225. ‘‘Vuttattā’’ti idaṃ nissakkaṃ kiṃ lakkhaṇaṃ?
225. "Because it was stated" – what characteristic does this separation have?
225. Từ “do đã nói (vuttattā)” này có đặc tính gì?
Hetulakkhaṇaṃ.
The characteristic of cause.
Đặc tính nhân (hetu).
Yadi evaṃ taṃhetuko vibhajjavādibhāvo āpajjati.
If so, the state of being an analyst would arise from that cause.
Nếu vậy, thì tính chất phân tích (vibhajjavādibhāva) là do nhân đó.
Na hi moggaliputtatissattherena vuttattā buddhasāvakā vibhajjavādino ahesunti?
Surely, the Buddha's disciples were not analysts just because the Elder Moggalliputtatissa said so?
Chẳng lẽ các đệ tử của Đức Phật không phải là những người phân tích (vibhajjavādī) chỉ vì Trưởng lão Moggaliputtatissa đã nói vậy sao?
Nayidamevaṃ.
Not so.
Không phải như vậy.
Tividho hi hetu ñāpako, kārako, sampāpakoti.
Indeed, the cause is threefold: that which informs, that which produces, and that which brings about.
Quả thật, nhân (hetu) có ba loại: nhân chỉ rõ (ñāpaka), nhân tạo tác (kāraka), và nhân dẫn đến (sampāpaka).
Tesu ñāpakahetu idhādhippeto, tasmā tena mahātherena ‘‘kiṃ vādī, bhante, sammāsambuddho’’ti puṭṭhena ‘‘vibhajjavādī, mahārājā’’ti tadā vuttavacanena ñāyati ‘‘sammāsambuddhasāvakā vibhajjavādino’’ti imamatthaṃ dasseti kiṃ…pe… vuttattā…pe… vibhajjavādino’’ti.
Among these, the informative cause is intended here. Therefore, by the words spoken then by that Great Elder when asked, "What is the Victorious One's doctrine, Venerable Sir?", to which he replied, "An analyst, Great King," it is known that "the Victorious One's disciples are analysts," demonstrating this meaning: "what... because it was stated... analysts."
Trong số đó, nhân chỉ rõ (ñāpakahetu) được đề cập ở đây, do đó, bằng lời nói mà vị Đại Trưởng lão đã nói vào lúc đó khi được hỏi “Bạch Ngài, Đức Chánh Đẳng Giác là người chủ trương gì?” và trả lời “Đại vương, là người chủ trương phân tích (vibhajjavādī),” điều này cho thấy ý nghĩa “các đệ tử của Đức Chánh Đẳng Giác là những người chủ trương phân tích (vibhajjavādī)” bằng cách nói “gì…pe… do đã nói…pe… là những người chủ trương phân tích (vibhajjavādino)”.
‘‘Ahañhi, brāhmaṇa, vinayāya dhammaṃ desemi rāgassā’’tiādiṃ vatvā ‘‘no ca kho yaṃ tvaṃ sandhāya vadesī’’tiādinā (pārā. 5-9) verañjabrāhmaṇassa bhagavatā venayikādibhāvo vibhajja vuttoti taṃ anuvadantā sāvakāpi tathā vadantīti āha ‘‘te hi venayikādibhāvaṃ vibhajja vadantī’’ti.
Having said "Indeed, I, brahmin, teach the Dhamma for discipline, for passion" and so forth, and then "But not in the sense you mean" and so forth, the Blessed One explained to the Veranjā brahmin the nature of being disciplined etc., by analysis. Therefore, the disciples, repeating that, also speak in that way, he says: "For they speak by analyzing the nature of being disciplined etc."
Sau khi nói “Này Bà-la-môn, Ta thuyết pháp để điều phục (vinayāya) tham ái,” v.v., và bằng cách nói “nhưng không phải điều mà ông muốn nói,” v.v., Đức Thế Tôn đã phân tích và nói với Bà-la-môn Verañja về tính chất điều phục, v.v., do đó, các đệ tử cũng nói như vậy khi lặp lại điều đó, nên đã nói “vì họ phân tích và nói về tính chất điều phục, v.v. (te hi venayikādibhāvaṃ vibhajja vadantī)”.
Cīvarādīnanti ādi-saddena somanassādīnaṃ saṅgaho daṭṭhabbo.
In "robes etc.," the word "etc." should be understood to include joy etc.
Trong cụm từ y phục (cīvara), v.v. (cīvarādīna), cần phải hiểu rằng từ v.v. (ādi) bao gồm cả sự hoan hỷ (somanassa), v.v.
Tānipi hi sevitabbāsevitabbabhāvena vibhajja vuttāni.
For these too are spoken of by analyzing whether they should be indulged in or not.
Những điều đó cũng đã được phân tích và nói đến theo tính chất nên thực hành và không nên thực hành.
Vibhajjavādiparisā vibhajjavādimaṇḍalanti etasmiṃ atthe yathā taṃ otiṇṇo nāma hoti, taṃdassanatthaṃ ‘‘ācariye anabbhācikkhantenā’’tiādi vuttaṃ.
The assembly of analysts is "the circle of analysts." To show how one becomes involved in this meaning, it is stated: "without blaming the teacher" and so forth.
Để chỉ rõ ý nghĩa của "hội đồng phân tích" (Vibhajjavādiparisā) và "vòng tròn phân tích" (Vibhajjavādimaṇḍala) là người đã đi vào như thế nào, đoạn văn đã nói "không phỉ báng bậc đạo sư" v.v.
Sakasamayāvokkamādi hi paramatthato tadotāro.
For, in ultimate reality, going beyond one's own doctrine is indeed that involvement.
Quả thật, sự vượt ra khỏi giáo lý của mình, v.v. chính là sự đi vào đó về mặt tối hậu.
‘‘Asaṃkiliṭṭhāpi avijjā atthi amaggavajjhā, yāya nivutā khīṇāsavāpi nāmagottādīsu ekaccaṃ na jānanti, sā kusalacittuppādesupi pavattatī’’ti nikāyantariyā.
"There is also ignorance that is undefiled, not to be vanquished by the path, by which those who are arahants still do not know some things like name and family name; that ignorance also arises in wholesome states of mind"—this is the view of other schools.
Các tông phái khác nói rằng: "Cũng có vô minh không ô nhiễm, không diệt trừ được bằng Đạo, mà do đó những bậc A-la-hán cũng không biết một số điều như tên họ, v.v. Vô minh đó cũng khởi lên trong các tâm thiện."
Taṃ sandhāyāha ‘‘avijjā puññāneñjābhisaṅkhārānaṃ hetupaccayo hotītiādiṃ vadanto’’ti.
Referring to that, he says: "saying that ignorance is a condition for meritorious and imperturbable volitional formations, etc."
Nhắm vào điều đó, đoạn văn nói: "người nói rằng vô minh là nhân duyên cho các hành phước và hành bất động, v.v."
Upalakkhaṇañhetaṃ sahajātakoṭiyā.
This is an indication of the category of co-arisen things.
Đây là sự biểu thị cho loại đồng sanh.
Ādi-saddena akusalacittenapi ñāṇaṃ uppajjati, yā saṃkiliṭṭhā paññāti, acetasikaṃ sīlaṃ, aviññattisaṅkhātaṃ rūpabhāvaṃ dussilyanti evamādiṃ saṅgaṇhāti.
The word "etc." includes: knowledge also arises with unwholesome consciousness, which is defiled wisdom; morality that is not mental; the state of rūpa called aviññatti (non-communicating form) as bad conduct; and so forth.
Với từ v.v., đoạn văn bao gồm những điều như: trí tuệ cũng sanh khởi với tâm bất thiện, đó là tuệ ô nhiễm; giới không phải là tâm sở; sự bất tịnh là một trạng thái sắc pháp được gọi là aviññatti (vô biểu), v.v.
Parasamayāyūhanaṃ parasamaye byāpārāpattiyā.
"Parasamayāyūhanaṃ" means becoming involved in or interfering with another's doctrine.
Parasamayāyūhanaṃ (sự tích lũy giáo lý khác) là sự rơi vào hoạt động của giáo lý khác.
Yo tattha sakasamayena viruddho attho, tassa vā dīpanena siyā, parasamaye vādāropanena vā.
This might be by explaining a meaning that contradicts one's own doctrine, or by imposing a doctrine on another's school.
Điều đó có thể là do việc giải thích một ý nghĩa mâu thuẫn với giáo lý của mình, hoặc do việc gán ghép một luận điểm vào giáo lý khác.
Tesu purimaṃ ‘‘ācariye anabbhācikkhantenā’’ti iminā apanītanti itaraṃ dasseti ‘‘parasamayaṃ…pe… anāyūhantenā’’ti.
Among these, the former is removed by "without blaming the teacher," and he indicates the latter: "without interfering with another's doctrine" and so forth.
Trong số đó, điều đầu tiên đã được loại bỏ bởi "không phỉ báng bậc đạo sư", v.v. và điều thứ hai được chỉ ra bởi "không tích lũy giáo lý khác... v.v."
Asampiṇḍentenāti upacayatthaṃ sandhāya vadanti.
"Without accumulating" – they say, referring to the meaning of increase.
Asampiṇḍentenāti (không gom góp lại) được nói với ý nghĩa tích lũy.
Āyūhana-saddo pana upacayattho na hotīti kecivādo na sārato gahetabbo.
However, the view that the word "āyūhana" does not mean "increase" should not be taken seriously.
Tuy nhiên, luận điểm của một số người cho rằng từ āyūhana không có nghĩa là tích lũy thì không nên chấp nhận một cách nghiêm túc.
Tabbipariyāyenāti yathāvinayaṃ avaṭṭhānena.
"By its opposite" means by adhering to the discipline as prescribed.
Tabbipariyāyenāti (ngược lại với điều đó) là sự an trú đúng theo giới luật.
Sāvajjassa anavajjatādīpanādinā kammantaraṃ bhindanto vināsento, āloḷento vā dhammataṃ dhammasabhāvaṃ vilometi viparītato dahati.
By demonstrating the blameworthy as blameless etc., "breaking the course of action" means destroying or disturbing, and "vilometi" means to perceive the "nature of Dhamma" (dhammatā) in a contrary way.
Bằng cách chỉ ra điều đáng trách là không đáng trách, v.v., người đó kammantaraṃ bhindanto (phá vỡ hành vi khác), tức là hủy hoại hoặc làm xáo trộn, vilometi dhammataṃ (làm trái bản chất pháp) là nhìn nhận một cách sai lệch bản chất của Pháp.
Mahāpadeseti mahāapadese, buddhādayo mahante mahante apadisitvā vuttāni mahākāraṇāni.
"Mahāpadese" means "great pronouncements," great principles spoken by referring to great ones like the Buddhas.
Mahāpadeseti (đại giáo pháp) là những đại sự kiện được nói ra bằng cách dẫn chứng các bậc vĩ đại như Đức Phật, v.v.
Mahāpadeseti vā mahāokāse, mahantāni dhammassa patiṭṭhānaṭṭhānānīti vuttaṃ hoti.
Alternatively, "Mahāpadese" means "great opportunities" or great foundations of the Dhamma.
Hoặc mahāpadese có nghĩa là đại xứ, tức là những nơi nương tựa vĩ đại của Pháp.
Tatrāyaṃ vacanattho – apadisīyatīti apadeso, buddho apadeso etassāti buddhāpadeso.
Here, the meaning of the word is: "apadiso" is that which is referred to; "buddhāpadeso" is that of which the Buddha is the reference.
Ở đây, ý nghĩa của từ này là: điều được dẫn chứng là apadesa (giáo pháp). Đức Phật là apadesa của điều này, nên gọi là buddhāpadesa (giáo pháp của Đức Phật).
Esa nayo sesesupi.
The same method applies to the rest.
Tương tự đối với các trường hợp còn lại.
Atthato cāyaṃ mahāpadeso ‘‘sammukhā metaṃ bhagavato suta’’ntiādinā kenaci ābhatassa ‘‘dhammo’’ti vā ‘‘adhammo’’ti vā vinicchayane kāraṇaṃ.
In meaning, this "Great Pronouncement" is the reason for deciding whether what someone has brought forth, such as "This I heard directly from the Blessed One," is Dhamma or non-Dhamma.
Về mặt ý nghĩa, đại giáo pháp này là nguyên nhân để quyết định một điều nào đó được mang đến bởi ai đó qua câu "Con đã nghe điều này trực tiếp từ Đức Thế Tôn", v.v., là Pháp hay phi Pháp.
Kiṃ pana tanti?
What is that?
Vậy điều đó là gì?
Tassa yathābhatassa suttotaraṇādi eva.
It is the checking of what has been brought forth against the Suttas etc.
Đó chính là việc đối chiếu với kinh điển, v.v. của điều đã được mang đến.
Yadi evaṃ kathaṃ cattāroti?
If so, how are there four?
Nếu vậy, tại sao lại có bốn?
Dhammassa dve sampadāyo bhagavā, sāvakā ca.
There are two sources of Dhamma: the Blessed One and the disciples.
Pháp có hai nguồn gốc: Đức Thế Tôn và các đệ tử.
Tesu sāvakā saṅghagaṇapuggalavasena tividhā.
Among these, the disciples are threefold by way of the Saṅgha, the group, and the individual.
Trong số đó, các đệ tử có ba loại theo cách phân loại Tăng đoàn (saṅgha), nhóm (gaṇa) và cá nhân (puggala).
Evaṃ ‘‘amumhā mayā ayaṃ dhammo paṭiggahito’’ti apadisitabbānaṃ bhedena cattāro.
Thus, there are four due to the division of those who can be referred to by "I received this Dhamma from so-and-so."
Như vậy, có bốn loại do sự khác biệt của những người có thể được dẫn chứng bằng câu "Con đã thọ nhận giáo pháp này từ vị ấy".
Tenāha ‘‘sammukhā metaṃ bhagavato suta’’ntiādi.
Therefore, he said: "This I heard directly from the Blessed One" and so forth.
Vì vậy, đoạn văn nói: "Con đã nghe điều này trực tiếp từ Đức Thế Tôn", v.v.
Nettiyampi vuttaṃ ‘‘buddhāpadeso saṅghāpadeso sambahulattherāpadeso ekattherāpadeso’’ti.
It is also stated in the Nettī: "the pronouncement of the Buddha, the pronouncement of the Saṅgha, the pronouncement of many elders, the pronouncement of a single elder."
Trong Netti cũng nói: "Giáo pháp của Đức Phật, giáo pháp của Tăng đoàn, giáo pháp của nhiều vị trưởng lão, giáo pháp của một vị trưởng lão."
Suttasuttānulomaācariyavādaattanomatimahāpadeseti ettha tisso saṅgītiyo āruḷhāni tīṇi piṭakāni atthasūcanādiatthena suttaṃ.
In "Sutta, suttānuloma, ācariyavāda, attanomati, mahāpadese," the three Piṭakas that are included in the three recitations are called "Sutta" due to their meaning of indicating meaning etc.
Trong suttasuttānulomaācariyavādaattanomatimahāpadese (đại giáo pháp của kinh điển, sự tương ứng với kinh điển, lời dạy của các đạo sư, và ý kiến riêng), ba tạng kinh điển đã được kết tập là suttaṃ (kinh điển) với ý nghĩa chỉ rõ ý nghĩa, v.v.
Yathāvuttassa suttassa anulomato yathāvuttā eva cattāro mahāpadesā suttānulomaṃ.
"Suttānuloma" refers to the four Great Pronouncements as stated, in accordance with the Suttas as stated.
Bốn đại giáo pháp đã được nói ra theo sự tương ứng với kinh điển đã nói là suttānulomaṃ (sự tương ứng với kinh điển).
Pāḷiyā atthagāhaṇena dhammatāyaṃ patiṭṭhāpanato aṭṭhakathā ācariyavādo.
The Commentaries are "ācariyavāda" because they establish the Dhamma's nature by grasping the meaning of the Pali.
Chú giải (aṭṭhakathā) là ācariyavādo (lời dạy của các đạo sư) vì nó thiết lập trong bản chất của Pháp bằng cách nắm bắt ý nghĩa của Pāḷi.
Nayaggāhena anubuddhiyā attano paṭibhānaṃ attanomati.
"Attanomati" is one's own insight through understanding by means of logic.
Sự thông minh của chính mình thông qua sự hiểu biết sâu sắc bằng cách nắm bắt phương pháp là attanomati (ý kiến riêng).
Ettha ca suttaācariyavādaattanomatīnampi kenaci ābhatassa dhammādhammādibhāvavinicchayane kāraṇabhāvasabhāvato mahāpadesatā vuttāti veditabbā.
Here, it should be understood that the Sutta, ācariyavāda, and attanomati are also said to be Great Pronouncements due to their nature of being a reason for deciding whether what someone has brought forth is Dhamma or non-Dhamma etc.
Ở đây, cần phải hiểu rằng ngay cả kinh điển (sutta), lời dạy của các đạo sư (ācariyavāda) và ý kiến riêng (attanomati) cũng được gọi là đại giáo pháp (mahāpadesa) vì chúng là nguyên nhân để quyết định một điều nào đó được mang đến bởi ai đó là Pháp hay phi Pháp, v.v.
Santiṭṭhati appaṭibāhanto, avilomento ca.
"Stands firm" means not opposing or contradicting.
Santiṭṭhati (an trú) là không phản đối và không làm trái.
Tabbipariyāyena atidhāvati.
By the opposite of that, it transgresses.
Ngược lại với điều đó là vượt quá giới hạn.
Ekassa padassa ekena pakārena atthaṃ vatvā tasseva puna pakārantarena atthaṃ vadanto vā aparehi pariyāyehi niddisati nāma yathā ‘‘avijjā dukkhasaccassa yāthāvasarasalakkhaṇaṃ paṭivijjhituṃ na detī’’tiādiṃ vatvā puna ‘‘ayaṃ avijjā dukkhādīsu aññāṇa’’nti vuttāpi ‘‘dukkhasaccassa ekadeso hotī’’tiādivacanaṃ.
One who states the meaning of a single word in one way and then states its meaning in another way, or describes it in other terms, is like stating "Ignorance does not allow one to discern the true nature and essence of the truth of suffering" and so forth, and then, though having said "This ignorance is unknowing regarding suffering etc.," also saying "It is a part of the truth of suffering" and so forth.
Khi nói ý nghĩa của một từ theo một cách, rồi lại nói ý nghĩa của chính từ đó theo một cách khác, hoặc chỉ rõ bằng các phương pháp khác, thì đó là như khi nói "vô minh không cho phép thấu hiểu bản chất và đặc tính của Khổ đế", v.v., rồi lại nói "vô minh này là sự không biết về Khổ, v.v.", và cũng nói "đó là một phần của Khổ đế", v.v.
Atha vā hetubhāvena vuttassa atthassa puna phalabhāvena vacanaṃ tamevatthaṃ punarāvattetvā niddisanaṃ yathā ‘‘viññāṇapaccayā nāmarūpa’’nti vatvā puna ‘‘nāmarūpapaccayā saḷāyatana’’nti vacanaṃ.
Alternatively, stating the meaning previously given as a cause, and then stating it again as an effect, is describing the same meaning by repeating it; for example, saying "Dependent on consciousness, there is name-and-form," and then again saying "Dependent on name-and-form, there are the six sense bases."
Hoặc, việc nói lại cùng một ý nghĩa bằng cách nói lại ý nghĩa đã được nói dưới dạng nhân duyên, rồi lại nói dưới dạng quả, như khi nói "duyên thức mà có danh sắc", rồi lại nói "duyên danh sắc mà có sáu xứ".
Atha vā ‘‘sabbametaṃ bhavacakkaṃ kammañceva vipāko ca.
Alternatively, showing the division of the same meaning into two or three kinds, etc., which was stated by "All this wheel of existence is action (kamma) and its result (vipāka). It is threefold by way of defilements, kamma, and vipāka," is describing the same meaning by repeating it. This is how the meaning here should be understood.
Hoặc, việc chỉ rõ sự phân chia thành hai loại, ba loại, v.v. của cùng một ý nghĩa đã được nói ra bằng câu "Tất cả vòng luân hồi này là nghiệp và quả. Nó có ba loại theo phiền não, nghiệp và quả", v.v. là việc nói lại cùng một ý nghĩa.
Kilesakammavipākavasena tividha’’nti ca ādinā vuttassevatthassa duvidhatividhādivibhāgadassanaṃ tamevatthaṃ punarāvattetvā niddisananti evamettha attho veditabbo.
"The designation of a being" is the appellation "being."
Như vậy, ý nghĩa ở đây cần được hiểu.
Sattavohāroti ‘‘satto’’ti samaññā.
For the designation of a being (sattapaññatti), which arises dependent on aggregated phenomena occurring in a continuum, it is difficult and hard for a foolish person to grasp and understand their true nature without falling into the extremes of identity or non-identity.
Sattavohāroti (cách gọi chúng sanh) là danh xưng "chúng sanh".
Ye hi dhamme samūhabhūte santānavasena vattamāne upādāya sattapaññatti, tassā tato aññathānāññathāaccantābhāvasaṅkhāte ante anupagamma yāthāvato saṅgahaṇaṃ, bodhanañca dhammatāyaṃ akusalassa dukkaraṃ durabhisambhavanti.
The "mode of conditionality" (paccayākāro), meaning Dependent Origination, is the state of a conditioning phenomenon like ignorance being a condition (by way of cause etc.) for a dependently arisen phenomenon like volitional formations etc.
Việc nắm bắt và nhận thức đúng đắn về các pháp được gọi là chúng sanh (sattapaññatti) dựa trên sự tập hợp của các pháp đang vận hành theo dòng chảy, mà không đi đến các cực đoan như khác biệt hoàn toàn, không khác biệt hoàn toàn, hoặc không tồn tại tuyệt đối, là điều khó khăn và khó đạt được đối với người bất thiện trong bản chất của Pháp.
Avijjādikassa paccayadhammassa saṅkhārādipaccayuppannadhammaṃ pati hetuādinā paccayena paccayabhāvo paccayākāro, paṭiccasamuppādoti attho.
The conditionality of a conditioning phenomenon, such as avijjā and so on, in relation to a dependently arisen phenomenon, such as saṅkhārā and so on, by way of cause and so on, is paccayākāra, which means paṭiccasamuppāda.
Paccayākāro (cách thức duyên) là trạng thái duyên của pháp duyên như vô minh, v.v. đối với pháp duyên sanh như hành, v.v. dưới dạng nhân duyên, v.v., có nghĩa là Paṭiccasamuppāda (Duyên khởi).
Bhavādīsu ādīnavappaṭicchādanato, balavūpanissayato, kammassa visesahetubhāvato ca vaṭṭassa mūlakāraṇaṃ avijjā.
Avijjā is the root cause of the cycle of existence (vaṭṭa) due to its concealing the dangers in existences and so on, due to its strong supporting condition, and due to its being the special cause of kamma.
Vô minh là nguyên nhân gốc rễ của luân hồi (vaṭṭa) vì nó che giấu sự nguy hiểm trong các cõi hữu, v.v., vì nó là duyên mạnh mẽ, và vì nó là nhân đặc biệt của nghiệp.
Vipākavaṭṭanimittassa kammavaṭṭassa kāraṇabhūtampi kilesavaṭṭaṃ avijjāmūlakanti dassanatthaṃ avijjā ādito vuttā.
Avijjā is stated first in order to show that even the defilement-cycle, which is the cause of the kamma-cycle that is the condition for the resultant-cycle, has avijjā as its root.
Vô minh được nói đến đầu tiên để chỉ ra rằng ngay cả vòng phiền não (kilesavaṭṭa), vốn là nguyên nhân của vòng nghiệp (kammavaṭṭa) là dấu hiệu của vòng quả (vipākavaṭṭa), cũng có gốc rễ từ vô minh.
Taṇhāpi hi avijjāya paṭicchāditādīnave eva visaye assādānupassino pavattati, na aññathā.
For craving also proceeds in objects whose danger is concealed by avijjā, for one who sees enjoyment, and not otherwise.
Tham ái (taṇhā) cũng khởi lên đối với các đối tượng mà sự nguy hiểm đã bị vô minh che giấu, khi người đó nhìn thấy sự thỏa mãn, chứ không phải cách khác.
Mūlādidassanasāmaññañcāti valliyā mūlamajjhapariyosānassa dassanena paṭiccasamuppādassa taṃdassanasāmaññañca yojetabbaṃ, samantacakkhunā sabbassa diṭṭhattepi desanākāle desanāñāṇacakkhunā bodhetabbatāvasena ekadesadassanassa adhippetattā.
And commonality in showing the root and so on: the commonality of showing the root, middle, and end of the creeper should be applied to the showing of the dependent origination, for even though everything is seen by the all-seeing eye, at the time of teaching, the intention is to show one part as it is to be understood by the eye of knowledge of the teaching.
Mūlādidassanasāmaññañcāti (và sự tương đồng trong việc chỉ rõ gốc rễ, v.v.) cần được kết hợp với sự tương đồng trong việc chỉ rõ Duyên khởi bằng cách chỉ ra phần gốc, giữa và cuối của một cây dây leo, mặc dù tất cả đều đã được thấy bằng toàn giác nhãn, nhưng trong thời điểm thuyết pháp, ý nghĩa là chỉ rõ một phần bằng trí tuệ thuyết pháp để làm cho người khác hiểu.
Diṭṭhisahitāya mānasahitāya vā taṇhāya ‘‘aha’’nti, itarāya ‘‘mama’’nti abhivadato.
Speaking of it: as "I" by craving accompanied by wrong view or conceit, and as "mine" by other craving.
Abhivadato (người xưng hô) là "ta" với ái dục đi kèm với tà kiến hoặc kiêu mạn, và "của ta" với ái dục không đi kèm với tà kiến hoặc kiêu mạn.
‘‘Abhinandanato’’ti hi iminā sappītikāya taṇhāya pavatti dassitā.
For by the word "delighting in" is shown the arising of craving accompanied by delight.
Thật vậy, với từ "abhinandanato" (từ sự hoan hỷ), sự khởi lên của ái dục có hỷ đã được chỉ ra.
‘‘Abhivadato’’ti iminā tato balavatarāya diṭṭhisahitāya mānasahitāya vā.
By the word "speaking of it": by that which is more powerful, accompanied by wrong view or conceit.
Với từ "Abhivadato" (từ sự xưng hô), sự khởi lên của ái dục mạnh mẽ hơn đi kèm với tà kiến hoặc kiêu mạn đã được chỉ ra.
‘‘Ajjhosāya tiṭṭhato’’ti iminā pana tatopi balavatamāya diṭṭhisahitāya, kevalāya vā taṇhāya pavatti dassitā.
By the word "dwelling having completely absorbed": by this is shown the arising of craving even more powerful, accompanied by wrong view, or craving alone.
Nhưng với* “ajjhosāya tiṭṭhato” (bám chấp mà an trú), sự vận hành của ái được chỉ rõ, hoặc là ái cùng với tà kiến mạnh mẽ nhất, hoặc chỉ riêng ái.
Gilitvā pariniṭṭhāpetvā ṭhānañhi ajjhosānaṃ.
For complete absorption is the state of having swallowed and completed.
Quả thật, sự bám chấp là sự an trú sau khi đã nuốt chửng và hoàn tất.
Tappaccayanti taṇhāpaccayaṃ.
That as condition: craving as condition.
“Tappaccayaṃ” (do duyên đó) là do duyên ái.
Kathaṃ pana nandivacanena catubbidhampi upādānaṃ vuttanti āha ‘‘nanditā’’tiādi.
How then is all fourfold clinging (upādāna) spoken of by the word "delight"? He answers with "delighted" and so on.
Làm thế nào mà bốn loại thủ được nói đến bằng lời của hoan hỷ (nandi)? –* nói “nanditā” (hoan hỷ) v.v…
Tattha nanditātadavippayogatāhīti nandibhāvena sabhāvato taṇhupādānaṃ, tāya nandiyā taṇhāya avippayogena avinābhāvena diṭṭhupādānaṃ vuttanti veditabbaṃ.
Therein, by delight and non-separation therefrom: it should be understood that craving-clinging (taṇhupādāna) is meant by the nature of delight, and wrong-view-clinging (diṭṭhupādāna) by the non-separation, the inseparability, from that delight or craving.
Trong đó, “nanditā tadavippayogatāhī” (do hoan hỷ và không lìa khỏi điều đó) nên hiểu rằng: thủ ái được nói đến do trạng thái hoan hỷ tự thân, và thủ kiến được nói đến do sự không lìa khỏi (avinābhāva) ái ấy, tức là sự hoan hỷ ấy.
‘‘Diṭṭhābhinandanabhāvenā’’ti iminā diṭṭhiyāpi nandibhāvamāha.
By the nature of delighting in views: by this, he speaks of the nature of delight in wrong view as well.
Với* “diṭṭhābhinandanabhāvenā” (do trạng thái hoan hỷ đối với tà kiến),* nói về trạng thái hoan hỷ đối với tà kiến.
Paṭisandhipavattiphassādayoti paṭisandhiyaṃ pavatte ca uppannaphassamanosañcetanāviññāṇāni.
Rebirth, existential processes, contact, and so on: contact, mental formations, volition, and consciousness arisen at rebirth and in the existential process.
“Paṭisandhipavattiphassādayo” (xúc, v.v… trong tái tục và trong sự vận hành) là xúc, ý, tư (cetanā), thức (viññāṇa) sinh khởi trong tái tục và trong sự vận hành.
‘‘Vipākavaṭṭabhūte’’ti ca idaṃ pavattavisesanaṃ daṭṭhabbaṃ.
And this "being in the resultant-cycle" should be seen as a qualifier for the existential process.
Và* “vipākavaṭṭabhūte” (thuộc về vòng quả dị thục) nên được xem là một thuộc tính của sự vận hành.
Vaṭṭūpatthambhakāti vaṭṭattayūpanissayā.
Supporting the cycle: supporting conditions for the three cycles.
“Vaṭṭūpatthambhakā” (những yếu tố nâng đỡ vòng luân hồi) là những yếu tố hỗ trợ cho ba vòng luân hồi.
Itareti akammajā.
The others: those not born of kamma.
“Itare” (những cái khác) là những cái không do nghiệp sinh.
Tasminti yathāvutte āhāracatukke.
In that: in the four kinds of nutriment mentioned.
“Tasmiṃ” (trong điều đó) là trong bốn loại thực phẩm đã nói.
Vattuṃ vaṭṭantīti taṇhānidānūpanissayato ‘‘taṇhānidānā’’ti vattuṃ yujjanti.
Are fit to be spoken of: are fit to be spoken of as "rooted in craving" due to their supporting condition rooted in craving.
“Vattuṃ vaṭṭantī” (xứng đáng để nói) là xứng đáng để nói “taṇhānidānā” (do ái làm nhân) vì chúng là nhân và duyên hỗ trợ của ái.
Yathā ariyamaggo antadvayavajjitamajjhimapaṭipadābhāvato ‘‘ñāyo’’ti vuccati, evaṃ paṭiccasamuppādopīti āha ‘‘ñāyoti maggo, soyeva vā paṭiccasamuppādo’’ti.
Just as the Noble Path is called "ñāya" (method/logic) because it is the middle path avoiding the two extremes, so too is dependent origination; therefore he says, "ñāya is the path, or that very dependent origination".
Giống như Bát Chánh Đạo được gọi là “ñāyo” (phương pháp đúng) vì đó là Trung Đạo tránh hai cực đoan, thì Duyên Khởi cũng vậy. –* nói “ñāyoti maggo, soyeva vā paṭiccasamuppādo” (ñāya là con đường, hoặc chính là Duyên Khởi).
Attano paṭivedhāya saṃvattati asammohapaṭivedhena paṭivijjhitabbattā.
Conduces to one's own penetration: because it is to be penetrated by unimpeded penetration.
“Attano paṭivedhāya saṃvattati” (dẫn đến sự thâm nhập của tự thân) vì nó cần được thấu hiểu bằng sự thâm nhập không lầm lẫn.
Saṃvattatīti ca nimittassa kattūpacāravasenetaṃ vuttaṃ yathā ‘‘ariyabhāvakarāni saccāni ariyasaccānī’’ti.
Conduces: this is spoken by way of figuratively attributing agency to the sign, just as "the truths that make one noble are noble truths."
Và “saṃvattatī” (dẫn đến) được nói theo cách coi dấu hiệu như chủ thể, giống như “ariyabhāvakarāni saccāni ariyasaccānī” (các chân lý làm cho trở thành bậc Thánh là Thánh đế).
Pakatiādayo heṭṭhā saccavibhaṅge hetuvippaṭipattikathāyaṃ dassitā eva.
Natural state and so on: already shown below in the discussion on the perversion of causes in the exposition of the truths.
Pakati, v.v… đã được trình bày trong phần giải thích về sự sai lầm về nhân trong Vibhaṅga-aṭṭhakathā (sách giải thích về phân tích).
Akāraṇaṃ ‘‘kāraṇa’’nti gaṇhanti yathā kāpilādayo.
They grasp "cause" as something which is not a cause: like the Kapilas and others.
“Akāraṇaṃ ‘kāraṇa’nti gaṇhanti” (họ chấp nhận phi nhân là nhân), giống như phái Sāṅkhya, v.v…
Na kiñci kāraṇaṃ bujjhanti yathā taṃ aññe bālaputhujjanā.
They do not discern any cause: like other foolish ordinary people.
“Na kiñci kāraṇaṃ bujjhanti” (họ không hiểu bất cứ nhân nào), giống như những phàm phu ngu si khác.
Itarāsanti majjhato paṭṭhāya yāva pariyosānā desanādīnaṃ tissannaṃ.
For the others: for the three purposes of the teaching and so on, from the middle up to the end.
“Itarāsaṃ” (đối với những cái khác) là đối với ba loại* từ giữa cho đến cuối, tức là sự giảng dạy, v.v…
Tadatthatāsambhavepīti yathāsakehi kāraṇehi pavattidassanatthatāsambhavepi.
Even if that purpose is impossible: even if the purpose of showing the arising from their respective causes is impossible.
“Tadatthatāsambhavepī” (mặc dù không thể có ý nghĩa đó) là mặc dù không thể có ý nghĩa chỉ ra sự vận hành từ các nguyên nhân riêng của chúng.
Atthantarasabbhāvatoti payojanantarasabbhāvato.
Due to the existence of another purpose: due to the existence of another objective.
“Atthantarasabbhāvato” (do có một mục đích khác) là do có một mục đích khác.
Vuttāni hi aṭṭhakathāyaṃ (vibha. aṭṭha. 225) ‘‘jarāmaraṇādikassa dukkhassa attanā adhigatakāraṇasandassanatthaṃ.
For in the commentary (VibhA. 225) three purposes are stated in order for the three in order:
Quả thật, trong Chú giải (Vibha. Aṭṭha. 225) đã nói ba mục đích theo thứ tự là: “để chỉ ra nguyên nhân của khổ già chết, v.v… mà tự thân đã chứng ngộ.
Āhāranidānavavatthāpanānusārena yāva atītaṃ addhānaṃ atiharitvā puna atītaddhato pabhuti hetuphalapaṭipāṭisandassanatthaṃ.
"to show the cause of suffering such as old age and death discovered by oneself; to extend it to the past existence by following the determination of the nutriment-root, and then to show the sequence of causes and effects from the past existence onwards;
Để chỉ ra chuỗi nhân quả từ quá khứ xa xôi cho đến hiện tại theo sự xác định của các nhân thực phẩm.
Anāgataddhahetusamuṭṭhānato pabhuti anāgataddhasandassanattha’’nti tissannaṃ yathākkamaṃ tīṇi payojanāni.
to show the future existence from the arising of the causes of the future existence."
Để chỉ ra tương lai từ sự khởi sinh của các nhân trong tương lai.”
Taṃtaṃphalapaṭivedhoti jātiādīnaṃ jarāmaraṇāditaṃtaṃphalāvagamo.
Penetration of the respective fruits: understanding of the respective fruits such as old age and death, for birth and so on.
“Taṃtaṃphalapaṭivedho” (sự thâm nhập các quả tương ứng) là sự thấu hiểu các quả tương ứng như già chết, v.v… của sinh, v.v…
Anuvilokayatoti purime vikappe vipassanānimittaṃ anuvilokanaṃ, dutiye desanānimittaṃ.
Continuously observing: in the first alternative, it is the continuous observation of the sign of insight; in the second, the sign of the teaching.
“Anuvilokayato” (đối với người quán xét) là sự quán xét dấu hiệu tuệ quán trong cách diễn giải thứ nhất, và dấu hiệu giáo lý trong cách diễn giải thứ hai.
Kāmupādānabhūtā taṇhā manosañcetanāhārasaṅkhātassa bhavassa, taṃsampayuttānaṃ, tannimittānañca sesāhārānaṃ visesapaccayo hotīti āha ‘‘āhārataṇhādayo paccuppannaddhā’’ti.
Craving, which is clinging to sensual pleasures, is a special condition for existence, called nutriment of mental formations and volition, and for the other nutriments associated with it and rooted in it; therefore he says, "craving for nutriment and so on are in the present time".
Ái, vốn là thủ dục, là duyên đặc biệt cho hữu (bhava) bao gồm thực phẩm ý tư (manosañcetanāhāra), và cho các thực phẩm còn lại liên hệ và làm nhân cho nó. –* nói “āhārataṇhādayo paccuppannaddhā” (thực phẩm, ái, v.v… là thời hiện tại).
Ādi-saddena yāva viññāṇaṃ gahetabbaṃ.
By the word "and so on", consciousness (viññāṇa) should be included.
Với từ “ādi” (v.v…), nên hiểu là bao gồm cho đến thức (viññāṇa).
Āhārataṇhādayoti ettha paccuppannakammavaṭṭapariyāpanne āhāre gahetvā addhayojanaṃ katvā anāgatavipākavaṭṭapariyāpanne gahetvā yojetuṃ vuttaṃ ‘‘āhārā vā taṇhāya pabhāvetabbā anāgato addhā’’ti.
In "craving for nutriment and so on", having taken the nutriments included in the present kamma-cycle and made the temporal connection, it is said to connect them, having taken those included in the future resultant-cycle: "or nutriments are to be brought forth, the future time, by craving".
Trong* “āhārataṇhādayo” (thực phẩm, ái, v.v…), sau khi lấy các thực phẩm thuộc về vòng nghiệp hiện tại và kết nối với thời gian, rồi lấy các thực phẩm thuộc về vòng quả dị thục tương lai và kết nối,* nói “āhārā vā taṇhāya pabhāvetabbā anāgato addhā” (hoặc các thực phẩm sẽ được ái tạo ra trong thời tương lai).
Pabhāvetabbāti āyatiṃ uppādetabbā.
To be brought forth: to be produced in the future.
“Pabhāvetabbā” (sẽ được tạo ra) là sẽ được sinh ra trong tương lai.
Yujjatīti phalabhūte āhāre paccuppanne paccakkhato dassetvā ‘‘taṃnidānaṃ taṇhaṃ tassā nidāna’’ntiādinā phalaparamparāya kāraṇaparamparāya ca dassanaṃ tathābujjhanakānaṃ puggalānaṃ ajjhāsayānulomato, dhammasabhāvāvilomanato ca yuttiyā saṅgayhati.
It is fitting: showing the resultant nutriments as present and directly perceptible, and then showing "craving as the cause of that, and the cause of that craving," and so on, by a succession of results and a succession of causes, is logically comprehensible due to its conformity with the disposition of those who understand thus, and its non-violation of the nature of phenomena.
“Yujjatī” (hợp lý) là việc chỉ ra các thực phẩm là quả trong hiện tại một cách trực tiếp, rồi chỉ ra chuỗi quả và chuỗi nhân bằng cách nói “taṃnidānaṃ taṇhaṃ tassā nidānaṃ” (ái là nhân của điều đó, điều đó là nhân của ái), v.v… điều này phù hợp với khuynh hướng của những người hiểu biết như vậy, và không trái với bản chất của Pháp.
Yadi taṇhādayo atīto addhā, taṇhāggahaṇeneva saṅkhārāvijjā gahitāti kimatthaṃ puna te gahitāti āha ‘‘saṅkhārāvijjā tatopi atītataro addhā vutto saṃsārassa anādibhāvadassanattha’’nti.
If craving and so on are the past time, and by the taking of craving, formations and avijjā are included, then why are they taken again? He replies, "formations and avijjā are spoken of as a still more distant past time, to show the beginningless nature of saṃsāra".
Nếu ái, v.v… là thời quá khứ, và vô minh (avijjā) cùng hành (saṅkhāra) đã được bao gồm trong sự nắm giữ ái, thì tại sao chúng lại được nắm giữ lần nữa? –* nói “saṅkhārāvijjā tatopi atītataro addhā vutto saṃsārassa anādibhāvadassanatthaṃ” (hành và vô minh được nói là thời quá khứ xa hơn nữa để chỉ ra sự vô thủy của luân hồi).
Atītanti vā atītatāsāmaññena atītatarampi saṅgahitaṃ daṭṭhabbaṃ.
Or past should be understood as encompassing even the more distant past by the commonality of being past.
Hoặc nên hiểu rằng “atītaṃ” (quá khứ) cũng bao gồm cả quá khứ xa hơn do tính chất chung của quá khứ.
Punabbhavābhinibbattiāhārakāti punabbhavūpapattipaccayā.
Causing the production of renewed existence: conditions for the arising of renewed existence.
“Punabbhavābhinibbattiāhārakā” (những thực phẩm tạo ra sự tái sinh hữu mới) là những duyên cho sự tái sinh hữu mới.
Iti vacanatoti evaṃ vuttavacanasabbhāvato.
By this saying: due to the existence of such a saying.
“Iti ocaṇena” (do lời nói như vậy) là do có lời nói như vậy.
Viññāṇāhāro tāva punabbhavābhinibbattiyā hetu, itare pana kathanti āha ‘‘taṃsampayuttattā…pe… kabaḷīkārāhārassā’’ti.
Consciousness-nutriment is indeed a cause for the production of renewed existence; but how are the others? He replies, "by being associated with it... (and so on) ...of physical nutriment".
Thực phẩm thức (viññāṇāhāra) là nhân cho sự tái sinh hữu mới, nhưng các thực phẩm khác thì sao? –* nói “taṃsampayuttattā…pe… kabaḷīkārāhārassā” (do liên hệ với nó…v.v… của thực phẩm vật chất).
Tassa āyatiṃ punabbhavābhinibbattiāhārakā cattāro āhārāti sambandho.
The connection is: those four nutriments are causes for the production of renewed existence in the future.
Có sự liên kết rằng bốn loại thực phẩm ấy là nhân cho sự tái sinh hữu mới trong tương lai.
Saddhādīnaṃ upanissayatā pariccāgādikāle, rāgādīnaṃ gadhitassa bhojanādikāle.
The supporting condition of faith and so on is at the time of giving and so on; that of attachment and so on is at the time of consuming food and so on.
Sự hỗ trợ của tín (saddhā), v.v… là trong thời điểm bố thí, v.v…; của tham (rāga), v.v… là trong thời điểm tham đắm thức ăn, v.v…
Tena yathākkamaṃ kusalākusalakammaviññāṇāyūhanaṃ dassitaṃ.
Thereby is shown the accumulation of wholesome and unwholesome kamma-consciousness respectively.
Do đó, sự tích lũy nghiệp thiện và bất thiện được chỉ ra theo thứ tự.
Tasmāti yasmā āyatiṃ punabbhavābhinibbattiāhārakā cattāro āhārā gayhanti, tasmā.
Therefore: because the four nutriments that cause the production of renewed existence in the future are taken, therefore.
“Tasmā” (do đó) là bởi vì bốn loại thực phẩm được nắm giữ như là nhân cho sự tái sinh hữu mới trong tương lai, do đó.
Purimoyevatthoti ‘‘āhārataṇhādayo paccuppannaddhā’’tiādinā vuttaattho.
The previous meaning: the meaning stated by "craving for nutriment and so on are in the present time," and so on.
“Purimoyevattho” (chính ý nghĩa trước) là ý nghĩa đã được nói đến bởi “āhārataṇhādayo paccuppannaddhā” (thực phẩm, ái, v.v… là thời hiện tại), v.v…
Atīteti atīte addhani.
In the past: in the past time.
“Atīte” (trong quá khứ) là trong thời quá khứ.
Tato paranti tato atītaddhato paraṃ paccuppanne anāgate ca addhani ‘‘saṅkhārapaccayā viññāṇa’’ntiādinā.
Beyond that: beyond that past time, in the present and future times, by "consciousness conditioned by formations," and so on.
“Tato paraṃ” (sau đó) là sau thời quá khứ đó, trong thời hiện tại và tương lai, bằng cách nói “saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ” (do duyên hành có thức), v.v…
Paccakkhānanti paccuppannabhavapariyāpannatāya paccakkhabhūtānaṃ.
"Paccakkhāna" means those that are manifest, due to being included in the present existence.
“Paccakkhānaṃ” (những cái trực tiếp) là những cái trực tiếp do thuộc về hữu hiện tại.
Paccuppannaṃ hetunti etarahi vattamānaṃ taṇhādikaṃ āhārādīnaṃ hetuṃ.
"Paccuppannaṃ hetu" means the currently existing craving, etc., which is the cause of nutriment, etc.
“Paccuppannaṃ hetuṃ” (nhân hiện tại) là nhân hiện tại như ái, v.v… của các thực phẩm, v.v…
Suttaṃ āharati ‘‘āsavasamudayā avijjāsamudayo’’ti (ma. ni. 1.103).
The Sutta cites "From the arising of the asavas comes the arising of ignorance."
“Suttaṃ āharati” (trích dẫn kinh): “āsavasamudayā avijjāsamudayo” (do sự tập khởi của lậu hoặc có sự tập khởi của vô minh) (Majjhima Nikāya 1.103).
Vaṭṭahetunoti vipākavaṭṭahetuno, sakalavaṭṭahetuno vā.
"Vaṭṭahetuno" means of the cause of the round of results, or of the cause of the entire round.
“Vaṭṭahetuno” (nhân của luân hồi) là nhân của vòng quả dị thục, hoặc nhân của toàn bộ luân hồi.
Akusalañhi kammaṃ kammavaṭṭassa kilesavaṭṭassa ca paccayo hotiyeva.
For unwholesome kamma is indeed a condition for the round of kamma and the round of defilements.
Quả thật, nghiệp bất thiện là duyên cho vòng nghiệp và vòng phiền não.
‘‘Bhavataṇhāyapi hetubhūtā’’ti iminā kilesavaṭṭassāpi avijjāya paccayabhāvamāha.
By this phrase, "also being a cause for craving for existence," the commentary states that ignorance is also a condition for the round of defilements.
Với* “bhavataṇhāyapi hetubhūtā” (cũng là nhân cho hữu ái),* nói rằng vô minh cũng là duyên cho vòng phiền não.
Evañcetaṃ, bhikkhave, vuccatī’’tiādinā vaṭṭasīsānampi avijjātaṇhānaṃ sappaccayatādassanāpadesena sabbesampi saṅkhatadhammānaṃ hetuphalaparamparāvicchedavuttiyā purimāya koṭiyā apaññāyanaṃ vibhāveti.
With the phrase "And thus, bhikkhus, it is said," etc., by showing the conditioned nature of even the headings of the round—ignorance and craving—it clarifies the inscrutability of the beginning of the uninterrupted succession of cause and effect for all conditioned phenomena.
Với* “Evañcetaṃ, bhikkhave, vuccatī” (Này các tỳ khưu, điều này được nói như vậy), v.v… bằng cách chỉ ra tính chất có duyên của vô minh và ái, vốn là đỉnh của luân hồi,* làm sáng tỏ sự không thể tìm thấy điểm khởi đầu của tất cả các pháp hữu vi do sự vận hành không gián đoạn của chuỗi nhân quả.
Avijjaṃ taṇhā anuvattatīti dukkhe taṇhaṃ abhibhavitvā pavattiyā tato avijjāya balavabhāvamāha.
"Craving follows ignorance" states that ignorance is stronger than craving because it prevails by overwhelming craving in suffering.
“Avijjaṃ taṇhā anuvattatī” (ái theo sau vô minh) là* nói về tính chất mạnh mẽ hơn của vô minh so với ái, do sự vận hành của nó khi chế ngự ái trong khổ.
Avijjābhibhūtā hi sattā satipi taṇhāparitassite ekantānatthasaññitaṃ attakilamathānuyogadukkhamanuyuñjanti.
For beings overcome by ignorance, even when tormented by craving, they engage in the suffering of self-mortification, which is understood as entirely detrimental.
Quả thật, chúng sinh bị vô minh chế ngự, mặc dù có sự khát khao của ái, vẫn thực hành khổ hạnh tự hành hạ, vốn được xem là hoàn toàn vô ích.
Taṇhaṃ avijjā anuvattatīti sukhe avijjaṃ abhibhavitvā pavattiyā tato taṇhāya balavabhāvamāha.
"Ignorance follows craving" states that craving is stronger than ignorance because it prevails by overwhelming ignorance in pleasure.
“Taṇhaṃ avijjā anuvattatī” (vô minh theo sau ái) là* nói về tính chất mạnh mẽ hơn của ái so với vô minh, do sự vận hành của nó khi chế ngự vô minh trong lạc.
Yadipi sāvajjasukhānubhave balavatīyeva avijjā vijjamānaādīnavaṃ paṭicchādentī tiṭṭhati, taṇhā pana tatopi balavataratāya satte vipulānatthasañhite anariye sukhe niyojetīti avijjāya tadanuvattanaṃ vuttaṃ.
Although ignorance is very powerful in the experience of blameworthy pleasures, concealing the existing drawbacks, craving is even more powerful than that, engaging beings in ignoble pleasures that are understood as greatly detrimental; therefore, ignorance is said to follow it.
Mặc dù trong sự trải nghiệm lạc có tội lỗi, vô minh vẫn rất mạnh mẽ, che giấu những hiểm họa hiện có; nhưng ái, do mạnh mẽ hơn cả vô minh, đã khiến chúng sinh dấn thân vào những lạc bất thiện mang lại nhiều điều vô ích. Do đó, nói rằng vô minh theo sau ái.
Āyatanachakkaṃ vā kāyoti sambandho.
Or "body" is connected with the six sense bases.
Hoặc sáu xứ là thân (kāya) – đó là sự liên kết.
Cakkhādinissaye sesadhammeti cakkhādinissayabhūte, tappaṭibaddhe ca sasantānapariyāpanne dhamme.
"Other phenomena in the support of the eye, etc." means phenomena that are dependent on the eye, etc., and that are connected with them and included in one's own continuum.
Các pháp còn lại tùy thuộc vào mắt, v.v. có nghĩa là các pháp tùy thuộc vào mắt, v.v., và các pháp liên hệ đến chúng, và các pháp được bao gồm trong tự thân tương tục của mình.
Cakkhādinissite eva katvāti cakkhādiggahaṇeneva gahite katvā.
"Having understood as dependent on the eye, etc." means having understood them as included by the mention of the eye, etc.
Chỉ lấy làm nương tựa vào mắt, v.v. có nghĩa là lấy chúng bằng cách nắm giữ chỉ với sự nắm giữ của mắt, v.v..
Cakkhādikāyanti cakkhādidhammasamūhaṃ paresaṃ pañcakkhandhaṃ.
"Cakkhādikāyaṃ" refers to the group of phenomena such as the eye, etc., meaning the five aggregates of others.
Nhóm mắt, v.v. có nghĩa là tập hợp các pháp mắt, v.v., tức năm uẩn của người khác.
Phassena phuṭṭhoti ārammaṇaṃ phusantena viya uppannena sukhavedaniyena, dukkhavedaniyena ca phassena phuṭṭho.
"Touched by contact" means touched by contact that arises as if touching an object, which is accompanied by pleasant or painful feeling.
Bị xúc chạm có nghĩa là bị xúc chạm bởi xúc đã sanh như là đang chạm đối tượng, là cái được cảm thọ lạc và cái được cảm thọ khổ.
Phasse hi tathā uppanne taṃsamaṅgīpuggalo phuṭṭhoti vohāro hotīti.
For when contact arises in that way, the expression "the individual endowed with it is touched" is used.
Vì khi xúc sanh lên như vậy, thì cá nhân đầy đủ với xúc đó được gọi là bị xúc chạm.
Yathā saḷāyatanāni phassassa visesapaccayo, evaṃ vedanāyapīti dassento ‘‘saḷāyatanānaṃ vedanāya visesapaccayabhāva’’nti āha.
Showing that just as the six sense bases are a specific condition for contact, so too they are for feeling, it says, "the six sense bases are a specific condition for feeling."
Để chỉ ra rằng sáu xứ là duyên đặc biệt cho xúc như thế nào, thì đối với thọ cũng vậy, nên Ngài nói: “Sáu xứ là duyên đặc biệt cho thọ”.
Tannissitanti saḷāyatananissitaṃ.
"Tannissitaṃ" means dependent on the six sense bases.
Tùy thuộc vào cái đó có nghĩa là tùy thuộc vào sáu xứ.
Atītaddhāvijjātaṇhāmūlakoti atītaddhabhūtaavijjātaṇhāmūlako.
"Rooted in past ignorance and craving" means having ignorance and craving in the past as its root.
Có cội rễ là vô minh và tham ái ở thời quá khứ có nghĩa là có cội rễ là vô minh và tham ái thuộc thời quá khứ.
Kāyassa bhedā kāyūpagoti ubhayatthāpi kāyasaddena upādinnakkhandhapañcako gahito.
"Kāyassa bhedā kāyūpago" (at the breaking up of the body, reaching a body); in both instances, the word "kāya" (body) refers to the five aggregates that are clung to.
Sau khi thân hoại, đi đến thân có nghĩa là trong cả hai chỗ, từ “thân” được dùng để chỉ năm uẩn thủ.
Tadupagatā upapajjanaṃ paṭisandhiggahaṇaṃ.
"Tadupagata" (reaching that) is being reborn, taking a re-linking consciousness.
Sự đi đến đó là sự tái sanh, sự thọ nhận tái tục.
Ubhayamūloti avijjātaṇhāmūlo.
"Ubhayamūlo" means having both ignorance and craving as its root.
Có hai cội rễ có nghĩa là có cội rễ là vô minh và tham ái.
Gahaṇanti gahetabbataṃ.
"Gahaṇa" means that which is to be understood.
Sự thọ nhận có nghĩa là cái cần được thọ nhận.
Tasmāti yasmā sati saṅkhārasaddena āgatasaṅkhārattepi avijjāpaccayā saṅkhārā padhānatāya visuṃ vuttā gobalībaddañāyena, tasmā.
"Tasmā" (therefore) means because, even though (some) formations are included by the word "saṅkhāra," the formations conditioned by ignorance are stated separately due to their prominence, by the analogy of a cow and an ox; therefore.
Vì lẽ đó có nghĩa là vì lẽ đó, khi có các hành được bao hàm bởi từ “hành” thì “do vô minh mà có các hành” được nói riêng ra một cách nổi bật theo cách ví dụ về con bò đực trong đàn bò, vì lẽ đó.
Tattha vuttampīti saṅkhārasaddena āgatasaṅkhāresu vuttampi abhisaṅkharaṇakasaṅkhāraṃ vajjetvā aggahetvā itare saṅkhārā yojetabbā.
"Even those mentioned therein" means the formations that are the act of accumulating, mentioned within the formations denoted by the word "saṅkhāra," should be connected to the other formations "excluding" (vajjetvā) them, i.e., without taking them into account.
Mặc dù đã được nói đến ở đó có nghĩa là, mặc dù đã được nói đến trong các hành được bao hàm bởi từ “hành”, nhưng trừ bỏ các hành tạo tác, không lấy chúng, thì các hành khác phải được phối hợp.
Evañhi atthassa uddharaṇuddharitabbatādvayaṃ asaṅkarato dassitaṃ hoti.
For in this way, the two aspects of what is to be extracted and what has been extracted from the meaning are shown without confusion.
Như vậy, sự không lẫn lộn giữa hai điều là sự rút ra ý nghĩa và sự cần phải rút ra ý nghĩa đã được chỉ rõ.
‘‘Idha vaṇṇetabbabhāvenā’’ti iminā avijjāpaccayā saṅkhārānaṃ satipi saṅkhārasaddena āgatasaṅkhārabhāve yathāvuttameva padhānabhāvaṃ ulliṅgeti.
By "here due to being worthy of explanation," it indicates the aforementioned prominence of formations conditioned by ignorance, even though they are included in the formations denoted by the word "saṅkhāra."
“Ở đây, vì là cái cần được giải thích” với điều này, mặc dù các hành do vô minh làm duyên có tính chất của các hành được bao hàm bởi từ “hành”, nhưng nó làm nổi bật tính chất nổi bật đã nói ở trên.
‘‘Avijjāpaccayā saṅkhārā’’ti tadekadeso vuttoti sambandho.
The connection is: "Avijjāpaccayā saṅkhārā" (formations conditioned by ignorance) is stated as one part of it.
“Do vô minh mà có các hành” là một phần của điều đó đã được nói đến, đây là sự liên hệ.
Imasmiṃ atthavikappe saṅgaṇhanavasena saṅkhārasaddena āgatasaṅkhārehi saṅgahitāpi avijjāpaccayā saṅkhārā idha vaṇṇetabbabhāvena padhānāti visuṃ gahitā, purimasmiṃ te vajjetvāti ayaṃ viseso.
In this interpretation of the meaning, the formations conditioned by ignorance, though included among the formations denoted by the word "saṅkhāra" in terms of collection, are here taken separately as prominent due to being worthy of explanation; in the former case, they are excluded—this is the distinction.
Trong cách diễn giải ý nghĩa này, các hành do vô minh làm duyên, mặc dù được bao hàm bởi các hành được bao hàm bởi từ “hành” theo cách thâu tóm, nhưng ở đây chúng được lấy riêng ra vì là cái cần được giải thích một cách nổi bật; trong trường hợp trước, chúng được loại trừ, đây là điểm khác biệt.
Tenāha ‘‘vaṇṇetabbasabbasaṅgahaṇavasena duvidhatā vuttā’’ti.
Therefore, it says, "a twofold nature is stated by way of comprehensive inclusion of what is to be explained."
Do đó, Ngài nói: “Đã nói đến hai loại theo cách thâu tóm tất cả những gì cần được giải thích”.
Sāmaññato saṅgayhamānampi padhānabhāvajotanatthaṃ visuṃ gayhati yathā taṃ ‘‘puññañāṇasambhārā’’ti.
Even when generally included, it is taken separately to highlight its prominence, as in "puññañāṇasambhārā" (accumulations of merit and knowledge).
Mặc dù được bao hàm một cách tổng quát, nhưng để làm nổi bật tính chất nổi bật, nó được lấy riêng ra, giống như “các tư lương phước đức và trí tuệ”.
Yena kusalākusaladhammā ‘‘vipākadhammā’’ti vuccanti, taṃ āyūhanaṃ, kiṃ pana tanti?
That accumulation (āyūhana) by which wholesome and unwholesome phenomena are called "vipāka-dhamma" (resultant phenomena)—what is that?
Cái mà do đó các pháp thiện và bất thiện được gọi là “các pháp quả dị thục” là sự tích lũy. Vậy nó là gì?
Anupacchinnataṇhāvijjāmāne santāne sabyāpāratā.
It is the active state of the continuum in which craving and ignorance are not cut off.
Là sự hoạt động trong dòng tương tục mà vô minh và tham ái chưa được đoạn trừ vẫn còn tồn tại.
Tenāha ‘‘paṭisandhi…pe… āyūhanarasā’’ti.
Therefore, it says, "paṭisandhi... etc. ...the function of accumulation."
Do đó, Ngài nói: “Tái tục…v.v… có vị tích lũy”.
Cetanāpadhānattā pana tassa cetanākiccaṃ katvā vuttaṃ.
However, due to its predominance of volition (cetanā), it is stated as having performed the function of volition.
Vì ý chí là chủ yếu, nên đã nói đến việc thực hiện chức năng của ý chí.
Rāsikaraṇaṃ, āyūhananti ca rāsibhūtassa rūpārūpasaṅkhātassa phalassa nibbattanato vuttaṃ.
"Rāsikaraṇaṃ" (piling up) and "āyūhana" (accumulating) are stated because of the production of results, which are accumulated form and formless phenomena.
Sự tích lũy, sự tích tập cũng được nói đến vì sự phát sanh của quả dị thục đã trở thành khối, tức là sắc và vô sắc.
‘‘Anārammaṇatā abyākatatā’’ti idaṃ abyākatasseva anārammaṇattā abyākatasambandhinī anārammaṇatāti katvā vuttaṃ.
"Anārammaṇatā abyākatatā" (non-objectivity, indeterminateness) is stated in this way because non-objectivity belongs to the indeterminate, thus making it associated with indeterminateness.
“Không có đối tượng, là vô ký” điều này được nói đến vì vô ký là không có đối tượng, và vì là không có đối tượng liên quan đến vô ký.
Āyatanaṃ, ghaṭananti ca taṃtaṃdvārikadhammappavattanameva daṭṭhabbaṃ.
"Āyatanaṃ" (sphere) and "ghaṭana" (occurrence) should be understood as simply the manifestation of phenomena through their respective doors.
Xứ, sự hòa hợp cũng phải được hiểu là sự vận hành của các pháp qua từng cửa tương ứng.
Sokādīnaṃ sabbhāvāti ‘‘jātipaccayā jarāmaraṇa’’nti aniṭṭhāpetvā tadanantaraṃ sokādīnampi vuttānaṃ vijjamānattā tesaṃ vasena aṅgabahuttappasaṅge paṭiccasamuppādaṅgānaṃ bahubhāve āpanne.
"Sokādīnaṃ sabbhāvā" (due to the existence of sorrow, etc.) means that since sorrow, etc., are also mentioned immediately after "from birth comes old age and death" without concluding, their existence leads to the "aṅgabahuttappasaṅge" (the consequence of having many factors), where the factors of dependent origination become numerous.
Sự tồn tại của sầu khổ, v.v. có nghĩa là sau khi nói “do sanh mà có già chết” mà không kết thúc, thì sầu khổ, v.v. cũng được nói đến là hiện hữu, do đó, khi có nguy cơ có nhiều chi phần thì các chi phần của duyên khởi trở nên nhiều.
Dvādasevāti kathaṃ dvādaseva, nanu sokādayopi dhammantarabhūtā paṭiccasamuppādadesanāyaṃ vuttāti?
"Dvādaseva" (only twelve)—how can there be only twelve? Are not sorrow, etc., also distinct phenomena mentioned in the teaching of dependent origination?
Chỉ có mười hai có nghĩa là tại sao chỉ có mười hai? Chẳng phải sầu khổ, v.v. cũng là các pháp khác được nói đến trong sự thuyết giảng duyên khởi sao?
Saccaṃ vuttā, na pana aṅgantarabhāvenāti dassento ‘‘na hī’’tiādimāha.
It is true that they are mentioned, but not as separate factors—showing this, he says, "na hī" (for not indeed), etc.
Đúng vậy, chúng đã được nói đến, nhưng không phải với tư cách là một chi phần khác, để chỉ ra điều đó, Ngài nói: “Không phải vậy”, v.v..
Tattha phalenāti phalabhūtena jarāmaraṇaṅgasaṅgahitena sokādinā.
There, "phalena" means by sorrow, etc., included in the factor of old age and death, which is the result.
Ở đó, bằng quả có nghĩa là bằng sầu khổ, v.v. được bao hàm trong chi phần già chết, là quả.
Mūlaṅgaṃ dassetunti imāya paṭiccasamuppādadesanāya mūlabhūtaṃ avijjaṅgaṃ socanādīhi sammohāpattikathanena dassetuṃ te sokādayo vuttā bhavacakkassa avicchedadassanatthaṃ.
"To show the root factor"—to show the factor of ignorance, which is the root of this teaching of dependent origination, by speaking of falling into delusion through grieving, etc., "they," i.e., sorrow, etc., are mentioned to show the unbroken continuity of the wheel of existence.
Để chỉ ra chi phần gốc có nghĩa là để chỉ ra chi phần vô minh là gốc rễ của sự thuyết giảng duyên khởi này bằng cách nói về sự phát sanh của sự mê muội do sầu khổ, v.v., chúng sầu khổ, v.v. đã được nói đến để chỉ ra sự không gián đoạn của vòng luân hồi.
Jarāmaraṇaṃ kāraṇaṃ etesanti jarāmaraṇakāraṇā, sokādayo, tabbhāvo jarāmaraṇakāraṇatā.
"Jarāmaraṇakāraṇā" are sorrow, etc., for old age and death are their cause; their state is "jarāmaraṇakāraṇatā" (the causality of old age and death).
Già chết là nguyên nhân của chúng, tức là sầu khổ, v.v. có nguyên nhân là già chết, tính chất đó là tính nguyên nhân của già chết.
Jarāmaraṇaṃ nimittaṃ etassāti jarāmaraṇanimittaṃ.
"Jarāmaraṇanimittaṃ" means old age and death are its sign.
Già chết là dấu hiệu của cái này, tức là dấu hiệu của già chết.
Taṃ tannimittānanti ettha tanti suttaṃ.
In "taṃ tannimittānaṃ," "taṃ" refers to the Sutta.
Trong câu “Taṃ tannimittānaṃ”, “taṃ” là kinh.
Tannimittānaṃ dukkhanimittānaṃ sokādīnaṃ.
"Tannimittānaṃ" means of sorrow, etc., which are the signs of suffering.
Của những dấu hiệu đó là của những dấu hiệu khổ, tức là sầu khổ, v.v..
Tato parāyāti anāgate dutiyattabhāvato parāya tatiyattabhāvādīsu paṭisandhiyā.
"Tato parāyā" means in the re-linking consciousness in the third existence, etc., after the second existence in the future.
Từ đó trở đi có nghĩa là sự tái tục trong các kiếp thứ ba, v.v. sau kiếp thứ hai trong tương lai.
Hetuhetubhūtāti kāraṇassa kāraṇabhūtā.
"Hetuhetubhūtā" means being the cause of the cause.
Là nguyên nhân của nguyên nhân có nghĩa là là nguyên nhân của nguyên nhân.
Paṭisandhiyā hi saṅkhārā kāraṇaṃ, tesaṃ avijjā.
For formations are the cause of re-linking consciousness, and ignorance is the cause of formations.
Các hành là nguyên nhân của tái tục, vô minh là nguyên nhân của chúng.
Suttanti ‘‘assutavā puthujjano’’ti (ma. ni. 1.2, 17; saṃ. ni. 2.61; dha. sa. 1007) imaṃ suttaṃ sandhāya vadati.
"Suttaṃ" refers to the Sutta "The uninstructed ordinary person."
Kinh có nghĩa là nói đến kinh “phàm phu không nghe pháp” (Ma. Ni. 1.2, 17; Tương Ưng Ni. 2.61; Pháp Tụ 1007) này.
Avijjā sokādīnaṃ kāraṇanti dassitā assutavatāya avijjābhibhavanadīpaniyā taduppattivacanato.
"Ignorance is shown as the cause of sorrow, etc.," by stating their arising through the exposition of being overcome by ignorance due to being uninstructed.
Vô minh được chỉ ra là nguyên nhân của sầu khổ, v.v. vì sự phát sanh của chúng được nói đến trong sự chỉ rõ sự bị vô minh chi phối của người không nghe pháp.
‘‘Na sokādīnaṃ bālassa jarāmaraṇanimittatāmattassa sādhakaṃ sutta’’nti vuttamatthaṃ pākaṭaṃ kātuṃ ‘‘na cā’’tiādi vuttaṃ.
To clarify the meaning stated in "The Sutta does not merely confirm that sorrow, etc., are signs of old age and death for the foolish," the phrase "na cā" (nor indeed) etc., is stated.
Để làm rõ ý nghĩa đã nói “kinh không phải là bằng chứng cho việc sầu khổ, v.v. chỉ là dấu hiệu của già chết đối với kẻ ngu”, Ngài nói: “Na cā”, v.v..
Tena na ca jarāmaraṇanimittameva dukkhaṃ dukkhaṃ, atha kho avijjānimittampettha vuttanayena yojetabbanti dasseti.
This shows that suffering is not only old age and death as a condition, but that the condition of ignorance should also be understood here in the manner stated.
Với điều đó, Ngài chỉ ra rằng không phải chỉ có khổ là dấu hiệu của già chết, mà vô minh cũng phải được phối hợp theo cách đã nói ở đây.
Evaṃ jarāmaraṇena sokādīnaṃ ekasaṅkhepaṃ katvā dvādaseva paṭiccasamuppādaṅgāni veditabbāni.
Thus, having made a single summary of lamentation and so on with old age and death, the twelve factors of dependent origination should be understood.
Như vậy, sau khi tóm tắt sầu khổ, v.v. bằng già chết, thì phải hiểu rằng chỉ có mười hai chi phần duyên khởi.
Kasmā panettha jarāmaraṇantā eva desanā katā, kiṃ tato parā pavatti natthīti?
Why is the discourse here made to end with old age and death? Is there no continuity beyond that?
Tại sao ở đây chỉ thuyết giảng đến già chết? Chẳng lẽ không có sự tiếp diễn sau đó sao?
No natthi, appahīnakilesassa hi kammato, viññāṇādipariyosānabhūtāya ca cutiyā paṭisandhipātubhāvoti pavattitaduparamabhūtaṃ jarāmaraṇaṃ punabbhavābhinibbattinimittaṃ.
No, there is not. For one whose defilements are not abandoned, old age and death—which are the cessation of that continuity, being the manifestation of rebirth due to kamma and to death culminating in consciousness and so on—are the condition for the manifestation of renewed existence.
Không phải là không có. Đối với người chưa đoạn trừ phiền não, do nghiệp và sự chết kết thúc bằng thức, v.v. mà có sự xuất hiện của tái tục. Già chết, là cái đã vận hành và đã chấm dứt, là dấu hiệu của sự tái sanh.
Taṃ pana kammūpapattibhavato jātiyā dassitattā ‘‘bhavapaccayā jātī’’ti imināva pakāsitanti na puna vuccati, na tato paraṃ pavattiyā abhāvato.
However, since that kamma, the plane of existence, and birth have been shown, by saying “birth due to the plane of existence,” it is thus proclaimed and not stated again, not because there is no continuity beyond that.
Nhưng điều đó đã được chỉ ra bởi sự sanh từ nghiệp và sự tái tục, nên đã được tuyên bố bởi “do hữu mà có sanh”, do đó không nói lại, không phải vì không có sự tiếp diễn sau đó.
Ekakammanibbattassa ca santānassa jarāmaraṇaṃ pariyosānaṃ.
And old age and death are the culmination of a life-stream produced by a single kamma.
Và già chết là sự kết thúc của một dòng tương tục được tạo ra bởi một nghiệp.
Sati kilesavaṭṭe kammunā tato punabbhavūpapatti, asati pana tasmiṃ ‘‘esevanto dukkhassā’’ti jarāmaraṇapariyosānāva desanā katā.
If the round of defilements exists, there is a renewed existence due to kamma; but if it does not exist, the discourse ends with old age and death, with the statement, “this is the end of suffering.”
Khi có vòng phiền não, do nghiệp mà có sự tái sanh. Nhưng khi không có nó, thì “đây là sự chấm dứt của khổ”, nên sự thuyết giảng chỉ kết thúc ở già chết.
Yasmā pana na amaraṇā jarā atthi sabbesaṃ uppattimantānaṃ pākānantarabhedato, na cājaraṃ maraṇaṃ apākabhedābhāvā, tasmā tadubhayamekamaṅgaṃ kataṃ, na nāmarūpaṃ viya ubhayaṭṭhāne ekajjhaṃ uppattiyā, saḷāyatanaṃ viya vā āyatanabhāvena kiccasamatāya.
But since there is no old age without death for all beings that have arisen, due to the breaking up immediately after maturation, nor is there death without old age, due to the absence of the breaking up of the unripened, therefore both of these are made into a single factor, not like nāmarūpa appearing together in both places, or like the six sense bases due to the sameness of function as sense bases.
Nhưng vì không có già mà không có chết đối với tất cả những gì có sự sanh, do sự hoại diệt ngay sau khi chín muồi, và không có chết mà không có già vì không có sự hoại diệt không có quả dị thục, do đó cả hai được coi là một chi phần, không giống như danh sắc mà cả hai cùng sanh ở một chỗ, hoặc giống như sáu xứ mà có chức năng tương đương với tư cách là xứ.
Yā panāyaṃ osānaṃ gatā punabbhavābhinibbatti dīpitā, tāya ‘‘viññāṇapaccayā nāmarūpa’’ntiādi, kilesakammābhāve tadabhāvato ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā’’ti evamādi eva vā atthato pakāsito hotīti vaṭṭattayassa anavaṭṭhānena paribbhamanaṃ dassitaṃ hoti.
And by that renewed existence which has reached its end, as explained, “name-and-form due to consciousness” and so on, or, in the absence of defilements and kamma, their non-existence, and “volitional formations due to ignorance” and so on, is thus revealed in essence, thereby showing the wandering of the three rounds without cessation.
Và sự tái sinh được chỉ ra là đã đạt đến sự kết thúc này, do đó, "duyên thức mà có danh sắc", v.v., và do không có phiền não và nghiệp, nên không có cái đó, hoặc "duyên vô minh mà có hành", v.v., ý nghĩa này được làm sáng tỏ. Như vậy, sự luân chuyển không ngừng của ba vòng luân hồi (vaṭṭattaya) được chỉ ra.
Atha vā jarāgahaṇena paripakkaparipakkatarādikkamena vattamānaṃ nāmarūpādi, sokādi ca gayhati, tathāssa paripākakālavattinī avijjā ca.
Alternatively, by the term 'old age', name-and-form and so on, which occur in a progressively maturing sequence, and lamentation and so on, are included, as is the ignorance pertaining to their period of maturation.
Hoặc, với sự thâu tóm "già", danh sắc, v.v., đang diễn ra theo thứ tự chín muồi, chín muồi hơn, v.v., và sầu, v.v., được thâu tóm; cũng như vô minh đang tồn tại vào thời điểm chín muồi của nó.
Yathāha –
As it is said:
Như đã nói:
‘‘Sa kho so, bhikkhave, kumāro vuddhimanvāya indriyānaṃ paripākamanvāya pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāreti cakkhuviññeyyehi rūpehi…pe… kāyaviññeyyehi phoṭṭhabbehi…pe… rajanīyehi.
“Indeed, bhikkhus, that young boy, having grown up, having matured in his faculties, is endowed with and possesses the five strands of sensual pleasure; he entertains them with visible objects cognizable by the eye… and so on… with tangibles cognizable by the body… and so on… that are a source of passion.
“Này các Tỳ-kheo, đứa trẻ ấy lớn lên, các căn của nó chín muồi, nó được trang bị đầy đủ và hòa hợp với năm dục lạc, nó hưởng thụ các sắc khả kiến bằng mắt…pe… các xúc khả xúc bằng thân…pe… các đối tượng gây nhiễm ô.
So cakkhunā rūpaṃ disvā piyarūpe rūpe sārajjati, appiyarūpe rūpe byāpajjati, anupaṭṭhitakāyasati ca viharati parittacetaso, tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti, yatthassa te pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhantī’’tiādi (ma. ni. 1.408).
Seeing a visible object with the eye, he is enamored of pleasing forms, he becomes averse to displeasing forms, and he dwells with his mindfulness of the body unestablished, with limited consciousness, and he does not truly understand that liberation of mind, that liberation through wisdom, where those evil unwholesome states cease without remainder.”
Khi thấy sắc bằng mắt, nó tham đắm vào các sắc đáng yêu, nó sân hận đối với các sắc không đáng yêu, và nó sống với niệm thân không hiện tiền, với tâm hạn hẹp, và nó không như thật hiểu biết sự giải thoát tâm, giải thoát tuệ, nơi mà các pháp bất thiện và ác ấy của nó diệt tận không còn sót lại” (Ma. Ni. 1.408).
Ettha hi paripakkindriyassa chasu dvāresu sarāgādiggahaṇena tadavinābhāvitāya vimuttiyā appajānane ca sokādīnaṃ paccayabhūtā avijjā pakāsitā.
Here, indeed, by the grasping with passion and so on through the six sense doors of one with matured faculties, and by not understanding liberation which is inseparable from that, the ignorance that is the cause of lamentation and so on is proclaimed.
Ở đây, vô minh vốn là nhân của sầu, v.v., được làm sáng tỏ qua sự thâu tóm tham ái, v.v., ở sáu căn của người có căn đã chín muồi, và qua sự không hiểu biết về giải thoát, vốn không thể tách rời khỏi điều đó.
Apica ‘‘piyappabhavā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti vacanato kāmāsavabhavāsavehi, ‘‘tassa ‘ahaṃ rūpaṃ, mama rūpanti pariyuṭṭhaṭṭhāyino…pe… rūpavipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā’’ti (saṃ. ni. 3.1) vacanato diṭṭhāsavato, ‘‘assutavā’’tiādivacanato avijjāsavato sokādīnaṃ pavatti dīpitāti tesaṃ hetutāya taggahaṇena gahitā āsavā.
Furthermore, by the saying “sorrow, lamentation, pain, dejection, and despair arise from what is dear,” the taints (āsava) arising from sensual craving and craving for existence are indicated; by the saying “for him who is obsessed with 'I am form,' 'form is mine,'… and so on… sorrow, lamentation, pain, dejection, and despair arise from the alteration and change of form,” the taint of wrong view is indicated; and by the words “uninstructed” and so on, the occurrence of sorrow and so on due to the taint of ignorance is indicated, so the taints are grasped as their causes.
Hơn nữa, theo lời dạy “sầu, bi, khổ, ưu, não phát sinh từ ái”, các lậu hoặc được thâu tóm như là nguyên nhân của chúng, từ lậu hoặc dục (kāmāsava) và lậu hữu (bhavāsava); theo lời dạy “đối với người bị chi phối bởi ‘ta là sắc, sắc là của ta’…pe… do sự biến đổi và thay đổi của sắc mà sầu, bi, khổ, ưu, não phát sinh” (Tương Ưng Ni. 3.1), từ lậu hoặc kiến (diṭṭhāsava); và theo lời dạy “người không nghe pháp” v.v., từ lậu hoặc vô minh (avijjāsava) mà sự phát sinh của sầu, v.v., được chỉ ra.
Tesaṃ sayañca jarāsabhāvatāya jarāgahaṇena gayhanti, tato ca ‘‘āsavasamudayā avijjāsamudayo’’ti vacanato āsavanimittāya ca avijjāya jarāgahaṇena gahaṇaṃ.
These taints themselves are included in the term 'old age' due to their nature of being old age, and from that, by the saying “with the arising of taints comes the arising of ignorance,” ignorance, which is the condition for taints, is also included in the term 'old age'.
Chúng tự thân có bản chất là già, do đó được thâu tóm bởi sự thâu tóm già; và từ đó, vô minh, vốn là nhân của các lậu hoặc, được thâu tóm bởi sự thâu tóm già, theo lời dạy “do lậu hoặc tập khởi mà vô minh tập khởi”.
Tato ca ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā’’ti āvaṭṭati bhavacakkaṃ.
And from that, the cycle of existence revolves with “volitional formations due to ignorance.”
Và từ đó, “duyên vô minh mà có hành” và vòng luân hồi tiếp diễn.
Apica ‘‘saṅkhārapaccayā viññāṇa’’nti vatvā ‘‘bhavapaccayā jātī’’ti vadantenapi bhavacakkassa anavaṭṭhānato paribbhamanaṃ dassitaṃ.
Moreover, by stating “consciousness due to volitional formations” and then saying “birth due to the plane of existence,” the wandering of the cycle of existence without cessation is also shown.
Hơn nữa, khi nói “duyên hành mà có thức” và nói “duyên hữu mà có sinh”, cũng đã chỉ ra sự luân chuyển không ngừng của vòng luân hồi.
Ettha hi viññāṇena avijjānivutassa punabbhavo dassito, jātiyā taṇhāya sampayuttassa, ubhayattha ubhinnaṃ anuvattamānattāti avijjātaṇhānimittaṃ bhavacakkaṃ anavaṭṭhānato paribbhamatīti ayamattho dīpitoti jarāmaraṇantāpi desanā na tato paraṃ pavattiyā abhāvaṃ sūceti atadatthattā, na ca paccayantaradassanatthameva puna vacananti sakkā viññātuṃ ekatreva tadubhayadesanāya tassa siddhattā.
Here, indeed, renewed existence is shown by consciousness for one veiled by ignorance, and by birth for one conjoined with craving, as both continue in both instances. Thus, the meaning that the cycle of existence, conditioned by ignorance and craving, wanders without cessation, is revealed. Therefore, even though the discourse ends with old age and death, it does not imply the absence of continuity beyond that, as it is not its purpose. Nor can it be understood that it is said again only to show other conditions, since both are established in one place.
Ở đây, sự tái sinh của người bị vô minh che lấp được chỉ ra bởi thức, và sự tái sinh của người liên hệ với ái được chỉ ra bởi sinh, vì cả hai đều tiếp diễn trong cả hai trường hợp. Như vậy, ý nghĩa này được làm sáng tỏ: vòng luân hồi, có nhân là vô minh và ái, luân chuyển không ngừng. Do đó, lời dạy kết thúc bằng già chết không có nghĩa là không có sự tiếp diễn sau đó, vì nó không có ý nghĩa đó, và cũng không thể hiểu rằng đó là lời nói lại chỉ để chỉ ra một duyên khác, vì điều đó đã được thành tựu trong lời dạy về cả hai điều đó ở một nơi.
Tathā yaṃ kammaṃ avijjāhetukaṃ, taṃ taṇhāhetukampi.
Similarly, kamma that is conditioned by ignorance should be understood as also conditioned by craving.
Tương tự, nghiệp có nhân là vô minh cũng có nhân là ái.
Yaṃ taṇhāhetukaṃ, taṃ avijjāhetukampi veditabbaṃ.
And kamma that is conditioned by craving should be understood as also conditioned by ignorance.
Nghiệp có nhân là ái cũng phải được hiểu là có nhân là vô minh.
Dvinnaṃ bhavamūlānaṃ aññamaññāvirahato.
Because the two roots of existence are never separate from each other.
Vì hai gốc rễ của hữu không bao giờ tách rời nhau.
Yathā hi taṇhāpaccayā kāmupādānahetukaṃ kammabhavasaṅkhāraṃ vadanto na vinā bhavataṇhāya avijjā saṅkhārānaṃ paccayoti dasseti.
Just as by speaking of the kamma-existence formations conditioned by sensual clinging, which arise from craving, it is shown that ignorance is not a condition for volitional formations without the craving for existence.
Như khi nói về hành nghiệp hữu có nhân là thủ chấp dục do duyên ái, thì không có nghĩa là vô minh là duyên của hành mà không có ái hữu.
Tathā tameva avijjāpaccayaṃ desento na antarena avijjāya bhavataṇhā kammabhavassa paccayoti.
Likewise, by explaining that same condition of ignorance, it is shown that the craving for existence is not a condition for kamma-existence without ignorance.
Tương tự, khi giảng về chính vô minh làm duyên, thì không có nghĩa là ái hữu là duyên của hành nghiệp mà không có vô minh.
Tato ca pubbe pavattā avijjādipaccayā saṅkhārādayo, taṇhupādānādipaccayā bhavādayo ca, tathā taṇhāhetuupādānapaccayā bhavo, avijjāpaccayā saṅkhārā, bhavapaccayā jāti, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ, viññāṇādipaccayānāmarūpādīti evametesaṃ aṅgānaṃ pubbāparasambandho dassito hotīti veditabbaṃ.
Therefore, it should be understood that the prior connection of these factors is shown as follows: volitional formations and so on due to the condition of ignorance and so on, and planes of existence and so on due to the condition of craving, clinging, and so on; thus, existence due to craving as a cause and clinging as a condition, volitional formations due to ignorance as a condition, birth due to existence as a condition, consciousness due to volitional formations as a condition, old age and death due to birth as a condition, and name-and-form and so on due to consciousness and so on as a condition.
Do đó, hành, v.v., có duyên là vô minh, v.v., đã diễn ra trước đó, và hữu, v.v., có duyên là ái, thủ, v.v., cũng như hữu có nhân là ái và duyên là thủ, hành có duyên là vô minh, sinh có duyên là hữu, già chết có duyên là sinh, thức có duyên là hành, danh sắc, v.v., có duyên là thức, v.v. Như vậy, sự liên hệ trước sau của các chi phần này được chỉ ra.