Tattha brahmajālasuttādīni catuttiṃsa suttāni dīghanikāyo.
Among these, the thirty-four suttas beginning with the Brahmajāla Sutta constitute the Dīgha Nikāya.
Trong đó, ba mươi bốn bài kinh bắt đầu từ kinh Phạm Võng (Brahmajālasutta) là Trường Bộ Kinh (Dīghanikāya).
Mūlapariyāyasuttādīni diyaḍḍhasataṃ dve ca suttāni majjhimanikāyo.
The one hundred and fifty-two suttas beginning with the Mūlapariyāya Sutta constitute the Majjhima Nikāya.
Một trăm năm mươi hai bài kinh bắt đầu từ kinh Mūlapariyāya là Trung Bộ Kinh (Majjhimanikāya).
Oghataraṇasuttādīni satta suttasahassāni satta ca suttasatāni dvāsaṭṭhi ca suttāni saṃyuttanikāyo.
The seven thousand seven hundred and sixty-two suttas beginning with the Oghataraṇa Sutta constitute the Saṃyutta Nikāya.
Bảy ngàn bảy trăm sáu mươi hai bài kinh bắt đầu từ kinh Oghataraṇa là Tương Ưng Bộ Kinh (Saṃyuttanikāya).
Cittapariyādānasuttādīni nava suttasahassāni pañca ca suttasatāni sattapaññāsañca suttāni aṅguttaranikāyo.
The nine thousand five hundred and fifty-seven suttas beginning with the Cittapariyādāna Sutta constitute the Aṅguttara Nikāya.
Chín ngàn năm trăm năm mươi bảy bài kinh bắt đầu từ kinh Cittapariyādāna là Tăng Chi Bộ Kinh (Aṅguttaranikāya).
Khuddakapāṭho, dhammapadaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, suttanipāto, vimānavatthu, petavatthu, theragāthā, therīgāthā, jātakaṃ, niddeso, paṭisambhidā, apadānaṃ, buddhavaṃso, cariyāpiṭakaṃ, vinayābhidhammapiṭakāni, ṭhapetvā vā cattāro nikāye avasesaṃ buddhavacanaṃ khuddakanikāyo.
The Khuddakapāṭha, Dhammapada, Udāna, Itivuttaka, Suttanipāta, Vimānavatthu, Petavatthu, Theragāthā, Therīgāthā, Jātaka, Niddesa, Paṭisambhidā, Apadāna, Buddhavaṃsa, Cariyāpiṭaka, and the Vinaya and Abhidhamma Piṭakas, or, excluding the four Nikāyas, the remaining Buddha-word, constitute the Khuddaka Nikāya.
Tiểu Tụng (Khuddakapāṭha), Pháp Cú (Dhammapada), Udāna, Itivuttaka, Kinh Tập (Suttanipāta), Thiên Cung Sự (Vimānavatthu), Ngạ Quỷ Sự (Petavatthu), Trưởng Lão Tăng Kệ (Theragāthā), Trưởng Lão Ni Kệ (Therīgāthā), Bổn Sanh (Jātaka), Niddesa, Phân Tích Đạo (Paṭisambhidā), Apadāna, Phật Sử (Buddhavaṃsa), Hạnh Tạng (Cariyāpiṭaka), và trừ Tạng Luật (Vinayapiṭaka) và Tạng Vi Diệu Pháp (Abhidhammapiṭaka), tất cả những lời Phật dạy còn lại là Tiểu Bộ Kinh (Khuddakanikāya).
Kasmā panesa khuddakanikāyoti vuccati?
Why is it called the Khuddaka Nikāya?
Vì sao bộ kinh này được gọi là Tiểu Bộ Kinh?
Bahūnaṃ khuddakānaṃ dhammakkhandhānaṃ samūhato nivāsato ca.
Because it is a collection and abode of many minor Dhamma-sections.
Vì nó là tập hợp và nơi chứa đựng nhiều pháp uẩn nhỏ.
Samūhanivāsā hi ‘‘nikāyo’’ti vuccanti.
Indeed, collections and abodes are called "nikāya."
Thật vậy, tập hợp và nơi chứa đựng được gọi là “nikāya” (bộ).
‘‘Nāhaṃ, bhikkhave, aññaṃ ekanikāyampi samanupassāmi evaṃ cittaṃ, yathayidaṃ, bhikkhave, tiracchānagatā pāṇā (saṃ. ni. 3.100).
"Bhikkhus, I do not see any other single collection of beings whose minds are as varied as those of animals, bhikkhus."
“Này các Tỳ-khưu, Ta không thấy một tập hợp nào khác có tâm đa dạng như tâm của các loài động vật (S.iii.100).
Poṇikanikāyo, cikkhallikanikāyo’’ti evamādīni cettha sādhakāni sāsanato lokato ca.
"The Poṇika clan, the Cikkhallika clan," and so on, are corroborating examples from both the Dispensation and common usage.
Poṇikanikāya, Cikkhallikanikāya” và những ví dụ tương tự từ Giáo Pháp và thế gian đều là bằng chứng cho điều này.
Ayamassa khuddakanikāyassa ekadeso.
This is a part of the Khuddaka Nikāya.
Đây là một phần của Tiểu Bộ Kinh.
Imāni suttantapiṭakapariyāpannāni atthato vivarituṃ vibhajituṃ uttānīkātuñca adhippetāni khuddakāni, tesampi khuddakānaṃ saraṇasikkhāpadadvattiṃsākārakumārapañhamaṅgalasutta- ratanasuttatirokuṭṭanidhikaṇḍamettasuttānaṃ vasena navappabhedo khuddakapāṭho ādi ācariyaparamparāya vācanāmaggaṃ āropitavasena na bhagavatā vuttavasena.
These Khuddakas, which are included in the Suttanta Piṭaka, are intended to be explained, analyzed, and clarified in terms of their meaning. Among these Khuddakas, the Khuddakapāṭha, consisting of nine divisions—namely, the Saraṇa, Sikkhāpada, Dvattiṃsākāra, Kumārapañha, Maṅgala Sutta, Ratana Sutta, Tirokuṭṭa Sutta, Nidhikaṇḍa Sutta, and Metta Sutta—is the beginning according to the tradition of teachers and the method of recitation, not according to what was spoken by the Blessed One.
Những bài kinh này, thuộc Tạng Kinh, được dự định để giải thích, phân tích và làm sáng tỏ về ý nghĩa. Trong số những Tiểu Tụng đó, Tiểu Tụng (Khuddakapāṭha) với chín phần gồm: Saraṇa (Quy y), Sikkhāpada (Giới), Dvattiṃsākāra (Ba mươi hai thể), Kumārapañha (Câu hỏi của Sa-di), Maṅgalasutta (Kinh Hạnh Phúc), Ratanasutta (Kinh Châu Báu), Tirokuṭṭasutta (Kinh Vượt Tường), Nidhikaṇḍasutta (Kinh Kho Báu), và Mettasutta (Kinh Từ Bi), là phần mở đầu theo truyền thống đọc tụng của các bậc thầy, chứ không phải theo lời Đức Thế Tôn đã nói.
Bhagavatā hi vuttavasena –
For, according to what was spoken by the Blessed One:
Thật vậy, theo lời Đức Thế Tôn đã nói –
Tesaṃ vissajjanā kena bhāsitanti bhagavatā bhāsitaṃ, na sāvakehi, na isīhi, na devatāhi.
Their answer: To the question “By whom was it spoken?”—it was spoken by the Blessed One, not by the disciples, not by the seers, not by the devas.
Trả lời các câu hỏi đó: Được ai nói? Được Đức Thế Tôn nói, không phải các đệ tử, không phải các đạo sĩ, không phải các vị thần.
Katthāti bārāṇasiyaṃ isipatane migadāye.
“Where?”—At Isipatana, in the Deer Park at Bārāṇasī.
Ở đâu? Tại Isipatana, Migadāya ở Bārāṇasī.
Kadāti āyasmante yase saddhiṃ sahāyakehi arahattaṃ patte ekasaṭṭhiyā arahantesu bahujanahitāya loke dhammadesanaṃ karontesu.
“When?”—When the venerable Yasa, together with his companions, had attained Arahantship, and the sixty-one Arahants were teaching the Dhamma in the world for the welfare of the many.
Khi nào? Khi Tôn giả Yasa cùng với bạn bè của mình đã đạt được quả A-la-hán, và sáu mươi mốt vị A-la-hán đang thuyết pháp vì lợi ích của nhiều người trên thế gian.
Kasmāti pabbajjatthañca upasampadatthañca.
“Why?”—For the purpose of going forth and for the purpose of higher ordination.
Vì sao? Vì mục đích xuất gia và thọ giới Tỳ-khưu.
Yathāha –
As it is said:
Như đã nói:
‘‘Buddhoti kenaṭṭhena buddho?
“‘Buddha’—in what sense is he a Buddha?
“Buddha, vì ý nghĩa gì mà là Buddha?
Bujjhitā saccānīti buddho, bodhetā pajāyāti buddho, sabbaññutāya buddho, sabbadassāvitāya buddho, anaññaneyyatāya buddho, vikasitāya buddho, khīṇāsavasaṅkhātena buddho, nirupakkilesasaṅkhātena buddho, ekantavītarāgoti buddho, ekantavītadosoti buddho, ekantavītamohoti buddho, ekantanikkilesoti buddho, ekāyanamaggaṃ gatoti buddho, eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti buddho, abuddhivihatattā buddhipaṭilābhā buddho.
He is Buddha because he has understood the truths; he is Buddha because he causes beings to understand; he is Buddha because of omniscience; he is Buddha because of being all-seeing; he is Buddha because of knowing by himself without being led by another; he is Buddha because of being blossomed; he is Buddha because he is counted as one whose cankers are destroyed; he is Buddha because he is counted as one without defilements; he is Buddha because he is completely free from passion; he is Buddha because he is completely free from aversion; he is Buddha because he is completely free from delusion; he is Buddha because he is completely free from defilements; he is Buddha because he has gone on the one-way path; he is Buddha because he alone has fully awakened to the unsurpassed perfect self-awakening; he is Buddha because of having destroyed ignorance and because of having obtained wisdom.
Vì đã giác ngộ các chân lý nên là Buddha; vì làm cho chúng sinh giác ngộ nên là Buddha; vì trí tuệ toàn giác nên là Buddha; vì thấy biết tất cả nên là Buddha; vì không cần người khác chỉ dạy nên là Buddha; vì đã nở rộ nên là Buddha; vì được gọi là bậc đã tận diệt các lậu hoặc nên là Buddha; vì được gọi là bậc không có phiền não nên là Buddha; vì đã hoàn toàn ly tham nên là Buddha; vì đã hoàn toàn ly sân nên là Buddha; vì đã hoàn toàn ly si nên là Buddha; vì đã hoàn toàn không còn phiền não nên là Buddha; vì đã đi trên con đường độc nhất nên là Buddha; vì một mình giác ngộ Chánh Đẳng Giác vô thượng nên là Buddha; vì đã phá tan sự vô minh và chứng đắc trí tuệ nên là Buddha.
Buddhoti netaṃ nāmaṃ mātarā kataṃ, na pitarā kataṃ, na bhātarā kataṃ, na bhaginiyā kataṃ, na mittāmaccehi kataṃ, na ñātisālohitehi kataṃ, na samaṇabrāhmaṇehi kataṃ, na devatāhi kataṃ, vimokkhantikametaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ bodhiyā mūle saha sabbaññutaññāṇassa paṭilābhā sacchikā paññatti yadidaṃ buddho’’ti (mahāni. 192; cūḷani. pārāyanatthutigāthāniddesa 97; paṭi. ma. 1.162).
The name ‘Buddha’ was not given by his mother, nor by his father, nor by his brother, nor by his sister, nor by his friends and associates, nor by his relatives and kinsmen, nor by recluses and brahmins, nor by devas. This designation, ‘Buddha’, is a true appellation attained by the Buddhas, the Fortunate Ones, at the root of the Bodhi tree, at the culmination of their liberation, simultaneously with the attainment of omniscience.
Cái tên ‘Buddha’ này không phải do mẹ đặt, không phải do cha đặt, không phải do anh em đặt, không phải do chị em đặt, không phải do bạn bè thân hữu đặt, không phải do quyến thuộc đặt, không phải do Sa-môn, Bà-la-môn đặt, không phải do chư thiên đặt; đây là một danh hiệu chế định có thật, ở cuối sự giải thoát, cùng với sự chứng đắc trí tuệ toàn giác của các vị Phật, các bậc Thế Tôn, tại cội Bồ-đề, đó là ‘Buddha’.”
Ettha ca yathā loke avagantā avagatoti vuccati, evaṃ bujjhitā saccānīti buddho.
Here, just as in the world, one who understands is called ‘understood’, so too, one who has understood the truths is a Buddha.
Và ở đây, cũng như trong đời, người đi được gọi là “đã đi”, tương tự như vậy, vì đã giác ngộ các chân lý nên là Phật.
Yathā paṇṇasosā vātā paṇṇasusāti vuccanti, evaṃ bodhetā pajāyāti buddho.
Just as winds that dry leaves are called ‘leaf-dryers’, so too, one who causes beings to awaken is a Buddha.
Cũng như những ngọn gió làm khô lá được gọi là “làm khô lá”, tương tự như vậy, vì làm cho chúng sinh giác ngộ nên là Phật.
Sabbaññutāya buddhoti sabbadhammabujjhanasamatthāya buddhiyā buddhoti vuttaṃ hoti.
A Buddha by omniscience means that he is called Buddha due to the wisdom capable of understanding all phenomena.
Vì trí tuệ toàn giác nên là Phật có nghĩa là, do trí tuệ có khả năng giác ngộ tất cả các pháp nên được gọi là Phật.
Sabbadassāvitāya buddhoti sabbadhammabodhanasamatthāya buddhiyā buddhoti vuttaṃ hoti.
A Buddha by being all-seeing means that he is called Buddha due to the wisdom capable of awakening to all phenomena.
Vì thấy biết tất cả nên là Phật có nghĩa là, do trí tuệ có khả năng làm cho giác ngộ tất cả các pháp nên được gọi là Phật.
Anaññaneyyatāya buddhoti aññena abodhito sayameva buddhattā buddhoti vuttaṃ hoti.
A Buddha by being unguided by others means that he is called Buddha because he awakened by himself, not having been awakened by another.
Vì không cần người khác chỉ dạy nên là Phật có nghĩa là, vì tự mình giác ngộ mà không do người khác chỉ dạy nên được gọi là Phật.
Vikasitāya buddhoti nānāguṇavikasanato padumamiva vikasanaṭṭhena buddhoti vuttaṃ hoti.
A Buddha by blossoming means that he is called Buddha in the sense of blossoming, like a lotus, due to the blossoming of various virtues.
Vì đã nở rộ nên là Phật có nghĩa là, do sự nở rộ của các phẩm chất khác nhau, giống như hoa sen, nên theo ý nghĩa nở rộ mà được gọi là Phật.
Khīṇāsavasaṅkhātena buddhoti evamādīhi cittasaṅkocakaradhammapahānato niddākkhayavibuddho puriso viya sabbakilesaniddākkhayavibuddhattā buddhoti vuttaṃ hoti.
A Buddha by being one whose defilements are exhausted and so on, means that he is called Buddha because he has awakened from the sleep of all defilements, like a person awakened from sleep, due to the abandonment of those states that constrict the mind.
Vì được gọi là bậc đã tận diệt các lậu hoặc nên là Phật và các câu tương tự có nghĩa là, do đã từ bỏ các pháp làm co rút tâm, giống như người đã tỉnh thức sau khi hết cơn buồn ngủ, Ngài đã tỉnh thức sau khi tận diệt cơn buồn ngủ là tất cả phiền não, nên được gọi là Phật.
Ekāyanamaggaṃ gatoti buddhoti buddhiyatthānaṃ gamanatthapariyāyato yathā maggaṃ gatopi puriso gatoti vuccati, evaṃ ekāyanamaggaṃ gatattāpi buddhoti vuccatīti dassetuṃ vuttaṃ.
A Buddha by having gone on the one-way path is stated to show that, according to the meaning of ‘going’ among the meanings of the word ‘Buddha’, just as a person who has gone on a path is called ‘gone’, so too, he is called Buddha because he has gone on the one-way path.
Vì đã đi trên con đường độc nhất nên là Phật được nói để chỉ ra rằng, trong số các ý nghĩa của từ “buddhi”, theo cách diễn đạt về ý nghĩa đi, cũng như một người đã đi trên đường được gọi là “đã đi”, tương tự như vậy, vì đã đi trên con đường độc nhất nên Ngài cũng được gọi là Phật.
Eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti buddhoti na parehi buddhattā buddho, kintu sayameva anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhattā buddhoti vuttaṃ hoti.
A Buddha by having fully awakened alone to the unsurpassed perfect self-awakening means that he is not a Buddha because others awakened him, but rather he is called Buddha because he alone fully awakened to the unsurpassed perfect self-awakening.
Vì một mình giác ngộ Chánh Đẳng Giác vô thượng nên là Phật có nghĩa là, Ngài không phải là Phật do người khác làm cho giác ngộ, mà vì tự mình giác ngộ Chánh Đẳng Giác vô thượng nên được gọi là Phật.
Abuddhivihatattā buddhipaṭilābhā buddhoti buddhi buddhaṃ bodhoti pariyāyavacanametaṃ.
A Buddha by the destruction of ignorance and the attainment of wisdom—this is a figurative expression for 'wisdom awakens the Buddha'.
Vì đã phá tan sự vô minh và chứng đắc trí tuệ nên là Phật: ở đây, buddhi, buddha, và bodho là những từ đồng nghĩa.
Tattha yathā nīlarattaguṇayogato ‘‘nīlo paṭo, ratto paṭo’’ti vuccati, evaṃ buddhiguṇayogato buddhoti ñāpetuṃ vuttaṃ hoti.
Here, just as a cloth is called ‘blue cloth’ or ‘red cloth’ due to its association with blue or red qualities, so too, it is stated to make known that he is called Buddha due to his association with the quality of awakening.
Trong đó, cũng như do sự kết hợp với phẩm chất màu xanh hay màu đỏ mà người ta nói “vải xanh, vải đỏ”, tương tự như vậy, điều này được nói để cho biết rằng do sự kết hợp với phẩm chất của Phật nên được gọi là Phật.
Tato paraṃ buddhoti netaṃ nāmanti evamādi atthamanugatā ayaṃ paññattīti bodhanatthaṃ vuttanti evarūpena nayena sabbesaṃ padānaṃ buddhasaddassa sādhanasamattho attho veditabbo.
Furthermore, the meaning capable of establishing the word ‘Buddha’ for all these terms should be understood in such a way as to convey that this designation, beginning with “the name ‘Buddha’ is not…”, is consistent with the meaning.
Sau đó, câu cái tên ‘Buddha’ này không phải và các câu tương tự được nói để làm rõ rằng đây là một danh hiệu chế định theo đúng ý nghĩa. Theo phương pháp như vậy, cần phải hiểu ý nghĩa có khả năng thành lập của từ “Buddha” trong tất cả các câu.
Idāni saraṇagamanādīsu hiṃsatīti saraṇaṃ, saraṇagatānaṃ teneva saraṇagamanena bhayaṃ santāsaṃ dukkhaṃ duggatiṃ parikkilesaṃ hiṃsati vidhamati nīharati nirodhetīti attho.
Now, regarding going for refuge and so on: ‘Saraṇa’ means that which harms. It means that by that very going for refuge, it harms, destroys, removes, and ceases fear, terror, suffering, unfortunate destinations, and defilements for those who have gone for refuge.
Bây giờ, trong các từ như saraṇagamana (sự quy y), vì nó hủy diệt nên gọi là saraṇa (nơi nương tựa). Ý nghĩa là, đối với những người đã quy y, chính nhờ sự quy y đó mà nó hủy diệt, xua tan, loại bỏ, và chấm dứt sự sợ hãi, kinh hoàng, đau khổ, ác thú, và phiền não.
Atha vā hite pavattanena ahitā ca nivattanena sattānaṃ bhayaṃ hiṃsatīti buddho, bhavakantārā uttaraṇena assāsadānena ca dhammo, appakānampi kārānaṃ vipulaphalapaṭilābhakaraṇena saṅgho.
Alternatively, the Buddha is ‘Saraṇa’ because he harms the fears of beings by guiding them to what is beneficial and turning them away from what is harmful; the Dhamma is ‘Saraṇa’ by leading them across the wilderness of existence and providing solace; the Saṅgha is ‘Saraṇa’ by causing the attainment of abundant fruit even from small deeds.
Hoặc là, Đức Phật hủy diệt sự sợ hãi của chúng sinh bằng cách hướng họ đến điều lợi ích và ngăn họ khỏi điều bất lợi; Pháp bảo bằng cách giúp vượt qua hoang địa sinh tử và ban cho sự an ổn; Tăng bảo bằng cách làm cho những hành động nhỏ cũng mang lại quả báo to lớn.
Tasmā imināpi pariyāyena taṃ ratanattayaṃ saraṇaṃ.
Therefore, by this explanation too, the Triple Gem is a refuge.
Do đó, theo cách diễn đạt này, Tam Bảo đó là nơi nương tựa.
Tappasādataggarutāhi vihataviddhaṃsitakileso tapparāyaṇatākārappavatto aparappaccayo vā cittuppādo saraṇagamanaṃ.
The arising of thought that, through faith and reverence for the Triple Gem, has destroyed and eliminated defilements, or that proceeds with the characteristic of relying on the Triple Gem, or that is independent of others, is called going for refuge (saraṇagamana).
Sự quy y là một tâm sanh khởi, có phiền não đã bị loại bỏ và phá hủy bởi sự trong sạch và lòng tôn kính đối với Tam Bảo, diễn ra dưới hình thức xem đó là nơi nương tựa tối hậu, và không do duyên nơi người khác.
Taṃsamaṅgī satto taṃ saraṇaṃ gacchati, vuttappakārena cittuppādena ‘‘esa me saraṇaṃ, esa me parāyaṇa’’nti evametaṃ upetīti attho.
A being endowed with that goes for refuge to it. It means that with the aforementioned arising of thought, one approaches it, thinking, “This is my refuge, this is my ultimate resort.”
Chúng sinh có được tâm ấy thì đến nương tựa nơi đó. Ý nghĩa là, với tâm sanh khởi theo cách đã nói, chúng sinh đến gần với ý niệm rằng “Đây là nơi nương tựa của tôi, đây là nơi tối hậu của tôi.”
Upento ca ‘‘ete mayaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāma, dhammañca, upāsake no bhagavā dhāretū’’ti tapussabhallikādayo viya samādānena vā, ‘‘satthā me, bhante, bhagavā, sāvakohamasmī’’ti (saṃ. ni. 2.154) mahākassapādayo viya sissabhāvūpagamanena vā, ‘‘evaṃ vutte brahmāyu brāhmaṇo uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā tikkhattuṃ udānaṃ udānesi ‘namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa.
And one who approaches goes for refuge either by undertaking it, like Tapassu and Bhallika, saying, “Venerable Sir, we go for refuge to the Fortunate One, and to the Dhamma; may the Fortunate One remember us as lay followers”; or by adopting the state of a disciple, like Mahākassapa and others, saying, “Venerable Sir, the Fortunate One is my Teacher, I am a disciple”; or, as it was said, the brahmin Brahmāyu, rising from his seat, arranging his upper robe over one shoulder, and bowing his añjali towards the Fortunate One, uttered this solemn utterance three times: ‘Homage to the Fortunate One, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.
Và khi đến gần, hoặc là bằng cách thọ trì như Tapussa và Bhallika: “Bạch Thế Tôn, chúng con xin quy y Thế Tôn và Pháp bảo, xin Thế Tôn hãy ghi nhận chúng con là những người cư sĩ”; hoặc là bằng cách nhận làm đệ tử như Đại đức Mahākassapa và các vị khác: “Bạch Thế Tôn, Thế Tôn là bậc Đạo Sư của con, con là đệ tử”; hoặc là bằng sự hướng tâm đến như Bà-la-môn Brahmāyu và các vị khác: “Khi được nói như vậy, Bà-la-môn Brahmāyu đứng dậy khỏi chỗ ngồi, vắt thượng y qua một bên vai, chắp tay hướng về phía Thế Tôn và thốt lên lời cảm hứng ba lần: ‘Con xin đảnh lễ bậc Thế Tôn, A-la-hán, Chánh Đẳng Giác.
Namo tassa…pe… sammāsambuddhassā’’’ti (ma. ni. 2.388) brahmāyuādayo viya tappoṇattena vā, kammaṭṭhānānuyogino viya attasanniyyātanena vā, ariyapuggalā viya saraṇagamanupakkilesasamucchedena vāti anekappakāraṃ visayato kiccato ca upeti.
…Homage to the Perfectly Enlightened One… (ma. ni. 2.388) reaches it in many ways, such as by devotion, like Brahmāyu and others; or by self-dedication, like those engaged in meditation; or by the eradication of the defilements of going for refuge, like the noble ones—thus, it approaches in various ways, in terms of object and function.
Con xin đảnh lễ bậc… Chánh Đẳng Giác’”; hoặc là bằng cách hiến dâng bản thân như những người thực hành đề mục thiền; hoặc là bằng cách đoạn trừ các phiền não của sự quy y như các bậc Thánh nhân. Như vậy, sự đến gần này có nhiều cách, xét về đối tượng và phận sự.
Idāni ‘‘bhedābhedaṃ phalañcāpi, gamanīyañca dīpaye’’ti vuttānaṃ bhedādīnaṃ ayaṃ dīpanā, evaṃ saraṇagatassa puggalassa duvidho saraṇagamanabhedo – sāvajjo ca anavajjo ca.
Now, this is the elucidation of the breaking and so forth, as stated in “One should elucidate the breaking and unbreaking, the result, and that which is to be gone to (for refuge).” Thus, for a person who has gone for refuge, there are two kinds of breaking of going for refuge: blameworthy and blameless.
Bây giờ, đây là sự trình bày về sự phá vỡ và các vấn đề khác đã được đề cập trong câu “Hãy trình bày về sự phá vỡ, không phá vỡ, quả báo và đối tượng quy y”. Sự phá vỡ của việc quy y của một người đã quy y có hai loại: có lỗi và không có lỗi.
Anavajjo kālakiriyāya, sāvajjo aññasatthari vuttappakārappavattiyā, tasmiñca vuttappakāraviparītappavattiyā.
The blameless is by death; the blameworthy is by engaging in the aforementioned manner with another teacher, and by engaging in a manner contrary to the aforementioned with the Triple Gem itself.
Không có lỗi là do cái chết; có lỗi là do hành động theo cách đã nói đối với một vị thầy khác, và do hành động trái ngược với cách đã nói đối với Tam Bảo.
So duvidhopi puthujjanānameva.
Both types are only for ordinary people (puthujjana).
Cả hai loại này chỉ xảy ra với phàm phu.
Buddhaguṇesu aññāṇasaṃsayamicchāñāṇappavattiyā anādarādippavattiyā ca tesaṃ saraṇaṃ saṃkiliṭṭhaṃ hoti.
Their refuge becomes defiled by the arising of ignorance, doubt, and wrong views regarding the Buddha’s qualities, and by the arising of disrespect and so forth.
Sự quy y của họ trở nên ô nhiễm do sự vô minh, hoài nghi, tà kiến về các phẩm chất của Phật, và do hành động thiếu tôn kính, v.v.
Ariyapuggalā pana abhinnasaraṇā ceva asaṃkiliṭṭhasaraṇā ca honti.
However, noble ones (ariyapuggala) have an unbroken refuge and an undefiled refuge.
Còn các bậc Thánh nhân thì có sự quy y không bị phá vỡ và không bị ô nhiễm.
Yathāha ‘‘aṭṭhānametaṃ, bhikkhave, anavakāso, yaṃ diṭṭhisampanno puggalo aññaṃ satthāraṃ uddiseyyā’’ti (a. ni. 1.276; ma. ni. 3.128; vibha. 809).
As it is said: “Monks, it is impossible, it cannot happen, that a person endowed with right view would designate another teacher” (a. ni. 1.276; ma. ni. 3.128; vibha. 809).
Như đã nói: “Này các Tỳ-khưu, không có trường hợp, không có cơ hội nào mà một người có chánh kiến lại đi theo một vị thầy khác.”
Puthujjanā tu yāvadeva saraṇabhedaṃ na pāpuṇanti, tāvadeva abhinnasaraṇā.
As for ordinary people (puthujjana), they remain with unbroken refuge as long as they do not reach the breaking of refuge.
Còn phàm phu, chừng nào chưa đạt đến sự phá vỡ quy y, chừng ấy họ vẫn có quy y không bị phá vỡ.
Sāvajjova nesaṃ saraṇabhedo, saṃkileso ca aniṭṭhaphalado hoti.
Their breaking of refuge is indeed blameworthy, and defilement arises, bringing undesirable results.
Sự phá vỡ quy y của họ là có tội, và sự ô nhiễm ấy mang lại quả báo bất thiện.
Anavajjo avipākattā aphalo, abhedo pana phalato iṭṭhameva phalaṃ deti.
The blameless (breaking of refuge), due to not producing kamma-results, is fruitless. But the unbroken (refuge), by way of results, yields only desirable results.
Sự không có tội thì không có quả báo vì không có dị thục. Còn sự không phá vỡ thì lại mang đến quả báo tốt đẹp.
‘‘Gacchateva pubbaṃ disaṃ, gacchati pacchimaṃ disa’’ntiādīsu (saṃ. ni. 1.159; 3.87) viya sātthakamevāti ce?
If it is said that it is meaningful, as in ‘he goes to the eastern direction, he goes to the western direction’ and so on?
Nếu nói: “Nó có ý nghĩa như trong các ví dụ ‘đi hướng đông, đi hướng tây’ v.v. sao?”
Na, buddhasaraṇānaṃ samānādhikaraṇabhāvassānadhippetato.
No, because a common-appellation relationship (samānādhikaraṇabhāva) between Buddha and refuge is not intended.
Không, vì trạng thái đồng nhất (samānādhikaraṇa-bhāva) của Phật và quy y không được chấp nhận.
Etesañhi samānādhikaraṇabhāve adhippete paṭihatacittopi buddhaṃ upasaṅkamanto buddhaṃ saraṇaṃ gato siyā.
For if a common-appellation relationship were intended between them, then even one with a hostile mind (paṭihatacitta) approaching the Buddha would be considered as having gone to the Buddha for refuge.
Nếu trạng thái đồng nhất của chúng được chấp nhận, thì ngay cả người có tâm thù ghét khi đến gần Phật cũng sẽ được xem là đã quy y Phật.
Yañhi taṃ buddhoti visesitaṃ saraṇaṃ, tamevesa gatoti.
For he would have gone to that refuge which is qualified as the Buddha.
Vì đối tượng quy y được đặc trưng là Phật đó, người ấy đã đi đến chính đối tượng đó.
‘‘Etaṃ kho saraṇaṃ khemaṃ, etaṃ saraṇamuttama’’nti (dha. pa. 192) vacanato samānādhikaraṇattamevāti ce?
If it is said that it is indeed a common-appellation relationship due to the statement, ‘This indeed is a safe refuge, this is the highest refuge’?
Nếu nói: “Theo lời dạy ‘Đây thật là nơi nương tựa an ổn, đây là nơi nương tựa tối thượng’, thì đó chính là trạng thái đồng nhất sao?”
Na, tattheva tabbhāvato.
No, it is only so there.
Không, vì trạng thái đó chỉ có ở trong chính trường hợp đó.
Tattheva hi gāthāpade etaṃ buddhādiratanattayaṃ saraṇagatānaṃ bhayaharaṇattasaṅkhāte saraṇabhāve abyabhicaraṇato ‘‘khemamuttamañca saraṇa’’nti ayaṃ samānādhikaraṇabhāvo adhippeto, aññattha tu gamisambandhe sati saraṇagamanassa appasiddhito anadhippetoti asādhakametaṃ.
For only in that verse, where the Triple Gem (Buddha, Dhamma, Saṅgha) is refuge for those who have gone for refuge, is the common-appellation relationship of ‘safe and highest refuge’ intended, because it is unfailing in its role of removing fear. Elsewhere, however, when related to the verb ‘to go’, it is not intended due to the absence of the explicit meaning of 'going for refuge', so this argument is not conclusive.
Trong câu kệ đó, trạng thái đồng nhất này – ‘nơi nương tựa an ổn và tối thượng’ – được chấp nhận vì Tam Bảo (Phật, Pháp, Tăng) này không sai khác trong việc là nơi nương tựa cho những người quy y, tức là nơi loại bỏ sợ hãi; còn ở những nơi khác, khi có sự liên hệ với động từ ‘đi’, ý nghĩa của sự quy y không được chấp nhận là đồng nhất, vì sự quy y không được xem là đối tượng trực tiếp của hành động ‘đi’; do đó, điều này không phải là bằng chứng.
‘‘Etaṃ saraṇamāgamma, sabbadukkhā pamuccatī’’ti ettha gamisambandhepi saraṇagamanapasiddhito samānādhikaraṇattamevāti ce?
If it is said that even with the relation of 'to go' in "Having recourse to this refuge, one is freed from all suffering", it is still a common-appellation relationship because the going for refuge is manifest?
Nếu nói: “Trong câu ‘Nương tựa nơi quy y này, thoát khỏi mọi khổ đau’, ngay cả khi có sự liên hệ với động từ ‘đi’, vì sự quy y được xem là đối tượng trực tiếp, nên đó chính là trạng thái đồng nhất sao?”
Na pubbe vuttadosappasaṅgato.
No, because it leads to the same error mentioned earlier.
Không, vì sẽ có sự liên lụy đến lỗi đã nói trước đó.
Tatrāpi hi samānādhikaraṇabhāve sati etaṃ buddhadhammasaṅghasaraṇaṃ paṭihatacittopi āgamma sabbadukkhā pamucceyyāti evaṃ pubbe vuttadosappasaṅgo eva siyā, na ca no dosena atthi atthoti asādhakametaṃ.
For even there, if there were a common-appellation relationship, then even one with a hostile mind, having recourse to this Buddha-Dhamma-Saṅgha refuge, would be freed from all suffering, which would lead to the aforementioned error. And we have no purpose with that error, so this argument is not conclusive.
Vì nếu có trạng thái đồng nhất ở đó, thì ngay cả người có tâm thù ghét cũng sẽ thoát khỏi mọi khổ đau khi nương tựa nơi quy y Phật, Pháp, Tăng này, như vậy sẽ có sự liên lụy đến lỗi đã nói trước đó, và chúng ta không có ý định chấp nhận lỗi đó; do đó, điều này không phải là bằng chứng.
Yathā ‘‘mamañhi, ānanda, kalyāṇamittaṃ āgamma jātidhammā sattā jātiyā parimuccantī’’ti (saṃ. ni. 1.129) ettha bhagavato kalyāṇamittassa ānubhāvena parimuccamānā sattā ‘‘kalyāṇamittaṃ āgamma parimuccantī’’ti vuttā.
Just as in ‘By having recourse to me, Ānanda, as a good friend, beings subject to birth are freed from birth,’ beings freed by the power of the Blessed One, the good friend, are said to be ‘freed by having recourse to a good friend.’
Như trong câu “Này Ānanda, nương tựa nơi thiện hữu của Ta, các chúng sinh bị sinh già bệnh chết sẽ thoát khỏi sinh già bệnh chết”, các chúng sinh được giải thoát nhờ năng lực của thiện hữu là Thế Tôn, được nói là “nương tựa nơi thiện hữu mà thoát khỏi”.
Evamidhāpi buddhadhammasaṅghassa saraṇassānubhāvena muccamāno ‘‘etaṃ saraṇamāgamma, sabbadukkhā pamuccatī’’ti vuttoti evamettha adhippāyo veditabbo.
Similarly, here too, one who is freed by the power of the Buddha-Dhamma-Saṅgha refuge is said to be ‘having recourse to this refuge, freed from all suffering.’ Thus, the meaning here should be understood.
Cũng vậy ở đây, người được giải thoát nhờ năng lực của quy y Phật, Pháp, Tăng được nói là “nương tựa nơi quy y này, thoát khỏi mọi khổ đau”; ý nghĩa ở đây phải được hiểu như vậy.
Buddhoyevettha gamanīyo, gamanākāradassanatthaṃ tu taṃ saraṇavacanaṃ, buddhaṃ saraṇanti gacchāmi.
Here, the Buddha alone is the object of going, but the word ‘refuge’ is to show the manner of going. I go to the Buddha as refuge.
Ở đây, chính Phật là đối tượng để đi đến, còn từ ‘saraṇa’ (quy y) là để chỉ ra cách thức của sự đi đến: tôi đi đến Phật như là nơi nương tựa.
Esa me saraṇaṃ, esa me parāyaṇaṃ, aghassa, tātā, hitassa ca vidhātāti iminā adhippāyena etaṃ gacchāmi bhajāmi sevāmi payirupāsāmi, evaṃ vā jānāmi bujjhāmīti.
‘This is my refuge, this is my ultimate resort, the dispeller of danger, my dear, and the provider of welfare.’ With this intention, I go to, frequent, serve, attend upon this, or alternatively, I know and understand this.
Ngài là nơi nương tựa của tôi, Ngài là chỗ dựa tối thượng của tôi, Ngài là Đấng loại bỏ khổ đau và ban phước lành. Với ý nghĩa này, tôi đi đến Ngài, tôi phụng sự Ngài, tôi tôn kính Ngài, tôi gần gũi Ngài, hoặc tôi biết Ngài, tôi giác ngộ Ngài.
Yesañhi dhātūnaṃ gatiattho buddhipi tesaṃ atthoti.
For those verbs (dhātu) that have the meaning of ‘going’, they also have the meaning of ‘knowing’.
Vì các động từ có nghĩa là ‘đi’ cũng có nghĩa là ‘biết’.
Iti-saddassa appayogā ayuttamiti ce?
If it is said that it is inappropriate due to the non-use of the particle ‘iti’?
Nếu nói: “Không có từ ‘iti’ (như vậy) nên không hợp lý sao?”
Taṃ na.
That is not so.
Điều đó không phải.
Tattha siyā – yadi cettha evamattho bhaveyya, tato ‘‘aniccaṃ rūpaṃ aniccaṃ rūpanti yathābhūtaṃ pajānātī’’ti evamādīsu (saṃ. ni. 3.55, 85) viya iti-saddo payutto siyā, na ca payutto, tasmā ayuttametanti.
There might be (a challenge): If the meaning here were like that, then the particle ‘iti’ would have been used, as in ‘He truly understands impermanent form as impermanent form’ and so on. But it is not used, therefore this is inappropriate.
Ở đây có thể nói: “Nếu ý nghĩa ở đây là như vậy, thì từ ‘iti’ lẽ ra phải được dùng, như trong các câu ‘biết đúng như thật rằng sắc là vô thường, sắc là vô thường’ v.v., nhưng nó không được dùng, do đó điều này không hợp lý.”
Tañca na, kasmā?
And that is not so, why?
Điều đó không phải, tại sao?
Tadatthasambhavā.
Due to the possibility of that meaning.
Vì ý nghĩa đó có thể xảy ra.
‘‘Yo ca buddhañca dhammañca saṅghañca saraṇaṃ gato’’ti evamādīsu (dha. pa. 190) viya idhāpi iti-saddassa attho sambhavati, na ca vijjamānatthasambhavā iti-saddā sabbattha payujjanti, appayuttassāpettha payuttassa viya iti-saddassa attho viññātabbo aññesu ca evaṃjātikesu, tasmā adoso eva soti.
Here too, the meaning of the particle ‘iti’ is possible, just as in ‘Whoever has gone to the Buddha, the Dhamma, and the Saṅgha for refuge’ and so on. But the particle ‘iti’ is not always used in all places due to the possibility of existing meaning. The meaning of ‘iti’ here, though unused, should be understood as if used, and similarly in other cases of this kind. Therefore, there is no fault.
Ở đây, ý nghĩa của từ ‘iti’ có thể xảy ra như trong các câu ‘Ai đã quy y Phật, Pháp và Tăng’ v.v. Và không phải lúc nào cũng dùng từ ‘iti’ chỉ vì ý nghĩa có thể xảy ra; ý nghĩa của từ ‘iti’ phải được hiểu là có mặt ở đây như thể nó đã được dùng, ngay cả khi nó không được dùng, và cũng tương tự ở những trường hợp khác; do đó, điều đó không có lỗi.
‘‘Anujānāmi, bhikkhave, tīhi saraṇagamanehi pabbajja’’ntiādīsu (mahāva. 34) saraṇasseva gamanīyato yaṃ vuttaṃ ‘‘gamanākāradassanatthaṃ tu saraṇavacana’’nti, taṃ na yuttamiti ce.
If it is said that what was stated, ‘the word ‘refuge’ is to show the manner of going,’ is inappropriate, because in statements like ‘I allow, monks, ordination by the three refuges (tīhi saraṇagamanehi pabbajja),’ refuge itself is the object of going.
Nếu nói: “Trong các câu ‘Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép xuất gia với ba sự quy y’ v.v., chính sự quy y là đối tượng để đi đến, nên điều đã nói ‘từ ‘saraṇa’ là để chỉ ra cách thức của sự đi đến’ là không hợp lý sao?”
Taṃ nāyuttaṃ.
That is not inappropriate.
Điều đó không phải là không hợp lý.
Tadatthasambhavā eva.
Due to the very possibility of that meaning.
Vì ý nghĩa đó có thể xảy ra.
Tatrāpi hi tassa attho sambhavati, yato pubbasadisameva appayuttopi payutto viya veditabbo.
There, too, its meaning is possible, just as it should be understood as if the unused particle were used, similar to what was said before.
Ở đó cũng vậy, ý nghĩa của nó có thể xảy ra, vì lẽ ra phải được hiểu như thể từ ‘iti’ đã được dùng, ngay cả khi nó không được dùng, giống như đã nói trước đó.
Itarathā hi pubbe vuttadosappasaṅgo eva siyā, tasmā yathānusiṭṭhameva gahetabbaṃ.
Otherwise, the aforementioned error would arise. Therefore, it should be taken as instructed.
Nếu không, sẽ có sự liên lụy đến lỗi đã nói trước đó; do đó, phải chấp nhận đúng như đã được chỉ dạy.
Idāni yaṃ vuttaṃ ‘‘dhammaṃ saraṇamiccādi, dvayepesa nayo mato’’ti ettha vuccate – yvāyaṃ ‘‘buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmī’’ti ettha atthavaṇṇanānayo vutto, ‘‘dhammaṃ saraṇaṃ gacchāmi, saṅghaṃ saraṇaṃ gacchāmī’’ti etasmimpi padadvaye esova veditabbo.
Now, regarding what was said, " The same method is considered for Dhamma, refuge, etc., for the two," it is stated here: The method of explaining the meaning mentioned for ‘I go to the Buddha for refuge’ should be understood as the same for these two phrases: ‘I go to the Dhamma for refuge, I go to the Saṅgha for refuge.’
Bây giờ, điều đã nói “Cũng vậy, đối với hai điều còn lại, tức là quy y Pháp v.v., cũng theo cách này” – ở đây xin được nói: Cách giải thích ý nghĩa đã nói trong câu “Con quy y Phật” cũng phải được hiểu tương tự trong hai câu “Con quy y Pháp, con quy y Tăng”.
Tatrāpi hi dhammasaṅghānaṃ atthato byañjanato ca vibhāvanamattameva asadisaṃ, sesaṃ vuttasadisameva.
There too, only the clarification of the Dhamma and Saṅgha in terms of meaning and expression is dissimilar; the rest is similar to what has been stated.
Ở đó, chỉ có sự giải thích về ý nghĩa và văn tự của Pháp và Tăng là khác nhau, còn lại thì giống như đã nói.
Yato yadevettha asadisaṃ, taṃ vuccate – maggaphalanibbānāni dhammoti eke.
Therefore, what is dissimilar here, that is stated: some say Dhamma means the paths, fruits, and Nibbāna.
Vì vậy, điều gì khác biệt ở đây, điều đó sẽ được nói: Một số người nói rằng Đạo, Quả và Niết-bàn là Pháp.
Bhāvitamaggānaṃ sacchikatanibbānānañca apāyesu apatanabhāvena dhāraṇato paramassāsavidhānato ca maggavirāgā eva imasmiṃ atthe dhammoti amhākaṃ khanti, aggappasādasuttañceva sādhakaṃ.
It is our conviction that in this context, the Dhamma refers only to the Magga-virāga (the path leading to dispassion), because it sustains those who have cultivated the path and realized Nibbāna by preventing them from falling into the lower realms, and because it provides supreme solace. The Aggappasāda Sutta is also evidence for this.
Tuy nhiên, theo quan điểm của chúng tôi, chỉ có sự ly tham của Đạo là Pháp trong ý nghĩa này, vì nó giữ gìn những người đã tu tập Đạo và đã chứng đắc Niết-bàn không rơi vào các cõi đọa lạc, và vì nó mang lại sự an ủi tối thượng; và kinh Aggappasāda là bằng chứng.
Vuttañcettha ‘‘yāvatā, bhikkhave, dhammā saṅkhatā, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo tesaṃ aggamakkhāyatī’’ti evamādi (a. ni. 4.34; itivu. 90).
And it is said there: “As far, monks, as conditioned phenomena go, the Noble Eightfold Path is declared to be the highest of them” and so on.
Và ở đây đã nói: “Này các Tỳ-khưu, trong số tất cả các pháp hữu vi, Bát Chánh Đạo được tuyên bố là tối thượng” v.v.
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, ānanda, ye vo mayā dhammā abhiññā desitā, seyyathidaṃ, cattāro satipaṭṭhānā, cattāro sammappadhānā, cattāro iddhipādā, pañcindriyāni, pañca balāni, satta bojjhaṅgā, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, passasi no tvaṃ, ānanda, imesu dhammesu dvepi bhikkhū nānāvāde’’ti (ma. ni. 3.43).
“What do you think, Ānanda, regarding the Dhamma that I have taught you after directly knowing it—namely, the four foundations of mindfulness, the four right exertions, the four bases of psychic power, the five spiritual faculties, the five powers, the seven factors of enlightenment, the Noble Eightfold Path—do you, Ānanda, see any two bhikkhus in disagreement concerning these Dhamma?”
“Này Ānanda, ông nghĩ sao, những pháp mà Ta đã thuyết giảng sau khi chứng ngộ, đó là Tứ Niệm Xứ, Tứ Chánh Cần, Tứ Như Ý Túc, Ngũ Căn, Ngũ Lực, Thất Bồ Đề Phần, Bát Chánh Đạo, này Ānanda, ông có thấy hai Tỳ-khưu nào có quan điểm khác nhau về những pháp này không?”
Ayañhi paramatthasaṅgho saraṇanti gamanīyo.
Indeed, this ultimate Saṅgha should be resorted to as a refuge.
Thật vậy, Tăng-già tối thượng này là đối tượng nên quy y.
Sutte ca ‘‘āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassā’’ti (itivu. 90; a. ni. 4.34, 181) vutto.
And in the suttas, it is stated: 'The Saṅgha is worthy of offerings, worthy of hospitality, worthy of gifts, worthy of reverential salutation, an unsurpassed field of merit for the world.'
Và trong kinh, Tăng-già được nói là “xứng đáng được cúng dường, xứng đáng được tiếp đón, xứng đáng được nhận lễ vật, xứng đáng được chắp tay đảnh lễ, là ruộng phước vô thượng của thế gian”.
Etaṃ pana saraṇaṃ gatassa aññasmimpi bhikkhusaṅghe vā bhikkhunisaṅghe vā buddhappamukhe vā saṅghe sammutisaṅghe vā catuvaggādibhede ekapuggalepi vā bhagavantaṃ uddissa pabbajite vandanādikiriyāya saraṇagamanaṃ neva bhijjati na saṃkilissati, ayamettha viseso.
However, for one who has taken this refuge, the act of taking refuge through salutations and other respectful deeds towards any other Saṅgha of bhikkhus or Saṅgha of bhikkhunīs, or a Saṅgha headed by the Buddha, or a conventional Saṅgha, or a group divided by four or more members, or even a single individual who has gone forth dedicating oneself to the Blessed One—that refuge is neither broken nor defiled. This is the distinction here.
Tuy nhiên, đối với người đã quy y Tăng-già này, khi thực hiện các hành động như đảnh lễ đối với Tăng-già Tỳ-khưu khác, hoặc Tăng-già Tỳ-khưu-ni, hoặc Tăng-già do Đức Phật dẫn đầu, hoặc Tăng-già theo quy ước, hoặc các nhóm Tăng-già gồm bốn vị trở lên, hoặc ngay cả một cá nhân đã xuất gia vì Đức Thế Tôn, thì sự quy y không bị phá vỡ cũng không bị ô nhiễm. Đây là điểm đặc biệt ở đây.
Vuttāvasesantu imassa dutiyassa ca saraṇagamanassa bhedābhedādividhānaṃ pubbe vuttanayeneva veditabbaṃ.
The remaining details regarding the breaking or non-breaking of this second refuge should be understood in the manner explained previously.
Còn những phần còn lại, tức là phương thức về sự phá vỡ, không phá vỡ, v.v., của sự quy y thứ hai này, cần được hiểu theo phương pháp đã nói ở trước.
Ayaṃ tāva ‘‘dhammaṃ saraṇamiccādi, dvayepesa nayo mato’’ti etassa vaṇṇanā.
This, then, is the exposition of the statement, "The Dhamma is a refuge, and so on; in both cases, this method is accepted."
Đây là giải thích về câu ‘‘dhammaṃ saraṇaṃ’’ và v.v., ‘‘cách thức này được coi là đúng trong cả hai trường hợp’’.
Idāni anupubbavavatthāne, kāraṇañca viniddiseti ettha etesu ca tīsu saraṇavacanesu sabbasattānaṃ aggoti katvā paṭhamaṃ buddho, tappabhavato tadupadesitato ca anantaraṃ dhammo, tassa dhammassa ādhārakato tadāsevanato ca ante saṅgho.
Now, concerning the phrase "and the reason for gradual arrangement should be explained," among these three declarations of refuge, the Buddha is mentioned first, considering him supreme among all beings. Following that, the Dhamma is mentioned, as it originates from him and is taught by him. Lastly, the Saṅgha is mentioned, as they are the support of that Dhamma and devoted to it.
Bây giờ, trong câu “anupubbavavatthāne, kāraṇañca viniddise” này, trong ba lời quy y đó, trước tiên là Đức Phật, vì Ngài là bậc tối thượng của tất cả chúng sinh; tiếp theo là Pháp, vì Pháp xuất phát từ Ngài và được Ngài chỉ dạy; và cuối cùng là Tăng, vì Tăng là nơi nương tựa của Pháp và là những người thực hành Pháp.
Sabbasattānaṃ vā hite niyojakoti katvā paṭhamaṃ buddho, tappabhavato sabbasattahitattā anantaraṃ dhammo, hitādhigamāya paṭipanno adhigatahito cāti katvā ante saṅgho saraṇabhāvena vavatthapetvā pakāsitoti evaṃ anupubbavavatthāne kāraṇañca viniddise.
Alternatively, the Buddha is mentioned first because he directs all beings to their welfare. Following that, the Dhamma is mentioned because it originates from him and leads to the welfare of all beings. Lastly, the Saṅgha is mentioned because they are practitioners for the attainment of welfare and those who have attained welfare. Thus, the reason for this gradual arrangement of the refuges should be explained.
Hoặc, Đức Phật được tuyên bố là nơi nương tựa đầu tiên vì Ngài hướng dẫn tất cả chúng sinh đến lợi ích; tiếp theo là Pháp, vì Pháp xuất phát từ Ngài và mang lại lợi ích cho tất cả chúng sinh; và cuối cùng là Tăng, vì Tăng là những người thực hành để đạt được lợi ích và đã đạt được lợi ích. Như vậy, trong việc sắp xếp theo thứ tự, lý do cũng được giải thích.
Idāni yampi vuttaṃ ‘‘saraṇattayametañca, upamāhi pakāsaye’’ti, tampi vuccate – ettha pana puṇṇacando viya buddho, candakiraṇanikaro viya tena desito dhammo, puṇṇacandakiraṇasamuppāditapīṇito loko viya saṅgho.
Now, what was stated as "This Triple Refuge should be elucidated through similes," that too will be explained. Here, the Buddha is like the full moon, the Dhamma taught by him is like the moon's radiant light, and the Saṅgha is like the world refreshed and delighted by the light produced by the full moon.
Bây giờ, điều đã được nói là “saraṇattayametañca, upamāhi pakāsaye” (hãy giải thích ba nơi nương tựa này bằng các ví dụ), điều đó cũng được nói ra. Ở đây, Đức Phật giống như vầng trăng tròn; Pháp do Ngài thuyết giảng giống như ánh sáng mặt trăng; và Tăng giống như thế gian được nuôi dưỡng và hoan hỷ bởi ánh sáng của vầng trăng tròn.
Bālasūriyo viya buddho, tassa rasmijālamiva vuttappakāro dhammo, tena vihatandhakāro loko viya saṅgho.
The Buddha is like the young sun, the Dhamma as described is like its network of rays, and the Saṅgha is like the world whose darkness has been dispelled by it.
Đức Phật giống như mặt trời ban mai; Pháp được nói đến giống như những tia sáng của Ngài; và Tăng giống như thế gian đã xua tan bóng tối bởi Ngài.
Vanadāhakapuriso viya buddho, vanadahanaggi viya kilesavanadahano dhammo, daḍḍhavanattā khettabhūto viya bhūmibhāgo daḍḍhakilesattā puññakkhettabhūto saṅgho.
The Buddha is like the person who sets a forest on fire, the Dhamma that burns the forest of defilements is like the forest-fire, and the Saṅgha, having burnt defilements, is like a field, similar to a tract of land that becomes a field after the forest has been burnt.
Đức Phật giống như người đốt rừng; Pháp giống như ngọn lửa thiêu đốt rừng phiền não; và Tăng giống như vùng đất đã bị thiêu rụi rừng, trở thành ruộng lúa, tức là đã thiêu rụi phiền não, trở thành ruộng phước.
Mahāmegho viya buddho, salilavuṭṭhi viya dhammo, vuṭṭhinipātūpasamitareṇu viya janapado upasamitakilesareṇu saṅgho.
The Buddha is like a great cloud, the Dhamma is like a shower of rain, and the Saṅgha is like a countryside whose dust has settled after the rainfall, with the dust of defilements appeased.
Đức Phật giống như đám mây lớn; Pháp giống như mưa; và Tăng giống như vùng đất đã lắng bụi bởi cơn mưa, tức là đã lắng bụi phiền não.
Susārathi viya buddho, assājānīyavinayūpāyo viya dhammo, suvinītassājānīyasamūho viya saṅgho.
The Buddha is like a good charioteer, the Dhamma is like the method of training noble steeds, and the Saṅgha is like a well-trained group of noble steeds.
Đức Phật giống như người đánh xe giỏi; Pháp giống như phương pháp huấn luyện ngựa tốt; và Tăng giống như nhóm ngựa tốt đã được huấn luyện kỹ.
Sabbadiṭṭhisalluddharaṇato sallakatto viya buddho, salluddharaṇūpāyo viya dhammo, samuddhaṭasallo viya jano samuddhaṭadiṭṭhisallo saṅgho.
The Buddha is like a surgeon for extracting all arrows of wrong views, the Dhamma is like the method of extracting arrows, and the Saṅgha is like people whose arrows have been extracted, with the arrow of wrong views removed.
Đức Phật giống như bác sĩ phẫu thuật vì Ngài có khả năng nhổ tất cả mũi tên tà kiến; Pháp giống như phương pháp nhổ mũi tên; và Tăng giống như người đã được nhổ mũi tên, tức là đã được nhổ mũi tên tà kiến.
Mohapaṭalasamuppāṭanato vā sālākiyo viya buddho, paṭalasamuppāṭanupāyo viya dhammo, samuppāṭitapaṭalo vippasannalocano viya jano samuppāṭitamohapaṭalo vippasannañāṇalocano saṅgho.
Or, the Buddha is like an eye surgeon who removes the film of delusion, the Dhamma is like the method of removing the film, and the Saṅgha is like people whose film has been removed and whose eyes are clear, with the film of delusion removed and the eye of wisdom clear.
Hoặc, Đức Phật giống như bác sĩ nhãn khoa vì Ngài có khả năng loại bỏ màn vô minh; Pháp giống như phương pháp loại bỏ màn; và Tăng giống như người đã được loại bỏ màn, có đôi mắt sáng rõ, tức là đã được loại bỏ màn vô minh, có đôi mắt trí tuệ sáng rõ.
Sānusayakilesabyādhiharaṇasamatthatāya vā kusalo vejjo viya buddho, sammā payuttabhesajjamiva dhammo, bhesajjapayogena samupasantabyādhi viya janasamudāyo samupasantakilesabyādhānusayo saṅgho.
Or, the Buddha is like a skilled physician due to his ability to remove the diseases of defilements with their underlying tendencies, the Dhamma is like a well-applied medicine, and the Saṅgha is like the community of people whose diseases have been appeased by the application of medicine, with the diseases and underlying tendencies of defilements appeased.
Hoặc, Đức Phật giống như một lương y tài giỏi vì Ngài có khả năng loại bỏ bệnh phiền não cùng với tùy miên; Pháp giống như thuốc được sử dụng đúng cách; và Tăng giống như cộng đồng người đã được chữa khỏi bệnh nhờ dùng thuốc, tức là đã được chữa khỏi bệnh phiền não cùng với tùy miên.
Atha vā sudesako viya buddho, sumaggo viya khemantabhūmi viya ca dhammo, maggappaṭipanno khemantabhūmippatto viya saṅgho.
Alternatively, the Buddha is like a good guide, the Dhamma is like a good path and a secure destination, and the Saṅgha is like one who has embarked on the path and reached the secure destination.
Hoặc, Đức Phật giống như người chỉ đường giỏi; Pháp giống như con đường tốt và vùng đất an toàn; và Tăng giống như người đã đi trên con đường và đã đến vùng đất an toàn.
Sunāviko viya buddho, nāvā viya dhammo, pārappatto sampattiko viya jano saṅgho.
The Buddha is like a good navigator, the Dhamma is like a boat, and the Saṅgha is like people who have reached the other shore and are well-off.
Đức Phật giống như người lái thuyền giỏi; Pháp giống như con thuyền; và Tăng giống như người đã đến bờ bên kia, tức là người đã đạt được hạnh phúc.
Himavā viya buddho, tappabhavosadhamiva dhammo, osadhūpabhogena nirāmayo viya jano saṅgho.
The Buddha is like the Himālaya, the Dhamma is like the medicinal herbs originating from it, and the Saṅgha is like people free from ailment by partaking of those herbs.
Đức Phật giống như núi Hy Mã Lạp Sơn; Pháp giống như thuốc quý từ đó mà ra; và Tăng giống như người đã khỏi bệnh nhờ dùng thuốc quý.
Dhanado viya buddho, dhanaṃ viya dhammo, yathādhippāyaṃ laddhadhano viya jano sammāladdhaariyadhano saṅgho.
The Buddha is like a giver of wealth, the Dhamma is like wealth, and the Saṅgha is like people who have obtained wealth according to their desire, having rightly obtained the noble wealth.
Đức Phật giống như người ban của cải; Pháp giống như của cải; và Tăng giống như người đã đạt được của cải theo ý muốn, tức là đã đạt được tài sản thánh một cách chân chính.
Nidhidassanako viya buddho, nidhi viya dhammo, nidhippatto viya jano saṅgho.
The Buddha is like one who points to treasure, the Dhamma is like treasure, and the Saṅgha is like people who have found the treasure.
Đức Phật giống như người chỉ kho báu; Pháp giống như kho báu; và Tăng giống như người đã tìm thấy kho báu.
Apica abhayado viya vīrapuriso buddho, abhayamiva dhammo, sampattābhayo viya jano accantasabbabhayo saṅgho.
Furthermore, the Buddha is like a valiant man who grants fearlessness, the Dhamma is like fearlessness, and the Saṅgha is like people who have attained fearlessness, utterly free from all fear.
Hơn nữa, Đức Phật giống như người anh hùng ban sự vô úy; Pháp giống như sự vô úy; và Tăng giống như người đã đạt được sự vô úy, tức là hoàn toàn không còn mọi sợ hãi.
Assāsako viya buddho, assāso viya dhammo, assatthajano viya saṅgho.
The Buddha is like one who brings comfort, the Dhamma is like comfort, and the Saṅgha is like people who have attained comfort.
Đức Phật giống như người an ủi; Pháp giống như sự an ủi; và Tăng giống như người đã được an ủi.
Sumitto viya buddho, hitūpadeso viya dhammo, hitūpayogena pattasadattho viya jano saṅgho.
The Buddha is like a good friend, the Dhamma is like beneficial advice, and the Saṅgha is like people who have attained their true purpose by applying that beneficial advice.
Đức Phật giống như người bạn tốt; Pháp giống như lời khuyên hữu ích; và Tăng giống như người đã đạt được mục đích cao cả nhờ thực hành lời khuyên hữu ích.
Dhanākaro viya buddho, dhanasāro viya dhammo, dhanasārūpabhogo viya jano saṅgho.
The Buddha is like a mine of wealth, the Dhamma is like the essence of wealth, and the Saṅgha is like people who enjoy the essence of wealth.
Đức Phật giống như kho tàng của cải; Pháp giống như tinh túy của của cải; và Tăng giống như người đã sử dụng tinh túy của của cải.
Rājakumāranhāpako viya buddho, sīsanhānasalilaṃ viya dhammo, sunhātarājakumāravaggo viya saddhammasalilasunhāto saṅgho.
The Buddha is like one who bathes a prince, the Dhamma is like water for bathing the head, and the Saṅgha is like a group of well-bathed princes, bathed in the water of the True Dhamma.
Đức Phật giống như người tắm cho hoàng tử; Pháp giống như nước gội đầu; và Tăng giống như nhóm hoàng tử đã được tắm sạch, tức là đã được tắm gội bằng nước Chánh pháp.
Alaṅkārakārako viya buddho, alaṅkāro viya dhammo, alaṅkatarājaputtagaṇo viya saddhammālaṅkato saṅgho.
The Buddha is like one who adorns, the Dhamma is like an adornment, and the Saṅgha is like a group of adorned princes, adorned with the True Dhamma.
Đức Phật giống như người trang sức; Pháp giống như đồ trang sức; và Tăng giống như nhóm vương tử đã được trang sức, tức là đã được trang sức bằng Chánh pháp.
Candanarukkho viya buddho, tappabhavagandho viya dhammo, candanupabhogena santapariḷāho viya jano saddhammūpabhogena santapariḷāho saṅgho.
The Buddha is like a sandalwood tree, the Dhamma is like the fragrance originating from it, and the Saṅgha is like people whose feverish heat has subsided by partaking of sandalwood, whose feverish heat has subsided by partaking of the True Dhamma.
Đức Phật giống như cây đàn hương; Pháp giống như hương thơm từ đó mà ra; và Tăng giống như người đã được làm dịu nỗi khổ bởi hương đàn hương, tức là đã được làm dịu nỗi khổ phiền não bởi việc thực hành Chánh pháp.
Dāyajjasampadānako viya pitā buddho, dāyajjaṃ viya dhammo, dāyajjaharo puttavaggo viya saddhammadāyajjaharo saṅgho.
The Buddha is like a father who bestows an inheritance, the Dhamma is like the inheritance, and the Saṅgha is like a group of sons who receive the inheritance, receiving the inheritance of the True Dhamma.
Đức Phật giống như người cha ban gia tài; Pháp giống như gia tài; và Tăng giống như nhóm con trai thừa kế gia tài, tức là thừa kế gia tài Chánh pháp.
Vikasitapadumaṃ viya buddho, tappabhavamadhu viya dhammo, tadupabhogībhamaragaṇo viya saṅgho.
The Buddha is like a blooming lotus, the Dhamma is like the honey produced from it, and the Saṅgha is like a swarm of bees partaking of it.
Đức Phật giống như hoa sen nở rộ; Pháp giống như mật ngọt từ đó mà ra; và Tăng giống như đàn ong đang thưởng thức mật ngọt đó.
Evaṃ saraṇattayametañca, upamāhi pakāsaye.
Thus, this Triple Refuge should be elucidated through similes.
Như vậy, ba nơi nương tựa này được giải thích bằng các ví dụ.
‘‘Atha kho bhagavā kapilavatthusmiṃ yathābhirantaṃ viharitvā yena sāvatthi tena cārikaṃ pakkāmi.
“Then the Bhagavā, having stayed in Kapilavatthu as long as he wished, set out on a journey towards Sāvatthī.
“Rồi Thế Tôn, sau khi trú ngụ tại Kapilavatthu tùy theo ý muốn, đã du hành đến Sāvatthī.
Anupubbena cārikaṃ caramāno yena sāvatthi tadavasari.
Journeying by stages, he arrived at Sāvatthī.
Ngài du hành từng bước và đến Sāvatthī.
Tatra sudaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
There, the Bhagavā resided in Sāvatthī, at Anāthapiṇḍika’s pleasure park in Jetavana.
Tại đó, Thế Tôn trú ngụ ở Sāvatthī, trong tịnh xá Jetavana của ông Anāthapiṇḍika.
Tena kho pana samayena …pe… atha kho sāmaṇerānaṃ etadahosi – ‘kati nu kho amhākaṃ sikkhāpadāni, kattha ca amhehi sikkhitabba’’’nti.
Now at that time… (pe) … Then it occurred to the sāmaṇeras: ‘How many training rules do we have? And where should we train?’ ”
Vào thời điểm đó… (vân vân)… rồi các Sa-di nghĩ rằng: ‘Có bao nhiêu giới luật của chúng ta? Chúng ta phải học tập ở đâu?’
Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, sāmaṇerānaṃ dasa sikkhāpadāni, tesu ca sāmaṇerehi sikkhituṃ, pāṇātipātāveramaṇī…pe… jātarūparajatapaṭiggahaṇā veramaṇī’’ti (mahāva. 105).
They reported this matter to the Bhagavā – “Bhikkhus, I permit ten training rules for sāmaṇeras, and sāmaṇeras should train in them, abstaining from the destruction of life… (pe) … abstaining from accepting gold and silver.”
Họ đã trình bày vấn đề này lên Đức Thế Tôn: ‘Này các Tỳ-khưu, Ta cho phép mười giới luật cho các Sa-di, và các Sa-di phải học tập trong đó, đó là: tránh sát sinh… (vân vân)… tránh nhận vàng bạc.’”
Ettha ca ādito dve catutthapañcamāni upāsakānaṃ sāmaṇerānañca sādhāraṇāni niccasīlavasena.
Here, the first two, and the fourth and fifth*, are common to both lay followers (upāsakas) and sāmaṇeras as regular precepts (niccasīla).
Trong số này, hai giới đầu tiên và giới thứ tư, thứ năm là chung cho cả cận sự nam và Sa-di, theo phương cách thường xuyên giữ giới.
Uposathasīlavasena pana upāsakānaṃ sattamaṭṭhamaṃ cekaṃ aṅgaṃ katvā sabbapacchimavajjāni sabbānipi sāmaṇerehi sādhāraṇāni, pacchimaṃ pana sāmaṇerānameva visesabhūtanti evaṃ sādhāraṇavisesato vavatthānaṃ kātabbaṃ.
However, for lay followers, in the context of Uposatha precepts, making the seventh and eighth into one factor, all* except the very last one are common with sāmaṇeras, but the last one is special only to sāmaṇeras; thus, a classification of common and special* should be made.
Tuy nhiên, theo phương cách giới Bố-tát (Uposatha), giới thứ bảy và thứ tám được xem là một chi phần cho cận sự nam, và tất cả các giới trừ giới cuối cùng là chung cho các Sa-di; còn giới cuối cùng là đặc biệt chỉ dành cho các Sa-di. Như vậy, cần phải quy định sự phân biệt giữa chung và riêng.
Purimāni cettha pañca ekantaakusalacittasamuṭṭhānattā pāṇātipātādīnaṃ pakativajjato veramaṇiyā, sesāni paṇṇattivajjatoti evaṃ pakatiyā ca yaṃ vajjaṃ, vajjaṃ paṇṇattiyā ca yaṃ, taṃ vavatthapetabbaṃ.
Among these, the first five are prohibitions that are inherently wrong (pakativajja), arising solely from unwholesome consciousness, such as the destruction of life (pāṇātipāta); the remaining ones are prohibitions by designation (paññattivajja). Thus, what is inherently wrong (pakativajja) and what is wrong by designation (paññattivajja) should be classified.
Trong số này, năm giới đầu tiên là sự tránh xa các lỗi lầm tự nhiên (pakativajja) như sát sinh, do chúng hoàn toàn khởi lên từ tâm bất thiện; còn các giới còn lại là các lỗi lầm do quy định (paññattivajja). Như vậy, cần phải quy định lỗi lầm tự nhiên và lỗi lầm do quy định.
Tattha byañjanato tāva veraṃ maṇatīti veramaṇī, veraṃ pajahati, vinodeti, byantīkaroti, anabhāvaṃ gametīti attho.
Here, as to form, first, veramaṇī (abstention) means that which dispels ill-will (veraṃ maṇati). It means that which abandons, removes, destroys, or brings to an end ill-will.
Trước hết, về mặt ngữ pháp, veramaṇī là cái gì loại bỏ sự thù địch (veraṃ maṇati). Nó có nghĩa là từ bỏ, loại trừ, tiêu diệt, làm cho không còn tồn tại sự thù địch.
Viramati vā etāya karaṇabhūtāya veramhā puggaloti, vikārassa vekāraṃ katvā veramaṇī.
Alternatively, it is called veramaṇī (abstention) because a person, by means of it (which becomes the instrument), refrains from ill-will (vera), with the change of vi to ve.
Hoặc một người (puggalo) tránh xa sự thù địch (veramhā) nhờ vào điều này (etāya karaṇabhūtāya), thì đó là veramaṇī do sự biến đổi của chữ 'vi' thành 've'.
Teneva cettha ‘‘veramaṇisikkhāpadaṃ viramaṇisikkhāpada’’nti dvidhā sajjhāyaṃ karonti.
Therefore, some here recite as veramaṇisikkhāpada and viramaṇisikkhāpada in two ways.
Chính vì thế, ở đây, người ta đọc tụng hai cách là “veramaṇisikkhāpada” và “viramaṇisikkhāpada”.
Sikkhitabbāti sikkhā, pajjate anenāti padaṃ.
That which should be trained in is sikkhā (training). That by which one reaches is pada (path/means).
Cái gì đáng được học tập là sikkhā (học); cái gì được đạt đến nhờ điều này là pada (phần, đạo).
Sikkhāya padaṃ sikkhāpadaṃ, sikkhāya adhigamūpāyoti attho.
A sikkhāpada (training rule) is a means to training, meaning a way to attain training.
Phần của sự học tập là sikkhāpadaṃ, có nghĩa là phương tiện để đạt được sự học tập.
Atha vā mūlaṃ nissayo patiṭṭhāti vuttaṃ hoti.
Alternatively, it is said to be a root, a support, an establishment.
Hoặc có nghĩa là nền tảng, chỗ nương tựa, nơi an trú.
Veramaṇī eva sikkhāpadaṃ veramaṇisikkhāpadaṃ, viramaṇisikkhāpadaṃ vā dutiyena nayena.
Veramaṇisikkhāpada is the training rule which is abstention itself, or viramaṇisikkhāpada according to the second method.
Chính sự tránh xa là học giới tránh xa (veramaṇisikkhāpadaṃ), hoặc theo cách thứ hai là học giới tránh xa (viramaṇisikkhāpadaṃ).
Sammā ādiyāmi samādiyāmi, avītikkamanādhippāyena akhaṇḍakāritāya acchiddakāritāya asabalakāritāya ca ādiyāmīti vuttaṃ hoti.
Samādiyāmi means ‘‘I undertake properly,’’ it is said to mean ‘‘I undertake with the intention of not transgressing, and with unbroken, unpierced, and unspotted practice.’’
Con xin thọ trì một cách đúng đắn (sammā ādiyāmi) là samādiyāmi. Có nghĩa là con xin thọ trì với ý định không vi phạm, với sự giữ gìn không bị đứt đoạn, không bị thủng, và không bị lốm đốm.
Atthato pana veramaṇīti kāmāvacarakusalacittasampayuttā virati, sā pāṇātipātā viramantassa ‘‘yā tasmiṃ samaye pāṇātipātā ārati virati paṭivirati veramaṇī akiriyā akaraṇaṃ anajjhāpatti velāanatikkamo setughāto’’ti evamādinā (vibha. 704) nayena vibhaṅge vuttā.
As to meaning, veramaṇī (abstention) is a volition of abstinence (virati) associated with wholesome consciousness of the sensuous sphere. It is described in the Vibhaṅga for one who abstains from the destruction of life, as ‘‘the avoidance, abstinence, refraining, abstention, non-action, non-doing, non-transgression, breaking of boundaries, and destruction of bridges from the destruction of life at that time’’ and so on.
Về mặt ý nghĩa, veramaṇī là sự ly dục (virati) đi kèm với tâm thiện dục giới. Sự ly dục này, đối với người tránh sát sinh, được nói trong Vi-bhāṅga theo cách như sau: “vào thời điểm đó, sự từ bỏ, sự tránh xa, sự đoạn trừ, sự tránh, sự không hành động, sự không làm, sự không vi phạm, sự không vượt ranh giới, sự phá hủy cây cầu đối với sát sinh” (Vibha. 704).
Kāmañcesā veramaṇī nāma lokuttarāpi atthi, idha pana samādiyāmīti vuttattā samādānavasena pavattārahā, tasmā sā na hotīti kāmāvacarakusalacittasampayuttā viratīti vuttā.
Although there is also a lokuttara (supramundane) veramaṇī, here, because it is stated as ‘‘I undertake’’ (samādiyāmi), it refers to that which occurs by way of undertaking; therefore, it is not that* one, and thus it is stated as a volition of abstinence associated with wholesome consciousness of the sensuous sphere.
Mặc dù có sự tránh xa (veramaṇī) siêu thế, nhưng ở đây, vì được nói là “con xin thọ trì” (samādiyāmi), nó thích hợp để diễn ra theo cách thọ trì. Vì vậy, sự tránh xa siêu thế không phải là điều được nói đến ở đây, mà là sự ly dục đi kèm với tâm thiện dục giới.
Etāsu sikkhāsu yāya kāyaci sikkhāya padaṃ adhigamūpāyo, atha vā mūlaṃ nissayo patiṭṭhāti sikkhāpadaṃ.
Among these trainings, the path or means to the attainment of any training, or alternatively, the root, support, or foundation, is called a sikkhāpada.
Trong các sự học tập này, phần (pada) hoặc phương tiện để đạt được, hoặc nền tảng, chỗ nương tựa, nơi an trú của bất kỳ sự học tập nào, thì đó là học giới (sikkhāpada).
Vuttañhetaṃ – ‘‘sīlaṃ nissāya sīle patiṭṭhāya satta bojjhaṅge bhāvento bahulīkaronto’’ti evamādi (saṃ. ni. 5.182).
It is said: “Relying on morality, established in morality, developing and cultivating the seven factors of enlightenment,” and so on.
Điều này đã được nói: “Nương tựa vào giới, an trú trong giới, tu tập và phát triển bảy chi phần giác ngộ” (Saṃ. Ni. 5.182).
Evamettha sādhāraṇānaṃ padānaṃ sādhāraṇā byañjanato atthato ca vibhāvanā kātabbā.
Thus, here, the common elucidation of the common terms, both in their form and meaning, should be made.
Như vậy, ở đây, cần phải giải thích chung về các từ chung, cả về mặt ngữ pháp và ý nghĩa.
Idāni yaṃ vuttaṃ – ‘‘atha pañcasu pubbesu, visesatthappakāsato…pe… viññātabbo vinicchayo’’ti, tatthetaṃ vuccati – pāṇātipātoti ettha tāva pāṇoti jīvitindriyappaṭibaddhā khandhasantati, taṃ vā upādāya paññatto satto.
Now, what was said: “then among the first five, the ascertainment should be known by expressing the special meaning…”, here, this is stated: In the term pāṇātipāto (destruction of life), pāṇa first means the continuum of aggregates bound to the faculty of life (jīvitindriya), or a being designated by taking that as a basis.
Bây giờ, điều đã được nói là: “Rồi trong năm giới đầu tiên, cần phải biết sự phân định… (vân vân)… qua việc làm sáng tỏ ý nghĩa đặc biệt”, thì ở đây điều này được nói: Trước hết, trong sát sinh (pāṇātipāto), sinh mạng (pāṇo) là sự liên tục của các uẩn gắn liền với sinh mạng căn, hoặc là chúng sinh được quy định dựa trên điều đó.
Tasmiṃ pana pāṇe pāṇasaññino tassa pāṇassa jīvitindriyupacchedakaupakkamasamuṭṭhāpikā kāyavacīdvārānaṃ aññataradvārappavattā vadhakacetanā pāṇātipāto.
When there is consciousness of a living being in that living being, the volition to kill (vadhakacetanā), which initiates the attempt to cut off the faculty of life of that living being, arising through either the bodily or vocal door, is pāṇātipāto.
Tuy nhiên, đối với sinh mạng đó, ý muốn giết hại (vadhakacetanā) khởi lên từ ý định đoạn tuyệt sinh mạng căn của sinh mạng đó, được thực hiện qua một trong hai cửa thân hoặc khẩu, thì đó là sát sinh (pāṇātipāto).
Adinnādānanti ettha adinnanti parapariggahitaṃ, yattha paro yathākāmakāritaṃ āpajjanto adaṇḍāraho anupavajjo ca hoti, tasmiṃ parapariggahite parapariggahitasaññino tadādāyakaupakkamasamuṭṭhāpikā kāyavacīdvārānaṃ aññataradvārappavattā eva theyyacetanā adinnādānaṃ.
In the term adinnādānaṃ (taking what is not given), adinnaṃ means something belonging to another, regarding which the other person is free to act as they wish, is not subject to punishment, and is not to be reproached; when one has consciousness of another’s property regarding such property of another, the volition to steal (theyyacetanā), which initiates the attempt to take it, arising solely through either the bodily or vocal door, is adinnādānaṃ.
Trong trộm cắp (adinnādānaṃ), điều không được cho (adinnaṃ) là tài sản của người khác, mà người khác có quyền tự do sử dụng mà không bị trừng phạt hay khiển trách. Ý muốn trộm cắp (theyyacetanā) khởi lên từ ý định lấy tài sản của người khác, được thực hiện qua một trong hai cửa thân hoặc khẩu, đối với tài sản của người khác mà mình biết là tài sản của người khác, thì đó là trộm cắp (adinnādānaṃ).
Abrahmacariyanti aseṭṭhacariyaṃ, dvayaṃdvayasamāpattimethunappaṭisevanā kāyadvārappavattā asaddhammappaṭisevanaṭṭhānavītikkamacetanā abrahmacariyaṃ.
Abrahmacariyaṃ (unchaste conduct) means ignoble conduct. The practice of sexual intercourse, which is the pairing of two, is abrahmacariyaṃ, referring to the volition of transgression arising through the bodily door, consisting of the practice of unholy conduct.
Phi phạm hạnh (abrahmacariyaṃ) là hành vi không cao thượng, là sự giao cấu, sự quan hệ tình dục giữa hai người, là ý muốn vi phạm giới hạnh do hành vi bất thiện được thực hiện qua cửa thân, thì đó là phi phạm hạnh (abrahmacariyaṃ).
Musāvādoti ettha musāti visaṃvādanapurekkhārassa atthabhañjanako vacīpayogo kāyapayogo vā, visaṃvādanādhippāyena panassa paravisaṃvādakakāyavacīpayogasamuṭṭhāpikā kāyavacīdvārānameva aññataradvārappavattā micchācetanā musāvādo.
Here, regarding Musāvādo (false speech), musā (falsehood) is a verbal or bodily action aimed at destroying the welfare of others, with the intention to deceive; and musāvādo is the wrong volition arising through either the bodily or verbal door, with the intention to deceive, which gives rise to a bodily or verbal action that deceives others.
Nói dối (Musāvādo): Ở đây, dối trá (musā) là hành động lời nói hoặc hành động thân thể làm tổn hại lợi ích của người khác với ý định lừa dối; còn nói dối (musāvādo) là tà ý (micchācetanā) phát sinh từ một trong hai cửa thân (kāya-dvāra) hoặc cửa ngữ (vacī-dvāra), với chủ ý lừa dối, khởi lên hành động thân hoặc ngữ để lừa dối người khác.
Surāmerayamajjapamādaṭṭhānanti ettha pana surāti pañca surā – piṭṭhasurā, pūvasurā, odanasurā, kiṇṇapakkhittā, sambhārasaṃyuttā cāti.
Here, regarding Surāmerayamajjapamādaṭṭhāna (intoxicating drinks and drugs which are a basis for heedlessness), surā (intoxicating liquor) is of five kinds: liquor made from flour, liquor made from cakes, liquor made from rice, liquor in which yeast is mixed, and liquor mixed with various ingredients.
Rượu và các chất say gây xao lãng (Surāmerayamajjapamādaṭṭhāna): Ở đây, rượu (surā) có năm loại rượu – rượu bột, rượu bánh, rượu cơm, rượu có men, và rượu pha chế (với nhiều nguyên liệu).
Merayampi pupphāsavo, phalāsavo, guḷāsavo, madhvāsavo, sambhārasaṃyutto cāti pañcavidhaṃ.
Meraya (fermented liquor) is also of five kinds: flower-essence, fruit-essence, molasses-essence, honey-essence, and that which is mixed with various ingredients.
Đồ uống có cồn (meraya) cũng có năm loại: rượu hoa, rượu trái cây, rượu đường mật, rượu mật ong, và rượu pha chế (với nhiều nguyên liệu).
Majjanti tadubhayameva madaniyaṭṭhena majjaṃ, yaṃ vā panaññampi kiñci atthi madaniyaṃ, yena pītena matto hoti pamatto, idaṃ vuccati majjaṃ.
Majja (intoxicant) refers to both of these, as they are intoxicating substances; or it is any other intoxicating substance, by drinking which one becomes intoxicated and heedless; this is called majja.
Chất say (majja) là cả hai loại trên (rượu và đồ uống có cồn) vì chúng có tính chất gây say (madaniya). Hoặc bất cứ thứ gì khác có tính chất gây say, khi uống vào khiến người ta say sưa và xao lãng, đó được gọi là chất say.
Pamādaṭṭhānanti yāya cetanāya taṃ pivati ajjhoharati, sā cetanā madappamādahetuto pamādaṭṭhānanti vuccati, yato ajjhoharaṇādhippāyena kāyadvārappavattā surāmerayamajjānaṃ ajjhoharaṇacetanā ‘‘surāmerayamajjapamādaṭṭhāna’’nti veditabbā.
Pamādaṭṭhāna (basis for heedlessness) refers to the volition by which one drinks and consumes it. That volition is called 'pamādaṭṭhāna' because it is a cause of intoxication and heedlessness. Thus, the volition of consuming surā, meraya, and majja, which arises through the bodily door with the intention of consuming, should be understood as "surāmerayamajjapamādaṭṭhāna".
Chỗ xao lãng (pamādaṭṭhāna): Ý chí (cetanā) mà người ta dùng để uống hoặc tiêu thụ chất say đó, ý chí ấy được gọi là chỗ xao lãng (pamādaṭṭhāna) vì nó là nguyên nhân của sự say sưa và xao lãng. Do đó, ý chí tiêu thụ rượu và các chất say (surāmerayamajja) phát sinh qua cửa thân với chủ ý tiêu thụ được hiểu là ‘‘surāmerayamajjapamādaṭṭhāna’’ (chỗ xao lãng do rượu và các chất say).
Evaṃ tāvettha pāṇātipātappabhutīhi viññātabbo vinicchayo.
This is how the determination regarding the offenses starting with the taking of life should be understood here.
Như vậy, ở đây, sự phân định từ sát sinh (pāṇātipāta) trở đi cần được hiểu rõ.
Ekatānānatāditoti ettha āha – kiṃ pana vajjhavadhakappayogacetanādīnaṃ ekatāya pāṇātipātassa aññassa vā adinnādānādino ekattaṃ, nānatāya nānattaṃ hoti, udāhu noti.
Here, regarding Ekatānānatādito (from unity and diversity, etc.), it is asked: "Does the taking of life or other offenses like taking what is not given become one due to the unity of the victim, agent, action, or volition, etc., or many due to their diversity, or neither?"
Từ đồng nhất và dị biệt (Ekatānānatādito): Ở đây, có người hỏi: "Phải chăng do sự đồng nhất của đối tượng bị giết, người giết, hành động (payoga), ý chí (cetanā), v.v., mà có sự đồng nhất của hành vi sát sinh (pāṇātipāta) hoặc các hành vi như trộm cắp (adinnādāna), v.v.? Hay do sự dị biệt mà có sự dị biệt? Hay không phải như vậy?"
Kasmā panetaṃ vuccati?
Why is this asked?
Tại sao lại nói điều này?
Yadi tāva ekatāya ekattaṃ, atha yadā ekaṃ vajjhaṃ bahū vadhakā vadhenti, eko vā vadhako bahuke vajjhe vadheti, ekena vā sāhatthikādinā payogena bahū vajjhā vadhīyanti, ekā vā cetanā bahūnaṃ vajjhānaṃ jīvitindriyupacchedakapayogaṃ samuṭṭhāpeti, tadā ekena pāṇātipātena bhavitabbaṃ.
If, first, it is one due to unity, then when many agents kill one victim, or one agent kills many victims, or many victims are killed by one type of action such as with one's own hand, or one volition gives rise to actions that sever the life-faculty of many victims, then there should be only one act of taking life.
Nếu do sự đồng nhất mà có sự đồng nhất, thì khi một đối tượng bị giết bởi nhiều người giết, hoặc một người giết giết nhiều đối tượng, hoặc nhiều đối tượng bị giết bởi một hành động như tự tay giết, hoặc một ý chí khởi lên hành động hủy hoại sinh mạng của nhiều đối tượng, thì khi đó chỉ có một hành vi sát sinh.
Yadi pana nānatāya nānattaṃ.
But if it is many due to diversity,
Nếu do sự dị biệt mà có sự dị biệt.
Atha yadā eko vadhako ekassatthāya ekaṃ payogaṃ karonto bahū vajjhe vadheti, bahū vā vadhakā devadattayaññadattasomadattādīnaṃ bahūnamatthāya bahū payoge karontā ekameva devadattaṃ yaññadattaṃ somadattaṃ vā vadhenti, bahūhi vā sāhatthikādīhi payogehi eko vajjho vadhīyati.
then when one agent, performing one action for the sake of one, kills many victims; or when many agents, performing many actions for the sake of many, such as Devadatta, Yaññadatta, and Somadatta, kill only one Devadatta, Yaññadatta, or Somadatta; or when one victim is killed by many actions such as with one's own hand;
Thì khi một người giết, vì lợi ích của một người, thực hiện một hành động nhưng giết nhiều đối tượng; hoặc nhiều người giết, vì lợi ích của nhiều người như Devadatta, Yaññadatta, Somadatta, v.v., thực hiện nhiều hành động nhưng chỉ giết một Devadatta, Yaññadatta, hoặc Somadatta; hoặc một đối tượng bị giết bởi nhiều hành động như tự tay giết, v.v.
Bahū vā cetanā ekasseva vajjhassa jīvitindriyupacchedakapayogaṃ samuṭṭhāpenti, tadā bahūhi pāṇātipātehi bhavitabbaṃ.
or when many volitions give rise to actions that sever the life-faculty of a single victim, then there should be many acts of taking life.
Hoặc nhiều ý chí khởi lên hành động hủy hoại sinh mạng của chỉ một đối tượng, thì khi đó sẽ có nhiều hành vi sát sinh.
Ubhayampi cetamayuttaṃ.
Both of these are inappropriate.
Cả hai điều này đều không hợp lý.
Atha neva etesaṃ vajjhādīnaṃ ekatāya ekattaṃ, nānatāya nānattaṃ, aññatheva tu ekattaṃ nānattañca hoti, taṃ vattabbaṃ pāṇātipātassa, evaṃ sesānampīti.
However, if the unity or diversity of these victims, etc., does not determine unity or diversity, but unity and diversity arise in another way, that should be stated for the taking of life, and similarly for the rest.
Vậy thì, sự đồng nhất và dị biệt của những đối tượng bị giết, v.v. này không phải do sự đồng nhất hay dị biệt của chúng, mà là do một cách khác. Điều đó cần được nói rõ đối với hành vi sát sinh, và tương tự đối với các hành vi còn lại.
Vuccate – tattha tāva pāṇātipātassa na vajjhavadhakādīnaṃ paccekamekatāya ekatā, nānatāya nānatā, kintu vajjhavadhakādīnaṃ yuganandhamekatāya ekatā, dvinnampi tu tesaṃ, tato aññatarassa vā nānatāya nānatā.
It is said: Here, regarding the taking of life, unity or diversity does not arise from the individual unity or diversity of the victim, agent, etc. Rather, unity arises from the combined unity of the victim and agent, and diversity arises from the diversity of either of the two.
Được nói rằng: Trước hết, đối với hành vi sát sinh, sự đồng nhất không phải do sự đồng nhất riêng lẻ của đối tượng bị giết, người giết, v.v., và sự dị biệt cũng không phải do sự dị biệt riêng lẻ của chúng. Mà là sự đồng nhất do sự kết hợp của đối tượng bị giết và người giết, hoặc sự dị biệt do sự dị biệt của một trong hai yếu tố đó.
Tathā hi bahūsu vadhakesu bahūhi sarakkhepādīhi ekena vā opātakhaṇanādinā payogena bahū vajjhe vadhentesupi bahū pāṇātipātā honti.
Thus, when many agents kill many victims with many actions like shooting arrows, or with one action like digging a pit, there are many acts of taking life.
Thật vậy, ngay cả khi nhiều người giết dùng nhiều hành động như bắn tên, v.v., hoặc một hành động như đào hố để giết nhiều đối tượng, thì vẫn có nhiều hành vi sát sinh.
Ekasmiṃ vadhake ekena, bahūhi vā payogehi tappayogasamuṭṭhāpikāya ca ekāya, bahūhi vā cetanāhi bahū vajjhe vadhentepi bahū pāṇātipātā honti, bahūsu ca vadhakesu yathāvuttappakārehi bahūhi, ekena vā payogena ekaṃ vajjhaṃ vadhentesupi bahū pāṇātipātā honti.
When one agent kills many victims with one or many actions, and with one or many volitions giving rise to those actions, there are many acts of taking life. And when many agents kill one victim with many actions as stated, or with one action, there are many acts of taking life.
Khi một người giết, bằng một hoặc nhiều hành động, và bằng một hoặc nhiều ý chí khởi lên hành động đó, giết nhiều đối tượng, thì vẫn có nhiều hành vi sát sinh. Và khi nhiều người giết, bằng nhiều hành động như đã nói hoặc bằng một hành động, giết một đối tượng, thì vẫn có nhiều hành vi sát sinh.
Esa nayo adinnādānādīsupīti.
This same principle applies to taking what is not given, etc.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho trộm cắp (adinnādāna) và các hành vi khác.
Evamettha ekatānānatāditopi viññātabbo vinicchayo.
Thus, the determination here should be understood from unity and diversity.
Như vậy, ở đây, sự phân định cũng cần được hiểu từ khía cạnh đồng nhất và dị biệt, v.v.
Ārammaṇatoti pāṇātipāto cettha jīvitindriyārammaṇo.
Here, regarding Ārammaṇato (from object), the taking of life has the life-faculty as its object.
Từ đối tượng (Ārammaṇato): Ở đây, hành vi sát sinh (pāṇātipāta) có sinh mạng (jīvitindriya) làm đối tượng.
Adinnādānaabrahmacariyasurāmerayamajjapamādaṭṭhānāni rūpadhammesu rūpāyatanādiaññatarasaṅkhārārammaṇāni.
Taking what is not given, unchastity, and intoxicating drinks and drugs which are a basis for heedlessness, have as their objects certain conditioned phenomena among the material phenomena, such as a visible object, etc.
Trộm cắp (adinnādāna), tà hạnh (abrahmacariya), và rượu cùng các chất say gây xao lãng (surāmerayamajjapamādaṭṭhānāni) có các pháp sắc (rūpadhamma), tức là một trong các pháp hành (saṅkhāra) như sắc xứ (rūpāyatana), v.v., làm đối tượng.
Musāvādo yassa musā bhaṇati, tamārabhitvā pavattanato sattārammaṇo.
False speech, because it occurs in relation to the person to whom one speaks falsely, has a sentient being as its object.
Nói dối (musāvādo) có chúng sinh (satta) làm đối tượng, vì nó phát sinh dựa trên người mà mình nói dối.
Abrahmacariyampi sattārammaṇanti eke.
Some say that unchastity also has a sentient being as its object.
Một số vị nói rằng tà hạnh (abrahmacariya) cũng có chúng sinh làm đối tượng.
Adinnādānañca yadā satto haritabbo hoti, tadā sattārammaṇanti.
And taking what is not given, when a sentient being is to be seized, has a sentient being as its object.
Và trộm cắp (adinnādāna), khi đối tượng bị trộm là một chúng sinh, thì nó cũng có chúng sinh làm đối tượng.
Api cettha saṅkhāravaseneva sattārammaṇaṃ, na paṇṇattivasenāti.
However, here, the sentient being as object is only in terms of conditioned phenomena, not in terms of conceptualization.
Tuy nhiên, ở đây, đối tượng là chúng sinh chỉ theo khía cạnh pháp hành (saṅkhāra), chứ không phải theo khía cạnh khái niệm (paṇṇatti).
Evamettha ārammaṇatopi viññātabbo vinicchayo.
Thus, the determination here should be understood from the object.
Như vậy, ở đây, sự phân định cũng cần được hiểu từ khía cạnh đối tượng.
Ādānatoti pāṇātipātāveramaṇisikkhāpadādīni cetāni sāmaṇerena bhikkhusantike samādinnāneva samādinnāni honti, upāsakena pana attanā samādiyantenāpi samādinnāni honti, parassa santike samādiyantenāpi.
Here, regarding Ādānato (from undertaking), these precepts such as abstaining from taking life are considered undertaken by a novice when undertaken in the presence of a bhikkhu. However, for a lay follower, they are considered undertaken whether undertaken by oneself or in the presence of another.
Từ sự thọ trì (Ādānato): Ở đây, các giới học như giới không sát sinh (pāṇātipātāveramaṇisikkhāpada), v.v., chỉ được xem là đã thọ trì (samādinna) khi một sa-di (sāmaṇera) thọ trì từ một tỳ-khưu (bhikkhu). Còn đối với một cư sĩ (upāsaka), chúng được xem là đã thọ trì dù người đó tự thọ trì hay thọ trì từ người khác.
Ekajjhaṃ samādinnānipi samādinnāni honti, paccekaṃ samādinnānipi.
They are considered undertaken whether undertaken collectively or individually.
Chúng cũng được xem là đã thọ trì dù được thọ trì cùng lúc hay thọ trì riêng lẻ từng giới một.
Kintu nānaṃ ekajjhaṃ samādiyato ekāyeva virati, ekāva cetanā hoti, kiccavasena panetāsaṃ pañcavidhattaṃ viññāyati.
However, when one undertakes them collectively, there is only one abstinence and one volition, but due to the nature of their functions, their fivefold division is understood.
Tuy nhiên, khi thọ trì cùng lúc, chỉ có một sự kiêng cữ (virati) và một ý chí (cetanā), nhưng xét về mặt chức năng, chúng được hiểu là có năm loại.
Paccekaṃ samādiyato pana pañceva viratiyo, pañca ca cetanā hontīti veditabbā.
But when one undertakes them individually, there are five abstinences and five volitions; this should be understood.
Còn khi thọ trì riêng lẻ, cần biết rằng có năm sự kiêng cữ và năm ý chí.
Evamettha ādānatopi viññātabbo vinicchayo.
Thus, the determination here should be understood from the undertaking.
Như vậy, ở đây, sự phân định cũng cần được hiểu từ khía cạnh thọ trì.
Bhedatoti sāmaṇerānañcettha ekasmiṃ bhinne sabbānipi bhinnāni honti.
Here, regarding Bhedato (from breaking), for novices, if one precept is broken, all of them are considered broken.
Từ sự vi phạm (Bhedato): Ở đây, đối với các sa-di, khi một giới bị vi phạm, tất cả các giới khác cũng bị vi phạm.
Pārājikaṭṭhāniyāni hi tāni tesaṃ, yaṃ taṃ vītikkantaṃ hoti, teneva kammabaddho.
For them, these are like pārājika offenses; by whatever one transgresses, by that one is bound by kamma.
Vì những giới đó đối với họ có vị trí tương đương giới Pārājika; giới nào bị vi phạm thì người đó bị ràng buộc bởi nghiệp (kamma) đó.
Gahaṭṭhānaṃ pana ekasmiṃ bhinne ekameva bhinnaṃ hoti, yato tesaṃ taṃsamādāneneva puna pañcaṅgikattaṃ sīlassa sampajjati.
For householders, however, if one is broken, only that one is broken, because by re-undertaking that one, the fivefold nature of the sīla is again accomplished for them.
Còn đối với cư sĩ, khi một giới bị vi phạm, chỉ có giới đó bị vi phạm, vì đối với họ, chỉ cần thọ trì lại giới đó thì giới ngũ giới (pañcaṅgika sīla) lại được hoàn chỉnh.
Apare panāhu – ‘‘visuṃ visuṃ samādinnesu ekasmiṃ bhinne ekameva bhinnaṃ hoti, ‘pañcaṅgasamannāgataṃ sīlaṃ samādiyāmī’ti evaṃ pana ekato samādinnesu ekasmiṃ bhinne sesānipi sabbāni bhinnāni honti.
Others, however, say: "If they are undertaken separately, when one is broken, only that one is broken. But when they are undertaken as 'I undertake the five precepts,' if one is broken, all the rest are also broken.
Tuy nhiên, một số vị khác nói rằng: "Khi các giới được thọ trì riêng lẻ, nếu một giới bị vi phạm, thì chỉ có giới đó bị vi phạm. Nhưng nếu các giới được thọ trì cùng lúc với lời nguyện 'Con xin thọ trì ngũ giới (pañcaṅgasamannāgataṃ sīlaṃ samādiyāmi)', thì khi một giới bị vi phạm, tất cả các giới còn lại cũng bị vi phạm.
Samādinnassa abhinnattā, yaṃ taṃ vītikkantaṃ, teneva kammabaddho’’ti.
Because the undertaking is not separate; by whatever one transgresses, by that one is bound by kamma."
Vì ý chí thọ trì (samādāna) không bị phân chia. Giới nào bị vi phạm, thì người đó bị ràng buộc bởi nghiệp (kamma) đó."
Evamettha bhedatopi viññātabbo vinicchayo.
Thus, the determination here should be understood from breaking.
Như vậy, ở đây, sự phân định cũng cần được hiểu từ khía cạnh vi phạm.
Mahāsāvajjatoti guṇavirahitesu tiracchānagatādīsu pāṇesu khuddake pāṇe pāṇātipāto appasāvajjo, mahāsarīre mahāsāvajjo.
Here, regarding Mahāsāvajjato (from great blameworthiness), among beings devoid of virtue, such as animals, the taking of life of a small animal is less blameworthy, while that of a large-bodied animal is greatly blameworthy.
Từ mức độ nặng nhẹ của tội (Mahāsāvajjato): Đối với chúng sinh không có đức tính (guṇa), như loài súc sinh, v.v., sát hại một chúng sinh nhỏ là tội nhẹ (appasāvajja), sát hại một chúng sinh lớn là tội nặng (mahāsāvajja).
Payogamahantatāya.
Due to the magnitude of the effort.
Do sự lớn lao của hành động (payoga).
Payogasamattepi vatthumahantatāya.
Even with equal effort, due to the magnitude of the object.
Ngay cả khi hành động tương đương, thì do sự lớn lao của đối tượng (vatthu).
Guṇavantesu pana manussādīsu appaguṇe pāṇātipāto appasāvajjo, mahāguṇe mahāsāvajjo.
Among virtuous beings like humans, the taking of life of a person with less virtue is less blameworthy, while that of a person with great virtue is greatly blameworthy.
Còn đối với chúng sinh có đức tính, như loài người, v.v., sát hại người ít đức là tội nhẹ, sát hại người nhiều đức là tội nặng.
Sarīraguṇānantu samabhāve sati kilesānaṃ upakkamānañca mudutāya appasāvajjatā, tibbatāya mahāsāvajjatā ca veditabbā.
However, when there is equality in bodily virtues, lesser blameworthiness should be understood due to the mildness of defilements and efforts, and greater blameworthiness due to their intensity.
Khi đức tính và thân thể ngang bằng, thì cần biết rằng do phiền não (kilesa) và hành động (upakkama) yếu ớt mà tội nhẹ, và do phiền não và hành động mãnh liệt mà tội nặng.
Esa nayo sesesupi.
This principle applies to the other offenses as well.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho các giới còn lại.
Api cettha surāmerayamajjapamādaṭṭhānameva mahāsāvajjaṃ, na tathā pāṇātipātādayo.
But here, the precept concerning intoxicating drinks and drugs as a basis for heedlessness is itself greatly blameworthy, not so much the taking of life, etc.
Tuy nhiên, ở đây, chỉ có giới rượu và các chất say gây xao lãng (surāmerayamajjapamādaṭṭhāna) là tội rất nặng (mahāsāvajja), chứ không phải các giới như sát sinh (pāṇātipāta), v.v.
Manussabhūtassāpi ummattakabhāvasaṃvattanena ariyadhammantarāyakaraṇatoti.
Because it leads even a human being to madness and causes an obstruction to the noble Dhamma.
Vì nó có thể khiến một người vốn là con người trở nên điên loạn và cản trở các pháp cao thượng (ariyadhamma).
Evamettha mahāsāvajjatopi viññātabbo vinicchayo.
Thus, the determination here should be understood from great blameworthiness.
Như vậy, ở đây, sự phân định cũng cần được hiểu từ khía cạnh mức độ nặng nhẹ của tội.
Payogatoti ettha ca pāṇātipātassa sāhatthiko, āṇattiko, nissaggiyo, thāvaro, vijjāmayo, iddhimayoti chappayogā.
Here, regarding Payogato (from mode of application), there are six modes of application for the taking of life: by one's own hand, by command, by projectile, by fixed device, by magic, and by psychic power.
Từ hành động (Payogato): Ở đây, hành vi sát sinh (pāṇātipāta) có sáu loại hành động (payoga): tự tay giết (sāhatthika), sai khiến giết (āṇattika), phóng ra giết (nissaggiya), giết bằng phương tiện cố định (thāvara), giết bằng thần chú (vijjāmaya), và giết bằng thần thông (iddhimaya).
Tattha kāyena vā kāyappaṭibaddhena vā paharaṇaṃ sāhatthiko payogo, so uddissānuddissabhedato duvidho hoti.
Striking with one's body or with something attached to one's body is called
Trong đó, hành động đánh đập bằng thân hoặc bằng vật gắn liền với thân là sāhatthiko payogo (nỗ lực tự tay hành động), nó có hai loại tùy theo sự phân biệt có chủ đích (uddissa) và không chủ đích (anuddissa).
Tattha uddissake yaṃ uddissa paharati, tasseva maraṇena kammunā bajjhati.
In the case of striking with a specific aim, one becomes bound by kamma through the death of the very person aimed at.
Trong hai loại đó, đối với loại có chủ đích (uddissaka), nếu đánh đập với ý định giết hại ai, thì chỉ bị trói buộc bởi nghiệp khi người đó chết.
‘‘Yo koci maratū’’ti evaṃ anuddissake pahārapaccayā yassa kassaci maraṇena.
In the case of striking without a specific aim, saying, "May whoever dies, die," one becomes bound by kamma through the death of anyone due to that striking.
Đối với loại không chủ đích (anuddissaka), nếu đánh đập với ý nghĩ “Kẻ nào chết thì chết”, thì bị trói buộc bởi nghiệp khi bất kỳ ai chết do hành động đánh đập đó.
Ubhayathāpi ca paharitamatte vā maratu, pacchā vā teneva rogena, paharitakkhaṇe eva kammunā bajjhati.
In both cases, whether the person dies immediately upon being struck, or later from the same illness, one becomes bound by kamma at the very moment of striking.
Trong cả hai trường hợp, dù người đó chết ngay sau khi bị đánh, hay sau đó chết vì chính căn bệnh do đòn đánh đó gây ra, thì nghiệp đã bị trói buộc ngay tại thời điểm đánh.
Maraṇādhippāyena ca pahāraṃ datvā tena amatassa puna aññena cittena pahāre dinne pacchāpi yadi paṭhamapahāreneva marati, tadā eva kammunā baddho hoti.
If, having struck with the intention to kill, the person does not die by that strike, and then another strike is given with a different intention, but the person later dies from the first strike, then one is bound by kamma by that first strike.
Và nếu một người đánh với ý định giết hại nhưng người đó không chết, sau đó lại đánh bằng một tâm ý khác, nếu người đó chết vì đòn đánh đầu tiên, thì nghiệp đã bị trói buộc ngay lúc đó.
Atha dutiyapahārena, natthi pāṇātipāto.
If it is by the second strike, there is no pāṇātipāta (killing).
Nếu chết vì đòn đánh thứ hai, thì không có tội pāṇātipāta (sát sinh).
Ubhayehi matepi paṭhamapahāreneva kammunā baddho, ubhayehipi amate nevatthi pāṇātipāto.
If death results from both, one is bound by kamma by the first strike; if death results from neither, there is no pāṇātipāto.
Nếu chết do cả hai đòn, thì nghiệp bị trói buộc bởi đòn đánh đầu tiên; nếu không ai chết do cả hai đòn, thì không có tội pāṇātipāta.
Esa nayo bahukehipi ekassa pahāre dinne.
This principle applies even when many strike one person.
Nguyên tắc này cũng áp dụng khi nhiều người cùng đánh một người.
Tatrāpi hi yassa pahārena marati, tasseva kammabaddho hoti.
Even in that case, one is bound by kamma only for the person whose strike causes death.
Trong trường hợp đó, người bị trói buộc bởi nghiệp là người mà đòn đánh của họ đã gây ra cái chết.
Tattha vatthūti māretabbo pāṇo.
Here, object refers to the being to be killed.
Trong đó, đối tượng (vatthu) là chúng sinh cần bị giết.
Kāloti pubbaṇhasāyanhādikālo ca, yobbanathāvariyādikālo ca.
Time refers to periods like morning or evening, and stages like youth or old age.
Thời gian (kālo) là buổi sáng, buổi chiều, v.v., và thời gian tuổi trẻ, tuổi già, v.v.
Okāsoti gāmo vā nigamo vā vanaṃ vā racchā vā siṅghāṭakaṃ vāti evamādi.
Place refers to a village, town, forest, road, crossroads, and so forth.
Nơi chốn (okāso) là làng, thị trấn, rừng, đường phố, ngã tư, v.v.
Āvudhanti asi vā usu vā satti vāti evamādi.
Weapon refers to a sword, arrow, spear, and so forth.
Vũ khí (āvudhaṃ) là gươm, cung tên, giáo mác, v.v.
Iriyāpathoti māretabbassa mārakassa ca ṭhānaṃ vā nisajjā vāti evamādi.
Posture refers to the standing or sitting position of the one to be killed and the killer, and so forth.
Oai nghi (iriyāpatho) là tư thế đứng hoặc ngồi của người bị giết và người giết, v.v.
Kiriyāvisesoti vijjhanaṃ vā chedanaṃ vā bhedanaṃ vā saṅkhamuṇḍikaṃ vāti evamādi.
Specificity of act refers to piercing, cutting, breaking, crushing like a conch, and so forth.
Sự đặc biệt của hành động (kiriyāviseso) là đâm, chặt, phá, hoặc làm đầu trọc như vỏ ốc, v.v.
Yadi hi vatthuṃ visaṃvādetvā ‘‘yaṃ mārehī’’ti āṇatto, tato aññaṃ māreti, āṇāpakassa natthi kammabaddho.
If, indeed, the object is mistaken, and one is commanded, "Kill this one," but kills another, the commander is not bound by kamma.
Nếu mệnh lệnh là “Hãy giết người đó” nhưng đối tượng bị giết không đúng người được chỉ định, mà lại giết người khác, thì người ra lệnh không bị trói buộc bởi nghiệp.
Atha vatthuṃ avisaṃvādetvā māreti, āṇāpakassa āṇattikkhaṇe āṇattassa māraṇakkhaṇeti ubhayesampi kammabaddho.
If, however, the object is not mistaken and one kills, both the commander (at the moment of commanding) and the killer (at the moment of killing) are bound by kamma.
Nếu giết đúng đối tượng được chỉ định, thì cả người ra lệnh (tại thời điểm ra lệnh) và người thực hiện (tại thời điểm giết) đều bị trói buộc bởi nghiệp.
Esa nayo kālādīsupi.
This principle applies to time and other factors as well.
Nguyên tắc này cũng áp dụng cho thời gian, v.v.
Māraṇatthameva opātakhaṇanaṃ, apassenaupanikkhipanaṃ, bhesajjavisayantādippayojanaṃ vā thāvaro payogo.
Digging a pit with the intention to kill, placing a plank nearby, or using medicine, poison, magical implements, etc., is
Việc đào hố bẫy, đặt vật cản, hoặc sử dụng thuốc độc, máy móc, v.v., với mục đích giết hại là thāvaro payogo (nỗ lực cố định).
Sopi uddissānuddissabhedato duvidho, yato tatthapi pubbe vuttanayeneva kammabaddho veditabbo.
This is also twofold, based on whether it is aimed or not aimed, since here too, the binding by kamma should be understood according to the method stated earlier.
Loại này cũng có hai loại tùy theo sự phân biệt có chủ đích và không chủ đích, vì ở đây việc bị trói buộc bởi nghiệp cũng cần được hiểu theo cách đã nói ở trên.
Ayantu viseso – mūlaṭṭhena opātādīsu paresaṃ mūlena vā mudhā vā dinnesupi yadi tappaccayā koci marati, mūlaṭṭhasseva kammabaddho.
But this is the distinction: even if pits or similar devices set by the original agent are given to others for a price or for free, if someone dies as a result, only the original agent is bound by kamma.
Tuy nhiên, có một điểm khác biệt: nếu người chủ ban đầu đào hố bẫy, v.v., rồi bán hoặc cho người khác, nhưng nếu ai đó chết vì hố bẫy đó, thì nghiệp vẫn thuộc về người chủ ban đầu.
Yadipi ca tena aññena vā tattha opāte vināsetvā bhūmisame katepi paṃsudhovakā vā paṃsuṃ gaṇhantā, mūlakhaṇakā vā mūlāni khaṇantā āvāṭaṃ karonti, deve vā vassante kaddamo jāyati, tattha ca koci otaritvā vā laggitvā vā marati, mūlaṭṭhasseva kammabaddho.
Even if the pit is destroyed and the ground leveled by that person or another, but then dirt washers or root diggers make a hole there while taking dirt or digging roots, or if mud forms when it rains, and someone falls into it or gets stuck and dies, only the original agent is bound by kamma.
Dù người chủ ban đầu hay người khác đã lấp hố bẫy đó cho bằng mặt đất, nhưng nếu những người đãi cát hoặc đào rễ cây lại tạo ra một cái hố mới, hoặc nếu trời mưa tạo thành bùn lầy, và ai đó rơi xuống hoặc bị mắc kẹt rồi chết, thì nghiệp vẫn thuộc về người chủ ban đầu.
Yadi pana yena laddhaṃ, so añño vā taṃ vitthaṭataraṃ gambhīrataraṃ vā karoti, tappaccayāva koci marati, ubhayesampi kammabaddho.
If, however, the one who received it, or another, makes it wider or deeper, and someone dies as a result of that, both are bound by kamma.
Nếu người nhận (hố bẫy) hoặc người khác làm cho hố đó rộng hơn hoặc sâu hơn, và ai đó chết vì điều đó, thì cả hai đều bị trói buộc bởi nghiệp.
Yathā tu mūlāni mūlehi saṃsandanti, tathā tatra thale kate muccati.
Just as roots intertwine with roots, so one is freed when the ground is made even in that place.
Giống như rễ cây hòa quyện với rễ cây, khi hố được lấp bằng mặt đất thì nghiệp được giải thoát.
Evaṃ apassenādīsupi yāva tesaṃ pavatti, tāva yathāsambhavaṃ kammabaddho veditabbo.
Similarly, in the case of planks, etc., as long as their effect continues, one should understand the binding by kamma as applicable.
Tương tự, đối với các vật cản, v.v., chừng nào chúng còn tồn tại, thì việc bị trói buộc bởi nghiệp cần được hiểu tùy theo từng trường hợp.
Māraṇatthaṃ pana vijjāparijappanaṃ vijjāmayo payogo.
Invoking spells with the intention to kill is
Việc niệm chú để giết hại là vijjāmayo payogo (nỗ lực bằng thần chú).
Dāṭhāvudhādīnaṃ dāṭhākoṭanādimiva māraṇatthaṃ kammavipākajiddhivikārakaraṇaṃ iddhimayo payogoti.
Performing a feat of psychic power (iddhi) born of kamma-vipāka with the intention to kill, like Daṭhāvudha and others gnashing their fangs, is
Việc tạo ra sự biến đổi thần thông do nghiệp quả để giết hại, giống như việc gõ răng nanh của các vị vua Dāṭhāvudha, v.v., là iddhimayo payogo (nỗ lực bằng thần thông).
Adinnādānassa tu theyyapasayhapaṭicchannaparikappakusāvahāravasappavattā sāhatthikāṇattikādayo payogā, tesampi vuttānusāreneva pabhedo veditabbo.
For taking what is not given (adinnādāna), there are efforts such as stealing by stealth, by force, by concealment, by contrivance, by taking away a blade of grass, and so on; their classifications should also be understood according to what has been said.
Đối với việc trộm cắp (adinnādāna), có các nỗ lực như sāhatthika (tự tay hành động) và āṇattika (ra lệnh), v.v., phát sinh từ việc gian lận cân đo, cướp đoạt, che giấu, tính toán, và cướp bóc, v.v.; sự phân loại của chúng cũng cần được hiểu theo những gì đã nói.
Abrahmacariyādīnaṃ tiṇṇampi sāhatthiko eva payogo labbhatīti.
For the three remaining precepts, beginning with unchastity (abrahmacariya), only direct effort (sāhatthiko payoga) is applicable.
Đối với ba giới còn lại (tà dâm, nói dối, uống rượu), chỉ có sāhatthiko payogo (nỗ lực tự tay hành động) là có thể xảy ra.
Evamettha payogatopi viññātabbo vinicchayo.
Thus, here too, the determination should be understood from the perspective of effort.
Như vậy, ở đây, sự phân định cũng cần được hiểu từ khía cạnh nỗ lực (payogato).
Aṅgatoti ettha ca pāṇātipātassa pañca aṅgāni bhavanti – pāṇo ca hoti, pāṇasaññī ca, vadhakacittañca paccupaṭṭhitaṃ hoti, vāyamati, tena ca maratīti.
Here, from the perspective of factors (aṅgato), killing (pāṇātipāta) has five factors: there is a living being, one perceives it as a living being, the intention to kill is present, one makes an effort, and the living being dies as a result of that effort.
Từ khía cạnh các yếu tố (aṅgato), tội sát sinh (pāṇātipāta) có năm yếu tố: có chúng sinh, có nhận thức về chúng sinh, có tâm ý giết hại, có nỗ lực giết hại, và chúng sinh đó chết do nỗ lực đó.
Adinnādānassāpi pañceva – parapariggahitañca hoti, parapariggahitasaññī ca, theyyacittañca paccupaṭṭhitaṃ hoti, vāyamati, tena ca ādātabbaṃ ādānaṃ gacchatīti.
Taking what is not given (adinnādāna) also has five factors: the object belongs to another, one perceives it as belonging to another, the intention to steal is present, one makes an effort, and the object is taken as a result of that effort.
Tội trộm cắp (adinnādāna) cũng có năm yếu tố: có vật thuộc sở hữu của người khác, có nhận thức về vật thuộc sở hữu của người khác, có tâm ý trộm cắp, có nỗ lực trộm cắp, và vật đó bị lấy đi do nỗ lực đó.
Abrahmacariyassa pana cattāri aṅgāni bhavanti – ajjhācariyavatthu ca hoti, tattha ca sevanacittaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti, sevanapaccayā payogañca samāpajjati, sādiyati cāti, tathā paresaṃ dvinnampi.
Unchastity (abrahmacariya) has four factors: there is an object of illicit sexual intercourse, the intention to engage in it is present, one makes an effort to engage in it, and one enjoys it; the same applies to the other two (false speech and intoxicants).
Tội tà dâm (abrahmacariya) có bốn yếu tố: có đối tượng tà dâm, có tâm ý muốn quan hệ với đối tượng đó, có hành động quan hệ do tâm ý đó, và có sự thỏa mãn; tương tự đối với hai tội còn lại.
Tattha musāvādassa tāva musā ca hoti taṃ vatthu, visaṃvādanacittañca paccupaṭṭhitaṃ hoti, tajjo ca vāyāmo, paravisaṃvādanañca viññāpayamānā viññatti pavattatīti cattāri aṅgāni veditabbāni.
Among these, for false speech (musāvāda), four factors should be understood: the statement is false, the intention to deceive is present, there is an effort leading to it, and the communication proceeds with the intention of deceiving another.
Trong đó, tội nói dối (musāvāda) có bốn yếu tố cần được biết: có sự việc không đúng sự thật, có tâm ý muốn lừa dối, có nỗ lực tương ứng, và có lời nói (viññatti) được phát ra để lừa dối người khác.
Surāmerayamajjapamādaṭṭhānassa pana surādīnañca aññataraṃ hoti madanīyapātukamyatācittañca paccupaṭṭhitaṃ hoti, tajjañca vāyāmaṃ āpajjati, pīte ca pavisatīti imāni cattāri aṅgānīti.
For intoxicants (surāmerayamajjapamādaṭṭhāna), these four factors are: it is one of the intoxicating substances, the intention to drink intoxicants is present, one makes an effort to drink it, and it enters the body when drunk.
Còn đối với tội uống rượu và các chất gây say làm mất tỉnh giác (surāmerayamajjapamādaṭṭhāna), có bốn yếu tố: có một trong các loại rượu, v.v., có tâm ý muốn uống chất gây say, có nỗ lực tương ứng, và chất đó được uống vào.
Evamettha aṅgatopi viññātabbo vinicchayo.
Thus, here too, the determination should be understood from the perspective of factors.
Như vậy, ở đây, sự phân định cũng cần được hiểu từ khía cạnh các yếu tố (aṅgato).
Samuṭṭhānatoti pāṇātipātaadinnādānamusāvādā cettha kāyacittato, vācācittato, kāyavācācittato cāti tisamuṭṭhānā honti.
Regarding origin (samuṭṭhānato), killing, taking what is not given, and false speech arise from three origins: body and mind, speech and mind, or body, speech, and mind.
Từ khía cạnh nguồn gốc (samuṭṭhānato), tội sát sinh (pāṇātipāta), trộm cắp (adinnādāna), và nói dối (musāvāda) ở đây có ba nguồn gốc: từ thân và tâm, từ lời nói và tâm, hoặc từ thân, lời nói và tâm.
Abrahmacariyaṃ kāyacittavasena ekasamuṭṭhānameva.
Unchastity (abrahmacariya) has only one origin, through body and mind.
Tội tà dâm (abrahmacariya) chỉ có một nguồn gốc là thân và tâm.
Surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṃ kāyato ca, kāyacittato cāti dvisamuṭṭhānanti.
Taking intoxicants (surāmerayamajjapamādaṭṭhāna) has two origins: body, and body and mind.
Tội uống rượu và các chất gây say làm mất tỉnh giác (surāmerayamajjapamādaṭṭhāna) có hai nguồn gốc: từ thân, và từ thân và tâm.
Evamettha samuṭṭhānatopi viññātabbo vinicchayo.
Thus, here too, the determination should be understood from the perspective of origin.
Như vậy, ở đây, sự phân định cũng cần được hiểu từ khía cạnh nguồn gốc (samuṭṭhānatopi).
Kammatoti pāṇātipātaadinnādānaabrahmacariyāni cettha kāyakammameva kammapathappattāneva ca, musāvādo vacīkammameva.
Regarding kamma (kammato), killing (pāṇātipāta), taking what is not given (adinnādāna), and unchastity (abrahmacariya) are here merely bodily kamma and reach the path of kamma (kammapatha); false speech (musāvāda) is merely verbal kamma.
Từ khía cạnh nghiệp (kammato), ở đây, tội sát sinh (pāṇātipāta), trộm cắp (adinnādāna), và tà dâm (abrahmacariya) là kāyakamma (thân nghiệp) và thuộc kammapatha (nghiệp đạo); tội nói dối (musāvāda) là vacīkamma (khẩu nghiệp).
Yo pana atthabhañjako, so kammapathappatto.
However, that which causes harm to another's welfare reaches the path of kamma.
Tuy nhiên, lời nói dối nào gây tổn hại đến lợi ích của người khác thì thuộc kammapatha.
Itaro kammameva.
The other is merely kamma.
Những lời nói dối khác chỉ là nghiệp.
Surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṃ kāyakammamevāti.
Taking intoxicants (surāmerayamajjapamādaṭṭhāna) is merely bodily kamma.
Tội uống rượu và các chất gây say làm mất tỉnh giác (surāmerayamajjapamādaṭṭhāna) chỉ là kāyakamma.
Evamettha kammatopi viññātabbo vinicchayo.
Thus, here too, the determination should be understood from the perspective of kamma.
Như vậy, ở đây, sự phân định cũng cần được hiểu từ khía cạnh nghiệp (kammatopi).
Viramatoti ettha āha ‘‘pāṇātipātādīhi viramanto kuto viramatī’’ti?
Regarding abstinence (viramato), it is asked: "From what does one abstain when abstaining from killing, etc.?"
Từ khía cạnh từ bỏ (viramato), ở đây có câu hỏi: “Người từ bỏ sát sinh, v.v., thì từ bỏ từ đâu?”
Vuccate – samādānavasena tāva viramanto attano vā paresaṃ vā pāṇātipātādiakusalato viramati.
It is said: First, one who abstains by way of undertaking abstains from the unwholesome acts of taking life and so forth, whether for oneself or for others.
Được nói rằng: Người kiêng cữ theo cách thọ trì thì kiêng cữ khỏi những điều bất thiện như sát sinh và v.v., của chính mình hoặc của người khác.
Kimārabhitvā?
What does one take as a basis?
Dựa vào cái gì?
Yato viramati, tadeva.
That from which one abstains, that very thing.
Chính cái mà người đó kiêng cữ.
Sampattavasenāpi viramanto vuttappakārākusalatova.
One who abstains by way of attainment also abstains from the unwholesome acts of the aforementioned kind.
Người kiêng cữ theo cách thành tựu cũng kiêng cữ khỏi những điều bất thiện đã nói trên.
Kimārabhitvā?
What does one take as a basis?
Dựa vào cái gì?
Pāṇātipātādīnaṃ vuttārammaṇāneva.
The aforementioned objects of taking life and so forth.
Chính những đối tượng đã được nói đến của sát sinh và v.v.
Keci pana bhaṇanti ‘‘surāmerayamajjasaṅkhāte saṅkhāre ārabhitvā surāmerayamajjapamādaṭṭhānā viramati, sattasaṅkhāresu yaṃ pana avaharitabbaṃ bhañjitabbañca, taṃ ārabhitvā adinnādānā musāvādā ca, satteyevārabhitvā pāṇātipātā abrahmacariyā cā’’ti.
Some, however, say: “One takes as a basis the formations (saṅkhāra) designated as intoxicating drinks and drugs, and abstains from heedlessness caused by intoxicating drinks and drugs. As for the formations of beings that are to be stolen and destroyed, one takes them as a basis for abstaining from taking what is not given and from false speech. One takes beings themselves as a basis for abstaining from taking life and from unchastity.”
Tuy nhiên, một số người nói rằng: “Người ta kiêng cữ khỏi sự say sưa do rượu và đồ uống có cồn, dựa vào những hợp thể được gọi là rượu và đồ uống có cồn; người ta kiêng cữ khỏi việc lấy của không cho và nói dối, dựa vào những hợp thể của chúng sinh mà cần phải lấy trộm và phá hoại; và người ta kiêng cữ khỏi sát sinh và tà hạnh, chỉ dựa vào chúng sinh.”
Tadaññe ‘‘evaṃ sante ‘aññaṃ cintento aññaṃ kareyya, yañca pajahati, taṃ na jāneyyā’ti evaṃdiṭṭhikā hutvā anicchamānā yadeva pajahati, taṃ attano pāṇātipātādiakusalamevārabhitvā viramatī’’ti vadanti.
Others, disagreeing, say: “If that were the case, one would think of one thing and do another, and would not know what one is abandoning. Holding such a view, and not wishing it, one abstains by taking as a basis that very unwholesome act of taking life and so forth that one abandons.”
Những người khác lại nói: “Nếu vậy, thì người suy nghĩ một điều lại làm một điều khác, và không biết điều mình đang từ bỏ. Với quan điểm như vậy, họ không muốn, và nói rằng người ta kiêng cữ khỏi chính điều bất thiện của mình như sát sinh và v.v., dựa vào chính điều bất thiện đó.”
Tadayuttaṃ.
That is not appropriate.
Điều đó không hợp lý.
Tassa paccuppannābhāvato bahiddhābhāvato ca.
Because it is not present and not external.
Vì nó không phải là đối tượng hiện tại và không phải là đối tượng bên ngoài.
Sikkhāpadānañhi vibhaṅgapāṭhe ‘‘pañcannaṃ sikkhāpadānaṃ kati kusalā…pe… kati araṇā’’ti pucchitvā ‘‘kusalāyeva, siyā sukhāya vedanāya sampayuttā’’ti (vibha. 716) evaṃ pavattamāne vissajjane ‘‘paccuppannārammaṇā’’ti ca ‘‘bahiddhārammaṇā’’ti ca evaṃ paccuppannabahiddhārammaṇattaṃ vuttaṃ, taṃ attano pāṇātipātādiakusalaṃ ārabhitvā viramantassa na yujjati.
For in the Vibhaṅga Pāṭha on the precepts, after asking “Of the five precepts, how many are wholesome… how many are undefiled?” and answering “They are wholesome; sometimes they are associated with pleasant feeling” (vibha. 716), it is stated that they have present and external objects. This does not apply to one who abstains by taking one’s own unwholesome act of taking life and so forth as a basis.
Trong phần Vibhaṅga của các giới điều, khi hỏi “Trong năm giới điều, có bao nhiêu là thiện… và bao nhiêu là vô tranh?” và trả lời “Chỉ là thiện, đôi khi liên hệ với cảm thọ lạc” (Vibh. 716), thì việc nói rằng chúng có đối tượng hiện tại và đối tượng bên ngoài như vậy, không hợp lý đối với người kiêng cữ khỏi điều bất thiện của chính mình như sát sinh và v.v., dựa vào điều bất thiện đó.
Yaṃ pana vuttaṃ – ‘‘aññaṃ cintento aññaṃ kareyya, yañca pajahati, taṃ na jāneyyā’’ti.
As for what was said: “One would think of one thing and do another, and would not know what one is abandoning”—
Và điều đã được nói – ‘‘người suy nghĩ một điều lại làm điều khác, và điều người ấy từ bỏ thì lại không biết’’.
Tattha vuccate – na kiccasādhanavasena pavattento aññaṃ cintento aññaṃ karotīti vā, yañca pajahati, taṃ na jānātīti vā vuccati.
Regarding that, it is said: It is not said that one who acts to accomplish a task thinks of one thing and does another, or that one does not know what one is abandoning.
Về điều đó, được nói rằng: không phải nói rằng ‘người suy nghĩ một điều lại làm điều khác’, hoặc ‘điều người ấy từ bỏ thì lại không biết’, theo cách thực hiện một việc.
Api cettha pāṇātipātādiveramaṇīnampi samuṭṭhānavedanāmūlakammaphalato viññātabbo vinicchayo.
Furthermore, in this matter, the discernment of abstentions from taking life and so forth should also be understood in terms of their origination, feeling, and root-karma result.
Hơn nữa, sự phân định ở đây cũng cần được hiểu về sự từ bỏ sát sinh và các điều tương tự, dựa trên sự khởi sinh (samuṭṭhāna), cảm thọ (vedanā), gốc rễ (mūla) và quả báo nghiệp (kammapphala) của chúng.
Tatthāyaṃ viññāpanā – sabbā eva cetā veramaṇiyo catūhi samuṭṭhahanti kāyato, kāyacittato, vācācittato, kāyavācācittato cāti.
Here is the explanation: All these abstentions arise from four sources: from body, from body and mind, from speech and mind, and from body, speech, and mind.
Trong đó, đây là lời giải thích: tất cả những sự từ bỏ này đều khởi sinh từ bốn nguồn: từ thân (kāyato), từ thân và tâm (kāyacittato), từ lời nói và tâm (vācācittato), và từ thân, lời nói và tâm (kāyavācācittato).
Sabbā eva ca sukhavedanāsampayuttā vā, adukkhamasukhavedanāsampayuttā vā, alobhādosamūlā vā alobhādosāmohamūlā vā.
And all these precepts are associated with pleasant feeling, or associated with neither-painful-nor-pleasant feeling, or have non-greed and non-hatred as their root, or have non-greed, non-hatred, and non-delusion as their root.
Tất cả đều đi kèm với cảm thọ lạc (sukhavedanāsampayuttā) hoặc cảm thọ không khổ không lạc (adukkhamasukhavedanāsampayuttā), và có gốc rễ là vô tham (alobha), vô sân (adosa) hoặc vô tham, vô sân, vô si mê (alobhādosāmohamūlā).
Catassopi cettha kāyakammaṃ, musāvādāveramaṇī vacīkammaṃ, maggakkhaṇe ca cittatova samuṭṭhahanti, sabbāpi manokammaṃ.
Among these, four are bodily action; abstinence from false speech is verbal action. And at the moment of the path, they arise only from the mind; all are mental action.
Trong số này, bốn giới đầu là thân nghiệp (kāyakammaṃ), sự từ bỏ nói dối là khẩu nghiệp (vacīkammaṃ); và vào khoảnh khắc Đạo (maggakkhaṇe), chúng khởi sinh chỉ từ tâm (cittatova), tất cả đều là ý nghiệp (manokammaṃ).
Pāṇātipātā veramaṇiyā cettha aṅgapaccaṅgasampannatā ārohapariṇāhasampattitā javasampattitā suppatiṭṭhitapādatā cārutā mudutā sucitā sūratā mahabbalatā vissatthavacanatā lokapiyatā nelatā abhejjaparisatā acchambhitā duppadhaṃsitā parūpakkamena amaraṇatā anantaparivāratā surūpatā susaṇṭhānatā appābādhatā asokitā piyehi manāpehi saddhiṃ avippayogatā dīghāyukatāti evamādīni phalāni.
Here, from abstinence from the destruction of life, the fruits are: completeness of major and minor limbs, perfection of stature and girth, perfection of swiftness, well-planted feet, charm, softness, purity, bravery, great strength, fluent speech, popularity, gentleness, an unbreakable assembly, fearlessness, invincibility, not dying by the efforts of others, infinite retinue, good looks, good build, freedom from illness, freedom from sorrow, not being separated from dear and agreeable ones, and long life, and so on.
Từ sự từ bỏ sát sinh (pāṇātipātā veramaṇiyā), các quả báo như thân thể đầy đủ các bộ phận chính và phụ (aṅgapaccaṅgasampannatā), đạt được chiều cao và sự đầy đặn (ārohapariṇāhasampattitā), đạt được sự nhanh nhẹn (javasampattitā), có bàn chân vững chắc (suppatiṭṭhitapādatā), vẻ đẹp (cārutā), sự mềm mại (mudutā), sự trong sạch (sucitā), lòng dũng cảm (sūratā), sức mạnh lớn (mahabbalatā), lời nói tự tin (vissatthavacanatā), được mọi người yêu mến (lokapiyatā), sự không bị phá vỡ trong hội chúng (abhejjaparisatā), sự không sợ hãi (acchambhitā), sự khó bị đánh bại (duppadhaṃsitā), không chết bởi sự tấn công của người khác (parūpakkamena amaraṇatā), có vô số tùy tùng (anantaparivāratā), hình dáng đẹp (surūpatā), cấu trúc tốt (susaṇṭhānatā), ít bệnh tật (appābādhatā), không sầu muộn (asokitā), không chia lìa với những người thân yêu và dễ chịu (piyehi manāpehi saddhiṃ avippayogatā), tuổi thọ dài (dīghāyukatā) và các điều tương tự.
Abrahmacariyā veramaṇiyā vigatapaccatthikatā sabbajanapiyatā annapānavatthasayanādīnaṃ lābhitā sukhasayanatā sukhappaṭibujjhanatā apāyabhayavinimuttatā itthibhāvappaṭilābhassa vā napuṃsakabhāvappaṭilābhassa vā abhabbatā akkodhanatā paccakkhakāritā apatitakkhandhatā anadhomukhatā itthipurisānaṃ aññamaññapiyatā paripuṇṇindriyatā paripuṇṇalakkhaṇatā nirāsaṅkatā appossukkatā sukhavihāritā akutobhayatā piyavippayogābhāvatāti evamādīni.
From abstinence from unchastity, the fruits are: absence of enemies, popularity with all people, attainment of food, drink, clothing, bedding, and so on, sleeping happily, waking happily, freedom from the fear of the lower realms, inability to attain womanhood or hermaphroditism, absence of anger, being accustomed to direct perception, not having a drooping posture, not having a downcast face, mutual affection between men and women, completeness of faculties, completeness of auspicious marks, freedom from anxiety, freedom from worry, living happily, freedom from danger, and absence of separation from loved ones, and so on.
Từ sự từ bỏ tà hạnh (abrahmacariyā veramaṇiyā), các quả báo như không còn kẻ thù (vigatapaccatthikatā), được mọi người yêu mến (sabbajanapiyatā), dễ dàng có được thức ăn, đồ uống, y phục, chỗ ngủ và các thứ khác (annapānavatthasayanādīnaṃ lābhitā), ngủ an lành (sukhasayanatā), thức dậy an lành (sukhappaṭibujjhanatā), thoát khỏi nỗi sợ hãi khổ cảnh (apāyabhayavinimuttatā), không có khả năng tái sinh làm nữ giới hoặc người lưỡng tính (itthibhāvappaṭilābhassa vā napuṃsakabhāvappaṭilābhassa vā abhabbatā), không giận dữ (akkodhanatā), có khả năng trực nhận (paccakkhakāritā), không có thân thể gù lưng (apatitakkhandhatā), không cúi mặt xuống (anadhomukhatā), nam nữ yêu mến lẫn nhau (itthipurisānaṃ aññamaññapiyatā), các căn đầy đủ (paripuṇṇindriyatā), các tướng tốt đầy đủ (paripuṇṇalakkhaṇatā), không nghi ngờ (nirāsaṅkatā), ít lo lắng (appossukkatā), sống an lạc (sukhavihāritā), không sợ hãi từ bất cứ đâu (akutobhayatā), và không chia lìa với người thân yêu (piyavippayogābhāvatāti) và các điều tương tự.
Surāmerayamajjapamādaṭṭhānā veramaṇiyā atītānāgatapaccuppannesu sabbakiccakaraṇīyesu khippaṃ paṭijānanatā sadā upaṭṭhitasatitā anummattakatā ñāṇavantatā analasatā ajaḷatā anelamūgatā amattatā appamattatā asammohatā acchambhitā asārambhitā anussaṅkitā saccavāditā apisuṇāpharusāsamphapalāpavāditā rattindivamatanditatā kataññutā kataveditā amaccharitā cāgavantatā sīlavantatā ujutā akkodhanatā hirimanatā ottappitā ujudiṭṭhikatā mahāpaññatā medhāvitā paṇḍitatā atthānatthakusalatāti evamādīni phalāni.
From abstinence from intoxicating drinks and drugs, which are a basis for heedlessness, the fruits are: quick understanding in all past, future, and present duties, constant presence of mindfulness, not being insane, possessing wisdom, not being lazy, not being dull, not being a mute idiot, not being heedless, being diligent, not being bewildered, fearlessness, absence of hostility, not being despised by others, truthfulness, not speaking slanderous, harsh, or frivolous speech, tireless effort day and night, gratitude, appreciation, not being stingy, generosity, virtuousness, uprightness, absence of anger, modesty, conscientiousness, right view, great wisdom, intelligence, sagacity, and skill in what is beneficial and unbeneficial, and so on.
Từ sự từ bỏ uống rượu, bia và các chất say gây xao lãng (surāmerayamajjapamādaṭṭhānā veramaṇiyā), các quả báo như nhanh chóng nhận biết mọi việc cần làm trong quá khứ, hiện tại và tương lai (atītānāgatapaccuppannesu sabbakiccakaraṇīyesu khippaṃ paṭijānanatā), luôn có chánh niệm hiện hữu (sadā upaṭṭhitasatitā), không điên loạn (anummattakatā), có trí tuệ (ñāṇavantatā), không lười biếng (analasatā), không đần độn (ajaḷatā), không câm điếc (anelamūgatā), không say sưa (amattatā), không phóng dật (appamattatā), không mê mờ (asammohatā), không sợ hãi (acchambhitā), không tranh chấp (asārambhitā), không nghi ngờ (anussaṅkitā), nói lời chân thật (saccavāditā), không nói lời đâm thọc, thô ác, vô nghĩa (apisuṇāpharusāsamphapalāpavāditā), không lười biếng cả ngày lẫn đêm (rattindivamatanditatā), biết ơn (kataññutā), đền ơn (kataveditā), không keo kiệt (amaccharitā), có lòng bố thí (cāgavantatā), có giới hạnh (sīlavantatā), ngay thẳng (ujutā), không giận dữ (akkodhanatā), có lòng hổ thẹn (hirimanatā), có lòng ghê sợ tội lỗi (ottappitā), có chánh kiến (ujudiṭṭhikatā), có đại trí tuệ (mahāpaññatā), có trí nhớ tốt (medhāvitā), có học vấn (paṇḍitatā), và thiện xảo trong việc biết điều lợi và điều hại (atthānatthakusalatāti) và các quả báo tương tự.
Evamettha pāṇātipātādiveramaṇīnaṃ samuṭṭhānavedanāmūlakammaphalatopi viññātabbo vinicchayo.
Thus, here, the decision regarding the abstinences from the destruction of life and so on should be understood also from the perspective of their origin, feeling, roots, and karmic results.
Cũng vậy, sự phân định ở đây cần được hiểu về sự khởi sinh, cảm thọ, gốc rễ và quả báo nghiệp của sự từ bỏ sát sinh và các điều tương tự.
Tassāyaṃ atthavaṇṇanā – etissā purimapañcasikkhāpadavaṇṇanāya yaṃ yujjati, taṃ tato gahetvā pacchimesvapi pañcasu sikkhāpadesu yojetabbaṃ.
This is the explanation of its meaning: whatever is appropriate from the description of the former five precepts should be taken from there and applied to the latter five precepts as well.
Và sự thấp kém, v.v., cần được biết.’’
Tatthāyaṃ yojanā – yatheva hi purimasikkhāpadesu ārammaṇato ca surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṃ rūpāyatanādiaññatarasaṅkhārārammaṇaṃ, tathā idha vikālabhojanaṃ.
Here is the application: just as in the former precepts, the precept of intoxicating drinks and drugs, which are a basis for heedlessness, is an object of one or another saṅkhāra, such as a visible object, so too is unseasonable eating here.
Lời giải thích ý nghĩa của câu đó là: những gì phù hợp trong phần giải thích về năm giới đầu tiên này thì lấy từ đó mà áp dụng cho năm giới cuối cùng. Sự áp dụng ở đây là: giống như trong các giới trước, về đối tượng (ārammaṇato), giới từ bỏ rượu, bia và các chất say gây xao lãng có đối tượng là một trong các pháp hữu vi (saṅkhāra) như sắc xứ (rūpāyatana), thì ở đây, giới ăn phi thời (vikālabhojanaṃ) cũng tương tự.
Etena nayena sabbesaṃ ārammaṇabhedo veditabbo.
By this method, the distinction of objects for all should be understood.
Theo cách này, sự khác biệt về đối tượng của tất cả các giới cần được hiểu.
Ādānato ca yathā purimāni sāmaṇerena vā upāsakena vā samādiyantena samādinnāni honti, tathā etānipi.
And in terms of undertaking, just as the former precepts are undertaken by a novice or a lay follower, so too are these.
Về sự thọ trì (ādānato): giống như các giới trước được sa-di hoặc cư sĩ thọ trì, thì các giới này cũng vậy.
Aṅgatopi yathā tattha pāṇātipātādīnaṃ aṅgabhedo vutto, evamidhāpi vikālabhojanassa cattāri aṅgāni – vikālo, yāvakālikaṃ, ajjhoharaṇaṃ, anummattakatāti.
And in terms of factors, just as the distinction of factors for the destruction of life and so on was stated there, so too here, the precept of unseasonable eating has four factors: the wrong time, edible food, swallowing, and not being insane.
Về các chi (aṅgato): giống như ở đó đã nói về sự khác biệt các chi của sát sinh, v.v., thì ở đây cũng vậy, giới ăn phi thời có bốn chi: phi thời (vikālo), thức ăn thuộc loại yāvakālikaṃ (yāvakālikaṃ), việc nuốt (ajjhoharaṇaṃ), và không điên loạn (anummattakatāti).
Etenānusārena sesānampi aṅgavibhāgo veditabbo.
In accordance with this method, the division of constituent factors for the remaining precepts should also be understood.
Theo sự tương tự này, sự phân chia các chi của các giới còn lại cần được hiểu.
Yathā ca tattha samuṭṭhānato surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṃ kāyato ca kāyacittato cāti dvisamuṭṭhānaṃ, evamidha vikālabhojanaṃ.
And just as there, from its origin (samuṭṭhānato), the rule concerning intoxicating drinks and heedlessness originates from the body and from the body and mind, thus having two origins; so too here, eating at the wrong time (vikālabhojanaṃ)*.
Và giống như ở đó, về sự khởi sinh (samuṭṭhānato), giới từ bỏ rượu, bia và các chất say gây xao lãng có hai nguồn khởi sinh là từ thân (kāyato) và từ thân và tâm (kāyacittato), thì ở đây, giới ăn phi thời cũng vậy.
Etena nayena sabbesaṃ samuṭṭhānaṃ veditabbaṃ.
By this method, the origin of all* should be understood.
Theo cách này, sự khởi sinh của tất cả các giới cần được biết.
Yathā ca tattha vedanāto adinnādānaṃ tīsu vedanāsu aññataravedanāsampayuttaṃ, tathā idha vikālabhojanaṃ.
And just as there, from feeling (vedanāto), the taking of what is not given is associated with one or another of the three feelings; so too here, eating at the wrong time.
Và giống như ở đó, về cảm thọ (vedanāto), giới từ bỏ trộm cắp đi kèm với một trong ba cảm thọ, thì ở đây, giới ăn phi thời cũng vậy.
Etena nayena sabbesaṃ vedanāsampayogo veditabbo.
By this method, the association with feeling for all* should be understood.
Theo cách này, sự đi kèm cảm thọ của tất cả các giới cần được hiểu.
Yathā ca tattha abrahmacariyaṃ lobhamohamūlaṃ, evamidha vikālabhojanaṃ.
And just as there, unchastity is rooted in greed and delusion; so too here, eating at the wrong time*.
Và giống như ở đó, giới tà hạnh có gốc rễ là tham (lobha) và si mê (moha), thì ở đây, giới ăn phi thời cũng vậy.
Aparāni ca dve etena nayena sabbesaṃ mūlabhedo veditabbo.
And the other two* should also be understood as having their roots divided by this method.
Và hai giới còn lại, theo cách này, sự khác biệt về gốc rễ của tất cả các giới cần được hiểu.
Yathā ca tattha pāṇātipātādayo kāyakammaṃ, evamidhāpi vikālabhojanādīni.
And just as there, the abstention from taking life and so on are bodily actions; so too here, eating at the wrong time and so on are*.
Và giống như ở đó, sát sinh, v.v., là thân nghiệp (kāyakammaṃ), thì ở đây, ăn phi thời, v.v., cũng vậy.
Jātarūparajatappaṭiggahaṇaṃ pana kāyakammaṃ vā siyā vacīkammaṃ vā kāyadvārādīhi pavattisabbhāvapariyāyena, na kammapathavasena.
However, accepting gold and silver could be a bodily action or a verbal action, according to the mode of its occurrence through the body-door and so on, but not in the sense of a path of kamma.
Tuy nhiên, việc thọ nhận vàng bạc có thể là thân nghiệp hoặc khẩu nghiệp theo cách diễn tiến của các cửa thân, v.v., nhưng không phải theo cách của nghiệp đạo (kammapatha).
Viramatoti yathā ca tattha viramanto attano vā paresaṃ vā pāṇātipātādiakusalato viramati, evamidhāpi vikālabhojanādiakusalato, kusalatopi vā ekato.
From abstention (viramato): And just as there, one abstaining refrains from the unwholesome actions of taking life and so on, for oneself or for others; so too here,* from the unwholesome action of eating at the wrong time and so on, or from both wholesome and unwholesome actions.
Về sự từ bỏ (viramato): và giống như ở đó, người từ bỏ thì từ bỏ điều bất thiện như sát sinh, v.v., của chính mình hoặc của người khác, thì ở đây cũng vậy, từ bỏ điều bất thiện như ăn phi thời, v.v., hoặc từ thiện một cách đồng bộ.
Yathā ca purimā pañca veramaṇiyo catusamuṭṭhānā kāyato, kāyacittato, vācācittato, kāyavācācittato cāti, sabbā sukhavedanāsampayuttā vā adukkhamasukhavedanāsampayuttā vā, alobhādosamūlā vā alobhādosāmohamūlā vā, sabbā ca nānappakāraiṭṭhaphalanibbattakā, tathā idhāpīti.
And just as the former five abstinences have four origins—from the body, from the body and mind, from speech and mind, and from the body, speech, and mind—and all are associated with pleasant feeling or neither-pleasant-nor-unpleasant feeling, and are rooted in non-greed and non-hatred or non-greed, non-hatred, and non-delusion, and all bring forth various desirable fruits; so too here*.
Và giống như năm giới từ bỏ trước đây có bốn nguồn khởi sinh là từ thân, từ thân và tâm, từ lời nói và tâm, và từ thân, lời nói và tâm; tất cả đều đi kèm với cảm thọ lạc hoặc cảm thọ không khổ không lạc; có gốc rễ là vô tham, vô sân hoặc vô tham, vô sân, vô si mê; và tất cả đều tạo ra các loại quả báo tốt lành khác nhau, thì ở đây cũng vậy.
Ettha pana vikālabhojananti majjhanhikavītikkame bhojanaṃ.
Here, eating at the wrong time (vikālabhojanaṃ) refers to eating after noon.
Ở đây, ăn phi thời (vikālabhojanaṃ) là ăn sau khi giữa trưa đã qua.
Etañhi anuññātakāle vītikkante bhojanaṃ, tasmā ‘‘vikālabhojana’’nti vuccati, tato vikālabhojanā.
This eating is after the permitted time has passed; therefore, it is called "eating at the wrong time (vikālabhojanaṃ)", from which arises eating at the wrong time.
Vì việc ăn này diễn ra sau khi thời gian cho phép đã trôi qua, nên nó được gọi là ‘‘ăn phi thời’’, từ đó là sự từ bỏ ăn phi thời.
Naccagītavāditavisūkadassananti ettha naccaṃ nāma yaṃkiñci naccaṃ, gītanti yaṃkiñci gītaṃ, vāditanti yaṃkiñci vāditaṃ.
In watching dancing, singing, music, and unseemly shows (naccagītavāditavisūkadassanaṃ), dancing (naccaṃ) means any kind of dance, singing (gītaṃ) means any kind of song, and music (vāditaṃ) means any kind of instrumental music.
Trong cụm từ naccagītavāditavisūkadassanaṃ (từ bỏ nhảy múa, ca hát, âm nhạc và xem biểu diễn giải trí), naccaṃ là bất kỳ điệu nhảy nào, gītaṃ là bất kỳ bài hát nào, vāditaṃ là bất kỳ nhạc cụ nào được chơi.
Visūkadassananti kilesuppattipaccayato kusalapakkhabhindanena visūkānaṃ dassanaṃ, visūkabhūtaṃ vā dassanaṃ visūkadassanaṃ.
Unseemly shows (visūkadassanaṃ) means seeing shows that break the wholesome side due to the arising of defilements, or seeing shows that are unseemly.
Visūkadassana có nghĩa là sự nhìn thấy những hành vi phá hoại phần thiện pháp do duyên khởi sinh phiền não, hoặc là sự nhìn thấy những hành vi trở thành nhân duyên sinh phiền não.
Naccā ca gītā ca vāditā ca visūkadassanā ca naccagītavāditavisūkadassanā.
Dancing, singing, music, and unseemly shows are naccagītavāditavisūkadassanā.
Múa, hát, tấu nhạc và xem các trò giải trí gây phiền não (visūkadassana) là naccagītavāditavisūkadassanā.
Visūkadassanañcettha brahmajāle vuttanayeneva gahetabbaṃ.
The meaning of unseemly shows (visūkadassanaṃ) here should be taken in the manner stated in the Brahmajāla Sutta.
Ở đây, visūkadassana nên được hiểu theo cách đã được nói đến trong kinh Phạm Võng (Brahmajāla).
Vuttañhi tattha –
For it is said there:
Quả thật, ở đó đã nói rằng:
‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpaṃ visūkadassanamanuyuttā viharanti, seyyathidaṃ, naccaṃ gītaṃ vāditaṃ pekkhaṃ akkhānaṃ pāṇissaraṃ vetālaṃ kumbhathūṇaṃ sobhanakaṃ caṇḍālaṃ vaṃsaṃ dhovanaṃ hatthiyuddhaṃ assayuddhaṃ mahiṃsayuddhaṃ usabhayuddhaṃ ajayuddhaṃ meṇḍayuddhaṃ kukkuṭayuddhaṃ vaṭṭakayuddhaṃ daṇḍayuddhaṃ muṭṭhiyuddhaṃ nibbuddhaṃ uyyodhikaṃ balaggaṃ senābyūhaṃ anīkadassanaṃ iti vā, iti evarūpā visūkadassanā paṭivirato samaṇo gotamo’’ti (dī. ni. 1.12).
“Or again, some worthy ascetics and brahmins, having eaten food given out of faith, dwell addicted to such unseemly shows, namely: dancing, singing, music, spectacles, story-telling, hand-clapping, cymbal-playing, drum-beating, show-acting, jugglery, bamboo-climbing, bone-washing, elephant-fights, horse-fights, buffalo-fights, bull-fights, goat-fights, ram-fights, cock-fights, quail-fights, stick-fighting, boxing, wrestling, war-games, army reviews, and troop inspections. From such unseemly shows, the ascetic Gotama is abstaining (Dī. Ni. 1.12).”
“Cũng có những vị Sa-môn, Bà-la-môn đáng kính, sau khi thọ dụng các món ăn do lòng tin cúng dường, lại sống chuyên tâm vào các trò giải trí gây phiền não như vậy, đó là: múa, hát, tấu nhạc, kịch, kể chuyện, vỗ tay, gõ chén, gõ trống, làm đẹp, múa rối, múa sào, tắm rửa, đấu voi, đấu ngựa, đấu trâu, đấu bò, đấu dê, đấu cừu, đấu gà, đấu chim cút, đấu gậy, đấu quyền, đấu vật, diễn tập quân sự, duyệt binh, xem quân đội, v.v… Vị Sa-môn Gotama đã từ bỏ các trò giải trí gây phiền não như vậy.” (Dī. Ni. 1.12).
Atha vā yathāvuttenatthena naccagītavāditāni eva visūkāni naccagītavāditavisūkāni, tesaṃ dassanaṃ naccagītavāditavisūkadassanaṃ, tasmā naccagītavāditavisūkadassanā.
Alternatively, by the meaning stated, dancing, singing, and music themselves are unseemly (visūkāni), thus they are called naccagītavāditavisūkāni; the seeing of these is naccagītavāditavisūkadassanaṃ. Therefore, abstaining from naccagītavāditavisūkadassanā.
Hoặc, theo nghĩa đã nói, múa, hát và tấu nhạc là những điều gây phiền não (visūka), việc xem chúng là naccagītavāditavisūkadassana, do đó, naccagītavāditavisūkadassanā.
‘‘Dassanasavanā’’ti vattabbe yathā ‘‘so ca hoti micchādiṭṭhiko viparītadassano’’ti evamādīsu (a. ni. 1.308) acakkhudvārappavattampi visayaggahaṇaṃ ‘‘dassana’’nti vuccati, evaṃ savanampi ‘‘dassana’’ntveva vuttaṃ.
Although it should be stated as "dassana-savana" (seeing and hearing), just as the apprehension of an object not occurring through the eye-door is called "dassana" (seeing) in phrases like "he is of wrong view, of perverted vision," so too hearing is spoken of as "dassana" itself.
Mặc dù đáng lẽ phải nói là “dassanasavanā” (thấy và nghe), nhưng giống như trong các trường hợp “người ấy có tà kiến, có cái thấy sai lệch” (A. Ni. 1.308), v.v… sự nắm bắt đối tượng không phải qua cửa mắt cũng được gọi là “dassana” (thấy), tương tự, sự nghe cũng được gọi là “dassana” (thấy).
Dassanakamyatāya upasaṅkamitvā passato eva cettha vītikkamo hoti.
Here, transgression occurs only for one who approaches with the desire to see and hears.
Ở đây, sự vi phạm chỉ xảy ra khi một người đến gần với ý muốn xem và thực sự xem (nghe).
Ṭhitanisinnasayanokāse pana āgataṃ gacchantassa vā āpāthagataṃ passato siyā saṃkileso, na vītikkamo.
However, for one who sees something that appears in their path while standing, sitting, lying down, or going, there may be defilement, but not transgression.
Tuy nhiên, khi một người đang đứng, ngồi, nằm, hoặc khi đang đi ngang qua mà nhìn thấy (nghe thấy) một điều gì đó tự nhiên xuất hiện, thì có thể có sự ô nhiễm (saṃkilesa), nhưng không phải là sự vi phạm (vītikkama).
Dhammūpasaṃhitampi cettha gītaṃ na vaṭṭati, gītūpasaṃhito pana dhammo vaṭṭatīti veditabbo.
Even chanting associated with the Dhamma is not permissible here, but Dhamma associated with chanting is permissible; this should be understood.
Ở đây, ngay cả bài hát có liên quan đến Pháp (dhammūpasaṃhita) cũng không được phép, nhưng Pháp có liên quan đến bài hát (gītūpasaṃhito dhammo) thì được phép. Điều này cần được hiểu rõ.
Mālādīni dhāraṇādīhi yathāsaṅkhyaṃ yojetabbāni.
Garlands and so on should be appropriately associated with wearing and so on.
Vòng hoa (mālā) và các thứ khác nên được kết hợp tương ứng với việc đeo (dhāraṇa) và các hành vi khác.
Tattha mālāti yaṃkiñci pupphajātaṃ.
Here, garlands (mālā) refer to any kind of flower.
Trong đó, mālā là bất kỳ loại hoa nào.
Vilepananti yaṃkiñci vilepanatthaṃ pisitvā paṭiyattaṃ.
Perfumes (vilepanaṃ) refer to anything prepared by grinding for anointing.
Vilepana là bất kỳ thứ gì đã được nghiền và chuẩn bị để xoa.
Avasesaṃ sabbampi vāsacuṇṇadhūpanādikaṃ gandhajātaṃ gandho.
All remaining scented substances, such as scented powders and incense, are fragrances (gandho).
Tất cả các loại hương còn lại, như bột thơm, hương xông, v.v., đều là gandho.
Taṃ sabbampi maṇḍanavibhūsanatthaṃ na vaṭṭati, bhesajjatthantu vaṭṭati, pūjanatthañca abhihaṭaṃ sādiyato na kenaci pariyāyena na vaṭṭati.
All of these are not permissible for adornment and embellishment, but they are permissible for medicinal purposes, and when offered for worship, they are by no means not permissible to be accepted.
Tất cả những thứ đó đều không được phép dùng để trang sức hay tô điểm, nhưng được phép dùng làm thuốc. Nếu được mang đến để cúng dường mà thọ dụng thì không có lý do gì mà không được phép.
Uccāsayananti pamāṇātikkantaṃ vuccati.
High couches (uccāsayanaṃ) refers to those exceeding the measure.
Uccāsayana có nghĩa là giường ghế vượt quá kích thước tiêu chuẩn.
Mahāsayananti akappiyasayanaṃ akappiyattharaṇañca.
Large couches (mahāsayanaṃ) refers to inappropriate beds and inappropriate coverings.
Mahāsayana là giường ghế không thích hợp và chăn đệm không thích hợp.
Tadubhayampi sādiyato na kenaci pariyāyena vaṭṭati.
Neither of these is permissible in any way for one who accepts them.
Cả hai thứ đó đều không được phép thọ dụng dưới bất kỳ hình thức nào.
Jātarūpanti suvaṇṇaṃ.
Gold (jātarūpaṃ) refers to refined gold.
Jātarūpa là vàng.
Rajatanti kahāpaṇo, lohamāsakadārumāsakajatumāsakādi yaṃ yaṃ tattha tattha vohāraṃ gacchati, tadubhayampi jātarūparajataṃ.
Silver (rajataṃ) refers to coins (kahāpaṇo), and whatever copper, wooden, or lac coins, and so on, are used in various places; both of these are gold and silver.
Bạc là kahāpaṇa (tiền đồng), và bất cứ māsaka nào làm từ đồng, gỗ, nhựa, v.v., được sử dụng trong giao dịch ở những nơi khác nhau, cả hai đều là jātarūparajata (vàng và bạc).
Tassa yena kenaci pakārena sādiyanaṃ paṭiggaho nāma, so na yena kenaci pariyāyena vaṭṭatīti evaṃ āveṇikaṃ vattabbaṃ.
Accepting it in any way is called receiving (paṭiggaho), and that is not permissible in any way; thus, this distinctive point should be stated.
Sự thụ hưởng hay chấp nhận nó dưới bất kỳ hình thức nào, không được phép dưới bất kỳ lý do nào; điều này phải được nói một cách đặc biệt.
Dasapi cetāni sikkhāpadāni hīnena chandena cittavīriyavīmaṃsāhi vā samādinnāni hīnāni, majjhimehi majjhimāni, paṇītehi paṇītāni.
All these ten precepts, when undertaken with inferior desire, mental effort, or wisdom, are inferior; when undertaken with moderate ones, they are moderate; when undertaken with excellent ones, they are excellent.
Mười giới luật này, nếu được thọ trì với ý muốn, tâm, tinh tấn và trí tuệ thấp kém thì là thấp kém; nếu với mức trung bình thì là trung bình; nếu với mức thù thắng thì là thù thắng.
Taṇhādiṭṭhimānehi vā upakkiliṭṭhāni hīnāni, anupakkiliṭṭhāni majjhimāni, tattha tattha paññāya anuggahitāni paṇītāni.
Alternatively, those defiled by craving, wrong view, or conceit are inferior; those not defiled are moderate; those supported by wisdom in each instance are excellent.
Hoặc nếu bị ô nhiễm bởi tham ái, tà kiến, kiêu mạn thì là thấp kém; nếu không bị ô nhiễm thì là trung bình; nếu được trí tuệ hỗ trợ ở từng trường hợp thì là thù thắng.
Ñāṇavippayuttena vā kusalacittena samādinnāni hīnāni, sasaṅkhārikañāṇasampayuttena majjhimāni, asaṅkhārikena paṇītānīti evaṃ ñeyyā hīnāditāpi cāti.
Or, when undertaken with a wholesome mind dissociated from knowledge, they are inferior; when undertaken with a wholesome mind associated with volitional knowledge, they are moderate; when undertaken with a non-volitional* mind, they are excellent; thus, inferiority and so on should be known.
Hoặc nếu được thọ trì với tâm thiện không tương ưng trí tuệ thì là thấp kém; nếu với tâm thiện tương ưng trí tuệ có tác ý thì là trung bình; nếu với tâm thiện tương ưng trí tuệ không tác ý thì là thù thắng. Như vậy, sự phân loại thấp kém, v.v., cũng cần được biết.