Table of Contents

⮲

Milindapañhapāḷi

Edit
1627

4. Anumānavaggo

4. The Chapter on Inference

4. Chương về Suy luận

1628
1. Anumānapañho
1. The Question on Inference
1. Vấn đề về Suy luận
1629
1. Atha kho milindo rājā yenāyasmā nāgaseno tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ nāgasenaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ nisinno kho milindo rājā ñātukāmo sotukāmo dhāretukāmo ñāṇālokaṃ daṭṭhukāmo aññāṇaṃ bhinditukāmo ñāṇālokaṃ uppādetukāmo avijjandhakāraṃ nāsetukāmo adhimattaṃ dhitiñca ussāhañca satiñca sampajaññañca upaṭṭhapetvā āyasmantaṃ nāgasenaṃ etadavoca ‘‘bhante nāgasena, kiṃ pana buddho tayā diṭṭho’’ti.
1. Then King Milinda approached the Venerable Nāgasena, and having approached and paid homage to the Venerable Nāgasena, he sat down to one side. Sitting to one side, King Milinda, wishing to know, wishing to hear, wishing to retain, wishing to see the light of knowledge, wishing to break ignorance, wishing to produce the light of knowledge, wishing to destroy the darkness of avijjā, having established exceeding steadfastness, energy, mindfulness, and clear comprehension, said this to the Venerable Nāgasena: “Venerable Nāgasena, have you seen the Buddha?”
1. Bấy giờ, vua Milinda đi đến chỗ Tôn giả Nāgasena, sau khi đến, vua đảnh lễ Tôn giả Nāgasena rồi ngồi xuống một bên. Ngồi một bên, vua Milinda, mong muốn hiểu biết, mong muốn lắng nghe, mong muốn ghi nhớ, mong muốn thấy ánh sáng của trí tuệ, mong muốn phá tan sự vô minh, mong muốn phát sinh ánh sáng của trí tuệ, mong muốn tiêu diệt bóng tối của vô minh, đã thiết lập sự kiên trì, tinh tấn, chánh niệm và tỉnh giác tột độ, rồi nói với Tôn giả Nāgasena điều này: “Thưa Tôn giả Nāgasena, Ngài đã từng thấy Đức Phật chăng?”
‘‘Na hi, mahārājā’’ti.
“No, great king.”
“Không, Đại vương.”
‘‘Kiṃ pana te ācariyehi buddho diṭṭho’’ti?
“Have your teachers seen the Buddha?”
“Thế các vị thầy của Ngài có từng thấy Đức Phật chăng?”
‘‘Na hi, mahārājā’’ti.
“No, great king.”
“Không, Đại vương.”
‘‘Bhante nāgasena, na kira tayā buddho diṭṭho, nāpi kira te ācariyehi buddho diṭṭho, tena hi, bhante nāgasena, natthi buddho, na hettha buddho paññāyatī’’ti.
“Venerable Nāgasena, if you have not seen the Buddha, and your teachers have not seen the Buddha, then, Venerable Nāgasena, there is no Buddha; the Buddha is not to be found here.”
“Thưa Tôn giả Nāgasena, Ngài chưa từng thấy Đức Phật, và các vị thầy của Ngài cũng chưa từng thấy Đức Phật. Vậy thì, thưa Tôn giả Nāgasena, không có Đức Phật, không có Đức Phật được nhận biết ở đây.”
1630
‘‘Atthi pana te, mahārāja, pubbakā khattiyā, ye te tava khattiyavaṃsassa pubbaṅgamā’’ti?
“But, great king, do you have ancient khattiyas, those who were the predecessors of your khattiya lineage?”
“Thưa Đại vương, có những vị vua Sát-đế-lợi tiền bối, những người đi trước trong dòng dõi Sát-đế-lợi của Ngài chăng?”
‘‘Āma, bhante.
“Yes, venerable sir.
“Vâng, thưa Tôn giả.
Ko saṃsayo, atthi pubbakā khattiyā, ye mama khattiyavaṃsassa pubbaṅgamā’’ti.
There is no doubt, there are ancient khattiyas who were the predecessors of my khattiya lineage.”
Không nghi ngờ gì, có những vị vua Sát-đế-lợi tiền bối, những người đi trước trong dòng dõi Sát-đế-lợi của con.”
‘‘Diṭṭhapubbā tayā, mahārāja, pubbakā khattiyā’’ti?
“Have you, great king, ever seen those ancient khattiyas?”
“Thưa Đại vương, Ngài có từng thấy những vị vua Sát-đế-lợi tiền bối chăng?”
‘‘Na hi bhante’’ti.
“No, venerable sir.”
“Không, thưa Tôn giả.”
‘‘Ye pana taṃ, mahārāja, anusāsanti purohitā senāpatino akkhadassā mahāmattā, tehi pubbakā khattiyā diṭṭhapubbā’’ti?
“But have those who instruct you—the chief priests, generals, judges, and ministers—ever seen those ancient khattiyas?”
“Thế các vị cố vấn, thầy tế, tướng lĩnh, quan tòa, và các đại thần của Ngài, họ có từng thấy những vị vua Sát-đế-lợi tiền bối chăng?”
‘‘Na hi bhante’’ti.
“No, venerable sir.”
“Không, thưa Tôn giả.”
‘‘Yadi pana te, mahārāja, pubbakā khattiyā na diṭṭhā, nāpi kira te anusāsakehi pubbakā khattiyā diṭṭhā, tena hi natthi pubbakā khattiyā, na hettha pubbakā khattiyā paññāyantī’’ti.
“If, great king, those former khattiyas have not been seen by you, nor have those former khattiyas been seen by your teachers, then there are no former khattiyas, for no former khattiyas are evident here.”
“Nếu, Đại vương, Ngài chưa từng thấy những vị vua Sát-đế-lợi tiền bối, và các vị cố vấn của Ngài cũng chưa từng thấy những vị vua Sát-đế-lợi tiền bối, vậy thì không có những vị vua Sát-đế-lợi tiền bối, không có những vị vua Sát-đế-lợi tiền bối được nhận biết ở đây.”
1631
‘‘Dissanti, bhante nāgasena, pubbakānaṃ khattiyānaṃ anubhūtāni paribhogabhaṇḍāni.
“Venerable Nāgasena, the enjoyed articles and possessions of the former khattiyas are visible.
“Thưa Tôn giả Nāgasena, những vật dụng mà các vị vua Sát-đế-lợi tiền bối đã sử dụng vẫn còn được thấy.
Seyyathidaṃ, setacchattaṃ uṇhīsaṃ pādukā vālabījanī khaggaratanaṃ mahārahāni ca sayanāni.
That is to say, the white parasol, the turban, the sandals, the yak-tail whisk, the sword-jewel, and the royal couches.
Đó là: lọng trắng, khăn vấn đầu, dép, quạt lông đuôi bò, bảo kiếm, và các giường ngủ sang trọng.
Yehi mayaṃ jāneyyāma saddaheyyāma ‘atthi pubbakā khattiyā’ti.
By these, we can know and believe that ‘there are former khattiyas’.
Nhờ đó chúng con có thể biết và tin rằng ‘có những vị vua Sát-đế-lợi tiền bối’.”
‘‘Evameva kho, mahārāja, mayampetaṃ bhagavantaṃ jāneyyāma saddaheyyāma.
“Even so, great king, we can know and believe in the Blessed One.
“Cũng vậy, Đại vương, chúng con có thể biết và tin vào Đức Thế Tôn đó.
Atthi taṃ kāraṇaṃ, yena mayaṃ kāraṇena jāneyyāma saddaheyyāma ‘atthi so bhagavā’ti.
There is a reason by which we can know and believe that ‘the Blessed One exists’.
Có lý do mà nhờ đó chúng con có thể biết và tin rằng ‘có Đức Thế Tôn đó’.
Katamaṃ taṃ kāraṇaṃ?
What is that reason?
Lý do đó là gì?”
Atthi kho, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena anubhūtāni paribhogabhaṇḍāni.
Great king, there are indeed articles and possessions enjoyed by that Blessed One, the Knower, the Seer, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One.
Có thật, đại vương, những vật dụng đã được Đức Thế Tôn, bậc Toàn Giác, bậc A-la-hán, bậc biết và thấy ấy thọ dụng.
Seyyathidaṃ, cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, yehi sadevako loko jānāti saddahati ‘atthi so bhagavā’ti.
That is to say, the four foundations of mindfulness (satipaṭṭhānā), the four right exertions (sammappadhānā), the four bases of psychic power (iddhipādā), the five faculties (indriyāni), the five powers (balāni), the seven factors of enlightenment (bojjhaṅgā), and the Noble Eightfold Path (ariyo aṭṭhaṅgiko maggo), by which the world with its devas knows and believes that ‘the Blessed One exists’.
Đó là bốn niệm xứ (satipaṭṭhānā), bốn chánh cần (sammappadhānā), bốn thần túc (iddhipādā), năm căn (indriyāni), năm lực (balāni), bảy giác chi (bojjhaṅgā), và Bát Chánh Đạo (ariyo aṭṭhaṅgiko maggo). Nhờ những pháp ấy mà thế gian cùng với chư thiên biết và tin rằng ‘Đức Thế Tôn ấy có thật’.
Iminā, mahārāja, kāraṇena iminā hetunā iminā nayena iminā anumānena ñātabbo ‘atthi so bhagavā’ti.
By this reason, great king, by this cause, by this method, by this inference, it is to be known that ‘the Blessed One exists’.
Bằng lý do này, đại vương, bằng nguyên nhân này, bằng phương cách này, bằng sự suy đoán này, cần phải biết rằng ‘Đức Thế Tôn ấy có thật’.
1632
‘‘‘Bahū jane tārayitvā, nibbuto upadhikkhaye;
Having ferried many beings across, he attained Nibbāna with the exhaustion of defilements;
“Đã độ thoát vô số chúng sinh, Ngài đã nhập Niết Bàn khi các uẩn đã diệt tận;
1633
Anumānena ñātabbaṃ, atthi so dvipaduttamo’’’ti.
It should be known by inference that the Supreme among bipeds exists.”
Cần phải biết bằng sự suy đoán rằng ‘Đấng tối thượng giữa loài người ấy có thật’.”
1634
‘‘Bhante nāgasena, opammaṃ karohī’’ti.
“Venerable Nāgasena, give an analogy.”
“Bạch Đại đức Nāgasena, xin hãy đưa ra một ví dụ.”
‘‘Yathā, mahārāja, nagaravaḍḍhakī nagaraṃ māpetukāmo paṭhamaṃ tāva samaṃ anunnatamanonataṃ asakkharapāsāṇaṃ nirupaddavamanavajjaṃ ramaṇīyaṃ bhūmibhāgaṃ anuviloketvā yaṃ tattha visamaṃ, taṃ samaṃ kārāpetvā khāṇukaṇṭakaṃ visodhāpetvā tattha nagaraṃ māpeyya sobhanaṃ vibhattaṃ bhāgaso mitaṃ ukkiṇṇaparikhāpākāraṃ daḷhagopuraṭṭālakoṭṭakaṃ puthucaccaracatukkasandhisiṅghāṭakaṃ sucisamatalarājamaggaṃ suvibhattaantarāpaṇaṃ ārāmuyyānataḷākapokkharaṇiudapānasampannaṃ bahuvidhadevaṭṭhānappaṭimaṇḍitaṃ sabbadosavirahitaṃ, so tasmiṃ nagare sabbathā vepullattaṃ patte aññaṃ desaṃ upagaccheyya, atha taṃ nagaraṃ aparena samayena iddhaṃ bhaveyya phītaṃ subhikkhaṃ khemaṃ samiddhaṃ sivaṃ anītikaṃ nirupaddavaṃ nānājanasamākulaṃ, puthū khattiyā brāhmaṇā vessā suddā hatthārohā assārohā rathikā pattikā dhanuggahā tharuggahā celakā calakā piṇḍadāyakā uggā rājaputtā pakkhandino mahānāgā sūrā vammino yodhino dāsikaputtā bhaṭiputtā* mallakā gaṇakā āḷārikā sūdā kappakā nahāpakā cundā mālākārā suvaṇṇakārā sajjhukārā sīsakārā tipukārā lohakārā vaṭṭakārā ayokārā maṇikārā pesakārā kumbhakārā veṇukārā loṇakārā cammakārā rathakārā dantakārā rajjukārā kocchakārā suttakārā vilīvakārā dhanukārā jiyakārā usukārā cittakārā raṅgakārā rajakā tantavāyā tunnavāyā heraññikā dussikā gandhikā tiṇahārakā kaṭṭhahārakā bhatakā paṇṇikā phalikā* mūlikā odanikā pūvikā macchikā maṃsikā majjikā naṭakā naccakā laṅghakā indajālikā vetālikā mallā chavaḍāhakā pupphachaḍḍakā venā nesādā gaṇikā lāsikā kumbhadāsiyo sakkayavanacīnavilātā ujjenakā bhārukacchakā kāsikosalā parantakā māgadhakā sāketakā soreyyakā* pāveyyakā koṭumbaramāthurakā alasandakasmīragandhārā taṃ nagaraṃ vāsāya upagatā nānāvisayino janā navaṃ suvibhattaṃ adosamanavajjaṃ ramaṇīyaṃ taṃ nagaraṃ passitvā anumānena jānanti ‘cheko vata bho so nagaravaḍḍhakī, yo imassa nagarassa māpetā’ti.
“Just as, great king, a city builder, wishing to construct a city, first inspects a pleasant piece of land that is level, neither too high nor too low, free from gravel and stones, free from dangers, and faultless. Having made any uneven parts level and cleared away stumps and thorns, he would then build a beautiful city there, well-divided and measured in sections, with deep moats and strong ramparts, firm gatehouses, watchtowers, and battlements, with many crossroads, squares, junctions, and meeting places, with clean and level royal roads, well-divided marketplaces, complete with parks, gardens, ponds, lakes, and wells, adorned with various shrines, and free from all faults. When that city has reached prosperity in every way, he would go to another region. Then, at a later time, that city would become rich, prosperous, abundant in food, safe, successful, peaceful, free from calamities, free from dangers, and crowded with various people. Many khattiyas, brahmins, vessas, suddas, elephant riders, horse riders, charioteers, foot soldiers, archers, shield-bearers, standard-bearers, scouts, providers of food during battle, renowned warriors, princes, assaulters, great elephants, heroes, armored soldiers, fighters, sons of female slaves, sons of hired laborers, wrestlers, accountants, cooks, chefs, barbers, bath attendants, turners, garland makers, goldsmiths, silversmiths, lead workers, tin workers, blacksmiths, coppersmiths, ironworkers, jewelers, weavers, potters, bamboo workers, salt makers, leather workers, cart makers, ivory carvers, rope makers, brush makers, thread makers, wicker workers, bow makers, bowstring makers, arrow makers, painters, dyers, washers, weavers, tailors, money changers, cloth merchants, perfumers, grass gatherers, wood gatherers, laborers, vegetable sellers, fruit sellers, root sellers, rice sellers, cake sellers, fishmongers, butchers, liquor sellers, actors, dancers, acrobats, magicians, bards, wrestlers, corpse burners, flower sweepers, bamboo workers, hunters, courtesans, female dancers, female potters’ slaves, people from Sakka, Yavana, Cīna, Vilāta, Ujjeni, Bhārukaccha, Kāsī, Kosala, Paranta, Māgadha, Sāketa, Soreyya, Pāveyya, Koṭumbara, Māthura, Alasanda, Kasmīra, and Gandhāra, people of various desires, having come to dwell in that city, seeing that new, well-divided, faultless, irreproachable, and pleasant city, would know by inference, ‘How skillful indeed was that city builder who constructed this city!’
“Thưa Đại vương, ví như một kiến trúc sư muốn xây dựng một thành phố, trước tiên ông ta sẽ xem xét một khu đất bằng phẳng, không cao không thấp, không có sỏi đá, không có chướng ngại, không có khuyết điểm, và đẹp đẽ. Ông ta sẽ san bằng những chỗ gồ ghề, dọn sạch gốc cây và gai nhọn, rồi xây dựng một thành phố xinh đẹp, được phân chia rõ ràng, đo đạc cẩn thận, với hào sâu và tường thành kiên cố, cổng thành và tháp canh vững chắc, có nhiều ngã tư, ngã ba, quảng trường, đường phố lớn sạch sẽ và bằng phẳng, các khu chợ được phân bố hợp lý, đầy đủ công viên, vườn tược, ao hồ, giếng nước, được trang hoàng bằng nhiều loại đền thờ, không có bất kỳ khuyết điểm nào. Khi thành phố đó đã hoàn toàn phát triển, ông ta sẽ đến một vùng đất khác. Sau đó, vào một thời điểm khác, thành phố đó trở nên thịnh vượng, phồn vinh, sung túc, an toàn, giàu có, yên bình, không có bệnh tật, không có chướng ngại, đông đúc với nhiều loại người: các vị vua, Bà-la-môn, thương gia, tiện dân; những người cưỡi voi, cưỡi ngựa, cưỡi xe, bộ binh, cung thủ, kiếm thủ, lính cầm cờ, lính trinh sát, người cấp lương thực, lính cận vệ, hoàng tử, lính xung kích, những dũng sĩ mạnh mẽ như voi lớn, những chiến binh dũng cảm, những người lính mặc áo giáp, những chiến sĩ, con trai của nô tì, con trai của lính đánh thuê, các đô vật, người tính toán, đầu bếp, thợ nấu ăn, thợ cắt tóc, thợ tắm, thợ tiện, thợ làm vòng hoa, thợ vàng, thợ bạc, thợ chì, thợ thiếc, thợ sắt, thợ đúc kim loại, thợ rèn, thợ kim hoàn, thợ dệt, thợ gốm, thợ làm đồ tre, thợ làm muối, thợ thuộc da, thợ làm xe, thợ chạm ngà, thợ làm dây thừng, thợ làm chổi, thợ xe chỉ, thợ làm đồ đan, thợ làm cung, thợ làm dây cung, thợ làm tên, họa sĩ, thợ nhuộm, thợ giặt, thợ dệt vải, thợ may, thợ đổi tiền, thợ bán vải, thợ bán hương liệu, người hái cỏ, người hái củi, người làm thuê, người bán rau, người bán trái cây, người bán củ, người bán cơm, người bán bánh, người bán cá, người bán thịt, người bán rượu, diễn viên, vũ công, người nhào lộn, ảo thuật gia, người kể chuyện, đô vật, người đốt xác chết, người dọn rác hoa, thợ đan lát, thợ săn, kỹ nữ, vũ nữ, nô tì làm gốm; những người Sakka, Yavana, Cīna, Vilāta, Ujjenaka, Bhārukacchaka, Kāsikosala, Parantaka, Māgadhaka, Sāketaka, Soreyyaka, Pāveyyaka, Koṭumbara, Māthuraka, Alasanda, Kasmīra, Gandhara—những người từ nhiều vùng đất khác nhau đến định cư tại thành phố đó. Khi nhìn thấy thành phố mới được phân chia rõ ràng, không khuyết điểm, không lỗi lầm, và đẹp đẽ đó, họ suy đoán và biết rằng: ‘Ôi, kiến trúc sư xây dựng thành phố này thật khéo léo!’
Evameva kho, mahārāja, so bhagavā asamo asamasamo appaṭisamo asadiso atulo asaṅkhyeyo appameyyo aparimeyyo amitaguṇo guṇapāramippatto anantadhiti anantatejo anantavīriyo anantabalo buddhabalapāramiṃ gato sasenamāraṃ parājetvā diṭṭhijālaṃ padāletvā avijjaṃ khepetvā vijjaṃ uppādetvā dhammukkaṃ dhārayitvā sabbaññutaṃ pāpuṇitvā vijitasaṅgāmo dhammanagaraṃ māpesi.
In the same way, great king, that Blessed One, the Unequalled, the Incomparable, the Peerless, the Matchless, the Incomparable, the Innumerable, the Immeasurable, the Unfathomable, possessed of infinite virtues, having reached the perfection of virtues, with infinite resolve, infinite splendor, infinite energy, infinite strength, having attained the perfection of the Buddha's powers, having vanquished Māra with his army, having shattered the net of wrong views, having dispelled avijjā, having brought forth vijjā, having upheld the torch of Dhamma, having attained omniscience, and having won the battle, constructed the city of Dhamma.
Cũng vậy, đại vương, Đức Thế Tôn ấy là bậc vô song, vô đẳng, vô đối, vô tỷ, vô thượng, vô lượng, vô biên, có vô lượng công đức, đã đạt đến sự viên mãn của các công đức, có ý chí vô hạn, uy lực vô biên, tinh tấn vô tận, sức mạnh vô cùng, đã đạt đến sự viên mãn của các Phật lực, đã đánh bại Māra cùng với quân đội của hắn, đã phá tan lưới tà kiến, đã diệt trừ vô minh, đã phát sinh minh, đã thắp sáng ngọn đuốc Chánh Pháp, đã đạt được Nhất Thiết Trí, đã chiến thắng mọi cuộc chiến, và đã kiến tạo thành phố Chánh Pháp.
1635
‘‘Bhagavato kho, mahārāja, dhammanagaraṃ sīlapākāraṃ hiriparikhaṃ ñāṇadvārakoṭṭhakaṃ vīriyaaṭṭālakaṃ saddhāesikaṃ satidovārikaṃ paññāpāsādaṃ suttantacaccaraṃ abhidhammasiṅghāṭakaṃ vinayavinicchayaṃ satipaṭṭhānavīthikaṃ, tassa kho pana, mahārāja, satipaṭṭhānavīthiyaṃ evarūpā āpaṇā pasāritā honti.
“The city of Dhamma of the Blessed One, great king, has sīla as its rampart, hiri as its moat, ñāṇa as its gatehouse, viriya as its watchtower, saddhā as its gatepost, sati as its doorkeeper, paññā as its palace, the Suttantas as its crossroads, the Abhidhamma as its junction, Vinaya as its legal decision, and the Satipaṭṭhānas as its streets. And in these Satipaṭṭhāna streets, great king, such shops are spread out.
Thưa Đại vương, thành phố Chánh Pháp của Đức Thế Tôn có tường thành là Giới, hào sâu là Tàm, cổng thành là Trí tuệ, tháp canh là Tinh tấn, cột trụ là Đức tin, người gác cổng là Niệm, cung điện là Tuệ, ngã tư là các bài kinh (suttanta), ngã ba là Vi Diệu Pháp (abhidhamma), con đường phán quyết là Luật (vinaya), và đại lộ là các niệm xứ (satipaṭṭhāna). Và, thưa Đại vương, trên đại lộ niệm xứ ấy, những cửa hàng như sau được bày bán:
Seyyathīdaṃ, pupphāpaṇaṃ gandhāpaṇaṃ phalāpaṇaṃ agadāpaṇaṃ osadhāpaṇaṃ amatāpaṇaṃ ratanāpaṇaṃ sabbāpaṇa’’nti.
That is to say: a flower shop, a perfume shop, a fruit shop, a medicine shop, a herb shop, an amata shop, a jewel shop, and a general store.”
Đó là cửa hàng hoa, cửa hàng hương, cửa hàng trái cây, cửa hàng thuốc giải độc, cửa hàng dược liệu, cửa hàng bất tử (amata), cửa hàng châu báu, và cửa hàng tổng hợp.
1636
‘‘Bhante nāgasena, katamaṃ buddhassa bhagavato pupphāpaṇa’’nti?
“Venerable Nāgasena, what is the flower shop of the Buddha, the Blessed One?”
“Bạch Đại đức Nāgasena, cửa hàng hoa của Đức Thế Tôn là gì?”
‘‘Atthi kho pana, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena ārammaṇavibhattiyo akkhātā.
“Indeed, great king, the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One, knowing and seeing, has declared the distinctions of the objects of consciousness.
“Thưa Đại vương, Đức Thế Tôn, bậc Toàn Giác, bậc A-la-hán, bậc biết và thấy ấy, đã thuyết giảng các loại đối tượng quán chiếu (ārammaṇavibhattiyo).
Seyyathīdaṃ, aniccasaññā dukkhasaññā anattasaññā asubhasaññā ādīnavasaññā pahānasaññā virāgasaññā nirodhasaññā sabbaloke anabhiratisaññā sabbasaṅkhāresu aniccasaññā ānāpānassati uddhumātakasaññā vinīlakasaññā vipubbakasaññā vicchiddakasaññā vikkhāyitakasaññā vikkhittakasaññā hatavikkhittakasaññā lohitakasaññā puḷavakasaññā aṭṭhikasaññā mettāsaññā karuṇāsaññā muditāsaññā upekkhāsaññā maraṇānussati kāyagatāsati, ime kho, mahārāja, buddhena bhagavatā ārammaṇavibhattiyo akkhātā.
Great King, the Blessed One, the Arahant, the Perfectly Self-Enlightened One, who knows and sees the Four Noble Truths, has indeed taught these various ways of analyzing objects of meditation: namely, the perception of impermanence, the perception of suffering, the perception of non-self, the perception of impurity, the perception of danger, the perception of abandoning, the perception of dispassion, the perception of cessation, the perception of non-delight in the entire world, the perception of impermanence in all formations, mindfulness of breathing, the perception of a bloated corpse, the perception of a discolored corpse, the perception of a festering corpse, the perception of a cut-up corpse, the perception of a gnawed corpse, the perception of a scattered corpse, the perception of a hacked and scattered corpse, the perception of a bloody corpse, the perception of a worm-infested corpse, the perception of a skeleton, the perception of loving-kindness, the perception of compassion, the perception of appreciative joy, the perception of equanimity, mindfulness of death, and mindfulness of the body. These twenty-seven types of objects of meditation, Great King, were taught by the Buddha, the Blessed One.
Đó là: Vô thường tưởng (aniccasaññā), Khổ tưởng (dukkhasaññā), Vô ngã tưởng (anattasaññā), Bất tịnh tưởng (asubhasaññā), Quán tội lỗi tưởng (ādīnavasaññā), Đoạn trừ tưởng (pahānasaññā), Ly tham tưởng (virāgasaññā), Diệt tưởng (nirodhasaññā), Bất lạc toàn thế gian tưởng (sabbaloke anabhiratisaññā), Vô thường tất cả các hành tưởng (sabbasaṅkhāresu aniccasaññā), Niệm hơi thở vào ra (ānāpānassati), Thi thể phình trướng tưởng (uddhumātakasaññā), Thi thể xanh xám tưởng (vinīlakasaññā), Thi thể mưng mủ tưởng (vipubbakasaññā), Thi thể nát vụn tưởng (vicchiddakasaññā), Thi thể bị ăn mòn tưởng (vikkhāyitakasaññā), Thi thể bị phân tán tưởng (vikkhittakasaññā), Thi thể bị chặt và phân tán tưởng (hatavikkhittakasaññā), Thi thể đẫm máu tưởng (lohitakasaññā), Thi thể đầy giòi bọ tưởng (puḷavakasaññā), Thi thể xương trắng tưởng (aṭṭhikasaññā), Từ tưởng (mettāsaññā), Bi tưởng (karuṇāsaññā), Hỷ tưởng (muditāsaññā), Xả tưởng (upekkhāsaññā), Niệm chết (maraṇānussati), và Niệm thân (kāyagatāsati). Thưa Đại vương, đây là các loại đối tượng quán chiếu được Đức Thế Tôn thuyết giảng.
Tattha yo koci jarāmaraṇā muccitukāmo, so tesu aññataraṃ ārammaṇaṃ gaṇhāti, tena ārammaṇena rāgā vimuccati, dosā vimuccati, mohā vimuccati, mānato vimuccati, diṭṭhito vimuccati, saṃsāraṃ tarati, taṇhāsotaṃ nivāreti, tividhaṃ malaṃ visodheti, sabbakilese upahantvā amalaṃ virajaṃ suddhaṃ paṇḍaraṃ ajātiṃ ajaraṃ amaraṃ sukhaṃ sītibhūtaṃ abhayaṃ nagaruttamaṃ nibbānanagaraṃ pavisitvā arahatte cittaṃ vimoceti, idaṃ vuccati mahārāja ‘bhagavato pupphāpaṇa’nti.
Among these twenty-seven types of objects of meditation, whoever wishes to be freed from old age and death takes up one of these objects of meditation. By that object of meditation, one is freed from lust, freed from hatred, freed from delusion, freed from conceit, freed from wrong views, crosses saṃsāra, stops the current of craving, purifies the three defilements, and having destroyed all defilements, enters the city of Nibbāna—the supreme city, which is undefiled, dust-free, pure, bright, unborn, unaging, deathless, blissful, cooled, and fearless—and liberates the mind in Arahantship. This, Great King, is called 'the Blessed One's flower market'.
Trong số đó, bất cứ ai muốn thoát khỏi già và chết, người ấy sẽ chọn một trong các đối tượng quán chiếu ấy. Nhờ đối tượng quán chiếu ấy, người ấy thoát khỏi tham, thoát khỏi sân, thoát khỏi si, thoát khỏi mạn, thoát khỏi tà kiến, vượt qua luân hồi, ngăn chặn dòng ái, tẩy sạch ba cấu uế, diệt trừ tất cả các phiền não, và sau khi nhập vào thành Niết Bàn, thành phố tối thượng, không cấu uế, không bụi bặm, thanh tịnh, trong sáng, không sinh, không già, không chết, an lạc, tịch tịnh, không sợ hãi, người ấy giải thoát tâm mình khỏi A-la-hán quả. Thưa Đại vương, đây được gọi là ‘cửa hàng hoa của Đức Thế Tôn’.
1637
‘‘‘Kammamūlaṃ gahetvāna, āpaṇaṃ upagacchatha;
‘‘‘Having taken the root of kamma, go to the market;
“Hãy nắm giữ cội rễ nghiệp thiện, và đi đến cửa hàng;
1638
Ārammaṇaṃ kiṇitvāna, tato muccatha muttiyā’’’ti.
Having bought the object of meditation, then be freed with liberation.’’’
Hãy mua đối tượng quán chiếu, rồi từ đó được giải thoát.”
1639
‘‘Bhante nāgasena, katamaṃ buddhassa bhagavato gandhāpaṇa’’nti?
‘‘Venerable Nāgasena, what is the Blessed Buddha’s perfume market?’’
“Bạch Đại đức Nāgasena, cửa hàng hương của Đức Thế Tôn là gì?”
‘‘Atthi kho pana, mahārāja, tena bhagavatā sīlavibhattiyo akkhātā, yena sīlagandhena anulittā bhagavato puttā sadevakaṃ lokaṃ sīlagandhena dhūpenti sampadhūpenti, disampi anudisampi anuvātampi paṭivātampi vāyanti ativāyanti, pharitvā tiṭṭhanti.
‘‘Great King, the Blessed One has taught divisions of virtue, by the perfume of which virtue the sons of the Blessed One, being anointed, perfume and thoroughly perfume the world with its devas with the perfume of virtue. They waft and greatly waft in all directions and intermediate directions, both with and against the wind, pervading and enduring.
“Thưa Đại vương, Đức Thế Tôn đã thuyết giảng các loại Giới (sīlavibhattiyo), nhờ hương Giới ấy mà các đệ tử của Ngài xông ngát, tỏa ngát hương Giới khắp thế gian cùng với chư thiên, lan tỏa khắp các phương, các hướng phụ, thuận gió và ngược gió, và đứng vững khắp nơi.
Katamā tā sīlavibhattiyo?
What are these divisions of virtue?
Các loại Giới ấy là gì?
Saraṇasīlaṃ pañcaṅgasīlaṃ aṭṭhaṅgasīlaṃ dasaṅgasīlaṃ pañcuddesapariyāpannaṃ pātimokkhasaṃvarasīlaṃ.
They are the virtue of refuges, the five-precept virtue, the eight-precept virtue, the ten-precept virtue, and the Pātimokkha restraint virtue which is included in the five uddesas.
Giới quy y (saraṇasīla), Ngũ giới (pañcaṅgasīla), Bát giới (aṭṭhaṅgasīla), Thập giới (dasaṅgasīla), Giới phòng hộ Pātimokkha thuộc năm điều mục.
Idaṃ vuccati, mahārāja, ‘bhagavato gandhāpaṇa’nti.
This, Great King, is called ‘the Blessed One’s perfume market’.
Thưa Đại vương, đây được gọi là ‘cửa hàng hương của Đức Thế Tôn’.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena –
And this, Great King, was spoken by the Blessed One, the Deva beyond devas:
Và Đức Thế Tôn, bậc thiên nhân sư, cũng đã thuyết rằng –
1640
‘‘‘Na pupphagandho paṭivātameti, na candanaṃ taggaramallikā vā;
‘‘‘The scent of flowers does not go against the wind,
“Hương hoa không bay ngược gió, hương gỗ đàn hương, taggara hay mallikā cũng không bay ngược gió;
1641
Satañca gandho paṭivātameti, sabbā disā sappuriso pavāyati* .
Nor does sandalwood, tagara, or jasmine; but the scent of the virtuous goes against the wind. A good person pervades all directions.
Nhưng hương của bậc thiện nhân thì bay ngược gió, bậc thiện nhân tỏa hương khắp mọi phương hướng.
1642
‘‘‘Candanaṃ tagaraṃ vāpi, uppalaṃ atha vassikī;
‘‘‘Sandalwood or tagara, or lotus, or jasmine;
Dù là đàn hương, tagara, sen xanh hay vassikī;
1643
Etesaṃ gandhajātānaṃ, sīlagandho anuttaro.
Among these kinds of scents, the scent of virtue is unsurpassed.
Trong số các loại hương này, hương Giới (sīla) là vô thượng.
1644
‘‘‘Appamatto ayaṃ gandho, yvāyaṃ tagaracandanaṃ;
‘‘‘Faint is this scent, that of tagara and sandalwood;
Hương của tagara và đàn hương này là rất ít ỏi;
1645
Yo ca sīlavataṃ gandho, vāti devesu uttamo’’’ti.
But the scent of the virtuous is supreme, it wafts among the devas.’’’
Hương của những người giữ Giới (sīla) là tối thượng, bay tỏa đến cả chư thiên.”
1646
‘‘Bhante nāgasena, katamaṃ buddhassa bhagavato phalāpaṇa’’nti?
‘‘Venerable Nāgasena, what is the Blessed Buddha’s fruit market?’’
“Bạch Đại đức Nāgasena, đâu là ‘chợ quả’ của Đức Thế Tôn?”
‘‘Phalāni kho, mahārāja, bhagavatā akkhātāni.
‘‘Great King, the Blessed One has taught fruits.
“Thưa Đại vương, Đức Thế Tôn đã thuyết giảng về các quả.
Seyyathīdaṃ, sotāpattiphalaṃ sakadāgāmiphalaṃ anāgāmiphalaṃ arahattaphalaṃ suññataphalasamāpatti animittaphalasamāpatti appaṇihitaphalasamāpatti.
Namely, the fruit of stream-entry, the fruit of once-returning, the fruit of non-returning, the fruit of Arahantship, the attainment of the fruit of emptiness, the attainment of the fruit of signlessness, the attainment of the fruit of desirelessness.
Đó là: Quả Nhập Lưu (sotāpattiphala), Quả Nhất Lai (sakadāgāmiphala), Quả Bất Hoàn (anāgāmiphala), Quả A-la-hán (arahattaphala), Thành Tựu Quả Không (suññataphalasamāpatti), Thành Tựu Quả Vô Tướng (animittaphalasamāpatti), Thành Tựu Quả Vô Nguyện (appaṇihitaphalasamāpatti).
Tattha yo koci yaṃ phalaṃ icchati, so kammamūlaṃ datvā patthitaṃ phalaṃ kiṇāti.
Therein, whoever desires any fruit, gives the root of kamma and buys the desired fruit.
Ở đây, bất cứ ai muốn quả nào, người ấy sẽ trả gốc là nghiệp (kamma) và mua quả mong muốn.
Yadi sotāpattiphalaṃ, yadi sakadāgāmiphalaṃ, yadi anāgāmiphalaṃ, yadi arahattaphalaṃ, yadi suññataphalasamāpattiṃ, yadi animittaphalasamāpattiṃ, yadi appaṇihitaphalasamāpattiṃ.
Whether it be the fruit of stream-entry, or the fruit of once-returning, or the fruit of non-returning, or the fruit of Arahantship, or the attainment of the fruit of emptiness, or the attainment of the fruit of signlessness, or the attainment of the fruit of desirelessness.
Dù là Quả Nhập Lưu, dù là Quả Nhất Lai, dù là Quả Bất Hoàn, dù là Quả A-la-hán, dù là Thành Tựu Quả Không, dù là Thành Tựu Quả Vô Tướng, dù là Thành Tựu Quả Vô Nguyện.
Yathā, mahārāja, kassaci purisassa dhuvaphalo ambo bhaveyya, so na tāva tato phalāni pāteti, yāva kayikā na āgacchanti, anuppatte pana kayike mūlaṃ gahetvā evaṃ ācikkhati ‘ambho purisa eso kho dhuvaphalo ambo, tato yaṃ icchasi, ettakaṃ phalaṃ gaṇhāhi salāṭukaṃ vā dovilaṃ vā kesikaṃ vā āmaṃ vā pakkaṃ vā’ti, so tena attanā dinnamūlena yadi salāṭukaṃ icchati, salāṭukaṃ gaṇhāti, yadi dovilaṃ icchati, dovilaṃ gaṇhāti, yadi kesikaṃ icchati, kesikaṃ gaṇhāti, yadi āmakaṃ icchati, āmakaṃ gaṇhāti, yadi pakkaṃ icchati, pakkaṃ gaṇhāti.
Just as, Great King, if a man has a mango tree that bears fruit regularly, he does not pluck the fruits from it until buyers arrive. But when buyers arrive, he takes the payment and says: ‘Sir, this is a mango tree that bears fruit regularly. Take as many fruits as you wish from it, whether unripe, half-ripe, fully ripe, raw, or cooked.’ So, with the payment he has given, if he wants unripe ones, he takes unripe ones; if he wants half-ripe ones, he takes half-ripe ones; if he wants fully ripe ones, he takes fully ripe ones; if he wants raw ones, he takes raw ones; if he wants ripe ones, he takes ripe ones.
Thưa Đại vương, ví như một người có cây xoài ra quả thường xuyên, người ấy sẽ không hái quả xuống chừng nào người mua chưa đến. Nhưng khi người mua đến, người ấy sẽ nhận tiền và nói: ‘Này người kia, đây là cây xoài ra quả thường xuyên, ngươi muốn quả nào thì cứ lấy bấy nhiêu, quả non, quả xanh chưa có hột, quả xanh có hột, quả xanh chín hay quả chín.’ Người ấy, với số tiền đã trả, nếu muốn quả non thì lấy quả non, nếu muốn quả xanh chưa có hột thì lấy quả xanh chưa có hột, nếu muốn quả xanh có hột thì lấy quả xanh có hột, nếu muốn quả xanh chín thì lấy quả xanh chín, nếu muốn quả chín thì lấy quả chín.
Evameva kho, mahārāja, yo yaṃ phalaṃ icchati, so kammamūlaṃ datvā patthitaṃ phalaṃ gaṇhāti, yadi sotāpattiphalaṃ…pe… yadi appaṇihitaphalasamāpattiṃ, idaṃ vuccati, mahārāja, ‘bhagavato phalāpaṇa’nti.
Even so, great king, whoever desires a certain fruit, gives the root of kamma and obtains the desired fruit, whether it be the fruit of stream-entry… (and so on) …whether it be the attainment of the signless fruit. This, great king, is called 'the Buddha's fruit market'.
Cũng vậy, thưa Đại vương, ai muốn quả nào, người ấy sẽ trả gốc là nghiệp (kamma) và lấy quả mong muốn, dù là Quả Nhập Lưu… (v.v.)… dù là Thành Tựu Quả Vô Nguyện. Thưa Đại vương, đây được gọi là ‘chợ quả của Đức Thế Tôn’.
1647
‘‘‘Kammamūlaṃ janā datvā, gaṇhanti amatamphalaṃ;
‘People, having given the root of kamma, obtain the fruit of the Deathless;
“Người đời trả gốc là nghiệp, mua quả bất tử;
1648
Tena te sukhitā honti, ye kītā amatapphala’’’nti.
By that, they are happy, those who have bought the fruit of the Deathless.’”
Nhờ đó, những ai đã mua quả bất tử ấy sẽ được an vui.”
1649
‘‘Bhante nāgasena, katamaṃ buddhassa bhagavato agadāpaṇa’’nti?
“Venerable Nāgasena, what is the Buddha’s antidote market?”
“Bạch Đại đức Nāgasena, đâu là ‘chợ thuốc giải độc’ của Đức Thế Tôn?”
‘‘Agadāni kho, mahārāja, bhagavatā akkhātāni, yehi agadehi so bhagavā sadevakaṃ lokaṃ kilesavisato parimoceti.
“Antidotes, great king, have been declared by the Buddha, by which antidotes that Blessed One frees the world with its devas from the poison of defilements.
“Thưa Đại vương, Đức Thế Tôn đã thuyết giảng về các thuốc giải độc, nhờ đó Đức Thế Tôn giải thoát thế gian cùng chư thiên khỏi chất độc phiền não.
Katamāni pana tāni agadāni?
And what are those antidotes?
Vậy những thuốc giải độc ấy là gì?
Yānimāni, mahārāja, bhagavatā cattāri ariyasaccāni akkhātāni.
These, great king, are the four Noble Truths declared by the Buddha.
Thưa Đại vương, đó là bốn Thánh Đế (ariyasacca) mà Đức Thế Tôn đã thuyết giảng.
Seyyathīdaṃ, dukkhaṃ ariyasaccaṃ dukkhasamudayaṃ ariyasaccaṃ dukkhanirodhaṃ ariyasaccaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ, tattha ye keci aññāpekkhā catusaccaṃ dhammaṃ suṇanti, te jātiyā parimuccanti, jarāya parimuccanti, maraṇā parimuccanti, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsehi parimuccanti, idaṃ vuccati mahārāja ‘bhagavato agadāpaṇa’nti.
Namely, the Noble Truth of suffering, the Noble Truth of the origin of suffering, the Noble Truth of the cessation of suffering, the Noble Truth of the path leading to the cessation of suffering. Therein, whoever, aspiring to knowledge, listens to the Dhamma of the four truths, they are freed from birth, freed from old age, freed from death, freed from sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair. This, great king, is called 'the Buddha's antidote market'.
Đó là: Khổ Thánh Đế (dukkha ariyasacca), Khổ Tập Thánh Đế (dukkhasamudaya ariyasacca), Khổ Diệt Thánh Đế (dukkhanirodha ariyasacca), Khổ Diệt Đạo Thánh Đế (dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasacca). Ở đây, bất cứ ai mong cầu sự hiểu biết mà lắng nghe Pháp Tứ Thánh Đế, họ sẽ được giải thoát khỏi sinh, được giải thoát khỏi già, được giải thoát khỏi chết, được giải thoát khỏi sầu, bi, khổ, ưu, não. Thưa Đại vương, đây được gọi là ‘chợ thuốc giải độc của Đức Thế Tôn’.
1650
‘‘‘Ye keci agadā loke* , visānaṃ paṭibāhakā;
‘Whatever antidotes there are in the world, that counteract poisons;
“Bất cứ thuốc giải độc nào trên đời, có thể chống lại các loại độc;
1651
Dhammāgadasamaṃ natthi, etaṃ pivatha bhikkhavo’’’ti.
There is no antidote equal to the Dhamma-antidote. Drink this, bhikkhus!’”
Không có thuốc giải độc nào sánh bằng Pháp giải độc, này các Tỳ-kheo, hãy uống thuốc này.”
1652
‘‘Bhante nāgasena, katamaṃ buddhassa bhagavato osadhāpaṇa’’nti?
“Venerable Nāgasena, what is the Buddha’s medicine market?”
“Bạch Đại đức Nāgasena, đâu là ‘chợ thuốc chữa bệnh’ của Đức Thế Tôn?”
‘‘Osadhāni kho, mahārāja, bhagavatā akkhātāni, yehi osadhehi so bhagavā devamanusse tikicchati.
“Medicines, great king, have been declared by the Buddha, by which medicines that Blessed One treats devas and humans.
“Thưa Đại vương, Đức Thế Tôn đã thuyết giảng về các loại thuốc, nhờ đó Đức Thế Tôn chữa trị cho chư thiên và loài người.
Seyyathīdaṃ, cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, etehi osadhehi bhagavā micchādiṭṭhiṃ vireceti, micchāsaṅkappaṃ vireceti, micchāvācaṃ vireceti, micchākammantaṃ vireceti, micchāājīvaṃ vireceti, micchāvāyāmaṃ vireceti, micchāsatiṃ vireceti, micchāsamādhiṃ vireceti, lobhavamanaṃ kāreti, dosavamanaṃ kāreti, mohavamanaṃ kāreti, mānavamanaṃ kāreti, diṭṭhivamanaṃ kāreti, vicikicchāvamanaṃ kāreti, uddhaccavamanaṃ kāreti, thinamiddhavamanaṃ kāreti, ahirikānottappavamanaṃ kāreti, sabbakilesavamanaṃ kāreti, idaṃ vuccati, mahārāja, ‘bhagavato osadhāpaṇa’nti.
Namely, the four foundations of mindfulness, the four right exertions, the four bases of psychic power, the five faculties, the five powers, the seven factors of awakening, the Noble Eightfold Path. With these medicines, the Buddha purges wrong view, purges wrong intention, purges wrong speech, purges wrong action, purges wrong livelihood, purges wrong effort, purges wrong mindfulness, purges wrong concentration; he causes the vomiting of greed, causes the vomiting of hatred, causes the vomiting of delusion, causes the vomiting of conceit, causes the vomiting of wrong views, causes the vomiting of doubt, causes the vomiting of restlessness, causes the vomiting of sloth and torpor, causes the vomiting of shamelessness and fearlessness of wrongdoing, causes the vomiting of all defilements. This, great king, is called 'the Buddha's medicine market'.
Đó là: Bốn Niệm Xứ (satipaṭṭhāna), bốn Chánh Cần (sammappadhāna), bốn Như Ý Túc (iddhipāda), năm Căn (indriya), năm Lực (bala), bảy Chi Giác Ngộ (bojjhaṅga), Bát Chánh Đạo (ariyo aṭṭhaṅgiko maggo). Với những loại thuốc này, Đức Thế Tôn làm cho tà kiến (micchādiṭṭhi) được loại bỏ, tà tư duy (micchāsaṅkappa) được loại bỏ, tà ngữ (micchāvāca) được loại bỏ, tà nghiệp (micchākammanta) được loại bỏ, tà mạng (micchāājīva) được loại bỏ, tà tinh tấn (micchāvāyāma) được loại bỏ, tà niệm (micchāsati) được loại bỏ, tà định (micchāsamādhi) được loại bỏ; Ngài khiến cho tham được nôn ra, sân được nôn ra, si được nôn ra, mạn được nôn ra, tà kiến được nôn ra, hoài nghi được nôn ra, trạo cử được nôn ra, hôn trầm-thụy miên được nôn ra, vô tàm-vô quý được nôn ra, tất cả các phiền não được nôn ra. Thưa Đại vương, đây được gọi là ‘chợ thuốc chữa bệnh của Đức Thế Tôn’.
1653
‘‘‘Ye keci osadhā loke, vijjanti vividhā bahū;
‘Whatever medicines there are in the world, various and many;
“Bất cứ loại thuốc nào trên đời, có nhiều loại khác nhau;
1654
Dhammosadhasamaṃ natthi, etaṃ pivatha bhikkhavo.
There is no medicine equal to the Dhamma-medicine. Drink this, bhikkhus!
Không có thuốc nào sánh bằng thuốc Pháp, này các Tỳ-kheo, hãy uống thuốc này.
1655
‘‘‘Dhammosadhaṃ pivitvāna, ajarāmaraṇā siyuṃ;
Having drunk the Dhamma-medicine, may they be ageless and deathless;
Uống thuốc Pháp, sẽ không già không chết;
1656
Bhāvayitvā ca passitvā, nibbutā upadhikkhaye’’’ti.
Having developed and seen, may they be extinguished at the exhaustion of substrata.’”
Sau khi tu tập và thấy được, sẽ tịch tịnh khi các chấp thủ đã diệt tận.”
1657
‘‘Bhante nāgasena, katamaṃ buddhassa bhagavato amatāpaṇa’’nti?
“Venerable Nāgasena, what is the Buddha’s Deathless market?”
“Bạch Đại đức Nāgasena, đâu là ‘chợ bất tử’ của Đức Thế Tôn?”
‘‘Amataṃ kho, mahārāja, bhagavatā akkhātaṃ, yena amatena so bhagavā sadevakaṃ lokaṃ abhisiñci, yena amatena abhisittā devamanussā jātijarābyādhimaraṇasokaparidevadukkhadomanassupāyāsehi parimucciṃsu.
“The Deathless, great king, has been declared by the Buddha, with which Deathless that Blessed One anointed the world with its devas, and being anointed with that Deathless, devas and humans were freed from birth, old age, sickness, death, sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair.
“Thưa Đại vương, Đức Thế Tôn đã thuyết giảng về sự bất tử (amata), nhờ sự bất tử ấy Đức Thế Tôn đã rưới lên thế gian cùng chư thiên, và nhờ sự bất tử ấy được rưới lên, chư thiên và loài người đã thoát khỏi sinh, già, bệnh, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não.
Katamaṃ taṃ amataṃ?
What is that Deathless?
Vậy sự bất tử ấy là gì?
Yadidaṃ kāyagatāsati.
It is mindfulness of the body (kāyagatāsati).
Đó chính là Niệm Thân (kāyagatāsati).
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena ‘amataṃ te, bhikkhave, paribhuñjanti, ye kāyagatāsatiṃ paribhuñjantī’ti.
This too, great king, was spoken by the Buddha, the God of gods: ‘Bhikkhus, those who partake of mindfulness of the body partake of the Deathless.’
Thưa Đại vương, Đức Thế Tôn, vị Thiên nhân sư, cũng đã thuyết giảng điều này: ‘Này các Tỳ-kheo, những ai thực hành Niệm Thân là những người đang thọ hưởng sự bất tử.’
Idaṃ vuccati, mahārāja, ‘bhagavato amatāpaṇa’nti.
This, great king, is called 'the Buddha's Deathless market'.
Thưa Đại vương, đây được gọi là ‘chợ bất tử của Đức Thế Tôn’.
1658
‘‘‘Byādhitaṃ janataṃ disvā, amatāpaṇaṃ pasārayi;
‘Seeing the afflicted populace, he spread the Deathless market;
“Thấy chúng sinh bệnh tật, Ngài đã trải rộng chợ bất tử;
1659
Kammena taṃ kiṇitvāna, amataṃ ādetha bhikkhavo’’’ti.
Having bought it with kamma, bhikkhus, take the Deathless!’”
Này các Tỳ-kheo, hãy mua sự bất tử ấy bằng nghiệp (kamma) và thọ hưởng.”
1660
‘‘Bhante nāgasena, katamaṃ buddhassa bhagavato ratanāpaṇa’’nti?
“Venerable Nāgasena, what is the Buddha’s jewel market?”
“Bạch Đại đức Nāgasena, đâu là ‘chợ ngọc báu’ của Đức Thế Tôn?”
‘‘Ratanāni kho, mahārāja, bhagavatā akkhātāni, yehi ratanehi vibhūsitā bhagavato puttā sadevakaṃ lokaṃ virocanti obhāsenti pabhāsenti jalanti pajjalanti uddhaṃ adho tiriyaṃ ālokaṃ dassenti.
“Jewels, great king, have been declared by the Buddha, adorned with which jewels the Buddha’s sons illuminate, brighten, radiate, shine, and blaze, showing light upwards, downwards, and across the world with its devas.
“Thưa Đại vương, Đức Thế Tôn đã thuyết giảng về các ngọc báu, nhờ những ngọc báu ấy mà các đệ tử của Đức Thế Tôn được trang sức, chiếu sáng, rực rỡ, chói lọi, bừng sáng khắp thế gian cùng chư thiên, hiển lộ ánh sáng lên trên, xuống dưới và ngang qua.
Katamāni tāni ratanāni?
What are those jewels?
Vậy những ngọc báu ấy là gì?
Sīlaratanaṃ samādhiratanaṃ paññāratanaṃ vimuttiratanaṃ vimuttiñāṇadassanaratanaṃ paṭisambhidāratanaṃ bojjhaṅgaratanaṃ.
The jewel of virtue (sīlaratana), the jewel of concentration (samādhiratana), the jewel of wisdom (paññāratana), the jewel of liberation (vimuttiratana), the jewel of knowledge and vision of liberation (vimuttiñāṇadassanaratana), the jewel of analytical knowledge (paṭisambhidāratana), the jewel of the factors of awakening (bojjhaṅgaratana).
Ngọc báu Giới (sīlaratana), ngọc báu Định (samādhiratana), ngọc báu Tuệ (paññāratana), ngọc báu Giải Thoát (vimuttiratana), ngọc báu Giải Thoát Tri Kiến (vimuttiñāṇadassanaratana), ngọc báu Phân Tích (paṭisambhidāratana), ngọc báu Giác Chi (bojjhaṅgaratana).
1661
‘‘Katamaṃ, mahārāja, bhagavato sīlaratanaṃ?
“What, great king, is the Bhagavan’s jewel of sīla?
“Thưa Đại vương, đâu là ngọc báu Giới của Đức Thế Tôn?
Pātimokkhasaṃvarasīlaṃ indriyasaṃvarasīlaṃ ājīvapārisuddhisīlaṃ paccayasannissitasīlaṃ cūḷasīlaṃ majjhimasīlaṃ mahāsīlaṃ maggasīlaṃ phalasīlaṃ.
It is the sīla of restraint according to the Pātimokkha, the sīla of sense-faculty restraint, the sīla of purity of livelihood, the sīla of reliance on requisites, the minor sīla, the middle sīla, the great sīla, the sīla of the path, the sīla of the fruit.
Giới phòng hộ Pātimokkha (pātimokkhasaṃvarasīla), Giới phòng hộ các căn (indriyasaṃvarasīla), Giới thanh tịnh phương tiện sinh sống (ājīvapārisuddhisīla), Giới nương tựa các vật dụng (paccayasannissitasīla), Tiểu Giới (cūḷasīla), Trung Giới (majjhimasīla), Đại Giới (mahāsīla), Giới Đạo (maggasīla), Giới Quả (phalasīla).”
Sīlaratanena kho, mahārāja, vibhūsitassa puggalassa sadevako loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī pajā pihayati pattheti, sīlaratanapiḷandho kho, mahārāja, bhikkhu disampi anudisampi uddhampi adhopi tiriyampi virocati ativirocati* , heṭṭhato avīciṃ uparito bhavaggaṃ upādāya etthantare sabbaratanāni atikkamitvā* abhibhavitvā ajjhottharitvā tiṭṭhati, evarūpāni kho, mahārāja, sīlaratanāni bhagavato ratanāpaṇe pasāritāni, idaṃ vuccati mahārāja ‘bhagavato sīlaratana’nti.
Indeed, great king, the world with its devas, Māra, Brahmā, and its generation of ascetics and brahmins, desires and longs for a person adorned with the jewel of sīla. Indeed, great king, a bhikkhu adorned with the jewel of sīla shines forth and shines exceedingly in the cardinal directions, the intermediate directions, above, below, and across. Starting from Avīci below and up to the Bhavagga, within this interval, he surpasses, overcomes, and outshines all other jewels. Such, great king, are the jewels of sīla displayed in the Bhagavan’s jewel-store. This, great king, is called ‘the Bhagavan’s jewel of sīla’.
Thưa Đại vương, quả thật, một người được trang hoàng bằng châu báu Giới (Sīlaratana) thì chúng sinh, bao gồm chư thiên, Ma vương, Phạm thiên, cùng với các Sa-môn và Bà-la-môn, đều yêu mến và mong ước. Thưa Đại vương, quả thật, một Tỳ-khưu được trang sức bằng châu báu Giới sẽ tỏa sáng rực rỡ khắp các phương chính, phương phụ, phương trên, phương dưới và phương ngang. Vượt qua, chế ngự và bao trùm tất cả các châu báu khác trong khoảng từ cõi Vô gián địa ngục (Avīci) ở dưới cho đến cõi Hữu đảnh (Bhavagga) ở trên. Thưa Đại vương, những châu báu Giới như vậy đã được Đức Thế Tôn bày ra trong kho châu báu của Ngài. Thưa Đại vương, đây được gọi là ‘châu báu Giới của Đức Thế Tôn’.
1662
‘‘‘Evarūpāni sīlāni, santi buddhassa āpaṇe;
“‘Such sīlas are in the Buddha’s store;
“Những giới như vậy có trong kho của Đức Phật;
1663
Kammena taṃ kiṇitvāna, ratanaṃ vo piḷandhathā’ti.
Having bought that jewel with kamma, wear it, you all.’
Hãy dùng nghiệp mà mua châu báu ấy, rồi trang sức cho mình.”
1664
‘‘Katamaṃ, mahārāja, bhagavato samādhiratanaṃ?
“What, great king, is the Bhagavan’s jewel of samādhi?
“Thưa Đại vương, châu báu Định (Samādhiratana) của Đức Thế Tôn là gì?
Savitakkasavicāro samādhi, avitakkavicāramatto samādhi, avitakkaavicāro samādhi, suññato samādhi, animitto samādhi, appaṇihito samādhi.
It is samādhi with initial application and sustained application, samādhi with only sustained application and without initial application, samādhi without initial application and without sustained application, empty samādhi, signless samādhi, and aimless samādhi.
Đó là định có tầm có tứ, định chỉ có tứ, định không tầm không tứ, định Không (Suññato), định Vô tướng (Animitta), định Vô nguyện (Appaṇihita).
Samādhiratanaṃ kho, mahārāja, piḷandhassa bhikkhuno ye te kāmavitakkabyāpādavitakkavihiṃsāvitakkamānuddhaccadiṭṭhivicikicchākilesavatthūni vividhāni ca kuvitakkāni, te sabbe samādhiṃ āsajja vikiranti vidhamanti viddhaṃsanti na saṇṭhanti* na upalimpanti* .
Indeed, great king, for a bhikkhu adorned with the jewel of samādhi, those thoughts of sensuality, thoughts of ill-will, thoughts of harm, pride, restlessness, wrong views, doubt, and various other unwholesome thoughts, which are bases for defilements—all of them, upon encountering samādhi, scatter, are dispersed, are destroyed, do not remain, and do not adhere.
Thưa Đại vương, đối với Tỳ-khưu được trang sức bằng châu báu Định, những tà tư duy về dục, tà tư duy về sân, tà tư duy về hại, kiêu mạn, phóng dật, tà kiến, hoài nghi, cùng các căn bản phiền não và vô số tà tư duy khác, tất cả đều bị Định đẩy lùi, tan biến, bị hủy hoại, không còn tồn tại, không còn bám víu.
Yathā, mahārāja, vāri pokkharapatte vikirati vidhamati viddhaṃsati na saṇṭhāti na upalimpati.
Just as, great king, water on a lotus leaf scatters, is dispersed, is destroyed, does not remain, and does not adhere.
Thưa Đại vương, ví như nước trên lá sen bị phân tán, bị thổi bay, bị hủy hoại, không còn đọng lại, không còn bám víu.
Taṃ kissa hetu?
For what reason is that so?
Vì sao vậy?
Parisuddhattā padumassa.
Because of the purity of the lotus.
Vì lá sen trong sạch.
Evameva kho, mahārāja, samādhiratanaṃ piḷandhassa bhikkhuno ye te kāmavitakkabyāpādavitakkavihiṃsāvitakkamānuddhacca diṭṭhivicikicchākilesavatthūni vividhāni ca kuvitakkāni, te sabbe samādhiṃ āsajja vikiranti vidhamanti viddhaṃsanti na saṇṭhanti na upalimpanti.
Even so, great king, for a bhikkhu adorned with the jewel of samādhi, those thoughts of sensuality, thoughts of ill-will, thoughts of harm, pride, restlessness, wrong views, doubt, and various other unwholesome thoughts, which are bases for defilements—all of them, upon encountering samādhi, scatter, are dispersed, are destroyed, do not remain, and do not adhere.
Cũng vậy, thưa Đại vương, đối với Tỳ-khưu được trang sức bằng châu báu Định, những tà tư duy về dục, tà tư duy về sân, tà tư duy về hại, kiêu mạn, phóng dật, tà kiến, hoài nghi, cùng các căn bản phiền não và vô số tà tư duy khác, tất cả đều bị Định đẩy lùi, tan biến, bị hủy hoại, không còn tồn tại, không còn bám víu.
Taṃ kissa hetu?
For what reason is that so?
Vì sao vậy?
Parisuddhattā samādhissa.
Because of the purity of samādhi.
Vì Định trong sạch.
Idaṃ vuccati, mahārāja, ‘bhagavato samādhiratana’nti, evarūpāni kho, mahārāja, samādhiratanāni bhagavato ratanāpaṇe pasāritāni.
This, great king, is called ‘the Bhagavan’s jewel of samādhi’. Such, great king, are the jewels of samādhi displayed in the Bhagavan’s jewel-store.
Thưa Đại vương, đây được gọi là ‘châu báu Định của Đức Thế Tôn’. Thưa Đại vương, những châu báu Định như vậy đã được Đức Thế Tôn bày ra trong kho châu báu của Ngài.
1665
‘‘‘Samādhiratanamālassa, kuvitakkā na jāyare;
“‘For one who wears the jewel of samādhi, unwholesome thoughts do not arise;
“Đối với người mang chuỗi châu báu Định, những tà tư duy không khởi lên;
1666
Na ca vikkhipate cittaṃ, etaṃ tumhe piḷandhathā’ti.
Nor does the mind become scattered. Wear this, you all.’
Tâm cũng không tán loạn, hãy trang sức cho mình bằng điều này.”
1667
‘‘Katamaṃ, mahārāja, bhagavato paññāratanaṃ?
“What, great king, is the Bhagavan’s jewel of paññā?
“Thưa Đại vương, châu báu Tuệ (Paññāratana) của Đức Thế Tôn là gì?
Yāya, mahārāja, paññāya ariyasāvako ‘idaṃ kusala’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘idaṃ akusala’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘idaṃ sāvajjaṃ, idaṃ anavajjaṃ, idaṃ sevitabbaṃ, idaṃ na sevitabbaṃ, idaṃ hīnaṃ, idaṃ paṇītaṃ, idaṃ kaṇhaṃ, idaṃ sukkaṃ, idaṃ kaṇhasukkasappaṭibhāga’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhasamudayo’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhanirodho’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti.
It is that paññā, great king, by which a noble disciple truly understands: ‘This is wholesome,’ ‘This is unwholesome,’ ‘This is blameworthy,’ ‘This is blameless,’ ‘This should be cultivated,’ ‘This should not be cultivated,’ ‘This is inferior,’ ‘This is excellent,’ ‘This is dark,’ ‘This is bright,’ ‘This is a mixture of dark and bright.’ He truly understands: ‘This is suffering,’ ‘This is the origin of suffering,’ ‘This is the cessation of suffering,’ ‘This is the path leading to the cessation of suffering.’
Thưa Đại vương, đó là trí tuệ mà nhờ đó một bậc Thánh đệ tử như thật biết: ‘Đây là thiện’, như thật biết: ‘Đây là bất thiện’, như thật biết: ‘Đây là có lỗi, đây là không lỗi, đây là nên thực hành, đây là không nên thực hành, đây là thấp kém, đây là cao thượng, đây là đen tối, đây là trong sáng, đây là pha trộn giữa đen và trắng’, như thật biết: ‘Đây là Khổ’, như thật biết: ‘Đây là Khổ tập’, như thật biết: ‘Đây là Khổ diệt’, như thật biết: ‘Đây là con đường dẫn đến Khổ diệt’.
Idaṃ vuccati mahārāja ‘bhagavato paññāratana’nti.
This, great king, is called ‘the Bhagavan’s jewel of paññā’.
Thưa Đại vương, đây được gọi là ‘châu báu Tuệ của Đức Thế Tôn’.
1668
‘‘‘Paññāratanamālassa, na ciraṃ vattate bhavo;
“‘For one who wears the jewel of paññā, existence does not long endure;
“Đối với người mang chuỗi châu báu Tuệ, vòng luân hồi không kéo dài lâu;
1669
Khippaṃ phasseti* amataṃ, na ca so rocate bhave’ti.
Quickly he touches the Deathless, and he takes no delight in existence.’
Người ấy nhanh chóng chạm đến bất tử, và không còn ưa thích các cõi hữu.”
1670
‘‘Katamaṃ, mahārāja, bhagavato vimuttiratanaṃ’’?
“What, great king, is the Bhagavan’s jewel of vimutti?”
“Thưa Đại vương, châu báu Giải thoát (Vimuttiratana) của Đức Thế Tôn là gì?”
‘‘Vimuttiratanaṃ* kho, mahārāja, arahattaṃ vuccati, arahattaṃ patto kho, mahārāja, bhikkhu ‘vimuttiratanaṃ piḷandho’ti vuccati.
“The jewel of vimutti, great king, is called Arahantship. A bhikkhu who has attained Arahantship, great king, is said to be ‘adorned with the jewel of vimutti’.”
Thưa Đại vương, quả thật, A-la-hán quả (Arahatta) được gọi là châu báu Giải thoát. Thưa Đại vương, một Tỳ-khưu đã đạt A-la-hán quả được gọi là ‘người trang sức bằng châu báu Giải thoát’.
Yathā, mahārāja, puriso muttākalāpamaṇikalāpapavāḷakalāpābharaṇappaṭimaṇḍito* agalutagaratālīsakalohitacandanānulittagatto nāgapunnāgasālasalaḷacampakayūthikātimuttakapāṭaluppalavassikamallikāvicitto sesajane atikkamitvā virocati ativirocati obhāsati pabhāsati sampabhāsati jalati pajjalati abhibhavati ajjhottharati mālāgandharatanābharaṇehi, evameva kho, mahārāja, arahattaṃ patto khīṇāsavo vimuttiratanapiḷandho upādāyupādāya vimuttānaṃ bhikkhūnaṃ atikkamitvā samatikkamitvā virocati ativirocati obhāsati pabhāsati sampabhāsati jalati pajjalati abhibhavati ajjhottharati vimuttiyā.
Just as, great king, a man adorned with pearl necklaces, gem necklaces, and coral necklaces, with his body smeared with agalloch, aloe, tālīsaka, and red sandalwood, and decorated with nāga, punnāga, sāla, salaḷa, campaka, yūthikā, atimuttaka, pāṭala, uppala, vassikā, and mallikā flowers, outshines and surpasses other people, shining, radiant, splendidly radiant, blazing, intensely blazing, overpowering, and overwhelming them with garlands, perfumes, jewels, and ornaments; even so, great king, a bhikkhu who has attained Arahantship, whose taints are destroyed, adorned with the jewel of liberation, outshines and surpasses other bhikkhus who are liberated by degrees, shining, radiant, splendidly radiant, blazing, intensely blazing, overpowering, and overwhelming them with liberation.
Thưa Đại vương, ví như một người đàn ông được trang hoàng bằng chuỗi ngọc trai, chuỗi ngọc báu, chuỗi san hô, được xức dầu trầm, trầm hương, đàn hương đỏ, được trang điểm bằng các loài hoa như Nāga, Punnāga, Sāla, Salaḷa, Campaka, Yūthikā, Atimuttaka, Pāṭala, Uppala, Vassikā, Mallikā, vượt trội hơn những người khác, tỏa sáng rực rỡ, chiếu rọi, chói lọi, rực sáng, bừng cháy, vượt qua, và bao trùm bằng vòng hoa, hương thơm, châu báu và đồ trang sức; cũng vậy, thưa Đại vương, một vị A-la-hán đã tận diệt các lậu hoặc, được trang sức bằng châu báu Giải thoát, vượt trội và siêu việt hơn các Tỳ-khưu đã giải thoát khác, tỏa sáng rực rỡ, chiếu rọi, chói lọi, rực sáng, bừng cháy, vượt qua và bao trùm bằng sự giải thoát.
Taṃ kissa hetu?
What is the reason for that?
Vì sao vậy?
Aggaṃ, mahārāja, etaṃ piḷandhanaṃ sabbapiḷandhanānaṃ, yadidaṃ vimuttipiḷandhanaṃ.
This adornment of liberation, great king, is the foremost of all adornments.
Thưa Đại vương, đây là trang sức tối thượng trong tất cả các loại trang sức, đó là trang sức Giải thoát.
Idaṃ vuccati, mahārāja, ‘bhagavato vimuttiratana’nti.
This, great king, is called the ‘Buddha’s jewel of liberation.’
Thưa Đại vương, đây được gọi là ‘châu báu Giải thoát của Đức Thế Tôn’.
1671
‘‘‘Maṇimālādharaṃ geha, jano* sāmiṃ udikkhati;
“‘People look up to the master of the house, adorned with a garland of gems;
“Người đời nhìn ngắm chủ nhà đeo chuỗi ngọc báu;
1672
Vimuttiratanamālantu, udikkhanti sadevakā’ti.
But gods and humans look up to him who wears the garland of the jewel of liberation.’
Còn chư thiên cùng với người đời nhìn ngắm người đeo chuỗi châu báu Giải thoát.”
1673
‘‘Katamaṃ mahārāja, bhagavato vimuttiñāṇadassanaratanaṃ?
“What, great king, is the Buddha’s jewel of knowledge and vision of liberation?
“Thưa Đại vương, châu báu Giải thoát Trí kiến (Vimuttiñāṇadassanaratana) của Đức Thế Tôn là gì?
Paccavekkhaṇañāṇaṃ, mahārāja, bhagavato vimuttiñāṇadassanaratananti vuccati, yena ñāṇena ariyasāvako maggaphalanibbānāni pahīnakilesāvasiṭṭhakilese ca paccavekkhati.
The knowledge of reviewing, great king, is called the Buddha’s jewel of knowledge and vision of liberation, by which knowledge a noble disciple reviews the paths, fruits, and Nibbāna, and the defilements that have been abandoned and the defilements that remain.
Thưa Đại vương, trí tuệ quán xét (Paccavekkhaṇañāṇa) được gọi là châu báu Giải thoát Trí kiến của Đức Thế Tôn, nhờ trí tuệ ấy một bậc Thánh đệ tử quán xét các Đạo, Quả, Niết-bàn, các phiền não đã đoạn trừ và các phiền não còn sót lại.
1674
‘‘‘Ye ñāṇena bujjhanti, ariyā katakiccataṃ;
“‘Those noble ones who realize their task accomplished through knowledge;
“Những bậc Thánh nhờ trí tuệ mà giác ngộ việc đã hoàn thành;
1675
Taṃ ñāṇaratanaṃ laddhuṃ, vāyametha jinorasā’ti.
Strive, O sons of the Victor, to attain that jewel of knowledge.’
Hỡi các con của Đức Phật, hãy tinh tấn để đạt được châu báu trí tuệ ấy.”
1676
‘‘Katamaṃ, mahārāja, bhagavato paṭisambhidāratanaṃ?
“What, great king, is the Buddha’s jewel of analytical knowledge (paṭisambhidā)?
“Thưa Đại vương, châu báu Phân tích pháp (Paṭisambhidāratana) của Đức Thế Tôn là gì?
Catasso kho, mahārāja, paṭisambhidāyo atthapaṭisambhidā dhammapaṭisambhidā niruttipaṭisambhidā paṭibhānapaṭisambhidāti.
There are, great king, four kinds of analytical knowledge: analytical knowledge of meaning (atthapaṭisambhidā), analytical knowledge of phenomena (dhammapaṭisambhidā), analytical knowledge of language (niruttipaṭisambhidā), and analytical knowledge of ready wit (paṭibhānapaṭisambhidā).
Thưa Đại vương, có bốn Phân tích pháp (Paṭisambhidā): Phân tích nghĩa (atthapaṭisambhidā), Phân tích pháp (dhammapaṭisambhidā), Phân tích ngôn ngữ (niruttipaṭisambhidā), và Phân tích biện tài (paṭibhānapaṭisambhidā).
Imehi kho, mahārāja, catūhi paṭisambhidāratanehi samalaṅkato bhikkhu yaṃ yaṃ parisaṃ upasaṅkamati, yadi khattiyaparisaṃ, yadi brāhmaṇaparisaṃ, yadi gahapatiparisaṃ, yadi samaṇaparisaṃ, visārado upasaṅkamati amaṅkubhūto abhīru acchambhī anutrāsī vigatalomahaṃso parisaṃ upasaṅkamati.
Adorned with these four jewels of analytical knowledge, great king, a bhikkhu approaches any assembly—be it an assembly of khattiyas, an assembly of brahmins, an assembly of householders, or an assembly of recluses—he approaches it with confidence, unashamed, fearless, undaunted, unafraid, with his hair standing on end gone.
Thưa Đại vương, một Tỳ-khưu được trang sức bằng bốn châu báu Phân tích pháp này, khi đến bất kỳ hội chúng nào – dù là hội chúng Sát-đế-lợi, hội chúng Bà-la-môn, hội chúng gia chủ, hay hội chúng Sa-môn – đều đến một cách tự tin, không bối rối, không sợ hãi, không rụt rè, không run sợ, với lông tóc không dựng đứng.
1677
‘‘Yathā, mahārāja, yodho saṅgāmasūro sannaddhapañcāvudho acchambhito* saṅgāmaṃ otarati, ‘sace amittā dūre bhavissanti usunā pātayissāmi, tato orato bhavissanti sattiyā paharissāmi, tato orato bhavissanti kaṇayena paharissāmi, upagataṃ santaṃ maṇḍalaggena dvidhā chindissāmi, kāyūpagataṃ churikāya vinivijjhissāmī’ti* , evameva kho, mahārāja, catupaṭisambhidāratanamaṇḍito bhikkhu acchambhito parisaṃ upasaṅkamati.
Just as, great king, a brave warrior, fully equipped with five weapons, fearlessly enters battle, thinking: ‘If the enemies are far away, I will strike them with an arrow; if they are closer, I will strike them with a spear; if they are even closer, I will strike them with a javelin; if they are close, I will cut them in two with a sword; if they are at my body, I will pierce them with a dagger’; even so, great king, a bhikkhu adorned with the four jewels of analytical knowledge approaches an assembly fearlessly.
Thưa Đại vương, ví như một chiến sĩ dũng mãnh, trang bị năm loại vũ khí, không hề sợ hãi khi bước vào trận chiến, suy nghĩ: ‘Nếu kẻ thù ở xa, ta sẽ bắn bằng cung; nếu gần hơn, ta sẽ đánh bằng giáo; nếu gần hơn nữa, ta sẽ đánh bằng dùi cui; nếu đã đến gần, ta sẽ chém đôi bằng kiếm; nếu đã chạm vào thân, ta sẽ đâm xuyên bằng dao găm’. Cũng vậy, thưa Đại vương, một Tỳ-khưu được trang sức bằng bốn châu báu Phân tích pháp sẽ đến hội chúng một cách không sợ hãi.”
Yo koci maṃ atthapaṭisambhide pañhaṃ pucchissati, tassa atthena atthaṃ kathayissāmi, kāraṇena kāraṇaṃ kathayissāmi, hetunā hetuṃ kathayissāmi, nayena nayaṃ kathayissāmi, nissaṃsayaṃ karissāmi, vimatiṃ vivecessāmi, tosayissāmi pañhaveyyākaraṇena.
‘Whoever asks me a question concerning the analytical knowledge of meaning, I will explain meaning with meaning, reason with reason, cause with cause, method with method, and I will remove doubt, dispel uncertainty, and satisfy them with my exposition of the problem.’
Bất cứ ai hỏi ta câu hỏi về Attha-paṭisambhidā (Vô ngại giải về nghĩa), ta sẽ giảng nghĩa bằng nghĩa, giảng nguyên nhân bằng nguyên nhân, giảng nhân duyên bằng nhân duyên, giảng phương pháp bằng phương pháp, ta sẽ làm cho hết nghi ngờ, ta sẽ xua tan sự hoang mang, ta sẽ làm cho hài lòng bằng việc giải đáp câu hỏi.
1678
‘‘Yo koci maṃ dhammapaṭisambhide pañhaṃ pucchissati, tassa dhammena dhammaṃ kathayissāmi, amatena amataṃ kathayissāmi, asaṅkhatena asaṅkhataṃ kathayissāmi, nibbānena nibbānaṃ kathayissāmi, suññatena suññataṃ kathayissāmi, animittena animittaṃ kathayissāmi, appaṇihitena appaṇihitaṃ kathayissāmi, anejena anejaṃ kathayissāmi, nissaṃsayaṃ karissāmi, vimatiṃ vivecessāmi, tosayissāmi pañhāveyyākaraṇena.
‘Whoever asks me a question concerning the analytical knowledge of phenomena, I will explain Dhamma with Dhamma, the Deathless with the Deathless, the Unconditioned with the Unconditioned, Nibbāna with Nibbāna, emptiness with emptiness, the signless with the signless, the undirected with the undirected, the imperturbable with the imperturbable, and I will remove doubt, dispel uncertainty, and satisfy them with my exposition of the problem.’
“Bất cứ ai hỏi ta câu hỏi về Dhamma-paṭisambhidā (Vô ngại giải về pháp), ta sẽ giảng pháp bằng pháp, giảng bất tử bằng bất tử, giảng vô vi bằng vô vi, giảng nibbāna bằng nibbāna, giảng không tánh bằng không tánh, giảng vô tướng bằng vô tướng, giảng vô nguyện bằng vô nguyện, giảng bất động bằng bất động, ta sẽ làm cho hết nghi ngờ, ta sẽ xua tan sự hoang mang, ta sẽ làm cho hài lòng bằng việc giải đáp câu hỏi.
1679
‘‘Yo koci maṃ niruttipaṭisambhide pañhaṃ pucchissati, tassa niruttiyā niruttiṃ kathayissāmi, padena padaṃ kathayissāmi, anupadena anupadaṃ kathayissāmi, akkharena akkharaṃ kathayissāmi, sandhiyā sandhiṃ kathayissāmi, byañjanena byañjanaṃ kathayissāmi, anubyañjanena anubyañjanaṃ kathayissāmi, vaṇṇena vaṇṇaṃ kathayissāmi, sarena saraṃ kathayissāmi, paññattiyā paññattiṃ kathayissāmi, vohārena vohāraṃ kathayissāmi, nissaṃsayaṃ karissāmi, vimatiṃ vivecessāmi, tosayissāmi pañhaveyyākaraṇena.
“Whoever asks me a question concerning the analytical knowledge of language (niruttipaṭisambhidā), to him I shall explain the etymology by etymology, word by word, subsequent word by subsequent word, letter by letter, conjunction by conjunction, consonant by consonant, subsequent consonant by subsequent consonant, sound by sound, vowel by vowel, concept by concept, usage by usage. I shall remove doubt, dispel uncertainty, and satisfy with the explanation of the question.
“Bất cứ ai hỏi ta câu hỏi về Nirutti-paṭisambhidā (Vô ngại giải về từ ngữ), ta sẽ giảng từ nguyên bằng từ nguyên, giảng từ bằng từ, giảng hậu tố bằng hậu tố, giảng chữ cái bằng chữ cái, giảng sự liên kết bằng sự liên kết, giảng phụ âm bằng phụ âm, giảng bán phụ âm bằng bán phụ âm, giảng âm sắc bằng âm sắc, giảng nguyên âm bằng nguyên âm, giảng chế định bằng chế định, giảng cách dùng bằng cách dùng, ta sẽ làm cho hết nghi ngờ, ta sẽ xua tan sự hoang mang, ta sẽ làm cho hài lòng bằng việc giải đáp câu hỏi.
1680
‘‘Yo koci maṃ paṭibhānapaṭisambhide pañhaṃ pucchissati, tassa paṭibhānena paṭibhānaṃ kathayissāmi, opammena opammaṃ kathayissāmi, lakkhaṇena lakkhaṇaṃ kathayissāmi, rasena rasaṃ kathayissāmi, nissaṃsayaṃ karissāmi, vimatiṃ vivecessāmi, tosayissāmi pañhaveyyākaraṇenāti, idaṃ vuccati, mahārāja, ‘bhagavato paṭisambhidāratana’nti.
“Whoever asks me a question concerning the analytical knowledge of ready wit (paṭibhānapaṭisambhidā), to him I shall explain the ready wit by ready wit, simile by simile, characteristic by characteristic, essence by essence. I shall remove doubt, dispel uncertainty, and satisfy with the explanation of the question.” This, great king, is called ‘the Buddha’s Jewel of Analytical Knowledge’.
“Bất cứ ai hỏi ta câu hỏi về Paṭibhāna-paṭisambhidā (Vô ngại giải về biện tài), ta sẽ giảng biện tài bằng biện tài, giảng ví dụ bằng ví dụ, giảng đặc tính bằng đặc tính, giảng vị bằng vị, ta sẽ làm cho hết nghi ngờ, ta sẽ xua tan sự hoang mang, ta sẽ làm cho hài lòng bằng việc giải đáp câu hỏi. Tâu đại vương, đây được gọi là ‘bảo vật Vô ngại giải của Đức Thế Tôn’.”
1681
‘‘‘Paṭisambhidā kiṇitvāna, ñāṇena phassayeyya yo;
“Whoever, having acquired the analytical knowledges,
“‘Ai mua được Vô ngại giải, và tiếp xúc bằng trí tuệ;
1682
Acchambhito anubbiggo, atirocati sadevake’ti.
Should experience them with wisdom;
Không nao núng, không sợ hãi, người ấy tỏa sáng trong cõi trời người.’”
1683
‘‘Katamaṃ, mahārāja, bhagavato bojjhaṅgaratanaṃ?
Undisturbed, unafraid, he outshines the world with its deities.”
“Tâu đại vương, bảo vật Giác chi của Đức Thế Tôn là gì?
Sattime, mahārāja, bojjhaṅgā, satisambojjhaṅgo dhammavicayasambojjhaṅgo vīriyasambojjhaṅgo pītisambojjhaṅgo passaddhisambojjhaṅgo samādhisambojjhaṅgo upekkhāsambojjhaṅgo.
“What, great king, is the Buddha’s Jewel of Factors of Awakening (bojjhaṅgaratana)? There are, great king, these seven factors of awakening: the awakening factor of mindfulness (satisambojjhaṅga), the awakening factor of investigation of phenomena (dhammavicayasambojjhaṅga), the awakening factor of energy (vīriyasambojjhaṅga), the awakening factor of rapture (pītisambojjhaṅga), the awakening factor of tranquility (passaddhisambojjhaṅga), the awakening factor of concentration (samādhisambojjhaṅga), and the awakening factor of equanimity (upekkhāsambojjhaṅga).
Tâu đại vương, có bảy giác chi này: niệm giác chi, trạch pháp giác chi, tinh tấn giác chi, hỷ giác chi, khinh an giác chi, định giác chi, xả giác chi.
Imehi kho, mahārāja, sattahi bojjhaṅgaratanehi paṭimaṇḍito bhikkhu sabbaṃ tamaṃ abhibhuyya sadevakaṃ lokaṃ obhāseti pabhāseti ālokaṃ janeti.
Adorned with these seven jewels of the factors of awakening, great king, a bhikkhu, having overcome all darkness, illuminates, shines forth, and generates light in the world with its deities.
Tâu đại vương, vị tỳ khưu được trang hoàng bằng bảy bảo vật giác chi này, sau khi chinh phục mọi bóng tối, sẽ chiếu sáng, soi rọi, làm phát sinh ánh sáng cho thế gian cùng với cõi trời.
Idaṃ vuccati, mahārāja, ‘bhagavato bojjhaṅgaratana’nti.
This, great king, is called ‘the Buddha’s Jewel of Factors of Awakening’.
Tâu đại vương, đây được gọi là ‘bảo vật Giác chi của Đức Thế Tôn’.”
1684
‘‘‘Bojjhaṅgaratanamālassa, uṭṭhahanti* sadevakā;
“For one who wears the garland of the Jewel of Factors of Awakening, the deities and humans attend upon him;
“‘Chúng sinh trong cõi trời người, đều quy ngưỡng người trang hoàng bằng bảo vật giác chi;
1685
Kammena taṃ kiṇitvāna, ratanaṃ vo piḷandhathā’’’ti.
Having acquired that jewel through wholesome action, may you adorn yourselves with it.”
Hãy dùng nghiệp thiện để mua lấy, và đeo lên mình bảo vật ấy.’”
1686
‘‘Bhante nāgasena, katamaṃ buddhassa bhagavato sabbāpaṇa’’nti?
“Venerable Nāgasena, what is the Buddha’s ‘Universal Emporium’?”
“Kính bạch ngài Nāgasena, cửa hàng bách hóa của Đức Phật, Đức Thế Tôn là gì?”
‘‘Sabbāpaṇaṃ kho, mahārāja, bhagavato navaṅgaṃ buddhavacanaṃ sārīrikāni pāribhogikāni cetiyāni saṅgharatanañca.
“The Buddha’s Universal Emporium, great king, is the ninefold Buddha-word, the bodily relics (sārīrika cetiyāni), the relics of use (pāribhogika cetiyāni), and the Jewel of the Saṅgha.
“Tâu đại vương, cửa hàng bách hóa của Đức Thế Tôn chính là Chín phần giáo pháp, các bảo tháp Xá-lợi, các bảo tháp Vật dụng và Tăng bảo.
Sabbāpaṇe, mahārāja, bhagavatā jātisampatti pasāritā, bhogasampatti pasāritā, āyusampatti pasāritā, ārogyasampatti pasāritā, vaṇṇasampatti pasāritā, paññāsampatti pasāritā, mānusikasampatti pasāritā, dibbasampatti pasāritā, nibbānasampatti pasāritā.
In this Universal Emporium, great king, the Buddha has displayed the attainment of birth, the attainment of wealth, the attainment of longevity, the attainment of health, the attainment of beauty, the attainment of wisdom, the attainment of human prosperity, the attainment of divine prosperity, and the attainment of Nibbāna.
Tâu đại vương, trong cửa hàng bách hóa của Đức Thế Tôn, có bày bán sự thành tựu về dòng dõi, sự thành tựu về tài sản, sự thành tựu về tuổi thọ, sự thành tựu về sức khỏe, sự thành tựu về dung sắc, sự thành tựu về trí tuệ, sự thành tựu của cõi người, sự thành tựu của cõi trời, và sự thành tựu Nibbāna.
Tattha ye taṃ taṃ sampattiṃ icchanti, te kammamūlaṃ datvā patthitapatthitaṃ sampattiṃ kiṇanti, keci sīlasamādānena kiṇanti, keci uposathakammena kiṇanti, appamattakenapi kammamūlena upādāyupādāya sampattiyo paṭilabhanti.
There, those who desire these various attainments, having given the capital of wholesome action, acquire their desired attainments. Some acquire them by undertaking precepts (sīlasamādāna), some by the Uposatha practice; even with a small amount of the capital of wholesome action, they repeatedly obtain attainments.
Ở đó, những ai mong muốn sự thành tựu nào, họ dùng nghiệp làm vốn để mua lấy sự thành tựu mà mình mong ước. Có người mua bằng cách thọ trì giới, có người mua bằng nghiệp bố-sát. Dù chỉ với một ít nghiệp thiện làm vốn, họ vẫn lần lượt đạt được các sự thành tựu.
Yathā, mahārāja, āpaṇikassa āpaṇe tilamuggamāse parittakenapi taṇḍulamuggamāsena appakenapi mūlena upādāyupādāya gaṇhanti, evameva kho, mahārāja, bhagavato sabbāpaṇe appamattakenapi kammamūlena upādāyupādāya sampattiyo paṭilabhanti.
Just as, great king, in a merchant’s shop, sesame, mung beans, and black gram are taken repeatedly even with a small amount of rice, mung beans, or black gram, or with a small amount of capital, even so, great king, in the Buddha’s Universal Emporium, people repeatedly obtain attainments even with a small amount of the capital of wholesome action.
Tâu đại vương, ví như trong cửa hàng của một thương gia, người ta có thể dùng một ít gạo, đậu xanh, đậu đen, hoặc một ít vốn liếng để lần lượt mua lấy vừng, đậu xanh, đậu đen; cũng vậy, tâu đại vương, trong cửa hàng bách hóa của Đức Thế Tôn, dù chỉ với một ít nghiệp thiện làm vốn, họ vẫn lần lượt đạt được các sự thành tựu.
Idaṃ vuccati, mahārāja, ‘bhagavato sabbāpaṇa’nti.
This, great king, is called ‘the Buddha’s Universal Emporium’.
Tâu đại vương, đây được gọi là ‘cửa hàng bách hóa của Đức Thế Tôn’.”
1687
‘‘‘Āyu arogatā vaṇṇaṃ, saggaṃ uccākulīnatā;
“Longevity, health, beauty, heaven, high birth;
“‘Tuổi thọ, sức khỏe, dung sắc, cõi trời, dòng dõi cao quý;
1688
Asaṅkhatañca amataṃ, atthi sabbāpaṇe jine.
And the unconditioned, the deathless, are in the Victor’s Universal Emporium.
Pháp vô vi và bất tử, đều có trong cửa hàng của Đấng Chiến Thắng.
1689
‘‘‘Appena bahukenāpi, kammamūlena gayhati;
With little or much of the capital of wholesome action, it is acquired;
“‘Dù ít hay nhiều, đều có thể mua được bằng nghiệp thiện làm vốn;
1690
Kiṇitvā saddhāmūlena, samiddhā hotha bhikkhavo’ti.
Having purchased it with the capital of faith, bhikkhus, may you be prosperous.”
Này các tỳ khưu, hãy dùng tín làm vốn mà mua lấy, các vị sẽ được thành tựu.’”
1691
‘‘Bhagavato kho, mahārāja, dhammanagare evarūpā janā paṭivasanti, suttantikā venayikā ābhidhammikā dhammakathikā jātakabhāṇakā dīghabhāṇakā majjhimabhāṇakā saṃyuttabhāṇakā aṅguttarabhāṇakā khuddakabhāṇakā sīlasampannā samādhisampannā paññāsampannā bojjhaṅgabhāvanāratā vipassakā sadatthamanuyuttā āraññikā rukkhamūlikā abbhokāsikā palālapuñjikā sosānikā nesajjikā paṭipannakā phalaṭṭhā sekkhā phalasamaṅgino sotāpannā sakadāgāmino anāgāmino arahanto tevijjā chaḷabhiññā iddhimanto paññāya pāramiṃgatā satipaṭṭhānasammappadhānaiddhipādaindriyabalabojjhaṅgamaggavarajhānavimokkharū pārūpasantasukhasamāpattikusalā, tehi arahantehi ākulaṃ samākulaṃ ākiṇṇaṃ samākiṇṇaṃ naḷavanasaravanamiva dhammanagaraṃ ahosi.
“Indeed, great king, in the Buddha’s city of Dhamma, there reside such noble individuals: those who uphold the Suttanta, those who uphold the Vinaya, those who uphold the Abhidhamma, Dhamma speakers, Jātaka reciters, Dīgha Nikāya reciters, Majjhima Nikāya reciters, Saṃyutta Nikāya reciters, Aṅguttara Nikāya reciters, Khuddaka Nikāya reciters; those endowed with sīla, endowed with samādhi, endowed with paññā; those devoted to the development of the bojjhaṅgas, vipassī practitioners, those dedicated to their own welfare; forest dwellers, tree-root dwellers, open-air dwellers, straw-heap dwellers, charnel-ground dwellers, nesajjika practitioners; those on the path, those established in fruition, trainees (sekkhā), those endowed with fruition—Sotāpannas, Sakadāgāmins, Anāgāmins, Arahants; those with the three knowledges (tevijjā), those with the six supernormal powers (chaḷābhiññā), those with psychic powers (iddhimanto), those who have reached the perfection of wisdom (paññāpāramī); those skilled in satipaṭṭhāna, sammappadhāna, iddhipāda, indriya, bala, bojjhaṅga, magga, supreme jhāna, vimokkha, rūpa, arūpa, and the subtle, peaceful attainments (samāpatti). The city of Dhamma was crowded and overflowing, filled and teeming with these Arahants, like a bamboo forest or a reed thicket.
“Tâu đại vương, trong Pháp đô của Đức Thế Tôn, có những hạng người như vậy cư ngụ: các vị thông thuộc Kinh tạng, Luật tạng, Luận tạng; các vị pháp sư; các vị kể chuyện Bổn sanh; các vị tụng đọc Trường Bộ, Trung Bộ, Tương Ưng Bộ, Tăng Chi Bộ, Tiểu Bộ; các vị giới hạnh viên mãn, thiền định viên mãn, trí tuệ viên mãn; các vị ưa thích tu tập giác chi; các vị hành thiền minh sát; các vị chuyên tâm vì lợi ích của mình; các vị sống trong rừng, sống dưới gốc cây, sống ngoài trời, sống trên đống rơm, sống trong nghĩa địa, hành hạnh không nằm; các vị đang thực hành, các vị trú trong quả, các vị hữu học, các vị thành tựu quả; các vị Tu-đà-hoàn, Tư-đà-hàm, A-na-hàm, A-la-hán; các vị tam minh, lục thông, có thần thông, đã đạt đến tột cùng của trí tuệ; các vị thiện xảo trong Tứ Niệm Xứ, Tứ Chánh Cần, Tứ Như Ý Túc, Ngũ Căn, Ngũ Lực, Thất Giác Chi, Bát Chánh Đạo, các thiền và giải thoát cao thượng, các tầng thiền sắc và vô sắc vi tế an lạc. Pháp đô đã trở nên đông đúc, náo nhiệt, đầy ắp, tràn ngập các vị A-la-hán ấy, như một rừng lau, rừng sậy.
Bhavatīha –
Here it is said:
Có câu kệ rằng:
1692
‘‘‘Vītarāgā vītadosā, vītamohā anāsavā;
“‘Devoid of lust, devoid of hatred, devoid of delusion, free from taints;
“‘Những vị không tham, không sân, không si, không lậu hoặc;
1693
Vītataṇhā anādānā, dhammanagare vasanti te.
Devoid of craving, without clinging—they dwell in the city of Dhamma.
Không ái, không thủ, các vị ấy sống trong Pháp đô.
1694
‘‘‘Āraññikā dhutadharā, jhāyino lūkhacīvarā;
“‘Forest dwellers, dhutaṅga practitioners, meditators, wearing coarse robes;
“‘Các vị sống trong rừng, hành hạnh đầu-đà, các vị thiền giả, mặc y thô xấu;
1695
Vivekābhiratā dhīrā, dhammanagare vasanti te.
Wise ones delighting in solitude—they dwell in the city of Dhamma.
Các bậc trí ưa thích độc cư, các vị ấy sống trong Pháp đô.
1696
‘‘‘Nesajjikā santhatikā, athopi ṭhānacaṅkamā;
“‘Nesajjika practitioners, those content with any lodging, and also those who dwell standing or walking;
“‘Các vị hành hạnh không nằm, sống tại chỗ ngồi được chỉ định, hoặc chỉ đứng và đi kinh hành;
1697
Paṃsukūladharā sabbe, dhammanagare vasanti te.
All wearing rag-robes—they dwell in the city of Dhamma.
Tất cả các vị mặc y phấn tảo, các vị ấy sống trong Pháp đô.
1698
‘‘‘Ticīvaradharā santā, cammakhaṇḍacatutthakā;
“‘Wearing the three robes, with a piece of hide as the fourth;
“‘Các vị mặc ba y, với tấm tọa cụ là vật thứ tư;
1699
Ratā ekāsane viññū, dhammanagare vasanti te.
The discerning ones delighting in one-session eating—they dwell in the city of Dhamma.
Các bậc hiền trí an tịnh, ưa thích hạnh nhất tọa thực, các vị ấy sống trong Pháp đô.
1700
‘‘‘Appicchā nipakā dhīrā, appāhārā alolupā;
“‘Of few wishes, astute, wise, eating little, not greedy;
“‘Các vị thiểu dục, thận trọng, trí tuệ, ít ăn, không tham lam;
1701
Lābhālābhena santuṭṭhā, dhammanagare vasanti te.
Content with gain or no gain—they dwell in the city of Dhamma.
Biết đủ với lợi lộc hay không, các vị ấy sống trong Pháp đô.
1702
‘‘‘Jhāyī jhānaratā dhīrā, santacittā samāhitā;
“‘Meditators, delighting in jhāna, wise, with peaceful minds, well-concentrated;
“‘Các vị thiền giả, ưa thích thiền định, trí tuệ, tâm an tịnh, có định;
1703
Ākiñcaññaṃ patthayānā, dhammanagare vasanti te.
Aspiring to nothingness—they dwell in the city of Dhamma.
Mong cầu Vô sở hữu xứ, các vị ấy sống trong Pháp đô.
1704
‘‘‘Paṭipannā phalaṭṭhā ca, sekkhā phalasamaṅgino;
“‘Those on the path and those established in fruition, trainees and those endowed with fruition;
“‘Các vị đang thực hành và các vị trú trong quả, các vị hữu học và các vị thành tựu quả;
1705
Āsīsakā* uttamatthaṃ, dhammanagare vasanti te.
Aspiring to the highest goal—they dwell in the city of Dhamma.
Mong cầu mục đích tối thượng, các vị ấy sống trong Pháp đô.
1706
‘‘‘Sotāpannā ca vimalā, sakadāgāmino ca ye;
“‘And those pure Sotāpannas, and Sakadāgāmins;
“‘Các vị Tu-đà-hoàn trong sạch, và các vị Tư-đà-hàm;
1707
Anāgāmī ca arahanto, dhammanagare vasanti te.
And Anāgāmins, and Arahants—they dwell in the city of Dhamma.
Các vị A-na-hàm và A-la-hán, các vị ấy sống trong Pháp đô.
1708
‘‘‘Satipaṭṭhānakusalā, bojjhaṅgabhāvanāratā;
“‘Skilled in satipaṭṭhāna, devoted to the development of the bojjhaṅgas;
“‘Các vị thiện xảo trong Tứ Niệm Xứ, ưa thích tu tập giác chi;
1709
Vipassakā dhammadharā, dhammanagare vasanti te.
Vipassī practitioners, upholders of the Dhamma—they dwell in the city of Dhamma.
Các vị hành thiền minh sát, các vị trì pháp, các vị ấy sống trong Pháp đô.
1710
‘‘‘Iddhipādesu kusalā, samādhibhāvanāratā;
“‘Skilled in the iddhipādas, devoted to the development of samādhi;
‘‘‘Những vị thiện xảo trong các thần túc, vui thích trong việc tu tập thiền định;
1711
Sammappadhānānuyuttā, dhammanagare vasanti te.
Engaged in sammappadhāna—they dwell in the city of Dhamma.
Những vị chuyên cần trong chánh tinh cần, các vị ấy sống trong thành phố Chánh Pháp.
1712
‘‘‘Abhiññāpāramippattā, pettike gocare ratā;
“‘Having attained the perfection of abhiññā, delighting in their ancestral domain;
‘‘‘Những vị đã đạt đến sự toàn hảo về thắng trí, vui thích trong cảnh giới của cha;
1713
Antalikkhamhi caraṇā, dhammanagare vasanti te.
Moving through the sky—they dwell in the city of Dhamma.
Những vị di chuyển trong hư không, các vị ấy sống trong thành phố Chánh Pháp.
1714
‘‘‘Okkhittacakkhū mitabhāṇī, guttadvārā susaṃvutā;
“‘With downcast eyes, speaking little, with guarded doors, well-restrained;
‘‘‘Mắt nhìn xuống, nói năng có chừng mực, các căn được phòng hộ, khéo thu thúc;
1715
Sudantā uttame damme* , dhammanagare vasanti te.
Well-tamed in the highest taming—they dwell in the city of Dhamma.
Những bậc đã được thuần hóa tốt trong giới luật tối thượng, họ cư trú trong thành phố Pháp.
1716
‘‘‘Tevijjā chaḷabhiññā ca, iddhiyā pāramiṃ gatā;
“‘Those with the three knowledges and the six supernormal powers, having reached the perfection of psychic power;
“Những bậc Tam Minh, Lục Thông, đã đạt đến sự viên mãn về thần thông;
1717
Paññāya pāramippattā, dhammanagare vasanti te’ti.
Having attained the perfection of wisdom—they dwell in the city of Dhamma.’
Những bậc đã đạt đến sự viên mãn về trí tuệ, họ cư trú trong thành phố Pháp.”
1718
‘‘Ye kho te, mahārāja, bhikkhū aparimitañāṇavaradharā asaṅgā atulaguṇā* atulayasā atulabalā atulatejā dhammacakkānuppavattakā paññāpāramiṃ gatā, evarūpā kho, mahārāja, bhikkhū bhagavato dhammanagare ‘dhammasenāpatino’ti vuccanti.
“Indeed, great king, those bhikkhus who possess immeasurable supreme knowledge, who are unattached, of incomparable virtues, of incomparable fame, of incomparable strength, of incomparable splendor, who set in motion the Wheel of Dhamma, who have attained the perfection of wisdom—such bhikkhus, great king, are called ‘Dhamma Commanders’ in the Buddha’s city of Dhamma.
“Này Đại vương, những Tỳ-kheo nào mang trí tuệ vô biên tối thượng, không vướng mắc, có vô lượng công đức, có vô lượng danh tiếng, có vô lượng sức mạnh, có vô lượng uy lực, là những bậc tiếp tục chuyển bánh xe Pháp, đã đạt đến sự viên mãn về trí tuệ, này Đại vương, những Tỳ-kheo như vậy được gọi là ‘Đại tướng Pháp’ trong thành phố Pháp của Đức Thế Tôn.
1719
‘‘Ye pana te, mahārāja, bhikkhū iddhimanto adhigatappaṭisambhidāpattavesārajjā gaganacarā durāsadā duppasahā anālambacarā sasāgaramahidharapathavikampako candasūriyaparimajjakā vikubbanādhiṭṭhānābhinīhārakusalā iddhiyā pāramiṃ gatā, evarūpā kho, mahārāja, bhikkhū bhagavato dhammanagare ‘purohitā’ti vuccanti.
“And those bhikkhus, great king, who are endowed with psychic powers, who have attained the paṭisambhidā and the confidence (vesārajja), who travel through the sky, who are difficult to approach, difficult to overcome, who move without support, who can shake the earth with its oceans and mountains, who can touch the moon and the sun, who are skilled in manifesting transformations and psychic determinations, who have reached the perfection of psychic power—such bhikkhus, great king, are called ‘Chief Priests’ in the Buddha’s city of Dhamma.
“Này Đại vương, những Tỳ-kheo nào có thần thông, đã đạt được các Tuệ phân tích (Paṭisambhidā), đạt đến sự tự tin (Vesārajja), đi trên hư không, khó bị tiếp cận, khó bị đánh bại, đi không nương tựa, có thể làm rung chuyển mặt đất cùng với biển và núi, có thể chạm đến mặt trăng và mặt trời, khéo léo trong việc biến hóa và phát triển thần thông, đã đạt đến sự viên mãn về thần thông, này Đại vương, những Tỳ-kheo như vậy được gọi là ‘Thầy tế tự’ trong thành phố Pháp của Đức Thế Tôn.
1720
‘‘Ye pana te, mahārāja, bhikkhū dhutaṅgamanugatā appicchā santuṭṭhā viññattimanesanajigucchakā piṇḍāya sapadānacārino bhamarāva gandhamanughāyitvā pavisanti vivittakānanaṃ, kāye ca jīvite ca nirapekkhā arahattamanuppattā dhutaṅgaguṇe agganikkhittā, evarūpā kho, mahārāja, bhikkhū bhagavato dhammanagare ‘akkhadassā’ti vuccanti.
“And those bhikkhus, great king, who follow the dhutaṅgas, who are of few wishes, content, who abhor soliciting for alms, who go for alms in unbroken sequence like bees gathering nectar, who enter secluded forests, who are indifferent to body and life, who have attained Arahantship, who are foremost in the virtues of the dhutaṅgas—such bhikkhus, great king, are called ‘Judges’ in the Buddha’s city of Dhamma.
“Này Đại vương, những Tỳ-kheo nào tuân thủ các hạnh đầu đà (Dhutaṅga), ít dục, tri túc, ghê tởm việc cầu xin và tìm kiếm, đi khất thực từng nhà một cách tuần tự, như những con ong ngửi hương hoa rồi bay vào rừng vắng, không bám víu vào thân và mạng sống, đã chứng đắc A-la-hán, được xếp vào hàng đầu về đức hạnh Dhutaṅga, này Đại vương, những Tỳ-kheo như vậy được gọi là ‘Quan tòa’ trong thành phố Pháp của Đức Thế Tôn.
1721
‘‘Ye pana te, mahārāja, bhikkhū parisuddhā vimalā nikkilesā cutūpapātakusalā dibbacakkhumhi pāramiṃ gatā, evarūpā kho, mahārāja, bhikkhū bhagavato dhammanagare ‘nagarajotakā’ti vuccanti.
“Those bhikkhus, O Great King, who are pure, stainless, free from defilements, skilled in passing away and reappearance, and have reached perfection in the divine eye—such bhikkhus, O Great King, are called ‘nagarajotakā’ (illuminators of the city) in the Buddha’s city of Dhamma.
“Này Đại vương, những Tỳ-kheo nào thanh tịnh, không cấu uế, không phiền não, khéo léo về sự chết và tái sinh, đã đạt đến sự viên mãn về thiên nhãn (Dibbacakkhu), này Đại vương, những Tỳ-kheo như vậy được gọi là ‘Người thắp sáng thành phố’ trong thành phố Pháp của Đức Thế Tôn.
1722
‘‘Ye pana te, mahārāja, bhikkhū bahussutā āgatāgamā dhammadharā vinayadharā mātikādharā sithiladhanitadīgharassagarukalahukakkharaparicchedakusalā navaṅgasāsanadharā, evarūpā kho, mahārāja, bhikkhū bhagavato dhammanagare ‘dhammarakkhā’ti vuccanti.
“Those bhikkhus, O Great King, who are learned, have mastered the scriptures, are upholders of the Dhamma, upholders of the Vinaya, upholders of the Mātikā, skilled in distinguishing between soft and hard, long and short, heavy and light, and harsh sounds, and upholders of the nine-fold Dispensation—such bhikkhus, O Great King, are called ‘dhammarakkhā’ (guardians of the Dhamma) in the Buddha’s city of Dhamma.
“Này Đại vương, những Tỳ-kheo nào đa văn, đã thọ trì kinh điển, giữ gìn Pháp, giữ gìn Luật, giữ gìn các Ma-tika (đề cương), khéo léo trong việc phân biệt các âm tiết nhẹ, nặng, dài, ngắn, trầm, bổng, thô, tế, giữ gìn chín phần giáo pháp (Navaṅga Buddhavacana), này Đại vương, những Tỳ-kheo như vậy được gọi là ‘Người bảo vệ Pháp’ trong thành phố Pháp của Đức Thế Tôn.
1723
‘‘Ye pana te, mahārāja, bhikkhū vinayaññū vinayakovidā ṭhānāṭṭhānakusalā* āpattānāpattigarukalahukasatekicchaatekicchavuṭṭhānadesanāniggaha- paṭikammaosāraṇanissāraṇapaṭisāraṇakusalā vinaye pāramiṃ gatā, evarūpā kho, mahārāja, bhikkhū bhagavato dhammanagare ‘rūparakkhā’ti* vuccanti.
“Those bhikkhus, O Great King, who are knowledgeable in the Vinaya, skilled in the Vinaya, skilled in what is proper and improper, skilled in offenses and non-offenses, serious and light offenses, curable and incurable offenses, in the procedures for rehabilitation, confession, reprimand, remedy, re-admission, expulsion, and admonition, and have reached perfection in the Vinaya—such bhikkhus, O Great King, are called ‘rūparakkhā’ (guardians of form) in the Buddha’s city of Dhamma.
“Này Đại vương, những Tỳ-kheo nào thông hiểu Luật, tinh thông Luật, khéo léo về đúng và sai, khéo léo về các giới trọng, giới khinh, giới có thể sửa chữa, giới không thể sửa chữa, việc phục hồi, việc sám hối, việc khiển trách, việc đối trị, việc thuyên chuyển, việc trục xuất, việc nhắc nhở về các lỗi lầm và không lỗi lầm, đã đạt đến sự viên mãn về Luật, này Đại vương, những Tỳ-kheo như vậy được gọi là ‘Người bảo vệ hình tướng’ (của Giáo pháp) trong thành phố Pháp của Đức Thế Tôn.
1724
‘‘Ye pana te, mahārāja, bhikkhū vimuttivarakusumamālabaddhā varapavaramahagghaseṭṭhabhāvamanuppattā bahujanakantamabhipatthitā, evarūpā kho, mahārāja, bhikkhū bhagavato dhammanagare ‘pupphāpaṇikā’ti vuccanti.
“Those bhikkhus, O Great King, who are bound by the garland of the excellent flower of liberation, have attained the most excellent, supreme, precious, and foremost state, and are beloved and desired by many people—such bhikkhus, O Great King, are called ‘pupphāpaṇikā’ (flower merchants) in the Buddha’s city of Dhamma.
“Này Đại vương, những Tỳ-kheo nào đã kết được vòng hoa giải thoát tối thượng, đã đạt đến trạng thái tối thượng, cao quý, đáng giá, được nhiều người yêu mến và mong ước, này Đại vương, những Tỳ-kheo như vậy được gọi là ‘Người bán hoa’ trong thành phố Pháp của Đức Thế Tôn.
1725
‘‘Ye pana te, mahārāja, bhikkhū catusaccābhisamayappaṭividdhā diṭṭhasaccā viññātasāsanā catūsu sāmaññaphalesu tiṇṇavicikicchā paṭiladdhaphalasukhā aññesampi paṭipannānaṃ te phale saṃvibhajanti, evarūpā kho, mahārāja, bhikkhū bhagavato dhammanagare ‘phalāpaṇikā’ti vuccanti.
“Those bhikkhus, O Great King, who have penetrated the comprehension of the Four Noble Truths, have seen the Truths, have understood the Dispensation, have overcome doubt in the four fruits of recluseship, have attained the bliss of the fruits, and share those fruits with others who are practicing—such bhikkhus, O Great King, are called ‘phalāpaṇikā’ (fruit merchants) in the Buddha’s city of Dhamma.
“Này Đại vương, những Tỳ-kheo nào đã thấu hiểu Tứ Thánh Đế, đã thấy các sự thật, đã hiểu giáo pháp, đã vượt qua mọi nghi ngờ về bốn quả Sa-môn, đã đạt được an lạc của quả vị, và chia sẻ những quả vị đó cho những người khác đang thực hành, này Đại vương, những Tỳ-kheo như vậy được gọi là ‘Người bán quả’ trong thành phố Pháp của Đức Thế Tôn.
1726
‘‘Ye pana te, mahārāja, bhikkhū sīlasaṃvaragandhamanulittā* anekavidhabahuguṇadharā kilesamaladuggandhavidhamakā, evarūpā kho, mahārāja, bhikkhū bhagavato dhammanagare ‘gandhāpaṇikā’ti vuccanti.
“Those bhikkhus, O Great King, who are anointed with the fragrance of moral restraint, possess many kinds of manifold virtues, and dispel the foul odor of defilements—such bhikkhus, O Great King, are called ‘gandhāpaṇikā’ (perfume merchants) in the Buddha’s city of Dhamma.
“Này Đại vương, những Tỳ-kheo nào được xoa dịu bởi hương giới hạnh, mang nhiều đức tính đa dạng, tiêu diệt mùi hôi thối của cấu uế phiền não, này Đại vương, những Tỳ-kheo như vậy được gọi là ‘Người bán hương’ trong thành phố Pháp của Đức Thế Tôn.
1727
‘‘Ye pana te, mahārāja, bhikkhū dhammakāmā piyasamudāhārā abhidhamme abhivinaye uḷārapāmojjā araññagatāpi rukkhamūlagatāpi suññāgāragatāpi dhammavararasaṃ pivanti, kāyena vācāya manasā dhammavararasamogāḷhā adhimattapaṭibhānā dhammesu dhammesanappaṭipannā ito vā tato vā yattha yattha appicchakathā santuṭṭhikathā pavivekakathā asaṃsaggakathā vīriyārambhakathā sīlakathā samādhikathā paññākathā vimuttikathā vimuttiñāṇadassanakathā, tattha tattha gantvā taṃ taṃ kathārasaṃ pivanti, evarūpā kho, mahārāja, bhikkhū bhagavato dhammanagare ‘soṇḍā pipāsā’ti vuccanti.
“Those bhikkhus, O Great King, who are lovers of Dhamma, fond of delightful discourse, greatly delighted in the Abhidhamma and Abhivinaya, and even when gone to the forest, or to the root of a tree, or to a solitary dwelling, drink the excellent essence of Dhamma; immersed in the excellent essence of Dhamma by body, speech, and mind, possessing exceeding quick wit, devoted to seeking Dhamma in various Dhamma topics, going from one place to another wherever there is talk of fewness of wishes, talk of contentment, talk of seclusion, talk of non-entanglement, talk of aroused energy, talk of morality, talk of concentration, talk of wisdom, talk of liberation, talk of the knowledge and vision of liberation, and there they drink the essence of that talk—such bhikkhus, O Great King, are called ‘soṇḍā pipāsā’ (Dhamma-drinkers) in the Buddha’s city of Dhamma.
“Này Đại vương, những Tỳ-kheo nào yêu thích Pháp, ưa thích những lời nói dễ thương, vô cùng hoan hỷ với Abhidhamma và Abhivinaya, dù ở trong rừng, dưới gốc cây, hay trong nhà trống, họ vẫn uống vị Pháp tối thượng; thân, khẩu, ý của họ thấm nhuần vị Pháp tối thượng, có trí tuệ siêu việt, thực hành tìm cầu Pháp trong các Pháp, từ nơi này đến nơi khác, ở bất cứ đâu có câu chuyện về ít dục, câu chuyện về tri túc, câu chuyện về viễn ly, câu chuyện về không giao du, câu chuyện về tinh tấn, câu chuyện về giới, câu chuyện về định, câu chuyện về tuệ, câu chuyện về giải thoát, câu chuyện về giải thoát tri kiến, họ đến đó và uống vị của những câu chuyện ấy, này Đại vương, những Tỳ-kheo như vậy được gọi là ‘Những người say và khát Pháp’ trong thành phố Pháp của Đức Thế Tôn.
1728
‘‘Ye pana te, mahārāja, bhikkhū pubbarattāpararattaṃ jāgariyānuyogamanuyuttā nisajjaṭṭhānacaṅkamehi rattindivaṃ vītināmenti, bhāvanānuyogamanuyuttā kilesapaṭibāhanāya sadatthappasutā, evarūpā kho, mahārāja, bhikkhū bhagavato dhammanagare ‘nagaraguttikā’ti vuccanti.
“Those bhikkhus, O Great King, who are devoted to vigilance in the first and last watches of the night, spending day and night in sitting, standing, and walking meditation, devoted to mental development, striving for their own welfare to repel defilements—such bhikkhus, O Great King, are called ‘nagaraguttikā’ (city guards) in the Buddha’s city of Dhamma.
“Này Đại vương, những Tỳ-kheo nào chuyên tâm thực hành tỉnh thức vào đầu đêm và cuối đêm, trải qua ngày đêm bằng cách ngồi, đứng, đi kinh hành, chuyên tâm thực hành thiền định để đẩy lùi phiền não, chuyên cần vì mục đích tối thượng của mình, này Đại vương, những Tỳ-kheo như vậy được gọi là ‘Người gác thành’ trong thành phố Pháp của Đức Thế Tôn.
1729
‘‘Ye pana te, mahārāja, bhikkhū navaṅgaṃ buddhavacanaṃ atthato ca byañjanato ca nayato ca kāraṇato ca hetuto ca udāharaṇato ca vācenti anuvācenti bhāsanti anubhāsanti, evarūpā kho, mahārāja, bhikkhū bhagavato dhammanagare ‘dhammāpaṇikā’ti vuccanti.
“Those bhikkhus, O Great King, who recite and re-recite, speak and re-speak the nine-fold Buddha-word in terms of meaning, expression, method, reason, cause, and illustration—such bhikkhus, O Great King, are called ‘dhammāpaṇikā’ (Dhamma merchants) in the Buddha’s city of Dhamma.
“Này Đại vương, những Tỳ-kheo nào giảng dạy, lặp lại, nói, và lặp lại chín phần Phật ngôn (Navaṅga Buddhavacana) về nghĩa, về văn, về phương pháp, về nguyên nhân, về lý do, và về ví dụ, này Đại vương, những Tỳ-kheo như vậy được gọi là ‘Người bán Pháp’ trong thành phố Pháp của Đức Thế Tôn.
1730
‘‘Ye pana te, mahārāja, bhikkhū dhammaratanabhogena āgamapariyattisutabhogena bhogino dhanino niddiṭṭhasarabyañjanalakkhaṇappaṭivedhā viññū pharaṇā, evarūpā kho, mahārāja, bhikkhū bhagavato dhammanagare ‘dhammaseṭṭhino’ti vuccanti.
“Those bhikkhus, O Great King, who are wealthy and rich with the treasure of Dhamma, with the treasure of learning and scriptural knowledge, who are discerning, skilled in the penetration of specified syllables, words, and characteristics, and who are pervasive—such bhikkhus, O Great King, are called ‘dhammaseṭṭhino’ (chief Dhamma merchants) in the Buddha’s city of Dhamma.
“Này Đại vương, những Tỳ-kheo nào giàu có, có của cải nhờ kho tàng Pháp bảo, nhờ kho tàng kinh điển đã học, có trí tuệ, có sự thấu hiểu về đặc điểm của nguyên âm và phụ âm đã được chỉ rõ, có trí tuệ lan tỏa, này Đại vương, những Tỳ-kheo như vậy được gọi là ‘Trưởng giả Pháp’ trong thành phố Pháp của Đức Thế Tôn.
1731
‘‘Ye pana te, mahārāja, bhikkhū uḷāradesanāpaṭivedhā pariciṇṇārammaṇavibhattiniddesā sikkhāguṇapāramippattā, evarūpā kho, mahārāja, bhikkhū bhagavato dhammanagare ‘vissutadhammikā’ti vuccanti.
“Moreover, great king, those bhikkhus who have penetrated noble teachings, who are skilled in analyzing and expounding objects of meditation, and who have attained the perfection of the qualities of training—such bhikkhus, great king, are called ‘well-known Dhamma practitioners’ in the Buddha’s city of Dhamma.
“Này Đại vương, những Tỳ-kheo nào có sự thấu hiểu về giáo lý tối thượng, khéo léo trong việc phân tích và trình bày các đối tượng đã được thực hành, đã đạt đến sự viên mãn về đức hạnh của sự học (Sikkhā), này Đại vương, những Tỳ-kheo như vậy được gọi là ‘Những người giữ Pháp nổi tiếng’ trong thành phố Pháp của Đức Thế Tôn.
1732
‘‘Evaṃ suvibhattaṃ kho, mahārāja, bhagavato dhammanagaraṃ evaṃ sumāpitaṃ evaṃ suvihitaṃ evaṃ suparipūritaṃ evaṃ suvavatthāpitaṃ evaṃ surakkhitaṃ evaṃ sugopitaṃ evaṃ duppasayhaṃ paccatthikehi paccāmittehi, iminā, mahārāja, kāraṇena iminā hetunā iminā nayena iminā anumānena ñātabbaṃ atthi so bhagavāti.
“Thus, great king, the Buddha’s city of Dhamma is well-divided, well-constructed, well-arranged, well-filled, well-established, well-guarded, well-protected, and difficult for adversaries and enemies to overcome. By this reason, great king, by this cause, by this method, by this inference, it should be known that the Blessed One exists.
“Này Đại vương, thành phố Pháp của Đức Thế Tôn được phân chia rõ ràng như vậy, được xây dựng tốt đẹp như vậy, được sắp đặt chu đáo như vậy, được làm cho đầy đủ như vậy, được thiết lập có trật tự như vậy, được bảo vệ cẩn mật như vậy, được canh giữ kỹ lưỡng như vậy, khó bị kẻ thù và đối thủ xâm nhập. Này Đại vương, vì lý do này, vì nguyên nhân này, vì phương pháp này, vì sự suy luận này, cần phải biết rằng Đức Thế Tôn có tồn tại.”
1733
‘‘‘Yathāpi nagaraṃ disvā, suvibhattaṃ manoramaṃ;
“Just as, seeing a city, well-divided and delightful,
“Cũng như khi nhìn thấy một thành phố được phân chia rõ ràng, đẹp đẽ;
1734
Anumānena jānanti, vaḍḍhakissa mahattanaṃ.
People know by inference the greatness of the architect.
Người ta suy luận và biết được sự vĩ đại của người thợ xây.
1735
‘‘‘Tatheva lokanāthassa, disvā dhammapuraṃ varaṃ;
“Likewise, seeing the excellent city of Dhamma of the Lord of the world,
Cũng vậy, khi nhìn thấy thành phố Pháp tối thượng của Đấng Cứu thế;
1736
Anumānena jānanti, atthi so bhagavā iti.
People know by inference that the Blessed One exists.
Người ta suy luận và biết rằng Đức Thế Tôn có tồn tại.
1737
‘‘‘Anumānena jānanti, ūmiṃ disvāna sāgare;
“People know by inference, seeing a wave in the ocean;
Người ta suy luận và biết, khi nhìn thấy sóng trên đại dương;
1738
Yathāyaṃ dissate ūmi, mahanto so bhavissati.
‘As this wave appears, so great must that ocean be.’
Rằng khi sóng ấy xuất hiện, nó ắt hẳn là rất lớn.
1739
‘‘‘Tathā buddhaṃ sokanudaṃ, sabbatthamaparājitaṃ;
“Similarly, seeing the Buddha, dispeller of sorrow, unconquered in all respects,
Cũng vậy, Đức Phật, Đấng diệt trừ sầu muộn, bất bại trong mọi phương diện;
1740
Taṇhakkhayamanuppattaṃ, bhavasaṃsāramocanaṃ.
Who has attained the destruction of craving, who liberates from the cycle of existence,
Đã đạt đến sự diệt trừ tham ái, Đấng giải thoát khỏi luân hồi sinh tử.
1741
‘‘‘Anumānena ñātabbaṃ, ūmiṃ disvā sadevake;
“It should be known by inference, seeing the wave in the world of devas and humans;
Cần phải suy luận và biết, khi nhìn thấy sóng trong thế giới chư thiên và loài người;
1742
Yathā dhammūmivipphāro, aggo buddho bhavissati.
‘As this surge of Dhamma spreads, so supreme must the Buddha be.’
Rằng sự lan tỏa của sóng Pháp ấy, Đức Phật ắt hẳn là tối thượng.
1743
‘‘‘Anumānena jānanti, disvā accuggataṃ giriṃ;
“People know by inference, seeing a very high mountain;
Người ta suy luận và biết, khi nhìn thấy ngọn núi cao vút;
1744
Yathā accuggato eso, himavā so bhavissati.
‘As this is very high, so it must be the Himalayas.’
Rằng ngọn núi cao vút ấy ắt hẳn là Hy Mã Lạp Sơn.
1745
‘‘‘Tathā disvā dhammagiriṃ, sītībhūtaṃ nirūpadhiṃ;
“Similarly, seeing the mountain of Dhamma, cooled and free from defilements,
“““Sau khi thấy ngọn núi Pháp, đã tịch tịnh, không còn các uẩn (upadhi);
1746
Accuggataṃ bhagavato, acalaṃ suppatiṭṭhitaṃ.
The exceedingly high, unshakeable, well-established mountain of the Blessed One,
Cao vút của Đức Thế Tôn, vững chãi, kiên cố.
1747
‘‘‘Anumānena ñātabbaṃ, disvāna dhammapabbataṃ;
“It should be known by inference, seeing the mountain of Dhamma;
“““Sau khi thấy ngọn núi Pháp, nên biết bằng sự suy đoán:
1748
Tathā hi so mahāvīro, aggo buddho bhavissati.
‘Thus indeed, that great hero, the Buddha, must be supreme.’
Vị Đại Hùng ấy sẽ là bậc Đạo Sư, là Đức Phật tối thượng.
1749
‘‘‘Yathāpi gajarājassa, padaṃ disvāna mānusā;
“Just as humans, seeing the footprint of a king elephant,
“““Cũng như con người, sau khi thấy dấu chân của vua voi,
1750
Anumānena jānanti, mahā eso gajo iti.
Know by inference, ‘This is a great elephant.’
Biết bằng sự suy đoán: ‘Đây là một con voi lớn’.
1751
‘‘‘Tatheva buddhanāgassa, padaṃ disvā vibhāvino;
“Similarly, seeing the Dhamma-footprint of the discerning Buddha-elephant,
“““Cũng vậy, sau khi thấy dấu chân của Phật-Voi-Chúa, bậc có trí tuệ siêu việt,
1752
Anumānena jānanti, uḷāro so bhavissati.
People know by inference, ‘He must be noble.’
Biết bằng sự suy đoán: ‘Ngài ấy sẽ là bậc cao cả’.
1753
‘‘‘Anumānena jānanti, bhīte disvāna kummige;
“People know by inference, seeing frightened deer;
“““Biết bằng sự suy đoán, sau khi thấy những con thú nhỏ sợ hãi:
1754
Migarājassa saddena, bhītāme kummigā iti.
‘These deer are frightened by the roar of the lion king.’
‘Những con thú nhỏ này sợ hãi vì tiếng gầm của vua thú’.
1755
‘‘‘Tatheva titthiye disvā, vitthate bhītamānase;
“Similarly, seeing the sectarians, agitated and terrified in mind,
“““Cũng vậy, sau khi thấy các ngoại đạo hoảng loạn, tâm hồn sợ hãi,
1756
Anumānena ñātabbaṃ, dhammarājena gajjitaṃ.
It should be known by inference that the Dhamma King has roared.
Nên biết bằng sự suy đoán: ‘Đó là tiếng rống của Pháp Vương’.
1757
‘‘‘Nibbutaṃ pathaviṃ disvā, haritapattaṃ mahodikaṃ;
“Seeing the earth refreshed, with green leaves and abundant water,
“““Sau khi thấy mặt đất được làm mát, lá cây xanh tươi, có nhiều nước,
1758
Anumānena jānanti, mahāmeghena nibbutaṃ.
People know by inference that it has been refreshed by a great cloud.
Biết bằng sự suy đoán: ‘Đã được làm mát bởi trận mưa lớn’.
1759
‘‘‘Tathevimaṃ janaṃ disvā, āmoditapamoditaṃ;
“Similarly, seeing these people joyful and delighted,
“““Cũng vậy, sau khi thấy chúng sinh này hoan hỷ, vui mừng,
1760
Anumānena ñātabbaṃ, dhammameghena tappitaṃ.
It should be known by inference that they have been satisfied by the cloud of Dhamma.
Nên biết bằng sự suy đoán: ‘Đã được thỏa mãn bởi mưa Pháp’.
1761
‘‘‘Laggaṃ disvā bhusaṃ paṅkaṃ, kalaladdagataṃ mahiṃ;
“Seeing the earth covered with thick mud, submerged in mire and slime,
“““Sau khi thấy bùn lầy bám chặt, đất bị ngập trong bùn,
1762
Anumānena jānanti, vārikkhandho mahā gato.
People know by inference that a great mass of water has come.
Biết bằng sự suy đoán: ‘Khối nước lớn đã đến’.
1763
‘‘‘Tathevimaṃ janaṃ disvā, rajapaṅkasamohitaṃ;
“Similarly, seeing these people, covered with the mud of defilements,
“““Cũng vậy, sau khi thấy chúng sinh này đã được gột rửa khỏi bụi bẩn và bùn lầy (phiền não),
1764
Vahitaṃ dhammanadiyā, visaṭṭhaṃ dhammasāgare.
Carried by the river of Dhamma, released into the ocean of Dhamma,
Được cuốn trôi bởi dòng sông Pháp, và được thả vào biển Pháp.
1765
‘‘‘Dhammāmatagataṃ disvā, sadevakamimaṃ mahiṃ;
“Seeing this world of devas and humans, immersed in the Deathless Dhamma,
“““Sau khi thấy thế gian này cùng với chư thiên đã đạt đến Pháp-cam-lồ,
1766
Anumānena ñātabbaṃ, dhammakkhandho mahā gato.
It should be known by inference that a great mass of Dhamma has come.
Nên biết bằng sự suy đoán: ‘Một khối Pháp lớn đã đến’.
1767
‘‘‘Anumānena jānanti, ghāyitvā gandhamuttamaṃ;
“People know by inference, smelling a supreme fragrance;
“““Biết bằng sự suy đoán, sau khi ngửi được mùi hương tối thượng:
1768
Yathāyaṃ vāyate gandho, hessanti pupphitā dumā.
‘As this fragrance wafts, so the trees must be in bloom.’
‘Mùi hương này đang lan tỏa, cây cối chắc chắn sẽ nở hoa’.
1769
‘‘‘Tathevāyaṃ sīlagandho, pavāyati sadevake;
“Similarly, as this fragrance of sīla wafts through the world of devas and humans,
“““Cũng vậy, mùi hương giới đức này đang lan tỏa khắp thế gian cùng với chư thiên;
1770
Anumānena ñātabbaṃ, atthi buddho anuttaro’ti.
It should be known by inference that the unsurpassed Buddha exists.”
Nên biết bằng sự suy đoán: ‘Có một Đức Phật vô thượng’.”””
1771
‘‘Evarūpena kho, mahārāja, kāraṇasatena kāraṇasahassena hetusatena hetusahassena nayasatena nayasahassena opammasatena opammasahassena sakkā buddhabalaṃ upadassayituṃ.
“By such a hundred reasons, great king, by a thousand reasons, by a hundred causes, by a thousand causes, by a hundred methods, by a thousand methods, by a hundred similes, by a thousand similes, is it possible to demonstrate the Buddha’s power.
“Thưa Đại vương, với hàng trăm lý do, hàng ngàn lý do, hàng trăm nguyên nhân, hàng ngàn nguyên nhân, hàng trăm phương pháp, hàng ngàn phương pháp, hàng trăm ví dụ, hàng ngàn ví dụ như vậy, có thể trình bày sức mạnh của Đức Phật.
Yathā, mahārāja, dakkho mālākāro nānāpuppharāsimhā ācariyānusiṭṭhiyā paccattapurisakārena vicittaṃ mālāguṇarāsiṃ kareyya, evameva kho, mahārāja, so bhagavā vicittapuppharāsi viya anantaguṇo appameyyaguṇo, ahametarahi jinasāsane mālākāro viya pupphaganthako pubbakānaṃ ācariyānaṃ maggenapi mayhaṃ buddhibalenapi asaṅkhyeyyenapi kāraṇena anumānena buddhabalaṃ dīpayissāmi, tvaṃ panettha chandaṃ janehi savanāyā’’ti.
Just as, great king, a skillful garland-maker might fashion a diverse array of garlands from a heap of various flowers, guided by his teacher’s instructions and his own personal effort, even so, great king, that Blessed One is like a diverse heap of flowers, possessing infinite and immeasurable qualities. I, at this time, like a garland-maker stringing flowers in the Dispensation of the Victorious One, will demonstrate the Buddha’s power through the path of the former teachers, by my own intellectual strength, and by innumerable reasons and inferences. You, for your part, should generate the desire to listen.”
Thưa Đại vương, cũng như một người thợ làm vòng hoa khéo léo, theo sự chỉ dẫn của thầy và với sự nỗ lực cá nhân, có thể kết thành một chuỗi vòng hoa đa dạng từ một đống hoa đủ loại; cũng vậy, thưa Đại vương, Đức Thế Tôn ấy là vô lượng công đức, vô biên công đức như một đống hoa đa dạng, và giờ đây, trong giáo pháp của Đức Phật, con như người thợ làm vòng hoa kết hoa, con sẽ trình bày sức mạnh của Đức Phật bằng hàng vạn lý do và suy đoán, theo con đường của các bậc thầy tiền bối và bằng trí tuệ của con. Xin Đại vương hãy phát khởi ý muốn lắng nghe.”
1772
‘‘Dukkaraṃ, bhante nāgasena, aññesaṃ evarūpena kāraṇena anumānena buddhabalaṃ upadassayituṃ, nibbutosmi, bhante nāgasena, tumhākaṃ paramavicittena pañhaveyyākaraṇenā’’ti.
“It is difficult, Venerable Nāgasena, for others to demonstrate the Buddha’s power by such reasons and inferences. I am refreshed, Venerable Nāgasena, by your exceedingly diverse exposition of questions.”
“Bạch Đại đức Nāgasena, thật khó cho người khác để trình bày sức mạnh của Đức Phật bằng những lý do và suy đoán như vậy. Bạch Đại đức Nāgasena, con đã được an lạc bởi lời giải đáp vấn nạn vô cùng vi diệu của Đại đức.”
1773
Anumānapañho paṭhamo.
The First Question on Inference.
Vấn đề về suy đoán thứ nhất.
1774
2. Dhutaṅgapañho
2. The Question on Dhutaṅga
2. Vấn đề về Dhutaṅga
1775
‘‘Passatāraññake bhikkhū, ajjhogāḷhe dhute guṇe;
“Seeing the bhikkhus in the forest, immersed in the qualities of purification;
“““Vua thấy các Tỳ-kheo ở rừng, đã tu tập các dhutaṅga;
1776
Puna passati gihī rājā, anāgāmiphale ṭhite.
Again, the king saw householders established in the fruit of Anāgāmi.
Lại thấy các cư sĩ, đã chứng quả Anāgāmī.
1777
‘‘Ubhopi te viloketvā, uppajji saṃsayo mahā;
Having observed both of them, a great doubt arose:
“““Sau khi xem xét cả hai, một mối nghi lớn đã khởi lên;
1778
Bujjheyya ce gihī dhamme, dhutaṅgaṃ nipphalaṃ siyā.
‘If a householder could awaken to the Dhamma, then the dhutaṅga practice would be fruitless.
Nếu cư sĩ có thể giác ngộ Pháp, thì dhutaṅga sẽ vô ích.
1779
‘‘Paravādivādamathanaṃ, nipuṇaṃ piṭakattaye;
Come, I will question the supreme speaker, skilled in the three Piṭakas, who refutes the doctrines of others;
“““Bậc phá tan luận điệu của ngoại đạo, tinh thông Tam tạng,
1780
Handa pucche kathiseṭṭhaṃ, so me kaṅkhaṃ vinessatī’’ti.
He will remove my doubt.’”
Nào, ta sẽ hỏi bậc thuyết pháp tối thượng, Ngài sẽ giải tỏa nghi ngờ của ta.”””
1781
Atha kho milindo rājā yenāyasmā nāgaseno tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ nāgasenaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ nisinno kho milindo rājā āyasmantaṃ nāgasenaṃ etadavoca ‘‘bhante nāgasena, atthi koci gihī agāriko kāmabhogī puttadārasambādhasayanaṃ ajjhāvasanto kāsikacandanaṃ paccanubhonto mālāgandhavilepanaṃ dhārayanto jātarūparajataṃ sādiyanto maṇimuttākañcanavicittamoḷibaddho yena santaṃ paramatthaṃ nibbānaṃ sacchikata’’nti?
Then King Milinda approached the Venerable Nāgasena. Having approached, he saluted the Venerable Nāgasena and sat down to one side. Sitting to one side, King Milinda said to the Venerable Nāgasena: “Venerable Nāgasena, is there any householder, a layperson, who enjoys sensual pleasures, dwells in a bed crowded with children and a wife, experiences Kāsi sandalwood, wears garlands, perfumes, and ointments, delights in gold and silver, and is adorned with a jeweled, pearl, and golden diadem, who has realized the peaceful ultimate Nibbāna?”
Rồi vua Milinda đến chỗ Đại đức Nāgasena, sau khi đến và đảnh lễ Đại đức Nāgasena, vua ngồi xuống một bên. Ngồi một bên, vua Milinda thưa với Đại đức Nāgasena: “Bạch Đại đức Nāgasena, có người cư sĩ nào, sống tại gia, hưởng thụ dục lạc, sống trong cảnh chật chội của vợ con, dùng y phục và gỗ đàn hương Kāsi, đeo vòng hoa, hương liệu và phấn sáp, chấp nhận vàng bạc, đầu đội vương miện trang sức bằng ngọc, châu báu và vàng, mà đã chứng đắc Niết Bàn tối thượng, an tịnh không?”
1782
‘‘Na, mahārāja, ekaññeva sataṃ na dve satāni na tīṇi cattāri pañca satāni na sahassaṃ na satasahassaṃ na koṭisataṃ na koṭisahassaṃ na koṭisatasahassaṃ, tiṭṭhatu mahārāja dasannaṃ vīsatiyā satassa sahassassa abhisamayo, katamena te pariyāyena anuyogaṃ dammī’’ti.
“No, great king, not just one hundred, nor two hundred, nor three, four, or five hundred, nor one thousand, nor one hundred thousand, nor ten million, nor one hundred million, nor one thousand million. Let the realization of ten, twenty, or one hundred thousand people stand aside, great king; by what method shall I give you the answer?”
“Thưa Đại vương, không phải chỉ một trăm, không phải hai trăm, không phải ba, bốn, năm trăm, không phải một ngàn, không phải một trăm ngàn, không phải một trăm triệu, không phải một ngàn triệu, không phải một trăm ngàn triệu. Thưa Đại vương, hãy bỏ qua sự chứng đắc của mười, hai mươi, một trăm ngàn người. Ngài muốn con trình bày câu trả lời theo cách nào?”
1783
‘‘Tvamevetaṃ brūhī’’ti.
“You yourself tell it.”
“Xin Đại đức hãy nói ra.”
‘‘Tenahi te, mahārāja, kathayissāmi satena vā sahassena vā satasahassena vā koṭiyā vā koṭisatena vā koṭisahassena vā koṭisatasahassena vā, yā kāci navaṅge buddhavacane sallekhitācārappaṭipattidhutavaraṅgaguṇanissitā* thā, tā sabbā idha samosarissanti.
“In that case, great king, I will tell you by hundreds, or by thousands, or by hundreds of thousands, or by ten millions, or by hundreds of millions, or by thousands of millions, or by hundreds of thousands of millions. Whatever discourses in the nine-limbed Buddha-word are based on the qualities of the excellent dhutaṅga practice, which is a practice of austerity, all of them will converge here.
“Vậy thì, thưa Đại vương, con sẽ nói cho ngài bằng một trăm, hoặc một ngàn, hoặc một trăm ngàn, hoặc một crore, hoặc một trăm crore, hoặc một ngàn crore, hoặc một trăm ngàn crore. Bất kỳ lời dạy nào trong Cửu Phần Giáo Pháp của Đức Phật, liên quan đến hạnh thiểu dục, thực hành dhutaṅga và các đức hạnh cao quý, tất cả sẽ hội tụ ở đây.
Yathā, mahārāja, ninnunnatasamavisamathalāthaladesabhāge abhivuṭṭhaṃ udakaṃ, sabbaṃ taṃ tato vinigaḷitvā mahodadhiṃ sāgaraṃ samosarati, evameva kho, mahārāja, sampādake sati yā kāci navaṅge buddhavacane sallekhitācārappaṭipattidhutaṅgaguṇadharanissitā kathā, tā sabbā idha samosarissanti.
Just as, great king, water that has rained down on high, low, even, and uneven, dry and marshy lands, all of it flows down from there and converges into the great ocean, the sea; even so, great king, when it is complete, whatever discourses in the nine-limbed Buddha-word are based on the qualities of the dhutaṅga practice, which is a practice of austerity, all of them will converge here.
Thưa Đại vương, cũng như nước mưa rơi xuống những vùng đất cao thấp, bằng phẳng, gồ ghề, dốc đứng, tất cả đều chảy từ đó mà hội tụ về đại dương, biển cả; cũng vậy, thưa Đại vương, khi có sự đầy đủ, bất kỳ lời dạy nào trong Cửu Phần Giáo Pháp của Đức Phật, liên quan đến hạnh thiểu dục, thực hành dhutaṅga và các đức hạnh, tất cả sẽ hội tụ ở đây.”
1784
‘‘Mayhampettha, mahārāja, paribyattatāya buddhiyā kāraṇaparidīpanaṃ samosarissati, teneso attho suvibhatto vicitto paripuṇṇo parisuddho samānīto bhavissati.
“And here, great king, the elucidation of the reasons through my own clear wisdom will converge, and thereby this meaning will be well-analyzed, varied, complete, pure, and well-presented.
“Thưa Đại vương, ở đây, sự trình bày các lý do bằng trí tuệ sáng suốt của con cũng sẽ hội tụ, nhờ đó ý nghĩa này sẽ được phân tích rõ ràng, đa dạng, đầy đủ và thanh tịnh.
Yathā, mahārāja, kusalo lekhācariyo anusiṭṭho lekhaṃ osārento attano byattatāya buddhiyā kāraṇaparidīpanena lekhaṃ paripūreti, evaṃ sā lekhā samattā paripuṇṇā anūnikā bhavissati.
Just as, great king, a skilled scribe, having been instructed, completes a writing, and by elucidating the reasons through his own clear wisdom, he makes the writing complete, perfect, and without deficiency.
Thưa Đại vương, cũng như một người thư ký khéo léo, được chỉ dạy, khi hoàn thành một bản viết, bằng trí tuệ sáng suốt của mình và sự trình bày các lý do, sẽ làm cho bản viết đó hoàn chỉnh, đầy đủ và không thiếu sót.
Evameva mayhampettha paribyattatāya buddhiyā kāraṇaparidīpanaṃ samosarissati, teneso attho suvibhatto vicitto paripuṇṇo parisuddho samānīto bhavissati.
Even so, here, the elucidation of the reasons through my own clear wisdom will converge, and thereby this meaning will be well-analyzed, varied, complete, pure, and well-presented.
Cũng vậy, ở đây, sự trình bày các lý do bằng trí tuệ sáng suốt của con cũng sẽ hội tụ, nhờ đó ý nghĩa này sẽ được phân tích rõ ràng, đa dạng, đầy đủ và thanh tịnh.”
1785
‘‘Nagare, mahārāja, sāvatthiyā pañcakoṭimattā ariyasāvakā bhagavato upāsakaupāsikāyo sattapaṇṇāsasahassāni tīṇi ca satasahassāni anāgāmiphale patiṭṭhitā, te sabbepi gihī yeva, na pabbajitā.
“In the city of Sāvatthī, great king, there were five hundred thousand noble disciples, male and female lay followers of the Blessed One, established in the Anāgāmi fruit—fifty-seven thousand three hundred thousand of them. All of them were householders, not renunciants.
“Thưa Đại vương, tại thành Sāvatthī, có khoảng năm crore (năm mươi triệu) vị Thánh đệ tử, gồm nam và nữ cư sĩ của Đức Thế Tôn, có năm mươi bảy ngàn ba trăm ngàn người đã chứng đắc quả Anāgāmī, tất cả đều là cư sĩ, không phải xuất gia.
Puna tattheva kaṇḍambamūle yamakapāṭihāriye vīsati pāṇakoṭiyo abhisamiṃsu, puna cūḷarāhulovāde* , mahāmaṅgalasuttante, samacittapariyāye, parābhavasuttante, purābhedasuttante, kalahavivādasuttante, cūḷabyūhasuttante, mahābyūhasuttante, tuvaṭakasuttante, sāriputtasuttante gaṇanapathamatītānaṃ devatānaṃ dhammābhisamayo ahosi.
Again, right there at the foot of the Kaṇḍamba tree, during the Twin Miracle, twenty koṭis of beings realized the Dhamma. Again, in the Cūḷarāhulovāda, Mahāmaṅgalasuttanta, Samacittapariyāya, Parābhavasuttanta, Purābhedasuttanta, Kalahavivādasuttanta, Cūḷabyūhasuttanta, Mahābyūhasuttanta, Tuvaṭakasuttanta, Sāriputtasuttanta, there was the realization of the Dhamma by countless devas.
Lại nữa, tại gốc cây xoài ở chỗ Song Thần Thông (Yamakapāṭihāriya), hai mươi crore (hai trăm triệu) chúng sinh đã chứng đắc Pháp. Lại nữa, trong Tiểu Kinh Rāhulovāda (Cūḷarāhulovāda), Đại Kinh Mangala (Mahāmaṅgalasuttanta), Samacittapariyāya, Parābhavasuttanta, Purābhedasuttanta, Kalahavivādasuttanta, Cūḷabyūhasuttanta, Mahābyūhasuttanta, Tuvaṭakasuttanta, Sāriputtasuttanta, vô số chư thiên đã chứng đắc Pháp.”
1786
‘‘Nagare rājagahe paññāsasahassāni tīṇi ca satasahassāni ariyasāvakā bhagavato upāsakaupāsikāyo, puna tattheva dhanapālahatthināgadamane navuti pāṇakoṭiyo, pārāyanasamāgame pāsāṇakacetiye cuddasa pāṇakoṭiyo, puna indasālaguhāyaṃ asīti devatākoṭiyo, puna bārāṇasiyaṃ isipatane migadāye paṭhame dhammadesane aṭṭhārasa brahmakoṭiyo aparimāṇā ca devatāyo, puna tāvatiṃsabhavane paṇḍukambalasilāyaṃ abhidhammadesanāya asīti devatākoṭiyo, devorohaṇe saṅkassanagaradvāre lokavivaraṇapāṭihāriye pasannānaṃ naramarūnaṃ tiṃsa koṭiyo abhisamiṃsu.
“In the city of Rājagaha, fifty thousand and three hundred thousand noble disciples, male and female lay followers of the Blessed One, attained comprehension. Again, right there, at the taming of the elephant Dhanapāla, ninety crores of beings attained comprehension. At the assembly of the Pārāyana, at Pāsāṇaka Cetiya, fourteen crores of beings attained comprehension. Again, in the Indasāla Cave, eighty crores of devas attained comprehension. Again, in Bārāṇasī, at Isipatana Migadāya, during the first discourse on Dhamma, eighteen crores of Brahmās and immeasurable devas attained comprehension. Again, in the Tāvatiṃsa realm, on the Paṇḍukambala stone, during the Abhidhamma discourse, eighty crores of devas attained comprehension. At the descent of devas, at the gate of Saṅkassa city, during the miracle of the opening of the worlds, thirty crores of gladdened humans and devas attained comprehension.
Tại thành Rājagaha, năm vạn và ba trăm ngàn vị thánh đệ tử, những nam cư sĩ và nữ cư sĩ của Đức Thế Tôn, đã chứng ngộ. Rồi cũng tại đó, trong sự chế ngự voi chúa Dhanapāla, chín mươi triệu chúng sinh đã chứng ngộ. Trong hội Parāyana tại tháp Pāsāṇaka, mười bốn triệu chúng sinh đã chứng ngộ. Rồi trong hang Indasāla, tám mươi triệu thiên nhân đã chứng ngộ. Rồi tại Isipatana Migadāya ở Bārāṇasī, trong bài thuyết Pháp đầu tiên, mười tám triệu Phạm thiên và vô số thiên nhân đã chứng ngộ. Rồi tại cõi trời Tāvatiṃsa, trên tảng đá Paṇḍukambala, trong bài thuyết Abhidhamma, tám mươi triệu thiên nhân đã chứng ngộ. Tại cổng thành Saṅkassa khi chư thiên giáng trần, trong phép lạ mở ra thế giới, ba mươi triệu người và chư thiên có đức tin đã chứng ngộ.
1787
Puna sakkesu kapilavatthusmiṃ nigrodhārāme buddhavaṃsadesanāya mahāsamayasuttantadesanāya ca gaṇanapathamatītānaṃ devatānaṃ dhammābhisamayo ahosi.
Again, among the Sakyas, in Kapilavatthu, at the Nigrodhārāma, during the discourse on the Buddha-vaṃsa and the Mahāsamaya Suttanta, the comprehension of Dhamma occurred for devas whose numbers were beyond reckoning.
Rồi tại Kapilavatthu thuộc xứ Sakya, ở Nigrodhārāma, trong bài thuyết Pháp về Phật sử và bài thuyết kinh Mahāsamaya, chư thiên với số lượng không thể đếm được đã chứng ngộ Pháp.
Puna sumanamālākārasamāgame, garahadinnasamāgame, ānandaseṭṭhisamāgame, jambukājīvakasamāgame, maṇḍukadevaputtasamāgame, maṭṭhakuṇḍalidevaputtasamāgame, sulasānagarasobhinisamāgame, sirimānagarasobhinisamāgame, pesakāradhītusamāgame, cūḷasubhaddāsamāgame, sāketabrāhmaṇassa āḷāhanadassanasamāgame, sūnāparantakasamāgame, sakkapañhasamāgame, tirokuṭṭasamāgame* , ratanasuttasamāgame paccekaṃ caturāsītiyā pāṇasahassānaṃ dhammābhisamayo ahosi, yāvatā, mahārāja, bhagavā loke aṭṭhāsi, tāva tīsu maṇḍalesu soḷasasu mahājanapadesu yattha yattha bhagavā vihāsi, tattha tattha yebhuyyena dve tayo cattāro pañca sataṃ sahassaṃ satasahassaṃ devā ca manussā ca santaṃ paramatthaṃ nibbānaṃ sacchikariṃsu.
Again, at the assembly of Sumanamālākāra, at the assembly of Garahadinna, at the assembly of Ānandaseṭṭhi, at the assembly of Jambukājīvaka, at the assembly of the deva-putta Maṇḍūka, at the assembly of the deva-putta Maṭṭhakuṇḍalī, at the assembly of Sulasā Nagarasobhinī, at the assembly of Sirimā Nagarasobhinī, at the assembly of the weaver's daughter, at the assembly of Cūḷasubhaddā, at the assembly of witnessing the funeral pyre of the Sāketa brahmin, at the assembly of Sūnāparantaka, at the assembly of Sakka-pañha, at the assembly of Tirokuṭṭa, and at the assembly of the Ratana Sutta, the comprehension of Dhamma occurred for eighty-four thousand beings in each case. Indeed, great king, as long as the Blessed One remained in the world, in the three regions and sixteen great countries, wherever the Blessed One dwelled, there, for the most part, two, three, four, five, a hundred, a thousand, or a hundred thousand devas and humans realized the supreme reality, Nibbāna.
Rồi trong hội Sumanamālākāra, hội Garahadinna, hội Ānandaseṭṭhi, hội Jambukājīvaka, hội Maṇḍukadevaputta, hội Maṭṭhakuṇḍalidevaputta, hội Sulasānagarasobhinī, hội Sirimānagarasobhinī, hội Pesakāradhītā, hội Cūḷasubhaddā, hội Saketabrāhmaṇa xem nơi hỏa táng, hội Sūnāparantaka, hội Sakkapañha, hội Tirokuṭṭa, hội Ratana Sutta, mỗi hội có tám mươi bốn ngàn chúng sinh đã chứng ngộ Pháp. Thật vậy, Đại vương, chừng nào Đức Thế Tôn còn ở trên đời, chừng đó tại ba khu vực và mười sáu đại quốc, bất cứ nơi nào Đức Thế Tôn ngự, ở đó phần lớn hai, ba, bốn, năm trăm, ngàn, trăm ngàn chư thiên và nhân loại đã chứng đắc Nibbāna, chân lý tối thượng.
Ye te, mahārāja, devā gihī yeva, na te pabbajitā, etāni ceva, mahārāja, aññāni ca anekāni devatākoṭisatasahassāni gihī agārikā kāmabhogino santaṃ paramatthaṃ nibbānaṃ sacchikariṃsū’’ti.
Those devas, great king, were householders, they were not renunciants. These, great king, and many other hundreds of thousands of crores of devas, as householders, laymen, enjoyers of sensual pleasures, realized the supreme reality, Nibbāna.”
Thưa Đại vương, những vị thiên nhân ấy là cư sĩ, không phải là người xuất gia. Thưa Đại vương, chính những vị này và vô số trăm ngàn triệu thiên nhân khác, vốn là cư sĩ, sống tại gia, hưởng thụ dục lạc, đã chứng đắc Nibbāna, chân lý tối thượng.”
1788
‘‘Yadi, bhante nāgasena, gihī agārikā kāmabhogino santaṃ paramatthaṃ nibbānaṃ sacchikaronti, atha imāni dhutaṅgāni kimatthaṃ sādhenti, tena kāraṇena dhutaṅgāni akiccakarāni honti.
“If, Venerable Nāgasena, householders, laymen, enjoyers of sensual pleasures, realize the supreme reality, Nibbāna, then what is the purpose of practicing these dhutaṅgas? For that reason, the dhutaṅgas become useless.
“Bạch Đại đức Nāgasena, nếu các cư sĩ, sống tại gia, hưởng thụ dục lạc, có thể chứng đắc Nibbāna, chân lý tối thượng, vậy thì những pháp Dhutaṅga này để làm gì? Vì lý do đó, các pháp Dhutaṅga trở nên vô ích.
Yadi, bhante nāgasena, vinā mantosadhehi byādhayo vūpasamanti, kiṃ vamanavirecanādinā sarīradubbalakaraṇena?
If, Venerable Nāgasena, diseases subside without charms and medicines, what is the point of weakening the body with emetics, purges, and so forth?
Bạch Đại đức Nāgasena, nếu bệnh tật có thể thuyên giảm mà không cần thuốc thần chú, thì việc làm suy yếu cơ thể bằng cách gây nôn mửa, tiêu chảy, v.v., có ích gì?
Yadi muṭṭhīhi paṭisattuniggaho bhavati, kiṃ asisattisaradhanukodaṇḍalaguḷamuggarehi?
If an enemy can be subdued with fists, what is the point of swords, spears, bows, arrows, clubs, and hammers?
Nếu kẻ thù có thể bị đánh bại bằng nắm đấm, thì cần gì gươm, giáo, tên, cung, gậy, chùy?
Yadi gaṇṭhikuṭilasusirakaṇṭalatāsākhā ālambitvā rukkhamabhirūhanaṃ bhavati, kiṃ dīghadaḷhanisseṇipariyesanena?
If one can climb a tree by clinging to knots, crooked branches, hollows, thorns, vines, and twigs, what is the point of searching for a long, sturdy ladder?
Nếu có thể leo cây bằng cách bám vào các mắt cây, vỏ cây, gai, dây leo và cành cây, thì cần gì phải tìm kiếm một cái thang dài và chắc chắn?
Yadi thaṇḍilaseyyāya dhātusamatā bhavati, kiṃ sukhasamphassamahatimahāsirisayanapariyesanena?
If the elements are balanced by sleeping on the ground, what is the point of searching for a large, splendid, comfortable bed?
Nếu có thể cân bằng các yếu tố (dhātu) bằng cách nằm trên đất trống, thì cần gì phải tìm kiếm một chiếc giường lớn, sang trọng, êm ái?
Yadi ekako sāsaṅkasappaṭibhayavisamakantārataraṇasamattho bhavati, kiṃ sannaddhasajjamahatimahāsatthapariyesanena?
If one can cross a fearful, dangerous, uneven wilderness alone, what is the point of searching for a large, well-equipped caravan?
Nếu một người có thể một mình vượt qua một khu rừng hiểm trở, đầy hiểm nguy, gập ghềnh, thì cần gì phải tìm kiếm một đoàn xe lớn, được trang bị đầy đủ?
Yadi nadisaraṃ bāhunā tarituṃ samattho bhavati, kiṃ dhuvasetunāvāpariyesanena?
If one can swim across a river with one's arms, what is the point of searching for a permanent bridge or a boat?
Nếu có thể bơi qua sông bằng cánh tay, thì cần gì phải tìm kiếm một cây cầu vững chắc hoặc một chiếc thuyền?
Yadi sakasantakena ghāsacchādanaṃ kātuṃ pahoti, kiṃ parūpasevanapiyasamullāpapacchāpuredhāvanena?
If one can provide food and clothing for oneself with one's own property, what is the point of relying on others, speaking pleasingly, and running behind and in front of them?
Nếu có thể tự cung cấp thức ăn và quần áo, thì cần gì phải nịnh bợ, theo đuôi, chạy trước chạy sau để phục vụ người khác?
Yadi akhātataḷāke udakaṃ labhati, kiṃ udapānataḷākapokkharaṇikhaṇanena?
If one can find water in an undug pond, what is the point of digging wells, ponds, and tanks?
Nếu có thể tìm thấy nước trong một cái ao không đào, thì cần gì phải đào giếng, ao, hồ?
Evameva kho, bhante nāgasena, yadi gihī agārikā kāmabhogino santaṃ paramatthaṃ nibbānaṃ sacchikaronti, kiṃ dhutaguṇavarasamādiyanenā’’ti?
Just so, Venerable Nāgasena, if householders, laymen, enjoyers of sensual pleasures, realize the supreme reality, Nibbāna, what is the point of undertaking the excellent dhutaṅga qualities?”
Cũng vậy, bạch Đại đức Nāgasena, nếu các cư sĩ, sống tại gia, hưởng thụ dục lạc, có thể chứng đắc Nibbāna, chân lý tối thượng, thì việc thực hành và giữ gìn các phẩm hạnh Dhutaṅga cao quý có ích gì?”
1789
‘‘Aṭṭhavīsati kho panime, mahārāja, dhutaṅgaguṇā yathābhuccaguṇā, yehi guṇehi dhutaṅgāni sabbabuddhānaṃ pihayitāni patthitāni.
“Indeed, great king, there are these twenty-eight dhutaṅga qualities, true qualities, by which the dhutaṅgas are desired and sought after by all Buddhas.
“Thưa Đại vương, đây là hai mươi tám phẩm hạnh Dhutaṅga, những phẩm hạnh chân thật, mà chư Phật đều mong muốn và ca ngợi.
Katame aṭṭhavīsati?
What are these twenty-eight?
Hai mươi tám phẩm hạnh ấy là gì?
Idha, mahārāja, dhutaṅgaṃ suddhājīvaṃ sukhaphalaṃ anavajjaṃ na paradukkhāpanaṃ abhayaṃ asampīḷanaṃ ekantavaḍḍhikaṃ aparihāniyaṃ amāyaṃ ārakkhā patthitadadaṃ sabbasattadamanaṃ saṃvarahitaṃ patirūpaṃ anissitaṃ vippamuttaṃ rāgakkhayaṃ dosakkhayaṃ mohakkhayaṃ mānappahānaṃ kuvitakkacchedanaṃ kaṅkhāvitaraṇaṃ kosajjaviddhaṃsanaṃ aratippahānaṃ khamanaṃ atulaṃ appamāṇaṃ sabbadukkhakkhayagamanaṃ, ime kho, mahārāja, aṭṭhavīsati dhutaṅgaguṇā yathābhuccaguṇā yehi guṇehi dhutaṅgāni sabbabuddhānaṃ pihayitāni patthitāni.
Here, great king, the dhutaṅga (austere practice) has pure livelihood, has pleasant results, is blameless, does not cause suffering to others, is fearless, is unmolesting, is entirely conducive to growth, is not subject to decline, is without deceit, is protective, grants what is desired, tames all beings, is beneficial for restraint, is suitable, is independent, is liberated, leads to the destruction of lust, to the destruction of hatred, to the destruction of delusion, to the abandonment of conceit, to the cutting off of unwholesome thoughts, to the overcoming of doubt, to the destruction of laziness, to the abandonment of discontent, is enduring, is incomparable, is immeasurable, leads to the destruction of all suffering. These, great king, are the twenty-eight dhutaṅga qualities, true qualities, by which dhutaṅgas are esteemed and desired by all Buddhas.
Thưa Đại vương, ở đây, Dhutaṅga là: sinh kế trong sạch, quả vị an lạc, không lỗi lầm, không làm khổ người khác, không sợ hãi, không bị áp bức, hoàn toàn tăng trưởng (phẩm hạnh), không suy giảm, không giả dối, tự bảo vệ, ban cho điều mong ước, chế ngự mọi chúng sinh, có lợi ích cho sự phòng hộ, phù hợp (với người thiện), không nương tựa, giải thoát, diệt trừ tham ái, diệt trừ sân hận, diệt trừ si mê, đoạn trừ kiêu mạn, cắt đứt tà tư duy, vượt qua hoài nghi, tiêu diệt biếng nhác, đoạn trừ bất mãn, kiên nhẫn, vô song, vô lượng, và dẫn đến sự diệt tận mọi khổ đau. Thưa Đại vương, đây là hai mươi tám phẩm hạnh Dhutaṅga, những phẩm hạnh chân thật, mà chư Phật đều mong muốn và ca ngợi.
1790
‘‘Ye kho te, mahārāja, dhutaguṇe sammā upasevanti, te aṭṭhārasahi guṇehi samupetā bhavanti.
“Those, great king, who properly observe these dhutaṅga qualities, are endowed with eighteen qualities.
“Thưa Đại vương, những ai thực hành đúng đắn các phẩm hạnh Dhutaṅga, họ sẽ được trang bị mười tám phẩm hạnh.
Katamehi aṭṭhārasahi?
Which eighteen?
Mười tám phẩm hạnh ấy là gì?
Ācāro tesaṃ suvisuddho hoti, paṭipadā supūritā hoti, kāyikaṃ vācasikaṃ surakkhitaṃ hoti, manosamācāro suvisuddho hoti, vīriyaṃ supaggahitaṃ hoti, bhayaṃ vūpasammati, attānudiṭṭhibyapagatā hoti, āghāto uparato hoti, mettā upaṭṭhitā hoti, āhāro pariññāto hoti, sabbasattānaṃ garukato hoti, bhojane mattaññū hoti, jāgariyamanuyutto hoti, aniketo hoti, yattha phāsu tattha vihārī hoti, pāpajegucchī hoti, vivekārāmo hoti, satataṃ appamatto hoti, ye te, mahārāja, dhutaguṇe sammā upasevanti, te imehi aṭṭhārasahi guṇehi samupetā bhavanti.
Their conduct is very pure, their practice is well fulfilled, their bodily and verbal actions are well guarded, their mental conduct is very pure, their effort is well aroused, fear subsides, self-view is abandoned, resentment ceases, loving-kindness is established, food is understood, they are respected by all beings, they are moderate in eating, they are devoted to wakefulness, they are homeless, they dwell wherever it is comfortable, they are disgusted by evil, they delight in solitude, they are constantly diligent. Those, great king, who properly observe these dhutaṅga qualities, are endowed with these eighteen qualities.
Hạnh kiểm của họ rất trong sạch, con đường tu tập được hoàn thành tốt đẹp, thân và khẩu được gìn giữ cẩn thận, hành vi ý được rất trong sạch, tinh tấn được phát huy tốt đẹp, sợ hãi được lắng dịu, tà kiến về tự ngã được loại bỏ, oán hận được chấm dứt, lòng từ bi được hiện hữu, thực phẩm được hiểu rõ, được mọi chúng sinh kính trọng, biết tiết độ trong ăn uống, chuyên tâm thức tỉnh, không nhà cửa, sống ở nơi nào thuận tiện, ghê tởm điều ác, ưa thích sự độc cư, luôn luôn không phóng dật. Thưa Đại vương, những ai thực hành đúng đắn các phẩm hạnh Dhutaṅga, họ sẽ được trang bị mười tám phẩm hạnh này.
1791
‘‘Dasa ime, mahārāja, puggalā dhutaguṇārahā.
“These ten individuals, great king, are worthy of the dhutaṅga qualities.
“Thưa Đại vương, có mười hạng người xứng đáng với các phẩm hạnh Dhutaṅga.
Katame dasa?
Which ten?
Mười hạng ấy là gì?
Saddho hoti hirimā dhitimā akuho atthavasī alolo sikkhākāmo daḷhasamādāno anujjhānabahulo mettāvihārī, ime kho, mahārāja, dasa puggalā dhutaguṇārahā.
One who is faithful, conscientious, resolute, not deceitful, intent on the goal, not fickle, desirous of training, firm in undertaking, not prone to finding fault, and dwells in loving-kindness. These ten individuals, great king, are worthy of the dhutaṅga qualities.
Người có đức tin, có lòng hổ thẹn (Hiri), có nghị lực, không gian xảo, thông hiểu lợi ích, không tham lam, khao khát học hỏi, kiên định trong việc chấp nhận (giới luật), thường không chỉ trích, và sống trong lòng từ bi. Thưa Đại vương, đây là mười hạng người xứng đáng với các phẩm hạnh Dhutaṅga.
1792
‘‘Ye te, mahārāja, gihī agārikā kāmabhogino santaṃ paramatthaṃ nibbānaṃ sacchikaronti, sabbe te purimāsu jātīsu terasasu dhutaguṇesu katūpāsanā katabhūmikammā, te tattha cārañca paṭipattiñca sodhayitvā ajjetarahi gihī yeva santā santaṃ paramattaṃ nibbānaṃ sacchikaronti.
“Those lay householders, great king, who enjoy sensual pleasures and realize the ultimate Nibbāna, all of them in previous existences practiced and cultivated the thirteen dhutaṅga qualities; having purified their conduct and practice therein, they, being lay people even today, realize the ultimate Nibbāna.
“Thưa Đại vương, những cư sĩ, sống tại gia, hưởng thụ dục lạc, đã chứng đắc Nibbāna, chân lý tối thượng, tất cả họ trong các kiếp trước đã thực hành và trau dồi mười ba pháp Dhutaṅga. Họ đã thanh lọc hành vi và sự thực hành của mình ở đó, và ngày nay, dù vẫn là cư sĩ, họ đã chứng đắc Nibbāna, chân lý tối thượng.”
1793
‘‘Yathā, mahārāja, kusalo issāso antevāsike paṭhamaṃ tāva upāsanasālāyaṃ cāpabhedacāpāropanaggahaṇamuṭṭhippaṭipīḷanaaṅgulivināmanapādaṭhapanasaraggahaṇasannahanaākaḍḍhana saddhāraṇalakkhaniyamanakhipane tiṇapurisakachakaṇa* tiṇapalālamattikāpuñjaphalakalakkhavedhe anusikkhāpetvā rañño santike upāsanaṃ ārādhayitvā ājaññarathagajaturaṅgadhanadhaññahiraññasuvaṇṇadāsidāsabhariyagāmavaraṃ labhati, evameva kho, mahārāja, ye te gihī agārikā kāmabhogino santaṃ paramatthaṃ nibbānaṃ sacchikaronti, te sabbe purimāsu jātīsu terasasu dhutaguṇesu katūpāsanā katabhūmikammā, te tattheva cārañca paṭipattiñca sodhayitvā ajjetarahi gihī yeva santā santaṃ paramatthaṃ nibbānaṃ sacchikaronti.
“Just as, great king, a skilled archer, having first trained his apprentices in the archery hall in various aspects of archery—taking the bow, stringing the bow, grasping, pressing the fist, bending the fingers, positioning the feet, taking the arrow, fitting it, drawing, holding steady, aiming at the target, and shooting at straw men, dung, straw, clay heaps, and wooden targets—and having pleased the king with his archery, receives excellent gifts of chariots, elephants, horses, wealth, grain, gold, silver, male and female servants, and wives; even so, great king, those lay householders who enjoy sensual pleasures and realize the ultimate Nibbāna, all of them in previous existences practiced and cultivated the thirteen dhutaṅga qualities; having purified their conduct and practice therein, they, being lay people even today, realize the ultimate Nibbāna.
“Này Đại vương, ví như một cung thủ thiện xảo, trước tiên huấn luyện các đệ tử của mình trong trường bắn về cách cầm cung, căng dây cung, nắm tay, ép chặt, uốn ngón tay, đặt chân, cầm tên, lắp tên, kéo dây, giữ thăng bằng, nhắm mục tiêu và bắn vào các mục tiêu như hình nộm cỏ, đống phân, đống cỏ khô, đống rơm, đống đất sét, bia gỗ; sau đó, làm cho nhà vua hài lòng với khả năng bắn cung của mình, người đó nhận được những phần thưởng cao quý như xe ngựa tốt, voi, ngựa, của cải, ngũ cốc, vàng bạc, nô tỳ nam, nô tỳ nữ, vợ và làng xóm. Cũng vậy, này Đại vương, những cư sĩ tại gia, những người hưởng thụ dục lạc, những ai chứng ngộ Niết Bàn, sự an tịnh tối thượng, tất cả những người ấy đều đã thực hành và rèn luyện trong mười ba pháp Dhutaṅga trong các kiếp trước, đã hoàn thành các công việc nền tảng của Dhutaṅga, đã thanh lọc sự thực hành và giới hạnh của mình trong kiếp đó, và giờ đây, ngay trong kiếp này, khi vẫn là cư sĩ tại gia, họ chứng ngộ Niết Bàn, sự an tịnh tối thượng.
Na, mahārāja, dhutaguṇesu pubbāsevanaṃ vinā ekissā yeva jātiyā arahattaṃ sacchikiriyā hoti, uttamena pana vīriyena uttamāya paṭipattiyā tathārūpena ācariyena kalyāṇamittena arahattaṃ sacchikiriyā hoti.
It is not, great king, that without previous cultivation of dhutaṅga qualities, Arahantship can be realized in a single existence; rather, Arahantship is realized through supreme effort, supreme practice, and with such a teacher and noble friend.
Này Đại vương, không có sự thực hành Dhutaṅga từ trước, không thể chứng ngộ A-la-hán quả trong một kiếp duy nhất, nhưng với tinh tấn tối thượng, với sự thực hành tối thượng, và với một bậc thầy, một thiện hữu như vậy, A-la-hán quả có thể được chứng ngộ.
1794
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, bhisakko sallakatto ācariyaṃ dhanena vā vattappaṭipattiyā vā ārādhetvā sattaggahaṇachedanalekhanavedhanasalluddharaṇavaṇadhovanasosanabhesajjānulimpanavamana virecanānuvāsanakiriyamanusikkhitvā vijjāsu katasikkho katūpāsano katahattho āture upasaṅkamati tikicchāya, evameva kho, mahārāja, ye te gihī agārikā kāmabhogino santaṃ paramatthaṃ nibbānaṃ sacchikaronti, te sabbe purimāsu jātīsu terasasu dhutaguṇesu katūpāsanā katabhūmikammā, te tattheva cārañca paṭipattiñca sodhayitvā ajjetarahi gihī yeva santā santaṃ paramatthaṃ nibbānaṃ sacchikaronti, na, mahārāja, dhutaguṇehi avisuddhānaṃ dhammābhisamayo hoti.
“Just as, great king, a skillful physician-surgeon, having pleased his teacher with wealth or by dutiful service, and having thoroughly trained in the actions of handling surgical instruments, cutting, scraping, piercing, extracting splinters, washing wounds, drying them, applying medicines, anointing, inducing vomiting, purging, and administering enemas, becomes skilled in these arts, accomplished in practice, and adept with his hands, then approaches the sick for treatment; even so, great king, those lay householders who enjoy sense pleasures and realize the tranquil, ultimate Nibbāna, all of them had practiced the thirteen dhutaṅga qualities and performed the groundwork for insight in previous existences. Having purified their practice and conduct in those very lives, they, while still laypeople in this present life, realize the tranquil, ultimate Nibbāna. Great king, for those who are not purified by the dhutaṅga qualities, there is no realization of the Dhamma.
Hoặc này Đại vương, ví như một thầy thuốc phẫu thuật, sau khi làm hài lòng vị thầy của mình bằng tiền bạc hoặc bằng sự phụng sự và giới hạnh, đã học hỏi các kỹ năng cầm dao, cắt, rạch, châm, lấy gai, rửa vết thương, làm khô, bôi thuốc, gây nôn, gây xổ, và các phương pháp thụt rửa, trở thành người có kỹ năng, được đào tạo và thành thạo trong các môn học y khoa, rồi đến chữa bệnh cho những người bệnh. Cũng vậy, này Đại vương, những cư sĩ tại gia, những người hưởng thụ dục lạc, những ai chứng ngộ Niết Bàn, sự an tịnh tối thượng, tất cả những người ấy đều đã thực hành và rèn luyện trong mười ba pháp Dhutaṅga trong các kiếp trước, đã hoàn thành các công việc nền tảng của Dhutaṅga, đã thanh lọc sự thực hành và giới hạnh của mình trong kiếp đó, và giờ đây, ngay trong kiếp này, khi vẫn là cư sĩ tại gia, họ chứng ngộ Niết Bàn, sự an tịnh tối thượng. Này Đại vương, những người chưa thanh tịnh trong các pháp Dhutaṅga thì không thể chứng ngộ Pháp.
1795
‘‘Yathā, mahārāja, udakassa asecanena bījānaṃ avirūhanaṃ hoti, evameva kho, mahārāja, dhutaguṇehi avisuddhānaṃ dhammābhisamayo na hoti.
“Just as, great king, without watering, seeds do not sprout; even so, great king, for those who are not purified by the dhutaṅga qualities, there is no realization of the Dhamma.
Này Đại vương, ví như hạt giống không thể nảy mầm nếu không được tưới nước, cũng vậy, này Đại vương, những người chưa thanh tịnh trong các pháp Dhutaṅga thì không thể chứng ngộ Pháp.
1796
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, akatakusalānaṃ akatakalyāṇānaṃ sugatigamanaṃ na hoti, evameva kho, mahārāja, dhutaguṇehi avisuddhānaṃ dhammābhisamayo na hoti.
“Or just as, great king, for those who have not done wholesome deeds, who have not done meritorious deeds, there is no going to a good destination; even so, great king, for those who are not purified by the dhutaṅga qualities, there is no realization of the Dhamma.
Hoặc này Đại vương, ví như những người chưa làm việc thiện, chưa tạo công đức thì không thể đi đến cảnh giới an lành, cũng vậy, này Đại vương, những người chưa thanh tịnh trong các pháp Dhutaṅga thì không thể chứng ngộ Pháp.
1797
‘‘Pathavisamaṃ, mahārāja, dhutaguṇaṃ visuddhikāmānaṃ patiṭṭhānaṭṭhena.
“The dhutaṅga qualities, great king, are like the earth for those who desire purity, in the sense of being a foundation.
Này Đại vương, pháp Dhutaṅga giống như đất đối với những ai mong cầu sự thanh tịnh, vì nó là nền tảng.
Āposamaṃ, mahārāja, dhutaguṇaṃ visuddhikāmānaṃ sabbakilesamaladhovanaṭṭhena.
The dhutaṅga qualities, great king, are like water for those who desire purity, in the sense of washing away all defilement and impurity.
Này Đại vương, pháp Dhutaṅga giống như nước đối với những ai mong cầu sự thanh tịnh, vì nó rửa sạch mọi cấu uế phiền não.
Tejosamaṃ, mahārāja, dhutaguṇaṃ visuddhikāmānaṃ sabbakilesavanajjhāpanaṭṭhena.
The dhutaṅga qualities, great king, are like fire for those who desire purity, in the sense of burning up all the forest of defilements.
Này Đại vương, pháp Dhutaṅga giống như lửa đối với những ai mong cầu sự thanh tịnh, vì nó đốt cháy mọi rừng phiền não.
Vāyosamaṃ, mahārāja, dhutaguṇaṃ visuddhikāmānaṃ sabbakilesamalarajopavāhanaṭṭhena.
The dhutaṅga qualities, great king, are like wind for those who desire purity, in the sense of blowing away all defilement and dust.
Này Đại vương, pháp Dhutaṅga giống như gió đối với những ai mong cầu sự thanh tịnh, vì nó thổi bay mọi bụi bẩn phiền não.
Agadasamaṃ, mahārāja, dhutaguṇaṃ visuddhikāmānaṃ sabbakilesabyādhivūpasamanaṭṭhena.
The dhutaṅga qualities, great king, are like medicine for those who desire purity, in the sense of calming all defilement-sicknesses.
Này Đại vương, pháp Dhutaṅga giống như thuốc giải độc đối với những ai mong cầu sự thanh tịnh, vì nó làm dịu mọi bệnh tật phiền não.
Amatasamaṃ, mahārāja, dhutaguṇaṃ visuddhikāmānaṃ sabbakilesavisanāsanaṭṭhena.
The dhutaṅga qualities, great king, are like nectar for those who desire purity, in the sense of destroying all defilement-poisons.
Này Đại vương, pháp Dhutaṅga giống như cam lồ đối với những ai mong cầu sự thanh tịnh, vì nó tiêu diệt mọi chất độc phiền não.
Khettasamaṃ, mahārāja, dhutaguṇaṃ visuddhikāmānaṃ sabbasāmaññaguṇasassavirūhanaṭṭhena.
The dhutaṅga qualities, great king, are like a field for those who desire purity, in the sense of causing all crops of virtuous qualities to grow.
Này Đại vương, pháp Dhutaṅga giống như cánh đồng đối với những ai mong cầu sự thanh tịnh, vì nó làm nảy mầm mọi hạt giống của các phẩm chất Sa-môn.
Manoharasamaṃ, mahārāja, dhutaguṇaṃ visuddhikāmānaṃ patthiticchitasabbasampattivaradadaṭṭhena.
The dhutaṅga qualities, great king, are like a wish-fulfilling gem for those who desire purity, in the sense of granting all desired and wished-for excellent attainments.
Này Đại vương, pháp Dhutaṅga giống như điều mong ước đối với những ai mong cầu sự thanh tịnh, vì nó ban tặng mọi sự thịnh vượng cao quý, mong muốn và khao khát.
Nāvāsamaṃ, mahārāja, dhutaguṇaṃ visuddhikāmānaṃ saṃsāramahaṇṇavapāragamanaṭṭhena.
The dhutaṅga qualities, great king, are like a boat for those who desire purity, in the sense of reaching the far shore of the ocean of saṃsāra.
Này Đại vương, pháp Dhutaṅga giống như con thuyền đối với những ai mong cầu sự thanh tịnh, vì nó đưa họ vượt qua đại dương sinh tử.
Bhīruttāṇasamaṃ, mahārāja, dhutaguṇaṃ visuddhikāmānaṃ jarāmaraṇabhītānaṃ assāsakaraṇaṭṭhena.
The dhutaṅga qualities, great king, are like a refuge for the fearful, for those who desire purity, in the sense of providing solace to those afraid of old age and death.
Này Đại vương, pháp Dhutaṅga giống như nơi nương tựa cho người sợ hãi đối với những ai mong cầu sự thanh tịnh, vì nó mang lại sự an ủi cho những ai sợ hãi già chết.
Mātusamaṃ, mahārāja, dhutaguṇaṃ visuddhikāmānaṃ kilesadukkhappaṭipīḷitānaṃ anuggāhakaṭṭhena.
The dhutaṅga qualities, great king, are like a mother for those who desire purity, in the sense of supporting those afflicted by the suffering of defilements.
Này Đại vương, pháp Dhutaṅga giống như mẹ đối với những ai mong cầu sự thanh tịnh, vì nó nâng đỡ những người bị phiền não và khổ đau đè nén.
Pitusamaṃ, mahārāja, dhutaguṇaṃ visuddhikāmānaṃ kusalavaḍḍhikāmānaṃ sabbasāmaññaguṇajanakaṭṭhena.
The dhutaṅga qualities, great king, are like a father for those who desire purity, for those who desire the growth of wholesome qualities, in the sense of generating all virtuous qualities.
Này Đại vương, pháp Dhutaṅga giống như cha đối với những ai mong cầu sự thanh tịnh, vì nó sinh ra mọi phẩm chất Sa-môn cho những người mong muốn tăng trưởng điều thiện.
Mittasamaṃ, mahārāja, dhutaguṇaṃ visuddhikāmānaṃ sabbasāmaññaguṇapariyesanaavisaṃvādakaṭṭhena.
The dhutaṅga qualities, great king, are like a friend for those who desire purity, in the sense of being unfailing in the search for all virtuous qualities.
Này Đại vương, pháp Dhutaṅga giống như bạn bè đối với những ai mong cầu sự thanh tịnh, vì nó không lừa dối trong việc tìm kiếm mọi phẩm chất Sa-môn.
Padumasamaṃ, mahārāja, dhutaguṇaṃ visuddhikāmānaṃ sabbakilesamalehi anupalittaṭṭhena.
The dhutaṅga qualities, great king, are like a lotus for those who desire purity, in the sense of being undefiled by all defilements and impurities.
Này Đại vương, pháp Dhutaṅga giống như hoa sen đối với những ai mong cầu sự thanh tịnh, vì nó không bị vấy bẩn bởi mọi cấu uế phiền não.
Catujjātiyavaragandhasamaṃ, mahārāja, dhutaguṇaṃ visuddhikāmānaṃ kilesaduggandhapaṭivinodanaṭṭhena.
The dhutaṅga qualities, great king, are like the finest four-fold perfume for those who desire purity, in the sense of dispelling the foul odor of defilements.
Này Đại vương, pháp Dhutaṅga giống như hương thơm cao quý bốn loại đối với những ai mong cầu sự thanh tịnh, vì nó xua tan mùi hôi của phiền não.
Girirājavarasamaṃ, mahārāja, dhutaguṇaṃ visuddhikāmānaṃ aṭṭhalokadhammavātehi akampiyaṭṭhena.
The dhutaṅga qualities, great king, are like the supreme king of mountains for those who desire purity, in the sense of being unshaken by the eight worldly conditions.
Này Đại vương, pháp Dhutaṅga giống như vua núi đối với những ai mong cầu sự thanh tịnh, vì nó không bị lay chuyển bởi tám ngọn gió đời.
Ākāsasamaṃ, mahārāja, dhutaguṇaṃ visuddhikāmānaṃ sabbattha gahaṇāpagatauruvisaṭavitthatamahantaṭṭhena.
The dhutaṅga qualities, great king, are like space for those who desire purity, in the sense of being ungraspable everywhere, vast, expansive, and immense.
Này Đại vương, pháp Dhutaṅga giống như không gian đối với những ai mong cầu sự thanh tịnh, vì nó rộng lớn, bao la, không bị nắm giữ ở mọi nơi.
Nadīsamaṃ, mahārāja, dhutaguṇaṃ visuddhikāmānaṃ kilesamalapavāhanaṭṭhena.
The dhutaṅga qualities, great king, are like a river for those who desire purity, in the sense of washing away defilements and impurities.
Này Đại vương, pháp Dhutaṅga giống như dòng sông đối với những ai mong cầu sự thanh tịnh, vì nó cuốn trôi mọi cấu uế phiền não.
Sudesakasamaṃ, mahārāja, dhutaguṇaṃ visuddhikāmānaṃ jātikantārakilesavanagahananittharaṇaṭṭhena.
The dhutaṅga qualities, great king, are like a good guide for those who desire purity, in the sense of crossing over the wilderness of birth, the jungle of defilements.
Này Đại vương, pháp Dhutaṅga giống như người dẫn đường tốt đối với những ai mong cầu sự thanh tịnh, vì nó đưa họ thoát khỏi rừng rậm phiền não của sinh tử.
Mahāsatthavāhasamaṃ, mahārāja, dhutaguṇaṃ visuddhikāmānaṃ sabbabhayasuññakhemaabhayavarapavaranibbānanagarasampāpanaṭṭhena.
The dhutaṅga qualities, great king, are like a great caravan leader for those who desire purity, in the sense of leading to the city of Nibbāna, supreme, excellent, free from all fear, secure, and fearless.
Này Đại vương, pháp Dhutaṅga giống như người dẫn đoàn lữ hành vĩ đại đối với những ai mong cầu sự thanh tịnh, vì nó đưa họ đến thành Niết Bàn cao quý, an toàn, không sợ hãi, không có mọi hiểm nguy.
Sumajjitavimalādāsasamaṃ, mahārāja, dhutaguṇaṃ visuddhikāmānaṃ saṅkhārānaṃ sabhāvadassanaṭṭhena.
The dhutaṅga qualities, great king, are like a well-polished, stainless mirror for those who desire purity, in the sense of revealing the true nature of conditioned phenomena.
Này Đại vương, pháp Dhutaṅga giống như tấm gương trong sáng đã được lau chùi kỹ lưỡng đối với những ai mong cầu sự thanh tịnh, vì nó cho thấy bản chất của các hành (saṅkhāra).
Phalakasamaṃ, mahārāja, dhutaguṇaṃ visuddhikāmānaṃ kilesalaguḷasarasattipaṭibāhanaṭṭhena.
The dhutaṅga qualities, great king, are like a shield for those who desire purity, in the sense of warding off the bullets, arrows, and spears of defilements.
Này Đại vương, pháp Dhutaṅga giống như tấm khiên đối với những ai mong cầu sự thanh tịnh, vì nó đẩy lùi các mũi tên, đạn và giáo của phiền não.
Chattasamaṃ, mahārāja, dhutaguṇaṃ visuddhikāmānaṃ kilesavassatividhaggisantāpātapapaṭibāhanaṭṭhena.
The dhutaṅga qualities, great king, are like an umbrella for those who desire purity, in the sense of warding off the rain of defilements, the intense heat of the three fires, and the scorching sun.
Này Đại vương, pháp Dhutaṅga giống như chiếc dù đối với những ai mong cầu sự thanh tịnh, vì nó đẩy lùi mưa phiền não, ba loại lửa và sức nóng của mặt trời.
Candasamaṃ, mahārāja, dhutaguṇaṃ visuddhikāmānaṃ pihayitapatthitaṭṭhena.
O great king, the quality of dhutaṅga is like the moon for those desiring purification, because it is desired and longed for.
Này Đại vương, pháp Dhutaṅga giống như mặt trăng đối với những ai mong cầu sự thanh tịnh, vì nó được khao khát và mong muốn.
Sūriyasamaṃ, mahārāja, dhutaguṇaṃ visuddhikāmānaṃ mohatamatimiranāsanaṭṭhena.
O great king, the quality of dhutaṅga is like the sun for those desiring purification, because it destroys the profound darkness of delusion.
Này Đại vương, pháp Dhutaṅga giống như mặt trời đối với những ai mong cầu sự thanh tịnh, vì nó tiêu diệt bóng tối và sự u mê của si mê.
Sāgarasamaṃ, mahārāja, dhutaguṇaṃ visuddhikāmānaṃ anekavidhasāmaññaguṇavararatanuṭṭhānaṭṭhena, aparimitaasaṅkhyeyyaappameyyaṭṭhena ca.
O great king, the quality of dhutaṅga is like the ocean for those desiring purification, because it is the source of various noble jewels of the qualities of recluseship, and because it is immeasurable, innumerable, and incomparable.
Này Đại vương, pháp Dhutaṅga giống như đại dương đối với những ai mong cầu sự thanh tịnh, vì nó là nơi phát sinh vô số loại châu báu phẩm chất Sa-môn cao quý, và vì nó là vô lượng, vô số, vô biên.
Evaṃ kho, mahārāja, dhutaguṇaṃ visuddhikāmānaṃ bahūpakāraṃ sabbadarathapariḷāhanudaṃ aratinudaṃ bhayanudaṃ bhavanudaṃ khīlanudaṃ malanudaṃ sokanudaṃ dukkhanudaṃ rāganudaṃ dosanudaṃ mohanudaṃ mānanudaṃ diṭṭhinudaṃ sabbākusaladhammanudaṃ yasāvahaṃ hitāvahaṃ sukhāvahaṃ phāsukaraṃ pītikaraṃ yogakkhemakaraṃ anavajjaṃ iṭṭhasukhavipākaṃ guṇarāsiguṇapuñjaṃ aparimitaasaṅkhyeyya appameyyaguṇaṃ varaṃ pavaraṃ aggaṃ.
Thus, O great king, the quality of dhutaṅga is of great benefit to those desiring purification; it removes all distress and feverishness, removes discontent, removes fear, removes existence, removes hindrances, removes defilements, removes sorrow, removes suffering, removes lust, removes hatred, removes delusion, removes conceit, removes wrong views, removes all unwholesome states; it brings fame, brings welfare, brings happiness, brings comfort, brings joy, brings security from bondage, is blameless, has a pleasant and happy result, is a heap of virtues, a mass of merits, immeasurable, innumerable, incomparable, noble, excellent, supreme.
Như vậy, này Đại vương, pháp Dhutaṅga rất hữu ích đối với những ai mong cầu sự thanh tịnh, nó xua tan mọi nỗi khổ, mọi sự bức bách, mọi sự bất mãn, mọi nỗi sợ hãi, mọi sự tái sinh, mọi chướng ngại, mọi cấu uế, mọi sầu muộn, mọi khổ đau, mọi tham ái, mọi sân hận, mọi si mê, mọi kiêu mạn, mọi tà kiến, mọi pháp bất thiện; nó mang lại danh tiếng, lợi ích, hạnh phúc, sự thoải mái, niềm vui, sự an toàn khỏi mọi ràng buộc (yogakkhema), không có lỗi lầm, có quả dị thục dễ chịu và đáng mong muốn; nó là một kho tàng phẩm chất, một khối phẩm chất, vô lượng, vô số, vô biên phẩm chất, là điều cao quý, tối thượng, đứng đầu.”
1798
‘‘Yathā, mahārāja, manussā upatthambhavasena bhojanaṃ upasevanti, hitavasena bhesajjaṃ upasevanti, upakāravasena mittaṃ upasevanti, tāraṇavasena nāvaṃ upasevanti, sugandhavasena mālāgandhaṃ upasevanti, abhayavasena bhīruttāṇaṃ upasevanti, patiṭṭhāvasena* pathaviṃ upasevanti, sippavasena ācariyaṃ upasevanti, yasavasena rājānaṃ upasevanti, kāmadadavasena maṇiratanaṃ upasevanti, evameva kho, mahārāja, sabbasāmaññaguṇadadavasena ariyā dhutaguṇaṃ upasevanti.
“Just as, O great king, people partake of food for sustenance, partake of medicine for benefit, associate with friends for help, use a boat for crossing, use garlands and perfumes for fragrance, seek refuge in a protector from fear, rely on the earth for stability, learn from a teacher for skill, associate with a king for fame, and seek a wish-fulfilling gem for desires; even so, O great king, the noble ones partake of the quality of dhutaṅga for bestowing all the qualities of recluseship.
“Này đại vương, ví như người ta dùng thức ăn để duy trì sự sống, dùng thuốc để có lợi ích, dùng bạn bè để được giúp đỡ, dùng thuyền để vượt qua, dùng hương hoa để có mùi thơm, dùng nơi nương tựa khỏi sợ hãi để tránh sợ hãi, dùng đất để làm nơi nương tựa, dùng thầy để học nghề, dùng vua để có danh tiếng, dùng ngọc báu như ý để ban cho điều mong muốn; cũng vậy, này đại vương, các bậc Thánh dùng dhutaguṇa (khổ hạnh đầu đà) để ban cho tất cả các phẩm hạnh Sa-môn.
1799
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, udakaṃ bījavirūhanāya, aggi jhāpanāya, āhāro balāharaṇāya, latā bandhanāya, satthaṃ chedanāya, pānīyaṃ pipāsāvinayanāya, nidhi assāsakaraṇāya, nāvā tīrasampāpanāya, bhesajjaṃ byādhivūpasamanāya, yānaṃ sukhagamanāya, bhīruttāṇaṃ bhayavinodanāya, rājā ārakkhatthāya, phalakaṃ daṇḍaleḍḍulaguḷasarasattipaṭibāhanāya, ācariyo anusāsanāya, mātā posanāya, ādāso olokanāya, alaṅkāro sobhanāya, vatthaṃ paṭicchādanāya, nisseṇī ārohanāya, tulā visamavikkhepanāya* , mantaṃ parijappanāya, āvudhaṃ tajjanīyapaṭibāhanāya, padīpo andhakāravidhamanāya, vāto pariḷāhanibbāpanāya, sippaṃ vuttinipphādanāya, agadaṃ jīvitarakkhaṇāya, ākaro ratanuppādanāya, ratanaṃ alaṅkarāya, āṇā anatikkamanāya, issariyaṃ vasavattanāya, evameva kho, mahārāja, dhutaguṇaṃ sāmaññabījavirūhanāya, kilesamalajhāpanāya, iddhibalāharaṇāya, satisaṃvaranibandhanāya, vimativicikicchāsamucchedanāya, taṇhāpipāsāvinayanāya, abhisamayaassāsakaraṇāya, caturoghanittharaṇāya, kilesabyādhivūpasamāya, nibbānasukhappaṭilābhāya, jātijarābyādhimaraṇasokaparidevadukkhadomanassupāyāsabhayavinodanāya, sāmaññaguṇaparirakkhaṇāya, aratikuvitakkapaṭibāhanāya, sakalasāmaññatthānusāsanāya, sabbasāmaññaguṇaposanāya, samathavipassanāmaggaphalanibbānadassanāya, sakalalokathutathomitamahatimahāsobhanakaraṇāya, sabbāpāyapidahanāya, sāmaññatthaselasikharamuddhani abhirūhanāya, vaṅkakuṭilavisamacittavikkhepanāya* , sevitabbāsevitabbadhamme sādhusajjhāyakaraṇāya, sabbakilesapaṭisattutajjanāya, avijjandhakāravidhamanāya, tividhaggisantāpapariḷāhanibbāpanāya, saṇhasukhumasantasamāpattinipphādanāya, sakalasāmaññaguṇaparirakkhaṇāya, bojjhaṅgavararatanuppādanāya, yogijanālaṅkaraṇāya, anavajjanipuṇasukhumasantisukhamanatikkamanāya, sakalasāmaññaariyadhammavasavattanāya.
“Or, O great king, just as water is for the growth of seeds, fire for burning, food for strength, creepers for binding, a knife for cutting, drink for quenching thirst, treasure for reassurance, a boat for reaching the shore, medicine for alleviating illness, a vehicle for comfortable travel, a protector from fear for dispelling fear, a king for protection, a shield for warding off sticks, clods, clubs, arrows, and spears, a teacher for instruction, a mother for nurturing, a mirror for seeing, ornaments for beautification, clothing for covering, a ladder for ascending, scales for weighing the uneven, a mantra for incantation, a weapon for repelling threats, a lamp for dispelling darkness, wind for extinguishing feverishness, a craft for earning a livelihood, an antidote for preserving life, a mine for producing jewels, a jewel for adornment, a command for not transgressing, and sovereignty for control; even so, O great king, the quality of dhutaṅga is for the growth of the seeds of recluseship, for burning away the defilements, for acquiring psychic power, for binding mindfulness and restraint, for eradicating doubt and perplexity, for quenching the thirst of craving, for reassuring through realization, for crossing the four floods, for alleviating the illness of defilements, for attaining the happiness of Nibbāna, for dispelling the fear of birth, old age, sickness, death, sorrow, lamentation, pain, dejection, and despair, for protecting the qualities of recluseship, for warding off discontent and unwholesome thoughts, for instructing in all matters of recluseship, for nurturing all the qualities of recluseship, for seeing the path, fruition, and Nibbāna of calm and insight, for creating great beauty praised and extolled by the whole world, for closing all lower realms, for ascending to the peak of the mountain of the aims of recluseship, for dispelling crooked, distorted, and uneven thoughts, for diligently studying the wholesome and unwholesome states to be practiced or not practiced, for threatening all defilement-enemies, for dispelling the darkness of ignorance, for extinguishing the feverishness of the three fires, for achieving subtle, refined, tranquil attainments, for protecting all the qualities of recluseship, for producing the noble jewels of the factors of awakening, for adorning yogis, for not transgressing blameless, refined, subtle, tranquil happiness, and for controlling all noble qualities of recluseship.
Hoặc như, này đại vương, nước để hạt giống nảy mầm, lửa để thiêu đốt, thức ăn để tăng cường sức lực, dây leo để buộc, khí cụ để cắt, nước uống để giải khát, kho tàng để an ủi, thuyền để đến bờ bên kia, thuốc để làm dịu bệnh tật, xe cộ để đi lại thoải mái, nơi nương tựa khỏi sợ hãi để xua tan nỗi sợ hãi, vua để bảo vệ, tấm chắn để đẩy lùi gậy gộc, đá cục, đạn, mũi tên và giáo mác, thầy để chỉ dạy, mẹ để nuôi dưỡng, gương để soi, đồ trang sức để làm đẹp, y phục để che thân, thang để leo lên, cái cân để phân loại vật không đồng đều, thần chú để niệm thầm, vũ khí để đẩy lùi kẻ đe dọa, đèn để xua tan bóng tối, gió để làm dịu cơn nóng bức, nghề thủ công để tạo ra sinh kế, thuốc giải độc để bảo vệ sự sống, mỏ để sản xuất ngọc báu, ngọc báu để trang sức, quyền lực để không bị vượt qua, uy quyền để kiểm soát; cũng vậy, này đại vương, dhutaguṇa để hạt giống Sa-môn nảy mầm, để thiêu đốt cấu uế phiền não, để tăng cường thần thông, để buộc chặt sự phòng hộ của niệm, để cắt đứt mọi nghi ngờ, để giải khát ái dục, để tạo sự an ủi của sự chứng ngộ, để vượt qua bốn dòng nước lũ, để làm dịu bệnh tật phiền não, để đạt được an lạc Niết Bàn, để xua tan nỗi sợ hãi về sinh, già, bệnh, chết, sầu, bi, khổ, ưu, não, để bảo vệ phẩm hạnh Sa-môn, để đẩy lùi sự bất mãn và tà tư duy, để chỉ dạy tất cả các lợi ích Sa-môn, để nuôi dưỡng tất cả các phẩm hạnh Sa-môn, để thấy được samatha, vipassanā, đạo, quả và Niết Bàn, để tạo ra sự vĩ đại và vẻ đẹp được tất cả thế gian ca ngợi, để đóng tất cả các nẻo ác, để leo lên đỉnh núi lợi ích Sa-môn, để loại bỏ những tâm ý quanh co, cong vẹo, bất bình đẳng, để học hỏi kỹ lưỡng các pháp nên hành và không nên hành, để đe dọa tất cả kẻ thù phiền não, để xua tan bóng tối vô minh, để làm dịu cơn nóng bức của ba loại lửa, để thành tựu các samāpatti (thiền định) vi tế, an tịnh, để bảo vệ tất cả các phẩm hạnh Sa-môn, để sản xuất ngọc báu Bồ Đề Phần (Bojjhaṅga) cao quý, để trang sức cho các hành giả, để không vượt qua được sự an lạc thanh tịnh, vi tế, vô tội, để kiểm soát tất cả các Thánh pháp Sa-môn.
Iti, mahārāja, imesaṃ guṇānaṃ adhigamāya yadidaṃ ekamekaṃ dhutaguṇaṃ, evaṃ, mahārāja, atuliyaṃ dhutaguṇaṃ appameyyaṃ asamaṃ appaṭisamaṃ appaṭibhāgaṃ appaṭiseṭṭhaṃ uttaraṃ seṭṭhaṃ visiṭṭhaṃ adhikaṃ āyataṃ puthulaṃ visaṭaṃ vitthataṃ garukaṃ bhāriyaṃ mahantaṃ.
Thus, O great king, for the attainment of these virtues, each and every dhutaṅga virtue is, O great king, incomparable, immeasurable, unequalled, unrivalled, without equal share, unexcelled, supreme, excellent, distinguished, superior, far-reaching, vast, spread out, extensive, weighty, heavy, and great.
Như vậy, này đại vương, để đạt được những phẩm hạnh này, tức là từng dhutaguṇa một. Như vậy, này đại vương, dhutaguṇa là vô song, vô lượng, vô song, vô đối, không gì sánh bằng, không gì hơn, tối thượng, cao quý, xuất sắc, vượt trội, rộng lớn, bao la, trải rộng, nặng nề, gánh nặng, vĩ đại.
1800
‘‘Yo kho, mahārāja, puggalo pāpiccho icchāpakato kuhako luddho odariko lābhakāmo yasakāmo kittikāmo ayutto appatto ananucchaviko anaraho appatirūpo dhutaṅgaṃ* samādiyati, so diguṇaṃ daṇḍamāpajjati, sabbaguṇaghātamāpajjati, diṭṭhadhammikaṃ hīḷanaṃ khīḷanaṃ garahanaṃ uppaṇḍanaṃ khipanaṃ asambhogaṃ nissāraṇaṃ nicchubhanaṃ pavāhanaṃ pabbājanaṃ paṭilabhati, samparāyepi satayojanike avīcimahāniraye uṇhakaṭhitatattasantattaaccijālāmālake anekavassakoṭisatasahassāni uddhamadho tiriyaṃ pheṇuddehakaṃ samparivattakaṃ paccati, tato muccitvā* kisapharusakāḷaṅgapaccaṅgo sūnuddhumātasusiruttamaṅgo* chāto pipāsito visamabhīmarūpavaṇṇo bhaggakaṇṇasoto ummīlitanimīlitanettanayano arugattapakkagatto puḷavākiṇṇasabbakāyo vātamukhe jalamāno viya aggikkhandho anto jalamāno pajjalamāno atāṇo asaraṇo āruṇṇaruṇṇakāruññaravaṃ paridevamāno nijjhāmataṇhiko samaṇamahāpeto hutvā āhiṇḍamāno mahiyā aṭṭassaraṃ karoti.
“Indeed, O great king, the individual who is evil-willed, overcome by desire, deceitful, greedy, gluttonous, desirous of gain, desirous of fame, desirous of renown, unsuited, unqualified, inappropriate, unworthy, and improper, if he undertakes a dhutaṅga, incurs a double penalty, incurs the destruction of all virtues, and in this very life receives scorn, derision, blame, ridicule, contempt, exclusion, expulsion, rejection, banishment, and exile. In the next life, too, he is cooked for many hundreds of thousands of crores of years in the Avīci Great Hell, which is a hundred yojanas all around, a fiery network of intensely hot, burning, scorching, and superheated flames, churning with foam upwards, downwards, and sideways. Having been released from there, with wasted, rough, and black limbs, with a head swollen, puffed up, and full of holes, hungry, thirsty, with a terrifying and uneven appearance, with broken ears and nose, with eyes that open and close, with a body full of sores and decaying, with his entire body infested with worms, burning like a heap of fire in the mouth of the wind, burning internally, blazing, without protector, without refuge, wailing with pitiful cries of lamentation, he becomes a great samaṇa-peta called Nijjhāmataṇhika, wandering on earth and making a painful sound.
“Này đại vương, người nào có ý đồ xấu, bị dục vọng chi phối, xảo quyệt, tham lam, tham ăn, ham lợi, ham danh, ham tiếng tăm, không xứng đáng, không đủ tư cách, không phù hợp, không xứng đáng, không tương xứng mà thọ trì dhutaṅga, người ấy sẽ phải chịu hình phạt gấp đôi, sẽ hủy hoại tất cả các phẩm hạnh, sẽ phải chịu sự khinh miệt, chê bai, chỉ trích, chế giễu, loại bỏ, không được giao tiếp, bị trục xuất, bị xua đuổi, bị lưu đày, bị trục xuất ngay trong đời này; và trong đời sau, người ấy sẽ bị thiêu đốt trong đại địa ngục Avīci rộng một trăm yojana, nóng bỏng, sôi sục, cháy rực, với những ngọn lửa nóng bỏng, trong hàng trăm ngàn vạn năm, nổi bọt lên xuống và ngang dọc; sau khi thoát khỏi đó, người ấy trở thành một đại quỷ đói samaṇa (Sa-môn) tên là Nijjhāmatanhika, với thân hình gầy gò, thô ráp, đen đủi, đầu sưng phù, có lỗ thủng như kim, đói khát, với hình dáng và màu sắc ghê rợn, tai mũi bị đứt, mắt nhắm mở liên tục, thân thể đầy vết thương, lở loét, toàn thân đầy giòi bọ, cháy âm ỉ như đống lửa trong miệng gió, không nơi nương tựa, không nơi ẩn náu, than khóc bằng tiếng kêu thảm thiết, đáng thương, lang thang trên mặt đất và phát ra tiếng kêu đau đớn.
1801
‘‘Yathā, mahārāja, koci ayutto appatto ananucchaviko anaraho appatirūpo hīno kujātiko khattiyābhisekena abhisiñcati, so labhati hatthacchedaṃ pādacchedaṃ hatthapādacchedaṃ kaṇṇacchedaṃ nāsacchedaṃ kaṇṇanāsacchedaṃ bilaṅgathālikaṃ saṅkhamuṇḍikaṃ rāhumukhaṃ jotimālikaṃ hatthapajjotikaṃ erakavattikaṃ cīrakavāsikaṃ eṇeyyakaṃ baḷisamaṃsikaṃ kahāpaṇakaṃ khārāpatacchikaṃ palighaparivattikaṃ palālapīṭhakaṃ tattena telena osiñcanaṃ sunakhehi khādāpanaṃ jīvasūlāropanaṃ asinā sīsacchedaṃ anekavihitampi kammakāraṇaṃ anubhavati.
“Just as, O great king, some unsuited, unqualified, inappropriate, unworthy, improper, lowly, ill-born person is anointed with the consecration of a khattiya, he receives the cutting off of hands, the cutting off of feet, the cutting off of hands and feet, the cutting off of ears, the cutting off of the nose, the cutting off of ears and nose, the bilaṅgathālika punishment, the saṅkhamuṇḍika punishment, the rāhumukha punishment, the jotimālika punishment, the hatthapajjotika punishment, the erakavattika punishment, the cīrakavāsika punishment, the eṇeyyaka punishment, the baḷisamaṃsika punishment, the kahāpaṇaka punishment, the khārāpatacchika punishment, the palighaparivattika punishment, the palālapīṭhaka punishment, being doused with hot oil, being fed to dogs, being impaled alive, the cutting off of the head with a sword, and experiences many kinds of tortures.
“Này đại vương, ví như có người nào không xứng đáng, không đủ tư cách, không phù hợp, không xứng đáng, không tương xứng, thấp hèn, xuất thân từ dòng dõi thấp kém mà tự phong mình làm vua, người ấy sẽ bị chặt tay, chặt chân, chặt tay chân, chặt tai, chặt mũi, chặt tai mũi, bị làm cho đầu như nồi Bilaṅga, đầu như vỏ ốc, miệng như Rāhu, thân như chuỗi lửa, tay như đèn, thân như lá Eraka, thân như vải rách, thân như nai, thân như móc câu, thân như đồng tiền, thân bị chọc bằng giáo và rắc muối, bị lăn bằng chày, bị đánh nhừ xương như đống rơm, bị đổ dầu sôi, bị chó cắn xé, bị đóng cọc khi còn sống, bị chặt đầu bằng gươm, và phải chịu nhiều hình phạt khác nhau.
Kiṃ kāraṇā?
For what reason?
Vì sao?
Ayutto appatto ananucchaviko anaraho appatirūpo hīno kujātiko mahante issariye ṭhāne attānaṃ ṭhapesi, velaṃ ghātesi, evameva kho, mahārāja, yo koci puggalo pāpiccho…pe… mahiyā aṭṭassaraṃ karoti.
Being unsuited, unqualified, inappropriate, unworthy, improper, lowly, and ill-born, he placed himself in a great position of authority; he violated the boundary. Just so, O great king, any individual who is evil-willed… (and so on)… makes a painful sound on earth.
Vì người ấy không xứng đáng, không đủ tư cách, không phù hợp, không xứng đáng, không tương xứng, thấp hèn, xuất thân từ dòng dõi thấp kém mà đã đặt mình vào vị trí quyền lực cao cả, đã phá vỡ giới hạn. Cũng vậy, này đại vương, bất cứ người nào có ý đồ xấu… (lặp lại như trên)… lang thang trên mặt đất và phát ra tiếng kêu đau đớn.
1802
‘‘Yo pana, mahārāja, puggalo yutto patto anucchaviko araho patirūpo appiccho santuṭṭho pavivitto asaṃsaṭṭho āraddhavīriyo pahitatto asaṭho amāyo anodariko alābhakāmo ayasakāmo akittikāmo saddho saddhāpabbajito jarāmaraṇā muccitukāmo ‘sāsanaṃ paggaṇhissāmī’ti dhutaṅgaṃ samādiyati, so diguṇaṃ pūjaṃ arahati devānañca piyo hoti manāpo pihayito patthito, jātisumanamallikādīnaṃ viya pupphaṃ nahātānulittassa, jighacchitassa viya paṇītabhojanaṃ, pipāsitassa viya sītalavimalasurabhipānīyaṃ, visagatassa viya osadhavaraṃ, sīghagamanakāmassa viya ājaññarathavaruttamaṃ, atthakāmassa viya manoharamaṇiratanaṃ, abhisiñcitukāmassa viya paṇḍaravimalasetacchattaṃ, dhammakāmassa viya arahattaphalādhigamamanuttaraṃ.
“However, O great king, the individual who is suited, qualified, appropriate, worthy, proper, of few wishes, contented, secluded, unentangled, energetic, resolute, honest, guileless, not gluttonous, not desirous of gain, not desirous of fame, not desirous of renown, faithful, having gone forth out of faith, desirous of being freed from old age and death, thinking ‘I shall uphold the Dispensation,’ when he undertakes a dhutaṅga, he deserves double veneration and is dear to devas, pleasing, longed for, and desired, like a jasmine flower to one who has bathed and anointed himself, like excellent food to one who is hungry, like cool, pure, fragrant drinking water to one who is thirsty, like the best medicine to one afflicted by poison, like a supreme thoroughbred chariot to one desirous of swift travel, like a beautiful jewel to one desirous of benefit, like a pure, white parasol to one desirous of anointing, and like the unsurpassed attainment of the fruit of Arahantship to one desirous of the Dhamma.
“Còn người nào, này đại vương, xứng đáng, đủ tư cách, phù hợp, xứng đáng, tương xứng, ít dục vọng, biết đủ, sống độc cư, không giao du, tinh tấn, quyết tâm, không lừa dối, không giả dối, không tham ăn, không ham lợi, không ham danh, không ham tiếng tăm, có đức tin, xuất gia vì đức tin, muốn thoát khỏi sinh tử già bệnh, muốn ‘nắm giữ giáo pháp’ mà thọ trì dhutaṅga, người ấy xứng đáng được tôn kính gấp đôi, được chư thiên yêu mến, dễ chịu, được mong ước, được khao khát, như hoa lài, hoa mallikā sau khi tắm gội và xức dầu thơm, như món ăn ngon đối với người đói, như nước uống mát lạnh, trong lành, thơm tho đối với người khát, như loại thuốc quý nhất đối với người bị nhiễm độc, như cỗ xe ājañña tốt nhất đối với người muốn đi nhanh, như viên ngọc quý như ý đối với người muốn đạt được lợi ích, như chiếc lọng trắng tinh khiết đối với người muốn được tấn phong, như sự chứng đắc quả A-la-hán vô thượng đối với người yêu thích giáo pháp.”
Tassa cattāro satipaṭṭhānā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti, cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvanāpāripūriṃ gacchati, samathavipassanā adhigacchati, adhigamappaṭipatti pariṇamati, cattāri sāmaññaphalāni catasso paṭisambhidā tisso vijjā chaḷabhiññā kevalo ca samaṇadhammo sabbe tassādheyyā honti, vimuttipaṇḍaravimalasetacchattena abhisiñcati.
For him, the four foundations of mindfulness reach the perfection of development; the four right efforts, the four bases of psychic power, the five spiritual faculties, the five spiritual powers, the seven factors of awakening, and the Noble Eightfold Path reach the perfection of development; he attains tranquility and insight; the practice for attainment matures; the four fruits of recluseship, the four analytical knowledges, the three knowledges, the six higher knowledges, and the entire recluse's practice (samaṇadhamma) become his domain; he is anointed with the pure, stainless, white parasol of liberation.
Bốn niệm xứ (satipaṭṭhāna) của vị ấy đạt đến sự viên mãn trong tu tập; bốn chánh cần (sammappadhāna), bốn thần túc (iddhipāda), năm căn (indriya), năm lực (bala), bảy giác chi (bojjhaṅga), và Bát chánh đạo (ariyo aṭṭhaṅgiko maggo) đều đạt đến sự viên mãn trong tu tập. Vị ấy thành tựu thiền định và tuệ quán (samathavipassanā), sự thực hành để chứng đắc (adhigamappaṭipatti) chín muồi. Bốn quả Sa-môn (sāmaññaphala), bốn phân tích tuệ (paṭisambhidā), ba minh (vijjā), sáu thắng trí (chaḷabhiññā) và toàn bộ các pháp Sa-môn (samaṇadhamma) đều thuộc về vị ấy; vị ấy được quán đảnh bằng lọng trắng thanh tịnh, trong sáng của giải thoát (vimuttipaṇḍaravimalasetacchattena).
1803
‘‘Yathā, mahārāja, rañño khattiyassa abhijātakulakulīnassa khattiyābhisekena abhisittassa paricaranti saraṭṭhanegamajānapadabhaṭabalā* aṭṭhattiṃsā ca rājaparisā naṭanaccakā mukhamaṅgalikā sotthivācakā samaṇabrāhmaṇasabbapāsaṇḍagaṇā abhigacchanti, yaṃ kiñci pathaviyā paṭṭanaratanākaranagarasuṅkaṭṭhānaverajjakachejjabhejjajanamanusāsanaṃ sabbattha sāmiko bhavati, evameva kho, mahārāja, yo koci puggalo yutto patto…pe… vimuttipaṇḍaravimalasetacchattena abhisiñcati.
“Just as, great king, for a king of Khattiya lineage, well-born and noble, who has been anointed with the Khattiya anointing, his royal soldiers and forces from his own country, towns, and provinces attend upon him; the thirty-eight royal courtiers, dancers, actors, heralds, and reciters of blessings, as well as ascetics, brahmins, and all sectarian groups approach him; he becomes the master of all matters concerning ports, treasure mines, cities, customs posts, border regions, divisions, allotments, and the administration of people on earth; even so, great king, any person who is suitable, worthy…pe… is anointed with the pure, stainless, white parasol of liberation.
“Này Đại vương, giống như một vị vua thuộc dòng dõi quý tộc cao quý, sau khi được quán đảnh bằng lễ quán đảnh của vua chúa, được các quân lính và dân chúng từ các thành thị, làng mạc trong nước, cùng ba mươi tám vị cận thần, các diễn viên, vũ công, những người nói lời cát tường, những người đọc lời chúc phúc, các Sa-môn, Bà-la-môn và tất cả các đoàn thể ngoại đạo đến phục vụ. Bất cứ điều gì thuộc về cả trái đất, các bến cảng, kho báu, thành phố, trạm thu thuế, các vùng biên giới, các vụ chặt phá, chia cắt, và việc cai trị dân chúng, vị ấy đều là chủ. Cũng vậy, này Đại vương, bất cứ cá nhân nào xứng đáng, đạt được… (lặp lại đoạn trên)… được quán đảnh bằng lọng trắng thanh tịnh, trong sáng của giải thoát.
1804
‘‘Terasimāni, mahārāja, dhutaṅgāni, yehi suddhikato nibbānamahāsamuddaṃ pavisitvā bahuvidhaṃ dhammakīḷamabhikīḷati, rūpārūpaaṭṭhasamāpattiyo vaḷañjeti, iddhividhaṃ dibbasotadhātuṃ paracittavijānanaṃ pubbenivāsānussatiṃ dibbacakkhuṃ sabbāsavakkhayañca pāpuṇāti.
“There are these thirteen dhutaṅgas, great king, by which one who is purified enters the great ocean of Nibbāna and enjoys various kinds of Dhamma-play; he experiences the eight attainments of form and formless realms; he attains psychic powers, the divine ear element, the knowledge of others' minds, the recollection of past lives, the divine eye, and the destruction of all taints.
“Này Đại vương, có mười ba hạnh đầu đà (dhutaṅga) này, nhờ đó người đã được thanh tịnh có thể đi vào đại dương Niết-bàn (nibbānamahāsamudda) và vui đùa với nhiều loại pháp (dhammakīḷa) khác nhau, thực hành tám thiền định sắc giới và vô sắc giới (rūpārūpaaṭṭhasamāpattiyo), đạt được các thần thông (iddhividha), thiên nhĩ thông (dibbasotadhātu), tha tâm thông (paracittavijānana), túc mạng thông (pubbenivāsānussati), thiên nhãn thông (dibbacakkukha) và sự diệt tận tất cả các lậu hoặc (sabbāsavakkhaya).
Katame terasa?
Which are these thirteen?
Mười ba điều đó là gì?
Paṃsukūlikaṅgaṃ tecīvarikaṅgaṃ piṇḍapātikaṅgaṃ sapadānacārikaṅgaṃ ekāsanikaṅgaṃ pattapiṇḍikaṅgaṃ khalupacchābhattikaṅgaṃ āraññikaṅgaṃ rukkhamūlikaṅgaṃ abbhokāsikaṅgaṃ sosānikaṅgaṃ yathāsanthatikaṅgaṃ nesajjikaṅgaṃ, imehi kho, mahārāja, terasahi dhutaguṇehi pubbe āsevitehi nisevitehi ciṇṇehi pariciṇṇehi caritehi upacaritehi paripūritehi kevalaṃ sāmaññaṃ paṭilabhati, tassādheyyā honti kevalā santā sukhā samāpattiyo.
The refuse-rag wearer's practice (paṃsukūlikaṅga), the triple-robe wearer's practice (tecīvarikaṅga), the alms-food eater's practice (piṇḍapātikaṅga), the house-to-house alms-seeker's practice (sapadānacārikaṅga), the one-session eater's practice (ekāsanikaṅga), the bowl-food eater's practice (pattapiṇḍikaṅga), the later-food refuser's practice (khalupacchābhattikaṅga), the forest dweller's practice (āraññikaṅga), the tree-root dweller's practice (rukkhamūlikaṅga), the open-air dweller's practice (abbhokāsikaṅga), the charnel-ground dweller's practice (sosānikaṅga), the as-it-comes-to-hand bed-dweller's practice (yathāsanthatikaṅga), the sitter's practice (nesajjikaṅga). By these thirteen dhutaṅga qualities, great king, previously practiced, observed, performed, cultivated, pursued, developed, and perfected, one attains the entire recluseship; all subtle, peaceful, and pleasant attainments become his domain.
Hạnh mặc y phấn tảo (paṃsukūlikaṅga), hạnh ba y (tecīvarikaṅga), hạnh khất thực (piṇḍapātikaṅga), hạnh khất thực tuần tự (sapadānacārikaṅga), hạnh nhất tọa thực (ekāsanikaṅga), hạnh thực trong bát (pattapiṇḍikaṅga), hạnh không ăn thêm sau khi đã dùng bữa (khalupacchābhattikaṅga), hạnh ở rừng (āraññikaṅga), hạnh ở gốc cây (rukkhamūlikaṅga), hạnh ở ngoài trời (abbhokāsikaṅga), hạnh ở nghĩa địa (sosānikaṅga), hạnh tùy nghi sàng tọa (yathāsanthatikaṅga), hạnh ngồi không nằm (nesajjikaṅga). Này Đại vương, nhờ mười ba hạnh đầu đà này, đã được thực hành, tu tập, rèn luyện, thành thục, thực hiện, vun bồi và viên mãn từ trước, vị ấy đạt được toàn bộ quả Sa-môn (sāmañña), và tất cả các thiền định (samāpatti) an tịnh, an lạc đều thuộc về vị ấy.
1805
‘‘Yathā, mahārāja, sadhano nāviko paṭṭane suṭṭhu katasuṅko mahāsamuddaṃ pavisitvā vaṅgaṃ takkolaṃ cīnaṃ sovīraṃ suraṭṭhaṃ alasandaṃ kolapaṭṭanaṃ suvaṇṇabhūmiṃ gacchati aññampi yaṃ kiñci nāvāsañcaraṇaṃ, evameva kho, mahārāja, imehi terasahi dhutaguṇehi pubbe āsevitehi nisevitehi ciṇṇehi pariciṇṇehi caritehi upacaritehi paripūritehi kevalaṃ sāmaññaṃ paṭilabhati, tassādheyyā honti kevalā santā sukhā samāpattiyo.
“Just as, great king, a wealthy navigator, having properly paid customs duty at a port, enters the great ocean and goes to Vaṅga, Takkola, Cīna, Sovīra, Surattha, Alasanda, Kolapaṭṭana, Suvaṇṇabhūmi, and any other place where ships can travel; even so, great king, by these thirteen dhutaṅga qualities, previously practiced, observed, performed, cultivated, pursued, developed, and perfected, one attains the entire recluseship; all subtle, peaceful, and pleasant attainments become his domain.
“Này Đại vương, giống như một người lái thuyền giàu có, sau khi đã nộp thuế đầy đủ tại bến cảng, đi vào đại dương và đến Vaṅga, Takkola, Cīna, Sovīra, Suratthā, Alasanda, Kolapaṭṭana, Suvaṇṇabhūmi, và bất cứ nơi nào thuyền bè có thể đi lại. Cũng vậy, này Đại vương, nhờ mười ba hạnh đầu đà này, đã được thực hành, tu tập, rèn luyện, thành thục, thực hiện, vun bồi và viên mãn từ trước, vị ấy đạt được toàn bộ quả Sa-môn, và tất cả các thiền định an tịnh, an lạc đều thuộc về vị ấy.
1806
‘‘Yathā, mahārāja, kassako paṭhamaṃ khettadosaṃ tiṇakaṭṭhapāsāṇaṃ apanetvā kasitvā vapitvā sammā udakaṃ pavesetvā rakkhitvā gopetvā lavanamaddanena bahudhaññako hoti, tassādheyyā bhavanti ye keci adhanā kapaṇā daliddā duggatajanā, evameva kho, mahārāja, imehi terasahi dhutaguṇehi pubbe āsevitehi…pe… kevalā santā sukhā samāpattiyo.
“Just as, great king, a farmer first removes the defects of the field—grass, wood, and stones—then plows, sows, properly irrigates, protects, and guards, and by harvesting and threshing becomes rich in grain; and all poor, destitute, needy, and unfortunate people become dependent on him; even so, great king, by these thirteen dhutaṅga qualities, previously practiced…pe… all subtle, peaceful, and pleasant attainments become his domain.
“Này Đại vương, giống như một nông dân, trước tiên dọn sạch cỏ dại, củi mục, đá sỏi làm hư hại ruộng, sau đó cày bừa, gieo hạt, dẫn nước vào đúng cách, bảo vệ và chăm sóc, rồi thu hoạch và đập lúa, trở thành người có nhiều thóc lúa. Bất cứ ai nghèo khó, khốn khổ, cơ cực, những người không có tài sản, đều thuộc về vị ấy. Cũng vậy, này Đại vương, nhờ mười ba hạnh đầu đà này, đã được thực hành từ trước… (lặp lại đoạn trên)… tất cả các thiền định an tịnh, an lạc đều thuộc về vị ấy.
1807
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, khattiyo muddhāvasitto abhijātakulīno chejjabhejjajanamanusāsane issaro hoti vasavattī sāmiko icchākaraṇo, kevalā ca mahāpathavī tassādheyyā hoti, evameva kho, mahārāja, imehi terasahi dhutaguṇehi pubbe āsevitehi nisevitehi ciṇṇehi pariciṇṇehi caritehi upacaritehi paripūritehi jinasāsanavare issaro hoti vasavattī sāmiko icchākaraṇo, kevalā ca samaṇaguṇā tassādheyyā honti.
“Or just as, great king, a Khattiya, anointed and of noble birth, is master, controller, and owner with the power to act in matters of division, allotment, and administration of people, and the entire great earth is his domain; even so, great king, by these thirteen dhutaṅga qualities, previously practiced, observed, performed, cultivated, pursued, developed, and perfected, he becomes master, controller, and owner with the power to act in the supreme dispensation of the Conqueror, and all recluse's qualities become his domain.
“Hoặc nữa, này Đại vương, giống như một vị vua thuộc dòng dõi quý tộc cao quý, đã được quán đảnh, có quyền lực, tự chủ, chủ tể, và có thể làm theo ý muốn trong việc quyết định, phân chia và cai trị dân chúng. Toàn bộ trái đất đều thuộc về vị ấy. Cũng vậy, này Đại vương, nhờ mười ba hạnh đầu đà này, đã được thực hành, tu tập, rèn luyện, thành thục, thực hiện, vun bồi và viên mãn từ trước, vị ấy có quyền lực, tự chủ, chủ tể, và có thể làm theo ý muốn trong giáo pháp tối thượng của Đức Phật (jinasāsana). Toàn bộ các phẩm chất Sa-môn (samaṇaguṇa) đều thuộc về vị ấy.
1808
‘‘Nanu, mahārāja, thero upaseno vaṅgantaputto sallekhadhutaguṇe paripūrakāritāya anādiyitvā sāvatthiyā saṅghassa katikaṃ sapariso naradammasārathiṃ paṭisallānagataṃ upasaṅkamitvā bhagavato pāde sirasā vanditvā ekamantaṃ nisīdi, bhagavā ca taṃ suvinītaṃ parisaṃ oloketvā haṭṭhatuṭṭho pamudito udaggo parisāya saddhiṃ sallāpaṃ sallapitvā asambhinnena brahmassarena etadavoca ‘pāsādikā kho pana tyāyaṃ upasena parisā, kataṃ tvaṃ upasena parisaṃ vinesī’ti.
“O great king, did not the Elder Upasena Vangantaputta, because of his practice of perfecting the Dhutaṅga qualities of effacement, disregarding the Saṅgha's agreement in Sāvatthī, approach the Buddha, the Trainer of Untamed Men, who had retired into seclusion, together with his retinue, worshipped the Blessed One's feet with his head, and sat down to one side? And the Blessed One, having observed that well-disciplined assembly, delighted and pleased, joyful and elated, having conversed a friendly conversation with the assembly, with an unbroken Brahmā-like voice, said this: ‘Upasena, this assembly of yours is indeed inspiring. How, Upasena, do you discipline the assembly?’
“Này Đại vương, chẳng phải Trưởng lão Upasena, con của Vaṅganta, vì sự viên mãn trong việc thực hành các hạnh đầu đà thanh tịnh (sallekhadhutaguṇa), đã không để ý đến giới luật của Tăng đoàn ở Sāvatthī, cùng với chúng đệ tử của mình, đến gần Đấng Điều Ngự Nhân Thiên (naradammasārathi) đang ẩn cư, cúi đầu đảnh lễ chân Đức Thế Tôn và ngồi xuống một bên sao? Đức Thế Tôn, sau khi nhìn thấy chúng đệ tử đã được giáo hóa tốt đẹp ấy, hoan hỷ, vui mừng, phấn khởi, đã nói chuyện với chúng đệ tử bằng giọng Phạm âm không lẫn lộn này: ‘Này Upasena, chúng đệ tử của ông thật đáng kính. Này Upasena, ông đã giáo hóa chúng đệ tử như thế nào?’
Sopi sabbaññunā dasabalena devātidevena puṭṭho yathābhūtasabhāvaguṇavasena bhagavantaṃ etadavoca –
And he, being questioned by the Omniscient One, the Ten-Powered, the God of gods, spoke to the Blessed One according to the true nature of his qualities:
Vị ấy, được Đức Thập Lực (dasabala), Đấng Toàn Tri (sabbaññu), Vị Thần của các vị thần (devātideva) hỏi, đã thưa với Đức Thế Tôn theo đúng bản chất và phẩm chất của sự thật:
1809
‘‘Yo koci maṃ, bhante, upasaṅkamitvā pabbajjaṃ vā nissayaṃ vā yācati, tamahaṃ evaṃ vadāmi ‘‘ahaṃ kho āvuso āraññiko piṇḍapātiko paṃsukūliko tecīvariko.
“Venerable Sir, whoever approaches me and asks for ordination or reliance, I tell him: ‘Friend, I am a forest-dweller, an alms-eater, a rag-robe wearer, a three-robe wearer.
“Bạch Đức Thế Tôn, bất cứ ai đến gần con và xin xuất gia hoặc xin y chỉ, con đều nói với người đó rằng: ‘Này hiền giả, tôi là người sống ở rừng (āraññika), khất thực (piṇḍapātika), mặc y phấn tảo (paṃsukūlika), và chỉ có ba y (tecīvarika).’
Sace tvampi āraññiko bhavissasi piṇḍapātiko paṃsukūliko tecīvariko, evāhaṃ taṃ pabbājessāmi nissayaṃ dassāmī’’ti, sace so me, bhante, paṭissuṇitvā nandati oramati, evāhaṃ taṃ pabbājemi nissayaṃ demi, sace na nandati na oramati, na taṃ pabbājemi, na nissayaṃ demi, evāhaṃ, bhante, parisaṃ vinemī’’ti.
If you too will be a forest-dweller, an alms-eater, a rag-robe wearer, a three-robe wearer, then I will ordain you and give you reliance.’ If, Venerable Sir, he agrees and is pleased and takes delight, then I ordain him and give him reliance. If he is not pleased and does not take delight, I do not ordain him, nor do I give him reliance. This is how, Venerable Sir, I discipline the assembly.”
‘Nếu hiền giả cũng sẽ sống ở rừng, khất thực, mặc y phấn tảo và chỉ có ba y, thì tôi sẽ cho hiền giả xuất gia và cho y chỉ.’ Nếu người đó, bạch Đức Thế Tôn, sau khi nghe lời con nói, hoan hỷ và chấp nhận, thì con sẽ cho người đó xuất gia và cho y chỉ. Nếu người đó không hoan hỷ và không chấp nhận, thì con sẽ không cho người đó xuất gia và không cho y chỉ. Bạch Đức Thế Tôn, con giáo hóa chúng đệ tử như vậy.”
Evaṃ kho* , mahārāja, dhutaguṇavarasamādiṇṇo jinasāsanavare issaro hoti.
Thus, O great king, one who has undertaken the supreme Dhutaṅga qualities is a master in the supreme Dispensation of the Conqueror.
“Cũng vậy, này Đại vương, người đã thọ trì các hạnh đầu đà cao quý thì có quyền lực trong giáo pháp tối thượng của Đức Phật.
Vasavattī sāmiko icchākaraṇo, tassādheyyā honti kevalā santā sukhā samāpattiyo.
He is a controller, a lord, one who acts as he pleases, and the peaceful, pleasant attainments are entirely subject to him.
Vị ấy tự chủ, chủ tể, và có thể làm theo ý muốn. Toàn bộ các thiền định an tịnh, an lạc đều thuộc về vị ấy.”
1810
‘‘Yathā, mahārāja, padumaṃ abhivuddhaparisuddhaudiccajātippabhavaṃ siniddhaṃ mudu lobhanīyaṃ sugandhaṃ piyaṃ patthitaṃ pasatthaṃ jalakaddamamanupalittaṃ aṇupattakesarakaṇṇikābhimaṇḍitaṃ bhamaragaṇasevitaṃ sītalasalilasaṃvaddhaṃ, evameva kho, mahārāja, imehi terasahi dhutaguṇehi pubbe āsevitehi nisevitehi ciṇṇehi pariciṇṇehi caritehi upacaritehi paripūritehi ariyasāvako tiṃsaguṇavarehi samupeto hoti.
“Just as, O great king, a lotus, grown and purified, originating from an Udicca species, is smooth, soft, alluring, fragrant, dear, desired, praised, unsoiled by water and mud, adorned with its filaments and pericarp, frequented by swarms of bees, and nourished by cool water; even so, O great king, by these thirteen Dhutaṅga qualities, previously practiced, constantly cultivated, observed, thoroughly observed, followed, thoroughly followed, and perfected, an Ariyan disciple becomes endowed with thirty supreme qualities.
“Này Đại vương, giống như hoa sen, mọc lên từ một giống quý hiếm, thuần khiết và phát triển mạnh mẽ, mềm mại, dịu dàng, quyến rũ, thơm ngát, đáng yêu, đáng khao khát, đáng khen ngợi, không bị bùn nước làm ô nhiễm, được trang điểm bởi nhụy hoa và đài hoa, được các đàn ong vây quanh, và lớn lên trong nước mát. Cũng vậy, này Đại vương, nhờ mười ba hạnh đầu đà này, đã được thực hành, tu tập, rèn luyện, thành thục, thực hiện, vun bồi và viên mãn từ trước, vị Thánh đệ tử (ariyasāvaka) được đầy đủ ba mươi phẩm chất cao quý.
1811
‘‘Katamehi tiṃsaguṇavarehi?
“Which thirty supreme qualities?
“Ba mươi phẩm chất cao quý đó là gì?
Siniddhamudumaddavamettacitto hoti, ghātitahatavihatakileso hoti, hatanihatamānadabbo hoti, acaladaḷhaniviṭṭhanibbematikasaddho hoti, paripuṇṇapīṇitapahaṭṭhalobhanīyasantasukhasamāpattilābhī hoti, sīlavarapavaraasamasucigandhaparibhāvito hoti, devamanussānaṃ piyo hoti manāpo, khīṇāsavaariyavarapuggalapatthito, devamanussānaṃ vanditapūjito, budhavibudhapaṇḍitajanānaṃ thutathavitathomitapasattho, idha vā huraṃ vā lokena anupalitto, appathokavajjepi* bhayadassāvī, vipulavarasampattikāmānaṃ maggaphalavaratthasādhano, āyācitavipulapaṇītapaccayabhāgī, aniketasayano, jhānajjhositatappavaravihārī, vijaṭitakilesajālavatthu, bhinnabhaggasaṅkuṭitasañchinnagatinīvaraṇo, akuppadhammo, abhinītavāso, anavajjabhogī, gativimutto, uttiṇṇasabbavicikiccho, vimuttijjhositattho* , diṭṭhadhammo, acaladaḷhabhīruttāṇamupagato, samucchinnānusayo, sabbāsavakkhayaṃ patto, santasukhasamāpattivihārabahulo, sabbasamaṇaguṇasamupeto, imehi tiṃsaguṇavarehi samupeto hoti.
He has a mind smooth, soft, gentle, and full of loving-kindness; his defilements are slain, struck down, and destroyed; his conceit and arrogance are crushed and subdued; his faith is unshakable, firm, and unwavering; he attains full, abundant, delightful, peaceful, and pleasant attainments; he is imbued with the peerless, pure fragrance of supreme virtue; he is dear and pleasing to devas and humans; he is desired by the Arahants, the supreme Ariyan individuals; he is worshipped and honored by devas and humans; he is praised, extolled, lauded, and commended by the wise, discerning, and learned; he is unsoiled by the world, here or hereafter; he sees danger even in a small fault; he is a fulfiller of the supreme goal of the path and fruit for those who desire vast and supreme prosperity; he partakes of abundant and exquisite requisites when requested; he sleeps without a fixed abode; he abides in the supreme dwelling of absorption in jhāna; the net of his defilements is disentangled; his hindrances are broken, shattered, constricted, and severed; he is of an unshakeable nature; he has a well-guided abode; he enjoys blameless things; he is freed from rebirth; he has overcome all doubt; he is absorbed in liberation; he has seen the Dhamma; he has attained unshakable, firm refuge and protection; his underlying tendencies are uprooted; he has attained the destruction of all taints; he abounds in peaceful and pleasant attainments; he is endowed with all ascetic qualities. With these thirty supreme qualities, he is endowed.
Vị ấy có tâm từ bi mềm mại, dịu dàng, nhu hòa; có phiền não đã bị tiêu diệt, đánh bại, loại bỏ; có sự kiêu mạn đã bị loại bỏ, đè nén; có đức tin bất động, vững chắc, không hoài nghi; đạt được sự an lạc, thanh tịnh, hoan hỷ, đáng yêu, vi tế và an tịnh của các tầng thiền định; được thấm nhuần bởi hương thơm thanh tịnh, vô song, cao thượng của giới đức; được chư thiên và loài người yêu mến, ưa thích; được các bậc A-la-hán, các bậc thánh nhân cao thượng mong cầu; được chư thiên và loài người đảnh lễ, cúng dường; được các bậc trí giả, hiền triết tán thán, ca ngợi, tôn vinh; không bị thế gian này hay thế gian khác làm ô nhiễm; thấy sự nguy hiểm ngay cả trong lỗi lầm nhỏ nhặt; là người thành tựu các quả vị cao thượng cho những ai mong cầu tài sản lớn lao, thù thắng; là người chia sẻ các vật dụng cúng dường quý báu, dồi dào được thỉnh cầu; là người không có nơi ở cố định; thường an trú trong các thiền định cao thượng; là người đã tháo gỡ được mạng lưới phiền não; là người đã phá vỡ, đập tan, cắt đứt các chướng ngại tái sinh; là người có pháp bất động; có nơi an trú khiêm tốn; hưởng thụ không có lỗi lầm; thoát khỏi các đường tái sinh; đã vượt qua mọi hoài nghi; có mục đích an trú trong sự giải thoát; là người đã thấy Pháp; đã đạt được nơi nương tựa bất động, vững chắc, không sợ hãi; đã đoạn trừ các tùy miên; đã đạt được sự diệt tận mọi lậu hoặc; thường an trú trong các thiền định an tịnh, an lạc; và là người đầy đủ mọi phẩm hạnh của một Sa-môn. Vị ấy là người đầy đủ ba mươi phẩm hạnh cao thượng này.
1812
‘‘Nanu, mahārāja, thero sāriputto dasasahassilokadhātuyā aggapuriso ṭhapetvā dasabalaṃ lokācariyaṃ, sopi aparimitamasaṅkhyeyyakappe samācitakusalamūlo* brāhmaṇakulakulīno manāpikaṃ kāmaratiṃ anekasatasaṅkhaṃ dhanavarañca ohāya jinasāsane pabbajitvā imehi terasahi dhutaguṇehi kāyavacīcittaṃ damayitvā ajjetarahi anantaguṇasamannāgato gotamassa bhagavato sāsanavare dhammacakkamanuppavattako jāto.
‘‘Indeed, great king, isn't the Elder Sāriputta the foremost person in the ten-thousand-world-system, excluding the Ten-Powered, the Teacher of the Worlds? That very Elder Sāriputta, having accumulated roots of merit for immeasurable and incalculable eons, being born into a noble brahmin family, abandoned delightful sensual pleasures and hundreds of thousands of excellent riches, and having gone forth in the Dispensation of the Buddha, disciplined his body, speech, and mind with these thirteen dhutaṅga qualities. And now, endowed with infinite virtues, he has become one who causes the Wheel of Dhamma to roll forth in the excellent Dispensation of the Blessed One Gotama.
“Thưa Đại vương, Tôn giả Sāriputta há chẳng phải là người đứng đầu trong mười nghìn thế giới, ngoại trừ Đức Phật Bậc Thập Lực, Bậc Thầy của thế gian, sao? Ngài cũng đã tích lũy thiện căn trong vô số kiếp, là người thuộc dòng dõi Bà-la-môn cao quý, đã từ bỏ sự hoan lạc dục vọng đáng yêu và hàng trăm ngàn tài sản quý báu để xuất gia trong giáo pháp của Đức Phật. Sau khi điều phục thân, khẩu, ý bằng mười ba hạnh đầu đà này, cho đến ngày nay, ngài đã trở thành người đầy đủ vô lượng công đức và là người tiếp nối chuyển Pháp luân trong giáo pháp cao thượng của Đức Gotama Thế Tôn.
Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena ekaṅguttaranikāyavaralañchake –
Great king, this was also spoken by the Blessed One, the God of gods, in the section marked by the excellent Aṅguttara Nikāya:
Thưa Đại vương, điều này cũng đã được Đức Thế Tôn, bậc tối thượng trong chư thiên, thuyết giảng trong bộ Tăng Chi Bộ Kinh cao thượng:
1813
‘‘Nāhaṃ, bhikkhave, aññaṃ ekapuggalampi samanupassāmi, yo evaṃ tathāgatena anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavattitaṃ sammadeva anuppavatteti, yathayidaṃ bhikkhave, sāriputto, sāriputto.
‘‘Monks, I do not see any other single person who rightly causes the unsurpassed Wheel of Dhamma, set in motion by the Tathāgata, to roll forth, as does Sāriputta, monks, Sāriputta.
“Này các Tỳ-kheo, Ta không thấy một cá nhân nào khác có thể tiếp tục chuyển Pháp luân vô thượng mà Như Lai đã chuyển một cách đúng đắn, như Tôn giả Sāriputta, này các Tỳ-kheo.
Bhikkhave, tathāgatena anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavattitaṃ sammadeva anuppavattetī’’’ti.
Monks, Sāriputta rightly causes the unsurpassed Wheel of Dhamma, set in motion by the Tathāgata, to roll forth.’’
Này các Tỳ-kheo, Tôn giả Sāriputta đã tiếp tục chuyển Pháp luân vô thượng mà Như Lai đã chuyển một cách đúng đắn.”
1814
‘‘Sādhu, bhante nāgasena, yaṃ kiñci navaṅgaṃ buddhavacanaṃ, yā ca lokuttarā kiriyā, yā ca loke adhigamavipulavarasampattiyo, sabbaṃ taṃ terasasu dhutaguṇesu samodhānopagata’’* nti.
‘‘Excellent, Venerable Nāgasena! Whatever nine-fold Buddha-word there is, whatever supramundane action there is, and whatever vast and excellent attainments of prosperity there are in the world—all that is encompassed within the thirteen dhutaṅga qualities.’’
“Thưa Tôn giả Nāgasena, thật tốt lành thay! Bất cứ lời dạy nào của Đức Phật gồm chín chi phần, bất cứ hành động siêu thế nào, và bất cứ sự thành tựu tài sản cao quý, dồi dào nào trên thế gian, tất cả đều được quy về mười ba hạnh đầu đà.”
1815
Dhutaṅgapañho dutiyo.
The Second Question on Dhutaṅga.
Vấn Đề Hạnh Đầu Đà, thứ hai.
1816

6. Opammakathāpañho

6. The Question of Similes

6. Vấn Đề Về Các Phép So Sánh

Next Page →

Settings