleasant abiding, a higher human Dhamma, a special attainment of truly noble knowledge and vision, that we have realized.
Bạch Thế Tôn, để vượt qua và làm lắng dịu sự an trú đó, đây là sự an trú khác mà chúng con đã đạt được, một sự chứng đắc đặc biệt về tri kiến của bậc Thánh, vượt ngoài Pháp của loài người.
Imamhā ca mayaṃ, bhante, phāsuvihārā aññaṃ phāsuvihāraṃ uttaritaraṃ vā paṇītataraṃ vā na samanupassāmā’’ti.
And beyond this pleasant abiding, venerable sir, we do not perceive any other pleasant abiding that is higher or more sublime.”
Và bạch Thế Tôn, ngoài sự an trú này, chúng con không thấy có sự an trú nào khác cao hơn hay thù thắng hơn.”
‘‘Sādhu sādhu, anuruddhā!
“Excellent, excellent, Anuruddha!
“Lành thay, lành thay, Anuruddha!
Imamhā phāsuvihārā uttaritaro vā paṇītataro vā phāsuvihāro natthī’’ti.
There is no pleasant abiding higher or more sublime than this pleasant abiding.”
Thật vậy, không có sự an trú nào cao hơn hay thù thắng hơn sự an trú này.”
330. Atha kho bhagavā āyasmantañca anuruddhaṃ āyasmantañca nandiyaṃ āyasmantañca kimilaṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.
330. Then the Blessed One, having instructed, encouraged, roused, and gladdened Venerable Anuruddha, Venerable Nandiya, and Venerable Kimila with a Dhamma talk, rose from his seat and departed.
330. Rồi Thế Tôn đã khai thị, khích lệ, làm phấn khởi, làm hoan hỷ Trưởng lão Anuruddha, Trưởng lão Nandiya và Trưởng lão Kimila bằng bài pháp thoại, rồi Ngài đứng dậy rời chỗ ngồi.
Atha kho āyasmā ca anuruddho āyasmā ca nandiyo āyasmā ca kimilo bhagavantaṃ anusaṃyāyitvā* tato paṭinivattitvā āyasmā ca nandiyo āyasmā ca kimilo āyasmantaṃ anuruddhaṃ etadavocuṃ – ‘‘kiṃ nu kho mayaṃ āyasmato anuruddhassa evamārocimha – ‘imāsañca imāsañca vihārasamāpattīnaṃ mayaṃ lābhino’ti, yaṃ no āyasmā anuruddho bhagavato sammukhā yāva āsavānaṃ khayā pakāsetī’’ti?
Then Venerable Anuruddha, Venerable Nandiya, and Venerable Kimila, having followed the Blessed One for a while and returned from there, Venerable Nandiya and Venerable Kimila spoke thus to Venerable Anuruddha: ‘‘Did we indeed declare to Venerable Anuruddha thus: ‘We are gainers of these and these abiding attainments,’ so that Venerable Anuruddha proclaimed before the Blessed One our attainment up to the destruction of the āsavas?’’
Rồi Trưởng lão Anuruddha, Trưởng lão Nandiya và Trưởng lão Kimila đã đi theo Thế Tôn, sau đó trở về. Trưởng lão Nandiya và Trưởng lão Kimila nói với Trưởng lão Anuruddha rằng: "Thưa Trưởng lão Anuruddha, chúng tôi đã nói với Trưởng lão rằng 'chúng tôi thành tựu những thiền định an trú này' sao, mà Trưởng lão Anuruddha lại tuyên bố trước mặt Thế Tôn rằng chúng tôi đã diệt trừ các lậu hoặc?"
‘‘Na kho me āyasmanto evamārocesuṃ – ‘imāsañca imāsañca vihārasamāpattīnaṃ mayaṃ lābhino’ti, api ca me āyasmantānaṃ cetasā ceto paricca vidito – ‘imāsañca imāsañca vihārasamāpattīnaṃ ime āyasmanto lābhino’ti.
‘‘No, Venerables, you did not declare to me thus: ‘We are gainers of these and these abiding attainments,’ but by discerning your minds with my mind, I knew: ‘These Venerables are gainers of these and these abiding attainments.’
"Chư Trưởng lão không hề nói với tôi rằng 'chúng tôi thành tựu những thiền định an trú này'. Nhưng tôi đã biết rõ tâm của chư Trưởng lão bằng cách quán sát tâm, rằng 'chư Trưởng lão này thành tựu những thiền định an trú này'.
Devatāpi me etamatthaṃ ārocesuṃ – ‘imāsañca imāsañca vihārasamāpattīnaṃ ime āyasmanto lābhino’ti.
Devas also informed me of this matter: ‘These Venerables are gainers of these and these abiding attainments.’
Các vị thiên nhân cũng đã báo cho tôi biết điều này: 'chư Trưởng lão này thành tựu những thiền định an trú này'.
Tamenaṃ bhagavatā pañhābhipuṭṭhena byākata’’nti.
This was declared by the Blessed One, having been questioned on this matter.’’
Điều đó đã được Thế Tôn hỏi và tôi đã trả lời."
331. Atha kho dīgho parajano yakkho yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi.
331. Then Dīgha Parajana, the yakkha, approached the Blessed One; having approached, he paid homage to the Blessed One and stood to one side.
331. Rồi Dạ-xoa Dīgha Parajana đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn và đứng sang một bên.
Ekamantaṃ ṭhito kho dīgho parajano yakkho bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘lābhā vata, bhante, vajjīnaṃ, suladdhalābhā vajjipajāya, yattha tathāgato viharati arahaṃ sammāsambuddho, ime ca tayo kulaputtā – āyasmā ca anuruddho, āyasmā ca nandiyo, āyasmā ca kimilo’’ti.
Standing to one side, Dīgha Parajana, the yakkha, spoke thus to the Blessed One: ‘‘It is truly a gain for the Vajjians, well-gained indeed for the Vajji people, where the Tathāgata, Arahant, Perfectly Self-Enlightened One dwells, and these three noble sons—Venerable Anuruddha, Venerable Nandiya, and Venerable Kimila.’’
Đứng sang một bên, Dạ-xoa Dīgha Parajana nói với Thế Tôn: "Bạch Thế Tôn, thật là lợi lộc cho dân Vajjī, thật là lợi lộc lớn lao cho dân chúng xứ Vajjī, nơi mà Như Lai, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác đang an trú, và ba thiện gia nam tử này—Trưởng lão Anuruddha, Trưởng lão Nandiya và Trưởng lão Kimila—cũng đang an trú."
Dīghassa parajanassa yakkhassa saddaṃ sutvā bhummā devā saddamanussāvesuṃ – ‘lābhā vata, bho, vajjīnaṃ, suladdhalābhā vajjipajāya, yattha tathāgato viharati arahaṃ sammāsambuddho, ime ca tayo kulaputtā – āyasmā ca anuruddho, āyasmā ca nandiyo, āyasmā ca kimilo’ti.
Hearing the sound of Dīgha Parajana, the yakkha, the earth-dwelling devas made their sound heard: ‘It is truly a gain for the Vajjians, well-gained indeed for the Vajji people, where the Tathāgata, Arahant, Perfectly Self-Enlightened One dwells, and these three noble sons—Venerable Anuruddha, Venerable Nandiya, and Venerable Kimila.’
Nghe tiếng của Dạ-xoa Dīgha Parajana, các vị Địa cư thiên nhân đã loan truyền tiếng nói đó: "Thật là lợi lộc cho dân Vajjī, thật là lợi lộc lớn lao cho dân chúng xứ Vajjī, nơi mà Như Lai, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác đang an trú, và ba thiện gia nam tử này—Trưởng lão Anuruddha, Trưởng lão Nandiya và Trưởng lão Kimila—cũng đang an trú."
Bhummānaṃ devānaṃ saddaṃ sutvā cātumahārājikā devā…pe… tāvatiṃsā devā…pe… yāmā devā…pe… tusitā devā…pe… nimmānaratī devā…pe… paranimmitavasavattī devā…pe… brahmakāyikā devā saddamanussāvesuṃ – ‘‘lābhā vata, bho, vajjīnaṃ, suladdhalābhā vajjipajāya, yattha tathāgato viharati arahaṃ sammāsambuddho, ime ca tayo kulaputtā – āyasmā ca anuruddho, āyasmā ca nandiyo, āyasmā ca kimilo’’ti.
Hearing the sound of the earth-dwelling devas, the devas of the Cātumahārājika realm…the Tāvatiṃsa devas…the Yāmā devas…the Tusita devas…the Nimmānaratī devas…the Paranimmita-vasavattī devas…the Brahmakāyika devas made their sound heard: ‘‘It is truly a gain for the Vajjians, well-gained indeed for the Vajji people, where the Tathāgata, Arahant, Perfectly Self-Enlightened One dwells, and these three noble sons—Venerable Anuruddha, Venerable Nandiya, and Venerable Kimila.’’
Nghe tiếng của các vị Địa cư thiên nhân, các vị Tứ Đại Thiên Vương... các vị Tam Thập Tam Thiên... các vị Dạ Ma Thiên... các vị Đâu Suất Thiên... các vị Hóa Lạc Thiên... các vị Tha Hóa Tự Tại Thiên... các vị Phạm Thiên đã loan truyền tiếng nói đó: "Thật là lợi lộc cho dân Vajjī, thật là lợi lộc lớn lao cho dân chúng xứ Vajjī, nơi mà Như Lai, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác đang an trú, và ba thiện gia nam tử này—Trưởng lão Anuruddha, Trưởng lão Nandiya và Trưởng lão Kimila—cũng đang an trú."
Itiha te āyasmanto tena khaṇena (tena layena)* tena muhuttena yāvabrahmalokā viditā* ahesuṃ.
Thus, in that moment, in that instant, in that single minute, those Venerables became known even up to the Brahma-world.
Như vậy, trong khoảnh khắc đó, trong chốc lát đó, trong giây phút đó, ba Trưởng lão ấy đã được biết đến khắp cõi Phạm Thiên.
‘‘Evametaṃ, dīgha, evametaṃ, dīgha!
‘‘It is so, Dīgha, it is so, Dīgha!
"Đúng vậy, Dīgha, đúng vậy, Dīgha!
Yasmāpi, dīgha, kulā ete tayo kulaputtā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā, tañcepi kulaṃ ete tayo kulaputte pasannacittaṃ anussareyya, tassapāssa kulassa dīgharattaṃ hitāya sukhāya.
Even the family, Dīgha, from which these three noble sons went forth from the household life into homelessness, if that family were to recollect these three noble sons with a confident heart, it would be for the long-lasting welfare and happiness of that family.
Này Dīgha, nếu dòng họ mà ba thiện gia nam tử này đã xuất gia từ bỏ gia đình sống không gia đình, mà dòng họ ấy tưởng nhớ ba thiện gia nam tử này với tâm tịnh tín, thì điều ấy sẽ vì lợi ích, vì an lạc lâu dài cho dòng họ ấy.
Yasmāpi, dīgha, kulaparivaṭṭā ete tayo kulaputtā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā, so cepi kulaparivaṭṭo ete tayo kulaputte pasannacitto anussareyya, tassapāssa kulaparivaṭṭassa dīgharattaṃ hitāya sukhāya.
Even the circle of families, Dīgha, from which these three noble sons went forth from the household life into homelessness, if that circle of families were to recollect these three noble sons with a confident heart, it would be for the long-lasting welfare and happiness of that circle of families.
Này Dīgha, nếu dòng dõi mà ba thiện gia nam tử này đã xuất gia từ bỏ gia đình sống không gia đình, mà dòng dõi ấy tưởng nhớ ba thiện gia nam tử này với tâm tịnh tín, thì điều ấy sẽ vì lợi ích, vì an lạc lâu dài cho dòng dõi ấy.
Yasmāpi, dīgha, gāmā ete tayo kulaputtā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā, so cepi gāmo ete tayo kulaputte pasannacitto anussareyya, tassapāssa gāmassa dīgharattaṃ hitāya sukhāya.
Even the village, Dīgha, from which these three noble sons went forth from the household life into homelessness, if that village were to recollect these three noble sons with a confident heart, it would be for the long-lasting welfare and happiness of that village.
Này Dīgha, nếu ngôi làng mà ba thiện gia nam tử này đã xuất gia từ bỏ gia đình sống không gia đình, mà ngôi làng ấy tưởng nhớ ba thiện gia nam tử này với tâm tịnh tín, thì điều ấy sẽ vì lợi ích, vì an lạc lâu dài cho ngôi làng ấy.
Yasmāpi, dīgha, nigamā ete tayo kulaputtā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā, so cepi nigamo ete tayo kulaputte pasannacitto anussareyya, tassapāssa nigamassa dīgharattaṃ hitāya sukhāya.
Even the town, Dīgha, from which these three noble sons went forth from the household life into homelessness, if that town were to recollect these three noble sons with a confident heart, it would be for the long-lasting welfare and happiness of that town.
Này Dīgha, nếu thị trấn mà ba thiện gia nam tử này đã xuất gia từ bỏ gia đình sống không gia đình, mà thị trấn ấy tưởng nhớ ba thiện gia nam tử này với tâm tịnh tín, thì điều ấy sẽ vì lợi ích, vì an lạc lâu dài cho thị trấn ấy.
Yasmāpi, dīgha, nagarā ete tayo kulaputtā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā, tañcepi nagaraṃ ete tayo kulaputte pasannacittaṃ anussareyya, tassapāssa nagarassa dīgharattaṃ hitāya sukhāya.
Even the city, Dīgha, from which these three noble sons went forth from the household life into homelessness, if that city were to recollect these three noble sons with a confident heart, it would be for the long-lasting welfare and happiness of that city.
Này Dīgha, nếu thành phố mà ba thiện gia nam tử này đã xuất gia từ bỏ gia đình sống không gia đình, mà thành phố ấy tưởng nhớ ba thiện gia nam tử này với tâm tịnh tín, thì điều ấy sẽ vì lợi ích, vì an lạc lâu dài cho thành phố ấy.
Yasmāpi, dīgha, janapadā ete tayo kulaputtā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā, so cepi janapado ete tayo kulaputte pasannacitto anussareyya, tassapāssa janapadassa dīgharattaṃ hitāya sukhāya.
Even the district, Dīgha, from which these three noble sons went forth from the household life into homelessness, if that district were to recollect these three noble sons with a confident heart, it would be for the long-lasting welfare and happiness of that district.
Này Dīgha, nếu vùng đất mà ba thiện gia nam tử này đã xuất gia từ bỏ gia đình sống không gia đình, mà vùng đất ấy tưởng nhớ ba thiện gia nam tử này với tâm tịnh tín, thì điều ấy sẽ vì lợi ích, vì an lạc lâu dài cho vùng đất ấy.
Sabbe cepi, dīgha, khattiyā ete tayo kulaputte pasannacittā anussareyyuṃ, sabbesānaṃpāssa khattiyānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya.
If all khattiyas, Dīgha, were to recollect these three noble sons with a confident heart, it would be for the long-lasting welfare and happiness of all khattiyas.
Này Dīgha, nếu tất cả các Sát-đế-lợi tưởng nhớ ba thiện gia nam tử này với tâm tịnh tín, thì điều ấy sẽ vì lợi ích, vì an lạc lâu dài cho tất cả các Sát-đế-lợi.
Sabbe cepi, dīgha, brāhmaṇā…pe… sabbe cepi, dīgha, vessā…pe… sabbe cepi, dīgha, suddā ete tayo kulaputte pasannacittā anussareyyuṃ, sabbesānaṃpāssa suddānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya.
If all brāhmaṇas, Dīgha…if all vessas, Dīgha…if all suddas, Dīgha, were to recollect these three noble sons with a confident heart, it would be for the long-lasting welfare and happiness of all suddas.
Này Dīgha, nếu tất cả các Bà-la-môn... tất cả các Phệ-xá... tất cả các Thủ-đà tưởng nhớ ba thiện gia nam tử này với tâm tịnh tín, thì điều ấy sẽ vì lợi ích, vì an lạc lâu dài cho tất cả các Thủ-đà.
Sadevako cepi, dīgha, loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā ete tayo kulaputte pasannacittā anussareyya, sadevakassapāssa lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya dīgharattaṃ hitāya sukhāya.
If the entire world with its devas, Māras, and Brahmās, with its recluses and brāhmaṇas, with its devas and humans, Dīgha, were to recollect these three noble sons with a confident heart, it would be for the long-lasting welfare and happiness of the entire world with its devas, Māras, and Brahmās, with its recluses and brāhmaṇas, with its devas and humans.
Này Dīgha, nếu thế giới cùng với chư thiên, cùng với Ma vương, cùng với Phạm thiên, cùng với quần chúng Sa-môn và Bà-la-môn, cùng với chư thiên và loài người tưởng nhớ ba thiện gia nam tử này với tâm tịnh tín, thì điều ấy sẽ vì lợi ích, vì an lạc lâu dài cho thế giới cùng với chư thiên, cùng với Ma vương, cùng với Phạm thiên, cùng với quần chúng Sa-môn và Bà-la-môn, cùng với chư thiên và loài người.
Passa, dīgha, yāva ete tayo kulaputtā bahujanahitāya paṭipannā bahujanasukhāya lokānukampāya, atthāya hitāya sukhāya devamanussāna’’nti.
See, Dīgha, how these three noble sons are practicing for the welfare of many, for the happiness of many, out of compassion for the world, for the good, welfare, and happiness of devas and humans!’’
Này Dīgha, hãy xem, ba thiện gia nam tử này đã thực hành vì lợi ích của nhiều người, vì an lạc của nhiều người, vì lòng từ bi đối với thế gian, vì mục đích, vì lợi ích, vì an lạc của chư thiên và loài người."
332. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā gosiṅgasālavanadāye viharati sambahulehi abhiññātehi abhiññātehi therehi sāvakehi saddhiṃ – āyasmatā ca sāriputtena āyasmatā ca mahāmoggallānena āyasmatā ca mahākassapena āyasmatā ca anuruddhena āyasmatā ca revatena āyasmatā ca ānandena, aññehi ca abhiññātehi abhiññātehi therehi sāvakehi saddhiṃ.
332. Thus have I heard—On one occasion the Blessed One was dwelling in the Gosiṅga Sāla-forest, together with many well-known senior disciples—Venerable Sāriputta, Venerable Mahāmoggallāna, Venerable Mahākassapa, Venerable Anuruddha, Venerable Revata, and Venerable Ānanda, and with other well-known senior disciples.
332. Tôi nghe như vầy: Một thời Thế Tôn đang an trú tại rừng Gosiṅga Sāla cùng với nhiều vị đệ tử Trưởng lão nổi tiếng, đó là Trưởng lão Sāriputta, Trưởng lão Mahāmoggallāna, Trưởng lão Mahākassapa, Trưởng lão Anuruddha, Trưởng lão Revata, Trưởng lão Ānanda, và cùng với các vị đệ tử Trưởng lão nổi tiếng khác.
Atha kho āyasmā mahāmoggallāno sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yenāyasmā mahākassapo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākassapaṃ etadavoca – ‘‘āyāmāvuso, kassapa, yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkamissāma dhammassavanāyā’’ti.
Then Venerable Mahāmoggallāna, having risen from his seclusion in the evening, approached Venerable Mahākassapa; having approached, he spoke thus to Venerable Mahākassapa: ‘‘Come, friend Kassapa, let us approach Venerable Sāriputta to listen to the Dhamma.’’
Rồi vào buổi chiều, sau khi xuất khỏi thiền định, Trưởng lão Mahāmoggallāna đi đến chỗ Trưởng lão Mahākassapa; sau khi đến, Ngài nói với Trưởng lão Mahākassapa: "Này Hiền giả Kassapa, chúng ta hãy đi đến chỗ Trưởng lão Sāriputta để nghe pháp."
‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā mahākassapo āyasmato mahāmoggallānassa paccassosi.
‘‘Yes, friend,’’ Venerable Mahākassapa replied to Venerable Mahāmoggallāna.
Trưởng lão Mahākassapa đã đáp lời Trưởng lão Mahāmoggallāna: "Thưa Hiền giả, vâng."
Atha kho āyasmā ca mahāmoggallāno āyasmā ca mahākassapo āyasmā ca anuruddho yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkamiṃsu dhammassavanāya.
Then Venerable Mahāmoggallāna, Venerable Mahākassapa, and Venerable Anuruddha approached Venerable Sāriputta to listen to the Dhamma.
Rồi Trưởng lão Mahāmoggallāna, Trưởng lão Mahākassapa và Trưởng lão Anuruddha đã đi đến chỗ Trưởng lão Sāriputta để nghe pháp.
Addasā kho āyasmā ānando āyasmantañca mahāmoggallānaṃ āyasmantañca mahākassapaṃ āyasmantañca anuruddhaṃ yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkamante dhammassavanāya.
Indeed, Venerable Ānanda saw Venerable Mahāmoggallāna, Venerable Mahākassapa, and Venerable Anuruddha approaching Venerable Sāriputta for the hearing of the Dhamma.
Tôn giả Ānanda thấy Tôn giả Mahāmoggallāna, Tôn giả Mahākassapa, và Tôn giả Anuruddha đang đi đến chỗ Tôn giả Sāriputta để nghe pháp.
Disvāna yenāyasmā revato tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ revataṃ etadavoca – ‘‘upasaṅkamantā kho amū, āvuso* revata, sappurisā yenāyasmā sāriputto tena dhammassavanāya.
Having seen them, he approached Venerable Revata; having approached Venerable Revata, he said this: "Those good men, friend Revata, are approaching Venerable Sāriputta for the hearing of the Dhamma.
Sau khi thấy vậy, ông đi đến chỗ Tôn giả Revata; sau khi đến, ông nói với Tôn giả Revata rằng: “Này Hiền giả Revata, những bậc thiện nhân kia đang đi đến chỗ Tôn giả Sāriputta để nghe pháp.
Āyāmāvuso revata, yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkamissāma dhammassavanāyā’’ti.
Let us go, friend Revata, to Venerable Sāriputta for the hearing of the Dhamma."
Này Hiền giả Revata, chúng ta hãy cùng đi đến chỗ Tôn giả Sāriputta để nghe pháp.”
‘‘Evamāvuso’’ti kho āyasmā revato āyasmato ānandassa paccassosi.
"Yes, friend," Venerable Revata replied to Venerable Ānanda.
“Thưa Hiền giả,” Tôn giả Revata đã đáp lời Tôn giả Ānanda.
Atha kho āyasmā ca revato āyasmā ca ānando yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkamiṃsu dhammassavanāya.
Then Venerable Revata and Venerable Ānanda approached Venerable Sāriputta for the hearing of the Dhamma.
Rồi Tôn giả Revata và Tôn giả Ānanda đi đến chỗ Tôn giả Sāriputta để nghe pháp.
333. Addasā kho āyasmā sāriputto āyasmantañca revataṃ āyasmantañca ānandaṃ dūratova āgacchante.
333. Indeed, Venerable Sāriputta saw Venerable Revata and Venerable Ānanda coming from afar.
333. Tôn giả Sāriputta thấy Tôn giả Revata và Tôn giả Ānanda đang đến từ xa.
Disvāna āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘etu kho āyasmā ānando!
Having seen them, he said to Venerable Ānanda: "Let Venerable Ānanda come!
Sau khi thấy vậy, ông nói với Tôn giả Ānanda: “Này Tôn giả Ānanda, xin mời ngài hãy đến!
Svāgataṃ āyasmato ānandassa bhagavato upaṭṭhākassa bhagavato santikāvacarassa!
Welcome to Venerable Ānanda, the attendant of the Blessed One, who dwells close to the Blessed One!
Hoan nghênh Tôn giả Ānanda, vị thị giả của Đức Thế Tôn, người thường ở gần Đức Thế Tôn!
Ramaṇīyaṃ, āvuso ānanda, gosiṅgasālavanaṃ, dosinā ratti, sabbaphāliphullā* sālā, dibbā, maññe, gandhā sampavanti; kathaṃrūpena, āvuso ānanda, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’ti?
Delightful, friend Ānanda, is the Gosiṅga Sāla Wood, the night is moonlit, all the sāla trees are in full bloom, divine fragrances, I imagine, are wafting around; with what kind of bhikkhu, friend Ānanda, would the Gosiṅga Sāla Wood shine?"
Này Hiền giả Ānanda, khu rừng Sāla Gosiṅga thật dễ chịu, đêm trăng sáng, tất cả cây sāla đều nở hoa rực rỡ, những mùi hương như của chư thiên đang lan tỏa; này Hiền giả Ānanda, một Tỳ-khưu như thế nào sẽ làm cho khu rừng Sāla Gosiṅga thêm rực rỡ?”
‘‘Idhāvuso sāriputta, bhikkhu bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo.
"Here, friend Sāriputta, a bhikkhu is learned, a preserver of what he has heard, one who has accumulated what he has heard.
“Thưa Hiền giả Sāriputta, ở đây, một Tỳ-khưu là người đa văn, thọ trì giáo pháp, tích lũy giáo pháp.
Ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthā sabyañjanā; kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti, tathārūpāssa dhammā bahussutā honti, dhātā* , vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā.
Those teachings that are good in the beginning, good in the middle, and good in the end, with meaning and with letter, proclaim the utterly perfect and purified spiritual life—such teachings are much heard by him, held, recited by word, contemplated by mind, and thoroughly penetrated by view.
Những giáo pháp ấy, tốt đẹp ở đoạn đầu, tốt đẹp ở đoạn giữa, tốt đẹp ở đoạn cuối, có nghĩa lý đầy đủ, có văn tự đầy đủ; tuyên bố Phạm hạnh hoàn toàn viên mãn, hoàn toàn thanh tịnh, những giáo pháp như vậy đã được vị ấy nghe nhiều, thọ trì, quen thuộc bằng lời nói, quán xét bằng ý, và thấu triệt bằng kiến giải.
So catassannaṃ parisānaṃ dhammaṃ deseti parimaṇḍalehi padabyañjanehi anuppabandhehi* anusayasamugghātāya.
He teaches the Dhamma to the four assemblies with well-rounded phrases and expressions, in an unbroken sequence, for the eradication of underlying tendencies.
Vị ấy thuyết pháp cho bốn hội chúng bằng những từ ngữ và câu cú hoàn chỉnh, liên tục không ngừng, để đoạn trừ các tùy miên.
Evarūpena kho, āvuso sāriputta, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’ti.
With such a bhikkhu, friend Sāriputta, would the Gosiṅga Sāla Wood shine."
Này Hiền giả Sāriputta, một Tỳ-khưu như vậy sẽ làm cho khu rừng Sāla Gosiṅga thêm rực rỡ.”
334. Evaṃ vutte, āyasmā sāriputto āyasmantaṃ revataṃ etadavoca – ‘‘byākataṃ kho, āvuso revata, āyasmatā ānandena yathāsakaṃ paṭibhānaṃ.
334. When this was said, Venerable Sāriputta said to Venerable Revata: "Indeed, friend Revata, Venerable Ānanda has spoken according to his own insight.
334. Khi nói như vậy, Tôn giả Sāriputta nói với Tôn giả Revata: “Này Hiền giả Revata, Tôn giả Ānanda đã trình bày sự hiểu biết của mình.
Tattha dāni mayaṃ āyasmantaṃ revataṃ pucchāma – ‘ramaṇīyaṃ, āvuso revata, gosiṅgasālavanaṃ, dosinā ratti, sabbaphāliphullā sālā, dibbā, maññe, gandhā sampavanti; kathaṃrūpena, āvuso revata, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’’ti?
Now we shall ask Venerable Revata: 'Delightful, friend Revata, is the Gosiṅga Sāla Wood, the night is moonlit, all the sāla trees are in full bloom, divine fragrances, I imagine, are wafting around; with what kind of bhikkhu, friend Revata, would the Gosiṅga Sāla Wood shine?'"
Bây giờ chúng ta sẽ hỏi Tôn giả Revata: ‘Này Hiền giả Revata, khu rừng Sāla Gosiṅga thật dễ chịu, đêm trăng sáng, tất cả cây sāla đều nở hoa rực rỡ, những mùi hương như của chư thiên đang lan tỏa; một Tỳ-khưu như thế nào sẽ làm cho khu rừng Sāla Gosiṅga thêm rực rỡ?’”
‘‘Idhāvuso sāriputta, bhikkhu paṭisallānārāmo hoti paṭisallānarato, ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno, vipassanāya samannāgato, brūhetā suññāgārānaṃ.
"Here, friend Sāriputta, a bhikkhu delights in solitude, is devoted to solitude, engaged in inner tranquility of mind, not abandoning jhāna, endowed with vipassanā, one who enhances secluded dwellings.
“Thưa Hiền giả Sāriputta, ở đây, một Tỳ-khưu thích sống độc cư, hoan hỷ với sự độc cư, chuyên tâm vào sự an tịnh nội tâm, không từ bỏ thiền định, đầy đủ tuệ quán, và phát triển các nơi thanh vắng.
Evarūpena kho, āvuso sāriputta, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’ti.
With such a bhikkhu, friend Sāriputta, would the Gosiṅga Sāla Wood shine."
Này Hiền giả Sāriputta, một Tỳ-khưu như vậy sẽ làm cho khu rừng Sāla Gosiṅga thêm rực rỡ.”
335. Evaṃ vutte, āyasmā sāriputto āyasmantaṃ anuruddhaṃ etadavoca – ‘‘byākataṃ kho, āvuso anuruddha, āyasmatā revatena yathāsakaṃ paṭibhānaṃ.
335. When this was said, Venerable Sāriputta said to Venerable Anuruddha: "Indeed, friend Anuruddha, Venerable Revata has spoken according to his own insight.
335. Khi nói như vậy, Tôn giả Sāriputta nói với Tôn giả Anuruddha: “Này Hiền giả Anuruddha, Tôn giả Revata đã trình bày sự hiểu biết của mình.
Tattha dāni mayaṃ āyasmantaṃ anuruddhaṃ pucchāma – ‘ramaṇīyaṃ, āvuso anuruddha, gosiṅgasālavanaṃ, dosinā ratti, sabbaphāliphullā sālā, dibbā, maññe, gandhā sampavanti; kathaṃrūpena, āvuso anuruddha, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’’ti?
Now we shall ask Venerable Anuruddha: 'Delightful, friend Anuruddha, is the Gosiṅga Sāla Wood, the night is moonlit, all the sāla trees are in full bloom, divine fragrances, I imagine, are wafting around; with what kind of bhikkhu, friend Anuruddha, would the Gosiṅga Sāla Wood shine?'"
Bây giờ chúng ta sẽ hỏi Tôn giả Anuruddha: ‘Này Hiền giả Anuruddha, khu rừng Sāla Gosiṅga thật dễ chịu, đêm trăng sáng, tất cả cây sāla đều nở hoa rực rỡ, những mùi hương như của chư thiên đang lan tỏa; một Tỳ-khưu như thế nào sẽ làm cho khu rừng Sāla Gosiṅga thêm rực rỡ?’”
‘‘Idhāvuso sāriputta, bhikkhu dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena sahassaṃ lokānaṃ voloketi.
"Here, friend Sāriputta, a bhikkhu surveys a thousand world-systems with the divine eye, purified and surpassing human vision.
“Thưa Hiền giả Sāriputta, ở đây, một Tỳ-khưu với thiên nhãn thanh tịnh, siêu việt hơn mắt người, quán sát một ngàn thế giới.
Seyyathāpi, āvuso sāriputta, cakkhumā puriso uparipāsādavaragato sahassaṃ nemimaṇḍalānaṃ volokeyya; evameva kho, āvuso sāriputta, bhikkhu dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena sahassaṃ lokānaṃ voloketi.
Just as, friend Sāriputta, a sharp-eyed man, having ascended to the top story of a palace, might survey a thousand wheel-rims; even so, friend Sāriputta, a bhikkhu surveys a thousand world-systems with the divine eye, purified and surpassing human vision.
Ví như, này Hiền giả Sāriputta, một người có mắt, từ trên đỉnh cung điện cao, có thể quán sát một ngàn vòng bánh xe; cũng vậy, này Hiền giả Sāriputta, một Tỳ-khưu với thiên nhãn thanh tịnh, siêu việt hơn mắt người, quán sát một ngàn thế giới.
Evarūpena kho, āvuso sāriputta, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’ti.
With such a bhikkhu, friend Sāriputta, would the Gosiṅga Sāla Wood shine."
Này Hiền giả Sāriputta, một Tỳ-khưu như vậy sẽ làm cho khu rừng Sāla Gosiṅga thêm rực rỡ.”
336. Evaṃ vutte, āyasmā sāriputto āyasmantaṃ mahākassapaṃ etadavoca – ‘‘byākataṃ kho, āvuso kassapa, āyasmatā anuruddhena yathāsakaṃ paṭibhānaṃ.
336. When this was said, Venerable Sāriputta said to Venerable Mahākassapa: "Indeed, friend Kassapa, Venerable Anuruddha has spoken according to his own insight.
336. Khi nói như vậy, Tôn giả Sāriputta nói với Tôn giả Mahākassapa: “Này Hiền giả Kassapa, Tôn giả Anuruddha đã trình bày sự hiểu biết của mình.
Tattha dāni mayaṃ āyasmantaṃ mahākassapaṃ pucchāma – ‘ramaṇīyaṃ, āvuso kassapa, gosiṅgasālavanaṃ, dosinā ratti, sabbaphāliphullā sālā, dibbā, maññe, gandhā sampavanti; kathaṃrūpena, āvuso kassapa, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’’ti?
Now we shall ask Venerable Mahākassapa: 'Delightful, friend Kassapa, is the Gosiṅga Sāla Wood, the night is moonlit, all the sāla trees are in full bloom, divine fragrances, I imagine, are wafting around; with what kind of bhikkhu, friend Kassapa, would the Gosiṅga Sāla Wood shine?'"
Bây giờ chúng ta sẽ hỏi Tôn giả Mahākassapa: ‘Này Hiền giả Kassapa, khu rừng Sāla Gosiṅga thật dễ chịu, đêm trăng sáng, tất cả cây sāla đều nở hoa rực rỡ, những mùi hương như của chư thiên đang lan tỏa; một Tỳ-khưu như thế nào sẽ làm cho khu rừng Sāla Gosiṅga thêm rực rỡ?’”
‘‘Idhāvuso sāriputta, bhikkhu attanā ca āraññiko hoti āraññikattassa ca vaṇṇavādī, attanā ca piṇḍapātiko hoti piṇḍapātikattassa ca vaṇṇavādī, attanā ca paṃsukūliko hoti paṃsukūlikattassa ca vaṇṇavādī, attanā ca tecīvariko hoti tecīvarikattassa ca vaṇṇavādī, attanā ca appiccho hoti appicchatāya ca vaṇṇavādī, attanā ca santuṭṭho hoti santuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, attanā ca pavivitto hoti pavivekassa ca vaṇṇavādī, attanā ca asaṃsaṭṭho hoti asaṃsaggassa ca vaṇṇavādī, attanā ca āraddhavīriyo hoti vīriyārambhassa ca vaṇṇavādī, attanā ca sīlasampanno hoti sīlasampadāya ca vaṇṇavādī, attanā ca samādhisampanno hoti samādhisampadāya ca vaṇṇavādī, attanā ca paññāsampanno hoti paññāsampadāya ca vaṇṇavādī, attanā ca vimuttisampanno hoti vimuttisampadāya ca vaṇṇavādī, attanā ca vimuttiñāṇadassanasampanno hoti vimuttiñāṇadassanasampadāya ca vaṇṇavādī.
"Here, friend Sāriputta, a bhikkhu is himself a forest-dweller and praises forest-dwelling; he himself lives on alms-food and praises living on alms-food; he himself wears rag-robes and praises wearing rag-robes; he himself wears three robes and praises wearing three robes; he himself has few wishes and praises having few wishes; he himself is content and praises contentment; he himself is secluded and praises seclusion; he himself is unentangled and praises unentanglement; he himself is energetic and praises the arousing of energy; he himself is accomplished in moral conduct and praises the accomplishment of moral conduct; he himself is accomplished in concentration and praises the accomplishment of concentration; he himself is accomplished in wisdom and praises the accomplishment of wisdom; he himself is accomplished in liberation and praises the accomplishment of liberation; he himself is accomplished in the knowledge and vision of liberation and praises the accomplishment of the knowledge and vision of liberation.
“Thưa Hiền giả Sāriputta, ở đây, một Tỳ-khưu tự mình sống trong rừng và tán thán sự sống trong rừng; tự mình khất thực và tán thán sự khất thực; tự mình mặc y phấn tảo và tán thán sự mặc y phấn tảo; tự mình chỉ có ba y và tán thán sự chỉ có ba y; tự mình ít dục và tán thán sự ít dục; tự mình tri túc và tán thán sự tri túc; tự mình sống độc cư và tán thán sự độc cư; tự mình không giao du và tán thán sự không giao du; tự mình tinh tấn và tán thán sự tinh tấn; tự mình đầy đủ giới hạnh và tán thán sự đầy đủ giới hạnh; tự mình đầy đủ định và tán thán sự đầy đủ định; tự mình đầy đủ tuệ và tán thán sự đầy đủ tuệ; tự mình đầy đủ giải thoát và tán thán sự đầy đủ giải thoát; tự mình đầy đủ giải thoát tri kiến và tán thán sự đầy đủ giải thoát tri kiến.
Evarūpena kho, āvuso sāriputta, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’ti.
With such a bhikkhu, friend Sāriputta, would the Gosiṅga Sāla Wood shine."
Này Hiền giả Sāriputta, một Tỳ-khưu như vậy sẽ làm cho khu rừng Sāla Gosiṅga thêm rực rỡ.”
337. Evaṃ vutte, āyasmā sāriputto āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ etadavoca – ‘‘byākataṃ kho, āvuso moggallāna, āyasmatā mahākassapena yathāsakaṃ paṭibhānaṃ.
337. When this was said, Venerable Sāriputta said to Venerable Mahāmoggallāna: "Indeed, friend Moggallāna, Venerable Mahākassapa has spoken according to his own insight.
337. Khi nói như vậy, Tôn giả Sāriputta nói với Tôn giả Mahāmoggallāna: “Này Hiền giả Moggallāna, Tôn giả Mahākassapa đã trình bày sự hiểu biết của mình.
Tattha dāni mayaṃ āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ pucchāma – ‘ramaṇīyaṃ, āvuso moggallāna, gosiṅgasālavanaṃ, dosinā ratti, sabbaphāliphullā sālā, dibbā, maññe, gandhā sampavanti; kathaṃrūpena, āvuso moggallāna, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’’ti?
Now we shall ask Venerable Mahāmoggallāna: 'Delightful, friend Moggallāna, is the Gosiṅga Sāla Wood, the night is moonlit, all the sāla trees are in full bloom, divine fragrances, I imagine, are wafting around; with what kind of bhikkhu, friend Moggallāna, would the Gosiṅga Sāla Wood shine?'"
Bây giờ chúng ta sẽ hỏi Tôn giả Mahāmoggallāna: ‘Này Hiền giả Moggallāna, khu rừng Sāla Gosiṅga thật dễ chịu, đêm trăng sáng, tất cả cây sāla đều nở hoa rực rỡ, những mùi hương như của chư thiên đang lan tỏa; một Tỳ-khưu như thế nào sẽ làm cho khu rừng Sāla Gosiṅga thêm rực rỡ?’”
‘‘Idhāvuso sāriputta, dve bhikkhū abhidhammakathaṃ kathenti, te aññamaññaṃ pañhaṃ pucchanti, aññamaññassa pañhaṃ puṭṭhā vissajjenti, no ca saṃsādenti* , dhammī ca nesaṃ kathā pavattinī hoti.
"Here, friend Sāriputta, two bhikkhus converse on Abhidhamma; they question each other and answer each other's questions, without faltering, and their Dhamma talk proceeds well.
“Thưa Hiền giả Sāriputta, ở đây, hai Tỳ-khưu đang đàm luận về Abhidhamma, họ hỏi nhau những câu hỏi, và khi được hỏi, họ giải đáp mà không bị lúng túng, và cuộc đàm luận về Dhamma của họ vẫn tiếp diễn.
Evarūpena kho, āvuso sāriputta, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’ti.
With such a bhikkhu, friend Sāriputta, would the Gosiṅga Sāla Wood shine."
Này Hiền giả Sāriputta, một Tỳ-khưu như vậy sẽ làm cho khu rừng Sāla Gosiṅga thêm rực rỡ.”
338. Atha kho āyasmā mahāmoggallāno āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavoca – ‘‘byākataṃ kho, āvuso sāriputta, amhehi sabbeheva yathāsakaṃ paṭibhānaṃ.
338. Then, Venerable Mahāmoggallāna said to Venerable Sāriputta: "Indeed, friend Sāriputta, all of us have each declared our insight.
338. Rồi Tôn giả Mahāmoggallāna nói với Tôn giả Sāriputta rằng: “Này Hiền giả Sāriputta, tất cả chúng ta đã trình bày những ý kiến riêng của mình.
Tattha dāni mayaṃ āyasmantaṃ sāriputtaṃ pucchāma – ‘ramaṇīyaṃ, āvuso sāriputta, gosiṅgasālavanaṃ, dosinā ratti, sabbaphāliphullā sālā, dibbā, maññe, gandhā sampavanti; kathaṃrūpena, āvuso sāriputta, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’’ti?
Now, friend Sāriputta, we ask you: 'Friend Sāriputta, the Gosiṅga Sāla-tree Wood is delightful; it is a moonlit night, all the sāla trees are in full bloom, and divine fragrances, it seems to me, are wafting about. By what kind of monk, friend Sāriputta, would the Gosiṅga Sāla-tree Wood be adorned?'"
Giờ đây, chúng tôi hỏi Tôn giả Sāriputta: ‘Này Hiền giả Sāriputta, khu rừng Sāla Gosiṅga thật là đẹp đẽ, đêm trăng sáng, những cây sāla đều nở hoa rực rỡ, tôi nghĩ rằng hương thơm của chư thiên đang lan tỏa; này Hiền giả Sāriputta, một Tỳ-khưu với phẩm chất như thế nào sẽ làm rực rỡ khu rừng Sāla Gosiṅga này?’”
‘‘Idhāvuso moggallāna, bhikkhu cittaṃ vasaṃ vatteti, no ca bhikkhu cittassa vasena vattati.
"Here, friend Moggallāna, a monk controls his mind, and the monk is not controlled by his mind.
“Này Hiền giả Moggallāna, ở đây, một Tỳ-khưu làm chủ tâm mình, chứ không phải tâm làm chủ Tỳ-khưu ấy.
So yāya vihārasamāpattiyā ākaṅkhati pubbaṇhasamayaṃ viharituṃ, tāya vihārasamāpattiyā pubbaṇhasamayaṃ viharati; yāya vihārasamāpattiyā ākaṅkhati majjhanhikasamayaṃ* viharituṃ, tāya vihārasamāpattiyā majjhanhikasamayaṃ viharati; yāya vihārasamāpattiyā ākaṅkhati sāyanhasamayaṃ viharituṃ, tāya vihārasamāpattiyā sāyanhasamayaṃ viharati.
So, with whichever attainment of abiding he wishes to abide in the forenoon, with that attainment of abiding he abides in the forenoon; with whichever attainment of abiding he wishes to abide at midday, with that attainment of abiding he abides at midday; with whichever attainment of abiding he wishes to abide in the evening, with that attainment of abiding he abides in the evening.
Vị ấy muốn an trú trong trạng thái an trú (vihārasamāpatti) nào vào buổi sáng, vị ấy an trú trong trạng thái an trú ấy vào buổi sáng; vị ấy muốn an trú trong trạng thái an trú nào vào buổi trưa, vị ấy an trú trong trạng thái an trú ấy vào buổi trưa; vị ấy muốn an trú trong trạng thái an trú nào vào buổi chiều, vị ấy an trú trong trạng thái an trú ấy vào buổi chiều.
Seyyathāpi, āvuso moggallāna, rañño vā rājamahāmattassa vā nānārattānaṃ dussānaṃ dussakaraṇḍako pūro assa.
Just as, friend Moggallāna, a king or a royal minister might have a chest full of clothes of various colors.
Này Hiền giả Moggallāna, ví như một hộp đựng y phục của vua hoặc đại thần vương giả chứa đầy những bộ y phục nhuộm đủ màu sắc.
So yaññadeva dussayugaṃ ākaṅkheyya pubbaṇhasamayaṃ pārupituṃ, taṃ tadeva dussayugaṃ pubbaṇhasamayaṃ pārupeyya; yaññadeva dussayugaṃ ākaṅkheyya majjhanhikasamayaṃ pārupituṃ, taṃ tadeva dussayugaṃ majjhanhikasamayaṃ pārupeyya; yaññadeva dussayugaṃ ākaṅkheyya sāyanhasamayaṃ pārupituṃ, taṃ tadeva dussayugaṃ sāyanhasamayaṃ pārupeyya.
He would put on whichever pair of clothes he wished in the forenoon, he would put on that same pair of clothes in the forenoon; he would put on whichever pair of clothes he wished at midday, he would put on that same pair of clothes at midday; he would put on whichever pair of clothes he wished in the evening, he would put on that same pair of clothes in the evening.
Vị ấy muốn mặc bộ y phục nào vào buổi sáng, vị ấy sẽ mặc đúng bộ y phục ấy vào buổi sáng; vị ấy muốn mặc bộ y phục nào vào buổi trưa, vị ấy sẽ mặc đúng bộ y phục ấy vào buổi trưa; vị ấy muốn mặc bộ y phục nào vào buổi chiều, vị ấy sẽ mặc đúng bộ y phục ấy vào buổi chiều.
Evameva kho, āvuso moggallāna, bhikkhu cittaṃ vasaṃ vatteti, no ca bhikkhu cittassa vasena vattati.
In the same way, friend Moggallāna, a monk controls his mind, and the monk is not controlled by his mind.
Cũng vậy, này Hiền giả Moggallāna, một Tỳ-khưu làm chủ tâm mình, chứ không phải tâm làm chủ Tỳ-khưu ấy.
So yāya vihārasamāpattiyā ākaṅkhati pubbaṇhasamayaṃ viharituṃ, tāya vihārasamāpattiyā pubbaṇhasamayaṃ viharati; yāya vihārasamāpattiyā ākaṅkhati majjhanhikasamayaṃ viharituṃ, tāya vihārasamāpattiyā majjhanhikasamayaṃ viharati; yāya vihārasamāpattiyā ākaṅkhati sāyanhasamayaṃ viharituṃ, tāya vihārasamāpattiyā sāyanhasamayaṃ viharati.
So, with whichever attainment of abiding he wishes to abide in the forenoon, with that attainment of abiding he abides in the forenoon; with whichever attainment of abiding he wishes to abide at midday, with that attainment of abiding he abides at midday; with whichever attainment of abiding he wishes to abide in the evening, with that attainment of abiding he abides in the evening.
Vị ấy muốn an trú trong trạng thái an trú nào vào buổi sáng, vị ấy an trú trong trạng thái an trú ấy vào buổi sáng; vị ấy muốn an trú trong trạng thái an trú nào vào buổi trưa, vị ấy an trú trong trạng thái an trú ấy vào buổi trưa; vị ấy muốn an trú trong trạng thái an trú nào vào buổi chiều, vị ấy an trú trong trạng thái an trú ấy vào buổi chiều.
Evarūpena kho, āvuso moggallāna, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’ti.
By such a monk, friend Moggallāna, would the Gosiṅga Sāla-tree Wood be adorned."
Này Hiền giả Moggallāna, một Tỳ-khưu với phẩm chất như vậy sẽ làm rực rỡ khu rừng Sāla Gosiṅga này.”
339. Atha kho āyasmā sāriputto te āyasmante etadavoca – ‘‘byākataṃ kho, āvuso, amhehi sabbeheva yathāsakaṃ paṭibhānaṃ.
339. Then Venerable Sāriputta said to those venerable ones: "Indeed, friends, all of us have each declared our insight.
339. Rồi Tôn giả Sāriputta nói với các Tôn giả ấy rằng: “Này chư Hiền giả, tất cả chúng ta đã trình bày những ý kiến riêng của mình.
Āyāmāvuso, yena bhagavā tenupasaṅkamissāma; upasaṅkamitvā etamatthaṃ bhagavato ārocessāma.
Come, friends, let us go to the Blessed One; having approached, we will report this matter to the Blessed One.
Này chư Hiền giả, chúng ta hãy đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, chúng ta sẽ trình bày vấn đề này lên Thế Tôn.
Yathā no bhagavā byākarissati tathā naṃ dhāressāmā’’ti.
As the Blessed One declares it to us, so shall we remember it."
Chúng ta sẽ ghi nhớ lời Thế Tôn dạy.”
‘‘Evamāvuso’’ti kho te āyasmanto āyasmato sāriputtassa paccassosuṃ.
"Yes, friend," those venerable ones replied to Venerable Sāriputta.
“Thưa vâng, Hiền giả,” các Tôn giả ấy đã trả lời Tôn giả Sāriputta.
Atha kho te āyasmanto yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
Then those venerable ones approached the Blessed One; having approached and paid homage to the Blessed One, they sat down to one side.
Rồi các Tôn giả ấy đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn và ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā sāriputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘addasaṃ kho ahaṃ, bhante, āyasmantañca revataṃ āyasmantañca ānandaṃ dūratova āgacchante.
As he sat to one side, Venerable Sāriputta said to the Blessed One: "Venerable sir, I saw Venerable Revata and Venerable Ānanda coming from afar.
Khi ngồi xuống một bên, Tôn giả Sāriputta nói với Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, con đã thấy Tôn giả Revata và Tôn giả Ānanda từ xa đi đến.
Disvāna āyasmantaṃ ānandaṃ etadavocaṃ – ‘etu kho āyasmā ānando!
Having seen them, I said to Venerable Ānanda: 'Come, Venerable Ānanda!
Sau khi thấy, con đã nói với Tôn giả Ānanda rằng: ‘Này Hiền giả Ānanda, hãy đến đây!
Svāgataṃ āyasmato ānandassa bhagavato upaṭṭhākassa bhagavato santikāvacarassa!
Welcome, Venerable Ānanda, the attendant of the Blessed One, the constant companion of the Blessed One!
Chào mừng Hiền giả Ānanda, vị thị giả của Thế Tôn, vị cận sự của Thế Tôn!
Ramaṇīyaṃ, āvuso ānanda, gosiṅgasālavanaṃ, dosinā ratti, sabbaphāliphullā sālā, dibbā, maññe, gandhā sampavanti; kathaṃrūpena, āvuso ānanda, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’ti?
Friend Ānanda, the Gosiṅga Sāla-tree Wood is delightful; it is a moonlit night, all the sāla trees are in full bloom, and divine fragrances, it seems to me, are wafting about. By what kind of monk, friend Ānanda, would the Gosiṅga Sāla-tree Wood be adorned?'"
Này Hiền giả Ānanda, khu rừng Sāla Gosiṅga thật là đẹp đẽ, đêm trăng sáng, những cây sāla đều nở hoa rực rỡ, tôi nghĩ rằng hương thơm của chư thiên đang lan tỏa; này Hiền giả Ānanda, một Tỳ-khưu với phẩm chất như thế nào sẽ làm rực rỡ khu rừng Sāla Gosiṅga này?’”
Evaṃ vutte, bhante, āyasmā ānando maṃ etadavoca – ‘idhāvuso, sāriputta, bhikkhu bahussuto hoti sutadharo…pe… anusayasamugghātāya.
When this was said, venerable sir, Venerable Ānanda said to me: 'Here, friend Sāriputta, a monk is learned, a preserver of the Dhamma… and for the uprooting of latent tendencies.
“Bạch Thế Tôn, khi được hỏi như vậy, Tôn giả Ānanda đã nói với con rằng: ‘Này Hiền giả Sāriputta, ở đây, một Tỳ-khưu đa văn, ghi nhớ những điều đã nghe… (văn bản Pali gốc có ‘…pe…’ cho biết có phần bị lược bỏ) … để nhổ sạch các tùy miên.
Evarūpena kho, āvuso sāriputta, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’’ti.
By such a monk, friend Sāriputta, would the Gosiṅga Sāla-tree Wood be adorned.'"
Này Hiền giả Sāriputta, một Tỳ-khưu với phẩm chất như vậy sẽ làm rực rỡ khu rừng Sāla Gosiṅga này.’”
‘‘Sādhu sādhu, sāriputta!
"Excellent, excellent, Sāriputta!
“Lành thay, lành thay, Sāriputta!
Yathā taṃ ānandova sammā byākaramāno byākareyya.
Just as Ānanda himself would correctly declare, so he has declared.
Đúng như Ānanda đã giải thích một cách chân chánh.
Ānando hi, sāriputta, bahussuto sutadharo sutasannicayo.
For Ānanda, Sāriputta, is learned, a preserver of the Dhamma, one who has accumulated knowledge.
Này Sāriputta, Ānanda là người đa văn, ghi nhớ những điều đã nghe, tích lũy những điều đã nghe.
Ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthā sabyañjanā; kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti, tathārūpāssa dhammā bahussutā honti, dhātā, vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā.
Those teachings that are beautiful in the beginning, beautiful in the middle, and beautiful in the end, with meaning and with letter, that proclaim the utterly perfect and pure holy life—such teachings are well-learned by him, held in mind, familiar by speech, contemplated by mind, and well-penetrated by understanding.
Những pháp ấy, tốt đẹp ở đoạn đầu, tốt đẹp ở đoạn giữa, tốt đẹp ở đoạn cuối, có nghĩa lý, có văn tự, tuyên bố Phạm hạnh hoàn toàn đầy đủ, hoàn toàn thanh tịnh, những pháp như vậy được vị ấy nghe nhiều, được nắm giữ, được lặp lại bằng lời nói, được quán sát bằng ý, được thông suốt bằng chánh kiến.
So catassannaṃ parisānaṃ dhammaṃ deseti parimaṇḍalehi padabyañjanehi anuppabandhehi anusayasamugghātāyā’’ti.
He teaches the Dhamma to the four assemblies with perfect phrases and clauses, without interruption, for the uprooting of latent tendencies."
Vị ấy thuyết pháp cho bốn hội chúng bằng những lời lẽ và văn tự tròn đầy, liên tục, để nhổ sạch các tùy miên.”
340. ‘‘Evaṃ vutte, ahaṃ, bhante, āyasmantaṃ revataṃ etadavocaṃ – ‘byākataṃ kho, āvuso revata āyasmatā ānandena yathāsakaṃ paṭibhānaṃ.
340. "When this was said, venerable sir, I said to Venerable Revata: 'Indeed, friend Revata, Venerable Ānanda has declared his insight.
340. “Bạch Thế Tôn, khi được hỏi như vậy, con đã nói với Tôn giả Revata rằng: ‘Này Hiền giả Revata, Tôn giả Ānanda đã trình bày ý kiến riêng của mình.
Tattha dāni mayaṃ āyasmantaṃ revataṃ pucchāma – ramaṇīyaṃ, āvuso revata, gosiṅgasālavanaṃ, dosinā ratti, sabbaphāliphullā sālā, dibbā maññe gandhā sampavanti.
Now, friend Revata, we ask you: The Gosiṅga Sāla-tree Wood is delightful; it is a moonlit night, all the sāla trees are in full bloom, and divine fragrances, it seems to me, are wafting about.
Giờ đây, chúng tôi hỏi Tôn giả Revata: Này Hiền giả Revata, khu rừng Sāla Gosiṅga thật là đẹp đẽ, đêm trăng sáng, những cây sāla đều nở hoa rực rỡ, tôi nghĩ rằng hương thơm của chư thiên đang lan tỏa.
Kathaṃrūpena, āvuso revata, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’ti?
By what kind of monk, friend Revata, would the Gosiṅga Sāla-tree Wood be adorned?'"
Này Hiền giả Revata, một Tỳ-khưu với phẩm chất như thế nào sẽ làm rực rỡ khu rừng Sāla Gosiṅga này?’”
Evaṃ vutte, bhante, āyasmā revato maṃ etadavoca – ‘idhāvuso sāriputta bhikkhu paṭisallānārāmo hoti paṭisallānarato, ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto, anirākatajjhāno, vipassanāya samannāgato, brūhetā suññāgārānaṃ.
"When this was said, venerable sir, Venerable Revata said to me: 'Here, friend Sāriputta, a monk delights in solitude, is devoted to solitude, engaged in inner mental tranquility, not neglectful of jhāna, endowed with vipassanā, and a developer of empty dwellings.
“Bạch Thế Tôn, khi được hỏi như vậy, Tôn giả Revata đã nói với con rằng: ‘Này Hiền giả Sāriputta, ở đây, một Tỳ-khưu thích sống độc cư, hoan hỷ trong sự độc cư, chuyên tâm vào sự tịnh chỉ nội tâm, không từ bỏ thiền định, đầy đủ tuệ quán (vipassanā), và phát triển những nơi vắng vẻ (suññāgāra).
Evarūpena kho, āvuso sāriputta, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’’ti.
By such a monk, friend Sāriputta, would the Gosiṅga Sāla-tree Wood be adorned.'"
Này Hiền giả Sāriputta, một Tỳ-khưu với phẩm chất như vậy sẽ làm rực rỡ khu rừng Sāla Gosiṅga này.’”
‘‘Sādhu sādhu, sāriputta!
"Excellent, excellent, Sāriputta!
“Lành thay, lành thay, Sāriputta!
Yathā taṃ revatova sammā byākaramāno byākareyya.
Just as Revata himself would correctly declare, so he has declared.
Đúng như Revata đã giải thích một cách chân chánh.
Revato hi, sāriputta, paṭisallānārāmo paṭisallānarato, ajjhattaṃ cetosamathamanuyutto anirākatajjhāno, vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārāna’’nti.
For Revata, Sāriputta, delights in solitude, is devoted to solitude, engaged in inner mental tranquility, not neglectful of jhāna, endowed with vipassanā, and a developer of empty dwellings."
Này Sāriputta, Revata là người thích sống độc cư, hoan hỷ trong sự độc cư, chuyên tâm vào sự tịnh chỉ nội tâm, không từ bỏ thiền định, đầy đủ tuệ quán, và phát triển những nơi vắng vẻ.”
341. ‘‘Evaṃ vutte, ahaṃ, bhante, āyasmantaṃ anuruddhaṃ etadavocaṃ – ‘byākataṃ kho āvuso anuruddha āyasmatā revatena…pe… kathaṃrūpena, āvuso anuruddha, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’ti.
341. "When this was said, venerable sir, I said to Venerable Anuruddha: 'Indeed, friend Anuruddha, Venerable Revata has declared… what kind of monk, friend Anuruddha, would adorn the Gosiṅga Sāla-tree Wood?'"
341. “Bạch Thế Tôn, khi được hỏi như vậy, con đã nói với Tôn giả Anuruddha rằng: ‘Này Hiền giả Anuruddha, Tôn giả Revata đã trình bày ý kiến riêng của mình… (văn bản Pali gốc có ‘…pe…’ cho biết có phần bị lược bỏ) … này Hiền giả Anuruddha, một Tỳ-khưu với phẩm chất như thế nào sẽ làm rực rỡ khu rừng Sāla Gosiṅga này?’”
Evaṃ vutte, bhante, āyasmā anuruddho maṃ etadavoca – ‘idhāvuso sāriputta, bhikkhu dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena sahassaṃ lokānaṃ voloketi.
"When this was said, venerable sir, Venerable Anuruddha said to me: 'Here, friend Sāriputta, a monk surveys a thousand world-systems with his purified divine eye, surpassing human sight.
“Bạch Thế Tôn, khi được hỏi như vậy, Tôn giả Anuruddha đã nói với con rằng: ‘Này Hiền giả Sāriputta, ở đây, một Tỳ-khưu với thiên nhãn thanh tịnh, siêu việt hơn mắt người, quán sát một ngàn thế giới.
Seyyathāpi, āvuso sāriputta, cakkhumā puriso…pe… evarūpena kho āvuso sāriputta bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’’ti.
Just as, friend Sāriputta, a keen-sighted person… by such a monk, friend Sāriputta, would the Gosiṅga Sāla-tree Wood be adorned.'"
Này Hiền giả Sāriputta, ví như một người có mắt… (văn bản Pali gốc có ‘…pe…’ cho biết có phần bị lược bỏ) … này Hiền giả Sāriputta, một Tỳ-khưu với phẩm chất như vậy sẽ làm rực rỡ khu rừng Sāla Gosiṅga này.’”
‘‘Sādhu sādhu, sāriputta, yathā taṃ anuruddhova sammā byākaramāno byākareyya.
"Excellent, excellent, Sāriputta, just as Anuruddha himself would correctly declare, so he has declared.
“Lành thay, lành thay, Sāriputta, đúng như Anuruddha đã giải thích một cách chân chánh.
Anuruddho hi, sāriputta, dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena sahassaṃ lokānaṃ voloketī’’ti.
For Anuruddha, Sāriputta, surveys a thousand world-systems with his purified divine eye, surpassing human sight."
Này Sāriputta, Anuruddha là người với thiên nhãn thanh tịnh, siêu việt hơn mắt người, quán sát một ngàn thế giới.”
342. ‘‘Evaṃ vutte, ahaṃ, bhante, āyasmantaṃ mahākassapaṃ etadavocaṃ – ‘byākataṃ kho, āvuso kassapa āyasmatā anuruddhena yathāsakaṃ paṭibhānaṃ.
342. When this was said, venerable sir, I said this to Ven. Mahākassapa: ‘Indeed, friend Kassapa, Ven. Anuruddha has declared according to his own insight.
342. “Khi được nói như vậy, bạch Thế Tôn, con đã nói với Tôn giả Mahākassapa rằng: ‘Này Hiền giả Kassapa, Tôn giả Anuruddha đã trả lời theo sự hiểu biết của mình.
Tattha dāni mayaṃ āyasmantaṃ mahākassapaṃ pucchāma…pe… kathaṃ rūpena kho, āvuso kassapa, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’ti?
Now, concerning that, we ask Ven. Mahākassapa…what kind of bhikkhu, friend Kassapa, would illuminate the Gosiṅga Sāla forest?’"
Giờ đây chúng tôi xin hỏi Tôn giả Mahākassapa… (tương tự như trên)… ‘Này Hiền giả Kassapa, một Tỳ-khưu như thế nào sẽ làm cho khu rừng Sāla Gosiṅga thêm rực rỡ?’
Evaṃ vutte bhante, āyasmā mahākassapo maṃ etadavoca – ‘idhāvuso sāriputta, bhikkhu attanā ca āraññiko hoti āraññikattassa ca vaṇṇavādī, attanā ca piṇḍapātiko hoti…pe… attanā ca paṃsukūliko hoti…pe… attanā ca tecīvariko hoti…pe… attanā ca appiccho hoti…pe… attanā ca santuṭṭho hoti…pe… attanā ca pavivitto hoti…pe… attanā ca asaṃsaṭṭho hoti…pe… attanā ca āraddhavīriyo hoti…pe… attanā ca sīlasampanno hoti…pe… attanā ca samādhisampanno hoti…pe… attanā ca paññāsampanno hoti… attanā ca vimuttisampanno hoti… attanā ca vimuttiñāṇadassanasampanno hoti vimuttiñāṇadassanasampadāya ca vaṇṇavādī.
When this was said, venerable sir, Ven. Mahākassapa said this to me: ‘Here, friend Sāriputta, a bhikkhu himself dwells in the forest and praises dwelling in the forest; he himself is an alms-gatherer…he himself wears rag-robes…he himself is a three-robed monk…he himself has few wishes…he himself is content…he himself is secluded…he himself is not entangled…he himself is energetic…he himself is accomplished in virtue…he himself is accomplished in concentration…he himself is accomplished in wisdom…he himself is accomplished in liberation…he himself is accomplished in the knowledge and vision of liberation, and praises the accomplishment of the knowledge and vision of liberation.
Bạch Thế Tôn, khi được nói như vậy, Tôn giả Mahākassapa đã nói với con rằng: ‘Này Hiền giả Sāriputta, ở đây, một Tỳ-khưu tự mình sống ở rừng và tán thán việc sống ở rừng; tự mình sống bằng vật thực khất thực… (tương tự như trên)… tự mình sống bằng y phấn tảo… (tương tự như trên)… tự mình sống với ba y… (tương tự như trên)… tự mình ít dục… (tương tự như trên)… tự mình tri túc… (tương tự như trên)… tự mình sống độc cư… (tương tự như trên)… tự mình không giao du… (tương tự như trên)… tự mình tinh tấn tinh cần… (tương tự như trên)… tự mình thành tựu giới hạnh… (tương tự như trên)… tự mình thành tựu định… (tương tự như trên)… tự mình thành tựu tuệ… tự mình thành tựu giải thoát… tự mình thành tựu tri kiến giải thoát và tán thán sự thành tựu tri kiến giải thoát.
Evarūpena kho, āvuso sāriputta, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’’ti.
It is with such a bhikkhu, friend Sāriputta, that the Gosiṅga Sāla forest would be illuminated.’"
Này Hiền giả Sāriputta, một Tỳ-khưu như vậy sẽ làm cho khu rừng Sāla Gosiṅga thêm rực rỡ.’”
‘‘Sādhu sādhu, sāriputta!
"Excellent, Sāriputta, excellent!
“Lành thay, lành thay, Sāriputta!
Yathā taṃ kassapova sammā byākaramāno byākareyya.
Just as Kassapa would declare correctly, so he declares.
Đúng như Kassapa đã trả lời một cách đúng đắn.
Kassapo hi, sāriputta, attanā ca āraññiko āraññikattassa ca vaṇṇavādī, attanā ca piṇḍapātiko piṇḍapātikattassa ca vaṇṇavādī, attanā ca paṃsukūliko paṃsukūlikattassa ca vaṇṇavādī, attanā ca tecīvariko tecīvarikattassa ca vaṇṇavādī, attanā ca appiccho appicchatāya ca vaṇṇavādī, attanā ca santuṭṭho santuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, attanā ca pavivitto pavivekassa ca vaṇṇavādī, attanā ca asaṃsaṭṭho asaṃsaggassa ca vaṇṇavādī, attanā ca āraddhavīriyo vīriyārambhassa ca vaṇṇavādī, attanā ca sīlasampanno sīlasampadāya ca vaṇṇavādī, attanā ca samādhisampanno samādhisampadāya ca vaṇṇavādī, attanā ca paññāsampanno paññāsampadāya ca vaṇṇavādī, attanā ca vimuttisampanno vimuttisampadāya ca vaṇṇavādī, attanā ca vimuttiñāṇadassanasampanno vimuttiñāṇadassanasampadāya ca vaṇṇavādī’’ti.
For Kassapa, Sāriputta, himself dwells in the forest and praises dwelling in the forest; he himself is an alms-gatherer and praises being an alms-gatherer; he himself wears rag-robes and praises wearing rag-robes; he himself is a three-robed monk and praises being a three-robed monk; he himself has few wishes and praises having few wishes; he himself is content and praises contentment; he himself is secluded and praises seclusion; he himself is not entangled and praises non-entanglement; he himself is energetic and praises the arousal of energy; he himself is accomplished in virtue and praises the accomplishment of virtue; he himself is accomplished in concentration and praises the accomplishment of concentration; he himself is accomplished in wisdom and praises the accomplishment of wisdom; he himself is accomplished in liberation and praises the accomplishment of liberation; he himself is accomplished in the knowledge and vision of liberation and praises the accomplishment of the knowledge and vision of liberation."
Này Sāriputta, Kassapa tự mình sống ở rừng và tán thán việc sống ở rừng; tự mình sống bằng vật thực khất thực và tán thán việc sống bằng vật thực khất thực; tự mình sống bằng y phấn tảo và tán thán việc sống bằng y phấn tảo; tự mình sống với ba y và tán thán việc sống với ba y; tự mình ít dục và tán thán sự ít dục; tự mình tri túc và tán thán sự tri túc; tự mình sống độc cư và tán thán sự độc cư; tự mình không giao du và tán thán sự không giao du; tự mình tinh tấn tinh cần và tán thán sự tinh tấn tinh cần; tự mình thành tựu giới hạnh và tán thán sự thành tựu giới hạnh; tự mình thành tựu định và tán thán sự thành tựu định; tự mình thành tựu tuệ và tán thán sự thành tựu tuệ; tự mình thành tựu giải thoát và tán thán sự thành tựu giải thoát; tự mình thành tựu tri kiến giải thoát và tán thán sự thành tựu tri kiến giải thoát.”
343. ‘‘Evaṃ vutte, ahaṃ bhante āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ etadavocaṃ – ‘byākataṃ kho, āvuso moggallāna, āyasmatā mahākassapena yathāsakaṃ paṭibhānaṃ.
343. "When this was said, venerable sir, I said this to Ven. Mahāmoggallāna: ‘Indeed, friend Moggallāna, Ven. Mahākassapa has declared according to his own insight.
343. “Khi được nói như vậy, bạch Thế Tôn, con đã nói với Tôn giả Mahāmoggallāna rằng: ‘Này Hiền giả Moggallāna, Tôn giả Mahākassapa đã trả lời theo sự hiểu biết của mình.
Tattha dāni mayaṃ āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ pucchāma…pe… kathaṃrūpena, āvuso moggallāna, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’ti?
Now, concerning that, we ask Ven. Mahāmoggallāna…what kind of bhikkhu, friend Moggallāna, would illuminate the Gosiṅga Sāla forest?’"
Giờ đây chúng tôi xin hỏi Tôn giả Mahāmoggallāna… (tương tự như trên)… ‘Này Hiền giả Moggallāna, một Tỳ-khưu như thế nào sẽ làm cho khu rừng Sāla Gosiṅga thêm rực rỡ?’
Evaṃ vutte, bhante, āyasmā mahāmoggallāno maṃ etadavoca – ‘idhāvuso sāriputta, dve bhikkhū abhidhammakathaṃ kathenti.
When this was said, venerable sir, Ven. Mahāmoggallāna said this to me: ‘Here, friend Sāriputta, two bhikkhus discuss Abhidhamma.
Bạch Thế Tôn, khi được nói như vậy, Tôn giả Mahāmoggallāna đã nói với con rằng: ‘Này Hiền giả Sāriputta, ở đây, hai Tỳ-khưu cùng đàm luận về Abhidhamma.
Te aññamaññaṃ pañhaṃ pucchanti, aññamaññassa pañhaṃ puṭṭhā vissajjenti, no ca saṃsādenti, dhammī ca nesaṃ kathā pavattinī hoti.
They ask each other questions, and when asked questions by each other, they answer without becoming confused, and their discussion of Dhamma proceeds.
Họ hỏi nhau các câu hỏi, và khi được hỏi, họ trả lời các câu hỏi của nhau mà không bị lúng túng, và cuộc đàm luận của họ về Pháp được tiếp diễn.
Evarūpena kho, āvuso sāriputta, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’’ti.
It is with such a bhikkhu, friend Sāriputta, that the Gosiṅga Sāla forest would be illuminated.’"
Này Hiền giả Sāriputta, một Tỳ-khưu như vậy sẽ làm cho khu rừng Sāla Gosiṅga thêm rực rỡ.’”
‘‘Sādhu sādhu, sāriputta, yathā taṃ moggallānova sammā byākaramāno byākareyya.
"Excellent, Sāriputta, excellent! Just as Moggallāna would declare correctly, so he declares.
“Lành thay, lành thay, Sāriputta! Đúng như Moggallāna đã trả lời một cách đúng đắn.
Moggallāno hi, sāriputta, dhammakathiko’’ti.
For Moggallāna, Sāriputta, is a Dhamma speaker."
Này Sāriputta, Moggallāna quả là một bậc thuyết Pháp.”
344. Evaṃ vutte, āyasmā mahāmoggallāno bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘atha khvāhaṃ, bhante, āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavocaṃ – ‘byākataṃ kho, āvuso sāriputta, amhehi sabbeheva yathāsakaṃ paṭibhānaṃ.
344. When this was said, Ven. Mahāmoggallāna said this to the Blessed One: "Then, venerable sir, I said this to Ven. Sāriputta: ‘Indeed, friend Sāriputta, all of us have declared according to our own insights.
344. Khi được nói như vậy, Tôn giả Mahāmoggallāna đã nói với Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, sau đó con đã nói với Tôn giả Sāriputta rằng: ‘Này Hiền giả Sāriputta, tất cả chúng ta đã trả lời theo sự hiểu biết của mình.
Tattha dāni mayaṃ āyasmantaṃ sāriputtaṃ pucchāma – ramaṇīyaṃ, āvuso sāriputta, gosiṅgasālavanaṃ, dosinā ratti, sabbaphāliphullā sālā, dibbā, maññe, gandhā sampavanti.
Now, concerning that, we ask Ven. Sāriputta: The Gosiṅga Sāla forest, friend Sāriputta, is delightful; it is a moonlit night, with all the sāla trees in full bloom, and divine fragrances, as it were, pervade the air.
Giờ đây chúng tôi xin hỏi Tôn giả Sāriputta: ‘Này Hiền giả Sāriputta, khu rừng Sāla Gosiṅga thật là đáng yêu, đêm trăng sáng, cây Sāla nở hoa rực rỡ khắp nơi, hương thơm như của chư thiên đang lan tỏa.
Kathaṃrūpena, āvuso sāriputta, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’ti?
What kind of bhikkhu, friend Sāriputta, would illuminate the Gosiṅga Sāla forest?’"
Này Hiền giả Sāriputta, một Tỳ-khưu như thế nào sẽ làm cho khu rừng Sāla Gosiṅga thêm rực rỡ?’
Evaṃ vutte, bhante, āyasmā sāriputto maṃ etadavoca – ‘idhāvuso, moggallāna, bhikkhu cittaṃ vasaṃ vatteti no ca bhikkhu cittassa vasena vattati.
When this was said, venerable sir, Ven. Sāriputta said this to me: ‘Here, friend Moggallāna, a bhikkhu controls his mind, and the bhikkhu is not controlled by his mind.
Bạch Thế Tôn, khi được nói như vậy, Tôn giả Sāriputta đã nói với con rằng: ‘Này Hiền giả Moggallāna, ở đây, một Tỳ-khưu làm chủ tâm mình, chứ không phải tâm làm chủ Tỳ-khưu.
So yāya vihārasamāpattiyā ākaṅkhati pubbaṇhasamayaṃ viharituṃ, tāya vihārasamāpattiyā pubbaṇhasamayaṃ viharati; yāya vihārasamāpattiyā ākaṅkhati majjhanhikasamayaṃ viharituṃ, tāya vihārasamāpattiyā majjhanhikasamayaṃ viharati; yāya vihārasamāpattiyā ākaṅkhati sāyanhasamayaṃ viharituṃ, tāya vihārasamāpattiyā sāyanhasamayaṃ viharati.
So, whatever attainment of dwelling he wishes to dwell in during the forenoon, he dwells in that attainment of dwelling during the forenoon; whatever attainment of dwelling he wishes to dwell in during midday, he dwells in that attainment of dwelling during midday; whatever attainment of dwelling he wishes to dwell in during the evening, he dwells in that attainment of dwelling during the evening.
Vị ấy muốn an trú trong sự thành tựu trú nào vào buổi sáng, vị ấy an trú trong sự thành tựu trú ấy vào buổi sáng; vị ấy muốn an trú trong sự thành tựu trú nào vào buổi trưa, vị ấy an trú trong sự thành tựu trú ấy vào buổi trưa; vị ấy muốn an trú trong sự thành tựu trú nào vào buổi tối, vị ấy an trú trong sự thành tựu trú ấy vào buổi tối.
Seyyathāpi, āvuso moggallāna, rañño vā rājamahāmattassa vā nānārattānaṃ dussānaṃ dussakaraṇḍako pūro assa.
Just as, friend Moggallāna, a king or a royal minister might have a chest full of variously colored garments.
Ví như, này Hiền giả Moggallāna, một vị vua hay một vị đại thần của vua có một hộp đầy y phục đủ màu sắc.
So yaññadeva dussayugaṃ ākaṅkheyya pubbaṇhasamayaṃ pārupituṃ, taṃ tadeva dussayugaṃ pubbaṇhasamayaṃ pārupeyya; yaññadeva dussayugaṃ ākaṅkheyya majjhanhikasamayaṃ pārupituṃ, taṃ tadeva dussayugaṃ majjhanhikasamayaṃ pārupeyya; yaññadeva dussayugaṃ ākaṅkheyya sāyanhasamayaṃ pārupituṃ, taṃ tadeva dussayugaṃ sāyanhasamayaṃ pārupeyya.
He would wear whatever pair of garments he wished to wear during the forenoon, that very pair of garments during the forenoon; whatever pair of garments he wished to wear during midday, that very pair of garments during midday; whatever pair of garments he wished to wear during the evening, that very pair of garments during the evening.
Vị ấy muốn mặc bộ y phục nào vào buổi sáng, vị ấy sẽ mặc đúng bộ y phục ấy vào buổi sáng; vị ấy muốn mặc bộ y phục nào vào buổi trưa, vị ấy sẽ mặc đúng bộ y phục ấy vào buổi trưa; vị ấy muốn mặc bộ y phục nào vào buổi tối, vị ấy sẽ mặc đúng bộ y phục ấy vào buổi tối.
Evameva kho, āvuso moggallāna, bhikkhu cittaṃ vasaṃ vatteti, no ca bhikkhu cittassa vasena vattati.
In the same way, friend Moggallāna, a bhikkhu controls his mind, and the bhikkhu is not controlled by his mind.
Cũng vậy, này Hiền giả Moggallāna, một Tỳ-khưu làm chủ tâm mình, chứ không phải tâm làm chủ Tỳ-khưu.
So yāya vihārasamāpattiyā ākaṅkhati pubbaṇhasamayaṃ viharituṃ, tāya vihārasamāpattiyā pubbaṇhasamayaṃ viharati; yāya vihārasamāpattiyā ākaṅkhati majjhanhikasamayaṃ viharituṃ, tāya vihārasamāpattiyā majjhanhikasamayaṃ viharati; yāya vihārasamāpattiyā ākaṅkhati sāyanhasamayaṃ viharituṃ, tāya vihārasamāpattiyā sāyanhasamayaṃ viharati.
So, whatever attainment of dwelling he wishes to dwell in during the forenoon, he dwells in that attainment of dwelling during the forenoon; whatever attainment of dwelling he wishes to dwell in during midday, he dwells in that attainment of dwelling during midday; whatever attainment of dwelling he wishes to dwell in during the evening, he dwells in that attainment of dwelling during the evening.
Vị ấy muốn an trú trong sự thành tựu trú nào vào buổi sáng, vị ấy an trú trong sự thành tựu trú ấy vào buổi sáng; vị ấy muốn an trú trong sự thành tựu trú nào vào buổi trưa, vị ấy an trú trong sự thành tựu trú ấy vào buổi trưa; vị ấy muốn an trú trong sự thành tựu trú nào vào buổi tối, vị ấy an trú trong sự thành tựu trú ấy vào buổi tối.
Evarūpena kho, āvuso moggallāna, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’’ti.
It is with such a bhikkhu, friend Moggallāna, that the Gosiṅga Sāla forest would be illuminated.’"
Này Hiền giả Moggallāna, một Tỳ-khưu như vậy sẽ làm cho khu rừng Sāla Gosiṅga thêm rực rỡ.’”
‘‘Sādhu sādhu, moggallāna!
"Excellent, Moggallāna, excellent!
“Lành thay, lành thay, Moggallāna!
Yathā taṃ sāriputtova sammā byākaramāno byākareyya.
Just as Sāriputta would declare correctly, so he declares.
Đúng như Sāriputta đã trả lời một cách đúng đắn.
Sāriputto hi, moggallāna, cittaṃ vasaṃ vatteti no ca sāriputto cittassa vasena vattati.
For Sāriputta, Moggallāna, controls his mind, and Sāriputta is not controlled by his mind.
Này Moggallāna, Sāriputta quả là người làm chủ tâm mình, chứ không phải tâm làm chủ Sāriputta.
So yāya vihārasamāpattiyā ākaṅkhati pubbaṇhasamayaṃ viharituṃ, tāya vihārasamāpattiyā pubbaṇhasamayaṃ viharati; yāya vihārasamāpattiyā ākaṅkhati majjhanhikasamayaṃ viharituṃ, tāya vihārasamāpattiyā majjhanhikasamayaṃ viharati; yāya vihārasamāpattiyā ākaṅkhati sāyanhasamayaṃ viharituṃ, tāya vihārasamāpattiyā sāyanhasamayaṃ viharatī’’ti.
So, whatever attainment of dwelling he wishes to dwell in during the forenoon, he dwells in that attainment of dwelling during the forenoon; whatever attainment of dwelling he wishes to dwell in during midday, he dwells in that attainment of dwelling during midday; whatever attainment of dwelling he wishes to dwell in during the evening, he dwells in that attainment of dwelling during the evening."
Vị ấy muốn an trú trong sự thành tựu trú nào vào buổi sáng, vị ấy an trú trong sự thành tựu trú ấy vào buổi sáng; vị ấy muốn an trú trong sự thành tựu trú nào vào buổi trưa, vị ấy an trú trong sự thành tựu trú ấy vào buổi trưa; vị ấy muốn an trú trong sự thành tựu trú nào vào buổi tối, vị ấy an trú trong sự thành tựu trú ấy vào buổi tối.”
345. Evaṃ vutte, āyasmā sāriputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kassa nu kho, bhante, subhāsita’’nti?
345. When this was said, Ven. Sāriputta said this to the Blessed One: "Whose statement, venerable sir, is well-spoken?"
345. Khi được nói như vậy, Tôn giả Sāriputta đã nói với Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, vậy ai là người đã nói lời tốt đẹp?”
‘‘Sabbesaṃ vo, sāriputta, subhāsitaṃ pariyāyena.
"Sāriputta, your expositions are all well-spoken, each in its own way.
“Này Sāriputta, tất cả các con đều đã nói lời hay theo từng cách khác nhau.
Api ca mamapi suṇātha yathārūpena bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyya.
However, listen also to me concerning what kind of bhikkhu would adorn the Gosinga Sāla Grove.
Nhưng các con hãy lắng nghe cách mà một tỳ khưu có thể làm cho rừng Sāla Gosiṅga trở nên rực rỡ.
Idha, sāriputta, bhikkhu pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā – ‘na tāvāhaṃ imaṃ pallaṅkaṃ bhindissāmi yāva me nānupādāya āsavehi cittaṃ vimuccissatī’ti.
Here, Sāriputta, a bhikkhu, having returned from his alms round after his meal, sits down, having folded his legs crosswise, straightened his body, and established mindfulness in front of him, thinking: 'I will not break this posture until my mind is liberated from the defilements, without clinging.'
Ở đây, này Sāriputta, một tỳ khưu sau bữa ăn, sau khi trở về từ khất thực, ngồi kiết già, giữ thân đoan nghiêm, thiết lập chánh niệm trước mặt — ‘Ta sẽ không rời khỏi tư thế này cho đến khi tâm ta được giải thoát khỏi các lậu hoặc mà không còn chấp thủ’.
Evarūpena kho, sāriputta, bhikkhunā gosiṅgasālavanaṃ sobheyyā’’ti.
It is with such a bhikkhu, Sāriputta, that the Gosinga Sāla Grove would be adorned."
Này Sāriputta, một tỳ khưu với phẩm hạnh như vậy sẽ làm cho rừng Sāla Gosiṅga trở nên rực rỡ.”
‘‘Ekādasahi, bhikkhave, aṅgehi samannāgato gopālako abhabbo gogaṇaṃ pariharituṃ phātiṃ kātuṃ* .
"Bhikkhus, a herdsman endowed with eleven factors is incapable of tending a herd of cattle or of causing it to grow.
“Này các tỳ khưu, người chăn bò đầy đủ mười một yếu tố thì không thể chăm sóc đàn bò để làm cho chúng phát triển.
Katamehi ekādasahi?
Which eleven?
Mười một yếu tố ấy là gì?
Idha, bhikkhave, gopālako na rūpaññū hoti, na lakkhaṇakusalo hoti, na āsāṭikaṃ hāretā* hoti, na vaṇaṃ paṭicchādetā hoti, na dhūmaṃ kattā hoti, na titthaṃ jānāti, na pītaṃ jānāti, na vīthiṃ jānāti, na gocarakusalo hoti anavasesadohī ca hoti.
Here, bhikkhus, a herdsman is not skilled in forms, not skilled in characteristics, not one to remove fly-eggs, not one to cover wounds, not one to make smoke, does not know the ford, does not know what has been drunk, does not know the path, is not skilled in pasturage, and milks completely.
Ở đây, này các tỳ khưu, người chăn bò không biết về hình dạng, không khéo léo về dấu hiệu, không biết loại bỏ trứng ruồi, không che vết thương, không biết tạo khói, không biết bến nước, không biết chỗ đã uống, không biết đường đi, không khéo léo về bãi chăn, và vắt sữa không chừa lại gì.
Ye te usabhā gopitaro gopariṇāyakā te na atirekapūjāya pūjetā hoti.
And those bulls who are fathers of the herd, leaders of the herd, he does not pay them extraordinary respect.
Những con bò đực là cha của đàn bò, là thủ lĩnh của đàn bò, người ấy không cúng dường chúng bằng sự cúng dường đặc biệt.
Imehi kho, bhikkhave, ekādasahi aṅgehi samannāgato gopālako abhabbo gogaṇaṃ pariharituṃ phātiṃ kātuṃ.
Bhikkhus, a herdsman endowed with these eleven factors is incapable of tending a herd of cattle or of causing it to grow.
Này các tỳ khưu, người chăn bò đầy đủ mười một yếu tố này thì không thể chăm sóc đàn bò để làm cho chúng phát triển.
Evameva kho, bhikkhave, ekādasahi dhammehi samannāgato bhikkhu abhabbo imasmiṃ dhammavinaye vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjituṃ.
Just so, bhikkhus, a bhikkhu endowed with eleven qualities is incapable of attaining growth, increase, and abundance in this Dhamma and Discipline.
Cũng vậy, này các tỳ khưu, một tỳ khưu đầy đủ mười một pháp thì không thể đạt được sự tăng trưởng, phát triển, và rộng lớn trong Pháp và Luật này.
Katamehi ekādasahi?
Which eleven?
Mười một pháp ấy là gì?
Idha, bhikkhave, bhikkhu na rūpaññū hoti, na lakkhaṇakusalo hoti, na āsāṭikaṃ hāretā hoti, na vaṇaṃ paṭicchādetā hoti, na dhūmaṃ kattā hoti, na titthaṃ jānāti, na pītaṃ jānāti, na vīthiṃ jānāti, na gocarakusalo hoti, anavasesadohī ca hoti.
Here, bhikkhus, a bhikkhu is not skilled in forms, not skilled in characteristics, not one to remove fly-eggs, not one to cover wounds, not one to make smoke, does not know the ford, does not know what has been drunk, does not know the path, is not skilled in pasturage, and milks completely.
Ở đây, này các tỳ khưu, một tỳ khưu không biết về hình dạng, không khéo léo về dấu hiệu, không biết loại bỏ trứng ruồi, không che vết thương, không biết tạo khói, không biết bến nước, không biết chỗ đã uống, không biết đường đi, không khéo léo về bãi chăn, và vắt sữa không chừa lại gì.
Ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghapariṇāyakā te na atirekapūjāya pūjetā hoti.
And those bhikkhus who are elders, long-experienced, long-ordained, fathers of the Saṅgha, leaders of the Saṅgha, he does not pay them extraordinary respect.
Những tỳ khưu là các trưởng lão, đã biết đêm dài, đã xuất gia lâu năm, là cha của Tăng, là thủ lĩnh của Tăng, người ấy không cúng dường họ bằng sự cúng dường đặc biệt.
347. ‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu na rūpaññū hoti?
"And how, bhikkhus, is a bhikkhu not skilled in forms?
347. “Và này các tỳ khưu, thế nào là một tỳ khưu không biết về hình dạng?
Idha, bhikkhave, bhikkhu yaṃ kiñci rūpaṃ sabbaṃ rūpaṃ ‘cattāri mahābhūtāni, catunnañca mahābhūtānaṃ upādāyarūpa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti.
Here, bhikkhus, whatever form there is, all form, he does not understand as it actually is: 'These are the four great elements, and form derived from the four great elements.'
Ở đây, này các tỳ khưu, một tỳ khưu không như thật biết rằng bất cứ sắc pháp nào, tất cả sắc pháp đều là ‘bốn đại yếu tố, và sắc pháp do bốn đại yếu tố tạo thành’.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu na rūpaññū hoti.
That is how, bhikkhus, a bhikkhu is not skilled in forms.
Như vậy, này các tỳ khưu, là một tỳ khưu không biết về hình dạng.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu na āsāṭikaṃ hāretā hoti?
"And how, bhikkhus, is a bhikkhu not one to remove fly-eggs?
“Và này các tỳ khưu, thế nào là một tỳ khưu không biết loại bỏ trứng ruồi?
Idha, bhikkhave, bhikkhu uppannaṃ kāmavitakkaṃ adhivāseti, nappajahati na vinodeti na byantī karoti na anabhāvaṃ gameti.
Here, bhikkhus, a bhikkhu tolerates an arisen thought of sensuality; he does not abandon it, does not dispel it, does not make an end of it, does not bring it to annihilation.
Ở đây, này các tỳ khưu, một tỳ khưu chấp nhận ý nghĩ dục lạc đã khởi lên, không từ bỏ, không loại trừ, không chấm dứt, không đưa đến sự không hiện hữu.
Uppannaṃ byāpādavitakkaṃ…pe… uppannaṃ vihiṃsāvitakkaṃ…pe… uppannuppanne pāpake akusale dhamme adhivāseti, nappajahati na vinodeti na byantī karoti na anabhāvaṃ gameti.
He tolerates an arisen thought of ill will... an arisen thought of harm... any arisen evil unwholesome states; he does not abandon them, does not dispel them, does not make an end of them, does not bring them to annihilation.
Ý nghĩ sân hận đã khởi lên… (cũng vậy)… ý nghĩ hại người đã khởi lên… (cũng vậy)… các pháp bất thiện, ác pháp đã khởi lên, người ấy chấp nhận, không từ bỏ, không loại trừ, không chấm dứt, không đưa đến sự không hiện hữu.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu na āsāṭikaṃ hāretā hoti.
That is how, bhikkhus, a bhikkhu is not one to remove fly-eggs.
Như vậy, này các tỳ khưu, là một tỳ khưu không biết loại bỏ trứng ruồi.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu na vaṇaṃ paṭicchādetā hoti?
"And how, bhikkhus, is a bhikkhu not one to cover wounds?
“Và này các tỳ khưu, thế nào là một tỳ khưu không che vết thương?
Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī.
Here, bhikkhus, having seen a form with the eye, a bhikkhu grasps at the overall appearance, grasps at the details.
Ở đây, này các tỳ khưu, một tỳ khưu thấy sắc bằng mắt thì nắm giữ tướng chung, nắm giữ tướng riêng.
Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya na paṭipajjati, na rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye na saṃvaraṃ āpajjati.
Because the eye faculty is left unguarded, evil unwholesome states of covetousness and distress flow in upon him; he does not practice for its restraint, he does not protect the eye faculty, he does not undertake restraint over the eye faculty.
Do nhãn căn không được phòng hộ, các pháp bất thiện, ác pháp tham ưu có thể xâm nhập, người ấy không thực hành để phòng hộ nó, không bảo vệ nhãn căn, không đạt được sự phòng hộ nhãn căn.
Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya nimittaggāhī hoti anubyañjanaggāhī.
Having heard a sound with the ear... having smelled a smell with the nose... having tasted a taste with the tongue... having felt a tactile sensation with the body... having cognized a mental phenomenon with the mind, he grasps at the overall appearance, grasps at the details.
Nghe tiếng bằng tai… (cũng vậy)… ngửi hương bằng mũi… (cũng vậy)… nếm vị bằng lưỡi… (cũng vậy)… xúc chạm bằng thân… (cũng vậy)… biết pháp bằng ý thì nắm giữ tướng chung, nắm giữ tướng riêng.
Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya na paṭipajjati, na rakkhati manindriyaṃ, manindriye na saṃvaraṃ āpajjati.
Because the mind faculty is left unguarded, evil unwholesome states of covetousness and distress flow in upon him; he does not practice for its restraint, he does not protect the mind faculty, he does not undertake restraint over the mind faculty.
Do ý căn không được phòng hộ, các pháp bất thiện, ác pháp tham ưu có thể xâm nhập, người ấy không thực hành để phòng hộ nó, không bảo vệ ý căn, không đạt được sự phòng hộ ý căn.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu na vaṇaṃ paṭicchādetā hoti.
That is how, bhikkhus, a bhikkhu is not one to cover wounds.
Như vậy, này các tỳ khưu, là một tỳ khưu không che vết thương.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu na titthaṃ jānāti?
"And how, bhikkhus, does a bhikkhu not know the ford?
“Và này các tỳ khưu, thế nào là một tỳ khưu không biết bến nước?
Idha, bhikkhave, bhikkhu ye te bhikkhū bahussutā āgatāgamā dhammadharā vinayadharā mātikādharā, te kālena kālaṃ upasaṅkamitvā na paripucchati, na paripañhati – ‘idaṃ, bhante, kathaṃ?
Here, bhikkhus, those bhikkhus who are learned, who have preserved the scriptures, who are guardians of the Dhamma, guardians of the Vinaya, guardians of the mātikā, he does not approach them from time to time and question them, nor cross-examine them, thus: 'Venerable sir, how is this?
Ở đây, này các tỳ khưu, những tỳ khưu đa văn, đã thọ trì giáo điển, trì Pháp, trì Luật, trì Mātika, người ấy không đến gần họ đúng lúc để hỏi han, để chất vấn – ‘Bạch Tôn giả, điều này là gì?
Imassa ko attho’ti?
What is the meaning of this?'
Ý nghĩa của điều này là gì?’
Tassa te āyasmanto avivaṭañceva na vivaranti, anuttānīkatañca na uttānī karonti, anekavihitesu ca kaṅkhāṭhānīyesu dhammesu kaṅkhaṃ na paṭivinodenti.
Those venerable ones do not reveal what is unrevealed to him, nor make clear what is unclear, nor dispel his doubt about various doubtful points of the Dhamma.
Các Tôn giả ấy không khai mở điều chưa được khai mở, không làm sáng tỏ điều chưa được làm sáng tỏ cho người ấy, và không giải tỏa nghi ngờ về các pháp có thể gây nghi ngờ theo nhiều cách khác nhau.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu na titthaṃ jānāti.
That is how, bhikkhus, a bhikkhu does not know the ford.
Như vậy, này các tỳ khưu, là một tỳ khưu không biết bến nước.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu na pītaṃ jānāti?
"And how, bhikkhus, does a bhikkhu not know what has been drunk?
“Và này các tỳ khưu, thế nào là một tỳ khưu không biết chỗ đã uống?
Idha, bhikkhave, bhikkhu tathāgatappavedite dhammavinaye desiyamāne na labhati atthavedaṃ, na labhati dhammavedaṃ, na labhati dhammūpasaṃhitaṃ pāmojjaṃ.
Here, bhikkhus, when the Dhamma and Discipline proclaimed by the Tathāgata are being taught, a bhikkhu does not obtain a sense of the meaning, does not obtain a sense of the Dhamma, does not obtain joy connected with the Dhamma.
Ở đây, này các tỳ khưu, khi Pháp và Luật do Như Lai thuyết giảng được giảng dạy, người ấy không đạt được sự hiểu biết về lợi ích, không đạt được sự hiểu biết về Pháp, không đạt được niềm hỷ lạc liên hệ đến Pháp.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu na pītaṃ jānāti.
That is how, bhikkhus, a bhikkhu does not know what has been drunk.
Như vậy, này các tỳ khưu, là một tỳ khưu không biết chỗ đã uống.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu anavasesadohī hoti?
"And how, bhikkhus, does a bhikkhu milk completely?
“Và này các tỳ khưu, thế nào là một tỳ khưu vắt sữa không chừa lại gì?
Idha, bhikkhave, bhikkhuṃ saddhā gahapatikā abhihaṭṭhuṃ pavārenti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārehi, tatra bhikkhu mattaṃ na jānāti paṭiggahaṇāya.
Here, bhikkhus, devout householders invite a bhikkhu with robes, almsfood, lodgings, and medicines for the sick; but the bhikkhu does not know moderation in receiving them.
Ở đây, này các tỳ khưu, các gia chủ có đức tin cúng dường tỳ khưu y phục, vật thực khất thực, chỗ ở, thuốc men trị bệnh và các vật dụng khác, nhưng tỳ khưu ấy không biết chừng mực khi thọ nhận.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu anavasesadohī hoti.
That is how, bhikkhus, a bhikkhu milks completely.
Như vậy, này các tỳ khưu, là một tỳ khưu vắt sữa không chừa lại gì.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghapariṇāyakā te na atirekapūjāya pūjetā hoti?
“And how, bhikkhus, is a bhikkhu one who does not honor with excessive honoring those bhikkhus who are elders, long-experienced, long-ordained, fathers of the Saṅgha, leaders of the Saṅgha?
“Này chư Tỳ-khưu, và một Tỳ-khưu không tôn kính một cách đặc biệt những vị Tỳ-khưu trưởng lão, những vị đã chứng ngộ, những vị đã xuất gia lâu năm, những bậc cha của Tăng đoàn, những người lãnh đạo Tăng đoàn là như thế nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhu ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghapariṇāyakā, tesu na mettaṃ kāyakammaṃ paccupaṭṭhāpeti āvi ceva raho ca; na mettaṃ vacīkammaṃ paccupaṭṭhāpeti āvi ceva raho ca; na mettaṃ manokammaṃ paccupaṭṭhāpeti āvi ceva raho ca.
Here, bhikkhus, a bhikkhu does not establish a bodily action of loving-kindness towards those bhikkhus who are elders, long-experienced, long-ordained, fathers of the Saṅgha, leaders of the Saṅgha, whether openly or in secret; nor a verbal action of loving-kindness, whether openly or in secret; nor a mental action of loving-kindness, whether openly or in secret.
Ở đây, này chư Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu không thực hiện hành động thân nghiệp từ ái đối với những vị Tỳ-khưu trưởng lão, những vị đã chứng ngộ, những vị đã xuất gia lâu năm, những bậc cha của Tăng đoàn, những người lãnh đạo Tăng đoàn, dù công khai hay kín đáo; không thực hiện hành động khẩu nghiệp từ ái, dù công khai hay kín đáo; không thực hiện hành động ý nghiệp từ ái, dù công khai hay kín đáo.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghapariṇāyakā te na atirekapūjāya pūjetā hoti.
It is in this way, bhikkhus, that a bhikkhu is one who does not honor with excessive honoring those bhikkhus who are elders, long-experienced, long-ordained, fathers of the Saṅgha, leaders of the Saṅgha.
Này chư Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu không tôn kính một cách đặc biệt những vị Tỳ-khưu trưởng lão, những vị đã chứng ngộ, những vị đã xuất gia lâu năm, những bậc cha của Tăng đoàn, những người lãnh đạo Tăng đoàn là như vậy đó.
348. ‘‘Ekādasahi, bhikkhave, aṅgehi samannāgato gopālako bhabbo gogaṇaṃ pariharituṃ phātiṃ kātuṃ.
“Bhikkhus, a cowherd endowed with eleven factors is capable of tending a herd of cattle and making it prosper.
348. Này chư Tỳ-khưu, một người chăn bò có đủ mười một yếu tố thì có thể chăm sóc đàn bò và làm cho chúng phát triển.
Katamehi ekādasahi?
What are these eleven?
Mười một yếu tố nào?
Idha, bhikkhave, gopālako rūpaññū hoti, lakkhaṇakusalo hoti, āsāṭikaṃ hāretā hoti, vaṇaṃ paṭicchādetā hoti, dhūmaṃ kattā hoti, titthaṃ jānāti, pītaṃ jānāti, vīthiṃ jānāti, gocarakusalo hoti, sāvasesadohī ca hoti.
Here, bhikkhus, a cowherd is skilled in forms, skilled in characteristics, one who removes the lice, one who covers wounds, one who makes smoke, one who knows the watering-place, one who knows what has been drunk, one who knows the path, one who is skilled in pasturage, and one who milks completely.
Ở đây, này chư Tỳ-khưu, người chăn bò biết rõ hình dáng, khéo léo về các dấu hiệu, biết loại bỏ những con gây hại, biết che giấu vết thương, biết tạo khói, biết bến nước, biết nơi uống nước, biết đường đi, khéo léo về bãi chăn thả, và vắt sữa còn lại.
Ye te usabhā gopitaro gopariṇāyakā te atirekapūjāya pūjetā hoti.
He honors with excessive honoring those bullocks who are fathers of the herd and leaders of the herd.
Và người ấy tôn kính một cách đặc biệt những con bò đực đầu đàn, những con cha của đàn bò, những con lãnh đạo đàn bò.
Imehi kho, bhikkhave, ekādasahi aṅgehi samannāgato gopālako bhabbo gogaṇaṃ pariharituṃ phātiṃ kātuṃ.
Bhikkhus, a cowherd endowed with these eleven factors is capable of tending a herd of cattle and making it prosper.
Này chư Tỳ-khưu, một người chăn bò có đủ mười một yếu tố này thì có thể chăm sóc đàn bò và làm cho chúng phát triển.
Evameva kho, bhikkhave, ekādasahi dhammehi samannāgato bhikkhu bhabbo imasmiṃ dhammavinaye vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjituṃ.
Even so, bhikkhus, a bhikkhu endowed with eleven qualities is capable of achieving growth, increase, and fullness in this Dhamma-Vinaya.
Cũng vậy, này chư Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu có đủ mười một pháp thì có thể tăng trưởng, phát triển, đạt đến sự sung mãn trong Pháp và Luật này.
Katamehi ekādasahi?
What are these eleven?
Mười một pháp nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhu rūpaññū hoti, lakkhaṇakusalo hoti, āsāṭikaṃ hāretā hoti, vaṇaṃ paṭicchādetā hoti, dhūmaṃ kattā hoti, titthaṃ jānāti, pītaṃ jānāti, vīthiṃ jānāti, gocarakusalo hoti, sāvasesadohī ca hoti.
Here, bhikkhus, a bhikkhu is skilled in forms, skilled in characteristics, one who removes the lice, one who covers wounds, one who makes smoke, one who knows the watering-place, one who knows what has been drunk, one who knows the path, one who is skilled in pasturage, and one who milks completely.
Ở đây, này chư Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu biết rõ hình dáng, khéo léo về các dấu hiệu, biết loại bỏ những điều gây hại, biết che giấu vết thương, biết tạo khói, biết bến nước, biết nơi uống nước, biết đường đi, khéo léo về bãi chăn thả, và vắt sữa còn lại.
Ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghapariṇāyakā te atirekapūjāya pūjetā hoti.
He honors with excessive honoring those bhikkhus who are elders, long-experienced, long-ordained, fathers of the Saṅgha, leaders of the Saṅgha.
Và người ấy tôn kính một cách đặc biệt những vị Tỳ-khưu trưởng lão, những vị đã chứng ngộ, những vị đã xuất gia lâu năm, những bậc cha của Tăng đoàn, những người lãnh đạo Tăng đoàn.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu āsāṭikaṃ hāretā hoti?
“And how, bhikkhus, is a bhikkhu one who removes the lice?
“Này chư Tỳ-khưu, và một Tỳ-khưu biết loại bỏ những điều gây hại là như thế nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhu uppannaṃ kāmavitakkaṃ nādhivāseti, pajahati vinodeti byantī karoti anabhāvaṃ gameti.
Here, bhikkhus, a bhikkhu does not tolerate a arisen thought of sensual desire; he abandons it, dispels it, puts an end to it, makes it disappear.
Ở đây, này chư Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu không chấp nhận ý nghĩ dục lạc đã khởi lên, mà từ bỏ, loại trừ, chấm dứt, làm cho nó không còn tồn tại.
Uppannaṃ byāpādavitakkaṃ…pe… uppannaṃ vihiṃsāvitakkaṃ…pe… uppannuppanne pāpake akusale dhamme nādhivāseti, pajahati vinodeti byantī karoti anabhāvaṃ gameti.
He does not tolerate an arisen thought of ill-will… he does not tolerate an arisen thought of harming… he does not tolerate unwholesome states that have arisen; he abandons them, dispels them, puts an end to them, makes them disappear.
Không chấp nhận ý nghĩ sân hận đã khởi lên… (cũng vậy)… không chấp nhận ý nghĩ hại người đã khởi lên… (cũng vậy)… không chấp nhận những pháp bất thiện, ác pháp đã khởi lên, mà từ bỏ, loại trừ, chấm dứt, làm cho chúng không còn tồn tại.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu āsāṭikaṃ hāretā hoti.
It is in this way, bhikkhus, that a bhikkhu is one who removes the lice.
Này chư Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu biết loại bỏ những điều gây hại là như vậy đó.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu vaṇaṃ paṭicchādetā hoti?
“And how, bhikkhus, is a bhikkhu one who covers wounds?
“Này chư Tỳ-khưu, và một Tỳ-khưu biết che giấu vết thương là như thế nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī.
Here, bhikkhus, having seen a form with the eye, he is not absorbed in its overall appearance, nor in its details.
Ở đây, này chư Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu khi thấy sắc bằng mắt thì không nắm giữ tướng chung, không nắm giữ tướng riêng.
Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati.
Since covetousness and distress, evil unwholesome states, might flow in upon him if he dwells with the eye-faculty unrestrained, he practices for its restraint, he guards the eye-faculty, he undertakes the restraint of the eye-faculty.
Vì nhãn căn không được phòng hộ, những pháp bất thiện, ác pháp như tham ái và ưu phiền có thể xâm nhập, nên Tỳ-khưu thực hành để phòng hộ, bảo vệ nhãn căn, đạt được sự phòng hộ nhãn căn.
Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī.
Having heard a sound with the ear… having smelled a smell with the nose… having tasted a taste with the tongue… having felt a tactile sensation with the body… having cognized a mental phenomenon with the mind, he is not absorbed in its overall appearance, nor in its details.
Khi nghe tiếng bằng tai… (cũng vậy)… khi ngửi hương bằng mũi… (cũng vậy)… khi nếm vị bằng lưỡi… (cũng vậy)… khi xúc chạm bằng thân… (cũng vậy)… khi nhận thức pháp bằng ý thì không nắm giữ tướng chung, không nắm giữ tướng riêng.
Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjati.
Since covetousness and distress, evil unwholesome states, might flow in upon him if he dwells with the mind-faculty unrestrained, he practices for its restraint, he guards the mind-faculty, he undertakes the restraint of the mind-faculty.
Vì ý căn không được phòng hộ, những pháp bất thiện, ác pháp như tham ái và ưu phiền có thể xâm nhập, nên Tỳ-khưu thực hành để phòng hộ, bảo vệ ý căn, đạt được sự phòng hộ ý căn.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu vaṇaṃ paṭicchādetā hoti.
It is in this way, bhikkhus, that a bhikkhu is one who covers wounds.
Này chư Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu biết che giấu vết thương là như vậy đó.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu titthaṃ jānāti?
“And how, bhikkhus, does a bhikkhu know the watering-place?
“Này chư Tỳ-khưu, và một Tỳ-khưu biết bến nước là như thế nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhu ye te bhikkhū bahussutā āgatāgamā dhammadharā vinayadharā mātikādharā te kālena kālaṃ upasaṅkamitvā paripucchati, paripañhati – ‘idaṃ, bhante, kathaṃ?
Here, bhikkhus, a bhikkhu approaches those bhikkhus who are learned, who have received the traditions, who are upholders of the Dhamma, upholders of the Vinaya, upholders of the mātikā, and at certain times questions and enquires: ‘Venerable sir, what is the meaning of this?
Ở đây, này chư Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thỉnh thoảng đến gần những vị Tỳ-khưu đa văn, đã thọ trì giáo pháp, thông thạo Pháp, thông thạo Luật, thông thạo các đề mục (Mātikā), và hỏi han, chất vấn:
Imassa ko attho’ti?
What is the sense of this?’
‘Bạch Thế Tôn, điều này là như thế nào? Ý nghĩa của điều này là gì?’
Tassa te āyasmanto avivaṭañceva vivaranti, anuttānīkatañca uttānī karonti, anekavihitesu ca kaṅkhāṭhānīyesu dhammesu kaṅkhaṃ paṭivinodenti.
These venerable ones then make what was unrevealed, revealed; make what was obscure, clear; and resolve his doubts regarding many kinds of doubtful points in the Dhamma.
Những vị Tôn giả ấy sẽ làm sáng tỏ những điều chưa được làm sáng tỏ cho Tỳ-khưu đó, làm rõ những điều chưa được làm rõ, và giải tỏa những nghi ngờ về nhiều pháp có thể gây nghi ngờ.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu titthaṃ jānāti.
It is in this way, bhikkhus, that a bhikkhu knows the watering-place.
Này chư Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu biết bến nước là như vậy đó.
‘‘Kathañca bhikkhave, bhikkhu pītaṃ jānāti?
“And how, bhikkhus, does a bhikkhu know what has been drunk?
“Này chư Tỳ-khưu, và một Tỳ-khưu biết nơi uống nước là như thế nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhu tathāgatappavedite dhammavinaye desiyamāne labhati atthavedaṃ, labhati dhammavedaṃ, labhati dhammūpasaṃhitaṃ pāmojjaṃ.
Here, bhikkhus, when the Dhamma-Vinaya proclaimed by the Tathāgata is being taught, he gains a sense of the meaning, he gains a sense of the Dhamma, he gains joy connected with the Dhamma.
Ở đây, này chư Tỳ-khưu, khi Pháp và Luật do Đức Như Lai thuyết giảng được giảng dạy, Tỳ-khưu đó đạt được niềm vui về ý nghĩa, đạt được niềm vui về giáo pháp, đạt được niềm hoan hỷ liên quan đến giáo pháp.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu pītaṃ jānāti.
It is in this way, bhikkhus, that a bhikkhu knows what has been drunk.
Này chư Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu biết nơi uống nước là như vậy đó.
‘‘Kathañca bhikkhave, bhikkhu sāvasesadohī hoti?
“And how, bhikkhus, is a bhikkhu one who milks completely?
“Này chư Tỳ-khưu, và một Tỳ-khưu vắt sữa còn lại là như thế nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhuṃ saddhā gahapatikā abhihaṭṭhuṃ pavārenti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārehi.
Here, bhikkhus, faithful householders, having brought and offered robes, almsfood, lodgings, and requisites for the sick, invite him.
Ở đây, này chư Tỳ-khưu, những gia chủ có đức tin cúng dường Tỳ-khưu với y phục, thức ăn khất thực, chỗ ở, và thuốc men cần thiết cho người bệnh.
Tatra bhikkhu mattaṃ jānāti paṭiggahaṇāya.
In this regard, the bhikkhu knows the measure for receiving.
Trong đó, Tỳ-khưu biết lượng vừa phải để thọ nhận.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu sāvasesadohī hoti.
It is in this way, bhikkhus, that a bhikkhu is one who milks completely.
Này chư Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu vắt sữa còn lại là như vậy đó.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghapariṇāyakā, te atirekapūjāya pūjetā hoti?
“And how, bhikkhus, is a bhikkhu one who honors with excessive honoring those bhikkhus who are elders, long-experienced, long-ordained, fathers of the Saṅgha, leaders of the Saṅgha?
“Này chư Tỳ-khưu, và một Tỳ-khưu tôn kính một cách đặc biệt những vị Tỳ-khưu trưởng lão, những vị đã chứng ngộ, những vị đã xuất gia lâu năm, những bậc cha của Tăng đoàn, những người lãnh đạo Tăng đoàn là như thế nào?
Idha, bhikkhave, bhikkhu ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghapariṇāyakā tesu mettaṃ kāyakammaṃ paccupaṭṭhāpeti āvi ceva raho ca; mettaṃ vacīkammaṃ paccupaṭṭhāpeti āvi ceva raho ca; mettaṃ manokammaṃ paccupaṭṭhāpeti āvi ceva raho ca.
Here, bhikkhus, a bhikkhu establishes a bodily action of loving-kindness towards those bhikkhus who are elders, long-experienced, long-ordained, fathers of the Saṅgha, leaders of the Saṅgha, whether openly or in secret; a verbal action of loving-kindness, whether openly or in secret; a mental action of loving-kindness, whether openly or in secret.
Ở đây, này chư Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu thực hiện hành động thân nghiệp từ ái đối với những vị Tỳ-khưu trưởng lão, những vị đã chứng ngộ, những vị đã xuất gia lâu năm, những bậc cha của Tăng đoàn, những người lãnh đạo Tăng đoàn, dù công khai hay kín đáo; thực hiện hành động khẩu nghiệp từ ái, dù công khai hay kín đáo; thực hiện hành động ý nghiệp từ ái, dù công khai hay kín đáo.
Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu ye te bhikkhū therā rattaññū cirapabbajitā saṅghapitaro saṅghapariṇāyakā te atirekapūjāya pūjetā hoti.
Indeed, bhikkhus, a bhikkhu who thus honors with extra reverence those bhikkhus who are elders, long-experienced, long-ordained, fathers of the Sangha, leaders of the Sangha, becomes one who has honored them.
Này các Tỳ-khưu, như vậy, vị Tỳ-khưu ấy đã cúng dường với sự tôn kính đặc biệt những vị Tỳ-khưu Trưởng lão, những bậc thông hiểu giáo pháp, đã xuất gia lâu năm, là cha của Tăng đoàn, là người lãnh đạo Tăng đoàn.
‘‘Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, māgadhako gopālako duppaññajātiko, vassānaṃ pacchime māse saradasamaye, asamavekkhitvā gaṅgāya nadiyā orimaṃ tīraṃ, asamavekkhitvā pārimaṃ tīraṃ, atittheneva gāvo patāresi uttaraṃ tīraṃ suvidehānaṃ.
“Formerly, bhikkhus, there was a Māgadha cowherd, foolish by nature, who, in the last month of the rainy season, in the autumn, without observing the hither bank of the river Gaṅgā, without observing the farther bank, made the cows cross to the northern bank of Suvideha at an unfordable place.
“Này các Tỳ-khưu, thuở xưa, một người chăn bò xứ Māgadha, là người ngu si, vào tháng cuối cùng của mùa mưa, trong mùa thu, đã không xem xét bờ bên này sông Gaṅgā, không xem xét bờ bên kia, đã cho bò lội qua bờ phía bắc của xứ Suvideha tại một bến không phù hợp.
Atha kho, bhikkhave, gāvo majjhegaṅgāya nadiyā sote āmaṇḍaliyaṃ karitvā tattheva anayabyasanaṃ āpajjiṃsu.
Then, bhikkhus, those cows, having whirled around in the current in the middle of the river Gaṅgā, met with misfortune and ruin right there.
Rồi, này các Tỳ-khưu, những con bò ấy đã xoay vòng giữa dòng sông Gaṅgā và tại đó chúng đã gặp tai họa, sự hủy diệt.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì lý do gì?
Tathā hi so, bhikkhave, māgadhako gopālako duppaññajātiko, vassānaṃ pacchime māse saradasamaye, asamavekkhitvā gaṅgāya nadiyā orimaṃ tīraṃ, asamavekkhitvā pārimaṃ tīraṃ, atittheneva gāvo patāresi uttaraṃ tīraṃ suvidehānaṃ.
Because, bhikkhus, that Māgadha cowherd, foolish by nature, in the last month of the rainy season, in the autumn, without observing the hither bank of the river Gaṅgā, without observing the farther bank, made the cows cross to the northern bank of Suvideha at an unfordable place.
Chính vì, này các Tỳ-khưu, người chăn bò xứ Māgadha ấy, là người ngu si, vào tháng cuối cùng của mùa mưa, trong mùa thu, đã không xem xét bờ bên này sông Gaṅgā, không xem xét bờ bên kia, đã cho bò lội qua bờ phía bắc của xứ Suvideha tại một bến không phù hợp.
Evameva kho, bhikkhave, ye hi keci* samaṇā vā brāhmaṇā vā akusalā imassa lokassa akusalā parassa lokassa, akusalā māradheyyassa akusalā amāradheyyassa, akusalā maccudheyyassa akusalā amaccudheyyassa, tesaṃ ye sotabbaṃ saddahātabbaṃ maññissanti, tesaṃ taṃ bhavissati dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya.
In the same way, bhikkhus, whatever recluses or brahmins are unskilled in this world, unskilled in the other world, unskilled in the domain of Māra, unskilled in the non-domain of Māra, unskilled in the domain of Death, unskilled in the non-domain of Death—those who think that their words are to be listened to and to be believed, for them that will be for their harm and suffering for a long time.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào không thiện xảo về thế giới này, không thiện xảo về thế giới khác, không thiện xảo về lãnh địa của Māra, không thiện xảo về phi lãnh địa của Māra, không thiện xảo về lãnh địa của tử thần, không thiện xảo về phi lãnh địa của tử thần, những ai nghĩ rằng lời của họ đáng nghe, đáng tin, thì điều đó sẽ đưa đến bất lợi và khổ đau lâu dài cho họ.
351. ‘‘Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, māgadhako gopālako sappaññajātiko, vassānaṃ pacchime māse saradasamaye, samavekkhitvā gaṅgāya nadiyā orimaṃ tīraṃ, samavekkhitvā pārimaṃ tīraṃ, tittheneva gāvo patāresi uttaraṃ tīraṃ suvidehānaṃ.
351. “Formerly, bhikkhus, there was a Māgadha cowherd, wise by nature, who, in the last month of the rainy season, in the autumn, having observed the hither bank of the river Gaṅgā, having observed the farther bank, made the cows cross to the northern bank of Suvideha at a fordable place.
351. Này các Tỳ-khưu, thuở xưa, một người chăn bò xứ Māgadha, là người có trí tuệ, vào tháng cuối cùng của mùa mưa, trong mùa thu, đã xem xét bờ bên này sông Gaṅgā, đã xem xét bờ bên kia, đã cho bò lội qua bờ phía bắc của xứ Suvideha tại một bến phù hợp.
So paṭhamaṃ patāresi ye te usabhā gopitaro gopariṇāyakā.
First, he made those bulls cross, the fathers of the herd, the leaders of the herd.
Trước tiên, người ấy đã cho những con bò đực đầu đàn, những con bò cha, những con bò dẫn đầu, lội qua.
Te tiriyaṃ gaṅgāya sotaṃ chetvā sotthinā pāraṃ agamaṃsu.
They, cutting across the current of the Gaṅgā, reached the farther bank safely.
Chúng đã vượt ngang dòng Gaṅgā và an toàn sang bờ bên kia.
Athāpare patāresi balavagāvo dammagāvo.
Then he made other strong cows, tame cows, cross.
Sau đó, người ấy đã cho những con bò khỏe mạnh, những con bò đã được thuần hóa, lội qua.
Tepi tiriyaṃ gaṅgāya sotaṃ chetvā sotthinā pāraṃ agamaṃsu.
They too, cutting across the current of the Gaṅgā, reached the farther bank safely.
Chúng cũng đã vượt ngang dòng Gaṅgā và an toàn sang bờ bên kia.
Athāpare patāresi vacchatare vacchatariyo.
Then he made other young calves, young heifers, cross.
Sau đó, người ấy đã cho những con bò tơ đực và bò tơ cái lội qua.
Tepi tiriyaṃ gaṅgāya sotaṃ chetvā sotthinā pāraṃ agamaṃsu.
They too, cutting across the current of the Gaṅgā, reached the farther bank safely.
Chúng cũng đã vượt ngang dòng Gaṅgā và an toàn sang bờ bên kia.
Athāpare patāresi vacchake kisābalake* .
Then he made other weak and sickly calves cross.
Sau đó, người ấy đã cho những con bê yếu ớt lội qua.
Tepi tiriyaṃ gaṅgāya sotaṃ chetvā sotthinā pāraṃ agamaṃsu.
They too, cutting across the current of the Gaṅgā, reached the farther bank safely.
Chúng cũng đã vượt ngang dòng Gaṅgā và an toàn sang bờ bên kia.
Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, vacchako taruṇako tāvadeva jātako mātugoravakena vuyhamāno, sopi tiriyaṃ gaṅgāya sotaṃ chetvā sotthinā pāraṃ agamāsi.
Formerly, bhikkhus, a young calf, born just that day, being carried along by respect for its mother, it too cut across the current of the Gaṅgā and reached the farther bank safely.
Này các Tỳ-khưu, thuở xưa, một con bê non vừa mới sinh, vì lòng kính trọng mẹ, đã trôi theo dòng nước, nó cũng đã vượt ngang dòng Gaṅgā và an toàn sang bờ bên kia.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì lý do gì?
Tathā hi so, bhikkhave, māgadhako gopālako sappaññajātiko, vassānaṃ pacchime māse saradasamaye, samavekkhitvā gaṅgāya nadiyā orimaṃ tīraṃ, samavekkhitvā pārimaṃ tīraṃ, tittheneva gāvo patāresi uttaraṃ tīraṃ suvidehānaṃ.
Because, bhikkhus, that Māgadha cowherd, wise by nature, in the last month of the rainy season, in the autumn, having observed the hither bank of the river Gaṅgā, having observed the farther bank, made the cows cross to the northern bank of Suvideha at a fordable place.
Chính vì, này các Tỳ-khưu, người chăn bò xứ Māgadha ấy, là người có trí tuệ, vào tháng cuối cùng của mùa mưa, trong mùa thu, đã xem xét bờ bên này sông Gaṅgā, đã xem xét bờ bên kia, đã cho bò lội qua bờ phía bắc của xứ Suvideha tại một bến phù hợp.
Evameva kho, bhikkhave, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā kusalā imassa lokassa kusalā parassa lokassa, kusalā māradheyyassa kusalā amāradheyyassa, kusalā maccudheyyassa kusalā amaccudheyyassa, tesaṃ ye sotabbaṃ saddahātabbaṃ maññissanti, tesaṃ taṃ bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāya.
In the same way, bhikkhus, whatever recluses or brahmins are skilled in this world, skilled in the other world, skilled in the domain of Māra, skilled in the non-domain of Māra, skilled in the domain of Death, skilled in the non-domain of Death—those who think that their words are to be listened to and to be believed, for them that will be for their welfare and happiness for a long time.
Cũng vậy, này các Tỳ-khưu, bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào thiện xảo về thế giới này, thiện xảo về thế giới khác, thiện xảo về lãnh địa của Māra, thiện xảo về phi lãnh địa của Māra, thiện xảo về lãnh địa của tử thần, thiện xảo về phi lãnh địa của tử thần, những ai nghĩ rằng lời của họ đáng nghe, đáng tin, thì điều đó sẽ đưa đến lợi ích và an lạc lâu dài cho họ.
352. ‘‘Seyyathāpi, bhikkhave, ye te usabhā gopitaro gopariṇāyakā te tiriyaṃ gaṅgāya sotaṃ chetvā sotthinā pāraṃ agamaṃsu, evameva kho, bhikkhave, ye te bhikkhū arahanto khīṇāsavā vusitavanto katakaraṇīyā ohitabhārā anuppattasadatthā parikkhīṇabhavasaṃyojanā sammadaññā vimuttā, te tiriyaṃ mārassa sotaṃ chetvā sotthinā pāraṃ gatā.
352. “Just as, bhikkhus, those bulls, the fathers of the herd, the leaders of the herd, cut across the current of the Gaṅgā and reached the farther bank safely, so too, bhikkhus, those bhikkhus who are Arahants, whose taints are destroyed, who have lived the holy life, who have done what had to be done, who have laid down the burden, who have attained their own goal, whose fetters of existence are destroyed, who are completely liberated through right knowledge—they, cutting across the current of Māra, have reached the farther bank safely.
352. Này các Tỳ-khưu, ví như những con bò đực đầu đàn, những con bò cha, những con bò dẫn đầu, đã vượt ngang dòng Gaṅgā và an toàn sang bờ bên kia, cũng vậy, này các Tỳ-khưu, những vị Tỳ-khưu A-la-hán, đã đoạn tận các lậu hoặc, đã hoàn thành phạm hạnh, đã làm những việc cần làm, đã đặt gánh nặng xuống, đã đạt được mục đích tối thượng của mình, đã đoạn tận các kiết sử tái sinh, đã được giải thoát nhờ chánh trí, các vị ấy đã vượt ngang dòng Māra và an toàn sang bờ bên kia.
‘‘Ahaṃ kho pana, bhikkhave, kusalo imassa lokassa kusalo parassa lokassa, kusalo māradheyyassa kusalo amāradheyyassa, kusalo maccudheyyassa kusalo amaccudheyyassa.
“I, bhikkhus, am skilled in this world, skilled in the other world, skilled in the domain of Māra, skilled in the non-domain of Māra, skilled in the domain of Death, skilled in the non-domain of Death.
Này các Tỳ-khưu, Ta là bậc thiện xảo về thế giới này, thiện xảo về thế giới khác, thiện xảo về lãnh địa của Māra, thiện xảo về phi lãnh địa của Māra, thiện xảo về lãnh địa của tử thần, thiện xảo về phi lãnh địa của tử thần.
Tassa mayhaṃ, bhikkhave, ye sotabbaṃ saddahātabbaṃ maññissanti, tesaṃ taṃ bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāyā’’ti.
As for me, bhikkhus, those who think that my words are to be listened to and to be believed, for them that will be for their welfare and happiness for a long time.”
Này các Tỳ-khưu, những ai nghĩ rằng lời của Ta đáng nghe, đáng tin, thì điều đó sẽ đưa đến lợi ích và an lạc lâu dài cho họ.”
353. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ.
353. Thus have I heard: At one time the Blessed One was dwelling in Vesālī, in the Great Wood, at the Gabled Hall.
353. Tôi nghe như vầy: Một thời Thế Tôn trú ở Vesālī, tại Đại Lâm, trong giảng đường có mái nhọn.
Tena kho pana samayena saccako nigaṇṭhaputto vesāliyaṃ paṭivasati bhassappavādako paṇḍitavādo sādhusammato bahujanassa.
Now at that time Saccaka the Nigaṇṭha’s son was living in Vesālī, a verbose speaker, one who claimed to be wise, and was highly esteemed by many people.
Lúc bấy giờ, Saccaka, con của Nigaṇṭha, trú ở Vesālī, là người hay tranh luận, tự xưng là bậc trí, được nhiều người kính trọng.
So vesāliyaṃ parisati evaṃ vācaṃ bhāsati – ‘‘nāhaṃ taṃ passāmi samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā, saṅghiṃ gaṇiṃ gaṇācariyaṃ, api arahantaṃ sammāsambuddhaṃ paṭijānamānaṃ, yo mayā vādena vādaṃ samāraddho na saṅkampeyya na sampakampeyya na sampavedheyya, yassa na kacchehi sedā mucceyyuṃ.
He would speak thus in the assembly in Vesālī: “I do not see any ascetic or brahmin, any leader of a Sangha, head of a group, or teacher of a group, or even one who claims to be an Arahant, a Fully Self-Enlightened One, who, if engaged in a debate by me, would not tremble, would not shake, would not quiver, and whose armpits would not release sweat.
Ông ta tuyên bố trong hội chúng ở Vesālī như sau: “Ta không thấy một Sa-môn hay Bà-la-môn nào, dù là người đứng đầu chúng, đứng đầu giáo đoàn, bậc thầy của giáo đoàn, hay là vị tự xưng là A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, mà khi tranh luận với ta lại không run rẩy, không chao đảo, không hoảng sợ, và mồ hôi không toát ra từ nách.
Thūṇaṃ cepāhaṃ acetanaṃ vādena vādaṃ samārabheyyaṃ, sāpi mayā vādena vādaṃ samāraddhā saṅkampeyya sampakampeyya sampavedheyya.
If I were to engage even an inanimate pillar in a debate, it would tremble, shake, and quiver when engaged in a debate by me.
Ngay cả nếu ta tranh luận với một cây cột vô tri, thì cây cột đó khi tranh luận với ta cũng sẽ run rẩy, chao đảo, hoảng sợ.
Ko pana vādo manussabhūtassā’’ti?
What then of a human being?”
Huống chi là một người?”
Atha kho āyasmā assaji pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya vesāliṃ piṇḍāya pāvisi.
Then, in the morning, Venerable Assaji dressed, and taking his bowl and robe, entered Vesālī for alms.
Rồi Tôn giả Assaji vào buổi sáng đắp y, mang bát và y đi vào Vesālī để khất thực.
Addasā kho saccako nigaṇṭhaputto vesāliyaṃ jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno āyasmantaṃ assajiṃ dūratova āgacchantaṃ.
Saccaka the Nigaṇṭha’s son, while wandering and walking for exercise in Vesālī, saw Venerable Assaji approaching from afar.
Saccaka, con của Nigaṇṭha, đang đi dạo ở Vesālī, thấy Tôn giả Assaji từ xa đi đến.
Disvāna yenāyasmā assaji tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā assajinā saddhiṃ sammodi.
Having seen him, he approached Venerable Assaji; having approached, he exchanged greetings with Venerable Assaji.
Thấy vậy, ông ta đi đến chỗ Tôn giả Assaji; sau khi đến, ông ta chào hỏi Tôn giả Assaji.
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ aṭṭhāsi.
After exchanging courteous and amiable talk, he stood to one side.
Sau khi trao đổi những lời chào hỏi thân mật, ông ta đứng sang một bên.
Ekamantaṃ ṭhito kho saccako nigaṇṭhaputto āyasmantaṃ assajiṃ etadavoca – ‘‘kathaṃ pana, bho assaji, samaṇo gotamo sāvake vineti, kathaṃbhāgā ca pana samaṇassa gotamassa sāvakesu anusāsanī bahulā pavattatī’’ti?
Standing to one side, Saccaka the Nigaṇṭha’s son said to Venerable Assaji: “How, friend Assaji, does the ascetic Gotama instruct his disciples, and what kind of instruction does the ascetic Gotama mostly give to his disciples?”
Đứng sang một bên, Saccaka, con của Nigaṇṭha, nói với Tôn giả Assaji: “Này Tôn giả Assaji, Sa-môn Gotama giáo hóa các đệ tử như thế nào, và giáo huấn nào của Sa-môn Gotama thường được truyền dạy cho các đệ tử?”
‘‘Evaṃ kho, aggivessana, bhagavā sāvake vineti, evaṃbhāgā ca pana bhagavato sāvakesu anusāsanī bahulā pavattati – ‘rūpaṃ, bhikkhave, aniccaṃ, vedanā aniccā, saññā aniccā, saṅkhārā aniccā, viññāṇaṃ aniccaṃ.
“It is thus, Aggivessana, that the Blessed One instructs his disciples, and this is the instruction that the Blessed One mostly gives to his disciples: ‘Bhikkhus, form is impermanent; feeling is impermanent; perception is impermanent; volitional formations are impermanent; consciousness is impermanent.
“Này Aggivessana, Thế Tôn giáo hóa các đệ tử như thế này, và giáo huấn này của Thế Tôn thường được truyền dạy cho các đệ tử: ‘Này các Tỳ-khưu, sắc là vô thường, thọ là vô thường, tưởng là vô thường, các hành là vô thường, thức là vô thường.
Rūpaṃ, bhikkhave, anattā, vedanā anattā, saññā anattā, saṅkhārā anattā, viññāṇaṃ anattā.
Bhikkhus, form is not self; feeling is not self; perception is not self; volitional formations are not self; consciousness is not self.
Này các Tỳ-khưu, sắc là vô ngã, thọ là vô ngã, tưởng là vô ngã, các hành là vô ngã, thức là vô ngã.
Sabbe saṅkhārā aniccā, sabbe dhammā anattā’ti.
All volitional formations are impermanent; all phenomena are not self.’
Tất cả các hành là vô thường, tất cả các pháp là vô ngã’.
Evaṃ kho, aggivessana, bhagavā sāvake vineti, evaṃbhāgā ca pana bhagavato sāvakesu anusāsanī bahulā pavattatī’’ti.
It is thus, Aggivessana, that the Blessed One instructs his disciples, and this is the instruction that the Blessed One mostly gives to his disciples.”
Này Aggivessana, Thế Tôn giáo hóa các đệ tử như thế này, và giáo huấn này của Thế Tôn thường được truyền dạy cho các đệ tử.”
‘‘Dussutaṃ vata, bho assaji, assumha ye mayaṃ evaṃvādiṃ samaṇaṃ gotamaṃ assumha.
“Indeed, friend Assaji, it is ill-heard by us, that we heard an ascetic Gotama speaking in such a way.
“Này Tôn giả Assaji, chúng tôi thật đã nghe sai, khi chúng tôi nghe Sa-môn Gotama nói như vậy.
Appeva nāma mayaṃ kadāci karahaci tena bhotā gotamena saddhiṃ samāgaccheyyāma, appeva nāma siyā kocideva kathāsallāpo, appeva nāma tasmā pāpakā diṭṭhigatā viveceyyāmā’’ti.
May we perhaps sometime meet with that venerable Gotama, may there be some conversation, may we perhaps be separated from those evil wrong views.”
Ước gì một lúc nào đó chúng tôi có thể gặp Tôn giả Gotama, ước gì có thể có một cuộc đàm luận, ước gì chúng tôi có thể được giải thoát khỏi những tà kiến xấu xa đó.”
354. Tena kho pana samayena pañcamattāni licchavisatāni santhāgāre* sannipatitāni honti kenacideva karaṇīyena.
354. Now at that time, about five hundred Licchavis were assembled in the assembly hall for some business or other.
354. Lúc bấy giờ, khoảng năm trăm người Licchavi đang tụ họp tại hội trường vì một lý do nào đó.
Atha kho saccako nigaṇṭhaputto yena te licchavī tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā te licchavī etadavoca – ‘‘abhikkamantu bhonto licchavī, abhikkamantu bhonto licchavī, ajja me samaṇena gotamena saddhiṃ kathāsallāpo bhavissati.
Then Saccaka the Nigaṇṭha’s son approached those Licchavis; having approached, he said to those Licchavis: “Come forth, venerable Licchavis, come forth, venerable Licchavis! Today I shall have a conversation with the ascetic Gotama.
Rồi Saccaka, con của Nigaṇṭha, đi đến chỗ những người Licchavi đó; sau khi đến, ông ta nói với họ: “Này các ngài Licchavi, hãy đến, này các ngài Licchavi, hãy đến! Hôm nay tôi sẽ có một cuộc đàm luận với Sa-môn Gotama.
Sace me samaṇo gotamo tathā patiṭṭhissati yathā ca me* ñātaññatarena sāvakena assajinā nāma bhikkhunā patiṭṭhitaṃ, seyyathāpi nāma balavā puriso dīghalomikaṃ eḷakaṃ lomesu gahetvā ākaḍḍheyya parikaḍḍheyya samparikaḍḍheyya, evamevāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ vādena vādaṃ ākaḍḍhissāmi parikaḍḍhissāmi samparikaḍḍhissāmi.
If the ascetic Gotama stands firm with me as he stood firm with that one of his well-known disciples, the bhikkhu named Assaji, just as a strong man might seize a long-haired ram by the fleece and pull it, drag it, and utterly drag it, so too will I pull, drag, and utterly drag the ascetic Gotama in a debate.
Nếu Sa-môn Gotama đối đáp với tôi như đã đối đáp với đệ tử của ông ta, một Tỳ-khưu tên là Assaji, thì cũng như một người khỏe mạnh nắm lông một con cừu lông dài mà kéo, lôi, giằng co, tôi cũng sẽ kéo, lôi, giằng co Sa-môn Gotama trong cuộc tranh luận.
Seyyathāpi nāma balavā soṇḍikākammakāro mahantaṃ soṇḍikākiḷañjaṃ gambhīre udakarahade pakkhipitvā kaṇṇe gahetvā ākaḍḍheyya parikaḍḍheyya samparikaḍḍheyya, evamevāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ vādena vādaṃ ākaḍḍhissāmi parikaḍḍhissāmi samparikaḍḍhissāmi.
Just as a strong distiller’s worker might throw a large distiller’s sieve into a deep water-pool and, taking it by the edges, pull it, drag it, and utterly drag it, so too will I pull, drag, and utterly drag the ascetic Gotama in a debate.
Cũng như một người làm rượu khỏe mạnh ném một tấm vải lọc rượu lớn vào một hồ nước sâu, rồi nắm góc mà kéo, lôi, giằng co, tôi cũng sẽ kéo, lôi, giằng co Sa-môn Gotama trong cuộc tranh luận.
Seyyathāpi nāma balavā soṇḍikādhutto vālaṃ* kaṇṇe gahetvā odhuneyya niddhuneyya nipphoṭeyya* evamevāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ vādena vādaṃ odhunissāmi niddhunissāmi nipphoṭessāmi.
Just as a strong distiller’s rogue might take a sieve by the edges and shake it off, completely shake it off, and toss it out, so too will I shake off, completely shake off, and toss out the ascetic Gotama in a debate.
Cũng như một người nghiện rượu khỏe mạnh nắm tai một con lừa mà lắc, giũ, vỗ, tôi cũng sẽ lắc, giũ, vỗ Sa-môn Gotama trong cuộc tranh luận.
Seyyathāpi nāma kuñjaro saṭṭhihāyano gambhīraṃ pokkharaṇiṃ ogāhetvā sāṇadhovikaṃ nāma kīḷitajātaṃ kīḷati, evamevāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ sāṇadhovikaṃ maññe kīḷitajātaṃ kīḷissāmi.
Just as a sixty-year-old elephant might enter a deep pond and play a game called ‘sāṇadhovika’, so too will I, I think, play the game of ‘sāṇadhovika’ with the ascetic Gotama.
Cũng như một con voi sáu mươi tuổi xuống một hồ sen sâu mà chơi trò gọi là ‘sāṇadhovika’, tôi cũng sẽ chơi trò ‘sāṇadhovika’ với Sa-môn Gotama.
Abhikkamantu bhonto licchavī, abhikkamantu bhonto licchavī, ajja me samaṇena gotamena saddhiṃ kathāsallāpo bhavissatī’’ti.
Come forth, venerable Licchavis, come forth, venerable Licchavis! Today I shall have a conversation with the ascetic Gotama.”
Này các ngài Licchavi, hãy đến, này các ngài Licchavi, hãy đến! Hôm nay tôi sẽ có một cuộc đàm luận với Sa-môn Gotama.”
Tatrekacce licchavī evamāhaṃsu – ‘‘kiṃ samaṇo gotamo saccakassa nigaṇṭhaputtassa vādaṃ āropessati, atha kho saccako nigaṇṭhaputto samaṇassa gotamassa vādaṃ āropessatī’’ti?
Thereupon some Licchavis said: “Will the ascetic Gotama impose his views on Saccaka the Nigaṇṭha’s son, or will Saccaka the Nigaṇṭha’s son impose his views on the ascetic Gotama?”
Trong số đó, một số người Licchavi nói: “Sa-môn Gotama sẽ bác bỏ luận điểm của Saccaka, con của Nigaṇṭha, hay Saccaka, con của Nigaṇṭha, sẽ bác bỏ luận điểm của Sa-môn Gotama?”
Ekacce licchavī evamāhaṃsu – ‘‘kiṃ so bhavamāno saccako nigaṇṭhaputto yo bhagavato vādaṃ āropessati, atha kho bhagavā saccakassa nigaṇṭhaputtassa vādaṃ āropessatī’’ti?
Some Licchavis said: “Who is this Saccaka the Nigaṇṭha’s son that he would impose his views on the Blessed One? Rather, the Blessed One will impose his views on Saccaka the Nigaṇṭha’s son.”
Một số người Licchavi khác nói: “Saccaka, con của Nigaṇṭha, là ai mà có thể bác bỏ luận điểm của Thế Tôn? Chính Thế Tôn sẽ bác bỏ luận điểm của Saccaka, con của Nigaṇṭha!”
Atha kho saccako nigaṇṭhaputto pañcamattehi licchavisatehi parivuto yena mahāvanaṃ kūṭāgārasālā tenupasaṅkami.
Then Saccaka the Nigaṇṭha’s son, surrounded by about five hundred Licchavis, approached the Great Wood, the Gabled Hall.
Rồi Saccaka, con của Nigaṇṭha, cùng với khoảng năm trăm người Licchavi, đi đến Đại Lâm, giảng đường có mái nhọn.
355. Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū abbhokāse caṅkamanti.
355. Now at that time, several bhikkhus were walking back and forth in the open air.
355. Lúc bấy giờ, nhiều Tỳ-khưu đang đi kinh hành ngoài trời.
Atha kho saccako nigaṇṭhaputto yena te bhikkhū tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā te bhikkhū etadavoca – ‘‘kahaṃ nu kho, bho, etarahi so bhavaṃ gotamo viharati?
Then Saccaka the Nigaṇṭha’s son approached those bhikkhus; having approached, he said to those bhikkhus: “Where, friends, is that venerable Gotama dwelling now?
Rồi Saccaka, con của Nigaṇṭha, đi đến chỗ các Tỳ-khưu đó; sau khi đến, ông ta nói với các Tỳ-khưu đó: “Này các Tôn giả, Tôn giả Gotama hiện đang trú ở đâu?
Dassanakāmā hi mayaṃ taṃ bhavantaṃ gotama’’nti.
We wish to see that venerable Gotama.”
Chúng tôi muốn gặp Tôn giả Gotama.”
‘‘Esa, aggivessana, bhagavā mahāvanaṃ ajjhogāhetvā aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisinno’’ti.
“That Blessed One, Aggivessana, has entered the Great Wood and is sitting for his day’s abiding at the root of a certain tree.”
“Này Aggivessana, Thế Tôn đã đi sâu vào Đại Lâm và đang ngồi thiền định ban ngày dưới một gốc cây nào đó.”
Atha kho saccako nigaṇṭhaputto mahatiyā licchaviparisāya saddhiṃ mahāvanaṃ ajjhogāhetvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi.
Then Saccaka the Nigaṇṭha’s son, together with the large assembly of Licchavis, entered the Great Wood and approached the Blessed One; having approached, he exchanged greetings with the Blessed One.
Rồi Saccaka, con của Nigaṇṭha, cùng với một hội chúng lớn gồm những người Licchavi, đi sâu vào Đại Lâm, đến chỗ Thế Tôn; sau khi đến, ông ta chào hỏi Thế Tôn.
Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi.
After exchanging courteous and amiable talk, he sat down to one side.
Sau khi trao đổi những lời chào hỏi thân mật, ông ta ngồi sang một bên.
Tepi kho licchavī appekacce bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
Some of those Licchavis, having saluted the Blessed One, sat down to one side; some exchanged greetings with the Blessed One, and after exchanging courteous and amiable talk, sat down to one side.
Trong số những người Licchavi đó, một số đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi sang một bên; một số chào hỏi Thế Tôn, sau khi trao đổi những lời chào hỏi thân mật, họ ngồi sang một bên.
Appekacce yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce bhagavato santike nāmagottaṃ sāvetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, appekacce tuṇhībhūtā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
Some, having paid homage to the Blessed One with joined palms, sat down to one side; some, having announced their name and clan to the Blessed One, sat down to one side; and some remained silent and sat down to one side.
Một số chắp tay vái lạy Thế Tôn rồi ngồi sang một bên; một số xưng tên và dòng họ trước Thế Tôn rồi ngồi sang một bên; một số im lặng ngồi sang một bên.
356. Ekamantaṃ nisinno kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘puccheyyāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ kiñcideva desaṃ, sace me bhavaṃ gotamo okāsaṃ karoti pañhassa veyyākaraṇāyā’’ti.
356. Then Saccaka the Nigaṇṭha, having sat down to one side, said to the Blessed One, “I would like to ask the Venerable Gotama a certain question, if the Venerable Gotama grants me the opportunity to answer the question.”
356. Này Saccaka, con trai của Nigaṇṭha, ngồi sang một bên, bạch Thế Tôn rằng: “Con muốn hỏi Tôn giả Gotama một vài điều, nếu Tôn giả Gotama cho phép con được đặt câu hỏi.”
‘‘Puccha, aggivessana, yadākaṅkhasī’’ti.
“Ask, Aggivessana, whatever you wish.”
“Này Aggivessana, hãy hỏi điều gì ông muốn.”
‘‘Kathaṃ pana bhavaṃ gotamo sāvake vineti, kathaṃbhāgā ca pana bhoto gotamassa sāvakesu anusāsanī bahulā pavattatī’’ti?
“How, then, does the Venerable Gotama discipline his disciples? And what is the nature of the instruction that the Venerable Gotama frequently gives to his disciples?”
“Tôn giả Gotama huấn luyện các đệ tử như thế nào, và lời giáo huấn nào của Tôn giả Gotama thường được truyền dạy cho các đệ tử?”
‘‘Evaṃ kho ahaṃ, aggivessana, sāvake vinemi, evaṃbhāgā ca pana me sāvakesu anusāsanī bahulā pavattati – ‘rūpaṃ, bhikkhave, aniccaṃ, vedanā aniccā, saññā aniccā, saṅkhārā aniccā, viññāṇaṃ aniccaṃ.
“This is how I, Aggivessana, discipline my disciples, and this is the nature of the instruction that I frequently give to my disciples: ‘Form, bhikkhus, is impermanent; feeling is impermanent; perception is impermanent; volitional formations are impermanent; consciousness is impermanent.
“Này Aggivessana, ta huấn luyện các đệ tử như thế này, và lời giáo huấn này của ta thường được truyền dạy cho các đệ tử: ‘Này các Tỳ-khưu, sắc là vô thường, thọ là vô thường, tưởng là vô thường, các hành là vô thường, thức là vô thường.
Rūpaṃ, bhikkhave, anattā, vedanā anattā, saññā anattā, saṅkhārā anattā, viññāṇaṃ anattā.
Form, bhikkhus, is not-self; feeling is not-self; perception is not-self; volitional formations are not-self; consciousness is not-self.
Này các Tỳ-khưu, sắc là vô ngã, thọ là vô ngã, tưởng là vô ngã, các hành là vô ngã, thức là vô ngã.
Sabbe saṅkhārā aniccā, sabbe dhammā anattā’ti.
All conditioned phenomena are impermanent; all phenomena are not-self.’
Tất cả các hành là vô thường, tất cả các pháp là vô ngã.’
Evaṃ kho ahaṃ, aggivessana, sāvake vinemi, evaṃbhāgā ca pana me sāvakesu anusāsanī bahulā pavattatī’’ti.
This is how I, Aggivessana, discipline my disciples, and this is the nature of the instruction that I frequently give to my disciples.”
Này Aggivessana, ta huấn luyện các đệ tử như thế này, và lời giáo huấn này của ta thường được truyền dạy cho các đệ tử.”
‘‘Seyyathāpi, bho gotama, ye kecime bījagāmabhūtagāmā vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjanti, sabbe te pathaviṃ nissāya pathaviyaṃ patiṭṭhāya.
“Just as, Venerable Gotama, whatever seed-plants and living plants grow, increase, and develop, all of them rely on the earth, are established in the earth.
“Bạch Tôn giả Gotama, ví như bất cứ loại hạt giống và cây cối nào tăng trưởng, phát triển, và đạt đến sự sung mãn, tất cả đều nương tựa vào đất, thiết lập trên đất.
Evamete bījagāmabhūtagāmā vuddhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjanti.
In this way, these seed-plants and living plants grow, increase, and develop.
Như vậy, những loại hạt giống và cây cối này tăng trưởng, phát triển, và đạt đến sự sung mãn.
Seyyathāpi vā pana, bho gotama, ye kecime balakaraṇīyā kammantā karīyanti, sabbe te pathaviṃ nissāya pathaviyaṃ patiṭṭhāya.
Or again, Venerable Gotama, just as whatever tasks require strength are performed, all of them rely on the earth, are established in the earth.
Hoặc như, bạch Tôn giả Gotama, bất cứ công việc nào cần sức mạnh được thực hiện, tất cả đều nương tựa vào đất, thiết lập trên đất.
Evamete balakaraṇīyā kammantā karīyanti.
In this way, these tasks requiring strength are performed.
Như vậy, những công việc cần sức mạnh này được thực hiện.
Evameva kho, bho gotama, rūpattāyaṃ purisapuggalo rūpe patiṭṭhāya puññaṃ vā apuññaṃ vā pasavati, vedanattāyaṃ purisapuggalo vedanāyaṃ patiṭṭhāya puññaṃ vā apuññaṃ vā pasavati, saññattāyaṃ purisapuggalo saññāyaṃ patiṭṭhāya puññaṃ vā apuññaṃ vā pasavati, saṅkhārattāyaṃ purisapuggalo saṅkhāresu patiṭṭhāya puññaṃ vā apuññaṃ vā pasavati, viññāṇattāyaṃ purisapuggalo viññāṇe patiṭṭhāya puññaṃ vā apuññaṃ vā pasavatī’’ti.
Even so, Venerable Gotama, a person whose self is form, relying on form, produces merit or demerit; a person whose self is feeling, relying on feeling, produces merit or demerit; a person whose self is perception, relying on perception, produces merit or demerit; a person whose self is volitional formations, relying on volitional formations, produces merit or demerit; a person whose self is consciousness, relying on consciousness, produces merit or demerit.”
Cũng vậy, bạch Tôn giả Gotama, một người có sắc là tự ngã (rūpattā) nương tựa vào sắc mà tạo ra phước hay phi phước; một người có thọ là tự ngã (vedanattā) nương tựa vào thọ mà tạo ra phước hay phi phước; một người có tưởng là tự ngã (saññattā) nương tựa vào tưởng mà tạo ra phước hay phi phước; một người có các hành là tự ngã (saṅkhārattā) nương tựa vào các hành mà tạo ra phước hay phi phước; một người có thức là tự ngã (viññāṇattā) nương tựa vào thức mà tạo ra phước hay phi phước.”
‘‘Nanu tvaṃ, aggivessana, evaṃ vadesi – ‘rūpaṃ me attā, vedanā me attā, saññā me attā, saṅkhārā me attā, viññāṇaṃ me attā’’’ti?
“Do you not, Aggivessana, say thus: ‘Form is my self, feeling is my self, perception is my self, volitional formations are my self, consciousness is my self’?”
“Này Aggivessana, ông không nói như thế này sao: ‘Sắc là tự ngã của tôi, thọ là tự ngã của tôi, tưởng là tự ngã của tôi, các hành là tự ngã của tôi, thức là tự ngã của tôi’?”
‘‘Ahañhi, bho gotama, evaṃ vadāmi – ‘rūpaṃ me attā, vedanā me attā, saññā me attā, saṅkhārā me attā, viññāṇaṃ me attā’ti, ayañca mahatī janatā’’ti.
“Indeed, Venerable Gotama, I say thus: ‘Form is my self, feeling is my self, perception is my self, volitional formations are my self, consciousness is my self,’ and so does this great multitude of people.”
“Bạch Tôn giả Gotama, con nói như thế này: ‘Sắc là tự ngã của con, thọ là tự ngã của con, tưởng là tự ngã của con, các hành là tự ngã của con, thức là tự ngã của con,’ và đại chúng này cũng nói như vậy.”
‘‘Kiñhi te, aggivessana, mahatī janatā karissati?
“What will this great multitude of people do for you, Aggivessana?
“Này Aggivessana, đại chúng đó có thể làm gì cho ông?
Iṅgha tvaṃ, aggivessana, sakaññeva vādaṃ nibbeṭhehī’’ti.
Come now, Aggivessana, you yourself explain your own assertion.”
Này Aggivessana, hãy tự mình giải thích quan điểm của mình đi.”
‘‘Ahañhi, bho gotama, evaṃ vadāmi – ‘rūpaṃ me attā, vedanā me attā, saññā me attā, saṅkhārā me attā, viññāṇaṃ me attā’’’ti.
“Indeed, Venerable Gotama, I say thus: ‘Form is my self, feeling is my self, perception is my self, volitional formations are my self, consciousness is my self’.”
“Bạch Tôn giả Gotama, con nói như thế này: ‘Sắc là tự ngã của con, thọ là tự ngã của con, tưởng là tự ngã của con, các hành là tự ngã của con, thức là tự ngã của con’.”
357. ‘‘Tena hi, aggivessana, taññevettha paṭipucchissāmi, yathā te khameyya tathā naṃ* byākareyyāsi.
357. “In that case, Aggivessana, I will question you about this, and you should answer it as you deem fit.
357. “Vậy thì, này Aggivessana, ta sẽ hỏi lại ông về điều này, ông hãy trả lời tùy theo ý ông đồng ý.
Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, vatteyya rañño khattiyassa muddhāvasittassa sakasmiṃ vijite vaso – ghātetāyaṃ vā ghātetuṃ, jāpetāyaṃ vā jāpetuṃ, pabbājetāyaṃ vā pabbājetuṃ, seyyathāpi rañño pasenadissa kosalassa, seyyathāpi vā pana rañño māgadhassa ajātasattussa vedehiputtassā’’ti?
What do you think, Aggivessana, does a consecrated Khattiya king have power within his own domain—to put to death one who deserves to be put to death, to make one forfeit who deserves to forfeit, to banish one who deserves to be banished—just as King Pasenadi of Kosala, or as King Ajātasattu, son of Queen Videhā, of Magadha?”
Này Aggivessana, ông nghĩ sao, một vị vua Sát-đế-lợi đã làm lễ quán đảnh có quyền lực trong lãnh thổ của mình để giết người đáng giết, để tước đoạt tài sản người đáng tước đoạt, để trục xuất người đáng trục xuất, như vua Pasenadi của Kosala, hoặc như vua Ajātasattu, con trai của Vehi, của Magadha không?”
‘‘Vatteyya, bho gotama, rañño khattiyassa muddhāvasittassa sakasmiṃ vijite vaso – ghātetāyaṃ vā ghātetuṃ, jāpetāyaṃ vā jāpetuṃ, pabbājetāyaṃ vā pabbājetuṃ, seyyathāpi rañño pasenadissa kosalassa, seyyathāpi vā pana rañño māgadhassa ajātasattussa vedehiputtassa.
“Indeed, Venerable Gotama, a consecrated Khattiya king has power within his own domain—to put to death one who deserves to be put to death, to make one forfeit who deserves to forfeit, to banish one who deserves to be banished—just as King Pasenadi of Kosala, or as King Ajātasattu, son of Queen Videhā, of Magadha.
“Bạch Tôn giả Gotama, một vị vua Sát-đế-lợi đã làm lễ quán đảnh có quyền lực trong lãnh thổ của mình để giết người đáng giết, để tước đoạt tài sản người đáng tước đoạt, để trục xuất người đáng trục xuất, như vua Pasenadi của Kosala, hoặc như vua Ajātasattu, con trai của Vehi, của Magadha.
Imesampi hi, bho gotama, saṅghānaṃ gaṇānaṃ – seyyathidaṃ, vajjīnaṃ mallānaṃ – vattati sakasmiṃ vijite vaso – ghātetāyaṃ vā ghātetuṃ, jāpetāyaṃ vā jāpetuṃ, pabbājetāyaṃ vā pabbājetuṃ.
Indeed, Venerable Gotama, even these assemblies and groups—that is, of the Vajjians and the Mallians—have power within their own domains—to put to death one who deserves to be put to death, to make one forfeit who deserves to forfeit, to banish one who deserves to be banished.
Bạch Tôn giả Gotama, ngay cả những hội chúng, những nhóm này – như các Vajjī, các Malla – cũng có quyền lực trong lãnh thổ của mình để giết người đáng giết, để tước đoạt tài sản người đáng tước đoạt, để trục xuất người đáng trục xuất.
Kiṃ pana rañño khattiyassa muddhāvasittassa, seyyathāpi rañño pasenadissa kosalassa, seyyathāpi vā pana rañño māgadhassa ajātasattussa vedehiputtassa?
How much more so a consecrated Khattiya king, just as King Pasenadi of Kosala, or as King Ajātasattu, son of Queen Videhā, of Magadha?
Huống hồ gì một vị vua Sát-đế-lợi đã làm lễ quán đảnh, như vua Pasenadi của Kosala, hoặc như vua Ajātasattu, con trai của Vehi, của Magadha?
Vatteyya, bho gotama, vattituñca marahatī’’ti.
Indeed, Venerable Gotama, he has power, and he ought to have it.”
Bạch Tôn giả Gotama, có quyền lực và đáng có quyền lực.”
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, yaṃ tvaṃ evaṃ vadesi – ‘rūpaṃ me attā’ti, vattati te tasmiṃ rūpe vaso – evaṃ me rūpaṃ hotu, evaṃ me rūpaṃ mā ahosī’’ti?
“What do you think, Aggivessana, when you say, ‘Form is my self,’ do you have power over that form, saying, ‘Let my form be thus, let my form not be thus’?”
“Này Aggivessana, ông nghĩ sao, khi ông nói: ‘Sắc là tự ngã của tôi,’ ông có quyền lực đối với sắc đó để nói: ‘Sắc của tôi hãy là như thế này, sắc của tôi đừng là như thế kia’ không?”
Evaṃ vutte, saccako nigaṇṭhaputto tuṇhī ahosi.
When this was said, Saccaka the Nigaṇṭha remained silent.
Khi được hỏi như vậy, Saccaka, con trai của Nigaṇṭha, im lặng.
Dutiyampi kho bhagavā saccakaṃ nigaṇṭhaputtaṃ etadavoca – ‘‘taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, yaṃ tvaṃ evaṃ vadesi – ‘rūpaṃ me attā’ti, vattati te tasmiṃ rūpe vaso – evaṃ me rūpaṃ hotu, evaṃ me rūpaṃ mā ahosī’’ti?
A second time the Blessed One said to Saccaka the Nigaṇṭha, “What do you think, Aggivessana, when you say, ‘Form is my self,’ do you have power over that form, saying, ‘Let my form be thus, let my form not be thus’?”
Lần thứ hai, Thế Tôn lại hỏi Saccaka, con trai của Nigaṇṭha: “Này Aggivessana, ông nghĩ sao, khi ông nói: ‘Sắc là tự ngã của tôi,’ ông có quyền lực đối với sắc đó để nói: ‘Sắc của tôi hãy là như thế này, sắc của tôi đừng là như thế kia’ không?”
Dutiyampi kho saccako nigaṇṭhaputto tuṇhī ahosi.
A second time Saccaka the Nigaṇṭha remained silent.
Lần thứ hai, Saccaka, con trai của Nigaṇṭha, cũng im lặng.
Atha kho bhagavā saccakaṃ nigaṇṭhaputtaṃ etadavoca – ‘‘byākarohi dāni, aggivessana, na dāni te tuṇhībhāvassa kālo.
Then the Blessed One said to Saccaka the Nigaṇṭha, “Answer now, Aggivessana, this is not the time for your silence.
Bấy giờ, Thế Tôn nói với Saccaka, con trai của Nigaṇṭha: “Này Aggivessana, bây giờ hãy trả lời đi, đây không phải lúc để ông im lặng nữa.
Yo koci, aggivessana tathāgatena yāvatatiyaṃ sahadhammikaṃ pañhaṃ puṭṭho na byākaroti, etthevassa sattadhā muddhā phalatī’’ti.
Whoever, Aggivessana, being asked a legitimate question by the Tathāgata for the third time, does not answer, right here his head will split into seven pieces.”
Này Aggivessana, bất cứ ai được Như Lai hỏi một câu hỏi đúng pháp đến lần thứ ba mà không trả lời, đầu của người ấy sẽ vỡ ra làm bảy mảnh ngay tại đây.”
Tena kho pana samayena vajirapāṇi yakkho āyasaṃ vajiraṃ ādāya ādittaṃ sampajjalitaṃ sajotibhūtaṃ saccakassa nigaṇṭhaputtassa uparivehāsaṃ ṭhito hoti – ‘sacāyaṃ saccako nigaṇṭhaputto bhagavatā yāvatatiyaṃ sahadhammikaṃ pañhaṃ puṭṭho na byākarissati etthevassa sattadhā muddhaṃ phālessāmī’ti.
Now at that time, Vajirapāṇi the Yakkha, holding an adamantine thunderbolt, blazing, fully aflame, glowing brilliantly, stood in the air above Saccaka the Nigaṇṭha, thinking, ‘If this Saccaka the Nigaṇṭha, being asked a legitimate question by the Blessed One for the third time, does not answer, right here I will split his head into seven pieces.’
Vào lúc đó, Dạ-xoa Vajirapāṇi đang đứng trên không trung, phía trên Saccaka, con trai của Nigaṇṭha, với một cây chùy kim cương rực lửa, sáng chói, và phát ra ánh sáng, nghĩ rằng: ‘Nếu Saccaka, con trai của Nigaṇṭha, được Thế Tôn hỏi một câu hỏi đúng pháp đến lần thứ ba mà không trả lời, ta sẽ làm vỡ đầu của nó ra làm bảy mảnh ngay tại đây.’
Taṃ kho pana vajirapāṇiṃ yakkhaṃ bhagavā ceva passati saccako ca nigaṇṭhaputto.
Both the Blessed One and Saccaka the Nigaṇṭha saw that Vajirapāṇi the Yakkha.
Chỉ có Thế Tôn và Saccaka, con trai của Nigaṇṭha, nhìn thấy Dạ-xoa Vajirapāṇi đó.
Atha kho saccako nigaṇṭhaputto bhīto saṃviggo lomahaṭṭhajāto bhagavantaṃyeva tāṇaṃ gavesī bhagavantaṃyeva leṇaṃ gavesī bhagavantaṃyeva saraṇaṃ gavesī bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘pucchatu maṃ bhavaṃ gotamo, byākarissāmī’’ti.
Then Saccaka the Nigaṇṭha, frightened, agitated, with his hair standing on end, seeking protection from the Blessed One, seeking shelter from the Blessed One, seeking refuge from the Blessed One, said to the Blessed One, “Let the Venerable Gotama ask me, I will answer.”
Bấy giờ, Saccaka, con trai của Nigaṇṭha, sợ hãi, run rẩy, lông tóc dựng đứng, tìm kiếm sự che chở nơi Thế Tôn, tìm kiếm nơi nương tựa nơi Thế Tôn, tìm kiếm nơi trú ẩn nơi Thế Tôn, và bạch Thế Tôn rằng: “Tôn giả Gotama hãy hỏi con, con sẽ trả lời.”
‘‘Manasi karohi, aggivessana; manasi karitvā kho, aggivessana, byākarohi.
“Pay attention, Aggivessana; having paid attention, Aggivessana, answer.
“Này Aggivessana, hãy chú ý; này Aggivessana, hãy chú ý mà trả lời.
Na kho te sandhiyati purimena vā pacchimaṃ pacchimena vā purimaṃ.
Your earlier statement does not agree with your later, nor your later with your earlier.
Lời nói trước của ông không khớp với lời nói sau, và lời nói sau không khớp với lời nói trước.
Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, yaṃ tvaṃ evaṃ vadesi – ‘vedanā me attā’ti, vattati te tissaṃ vedanāyaṃ* vaso – evaṃ me vedanā hotu, evaṃ me vedanā mā ahosī’’ti?
What do you think, Aggivessana, when you say, ‘Feeling is my self,’ do you have power over that feeling, saying, ‘Let my feeling be thus, let my feeling not be thus’?”
Này Aggivessana, ông nghĩ sao, khi ông nói: ‘Thọ là tự ngã của tôi,’ ông có quyền lực đối với thọ đó để nói: ‘Thọ của tôi hãy là như thế này, thọ của tôi đừng là như thế kia’ không?”
‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.
“No, Venerable Gotama.”
“Không phải vậy, thưa Tôn giả Gotama.”
‘‘Manasi karohi, aggivessana; manasi karitvā kho, aggivessana, byākarohi.
“Pay attention, Aggivessana; having paid attention, Aggivessana, answer.
“Này Aggivessana, hãy chú tâm; này Aggivessana, sau khi chú tâm, hãy trả lời.
Na kho te sandhiyati purimena vā pacchimaṃ, pacchimena vā purimaṃ.
Your former statement does not agree with your latter, nor your latter with your former.
Lời của ông không khớp giữa trước với sau, hoặc sau với trước.
Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, yaṃ tvaṃ evaṃ vadesi – ‘saññā me attā’ti, vattati te tissaṃ saññāyaṃ vaso – evaṃ me saññā hotu, evaṃ me saññā mā ahosī’’ti?
What do you think, Aggivessana? When you say, ‘perception is my self,’ do you have control over that perception—‘Let my perception be thus, let my perception not be thus’?”
Này Aggivessana, ông nghĩ thế nào, khi ông nói rằng: ‘Tưởng là tự ngã của tôi,’ thì ông có quyền kiểm soát tưởng ấy không: ‘Tưởng của tôi hãy là thế này, tưởng của tôi đừng là thế kia’ không?”
‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.
“No, Venerable Gotama.”
“Không phải vậy, thưa Tôn giả Gotama.”
‘‘Manasi karohi, aggivessana; manasi karitvā kho, aggivessana, byākarohi.
“Pay attention, Aggivessana; having paid attention, Aggivessana, answer.
“Này Aggivessana, hãy chú tâm; này Aggivessana, sau khi chú tâm, hãy trả lời.
Na kho te sandhiyati purimena vā pacchimaṃ, pacchimena vā purimaṃ.
Your former statement does not agree with your latter, nor your latter with your former.
Lời của ông không khớp giữa trước với sau, hoặc sau với trước.
Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, yaṃ tvaṃ evaṃ vadesi – ‘saṅkhārā me attā’ti, vattati te tesu saṅkhāresu vaso – evaṃ me saṅkhārā hontu, evaṃ me saṅkhārā mā ahesu’’nti?
What do you think, Aggivessana? When you say, ‘formations are my self,’ do you have control over those formations—‘Let my formations be thus, let my formations not be thus’?”
Này Aggivessana, ông nghĩ thế nào, khi ông nói rằng: ‘Các hành là tự ngã của tôi,’ thì ông có quyền kiểm soát các hành ấy không: ‘Các hành của tôi hãy là thế này, các hành của tôi đừng là thế kia’ không?”
‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.
“No, Venerable Gotama.”
“Không phải vậy, thưa Tôn giả Gotama.”
‘‘Manasi karohi, aggivessana; manasi karitvā kho, aggivessana, byākarohi.
“Pay attention, Aggivessana; having paid attention, Aggivessana, answer.
“Này Aggivessana, hãy chú tâm; này Aggivessana, sau khi chú tâm, hãy trả lời.
Na kho te sandhiyati purimena vā pacchimaṃ, pacchimena vā purimaṃ.
Your former statement does not agree with your latter, nor your latter with your former.
Lời của ông không khớp giữa trước với sau, hoặc sau với trước.
Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, yaṃ tvaṃ evaṃ vadesi – ‘viññāṇaṃ me attā’ti, vattati te tasmiṃ viññāṇe vaso – evaṃ me viññāṇaṃ hotu, evaṃ me viññāṇaṃ mā ahosī’’ti?
What do you think, Aggivessana? When you say, ‘consciousness is my self,’ do you have control over that consciousness—‘Let my consciousness be thus, let my consciousness not be thus’?”
Này Aggivessana, ông nghĩ thế nào, khi ông nói rằng: ‘Thức là tự ngã của tôi,’ thì ông có quyền kiểm soát thức ấy không: ‘Thức của tôi hãy là thế này, thức của tôi đừng là thế kia’ không?”
‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.
“No, Venerable Gotama.”
“Không phải vậy, thưa Tôn giả Gotama.”
‘‘Manasi karohi, aggivessana; manasi karitvā kho, aggivessana, byākarohi.
“Pay attention, Aggivessana; having paid attention, Aggivessana, answer.
“Này Aggivessana, hãy chú tâm; này Aggivessana, sau khi chú tâm, hãy trả lời.
Na kho te sandhiyati purimena vā pacchimaṃ, pacchimena vā purimaṃ.
Your former statement does not agree with your latter, nor your latter with your former.
Lời của ông không khớp giữa trước với sau, hoặc sau với trước.
Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
What do you think, Aggivessana, is form permanent or impermanent?”
Này Aggivessana, ông nghĩ thế nào, sắc là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bho gotama’’.
“Impermanent, Venerable Gotama.”
“Vô thường, thưa Tôn giả Gotama.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
“And what is impermanent, is it suffering or happiness?”
“Cái gì vô thường thì là khổ hay là lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bho gotama’’.
“Suffering, Venerable Gotama.”
“Là khổ, thưa Tôn giả Gotama.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
“And what is impermanent, suffering, and subject to change, is it fit to be regarded thus: ‘This is mine, this I am, this is my self’?”
“Cái gì vô thường, là khổ, có tính biến hoại, có hợp lý không khi quán niệm rằng: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?”
‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.
“No, Venerable Gotama.”
“Không phải vậy, thưa Tôn giả Gotama.”
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, vedanā…pe… saññā…pe… saṅkhārā…pe… taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti?
“What do you think, Aggivessana, is feeling…—perception…—formations…—what do you think, Aggivessana, is consciousness permanent or impermanent?”
“Này Aggivessana, ông nghĩ thế nào, thọ… tưởng… các hành… Này Aggivessana, ông nghĩ thế nào, thức là thường hay vô thường?”
‘‘Aniccaṃ, bho gotama’’.
“Impermanent, Venerable Gotama.”
“Vô thường, thưa Tôn giả Gotama.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vā’’ti?
“And what is impermanent, is it suffering or happiness?”
“Cái gì vô thường thì là khổ hay là lạc?”
‘‘Dukkhaṃ, bho gotama’’.
“Suffering, Venerable Gotama.”
“Là khổ, thưa Tôn giả Gotama.”
‘‘Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ, kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’’’ti?
“And what is impermanent, suffering, and subject to change, is it fit to be regarded thus: ‘This is mine, this I am, this is my self’?”
“Cái gì vô thường, là khổ, có tính biến hoại, có hợp lý không khi quán niệm rằng: ‘Cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’?”
‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.
“No, Venerable Gotama.”
“Không phải vậy, thưa Tôn giả Gotama.”
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, yo nu kho dukkhaṃ allīno dukkhaṃ upagato dukkhaṃ ajjhosito, dukkhaṃ ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassati, api nu kho so sāmaṃ vā dukkhaṃ parijāneyya, dukkhaṃ vā parikkhepetvā vihareyyā’’ti?
“What do you think, Aggivessana? One who is attached to suffering, resorted to suffering, engrossed in suffering, and regards suffering thus: ‘This is mine, this I am, this is my self’—would such a one personally comprehend suffering, or would he live having put an end to suffering?”
“Này Aggivessana, ông nghĩ thế nào, một người đã dính mắc vào khổ, đã đến với khổ, đã bị khổ xâm chiếm, và quán niệm khổ là ‘cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’, người ấy có thể tự mình thấu hiểu khổ, hay có thể loại bỏ khổ mà an trú không?”
‘‘Kiñhi siyā, bho gotama?
“How could that be, Venerable Gotama?
“Làm sao có thể được, thưa Tôn giả Gotama?
No hidaṃ, bho gotamā’’ti.
No, Venerable Gotama.”
Không phải vậy, thưa Tôn giả Gotama.”
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, nanu tvaṃ evaṃ sante dukkhaṃ allīno dukkhaṃ upagato dukkhaṃ ajjhosito, dukkhaṃ – ‘etaṃ mama, esohamasmi, eso me attā’ti samanupassasī’’ti?
“What do you think, Aggivessana? In that case, are you not attached to suffering, resorted to suffering, engrossed in suffering, and do you not regard suffering thus: ‘This is mine, this I am, this is my self’?”
“Này Aggivessana, ông nghĩ thế nào, trong trường hợp này, chẳng phải ông đã dính mắc vào khổ, đã đến với khổ, đã bị khổ xâm chiếm, và quán niệm khổ là ‘cái này là của tôi, cái này là tôi, cái này là tự ngã của tôi’ sao?”
‘‘Kiñhi no siyā, bho gotama?
“How could it not be, Venerable Gotama?
“Làm sao lại không được, thưa Tôn giả Gotama?
Evametaṃ bho gotamā’’ti.
It is so, Venerable Gotama.”
Đúng vậy, thưa Tôn giả Gotama.”
359. ‘‘Seyyathāpi, aggivessana, puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno tiṇhaṃ kuṭhāriṃ* ādāya vanaṃ paviseyya.
“Just as, Aggivessana, a man in need of heartwood, seeking heartwood, searching for heartwood, might enter a forest with a sharp axe.
359. “Này Aggivessana, ví như một người cần lõi cây, tìm lõi cây, săn lùng lõi cây, mang theo một cây rìu sắc bén đi vào rừng.
So tattha passeyya mahantaṃ kadalikkhandhaṃ ujuṃ navaṃ akukkukajātaṃ* .
There he would see a great plantain trunk, straight, fresh, and free from disease.
Ở đó, người ấy thấy một cây chuối lớn, thẳng, tươi, không có chồi con.
Tamenaṃ mūle chindeyya, mūle chetvā agge chindeyya, agge chetvā pattavaṭṭiṃ vinibbhujeyya* .
He would cut it at the root, cut it at the top, and peel off the outer layers.
Người ấy chặt nó ở gốc, sau khi chặt ở gốc, chặt ở ngọn, sau khi chặt ở ngọn, bóc từng lớp vỏ lá.
So tattha pattavaṭṭiṃ vinibbhujanto pheggumpi nādhigaccheyya, kuto sāraṃ?
As he peels off the outer layers, he would not find even sapwood, how much less heartwood?
Khi bóc từng lớp vỏ lá, người ấy không tìm thấy cả phần xốp, huống chi là lõi cây?
Evameva kho tvaṃ, aggivessana, mayā sakasmiṃ vāde samanuyuñjiyamāno samanugāhiyamāno samanubhāsiyamāno ritto tuccho aparaddho.
Even so, Aggivessana, when interrogated, questioned, and pressed by me regarding your doctrine, you are empty, hollow, and fallen short.
Cũng vậy, này Aggivessana, khi ông bị Ta chất vấn, bị Ta truy cứu, bị Ta tranh luận về giáo thuyết của ông, ông rỗng tuếch, trống rỗng, sai lạc.
Bhāsitā kho pana te esā, aggivessana, vesāliyaṃ parisati vācā – ‘nāhaṃ taṃ passāmi samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā, saṅghiṃ gaṇiṃ gaṇācariyaṃ, api arahantaṃ sammāsambuddhaṃ paṭijānamānaṃ, yo mayā vādena vādaṃ samāraddho na saṅkampeyya na sampakampeyya na sampavedheyya, yassa na kacchehi sedā mucceyyuṃ.
Yet, Aggivessana, you uttered this statement in the assembly in Vesālī: ‘I do not see any recluse or brāhmaṇa, any leader of a group, any teacher of a group, even one who claims to be an Arahant, a Fully Self-Enlightened One, who, when engaged in debate with me, would not tremble, would not quake, would not shake, whose armpits would not sweat.
Và này Aggivessana, ông đã từng nói những lời này trong hội chúng ở Vesālī: ‘Tôi không thấy một Sa-môn hay Bà-la-môn nào, dù là người đứng đầu một hội chúng, một giáo phái, một giáo chủ, hay thậm chí là một vị A-la-hán, một bậc Chánh Đẳng Giác tự xưng, mà khi tranh luận với tôi lại không run sợ, không rúng động, không run rẩy, và mồ hôi không chảy ra từ nách.
Thūṇaṃ cepāhaṃ acetanaṃ vādena vādaṃ samārabheyyaṃ sāpi mayā vādena vādaṃ samāraddhā saṅkampeyya sampakampeyya sampavedheyya.
If I were to engage even an unconscious pillar in debate, it too would tremble, quake, and shake when debated by me.
Nếu tôi tranh luận với một cây cột vô tri, nó cũng sẽ run sợ, rúng động, run rẩy.
Ko pana vādo manussabhūtassā’ti?
What then of a human being?’
Huống chi là một con người?’
Tuyhaṃ kho pana, aggivessana, appekaccāni sedaphusitāni nalāṭā muttāni, uttarāsaṅgaṃ vinibhinditvā bhūmiyaṃ patiṭṭhitāni.
But as for you, Aggivessana, some drops of sweat have escaped from your forehead, pierced your upper robe, and fallen to the ground.
Thế nhưng, này Aggivessana, một vài giọt mồ hôi của ông đã chảy ra từ trán, xuyên qua áo choàng ngoài và rơi xuống đất.
Mayhaṃ kho pana, aggivessana, natthi etarahi kāyasmiṃ sedo’’ti.
But as for me, Aggivessana, there is no sweat on my body now.”
Còn Ta, này Aggivessana, hiện tại không có một giọt mồ hôi nào trên thân.”
Iti bhagavā tasmiṃ* parisati suvaṇṇavaṇṇaṃ kāyaṃ vivari.
Thus the Fortunate One revealed his golden-hued body to that assembly.
Như vậy, Thế Tôn đã phô bày thân vàng rực của Ngài trước hội chúng đó.
Evaṃ vutte, saccako nigaṇṭhaputto tuṇhībhūto maṅkubhūto pattakkhandho adhomukho pajjhāyanto appaṭibhāno nisīdi.
When this was said, Saccaka the Nigaṇṭha sat silent, abashed, with downcast shoulders, looking down, lost in thought, and unable to respond.
Khi được nói như vậy, Saccaka, con trai của Nigaṇṭha, im lặng, xấu hổ, cúi đầu, mặt ủ rũ, không thể đáp lời, ngồi xuống.
360. Atha kho dummukho licchaviputto saccakaṃ nigaṇṭhaputtaṃ tuṇhībhūtaṃ maṅkubhūtaṃ pattakkhandhaṃ adhomukhaṃ pajjhāyantaṃ appaṭibhānaṃ viditvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘upamā maṃ, bhagavā, paṭibhātī’’ti.
Then Dummukha the Licchavi prince, seeing Saccaka the Nigaṇṭha silent, abashed, with downcast shoulders, looking down, lost in thought, and unable to respond, said to the Fortunate One: “An analogy comes to my mind, Venerable Sir.”
360. Bấy giờ, Dummukha, con trai của Licchavi, thấy Saccaka, con trai của Nigaṇṭha, im lặng, xấu hổ, cúi đầu, mặt ủ rũ, không thể đáp lời, liền bạch Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn, con có một ví dụ.”
‘‘Paṭibhātu taṃ, dummukhā’’ti bhagavā avoca.
“Let it come to your mind, Dummukha,” said the Fortunate One.
“Này Dummukha, hãy nói ví dụ của ông,” Thế Tôn nói.
‘‘Seyyathāpi, bhante, gāmassa vā nigamassa vā avidūre pokkharaṇī.
“Venerable Sir, suppose there was a pond not far from a village or town.
“Bạch Thế Tôn, ví như gần một làng hay một thị trấn có một cái hồ.
Tatrāssa kakkaṭako.
In it lived a crab.
Trong đó có một con cua.
Atha kho, bhante, sambahulā kumārakā vā kumārikā vā tamhā gāmā vā nigamā vā nikkhamitvā yena sā pokkharaṇī tenupasaṅkameyyuṃ; upasaṅkamitvā taṃ pokkharaṇiṃ ogāhetvā taṃ kakkaṭakaṃ udakā uddharitvā thale patiṭṭhāpeyyuṃ.
Then, Venerable Sir, many boys or girls might leave that village or town, approach that pond, enter the pond, pull out that crab from the water, and place it on dry land.
Bấy giờ, bạch Thế Tôn, nhiều bé trai hoặc bé gái từ làng hay thị trấn ấy đi đến cái hồ đó; sau khi đến, họ lội xuống hồ, bắt con cua lên khỏi nước và đặt nó trên bờ.
Yaññadeva hi so, bhante, kakkaṭako aḷaṃ abhininnāmeyya taṃ tadeva te kumārakā vā kumārikā vā kaṭṭhena vā kathalena vā sañchindeyyuṃ sambhañjeyyuṃ sampalibhañjeyyuṃ.
Whatever pincer that crab might extend, Venerable Sir, those boys or girls would cut it off, break it, and smash it with a stick or a potsherd.
Bạch Thế Tôn, bất cứ khi nào con cua ấy duỗi càng ra, các bé trai hoặc bé gái đó liền dùng que hoặc mảnh sành chặt đứt, bẻ gãy, hoặc xé nát chúng.
Evañhi so, bhante, kakkaṭako sabbehi aḷehi sañchinnehi sambhaggehi sampalibhaggehi abhabbo taṃ pokkharaṇiṃ puna otarituṃ, seyyathāpi pubbe.
In this way, Venerable Sir, with all its pincers cut off, broken, and smashed, that crab would be unable to return to that pond again, as it was before.
Như vậy, bạch Thế Tôn, khi tất cả càng của con cua ấy đã bị chặt đứt, bẻ gãy, xé nát, nó không thể trở lại cái hồ đó như trước được nữa.
Evameva kho, bhante, yāni saccakassa nigaṇṭhaputtassa visūkāyitāni visevitāni vipphanditāni tānipi sabbāni* bhagavatā sañchinnāni sambhaggāni sampalibhaggāni; abhabbo ca dāni, bhante, saccako nigaṇṭhaputto puna bhagavantaṃ upasaṅkamituṃ yadidaṃ vādādhippāyo’’ti.
Even so, Venerable Sir, all the distortions, entanglements, and struggles of Saccaka the Nigaṇṭha have been cut off, broken, and smashed by the Fortunate One; and now, Venerable Sir, Saccaka the Nigaṇṭha is unable to approach the Fortunate One again with the intention of debate.”
Cũng vậy, bạch Thế Tôn, tất cả những lời nói quanh co, những lời nói rối rắm, những lời nói bướng bỉnh của Saccaka, con trai của Nigaṇṭha, đều đã bị Thế Tôn chặt đứt, bẻ gãy, xé nát; và bây giờ, bạch Thế Tôn, Saccaka, con trai của Nigaṇṭha, không thể đến gần Thế Tôn với ý định tranh luận nữa.”
Evaṃ vutte, saccako nigaṇṭhaputto dummukhaṃ licchaviputtaṃ etadavoca – ‘‘āgamehi tvaṃ, dummukha, āgamehi tvaṃ, dummukha ( )* na mayaṃ tayā saddhiṃ mantema, idha mayaṃ bhotā gotamena saddhiṃ mantema.
When this was said, Saccaka the Nigaṇṭha's son said to Dummukha the Licchavi's son, "Wait, Dummukha, wait, Dummukha. We do not confer with you. Here, we confer with Master Gotama."
Khi được nói như vậy, Saccaka, con trai của Nigaṇṭha, liền nói với Dummukha, con trai của Licchavi: “Này Dummukha, hãy đợi đã, này Dummukha, hãy đợi đã! Chúng ta không bàn luận với ngươi, ở đây chúng ta bàn luận với Tôn giả Gotama.”
361. ‘‘Tiṭṭhatesā, bho gotama, amhākañceva aññesañca puthusamaṇabrāhmaṇānaṃ vācā.
361. "Venerable Gotama, let this statement of ours and of other numerous ascetics and brahmins stand.
361. “Này Tôn giả Gotama, lời nói ấy của chúng tôi và của các Sa-môn, Bà-la-môn khác hãy cứ để đó.
Vilāpaṃ vilapitaṃ maññe.
I consider that statement to be mere babbling.
Tôi nghĩ đó chỉ là lời nói huyên thuyên, vô nghĩa.
Kittāvatā ca nu kho bhoto gotamassa sāvako sāsanakaro hoti ovādapatikaro tiṇṇavicikiccho vigatakathaṃkatho vesārajjappatto aparappaccayo satthusāsane viharatī’’ti?
By what extent, Venerable Gotama, is a disciple of Master Gotama one who carries out the teaching, obeys instructions, has crossed over doubt, is free from perplexity, has attained fearlessness, and dwells independent of others in the Teacher's dispensation?"
Này Tôn giả Gotama, đến mức độ nào thì đệ tử của Tôn giả Gotama là người vâng lời giáo huấn, tuân thủ lời khuyên, đã vượt qua mọi nghi ngờ, đã loại bỏ mọi phân vân, đã đạt đến sự tự tin, và sống không phụ thuộc vào người khác trong giáo pháp của Bậc Đạo Sư?”
‘‘Idha, aggivessana, mama sāvako yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ rūpaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati; yā kāci vedanā…pe… yā kāci saññā…pe… ye keci saṅkhārā…pe… yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā, yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ viññāṇaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati.
"Here, Aggivessana, a disciple of mine sees any kind of form whatsoever—past, future, or present, internal or external, gross or subtle, inferior or excellent, far or near—all form, as it really is, with right wisdom: 'This is not mine, this I am not, this is not my self.' Any kind of feeling... any kind of perception... any kind of volitional formations... any kind of consciousness whatsoever—past, future, or present, internal or external, gross or subtle, inferior or excellent, far or near—all consciousness, as it really is, with right wisdom: 'This is not mine, this I am not, this is not my self.'
“Này Aggivessana, ở đây, đệ tử của Ta thấy rõ bằng chánh trí, đúng như thật, bất cứ sắc nào, dù quá khứ, vị lai hay hiện tại, dù nội hay ngoại, dù thô hay tế, dù hạ liệt hay cao thượng, dù xa hay gần, tất cả sắc ấy đều ‘không phải của tôi, tôi không phải là nó, nó không phải là tự ngã của tôi’; bất cứ thọ nào…pe… bất cứ tưởng nào…pe… bất cứ hành nào…pe… bất cứ thức nào, dù quá khứ, vị lai hay hiện tại, dù nội hay ngoại, dù thô hay tế, dù hạ liệt hay cao thượng, dù xa hay gần, tất cả thức ấy đều ‘không phải của tôi, tôi không phải là nó, nó không phải là tự ngã của tôi’.
Ettāvatā kho, aggivessana, mama sāvako sāsanakaro hoti ovādapatikaro tiṇṇavicikiccho vigatakathaṃkatho vesārajjappatto aparappaccayo satthusāsane viharatī’’ti.
To this extent, Aggivessana, a disciple of mine is one who carries out the teaching, obeys instructions, has crossed over doubt, is free from perplexity, has attained fearlessness, and dwells independent of others in the Teacher's dispensation."
Này Aggivessana, đến mức độ ấy thì đệ tử của Ta là người vâng lời giáo huấn, tuân thủ lời khuyên, đã vượt qua mọi nghi ngờ, đã loại bỏ mọi phân vân, đã đạt đến sự tự tin, và sống không phụ thuộc vào người khác trong giáo pháp của Bậc Đạo Sư.”
‘‘Kittāvatā pana, bho gotama, bhikkhu arahaṃ hoti khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā vimutto’’ti?
"By what extent, Venerable Gotama, is a bhikkhu an Arahant, with defilements destroyed, who has lived the holy life, done what had to be done, laid down the burden, attained his own true goal, with the fetters of existence fully destroyed, rightly liberated through knowledge?"
“Nhưng, này Tôn giả Gotama, đến mức độ nào thì một Tỳ-kheo là bậc A-la-hán, các lậu hoặc đã đoạn tận, đã thành tựu phạm hạnh, việc cần làm đã làm, đã đặt gánh nặng xuống, đã đạt được mục đích của mình, đã đoạn tận các kiết sử của hữu, đã được giải thoát nhờ chánh trí?”
‘‘Idha, aggivessana, bhikkhu yaṃ kiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā sabbaṃ rūpaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā anupādā vimutto hoti; yā kāci vedanā…pe… yā kāci saññā…pe… ye keci saṅkhārā…pe… yaṃ kiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā sabbaṃ viññāṇaṃ ‘netaṃ mama, nesohamasmi, na meso attā’ti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā anupādā vimutto hoti.
"Here, Aggivessana, a bhikkhu sees any kind of form whatsoever—past, future, or present, internal or external, gross or subtle, inferior or excellent, far or near—all form, as it really is, with right wisdom, and is liberated by not clinging. Any kind of feeling... any kind of perception... any kind of volitional formations... any kind of consciousness whatsoever—past, future, or present, internal or external, gross or subtle, inferior or excellent, far or near—all consciousness, as it really is, with right wisdom, and is liberated by not clinging.
“Này Aggivessana, ở đây, một Tỳ-kheo sau khi thấy rõ bằng chánh trí, đúng như thật, bất cứ sắc nào, dù quá khứ, vị lai hay hiện tại, dù nội hay ngoại, dù thô hay tế, dù hạ liệt hay cao thượng, dù xa hay gần, tất cả sắc ấy đều ‘không phải của tôi, tôi không phải là nó, nó không phải là tự ngã của tôi’, vị ấy được giải thoát không còn chấp thủ; bất cứ thọ nào…pe… bất cứ tưởng nào…pe… bất cứ hành nào…pe… bất cứ thức nào, dù quá khứ, vị lai hay hiện tại, dù nội hay ngoại, dù thô hay tế, dù hạ liệt hay cao thượng, dù xa hay gần, tất cả thức ấy đều ‘không phải của tôi, tôi không phải là nó, nó không phải là tự ngã của tôi’, vị ấy được giải thoát không còn chấp thủ.
Ettāvatā kho, aggivessana, bhikkhu arahaṃ hoti khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā vimutto.
To this extent, Aggivessana, a bhikkhu is an Arahant, with defilements destroyed, who has lived the holy life, done what had to be done, laid down the burden, attained his own true goal, with the fetters of existence fully destroyed, rightly liberated through knowledge.
Này Aggivessana, đến mức độ ấy thì một Tỳ-kheo là bậc A-la-hán, các lậu hoặc đã đoạn tận, đã thành tựu phạm hạnh, việc cần làm đã làm, đã đặt gánh nặng xuống, đã đạt được mục đích của mình, đã đoạn tận các kiết sử của hữu, đã được giải thoát nhờ chánh trí.
Evaṃ vimuttacitto kho, aggivessana, bhikkhu tīhi anuttariyehi samannāgato hoti – dassanānuttariyena, paṭipadānuttariyena, vimuttānuttariyena.
Such a bhikkhu, Aggivessana, with a mind thus liberated, is endowed with three supreme excellences: the excellence of vision, the excellence of practice, and the excellence of liberation.
Này Aggivessana, một Tỳ-kheo với tâm đã được giải thoát như vậy, được thành tựu ba sự tối thượng không gì hơn: tối thượng về thấy (dassanānuttariya), tối thượng về đạo lộ (paṭipadānuttariya), tối thượng về giải thoát (vimuttānuttariya).
Evaṃ vimuttacitto kho, aggivessana, bhikkhu tathāgataññeva sakkaroti garuṃ karoti māneti pūjeti – buddho so bhagavā bodhāya dhammaṃ deseti, danto so bhagavā damathāya dhammaṃ deseti, santo so bhagavā samathāya dhammaṃ deseti, tiṇṇo so bhagavā taraṇāya dhammaṃ deseti, parinibbuto so bhagavā parinibbānāya dhammaṃ desetī’’ti.
Such a bhikkhu, Aggivessana, with a mind thus liberated, honors, respects, esteems, and reveres only the Tathāgata, thinking: 'The Blessed One is enlightened, He teaches the Dhamma for enlightenment; the Blessed One is disciplined, He teaches the Dhamma for discipline; the Blessed One is peaceful, He teaches the Dhamma for peace; the Blessed One has crossed over, He teaches the Dhamma for crossing over; the Blessed One has fully attained Nibbāna, He teaches the Dhamma for Nibbāna.'"
Này Aggivessana, một Tỳ-kheo với tâm đã được giải thoát như vậy, chỉ tôn kính, trọng thị, kính trọng, cúng dường Như Lai, (và nói): ‘Đức Thế Tôn ấy là bậc Giác Ngộ, Ngài thuyết pháp để giác ngộ; Đức Thế Tôn ấy là bậc đã được điều phục, Ngài thuyết pháp để điều phục; Đức Thế Tôn ấy là bậc đã được an tịnh, Ngài thuyết pháp để an tịnh; Đức Thế Tôn ấy là bậc đã vượt qua, Ngài thuyết pháp để vượt qua; Đức Thế Tôn ấy là bậc đã nhập Niết-bàn, Ngài thuyết pháp để nhập Niết-bàn.’”
362. Evaṃ vutte, saccako nigaṇṭhaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘mayameva, bho gotama, dhaṃsī, mayaṃ pagabbā, ye mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ vādena vādaṃ āsādetabbaṃ amaññimha.
362. When this was said, Saccaka the Nigaṇṭha's son said to the Blessed One, "We alone, Venerable Gotama, are destroyers, we are impudent, in that we thought Master Gotama could be assailed with a debate.
362. Khi được nói như vậy, Saccaka, con trai của Nigaṇṭha, liền nói với Đức Thế Tôn: “Chính chúng tôi, này Tôn giả Gotama, là những kẻ hủy hoại, là những kẻ ngạo mạn, khi chúng tôi cho rằng Tôn giả Gotama có thể bị tấn công bằng tranh luận.
Siyā hi, bho gotama, hatthiṃ pabhinnaṃ āsajja purisassa sotthibhāvo, na tveva bhavantaṃ gotamaṃ āsajja siyā purisassa sotthibhāvo.
Indeed, Venerable Gotama, a man might find well-being by assailing a furious elephant, but not by assailing Master Gotama.
Này Tôn giả Gotama, có thể một người được an lành khi tấn công một con voi đang nổi điên, nhưng không thể một người được an lành khi tấn công Tôn giả Gotama.
Siyā hi, bho gotama, pajjalitaṃ* aggikkhandhaṃ āsajja purisassa sotthibhāvo, na tveva bhavantaṃ gotamaṃ āsajja siyā purisassa sotthibhāvo.
Indeed, Venerable Gotama, a man might find well-being by assailing a blazing mass of fire, but not by assailing Master Gotama.
Này Tôn giả Gotama, có thể một người được an lành khi tấn công một đống lửa đang cháy rực, nhưng không thể một người được an lành khi tấn công Tôn giả Gotama.
Siyā hi, bho gotama, āsīvisaṃ ghoravisaṃ āsajja purisassa sotthibhāvo, na tveva bhavantaṃ gotamaṃ āsajja siyā purisassa sotthibhāvo.
Indeed, Venerable Gotama, a man might find well-being by assailing a fierce, virulent snake, but not by assailing Master Gotama.
Này Tôn giả Gotama, có thể một người được an lành khi tấn công một con rắn hổ mang có nọc độc khủng khiếp, nhưng không thể một người được an lành khi tấn công Tôn giả Gotama.
Mayameva, bho gotama, dhaṃsī, mayaṃ pagabbā, ye mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ vādena vādaṃ āsādetabbaṃ amaññimha.
We alone, Venerable Gotama, are destroyers, we are impudent, in that we thought Master Gotama could be assailed with a debate.
Chính chúng tôi, này Tôn giả Gotama, là những kẻ hủy hoại, là những kẻ ngạo mạn, khi chúng tôi cho rằng Tôn giả Gotama có thể bị tấn công bằng tranh luận.
Adhivāsetu* me bhavaṃ gotamo svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā’’ti.
May Master Gotama consent to accept tomorrow's meal from me, together with the Saṅgha of bhikkhus."
Xin Tôn giả Gotama hoan hỷ thọ nhận bữa ăn ngày mai của tôi cùng với Tăng đoàn Tỳ-kheo.”
Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena.
The Blessed One consented by silence.
Đức Thế Tôn đã hoan hỷ chấp thuận bằng sự im lặng.
363. Atha kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavato adhivāsanaṃ viditvā te licchavī āmantesi – ‘‘suṇantu me bhonto licchavī, samaṇo me gotamo nimantito svātanāya saddhiṃ bhikkhusaṅghena.
363. Then Saccaka the Nigaṇṭha's son, knowing of the Blessed One's acceptance, addressed the Licchavis, "Honorable Licchavis, hear me! The ascetic Gotama has been invited by me for tomorrow's meal, together with the Saṅgha of bhikkhus.
363. Bấy giờ, Saccaka, con trai của Nigaṇṭha, biết Đức Thế Tôn đã chấp thuận, liền gọi các vị Licchavi và nói: “Thưa các vị Licchavi, xin hãy lắng nghe tôi, Sa-môn Gotama đã được tôi mời thọ thực vào ngày mai cùng với Tăng đoàn Tỳ-kheo.
Tena me abhihareyyātha yamassa patirūpaṃ maññeyyāthā’’ti.
Therefore, you should bring what you deem appropriate for him."
Vì vậy, xin các vị hãy mang đến cho ngài những gì các vị cho là phù hợp.”
Atha kho te licchavī tassā rattiyā accayena saccakassa nigaṇṭhaputtassa pañcamattāni thālipākasatāni bhattābhihāraṃ abhihariṃsu.
Then, when that night had passed, those Licchavis brought five hundred pot-cooked meals as an offering to Saccaka the Nigaṇṭha's son.
Bấy giờ, sau đêm ấy, các vị Licchavi đã mang đến cho Saccaka, con trai của Nigaṇṭha, năm trăm nồi cơm đã nấu.
Atha kho nigaṇṭhaputto sake ārāme paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṃ ārocāpesi – ‘‘kālo, bho gotama, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti.
Then Saccaka the Nigaṇṭha's son had choice hard and soft food prepared in his own park and announced the time to the Blessed One: "It is time, Venerable Gotama, the meal is ready."
Bấy giờ, Saccaka, con trai của Nigaṇṭha, sau khi chuẩn bị xong thức ăn và đồ uống ngon lành trong khu vườn của mình, liền báo thời gian cho Đức Thế Tôn: “Này Tôn giả Gotama, đã đến giờ rồi, bữa ăn đã sẵn sàng.”
Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena saccakassa nigaṇṭhaputtassa ārāmo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi saddhiṃ bhikkhusaṅghena.
Then the Blessed One, having dressed in the forenoon, took his bowl and robe and went to Saccaka the Nigaṇṭha's son's park; having arrived, he sat down on the prepared seat together with the Saṅgha of bhikkhus.
Bấy giờ, Đức Thế Tôn vào buổi sáng, đắp y, mang bát và áo cà-sa, đi đến khu vườn của Saccaka, con trai của Nigaṇṭha; sau khi đến, Ngài ngồi xuống chỗ đã được sắp đặt cùng với Tăng đoàn Tỳ-kheo.
Atha kho saccako nigaṇṭhaputto buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi.
Then Saccaka the Nigaṇṭha's son, with his own hands, satisfied and served the Saṅgha of bhikkhus, with the Buddha at its head, with choice hard and soft food.
Bấy giờ, Saccaka, con trai của Nigaṇṭha, đã tự tay cúng dường và làm cho Tăng đoàn Tỳ-kheo do Đức Phật dẫn đầu được no đủ với thức ăn và đồ uống ngon lành.
Atha kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi.
Then Saccaka the Nigaṇṭha's son, when the Blessed One had finished eating and had removed his hand from the bowl, took a low seat and sat down to one side.
Bấy giờ, Saccaka, con trai của Nigaṇṭha, sau khi Đức Thế Tôn đã dùng bữa và đã cất bát, liền lấy một chỗ ngồi thấp hơn và ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘yamidaṃ, bho gotama, dāne puññañca puññamahī ca taṃ dāyakānaṃ sukhāya hotū’’ti.
Sitting to one side, Saccaka the Nigaṇṭha's son said to the Blessed One, "May whatever merit and great merit there is in this offering be for the happiness of the donors."
Sau khi ngồi xuống một bên, Saccaka, con trai của Nigaṇṭha, liền nói với Đức Thế Tôn: “Này Tôn giả Gotama, phước báu và phước đại báu trong sự bố thí này, cầu mong nó mang lại an lạc cho những người cúng dường.”
‘‘Yaṃ kho, aggivessana, tādisaṃ dakkhiṇeyyaṃ āgamma avītarāgaṃ avītadosaṃ avītamohaṃ, taṃ dāyakānaṃ bhavissati.
"Whatever merit there is, Aggivessana, that accrues from a worthy recipient such as yourself, who is not free from lust, not free from hatred, not free from delusion, that will be for the donors.
“Này Aggivessana, phước báu nào có được nhờ một vị đáng cúng dường như ngươi, là người chưa ly tham, chưa ly sân, chưa ly si, thì phước báu ấy sẽ thuộc về những người cúng dường.
Yaṃ kho, aggivessana, mādisaṃ dakkhiṇeyyaṃ āgamma vītarāgaṃ vītadosaṃ vītamohaṃ, taṃ tuyhaṃ bhavissatī’’ti.
Whatever merit there is, Aggivessana, that accrues from a worthy recipient such as myself, who is free from lust, free from hatred, free from delusion, that will be for you."
Này Aggivessana, phước báu nào có được nhờ một vị đáng cúng dường như Ta, là người đã ly tham, đã ly sân, đã ly si, thì phước báu ấy sẽ thuộc về ngươi.”
364. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ.
364. Thus have I heard—On one occasion the Blessed One was dwelling in Vesālī, in the Great Wood, at the Gabled Hall.
364. Tôi nghe như vầy – Một thời, Đức Thế Tôn trú tại Vesālī, trong Đại Lâm, tại giảng đường có mái nhọn.
Tena kho pana samayena bhagavā pubbaṇhasamayaṃ sunivattho hoti pattacīvaramādāya vesāliṃ piṇḍāya pavisitukāmo* .
Now on that occasion, in the morning, the Blessed One had dressed, and taking his bowl and robes, intended to enter Vesālī for alms.
Vào lúc bấy giờ, Đức Thế Tôn, vào buổi sáng, đã đắp y tề chỉnh, cầm y bát, muốn vào Vesālī để khất thực.
Atha kho saccako nigaṇṭhaputto jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno yena mahāvanaṃ kūṭāgārasālā tenupasaṅkami.
Then Saccaka the Nigaṇṭha, walking about and wandering for exercise, approached the Kūṭāgārasālā in the Great Wood.
Rồi thì, Saccaka, con trai của Nigaṇṭha, đang đi dạo, đi loanh quanh, đến nơi có Đại Lâm, Đại Sảnh Đường có mái nhọn.
Addasā kho āyasmā ānando saccakaṃ nigaṇṭhaputtaṃ dūratova āgacchantaṃ.
The Venerable Ānanda saw Saccaka the Nigaṇṭha approaching from afar.
Tôn giả Ānanda thấy Saccaka, con trai của Nigaṇṭha, đang đến từ xa.
Disvāna bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘ayaṃ, bhante, saccako nigaṇṭhaputto āgacchati bhassappavādako paṇḍitavādo sādhusammato bahujanassa.
Having seen him, he said to the Blessed One: “Venerable sir, this Saccaka the Nigaṇṭha is approaching, a debater, a sophist, esteemed by the multitude.
Thấy vậy, Tôn giả nói với Đức Thế Tôn rằng: “Bạch Thế Tôn, Saccaka, con trai của Nigaṇṭha, đang đến. Hắn là người hay tranh luận, có tiếng là bậc trí giả, được nhiều người kính trọng.
Eso kho, bhante, avaṇṇakāmo buddhassa, avaṇṇakāmo dhammassa, avaṇṇakāmo saṅghassa.
He, Venerable sir, is one who desires to dispraise the Buddha, to dispraise the Dhamma, to dispraise the Saṅgha.
Bạch Thế Tôn, hắn muốn chê bai Đức Phật, muốn chê bai Giáo Pháp, muốn chê bai Tăng Đoàn.
Sādhu, bhante, bhagavā muhuttaṃ nisīdatu anukampaṃ upādāyā’’ti.
It would be good, Venerable sir, if the Blessed One would sit for a moment out of compassion.”
Bạch Thế Tôn, tốt hơn hết là Đức Thế Tôn hãy ngồi lại một lát, vì lòng từ bi.”
Nisīdi bhagavā paññatte āsane.
The Blessed One sat down on the seat that had been prepared.
Đức Thế Tôn ngồi xuống trên chỗ ngồi đã được sắp đặt.
Atha kho saccako nigaṇṭhaputto yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi.
Then Saccaka the Nigaṇṭha approached the Blessed One; having approached, he exchanged greetings with the Blessed One, and when the courteous and amiable talk was finished, he sat down to one side.
Rồi thì, Saccaka, con trai của Nigaṇṭha, đến gần Đức Thế Tôn; sau khi đến, hắn chào hỏi Đức Thế Tôn, trao đổi những lời chào hỏi thân mật và đáng nhớ, rồi ngồi xuống một bên.
Ekamantaṃ nisinno kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavantaṃ etadavoca –
Having sat down to one side, Saccaka the Nigaṇṭha said to the Blessed One:
Khi đã ngồi xuống một bên, Saccaka, con trai của Nigaṇṭha, nói với Đức Thế Tôn rằng:
365. ‘‘Santi, bho gotama, eke samaṇabrāhmaṇā kāyabhāvanānuyogamanuyuttā viharanti, no cittabhāvanaṃ.
365. “There are, good Gotama, some ascetics and brahmins who live devoted to body-development, not to mind-development.
365. “Thưa Ngài Gotama, có một số Sa-môn và Bà-la-môn sống chuyên cần tu tập thân (kāyabhāvanā), nhưng không tu tập tâm (cittabhāvanā).
Phusanti hi te, bho gotama, sārīrikaṃ dukkhaṃ vedanaṃ.
Indeed, good Gotama, they experience bodily painful feelings.
Thưa Ngài Gotama, họ cảm nhận khổ thọ về thân (sārīrikaṃ dukkhaṃ vedanaṃ).
Bhūtapubbaṃ, bho gotama, sārīrikāya dukkhāya vedanāya phuṭṭhassa sato ūrukkhambhopi nāma bhavissati, hadayampi nāma phalissati, uṇhampi lohitaṃ mukhato uggamissati, ummādampi pāpuṇissati* cittakkhepaṃ.
In the past, good Gotama, when one was afflicted with bodily painful feelings, it might happen that the thighs stiffened, or the heart might burst, or hot blood might erupt from the mouth, or one might go mad or experience mental derangement.
Thưa Ngài Gotama, trong quá khứ, khi bị khổ thọ về thân chạm đến, người ấy có thể bị cứng đơ đùi, có thể bị vỡ tim, có thể nôn ra máu nóng từ miệng, có thể trở nên điên loạn, mất trí.
Tassa kho etaṃ, bho gotama, kāyanvayaṃ cittaṃ hoti, kāyassa vasena vattati.
That mind of his, good Gotama, follows the body, it behaves according to the body.
Thưa Ngài Gotama, tâm của người ấy bị thân chi phối, hoạt động theo thân.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì sao vậy?
Abhāvitattā cittassa.
Because the mind is undeveloped.
Vì tâm chưa được tu tập.
Santi pana, bho gotama, eke samaṇabrāhmaṇā cittabhāvanānuyogamanuyuttā viharanti, no kāyabhāvanaṃ.
But there are, good Gotama, some ascetics and brahmins who live devoted to mind-development, not to body-development.
Nhưng thưa Ngài Gotama, có một số Sa-môn và Bà-la-môn sống chuyên cần tu tập tâm (cittabhāvanā), nhưng không tu tập thân (kāyabhāvanā).
Phusanti hi te, bho gotama, cetasikaṃ dukkhaṃ vedanaṃ.
Indeed, good Gotama, they experience mental painful feelings.
Thưa Ngài Gotama, họ cảm nhận khổ thọ về tâm (cetasikaṃ dukkhaṃ vedanaṃ).
Bhūtapubbaṃ, bho gotama, cetasikāya dukkhāya vedanāya phuṭṭhassa sato ūrukkhambhopi nāma bhavissati, hadayampi nāma phalissati, uṇhampi lohitaṃ mukhato uggamissati, ummādampi pāpuṇissati cittakkhepaṃ.
In the past, good Gotama, when one was afflicted with mental painful feelings, it might happen that the thighs stiffened, or the heart might burst, or hot blood might erupt from the mouth, or one might go mad or experience mental derangement.
Thưa Ngài Gotama, trong quá khứ, khi bị khổ thọ về tâm chạm đến, người ấy có thể bị cứng đơ đùi, có thể bị vỡ tim, có thể nôn ra máu nóng từ miệng, có thể trở nên điên loạn, mất trí.
Tassa kho eso, bho gotama, cittanvayo kāyo hoti, cittassa vasena vattati.
That body of his, good Gotama, follows the mind, it behaves according to the mind.
Thưa Ngài Gotama, thân của người ấy bị tâm chi phối, hoạt động theo tâm.
Taṃ kissa hetu?
For what reason?
Vì sao vậy?
Abhāvitattā kāyassa.
Because the body is undeveloped.
Vì thân chưa được tu tập.
Tassa mayhaṃ, bho gotama, evaṃ hoti – ‘addhā bhoto gotamassa sāvakā cittabhāvanānuyogamanuyuttā viharanti, no kāyabhāvana’’’nti.
Thus, good Gotama, it occurs to me: ‘Surely the disciples of the good Gotama live devoted to mind-development, not to body-development.’”
Thưa Ngài Gotama, tôi nghĩ rằng: ‘Chắc chắn các đệ tử của Ngài Gotama sống chuyên cần tu tập tâm, chứ không tu tập thân.’”
366. ‘‘Kinti pana te, aggivessana, kāyabhāvanā sutā’’ti?
366. “And how, Aggivessana, have you heard about body-development?”
366. “Này Aggivessana, ngươi đã nghe về sự tu tập thân (kāyabhāvanā) như thế nào?”
‘‘Seyyathidaṃ – nando vaccho, kiso saṃkicco, makkhali gosālo – etehi, bho gotama, acelakā muttācārā hatthāpalekhanā naehibhaddantikā natiṭṭhabhaddantikā* na abhihaṭaṃ na uddissakataṃ na nimantanaṃ sādiyanti, te na kumbhimukhā paṭiggaṇhanti na kaḷopimukhā paṭiggaṇhanti na eḷakamantaraṃ na daṇḍamantaraṃ na musalamantaraṃ na dvinnaṃ bhuñjamānānaṃ na gabbhiniyā na pāyamānāya na purisantaragatāya na saṅkittīsu na yattha sā upaṭṭhito hoti na yattha makkhikā saṇḍasaṇḍacārinī, na macchaṃ na maṃsaṃ na suraṃ na merayaṃ na thusodakaṃ pivanti.
“It is like this: Nanda Vaccha, Kisa Saṃkicca, Makkhali Gosāla—these, good Gotama, are naked ascetics, of loose conduct, licking their hands, not accepting ‘Come, good sir,’ not accepting ‘Stop, good sir,’ not accepting food brought to them, or prepared for a special purpose, or an invitation. They do not accept from the mouth of a pot, nor from the mouth of a bowl, nor across a cross-bar, nor across a pestle, nor from two people eating, nor from a pregnant woman, nor from a woman suckling a child, nor from a woman between two men, nor from where a dog is, nor from where flies are swarming, nor fish, nor meat, nor liquor, nor intoxicants, nor sour gruel do they drink.
“Đó là, thưa Ngài Gotama, như Nanda Vaccha, Kisa Saṅkicca, Makkhali Gosāla – những người này là những kẻ trần truồng, có hạnh kiểm phóng túng, tự liếm tay, không chấp nhận lời mời ‘Hãy đến đây, thưa ngài’, không chấp nhận lời mời ‘Hãy dừng lại, thưa ngài’, không chấp nhận thức ăn mang đến, không chấp nhận thức ăn được dành riêng, không chấp nhận lời mời (đến nhà); họ không nhận thức ăn từ miệng nồi, không nhận thức ăn từ miệng chén, không nhận thức ăn khi có cừu ở giữa, không nhận thức ăn khi có gậy ở giữa, không nhận thức ăn khi có chày ở giữa, không nhận thức ăn từ hai người đang ăn, không từ phụ nữ mang thai, không từ phụ nữ đang cho con bú, không từ phụ nữ đang có đàn ông ở giữa, không từ nơi có chó tụ tập, không từ nơi có ruồi bay vo ve; họ không ăn cá, không ăn thịt, không uống rượu, không uống rượu mạnh, không uống nước gạo lên men.
Te ekāgārikā vā honti ekālopikā, dvāgārikā vā honti dvālopikā…pe… sattāgārikā vā honti sattālopikā.
They subsist on one house’s alms or one mouthful, or on two houses’ alms or two mouthfuls… and so on… or on seven houses’ alms or seven mouthfuls.
Họ chỉ ăn một bữa tại một nhà hoặc một miếng ăn; hoặc hai bữa tại hai nhà hoặc hai miếng ăn… cho đến bảy bữa tại bảy nhà hoặc bảy miếng ăn.
Ekissāpi dattiyā yāpenti, dvīhipi dattīhi yāpenti…pe… sattahipi dattīhi yāpenti.
They subsist on one offering, or on two offerings… and so on… or on seven offerings.
Họ duy trì sự sống với một lần nhận thức ăn, với hai lần nhận thức ăn… cho đến với bảy lần nhận thức ăn.
Ekāhikampi āhāraṃ āhārenti, dvīhikampi āhāraṃ āhārenti…pe… sattāhikampi āhāraṃ āhārenti.
They take food once every day, or once every two days… and so on… or once every seven days.
Họ ăn một bữa mỗi ngày, hai bữa mỗi ngày… cho đến bảy bữa mỗi ngày.
Iti evarūpaṃ addhamāsikampi pariyāyabhattabhojanānuyogamanuyuttā viharantī’’ti.
Thus they live devoted to such a regimen of eating at intervals, even half-monthly.”
Như vậy, họ sống chuyên cần thực hành chế độ ăn uống luân phiên như thế này, thậm chí nửa tháng một lần.”
‘‘Kiṃ pana te, aggivessana, tāvatakeneva yāpentī’’ti?
“And do they, Aggivessana, subsist on just that much?”
“Này Aggivessana, họ có duy trì sự sống chỉ với chừng đó thôi không?”
‘‘No hidaṃ, bho gotama.
“No, good Gotama.
“Không phải vậy, thưa Ngài Gotama.
Appekadā, bho gotama, uḷārāni uḷārāni khādanīyāni khādanti, uḷārāni uḷārāni bhojanāni bhuñjanti, uḷārāni uḷārāni sāyanīyāni sāyanti, uḷārāni uḷārāni pānāni pivanti.
Sometimes, good Gotama, they eat excellent delicacies, consume excellent meals, taste excellent sweetmeats, drink excellent beverages.
Thưa Ngài Gotama, đôi khi họ ăn những món ăn nhẹ rất ngon, ăn những món ăn chính rất ngon, nếm những món tráng miệng rất ngon, uống những thức uống rất ngon.
Te imaṃ kāyaṃ balaṃ gāhenti nāma, brūhenti nāma, medenti nāmā’’ti.
They strengthen this body, nourish it, and fatten it.”
Họ làm cho thân này có sức mạnh, làm cho nó lớn mạnh, làm cho nó mập mạp.”
367. Atha kho bhagavā saccakaṃ nigaṇṭhaputtaṃ etadavoca – ‘‘yāpi kho te esā, aggivessana, purimā kāyabhāvanā bhāsitā sāpi ariyassa vinaye no dhammikā kāyabhāvanā.
367. Then the Blessed One said to Saccaka the Nigaṇṭha: “Even that former body-development of yours, Aggivessana, as you have stated it, is not a proper body-development in the Noble Discipline.
367. Rồi thì, Đức Thế Tôn nói với Saccaka, con trai của Nigaṇṭha, rằng: “Này Aggivessana, ngay cả sự tu tập thân mà ngươi đã nói trước đây cũng không phải là sự tu tập thân đúng đắn trong giới luật của bậc Thánh.
Kāyabhāvanampi* kho tvaṃ, aggivessana, na aññāsi, kuto pana tvaṃ cittabhāvanaṃ jānissasi?
You, Aggivessana, did not even understand body-development; how then will you know mind-development?
Này Aggivessana, ngươi còn không biết sự tu tập thân, làm sao ngươi có thể biết sự tu tập tâm?
Api ca, aggivessana, yathā abhāvitakāyo ca hoti abhāvitacitto ca, bhāvitakāyo ca hoti bhāvitacitto ca.
However, Aggivessana, there is one who is undeveloped in body and undeveloped in mind, and one who is developed in body and developed in mind.
Tuy nhiên, này Aggivessana, có trường hợp thân chưa được tu tập và tâm cũng chưa được tu tập, và có trường hợp thân đã được tu tập và tâm cũng đã được tu tập.
Taṃ suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi, bhāsissāmī’’ti.
Listen to that, attend carefully, I will speak.”
Hãy lắng nghe điều đó, hãy chú ý kỹ, Ta sẽ nói.”
‘‘Evaṃ, bho’’ti kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavato paccassosi.
“Yes, good sir,” Saccaka the Nigaṇṭha replied to the Blessed One.
“Vâng, thưa Ngài,” Saccaka, con trai của Nigaṇṭha, đáp lời Đức Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca –
The Blessed One said this:
Đức Thế Tôn nói:
368. ‘‘Kathañca, aggivessana, abhāvitakāyo ca hoti abhāvitacitto ca?
368. “And how, Aggivessana, is one undeveloped in body and undeveloped in mind?
368. “Này Aggivessana, thân chưa được tu tập và tâm cũng chưa được tu tập là như thế nào?
Idha, aggivessana, assutavato puthujjanassa uppajjati sukhā vedanā.
Here, Aggivessana, for an untaught ordinary person, pleasant feeling arises.
Ở đây, này Aggivessana, một phàm phu không được nghe giáo pháp (assutavato puthujjanassa) phát sinh lạc thọ.
So sukhāya vedanāya phuṭṭho samāno sukhasārāgī ca hoti sukhasārāgitañca āpajjati.
Being touched by pleasant feeling, he becomes infatuated with pleasant feeling and falls into infatuation with pleasant feeling.
Khi bị lạc thọ chạm đến, người ấy tham đắm lạc thọ và chìm đắm trong sự tham đắm lạc thọ.
Tassa sā sukhā vedanā nirujjhati.
That pleasant feeling of his ceases.
Lạc thọ ấy của người ấy diệt đi.
Sukhāya vedanāya nirodhā uppajjati dukkhā vedanā.
With the cessation of pleasant feeling, painful feeling arises.
Khi lạc thọ diệt, khổ thọ phát sinh.
So dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno socati kilamati paridevati urattāḷiṃ kandati sammohaṃ āpajjati.
Being touched by painful feeling, he grieves, laments, weeps, beats his breast, and falls into bewilderment.
Khi bị khổ thọ chạm đến, người ấy sầu não, mệt mỏi, than khóc, đấm ngực, rơi vào trạng thái mê muội.
Tassa kho esā, aggivessana, uppannāpi sukhā vedanā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati abhāvitattā kāyassa, uppannāpi dukkhā vedanā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati abhāvitattā cittassa.
That pleasant feeling that has arisen, Aggivessana, overpowers his mind because of the undeveloped body; and that painful feeling that has arisen overpowers his mind because of the undeveloped mind.
Này Aggivessana, lạc thọ đã phát sinh ấy chi phối tâm người ấy vì thân chưa được tu tập, và khổ thọ đã phát sinh ấy chi phối tâm người ấy vì tâm chưa được tu tập.
Yassa kassaci, aggivessana, evaṃ ubhatopakkhaṃ uppannāpi sukhā vedanā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati abhāvitattā kāyassa, uppannāpi dukkhā vedanā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati abhāvitattā cittassa, evaṃ kho, aggivessana, abhāvitakāyo ca hoti abhāvitacitto ca.
Whosoever, Aggivessana, experiences both in this way—that the pleasant feeling that has arisen overpowers his mind because of the undeveloped body, and the painful feeling that has arisen overpowers his mind because of the undeveloped mind—that is how, Aggivessana, one is undeveloped in body and undeveloped in mind.
Này Aggivessana, bất cứ ai mà cả hai loại thọ này – lạc thọ đã phát sinh chi phối tâm vì thân chưa được tu tập, và khổ thọ đã phát sinh chi phối tâm vì tâm chưa được tu tập – thì người ấy là thân chưa được tu tập và tâm cũng chưa được tu tập.
369. ‘‘Kathañca, aggivessana, bhāvitakāyo ca hoti bhāvitacitto ca?
369. “And how, Aggivessana, is one developed in body and developed in mind?
369. “Này Aggivessana, thân đã được tu tập và tâm cũng đã được tu tập là như thế nào?
Idha, aggivessana, sutavato ariyasāvakassa uppajjati sukhā vedanā.
Here, Aggivessana, a pleasant feeling arises in a well-instructed noble disciple.
Này Aggivessana, ở đây, cảm thọ lạc khởi lên nơi vị Thánh đệ tử đã học.
So sukhāya vedanāya phuṭṭho samāno na sukhasārāgī ca hoti, na sukhasārāgitañca āpajjati.
When he is touched by a pleasant feeling, he does not become enamored with it, nor does he fall into enamorment with pleasant feeling.
Khi bị cảm thọ lạc xúc chạm, vị ấy không tham đắm cảm thọ lạc, và không rơi vào sự tham đắm cảm thọ lạc.
Tassa sā sukhā vedanā nirujjhati.
That pleasant feeling of his ceases.
Cảm thọ lạc ấy của vị ấy diệt đi.
Sukhāya vedanāya nirodhā uppajjati dukkhā vedanā.
With the cessation of pleasant feeling, a painful feeling arises.
Do sự diệt của cảm thọ lạc, cảm thọ khổ khởi lên.
So dukkhāya vedanāya phuṭṭho samāno na socati na kilamati na paridevati na urattāḷiṃ kandati na sammohaṃ āpajjati.
When he is touched by a painful feeling, he does not grieve, nor become exhausted, nor lament, nor beat his breast and wail, nor fall into confusion.
Khi bị cảm thọ khổ xúc chạm, vị ấy không sầu não, không mệt mỏi, không than vãn, không đấm ngực khóc than, không rơi vào si mê.
Tassa kho esā, aggivessana, uppannāpi sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati bhāvitattā kāyassa, uppannāpi dukkhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati bhāvitattā cittassa.
Aggivessana, that pleasant feeling, even when it has arisen, does not take hold of his mind because his body has been developed; and that painful feeling, even when it has arisen, does not take hold of his mind because his mind has been developed.
Này Aggivessana, cảm thọ lạc đã khởi lên ấy không chi phối tâm của vị ấy, vì thân đã được tu tập; cảm thọ khổ đã khởi lên ấy không chi phối tâm của vị ấy, vì tâm đã được tu tập.
Yassa kassaci, aggivessana, evaṃ ubhatopakkhaṃ uppannāpi sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati bhāvitattā kāyassa, uppannāpi dukkhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati bhāvitattā cittassa.
Aggivessana, for whosoever, a pleasant feeling, even when it has arisen, does not take hold of his mind because his body has been developed; and a painful feeling, even when it has arisen, does not take hold of his mind because his mind has been developed—
Này Aggivessana, bất cứ ai mà cảm thọ lạc đã khởi lên không chi phối tâm của vị ấy, vì thân đã được tu tập, và cảm thọ khổ đã khởi lên không chi phối tâm của vị ấy, vì tâm đã được tu tập, cả hai mặt như vậy.
Evaṃ kho, aggivessana, bhāvitakāyo ca hoti bhāvitacitto cā’’ti.
thus, Aggivessana, is one whose body is developed and whose mind is developed.”
Này Aggivessana, như vậy là thân đã được tu tập và tâm đã được tu tập.”
370. ‘‘Evaṃ pasanno ahaṃ bhoto gotamassa!
370. “I am thus delighted with Venerable Gotama!
“Con xin tin tưởng Tôn giả Gotama như vậy!
Bhavañhi gotamo bhāvitakāyo ca hoti bhāvitacitto cā’’ti.
For Venerable Gotama is indeed one whose body is developed and whose mind is developed.”
Vì Tôn giả Gotama có thân đã được tu tập và tâm đã được tu tập.”
‘‘Addhā kho te ayaṃ, aggivessana, āsajja upanīya vācā bhāsitā, api ca te ahaṃ byākarissāmi.
“Indeed, Aggivessana, these words you have spoken are abusive and confrontational, yet I will explain to you.
“Này Aggivessana, quả thật lời nói này của ngươi đã được thốt ra một cách xúc phạm và gần như chế nhạo, nhưng ta sẽ giải thích cho ngươi.
Yato kho ahaṃ, aggivessana, kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajito, taṃ vata me uppannā vā sukhā vedanā cittaṃ pariyādāya ṭhassati, uppannā vā dukkhā vedanā cittaṃ pariyādāya ṭhassatīti netaṃ ṭhānaṃ* vijjatī’’ti.
Aggivessana, since I shaved off my hair and beard, put on saffron robes, and went forth from home into homelessness, it is not possible that any pleasant feeling, if it were to arise, would take hold of my mind, or that any painful feeling, if it were to arise, would take hold of my mind.”
Này Aggivessana, từ khi ta cạo bỏ râu tóc, đắp y cà-sa, từ bỏ gia đình xuất gia sống không gia đình, thì không có trường hợp nào mà cảm thọ lạc đã khởi lên lại chi phối tâm ta, hay cảm thọ khổ đã khởi lên lại chi phối tâm ta.”
371. ‘‘Kiñhi no siyā, aggivessana?
371. “What should that be to us, Aggivessana?
“Này Aggivessana, điều đó có thể là gì đối với chúng ta?
Idha me, aggivessana, pubbeva sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato etadahosi – ‘sambādho gharāvāso rajāpatho, abbhokāso pabbajjā.
Here, Aggivessana, before my enlightenment, while I was still a Bodhisatta, it occurred to me: ‘Confined is household life, a path of dust; open is the going forth.
Này Aggivessana, trước khi giác ngộ, khi ta còn là Bồ-tát chưa chứng ngộ, ta đã nghĩ rằng: ‘Đời sống gia đình thật chật hẹp, đầy bụi bặm; đời sống xuất gia thật khoáng đạt.
Nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ.
It is not easy, living at home, to lead the perfectly complete, perfectly purified, polished spiritual life.
Thật khó để một người sống trong gia đình có thể thực hành đời sống Phạm hạnh hoàn toàn viên mãn, hoàn toàn thanh tịnh, trong sáng như vỏ ốc được mài giũa.
Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’nti.
Suppose I were to shave off my hair and beard, put on saffron robes, and go forth from home into homelessness.’
Vậy ta hãy cạo bỏ râu tóc, đắp y cà-sa, từ bỏ gia đình xuất gia sống không gia đình.’
So kho ahaṃ, aggivessana, aparena samayena daharova samāno, susukāḷakeso bhadrena yobbanena samannāgato paṭhamena vayasā, akāmakānaṃ mātāpitūnaṃ assumukhānaṃ rudantānaṃ, kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajiṃ.
So, Aggivessana, at a later time, while still young, with a full head of black hair, endowed with the blessings of youth, in the prime of life—against the wishes of my weeping and sorrowful parents—I shaved off my hair and beard, put on saffron robes, and went forth from home into homelessness.
Này Aggivessana, sau một thời gian, khi ta còn trẻ, tóc đen nhánh, đầy đủ tuổi thanh xuân đầu tiên, dù cha mẹ không muốn, nước mắt đầm đìa, khóc lóc, ta đã cạo bỏ râu tóc, đắp y cà-sa, từ bỏ gia đình xuất gia sống không gia đình.
So evaṃ pabbajito samāno kiṃkusalagavesī anuttaraṃ santivarapadaṃ pariyesamāno yena āḷāro kālāmo tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā āḷāraṃ kālāmaṃ etadavocaṃ – ‘icchāmahaṃ, āvuso kālāma, imasmiṃ dhammavinaye brahmacariyaṃ caritu’nti.
Having thus gone forth, seeking what is wholesome, searching for the unsurpassed noble state of peace, I approached Āḷāra Kālāma; having approached Āḷāra Kālāma, I said to him: ‘I wish, friend Kālāma, to lead the spiritual life in this Dhamma and Discipline.’
Sau khi xuất gia như vậy, ta tìm kiếm điều thiện, tìm kiếm con đường an tịnh tối thượng, và ta đã đến gặp Āḷāra Kālāma; sau khi đến gặp Āḷāra Kālāma, ta nói với ông ấy: ‘Thưa Hiền giả Kālāma, tôi muốn thực hành Phạm hạnh trong Pháp và Luật này.’
Evaṃ vutte, aggivessana, āḷāro kālāmo maṃ etadavoca – ‘viharatāyasmā, tādiso ayaṃ dhammo yattha viññū puriso nacirasseva sakaṃ ācariyakaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyā’ti.
When I had said this, Aggivessana, Āḷāra Kālāma said to me: ‘Dwell, venerable one. Such is this Dhamma that a wise person can soon, by their own direct knowledge, realize and abide in their own teacher’s doctrine.’
Này Aggivessana, khi ta nói vậy, Āḷāra Kālāma đã nói với ta: ‘Xin Tôn giả hãy ở lại, giáo pháp này là như vậy, nơi đó một người có trí tuệ không lâu sau sẽ tự mình chứng ngộ, thực chứng và an trú trong giáo pháp của bậc thầy mình.’
So kho ahaṃ, aggivessana, nacirasseva khippameva taṃ dhammaṃ pariyāpuṇiṃ.
So, Aggivessana, I quickly, in no long time, learned that Dhamma.
Này Aggivessana, không lâu sau, ta đã nhanh chóng học thuộc giáo pháp ấy.
So kho ahaṃ, aggivessana, tāvatakeneva oṭṭhapahatamattena lapitalāpanamattena ñāṇavādañca vadāmi theravādañca, ‘jānāmi passāmī’ti ca paṭijānāmi, ahañceva aññe ca.
So, Aggivessana, I, and others, professed knowledge and recited the doctrine merely with my lips, as if just speaking; I claimed: ‘I know, I see.’
Này Aggivessana, chỉ với việc nói suông, chỉ với việc lặp lại những lời đã nói, ta đã có thể thuyết giảng về tri kiến và lời dạy của các bậc trưởng lão, và ta tuyên bố: ‘Ta biết, ta thấy,’ cả ta và những người khác.
Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘na kho āḷāro kālāmo imaṃ dhammaṃ kevalaṃ saddhāmattakena sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedeti, addhā āḷāro kālāmo imaṃ dhammaṃ jānaṃ passaṃ viharatī’’’ti.
Then it occurred to me, Aggivessana: ‘Āḷāra Kālāma does not merely proclaim that he, by his own direct knowledge, realizes and abides in this Dhamma simply out of faith. Surely, Āḷāra Kālāma dwells knowing and seeing this Dhamma.’
Này Aggivessana, ta đã nghĩ rằng: ‘Āḷāra Kālāma không chỉ tuyên bố rằng ông ấy tự mình chứng ngộ, thực chứng và an trú trong giáo pháp này chỉ bằng niềm tin; chắc chắn Āḷāra Kālāma sống biết và thấy giáo pháp này.’”
‘‘Atha khvāhaṃ, aggivessana, yena āḷāro kālāmo tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā āḷāraṃ kālāmaṃ etadavocaṃ – ‘kittāvatā no, āvuso kālāma, imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedesī’ti?
“Then, Aggivessana, I approached Āḷāra Kālāma; having approached Āḷāra Kālāma, I said to him: ‘To what extent, friend Kālāma, do you proclaim that you, by your own direct knowledge, realize and abide in this Dhamma?’
“Này Aggivessana, rồi ta đã đến gặp Āḷāra Kālāma; sau khi đến gặp Āḷāra Kālāma, ta nói với ông ấy: ‘Thưa Hiền giả Kālāma, ông tuyên bố rằng ông tự mình chứng ngộ, thực chứng và an trú trong giáo pháp này đến mức độ nào?’
Evaṃ vutte, aggivessana, āḷāro kālāmo ākiñcaññāyatanaṃ pavedesi.
When I had said this, Aggivessana, Āḷāra Kālāma proclaimed the sphere of nothingness (ākiñcaññāyatana).
Này Aggivessana, khi ta nói vậy, Āḷāra Kālāma đã tuyên bố về Vô Sở Hữu Xứ.
Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘na kho āḷārasseva kālāmassa atthi saddhā, mayhaṃpatthi saddhā; na kho āḷārasseva kālāmassa atthi vīriyaṃ, mayhaṃpatthi vīriyaṃ; na kho āḷārasseva kālāmassa atthi sati, mayhaṃpatthi sati; na kho āḷārasseva kālāmassa atthi samādhi, mayhaṃpatthi samādhi; na kho āḷārasseva kālāmassa atthi paññā, mayhaṃpatthi paññā; yaṃnūnāhaṃ yaṃ dhammaṃ āḷāro kālāmo sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedeti tassa dhammassa sacchikiriyāya padaheyya’nti.
Then it occurred to me, Aggivessana: ‘Āḷāra Kālāma does not have faith alone; I also have faith. Āḷāra Kālāma does not have energy alone; I also have energy. Āḷāra Kālāma does not have mindfulness alone; I also have mindfulness. Āḷāra Kālāma does not have concentration alone; I also have concentration. Āḷāra Kālāma does not have wisdom alone; I also have wisdom. Suppose I were to strive for the realization of that Dhamma which Āḷāra Kālāma proclaims to have, by his own direct knowledge, realized and to abide in.’
Này Aggivessana, ta đã nghĩ rằng: ‘Không chỉ Āḷāra Kālāma có niềm tin, ta cũng có niềm tin; không chỉ Āḷāra Kālāma có tinh tấn, ta cũng có tinh tấn; không chỉ Āḷāra Kālāma có niệm, ta cũng có niệm; không chỉ Āḷāra Kālāma có định, ta cũng có định; không chỉ Āḷāra Kālāma có tuệ, ta cũng có tuệ; vậy ta hãy nỗ lực để thực chứng giáo pháp mà Āḷāra Kālāma tuyên bố rằng ông ấy tự mình chứng ngộ, thực chứng và an trú.’
So kho ahaṃ, aggivessana, nacirasseva khippameva taṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsiṃ.
So, Aggivessana, I quickly, in no long time, by my own direct knowledge, realized and abided in that Dhamma.
Này Aggivessana, không lâu sau, ta đã nhanh chóng tự mình chứng ngộ, thực chứng và an trú trong giáo pháp ấy.”
‘‘Atha khvāhaṃ, aggivessana, yena āḷāro kālāmo tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā āḷāraṃ kālāmaṃ etadavocaṃ – ‘ettāvatā no, āvuso kālāma, imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesī’ti?
“Then, Aggivessana, I approached Āḷāra Kālāma; having approached Āḷāra Kālāma, I said to him: ‘To what extent, friend Kālāma, do you proclaim that you, by your own direct knowledge, realize and abide in this Dhamma?’
“Này Aggivessana, rồi ta đã đến gặp Āḷāra Kālāma; sau khi đến gặp Āḷāra Kālāma, ta nói với ông ấy: ‘Thưa Hiền giả Kālāma, ông tuyên bố rằng ông tự mình chứng ngộ, thực chứng và an trú trong giáo pháp này đến mức độ nào?’
‘Ettāvatā kho ahaṃ, āvuso, imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedemī’ti.
‘To this extent, friend, I proclaim that I, by my own direct knowledge, realize and abide in this Dhamma.’
‘Thưa Hiền giả, tôi tuyên bố rằng tôi tự mình chứng ngộ, thực chứng và an trú trong giáo pháp này đến mức độ ấy.’
‘Ahampi kho, āvuso, ettāvatā imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmī’ti.
‘I too, friend, to this extent, by my own direct knowledge, realize and abide in this Dhamma.’
‘Thưa Hiền giả, tôi cũng tự mình chứng ngộ, thực chứng và an trú trong giáo pháp này đến mức độ ấy.’
‘Lābhā no, āvuso, suladdhaṃ no, āvuso, ye mayaṃ āyasmantaṃ tādisaṃ sabrahmacāriṃ passāma.
‘It is a gain for us, friend, it is well gained for us, that we see a spiritual companion such as Your Reverence.
‘Thưa Hiền giả, thật là lợi lộc cho chúng ta, thật là may mắn cho chúng ta, khi chúng ta thấy một vị đồng Phạm hạnh như Tôn giả.
Iti yāhaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedemi taṃ tvaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharasi; yaṃ tvaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharasi tamahaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedemi.
Thus, the Dhamma that I, by my own direct knowledge, realize and abide in and proclaim, that Dhamma you also, by your own direct knowledge, realize and abide in; and the Dhamma that you, by your own direct knowledge, realize and abide in, that Dhamma I also, by my own direct knowledge, realize and abide in and proclaim.
Như vậy, giáo pháp mà tôi tự mình chứng ngộ, thực chứng và tuyên bố, Tôn giả cũng tự mình chứng ngộ, thực chứng và an trú; giáo pháp mà Tôn giả tự mình chứng ngộ, thực chứng và an trú, tôi cũng tự mình chứng ngộ, thực chứng và tuyên bố.
Iti yāhaṃ dhammaṃ jānāmi taṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi; yaṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi tamahaṃ dhammaṃ jānāmi.
Thus, the Dhamma that I know, that Dhamma you also know; the Dhamma that you know, that Dhamma I also know.
Như vậy, giáo pháp mà tôi biết, Tôn giả cũng biết; giáo pháp mà Tôn giả biết, tôi cũng biết.
Iti yādiso ahaṃ tādiso tuvaṃ, yādiso tuvaṃ tādiso ahaṃ.
Thus, as I am, so are you; as you are, so am I.
Như vậy, tôi như thế nào, Tôn giả cũng như thế ấy; Tôn giả như thế nào, tôi cũng như thế ấy.
Ehi dāni, āvuso, ubhova santā imaṃ gaṇaṃ pariharāmā’ti.
Come now, friend, let us both together look after this assembly.’”
Thưa Hiền giả, vậy thì, cả hai chúng ta hãy cùng nhau chăm sóc giáo đoàn này.’”
Iti kho, aggivessana, āḷāro kālāmo ācariyo me samāno (attano)* antevāsiṃ maṃ samānaṃ attanā samasamaṃ ṭhapesi, uḷārāya ca maṃ pūjāya pūjesi.
Thus indeed, Aggivessana, Āḷāra Kālāma, being my teacher, placed me, his pupil, as his equal and honored me with great honor.
Vậy này Aggivessana, Āḷāra Kālāma, vị thầy của tôi, đã đặt tôi, một đệ tử của ông, ngang hàng với chính ông, và đã tôn kính tôi bằng sự tôn kính lớn lao.
Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘nāyaṃ dhammo nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati, yāvadeva ākiñcaññāyatanūpapattiyā’ti.
To me then, Aggivessana, this thought occurred: ‘This Dhamma does not lead to disenchantment, nor to dispassion, nor to cessation, nor to tranquility, nor to direct knowledge, nor to full awakening, nor to Nibbāna, but only to rebirth in the base of nothingness.’
Này Aggivessana, rồi tôi nghĩ rằng: ‘Pháp này không đưa đến sự nhàm chán, không đưa đến sự ly tham, không đưa đến sự đoạn diệt, không đưa đến sự an tịnh, không đưa đến thắng trí, không đưa đến giác ngộ hoàn toàn, không đưa đến Nibbāna; nó chỉ đưa đến sự tái sinh trong cõi Vô sở hữu xứ mà thôi.’
So kho ahaṃ, aggivessana, taṃ dhammaṃ analaṅkaritvā tasmā dhammā nibbijja apakkamiṃ.
So I then, Aggivessana, not delighting in that Dhamma, became disenchanted with that Dhamma and departed.
Này Aggivessana, tôi không hài lòng với pháp ấy, và vì không hài lòng với pháp ấy nên tôi đã rời bỏ.
372. ‘‘So kho ahaṃ, aggivessana, kiṃkusalagavesī anuttaraṃ santivarapadaṃ pariyesamāno yena udako rāmaputto tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā udakaṃ rāmaputtaṃ etadavocaṃ – ‘icchāmahaṃ, āvuso* imasmiṃ dhammavinaye brahmacariyaṃ caritu’nti.
372. “So I then, Aggivessana, seeking what is wholesome, searching for the unexcelled path to peace, approached Udaka Rāmaputta; having approached, I said to Udaka Rāmaputta: ‘I wish, friend, to lead the holy life in this Dhamma and Discipline.’
372. “Này Aggivessana, khi ấy tôi đang tìm kiếm điều thiện, đang tìm kiếm con đường an tịnh tối thượng, đã đến gặp Udaka Rāmaputta; sau khi đến, tôi nói với Udaka Rāmaputta rằng: ‘Thưa hiền hữu, tôi muốn sống phạm hạnh trong Pháp và Luật này.’
Evaṃ vutte, aggivessana, udako rāmaputto maṃ etadavoca – ‘viharatāyasmā, tādiso ayaṃ dhammo yattha viññū puriso nacirasseva sakaṃ ācariyakaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyā’ti.
When this was said, Aggivessana, Udaka Rāmaputta said to me: ‘Abide, venerable sir, such is this Dhamma that an intelligent person, in no long time, would himself realize, directly know, and attain his own teacher’s doctrine and abide in it.’
Này Aggivessana, khi tôi nói vậy, Udaka Rāmaputta đã nói với tôi rằng: ‘Hiền giả hãy ở lại, pháp này là như vậy, một người có trí tuệ không bao lâu sẽ tự mình chứng ngộ và an trú trong giáo pháp của bậc thầy mình.’
So kho ahaṃ, aggivessana, nacirasseva khippameva taṃ dhammaṃ pariyāpuṇiṃ.
So I then, Aggivessana, in no long time, quickly mastered that Dhamma.
Này Aggivessana, không bao lâu sau, tôi đã nhanh chóng học được pháp ấy.
So kho ahaṃ, aggivessana, tāvatakeneva oṭṭhapahatamattena lapitalāpanamattena ñāṇavādañca vadāmi theravādañca, ‘jānāmi passāmī’ti ca paṭijānāmi, ahañceva aññe ca.
So I then, Aggivessana, merely by mouthing words, by speaking and uttering, would declare discourses on knowledge and discourses on the Elders, and I would claim, ‘I know, I see,’ and so would others.
Này Aggivessana, chỉ với chừng đó, chỉ với việc đọc thuộc lòng và lặp lại, tôi đã có thể nói về kiến thức và về lời dạy của các bậc trưởng lão, và tôi đã xác nhận rằng ‘tôi biết, tôi thấy,’ cả tôi và những người khác.
Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘na kho rāmo imaṃ dhammaṃ kevalaṃ saddhāmattakena sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedesi.
To me then, Aggivessana, this thought occurred: ‘Rāma did not merely declare, “I abide having myself realized and directly known this Dhamma through mere faith.”
Này Aggivessana, rồi tôi nghĩ rằng: ‘Rāma không chỉ tuyên bố rằng ông sống bằng cách tự mình chứng ngộ và an trú trong pháp này chỉ bằng niềm tin.
Addhā rāmo imaṃ dhammaṃ jānaṃ passaṃ vihāsī’ti.
Surely Rāma must have abided knowing and seeing this Dhamma.’
Chắc chắn Rāma đã sống bằng cách biết và thấy pháp này.’
Atha khvāhaṃ, aggivessana, yena udako rāmaputto tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā udakaṃ rāmaputtaṃ etadavocaṃ – ‘kittāvatā no, āvuso rāmo, imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedesī’ti?
Then I, Aggivessana, approached Udaka Rāmaputta; having approached, I said to Udaka Rāmaputta: ‘To what extent, friend, did Rāma declare that he abided having himself realized and directly known this Dhamma?’
Này Aggivessana, sau đó tôi đã đến gặp Udaka Rāmaputta; sau khi đến, tôi nói với Udaka Rāmaputta rằng: ‘Thưa hiền hữu, Rāma đã tuyên bố rằng ông tự mình chứng ngộ và an trú trong pháp này đến mức độ nào?’
Evaṃ vutte, aggivessana, udako rāmaputto nevasaññānāsaññāyatanaṃ pavedesi.
When this was said, Aggivessana, Udaka Rāmaputta declared the base of neither perception nor non-perception.
Này Aggivessana, khi tôi nói vậy, Udaka Rāmaputta đã tuyên bố về cảnh giới Phi tưởng phi phi tưởng xứ.
Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘na kho rāmasseva ahosi saddhā, mayhaṃpatthi saddhā; na kho rāmasseva ahosi vīriyaṃ, mayhaṃpatthi vīriyaṃ; na kho rāmasseva ahosi sati, mayhaṃpatthi sati; na kho rāmasseva ahosi samādhi, mayhaṃpatthi samādhi; na kho rāmasseva ahosi paññā, mayhaṃpatthi paññā; yaṃnūnāhaṃ yaṃ dhammaṃ rāmo sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmīti pavedesi tassa dhammassa sacchikiriyāya padaheyya’nti.
To me then, Aggivessana, this thought occurred: ‘It was not Rāma alone who had faith, I also have faith; it was not Rāma alone who had energy, I also have energy; it was not Rāma alone who had mindfulness, I also have mindfulness; it was not Rāma alone who had concentration, I also have concentration; it was not Rāma alone who had wisdom, I also have wisdom; what if I were to strive for the direct realization of that Dhamma which Rāma declared he abided in having himself realized and directly known?’
Này Aggivessana, rồi tôi nghĩ rằng: ‘Không phải chỉ Rāma có niềm tin, tôi cũng có niềm tin; không phải chỉ Rāma có tinh tấn, tôi cũng có tinh tấn; không phải chỉ Rāma có niệm, tôi cũng có niệm; không phải chỉ Rāma có định, tôi cũng có định; không phải chỉ Rāma có tuệ, tôi cũng có tuệ; vậy thì tại sao tôi không nỗ lực để chứng ngộ pháp mà Rāma đã tuyên bố là tự mình chứng ngộ và an trú?’
So kho ahaṃ, aggivessana, nacirasseva khippameva taṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsiṃ.
So I then, Aggivessana, in no long time, quickly abided having myself realized and directly known that Dhamma.
Này Aggivessana, không bao lâu sau, tôi đã nhanh chóng tự mình chứng ngộ và an trú trong pháp ấy.
‘‘Atha khvāhaṃ, aggivessana, yena udako rāmaputto tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā udakaṃ rāmaputtaṃ etadavocaṃ – ‘ettāvatā no, āvuso, rāmo imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesī’ti?
“Then I, Aggivessana, approached Udaka Rāmaputta; having approached, I said to Udaka Rāmaputta: ‘To what extent, friend, did Rāma declare that he abided having himself realized and directly known this Dhamma?’
“Này Aggivessana, sau đó tôi đã đến gặp Udaka Rāmaputta; sau khi đến, tôi nói với Udaka Rāmaputta rằng: ‘Thưa hiền hữu, Rāma đã tuyên bố rằng ông tự mình chứng ngộ và an trú trong pháp này đến mức độ nào?’
‘Ettāvatā kho, āvuso, rāmo imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesī’ti.
‘To this extent, friend, did Rāma declare that he abided having himself realized and directly known this Dhamma.’
‘Thưa hiền hữu, Rāma đã tuyên bố rằng ông tự mình chứng ngộ và an trú trong pháp này đến mức độ đó.’
‘Ahampi kho, āvuso, ettāvatā imaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharāmī’ti.
‘I too, friend, to this extent abide having myself realized and directly known this Dhamma.’
‘Thưa hiền hữu, tôi cũng tự mình chứng ngộ và an trú trong pháp này đến mức độ đó.’
‘Lābhā no, āvuso, suladdhaṃ no, āvuso, ye mayaṃ āyasmantaṃ tādisaṃ sabrahmacāriṃ passāma.
‘It is a gain for us, friend, it is well gained for us, that we see a fellow practitioner such as the venerable one.
‘Thật là lợi lộc cho chúng ta, thưa hiền hữu, thật là may mắn cho chúng ta, khi chúng ta thấy được một vị đồng phạm hạnh như hiền giả.
Iti yaṃ dhammaṃ rāmo sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesi, taṃ tvaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharasi; yaṃ tvaṃ dhammaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharasi, taṃ dhammaṃ rāmo sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja pavedesi.
Thus, the Dhamma that Rāma declared he abided in having himself realized and directly known, that Dhamma you abide in having yourself realized and directly known; the Dhamma that you abide in having yourself realized and directly known, that Dhamma Rāma declared he abided in having himself realized and directly known.
Như vậy, pháp mà Rāma đã tự mình chứng ngộ và an trú, hiền giả cũng tự mình chứng ngộ và an trú trong pháp ấy; pháp mà hiền giả tự mình chứng ngộ và an trú, Rāma cũng tự mình chứng ngộ và an trú trong pháp ấy.
Iti yaṃ dhammaṃ rāmo abhiññāsi taṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi; yaṃ tvaṃ dhammaṃ jānāsi taṃ dhammaṃ rāmo abhiññāsi.
Thus, the Dhamma that Rāma directly knew, that Dhamma you know; the Dhamma that you know, that Dhamma Rāma directly knew.
Như vậy, pháp mà Rāma đã biết, hiền giả cũng biết pháp ấy; pháp mà hiền giả biết, Rāma cũng đã biết pháp ấy.
Iti yādiso rāmo ahosi tādiso tuvaṃ; yādiso tuvaṃ tādiso rāmo ahosi.
Thus, as Rāma was, so are you; as you are, so was Rāma.
Như vậy, Rāma như thế nào, hiền giả cũng như thế ấy; hiền giả như thế nào, Rāma cũng như thế ấy.
Ehi dāni, āvuso, tuvaṃ imaṃ gaṇaṃ pariharā’ti.
Come now, friend, you lead this assembly.’
Thôi được rồi, thưa hiền hữu, bây giờ hiền giả hãy lãnh đạo đoàn thể này.’
Iti kho, aggivessana, udako rāmaputto sabrahmacārī me samāno ācariyaṭṭhāne ca maṃ ṭhapesi, uḷārāya ca maṃ pūjāya pūjesi.
Thus indeed, Aggivessana, Udaka Rāmaputta, being my fellow practitioner, placed me in the position of a teacher and honored me with great honor.
Vậy này Aggivessana, Udaka Rāmaputta, là một vị đồng phạm hạnh của tôi, đã đặt tôi vào vị trí của một vị thầy, và đã tôn kính tôi bằng sự tôn kính lớn lao.
Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘nāyaṃ dhammo nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati, yāvadeva nevasaññānāsaññāyatanūpapattiyā’ti.
To me then, Aggivessana, this thought occurred: ‘This Dhamma does not lead to disenchantment, nor to dispassion, nor to cessation, nor to tranquility, nor to direct knowledge, nor to full awakening, nor to Nibbāna, but only to rebirth in the base of neither perception nor non-perception.’
Này Aggivessana, rồi tôi nghĩ rằng: ‘Pháp này không đưa đến sự nhàm chán, không đưa đến sự ly tham, không đưa đến sự đoạn diệt, không đưa đến sự an tịnh, không đưa đến thắng trí, không đưa đến giác ngộ hoàn toàn, không đưa đến Nibbāna; nó chỉ đưa đến sự tái sinh trong cõi Phi tưởng phi phi tưởng xứ mà thôi.’
So kho ahaṃ, aggivessana, taṃ dhammaṃ analaṅkaritvā tasmā dhammā nibbijja apakkamiṃ.
So I then, Aggivessana, not delighting in that Dhamma, became disenchanted with that Dhamma and departed.
Này Aggivessana, tôi không hài lòng với pháp ấy, và vì không hài lòng với pháp ấy nên tôi đã rời bỏ.
373. ‘‘So kho ahaṃ, aggivessana, kiṃkusalagavesī anuttaraṃ santivarapadaṃ pariyesamāno magadhesu anupubbena cārikaṃ caramāno yena uruvelā senānigamo tadavasariṃ.
373. “So I then, Aggivessana, seeking what is wholesome, searching for the unexcelled path to peace, traveling gradually through Magadha, arrived at Uruvelā Senānigama.
373. “Này Aggivessana, khi ấy tôi đang tìm kiếm điều thiện, đang tìm kiếm con đường an tịnh tối thượng, đã tuần tự du hành qua xứ Magadha và đến làng quân sự Uruvelā.
Tatthaddasaṃ ramaṇīyaṃ bhūmibhāgaṃ, pāsādikañca vanasaṇḍaṃ, nadiñca sandantiṃ setakaṃ supatitthaṃ ramaṇīyaṃ, samantā ca gocaragāmaṃ.
There I saw a delightful stretch of land, a charming forest grove, a river flowing with clear water, with pleasant bathing places, and a village for alms-round nearby.
Ở đó, tôi thấy một vùng đất đẹp đẽ, một khu rừng dễ chịu, một dòng sông trong xanh chảy xiết với bến tắm tốt và đáng yêu, và xung quanh là những làng mạc để khất thực.
Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘ramaṇīyo vata, bho, bhūmibhāgo, pāsādiko ca vanasaṇḍo, nadī ca sandati setakā supatitthā ramaṇīyā, samantā ca gocaragāmo.
To me then, Aggivessana, this thought occurred: ‘Indeed, this stretch of land is delightful, this forest grove is charming, this river flows with clear water, with pleasant bathing places, and there is a village for alms-round nearby.
Này Aggivessana, rồi tôi nghĩ rằng: ‘Ôi, thật là một vùng đất đẹp đẽ, một khu rừng dễ chịu, một dòng sông trong xanh chảy xiết với bến tắm tốt và đáng yêu, và xung quanh là những làng mạc để khất thực.
Alaṃ vatidaṃ kulaputtassa padhānatthikassa padhānāyā’ti.
This is certainly suitable for a young man intent on exertion to exert himself.’
Thật là đủ điều kiện cho một thiện nam tử đang tìm kiếm sự tinh tấn để thực hành tinh tấn!’
So kho ahaṃ, aggivessana, tattheva nisīdiṃ ‘alamidaṃ padhānāyā’ti.
So I then, Aggivessana, sat down right there, thinking, ‘This is enough for exertion.’
Này Aggivessana, tôi đã ngồi xuống ngay tại đó, nghĩ rằng ‘nơi này đủ điều kiện để tinh tấn.’
374. ‘‘Apissumaṃ, aggivessana, tisso upamā paṭibhaṃsu anacchariyā pubbe assutapubbā.
374. “Moreover, Aggivessana, three similes, never heard before, spontaneously occurred to me.
374. “Này Aggivessana, ba ví dụ này đã hiện ra trong tôi, những ví dụ chưa từng được nghe trước đây, không phải là điều kỳ lạ.
Seyyathāpi, aggivessana, allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ udake nikkhittaṃ.
Just as, Aggivessana, a wet, sappy piece of wood is placed in water.
Ví như, này Aggivessana, một khúc củi tươi, còn nhựa, được đặt trong nước.
Atha puriso āgaccheyya uttarāraṇiṃ ādāya – ‘aggiṃ abhinibbattessāmi, tejo pātukarissāmī’ti.
Then a man would come carrying an upper fire-stick, thinking, ‘I will make fire appear, I will produce heat.’
Rồi một người đàn ông đến, cầm cây cọ xát lửa (uttarāraṇi) và nói: ‘Tôi sẽ tạo ra lửa, tôi sẽ làm cho nhiệt năng xuất hiện.’
Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, api nu so puriso amuṃ allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ, udake nikkhittaṃ, uttarāraṇiṃ ādāya abhimanthento aggiṃ abhinibbatteyya, tejo pātukareyyā’’ti?
What do you think, Aggivessana? Would that man, by rubbing that wet, sappy piece of wood placed in water with an upper fire-stick, be able to make fire appear, to produce heat?”
Này Aggivessana, ông nghĩ sao, liệu người đàn ông đó, khi cọ xát khúc củi tươi, còn nhựa, được đặt trong nước, bằng cây cọ xát lửa, có thể tạo ra lửa, làm cho nhiệt năng xuất hiện không?”
‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.
“No indeed, Venerable Gotama.”
“Thưa Đại đức Gotama, không thể được.”
‘‘Taṃ kissa hetu’’?
“For what reason?”
“Vì sao vậy?”
‘‘Aduñhi, bho gotama, allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ, tañca pana udake nikkhittaṃ.
“Because, Venerable Gotama, that wet, sappy piece of wood is placed in water.
“Bởi vì, thưa Đại đức Gotama, khúc củi ấy là củi tươi, còn nhựa, và lại được đặt trong nước.
Yāvadeva ca pana so puriso kilamathassa vighātassa bhāgī assā’’ti.
That man would only be a partaker of weariness and frustration.”
Người đàn ông ấy chỉ sẽ phải chịu sự mệt mỏi và thất vọng mà thôi.”
‘‘Evameva kho, aggivessana, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā kāyena ceva cittena ca kāmehi avūpakaṭṭhā viharanti, yo ca nesaṃ kāmesu kāmacchando kāmasneho kāmamucchā kāmapipāsā kāmapariḷāho, so ca ajjhattaṃ na suppahīno hoti, na suppaṭippassaddho, opakkamikā cepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, abhabbāva te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya.
“Just so, Aggivessana, whatever ascetics or brahmins dwell unsecluded in body and mind from sense pleasures, and whose desire, affection, infatuation, thirst, and fever for sense pleasures are not well abandoned within them, not well appeased—even if those Venerable ascetics and brahmins experience painful, sharp, severe, bitter feelings due to strenuous effort, they are incapable of knowledge, vision, and supreme enlightenment.
‘‘Cũng vậy, này Aggivessana, bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào sống không ly viễn khỏi các dục lạc bằng thân và tâm, và dục vọng, sự dính mắc, sự say mê, sự khao khát, sự thiêu đốt của họ đối với các dục lạc chưa được đoạn trừ hoàn toàn, chưa được xoa dịu hoàn toàn trong nội tâm, thì dù cho các Sa-môn, Bà-la-môn ấy có cảm thọ những cảm giác khổ đau mãnh liệt, thô cứng, cay đắng do nỗ lực (tu tập) đi nữa, họ vẫn không thể đạt được trí tuệ, sự thấy biết, và giác ngộ vô thượng.
No cepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā opakkamikā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, abhabbāva te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya.
Even if those Venerable ascetics and brahmins do not experience painful, sharp, severe, bitter feelings due to strenuous effort, they are incapable of knowledge, vision, and supreme enlightenment.
Và dù cho các Sa-môn, Bà-la-môn ấy không cảm thọ những cảm giác khổ đau mãnh liệt, thô cứng, cay đắng do nỗ lực (tu tập) đi nữa, họ vẫn không thể đạt được trí tuệ, sự thấy biết, và giác ngộ vô thượng.
Ayaṃ kho maṃ, aggivessana, paṭhamā upamā paṭibhāsi anacchariyā pubbe assutapubbā.
This, Aggivessana, was the first simile that occurred to me, extraordinary and unheard before.
Này Aggivessana, đây là ví dụ thứ nhất đã hiện ra trong tâm tôi, một ví dụ chưa từng được nghe trước đây, không hề kỳ lạ.
375. ‘‘Aparāpi kho maṃ, aggivessana, dutiyā upamā paṭibhāsi anacchariyā pubbe assutapubbā.
375. “Furthermore, Aggivessana, a second simile occurred to me, extraordinary and unheard before.
375. ‘‘Này Aggivessana, một ví dụ thứ hai cũng đã hiện ra trong tâm tôi, một ví dụ chưa từng được nghe trước đây, không hề kỳ lạ.
Seyyathāpi, aggivessana, allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ, ārakā udakā thale nikkhittaṃ.
Just as, Aggivessana, a wet, resinous piece of wood, placed on dry land far from water.
Ví như, này Aggivessana, một khúc củi tươi, còn nhựa, được đặt trên đất khô, cách xa nước.
Atha puriso āgaccheyya uttarāraṇiṃ ādāya – ‘aggiṃ abhinibbattessāmi, tejo pātukarissāmī’ti.
Then a man might come, taking an upper fire-stick, thinking: ‘I will produce fire, I will bring forth heat.’
Rồi một người đến, cầm cây dùi lửa (uttarāraṇi) và nghĩ: ‘Ta sẽ tạo ra lửa, sẽ làm cho ngọn lửa xuất hiện.’
Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, api nu so puriso amuṃ allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ, ārakā udakā thale nikkhittaṃ, uttarāraṇiṃ ādāya abhimanthento aggiṃ abhinibbatteyya tejo pātukareyyā’’ti?
What do you think, Aggivessana, would that man, taking the upper fire-stick and rubbing that wet, resinous piece of wood placed on dry land far from water, be able to produce fire and bring forth heat?”
Này Aggivessana, ông nghĩ sao, liệu người ấy cầm cây dùi lửa mà cọ xát khúc củi tươi, còn nhựa, được đặt trên đất khô, cách xa nước, có thể tạo ra lửa, làm cho ngọn lửa xuất hiện không?”
‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.
“No, Venerable Gotama.”
“Thưa Tôn giả Gotama, không thể được.”
‘‘Taṃ kissa hetu’’?
“For what reason?”
“Vì lý do gì?”
‘‘Aduñhi, bho gotama, allaṃ kaṭṭhaṃ sasnehaṃ, kiñcāpi ārakā udakā thale nikkhittaṃ.
“Because, Venerable Gotama, that piece of wood is wet and resinous, even though it is placed on dry land far from water.
“Thưa Tôn giả Gotama, vì khúc củi ấy tươi và còn nhựa, dù nó được đặt trên đất khô, cách xa nước.
Yāvadeva ca pana so puriso kilamathassa vighātassa bhāgī assāti.
That man would only be a partaker of weariness and vexation.”
Người ấy chỉ chuốc lấy sự mệt mỏi và phiền não mà thôi.”
Evameva kho, aggivessana, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā kāyena ceva cittena ca kāmehi vūpakaṭṭhā viharanti, yo ca nesaṃ kāmesu kāmacchando kāmasneho kāmamucchā kāmapipāsā kāmapariḷāho so ca ajjhattaṃ na suppahīno hoti, na suppaṭippassaddho, opakkamikā cepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, abhabbāva te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya.
“Even so, Aggivessana, whatever ascetics or brahmins dwell secluded in body and mind from sense pleasures, but whose desire, affection, infatuation, thirst, and fever for sense pleasures are not well abandoned within them, not well appeased—even if those Venerable ascetics and brahmins experience painful, sharp, severe, bitter feelings due to strenuous effort, they are incapable of knowledge, vision, and supreme enlightenment.
Cũng vậy, này Aggivessana, bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào sống ly viễn khỏi các dục lạc bằng thân và tâm, nhưng dục vọng, sự dính mắc, sự say mê, sự khao khát, sự thiêu đốt của họ đối với các dục lạc chưa được đoạn trừ hoàn toàn, chưa được xoa dịu hoàn toàn trong nội tâm, thì dù cho các Sa-môn, Bà-la-môn ấy có cảm thọ những cảm giác khổ đau mãnh liệt, thô cứng, cay đắng do nỗ lực (tu tập) đi nữa, họ vẫn không thể đạt được trí tuệ, sự thấy biết, và giác ngộ vô thượng.
No cepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā opakkamikā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, abhabbāva te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya.
Even if those Venerable ascetics and brahmins do not experience painful, sharp, severe, bitter feelings due to strenuous effort, they are incapable of knowledge, vision, and supreme enlightenment.
Và dù cho các Sa-môn, Bà-la-môn ấy không cảm thọ những cảm giác khổ đau mãnh liệt, thô cứng, cay đắng do nỗ lực (tu tập) đi nữa, họ vẫn không thể đạt được trí tuệ, sự thấy biết, và giác ngộ vô thượng.
Ayaṃ kho maṃ, aggivessana, dutiyā upamā paṭibhāsi anacchariyā pubbe assutapubbā’’.
This, Aggivessana, was the second simile that occurred to me, extraordinary and unheard before.”
Này Aggivessana, đây là ví dụ thứ hai đã hiện ra trong tâm tôi, một ví dụ chưa từng được nghe trước đây, không hề kỳ lạ.”
376. ‘‘Aparāpi kho maṃ, aggivessana, tatiyā upamā paṭibhāsi anacchariyā pubbe assutapubbā.
376. “Furthermore, Aggivessana, a third simile occurred to me, extraordinary and unheard before.
376. ‘‘Này Aggivessana, một ví dụ thứ ba cũng đã hiện ra trong tâm tôi, một ví dụ chưa từng được nghe trước đây, không hề kỳ lạ.
Seyyathāpi, aggivessana, sukkhaṃ kaṭṭhaṃ koḷāpaṃ, ārakā udakā thale nikkhittaṃ.
Just as, Aggivessana, a dry, rotten piece of wood, placed on dry land far from water.
Ví như, này Aggivessana, một khúc củi khô, mục nát, được đặt trên đất khô, cách xa nước.
Atha puriso āgaccheyya uttarāraṇiṃ ādāya – ‘aggiṃ abhinibbattessāmi, tejo pātukarissāmī’ti.
Then a man might come, taking an upper fire-stick, thinking: ‘I will produce fire, I will bring forth heat.’
Rồi một người đến, cầm cây dùi lửa và nghĩ: ‘Ta sẽ tạo ra lửa, sẽ làm cho ngọn lửa xuất hiện.’
Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, api nu so puriso amuṃ sukkhaṃ kaṭṭhaṃ koḷāpaṃ, ārakā udakā thale nikkhittaṃ, uttarāraṇiṃ ādāya abhimanthento aggiṃ abhinibbatteyya, tejo pātukareyyā’’ti?
What do you think, Aggivessana, would that man, taking the upper fire-stick and rubbing that dry, rotten piece of wood placed on dry land far from water, be able to produce fire and bring forth heat?”
Này Aggivessana, ông nghĩ sao, liệu người ấy cầm cây dùi lửa mà cọ xát khúc củi khô, mục nát, được đặt trên đất khô, cách xa nước, có thể tạo ra lửa, làm cho ngọn lửa xuất hiện không?”
‘‘Evaṃ, bho gotama’’.
“Yes, Venerable Gotama.”
“Thưa Tôn giả Gotama, có thể được.”
‘‘Taṃ kissa hetu’’?
“For what reason?”
“Vì lý do gì?”
‘‘Aduñhi, bho gotama, sukkhaṃ kaṭṭhaṃ koḷāpaṃ, tañca pana ārakā udakā thale nikkhitta’’nti.
“Because, Venerable Gotama, that piece of wood is dry and rotten, and it is placed on dry land far from water.”
“Thưa Tôn giả Gotama, vì khúc củi ấy khô và mục nát, và nó được đặt trên đất khô, cách xa nước.”
‘‘Evameva kho, aggivessana, ye hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā kāyena ceva cittena ca kāmehi vūpakaṭṭhā viharanti, yo ca nesaṃ kāmesu kāmacchando kāmasneho kāmamucchā kāmapipāsā kāmapariḷāho, so ca ajjhattaṃ suppahīno hoti suppaṭippassaddho, opakkamikā cepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, bhabbāva te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya.
“Even so, Aggivessana, whatever ascetics or brahmins dwell secluded in body and mind from sense pleasures, and whose desire, affection, infatuation, thirst, and fever for sense pleasures are well abandoned within them, well appeased—even if those Venerable ascetics and brahmins experience painful, sharp, severe, bitter feelings due to strenuous effort, they are capable of knowledge, vision, and supreme enlightenment.
Cũng vậy, này Aggivessana, bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào sống ly viễn khỏi các dục lạc bằng thân và tâm, và dục vọng, sự dính mắc, sự say mê, sự khao khát, sự thiêu đốt của họ đối với các dục lạc đã được đoạn trừ hoàn toàn, đã được xoa dịu hoàn toàn trong nội tâm, thì dù cho các Sa-môn, Bà-la-môn ấy có cảm thọ những cảm giác khổ đau mãnh liệt, thô cứng, cay đắng do nỗ lực (tu tập) đi nữa, họ vẫn có thể đạt được trí tuệ, sự thấy biết, và giác ngộ vô thượng.
No cepi te bhonto samaṇabrāhmaṇā opakkamikā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, bhabbāva te ñāṇāya dassanāya anuttarāya sambodhāya.
Even if those Venerable ascetics and brahmins do not experience painful, sharp, severe, bitter feelings due to strenuous effort, they are capable of knowledge, vision, and supreme enlightenment.
Và dù cho các Sa-môn, Bà-la-môn ấy không cảm thọ những cảm giác khổ đau mãnh liệt, thô cứng, cay đắng do nỗ lực (tu tập) đi nữa, họ vẫn có thể đạt được trí tuệ, sự thấy biết, và giác ngộ vô thượng.
Ayaṃ kho maṃ, aggivessana, tatiyā upamā paṭibhāsi anacchariyā pubbe assutapubbā.
This, Aggivessana, was the third simile that occurred to me, extraordinary and unheard before.
Này Aggivessana, đây là ví dụ thứ ba đã hiện ra trong tâm tôi, một ví dụ chưa từng được nghe trước đây, không hề kỳ lạ.
Imā kho maṃ, aggivessana, tisso upamā paṭibhaṃsu anacchariyā pubbe assutapubbā.’’
These, Aggivessana, were the three similes that occurred to me, extraordinary and unheard before.”
Này Aggivessana, ba ví dụ này đã hiện ra trong tâm tôi, những ví dụ chưa từng được nghe trước đây, không hề kỳ lạ.”
377. ‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ dantebhi dantamādhāya* , jivhāya tāluṃ āhacca, cetasā cittaṃ abhiniggaṇheyyaṃ abhinippīḷeyyaṃ abhisantāpeyya’nti.
377. “Then, Aggivessana, it occurred to me: ‘Suppose I were to clench my teeth, press my tongue against my palate, and restrain, crush, and torment my mind with my mind.’
377. ‘‘Này Aggivessana, tôi đã nghĩ rằng: ‘Ta hãy nghiến răng, ép lưỡi vào vòm họng, và dùng tâm để chế ngự, đè nén, thiêu đốt tâm.’
So kho ahaṃ, aggivessana, dantebhi dantamādhāya, jivhāya tāluṃ āhacca, cetasā cittaṃ abhiniggaṇhāmi abhinippīḷemi abhisantāpemi.
So, Aggivessana, I clenched my teeth, pressed my tongue against my palate, and restrained, crushed, and tormented my mind with my mind.
Này Aggivessana, tôi đã nghiến răng, ép lưỡi vào vòm họng, và dùng tâm để chế ngự, đè nén, thiêu đốt tâm.
Tassa mayhaṃ, aggivessana, dantebhi dantamādhāya jivhāya tāluṃ āhacca cetasā cittaṃ abhiniggaṇhato abhinippīḷayato abhisantāpayato kacchehi sedā muccanti.
As I, Aggivessana, thus clenched my teeth, pressed my tongue against my palate, and restrained, crushed, and tormented my mind with my mind, sweat streamed from my armpits.
Này Aggivessana, khi tôi nghiến răng, ép lưỡi vào vòm họng, và dùng tâm để chế ngự, đè nén, thiêu đốt tâm, mồ hôi đã chảy ra từ nách tôi.
Seyyathāpi, aggivessana, balavā puriso dubbalataraṃ purisaṃ sīse vā gahetvā khandhe vā gahetvā abhiniggaṇheyya abhinippīḷeyya abhisantāpeyya, evameva kho me, aggivessana, dantebhi dantamādhāya, jivhāya tāluṃ āhacca, cetasā cittaṃ abhiniggaṇhato abhinippīḷayato abhisantāpayato kacchehi sedā muccanti.
Just as, Aggivessana, a strong man might seize a weaker man by the head or by the shoulder and restrain him, crush him, and torment him, even so, Aggivessana, as I clenched my teeth, pressed my tongue against my palate, and restrained, crushed, and tormented my mind with my mind, sweat streamed from my armpits.
Ví như, này Aggivessana, một người mạnh khỏe nắm đầu hoặc nắm vai một người yếu hơn để chế ngự, đè nén, thiêu đốt người ấy, cũng vậy, này Aggivessana, khi tôi nghiến răng, ép lưỡi vào vòm họng, và dùng tâm để chế ngự, đè nén, thiêu đốt tâm, mồ hôi đã chảy ra từ nách tôi.
Āraddhaṃ kho pana me, aggivessana, vīriyaṃ hoti asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā, sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato.
My energy was aroused and unflagging, my mindfulness established and unconfused, yet my body was agitated and uncalm due to that painful striving, even though I was striving for a higher goal.
Này Aggivessana, tinh tấn của tôi đã được khởi lên, không chùn bước; chánh niệm đã hiện hữu, không quên lãng; nhưng thân tôi vẫn căng thẳng, không được an tịnh, vì tôi đang bị khổ đau của sự tinh tấn ấy đè nặng.
Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā dukkhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.
Even such painful feelings as these, Aggivessana, that arose in me, did not overcome my mind.
Này Aggivessana, dù những cảm giác khổ đau như vậy đã khởi lên, chúng vẫn không thể chiếm đoạt tâm tôi.
378. ‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ appāṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya’nti.
378. “Then, Aggivessana, it occurred to me: ‘Suppose I were to practice the breath-stopping jhāna.’
378. ‘‘Này Aggivessana, tôi đã nghĩ rằng: ‘Ta hãy tu thiền không thở.’
So kho ahaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca assāsapassāse uparundhiṃ.
So, Aggivessana, I stopped the in-breaths and out-breaths from my mouth and nose.
Này Aggivessana, tôi đã ngăn chặn hơi thở vào và hơi thở ra từ miệng và mũi.
Tassa mayhaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca assāsapassāsesu uparuddhesu kaṇṇasotehi vātānaṃ nikkhamantānaṃ adhimatto saddo hoti.
As I, Aggivessana, stopped the in-breaths and out-breaths from my mouth and nose, a fierce sound of winds escaping from my ear-holes arose.
Này Aggivessana, khi hơi thở vào và hơi thở ra từ miệng và mũi bị ngăn chặn, có một tiếng động lớn phát ra từ lỗ tai tôi.
Seyyathāpi nāma kammāragaggariyā dhamamānāya adhimatto saddo hoti, evameva kho me, aggivessana, mukhato ca nāsato ca assāsapassāsesu uparuddhesu kaṇṇasotehi vātānaṃ nikkhamantānaṃ adhimatto saddo hoti.
Just as, Aggivessana, a blacksmith’s bellows, when blown, make a fierce sound, even so, Aggivessana, as I stopped the in-breaths and out-breaths from my mouth and nose, a fierce sound of winds escaping from my ear-holes arose.
Ví như, này Aggivessana, khi ống bễ của người thợ rèn được thổi, có một tiếng động lớn phát ra, cũng vậy, này Aggivessana, khi hơi thở vào và hơi thở ra từ miệng và mũi bị ngăn chặn, có một tiếng động lớn phát ra từ lỗ tai tôi.
Āraddhaṃ kho pana me, aggivessana, vīriyaṃ hoti asallīnaṃ upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā.
My energy was aroused and unflagging, my mindfulness established and unconfused.
Này Aggivessana, tinh tấn của tôi đã được khởi lên, không chùn bước; chánh niệm đã hiện hữu, không quên lãng.
Sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato.
Yet my body was agitated and uncalm due to that painful striving, even though I was striving for a higher goal.
Thân tôi vẫn căng thẳng, không được an tịnh, vì tôi đang bị khổ đau của sự tinh tấn ấy đè nặng.
Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā dukkhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.
Even such painful feelings as these, Aggivessana, that arose in me, did not overcome my mind.
Này Aggivessana, dù những cảm giác khổ đau như vậy đã khởi lên, chúng vẫn không thể chiếm đoạt tâm tôi.
‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ appāṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya’nti.
“Then, Aggivessana, this thought occurred to me: ‘What if I were to practice the jhana without breathing in or out?’
“Này Aggivessana, ta nghĩ rằng: ‘Ta hãy nhập thiền mà không có hơi thở’.
So kho ahaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāse uparundhiṃ.
So, Aggivessana, I stopped the in-breaths and out-breaths from my mouth, nose, and ears.
Này Aggivessana, ta đã chặn hơi thở ra vào từ miệng, mũi và tai.
Tassa mayhaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā vātā muddhani ūhananti* .
As I, Aggivessana, stopped the in-breaths and out-breaths from my mouth, nose, and ears, excessively strong winds pounded my head.
Này Aggivessana, khi hơi thở ra vào từ miệng, mũi và tai của ta bị chặn lại, những luồng gió cực mạnh đã va đập vào đỉnh đầu.
Seyyathāpi, aggivessana, balavā puriso tiṇhena sikharena muddhani abhimattheyya* , evameva kho me, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā vātā muddhani ūhananti.
Just as, Aggivessana, a strong man might bore into one’s head with a sharp spike, even so, Aggivessana, as I stopped the in-breaths and out-breaths from my mouth, nose, and ears, excessively strong winds pounded my head.
Này Aggivessana, ví như một người mạnh mẽ dùng một mũi khoan nhọn đâm vào đỉnh đầu, cũng vậy, này Aggivessana, khi hơi thở ra vào từ miệng, mũi và tai của ta bị chặn lại, những luồng gió cực mạnh đã va đập vào đỉnh đầu.
Āraddhaṃ kho pana me, aggivessana, vīriyaṃ hoti asallīnaṃ upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā.
My energy, Aggivessana, was aroused and unflagging, and my mindfulness was established and unconfused.
Này Aggivessana, tinh tấn của ta được khởi lên không chùng xuống, chánh niệm được thiết lập không quên lãng.
Sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato.
Yet my body, agitated and unrestored by that painful exertion, was burning.
Nhưng thân ta vẫn căng thẳng, không an tịnh, vì bị áp bức bởi sự tinh tấn khổ hạnh đó.
Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā dukkhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.
Nevertheless, Aggivessana, such painful feelings as arose did not overpower my mind and remain.
Này Aggivessana, dầu những cảm thọ khổ như vậy khởi lên, tâm ta vẫn không bị chúng chi phối.
‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ appāṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya’nti.
“Then, Aggivessana, this thought occurred to me: ‘What if I were to practice the jhana without breathing in or out?’
“Này Aggivessana, ta nghĩ rằng: ‘Ta hãy nhập thiền mà không có hơi thở’.
So kho ahaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāse uparundhiṃ.
So, Aggivessana, I stopped the in-breaths and out-breaths from my mouth, nose, and ears.
Này Aggivessana, ta đã chặn hơi thở ra vào từ miệng, mũi và tai.
Tassa mayhaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā sīse sīsavedanā honti.
As I, Aggivessana, stopped the in-breaths and out-breaths from my mouth, nose, and ears, extremely severe headaches arose in my head.
Này Aggivessana, khi hơi thở ra vào từ miệng, mũi và tai của ta bị chặn lại, những cơn đau đầu dữ dội đã khởi lên trong đầu ta.
Seyyathāpi, aggivessana, balavā puriso daḷhena varattakkhaṇḍena* sīse sīsaveṭhaṃ dadeyya, evameva kho me, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā sīse sīsavedanā honti.
Just as, Aggivessana, a strong man might bind one’s head with a stout leather thong, even so, Aggivessana, as I stopped the in-breaths and out-breaths from my mouth, nose, and ears, extremely severe headaches arose in my head.
Này Aggivessana, ví như một người mạnh mẽ dùng một sợi dây da cứng siết chặt đầu, cũng vậy, này Aggivessana, khi hơi thở ra vào từ miệng, mũi và tai của ta bị chặn lại, những cơn đau đầu dữ dội đã khởi lên trong đầu ta.
Āraddhaṃ kho pana me, aggivessana, vīriyaṃ hoti asallīnaṃ upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā.
My energy, Aggivessana, was aroused and unflagging, and my mindfulness was established and unconfused.
Này Aggivessana, tinh tấn của ta được khởi lên không chùng xuống, chánh niệm được thiết lập không quên lãng.
Sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato.
Yet my body, agitated and unrestored by that painful exertion, was burning.
Nhưng thân ta vẫn căng thẳng, không an tịnh, vì bị áp bức bởi sự tinh tấn khổ hạnh đó.
Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā dukkhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.
Nevertheless, Aggivessana, such painful feelings as arose did not overpower my mind and remain.
Này Aggivessana, dầu những cảm thọ khổ như vậy khởi lên, tâm ta vẫn không bị chúng chi phối.
‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ appāṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya’nti.
“Then, Aggivessana, this thought occurred to me: ‘What if I were to practice the jhana without breathing in or out?’
“Này Aggivessana, ta nghĩ rằng: ‘Ta hãy nhập thiền mà không có hơi thở’.
So kho ahaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāse uparundhiṃ.
So, Aggivessana, I stopped the in-breaths and out-breaths from my mouth, nose, and ears.
Này Aggivessana, ta đã chặn hơi thở ra vào từ miệng, mũi và tai.
Tassa mayhaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā vātā kucchiṃ parikantanti.
As I, Aggivessana, stopped the in-breaths and out-breaths from my mouth, nose, and ears, excessively strong winds cut through my stomach.
Này Aggivessana, khi hơi thở ra vào từ miệng, mũi và tai của ta bị chặn lại, những luồng gió cực mạnh đã cắt xé bụng ta.
Seyyathāpi, aggivessana, dakkho goghātako vā goghātakantevāsī vā tiṇhena govikantanena kucchiṃ parikanteyya, evameva kho me, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimattā vātā kucchiṃ parikantanti.
Just as, Aggivessana, a skilled butcher or his apprentice might carve up an ox’s belly with a sharp butcher’s knife, even so, Aggivessana, as I stopped the in-breaths and out-breaths from my mouth, nose, and ears, excessively strong winds cut through my stomach.
Này Aggivessana, ví như một người đồ tể lành nghề hay đệ tử của người đồ tể dùng con dao sắc bén mổ bụng bò, cũng vậy, này Aggivessana, khi hơi thở ra vào từ miệng, mũi và tai của ta bị chặn lại, những luồng gió cực mạnh đã cắt xé bụng ta.
Āraddhaṃ kho pana me, aggivessana, vīriyaṃ hoti asallīnaṃ upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā.
My energy, Aggivessana, was aroused and unflagging, and my mindfulness was established and unconfused.
Này Aggivessana, tinh tấn của ta được khởi lên không chùng xuống, chánh niệm được thiết lập không quên lãng.
Sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato.
Yet my body, agitated and unrestored by that painful exertion, was burning.
Nhưng thân ta vẫn căng thẳng, không an tịnh, vì bị áp bức bởi sự tinh tấn khổ hạnh đó.
Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā dukkhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.
Nevertheless, Aggivessana, such painful feelings as arose did not overpower my mind and remain.
Này Aggivessana, dầu những cảm thọ khổ như vậy khởi lên, tâm ta vẫn không bị chúng chi phối.
‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ appāṇakaṃyeva jhānaṃ jhāyeyya’nti.
“Then, Aggivessana, this thought occurred to me: ‘What if I were to practice the jhana without breathing in or out?’
“Này Aggivessana, ta nghĩ rằng: ‘Ta hãy nhập thiền mà không có hơi thở’.
So kho ahaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāse uparundhiṃ.
So, Aggivessana, I stopped the in-breaths and out-breaths from my mouth, nose, and ears.
Này Aggivessana, ta đã chặn hơi thở ra vào từ miệng, mũi và tai.
Tassa mayhaṃ, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimatto kāyasmiṃ ḍāho hoti.
As I, Aggivessana, stopped the in-breaths and out-breaths from my mouth, nose, and ears, an excessive burning arose in my body.
Này Aggivessana, khi hơi thở ra vào từ miệng, mũi và tai của ta bị chặn lại, một sự nóng cháy dữ dội đã khởi lên trong thân ta.
Seyyathāpi, aggivessana, dve balavanto purisā dubbalataraṃ purisaṃ nānābāhāsu gahetvā aṅgārakāsuyā santāpeyyuṃ samparitāpeyyuṃ, evameva kho me, aggivessana, mukhato ca nāsato ca kaṇṇato ca assāsapassāsesu uparuddhesu adhimatto kāyasmiṃ ḍāho hoti.
Just as, Aggivessana, two strong men might seize a weaker man by both arms and roast and torment him over a pit of glowing coals, even so, Aggivessana, as I stopped the in-breaths and out-breaths from my mouth, nose, and ears, an excessive burning arose in my body.
Này Aggivessana, ví như hai người mạnh mẽ nắm lấy hai cánh tay của một người yếu hơn rồi nướng và thiêu đốt anh ta trên một hố than hồng, cũng vậy, này Aggivessana, khi hơi thở ra vào từ miệng, mũi và tai của ta bị chặn lại, một sự nóng cháy dữ dội đã khởi lên trong thân ta.
Āraddhaṃ kho pana me, aggivessana, vīriyaṃ hoti asallīnaṃ upaṭṭhitā sati asammuṭṭhā.
My energy, Aggivessana, was aroused and unflagging, and my mindfulness was established and unconfused.
Này Aggivessana, tinh tấn của ta được khởi lên không chùng xuống, chánh niệm được thiết lập không quên lãng.
Sāraddho ca pana me kāyo hoti appaṭippassaddho teneva dukkhappadhānena padhānābhitunnassa sato.
Yet my body, agitated and unrestored by that painful exertion, was burning.
Nhưng thân ta vẫn căng thẳng, không an tịnh, vì bị áp bức bởi sự tinh tấn khổ hạnh đó.
Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā dukkhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.
Nevertheless, Aggivessana, such painful feelings as arose did not overpower my mind and remain.
Này Aggivessana, dầu những cảm thọ khổ như vậy khởi lên, tâm ta vẫn không bị chúng chi phối.
Apissu maṃ, aggivessana, devatā disvā evamāhaṃsu – ‘kālaṅkato samaṇo gotamo’ti.
Even deities, Aggivessana, seeing me, said: ‘The ascetic Gotama is dead.’
Này Aggivessana, các vị thiên nhân nhìn thấy ta đã nói như vầy: ‘Sa-môn Gotama đã chết’.
Ekaccā devatā evamāhaṃsu – ‘na kālaṅkato samaṇo gotamo, api ca kālaṅkarotī’ti.
Some deities said: ‘The ascetic Gotama is not dead, but is dying.’
Một số vị thiên nhân khác nói như vầy: ‘Sa-môn Gotama chưa chết, nhưng đang trong quá trình chết’.
Ekaccā devatā evamāhaṃsu – ‘na kālaṅkato samaṇo gotamo, napi kālaṅkaroti, arahaṃ samaṇo gotamo, vihārotveva so* arahato evarūpo hotī’ti* .
Still other deities said: ‘The ascetic Gotama is not dead, nor is he dying; he is an Arahant, and such is the Arahant’s way of abiding.’
Một số vị thiên nhân khác lại nói như vầy: ‘Sa-môn Gotama chưa chết, cũng không đang trong quá trình chết, Sa-môn Gotama là một vị A-la-hán, và đây chỉ là một trạng thái sống của một vị A-la-hán’.
379. ‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ sabbaso āhārupacchedāya paṭipajjeyya’nti.
“Then, Aggivessana, this thought occurred to me: ‘What if I were to undertake a complete cutting off of food?’
379. “Này Aggivessana, ta nghĩ rằng: ‘Ta hãy thực hành việc cắt đứt hoàn toàn mọi thức ăn’.
Atha kho maṃ, aggivessana, devatā upasaṅkamitvā etadavocuṃ – ‘mā kho tvaṃ, mārisa, sabbaso āhārupacchedāya paṭipajji.
Then, Aggivessana, deities approached me and said: ‘Do not, good sir, undertake a complete cutting off of food.
Khi ấy, này Aggivessana, các vị thiên nhân đến gần ta và nói: ‘Này Hiền giả, xin ngài đừng thực hành việc cắt đứt hoàn toàn mọi thức ăn.
Sace kho tvaṃ, mārisa, sabbaso āhārupacchedāya paṭipajjissasi, tassa te mayaṃ dibbaṃ ojaṃ lomakūpehi ajjhohāressāma* , tāya tvaṃ yāpessasī’ti.
If, good sir, you undertake a complete cutting off of food, we will infuse divine essence through your pores, and by that you will sustain yourself.’
Nếu ngài, này Hiền giả, thực hành việc cắt đứt hoàn toàn mọi thức ăn, chúng tôi sẽ đổ thần lực từ lỗ chân lông của ngài, và ngài sẽ sống nhờ vào đó’.
Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘ahañceva kho pana sabbaso ajajjitaṃ* paṭijāneyyaṃ, imā ca me devatā dibbaṃ ojaṃ lomakūpehi ajjhohāreyyuṃ* , tāya cāhaṃ yāpeyyaṃ, taṃ mamassa musā’ti.
Then, Aggivessana, this thought occurred to me: ‘If I were to claim to be completely without food, and these deities were to infuse divine essence through my pores, and by that I were to sustain myself, that would be a lie for me.’
Này Aggivessana, ta nghĩ rằng: ‘Nếu ta tuyên bố rằng ta hoàn toàn không ăn gì, nhưng các vị thiên nhân này lại đổ thần lực từ lỗ chân lông của ta, và ta sống nhờ vào đó, thì đó sẽ là lời nói dối của ta’.
So kho ahaṃ, aggivessana, tā devatā paccācikkhāmi, ‘hala’nti vadāmi.
So, Aggivessana, I dismissed those deities, saying, ‘No more!’
Vậy nên, này Aggivessana, ta đã từ chối các vị thiên nhân đó, ta nói: ‘Thôi đi!’.
380. ‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘yaṃnūnāhaṃ thokaṃ thokaṃ āhāraṃ āhāreyyaṃ, pasataṃ pasataṃ, yadi vā muggayūsaṃ, yadi vā kulatthayūsaṃ, yadi vā kaḷāyayūsaṃ, yadi vā hareṇukayūsa’nti.
“Then, Aggivessana, this thought occurred to me: ‘What if I were to take food little by little, a handful at a time, be it pea soup, lentil soup, bean soup, or vetch soup?’
380. “Này Aggivessana, ta nghĩ rằng: ‘Ta hãy ăn từng chút một, từng nắm một, hoặc nước đậu xanh, hoặc nước đậu đen, hoặc nước đậu ván, hoặc nước đậu lăng’.
So kho ahaṃ, aggivessana, thokaṃ thokaṃ āhāraṃ āhāresiṃ, pasataṃ pasataṃ, yadi vā muggayūsaṃ, yadi vā kulatthayūsaṃ, yadi vā kaḷāyayūsaṃ, yadi vā hareṇukayūsaṃ.
So, Aggivessana, I took food little by little, a handful at a time, be it pea soup, lentil soup, bean soup, or vetch soup.
Này Aggivessana, ta đã ăn từng chút một, từng nắm một, hoặc nước đậu xanh, hoặc nước đậu đen, hoặc nước đậu ván, hoặc nước đậu lăng.
Tassa mayhaṃ, aggivessana, thokaṃ thokaṃ āhāraṃ āhārayato, pasataṃ pasataṃ, yadi vā muggayūsaṃ, yadi vā kulatthayūsaṃ, yadi vā kaḷāyayūsaṃ, yadi vā hareṇukayūsaṃ, adhimattakasimānaṃ patto kāyo hoti.
As I, Aggivessana, took food little by little, a handful at a time, be it pea soup, lentil soup, bean soup, or vetch soup, my body became exceedingly emaciated.
Này Aggivessana, khi ta ăn từng chút một, từng nắm một, hoặc nước đậu xanh, hoặc nước đậu đen, hoặc nước đậu ván, hoặc nước đậu lăng, thân ta đã trở nên cực kỳ gầy yếu.
Seyyathāpi nāma āsītikapabbāni vā kāḷapabbāni vā, evamevassu me aṅgapaccaṅgāni bhavanti tāyevappāhāratāya.
Just as the joints of water-spinach or the joints of a dark weed, so indeed were my major and minor limbs on account of that very little nourishment.
Ví như các đốt dây khoai lang hoặc các đốt dây leo đen, cũng vậy, vì sự ăn uống quá ít ỏi ấy, các chi thể của tôi trở nên như vậy.
Seyyathāpi nāma oṭṭhapadaṃ, evamevassu me ānisadaṃ hoti tāyevappāhāratāya.
Just as a camel’s footprint, so indeed were my buttocks on account of that very little nourishment.
Ví như dấu chân lạc đà, cũng vậy, vì sự ăn uống quá ít ỏi ấy, mông của tôi trở nên như vậy.
Seyyathāpi nāma vaṭṭanāvaḷī, evamevassu me piṭṭhikaṇṭako uṇṇatāvanato hoti tāyevappāhāratāya.
Just as a string of beads, so indeed was my backbone prominent and sunken on account of that very little nourishment.
Ví như một chuỗi hạt tròn, cũng vậy, vì sự ăn uống quá ít ỏi ấy, xương sống của tôi trở nên lồi lõm.
Seyyathāpi nāma jarasālāya gopāṇasiyo oluggaviluggā bhavanti, evamevassu me phāsuḷiyo oluggaviluggā bhavanti tāyevappāhāratāya.
Just as the rafters of an old hall are broken and dilapidated, so indeed were my ribs broken and dilapidated on account of that very little nourishment.
Ví như những cây đòn tay của một ngôi nhà sàn cũ kỹ bị mục nát và rã rời, cũng vậy, vì sự ăn uống quá ít ỏi ấy, các xương sườn của tôi bị mục nát và rã rời.
Seyyathāpi nāma gambhīre udapāne udakatārakā gambhīragatā okkhāyikā dissanti, evamevassu me akkhikūpesu akkhitārakā gambhīragatā okkhāyikā dissanti tāyevappāhāratāya.
Just as in a deep well, the stars on the surface of the water appear sunken deep down, so indeed in my eye-sockets, my eyeballs appeared sunken deep down on account of that very little nourishment.
Ví như những ngôi sao nước trong giếng sâu hiện ra ở nơi sâu thẳm và chìm xuống, cũng vậy, vì sự ăn uống quá ít ỏi ấy, những con ngươi trong hốc mắt của tôi hiện ra ở nơi sâu thẳm và chìm xuống.
Seyyathāpi nāma tittakālābu āmakacchinno vātātapena saṃphuṭito hoti sammilāto, evamevassu me sīsacchavi saṃphuṭitā hoti sammilātā tāyevappāhāratāya.
Just as a bitter gourd, picked green, becomes shriveled and withered by wind and sun, so indeed was the skin of my head shriveled and withered on account of that very little nourishment.
Ví như một quả bầu đắng mới hái bị khô héo và nhăn nheo do gió và nắng, cũng vậy, vì sự ăn uống quá ít ỏi ấy, da đầu của tôi bị khô héo và nhăn nheo.
‘‘So kho ahaṃ, aggivessana, udaracchaviṃ parimasissāmīti piṭṭhikaṇṭakaṃyeva pariggaṇhāmi, piṭṭhikaṇṭakaṃ parimasissāmīti udaracchaviṃyeva pariggaṇhāmi, yāvassu me, aggivessana, udaracchavi piṭṭhikaṇṭakaṃ allīnā hoti tāyevappāhāratāya.
“Aggivessana, when I intended to touch the skin of my belly, I grasped my backbone itself; when I intended to touch my backbone, I grasped the skin of my belly itself. So much so, Aggivessana, was the skin of my belly clinging to my backbone on account of that very little nourishment.
Này Aggivessana, khi tôi muốn sờ da bụng thì lại nắm trúng xương sống; khi muốn sờ xương sống thì lại nắm trúng da bụng. Này Aggivessana, da bụng của tôi dính chặt vào xương sống vì sự ăn uống quá ít ỏi ấy.
So kho ahaṃ, aggivessana, vaccaṃ vā muttaṃ vā karissāmīti tattheva avakujjo papatāmi tāyevappāhāratāya.
Aggivessana, when I intended to pass stool or urine, I fell headlong right there on account of that very little nourishment.
Này Aggivessana, khi tôi muốn đi đại tiện hay tiểu tiện thì lại ngã sấp xuống ngay tại chỗ vì sự ăn uống quá ít ỏi ấy.
So kho ahaṃ, aggivessana, imameva kāyaṃ assāsento pāṇinā gattāni anumajjāmi.
Aggivessana, I would comfort this very body, stroking my limbs with my hand.
Này Aggivessana, tôi xoa bóp các chi thể bằng tay để làm cho cơ thể này dễ chịu hơn.
Tassa mayhaṃ, aggivessana, pāṇinā gattāni anumajjato pūtimūlāni lomāni kāyasmā papatanti tāyevappāhāratāya.
As I, Aggivessana, stroked my limbs with my hand, rotten hairs with their roots fell from my body on account of that very little nourishment.
Này Aggivessana, khi tôi xoa bóp các chi thể bằng tay, những sợi lông có gốc rễ thối rữa rụng ra khỏi thân tôi vì sự ăn uống quá ít ỏi ấy.
Apissu maṃ, aggivessana, manussā disvā evamāhaṃsu – ‘kāḷo samaṇo gotamo’ti.
And some people, Aggivessana, seeing me, said, ‘The recluse Gotama is dark-skinned.’
Này Aggivessana, thậm chí có những người thấy tôi và nói: ‘Sa-môn Gotama da đen.’
Ekacce manussā evamāhaṃsu – ‘na kāḷo samaṇo gotamo, sāmo samaṇo gotamo’ti.
Some people said, ‘The recluse Gotama is not dark-skinned; the recluse Gotama is olive-skinned.’
Một số người khác lại nói: ‘Sa-môn Gotama không da đen, Sa-môn Gotama da ngăm đen.’
Ekacce manussā evamāhaṃsu – ‘na kāḷo samaṇo gotamo, napi sāmo, maṅguracchavi samaṇo gotamo’ti.
Some people said, ‘The recluse Gotama is neither dark-skinned nor olive-skinned; the recluse Gotama has a fish-skin complexion.’
Một số người khác lại nói: ‘Sa-môn Gotama không da đen, cũng không da ngăm đen, Sa-môn Gotama có làn da như cá trê.’
Yāvassu me, aggivessana, tāva parisuddho chavivaṇṇo pariyodāto upahato hoti tāyevappāhāratāya.
So much so, Aggivessana, was my pure and bright skin complexion ruined on account of that very little nourishment.
Này Aggivessana, làn da trong sạch và tươi sáng của tôi bị hủy hoại đến mức độ ấy vì sự ăn uống quá ít ỏi ấy.
381. ‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘ye kho keci atītamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā opakkamikā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayiṃsu, etāvaparamaṃ, nayito bhiyyo.
381. “Then, Aggivessana, it occurred to me: ‘Whatever recluses or brahmins in the past experienced painful, severe, sharp, bitter feelings brought on by their own efforts, this was the maximum, there was nothing more than this.
381. Này Aggivessana, khi ấy tôi nghĩ: ‘Bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào trong quá khứ đã từng trải qua những cảm thọ khổ đau tột độ, dữ dội, khắc nghiệt, cay đắng do nỗ lực, thì đó là mức độ tối đa, không hơn được nữa.
Yepi hi keci anāgatamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā vā opakkamikā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayissanti, etāvaparamaṃ, nayito bhiyyo.
Whatever recluses or brahmins in the future will experience painful, severe, sharp, bitter feelings brought on by their own efforts, this will be the maximum, there will be nothing more than this.
Bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào trong tương lai sẽ trải qua những cảm thọ khổ đau tột độ, dữ dội, khắc nghiệt, cay đắng do nỗ lực, thì đó là mức độ tối đa, không hơn được nữa.
Yepi hi keci etarahi samaṇā vā brāhmaṇā vā opakkamikā dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedayanti, etāvaparamaṃ, nayito bhiyyo.
And whatever recluses or brahmins at present experience painful, severe, sharp, bitter feelings brought on by their own efforts, this is the maximum, there is nothing more than this.
Bất cứ Sa-môn hay Bà-la-môn nào hiện tại đang trải qua những cảm thọ khổ đau tột độ, dữ dội, khắc nghiệt, cay đắng do nỗ lực, thì đó là mức độ tối đa, không hơn được nữa.
Na kho panāhaṃ imāya kaṭukāya dukkarakārikāya adhigacchāmi uttari manussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ.
But by this painful and difficult ascetic practice, I do not attain any superhuman state, any distinction in noble knowledge and vision.
Nhưng tôi không đạt được bất kỳ sự ưu việt nào về tri kiến thánh của các pháp vượt ngoài nhân loại bằng sự thực hành khổ hạnh cay đắng này.
Siyā nu kho añño maggo bodhāyā’ti?
Might there be another path to awakening?’
Chẳng lẽ có con đường nào khác dẫn đến giác ngộ chăng?’
Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘abhijānāmi kho panāhaṃ pitu sakkassa kammante sītāya jambucchāyāya nisinno vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharitā.
Then, Aggivessana, it occurred to me: ‘I recall having sat at the foot of a rose-apple tree in the cool shade on the estate of my father, the Sakyan, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unwholesome states, and entered upon and abided in the first jhāna, which is accompanied by initial and sustained application, born of seclusion, with rapture and pleasure.
Này Aggivessana, khi ấy tôi nghĩ: ‘Tôi nhớ lại khi phụ vương của tôi, vua Sakkā, đang cày ruộng, tôi ngồi dưới bóng cây jambu mát mẻ, hoàn toàn thoát ly khỏi các dục, thoát ly khỏi các pháp bất thiện, chứng đạt và an trú thiền thứ nhất, một trạng thái hỷ lạc do viễn ly sinh, có tầm và tứ.
Siyā nu kho eso maggo bodhāyā’ti?
Might this be the path to awakening?’
Chẳng lẽ đó là con đường dẫn đến giác ngộ chăng?’
Tassa mayhaṃ, aggivessana, satānusāri viññāṇaṃ ahosi – ‘eseva maggo bodhāyā’ti.
Then, Aggivessana, my consciousness, following my mindfulness, came to me: ‘This is indeed the path to awakening.’
Này Aggivessana, khi ấy, ý thức của tôi theo dòng ký ức và hiện ra: ‘Chính đó là con đường dẫn đến giác ngộ.’
Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘kiṃ nu kho ahaṃ tassa sukhassa bhāyāmi, yaṃ taṃ sukhaṃ aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehī’ti?
Then, Aggivessana, it occurred to me: ‘Why should I fear that pleasure which is apart from sensual pleasures and apart from unwholesome states?’
Này Aggivessana, khi ấy tôi nghĩ: ‘Tại sao tôi lại sợ hãi sự an lạc đó, sự an lạc vốn hoàn toàn thoát ly khỏi các dục, thoát ly khỏi các pháp bất thiện?’
Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘na kho ahaṃ tassa sukhassa bhāyāmi, yaṃ taṃ sukhaṃ aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehī’ti.
Then, Aggivessana, it occurred to me: ‘I do not fear that pleasure which is apart from sensual pleasures and apart from unwholesome states.’
Này Aggivessana, khi ấy tôi nghĩ: ‘Tôi không sợ hãi sự an lạc đó, sự an lạc vốn hoàn toàn thoát ly khỏi các dục, thoát ly khỏi các pháp bất thiện.’
382. ‘‘Tassa mayhaṃ, aggivessana, etadahosi – ‘na kho taṃ sukaraṃ sukhaṃ adhigantuṃ evaṃ adhimattakasimānaṃ pattakāyena, yaṃnūnāhaṃ oḷārikaṃ āhāraṃ āhāreyyaṃ odanakummāsa’nti.
382. “Then, Aggivessana, it occurred to me: ‘It is not easy to attain that pleasure with a body so exceedingly emaciated; let me take some solid food, rice and sour milk.’
382. Này Aggivessana, khi ấy tôi nghĩ: ‘Thật khó để đạt được sự an lạc đó với một cơ thể đã trở nên quá yếu ớt như thế này. Vậy thì, ta hãy dùng loại thức ăn thô, cơm và cháo đặc.’
So kho ahaṃ, aggivessana, oḷārikaṃ āhāraṃ āhāresiṃ odanakummāsaṃ.
So, Aggivessana, I took some solid food, rice and sour milk.
Này Aggivessana, tôi đã dùng loại thức ăn thô, cơm và cháo đặc.
Tena kho pana maṃ, aggivessana, samayena pañca* bhikkhū paccupaṭṭhitā honti – ‘yaṃ kho samaṇo gotamo dhammaṃ adhigamissati, taṃ no ārocessatī’ti.
Now, Aggivessana, at that time five bhikkhus were attending on me, thinking: ‘Whatever Dhamma the recluse Gotama attains, he will declare it to us.’
Này Aggivessana, vào thời điểm đó, có năm vị Tỳ-khưu đang ở gần tôi, với ý nghĩ: ‘Sa-môn Gotama sẽ giác ngộ pháp nào, Ngài sẽ thuyết giảng pháp đó cho chúng ta.’
Yato kho ahaṃ, aggivessana, oḷārikaṃ āhāraṃ āhāresiṃ odanakummāsaṃ, atha me te pañca bhikkhū nibbijja pakkamiṃsu – ‘bāhulliko* samaṇo gotamo, padhānavibbhanto, āvatto bāhullāyā’ti.
When, Aggivessana, I took some solid food, rice and sour milk, then those five bhikkhus became disgusted and departed, saying: ‘The recluse Gotama has become luxurious, he has given up exertion, he has reverted to luxurious living.’
Này Aggivessana, khi tôi dùng loại thức ăn thô, cơm và cháo đặc, năm vị Tỳ-khưu đó đã chán nản và bỏ đi, nói rằng: ‘Sa-môn Gotama đã trở nên phóng dật, đã bỏ mất sự tinh tấn, đã quay về với sự phóng dật.’
383. ‘‘So kho ahaṃ, aggivessana, oḷārikaṃ āhāraṃ āhāretvā, balaṃ gahetvā, vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ.
383. “So, Aggivessana, having taken solid food and gained strength, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unwholesome states, I entered upon and abided in the first jhāna, which is accompanied by initial and sustained application, born of seclusion, with rapture and pleasure.
383. Này Aggivessana, sau khi dùng thức ăn thô và lấy lại sức lực, tôi đã thoát ly khỏi các dục, thoát ly khỏi các pháp bất thiện, chứng đạt và an trú thiền thứ nhất, một trạng thái hỷ lạc do viễn ly sinh, có tầm và tứ.
Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.
Such a pleasant feeling, Aggivessana, having arisen in me, did not overcome my mind.
Này Aggivessana, ngay cả những cảm thọ an lạc như vậy đã phát sinh cũng không chiếm đoạt tâm tôi.
Vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ.
With the subsiding of initial and sustained application, by gaining inner tranquillity and unification of mind, I entered upon and abided in the second jhāna, which is without initial and sustained application, born of concentration, with rapture and pleasure.
Với sự lắng dịu của tầm và tứ, tôi đã chứng đạt và an trú thiền thứ hai, một trạng thái hỷ lạc do định sinh, không tầm không tứ, nội tâm thanh tịnh, tâm chuyên nhất.
Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.
Such a pleasant feeling, Aggivessana, having arisen in me, did not overcome my mind.
Này Aggivessana, ngay cả những cảm thọ an lạc như vậy đã phát sinh cũng không chiếm đoạt tâm tôi.
Pītiyā ca virāgā upekkhako ca vihāsiṃ, sato ca sampajāno.
With the fading away of rapture, I dwelled in equanimity, mindful and clearly comprehending.
Với sự ly hỷ, tôi an trú xả, chánh niệm và tỉnh giác.
Sukhañca kāyena paṭisaṃvedesiṃ yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ.
And I experienced pleasure with the body—that of which the Noble Ones declare: ‘He dwells in equanimity, mindful, and pleasantly’—and I entered upon and abided in the third jhāna.
Tôi đã cảm nhận sự an lạc trong thân mà các bậc Thánh gọi là ‘người an trú xả, chánh niệm, an lạc’, và chứng đạt, an trú thiền thứ ba.
Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.
Such a pleasant feeling, Aggivessana, having arisen in me, did not overcome my mind.
Này Aggivessana, ngay cả những cảm thọ an lạc như vậy đã phát sinh cũng không chiếm đoạt tâm tôi.
Sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā, pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā, adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ.
With the abandoning of pleasure and pain, and with the disappearance of former joy and sadness, I entered upon and abided in the fourth jhāna, which is neither painful nor pleasant and is purified by equanimity and mindfulness.
Với sự xả bỏ lạc và xả bỏ khổ, và sự chấm dứt của hỷ và ưu từ trước, tôi đã chứng đạt và an trú thiền thứ tư, một trạng thái không khổ không lạc, hoàn toàn thanh tịnh do xả và niệm.
Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.
Such a pleasant feeling, Aggivessana, having arisen in me, did not overcome my mind.
Này Aggivessana, ngay cả những cảm thọ an lạc như vậy đã phát sinh cũng không chiếm đoạt tâm tôi.
384. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte pubbenivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ.
384. “With my mind thus concentrated, purified, cleansed, unblemished, rid of defilements, malleable, wieldy, steady, and attained to imperturbability, I directed it to the knowledge of recollecting past lives (pubbenivāsānussatiñāṇa).
384. Với tâm định tĩnh như vậy, thanh tịnh, trong sáng, không cấu uế, không phiền não, mềm dẻo, dễ sử dụng, vững chắc, bất động, tôi đã hướng tâm đến tuệ quán về các đời sống quá khứ (pubbenivāsānussatiñāṇa).
So anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi, seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ…pe… iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi.
I recollected my manifold past lives, that is, one birth … (similarly for other details) … thus I recollected my manifold past lives with their characteristic features and circumstances.
Tôi đã nhớ lại nhiều đời sống quá khứ khác nhau, như một kiếp… (và cứ thế) … tôi đã nhớ lại nhiều đời sống quá khứ khác nhau với tất cả chi tiết và đặc điểm của chúng.
Ayaṃ kho me, aggivessana, rattiyā paṭhame yāme paṭhamā vijjā adhigatā; avijjā vihatā, vijjā uppannā; tamo vihato, āloko uppanno; yathā taṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato.
This, Aggivessana, was the first knowledge (vijjā) I attained in the first watch of the night; ignorance was dispelled, knowledge arose; darkness was dispelled, light arose; as happens to one who dwells heedful, ardent, and resolute.”
Này Aggivessana, đây là minh thứ nhất mà tôi đã đạt được trong canh đầu của đêm; vô minh đã bị diệt trừ, minh đã phát sinh; bóng tối đã bị diệt trừ, ánh sáng đã phát sinh; đúng như một người sống không phóng dật, tinh cần và quyết tâm.
Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.
Even such a pleasant feeling, Aggivessana, that arose in me, does not remain to overwhelm my mind.
Này Aggivessana, ngay cả những cảm thọ lạc như vậy khởi lên trong tôi cũng không chi phối tâm tôi.
385. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte sattānaṃ cutūpapātañāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ.
385. With my mind thus concentrated, purified, cleansed, unblemished, rid of defilements, malleable, wieldy, steady, and unshakeable, I directed my mind to the knowledge of the passing away and reappearance of beings.
385. Với tâm định tĩnh như vậy, thanh tịnh, trong sáng, không cấu uế, không phiền não, mềm mại, dễ sử dụng, vững vàng, bất động, tôi hướng tâm đến tuệ biết về sự sinh diệt của các chúng sinh.
So dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passāmi cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāmi…pe… ayaṃ kho me, aggivessana, rattiyā majjhime yāme dutiyā vijjā adhigatā; avijjā vihatā, vijjā uppannā; tamo vihato, āloko uppanno; yathā taṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato.
With the divine eye, purified and surpassing that of humans, I saw beings passing away and reappearing, inferior and superior, beautiful and ugly, fortunate and unfortunate, and I understood them as reappearing according to their kamma… This, Aggivessana, was the second knowledge attained by me in the middle watch of the night; ignorance was dispelled, knowledge arose; darkness was dispelled, light arose; as is natural for one who abides diligent, ardent, and resolute.
Với thiên nhãn thanh tịnh, siêu việt loài người, tôi thấy các chúng sinh đang chết và đang sinh, kẻ hạ liệt, người cao sang, kẻ xấu xí, người xinh đẹp, kẻ may mắn, người bất hạnh, tôi biết rõ các chúng sinh tùy theo nghiệp của họ… này Aggivessana, đây là tuệ thứ hai tôi đã đạt được vào canh giữa của đêm; vô minh đã bị diệt trừ, minh đã khởi lên; bóng tối đã bị diệt trừ, ánh sáng đã khởi lên; như vậy là nhờ tôi sống không phóng dật, nhiệt tâm, và tinh cần.
Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.
Even such a pleasant feeling, Aggivessana, that arose in me, does not remain to overwhelm my mind.
Này Aggivessana, ngay cả những cảm thọ lạc như vậy khởi lên trong tôi cũng không chi phối tâm tôi.
386. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ.
386. With my mind thus concentrated, purified, cleansed, unblemished, rid of defilements, malleable, wieldy, steady, and unshakeable, I directed my mind to the knowledge of the destruction of the āsavas.
386. Với tâm định tĩnh như vậy, thanh tịnh, trong sáng, không cấu uế, không phiền não, mềm mại, dễ sử dụng, vững vàng, bất động, tôi hướng tâm đến tuệ biết về sự diệt trừ các lậu hoặc.
So ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ dukkhasamudayo’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ dukkhanirodho’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ.
I directly knew, as it actually is, ‘This is suffering’; I directly knew, as it actually is, ‘This is the origin of suffering’; I directly knew, as it actually is, ‘This is the cessation of suffering’; I directly knew, as it actually is, ‘This is the path leading to the cessation of suffering’.
Tôi như thật biết: ‘Đây là khổ’; tôi như thật biết: ‘Đây là nguyên nhân của khổ’; tôi như thật biết: ‘Đây là sự diệt khổ’; tôi như thật biết: ‘Đây là con đường đưa đến sự diệt khổ’.
‘Ime āsavā’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ āsavasamudayo’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ āsavanirodho’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ, ‘ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ.
I directly knew, as it actually is, ‘These are the āsavas’; I directly knew, as it actually is, ‘This is the origin of the āsavas’; I directly knew, as it actually is, ‘This is the cessation of the āsavas’; I directly knew, as it actually is, ‘This is the path leading to the cessation of the āsavas’.
Tôi như thật biết: ‘Đây là các lậu hoặc’; tôi như thật biết: ‘Đây là nguyên nhân của các lậu hoặc’; tôi như thật biết: ‘Đây là sự diệt trừ các lậu hoặc’; tôi như thật biết: ‘Đây là con đường đưa đến sự diệt trừ các lậu hoặc’.
Tassa me evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccittha, bhavāsavāpi cittaṃ vimuccittha, avijjāsavāpi cittaṃ vimuccittha.
When I knew and saw thus, my mind was liberated from the āsava of sensuality, my mind was liberated from the āsava of existence, my mind was liberated from the āsava of ignorance.
Khi tôi biết như vậy, thấy như vậy, tâm tôi giải thoát khỏi dục lậu, giải thoát khỏi hữu lậu, giải thoát khỏi vô minh lậu.
Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ ahosi.
With liberation, the knowledge ‘It is liberated’ arose.
Khi đã giải thoát, tuệ tri về sự giải thoát khởi lên.
‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti abbhaññāsiṃ.
I directly knew: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what had to be done has been done, there is no more for this state of being.’
Tôi biết rõ: ‘Sự sinh đã tận, phạm hạnh đã thành, việc cần làm đã làm, không còn tái sinh nữa’.
Ayaṃ kho me, aggivessana, rattiyā pacchime yāme tatiyā vijjā adhigatā; avijjā vihatā, vijjā uppannā; tamo vihato, āloko uppanno; yathā taṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato.
This, Aggivessana, was the third knowledge attained by me in the last watch of the night; ignorance was dispelled, knowledge arose; darkness was dispelled, light arose; as is natural for one who abides diligent, ardent, and resolute.
Này Aggivessana, đây là tuệ thứ ba tôi đã đạt được vào canh cuối của đêm; vô minh đã bị diệt trừ, minh đã khởi lên; bóng tối đã bị diệt trừ, ánh sáng đã khởi lên; như vậy là nhờ tôi sống không phóng dật, nhiệt tâm, và tinh cần.
Evarūpāpi kho me, aggivessana, uppannā sukhā vedanā cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati.
Even such a pleasant feeling, Aggivessana, that arose in me, does not remain to overwhelm my mind.
Này Aggivessana, ngay cả những cảm thọ lạc như vậy khởi lên trong tôi cũng không chi phối tâm tôi.
387. ‘‘Abhijānāmi kho panāhaṃ, aggivessana, anekasatāya parisāya dhammaṃ desetā.
387. “Furthermore, Aggivessana, I know that I teach the Dhamma to an assembly of many hundreds.
387. Này Aggivessana, tôi biết rõ rằng tôi đã thuyết pháp cho hàng trăm hội chúng.
Apissu maṃ ekameko evaṃ maññati – ‘mamevārabbha samaṇo gotamo dhammaṃ desetī’ti.
And each one of them thinks: ‘The ascetic Gotama is teaching the Dhamma concerning me alone.’
Và từng người trong số họ đều nghĩ rằng: ‘Sa-môn Gotama đang thuyết pháp riêng cho mình’.
‘Na kho panetaṃ, aggivessana, evaṃ daṭṭhabbaṃ; yāvadeva viññāpanatthāya tathāgato paresaṃ dhammaṃ deseti.
But that, Aggivessana, should not be seen in this way; the Tathāgata teaches the Dhamma to others only for the sake of making it understood.
Nhưng này Aggivessana, điều này không nên được nhìn nhận như vậy; Như Lai thuyết pháp cho người khác chỉ nhằm mục đích làm cho họ hiểu biết mà thôi.
So kho ahaṃ, aggivessana, tassāyeva kathāya pariyosāne, tasmiṃyeva purimasmiṃ samādhinimitte ajjhattameva cittaṃ saṇṭhapemi sannisādemi ekodiṃ karomi samādahāmi, yena sudaṃ niccakappaṃ viharāmī’’’ti.
So, Aggivessana, at the conclusion of that very talk, on that very former sign of concentration, I settle, steady, unify, and concentrate my mind internally, with which I constantly dwell.”
Này Aggivessana, sau khi kết thúc bài pháp thoại đó, tôi lại an trú tâm vào đề mục định ban đầu, tôi an định, làm cho tâm nhất tâm, và tập trung vào đó, nhờ đó tôi thường xuyên an trú.”
‘‘Okappaniyametaṃ bhoto gotamassa yathā taṃ arahato sammāsambuddhassa.
“That is suitable for Master Gotama, as he is an Arahant, a Perfectly Self-Enlightened One.
“Điều đó là đáng tin cậy đối với Tôn giả Gotama, như một vị A-la-hán, Chánh Đẳng Giác.
Abhijānāti kho pana bhavaṃ gotamo divā supitā’’ti?
But does Master Gotama acknowledge having slept during the day?”
Nhưng Tôn giả Gotama có biết mình đã ngủ trưa không?”
‘‘Abhijānāmahaṃ, aggivessana, gimhānaṃ pacchime māse pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto catugguṇaṃ saṅghāṭiṃ paññapetvā dakkhiṇena passena sato sampajāno niddaṃ okkamitā’’ti.
“Aggivessana, I acknowledge having gone for alms, and after my meal, in the last month of summer, having spread out my robe folded in four, I lay down on my right side, mindful and fully aware, and fell asleep.”
“Này Aggivessana, tôi biết rằng vào tháng cuối mùa hè, sau khi dùng bữa và trở về từ việc khất thực, tôi đã trải bốn lớp y tăng-già-lê, nằm nghiêng về bên phải, có chánh niệm và tỉnh giác, rồi đi vào giấc ngủ.”
‘‘Etaṃ kho, bho gotama, eke samaṇabrāhmaṇā sammohavihārasmiṃ vadantī’’ti?
“Master Gotama, some ascetics and brahmins call this 'dwelling in delusion'.”
“Này Tôn giả Gotama, một số sa-môn và Bà-la-môn gọi đó là trú xứ của sự mê muội.”
‘‘Na kho, aggivessana, ettāvatā sammūḷho vā hoti asammūḷho vā.
“Aggivessana, one is not deluded or undeluded merely by that.
“Này Aggivessana, không phải chỉ vì vậy mà một người trở thành mê muội hay không mê muội.
Api ca, aggivessana, yathā sammūḷho ca hoti asammūḷho ca, taṃ suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi, bhāsissāmī’’ti.
But listen, Aggivessana, to how one is deluded and how one is undeluded. Pay close attention, I shall speak.”
Nhưng này Aggivessana, hãy lắng nghe, hãy chú ý kỹ, tôi sẽ nói về cách một người trở thành mê muội và không mê muội.”
‘‘Evaṃ, bho’’ti kho saccako nigaṇṭhaputto bhagavato paccassosi.
“Yes, venerable sir,” Saccaka the Jain’s son replied to the Blessed One.
“Vâng, bạch Ngài,” Saccaka Ni-kiền-tử đáp lại Thế Tôn.
Bhagavā etadavoca –
The Blessed One spoke thus:
Thế Tôn nói như sau:
388. ‘‘Yassa kassaci, aggivessana, ye āsavā saṃkilesikā ponobbhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā appahīnā, tamahaṃ ‘sammūḷho’ti vadāmi.
388. “Whose āsavas, Aggivessana, that are defiling, conducive to renewed existence, accompanied by suffering, with painful results, and lead to birth, old age, and death in the future, are not abandoned, him I call ‘deluded’.
388. “Này Aggivessana, bất cứ ai mà các lậu hoặc gây ô nhiễm, dẫn đến tái sinh, kèm theo đau khổ, có quả báo khổ, và đưa đến sinh, già, chết trong tương lai, chưa được đoạn trừ, người đó tôi gọi là ‘mê muội’.
Āsavānañhi, aggivessana, appahānā sammūḷho hoti.
For, Aggivessana, it is by the non-abandonment of the āsavas that one is deluded.
Vì, này Aggivessana, do các lậu hoặc chưa được đoạn trừ mà người đó trở nên mê muội.
Yassa kassaci, aggivessana, ye āsavā saṃkilesikā ponobbhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā pahīnā, tamahaṃ ‘asammūḷho’ti vadāmi.
Whose āsavas, Aggivessana, that are defiling, conducive to renewed existence, accompanied by suffering, with painful results, and lead to birth, old age, and death in the future, are abandoned, him I call ‘undeluded’.
Còn bất cứ ai mà các lậu hoặc gây ô nhiễm, dẫn đến tái sinh, kèm theo đau khổ, có quả báo khổ, và đưa đến sinh, già, chết trong tương lai, đã được đoạn trừ, người đó tôi gọi là ‘không mê muội’.
Āsavānañhi, aggivessana, pahānā asammūḷho hoti.
For, Aggivessana, it is by the abandonment of the āsavas that one is undeluded.
Vì, này Aggivessana, do các lậu hoặc đã được đoạn trừ mà người đó trở nên không mê muội.
‘‘Tathāgatassa kho, aggivessana, ye āsavā saṃkilesikā ponobbhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā.
Aggivessana, the Tathāgata’s āsavas that are defiling, conducive to renewed existence, accompanied by suffering, with painful results, and lead to birth, old age, and death in the future, are abandoned, cut off at the root, made like a palm stump, brought to naught, and are no longer subject to future arising.
Này Aggivessana, đối với Như Lai, các lậu hoặc gây ô nhiễm, dẫn đến tái sinh, kèm theo đau khổ, có quả báo khổ, và đưa đến sinh, già, chết trong tương lai, đã được đoạn trừ, đã bị nhổ tận gốc, đã trở thành như gốc cây thốt nốt bị chặt, đã bị tiêu diệt, không còn khả năng tái sinh trong tương lai.
Seyyathāpi, aggivessana, tālo matthakacchinno abhabbo puna virūḷhiyā, evameva kho, aggivessana, tathāgatassa ye āsavā saṃkilesikā ponobbhavikā sadarā dukkhavipākā āyatiṃ jātijarāmaraṇiyā pahīnā ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃkatā āyatiṃ anuppādadhammā’’ti.
Just as, Aggivessana, a palm tree whose crown has been cut off is incapable of growing again, even so, Aggivessana, the Tathāgata’s āsavas that are defiling, conducive to renewed existence, accompanied by suffering, with painful results, and lead to birth, old age, and death in the future, are abandoned, cut off at the root, made like a palm stump, brought to naught, and are no longer subject to future arising.”
Này Aggivessana, ví như cây thốt nốt bị chặt ngọn không thể mọc lại được nữa, cũng vậy, này Aggivessana, đối với Như Lai, các lậu hoặc gây ô nhiễm, dẫn đến tái sinh, kèm theo đau khổ, có quả báo khổ, và đưa đến sinh, già, chết trong tương lai, đã được đoạn trừ, đã bị nhổ tận gốc, đã trở thành như gốc cây thốt nốt bị chặt, đã bị tiêu diệt, không còn khả năng tái sinh trong tương lai.”
389. Evaṃ vutte, saccako nigaṇṭhaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘acchariyaṃ, bho gotama, abbhutaṃ, bho gotama!
389. When this was said, Saccaka the Jain’s son said to the Blessed One: “It is wonderful, Master Gotama! It is amazing, Master Gotama!
389. Khi được nói như vậy, Saccaka Ni-kiền-tử bạch Thế Tôn: “Thật kỳ diệu thay, Tôn giả Gotama! Thật phi thường thay, Tôn giả Gotama!
Yāvañcidaṃ bhoto gotamassa evaṃ āsajja āsajja vuccamānassa, upanītehi vacanappathehi samudācariyamānassa, chavivaṇṇo ceva pariyodāyati, mukhavaṇṇo ca vippasīdati, yathā taṃ arahato sammāsambuddhassa.
Even though Master Gotama is spoken to so directly and challenged with such offensive words, his complexion brightens, and his facial expression becomes serene, as is proper for an Arahant, a Perfectly Self-Enlightened One.
Ngay cả khi bị chất vấn gay gắt như vậy, bị đối đáp bằng những lời lẽ thách thức như vậy, sắc da của Tôn giả Gotama vẫn trong sáng, vẻ mặt vẫn tươi tắn, như một vị A-la-hán, Chánh Đẳng Giác.
Abhijānāmahaṃ, bho gotama, pūraṇaṃ kassapaṃ vādena vādaṃ samārabhitā.
I know, Master Gotama, that I have engaged in debate with Pūraṇa Kassapa.
Này Tôn giả Gotama, tôi biết rằng tôi đã từng tranh luận với Pūraṇa Kassapa.
Sopi mayā vādena vādaṃ samāraddho aññenaññaṃ paṭicari, bahiddhā kathaṃ apanāmesi, kopañca dosañca appaccayañca pātvākāsi.
When I engaged him in debate, he would reply with one thing and another, divert the conversation, and show anger, displeasure, and resentment.
Nhưng khi tôi tranh luận với ông ta, ông ta lại nói sang chuyện khác, lái câu chuyện đi xa, và tỏ ra tức giận, bất mãn, và khó chịu.
Bhoto pana* gotamassa evaṃ āsajja āsajja vuccamānassa, upanītehi vacanappathehi samudācariyamānassa, chavivaṇṇo ceva pariyodāyati, mukhavaṇṇo ca vippasīdati, yathā taṃ arahato sammāsambuddhassa.
But even though Master Gotama is spoken to so directly and challenged with such offensive words, his complexion brightens, and his facial expression becomes serene, as is proper for an Arahant, a Perfectly Self-Enlightened One.
Còn Tôn giả Gotama, ngay cả khi bị chất vấn gay gắt như vậy, bị đối đáp bằng những lời lẽ thách thức như vậy, sắc da vẫn trong sáng, vẻ mặt vẫn tươi tắn, như một vị A-la-hán, Chánh Đẳng Giác.
Abhijānāmahaṃ, bho gotama, makkhaliṃ gosālaṃ…pe… ajitaṃ kesakambalaṃ… pakudhaṃ kaccāyanaṃ… sañjayaṃ belaṭṭhaputtaṃ… nigaṇṭhaṃ nāṭaputtaṃ vādena vādaṃ samārabhitā.
I know, Master Gotama, that I have engaged in debate with Makkhali Gosāla… Ajita Kesakambala… Pakudha Kaccāyana… Sañjaya Belaṭṭhaputta… Nigaṇṭha Nāṭaputta.
Này Tôn giả Gotama, tôi biết rằng tôi đã từng tranh luận với Makkhali Gosāla… Ajita Kesakambala… Pakudha Kaccāyana… Sañjaya Belaṭṭhaputta… Ni-kiền-tử Nāṭaputta.
Sopi mayā vādena vādaṃ samāraddho aññenaññaṃ paṭicari, bahiddhā kathaṃ apanāmesi, kopañca dosañca appaccayañca pātvākāsi.
When I engaged them in debate, they would reply with one thing and another, divert the conversation, and show anger, displeasure, and resentment.
Nhưng khi tôi tranh luận với họ, họ lại nói sang chuyện khác, lái câu chuyện đi xa, và tỏ ra tức giận, bất mãn, và khó chịu.
Bhoto pana gotamassa evaṃ āsajja āsajja vuccamānassa, upanītehi vacanappathehi samudācariyamānassa, chavivaṇṇo ceva pariyodāyati, mukhavaṇṇo ca vippasīdati, yathā taṃ arahato sammāsambuddhassa.
But even though Master Gotama is spoken to so directly and challenged with such offensive words, his complexion brightens, and his facial expression becomes serene, as is proper for an Arahant, a Perfectly Self-Enlightened One.
Còn Tôn giả Gotama, ngay cả khi bị chất vấn gay gắt như vậy, bị đối đáp bằng những lời lẽ thách thức như vậy, sắc da vẫn trong sáng, vẻ mặt vẫn tươi tắn, như một vị A-la-hán, Chánh Đẳng Giác.
Handa ca dāni mayaṃ, bho gotama, gacchāma.
Well then, Master Gotama, we shall now depart.
Thôi được rồi, bạch Tôn giả Gotama, bây giờ chúng con xin đi.
Bahukiccā mayaṃ, bahukaraṇīyā’’ti.
We have many duties, much to do.”
Chúng con có nhiều việc phải làm, nhiều trách nhiệm cần giải quyết.”
‘‘Yassadāni tvaṃ, aggivessana, kālaṃ maññasī’’ti.
“Now, Aggivessana, you deem it the appropriate time.”
“Này Aggivessana, bây giờ ngươi thấy đã đến lúc nào thì tùy ý.”