Pabbajjaṃ kittayissāmi, yathā pabbaji cakkhumā;
I will declare the going forth, how the Visionary One went forth;
Ta sẽ kể về sự xuất gia, như bậc Nhãn Căn đã xuất gia;
Yathā vīmaṃsamāno so, pabbajjaṃ samarocayi.
How, having investigated, he approved of going forth.
Như Ngài đã quán xét và hoan hỷ với sự xuất gia.
Sambādhoyaṃ gharāvāso, rajassāyatanaṃ iti;
“This household life is confining, a place of dust;”
“Đời sống gia đình thật chật hẹp, là nơi chứa chấp bụi trần;”
Abbhokāsova pabbajjā, iti disvāna pabbaji.
“Renunciation is like the open air,” seeing this, he renounced.
“Sự xuất gia là không gian rộng mở,” sau khi thấy vậy, Ngài đã xuất gia.
Pabbajitvāna kāyena, pāpakammaṃ vivajjayi;
Having renounced, by body he avoided evil deeds;
Sau khi xuất gia, Ngài đã từ bỏ các ác nghiệp về thân;
Vacīduccaritaṃ hitvā, ājīvaṃ parisodhayi.
Abandoning verbal misconduct, he purified his livelihood.
Từ bỏ ác hạnh về lời nói, Ngài đã thanh tịnh hóa đời sống của mình.
Agamā rājagahaṃ buddho, magadhānaṃ giribbajaṃ;
The Buddha came to Rājagaha, Giribbaja of the Magadhans;
Đức Phật đã đến Rājagaha, Giribbaja của xứ Magadha;
Piṇḍāya abhihāresi, ākiṇṇavaralakkhaṇo.
Adorned with supreme auspicious marks, he went for alms.
Ngài đi khất thực, với những tướng tốt đẹp đầy đủ.
Tamaddasā bimbisāro, pāsādasmiṃ patiṭṭhito;
Bimbisāra saw him, standing on his palace;
Vua Bimbisāra nhìn thấy Ngài, từ trên lầu cung điện;
Disvā lakkhaṇasampannaṃ, imamatthaṃ abhāsatha.
Seeing him endowed with marks, he uttered these words.
Thấy Ngài có đầy đủ tướng tốt, vua đã nói những lời này.
‘‘Imaṃ bhonto nisāmetha, abhirūpo brahā suci;
“Sirs, observe this one, handsome, tall, pure;
“Này các khanh hãy xem người này, dung mạo đoan trang, thân hình vạm vỡ, trong sạch;
Caraṇena ca sampanno, yugamattañca pekkhati.
And endowed with good conduct, he looks only a yoke’s length ahead.
Cách đi đứng cũng hoàn hảo, chỉ nhìn xa một ách xe.”
‘‘Okkhittacakkhu satimā, nāyaṃ nīcakulāmiva;
“With downcast eyes, mindful, he is not like one from a low family;
“Mắt nhìn xuống, có chánh niệm, không như người xuất gia từ hạ tiện;
Rājadūtābhidhāvantu, kuhiṃ bhikkhu gamissati’’.
Let royal messengers run forth, where will this bhikkhu go?”
Các sứ giả của vua hãy chạy theo, vị Tỳ-khưu này sẽ đi đâu?”
Te pesitā rājadūtā, piṭṭhito anubandhisuṃ;
Those royal messengers, sent forth, followed behind;
Các sứ giả của vua được phái đi, đã theo sát phía sau (nghĩ):
Sapadānaṃ caramāno, guttadvāro susaṃvuto;
Going for alms from house to house, with guarded doors, well-restrained;
Đi khất thực từng nhà, với các căn được phòng hộ, khéo chế ngự;
Khippaṃ pattaṃ apūresi, sampajāno paṭissato.
Quickly he filled his bowl, fully comprehending, mindful.
Ngài đã nhanh chóng làm đầy bát, với sự tỉnh giác và chánh niệm.
Piṇḍacāraṃ caritvāna, nikkhamma nagarā muni;
Having gone for alms, the Sage departed from the city;
Sau khi đi khất thực, bậc Mâu-ni rời khỏi thành phố;
Paṇḍavaṃ abhihāresi, ettha vāso bhavissati.
He approached Paṇḍava, “This will be my dwelling.”
Ngài đến núi Paṇḍava, (nghĩ): “Đây sẽ là nơi ta trú ngụ.”
Disvāna vāsūpagataṃ, tayo* dūtā upāvisuṃ;
Seeing him settled in his dwelling, the three messengers sat near;
Thấy Ngài đã an trú, ba sứ giả đã đến gần;
Tesu ekova* āgantvā, rājino paṭivedayi.
One of them, having come back, reported to the king.
Trong số đó, một sứ giả trở về và báo tin cho vua.
‘‘Esa bhikkhu mahārāja, paṇḍavassa puratthato* ;
“That bhikkhu, O great king, in front of Paṇḍava;
“Tâu Đại vương, vị Tỳ-khưu ấy đang ở phía đông núi Paṇḍava;
Nisinno byagghusabhova, sīhova girigabbhare’’.
Is seated like a lordly tiger, like a lion in a mountain cave.”
Ngài ngồi đó như một con hổ chúa, như một con sư tử trong hang núi.”
Sutvāna dūtavacanaṃ, bhaddayānena khattiyo;
Having heard the messenger’s words, the khattiya, by a fine vehicle;
Nghe lời của sứ giả, vị vua Sát-đế-lợi,
Sa yānabhūmiṃ yāyitvā, yānā oruyha khattiyo;
Having travelled as far as the carriage could go, the khattiya descended from the vehicle;
Sau khi đi xe đến chỗ có thể đi được, vị vua Sát-đế-lợi xuống xe;
Pattiko upasaṅkamma, āsajja naṃ upāvisi.
Approaching on foot, he sat near him.
Đi bộ đến gần, Ngài đến và ngồi xuống.
Nisajja rājā sammodi, kathaṃ sāraṇīyaṃ tato;
Seated, the king exchanged friendly greetings, then;
Ngồi xuống, nhà vua đã chào hỏi, nói những lời thân ái;
Kathaṃ so vītisāretvā, imamatthaṃ abhāsatha.
Having concluded the courteous conversation, he spoke these words.
Sau khi kết thúc cuộc trò chuyện đó, Ngài đã nói những lời này:
‘‘Yuvā ca daharo cāsi, paṭhamuppattiko* susu;
“You are young and tender, in the prime of your youth, very fair;
“Ngài còn trẻ và non nớt, ở độ tuổi mới lớn, rất đẹp trai;
Vaṇṇārohena sampanno, jātimā viya khattiyo.
Endowed with beauty and stature, like a khattiya of noble birth.
Hoàn hảo về sắc đẹp và vóc dáng, như một vị Sát-đế-lợi cao quý.”
‘‘Sobhayanto anīkaggaṃ, nāgasaṅghapurakkhato;
“Adorning the vanguard of an army, surrounded by a host of elephants;
“Làm rạng rỡ hàng ngũ quân lính, được đoàn voi hộ tống;
Dadāmi bhoge bhuñjassu, jātiṃ akkhāhi pucchito’’.
I offer you wealth, enjoy it. Tell me your lineage when asked.”
Ta sẽ ban cho Ngài tài sản, hãy hưởng thụ đi. Khi được hỏi, hãy nói về dòng dõi của Ngài.”
‘‘Ujuṃ janapado rāja, himavantassa passato;
“O king, there is a straightforward country, at the foot of the Himalayas;
“(Bạch Đại vương), có một xứ sở tên là Uju, nằm dưới chân dãy núi Hy-mã-lạp-sơn;
Dhanavīriyena sampanno, kosalesu* niketino.
Endowed with wealth and vigor, dwelling among the Kosalans.
Xứ sở ấy giàu có và hùng mạnh, nơi cư ngụ của những người Kosala.
‘‘Ādiccā* nāma gottena, sākiyā* nāma jātiyā;
“By clan, they are called Ādiccā; by birth, they are called Sākiyā;
Dòng họ của ta là Ādicca, thuộc chủng tộc Sākiya;
Tamhā kulā pabbajitomhi, na kāme abhipatthayaṃ.
From that family I have renounced, not desiring sensual pleasures.
Ta đã xuất gia từ dòng dõi ấy, không còn khao khát các dục lạc.
‘‘Kāmesvādīnavaṃ disvā, nekkhammaṃ daṭṭhu khemato;
“Seeing the danger in sensual pleasures, and renunciation as safe;
Thấy sự nguy hiểm trong các dục lạc, và sự an ổn trong sự xuất ly;
Padhānāya gamissāmi, ettha me rañjatī mano’’ti.
I shall go forth for exertion, in this my mind delights.”
Ta sẽ đi để tinh tấn, tâm ta hoan hỷ với điều này.”
Pabbajjāsuttaṃ paṭhamaṃ niṭṭhitaṃ.
The Pabbajjā Sutta, the first, is finished.
Kinh Pabbajjā, phẩm thứ nhất, đã chấm dứt.
‘‘Taṃ maṃ padhānapahitattaṃ, nadiṃ nerañjaraṃ pati;
“Me, with mind set on exertion, by the Nerañjarā River;
“Khi ta đang tinh tấn, với tâm quyết chí, bên bờ sông Nerañjarā;
Viparakkamma jhāyantaṃ, yogakkhemassa pattiyā.
Striving, meditating, for the attainment of security from bondage.
Đang thiền định một cách mãnh liệt, để đạt được sự an ổn khỏi các ách buộc.
‘‘Namucī karuṇaṃ vācaṃ, bhāsamāno upāgami;
“Namucī approached, speaking pitiful words;
Namucī (Ma vương) đã đến gần, nói những lời thương xót:
‘Kiso tvamasi dubbaṇṇo, santike maraṇaṃ tava.
‘You are emaciated, ill-favored, your death is near.
‘Ngươi gầy gò, xấu xí, cái chết đã gần kề ngươi.
‘‘‘Sahassabhāgo maraṇassa, ekaṃso tava jīvitaṃ;
“‘A thousand parts of death, one part of your life;
Một ngàn phần là cái chết, chỉ một phần là sự sống của ngươi;
Jīva bho jīvitaṃ seyyo, jīvaṃ puññāni kāhasi.
Live, good sir, life is better; living, you will perform meritorious deeds.
Hãy sống đi, này bạn, sự sống tốt hơn, sống thì ngươi sẽ làm được nhiều công đức.
Pahūtaṃ cīyate puññaṃ, kiṃ padhānena kāhasi.
Much merit is accumulated, what will you achieve with exertion?
Công đức lớn sẽ được tích lũy, ngươi sẽ làm gì với sự tinh tấn này?
‘‘‘Duggo maggo padhānāya, dukkaro durabhisambhavo’’’;
“‘The path of exertion is difficult, hard to do, hard to accomplish’;
Con đường tinh tấn thật khó đi, khó làm, khó đạt được.’”
Imā gāthā bhaṇaṃ māro, aṭṭhā buddhassa santike.
Speaking these verses, Māra stood before the Buddha.
Nói những câu kệ này, Ma vương đứng cạnh đức Phật.
Taṃ tathāvādinaṃ māraṃ, bhagavā etadabravi;
To Māra, who spoke thus, the Blessed One said this;
Đức Thế Tôn đã nói với Ma vương đang nói như vậy:
‘‘Pamattabandhu pāpima, yenatthena* idhāgato.
“O Evil One, kinsman of the heedless, for what purpose have you come here?
“Này Kẻ Ác, bạn của sự phóng dật, ngươi đến đây vì mục đích gì?
Yesañca attho puññena, te māro vattumarahati.
To those for whom merit is of use, Māra should speak.
Những ai cần công đức, Ma vương mới nên nói với họ.
‘‘Atthi saddhā tathā* vīriyaṃ, paññā ca mama vijjati;
“I have faith, and vigor, and wisdom;
Ta có niềm tin, có sự tinh tấn, và có trí tuệ;
Evaṃ maṃ pahitattampi, kiṃ jīvamanupucchasi.
Since my mind is thus set on exertion, why do you question me about life?
Khi ta đã quyết tâm như vậy, tại sao ngươi lại hỏi về sự sống của ta?
Kiñca me pahitattassa, lohitaṃ nupasussaye.
And how could my blood not dry up, for me who am resolute?
Thì tại sao máu của ta, khi ta đang tinh tấn, lại không khô cạn?
‘‘Lohite sussamānamhi, pittaṃ semhañca sussati;
When blood dries up, bile and phlegm also dry up;
Khi máu khô cạn, mật và đờm cũng khô cạn;
Maṃsesu khīyamānesu, bhiyyo cittaṃ pasīdati;
As the flesh wastes away, the mind becomes even more serene;
Khi thịt tiêu hao, tâm ta càng thêm thanh tịnh;
Bhiyyo sati ca paññā ca, samādhi mama tiṭṭhati.
Mindfulness and wisdom increase even more, and my samādhi remains firm.
Chánh niệm, trí tuệ và định lực của ta càng vững vàng hơn.
‘‘Tassa mevaṃ viharato, pattassuttamavedanaṃ;
For me, thus dwelling, having reached supreme feeling,
Khi ta đang sống như vậy, đã đạt đến cảm thọ tối thượng;
Kāmesu* nāpekkhate cittaṃ, passa sattassa suddhataṃ.
The mind does not long for sensual pleasures. See the purity of a being!
Tâm ta không còn khao khát các dục lạc, hãy xem sự thanh tịnh của chúng sinh!
‘‘Kāmā te paṭhamā senā, dutiyā arati vuccati;
Sensual pleasures are your first army, discontent is called the second;
Dục lạc là quân đội thứ nhất của ngươi, sự bất mãn được gọi là thứ hai;
Tatiyā khuppipāsā te, catutthī taṇhā pavuccati.
Hunger and thirst are your third, craving is called the fourth.
Đói khát là thứ ba của ngươi, tham ái được gọi là thứ tư.
‘‘Pañcamaṃ* thinamiddhaṃ te, chaṭṭhā bhīrū pavuccati;
Sloth and torpor are your fifth, fear is called the sixth;
Hôn trầm, thụy miên là thứ năm của ngươi, sợ hãi được gọi là thứ sáu;
Sattamī vicikicchā te, makkho thambho te aṭṭhamo.
Doubt is your seventh, conceit and stubbornness are your eighth.
Hoài nghi là thứ bảy của ngươi, sự kiêu căng và ngoan cố là thứ tám của ngươi.
‘‘Lābho siloko sakkāro, micchāladdho ca yo yaso;
Gain, fame, honor, and ill-gotten glory;
Lợi lộc, danh tiếng, sự cung kính, và sự vinh quang sai trái;
‘‘Esā namuci te senā, kaṇhassābhippahārinī;
This, Namuci, is your army, assailing the dark one;
Này Namucī, đây là quân đội của ngươi, kẻ tấn công những người có tâm đen tối;
Na naṃ asūro jināti, jetvā ca labhate sukhaṃ.
A coward does not conquer it, but having conquered, one obtains happiness.
Kẻ hèn nhát không thể chiến thắng nó, nhưng kẻ chiến thắng sẽ đạt được hạnh phúc.
‘‘Pagāḷhettha na dissanti, eke samaṇabrāhmaṇā;
Here, some ascetics and brahmins, deeply entangled, are not seen;
Ở đây, một số Sa-môn, Bà-la-môn không thể tiến xa;
‘‘Samantā dhajiniṃ disvā, yuttaṃ māraṃ savāhanaṃ;
Having seen the banner all around, Māra with his mount prepared for battle;
Thấy quân đội của Ma vương được trang bị đầy đủ, cùng với voi chiến, từ mọi phía;
Yuddhāya paccuggacchāmi, mā maṃ ṭhānā acāvayi.
I go forth to meet him in battle, lest he dislodge me from my position.
Ta sẽ ra nghênh chiến, đừng làm ta rời khỏi vị trí của mình.
‘‘Yaṃ te taṃ nappasahati, senaṃ loko sadevako;
That army of yours, which the world with its devas cannot overcome,
Quân đội của ngươi mà thế gian cùng với chư thiên không thể chiến thắng;
Taṃ te paññāya bhecchāmi* , āmaṃ pattaṃva asmanā* .
That I shall shatter with wisdom, like an unripe pot with a stone.
Ta sẽ dùng trí tuệ để đánh tan nó, như dùng đá đập vỡ một cái bát đất nung.
‘‘Vasīkaritvā* saṅkappaṃ, satiñca sūpatiṭṭhitaṃ;
Having mastered my thoughts, and with mindfulness well established,
Khi đã làm chủ được ý chí, và chánh niệm đã an trú vững chắc;
Raṭṭhā raṭṭhaṃ vicarissaṃ, sāvake vinayaṃ puthū.
I shall wander from country to country, training many disciples.
Ta sẽ du hành từ xứ này sang xứ khác, giáo hóa nhiều đệ tử.
‘‘Te appamattā pahitattā, mama sāsanakārakā;
They, diligent and resolute, doing my bidding,
Những người đó, không phóng dật, tinh tấn, thực hành lời giáo huấn của ta;
Akāmassa* te gamissanti, yattha gantvā na socare’’.
Shall go, against your will, to where, having gone, they grieve no more.”
Họ sẽ đi đến nơi mà khi đến đó, họ sẽ không còn đau khổ nữa, dù ngươi không muốn.”
‘‘Satta vassāni bhagavantaṃ, anubandhiṃ padāpadaṃ;
“For seven years I followed the Blessed One, step by step;
“Bảy năm liền, ta đã theo sát Thế Tôn từng bước chân;
Otāraṃ nādhigacchissaṃ, sambuddhassa satīmato.
I found no opportunity with the mindful, perfectly enlightened Buddha.
Nhưng ta không tìm thấy một kẽ hở nào của đức Phật Chánh Đẳng Giác, bậc có chánh niệm.
Apettha muduṃ* vindema, api assādanā siyā.
‘Perhaps we might find something soft here, perhaps there might be something palatable.’
‘Có lẽ ta sẽ tìm thấy thứ gì mềm mại ở đây, có lẽ sẽ có chút hương vị.’
‘‘Aladdhā tattha assādaṃ, vāyasetto apakkami;
Having found no pleasure there, that crow flew away;
Không tìm thấy hương vị nào ở đó, con quạ bay đi;
Kākova selamāsajja, nibbijjāpema gotamaṃ’’.
Like a crow approaching a rock, we are disgusted with Gotama.”
Cũng như con quạ đụng phải đá, chúng ta hãy từ bỏ Gotama.”
Tassa sokaparetassa, vīṇā kacchā abhassatha;
As he was overwhelmed with sorrow, his lute slipped from his armpit;
Khi Ma vương đang đau khổ như vậy, cây đàn vīṇā tuột khỏi nách hắn;
Padhānasuttaṃ dutiyaṃ niṭṭhitaṃ.
The Discourse on Exertion, the second, is ended.
Kinh Padhāna, phẩm thứ hai, đã chấm dứt.
Evaṃ me sutaṃ – eka samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
Thus have I heard: On one occasion the Blessed One was dwelling in Sāvatthī, at Jetavana, Anāthapiṇḍika’s Park.
Như vầy tôi nghe: Một thời Thế Tôn trú tại Sāvatthī, ở Jetavana, khu vườn của Anāthapiṇḍika.
Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti.
There the Blessed One addressed the bhikkhus, saying, “Bhikkhus.”
Tại đấy, Thế Tôn gọi các Tỳ-khưu: “Này các Tỳ-khưu!”
‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
“Venerable sir,” those bhikkhus replied to the Blessed One.
Các Tỳ-khưu ấy vâng đáp Thế Tôn: “Bạch Thế Tôn!”
Bhagavā etadavoca –
The Blessed One spoke this:
Thế Tôn đã nói như sau:
‘‘Catūhi, bhikkhave, aṅgehi samannāgatā vācā subhāsitā hoti, na dubbhāsitā, anavajjā ca ananuvajjā ca viññūnaṃ.
“Bhikkhus, a statement endowed with four factors is well-spoken, not ill-spoken, blameless and beyond reproach by the wise.
“Này các Tỳ-khưu, lời nói được cấu thành bởi bốn yếu tố thì là lời nói thiện xảo, không phải lời nói ác ngữ, không đáng bị lỗi, không đáng bị các bậc trí trách cứ.
Katamehi catūhi?
Which four?
Bốn yếu tố ấy là gì?
Idha, bhikkhave, bhikkhu subhāsitaṃyeva bhāsati no dubbhāsitaṃ, dhammaṃyeva bhāsati no adhammaṃ, piyaṃyeva bhāsati no appiyaṃ, saccaṃyeva bhāsati no alikaṃ.
Here, bhikkhus, a bhikkhu speaks only what is well-spoken, not ill-spoken; he speaks only Dhamma, not non-Dhamma; he speaks only what is agreeable, not disagreeable; he speaks only what is true, not false.
Ở đây, này các Tỳ-khưu, một Tỳ-khưu chỉ nói lời thiện xảo chứ không nói lời ác ngữ, chỉ nói lời hợp pháp chứ không nói lời phi pháp, chỉ nói lời dễ chịu chứ không nói lời khó chịu, chỉ nói lời chân thật chứ không nói lời dối trá.
Imehi kho, bhikkhave, catūhi aṅgehi samannāgatā vācā subhāsitā hoti, no dubbhāsitā, anavajjā ca ananuvajjā ca viññūna’’nti.
These, bhikkhus, are the four factors with which a statement is well-spoken, not ill-spoken, blameless and beyond reproach by the wise.”
Này các Tỳ-khưu, lời nói được cấu thành bởi bốn yếu tố này thì là lời nói thiện xảo, không phải lời nói ác ngữ, không đáng bị lỗi, không đáng bị các bậc trí trách cứ.”
Idamavoca bhagavā.
This is what the Blessed One said.
Thế Tôn đã nói như vậy.
Idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā –
Having said this, the Sugata, the Teacher, then spoke further:
Sau khi nói điều này, bậc Thiện Thệ, vị Đạo Sư, lại nói thêm điều này:
‘‘Subhāsitaṃ uttamamāhu santo, dhammaṃ bhaṇe nādhammaṃ taṃ dutiyaṃ;
“The good call well-spoken words supreme; one should speak Dhamma, not non-Dhamma—that is the second;
Bậc Thánh nói lời thiện xảo là tối thượng; chỉ nói lời hợp pháp, không nói lời phi pháp, đó là điều thứ hai;
Piyaṃ bhaṇe nāppiyaṃ taṃ tatiyaṃ, saccaṃ bhaṇe nālikaṃ taṃ catuttha’’nti.
One should speak what is agreeable, not disagreeable—that is the third; one should speak what is true, not false—that is the fourth.”
Chỉ nói lời dễ chịu, không nói lời khó chịu, đó là điều thứ ba; chỉ nói lời chân thật, không nói lời dối trá, đó là điều thứ tư.”
Atha kho āyasmā vaṅgīso uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ cīvaraṃ katvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘paṭibhāti maṃ bhagavā, paṭibhāti maṃ sugatā’’ti.
Then Venerable Vaṅgīsa rose from his seat, arranged his upper robe over one shoulder, and, having saluted the Blessed One with joined palms, said to the Blessed One, “It occurs to me, Blessed One! It occurs to me, Sugata!”
Bấy giờ, Tôn giả Vaṅgīsa đứng dậy khỏi chỗ ngồi, đắp y vai trái, chắp tay hướng về Đức Thế Tôn và bạch rằng: “Bạch Đức Thế Tôn, con được cảm hứng! Bạch Đức Thiện Thệ, con được cảm hứng!”
‘‘Paṭibhātu taṃ vaṅgīsā’’ti bhagavā avoca.
“Let it occur to you, Vaṅgīsa,” the Blessed One said.
Đức Thế Tôn nói: “Này Vaṅgīsa, hãy để con được cảm hứng!”
Atha kho āyasmā vaṅgīso bhagavantaṃ sammukhā sāruppāhi gāthāhi abhitthavi –
Then, indeed, Venerable Vaṅgīsa, in the presence of the Blessed One, extolled him with suitable verses –
Bấy giờ, Tôn giả Vaṅgīsa đã ca ngợi Đức Thế Tôn bằng những bài kệ thích hợp ngay trước mặt Ngài:
Pare ca na vihiṃseyya, sā ve vācā subhāsitā.
And by which one does not harm others; that, indeed, is well-spoken speech.
Và không làm hại người khác; ấy chính là lời nói thiện xảo.
‘‘Piyavācameva bhāseyya, yā vācā paṭinanditā;
One should speak only pleasant speech, speech that is welcomed;
Nên nói lời dễ thương, là lời được hoan hỷ;
Yaṃ anādāya pāpāni, paresaṃ bhāsate piyaṃ.
That which, without taking up evil, one speaks pleasantly to others.
Lời nói yêu mến mà không mang theo điều ác đến cho người khác.
‘‘Saccaṃ ve amatā vācā, esa dhammo sanantano;
Truth, indeed, is immortal speech; this is an ancient Dhamma;
Lời nói chân thật là bất tử, ấy là Pháp vĩnh cửu;
Sacce atthe ca dhamme ca, āhu santo patiṭṭhitā.
In truth, in purpose, and in Dhamma, the good are said to be established.
Các bậc Thánh nhân nói rằng họ an trú trong chân lý, lợi ích và Pháp.
‘‘Yaṃ buddho bhāsati vācaṃ, khemaṃ nibbānapattiyā;
The speech that the Buddha speaks, which is safe for the attainment of Nibbāna;
Lời nói mà Đức Phật thuyết giảng, an ổn, đưa đến Niết Bàn;
Dukkhassantakiriyāya, sā ve vācānamuttamā’’ti.
For the ending of suffering, that, indeed, is the supreme speech.”
Để chấm dứt khổ đau, ấy chính là lời nói tối thượng.”
Subhāsitasuttaṃ tatiyaṃ niṭṭhitaṃ.
The Subhāsita Sutta, the third, is finished.
Kinh Subhāsita, thứ ba, đã kết thúc.
Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu viharati sundarikāya nadiyā tīre.
Thus have I heard: At one time the Blessed One was dwelling among the Kosalans, on the bank of the Sundarikā River.
Tôi nghe như vầy: Một thời, Đức Thế Tôn trú tại xứ Kosala, bên bờ sông Sundarikā.
Tena kho pana samayena sundarikabhāradvājo brāhmaṇo sundarikāya nadiyā tīre aggiṃ juhati, aggihuttaṃ paricarati.
At that time, the brahmin Sundarikabhāradvāja was offering fire and tending the fire-sacrifice on the bank of the Sundarikā River.
Lúc bấy giờ, Bà-la-môn Sundarikabhāradvāja đang dâng lửa, cúng dường lửa bên bờ sông Sundarikā.
Atha kho sundarikabhāradvājo brāhmaṇo aggiṃ juhitvā aggihuttaṃ paricaritvā uṭṭhāyāsanā samantā catuddisā anuvilokesi – ‘‘ko nu kho imaṃ habyasesaṃ bhuñjeyyā’’ti?
Then, after the brahmin Sundarikabhāradvāja had offered fire and tended the fire-sacrifice, he rose from his seat and looked around in all four directions, thinking: “Who, indeed, would eat this remnant of the offering?”
Bấy giờ, Bà-la-môn Sundarikabhāradvāja sau khi dâng lửa và cúng dường lửa xong, đứng dậy khỏi chỗ ngồi, nhìn khắp bốn phương: “Ai sẽ thọ dụng phần cúng dường còn lại này đây?”
Addasā kho sundarikabhāradvājo brāhmaṇo bhagavantaṃ avidūre aññatarasmiṃ rukkhamūle sasīsaṃ pārutaṃ nisinnaṃ; disvāna vāmena hatthena habyasesaṃ gahetvā dakkhiṇena hatthena kamaṇḍaluṃ gahetvā yena bhagavā tenupasaṅkami.
Then the brahmin Sundarikabhāradvāja saw the Blessed One not far away, seated at the root of a certain tree, with his head covered; having seen him, he took the remnant of the offering in his left hand and a water-pot in his right hand, and approached the Blessed One.
Bà-la-môn Sundarikabhāradvāja thấy Đức Thế Tôn đang ngồi không xa, dưới gốc cây nào đó, đầu trùm y; thấy vậy, ông dùng tay trái cầm phần cúng dường còn lại, tay phải cầm bình nước, đi đến chỗ Đức Thế Tôn.
Atha kho bhagavā sundarikabhāradvājassa brāhmaṇassa padasaddena sīsaṃ vivari.
Then the Blessed One uncovered his head at the sound of the brahmin Sundarikabhāradvāja’s footsteps.
Bấy giờ, Đức Thế Tôn nghe tiếng bước chân của Bà-la-môn Sundarikabhāradvāja, liền vén y che đầu.
Atha kho sundarikabhāradvājo brāhmaṇo – ‘‘muṇḍo ayaṃ bhavaṃ, muṇḍako ayaṃ bhava’’nti tatova puna nivattitukāmo ahosi.
Then the brahmin Sundarikabhāradvāja thought: “This venerable one is shaven, this venerable one is shaven,” and was about to turn back from there.
Bấy giờ, Bà-la-môn Sundarikabhāradvāja nghĩ: “Vị Tôn giả này là người cạo đầu, vị Tôn giả này là người cạo đầu!” và muốn quay trở lại ngay lập tức.
Atha kho sundarikabhāradvājassa brāhmaṇassa etadahosi – ‘‘muṇḍāpi hi idhekacce brāhmaṇā bhavanti, yaṃnūnāhaṃ upasaṅkamitvā jātiṃ puccheyya’’nti.
Then this thought occurred to the brahmin Sundarikabhāradvāja: “Indeed, some brahmins here are also shaven; what if I were to approach and ask about his birth?”
Bấy giờ, Bà-la-môn Sundarikabhāradvāja lại nghĩ: “Quả thật, có một số Bà-la-môn ở đây cũng cạo đầu. Hay là ta đến hỏi về dòng dõi của ông ta?”
Atha kho sundarikabhāradvājo brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kiṃjacco bhava’’nti?
Then the brahmin Sundarikabhāradvāja approached the Blessed One; having approached, he said to the Blessed One: “What is your birth, venerable sir?”
Bấy giờ, Bà-la-môn Sundarikabhāradvāja đi đến chỗ Đức Thế Tôn; sau khi đến, ông hỏi Đức Thế Tôn: “Tôn giả thuộc dòng dõi nào?”
‘‘Na brāhmaṇo nomhi na rājaputto, na vessāyano uda koci nomhi;
“I am not a brahmin, nor a royal prince, nor a Vessā, nor any other;
“Ta không phải Bà-la-môn, cũng không phải vương tử,
Gottaṃ pariññāya puthujjanānaṃ, akiñcano manta carāmi loke.
Having fully understood the lineage of ordinary people, I wander in the world, unattached, knowing with wisdom.
Không phải Vệ-xá, hay bất cứ ai khác; đã thấu hiểu dòng dõi của phàm phu, ta sống không sở hữu trong thế gian.”
‘‘Saṅghāṭivāsī agaho carāmi* , nivuttakeso abhinibbutatto;
Wearing a patched robe, I wander homeless, with hair removed, with a mind utterly quenched;
“Ta mặc y phấn tảo, sống không nhà, đầu đã cạo, tâm đã tịch tịnh;
Alippamāno idha māṇavehi, akallaṃ maṃ brāhmaṇa pucchasi gottapañhaṃ’’.
Unstained by people here, O brahmin, you unsuitably ask me about my lineage.”
Không bị nhiễm ô bởi những người ở đời này, này Bà-la-môn, ngươi hỏi ta về dòng dõi là không thích hợp.”
‘‘Pucchanti ve bho brāhmaṇā, brāhmaṇebhi saha brāhmaṇo no bhava’’nti.
“Indeed, venerable sir, brahmins ask, ‘Is the venerable one a brahmin among brahmins?’”
“Này Tôn giả, các Bà-la-môn thường hỏi nhau, Tôn giả có phải là Bà-la-môn không?”
‘‘Brāhmaṇo hi ce tvaṃ brūsi, mañca brūsi abrāhmaṇaṃ;
“If you call yourself a brahmin, and call me a non-brahmin;
“Nếu ngươi tự xưng là Bà-la-môn, và gọi ta là không phải Bà-la-môn;
Taṃ taṃ sāvittiṃ pucchāmi, tipadaṃ catuvīsatakkharaṃ.
Then I ask you about the Sāvittī, with three pādas and twenty-four syllables.
Thì ta hỏi ngươi về bài Sāvitti, ba câu, hai mươi bốn chữ.”
‘‘Kiṃ nissitā isayo manujā, khattiyā brāhmaṇā* devatānaṃ;
Rishis, humans, Khattiyas, brahmins, relying on what, for the devas;
“Các đạo sĩ, người đời, Sát-đế-lợi, Bà-la-môn, chư thiên,
‘‘Yadantagū vedagū yaññakāle, yassāhutiṃ labhe tassijjheti brūmi’’.
“One who has reached the end, who has reached the Vedas, at the time of sacrifice, I say that his offering is successful if he receives a portion.”
“Kẻ đã đạt đến tận cùng, đã thấu triệt Vedas, vào thời cúng tế, ta nói rằng lễ vật dâng cho người ấy sẽ thành tựu.”
‘‘Addhā hi tassa hutamijjhe, (iti brāhmaṇo)
“Indeed, his offering will be successful (said the brahmin),
“Quả thật, lễ vật dâng cho người ấy sẽ thành tựu, (Bà-la-môn nói)
Tumhādisānañhi adassanena, añño jano bhuñjati pūraḷāsaṃ’’.
For not seeing ones like you, other people eat the sacrificial cake.”
Do không gặp được những bậc như ngài, người khác đã thọ dụng bánh sữa.”
‘‘Tasmātiha tvaṃ brāhmaṇa atthena, atthiko upasaṅkamma puccha;
“Therefore, brahmin, if you are desirous of benefit, approach and ask;
“Vì vậy, này Bà-la-môn, ngươi hãy vì lợi ích mà đến hỏi;
Santaṃ vidhūmaṃ anīghaṃ nirāsaṃ, appevidha abhivinde sumedhaṃ’’.
A peaceful one, smokeless, free from distress, without longing, a wise one, you may find here.”
Vị đã tịch tịnh, không khói, không phiền não, không hy vọng, có thể ngươi sẽ tìm thấy bậc có trí tuệ siêu việt ở đây.”
‘‘Yaññe ratohaṃ bho gotama, yaññaṃ yiṭṭhukāmo nāhaṃ pajānāmi;
“I delight in sacrifice, Venerable Gotama, I wish to offer sacrifice, but I do not know;
“Bạch Tôn giả Gotama, con hoan hỷ với lễ tế, con muốn cúng tế nhưng con không biết rõ;
Anusāsatu maṃ bhavaṃ, yattha hutaṃ ijjhate brūhi me taṃ’’.
May the venerable one instruct me, tell me where the offering is successful.”
Xin Tôn giả chỉ dạy con, xin hãy nói cho con biết nơi nào lễ vật dâng cúng sẽ thành tựu.”
‘‘Tena hi tvaṃ, brāhmaṇa, odahassu sotaṃ; dhammaṃ te desessāmi –
“Then, brahmin, pay attention; I will teach you the Dhamma –
“Này Bà-la-môn, vậy thì ngươi hãy lắng tai nghe; ta sẽ thuyết Pháp cho ngươi –
‘‘Mā jātiṃ pucchī caraṇañca puccha, kaṭṭhā have jāyati jātavedo;
“Do not ask about birth, but ask about conduct; fire, indeed, is born from wood;
“Đừng hỏi về dòng dõi, hãy hỏi về hạnh kiểm, lửa thật sự sinh ra từ cây;
Nīcākulīnopi munī dhitīmā, ājāniyo hoti hirīnisedho.
Even a muni of low birth, if resolute, is noble, restrained by shame.
Dù sinh ra trong dòng dõi thấp kém, vị ẩn sĩ có nghị lực, có lòng hổ thẹn ngăn cản điều ác, vẫn là bậc cao quý.
‘‘Saccena danto damasā upeto, vedantagū vūsitabrahmacariyo;
One disciplined by truth, endowed with self-control, having reached the end of the Vedas, having lived the holy life;
Người đã được chế ngự bằng chân lý, đầy đủ sự tự chế, đã thấu triệt Vedas, đã sống phạm hạnh;
Kālena tamhi habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho* yajetha.
The brāhmaṇa who desires merit, if he sacrifices, should offer his oblation in due time to him.
Vào thời thích hợp, người Bà-la-môn muốn tìm phước báu nên dâng lễ vật cho người ấy.
‘‘Ye kāme hitvā agahā caranti, susaññatattā tasaraṃva ujjuṃ;
‘‘Those who, having abandoned sensual pleasures, wander without a home, being well-restrained in self, straight like a weaver's shuttle;
Những ai đã từ bỏ dục vọng, sống không nhà, tâm ý đã được chế ngự tốt đẹp, thẳng thắn như mũi tên;
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
The brāhmaṇa who desires merit, if he sacrifices, should offer his oblation in due time to them.
Vào thời thích hợp, người Bà-la-môn muốn tìm phước báu nên dâng lễ vật cho người ấy.
‘‘Ye vītarāgā susamāhitindriyā, candova rāhuggahaṇā pamuttā;
‘‘Those who are free from passion, with well-composed faculties, released from the grasp of defilements like the moon from the grasp of Rāhu;
Những ai đã ly tham, các căn đã được định tĩnh tốt đẹp, thoát khỏi sự che ám như mặt trăng thoát khỏi nguyệt thực;
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
The brāhmaṇa who desires merit, if he sacrifices, should offer his oblation in due time to them.
Vào thời thích hợp, người Bà-la-môn muốn tìm phước báu nên dâng lễ vật cho người ấy.
‘‘Asajjamānā vicaranti loke, sadā satā hitvā mamāyitāni;
‘‘Those who wander in the world unattached, always mindful, having abandoned all possessiveness;
Không vướng mắc, họ đi khắp thế gian, luôn tỉnh giác, đã từ bỏ mọi sự chấp thủ;
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
The brāhmaṇa who desires merit, if he sacrifices, should offer his oblation in due time to them.
Vào thời thích hợp, người Bà-la-môn muốn tìm phước báu nên dâng lễ vật cho người ấy.
‘‘Yo kāme hitvā abhibhuyyacārī, yo vedi jātīmaraṇassa antaṃ;
‘‘He who, having abandoned sensual pleasures, has overcome them, he who knows the end of birth and death;
Người đã từ bỏ dục vọng, đã vượt qua chúng, người đã biết tận cùng của sinh và tử;
Parinibbuto udakarahadova sīto, tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
The Tathāgata, fully Nibbāna-attained, cool like a water-lake, is worthy of the sacrificial cake.
Đã nhập Niết Bàn, mát mẻ như hồ nước, Như Lai xứng đáng thọ nhận bánh sữa.
‘‘Samo samehi visamehi dūre, tathāgato hoti anantapañño;
‘‘Equal with equals, far from unequals, the Tathāgata is of endless wisdom;
Bình đẳng với những bậc bình đẳng, xa rời những bậc bất bình đẳng, Như Lai có trí tuệ vô biên;
Anūpalitto idha vā huraṃ vā, tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
Unstained in this world or the next, the Tathāgata is worthy of the sacrificial cake.
Không bị nhiễm ô ở đời này hay đời sau, Như Lai xứng đáng thọ nhận bánh sữa.
‘‘Yamhi na māyā vasati na māno, yo vītalobho amamo nirāso;
‘‘In whom deceit does not dwell, nor conceit, who is free from greed, without possessiveness, without craving;
Người không có lừa dối, không có kiêu mạn, người đã ly tham, không chấp thủ, không hy vọng;
Panuṇṇakodho abhinibbutatto, yo brāhmaṇo sokamalaṃ ahāsi;
Who has dispelled anger, with a mind fully calmed, the brāhmaṇa who has cast off the stain of sorrow;
Đã loại bỏ sân hận, tâm đã tịch tịnh, người Bà-la-môn đã loại bỏ cấu uế sầu bi;
‘‘Nivesanaṃ yo manaso ahāsi, pariggahā yassa na santi keci;
‘‘He who has abandoned the dwelling of the mind, in whom there are no attachments whatsoever;
Người đã từ bỏ sự an trú của tâm, người không có bất kỳ sự chấp thủ nào;
Anupādiyāno idha vā huraṃ vā, tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
Unattached in this world or the next, the Tathāgata is worthy of the sacrificial cake.
Không chấp thủ ở đời này hay đời sau, Như Lai xứng đáng thọ nhận bánh sữa.
‘‘Samāhito yo udatāri oghaṃ, dhammaṃ caññāsi paramāya diṭṭhiyā;
‘‘He who, composed, has crossed the flood, and understood the Dhamma with supreme vision;
Người đã định tĩnh, đã vượt qua dòng nước lũ, đã thấu hiểu Pháp với chánh kiến tối thượng;
Khīṇāsavo antimadehadhārī, tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
With defilements destroyed, bearing his final body, the Tathāgata is worthy of the sacrificial cake.
Đã đoạn tận lậu hoặc, mang thân cuối cùng, Như Lai xứng đáng thọ nhận bánh sữa.
‘‘Bhavāsavā yassa vacī kharā ca, vidhūpitā atthagatā na santi;
‘‘In whom the defilements of existence and harsh words are completely dispelled, gone, and no longer exist;
Người không còn lậu hoặc hữu, và những lời nói thô ác đã được loại bỏ, đã chấm dứt;
Sa vedagū sabbadhi vippamutto, tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
He who has reached the Veda, completely liberated in every respect, the Tathāgata is worthy of the sacrificial cake.
Người đã thấu triệt Vedas, đã hoàn toàn giải thoát khỏi mọi thứ, Như Lai xứng đáng thọ nhận bánh sữa.
‘‘Saṅgātigo yassa na santi saṅgā, yo mānasattesu amānasatto;
‘‘He who has transcended attachments, in whom there are no attachments, who among those with conceit is without conceit;
Người đã vượt qua mọi ràng buộc, không còn ràng buộc, người không có kiêu mạn giữa những chúng sinh có kiêu mạn;
Dukkhaṃ pariññāya sakhettavatthuṃ, tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
Having fully understood suffering, its field and basis, the Tathāgata is worthy of the sacrificial cake.
Đã thấu hiểu khổ đau, cùng với lãnh vực và căn bản của nó, Như Lai xứng đáng thọ nhận bánh sữa.
‘‘Āsaṃ anissāya vivekadassī, paravediyaṃ diṭṭhimupātivatto;
‘‘Not relying on craving, seeing seclusion, having transcended views known by others;
Không nương tựa vào hy vọng, thấy được sự viễn ly, đã vượt qua những kiến giải được người khác biết đến;
Ārammaṇā yassa na santi keci, tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
In whom there are no objects whatsoever, the Tathāgata is worthy of the sacrificial cake.
Người không còn bất kỳ đối tượng nào, Như Lai xứng đáng thọ nhận bánh sữa.
‘‘Paroparā* yassa samecca dhammā, vidhūpitā atthagatā na santi;
‘‘In whom all higher and lower phenomena, having been understood, are dispelled, gone, and no longer exist;
Người không còn những pháp cao thấp đã được thấu hiểu, đã được loại bỏ, đã chấm dứt;
Santo upādānakhaye vimutto, tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
Peaceful, liberated through the destruction of clinging, the Tathāgata is worthy of the sacrificial cake.
Đã tịch tịnh, đã giải thoát khỏi sự chấp thủ, Như Lai xứng đáng thọ nhận bánh sữa.
‘‘Saṃyojanaṃ jātikhayantadassī, yopānudi rāgapathaṃ asesaṃ;
‘‘He who sees the end of the fetter of birth, who has completely removed the path of passion;
Người đã thấy sự tận cùng của các kiết sử và sự chấm dứt của sinh hữu, người đã hoàn toàn loại bỏ con đường tham ái;
Suddho nidoso vimalo akāco* , tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
Pure, faultless, stainless, without blemish, the Tathāgata is worthy of the sacrificial cake.
Thanh tịnh, không lỗi lầm, không cấu uế, không tỳ vết, Như Lai xứng đáng thọ nhận bánh sữa.
‘‘Yo attano attānaṃ* nānupassati, samāhito ujjugato ṭhitatto;
‘‘He who does not perceive a self in himself, composed, upright, with a steadfast mind;
Người không thấy tự ngã của mình trong tự ngã, đã định tĩnh, đi thẳng, tâm an trú vững vàng;
Sa ve anejo akhilo akaṅkho, tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
He is indeed free from agitation, without mental barrenness, without doubt, the Tathāgata is worthy of the sacrificial cake.
Người ấy thật sự không còn dao động, không còn cứng nhắc, không còn nghi ngờ, Như Lai xứng đáng thọ nhận bánh sữa.
‘‘Mohantarā yassa na santi keci, sabbesu dhammesu ca ñāṇadassī;
‘‘In whom there are no hindrances of delusion whatsoever, and who has insight-knowledge into all phenomena;
Người không còn bất kỳ chướng ngại của si mê nào, và có trí tuệ thấy rõ tất cả các pháp;
Sarīrañca antimaṃ dhāreti, patto ca sambodhimanuttaraṃ sivaṃ;
And bears his final body, and has attained the unsurpassed, auspicious perfect enlightenment;
Và mang thân cuối cùng, đã đạt được sự giác ngộ tối thượng an lành;
Ettāvatā yakkhassa suddhi, tathāgato arahati pūraḷāsaṃ’’.
By this much is the purification of the being, the Tathāgata is worthy of the sacrificial cake.’’
Đến mức đó là sự thanh tịnh của bậc phi nhân, Như Lai xứng đáng thọ nhận bánh sữa.”
‘‘Hutañca* mayhaṃ hutamatthu saccaṃ, yaṃ tādisaṃ vedagunaṃ alatthaṃ;
‘‘May my offering be true, since I have found such a knower of the Vedas;
“Lễ vật của con đã dâng cúng, nguyện cho lễ vật của con là chân thật, vì con đã gặp được bậc thấu triệt Vedas như vậy;
Brahmā hi sakkhi paṭigaṇhātu me bhagavā, bhuñjatu me bhagavā pūraḷāsaṃ’’.
Indeed, may the Blessed One be my witness, may the Blessed One accept my sacrificial cake, may the Blessed One partake of my sacrificial cake.’’
Thật vậy, Brahmā là chứng nhân! Mong Thế Tôn thọ nhận bánh sữa của con, mong Thế Tôn dùng bánh sữa của con.”
‘‘Gāthābhigītaṃ me abhojaneyyaṃ, sampassataṃ brāhmaṇa nesa dhammo;
‘‘Food obtained by chanting verses is not to be eaten by me, brāhmaṇa; this is not the practice of those who rightly see.
“Này Bà-la-môn, thức ăn do kệ tụng mà có, ta không nên thọ dụng; đối với những bậc thấy rõ (chánh mạng), đây không phải là pháp.
Gāthābhigītaṃ panudanti buddhā, dhamme satī brāhmaṇa vuttiresā.
The Buddhas reject food obtained by chanting verses; this is their way of life, brāhmaṇa, when Dhamma is present.
Các bậc Phật loại bỏ thức ăn do kệ tụng mà có. Này Bà-la-môn, khi Pháp (chánh mạng) tồn tại, đây là cách sống.”
‘‘Aññena ca kevalinaṃ mahesiṃ, khīṇāsavaṃ kukkuccavūpasantaṃ;
‘‘With other food and drink, attend upon a perfect great sage, one whose defilements are destroyed, whose remorse is calmed;
“Này Bà-la-môn, con hãy cúng dường thức ăn và đồ uống cho một vị Đại Hiền giả toàn thiện, các lậu hoặc đã diệt, đã an tịnh mọi sự xao động;
‘‘Sādhāhaṃ bhagavā tathā vijaññaṃ, yo dakkhiṇaṃ bhuñjeyya mādisassa;
‘‘It would be good, Blessed One, if I could thus know who would partake of a gift from one like me;
“Bạch Thế Tôn, con muốn biết rõ về người có thể thọ nhận lễ vật của một người như con;
Yaṃ yaññakāle pariyesamāno, pappuyya tava sāsanaṃ’’.
Whom, searching for at the time of sacrifice, I might serve, having received your teaching.’’
người mà con tìm kiếm trong dịp cúng dường này, con sẽ đạt được theo lời dạy của Ngài.”
‘‘Sārambhā yassa vigatā, cittaṃ yassa anāvilaṃ;
‘‘In whom contentions are gone, whose mind is unclouded;
“Người mà mọi sự xung đột đã tan biến, tâm không còn vẩn đục;
Vippamutto ca kāmehi, thinaṃ yassa panūditaṃ.
And who is liberated from sensual pleasures, in whom sloth and torpor are dispelled.
đã thoát ly khỏi các dục, sự hôn trầm của người ấy đã được loại bỏ.
‘‘Sīmantānaṃ vinetāraṃ, jātimaraṇakovidaṃ;
‘‘One who removes the bounds, skilled in birth and death;
Một vị ẩn sĩ đã vượt qua mọi giới hạn, thông thạo về sinh và tử;
Muniṃ moneyyasampannaṃ, tādisaṃ yaññamāgataṃ.
A sage endowed with sagacity, such a one who has come to the sacrifice.
một vị Muni đầy đủ sự khôn ngoan, khi người như vậy đến nơi cúng dường.
‘‘Bhakuṭiṃ* vinayitvāna, pañjalikā namassatha;
‘‘Having removed the frown, pay homage with joined palms;’’
Sau khi dẹp bỏ sự cau mày, hãy chắp tay mà đảnh lễ;
Pūjetha annapānena, evaṃ ijjhanti dakkhiṇā.
Offer with food and drink; thus, the offerings are fulfilled.
hãy cúng dường thức ăn và đồ uống, như vậy lễ vật sẽ thành tựu.
‘‘Buddho bhavaṃ arahati pūraḷāsaṃ, puññakhettamanuttaraṃ;
"The Venerable Buddha is worthy of the sacrificial cake, the supreme field of merit;
Thế Tôn là bậc xứng đáng thọ nhận bánh sữa, là ruộng phước vô thượng;
Āyāgo sabbalokassa, bhoto dinnaṃ mahapphala’’nti.
He is worthy of veneration by all the world, what is given to the Venerable One yields great fruit."
là đối tượng cúng dường của tất cả chúng sinh, lễ vật dâng lên Ngài sẽ mang lại quả báo lớn lao.”
Atha kho sundarikabhāradvājo brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama!
Then Sundarikabhāradvāja the brahmin said to the Blessed One: "Excellent, Venerable Gotama, excellent, Venerable Gotama!
Sau đó, Bà-la-môn Sundarika Bhāradvāja bạch Thế Tôn rằng: “Thật tuyệt vời thay, Tôn giả Gotama! Thật tuyệt vời thay, Tôn giả Gotama!
Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – cakkhumanto rūpāni dakkhantīti; evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito.
Just as, Venerable Gotama, one might set upright what was overturned, or reveal what was hidden, or show the way to one who was lost, or hold up a lamp in the darkness so that those with eyes might see forms; even so has the Dhamma been expounded by the Venerable Gotama in various ways.
Ví như, Tôn giả Gotama, người ta dựng đứng cái gì bị lật úp, phơi bày cái gì bị che giấu, chỉ đường cho người bị lạc, hoặc cầm đèn trong bóng tối để những người có mắt có thể thấy các sắc pháp; cũng vậy, Pháp đã được Tôn giả Gotama thuyết giảng bằng nhiều phương cách khác nhau.
Esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca.
I go for refuge to the Venerable Gotama, to the Dhamma, and to the Saṅgha of bhikkhus.
Con xin quy y Tôn giả Gotama, quy y Pháp, và quy y Tăng đoàn chư Tỳ-khưu.
Labheyyāhaṃ bhoto gotamassa santike pabbajjaṃ, labheyyaṃ upasampada’’nti.
May I receive the going forth in the presence of the Venerable Gotama, may I receive the full ordination."
Con mong được xuất gia dưới sự hướng dẫn của Tôn giả Gotama, con mong được thọ giới Cụ túc.”
Alattha kho sundarikabhāradvājo brāhmaṇo…pe… arahataṃ ahosīti.
And Sundarikabhāradvāja the brahmin received the going forth…pe… and became an Arahant.
Bà-la-môn Sundarika Bhāradvāja đã được xuất gia… và trở thành một trong các vị A-la-hán.
Sundarikabhāradvājasuttaṃ catutthaṃ niṭṭhitaṃ.
The Discourse on Sundarikabhāradvāja is the fourth, completed.
Kinh Sundarika Bhāradvāja, thứ tư, đã chấm dứt.