Upārambhacittotiādikā āyasmato yasadattattherassa gāthā.
These stanzas beginning with " Upārambhacitto" belong to the Venerable Elder Yasadatta.
Bài kệ của Trưởng lão Yasadatta bắt đầu bằng “Upārambhacitto” (tâm chỉ trích).
Kā uppatti?
What was the occasion?
Sự việc phát sinh như thế nào?
Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacini.
This Venerable Yasadatta, having accumulated special merits under previous Buddhas, performed wholesome deeds in various existences, which were a strong support for Nibbāna, the fruit of Arahantship.
Vị này cũng đã tích lũy công đức tạo duyên cho sự thoát ly (vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ) trong các kiếp sống khác nhau, với những hành động đã được thực hiện dưới thời các Đức Phật quá khứ.
Tathā hesa padumuttarassa bhagavato kāle brāhmaṇakule nibbattitvā brāhmaṇānaṃ vijjāsippesu nipphattiṃ gato kāme pahāya isipabbajjaṃ pabbajitvā araññe viharanto ekadivasaṃ satthāraṃ disvā pasannamānaso añjaliṃ paggayha abhitthavi.
Indeed, in the time of the Buddha Padumuttara, he was reborn in a brahmin family and, having attained proficiency in the arts and sciences of brahmins, renounced sensual pleasures, took up the ascetic life, and resided in the forest. One day, seeing the Teacher, his mind became clear, and raising his hands in reverence, he praised him.
Thật vậy, vào thời Đức Padumuttara Bhagavā, Ngài sinh ra trong một gia đình Bà-la-môn, thành thạo các khoa học và nghệ thuật của Bà-la-môn, từ bỏ dục lạc, xuất gia làm đạo sĩ và sống trong rừng. Một ngày nọ, Ngài thấy Đức Đạo Sư, tâm hoan hỷ, chắp tay tán thán.
So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde mallaraṭṭhe mallarājakule nibbattitvā yasadattoti laddhanāmo, vayappatto takkasilaṃ gantvā sabbasippāni sikkhitvā sabhiyena paribbājakena saddhiṃyeva cārikaṃ caramāno, anupubbena sāvatthiyaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā sabhiyena puṭṭhapañhesu vissajjiyamānesu sayaṃ otārāpekkho suṇanto nisīdi ‘‘samaṇassa gotamassa vāde dosaṃ dassāmī’’ti.
Through that meritorious deed, he wandered through devas and humans, and in this present Buddha-dispensation, he was born into a royal Malla family in the Malla kingdom, and was named Yasadatta. Having reached maturity, he went to Takkasilā, learned all the crafts, and while wandering on tour with the wanderer Sabhiya, he gradually approached the Blessed One in Sāvatthī. As the questions posed by Sabhiya were being answered, he sat listening, hoping to find fault in the recluse Gotama's doctrine.
Với nghiệp công đức đó, Ngài luân hồi trong cõi trời và cõi người. Trong thời Đức Phật hiện tại, Ngài sinh ra trong gia đình hoàng tộc Malla ở xứ Malla, được đặt tên là Yasadatta. Khi đến tuổi trưởng thành, Ngài đến Takkasilā, học tất cả các nghề thủ công, và du hành cùng với du sĩ Sabhiya. Dần dần, Ngài đến gặp Đức Bhagavā ở Sāvatthī. Khi Đức Bhagavā đang giải đáp các câu hỏi do Sabhiya đặt ra, Ngài ngồi lắng nghe với ý định tìm lỗi trong lời dạy của Sa-môn Gotama.
Athassa bhagavā cittācāraṃ ñatvā sabhiyasuttadesanāvasāne (su. ni. sabhiyasutta) ovādaṃ dento –
Then the Blessed One, knowing his state of mind, at the conclusion of the Sabhiya Sutta discourse, wishing to give him advice, said:
Lúc ấy, Đức Bhagavā biết được tâm ý của Ngài, và vào cuối bài thuyết pháp Sabhiyasutta (Su. Ni. Sabhiyasutta), Ngài đã ban lời khuyên—
Tattha upārambhacittoti sārambhacitto, dosāropanādhippāyoti attho.
Therein, upārambhacitto means one with a quarrelsome mind, with the intention of finding fault.
Trong đó, upārambhacitto nghĩa là tâm chỉ trích, tức là ý định đổ lỗi.
Dummedhoti nippañño.
Dummedho means unwise.
Dummedho nghĩa là người không có trí tuệ.
Ārakā hoti saddhammāti so tādiso puggalo nabhaso viya pathavī paṭipattisaddhammatopi dūre hoti, pageva paṭivedhasaddhammato.
Ārakā hoti saddhammā means such a person is far from the Dhamma of practice, just as the earth is far from the sky, let alone the Dhamma of penetration.
Ārakā hoti saddhammā nghĩa là người như vậy xa rời Chánh pháp thực hành như đất cách xa trời, huống chi là Chánh pháp chứng đắc.
‘‘Na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ ājānāsī’’tiādinā (dī. ni. 1.18) viggāhikakathaṃ anuyuttassa kuto santanipuṇo paṭipattisaddhammo.
From where can one attain the tranquil and subtle Dhamma of practice if one is continually engaged in contentious speech, saying, "You do not understand this Dhamma and Discipline"?
Làm sao có thể có Chánh pháp thực hành an tịnh và vi diệu cho người luôn tìm cách tranh cãi với những lời như “ngươi không hiểu Pháp và Luật này” (Dī. Ni. 1.18)?
Parihāyati saddhammāti navavidhalokuttaradhammato pubbabhāgiyasaddhādisaddhammatopi nihīyati.
Parihāyati saddhammā means he declines from the ninefold supramundane Dhamma and also from the preliminary Dhamma of faith, and so forth.
Parihāyati saddhammā nghĩa là suy giảm khỏi Chánh pháp siêu thế chín loại và Chánh pháp sơ khởi như đức tin.
Parisussatīti visussati kāyacittānaṃ pīṇanarasassa pītipāmojjādikusaladhammassābhāvato.
Parisussati means he withers, due to the absence of wholesome mental states such as joy and gladness, which nourish the body and mind.
Parisussati nghĩa là khô héo, do không có các pháp thiện như hoan hỷ, vui mừng, là tinh hoa nuôi dưỡng thân và tâm.
Na virūhatīti virūḷhiṃ vuddhiṃ na pāpuṇāti.
Na virūhati means he does not attain growth or increase.
Na virūhati nghĩa là không đạt được sự phát triển, sự tăng trưởng.
Pūtikanti gomayalepadānādiabhāvena pūtibhāvaṃ pattaṃ.
Pūtikaṃ means rendered putrid by the lack of plastering with cow-dung and so forth.
Pūtikaṃ nghĩa là bị thối rữa do không được trát bằng phân bò, v.v.
Tuṭṭhena cittenāti itthambhūtalakkhaṇe karaṇavacanaṃ, attamano pamudito hutvāti attho.
Tuṭṭhena cittenā (with a pleased mind) is an instrumental case indicating the characteristic, meaning being joyful and delighted.
Tuṭṭhena cittenā là cách nói chỉ trạng thái, nghĩa là với tâm hoan hỷ, vui mừng.
Khepetvāti samucchinditvā.
Khepetvā means having eradicated.
Khepetvā nghĩa là đoạn trừ hoàn toàn.
Akuppatanti arahattaṃ.
Akuppataṃ means Arahantship.
Akuppataṃ nghĩa là A-la-hán quả.
Pappuyyāti pāpuṇitvā.
Pappuyyā means having attained.
Pappuyyā nghĩa là đạt được.
Paramaṃ santinti anupādisesaṃ nibbānaṃ.
Paramaṃ santiṃ means Nibbāna without any residual defilements.
Paramaṃ santiṃ nghĩa là Nibbāna vô dư y yết.
Tadadhigamo cassa kevalaṃ kālāgamanameva, na kocividhoti taṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘parinibbātināsavo’’ti.
Its attainment for him was merely a matter of time, not any impediment; it is said " parinibbātināsavo" to show that.
Sự chứng đắc đó của Ngài chỉ là vấn đề thời gian, không có gì khác; để chỉ ra điều đó, đã nói “parinibbātināsavo” (vị không lậu hoặc ấy sẽ nhập Niết-bàn).
Evaṃ satthārā ovadito saṃvegajāto pabbajitvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi.
Having been thus advised by the Teacher, he felt spiritual urgency, went forth, established insight meditation, and soon attained Arahantship.
Được Đức Đạo Sư khuyên dạy như vậy, Ngài cảm thấy xúc động, xuất gia, bắt đầu thực hành thiền quán (vipassanā) và không lâu sau đã đạt được A-la-hán quả.
Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.44.35-43) –
As it is stated in the Apadāna:
Vì vậy, trong Apadāna (Apa. Thera 2.44.35-43) đã nói—
Upasampadā ca me laddhātiādikā āyasmato soṇassa kuṭikaṇṇassa gāthā.
These stanzas beginning with " Upasampadā ca me laddhā" belong to the Venerable Soṇa Kuṭikaṇṇa.
Bài kệ của Trưởng lão Soṇa Kuṭikaṇṇa bắt đầu bằng “Upasampadā ca me laddhā” (Tôi đã được thọ giới).
Kā uppatti?
What was the occasion?
Sự việc phát sinh như thế nào?
Ayaṃ kira padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare vibhavasampanno seṭṭhi hutvā uḷārāya issariyasampattiyā ṭhito ekadivasaṃ satthāraṃ satasahassakhīṇāsavaparivutaṃ mahatiyā buddhalīḷāya mahantena buddhānubhāvena nagaraṃ pavisantaṃ disvā pasannamānaso vanditvā añjaliṃ katvā aṭṭhāsi.
It is said that in the time of the Blessed One Padumuttara, he was a wealthy householder in the city of Haṃsavatī, endowed with great prosperity. One day, seeing the Teacher entering the city with a retinue of one hundred thousand Arahants, with great Buddha-grace and immense Buddha-power, his mind was pleased. He bowed, made a respectful salutation, and stood.
Nghe nói, vào thời Đức Padumuttara Bhagavā, vị này là một trưởng giả giàu có ở thành Haṃsavatī, sống với sự phú quý vĩ đại. Một ngày nọ, Ngài thấy Đức Đạo Sư, được một trăm ngàn vị A-la-hán vây quanh, với vẻ oai nghi của một vị Phật vĩ đại và uy lực của một vị Phật vĩ đại, đang bước vào thành. Ngài tâm hoan hỷ, đảnh lễ, chắp tay và đứng đó.
So pacchābhattaṃ upāsakehi saddhiṃ vihāraṃ gantvā bhagavato santike dhammaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ kalyāṇavākkaraṇānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā sayampi taṃ ṭhānaṃ patthetvā mahādānaṃ datvā paṇidhānaṃ akāsi.
After his meal, he went to the monastery with the lay followers and, while listening to the Dhamma from the Blessed One, saw the Teacher placing a certain monk in the foremost position among those skilled in eloquent speech. He himself aspired to that position, offered a great gift, and made a resolve.
Sau bữa ăn, Ngài cùng các cư sĩ đến tịnh xá, nghe Pháp từ Đức Bhagavā. Khi thấy Đức Đạo Sư đặt một vị Tỳ-kheo vào vị trí tối thượng trong số những người có lời nói tốt đẹp, Ngài cũng ước nguyện vị trí đó, sau đó cúng dường đại thí và lập nguyện.
Satthā tassa anantarāyataṃ disvā ‘‘anāgate gotamassa nāma sammāsambuddhassa sāsane kalyāṇavākkaraṇānaṃ aggo bhavissatī’’ti byākāsi.
The Teacher, seeing his future, declared, "In the future, in the Dispensation of the Perfectly Enlightened Buddha named Gotama, he will be foremost among those skilled in eloquent speech."
Đức Đạo Sư thấy rằng không có chướng ngại cho nguyện vọng của Ngài, liền thọ ký rằng: “Trong tương lai, trong giáo pháp của Đức Sammāsambuddha tên Gotama, vị này sẽ là người tối thượng trong số những người có lời nói tốt đẹp.”
So tattha yāvajīvaṃ puññāni katvā devamanussesu saṃsaranto vipassissa bhagavato kāle sāsane pabbajitvā vattapaṭivattāni pūrento ekassa bhikkhuno cīvaraṃ sibbitvā adāsi.
Having performed meritorious deeds there throughout his life, he wandered through devas and humans. In the time of the Blessed One Vipassī, he went forth into the Dispensation, fulfilled the duties and responsibilities, and sewed and gave a robe to a monk.
Vị ấy đã thực hiện các công đức suốt đời ở đó, và luân hồi trong cõi trời và cõi người. Vào thời Đức Vipassī Bhagavā, Ngài xuất gia trong giáo pháp, hoàn thành các bổn phận và đã may y cho một vị Tỳ-kheo.
Puna buddhasuññe loke bārāṇasiyaṃ tunnavāyo hutvā ekassa paccekabuddhassa cīvarakoṭiṃ chinnaṃ ghaṭetvā adāsi.
Again, in a Buddha-empty world, he became a tailor in Bārāṇasī and mended a torn edge of a robe for a Paccekabuddha.
Sau đó, vào thời kỳ không có Phật (buddhasuññe loke), Ngài sinh ra làm thợ may ở Bārāṇasī, đã vá một chỗ rách ở mép y của một vị Phật Độc Giác.
Evaṃ tattha tattha puññāni katvā imasmiṃ buddhuppāde avantiraṭṭhe kuraraghare mahāvibhavassa seṭṭhino putto hutvā nibbatti.
Thus, having performed meritorious deeds here and there, in this present Buddha-dispensation, he was born as the son of a very wealthy householder in Kuraraghara, in the Avanti kingdom.
Cứ như vậy, sau khi thực hiện các công đức ở nhiều nơi, vào thời Đức Phật hiện tại, Ngài sinh ra làm con trai của một trưởng giả rất giàu có ở Kuraraghara, xứ Avanti.
Soṇotissa nāmaṃ akaṃsu.
His name was Soṇa.
Họ đặt tên Ngài là Soṇa.
Koṭiagghanakassa kaṇṇapiḷandhanassa dhāraṇena ‘‘koṭikaṇṇo’’ti vattabbe kuṭikaṇṇoti paññāyittha.
Because he wore an ear-ornament worth a koṭi, he was known as " Kuṭikaṇṇa," which was to be called Koṭikaṇṇa.
Do đeo một món trang sức tai trị giá một crore (mười triệu), đáng lẽ phải gọi là “Koṭikaṇṇa”, nhưng Ngài được biết đến với tên Kuṭikaṇṇa.
So anukkamena vaḍḍhitvā kuṭumbaṃ saṇṭhapento āyasmante mahākaccāne kulagharaṃ nissāya pavattapabbate viharante tassa santike dhammaṃ sutvā saraṇesu ca sīlesu ca patiṭṭhāya taṃ catūhi paccayehi upaṭṭhahi.
Growing up in due course, he managed his household. He heard the Dhamma from the Venerable Mahākaccāna, who resided on Mount Pavatta near the family's house. He established himself in the three refuges and the precepts and ministered to the elder with the four requisites.
Lớn lên dần, Ngài lập gia đình. Khi Trưởng lão Mahākaccāna đang trú ngụ tại núi Pavatta, gần nhà Ngài, Ngài đã nghe Pháp từ Trưởng lão, thiết lập niềm tin vào Tam Quy và Ngũ Giới, và cúng dường Trưởng lão bằng bốn vật dụng thiết yếu.
So aparabhāge saṃsāre sañjātasaṃvego therassa santike pabbajitvā kicchena kasirena dasavaggaṃ saṅghaṃ sannipātetvā upasampajjitvā katipayakālaṃ therassa santike vasitvā, theraṃ āpucchitvā satthāraṃ vandituṃ sāvatthiṃ upagato, satthārā ekagandhakuṭiyaṃ vāsaṃ labhitvā paccūsasamaye ajjhiṭṭho soḷasaaṭṭhakavaggiyānaṃ ussāraṇena sādhukāraṃ datvā bhāsitāya ‘‘disvā ādīnavaṃ loke’’ti (udā. 46; mahāva. 258) udānagāthāya pariyosāne vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi.
Later, that Soṇa Kuṭikaṇṇa, having developed a sense of urgency in saṃsāra, went forth under the Elder, and having with difficulty and hardship assembled a Saṅgha of ten, he received the higher ordination. After staying with the Elder for a few days, he asked the Elder's permission and went to Sāvatthī to pay homage to the Teacher. Having obtained a dwelling in the same Gandhakuti from the Teacher, at dawn, being exhorted by the Teacher, he recited the sixteen Aṭṭhakavagga suttas. After the Teacher gave his approbation and recited the udāna verse, "Seeing danger in the world," at the conclusion of the verse, he developed vipassanā and attained Arahantship.
Sau đó, vì cảm thấy sợ hãi trong vòng luân hồi, Tôn giả đã xuất gia dưới sự hướng dẫn của vị Trưởng lão, và với nhiều khó khăn, Tôn giả đã tập hợp một Tăng đoàn mười vị để thọ giới Tỳ-kheo. Sau khi ở lại với vị Trưởng lão một thời gian, Tôn giả xin phép vị Trưởng lão và đến Sāvatthī để đảnh lễ Đức Phật. Sau khi được Đức Phật cho phép ở trong một căn phòng Gandhakuti, vào lúc bình minh, Tôn giả được Đức Phật yêu cầu tụng mười sáu bài kệ Aṭṭhakavaggīya. Sau khi Đức Phật tán thán, và khi Đức Phật thuyết giảng bài kệ Udāna “Disvā ādīnavaṃ loke” (Udāna 46; Mahāva. 258), Tôn giả đã phát triển Vipassanā và đạt đến quả vị A-la-hán vào cuối bài kệ đó.
Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.44.26-34) –
Therefore, it is said in the Apadāna:
Do đó, trong Apadāna đã nói –
‘‘Nagaraṃ pavisantassa, upasantassa tādino;
As the Peaceful One, the Stable One, entered the city,
Khi bậc Tối Thượng, bậc Tādin đã an tịnh, bước vào thành,
Arahatte pana patiṭṭhito attano upajjhāyena ācikkhitaniyāmena paccantimesu janapadesu vinayadharapañcamena gaṇena upasampadā, dhuvanhānaṃ, cammattharaṇaṃ, guṇaṅguṇūpāhanaṃ, cīvaravippavāsoti pañca vare yācitvā te satthu santikā labhitvā punadeva attano vasitaṭṭhānaṃ gantvā upajjhāyassa tamatthaṃ ārocesi.
Having become established in Arahantship, he requested five boons from the Teacher: the higher ordination by a chapter of five including a Vinayadhara in remote regions, permanent bathing, a leather mat, boots with straps, and separation from the three robes. Having received these from the Teacher, he returned to his dwelling place and reported the matter to his Upajjhāya.
Sau khi an trú vào trạng thái A-la-hán, theo cách mà vị Upajjhāya của mình đã chỉ dạy, ông đã xin năm điều ân huệ từ Đức Phật: thọ Tỳ-kheo giới với một nhóm năm vị tỳ-kheo có giới luật ở các vùng biên địa, được tắm rửa thường xuyên, được dùng tấm da trải ngồi, được mang giày nhiều lớp, và được phép xa y ca-sa ba y. Sau khi nhận được những điều ân huệ này từ Đức Phật, ông trở về nơi mình ở và báo cáo sự việc cho vị Upajjhāya của mình.
Ayamettha saṅkhepo.
This is the summary here.
Đây là phần tóm tắt.
Vitthāro pana udānaṭṭhakathāyaṃ āgatanayena veditabbo.
The detailed account should be understood according to what is stated in the Udānaṭṭhakathā.
Phần chi tiết nên được hiểu theo cách đã được trình bày trong Udānaṭṭhakathā.
Aṅguttaraṭṭhakathāyaṃ (a. ni. aṭṭha. 1.1.206) pana ‘‘upasampanno hutvā attano upajjhāyassa santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇī’’ti vuttaṃ.
However, in the Aṅguttaraṭṭhakathā it is said, "Having received the higher ordination, he took a kammaṭṭhāna from his Upajjhāya, developed vipassanā, and attained Arahantship."
Tuy nhiên, trong Aṅguttaraṭṭhakathā có nói: “Sau khi thọ giới, ông đã nhận đề mục thiền từ vị Upajjhāya của mình, phát triển tuệ quán và đạt đến A-la-hán quả.”
So aparabhāge vimuttisukhena viharanto attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā somanassajāto udānavasena –
Later, dwelling in the bliss of liberation, he reviewed his own practice and, filled with joy, uttered spontaneously—
Sau đó, ông sống an lạc trong sự giải thoát, quán xét sự thực hành của mình, và với tâm hoan hỷ, ông đã nói lên những lời cảm hứng –
Tattha upasampadā ca me laddhāti yā sā kicchena dasavaggaṃ bhikkhusaṅghaṃ sannipātetvā attanā laddhā upasampadā.
Therein, “I have attained higher ordination” refers to the higher ordination he himself obtained by assembling a bhikkhu saṅgha of ten with difficulty.
Trong đó, upasampadā ca me laddhā có nghĩa là sự thọ giới Tỳ-kheo mà ông đã đạt được một cách khó khăn, sau khi triệu tập một Tăng đoàn mười vị tỳ-kheo.
Yā ca pana varadānavasena sabbapaccantimesu janapadesu vinayadharapañcamena gaṇena satthārā anuññātā upasampadā, tadubhayaṃ sandhāyāha.
And it also refers to the higher ordination permitted by the Teacher, by way of granting boons, for a chapter of five including a Vinayadhara in all remote regions; he speaks with reference to both.
Và điều đó cũng đề cập đến sự thọ giới Tỳ-kheo đã được Đức Phật cho phép ở tất cả các vùng biên địa, với một nhóm năm vị tỳ-kheo có giới luật, theo cách ban ân.
Ca-saddo samuccayattho, tena itarepi satthu santikā laddhavare saṅgaṇhāti.
The word ca has the meaning of aggregation, thereby including other boons received from the Teacher.
Từ ca có nghĩa là tập hợp, do đó nó bao gồm cả những ân huệ khác đã nhận được từ Đức Phật.
Vimutto camhi anāsavoti aggamaggena sakalakilesavatthuvimuttiyā vimutto ca amhi.
“And I am liberated, without asavas” means: I am liberated by the highest path, through the liberation from all defilements and their basis.
Vimutto camhi anāsavo có nghĩa là tôi đã được giải thoát khỏi tất cả các phiền não và đối tượng của phiền não bằng con đường tối thượng.
Tato eva kāmāsavādīhi anāsavo amhīti yojanā.
Therefore, it is connected as: "I am without asavas, such as the asava of sensual desire."
Do đó, tôi là bậc không lậu hoặc, không còn các lậu hoặc như dục lậu, v.v.
So ca me bhagavā diṭṭhoti yadatthaṃ ahaṃ avantiraṭṭhato sāvatthiṃ gato, so ca bhagavā mayā adiṭṭhapubbo diṭṭho.
“And I have seen the Blessed One” means: For the purpose for which I came from Avanti country to Sāvatthī, that Blessed One, whom I had not seen before, has been seen by me.
So ca me bhagavā diṭṭho có nghĩa là Đức Thế Tôn mà tôi chưa từng thấy trước đây, nay tôi đã thấy Ngài, vì mục đích đó tôi đã đi từ xứ Avanti đến Sāvatthī.
Vihāre ca sahāvasinti na kevalaṃ tassa bhagavato dassanameva mayā laddhaṃ, atha kho vihāre satthu gandhakuṭiyaṃ satthārā kāraṇaṃ sallakkhetvā vāsentena saha avasiṃ.
“And I have dwelt with him in the monastery” means: Not only did I have the sight of that Blessed One, but indeed, in the monastery, in the Teacher's Gandhakuti, the Teacher, understanding the reason, had me stay with him.
Vihāre ca sahāvasiṃ có nghĩa là không chỉ tôi đã được thấy Đức Thế Tôn, mà tôi còn sống cùng Ngài trong tịnh xá, trong hương thất của Đức Phật, khi Đức Phật nhận thấy lý do (để cho tôi ở lại).
‘‘Vihāreti vihārasamīpe’’ti keci.
Some say, "In the monastery" means "near the monastery."
Một số người nói: “ Vihāre có nghĩa là gần tịnh xá.”
Bahudeva rattinti paṭhamaṃ yāmaṃ bhikkhūnaṃ dhammadesanāvasena kammaṭṭhānasodhanavasena ca, majjhimaṃ yāmaṃ devānaṃ brahmūnañca kaṅkhacchedanavasena bhagavā bahudeva rattiṃ abbhokāse atināmayi vītināmesi.
“Many a night” means: For the first watch, by way of teaching Dhamma to bhikkhus and purifying kammaṭṭhāna, and for the middle watch, by way of resolving the doubts of devas and brahmās, the Blessed One spent many a night in the open air.
Bahudeva rattiṃ: Đức Thế Tôn đã trải qua phần lớn đêm ở ngoài trời, trong canh đầu để thuyết pháp và thanh lọc đề mục thiền cho các tỳ-kheo, và trong canh giữa để giải tỏa nghi ngờ cho các thiên nhân và Phạm thiên.
Vihārakusaloti dibbabrahmaāneñjaariyavihāresu kusalo.
“Skilled in dwelling” means: skilled in divine, brahmā, imperturbable, and noble dwellings.
Vihārakusalo có nghĩa là thiện xảo trong các pháp an trú (vihāra) chư thiên, Phạm thiên, vô sở hữu xứ và các bậc Thánh.
Vihāraṃ pāvisīti ativelaṃ nisajjacaṅkamehi uppannaparissamavinodanatthaṃ gandhakuṭiṃ pāvisi.
“Entered the monastery” means: He entered the Gandhakuti to dispel the excessive fatigue that arose from sitting and walking meditation.
Vihāraṃ pāvisī có nghĩa là Ngài đã vào hương thất để xua tan sự mệt mỏi do ngồi thiền và đi kinh hành quá lâu.
Santharitvāna saṅghāṭiṃ, seyyaṃ kappesīti catugguṇaṃ saṅghāṭiṃ paññāpetvā sīhaseyyaṃ kappesi.
“Having spread his outer robe, he lay down to rest” means: He spread his quadruple outer robe and lay down in the lion's posture.
Santharitvāna saṅghāṭiṃ, seyyaṃ kappesi có nghĩa là trải ca-sa tăng-già-lê gấp bốn lại và nằm xuống như sư tử.
Tenāha ‘‘gotamo sīho selaguhāyaṃva pahīnabhayabheravo’’ti.
Therefore it is said, "Gotama, like a lion in a mountain cave, free from fear and terror."
Vì vậy, ông nói: “Đức Gotama như sư tử trong hang đá, đã dứt bỏ mọi sợ hãi và kinh hoàng.”
Tattha gotamoti bhagavantaṃ gottena kitteti.
Therein, "Gotama" refers to the Blessed One by his clan name.
Trong đó, gotamo là gọi Đức Thế Tôn bằng họ của Ngài.
Sīho selaguhāyaṃvāti selassa pabbatassa guhāyaṃ.
“Like a lion in a mountain cave” means: in the cave of a rock, of a mountain.
Sīho selaguhāyaṃva có nghĩa là như sư tử trong hang đá.
Yathā sīho migarājā tejussadatāya pahīnabhayabheravo dakkhiṇena passena pāde pādaṃ accādhāya seyyaṃ kappesi, evaṃ cittutrāsalomahaṃsanachambhitattahetūnaṃ kilesānaṃ samucchinnattā pahīnabhayabheravo gotamo bhagavā seyyaṃ kappesīti attho.
The meaning is: Just as a lion, the king of beasts, by reason of its fierce majesty, being free from fear and terror, lies down on its right side, placing one paw over the other, so too, the Blessed One Gotama, being free from fear and terror due to the eradication of the defilements which are causes of mental agitation, goosebumps, and bewilderment, lay down to rest.
Ý nghĩa là, giống như sư tử chúa, do sức mạnh và oai lực của mình, đã dứt bỏ mọi sợ hãi và kinh hoàng, nằm nghiêng về bên phải, đặt bàn chân này lên bàn chân kia; cũng vậy, Đức Gotama, bậc Thế Tôn, đã dứt bỏ mọi sợ hãi và kinh hoàng, vì các phiền não là nguyên nhân của sự sợ hãi, rợn tóc gáy và bàng hoàng trong tâm đã bị đoạn trừ hoàn toàn, Ngài đã nằm xuống.
Tatoti pacchā, sīhaseyyaṃ kappetvā tato vuṭṭhahitvā ‘‘paṭibhātu taṃ bhikkhu dhammo bhāsitu’’nti (udā. 46) satthārā ajjhesitoti attho.
“Then” means: Afterwards, having adopted the lion's posture, having arisen from it, the Teacher exhorted him, "Bhikkhu, let the Dhamma occur to you to speak." This is the meaning.
Tato có nghĩa là sau đó, sau khi nằm xuống như sư tử và thức dậy từ trạng thái đó, Đức Phật đã khuyến khích: “Này tỳ-kheo, hãy thuyết pháp!” (Ud. 46).
Kalyāṇavākkaraṇoti sundaravacīkaraṇo, lakkhaṇasampannavacanakkamoti attho.
“With beautiful speech” means: one whose speech is beautiful, meaning, one whose sequence of words is endowed with auspicious marks.
Kalyāṇavākkaraṇo có nghĩa là người có lời nói đẹp, tức là có cách nói đầy đủ các đặc điểm tốt đẹp.
Soṇo abhāsi saddhammanti soḷasa aṭṭhakavaggiyasuttāni soṇo kuṭikaṇṇo, buddhaseṭṭhassa sammāsambuddhassa sammukhā, paccakkhato abhāsīti thero attānameva paraṃ viya avoca.
“Soṇa expounded the True Dhamma” means: Soṇa Kuṭikaṇṇa expounded the sixteen Aṭṭhakavagga suttas in the presence of the Chief Buddha, the Perfectly Self-Awakened One; thus the Elder spoke of himself as if he were another.
Soṇo abhāsi saddhammaṃ có nghĩa là trưởng lão Sona Kuṭikaṇṇa đã thuyết mười sáu bài kinh trong Aṭṭhakavagga, trước mặt Đức Chánh Đẳng Chánh Giác, bậc Tối Thượng Phật, như thể ông đang nói về một người khác.
Pañcakkhandhe pariññāyāti pañcupādānakkhandhe tīhipi pariññāhi parijānitvā te parijānantoyeva, añjasaṃ ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāvayitvā, paramaṃ santiṃ nibbānaṃ pappuyya pāpuṇitvā ṭhito anāsavo.
“Having fully understood the five aggregates” means: having understood the five aggregates of clinging by the three kinds of full understanding, and while fully understanding them, developed the straight path, the Noble Eightfold Path, having reached and being established in the supreme peace, Nibbāna, without asavas.
Pañcakkhandhe pariññāya có nghĩa là sau khi hiểu rõ năm uẩn chấp thủ bằng ba loại tuệ tri, và khi đang hiểu rõ chúng, añjasaṃ (con đường chân chính) là con đường Bát Chánh Đạo cao quý, sau khi tu tập và pappuyya (đạt đến) paramaṃ santiṃ (sự an tịnh tối thượng), tức là Niết-bàn, ông là bậc anāsavo (không lậu hoặc).
Tato eva idāni parinibbissati anupādisesanibbānavasena nibbāyissatīti.
Therefore, now he will attain parinibbāna, that is, he will attain Nibbāna by way of anupādisesa-nibbāna (Nibbāna without any remainder of aggregates).
Do đó, bây giờ ông parinibbissati (sẽ nhập Niết-bàn) theo nghĩa nhập Vô Dư Y Niết-bàn.